VERZAMELING
)^ v a »
PLACAATEN, RESOLUTIEN EN ANDERE AUTHENTYKE STUKKEN enz.
BETREKKING HEBBENDE TOT DE QEWIGTIGÉ GË* BEURTENISSEN, IN DE MAAND SEPTEMBER MDCCLXXXVIt, BEVOOREN EN VERVOL* GEUS. IN HET GEMEENEBEST DER VEREENIGDE NEDERLANDEN VOORGEVALLEN.
Zeventiende Deel,
Te C A M P E N, Ter Drukkerye van J. A. de CHALM01%



m



CHRONOLOGISCH REGISTER
VAN ALLE DE STUKKEN
IN HET
ZEVENTIENDE DEEL,
VAN DEEZE VERZAMELING VOORKOMENDE.
N°. 1365. Extraft uit de Refelutien van ie Vroeijchap der Stad Rotterdam, "behelzende Propojitie en Refolutie Com> misforiaal, om te onderzoeken waar in de wettige en noodzaakelyke Volks-invloed behoort plaats te hebben £?c. In dato den 4 en 25 Juny 1787. . • • bladz. i.
m 1366. Extraiï uit het Befoigne-boek der Heeren Geconi' mitieerden tot het onderzoeken van den Volks-invloed, waar by den aanleg dier Commisjie is gecommuniceerd aan den Krygsraad en de Geconjlitueerden uit de Burgery der Stad Rotterdam, in dato den 3 July 1787. . , bladz. 4.
«— 1367. Schriftelyk Antwoord, aan de in No. 1365 gemelde Commisjie, overgeleverd door de Heeren Johannes Hooo c, s. In dato den 6 July 1787. . . bladz. 5.
ti. 1368. Projetï-Reglement ep de Regeeringe der Stad Rotterdam, 't welk in Oüober 1786 by de Geconftitueer' den van een aantal der notabelfte Burgers en Ingezetenen derzdve Stad eenpaarig is goedgekeurd, zoo veel den zaa-



iV REGISTER
kelyken inhoud aangaat, en door de Heeren Isaac Hueerv en P. de MaNflH? ais Reprafentanien van alle de gemelde GeconJIifuterden, benevens Jan Beeldemaker , Dc.Lamt bef.tus Nolst en Mr. Hendrik Arnold Kreet, alt Gecommitteerden van den Grooten Krygsraad der Schuttery, op den 7 Augustus 1787 is overgegeven aan de Heeren, by Refolutie van de Vroedfchap van dato den 25 Juny 1787, gecommitteerd^toi het reguleeren van den •wettigen invloed, welke het Folk of de Gemeente behoort te hebben op dezer Stads Regeering, omme te dienen, niec als een ge¬
acheveerd Jhtk, tmar alleen als een brouillon, ter f adfiteering der gecombineerde befoignes daar over te houden,» » t f « t * > • bhJ.z. 19.
NQ. 1309. Fropojitie van wegens de Stad Haarlem ter Staatsvergadering: van Holland en West-Friesland; tendeerendef 1. Dat voortgang mag worden gemaakt tot het onderzoek der bornes van de uitvoerende Magt, zoo van den Stadhouder, als van den Kapitein-Generaal en Admiraal &c. 2. Dat 'er eene Commisjie mug worden benoemd, ten einde de bedenkingen omtrent de generaale reprcefentatie van 't geheels Volk l§c. te examneeren, en teffens na te gaan en te onderzoeken, op hoedaanige wyze, ingevolge de Conjlitutie en 's hands waare belangen, eenige generaale maximes omtrent den invloed, welke uit hoofde der Regeeringsfom by reprcefentatie notoirlyk aan 't Volk toekomt, zouden behoort» te werden gcarrejieerd fcfc, ln dato den 3c January 1787 bladz. 38.
■ 1370. Extra'cl uit de Refolutien van ae Heeren Staaten
van Holland en West-Friesland, in Hm Ed. Groot Mogenden Vergaderinge, genomen op Donderdag den 15 February 1787, waar by eene Commisfie word aangejield, om te onderhoeken de bornes vqn de uitvoerende Magt, zoo van
den



tn STUKKEN. V
den Stadhouder als Kapitein-Generaal en Admiraal, en hei concerteeren der noodige Plans en InftruUien, omtrent de y/aarneminge dier bedieningen £fc. . . . lladz. 43.
N°. 1371. Circulaire Misfive van den Secretaris Clotterbooke , aan de Heeren Gecommitteerden in de hier bovenJiaande Refolutie van den i^den February jongstleden benoemd. In dato den 9 September 1787. . « bladz. 45.
i 1372. Project-Rapport van de Heeren Gecommitteerden tot voorfchreven Bifoigne, met opzicht op het Stadhouderfchap over Holland en West - Friesland. . . bladz. 46.
— ' 1373- Concept-InftruUie voor den Stadhouder of Gouverneur van Holland en West-Friesland In dertyd. il. 65»
1373. Concept - InftruUie voor den Kapitein-Generaal
der Provincie van Holland en West-Friesland, bladz- 98.
L 1374- Memorie tot nadere Elucidatie der Concept-InftruUie voor den Kipitein-Generaal der Provincie van Holland en West-Friesland. ',,*. . . . bladz. '105.
. 1375- Concept - InftruUie voor den Admiraal - Generaal
der Provincie Holland en West-Friesland. . bladz. 133.
., 1 1376. Concept-InftruUie, voor den Admiraal-Generaal van Holland en West-Friesland. ... bladz. 155.
m 1377. Concept-Eed voor het Volk van Oorlog te Water.
-1 , bladz. 190.
«- 1378- Concept-Eed voor de Kapiteinen ter Zee. U. 190.
—— 1379- Concept-Eed voor de Vlag-Officieren. bladz. 191.
■■ 138©. Concept-InftruUie voor den Admiraal-Generaal der Vexeenigde Nederlanden. . . .' bladz- 191.
* 3 N°.



VI REGISTER
N9. 3381. Concept-Eed voor de Vlag-Officieren, bladz, 204.'
_ 13S2. Concept-Eed voor de Kapiteinen ter Zee. bl. 204;
^ : 1383. Concept-Eed voor het Folk van Oorlog te Water*
. . bladz. 205.
1384- Voorftel van Burgemeesteren te Haarlem, aan de
Raaden en Vroedfchappen van die Stad voorgedragen, betrekkelyk 's Volks invloed op de Regeeringszaaken. bl. 206.
«i 1385- Publicatie van de Heeren Raaden en Vroedfchap*
pen der Stad Haarlem, waar by aan de goede Burgery communiceeren, dat 'er een Concept-Reglement op de Regeering der Stad is geformeerd, waar in vertrouwen, dat de billyks imioed van de Burgcjy up haare Vertegenwoordigers zoodaanig is gereguleerd, als niet alleen met haare rechten en vryheden, en met de oude Conftitutie der Regeering, maar ook met d-e wezentlyke belangen der Stad bevonden is mees% evereenkomftig te zyn. In dato den 13 Augustus 1787. ,,-...>... bladz- 210.
„. , . 1386. Rapport, nopens den wettige?! en noodzaakelyken invloed van de Burgery der Stad Haarlem op haare Vertegenwoordigers, ter Vergadering van de Heeren Raaden en Vroedfchappen, uitgebracht door de Heeren Burgemeester van Dam, Schepen de Lange, Oud Burgemeester Küits, Oud-Schepen van Si/yrpm, Penfionaris van de Kasteejle , en Secretarifen van Schuylenburch en Graswinckel, als by Refolutie van den 29 April 1787, met en benevens den Heer Oud-Schepen Camerlino , die wegens hst waarnemen eener Staats-Commisfie elders verhinderd was de Befoignes by te waonen, door welgemelde Heeren Raaden en Vroedfchappen tot het onderzoek noopens des Volks invleea} alhier gecommitteerd, , bladz. 212.



der STUKKEN. Vit
N*. 1387. Concept-Reglemtnt op de Regiering der Stad Haarlem. . bladz. 267.
m 1388. Misfive van de Vroedfchap der Stad Haarlem, aan de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, met verzoek van Hun Ed. Groot Mogenden aggreatie, op het voornemen van Hun Ed. Achtb. om de verkiezing van Burgemeesteren en Schepenen aldaar, volgens het Oiïroy van 1651 voortaan zeiven te doen; in dato den 21 Augustus 1737 bladz. 310.
, 1389. Publicatie van den Ed. Gerechte der Stad Haarlem, voort na het beèèdigen van het Stads Regeerings-Reglement gepubliceerd. In dato den 5 September 1787. bl. 318.
t 1390. Misjive van de Regeering der Stad Haarlem, aan
Hun Ed. Groot Mogenden de Heeren Staaten van Hollajid en West-Friesland, betrekkelyk bovenjlaande Reglement. In dato den 16 Oüober 1787. . . . bladz. 319.
j_ 1274a. Misjive van den Heer Mr. A. Bowier, Penfionaris der Hoofdftad 's Hertogenbosch, aan den Drukker van deze Verzameling bladz. 319-
| 1274 b. Extraïï uit het Register der Refolutien van Schepenen , Gezwoorens en Raaden der Hoof dftad 's Hertogeniosch, betrekkelyk het op de Regeerings-lyst Jlellen van den Heer Oud-PenJionaris Martini, . . bladz. 320.
VER.






VERZAMELING
VAN
PLACAATEN , RESOLUTIEN EN ANDERE ■ AUTHENTYKE STUKKEN enz. BETREKKING HEBBENDE TÓT DE GEWIGTIGE GEBEURTENISSEN, IN DE MAAND SEPTEMBER 1787, BEVOOREN EN J VERVOLGENS, INDÈ REPUBLIEK DER VEREENIGDE NEDERLANDEN VOORGEVALLEN*
Stukken, raakehdé het formeeren van een Regeerings-Reglement te Rotterdam, lopende van N«. 1365^ JN*; 1368 ingefloten*
N°« 1365. ExtraEt uit de Refolutien van de Vroedfchap der Siad Rotterdam, behelzende Propojïtie en Refolutie Commisforiaal, om te onderzoeken waar inde wettige en noodzaakelyke Volks-invloed behoort plaats ie hebben Ê?c. In dato den 4 en 25 Juny 17 8 ji
Is gelezen een Memorie; gèprsfentéerd san déze Vergadering , door de Hetren ViköïïRhoed , XVII. Deeêj A Ge



2 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot-
Gevsrs en Elsevier, daar by proponeerende en implorcerende, om volgens het voorbeeld der Stad Haarléin een Commislïe ce benoemen, omme te onderzoeken en na te gaan waar in de wettige en noodzaakelyke Volks-invloed, welke, uit aanmerking van de vastgeftelde Regeeringsform by vertegenwoordiging, volgens de gefteldheid van deze onze Stad Rotterdam, ook alhier behoort plaats te hebben, moet beftaan , en hoedaanige bepaalin-gen op dat (tuk, zoo tot vermyding van alle onzekerheid en fchadelyke verwarring, als tot een duirrzaame bevestiging van 't noodzaakelyk vertrouwen tusfchen de Regeering en de Ingezetenen van deze Stad,zouden dienen gemaakt te worden, ten einde, gehoord 't Rapport dier Commisfie, als dan by deze Vroedfchap zodaanig te worden gerefolveerd als bevonden zal worden te bèhooren. — Welke Memorie, na voorgaande deliberatie, is gefteld in handen van Burgemeesce • ren, Rekenmeesteren, en de vyf oudfie Leden dezer Vergadering, om het zelve te examineeren, en deze Vergadering te dienen van derzelver confideratien en advis.
Maandag den 25 Juny 1787.
Is gehoord het Rapport van de Heeren Burgemeesteren cn verdere Gecommitteerden, hebbende, ingevolge en ter voldoeninge van de Refolutie Commis'foriaal van deze Vergadering, in dato den 4 juny 17B7, geëxamineerd de Propofitie gedaan by dé Heeren Vingerhoed, Gevers en Elsevier, Waar by door gemelde Heeren word geproponeerd, om , in navolging van de Heeren van Haarlem, een Cörrïrftisflè te benoemen, omme te onderzoeken en na te gaan, waar in de wettige en noodzaakelyke Volks-invloed, welke, uit aanmerking van dé vastgeftelde Regeeringsform by vertegen-
woor-



de Gebeuïienisjen in 1787 enz. voorgevallen. 3
woordiging, volgens de gefteldheid van deze onze Stad Rotterdam , ook alhier behOort plaats te hebben j moet beftaan , en hoedaanige bepaalingeu op dat ftuk, zo tot vermyding van alle onzekerheid en fchadelyke verwarring, als tot eene duurzaame bevestiging van het noodzaakelyk vertrouwen tusfchen de Regeering en de Ingezetenen Van [deze Stad, zouden dienen gemaakt te worden.
Waar op gedelibereerd zynde , is góedgevonden en verdaan by" deze Vergadering.een Commisfie te benoemen uit de. Vroedfchap dezer Stad, beftaandeln'de Heeren Mr. Jacoe Reepmaker, Jan Jacoe Elsevier, Burgemeesteren ; Mr; Jacob HeKiMAN ViNOERHOED -en Air. Pauius Gevers, Raaden in de Vroedfchap dezer Stad; Mr. Herman Nedereorgh , Raad en Penfionaris, en Mr. Willem Wëndilics van Berckel, Secreta. ris dezer. Stad, omme de voorfz. Propofitie van gemelde drie Heeren Vingerhoed , Gevers en Elsevier met alle behoorlyke attentie te examineeren, en de middelen en wyzen te fuppeditee. ren, dewelken zonden kunnen dienen om het falutaire oogmerk van de meergemelde Propofitie te erlangen:— wyders worden de Heeren Gecommitteerden voornoemd gequalificeerd, oiri Over de bovenftaande Propofitie in te nemen het advis van de Gecommitteerden van den grooten Burger-Kry gsraad dezer Stad* door den zeiven te benoemen; eri van zoodaanige uit de Geconftitueerden van de Burgery (die derzelver qualificatïe en eene exacle lyst huDner Qualificanten ter goedkeuring van Heeren Comrnisfarisfen voorn, zullen exhibeeren) als de bovengemelde Commisfie zal komen goed te vinden: en dat vervolgens Heeren Comrnisfarisfen van hun verrichte in dezen, aan deze Vergadering zullen dienen van derzei ver confideratien en adyis; om daar op by de Vroedfchap dezer Stad zoodaanige' A 'i. Re-



4 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Refolutie te worden genomen, als dezelve zal goedvinden te behooren.
Accordeert met de voorfz. Refolutien.
(onder fiond) By my als Secretaris,
(geteekena") w- w- vAN Berckel.
I», i-]66- Extract uit liet Befoigne-boek der Heeren ' Gecommitteerden tot het onderzoeken van den Volksinvloed , waar by den aanleg dier Commisjie is gecommuniceerd aan den Krygsraad en de Ge'c 'hjlitueerden uit de Burgery der Stad Rotterdam, in dato den 3 July 1787.
By de Vroedfchap dezer Stad een Commisfie zynde benoemd, om te bepaalen den invloed die het Volk behoort te hebben op haare Reprefentanten, zo heeft dezelve Commisfie, ten einde te voldoen aan de Refolutie van gemelde Vroedfchap, waar van wy by dezen aan U Edelens Extract ter hand ftellërijU Ed- Manhafte en U Eielens verzogtzich voor deze Commisfie te willen fisteeren, ten einde de Heeren van den Grooten Burger-Krygsraad uit den haaren twee Leden zouden benoemen, omme, eeadösteerd met den Secretaris van voornoemden Krygsraad, by deze befoignes te adfisteeren, zynde teffens ten dien zeiven einde door deze Commisfie benoemd de Heeren oud Schepenen Izaac Hubhrt en Mr. Pieter de Monchy; alsmede de Heeren Johannes Hoog en Mr. Dirk Lodewyk van Cattenburg , als Geconftitueerden, zoo zy zich noemen, van een groot aantal Burgers in deze Stad, mits door de Heerea Hubert en Hoog op Vrydag aanttaande, 's morgens ten tien uuren, tot welken tvd dit befoigne werd gecontinueerd, ten genoegen van deze Commisfie aan dezelve ter hand werde gefield een Acte van Qualifkatifi, benevens een pre-
cie-



'de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen* 5
ciefe Lyst hunner Confïituanten, op welke Lyst de naaraen , toenaamen , ouderdom, woonplaats en kostwinning van dezelve behoorlyk ftaan {.uitgedrukt.
Aldus geëxtraheerd uit het Befoigncs-bock van de Heeren Cecommitteerden tot het onderzoeken van den Volks-invloed, dien het zelve behoort te hebben op hunne Repra;fentanten binnen deze Stad» (geteekend) W, W. van Berckel.
No. 1367. Schriftelyk Antwoord, aan de in No 1365 gemelde Commisfie , overgeleverd door de Heeren Johannes Hoog c. s. In dato den 6 july 1787.
Edele Groot Achtbaare Heeren!
Heeft het den Ondergeteekenden ten uiterften fmertelyk moeten vallen, dat de herhaalde Adresfen, door hun , voor zich en in naam of als Geconftitueerden van een groot aantal Burgers en Ingezetenen dezer Stad, zo aan Hun Ed. Groot Mogenden de Heeren Staaten dezer Provincie, als aan de Vroedfchap dezer Stad gemaakt, tot hier toe niet zyn geweest van dien uitflag, dien zy vermeend hadden daar van billyk te mogen verwachten. — Ja dat hun ernftig verzoek, op den 23ften April laatstleden ter Voedfchap ingeleverd4 niet heeft kunnen verhinderen de geweldige gebeurtenisfen van dien dag, waar door de Burgery zich als op een oogenblik heeft beroofd gezien van zeven kundige Leden haarer Vroedfchap,— heeft een klein getal van negen Vroedfchappen die remotie door eene onmiddelyke fuppletie gehomologeerd, en vervolgens dat alles gedaan, het welk ftrekken konde om dit gebeurde voor eene afgedaane en onherftelbaare zaak te doen pasfeeren.
A 3 Het



6 Verzameling van Stukken betrekkelyk. tos
Het kan dan niet vreemd zyn, dat de Ondergeteekenden met verwondering zyn aangedaan, wanneer ?y vernomen hebben, dat die zeifde negen Vroedfchappen, concurrenter met de by bun alzogeadfumeerde Leden, twee maanden na die beruchte gebeurtenis, eene RefolutieCommisforiaal hebben uifgebragt, ten opzichte van eene propofitie dewelke tei deerde, om , volgens het voorbeeld der Stad Haarlem, tme Commisfie te benoemen, omme te onderzoeken en na te gaan, vaar in de wettige en noodzakciyke volks invloed, welke, uit aanmerking van devastgefteldc Regeerings vorm by vertegenwoordiging, volgens de £eütldheid van deze onze Stad Ro'.terda-n, ork alkier behoord plaats te fobhcn, moet bejiaan, en hoedanige bepaalingen op dat'(luk, zo tot vermy tnz ver, alle onzekerheid en fchadelyke verwarring, als tot een duurzaame bevestiging van 't noodzake'yk vertrouwen tusfehen de Regeei ing en de Ingezetenen van deeze Stad, zouden dienen gemaakt te worden.
Maar 't geen deze verwondering nog mcrkelyk heeft doen aangroeyen , was te vernemen , dat Heeren Gecommitteerden by de vo^rfz. Refolutie benoemd, omme de voornoemde Propofitie te examineeren en de middelen en wyzen te fuppêditeeren, dewelken zouden kunnen dienen om het falutaire oogmerk van de meeygemelde Propr.fiHt te erlangen — hadden gerefolveerd, niet alleen twee Leden uit den grooten Burger-krygsraad, door dat Collegie zelf te" benoemen j geadfifteerd met den Secretaris van voornoemden krygsraad, tot het adfifteeren by hunne befoignes te ii viteeren, maar ook ten zeiven einde tebenoe. men, zoo wel twee van de Ondergeteekrnden, als de Heeren Oud-Schepenen Isaac Hdbert en Mr. Pi eter de MoNCHy, als geconftitueerden, zoo zy zich noemen, van een groot aantal Burgers in deze Stad.
Het kon den Ondergeteekenden nietonaangenaam zyn, zich door die benoeming te ziengelykgefield met een Lichaam van Geconftitueerden, het welk benevens hunne Conftituanten by veelen tot hier
. " " "" - ■ ■ •■ - j0B



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 7
toe befchouwd werd als de bezitters van hecprcrogative recht, om hunne gevoelens voor de «eik. item te doen pasfeeren, immers boven die van hunne mede-Burgers te doen praïvaleeren.
Het kon den Ondergeteekenden nietOBVerfchÏÏlig zyn, hier in een genoegzaam defaveu te ontdek ken, van 't gene op den beruchten 23 April 1787 ter Vergadering van de Vroedfchap was gevaflteerd * zoo ten aanzien van de Ondergeteekenden, ofderzelver Conftituanttn, als ter fmooring van ueftem en invloed van alle de Burgers en Ingezetenen, welken niet mede waren opgekomen, immers van die genen welke gedeclareerd hadden, dat zy dé bewaaring der Conftitutie van dezer Stads Regeering hielden voor eene der voornaamfte Bolwerken van hunne vryheid.
Het kon wyders den Ondergeteekenden niet ongenoeglyk zyn, dat het accrochement der benoeming van twee uit hun was gelyk gefield mee dat der benoeming van de Heeren Hkbert en de Monchy, naamelyk de exhibitie van eene acte van qualificatie benevens een prscife Lyst hunner Conflituanten , — fchoon dit point tevens niet heeft kunnen misfen van de Ondergeteekenden te confirmeeren in hunne perfuafie, dat de verbaazende gebeurtenis van den 23 April 1787 berust heeft op eene qualificatie, waar van tot hier toe niets gebleken is. Terwyl zy zich rememoree* rende, dat de Hoofden en beleiders dezer allergewichtigfte zaak maar eenige ogenblikken voor de uitvoering aan hunne Conflituanten hebben kennis gegeven van de voorgenomene remotie» dat toen zelf de naamen der Leden die het gelden zou , nog verzwegen , ja dat het getal ze f
nog onzeker was; dan volgt van zelf, dat
'er geen blyk kan zyn van de daadelyke toeltemming van die allen, op welker naam dezelve is doorgedrongen.
Het bovengemelde accrochement fchynt dan eeA 4. cige



g Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
nige gerustheid te geven tegens foortgelyke ondernemingen, terwyl al het geen hier voeren is opgenoemd eenige hoop fchynt te geven, voor de ondergeteekenden en hunne Conflituanten, dat by de beïbgnes over zuik een gewigtig poindt, als de volks invloed is, derzelver belangen niet geheel zouden v/orden voorby gezien. En deze hoop fcheen dus ook ^efchikt te zyn, om de Ondergeteekenden de voorfchr. benoeming van twee uit hun te doen accepteren.
Dan wanneer de Ondergeteekenden daar tegen in aanmerking hebben genoomen: ——
Dat de groote zaak van den volksinvloed eenpoïpcT; van deliberatie is geworden ter Vergadering van Hun Ed, Groot Mogenden , dat aldaar een perfooreele Staats Commisfie is gedecerneerd, welke over dat poinct werkfaam is; — dat, wanneer het refultac van dien, en van de deliberatien van den Souverein, eens niet mogt overeenkomen met de gronden en bepaalingen die men alhier ter Stede had goedgevonden, daar uit merkelyke confuüe zoude kunnen reiulteeren;
Wvders: — dar, hoezeer de Heeren Vroedfchappen," die de gemelde propofitie op den 4den Juny laatstleden gedaan hebben, zich beroepen op het voorbeeld der Stad Haarlem, — die twee Steden ten dezen aanzien niet parallel flaan, verrnids, door het gebeurde van den 23flen April dezes jaars, de zaaken in deze Stad reeds zodaanig buiten haar geheel zvn gebragt, dat door homologatie en acquies^emen't Teeds quo adfaEtum fchynt uitgemaakt, het geene als nu quo ad jus zou moeten worden onderzocht ;
' Waar by komt, met opzigtetotdequalificatien, zoo op de Heeren Isaac Hobert C. S., alü 00 de Ondergeteekenden, dat, hoegrootook het getalder wederzydfche Conflituanten bevonden mogt worden, egter die beide getallen, te famen genomen, niet in comparatie komen by dat van alle de Bur-
gers>,



de Gebeurtenis/ei in 1787 enz, voorgevallen. 9
gers en Ingezetenen , welken een even^elyk recht van aanfpraak op den volks invloed zouden hebben, en dat het 'er dus verre af is dat die wederzydfche geconftitueerden zich her. recht van repraefentatie van het ganfche Corps der Burgerye zouden kunnen aanmatigen.
En wanneer de Ondergeteekenden zich eindelyk nog voordellen, dat de Vergadering, waarin de bovengemelde Propofitie gedaan en vervolgens Com. misforiaal gemaakt is, haare tegenwoordige Conititutie verfchuldigd is aan eene remotie en filppletie, over welker onwettigheid de Ondergeteekenden zich, zoo by den Souverein als by den Magiftraat dezer Stad, baklaagd hebben, en welkeremotie en fuppletie door Hun Ed. Groot Mogenden nimmer voor wettig is verklaard, fchoon de zaak als mere domefticq is afgewezen.
Zo hebben de Ondergeteekenden, na eene feri* eufe overweging van dit alles, moeten befluiten, dat zy zeer inconfequent aan zich zeiven zouden zyn, — de belangens, van hunne Comtituanten benadeelen — en deborncs van hunnen last excedeeren zouden , indien zy de bovengemelde invitatie van eene alzoogedecerneerde Commisfie obtempereerden.
ïerwyl de Ondergeteekenden vuurig verlangende, dat de volks invloed, wanneer die op gronden van recht en billykheid gefixeerd zal zyn , evenredigen gelykmatig worde uitgeoefFend, door allen die daar toe bevoegd worden bevonden, daar toe zeer gaarne het hunne zouden willen toebrengen, doch waar van zy zich geen gelukkig gevolg kunnen prsefigureeren , zoo lang de zaaken, die uit eikanderen verwrongen zyn, niet weder in haaren voorigen ftaat zullen gebragt, en de uitgebannene harmonie en vertrouwen teruggeroepen worden, 't welk het toppunt hunner wenfchen is, terwyl zy intusfen niet zullen aflaaten van hunne onvermoeide pogingen, om aan elk, dieeenig vertrouwen in hen fielt, de voortduuring der ftille bedaardheid en onthouding van A 5 3.11e.



lo Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
alle onrustige bewegingen ten fr.erk.ften aan te pryzen. Rocterdam den 6 July 1787. (was geteekend") Joh. Hoog. J. Cornets de Groot. C, van Heusde. Johan Ph. de Monté. VV.
SüERMONDT. aem. verstolk. J. D. de
Loches. E. van Son. Adrianus Havart.
N°. 1368. Project-Reglement op de Regeeringe der Stad Rotterdam, 't welk in Oclober 1786 by de Geconjlitueerden van een aantal der r.otabetjle Burgers en Ingezetenen derzelve Stad tenpuarig is goedgekeurd, zoe veel den zaakelyken inhoud aangaat, en door de Heeren Isaac Hubert en P. de MokChy als Reprozfentanten van alle de gemelde Geconjlitueerden, benevens Jan Beeldemaker, Br. Lambertus Nolst en Mr. Hendrik Ar. kold Kreet, als Gecommitteerden van den Groolen Krygsraad der Schuttery, op den 7 Augustus 1787 is overgegeven aan de Heeren, by Refo w.ie van de Vroedfchap van dato den 25 Junyi-^^-j, ge* committeerd tot het reguleeren van den wettigen invloed, welke het Folk of de Gemeente behoort te hebben op dezer Stads Regeering , — omme te dienen, niet als een geacheveerd Jluk, maaralleen als een brouiUoa, ter facihteering der gecombineerde befoignes daar over te houden.
EERSTE HOOFDSTUK.
g. 1. De Regeering dezer Stad zal, volgens haare primitieve inftelling, beftaan in Een Schout, of Hoofd-Officier.
g. 2. VierBurgemeesteren, die als Gouverneurs der Stad fungeeren en den titel van Burgemeesteren en Regeerders voeren zullen.
g, 3. Zeven Schepenen.
§. 4. Eene Vergadering van den voorn. Schoutt
Bur.



de Gelcurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 11
Burgcreesteren cn Schepenen, onder den na?m van Wethouderfchap ,om de Magiftrat^qrefeoefrenen,
§. 5. Er een Collcgie van veertig Raaden (a), genaamd de Vroedfchap;
§. 6. Waar by gevoegd zal worden een Collegie van twaalf Gemeentsmarnen.
TWEEDE HOOFDSTUK,
§. 1. De Schout zal om de drie jaaren op den cerften Maandag in December (b), door de Vroed.
fchap
Veranderingen en Byvoegsels, in het Be. soigne , op den 17 Augustus 178.7 en
VOLGENDE DAGEN , VASTGESTELD.
(fl) of twee- en- dertig Raaden, volgens het Octroy vak den 13 Febr. 1580 (dit is nog in deliberatie gehouden).
(&) door Kiezers uit de Gemeente worden benoemd, uit een tweetal door de Vroedfchap te formeeren- (*)
(*) In dezer voege is in 't befoigne ook geproponeerd, doch in deliberatie gehouden, de aanftelling te bepaalen van den Bailjuw en Dykgraaf van Schieland, den Pe:rfionaris en de drie Secretarisfen van de Stad; zynde daar op geadvifeerd: de aanftelling van den Hoofd-Officier en van den Bailjuw en Dykgraaf te laaten aan de Vroedfchap alleen , en niet aan de Kiezers, als in 't laatfte wel nadeel voor de Juftitie maar geen nut ziende; en zulks ook oirdeelende zeer oneigen te zyn, dewyl een Bailjuw geen Regent is die de Gemeente reprsefenteert, maar een Ambtenaar die het recht van de Hooge Overheid of van de geheele Natie van Holland vertoont en bewaaren moet,
zynde het geheel iets anders, en genoeg, dat de
Schepenen, als neutraale Scheidsmannen tusfehen de H.O. en de Particulieren, door de Burgery gekozen worden;
Doch dat omtrent het ambt van Penfionaris misfebien. beter en meer eigenaartig zou zyn, dat het zelve vervuld
wierd



12 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
fchap worden aangejleld uit dat Collegie zelve, of uit de verdere Burgers, mids dezelfde jaaren en qualiteiten bezittende, welke tot een Raad in de Vroedfchap worden vereischt, op den 3often April daar aan volgende, in handen van Heeren Burgemeeste. ren, den ééd afleggen , en 's nachts ten 12 uuren zyne functie beginnen (c).
§ 2. Zoo hy,geduurende den tydzyneraanftellinge, derft of zyn ontflag bekomt, zal de Vroedfchap binnen veertien dagen een ander aanjltllen, voor zoo veel tyd ais aan de drie jaaren van zya dienst manqueert.
§. 3. Ook zal de Vroedfchap, wanneer 'er zaaken voorkomen, waar in de Hoofd-Officier niet neutraal is, ten fpoedigften een ander ad illumaEtum commit'.eeren, die gequalificeerd zal moeten zyn als boven.
$. 4. Qd) Gelyk ook ingevaüe de Hoofd-Officier door ziekte langer dan 14 dagen buiten Haat b'yft' zyn post waar te nemen.
§• 5-
(c) des zal het echter vryftaan den fungeerenden Hoofd-Officier eens of meermaalens telkens voor nogdrie jaaren, te continueeren.
(d) Ingevaüe de Hoofd-Officier, door ziekte of wettige dbfentie, langer dan XIV dagen buiten ftaat blyft zyn poit waar te nemen, zal dezelve door een der Heeren Burgemeester en worden vervangen.
wierd in een gecombineerde Vergadering van Burgemees. teren, Schepenen, Raaden en Gemeentsmannen, en dat ook in zyne inftruóHe geinfereerd wierde, dat hy, des gelequireerd, ook het laautgemelde Collegie zal moeten dienen van zyn advis;
En dat de aanftelling der Secretarisfön aan elk Collegie overgelaaten behoorde te worden, naamelyk:
1. aan Burgemeesteren alleen.
i. aan Schepenen.
1. aan de Vroedfchap.



de Gsbeurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 13
g. 5. Al 'c welk, op het eerfte voordel van Heeren Schepenen, zonder verder onderzoek, ten fpoedigften zal moeten gefchieden, op dat de Juftitie niet werde vertraagd, (e)-
5.6. Tot het erTecliefbekleeden noch tot het waarnemen van dezen post zal niet eligibel zyn, die aan de Schepenen, welke ten tyde zyner (f)aan~ Jielling nog in het eerfte jaar van hunnen tweejaarigen dienst zyn , beftaat in den derden graad incluis, te rekenen naar de Civile Rechten,zo in affiniteit als confanguiniteit.
g 7. Doch zal de affiniteit verftaan worden gecesfeerd te zyn wanneer de Perfoon, door welke die affiniteit is gecontraheerd geweest, reeds is overleden , zonder dat eenig onderfcheid gemaakt zal worden of uit dat Huwelyk Kind of Kinderen zyn 'overgebleven of niec, nochce ook of de Weduwenaar al of niet hertrouwd zy.
DERDE HOOFDSTUK.
§. 1. De Burgemeesteren zullen twee achtereenvolgende jaaren fungeeren,
§. 2. En daar na twee jaaren moeten ftilzitten alvoorens weder eligibel te zyn.
§. 3. .Telken jaare, op den iften May, zal de helft'van dat Collegie afgaan, en door twee anderen worden opgevolgd.
§s 4. .Dezelve zullen altyd gekozen moeten worden uit de twaalf oudfte eligibeie Leden van de Vroedfchap, (g)
§• 5-
(c) zullende de post van den Hoofd-Officier nimmer door een regeerend Schepen bekleed of waargenomen mogen worden.
(ƒ) benoeming.
(g) mids bereikt hebbende den ouderdom van XXXV jaaren.



Ï4 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
5. 5. En aan eikanderen,noch aan Schepenen, niet moge.: begaan in de graaden, welke in het vyfde Hoófdftuk worden uitgedrukt.
VIERDE HOOFDSTUK.
J. 1, De Schepenen zullen mede twee achter een volgende jaaren'fuogeeren,
f: 4" En daar na twee jaaren ilil zitten alvoorens weder eligibel te zyn.
3. Op den iften May zullen het eene jaar drie, en hèt andere jaar vier, Schepenen afgaan, en door zo veele anderen worden opgevolgd.
5.4. Dezelve zullen gekozen mogen worden, zoo uit de Leden van de Vroédfchap, als uit de verdere Burgers (volgens het Privilegie van Hertog Albr. van den 13 Maart 1382), mids de zelfde jaaren en qualiceiten bezittende, welke tot een Raad in de Vroedfchap worden vereischt,
g. 5. En aan eikanderen, noch aan Burgemeesteren,niet mogen beftaan in de graaden, welke in het vyfde Hoófdftuk worden uitgedrukt.
5. 7. Ook zullen zy aan den Schout of HoofdOfficier, die gelyktydig met hen zal moeten fun-
feeren, niet mogen beftaan in die .graaden , wele in het tweede Hoófdftuk § 6 en 7. befchreven zyn. (volgens Refol. der Vroedfch. van den I2den Maart 1709 O
§. 8. Zy zullen hunn' vaste en eenige domicilie moeten houden binnen de muuren dezer Stad.
VYFDE HOOFDSTUK.
f.X In de Wethouderfchap zullen niet te gelyk mogen zitten
Een vader en zoon, Twee Broeders,
Een Oom, met zyn broeders of zusters zoon,
Twee



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 15
Twee broeders of zusters zoonen of volle Neevea
En ook geene twee achterneeven of fus-germainen , ten ware (Ji) d'een dezer laatJlenBntmeester, en de ander Schepen, ware.
§.2. Wanneer een Burgemeester of Schepen na de negende maand van het tweede jaar zyncr bedieninge komt te lier ven of ontpoorterd te worden, of deszelfs plaats anderszins vacant te vallen, zal die plaats vacant blyven tot den volgenden Maydag.
§. 3. Edoch,in gevalle zulks gebeurd in het eer« fte jaar of in de eerfte negen maanden van het tweede van deszelfs bedieninge , zal die plaats binnen agt dagen na het vacant worden, volgens Oftroy van den 28 July 1673 , moeten worden gefupleerd, op de zelfde wyze als de jaarlykfche Magiftraatsbeftellinge zal gefchieden.
§. 4, En zal de alzoo gefuppleerde Burgemeester of Schepen niet langer in functie blyven, dan die gene, in wiens plaats hy is gefuccedeerd, nog zou hebben moeten fungeeren. (i)
ZESDE HOOFDSTUK.
§. r. De Vroedfchappen zullen ad vitam in functie blyven, of wel zoo lange als zy binnen Stads muu. ren blyven woonen en behouden de volgende quali. ficatien (£), welke by hunne aanftelling vereischt
wor-
(Ji) ten ware één van de twee laatst genoemde graaden Burgemeester, en de ander Schepen, ware.
(0 § 5 Die als Burgemeester of Schepen maar een jaar of minder gefungeerd heeft, zal niet langer dan een jaar behoeven flil te zitten, om tot de zelfde post weder eligibel te zyn.
(&) qualiteiten.



ï6 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot worden. CO
§ 2. Zy moeten van echten bedde zyn, en over de
27
r (0 en 't vertrouwen des Volks niet verbeurd zullen hebben. (*)
(*) Een der Leden, in deze'byvoeging niet kunnende toeftemmen, heeft naderhand het volgende tot een temperament daar op uitgedagt:
Op dat de gequalificeeide Gemeente van tyd tot tyd ge» legenheid moge hebben op eene betaamlyke wyze te doen zien, wie der Regenten zich het minst aangenaam maakt, zal jaarlyks één dar Leden van de Vroedfchap, te dier tyd geen Hoofd-Ofiicier of Regeereud Burgemeester of in de Collegien van Gecommitteerde Raaden , Staaten Generaal, Raad van Staaten, Generaliteits of Provinciale Rekenkamer gecommitteerd zynde, moeten afgaan, ter keuze als volgt:
Ten dien einde zal jaarlyks op den 2often April op dé beurs worden geplaatst, en agt dagen iMg blyven, een busIe gemaakt als een postbusfe, doch vomzien van twee floten van onderfcheidene werking, waar van de eene fleutel in het Collegie van de Vroedfchap en de andere in dat van Gemeentsmannen zal berusten, in welke busfe een ieder, die bekend ftaat op eene der lysten art. 3 van 't 8fte Hoófdftuk gemeld, zal mogen fteken een briefje,door hem gefchreven en onderteekend, behelzende den naam van dien Raad inde Vroedfchap, die, naar zyne meenLng,behoort af te gaan.
Hy, die op de meeste van die briefjes genoemd word, zal met den laatften April moeten afgaan, doch by alle daar óp volgende vacatures weder eligibel zyn, en, op nieuw gekozen wordende, in zyn ouden rang invallen.
t)eze jaarlykfche vacatuure zal op den 28ften,of dien dag Zondag zynde, dan op den 27iïen April worden vervuld in dier voeize, als art. 22 en 23 van het agtfteHoofdftuk word bepaald.
Op dien dag zal de voorfz. busfe, door een Bode der Stad en den Bede van Gemeentsmannen, op het Stadhui;- t?e-
brachti



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 17
£7 jaaren oud.Qm)
Binnen deze Stad of Jurisdictie geboren, («) Of federt vyf volle jaaren Burgers geweest zyn 1 En in dat geval afkomflig uit een plaacs, in welke de Inboorlingen van Rotterdam tot de Regeering admislibei zyn. (0) ' En moeten hun vaste en eenige domicilie binnen deze Stad of Jurisdictie gehad hebben,
Ten
(ni) den ouderdom van XXV jaaren vervuld hebhen.
(«) of verkregen hebben brieven van naluralifatie ad honores, op welke echter geen reguard genomen zal worden, dan alleen omtrent Perfoonen die binnen de Vil Provinciën, de Generaliteits Landen, of Colonien van den Staat, geboren zyn.
(0) en in dat geval &c> geroyeerd.
bracht, eh in prajfentie alleen van de drie Ledenen Secretaris van de Vroedfchap en de drie Gemeentsmannen, art. 9. gemeld, wotden geopend, even voor het beéédigea der Kiezers, die de vervullinge dezer vacature zullen moeten doen.
Een dier Gemeentsmannen zal alle de briefjes openen * oplezen, en aan den Secretaris der Vroedfchap overgeven* die den inhoud derzeive, doch niet de naamen der Schryyers of Teekenaars, zal noteerén; waar na alle de briefjes ilico zullen worden verbrand, én allé de praefentê Heeren op hunnen ééd zullen aannemen, alles, wat in die briefjes vervat was, te fecreteeren, béhalven den naam van dien Raad, die in de meeste briefjes gevonden is; welke vervolgens door den Secretaris aari de Kiézers, direcl; na derzelver beéédiging, zal worden gecommuniceerd Zullende de zelfde Secretaris daar van ook aan dien Heer zelven by biljet kennis geven, voor het fcheiden der Ki«. zers.
xvii. Deeü. b



iS Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Ten ware zy inmiddels reipublic® causfa (p) elders
hadden moeten refideeren, Of'met een geboren Burgeresfe, wier ouders nog in de Stad woonen, of tot derzelver dood gewoond hebben, getrouwd waren ; in welk geval het genoeg zal zyn, dat zy twee volle jaaren (q) Burgers en vaste Inwooners dezer Stad geweest waren. Zy moeten ten minften één jaar (r) in de Schuttery alhier geweest zyn, 't zy in effectieven dienst of als Contribuant. Zy moeten behooren onder dekundigfte, voornaamfte, en gegoedfte Burgers, en nimmer Cesfionanten of Bankbreukigen geweest zyn, zonder onderfcheid, of derzelver boedels onder curateele gefteld, of enkel gefequestreerd, zyn geweest Zullende zy , die, na hunne aanftellingj in dat ongeluk komen, daar door ipjo fatio van de Vroedfchaps-plaatfe vervallen, Zy moeten van geen ergerlyk levensgedrag zyn,
of geweest zyn, (s) En openbjk profesfie doen vaneen Gereformeerden Godsdienst, welke in de publieke Kerken alhier geleerd wordt. §. 3. Zy zullen niet mogen zyn in eenige particuliere ééden of dienften van eenig Vorst, Prins, Stadhouder, Gouverneur, Heer of Vrouwe, nochte van dezelve eenige penfioenen of traktementen genieten. (0 Qok
O) reipubl. causfa, of tot voordzetting hunner Jlu~ dien.
(q) drie volle jaaren. (r) twee jaaren.
h) of geweest zyn geroyeerd. . .
(t) den Leen-êéd, en den ééd van Gecommitteerden m de Generaliteits-Collegien uitgezonderd.



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 19
Ook niet mogen bekleeden eenige (a) militaire
charges te Land of ter Zee. (y) Ambten of Bedieningen van de Admiraliteitm,
Oost- of West-lndifche Compagnien. Geene Leden of Ministers mogen zyn van den
Krygsraad,
Noch van de Hooge Vierfchaar van Schieland, f»
Noch (x) van de Subalterne Collegien;
Gelyk Zy mede niet mogen zyn Penfionaris, of
Secretaris dezer Stad, Schout of Secretaris van een der Stads Heerlyk-
heden,
Noch uit eenigen anderen hoofde aan de Stad fj) comptabel.
Zullende, van hunn' afftand of ontflag van de voorfz. ééden, beneficiën, charges, ambten of bedieningen, behoorlyk moeten blyken, alvoorens tot den ééd, als Vroedfchap , en het nemen van fesfie, mogen worden geadmitteerd* §. 4. Ook zullen niet te gelyk Leden van de Vroedfchap mogen zyn een vader en zoon, grootvaderen kleinzoon, twee heele of halve broeders, 1— of drie zwagers, een oom, of oud-oom, met meer dan twee bloedneeven, of een in confanguiniteit en een in affiniteit; — een neef, met meer dan een oom öf oud-oom,in den bloede, en een in affiniteit —1 noch ook meer dan vier neeven,elkander
(u) Ambten, door den Stadhouder begeven wordende* enfpeciaalyk geene militaire &fc.
(v) Geene Bewindhebbers mogen zyn van de Oost- of West-lndifche Compagnien, of eenige ambten of bedieningen van dezelve Compagnien, noch van de Admiraliteiten, mogen bekleeden.
(w) Als mede geen Secretaris of Rentmeester van 't Hoog-Heemraadfchap van Schieland:
(x) Noch Ministers.
Cy) Aan Stad of Land.



20 Verzameling van Stukken betrekkelyk. tot
der in confanguiniteit of affiniteit, in den vierden graad, befiaande.
s ten opzichte der affiniteit, met dien verfijnde ,'als in het tweede Hoófdftuk §. 7. is bepaald, (volgens Refolutie der Vroedfchap van den 20 April 1722)
ruilen de Raaden, dié, na hunne aanftelling, 'kanderen door Buwelyk vermiagfchapt wor, ie dien hoofde niet verplicht zyn de Vroedfchap te verlaaten
$.'5. De aanftelling der zestien (z) nieuwe Raaden , mer welke het tegenswoordige Collegie van de Vroedfchap zal worden geaugmenteerd, zal door Hun Ed Groot Achtb. verzogt worden, dat voor deze maal, volgens de oude voorbeelden, gefchiede direct, door den Souverain, zonder voorgaande nominatie, (a) ZE-
(z) Of acht (zie eerfte Hoofdft. §. 5.)
(a) §. 6. In geval onvermoedelyk eenige Leden van het tegenwoordige Collegie der Vroedfchap mogt en difficulteeren tot het invoeren van dit nieuwe Reglement te concurreer en, zullen dezelve zich inmiddels moeten abJlineeren van hunne fesfie in 't zelve Collegie, en van alle Commisfien en voordeden daar uit proflueerende, zoo lange tot zy dm ééd op dit Reglement met der daad zullen hebben afgelegd, zullende derzelver plaatzen over zulks niet worden vervuld, dan na derzelver afflerven of uitdrukkelyken afjiand van de voorfz. qualïieit. (*)
(*) Nog is geproponeerd, by dit zesde Hoófdftuk te voegen , de volgende
5 7. Het Collegie van de Vroedfchap zal de zaaken der Jullitie aan Schepenen en der Politie aan de Magiftraat of Weth. moeren overlasten , doch het Opperbeflier hebben over Stads Finantien, Goederen, en Gebouwen, en ten opzichte van Stads ftem ter Souveraine Vergadering van Hol.
landj



ie Geieurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 21
ZEVENDE HOOFDSTUK.
§. 1. De Gemeentsmannen zullen vier achter een volgende jaaren fungeeren,
§. 2. en daar na twee jaaren moeten ftiliitten alvorens weder eligiebel te zyn,
§. 3. t'eiken jaare op den iften Mey zal een vierde gedeelte van dat Collegie af gaan, en door drie anderen worden opgevolgd. .
Op den 1 Mey 1788, zullen drie uit de eerfte twaalf, op den I Mey 1789 drie uit de negen overige, op den 1 Mey 1790 drie uit de zes refteerende, telkens by loting, en eindelyk op den 1 Mey 1791 de drie laatflen van de eerfte aanftelling, voords Ao. 1792. de drie oudften in functie, en zoo vervolgens t' eiken jaare, moeten aftreden.
§. 4. Wanneer een Gemeentsman in het laatfle half jaar zyner bediening komt te fterven of ontpoorterd te worden, of deszelfs plaats anderszins vacant te vallen, zal die plaats vacant blyven tot den volgenden Meydag.
§. 5. Edoch in gevalle zulks gebeurt in de eerfte drie jaaren, of in de eerfte helft van het vierde jaar, van deszelfs bediening, zal die plaats binnen zes weeken, na het vacant worden , moeten worden gefubpleerd op dezelfde wyze, als de jaarlykfche keuze der Gemeentslieden zal gefchieden.
g. 6. En zal de alzoo gefubpleerde Gemeentsman niet langer in functie blyven dan die geen, in wiens plaats hy is gefucce'deerd, nog zou hebben
land, en in alle zaaken, de Provincie of de Republiek ia 't algemeen concerneerende,a//eeu en privativelyk fungeeren , zonder dat eenig ander Collegie zich daar omtrent op eenige wyze zal mogen inmisceeren, dan alleen met fchriftelyXe verzoeken ®f voorftellen.
B3



22 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
ben moeten fungeeren O)
S. 7. Dezelve zullen altyd gekozen moeten wor* den voor een derde, uit de daar toe eligibele Leden van den Krygsraad, en voor twee derden, uie, de Schutters, wachtvryen, en contribuanten die de volgende qualiflcaden (c) bezitten.
S. 8. Zy moeten allen van echten bedde zyn,
over de 40 jaaren oud, (d)
binnen deze Stad of Jurisdictie geboren,
of federt vyf volle jaaren Burgers geweest zyn , er moeten hun vaste en eenige domicilie binnen deze Stad of Jurisdictie gehad hebben;
Ten ware zy met een geboren Burgeresfe, wier Ouders rog in de Stad woonen of tot derzelver dood gewoond hebben, getrouwd waren; in welk geval bet genoeg zal zyn, dat zy twee volle jaaren (e) Burgers en vaste Inwooners dezer Stad geweest waren.
Zy moeten behoorenonderdebekwaamiteenwelceftelde Burgers, en nimmer Cesilonanten of Bankbreukigergtweesrzyn, (zonder onderfcheid of derzelver boedels onder curateele gefte-ld, of alleen-, kft geftqueftreerd, zyn geweest, zullende zy, die na hunne aanftellingin dat ongeluk komen , daardoor' ipfo faEto van den post als Gemeentsmaavervallen,) en van geen ergerlyk levensgedrag zyn of geweeib
Ook mogen zy aan de Leden van den Magiftraat
of
, (&) Tusfchen art. 6 .en 7 in te voegen of liever aan 't begin van §. 8- Ten minfien VIL Leden van dit Collegie zullen moeten behooren tot de publieke Kerk, en de V. 'overige zullen uit de andere toegelaten- Christelyks Gezinten gekozen mogen worden.
(c) Qualiteiten.
(d) Over de XXXV. jaaren oud.
(e) Drie volle jaaren.
(ƒ) Of geweest zyn geroyeerd*



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 23
oF Vroedfchap niet beftaan tot den vierden graad van confanguiniteit of affiniteit inclufive. _
Met dien verftande ten opzichte der affiniteit, als in §. 7. van het tweede Hoófdftuk.
In dit Collegie zullen niet te gelyk mogen zitten een Vader en Zoon , Grootvader en Kleinzoon, noch twee heele of halve Broeders.
k io. De Leden van dit Collegie zullen metmoeen zyn in zoodaanigen ééd of dienst, nochte genieten de beneficiën, of bekleeden de charges, ambten of bedieningen, § 3. van het fesde Hoofd, ftuk opgeteld.
Gelyk mede in dit Collegie met geplaatst zullen mogen worden (g) Profesforen en Lettoren alhier, dePraedikanten, Paftoors, of Leeraars van de Hervormde en andere Kerkgemeenten , de Klerken, Bodens, en mindere Bedienden van dezer Stads Regeerings- en fubalterne Collegien en van den Krygsraad, noch ook geene Bedienden op(A)'f hands, Stads, of Koopmans Comptoiren.
5. 11. Die tot Gemeentsman gekozen wordt zal dien dienst aan de Stad niet mogen weigeren, ten ware hy reeds drie maal in dat Collegie had fesiie gehad , of boven de 60 jaaren oud was. (i)
<§. 12. Dit Collegie zal zich byzonder moeten bezig houden met toe te zien, dat op de Rechten en Previlegien dezer Stad , en fpeciaal op de po.
ine
(g) Oud Raaden in de Vroedfchap, Oud-Schepenen, (ft) Comptoiren van Land, Stad , Compagnien of particuliere Kooplieden , de pratïifeerende Boekhouders daar van uitgezonderd.
(0 Of zich daar van wilde uitkopen, de eerfte maal mei f300: —, de tweede maal met ƒ 200: —, en de laaifte maal met ƒ 100: —, ten behoeve van Stads-Kasfe,en zulks, ten aanzien van de tweede en derde fommes, zonder onderfcheid of hy de eerfte of tweede verkiezing aangenomen of mede afgekogt heeft.
B 4



«4 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
ircren in dit Reglement (T)vervat, geene de minfte. ind agt op eenige wyzegefchiede —, maardatde. pelve onveranderlyk geconferveerd blyven en effect forteeten.
1 ei welken einde een Commisfie van drie Leden u;: Uit Collegie zal adfifteeren by het maken van alle de na re melden nominatien, niet om daar in mede te Hemmen, maaralleen, om van alles kennis te dragen en aanteekening te houden, — tegen *t geen zy meenen onbehoorlyk te zyn teproteiteeren, — en aan het Collegie rapport te doen.
g., 13. Ook zal dit Collegie bevoegd zyn kennis te
nemen van StadsFinantien, en ten dien einde,
door eene Commisfie van'drie Leden, adfisteeren
by het doen van alle Stads Rekeningen, waar
van hen ten minden veertien dagen bevorens de prasciefe tyd en plaats gemeld, en teffenseen bon-
derel overgegeven zal moeten worden. ' ■ Welke
Commisfie, alles geëxamineerd hebbende, zoodaanige rekening zal approbeeren en helpen fluiten, of daaï tegen protefteeren en aan 't Colkgie rapport doen; zullende het Collegie, na behoorlyk onderzoek, binnen veertien dagen van het voorfz. protest renuncieeren en de Rekening goedkeuren, of aan de Rendanten eene Memorie van Debatten doen toeJtomen, over welke vervolgens tusfchen de Vroedfchap en Gemeentsmannen, of wederzydfche Gecommitteerden, zal worden geconfereerd, en zoo. ilaanig redres beraamd, als behooren zal.
§. 14. En zal dit Collegie ook door de Vroed, fchap moeten werden gehoord, over het verhoogen of invoeren van nieuwe Stedelyke Accyfen of andere diergelyke belastingen, —■ over het doen van eenigen aankoop (/) meer dan ... . duizend guldens inporteerende, of het oprichten van een
of
(k) en in de Ordonnantie op de Schuttery (/)' aanbouw, aanheft edingen, vernieuwingen of m. pratien^ weer danföcop; —-. inporteerende3



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 25
of ander etablisfement ten koste van 't algemeen;
als mede over het verpanden, verüopen of
anderszins vervreemden, van Stads coederen. (m) Van all' 't welk de redenen der vermeende noodzakelykheid of nuttigheid voor af aan dit Collegie gecommuniceerd zulien moeten worden, ten einde dair tegens zoodaanige reprasfèntaticn te doen, ais het Collegie zal oirdeelen verplicht te zyn.
5. 15. Op dat, door 't geen in de twee voorbaande j. is vervat, het publieke crediet der Stad geen nadeel lyde, zullen alle de Gemeentsmannen daaromtrent op hunnen ééd verplicht zyn tot dezelfde; lecretesfe, welke door de Leden der Vroedfchap in acht genomen moet worden.
§. 16. De Leden van dit Collegie, niet tot den Krygsraad behoorende, zullen geduurende hunnen dienst, en twee jaaren daar na, vry zyn van de Burgerwacht of contributie aan de Schuttery, en van hec Poortgeld (n), en in de Kerken zitplaats hebben nevens de Leden van den Krygsraad.
5. 17. Dit Collegie zal op den tweeden en vierden woensdag van iedere maand, namiddags ten vief uuren, ordinair moeten, en voordszoodikwyls hec zelve zulks goed vindt extraordinair mogen, vergaderen, in de Zaal van den Krygsraad, of eenig ander vertrek in den St. Joris Doelen, en aldaar van Stads wege worden voorzien van vuur en licht Zullende, voor alle de verdere noodigebehoeftens* van dit Collegie, aan het zelve jaarlyks in de maand .Mey , mt Stads Kas, werden gefourneerd een fom-
ma
(tri) Het revideeren of altereeren der Inflru&ien van yaceerende Ambten, het betalen, verhoogeh, of verminderen van recognitiën, jaarwedden, prafentie-gelckn of andere emolumenten- 0 ' *
(ri) Poort- en Boom-geldx B$



S.6 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
ma van (°) doch waar van niemaDd'
der Leden ietwes zal profiteeren, onder welke benaminge het ook zy.
g. 18. Behalven den Prasfident zullen alle de Leden van dit Collegie in hetzelve zitten en (temmen naar den tyd hunner eerfte aankomst, en die te gelyk zyn aangekomen naar hunne jaaren, zonder eenigen anderen rang te obferveeren. ——
En zullen op hunne Vergaderingen alle zoodaanige poinften van orde, op boetens of andere poenaliteiten, ftellen en van tyd tot tyd veranderen of vermeerderen, als zy by meerderheid van ftemmen zullen goedvinden.
§, 19. Het praiidie van dit Collegie zal rouleeren tusfchen de drie Leden die in het laatfte jaar van hunnne dienst zyn, en dus door elk derzelver vier maanden lang worden waargenomen, volgens eene rangfchikking door die Heeren onderling te convenieeren.
§. 20. In alle deliberatien zal by de meerderheid der prsfente Leden geconcludeerd worden, mids 'er niet minder dan zeven de Vergadering bywoonen, zullende een kleinder getal niets finaal mogen afdoeD, maar alleen het noodige vooreen volgende byeenkomst prsepareeren. —■
Als de ftemmen fteken, zal de Prsfident conform de zyne de conclufie mogen opmaken.
§. 2i. Dit Collegie zal een der Leden, telkens voor een jaar, verkiezen tot de waarneminge van den post van Secretaris, die zyn ftem en rang als mede lid zal behouden, en verplicht zal zyn de pen te voeren tot alles, wat in de Vergaderingen genotuleerd opgefteld ofgefchrevenmoet worden, zonder daar voor eenig falaris te genieten.
g. 22. Voords zal dit Collegie een of meer Perfoonen employeeren, beëedigen, en falarieeren, tot de dienften van Klerk, Kamerbewaarder en
Bo-
(0) vyftien honden guldens.



de Gebeurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen, if
Bode, en dezelve aan- en af-ftellen zoo dikwils het zulks zal goedvinden ; en zal de Bode een busfe dragen, even (pj als de Boden van de Stad,en de Provoosten van den Krygsraad.
§. 23. De eerfte twaalf Leden van dit Collegie zullen, zoo dra dit Reglement zal zyn vastgefteld^ worden genomineerd en g-ëligeerd door Kiezers, op de zelfde wyze als in het volgende Hoófdftuk, omtrent de fuppletie van vacatures, word voorgefchreven;— en zullen, gelyk mede alle hunneSuccesfeuren, by elke nieuwe aanftelling , gehouden zyn,in handen van Heeren Burgemeesteren, ééd te doen, .volgens het Formulier hier achter gevoegd.
ACHTSTE HOOFDSTUK.
§. 1. De jaarlykfche verandering van alle de voorfz. niet permanente Collegien, en de fuppletie van een vacature in alle dezelve , zal gefchieden door 48 Kiezers,die t'elken reize,alleen voor dien dag, zullen worden genomineerd.
§. 2. Tot het benoemen van die Kiezers zullen gerechtigd zyn alle Officiers en Schutters, die den ouderdom van 25 jaaren bereikt hebben of gehuwd zyn, allen die door den Krygsraad (q) op jaargeld zyn gefjeld,allen die om hunnen ouderdom of lighaamsgebreken van den Schuttersdienst ontflagen zyn, en allen die om andere redenen een honorabele
, .
(ö) zoo wel.
Yq) Om hunn' ouderdom of lighaams gebreken van ien Schutters dienst ontflagen , of uit diergelyke.oirzaaken op jaargetd gefield zyn, of, om andere rede-, nen, eene honorabele dimisfie van de Wethouderfchap cf den Krygsraad by gefchrifte verkregen hebben, en alle verdere Wachtvryen die J. 9. niet worden uitge-. floten.



23 Verzameling van Stukken betrekkelyk tut
bele dirnisfie by gefchrifte van den Krygsraad hebben verkregen.
§. 3- Alle welke Perfoonen ten dien einde zullen worden gebracht op de- lyst der Compagnie , tot welke zy behoord hebben, of by eene, door den Krygsraad te maaken, verdeeling gevoegd zullen worden.
5. 4 Doch zullen op die lysten niet gefield, noch als Stemgerechtigden geadmitteerd worden
De regeerende Schepenen,
De Raaaden in de Vroedfchap,
De fungeerende Gemeentsmannen,
De oud Schepenen, die verkiesbaar zyn.
Allen die een vader, zoon, broeder of zwager hebben onder de Leden van de Magiftraat of Vroedfchap,
De Kiezers, die by het maakeu der laatfle no. minatie van een Vroedfchap of van Burgemeesteren en Schepenen gefungeerd hebben,
De Predikanten, Pastoors of Leeraars van de hervormde en andere Kerk - Gemeentens,
De Ambtenaaren en Bedienden, die door de Stad of eenig ander Collegie betaald worden,
De Klerken, Kamerbewaarders, Bodens en mindere Suppoosten van dezer Stads Regeeringsen Subalterne Collegien en van den Krygsraad;
Alle Perfoonen, die cesfie of bankroet gedaan hebben, 't zy derzelver boedels onder curateele gebleven, of alleen in fequestratie geweest zyn;
Allen, die, uit hoofde van afhanglykheid of fo« bere kostwinning, buiten de Schuttery gelaaten, of daar van vry gefield zyn j
Alle levrey dragende Bedienden , (r)
En allen, die eenige bedeeling van Diaconen, Arm-
be-
Cr) Alle Bedienden, voor welke Heeren- en Redemtie* geld betaald wordt s



<fe Gebeurtenis/en in 1787 enz. vootgevalün. 2$
bezorgers of andere pieufe fondfen genieten.
§. 5. Volgens de lysten,§. 3. gemeld!, zullen alle daarop geftelde Perfoonen, door den Kapitein of commandeerenden Officier der Compagnie, by welke zy behooren of gevoegd zyn, worden geconvo» ceerd, om, des goedvindende, te compareeren (raids ongewapendj in één van dezer Stads publieke Gebouwen, op den gewoonen Boondag den 29ften April, of, die op een Zondag invallende, dan op den 281ten, 's morgens voor agt uuren, zullende, op het flaan der klok, de deuren gefloten, en niemand meer ingelaaten worden.
§. 6. De Officieren van elke Compagnie zullen zich aldaaV plaatzen aan een tafel, voorby welke alle de prajfente Stemgerechtigden zulleo pasfeeren , en ieder op het lezen van zyn naam , volgens de voorfz. lyscen, door den Schryver of een ander Sergeant van de Compagnie te doen, aan den Kapitein, of by abfentie den eerften Officier in rang, overgeven een toegevouwen briefje , met zyn naam onderteekend, behelzende de naamen van twee Perfoonen uit alle de prsefente Stemgerechtigde Schutters, Contribuanten en Wachtvryen van dezelve Compagnie, welke hy ftemt tot Kiezers.
§. 7. De Officier, die briefjes ontvangende,zal dezelve ongeopend werpen in een befloten bus, op de tafel ftaande; voords dezelve tellen, en daar na één voor een openen en oplezen, en voords overhandigen aan den volgenden Officier, — zullende 't zelve op die wyze van hand tot hand voortgaan, tot aan den Schryver, —. die, na den inhoud genoteerd te hebben , 't zelve zal overgeven aan een ander,naast hem ftaande,Sergeant; — door wien alle die briefjes op een Lias gere. gen, en aan beidezyden verzegeld zullen worden,, met byvoeging van een door alle de prsfente Officiers geteekend Declaratoir, behelzende den datum en uitflag dier ftemminge, omme ter Secretaryevaa
de



30 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
de Gemeentsmannen overgebracht en bewaard te worden.
§. 8. De twee Perfoonen , die bevonden zullen worden door de meeste Stemgerechtigden benoemd te zyn, of zoo de Stemmen deken die genen, op welke het Lot valt, zullen door den eerden Opper-Officier , met luider ftemme, worden gedeclareerd tot Kiezers voor dezen dag, en daar van ten eerften bekomen een behoorlyke Acte van Qualificatie of Commisfie , met welke zy zich iiico zullen moeten begeven naar het Stadhuis.
Zullende de voorfz. Acltus tot dus verre moeten aflopen uiterlyk voor tien uuren.
§. 9. Dezelve Kiezers zullen op dat uur, in één der kamers van het Stadhuis, worden afgewacht door drie Leden uit de Vroedfchap, geadfisteerd meteen Secretaris en drie Gemeentsmannen; —alwaar de Aétes van qualificatie en commisfie door den Secretaris overgenomen, opgelezen, en daar uit een lyst geformeerd zal worden van alle de Kiezers, die voor half elf uuren zullen zyn binnen gekomen.
§. 10. Op het flaan van half elf uuren zal men* zonder langer naar de abfente Kiezers te mogen wagten, beginnen met van de prasfenten af te nemen den ééd, welks formulier achter dit Reglement is gefield, dien zy in handen van den oudftea Heer der Vroedfchaps- Commisfie zullen afleggen, waar na die Heeren zich zullen retireeren, en de Kiezers fesfie nemen volgens het nummer der Com. pagnie, uit welke zy gecommitteerd, en den rang, waar in zy by de Actes van qualificatie genoemd zyn.
§. 11. Waar na de Secretaris CO opeBlyk op een
tafel
CO za' opgeven, welke Leden der Vroedfchap tot het! Burgemeesters ambt niet eligibel zyn, of verzogt hebben voor dat jaar daar toe niet genomineerd te worden 9 en voords



ie Gebeurteiiisfen in 1787 enz. voorgevallen. 31
tafel zal tellen, en voorts in een zak werpen en door elkander fchudden, elf zwarte boonen en 37 witte, ofwel zoo veel minder witte als'er Kiezers abfent zyn, gaande daar mede voorby alle de prsefente Kiezers, van den eerften tot den laatften, die elk op hun tour ééne boon uit die zak zullen.
5 12. Die de witte boonen getrokken hebben zullen daar op terftond in een andere kamer gaan, terwyl door de trekkers der elf zwarte boonen, ilico , by meerderheid van ftemmen gemaakt zal worden een nominatie van acht Heeren uit de twaalt oudfte eligibele Leden der Vroedfchap tot Burgemeesteren, en van zestien perfoonen, wanneer er vier, of van twaalf wanneer 'er drie nieuwe Schepenen moeten aankomen.
fi n. Dit gefchied en alles genoteerd zynde, zullen de overige Kiezers weder binnen komen en od nieuw plaats nemen, — en de Secretaris andermaal het zelfde getal van zwarte en witte boonen od de tafel tellen, in de zak werpen en doorfchudden, en daar mede gaan voorby alle de Kiezers, die elk op hun tour weder een boon zullen trek-
'T 14 De trekkers der witte boonen weder ia het'andere vertrek gegaan zynde, zal de Secretaris aan die gene, die de elf zwarte boonen by deeze tweede trekking bekomen hebben, communiceeren de naamen der Heeren door de eerfte elt Kiezers genomineerd. Waar uit de tweede Kiezers dan zullen maken een verminderde nominatie van vier Heeren tot Burgemeesteren, en van acht of zes tot Schepenen. ; D
k 15. ft) Zoo lang de quasstie over het Recht van Eleftie, 't welk zyne Hoogheid als Erf-Stadhouder fustineert Hem te competeeren, by Hun Ed. Groot Mogenden niet afgedaan zal zyn, of ook
in«
(i) Art. 15. geheel geroyeerd.



ga Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
indien dat Recht aan zyne Hoogheid zal zyn toegekend, — zal de voorfz. Aëtus daar mede aflopen, -— en, de Gemeentsmannen en Kiezers van liet Stadhuis afgegaan zynde , de Secretaris de nominatie overbrengen in de vergaderde Vroedfchap, ten einde die aan Hun Ed. Groot Mogenden of den Stadhouder te doen toekomen, om uit dezelve eene Electie van twee Burgemeesteren en ■van vier of drie Schepenen voor den tyd van twee jaaren te doen, zullende, zoo die Electie, voor middernacht tusfchen den laatften April en eerften Mey-dag, niet by den Hoofd-Officier ontvangen is, de bovenfte helft van elke nominatie verftaan •worden ipfo fatto Burgemeesteren en Schepenen refpedtive te zyn geworden, en in die qualiteitengeïnftalleerd en beëedigd moeten worden.
§. 16. fjO Doch wanneer by Hun Ed. Groot Mogenden zal zyn verftaan, dat aan den Stadhouder geen Recht tot EleEtie van Burgemeesteren en Schepenen de* zer Stad competeert, zullen, na het maken der voorfz. tweede of verminderde nominatie, (v) alle de prsefente Kiezers nogmaals worden binnen geroepen en plaats nemen,— en de Secretaris voor de derdemaal het voorige getal zwarte en witte boonen óp de tafel tellen, in de zak werpen, fchudden, en die prsfenteeren aan alle de Kiezers, die dan weder elk een boon zullen uittrekken.
§. 17. Zy, aan welke de elf zwarte boonen te beurt vallen, zullen dan, na dat de overige weder zyn uitgegaan, de voorfz. tweede nominatie nogmaals op de helft verminderen.
$. 18. Waar na alle de Kiezers, voor de vierdemaal binnen gekomen zynde, weder op dezelfde wys als boven, elf uit dezelve, door het trekken der zwarte boonen , bevoegd en verplicht zullen ■worden, om de laatfte nominatie weder te verdubbelen,
(m) het curfyf gedrukte geroyeerd. (v) zullen



de Gebeurtenis/en in T787 enz. voorgevallen. 33
beien, 't zy uit diegenen, die reeds op de eerfte en tweede nominatie hebben geftaan, of uit anderen, naar hun welgevallen.
§, 19. Dit in abfentie der overige Kiezers ver. richt zynde, zullen alle dezelven, voor de laatfte maal, binnen komen, en ieder, als vooren, een boon uit de zak trekken,doch waar in dan maar vyf zwarte zullen zyn en 43 witte, of zo veel minder witte als 'er Kiezers abfent zyn.
§. 20. Die deze vyf zwarte boonen te beurt valt, zullen de Boon-Heeren zyn, door welke dan ilicouit het laatfte dubbeldtal een enkel gemaakt, en perfoonlyk in de Vergaderde Vroedfchap ingebrachtzal worden, — zullende de daar op ftaande Heeren, als wettig geeligeerde Burgemeesteren en Schepenen, erkend, en op den iften Maydag, naar gewoonte, geirftaüeerd en beéédigd moeten worden.
§. 21. Op dezelfde wyze zullen, na dat de voorfz. Jfous is afgelopen, elf van de voorfz. 48 Kiezers, door het trekken der zwarte boonen, bevoegd worden en verplicht zyn een twaalftal te noemen, 't welk, door een tweede elftal Kiezers, tot 8, en, door een derde elftal, tot 4 gereduceerd, en, door een vierde elftal,weder met 2 vermeerderd zal worden; en uit weik zestal, door 5 op nieuw getrokken Boonheeren, drie nieuwe Gemeentsman* nen gekozen zullen worden, die mede op den ifteö May door Heeren Burgemeesteren beéédigd zullen moeten worden,
g. 22. In gevalle van een of meer tusfehen tyds Openvallende plaatzen in de Collegien van Burge» meesteren , Schepenen , Vroedfchappen of Gemeentsmannen, zal in alles op dezelfde wys als boven werden gehandeld3 door 48 Kiezers telkens op nieuw te nomineeren, op zoodaanigen dag, binnen de acht dagen na dato der vacature, als tert dien einde by de Vröedfchap zal worden gepraeft-
g. 23. Wanneer door de eerfte Trekkers def elf XVII. Deel. C zwar«



34- Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
jwarte boonen een viertal, door de tweede 1 k> kers een tweetal, door de derde Trekkers v Jer een viertal, en door de vierde elf Trekkers een Bjeuw tweetal, even als §. 18. is gezegd, ge. aakc en daar uit door de laatfte Trekkers van vyftvrarte boonen een Electie gedaan, en aan de Vroedichap gecommuniceerd zal worden , ■—■ zullende de alzoo aangebelde ten fpoedigften in céd genomen worden,
§. 21. Niemand der Kiezers zal zich op het Raad' huis ergens elders mogen ophouden, dan in eene der twee kamers §. 12. gemeld. — Noch met iemand , tot de § 9. gemelde Vergadering niet behoorende, mogen fpreken, of eenige briefjes of boodi'chappen, van wien het ook zy, ontvangen of beantwoorden, direcl noch indirect.
§ 25. Geen der Kiezers zal, door hem zeiven of iemand zyner mede-Kiezers, op eenige nominatie tot Schepen, Vroedfchap of Gemeentsman gefield mogen worden.
§. 26 ingevalle de Vroedfchap mogte oirdeeleu, dat de Kiezers een ongequalificeerd Perfoon hadden genomineerd of geëligeerd, zal dezelve de redenen van dien, door hunne Gecommitteerden, aan de gezamenlyke Kiezers doen bekend maken, die, zoo zy meenen de rede-nen te kunnen wederleggen, zulks zullen mogen doen, en anders de uitgebragte nominatie of electie zullen redtesfeereB, net, in de plaats van den ongequalificeerden, te ftel en den genen, die de meeste ftemmen van de laatfte elf Kiezers heeft gehad.
§. 27. Ten welken einde, zoo door den Secretaris van de Vroedfchap, als door een der Gemeentsmannen , zal worden gehouden eene accuraate aantcekening van alle de genomineerden, en van het getal der ftemmen, welke ieder van hen heeft gehad.
NE-



de Geleurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 35
NEGENDE HOOFDSTUK.
%. 1. Ingevalle eenig verfchiüend begrip, over het'verftand of de obfervantie van dit Reglement, tusfchen de Vroedfchap en de Gemeentsmannen mopte ontdaan, 't welk by minlyke fchikkirgen, mids zonder eenige de minde verandering van dit Reglement, niet vereffend zonde kunnen worden, zal 't zelve binnen den tyd van twee weeken, na dat één der voorfz. Collegien het andere daar toe fchriftelyk heeft geïnterpelleerd, moeten worden verbleven aan vyf" Advocaaten in den Hage woonende en praftifeerende, van welke twee door de Vroedfchap, en twee door de Gemeentsmannen, gekozen zullen worden.
S. 2. Zullende alle de Leden van d;e beide Collegien ieder in den hunnen, alvoorens die benoc. ming te doen, op hunnen ééd moeten beloven te zullen fecreteeren, zelfs voor de Arbiters, wia van de ééne of andere zyde gekozen zyn.
s o. Aan welke vier Arbiters, binnen agt dagen, zal'moeten worden ter hand gedeld een Ext 1 aft authentiek uit de Refolutien van de wederzydfche Collegien , om te dienen tot compromis, met qualificatie, om ten eerften een vyfden mede-Advocaat, in den Haag woonende en praCtileeiende, te adl'umeeren. . .
§ 4. En zullen by dezelve Refolutie of een ar. zonderlyke Afte worden gedaan de gewoone fub/misfie aan de uitfpraake van voornoemde vyf Arbiteren, met renunciatie van Reliëf, Reductie, en andere Rechtsmiddelen, en overgifte tot wi.lige condemnatie by den Hoogen Rsade in Holland, met conftkutie van Procureurs voor dat Gerechts, hof geadmitteerd, om die condemnatie te verzoeken en daar in te confenteeren.
§. 5. Voords zullen, binnen veertien dagen na dato van evengcmelde Refolutien of ' ompromis, aan de vyf Arbiters worden overgeleverd Memo tien van elks gefustineerde, met by voeging van C z &



g5 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
de befcheiden daar toedienende, waar van gelyktydie Copien over en weder gewisfeld zullen worden.
5. 6. En zal binnen drie weekea daar na van elke zyde aan Ar bi teren worden ingeleverd eene Memorie tot adltrucfie van het gefustineerde aan die, en tot deltruclie van het contrair gefustineerde van de andere zyde.
s 7. Waar op dan ten fpoedigften de uttlpraak zal moeten volgen, — zonder dat Arbiteren langer zullen mogen wachten, of aan een der partyen meer tyd vergunnen.
k g; Des dat het aan dezelven zal vryltaan by interlocutie te requireeren zodaanige nadere informatien, elucidatien of bewyzen, als zy noodig zullen oirdeelen, mids daar toe een korten en prascief>n termvn bepaalende.
k g. De kosten der voorfz. arbitrage, en van een Advocaat en Procureur aan elke zyde te employceren, zullen in allen gevalle, hoe de uitfpraak ook zy, uit Stads Kasfa worden betaald (w).
Formulier van den Eed voor de Kiezers.
Ik verklaare en zweere, dat ik, als door de Burgery genomineerde Kiezer, hier kome als eenige*
(w~) uit Stads Kasfa worden betaald, ingevalle de Arbiters over de kosten niet gedisponeerd, of dezelve gecompenfeerd hebben; Edoch ingevalle het van de eene of andere zyde gefustineerde by Arbiteren zoo ongefundeerd wordt geoirdeeld, dat by derzelver uitfpraak verklaard wordt, dat de S-tccumbenten alle de kosten of een gedeelte van dezelve behoor en te betalen, zal zulks moeten gefchiéden uit de privé beurfen van die L°.den van het fuccumbeerende Collegie, door welker ftemmen gerefolvee.d is de afgekeurde fustenue vast te houden en ter d.cifte van Arbiteren tt brengen.



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 37
heel vry Man, die my tot byzondere beguniïiging van een of ander perfoon aan niemand, hebbe verbonden (x), direct, noch indirect.; dat ik in de te makene nominatie alleenlyk zal acht geven op de bevordering der gemeene belangens onzer Stad en Burgery, en zo veel in my is zal zorgen, dat op de nominatie geene andere Perfoonen zullen worden gefield, dan die nut en bekwaam, cn gequalificeerd zyn, volgens het Reglement op de Regeering dezer Stad, gearresteerd den
I7g7_ — Al 't welk ik niet zal laaten om hef of leet, maagfchap of zwagerfchap, gunst of ongunst, gefchenken of beloften, nochte om eenige andere redenen of oirzaaken, hoegenaamd.
Zoo waarlyk &c.
'^Voor de Gemeentsmannen.
Ik verklaare en zweere, dat ik, om Gemeentsman dezer Stad te worden, aan niemand eenig aanzoek gedaan, veel min daar voor iets beloofd of gegeven hebbe noch geven zal, noch zelf, noch door een ander, en volftrekt niet wete noch vermoede, dat zulks door iemand voor my gefchied zoude zyn, direct, noch indirect. Maar dat ik dezelve bedieninge aanvaarde als een geheel vry Man , en dezelve zal waarnemen, zonder aanzien van Perfoonen, naar myn beste weten, en fpeciaal toezien, dat in het Reglement op de Regeering dezer
Stad, gearrefteerd den 1787» nOchte
in de Rechten en Privilegiën dezer Stad en Burgery , geene infraótien gefchieden , nochte veranderingen gemaakt of gedoogd werden, en my in allen
(af) noch deswege eenige affpraak gemaakt, of tcezegging gedaan hebbe,
C 3



3$ Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
opzichte dien conform gedragen, en 't zelve onvi rbrekelyk zal onderhouden., en doen onderhouden, zo veel in myn vermogen zal zyn. — Al ó w Ik ik r iet zal laten om lief öf leet, maagfchap of zwagerfchap, cunst of ongunst, gefchenken of beloften, rjochte om eenige audere redenen of öirzaakec, hoegenaamd.
Zoo waarlyk &c.
Stukken betrekkelyk het formeeren van Concept Inltjuctien vuor den Stadhouder , Kani ein- en Admiraal - Gêné" raai van Holland en West-Friesland, en van de Unie &c Lopende van N°. 1369 tot N . 1383 ingeflië en.
N°. 1369. Propofitie van wegens de Stad Hnar'em ter Staatsver gadering v >n Hodand en West-Friesland; tendeerende: 1. Dat voortgang mag worden gema kt rot het onderzoek der bornes van de uitvoerende Magt, zoo ven den Stadhouder, als van den Kapitein ■ G veraal en Admiraal [fc. 2. Dat 'er eei.e Commisfie mag worden benoemd, ten einde de bedenkingen omtrent de generaale reprcefentatie van 't geheele Volk te examineeren, en (ef fens na te gaan en te onderzoeken, op hoedaanige wyie, ingevolge de Conftifutie en 's Lands wtare belangen, eenige generaais maximes omtrent den invloed, welke uit hoofde der R geringsform by re}» cefentatie notoiilyk ain 't Volk toekomt, zouden behoor en Xe w <den gearrejleerd &c. In dato den yo January 1787.
De H: eren Gedeputeerden der Stad Haarlem, hebben op Ipeciaalen last van de Heeren hunne Principaalen ter Vergadering voorgedragen: dat weige-



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. '39
gemelde Heeren Principaalen, ten uiterften gcrrof. Ten door de akelige ficuatie van zaaken , v/aa1- ia het lieve Vaderland, uit hoofde der ontfiaane verwarringen en verdeeldheden, is gedomreld', en niet minder dan de Regeering van Amftelda^, ujtwyzens derzelver Propofitie op den 25 Oclober 1786 alhier gedaan, gepenetreerd zynde van dtn nadeeligen invloed van dit alles op de dierbaarfte algemeene belangen, zoo wel als van de onvcrmydelyke noodzaaklykheid voor alle Vaderlandlievende Regenten, om tot bevordering van een gepast herftel de krachtigfte en ieverigfte pogingen, zonder verwyl, aan te wenden, niet dan met het utterfte genoegen hadden gezien dat gedeelte van de gemelde Propofitie der Stad Amfteldam, waar by voorgeflagen wierd, het decerneeren eener Commisfie van eenige Leden van de Regeering dezer Provincie, om hehoorlyk te onderzoeken de bornes van de uitvoerende Magt, zoo van den Stadhouder ah Kapitein. Generaal en Admiraal, en omtrent de w afneming dier Bedieningen, en de plichten en praëminentien daar aan verknocht, zoodaanige Plans en Infirutlien te concerteeren , als met de hoogheid der Souvereiniteit, de conservatie van 's Lands en der Ingezetenen Voorrechten en Vryheid, en met het algemeen welzyn van den Lande meest overeenkomjlig zoude geoirdeeld worden, en hetzelve vervolgens aan hunne Committenten voor te dragen: gelyk zy Heeren Principaalen dan ook, mot volledige convictie voor zich zeiven, de concurrentie hunner Gedeputeerden tot Hun Ed. Groot Mogenden Refolutie van den I3den December daar aan volgende, houdende eene volledige en gaave conclufie van 't gemelde poindt, gereedelyk goedgekeurd hadden, als begrypende, dat, uit hoofde tan den oirfprong en de natuur der tegenwoordige differenten, het voornaame middel, zoo tot vereffening derzelve, als tot voorkoming van diergelyke voor 't vervolg, juist in het voorfz. onderzoek, en daarop volgend finaal befluit, behoort te be-
ftaan. -
C 4 Dan



4.0 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Dan dat van hoe meer evidentie de nuttigheid daar van ook zy, zoo veel te dringender ook de noodzaakelykheld wordt, om, zonder uitftel, de handen aan 't werk te flaao , en een begin van 't voorfz. onderzoek te maaken, daar men gerustelyk kan vastftellen, dat, zonder de zaak van dien kant aan te tasten, de zoo gewenschte tranquiliteit, als die op eene wegneming der gronden van het fublïstrerend misverftand berusten moet, nimmer recht geboren, althans niet beftendig gemaakt, zal worden; cn het ondertusfchen door eene rampfpoedige ondervinding maar al te zeer wordt bevestigd.dat, hoe langer twisten van natuur als deze aanhouden, meer en meer verhitting in de gemoederen ontftaat, die dezelven van dag tot dag ongefchikter doet worden voor die vereffening van zaaken , welke toch eindelvk zal moeten plaats hebben.
Dat welgemelde Heeren Principaalen hierom niet te ernïlig het daadelyk realifeeren van het gearresteerde ny de bovengemelde Hun Ed. Groot Moeenden Refolutie op het gezegde poincl konden aanpryzen, en zulks te meer moesten doen, om dat zich verzekerd hielden , dat de verkeerde denkbeelden, hier en daar öntfraan, en veelal met aroelistige oogmerken door fommigen voortgezet en aangeblaazen, als of men op eene verandering der. Cocftitutie, door de vernietiging der charges van Stadhouder, Kapitein-Generaal en Admiraal, of ten minfte door het berooven dier posten van 't gene esfentieel daar toe behoort, bedacht was, nimmer beter kunnen worden te keer gegaan en gelogenffraft, dan door het daadelyk entameeren eener Commisfie, welke, de conferva'ie der voorfz. gewichtige waardigheden tot grondflag hebbende, vérder het byzonder but hebben zoude, om dezelven overeenkomftig de regelen eener rechtmaatige b'illyfcheid, en conform de waare Conftitutie van den Lande, te meerderdierstbaer te maiken aan de sn-oote eindens, waar toe zy zyn ingevoerd, en. teffcet te onthef en van de duisterheden en onzeker/-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. $z
kerheden , welken du derzelver richtige uitoefFeniDg dikwerf moeten belemmeren. eu voor het algemeen welzyn onvruchtbaar maaken.
Dan dat welgemelde 'Jeeren Principaalen, offchoon ten vollen overtuigd van de noodzaakelykheid, om 't voorfz. werk ten fpoedigften voort te zetten, en ten einde te brengen, echter niec konden ontveinzen van gedachten te zyn, dat, boe gelukkig ook het fucces daar van zoude mogen wezen, het zelve nogthans aan het groote oogmerk eener volledige herftelling van de rust en 't vertrouwen in den Lande, maar gededtelyk zoude voldoen, indien niet een onderzoek van eene andere natuur ter zeiver tyd ondernomen en afgedaan wierd. Immers, daar het aan een ieder,die eenigo kundigheid van de Conftitutie dezer Republiek in *t algemeen, en van deze Provincie in 't byzonder heeft, niet kan onbekend zyn, dat de Regeeringsform alhier niet anders is, of zyn kan, dan by wege van reprafentatie,dat het overzulks naar den aart eener diergelyke Regeering, en geconfidereerd vooral de fundamenten, waar op onze vryheid en onafhanglykheid gegrond is, niet anders dan billyk, rechtmaatig en waarlyk conftitucioneel kan worden gerekend , dat dit reprfefentative aan geenerhande twyf, feling onderhevig zy , en dat teffens het Volk op zyne Vertegenwoordigers zekeren invloed hebbe, waar door zich deszelfs wezenlyk voorrecht boven anderen, die onder een volftrekt gebied leven, ten allen tyde kan vertoonen.
Maar dat, hoe wettig en billyk dit ook/y, hei; nogthans even zeker is , dat dit een en ander zekere bepaalingen moet hebben, zal het aan den eenen kant geen jaloufle verwekken tu^fchen Ingezetenen en Ingezetenen. en, aan de andere zyde r.iet uitlopen in eene fchaadelyke belemmering voor hun, die met het een of ander gedeelte van 't publiek beftuur belast zyn, om hunne bedieningen tot waar nut en voordeel van dat Volk, 't welk zy help;>n reprasfenteeren, waar te nemen, en dus het heil C ï vaQ



42 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
van 't algemeen Vaderland, dat ook het hunne is, in allen opzichten te behartigen. ' Dat ondeuusfehen deze confideratien thans meer dan ooit ia aanmerking moeten komen, en tot eene gepaste voorziening aanleiding behooren te geven, eensdeels, ora alle vrees, als of men , by 't beraa. men van middelen tot herftel der rust, het funda. men teel Principe van eene reprsefentative Regeeringsform , en van een nóodzaakelyken invloed van 't Volk daar op, uit het oog zoude kunnen verliezen , uit de gemoederen der goede Ingezetenen weg te nemen; en anderdeels, om'voor te komen ?ene alzins pernicieufe en het herlreilihgswerk al te geer ondermynende verdeeldheid onder de Natie, welke het natuurlyk gevolg zyn moet van eene verfcheidenheid van Plans en Ontwerpen, uit hoofde van de aanleiding, die daar uit meer dan waarfchyn'yk geboren zou worden, tot de allcrnadeeligfte verwarringen.
' Dat, om deze redenen, zy Heeren Gedeputeerden, door de Heeren hunne Principaalen, gelast varen, om in deze Vergadering voor te dragen, én ten fterkften aan te dringen:
Vooreerst, dat, ter voldoening aan Hun Ed. Gr. Mogenden reeds genomen Refolutie van den i jdfeq December laatstleden, (welke tot dat einde by welgemelde Heeren Principaa'én wel expresfelyk word gereclameerd) ten fpoedigften voortgang mag worden gemaakt met de daar by daadelyk beraamde Commiïdie, tot het onderzoek der bornes van de uitvoerende Macht, zoo van den Stadhouder, als Kapitein-Generaal en Admiraal,en het concerteeren der noodige Plans en Inftructien , omtrent de waarneming dier bedieningen,en de plichten en prseëmi. r.entien daar aan verknocht, en dat, gelyk op dit respeft niets anders overfchiet dan de Heeren, zoodaanige Commisfie zullende uitmaaken, te benoe. men , hjer toe direct, een dag gefield mag worden.
En, ten andeien, dat mede met den eerften eene Commisfie van eenige Leden van de Regeering dezer



te Gebeurienisjen in 1787 enz. voorgevallen, 43
zer Provincie mag bcoemd worden, om de thans zoo algemeen aangevo. rd wordende - bedenkingen omtrent de gtr.eiaale repreafematie van 't geheele Volk welke volgens de gesteldheid van dit Gemeenehe:t alhier zöu behoorcn ptaars te hebben» te examineeren, .en reff. ns na te gaan en te onderzoeken, op hoedaanige wyze, in gevolge de Conftuutie ea li bands wdare belai.gen. eenige generaate maximes omtrent den ii.vloed, welke uithoofde der Regeeringf-form by repnEientatie notoiriyk aan 't Volk toekomt, zouden behoorcn te worden gearresteerd,; mitsgaders aan welke bülyke b paalingen, die alletwyffeling er rechtmaatigenargwaan affnvden kunnen, dit een en ander onderhevig^ gemaakt zoude kunnen worden, ten einde deze Com» misfie, als in het natuurlykst verband ftaande met die by het eerfte Artikel opgegeven, even fpoedig als dezelve zoude kunnen worden getermineerd, en op het refuitaat van beiden ter zeiver tyd de nooi dige Refolutien genomen zouden kunnen worden.
N°. 1370- ExtraSi uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en West-Frieüand, in Hun Ed. Groot Mogenden V~e<gaderinge, genomen op Donderdag den 15 February 1787, waar by eene Commisjie word ao.ngeft.eld, om te onderzoeken de bornes van de uitvoerende magt, zoo van den Stadhouder als Kapitein Generaal en Admiraal, en het concerteeren der rwedige Plans en Infirutlien, omtrent de waarneminge dier bedieningen &c.
Ingevolge Hun Ed. Groot Mogenden Refolutie van den 3often January laatstleden, op het eerfte lid van hèt geproponeerde door de Heeren Gedeputeerden der Stad Haarlem ten zeiven dage, heden geprocedeert zynde tot 't benoemen van de Heeren tot de Commisfie, by Hun Ed. Groot Mogenden Refolutie van den 13' December 1786", beraamd tot het onderzoek der bornes van de uitvoeren-



44 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
rende macht, zoo van den Stadhouder als Kapitein Generaal en Admiraal , en het concerteeren der noodige Plans en Inftructien, omtrent de waarneming dier bedieningen, en de plichten en preëminentien daar aan verknogt, hebben Hun Ed. Groot Mogenden goedgevonden en verftaan: ten voorfz. einde by dezen te coramitteeren, de Heeren Willem Lodewyk van Wasfenaar, Heere van Starrenburgh, (doch is op zyn verzoek van die Commisfie ontflagen^ Mr. Ocker Gevaerts, Heere der Stede Geervliet, Simonshaven, Biert, &c, Oud-Burgemeefter der Stad Dordrecht; Mr. Adriaan van Zeebergh, Raad en Penlionaris der Stad Haarlem; Mr. Adriaan van derGoes, Üud-Burgemeefter en Raad der Stad Delft; Mr. Hendrik Balthazar van Halteren, Oud-Burgemeester en Raad der Stad Lei» den; Mr. EliasHuydecopervan Maarfeveen , Heere van Maarfeveen en Neerdyk &c, Oud-Bugemees, ter en Raad der Stad Amfteldam, Mr. Huybert van Eyck, Raad der Stad Gouda; Samuel van Hoogftraaten. Raad der Stad Rotterdam; Mr. Abraham van Bleiswyk, Heer van Ethen, Meeuwen en Babilonienbroek , regeerend Burgemeester, en Raad der Stad Gorinchem; Leonardus den Beer, OudBurgemeester en Raad der Stad Schiedam; Mr. Gualterus George Gideon van der Mieden, regeerend Burgemeester en Raad der Stad Alkmaar; Nanning van Foreest, regeerend Burgemeester en Raad der Stad Hoorn ; Mr. Augustinus Hendrik Duyvensz regeerend Burgemeester en Raad der Stad Enkhuizen. Mitsgaders tot Ministers en Mede-Leden, de Heeren Mr. Casper Clotterbooke, Secretaris van Hun Ed. Groot Mogenden ; Mr. Bernardus Block, Secretaris van de Heeren Magiftraaten en Gedeputeerden der Steden, en van het Collegie van Heeren Gecommitteerden Raaden in Wesr-Friesland en het Noorder-Kwartier; en Mr. PieterPaulus, Raad en Advocaat-Fiscaal van het Collegie ter Admiraliteit op de Maaze. En zal Extract, dezer Refolutie aan elk der voorfz. ~ ' Hee-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 45
Heeren tot deszelfs informatie en naricht worden gegeven.
Accordeert met de voorfz. Refolutien. (was get.) C. Clotterbooke.
N*. 1371. Circulaire Misjive van den Secretaris Clotterbooke , aan de Heeren Gecommitteerden in de hier bovenjiaande Refolutie van den x^denFebruary jongstleden benoemd. In dato den 9 September 1787.
Wel Edele Gestrenge Heerï
De Leden van de Perfoneele Commisfie, by Refolutie van Hun Ed. Groot Mogenden van den 1? February 1787, gecommitteerd tot het onderzoek van de bornes van de uitvoerende magt, zo van den Stadhouder als Kapitein-Generaal en Admiraal, en het concerteeren der noodige Plans en Inftructien omtrent de waarneminge dier bedieningen , en de plichten en prasëminentien daar aan verknocht, hebben op voorleden Woensdag in een na» der Befoigne, in den Hage gehouden, aan den anderen gecommuniceerd, het gene door de Gefubdelegeerden in de drie Departementen was geprepareerd, om de deliberatien van de generaale Commisfie, tot bevordering van het werk, te faciliteeren; en de als toen prasfente Leden hebben, na gehouden overleg, best geoirdeeld. de drie differente overgegeven ftukken met de meeste fpoed en fecretesfe in een klein getal te doen drukken, en een exemplaar daar van aan ieder van de Leden van de Commisfie te doen geworden, om dezelve met de vereischte attentie te examineeren, en in een nadere byeenkomst van alle de Heeren Comrnisfarisfen, op Woensdag den 3den Oótober aanftaande, in een van de vertrekken van de Heeren Gecommitteerde
Raa-



45 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Raaden te houden, in overweging te nemen , en, zoo Ipoedig als bekwaamelyk zal kunnen gefchieden, öien aangaande een Rapport aan Hun Ed. Groot Mogenden uit te brengen , te arresteeren.
De drie Hukken vervolgens gedrukt, en in ge. reedheid zynde gebracht, heb ik de eer een exemplaar derzelve ten voormelden einde hier nevens aan U Ed. Gefb. toe te zenden, en tr-ffens uit naam van alle de prafenr geweest zynde Heeren Comisfarisfen U Ed. Geftr. te verzoeken, om zich op de te houden radere byeenkomst op den 3den üclober aanftaande te willen laaten vinden.
Waar mede de eer heb my met alle hoogachting te noemen,
Wel Edele Gefirenge Heer!
's Hage den U Wel Ed Geftr, ootmoedige en 9 Septemb. 17 87. gehoorzaame Dienaar,
(was get.) C, Clotterbooke.
Ne. 1372. Project-Rapport van de Heeren Gecommitteerden tot voorfchreven B foigne, met opzicht op het Stadhouderfchap over Hollanden West-Friesland.
Edele Mogende Heeren!
Wanneer wy ter voldoening van den last, ons by Refolutie van Hun Ed. Groot Mogenden van den I5den Febru.ry laatstleden opgelegd, en de onderlinge vefdeeling by de gezamentlyke Heeren Gecommitteerden gemaakt den 14den Maart daar aan volgende, waar by aan ons is gedemandeerd geworden , het onderzoek der bornes van de Uitvoerende Macht, met relatie tot het Stadhouder- of Gouver^ reurfchap , ten dezen respecte tot zoodaanig onderzoek geneden zyn, hebben wy gemeend aivoorens te moeten ragaan:
1. Den aart van 't Sradhouderfchap onder eene Graavei\ke RegeeriDg, en daar en tegen dien van
'c zei-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 47'
't zelve onder eene vrye Republicainfche StaatsRegeering.
2. Het wezenlyk oogmerk van de aanftellingen der Stadhouders, federt die Epoque, waar in onder deze' vrye Staats-Regeering dezelven 't eersc zyn aangefteld.
3. Of die Stadhouders of Gouverneurs ooit anders geweest zyn, of hebben kunnen zyn, dan eerfte Ambtenaaren, in allen deele ondergefchikt aan den Souverain.
4. Of de Souverain derhalven niet alleen niet gerechtigd, maar ook zelfs verplicht is, daaromtrent ten allen tyde zodaani^e.veranderingen en verbeteringen te maaken, als de welvaart van den Lande komt te vorderen.
5. Terwyl wy dan eindelyk, dit ten' grondllag gelegd hebbende, zullen overgaan tot eene opgave van zoodaanige bepaalingen, die, den Stadhouder in zyne wettige Rechten en PrEeëminentien onverkort laatende, en alleen redresfeerende dat gene,'t welk en deze en voorige Stadhouders door inkruiping, of verregaande toegevendheid, aan zich getrokken hebben, het gefchiktst voorgekomen zyn, tot afweering van alle misbruiken, die, door eene onbepaalde macht, nu of in "t vervolg zouden kunnen plaats krygen.
Wy zullen, Ed. Mogende Heeren! ons niet inlaaten in een breedvoerig detail van alle de byzonderheden, welke omtrent deze materie zouden kunBen geavanceerd worden, maar alleen kortelyk aanflippen zoo veel genoegzaam zal zyn, om déze gemelde poincten het noodig licht by te zetten,:ea moeten dan ten opzichte van het eerfte poindl, te weten den aart van't Stadhouderfchap &c. aanmerken,
Ad 1. dat uit het woord zelf genoeg is af te leiden, dat een Stadhouder, of Stedehouder, is zoo een, qui abfente principe, vices Principis gerit, gelyk zulks plaats had ten tyde der Graaven, die, meest afwezig, in hunne plaatze aanftelden een aan hun ondergefchikt Perfoon, die dezelven in hunxoi Gra.
ve-.



48 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
velyke qualiceicen reprsefenteerde , en in hunnen taam uitoeffende het gene zy anders, tegenwoordig zynde, zeiven zouden verricht hebben, behoudens echter in alles hun Oppergezach , en zonder aan dezen hunnen Stadhouder te defereeren iets, dat aan derzelver Graavelyke waardigheid verknocht was, terwyl al de macht, welke de Stadhouders in plaat, ze van den Graaf oeffend-n, kwam te cesfeeren, zoo dra dezelveD binnen deze Landen waren, voor zoo ver zy als dan goedvonden zeiven hun gezach uit te oeffenen
De Stadhouders der Graaven waren geheel en al ondergefchikt aan den Graaf, en moesten zyne bevelen eerbiedigen en gehoorzaamen, en het ftond den Graaf ten allen tyde vry hen van dien post te ontzetten, en dien aan eenen ander over te dragen, of hun in de uitoeffening paal en perk te ftellen.
In vroegere tyden waren 't meest de Graaflykheids-Bailjuwen of foortgelyke Perfoonen, die door de Graaven met byzondere uitoefeningen van gezach belast wierden, blykens zeker Privilegie van Hertog Aelbrecht, van den jaare 1367, waar in gezegd wordt, dat noch den Graaf, noch zynen Bailjuw , noch iemanden, die hy dat bevelen mag, niemand zetten zal £fc.; terwyl de eigenlykeStadhouders der Graaven eerst gerekend kunnen worden als zoodaanige door de Graaven te zyn aangefteld, na dat de Graavelyke Regeering in 't Huis van Bourgondie is overgegaan, fchoon echter derzelver gezach en uitoeffening altoos is geborneerd geweest aan de voorkennis en het goedvinden van den Graaf, of die van zynen Raade.
1 En het is ook op dien voet, dat het Stadhouderfchap onder Hollands laatften Graaf Philips bekleed is geweest door Willem den eersten, die, tot de afzweering der Graavelyke Regeering toe, alles alleen op naam van den Graaf verricht, en vervolgens het Opperbeftier over deze Landen niet als Stadhouder , maar als algemeen Landvoogd of Hooge Overheid, by opdracht der Staaten , ge.
duu-



de Gébétirtcnisjen in 1787 enz, vö'órgevattén. 40
duurende den Oorlog of zyn leven geëxerceerd; heeft.
Een zoo'daanig Stadhöuderfchap kan derhalveri niet applicabel gemaakt, en over een gebragtworden mee de Conftitutie van dit ons vry Gemeenebest, daar de Souverein (dat is de Staaten dezef Provintie) altoos tegenwoordig is* of door deszelfs Gecommitteerde Raden vervangen en gereprefenteerd word,- en heeft ook by de confecutive aanftellingen der Princen van Oranjegeen plaats gehad* daar dezelven volgens hunne Commisfïen wel toe Gouverneurs, maar niet tot Stadhouders, zyn aangefteld i (uitgezondert dezen laatften, in Wiens Commisfie het woord Erf-Stadhonder is ingelast,) of fehoon, door de gewoonte van lïet vorig Stadhouderlyk befti'erj in de premisfen der vobrige Commisfien gewag gemaakt word van den post van Stadhouder; dan daar het in 't wezen van de zaak geen onderfcheid maakt, en *t verfchil alleengecoefidereerd kan worden in de benaming te beftaandoet zulks ook niets ter zaake* terwyl de uitoeffening; van dien post Onder den naam van Stadhcfuckr of Gouverneur op het zelfde zal neerkomen \ ta éus zal de vraag in dezen zyn,- hoe zoodaanigStadboirder- of Gouverneurfchap overeenkomftig derf aarÊvan eene Vrye Republiek moet befchouwd wot* den.
Het is immers fiotoir, dat alle Regeefirigsforn'eU, hoe die'óok geconftitueerd zyn, in zich bevatten eene legislaiive en executive macht ? daar de" Wetgever allé. zyne bevelefi zelf niet kan tfitvöe-'ren, en dat de eerfte alleen berust by den' Soóve*. r'èin, terwyl de uitvoerende macht doof den Souverein gefteld word in handen van dienaars yatf Staat, Welke geen ander gezach hebben,- dan foto\* zoo ver zy die van den Souverein ontvangen hebben , en nootifg is ter bereiking van deszelfs oog. merken.-
, En dewyl dan ook de Staaten als Sotfvefei'n dé'z'ef Provintie buitm de mc-gelykheklzyn , zelveehaare-' XVI1. Deel. 1) & f



50 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
bevelen uit te voeren, en dus de uitvoering daar van aan anderen moet gedemandeerd worden, zoo heeft men begrepen , dat de fulus publica vorderde, dat die uitvoerende Magt voorzien wierd van een Hoofd , gefchikt om de bcfluiten en ordres van den Souverein op eene geregelde wyze , en ten meeste nutte van den Lande, ter uitvoer te brengen.
En dien volgens hebben ook gemelde Staaten na de afzweering der Graven , en het overlyden van Willem den eersten,'wanneer de Souvereiniteit geheel en alleen in hunnen boezem, als reprefenteerende de geheele Natie, was terug gekeerd , zoo om die reden, als om het al te grooc. gezag van Lvcester , ten gefchenk van het Engelfche Hof als Landvoogd ontfangen, eenigermate te contrabalanceeren, befioten eenen Stadhouder of Gouverneur aan te ftellen, gelyk zy dan ook daar toe hebben aangefteld Mauritz, die dus de eerfte geweest is, die in die qualiteit door de Ssaaten is aangefteld, en aan welken Hoogstdezeiven Commisfie verleend en Inftructie gegeven hebben ter uitvoering van dat geen , 't welk aan hem gedemandeerd wierd, en tevens aan denzelven ter belooning zyner dienften, behalven zyce jaarlykfche lnkomften, vergund zulke voorrechten , als men, overeenkomftig de belangens van dien tyd, ten beste van den Lande nuttig oirdeelde, referveerende egter in alles hun Souverein Opperzach.
Ad 2. Hier uit blykt nu aireede niet onduidelyk, dat het wezendlyk oogmerk van de aanftellingen dtr Stadhouders of Gouverneurs, enkelen alleen geweest is de falus publica.
Het waare bui van zoodaanige aanftelling is nooit anders, geweest, of heeft niet anders kunnen zyn, dan om, daar de Regeeringsform zoo der Republiek in het gemeen, als van deze Provintie in 't byzonder, dikvvyls aan langwyligheden kon ondeihevig zyn , en door zoo veele byzondere be-
lan-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. ■ 51
langens verfchillende ongelegenheden opleveren, door een behoorlyken en raadgevenden invloed, de gemeene zaken van het Bondgenootfchap of Provintie fpoediger en éenpariger tot befluit en uitvoering te doen brengen, de byzondere belangens der Bondgenooten of der Steden en Leden te doen vereenigen, alle misbruiken in zaken van het Gemeenelands beftier tegen te gaan, voorilagen van algemeene verbeteringen te doen, en die door deszelfs invloed te fecondeeren, wanneer de belangen of begrippen van Regeeringen of Regenten te ver mogten uit den anderen loopen} een ieder zoo veel in hem is te bewaaren by zyne Rechten en Vryheden, en om voorts punctuelyk , en met allen y ver, volvaardigheid en getrouwheid de bevelen van den Souverein uit te voeren, et) in alles den welvaart van den Lande, en niet zyn eigen, zoo die daar mede al eens mogt ftrydig zyn, te bevorderen.
Éal dan de falus publica de grond zyn, zoo als dezelve waarlyk is, waar op de primitive bekleeding der Stadhouderlyke waardigheid gevestigd is, moet dezelve ook binnen deze bornes terug gebragt en bepaald worden , zal de uitoeffening daar van den Lande tot heil verftrekken.
Dit heeft geen verder betoog noodig, en derhal. Ven zullen wy overgaan tot het onderzoek van hec derde poinct, te weten, of de Stadhouders ooit anders geweest zyn, of hebben kunnen zyn, dan eerfte Ambtenaaren, in allen deele ondergefchikt aan den Souverein ?
Ai 3. Wanneer men de Registers van Hollands Staatsvergadering nagaat, zal men ras ontdekken , dat zy hunne aanftellingen aan niemand anders dan aan de Staaten dezer Provintie verfehuldigd zyn.
De Staaten zyn als Souverein de Aanftellers, de Stadhouders of Gouverneurs de aangeftelden, en derhalven zyn de voorige Stadhouders of Gouverneurs, waar van Mauritz de eerfte is geweest, zoo D 2 wei



52 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
wel als de tegenwoordige * niet anders geweest, en ook nog, als eerde Ambrenaaren, die haar functie op byzondere Commisfien van den Souverein hebben aanvaard en waargenomen, even gelyk de tegenwoordige Heer Stadhouder dezelve ook nog waarneemt, en die al hun macht alleen ontleenden van den Souverein, aan wiens goeddunken zy ondergefchikt en bepaald bleven : gelyk dit door 't Vorllelyk Geflagt zelve begrepen is, en blykbaar coiideeren kan, uit 't Verzoeklchrift van de Princes Douarier.e van Willem den tweeden aan de Staaten, teudeerende tot voorkoming van het arrefteeren van de a&e van feclulie, ten einde haar Zoon daar door niet mogt uitgefloten worden van de hooge Ambten, welke zyne Voorouders bekleed hadden.
En al wilde men zelfs deze Stadhouders gelyk dellen met die ten tyde der Graaven, zoo zyn en blyven zy egter ondergefchikte Ambtenaaren, welke door den Graaf ten allen tyde, wanneer daar door eenig nadeel aan den Lande, of aan'ZyneHoogheid, wierd toegebragt, bepaald en binnen de bornes gebragt konden worden , gelyk dan ook uit dien hoofde Maximiliaan van Oostenryk, in 't 17 Art. van de Inft.ruct.ie aan zynen Stadhouder verbood, zich meer te onderwinden eenige oficien of beneficiën ie geven, hoedaanïg die ook mogtenzyn, of eenige Brieven daar van te expedieeren , het zy dat die vaceeren by doode, refignatie of' anderzints, maar hem daar af te laaten die dispcfilie: 't geen door de Staaten zeiven by het Plakaat op naam des Konings uitgegeven, waarby Don Jan voor Vyand verklaard word, ten duidelykden bevestigd word, daar by metzoo veele woorden te kennen gevende: Dat zy, aangezien Don Jan 't allen ty^e den Lande gezocht heeft te ftel' len in Oorlog fcfc, niet konden gefchouwen nog wyken. eemn zulken dringenden nond, ten vaare zy henzelven vilden fchuldig maaken aan eene valfche Verradery, en hel Vaderland meinëedig wezen, nadien zy van God en ■ Mensch geroepen zyn om befchermers te wezen van de,
Pri-.



de Gebsuftmisfen in 1787 .enz. voorgevallen. 53
Privilegiën, Gerechtigheden, ende Vryheden van den Gemeinen Volke, hy welken zy 't lighaarh reprefenteeren, daarnevens vertoonende, dat de Overheer zelf geen ander Prins Oorlog mag aandoen buiten kennis enbewilliging der Staaten, of dat zy genoodzaakt en gerechtigd zyn zich daar tegen te kanten, en een ander Gouverneur en Overheid te verkiezen, alles volgens de Privilegiën van den Lande, en dus zo veel te meer tegen eenen Stadhouder van den Overheer, die Oorlog voert, Steden inneemt, en zich niet alleen van zyn féd zoekt vry te maaken, maar ook alle de Privilegiën, Gereclu tigheden en Vryheden der Nederlanders te onderdrukken en met voeten, te treden.
Dan een Stadhouderfchap, als onder de Graaven, kan, zoo als reeds is aangetoond, in dk ons vry Gemeenebest geen plaats hebben, veel min aan de Bekleeders daar van toegekend worden eene da» delyke uitoeffening van het Graavelyk Gezach j doch gefield , des neen , het wierd al eens dusdanig toegekend, zou het evenwel noch aan de Staaten ftaan, om dezelven, even als de oude Graaven, door kwaaden raad misleid, te brengen tot recht en reden, en hunne daaden te richten ten gemeene welvaart van den Lande, zoo als zulks by de Staaten, ter gelegenheid van den naderen voorflag tot vrede, door of van 's Konings wegen in den jaare 1575 gedaan, te recht is ftaande gehouden; ftellende by 't 4. Art. van hunneneisch: Dat: aangaande de macht der Staaten beweerd was, hoe dezelve onder geen regel te reftringeeren is, en dat derzelver vermogen en de ojficien zich zoo verre moet extendeeren, als 't gemeene welvaart-, en de zaaken van den Linde zyn vereifchende. Dat dezelven by haare remonJlrantien en advifen dikmaals ook de Deliberatien, Ordonnantiën, Plakaaten, en andere dispojitien van zyne Majejleü, of zyn Maj.efteits Raaden in verfcheide manieren hebben doen veranderen,, furcheeren en ook abro • geeren.
Daar dan de Stadhouders of Gouverneurs door de Staaten, (die, na het overlyden van Willem
D 3 . DEN



54 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
den eersten, eerst recht konden zeggen , zoo als zy zich in hunne remonftrantie aan Ltcester in den jaare 1587 verklaaren: Dat de Ridderfchap, Edelen in Steden van Holland en West-Friesland altyd verfiaan hebben, en als nog verftaan, dat by gtbreken van e?n Prince der voorfz. Lande , die Souv^rainiteit derzelver Lande aan hen wederketre , en dat ovirzulks na het verlaaten van den Koning van Spanje, eertyds Prince van den voorfz. Lande, alle ABen van Sou ■ verainiteit by den Staaten van denzehtn Lande zyn geëxerceerd;) zyn aangefteld, en aan dezelven door de Staaten Commisfie is verleend, zonder welke zy onbevoegd zouden geweest zyn gemelde posten waar te nemen, en dus in de daad niet andets zyn, dan eerfte Ambtenaaren; zoo zyn dezelven ook zoo te vooren als tegenwoordig volftrekt onderworpen aan alle de befluiten van den Souverein ten gemeenen welvaart van den Lande genomen wordende, zoo wel die hun privatief nadeelals voordeel in zich bevatten, en vallen dan even als'alle andere Ambtenaaren in de tennen van de Refolutie van den 20 July 1660, waar by bepaald is, dat alle ABen en Commisjien van Ambten, Officien, Staaten Bedieningen by dezelven uitgegeven, niet anders gehouden mogen worden verleend te zyn, als by provi/ie, en tot Haar Ed. Groot Mogenden wederzeggen, alwaar 't s,aake, dat in de voorfz, ABen of Commisjien zoodaa* nige claufule niet uitdrukkelyk mcgte wezen geïnfereerd.
Ad 4. En daar het in confesfo is, dat alle Wetten, Rechten, Commisfien en Inftruclien voorhooge en laage Ambtenaaren niet om of ten voordeele der Beambten, maar alleen om en ten voordeele van het Gemecnebest en 't Volk, gemaakt zyn , is het ook even ontegenfprekelyk, dat de Souverein, die volgens zynen ééd, aan den Lande gedaan, gehouden is den welvaart van den Lande voor te ftaan, zodra dezelve befpeurd, dat, 'tzy uit eene delatie van een gedeelte van de Souvereiniteit zelve3 zoo vet die Communicabel Is, en kan gede-
fereerd



ie Gebeurtenis/en in enz. voorgevallen. 55
fereerd worden, 't zy uit eene gedemandeerde macht ter uitoeffening van dezelve, door verloop van tyden, of andere tusfchenkomende omttandigheden, het voordeel des Volles niet meer geboren, maar in tegendeel daar door een zichtbaar nadeel veroirzaakt word, niet alleen gerechtigd, maar zelfs ten fterkfte verplicht is, daar in zoo. daanige veranderingen en verbeteringen te maiten , als Hy ten beste van den Lande en welvaart der Ingezetenen overeenkomflig oirdeelt; daar altoos de Salus publica is en blyft de fuprema lex; alzoo anderszins het byzonder belang van een of ander tegen zoodaanige verandering of verbetering geintresfeerd Perfoon de hoogde Wet zou worden, terwyl zelfs eene onbepaalde delatie nooir. anders kan verftaan worden, dan Reipublictz commodo gefchied te zyn.
Het is wel waar, en men kan niet alleen met tegenfpreken, maar men moet zelfs avouëeren, dat eene Regeeringsform, zo als die in ons Gemeenebest plaats heeft, met een StadhouJer binnen behoorlyke bornes bepaald, nuttig kan zyn voor de belangen van de Republiek in 't generaal, en van deze Provincie in 't byzonder; dan het is ook niet minder waar, dat dezelve zonder bepaalde bornes, en enkel op den inhoud der Commisfien , die by alle de Stadhouders, even min als andere Menfchen vry van menfehelyke gebreken en zwakheden, ver buiten de palen geëxtendeerd is, niet dan ten uiterfte nadeelig voor Land en Vryheid zyn moet.
Het exces en het defectueufe daar van moet derhalven tegengegaan worden, zal de welvaart van den Lande bevorderd, en de ondergang der Vryheid van Land, Staat en Volk daar door niet bewerkt worden: hier toe is de Souverein verplicht, hier toe ftrekt zyn vermogen zich uit, daar dezelve nimmer ahdicaüve, of geheel of ten deele gerenunciëerd heeft, of heeft mogen renunciceren , van eenige Jura Majeftatica.
D 4 Geen



j$ Verzameling van Stuiken betrekkelyk tiï
Geen der Stadhouders of Gouverneurs heeft irnmer in twyffel getrokken het Recht en de bevoegdheid van den Souverein, om ten hunnen voordeele fe dispoqeeren en te befluiten. Alle Concesfien. yan zoodaanige voprdeelenmoeten vastgefteld worden niet allepn niet ftrydig, maar zelfs in zulke tyden nuttjg geweest te zyn voor de belangen van den Lande: anders vermogt de Souverein volgens é6d en plicht die niet toeftaan , en de Stadhouder volgens zyne bezwore Commisfie die niet apceptceren: heeft dan de Souverein het recht om te geven als het ten heste van den Lande oirbaar is, dan heeft dezelve ook het recht om weder af te nemen of paauwer te bepaalen, als het ten nadeele van den Lande ftrekt; dit brengt de aart van eepe Souvereiniteit, dit brengt de gezonde reden mede.
Ja zelfs kan de Souverein hier toe volkomen gerechtigd gerekend worden, al wilde men al (tellen , dat de Stadhouder zyne hooge Charges, Prsëmineptien en Voorrechten bekleedde en genoot uit hoofde eener Verbindtenis tusfchen den Souverein en Hem, en dat dus zoodaanig eene Verbindtenis door gene der Partyen invita altera kon of mogt worden verbroken, daar in zoodaanig geval de inhoqd dier Verbindtenis dan ook aan dc zyde van den Stadhouder in allen dcele zou moe, |en nagekomen worden.
Wat zou nu die Verbindtenis aan de zyde van den Stadhouder moeten behelzen? immers, om maar by een point uit den inhoud der Commisfie, pns te bepaalen: voor teJlaan, te verderen en te bewaren de Hoogheid, Gerechtigheden, Vryheden, PrU vilegi?n, en oude wel herbragte Costuimen van den voornoemden Lande, L'.den, Steden en Ingeze'enen van dienx en detzelver rusjt, zekerheid en welvaren te conjerveèren en te befchermen tegen alle overlast, desor^ ttr$3 oneenigheid, afbreuk en ƒ heide.
Kb dan zou de vraag z'yn , of hier aan en in allen |e§ïe »a.n de zyde van den Stadhouder voldaan was?
Xgeer\



de Gebeurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 57
*t geen niemand, dan een verblind en eigen belangzoekend y veraar voor den Stadhouder,zal kunnen pf durven pofeeren, terwyl de bewyzen van het tegendeel menigvuldig en evident zyn.
En derhal ven zou de Stadhouder, dit al eens zo zynde, des neen, te regt beichouwd kunnen worden zoodaanig onderling aangegaane verbindtenis van zynen kant het eerst verbroken te hebben, en de Souverein overzulks dan ook van zyne zyde ten volle gerechtigd, zich van zoodaanige verbindtenis te ontflaan, en tot de prasftatie van dezelve ongehouden.
Dit had plaats onder de Graaven, en zou dan aan genen Stadhouder of Gouverneur meerder recht toegekend worden? daar onder de Rechten der Nederlanders, nog by de laatfte Graaven uit den huize van Qostenryk bezworen, ook byzonder dit was;
Als de Graaf de Privilegiën der Staaten door geweld of anderszints wil breken, zo werden die von Braband na ordentelyke gedaane Protesten van hunne gedaane inhuldiging ledig en vry, mogen als vrye, ledige, en ongebonden naar haax welgevallen voornemen 't geen hun best dunkt.
Daar dan het betoog van den waaren aarc van het Stadhouderfchap, en 't wezenlyk oogmerk van de aanftelling der Stadhouders of Gouverneurs: gelyk ook dat dezelven in geen ander adfpecl kunnen befchouwd worden, dan als eerfte Ambtenaaren of Ministers zoo. van de Republiek, als van deze Provincie, en dat zy derhalven als dienaaren van Staat eenen gepasten en behoorlyken eerbied verfchuldigd zyn aan den Souverein, waar aan zy geheel eh al ondergefchikt zyn ; en dat dus ook de Souverein .de bevoegdheid en 't volkomen recht heeft, om ten hunnen opzichte, en in de uitoeffening van het Stadhouderlyk gezach, zulke veranderingen en bepalingen te maken, als de welvaart van den Lande komt te vorderen, de voornaame grond was, waar op wy in de uitvoering van den aan ons gedemahD 5 deer-



5» Verzameling van Stukken betrekkelyk iet
deerden last moesten bouwen, en dit een en ander door het reeds te voren geavanceerde is afgehandeld, en genoegzaam gedemonftreerd; zo zullen wy ons vervolgens bepaalen
Ad 5. tot eene opgave van zoodaanige Articulen tot ingrediënten eener te formeeren inürucïie voor den Stadhouder in der tyd, waar door alle misbruiken, welke door eene onbepaalde macht, en al te grooten invloed, van de Stadhouders hebben plaats gehad, voor 't grootfte gedeelte afgeweerd, en alle ufurpatien en willekeurige handelingen voorgekomen zouden kunnen worden; terwyl daar by aan den Souverein, overeenkomftig zyne Souvereine macht, overgelaten wordt, om, wanneer ook deze bepaalingen door den tyd mogten bevonden worden niet krachtig genoeg te zyn om de heerschzucht paal en perk te flellen, daar in door fterkere reftriótien zoodaanig te voorzien , als tot heil van Land en Volk, en ter bewaaring van Neêrlandsch Vryheid als dan zal dienftig oirdeelen.
Dan vooraf moeten wy prajmitteeren: ï. Dat het ons in de behandeling dezer zaak als een notoir requifiet is voorgekomen, dat de Stadhouder, wil of zal hy aan de eindens zyner aanftelling kunnen beantworden, moet hebben zekeren invloed; doch ook tevens, dat die invloed binnen zulke bornes bepaald behoord te blyven, dat daar door geen inbreuk op de Souvereiniteit kan gemaakt of geëmpieteerd worden op 't gezach en de Rechten van 's Lands Overheid; daar de Stadhouder, zonder invloed, de zaaken van 't Bondgenootfchap of der Provincie niet fpoediger en eenpaariger tot befluit en ter uitvoer kan doen brengen, noch derzelver belangen vereenigen: daar hy de misbruiken in 's Lands beftier zonder invloed niet kan tegengaan, noch de Rechten en Vryheden der Steden en Ingezetenen voorftaan en bewaaren, zonder daar toe het noodig gezag te hebben: en dat wy dus ook om die reden gemeend, en geene



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen, 5$
11e zwaarigheid gemaakt hebben, aan dezelven onder behoorlyke bepaalingen te laaten alle zoodaanige Prajëminentien en Voorrechten, welke meer of mm geconftdereerd kunnen worden op eene wettige wyze door voorige Stadhouders genoten te zyn, en, zoo lang dezelven niet ten nadeele, maar in tegendeel door den invloed, welke zy hier door behouden, volgens het eenig oogmerk dezer vergunningen, ten beste van den Lande ftrekken, kunnen genoten worden.
2. Datwy in het nafpooren der Rechten en Prseminentien, door de Staaten aan het Stadhouder- of Gouverneurfchap by de primitive inftitutie van dit Ambt C'twelk, gelyk wy hier boven hebben aangetoond, zeer veel verfchilt van *t geen ten tyde der Graaven onder den zelfden titel bekleed wierd) eeaccrocheerd, in het byzonder reflectie geflagen hebben op de Inftruótie voor Prins Mauritz gemaakt , (*) die wel by fommigen flechts voor een
Con-
(*) Wy hebben gemeend onzen Lezer geen ondienst •te zullen doen, met die Injlruiïie hier te laten volgen:
Commiffie, voor fijn Excellentie Graeff Maurits van Najjau, &C. In dato den i November 1585.
De Staten van HoIIandt en Zeelandt, Doen te weten; dat aanmerckende de goede, getrouwe, notable en aengename dienften , die uyt fonderlinge affeftie by hooghioffelyckpr memorie den Deurluchtigen Furft Willem,. Prince •van Orange, Grave van NafTau, &c. als Stadthouder, Gouverneur', ende Capiteyn-Generael der voorfz Landen; in veele en meenighvuldige fware laden ende periculen tot Godes eere, bevrydinge ende welvaren der felver Landen zijn bewefen: Ende daerom die Staten voornoemt vaftelyck betrouwende, dat by den hoogh en welgeboren Hee. /e Graeff Maurits van Naffau, Catzenellebogen, Dieft, Vianden, Marquis vander Veere ende Vliflingen, &c. volgende de exempelen ende Voetftappen van fynen Heer Vader voornoemt, den voorfz Landen uyt gelijcker affectie,
en-



tfo • Verzameling'van Stukken betrekkelyk tot
Concept-Inftrudlie is gehouden, en ook in de Refolutie van Holland van den 24 April 1625 met dien naam genoemd word, doch echter wel degelyk by de Staaten in gearrefteerd, blykcns de Refolutjen
van
ende mede tot voorftandt van de ware Chriftelijcker Religie infghelijcks mogen bewefen worden; hebben met goede kenniffe van faecken, ende deliberatie van Rade, den voornoemden Grave Maurits van Naffaü, in de plaetfe van fynen Vader den .Prince van Orange voornoemt, ontbou.den, ghecommitteert, geftelt ende geordonneart, onthouden, committeren, ftellen ende ordannsren by, defen jegenwoordigen als Gouverneur, Capiteyn-Generael en Admirael van de voorfz Graeffcbappen van Hollandt ende Zeelandt; gevende den voornoemden Gfave Maurits van Naffau volkomen macht, authoriteyt, ende fpecinel bevel den voorfz ftaet sis Gouverneur, Capiteyn-Generael, ende Acfmirael voqrtaen te houden, exerceren en bedienen; •daer inne voor te ftaen , te vorderen ën bewaren die Ove'Ttgheyt, Gerechtigheden, Privilegiën ende 't welvaren van de voorfz Landen en Ingezetenen van dien; midtlga.dsrs 't gobruyck van de voorfz Cbristelijcke Religie, de felve conferveren ende befchermen van allen over!aft en foulen, dis-ordre, oneenigheyt, afbreuck, ende fchade; voorts in den voorfz Landen te doen ghebruyiken ende adminiftreren recht, ende juftitie; de prQvifien van Juftitie behoorlijck te doen verleenen allen den genen die fülèks verfoecken fullen; ende de felve te doen executeren: Alles aengaende de Juftitie met advis van den. Prafident ende Raden" in Hollandt, Zeelandt ende Weft-Vrieflandt voornoemt. Ende aengaende de faecken van der Oorloge én de Politie van de voorfz Landen, met advis ende ten 'overftaen van den Edelen ende Raden uyt den voorfz Lande van Hollandt, Zeelandt ende West-Vriefllandt, by fijnder Excellentie te voegen; derBurgermeestercn, Schepenen ende Wetten te veranderen naer behooren, ende daer 't felve van noode wefen fal; te doen houden goede opficht ende wachte in de Steden ende Sterckten aldaer, oock- te Water ende te Lande; ende voorts in 't generael ende particulier alles te doen , dat een goedt ende ghetrouw Gouverneur, Capiteyn-Generael ende Admirael voornoemt ver-
Euch



de Oebeürtenisfen in 17 87 enz. voorgevallen. 61
van Holland, in dato den 6 en i8February 1587» waar by aan Mauriïz een meerder gezach in opzichte van het Gouvernement word opgedragen, gelyk dan ook de gemelde Prins Mauritz het recht om Brieven van Gratie, Remisfle, Pardon of Abolitie
te
«
mach én behoort te doen; volgende de inltruclie die hem vorder fal gegeven worden: Waer op den voornoemden Heere Grave Maurits van Naflau gehouden Wort te doen den behoorlijcken Eedt aen handen van de Gecommitteer» de van de Staten van Hollandt ende Zeelandt voornoemt. Laften ende bevelen daerom den Frajfident, ende die van den Rade voorfz, die van de Kamer van de Reeckeninge, ende alle andere Jufticieren ende Officieren der voorfz Landen van Hollandt, Zeelandt ende Weft-Vrieflandt, Briele ende Voorne, dat fy den voornoemden Heere Grave Maurits van Naflau'houden ende refpefteren als Gouverneur , Capiteyn-Generael ende Admirael voornoemt; den fel ven bewyfen alle Eere ende reverentie: Ende in alle 't gunt het beleyt ende gebruyck van de voorfz ftaec aengaen mach, ende 't gunt daér aen kleeft; hem t'obedierèn, ende te doen alle addres ende affiftentie. Gegeven in den Ilage onder de Zegelen vande Staten van Hollandt en Zeelandt voornoemt hier op gedruckt, ende van fleuren t' wegen geteyckent ende beveftight den eerften Novembris 158$. Onder ftondt gefchreven, Ter Ordonn3n. tie van de Staten van Hollandt. By my onderteeckent, C it Rechtere.
Volglit de InJlruQie van den Prince Maurits, Graye', van NaJJau, &c
t
In den eerften fal den voorfz Gouverneur, CaprteynGenerael ende Admirael gehouden zijn voor te ftaen, te vorderen ende bewaren die overigheyt, gerechtigheden, privilegiën, ende 't welvaien van den voorfz Landen, Leden ende Steden, ende Ingezetenen van dien; midtfgaders het ghebruycic van de ware Chrïstelijcke Religie, ende de felve te conferveren ende befcherraen tegens' allen over-
t



<Sï . Verzameling van Stuiken betrekkelyk. tót
te verleenen, 't welk hem by zyne commisfie cftfC: was geaccordeerd, uit hoofde van deze zyne Inftrucfde geëxerceerd heeft. En .dat wel voor de volgende Stadhouders gee-
sïö ne
laft, dis-ordre, oneenigheyt, afbreuck en fchade: Ende ftïlcks oock te vorderen (foo veel in hem is) dat de Provincie van Utrecht mede komende onder 't Gouvernement van fijnder Excellentie; alfooder van ouden tyden maer een Stadthouder of Gouverneur is geweeft over Hollandt, Zeelandt ende Utrecht, waer deur de felve Provinciën té beter in vrede ende eenigheyt werde onderhouden.
I U
Ënde fal den voorfz Gouverneur, Capiteyn-Generael,' ende Admirael binnen der voorfz Lande doen adminiftreren recht ende juftitie allen den genen die des verfoecken iullen; expediëren en verlenen de provifien van Juftitie» ende doen executeren alle Ordonnantiën, Appoin&ementen ende Sententien, by advife van den Prafident ende Raden van Hollandt, Zeelandt, ende Vrieflandt voornoemt.
i i ï.
Item, fal den voorfz Gouverneur met de Gedeputeerde Raden van Hollandt, Zeelandt ende Vrieflandt, die neffens fijnder Excellencie fullen worden gevoeght, vernieuwen , veranderen die Burgermeefters j Schepenen ende Wetten na behooren, en daer 't felve van noode wefen fal; ende confereren goede ende getrouwe Patriotten, daer toe gequalificeert en bequaem zijnde, alle Ampten, Officien, Staten ende Beneficiën van oudts gheftaen hebbende ter gifte of collatie van de Gouverneurs ofte Stadthouders van de voorfz Landen: Maer en fullen geenderhande refignatien van Staten, Ampten, Officien of Beneficiën toeghelateh werden, dan by confent ende bewilliginge vari de Staten van den voorfz Lande.
I V.
Item, fal de voorfz Gouverneur met de Gedeputeerde , Ra-



és Gebeurtenisfen in 17B7 voorgevallen. (5$
ae nadere Inftructie zyn geformeerd, doch dat de Staaten de evengemelde niet als perfoneel voor Mauritz, maar als generaal voor den Stadhouder
of
Raden voornoemt mogen verleenen (by provifie, ende tot anders fal wefen gheordonneert) alle Brieven van gratiën, remifien, pardonnen, abolitien, legitimatien, atterminatien, confent om te mogen telleren, ende dierghelijcke, fukks die by den Secreten Rade tot BrmTel plegen verleent te worden, ende dat naer voorgaende advis van den Officier ende Magiftraet vander Stadt ofte Plaetfe daer 't feyt of delict is gefchiet; ende midts dat d'lmpetrant vande voorfz Brieven van gratie gehouden wert de felve t'interineren nae behooren: Wel-verftaende nochtans, dat van gequalificeerde doodtflagen, ende andere enorme delicten, gecommitteert met geleyder lage of opfetten wille, egeen remiffie of pardon en fal worden verleent of ghegeven.
V.
Item, fal de voorfz Gouverneur met de Gedeputeerde
Raden voorfien op de nodelijcke Guarnifoenen, verfeeckertheyt ende befcherminge vande voorfz Landen, Steden, Sterckten, Havenen, Wateren, ende Stroomen van dien'; ende voorts alles doen dat een goet Gouverneur en Capiteyn-Generael ende Admirael van de voorfz Landen* van Hollandt ende Zeelandt vermach ende fchuldigh is te doen: Wel-verftaende nochtans, dat hy ghehouden worc behoorlijck te refpefteren den Gouverneur-Generael van de Nederlandtfche Provinciën , die by de Koninghlijcke Majefteyt van Engelandt alhier fal worden gefchickt; enda die Bevelen ende Ordonnantiën van wegen den felven Gouverneur-Generael ende Raedt van State van de voorfz Nederlandtfche Provinciën conformelijcken heurluyder laft ende Inftructie, ge-emaneert, trouwelijck naer te komen, ende doen effectueren binnen die limiten van fijn voorfz Gouvernement van Hollandt ende Zeelandt.
Ende referveren de voorfz Staten van Hollandt enda Zeelandt aen hen die macht ende faculteyt, om defe Inftructie te mogen altereren, amplieren, vermeerderen of verminderen, naer dat den noodt of dienfte van den Lands voorfz vereyffchen fal.



f4 Verzameling van Stukken htrekkelyk tót
of Gouverneur in der tyd gefchikt, fclrynen te hebben aangemerkt, zynde Fredrik Hendrik den i May 1625 aangefteld tot Gouverneur op dezelfde Commisfie als Mauritz, die mutatis mutandis daar na zou worden gedresfeerd, en dus op deZelfde Inftrucr.ie,- waar van in de Commisfie van! Mauritz gewag gemaakt wordt, terwyl zy in den jaare i6ra, by Refolutie van den 8 July,- aan Willem oen tweedèn de SürVivance van 't Stadhouder- of Gouverneurfchap verleend hebben Op zoodaanige Commisfie en InftruQie, als Waar op die waardigheid toen bekleed wierd, waar mede niet dan op de gemelde Inftructie van Mauritz kan gezien worden, welke door de Staaten van eene verbindende kracht ook voor Fredrik Hendrik gerekend wierd, die dan insgelyks uit hoofde dezef Inftructie brieven van gratie &c. verleend heeft, fchoon daar van by zyne Commisfie geene mende gemaakt wordt.
En hier mede zullen wy overgaan tot de opgave der Articulen zelve, vervat by deze volgende Concept-Inftructie, waar by wy nevens zullen voegen de redenen en motiven, welken ons verplicht hebben om in 't formeeren der voornaamfte poistten in dezer voege te werk te gaan.



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen.' 65
N». 1373* Concept-Injlrutïie voor den Stadhouder of Gouverneur van Holland en West ■ Friesland in der tyd:
Motiven en Elucidatien^ op de nevensgaande Artikelen:
Ad Art. 1 en 2. Deze twee Artikelen hebben tot grondflag, dat de Staaten van Holland en West-Friesland, als zynde alleen de hööge en wettige Overheid van den Lande, uit dien hoofde ookalleen toekomt het recht en de bevoegtheid om ordres te (lellen, en voorzieninge te doen omtrent 't gene noodig en dienftig is tötconfervatie en maintien van hunne authoriteit , mitsgaders van de Gerechtigheden, Privilegiën , en oude wei herbrachteCostumen var den Lande van Hollanc en West-Friesland, et van de Leden , Steder en Ingezetenen van dien; gëlyk ook omtrent hei gene diendig is tötmain tien van de waare Christe lyke Gereformeerde Re ligiejen opentlyke exer citie van dezelve, zot als die door gerheldi Staaten dezer Provinci ii aangenomen. XVI1. DeeL
Aft. r. De voorfz. Stadhouder zal naauwkeurig toezien, dat de Souverainiteie en authoriteit van de Staaten, midsgaders de Gerechtigheden, Privilegiën , en oude welherbrachte Costumen van den Lande van Holland en WestFriesland,midsgaders van de Leden, Steden en Ingezetenen van dien , ongefchonden bewaard , derzelver welvaaren bevorderd; en alle geweld j overlast , afbreuk en fchaade geweerd worde. Art. 2. Zal mede töezien, dat de waare Christelyke Ge1 reformeerde Religie,zoö als die door de Staaten ; dezer Provincie isaangenomen, en waar van hy • bpenbaare Pröfesüe zal ■ moeten dden, midsgaders derzelver openlyfceexer» citie gehandhaafd en geeri : hinder of belet aan de; Zelve toegebracht worde, ndch ook door iemand.;



66 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
En dat de Stadhouder of Gouverneur van de Provincie, als zynde de eerfte Hooge Ambtenaar der Provincie, uit dien hoofde verplicht is met alle oplettendheid acht te geven op het gene ten opzichte van de voorge melde zaaken tegen de intentie en ordres van de Staaten zoude mogen worden gedaan of onder Domen, en iets zoodaanig bevindende, daar van met ten eerften kennis te ge ven aan de Staaten , of zoo dezelven op dien tyd niet vergaderd zyn, met en benevens Gecommitteerde Raaden daartegen proviiioneel de noodige voorzieninge te doen ; zoodaanig echter, dat het ftellen van finaale ordres dienaangaande , aan de Staaten, als dehoogeen wettige Overheid , zal blyven gereferveerd.
Ad Art. 3. De grond van het eerfte gedeelte van dit Artikel is, dat de Stadhouder of Gouverneur volgens zyne Commisfie in zaaken van Oorlog en Politie moet handelen met Advis van Gecommitteerde Raaden, gelyk PriusM Au-
wie hy zoude mogen zyn, eenig'erhande inbreuk ge. maakt worde op hetrecht, 't welk aan de Staaten de« zer Provincie als Hooge Overheid in Kerkelyke zaaken toekomt, en dezelven by de Unie van Utrecht uitdrukkelyk aan zich gereferveerd heb. ben.
En wanneer ter zyner kennisfe mogte komen, dat tegens het geise by dit en 't voorig Artikel is gemeld, iets beraamd of in 'twerkgefteldwierd; zal hy daar van terftond kennis moeten geven aan de Staaten, of zoo dezelven op dien tydniet vergaderd mogten zyn, met en benevens de Heeren Gecomm. Raaden daar tegen provifioneel de noodige voor. zieninge doen, en van zyne bevinden en verrichting aan gemelde Staaten by derzelver eerfte byeenkomst rapport doen. Art. 3.
Zal fesfie en ftem heb. ben in het Collegie van de Gecomm. Raaden,en zal insgelyks ter Staats-Vergadering mogen compareeren , om zoodaanige voorftellen te doen, al» hy voor den Lande zal dienftig oirdeelen, zonder



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 67
ritz moest doen met Advis van den aan hem toegevoegden Raad, welke Raad ook toen, zyn Excellentie in den Hage zynde, moest befoigneeren met Gecomm. Raaden, volgens Refolutie van Holland in dato den 10 Maart 1595 » \° plaats van welken Raad het Collegie van Gecomm. Raaden naderhand ten dezen opzichte is gefubintreerd, by welk Collegie daar en boven gedelibereerd en Refolutien genomen worden over veeIe zaaken, dieeenenaauwe betrekking hebben tot het hooge ambt van Stadhouder of Gouverneur van de Provincie y waarom het voor den Lande oirbaar is geoirdeeld, dat de Stadhouder of Gouverneur in het collegie van Gecomm. Kaaden fesfie en ftem hebben Terwyl het overig gedeelte van dit Artikel gebouwd is op grond, dat, vermids het aan de eene zyde wel noodig is, dat de Stadhouder of Gouverneur de bevoegdheid hebbe om in de Vergadering van de Staaten te compa reeren , om zoodaanigi voordellen te doen, al
der echter de dehberatien temogen by woonen: des zal de tegenwoordige Stadhouder ongepra;judicieerd blyven by het recht, hem als befchreven in de Orde van de Ridderfchap en Edelen competeerende; doch zal geen volgende Stadhouder of Gouverneur Lid van de Ridderfchap en Edelen mogen zyn*
% £ Art. 4.



68 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
hy voor den Lande dienftig zal oirdeelen; doch her, ook aan den anderen kant niet minder noodig is, dat de vereischte vrymoedigheid van de Leden in het advifeeren over de gedaane voordellen niet belemmerd worde door het adfisteeren van den Stadhouder of Gouverneur by de deliberatien; de Stadhouder of Gouverneur om die rede ook zich na 't doen van zyn voordel uit de Vergadering zoude behooren te retireeren, ten einde daar door aan de Leden eene geheele vrye deliberatie over te laaten, even gelyk zulks plaats gehad heeft by 't Stadhouderfchap van Mauritz, en ten groot gedeelte van Fredrik Hendrik :
Dan daar echter de tegenwoordige Stadhouder door de Orde van de Ridderfchap en Edelen, als eerde Lid van haare Orde, is geasfumeerd, en in die qualiteit ter Vergadering van de Staaten geadmitteerd geworden, is tevens begrepen, dat men aan den tegenwoordigen Stadhouder niet behoorde, of met recht konde bene-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 69
nemen de faculteit, om als eerfte Lid van de Orde van de Ridderfchap en Edelen alle de deliberatien van de Staaten te mogen blyven bywoonen; maar dat alleen zorge behoorde gedragen te worden5dat de volgende Stadhouders of Gouverneurs geen Lid van de Ridderfchap en Edelen zouden mogen zyn.
Ad Art. 4. Dit Artikel, de Adminiftratie van de Juftitie 1 betreffende , berust op 1 de zelfde gronden, als op < Art. 1 en 2. ten opzichte 1 van de zaaken daar in ; vermeld, zyn genoteerd, : terwyl verder begrepen : is, dat de titel in de Mandamenten en andere ftukken eenvoudig moest zyn, Stadhouder, Prcefi dent en Raaden, alzoo 'er geene redenen zyn, waarom juist de Stadhouder met zynen naam en alle zyne titels pronken, en Prsfident en Raaden enkel in hunne qualiteit zouden genoemd worden, daar zulks bovendien aan een ieder zeer verkeerde denkbeelden moet inboezemen omtrent den Perfoon van den Stadhouder, als daar door eerder in
Art. 4.
Zal binnen den voorfz. ..ande doen administreeen Recht ende Juftitie, loor de Hoven en Geechten daar toe gefteld, tan een iegelyk die het tal verzoeken, en zulks net advis en goedvinden /an den PraElldent en Raaien van den Hove; ten svelken einde hy aan het hoofd van dat Gerechtshof geplaatst zal zyn, en fesfie en ftem in 't zelve hebben, zullende de Mandamenten ,en andere provifien van Juftitie,gedepecheerd worden ten naame van Stadhouder, Püefident en Raaden, en in cas van feitelyke oppofitietegensden vryen loop van de Juftitie , of van conflict, van Jurisdictie, zoo ver gaande, dat te vrezen zoude wezen voor E 3 daa-



70 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
eene Graavelyke Hoogheid , dan in die van Stadhouder, paroifeerende.
Ad Art. 5 en 6.
In de behandeling dezer Artikelen is beoogd:
1. Dat, offchoon aan de Staaten als Hooge Overheid notoirlykcom pereert het recht tothet verleenen van de gratiën, in deze Artikelen gemeld, of de bevoegd heidom dat recht te defereeren, zoo en aan wien zy zulks goedvinden , dezelven échter die bevoegtheid niet dan communicative maar geenszins abdicative behoorden te defereeren aan den Stadhouder of Gouverneur.
2. Dat insgelyks die delatie niet verder zoude behooren te gaan, als tot het verleenen van gratiën wegens ordinaire, cn geenszinswegens enorme delicten, en dat ten dien einde de verzoeken voorafdoor den Stadhouder of Gouverneur behoorden te worden gebracht ter kennisfe van Gecomm. Raaden , om te oirdeelen, of het fait of delict, waaromtrent
1 4e gratie' zoude w,orden
daadelykheden of disordres, zal daar omtrent zoodaanig moeten handelen als by Art. i en 2. is gemeld.
Art. 5.
Zal verleenen brieven van gratie, remisfie, pardon of abolitie met advis van het Hof, en na voorgaande bericht van den Officier en de Rechters van de Stad of Plaats, daar het fait of delict begaan is, doch niet anders dan van ordinaire delicten: des zullen zoodaanige brieven op naam van de Staaten by raade van den Stadhouder of Gouverneur gedepecheerd wórden, en geen effeói: forteeren , ten zy de zelve by 't Hof behoorlyk zyn geinterineerd.
En zal by 't ontvangen van eenige verzoeken van gratie , remisfie, pardon of abolitie, daar van daadelyke communicatiever by voeging van de Requeste en verdere Befcheiden, moeten geven aan de Gecomm. Raaden, ten einde dezelven zouden kunnen toezien , dat die alleen betreffen ordinaris en geenszins enorme delicten j als moord, vergif-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 71
verzocht , viel in de termen van een ordinair dan wel van een enorm fait of delict.
Dat, daar te vooren niet duidelyk genoeg bepaald was , wat men eigenlyk door enorme deliften moest verftaan, het noodig geoirdeeld wierd eenige der voornaamfte fpecies op te geven.
Dat de misdaaden tegens de hoogheid, rust of politie van den Lande in het nevensftaande Art. vermeld,fchoon op zich zelve enorme delicten, daar onder niet gemeld zyn, om dat men zich daar aan in zulke verfchillende trappen kan Jfchuldig maaken, dat het hard zoude zyn daar voor den weg van gratie geheel te fluiten, of zoo moeilyk te maaken, als by dit Artikel gefchiedis ten opzichte van moord, brandftichtingen diergelyke misdaden, welke niet wel anders dan met een zeer boosaartig opzet kunnen gepleegd worden.
Dan dat het echter gevaarlykzoude zyn, den Stadhouder ten opzichte van deze misdaaden zoo veel macht te geven, als omtrent de ordinaire de-
ting, brandftichting, roverye op de publieke wegen, en foortgelyke, waar van by den Stadhouder geen remisfie of pardon zal mogen gegeven worden : en wat betreft zoodaanige, waar by de hoogheid, rust of politie van den Lande is geintresfeerd, als daar zyn de Crimina Majeftatis, perduelhonis, proditionis, feditionis, vis 'armata &c. van de zelve zal insgelyk geene brieveu van gratie,remisfie, pardon of abolitie mogen verleénd, of by het Hof geinterineerd worden dan met goedvinden van Gecommitteerde Raaden , behoudens in allen ge. valle de Souveraiae dispofitie van de Staaten.
E 4
Art. 6.



1<i Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
liften; om welke reden begrepen is, dat hy in dezen niets behoorde te iunnen doen , als met goedvinden van Gecommitteerde Raaden.
4. Dat geene brieven van gratie behoorden te worden verleend, dan na ingenomen advis van Gecommitteerde Raaden , zoo veel betreft de fai« ten en delicten, tot derzeiver Judicatuure behoorende,zoo als tegenwoordig gebruikelyk is, en ten opzichte van faiten en delicten, ftaande ter Judicatuure van de ordinaris Juftitie, na ingenomen advis van 't Hof, en na voorgaand bericht van den Officier en Rechters van de Stad, Plaats of Distriftdaar.het fait of delift is begaan; als ook dat in alle gevallen de verleende gratie geen effect zoude behooren, te forteeren, ten zy dezelven by Gecommitteer-, de Raaden of 't Hof respeftive behoorlyk zouden zyn geinterineerd,en zulks ten einden, even als te yooren, daar door voor te komen alle misbruiken, welke zouden kunnen proilueeren uit eene, arbitraire dispofltie, waa-
Art, 6. Zal ten opzichte van zoodaanige faiten of deliften, ftaande ter Judicatuure van Gecommitteerde Raaden, de brieven van gratie, remisfie, pardon of abolitie verkenen na voorgaand advis van Gecommitteerde Raaden.
Art. 7.



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 73
neer in dezen enkel pro lubitu zou kunnen gehandeld worden.
Art. 7. Ten opzichte van dit Artikel komen twee zaaken in aanmerking:
1. D3t de vernieuwing en verandering der Burgemeesteren en Schepenen door den Stadhouder of Gouverneur zoude moeten gefchieden, met advis en goedvinden van de Gecomm. Raaden.
2. Dat dezelve zoude moeten gefchieden niet alleen in conformiteit van de thans fublisteerende Privilegiën en Octroyen , maar ook van zoodaanige Odtroyen en Privilegiën, als de Staaten in het vervolg zouden goedvinden te verleenen.
Ad 1. Dit is noodig geoirdeeld om temaatigen den te grooten invloed van den Stadhouder op de Regenten,de wyl deze electie alleen ftaande aan den Stadhouder, hy daar door in deszelfs vermogen heefc, om Regenten , welke de vereischte qualiteiten hebben , om den post, waar omtrent de electie moet gefchieden , ten dienfte van het algemeen
Art. 7. Zal met advis en goedvinden van onze Gecommitteerde Raaden in de beide Kwartieren, en wel van ieder Collegie voor zoo ver de Stedea of Plaatzen van hun Kwar> tier aangaat, ter behoorlyker tyd vernieuwen er» veranderen de Burgemeesteren ende Schepenen van zoodaanige Steden of Plaatzen, welker Octroyen en Privilegiën, of Costu men, al waar geene Octroyen of Privilegien zyn, zulks komen te vereisfehen, en in conformiteit van dezelven, of van zoodaanige Octroyen en Privilegiën, als in 't vervolg door de Staaten zouden mogen worden verleend, midsgaders in voege voor. fchreven eligeeren of aanftellen zoodaanige Schepenen en andere Rechters , als waar toe dezelve by fpeciaale Refolutie van Hun Ed. Groot Mo, genden , in dato dea poften April, is gequalificeerd.
E 5, Art. 8r



7}. Verzameling van Stuiken betrekkelyk ttt ,
wel en naar behooren te bekleeden, in de Electie voorby te gaan, en aan anderen tepostponeeren, alleen omreden, dat zoodaanig Regent uit een welgéplaatften yver, om den dienst van het algemeen te bevorderen, in deze of geene zaaken een ander fysthema zoude hebben gevolgd, als met de denkwyze van den Stadhouder overeen kwame; het welk noodwendig eene fchaadelyke uitwerking voor den dienst van het algemeen zoude hebben, alzoo niet alle Regenten denoodige fermiteit hebben,omeene goede zaak niet na te laaten, wanneer zy zouden kunnen vreezen, door haar doen in de ongunst van den Stadhouder te geraaken, en 'er dus Regenten zouden kunnen zyn, welke, om by voorkomende gelegenheden door den Stadhouder niet voorby gegaan en gepostponeerd te worden, in de' behandeling van de zaaken van het gemeen minder den dienst van den Lande , als de gunst of ongunst van den Stadhouder, in het oog zouden houden»
Oro



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. vtorgmUen. 75
Om die reden zyn de Gecommitteerde Raaden 'er in dit Art- byge. voegd, teneinde deStadhouder, meenende voldoende redenen te hebben , om één of meer der genomineerde Perfoonen voorby te gaan, en aan anderen te postponeeren, die redenen aan de Gecommitt. Raaden zoude communiceeren, dewelke als dan daar over zouden kunnen oirdeelen.
En die by voeging is te aannemelyker, daar de vernieuwing en verandering van Burgemeesteren en Schepenen by de primitive inftitutie van het Stadhouderfchap , noch ook daar na, aan den Stadhouder alleen niet is gedemandeerd.
Prins Mauritz moest volgens zyne Inftructie, dit doen met de Gedeputeerde Raaden aan hem toe te voegen ; en de volgende Stadhouders, in zaaken van politie handelen met advis van Gecommitteerde Raaden.
Dan daar deze uitdrukking op zich zelve eenigszins duister is; vermids uit dezelve.niet genoeg blykt, of dit advis alleenlyk moet worden aan,-



76 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
aangemerkt als confultatif, en dat de Stadhouder, na het zelve gehoord te hebben,de faculteit zoude hebben om naar goedvinden te handelen, zelfs tegen het Advis, dan of het ook moet aangemerkt worden ais prohibitif en zelfs ccnclufif, zoo dat de Stadhouder, wanneer de Meerderheid met hem in gedachten verfchilt, zich daar aan moet onderwerpen, zoo hebben wy gemeend het laatfte te mogen vastftellen , om dat de Stadhouder volgens zyne commisfie in zaaken van Oorlog en Politie moet handelen met advis van Gecomm. Raaden, even gelyk in zaaken van Juftitie met advis van Pra;fident en Raaden van den Hove , en het zeker is, dat het advis van het Hof ten opzichte van den Stadhouder niet is confultatif-, zoo dat hy, in een ander begrip ftaande , de zaak naar zyne opinie zou kunnen decideeren tegen het advis van 't gemelde Hof, maar wel degelyk conclu. Jlf,zoo als zulks terecht ook by 't Hof begrepen is, by gelegenheid, dat Mauritz had kunnen goed-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz, voorgevallen."77
goedvinden tegen het advis van 't Hof remisfien te verleenen, wanneer 't zelve Hof aan hem vertoonde de enormiteit van gemelde remislïen, met aanzegging om voortaan op de enormiteit van de delicten te willen letten , en tegen 't advis van 't Hof zonder pregnante redenen geeneremisfien te geven : weshalven ook 't zelfde ten opzichte van Gecommitteerde Raaden dient te worden vastgefleld: waarom dan ook tot wegneming van alle duisterheden in 't artikel gefield is, met advis en goedvinden.
Ad 2. Dewyl het incontestabel moetzyn,dat de Staaten van den Lande tegenwoordig geen minder vermogen hebben, als de Graaven in der tyd gehad hebben, volgt daar uit notoirlyk, datr indien de Staaten, om redenen daar toedienende, mogten goedvinden nieuwe of nadere Octroyen op het beftellen van de Magiflraaten te verleenen, dezelven even zoo wel als de voorige Privilegiën en Octroyen van de Graaven zouden moeten



78 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
ten worden nagekomen en achtervolgd, en in deze zaak te minder zwaarigheid is, om dat zoodaanige nieuwe of nadere Octroyen, volgens deordre van de Vergadering, niet anders dan na voorgaande befchry ving kunnen verleend worden; waar over dus by alle de Leden alvoorens rypelyk gedelibereerd kan worden , en zoodaanige concesfien overzulks niet afhangen vaa de arbitraire dispofiiie of gunftige denkwyze van de Gedeputeerden ter dagvaart, k- Terwyl wy eindelyk ook nog moeten remarqueeren , dat nimmer by eenige Commisfie of Refolutie van de Staaten aan den Stadhouder is gegeven de faculteit, om R aaden in de Vroedfchappen van eenige der ftemmende Steden aan te ftellen* of uit eene Nominatie te verkiezen, en dat, voor zoo verre zulks by de Privilegiën van eene of andere Stad mogt zyn geftatueerd, dit alleen heeft kunnen plaats hebben, ten opzichte van de Stadhouders der Graaven; daar [het de ongerymdheid zelve zoude zyn, dac



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 7£
dat de tegenwoordige Stadhouders de Leden van dat lighaam benoemden, by het welk de Opperfte Macht reii deert, en dus in effecte hunnen eigen Souverein aan (lellen.
Ad Art. 8, 0 en 10.
De inhoud van deze artikelen is gegrond op de natuur van de zaak, naamentlykjom zorge te dragen, dat de Eleclien uit behoorlyk geformeerde Nominatien, en binnen den gerequireerden tyd, worden gedaan, als ook, dat van de gedaane Eleclien aanderespeclive Magiftraaten intyds kennis werde gegeven, ten einde daar door voor te komen alle zoodaanige inconvenienten, welke ten tyde van Willem den derden, byzonder ten opzichte van Dordrecht , Leiden en Amfteldam hebben plaats gehad, en, by afwezenheid van den Stadhouder, ook in het vervolg zouden kunnen plaats hebben.
Art. 8.
Zal geene verkiezinge mogen doen als uit Nominatien door de daar toe bevoegde Collegien geformeerd , en aan Hem gezonden;doch wanneer Hy gegronde redenen mogt hebben,om aan de wettigheid eener Nominatie te twyffelen, of daar in defecten of abuizen ontdekken, ftrydig tegen de Privilegiën en Octroyen , zal hy hec Collegie,'t gene dezelve geformeerd heeft, daar van adverteeren met opgave der redenen van twyffeling,of aanwyzing der defecten, ten einde ten fpoedigften te dienen van bericht, of de defecten te corrigeeren.
En wanneer zoodaanig Collegie daar op geen voldoend bericht mogt geven, of van geene defecten wilde convenieeren , en 'er dus gefchil ontftaat, of zoodaanige Nominatie al of niet volgens



$9 Verzameling van
Stukken betrekkelyk tot
gens de Privilegiën en Octroyen ware geformeerd geworden, zal hy de zaaken brengen ter kennis van de Staaten* die dezelven zullen onderzoeken, en hangende derzelver deliberatien ten opzichte van de Regeering dier Stad of Plaatze, ongepraejudicieerd het wederzyds gefuftineerde, inmiddels zoodaanige voorziening doen als tot confervatie van de goede orde zal bevonden worden te behooren j zoo nogtans,dat ingeval de Staaten op dien tyd niet vergaderd waren, de bovengemelde provilioneele voorziening zal worden gedaan door de Gecommitteerde Raaden Art. 9* Zal gehouden zyn van de door Hem gedaane Eleclien aan de respective Steden en Plaatzen ïntyds behoorlyke kennisfe te geven, ten einde de verkozen Perfoonen, bp den dag daar toe by de Privilegiën, Octroyen, of oude Cos turnen bepaald, in hunne bedieningen zouden kunnen worden gefteld. Art. 10. Wanneer zich deStadhou-



fy Geteurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 81
Ad Art. tt.
Ten opzichte van dVti inhoud van die Articul* . en de lyst daar toe bchooiende, is wel geconfidcrccrd» dat de Regenten minder afhangelyk :*oudcn wordn gemaakt
XVli. Deel. F
houder of Gouverneur buiten de Provincie mogt bevinden, zullen de Nominatien gezonden moeten worden aan de Gecommitteerde Raaden in het kwartier, waar toe de Steden of Plaatzen behooren, dewelke mee hem over de Electie zullen correspondeeren; ten ware hy zoo ver moge geëloigneert zyn * dat zulks tusfehen dien tyd* wanneer de Nominatie moet ingeleverd, sen dien, wanneer de inftallade moet gedaan worden, nietkonde gefchie» den: in welk geval de verkiezing voor die reizë door Gecommitteerde* Raaden alleen zal gedaan worden: gelyk ook plaats zal hebben, wanneer dé Stadhouder of Gouverneur mogt in gebreke' blyven, om de gedaane Electie binnen den bepaalden tyd aan de re^ fpeótive Steden Of Plaat-* zen toe te zenden. Art. li; Zal uit eene Nominatie van drie perfoonen, doordeStaatentefo.rmeeren, hebben de, Èleclie van zoodaanige Ambten, Officien eh Bedieningen , als op de hier agter ge»



82 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
van den Stadhouder, in- ' c'L-n de begeving van al Ie Ambten door de Staaten zelvcn wierd gedaan, en dat dus hier omtrent komun valUn dezelfde r< fl etien , welke op Art. 7, nopens de Magiftraatsb- .icinngezyn gemaakt; maar men het ft echter begrepen, dat eene zo vooinaame pra:cminentie, dewelke ook van nut konde zyn als daar van goed gebruik wordt ge maakt, aan den Stadhouder niet geheel zoude behooren te worden benomen, maar alleen we dcrgebragt binnen de bornes van deStaats-Re folutie van den 25 Februnry 1589» zynde de eenige fource of zoogenaamde titul, uit krachte van dewelke de Stadhouder Matritz, en alle volgende Stadhouders of Gouverneurs van deze Provincie deel in de begeving der Ambten hebben gehad, en welke Refolutie, fchoon wel perfoneel ten behoeve van Madrvtz genomen, Hun Ed. Groot Mogenden rebus & fatlis getoond hebben, ook betrekkelyk tot de volgende Stadhouders te h-öbcn willen maken.
voegde Lyst (laan ver* neld , mits de Electie ^efchiede binnen acht lagen, na dat dezelve lan hem zal zyn toegekomen, of dat anderszins zoodaanige Electie zal gefchieden door de Staaten zelveö, onverminderd nogthands de macht van daadelyke aanftelling door de Staaten, indien dezelve om gewichtige redenen, ineen of ander byzonder geval, zulks ten beste van den Lande noodig oirdeelen, als referveerende de Staa- ■ ten aan zich zoodaanig ; recht, Hun als wettig; Souverein competeercnde.



de Geleurienisjen in 17S7 tra. voorgevallen. 83
By die Refolutie heb* beu de Staaten verftaan 9 dat onverminderd de authoriteit en gerechtigheid van den Lande, van alle hooge Ambten en Officien binnen den voorfz. Lande vaceerende , en die in toekomende tyden zouden vaceeren , die in voortyden by den Prince V3n den Lande zyn geconfereerd geweest, op de Nominatie van drie Perfoonen , die by de Staaten gedaan zoude worden , by zyne Excellentie (Pr. Mauritz) de Electie gefchieden zoude, mits dat de brieven van commisfie by de Staaten op hunnen naam verleend zouden worden.
En uit hetverbond tusfchen Holland en Zeeland van den 25 April 1576 is ten duidelykftenopte maken , welke geweest zyn de hooge Ambten en Officien, die in voortyden by den Prince van den Lande zyn geconfereerd geweest, namentlyk de Raaden , en Ministers van het Hof van Holland en Zeeland , mitsgaders alle Hoofd Officieren, en Officieren van de juftitie, niet ftaande ter begeving van de Rekenkamer.,
F *
Et



84- Verzameling van Stukken letrekhïyk tot
En 't is dus volkomen zeker, dat onder de dela: ie by de Refolutie van den 25 February 1589 san den Stadhouder Mauanz gedaan, niet zyn repen geweest, voor
st, de Ambten, ttaand ter begeving van de
ekenkamer, welke Kamer tot den tyd toe van de mortificatie van dezelve in 't jaar 1728 de begeving derzelven ook heeft behouden: en ten anderen ook niet verfcheiden andere Ambten, welke gebleven zyn aan de directe begeving van de Staaten, als van de Ministers van de Vergadering van de Staaten, van alle Ontvangers, en andere onder de voorgemelde hooge Ambten van Juftitie niet begrepen.
En om derhalven de zaaken weder te brengen binnen de bornes, indewelken dezelven volgens de Refolutie van den 2"? February 1589 hadden behooren te blyven, en dus te redresfeeren alle inkruipingen en extenfien, welke onder volgende Stadhouders hebben plaats genomen, zyn op de lyste tot dit artikel be-



de Gebeurtenis/en fn 1787 «722. voorgevallen. 85
behoorende alleen gebragc zoodaanige Ambten en Officien, waar van de Stadhouder Mauritz uit krachte van de Refolutie van den 25 February 1589 voornoemd de electie heeft gehad.
Belangende de laatfte claufule van dit Artikel, dezelve is daar by gevoegd, om dat'er enkele gevallen kunnen voorkomen, waar in de Staaten voor den dienst van den Lande noodig zouden oirdeelen de begeving zei ven te doen, het geen aan Hoogstdezelven behoort vry te blyven, even gelyk by de Refolutie van den 25 February 1589 de delatie aan den Stadhouder Mauritz ook niet anders is gedaan, dan onverminderd de authoriteit en gerechtigheid van den Lande.
Ad Art. 12. Art. 12.
Dit is voor het belang Zal niet vermogen te van den Staat allernood- trekken eenige Peniioezakelykst, en heeft ook nen, nog ook door eeniF 3 ger-



86 Verzameling van Stukkin betrekkelyk tot
plaats in opzichte van andere hooge Ambtenaaren j zoo der Republiek els van deze Provincie, alzoo de Stadhouder alleen aan dezen Staat behoord verbonden te zyn, zonder door andere betrekkingen te kunnen afgetrokken worden vande wezendlyke belangen van denzelven zoo voor te liaan, als het welzyn van den Lande komt te vorderen, en de Staat ook daar door kan ingewikkeld worden in zoodaanige ongelegenheden, die alleen voor anderen voordeelig, doch voor dezen Lande niet dan nadeelig zouden kunnen zyn, zoo als dit door de ondervinding reeds genoeg bewaarheid is geworden, en boven dien de grootheid van deezen post, en de importante voordeden, welke een Stadhouder in alle zyne onderfcheiden Posten van den Lande komt te genieten , een billyk recht opleveren om te vorderen, dat zyn Perjfoon geheel en al en alleen aan dezen Staat gedevoueert blyve, en alle zyne' gedragingen met ipdersi ten (joel, kunne»
gerhande dienst, 't zy Militair of Politiek, geen uitgezonderd, noch ook door eenigen ééd verplicht of verbonden mogen wezen van of aan eenige Koningen, Princen, Potentaten, andere Republieken, buiten» landfche Staaten of Steden, direCtelyk of indireételyk in eeniger maniere, zo nogthands, dat daar onder Biet verdaan wordt begrepen te zyn de ordinaris ééd van vafallage, die Hy ten refpecle van Leengoederen te pra^ileeren fchuldig mogte zyn, nog ook den titel en digniteit als Ridder van deze of gene Orde , welke door den een of anderen Koning, Prins of Staat op Hem geconfereerd . zoude mogen worden.
beb-



de Geleurte: isfen in 17&7 enz. voorgevallen. '87
hebben, dan in de daad het heil, nut en belang van denzelven Staar, te bevorderen.
Ad Art. 13. De invulling van dit tratlemeut is open gelaaten , uit hoofde van de confideratie , welke wy ten opzichte van de vrydommen der impofitien, en andere gemeene Lands lasten , door de Stadhouders genoten wordende, gemeend hebben ten floc 'er te moeten byvoegen , waar door wy buiten ftaat gefteld wierden , om, wilden wy de deliberatien der Staa. ten niet anticipeeren, voor dat gemis een ge. fchikt equivalent tot een dedotnmagement te bepaaien: te meer ook nog» daar reeds betrekkelyk eenige posten, welke hier onder zouden moeten begrepen worden, by Hun Ed. Groot Mogenden deliberatien zyn aangelegd, en 't advis van Gecommitteerden tot de zaaken van Finantie met Gecommitteerde Raaden is ge. requireerd geworden , terwyl inmiddels 't zelve traftement, hangende de deliberatien van Hun Ed Groot. Mogeaden zot
Art. 13.
Zal genieten een trac tement als Stadhouder ter fomma van ƒ
Ï? 4 kun-



88 Verzameling van Stukken betrekkelyk m
kunnen gelaaten worden op den ouden voet. 'Ad Art. 14. Dit is ten dezen gefield overeenkomftig de Refolutie van Hun Ed. Groot Mopenden van den 24 February 1786.
Art. 14.
Zal in alle Plaatzen binnen deze Provincie genieten de groote Militaire honneurs, en bv» zonder ook in de Relidentieplaats van de Staaten, uitgezonderd alleen geduurendc de fesfie van derzelver Vergadering, ten opzichte van de Hoofdwacht op het Binnenhof, de Ruiterswacht op het Buitenhof, en de Wacht aan de Grenadiers poort.
Art. 15. Zal voorts zich in alles, deze Inftructie en het ambt van Stadhouder of Gouverneur over den Lande van Holland en West-Friesland aangaande , gedragen als een goed en getrouw Stadhouder of Gouverneur verfchuldigd is, en behoort te doen; zonder zich meerder aan te matigen, als uitdrukkelyk aan Hem by deeze Inftructie is gedefereert, en exadtelyk obedieeren alle zoodaanige ordres en bevelen , als hem in gemelde kwaliteit door de Staaten zullen gegeven gorden, "
Ar?.



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 89
Art. 16.
Zal gehouden zyn in handen van de Staaten ééd te doen, van deze Inftructie in allen deele te zullen agtervolgen ea nakomen.
Ar. 17.
En referveeren de Staaten wel expresfelyk aan zich de macht en faculteit om ten allen tyde deze Inftructie te mogen altereeren , amplieeren > vermeerderen of verminderen, na dat de nood of den dienst van de Lande zal vereisfchen.
Hier mede, Ed. Mogende Heeren, aan hetoos;merk van het aan ons afzonderlykgedemandeerde, relatif de bepaalingen der bornes van het Stadhouderfchap, zoo veel mogelyk, onzydig en overeenkomftig de waare belangen van den Lande, zoowy vertrouwen, voldaan hebbende, zouden wy hier by hebben kunnen berusten, indien ons in de behandeling dezer zaak niet nog waren voorgekomen eenige poinften, welken wy van dat gewigt geoirdeeld hebben , dat dezelven, offchoon voor als nog niet gefchikt tot een object, der geconcipieerde Inftruébie, echter naar onze gedagten wel komen te meriteeren de attentie van den Souverein, teneinde door vrugtbaare Refolutien ook ten dien opzichte zouden kunnen geweerd worden alle misbruiken en ongelegenheden, welken daar uit ten nadeele van den Lande en der Ingezetenen reeds geproflueerd zyn, of nog zouden kunnen of mogen proffueeren; en wy zouden derhalven in confideratie geven, of van wegens deze Commisfie niet onder het oog van Hun Ed. Groot Mogenden beF | boor-



9o Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
hoorde gebragc, en aan derzelver ferieufe attentie opgedragen te worden:
I. Dat, offchoon aan de vorige Stadhouders of Gouverneus van den beginne af waren verleend diverfe vrydommen van impofitien en anderen Gemeenelands Lasten, ten einde overeenkomitig den rang, waar in zy met betrekking tot dien post gelteld waren , aan hun een convenabeler onderhoud te verfchaffen , en daar door eenigzins te gemoet te komen aan den zwaaren last, waar mede zy in den beginne , door menigvuldige uitgiften ten diende van den Lande gedaan, gedrukt wierden, en waar tot hunne toenmaalige jpatrimonieele goederen en gndere inkomften niet toereikende waren , (als merkelyk verfchillende met de importante revenuen, welke aan het Stadhouderlyk Huis zedert dien tyd by diverle gelegenheden van meer dan eene zyde, zoo by donatien , pennoenen , verhooginge van Traótamenten, als anders zyn geaccordeerd en toegevoegd, en alleen ten tyde van Mauritz, F»edrik Hendrik en Willem den tweeden, zoo van den Staat in het gemeen, als van de Provintie Holland en West:FriesIand in het byzonder, boven en behalven de extraordinaris giften van de Oosten West-lndifche Compagnien, boven de vereeringen van eenige Provinciën, ofte'Steden iri het particulier, boven de profyten vande Vejdtogten, die onwaardeerlyk zyn, en exoe:five fommen zouden belopen, en boven meer andere profyten by ruwe opneming wel twintig millioenen guldens bedragen, en welke fom zedert dien tyd tot nu toe niet weinig vermeerderd zal zyn) en hetgenotdaar van derhalven meer of min als wettig zou kunnen geconfidereerd worden; het egter nimmer de waa. re meening geweest is, of heeft kunnen zyn, dat: die vrydommen z:ch onbepaald zouden extendee- . ien tot alles , 'c welk by vervolg van tyd maar' 'eenige relatie zou kunnen hebben tot den Stad-, houder,'of door denzelven geacquireerd worden,: kizoo het natuurlyk gevolg daar van zou komen
te



de Gebeurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. *|
tp 7vn, dat, naar mate zy door aanwas van ry*
do in llaac 8efteli Wiei"deQ hU,Dne ϣ
iïuia&n en capftaalen te vermeerderen, zy ook
daa" door de voornaamfte inkomften van den Lande in hunnen fchoot zouden kunnen overbrengen, en naar hun welgevallen hunne.mkomften door het onbepaald genot dier Vrydorftmen parlyks vermeerderen , terwyl de vermindering van 's Lands Inkomften hier door, gepaard mee demimenie voordeele^ welke de Stadhoudersin alle hunne onderfchèidene betrekkingen van den.Lande gemeten* S dan eenen ondragelyken en duukkenden last voor de ingezetenen zou konnen .ten gevolge hïhhen daar dit een en ander met dan door veïwaaring van hunne lasten kan , en zelfs moet «vonden worden, uit het zweet en den nyveren frbeid van den geringften Bewoner dezer Pro-
V1Daet het Plun Heeren Gecommitteerden derhal. ven! ui? aanmerking, dat wel aan den eenen kant cS bepaald genot dier Vrydommen, zoo alsdezd> ven volgens originaire cor.cesfie verleend, en by eerdere Stadhouders genoten zyn, als; een, we mg voorScht ook voor dezen en volgende Stadhouders SfXeèrd , en dus aan Hun kan toegekend lorden , dog dat ook daar tegenaan den anderen kant eene extenfie van zoodaanig genot, buiten de malen van rechten billykheidgebragt, niet anders San wt nadeel van den Lande, en tot onderdruk k ng van den Ingezeten komt te ftrekken, er, r» ïèns afleiding geven kan tot veelvuldige misbrui, ken wa voorgekomen, dat hrer in op de eene of andèr^ wyze behoorde voorzien te worden , en wel op zoo eene . wyze, dat daar door geen nadee wierd SUebngt aaa den Stadhouaer m dat geen , t we .c hv wetti- zou kunnen en behooren te genieten, SiT ook tevens voorgekomen wierd het nadeel ?an% Lands Financiën f en het drukkend bezwaar ^Ingezetenen, wanneer dit mfTiS^i turn onbepaald zou kunnen extendeeren tot alles ,



02 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
wat maar eenige relatie had, tot of door den Stadhouder bezeten wierd; of by vervolg van tyden geacquireerd zou kunnen worden, i Dat zy dan ook om deze redenen gemeend hadden in confideratie te moeten geven, of het genot der vrydommen van des gemeene Lands lasten, welke door een ieder van den eerften tot den laagften, van den rykften tot den behoeftigften zelfs moeten, en dus met zoo veel te meer rechtdoor dien genen, die zulkeconfiderabele voordeden van den Lande komt te genieten , behoorden gedraagen te worden, voor het vervolg niet zou kunnen en behooren ingetrokken, en daar en tegen aan den Stadhouder jaarlyks tot dedomagement toegelegd te worden zoodaanige vaste fomme, als naar evenredigheid der primitive cor.cesfie dier Vrydommen zou kunnen geoirdeeld worden ais een equivalent genoegzaam, ja zelf meer dan beftaaobaar te zyn.
En daar 'er reeds in opzichte der extraordinaire Verpondingen der goederen , behoord hebbende tot de nalatenfchap van Koning Willem den derde, deliberatien waren aangelegd, zy Heeren Gecommitteerden by deze gelegenheid tevens de Vryheid moeften nemen dit een en ander aan de ferieufe attentie van UEd. Groot Mogenden Op te dragen, en aan Hoogstdezelven in bedenking te ge* ven, of niet het belang van den Lande zou komen te vorderen , dat ook een behoorlyk onderzoek kwame plaats te hebben, zoo in opzichte van de ordinaris:Verponding, als omtrent de Vrydommen der confumtive en anderen middelen door den Stadhouder genoten wordende y en of zulks dan niet gevoeglyk aan het zelfde befoigne zou kunnen gedemandeerd, en de Refolutie van den 20 Janu'ary 1786 daar mede geamplieerdworden, metfpeciaale last D Ed. Groot Mogenden daar op zoo fpoedig. mogelyk te dienen van Conilderatien en Advis.
Dat zy , fchoon de Commisfle op Hun Heeren Gecommitteerden ook hier omtrent in zommigen opzichte wel relatif zou kunnen gemaakt worden,
zich



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 93
zich echter liever wilden dispenfeeren in dezen eenige bepaalingen te maaken, die de deliberatien van U Ed. Groot Mogenden zouden kunnen vooruitloopen , om welke reden zy dan ook het 13. Art. der Concept-Inftructie betrekkelyk het jaarlyks traftement , en dedomagemcnt , indien dit ook dusdanig by U Ed, Groot Mogenden mogt worden begrepen, hadden opengelaaten, ten einde daaromtrent by U Ed. Groot Mogenden zoodaanig zou kunnen gerefolveerd worden, als dezelven volgens haare hooge wysheid voor den dienst van den Lande oirbaarst zullen oirdeelen, waar mede dan vervolgens dit Articul zoude kunnen geamplieerd worden.
II. Dat, offchoon wel by Refolutie van den 16 November 1747 zoodaanige bepalingen omtrent de Erf-Stadhouderiyke fuccesfie, zoo in de Mannelyke als Vrouwelyke linie, gemaakt waren, als toen gefchiktst geoirdeeld wierden, tot voorkoming van alle zulke nadeelige gevolgen, als anderzins daar uit voor den welvaart van den Lande zouden kunnen proflueeren, die limitatien zich echter zoo nauw niet bepaalen in 't Mannelyke als in't Vrouwelyke; dat echter eene gelyke voorzorg met betrekking tot de Mannelyke descendenten , en wel in hec byzonder in opzichte van derzelver huwelyken, niet min noodzaakelyk komt te zyn , ten einde daar door voor te komen, dat niet vermaagfchappenaan zoodaanige vermogende Huizen, die in ftaat zouden kunnen zyn de belangen van den Stadhouder ten nadeele van den Lande te veel te bevorderen, of door die vermaagfchapping den Lande in te wikkelen in Oorlogen, welken zy met andere Mogenheden mogten hebben, die niet dan verderflvk voor de Republiek in 't generaal, en voor deze Provintie in 't byzonder, zouden kunnen zyn, en waar door dezelve welligt gelyke lotgevallen als te vören in gelyke omftandigheden weder zou moeten ondergaan, die ook dan gewis geene mindere onheilen zouden komen aan te brengen, gelyk zulks
de



5)4- Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
de droevige ondervinding den Lande op het gevoeligst heeft doen ontwaaren , 't welk dan ook de gegrondheid der vrees voor het vervolg aller- ( overtuigendst kan wettigen.
En dat zy Heeren Gecommitteerden derhalven zich verplicht vonden ook dit by deze gelegenheid onaer 't oog van U Ed. Groot Mogenden te brengen » ten' einde U Ed. Groot Mogenden daaromtrent in tyds zouden kunnen voorzien ; waar .toe naar hunne gedachten het gefchiktst middel zoude zyn, indien U Ed. Groot Mogenden mogten goedvinden by wyze van ampliatie van bovengemelde Refolutie van den 16 November 1747 te verklaaren , dat alle bepaalingen by voorfz. Refolutie gemaakt, zoo verre dezelven tot de Mannelyke descendenten eeuigszins kunnen worden uitgeftrektj van nu voortaan zoo wel in de Mannelyke als Vrouwelyke fuccesfie zullen plaats heb* ben , en wel byzonder ten opzichte van Huwelyken, die niet zullen mogen gefchieden dan op ipeciaal confent en goedvinden van Hun Ed. Groot Mogenden, en niet dan met eene Princes, profesfie doende van de waare Christelyke Gereformeerde Religie, zoo als dezelve op publieke authoriteit hier te Lande geleerd word, en waar door nimmer de Koninglyke, Hertoglyke of Churfurltelyke waardigheid kunnen verkrygen.
III. Dat mede by Refolutie van den 17 Juny 1747 aan die geenen, welken mogen compareeren ter Vergadering van Hun Ed. Mogenden, is vrygelaten te mogen zyn in ééd , dienst, gage of tradtement van den Stadhouder, en vervolgens de ééd van de nieuwe Comparanten dien conform was gedresfeerd , dan dat ook dit zeer prejudiciabel konde zyn voor de belangen van den Lande , en de Leden van Hollands Souvereine Staatsvergadering geheel af hangelyk maaken van eenen ondergefchikten Ambtenaar, wiens belangen zeer lichtelyk door een of ander zouden kunnen voorgetrokken worden voor die van den Lande, of * waar



ie Geheurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 9$
-waar door ten minflen de zoo noodige Vryheid der deliberatien merkelyk komt geftremd, en aan het eigenbelang voedzel gegeven te worden., ett ook geenzius beftaanbaar is met de digniteit der Leden van de Souvereine Vergadering. Dat zy Heeren Gecommitteerden derhalven ook ten dien refpecfe aan ü Ed. Groot Mogenden moeften voordragen, of niet ten diende van den Lande noodig zoude zyn , dat deze by gemelde Refolutie geëxtendeerde Vryheid weder binnen de voorige bornes bepaald wierde , en dus geen Comparant ter Vergadering van Holland voortaan ook zoude mogen zyn in ééd, dienst, gage of traftement van den Stadhonder, ten einde ook daar door een al te groote invloed van den Stadhouder op de Leden van U Ed. Groot Mogenden Vergadering geweerd wierde , byzonder ook dan , wanneer deszelf belangens met de oogmerken van den Souverein ten beste van den Lande mogten ftrydigzyn.
IV. En dat ook eindelyk, daar eene onbepaalde macht van den Opper-Houtvester veelvuldige aanleidingen kan geven tot verregaande vexatien, en ftrekken tot merkelyk nadeel van den Landzaat, zy Heeren Gecommitteerden , alhoewel deze Pose Biet geaccrocheerd was aan het Stadhouderfchap, echter om de naauwe relatie, die voorige Stadhouders op denzelven gehad hebben , en ook deze thands heeft, en mogelyk volgenden nog zouden kunnen krygen, gemeend hadden insgelykshier by aan U Ed. Groot Mogenden in overweging te moeten geven, of niet daaromtrent mede zoodaanige voorzieningen zouden behooren gemaakt te worden , waar door ook zoo een Ambtenaar van U Ed. Groot Mogenden binnen zulke bornes bepaald, en de uitoeffening van deszelfs gezach ten dien opzichte dermate gematigd wierde, dat 't zelve nimmer tot eenige kwelling voor de Landzaaten in het gemeen, en tot vexatie van een of ander in het byzonder, zou kunnen ftrekken. Hier mede dan, Ed. Mogende Heeren! zullen
wy



§5 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
wv dit ons Rapport befiuiten, en het zelve ter naJJre overweging overlaaten aan 't meer doorzichtig oirdeel van alle de Leden, met wien wy de eer hebben in deze Commisfie gefield te zyn, waartoe wv ons zeer gaarne zullen refereeren.
De Bylaage, in voorfz. Rapport vermeld, was de navolgende
Lytj van de Ambten, waar van de Electie aan den Stadhouder zal gelaaten worden, uit eene Nominatie door de Staaten te formeeren.
In den Eoogen Raad.
DeAB. DeNominatien tot Prudent en Griffier worden door de Staaten van Holland en Zeeland gczamenlvk gemaakt.
Zes Hollandfche Raaden.
De Griffier.
De Subftnuut Griffier.
De Rentmeefter van de Exploidten.
In het Hof.
De Prsfident op de tour van Holland.
Acht Hollandfche Raaden, daar onder twee wegens .
de Ridderfchap. _ , . _ .
De Advocaat-Fiscaal en Procureur-Generaal in Cri- ■
mineele zaaken. De Griffier op de tour van Holland. Drie Secretarisfen, zoo ver op de tour van Hol.'
land open vallen. _ ,
De Rentmeefter van de Exploiften op de tour vafl :
NB.flDe Subftituut Griffier van 't Hof word door: 't Hof zelve aangefteld. pj rw*.
De Advocaat-Fiscaal in zaaken van Hun Ld. Groot. Mogenden Domeinen. Dg



de Gebemtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 97
■De Raaden in dê Kamer van Juftitie van Vianen en
Ameide. ««.ij Bailluw en Dykgraaf van Rhynland. Bailluw en Dykgraaf van Delfland, Bailluw en Dykgraaf van den Drielle en Lande van
Voorne met Gryfoort. Ru waart, Bailluw en Dykgraaf van den Lande van
Putten.
Drosfaard en Dykgraaf van Gorinckem en Lande van Arkel.
Drosfaard en Castelein van Muiden, Bailluw en Dykgraaf van Naarden en Gooyland, HoofdOfficier van Weesp, Wee sper carfpel en Hoog By*
: Castelein, Drosfaard, Schout en Dykgraaf der Stéde en den Lande van Heusden. : Bailluw van Kennernerland. : Bailluw van Zuid-Holland en Wieldrêgt. : Dykgraaf Van de Hondsbosfche en Duinen töt
PcttBTl*
Heemraaden van den Hondsbosfche en Duinen toe feiten. . ^
Dykgraaf van de uitwatetehde Sluizen in Kennen merland en West - Fiiesland| Heemraaden van gemelde uitwaterendè Sluizen occi i Dykgraaf vah de Sloterdyker-Meir. i Schout en Hoofd-Officier der Stad Dordrecht» '■ Schout der Stad Haarlem. i Schout der Stad Delft. '. Schout der Stad Leiden.
: Bailluw en Schout der Stad Gouda, Bailluw ëd Schout van Bloemendaal, met den aankleve van dien;
E Bailluw en Schout van 's Hage.
f Raad en Rentmeefter-Generaal van Hun Ed. Groot Mogenden Domeinen in Noord-Holland, Kertne* merland, eh Bredérode in het Zuider-Kwartier.
I Raad en Rentméefter-Géneraal als vooren in Zuid? Holland. ,
! Raad en Rentmeefter-Genéraal als vooren in dérJ Lande van Voorne en de Beyerlandeni „ .
XVII. Deel. G Raad



p8 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Raad en Rentmeefter-Generaal als vooren in WestFriesland en het Noor der-Kwartier.
De Griffier van de Leenkamer van Holland.
NB. De vyf Comrnisfarisfen der Posteryen, als mede dé Secretaris en Commis-Generaal der Posteryen worden, volgens Hun Ed. Mogenden Refolutie van den 23 July 1751 en den 7 Oef ober 1773 , op benoeming van den Stadhouder of Gouverneur door de Staaten aangefteld, en van Commisfie voorzien.
No» 1373. Concept-Inftructie voor den Kapitein-Generaal der Provincie van Holland en West-Friesland.
Art. r. De Kapitein-Generaal der Provintie van Holland en West-Friesland , zal in die qualiteit hebben en exerceeren het Commandement over al het Krygsvolk, in den dienst van den Staat zynde, tn zich op het Territoir van deze Provintie bevindende, en zulks zonder onderfcheid van repartitie, of van de Plaats, alwaar het zelve zich binnen de limiten van Holland en West-Friesland zoude mogen ophouden; daar mede, ten dienfte van den Lande, ofte van deze Provintie, overeenkomftig de hem te geven ordres, ageerende tot handhaving der gemeene rust en publieke auctoriteit tegen alle overlast en oppofitie, mitsgaders tot afweering van alle geweld of ongelyk, 't welk door uitheemfche of inheemfche Heeren, Vorften, Landen, Provinciën, of Steden der Provintie van Holland en West-Friesland mocht worden aangedaan of bedreigd.
Art. 2. In dit alles zal hy, voor zoo veel 's Lands algemeenen dienst betreft, moeten nakomen en doen nakomen en executeeren alle de ordres en bevelen, die hem door of wegens de Staaten Generaal, of den Raad van Staate, conform de orde van den Lande, en met toeftemming van Hun
Ed»,



de Gebeurtenisjen in 1787 enz. voorgevallen. 99
.Ed. Groot Mogenden, worden toegezonden: en, ten aanzien van 't geen deze Provincie aangaat, in 'c byzonder moeten pareeren en ter uitvoer doen brengen de bevelen, die hem door of van wegens Hun Ed. Groot Mogenden, ofte het Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden dezer, Provincie gegeven worden.
Art. 3. Het Krygsvolk, 't weikin afzonderlyken ééd of dienst van deze Provincie zoude mogenzyn, zal mede onder het voorfz. beftuur van den Kapitein-Generaal liaan; doch zal dezelve zich ten dien opzichte alleen reguleeren naar de ordres, die hem deswegens door Hun Ed. Groot Mögenden, of het Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden, zouden mogen worden gegeven.
Axt. 4. Het. voorfz. generaal opzicht over het Krygsvolk zal echter niet gerekend worden eenigzins te 'vernietigen zoodaanig Militair beduur, als in de refpetlive Steden, Sterkten en Guarni» zoens-Plaatzen, naar ouder gewoonte, en volgens de ordre van den Lande, aan den Commandeeren? de Officier wettiglyk zoude mogen competeeren: gelyk ook in 't byzonder aan het voorfz. generaal Commandement nimmer verbonden , veel min daar aan onderworpen, zal zyn het recht en vermogen , 't welk 'met betrekking tot de in Guarnizoen liggende Militie van wege de Poli', tie in zulke plaatzen kan en moet worden geëxerceerd. -
Art. 5.'-In geval van aanwerving, recruteering, caslatie en reductie , zal de Kapitein-Generaal de ordres , daaromtrent met confent van Hun Ed. Groot Mogenden by de Generaliteit gefteld, en hem conform de orde van den Lande toegezonden, ten opzichte van alle de Militie ter repartitie dezer Provincie ftaande, of zullende ger bracht worden, waar ter plaatze dezelve zich ook mag bevinden, ftiptelyk en promtelyk ter uitvoer doen brengen: en fpeciaal in 't geval van reduc. tie of casfatia die Compagnien of Manfchappen G 2 af-



100
Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
afdïrxkèri, welke hem door of van wegens derièlver 'netaalsheeren worden opgegeven-
- y mede in cas van byzondere aanwerving of "aanneming en afdanking van eenige Militie door deze Provintie, de ordres van Hun Ed.Groot Mogenden dien aangaande met allen yver zal moeten.executeeren. .... ' .....
" Art. 6. Ten aanzien der begeving van de MuitalFé Charges, ter bezoldinge van Hun Ed. Groot Mogenden ftaande, van Collonel tot Vaandrig incluis, ofte het verleenen van dispenfatien wegens derzelver waarneming, ofte wel het accordeeren van dadelyke demisfien, zal de Kapitein-Generaal zich geenerhande dispofitie mogen aanmatigen, maar zich moeten laten welgevallen de fchikkingen, door lloogstdezelven daar op gemaakt, of nóch te maken.
Doch wanneer in eene expeditie te velde eenige van de gemelde charges, bekleed wordende door 'Officieren zich in Peifoon daar by bevindende, vacant mochten vallen, zal de Kapitein-Generaal daar over mogen beftellen, en die doen bedienen; behoudelyk dat de gene, die door den KapiteinGeneraal tot een van de voorfz. alzoo vaceerende charfc'es, in maniere boven gemeld, zoude mogen worden gèëligeerd , gehouden zal wezen de Acte, ten dien einde ten zynen behoeve gepasfeerd, te nrefenteeren, voor zoo veel de Posten van Colloceis tot Kapiteinen incluis aangaat, aan Hun Ed. Groot Mogenden, en voor zoo veel de mindere Posten betreft, aan Heeren Gecommitteerde Raaden van 't Kwartier, waar op zoodaanige charge zal ftaan gerepartitieerd: ten einde door't verleenen van Commisfie (wanneer namentlyk alles mocht worden bevonden naar de orde van den Lande, en de Reglementen op de begeving van Militaire Posten, behandeld en ingericht te zyn) daar op gedisponeerd zoude kunnen worden.
Art. 7. Zal de reeds gemaakte of noch te maaken Plakaaten en Ordonnantiën, concerneerende het:
ftuk:



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen, ior
ftuk der monfteringe van de Militie, in den partiticulieren dienst, op de repartitie, of het territoir van deze Provincie zich bevindende, naauwkeurig obferveeren en doen obferveeren, en zorgvuldig acht geven, dat de Compagnien, zoo te voet als te paard, in compleeten getale en in goeden ftaat, volgens de orde van den Lande refpective, worden gehouden.
Art. 8. Ten dien einde zal Hy de Guarnizoenen , zoo wel buiten deze Provincie (wanneer dezelven geheel of gedeeltelyk uit Troupen van de Hollandfche repartitie beftaan) na voorgaandefecreete kennisgeving aan den Raad van Staate, voor zoo veel de Generaliteit aangaat, en aan de Heeren Gedeputeerde Staaten der refpective Provinciën, ten aanzien van de aldaar liggende Militie van deze repartitie, als fpeciaal binnen den Lande van Hollanden West-Friesland, voor Hem de revue doen pasfeeren, zoo dikwyls als hy het nodig zal vinden; mitsgaders aan zich doen overleveren Lysten van de fterkte en Conftitutie der Regimenten, en van de Prasfenten en Abfenten, als mede van alles, wat hy verder noodig heeft om ten allen tyde geinformeerd te zyn van de Conftitutie der Militie, en om die buiten verval te houden; mits in allen gevalle de monfterrollen zendende, om gefloten te worden, aan den Raad van Staate, voor zoo veel de op Holland gerepartitieerde Militie betreft; en ten aanzien der Provinciaale Militie, aan Heeren Gecommitteerde
Art. 9. Zal gehouden zyn de Plakaeten en Ordonnantiën, op de Wapeningen, Militaire Exercitiën, en Krygsdiscipline, gemaakt of noch te maken, en fpeciaal de Refolutie van Hun Ed. Groot Mogenden op het ftuk der Militaire Jurisdictie van den 30 April 1783, fcherpelyk by een ieder te doen onderhouden, en te zorgen dat alle Reglementen, zoo daar op , als op de verdere deelen van den dienst gemaakt, precifelyk worden nagekomen ; en in geval hy vermeent, dat daaromtrent eenige na". G 3 de-



102 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
dere ordres behooren te worden vastgefteld, zich . deswegens aan Hun Ed. Mogenden of aan 't Col.. legie van Heeren Gecommitteerde Raaden te addresfeeren , om daar op by dezelven refpedtivelyk te worden gedisponeerd, of ter dispoStie gedi. rigeerd, daar zulks zal behooren.
Gelyk hy in 't byzonder ook verplicht zal zyn om de particuliere ordres, welken Hun Ed. Groot Mogenden nopens de Militaire discipline binnen hunne Provintie noodig zouden mogen oirdeelen te ftellen, promtelyk ter uitvoer te brengen, en doen brengen.
Als mede om te zorgen, dat alle de quaistien over de Soldyen , en wat daar van dependeert, rakende de Militairen ter repartitie, of in den by- ■ zonderen dienst dezer Provintie ftaande , directelyk gebracht worden ter kennisfe en decilie van Heeren Gecommitteerde Raaden.
Art. 10. Zal naauwkeurig hebben toe te zien, dat geen Militie, zonder onderfcheid door wien zy betaald word , in meerder of minder getal, van de eene of andere plaats binnen deze Provintie trekke, of daar in of uit marcheere, ten zy refpectivelyk op een behoorlyk Patent of Attaché, verleend by Hun Ed. Groot Mogenden zeiven, of wel by 'e Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden, als aan welken dit fpeciaal gereferveerd blyft; zonder dat hy Kapitein-Generaal zich het zelve zal mogen aanmatigen, ten zy hem, om byzondere redenen, en in finguüere omftandigheden, zulks voor een tyd door Hun Ed. Groot Mogenden mocht worden overgelaten.
En zal hy gehouden zyn aan zoodaanige Patenten of Attachés direct de noodige executie te geven en doen geven; mitsgaders te zorgen voor de richtige nakoming der ordres, die daaromtrent verder verleend mochten zyn.
Art. If. Ten aanzien der Militie, op Hollandfche repartitie ftaande, doch buiten het territoir dezer Provincie verblyvende, zal hy, zoo veebin
hem



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 103 1
heni is, moeten acht geven en zorg dragen, dat alle de Patenten, de gemelde Militie concerneerende, overeenkomftig zyn aan de ordres, daar op met concurrentie van Hun Ed. Groot Mogenden by de Heeren Staaten der gezamenlyke Provinciën gearrefteerd, of noch te arrefteeren.
Art. 12. Zal ook niet toelaaten, dat eenige Militie op het territoir van deze Provincie trekke, ten zy alvorens den ééd, daar toe gefteld, te hebben geprsfteerd aan die genen, welken door Hun Ed. Groot Mogenden ofte Heeren Gecommitteerde Raaden daar toe gequalificeerd mogten zyn.
Art. 13. Ingeval van verandering van Guarmzoen, of bezetting van eenige Plaatzen binnen deze Provincie, zal hy de noodige ordres ftellen, dat de Militie aan de Stedelyke of PlaatzelykeOverheden, omtrent welken zulks gebrüikelyk is, telkens by het inkomen aldaar, den ééd van getrouwheid prtefteere. , . •
En byaldien 'er onder de Militie, welke in dier voege binnen deze Provincie van Guarnizoen verandert, of tot bezetting van eene te vooren niet bezette plaats gebruikt wordt, zich ook dezulke mocht bevinden, niet in Hollandfehe betaling zynde, zal hy daar van met den eerften adver entiedoen aan den Raad van Staate, en bovendien ook, voor zo verre zy op byzondere Provinciën mocht' gerepartitieerd zyn, aan derzelver refpeöive Be-; 133!^ heer cn •
Art. 14. Ten aanzien der Troepen op Hollandfehe repartitie ftaande, en zich buiten het territoir dezer Provincie bevindende, zal hy aan Heeren Gecommitteerde Raaden eene naauwkeurige opgave bezorgen, zoo met opzicht tot derzelver fterkte, als tot de Plaatzen, alwaar zy zyn gelegen, telkens aan 't zelve Collegie ook- de noodige informatien gevende van de Patenten, die aan de gezegde Troepen tot het marcheeren naar eene andere plaats verleend mogten zyn, of ftaan te worden.
G 4 Art,



104 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Art. IJ. Zal zorge hebben te dragen en exacte. ' lyk toe te zien, dat in het verleenen van verloven aan de Militie, ter repartitie van deeze Provincie ftaande, worde gehandeld overeenkomftig de orde van den Lande, aireede geëtablisfeerd, of noch nader vast te ftellen; en in 't byzonder om de Officieren, die alzoo verlof bekomen zouden mogen hebben, daar toe te houden, dat zy op het zelve, alvoorens 'er van te mogen jouïsfeereu, attaché verzoeken van Heeren Gecommitteerde Raaden, en het ter Financie doen regiftreeren: welk vraagen van attachés op verloven ook zal moeten worden geobferveerd, met betrekking tot Officieren van Militie, op eene andere repartitie ftaande, doch binnen deze Provincie bezetting houdende.
En ten aanzien van de Militie, in privativen ééd en dienst dezer Provincie zynde, zal hy niet gedoogen, dat eenige verloven van gebruik gemaakt worden, dan die verleend zyn by Heeren Gecommuteerde Raaden, als welken daaromtrent regulier disponeeren zullen, het zy op voordracht van den Kapitein-Generaal, of wel, na ingenomen Advis van denzelven, op de hier toe gedaan wordende verzoeken.
Art. 16. Gelyk het commando en beftuur over de Militie, in voege voorfz. aan den Kapitein-Generaal toebetrouwd wordende, in 't byzonder de handhaaving der Politie, rust, veiligheid en welvaart van den Lande en de goede Ingezetenen op het oog heeft, en dus nooit tot bevordering van tegengeftelde einden moet kunnen dienen, zo zal hy zich wel zorgvuldig hebben te wachten, om van het zelve vermogen, onder pra.»rext van Commisfie of authorifatie van Hun Hoog Mogenden of den Raad van Staate, of onder eenigen anderen titel, fchyn of voorwendzel, immermeer gebruik te maaken, of uit krachte daar van eenige ondernemingen binnen het Territoir dezer Provincie te doen, veel min ietwes werkfteiiig te maaken of
ter



de Gebeurtenis/en in 1787 enz, voorgevallen, 105
ter executie te doen leggen, 'c welk: ingericht zou mogen zyn tegens de eeaa of andere Leden of Steden dezer Provincie, mei ook tegen eenige Regeerders, Bedienden of Ingezetenen van de zelve , j hos en waar het ook zoade mogen zyn, direclilyk of indireftelyk, in eeniger mmiere.
Art. 17. Voorts zal hy gehouden zyn in hinden van Hun Ei. Groot Mogenden dsn éH te doen, van deze Inftru&ie punctie elyk te zullen achtervolgen.
Art. 18. Referveerende Hun Ed. Groot Mogen'"den aan zich de interpretatie van alle duisterheden; of twyffelachtigheden , die uit deze Inftruc~tie /.ouden mogen ryzen; en ook de ampliatie en verandering van dezelve, zoo als ten meesten diende van den Lande zal bevonden worden te behooren.
jN0. 1374. Memorie tot nadere Elucidatie der ConceptInjtruttie voor den Kapitein - Generaal der Provincie van Holland en West-Friesland.
Daar by het decerneeren der perfoneele Commisfie tothetformeeren dernoodige Inftrudlien voor den Stadhouder, Kapitein-Generaal en Admiraal, geene byzondere voorfchriften door Hun Ed. Groot Mogenden gegeven zyn, zo heeft men, met betrekking tot de te maken Inftructie voor den Kapitein-Generaal, niet wel kunnen nalaaten de Militie, by eene Provinciaale Inftructie onder deszelfs Commando te ftellen, te befchouwen zo als ze by het decerneeren der Commisfie was, namenlyk: ten aanzien van de noch fubfijleerende betrekking tot het generaale Bondgenootfchap.
Gelyk nu die zelve betrekking aanleiding gegeven heeft tot verfcheiden fchikkingen, Plakaaten,. Ordonnantiën en Reglementen, het Militaire concerneerende, van wegens de gezamentlyke Bondgenooten van tyd tot tyd gemaakt en vastgefteld, G 5 en



105 Verzameling van Stukken betrekkelyk tót
en in veele pointten als nog onderhouden worden, de, zoo heeft even dit, in de gemelde fituatie van zaaken, eene merkelyke bekorting in de Provinciaal te formeeren Infiructie kunnen te weeg brengen; dewyl men daar by, ten aanzien van de Militie, op deze Provincie gerepartitieerd, kon blyven tableeren op de evengezegde relatie tot het generaal Bondgenootfchap, en de verplichtingen uit dezelve voortvloeiende. Want, offchoon het wel eene waarheid is ,K dat in de van wegens de Generaliteit gemaakte verordeningen omtrent de Militie in 't algemeen fuccesfivelyk aanmerkelyke misbruiken en willekeurige fchikkingen zyn ingeflopen, die ten dienfte van den Lande en verzekerdheid der Provinciën abfolutelyk redres vereisfchen, zo is het echter niet te ontkennen, dat het' belang van alle de Bondgenooten hier in ten'hoogIren is geconcerneerd, en dat men daarom billyk mag verwachten, dat de generaale ordres, te vooren gemeenfchappelyk omtrent de aan het generaal Bondgenootfchap verbonden Militie gegeven , op gelyke wyze van abuizen gezuiverd, en door gepaste veranderingen tot het algemeen welzyn dienstbaar en nuttig gemaakt zullen «kunnen worden.
In 't byzonder moet deze hoop en verwachting gegrond worden op den arbeid der Commisfie uit de Bondgenooten, tot het onderzoek van het Defenfiewezen van de Republiek: terwyl de uitflag hier van natuurlyker wyze zal dienen geobferveerd te worden om zich nader te bepaalen, of, en welke Provinciaale fchikkingen nopens de gerepartitieerde Militie by Hun Ed. Groot Mogenden zouden behooren te worden gearrefteerd.
Dan, gelyk by het decerneeren der Hollandfche Commisfie van den ijden February laatstleden zich werkelyk Troepen in privativen dienst dezer Provincie bevonden, en het aanhouden of vermeerderen derzelven ten allen tyde tot het vermogen van Hun Ed. Groot Mogenden behoort niet alleen, maar ook misfchien nu fterker dan te vooren in
con-



de Gebeurtenis/en in 17.87,i enz. voorgevallen. 107
confideratie zal komen, zö heeft eVen dit, daav diergelyke Troepen zeker in zoo vefre tot het ger neraale Bondgenootfchap geene de niin'fte relatie hebben, van zelf eene verplichting doen geboren worden,; om omtrent dezelven eenige byzondere fchikkingen te project-eeren, ten aanzi«n van p nucten en omftandigheden, waar in zy nQtojrljk van de andere Militie moesten worden ondetfcheiden: offchoon het echter, om in de noodzakelyke Krygstucht, en waarneming van den dadelyken dienst, met het geen daar toe behoort, geene verwarringen te veroirzaaken, niet onvoegzaam is toe. gefchenen, dat de generaale verordeningen, welken anders in dezen opzichte, met confentvan Hun Ed. Groot Mogenden omtrent de Militie hunner repartitie, op dit Territoir in gebruik zyn, zeer wel, immers by provifie, en tot dat dezelven met andere ordres van Hoogstdezelven mogten zyn afgewisfeld of aangevuld, ten aanzien der Troepen, in privativen dienst dezer Provincie zynde, kon. den worden geadmitteerd.
Deeze reflexien kunnen over het algemeen eenig licht verfpreiden omtrent den geest, waar in de voorfz. Concept-Inftructie is ontworpen, en deze en gene daar in voorkomende poincten merkelyk ophelderen.
Men voege hier by de navolgende confideratien , welken mede in 't byzonder gefchikt zyn tot beter verftand van de voorfz. Concept-Inftructie, namentlyk:
1. Dat wanneer by dezelve gefprooken wordt van het Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden, het zelve altoos is geconfidereerd, zo als het daadelyk gecompofeerd is, te weten, dat de Kapitein•Generaal, als Stadhouder, in de deliberatien van het Collegie mede deel heeft; en dat even daar door onnoodig gerekend is de infertie van fommige pointen en artikelen, die anderszins voor een Provinciaal Opperhoofd der Militie, 't welk alleen Militair zynde geheel en al van de Politieke behan-
de-



108 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
deling der Militaire zaaken uitgefloten is, wel eens zyn voorgefchreven als objecten, waar over hy byzonder zyne attentie zoude hebben te laaten gaan, om daaromtrent aan Heeren Gecommitteerde Raaden voorftellingen te doen, zo als by voorbeeld het werk der Fortificatiën, Magazynen , Frontieren, &c.
2. Dat, offchoon telkens, daar gefproken wordt van 't Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden, zulks indiftindtelyk gefchied, nochtans de hier in opgefloten intentie fteeds is geweest, om daar onder mede te begrypen het Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden te Hoorn refideerende, voor zoo verre namenlyk de voorkomende zaaken, uit hoofde van repartitie of betrekking van hun Kwartier, tot het laatstgemelde Collegie relatief zyn, en by het zelve gevoeglyk behandeld en afgedaan kunnen worden.
Dan behalven deze algemeene ophelderingen, die tot beter verftand der Concept-Inftructie noodzaaklyk geoirdeeld worden, zyn 'er in dezelve Inftructie eenige byzondere poin&en gebragt, omtrent welke eene meer fpecificque elucidatie niet geheel ondienftig zal wezen.
In de eerfte plaats, kan van zoodaanige natuur gerekend worden te zyn het 4 Art. der gemelde Concept-Inftructie.
Het zelve is zyn oirfprong voornameölyk verfchuldigd aan het zoo veel gerucht gemaakt hebbende verfchil, wegens het Commando over het Guarnifoen van den Haag; alzooby die gelegenheid aan de zyde van den Heere Prince van Oranje Hellingen zyn gemaakt, die, zonder de noodige elucidatie , voor 't vervolg aanleiding tot veel onzekerheid zouden kunnen geven.
In 't generaal toch behoort het, voor zoo veel althands de (temmende Steden en den Haag betreft, buiten kyf te wezen , dat regulariter omtrent de Militie tweederlei Commandement plaats heeft, namenlyk het Politiek en Militair Commandement.
Het



de Gebeurtenis/en in 1787 enz, voorgevallen, ioo
Het eerde moet notoir van wegens de Politie worden uitgeoeffend, en drekt zich uit tot het geven van alle zulke bevelen aan het Guarnifoen, als tot uitvoering der politieke befluiten omtrent de rust, zekerheid en welvaart der plaats, en van derzelver Ingezetenen, noodig geoirdeeld worden: wasr mede te gelyk ook het uitgeven van het Wachtwoord is verbonden.
Zoo dra derhalven een Opperhoofd over de Militie, uit de aan hem gedaane generaale delatie van het Commandement over dezelve, de Exercitie van 't gene in voege voorfz. mere politiek is zoude willen afleiden, zou zulks zeker de rechten der Politie verkorten, en de Politie in het Militaire doen infmelten ; 't welk dan den grondflag tot een algemeen Militair Gouvernement leggen zou.
En wat het tweede, naamentlyk het Militair Commandement in de Guarnifoens-PIaatfen, betreft» dit behoort zeker tot den eerften prEefent zynde Officier van het Guarnifoen zelve, die in 't byzonder de beftellmg maaken moet omtrent de generaale Guarnifoens - ordres, mitsgaders de bevelen van de Politie moét ontvangen, en ter uitvoer doen brengen.
Dit laatfte nu te willen brengen tot het departement van een Opperhoofd der Militie, [voor zoo veel de plaats betreft, alwaar hy zich zoude mogen bevinden, loopt niet alleen aan tegen de waardigheid , aan 't voorfz. caradler natuurlyk gehegt, maar zou ook aan merkelyke abfurditeiten en verwarringen onderhevig zyn, naardien dit, zoo het uit de fuperioriteit van het Militair caraéter kon worden afgeleid, dan op gelyke wyze applicabel te maaken zou zyn tot andere hooger Officieren, als Veld-Maarfchalken en Generaals; en daar en boven zou moeten werken, zoo dra een diergelyk hoog Officier maar ergens zoude mogen komen, alwaar zich een Militair Guarnifoen bevond.
Het ordinair Guarnifoens - Commandement, *t welk van wege de Politie moet worden geëxerceerd,
dien-



Iio Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
diende, na de twyffelachtigheden,die daar omtrent gemoveerd waren, in zekerheid gefteld te worden tegen alle misvattingen. En dit is by het voorfz, 4 Art.,alleen, bedoeld; zonder dat, gelyk gebleken is, by de inrichting van-het zelve iets wordt voorgedragen, 't welk maar de geringde inkorting van 't gene natuurlyk, en, volgens den aart der zaak, tot de functie of waardigheid van 't Kapitein-Ge^ neraalfchap, behoort, zoude importeeren. i In de twecae plaats , belangende het poindt der aanlielling der Officieren, -in het 6de Art. der voorfz. Concept Inftructie behandeld, hier omtrent ftaat te confidereeren: dat de aanftelling van Officieren der Militie,die op de Provinciëngerepartitieerdis', Dotoirlyk tot het departement van de respective Betaalsheeren :behoorende, voor zoo veel de charges •van.Cbh'oneltot Vaandrig incluis betreft, een Kapitein -Generaal zeker; daar op, zo min als op de benoeming van Officieren by Provinciaale Troupen, geen aanfpraak maaken kan, ten zy hem dit by eene Jf_efi^ale: Contesfie zoude mogen zyn afgedaan. .
Wat ook..in vroegere tyden jn faveure van Kapiteins-Generaal op dit respect mogt zyn gelacheerd, altoos echter is dat fysthéma geconferveerd gebleven; zoo als daar uit evident is, dat men by eene afzendtrlyke Refolutie over de Collatie van Militaire.bedieningen gedisponeerd heeft: iets,'twelk zeker niet noocbg.gf weest zou zyn, indien men zoodaacigè begeving had geconfidereerd , als re ipfa met den post van Kapitein-Generaal te cohaireeren ; a\zoo zulks dan van zelf begrepen zoude zyn in de aanftelling en Commisfie van den Kapitein-Generaal , ponder iets verders of anders boven dien te behoeven.
Gelyk nu, hier de quaestie niet was. om bepaalingen te maaken omtrent de byzondere faveuren, die men van tyd tot tyd aan een Kapitein-Generaal «oude willen toewyzen .(in welk opzicht de zaak ook meer gefchikt fchynt tot,eene perfooneele be-
han*



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen, ui
-handeling , voer zoo ver men rédenen zal vinden om aan den eenen boven den anderen iets te accordeerenj maar alleen om eene Inftructie te ontwerpen voor den Kapitein-Generaal, qua talis , zoo fprak het van zelve, dat op het voorfchreve respect, in de Inftructie niets gebracht kon worden, dan 't gene altoos en volgens de natuur van 't Ambt tot de functie en de bevoegdheid van den Kapi« tein-Generaal zoude dienen te worden gerekend, en dus met weglaating van alles, wat tot de materie van byzondere concesfie zoude mogen behooren , als fteeds onderhevig zynde en blyvende aan verfchéiden relative verfchikkingen en behandelingen.
r Om deze reden is het begeven van Militaire Charges , ingevolge het voorbeeld van den jaare 1072, (*) by de Inftructie alleen bepaald tot die,
wet-
(*) Het zal onze Lezeren niet onaangenaam kunnen :zyn, om hier nog de volgende Stukken geplaatst te vinden.
Refohitie van hwr Hoogh M&g.'-,~inhoudende de Commiffien ende InJlruElien voor een Capiteyn-Generael' In date den 24 February ■iè'ji.
P/v rcfamptie ghedelibereent zijnde op het rapport van delleeien Rinperda. tot Buirfe, ende andere haer Hoogh •Mog. Gedeputeerden tot de Militaire faecken; hebbende in gevolge ende tot -voldoeninge van der fclver Refolutie Commifforiael van den veerthienden defes, met eenige Heeren Gecommitteerden uyt den.Raedt van Staté, hare gedachten laten gaen, wat tot vólcreckinghe van de Afte van Harmonie, den 31 Mey 1670, tuflehen de Bondtgenoten opgerecht, foude konnen ende behooren .gerefoN veert ende in 't werek geftelt te werden, foo wanneer den Heere Prince van Orange den ouderdom van 22 Jaren fal hebben geadimpleert;. breder in de Notulen van -den 18 defes gementioneert: Hebben haer Hoogh'Mog haer eer*, parigh laten wel-ghevallen , ende dien-volgende firialycfc gearrefteert ende vaftgeftelt de refpective Comtniffiön ende
In-



112 • Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
welken in het veld mogten openvallen, alzoo de al. gemeene utiliteit en de dienst van den Lande fche* nen te vorderen, dat zoodaanig vermogen aan de qualiteit van Kapitein-Generaal gehecht wierd en
bleef:
•Inftruéïien voor een Capiteyn en Admirael-Generael, hier na van woorde tot woorde geinfereert.
Formulier van Commibfie voor den Capiteyn-Generael.
De Staten Generael der Vereenighde Nederlanden; Allen den genen die defen fullen fien of hooren lefen, Saluyt. Adfoo Wymidts, &c. Ons gheobligeert vindende tot afweeringe van het voorfz dreygende gevaer onder den zegen Van God Almachtigh, eene confiderable Armée op de been 'te brengen, raedtfae'm ende nóodigh gheacht hebben, tót beter beleydt van de faecken van Oorloge,ende onderhoudinghe van goede difcipline onder het Krijghs-Volck; ende om 't felve Krijghs-Volck in goede ordre, tot befchermin^e van de Ingezetenen der voorfz Landen, mitfgaders tot wederftant ende afbreuck der Vyanden , met de meefte kracht ende nadruck te doen ageren ; een aenfienlyck Perfonage tot Capiteyn-Generael over het Volck van Oorloge defer Vereenighde Nederlandtfche Provinciën te ftellen ende te committeren: Dóen te weten; Dat omme, &c. Ons volkomentlijck op fijn, &c. betrouwende, Wy by eenparige ^concurrentie ende delatie, elck voor foo veel belanght de Militie t'onfer befoldinge ftaende, den felven N. N. geftelt, geordonneert, ende gecomraitteert hebben , ftellen, ordonneren ende committeren by defen, tot Capi> teyn-Generael over het Volck van Oorloge defer Verea nighdeNederlandtfche Provinciën; gevende de felve N.N. volkomen laft, macht ende authoriteyt, omme in de gemelte qualiteyt onder Ons, ende den Rade van State, mitsgaders onder de LIeeren Onfe Gedeputeerden en Gevolmachtighden te Velde gaende, volgens de Inftraétie huyden gearrefteert, over 't voorfz. Volck van Oorloge, te commanderen ende ordonneren, gelyck tot defenfie, be waernilie ende verfeeckeringe van den Staet in 't generael, ende vande Provinciën, Leden, Steden en Inwoondiren
van



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 113
bleef: terwyl het om die zelfde reden niet ondienstig fcheen, het vermogen van den Kapitein-Generaal , omtrent de benoeming tot diergelyke vacant vallende Militaire Posten, eenigszins verder te ex-
tenvan dien, in 't particulier, bevonden fa! worden te behooren , dé Placaten ende Ordonnantiën op de Wapeninge, Militaire exercitiën, ende Krijghs-difcipline ghemaeckt, ende noch te maecken, by een yegelijck wel fcherpelijck te doen onderhouden, een forg'hvuldigh oogh te houden op de Fortificatiën ende Magazynen van den Staet, ende met communicatie ende goedtvinden Van den gemelten Raedt van State, met alle vlijt te helpen beforghen, dat de felve Fortificatiën ende Magazynen doorgaens, doch voornamentlijck in periculeufe tyden, in goede ftaèt van defenfie* ende van alle noodighe behoeften wel voorfien; oock de Compagnien te Paerdt ende te Voet compleet ende altijdt in goede ftandt bevonden ende ghehouden mogen ■werden: Dat hy oock tot meerder fecuriteyt ende vey'ligheyt fal onderhouden fecrete kondtfchappen ende correspondenties omme tegens alle furprifen ende onghevalle.n des te beter verfeeckért te mogen wefen; ende voorts alles te doen, dat een vroom, oprecht, ende ghetrouw Capiteyn-Gene-ael, tot befeherminge der voorfz Vereenighde Nederlanden, in 1 gemeen ende particulier fchuldigh is,ende behoort te doen; achtervolgens d'Inftruétie daer op gemneckt, ende by hem folemnelijck befworen. Waer opi ende van hem in 't gene voorfz is wel en getrouwelijck te quyten, de felve N. N. gehouden werdt den behoorlijdken Kedt in Onfen handen te doen: Wekken Eedt ghödae 1 zijnde, bevelen ende ordonneren wy wel expreffeJijck alle Krijghs-Officieren, Overften , Rithmeefteren , Capiteynen, en alle ander Volck van Oorlogh, in onfen dienft' en bëfoldinge wefende ; midtfgaders oock allen anderen dien het een'ighfints aengaen mach, de felve N. N. in den voorfz ftaet te erkennen, refpeéteren, en gehoorfamen, en in 't volbrengen van defen fynën laft, te doen alle hulp ende afMentie; behoudelijck nochtans, dat den ghemelten Capiteyn-Generael, foo wanneer wy naermaels wederom gehootfaeckt foudën mógen wérden, of geraden vindëH eerliee Legers te Velde te brengen, fich het Comthandemeri■ XVII. DEEfe. H Wn



H4 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
tendeeren, dan by de Inftructie van 't jaar 167a gefchied was, naardien dereden, waarom zoodaanige benoeming tot het departement van KapiteinGeneraal gebracht wordt, niet gerekend kan worden
en Chef over de felve Legers niet fal moghen onderwinden, fonder onfe nieuwe authorifatie ende laft; volgens Afte daer toe fpecialijck ontworpen: Alles by provifie ende t'onfer kennelijck wederfeggen. Ende fal defe onfe Commiffie geregiftreert moeten werden foo in onfe Griffie, als ter Secretarye van den Raedt van State. Gegeven in 's Graven-Hage onder onfen Grooten Zegele, Paraphure, ende de Signature van onfen Griflier, op den
Formulier van authorifatie op den Capiteyn-Generael, om een Leger te commanderen.
Is, naer voorgaende deliberatie, ende in achtinge genomen fijnde, dat de jegenwoordige conjunfture van tyden ende faken den Staet neceffiteert een coilderabie Armée in 'c Veldt te brengen; ende dat het derhal ven noodigh is, een vertrouwt ende gequaliüceert Perfonage te authoriferen, om daer over als Generael te commanderen, goedtgevonden ende gerefolveert, midts defen wederom, en op nieuws by concurrente delatie van de refpeftive Provinciën, te authoriferen den Heer N. N. onfen Capiteyn-Gene. rael, om de Legers van den Staet, geduy rende d'aenftaende Campaigne of expeditie, als Generael te commanderen, ende daer mede te ageren: Alles volgens ende in conformité van de Commiffie op hem verleent, den . ende de Inftructie daer toe den . . . gearrefleert, ende by hem folemnelijck befworen : Alles nochtans mede tot kennelijcken wederfeggen van haer Hoogh Mog.
Formulier van Inftructie voor den Capiteyn-Generael.
Den Capiteyn-Generael fal niet moghen zijn, noch oock geduyrcnde den voorfz fynen dienft ge-eligeert werden tot Stadihouder of Gouverneur van een of meer van de Geu-
nieer-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen» IIy
den geheel te cesfeeren, wanneer dezelve juist op het tydftip der voorvallende vacature niet mede in 't veld tegenwoordig mogt zyn. Deze bepaaling dan aldus gemaakt wordende,
bly-
meerde Provinciën; en fal de felve tot feeckerder obfervantie van dien, by Eede verplicht wefen, niet alleenlijck daer jegens oyt eenigh verfoeck te doen, veel min toelegh. re maecken, directelijck ofindireftelijck; maer ter contrarie fulcks by andere gefchiedende, 't felve tegen te gaen, en 't voorfz Stadthouderof Gouverneurfchap, fo hem t'eenigen tyde die digniteyt by eenige Provincie of Provinciën foude moge werden geoifereert, te refuferen, en van de handt te (laen : Ende by gevolge oock fich noyt aen te matigen, felfs onaengefien hem fulcks mocht werden gedefereert, of aengeboden, eenige verkiefinge of befchryvinge in de Ordres vande Ridderfchap ende Edelen, noch oock eenige nominatie of verkiefinge van Burgermeefteren ende Vroetfchappen, Schepenen of andere Magiftratelijcke bedieningen in de Steden van eenige Provinciën, in 't geheel of ten deele, directelijck of indirecte]ijck in eeniger manieren; maer de felve nominatie, verkiefinge ende befchry. vinge laten verblyven aen den genen die daer toe refpectivelijck gerechtight, ende by oudt gebruyck of by Privilegiën ende Octroyen daer inne geftabilieert ende geconfifmeert zijn; noch oock te onderwinden, ja felfs hem fulcks aengeboden werdende, te refuferen, ende van de handt te wyfen, de begevinge van Ampten , OfHcien, Bedieningen ende Beneficiën, ftaende ter collatie van de Heeren Staten 'der voorfz refpective Provinciën, of haer gheauthorifeer"den; foo oock van diegene, die ftaende zijn ter collatie van haer Hoogh Mog., of van den Raedt van State, 't zy Militair, Politijcq, of andere, geen uytghefondert, hoe'danigh die oock fouden mogen zijn: Wel-verftaende, dat hier onder niet begrepen werden de Militaire Ampten ende Bedieningen, ftaende ter collatie van de Heeren Staten der refpective Provinciën, of hare Geauthorifeerden, voor foo veel die in Campagne ofte expeditie te Velde fouden moghen komen vacant te vallen; noch de Gouvernementen ende Commandementen van de Steden en Plaetfen, die door de macht van den Staet, den Capiteyn-Generael perH S Ü»



li6* Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
blvven Hun Edele Groot Mogenden volkomen in hun geheel - om by eene fpeciaale Refolutie zoodaanige Concesfie aan den fuDgeerenden Kapitein-Generaaite doen, als de tyd, 'de omftandigheden en de
per-
foonelijck in de expeditie praïfent zijnde, fouden mogen werden verovert of inghenomen : Gelijck mede niet de E« teelde van de Capiteynen van üorlogh te Water uyt een dubbel ghetal, daer toe by de Collegien ter Admiraliteyt refpe&ivelijck te nomineren, die den Capiteyn-Generael, injEde wefende Admiraei-Generael, fal mogen aennemen, ende exerceren, volgens ende in conformité van het tweede Articul van de Inftructie voor den Admiael-Generael, huyden by de gemene Bondtgenoten gearrefteert. ■
i i
Den Capiteyn-Generael fal tot kennelijck wederfeggen van de refpeftive Bondtgenoten hebben en exerceren het Commandement en Chef over de Militie ende de Legers van den Staet, fonder eenige exceptie, tot wiens befoldinghe de felve Militie oock foude mogen ftaen, achtervolgende de authoriteyt hem by de Commiffie, daer op flaende, gedefereert: Maer fal hem op den Eedt verboden wefen.'fich eenighfints aen te matigen het geven van Pa•tenten'aen't VoIck van Oorloge; welcke Patenten, volgens de ordre ende forme daer toe op de grote ende folemriele Vergaderinge den 16 Junij 1651 gearrefteert, gedepefcheert fullen werden by de' oidinaris Vergaderinge van de Heeren Gecommitteerden ter Generaiiteyt, met voorgaende advis van den Raedt van State, voor foo veel het reiïort van cle Generaiiteyt belanght; ende by de Heeren Staten van de refpective Provinciën, ofte hare Geauthori■feerden, yder voor foo veel fijn Territoir aengaet; ondef foodanige overgifte nochtans als aldaer breeder ftaet ghe•expreiTeert: Doch op den name van haer Hoogh Mog. ter relatie van de Heeren Gedeputeerden ende Gevolmachtigd .den van den Staet te Velde, foo wanneer eenige Legers te Velde gebracht fullen wefen, volgens het Formulier hier -na geinfereert.
- De Staten. Generael der . Vereenighde Nederlanden, las*-
ten



at Geleurienisjen in 1787 enz. voorgevallen. 117
perfooneele hoedaanigheden van den zeiven, zouden mogen raadzaam maaken ; en om ten dien opzichte particulierlyk ook zorge te draagen tegen de reeds al te veel ondervonden incooves.
inenten ende bevelen hier mede den Rithtmeefter .... (o/ Capiteyn ) dat hy defen gefien hebbende, fich met fijn onderhebbende Compagnie, Cornette (ofVaendeï) ende complete Wapenen, in al. Ier diligentie fal hebben te begeven naer . ...
. . . omme aldaer te verblyven tot naerder ordre. Afttim den . . •
Ter Ordonnantie van de hoogh-gemelte Heeren Staten Generael. Ter relatie van de Heeren haer Hoogh Mog. Gedeputeerden ende Gevolmachtighden te Velde.
I I I.
Den Capiteyn-Generael fal niet vermogen eenige penfioenen te trecken, noch oock met eenigerhande dienft, 't zy Militair , 't zy Politijcq , egene uytgefondert, noch oock by eenigen Eedt (buyten den ordinaris Eedt van ValTallage die hy ten refpe&e van eenige Leen-goederen te prefteren fchuldig foude mogen zijn) verplicht ofte verbonden mogen wefen, van, ofte aen eenige Koningen, Princen, Potentaten, andere Republijcquen, Landen, Staten of Steden, directelijck of indireftelijck in eeniger manieren; daer onder nochtans niet verftaen werdt begrepen te zijn, den Titel, ende de Digniteyt als Ridder van dele öf gene Ordre, die by d'een of d'ander Koningh, Prins, of Staet op hem mochte wefen geconfereert.
I V.
De Capiteyn-Generael en fal fich geenfïnts hebben te bemoeyen met eenighe faecken van Religie, Policie, Ju* ftitie of Finantie; noch oock met eenige anderen, priva•tivelijck ftaende ter difpofitie van de refpective Bondtgenoten, of wel eenige Leden van de felve concernerende., hoeH 3 ia-



Ii8 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
nienten , die daar uit voortfpruiten , dat de OfH. . eieren 3 den Kapitein-Generaal als hunnen eenigen i Bevorderaar befchouwende, zich naauwlyks aan ie- . mand, buiten hem, verbonden rekenen, en meer :
ea i
danigh, ende van wat nature die fouden mogen zijn; noch i oock met faecken, raeckende de Unie ende de Verbinte- ■ nifTen tuflehen de Bondtgenoten opgherecht; ende veel I min fich te immifceren directelijck of indireftelijck, in de ! queftien of gefchillen die tuflehen de hooghgedachte Bondt- ■ genoten, of eenighe Leden van de felve, ofte oock wel 1 tuflehen de Leden ende Quartieren van d'eene of andere ! Provincie mochten komen te ontftaen; ten ware hy by at* lerzijdts partyen mochte werden verfocht, fyne goede offl- cien van interctflie ende mediatie te willen interponeren; ; of oock wel dat de faecke aen fyne uytfpraeck ende decifie i by allerzijts geinterefleerden vrywillighlijck werde gefuh- • mitteert.
V.
Sal fich binnen het Territoir van de (remmende Provin- • cien, ofte van een, of eenige van de felve, geen authori- • teyt of gefagh ter wereldt aenmatigen, buyten exprefle en? ■ de vry willige overgifie of delatie van de Heeren Staten i van de felve Provincie; maer daer mede privative laten i gewerden de hooggemelte Heeren Staten, ende hare parti-culiere Capiteyns Generael , ofte andere Geauthorifeer-■ den, daer toe uvt den hoofde van den Souverain van betj Territoir geqwalificeert: Ende dienvolgende oock geen-fints op of onder piserext van Commiffie ofte authorifatie 3 van haer Hoogh Mog., of onder eenigen anderen titul,„ fchijn of couleur, yets mogen ondernemen, te doen, of t in 't werek te ftellen, in het Territoir van d'een of d'ande-re, ofte oock van eenighe der voorfz fouveraine ftemmen»• de Provinciën; ende veel min yets te ondernemen, of tert executie te leggen, tegens d'een of d'andere, of oock te» ■ gens eenige van de felve Provinciën , Leden of Steden i van dien; noch oock teghens eenige Regeerders, Bedien-.den of Ingezetenen van de felve, hoe, of waer 't felva i oock foude mogen wefen, directelijck of indireftelijck in i eeniger raardere,
V1»



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 119
en meer hunne afhangelykheid van den Souverein uit het oog verliezen. ,, .,.„.
Terwyl het ook zeker is, dat, welke Ichikkingen in dezen mogen worden beraamd, eenKapnem-
V I.
De Capiteyn-Generael fal gehouden zijn, 't geen by de Heeren haer Ho. Mog. Gedeputeerden, en Gevolmachtigd den te Velde, 't zy by eenparigheyt, of by plurahteyt van ftemmen fal werden gherefolveert ende geconcludeert, foo wel als het ghemaeckte befluyt van fijn gegeven advis discrepeert, als wanneer 't felve daer mede over een komt, met alle neerrtigheyt en getrouwigheyt te executeren; voor welcke executie, midtfgaders de behoorlijcke neerftigheyt endeghetrouwigheyt, daer omtrent te adhiberen hyoock dien-volgende refponfabel fal zijn; fullende tot fyne meerder geruftheyt van alle Refolutien die by de meer ghemelte Heeren haer Ho. Mog. Gedeputeerden ende Gevolmachtiehden te Velde fullen werden genomen, door de felve aen hem, is het doenlijck, noch voor de executie en, indien de tijdt fulcks niet kan lyden, foo haeft het felve ahevoeglijck kan ghefchieden, ghegeven worden fchnttelijcke Afte, gecoucheert ende gheextendeert in goede, klare ende duydelijcke termen.
V I I.
De Capiteyn-Generael fal fich in alle Vergaderingen van de Heeren haer Ho. Mog. Gedeputeerden ende Gevolmachtiehden te Velde mogen laten vinden, ende de felve Heeren Gevolmachtighden dienen van prajadvis,
Inftruftie voor den Doorluchtigen hoogh-geboren FurftWühem Henrick, van Godes Genade Prince van Orange, Grave van Naflau, Catzenellebogen, Vyanden, Dietz, &c. tot Capiteyn-Generael aengeftelt, geduyrende d'aenftaende expeditie.
Den Capiteyn-Generael (op prsfuppooft dat de Charges tan Capiteyn en Admirael-Generael, voor de eeribaenH 4 ttac-**



I2o. Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Generaal, die te gelyk Stadhouder is, altoos merkelyk daar in zal participeeren; daar hy, als Stadhouder, mede behoorende tot het Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden, en als Lid van de
Rid.
ftaende begevinge van dien, op een en de felve Perfoon by de gefamentlijcke Bondgenoten fullen werden geconfereert) fal niet mogen zijn, noch oock, gheduyrende den voorfz. fynen dienft, ge-eligeert werden tot Stadtbouder of Gouverneur van een of meer van de Geünieerde Provinciën; ende fal de felve, tot feeckerder obfervantie van dien, by Eede verplicht wefen, niet alleenlijck daer jegens noyt eenig verfoeck te doen, veel min toelegh te maeeken, directelijck of indirettelijck; maer ter contrarie, fulcks by anderen ghefchiedende, 't felve tegen te gaen , ende 't voorfz. Stadthouder of Gouverneurschap, foo hem t'eenigen tyde die digniteyt by eenige Provincie of Provinciën foude mogen werden geoffereert, te refuferen ende van de handt te flaen : Ende by gevolge oock fich noyt aen te matigen, felfs onaenghefien hem fulcks mochte werden gedefereert of aengeboden, eenige verkiefinge of befchryvinge in de Ordres van de Ridderfchap ende Edelen; noch oock eenige nominatie of vetkiefinge van Burgermeesteren ende Vroetfchappen, Schepenen, of andere Magiftratelijcke bedieningen in de Steden van eenige Provinciën in 't geheel of ten deele, directelijck of indirectelijck in eeniger manieren; maer de felve nominatie, verkiefinge ende befchryvinge laten verblyven aen den gene, die daer toe refpectivelijck gerechtight, ende by oudt gebruyek, of by privilegiën ende Oótroyen daer inne geftabileert ende gheconfirmeert zijn; noch oock fich te onderwinden, ja felfs hem aengeboden werdende , te refufeeren ende van de handt te wyfen, de begevinge van Ambten, Ofricien, Bedieningen ende Beneficiën,ftaende ter collatie van de Heeren Staten der voorfz. refpective Provinciën, of hare Geauthorifeerden; foo oock van die gene, die ftaende zijn ter collatie van haer Hoogh Mog., ofte van den Raedt van State, 't zy Militair, Politijcq, of andere, geen uytgheibndert, hoedanigh die oock fouden mogen zijn : Welverftaende, dat hier onder niet begrepen werden de Mïlifajre Ajnbten ende Bedieniqgen, ftaende ter collatie van
4ü



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen, izx
Ridderfchap fesfie hebbende in de Vergadering van Holland, dus in de behandeling van al 't gene de begeving der Militaire Charges betreft, eene mededirectie kan oeffenen, en daar op het vermogen,
dat
de Heeren Staten der refpective Provinciën, of hare Geauthorifeerden, voor foo veel die in Campagne ofte expeditie'te'Velde fouden moghen komen vacant te vallen; noch de Gouvernementen ende Commandementen van de Steden en Plaetfen, die door de macht van den Staet, den Capiteyn-Generael perfoonelijck in de expeditie prasfent zijnde, fouden mogen werden verovert of inghenomen.
I I. ■
Den Capiteyn-Generael fal tot kennelijck wederfeggen van de refpective Bondtgenoten hebben en exerceeren het Commandement en Chef over de Militie ende de Legers van den Staet, fonder eenige exceptie, tot wiens befoldiqghe de felve Militie oock foude mogen ftaen, achtervolgende de authoriteyt hem by de Commiffie, daer op ftaende, gedefereert: Maer fal hem op den Eedt verboden wefen, fich eenighfints aen te matigen het geven van Patenten aen'*t Volck van Oorloge; welcke Patenten, volgens de ■ordre ende forme daer toe op de grote ende folemnele Vergaderinge. den 16 Junij 1651 gearrefteert, gedepefcheert fullen werden by de ordinans Vergaderinge van de Heeren Gecommitteerden ter Generaiiteyt, met voorgaende advis van den Raedt van State, voor foo veel het resfort van de Generaiiteyt belanght; ende by de Heeren Staten van de refpective Provinciën, ofte hare Geauthorifeerden, yder voor foo veel fijn Territoir aengaet; onder foodanige overgifte nochtans als aldaer breeder ftaet ghe-expreffeert: Doch op den name van haer Hoogh Mog. ter relatie van de Heeren Gedeputeerden ende Gevolmachtighden van den Staet te Velde, foo wanneer eenige Legers te Velde gebracht fullen wefen, volgens het Formulier hier na geinfereert.
De Staten Generael der Vereenighde Nederlanden, lallen ende bevelen hier mede den Rithmeefter . . . . . • • (°f Capiteyn ) dat hy, defen
H 5



12» Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
d3t zyne onderfcheiden Charges, en hier aan verbonden invloed, hem verfchafFen, doen werken.
In de derde plaats, voor zoo veel aangaat het verleenen van Patenten met het gene daar toe behoort,
gefïen hebbende, fich met fijn onderhebbende Companie. Cornette (of~VaenAel) ende complete Wapenen, in allee diligentie fal hebben te begeven naer
omme aldaer te yerblyven tot naerder ordre. Actum dö£~
Ter Ordonnantie van de hoogh-gemelte Heeren Staten Generael. Ter relatie van de Heeren haer Hoogh Mog. Gedeputeerden ende Gevolmachtighden te Velde.
I I I.
Den Capiteyn-Generael fal niet vermogen eenige penfioenen te trecken, noch oock met eenigerhande dienft, 't zy Militair, 't zy Politijcq, egene uytgefondert, noch oock by eenigen Eedt (buyten den ordinaris Eedt van Vasfallage die hy ten refpecte van eenige Leen - goederen te prefteren fchuldig foude mogen zijn) verplicht ofte verbonden mogen wefen, van, ofte aen eenige Koningen, Princen , Potentaten, andere Republijcquen , Landen, Staten en Steden, directelijck of indireclelijck in eeniger manieren, daer onder nochtans niet verftaen werdt begrepen te zijn, den Titel, ende de Digniteyt als Ridder van defe of gene Ordre, die by d'een of d'ander Koningh Prins, of Staet op hem mochte wefen geconfereert.
IV. ,
De Capiteyn-Generael en fal fich geenfints hebben te bemoeyen met eenighe faecken van Religie, Policie, Juftitie of Finantie; noch oock met eenige anderen, privativelijck ftaende ter difpofitie van de refpective Bondtgenoten, of wel eenige Leden van de felve concernerende, hoedanigh, ende van wat nature die fouden mogen zijn; noch oock met faecken, raeckende de Unie ende de VerbinteniiTen tuflehen de Bondtgenoten opgherecht; ende veel min fich
te



de Gebeurtcnüjen in 1787 enz. voorgevallen. 123
hoort, welke materie by het 10, n, 12» 13 en Artikel der Concept - inftructie verhandeld is, dient te worden geremarqueerd: dat het verleenen van Patenten aan de Militie niet anders heeft kun-
te immifceren direftelijck of indireftelijck, in de que». tien of gefchillen die tuiTchen hooghgedachte Bondigenoten , of eenighe Leden van de felve, ofte oock wel tuffchen de Leden ende Quartieren van d'eene of andere Provincie mochten komen te ontltaen ; ten ware hy by allerziidts partyen mochte werden verfocht. fyne goede offlcien van interceffli ende mediatie te willen interpuneren; of oock wel dat de faecke aen fyne uytfpraeck ende decilie by allerzijts geintereiïierden vrywillighlijck werde gefubmitteert.
V.
Sal fich binnen het Territoir van de (temmende Provin. cien ofte van een, of eenige van de felve, geen authoritevt óf gefagh ter wereldt aenmatigen, buyten expreffe ende vrywillige overgifte of delatie van de Heeren Staten van de felve Provincie; maer daer mede pnvative laten gewerden de hooggemelte Heeren Staten, ende hare particuliere Capiteyns-Generael, ofte andere Geauthorifeerden daer toe uyt den hoofde van den Souverain van het Territoir gequalificeert: Ende dienvolgende oock geenfints op of onder pretext van Commiffie ofte authorilatie van haer Hoogh Mog., of onder eenigen anderen titul, fchiin of couleur, yets mogen ondernemen, to doen, ot in *t werek te ftellen, in het Territoir van d'een of d'andere ofte oock van eenighe der voorfz foveraine (temmende'Provinciën; ende veel min yets te ondernemen , of ter executie te leggen, tegens d'een of d'andere, of oock tesens eenige van de felve Provinciën , Leden of Steden van dien; noch oock teghens eenige Regeerders, Bedienden of Ingezetenen van de felve, hoe, of waer 't felve oock foude mogen wefen, direftelijck of indireftehjek in
eeniger maniere.
VI.



"124 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
nen worden befchouwd, dan als iets, 't welk onbetwistbaar zeker tot de rechten der Souvereiniteit behoort', en dus alleen moet worden geëxerceerd, of door den Souverain zelf, of door de zulken, aan
wien
V I.
De Capiteyn-Generael fal gehouden zijn, 't geen by de Heeren haer Ho. Mog. Gedeputeerden , en Gevohnachtighden te Velde, 't zy by eenparigheyt, of by pluraliteyt van ftemmen fal werden gherefolveert ende geconcludeert, foo wel als het ghemaeckte befluyt van fijn gegeven advis difcrepeert, als wanneer *t felve daer mede over een komt, met alle neerftigheyt en getrouwigheyt te executeren; voor welcke executie, midtfgaders de behoorlijcke neerftigheyt en getrouwigheyt, daer omtrent teadhiberen, hy oock dien-volgende refponfabel fal zijn: Sullende tot fyne meerder geruftheyt van alle Refolutien die by de meer-ghemelte Heeren haer Ho. Mog. Gedeputeerden ende Gevolmachtighden te Velde fullen werden ghenomen , door de felve aen hem , is het doenlijck, noch voor de executie, ende indien de tijdt fulcks niet kan lyden, foo haeft het felve gevoeghlijck kan ghefchieden, ghegeven worden fchriftelijcke Acte, gecoucheert ende ge-extendeert in goede, klare ende duydelijcke termen.
V I L
De Capiteyn-Generael fal fich in alle Vergaderingen van de Heeren haer Ho. Mog, Gedeputeerden ende Gevolmachtighden te Velde mogen laten vinden, endede felve Hee» ren Gevolmachtighden dienen van prs-advis.
Formulier van Commifiïe hier boven geroert.
De Staten Generael der Vereenighde Nederlanden; Allen den genen die defen fullen fien of hooren lefen: Alfoo ons geobligeert vindende tot afweeringe van het voorfz dreygende gevaer onder den zegen van Godt Almachtigh, eene confiderable Armée op de been te brengen, raedtfaem ende noodigh gheacht hebben, tot beter beleydt van
de



de :Cebeürtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 1251
srien dit fpeciaal zoude mogen bevonden worden opgedragen of gedemandeerd te zyn.
dimmer dus kan een Kapitein-Generaal, uit zyne Commisfie en algemeene aanftelling, eenig rechc
of
de faecken van Oorloge, ende onderhoudingbe van goeds difcipline onder het Krijghs-Volck; ende om 't fel va Krijghs-Volck in goede ordre, tot befcherminge van de Ingezetenen der voorfz Landen, midtfgaders tot wederftandt ende afbreuck der Vyanden, met de meefte kracht ende nadruck te doen ageren; een aenfienlijck Perfonage tot Capiteyn-Generael over het felve Krijghs-Volck te ftellen ende te committeren : Doeri te weten; Dat omme, &c. Ons volkomentlijck op fijn, &c. betrouwende, Wy by eenparige concurrentie ende delatie, elck voor fo veel belanght de Militie t'onfer befoldinge ftaende, den felver» N. N. geftelt, geordonneert, ende gecommitteert hebben, ftellen, ordonneren ende committeren by defen, tot Capi. teyn-Generael over de Legers van defe Vereenighde Nederlandtfche Provinciën, geduyrende den tijdt van deaenftaende expeditie; gevende de felve N. N. volkomen laft, macht ende authoriteyt, omme in de ghemelte qualiteyt onder Ons, ende den Rade van State, mitfgaders onder de Heeren Onfe Gedeputeerden ende Gevolmachtighden te Velde gaende, volgens de Inftruftie huyden ghearrefteert, over 't voorfz Volck van Oorloge, geduyrende de voorfchreveaenftaendeexpeditie,te commanderen ende ordonneren, gelijck totdefenfie, bewaerniffe ende verfeeckeringe van den Staet in 't generael, ende van de Provinciën, Leden, Steden ende Inwoonderen van dien, in 't particulier, bevonden fal worden te behoren; ende voorts alles te doen , dat een vroom, oprecht, ende ghetrouw Capiteyn-Generael, tot befcherminge der voorfz Vereenighde Nederlanden in 't gemeen ende particulier fchuldigh is, ende behoort te doen; achtervolgens d'Inftru&ie daer op ghemaeckt, ende by hem folemnelijck befworen. Waer op, ende van hem in 't gene voorfz is, wel en getrouwelijck te quyten , de felve N. N. gehouden werdt den behoorlijcken Eedt in Onfen handen te doen: Wekken Eedt ghedaen zijnde, bevelen ende ordonneren wjr wel expreffelijck alle Krijghs-Officieren, Overften, Rith-
meefte-



125 . Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
of bevoegdheid tot de exercitie van zoodaanig ver. mogen afleiden, veel min fustineeren , dat zulks per■ fe aan zyne evengemelde Hooge Militaire quali. teit zoude verbonden zyn,en daar uit noodzaakelyk voortvIoeijeD.
In
meefteren, Capiteynen, en alle ander Volek van Oorlogh, in Onfen dienft en befoldinge wefende; midtfgaders oock allen anderen dien het eenighfints aengaen mach, de felve N. N, in den voorfz ftaet te erkennen, refpeóteren, en gehoorfamen, en in 't volbrengen van defen fynen laft, te doen alle hulp ende affiftentie; Alles echter t'onfer kennelijcken wederfeggen. Gegeven in 's Graven-Hage onder onfen grboten Zegele, &c.
Ende hebben haer Ho. Mo. daer beneffens oock gerefolveert ende vaftgeftelt, gelijck gerefolveert ende vaftge« ftelt werdt midts defen , dat den hooghgemelten Heere Prince van Orange, onaengefien 't voorfz fijn employ als Capiteyn-Generael , fal blyven behouden de feffie ende ftemme in den Raedt van State, hem op den voorfz 31 Mey 1670 gedefereert.
Ende vervolgens oock den hooch-gemelten Heer Prince mede ge-eligeert ende geftelt fal werden, gelijck de felve ge-eligeert ende geftelt werdt midts defen, tot Gedeputeerde ende Gevolmachtighde te Velde.
Dat fyne Hoogheydt aldaer geplaetft fal werden aen de zyde van den Prsildent, ende in die qualiteyt hebben een concluderende ftemme, foo als aen yeder van de andere Heeren haer Ho. Mog. Gedeputeerden ende Gevolmach* tighde te Velde, competerende is. boven 't pra3-advis, het welck hem by de voorfz Inftructie in qualiteyt als Capiteyn-Generael is ghedefereert; ende dat het felve pra> advis oock midts dien door den Heer Prasfiderende vooraf, ende daer na de opinien van de wel-gemelre Heeren Gedeputeerden ende Gevolmachtighden te Velde, gevraegbt ende gecolligeert fullen werden : Ende by foo verre onder henluyden eenige difcrepantie foude mogen werden gefpeurt, dat als dan het advis van fyne Hoogheyr. andermael gevraeght, ende de eyndelijcke Refolutie naer de meefte ftemmen van de meer-gcmelte Heeren Gedepu.
te.r-



ie Gebèurtenisfin in 1787 enz. voorgeva en, 127
In tegendeel fchynt het met den aart der zaakoneindig beter te ftrooken, en meerder over een te komen met de principes, waar uit men m vroegere tyden met betrekking tot dit werk heeft gehandeld, wanneer men de dispofitien, die voorige Princen van Oranje noopens de Patenten in de respeQive Provinciën geoeffend hebben , toelchryrc niet aan hunne qualiteit van Kapitein-Generaal, maar van Stadhouder of Gouverneur; gelyk dit onder anderen aangedrongen wordt by de Deductie van Holland van 't jaar 1651, terwyl ook de expresfe prohibitie van Patenten te geven, aan den Hertog van Brunswyk, by de Inftruftie van den 10 February Wkï'. zelfs op den ééd gedaan, een fprekend befrys oplevert, dat het voorfz. vermogen, ook^*
teerden ende Gevolmachtighden te Velde, (die van fyne Hoogheydt daer onder mede als een concluderende itemme getelt zijnde) geformeert ende gearrefteert fal werden.
Dat voorts den hooch-gemelten Heere Prince van Orange fal werden geauthorifeert, omme voor eene reyfe te mogen beftellen de Gouvernementen ende Commandementen van de Steden ende Plaetfen die door de macht van den Staet, fyne Hooghey't als Capiteyn-Generael perfoonlijck in de'expeditie prsfent zijnde, fouden mogen werden verovert of ingenomen: Des dat die gene, die door hoocheemelten Capiteyn-Generael daer toe foude mogen werden ge-eligeert, gehouden fal zijn de Acte, dien-aengaende t'zynen behoeve gepafleert, te prajfenteren aen haer Ho. Mo., indien de voorfz Stadt of Plaets in het reffort van de Generaiiteyt ghelegen is; of anderfints aen de Heeren Staten van die Provincie, in wekkers Territoir de felve Stadt of Plaets gelegen foude mogen zijn; om by de felve refpeaivelijck Commiffie in forma gedepefcheert te werden als naer behooren.
Ende is eyndelijck by alle de Provinciën verftaen ende verklaert, dat in de bovenftaende feven Articulen, dienende tot Inftruftie voor den Capiteyn-Generael, ende de faecke daer in vervat, namaels geen veranderinge fal mogen werden ghemaeckt; immers niet anders dan by eenpa« rige en vrywilüge overgifte van alle de Bondtgenoten.



128 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
gern de begrippen van laatere tyden, in geenen deele tot de exercitie van het Kapitein-Generaalfchap der Provincie kan gebracht worden.
De qualiteit van Stadhouder toch in haare uitoeffening eene reprcefentatie van den Souverain inflüitende,kan gevoeglyk, wanneer zulks met toeftemming of bewilliging van den Souverain gefchied , eene exercitie dier hooge rechten bevatten, welke alleen uit de Souverainiteit af te leiden, en, ftrikt genomen , voor den Souverain alleen gefchikt zyn.
De billykheid dus, zoo wel als hec gewicht der «aak vorderen,dat het recht omtrent het verleenen der Patenten gereferveerd blyveaari den Soüverein; en dat, wanneer de exercitie daar van geheel of gedeeltelyk aan anderen mogt worden medegedeeld, zich dit regulariter bepaale tot de_ zulken, die gewoon zyn Hoogstdenzelven te reprcefenteeren.
En 't is juist dit rechtmaatig en voorzichtig grondbeginzel, 'twelk byde voorfz. Concept-Inftruftie op dit refpect in 't generaal is in 't oog gehouden, wanneer het Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden befchouwd is als de eenige perfona moralis, aan wien de uitoeffening van het voorfz. recht, voor zoo veel het zelve Provinciaale hertellingen vereischt of toelaat, regulier medegedeeld konde worden : het zelve toch vertegenwoordigt Hun Ed. Groot Mogenden, en participeert daar in met den Stadhouder; terwyl juist in deze overeenkomst en gelykheid de grond moet worden gezocht van die betrekking en gemeenfchap van werkzaamheid, welke tusfchen den Stadhouder en 't voorfz. Collegie fubfisteert, en hem als een Lid daar van doet immnaken: terwyl ook de Militaire kundigheden, dié de Stadhouder als Kapitein - Generaal veronderfteld moet worden te bezitten, hem gereede gelegenheid verfchaffen, om by.de deliberatien, zoo wel over het ftuk van Patenten, als over andere te verhandelen zynde Militaire zaaken, het Collegie de noodige informacien te verfchaffen, en voor
ie lichten. .
Dah



'de Geleurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 129
Dan wat verder de wyze betreft, op welke het ïs voorgekomen, dat by de exercitie van 't recht van Patenten te geven moest worden gehandeld, dient nog kortelyk geremarqueerd te worden:
1. Dat, gelyk de te maaken Inftructie alleenlyk fpecfeert den Provinciaalen Kapitein - Generaal, dus in cónfideratie genomen is, of de té arresteeren bepaaling omtrent de Patenten wel verder behoorde te gaan, dan over de Militie binnen deze Provincie zynde , of wel daar inkomende of uit. trekkende: naardien , welke verdere voorzieningen , volgens de maar al te fterk fprekende ondervinding , in dit ftuk ook noodig zouden mogen zyn , het altoos wenfcheiyk is en blyft, dat dit tusfchen de Bondgenooten op eenen egaalen en billyken voet zal worden gereguleerd, en dat men dit ook als eene vrucht der Generalitelts-Befdignes over het Defenfie - Wezen mag te gemoet zien; waar na het altoos nog in 't vermogen van Hun Ed. Groot Mogenden blyft, om 't gene tot hunDe fecuriteit of het algemeene welzyn daar aan ontbreken mogt , voor zö veel dit van hun afhangt, door gepaste voorzieningen pro re nata aan te vullen.
2. Dat het voor de Inftructie van den KapiteinGeneraal in 't algemeen genoeg voldoende is voorgekomen , hem te indiceeren, ddor wien de Provinciaale Patenten verleend zouden worden ; te meer, dewyl de delatie, in dezen aan 't Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden te doen $ vaü zelf eene welvoegelykheid , en noodzaakelykheid zelfs, dóet ontftaan, om dé meer byzondere voorfchrifteh, welke omtrent de daadelyke uitoeffening van 't geven van Patenten nog in aanmetking zouden diehen te komen, na een voorafgaand overleg met het zelve Collegie, té regulefereö.
In dé vierde plaats dient met betrekking tot dé materiè van verloven te geven , by Art. 15: der Concept-Inftrüftie behandeld, té worden geobferveerd : dat, offchoon de Raad van Staate fteeds
XVII. Deel. I ge-



o Verzameling van Stuiken betrekkelyk tot
-;<K-erd heeft, dat het verleenen van verloven Militie, in ééd van de Generaliteit zynde, behoorde, echter van tyd tot tyd merkelycusfiet] daar over gevallen zyn: als mede, dat geus niet alleen by den gemelden Raad, maar } Hun Hoog Mogenden, en zelfs by de res. e Provinciën, byzonder by die van Holland, cesüvelyk verfcheiden verordeningen zyn ge.
F venwel fchynt het fysthéma dezer Provincie, rjivkeiss onder anderen uit de Refolutien van den 2g September iöji , en die van Heeren Gecommitteerde Raaden van den 23 February 172.1, niet zoo zeer geweest te zyn om dit ftuk van de Generaliteit af te trekken, maar om aan de byzondere Provinciën toe te kennen het recht van attachés op verleende verloven te accordeeren, en teffens eenige fchikkingen te beraamen, die het misbruik in dezen, alsmede den ondienst van den Lande, zouden kunnen voorkomen. .
Het daadelyk verleenen van verloven is vervolgens by den Raad van Staaten fuccesfivelyk geëxerceerd, en by Refolutie van den 7 Juny 1747 toegekend aan den Kapitein-Generaal der Unie; zonder dat thans in deze Provincie van het vraagen of verleenen van attachés op de verloven, door den Kapitein-Generaal der Unie gaccordeerd , meer questie is. .
Hoe zeer men derhalven zoude mogen inclineeren, om de beftellirg nopens de verloven te befchouwen, als een ftuk regulier tot de Generaliteit behoortnde, en aan dezelve (onder de bepaalingen, waar omtrent men met de Bondgenooten mott overeenkomen) voor 't vervolg ook overgelaaten kunnende worden , zoo eischt echter eene gepaste voorzichtigheid, (waar van trouwens ook de bnJvkheid niet kan worden gewraakt) dat men voor den Betaalsheer voorbehoude het recht van attaché op de verleende verloven, en teffens het vermoÊ£D, cm, gelyk voorheen, des noods eenige res.



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 131
tricteo voor te fchryven, waar aan de Troupeszf"er repartitie in het vraagen en gebruik maaken van verloven onderhevig zyn zullen.
Volgens deze denkbeelden behoefde derhalve ra eene Inftructie voor den Provinciaalen KapiteinGeneraa 1, voor zoo veel de Militie, ter repartitie vïn deze Provincie ftaande, betreft, nopens het verleenen van de verloven geene andere mentie ge maakt te worden, dan ren aanzien van 't behoorlyk "'zicht, dat hy te oeffenen heeft, dat door de ge melde Militie van geene verloven wierde gebruik gemaakt, dan welken volgens de geëtablisfeerde or de van den Lande mogten verleend zyn, en dat dezelve Militie, zoo wel als die van andere repar Sn, op dit Territoir in bezetting zynde, boven dien ook tot het vraagen van attachés by Heeren Gecommitteerde Raaden op de alzoo verkregen
^DaHefyt^
kon wofden, dan tot de Militie, welke haare by. zondere betrekking tot deze Provincie alleen uit heÏTecht, dat Hun Ed. Groot Mogenden,afoderzelver Be aalsheeren of Souverein van het Temtoir, daar op oeffenen , ontleenen moet, zoo fprak bet van zelve, dat omtrent de Militie, m privati ven diepst dezer Provincie zynde , eene geheel andere di^ofitie op dit refpeft noodzaakelyk was.
De inrichting echter dezer dispofi ie reguleert zich genoegzaam van zelve, wanneer men de redenet? overweegt, om welke eene Provir.cie het Souden van0 Militie voor haaren privativen dien™ en rekening kan nuttig en noodig oirdeelen : tè^wvl het, daar zulke redenen voor eene Provincie altoos gewichtig en belangryk zyn moeten, Set anders dan confcquent gerekend kan worden, dat 7V op he- ^bruik van zoodaanige
M litie eene verdubbelde attentie vastige, en dus onder anderen op her accordeeren van Verloven aan dezelve, als daar mede n zoo ren naaüw verband ftaande. üm weile reden het verleenen



132 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
vin Verloven aan diergelyke enkel Provinciaale Miüfip mede gereferveerd diende te blyven aan Hun Ei. Groot Mogenden zeiven, of wel gedemand-erd aan 't Collegie van Heeren Gecommiceerde Raaden, om deswegens te disponeeren, het zy dan od voordragt van den Provinciaalen Kapitein Gen-rail het zy na 't innemen van deszelfs Advis cd de daar toe gedaan wordende verzoeken.
L' iodeiyk in de vyfde plaats is nog in bedenking hekomen, of by de meergemelde Concept-Inftruótie ook gefproken diende te worden van 't verleenen van gratie of pardon aan Militairen-
Don, by nadere overweging heeft men moeten beiluiten, dat deze materie eigenlyk met de charge van den Kapitein ■ Generaal niets gemeen
' ef)k fchynt ook {leeds in diervoege te zyo^ begrepen , daar in vroegere Plans of Inftruétien op het voeren van een generaal bevel over Militie, dit ftuk niet worde aangeroerd, en zelfs in de Inftruc. tie van den jaare 1672 daar van ten eenemaal gezwegen wordt', offchoon in de nog voor handen zynde gedrukte poin&en van Confideratie, welke voor de bofoigoes over de evengemelde Inftructie waren geformeerd, de attentie van de Leden van 't b foigne tot eene overweging van t gemelde póirict was opgewekt.
Trouwens dereden, waarom dit tot de waarneming van 't Kapitein. Generaalfchap gebracht wordt, manifesteert zich aanftonds, wanneer men maar in *r oog houdt; dat het verleenen van gratie alleen* lvk competeert aan den Souverain, en dat die het '.emelde vermogen gewoonlyk of zelfs exerceert, of doet uitoeffenen door den Heer Stadhouder in der tyd, ingevolge de daar toe aan denzei ven toegeftaane faculteit. ,
Zulks dat het poindt van gratie of pardon aan Militairen te accordeeren eigenlyk niet behoorde tot de Inftructie voor den Kapitein - Generaal; maar v 'ei eer zou dienen te worden gecomprehendeerd
in 1



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 133
in die voor den Stadhouder, wanneer daar by van de generaale materie van gratie te verleenen zoude mogen worden gehandeld.
N°. 137?. Concept-Injlrutlie voorden Admiraal-Ge. «eraal der Provincie Holland en West-Friesland.
MEMORIE.
Men heeft, ingevolge de Refolutie van Hun Ed. Groot Mogenden van den 13 December 1786, in conformiteit van de gronden der Propofitie, door de Heeren Gedeputeerden der Stad Haarlem ter Vergadering van Hoogstdezelven gedaan, in het drcsfeeren der Inftrucfien voor den Admiraal van Holland en West-Friesland, mitsgaders voor den Admiraal-Generaal der Vereenigde Nederlanden, fteeds in het oog gehouden, aan de eene zyde, zoo wel het oogmerk, om te onderzoeken en te bepaalen de bornes van dat gedeelte der uitvoerende Macht, het welk zich bepaalt tot de waardigheden van Admiraal van Holland en West-Friesland en van de Generaliteit, als, aan de andere zyde, om dezelve Charges te conferveeren, en, verre van dezelve te vernietigen, of daar aan eenige wezenlyke atteinte toe te brengen, in tegendeel dezelven nuttig en vrugtbaar te maaken voor den Staat dezer Provincie in het byzonder, en voor het belang der gezamentlyke Bondgenooten in het generaal: het welk toch in het creëeren van Ambten of waardigheden, van welken aart of eminentie dezelven ook zouden mogen wezen, bet eenig doelwit kan geweest zyn, en derhalven ook altyd en in alle gevallen de fuprema lex moet blyven.
Men vleit zich ook, dat eene bedaarde overweging van dezelve Concept - Inftruétien dit een en ander ontegenfpreeklyk zal doen zien: fchoon men zich niet durft voorftellon het waare overal getroffen I 3 te



134 Verzameling van o^unKut «"i'^v* h0t.
te hebbeD. Doch om daar over des te beter te doen. oirdcelen, heeft men niet ondienftig geoirdeeld, hier by te voegen de wyze van werken en natpooren, die men in het dresfeeren dezer luftruclien geoirdeeld heeft te moeten volgen.
Men heeft, voor zoo veel de Inftructie voor den Admiraal van Holland en West-Friesland aangaat, gemeend, al aanftonds te moeten recurreeren tot de Commisfie van zyne Hoogheid, den tegenwoordigen Heer Admiraal, in dato den 27 February 1766; doch daar in niets gevonden hebbende, dan eene vry generaale befchryving van het ambt van Admiraal, waar uit, noch voor noch tegen het zelve ambt, bykaüs niets is te haaien, heeft men verder naargeaaan de Commisfien van Willem den IV, Willem den III, Willem den II, Frederick Hencrik en Mauritz, tot welker Commhfien , of liever tot de waardigheden, rechten' en prsëminentien, die Hoogstderzelver Voorzaten geëxerceerd hebben , telkens in die Commisfien gerefereerd wordt. Doch men heeft ook in geene van alle deze Commisfien 'eenig meerder licht kunnen vinden, ten opzichte van de prascife en gedetailleerde rechten of plichten van den Admiraal van Holland en West-Friesland.
Men heeft dan naargegaan, of'er ook immer eenige Inftruftie voor den Admiraal van Holland en West-Friesland door Hun Ed. Groot Mogenden is gearrefteerd geweest. Dan men heeft niet gevonden , dat zulks ooit gefchied is, of dat daar over by de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland zelfs deliberatien geweest zyn, dan ten tyde van Prince Mauritz, voor wien, ingevolge den inhoud zyner Commisfie, opden 1 November 1585, eene Inftructie, als Kapitein-Generaal en Admiraal van Holland en West-Friesland, is in de weereld gebragt. (*) Een ftuk, welk, hoe zeer niet gedetailleerd, nogthans genoegzaam doet zien, dat, on. der anderen, de Admiraal van Holland en WestFries-
(*) Zie dit Stuk hier voor 11. 65.



de Geleurtenisfen in 17S7 W- voorgevallen. 13J
Friesland, 700 min als de Stadhouder en Capitein Generaal, in die betrekkingen met anders was, dan. ï eerfte Perfoon in de direftie van 's Lands Zeezaaken , ftaande niet alleen of op zich zeiven, maar gecombineerd werkende en handelende met conftuutioneele Perfoonen en Raaden, die nevens zyn Excellentie gevoegd waren , en ,n' weUerplaatze naderhand Gecommitteerde Raaden en Kaaden ter Admiraliteit refpeüivelyk gekomen zyn ; zoo als dit de latere Commisfien voor de Heeren otadnouders, Kapiteins-Generaal en Admiralen, bier vooren opgenoemd, ontwyffelbaar mtwyzen. 1 erwy dk ftuk ook verder doet zien, dat, wel verre, da men onder anderen voor het Ambt van Admiraal ge?ne nadere Inftructie of bepalingen zouden ku nen of mogen maken , gefchikt naar de omftandigheden van tyden en zaken, in tegendeel Hun Ed. Groot Mogenden zich daar die vryheid en faculteit met zoo viele woorden hebben voorbehouden, en in dien tyd zelfs geene zwarigheid hebben gemaakt* om den toenmaligen Admiraal te onderfokken aan den Gouverneur en Raad van Staate der Nederlandfche Provinciën, als een gevolg der onhandigheden, waar in men zich bevond: Een ftuk eindelvk l het welk alle mooglyke verfchillen affnyden moet, over het facultative aan de eene zyde van Hun Ed. Groot Mogenden, om voor zyne Hoogheid, als Admiraal hunner Provintie, zoodaanige. nadere en meer prfficiefe, of met de tegenwoordige omftandigheden van tyden en zaken meer overeenkomende, Inftructien te maken, als Hoogstdezelve ten beste van den Lande zullen meenen te be-
h°Voor het overige niets meer gevonden hebbende, dat, uit den boezem der Heeren Staaten van Holland byzonderlyk afkomftig , vervolgens dieren kon tot explicatie of meerdere bepaling van het Ambt van Admiraal van denzei ven Lande, heeft mm gemeend, ex analogia van het zelve Ambt, te moeten onderzoeken, of en wat daaromtrent door Hun.
1 4 Woog



%26 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Hoog Mogenden, of de Staaten Generaal, wasvastgefteld, het zy in de Commisfien van den Admiïaai-Gxneraal der Unie , het zy in derzelver Inftrnctien, het zy ook in de bekende Inftructie van 1597 voor de refpective Collegien ter Admiraliteit dezer Landen.
Dan wat de Commisfien aanbelangt, waar van men het Formulier vindt in het Groot Plakaatbcek 3 Deel p. Ji2 , daar uit zyn wederom niet anders te halen, dan vry generale qualificatien, zoo als die in de Commisfien, welke aan Ambtenaren van eenige confidcratie hier te Lande gegeven worden, doorgaands worden vervat, met de gewoone referte tot derzelver Inftructie, gemaakt of nog te maken. En het is derhalven zeker, dat men die bepaÜDgen dan wederom nader zoeken moet in de Inftruétien zeiven , zoo die reeds gemaakt zyn, of dat men dezelven moet uitdrukken in een Inftructie, daar toe expresfelyk te maaken.
De Inftructie nu, welke, ten tyde der aanftelling van Willem den derden, als Admiraal-Generaal der Unie, bereids gemaakt was, is die van den 24 February 1672, te vinden in het Groot Plakaatloek, 3 Deel, p. 115 (*) welke* voor zooverre
de-
(*) Tot beter verftand achten wy niet ondienflig deze' Inftructie hier eene plaats te geven.
Formulier van Commiffie voor den Admirael-GeGenerael.
De Staten Generael der Vereenighde Nederlanden; Allen den genen die defen fullen fien of hooien lefen, Saluyt; Doen te weten: Dat wy om goede ende fufïifante redenen dienftigh geacht hebbende, te procederen tot het aenftellen van een Admirael-Generael defer Vereenighde Nederlanden; ende daer toe in gevolee van de Acte van Harmonie, den 31 Mey 1670; tuflehen ons onderlinge folemrelijck ende eenpaerlijck opgericht en beflooten; onfe deliberatien hebbende late? gaen op den perfoon van ,
" "" ' ' ' , <gg



de Gebeurtenis Ten in 1787 enz. voorgevallen. 137
dezelve door de aanftelling van zyne Hoogheid tot Stadhouder niet daadlyk gemortificeerd werd, nimmer , zoo veel men weec, afgefchafc is; en derhaiven in die opzichten nog zoude kunnen worden
&c. Wy ons van fynen goeden yver ende ftantvaftlgheydt ten vollen verfeeckert houdende; oock ons op fyn capacireyt, vroomheyt ende kloeckmoedigheyc volkotnentlijck betrouwende, den fel ven N. N. gecomrakteert, geftelt ende onthouden hebben, committeren, ftellen, ende onthouden by defen, tot Admirael-Generael van defe Vereenighde Nederlanden; hem gevende volkomen macht, authoriteyt, ende fpeciaet bevel, om den voorfz Staet van Admirael-Generael onder ons te houden ende te bedienen, de pra-emioentien endq Rechten daer toe ftaende, te bewaren; oplicht ende fuper-intendentie te hebben over allo faecken en affairen, 't ftuck van de Zee, Admiraliteyt ende *t Oorlogh te Water eenighfin-ts raeckende of betreffende, ende tot do voorfz Charge behoorende; ende voorts alles te doen, dat een vroom Admirael-Generael van de Vereenighde Nederlanden fchuldigh is, ende behoort te doen, achtervolgende de Inftructie, daer op by ons gemaeckt, en by hem folemnelijck befivooren; alles tot de pra eminentien, rechten, eeren, vryheden, gagien enda profijten daer toe ftaende: Daer op, ende van hem in den; voorfz ftaet wel en getrouwelijck te quyten, hooghgemelte N. N. gehouden blijft in onfen handen te praefteren den behoorlijcken Eedt: Welcken Eedt gedaen zijnde, bevelen wy allen ende een yegelijck die dit eenighiints aengaerj mach; dat fy den hoogh-gemelten N. N. doen, laten enda ghedogen van den voorfz ftaet van Admirael-Generael der Vereenighde Nederlanden, met alle de prte-eminentien, rechten, Eeren, vryheden, haten en Emolumenten, daer toe behoorende, ruftelijck ende volkomentlijck genieten; fonder daer inne te doen of te laten gefchieden, directelijck of indireftalijck, eenige tegenftant of beletfel; maer hoogh-gemelte N. N. in den voorfz ftaet te maintineren, refpecteren ende obedieren, doen refpecteren en obedieren als na behoren; Alles by provifie ende t'onfer kennelijcken wederfeggen: Oock onv^rmindert ende fonder prayuditie van de gerechtigheden , de' particuliere Provinciën I j 4e-



^38 Verzameling van Stuiken betrekkelyl M
den ingeroepen, ten minften in zoo verre, als men de agtervolgipg daar .van als nog applicabel en van dienst oirdeelen zoude mogen : fchoon men niet Ontkennen wil, dat dezelve Inftruclie niet zeer ge-
deje fen aengaende competerende ; behoudelijck nochtans , dat den gemelten Admirael-Generael, foo wanneer wy genootfaeckt fouden mogen werden, of geraden vinden, eenige navale Armade in Zee te brengen, fich het Commandement en Chef over de felve Armade niet fal mogen onderwinden, fonder onfe nadere lalt, ende fpeciale authorifatie. Ende fal defe onfe Commiffie geregiftreert moeten werden, foo in onfe Griffie, als tér Secretarye van den Raedt van State, ende van de refpective Collegien ter Admiraliteyt. Gegeven in 's Graven-Hage, onder onfen Groten Zegela Paraphure, endede Signature van onfen (Griffier, op den . . .
Formulier van Inftructie voor dei Admirael-Generael.
I.
' Den Admirael-General fal niet moghen zijn, noch oock geduyrende den voorfz fynen dienft ge-eligeert werden tot Stadthöuder of Gouverneur van een of meer van de Geünieerde Provinciën; en fal de felve tot feeckerder obfervantie van dien, by Eede verplicht wefen, niet alleenlijcb daer jegens noyt eenigh verfoeck te doen, veel min toejesh te maecken, directelijck of indirecteiijck; maer ter contrarie fulcks by andere ghefchiedende, 't felve tegen te gaen ende *t voorfz Stadthöuder of Gouverneurfchap, foo hem feenigen tyde die digniteyt by eenighe Provincie of Provinciën foude moghen werden geoffere^rt, te refuferen ende van de handt te flaen; ende bv gevolge oock fich noyt aen te matigen, felfs onaenghefien hem fulcks mochte werden gedefereert of aengeboden, eenige verkiefinge of befchryvinge in de Ordres van de Ilidderfchap ende Edelen; noch oock eenige nominatie of verkiefinge van Burgermeefteren en Vroetfchappen, Schepenen of andere jMagiftratelijciie bedieningen in de Scedjn van eenige Pro-



m ■Jébeu-.-^nvfen in. };, ,
detailleerd is, en in der daad niet fchynt te wezen opgefteld door iemand , die van het werk van de Zee genoegzame kennis gehad heeft. Waarom men dan gemeend heeft , zich daar toe
niec
vincien in 't geheel ofte ten deele, directelijck of indirecteliick in eeniger manieren; maer de felve nominatie, verkiefingbe ende befchryvinge iaten .verblyven aen den geren die daer toe refpeftiveüick gherechtight, ende by oudt ghebruyck, of by Privilegiën ende Oftroyen daer inne getlabiüeert en geconfirmeert zijn; noch oock fich te onder* winden, ja felfs hem lulcks aengeboden werdende, te re. fuferen ende van de handt te wyfen de begevinge van Ampten Officien, Bedieningen ende Beneficiën, ftaende ter collatie van de Heeren Staten der voorfz refpsftive Provincien of hare Geauthorifeerden; ende fulcks in fpecie mede van de Lieutenant-Admiraels, Vice- Admiraels, ende Schouten by Nachts plaetfen van Hollandt ende WeftVrieflandt, van Zeelandt, van Vrieflandt, ende van Stadt en Landen refpective: Maer de felve laten ter collatie van de Heeren Staten der voorfz Provinciën, volgens het jegenwoordige gebruyck.
1 I.
Ende wat belanght de Capiteynen van Oorloge te Water fal by vacature van eenighe der fel ver plaetfen, of wel dat eenige op nieuws aenghefteldt fullen moeten werden , door de refpective Collegien ter Admiraliteyt, waer onder die refforteren, nominatie by dubbel getal van Perfoonen ghedaen,ende aen den Admirael ■ Generael overghefonden werden; den wekken midts defen by eenpariIhe overgifte van alle de Provinciën gedefereert werdt de verkiefinge van de voorfz Capiteyen, midts de felve verkiefinge doende uyt de genomineerden van de voorfz Collegien ter Admiraliteyt, ende geenfints daer buyten: Behoudelijck dat die gene, die door den Admirael Generael tot de voorfz Capiteynfchappen fullen werden verkofen , gehouden fullen ziin de Aften ofte Miffiven ten dien eynde t'haren behoeve ghepaffdert of gedepefcheert, aen haer Hoogh Mog. over te brengen; omme vervolgens Ttwen behoeve op den naem van haer Hoogh Mog. Commiffie in
ƒ Of.



140 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
niet wel eenvoudig te kunnen of te mogen bepalen.
En wat het maken van eene nieuwe Inftruclie aanbelangt, het fpreekt buiten alle tegenfpraak
van
forrd ghedepefcheert, ende fy Iuyden daer op door den Heer Prasfiderende als naer gewoonte be-eedight te werden :Op welcke Commiffie ende Eedt fy Iuyden in devoorfchreve Functie gheinltalleert ende gberefpecteert fullen werden als naer behooren; gheliick oock Jalle particuliere Commiffie-vaerders hare bellellingen en Commiffien van haer Hoogh Mog. fullen blyven ontfangen.
I I i.
' Den Admirael-Generael fal fich geenfints hebben aen te matigen het geven van Inltructien, of eenige generale of particuliere ordres aen de Generaels of Commandeurs van 's Landts Vlooten, of van eenige Efquadres van Schepen , directelijck of indirectelijck in eeniger manieren, veel min, fich met het aenftellen of eligeren van foodanige Generaels of Commandeurs te bemoeyen; maer alle het felve laten aen de vrye deliberatie en difppfitie van haer Hoogh Mog.; die hy gehouden fal zijn, des begeert wordende, daer op >an fyne informatie en advife te dienen.
I V,
Den Admirael-Generael fal niet vermogen eenige pennoenen te trecken, noch oock met eenigerhande dienft, 't zy Militair, 't zy Politijcq, egene uytgefondert; noch oock by eenigen Eedt (buyten den ordinaris Eedt van Vailallage, die hy ten refpecte van eenighe Leen-goederen te prasfteren fchuldigh foude mogen zijn) verplicht of verbonden mogen wefen, van , of aen eenige Koningen, Princen, Potentaten , andere Republijcquen, Landen, Staten, of Steden, direfteli ck of indirectelijck in eeniger manieren'; daer onder nochtans niet verftaen wert begrepen te zijn den titel ende digniteyt als Ridder van defe of geneOrdre, die by d'een of d'ander Koningh, Prins of Staet op hen» mocht wefen geconfereert.



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen, ijt
van zelve» dae de Souverein daar toe in alle tyden en gevallen het recht heeft, zoo als hier voren breeder is geremarqueerd; maar die recht is daar en boven in dezen met zoo veel woorden uitgedrukt in den ééd zelve, die door den tegenwoordigen Heer Admiraal-Generaal, zoo wel als door zyne Voorzaten, is afgelegd, (*) en zoo als dezelve - te V.
Soo wanneer den Admirael-Generael gbeautborifeert ende ghelaft foude mogen werden , eenige navale Armade van Staet felfs in Perfoon als Generael te gaen commanderen, fal by gehouden zijn 't geen by de Heeren haer Ho. Mog. Gedeputeerden ende Gevolmachtighden in de felve Vloote fal werden gerefolveert ende gedecreteert, foo wel als het gemaeckte befluyt van fijn gegeven pras advis dif. crepeert, als wanneer het felve daer mede over een komt, met alle naerftigheyt ende getrouwigheyt te executeren ende doen executeren: Sullende tot fyne meerder geruftheyt van alle Refolutien die by de felve Heeren Gedeputeerden ende Gevolmachtighden fullen werden genomen, door de felve aen hem, is het doenlijck, noch voor de executie, ende indien de tijdt fulcks niet kan lyden, foo baeft het felve gevoeghiijck kan gefchieden, gegeven worden fchrif. telijcke Acte, ghecoucheert ende ge-extendeert in goede, klare, ende duydelijcke termen.
Alles by provifie ende tot kennelijcken wederfeggen; oock onvermindert ende fonder prasjuditie van de gerechtigheden , de particuliere Provinciën competerende.
Aldus gedaen, &c. &c.
(*) Dezelve luidt als volgt:
Wy Beloven ende /weren de Staten Generael der Vereemghit Nederlanden (die by de Unie ende handthoudinge van de Ware Chriftelycke Religie, fo die tegenwoordigh by publycqueauthoriteyt in de Provinciën werdt ge-exerceert, fullen blyven) gehouw ende getrouw te wefen; ende dat Wy den ftaet als (Capiteyn-Generael of) Admira'l Generael van de Vereenighde Nederlanden , naer inhoudt van de Comm'JJie, Ons by de hoogh gedachte Staten Genera, i



14* Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
te vinden is in het Croot Plakaatboek, 3M, p. 123; tot welkers kcture derhalven word gerefereerd, zoo dat hier omtrent niets meer behoeft te worden geavanceerd.
Van meer mit ondertusfchen is in het dresfeeren der voorfz. Inftructie voor den Admiraal van Holland en West-Friesland geweest de voorfz. Inftrt ctie van 1597 » welke InffruQie, door de Voorouderen in der daad met veel wysheid opgefleld, (*)
en
rael ghegeven; als oock op de InjlruBie , gemaeckt of noch te maken, getrouwelyck, ende ten meeften dienjie der voorfz Vereenighde Nederlanden, Geaffocieerde Landtfchappen ende Steden, tot befcherminge der felver, midtfgaders der felver Landen, Vryheden, Rechten ende Privilegiën, fullen bedienen,
Soo waerlijck helpe ons Godt Almachtigh.
(*) Dit ftuk is van zoo veel belang , dat wy gedacht Iiebben onze Lezeren geen ondienst te zullen doen met het hier in zyn geheel te plaatzen.
Inftructie, van de Heeren Generale Staten der Vereenighde Nederlanden, voor de Collegien van der Admiraliteyt in de refpeclive Provinciën ende Quartieren opgerecht, foo •noopende de conduüie ende beleyt van de Convoyen ende Licenten , mitfgaders de Eqaipagie ende toeruftinge van de Schepen van Oorlogen, de dienflen van de principale Officiers der voorfz Collegien, als 't geene van haaren last ■is dependerende. in dato den 13 Augufti 1597.
I. In den eerften, is by de voorfz Generale Staten,, by advyfe van den hoogh-gebooren Prince MAURITS, gebooren Prince van Orangien, Grave van Nasfau , Marquis 'van der Veere ende Vliflingen, als Admirael Generael vap de voorfz vereenighde Nederlanden, dienftigh bevonden by provifie voor den tijdt van een Jaer, tot beter directie ende executie van de faecken van der Admiraliteyt, endp t geene daer van dependeert,op te rechten vijf Collegien, daer van het eene (mede by provifie, ende fonder de Prq in 'r Pénerael; offe yemant vande Provintien, Stede»



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 143
en door Prince Mauritz zelve in de weereld en tot ftand gebragt, uitwyzens het ifte Artikel van dezelve, veel licht verfpreidt over het geene men begreep, dat het ambt van Admiraal-Generaal eigeD£
den of Leden van dien in 't particulier, daer mede defen aengaende te prejudiciëren ofte eenich nieuw recht te ge* ven) refideren fal in Zuyt- Hollant binnen Rotterdam, eert in Noort-Hoilant binnen Amfterdam, een in Welf-VriesIant tot Hoorn ofte Enckhuyfen, een in Zeelandt binnen Middelburgh, en'de een in Vrieflandt binnen Doccum.
II. Die 'voorfz Collegien fullen beftaen, te weten, in Hollandt elck van feven Raden, als vier te committeren b| de voorfz Staten Generael, op te prefentatie van die vaft Hollant ende Wé ft - Vrieflant, ende drie uytte andere Vereenighde Provinciën :'t Collegie in Zeelandt volgende den voorflach van Sijn ExcelI. overgegeven den xxvj.Junij lesleden , ende by de voorfz Staten Generael provifionehjck. aengenomen, alhier geinfereert: Syne Excell. ghefien heb. bende de Artijckelen hem van wegen mijn Heeren de Staten Generael over gelevert, noopende de ordre op de b* leydinge der faecke van de Collegien der Admiraliteyt, foude de felve wel goët vinden, maer aengemerckt die GedeSputeerde van Zeelant verklaert hebben daer toe niet gelaft te welen; ende fijne voorf/. Excell. nochtans raetfaem fou,de vinden , dat tot bevorderinge van der Landen dienft eefi provifionele ordre op de voorfz faecke mochte gefteit worden, foude by nianiere van eenen voorflach goet vinderu dat 'voor den tij.lr van een Jaer eerftkome;nde, de feven Gecommitteerde Raden van de Staten van Zeelandt, medp van de voorf/. Heeren Generale Staten fullen Commiffie ende Inftructie ortfangen als Raden van de Admiraliteyt^ ende aen de voorf/. Heeren Generale Staten eedt doen, conform de voorfz Inftructie, met renunciatie van alle particuliere verbintenifTe aen de voorf/. Heeren Staten vanZeélant, de faecken van de Admiraliteyt, Convoyen ende Lrcenten, metten aenkleven van dien aengaende; Ende dat de felve feven Raeden den eerften Wercken-dach van de Maent uytten hemen-fullen verkiefen ende nomineren vier Perfoonen, die de felve Maent gheduyrende, alleehe metVe düö Raeden van de andere Provintien fullen kenniffe hebben



144 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
lyk uitmaakte, en waar in deszelfs werkzaamheid praïcifelyk befraan moesr.
En, alhoewel deze Inflrudlie eigenlyk eene Gétieraliteits en geenszins eene Provinciale Inftructie is, heeft men nogthans gemeend, dat dezelve niet te tninzeer wel behulpzaam konde wezen tot hetlee-
ren
ben ende ftaen over de judicature van allé; voorvallende queftien; Oock dat het befeynden van de voorfz Raden van de eene in 'tander Collegie, ende van Schepen van Oorloge uyt het eene in 't ander Quartier, in furceantie fullen gehouden worden voor den tijdt van fes Maenden, om middelërtijdt naerder te letten of 't felve oock noodigh fal wefen. Gedaen in *s Graven -Hage den xxvj Junij 1597. Was onderteeckent, Maurice de Najjau. Onder ftondt, Ter OrdonnantiVvan Syne Excell. Was geteecIcent, Milander. Ende daer op gedruckt, bet Cachet van Syne Excell. Ende 't Collegie in Vrieflandt van feven Raeden, als vier te committeren als vooren op te prefentatie van die van Vrieflandt, ende drie uyt de andere Vereenighde Provintien; ende fullen ten felven eynde tot de voorfz bekleedinge van de Collegien die van Gelderlandt prefenteren drié, die van Hollandt ende Weft-Vrieflandt vyfthien, die van Zeelant thien, die van Utrecht twee, die van Vrieflandt vier, die van Over-YiTel twee, ende Stadt Groeningen ende Ommelanden twee gequalificeerde ende experte Perfoonen, ende fal tot elck van de voorfz Collegien gheftelt worden eenen Secretaris ende eenen Fiscael van der Admiraliteyt, ende over alle die voorfz'Collegien, ende een yeder der felver fal den hoogh-ge'oooren Prince Graêf Maurits van Naflau, als Admirael Generael der voorfz Landen (prefent zijnde) oft in fijne abfentie fijnen Lieutenant Admirael in dien Quartieren, ende in dier tijdt zijnde, het Hooft wefen, ende over fuicks prefide» ten; ende fulle'n genaemt worden die Raden van de Admiraliteyt in de Quartieren refpective: Behoudelijck dat die voorfz Raeden malkanderen niet en fullen mogen beftaen jn confanguiniteyt tot in den vierden grade, ende in sffiniteyt tot in den derden grade, nae de computatie van de Keyferl. Rechten.
NQ-



de Gebeurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 145-
ren kennen van het ambt van eenen Admiraal, daar het toch niet onnatuurlyk is, dat een Officier van dien zelfden naam en rang, en wiens Commisfien in beiderlei relatie fchier met dezelfde bewoordingen
NOTA. Dat den eetften April 1627. geaccordeert is, dat die van Over-TJfel doven defe twee Gecommitteerden, die hekleden de Collegien ter Admiraliteyt tot Amfterdam ende in 't Noorder Qjiartier, noch eenen fullen mogen nomineeren omte refideeren m 't Collegie ter Admiraliteyt tot Rotterdam. III. Ende fullen de felve Raden kennilTe ende judicattire, ende Jurifdictie. hebben over alle Ruyten ende Pryfen die van de Schepen van Oorloge defer Landen, ofte andere by particuliere toegeruft, ende op des voorfz Admiraels beftellinge uytgevaren, achterhaelt ende in gebracht fullen worden, midtfgaders oock van alle queftien ende ghefchillen die tufTchen eenige van de voorfz Schepen van Oorloge den Landen dienende, ofte op te voorfz beftellinge uytvarende, fullen mogen ryfen voor alle mifbruycken ende misdaden (waer van de kenniffe ende ftraffe den Capiteynen niet en fal competeeren) die by eenige van dien foude mogen worden gecommitteert, midtfgaders over den genen die van eenige Zee rooverye fullen worden beticht of achterhaelt, om over alle die voorfz. Perfoonen ende faecken 'te wyfen eride recht te doen, foo fy, vermogens de Placaten ende Ordonnantiën aireede ghemaeckt, ofte noch te 'maecken, van rechts wegen bevinden fullen te behooren. Welverftaende, dat. die delicten buyten Scheeps-boort gèpleeght, ende niet wefende militaire, geftraft fullen mogen worden by de Magiftraten, Officieren ende Tufticiereh van de Steden of Plaetfen in welckers Jurifdiclie de felve geperpetreert, of die Delinquanten ghevonden fullen worden.
IIII. Ende om den voorfz laft bequamelijck , en ten meeften diende van den Lande te konnen uyt voeren, fullen de voorU. RaJen gehouden zijn in dekenniite, judicature ende beleyt van dien te onderhouden, ende foo veele in hun is, doen onderhouden 't geene in de navolgende Arti. culen voor foo veele hen aengaet geftatueert ende gheor■ donneert wort.
V. F.erft en fullen egeene Schepen ter Oorloge öPop XVII. Deel. K Vry



iq.6 Verzameling van Stukken hetrekkeïyk tot
gen uitgegeven zyn, althans zakelyk met elknnderen overeenkomen , mutatis mutandis , het zelfde deed als Provinciaal Admiraal, het gene men duidelyk gedeclareerd "had, dat hy als een Generaliteit!
Ofü-
Vrybuyt mogen uytvaren, fonder behoorlicke Commiffie van den Admirael Generael daer coe te hebben, ende dat fy den behoorlijcken eedt hier naer gefpecifioeert in de voorfz. Collegien gedaen.ende Attaché van denLieutenant Admirael in den Quartiere wefende verkregen, oock mede cautie fouffifant voor de felve Raeden voor haere hande-■ linge gheftelt fullen hebben , op pene van ghehouden ende gheftraft te werden voor Piraten ende Zee-roovers indien fy anders uytgevaren fullen zijn.
VI. Alle Oorlogh Schepen foo in dienfte .van den Lan- . de. als anders op Vrybuyt uytvarende, ende eenige Pry-. fen bekomen hebbende, fullen die fchuldigh zijn in te bren- ■ gen in eenige van de Steden ende havenen daer de Schepen i van Oorlogen, die de pryfen ghedaen fullen hebben , uyt- ■ gevaren fullen zijn, ten ware dat fy by contrarie Windt,, of door Onweder daer in verhindert wierden.
VII. De Lieutenanten van den Admirael, Raeden, en* • de generalijcken alle de Officiers in 't ftuck van de Admira-liteyt dienende, nochte de Overften , Capiteynen , af F andere Kn'jghfluyden te Lande dienende , en fullen op > Vrybuyt niet mogen reeden , nochte part ofte deel daer: in hebben, fonder expreffen confent van de Staten Ge--
VIII. Die voorfz Raden van der Admiraliteyt, fullen op> alle Havenen daer eenige Schepen ter oorloge ofte op Vry.. buyt uytvaren, elck onder haren bedryve alle goede ordre: ftellen , dat foo haeft eenige Pryfen in ghekomen fullen 1 zijn, de felve by eenige fpecialijck by haer te committeren , wel ende getrouwelijck bewaert mogen werden.
IX. Waernae fy fonder uytftel yemanden uyt den haren,, beneffens den Fiscael, ende Contrerolleur van de Vendu-• meefters van der Admiraliteyt fullen committeeren ende fchicken, om alle goede ordre te ftellen, dat de goederen daen in wefende, voorts wel ende getrouwelijck bewaert, ende: van 't geene doenlijck Inventaris daer van gemaeckt, of anders in Koffers, Tonnen of Packen wefende toe gefegelt
wor-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 147
: Officier, te weten, als Admiraal-Generaal, doen ; en exerceeren moest.
In conllderatie daar van heeft men dan by he£ idresfeeren der Provinciale Admiraliteits Inftructie
geen
;worden, fulcks 't felve gevoegeHjckft fel konneh gefchie. Iden. Ende voorts fonder vertreck in haere handen doert :over brengen alle de Lettragien, Certe-partyen > Brieven :ende anderiïnts by den Schepe wefende: Ende fullen uyt :de felve , ende 't gene fy meer van de Schippers ende IBootfgefelien by examinatie onder eedt fullen konnen Vernemen, procederen tot préparatoire informatie, de weld e !fy fchriftelijck aen 't Collegie fullen over brengen, om naer bevindt van der faecken Voorts ghedaen te worden foo be* hooren fal.
X. Ende fullen voorts geene der voorfz goederen ghö* loft mogen worden, dan in prefentie van den voorfz Con-
:trerolleur, ende een of meer uyt den Raede, nae dat dié ;goederen van importantie mogen wefen, die ghehouden i fullen zijn pertinenten Inventaris te maecken van alle '6 : geene gbeloft fal worden met goede ende verftandige declaratie van alle ende eenen yegelijcken Waren ende Koop:manfchappen daer in zijnde,ende oock van wat foorte,met iwat numbre ende mercken gheteyckent, ende 't gene meet itot verklaringe der felver fal mogen dienen, welckeh Inventaris fy gehouden fullen zijn aen 't Collegie over te I brengen, foo haeft als den felven ghemaeckt is. Ende fulllen die goederen gheloft zijnde in een wel verfeeckert Pack* ï huys gheleght worden, dat de felve in 't minfte niet ghe* 1 demanieert, verandert of veriteecken en worden, tot welc! ken eynde fy de fleutel met haer fullen nemen, ende in 't -Collegie over brengen. -
XI. Ende indien eenige ghereede penningen, Peerlen^ Gefteenten, Kleynodien, of ander Gout of Silver, ghe-
: munt of ongemunt, ofte eenige andere koilelijcke goede* : ren voor pryfe ende buyt in ghebracbt foude mogen worden, fullen al 't felve terftont toe fegelen, ende fohder uytftel alle die van den Rade daer over geroepen, ten minden in prefentie van 't meerendeel van hen, over tellen, wegen, ende pertinenten Inventaris ende declaratiö daer van maecken. wekken fy t'famen gehouden fullen K a m



148 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
geen zwarigheid gemaakt, om zich van de bepaliegen, by de voorfz..Inftructie van 1597gemaakt, veelal te bedienen, eu aan den Admiraal van Holland en West-Friesland eftectiveiyk het zelfde toe
te
zijn te onderteeckenen, ende fullen die voorfz Peerlen, Gstteenten, Kleynodien, ofte ander Gout of Silver,,gemunt of ongemunt, of yet diergelijcks koftelijcks, de welcke vervremdinge fubjecf. foude zijn, toe gefegelt onder behoorlijcke RecepifTe leveren ende beftellen ten Huyfe ende Comptoire van de refpective Ontfangers Generaels van der Admiraliteyt in dien Quartiere wefende, dewelcke aldaer fullen blyven berusten ter diffinitive van der faecke, om daer van ghedaen te worden foo 't behooren fal.
XII. By alle welcke onderfoeckinge ende loffioge van goederen, fo wanneer die gefchiet ter plaetfe der refidéntie van den Collegie van der Admiraliteyt refpective, ofte anders daer ontrent, dattet niet noodigh zy over Wateren te varen, ofte daerotn te vernachten, fullen die Fifcaels refpective haer mede prefent moeten vinden, om te beter van alles geinformeert te wefen.
XIII. Naer rapport van de voorfz eerfte Gedeputeerde, fal voorts (indien 't noot zy) gheprocedeert werden tot naerder ende fcherper informatie ende enqueft, 't zy voor 't geheel Collegie van den Rade, of eenige meer uytten Collegie daer toe te deputeren, of anderfins fal die vordere enquefte mogen op gehouden worden tot dat parthyen 't zy by monde of by ghefchrifte naerder fullen wefen gehoort, fo als 't felve- by de meeite ftemmen oorbaeilijck bevonden fal worden.
XIIII. linde op dat alle faecken te beter géëxpedieert ende in rechte ghevordert mogen worden, fullen die voorfz Collegien ten felven eynde fpecialijck deftineren ende toeeygenen drie dagen ter weecke, te weten, 'sMaendaeghs, ''s'Woenfdaegs ende Saterdaeghs, op welcke dagen fy an. ders niet handelen fullen dan de difFerenten ende gefchillen tufTchen parthyen op de faecken der Admiraliteyt vallende, ten ware datter geene cn waren dienende, oft dat die afgedaen waren, ofte dat den dienit van de gemeene faecken anders vereyfehte.
XV. Ende op dat geen noodeloofe lange Proceduyren
ghe-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 149
te kennen, het gene door Hun Hoog Mogenden aan denzelven van Generaliteits wege zeer wyslyk toegekend en opgedragen was. Zoo als men dit, duidelykheidshalve, overal heeftaangewezen by de
Artï.
gbehoudetï en werden van faecken die klaer ende liquide zyn, fullen die voorfz Raden alle differenten voor haerlieder vallende, eerft verbalijcken by partyen doen bedingen, ende fo het doenlijck is, de felve ftants voets, ofte anders, kortelijck decideren fonder forme van ordinaris procedure, ende en fullen niét toelaten by gefchrifte te' procederen, ten ware fy de faecke fulcx bevonden ghelegen te zijn, dat die bequamelijcken fonder fchryven niet gediffinieert fouden konnen worden, in wekken gevalle fy mede niet en fullen toelaten dat partyen voorder fchry. ven dan totter duplijcque incluys, ten ware fy merckelijcke redenen hadden waeromme anders foude behooren.
XVI. Sullen voorts die voorfz. Collegien op de voorgaende gedeftineerde dagen overfien ende examineren de Proceffen die voldinght ende gefurneert over gebracht fullen. wefen; ende de felven uytten indien 't doenlijck is, en indien niet, die yemandt van den Collegie in handen Hellen om die te examineren ende rapporteren, om daer nae ghetermineert te worden: Voorts mede de reeckenin. gen van de Vendumeetlers af nemen , -ende andere faecken handelen die de Admiraliteyt eygentlijck raecken, ende voor vallen fullen mogen.
XVII. Den Admirael Generael, fyrie Lieutenant, of prefiderende Raedt, fullen in alle deliberatien de opinien colligeren, ende felfs mede opineren, dan foo wanneer ten diffinitive gedelibereert fal worden, om te decideren eenige faecken van de Buyten ofte Pryfen in gebracht, daer in den Admirael fyne gherechtigheyt van denthiendan penningh foude competeren, fullen de felve faecken beflooten ende gediffinieert worden by die van den Rade alleene, ten minften van vijf in ghetale in abfentie van den Admirael, ende fijnen Lieutenant, ende fullen in't termineren van alle faecken, altijdts by overftemminge, de meeste voyfen ende opinien gevolght worden.
XVIII. Soo wanneer eenige' Zee-roovers ofte andere Vyanden van den Lande in gebracht fullen wefen, fal den
K 3 Lieu-



jjo Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Artikelen der Concept-Inftructie zelve. Terwyl rneii 'er voor het overige dit en dat heeft byge. voegd, het gene men meende uit den aart en natuur der zaake voort te vloeijen of van eene abfoln» te noodzaakelykheid te wezen#
En I
Lieutenant Admirael, indien hy by der bant is, fo veel mogelijck op alle Recht-dagen van de felve hem prefent vinden, ende inlonuerbeyt foo wanneer de Sententie diffi. ju'tive ghegeven fal woraen,
XIX. Gelijck hy>bem mede tegenwoordigh vinden fal I op de pronunciatie van alle andere diffinitive Sententiën i van importantie, raeckende de pryfen ii.ne gebracht, ten ! ware midts eenige ghewichtige verhindennge fulcks niet ! en konde gefchieden: ende fullen alle.de felve Sententiën j ghepronuncieert woiden op ten naein van den Admirael, ende die van den Rade van de Admiraliteyt.
XX. Die voorfz Raden en fullen noch onder deckfel van rapport-geit, noch anders , van extraordinaris befoignen parthj en yet mogen afeyffchen. noch nemen in eeniger manieren , maer haer laten ghenoegen ende te vreden houden met hare gagien,
XXI. Infgelijcx fullen die voorfz Raden foo wanneer eenige verkoopinge van buyt-goederen ghedaen fal zijn, ghedencken ende geenfints verfuymigh wefen te bevorderen, dat de Vendumeefters daer van ten largbiten in veerth:en dagen hare reeckeninge over leveren ten Burele van b den Rade.
XXII. Welcke fy terftont in 't Collegie, of anders (naer ! gelei'cntheid) by eenige uytten heuren fullen doen hooren , examineren ende fluyten, ende van't fuyver van dien de | repartitie van een yeders part ofte deel maecken, in der manieren hier naer volgende: Te weten, Dat't geene procédé; en fal van de goederen in gebracht by eenige Oorloghs-Schepen by particuliere op Commiflle t'haren koste toe gheruft: fullen voor eerft af trecken den vijfden pen- ! ningh voor de gherechtigbeyt van den Lande of ghemeene t faecke: Daer nae van de refte den thierden penningh voor den Admirael, ende het fwplus fal blyven ten profijte van *!e Reeders, Capiteynen, Officieren ende Bootfgefellen, §rft hun tg verdeelen nae cofturne, ofte foo anders nae de i
te-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 151
En wat eindelyk de Inftructie voor den AdmU raai Generaal der Unie aangaat, daaromtrent is men op dezelfde wyze te werk gegaan. Men heeft, zoo uit de voorfz. Commisfien van de Kapiteins en Ad.
mi-
refpective Contracten behooren fal; Ende het geene fuyvers veroveren fal van de goederen inne gebracht by eenige Oorioghs-Schepen tot kofte ende foldye van den Lande uyt geruft, fullen daer van voor al af nemen voor de gerechtigheyt van den Lande, oft gemeene faecke, de vijffeftendeelen , daer nae van de refte den thienden penningh voor den Admirael, ende 't gene als dan over blijft fal gaen tot een gratuiteyt voor den Capiteynen, Officieren ende Bootfgefellen, die voorfz Pryfen in ghebracht hebbende, onder hun te verdeelen naer ouder coftume , ten ware dat fpecialijck anders aireede geordonneert ware, of geordonneert foude worden tot afbreuck van den Vyandt.
XXIII. Sullen in 't hooren ende examineren der voorfz Reeckeningen gedencken, de felve mede te confereren tegens den Inventaris van de goederen in den Collegie over gelevert,ende neerftelijck onderfoecken of alle de parthyen van goederen daer in vermeit, verkocht zijn, ende in de felve Reeckeninge gebracht worden: Ende indien fy bevinden eenige daer van niet gereeckent te zijn, fullen van den felve goede notitie houden, ende inquireren waer die ghebleven zijn, om tot profijte ghebracht te worden van den geenen fulcks behooren fal.
XXI1II. Ende op dat by de verkoopinge van den buyt ende andere goederen , die verklaert fullen wefen ver-. beurt tot behoef van de gemeene faecke , de felve goederen ten hoogften pryfe werden gebracht, fullen de voorfz Collegien met voorgaende fpeciale kennifte de Capiteynen te Water toe laten, de voorfz goederen te koopen op afkortinge van haerluyden gagien: Ende infgelijcken die Commifen Generael, daer toe de felve Collegien voor foo veel noot zy, geauthorifeert worden mits defen.
XXV. Die voorfz Collegien fullen voorts refpective een yeder in fijn bedryve altijt getrouwelijck forge dragen, dat alle de Kuiten, Stroomen ende Havenen van de Geünieerde Landen, volgende de ordre die fal worden ghearrefteert in de twee Jaerlijcxe Vergaderingen van de Gedeputeerde K 4 deï



Jj2 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
miraals-Generaal der Unie, als uit de voornoemde Inftructie voor de laatstgemelde van den 27 February 1672, mitsgaders uit die voor de Collegien ter Admiraliteit dezer Landen van 1597, op de zorg.
vul-
der Collegien van de Admiraliteyt, in de welcke by over. ftaen van Syn Excell. gerefolveert fal worden hoe men ten dienfte der Landen ende Ingefetenen op de beveylingevan der Zee, ende 't beleyt van den Oorloge te water fal hebben te procederen, waer ende hoe veele Schepen van Oorlogen inde refpective Quartieren, foo we! op deStroorjien als ter Zee, fullen worden geëquipeert, ende hoe de felve fullen worden verdeylt ende ghebruyckt, ofte anders nae dat de voorvallende faecken vereyffchen fullen, met Schepen van Oorloge fulcks verfien worden ende blyven, als tot volkomen verfeeckeringe der voorfz Landen, Navigatie ende Trafficque der felver., oock mede om alle ongeoorloofde toevoer totten Vyanden ende andere verboden Havenen te konnen beletten, noodigh is, nemende nochtans altijdt goede acht, dattet Landt met geene onnoodige équipagiè ofte koften befwaert en worde,
XXVL Ende omme daer inne te feeckerder ten meeften dienfte van den Lande te handelen : Sullen die voorfz Collegien refpective altijt valte correfpondentie houden mette Staten Generael, ende Sijn Excell., ende foo de Staten Generael niet en fouden wefen vergadert met Sijn Excell. als Admirael Generael , ende v.olgende de Refolutie van den felven hen reguleren, fo wel in 't equipeeren of toeruiten, in 't verdeelen, in 't verleggen, in 'tafdancken, of opleggen der Schepen van Oorloge, ten ware den noot ende voorva'lende faecken niet toe en lieten de Refolutie, van de voorfz Staten Generael, ende van Sijn Excell. te verwachten : Behoudelijck dat fy doende eenige nieuwe e.quipagie , ofte eenige Schepen verleggende, gehouden fullen wefen de felve Heeren Staten Generael, ende Sijn Excell daer van terftont te verwittigen , mette redenen waer omme die verleyt ofte geëquipeert zijn, met goede declaratie >'an de Schepen, ende wat die kosten fullen, foo. ter Maent als van de eerfte equipagie. . XXVII. Aüe de penningen die in de Vereenighde Pro. yi&Uerj fullen procedeeren van Convoyen, Licenten, Con-



de Gebeurtenis/en in 1787enz. voorgevallen. 153 1
Vuldigfte wyze getragt op te maken, de wettige techten of werkzaamheden van den Admiraal-Generaal, zonder hem daar van iets te onnrekken; en men heeft ook alle deze Artikelen met de voorfz. Inftruétien pa$Jim bevestigd.
Ge-
fifcatien ende muitten ter oorfaecke van dien. mitfgaders van pryfen ende buyten te Water in komende of vallende, fullen blyven gheeygent ende ghedeftineert tot vervallinge van de koften van den Oorloge te Water, ei.de het aenkleven van dien, ende tot dien eynde in handen van de Collegien ter Admiraliteyt refpective geftelt worden ;;elijck de felve geftelt'worden mits defen, nadat die voorfz Inkomften in een yeders bedryve vallen fullen, fonder dat die tot eenige andere faken fullen mogen werden ghe liverteert: Ende op. dat de Heeren Staten Generael "an tijdt tot tijdt mogen hebbc.j goede ende perfecte kennilfj, tob wel van het inkomen als van de laften, fal ten langften by de Raden van der Admiraliteyt refpectivelijck voor de expiratie van de vierde Maent, aen de Heeren Staten Gene.' rael gefonden worden eenen perfecten ftaet, die fy op haren eedt fullen houden voor deuchdelick ende oprecht, van allen den inkomen ende laften ofte uytgeef in de voorgaende drie Maenden onder haren bedryve gevallen. Ende fal binnen drie Maenden nae de expiratie van elcke fes Maenden, voor den Heeren Staten Generael, of hare E.Gecommitteerden, gedaen worden by den Ontfanger Gene.rael van elck Quartier behoorlijcke reeckeninge ende bewijs , van alle inkomen ende laften van de voorgaande fes Maenden, ende indien by flote van de .felve Reeciieninge bevonden wort, dat in 't eene ofte ander Quartier meer ontfangen als uytgegeven is, fal het overfchot ter ordonnantie van de Heeren Staten Generael worden gekeert ende verftreckt aen den Ontfanger van het Q.iartier daer te kort ghekomen is: Ende foo verre bb'-en de betaütige. van het kort eenich overfchot is, 't felve fal gheiieert worden daer, ende fulcx als de Heeren Staten Generael fullen ordonneren, ende foo daer in 't generael te kort fouJe komen, fullen die Staten Generael datr op veifien nae behooren.
XXVIII. Ende in gevalle de middelen tot onderhouditv



154 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Gelukkig genoeg, zoo men door het een en arj. der aan de irjtentie der Heeren Leden van het Be» foigne zal hebben voldaan , en daar door tot het helpen effectueren der Commisfie in dezen eenige aanleiding zal hebben mogen geven!
N».
ge van den ftaet van der Admiraliteyt gedeftineert, niet en mochten vervallen die opkomende laften, niet mogende lyden eenigh retardement, fullen die voorfz Collegien refpective op de voorfz middelen mogen lichten op redelick intereft voor vier ofte fes Maenden ten hooghften, de fbmme van twaelf duyfent guldens, fonder dat fy 't felve mogen itereeren, dan met expreffen voorweten ende con. fent van de Staten.
XXIX. Aengaende het verbodemen van de goederen nae Vyanden Lande gaende, ende van daer komende, fullen die Collegien refpective doen achtervolgen 't gene tot noch toe dies aengaende in de refpective quartieren is gebruyckt, ende alfulcken vorderen ordre als namaels fey de Heeren Staten Generael daer op fal worden gemaeckt.
XXX. Die voorfz Collegien fullen mede refpective de kenniffe ende bericht hebben van alle queftien ende ghefchillen die binnen een yeders bedryve fullen komen te ryfen, ter faecke van de frauden ende overtredingen, foo fegens het Placaet ende Ordonnantie van den Convoyen code Licenten, als tegens alle andere Placaten geëmaneert ende ghepubliceert op 't ftuck van den uytvoer van Victualiën, Koopmanfchappen, ende Munitiën van Oorloge aen den gemeenen Vyandt, welcke faecken fy de plano ende fommarie fullen hebben te decideeren ende uytten, met Sententie condemnatoire oft abfolutoire, gelijck fy naer Inhouden van de voorfz Placaten fullen bevinden te behooren, fonder eenigh verdrach ofte compofitie daer over te maecken, of gedoogen dat by yemant ghemaekt worden.
XXXI. Sullen voorts mede neerftigh toeficht nemen, en. de beforgen, dat foo wel de Commifen Generaels, als andere particuliere Commifen van de Convoyen ende Licenten , midtfgaders oock de Cherchers, haer felven dragen ende reguleeren naer de Inftructie, Lyften ende Ordonnantiën hun refpective gegeven of noch te geven, ende



V
de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 15$
j^t. 1376, Concept-Inftrucïie, voor den Admiraal-GS' neraal van Holland en West-Friesland.
Art. I. De ftaat en waardigheid van Admiraal over Holland en West-Friesland zal, volgens de
Com».
de in den opheve der voorfz Convoyen ende Licenten eenen gelijcken ende eenparigen voet over al onderhouden, midtfgaders dat het Placaet op de voorfz Convoyen ende Licenten gemaeckt, oft nochte maecken, in alle fijne poinflen ende leden ftriftelijck achtervolght werde: Ende indien fy bevinden by eenige der voorfz Officieren eenich ghebreck ofte faulte van debvoir te zijn , ende dat fy haer niet fouden quyten naer behooren, fullen de felve terftont voor haer ontbieden, ende de oorfaecke van dien verftaen, ende daer inne voorfien, ende foo fy 't felve niet en konnen remedieeren, fullen terftont die Heeren Staten Generael, ende Sijn Excell. daer van adverteeren, omme daer inne verfien te worden.
XXX1L Ende om te beter verfeeckert te zijn van *t debvoir van de voorfz Officieren over den Convoyen ende , Licenten geftelt, fullen die Fifcalen in haren Quartiere in die gewoonte brengen ende houden, dat fy volgende hunne laft ende Inftru&ie alle Maenden, of ten langften thien dagen daer na, tot hen gekrygen allede reeckeningen van den Comptoiren onder haren ghefagh ftaende, van alle het gunt by de felve de Maent voorleden ontfangen of anders op gefchreven fal zijn.
XXX11I- Ende fullen als dan die Raden voorfz een oft twee uytten heuren fpecialijck deputeeren, die gehouden fullen wefen alle maenden poftponeerende alle andere faken, en le fonder eenigh uytftel, met affiftentie van den voorfz Fifcael, de felveReeckeninge te hooren, examineeren, mette Lyften ende over genomen billetten ende acquiten te confereeren, ende voorts te fluyten naer behooren, op pene fo 't gebreck daer van ware by de voorfz Ge. deputeerden, ende niet by den Fifcael, ende de Rekeningen binnen de loopende Maent niet over ghefonden en fouden konnen worden, dat de felvegebrekige Gedeputeerden gemulcleert fullen worden mette felve verbeurte die in 't fevende Articul der Inftruftie van de Commifen Geneis ' raels



ïjo Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Commisfie van de Heeren Staaten van den voorfz» Lande, in dato den 27 February 1766, bedienden bekleed worden door zyne Doorlugtige Hoogheid, Willem denvyfden, Prince van Oranje en Nas-
fauw,
raels t'haerlieder laffe gheflek is, welverftaende foo verre op de liquidatie van de Reeckeningen eenige fwarigheyt by henlieden bevonden wort, dat fy in dien ghevalle de felve fullen communiceren metten Generael die als dan daer wefen fal, ende daer nae met het Collegie, om daer op ghefa. menderhant verfien te worden, in conformitó van den Placaten, Lyften ende Ordonnantiën.
XXXIIII. Van welcke Reeckeninge de eene, te weten van den Contrerolleur, fy Iuyden by haer fullen behouden, ende 't fioth van dien alle Maenden pertinentelijck met goede diftinctie van den Comptoiren opteeckenen in een fpeciael regifter daer toe te maecken.
XXXV. Ende fullen daer en tegens mede pertinent Regifter houden van alle Ordonnantiën die by haer daer op gedepefcheert fullen worden, om daer by t'allen tyden den ftaet van de felve Convoyen ende Licenten te konnen weten.
XXXVI. Ende om alle confufie in defen te voorkomen, ende te gevoechelijcker ordre op de betaliuge van de voorfz Laften van de equipagie, ende 't geene daer van dependeert, te mogen houden : Soo fullen alle de penningen inkomende van de voorfz Convoyen ende Licenten: te weten, in den Quartiere van den Collegie van Zuyt Hollandt, by den Collecteurs refpective over ghebracht ende betaelt worden in handen van Reynier Arentfz. Ende die in den Quartiere van de Collegie van Amfterdam in.komen, fullen betaelt ende over gebracht worden in handen van Maerten Janfz Hoefyzer. Ende het inkomen over den Quartiere van den Collegie tot Hoorn of Enckhuyfen, in handen van Fredrick Symons de Jonge. Het inkomen over den Quartiere van den Collegie van Zeelant, in handen van Mr. Jacob Valck. Ende het inkomen over den Quartiere van den Collegie van Vrieflant, in handen van die alle de voorfz penningen als Ontfangers Generael , yeder van de Comptoiren onder haer refpective reforteerende, fullen ontfangen , ende apart daer van ghehouden zijn te
ver-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 157
fauw, Erf-Stadhouder en Kapitein-Generaal vandezelve Landen; mitsgaders, by opvolging, door Hoogstdeszelfs wettige descendenten in de Man. -nelyke, en, by gebrek daar van, in de Vrouwelyke
verantwoorden. Ende fullen de voorfz Collegien refpective op de felve mogen ordonneeren betaelt te worden de laCten foo voorfz is, elck in fynen bedryve vallende,welcke Ordonnantiën den voorfz Ontfangers in uytgeven haer lieder Reeckeninge geleden fullen werden , daer. ende alfoo 't behooren fal.
XXXVII. Ende ten eynde de voorfz Heeren Staten van tijdt tot tijdt mogen hebben goede ende perfecte kenniffe, foo van het inkomen als van de laften, fal ten langhiten by de Raeden van de Admiraliteyt refpectivelijck voor de expiratie van de vierde Maent, aen de felve Heeren Staten gefonden worden een perfeéten ftaet, die fy op haren eedt fullen houden voor deuchdelijck ende oprecht, van allen den inkomen ende lallen ofte uytgeef in de voorgaende drie Maenden onder haren bedryve gevallen, ende ' fal binnen drie Maenden nae de expiratie van elcke fes Maenden voor de voorfz Staten Generael, of hare Gecommitteerden, ghedaen worden by den Ontfanger Generael van elck Quartier behoorlijcke reeckeninge ende bewijs van alle inkomen ende laften van de voorgaende fes Maenden. • XXXVIII. Ende op dat voorts de voorfz equipagie ende 't geene daer van dependeert ten minften kofte beforght, ende de Landen by goede ende ghetrouwe opficht niet verkort en worden : Sullen de Collegien elck over haren bedryve ftellen foo veel Equipagie-meefters, ende tot alfulcke Plaetfen, als, tot volkomen bedieninge van den laft in den navolgenden Articule vervatet, noodich 'ende den Lande dienftlijck wefen fal, ende fullen op de felve terftont concipieeren voor yeder na de nature van den quartiere feeckere Inftructie , waer nae die voorfz Equipagie-meefters hun fullen reguleeren. Ende fullen de felve Inftructie, ten langhften binnen de eerfte Maent haer,der bedieninge,"ghehouden wefen aen den Admirael Generael over te fenden, om fyne goede meeninge daer op te verklaren.
XXXIX. Wekker voorfz Equipagie-meefters Ampt ende



tj8 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
jyke Linie; ingevolge de Refolutie van Hoogge* melde Staaten,in dato den 16 November 1747 3 iü maniere als daar by breeder is gelhtueerd.
Art*
de'Officie eygentlijck fal wefen, den Schepen van Oorlo,ge te beforgen van allen 't gene fy noodich fullen mogen hebben; op den koop , timmeringe , ende equipagie der felver goede ende ghetrouwe acht te nemen, dattet Lant in fyne conditiën voldaen, ende oock in de dach-gelden niet verkort en worde; alleGefchut, Wapenen en Materialen ter equipagie van den Oorloge dienende , wel ende .getrouwelijck te bewaren ende onderhouden, ende van de üytleveringe van dien te verantwoorden; ende voorts alles te beforgen dat d'uytruftinge van de equipagie te Water meer fal mogen vereyffchen; voorts mede te huyren ende beftellen alfulcke Schepen, als tot vervoeringe van eenige Soldaten, of tot de een of de ander exploict van Oorloge, noodigh fal mogen wefen i ende de felve des noots zijnde te voorfien van Vivres, fulcks henlieden by de Collegien refpective geordonneert fal worden.
XL. Èndealfboaen de getrouwigheyt, neerftigheyt ende goet debvoir van de voorfz Equipagie meefters den Landen ieer veel is ghelegen, fullen die voorfz Collegien refpective yeder in den fynen goede acht nemen, dat de felve hare Officie met alle ghetrouwigheyt, neerftigheyt enda forghvuldigheyt bedienen , ende indien fy eenigh ghebreck daer inne fouden bevinden in der beller maniere daer inne terftont verfien.
XLL Infonderheyt fullen de voorfz Collegien refpeftive deur die voorfz Equipagie meefters beforgen, indien eenige Schepen van Oorlogen de ghemeene faecke toekomende, af gedanckt ende op gelecht fullen mogen worden , die noch goet ende bequaem fijn om ter oorloge te gbebruycken, dat de felve met alle't Gefchut, Gewant, Zeylen, Anckers, Cabels ende ander ghereetfchap daer toe dienen* de, in goede reparatie elck Schips behoeften apart by malkanderen ghehouden ende bewaert worden foo veel mogslijck, om in eenen fubiten opkomenden noot terftont te konnen gebruycken.
XLII. Ende foo eenige Schepen op geleyt worden die onbequaem zijn om meer ter Oorlogen te ghebruycken,
f«l-



ie Gebeurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 139
Art. 2. De Admiraal van Holland en West-Friesland zal dienvolgende zyn aan het hoofd van de Zeemagt van deze Provincie, en over zulks prsïideeren in alle Vergaderingen van onze Raaden ter
Ad-
Art. 1. Dit Artikel is conform het laatst gedeelte van het ide Artikel en van het 1 i&e Artikel van de Inftructie van de Staaten Generaal voor de Collegien ter Admiraliteit dezer Landen, van 1597-
fullen de felve Collegien die terftont doen beneficieeren ende openbaerlij-ck verkoopen, met alle de gereetfchappen totter equipagie niet meer nut zijnde, fulcx fy ten meelien profïjte fullen bevinden te behooren, ten overftaen van twee van 't Collegie by den Vendu-meefter: Ende van de penningen daer van komende den Ontfanger Generael van dien Quartiere daer van doen verantwoorden ter naefter reeckeninge dat de verkoopinge gedaen fal zijn.
XLI1I. Die voorfz Raeden fullen mede goede acht nemen op ten innekoop van de Schepen, Gefchut, Kruyt, Scherp, ende andere behoeften voor de provifie van de equipagie noodigh wefende, ende ten felven eynde eenige uytten heuren fpecialijcken committeeren, om metten Equipagie-meefters, op de aggreatie van het geheel Collegie, den koop van dien te handelen ende befluyten : ende voorts mede beforgen, dattet Ammunitie-huys van alle dien voorfien blyve, en dat die voorfz Ammunitien foomenageerlijck als eenighfints mogelijck is uyt gedeelt mogen worden.
XL1III. Sullen oock mede van alle die voorfz Ammunitien die inne gekocht fullen worden, ende nu in voorraet mogen zijn, goede ende pertinente notitie ende regifter apart doen houden, omme dienvolgende de Equipagie-meesters van de uytleveringe van dien te doen verantwoorden.
XLV. Sullen terftont pertinenten Inventaris maecken van alle die Schepen, groot endekleyn, Galeyen, Jachten ende Schuyten der ghemeene faecke toekomende, die in een yeders bedryve tegenwoordig in dienfte zijn, ofte anderfints aen Landt liggende, met goede verklaringe van
de



160 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Admiraliteit, gefield of nog te ftellen, daar inne mede cp!- eeren, de ftemmen colligeeren, en met de meerdei heid van dezelven in alle voorvallende zaaken concludeeren; tenware, dat 'er ten defini-
tiven
de namen, ende ouderdom der felver, wat Capiteynen op de felve cominaiwlteei en^, 't Gefchut daer op wefende,'Schuyten, ende 'öoft'volck daer 10e beCoorer.de; ende voorts al het gee. e meer op de felve mach wefen, wel eken In» ventaris fy fe'rftot t aen den Heere Admirael Generael fullen over fer. '-.- .
XLVI. De ..o'-rfx Collegien fullen mede, fo veel in haer wefen fal',beforgen dat de Scheeps-Capiteynen, in dienfte van den Lar.dr . jnde, haer volle gfetal van Volck op hare Schepen hebben rrïogen, ren wekken eynde fyluyden foo dickmaejs fe'enïu$tëh oórbaer duncken fal by eenige i uytten Collegie fuliei deen monfteren . oft ten minden re- :viie van haer 1 ieder BooKvokk nemen, wekken volgende 'fy hun'de ordor.rrntit; van rwere mont-koden 'verleenen fullen. Ende tiwfieri eenige ghequetde ofte fiecke Bootfge- ■ feilen aen Landt ghebracht zijn, dié tot kode van den Lan- ■ de gecureert, ofte at.ders by raer felven onderhouden wor- • den, fullen de mont-koden van de felve afgetogen worden voor den tijdt dat die van den Schepe fullen zijn geweed,, ende fal het felve kod-gelt t'haerder onderhoudt aen Land I verftreckt worden.
XLVII. Sullen voorts gebeurende eenige betalinge van foldye aen het Boots-volck, 't zy in 't aen nemen, afdancken, ofte ondertuflchen; ghehouden zijn eenen ofte meer naer ghelegentheyt van tyden en faecken uytten beuren te deputeeren, die den Ontfanger Generael in dien Quartiere, of fynen Commijs, in 't doen der voorfz betalinge hooft voor hooft rffiiteeren fullen, ende erndelijcken toe fien dat 't Lant in de felve niet verkort en worden.
XLVI'H. Die Raden, Fifcalen, ende Secretarisfen van de voorfz Collegien, fullen ghehouden zijn hare fixe ende continueele refidentie te houden ter plaetfe voorfz, ende voorts alle dage te vergaderen, uyrgefondert de Sondagen ende Biddagen, des morgens van den acht uyren tot elf uyren, ende des naemiddaeghs van den dryen tot den fesfen: Dan indien eenige nootelijcke faecken voor vallen
daer



Re Gebeurtenis)en in 1787 enz. voorgevallen. 161.
tiven gedelibereerd zou worden, om te decideeren eenige zaaken van Buiten of Pryzen, het zy door 's Lands Schepen van Oorlog, of ter Vrybuie uitgevaren, ingebragt, waar in de Admiraal zyne gerechtigheid van den tienden Penning of anderszins
daer aen deü Lande gelegen is, dat eenige prompte Refó«' lutie daer op werde genomen , 't zy om in d'een ofte ander ooi t metten loopenden ghetyde of anders haeftelijcke advertentie te doen, oft anders met prompte middelen daer inne te verfien: En fullen die voorfz Raden vart den anderen niet fcheyden voor fulcks gedaen ende gheremedieert zy, 20 veel in hun is.
XLIX. Die Raeden van de Voorfz Collegien en frdlert uyte plaetfe haerder ordinaris refidentie nietmogen verreyfenofte vernachten, fonder voorgaende confent van den Admirael, ofte den Prefideerenden van den Collegie, endè ten fulcken tyde, dat deur hare abfentie de gemeene faecke, nochte parthye, geen fchade oft nadeel en lyde.
L. Alle Mandementen, Appoinétementen, Sententien, ende Ordonnantiën, die by den voorfz Collegien volgende den last defer Inftructie fullen worden verleent, gegeven, gemaeckt ende gearrefteert, fullen volkomen effect forteeren, ende realijcken ofte metter daet ter executie gheftelt werden, nae haere forme ende inhouden, by den Deurwaarders ofte Exploicliers daer toe te committëerén, fonder dat hem yemant daer van fal mogen beroepen ofre beklagen aen eenige andere Rechters, 't zy by appel, reformatie of anderfints. Behoudelijck nochtans, dat in Civile faecken, daer van de weerde van de goederen, volgendéde verkoopinge daer van ghedaen, excedeert de fommê vart fes honden gulden, 'Revifie ofte propofitie van erreur aen de voorfz Heeren Staeten Generael, oft daer de zelveniet pn fouden wefen vergadert, aen den Admirael Generael * binnen 's jaers fa! mogen verfocht worden, die welcke (de faecke voer 't Collegie de Sententie ghewefen hebbende fommierlijck geinfnueert wefende) fullen committée'-en feven Rechts-geleerden, of andere bequame Perfoonen, om met 't voor fz. Coilegie 't Proces te vifiteeren ende daër innö. te fententieei en , of de penningen van de goederen gekomen den gecondemneerden fullen behooren gereititueett te wor-
XVII. Deel. L den i
1



16*2 Verzameling van Stukhen betrekkelyk tot
zins zoude moeten hebben : in welk geval zoodaa» nige zaaken befloten en gedefinieerd zullen worden by die van de voorfz. Raaden alleen, in abfentie van den Admiraal zeiven.
Art.
den, of niet: Ende fal die Rendant ghehouden zijn foo veele penningen te configneeren , als by het voorfz Collegie fal worden ghearbitreert naer de grootheyt van 't Proces voor heure vacatiën, mitfgaders van de voorfz Adjoinóten, noodig te wefen.
♦NOTA. Defe tijdt is verandert in vier Maenden by Re'
folutie van den 26 Augujii 1624.
LI. In de voorfz Collegien en fullen geene faecken af ghedaen mogen worden,dan in de tegenwoordigheyt van 't meerendeel van de Raden, ten minilen van twee Provintien, ende en fullen geene diffinitive Sententien mogen be. fiuyten, dan ten overftaen van vyf Raden. Ende fullen alle faecken gerefolveert worden by pluraliteyt van ftemmen, ende dat ter ghewoonlijcker plaetfe daer de felve ordinaerlijck vergaderen, ten ware in noots faecken, ende dat de tijdt ende ghelegentheyt van de felve fulcks niet en mochte lyden.
LH. Die voorfz Raden fullen foo veel in hun is beforgen, datby den Secretaris van haren Collegie pertinente notitie gehouden werde van alle de befoignen ende depefchen die dagelijcx voorvallen ende gehandelt fullen worden, foo diffinitivelijck als anders, pf indien de Secretaris abfent ware, of in eenige andere befoignesbefigh, fullen de felve by eenen uytten heuren laten houden:ende fal dePrefldeerende Raedt alle dagen, voor het fcheyden van den Raedt, de notulen dien dage gevallen by den Secretaris doen refumeeren, ende fien of de felve volgende de meyninge ende refolutie van den Rade wel ende behoorlijcken op geteyc kent zijn, ende en fullen geene Refolutien geexecuteert mogen worden niet te boecke ftaende.
LUI. De gagien van de Gecommitteerde Raden van defe Collegien fullen wefen twee guldens 's daegs, boven huyshuyre , voor die gene die van wegen de Generaiiteyt, ofte van de Landtfchap ofte Stadt daer inne fy woonen, van
Huy-



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 163
Art -? Hy zalj in de voorfchteve Vergaderineen of Collegien prefent zynde, of ten minften zich bevindende ter plaatze, alwaar dezelven zullen worden gehouden» alle daar uit prrflucerende Ordres, ReglementenA&ens, Inftruchen en alle
Art. 3. Dit volgt uit het voorgaand Artikel.
Huvfmge niet en fullen «tefen verfien, te weten, in Ho landt van twee honden vijftien guldens 's Jaers, in Zeelandt drie honden, ende in Vrieflandt honden vijftich guldens 's Taers Dan foo wanneer fy by laft van de Staten, den Admirael Generael, ofte anders van den Collegie, buyten de nlaetfe haerder refidentie fullen vernachten, ende vaceeren tot vorderinge van den dienft van de gemeene faecke fullen boven dien ghenieten met haren Dieraef n faecken van den Lande twee guldens 's daeghs ende in faecken van parthyen drie guldens 's daeghs: Ende die revfen fonder Dienaer lullen % daeghs vijfthien ftuyvers min ghenieten, foo wel in de faecken van den Lande als van uarthyen. Ende worden die voorfz. Raden op haeren eedt vermaent, dat fy t'haerder ordonnantie geene noodeloofe reyfen oft vacatiën en laten gefchieden , nochte Gecommitteerden uyt feynden in meerder ghetal als noodich TOPfen ende den dienft van den Lande vereyffchen fal.
t Uil Die Raden van de Collegien fullen ftellen enda ™mmitreeren de Equipagie-meefters, Deurwaerders, Ver* dumeeE enBoden van de felve Collegien, midtfgaders oock die Cherchers in de refpective Quartieren, doch. met adws van de Commifen Generael aldaer in der tijdt wefende fo wanneer de felve fullen komen te vaceeren.
T V Ende foo wanneer de plaetfen van de Ontfangers r.ener'ael van de refpedive Quartieren, van de Fiscaels.; ?e«Srifen?Colle£teuts endeContrerolleurs, fullen kbmenS vaceeren , fullen de Collegien, alwaer fulcks valt. twed andere bequame Perfoonen nomineeren , ende die aen de voorfz Heeren Staten Generael prefenteeren, om een daet van te verkiefen ende te committeeren. ^



Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
verdere {tukken , welken geparapheerd behooren ce worden, parapheeren,en zorg dragen dat de exDe litie daar'van aityd prompcelyk en prasciefelyk eefchiêdel
ö Art.
' LVfc Sullen infgelijcks nominceren, ende Sijn Excell. als Admirael Generael prefenteeren, dobbel getal van Perfo in sn tót Capiteynen te Water, de gelegentheyt fulcks vereyüehende, om by Sijn Excell. een daer uyt gekoofen ende genomineert te worden: Behoudeüjck dat in de felva nominatie goet reguard fal worden ghenomen, pp de CapiS' ipn ende Officiers die lange ghecrouwe dienften hebben gedaen, ten ware dat fy hadden eenige andere merckelijcke redenen: Doch fal dies niet te min de felve Sijn Excel!, eenige Capiteynen,Tonder de nominatie, tot Capiteynfchap mogen advanceeren.
. LVII. De Ordonnantiën van betalingen, die by den voorfz Rade uytgegeven fullen worden, fullen moeten geteyckect /.ij 11 by drie van de voorfz Raden, metten Secretaris, ende norulen van Ra giftrata folio tali daer op geftelt, ofte by ghebreecke van eenige van dien, en fullen van geender waerden gehouden worden.
LVIH. Ende fullen in de voorfz. Collegien vooral voor. genomen ende afgehandelt worden de mseft treffende ende importeerende des ghemeeneLandts faecken, al eer eenige andere particuliere faecken gheproponeert ofte voor ghebracht fullen mogen worden. Ende indien eenige faecken voor komen , die yemant van den Rade fouden mogen raëckeh directelijck of indirectelijck, fo in reguard van haerluyder .perioon, als van haere Vrunden ende Magen, haerluydeii beftaendé in confanguiniteyt oft affiniteyt, ghe'ijck 't hier vooren Anlculo fecundo verklaert is, en fullen daer in niet mogen advyfeeren nochte jegenwoordich zijnop'tinftruee^ ren, delibereeren ofte befluyten van dien, maer uytter Kamere vertrecken ende blyven gheduyrende de deliberatie erde refolutie op ds felve faecke.
• LIX. Alle Commiffien, Ordonnantiën, Inftruftien, Brie. „ven en Je Depefchen, fullen genarapheert worden metten ■ vollen name van den Raedt preficieerende, ofte in fijn ab'feiitiè by een van de Raden , daer toe by 't Collegie te wrkiefen, die over de Refolutie gcweeft is: ende gbepa-
rapheert



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 165
Art. 4. Aan HooggemeldenAdmiraal, mitsgaders aan dé voorfz. Raaden, nevens denzelven wezeride, zal liaan de directie en het beleid van de voorts, onze Zeemaat, met al het gene dat daar aankleeft,
ge-
Art 4. Dit Artikel komt virtualiter , en mutatis mntandis , overeen met het i$fte en z6jle Artikel van de voorfz. Inftruttie.
rapheert zijnde, fullen dan voorts by den Secretaris van den Rade onderteyckent worden; ende de Dcpelchen, z,egel vereyffchende, fullen gefegelt worden metten Zegel
Va LX CDie voorfz Raden fullen belooven ende fweeren in handen van de Staten, of van den geenen die fy daer toe authorifeeren fullen, dat zy de Staten Generael van de Geünieerde Provintien, zijnde ende blyvende by de Ge, reformeerde Religie, houw ende ghetrouw fullen wefe,, datfyluyden de Heeren Staten Generael, den Heere Admirael Generael in harte bevelen conform haren laft en li> ftruftie fullen refpefteeren eride ghehoorfamen nae behooren- dat fy fonder faveur of aenfien van den Lande ot lerfoonen, of den Quartiere daer fy refideeren, in a 'es handelen , ende eenen yegelijck recht ende Juftitie fullen doen ende adminiftreeren naer behooren, volgende de Orconnantie ende Placaten gemaeckt, ende als noch te maecKen; dat fy direftelijck ofte indireótelijck nieten fullen reeden in eenige Schepen ten Vrybuyte uytvarende, nochte oock koopen ofte doen koopen eenige buyt-goederen, ofte Ordonnantiën, Actiën, Crediten ofte andere goederen, die de ghemeene faecke toe komen, ofte fchuldigh fal mogen wefen, nochte met yemandt part ofte deel in eenige van dien hebben ; Dat fy voorts niet en fullen ontdeden nochte reveleeren eenigecommunicatten, deliberatien oi.e Refolutien in den Rade vallende, die behooren fecreet ge. houden te worden, ofte tot yemandts naedeel fouden mogen- ftrecken, oock niemant particulierlijcken ten dienlte fullen ftaen, ofte aen vemant verbonden wefen, raecsende de faken van der Admiraliteyt, Convoyen ende Licenten, L 3 met'



166 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
gelyk ook de directie en het beleid van den Oorfog ter Zee, welke Hooggemelde Staaten genoodzaakt zouden zyn, of geraden vinden, te voeren ; onverminderd nogthans hunne Souvereine magt en
autho-
metten aenkleven van dien, nochte oock van yemant en fullen nemen ofte ontfangen eenige giften ofte prefenten; Dat fy mede direételijck ofte indireftelijk en fullen hebben eenige portie oft deel in eenige Pachten ofte Collecten van Convoyen of andere ghemeene middelen, nochte oock in eenige Ieveringe van Kiuyt, Scherp, Gefchut, Wapenen, Boter, Kaes, ofte eenige andere Vivres, Koopmanfchappen of Waren, die aen de ghemeene faecke verkocht fullen worden, ende voorts dat fy haer fullen reguleeren nae uytwyfen defer lnllruflie, ende nae haer vermogen alles fullen doen dat goede ende ghetrouwe Raden lchuldigh zijn ende behooren te doen.
NOTA. Den vierden Juli] 163 5- is dit Artijckel geredigeert in een Formulier van Eedt.
Het XXII Articul der veorenjlaande Inftruclte is veranderd by de volgende Aüe, noopende de gerechtigheyt van Syne Excell. als Admirael Generael. In date den eerften April 1602.
Die Staten Generael der Vereenighde Nederlanden, Gedelibereert hebbende op te Propofitie van wegen Syne Excell. noopende den thienden penningh van de'beuyten ende prinfen ter Zee ghedaen; Nae dat daeropghevifiteert ende geexamineert zijn verfcheyden Ordonnantiën by den Keyferen Maximiliaen ende Kaerle in de Nederlanden op te faecken van de Admiraliteyt ghemaeckt, ende eenighe andere in de Naegebuyre Koninckrijcken uytgegeven , mitfgaders alle 't geene geduyrende defen Oorloge alhier te Lande daer op is geo>-donneert, ende namentlijck feeckre Acte by den Grave van Leycefter in den Raede van State, in den Jaere fes en tachtentich uytgegeven, hebben verftaen ende verklaert, Al is 't foo, dat niet bevonden en wort, de Landen, Steden, ende Ingefetenen van de Vereenighde Provintien, onder de voorfchreve Keyferen, oft andere Princen der voorfz Landen fubject gheweeft te



de Geleurtenisfen in 17B7 enz. voorgevallen. 167
authoriteit, om zelfs zoodaanige Orde en Inftruc tien te geven, als Hoogstdezelven, des geraden vindende, zullen oirdeelen te behooren.
Art»
zyn oyt aengenomen te hebben de generale Ordonnantiën ende Placaten opte faecken van de Admiraliteyt, maer wel 'ex contrarien dat eenige der felver Provinciën hen daer jegens akijdts hebben geoppofeert, Dat van gelijcken 't gene geduyrende defen Oorloge in de faecken van de Admiraliteyt in de Vereenichde Provinciën, in t generael ofte particulier is gedaen, ofte geordonneert tot der Landen, Steden ende Ingefetenen belailinge, nochte jegens hare vry ende gerechtigheden niet en mach llrecken, ofta hen verder obligeeren, als fy voor den Rechten, vryheden ende welftant der voorfchreve Landen oorbaer bevinden. Dat fy nochtans, begeerende Syne Excell. oock in defen te believen, bewillight ende gheconfenteert hebben, bewilligen ende confenteeren mits defen provifioneelijck, ende alleenlijck voor Syne Excell. Perfoon, ende tot dat anders fal wefen gheordonneert, dat Syne Excell. onder de voorfz verklaringe fal volgen van de prinfen ende beuyten benoorden den Tropico Cancri, ende fonder den fel ven Tropicum gepalTeert te zijn, verovert, of te veroveren, ende voor goede prinfe verklaert, of te verklaren, by de Raeden van der Admiraliteyt defer Landen (de Schepen, Gefchut.ende Ammunitien van Oorloge uytgefondert) een eherecht thiendedeel, ende van 't gene over den voonz Tropicum Cancri verovert is, of verovert fal worden , een eerecht dertighfte-deel, alles foo van 't gene by de Schenen in dienfte der Landen wefende verovert is, of verovert fal worden, als van de Schepen den particulieren Ingefetenen defer Landen toebehoorende, fonder dat hier onder begrepen of verftaen fullen worden de prinfen die te Lande verovert zijn, of verovert fullen worden: Ende fal hier nae de vereffeninge ende voldoeninge aen Syne Excell. of fyne Gecommitteerden, by den Raeden van der Admiraliteyt gedaen werden. Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergaderinge van de voornoemde Heeren Staten Generael in 's Graven-Hage den eerften April is 1602. Was geparapheert, Lycklema, vt. Onder ftont gefchreven, Ter Ordonnantie van de felve Heeren Staten. Geteeckent, C. Jerjjcn. l> 4



168 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Art. 5. Ten dien einde zal dezelve Admiraal •met en benevens de voorfz. Raaden hebben de kennisfe» Judicature en Jurisdictie van. alle quse. ftfen en gefchillen, die tusfchen eenige Perfoonen van de Schepen van Oorloge dezer Provincie, den Lande dienende, zouden mogen voorvallen , of die op de beftelling van den Admiraal ter vrybuit zouden mogen varen , van alle misbruiken en misdaden (waar van de kennisfe en ftraffe den Kapiteinen niet zal competeeren) die by eenigen van dezelve Perfoonen zouden m gen worden gecommitteerd ; midsgaders over cic genen , welke van eenige zeeroveryen zouden worden betigt of agterhaald; ten einde over . alle dezelve Perfoonen en zaaken vonnis te wy. 'een en recht te doen, zoo als, ingevolge de Plakaaten en Ordonnantiën van den Lande, bereids gemaakt of nog te maaken , van rechtswege bevonden zal worden te behooren; zoo nogthans, dat misdaden buiten Scheepsboord gepleegd, en niet wezende Militaire misdaden, geflraft mogen worden by de Magiftraten, Officieren en Justicieren van de Steden of Plaatzen , in welker Jurisdictie dezelven geperpetreerd of zoodaanige delinquenten gevonden zullen worden. ■ Gelyk
de Admiraal en Raaden voornoemd invoegen, als by Art. 2., hier voren gemeld, ten opzichte van den Admiraal is geordonneerd, mede zullen hebben de kennisfe, Judicature en Jurisdictie over alle Buiten en Pryzen, die door de voorfz. Schepen van Oorloge, of anderen, by particulieren uitgerust, en op des Admiraals beftelling uitvarende, agterhaald en binnen deze Provincie ingebragt zullen worden. Zullende (*) alle Sententien, in alle de
voorfz.
Art. 5. Komt overeen met Art. 3. van de voorfz. In* Jtruclie.
' (*) Dit fchynt-t-e volgen uit den-aart der zaaks , als. mede uit Artikel 19 van de voorfz. Inftructie.



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 16$
voorfz. zaaken gewezen wordende, gelyk ook alle Actens, Ordres, Inftructien, en»., welken by den Admiraal en voorfz. Raaden zullen worden gegeven, worden gepronunciëerd engedepecheerd, op raam van Hooggemelden Admiraal en voorfz. Raaden.
Art. 6. Hooggemelde Admiraal zal ook, zoowel afzonderlyk als mee en benevens de voorfz. Raaden, hebben het recht van demonftering der Schepen, of van het Volk van Oorloge ter Zee, zoo meenigmaal als zulks ten dienfte van den Lande oirbaar zal worden gerekend, gelyk hy ook, zoo wel afzonderlyk als met dezelve Raaden, zal verplicht zyn, overal op alle Schepen en daar buiten te doen houden goede Wacht en Militaire discipline; voor te komen of te ftuiten alle foules, geweld of disordres ; en zorg te dragen, dat daar door niemand in zyne goederen, eer of leven eenig nadeel kome te lyden. (*)
Art. 7. Nog zal Hooggemelde Admiraal, meten benevens de voorfz. Raaden, getrouwlyk zorg dragen, dat alle Kusten, Stroomen, Rivieren en Ha» venen van deze Provincie met Schepen of Vaartuigen van Oorloge zullen voorzien worden, en blyven , als tot volkomene verzekerdheid derzelver Provincie, Navigatie, Commercie en Traficque van dezelve zal noodig zyn; midsgaders dat op de
voorfz.
Art. 6. Dit is meer, dan het geen aan den Admiraal Artikel 46. van de voorfz. InftruStie fchynt toegeftaan te zyn, en by Hem, zoo veel men weet, ooit geëxerceerd is.
(*) Dit laatfte fchynt te volgen uit des Admiraals Commisfie.
Art. 7. Dit Artikel is overeenkomftig met het i$fte Art. van de voorfz. InftruStie, en met het $de Ai t. van de InftruStie voor Mauritz van 1585. Grapt PlakaaU boek 3 Deel, p. 106.
L 5



170 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
voorfz. Kusten, Stroomen, Rivieren en Havenen niets onordentelyks bedreven worde, ofte de navigeerende Ingezetenen dezer Landen daar op eenig ongemak of verdrietlykheid werde aangedaan.
Art. 8. En om daar in te zekerder ten meesten dienfte van den Lande te handelen, zal Hooggemelde Admiraal, zoo wel afzonderlyk als te famen met de voorfz. Raaden, altyd vaste correspondentie houden met de Heeren Staaten van deze Provincie, en, in Hoogstderzelver abfentie, met Heeren Gecommitteerde Raaden; Hoogstdezelven refpeclivelyk, vooral in tyden van nood, informeerende van de fchikkingen en maatregelen, welken tot de voorfz. zekerheid der Provincie zyn geno. men, of zouden behooren genomen te worden; daar toe aan Hooggemelde Heeren Staaten in tyd» voorflaan het benoodigd getal Schepen en Scheepsvolkeren aan te nemen, gelyk ook om dezelven af te danken naar omftandigheden van zaaken, en zich voortsin het toerusten of afdanken en opleggen derzelve Schepen alleszins gedragen achtervolgende de Refolutie van Hoogstgemelde Staaten; midsgaders zelfs in het verleggen, gebruiken of verdeelen van dezelve Schepen , indien zulks door Hoogstdezelven anders zou worden bevonden te behooren.
Art. 9. De Admiraal zal over alle de voorfz. 's Lands Schepen op alle tyden, plaatzen en gelegen-
Art. 8. Komt virtualiter, en mutatis mutandis over een met Art. 16 van de voorfz. InftruStie van 1597-
Art. 9. Men vindt, zoo wel men weet, nergens, dat aan zyne Hoogheid, als Admiraal, eenig opper Militair bevel is opgedragen. In tegendeel komt de Charge van Admiraal, zoo in de Commisjie van Holland, als in de Injlrutlie van 1597 en in die voor Mauritz, 'er voor, als eene politieke qualiteit. Doch het komt nogthans niet onnatuurlyk voor, dat de Admi-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz, voorgevallen, ei¬
genheden voeren het opperst Militair bevel, zonder daar in eenigen tegenfland ofbeletzel te ontmoeten, direótelyk of indireftelyk, van wien zulks ook zoude mogen wezen; behoudelyk nogthans, dat dezelve Admiraal, zo wanneer Hoogstgemelde Heeren Staaten genoodzaakt zouden mogen worden of geraaden vinden, eenige na vale armade in Zee te brengen, zich het daadlyk commandement over dezelve armade niet zal mogen onderwinden, zonder hunne nadere last en fpeciaale autho, ifatie; ge]yk dezelve Admiraal daar en tegen, wanneer zoude mogen worden gelast eenige navale armade van Staat in eigen Perfoon in Zee te brengen en te commandeeren, zal gehouden zyn, naar te komen en te achtervolgen het geen by de Heeren, Hun Ed. Groot Mogenden Gedeputeerden enGevolmagtigden in dezelve Vloote, waar van de Admiraal altvd een integreerend Lid zal zyn, en dienvolgende daar onder mede Stem hebben, na ingenomen Advis van den Scheeps-Zee- Krygsraad, gerefolveerd en gedecreteerd zal worden; zullende tot Hoogst, deszelfs gerustheid en volkomene verantwoording deswegens van alle Refolutien , die by d< zelve Heeren Gedeputeerden en Gevolmagtigden zullen worden genomen, door dezelven, is 't doenlyk, nog voor de executie, en, indien de tyd het niet kan lyden,'zoo baast het zelve gevoeglyk kan gefchieden, gegeven worden fchriftelyke Acte, geëxtendeerd in goede, klaare en duideiyke termen.
0 Art.
miraal in het generaal het opper Militair bevel over de Schepen en Vloten binnen 's Lands kan voeren.
Behoudelyk nogthans enz. Dit is conform aan de bepaling of het Formulier van Hun Hoog Mogen, den voor den Admiraal-Generaal, te vinden in het Groot Plakaatboek 3 Deel, p. 115. col- 1.
Gelyk dezelve &c. Conform het formulier van luftruttie. voor den Admiraal-Generaal in het Groot Plakaatboek 3 Deel, p. 115. Art. 4-



172 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Art. ic. Hy zal tot een teeken van zoodaanig oppersc Commandement het recht hebben, om op. alle tyden, plaatzen en gelegenheden te voeren den Wimpel boven de Vlag, dienvolgende door alle Schepen van Oorlog, het zy afzonderlyk, het zy in Vlooten by eikanderen zynde, met een- entwintig fchoten gefaltieerd worden; gelyk ook voorts moeten genieten aile Militaire honneurs, zoo te Water als te Lande, die daar aan verder zyn verknogt.
Art. u. De Admiraal zal, met advys van de voorfz. Raaden, het recht hebben, om by vaou ture of anderszins, wanneer de omftandigheden van tyden of zaaken zouden vorderen dat iemand daar toe wierd aangefteld, aan Hooggemelde Heeren Staaten voor te dragen een Nominatie van drie Perfoonen, zoo tot Luitenant-Admiraal, Vice-Admiraal en Schout - by - Nagt, om daar uit een door Hoogstdezelven te worden gekozeD. Zullend" aaa de genen, die alzoo in eene der voorfchreVen Q_'Jaliteiten zullen worden geëligeerd, door Höog.^e-
mel.
Art. 10. Dit Artikel heeft mm gemeend, dat volgde uit den aart der zake, fchoon men niet heeft gevonden , dat zulks ergens aan den Admiraal gedejereerd is.
Art. 11. By het I Art. van de InftruSlie voor den. Admiraal-Generaal (in het Groot Plakaatboek 3 Deel, p. 115.) wierd dc aanftelling van Vlag-Ojftcierenvonr behouden aan de Heeren Staaten der refpective Provinciën. Men heeft ook nergens gevonden, dat hem dit. recht ooit of ooit opgedragen is. In de Inflrutlie van. 1597 word daar van geen woord gefproken. In 1784 is zelfs door de Stad Dordrecht eene propofitie gedaan, om het récht vak zyne Hoogheid wegens de aanftelling. van Vlag-OJftcifren te onderzoeken. En het Pree advis van de Gecommitteerden ter Admiraliteit, exhibitum ,den 2 April 1784, toont genoeg, dat men daarvoor
.. niets



de Gebeurtenis/en in 1787 ent, voorgevallen. 173
melde Staaten Commisfie U forma worden gedepecheerd, op welice Commisfie dezelven zullen verplicht zyn, den óéd, hier na volgende gefpecifi. ceerd, ia Hoogstderzelver handen af te leggen;
ea
niets anders heeft veten te alle ge er en, 'dan de pos fes/ie (*■) Men meent derhalven, dat de gehele 'óucsstie, door de in hetne-emjhiar.de Artikel voor gefielde modificatie, de part óc d autre, zou kumien worden opgeruimd, en de zaak op eene hiilyke- wyze worden bepaald'.
(*) Wy laaten die ftukken hier mede volgen:
Extracl uit de Refolutien van de Heeren Slaaten van Hollanden West-friesland, in Hun Edele Groot Mogende Vergadering genoomen, ep Woensdag den 18 February 1784.
Pv refuiTuJe en tot afkomst op.heden, volgens Hun Ed : Groot Mogende Refolutie van den 23 December laatst*et ; den, gedelibereerd zynde op de propofitie door de Heeren k Gedeputeerden der Stad Dordrecht, den 10 September 1 daar teVooren, ter Vergadering van Hun Ed. Groot Mol gende geuaan, om in eene befoigne te examineeren, wien 1 eteehtfyk kan worden gezegt het recht van aanftelling van , miOfficieren, onder eet resfort van de Collegien ter Admirali. 1 ten o'men deeze Provincie rfuleerende, wettig te competeeren, l ten de Vergadering daar op gediend van derzelver Confide' 1 ratien en Advis, en word inmiddels den Heer Raad-Pen fiooaïfs verzogt, omaan Zyne Hoogheid den Heere Prince
■ van Oranje, Admiraal Generaal deezer Provincie, van h<t
■ voorfz. befoigne kennis te geeven, met verdere byvoeI ging, datHunEd. GrootMogendeverwachten, datHoocst. . dezelve Provifioneel, en hangende het voorfchreeven on! ^rf,0ek,: Kgee"e7,;!S Officieren, onder het resfort van de
Hollanaiche Collegien ter Admiraliteit, zal aanfleUen im mers en in allen gevallen, niet dan met Communicatie van en de concert met Hunne Ed. Groot Mogende.
Be



174 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
en op dezelve te verzoeken de attaché van den Ad. miraal, en de regiftrarie in het voorfz. Collegie, midsgaders in zoodaanig ander Collegie van Admiraliteit, binnen deze Provincie reiideerende, als
waar
De Heeren van de Ridderfchap en Edelen hebben deConchifie van het tweede Lid der voorfchreven Refolutie gecontradiceerd, en daar tegen wel expresfelyk geprotefteerd.
Aanteekening van de Stad Delft.
De Heeren Gedeputeerden der Stad Delft hebben gedeclareerd, dat de Heeren Hunne Principaalen, in achting genomen hebbende, dat 'érgeenpericulum in nma was, ten aanzien van het aanftellen van Vlag Officieren, Hun gelast hadden, om zich met de Propofitie van de Heeren Gedeputeerden der Stad Dordrecht, zoodaanig als dezelve was leggende , te conformeeren , met dien verftande nogthans, dat de Heeren Hunne Principaalen van gedachten waren, dat het te decerneerene Befoigne zoo fpoedig doenlyk, en wel uiterlyk binnen den tyd van zes weeken, behoort te worden gehouden, ten einde van dit werk, zoo draa mooglyk, eene afkomst zoude kunnen worden gemaakt.
Zes Steden zien de Conclujie van het tweede Lid aan.
De Heeren Gedeputeerden der Steeden Rotterdam, BrieIe Enkhuizen, Edam , Monnikkendam, en Medemblik hebben verklaard, in de Refolutie omtrent het tweede Lid der Propofitie niet te hebben geconfenteerd, en dus da Conclufie aan te zien.
Accordeert met voorfz. Refolutie.



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 175
waar onder dezelve Perfoonen zullen mogen resforteeren.
Art. 12. En wat aangaat de Kapiteinen van Oorloge te Water, zal by vacature van eenige derzel-
ven,
Art. 12. Dit is conform aan het ^6jle Art. vande Inflrutïie van 1597 en voords conform het ide Art. van het voorfz. Formulier, in het Groot Plakaatboek 3 Deel, p. 116. behalven dat men daar de Commisfie op naam van Hun Hoog Mogenden wilde gegeven hebben, mitsgaders , dat zy voor den Prcefident van Hun Hoog Mogenden be-éédigd wier den.
ExtraU uit de Refolutie van de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland in Hun Ed. Gr. Mogende Vergaderinge genomen op Woensdag den 25 February.
De Raadpenfionaris heeft ter Vergadering gerapporteerd, dat by, in gevolge en ter voldoeninge van Hunner Ed. Groot Mogende Refolutie van den 18 dezer lopende maand, zich by Zyne Hoogheid den Heere Prince Erfftadhouder had vervoegd, en aan Hooggemelde Zyne Hoogheid met Communicatie van voorgemelde Refolutie en van het daer by gedecerneerde befoigne tot onderzoek van het wettig regt van aanftelling der Vlag Officieren onder het resfort der Collegien ter Admiraliteit binnen deze Provincie reiideerende, had te kennen gegeven, het verlangen en de verwagting van Hun Ed. Gr. Mog., dat Hoogstdezelve provifioneel en hangende het voorfz. onderzoek geene Vlag Officieren onder gemelde Collegien zal aanftellen, immers niet dan met Communicatie van, en de Concert met, Hun Edele Gr. Mogende, en dat Zyne Hoogheid daar op aan hem Raadpenfionaris mondelings had toegevoegd, en voorts fchriftelyk hadde doen geworden, het navolgend Antwoord.
Zyne Hoogheid, ter voldoeninge aan de intentie van Hunne Ed. Gr. Mogende, provifioneel geen Vlag-Officieren



■170" Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
ven, of wel in cas eenigen op nieuws zouden moeten worden aangefteld, door het zelve Collegie een .Nominatie van twee Perfoonen voor ieder worden geformeerd, en aan den Admiraal worden toege;
zon-
ren onder het resfort van Hollandfche Collegien ter Admiraliteit, zullende aanftellen; immers, en in alle gevaiien, niet dan met kennisfe en overleg van Hun Ed. Groot Mogende, vertrouwt teffens vaste! yk, dat 'er na een volledig onderzoek geene de minfte difficulteit zal overig blyven, om het voorfz. regt van aanftelling der Vlag-Officieren onder het resfort van de Collegien ter Admiraliteit binnen ■deze Provincie, als aan den ftaat van Admiraal Generaal verknogt, door Hoogstdezelve in die qualiteit mede by aanhoudendheid te laten exerceeren, even gelyk het zelve door Zyne Hoogheids Predecesfeuren te voren al.toos, zonder interruptie of Conditie, was geëxerceerd, en aan hem by Hunne Edele Groot Mogende, zo door het doen van inftantien tot dusdaanige aanftellingen als ander» zins, te meermalen duidelyk is toegekend, 's Hage den 25 February 1784.
(was geteekend)
W. Pr. van ORANGE.
Pmadvys van de Gecommitteerden ter Ai* miraliteit, op de Refolutie Commisforiaxl van den 18 February 1784, tot examinatie van het wettig regt tot het aanftellen van Vlag- Officieren onder de Admiraliteit? - Collegien.
Exhibitum, in 't Befogne den 2 April 1784..
Zouden van advife zyn, dat, onverminderd het fouvereiti recht van Hun Edele Groot Mogende, waar over men niet weet, dat ooit eenig bedenken veel min conteftatie is gevallen, de faculteit en macht, of het regt van aanllelling van Vlag-Officieren, onder het Resfort van de CollegieT ter Admiraliteit, aan Zyne Hoogheid, den Heere Prince van Orange, fchynt te competeeren.
Dat



de Gebeurtenisfen in 1787 enz. Voorgevallen. T77
Köïiden of geprefenteerd,,welken mids dezen worde gedefereerd her. recht en de bevoegdheid, om daar uit de Electie van de voorfz. Kapiceinen te doen, zonder dat dezelve daar nogthans buiten zal mogen
gaan,
Dat men wel geene expresfe delegatie heeft gevonden * waar by dit regt aan Hoogstdenzelven , of aan de Princeri. Hoogstdes zelfs PraeJecésfeuren, met uitdrukkelyke woor.■den is opgedragen, maar, dat bet zelve ftüzwygsnde en zakelyk aan de Heeren Admiraalen, of Admiraals Generaal van Holland, in der tyd, fchynt te zyn gedefereerd; althans zoodaanig by Hun Édele Groot Mogende te zyn goedgekent, dat het boven allen twyffel kan worden geftelt, dat het gebruik daar van door de Heeren Admiraaleri in der tyd als wettig moet worden geconfidereert.
Dat als men de Ordonnantiën, op de Admiraliteit der Nederlanden en op de Zeevaart, gemaakt door Maximi» liaan Roomsch Koning, en zyn Zoon Philips AartsHertog van Öostenryk, en by Keizer Karel, den 8. January 1487, en den 27 December 1540, te vinden in heé Recueil van de Zeezaaken III. Deel, gade flaat; men genoegzaam aanleiding krygt, om te denken, dat het. regt van aanftelling van Vlag-Officieren,.zoodaanig het Caracter van Admiraal was geattacheert, dat met delatie.van dié hooge Charge» het voorfz. regt moest worden verftaan teffens ppgedraagen te zyn aan dien geenen^ die 'er mede bekleed was, en dat geen verdere expresfe delatie van dat regt vereischt wierd» of te pas kwam,, zoo min als omtrent andere Regten, Prasëminentien, en Gerechtigheden in dë voorfz. Ordonnantiën geciteerd, die voor zoo verre zy federt niet expresfe zyn veranderd, nog ten huidigen dage» den Admiraal of Generaal volgen; dat althans by de voorfzi Ordonnantiën werd gevonden, in Art. 11 en 12, na daé reeds te meermaalen was gefproken van den Admiraal ërt zynen Luitenant; dat daar by word geordonneerd< dat dë A lmiraal zoude vermogen te maaken een Luitenant of Stadhouder, en ook meer Luitenants of Stadhouders, zyndë wit Art. 21 en 22.blykbaar, dat de voorfz. Luitenants of Stadhouders niet alleen waren Officieren van Juftitie, maaê bok in Zee dienden, en dus Vlag - Officieren waren. ,
Dat ten minften zeker is, dat de Heeren Admiraaleri iri
XVÏI. Dëelj " M dör-



178 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
gaan, ten dien effecte, dat die genen, die door den Admiraal tot de voorfz, Kapiteinfchappen zullen worden verkozen en aangefteld, derzelver Commisfie daar toe zullen ontvangen van den Admiraal,
doch
der tyd, het zy voor, het zy na, de afzweering van de Graaven, dit regt van aanftelling van Vlag-Officieren, onder het welnemen van den Souverein, eerst Graven van Holland, en daar na Hun Edele Groot Mogende, hebben gebruikt.
Want dat, welke recherche daar ook is gedaan, aan de Gecommitteerden geene andere Commisfie van eenig Vlagofficier, in tyden wanneer de Provincie een Stadhouder en Admiraal Generaal had, zyn voorgekomen, als die door Hoogstdenzelven waren gegeven, en zulks van de oudfte tyden af.
Dat reeds in den Jaare 1579, de Notulen van Holland getuigen, dat op den 2 April Traótement of Solciy is toegelegd aan C. Dirjcs, by Zyne Excellentie gefield en Voorzien van Commisfie tot Vice-Admiraal van Holland, onder den Admiraal, wegens Zyne Excellentie, Jr. Jan van
Duiven voird en. Dat, zoo het bedenkelyk mogt
weezen, of Zyne Excellentie aldaar als Gever van de voornoemde Commisfie voorkomende, zulks heeft gedaan in eene andere qualiteit, dan van Admiraal van Holland, uit de Notulen van de Vergadering van Hun Edele Groot Mogende van den 18 February tot den 20 Maart 1603 blykt, dat de Heer van Otoam, by Zyne Excellentie, naBientlyk Prins Mauritz, die nooit hooger qualiteit, dan van Stadhouder, Capitein Generaal ,en Admiraal heeft gehad, in plaats van den Heere van Warmond, tot Luitenant Admiraal van Holland en West-Frieslande zoude worden gecommitteerd.
Dat, behalven veele andere, gevonden word de Commisfie van Prins Mauritz voor Don Rodrigo de Cordua als Vice-Admiraal, van den 16 April 1604. Die van den zei ven Heere Prince, voor Lambert Hendrik, ge* zegt Moy Lambert, als Vice-Admiraal, van den 6 Mey 1624.
Dat Jonkheer Willem van Nasfau, Heer van la Lecq, den 25 Juny 1625, ter Generaliteit heeft geprefenteerd
Com-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 173»
doch dezelve zullen moeten prefenteeren en doed regiftreeren in het voorfz. Collegie, en aldaar op dezelve Commbile afleggen den ééd daar toe ltaande, en hier na uitgedrukt.
ArÊ*
Commisfie, hem door Zyne Excellentie gegeven den Juny 1626 tot Luitenant Admiraal over de Quartieren} resforteerende onder de Collegien ter Admiraliteit in Holland en West-Friesland, mede geregistreerd by het Collegie ter Admiraliteit op de Maaze.
Dat Prins Fredrik Hendrik den 20 April 1628 Corü; misfie heeft verleend aan Jasper Liefhebber, tot Vice*
Admiraal; den 27 October 1637 aan Maerten Har-
pertz Tromp, tot Luitenant Admiraal provifijneel voor een jaar, en uader den 9 December 1638. tot wederroeping toe, en den 7 December 1639 ongelimiteerd.
Dat Prins Willem II nog nader aan den zeiven MAërten Harpertz Tromp op den 18 Maart 1647 beeft ver* leent Commisfie, als Luitenant Admiraal over de Quartieren, gefield onder de Collegien ter Admiraliteit in Holland en West-Friesland, met byvoeging, dat de Commisfie aan hem den 7 December 1639 in die qualiteit verleend* was geëxpireerd. En dén 9 April 1647 aan Witte Cornelis de Witte als Vice - Admiraal, die reeds Commisfie had van 30 December 1639
Dat Prins Willem Hendrik insgeiyks, by vernieuwing, Commisfien heeft verleend aan Michiel Adriaenï de Ruiter, als Luitenant Admiraal Generaal, en als Luitenant Admiraal Generaal over de Qaartieren gefield onder? de Collegien ter Admiraliteit in Holland en West-Fries" land, in datfs.21 February en 5 Maart 1673, en aan Aart? Jansz. van Nesch, als Luitenant Admiraal, den 28 Aprti 1673, terwyl deze beide Officieren reeds hadden gehad Commisfien van Hun Ed. Gr. Mog. zeiven, in dezelve qua* liteiten, indatis 11 Augustus 1665 en 24 February iöóSf behalven menigvuldige laatere Commisfien by denzelverï Heere Prince verleend ^ te-lang om hier te melden, terwyl uit de opgenoemde Commisfien teffens kan blyken( hoo zeer de voornoemde Princen het, onder welnemen, eri zonder Contradtftié van Hun Edele Groot Mogende, hebhen geconfidereerd te weeién haar eigen wsuig regt ofli
M 2 Vlag-:



ï8o Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Art. 13. Voorts zullen de Commandeurs of Kapitein-Luitenants , de Luitenants, zo eerfte als tweede, Cadets of Adelborften enz., mitsgaders alle verdere Scheepsvolkeren door het Collegie van
Ad-
Art. 1 ^. Alle deze Perfoonen of quallteiten zyn tot hier toe altyd by de Collegien aangefteld.
Vlag-Officieren aan te ftellen; dat zy niet alleen alle, on« afgebrooken, de aanftellingen gedaan, en de Commisfien verleend hebben, maar ook die Commisfien gelimiteerd aan tyd, en tot herroepinge toe, als daar van volkomen meester zynde, maar ook de Commisfien van hunne Prtedecesfeuren, en van Hun Edele Groot Mogende zeiven, hebben geconfidereerd als vervallen, door haare aanftellingen tot Admiraal Generaal; even gelyk Hun Edele Groot Mogende den 24 Maart 1702 in deliberatie namen, hoe, vermits het affterven van Zyne Majefteit van Groot -Brittannien als Admiraal Generaal, te Procedeeren met de Commisfien van Luitenant Admiraals enz.; en den 25 daar aan volgende, de Commisfien als wettig gegeven houdende, verftonden daar aan een vernieuwde kragt te geven. Terwyl het onnoodig fchynt, alhier van de Commisfien, door Zyne Hoogheid en deszelfs Heer Vader verleend, te gewagen, aangezien door de bovengemelde voorbeelden, die met andere zoude kunnen worden vermeerderd, genoegzaam confteert, hoe alle Princen van Orange van het Regt van aanftelling van Vlag-Officieren gebruik hebben gemaakt. Maar dat deeze posfesfie niet weinig gefterkt is, en geconfidereerd kan en moet worden als een regt, door Hun Ed. Gr. Mogende niet ftilzwygende, maar volledig, erkend en gewettigd, wanneer men gadeflaat, dat Hun Ed. Gr. Mogende den 3 Mey 1627 op aanmaning van Zyne Excellentie, eenige Heeren Gecommitteerd hebbende, om met Zyne Excellentie in communicatie te komen, op het ftellen en verkiezen van een of meer ViceAdmiraals in Holland en Westfriesland, op derzelver Rapport den 24 Juny daar aan volgende vastgefteld hebben,
dat



de GebeurtenisCen in 1787 enz. voorgevallen. 181
Admiraal en Raaden worden aangefteld, en voor het zelve doen den ééd daar toe ftaande.
Art. 14, Geen van 's Lands Schepen van Oorloge zullen mogen uitvaren, zonder behoorlyke Com-
mis-
Art. 14. Te weten, de P~lag-Officieren zouden hunne Commisfien moeten ontvangen van de Staaten, de Kapiteinen en Commisfie- Vaarders van den Admiraal, de Kapitein-Luitenants, Luitenants, enz., van Admiraal en Raaden of het Collegie van Admiraliteit.
dat zouden worden gefteld drie Commandeurs te Water, één van de Maaze, één van Amfterdam, en één uit NoordHolland, en daar toe eenige Perfoonen voorgeflaagen zynde, den 7 July, op het rapport, dat Zyne Excellentie gaarn zoude weeten, of de Intentie van Hun Edele Groot Mogende Vergadering was, dat hy het zelve zoude mogen afdoen uit de Perfoonen, hem aireede voorgeflaagen, hebben verftaan, dat Zyne Excellentie daar inne eindelyk zoude moeten disponeeien uit de Perfoonen hem ter hand gefteld, of andere door hem daar by te voegen, en zoude gelieven te letten, dat deze Commandeurs haar rang, als Vice-Admiraals mogten volgen, alzoo Zeeland een ViceAdmiraal had; en dat Hun Ed. Groot Mogende den 16 Oc,tober daar aan, insgelyks eenige Leden gecommitteerd hebbende, om met Zyne Excellentie in conferentie te komen, .op den voorflag van een Luitenant Admiraal van Holland, en den 17 December daar over gedelibereerd hebbende, den 11 Maart 1628 refolveerden, dat de Leden alle mooglyke devoir zouden doen by Zyne Excellentie, ten einde van een Luitenant Admiraal van Holland ende Vice-Admiraal., of ten minften een extraordinaris Commandeur op het toen aanftaande Exploict, te worden voorzien, en den 1 Augustus 1628, het verzoek van den Collonel Grenier tot recommandatie aan Zyn Excellentie by de Provincie afflaande, hebben verftaan, in generaale termen by Zyn Excellentie te doen aanhouden, om van het committeeren van een Luitenant Admiraal een einde te willen maaken; en M 3 de-



j82 Verzameling van Stuiken betrekkelyk tot
Srjisfie van Hooggemelde Staaten of van den Admi- ■ raai af/.onderlyk ' of van Admiraal en Raaden, en i zonder dat de Commandanten derzelver Schapen i den behoorlyken ééd, hier vooren gefpecificeerd, ,
in 1
dezelve inftantiè den 9 Augusty hebben doen herhaalen; ; •en wanneer Zyne Excellentie het zelve, volgens het ge. j rapporteerde van den 9 Augusty, dilaveerde, zig hebbea j Vergenoegd, met den 5 December 1628, Zyne Excellen- > tie nogmaals ferieuslyk aan te maanen, om een Luitenant i Admiraal van Holland aan te ftefen en eindelyk den 15 ; Maart 1629 te refolveeren, om het ftellen van een Luite.f nant Admiraal van Holland van Zyne Excellentie af te : wagten; alles duidelyk aantoonende, dat Hun Ed Groot.I Mogende nu in het 'volle bezit van de Souverainiteit zyn- • de, het recht van aanftelling van Vlag-Officieren, zonder 1 onderfcheid, aan haaren Admiraal toekenden, en als ftü-■ zwygende gedefereerd hielden, niet alleen, maar ook ini dien tyd hebben verkoren , liever twee jaaren door te brengen , met aan te houden om een Luitenant Admiraal van" ■zvn Excellentie teobtineeren, als eenigen inbreuk te doen pp de Rechten, aan den Heer Admiraal gedefereerd, o'fj van haare Souveraine magt eenig gebruik te maaken tot het t aanftellen en committeeren van een Luitenant Admiraal,,, zonder tusfchenkomst van Zyne Hoogheid; daar mede del ïeb'e dan niet weinig hebben gewettigd het recht van Zynq : Hoogheid tot de aanftelling van Vlag-Officieren. • Dat een diergelyk geval, en gedrag van Kun Edele Gr. Mogende in een weinig andere termen, wederom heeft ge»], êxreerd : wannéér in 1635 goedgevonden zynde tegeiss den 1 Vice-Admiraal Quast te doen procedeeren, Hun Edele: Groot Mogerde het oog lieten vallen op den Perfoon van 1 Maerten Harpertz Tromp, en denzelven verzogten hema als'Vice-Admiraal te laaten gebruiken, en. toen deze'ï zulks excufeerde, daar over het Advis en de Confideratien 1 van Zvne Excellentie deeden vraagen, met dat gevolg, dati Zyne Excellentie, zulks ftellende aan de verkiezing vana Hun Edele Groot Mogende, eene Afte van Commisfie met I ópen naam deed depecheeren, en aan Heeren Gecommitteerden van Hun Ed. Groot Mogende ter hand ftellen, die? dezelve ter Vetgaderinge overleverden, zonder dat blykt, ,



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 183
in onze handen, of in het Collegie van Admiraal en Raaden zullen, hebben gedaan; gelyk ook die van de Schepen ter Vrybuit uitgerust niet anders, dan op commisfie of beftelling van den Admiraal,
en
dat 'er eenige haffitatie daar over by Hun Edele Groot Mogende is gevallen; ten preuve, hoe Hun Edele Gr. Mog. over 't regt van den Admiraal Generaal tot de aanftelling van Vlag-Officieren dagten, breeder te zien in Hun Edele .Groot Mog. Refolutien van 26 en 27 September, en 3, en 4 Oótober 1635.
Dat kort daar op, in den jaare 1637? uitwyzens Hun Edele Groot Mogende Refolutien van 16, 17 en 30 Oftober 1637 al weder is gebeurd, dat Hun Edele Groot Mogende by Zyne Hoogheid hebben doen aanhouden tot fpoedige verkiezing vaneen Luitenant Admiraal en Vice-Admiraal , in de plaats van den Luitenant Admiraal vaw Dorp, en eenige Perfoonen hebben doen voorflaan, als mede tot Commando van de Vloot op dien tyd vergaderd wordende , om uit dezelve, of uit de geene, die Zyne Hoogheid deur by zoude gelieven te doen, verkiezing te doen van een Luitenant Admiraal; of, ingevalle Zyne Hoogheid niet zo promptelyk in de verkiezing ftond te treden, het Commando aan den Vice-Admiraal van Zeeland te geven; ten klaaren bewyze, dat Hun Ed. Groot Mogende aan voornoemden Heere Prince toekenden of opdroegen het regt van aanftelling, zelv? zonder gehoudenheid aan de gedaane voordragt van eenige Perfoonen; maar met volkomen vryheid, om ook daar buiten te gaan, en 'er andere by te voegen , en die te eligeeren en te committeeren, en dat op zoodaanigen tyd als by Hoogstdezelven zoude worden goedgevonden, waar van het gevolg is geweest, dat Maerten Harpertz Tromp nog ten zeiven dage van dén 30 Oftober 1637, aan Hun Hoog Mogende heeft gepresenteerd Commisfie van Zyne Hoogheid, als Luitenant
Admiraal over Holland en Westfriesland.
Dat in dezen ook zeer notabel is bet gebeurde in een Stadhouderloozen tyd, en het gevolg van die Epoque,
wanneer een Stadhouder was aangefteld. ■ Dat na-
mentlyk Hun Edele Groot Mogende op den 23 February 1672 refolveerende tot het doen aanftellen van Zyne HoogM 4 hei<3



l§4 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
en (*) mids fufficante cautie zullen hebben gefield voor hunne handelingen, op poene van gehouden eo geflraft te worden voor Piraten en Zeeroovers^ indien zy anders uitgevaaren zullen zyn.
Art.
* (*) En mits fuffifante enz. Conform Art. 25 van ie Inftruiïie van i591-
rieid den Heere Prince van Orange tot Admiraal Gener?al der Vereenigde Nederlanden door Hun Hoos; MoL'e- , zonder te mogen zyn Stadhouder of Gouverneur van eeidg>e Provincie, by het eerfte Articul der Inftrudlie hebhen bepaald, dat de Admiraal Gereraal zoude moeren refufee» Ten, behalven meer andere zaaken, in fpecie ook de aanftelling van de Luitenant Admiraals, Vice-Admiraals en ^Schouten by tracht van Holland en Westfriesland, maar dezelven zoude moeten laaten ter Collatie der Heeren Staaten der voorfz. Provincie, volgens het (in dien Stadhouder.
loozen tvd) tegenwoordig gebruik. Terwyl Hun
Edele Groot Mogende apprehendeerden . het verfchil van Jtet recht van aarftelling van Vlag-Officieren, in tyden, 'wanneer de Provincie een Stadhouder en Admiraal had, en nu 'er geen was, en gelyk zy in dien tyd geen Stadhouder wilden, wel dege'vk nodig vonden om het recht, den Admiraal altoos gecompeteerd hebbende, naauwer te beperken, en expresfelvk te bedingen cf te bepaalen , dat Hoogstdezelve van dit recht geen gebruik /oude moosen maaken, maar de aanftelling van Viag-Officieren zoude moeten laaten; zoo als dezelve toen ter tyd, in tegenoverftelling van voorigeStadhouderlvke tyden , by Hunne Edele Groot Mogende was; het welk noch meerder doordraait, als men let, dat kort daar na, by deaanftelfing van denjielven Heere Prince van Orange. van den ? July van dat 2elve jaar 1672 tot Stadhouder, Kapitein Genenal en Admiraal van Holland, Hun Edele Groot Mogende, zonder tene diergelvke inftruclie of eeniVe voorbehou-ling omtrent de aanftelling van Vlag-Officieren ,., tot de voorfz. Jfharges Hoogsidepzel ven hebben aangefteld, met aile zocr



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 185
Art, 1 <r. By het maaken en opbrengen van Buiten of Pryzen» ingebragt by eeoige Schepen, by particulieren op commisfie ten hunnen kosten uitge. rust, zal de Admiraal daar van voor zyn aandeel
ge-
Art. 15. Dis is conform Art. 22. van de Inftrucïie van 1597.
daanige Digniteiten en Waardigheden, als dezelve voor dezen by de Pnncen , zyrie Voorouderen Hoogloffelyker gedachtenisfe, bekleed zyn geweest, daaronder ook het aan» ftellen en committeeren van Vlag-Officieren, en van die intentie wel hebben willen laaten exteeren zoodaanig blyk, als dat, gelyk boven reeds is gemeld, dezelve Heer Prince van Orange aan den Luitenant Admiraal Ruyter, en . anderen, offchoon zy reeds vroegere Commisfien van Hun Edele Groot Mogende zelvs hadden, heeft gegeven zyn eige Commisfie.
Omme nu niet te melden, hoe dat Zyne Hoogheids Heer Vader loffelyker gedachtenisfe, en Zyne Hoogheid zelve, op den zelfden voet als Prins Willem Hendrik, tot Stadhouders, CaPite'ns Generaal en Admiraal van Holland en Westfriesland zyn aangefteld, en ook, ieder in zynen tyd, hebben aangefteld en Commisfie verleend aan alle de Officieren, die tot Vlag-Officieren zyn gepromoveerd; en om niet te appuyeeren op de Refolutie en daaden van Hun Edele Groot Mogende, om, by de minderjaarigheid van den tegenwoqrdigen Heer Prince, in het werk van het aanftellen van Vlag-Officieren, te procedeeren, niet directe 1 als Souvereinen, maar als Voogden over den minderjaarigen Heer Admiraal.
Dat vervolgens uit al het voorfz. fchynt te kunnen en mogen worden afgeleid, dat Hun Edele Groot Mogende, wanneer een Admiraal van de Provincie exteerde, nimmer gen Vlag - Officier hebbende aangefteld, maar, of ftilzwy■ gende. of by expres verzoek, het zelve van den Admiraal hebbende afgewagt, de faculteit en de posfesfie van den Admiraal daar omtrent in zoo verre hebben gewettigd, dat M | niet



l86 Verzameling van Stukken betrekkelyk tut
genieten den tienden Penning, het zelfde waar dezelve Pryzen zullen worden gemaakt; met dien verftande nogthans, dat zuks alleen za! wezen van het zuiver van dien, en dat daar van voor alles voor de gerechtigheid van den Lande of de gemeene zaake zal worden afgetrokken de vyfde Penning. En wanneer eenige Buiten of Pryzen zullen zyn gemaakt by eenige Oorlog (diepen , tot Icoste en foldye van den Lande uitgerust, zal daar van door den Admiraal van het zuiver van di^n mede de tiende Penning worden genoten; doch mét dezen verftande, dat daar van alvooreBS voor den Lande de vyf zesde deelen zullen worden afgeno-
men;
niet wel eenige posfesfie of regt, zonder eene uitdrukkelyke delatie, meer gewettigd kan worden gerekend, en ■vervolgens de posfesfie van de magt van Zyne Hoogheid, tot het aanftellen en committeeren van Vlag-Officieren in Holland, moet worden gehouden wettig aan Zyne Hoog> heid te competeeren.
Dat vervolgens van de magt en faculteit of wettig regt en posfesfie van Zyne Hoogheid genoegzaam gebleken , en nimmermeer eenig bedenken over de Souvereine Magt van Hun Edele Groot Mogende gevallen zynde, onnoodig geoordeeld zoude kunnen worden nader te verklaaren, aan wien kan gezegt worden wettig te competeeren het regt van aanftelling van Vlag-Officieren onder het resfort van de Collegien ter Admiraliteit in de Provincie van Holland en Westfriesland refideerende: of, zo een prscife-verklaring daar omtrent noodig wordt geoordeeld, zoude kunnen worden verklaard: dat, gelyk alle Commisfien ter Zee hier te Lande altoos by den Heer Admiraal in der tyd zyn verleend, aan Zyne Hoogheid in zyne qualiteit, onverminderd de Souveraine Magt van Hun Edele Groot Mogende, wettig competeert de faculteit of het regt, om, van wegens Hun Edele Groot Mogende, Vlag-Officieren onder het resfort van de Collegien ter Admiraliteiten, in Holland én Westfriesland refideerende, aan te ftellen, en aan dezelve Commisfien te verleenen; dewelke, als wel en wettig verleend, moeten worden erkend en gerefpecteerd; en dat aan Zyne Hoogheid vervolgens worde vrj gelaaten om daar van gebruik te maaken.



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 187
jnen; ten ware dat in het een of ander opzicht fpecialy'k anders zou worden geordonneerd, tot meerder afbreuk des Vyands.
■ Art. .16. Oe Admiraal zd, zoo wel afzonderlyk -als met en benevens de voorfz. Raaien, gehouden en verplicht zyn, om aan Hooggemelde Heeren •Staaten te dienen van Confideratien en Advis, zoo omtrent de jaarlyks te doene Equipagie vanSchepen van wegen de Bondgenooten in het byzonder, als omtrent al het gene de Zeemacht van deiRepu: bliek in het generaal verder.zouden mogen aangaan,, 1 ten einde daaromtrent door Hoogstdezelveo met des te 'beter kennis van zaaken z iade kunnen worgden gerefolveerd, zoo als. ten besten van-den Lande in het algemeen zoude behooren. :
Art. 17. Hooggemelde Admiraal zal, zoo wel af-zonderlyk als met en benevens de voorfz. Raaden, •voorts verplicht zyn, het oog te hou len op. al het eene, dat eenigszins zoude kunnen ftrekken tot ber.vordering van de Commercie en Navigatie, zoo buiten als binnen 's Lands ; en wanneer hun binnen 's Lmds iets zoude mjgen voorkom ed, dat daar toe zoude kunnen dienen,! verplicht zyn, het zelve eerftelyk re brengen ter kennisfe en onder het 00» van den Magiftraat der Steden en Plaatzen, door welken het zelve zoude kunnen worden geëffectueerd; wyders indien het zelve door dezelve .Steden of Plaatzen niet zoude mogen worden goedgevonden en verrigt, in cas dezelve Admiraal en Raaden niet-overtuigd zyn geworden door de redenen, welken daar tegen door dezelve Steden en .Plaatzen worden ingebragt, daar van al mede aan ons de nooJige opening moeten_doen, ten einde daar op door ons als dan zoude kunnen worden ge-
dis-
r— :—:
Art. 16. Dit gefchiedt ook thans in efetle in de Befoignes der Hoïlandfche Raaden en Ministers, die ever de voo- komende zaaken gewoonlyk vooraf confereeren met zyn Hoogheid.



188 Verzameling van Stuiken betrekkelyk tot
disponeerd, zoo als bevonden zal worden ten bes» ten van den Lande te behooren , gelyk dezelve Admiraal en Raaden in voege voorfz. van het geene tot bevordering der voorfz. Commercie en Navigatie buiten 's Lands zoude mogen dienen, direclelyk aan ons zullen moeten kennis geven.
Art. 18. De Admiraal van Holland en WestFriesland zal niet vermogen te trekken eenige penfioenen, noch ook door eenigerhanden dienst, het zy Militair of Politiek, geen uitgezonderd, noch ook door eenigen ééd, verplicht of verbonden mogen wezen, van of aan eenige Koningen, Printen, Potentaaten, andere Republieken, Landen, Staaten of Steden, direélelyk of indireételyk, in eeniger manieren; zoo nogthans, dat daaronder niet verftaan wordt begrepen te zyn de ordinaris ééd van vafallage, die hy, ten refpecte van Leengoederen , te praïfteeren fchuldig zoude mogen zyn; noch ook de tytel en digniteit als Ridder van deze of gene orde , welke door den eenen of anderen Koning , Prins of Staat op hem geconfereerd zoude mogen wezen ; noch ook de waardigheden van Stadhouder, Kapitein en Admiraal-Generaal, welken zoo door de Staaten van den voorfz. Lande, als door Hoogstderzelver verdere Bondgenooten , refpectivelyk of gezamentlyk, op Hoogstdenzelven geconfereerd zyn, en door Hoogstdenzelven dienvolgende bekleed worden.
Art 19. De Admiraal van Holland en WestFriesland zal zyne vaste woonplaats en refidenne
moe^
Art. 18. Dit Art. is conform aan het tsde Art. van het Formulier van Injlrutl ie van den Admiraal Generaal, in het Groot Plakaatboek 3 Deel, p. 115. add'itis addendis , ten opzichte van de waardigheden van Stadhouder en Kapitein-Generaal.
Art. ip. Dit een en ander heeft men geoirdeeld zeer noodzakelyk en billyk te wezen.



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. i3q
moeten hebben in den Hage, en zich voor langer tyd dan vier weken niet buiten den voorfz. Lande mogen begeven buiten kennis en aggreatie vaa de Heeren Staaten van denzelven Lande.
Art. 20. Hooggemelden Admiraal zal tot een jaarlyks vast Tractement hebben eene Somme van ƒ en op reis, in Commisfie gaande,
tot het doen van mon(lering, vifitatie van Rhee-
den , Kusten, Stroomen, Rivieren, enz.,
daar en boven daags genieten ƒ
Art. 21. Voorts zal de voorfz. Admiraal alles doen, dat een goed en getrouw Admiraal vande voorfz. Landen van Holland en West-Friesland vermag en fchuldig is te doen, in conformité van deszelfs Commisfie.
En referveeren (*) Hooggemelde Heeren Staaten van Holland en West-Friesland aan zich de magt en de faculteit, om deze Inftructie te mogen alte» reeren , amplieeren, vermeerderen of vermindeTen, naar dat de nood of dienst van den voorfz. Lande vereifchen zal.
No.
Art. 20. 't Is te verwonderen, dat aan den Admiraal van Holland generlei traktement, zoo veel men weet, is toegelegd. Men heeft het derhalven in blanco moeten laaten
NB. Men proponeert ƒ 7000 traclement, en ƒ 60 vacatie daags; of ƒ 10000 zonder vacatie.
Art. 21. Dit is conform de tegenwoordige Commisfie van den Admiraal en van het 5de Art. van de InfiruËlie voor Prins Mauritz in het Groot Plakaatboek 3 Deel, p. rc<5.
(*) Dit is de gewone Clauful van alle lnjlrutlien en ook woordelyk dezelfde met die van Mauritz , loco citato.



i,Qö Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
K°. IT77. Concept-Eed voor hei Volk van Oorlog te Water.
3j Wy beloven en zweeren de Ed Groot Mo* „ genoe Heeren Staaten van Holland en West,, Friesland gthouw en getrouw te wezen; Hoog'j, gemelde Heeren Staaten, als mede zyne Hoog„ heid, den Heere Prince van Oranje en N'asfauw, als Admiraal van denzelven Lande, mitsgaders „ de Raaden ter Admiraliteit, de Luitenant-Ad„ miraals. Vice-Admiralén, Schouten by ^agten ,, alle andere Hoofden over ons gefteld of nog te „ ftellen, vromeiyk en getrouwelyk te dienen, in ,, alle hunne bevelen te refpecteeren entegehoor„ zamen naar behooren, en voorts ons te regulee* ,, ren naar de Ordonnantiën op onzen dienst gej, maakt, of nog te maken."
Zoo waarlyk enz.
R°. i ^78. Concept - Eed voor de Kapiteinen ter Zee.
Eerst voor te lezen de Commisfie en vervolgens te doen den ééd hier na volgende:
„ Ik belove en zweere, de Ed. Groot Mogen, de Heeren Staaten van Holland en. West-Fries-
land gehouw en getrouw te wezen ; Hoogge„ melde" Heeren Staaten , zyne Hoogheid , den „ Heere Prince van Oranje en Nasfauw, alsAdmi-
raai van denzelven Lande, mitsgaders de Raaden „ ter Admiraliteit, de Luitenant-Admiraals., Vice„ Admiraalen, Schou-en bv Nacht en andere H-of„ den, over my gefteld of nog te ftellen, vrome„ lyk en getrouwelyk te dienen, hunne bevelen te
refpecteeren en gehoorzamen naar behooren, en „ voords my te regnlééreo raar de Artikelen enOr„ donnantien , op den dienst ter Zee gemaakt of „ nog te maaken."
Zoo waarlyk enz,
NE.



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz, voorgevallen, 19 r
NB. Deze ééd zou ook kunnen worden vastgefteld voor de Kapiteinen-Luicenanc en Luite. nants.
N°. 1379. Concept-Eed voor de Vlag-Officieren.
„ Ik belove en zweere, de Ed. Groot Mogen- ' 3, de Heeren Staaten van Holland en West-Fries3, land gehouw en getrouw te wezen ; Hooggé3, melde Heeren Staaten, Zyne Hoogheid , den „ Heere Prince van Oranje en Nasfauw, als Admi3, raai van denzelven Lande, mitsgaders de Colle'3, gien ter Admiraliteit, binnen denzelven Lande 3, refideerende, gefteld of nog te ftellen, de Lui,, tenant-Admiraals, Vice-Admiralen en Schouten by
Nacht (*) , door Hooggemelde Heeren Staaten ,, gefteld of nog te ftellen, vromeiyk en trouwe„ lyk te dienen; Hunne bevelen te refpecteeren 3, en te gehoorzamen, en voords alles te doen wat
3, een goed en getrouw behoort enfchul-
„ dig is te doen."
Zoo waarlyk enz.
(*) Het onderhaalde zoti behoren te varieëren naar mate van de qualiteit van den geenen, die ééd doet.
N°. 1380. Concept - Injlruêtie voor den Admiraal - Generaal der Vereenigde Nederlanden,
Art. 1. De ftaat en waardigheid van AdmiraalGeneraal over de Republiek der Vereenigde Nederlanden, zal, volgends de Commisfie van deHeeren Staaten Generaal van de voorfz. Landen, in dato den 8 Maart 1766, bediend en bekleed worden door zyne Doorluchtige Hoogheid , Wiillem den vyfden, Prince van Oranje en Nasfauw, Erfstadhouder en Kapitein-Generaal van dezelve Landen;



192 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
den; midsgaders, by opvolging* door Hoogtsdes<i zelfs Wettige Descendenten in de' Mannelyke, eri by gebrek daar van in de Vrouwelyke linie, ingevolge de Refolutie van Hooggemelde Staaten, ia dato den 27 July 1747, in maniere als daar bybreëder is geftatuëerd* .
Art. 2. De Admiraal-Generaal zal dienvolgende zyn aan het hooft van de Zeemagt van dezelve Landen, en over zulks prsQdeeren in alle Vergaderingen van de Raaden ter Admiraliteit, gefteld of nog te ftellen ; zoo wel afzonderlyk in ieder der Collegien ter Admiraliteit, als in de Vergaderingen van allen te zamen; daar inne mede opineerrn; de ftemmen colligeeren, en met de Meerderheid van dezelven in alle voorvallende zaken eoncludeeren ; ten ware , dat 'er ten definitiven gedelibereerd zou worden , om te decideefen eenige zaken van Buiten of Pryzen , het zy door 's Lands Schepen van Oorlog, of ter Vrybuit uitgevaren, ingebragt, waar in de Admiraal-Generaal, zyne gerechtigheid van den tienden Penning of anderzins zoude moeten hebben , in welk geval zoodaanige zaken bcfloten en gedefinieerd zullen worden by die van de voorfz. Raaden alleen, inabféntie van den Admiraal-Generaal zelveri.
Art. a. Hy zal, in de voorfchreven Vergaderingen of "Collegien prefect zynde, of ten minften zich bevindende terplaatze, alwaar dezel ven zullen worden gehouden, alle daar uit profluërende Ordres, Reglementen, Aóter.s, Inftructh.n en alle verdere? ftukken, welken geparapheerd behooren te worden, parapheeren, en zorgdragen, dat de expeditie daar van akyd promtelyk en prsefiefelyk gefchiedt. Aru
Art. 2. Dit Artikel is conform het laatst gedeeltevan het ide Art. en van het ï qde Art. vnn de Inflrur ie van de Staaten Generaal voor de Collegienter Admiraliteit dezer Landen, ven 1597.
Art. 3. Dit volgt uit het voorgaande Artikel*



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. Voor gevallen, l£j
Am 4 Aan Hooggerhelden Admiraal-Generaal t mitsgaders aan de voorfz. Raaden nevens denzelven wezende, zal fTaan de directie en het beleid van de voorfz. onze Zeemagtj met al het gene,; dat daar aan kleeft, gelyk ook de directie eh het beleid van den Oorlog ter Zee, welke Hooggemelde Staaten genoodzaakt zouden zyn,- of geraden vinden, te voeren, onverminderd nogthans hühné Souvereine magt en audtoriteit om zelf zodaanigë Ordres en inflructien te geven, als HoogstdezelVen des geraden vindende zullen oirdeelen te bë* hooren.
Art. 5. Ten dien einde zal dezeive Admiraal-Gé* fieraal met en benevens de voorfz. Raaden refpectivelyk hebben de kennisfe, Judicature en Jurisdictie Van alle qusestien en gefchillen, die tusfcheü eenige Perfoonen van de Schepen van Oorlogê den Lande dienende, zouden mogen voorvallen* of die op de beitelling van den Admiraal ter vrybuit zouden mogen varen, van alle misbruiken.ed. misdaden (waar van de kennisfe en ftraffe den Kapiteinen niet zal competeeren,) die by eenige vafl dezelve Perfoonen zouden mogen worden gecommitteerd . mitsgaders over die genen, welke van eenige Zeeroveryen zouden worden betigt of agterhaald; ten einde over alle dezelve Perfoonen erl zaaken vonnis te wyzen en recht te doen, zoo al£ Ingevolge de Plakaaten eh Ordonnantiën van den Lande bereids gemaakt of nog''te maken , Van rechtswege bevonden zal worden te behooren ; zöd toogthans, dat misdaden buiten Scheepsboord gepleegd en niet wezende Militaire misdaden., geitraft mogen worden by de Magiftraaten, Officieren
Art. 4. Dit Artikel komt virtualiter over een niêi het i$ïïe en i6fte Artikel van de voorfz^ InflruSiie.
Art. 5. Komt over een met Artikel 3 van dè voorj%$ Jnfiruciie.
xVü. deè&j h



194 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
ren en Justicieren van de Steden en Plaatzen, ia I welker Jurisdictie dezelve geperpetreerd of zoodaanige delirquanten gevonden zullen worden. Gelyk de Admiraal-Generaal en Raaden voornoemd, in voegen als by Art. 2. hier voren gemeld, ten opzichte van den Admiraal is geordonneerd, mede j zulien hebben de kennisfe, Judicature en Jurisdic- > tie over alle Buiten en Pryzen,'die door de yoorfz. Schepen van Oorloge, of andere, by particulierea j uitgerust, en op des Admiraals beftelhng uitvarende, agterhaald en binnen deze Lauden ingebragt j zullen worden. Zullende alle Sententien, in alle de voorfz. zaaken gewezen wordende, gelyk ook alle Aflens, Ordres, Inftruóticn enz., welken by den Admiraal-Generaal en voorfz. Raaden refpectivelyk zullen worden gegeven , worden gepronunci'eerd en gedepecheerd op naam van Hooggemelden Admiraal-Generaal en voorfz. Raden.
Art. 6. Hooggemelden Admiraal zal ook, zoo wel afzonderlyk als met en benevens de voorfz. Raaden , refpectivelyk hebben het recht van de monfteting der Schepen of het Volk van Oorloge ter Zee , °zoo menigmaal als zulks ten dienfte van den Lande oirbaar zal worden gerekend ; gelyk hy ook, zoo wel afzonderlyk, als met dezelve Raaden, zal verplicht zyn, overal op aMe Schepen en da-r buiten te doen houden goede Wagt en Militaire discipline, voor te komen of te fluiten alle foules, geweld of desordres (■{), en zorg te dragen dat daar door niemand in zyne goederen, eer óf leven eenig nadeel kome te lyden. Art.
(*) Zullende enz. Dit fchynt te volgen uit den aart isx, zaake, als mede uil Art. 19. van de vcorfz. Inftructie van IJ97'
Art. 6. Dit is meer , dan het geen den Admiraal Art. e6. van de voorfz. In(Iruftie fchynt toegeftaan, te zyn en-by hem, zoo veel men weet, ooit geëxerceerd is,
(f) Dit laatfte fchynt te volgen uit des Admiraals Commisfie.



dè Gebeurtenis/én ih 1787 enz. voorgevallen. 195
Art. 7. Nog zal Hooggemelde Admiraal - Generaal, met en benevens de voorfz. Raaden refpectivelyk, getrouwlyk zorg dragen, dat alle de Kusten , Stromen, Rivieren en Havenen dezer Landen met Schepen of Vaartuigen van Oorloge zullen voorzien werden en blyven, als tot vojkomene verzekerdheid derzelve Landen, Navigatie, Commercie en Traficquen van dezelven zal noodig zyn; mitsgaders, dat op de voorfz. Kusten , Stromen , Rivieren en Havenen niets onordentelyks bedreven worde ofte de navigerende Ingezetenen dezer Landen daar op eenig ongemak of verdrietlykheden werden aangedaan.
Art. 8. En om daar in te zekerder ten meesten dienften van dezelve Landen te handelen , zal Hooggemelden Admiraal, zoo wel afzonderlyk als te zamen met de voorfz. Raaden refpecfivelyk , al-, tyd vaste Correspondentie houden met Hooggemelde Heeren Staaten Generaal, Hoogstdezelven, vooral in tyden van nood informeerende van de fchikkingen en maatregelen welken tot de zekerheid der voorfz. Landen zyn genomen, of zouden behoren genomen te worden; daar toe met en benevens de voorfz. Raaden gezamentlvk aan Hooggemelde Heeren Staaten in tyds voorïlaan, het benodigd getal Schepen en Scheepsvolkeren aan té nemen, gelyk ook om dezelven af te danken, naar omftandigheden van zaaken, en zich voorts in het toerusten of afdanken en opleggen derzelve Schepen allezins te gedragen agtervolgens de Refolutien van Hoogstgemelde Staaten , mitsgaders zelfs in
het
Art. 7. Dit Art-, is overeenflemmig met het i^fte Art. van de voorfz. Inftructie, en met het %de Art. van de Inftructie voor Mauritz van 1585. Groot Plakaat-.. boek 3 Deel, p. 106.
Art. 8; Kómt virtualiter over een met Art* 26. vM de voorfz. hjltuüie van 1597.
N 2



196 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
h=t verleden, verdeden en gebruiken van dezelva Schepen findien zulks door Hoogstdezelven ande-s zou worden b-vonden te behooren.
Art. 9 De Admiraal-Generaal zal over alle de voorfz. 's Lands Schepen, op alle tyden, plaatzen en gelegenheden voeren het opperst Militair bevel , zonder daar in te ontmoeten eenigen tegenlland nf beletzei, directelyk of indirectelyk, van wien zulks ook zoude mogen wezen ; behoudelyk nogthans (*)> dat dezelve Admiraal zoo wanneer Hoogstgemelde Heeren Staaten genoodzaakt zouden mogen worden of geraden vinden , eenige navale armade in Zee te brengen, zich het daadlyk Commandement over dezelve armad* niet zal mogen onderwinden, zonder hunne nadere last en fpeciaale authorifatie, gelyk dezelve (f Admiraal daar en tegen, wanneer zoude mogen worden gelast eenige navale armade van Staat in eigen perfoon in Zee te brengen en te commandeeren, zal gehouden zyn naar te komen en te achtervolgen het gene by de Heeren Gedeputeerden en Gevolmachtigden van Hooggemelde Heeren
Art. 9- Men vindt, zoo veel men weet, nergens, dat aan zyn Hoogheid, als Admiraal eenig opper Militair bevel is opgedragen. In tegendeel komt de Charge van Admiraal', zoo in de Commisfie van Holland, als in de ïnltruftie van 1597 en van die voor Mauritz, eer voor als eene politieke qualiteit. Doch het komt nogthans niet onna-uuriyk voor , dat de Admiraal in het generaal het opper Militair bevel over de Schepen en Vloten binnen ' Lands kan voeren. \
(*) Behoudelyk nogthans enz. Dit v conform aan de be Daling of het Formulier van Hun Hooi Mogenden voor 'den Admiraal--*e<itraal, te vinden tra het Groot Plakaathoekl Deel, ». U5-fa1-1 • , _
ff) Gelvk dezelve &c. Conform het Formulier van Invu'ie vaor den Admraal -eneraal, in het Groot. Plakaatboek 3 Deel, 116. Art. J.



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 197
ren Staaten Generaal in dezelve Vloote, waar van de Admiraal-Generaal altyd een integrerend Lid zyn zal, en dienvolgende daar onder mede item hebben, na ingenomen Advis van den Schei psZee-Krygsraad j gerefolveerd en gedecreteerd zal worden. Zullende tot Hoogstdeszelfs gerustheid en volkomene verantwoording deswegens van alle Refolutien, die by de Heeren Gedeputeerden en Gevolmachtigden zullen worden genomen, door dezelven, is 't doenlik nog voor de executie, en indien de tyd het niet kan lyden, zoo baast het zelve gevoeglyk kan gefchieden. gegeven worden ïchriftelyke Acte , geëxtendeerd in goede klaare en duidelyke termen.
Art. to. Hy zal tot een teken van zoodaanig opperst Commandement het recht hebben, om op alle tyden, plaatzen en gelegenheden te voeren den Wimpel boven de Vlag, en dienvolgende door alle Schepen van Oorlog, het zy afzonderlyk, het zy in Vlooten by eikanderen zynde, met een- entwintig fchnoten gefalueerd worden; gehk ook voorts moeten geniften alle Militaire Honneurs, zoo te Water als te Lande, die daar aan verder zyn verknogt.
Art. 11. De Admiraal-Generaal 7a1 met Advis van de voorfz. Raaden, refpeüivelyk, het recht
heb-
Art. 10. Dit Artikel heeft men gemeend, dat volgie uit den aart der zake, fchoon men niet heeft gevonden , dat zulks ergens aan den Admiraal gedefereerd is.
Art. 11. By het 1 Art. van de Inftru&ie voor den Admiraal-Generaal (in het Groot Plakaatboek 3 Deel, p. 115.) wierd de aanftelling van Vlag-Offi'eieren voorbehouden aan de Heeren Staaten der refpe£tive Provinciën. Men heeft ook nergens gevonden, dat hem dit recht ooit of ooit opgedragen is. In de Inftructie van 1597 word daar van geen woord gefproken, In 1784 N 3 #



198 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
hebben, om by vacature, of anderszins, wanneer de omftandigheden van tyden of zaaken zouden vorderen , dat iemand by de voorfz. Collegien daar toe wierd aangefteld, aan de Heeren Staaten van die Provincie binnen het welk zoodaanig Collegie ■van Admiraliteit refideert, voor te dragen drie Perfoonen, zoo tot Luitenant-Admiraal, Vice-Admiraal, en Schout-by-Nagt, om daar uit door Hoogstdezelven te werden gekozen, — zullende aan de genen, die alzoo in eene der voorfz. qualiteiten zullen worden geëligeerd, door Hooggemelde Staaten Commisfie in forrna worden gedepecheerd, op welke Commisfie dezelven zullen verplicht zyn, den ééd hier na volgende gefpecificeerd, in Hoogstderzelver handen af te leggen, en op dezelve te verzoeken de attaché van den Admiraal-Generaal, ende regiftratie in zoodaanig Collegie van Admiraliteit binnen dezelve Provincie refideerende, als waar onder dezelve Perfoonen zullen mogen resforteeren. Art. 12. En wat aangaat de Kapiteinen van Oorloge
is zelfs door de Stad Dordrecht eene propofitie- gedaan, om het recht van zyne Hoogheid wegens de aanftelling van-- Vlag-Officicren te onderzoeken. En het Pmadvis van de Gecommitteerden ter Admiraliteit, exhibitum den i April 1784, toont genoeg, dat men daar voor niets anders hee ft weten te allegeeren, dan de posfesfie. Men meent derhalven, dat de geheele qucestie, door de in het nevens ftaande Artikel vcorgejields modificatie, de part & d'autre, zou kunnen worden opgeruimd, en de zaak op eene billyke wyze worden bepaald.
Art. 62. Dit is conform aan het 56fle Art. van de Inftructie van 1597, en voords conform het 2de Art. van het voorfz. Formulier, in het Groot Plakaatboek 3 Deel, p. 116. behalven dat men daar de Commisfie op naam ■van Hun Hoog Mogenden wilde gegeven hebben, mitsgaders, da} zy voor den Pr®fident, van lfrunHo.og^M&>, g-enden be-éédigd wierden^



ie Geleurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 199
loge te Water, zal by vacature van eenigen der. zeiven, of wel in cas eenigen op nieuws zouden moeten worden aangefteld, door de voorfz. Raaden of Collegien refpectivelyk een Nominatie van twee perfoonen voor ieder Kapiteinlchap werden geformeerd, en aan den Admiraal • Generaal worden toegezonden of geprefenteerd, welken ook mits dezen wordt gedefereerd het recht en de bevoegdheid om daar uit de Electie van de voorfz. Kapiteinen te doen, zonder dat dezelve daar nogthans buiten zal mogen gaan; zoo nogthans, dat het den Admiraal-Generaal zal vry Haan, ook bui» ten eene nominatie iemand in deze of gene gevallen tot Kapiteinen aan te Hellen; alles ten dien effecten, dat die genen die door den Admiraal tot de voorfz. Kapiteiufchappen zullen worden verkozen en aangefteld, derzelver Commisfie daar toe zullen ontvangen van den Admiraal-Generaal, doch dezelve zullen moeten prsfenteeren en laaten re. giftreeren in het voorfz. Collegie, en aldaar op dezelve Commisfie cfkggen den ééd daar toe ftaande en hier na uitgedrukt.
Art. 13. Voorts zullen de Commandeurs of Kapiteinen -Luitenants , de Luitenants zoo eerfte als tweede, Cadets of Adelborften, enz. mitsgaders alle verdere Scheeps • Volkeren, door de Col. legien van Admiraal en Raaden refpectivelyk worden aangefteld, en voor het zelve doen den ééd daar toe ftaande.
Art. 14. Geen van 's Lands Schepen van Oorloge zullen mogen uitvaaren, zonder behoorlyke
com-
Art. 13. Alle deze Perfoonen of Dualiteiten zyn tot hier toe dltyd by de Collegien aangeiteuL
Art. 14. Te weten de Vlag-Officiers zouden hunne Commisjien moeten ontvangen van de Staaten der Provinciën waar in de Collegien refideeren, de Kapiteinen en Commisfie-Vaarden van den Admiraal, de Kapitein' N 4 Lui-



aco Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
commisfie van Hooggemelde Heeren Staaten, of van den Admiraal en Raaden, en zonder dat de Commandanten derzelve Schepen den behoorlyken ééd hier vooren gefpecificeerd, in handen van Hooggemelde Staaten, of in het Collegie van Admiraal en Raaden waar onder dezelven resforteeren, zullen hebben gedaan; gelyk ook die van de Schepen ter \rybuit uitgerust, niet anders dan op commisfie of beftelling van den Admiraal, en mi's fuffifante (*) cautie zullen hebben gefteld voor hunne handelingen, op poene van gehouden en gefiraft te worden voor Piraten en Zeeroovers, indien zy anders uitgevaaren zullen zyr.
Art i <?. By het maaken en opbrengen van Bulten of Pryzen, ingebragt by eenige Schepen, by Particulieren op Commbfie ten hunnen kosten uitgerust, zal de Admiraal-Generaal daar van voor zyn aandeel genieten den tierden Penning, het zelfde waar dezelve Pryzen zullen worden gemaakt; met dien verftande nogthans, dat zulks alleen zal wezen ■van het zuiver van dien, en dat daar van voor alles voor dt gerechtigheid van den Lande of de gemeene zaake zal worden afgetrokken de vyfde Penning. En wanneer eenige Buiten of Pryzen zullen zyn gemaakt by eenige Oorlogfchepen, tot koste en foL dy van den Lande uitgerust, zal daar van door den Admiraal van het zuiver van dien mede den tierden Penning worden geroten; doch met dezen verftande , dat daar van alvorens voor den Lande de vyf zesde deelen i-ullen worden afgenomen • ten ware, dat in het een of ander opzicht fpeciaalyk anders
zou
Luitenants, Luitenants, enz. van Admiraal en Raaden ef het Collegie Admiraliteit.
(*) En mits fuffifante enz. Conform Art. 5. van de fa^ruBie van 1597.
Art, 15. Dit is conform Art- !?• van. Ae InftruEtie



de Gsbeurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 20r
zóu worden geordonneerd, toe meerder afbreuk des Vyands.
Art. 16. De Admiraal-Generaal zd, zoo wel afzonderlyk, als met en benevens de voorfz. Raaden refpectivelyk, gehouden en verplicht zyn om aan Hooggemelde Heeren Staaten Generaal ten allen tyden te dienen van Conflleratien en Advis, niet alleen omtrent de te doene fiquipagien van Schepen van wegen de Bondgenooten in het generaal, maar ook omtrent al het gene de Zeemacht van de Republiek verder zoude mogen aangaan, ten einde daaromtrent door Hoogstdezelven met des te beter kennis van zaaken zoude kunnen worden gerefolveerd, zo als ten besten van den Lande ia het algemeen zoude behooren.
Art. 17. Hooggemelde Admiraal zal zoo wel afzonderlyk, als met en benevens de voorfz. Raaden voorts verplicht zyn, het oog te houden op al het gene, dat eenigszins zoude kunnen ftrekken tot bevordering van de Commercie en Navigatie, zoo buiten als binnen 's Lands; en wanneer hun binnen 's Lands iets zoude mogen voorkomen, dat daar toe zoude kunnen dienen, verplicht zyn, het zelve eerftelyk te brengen ter kennisfe en onder hef. oog van den Magiftraat der Steden en Plaaizen, door welken het zelve zoude kunnen worden geëffectueerd; wyders indien het zelve door dezelve Steden of Plaatzen niet zoude mogen worden goedgevonden en verrigt, in cas dezelve Admiraal en Raaden niet overtuigd zyn geworden door de redenen , welken daar tegen door dezelve Steden en Plaatzen worden ingebragt, daar van al mede aan ons ofte aan de Heeren Staaten d^r refpective Provinciën, naar maate zoodaanige Steden of Plaatzen in eene der
ze-
Art. 16. Bit gefekiedt ook thans in effecle in de Haagjche Befoignes, die over de voorkomende zaaken' gewoonlyk vooraf confereeren met zyne Hoogheid.



402 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
zeven Provinciën, dan we] in de Landen der Genera» liteit zyn gelegen, de noodige opening moeten doen, ten einde daar op door ons als dan zoude kunnen worden gedisponeerd, zoo als bevonden zal worden ten besten van den Lande te behooren, gelyk dezelve Admiraal en Raaden in voegen voorfz, van het gene tot bevordering der voorfz. Commercie en Navigatie buiten 's Lands zoude mogen dienen, diredtelykaan ons zullen moeten kennis geven.
Art. 18. De Admiraal Generaal zal niet vermogen te trekken eenige pennoenen, noch ook door eeni. gerhacden dienst, het zy Militair of Politiek, geene uitgezonderd, noch ook door eenigen ééd , verplicht of verbonden mogen wezen, van of aan eenige Koningen, Prinfen, Potentaaten, andere Republieken, Landen, Staaten of Steden diredtelyk of indireételyk in eeniger manieren; zoo nogthans dat daar onder niet verftaan wordt begrepen te zyn den ordinaris ééd van vafallage, dien hy, ten respeéte van Leengoederen teprasfteeren fchuldig zoude mogen zyn; noch ook den titel en digniteit als Ridder van deze of gene Orden, welke door deneenen of anderen Koning, Prins of Staat op hem geconfereerd zoude mogen wezen; noch ookde Wajr. digheden van Stadhouder, Kapitein- en AdmiraalGeneraal, welken zoo door Hooggemelde Heeren Staaten Generaal, als door de Bondgenooten, respedtivelyk op Hoogstdenzelven geconfereerd zyn, en door Hoogstdenzelven dienvolgende bekleed worden.
Art. 19. De Admiraal-Generaal van den voorfz.
Lan-
Art. 18. Dit Art. is conform aan het 4 Art. van het Formulier van Injlruftie van den Admiraal-Generaal in het Groot Placaatb. 3 Deel, Dag, 115. additis addendis, ten opzichte van de Waardigheden van Stadhouder en Kapitein-Generaal.
Art. i 9. Dit een en ander heeft men geoirdeeld zeer noodzaaklyk en billyk te wezen.



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 203
Lande zal zyn vaste Woonplaats en Refidentie moeten hebben in den Hage, en zich, voor langer tyd dan vier weeken, niet buiten de voorfz. plaatze mogen beseven buiten kennis en agreatie van Hooggemelde Heeren Staaten.
Art. 20. Hooggemelde Admiraal-Generaal zal tot een jaarlyks vast Tra&ement hebben, een fomma van ƒ en op reis, in Commisfie gaande,
tot het doen van raonftering, vifitatie van Rheeden, Kusten, Stroomen, Rivieren enz., daar en boven daags genieten ƒ
Art. 21. Voorts zal de voorfz. Admiraal Generaal alles doen, dat een goed en getrouw Admiraal van den voorfz. Lande vermag en fchuldig is te doen, in conformité van deszelfs Commisfie.
En referveeren Hooggemelde Staaten Generaal aan zich de macht en de faculteit, om deze Inftructie te mogen altereeren, ampliëeren, vermeerderen of verminderen, naar dat de nood of dienst van voorfz. Landen vereisfchen (*).
Art. 20. 't Is te verwonderen, dat aan den Admiraal* Generaal geenerlei TraBement, zoo veel men weet, is toegelegd. Men heeft het derhalven in blanco moeten laaten. NB. Men proponeert ƒ 10000 en ƒ 60 vacatie , daags, of f 18000.
Art. 21. Dit is conform, de tegenwoordige Commisjie van den Admiraal, en van het 5 Art. van de InfiruStie voor Prins. Mauritz in 't Groot Placaatb..% Deel,,p.
*°(*) Dit is de gewoone Clauful van alle Injlruclien, en ook woprdelyk de zelfde met die van Mauritz., loco eitato.



204 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
N". 1381. Concept-Eed voor de Vlag-Officieren.
„ lk belove en zweere de Edele Groot Mogende Heeren Staaten van Holland en West-Friesland ,, (f) gehouw en getrouw te wezen; Hooggemel„ de Heeren Staaten, zyne Hoogheid, den Heere „ Prince van Oranje en Nasfau, als Admirad vau „ denzelven Lande, mitsgaders de Collegien ter ,, Admiraliteit binnen denzelven Lande rtfilee,, rende, gefteld of nog te ftellen, de Luitenant.Ad„ miraals, Vice-Admir aaien en Schouten by N 'cht (*'•, „ door Hooggemelde Heeren Staaten gefteld, of ,, nog te ftellen, vroomelyk en trouwelyk te die,, nen, in hunne bevelen te refpecteeren en te ge* ,, hoorzaamen , en voorts alles te doen wat een
goed en getrouw behoort en fchuldig is
„ te doen.
Zoo waarlyk enz.
N°. 1382. Concept-Eed voor de Kapiteinen ter Zee.
Eerst voor te lezen de Commisfie, en vervolgens te doen den eed, hiernavolgende.
„ Ik belove en zweere de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlan,, den, die by de Unie en de waare Christelyke „ Gereformeerde Religie blyven, gehouw en ge„ trouw te wezen, Hooggemelde Heeren Staaten „ Generaal , zyne Hoogheid , den Heere Prince van Oranje en Nasfau als Admiraal-Generaal van „ dezelve Landen , mitsgaders de Collegien ter „ Admiraliteit, en de particuliere Admiraals, Vice„ Admiraalen, Schouten by Nacht, en andere
„ Hoof-
(f) Mutatis mutandis by Zeeland en Friesland. (*) Het onderhaalde zou behooren te variëeren, naar tnaate van de qualiteit van den genen, die den ééd doet.



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 205
,, Hoofden over my gefteld qf nog te ftellen, vroo„ melyken getrouwelyk te dienen, hunne bevelen „ te refpecteeren en te gehoorzaamen naar behooren, en voorts my te reguleeren naar de Artike,, len en Ordonnantiën op den dienst ter Zee ge. „ maakt of nog te maaken."
Zoo waarlyk, enz.
NB. Deze ééd zou ook kunnen worden vastgefteld voor de Kapiteinen-Luitenant en Luitenants.
N». 1383. Concept-Eed voor het Folk van Oorlog te Water.
„ Wy beloven en zweeren de Hoog Mogende „ Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Neder], landen, gehouw en getrouw te wezen; Hoog,, gemelde Heeren Staaten, als mede zyne Hoog-
heid , den Heere Prince van Oranje en Nasfau „ als Admiraal van denzelven Lande, mitsgaders
de Raaden ter Admiraliteit, de Luitenants-Ad„ miraal, Vice-Admiraalen, Schouten by Nacht,
en alle andere Hoofden over ons gefteld of nog „ te ftellen, vroomelyk en getrouwelyk te dienen,
in alle hunne bevelen te refpecteeren en te ge-
hoorzaamen naar behooren, en voorts ons tere.
guleeren naar de Articulen en Ordonnantiën op „ onzen dienst gemaakt of nog te maaken."
Zoo waarlyk 3 enz.
Stut-



2CÓ" Verzameling van Stukken betrekkelyk 'tot
Stukken, betrekkelyk het formeeren van een Regeerings - Reglement te Haarlem , lopende van N°. 1384 tot NQ. 1389 ingefloten.
N°. 1384- Voorjlel van Burgemeesteren te Haarlem, aan de Raaden en Vroedfchappen van die Stad voorgedragen , betrekkelyk 's Volks invloed op de Regeeringszaaken.
De Heeren re^eerende Eurgemeesteren hebben • aan de Heeren Raaden en Vroedfchappen voorgedragen:
Dat wanneer zy het oog gevestigd hadden op de Propofitie van wegens deze Stad ter Vergadering van Hun Ed. Groot Mogenden op den 3öften January laatstleden gedaan , en daar mede vergeleken 'het hier omtrent .gebeurde in de gemelde Vergadering, byzonder ten aanzien van de op den 3often Maart gedaane benoeming van een groot aantal Heeren, aan welken het onderzoek van zaaken by het tweede lid dier Propofitie voorgeilagen, door de meerderheid van Hun Ed. Groot Mogenden is gedemandeerd, zy niet dan met aandoening konden befchouwen de gevolgen die uit zoodaanige directie Van zaaken , zichbaar uitlopende in een geformeerd Plan om de voorfz. Propofitie elufoir te maaken, moesten voortvloeijen: en derhalve, na 't manifeesteren van 't begrip dezer Vroedfchap omtrent de ongefchiktheid van de bovengemelde Staats-Commisfie tot het bedoelde einde, waar mede in 't byzonder ook dat van de Natie volkomen inftemt, gemeend hadde bedacht te moeten wezen op zoodaanige middelen, die het meest gefchikt zouden kunnen zyn, om het heilzaam oogmerk by deze Vroedfchap met het doen der gezeide Propofiitie bedoeld, zoo veel mooglyk te bereiken.
Dat het effectueeren eener geheele verandering in; de gedecerneerde Staats-Commisfie hun daar
toe :



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 207
toe wel het gefchiktst was voorgekomen; doch' dat zy in aanmerking nemende den onzekeren uitflag van de hier toe aan te wenden poogingen, gevoegd by den geest van tegenkanting'; die zoo zichtbaar by verfcheiden Staatslèden in dezen gebleken is, hier van het vereischte fucces met eene genoegzaame zekerheid niet konden te gemoet zien, althans niet zoo fpoédig, als zy vermeenden dat de toeftand van 'tLand en 't belang der Natie vorderde.
Dat zy om die reden, en ten einde van de machinatien of tegenwerking van anderen niet afhangelyk te wezen , zich in 't byzonder hadden geborneerd tot eene overweging, of, en in hoe verre door een huishoudelyk Stedelyk onderzoek en befchikking aan 't voornaamfte oogmerk der meergemelde Propofitie voldaan konde worden; en dat hun by die gelegenheid waren voorgekomen de navolgende reflexien:
Voor eerst: dat offchoon de generaale reprcefenta. tie van ''t geheele Volk, zynde het eerfte gedeelte van 't onderzoek by de voorfz. Propofitie voorgeilagen, eigenlyk eene materie oplevert, diehaare voornaamite vereffening uit eene Staats-Refolutie dient te ontfangen, het nogthans zoo niet 'gelegen is met het poinct raakende den noodzaaketyken invloedvan 't Volk, voor zoo verre die notoirlyk van plaatfelykë inrichtingen moet afhangen :
Ten tweeden: dat, gelyk de Propofitie dezer Stad vanden3often January laatstleden, met'betrekking tot 's Volks invloed, niet heeft getendeerd om dien invloed in alle zyne deelen te omfchryven, maar alleen om eenige generaale maximes daaromtrent by'eené Staats-Refolutie vast te ftellen, het baarblykelyk oogmerk dus van dit voorftel enkel geweest is om de verdere deliberatien op dit ftuk ie de onderfcheiden deelen dezer Provincie te faciüteeren , en de algemeene principes, die bepaald zouden mogen worden , tot een grondflag daar van te doen dienen, zonder eenigszins te comprehen-
dee-
■



2 o 8 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
deeren de middelen en detail*:, welken in confof* miteit daar van zouden kunnen en moecen worden
bepaald:
Ten derden: dat midsdien, wanneer al het voorfz* onderzoek naar behooren , en volgens de waare intentie zou zyn ingericht * evenwel na het aflopen daar van volftrekt noodig geweest zou zyn eene nadere deliberatie in elke Stad of Plaats, tett einde uit eene vergelyking van de gearresteerde a'lgemeene maximes met de plaatfelyke gefleldheid aldaar s midsgaders met de exfteerende particuliere Privilegiën en Voorrechten , nader te bepaalen, tot welke byzonderheden de Volks-invloed aldaar zoude moeten worden gebracht.
Ten vierden: dat, alhoewel tot bereiking van het heilzaam nut, om Staatsgewyze generaale principes Vooraf vastgefteld te krygen, zich thans voor eerst niet veel hoop opdoet, echter dit niet behoeft op te fchorten de werkzaamheid van zulke Regenten , die ongeveinsd genegen zyn om aan 's Volks billyk verlangen in dezen te voldoen; als zynde voor zoodaanige Regenten, uit aanmerking van derzelver evengemelde goede dispofme, de voorafgaande bepaaling van algemeene maximes minder noodzaakelyk om hun tot een richtfnoer te dienen voor de nadere Stedelyke deliberatien, als welken in de byzondere plaatzen zeer wel zonder dat, aangevangen en ten einde gebracht kunnen worden.
Dat deze Confideratien by hun Heeren Burgemeesteren van die natuur waren geoirdeeld, dat zy dezelven aan de Leden van deze Vroedfchap niet hadden willen onthouden, te minder, daar zy zich verzekerd hielden van Hun Ed. Achtb. volkomen bereidwillig en verlangende waren, om, in weerwil der poogingen onder andere Staatsledpn totverydeling van 't fucces der Haarlemfche Profofitie, evenwel alles aan te wenden, om het effect daar van zoo veel mooglvk, kan het al niet zyn voor de Ingezetenen der geheele Provincie, dan ten minften voor de goede Burgers en Ingezetenen dezef
Stad*



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 209
Stad, te bezorgen, ten einde hun dus door de yvorige behartiging van derzelver belangen, den wederkeeringen invloed te doen gevoelen van die eensgezindheid, welke hier zoo gelukkig plaats grypt, en waar op zich naauwlyks ééne Stad gelykelyk beroemen kan.
Dat zy Heeren Burgemeesteren derhalve in een tydftip vooral van zoo veel onzekerheid als thans plaats heeft, den uitflag der gedecerneerde StaatsCommisfie op het geheele tweede lid der voorfz, Propofitie van deze Stad, midsgaders van de poogingen, die daaromtrent, door de Natie zoo wel als door Staatsleden, noch zouden mogen worden aangewend, provifioneel ter zyde flellende, op grond van de hier vooren geallegeerde reflexien, gemeend hadden, het poindl van den wettigen en noodzaakelyken invloed van Haarlems Burgeren en Ingezetenen, op hunne Vertegenwoordigers, aan de attentie van deeze Vroedfchap te mogen aanbevelen, als een object uitleverende, om door eene gefchikte Stedelyke dispolitie zyne voornaamfte en voor deze Stad vol. doende bepaaling te ontvangen.
En dat zy midsdien moesten proponeeren, of niet Hun Ed. Achtb. zouden kunnen goedvinden , uit deze Vroedfchap en de Ministers van deze Stad eenige weinige Heeren te committeeren, om te onderzoeken en na te gaan , waar in de wettige en noodzaakelyke Volks-invloed, welke, uit aanmerking van de vastgeftelde Regeeringsform by vertegenwoordiging , volgens de gefteldheid dezer Stad, ook alhier behoord plaats te hebben , moest beliaan, en hoedaanige bepaalingen op dat (luk, zoo tot vermyding van alle onzekerheid en fchaidelyke verwarring, als tot duurzaame bevestiging van het noodzaakelyk vertrouwen tusfchen de Regeering en de Ingezetenen van deze Stad, zoude dienen gemaakt te worden; ten einde gehoord het Rapport van dezelve Heeren, als dan daaromtrent by dezö Vroedfchap te worden gerefolveerd, zoo als bevonden zal worden te behooren.
XVII. Deel. O Waar



210 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Waar op gedelibereerd, en de Heeren regeeren- . dc f ;urg'.'rneesteren voor de gedaane loffelyke Propofitie bedankt zynde, hebben itun K.d. Achtb., de bygebrachce gronden ten vollen adopteerende, eenpaarig goedgevonden- en verftaan , de voorfz. Propofitie zoo als. die is liggende, by dezen te conVercet.reni'n eene 'Refolutie, en dat m de eerstvolgende Vroedfchaps-Vergadering tot benoeming van eenige Heeren , welken dien conform gecom•mitteerd behooren te worden, daadelyk zal worden geprocedeerd.
N°. 1385. Publicatie van de Heeren Raaden en Vroedfchappen der Stad Haarlem, waar by aan de goede Burgery communiceeren , dat 'er een Concept-Regttment op de Regeering der Stad is gefoimeerd, v aar in verflouwen, dat de billyke invloed van de 'Burgery op haare Vertegenwoordigers zoodaanig is geiezuiead, als niet alleen met haare rechten en yryheden, en niet de oude Conflitutie der Regeerins. , mn.ar ook met de wezentlyke belangen dtr Siad bevonden is meest overeenkomftig te zyn. In dalo den 13 Augustus l"/8;.
De Heeren Raaden en Vroedfchappen der Stad Haarlem aan de goede .Burgery van dezelve Stad, doen te weten:
Alzo wy door onze Propofitie, op den 30 Janua. ry laatstleden ter Vergadering van de Heeren Staa. ten van Holland en West-Friesland gedaan, welke door het gantfche Land met eene algemeene goedkeuring vereerd is, getracht hebbende al wat in ons vei mogen was aan te wenden, om aan alle de Irgczeteneu dezer Provincie te doen genieten dien invloed, en die rechten, welke hen uit hoofde der waare en oude Conflitutie onzer Regeeringsform wettig en noodzaakelyk toekomen ; en alzoo de goede Burgery dezer Stad, welker vryheid enrech.
ten



de Gebeurtenis/én in 1787 enz. voorgevaUen.1 zit
ten onze eerfte zorg vereisfchen , en welker beproefde braafheid eene dubbele maate onzer liefde verdient, waardigis het gediftingueerde voorrechc te genieten, om, voor zoo veel hec Stedelyke aangaat, binnen haare muuren de eerfte vruchten onzer heilzaame bedoelingen te ffnraken, enden wederkeerigen invloed te gevoelen van die eensgezindheid, welke hier zo gelukkiglyk plaats grypt, en welker bevestiging en voortduuring, na de goedkeuring des Allerhoogften, onze aangenaamfte belooning zyn zal.
Zoo is 't, dat wy, ter bereiking van dit geweaschte doet wit, hebben doen formeeren een ConcepcReglement op de Regeering deezer Stad, waar itl (zoo wy vertrouwen) de biilyke invloed der Burge-' ry alhier op haare Vertegenwoordigers zoodaanig is gereguleerd, als niet alleen met haare rechten en vryheden, en met de waare en oude Conftitatieonzer Regeering, maar ook met de wezenrlyke belangen dezer Stad bevonden is, meest overeenkomftig te wezen, Wordende by deze y in de goedé Burgery geadverteerd, dat een bekwaam getal afdrukzels van 't vóorfchreven Reglement, met hec Rapport van de Heeren onze Gecommitteerden daar toe betrekkelyk s van heden af tot DirJgsdag'j den liften dezer eerstkomende, ter vifie /ai voorleggen op de Schutters-Doelen, mitsgaders in den Gouden Leeuw, en in de vertrekken/van h^t Printen Hof, ten einde de Burgery in ftaat moge zyn, Om het-zelve Reglement aldaar te êxamiaeeren, en haar verlangen deswegens te doen blyken, ' Én ten einde dit aan een iegelyk kennelyk zy, zal deze worden gepubliceerd en gëa'ffigeerd, daar men gewoon is zoodaanige publicatie en atïixie te doen.
Aldus gearrefteerd by de Heeren Raaden eü Vroedfchappen der Stad Haarlem, den 13 Augustus 1787; en2.
Ö 2 K*.



212 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot)
N°» 1386. Rapport, nopens den wettigen en noodzaake»
ijken invloed van de Burgery der S:ai Haarlem op haare Vertegenwoordigers, ter Vergadering vande Heeren Raaden en Vroedfchappen, uitgebracht door de Heeren Burgemeester van Dam, Schepen de Lange, Oud Burgemeester Kuits, Oud-Schepen van Styrüm. Penfio'-.aris van de Kasteele, en Secretarisfen van Schuylenburch en Graswinckel, als by Refolutie van den 29 Apnl 1787» •met en benevens den Heer Oui-Schepen Camerling , die wegens het waarnemen eener StaatsCommisfie eldets verhinderd was de Befoignes by te woonen, door welgemelde Heeren Raaden en Vroedfchappen tot het onderzoek noopens des Volksinvloed alhier gecommitteerd.
De Peniïonaris van de Kasteele, heeft uitnaam en van wege de Heeren, by Refolutie van den 29lten April dezes jaars, gecommitteerd tot het onderzoek, noopens den wettigen en noodzaakelyken Volks-invloed binnen deze Stad, aan de Heeren Raaden en Vroedfchappen gerapporteerd,
Dat zy Heeren Gecommitteerden , ingevolge en ter voldoening aan de Refolutie dezer Vroedfchap van den 24ften April te vooren , hunne aandacht bepaald hadden; in de eerfte plaats: op het gene by dezelve Refolutie, als onwederfprekelyk aangenomen, en tot een generaalen grondflag gelegd wordt; en in de tweede plaats: op dat gene, 't welk fpeciaal t-en aanzien dezer Stad aan het onderzoek van Hee« ren Gecommitteerden gedemandeerd is.
Datzy, wat het eerfte betreft, bevonden hadden: dat Hun Ed- Achtb-, op het voetfpoor van het gene Hun Ed. Groot Mogenden by Hoogstderzelver Refolutie van den 2<3ften Maart laatstleden, gedeclareerd hebben, ook by bovengemelde Stads Refolutie, als onbetwistbaare grondregels fupponeeren ; eensdeels: dat de vastgeftelde Regeeringsform, welke in deze Provincie plaats heeft, eene Regeering is by vertegenwoordiging; en anderdeels: dat
het



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 213
het wettig en noodzaakelyk is , een behoorlyken Volks-invloed in zoodaanige Regeering te erkennen en te admitteeren.
Dat zy Heeren Gecommitteerden derhalven, uit hoofde van de gemelde Staats- en Stads-Refolntien, het ten eenemaal onnoodig oirdeelden deze twèe door hoog gezag geftaafde grondregels nader te onderzoeken, of de bewyzen daar voor te aliegeeren; maar dat zy nogthans, ten einde het aan hun toevertrouwde onderzoek des te naauwkeuriger in te richten en te bevorderen, niet ondienftig gekeurd hadden, tot opheldering en ontwikkeling van die hoofd (tellingen, voorlopig te remarqueeren.
Voor eerst, dat het uit de geallegeérde Staats- en Stads-Refolutien evidentelyk blykt, geenszins de intentie te zyn, om de oude Conflitutie te vernietigen, en eene nieuwe in haare plaats te fubftitueeren, maar alleenlyk om dat gene, 't welk inde Conflitutie ligt opgefloten , doch buiten activiteit en werking is geweest, te doen herleven, en effect erlangen.
Ten tweeden, dat het geen nieuwigheid is, wanneer men thans van het reprsefentative in onze Regeeringsform gewag maakt, dewyl men reeds ten tyde van de Graaven in de Registers van Holland leest van de Gedeputeerden van de groote en kleine Steden, reprcefenteerende de Staaten van 't Graaf[chap ende 't Land van Holland; en op menigvuldige plaatzen de Edelen en zes greote Steden vi-n Holland reprcefenteerende de Staaten van denzelven Lande; waar van men onder anderen de voorbeelden zien kan, op den 22 July IT40, en op den 5 en 6 May 1550&c. Terwyl zelfs daar en boven, na de afzweering van den laatften Graaf, en na het overlyden van Wil- • lem den I, toen onze Republiekeinfche Regeeringsform haare eerfte confistentie begon te krygen, expresfelyk bymeer dan ééneStaats-Refolutiebepaald is, dat de titul der hooge Regeering dezer Provincie zoude wezen de Ridderfchap, Edelen, en Steden yan Holland en West-Friesland, reprcefenteerende de O 3 Staa-



214 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Staaten van denzelven Lande, gelyk zulks op den 9 January 1585, den 2 July i<ib8, eD den 3 May 158S--. gearresteerd , en vervolgens geobferveerd is.
Ten derden, dat, ten aanzien dezer reprafentatie, de Regenten voorkomen als degenen, diereprasfenteeren, en de Landzaten als de genen, die geTeprseienreerd worden; dpwyl het bekend is, dat men, ingevolge eene Refolutie van Hun Ed. Groot Mogenden van den 16 September 1656, door de Steden, in de Registers van Holland verftaan moet Burgemeesteren en Vroed/ch ippen, welken, wanneer zy gezegd worden anderen te reprafenteeren, no. toiilyk niemand anders dan de Burgers en Ingezetenen hunner Steden kunnen repiadenteeren; het gene ook expresfelyk gedeclareerd en gededuceerd is by één der plechtigfte Staats-Manifesten, die in de Registers van Hun Ed. Groot Mogenden gevonden worden , naamelyk in het Pl3kaat van den 16 Odtober 1587, genaamd de Korte vertoordng van het recht der Ridderfckap , F. delen en Steden van Holland en West-friesland, waar by, na rype deliberatie, en communicatie in de respedti. v'e Vroedfchappen, als eene der eerfte grondwaarheden van ons Staatsgeftel, verklaard wordt: dat de Landzaten van den voorfz. Lande gedeeld zyn in tweederjei Sta t;n, ie weten de Edelen en de Burgers der Steden; en dat de Collegien van de Magijliaaten en Raaden van de Steden, geveegd by de l e> nadering van ae Edelen , ontwyfelyk reprcefenteeren den gantfchen Staat, en het gehele lighaam d-r Lan&zair.n.
Ten vierden, dat deze reprasfentaüc van het volk in ei ze Provincie niet moet opgevat wor•den in dier voege, zo als een Voogd gezegd kan worden te zyr de repreef.rtant van zynen pupil, en 700 als een 'Monarch zelf is de reprasfentant van gyr.e onderdaan en; m3ar dat naar den aart eener vrye Republiek, en conform de Conftitutie onzer Regeering , de Reprasfentanten behooren aangeInerkt te worden als gemachtigden, die, uit krach-
te



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 215
te van eene ftilzwygende qualificatie of mandaat , hun gezag ontleenen uit den boezem van de Land
ZaDat trouwens de Graaven zelf de Ingezetenen seconfidereerd hebben ais zulkeu, die recht van lessen hadden, daar zy hun bevoegd en m ftaat keurden, om verbonden te bekrachtigen en aan te „aaQ • het gene onder anderen blykt mthet Verdrag, om den dood van Graaf Florens te wreeken , aangegaan op den 17 October 1299-tusfchen Jan van avennes, Graavewzra Henegouwen, en Jan, Graave van Holland, met alleen met de Schepenen en Raedsmannen , maar ook met alle die gemeene Poorteren van Dordrecht, Haarlem, en anderen. Terwyi van iets dierselyks nog een jonger voorbeeld te vinden ïsm de Registers van Hun Ed. Groot Mogenden, op den 19 April 1515> daar men, relatief tot den Vredehandel te Breda, in het antwoord, 't welk aan de Comrnisfarisfen van zyn Majefteit zou overgeleverd worden, behalven Burgemeesteren, Schepenen, Kaaden, Oud-Raden, en Vroedfchappen, ook ziet paroisfeeren Deekens, Schutteryen, Gildens, en gemeene Neeringen van de Steden Dordrecht, Delft, Leyden, Gouda en anderen. ' ■' %
Maar dat daar en boven de Repriten der Hollandfche Steden ook allerduidélykst getoond hebben het pezag van 't Volk te erkennen, en zica «reit aan te merken als Gemachtigden, vermids zy gewoon waren in zaaken van géwicht het goeddunken hunner Schutteryen, Eurgeryen en Gemeente, ol de voornaamlten van die, te vernemen, zoo als uit een menigte exempelen kan bewezen worden , maar eeno"?zaam conftcert uit de bekende Refolutie van den 23 Maart 1581, welke, fchoon men haar gezach, ah wet, moge in twyffel trekken, nogthans als een hiftorisch monument alle geloof verdiend, en apodictisch demonftreert, dat de Steden gewoon waren, des gemeenen Lands zaaken in beraadfiagin? U leagen met eenige het zy best geflaatfie Schutteryen , Gilden, ofte anderen. Moetende op dit respect alleenO 4 lJ'K



816 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
lyk nog gereflecteerd worden, dat dit raadpleegen van de Gemeente niet beftond in dezelve fomtyds te confuleeren, zoo als men van des kundigen advis inneemt,en zoo als men nog tegenwoordig, by voorbeeld, in materie van commercie het commercieerende gedeelte der Natie dikwils raadpleegd, maar dat in tegendeel de Landzaten, ai; Lastgevers, zonder welker bewilliging men niet refolveerde, aangemerkt wierden, waar van een treffend bewys gevonden wordt in het het X. Memoriaal van Rose, noopens een dagvaart gehouden in den jaare 1444, daar op den I7den May die van Hairlem, Delff, Leyden, Amfterdamme, Goude , en Rotterdamme geant■woirt hebben, dat zy van d:er zaaken niet mede en hadden van hoirrer Vroetfcip , Rycheit, en Gemeynten, dat te confenteeren, gelyk zy voir defen tyt menichwerf verantwoirt hebben, maar wilden die ramynge van de Ridderfcip gaerne, elc inden hoeren, horen Vroetfcippen, Rycheiden, en Gemeynten opdoen, en wes zy dair an werven konden, weder overbrengen. Gelyk ook nog in laater tyd ,naamentlyk op den 27 July 1581, die van Amfteldam ter Vergadering van Hun Ed. Groot Mogenden declareerden te begrypen , dat men over de Opdracht der Hooge Overheid aan Willem den I, met de Gilden en Schutteryen be» hoorde te raadpleegen; by welk begrip, niet tegenflaande de oppofitie van zyne Excellentie, de gemelde Stad in haare Vroedfchaps-Vergadering, byzonderlyk in den jaare 1584, is blyven perfevereeren.
Blykende wyders ook de daadelyke invloed van de Gemeente in foortgelyke raadpleegingen allerduidelykst, uit de wyze waar op men haare ftem by het opmaaken der conclufie deed gelden, gelyk gefchicdde te Amfteldam, toen men in den jaare 15*6 de drie Schutteryen , ieder beftaande uit twaalf rotten, rot voor rot, raadpleegde over het ar'-f niet gedoogen van het buitenprediken der Gereformeerden , en by meerderheid , vermids veele Schutter? die van de nieuwe Religie toegedaan waren 3,



de Gebeurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 217
ren , concludeerde om zulks te gedoogen. ■ . -» Waar mede volkomen overéénkomr het gene te vinden is in de Registers dezer Vroedfchap, daar op den 17 Maart 1565, wanneer men vernomen had, dat Antwerpen door die van de nieuwe Religie geoccupeerd was, en wanneer, behalven de Regeering, ook de Edelen die hier woonden, benevens de Vinders der Schutteryen, en andere Poorteren geconvoceerd waren, Burgemeesteren noopens de poindten, die ia deliberatie gebracht waren, de zaak lieten omgaan by ftemmen, zoo wel van de Edelen en Poorters, als van de Vroedfchappen, Schepenen en Burgemeesteren.
Alles ten evidente bewyze, dat de Regenten der Hollandfche Steden zich zeiven aanmerkten als Gemachtigden , die in fommige gewichtige zaaken zich op de Ingezetenen, als hunne Principaalen beriepen , derzelver bewilliging noodig hadden, en derzelver goeddunken opvolgden.
Ten vyf den, dat derhal ven, volgens den aart eener zoodaanige repraïfentatie, de Souverainiteit of het Oppergezach in deze Provincie niet by eenige bvzondere Perfoonen of Collegien , maar by het Volk zelf berust: terwyl het zeker is, dat de Ingezetenen nimmer afitand gedaan hebben van 't recht en gezach, 't welk zy onder de Graaffelyke Regeering bezeten hebben; en dat daar en boven de Oppermacht, die de Graaven geëxerceerd hebben, by de afzweering, op niemand anders dan op het Volk kan gedevolveerd zyn , vermids de Regenten al de authorirek, die 'zy toen ter tyd acquireerden , alleenlyk hebben geacquireerd ra hunne qualiteit, als reprcefenteerende, en dus niet voor zich zeiven, maar in naam en ten behoeve van de Landzaten, welker plaats zy bekleedden; zynde langs dien weg , ten koste van het bloed onzer vryheidzuchtige Voorouderen, al de volheid der Souverainiteit, welke te vooren tusfchen den Graaf en het Volk was verdeeld geweest, geheel en volkomen in den boezem van het Volk faam0 S ge-



iiS Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
gevloeid. Zonder dat het noodig is ten dezen op. zichte te gewagen van de Stadhouderlyke Bediening » daar het aan een ieder bekend is. dat de Stadhouders fungeeren op een commisfie van de Staaten. en dus hunne geheele existentie , e.n al hun vermogen, ontleenen uit den boezem van dezelve Staaten, hunne Committenten, aan welker goeddunken zy expresfelyk onderworpen worden : ten blyke dat zy in geenen deele participeeren in de Souverainiteit, welke niec by de Volks-Reprafentantcn , veel min by de Stadhouders, die aan hun onderworpen zyn, maar by 'U Volk refideert.
Ten zesden, dat, offchoon dit Volk in diverfe Leden of Staaten verdeeld is, waar van, by voorbeeld, de Burgery dezer Stad één Lid uitmaakt,en welk byzonder Lid ook zyne afzonderlyke Repras* fentanten heeft , nogthans het Oppergezach niet by ieder der Leden of Staaten afzonderlyk, maar by die allen gezamentlyk , en dus niet by ietier deel, maar by het geheele lighaam der Landzaten berust. Iets, het gene ten aanzien van deze Provincie, waar in men Hechts ééne Souverainiteit erkend, niet alleen onwederfprekelyk zeker, maar ook, uit aanmerking der onderlinge betrekkingen van de Leden van Holland tot elkander, van veel belang as, en wel verdiend in 't oog gehouden te worden, om dat daar uit verfcheidenc- heilzaame maximes voor de gemeene vryheid en openbaare veiligheid kunnen worden afgeleid.
Eneindelyk ten zevenden, dat (veronderfteld zynde, dat de generaale representatie van het geheele Volk behoorlyk gereguleerd worde, waar toe het Provinciaal en niet ons Stedelyk onderzoek gedestilleerd is) de gezamenilyke reprbzfentanten van het geheele Volk die genen zyn, aan wien de handhaaving van de Oppermacht, en de uitoeffening van de rechtender Souverainiteit, of jura majeftatica is toevertrouwd, om die of zelf te exerceeren, of te doen exerceeren door anderen, welken zy daar toe committeeren , of ottroijeeren: wordende uit dien hoofde
en



4e Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 119
en iu dien zin de Vergadering van de geaamentlyke reprsfentanten van het geheele Volk genaamd de Staaten, om dat zy dezelve reprasfeoteeren , en de Rooge of Souveraine''Overheid, om dac zy , öy vertegenwoordiging 3 de Souverainiteit handhaaven ea uitoeffenen.
Dat zy Heeren Gecommitteerden dit alles in aanmerking nemende, niet alleen gerépdelyk moesten erkennen, dat de Heeren Raaden cd Vro^.'fch.ppen. b.y bovengemelde Refolutie van den 24iten April laatstleden met het hoogfterecht vei • field,ea tot een generaalen grondregel aangenomen nebben: ■dat het alzins wettig en modzaakplyk.is, in zoodaanige Regeering den invhei van '■ ftylk f': •'../ nitteeren. Maar dat zy Hoeren Gecommiteenkn ook ten volle gecouvinceerd waren, dat de door deze Vroedfchap aangewende poogisgen, om !, omtrent de meest gepaste bepaaiiogtn en fchiUt.- <en teberaamenea te arresteeren, ee e algemeen' 1keuring verdienen , en niet zo.rkr reden van alomme zyn toegejuicht geworden.
Dat men trouwens de uitftrekende waardy ea nuttigheid van dk poogir.gen in het tegenwoordig •tydltip ligtelyk bevro..dr'» kan, wanneer men z;ch flegts herinnert, hoe deze Republicq, federt n.ure erectie, door aanhoudende partyfeii mpen ,en verdeeldheden telkens is beroerd, enyaa ééfl gefchetird; daar nu eens fornmige y veraars den iv 'oei d r ':>cadhouderlyke Bediening al te hoog verheften, ot -ji ten haare paaien zochten uit te breiden, en dezelve even daar door; in plaats V3n nuttig en heiUaam voor den Lande,integendeel gevaarlyk, en by veelen gehaat maakten; gelyk wederom anderen firntyds aanleiding gaven, om de Regenten, als of zy zich onafhanglyk keurdeu, te verdeoken, en o >k daar door nieuwe onlutlen veroirzaakcen: ronder dat aan den éénen kant de Landzaten in Tent waren, om dit 6óa of andere voor te komen , vermits de invloed van het Volk, yyelke uit de coniUiiü!_



420 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Regeering proflueert, die activiteit en geregelde werking miste, welke vereischt wordt, om tot een gepast tegenwicht tegen de twee gemelde uiteriten te kunnen ftrekken ; terwyl aan den anderen kant het gebrek aan geregelde bepaalingen omtrent een behoorlyken Volks-invloedoirzaak was, dat fommigen dit gemis te baat namen, en, in plaats van zich op eene geregelde werking der best geftaatfte Schutteryen of Burgeryen te kunnen beroepen, in tegendeel zich niet fchaamden, om het geringfte, on» kundigfte, en wispeituurigfte gedeeite der Gemeente op te ruijen, en het woest gedruis van een oproerig en plunderziek graauw tot bereiking hunner heerschzuchtige oogmerken te gebruiken. Dat derhalven tegen dit alles de loffelyke bedoeling dezer Burgerlievende Vroedfchap ingericht zynde , orti aan den vryen Landzaat te geven, het gene hem billyk toekomt s en om tevens daar door de verdeeldheden voor te komen, en de muitzucht tebeteugelen, zy Heeren Gecommitteerden met blydfchap en volvaardigheid toetraden tot een onderzoek, het welk dienstbaar zou kunnen zyn, om die heilzaame oogmerken te bevorderen.
Dat zy Heeren Gecommitteerden meenden in dit onderzoek beftendig , als onwrikbaare regels , te moeten obferveeren:
In de eerfte plaats, dat de invloed der Burgery van deze Stad niet moet wezen in Jcbyn, maar daadelyk en krachtig.
In de tweede plaats, dat de werking van dien invloed moet ovetéénkomen met de natuur van zoodaanige Regeeringsform by reprasfentatie, als hier boven gebleken is, by ons plaats te hebben.
In de der de plaats, dat, ter bereiking van het heilzaam oogmerk van alle Regeering, de bepaalingen van dezen invloed zoo geregeld moeten worden, dat dezelve geen fchaadelyke belemmeringen aan het publiek beftier toebrengen.
En in de vierde plaats, dat men, ten aanzien der
by-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 321
byzondere fchikkingen en modificatien van dien invloed, de gefteldheid van deze Stad behoorlyk in acht moet nemen.
Dat zy Heeren Gecommitteerden volgens dit richtfnoer} indien het onderzoek moest gaan over het conftitueeren eener Republiek, of over het inrichten van de Regeeringsform, oirdeelen zouden, dat de invloed van de Burgery dezer Stad, buiten alle bedenking , daaromtrent zou behooren werkzaam te zyn, om dat de fundamenten eener vry« willige asfociatie niet kunnen gelegd worden , zonder de bewilliging en daadelyke overéénkomst van de genen, die zich tot zulk eene Maatfchappy vereenigen ; het gene vooral moet plaats hebben ten aanzien van zoodaanige Burger-maatfchappy, waar van de Leden door hunne eigene Repraefentanten of Gemachtigden geregeerd worden; gelyk daarom ook de Heer Corn. Pietersz. Hooft in den Achtbaren Raad der Stad Amfteldam in den jaare 1584,toen men aan Willem den I, het Graaffelyk gezag wilde opdragen, in die opdracht niet wilde •confenteeren, maar, dewyl dit zou zyn geweeschet formeeren eener nieuwe Regeeringsform, (zyn.de het Graaffelyk bewind door de afzweering van den laatften Graaf vernietigd) te recht aandrong: dat op deze zaak niet alleen de Kapiteinen en Luitenanten van de Schutteryen en wyken, maar ook alle ander* Burgers gehoord moesten worden.
Doch daar 'er thans geene deliberatien zyn aan* gelegd over het formeeren eener nieuwe Regeerings. conftitutie, en daar ook ten dien opzichte, indien zulks noodig ware, uit de gepramitteerde remarques ligtelyk een befluit zou kunnen worden opgemaakt, en 'er geen breedvoeriger discusfie des wegens zou vereischt worden; dat derhalven zy Heeren Gecommitteerden, volgens den last, hun opgelegd, meer bepaaldelyk moesten onderzoeken: waar in, tot cnnfervatie van de vangejtelde Regeeringsform by vertegenw oor ding, de wettige en noodzaakelyke 'invloed van Haarlems Burgeren en Ingezetenen op hunne
Ver.



222 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Vwrenvoerdigen zou moeten beflaanj, en hoedaanige
lt'o/il.vgen daui omtrent zouden behooren gemaakt te
Vordettl
i ■ dat zy, ter voldoening aan dezen last, zich hadden voorgeiteld ae beantwoording dezer vier vraage-. ■
I, Wie men bonden moer voor de Vertegenwoordigers varj Haarhuis burgery? \ II- Wie d" Burgers en Ingezetenen zyn , welker ■invloed in aar.merKi' g moet komen?
III. Omtrent welke zaaken deze invloed behoort te werken?
En IV. Op hoedaanige'wys die werking moet worden ingericht ?
Dat ter beantwoording van de eerfte vraag: wie men houden moet voer de Ve'rttgenw'óoraige*s van tiaaritms Burgery? notoirlyk in het eerde adfpedt. moeten voorkomen de Heeren Reader*'en I 'roedfehappfn, Omtrent welken niet ontkend kan worden, dat zy 'de Burgery dezer Stad repra;fenteeren, wanneer men ■flechts in aanmerking nremt: - Dat ter Staatsvergadering het geheele lighaam ■der Landzaten gereprsefenteerd moetende worden, inidsdien de genen, die wegens deze Stad aldaar com. pareeren, de Burgery dezer Stad moeten vertegenwoordigen; — en dat, daar de Heeren Raaden en 'Vroedfchappen wegens deze Stad de wettige com. paranten ter Staatsvergadering zyn, en aan de Gedeputeerden ter dagvaart daar toe het credentiaal verleenen , derhalve welgemelde Heeren Vroedfchappen onbetwistbaar moeten gehouden worden voor de Vertegenwoordigers van Haarlems Bur-
gery*
i at daar en boven dit zelfde ook blykt uit de ■origine eri den aart der Vroedfchaps-Ooïlegien in 't yeneraal in de Hollandfche Steden, en fpeciaal in deze Stad; vermids het onbetwistbaar is, dat dewelven origineel uit den boezem der Burgery zyn voortgekomen, ten einde het geheele lighaam der gemeente te vervangen, en derzelver plaats te be-
kke-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 22$
kleeden. Zynde het uit de vroegere gedenkfchriften ten vollen bekend , en ligcelyk te bewyzen, dac de oude vryheidzucht van onzen landaart, zelfs onder het Graaffelyk juk niet zynde uitgebluscht, maar by den aanwas der Steden door de vermeerdering van rykdom, beschaafdheid en vermogen opgewekt en aangewakkerd, oirzaak geweest is, dac in de XIII. en XIV. Eeuw de Ingezetenen zich: meer en meer hebben doen gelden, en in het byzonder ook de gemeente of gemeene Pcorteren dezer Stad hun invloed hebben doen blyken; gelyk men dezelve menigmaalen in de monumenten van dien tyd ziet paroisfeeren , by het aangaan van verbindtenisfen , of het confirmeereh van beloften en verbonden, of het raad geven aan Schout en Schepenen , of het bewilligen in de raadflagen, die noopens zaaken van gewicht genomen wierden. Terwyl naderhand in plaats van de geheele Gemeente, en van alle de gemeene Poorteren, alleenlyk de vroedfte en rykfle geraadpleegd wierden ; zo dat deze Vroedfchappen en Rykdommen, fchoon geen vast Collegie uitmaakende, maar als de kundigfte en meest geintresfeerden in de belangen dezer Stad, in onbepaalden getale, uit het midden van de> Gemeente, tot de beraadflagingen geroepen of afgezonden wordende,geconfidereerd moesten worden de overige Poorters te vervangen en te vertegenwoordigen. Hebbende dit vervolgens aan de Graaven in de XV. Eeuw aanleiding gegeven, om bedacht te zyn op een middel, waar door die vroedfte en rykfte Vertegenwoordigers der Gemeente, tot een bepaald getal en vast Collegie zouden kunnen gebracht worden; ten welken einde de drie- en- dertigen Ao. 1402, de tachtigen Ao; 1428, en Ao. 1445» de vier- enveertigen Ao. 1453, en de vier- en- twintigen Ao. 1476, fchynen gedestineerd te zyn geweest, vermids in de Handvesten noopens de inftelling van die Collegien, ten minften van: de drie laatstgemelden , aan hun een gelyken invloed gegeven
worde



124 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
wordt als die anderen van der vroetfcap ende rycdomdezer Stede hadden.
En, offchoon het oogmerk, 't welk de Graaven waarfchynlyk met deze inrichringen bedoelden , om naamentlyk den invloed der Gemeente te beperken , daar mede niet fpoedig bereikt is, vermids nog langen tyd na de inftituue van zoodaanig een vast Collegie de Edelen die hier woonden , de Vinders der Schutteryen, de Rykdommen, de Vroedfchappen (fchoon niet tot het bepaald getal van de 33, 80. 44 er 24 behoorende, maar daar van expresielyk onderfcheiden wordende) ja zelfs audere Poorteren en de Gemeente in dezer Stads Registers en elders voorkomen, als de zulken , welker invloed niet alleen in de XV. maar ook in de XVI. Eeuw alhier nog erkend en geadmitteerd is; dat nogthans het voorgeftelde doelwit eindelyk in zo verre bereikt is, dat het voorfz fuccesfivelyk ingeftelde vast Collegie de oude Repraefentanten der Burgery, die in onbepaalden getale pleegden te compareeren, geheel vervangen heeft, en door het behouden van den ouden naam van Vroedfchappen het duidelykfte merkteeken draagt, van te zyn gcfuccedeerd in de plaats van de vroegere Vertegenwoordigers der Burgery, en met den naam ook de qualiteit en relatie van dezelven te hebben overgeërfd, ten dien effecte, dat het geen de minfte bedenking lydt, dat de tegenwoordige Heeren Raaden en Vroedfchappen gehouden moeten worden voor de Repra-fentanten van de Burgery dezer Stad.
En wat wyders in de tweede plaats aangaat Heeren Burgemeesteren, dat dezelven al mede als zoodaanige Keprsefentanten behooren geconfidereerd te worden , dewyl het zeker is:
Dat de qualiteit van Burgemeester eener Hemmende Stad, van oude tyden af aangemerkt is iemand bevoegd te maaken, om ter vergadering van de gefamentlyke Repradentanten des geheelen Volks te compareeren ; het gene ten aanzien van deze Stad allerduidelykst blykt uit vergelyking van de
Naara-



de Gebeurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen, 22j
Naamlyst der Heeren Burgemeesteren federt den jaare 1524, en vervolgens met de aantekening der prafentien in de Registers van Holland, alwaar men genoegzaam altyd onder de comparanten ter dagvaart wegens deze Stad één of meer Heeren Burgemeesteren paroisfeeren ziet: terwyl zelfs nog tegenwoordig van elders Heeren Burgemeesteren, fchoon geen Vroedfchappen zynde, ter Vergadering van Hun Ed. Groot Mogenden geadmitteerd worden; alles ten duidelyken bewyze, dat men de qualiteit van Burgemeester altoos heeft geconfidereerd als gefchikt, om den genen, die daar mede bekleed is, als een Repreefentc-.t van het Volk te doen refpecteeren, Wordende dit boven alle tegenfpraak gefield, als men inziet de reeds aangehaalde Refolutie van den 16 September 1656, vergeleken met het Plakaat van den 16 Oótober 1587» waar uit middagklaar blykt, dat de Gedeputeerden ter dagvaart, als Gemachtigden reprozfenteer en Burgemeesteren en Vroedfchappen, en dat, onder de benaaming van Steden, Burgemeesteren en Vroedfchap* pen, op gelyke wys, in qualiteit als Gemachtigden, reprcefenteeren de Burgery. van de refpective Steden; en dus Burgemeesteren van Haarlem met en benevens de Vroedfchappen, de Burgery van dezelve Stad.
Doch dat daar en boven de oirfpronglyke aart van het Burgemeesterfchap zulks ook dicteert, vermits, gelyk ten aanzien van veele Hollandfche Steden door anderen is opgemerkt, zoo ook in deeze Stad (uitwyzens zekeren Brief van den jaare 1402, waar by een Schuttery alhier is opgericht) Burgemeesteren , oudtyds Raaden genaamd , origjneel niet anders fchynen geweest te zyn, dan de The* fauriers en Adminiltrateurs Van de Stads kasfe, waar over, als zynde de kasfe der gemeene Burgery, notoirlyk de adminiftratie alleen voegde in handen van Gemachtigden der Bürgery. Terwyl by de adminifiratie der penningen vervolgens ook gekomen is het opzicht over andere. Stads goede*
XVII. Dfieu P



225 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
ren, gebouwen, en werken ; mitsgaders betopperbeflier over de refpective buurten, en eindelyk i.n 't gemeen de adminiftratie der Stedelyke politie over de Burgery en haare belangen; alle welke funèien uit haaien aart, en overeenkomftig de algemeene gronden eener burgerlyke asfociatie, alJeenlyk toekomen aan zulken, die uitnaam en van vege dat byzondere lighaam der Burgeren, waar over hun beltier zich u'itftrekt, als Repracfent'anten en Gemachtigden fungeeren: zonder dat in alle de gemelde opzichren de rechten' der Souvereinitéit eenigszins in aanmerking kunnen komen.
Dat zy Heeren Gecommitteerden derhalven , na' dit alles overwogen te hebben, zonder ha'fitatie meenden te mogen affirmeeren, dat zo wel Heeren Burgemeesteren, als Heeren Raaden en Vroedfchappen gehouden moeten worden voor de Vertegenwoordigers van dezer Stads Burgerv: gelyk zy zelf zich ook zoodaanig hebben gequalificeerd; uitwyzens het Octroy van den 12 February 1718; waar in genoemd worden Burgemeesteren en Vroedfchap» pen, als reprefenteer ende de gemeene Burgery.
Dat hier tegen wei eenigszins fchynt te obfteeren de dispofitie, welke de Graaven omtrent de bedieningen van Burgemeesteren en Vroedfchap» pen alhier geëxerceerd hebben, door derzelver getal, vereis'chten, aanftelling, en wat dies meer is, by diverfe Handvesten te reguleeren; en zich. dus te gedragen, als of het posten waren, welke meer van den Graaf, dan van de Gemeente afhingen , en meer behoorden tot het reprajfentatief van de geheele Souvereiniteit, dan van de Burgery eener byzondere Stad.
Doch dat zy Heeren Gecommitteerden vertrouw, den deze bedenking.compleetelyk te kunnen weg. nemen, door, ten aanzien van den onderfcheideh aart, en het wettig tfftct der GraafTelyke Handvesten, te remarqueerer,:
Dat, dewyl Diet alle Handvesten van dezelfde natuur zyn, noch op gelyken voet als eigentlyke
Pri-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 227
Privilegiën behooren geconfidereerd te worden, het mitsdien noodig is derzelver inhoud diftincielyk na te gaan, om over den aart en het effect, van dezelven behoorlyk te kunnen oirdeelen; kunnende in het generaal niet ontkend worden:
Foor eenf,-dat fommige Handvesten den naam van eigentlyk gezegde Privilegiën verdienen, wanneer daar by aan de Steden eenig recht van de Souvereinitéit is afgedaan, of eenige vrydom van tollen of andere gemeene lasten vergund is, of ten voordeele van de Ingezetenen eenige exceptien van het gemeene recht gemaakt zyn, ofietsdiergelyken, waar op de Steden of Burgeryen anderszins geen recht, zouden gehad hebben. 1 Hoedaanige Privilegiën zekerlyk van de allergrootfte waarde zyn , en niet alleen den gever verbinden, maar ook de genen aan wien zy gegeven zyn, voor zoo verre dezelve verplicht zyn zich daar aan ftiptelyk te houden, zonder die te kunnen ofte mogen uitbreiden en extendeeren buiten de termen der vergunning.
Ten tweeden, dat daar en tegen zeer veele Handvesten fiégts behelzen zekere hepaalingen, nopens plaatzelyke costumen, en domesticque fchikkin<*en omtrent Stedelyke zaaken ; waar van de Steden aan de Graaven de bevestiging verzochten 5 om of daar aan meer authoriteit te geven, of dezelve tegen alle willekeurige indragt van de Graafffely-Jce hecrschzucht te beveiligen, of onderlinge twisten en disordres tusfchen de Ingezetenen deswegens te doen cesfeeren en voor 't vervolg voor te komer. Zynde langs dien weg diverfe Stedelyke "fchikkingen, die uit haaren aart zuiver dompfiicq waren, ingrediënten geworden van Graaffdyke Handvesten, en vervolgens ook wel van Oöroyen van de Stauten, zonder dat nogthans de intrinficque aart der zaaken daar door eenige verandering'heefc kunnen ondergaan. Terwyl zoodaanige Handvesten de bolwerken waren, om de vryheid der Ingezetenen tegen allen onbehoorlyken invloed der P 2 Graa



S28 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Graaven te beveiligen, en zekerlyk, ten aanzien van de oevers, in den volftrekften zin, van eene verbindende kracht waren; gelyk ook de Stedelyke Regeeringen niet vermogen zoodaanige bepaalingen, welke ten verzoeke van de Burgery or Gemeente bevestigd waren, buiten concurrentie van dezelve te veranderen of te vernietigen; doch waaromtrent evenwei de Burgery of Gemeente zelve, aan welke diergelvke Handvesten gegeven zyn, met concurrentie haarer Regeering, wanneer de eefteldheid der zaaken veranderd is, en het belang der Scad andere fchikkingen vprdew, de macht ea vryheid fchynt te hebben, om door het cesleeren der oirzaak ook het effect van zoodaanig een Handvest, 't welk hun volkomen eigendom is, te doen cesfeeren en te niet gaan. Iets , het geen volgens de gronden van het gemeene recht ten allen tyde ook onder het Graaffelyk bewind, behoorde geadmitteerd te wezen, maar vooral na de afzweering van de Graaven boven alle bedenking dient gefield
tCEindelyk ten derden, dat ook fomtyds de Graaven, onder den fchyn van gunften te bewyzen,. en ouder prsetext van disordres te willen voorkomen of by gelegenheid van een verzoening, door het verleenen van Handvesten, aan welken zy den naam van Privilegiën gaven, zich van de rechten der Ingezetenen zochten meester te maaken, het eene door meer dan éénen Oudheidkundigen geobfcrveerd is, juisr het geval geweest te zyn ten aanzien van veele Handvesten omtrent de Regeeringsbeftelling in de XV. Eeuw verleend, waar in de Graaffelyke heerschzucht by de meeste Hollandfciïe Steden gereusfeerd is; doch minst te Dordrecht, daar de Gildens zich door den fchoonfchynenden naam van Privilegiën niet altyd hebben laat n verblinden, maar hunne rechten hebben gerec iröeerd, en voorgeflaan. — Kunnende derhalven zoodaanige Handvesten, fchoon insgelyks wel zynde van eene verbindende kracht voor den gever,
die



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 229
"die daar door verhinderd wirrd om verdere indrachteo te ondernemen, nochtans nimmer tegen het recht van de Steden, en derzelver Ingezetenen geallegeerd worden ; vooral na dat de afwerping van het Graaffelyk juk aan de Landzaten zo wel het vermogen als het recht gegeven heeft, om hunne vryheden en rechten te reclameeren, en te befchermen.
En, dat zy Heeren Gecommitteerden, op fundament van deze remarques, meenden te mogen befluiten; dat, vermits de Handvesten, die over de aanftelling der Vroedfchappen, en Burgemeesteren dezer Stad eenige befchikking maaken, kunnen voortgevloeid zyn uit de heerschzuchtige bedoelingen der Graaven, of uit de poogingen der Ingezetenen-zelf, om hunne Stedelyke verordeningen tegen verdere indracht der Graaven of tegen toen ter tyd plaats hebbende oneenigheden te be. veiligen, derhalven uit de exiftentie van die Handvesten niet kan bewezen worden, dat de posten van Burgemeesteren en Vroedfchappen uit hunnen aart zouden behooren tot de dispofitie van het oppergezag; of onttrokken zouden kunnen worden aan eenige Stedelyke fchikkingen, zelfs nu nog, na dat de Graaffelyke heerschzucht, niet meer exfteerende, geen breidel meer noodig heeft, of na dat de Stedelyke gefteldheid van zaaken andere be. paalingen kan gedoogen en vereischr. — En verder dat, vermits geenerlei Handvesten den ictrinlicquen aart der zaaken veranderen kunnen, derhalven ook de exiftentie van zoodaanige Handvesten of Octroyen niet beletten kan, dat men Burgemeesteren en Vroedfchappen dezer Stad moet houden , zo als hier boven uit den aart van die bedieningen bewezen is, voor de Vertegenwoordigers van de Burgery alhier.
Terwyl al dit zelve, vooral in dezen tyd, niet meer aan eenige bedenking kan onderhevig zyn, ca dat nu onlangs Hun Ed. Groot Mogenden, ten aanzien van de Heeren Vroedfchappen in de Steden P 3 Am-



210 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Amfieldam en Rotterdam de dispofitie omtrent derzelver af en aanftelling voor mere domejticq ver. klaard, en daar door nader getoond hebben, dezelve te confidereeron als de Reprsefentanten en Gemachtigden van de Burgery. — Gelyk Hoogstdezelven ook, met opzicht tot het Burgemeesterfchap, by Refolutie van den 21 Juny laastleden, getoond hebben geen zwaarigheid te maaken, om de dispofitie nopens de aanftelling van Burgemeesteren aan de Burgerven over te laaten ; vermits Hun Ed. Groot Mogendén de fchikkingen die daaromtrent by de Burgery van Heusden gemaakt waren, hebben geaggreëerd.
Dat zy Heeren Gecommitteerden hier mede de geopperde bedenking compleetelyk opgelost hebbende, vertrouwden als onbetwistbaar te mogen vastftellen, dat Burgemeesteren en Vroedfchappen de Vertegenwoordigers van dezer Stads Burgery zyn; doch dat met opzicht tot de Heeren Schepenen die in het derde adfpect. voorkomen , zulks niet fchynt te kunnen gefouceneerd worden; vermits het zeker is:
L li de admiriftratie der Juftitie, en de uitoeffening van 't recht van leven en dood tot de hoogfte rechten der Souvereiniteit behoort; en dat derhalven de genen, aan wien deze adminiftratie is toevertrouwd, en die uit naam van Hun Xïd. Groot lv!o£cr,dcn recht doen, de Hooge Overheid dezer Provincie reprEefenteeren. Zonder dat hier tegen fti-ydt-de erkende Souvertinittit van hei Volk; moetende ten déèzei) opzichte van applicatie gemaakt worden de hier boven gepraemitteerde remarque, dat baainelyfc de Souvereinitdi. wel berust byhet gehtcle Volk, maar niet by ieder deel van het zelve, en derhalven ook niet by de Burgery dezer Stad fdzonderlyk; terwy! het zelfs zeer gevaarlyk zoude wezen, de adminiftratie der Juftitie, en 't recht van leven en dood over te laaten aan de dispofitié van ieder byzorde-r deel van het geheele lighaam; om dat daar door de uitoeffening van het recht,
ea



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 231
en de beveiliging van het leven der, Ingezetenen, zo wel als de befchikking over de bezittingen, dé vryheid, en den dood van den Landzaat, onttrokken zoude worden aan die algemeene Wetten, welke, in één en dezelfde Souverciniceit, op eene gelyke en univerfeele wys behooren te werken.
Dat derhal ven, het Oppergezag niet by eene byzondere Burgery, maar by het geheele Volk refideerende, en de adminiftratie der Juftitie uit den boezem van den Souverein moetende deflueeren , Heeren Schepenen, die in naam van de Hooge Overheid recht doen, behooren geconfidereerd te worden, als de Repreefentanten en Gemachtigden van den algemeenen Wetgever dezer Provincie, en niet van de byzondere Burgery dezer Stad.
Zynde het geallegeerde omtrent Heeren Schepenen ook applicabel op den Heer Schout, die uit naam van den Souverein recht vorderende, en denzelven verbeeldende, even daar door, vermits zyne hoofdfunctie daar in beftaat, notoirlyk met kan gehouden worden voor een Reprssfentant van de Ingezetenen dezer Stad.
Dat ondertusfchen hier tegen wel fcheen te obfteeren, dat Schout en Schepenen met Burgemeesteren, Stedelyke Ordonnantiën en Keuren maaken, waaromtrent zy niet uit naam van den Souverein, maar van wege de Burgery fungeeren.
Doch dat zy Heeren Gecommitteerden daaromtrent moesten doen reflecteeren, dat nogthans de voornaame en hoofdbediening van Heeren Schout en Schepenen de handhaaving van het recht der Hooge Overheid en de adminiftratie der Juftitie concerneert, terwyl het maaken van Keuren in de oudfte tyden, met bewilliging van de Gemeente, naderhand met raad van de kundigfte of vroedfte, vervolgens met concurrentie van Burgemeesteren, flegts is eene bykomende functie, welke geen noodzakelyk gevolg is van het Schepenfchap j gelyk daarom ook diverfe voorbeelden exfteeren van Ordonnantiën, welke niet door het Gerecht, maar p 4 door



132 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
door de Vroedfchappen gemaakt zyn, en dat derhalven deze accesfoire en toevallige qualiteit geen verandering kan maaken in den origineelen en esfentieelen aart van het Schout- en Schepensambt.
Dat verder uit het geallegeerde omtrent de Heeren Schepenen nog wel zou fchynen te volgen, dat, byaldien de adminiftratie der Juftitie, vooral in het Crimineele genoegzaame reden is , om Heeren Schepenen niet voor Repraïfentanten der Burgery te doen erkennen, dan ook Heeren Burgemeesteren, die mede in het Crimineele over Poorters te recht zitten, niet als zoodaanige Repraefentanten kunnen aangemerkt worden.
Doch dat zy Heeren Gecommitteerden hier omtrent zich verplicht vonden , onder het oog te brengen, dat men, na het naauwkeurigst onderzoek, niet heeft kunnen ontdekken, dat Heeren Burgemeesteren in het Crimineele Gerecht oirfprougelyk fesfie bekomen hebben, om, als Rechters te fèntentieeren; maar dat het hun Heeren Gecommitteerden veel eer is voorgekomen, dat, even gelyk in andere Hollandfche Steden, zo ook hier, de origineele inrichting van die gewoonte ten oogmerke gehad heeft, om Burgemeesteren aldaar als Burgervaders, te doen paroisfeeren, ten einde toezicht te hebben, dat 'er achtervolgends de Costumen, Privilegiën en Ordonnantiën geprocedeerd worde, met faculteit voorts om eene raad. gevende ftem te uiten. — In welke opinie zy Heeren Gecommitteerden niet alleen verfeerden uit hoofde van den aart van het Burgemeesterfchap, gevoegd by 't voorbeeld van andere plaatzen, en wegens het gemis van eenige commisfie of wet van de Hooge Overheid, waar uit de Rechterlyke qualiteit van Burgemeesteren kan worden afgeleid; maar dat zy ook daar in ten volie waren geconfirmeerd, voor eerst door eene zeer naauwkeurige aanteekening omtrent zekere Crimineele Procedures , die alhier hebben plaats gehad op den 23 April 1528, wanneer behalven Schepenen en Burgemeesteren
in



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 233
in het Gerecht ook prsefent waren oude Wethouderen ; by welke gelegenheid Burgemeesteren wel hun advis hebben geuit, doch zoo, dat by het opmaaken der conclufie, alleenlyk de ftemmen van de Schepenen bereekend wierden; waar by tentwee • den nog was gekomen deze peremptoire reflexie, dat Heeren Burgemeesteren volgens het formulier van hunnen ééd zich wel verbinden tot het toedienen van Vaderlyke correótien, maar niet zweeren, dat zy recht zullen doen tusfchen den Heer en den Poorter, of den Vreemden; het gene zy nogthans zouden moeten zweeren, indien zy als Rechters in het Crimineele zouden kunnen helpen vonnis vellen.
Dat hier mede dan ook de laatstgemovecrde bedenking weggenomen zynde, zy Heeren Gecommitteerden meenden, ter beantwoording van de eerfte voorgeftelde vraag, zonder hasfitatie te mogen vast ftellen, dat wel de Heeren Raaden en Vroedfchappen, benevens Heeren Burgemeesteren, maar geenszins Heeren Schout en Schepenen, voor de Vertegenwoordigers der Burgery alhier te houden zyn.
Dat voorts ter beantwoording van de tweede vraag, wie, namelyk, de Burgers en Ingezetenen alhier zyn, welker invloed in aanmerking behoort te komen? Zy Heeren Gecommitteerden van begrip waren, dat alle die genen, welke in het draagen der burgerlyke lasten , overeenkomftig de gefteldheid dezer Stad, als werkelyke leden der Burgermaatfchappy alhier geconfidereerd worden, ook gerechtigd zyn om hunne ftem en invloed te doen werken; vermits de gemeene billykheid vordert, dat die de lasten draagt, ook de voorrechten moet genieten; en dat op dezen grond voor het Volk van Haarlem te houden zyn alle Ingezetenen dezer Stad en derzelver Jurisdictie, zynde mansperfoonen, den vollen ouderdom van achttien jaaren bereikt hebbende, die ten minften één jaar en zes weeken, met behoorlyke admisfte van Heeren Burgemeesteren, alhier zyn gedomicilieerd geweest.
Doch dat hier van, volgens de plaatzelyke geP 5 ftehi



234- Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
fteldheid van zaaken, en de fchikkingen, die omtrent de Schuacry gearrefteerd zyn, behooren uitgezonderd te worden i. De joódfche Natie % om dac dezelve alhier als vreemdelingen aangemerkt, in het lighaam der Burgery niet ingelyfd, maar flegts tot eene precaire inwooning geadmitteerd worden.
i. Alle, die op eenigerhande wyze, het zy aanhoudend of op zekere tyden eenige alimentatie of adfijlentie van Armcomptoiren of piepje Gejlichten genieten; om dat dezen niet behooren gefteld te worden in gelyken rang met zulken, die hun eigen brood eeten, en behalven het dragen van andere lasten zelfs nog tot foulaas van den Armen het hunne toebrengen ; terwyl het de armoede al te zeer zoude encourageeren, indien 'er geene diftinctie tusichen beide plaats hadde.
3. Alle zoodaadige bedienden, voor welken liet neeren- enRedemtiegeld betaald wordt; omdat deze ftaande ten byzonderen dienfte van hunne Heeren, of Vrouwen, of Meesters, daar door aan den generaalen dienst der Stad onttrokken zyn, en niet genecesiiteerd worden, om den last der Schuttery te dragen; weshalven het ook alzins billyk was voor. gekomen, dat deze, zoo lang zy zich in eenigen particulieren dienst bevinden, en meer of min in hunne vryheid beperkt zyn, niet gelyk gefteld worden met zoodaanige Ingezetenen, die,verplicht zynde zich a3n alle buur- en burgerlasten te onderwerpen, ook op al de rechten des Volks aanfpraak hebben. ; , ,.
Dat zy Heeren Gecommitteerden wyders op die zelve gronden , welke tot juftiftcatie van de gemaakte uitzonderingen ftrekken, ook gemeend hadden de bepaling der Stemgerechtigden te moeten uitbreiden tot allenji die, boven de 18 jaar oud zynde, één jaar en zes weken alhier zyn gedomicilieerd geweest, om dat deze allen van dat oogenblik af aan, ten opzichte van alle Burgerlyke verplichtingen, ook in het byzonder relatief de Schuttery, als Leden der Burgery geconfidereerd en behandeld worden. Dat



de Geleurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 235
Dat wel eenige bedenking ontdaan -was: of niet de voorfchreven bepaling der Stemgerechtigden ai te uitgebreid was, en of niet eene /ekere mate van gegoedheid behoorde vereischt te worden , om ie-' mand in het recht des volks te doen participeeren, uit aanmerking dat de genen, die het meeste belang hebben in de welvaart dezer Stad, ook best gefchikt fchynen, om hunnen invloed ten gemeenen nutte te "doen werken.
Doch dat het Hun Heeren Gecommitteerden was voorgekomen , dat deze bedenking niet genoegzaam was, om de zulken, die in andere opzichten als dadelyke Leden der Burgery worden aangemerkt, en vrve lieden zyn, van het lichaam des Volks af te zonderen , wanneer deszelfs invloed in aanmerking komt; maar dat niettemin, even gelyk in vroeger tyden de vroedften enrykften, ten aanzien van den generalen invloed der geheele gemeente, meer actief bevonden wierden, dan minvermogenden; zoo ook nu nog, fchoon alle effective Leden der Burgery als Stemgerechtigden voor zich zelf invloed behooren te hebben, nogthans de meest gegoede alleenlyk behooren gequalificeerd te worden om in zekere fundtien ook anderen hunner Medeburgers te repraïfenteeren;
en dat die confideratie aanleiding had gegeven tot zoodaanige hier na te melden dilbnctien , waar door men sequitabel kon zyn omtrent ieder in het byzonder, en tevens zorg dragen omtrent de belangen van het geheel.
Dat hier mede dan ook beantwoord zynde de tweede voorgeftelde hoofdvraag, zy Heeren Gecommitteerden thans meenden te kunnen overgaan tot de beantwoording der derde: omtrent welke zaaken, namelyk, de invloed van dit folk behoort te werken?
Waaromtrent men preliminair moest remarqueeren , dat, vermits 'er by ons niet plaats heeft eene zuivere Vclkstegeering, die buiten twyfel de ongelukkigfte is van alle Regeeringen; maar vermits



236 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
mits by ons, ingevolge de Conflitutie, behoort plaats te hebben eene Volksregeenng by repmfen- talie, die voor eene Republiek als de onze, de gelukkigfle van alle Regeeringen zyn kan, derhalven de iuvloed van hec Volk zich niet daar toe moet uitftrekken om zelf te regeeren , maar dadelyk moet werken op de genen die hun vertegenwoordigen, en in hunne plaats regeeren.
Dat men dit in 't oog houdende, en zich herinnerende, dat volgens de Regeeringsform dezer»* < Provincie de repreefentanten, gemagtigden, moeten worden aangemerkt, in de eerfte plaats de aandacht behoort te vestigen op de aanftelling van de Regenten,
En dat ten dien opzichte boven alle tegenfpraak behoort te zyn , dat het aan het Volk toekomt zyne eigene Vertegenwoordigers te benoemen; uit aanmerking dat vsor eerst de aart der zaake vordert, dat gemachtigden door hunne eigene principaalen, in welker naam zy moeten fungeeren , worden aangefteld; terwyl de geheele Volksreprsfentatie een ydele klank wordt, en met alle principes van vryheid ftrydt, wanneer men aan zekere bepaalde Perfoonen, Familien of vaste Collegien de magt toekent, om aan de Burgery, zonder haar concurrentie, zoogenaamde Reprasfentanten te geven.
Dat het ook ten tweeden met de aloude gewoonte binnen deze Provincie over één komt, en ten aanzien van deze Stad hier na eenige voorbeelden zullen geallegeerd worden.
En dat het eindelyk ten derden ook allernuttigst en noodzaakelyk is , dat de Repnefentanten hunne geheele exiftentie, met betrekking tot de Regeering, van het Volk ontleenen; vermits dit aan den eenen kant best in ftaat kan zyn , om het vertrouwen en de liefde van de Burgery jegens hare Regenten te vestigen , wanneer zy dezelven (het zy met alle decentie gezegd) als haare eigene creatuuren, die zy zelf tot haare beftierders gekozen
en
é



de Geleurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 237
2n gevormd heefc, kan aanmerken; terwyl aan den anderen kant de Reprafentanten zelf hier door des te beter hunne nauwe relatie tot het Volk, hunne verplichting aan hetzelve, en hunne qualiteit van gemachtigden kunnende gevoelen en in 't oog houden, ook daar door alle aanprikkeling vinden, om zich zeiven niet als willekeurige Heerfchers, maar als door het Volk zelf uitgekozene en begeerde Voorftanders van deszelfs vryheden aan te merken, en de Burgers niet als hunne onderdanen te behandelen, maar als hunne principaalen en befchermelingen te achten, en Jief.te hebben. •— Kunnende dit een en ander door onderling vertrouwen en attachement tot dit heilzaam einde ftrekken, dat het beftier der gemeene zaak geene fchadelyke belemmering, en het belang der natie geen indracht van een derden te vreezen hebbe.
Dat derhalven de Burgery dezer Stad in de eerfte plaats invloed behoort te hebben op de aanftelling van haare Vertegenwoordigers , de Heeren Raaden en Vroedfchappen, benevens Heeren Burgemeesteren.
Dat daar tegen, met opzicht tot de Vroedfchap» pen, geen de minfte bodenking konde plaats hebben, dewyl zy origineel uit den fchoot der Burgery zyn voortgekomen, en in vroeger tyden één lichaam met de gemeente uitmakende, van hunne medeleden niet onderfcheiden waren, dan in kundigheid en vermogen; en offchoon naderhand de Graaven omtrent derzelver aanftelling by diverfe Handvesten eenige dispolitie gemaakt hebben, dat zy nogthans de keus der tachtigen in den jaare 1428 aan de gemeene goede luiden, en poirteren dezer Stad, en in den jaare 14453 gelyk ook de benoeming der vier- en- twintigen in den jaare 147*5, aan de Vroedfchap en Rykdom, die geen vast Collegie uitmaakten , hebben in handen gelaaten en toegekend.
En voor zoo verre de Graaven, en vervolgens de Heeren Staaten, meest al op verzoek van de Regenten, omtrent de aanftelling der Vroedfchappen



238 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
pen eenige dispofirie mogten geëxerceerd hebben, tloor dezelve op de ééne of andere wys te reguleeren , ,:,ar zulks evenwel geen verandering in de natuur der zaaken heeft kunnen te weeg brengen, , vee! min de Burgery en Regeering thans kan beien- . ter., om de erkende Reprafentanten dezer Stad, overeenkomftig onze tegenwoordige Regeerings. . firm, en den aart hunner bediening, doordeBur- ■ gery zelfs te doen benoemen en aanftellen. ' Terwyl ook, nier. tegenftaande andere veelvul- . 'dige indrachten, niemand echter rot hier toe zich 1 'beroemen kan in de posfesfie te zyn van de aanftel- ■ lina der Vroedfchappen dezer Slad, dan alleenlyk : liét Collegie yap de Vroedfchappen zelf, aan wien 'het uit dien hoofde zou vryftaan, indien zy konden "pratefldeerer- een exclufi f rechtop het doen van die aanftelling te hebben, dit hun recht ten behoeve : van de Burgery af ie ftaan. — Vertrouwende zy r Heeren Gecommitteerden, dat zy geen de minfte : drangredenen zouden behopven te allegeeren, om 1 de Regé< rfflg dez'eï Stad tot zulk eenen afftand te : beweegen; daar het deze Regeeting is, die door: haare Propofitie tot herftel van den Volksinvloed,, 'ter Staatsvergadering gedaan , den eerften grond 1 gelegd heeft, waar op de Natie hoopte het her- •ftel haarer vryheid gevestigd te zullen zien , en 1 daar die zelve Regeering, door de Commisfie op 1 Hun Heeren Gecommitteerden gedecerneerd, ge-■ toond heeft, n^et alleen door woorden haare al-gemeene vryheidsliefde, opentlyk aan den dag te : willen leggen, maar ook byzonder haa ongeinte-. resfeerde burgerliefde met daaden te willen reali-• feeren.
Wat verder betreft de aanftelling van Heeren 1 Bur-gmeesteren, dat naar het begrip van hun Heeren i "Gecommitteerden ook daaromtrent de invloed vani de Burgery dezer Stad notoirlyk behoort plaats te: hebben; vermits hier boven gebleken zynde, dat! onze Regeeringsform eene Regeering is by vertegenwoordiging, en dat overal, zoo in de Staats-.
Ver-:



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. .voorgevallen, 239
Vergadering als in de Stad, Burgemeesteren als Vertegenwoordigers van de Burgery paroisfeeren, derhalven ook de aart der zaaken, debillykheid, en het belang van de Regeering en van de Stad vordert, dat de Burgery omtrent derzelver benoeming werkzaam zy.
En offchoon wel geene duidelyke bewyzen voor handen zyn, dat de gemeente in de eerfte tyden dezelve hebben aangefteld, dat nogthans daaromtrent zulke voldoende redenen kunnen geaflegeerd worden , dar het meer dan waarfchynlyk is, dac * zulks' in de XIV. Eeuw heeft plaats gehad.
Dac 'er trouwens alle reden is, om vast te ftellen, dat 'er alhier in gemelde XIV. Eeuw Burgemeesteren, onder de benaming van Raaden bekend zyn geweest; — vermits dezelven te Dordrecht, zoo al niet in den jaare 1293, ten minften zekerlyk in 1345, te Leiden in 1351, en te Amfteldam in 1343 bekend waren , en 'er geen reden is' om te denken, dat deze oude. en aanzienlyke Stad, te midden van andere nabutirige, en zelfs jongere Steden, daar van in die tyden zal zyn ontbloot gebleven.
Dat daar en boven deze onderftelling verfterkt •wordt, wanneer men acht geeft, dat in de Handvest , door Graaf Willem aan, deze Stad gegeven , Donderdags na Sc. Pontïaènsdag 1315. gelezen wordt van1 Keuren , door die Schepen en die Raad gemaakt, en in zekeren brief van den 23 Juny 1345, van eene belofte door SchoUt, Schepen en Raad, en alle die Gemeifiten dezer Stede aan ee. nige andere Steden gedaan ; als mede nog in 't Handvest van den 6 Juny 1394, van den tyd, dien men alhier Poorter moet zyn geweest, om Schout, Schepen of Raad te kunnen worden; door welken Raad niet verftaan kan worden eenig vast Collegie van Vroedfchappen , om dat zulks toen nog niet fubfifteerde ; maar wel die vier Raaden, die naderhand Burgemeesters genoemd zyn, en die in de monumenten der XIV. Eeuw in andere Steden



«240 Verzameling van Stukken betrekkelyk tut
den onder de benaming van den Raad gewoonlyk voorkomen; — terwyl de rangfchikking der Raaden na Schout en Schepenen overéénkomt met die, welke toen overal gevolgd wierd, en ook geopferveerd is in den brief van den 2 Mey 1402, waar by een Schuttery alhier wierd opgericht, en waar in, zoo als hier boyen reeds is opgemerkt, buiten alle bedenking Burgemeesteren bedoeld worden. ,
Dat wyders by dit alles nog moet gevoegd worden , dat in de Handvest van Hertog Albrecht, van den jaare 1402 , gefproken wordt van de vier Raaden, als van Perfoonen, welker bediening binnen deze Stad reeds ten vollen bekend was; wordende daar by geen de minfte bepaaling gemaakt, wat in het byzonder hun post zoude zyn , veel tnin te kennen gegeven , dat zy de adminiftratie reeds geëxerceerd hebben.
Al het wtlk zamengenomen duidelyk genoeg bewyst, dat even als in andere Hollandfche Steden, zoo ook hier, in de XIV. Eeuw, reeds Burgemeesteren in functie gewees- zyr, welke onder de benaming van de Raaden of Raad voorkomen, en welker bediening reeds in den jnare 1402 zoo geüfiteerd en bekend was, dat dezelve geene particuliere befchry. ving vereischte.
Dat ondertusfehen, dit zoo zynde, daar uit moet proflueeren, dat de Graaven voor den jaare 1402, geen den minften invloed gehad hebben op de aanftelling van die eerfte Burgemeesters of Raaden; het geen onwederfprekelyk blykt uit de Handvest van 1-580, waar by wel bepaaling gemaakt word omtrent de aanftelling van Schout en Schepenen door den Graaf, maar zonder te gewagen van de aanftelling der Raaden; ten evidenten bewyze, dat de Graaven zich toen ter tyd hunne aanftelling nog niet hebben aangetrokken , maar zulks overgelaten aan de Gemeente zelf, die naar den oirfprongkelyken aart van het Burgemeesterfchap, daar toe alleen gerechtigd was; en die zekerlyk dat recht zal geëxerceerd heb-
ben,



'is Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 24,1
ben, door of zelf vier Raaden aan Schout en Sche. peneh toe te voegen, of te gedoogen, dat de Schepenen uit het midden der Gemeente ea met derzelver goeddunken vier Raaden verkozen;
Dat op die wys de aanftelling van Burgemeesteren in de XIV. Eeuw gebleeven zynde buiten de dispotitie vao den Graaf, vervolgens ia het begin deXV. Eeuw, nopens de aanftelling der Regeering alhier onrust en tweedragt ontftaaa is , het geen aan Hertog Alerecht aanleiding heeft gegeven ; om in den jaare 1402, tot demping en,voorkomiog van die verfchillcn, de aanftelling van Schepenenen Burgemeesteren te reguleeren , aan zich houdende de keus van Schepenen, en voorts bepaalende, dat de Schepenen de vier Raaden kiezen zouden die daar in* even gelyk in andere zaaken vangewigtj, buiten twyfel de Gemeente zullen gekénd hebben; het gene té waarfchynlyker is, om dat uit de oudfte Registers dezer Vroepfchap blykt, dat zelfs in den jaare 1505 en laater, de verandering der Regeering nog gefchiedde in prsefentie van den Rykdom, door welke benaming altyd verftaan worden Leden der Gemeentebuiten,het vast Collegie der Vroedfchappen.
Dat vervolgens in den jaare I428 Philips vai* Bourgonje j wel wederom eenige nadere bepaalingen gemaakt heeft omtrent de Regeerings.beftelling dezer Stad, docb zonder nogthans de aanftelling vad Burgemeesteren aan den invloed der Burgery te onttrekken, vermits, volgens het Handvest van dien jarej de gemeene Goede Inden en Poorteren de Goede'mannen van tachtigen, namelyk, uit ieder der twintig Homanfchappen vier zouden kiezen, en deze tachtigen wederom totter Stede behoef vier Burgemeesteren ; zyndë dus deze tachtigen in effeéte geweest Kiezers; dié door de geheele Burgery benoemd wierden; om ia naam van de Burgery de keus van Burgemeestereri te doen; — gelyk dan Ook de exercitie van het oirfprongkelyk recht der gemeente hieromtrent by haar gebleven is, tot dat in den jaare 144$ de Graaf begonnen heeft, de keus van vier Burgemeestereri XVII. Deel; Q bis



242 Verzameling van Stukken betrekkelyk Ut
■uit een nominatie van acht Perfoonen aan zich te. trekken, en aan deze Stad haar wettig en geüfiteerd recht te benemen.
En oflchoon de Graaven fomtyds hebben weten te cffeöueeren, dat de Burgery het gene haar wettig toekwam met geld moest koopen, of wel gedoogen , dat het gene niet anders dan een indracht op haar recht was, met den fchoouen naam van privilegie befcempeid wierd: dat het nogthans evident is, dat door zulke flinkfche ftreeken der altyd woelende heerschzucht, en door zulke ydele benamingen nimmer de natuur van het Burgemecsterfcnap, en het daar op origineel gegronde recht der Burgery tot aanftelling haarer Veite^enwoordigers heeft kunnen vernietigd worden ; — en dat derhalven wanneer de Regeering en Burgerv dit oirfprongkelyk recht der Stad reclameeren. en fuftinecren gerechtigd te z\n, om nopens Stedelyke zaaken Stedelyke bepaalingen te maken, haar zulks r.iet behoort betwist te worden ; te meer, daar men nimmer kan voorwenden, dat, na de afwerping van het Graaffelyk juk, en na dat het gezag der Graaven in den boezem van 't geheele volk geretourneerd is, bet recht der Steden en Burgeryen verminderd zouee zyn , of dat men aan dezelven ter dezer tyd zou mogen ontzeggen de u'uoeffeDing van die magt, welkezy, uitwyzens het Handvest van den jaare 1428, zelfs onder het Graaffelyk bewind hebben kunnen en mogen exerceeren. il .
Dat op deze gronden zy Heeren Gecommitteerden zouden oirdeelen, dat, indien het laatst gegeven Handvest of Ocfroy behelsde een voorfchrift, om aen den Graaf, of aan de Staaten, of aan iemand van hunnent wege eene nominatie van Burgemeesteren ter electie te zenden, zelfs in zodaanigen geval de Regeering, meten benevens de Burgery dezer Stad, zou mogen fuftineeren gerechtigd te zyn, om copens de aanflelling van Burgemeesteren door de Burgery, de oirfprorgkelyke rechten der Stad te reclamecren, en de&wegens zoodaanige fchikkingen te
ma-



de Geieurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 24.3
maken, als de tegenwoordige gefteldheid der Stad zoude requireeren , zonder dac diergeiyke Octroyen, als niet disponeerende over eenig recht der Souvereiniteic, maar over domefticque verordeningen, daar tegen zouden kunnen opfteeren, of boven de origiheele rechten der Stad en Burgery zouden mogen prEevaleeren.
' Doch daar en boven, indien men dit oirfprongkelyk en onvervreemdbaar recht der Stad al wilde in twyfel trekkea, dat dan aan dezelve evenwel niet konde betwist worden een geacquireerd recht; dewyl het Octroy van den jaare 1651, aan de Stad niet alleen laat de dispofitie over het nomineeren, maar ook over het eligeeren van Heeren Burgemeesteren: zoo dat de Heeren Vroedfchappen, aan wien die nominatie en electie aldaar wordt toegekend, de faculteit zoudeö hebben, om van dit recht of geheel of gedeeltelyk affland te doen, niet ten behoeve van een derden, (het geen zy nimmer vermogen) maar ten behoeve van de Burgery, die 'er oirfprongkelyk toe gerechtigd is.
Dat tegen de Octroyen, nopens deze materie in den jaare 1651 verleend , wel gewoonelyk eenige bedenkingen worden geallegeerd , als of dezelven alleenlyk betrekking zouden hebben op Stadhouderlooze tyden, en thans hunne werkingverloorenhebben door de gewoonte van de Heeren Stadhouderen, om uit eene nominatie van een dubbeltal de electie van Burgemeeêtcren te doen; welke gewoonte genoemd wordt eene Iangduurige posfesfie, afgeleid uit des Stadhouders Commisfie , geavoueerd door daaden en gedragingen riiet alleen van Hun Ed. Groot Mogenden en van de Regeering dezer Stad, nuar ook door de Burgerv zelf, die by de vernieuwing van het Sradhouderfchap ia de jaaren 1672 en 1747 getoond heeft te begeeren, dat de invloed van den Stadhouder werkzaam zoude zyn omtrent de aauitcl* lieg van de Regenten.
Doch, dat zy Heeren Gecommitteerden hier tegen moeiten remarqueeren.
Q 1 Voet*



i • i Verzanding van Stukken betrekkelyk tót
Vooreerst, dat het Odtroy van 1651, zoo als het' : -ve aan deze Stad is verleend, niet eeniglyk gefunleerd is in het Stadbouderlooze van dien tyd; im'a^rs dat de oirzaak, waarom de Regeermgsbefte : ld daar by in diervoege gereguleerd is , zoo ais eèfthiedis, niet is te zoeken in 't gemis van eea Stadhouder, maar in het oude recht van de Stad, en zelfs in de Graaffelyke Privilegiën, waar f Burgemeesteren en Vroedfchappen zich beroepen had-, Li celvk uit de pr£emisfen van het Oftroy conftlrt Dat deze oirzaak van 'c Odtroy, namelvk het onde recht der Stad, door de vernieuwing van het Stadhouderfchap niet is komen te cesieeren, vermits het zeker is, dat, indien de Burgery. alhier haar eigene Regeeringsbeftelling heeft kunccn hebben ten tyde van de Graaven, zy zulks ook kan hebben ten tyde van Stadhouders. — Dat derhalven de privilegiën dezer Stad, en het oucte recht der Burgery door de vernieuwing van het Stadhouderfchap niet vernietigd zynde, en dus de nirzaak van het Odtroy niet zynde komen te cesieeren, derhalven ook het effect, van 't Odtroy door 't aanftellen van eenen Stadhouder niet heeft kunnen vernietigd worden. — Zynde deze oplosfiog der cemoveerde bcdenkÏBg aan Hun Heeren Gecommitteerden zoo peremptoir voorgekomen, ten aanz'.eO van 't Odtroy aan deze Stad verleend, dat alle verdere diseusfie deswegens onnoodig zou kunnen ge. oirdeeld worden. .
Doch dat daar en boven ten tweeden in t oog diende gehouden te worden, dat in *t gemelde Odlroy n't bepaald wordt, dat de Regeeringsbeftelling alhier op den voorfchreven voet alleenlyk zou plaats hebben in Stadhouderlooze tyden, maar dat recht aan de Stad onbepaald gegeven wordt; van welke onbepr-ilde gifce, naar den aart van alle Odlroyen, het effect moet zyn, dat dezelve onbepaald werke, zonder dat eene reftridtive interpretatie de onbepaalde gifte tot een zekeren tyd bepaalen, en dus op eene indirecte wys het ééns gegeven recht verminderen



de Gebeurtenis/en in 17S7 enz. voorgevallen. 245
kan. — Terwyl ook, byaldien Hun Ed. Groot Mogenden het recht gehad hadden (des geenszins) om de werking van 't Octroy, zo dra 'er een Stadhouder kwam, te doen cesfeeren, Hoogsrdezel. ven het expresfelyk hadden moeten vernietigen; Vermits een expresfelyk verleend Octroy, ook expresfelyk moet vernietigd worden; gelyk alle han. 'delingen en publieke inftrumenten op dezelfde wys moeten te niet gaan, zo als zy geboren worden.
Ten derden, dat in onze Provincie, waar in de confervatie der oude Vryheden en Privilegiën altyd js geconlidereerd als het geheele fundament onzer Conflitutie, en waar in uit dien hoofde by alle Re. glementen, Commisfien en Inftructien de obfervantie van dezelven,aan alle Ambtenaaren, en ook aan den Stadhouder wordt aanbevolen, het eene onwrikbaare Staats-maxime is, dat de Priviligien van de Steden nimmer eenige veranderingen kunnen ondergaan, dan op verzoek, immers na verhoor van de genen,die de Privilegiën verkregen hebben. — En dat derhalven geen gewoonte, of zoogenaamde actens posfesfoir immer eenig recht kunnen geven, om ook in't vervolgde Privilegiën te mogen fchenden, dewyl iedere daad contrarie het Privilegie, een fchennis van het zelve zynde, de herhaling en opéénftapeling van zulk eene fchennis nimmer recht kan geven; om daar in voort te gaan vooral niet aan iemand, die by plechtigen ééde het tegendeel beloofd'heeft.
Ten vierden, (wat aangaat de Commisfie,aan den Heer Stadhouder gegeven) dat de faculteit tot het veranderen van de Stedelyke Regeeringen zich daar by direólelyk bepaalt tot zulke gevallen, waar in de Stadhouder de Regeerings-veranderingen achtervolgende de Privilegiën doen kan. ■—- Dat ook de Heeren Staaten , wanneer Hun Ed- Groot Mogenden aan den Stadhouder gaven de dispofitie over de Regeerings-veranderingen, verftaan moeten worden zulks alleen gegeven te hebben ten aanzien van die Steden, daar de Staaten zelf de aanftelling hadden.
Q 3 Waar



24<S Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Waaromtrent men dient in 'toog te houden, dat, volgens Refolutie van den 8 December 1650, de ftem in Staat hebbende Steden zelf de Regeeringsbefteiling zouden kunnen exerceeren, het zy volgens haare oude rechten, of volgens nieuw te maaken fchikkingen; doch dat de Steden, die geen ftem in Siaat» en geen Privilegiën omtrent de Magijtraats. beflelling hadden, de nominaden zouden zenden aan Hun Ed. Groot Mogenden, ten einde daar uit ue Electie te doen. — Dat de Staaten dus in zoodaanige Steden en plaatzen de Eleftie van cien Maeiftraatze// posfideerende, uitdien hoofde de macht hadden, om by de Commisfie van den Heer Stadhouder daar over ten zynen behoeve te disponeeren — En dat derhalven de inhoud der meergemelde Commisfie op zoodaanige gevallen kan applicabel gemaakt worden, en daar op (vermits hier geen extenfive interpretatie ten nadeele der Privilegiën gelden mag) alleenlyk behoort apphcabel gemaakt te worden, en geenszins op zoodaanige Steden, alwaar volgens Privilegiën en Oöroyen de dispofitie over de Regeerings.verandering aan de Regeering en Burgery was toegekend; dewyj. het naar rechten onmooglyk was,, dat de btaaten iets aan den Stadhouder gaven, het gene zy m hun boezem niet bezaten, en voor zoo verre zy zulks mogten bezeten hebben, reeds by een plegtig Octrov aan anderen hadden weggegeven.
ten vyfden, dat ook geene daaden van de Regenten door het overzenden der nominanen aan den Stadhouder, immer eenig recht van de Stad kunBen vervreemd hebben , dewvl al zulke daaden» ten beste genomen , Hechts zouden -geweest zyn bewvzen' van perfoneele deference voor den Stadhouder, welke niet langer behoeven gecontinueerd te worden, dan zoo lang men voor zulk eene com-
Dlaiiar.ee- reden meent te hebben. Doch dat
daar en boven , wanneer men de zaak nader in, «iéfr, de Recenten, zich zeiven ais"Reprafentanten van de Burgery. en het recht noopens de Re-
ge e-



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 247
geeringsbeftelling by het Odtroy hun, niet m hunne Perfoonen, maar in hunne qualiteit aanbevolen, als het eigendom van de Stad en van de Burgery aanmerkende, nimmer vermogten afftand te doen
van een recht, 't welk hun niet toekwam;
en dat hunne daadèn, in dat licht befchouwd, althans geen de minlte wettigheid hebben, om dezelve tot itaaving van des Stadhouders zoogenaamde posfesfie te kunnen allegeeren.
Ten zesden, dat de goedkeuring der Burgery op dit respect al mede in geenen deele hier geallegeerd kan worden , vermids het gebeurde in de jaaren 1672 en 1747 niet wel kan geattribueerd worden aan dat esfentieel en verlicht gedeelte der Burgery, 't welk zyne rechten kent, en in ftaat is daar over te disponeeren , maar alleenlyk aan een ongelukkig misleiden hoop van het gemeen, 't welk door zyne oproerige gedragingen genoegzaam toonde, dat zy geen daaden pleegden, die als de welberoadene en wettige keus van het Volk konden geconfidereerd
worden. Terwyl 'er daar en boven, ook in die
tyden,nimmer, zelfs niet van het oproerig graauvv, veel min van de Burgery, eenige expresfe overgifte of afftand van het recht der Stad noopens de Regeeringsbeltelling heeft plaats gehad; hebbende in tegendeel de laatst overleden Heer Stadhouder Wit. lemde IV, by deszelfs dispoutie tot af- en aanftelling der Regenten van dien tyd, op den 5 Oótober 1748 gedeclareerd : dat het verkiezen der genoemde Regenten, in manieren als vooren gedaan ,■ alleenlyk was gefchied tot meerder rust en dienst dezer Stad, en tot wegneming van de diffidentie en murmuratie onder de Ingezetenen alhier ontftaan, en zulks zonder eenige preeindicie of confequvntie voor het toekomende, ten aanzien van de Privilegiën, Vryheden of Gerechtigheden deze Stad en de goede Burgers of - Ingezetenen derzelver competeerende, die hy betuigde te verftaan, da? in haar oude kracht en vigeur zauden blyven. — Ten duidelyken bewyze, dat de Burgery geene expresfen afftand gedaan had van het recht aan de Stad Q 4 com-



24? Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
competeerende , noopens de ordinaire en jaarlyks retourneerende Regeerings-verandering ;en dac derJhalv/t-n bet Octroy van den jaare 1651 in geenen deele dour eene expresfe overgifte der Burgery, hoedranige nogthans daar toe ten minften zou vereischt zyn, vernietigd is geworden; ja dat zelfs uit de daad van gemelden Heer Stadhouder, deswegens gepleegd, geen de minjle confequentie ten nadeele van 't voornoemde Octroy mag getrokken worden.
Eindelyk ten zevenden, dat volgens de gronden van het Staats-Rapport, op den 6 April dezes jaars 1787 noopens de Magiftraatsbeftelling te Heusden, ter Vergadering van Hun Ed. Groot Mogenden ingebracht, geen langduurig verzuim der exercitie vaq het recht, 't welk by 't Octroy bevestigd was, en geen daar tegen overftaande langduurige posfesfie contrarie het Octroy, eenig recht van prsfcripti'e kan geven, om dat,naar de gronden onzer Conflitutie, even zoo min de Privilegiën en Rechten der Steden, door proefcriptie kunnen verlooren worden, als de regaale rechten, die door de Graaven of door de Staaten aan particulieren zyn uitgegeven ; waaromtrent eene expresfe Refolutie van den 8 December 1662, met opzicht tot Leenrechren, en diverfe Gewysden der beide Hoven van Juftitie met opzicht tot andere Regedia, exfteeren. — Terwyl zy Heeren Gecommitteerden dit nog met'des te meerder fiducie mogten urgeeren , om dat de gronden by het voorfz. Staats-Rapport van den 6den April geallegeerd, in eene Refolutie van Hun Ed. Groot Mogenden op den nden May laatstleden ge» converteerd zyn; waar door dan ook het geavanceerde omtrent het Octroy van den jaare 1651, aan deze Stad verleend, zoodaanig gewettigd is, dat men zich daar op ten volle verlaaten, en fundeeren ian.
Dat derhalven zy Heeren Gecommitteerden uit dit alles meenden te mogen beiluiten , dat deze Stad ^3et het hoogfte recht de posfesfie van het meer-



de Gebeurtenis Jen in 1787 enz. voorgevallen. 24$
gemelde Octroy reclameeren mag; en dat zy ook vertrouwden , dat by deze Vroedfchap deswegens geen zwaarigheid gemaakt zal worde.n, wanneer Hun Ed„ Achtb. zich herinneren, dat ieder der Leden by deszelfs aanftelling tot Vroedfchap beloofd en gezwooren heeft: dat hy in het verkiezen van Burgemeesteren en Schepenen zso menigmaal zulks noodig zoude zyn-, zich punZueelyk zou r.eguieeren naar de Octroyen en Privilegiën by de Heeren Staaten op den 11 juny 1651, en den 22 February 1718 aan deze Stad verleend, zonder daar buiten of tegen te zullen gaan, in eeniger manieren.
Dat op deze wys aangewezen zynde de gronden van bevoegdheid en verplichting om het effect van het meergemelde Octroy te doen revivisceeren, zy Heeren Gecommitteerden van gedachten zouden zyn niet alleen, dat de Heeren Raaden en Vroedfchappen de Stad wederom zouden behooreu te ftellen, in de posfesfie van het recht, om zelf haare Burgemeesteren te eligeeren, maar ook dat het doen van zodaanige electie zou behooreq te blyven by deze Vroedfchap, vermids het van veel belang en utiliteit is, dat de beftsndige Reprefentanten der Burgery, die voor de vraedfte en kundigfte moeten gehouden worden, en die best in de gelegenheid zyn, om de belangen van de Stad, en wat 'er tot het publiek beftier vereischt wordt, te weten ea te beoirdeelen, ook in zulk eene gewichtige zaak, als de aanftelling van Burgemeesteren is, eenigen invloed hebben: «•— het gene ook overéénkomt met de aloude gewoonte binnen deze Stad, alwaar in het begin der XV. Eeuw de Schepenen, die toea ter tyd het eenige vaste Regeerings-Collegie uitmaakten (met concurrentie zekerlyk der gemeente) de electie deeden van de vier Raaden of Burgemeesteren, gelyk vervolgens die electie gefchieddedoor de tachtigen,
Doch, daar evenwel volgens de. te vooren gealle* geerde gronden, overéénkomftig den aart van het Burgerneesterfchap, de Burgery omtrent de aan* Q 5 ftel.



'950 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Helling van deze haare Vertegenwoordigers behoort werkzaam te zyn, dat dien volgende aan de Burgery zou behooren te worden toegekend het maaken der Nominatien. — Iets het gene de Heeren Vroedfchappen tot hier toe wel hebben geëxerceeid, doch niet anders dan als Reprcefentanten der gemeene Burgery, en dus in naam en'van wege dezelve Burgery, aan wie derhalven zulks zonder eenige difficulteit kan worden overgelaaten; te meer, dewyl 'het maaken vati die nominatien altoos Stedelyk is gefchied, zonder dat iemand buiten deze Stad, het zy de Heer Stadhouder of een ander, zich beroemen kan, terecht of ten onrechte, in de posfesfie daar van te zyn; kunnende uic dien hoofde deze fchikking, welke uit haaten aarc mere domestiek is, ook als domestiek behandeld worden. ' Dat zy Heeren Gecommitteerden dus getoond hebbende van begrip te zyn, dat omtrent de aanftelling van Vroedfchappen en Burgemeesteren, de invloed der Burgery behoort te werken, ten aanzien van de aanftelling der Schepenen moesten declareeren te oirdeelen, dat daaromtrent aan de Burgery geen de minfte influentie kon worden toegekend.
Voor eerst, om dat de aart van het Schepenfchap, als vertoonende in de administratie der Juftitie, en in de uitoeffening van 't recht van leven en dood, het repraefen tarief niet van de Burgery, maar van de Hooge Overheid, notoirlyk medebrengt, dat Heeren Schepenen hunne qualificatie, en uit dien hoofde ook hunne aanftelling ontleenen van den genen, in wiens naam en plaats zy recht doen.
Ten tweeden, om dat offchoon de Hooge Overheid wel de faculteit heeft om anderen tot de aanftelling van Schepenen te committeeren, of te octroyeeren, 'er nogthans geen Privilegie of Octroy bekend is , waar by de Hooge Overheid immer aan de Burgery dezer Stad het recht tot die aanftelling gegeven heeft.
Ten derden, om dat het hun Heeren Gecommitteerden (behoudens beter oirdeel) was voorgekomen,



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 251
men, dat de Handvesten, waar by de Graaven aan deze Stad het recht gegeven hebben tot het maaken der nominatien van Schepenen in den jaare 1445 door de tachtigen, in 1453 door de vier- en- veertigen, en in den jaare 1476 door de vier- en- twintigen , als mede het Odroy van den jaare 1651., waar by de Staaten het recht van nominatie en electie beide gegeven hebben aan de Vroedfchap , aangemerkt moeten worden als eigentlyk gezegde Privilegiën, waar by een wezentlyk recht van den Souverain is afgedaan, en waaromtrent om die reden de genen, aan wien zulks gegeven is, geen de minde uitbreiding of verandering mogen maaken , zonder concurrentie of bewilliging van den Gever, aan wien het alleen daat te beoirdeelen en te bepaalen , door welke Perfoonen hy zyne Reprafentanten wil doen aandeden; — en dat het midsdien aan deze Vroedfchap niet vry daat, iets het gene aan hun zelf, van wege de Hooge Overheid bepaaldelykgedemandeerd is, aan een ander toe te vertrouwen, zoo lang hun de faculteit tot zoodaanige lubllitutie niet expresfelyk gegeven is.
Dat derhalven aan de Burgery geen invloed op de aandelling van Heeren Schepenen kan gegeven worden' maar dat het niet te min als een voorrecht, en byzonder eigendom van de Stad en Burgery moec worden geconfidereerd, dat de genen, die binnen haare muuren de Juditie administreeren, haar niet door vreemden , maar door haare eigene Repraïfentanten toegefchikt en gegeven worden. —■ En dat daarom ook het meergemelde Oclroy van den jaare i65i,niet alleen Burgemeesteren en Vroedfchappen, maar ook aan de gem?ene Burgery dezer Stad verleend, behoort te worden aangemerkt als iets, waar in de Burgery het hoogde belang heeft, en waar over niemand ten haaren nadeele, en ten behoeve van een derden , immer disponeeren kan. —Terwylal de redenen, die hier boven geallegeerd zvh, ten bewyze, dat dit Odlroy als nog behoort te werken en effedl te hebben, ook in allen deele
ten



a52 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot x
ten dezen opzichte van applicatie zyn. — Moe» tende by deze gelegenheid alleenlyk nog geremarqueerd worden» dat de aanftelling van Schepenen-Comrnisfarisfen ter judicature over zaaken van de gemeene middelen niet aan de Stad is gedemandeerd; maar dat daaromtrent by het generaal Plakaat van den 22 July 1749 zoodaanige bepaaling door Hun Ed. Groot Mogenden gemaakt is, waar na men zich ook alhier behoort te gedragen.
En , wat eindelyk aangaat de beroeming van den Heer Schout , dat ook deswegens aan de Burgery geen het minfte recht competeert; vermids hy als de Reprasfentent van tie Hooge Overheid zyne geheele existentie van dezelve ontleend, én noch de Burgery, noch de Regeering dezer Stad, het zy by koop of by gifte, eenig recht tot deszelfs aanftelling bekomen heeft ; zynde het eenige Handvest, 't welk omtrent de aanftelling van eenen Schout disponeert, dat van den jaare i^to, waar by Hertog Albrecht belooft, dat hy zelf den Schout zal aanftellen.
Dat dus het eerfte pointe aangewezen zynde, waaromtrent de invloed der Burgery behoort te wer. ken , naamentlyk omtrent de aanftelling van haare Vertegenwoordigers, zy Heeren Gecommitteerden thans moesten overgaan tot een tweede poinSt, naamentlyk het toezicht op de confervatie van de erkende Rechten, Privilegiën en Vryheden van deze Stad, Burgery en Regeering.
Vat trouwens uit de in den beginne opgegevene prsemisfen gededuceerd zynde, dat by ons zoodaanige Regeeringsform by vertegenwoordiging plaats heeft, waar in de Landzaten als lastgevers hunne ftem zouden kunnen doen gelden , wanneer 'er over , het conftitueeren eener nieuwe Regeeringsform ge■ deiibereerd moest worden, daar uit notoirlyk volgt, dat aan hun niet betwist kan worden het recht om toe te zien, dat de Geconftitueerde Regeeringsform behoorlyk geconferveerd blyve. — En vermits die Regeeringsform, ten aanzien van deze
Stad



de Gebeurtenis/en in 1787 ènz. voorgevallen. a'yj
Stad in het byzonder, haar eenigen grond en al haar vastigheid heeft in de Rechten, Privilegiën en Vryheden van de Stad, Burgery en Regeering, dat het derhalven tot confervatie van de Conflitutie noodig is toe te zien, dat haare fundamenten door geenerlei verkeerde indracht gefchud of omver geftooten worden.
Dat daar en boven de gemelde Rechten, Privilegiën en Vryheden niet zynde het eigendom van eenige particuliere Perfoonen, die Hechts vooreen 'tyd dezelve bezitten of administreeren, maar van het permanente lighaam der geheele Gemeente, het dus ook van 't uiterfle belang is, dat 'er over do beveiliging van dat onfchatbaar eigendom een allernauwkeurigst toezicht plaats hebbe. — Terwyl dit niet alleen van belang is voor het volk zelf, om zyne rechten te prasferveeren tegen het gene van de zyde der Reprsefentanten ongevoelig zoude kunnen influipen , maar ook om die zelve Reprsefentanten te kunnen onderfchraagen en maintineeren tegen de poogingen van een derden, om de welgevestigde Conflitutie te ondermynen. • Dat ook het effect van zoodaanig een toezicht •moetende zyn de volkomene gerustftelling van de Burgery, dat 'ervoor de beveiliging haaren rechten met dubbele waakzaamheid gezorgd wordt, éven daar door des te beter gevestigd en verflerkc kan worden dat vertrouwen van de Ingezetenen op het publiek bellier, waar door het zelve tegen alle fchadelyke belemmeringen moge beveiligd worden.
Dat dus niet alleen de betamelykheid, maar ook het nut van zoodaanig een toezicht zynde aangetoond, zy Heeren Gecommitteerden het onnoodig oirdeelden, in veele byzonderheden te bewyzen, dat een foortgelyk toezicht in vroeger tyden hier ook heeft plaats gehad; waar toe men zich anderszins zou kunnen beroepen op het gene in de Registers dezer Vroedfchap voorkomt nopens het gepasfeerde in het begin van de XVI. Eeuw, waar
uit



3-54- Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Tik blykt, dat niet alleen by de jaarlykfche veran^ dering van de Regeering, maar ook by de deliberatien over het. al of niet verminderen van 't getal d.er Burgemeesteren, en over den tyd hunner Regeering, als mede over het al of niet continueeren van iemand in den post van Thefaurier, na dat hy Schout geworden was , mitsgaders over 't werk van deBrouwery- en Drapery-neering, en dus over zaaken de conflitutie der Regeering, en zekere voorrechten van de Burgery betreffende, praïfent zyn geweest, behalven de vaste Leden der Regeering, ook eenige Rykdommen en goede Mannen, die aldaar het noodig toezicht konden exerceeren, tot confervatie van de rechten der neeringen, en van de conflitutie der Regeering.
En dat 'er derhalven geen redenen aan Heeren Gecommitteerden waren voorgekomen, om te difficulteeren in het verleenen van zoodaanig een toezicht aan de Burgery, het geen zo wel met het oude gebruik alhier, als met de gronden van billykheid en utiliteit overeenkomt.
Dat eindelyk nog als een derde poinEt, waaromtrent de invloed der Gemeente alhier fchynt geadmitteerd te moeten worden, in aanmerking behoort te komen de Stedelyke Financie.
Dat het trouwens onzen vryen landaart altoos eigen is geweest, om te wilien gekend worden in zaaken van belasting, en zich wel volvaardig te onderwerpen aan de allerzwaarfte impofitien, doch dan alleen, wanneer zy of zelf, of door hunne Vertegenwoordigers daar in bewilligd hadden.
En, offchoon wel Heeren Burgemeesteren en Vroedfchappen, als Vertegenwoordigers der Burgery in allen opzichte moeten geconfidereerd worden dezelve te reprsfenteeren, en te vervangen, •dat het nogthans ten aanzien van Stedelyke bezwaaren niet ongefchikt fchynt te zyn, aan de Burgery het recht toe te kennen, om als de Regeering noodig oirdeelt eenigen nieuwen last te heffen, of een ouden te verhoogen, daar in gekend te worden > en
haar



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 255
haar bewilliging te laaten tusfchen beide komen;; ten welken einde dan ook noodig is aan dezelve zoodaanige opening te geven van den Staat der Financie, als vereischt wordt, om van de noodzaakelykheid der belasting geconvinceerd, en dus tot? het verleenen van 't gerequireerde confent in ftaao gefteld te worden. — Kunnende het by die gelegenheid van zeer veel utiliteit zyn, nopens den aart der nieuwe belasting, en de wyze van heffing; en verhooging de confideratien van de Burgery te vernemen. — Terwyl eindelyk tot het een en ander dienstbaar kan zyn, dat ook by het doen der rekening aan dezelve gelegenheid gegeven worde kennis te krygen van den ftaat der Stedelyke Financie , en haare adminiftratie.
Dat dit alles ook (om van andere Hollandfche Steden te zwygen, alwaar hetzelve nog plaats heeft) in deze Stad niets ongewoons of vreemds zal zyn» vermits uit de Stads Registers allerduidelykstblykt:
1. Dat de Thefauriers rekening alhier pleeg gedaan te worden, ten overftaan en in prasfentie van de Burgery, waar van geen fterker en vollediger bewys geallegeerd kan worden dan de in den jaare 1589 genomene Refolutie, om de rekening te fluiten zonder daar over te ontbieden den Ryckdommen, Capiteynen van Schutteryen en anderen van de Gemeene Burgerye dezer Stad, als van outs gebruykt plach tt\ werden.
■ 2. Dat, om geen voorbeelden van de XIV. eni XV. Eeuw te allegeeren, van de XVI. Eeuw nog diverlé bewyzen voor handen zyn van gevallen, waar in de Burgery geadmitteerd is tot de deliberatien over dezer Stads Finantie; gelyk te zien is in de Registers dezer Vroedfchap van den 20, 24. en 27 Odtober 1510; voornamelyk ook van den 6 October 1515» 15 Maart 1526", 27 April I53°> en 30 December 1538.
Dat mitsdien op deze gronden zy Heeren Gecommitteerden zouden meenen, dat voortaan niet behoorde gerefoiveerd te worden tot het heffen van.
aien-



Jfjö Verzameling van Stukken betrekkelyk toi
nieuwe of het verhoogen van oude Stedelyke las* ten. dan na dat de noodzakelykheid daar van aan de Burgery of haare Gecommitteerden aangetoond, en door dezelven erkend Was; dat voorts ook nopens den aart en wys der heffing haare confideratien dienden ingenomen te worden; en eindelyk,dat by het refumeeren van 't flot der reekemng, waar by alle de Heeren Raaden en Vroedfchappen geconvoceerd worden , ook eenigen van de Burgery zouden kunnen prcefent zyn.
Dat naar dit ontwerp de Burgery dezer Stad haaren invloed doende werken op de aanftelling vanhaare Vertegenwoordigers , op confervatie der gevestigde Conftitutïe, en op de adminiftratie der Stedelyke Alliantie: zy Heeren Gecommitteerden vertrouwden» dat aan den vryen Burger langs dien weg al zoodaanig recht eh genot zyner vryheid toegekend zou worden, als aan den tenen kant met onze Regeeringsform overéénkomt, en gefchikt is om dezelve tegen verkeerde indracht te beveiligen, en aan aen anderen kant beftaanbaar is met die order, welke 'er vereischt wordt om het beftier der gemeene zaak door geene fdhaadelyke belemmeringen mfrudtueus en onmooglyk te maaken.
Dat Heeren Gecommitteerden vervolgens meenden te kunnen overgaan tot de beantwoording der vierde Vraag: op hoedaanige wys, namelyk de invloed der Burgery omtrent de gemelde zaaken zou behooren terendeerd te worden? doch dat zy hieromtrent, ter "vermyding van onnoodige wydloopigheid , zich zouden refereeren tot een by dit Rapport gevoegd Concept, waar in de byzondere modincatien van dien invloed in details zyn aangewezen.
Dat niet te min in 't generaal behoorde gëremarqueerd te worden:
In de eerfte plaats, omtrent de aanftelling der Repisefentanten van de Burgery; dat, om ten dien Opzichte derzelver invloed behoorlyk te reguleeren de Stad zou verdeeld worden in zes wyJten, de verdeeling der wyken telkens beginnende



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 257/
bit, het midden der Stad , en vah daar ca buiten llrekkende, om in alles eene gepaste evenredigheid aan te treffen; met byvoeging van eene gefchikte vergaderplaats voor de Ingezetenen van ieder wyk» waar toe de refpective kerken best gcëmployèerd zouden kunnen worden ; — dat voorts uit iederen wyk telkens by eene te doene verkiezing vyf Kiezers, en dus uit de geheele Stad dertig, zouden behooren benoemd te worden; by gelegenheid van welke benoeming diverfe byzonderheden geobfervcerd moeiten worden, die haar grond alleen hadden in de gedeldbeid dezer Stad, en in de* fchikking, weike alhier plaats heeft omtrent de Schuttery, waar van de Compagnien en Battaülons, thans geene byzondere wyken occupeeren , maar de geheele Stad door verfpreid zyn. — Dat de benoeming van zoodaanige Kiezers zou behooren te gefchieden door alle de Stemgerechtigden, en dat hier in alle de genen» die tot het dragen van de lasten der Burgery verbonden zyn, gelykelyk zouden deelen, on dus ondervinden, datzy, alstffective Leden der Sociëteit, zoo wel in de rechten als in de lasten van dezelve participeeren»— Doch dat, om tot Kiezer benoemd te kunnen worden, en om dus in het werk der verkiezing zyne Medeburgers te kunnen repra;fenteeren, zoodaanig iemand, behaben het vereischte omtrent de tydsbepaaling van zyne inwooning binnen deze Stad s ook nog zoo veel vermogen zou dienen te bezinpn , dat hy ten minden 125 guldens 's jaars aan Stads en Lands lasten kan gerekend worden te betaaleni zullende 'er, om dit nauwkeurig te kunnen opmaken , zekere lysten der ond^rfcheidene belastingen gefuppediteerd worden. Terwyl zy Heerer Gecommitteerden nopens de vereischte qual fica'ie van een Kiezer j 'er opzichte van des?e!fs vermog-n. moeden rehYQeeten,, dat hier dnor d;e diftinftie srecrfeétu erd wnro't^ waar van d - billvk* heid '"ier boven by de beantwoording der tweede vr-^a ' b- aangewezen. XVII. Déél. & Dat



258 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Dat de gemelde Kiezers, door de gezamenlyke Stemgerechtigden benoemd zynde , omtrent het maken der nominatien voor Vroedfchappen en Burgemeesteren op gelyke wys zouden werkzaam zyn , ten aanzien van ééne tot driemalen herhaalde boontrekking, om telkens een twaalftal Kiezers uit de Menig uit te looten, tot het formeeren eener eerfte, tweede, en derde nominatie, door eene geduurige reductie van een grooter tot een mindertal genomineerden.
Dat wel deze handelwys zeer omflachtig was, doch dat men deswegens moest in achting nemen, dat, om zoo veel mogelyk de werking van cabalec en allen verkeerden invloed voor te komen, .de behandeling zoo omflachtig gemaakt moest worden , dat 'er geen bspaald uitzicht konde zyn, maar dat men volftrekt moest blyven in het onzekere, door wien prseciefelyk de verkiezing gefchieden zou. — Dat vooral, ten aanzien derdadelylce electie van eèn Vroedfchap, als zynde de eerfte qualiteit in de reprsefentatie, die onzekerheid tot den hoogst mogelyken trap gebragt moest worden, en daar toe dan ook het lot de meeste confidentie fcheen te verdienen; maar dat evenwel daaromtrent grooter difficulteiten waaren voorgekomen, dan het nut, het geen men zich daar van mogte belooven, kon opweegen. — En dat dit aanleiding had gegeven tot het beramen van een plan, 't welk de omflachtigheid der werking grootelyks vermeerderde, doch tevens ontheven was van de reëele difficulteiten, die in 't gebruik van het lot plaats hebben; welk plan dan ook in het voorfz. concept wordt voorgeflagen.
Dat volgens dit plan de Eurgery door haare Kiezers niet alleen invloed zou hebben op het maakeu der nominatienby de aanftelling der Vroedfchappen; maar zelfs nog eene zekere gecombineerde werking by het doen der EleEtie, het geen met opzicht tot zulk een post, als die van Vroedfchap, welke geheel en al, zonder eenig inmengzel, het
re-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 25^
prsefentatief der Burgery is, noch Vreemd, noch onbillyk kan voorkomen.
Dat daar en tegen de werking der Burgery öp dë aandeliing van B urgemeesteren zich zou bepaalen tot het maaken van nominatien, het geenj uit hoofdë van het te vooren reeds geallegeerde, geennaderë aanpryzing vereischt.
Dat in de tweede plaats, nopens het toezicht op de confervatie der Rechten, Vryheden en Privilegiën , zy Heeren Gecommitteerden van begrip v/iren, dat zulks best zou kunnen Worden geëtablisfeerd door de oprichting van een Collegie van Burger-Gecommitteerden , 't welk zou bedaan üië twaalf Leden, uit iederen wyk twee, door de Stemgerechtigden zelf te benoemen, behoortyk gequalificeerdj en jaarlyks ten minden 150 guldens aaü Lands en Stads lasten dragende. — Welke post van Burger-Gecommitteerden zou behooren aangemerkt te worden als ééne van die Verplichtingen', •waar toe de Leden der Burgery ten nntte van het ganfche lichaam der Maatfchappy verbonden zyn, even als tot de Schutterlyke dienden; ten dieü effecfej dat gelyk men zich niet dan door jaarlykfchen uitkoop van de Schuttery bevryden kan, meü zich zoo Ook van dezen post niet zou kunnen e-jtcüfeeren dan door middel van uitkoop, met die be* paaling nogthans j dat deze uitkoop niet jaarlyks' zou retourneeren, maar flegtséén-, of ten hoogden twee maaien kunnen plaats hebben.
Dat de inrichting van dit Collegie byzondeflyk zou drekkeU , om dë Burgery door middel van het zelve het voorfz toezLht te doen exerreeren j ted Welken einde de Burger-Gecommi'teerden* behaleen generaalen last , om toe te zien Op de beveilU ging van de meergemelde rechten, vrvheden ëri privilegiën^ ook fpeciaal verplicht zouden zyn acht; te geven op de dipde obfervantie van hetgeen oma treint de Regeerings-bedelling alhier behoort plaats te hebben. ... „ . ,
Dat in dé derdé plaats de invloed der Burgery" R * del



n5o Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
omtrent de Stedelyke Finantie, ingevolge het nu reeds geavanceerde, zou kunnen gereguleerd word" door te bepaalen, dat al het gene des wegens aai? de Burgery is toegekend door dat zelve Collegie van Burger-Gecommitteerden zou behooren uitgeoefend te worden. 1
Pht zv Hoeren Gecommitteerden dus alle de vier voorgeftelde hoofdvragen beantwoord hebbende wel vertrouwden, daar mede ten aanzien van de zaak zelf hunne confideratien omtrent den wettieen en noodzaaklyken invloed van de BurJcrv alhier gefuppediteerd te hebben, doch dat noethans hadden gemeend omtrent de form ook het een en ander hier te moeten byvoegen.
En wel voor eerst, dat de geprojecteerde bepaa. linzen behoorden vervat te worden in een plegr> Rezeerings-Rezlement, waar van zy Heeren Gecommhteerden een Concept hadden geformeerd, het welke zy by dezen exhibeerden.
D"t het hun in 'c generaal was voorgekomen, noodzaaklyk te zyn, een zoodaanig; Reglement te formeeren, om langs dien weg aan dit alles de vereischte form, kracht en beftendigheid te geven; en zulks temeer, dewyl deze fchikkingen, indien tv duurzaam en tegen allerlei bedenkingen en inkruipingen veilig zullen zyn, haare vastigheid behooren te hebben in eene wederkeenge verbindtenistusfchen de Regeering en Burgery deswegens; waar toe notoirlyk het formeeren en arresteeren van een folemneel Reglement vereischt wordt. _
Dat in conformiteit hier aan , zoodaanig Reglement behoorde te behelzen alle die bepaalingen omtrent de conflitutie onzer Stedelyke Regeering, welke geconfidereerd kunnen worden het eigendom van de Burgery te zyn. _
Dat uit dien hoofde de eerfte Mul van het Lonrent-Reglement relatief was tot de Heeren Raaden en Vroedfchappen, en de bepaaling van derzelver setal, qualificatie, en vereischtens behelsde. _ nat zv Heeren Gecommitteerden onnoodig oir^ 3 deel-



ie Gebeurtenis/en in i^ftftz. voer gevallen, 261
deelden , de byzondere bepaalingen in dien titul voorkomende, fpeciflcq te discutieeren, daar de rneeften van dezelve conform zyn aan het gene tot bier tee is geüfiteerd geweest, 'of de redenen haarer juftificatie aan een ieder ir het oog doen lopen.
Doch dat alleenlyk ten aanzien ven het getal geremarqiieerd moest worden, dat men wel in aanmerking had genomen, dat het brengen van de Vroedfchap op een getal van 32 op eene alzins or wettige wyze door de Heeren Stadhouders in de jaaren 1,583', 1672 en 1748 gefchied was, en dat deze fchi'kking derhalven. niet op fundament van die onwettige daaden gerespecteerd behoefde te worden ; maar dat niet te min het belang van deze Stad en Burgery , overéénkomftig haare tegenwoordige gefteldheid, thans fcheen te vorderen, dat_ van na voortaan tot een vaste grondwet gemaakt wierd :dat de Heeren Raaden en Vroedfchappen dezer Stad tweeën- dertig in getal zullen zyn.
Moetende zy Heeren Gecommitteerden ten reguarde van den eerften titul nog doen refledleeren, dat, offchoon voorheen éón Schoonvader met twee Schoonzoons , en ook drie Zwagers , en andere foortgelyke relatien, ten getale van drie, te gelyker tyd in de Vroedfchap mogten zyn, zulks by dit Concept verminderd was op twee, om dus zoo wel den fchyn als het effect der Familie-Regeeringen te vermyden.
Dat omtrent den tweeden titul, relatief Heeren Burgemeesteren, niets byzocders viel aan te merken, dan dat, vermids toch meestal gebruikelyk is geweest, dat Heeren Burgemeesteren twee jaaren aan den anderen regeeren, en 'er ook geen reden is om zulks tegen te gaan, maar veel eer diverfe redenen het zelve aanrasden, bepaald zou worden, dat de Heeren twee jaaren achter den anderen zullen regeeren, zonder na 't einde van het eerfte jaar een nieuwe aarftellirg noodig re hebben.
Dat voorfs ook om de Stad zoo veel mooglyk altoos van vier Heeren Burgemeesteren te doen voorR 3 zien



262 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
?ien zyn , eenige nadere bepaalingen omtrent de fupnletie der vacatures zouden plaats hebben,_ ' En dat laatftelyk ten zeiven einde niet,dan in cas van nood, een Heer. die buiten de Stad w eenig Collegie gecommitteerd is, tot het Burgcmeester-r fchap nominabd zoude zyn.
Dat ten aanzien van den derder. titul. concerneere^de de Heeren Schepenen , moest geooferveerd worden, dat de inhoud van dim titul prascies conform was aan het Octroy vaa 1651 vermidszy -leeren Gecommitteerden btjr. pen, dat dr ^cad onbevoegd was daar in, als zynde eene reëeie gifte van den Souverain,eenige de mirfte veraodeting emaa.
j^eu; doch dat zy nier te mio d n inhoud van
dit Octroy, ook ten opzichte van Schepenen, geOirdeeld hadden te moeten maaken tot een mgredienc en esfentieel gedeelte van het Reglement, om dat het een reëel eiget dom van d- Stad is, en als zoodaanig ook moet gemaakt worden, en aityct blyven, tot een object: van die erkende rech^n der Burgery, waar tegen zy geen de minlte iudracht behoort te gedoogen.
Dat 'er voorts in 't Concept-Reglement geen bepaaling gemaakt is omtrent het Schoutsambt, om dat, zoo als te vooren getoond is, de Burgery deswegens geererhande recht kan prsetendeeren.
Daf aangaande den vierden titul, handelende van het Collegie van Burger-Gecommitteerden , geene byzondere refiexien te maaken waren, buiten het eene omtrent dezelven te vooren reeds geallegeerd w, dan alleenlyk, dat men, ingevalle van differenten tusfchen de Regeering en Burgery , jn plaats van het gewoone middel van arbitrage, ge.racht heeft een ander te fnbftitueeren, om dat 'er na de gefteldheid van onze Stad, in zoodaarig een onverhoopt geval, zeer veele difficulteiten zouden exfteeren, om binnen deze muuren zoodaanig een arbitrage naar behooren te kunnen établisfeeren, terwyl het voor de vryheid en independentie gevaar, }yk zgu kunnen worden arbiters yan buiten te moe.



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 263
ten inroepen ; en dac daarom zy Heeren Gecommitteerden gemeend hadden, dat hec verre prxferabel 7oude zyn, wanneer men in zyn eigen boe?.em een middel van fiaaalc afdoening konde aantreffen, en wel zoodaanig een middel, 't welk noch aan de éé. ne noch aan de andere van de disfentieerende partyen eenige argwaan of ombrage konde verwekken; maar 't welk als ten volle neutraal kon geconfidereerd worden , en , fchoon eenig%zins van het lot dependeerende, nogthans zoodaanig eene op reden gegronde uitfpraak konde opleveren, welke als ees Rechterlyke decifie gerespecteerd zou mogen worden. , • , ,.
Dat eindelyk in den vyfden titul de bepaalingen, omtrent de respedtive verkiezingen, van die natuur waren, dat zy zich zei ven genoegzaam elucideerden. en geen byzondere opheldering vereischten.
Dat dus de ontworpen bepaalingen in de form van een Reglement gebracht zynde, zy Heeren Gecommitteerden, ten tweeden in aanmerking hadden genomen, dat de Burgery in dit alles behoorde gekend te worden. .
Dat trouwens de wettige invloed van de Burgery op haare Vertegenwoordigers, uit den aart onzer Regeeringsform voortvloeiende, notoirlyk behoort tot die fundamenteele rechten der Burgery, waar over buiten haare concurrentie niet validelyk gedisponeerd kan worden.
Dat uit dien hoofde zy Heeren Gecommitteerden by Refolutie. dezer Vroedfchap van den oden July laatstleden geauthorifeerd zynde, om met eenige Gequalificeerden uic de Burgery noopens deze materie in conferentie te treden, gereedelyk daar aan voldaan hadden, en met de Gequalificeerden van een zeer aanzienlyk aantal Burgers en Ingezetenen dezer Stad, zoo tot het gewapende als ongewapende gedeelte van dezelve behoorende, hadden geconfe* reerd, en niet konden nalaaten met aandoeningen van blydfchap en dankbaarheid deswegens te rap-
P°rteeren; R4 Dat



664 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Dat in deze conferencier, van het begin tot het pinde, niets anders belpeurd is dan eerj vereenigde ruche om het waar belang van de Stad en Burgery te bevorderen, en alle poogingen aan te wu.uen, ten einde de meestgefchikte midd, len daar toe te mogen uitdenken,-^ dat',r in de Heeren Gequalificeerden uit de Burger} geen de mipfte tehyn ontdekt is van eeri4erhar.de bedoeling om aan de Repeeriro iets hoe^enaemJ te onttrekken van dat gene' 't welk tot het onbelemmerd beltier van de gemeene zaak verebchr wordt, en behouders het belam* der Stad en Burgery rot veraangenaaming van de Kegeermg ftrekken kan: — dat in tegendeel ieder één met de grootfte cordaatheid en openhartighed getoond heeft, telkens alleen bedacht te zyn cm te ontdekken, wat het veiligfte en nuttigde was tot herftel van 't gene den vryen Burger wetnglyk toekomt en tot bevordering van de eer en welvaart* dezer Stad. —> En daar zy Heeren Gecommitteerden zich ook geen ander doelwit hadden voorgefteld dat hier door in deze conferentien zulk eene aangenaame harmonie, en zulk eene ongedwongen vriei delykheid heefc plaats gehad , dat men daar aan niet dan met gevoe'igheid gedenken kan , en vrvelvk die mag aanmerken als een vernieuwd beWv< van die vreedzanne en ruscige gemoedsgefteldheid, welke, by de goede Burgery en Ingezetenen alhier n'aats bibberde, deze Stad op ?ulk eene geresende wys doet uitmunten en onderfcheiden zyn, en waar door de Goddelyke Voorzienigheid alle haare weldaadigheden by ons als in den fchooc des Vredes fchynt te willen doeo famenvloeijen.
Da't onderrusfehen uit deze zoo harmonieufe en aangenaame conferentien was voortgefproren het Concept-Reglement , ?t welk zy Heeren Gecommuteerden aan deze Vroedfchap exh.beerden, en 't welk zy hoop-en, dat op even dezelfde harmonieufe en aanger.aame wyze de aoprobatie van Hun Ed. Achtb. zoude mogen wegdragen.
Doch dat, hoe zeer ook de GequaHficeerden.
van



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 26$
van een zeer groot aantal Ingezetenen met deze voorgefligen fchikkingen genoegen namen,zy Heeren Gecommitteerden nogthans oirdeelden , dat de geheele Burgery gelegenheid behoorde te hebben, om die te ex imineeren , en haare begeerte deswegens te betoonen; en dat uit dien hoofde noodig zoude zyn, dat, wanneer het Concept-Reglement door de Heeren Raaden en Vroedfchappen zou wezen geapprooeerd, het zelve ook wierd gebracht ter kennisfe van de Burgery, ten einde dezelve haar verlangen deswegens zou kunnen te kennen -geven.
Doch dat eindelyk ten derden, met opzicht tot de form,zy Heeren Gecommitteerden van begrip zouden zyn . dat ook omtrent fommige poindlen de ag. greatie van de Heeren Staaten zou dienen verzocht te worden.
Dat wel de oprichting van een Collegie van Burger-Gecommitteerden, en de fchikking omtrent de aanftelling van Heeren Vroedfchappen, waar op Biemand buiten deze Stad eenige invloed toekomt, of oeffeut, uit haaren aart zuiver domestiek is; —dat ook wel het recht der Stad omtrent de aanftelling van Burgemeesteren en Schepenen zoo gefundeerd is , dat geen bedenkingen daar tegen gelden kunnen; —^— en dat 'er midsdien geen termen zyn, om daaromtrent eenig Odtroy te verzoeken; —■ maar dat niet te min, uit aanmerking, dat de Heer Stadhouder, fchoon ten onrechte, gewoon is de JNominatie van Burgemeesteren en Schepenen ter electie te ontvangen, zy Heeren Gecommitteerden zouden oirdeelen, dat, zoo dra het geprojecteerde bevonden was ook naar het genoegen van de Burgery te zyn, by een addres aan Hun Ëd Groot Mogenden zou behooren kennis te worden gegeven van het voornemen dezer Vroedfchap, om het doen der electie van Burgemeesteren en Schepenen voortaan zelf te exerceeren, met een kort betoog van het recht dezer Stad daar toe, en met verzoek van R 5 Hun



265 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
Hun Ed, Groot Mogenden aggreatie daar op. Vertrouwende zy Heeren Gecommitteerden , dat een dusdaamg verzoek niet alleen gelchikt is om een bewys van het verfchuldigde respect aan Hun Ed. Groot Mogenden openlyk aan den dag te leggen; maar dac 'er ook alle reden is, om uit hoofde vaa hec geëtablisfeerd fysthéma v n Hun Ed. Groot Mogenden, in meer dan één geval , en inzonderheid omtrent de zaak der Stid Heusden op den 11 den May, en den 21 Juny liatstleden betoond, te mogen verwachten, dat zoodaanig verzoek, als volkomenlyk met dat fysthéma inltemmende, geen diffi<-ulteiten on'moeten zal.
En dat zy Heeren Gecommitteerden, als nu zullende dienen van advis, ven gedachten zouden zyn, dat Hun Ed. Achtb. het geluppediteerde Concep'Reglement zouden behooren te approbeeren; voorts te refolveeren , dat het zelve^ geduurende eenige dagen , op zekere bekwaame plaatzen , ter vilie voor de Hurgery zou worden voorgelegd, en daar van behoorlyke advertentie gedaan; en eindclyk de noodige ordres te ftellen, dat inmiddels een gepast addres aan Hun Ed. Grooc Mogenden in gereedheid mogt worden gebrachc, om, zoo dra van het verlangen der Burgery zou gebleken zyn, aan Hoogstdezelven te kunnen worden geprsfenteerd.



de Gebeurtenisjen in 1787 enz. voorgevallen. 257
EK 1387. Concept-Reglement op de Regeering der Stad Haarlem. - .
Titul L
Van de Heeren Raaden en Vroedfchappen.
Art. I.
De Heeren Raaden en Vroedfchappen der Stad Haarlem zullen zyn twee- en- dertig in getal.
II.
De Perfoonen, welke tot Raaden en Vroedfchappen zullen kunnen en mogen genomineerd en verkoren worden, zullen moeten bereikt hebben den ouderdom van vyf- en- twintig jaaren, zynde behoorlyk gegoed, en doende openbaare belydepis van de waare Christelyke Gereformeerde Religie, zoo als dezelve by 't Synode, binnen Dordrecht: in de jaaren 1618 en ió"i9 gehouden, is bevestigd, en in de publieke Kerken wordt geleerd.
III.
Zy zullen daar en boven moeten zyn van de ge» qualifkeerdfte Burgeren, binnen de muuren dezer Stad woonachtig, en geboren binnen dezelve Stad of derzelver Vrydom, ten tyde dat hunlieder Ouders aldaar vaste woonplaats hadden; mits nogthans dat zoodaanige geboren Burgers hun Poorterrecht niet hebben verwoond, of, zulks gefchied zynde, het zelve wederom zullen hebben verkregen, en na op nieuws den ééd daar op gedaan te hebben, den tyd van één jaar en zes weeken binnen deze Stad of derzelver Vrydom achter den anderen wederom gewoond zullen hebben,
IV.
Wyders zullen nog gequalificeerd zyn, die binnen Holland en West-Friesland zullen geboren
zyn,



2(58 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
zyn, of. brieven van naturalifatie ad honores van Hun Edele Groot Mogenden geobtineerd zullen hebben, en na hun verkregen Burgerrecht zes jaaren aan den anderen binnen Haarlem of den Vrydom van dien hun vaste woonplaats zullen gehouden hebben ; des nogthans, dat zoodaanige binnen deze Provincie geborene of genaturahfeerde Perfoonen, wanneer zy het Burgerrecht alhier geacquireerd hebben, en met eene binnen deze Stad geborene, of anderszins gequalificeerde, Burgeres zullen getrouwd zyn, of getrouwd geweest zyn, en, na 't voltrekken van hun huwlyk, drie jaaren aan den anderen hun vaste woonplaats alhier gehad zullen hebben, insgelyks tot Raaden en Vroedfchappen verkiesbaar zullen zyn; wordende voor gequalificeerde Burgeresfen, behalven de Inboorlingen, ook gehouden de Dochters van zulke Burgers, die, Uit hoofde van hun door geboorte of anderszins geacquireerd Burgerrecht, tot de Regeering gequalificeerd waren, mits zy, door uitwooning uit deze Stad, haar recht als geborene of anderszins gequalificeerde Burgeresfen niet verlo. ren hebben. Alles echter met dien verftande, dat een buitengeborene , die met eene Burgeresfe trouwt, wanneer hy voor het aangaan van dit zyn huwlyk reeds in deze Sfad gewoond heeft, volftaan zal, met de jaaren , welke hy anderszins alhier nog had moeten woonen, flegts voor de helft te vervullep.
V.
Al wie, fchoon buiten de Stad geboren, door 't verkrygen van het Burgerrecht, erqualificeerd zal zyn , om tot Raad in de Vroedfchap te kunnen verkoren worden, zal. boven de ordinaris rechten, aan dezer Stads Thefaurie moeten be'alen een fom van één honderd en vyftig gulden*, ingevalle hy met eene geborene of gequalificeerde Burgeres getrouwd is, en anderszins de fom van drie honderd guldens; en zal de quitantie daar van moeten
ex¬
tra



de Gebeurtenis/en in 17B7 enz. voorgevallen. 169
exhibeeren aan Heeren Burgemeesteren s om on* der het getal der Groot-Burgers gefteld te kunnen worden: zullende de gerequireerde drie en zes jaaren gerekend worden met den dag der beraalingvan gemelde lom te zyn ingegaan; en zoodaanig GrootBurger, na de vervulling van den bepaalden tyd, alhier tot Vroedfchap eligibel te wezen: alles nogthans met dien, verftande, dat, wanneer iemand het groot Burgerrecht geacquireerd, en, volgens Art. 4, zes of drie jaaren zyn vaste woonplaats binnen deze Stad gehad, doch vervolgens zyn Burgerrecht door uitwooning verloren zal hebben , hy wederom op nieuws als Poorter zal moeten beëe. digd worden, en na deze nieuwe beëediging één jaar en zes weeken binnen deze Stad of derzelver Jurisdictie zyne vaste woonplaats gehad hebben, eer hy als Groot-Burger van zyn geacquireerd recht zal kunnen jouisfeertn; terwyl dezulken, die, eer dat zy den bovengemelden tyd van zes of drie jaaren vervuld hadden , hun Burgerrecht verwoond hebben, wederom na hunne nieuwe beëediging de gemelde zes of drie jaaren aan den anderen compleetelyk zullen moeten vervullen, zonder den voorigen tyd hunner inwooning alhier daaromtrent in computatie te kunnen brengen.
VI.
Gelyk eene vaste inwooning in deze Stad vereischt wordt, om tot Raad en Vroedfchap te kunnen verkoren worden, zoo wordt dezelve op gelyke wyze gerequireerd ten aanzien van de Heeren, reeds Raaden en Vroedfchappen zynde; zullende de zoodaanigen, Welke elders een vaste woonplaats genomen , of één jaar en zes weeken uit deze Stad uitgewoond zullen hebben, hier door van hunne Raads- en Vroedfchapsplaats vervallen : de uitwooningen ter waarneming van eenige temporaire Staats, of Stads-Commisfie voor geene uitwooningen gehouden wordende.
VII.



270 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
vi i.
Voorts zal gëneraallyk in het oog moeten géhouden worden, dat met betrekking tot de be. voegdheid, om Vroedfchap te worden of te blyven , voor geen inwoonende Ingezetenen geconüdereerd zullen kunnen of mogen worden de zulken , die elders zich onthoudende binnen deze Stad alleenlyk hun zoogenaamd vuur en licht houden, als het welk in geenen deele beantwoordt aan de verplichting, om de gemeenfchappelyke lasten van Se Stad en Burgery te helpen dragen; terwyl echter onder deze bepaaling niet begrepen zullen ZYn jonge lieden, die nog geen huishouding hebbende alleenlyk tot voortzetting van Studie, or verkryging van nuttige kundigheden, zich voor een tyd elders zouden willen ophouden, als welken, zoo lang zy zich ter hunner beoeffening abfenteeren, in hun aangeboren Burgerfchap door een temporair afwezen niet zullen worden benadeeld , en ten aanzien van het verkregeD Burgerfchan met het houden van vuur en licht zullen kunnen volftaan; zonder dat nogthans deze uitzonderins, ten voordeele van jonge lieden tot het beoaalde oogmerk ingericht, tot anderen zal mogen worden geëxtendeerd, en fpeciaal met tot zulken, die bereids Leden van de Regeering zyn, welke, bvaldien zy zich tot herftel hunner gezondheid, nf om andere redenen voor eenigen aanmerkelyken buiten deze Stad zouden willen abfenteeren, en hunne Raadsplaats nogthans behouden, daar toe van de Heeren Raaden en Vroedfcnappen eene expresfe dispenfatie van de bovengemelde bepaaling zullen moeten hebben geobtineerd; des nögthans, dat van zoodaanige verleende dispenfatie aan het Collegie van Burger-Gecommitteerden behoorlyk kennis zal worden gegeven.
VIII.
Voortaan zullen riet gelyktydig Raaden en Vroedfchappen mogen zyn een Vader en Zoodot



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 271
Grootvader en Kleinzoon , noch twee heele of halve Broeders. Ook zal niemand tot Raad en Vroedfchap mogen worden geëligeerd, die aan eenige Leden van de Vroedfchap beftaat in zoodaanige graaden van bloed of affiniteit, dat daar door in de Vroedfchap zouden zyn meerder dan twee Zwagers, of meerder dan een Schoonvader eD één Schoonzoon, of meerder dan één Oom en Neef; doch dit verbod zal geen effect hebben ten aanzien van Perfoonen, die aireede in de Vroedfchap zyn, of die,in de Vroedfchap éénmaal zynde,na hunne verkiezing tot Vroedfchap door huwlyk in de vooifz. relatie tot eikanderen komen; zullende daar en tegen de gemelde relatien van affiniteit niet verdaan worden gedisfolveerd te zyn door den dood van de gene, door welke dezelve zyn gecontraheerd, voor en al eer de overblyvende zich weder ten huwlyk zal hebben begeven.
IX.
Tot Raaden en Vroedfchappen zullen niet worden geëligeerd, dan eerlyke, verftandige, vreedzaame en getrouwe liefhebbers van het Vaderland, mitsgaders van deze Stad en haare Burgery; aan geen ergerlyk levensgedrag fchuldig zynde; geene bankbreukige, noch die cesfie van hunne goederen gedaan hebben; geene Militaire Zee- of Land-Officieren, alvorens zy uit hunnen ééd en dienst zullen zyn ontflagen; ook geene, diepenfioenenof gagien genieten, of zyn in de particuliere ééden of dienden van eenige Vorften , Princen , Stadhouders, Gouvernanten, Heeren of Vrouwen, ten zy dezelvtn alvorens daar van hebben gerenuncieerd, dien dienst nedergelegd, of daar uit ontflagen zyn; den Leen-ééd, en den ééd wegens eenig Ambt of Commisfie aan de Generaliteit gedaan, daar van alleen Uitgezonderd: zullende ter contrarie iemand Raad en Vroedfchap zynde, wanneer hy bankr>reukig wordt of ceslle van goederen doet; of warneer hy zich zoude hebben begeven tot dtn Mihairen
dienst,



672 Verzameling van Stukken, betrekkelyk töt
dienst, of eenige penfioenen geaccepteerd, of zich in eenige der voorfz. ééden of dienden verbonden, aandonds daar mede van zyn Raads- en Vroedfchapsplaats komen te vervallen» X.
Wanneer iemand, een geboren Burger dezer Stad zynde, tot Raad in de Vroedfchap geëligeerd en aangedeld wordt, zal dezelve als eene recognitie, ten behoeve van dezer Stads-Thefaurie, betaalen eenefomme van vyftien honderd Guldens ééns, en een buiten de Stad geborene twee duizend Guldens ééns, welke refpective fommen zullen moeten wezen voldaan, voor en aleer zoodaanige aangeflelde Vroedfchap in de Vergadering van de Heeren Raden en Vroedfchappen zal worden geadmitteerd.
XI.
Indien één of meer plaatzen in de Vroedfchap, het zy door overlyden of anderszins , vacant zullen zyn gevallen, zul'en deze vacatures, Op zoodaanige wys als men hierna bepaalen zal, vervuld worden. zoo haast de zes weeken zullen zyn verdreken, ofte veertien dagen voor de ordinaris verandering van de Regeering, byaldien de gemelde plaats of plaatzen vier weeken voor de verandering der Regeering vacant zullen zyn geworden; doch zoo de vacatures binnen korter tyd voor de meergemelde verandering plaats grypen, zullen de zes weeken volkomen moeten wezen verdreken, eer de vervulling zal gefchieden.
XII.
De nieuw geëligeerde Randen en Vroedfchap. pen zullen, in handen van den eerden Heer Burgemeester, ter Vergadering van de Heeren Raaden en Vroedfchappen afleggen, behalven de ééden van zuivering, onder N°. i en i, begrepen in Hun Ed. Groot Mogenden Refolutie van den 23 January 1748, ook nog den hier na volgenden éód:



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 273 •
Ik beloove en zweere de Staaten van Holland en West-Friesland, de Hooge en Sou-vereine Overheid dezer Landen, gehouw en getrouw te wezen; dat ik my van nu voortaan, myn leven lang gedurende, ofte zo lang ik binnen de Stad Haarlem zal blyven refideeren, en tot de bekleeding van den post van Raad en Vroedfchap bekwaam geoirdeeld zal worden, my zal houden en dragen als Raad en Vroedfchap derzelver Stad Haarlem; dat ik in het verkiezen van de Vroedfchappen, mitsgaders van Burgemeesteren en Schepenen, zoo menigmaal zulks noodig zal zyn, en voorts in alles mypunciueellyk zal reguleeren na het Regeerings-Reglement voor deze Stad gearrefleerd op den . .
, zonder daar buiten of tegen te
fcullen gaan in eeniger manieren; dat ik t'allen tyden, des by de klokke ofce Bodegeïnfinüeerd zynde te komen by Burgemeesteren en Schepenen, ofte in den Raade, aldaar in alle voorgefielde zaaken zal geven raad, en helpen refolveeren, zulks ik in goeder confcientie ter meeste eere, nut, profyten welvaren van den Lande van Hollanden West-Friesland, mitsgaders der Stad Haarlem voornoemd zal bevinden te behooren; dat ik geene zaaken, die in de Vroedfchap verhandeld, en gerefolveerd zullen worden fccreet te moeten houden, zal reveleeren ofte aan iemand, van dezen ééd niet zynde, zal openbaaren, en voorts my in alle» zal dragen als een goed, oprecht, en getrouw Raad en Vroedfchap der Stad Haarlem behoort en fchuldig is te doen. En dat en zal ik niet laaten om geenerhande zaaken.
* Zoo waarlyk helpe my God Almachtig l
XVII. Deel. S Tfc



274 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot Titul II. Van Heeren Burgemeesteren. Art. I.
'Er zullen binnen deze Stad, als van ouds, zyn vier Heeren Burgemeesteren , welke ieder twee achtereenvolgende jaaren zullen regeeren, in dezer voege, dat alle jaaren op den loden September twee Heeren zullen afgaan, en twee aanblyven, en, in de plaats vande afgaacden, twee nieuw verkorenen geinftalleerd zullen worden.
II.
Niemand zal tot Burgemeester genomineerd mogen worden, ten zy hy daadlyk zy, en reeds acht jaaren geweest zy, Raad en Vroedfchap van deze Stad; gelyk ook niemand op nieuws tot Burgemeester zal mogen genomineerd worden, ten zy* hy in die qualiteit ten minften één jaar zal hebben ftil gezeten.
III.
Te zamen zullen niet als Burgemeesteren moren dienen Schoonvader en Schoonzoon , nocti twee Zwagers, nochte ook Oom en Neef, het zy in den bloede of door affiniteit, wanneer de arhnteit voor derzelver electie gecontraheerd zal z\n ; zullende het verbod in de voorfz. graden van affiniteit effect blyven hebben, niet tegen ftaande de perfoon, door welke de voorfz. relatie van affiniteit zal wezen gecontraheerd , overleden mogte zyn, zoo lang de overgeblevene zich met tot een ander huwelyk zal hebben begeven.
IV.
Wanneer iemand der Heeren regeerende Burgemeesteren zal overleden wezen, zal de vaceerende plaats niet laDger mogen onvervuld blyven,



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 27j
dan veertien dagen» ten ware de vacature ontftond in de drie laatfte maanden van het tweede jaar van den dienst als Burgemeester; zullende in zoodaanigen geval met de vervulling gefuperfedeerd wor. den tot den gewoonen tyd der verandering van de Regeering.
V.
Iemand tusfchen tyds tot Burgemeester zynde aangefteld, het'zy deze aanftelling gefchied 1 zy tot vervulling eener vacature in het laatfte jaar, het zy in 't eerfte jaar van den dienst des overleledenen, zal de nieuw aangeftelde Burgemeester aïldenlyk fuppleeren den dienst van den genen, in wiens plaacs hy fuccedeert, en by de volgende gelegenheid dus niet weder nominabel zyn, maar even als ten opzichte van een Burgemeester, die de volle twee jaaren gediend heeft, hier voor is vastgefteld, ten minften één jaar moeten ftilsitten.
VI.
- Die genen van de Heeren Raaden er^ Vroedfchappen , welken in een Collegie buiten"de Stad zyn gecommitteerd, offehooa de vereischte qualitéiten hebbende, zullen echter op de nominatietot Burgemeesteren niet mogen gebracht worden, dan alleen, wanneer buiten dezelven in de Vroedfchap het getal van acht Perfoonen, de voorfz. qualir.eiten bezittende, tot denominatie van Burgemeesteren niet zou kunnen gevonden worden; in welken geval zoodaanige Heeren, welke in het laatfte jaar hunner Commisfie getreden zyn * nominabel zullen wezen.
VII.
Geene Thefauriers, dan alleen In het derde jaar van hun Thefaurierfchap, zullen nominabel zyn tót Burgemeesteren; ook.geene Schepenen, het zy dezelven ëêa jaar, Of twee jaaren aan den anderen* als Schepen gefungeerd hebben; met deS a U



&75 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
ze uitzondering "nogthans, dat een Schepen, welke, de vereischte qualiteiten tot het Burgemeesterfchap bezittende, flegts één jaar als Schepen gefungeerd heefc, genomineerd en verkoren zal kunnen worden, om by een vacature voor den tyd van één jaar te fuppleeren den dienst van een overleden Burgemeester.
VIII.
De nominatie en electie van Burgemeesteren zal op zoodaanige wyze gefchieden, als hier na bepaald zal worden; zullende de geëiigeerde Heeren Burgemeesteren in handen van den Heer Schout dezer Scad afleggen, behalven de ééden van zuivering, onder N". 3 en i, begrepen in Hun üd. Groot Mogenden Refolutie van den 23 January 1748, ook nog den hier na volgenden ééd:
Wy beloven en zweeren de Staaten van Holland en West-Friesland, de Hooge en Souvereine Overheid dezer Landen, gehouw en getrouw te wezen, dezelve te ftyven en te fterken in hunne rechten; de Stad van Haarlem te bewaren en te houden tot behoef van dezelve Heeren Staaten, de Poorteren van Haarlem te ftyven en te fterken in hunne rechten, en elk Poorter byzonder tegens eenen iegelyken; de Privilegiën, Handvesten, Keuren, goede oude Costumen en Gewoontens, mitsgaders het Regeerings- Reglement voor deze Stad op den f gearrefteerd, te achtervolgen en te onderhouden na al ons vermogen ; met den Schout en de Schepenen van de voorfz. Stad, de misdaadige en breukige Perfoonen te helpen corrigeeren van alle zaaken ter correctie ftaande en behoorende; der voorfchreve Stads-goederen te helpen regeeren en bewaaren tot oirbaar en profyt van de vooriz. Stad, gelyk onze eigene goederen;, en voorts alles te doen tot behoef van de Heeren Staaten * voor-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz, voorgevallen. 277
voornoemd, en der Stad vanHïaarlem, dat goede en getrouwe Burgemeesteren behooren en fchuldig zyn te doen. En dat en zullen wy niet laaten om geenerhande zaaken.
Zoo waarlyk helpe ons God Almachtig!
T 1 t ü l ITT. Van de Heeren Schepenen. Art. I.
Het Collegie van Schepenen der Stad Haarlem zal, als van ouds, beftaan uit zeven Perfoonen.
II.
De Schepenen zullen alle moeten zyn Poorters dezer Stad , en gequalificeerd, even als hier vooren ten reguarde van de Raaden en Vroedfchappen bepaald is, en ten minften oud zynde zes- entwintig jaaren.
III.
Alle jaaren op den elfden September zullen 'er door de Vroedfchap zeven geëligeerd worden, om voor het dan aanftaande jaar te dienen,
IV.
Tot dat einde zullen de Leden van de Vroedfchap ten gemelden dage elk inbrengen een biljet, inhoudende de naamen van veertien Perfoonen, gequalificeerd zynde als vooren, en welken zy in goede confcientie zullen achten te wezen van de rechtvaardigde, verftandigfte en vreedzaamfte Liefhebbers van 't Vaderland, en doende profesfie van de ■waare Christelyke Gereformeerde Religie, hier vooren breeder omfchreven.
V.
Uit de veertien, die de meeste ftemmen zul-
S 3 lG23



S7& Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
len hebben onder de genomineerden tot het Schepen-ambt, zullen die genen, die het jaar te voren, «n langer niet,als Schepen hebben gediend, gehouden worden voor geëligeerd.
VI.
Voorts zullen de leden van de Vroedfchap ten zeiven dage, zonder van den anderen te fcheiden, hunne biljetten formeeren, en daar by vervolgens datelyk inbrengen, uit de overige genomineerden tot Schepenen, de namen van zoo veel perfoonen, als aan het getal van de Schepenen zal ontbreken; cn die, welke alzoo bevonden zullen worden de meeste ftemmen te hebben, zullen daar mede gehouden worden voor geëligeerd.
Vit
Te famen zullen niet mogen dienen als Schepe. oen Schoonvader en Schoonzoon, noch twee Zwagers, nochte ook Oom en Neef, ofte anderen in raderen grade malkanderen beftaande, het zy door bloed ofte affiniteit, wanneer de affiniteit voor derzelver electie gecontraheerd zal wezen ; zullende het verbod in de vooifz graaden van affiniteit effect blyven hebben, niet tegenftaande de Perfoon9 door welke de voorfz. relatie van affiniteit zal wezen gecontraheerd, overleden mogte zyn, zoo lang de overgeblevene zich niet tot een ander huwlyk zal hebben begeven.
VIII.
Wanneer op het dubbeld getal van Schepenen bevonden mogten worden Perfoonen, die met den anderen niet zouden mogen dienen, in zulken gevalle zullen die genen, welke onder dezelven de meeste ftemmen hebben , voor genomineerd gehouden worden, terwyl de andere, het zy één of meerder , van de nominatie zullen moeten afvallen, en de plaats gegeven zal worden aan den ' 4 §e-



di Geleurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 279
senen die naast hen lieden de meeste ftemmen hebben , welke ook verftaan zullen worden daar mede genomineerd te zyn. En zoo de voorlz. Perfoonen, die te famen niet mogen dienen, even veel ftemmen mogten hebben, als dan zal tusfchen dezelven door de Heeren Raaden en Vroedfchappen herftemming worden gedaan, en die de minfte ftemmen zal hebben zal van de nominatie afvallen. Alles ten ware één van de Genomineerden tot Schepenen, die met den anderen te famen niet mogen dienen, het jaar te vooren, en langer niet, a.s Schepen had gediend, in welken geval zoodaanige Genomineerde, niet tegenftaande dezelve minder ftemmen mogte hebben, gehouden zal worden voor geëligeerd, en de andere van de Nominatie afgelaaten zullen worden.
IX.
Wanneer de plaats van één der regeerende Schepenen vacant zal worden, zal deze vacature met langer mogen onvervuld blyven, dan den tyd vin veertien dagen, ten ware de vacature ontftond binnen de drie laatfte maanden voor de ordinaris verandering der Regeering.
X.
De Electie van Heeren Schepenen gefchied zynde , zal daar van met opgaaf van de naamen der Geëligeerden, aan Hun Ed. Groot Mogenden, of aan de genen, welke bevonden wordt daar toe door Hoogstaezelven gequalificeerd te zyn, kennis worden gegeven, met verzoek om uit dezelven Schepenen Comrnisfarisfen, ter judicature over zaaken van des Gemeenen Lands Middelen, te ehgeeren of te doen eligeeren.
XI.
De nieuw geëligeerde Schepenen zullen in handen van den Heer Schout dezer Stad , op den I4den Sep-



«8o Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
tember by de ordinaris verandering der Regeering, ofte anderszins ten tyde hunner inftallatie, behaL ven de ééden van zuivering, onder N'. 3. en i, begrepen in Hun Ed. Groot Mogenden Refolutie van den 23 January 174^, ook nog afleggen den hier na volgenden ééd:
Wy beloven en zweeren de Staaten van Holland en West-Friesland, de Hooge en Sou» veraine Overheid dezer Landen , gehouw en getrouw te wezen ; 't recht te wyzen tu^fchen den Heer en den Poorter, en den Vreemden, en tusfehen Twee-mans dingtaalen; tot allen tyd, als wy daar toe verzocht zullen wezen, te helpen raaden tot eer en profyt van de voornoemde Heeren Staaten, en de Stad van Haarlem, derzelver Stads Handvesten, Privilegiën, Keuren, goede oude Costumen en Gewoonten, m'dsgaders het Stads Regeerings-Reglement,
op den gearresteerd ,
te onderhouden en helpen onderhouden naar al ons vermogen; met den Schout en Burgemeesteren der gemelde Stad de misdaadige en breukige Perfoonen te helpen corrigeeren in alle zaaken tot correctie ftaande en behoorende; der voorfchreve Stads goederen te helpen regeeren en bewaaren rot oirbaar en profyt. van dezelve crad, gelvk onze eigene goederen,en ■voorts alles te doen, dat goede en getrouwe Schepenen van Haarlpm behooren en fchuldig zyn te doen. En dat en zullen wy niet laaten om geenerhande zaaken.
Zoo waarlyk helpe ons God Almachtig!
Ti-



de GébeurMnisfeh in 1787 enz. voorgevallen. 281
TlTDl IV.
Van het Collegie van Gecommitteerd™ uit de Burgery. Art. I.
Ten einde de Burgery een behoorlyken inv!o:l hebje, zal 'er daar en bo^en in dez/S- j i oj'c zyn een beftenoig Cjllegie van Gecommitteerden uit de Burgery.
II.
Dit Collegie zal beftaio uit twaalf Leden , uit eiken wyk dezer Siad twee , by meerderheid van ftemmen te kiezen.
III. ';
De verkiezing der Gecommitteerden in iederen wyk- zal gelchieden door de Stemgerechigden vaa zoodaanigen w*yk, zoo als hier na zil aangewezen worden.
IV.
Deze Gecommitteerden zullen gewoonlyk vier jaa." ren fungeeren, en de helft van dezelve alle tw e jaaren veranderen op den 2olten September, (doch zoo dit op een Zondag vilt, dan daags dair aan) zullende ten gemelde dage de oudfte uit ieder wyk afgaan, en in derzelver plaats uit ieder wyk één aankomen , welke nieuw aankomende dan als jongde gereekend, na verloop van vier jaaren insgelyks zullen afgaan. Alles nogthans met dien verftande, dat die genen, welke by de eerfte oprichting van dit Collegie bevonden zullen worden de oudfte in jaaren te zyn van de verkoozenen uit ieder wvk, voor de oudften in rang zullen gehouden worden, en na verloop der twee eerfte jaaren zullen afgaan,
V.
De afgegaane Gecommitteerden zullen ten min.
S j ften
\



ï8« Verzameling van Stukken betrekkelyk tto
ften vier jaaren Gilzitten, eer zy wederom zulle» mogen verkoorea worden.
VI.
Bv eene tusfchentydfche vacature, het zy door overlyden , verhuizen buiten den wyk of anderzins, zal dezelve binnen veertien dagen moeten vervuld worden uit dien zeiven wyk, m weiken de vacature gevallen is; doch in gevalle een plaats van Gecommitteerde komt te vaceeren binnen de laatfte zes mamden voor den wften September m ieder jaar , zal dezelve blyven vaceeren en niet vervuld worden voor den gemélden dag.
VII.
Tot dit Collegie zal niemand mogen verkoorea worden, dan die den ouderdom van vyf- en twintig iaaren voikoomen bereikt, ten minften zes jaaren binnen ezr Stad of derzelver Jurisdictie zyn vaste woonplaats en beftendige inwoooing gehad , en iaarlvks 10 de Lands en Stads lasten te zaamen ten minften eene fomme van honderd vyftig guldens gedraaien heeft; zullende de zoodaanigen .welke den cerequireerden tyd binnen deze Stad of derzelver Turisdiaie gedomicilieerd zyn geweest, en tot Burger - Gecommitteerden benoemd mögten worden, Finecvalie zy verzuimd hadden by het nemen huneer inwooning alhier het Poorterrecht te acquireeren) ten tyde hunner beëediging het zelve gratis ontvangen.
VIII.
Geen Vader en Zoon, Grootvader en Kleinzoon, heele of halve Broeders , noch Schoonvader en Schoonzoon , noch Zwagers , zullen te gelyk in dit Collegie fesfie hebben, of daar toe verkooren Iuen worden; met deze bepaaling nogthans ten aai zien van de bovengemelde relatien van affiniteit, da-' zulks dan alleen plaats zal hebben, wanneer dez^lve voor hunne electie gecontraheerd zal wezen;



de Gébeurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 283
zullende het verbod io de voorfz. graden van affiniteit effect blyven hebben, niet tegenftaande 'de perfoon , door welke die relatie zal wezen gecontraheerd, overleden mogte zyn, zoo lang de overgeblevene zich niet tot een ander huwlyk zal hebben begeven. En ingevalle raogce blykeo, dat uit diverfe wyken twee of meer te na aan elkandercn vermaagfchapte gekoozen waaren, zal de oudfte in jaaren van dezelve alzoo verkorenen gehouden worden voor geëligeerd; zullende by de wyk, waar uit de andere gekoozen was of waaren, dezelve door die gene, welke naast hun de meeste ftemmen had, vervangen worden,
IX.
De Leden van dit Collegie zullen moeten zyn onergerlyk van levensgedrag, geen banköreukige noch die cesfie van goederen gedaan hebben.
X.
Tot dit Collegie zullen niet mogen benoemd of verkoren worden de Leden of Ministers van de Regeering , noch derzelver Vaders of Zoon9 , Schoonvaders of Schoonzoons, heele of halveBroeders, ofte Zwagers, nochte de Predikanten van de Hervormde of andere Gezindheden, noch de Pastoors der Roomfche Kerken, ofte Voorzangen, Voorlezers en andere Bedienden van de Kerken, noch Suppoosten van Godshuizen, noch ook eenige Stads Bedienden, als daar zyn de Klerken der Secretary, de Bedienden van de Rekenkamer, of van de Stads Bank van Leening, de Commisfaris van de Stads Keuren, de Stads Fabryk, de Stads Timmerman, de refpective Bodens, noch eenige Bedienden van de Juftitie,
XI.
Niemand zal geduurende zyne fesfie in dit Collegie mogen benoemd worden tot Kiezer,
XII.



284 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
XII.
H Iemand uit zyrj wyk tot Burger -Gecommitteerden verboren zyude , zal gehouden zyn, hec zy by by de verkiezing prcefent is geweest of niet, de iunttie van dien post, ten uutte der Stad en Burgery , te aanvaarden, zonder zulks te mogen weigeren, ten waare hy zich daar van wilde-uickoopen, zullende in zoodaanigen gevalle moeten hetalen voor de eerfte reis twee honderd guldens, en voor de tweede reis honderd guldens, en zulks ten aanzien van de laatstgemelde fom, hec zy hy reeds éénmaal gefundeerd heeft, of voor de eerfte reis zich ook had uitgekogt; welke uitkoopgelden binnen zes weeken na de gedaane electie zullen moeten betaald worden , en komen ten profyte van de Krygsraads kasfe dezer Stad: des nogthans dat zoodaanige Uitkooper, na den eerften uickoop den tyd van acht jaaren geëxcufeerd zal worden, en na den tweeden uitkoop, des begeerende, altyd zal worden voorby gegaan; welke Vrydom ook zal genoten worden door den genen, die, ca éénmaal gefungeerd te hebben, voor de tweedemaal zich met de betaaling van honderd guldens zal hebben uitgekogt: gelyk het ook aan iemand die acht jaaren gefungeerd heeft, en weder verkoren wordt, zal vryftaan zich ceexcufeeren, als mede aan dezulken, welke boven de zestig jaaren oud zyn.
XIII.
Dit Collegie zal zich byzonder moeten bezig houden met toe te zien, dat op de erkende Rechten, Privilegiën en Vryheden van deze Stad, Burgery en Regeering, en fpeciaal op de poincten in dit Regeerings Reglement vervat, geene indracht hoe ook genaamd gefchiede, maar dat dezelve onveranderlyk blyven geconferveerd; zullende ook ter bevordering van het voorfz. toezicht aan dit Collegie gegeven worden behoorlyke Copie van de Refolutie der Heeren Raaden en Vroedfchappen, op den 27 November 1786 genomen, ten opzichte van de be: ge-



de Gebeurtenisfin in 1787 enz. voorgevallen. 285
geving der Burgeriyke Ambten en Officien binnen deze Scad, als welker inhoud geconfidereerd word toe de erkende Rechten dezer Burgery notoirlyk be. hoorende.
XIV.
Uit dit Collegie zullen jaarlyks zes jjLeden worden afgevaardigd tot het bywoonen en hooren van de Rekening der Thefaurie, zoodaanig als het Hot daar van ter prefentie van de Heeren Raaden en Vroedfchappen voorgedragen en gerefumeerd wordt, en zal by die gelegenheid aan de afgevaardigden uit de Burger-Gecommitteerden het borderel der voorfz. Rekening ter hand worden gefteld, om daar van aan hun Coliegie opening te geven; zullende de tyd tot het doen der voorfz. Rekening acht dagen te vooren van wege Heeren Burgemeesteren aan het Collegie geadverteerd worden, en aan de prasfente Gecommitteerden by die gelegenheid een dubbele Vroedfchapspenning voor prasfentiegeld gegeven worden.
XV.
■ Ook zal dit Collegie by het opleggen van nieuwe Stedelyke belastingen , of het verhoogen van oude, van de noodzakelykheid daar van alvoorens geinformeerd worden, en tot dat einde ontvangen de noodige opening van de Stads-Finantie, ten einde des goedvindende hunne confideratien daaromtrent aan de Vroedfchap te kunnen fuppediteeren. Zullende, wauneer de noodzakelykheid van zoodaanige nieuwe heffing gebleken en wederzyds er* kend is , het ontwerp nopens de natuur der nieuwe belasting , en de wyze der heffing , door Gecommitteerden uit de Vroedfchap aan de BurgerGecommitteerden gecommuniceerd worden, om daaromtrent derzelver confideratien en advis te vernemen, ten einde daar op by de Vroedfchap zoodaanig reguard te flaan, als bevonden zal worden te behooren.
XVI.



285 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
XVI.
Voorts zullen by het maken der Nominatien door de Kiezers tot Burgemeesteren en Vroedfchappen, drie Leden uit het Collegie van Burger Gecommitteerden prsfent zyn, om acht te geven, dat alles in orde, en overeenkomftig het Reglement, daaromtrent gemaakt, gefchiede; zonder dat zy eenige ftem in het zelve zullen mogen hebben; doch zullende niet te min aanteekening moeten houden vaa de nominatien en het getal der ftemmen.
XVII.
Dit Collegie zal ook nazien de door de Officieren der Schuttery geformeerde lysten der Stemgerechtigden van de refpective wyken, als mede die van de Gequalificeerden , om tot Kiezers en tot Gecommitteerden uit de Burgery verkoren te worden, benevens de verificatien van derzelver qualificatie, en die, in orde bevindende, approbeeren. Voorts zal het zelve ook met de Officieren der Schuttery formeeren de lyst der Gequalificeerden» om- tot Raaden en Vroedfchappen verkoren te worden.
XVIII.
De Leden van dit Collegie zullen dezelfde honneurs en voorrechten genieten, zoo aan de Poorten als anderzins, welke de Leden van den Krygsraad alhier genieten, ook zitting hebben in de Krygsraadsbanken in de Kerken , en by alle gecombineerde Commisfien met den Krygsraad zullen de BurgerGecommitteerden gelyken rang hebben als de Officieren, ten dien effecte, dat en het prffifidie. en de zitting der Leden, om den anderen, verwisfelen zal; zullende de eene keer pra:fideeren een Lid uit den Krygsraad, en een volgende keer een Lid uit dit Collegie ; en zal op gelyke wyze, wanneer een Lid van den Krvgsraad prasfideert, op den.zeiven ia rang der zitting volgen een Burger-Gecommitteerde,



4e Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 287■
de, daar na een Lid van den Krygsraad, vervolgens wederom een Burger-Gecommitteerde, es zoo voorts altyd alterneerende.
XIX.
Dit Collegie zal ordinair eenmaal 's maands, ea voorts zo dilcwils, en op zoodaanigen tyd en uur. als de Leden onderling zullen bepaalen, vergaderen, in één der Kamers van bet Prinfenhof, en aldaar van Stadswege van vuur en licht voorzien worden.
XX.
De Leden van dit Collegie zullen, voor zo verre dezelven gelyktydig aankomen, in hunne Vergaderingen zitten en ftemmen naar derzelver ouderdom ; de nieuwaankomende altyd aan de aangeblevenen den rang gevende.
XXI.
De Leden zullen naar goedvinden bepaalen de boetens wegens abfentie of te laat komen, als mede hetemploy van dezelve, mitsgaJers het geen verders het houden der Vergaderingen aangaat, en in al het zelve by meerderheid van ftemmen de noodige veranderingen maaken; zonder daardoor nogthans in het geftatueerde by du iteglement eenige verandering, vermerderi"g of vermindering direct of indirect te effectueeren, als het gene door niemand, en op geenerlei wyze, zal mogen gefchieden.
XXII.
Het prafidie van dit Coilegie zal alle vier maanden veranderen, en waargenomen woeien door de zes boven aanzittende Leden, beginnende van den oudften af, en zoo vervolgens; terwyl in alle zaaken by meerderheid zal geconcludeerd worden, mits niet minaer dan zeven Leden prsfent zynde;
zul-



*88 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
rullende, als de ftemmen ftaken , de Prstldene Jen dubbele ftem hebben, en daar mede concludeeren.
XXIII.
n?t Collegie zal geadfifteerd worden door eenen Scriba by het Collegie uit den haaren te verkieleb voor den tyd van deszelfs fesfie in hit «frte. Se 7% ftem en rarg zal behouden, doch ook Terplichl zyn nauwkeurige notulen te houden van SePae AÖa van het Collegie, en alle vereischc wordtnde fchrifturen moeten ftellen, affchryven en regiftreeren.
w ■ • • ; • XXIV.
Aan dit Collegie zal van Stadswege jaarlyks ge£even worden ecr.e foffitte van twee■honderd gulder,*, -om zich 'van de vereischte ichryfbehoeiten te voorzTen , der. Scriba wegers fcbn floonenteMdedommageeren, eenen Bode ten d.enfte van het Collegie aan te ftellen en te ftkfcieeren.
. XXV.
Byaldien 'er orverhooptelyk ambten de Heeren Raaden en Vroedfchappen, en du Collegie eenige öiscreparce van fernmenten mogt ontltaan nopens het vPrftand en effeft van het gcftatueerde by dit Realement, zal men wel trachten de verfchdlende Smeten deswegens onderlirg te vereffenen; SSwSB zulks riet n.ogte gelukken ; zullen de twaalf ouefte in de Stad ptsfent zynde Vroedfchap. «en, of zoodaanig getal als dat van de Burger-GeCommitteerden als dan bedraagt, zich met het Colleeie van Gecommitteerden combu eeren, ten einde door boontrekking uit dit aizoo gecombineerd Collegie neren Boonheeren mogen gedefigneerd wordfn, welke ropens het omftaare different een «male uitfpraak doen, waar aan zich en de RegeeSg, en de Burgery, zonder wederfpreken zullen onderwerpen. XXVI.



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 289 XXVI.
Ten einde alle deze Articulen punctueellyk mogen worden nagekomen , en zonder eenige alteratie ongefchonden bewaard blyven, zullen de Gecommitteerden by de eerfte introductie, en vervolgens, zoo by de alle twee jaaren wederkeerende vernieuwing van dit Collegie, als by de tusfchentydfche aanftelling van nieuwe Leden, in handen van Heeren Burgemeesteren afleggen den ééd hier na volgende.
Ik belove en zweere, dat ik al den tyd my.
ner bediening, zonder aanzien van Perfoonen, na myn beste weten, zal toezien, dat in heG Stedelyk Regeerings-Reglement voor deze Stad gearrefteerd den ....... als mede
op de erkende Rechten, Privilegiën en Vryheden van deze Stad, Burgery en Regeering, geene infractien gefchieden of veranderingen gemaakt worden; maar dat alle dezelven onveranderd worden nagekomen, en, zoo daar in eenige veranderingen wierden voorgeflagen of ondernomen, door wie zulks ook zoude wezen, dat ik in myne qualiteit als Gecommitmitteerde uit de Burgery aanftonds met myne mede-Gecommitteerden zal concurreeren tot het mondeling voordragen of fchriftelyk inleveren eener doleantie aan de Heeren Raaden en Vroedfcheppen dezer Stad, ten einde dezelven , achtervolgends den door Hun Ed. Achtb. gedaanen Eed, alle ondernemingen te. gens alle dezelven helpen afweeren, en dezelven buiten eenige alteratie of inbreuk gecon » ferveerd blyven; voorts dat ik my ftiptelyk zal gedragen overéénkomftig het Reglement voor de Burger-Gecommitteerden vastgefleld.
Zoo waarlyk helpe my God Almachtig! XVII. Deel. T Ti-



593 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
T I T O L V.
Omtrent de verkiezing van Heeren Vroedfchap* pen, Burgemeesteren, en Burger-Gecommitteerden.
Art. I.
Ten einde den invloed van de Burgery der Stad Haarlem op de aanftelling haarer Reprefentanten behoorlyk te reguleeren, zal de Stad verdeeld worden in zes wyken, en aan iederen wyk geadfigneerd worden een Vergaderplaats voor de Stemgerechtigden van zoodaanigen wyk.
De eerfte wyk begint met den oosthoek van de St. Jansftraat, en bevat vervolgens de oostzyde van dezelve ftraat tot aan den oosthoek van de tweede St. Jansbrug,deAchter-Nieuwegrachtlangs tot aan het Spaarne, de overzyde van cbpaarne, t Harmen Jansfensveld, de Papentorensvest langs tot aan de Spaarnwouderpoort, de Vest langs tot aan de witte Lely- of Slikfteeg, de noordzyde van dezelve tot aan de korte Brug; vervolgens de westZYde van het Spaarne van den hoek der BakenesferSacht af tot aan de Damftrast, de noordzyde van dezelve ftraat, achter de Groote Kerk langs de Rivier-Vischmarkt tot aan den oosthoek van de St. Jansftraat. — De vergaderplaats voor dezen wyk zal zyn in de Bakenesfer-kerk.
De tweede wyk begint aan den zuidhoek van de Damftraat, en'bevat dezelve ftraat tot aan t Snaarne. de westzyde van 't Spaarne tor. aan de Melkbron voorts de ooftzyde van het Spaarne tot aan de Korte Brug, de zuidzyde van de Witte Lelyof Slikfteeg tot aan de Vest, de Vest langs tot aan de Schalkwykerpoort, de Vest langs tot aan de Lantre Brug, Eendjespoort, en vervolgens tot de S Hofpoort; de oostzvde van de kleine Houtpoort; de oostzyde van de Kleine Houtftraat, oost-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 291
zyde van de Lange Veerftraat tot aan den zuidhoek van de Damftraat.
By welken wyk nog behoort de oostzyde van den Kleinen Houtweg, het geheele Buiten-Spaarne en de Zomervaart, zoo ver zulks onder de Jurisdic. tie van de Stad gelegen is.
De Vergaderplaats voor dezen wyk zal zyn in de Groote Kerk, of als dezelve niet gebruikt kan wor« den, in dat geval boven de Hal.
De derde wyk begint aan den westhoek van dé Lange Veerftraat, en behelst de westzyde van dezelve ftraat en Kleine Houtftraat wesczyde tot aan de Kleine Houtpoort, de Vest langs tot aan de Groote Houtpoort, de oostzyde van de Groote Houtftraat tot aan de Groote Markt, van daar de zuidzyde van de Groote Markt tot aan de Paaltjes* de geheele oude Groenmarkt tot aan den westhoek van de Lange Veerftraat. .
Hier by gerekend de westzyde van den Kiemen Houtweg, de oostzyde van den Wagenweg en 't Plein tot aan de Groote Houtpoort.
De vergaderplaats voor dezen wyk zal zyn in de Kerk der vereenigde Doopsgezinde Gemeente in de Peuzelaarsfteeg.
De vierde wyk begint aan den westhoek van 't gat van de Groote Houtftraat, en contineert de gehee* le westzyde van de Groote Houtftraat tot de Groote Houtpoort, de Vest langs tot aan de Raaks* de zuidzyde Van de Raaks tot aan de Oude Gracht, de westzyde van de Oude Gracht tot aan de Jacoby nen-brug, de zuidzyde van.de jacobyhenftraac» van daar de oostzyde van de Koningftraat, de zuidzyde Van de Markt tot aan het gat van de Groote Houtftraat. .
Hier onder is begrepen de westzyde VanhetPlèia en den Wagenweg, en al het gene verder onder de" vryheid der Stad is,tot en benevens de Brouwers, vaart, en vervolgens tot aan de Raaks.
ï a Da



292 Verzameling van Slakken betrekkelyk tot
De Vergaderplaats voor dezen wyk zal zyn in de Nieuwe Kerk.
p, r;tt 'wyi begint aan het Stadhuis, en bevat de westzyde van de Koningftraat tot aan de Jicobynenftraat de noordzyde van dezelve ftraat tot aaa de I cobyoe-brug, de oostzyde van de Smal e Gracht tot aan de Beek, de noordzyde van de Raaks tot aan de Vest, de Vest langs tot aan de Zeilpoort, van daar tot aan de eerfte N'ieuwe Gracht, en vervoleens de eerfte Nieuwe Gracht langs tot aan de eerfte (frimbroe. de westzyde van de Kruisftraat, de pMydf^n d, Battcjorisftraat tot aan het Stad-
hU Alles wat van de Brouwersvaart af buiten de Zeilpoort en aan 't Gaarenkookers Sluisje onder de Stads Jurisdictie ligt, is hier onder begrepen. _
De Vergaderplaats voor dezen wyk zal zyn inde Kerk van de Lutherfche Gemeente.
' De tèsde wyk begint ann den oosthoek van de Bat» teiomftraat, en behelst de oostzyde van dezelve ftraat, de oostzyde van de Knnsftraat tot aan de KruWbrug, de geheele Nieuwftai tot aan de west. zvde van de tweede Jansbrug, Jansftraat westzyde tot aan de Markt, de noordzyde van de Markt toe aan de Battejorisftraat. . .
Al het gene buiten de Nieuwe Poort onder dejurisdiaie ligt is hier onder begrepen. ;
De Vergaderplaats voor dezen wyk zal zyn in de St. Janskerk.
Wanneer 'er eenige Nominatien tot verkiezing van van één of meer Raaden en Vroedfchappen, als mede van één of meer Burgemeesteren, moeten gefchieden zulbn 'ér Uit iedere wyk vyf, en dus in 't geheel dertig Kiezers genoemd worden.
III.
Ten einde de benoeming van Kiezers, als mede
van



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 293
van Gecommitteerden uit de Burgery behoorlyk te reguleeren, zullen 'er in iederen wyk lysren gemaakt worden van alle de Stemgerechtigden , welke tot het doen van de benoeming van Kiezers en van Gecommitteerden uit de Burgery , bevoegd en gequalifkeerd zyn.
1 IV.
Ah zoodaanige Stemgerechtigden worden by dezen voor bevoegd en gequalifkeerd verklaard alle Ingezetenen dezer Stad en derzelver Jurisdictie, zynde Mansperföonen, den ouderdom van achttien jaaren bereikt hebbende, die ten minften één jaar en zes weeken met behoorlyke admisfie van Heeren Burgemeesteren alhier zullen moeten gedomicilieerd zyn geweest; met uitzondering alleenlyk van de Joodfche Natie, midsgaders van alle die op eenigerhande wyze, het zy aanhoudend of op zekere tyden, eenige alimentatie of adfistentie van ArmComptoiren of pieufe Geftichten genieten; als mede van alle zoodaanige Bedienden, voor welken het Heeren- en Redemtie-geld betaald wordt. Gok zullen tot het doen der voorfz. benoeming niet gequalifkeerd zyn de Heeren Leden van de Regeering of derzelver Ministers, noch ook hunne Vaders en Grootvaders , Zoons [en Kleinzoons, of heele en halve Broeders.
V.
Van alle dezen, invoege voorfz. Stemgerechtigd den, zal telken jaare in ieder wyk een behoorlyke lyst geformeerd worden ; zullende 'er tot dat einde in de maand May van elk jaar door de Officieren der Schuttery eerte generaale omfchry ving gefchieden van alle de Stemgerechtigden in iederen wyk woonachtig; welke lysten in de maand Oclober, ten aanzien der veranderingen, die wegens fterfgevallen en verhuizingen daar in zouden behooren T 3 plaats



294 Verzameling van Stukken betrekkelyk to»
plaats hebben, gerevideerd en geredresfeerd worden. VL
Deze alzoo geformeerde lyst der StemgerechUg. den van iederen wyk zal aan de twee Burger-Gecommitteerden van zoodaanigen wyk ter band gefteld, door dezelven geëxamineerd, en in orde oevonden zynde geapprobeerd worden.
VII.
Uit de gemelde lyst der Stemgerechtigden zal tweemaal *s jaars door de Officieren der Schuttery gefo-.meerd worden eene nadere lyst van zoodaanige Ingezetenen, welke geboren Burgers, en alhier gedomicilieerd zyn, of elders geboren wezende, alhier ten minften zes jaaren gedomicilieerd zyn geweest; welke tyd nogthans tot op de helft verminderd zal worden ten aanzien van de zoodaanigen, die gehuwd zyn of geweest zyn met een Burgeres, of met de dochter van een Gequallüceerden tot hèt Kiezerfchap;zullende alle dezelven,zoo Inboorlingen als Buitengeborenen , daar en boven ten vollen den ouderdom van twee- en- twintig jaaren moeten bereikt hebben, en aan Lands en Stads lasten te famen jaarlyks betaalen ten minften honderd vyf- en- twintig Guldens; doch van deze lyst zullen, behalven de geëxipieerden uit de Stemge. rechtigden, noch uitgefloten worden de Bedienden van de Rekenkamer,als mede van de Stads Bank van Leer hg, de Klerken der Stads Secretary, de Commhfaris van de Stads Keuren, de Stads Fabrie* ea Stads Timmerman , midsgaders de respedtive Bodens, en alle de Bedienden der Juftitie,
VIII.
Deze lyst uit iederen wvk zal met de verificatiea van de ge-equireerde quaüficitie aan de tweeBurje^Gecon-wcteetden van zoodaanigen wyk ter hand



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 295
gefteld, door dezelven geëxamineerd en, in orde bevonden zynde, geapprobeerd worden; zullende na deze approbatie alle de geplaatften opzoodaa. nige lyst gehouden worden voor gequalificeerd, om tot Kiezers benoemd te worden.
, IX.
Nog zal door de Officieren der Schuttery eenderde lyst geformeerd worden van de zoodaanigen, welke volgens de in den voorigen Titul gemaakte bepaalingen gequalificeerd zyn, om tot Gecommitteerden uit de Burgery verkozen te worden.
X.
Eindelyk zal door het Collegie van Burger-Gecommitteerden benevens de Officieren der Schuttery geformeerd worden een lyst van zodaanige Perfoonen, als overéénkomftig de in den eerften Titul gemaakte bepaalingen gequalificeerd zullen bevonden worden tot Raaden in de Vroedlchap, en welke daar toe aan 't gemelde Collegie zich zeiven aangegeven hebben, of door anderen zullen aangegeven zyn.
XI.
Ten tyde van een vacature eener Vroedfchapsplaats, zullen de Officieren van de Schuttery, binnen acht dagen na die vacature, zich aan Heeren regeerende Burgemeesteren addresfeeren, en van dezelven vernemen de bepaaling van den dag, om gemelde vacature conform dit Reglement te vervullen; van welke tydsbepaaling gemelde Officieren ten fpoedigften aan de Burger-Gecommitteerden zullen doen kennis geven.
XII.
De Officieren der Schuttery zullende Stemgerechtigden uit ieder wyk in de vergaderplaats van zoodaanigen wyk tegen den bepaalden dag, 's morgens



29 5 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot,
ten negen uuren, doen convoceeren; en deze convocatie twee dagen te vooren doen aanzeggen.
XIII.
De Geconvoceerden ongewapend byééngekomen zvnde, zal in ieder wyk de directie over de benoe. ming der Kiezers worden aanbevolen aan twee Omeieren van de Schuttery, waar toe nogthans niet ge committeerd zullen worden zoodaanige Officieten, welke Leden zyn van het Collegie van Burger-Gecommitteerden, of welke uit hoofde hunner relatie tot de Regeering, hier boven Art. 4- en 7- Yan de Stemming en van het Kiezerfchap zyn uitgefloten; gelyk ook de Officiers, welke tot deze directie geoualificeerd zyn, niet meer dan eenmaal achter den anderen in de zelfde wyk de directie zullen mogen hebben.
XIV.
By deze convocatien zullen , tot adflftentie der Officieren, ook prsfent zyn vyf Sergeanten, waar v-néén a's Scriba zal fungeeren.
En zullen de evengemelde Officieren en Sergean. ten in dien wyk, waar in zy by zoodaanige gelegen, heid fun'*eer'en, hunne ftem inbrengen, en des ge. oualificeerd , aldaar tot Kiezers nominabel zyn , fchoon in een anderen wyk woonachtig wezende.
XV.
De Sergeanten zullen op den dag der convocatie zich vroegtvdig plaatfen aan den ingang der vergaderplatts , én opteekenen de namen der Comparanu« ten einde zorg te dragen, dat niemand dan de ^convoceerde Stemgerechtigden aldaar byéénkon,'en ; zullende de gemelde Sergeanten tevens a3n icd'er'van de Stemgerechtigden overgeven een lootje, k iekend N°. I, 2, 3 &c., en het zelfde nommer bv ieders naam plaatzen, met verzoek, dac een ie^ der.



de Gebeurtenis/en in 1787-enz. voorgevallen. 297
der, wanneer men aan het ftemmen gaat, volgens zyn nommer toetrede.
XVI.
De Stemgerechtigden dus wyksgewyze by éénvergaderd, en de namen opgetekend zynde, "zal in ieder wyk door één der Officieren ofSergean ten aan de vergaderde meenigte diftinótelyk worden voorgelezen de lyst van alle zoodaanige Perfoonen uit dien wyk, welke gequalificeerd zyn, om tot Kiezers benoemd te worden; met verzoek aan de Stemgerechtigden , om uit deze voorgedragene Perfoonen vyf te benoemen tot Kiezers, endenaamen van die vyf Perfoonen te ftellen op een briefje.
XVII.
Doch zullen de Stemgerechtigden doorgemelden Officier of Sergeant tevens worden aangemaand, om toe te zien, dat onderdeze vyf benoemden niet te gelyk gefteld worden Vader en Zoon , of Grootvader en Kleinzoon, noch ook twee heele of halve Broeders,- wordende by dezen wel expresfelyk bepaald, dat geene zoodaanige vermaagfchapten uit één en denzelfden wyk gelykrydig tot Kiezers zullen mogen gekozen worden. Ook zullen, by het voorlezen van gemelde lyst, daar van afgelaten worden de naamen van de genen, die by de laatst voorige nominatie tot Kiezers zyn genoemd geweest, vermits niemand tweemaal achter den anderen als Kiezer zal mogen fungeeren.
XVIII,
By het oplezen der namen van de genen, die gequalificeerd zyn, om ditmaal als Kiezer benoemd te worden, zullen de genen, dievan de Gequalificeerden prsefent zyn, zich in een gefepareerd gedeelte van de vergaderplaats byéén voegen, ten einde de gezamenlyke Stemgerechtigden des te gemn!'kelyker ontdekken kunnen, wie van de Gequalificeerden' T 5 zich



308 Verzameling van Stukken hetrekkelyk tot
zich aldaar bevinden, vermits niemand tot Kiezel zal kunnen benoemd worden, dan die by deze benoeming dadelyk tegenwoordig is.
XIX.
Vervolgens zullen de Officieren in de gemelde vergaderingen zich plaatzen aan een tafel, waar de preefente Perfoonen, man voor man , volgens hun nummer , zullen voor by gaan , en aan den voorzittenden Officier overgeven een toegevouwen briefje , waar in gefteld zyn de naamen van de genen die hy tot Kiezers ftemt , en tevens , met overgifte van het ontvangen lootje aan éénderSerseanten opgeven zyn eigen naam , ten einde met de geformeerde lyst der'Comparanten geconfronteerd te kunnen worden, ten blyke, dat niemand dan alleenlyk Stemgerechtigden de benoeming doen.
XX.
De Officier , die de briefjes ontvangt, zal devplvcn één voor één moeten werpen in een bak of bSs, aan het einue van de tafel gefteld; zullende de briefjes, alvoorens geopend te worden, behoorlyk worden nageteld, om te zien, of het getal van dezelven met de prajfente Stemgerechtigden overKnmt 't welk in orde bevenden zynde, zal één Kr Officieren , aan het hoofd van de tafel zich {lellende , de briefjes één voor één openen en oplezen.
XXI.
De Sergeant, die als Scriba van den wyk fungeert, zal, by 't oplezen der namen, de ftemmen voor dezelven exaft aanteekenen, en het terftond te kennen geven , wanneer een opgelezene onder de Gequalificeerden niet behoort, of ditmaal niet nominabel is; zullende alle zoodaanige briefjes, waar op of meer of minder dan vyf Perfoonen, of



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 299
ditmaal on gequalificeerden, of te na aan elkander vermaagfchapten gefteld zyn, als eene tegen dn Reglement ftrydige, en dus onwettige, ftemming behelzende, niet geteld, maar gefeponeerd worden.
XXII.
De Officier, die de ftemmen opleest, zal elk briefje aanftonds overgeven aaD den tweeden Officier, en deze aan den Scriba, die , na de ftem opgeteekend te hebben, het zal moeten overhandigen aan één der Sergeanten , welke insgelyks aan de tafel geplaatst alle de briefjes, zoo dra hy die ontvangt, zal moeten rygen aan een lias; welke lias, na het opnemen der ftemmen, door den Scriba aan de beide einden zal moeten verzegeld, en daaraan vastgemaakt worden een Declaratoir, bevattende het getal der ftemmen, en de Electie der Kiezers, om alzoo onder de papieren van den Krygsraad bewaard te worden.
XXIII.
Alle de briefjes opgelezen zynde , zal men de vyf, die de meeste ftemmen hebben, afzonderlyk opteekenen , en als Kiezers van dien wyk voor ditmaal declareeren. En in gevalle onder de vyf Genomineerden zich mogten bevinden twee te na aan elkander vermaagfchapt, zal de gene, die de meeste ftemmen heeft , of in cas van gelykheid van ftemmen, zoo in dit geval, als in alle anderen, de oudfte in jaaren gehouden worden voor geëligeerd , en de plaats van den anderen vervuld door den genen, die in getal van ftemmen op bem volgt. Zullende terftond aan de benoemden eene Acte van verkiezing of commisfie door de Offi. eieren, die de directie gehad hebben, en door den Scriba onderteekend, uitgeleverd worden.
XXIV,
Deze benoeming van Kiezers zal moeten aflopen



300 Verzameling van Stukken-betrekkelyk tot
pen dien zeiven dag, ten minden voor twee uuren 's middags, in praefentie van de respeétive Geconvoceerden.
XXV.
Zoo dra vyf Kiezers uit een wyk zuilen verkoren zyn, zullen dezelven zich immediaat begeven naar het Stadhuis op de Kamer van de Heeren Raaden en Vroedfchappen, en aldaar vergaderen met en benevens drie Gecommitteerden uit de Burgery, en ontvangen worden door twee Heeren Burgemeesteren en één der Stads Secretarisfen. Ten welken einde gemelde Heeren Burgemeesteren en Secretaris , als ook de Gecommitteerden uit de Burgery zich ten één uure aan het Stadhuis zullen laaten vinden. En in gevalle één of meer Kiezers mogten abfenr. blyven, zullen de prasfente Kiezers, zonder tegenzeggen van iemand, voortgaan.
XXVI. [
Deze Kiezcre zullen aldaar fesfie nemen naar rang van hunne jaaren.
XXVII.
Na dat de gefamentlyke Kiezers de Afte van qualificatie en commisfie van hunne respeétive wyken aan den Heer Secretaris zullen hebben overgeleverd, en daar van oplezing zal zyn gedaan, zullen zy alle in handen van bovengemelde twee Heeren Burgemeesteren afleggen den ééd, hier na volgende:
Dat zweere ik, Kiezer uit de Burgery dezer Stad, dat ik wegens de thans te maaken Nominatie geene affpraak of overleg met iemand, wie hy ook zyn moge, gemaakt hebbe, of my ter begunfliging van iemand, het zy door beloften of anderszins verbonden hebbe , maar dat ik in de te maaken Nominatie alleenlyk zal acht geven op de bevordering van dezer Stads en der Burgeren belangen; en zoo-veel in my
is>



ié Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 301
is, zal toezien en zorgen, dat>de te benoemen Perfoonen .zyn nut en bekwaam , midsgaders gequalificeerd overéénkomftig het vastgeftelde Reglement; zo als ik van gelyken zweere, dat ik. tot bevordering van iemand tot deze Nominatie noch door my zeiven, noch door anderen, niet ontvangen of genoten heb, ontvangen of genieten zal eenig geld of geldswaarde, of eenige giften, gaven, of gefchenjcen, hoe ook genaamd, van eenige Perfoonen. het zy buiten of binnen de Regeering , alles diréetelyk of indireótelyk, in eeniger manieren.
Zoo waarlyk helpe my God Almachtig l
Na dat deze ééd gepresteerd zal zyn, zullen de Heeren Burgemeesteren zich abfenteeren, maar de Secretaris en de Burger-Gecommitteerden zullen moeten prasfent bly ven tot na den afloop der Electie, zonder zich inmiddels van de Vroedfchapskan mer te mogen begeven.
XXVIII.
Vervolgens zullen uit dealzoobeéédigdéKiezersby loting, twaalf gefcbikt worden tot het maaken van de eerfte 'Nominatie, op volgende wyze : de Heer Secretaris zal zich plaatfen aan het bovenein. de van de Vroedfchapskamer, houdende een zak, waar in achttien zwarte en twaalf witte boonen zullen zyn; en uit welken zak de Kiezers één voor één naar rang een boon*zullêè trekken; zullende de twaalf, die de witte.boonen getrokken hebben, in de Vroedfchapskamer blyven, om de eerfte Nominatie te maaken, en de achttien overigen, die de zwarte boonen getrokken hebben, zich voor een, korten tyd op de Juftitiekamer begeven.
' XXIX.
Deze twaalf eerfte Kiezers zullen daar op ter. ftond , zonder buiten dé Vroedfchapskamer te mo.
gen



So2 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
„en gaarj, eene Nominatie maaken van acht behoorfvk leq'jalificeerde Perfoonen, zoo als noopens de aualificatie der Heeren Raaden en Vroedfchappen m den eerften Titul bepaald is; van welke, als mede var alle verdere Nominatien, de Heer Secretaris accuraate aanteekening zal houden.
XXX.
Deze Nominatie unaniem of by meerderheid van ftemmen g?maakt,zal ren fpoedigften in gereedheid Sacht worden; waar op de 18 Kiezers, die zich buiten de Vroedfchapskamer hadden begeven, weSer binnen zïïlen gelaaten worden, en met de overigen als vooren zitting nemen.
XXXI.
Vervolgens znllen uit die 30, op g^Jf^» Jj boontrekking weder n Kiezers g^J»^™1" lende de 18° die zwarte boonen getrokken heDDen, Jichweêr buiten de VroedfchapVaats moeten abfèntceren. En zal als dan eerst aan de tweede iaKiezers door den Heer Secretaris kennis worden gegeven wie de acht Perfoonen zyn, die door de eerfte lezers op de Nominatie ter vervulling der vacante Raadsplaals gebracht zyn. Waar op dezelven, zonder zich te mogen abfenteeren, terftondzullen overSaan om de Nominatie van acht te verminderen op vyf Perfoonen.
XXXII.
Wvders zullen op gelyke manier weder 12 Kie. zerV leloot worden, die dit vyftal, 't "elk hun als vooren zal bekend gemaakt worden, terftond verminderen zullen tot een tweetal.
XXXIII.
Oo het vyftal zullen niet gelyktydig gebragt m„i worden meer dan twee zulke bloedverwanSnSS vermaagfehapten, welke niet gelyktydig



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 303?
Leden van de Vroedfchap kunnen zyrr; terwyl op het tweetal in 't geheel geene zoodaanige vermaag. fchapte gelyktydig geplaatst zullen mogen worden.
XXXIV.
De invoege voorfz. geformeerde Nominatie van twee gequalificeerde Perfoonen in gereedheid gebracht zynde, zullen de 30 Kiezers ten vierdemaale door boontrekking twaalf uit hun midden uitloten, welke, na dat de 18 anderen vertrokken zyn, t>p de Vroedfchapskamer zuilen blyven, zonder zich van daar te abfenteeren. En zullen, zoo dra dit gefchied zal zyn, de Heeren Raaden en Vroedfchappen , daar toe expresfelyk befchreven, en zich in éón der vertrekken van het Stadhuis bevindende, verzocht worden ter Vroedfchapskamer te compareeren , en zich aldaar gefisteerd hebbende , uit de praïfent zynde Leden van de Vroedfchap, insgelyks door boontrekking, twaalf Heeren uitloten; welke twaalf uitgelootte Vroedfchappen , na dat de overige Heeren zich van de Vroedfchapskamer zullen hebben geretireerd, met de laatfte twaalf Kiezers op gemelde Kamer zullen blyven , en aldaar formeeren een gecombineerd Collegie van vier- cn- twintig Leden. — Deze vier- en- twintig Heeren zullen eindelyk door eene laatfte boontrekking uit hun midden uitloten negen Boonheeren; aan welke negen Heeren, na dat de overigen, zoo Vroedfchappen als Kiezers, vertrokken zullen zyn , door den Heer Secretaris het geformeerde tweetal, 't welk tot op dit oogenblik ftiptelyk gefecreteerd zal wezen, zal worden gecommuniceerd; en zal als dan, ter prefentie van de drie Burger-Gecommitteerden, en van den Secretaüs , uit dit tweetal door de gemelde negen Boonheeren, by befioten biljetten, één Heer tot Baad en Vroedfchap geëligeerd worden.
XXXV.
Van deze Electie zal door deu Heer Secretaris,



304 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
uit naam van de negen Boonheeren , aan. Heeren Burgemeesteren ten eerften kennis worden gegeven, ten einde de Vroedfchap tegen zekeren bekwamen dage moge worden geconvoceerd tot ïnltallatie en beëediging van den nieuw geëligeerden Vroedfchap.
XXXVI.
Intusfchen zal mer wet hebben toe te zien, dat niemand van de 30 Kiezers op één der voorfz. nominatien van een te verkiezen Vroedfchap gefteld moge worden.
XXXVII.
De Nominatie van Heeren Burgemeesteren jaarIvks by de gewoone verandering der Regeermg, ot van de tusfcheutyds openvallende Burgemeestersplaatzen, door overlyden of anderszins, zal insgelyks gefchieden door dertig Kiezers. Zullende ren
oozichte van de qUaliüeatie der Kiezers, derzelver
benoeming, en de wys waar op zy de Nominatien zullen formeeren. het zelfde geobferveerd worden, als hier vooren - omtrent de vervulling van vacante Vroedfchapsplaatzen bepaald is.
XXXVIII. Dienvolgende zal by de ordinaris verandering der Regeering, op den 7 September, of zoo dezelve invalt op een Zondag, dan daags te vooren, het nomineeren van Burgemeesteren gefchieden.
XXXIX.
Uit zodaanige Heeren, welke ten minften acht ïaaren Leden van de Vroedfchap geweest zyn, zullen de eerfte twaalf Kiezers eene Nominatie maaken van acht Heeren . welke door de tweede twaalf Kiezers zal verminderd worden op een zestal, en door de derde twaalf Kiezers op een viertal.
Dit



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 305
XL.
Dit viertal zal door de zes oudfie Kiezer1!, uit iederen wyk één, aan de Heeren Raaden en Vroedfchappen worden gepraefenteerd, ten einde daar uit door Hun Ed. Achtb. op eene befchrevene Vroedfchap, den 9 September, twee Heeren te worden geëligeerd, welke op den 10 September zullen worden beéédigd en geinftalleerd, om, geduurende den tyd van twee jaaren, als Burgemeesteren te fungeeren ; zonder dat, na het eindigen van het eerfte jaar, de twee aanblyvende Heeren op nieuws zullen behoeven genomineerd en geëligeerd te worden.
XLI.
Wanneer 'er tusfchen tyds een vacature eener Burgemeesters-plaats exfteert; zullen de Officieren van de Schuttery, binnen acht dagen na die vacature, van Heeren Burgemeesteren vernemen de bepaaling van den dag, om gemelde vacature, conform dit Reglement, te vervullen.
XLII.
Ten geftelden dage zullen dertig Kiezers, genoemd als vooren, en op dezelfde wys, formeeren eene nominatie eerst van vier, dan van drie, en eindelyk van twee Heeren, waar uit den volgenden dag op eene daar toe befchrevene Vroedfchap één Heer geëligeerd zal worden, om den tyd dervaceerende Burgemeesters-plaats te vervullen.
XL III.
Wanneer de plaats van één der Heeren Regeeren* de Burgemeesteren, in het eerfte jaar van zynen dienst, doch binnen de veertien dagen voor den tyd der ordinaris verandering van de Regeering komt te vaceeren, zullen die zelve 30 Kiezers, welke tot vervulling van de plaatfen der twee afgaande Burgemeesteren op den 7den September derefpe&iveno-
XVII. Deeu V miaa*



306 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
minatien gemaakt hebben, vervolgens ook, nadat de cwee nieuwe Burgemeesteren geëligeerd zullen zyn, formeeren een vier, drie, en tweetal, om caar uit door de Heeren Raaden en Vroedfchappen te laaten eügeeren één Heer tot Burgemeester, ten einde te fuppleeren den dienst van de tusfchentyds vacant gewordene Burgemeesters-plaats.
XLIV.
In allen gevallen zal de Vroedfchap iemand, die driemaal achter den anderen boven aan op eentweetal, of één van de twee bovenden op een viertal, geplaatst geweest, doch telkens by de Electie gepasfeerd is, voor de vierdemaal op gelyke wyze geplaatst zynde, niet wederom mogen pasfeeren; maar zal de zoodaanige voor de vierdemaal achter den anderen in voege \'oorfz. genomineerd zynde, als dan per Je gehouden worden voor geëligeerd, en vervolcens daadehk worden geinftalleerd. En zal, in het formeeren van de voorfz. Nominatien, ten aan?ien van de plaatzirg der Genomineerden , in aanmerking genomen worden het getal der ftemmen , zullende de voorrang gegeven worden aan den genen, die de meeste ftemmen heeft, en, m cas van gelykheid van ftemmen, aan den Heer die de oudfte in rang in de Vroedfchap is.
XLV.
Wanneer by de Heeren Raaden en Vroedfchap. pen mogten bevonden worden tot Burgemeesteren genomineerd te zyn Perfoonen , welke uit hoofde hunner relatie van bloed of affiniteit, metelkanderen, of met de aanblyvende Burgemeesteren, niet eligibel waren, zal daar van aan de 30 Kiezers of zelf, of aan de op het Stadhuis prsfent zynde zes Kiezers, mits daar toe door de dertig behoorlyk gequalificeerd, kennis en reden worden gegeven; en zullen deze Kiezers in zoodaanigen geval dien genen van de genomineerden, welke in de voorfz.



de Geheurtenisfen in 1787 enz. voorgevallen. 307
relatie zich bevindt, of welke van de genomineerden, in zoodaanige relatie zichbevindende, deminfte ftemmen heeft gehad, doen vervangen door den genen, die in de ftemming naast hem volgde; terwyl in kas van gelykheid van ftemmen, omtrent dezelven herftemming door de Kiezers zal moeten plaats hebben. Welk een en ander ook geobferveerd zal worden ten aanzien van zoodaanige genomineerde Heeren , die wegens het bekleeden van Commisfien volgens dit Reglement niet eligibel zyn.
XLVI.
Zo dra de Electie tot Burgemeesteren gefchied is, zal daar van aan het eerfte prsfent zynde Lid van het Collegie van Burger-Gecommitteerden by billiet kennis worden gegeven, met opgaaf van de namen der Geëligeerden.
XLVII.
Wanneer een of meer Gecommitteerden uit de Burgery in een wyk aangefteld moeten worden, zullen de Officieren der Schuttery, daar toe door het Collegie van Burger-Gecommitteerden aangezocht, de Stemgerechtigden van zoodaanigen wyk doen convoeeëren in hunne gewoone Vergaderplaats , aldaar de directie hebben over de verkiezing, met adfiftentie van vyf Sergeanten, en by die gelegenheil zelfs obferveeren, en door anderen doen obferveeren, de noodige formaliteiten, zoo als hier boven omtrent de benoeming van Kiezers bepaald is. Zullende aan de Stemgerechtigden diftinctelyk worden voorgelezen een lyst vaa de Perfoonen, die gequalificeerd zyn, om tot Burger-Gecommitteerden te worden aangefteld, ten einde daar uit direótelyk door de Stemgerechtigden zelf» zonder voorafgaande nominatie, deele&iegefchiede.
V2 -XL VIII.



308 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot XLVIII.
Zoo dra de verkiezing gefchied , zal daar van door de Officieren, die de diredie gehad hebben, aan het Collegie van Burger-Gecommitteerden, toe dat einde byéén vergaderd , kennis worden gegeven, om te beoirdeelen, of de respedlivelyk verkozenen, wegens eenige relatien van bloed of verwantfehap onderling, te lamen fesfie zouden kunDen nemen; en ingeval, door onderfcheidene Wyken, te na aan elkander vermaagfehapten mogten geëi^eerd zyn, zal, conform het 8. artikel van den IV Titul, door de gemelde Officieren, de plaats van h-m, die van de Electie vervalt, aangevuld worden, met den genen, die naast hem de meeste ftemmen gehad heeft.
XLIX.
Wanneer de gedaane verkiezing door de BurgerGecommitteerden geapprobeerd is, zal van dezelve een behoorlyke Aóte opgemaakt, door de Officieren die de directie gehad hebben, en den Scriba . vandeWyk, onderteekend, en aan den Geëligeerden , zoo hy aldaar prsefent is, overgegeven, of, in gevalle hy abfent Is geweest, door gemelde Officieren, zoo dra mooglyk , ter hand gefteld worden : gelyk mede door gemelde Officieren van de gedaane Electie aan Heeren Burgemeesteren kennis zal worden gegeven, en bewerkt, dat de beéédiging binnen acht dagen^na de Electie voortgang hebbe.
L.
Al het gene tot het doen der omfchryvingen ea convocatien zal moeten bekostigd worden, zal gebragt worden ten laste van dezer Stads Kasfe; zullende het drukken der qualificatie-lysten, en de bezorging der noodwendigheden, van wegedeStadgefchieden; en voorts jaarlyks aan den Krygsraad, ter voldoening van de onkosten voor de omfchry-
vin»



de Gebeurtenis/en in 17B7 enz. voorgevallen. 309
vingen, worden goedgedaan eene fomme van veertig guldens ééns; als mede nog wegens iedere convocatie , die tot eenige verkiezing, conform dit Reglement, zal moeten gefchieden, voor iedere Wyk acht guldens (*).
N°«
(*) De Commisfie, waar uit dit Rapport is voortgekomen, was gedecerneerd by de volgende Refolutie van de Ed. Achtb. Heeren Raaden en Vroedfchappen der Stad Haarlem, in dato den 24 April 1787-
De Heeren regeerehde Burgemeesteren hebben aan de Heeren Raaden en Vroedfchappen voorgedragen :
Dat wanneer zy het oog gevestigd hadden, op de Propofitie van wegens deze Stad, ter Vergadering van Hun Ed. Groot Mogenden, op den 3often January laatstleden gedaan, en daar mede vergeleken het hieromtrent gebeurde in gemelde Vergadering, byzonder ten aanzien van de op den 3often Maart gedaane benoeming, van een groot aantal Heeren, aan welken het onderzoek van zaaken, by het tweede Lid der Propofitie voorgeflagen, door de meerderheid van Hun Ed. Groot Mogenden is gedemandeerd, zy niet dan met aandoening konden befchouwen de gevolgen die uit zoodaanige direclie van zaaken, zichtbaar uitlopende in een geformeerd Plan, om de voorfz. Propofitie elufoir te maken, moesten voortvioeijen, en derhalve, na 't manifesteeren van 't begrip dezer Vroedfchap omtrent de ongefchiktheid van de bovengemelde Staats-Commisfie tot het bedoelde einde, waar mede in 't byzonder ook dat van de Natie volkomen inftemt, gemeend hadden bedacht te moeten wezen op zoodaanige middelen, die het meest gelchikt zouden kunnen zyn, om het heilzaam oogmerk, by deze Vroedfchap met het doen der gezegde Prcpofkie bedoeld, zoo veel mooglyk te bereiken.
Dat het effeftueeren eener geheele verandering in de gedecerneerde Staats-Commisfie hun daar toe wel het gefchikst was voorgekomen, doch dat zy, in aanmerking nemende den onzekeren uitflag van de hier toe aan te wendene poogingen, gevoegd by den geest van tegenkanting, die zoo zichtbaar by verfcheidene Staats-Leden in deze gebleken is, hier van 't vereischte fucces met eene geV 3 noeg-



Sio Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
N°V iq88. Misjive van de Vroedfchap der Stad Haarlem , aan de Heeren Staaten van Holland en WestFriesland , met verzoek van Hun Ed. Groot Mogenden aggreatie, op het voornemen van Hun Ed. Achtb. om de verkiezing van Burgemeesteren en Schepenen aldaar, volgens het Octroy van 1651 voortaan zeiven te doen. In dato den 21 Augustus 1787.
Edele Groot Mogende Heeren!
Wy hebben gemeend, overeenkomftig het recht en beiang van onze Stad en Burgery, eenige Ste° delyke
noegzaame zekerheid niet konden te gemoet zien, althans niet zoo fpoedig, als zy vermeenden dat de toeltand van t Land, en 't belang der Natie vorderde.
Dat zy om die reden, en ten einde van de machmatien of tegenwerking van anderen niet afhangelyk te wezen, zich in 't byzonder hadden geborneerd tot eene overweging, of en in hoe verre door een Hmshmidelyk Stedefyk onderzoek en befchikking aan 't voornaamfte oogmerk der meergemelde Propofitie voldaan konde worden; en dat hun by die gelegenheid waren voorgekomen de navolgende reflexien.
Foor eerst, dat, offchoon de generaale reprejentaue van 't g-heele Folk, zynde het eerfte gedeelte van 't onderzoek, by de voorfz. Propofitie voorgeflagen , eigenlyk eene materie oplevert, die haar voornaamfte vereffening uit eene Staats-Refolutie dient te ontvangen, het nogthans zoo niet gelegen is met het poinct, raakende den noodzaakehlen invloed van 't Folk, voor zoo verre die noodzaaklyk van plaatzelyke inrichtingen moet afhangen.
Ten tweeden, dat, gelyk de Propofitie dezer Stad, van den 3o!ten January laatstleden, met betrekking tot 's Volks invloed niet heeft getendeerd, om dien invloed in alle zyne deelen te omfchryven, maar alleen om eenige generaals maximes daaromtrent by eene Staats-Refolutie vast ta ftellen, het baarblykelyk oogmerk dus van dit voordel enkei geweest is, om de verdere deliberatien op dit ftuk in
da



de Gebeurtenis/en in 1787 enz, voorgevallen. 311
delyke fchikkingen temoeten maaken, welke hoofd zakelyk hier in zouden beftaan; dat 'er by ons zal wezen een Collegie van Gecommitteerden uit de Burgery; voorts dat de Burgery, door middel van
Kie-
de onderfcheiden deelen dezer Provincie, te faciliteeren, en de algemeene principes, die bepaald zouden mogen worden, tot een grondflag daar van te doen dienen, zonder eenigzins te comprehendeeren de middelen en details, welken in conformiteit daar van zouden kunnen en moe. ten worden bepaald.
Ten derden, dat mitsdien, wanneer al't voorfz. onderzoek naar behooren en volgens de waare intentie zou zyn ingericht, evenwel na het aflopen daar van volltrekt noodig geweest zou zyn, eene nadere deliberatie in elke Stad of Plaats, ten einde, uit eene vergelyking van de gearrefteerde algemeene maximes met de plaatfelyke gefteldheid aldaar, mitsgaders met de exteerende particuliere Privilegiën en Voorrechten , nader te bepaalen, tot welke byzonderheden de Volks-invloed aldaar zoude moeten worden gebragt. .
Ten vierden, dat, alhoewel tot bereiking van het heuzaan. but, om Staatsgewyze generaale principes vooraf vastgefteld te krygen, zich thans voor eerst niet veel hoop op doet, echter dit niet behoeft op te fchorten de werkfaamheid van zulke Regenten, die ongeveinsd genegei zyn, om aan 's Volks billyk verlangen in deze te voldoen; als 'zynde voor zoodaanige Regenten , uit aanmerking van derzelver evengemelde goede dispofitie, de voorafgaande bepaaling van algemeene maximes minder noodzaakfyk, om hun tot een richtfnoer te dienen voor de naders Stedelyke deliberatien, als welken in de byzondere plaatzen zeer wel zonder dat aangevangen en ten einde gebragt kunnen worden.
Dat deze confideratien by hen Heeren Burgemeesteren van die natuur waren geoirdeeld, dat zy dezelven aan de Leden van deze Vroedfchap niet hadden willen onthouden, te minder daar zy zich verzekerd hielden van Hun Ed. Achtb. volkomen bereidwilligheid en verlangen, om, in weerwil der poogingen onder andere Staats-Leden, tot Terydeling van 't fucces der Haarlemfche Propofitie, evenV 4 wel



313 Verzameling van Stukken letrekkelyk tot
Kiezers zal formeeren de nominatien, en ookconcurreeren tot het doen der eleclien van de Leden onzer Vroedfchap; en eindelyk, dat dezelve Burgery op gelyke wys zal formeeren de nominatien
wel alles aan te wenden, om het effeét daar van zoo veel mooglyk, kan'tal niet zyn voor de Ingezetenen der geheele Provincie, dan ten minften voor de goede Burgery en Ingezetenen dezer Stad, te bezorgen, ten einde hun dus, door de yverige behartiging van derzelver belangen, den wedeikeerigen invloed te doen gevoelen van die eensgezindheid , welke hier zoo gelukkiglyk plaats grypt, en waar op zich naauwlyks eene Stad gelykelyk beroemen kan.
Dat zy Heeren Burgemeesteren derhalven, in een tyd. ftip vooral van zoo veel onzekerheid als thans plaatsheeft, den uitftag der gedecerneerde Staats-Commisfie op het geheele tweede Lid der voorfz. Propofitie van deze Stad, mitsgaders van de poogingen, die daaromtrent door de Natie zoo wel als door Staats-Leden nog zouden mogen worden aangewend, provifioneel ter zyde ftellende, op grond van de hier vooren geallegeerde reflexien, gemeend hadden, het poincl, van den wettigen en noodzaakelyken invloed van Haarlems Burgeren en Ingezetenen op hunne Vertegenwoordigers, aan de attentie van deze Vroedfchap te mogen aanbevelen, als een object uitleverende, om door eene gefchikte Stedelyke dispofitie zyne voornaamfte, en voor de/.e Stad voldoenende, bepaaling te ontvangen.
En dat zy mitsdien moesten proponeeren, of niet Hun Ed. Achtb. zouden kunnen goedvinden, uit deze Vroedfchap en de Ministers van deze Stad eenige weinige Heeren te committeeren, om te onderzoeken en na t3 gaan wdar in de wettige en noodzaaklyke Volks-invloed, welke,' uit aanmerking van de vastgeftelde Regeeringsform by vertegenwoordiging, volgens de gefteldheid dezer Stad, ook alhier hehoort plaats te hebben, moest beftaan, en hoedaanige bepaalingen op dat ftuk, zoo tot vermydingvan alle onzekerheid en fchaadelyke verwarring, als tot duurzaame bevestiging van het noodzaakelyk vertrouwen tus. fchen de Uegeering en Ingezetenen van deze Stad, zouden ëienen gemaakt te worden; ten einde, gehoord heê Rapport



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 313
van Burgemeesteren : —1 alle zaken, welke niet alleen uit haaren aart mere <domesticq zyn, en daar voor gehouden worden, maar waaromtrent ook tot hier toe niemand buiten deze Stad zich beroemen kan eenigen invloed te hebben-
By het maaken van deze fchikkingen, isonzeaandagt ook gevestigd op de eleclien van Burgemeesteren en Schepenen; en, offchoon wy tot dus verre van begrip zyn, dat alles, wat tot de aanftelling van Schepenen betrekkelyk is, zoo in het nomineeren als eligeeren, oirfprongkelyk tot het recht der Hooge Overheid behoort, en wy ook uitdien hoofde voornemens zyn , ons daaromtrent ftiprelyk te houden aan het voorfchrift van het laatfte Odlroy, zoo meenen wy nogthans, dat in tegendeel de electie van Burgemeesters, volgens het oirfprongkelyk recht der Burgery , aan de Stad competeert; en dat daa** en boven, al ware het dat men ons zulks wilde betwisten , (waar toe wy nogthans geen gegronde redenen weten,) dan evenwel, uic krachte van het zoo even bedoelde Odtroy van den 22 Juny 1651 , het recht der Stad, omtrent de electie van Burgemeesteren en van Schepenen beide, boven alle tegenfpraak is gefteld.
Wy zyn derhalven, met bewilliging en overeen, komftig het verlangen onzer Burgery, voornemens om de electie van Burgemeesteren en Schepenen
voorport van dezelve Heeren, als dan daaromtrent by deze Vroedfchap te worden gerefolveerd, zoo als bevonden zal worden te behooren.
Waar op gedelibereerd, en de Heeren regeerende Burgemeesteren voor de gedaane loffelyke Propofitie bedankt zynde, hebben Hun Ed. Achtb., de bygebragte gronden ten vollen adopteerende, eenpaarig goedgevonden en ver. ftafjn, de voorfz. Propofitie, zoo als die is liggende, by deze te converteeren in eene Refolutie, en dat in de eerstvolgende Vroedfchapsvergadering tot benoeming van eenige Heeren, welken dien conform gecommitteerd behooren te worden, daadelyk zal worden geprocedeerd. V 5



314 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
voortaan zelf te doen; waar toe wy ons niet alleen gerechtigd maar verplicht achten, om dat du recht Biet aan onze Perfoonen, noch aan de Perfoonen onzer Voorzaaten, als een byzondere gunst, maar aan de Stad en Burgery, als een recht competeert.
Wy hebben echter dit ons voornemen met willen ter uitvoer brengen, zonder daar vanalvooren.s aan U Ed. Groot Mogenden kennis te geven, uit aanmerking dat wy de gewoonte gehad hebben, om iaarlyks de nominatien van Burgemeesteren en Schepenen aan den Heer Stadhouder ter electie te zenden; terwyl het ons niet onbekend is, dat zoodaanige gewoonte door gemelden Heer Stadhouder wel eens is aangemerkt als een grond voor deszelfs gefustineerd recht tot diergelyke electien.
Wy achten het ten eenemaal onnoodig, om thans het recht der Stad tegen dit gefustineerde breedvoerig te bewyzen , maar zullen alleenlyk ten overvloede remarqueeren dat onze voorzaaten in den iaare ifiïi aanü Ed. Groot Mogenden, en in den iaare 1578 aan zyne Excellentie Willem den eersten , zonder eenige tegenfpraak gedeclareerd hebben , dat onze Stad en Burgerye een privilegie plagten te hebben, volgens het welke de vier en twintig. Raaden (die toen het Collegie van de Vroedfchap uitmaakten) jaarlyks uit di Burgeryen eligeerden vier Perfoonen tot Burgemeesteren en zeven tot Schepenen, doch welk privilegie haar in denjaare 1492, met meer anderen was afhandig gemaakt; welke verklaaring volkoomen bevestigd wordt door het onbetwistbaar getuigenis van Maximiliaan vanOostenrvk , en Vrouw Maria van Bourgondie , welke in eenen brief van den 6 November 1480 fn'eken van de vier en twintig Perfoonen, die nair inhout der Privilegie van onfer S-ede jairlycx gewooniyk zyn te kiezen dat Gerecht derfelver on(er Stede. — Het is dit oude recht , Ed. Groot Mogende Heeren, 't welk als de eerfte oirzaak en grond van het gemelde Octroy van den 22 Juny 10 u by deszelfs prsmisfen wordt opgegeven. J ■ ' — En



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 315
— En vermits dit oude recht der Stad, het welk zelfs in Graaffelyke tyden had plaats gehad , zoo wel in Stadhouderlyke als Stadhouderlooze tyden kon plaats hebben, zoo vertrouwen wy dat de vernieuwing van het Stadhouderfchap niet heeft kunnen vernietigen het effect, van 't Oöroy , om dat de eerfte oirzaak van het zelve , namelyk het oude recht en de privilegiën, daar door niet vernietigd zyn.
Doch wy allegeeren dit alleenlyk ten overvloede, daar wy meenen te mogen volftaan , met de gifte van den jaare 1651, en het onlangs gedeclareerde begrip van U Ed. Groot Mogenden, te reclameeren.
Wy zeggen refpeótueufelyk te reclameeren de aan onze Stad en Burgery gedane gifte van U Ed. Groot Mogenden; dewyl uit Hoogstderzelver rechte wetenfehap, Souvereine magt en authoriteit, en dus uit hoofde'van geen minder recht en gezach, dan dat van de Graaven, wy tot de electie van Burgemeesteren en Schepenen, volgens de expresfe woorden van het Octroy, geoEtroyeerdengepriviligeerdzyn, niet voor een bepaalden tyd of in bepaalde ge. vallen of tot wederzeggen , maar onbepaald en met last aan een eigelyk, om ons het effeSt daar van te laaten genieten. — En gelyk de existenfie van dit privilegie en de bevoegdheid van U Ed. Groot Mogenden, die het zelve gaven, niet kan in twyfel getrokken worden, zoo is het zelve ook nimmer door eenige expresfe renunciatie of contrarie Octroy gecasfeerd of vernietigd; terwyl in tegendeel , toen de laatst voorige Heer Stadhouder in den jaare 1748 de Regeering dezer Stad veranderd had, zyn hoogheid zelf opentlykdeeddeclareeren, dat zulks gefchiedde zonder eenige prcejuditie of confequentie voor het toekomende, ten aanzien van de Privilegiën , Vryheden, of Gerechtigheden, deze Stad en derzelver Burgers competeerende.
En offchoon U Ed. Groot Mogenden aan den Heer Stadhouder, by deszelfs Commisfie, gegeven
heb-



516 Verzameling van Stukken betrekk elyk tot
hebben de faculteit tot bet veranderen van de^Regeeringen, uit den inhoud nogthans van die Commisfie zelf blykt, dat deze faculteit zich bepaalt tot zulke gevallen, waar in de Stadhouder de Regeerings veranderingen achtervolgende de privilegiën doen kan , en dus bepaaldelyk in die Steden en Plaatzen, alwaar geen contrarie privilegiën exfteerden , en alwaar U Ed. Groot Mogenden, volgens Hoogstderzelver Refolutie van den 8 December 3650, zelf de Magiftraats beftelling hadden en exerceerden. ■—; Zynde het incontestabel » dat de Commisfie van den Heer Stadhouder op zulke gevallen kan applicabel gemaakt worden , en even daarom op dezelven alleen behoort geapphceerd te worden, om dat hier geen extenfieve interpretatie ten nadeele van privilegiën gelden mag, en omdat U Ed. Groot Mogenden (het zy met refpect gezegd) aan den Heer Stadhouder niet konden geven iets, het welk U Ed. Groot Mogenden niet bezaten, maar reeds aan de Stad hadden weggegeven, en uit hoofde van Hoogstderzelver Souvereine magt op eene wettige en onwederroepelyke wyze waren kwyt gewordec — Terwyl ook, volgens de gronden onzer Conftitutie, als zynde op de confervatie onzer Vryheden gefundeerd, en volgens de gronden van het Rapport, nopens de Magiftraats-beftelling te Heusden , op den Oden April laatstleden ter Vergadering van U Ed. Groot Mogenden uitgebragt , geen privilegiën door een Commisfie of dispofitie, ten faveure van een derden gegeven of genomen, maar alleenlyk door eene expresfe en fpeciale vernietiging, kunnen cesfeeren en hun effect verliezen.
En het is dit gedeclareerde begrip van U Ed. Groot Mogenden, het welke wy reclameeren; zonder ons ook uit dien hoofde verder in te laaten in eene rescontre van die redenen, welke de Keer Stadhouder in foortgelyke gevallen heeft geallegeerd , en welke ten onzen opzichte hier op zouden neerkomen , dat zyn Hoogheid is geweest in
eene



ie Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 317
eene langduurige posfesfie, welke Hy opentlykmeC dadelyke goedkeuring van ÜEd. Groot Mogenden, met onze concurrentie, en met ftilzwygende bewilliging onzer Burgery, heeft geëxerceerd: alle welke redenen by het gemelde Rapport van den <5den April op eene zoo bondige en beflisfende wys wederlegd zyn, dat wy ons daar door van alle verdere discusfie gedispenfeerd houden; te meer, dewyl U Ed. Groot Mogenden de gronden van het gemelde Rapport, by Hoogstderzelver Refolutie van den nden Mey laatstleden , geadopteerd en dus by eene plegtige Staats-Refolutie gedecideerd en uitgemaakt hebben , dat alle zoodaanige redenen in prajjuditié van der Steden privilegiën niet geiden mogen.
Wanneer wy derhalven in aanmerking hebben genomen, dat de exiftentie van ons Privilegie van 1651 niet kan geloochend worden, en dat U Ed. Groot Mogenden met het hoogfte recht getoond hebben te bcgrypcn, dat, het geen contrarie het zelve gepleegd is, daar aan niet prasjudicieeren kan, zo hebben wy gemeend niet te mogen difficulteeren , om voortaan zelf de electie van Burgemeesteren en Schepenen te doen, gelyk een ieder onzer by het doen van den gewoonen Vroedfchapséód zich plegtig heeft verbonden, om in de VerMezing van Burgemeesteren en Schepenen zich te regitleeren naar het meergemelde OStroy van 1651.
En, gelyk dus ons voornemen, om voortaan zelf Burgemeesteren en Schepenen te kiezen, op het recht van onze Stad, op onze duure verplichting tot maintien van het zelve, en op het gedeclareerde begrip van U Ed. Groot Mogenden, gefundeerd is, zoo vertrouwen wy ook dat dit ons voornemen U Ed. Groot Mogenden zal welgevallig wezen, en dat Hoogstdezelven het wel zullen gelieven aan te merken, als een nieuw bewys van onze deference voor U Ed. Groot Mogenden , dat wy by dezen daar van aan Hoogstdezelven refpectueuslyk kennis geven , en verzoeken , dat het zelve met de
ag.



jl8 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot
aggreatie (*) van U Ed. Groot Mogenden vereerd moge worden. Waar mede wy
Edele Groot Mogende Heeren! God Almachtig bidden, dat het Hem behaage, de sewigtige deliberatien van U Ed. Groot Mogenden door zynen Geest te bellieren en met zynen zegen te bekioonen, ons Doemende
U Edele Groot Mogende Dienstwillige ,
De Raaden en Vroedfchappen der Stad Haarlem.
N°. lr<8o. Publicatie van den Ed. Gerechte der Stad 'Haarlem, voort na het beéédigen van het Stads Regeerings- Reglement gepubliceerd. In dato den 5 September 1787.
De Heeren van den Gerechte der Stad Haarlem, doen te weten: .
Alzoo het Reglement op de Regeenng dezer Stad, waar van een Concept op den 14 Augustus laatstleden door de Regeering ter kennisfe van de Burserv is gebragt, heden op de Groote Markt alhier door de Heeren Raaden en Vroedfchappen, mitsgaders door de goede Burgery, opentlyk en plegtig gearrefteerd en beëedigd is; Zo is 't, dat wy, met advis van welgemelde Heeren Raaden, zulks bv dezen aan allen en een iegelyk publiceeren en bekend maken; met last en bevel, om het zelve, als wettig en validelyk gearrefteerd, te refpecteeren en zich daar na ftiptelyk te gedragen.
En zal deze worden gepubliceerd en geaffigeerd, daar men gewoon is publicatie en adfixie te doen; enz. N^
m Deze aggreatie is door Hun Ed. Groot Mogenden verleend, by Refolutie, in dato den 25 Augustus 1787-



de Gebeurtenis/en in 1787 enz. voorgevallen. 319
1390. Misjive van de Regeering der Stad Haarlem , aan Hun Ed. Groot Mogenden de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, betrekkelyk bovenjiaandeReglement. In datodenió OStob. 1787. Dit Stuk reeds geplaatst zynde in het II. Deel dezer Verzameling, bladz. 59—61. hebben wy enkel maar te berichten, dat het hier bovenftaande nieuwe Stedelyke Reglement der Stad Haarlem, door Hun Ed. Groot Mogenden is verklaard gehouden te worden voor geannulleerd en vernietigd.
iN*-'. 1274 a. Misjive van aen Heer Mr. M. Bowier, Penfionaris der Hoofdjtad 's Hertogenbosch, aan dm Drukker van deze Verzameling. (*) M y n Heer!
Gezien hebbende, dat in het 15de Deel der Verzameling van Plakaaten, Refolutien enz. by U Ed. uitgegeven wordende op fol. 241. et fqq. geinfereerd is eene Refolutie van den Magifiraat van deze Stad, en eene Memorie van belarg van mynen Prsdecesfeur, de Heer Mr. Ant. Martini, betreklyk het gefustineerde, daar by in het breede vermeld, met byvoeging, dat die zaak, zoo verre men wist,niet was afgedaan enz., is het my voorgekomen noodig te zyn aan U Ed.by dezen toe te zenden Copien van twee laatere Refolutien daar omtrent gevallen, met byvoeging eener korte nota, waarom ik, en de verdere fungeerende Ministers dezer Stsd, geoirdeeld hebben het publiek met onze afzonderlyke Memorien over die materie niet te moeten importuneeren; met verzoek, om een en ander, zoo als hier nevens eaat, in het eerstvolgende Stuk van bovengemelde Verzameling mede te willen plaatzen.
In welke verwachting blyve, Myn Heerl 's Bosch den U Ed. dienstw. DieDaar,
3 April 1790. (geteekend) M. Bowier.
No.
(*) Schoon dit Deel myner Verzameling niet gefchikt fcheen, om 'er Stukken van den aart als de volgende in te p'.aatzen, bebbe ik egter,om aan het empresfement van den Heer Bowier te voldoen , ten einde de volgende Refolutien, in het eerstvolgende Deel van myne Verzameling mogten worden geplaatst, dezelven hier by gevoegd.



320 Verzameling van Stukken betrekkelyk tot -enz.
N°. 1274 b. Extratt uit het Register der Refolutien van Schepenen, Gezwoorens en Raaden der Hoofdjtad 'jHertogenbosch, betrekkelyk het op de Regeeringslyst JkUen van den Heer Oud-P enfionaris Martini. Woensdag den 3 December 1788. Heeren Schepenen hebben gerapporteerd dat zy, in gevolge het gerefol veerde van voorgaande Vergadering, hebbende geëxamineerd de gedaane Propofitie wegens het op de Regeerings-lyst ftellen van den Heer Oud-Penfionaris Martini, zy gemeend hadden daar op te moeten innemen het fchriftelyk belang, zoo van de vyf fungeerende Ministers, als van den Heer Oud-Penfionaris, welke zv daar benevens waren exhibeerende :
Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan de voorfz. belangen voor vier weeken te doen voorleggen op het Comptoir van den Penfionaris, en dat inmiddels zal worden voortgegaan met het drukken van den Almanach, endaar ïnaleen geplaatst worden de fungeerende Heeren Ministers, zonder eenter ccnigc prejudicie aan oen rang tusfchen dezelven en den Heere Oud-Penfionaris daar door te willen toebrengen.
Vrydag den 21 Augustus 1789. Nader gedelibereerd zynde op het mondeling Rapport en bygevoegde Stukken (*) door Heeren Schepenen, betrekkelyk het geproponeerde omtrent het pUtzen van den Heer Oud-Penfionaris Martim op de Regeerings-lyst en den Stads Almanach, den qden December laatstleden uitgebragt, en zedert op het Comptoir van den Penfionaris voorgelegen hebbende: Is goedgevonden en verftaan, die 7aak bv nrovifiebuiten verdere deliberatie te houden. Accordeert met voorfz. Register. (was get.) M. Bowier.
(*) Deze Stukken zoude men van de zyde der iungeerende Ministers ook wel hier by gevoegt hebben, en daar uit zoo dezelve vertrouwen, klaar gebleeken zyn, dat de Heer Martini zich merkelyk abufeert, zoo in de algemeene veronderltellingen, als in de byzondere fustenu by zvn Ed. Memorie van belang in het breedegededuceert, indien niet dezelve Ministers deze questie van te weinig belandvoor hetPublicq haddengeoirdeelt, om dezelve onder degewigtigegebeurtenisfea of Staartrokken terangfchikkea.