MILITAIR RECHT S GEBIED IN DB NEDERLANDEN.   *t G E Z A G de MAGT en de GRENZEN y der MILITAIRE RECHTBANK in de VEREENIGDE NEDERLANDEN, aangeweezen uit STAATSRESOLUTIEN, PLAKKAATEN, ORDONNANTIËN, INSTRUCTIEN, REGLEMENTEN , GEWYSDEN en andere AÜTHENTYKE STUKKEN: b Yè'enverzameld door F. A. VAN DER KEMP. hierby is gevoegd de MEMORIE over de MILITIE van den STAAT, toegeschreeven aan Mr. SIMON VAN SLINGELANDT „ Raadpenfiomris van Holland, enz., enz. en een ONDERZOEK van den BE STALTBRIEF, ter verklaaring fAN dat gedeelte van het NEDE RLAND SCHE STAATSRECHT welk betrekking heeft tot den GERECHTSDWANG ovtR de KRYGSLIEDEN; nevens e e nige ophelderende bylaagen door Mr. J. G. VAN OLDENBARNEFELT, genaamd tulunch, Advocaat-Fiscaal der Generaliteit, enz., ens» TWEE DE DEEL) AMSTERDAM, By W. HOLTROP, i792.   INHOUD DES TWEEDEN DEELS van h e x MAGAZYN der STUKKEN TOT D Ë MILITAIRE JURISDICTIE BETREKKELYK. I. EXTRACT'uit't ReceÈ des Landdages van Gelderland 8 Maert 1623. . . * Bladz. 1. IL EX TRAC T uit H Recet des Landdages Van Gelderland 15 Maert 1623. » |» III. EXTRACT uit't ReceèdesLand- dages van Gelderland 3 April 1626. 5* IV» EXTRACT uit't Reces des Landdages van Gelderland 4 February IÓ20, f 8. * a V.  IV INHOUD. V. EXTRACT uit '* Reces des Land- dages van Gelderland i2 February 1629. . . Bladz. 9. VI. EXTRACT uit *t Reces des Land* dages van Gelderland 16 February 1629. . . . .11. VIL EXTRACT uit 't Reces des Landdages van Gelderland 30 July 1640. ... 12. VIII. EXTRACT uit 't Reces des Land- dages van Gelderland 3 en 4 Augustus 164.0. . . 12, 13. IX. EXTRACT uit 't Reces des Land- dages van Gelderland 27 November 1640. . . .14. X. EXTRACT uit 't Reces desLand- dages van Gelderland 5 Juny 1641. 16. XI. EXTRACT uit 't Reces desLand- dages van Gelderland 17 Maart 1643. . . . 17. XII. EXTRACT uit het Refolutie boek der Stad Utrecht 23 Augustus 1643. . 18. XIII. EXTRACT uit het Refolutie boek der Stad Utrecht 4 September 1643. ■ . . 20. XIV. EXTRACT uit het Refolutie boek der Stad Utrecht 16 December 1643. . . .22. XV.  INHOUD. EXTRACT uit de Notulen der Heeren Staten van Zeeland 14 April 1645. uit dg Notulen der Heer in Staten van Zeeland 14 April 1645. uit het Reces des Landdages 28 May 164.6. uit het Reces des Landdages 24 Juny 164.6. ■ uit het Reces des Landdages 24 May 1647. uit de InftruÜie van Willem II. _ uit de Refolutien van de Gedeputeerde van de Ed. Mog. Heeren Staten 's Lands van Utrecht 6 February 1648. uit de Refolutien van de Ed. Mog. Heeren Staten '5 Lands van Utrecht 7 February 1648. - , uit het Refolutie boek der Stad Utrecht 7 February 1648. _ uit het Verbael der LandelykeVergaderinge in 'j Gravenhage gehouden 10 'January 1651. . . * 3 XV. XVI. XVII. XVIII. XIX. XX. XXI. XXII. XXIII. XXIV. 22. 26. 26. 27. 28. 29. 30. 31- 32- 32. XXV. v  VI' INHOUD. XXV, EX TRAC T uit de Refolutie van de Generale V«rgadering in den Hage 24 Maart 1651. 35. XXVI: MEMORIE over Jurisdictie van Militairen in Jlemmende Steden van de Provintien, , 37. XXVII. RESOLUTIE by de Extraor- dinaris V".rgaderingvande£ondgenoten, op de groote Zaal van H Hof van Holland, genomen om- ■ trent de Militaire jurisdictie 2 5 Maert 1651. 40, XXVIII. Formulier van Eed voor de Mili¬ tie aen de Generaliteit te doen 16 Juny iiïfï, . 41, XXIX, • .—, te doen by de Capiteynen en Bevelhebberen in handen van de Magiftraten der Steden &c. , , 44, XXX. INS TR UC TIE voor den Raed van Staeten van de Vereenigde Nederlanden 18 July 1651, 45, XXXI, EXTRACT uit de Refolutie der Ed. Achtbaere ILeren van de Vroedfchap der Stad Utrecht J4 Augustus 1652, , 45, XXXII, ■ —. uit de Refolutien der Ed. Achtbare Heeren van de Vroedfchap der Stad Utrecht 23 Augustus 1652, , 47. XXXIII,  INHOUD. vu XXXIII. EXTRACT uit de Refolutien der Stad Zierikzee 12 May 1653, ... 48. XXXIV. uit de Refolutien van Haar Ed. Groot Mogende de Staeten van Holland en West-Friesland 6 Sept. 1654. 49. XXXV. ■ uit de Rejolutien van Haar Ed. Groot Mog. de Staten van Holland en WestFriesland 3G September 1654. 51. XXXVI. MISSIVE van Haer Ed. Groot Mog. de Staeten van Holland en West-Friesland aen den Prafident en Rade van den Hove 30 September 1654. 53» XXXVII. EXTRACT uit de Refolutien van Haer Ed. Groot Mog. de Staten van Holland en WestFriesland 10 October 1654. 54. XXXVIII. ■ uit de Refolutien van Haer Ed. Groot Mog. de Staeten van Holland en WestFriesland 10 November 1654. 55. XXXIX. u,it de Refolutien van Haer Ed. Groot Mog. de Staten van Holland en WestFriesland 1 Mey 1657. . 56- XL. Mandament Pienael 28 February 1658. . • 57* 4 XLI.  vm INHOUD. XLJ, EXTRACT uit de Refolutien van Haer Ed. Groot Mog. de Staeten van Holland en WestFriesland ij April 1658, 60, XLIL, *—:— ~ uit de Refolutien derEd. Mog. Heeren Staten van Holland en West-Friesland ir Ottober 1658. . . 62, XLIII, ■ ■ . uit de Refolutien der Ed. Mog. Heeren Staeten van Holland en West-Friesland 17 January 1659. i 63, XLIV. • r uit het Landdags Reces 24 September 1659. 65. XLV, uit de Refolutien van Haer Ed. Groot Mog. de Staeten van Holland en WestFriesland 19 October 1659, 66, XLVL EXTRACTEN uit de Memorie-Boeken en Refolutien van den Have van Gelderland, , 67, XL VIL EX TR AC Tuit het Register der Refolutien van de Hoog Mog. Heeren Staeten Generaal der Vtreenigde Nederlanden 30 ju-, h 1(56.o, , , j9i XXyiII. uit de Refolutien ' der Ed. Acht. Heeren van de Vroetfchap der Stad Utrecht 16 September 1661. , ga,  INHOUD. ix XLIX, EXTRACT uit de Amp. Ded. van den Hove van Holland en 's Hage raekende haere Juris- ■ dictie quastien. • • 81. L. MISSIVE van de Staeten van Holland en . West-Friesland aen den Prcefident en Raeden van den Hove 27 July 1663. . 101. LI. EX TRAC T uit de Refolutien der Ed. Groot Mog. de Heeren Staten van Holland en West-Friesland 27 July 1663. . 102. LH. MISSIVE van Prcefident en Rae- - den van den Hove 30 July 1663. 105. LUI. van Hatr Ed. Groot Mog. de Staeten van Holland en West- Friesland aen Prcefident en Raeden van den Hove 3 Augustus 1663. , . 107, LIV. EXTRACT uit de Refolutie der Ed. Groot Mog. Heeren Starten van Holland en West-Friesland 3. Augustus 1663. . 108. LV. uit de Amp. Deductie van den Hove van Holland en 'j Hage raekende haere Jurisdictie qucestien. , , 110, LVI, Refolutie der Heeren Staeten van Zeeland 12 enigMaart i66j. iiiiiYa. $ LVII,  x INHOUD. LVII. EXTRACT uit het Register der Refolutien van de Ed. Mog. Heeren Staten van Holland en WestFriesland 16 May 1668. B/adz. 113. LVII. MISSIVE en klagte aen de Ed. Groot Mog. Heeren Staeten van Holland en West-Friesland. 115. LVIII. El TRAC T uit de Refolutien der Ed. Groot Mog. Heeren Staeten van Holland en West-Friesland 4 December 1668. . . n8. LIX. ; uit de Notulen der ^k &mlnitièerde Raeden van Zeeland 25 Maert i66~. . 120. LX. — uit de Staeten Notulen van Zeeland% Maert 1669. 120. LXI. uit de Staeten Notu¬ len van Zeeland 2 December 1671. 122. LXII. ——- uit de Staeten Notulen van Zeeland j December 1671. 123. LXIÜ. ■ ■ uit de Refolutien van de Heeren Staeten van Holland en West-Friesland 5 December 1671. . . . 124. LXIII. Advis over Publiek Geweld 6 Maert 1672. 141. LXV. EXTRACTuit de Refolutien der Heeren Staeten van Zeeland 11 Maert 1672. . 149. LX VI.  INHOUD. xi LXVI. EXTRACT uit de Refolutien der Heeren Staeten van Zeeland 11 Maert 1672. . 150. LXVII. uit de Refolutien van de Heeren Staten van Holland en West-Friesland 27 juny 1672. . . . i$r. LXVIII. ■ uit de Refolutien van de Heeren Staeten van Holland en West-Friesland 1 july 1672 154* LXIX. uit de Notulen der Gecommitteerde Raeden in Zeeland 23 Augustus 1672. 155. LXX. uit het Hiftorisch Verhael van den jaere 1672. 155. LXXI, • uit deRefolutien der Heeren Staeten van Holland en West-Friesland 22 December 1673. . . . 157. LXXII. BRIEF van Willem III. 19 May 1675. . . 160. LXXIII. MISSIVE van den Hove van Holland in antwoord 30 Mey 1675. . . 163. LXXIV. EXTRACT uit de Refolutien der Ed. Mog. Heeren Staeten van Zeeland 6 juny 1675, 164. LXXV,  xii INHOUD. LXXV. EXTRACT uit de Refolutien van de Generale Vergaderinge in 'sHage 7 Juny 1675. Bladz. 165. LXXVI. ,- Uit de Refolutien van de Ed. Mog. Heeren 's Lands van Utrecht 2 july l675- . . . 166. LXXVTI. Vlissingen Vierfchare gehouden 17 january lójó. 166. LXXVIII. EX TRAC T uyt de Refolutien van de Ed. Agtb. Heeren Burgermeesteren en Vroedfchap der Stad Utrecht 17 Maert 1680. 168. LXXIX. ■ ■ uyt de Refolutien van de Ed. Agtb. Heeren Burgermeesterenen Vroedfchap der Stad Utrecht 18 Maert 1680. 169. LXXX. — uyt de Refolutien vande Ed. Agtb. Heeren Burgermeesteren en Vroedfchap der Stad Utrecht 22 Maert 1680. 172. LXXXI. Sententie van den Krygsraad te Br edevoort 31 Augustus iw. . . . 174. LXXXII. EXTRACT uit de Notulen der Stad Veere 19 February 1683. . . . 176. LXXXIIL  INHOUD. xni LXXXIII. MISSIVE van Burgermeesteren, Scheepenen en Raeden der Stad Veere aen den Heer Raadpensionaris P. de HUYBERT 27 February 1683. Bladz. 178. LXXXIV. EXTRACT uit het Register van V Heeren faken der Stad Veere 6 Augustus 1608. 179* LXXXV. uit ^t Register van 's Heeren faken der Stad Veere 21 Mey 1611. 181. LXXXVL — ■ — uit het Register van 's Heeren faken der Stad Veere 23 Mey 1611. 182. LXXXVII. uit het Register van 's Heeren faken der Stad Veere 10 February 1616. 182. LXXXVIII. uit het Register van 's Heeren [aken der Stad Veere 13 july' 1616. . 183. LXXXIX. —' — uit het Register van 's Heeren faken der Stad Veere 24 Mey 1617. . 184. XC. uit de Notulen van Gecommitteerde Raeden van Zeeland 30 Mey 1687. 18J. XCI.  xiv 1 N H O Ü D\ XCI. MIS SI FE van Gecommitt eerdé Raeden van Zeeland aen JAN PARDUYN Commandeur over 't Gamifoen tot Vlisfingen 29 july 1687. . . i8ó". XCIL Reglement op de Proceduren der Militairen in faaken van geringe importantie 24 February i<&7 188. XCIII. EXTRACT uit de Refolutien van de Ed. Agtbare Heeren Burgermeesteren en Vroedfchap der Stad Utrecht 18 Maart 1696. 194, XCIV. . uit de Notulen der Ed. Mog. Heeren Staten van Zeeland 8 Augustus 1697. i uit het Register der Refolutien van da Ed. Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden v.'in de Staaten van Holland en West - Friesland 26 February 1712. . , . 308. CXVII. 1 uit de Refolutien van de Ed. Agtb. Heeren Burgermeesteren en Vroedfchap der Stad Utrecht4 September 1713. 311, CXVIII. uit het Register der uitgaande Brieven van de Ed. Mog. Heeren Raad-.n van State der Vereenigde Nederlanden aan Haer Hoog Mogende 12 February 1714. , . 316, CXIX. -— uit het Memorie en Refolutie Boek 's Hoves van Gelderland. , » 1 32I- v * * 2 cxx.  XX INHOUD. CXX. CXXI. Ordonnantie van de Heeren Std* ten van Gelderland omtrent de judicature over Militairen ingemeene delicten i April 1715. EXTRACT uit het Reces des Lantdaegs in Martio en Aprilt en vervolgens in Octobri 1715. binnen Arnhem ordinarie gehouden 18 October 1715. CXXII. Refolutie der Heeren Staten van Aeelancl 7 December 1717. CXXIII. EXTRACT uit het Reces van den O rdinairen Landdag in April en Mey ende vervolgens by continuatie in September 172E.binnen de Stad van Nymegen gehouden 1 Mey 1728. —■ uit het Reces van den Ordinairen Landdagh by « continuatie gehouden binnen de Stad van Nymegen 11 September 1728. CXXIV. 328. 329. 330» 332« 335* MA-  M A G A Z Y N VAN STUKKE N, T O T D E MILITAIRE JURISDICTIE BETREKKELYK. EX TRAC Tuit het Reces desLantdages van Gelderland. Sabbathi den 8 Maart 1623, "j^lfoch verlefen Brieven van die van Crychsraet tot Arnhem , gefchreven aen den Hove Provinciael, inholdende, dat die twee gevangene Papen , aldaer ' by henluyden wel vcrfeeckeft, ende in bewaerenisfe genomen fyn, ende dat fyluyden wel gecrne füllen toeftaen , dat defelve gevangens moogen worden geexamineert, edoch ten oVei'ilaen enaanhoeren, van twee Gedeputeerden uit den Crychsraet: waerop goed gevonden is te refcribcrcn, dat 't geene voorfc: dieLandfchap vreemd Voorcompt, ende dat men niet en verftaet, dat den voorsf. Crychsraet eenigfints bevoeght is tot detenfie en bewacmisfe vanPerfonen, NIET fV ES ENDE IN AC TUELEN CR YCHSDIENST, off ter caufe van eenige contributie offte om eenige andere Crychsfaecken gevangen , VEEL MIN van II. Deel. A die  2 VERZAMELING van STUKKEN die geene, foo binnen deefe Provincie geapprchendiert worden , gelyck deze Periönen zyn , NOCH OOCK , dat d'examinatie derfelven ten overftaen en aenhoeren van eenige uit den Crychsraet, beboert offte moet geichieden , maar dat defelve in handen ende bewaernisfe van de Ordinaris jujiitie ter plaetfen BEHOEREN gelevert te worden. Ende dat men daeromme die van den Crychsraet fa] vermanen en belasten , om die voorsf. gevangene Papen, als voeren over toe leveren, ende van dit gefustineerde te defifteren, edoch aengaende die buyt, offte het recht van boete der gedacne apprehenfie, dat men fulx naer inholt der Placaeten , fal voldoen en betaelen laten. EXTRACT uit het Reces de-s Landdages van Gelderland. Sabbathi den 15 Maart 1623. Verlefen antwoort van den Commandeur ende den femptlicken Crychraat der Garnifoenen tot Arnhem op feeckere Brieven daar bcvoerens by deefe Landfchap aan dezelve afgegeven , difficültierende , die o'verleverongh der twee Papen, by eenige Soldaeten, in deefen Furftendumb geapprehendiert, cn tot Arnhem gevanckelick hen gefeth, feggende daerover te fullcn verwachten naerder ichryven van den Generael en hooge Oeverichhcit: Ende is goet gevonden te lasten den Hove Provinciael om der Lantfchaps Hooch ende Gerechtigheyt hier inne waer toe neemen ende toe maintinieren.  tot de MILIT. JURISDICTIE, g Nopens dit geval vindt men onder den 4 Maart 1623. in 't Memorie en Refolutie boek van den Hove aengetekend, EXTRACTEN uit 't Memorie en Refolutie boek van den Hove van Gelderland 4 Maert IÓ23. „ Te fchryven aen Capt. van Brienen dat hy die twee Munnicken by fyne Soldaten „ ingebragt wel zal bewacren, aifo men óc<* felve heeft te vragen na eenige faken daer an den dienst van 't Land gelegen is. Dog niet, dat daarop ecnig antwoord is in» gekomen veel min dat 't zelve aan de Land* fchap is ingezonden, dan dit is eene Omisfie, welke in die tyd meerder is voorgevallen. Vervolgens heeft 't HofF op den 19 Maait 1623. ter voldoening der Landfchaps Reiolutie van den 15 daer bevorens in den Raede ontboden en verhoort den Commandeur Sterckenburg nopens de overlcveringe dier twee Priefteren ; dan dit is door hem geweygert: waar op gerefolvcert is aan zyne Princelyke Excel* lentie te fchryven met verfock, dat Z. E. in dezen de Hoog en Geregtigheidvan den Lande wilde voor-ftaan, en den Commandeur en die van den Crychsraedcvan Arnhem bevelen, „ dat fy die „ voorsf. Geestelycke fullen hebben te latenin handen van d'Ordinarife Juftitie, om geëxami* 5, nic-rc en voorts gedisponiert te worden na „ behoeren, ende den inholt der PlaccatenV Hiet* op is fchryvens van den Stadhouder in dato den 31 Maart ingekomen , en zyn vervolgens die twee Monnicken op St. Johans poort (ter dier tyd de Gevangenis van den Hove) A a ge-  4" VERZAMELING van STUKKEN, gebragt en vervolgens op den 21 April gefcntentieert, en vermits tegens den Placcaten in 't Land waeren gekomen gecondemnecrt in de boete daer tegens geftatueert, „ over die wel„ ke die geenige die defelvige becommen heb„ ben met hen fullen mogen treden in com- pofitie en 't rancon maken by kennisfe van „ den Hove, waar toe een Momber Gecom- mitteert is." Op den 3 April was de Momber dezer Landfchap by 't Hoff geauthorileert, om wanneer wederom Geestelyke Perfoncn door 't Crychsvolk of andere agterhaelt ingebragt wierden , hy dezelve zou doen leveren datelyk op St. Johans poorten niet in den geweldigen Provoost. Op den 4 April 1623. is de Commandeur gelast de bagagie en goederen van die twee Geeftelykcn, welke hy geweygerd hadde. te laten volgen en over te leveren [tot foo lange daer over by 't Hoff gedisponeert en 't zelve al of niet ranconnabel verklaerd zal zyn, wyl men by gebrek andere middelen zou by de hand neemen , en zulks aan hem door den Deurwaerder geinfinueert. Hierop zyn den 5 April in den Raede erfchenen drie van Crychsraet verfockende in naeme derzelven dat *'t Hoff 3, geen vervolch wiiden doen op die voorsf. Artikulen, maar die faecke voor vier off vyfF daegen uyt„ ftellenj Is 't felve na Deductie van 't onge„ lyck bewilligt, en ondertusfehen goet ge„ vonden den Raetsheer Esfen van deze ge„ legenheit te berichten, om by Z. E. te be„ vorderen ten eynde tegens voorgaande ge„ bruy'ck in dezen nyets geftatuiert werden „ mogen, gemerkt die goederen die Perlbenen „_vol.  [tot de MILIT. JURISDICTIE. 5 volgen moeten, in conformité van Z. Ex. j, meyning van den 31 Martii naestleden." Hierop heeft de Momber in den Raede op den 31 May 1623. gerapporteerd nopens 't geofFereerde rancoen voor die twee Geeltelyke dat hy met den Commandeur daer over gefproken hadde, waerop gerefolveert is dat 't geboden rancoen voor die twee Perfonen zoude werden verhoogt tot vyftien hondert daelders, nevens betaelinge der kosten. En is wyders over den by haer gevonden buit en goederen (welke door den Commandeur fchynen overgeleverd geweest te zyn) verftaen dat de helft van 't geld by haar gevonden aen haer zou worden gereftitucert, en de andere helft nevens de klederen ten profyte van 't Guarnifoen zoude verblyven. 00 * EXTRAC Tuit hst Recejfdes . Lantdages in Martio 1626. tot Arnhem geholden. Luwe den 3 Aprilis. Geopent ond verlefen brieven van den gedachten Hove, inholdende klachten van de Stadt (tf) Alle deze met een) * getekende Interes/ante Gelderfche Refolutien ben ik aen den Hoog Welgeb. Geftr. Heer J. D. Baron VAN DER CAPELLEN , Heer van de Pol, Altforfl Hagen &c. veri'chuldigd. 't Is my over aengenaera thans gelegenheid te hebben, door myn hartelykfle dankbetuiging my van een gedeelte der verplichting te kwyten, onder welke die Edele Held, geheel OVERYSSEL, geheel NEERLAND gelegt heeft. Zyn Hoog Welgeb. had deze Refolutien ontiekt onder de Aentekeningen van zynen Grootvader DERK REIN1ER Baron VAN BASSENN , een on .raikbaar Romein, die van A 3 geen  6 VERZAMELING van STUKKEN , Stadt van Dottinkhem ouer eenen Capitein Necl, tot Doesborch in Guarnifoen leggende, die welcke haeren , burger , Wilhem van Keppell, ther caufe van feeckere AÜie van ouertredingt der Flacaeten van 't Landt, gedreiget lolde hebben, by ,t hoejft tho willen nemen, then waere hy mitt hem daer ouer accorderden, und dat daerouer gefchreeven aan den Commendeur Sloet diefelue by fyne refcriptie genoechfam aandaidet, datt fie den burger voerfz. willen evoceren voor den generaleh Crygsraedt in den Hage , offt voer den Raede van State, datt mede gelycke klachten voergekomen zyn van de Magiftraet der Stadt Doesborch , als dat die van den Guarnifoun aldaer fich onderflaen heb- geen buigen wist — wegens zyne onbevlekte deugd, keur vnn geleerdheid en lotgevallen beroemd — in 't begin dezer Eeuw om zyne Republikainfche Principes en Patriottisch gedrag als Burgemeester van Arnhem afgezet en gebannen — noch HEDÉN in Gelderland in zegen — en door Hun, die de eer hadden zyn Hoog Welgeb. gemeenzaem te kennen, bewonderd — geëerbiedigd. Zyn Hoog Welgeb. hadt deze importante ftukken, welke het gëfehü omtrent de al of niet univerfaliteit der Refolutie van 25 Maart 1651. op de groote Zaal door de Bondgenoten genomen, volkomen bellisfen, aen wylen de Hoog Leeraar P. BURMAN medegedeeld, of misfehien van dezelve, in AMSTELDAM gebruik gemaekt zoude kunnen worden, daer men eene Deductie tegens die gedrogtelyke Militaire Jurhdiüie vervaerdigde , van welke de voorjiaeme eer toekomt aen 's LANDS VADER VAN BER.* KEL ; en hoe reikhalzend verlangt het VOLK van NEDERLAND in ftaet gefield te worden, om dien eerst mishandelden en nu zegepraelenden Held zyn dankerkentenis te toopen, Maer ik.zwygevanditDOORLUGTIGE PAER — de Nakomelingfchap kan alleen recht doen aen hunne verdiensten, of indien ook deze buiten ftaet gefield wordt, om feit op eene waerdigewyzete verrichten, dan zal NOORDAME.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 7 hebben , die handen the jlaen in de adminiftratk van Civüe juftitien, is goedt gevonden , tho lasten die Gecoramittierden ther Generaliteit, om , mit behulp van d'andere Provintien , mede Frontieren fynde, fodane refolutie by Haere Ho: Mo: the bemiddelen, ond,uth tho brengen , daer mede die privilegiën ond rechten van de Landen behorlick gemainteniert, ond alle exces/en des Crygsvolcks, die dachticks in de Frontieren toenemen, gewehret ond ingebonden mogen ^worden, waar toe dan mede 't voerfz: Hoff naa als vooren blieffc geauthorifieret. AMERICA deze fchuld betaelen. Plicht alleen vordert, dat ik in opzicht van den 1 leer VAN DE POL hier nog byvoege, dat Hy dc EERSTE geweest is,'die zich openlyk tegens de ongelimiteerde Militaire Jurisdïftie verzet, en, dorr de wyze , op welke zyn Hoog Welgeb. dezelve bclïempelde en voorlTelde, de aandagtder gantfche Natie op't zelve heeft gevestigd ; zoo dat eik, die 't (luk onderzogt heeft, gedrongen word de juistheid der benaeminge te erkennen, toen zyn Hoog Welg. advifeerde den 16 Dec. 1775. dat Hy „ hoe „ langs hoe vreerader werdt van eene AUGMENTAT1E, „ naer mate dat het gedrogt der zogenaemde Militaire Jil„ risdi&ie iii Civiele zaeken en gemeene misdaeden, die een, „ imperium in imperia oprechtende , de Adminiftratie der Ju„ fh'tie ftremt; zelfs in nabuurige Monarchien, althans in „ Engeland onbekend is , waer over reeds in de voortga „ Eeuw, als overcene fckaedelyke nieuwigheid bitter is ge „ klaagd-, en die in deze Pvcpubiiek voorzeker niet behöor- de genoemd te worden, meer veld wint, en ongevoelig „ meer ontknoopt die weinige zwakke band>n, waer mede „ het gewapend deel onzer natie met 't ongewapend noch „ eenigzins is vereepigd, en dewelke 't eerstgenoemde nog „ eenig gevoel yan afhatigelykheid tan en on derworpen „ heid aen zyne Burgerlyke Overlieden kunnen doen be- houden (a~). C») Advfsvan Jr. J. r>. VANDERCAPELLF.N over 'tleenei der Schotfche Brigade aan den Koning van F.pgehnc^ 'p. 7 en 8 ed. in 410. en Jr. J. E. VAN ÜEn CAPELLE.N Regen:, p. 11. A 4 * Ex.  S VERZAMELING van STUKKEN, * EXTRAC T uit het Reces des Lantdages in januario ende Februario Anno 1629. tot Amhem geholden, Mercury den 4 Febr. Alfo hoe langer hoe meer klachten voorkommen , dat die Gouverneurs unde Commandeurs van de Frontierplatfen ahn tho halen verfcheiden Perfonen voor und in den trefuis aen 's Viandts fyde gedient, und fich volgens mit goedt ajffcheit in defe Provintie fich nedergejlagen hebben ; is goet, gevonden fauthori.fi.rcn den Hove Provin-> cialli gelick 't felve geauthorifirt mits de/en, om op anholden van dagende parthyen tho fchryven aen fodanige Gouverneurs und Commendeurs die enige Perfonen als voren in apprehenfie genomen fouden mogen hebben, om die felve ten minfien onder Cautie thoe relaxiren, ter tyd toe, by hoger Overichheit naerder daer in fal werden verfien, und inmiddels mede door Brieven an de Ho: Mo: Heren Staten Gnrl, und door defer Lantichap Gecommittirden in derfelver vergadering ge fien uth thoe brengen Mandamenten an die felve Gouverneurs und Commandeurs , om die Perfonen voor und onder den trefuis aan s'Viandts fyde gedient hebbende ongemoleftirt thoe laten, mit reftitutie van 't geene d'eene off d'andere ten opfichte van dien ongeboerjick foude mogen afgefchat fyn wefen, Erinnerende mede Haar Ho: Mo: t'ongelick , dat van de voorfz: Guarnifounen over voor verhaelde oorfaecken aengedaen werdt den neutralen nabuiren, die voor defen foe te peerde als te voe-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 9 voete then beyder fyde de wapenen hebben gedragen , die welke door fodane moleftatie in 't thoccomende van defer Landen dienst fouden mogen werden affgefchrickt. Waarop verlefen is Requeste van Dominicus Brunei, Amptman in den Bylandt, klagende over fyne gedaene apprehenfie en dctenfie, door Otto van Gent, Heer tot Didam und Gouverneur tot Embrick, und is goet gevonden mit overfendinge van de Requeste, uten naeme van de Lantfchap, tho fchryven aen gedachten Gouverneur, dat men nit en verftaet, dat hy tot fodane apprehenfie van Perfoen uth defe Provintie befoegetfy, und dat hy averfulcks den gedachten Amptman then minsten tegens Jyne geprefentirde cautie van fich ten allen tyden wedder thoe fullen infiellen van fyn voorfz: detentie fal hebben fontflaen, fonder des in gebreke tho blyven, fonder ook hin f order ennige dergelyke infractie in 's Landts Hooch- end Gerechtichheit meer thoe doen, om alle beforgde inconvcnientien yoor the komen. * EXTRACT uit het Reces des Lantdages in jfanuario ende Februario , Anno 1629., tot Arnhem geholden* Jovis den 12 February. Op reqte van Henrick van Laer, wonende tot Millinge, klagend, datdenCommendeur van 't Fort van s'Gravenwcert hem heeft doen affhaclcn drie peerden, A 5 ter  io VERZAMELING van STUKKENa ter caufe hy voor den trefuis aan 's Vyandts fyde foude gedient hebben. Fiant liters aen den voorfz: Commendeur, cm die voorn, peerden cost, end fchadeloos tho relaxereh, invoegen als voor defen aen den Gouverneur van Embrick gefchreven is. Op reqte van Peter Jacobfen, wonende tot Averasfel, in den Arapte van Maes end WaeU claegende, dat hy by 't Guarnifoen tot Embrick in apprehenfie genomen is onder prcetext, dat hy, voor ongefeeren acht en twintich jaaren , aan s'Vyandts fyde gedient foude hebben, daer voorhy fich hadden moeten raneonieren , und voor't beJooffde rancoun burge ftellen. Sy van gelycken gefchreven aen den Gouverneur tot Embrick , om defen Supplt und desfelfen burge cost und fchadeloos fontfiaan. Und alfoo by defe occafie ingecomen end verlefen is het andtwoordt van den voorn. Gouverneur tot Embrick , op de brieven voor defen ahn hem gefchreven nopende die detentie und relaxatie van den Amptman Brunei, inholdende het voorn, antwoordt onder anderen, verwondert tho fyn van foodanige abfolute commendement, daer tho hy doch gienfins onder het commandetnent van de Heeren Staeten van Gelderlandt en ftonde, und verfoekends hinforder der-> gelycke comnandementen nitt tho mogen ontfangen, maer die felve gegeven tho worden aen die gene, Üie onder defe Landtfchaps gehorfamheid geboren: Is goed gevonden, by de voorfz: brieven aengaende die relaxatie van Peter Jacobs voorn, den ge- dach-  tot de MILIT. JURISDICTIE. i# •••-n gevarwet, macr • nJlöh'1 ïiygèT^IIÏMï1, om die van jemant buiten offee binnen defe Landen te coopen, endo ig goet gevonden 't felve Placcaet te doen pti' blicieren daer ende foe men van olts gewoeplyk is; dan gemerekt by het voorn, Placcaet die Militie d*exëeutié van dien mede bevoelen wort, gelyck in verfchcydene andere Placcae» ten van Haere Ho: Mo: mede gefchien, end.;! men by daegelickfe experientie bevint, óiogroei^ execsfen by die voorfz: Militie daerjnne g#» pleegt, tot fchaede ende verderff van de Coopmnn goederen, en nadeel van den handel en trafuq; foe U. Deel. jj wor»  18 VERZAMELING van STUKKEN, worden die Gecommittierden ter Genrlt. gelast, om te bevorderen, dat foedanige claufule tot opfichte van de Militie, uit die voorne. Placcaeten gelaeten, ende die executie derfelver verblyve tot laste van de Officieren, daer toe van olds geftelt ende geauthorifeert, immers en ten hoochften, dat die Militie van tyd tot tyt die paspoorten der goederen gefien hebbende , geene vordere recherche daer oever fal moe gen doen , maer die felve vry ende onverhindert pasferen laeten. XII. EXTRACT uyt het Refolutie boek der Stad Utrecht. \ Woensdaechs den liften Augufti (1643). &c. • diaie Op de naebef. Misfive van fynHoocheyt aen over Müi-de Heer Officier defer Stadt is goet gevonden taiK Per- dat men nae genomen advys fyn Hoocfr. fal foneu. refcriberen ofte bezenden.' Fr. Hendrik by der Gratie Godes Prince van Orangc &c. Edele Erentfcste Vrome Lieve Bcfundere. Op de Remonftrantie- aen ons gedaen by Bitter van Rheede , als Man ende Voocht van Johanna van Vollenhove, ende Adriaen van Rheede Capitcyn ende Lieutenant refpe&ive van 't Oorlogichip van Gryet op den Rhyn ter wacht liggende , van dat by U voor den Ge-  tot de MILIT. JURISDICTIE. Gerechte der Stadt Utrecht tegens des voorf. Capns. Huysvrouwe, ende den voorn. Licutenant geprocedeert wert met clockluydingc ende indaginge ter faecke van feecker CRIMEN RAPTUS , 't welck gy fustineert by de voorf. Perfonen begaen te fyn, aen de Perfone van Anna van Veen , niet tegenftaende de felve Perfonen in den voorf. Gerechte hadde doen allcgeren , als Militaire geenfints voor den felven Gerechte, maer voor den Crychsraedt'der Vereenichde Nederlanden convenibel te fyn, hebben wy U hier mede wel willen adverteren , onfe meeninge ende begeerte te fyn , dat omme desordre ende confufie te vermyden, gy mette proceduren voor den voorn. Gerechte tegens de meergenoemde Militaire Perfonen geëntameert, fult hebben te fuperfederen, doch lbo gy eenige actie vermeenen m och te tegens haer te hebben, dat ghy defelve voor haren competenten Rechter fult hebben te 'inftitueren, omme by den felve daer op foodanelyckte werden gedisponeert, als nae de gelegenthcid der faecke bevonden fal werden te behoren. U hier mede Gode Almachtich bevelende, In 't Leger tot Asfenesfe den 19. Augusti 1643. Leger ftondt uw goede Vrundt ende was onderteyekent IIENRI DE NASSAU, de fuper. fcriptie was, den Edelen Erenvesten ende Vromen onfen Lieven Befonderen Anfclmo Bol van Hamersfeit Heer tot Rynefteyn Schout der Stadt Utrecht. B 2 EX.  2o VERZAMELING van STUKKEN, XIII. ' EX TRAC T uyt het Refolutie hoek der Stadt Utrecht. 's Maendaechs den 4.™ Septemb. (1643) &c. TurisdicTie Is gearrefteert de naebef. Misfive volgens "over Mili-last van den 23e'1 Augusti lestleden geconcitaire Per- pieert, ende belast voort te fenden door eenen fouen. expresfen bode die refcriptie fal hebben te vorderen ofte ten minsten recipisfe. Doorluchtige Hoochgeboren Furst. Den Heere Officier onfer Stadt dilayerende de Proceduren aangevangen tegen Adriaen van Rhede Lieutcnant van Capitain Bitter van Reede ende désfelffs Cap1" Huysvrouw is aengemaent geweest van met te felve voorts te gaen , door dien de voorf. Perfonen te laste geleyt wordt CRIMEN RAPTUS ende foodanige delicten ongeftraft niet en behooren te blyven , dan hem excuferende opUHoochts fchryvens medebrengende , dat de voorf. als Militair alleen te recht geftelt foude behoren te worden voor den Crychsraedt, zyn wy genootfaekt U Hoochc. te vertonen , dat bet voorf. CRIMEN PAPTUS is een EX COMMUN1BUS DELICTIS begaen binnen onfer Stadts Jurisdictie, ende dat ten refpecle van foodanige COMMUNIA DELICTA cesfeert het Privilegie FORI de Soldaten verleent, niet alleen na befchreven rechten, gelycx daer van ex-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 21 expresfe texten fyn IN. L. 2. ET 5. D. DE RE MÏLITARI L. ULT. D. DE ACCUSAT. NOV. 8. CAP. 12. mier oock nae ufantie ende gebruyck over lange jaren tot noch toe continuelick in train geweest fynde van dat Militaire Perfonen ten refpecte van fodanige gemeene delicten begaen binnen de Stadt ende Vryheyt van Utrecht aldaer voor den Gerechte te recht geitelt , geapprehendeert ende voorts by fententie gecondemneert fyn geworden met opgevolgde executie, gelyck oock in fpecic QUOAD CRIMEN RAPTÜS alle Ordïnaris Rechters SINE ULLA FORI ?RMSCRIPTIONE de delinquanten te recht mogen ftellen volgens den text. IN L. UN. C. DE RAPTU VIRGIN, vertrouwende alfulex dat U Hooclr. ten besten fal aennemen dat wy' in het exerceren van onfer Stadts Jurisdictie doen 't geene ons de rechten ende lange geobferveerde ufantie toelaten ende dat mette begonfte Proceduren worde voortgevaren, hier mede &c. den 4en Septemb. 1643. Burgermeesteren ende Vroetfchap EX.  UZ VERZAMELING van STUKKEN, ! XIV. EX TR ACT uyt het Refolutie boek der Stadt Utrecht. Saterdaghs den ïóen December 0^43) &c. Jurisdictie D'Heeren van den Ed. Gerechte defer Stadt over Miii-worc[en verfocht de Vroetfchap te dienen van [•^ er* Advys hoe men defer Stads oude Gerechticheyt ouen' ende' Jurisdictie over Militaire Perfonen best fal mainteneren ende conferveren ofte hoe men de Borgers ende Inwoonders defer Stadt op 't gevoechelicxfte fel waerfchouwen tot verhoeding van der goeden luyden fchade door 't crediteren van de Militie te veroorfaecken , waer toe haer Ed. fullen mogen asfumeren fo• daene Rechtsgeleerden of Practifyns als haer Ed. best duncken fall. XV. g EX TR ACT uit deNotulen der Hee¬ ren Staaten van Zeelandt F. 213. Aen de Heeren Staaten Generael Hoog Mogende Heeren. Alzoo vvy eenige tyd geleeden zyn berigt geworden dat den Heer Luitenant Admiraal Tromp, op Uwe Hoog Mog. last en authorifatie, de Capiteynen Rengers, Regemorter en Swart, mitsgaders den Schipper Cornelis van Crunningcn, gehad hebbende hetCommande- ment  tot de MILIT. JURISDICTIE. 23 ment over den fcheepe van de Capiteyn Frans Jansfen, bcfchuldigt wordende over groote wandevoire tegen den Vyandt gepleegt te hebben , zoude hebben doen citeeren, omme in den Haage voor den Groote Scheeps Krygsraad te regte gefteldt te werden, lbo hebben wy niet konnen , noghte mogen ledig ftaan Uw Hoog Mo: by deezen te geinoet te voeren, dat wy, na rype deliberatie hebben verftaan dat zodanige Judicature is ftrydende met de Jurisdictie dewelke de Collegien ter Admiraliteit uit kragte van hunne Inftructie, by eenparig confent van alle de Provinticn gcarrefteert, is competeerende, ende waar van men alhier altyd in posfcsfie is gebleeven: Ende dat daaromme wy geenfints zoude konnen of mogen lyden, dat het meergenoemde Collegie, _in de exercitie van de voorfz. Jurisdictie, eenige indragt ofte verhindering zoude werden gedaanZonder dat daar teegens in eenige confideratie is komende ofte ons ter contrarien in 't minst kan moveeren het Reglement van den jaare 1636. geconcipieert op de twee en twintig Scheepen, vyf Jagten, en vyf Fregatten, tot befetting van de Kust en Kruisfinge van de naeuwe Zee gedestineert, ende dat niet alleenlyk, overmits het voorfz. Reglement by ons niets verder is aangenomen, dan dat wy ons tot het opbrengen in de elf hondert duizent guldens tot de voorfz. Scheepen , Jachten ende Fregatten , verzogt, by jaerlyks confent op de generaele Petitie van den Rade van Staten hebben verobligeert, en dat dienvolgendc, daer by de Jurisdictie van het voorfz. Collegie ter Admiraliteit alhier, niet heeft konnen werB 4 den  44 VERZAMELING van STUKKEN, den gcdcrogueerd ofte gereftringeert, maar ook inzonderheid, overmits het 6. Art, van het Voorfz: Reglement het welk' in deezeil abufivelyk werd geappliceert, van geene ande* re Judicatureis fpreekende, als zodanige, welke vanouts, by de Commandeurs op de kust, tik kragte van verfeheyde Reglementen ende ïnftruftien , wierden geëxceerd in Zee, buiten het deftriét ende refort van de refpeftive Collegien ter Admiraliteit,.over deliEten onder de vldgge, geduerende de. reyfe , geperpeireert'm conformiteit van den Articul-bricf. Waar by is komende, dat, alwaar het fchoon zoo, dat het meergenoemde Reglement, malle fyne poin&enende articulen , zoo het licht, by ons ware aangenomen , en dat daer by de Judicature, inquestie, het ColiegieterAdmiraliteyt alhier ware ontrockcn, dat by Refolutie van den 3! Martii 1640. de voorfz. Schepen, Jagten en Fregatten aan de Admiraliteit, van dewelke dezelve by het voorfz: Reglement fchencn gefepareert te zyn wederom zyn gebragt tiitgefondert en gercierveerd , allcenlyk het gezag ende direclic van het employ over dezelVc, welke aan zyn Hoogheid ende de Heeren by zyne Hoogheid daar toe te asfumeercn t'cenemaal en al werd gelaten, behalven dat wy zoodanige 'Hoogen Scheeps-Krygsraadt, voor den welken voorfz. Kapiteynen zyn ontboden, NIET EN KENNEN, ende ignoreeren BY IVIEN, ende op WIENS Commisfie ende InJiruclie denzelve is geerigeert, waar toe alvooren STAATSGEWYZE DELIBERATIE ende CONSENT FAN DE PRO FINTIEN wert gcrequireert Om»  tot de MILIT. JURISDICTIE. 25 Omme alle welke reedenen ende motiven dewyl zo notoir ende pregnant zyn als Uw Hoog Mog. na hunne gewoohlyke wysheid wel konde cónfidereeren, zoo hebben wy Uw Hoog Mog. wel willen verzoeken , ons ten goeden te houden , dat wy niet zullen kunnen goedvinden , of gedogen, dat de voorfz. Judicature aan dc voorfz. Hoogen Schceps-Krygsraat zouden werden 'gebragt en het meergenoemde Collegie ter Admiraliteit daar van, tegens hunne Inftruétie, ende ongeturbeerde Posfesfie , werde gcpriveert, welke Collegie ook geenfints in gebreeke zal zyn , om over de befchuldigde Capiteynen , Regt ende Juftitie t'adminiftreercn , zoo als de merite en gelegentheid van zaaken , het zelve na Rechten zal vereyfchen, waar toe wy van onze zyde ook niet zullen nalaten , zoo veel de Heeren Raden uit deeze Provintie, het voorfz. Collegie bekleedende , belanght, de ernstige hand te bieden. Hier mcede Hoog Mogende Heeren! • In 't Hof van Zeeland tot Middelburg den 14 April 1645. Staten B 5 EX-  *6 VERZAMELING van STUKKEN, XVI. EXTRACT uit de Notulen der Heeren Staten van Zeeland. Den 14 April 1645. Welk Advys gehoord is geconcludeert dat de Heeren Staten van Zeeland verftaan , dat de Judicature van het Collegie ter Admiraliteit , over de voorfz. gevangene Capiteynen, is gefundeert in conformiteit van de Inftruótie en dat men daar in geen indragt KAN of MAG lyden, ende omme de Hoog Mogende Heeren Staten Generael alle hoop ende apparentie te beneemcn, dat men zig zoude laten disponeeren de- voorfz. Judicature aan den Hooge Scheeps-Krygsraad te laaten: Is verftaan , dat het zelve Haer Hoog Mog. by eene wel gearrefteerde Misfive, in klare precyfe en peremptoire termen zal werden bekent gemaekt. XVII. * EXTRACT uit het Reces des Landtdaeges in Aprili, Maio en Junio, 164.6. ,binnen Aernhem geholden, Jovis den 28. May. Op reqte van Hendrick Sanders cum fllis, te faemen inwoenderen van de Graefffchap van den Berghe, claegende, dat die Soklaeten van Captn. Hendrick' Schimmelpenninck henluyden eenich geit affgeparlet hebben van eenighe beesten, by henluyden op de Dottinckfche Merckt gecofft, om felffs te wcyden ; ende dat vervolgens eeni'  Tot de MILIT. JURISDICTIE. 27 eenige Soldaeten van 'i Guanifoen van Doesborgh hcnluyden een gedeelte derfelver beesten ontnoemen ende naer Doesborgh gedreven hebben , allwaer fy diefelue Jonder barchtocht wederom hebben moeten losmaken, ende dat eindtlick diefelve by den Crychsraedt aldaer, voor goeden pryfe, fouden fyn verclaert: niet tegenftaende zyeclaegeren, daer van geen Licent fchuldich waeren. Fiant brieven uytten naem van de Landtfchap aan den Commendeur tot Doesborgh, en an Captn. Schimmelpcnninck refpective , om niet alleen die affgeparfte penningen te refiituëren , maer oock die gefielde burgen ongemoleftiert te laeten, ende den Supplntn defen angaende voorts cost ende fchaedeloos te holden, den Soldaeten ende anderen niet toe min haere Actie voorbeholden , indien fy eenige meinen te hebben , om die felve voor den Hoeve van Gelderlandt t'intenteren, 't welck geauthorifiert wordt daer oever rechts te pleegen. XVIII. * Poft alia Joris den 4 juny. Ingecoemen refcriptie van Johan Ariaan van Renes, Commendeur, over het Guarnifoun van Doesborgh,. op defer Landtfchaps brieven van den 28. der verlcdcne maent Mey, oever die dachten van Hendrick Sanders cum fuis, Inwoenderen van de Graefffchap Bèrghe, dienende tot Juftificatie van de gepleeghde actie van  28 VERZAMELING van STUKKEN, van 't Garnifoun tot Doesborch , met het aenhaelen en prysmaeken van de beesten, by de Voorn. CJegers tot Dottinckhem op te tnarckt gecofftom felffs toe weyden, als naeder by die feive te fien. Ende is goet gevonden, iterativelyk den felve Commendeur te lasten, om in gevolgh van voorige anfchrievens, alnoch die felue beesten kost enfchaedeloes den eygenaeren te lastert volgen, off dat men fyn Perfoen, daer voor anfien, en tegens den feluen voornemen 't geen men wyders te raede bevinden fall. XIX. * EXTRACT uit het Reces der Landtdaeges in Aprili 'Maio ende junio, Anno, 1647., binnen Zutphen gèholden, Luncs den 24 'May. Naerdien de Landtfchap wederom dachten Voergccoemen zyn, dat eenige Commendeur^ oever die Guarnifounen in de refpeélive Steden defes Furftendoms ende GraenTchaps, fich alnoch ondernemen arresten te verkenen, opte goederen van de ajfgefiorvene ende verloopene Crychsluyden, 't wëlck ftrcckende is tegens Landt en Stadtrechten dezer- Provincie, alwaert t'felve ten allen tiden gefchiet is door den Polytiequen Richter; foe worden de Landtfchaps Géeommittierden ter Vergaederonghe van Haere Ho: ende Ed: Mog: gelast om defe ufurpatie, an de Heeren Raeden van Staeten te remonitreren, en te veïfoecken, dat den voorfz: Commendeurs  • tot de MILIT. JURISDICTIE. 29 dcurs angefchreven en bclastet moege worden, fich den goederen van de afgeftorvene en verloopéne Militaire Pcrfoenen, als vooren niet te becroeden , maar die felue, die polytieque jujlitie te laeten bevoelen blyven , gelyck behoort ende van oldes gebruyckelyk is geweest. Ende alfoe die naedere Unie medebrenght, dat het Krygsvolck Eedt van getrouwicheidt fal hebben te doen an de Magiftraeten van de Steden, daer 't felue in Guarnifoun wort gelecht, 't welck tegenwoordich in eenige Pls.etfen niet geobicrviert wort , lbo fullen die voorfz. Gecommittierden, by glte" Rhacdt heipen bevorderen ende uytwercken , dat zulx by nieuwe Refolutie wederom vastgcftelt, cudö die Militie daer toe geholden moege worden. K^W'.£.p^!xX. -hé t'';unS •EX TR AC Tuit de InftruUie van Prins Witten. 11, Art. 8. Syne Hoocheit zal geene Overften, Capiteinen Bevelhebberen ende gemeyne Soldaeten, geftaeden eenige Actiën , tegens den onder* daenen ten Platten Lande, offte den Burgeren in de Steden dactelick te executeren dan die felve te doen intenderen ende te wèrek (teilen, met Landt ende Stadtrecht volgende hootgcr Oevericheits Placcaeten dien aengacnJe üytgegevèn ende gepubliciert (a). (tf) Zie ook nog Lauddagsrec. 21. Nov. en 5. ttm 1634., CI1 8- Maart, 1635. Enz. EX-  %o VERZAMELING van STUKKEN XXL EXTRACT uyt de Refolutien van de Gedeputeerden van de Ed. Mog. Heeren Staten 's Landts van Utrecht. Dominica 6. February 1648. Is alhier gelefen een Extraét uyt de Refolutien der Ho: Mo: Heeren Staten Gnael der Vereenichde Nederlanden, in dato den J| November 1640. roerende de Judicature van de Magiftraet der Stadt Arnhem en alle andere Magiftratcn refpe. defer Landen, over de Soldaten die eenige van 's Landts Middelen ende Impofitien comen te frauderen , ende gehoort het mondeling bericht haere Ed. Mog. iegenwoordich alhier gedaen by den Notaris Swaerdecroon Gerechtsfchryver van de Crychraedt alhier, hebben Haer Ed. Mog. verftaen ende goet gevonden te lasten by defe, dat men Copie van de voorf. haere Ed. Mog. Refolutie fal ftellen in handen van den voorf. Swaerdecroon, gelyck dienvolgens alhier in hare Ed. Mo. Vergaderinge gedaen is, ten eynde hy defelve haere Ho. Mo. Refolutie neffens defe fal exhiberen aen den Lieutenant Colonncl Berington althans Commanderende over 't Guarniiben binnen defer Stadt Utrecht, den wekken Commandeur hare Ed. Mog. lasten ende ordonneren uyt crachte der voorf. hare Ho. Mo. Refolutie , ende defe, aen den Officier ende Gerechte der Stadt Utrecht datelick over te leveren den Soldact iegenwoordich by den ge_ wel_  tot de MILIT. JURISDICTIE. 3I weldigen Provoost alhier gevangen , die bekent heeft den flesfche met Brandewyn gefmockclt te hebben, oock gequetst heeft Nvan Galen Bode van den Lcckendyck. XXII. EXTRACT uyt de Refolutien van de Ed. Mo. Heeren Staten''s Landts van Utrecht. Lunce 7. February. 1648. &c. Op 't Extract uit te Refolutien gisteren by de Heeren hare Ed. Mog. Ofdinaris Gedeputeerden genomen aangaande het frauderen van den Impost op de Gebrande Wynen ende Wateren luydende aldus: Is alhier gelefen &c. Is geappoinéleert De Staten van den Lande van Utrecht, gehoort de Leéture van defe Refolutie, approfcieren defelve met eenparige Remmen. EX-  li VERZAMELING van STUKKEN, *:# xxiii, EXTRACT uyt het Refolutie boek der Stadt Utrecht. '$ Maendachs den yen February (1648.) Over een ' Verhaelden d'Heeren Burgemm wat gistegevangeó "ren by de Heeren Gedeputeerden van de StaSoldaet ten gedaen was, aengaende de gevangen SoU fraudatie daet die de pac,lt van de Brandewynen hadde van Bran- helpen defrauderen, doende daer van lefen 't dewyn nabef. Extract, ende vindt de Vroedfchap goedt pacht. 't felve op huyden by de Staten ter Jfcfe, te "doen approberen, XXIV. EXTRACT uit het Verbaal van de Landelyke Vergaderinge in 's Gravenhage gehouden f Veneris 10 jan. i6$i. Na dat eenige dagen herwaerts by de rei fpeftive Quartiefen op de voorfch. pointen van verfchryvingé gedelibereert, en geconcerteert is geweest, fyn eindelyken allerfyds confideratien en inclinaticn geadinsteerd, en daer van op de Groote Sael ter Vergaderinge van femptelyke Provintien, op derzelver verzoek Copje toegeftaan — in voegen en manieren als volgt Cwt-  tot dè MILIT. JURISDICTIE. 33 Confideratien eh Inclinatien van de Provintie van Gelderland op dé Militie voor eerst op H pointTi raakende de beftellinge van de Militie. Dat, verblyvende liet hoogfte gezag aan de Geünieerde Provintien i die directie over de Militie zal ftaan aan de Vereenigde Nederlanden , met advys van de Raeden van Staaten , en fulks uit de naam van alle de Bondgenooten, dewelke dezelve alvorens met een bondige en eenpaerige Inftructie, fullen verzien om dezelve beter puncluclyk naar geleefd te worden. 2. Ende zo wanneer in tyde van Oorlog ende hoogdringende .nood een Capitein Generaal over die Militie van den Staat zal noodig zyn : Datj alsdan, die Refpe&ive Provintien, élk in den haren , (na dat alvorens op dezelve charge, eene inftructie zal wezen gearrefteerd) daarover fullen delibereren, ende refolveren , als i dezelve ten meesten dienste van den Lande in'tGenerae!, bevinden fullen tebehooren * doende 't zelve ter Generaliteit inbrengen, oni in dezen met eenparigheid van Remmen, eri ANDERS NIET , te werden geconcludeerd 11 Deel C Peji  34 VERZAMELING van STUKKEN, (Poft alia) 6. Betreffende de Commandeurs en de Majoors in de Steden en Forten van de Provintien, ftemmen in ftaat hebbende. Dat dezelve, vacant en onnodig fynde, by defelve Provintien abfolutelyk op commisfien van de Staaten Generaal, of de Raaden van Staaten fullen worden vergeven fonder nogthans dat dezelve Com„ mandeurs ofte Majors van nu af fig eenig„ tzints in fodaenige Steden fullen hebben aan te maatigen het bewaaren van de jleutelen, ,, openen en fluiten van de Poorten, ofte het uit-* „ geven van 't w$ord * maar dat'zulks PRIVA„ TELYKEN en ALLEEN fal verblyven aan „ de Magiftraten van derzelve Steden. 7' Gelyk ook1 dezelve Commandeurs in de voorfz. ftemmendc Steden die Militaire Jurisdictie niet vorder fullen mogen gebruyken, nogte extenderen, als over die nalatigheid en overtredingen in togtenen wagten, over- gaan aan den Vyand, defertie van Compa„ gnien ofte verloop van de eene Compagnie „ naer de andere fonder Paspoort, mitsgaders „ over excesfen en delicten, die de Officieren „ en Soldaten onderling, of de eene tegens „ de andere fullen komen te begaan , ende VERDER NIET: Invoegen dat in alle an„ dere faaken, SY SYN DAN CRIMINEELE „ OFCIVILE, die Militaire Perfoonen appre- „ hen-  tot de MILIT. JURISDICTIE, 3^ ,j henfibel, convenibel, jufticiabel en executabel „ fullen fyn by den Civilenof PolitiquenRech„ ter, wiens Sententie meedc over fchulden „ en anders gewezen, by gebrek van gereede „ ofongereede goederen, op de gagen van de „ Gecondemneerden , na de ordre van't Land „ ter executie gefield fullen worden, 8. Aangaande de Gouverneurs in de Stceden ende Plaatfen, geene flem in Staat hebbende als tot Sluys, Bergen op Zoom, Hulst, Breda, s'Hertogenbosch, Willemftad, Maastricht en Weezei lullen dezelve aengefteld worden * by de Geünieerde Provintien, e-n fulks op de gewoonelyke cömmisfien, (a) C[a) In dit nog volgende Art. word geen uitzonderinge gemaekt, omtrent da Militaire Jurisdictie , met betrekking tot de Steden welke geen fterh in Staet hebben, XXV, EXTRACT uyt de Refolutien van de Generale Vergaderinge in den Hage. Veneris den 24.cn Merty i6$tt Memorie Van wegens de Provincie van Gelderlandt wort aen de grote Vergaderinge verfoeht, dat haer Ed. Mo. beliven willen £ a Dag  36 VERZAMELING van STUKKEN, Dat uyt derfelver name gcfchreve werde aen de Commandeurs van de Guarnifoenen, in de. Steden item in Staat hebbende, ten einde de voorf, Comkiandeurs ofte haere Majeurs fich van nu aff niet fullen hebben AEN' 'I E MATIGEN het bewaren van de jleutelen , openen ende Jluyten van'de Poorten, of het uytgeven van 't woort, maer fulcx PRIVATELYK ende ALLEEN te laten verblyven aen die Magiflraeten van de voorf. Steden ftem in State hebbende. Ten anderen dat de voorf. Commandeurs met den anderen Crychsraed in de voorgemelde Steden de Militaire Jurisdictie niet verder fullen mogen gebruycken noch extenderen, als over die nalaticheyt ende overtredinge in Tochten , overgaen aen den Vyandt, defertie van Compagnien , ofte overloop van d'ene Compagnie onder d'andere fonder Paspoort, Militaire mitsgaders over excesfen ende delicten die d'Offijurisdictie. eieren ende Soldaten onderlingh off d'eene tegens den anderen fullen comen te begaen ende VORDER NIET, invoegen dat over alle andere faecken, SY SYN CRIMINELE OFF CIVILE die Militaire Perfonen apprehenfibell convenibel, jufticiabel ende executabel fullen fyn, by den Civilen ofte Politicquen Richter wiens Sententien mede over fchulden ende anders gewefen , by gebreck van gerede off ongerede goederen op te gagie van de Gecondemneerde naer d'ordre van 't Landt ter executie geftelt fullen worden. XXVL  tot de MILIT. JURISDICTIE. 37 XXVI. Memorie over jurisdictie van Militairen in ftemmende Steeden van de Provintien. GELDERLANDTS advys op dc Groote Vergadering 20. Jann. Art. 7. Gelyk ook defelve Commandeurs in de voorf. ftemmende Steden de Militaire Jurisdictie niet verder fullen mogen gebruycken , noch extenderen , als over de naelatigheyt ende overtredingein tochten ende wachten , overgaen aen den Vyand, defertie van Compi. off verloop van d'eene Comp . onder d'andre fonder Paspoort, mitsgaders over excesfen ende delicten, die Officieran en Soldaten onderling, off d'eene tegens den anderen fullen comen te begaen , ende VORDER NIET, invoegen, dat daer over alle andere faeckcn, SV SYN DAN CRIMINELE OFTE CIVILE, die Militaire apprehenfibel, convenibel, jufticiabel ende executabel fullen fyn by den Civilcn of Politycquen Richter , wiens Sententie mede over fchulden ende anders gewefen, by gcbreecke van gcreede ofte ongereede goederen , ofte gagien van de Gccondemneerde , naer d'ordre van 't Land ter executie geftelt fullen worden. STAD EN LANDS advys als vooren 27-dito. Ende op de discipline, mitsgaders Jurisdictie van de Militaire, foodanigen ordre ende voet behoudende, beramen mogen als die felve off bereits hebben ofte vorders naer conftitutie van hunne Provintie goet vinden fullen. UTRECHTS advys 31. dito Art. 6. vanMiliC 3 tai»  ;3 VERZAMELING van STUKKEN, tairefaecken , voortsdie Militaire Jurisdi&e niet verder fullen moghen gcbruycken nochte extenderen, dan voor foo veel is raekende de naelaticheid , ende d'overtredinghe van tochten ende wachten , het overgaen aen den vyand , defertie van Comp-^. ofte 't overloopen van d'eene Compie. onder d'anderefonder Paspoort oock mede over exeesfen cn delicten die Officieren ende Soldaten onderlinge off d'een tegen d'andere fullen comen te begaen ende VERDER NIET, invoegen dat over alle andere faken , SOO CRIMINELE ALS CIV1LE, die MilitairePerfoonen fullen fynapprehenfibelj convenibel, jufticiabel ende executabel, PRIVATIVE by den Civilen ofte Poli ticqen Rechter wiens Sententie mede over fchulden ende anders gewezen by gebreck van gereede ofte ongerede goederen op de gagie van Gecondemneerden naer de ordre van't Land, ter executie fullen werden geitelt. OVERYSSELS advys7.Feb. over Militaire, Pe Commandeurs voorf: ih de ftemmende Steden die fullen niet verders de Militaire Jurisdictie mogen gebruycken noch extenderen over de naelatigheyt endeovertredinge, in tochten ende wachten, overgaen aen den vyandt, defertie van Compen. off verloop van de eene Compie, onder d'andere fonder Paspoort, mitsgaders over d'excesfen ende deliftcn die d'Offickren ende Soldaten onderlinge ofte d'eene tegens den anderen in Crychsfaeken fullen comen te begaen ende VERDER NIET, invoegen dat alle andere faecken 't SYN DAN CRIMINELE OFTE CIVILE, de Militaire Perfoonen apprehenfibel, convenibel, jufticiabel ende execu-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 39 tabel fullen fyn by den Civilen ofte Politicquen Rechter , wiens Sententie mede over fchulden ende andere gewezen, by gebreecke van gereede off ongereede goederen naer de ordre van 't Land ter executie geftelt fullen worden. HOLLAJNDTS naeder advys 13. dito Art. 4. de Jurisdictie over de Militie in ALLE faccken niet puyrlyck fynde Militair, («) Stedelyk of aan Qtèfr, Rechter. GELDERLANDS advys 24. Maart. Ten anderen dat de voorf: Commandeurs met deze anderen Crychsraet in de voorgem: Steden , de Militaire Jurisdictie niet verder fullen mogen ge*; bruycken noch extenderen, als over de naelaetigheyt en overtredinge in tochten, overgaen aen den vyand, defertie van Comp-". of verloop van d'eene Compie. onder d'andere fonder Paspoort, mitsgaders over excesfen'ende delicten die d'Officieren ende Soldaten onderling ofte d'eene tegens den anderen fullen comen te begaen ende VORDER NIET, invoegen dat over alle andere faecken, SY SYN DAN CRIMINELE OFF CIVILE, die Militaire Perfoonen apprehenfibel, convenibel, jufticiabel ende executabel fullen fyn by den Civilen ofte Politicquen Rechter, wiens Sententie mede over fchulden ende anders geweezen, by gebreck van gerede of ongereede goederen, op de gagie van Gecondemneerden, naer d'orde van 't Land ter executie geftelt fullen worden. («) In eene andere oude Copie, welke veel gevolgt word, vindt uien Provintiael 't geen in deze was uitgefehrapt. C 4 Re'  40 VERZAMELING van STUKKEN, XXVII. Refolutie by de Extraor dinar is Vergadering van de Bondgenoten , op de groote Zaal van het Hof van Holland, genomen omtrent de Militaire jurisdictie. Den 25 Maart 1651, Qp het geene van wegen de Provincie van Gelderland op gisteren ichriftelyk ter Vergadering is bekend gemaakt, hebben Haar Hoog Mog. goed gevonden, dat in conformité van dien gefchreven zal worden aan.de Commandeurs van de Guarnilbenen in de Steden van Gelderland , ftem in State hebbende, ten einde de voorfz. Commandeurs ofte hare Majoors zich van nu af niet en zullen hebben aan te matigen het bewaren van de fleutelen, openen ende jluyten van de Poorten, ofte het uitgeven van 't woort, maar zulks PRlVA Tl VEL TKen alleen te laten verbly ven aen de Magiftraten van de voorfz. Steden, ftem in State hebbende: dewelke in het openen ende fluyten der Poorten de Majoors ende gewoonlyke Wachten , zoo van de Steeden als Guarnilbenen , zullen gebruyken. Ten anderen , dat de voorfz. Commandeurs met den Krygsraad, in de voorgemelde Steden , de Militaire Jurisdictie niet vorder zullen mogen gebruykcn noch extenderen , als over die nalatigheid ende overtredinge in Tochten ende Wachten, overgaan aan den Vyand, defertie van Compagnien ofte verloop van d'eene compagnie onder de andere zonder Paspoort, mitsgaders over excesfen ende delicten, die de Officieren ende Soldaten onderling of d'eene te*  tot de MILIT. JURISDICTIE. 41 tegens den anderen zullen komen te begaan , ende VORDER NIET: Invoegen dat over alle andere zaken , ZY ZYN DAN CRIMINELE OFTE CIVILE, die Militaire Perfonen apprchenfibel , convcnibel, jufticiabel ende executabel zullen zyn by den Civilen ofte Politicqen Rechter, wiens Sententiën mede over fchulden ende anders gewezen, by gebrek van gerede of ongerede goederen, op de gagie van de Gccondemneerde, na de ordre van 't Land, ter executie gefteld zullen worden. (0) XXVIII. Formulier van Eedt voor de Militie aan de Generaliteyt te doen. (Ji) 16 Juny 1651, lek belove ende fweere gehouw en getrouw te weefen, de Staten Generael der Vereenigde Nederlanden die by de Unie , endeby de handhoudinge van de Gereformeerde Religie blyven fullen , ende namentlyk de Edele Mogende Heeren Staten van N: N: myne Betaals-Heeren , mitsgaders de Staten van de andere Provintien daar inne ick gebruyekt fal worden , en- (a) Zie over deze Refolutie en derzelver Univerfaliteit. Myne Aenm. over de Verkl.der Unie van Utrecht IV Brief P. 161 en volg. en 't Nafchrift B.ó* 4 reg. der Com. berustende ter Staeten Griffie van Zeeland fol. 60. Zie verder 't Nafchrift P. 10 en 11. gaern wilde ik van de beftryders der Univerfaliteit dezer Refolutie ééne gezonde oplosïing hooren, hoe zy dezelve tot Gelderland bepaelende , 't met die ongelimiteerde Jurisdidie der Militairen redden, in de onderftelling dat dezelve geduurig van Garnifoen veranderen. (Z>) Zie over dit ftuk Mr. P. PAULUS verklaering der Unie van Utrecht II. Deel pag. 43. en volg. bizonder bh 48 en 4.9—n-51. en daer Aitzema Ilerftelde Leeuw pag. 140, 141. C §  42 VERZAMELING van STUKKEN, ende oock ie Regenten van de Steden , foo binnen de voorfz: Provinciën , ais daer buyten, daarinne ik in Guarnifocn geleyt fal worden, Defelve onder 't bcleydt van de Hoofden ende Bevelhebberen over my geftelt of noch te ftellcn, vromelyk en getrouvvelyk te dienen ende de voorfz: Heeren Staten Generael ende particulier, myne Betaals-Heeren, mitsgaders de Staten van de andere Vereenigde Provinciën daer inne ick in Guarnifoen gheleyt en gebruykt fal werden , ende de Gouverneurs van dezelve, daer die-zyn, of naemaels fouden moghen wefen, ende den welken ghefach over de Militie aldaer is ghegecven ofte namaeis foude moghen worden gegheven, ende de voorfz: Hoofden ende bevclhebbcrcn over my geftelt, of noch te Rellen, en haer bevelen te refpecteren, ende ghehoorfamen voor de tydt dat ick in de refpeétive Provinciën ende Steden fal worden gebruyckt, en voorts my te regulceren naer de Articulen ende Ordonnatien op den dienst gemaeckt geene Patenten te fullen obediëren en refpeéteeren als geconditioneert zynde, foo als hier na volcht. Te wecten, onder Paraphiire van den Heere prefiderende nevens tcyckeninge van twee andere Heeren van de Gedeputeerden ter Generaliteyt , fignature van den Griffier, opdruckinghe van het Zegel van Haar Hoog Mogende , Parapliure van den Heere Prefideerende van den Raedt van State, ende befegelinghe van 't gemelte Collegie van den Raedt van State , en by dewelcke gevoeght fullen zyn de Patenten van de Staeten uit welckers Provintic ofte in welckers Provincie my aenbevoolen fal wer-  tot de MILIT. JURISDICTIE. . 43 werden uyt ofte in te trecken,'wel verflaende , dat ick oock legghende binnen eenige van de Geünieerde Provinciën, op fpeciael Patent van de Staten van defelve Provincie of bare Geauthorileerde, my fal transporteeren, in een Stad ofte Plactfq van defelve Provincie, mitsgaders oock in de Steden en Forten immediate» lyk reforteerende onder de Generaliteyt, en wederomme uit defelve Stéden ende Forten, binnen de Provinciën daer uyt ick ghefonden fal zyn , foo dick ende meenighmael als haer Ed: Mo: my 't zelve 't haren dienfte, of ten dienfte van de Gheneraliteydt noodigh fullen vinden t'ordonrjeercn. Dat ik ook in cas van deur» tochte door een van de ftemmende Provinciën , noch hostilitcyt , noch foule, nogh eenighen anderen overlast, hoedanigh dezelve oock genaemt fouden moghen worden d'lngefetenen van de voorfz: Provinciën fal aendoen, noch door myn onderhebbende Soldaten ghedog hen zal aenghedaen te worden , noch iets Zal attenteren, nochte ghedooghen , dat door myn onderhebbende Soldaten gheattenteert werde, 't ghene tot nadeel, verkortinge , befwaernisfe, of praejuditie van defelve Provincie, Leden, ofte Steden van dien foude moghen ftrekken: Ende by foo verre my ycmand van weghen de Staten van foodanige Provincie, ofte derfelver Gheauthorifeerden behoorlyck gemachticht, te ghemoet foude moghen worden ghefonden, omme my in de voorfz: doortocht te gheleyden, dat ick de ordre van denzelven, dien aengaende, punótuelycke fal volghen : Dat ik noch komende omtrent eenighe befioten Steden van de voorfz: ftemmende Pro-  44 VERZAMELING van STUKKEN , Provinciën , in dezelve niet en fal intreden fonder ALVOORENS daer van kennisfe te ghe. ven aen de Magiftraten van dien, maer dat ick daer buyten fal blyven legghen , wachtende op derfelver ordre ende gheliefte, het zy door dezelve Steden, ofte buyten, om dezelve te pasfeeren, fulcx fy luyden fullen ordpnneeren Soo waerlyck helpe my God, XXIX, Formulier (a) van Eedt te doen by de Capiteynen ende Bevelhebberen in handen van de Magiftraten der Steden daarinne fy Lieden refpettivelick met hare Compagnye in Guarnifoen zyn leggende, ofte ingeleyt fullen werden. Ik beloove ende fweere met myne onderhebbende Compagnie defe Stad ende Magiftraten van dien , ghehouw ende ghetrouw te wefen, defelve ghetrouwelyck te dienen ende te ghehoorfaemen, in 't ghene fy luyden my tot onderhoudenisfe , dienst, ende rust harer Stede, en namentlyk jeghens alle oproerende feditie van den Volcke te bevelen die de Heeren Staten defer Provintie ofte derfelver Ghecommitteerde Raden aen my fouden geven, Soo waerlyck .&c, (V) Sie Politiek en Militaire Ilandboecxken Pag. 110, In-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 4? XXXI. InftruÜie voor den Raad van Staaten van de Vereenigde Nederlanden waar na de Heeren in den/elven Raad wettelyk gecommitteerd , en nog te committeren, by provifie , en tot dat anders by de Staaten Generaal fal weejen geordonneert, fullen beleyden en dirigeer en, de faaken , dengemeenen Staat, defenfie, confervatie en Unie van de voorfz. Landen aangaande , Dato den 18 july 1651. Art. 50. Ende verftaan de gefamentlyke Bondgenooten voorfz. dat tot Confervatie van het recht van de Vereenigde Landen in het Generaal ende particulier , zy lieden van hen met decze Inftruófcie NIET EN ABDICEEREN DE MACHT EN HET RECHT om by de Staaten Generaal, en de STAATEN VAN DE PROVINCIËN IN 'T PARTICULIER, elk, zo veel hem aangaati, by tyden van nood, ofte als de faaken van den Lande zulks zullen vereifchen, zelfs ordre tot dienfte van den Lande, in de zaake by hen lieden ter dispofitic van den voorfz. Raad gefield , te moogen Rellen en executeeren , by directie van de faaken van Oorloge te Waater ende te Lande, met al het geene daar aan kleeft, ende namentlyk mee-  46 VERZAMELING van STUKKEN, meede HET DOEN van de MONSTER IN GEN, HOUDEN VAN DE DISCIPLINE MILITAIRE, STRAFFEN VAN ALLE EXCESSEN , en in alle andere zaaken : verftaan ook dat alle zaaken, den Staat, Policic ende Julhcie, van de voorfz. Lande, Steeden ende Leden van dien, in 't generaal en particulier EXPRESSELYK gefield, fullen bly ven ter dispolitie van de Staaten Generaal, de Staaten van de particuliere Provinciën, deMagiftraaten van de Steeden, en andere wettelyke Overigheeden eiks in haar reguard; ende fal meede het geeven van de Patenten aan de Burger-Hoplieden , zo wanneer dezelve in tyd van nood en den dienst van den Lande zulks zoude moo' genkoomen vereiichen , buyten haar eyge Steeden zullen moeten werden gebruikt, in de Provinciën blyven daar zulks behoord , zonder dat den Raad haar met geeven van zodanige Patenten zal moogen bemoeyen (a). X X XI. EXTRACT uyt de Refolutien der Ed. Achtbare Heren van de Vroedfchap der Stad Utrecht. Saterdaghs den i^en Augusti 'snaenoens. (1652) Sychs- ' Vfhaelde d'Heeren Borgemr Lcuwen dat nedtsufur-^ ^eninsle van den Ed. Gerechte gecomen patie van lYn^ de proceduren by den Crygsraad gehouJurisdictie. j„n 00 Zie i. d. 131. 54. UfeI1  tot de MILIT. JURISDICTIE. 4? den tegens d'ordre van 't Landt over 't gevecht tusfehen een Soldaet onder Collonel Cromwcls Comp'. ende een Inwoondcr defer Stadt die na date van 't felve gevecht oock dienst hadde genomen , by den gemelte Gerechte goet gevonden was 't felve te communiceren de Vroetfchap, by de welcke verftaen is dat men alvorens hier op te refolveren verfoecken fal advis van den meergemelten Gerechte. XXXII. EXTRACT uyt de Refolutien der Ed. Achtbare Heeren van de Vroedfchap der Stad Utrecht. % Maendaghs den 2%en Augufïi (1652.) By d'Heeren van den Ed. Gerechte ingevol- Crygsfaeds ge van des Vroctfchaps Refolutie van den I4™ufurpatie defer gcadvifeert zynde dat tot maintien van van Stads 'Stadts jurisdictie aen die van de CrychsraedtJullsdiaiealhier op den naem van Schout Burgemrn ende Gerechte voorfz. afgeveerdicht foude worden een Misfive als 't concept daer toe ingeftelt heeft de Vroetfchap na Lefture van dien haer daer mede geconformeert. EX-  48 VERZAMELING van STUKKEN , X X X11L EXTRACT uit de Refolutie der Stad Zierikzee. 12 Mey 1653. Bailliu, Burgem™., Scheepenen ende Raden der Stad Ziericzee doen te weeten , alfoo tot onfe kennisfe gekomen is<, dat eenige tyd herwacrds verfcheyden. Soidaaten Garnifoen houdende binnen defe Stad en Eylande, hen felven hebben vervpordert contrarie de Placcaten van de Ho: Mo: Heeren Staten Generaal op het ftuck van de Militie der Vereenigde Nederlanden geemaneert, dat zy vergeetende alle Eere en Eedt, Getrouwigheid en Gehoorfaamheyd, waer mede fy aen de Hooggedachten Heeren Staeten Generael ende derfelver Officiers zyn verplichten verbonden, hen felven fonder Confent ofte Paspoort van defelve hare Officiers komen te begeeven en transporteeren naar andere Steden ende Plaetfen, ende alfoo te verloopen uit defelve hare Garnifoenen en te verlaten hare Compagnien en Dienst: Dat oock verfcheyden Schippers en Scbuytenacrs van defe Haven en andere Veren tot delen Eylande gehoorende, onkondich zynde van de Placcatcn van de Hooghe Regeeringe daer over gemaakten geemaneert, defelve Soldaten komen te vervoeren naer andere Steeden en Plaetfen tot merekelyke ondienst van de ftaet van ons lieve Vaderlandt, ende tot groote ongelegentheyt van defelve refpective Officiers: Zoo is 't dat wy , om tegen fodanigen verloop eii onheyl te voorlien en voor te komen, naer rype deliberatie van Rade hebben gcordorineert en ge-  toÏ de MILIT. JURISDICTIË. 49 geftatueert, ordonneren en ftatueren by deefen , dat van nu voortaan geen Schippers ofte Schuitenaers van defe haven ofte andere veeren hen felven fullen hebben te vervoorderen eenige van defelve Soldaten te vervoeren ofte transporteeren naer eenige andere Steden" ofte Plaetfen buyten deefen Stadt ofte Eylande, onder wat pratext het zelve oock foude mogen weefen, ten fi dat fy te vooren fullen hebben gefien, ende dat by defelve Soldaten fal wefen geëxhibeert een fchriftelyk confent ofte paspoort van defelve hare Officiers, ende dat op de boete voor de eerfte ryfe van x f; vlaems ende foo vervolgens. Aldus gedaen in den Raedt ordinaire der1 Stadt Zierikzee den i2Meyei653- my prefent Justus de Huybcrt, XXXIV, ÈXTRAC T uit de Refolutien van Haer Ed.Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland en West-Friesland» Den 6 September 1654, Synde gerapporteert dat den voorleeden patrouiljës nacht eenige (foo men meint van het aenge-toc hef komen Krygsvolck uit Brafil:) hebben onder-™^ ftaen met een trompet ook gewapent met dee^£ ftraa5j ens en puiuuieu ui giuuLt gcia^icu n~ en, ende tumult te maeken langs de fïraeten alhier in den Hage j het welke ^ zoo voortgaende, zoude konnen ftrecken tot meerder on* IL Deel ü ttt*  5 VERZAMELING van STUKKEN, ruste, ende ongelegentheit, is, om alle 't zelve teegen te gaen ende te verhoeden, nae deliberatie goed gevonden ende gerefolveert, mits deeze te authorifeeren ende lasten de Capitainen van de relpe. Compc». Guardens,dat de geene van henl: die op zyn tour de wacht hebben zal , alle nachten zal doen gaan patroulles ofte ronde langs de ftraeten van den Haege voorfch: en fterkte gecompasfeert naar gelegentheid , ende exigentie van faken, dat de voorfchr: patroullies gewapent fullen weefen', met vierroers, ende hare pieken ten efforte omme daar meede te weeren ende te beletten , dat geene foullcs ofte infolentien comen te werden begaan, tot dien eynde verhinderende alle t'famerottingen op de ftraeten voorfchr:, ende doende de geenen, die haer zouden mogen oppofeeren, aengrypen, ende brengen in de Corps de Guardes, tot nader ordre, ende in cas van feytelyke refirtentie 5 daer teegens gebruyckende de voorfchr: wapenen , nae gelegentheit ende exigentie van faeken, fonder dat de ongelukken die deze ofte geene van zodanige moetwilligers daer door zouden overkomen fullen werden gerechercheert, ende is het zelve den Majoor Percheval aengefeyt, om de verdere Capns- bekent te maeken, ten eynde zy luyden hen daer naer hebben te reguleeren, ende wyders meede notificatie gedaen door den Raet Penfionaris aen Borgem: van 's Gravenhage, omme te dienen tot haerluyder naerigtinge. XXXV.  tot de MILIT. JURISDICTIE. & XXXV. EXTRACT uit de Refolutie vaü Haer Ed. Mog. Heeren Staeten van Holland en West-Friesland* Woensdag den $ófte September 1654. Óp 't geene de Raadpenfionaris uit den nae-judicature me ende van wegen d'Heeren Gecommen. Rae-over Milt den ter Vergaderinge is gepraefenteert, hebben tairen in Hare Ed. Groot Mog: naar voorgaande re-™1™'.-, fumptie van de. Refolutie, nopende de Militaire Jurisdictie op den 25 Marty 1651. by de gemeene Bontgenoten ende generale Vergaderinge op de groote Sale van 't Hoff van Hollandt genomen, ende naer rype deliberatie eenpariglyk verftaen ende verklaert, dat alle delic* ten begaen by Militaire Perfoonen NIET PUERLTK MILITAIR zynde, maar chocquerende de gemeene ruste of Burgerlyke Societeyt gemeynlyck genaempt COMMUNIA DELIC TA in 'haere natuure ftaen tot Kennisfe , judicature en Correttie van de ordinaris jufiitie ofte des Civilen en Politiquen Rechter over de Steden en Plaetfen alwaer fodanige delicten werden geperpetreert: edog is dies niet tegcnftaende ende fonder pmjuditie van de bovenftaande verklaringe, ten opfichte van voorgaende praétycque by forme van fpeciale concesfie ofte delatié goet gevonden, dat zoo wanneer eenige Perfoonen oft iemant fynde acluelyk in Militairen dienst van den Staat ende alhier in 's Gravenhage Guamifoen houdende door d'ordinaris patrouilles van de Compagnien Guardens vari D 2 Haar  52 VERZAMELING van STUKKEN, Haar Ed: Gr: Mog: ofte anderfints door ordre van de Militaire Officieren over gemeene delicten als boven op de verfche daet geattrapeert ende geapprehendeert mochten werden , fodanige geapprehendeerde, als by prasventie in handen van de Militairen gecomen, oock ter Judicature van den Militairen Rechter, ofte den Crychsraed alhier geformeert ofte noch fe formeeren geftelt ende gelaeten fullen wor ien; blyyende nogthans d'Edele van Hollandt ende «JTiestvrieslandt, alhoewel Militair zynde, over gemeene delitlen, als boven alhier in loco begaan , en alleenlyk fubjeEt de judicature van dei\ Hove ende alles fonder preejuditie van de Ordinaris Jufiitie in andere Steeden ende Plaetfen dezer Provincie, ende zonder dat de bovenftaande Haar Ed: Groot Mog: Refolutie tot nadeel van defelve in eonfequentie getrocken zal mogen worden. Ende zal van de bovenftaende Haer Ed: Gr: Mog: Refolutie by Extract Authentycq toegezonden worden aan den Prcefident ende Raden van den Hove, aan die van den Gerechte van 's jGravenhage voorat, omme te ftrecken tot derfelver narichtinge.' XXXVI.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 53 XXXVI. Misfive van Haer Ed. Gr. Mog. de Staeten van Holland en WestFriesland aen den Prcefident en Raden van den Hove. Vöor 't Landt Edele , Ertfeste , Hooggeleerde , Wyse1, Vo'oRSIENE , SEER DlSCRETE goede VRUNDEN. Het geene by ons gerefolveert en geftatueert is, aangaande de Judicature over Militaire Perfoonen, alhier inden Hage, ter faacke van delicten niet puyrlyck Militair zynde, fullen U Edele verneemen uyt het by gaande Extract van onfe Refolutien, fub dato defes , het welke wy U Edele mits defen toefeynden, op dat onle goede meyninge, daar inne vervat, moge weide naergekomen, ende ons daar toe verlatende. Edele , &c. Gefchreeven in den Hage den dertigften September 1654. (Onderftond) Ter Ordonnantie van de Staaten, was getekend, Herbt van Beaumont. D 3 XXXVIL  54 VERZAMELING van STUKKEN, XXX VIL EXTRACT uit de Refolutie van Haer Ed. Gr. Mog. de Staeten van Holland en West-Friesland. Den io Ottober 1654. Judicature De Hr. van Sterrenburch , heeft met een cirSoidaeten cumftantieel verhael van de disputen en de difyan de ferenten voorgevallen tusfchen Jan Treslongh tynrdes. Vendrich endeeenen Steenhuyfen , Soldaet onder de Compie Guardes van Capitain Paeuvv , haer Ed: Mo: bekent gcmaeckt, in wat voegen hy d'felve, in het bosch weezende, omme tegens den anderen te vechten , hadde gefepareert, endeden Vacndrich doen bewaerenin fyn Huis, en den Soldaat in de Corps de Gtiarde, verfoekende te mogen weten in wat voegen ten aenfien van defelve foude werden geprocedeert, waer op fynde gedeliberecrt ende alvoorens nagezien de Refol. van haer Ed: Gr: Mog: op den 30 der voorl: maend, is goed gevonden ende den voorfz: Hr. van Ster, renburch aengefeyt dat de Capitainen over de Compe. Guardes , met asfumptie van derfelver Luitenants, indien zulx haer goed dunckt, over het voorfchr: fait, ende diergelyckezullen disponeeren ende ftatueeren , zo als nae gclegentheyd ende exigentie van zaken ende tot " pnderhoudinge van goede ordreende discipline fal bevonden werden te behooren, des dat t'elkens iets diergelycks voorvallende, daer van alvoorens de faeken ter handen te neemen, ken-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 55 kennisfe fal werden, gegeeven aen Haer Ed: Mog: omme gelech te werden of de gelegentheyt van de zaeken vcreyscht de convocatie ende kennisfe van de groote Crychsraed ofte niet. XXXVIII. EXTRACT uit de Refolutie van Haer Ed. Gr. Mog. Heeren Staeten van Holland en WestFriesland. Den 10 November 1654. Is binnen gekomen den Hr. SterrenburchproceduCapn. overeen van de Comps. Guardens, en-resvoor de heeft omftandig rapport gedaan van 't gee-g" de tot zyner kennisfe gekomen ende hem we-raed over dervaren was, acngaende den neerflach vansoidaeten. feeker Brafiliaansch Soldaet onlanghs alhier in den Hage geperpetreert, daar aen twee Soidaeten van de voorfchr: Compe. geprsefumeert werden hantdadig te zyn geweest, waar op fynde gedelibereert, is goed gevonden , dat tccgens de voorfchr: Soldaten door die van den Crychsraede van opgemelte Compie. Guardens, vorder geinformeert ende geprocedeert fal worden , naergeleegentheid ende exigentie van zaeken, D 4 XXXIX.  §G VERZAMELING van STUKKEN, XXXIX. EXTRACT uit de Refolutie van Haer- Ed. Groot Mog. de Heeren Statten van Holland en, West-Friesland. Den i. Mey 1657. Judicature °P 'c geproponeerde van den Capitain van over tu-eeBeatirnont aengaende een Tamboer , en een moedwüii-Soldaet van de Compe. Guardens beiden door ten rade de Ronde Van dezelve c°mp'- op gisteren nacht Guardes gcatt,'appeert ende in bewawnge gehouden ter fake dat zy luyden ncffens anderen hebben helpen aenftellcn feekere groote moetwilligheeden, ende overlast aen diverfche liuyfen alhier in den Hage, is nae deliberatie goed gevonden dat d'felve fullen werden te recht gellelt voor den Crychsraede van geme. Comp\ agtervolgende de Refolutie van haer Ed: Gr: Mo: genomen op den 30. September des jaars 1654., ende dat zy luyden tot dien eynde zullen werden gebracht op de voorpoortè van den Hove, al waer de Cipier gelast wort, dezelve te recipiëren , te logeeren, ende te tracieeren , egter volgende de ordre, die hem by de voorfchv: Crychsrade zal worden gegeeven. * * I Hier zoude kunnen volgen eene Meesterhle DEDUCTIE VAN DE STAETEN VANHOLLAND EN WESTFRIESLAND, dienende tot aenwyzinge van het Recht, de Dis.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 5? poRtie ende het Gefaeh der Staten van de Provinciën defer Vereenigde Nederlanden, elk in het bizonder competerende over ende omtrent de MILITIE by dezelve refpettivelyk betaeld wordende &c. _ Van den 17 Mey 1657. dog welke ik hebbe agterweeg gelaten , om dat dezelve in verfcheidene Formaten gedrukt, in XL. Mandament Pcenael, Op den 28 February 1658. is op de Reques. te van Melchior van der Kerkhoven , Rentmeester van zyn Hoogheids Domeinen van de Niervaart , en Johan van San Secretaris der voorfz: Stede, die gezeid wierden, gedurende de vorst by nagt over de wallen in de Stad gekomen te zyn , en daar over by Capitein tnderikMyle, als oudfte Officier commandeerende binnen de voorfz: Stede, döor den Auditeur van hetGuarnifoen aldaar in hare huizinoe waren gedaan gyzelen , die ook binnen hare huizen bragten verfcheiden gewapende Soldaten, niet tegenftaande zy waren Burgers, ende Ingezetenen der voorfz: Stede , ende onder geen Krvgsraad en ftonden , jogens den voorfz. Capitein van der Myle, Auditeur ende alle anderen, die hem parthye zoude willen maken , verleend Mandement Poenaal, ende gecxploicteert zynde, aan den Hove verzogt, dat het voorfz. Mandament Pamaal tnogte worD 5 den  58 VERZAMELING van STUKKEN den ingetrokken, waar op by den Hove "edehberecrt ende op alles rypelyk gelet zynde, is verftaan, dat het voorfz Mandament wcf ende te regte was verleend , en dienvolgende niet en konde worden ingetrokken, het welke gebragt wezende in de Vergadering van de Edele Groot Mogende Heeren Staten van Holland en West vriesland, alwaar men de voorfz. Criminele Proceduren van den Krygsraad zogte te Juftiflceren ende goed te maken, dat zy daar toe waaren gequalificeert, zyn de Heeren de Raad ende van der Graaf van wegen den Hove gecommitteert, om Hare Groot Mog. aan te wyzen de incompetentheid van de Proceduren by den Krygsraad tot Niervaart aangevangen , jegens twee Burgerlyke Perfonen, Inwoonders derfelver Stede, ende tot contrarie te adftruëren de regtmar>heid van de bevelen Poenaal , daar jegens by den Hove verleend, waar op de GemeldejHeeren Commisfarisfen in de Vergaderinge van Haar Groot Mog. gekomen zynde, ende aldaar 't geen voorfz. is geremonftreert hebbende,hebben Haar Edele Groot Mog. goed gevonden eenige Leden van hare Vergaderinge te committeren om kennisfe van zaake daar te neemen , ende Haar Groot Mog. te dienen van haar confideratien ende advys. Op den 27 Maart zyn de voorfz. Heeren de Raad en van der Graaff geweest by de Heeren Commisfarisfen van Haar Edele Mog. ende hebben in 't lange den Hove rapport gedaan van haar gebezoigneerde , ende wedervaren, ende ook bekend gemaakt, dat er wierde verzogt, dat de voorfz: zake voor den tyd van agt.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 59 ast dagen mogte worden uitgeftelt, waar op 'by den Hove gedelibereert zynde is niet goe.d gevonden , dat het voorfz. verzoek van uititel zoude werden toegedaan. De voorfz. Heeren de Raad ende van der Graaf, wederom in conferentie geweest zynde, met de Heeren Commisfarisicn van Haar Edele Groot Mog. hebben op den 3 Apnl aan den Hove rapport gedaan, ende heeft tHoi gehoord 't zelve rapport dat de voorfz. Heeren 't regt van de Ingezeten dezer Landen (die voor geen Krygsraad en konnen worden geevoceert) wel hadden gededuceert, haar bedankt voor hare gedane moeiten, goede devoiren ende officien in dezen gepreftecrt. Ende 'heeft het Hof eindelyk op den 14 May van Haar Edele Gr. Mog. ontvangen een Misfive met eene Refolutie daar by de Proceduren van den Krygsraad gehouden tegens den Rentmeester Kerkhoven en den Secretaris van San, worden aangezien , of die nieten waren voorgevallen, en de zaken aan t Hof gelaten die gene informatien tot lasten van den aangeklaagde hadde , ende dat den Officier van de 'Niervaart voor dezen by den Hove was aangefchreeven, dat hy hem op het werkexactelyk zoude informeeren , heeft het Hof goedgevonden aan den gem. Officier te doen lchry-. ven, dat hy zyne bekomen informatie over t feit, de aangeklaagdens te lasten geleit, met ten eerften zoude hebben beflotcn over te zenden, ende heeft 't Hof op den 30 Juny door den Heere van der Myle (onder welken do Bailliuw van de Niervaart de voorfz. informatie hadde overgelcvcrt) de informatie tot lasten  6b VERZAMELING van STUKKEN, ten van de Rentmeester Kerkhoven en den Secretaris van Son bekomen (a). XLL EXTRACT uit de Refolutie van Haer Ed. Gr. Mog. Heeren Staeten van Holland en WestFriesland. Donderdach den n April 165$. HofvT By refumPtie gedelibereert fynde op den inHollandt ho"den van de Reqte by Burgerman der Stadt Gecom- Nyervaart, neffens Melehior van den Kerckmitteerde boven Casteleyn en de Rentmr. der Domainen Raden. van den W*9Fèmte van Orange, endejohan Crygsraat van Son Secretaris aldaer, aen haer Ed. Gr. Niervaart' Mog' gePr£efenteert °P den 15 Marty lestleden beciimmenm,I:sgaders °P liet mondeling gededuceerde, en de wallen gepresenteerde by de Heeren Raad en van der KerkhovenGracff, als Gecommitteerden van den voorfz. en vanZon.Hove, op den 20 daer aen volgende, alhier ter Vergaderinge gedaen, enderypelykoverwogen de confideratien, reedenen ende argumenten, die by ofte van weegen d'H^n Gecommitteerde Raden ter eenre, mitsgaders by ofte van weegen den • Prrefident ende Raeden van den Hove ter andere fyde, waeren te gemoet ge voert, aen de Leeden van deeze Vergaderinge, by Appoinftemente en Refolutie in datis refp. den 15 & 20 Marty voorfchr; Gecommitteert totexaminatie van i[a) Zie dit Mandament Pcenael by van Alphen Papeffaay II, 26. 54. BI. 462. en 463. '  tot de MILIT. JURISDICTIE. 61 van gefcyde Reqte mitsgaders tot overweeginga van het gementioneerde mondeling geprsefenteerde,ende gededuceerde, ende ferieufc reflectie genomen fynde op de confideratien en het advis van de voorgemelte Haer Ed: Gr: Mog. Gecommitteerden dienthal ven door monde van den Raedpenfionaris op den 6. dezer alhier ter Vergaderinge geopent, alles, breeder geexpresfeert, in de Notulen van denzelven dage, is goed gevonden ende verftaen , dat nademael aen den Militairen Crychsraet, niet bevonden en werdt eenige de minfte Jurisdictie gedefercert te weefen over Borgerlycke Stantsperfoonen , de Proceduren in deezen gehouden ende voorgevallen, zullen werden aengezien ende geconfidereert, als off defelve niet en waeren gehouden , ende voorgevallen, ende dat dienvolgende de zaeken hèrftelt fynde in zodanigen ftaet als dezelve was, voor het entameren van de gefeyde Proceduren, de kennisfe , judicature ende decife van dien rauwelyk lal werden gelaten aan den Prafident en de Raden van den Hove , omme daer inne te Procedeeren ende te doen , fulx als defelve nae rechten ende flyle fullen bevinden te behooren, aengefien om verlcheyde gewichtige confideratien geoordeelt is, dat fulx by Scheepenen van der Niervaert voornoemt in de jegenwoordige conflitutie aldaer, niet bequamehk foude connen gefchieden , ende fal de bovenftaende Refolutie by Extract authentycq aan de opgeme. Hf?" Gecomm^. Raden mitsgaders aen den gemelde Prefident ende Raden van denHove toegezonden worden, foo omme te dienen tot derfelver reipe&ivenaerichtinge als omme  62 VERZAMELING van STUKKEN, me haer naer den inhouden van dien te reguleeren («). h De Heeren van de Ridderfchap hebben verklaert in de bovenftaende conelufie niet geconfenteert te hebben , ende aen hare ordre te referveeren, daer jegens foodanige naerde* re aenteyckeninge te doen, als dezelve zullen gelieven te refolveeren. XLIL EXTRACT uit de Refolutie der Ed. Mog. Heeren Staeten van Holland en West-Friesland. Vrydach den li Otiober 1658. 3 «ri-iinojos- Ontfangen een Misfive van den Prcefident enfa verzoekt de Raeden van den Hove-, gefchreven alhier in Rcmisüe; den Hage, op huyden dato defes, houdende Reuiisfien derfelver confideratien ende advys, op de renen Mili- queste den 28. der voorledemaendt, ter Vergatairen by deringe van haer Ed: Gr: Mog: geprcefenteert ^ollandt by Fredrick d'Hinojosfa, Vendrich van de lroeH erdJComPaSnie van Capitein Hogendorp, tendeereninanflagen de om te hebben remisfie vanzeeker manflach buiten by hem geperpetreert tot Maestricht, plaetfe Holiandt van desfelfs Guarnifoen, aen den Perfoon van' eaenbe" Ghysbrecnt van Mierop Vendrich van de Coms c ' pagnie van Graef Herman van den Berch , mede aldaar Guarnifoen houdende , ende namentlyck op de vrage by Refolutie, ende aenfchryvens van dato den 5 deefer lopende maendt, Zie van Hasfelt p. 497,  tot de MILIT. JURISDICTIE. 63 maendt, den voorf. Hove voorgeftelt, of niet over '£ voorfz. verfouck ende anderen van gelycken natuere , by Haar Ed: Gr. Mog: wettelyck ende validelyk foude konnen werden gedisponeert: waar op fynde gedelibereert en in achtinge genomen de reedenen by 't voorfchreven advis geallegeert, is goed gevonden ende verftaen, dat by Haar Ed: Gr: Mog: op 't voorfchreve verfoek van remisfie gedisponeert fal werden, fulx als na de natuere ende meriten van derjzaeke bevonden fal worden te behooren, ende dat de voorfchreve Suppt. mitsdien 't voorfchreve fyn verfoeck by requeste aen deze Vergaderinge zal hebben te addrcsfeeren, fullende de bovenftaende Haer Ed: Gr: Mog: Refol: by Extract Authe.ntycq den Prefident ende Raeden van voorfchr: Hove toegefonden werden , omme te ftrecken tot derfelver naerichtinge. XL III. EXTRACT uit de Refolutie der Ed. Mog. Heere Staeten van Holland en West-Friesland. Vrydag den 17 january 1659. Judicature over't ftuk Is ter Vergaderinge gelezen 't advys vanvan fra"de de Heeren Gecommitteerde Raden, in gevolge ^eLmidende tot voldoeninge van Haar Ed: Groot^ekn, 00k Mog: appoinclement van datoden vyftiendenten reguardezer lopende Maand, gegeven op de requeste de yan Miby ofte van wegen Maurits Heure ende Con-""3^1 forten, Pagterende Medeftanders van denIm-Commis& postrisfen.  64 VERZAMELING van STUKKEN, post op 't Gemaal over de Stad Heusden, eerst .aan de Gemelde Heeren Gecommitteerde Raden, ende daar na aan Haar Ed: Groot Mog: geprafenteert, houdende klagten, hoe dat de Supplianten voor Scheepenen Commisfarisfen der voorfz. Stede geconvinceert hebbende, in cas van fraude, eenen Jan Breehngh Herbergier, ende te gelyk Soldaat aldaar in Guarnifoen leggende, ende tegens den zeiven by contumatie geöbtineert hebbende Sententie condemnatoir, zy luiden door die van den Krygsrade verhindert wierden dezelve Sententie ter executie te leggen, fustineerende die van den voorfchreven Krygsraad , dat de Judicature van die ende diergelyke zaken Militairen concernerende haar luiden zouden competeren, en-* de dat zulks in voortyden zoo aldaar, als tot Geertruidenbcrg ende elders altyds in dier voegen zoude wezen geöbferveert ende gepractifeertj Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden ende verftaan, dat die van de voorfchreven Krygsraad by aanfehryvinge gelast ende geördonneert zal werden, de Supplianten met hare begonnen Proceduren van executie onverhindert te laten voortgaan, ende haar des noods zynde, daar inne de behulpelyke hand te bieden ; zynde ter dier occafie voorts generalyk geftatuëeert ende vastgefteld gelyk geftatueert en vastgefteld word mits dezen, dat van nu voortaan alle zaken van Frauden ofte Contraventien de Gemeene Middelen, 't zy by Militairen ofte andere Perzoonen Gecommittcert wordende, privativelyk geventileert zullen moeten werden voor Scheepenen in de refpeétive plaatzen, ten zei-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 65 zeiven einden, fpecialyk Geauthorifecrt ofte Gecommitteert, werdende dienvolgende de refpectivc Krygsraden mits dezen wel cxpresfelyk geinterdiceert, haar zodanige zaken ecnigzints aan te matigen, ende zal de b'ovenftaande Haar Edele Groot Mog: Refolutie by Extract authentycq, zoo aan de refpective Gouverneurs ofte Commandeurs, als aan de Gerechten van de refpeétive Fronricr-ftceden dezer Provincie toegezonden Worden, zoo omme te ftrekken tot derzelver narigtinge, als omme haar naar den inhoud van dezelve pracifelyk ende punctueiyk te reguleren. XLIV. EXTRACT uit het Landtdags Reces van den jare 1659. Sabbathi den 24 Septemb. 1659. Op requeste van Roeleman van den By-Rcfoiuc'të lant Heer van Rheeten Oye cktgende over van de Stapublicq gewelt, foo door Dyckgraaf en-t(Jnvan de Hymraeden des Circuls van den Oyep6^" ^ in fyn Ed. Heerlykhcid ende jurisdictie tot Oye voor wynige daegen gedaen isikairen ; ende verfoekende ,• dat die voorfc. gewelt- Rigter dadigers met haare asfiftenten naa behoo-woU ov^" ren mogen werden geftraft, ende 't Hof^.^"^ Provintiael geauthorifeert fonder Pfa?judi-pUbHCqgestie op Zyn Ed. clagten na verhoor vannveitpieparthien regt te pleegen, gen, te ïtrafferif Het Hoff Provintiael wordt geatithorifeert II. Deelt E orri  66 VERZAMELING van STUKKEN, om naa verhoor van Dyckgraeff ende Heymraeden regt te pleegen , connende de Militairen voor haare Competente Richters gecalangeert worden. Pro vero Extraftu. XLV. EXTRACT uit de Refolutie van Haer Ed. Groot Mog. de Staeten van Holland en West-Friesland. Den 19 October 1659. Ordre Ma- ^P raPPort van den Majo°r Cats j aengaenjoor Cats "de het verzuym op gisteren voorgevallen, ten om de Pa- aanzien van den Luytenant over de Comp. van trouiies teden Heere van Starrenburg, gemancqueert veiforSen-hebbende fyne wacht waer te'neemen, ende van Pieter Martens Sergeant onder dezelve Compie. verfuymt hebbende , volgens d'ordre by de voorn. Majoor gegeeven, de Patroulles te doen gaen , op de gelette uyren, is nae deliberatie goed gevonden dat de voorfchr. abufen voor ditmael over 't hooft zullen werden gezien , des is meede verftaen ende gerefolveert, dat de Subalterne Officiers van alle de Compe" Guardens,ende andere, dewelke alhier in Guarnifoen fyn, ofte namaels comen zouden mogen, de ordres van den voorn. Majoor omtrent 't doen van de Patrouliens ende andere plichten van de Wacht punftuelyk fullen hebben te refpeóteeren ende naer te komen : dar meede de Luitenants en Vendrichs, wiens tour-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 67 tóurbeurte het zalweefen, de dachende nachtwachten by te blyven, in cas van indispofitie ofte geoorlooftjabfentie den voorna. Majoor daar van te adverteeren, ook te beforgen, dat achtervolgende de gerequireerde ordre, omtrent de Militie ende in alle Guarnifoenen gebruykelyk de andere van de Officieren de plaetfe bevvaeren, ende hem op de Wacht fal hebben te houden, fonder ten eenen ofte ten anderen eenigfints te blyven in gebreeken , op peyne van fufpenfie, ofte casfatie , nae geleegentheid en exigentie van Saken, ende wert den voorfchr: Majoor gelast van alle het geene hem dien aangaende foude mogen wedervaeren, ofte bejeegenen, van tyt, tot tyt, rapport te doen aen Haer Ed: Mog: omme daer teegens te werden voorfien, ende geftatueert als vooren, tot welken eynde, hem van deezen gegeven zal werden Extract authentycq omme de voorfchr: Officieren daer van te adverteeren , ende voorts te dienen tot zyne ende haere naerichtinge. XL VI. EXTRACTEN uit de Memo- rie-Boeken en Refolutien van den Hove van Gelderland. (V) Den Raad van Staate op haare Brieven wegens de klagte aan haar door Capt: Jan Frenck, com-» O) Deze EXTRACTEN hebbe ik lievst agter elkan«Jereu wilieu laten volgen. E 2  6S VERZAMELING van STUKKEN, commanderende te Groll, gedaan over 't geene by Jacob Dunnewolt Overfte Wachtmeesin Branden burgfcfren dienst in de voorwacht van Groll zoude ondernomen zyn, naaktelyk van de gelegentheid van zaken onderrigt, en doen begrypen , dat fodane zaaken niet voor den Crygsraad maar voor den Politicqen Rigter moet geventileert en gedecideert worden. R. 24. Aug: 1660. (£) De (c~) deductie door en van wegen voorn. Capt. Frenck den Hove ingekomen en gefteld zynde in hande van den Overften Wachtmeester Dunnewold, de Landfchap in bedenken te geven of met de voorf. deductie met 't daar op ingediende Berigt, als zynde een communicatoir Proces, eens behore te worden gewisfeit, en als dan tot afdoeninge van 't zelve geftelt worden aanonpartydige Regters. R. SOctob. 1661. Het Hoff met asfumptie van onpartydige Rechtsgeleerden daar toe geauthorifeert, dog 't Qr. van Zutphen is van contrarie opinie geweest, vermenende dat Capt. Frenck kost en fchadeloos behoorde gefteld te worden, en den Momboir geauthorifeert om tegens de geweldigers te Procederen. L. R. 11. Octob. a. c. Copie van eene Misfive van den Raad van Staa- (7>) Zie iets diergelyks onder 5. July 1ó56. ibid. en 7 Maart 1657. ''(/) Deze deductie, hadde ik gehoopt hierte. zullen kunnen invoegen indien my Dezelve t'yds, genoeg ter hand ware gekomen, doch dus verre is men buiten ftaet geweest aen myne verlangens te voldoen.  TOT DE MILIT. JURISDICTIE. 69 gtaate nevens H: E: M: Refolutie over de quaestieule competentie van Jurisdictie wegens de Perfoon van Gerard Sioot, tusfehen de Magiftraat van Doesburg en Krygsraad aldaar ontftaan met de gevolgen van dien, gefonden aan de Gedeptn: des Zutphenfchen Quartiers, met verfoek dcwyl de Stad Doesburg ftem in Staat heeft, en in datQr. gelegen is, te willen zenden Gecomms. tót-haat midden om tegens den i0. dezer in denRacde te erfchyncn , ten einde daar over communicative te helpen delibereren en refoJveren. R. 6. Septcmb. 1670. (Z>). De voorn. Gedeptn. gerefcribeert dat men op haar verzoek mede Gecomms. uit d'andere Quartieren ten fine voorf. verfogt heeft, utj faftum. R. 7. Sept. 1670. <* De Gecomms. uit de refpe. Qj». in den Raede verfehenen zynde , is, na verlezinge van de Brieven van den Raed van Staten aan dezen Hove gefShrcven , mitsgaders de Refolutie van voorn.' Raad van Staten op 't quBBStieuie filbjecT: genomen, en verdere Bylagen, voorts de Misfive van de Magiftraat der Stad Doesburg van den 6. dcczer, ook daar óp naageflagen de Refoluticter materie dienende op de Groote Zale in den jaere 1651. by de Bondgenoten genomen , fiajdeliberatie goedgevonden de zaeke over de gefustineerde excesfen, dewyl partyen verferen in - contrarie feyten , te houden in Raat, (£) Alle de (lukken en muniménten , hier toe relatief, zyn ' te vinden in 't Boek der Verbalen. Tom. 5. van p. 217-397» E 3  7o VERZAMELING van STUKKEN, Raat, tot tyd en wylen over't een en ander door Gecommitt: uit den Hove pertinente informatien zal genomen zyn, om na gedaane rapport in deze Vergadering wyders gedaan en gerefolveert te worden na behooren ; hier van aan den Raad van Staaten kennis gegeven, en zyn tot Commisfarien genomineert de Heer Fr. van Esfen tot Langelaer (dog deze geindisponeert geworden zynde de Hr. Ripperda) en Diderik van Els mede Raaden. R. 13. Sept. 1670. 0 * De Refolutie hier boven aan den Raad van Staate gezonden. R. 20. Sept. 1670. Na gehoort rapport der Commisfarien na Doesburg geweest gerefolveert de Qrn: te verzoeken om hare Gecomms: van nieuws tegens zekere dag in den Raade te zenden. R. 25. Oclob, 1670. (a) De Magiftraat van Doesburg verfogt om eenige abfente geweest zynde Perfonen ten fine van Condfchap tegens zekeren dag te befcheiden. Q>) By den Hove en Gecomms. uit de Qrn. op 't rapport der Raaden Ripperda en Els gedelibereert zynde, is na dat de Commisfarien voor 't zelve bedankt waren verftaan de zaake ten principalen te laten in ftaat tot de aanftaande Land. Ca) Zie 't Verbaal in't 5. Deel p. 208-218, h) Lod: & ibid.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 71 Landfchaps vergadering, ten einde om aldaar de ganfche gefchapenheid van zaken te brengen. R. 3. Nov. 1670. Zulks gedaan. R. 12. Jann. 1671. Voorfz. Refolutie aan den Raad van Staaten met opening van 't gedaane rapport gecommuniceert. R. 5- Nov. 1670. De Commandeur van Doesburg gerefcribeert , dat hy met den Crygsraad tegens de Perfonen , zoo eenige Soldaten tot den Munfterfchen dienft gezogt hadden te debaucheren, zal Procederen , zoo als na Placaten of anderzints , als zulks Militair zynde, gehoort , en is den Stadhouder des Richterampts Doesburg daar van Notificatie gegeven. R. 7. Febr. 1671. Den Commandeur voorat, gerefcribeert dat men op de toegezondene Confesfien van den jongen Opftall niet voor aanftaande Maandag, aangemerkt 't zwak" getal van den Raad, zal kunnen gedisponeert worden, en dat inmiddels zorge gedragen worden, dat de gevangene wel bewaard worde. R. 15. Juni 1671. Denzelvcn gefchreven dat men na examinatie der Confesfie van voorn: gevangen de zaake bevind Crimineel te zyn , en daarom goedgevonden heeft dat de voorn: gevangen gefteld zal worden in handen van den Richter van Doesburg en gcfet in des Heeren gevangenisfe, om dan nader geordonneert en gedecreteert te worden na bchooren. R. 24* E4 Ju-  fat VERZAMELING van STUKKEN, Juny 1671. Expoft wegens foulen, excesfen en geweldenaryen gecondemneert tot ftrenge Geesfelinge , en twee brandmerken, voorts bannisfement addies vitae op poene van de dood, R. 15. July 1671. Naderhand wegens 't inkomen tegens bannisfement, en andere foulen ter galge ■gecondemneert. R. 16. Octob. 1671. Den Momber dezer Landfchap geauthorifeert om den Koetfier van den Gouverneur in de Graaf, na dat hy eerst weder gebragt zal zyn daar den voorn: Gouverneur hem afgehaalt heeft gevankelyk af te halen en in goede ver, zekeringe te leveren in handen van den Stadhouder des Ampts van tusfehen Maas en Waal. R. 25. Jan. 1672. (a) De Heeren Gedepn: des Zutphenfchen Qrs. verfogt om den Originelen Brief van Z: H: over de Jurisdictie van Burgerlykc en Militaire zaken over te zenden, ten einde, als na older gewoonte de andere Quartieren mede tocgefchikt te worden. R. 2. Juny 1675. (b) Z: H: genotificeerd dat men op dcszelfsBrieyen aanftonds de Amptman van Nederbetuwe en Rigter van Thiel gefonden heeft om Arend Vygh te apprehenderen en te bewaren, ten einde alzoo de Sententie van den Hoogen Krygsraad (V) Zie het Verbaal hier van Tom. 5. der Verbalen, P. 1. Dit fchynt gefchied te zyn 10 Juny 1675.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 73 md ten profyte van Renc la Feuillade tegens hem Vygh gcfchept zyn effcd moge gewinnen R. 27. Maert 1679. Remonftrantie aan Z: H: wegens d'Infraftie die de Overfte Laverme in de Hoog en Geregtigheden dezer Provo, heeft gedaan door 't laaten agterhaelen tot Apeldoorn van twee afgedankte Mimfterfche Ruiters, die uit moedwil zeker Perlbon in Veluwe omtrent Deventer met een piftool door zyn kakebeen jammerlyk liadden gekwetst, door Ruyters uit zyn Guarnifoen binnen Deventer , en dezelve aldaar mVerfd»l hechtenisfe te laten brengen, met gedienftigover de Juverzoek dat Z: H: tot vermyding van confuüerisdiftie. van Jumdiftie den voorf: Overfte gelieve aan te fchryven om die , moetwilligers in handen van den Drost van Veluwe over te geven , en hem ordonneren van hem in toekoomende van diergelyke te willen wachten. R, 27. Octob, 1679. Credentialen vervaardigd op de Raeden WeU deren en Noyen om Z: H: eenige zaaken van importantie te communiceren. R. 31. Octob: Ï679, Z: H: kennisfe gegeven dat twee Soldaten uit 't Guarnifoen van Nymegen en Arnhem op vrye Heeren ftraaten verfcheyde Perfonen aangerandt en andere infolentien gepleegd hebbende door den Richter van Arnhem geapprehendeerd en op St. Jans Poort gebragt zyn , WasrR op men Z: H: goedvinden zal afvvagten terwyl  74 VERZAMELING van STUKKEN, dezelve door den Crygsraad van Arnhem gereclameert zyn. R. 24. Jann: 1ÓS3. Z: H: naa ingekomene condfchappen nader van voorfz: zaeke geinformeert en hoe uit dezelve confterende dat 't zelve zyn gemeyne deheten gepleegd in Velüwenzoom aan Burgers ende Ingezetenen waar omtrent Zyn H. bv Misfive gefchreven tot Duffelt den 3. Juny 1675. verftaan heeft preventie plaats te hebben gelyk diein dezen door den Richter, van Arnhem en Veluwenzoom is gefchied, de ludicature van dezen Hove uit naam der Landturitelyke Hoogheid notoirlyk competeert , waar over men egter dewyl die Soldaten door den Crygsraad worden gereclameert met fchulÜig refpeft Zyn Hoogh-s. orders en goedvinden zal afwagten of die aan den Commandeur zullen worden gevolgt, dan of by den Hove zal regt gedaan worden. R. 29. Jann. 1683. ib. De beide gevangens in dezen geroert zynde genaamd Cornelis en Abraham Jansfen zyn wegens t gunt voorfz. by den Hove gefententieert de eerfte by gebrek van bewys ontflagen, en d andere ad decennium uit deezen F. en G, gebannen. C. S. B. 17. Febr. 1683. 'sTnynnIs S°edgevo"den de Bruneck Capt. van de GereS ?,raSonders in Garnifocn te Wageningen aan te heid. ienryven om zeker Vrouwsperfoon , zoo hy tot Kencom hadden doen apprehenderen door eenige Dragonders, en met geweld buiten 't Ampt doen weg brengen, aanftonds op ontlangst dezes teontflaan, en wederom te doen bren-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 75 brengen ter plaatfe daar van daan gehaalt is, alzoo 't zelve is itrekkende tot merkelyke infraftie in 's Hoves Hoogh ende Geregtighcid. R. 30. May 1685. Eod: den Scholtis van Rencom geauthorifeert om twee Dragonders die buiten eenige kennisfe van den Officier zig onderftaan hadden in 't huis van zeker Vrouwsperfoon binnen Renkum wonende en met Dievery betigt wordende te begeven en de goederen te bewaren , in alle ftilheid in apprehenfie te neemen, en op St. Johans Poort in de Abts camer te doen brengen om tegens haar geprocedeerd te worden na behoren. De Commandeur van St. Andries P. Rademaker, welke de faéto zekeren Voerman J. H. de Grouw gent. geapprehendcert en in gcvankenisfe geworpen hadde gefonnen dcnzelveu te relaxeren, vermits inval aldaar iets by Ingezetenen gepleegd wierd de apprehenfie niet aan hem maar aan den Amptman van Bommel competeert, met verderen last om met geene procedure of extenfien tegens de geve. voort te vaaren maar ailcs te houden in ftaat ten ware reden ter contrarie hadde, die ten fpoedigften te gemoed gezien worden. R. 23. Aug. 1Ó86. Denzelven nader gefchreven dat men met verwondering vernomen hadde dat hy niet tcgenftaande 's Hoves orders niet alleen voorn. Veerman niet gcrelaxeert, maar zelfs zekeren Burger van Bommel met den Scholtis van Herwaarden , die aldaer op de Schans uit order van  ?6 VERZAMELING van STUKKEN, van den Amptman gekomen waren om eenige condfchappen over 't voorgevallene tusfchen den Veerman meergez: en des Commandeurs broeder in te winnen, gcapprehendeert hadde , en nqgmaals gelast, om deze drie Per. lonen aanftonds op vrye voeten te Rellen , ten waare merkelyke redenen ter contrarie, die hy fchriftelyk aan brenger dezes zoude hebben mede te geven, en fchoon hy die al mog^ te hebben is dezelve egter gefonnen, om den Scholtis uit zyne harde gevankenisfe te ontflaan, en dan by provifie in Civile detentie te houden, zynde anders de Momber dezer Land, fchap van nu af aan geauthorifeerd om tegens hem te procederen naar behooren. R. 8. Sept, J686, Brieven van credentie vervaardigd op de mede Raaden Heil en Romswinkel om Z. H. voor te dragen 't intereft van de Hoog en Geregtigheid dezes F. en G. verhorende in de procedure van den voorn. Commandeur Rademaker tegens voorn: Perfonen ondernomen. R, 25. Sept. 1686. Z. H. toegezonden Copie der Req. van de Vrouw van den Veerman op St. Andries meergem: en verzogt, dat Z. H. de goede gebefte moge hebben om de Surcheance op te heven en 't Hof toe te laten in de zaake tegens den Veerman te disponeren , en vervolgens de hand aan de bewaaring van de Hoog en Geregtigheid, en Privilegiën dezes F. en G. mitsgaders 't Gezag en Jurisdictie , van 't Hof Provinciaal te houden , op dat de cours van Ju- ili-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 77 ftitie zyne voortgang moge gewinnen. R. 21. Deeemb. 1686. Twee Militairen wegens publicq geweld tot bannisfement voor den tyd van agt jaren verwezen. R. 2. Maart 1689. 00 Den Amptman van Over-Betuwe nogmaals gefonnen om zekeren doodflager Jan van Hooit genaamd niet tegenftaande hy zig in Militaire dienst mogt hebben begeven met alle vlyt te zoeken in hechtenis te brengen. R. 6, JNov. 1-695. Den Landdrost der G: Z: op zyne Misfive gerefcribeerd, dat hy de twee Zoldaten en des Huismans Zoon zoo hy wegens 't gedaen geweld, waar by een Boer was dood gebleven, hadde gedaan apprehenderen, wel zal doen bewaaren, de zaake onderzoeken, en de Hukken den Hove over te zenden om gefententieerd te worden na behoren. R. 27. Febr. 1696. * * /* Zekere twee Zoldaten door den Landdrost der G: Z: geapprehendeerd zynde ter zaake dat zy zekeren Huismans Zoone tegens wil en dank tot dcii dienst hadden willen dwingen, en dat daar over een gevegt ontltaan zynde éenen Boer daar in was dood gebleven, de eerfte gerelaxecrd , en de tweede gecondem* neert (a) Men vcrgelyke hier de Refolutie van 24. September 1659. bevattende de dispofitie op 't Request van RoeJleman van den Bylaut. Zie boven BI. 65.  78 VERZAMELING van STUKKEN , neerd om met roeden om den hals een uur aaneen paal gefteld te worden en ten eeuwigen dage gebannen. R. 19. Maart 1696. Den Scholtis van Lochem gerefcribeerd aangaande dat zekere Huismans Zone (NB. die zelfde in 't voorenftaande geval gemeld) tot den dienst gedwongen hadden, dat hy wel zal doen indien hy zig in diergelyke gevallen meer reguleert naar de tegenwoordige omftandigheden van tyden dat 't dienthalven best zal zyn de voorn. Perfoon, zoo hy zich in den dienst geëngageerd heeft, zonder veel moeite te maken, maar te laaten volgen. R. 4. April 1696. * *- * Het gecombineerde Collegie verfogt, om ingevolge van de Rcmónftrantie van Z: F: Doorl: den Heerc Prins Maurits van Nasfau die voorficninge te willen doen, dat de huyfen van Z: F: Doorl. Neven als Lichtcnvoirde en den Wildenbergh van Volkeren ontbloot mogen worden. R. 2. Juny 1660". Aan den Commandeur van Doesburg gefchreven zoo Hendrik ten Berg nog in verzekering is denzelven te houden, en zig immiddels te informeren wat aan de gerugten dat hy de gragten aldaar zoude gepeylt hebben eigentlyk zy. R. 22. Febr. 1671. Volgens aanfehryven van H: H: M: ende de goede meninge van Z. H. aan Gedepn: en Hoofdlieden gefchreven om in den haaren order  TOT DE MILIT. JURISDICTIE. 79- der te ftellen, dat alle Soldaten , die uit 't Leger gedeferteerd zyn, nauwkeurig opgeibgt, op. eene plaatfe gebragt, en te zamen gehouden worden, om H: H: M: daar van kennisfe gegeven zynde na 't Leger getransportcert te worden. R. 25. Juny 1675. XL VIL EXTRACT uyt het Register der Refolutien van de Hoog Mog: Heeren Staten Generaal der Ver~ etnigde Nederlanden. Veneris den 23. july 1660. Is ter Vergaderinge geleefen de Requeste van Dykgraafen Gefworene , mitsgaders de Princi-, paalfte Ingelanden van den Polder Ruygenhil ^ houdende'klagten dat de aannemers van het on-, derhoutvan hetContrefcharpvan de Westhou-, vver der Stede Willemftadhaar dagelyks waaren vertonende de aarde tot de geheele reparatie van | 'c voorfchreveContrefcharp op de Gorungcn die, devoorlch. Ingelanden inErfpagt fyn hebbende, te haaien: dat ook ,by verfcheide Perfoonen) dagelyks ondernomen foude werden het Ryswerk, tot confervatie van de voorfch. Polder gemaakt, uitte trekken. Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden en verftaan, dat gefchreven fal werden aan den Krygsraad der voorfchreve Steede Willemftadt, dat ze tegens de Militairen die voorfz. onbehoorlykheden tegens ordre ende voorige gebruik fouden mogen plcegcn, fullen DenKrygs- raad van Wïllemfrad vord gelast ïaa Dyk■egte te Procede•en tegens lie gene, velkcaar,1e weghaaen en het ilyswerk littrekken.  8o VERZAMELING van STUKKEN, Jen vigoureufelyk hebben te Procederen ende doen Procederen volgens Dykrecht ende Ordonnantie van Dykgraaf en "Gefwoorens voornoemt. Accordeert met voorfch. Register. XL VIII. EXTRACT uyt de Refolutien der Ed. Achtbare Heren van de Vroedfchap der Stad Utrecht. 's Maendachs den i6en September (1661} Soldaet voor den Ed. Gerechte de fer Stadt te recht geftelt. XLLX. De Vroedfchap bericht fynde dat Adolph Adriaenfen Soldaet onder deCompe. vand'Heer Lieutenant Collonel Aquila onlangs feecker Jongen ,gequest hebbende by den geweldigen Prcvoost van de Crychsraedt alhier gevangen gedetineert wordt ende daer op nagefien hebbende de Refolutie diens aengaende by de Generale Vergaderinge op de Groote Sael in den Hage den 24. Marty 1651. genomen , verftaeC dat denzelven gevangen door d'Heer Officier te recht geftelt fal worden voor den Ed. Gerechte defer Stadt in conformité van de voorfz.Refolutie.  tot de MILIT. JURISDICTIE. %i XLIX» EXTRACT uit deAmp.Ded. vanden Hove van Holland en 's Hage raekcn* de haere jurisdictifche quastien. Voor 't Land DIfferentiale poinèten * Zynde hier by gevoegd in verfcheideneCrimincele eenige geconcipieerde re* Jlukken, tusfchen de Hee- denen van den Hóve, teren van '£ Hof; ter eenre-, gens die van den Hage mde den Baillhi ende dienende Gerechte van s Gravenhage , ter andere zyde Voorgevallen , ende by den opgemelden Baillin end-e Gerechte overgegeven aen de Heeren Gedeputeerden der Steeden Dordrecht, Delft, Amjlerdam, Alkmaar en Enchuyfen , als by dë Ed. Groot Mog. Heeren Staeten van Holland en Wast-vriesland, volgens Refolutie van dato den 27 july 1663. gecommitteerd over de voor* fchreve dijferentials Poinctenomme dezelve wegh te neemen,of een pertinent Reglement te beraemen^ waar mede alle discrepantie over 't PoinÜ van jurisdictie , tusfchen de meergemelds Heeren van den Hove ende den Baillhi en Gerechte 'van 's Gravenhage, voor toekomende verhoed, zouden nwgen worden, ende daer van ter Vergadering van Haer Ed. Groot Mog. rapport te doen-. II. Deel. F Ëd.  82 VERZAMELING van STUKKEN, Ed. Mog. Hleren , Aangezien UE. Mog. by opgemelde Refolutie zyn gecommitteerd over de voorfchreve differentiale Poincten, ten fine voorfchreven, tn dat eenige van dezelve Poincten van dienatuyre zyn, dat die wel zonder verder tydverlies dienen weggenomen te worden , fo fullen alhier voor jegenwoordig alleen maer voorgefteld werden die differentiale Poincten, raeckende de Crimineelc Jurisdictie, daer van noodig geaght werdt; dat door intcrcesfie van UEd. Mog. een eynde mag werden gemaeckt, blyvende fo 't voorfchreve Hof als de Magiftraat van 's Gravenhage onverkort en ongepraejudiciert in foodaenige verdere differentiale Poincten van Jurisdictie, daer van alhier geene expresfie werdt gedaen, of daer van alhier voor als nog geene dcciüe wordt verzogt. E E R S TE P O I N C T. Sujlenue van den Hage. Ende zyn den Bailliu ende Gerechte van 's Gravenhage, ter contrarie fustineerende , dat alle gemeene delicten, begaen by Militaire Perfoonen, 't zy Officieren, haere Kinderen,Militaire Perfoonen Suftenue die van den ■Hage den Hove toefchryven. Eerftelyk wordt by de Heeren van 't Hof gefustineert, dat de delicten by de Officieren van de Compagnien Guardes, alhier in Guarnifoen leggende , en haere Kinderen , niet Militair zynde , begaende', fouden ftaen.  tot de MILIT, JURISDICTIE 83 tien wezende, en Soldaten alhier in 's Gravenhage in Guarnifoen leggende, nietpuurlyk Militair zynde, alleen privativeftaen tot Kennis , Judicature en Correctie van den Bailliii en Gereghte voorfchreve , uitgefonderd dat zoo wanneer eenige Perfoonen , ofte yemand fynde actuelyken in Militairen dienst van den Staet, en alhier in 's Gravenhage Guarnifoen houdende, door de Ordinaris Patrouih les van de Compagnien Guarde van Haer Ed» Groot Mog., of anderzints door ordre van de Militaire Officieren, over gemeene delicten als boven,op de verfche daed geattrapeerd ofte geapprehendeerd mogte werden, fodaenige geapprehendeerde, als by preventie in handen van de Militaire gekomen, ook ter Judicature van den Militairen Rechter of den Krygsraed gelaten fullen worden , fiaen lot Haer Ed. Mog> Kennisfe , judicature ende Correftie» F % Op  84 VERZAMELING van STUKKEN, den , en uitgefonderd mede de Edelen van Holland en Westvriesland,alhoewel Militair zynde, over gemeene delicten als boven , alhier in loco begaen, die alleenlyk fubject zullen zyn en blyven de Judicatuure van den Hove, en verders noch anders niet, in conformité van Haer Ed: Groot Mog: Refolutie van dato den 30 Nov. 1654. noopende de Militaire Jurisdictie genomen en gearreiteerd. Redenen en Motiven van die vandenHage noopende het voorfz. gefuftineer de eerfte Poinct. Wat belangt 't eerfte .Poinct differentiaal , f aakende de Judicatuure over de delicten begaen by de Officieren van de Compagnien Guardes, alhier in Guarnifoen leggende , ende haere Kinderen Militair zynde , dat den voor- Op dit eerfte Poinct differentiaal moet eerst pertinent gelezen worden, de Refolutien van de Heeren Staeten van den 30 Sept. 1654. en die van den 27 july en %den Aug. op de Misfive van den Hove van den 30 july 1663. genomen , en dan gepondereerd de redenen door die van den Hage , aen de eene zyde in den zeiven jare 1*663. overgegeven tegens 't geene daer jegens voor 't recht van den Hove hier onder is op gefteld. Redenen van den Ho» veter contrarie, aengaande 't voorfz. eerfte Poinct. Noopende de fuftenue, die alhier by den Hage aen den Hove geadfehribeerd werdt, zoude men in conjideratie mogen nemen, of dit wel in die algemeynheid by den Hove gefustineerd kan werden , te weten, dat alk Militairen , 't zy Officie-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 85 voorfchreve Bailliu en Gerechte in haergefustineerde dien aengaende zyn gefundeerd, is onwederleggelyck, alzoo die fuftenue van woord tot woord overeenkomt met de Refolutie van Haer Ed. Gr. Mog. op den 30 Sept. 1654. nopende de Militaire Jurisdictie genomen en gearrefteerd, fulks dat dat Poinct geene nadere adftruétie requireert. Sonderdat ter contrarie foude kunnen doen , by aldien van 't voorfchreve Hof zoude komen geallegueerd te worden, dat de voorfchreve Refolutie niet en fpreekt van de Militaire Officieren, en haere Kinderen Militair zynde , en daer uit fouden willen inferceren , dat defelve Refolutie in 't voorz. voorval niet foude wezen applicabel , dewyl de voorfchreve Refolutie feit, generalyk disponeerende foo over de Militai- cieren of Soldaten , in communibus delictis , privativelyk zoude ftaen ter ffudicatuure van den Hove,met totale exclufie van die van den Gerechte van 's Gravenhage, dan of onderfciieid behoorde gemaakt te werd: n tusfchen fodaanige Officieren en Soldaten, ede hier van buiten inkomen, en fulks ten reguardevan die van den Hage als Vreemdelingen geconfedereerd moeten worden, als meede tusfchen die geene die van Edelluyden ofte Suppoosten, Officieren of Soldaten komen te werden, daer by derzelver Edelluyden en Suppoosten Kinderen mede moeten gefield worden , en eyndelyk tusfchen fulke Officieren en Soldaten, die Origineel zynHaegfche Burgers , ofte derzelver Kinderen, ende die door geene daedelyke veranderinge van Domicilie ofte Acquifitie van een ander Burgerrecht het zelve Haegfch Burgerfchap hebben gequiteert. F 3 £72-  86 VERZAMELING van STUKKEN, taire Jurisdictie , als over de voorfchreve delicten , begaen by Militaire Perfoonen , niet puurlyk Militair zyiide , onder welke woorden van Militaire Perfoonen, fonder onderlcheit , notoirlyk mede foo wel de Officieren van de Militairen als de Gemeene Soldaeten verftaen moeten worden begrepen te zyn , voornamelyk , dewyl by de voorfchreve Refolutie tusfchen de Militaire Officieren en Gemeene Soldaten , in 't' voorfchreve Poinct van Jurisdictie, geen onderfcheid wordt gemaekt, en dat de voorfz. Refolutie ook foodaenig is te verftaen blykt Jdaer daer uit, doordien by defelve Refolutie alleen geëximeerd werden de Edelen van Hollanden West-vriesland. Welken aengaende gerefolveert is, dat dezelve Edelen, hoewel Mi- Ende dat H Hofzoii» de fustineeren over de voorfchreve twee eerstgenoemde foorten van Officieren en Soldaeten de gemelde privative jurisdictie te hebben en die over de derde zoorte aen die van den Hage te laten. Verder moet de decifie tusfchen de fufienuen van 't Hof en den Hage niet gehaeid worden uit de voorgemelde^ Refolutie , by die van den Hage ge* allegueert, maer uit de natuyre van de faecke, en uit de ix en x Articulen van de Provifioneele ordre tusfchen 'i Hof en den Plage varulenjaere 1614. , tegen beyde't welke de gemelde Refolutien geenfints komen te firyden. De natuure van de faeke is fodaenig, dat aen die van den Hage geene andere jurisdictie competeert , als over neering en handwerk doende Per* foonen, hier in den Hage woonachtig, en geenfints over eenige Perfoonen van buiten in den Haag komen-.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 87 Militair zynde , over gemelde delicten als boven, alhier in loco begaen ; (alleenlyk) Nota , fubject blyven de Jurisdictie van den voorfchreve Hove, foo dat het voorfchreve Hof over geene andere delinquerende Militaire Perfoonen Judicature behoorde te exerceeren, cumexceptio confirmet regulam in cajibus non exceptis,want als de meyninge van de voorfz. Refolutie was, ook mede den voorfchreven Hove te defereren de Judicature over de delinquerende Militaire Officieren, en haere Kinderen , foo zoude immers foo veel, jae om meer confideratien , fulks in de voorfz. Refolutie moeten wezen uitgedrukt, aengezien 't Hof over alle de Edelen van Holland en West-vriesland de Judicature altyd heeft gecompeteerd , 't welk niet kan gefeyd wer- mende, ende tot verrichtinge van haere affaires > eenige tyd aldaer vcrblyvende, al/o die alle verftaen werden hier te komen , ter occajie van de Staetsvergaderingen ende Collegien, alhier refiderende, daer omme ook aen die van den Hage, fchoon in andere deelen Geöctroyeerd zynde om StadsRechten te gebruycken,by hetOtlroy van Koning Philips van den jae. re 1561., in 't.algemeyn is verboden eenige Arresten op Perfoonen te verkenen ,. ende het gemelde x Artikul, haer by defelve neringh en handwerk-doende Perfoonen bepaelt, fonder dat eenige extenftve woorden in dat Artikul te vinden zyn-, gelyk in tegendeel in 'f ix Artikul, fpreekende van de jurisditlie van den Hove, aen '£ zelve gelaten werdt de jurisdictie over de Edelen en Suppoosten, en anderen gepriviligeerde Perfoonen , dat is te F 4  SS; VERZAMELING van. STUKKEN, werden van Militaire Officieren. Myn Heeren van den Have konnen ook t'haren voordeel e , aengaendc 't voorfchreve different, niet nemen de Refolutie by Haer Ld. Groot Mog. op den tweeden en derden Augustus 1663. genomen, daer by verftaen is, dat Cornelis, van Beaurnont, zynde een Militair, ende een Soon van deLieutenant Colonel , ten dien tyde m uuarnnoen alnier, ter faeke breeder in de voorfchreve Refolutie vermeld, foude werden te recht gefteld voor den voorfchreven Ho. ve , aengefien de Heeren Commisfarisfen van den voorfchreven Hove ; die op de zaeke in de Vergadering van Haer Ed. Groot Mog, op den 27 July 1663, zyn gehoord, by haere Propofitie zelve hebbende voorgefteld, dat 't zelve lioi niet konde te zeggen , Perfoonen y die door haare P erf ome ie qualificatie, of door het hebben van haer Burgerrecht op andere Plaet.. Jen , of ook indien zy hier al woonachtig zyn door 't niet doen van Burgerlyke neeringen of handwerk, gepriviligeerd zyn, om voor den Hage niet, te kunnen worden inRech-, ten betrocken; want dit, woord van gepriviligeerd fpreckt niet anders, als tegens de jurisdictie van den Hage , enrequU reert derhalven geen ander Privilegie, als niet gecomprehendeerd te zyn onder 't geen aanftonds in 't volgend Articul fal gefegd worden aen de ju-, risdictie van 's Gravenhage, ten reguarde van de neering en handwerkdoende Perfoonen te com¬ peteren , 't geen, gelyk. gezegd is, eene klaere bepaeling maekt en geene extenfie lydt. Dat nu die van den Haag vermeenen, dat by de gemelde Refolutie van den  TOT DE MILIT. JURISDICTIE. $9- de geloven, dat Haer Ed. Groot Mog. intentie zoude zyn de voorfz. Officieren, die Welgemelde Heeren Commisfarisfen (hoewel onder reverentie abufiveiyk) feyden te wezen Domefticqen , Dienaeren en Officieren des Escrois van den Prince van den Lande , te eximeren van de Judicature van den Hove, daer onder dezelve van alle oude tyden privativelyck zouden hebben geftacn; en alfo de determinatie van 't voorgevoerde gefchil, over de opgemelde Judicatuure ei-, gentiyk dependcerde van de intentie en de begeerte van Haer Ed. Groot Mog. en overfulks de opgcmelde Heeren Commisfarisfen van den voorfchreven Hove verfogt hebbende , dat Haer Ed. Groot Mog. goede geliefte wezen mogte, daer over haere goede mcyningen klaer den jaere 1654. eenige verandering gemaekt zoude zyn , is t'eenemael abujiv en erroneus ;want in 't nemen van dezelve Refolutie geenfints 'é voorwerp is geweest de. queestie van Jurisdictie tusfchen 'ï Hof en den Hage , maer alleen de jurisdictie queestie tusfchen den , Militairen Rechter ende de Ordinaris juftitie, fulks, dat als defelve Refolutie inhoud , dat de communia delicla van de Militaire in haere natuure ftaen tot judicature, Kennis ende Correctie, van de Ordinaris Juftitie, ofte den Civilen of Politicquen Rechter, over de Steden en Plaetfen, alwaer fodacnige delicten werden geperpureerd, die van den Hage zich niet moeten imagineren, datfy lieden , in r'eguarde van de Plaetfe van 's Gravenhage, met die woorden alleen ge-meent of verftaan werden, maèr't is notoir, dat ten reguarde van de Perfoonen ,die f 5 an-  9o VERZAMELING van STUKKEN, klaerlyck en duydelyk te expliceren , hebben Haer Ed. Groot Mog. by de voorgevoerde Refolutie van den tweeden en derden Augusti voorfchreven, verftaen en verklaart1 niet fimpelyk, dat de voorfchreven Cornelis van Beaumont o ver 't voorfchreven voorval te Reghte behoorde voor Oj gemeltcnHove, als inoetende geconfidereerd worden als een Domefticq Dienaar des Excroix van den Prince van den Lande,foo by den voorfz. Hove werde gefustineerd rnaer (Nota) om verfcheide confideratien, in die facke Militerende ; daer onder ongetwyfeld niet de minfte zal zyn geweest, dat de Vader van Rochus van der Does, wefende de geleedeerde partyc , ten dien tyde was Prcefident Schepen van 's Gravenhage, en dat Haer Ed. Groot Mog. door 't defercren van de anderzints onder de jurisdictie van den Hove zyn behoor ende, het Hof zo wel met die woorden wert gemeint, als 't Gerecht van 's Gravenhage,. zynde 't Hof in oppojitie van den Krygsraed foo wel een Ordinaris Juftitie, en de Civilen of Politiquen Rechter , over de Plaets van den Hage, als die van 't felve Gerechte. Ende kan nog veel minder dienen tot de AdJlructie van de Suftenue van die van 's Gravenhage , de exemptie, die nopende de Edelen van Holland in die Refolutie gemaekt werdt , alfo die exemptie niet gefchietten reguarde van de jurisdictie van den Hage , rnaer alleen ten reguarde van de Militaire jurisdictie , ende het mitsdien eene frivole envalfche illatie is, als die van den Hage fuftineren , dat daer door foude verftaen zyn , dat geene andere Militaire Perfoonen, in communibus delictis den Ha  tot de MILIT. JURISDICTIE. 9! de voorfchreve Judicature in 't voorfchreve fubje£t , aen den voorfchreven Hove , ook geen Prejudicie en hebben willen geven aen den voorfchreven Gerechte, blykt uit de volgende woorden der voorfchreve Refolutie, daer by gefegd werdt, met eene finguliere expresfie, „ fonder dat 5, echter daer mede ver„ ftaen werdt in 'tGene„ raai, ende in thefi geT „ decideert te zyn, door „ wie deCapiteynen,en„ de de andere Officie- ren van devoorfchre5, ve CompagnienGuar- des Jufticiabel zyn" daer uit immers klaer blykt, dat Haer Ed. Gr. Mog. nopens het voorfchreve different in thefi, niet tot nadeel van de Judicature , die den voorfz. Bailliu en Gerechte in het voorfchreve voorval competeert, hebben gedisponeert ; daer en boven ook nog te confide- Hove Jouden fubjeit wezen , als alleen de Gemelde Edelen van Holland fulks dat hier Exceptio confirmat regu» lem in cafibus non exceptis. FJewyl iaer geen regel voorgegaen is, die foude dicteren, dat alle Militairen in communibus delictis onderden Gerechte van den Hage f ouden behoren , rnaer wel ter contrarie, gelyk ge f egt is, dat de meeste Militairen , hier in den Hu* ge komende, en geen nee* ring of handwerk doende, Burgers of Burgers Kinderen zynde, gelaten wer den aen de jurisdictie van den Hove. Ende die exceptie, ten reguarde van de Edelen van Holland, alleen is Jlaende op die generale dispofitie in de gemelde Refolutie vermeld , dat alhier in den Hage den Militairen Rechter ook by prceventie foude mogen kennisfe nemen enjudicieren over de communia de-  S>2 VERZAMELING van STUKKEN, dereren ftaet, dat het ftindament , daer op 't voorfchreve gefustineerde van welgemelden Hove berust, ten eenemaal is abufief, dewyl nog de Militaire Officieren , alhier in Guarnifoen leggende, nog haere Kinderen, Militair zynde , ooyt op de lyst van de Domefticquen , Dienaeren en Officieren des Excroix van den Prince van den Lande zyn bekend ofte genombreerd geweest, noch by gevolge daer voor konnen gehouden werden. delicta, by de Militaire Perfoonen begaen. Vtel minder is ook voor die van den Hage ietwes te haelen uit de gemelde Refolutie van den jaere 1663., want, dewyl aldaer mede de qucestie van jurisdictie, die verkeerdelyk door die van 's Gravenhage aen den Hove werdt gemackt, geenfints en werdt ge decideert, fo blyft de faeke, gelyk die is aengewezen, in zyn eygen natuure te zyn, volgens 't welk ook de Staeten (alhoewel dezelve zeggen ongepmjudiciert &c.) doenmaels die voorgevallen faeke hebben af gedaen , verftaen en gereguleert ; zynde in tegendeel voor de fuftenue van den Hove altyd Militerede dezelve redenen, die aldaer en doen ter tyde hebben plaats gehad. DER-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 93 DERDE Saftenue van den Hage. Den Bailliti, en die van den Gerechte van 's Gravenhage , fufïineeren ter contrarie, dat alle delicten , begaan by eenige Militaire Perfoonen , geen Edelluyden of Suppoosten weefende, en by Burgeren ende Ingezetenen van den Hage geperpetreert, buiten de voorfz. Jurisdictie van den Hove, 't zy dezelve zyn gefchiet in fimdo Fiscali, of op andere Plaatfen, onder de Jurisdictie van den Hage reforteerende, dat die alleen ende privative ftaan tot Kennisfe , Judicature ende Correctie van den voorfchreeven Gerechte. Re* POINCT. Suftenue die die van den Hage den Hove tocichryven. Ten derden, niet te* genjiaande het notoir is , dat de jurisdictie van de Heeren van ÏÏet Hof alhier in den Hage niet verder is Jlreckende, als op het binnen ende buyten Hof foo werdt eghter by de opgemelde Heeren van het Hof gefuftineert, dat tot hare kennisfe, judicature ende correctie ftaan alle delicten, gedaan in fundo Fiscali , namentlyk het Foorhout , Vyverbergh, Plein, in 't Bosch, en andere diergelycke Plaatfen , 't zy dat die begaan zyn van Edelluiden van Hollandt ende West-vrieslandt , Suppoosten van den voorfz: Hove , ofte by ' andere Militairen, Burger en of ingezeetenen van 's Gravenhage. Re-  P4 VERZAMELING Redenen en Motivcn van die van den Hage, nopende ''t voorjk. derde Poinct. Aangaande het Poinct controvers, raackende de delicten, begaan in 't Voorhout, op de Vyverberg ,«het Plein in 't Bosch , en andere diergelycke Plaatfen, daar over het Hof fu-ftineert Judicature te mogen exerceeren, op prefuppost, datdiegecomraitteert werden in fundo Fiscali Raat te letten, dat die fuftenue ftrydig is met het 12 Articul van de provifioneele ordre van de Edele Groot Mog. Heeren Staten van Holland en Wcst-vricslandt, op den feven en twintigRen September 1614. geftelt, op eenige dif ferenten tusfchen den Provincialen Rade, ende de Magiftraat van 's Gravenhage , daar by gedecideert is , dat de Gereghte van 's Gravenhage fal hebben de Au- van STUKKEN, Redenen van den Hove ter contrarie. Nopende het derde Poiniï, worden in de Redenen van den Hare ppr- fielyk een feer abufive ende onwaare onderJïeU lingh gevonden; en ten tweeden , den reedenen die voor de jurisdictie van den Hove zyn Militeerende , captieujelyk verdraayt , en gantsch verkeerdelyk voorgeftelt. Want het is gantsch onwaar, dat by het 12 Articul van de provifioneele ordre van den jaare 1614. aan den Hage over al jurisdictie Joude zyn gegeeven in den Hage , uytgejondert op het buyten en binnen Hof, en het Jelve Articul Jpreekt geenfints op die wyje , maar maackt al* 'leen mentie van reëels Qucestien van Erffcheidinge ende Servituyten voor denzelven Gerechte te doen komen, het geene die reden hadde, cm dat  tot de 3V1ILIT. JURISDICTIE. 95 Authoriteyt en Judicature over al in den Hage , uitgefondert van het buiten en binnen Hof als judices Territorii, de authoriteit en Jurisdictie is gelaten , en kan die Jurisdictie niet gepretendeert werden tot de Vyverberg , Voorhout, en andere fundi Fiscales, aangeficn het groot onderfcheit i&intér jus fundi feu proprietatem é? Dominium fundi, éf jus Territorii, aut exercendce jurisdi'ctionis , fulcks dat niet en contrariecrt, dat de Domeinen , daar van HaarEdele Groot Mog. Eygenaars en Domini zyn, rcforteeren onder het gczagh en Judicature van de Stceden ende Heeren , die het reght van Jurisdictie over het diftriót, daar onder de voorfchreeve Domeynen , ofte eenige van dien , geleegen zyn , vcrkrcegen hebben, anderfints als het Hof in fundo Fis¬ dat dezelve Qiicestien zyn geconfidereert als te weejen condependentien van de Opdraghteüen Hypothee atien , die Haar Edele Groot Mog. gemeynt hebben dat gevoeghlyker in het algemein voor den Gereghte van 's Gravenhage fouden .■ konnen gedaan werden , als dat het Jelve foo feer tusfchen het Hof ende het felve Gerecht foude verdeelt zyn, ofte light met deeze toevoeginge het emolument van de Secretarye van den Hage hebben willen avantageren, gelyck fulcks in het abfolute vermogen van Haar Ed: Groot Mog. was ftaande, maar geenfints is by het felve Art. een Generale veranderinge gemaakt in de Competentie der jurisdictie van den Hove , gelyck die van den Haage verkeerdelyck fufiineeren ende in het nader berigt van den Hove, nu laatstelyck opgeftelt , de abfurditeyt, daar van wat wytlopiger is aangewefen, ende ook met  p5 VERZAMELING van STUKKEN, Fiscali de jurisdiüe prU vative, foude exerceeren , foo foude daar uit volgen , dat over alle de Duynen, die de Heeren van de Reeckeningen Verpachten, alle opkomende Plaatten in de Rivieren ingcdyckt, alle geconfisqueerde, vaste en immeubile Goederen , en andere Domeinen meer , tanquam fundi Fiscales fouden moeten ftaan privative onder het Gefag en Judicature van den Hove , en niet van de Steden , Ambaghten ende Heerlickheden , daar onder die refpectivelyk gelegen zyn , 't welk niet en vertrouwt wert de mèyninge van denHove te weefen, om de voornoemde Steeden ende Heeren het voorfchreeve Gefagh en Jurisdictie te onttrecken, en den Hove toe te voegen; by gevolge dan oock zyn den Baillhi ende Gereghte van 's Gravenha- met eenen niet onaangê* raackt gelaten de oplosjing van die captieufe ver» draijinge , die die van den Hage in defe. mede komen te doen, van de redenen van den Hove , ah of het zelve Hof de jurisdiCtie over de Vyverberg, Vlorhout, Kneuter'dyck, en andere Plaatfen , enckelyck en alleen pretendeerden, om dat die zyn fundi Eiscales, ende dat het Hof dan tot die abfurde argumentatie zoude voorvallen , van over al door geheel Hok land Over Duinen of andere Gronden de Graeffelyckheidt toebehorende, de privative Jurisdictie te pretenderen , daamogthanS die geene, die eenige bef cheidentheid wil getto-ukken, het Hof ofte de Raeden die het zelve compofeeren , voor zoo onbezonnen in deeze materie niet zal konnen ofte willen aanfien, maar wel bemereken dat het Hof de Jurisdictie over de gemelde Plaatfen exerceert , om dat dezelve die al-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 97 Iiage , in hun voorfchreeve gefustineef de, aangaande het voorgenoemde derde Poinót, met goed reght gefuntieert. 11 Deel aldaar geëxerceert heeft van alle oude tyden, voor de erectie Van de Schepenbanck van 's Gravenhage , en zoo langh hier een Hofgereght in den Hage gerefideert heeft , als zynde den grond die gednnexeert is aan het Grdaflyke Paleys, ofte Huyze van Holland , als hebbende die grond gehoort tot des Graven vermaak, exercitie en ge*, briiick, en zynde de jurisdictie daar over aan niemandt ooyt weg gegeeven , maar tot deezen 'huidige dage aan 'i Graajfclycke Hofgeright gebleven , erje als nog wegens het Hof, ten refpe£te van de jurisdictie , en van de Reeckenkamer ten reguarde van de Grond-eygendom werdende beheert. Sonder dat die vdndcn Hage meede eenigh argument moeten maacken ,• dat ten tyde van de jaarmar ckten en Kermisfen ook hare Onderfchout ge= admitteert wierd $ ombemvens dén Drost ofüffiG cier  98 VERZAMELING van STUKKEN, NB. Deze zaake en is zoo geheel klaar niet, wordende by de luyden van jaaren bcrigt, dat ook ten tyde van de kOc~tober Kermis, kraa- cier van den Hove, en benevens de Bediendens van den Reecken-kamer ordre te helpen ft ellen op het fetten van de kramen, alfoo die admisfie is een pure civiliteyt, daar in de gemelde Collegien niet zouden gehouden zyn, indien dezelve niet wilden , omme goede correfpondentie met de Magiftraat van 's Gravenhage te onderhouden, oock haare Onderfchout daar in laten concurreeren, en forge te helpen dragen, dat de Burgers van den 'Hage met de beste Plaetfen tót het fetten van haare ' kramen mogte worden geaccommodeert, en alzoo boven de Vreemdelingen geavantageert, behalven dat dit mede is voortkomende daar uit, dat in voorige tyden twee by zonder e Kermisfen alhier zyn geweest de eene in Mey en de ander in October komende, zynde die in Mey kwam de Hof kermis genoemt, en die in October de Haagfche Ker-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 99 kraamen op des Graaf- Kermis, als wanneer de Jykheids grond fouden kramen geenfints hebhebben geftaan. bcngeftaanopde grond van de Graaffelyckhcyt, maar alleen op die onder het Gerechte van den Hage is behoorcnde , en de andere genoemt de Hof kermis, werdende gehouden iri de maand Mey, op de geannexeerde Graaffelyckheids grond , in welcke Kermis van ouds de Bedienden van den Hage daar omtrent genig gezag hebben helpen plegen, tot een convincant beWys, dat zelfs na het jaar 1614. by die van den Hage geenigh Politicq gefagh of Jurisdictie over de meergemelde Graaftelykbcyds grond is geoeffent , maar het zelve abfolut gelaten aan den Hove ende de Recckenkamer, ende dat nu eerst eenige concurrentie aan den Hage is toegelaten, na dat men heeft goedgevonden die twee Kermisfen te combineeren, en die beyden te gelyck op des Graaffelycks grondt te laaten houden. Waar uyt dan kan gezien worden, hoe abfurd de fuftenue is van die van den Hage, als zy prcetendeeren dat het Hof van alle jurisdictie over dezelve Plaatfen zouden zyn gefecludeert, ofte dat fy uyt die concurrentie van haren Onderfchout eenigh argument, felfs van concurrente jurisdictie fouden willen maken, dewyl die beleeftheyd van denfelven Onderfchout te laten concurreren, oock tot op het Buy ten-Hof aen haer werdt gedaen, tot een teken dat dit pure beleefthcyt is, alfodievan den Hage over het felve Buiten-Hof geen jurisdictie ter wereld zyn pretendeer ende, gelyck die van den Hage den Officier of Drost van den Hove mede laten concurreeren in het opzigt ende emolumenten , fodanig als den Onderfchout van dm G 3 Hd'  ioo VERZAMELING van STUKKEN* Hage van die kraamen , die op de HaagfcJie Mankten buiten des Graaffelyksheyts grond gefield werden , en kan insgelyks by die van den Hage geen argument gemaackt werden daar uyt, dat fy lieden mede concurreeren in het geeven van confent tot het fetten van de Koordedanfers en andere SpiMen , alfoo dat is een Actie van Politique Magiftraature, en het gemeene welzyn betreft, zoo wel van de Burgers van den Hage , als van de Edelen en Suppoosten is concerneer ende , om het zelve toe te laten, of te verbieden , naar geleegentheyt van goede of kwade tyden , oorlogh , pestilentie, of andere calamiteyten, behalven dat het zelve mede is voortkomende uit de gemelde combinatie van de twee Kermisfen, als voren gezegt, fulcks dat het notoir en onwederfpreekelyk is.en blyft, dat de Jurisdictie over alle delicten op de meergemelde Graaffelyckheyts grondt gecommitteert werdende, alleen is competeerende aan den Hove, met exclvfie van denzeiven Gereghte, ende dat in gevallen men aan die yan den Hage eenigfints zoude willen te gemoet komen , ten reguarde. dat fy lieden mede fouden inogen Juflineeren, dat in allen gevallen de Jurisdictie van hare Burgers, alhoewel op geannexeerde Graajfelyckheytsgrondt gevonden werdende,volgens gemelten provifionele ordre aan haar zoude zyn gelaten, jelfs oock in criminalibus, men dit verdragh en accoort aan haar zoude voorftellen, dat zy lieden zigh abfoluyt onthoudende van eenige ACten van Crimineele Jurisdictie over de meergemelde grondt te pleegen, oock van den Hove zouden te verwagten hebben, dat als een handwerk ofte neringh doende Burger bevonden wierdt met een ander Burger te doen gehadt te hebben, en fulks delict  tot de MILIT. JURISDICTIE, ior liet gecommitteert te zyn tusfchen Burger en Burger wel de eerfte recherche en informatien door den Procureur Generaal fouden werden gedaan en genomen maar de faacken by den Hove fodanigh ondervonden zynde, als dan altydt aan den Gerechte van 's Gravenhage fouden werden gerenvoyeert en informatien aan haar overgezonden , met welke voorjlagh gemeynt wert dat die van den Hage behooren te hebben het uytterfte contentement. L, Voor 't Landt, De Staten van Hollandt ende WesU Frieslandt. Edele , Erentfeste , Hooghgeleerde , Lieve , Getrouwe, Wy feynden U Edele hier nevens ons gere» folveerde fub dato defes, aengaande bet resfort van Judicature over de Capiteynen van onfe Guardes, en begeeren, dat onle goede meyninge daar inne vervat , by U Edele fal werden nagekomen , het welcke verwachten-, de, beveelen wy U Edele onder des de befcherminge Godes. Gefchreeven in den HaCTe den feven en twintigften July 1663. Onderflond Ter Ordonnantie van de Staten Ende was geteeckent Herbt. van Beaumont. G 3 LI.  102 VERZAMELING van STUKKEN, LI. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland , in Haar Edele Groot Mog. Vergaderinge genomen op Vrydagh dén 27 Julii 1663. Zyn ter Vergaderinge verfcheenen de Heeren van Nierop ende van der Graaff, als Gecommitteerden van den Pra?fident en Raden van den Hove, ende hebben uit de naam, en van wegen den felve Hove , aan Haar Edele Groot Mog. bekent gemaakt, hoe dat de Bailliuwvan 's Gravenhage nu eenige weeckcn geleeden , voor Schepenen aldaar gedagvaart hadde de Perfoon van Cornelis van Beaumont, minderjarige Soon van Johan van Beaumont, Luitenant Collonel en Capiteyn van een van de vier Compagnien Guardes van Haar Edele Groot Mog. alhier in loco bewaackende, over feeckere quetfure geinfligeert aan Rochus van der Does, Soon van Mr. Willem van der Does, Burgermeester van 's Gravenhage voornoemt, dat jegens de voorfchreeve Proceduren van den voorfchreve Hove verfogt was Mandement Poenael, op het fundament dat de Officieren van de voorfz. Compagnien Guardes van Haar Edele Groot Mog: en hare Kinderen, in gelycke gelegentheeden alleenlyk fubject fouden wefen de Judicature ende Kennisfe van den voorfchreven Hove , dat die van denfelvcn Hove (by haar alvoorens daar over met de voor»  tot de MILIT. JURISDICTIE. 103 voorfchreve Bailliuvv en eenige Gecommitteerden van den Gerechte van 's Gravenhage voornoemt communicatie gehouden zynde, ende dezelve niet hebbende gedisponeert konnen werden, om van de voorfchreve aangevangene Proceduyren te defifteeren , fuftinerende daar toe te weefen geqüalificeert, uyt krachte van voorgaande U Édele Groot Mog. Refolutie in dato den dertigften September des jaars 1654.) daar jegens verleendt hadden Mandament Poenaal, als niet konnende gelooven, dat Haar Ed: Gr: Mog: intentie foude zyn, de voorfchreve Officieren , wefende Domefticquen, Dienaars en Officiers des Excroix van den Princc van den Lande te eximeren van de Judicature van den Hove , daar onder defelve van alle oude tyden privative geftaan hadden , verfoekende de voornoemde Heeren van Nierop en van der Graaf, uit de naam en van wegen als boven, nadcmaal de terminatie van het voorgeroerde gefchil over de opgemelde Judicature , eygentlyck dependeert van de intentie ende begeerte van Haar Edele Groot Mog:, dat over fulks derfelver goedertierne geliefte wefen moge, daar over hare meyninge klaarlyck en duydelyck te expliceren, op dat den Praefident en Raden van den voorfchreeve Hove aan de eene, mitsgaders die van 's Gravenhage voornoemd van de andere zyde, haar daar na mogen regulecren, ende gedragen , fonder dat het nodig zy de voorfchreve zaacke door Proceduyren van appel ofte anderfints in wydtluftigheydt te brengen : Waar over gedelibereerd zynde, is goedgevonden ende verftaan, dat door Gecommitteerden van deeze G 4 Ver-  i©4 VERZAMELING van STUKKEN, Vergaderinge, na ingenomen beright van den Bailliuw en die van den Gerechte van 's Gravenhage voornoemt, op het geene voorfchreei ven is getraght ende gelaboreerd fal worden over het voorgementioncerde voorval, en andere van gelycke natuur, met onderling contentement van die van den voorfchrèeven Ho-, ye ter eenre, ende van die van 's Gravenhage voornoemt ter andere zydc, een pertinent Reglement te beramen , waar mede alle discrepantie over het poinct van Jurisdictie tusfchen dezelve voor het toekomende verhoet zoude mogen werden, en daar van alhier ter Vergadering rapport te doen 3 oock over het voorgeroerde incident in het particulier Haar Ed: Groot Mog: van hunne confideratien ende advifen te dienen, ten welken eynde verfogt ende gecommitteert zyn , gelyck yerfoght en gecommitteert werden by deefen, de Heeren van Dortregt , van Delft, van Amfterdam, van Alckmaar en van Enkhuyzcn, en fal de bovenftaande Haar Ed. Groot Mog. Refolutie by Extract authenticq aan den voorfchreven Frafident en R;den,' mitsgaders aan den Bailliu ènde die van de Gerechte van 's Gravenhage voornoemt toegefonden werden, om te ftrecken tot derfelver narightinge- Onderftond Accordeert met de yoorZyRefolutic-n. Was getekend llerbX. van Beaumont, LIL  tqt de MILIT. JURISDICTIE. 105 LIL Mis Jive van Prcefident en Raeden van den Hove. Edele Groot Mog. Heeren ! Wy hebben wel ontfangen U Edele Groot Mog. Misfive in dato den leven en twintigften jrjefer loopende maand t, met derfelver Refolur tie van den felven dato daar benevens gehouden, over het verzoek van Explicatie, door de Heeren van Nierop en van der Graaff onfe Gecommitteerde, ten felven dage aan U Ed. Groot Mog. gedaan, genomen, of namentlyck U Ed. Groot Mog. by derfelver Refolutie van den dertigften September des jaars 1654, de Officieren van derfelver Guardes, ende alhier in loco U Ed. Gr. Mog. Domeftiquen, Dienaren en Officieren des Excroix , hebben geëximeert van de Judicature van den Hove, daar onder dezelve van alle oude tyde privative geftaan hadden, en gefubmitteert aan den Gereghte van 's Gravenhage, enbemerckcn.dat U Edele Groot Mog. de voorfchreeve verfoghte Explicatie believen te voegen aan een pertinent Reglement, als noch te beramen, waar mede alle discrepantie over het poinct van Jurisdictie tusfchen ons en die van den Hage voornoemt, in het toekomende verhoet fouden konnen werden , dan alfoo fodanigh Reglement na apparentie fal wecfen van longcur, en dat het particulier incident, ter faackc van het welcke Wy des voorfchreve U EJele Groot Mog. Explicatie hebben verfogt, geen uytftel, onder G 5 re-  ioö VERZAMELING van STUKKEN, reverentie, kanlyden, dewyl de faacken dien aangaande gelaten werdende buyten de Adminiftratie der Juftitie, parteyen door mistroostigheyt ende wanhoope van de Ordinaris Jufti tie te erlangen, haar felven niet en komen te Reghten , foo hebben wy van ons devoir ge, aght U Edele Groot Mog. andermaal gedienRelyck te verfoeken ten eynde dezelve na hare gewoone wysheyt en rechtmatighcyt (niet toelatende dat yemandt van derfelver Onderdanen foude werden gelaten fonder Rechter") de voorfchreve gedughte onheylen verhoedende , onbefwaart believen te weefen, ons derfelver Explicatie over het voorfchreve fubjeét, fonder praejuditie, en onvermindërt U Edele Groot Mog. intentie in de voorfchreve Refolutie van den feven en twintigften defer lopende maandt vervat, te laten toekomen, om ons daar na te mogen reguleren, ons niet min &c, Gefchreven in den Hage den dertigften July l663. LIII.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 107 LUI. Misfive van Haer Ed. Gr. Mog. de Staeten van Holland en WestFriesland aen den Prcefident en Raden van den Hove. Edele , Erentfeste , Hooggeleerde , WySE , Voorsiene , Discrete , Lieve , Getrouwe. Wy fenden U Edele hier nevens ons gerefolveerde fub dato defes, aangaande de Judicature over feeckere voorgevallen faacke, tusfchen de Zoonen van den Luyienant Collonel van Beaumont , en van den Burgermeester yan der Does, omme te dienen tot U Ldele narightinge. . Gefchreeven in den Hage den derden Augustus 1663. Onderftond Ter Ordonnantie van de Heeren Staaten , yoorn. was onderteeckent Herbt. van Beaumont. LIV.  io8 VERZAMELING van STUKKEN LIV. EXTRACT uit de Refolutien van Haer Ed. Gr. Mog. Heeren Staeten van Holland en WestFriesland. Den '3 Augusti 1660. De Heer Penfionaris van Slingeland heeft ter Vergadering gerapporteert de confideratien ende 't advys van de Heeren Haar Ed. Groot Mog. Gecommitteerden, hebbende ingevolge ende tot voldoeninge van derfelver Refolutie Commisforiaal, in dato den feven en twintigRen der voorleden maand, gcë.vamineert ende overwogen 't gunt ten zeiven dage by de Heeren Nieroop en van der Graaff, als Gecommitteerdens.van den Prafident ende Raden van den Hove ter Vergaderinge is geproponeert geweest, ende namentlyk of Haar Ed. Groot Mog. Refolutie van den dertigften September des jaars festicn hondert vier en vyftig, applicabel is op de Officieren van de vier Compagnien Guardes, Haar Ed. Groot Mog. alhier in loco bewakende, ende fpccialyk meede of de Perfoon van Cornelis van Beaumont minderjaarige Zoone van Johan van Beaumont Luitenant Collonel en de Capitain van een van de voorfz. 4 Compagnien Guardes, over zekere quaïtfhre geinfiigeert aan Rochus van der Does , Zoone van Meester Willem van der Does Burgermeester van 's Gravenhage convenibel is voor den Welgemelde Hove, of wel voor Scheepenen van 's Gravenhage voorat, voor de*  tot de MILIT. JURISDICTIE. 109 dewelke hy nu eenige weeken voorlèeden door den Officier van de plaatfe gedagvaard is geweest, ook dienthalven gehoort ende ingeno^ men de redenen ende motiven by die van den Voorfz. Hove ter eenre, en by die van den Hage ter andere zyde daar over ingebragt , beide op 't voorfz. voorval ten aanzien van de controverfe Jurisdictie van Haar Ed. Groot Mog. interpretatie en determinatie verzoekende. Waar op gedelibereert zynde, hebben Haar Ed. Groot Mog. verftaan ende verklaart, dat de voorfz. Cornelis van Beaumont om verfcheide confideratien ten deezen militerende over voorfz. voorval te regte gefteld moet worden voor den Prcefident sende Raden van den Hove , zonder dat egter daar mede verftaan word in 't generaal, ende in thefi gedecideert te weezen, voor wien de Capiteinen ende andere Officieren van de voorfz. Compagnien Guardes jufiitiabel zyn, ende zonder dat 't geene voorfz. is 'tot de Soldaten van dezelve Compagnien getrokken zal mogen worden in eenige confeqüehtiè , daar van de gerequireerde aanfehryvinge aan den Praefident en Raden van den voorfz. Hove, mitsgaders aan de Bailluw ende die van den Gerechte van 's Gravenhage voornoemt gedaan zal worden, om haar refpeétivelyk daar naar te reguleeren, ende te gedragen, zullende voorts ook de bovenftaande Haar Ed. Groot Mog. Refolutie by Extract authentycq den Praefident ende Raden van den Hooge Raade toegezonden worden,om te ltrekken tot derzclver narigtinge, des werden de opgcmelde Heeren Haar Ed. GrootMog. Gecommitteerdens mits dezen wyders verzogt de verdere ingrediënten van de voorgaf'  iio VERZAMELING van STUKKEN, si Van Militaire Officieren. geroerde Hare Refolutie Commisforiaal mede ter handen te neemen, ende zoo haast doenlyk af te doen. Onderftont Accordeert met de voorfz. Refolutien (Was getekend) Herbt. van Beaumont. LV. EXTRACT uit de Amp. Bed. van den Hove van Holland en '5 Gravenhage raekende haere Jurisdittifche questien. Bl. 43f5. Sullen die van den Hage oordeelen of de Militaire Officieren alhier Guarnifoen houdende behooren onder haere Jurisdictie of niet ? de Heeren Staeten hebben in de Refolutie van 1633. den 3 Aug., de faeke van een minderjaerige Zoon van den Luitenant Colonel Beaumont voor die reys aen 't Hof gedefereert* dog omtrent alle andere Officieren in thefi ongedecideertgelaten, ende ter examen van haer Gedeputeerden gebragt , foo dat den Hage daer mede als nog niet klaer is, om de gemelde Militaire Officieren voor haere Rechtbank te mogen betrekken, en wel in tegendeel 't Hof haere Jurisdictie daer omtrent fonder belemmering of interdictie wegens den Souverain completelyk maintineert, op de fundamenten vervat in des Hofs redenen gegeven op de gemelde poincten met den Hage diffffentiaal en aldaar 't eerfte poinét, — welke redenen door' die van den Hage by haare twee Schriftuuren geensfints kunnen worden opgelost. LVL  tot de MILIT. JURISDICTIE. in L VI. Refolutie der Heeren Staten van Zeeland van den 12. Maart 1667. Den Raadpenfionaris heeft ter Vergaderinge voorgedragen , hoe dat in den voorieeden maand van February eenen Phihp Nack, op aanklagte en confesfie , als dat hy onder twee verfcheyden Compagnien hadden dienst genomen , en van d'een en d'ander geld op hand ontvangen, en naderhand ook de leeningen, en voor de derde maai hadde getenteert nog by een Compagnie dienst te neemen, door die van den Krygsraad van het Garnifoen binnen de Stad Veere, was gecondemneerd opgehangen te worden dat 'er de dood zoude volgen, in kragte van 't 16. en 70. Articul van den Krygs-Ordonnantie op den 13. Aug. 1590. by de Heeren Staten Generaal gearrefteerd, dat daar op den voorfz. Philip INack, hadde verzogt Pardon, ofte ten minften mitigatie van de fententie, en ook verfcheide Perfoonen tot. dien einde voor hem hadden geintercedeert. Dog dat de Heeren van den Rade het zelve hadden van de hand geweefen; als haar daar toe niet vindende gequalificeerd, dog niet te min aan den Patiënt de vryheid gelaten, orn zig dien aangaande te addresfeeren aan de Heeren Staaten van Zeeland ; furcheerende de executie van de voorfz. fententie tot de byeenkomlte van Haar Ed. Mog. aan dewelke den voorfz. Patiënt zig nu in alle demoedigheid was addresfeerendc, om van derzelver goedertierentheid *t  iïi VERZAMELING van STUKKEN, 't verzogte Pardon, ofte ten minften mitigatie van de fententie te mogen obtineeren. Waar op wefendé gedelibereert, is goed gevonden en verftaan, dat het voorfz. vertoog en verzoek nader zal werden geëxamineert door de Heeren de Jonge van Brunisfe , Gruwaert én van der Meulen, mitsgaders den Raadpenfionaris van 't Landt, om, gehoord derzeiver rapport daar op nader en ten principale te refolveeren. Item den 19 Maart 1667. volgt 't uitgebragt Rapport. Ge'hoort het Rapport van de Heeren Gedeputeerdens tot de zake van Philips Nack, by den Krygsraad binnen ter Veere gecondemneerd tot de galge , breeder gementioneerd in de Notulen van den 12. dezes, ook gelcefen zyne Confesfie ende Refolutie tot de voorfz: fententie by den gemelde Krygsraad genomen, ook naargezien en geconfedereerd het 16. eri 70. Art. van de Krygs-Ordonnantie van deezen Staat, en voorts gelet op al het geene in dezen eenigzints heeft mogen mox^eereh, én alle de Leeden genegen zynde, dat de Vergaderinge zoude praefereeren Gratie voor Rigeur van Juftitie: Is goed gevonden en verftaan , de ftraffe van den voorfz: Delinquant opgelegt, te mitigeeren en dienvolgcnde dert voorn. Krygsraad binnen ter Veere by defen' te ordonneeren, om den voorfz. Philips Nack in plaats van met de koorde te ftraffen zodanige andere ftraffe op te leggen, en in zyn Perfoon doen executeeren als onder de Militie  tot de MILIT. JURISDICTIE. 113 tic te Lande de fwaarfte naast de dood werd geoordeelt. Verklaarcnde H: È: Mog: dat deze mitigatia van de Sententie voor het toekomende nooit zal mogen werden getrokken in conicquentie ofte eenige aanleydinge geeven om diergelyké verzoeken meer te doen , als latende aan de refpeétive Krygsraden , om goede en rigoreulb Juftitie over liilke en diergelyké faitcn te adminiftreeren agtervolgens de Krygs-Ordonnantie daar op gemaakt; L V IL EXTRACT uit het Register der Refolutie. van de Ed. Gr. Mogi Heeren Staeten van Ft Mandr en West-Friesland; in Hun Ed. Gr. Mog. Vergadering genomen op Woensdag den 16. May lêóSi De Raad-Penlionaris heeft' ter Vergaderinge gcraporteerd de confideratien en het ad vis van, de Heeren Hun Ed. Gr. Mog. Gecbmmittceiv den, hebbende $ in gevolge en tot voldoenin-1 ge van derzclvcr Refolutie Commisforiaal van' gusteren , geëxamineerd en overwogen het ge-J repra; tenteerde van de Heeren Gedeputeerden, der Stad Monnikendam, daar in beftaande, dat: des nachts tusfchen den eerften én den twce-| den der lopende maand zeker Soldaat van dé' Compagnie van de Capitain Hinyosfa, aldaarj Guarnifoen houdende, op de publieke ftraat II Deel. H een Militair? Jurisdictie. Monnikendam verzoekt elueidatie.waarde Judicajurebehoort over een Soldaat,die een ander Soldaat dood gedokenheeft;  ii4 VERZAMELING van STUKKEN, een ander Soldaat van dezelve Compagnie met een Mes in dier voegen gekwetst hebbende, dag dezelve aanftonds van die kwetzure geftorven , en den Perpetrant daar op door de Militie in apprehenfie genomen was, de voorfz. Capitain was fuftineerende, dat, in conformité van zekere Refolutie den 25. Maart des jaars 1651. by Hun Hoog Mog. op de groote Zaale genomen , den voorfz. Delinquant voor den Militairen Krygsraad te rechte gefteld zoude behooren te worden , als zynde een delict tusfchen Soldaten onderlinge begaan: Edoch, dat de Schepenen der voorfz. Stad , confidereerenrende , dat hst voorfz. delict , fchoon tusfchen Militairen begaan , echter was een Gemeen , en geen Militair delict , en zulks niet wetende, of zy in goeden gemoede de Judicature van dien wel konden negligeeren, en den Krygsraad met die zake laten beworden , de Heeren hunne |Principalen bewogen hadden, om Hun Ed. Gr. Mog. te verzoeken, dat dezelve zouden gelieven te verklaren, voor wiende voorfz. delinquant zoude behoren te recht gefteld te worden : Ook gerefumeerd de voorfz. hun Hoog Mog. Refolutie, en andere Retro-Acta daar op applicabel. Waar op gedelibereerd zynde, hebben Hun Ed. Gr. Mog. verftaan en verklaard, gelyk verftaan en verklaard wordt by dezen „dat de „ voorfz. zake in hare natuur, en achtervolgens het Declaratoir,vervat in HunEd. Gr. Mog. „ Refolutie van den dertigften Septemberf des „ jaars zestien honderd vier-en-vyftig, is ftaan„ de , en dien volgende ook gelaten zal worden , ,, tot de Kennisfe en de Judicature van Schepe- „ nen  tot de MILIT. JURISDICTIE; ^, neti voornoemd: daar van byaanfchryvinge aan den Officier der voorfz. Stad Monnikendam; mitsgaders ook aan de voornoemde Capitain Hinyosfa kennisfe zal worden gegeven, met last en begeerte, om zich daar naar praecifelyk te reguleercn, als naar behooren. L VI h Cbpye, Misfive, en Magte aan de Ed. Groot Mog. Heeren Staten van Holland en West-Friesland: Èd'. Groot Mog. Heeren Alfoo H . . . B . . . over het moördadig feyt aan den Perfoon van Mr. Francais van den Broek; in fyn leven eerfte Burgermeester binnen defer Steede Hcusden, uit de voorfz. Steede ende Lande by vonnisfe van Scheepenen aldaar, volgens neffensgaende Copye, iri dato 29 Oétober 1665. gebannen, fig niet alleen verftout van tyd tot tyd tegens het voorfz»; bannisfement hoe langer hoe publiquer in" de voorfz. Steede Heusden te komen ende te converfecren, maar ook tot meerder vilipendentic van de Juftitie , niet ontliet zich op publique ftraten en merkten te vertooncn , ja zelfs te. vervoegen en in te dringen in gefclfchappen daar Leden van de Magiftraatpraefent zyn?i cn, dat nog meer is, te tergen de Kinderen1 van den Welgemelden Mr. Francais van den' Broek , dewelke vermecnen J.ufió dolore móti,fulx niet gehouden te zyn, nog te konnen verdragen , 't welk niet alleen is ftreckende tot H 2 on-  H6" VERZAMELING van STUKEEN, onlydelyke vilipcndentie van dejuftitie, maat* daar ook uit ftaante vrcefen verdere,onheilen 5 omme welke te voorkomen hadden ,} wy zoo fchriftelykalsmondclykdcn Drosfaart defer Stede ende Lande van Heus den, Mr. G .. . v. B ... verfogtdatzyn Ed.gelieventeegensden voorfz. H ... B ... te Proccdeercn en te doen Procederen als naar Rechten, en men jegens fodanige Banditen fchuldigcndc gehouden is te doen: dan alzoo den voorfz. Drosfaart Mr. G . . . v. B . . . van des te doen difficulteerde onder pretext, dat den voorfz. H . . . B . . . federt dato van het voorfz. Bannisfement, in Militairen dienst gebenificeert is met een vendel onder de Compagnie van Lichtenburg, Commandeur tot Hulst, aldaar in Guarnifoen, ende dat den voorfz. B . . . van de Militaire Jurisdictie binnen dezer Steede Heus den fouden werden gemaintineert ende geprotogeert tegens hem Drosfaard voornt. in cas hy, als wy verfogten, jegens den voorfz. B . . . wilde procedeeren; foo hebben wy daar over, in abfentie van den Heer Gouverneur, den Commandeur Embifc wefen fpreken , ten einde zyn Ed. Maintien ende . . . van de Juftitie . . . ofte wilde gedogen dat den Heere Drosfaard jeegens den voorfz. B . . . fonder geëmpeeheert te worden van de Militairen, mogte procedeercn,ofte anders dat hy Commandeur,op dat de Juftitie niet langer mogte werden gevilipendeert, ende de gevreesde onheyien voorkomen , felfs geliefde tc procederen jeegens den voorfz. H . . . B . . -. Van welke meer dan billyke refpectivealterative verzoeken hy Commandeur geen van beyde en heeft gelieven te am-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 117 amplecteeren , maar ter contrarie verklaart ende gezegt, dat hy den voorfz. B ... als een Militair' Perfoon , hoewel gebannen uit de Stad en Lande van Heusden, loo den Heer Drosfaard tegens denfelven foude pogen te procederen, daar jeegens foude moeten protegeren , ten ware hy van hoger hand andere ordre bequam. Wy dan dus geftelt en dat onder 't voorfz. pretext den voorfz. Drosfaart Mr. G . . . v. B . . . tegens den voorfz. B . . . niet en wil refolveren te procederen, foo vinden wy ons mits defen genooddrukt, ons te addresfeeren aan U Ed. Groot Mog. verfockendc feer onderdaniglyk, ten eynde daar inne foo mag werden verben als in een Land ende Stad daar Juftitie vigeert, U Ed. Groot Mog. fullen vinden te behoren, 't fy of daar toe den voorfz. Drosfaard, of Commandeur, of des noods den Fiscaal Crimineel alfulke Ordre en Commisfie te geven, als in fulkc faken behoort-'Want wy van des tc doen, of anders daar inne te voorzien , geen ander expediënt of middel weeten, daar nogtans omme de refpective vilipendentie van Juftitie en de gevreesde voorgemelde onheylen, als ook omme de inconventien tusfchen de refpective Politique en Militaire Jurisdictie weg te neemen en voor te komen;, hoognodig is daar inne tc voorzien, op dat wy in vreede gerust mogen leeven, onder de Regeringe en Befcherminge van U Ed. Groot Mog. dewelke wy als onfe Souveraine en wettige Hoge Overigheid gaarne erkennende, biddende God Almagtigh. Edele Groot Mog, Heeren, Uw Ed. Groot H 3 Mog,  ?I8 VERZAMELING van STUKKEN, Mog. altyd te willen conferveeren in geluckige Regeeringe , onderftond : U Ed. Groot Mog. onderdanige Dienaaren, Burgermeesteren, ende Regeerders der Steede Heusden, ter Ordonnantie van dezelve, ende was onderteekend N. Buis, in Margine Rond Heusden den %2 November 1668. LVUL \ Copye Extract. Uytte Refolutien van de Heeren Staten van Holland ende West-Friesland genomen in Haar Ed. Groot Mogende Vergaderinge op jDingsdag den 4. December 1668. Ontfangen een Misfive van Burgermeesteren ende Regeerders der Stede Heusden, gefchreven aldaar'den 27. der voorleeden maand , houdende klagte dat eenen H. B. jegenwoordig Vendrich van de Compagnie van Capitein Ligtenberg over een enorm feyt aen den Perfoon yan wylen Mr. Francois van den Broek, in zyn leeven Burgermeester van de voorfz. Stad Heusden begaen, by vonnisfe van den Geregtc derfelver Steede uit de Stad ende Lande van Heusden gebannen fynde, egter zig verftoute daar binnen te koomen, en lig dagelyks publique op de ftraate te vertoonen, en in te dringen in gefelfchappen daar Leeden van de Magiftraat prefent zyn, fondert dat daar jegens, by den Drosfaart van de voorfz. Stad ende Lan-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 119 Landen van Heusden iets wierde gedaan, op pretext dat den voorfz. H ... B ... in Militairen dienst zynde, door hem tegens dezelven niet zoude konnen werden geprocedeert, met verzoek ten einde by Haar Ed. Gr. Mog. om rcedenen breder daar inne gededuceert, daar jegens foude mogen werden voorfien. Waar op gedelibereerd zynde , is goed gevonden ende verftaen , dat de Heeren Gecommitteerde Raden fullen werden verzogt ende gelast, gelyk dezelve verfogt en gelast worden by defen, den voorfz. H. B. te bevelen, fig aanftonds naar fyn Guarnifoen te begeeven ende hem aldaar te blyven onthouden, fonder weder binnen de voorfz. Stad Heusden te komen. Dat wyders den Drosfaart . . . by aanfehryvinge fal werden gelast , in cas den voorfz, H . . . B . . . fig tegens 't voorfz. Bannisfement binnen de voorfz. Stad ende Lande van Heusden foude komen te begeeven , teegens den fel ven 't voorfz. vonniste fonder ■ eenige conniventieofte disfimilatie ter executie te leggen , ende voorts tegen hem te procederen als naar behooren, fuliende wyders door de gemelde Heeren Gecommitteerde Raden , naar die geëxamineerd ende overwogen, mitsgaders haar Ed. Gr. Mog: van advis gedient werden , wat tot verhoedinge van alle discrepantie om trent het poinct van Jurisdictie, tusfchen de Ordinaris Civilen -Regter ende den Krygsraad binnen Heusden voornt. ende tot voorkominge van alle disputen, die daar uyt van tyd tot tyd komen te ontftaan, geftatueert foude dienen te worden. Onderftond accordeert met de voorfz, H 4 Re-  i2o VERZAMELING van STUKKEN , Refolutie. Synde ondertekend. Simon van Beaumont. LIX. EXTRACT uit de Notulen derGecommitteerde Raeden van Ziee-. land 7 Febr. en 25 Maart 1667. Schout en Schepenen van Scherpenisfe gejast fekcr Landman aen 't Comptoir der Geestelyke goederen tot Tholen fchuldig,' en Militairen dienst genomen hebbende, te ftellen in, handen van den Rentmeester van Vliet, of anders tegens haer te Procederen. LX, EXTRACT uit de Staeten Notulen van Zeeland. Ben 2 Maart 1669. De Heeren Gecommitteerden der Stad Vlisflhgen hebben aan de Vergaderinge verthoond, hoe dat een Corns. de Vos, Sergeant onder de Compe. van den Capn. Very aldaar in Guarnifoen, met een getrouwde Vrouwe met namen Janneken Abrahams , een gequalificcert Overfpel hebben geommitteert, daar over met den Bailliu van Arnemuyden foude hebben gecompofeert, naar dat, aldaar in cas van apprehenfie  tot de MILIT. JURISDICTIE. 121 henfie eenige Proceduren gehouden waren, dat fy Heeren Gedeputeerden mftineerden onbehoorlyk te weezen , ftrydende tecgen d'Anv pliatic van de Politiqué Ordonnantie tegen de Onkuysheid en Overfpel geëmaneerd , _ ook Contrarie hst regt van den Bailliu van Vlisfingen in cas fitiject , competeert, om den voorn. Corns. de Vos te causfeeren en BB. en SS. aldaar , omme over te Vonnis/en: Verfockende dat daar in foude mogen werden voorüen. Waar pp wcefende gedelibereerd: is goed gevonden en verftaan deefe fake tc ftellen in handen van de Heeren van de Rade, om die nader tc examincercn den BaMliu van Arnemydcn, en andere des nodig vindende, daar op te hoorcn en te beforgen dat 'een yder werde gehouden by zyn regt, en dat de Placcaten van den Lapde , 'fonder eenige disfimulatic , ofte verdrag fpude mogen werden geëxecuteerd. H 5  122 VERZAMELING van STUKKEN, LXI, EXTRACT uit de Notulen der Ed. Mog. Heeren Staeten van Zeeland. Den 2 December 1671. Is leóture gedaan van de Requeste van Mr. Dirk Buyfero , Raad en Secretaris der Stad Vlisfingen, aangaande feckere faitelykheeden tusfchen den Suppliant en den Kapiteyn Gilles de Maurignault , voorgevallen verfockende dat Haar E: Mog. in die faken fodanig fouden gelieven te refolveeren als defelve na hare hoge wysheid foude bevinden te behoren. Waar op weefende gedelibereerd, is wegens d'eerfte Edele geadviieerd dat die zaken door eenige goede vrienden, behoorden te werden bygelegt. De Heeren van Middelburg en Veere oordeelden, dat den Suppliant moet werden gcrenvoyeerd aan de Ordinaris Juftitie , de andere 3 Leeden advifeerden, dat men fulke Requesten in. de Vergaderinge niet behoorde te brengen, en dat die wederom moeste werden uitgegeeven. De Heeren van Vlisfingen oordeelden dat men deefe queestie tusfchen partyen behoorde by te leggen , en aan de Heeren van Middelburg te recommandeer en , dat 'er juftitie foude geadminiftreert, over fekere Soldaat (V) Not. van Gecomm. Raeden 26 Nov. 1671. Qua?stieufe Jurisdictie tusfchen -Vlisfingen en de Krygsraad te Water.  tot de MILÏT. JURISDICTIE. 123 daat aldaar gevangen, die aan deefe feytelykheid mede zoude hebben geholpen. LXII. EXTRACT uit de Notulen der Ed. Mog. Heeren Staten van Zeeland. Den 5 December ióji. Is lefture gedaan van een Requeste van Gillis de Maurignault, Capitain van een Compagnie Voetknegten ten dienften defer Landen, ingegceven tegens de Requeste van den Secre. taris Buyfero gementioneerd in de Notulen van den 2 dezer lopende maand, en daar van verfoekende Copie: waar op weefende gedelibereerd hebben de Leeden daar op in fubftantie geadvifeerd, als op de Requeste van de gemelde Secretaris Buyfero. De Heeren van Vlisfingen verfogten Copie van de Requeste van de gemelde Capitain de Maurignault, en recommandeerden aan d'Heeren van Middelburg dat den gevangen Soldaat mogte bekomen fyn behoorlyke correttie. De Heeren van Veere verfogten mede Copie van de Requeste van de Secretaris Buyfero. LXIII.  124 VERZAMELING van STUKKEN, L X111. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staten van Holland en Wist-Friesland in tiaar Ede, le Groot Mogende Vergadering genomen op Zaturdag den § December i6ji. Op het gepraafenteerde van de Heeren Gedeputeerden der Stad Amftelredam, ten deele by monde gedaan, ende aan het einde dezes fchriftelykgeinfcreert, is naar voorgaande deliberatie goed gevonden ende verftaan , dat den Prcefident ende Raden van den Hogen Raad by Misiive gerecommandeert zal worden, op het verzoek ende aanhouden van de Heeren van Amftelredam om expeditie en complement van Juftitie te mogen erlangen, haar Officie tefungeeren , of wel aan haar Edele Groot Mogende op Dingsdag toekomende bekent te maken de recdenen, waarom de gemelde Heeren van Amftelredam geen expeditie ende complement van Juftitie is gewordende, om zulks gehoord zynde, als dan nader by Haar Edele Groot Mogende dezen aangaande te werden gerefolveert , zulks als naar exigentie van zaken, bevonden zal werden te behooren. De Heeren Gedeputeerde der Stad AmfteU redam hebben uit den naam, en volgens expresfe last van de Heeren hare Principalen ter Vergadering gepra?fenteerd en voorgedragen, dat alhoewel de Heeren Scheepenen derzelver Stad, gelyk als die van de andere Steden van Hol,  tot de MILIT. JURISDICTIE. 125 Holland ende Westvriesland, vi propriet Jüris~ dictionis gequalificcerd zyn , om over alle zaaken zoo van dè Burgers, als Inwoonders, als anderen , aldaar voorvallende, zoo wel in het Crimineel als Civil regt te fpreeken, ende Ju- Ritie te adminiftreeren, ende zulks meede in materie van purge Crimineel, en dezelve Heeren Scheepenen daar van zyn in een oud gebruik, ende vreedzame posiësfle, ende dat den Heer Officier ofte Schout, aldaar uit kragte van lpeciaal Privilegie , verleend by Grave WILLEM den 9 December 1342. Hartog WILLEM den 15 July 1409. buiten en behalven zyn ordinaris commisiie gequalificeerd en bevoegd is, om privatelyk en met uitfluitinge van alle' andere , te berigten alle breuken groot en klein , hooge en laage tot Amftelredam vallende, zonder tegenzeggen van yemand. En dat daar en boven by wylen Hartog ALBR EGT VAN BEI J EREN als Grave van Holland op den 26 July 1401. aan de voorfz. Stad en gemene Poorteren van dien, ter zaake van groote dienften aan hem en zyn Voorvaderen gedaan , by forme van vergcldinge, by fpeciaale Privilegiën en overgifte voor hem en zyne Nakomelingen ten eeuwige dage is vergund en toegeftaan , dat men geen Poorter der yoorfz. Stad zal mogen bezetten, bekommeren of aanfpreeken ergens in de Lande van Holland ofte Westvriesland, benoorden de Maze, van eenige breuken , maar dat men dezelve binnen de voorfz. Stad moet berigten , en aldaar eindigen by Vonnisfe van Scheepenen , uitgezonden alleen, als men zodanige Poorter bevind veg- ten-  i26 VERZAMELING van STUKKEN, tenderhand , ofte met dieflyke goederen dryvende of dragende. Ende dat de voorfz. Heerenharen Principalen des mede zyn in een oude ende vreedzame posfesfie, met verfcheide provifienvan Juftitie teegens Officiers, die ter contrarie hebben willen ondernemen , bekragtigd , egter dit alles, niet tegenftaande onlangs voorgevallen is, dat Dirk van Haringkarfpel , Capitein over een Compagnie Marines ten dienfte van den Lande, geboren Poorter en Inwoonder der voorfz.Stad, commisfie hebbende omme met 's Lands Vloot Zee te gaan, aan het Schild op den Eilande van Texel, en zulks ten platten Lande benoorden de Maas, in quaestie en aftie is geraakt met Otto Rumoer , mede Capitain over een gelyke Compagnie Marines , invoegen dat de voorfz. Rumoer gequest is geworden, en eenige dagen daar naar komen te overlyden / zoo dat de voorfz. Haringkarfpel van daar vertrokken zynde, hem eenige tyd heeft geabfenteert, en middelerwylen aan de Heeren Gecommitteerde Raden verzogt, dat terwyl de voorfz: rencontre was voorgevallen tusfchen twee Militairen, als Capitein en Capitein, en eenigfints in expeditione hy Haringkarfpel alsdoor den voorfz. Capitein Rumoer eerst geaggresfcert zynde geweest, geadmitteerd zoude mogen worden , om zig zeiven voor den Grooten Krygs-raad ter purge te ftellen, en duiden zeiven Krygs-raad, ten dien einde door Haar Ed. Mog. zoude mogen worden befchrcvcn , het welk by de Heeren Gecommitteerde Raden ter Vergadering van de Heeren Staten van Holland ende Westvriesland ingebragt zynde, hem  tot de MILIT. JURISDICTIE. 127 hem bv Haar Ed: Mog. is geaccordeerd ende toegeftaan, en daar mede ook gelcponeerd ende aan een zyde geleid zeker Request by Diu lof Rumoer Broeder van den Overleden, aan de Hoogstgemelde Haar Ed. Groot Mogende geprajfenteerd, ten einde den Heer Procureur Generaal, ofteeenig ander Officier gelast en bevolen zoude mogen worden, om tegens den voorfz. Capitein Haringkarfpel voor den Hove van Holland, of wel voor eenige andere Regtbank crimineelykte Procedeeren :Dog dat de voorfz. Dit lof Rumoer , zig met het voorfz. renvoy aan den Groten Krygsraad niet genoegende, een tweede Request bad geprsefentcerd, en daar by verzogt, dat de voorfz. zake, fchoon • tusfchen Capitein en Capitein en gelyk als gezegt is, eenigzints 'mexpeditione voorgevallen zynde , niet als Militair, maar als een gemeen delict geconhdereerd ende den Heer Procureur Generaal gelast zoude mogen werden , daar over (prcecife) tegen de voorfz. Haringkarfpel , voor den voorfz. Hove te Procederen, en dat daar op gevolgd was , dat de voorfz. Zake by Haar Ed. Groot Mogende wel voor eene Commune Delicium was verklaard , de opgemelde eerfte Refolutie ingetrokken , dog geordonneerd ,dat de voorfz. purge zoude moeten geintenteert en vervolgd , niet precife voor den Hove van Holland , gelyk de voorfz. Rumoer had verzogt, maar voor den Ordinaris en dagelykfchen Regter', naar de Wetten en Practyque dezer Landen daar toe bevoegd en competent , en dat overzulks de voorfz. Haringkarfpel, tot naarkomingen van dien zig had geaddresfeert aan de Heeren Scheepenen van ö Am*  128 VERZAMELING van STUKKEN f Amftelredam , als zyn Ordinaris en dagclykfchen Regeer, naar de Wetten en Practyque dezer Lande, daar toe indisputabcl bevoegd ende compent weezende, ende bylleqecste van dezelve verzogt endegeobtineerd Apoftülc van Citatie teegens den Heere Officier ^ Vrienden en Magen van den overleden, en alle andere die haar party zoude willen maken, ad certum diem pracife en ten reguarde van de 'Vrienden en andere Geinta-esfeerdens, welker woonplaatzen hem niet waren bekent, citatie by edictie met affixtie van Biljetten ad valvas curies et ecclefice, en alhoewel de voorfz- Haringkarfpel blyvende by de voorfz. Refolutie van Haar Ed: Groot Mogende , niet anders had kunnen doen, en dat ook den Heer Officier daar omtrent niet anders concurreerde , dan als fimpel gedaagde , ende de Heeren Scheepenen in hare functie als Ordinaris Regters,, het'egtcr den Heer Procureur Generaal hadde gelieft zig te addresfeeren aan den opgcmelten Hove, en op het voorgeeven, als-of het zelve Hof buiten alle tegenfpreeken naar de Wetten en Practycqucn dezer Landen , alleen zoude zyn den Ordinaris Regter, in materie van purgc, en dat de voorfz. Procedure van de voorfz, Haringkarfpel, dienvolgens zoude zyn nul , kragtcloos en onwettelyk en ook directelyk Rrydende tegens de voorfz. Refolutie van Haar Ed: Groot Mog. mitsgaders tegen de Inftruc* tie van den zeiven Hove verzogt ende geob-tincert Mandament Poenaal tegens de voortgang van de voorfz. aangevange Proceduren, disponerende niet alleen tegens de voornoemde Capitain Haringkarfpel impetrant van purge* maar  tot de MILIT. JURISDICTIE. 129 ■maar ook tegens den Heer Officier, die niet anders was als Gedaagde, en teegens de Heeren Scheepenen die als Regters der requiiitie , en op het te kennen geeven van de voorfz. Haringkarfpel de verzogte citatie hadden toegeftaan ende verleend, in zeer fcherpe en comminatoire termen ,■ met bevel van de voorfz. nulle en pratenfie Acte van citatie wederom in te trekken kosteloos en fchadeloos af te doen , met interdictie van gelyke meer te doen , en te betaalen de kosten hier omme gedaan , zonder eenige praeallable communicatie aan dezelve Heeren Scheepenen te geeven , veel min parthyën te horen ofte eenige comparatie te leggen , zoo als nogthans in zaken van minder importantie, en tusfchen parthyen van minder poenaliteit veeltyds gefchied , zynde daar in zoo het fchynd gehandeld met zodanige drift en precipitantie dat men naderhand bemerkende , dat het voorfz: Mandament op de gronden en middelen, waar op het zelve was verzogt en verleend, in tyden en wylen niet fuftenibel zoude zyn, als ftrydig tegens het gemeene Recht , tegens de Ordinaris Jurisdictie van de Steden, tegens het voorfz. Privilegie |, de Poorteren van Amftelredam vergunt, tegens de opgemelte expresfe Refolutie van Haar Ed: Groot Mog: en dat meer is, tegen de Text van de Inftruclie voorfz. Hove zelve, by dewelke aan het Hof alleen is gepermitteert en toegelaten kennis te neemen. _ In cas van purge by preventie en vrywillig addres van de impetranten , gelyk by het 8 en by het 225 Art. van de Inftructie te zien is, het zelve Mandament met eenige geëxcogiII. Deel. I teer-  i3o VERZAMELING van STUKKEN , teerde correctie tusfchen de regels, en margu m van de gegrosfeerde extenfie heeft geamplieerd, en ten eenemaal buiten het voorfz. te kennen geeven , ende buiten de klagte van den Haere. Procureur Generaal , zelve zoo verre verandert, dat de voorfz. Haringkarfpel daarby quanfuis niet fimpelyk is geinterdiceert, zig elders als voor de voorfz'. Hove ter purge te ftellen, gelyk den Heer Procureur Generaal bad verzogt, en het voorfz. Mandament originelyk was verleend, maar by weegen van ediiïale citatie in allen fchyn, als of de intentie van de voorfz. Haringkarfpel, in het verzoeken , ende van Scheepenen van Amftelredam in het vcrleenen van de 'bovengemelte ediétale citatie zig zouden extenderen tegen de Heer Procureur Generaal, welkers woonplaetze nogthans niet onbekendkonde zyn , dat wyders het voorfz. zodanig gecorrigeerde en geamplieerde Mandament geexploiteert wezendc, de voorfz. Haringkarfpel goed gevonden hadde van de concesfie van dien te appelleeren, en de Heef Schout als zelve gedaagde zynde, en de Heeren Scheepenen als verleend zynde, tegene de bekende Regt en en Privilegiën van de Stad van Amftelredam, zonder eenige de minfte voorgaande communicatie daar aan niet te differeeren, maar het zelve als qualyk ende te onrecht verleend zynde in te trekken , dog hadden de Heeren Burgermeesteren , met communicatie van de I-heren Schepenen goed gevonden tot voorkominge van alle misverftanden ononderhouding van goede correfpondentie mitsgaders refpeót en luister van Juftitie, eenige Heeren uit het getal van hare Gedepu- teer-  tot de MILIT. JURISDICTIE. i3r teerdens ter dagvaard te committefcren, om de Heeren Prcefident en Raden van den voorfz. Hove daar over te begroeten, het gerief van de Stad en Jurisdittie van Scheepenen te repreefenteeren ,en het nodige redres te verzoeken, en ten dien einde ook de vereischte esclaircisfemcnt te geeven , op het geene by Haar Ed. Mog. qualyk verftaan of niet wel begreepen zoude mogen weezen; dat het zelve ook in het werk was gefteld, en fodanig fucces hadde gehad, dat aan de eene zyde verklaard weezende, dat die van den Hovezelve in geen dispuit wilde trekken , dat Scheepenen van Amfteldam waren de ordinaris en dagelykfche Regters, over de Burgers en de Ingezeetenen derzelver Stad, in materie van purge , except by wegen van edictale citatie, ten reguarde van den Heer Procureur Generaal, en aan de andere zyde verklaard wezende, dat de gedagtcn van de voorfz. Haringkarfpel en Scheepenen van Amfteldam nooit was geweest, den zeiven Heer onder edi&ale citatie te begrypen , ofte voor een Subalterne Vierfchaar in Regten tc betrekken, met by voeging, dat den Heer Procureur Generaal zelve, fchoon dat hy wilde op zyn eigen Naam tot Amfteldam , tot geen casfatie geadmitteerd zoude kunnen werden obftante privilegio hier vooren gementioneerd , zoo is de zaak wederzyds voor een malentendu opgevat, en het Mandament ter inftantie van Haar Ed. Mog. en op het vertrouwen , dat die zaake daar by zouden blyven , door opgemelte Heeren Gedeputeerden; in der minne wederom gereftituëert; hebbende die van 't Hof I 2 , wei  132 VERZAMELING van STUKKEN, wel een Acte verzogt, dat Scheepenen van Amfteldam in toekomende geen edictale citatie zoude gebruiken , doog hebben de gemelte Heeren Gedeputeerden daar op gezet , niet gelast te zyn , behalven dat het voor die van den Hove genoeg behoord te wezen, dat den Heer Procureur Generaal, nog implicite, nogexplicite, onder de bewuste ediftale citatie begreepen koude werden , en dat zulks ook ten overvloed by de voorfz. Haringkarfpel, zelve in zyn grieven was gepofeert en toegeftaan, en of wel mitsdien geene gedagten konde overblyven, dat op de voorfz. ongefundeerde gronden voorts geprocedeert zoude werden , het egter die van de voorfz. Hove niet alleen had gelieft tegen den Pleeren Schout en Scheepenen van Amfteldam default te verkenen , ende voor het profyt van dien continuatie van de voorfz. praetenfe bevelen Pcenaal, tot den uiteinde van de zake, zonder op de grieven van de voorfz: Haringkarfpel te disponeeren, maar ook gelust te verzoeken quafi van den Heer Procureur Generaal te verleenen Mandament van complaincte , disponeerende tegens opgemelte Heeren Scheepenen mitsgaders tegens de Heeren Burgermeesteren ende Regeerders van Amfteldam , zoo dezelve haar party wilde maken , als mede tegens de voorfz: Capitein Haringkarfpel ende het zelve in diervoegen aan den Hogen Raden te denuncieëren, zonder al wederom eenige communicatie van de Repueste by den Heer Procureur Generaal geprafenteert aan welgemelte Heeren Burgermeesteren of Schecpen gegeeven te hebben , waar door de Heeren Burgermeesteren en Regeerders deiStad  tot de MILIT. JURISDICTIE. 133 Stad Amfteldam , niet weinig gefurpreneert en ontftigt zynde, goed gevonden hadden het zeiven te brengen in haare Vroedfchrp, en met derzelver eenparig advys gerefolveert , het voorfz: Regt en Posfesüe van de Stad en Burgery, door alle mogelyke middelen te handhaven en te maintineeren, en uit de voorfz. onminnelyke Proccduren, gevolgt op de voorgaande minnelyke conferentie bevonden hebbende , dat door dien zagten weg de zake meer was veragterd als gevorderd en meer verergerd als verbeterd, goed gevonden hun alvorens daar over ter Vergadering van haar Ed: Groot Mog. klagtig te vallen, te addresfeeren aan de Juftitie, en voorts uit de afzonderlyke conferentie met die van den Hove, in abfentie van den Heer Procureur Generaal gehouden , mitsgaders uit de frivole correctie van het verleende Mandament geremarqueert, en klaarlyk befpeurd hebbende , dat de voorfz: Proccduren meerder tc houden ftonden voor die van 't Hof, als van den Procureur Generaal , dewelke gelyk bekend is , zonder voorgaande Ordonnantie van het Hof, geen Proces mag aanvaarden, haar fecours en vlugt genomen tot den Hogen Raad , en van den zclven verzogt en verkregen Brieven van cotnplaincte, tecgen den Heeren Praefident en Rade van den voorfz. Hove ten fine, en omme in de voorfz. hare deugdelyke posfesfie, vel quafi gemaintineert, geftyft en gefterkt te werden, hebbende tot dien einde de voorfz: hare posfesfie, door het horen van alle de voornaamfte Praftifyns en Couftumiers, en het exhibeeren van de publique Registers, btrusi 3 ten-  134 VERZAMELING van STUKKEN, tende ter Secretary van Amfteldam , zonneklaar gererifiëeert, mitsgaders de ongerymde turbatie haar daar in gedaan, en voorts van alle vordere Productie genuntieerd, de zake van haer zyde in ftaat van wyzen gebragt, en daar op regt verzogt, waar op gevolgt is, dat de Heeren Commisfarisfen ter executie van de' voorfz. Brieven van complaintte Gecommitteert, ordinaris authorifatie op den eerften Deurwaarder hebben verleend, om opgemelten Heeren Prcefident en Raden tegens zekeren dage en uur' te dagvaarden in den Raadkamer van den Hogen Rade, om de voorfz. Brieven van complaintte aldaar te zien openen , en voorts te Procederen volgens Inftructie dog is dezelve Deurwaarder, zo gezegt word, door die van den welgemelten Hogen Rade buiten kennisfe van de voorfz. Heeren Commisfarisfen gecontramandeert , ende voorfz. dag, vaardinge opgehouden; zonder dat de Heeren Burgermeesteren en Regeerders van Amfteldam hebben mogen weten de reden , waarom, ofte dat die van den Hogen Rade haar hebben gelieven te verwaardigen een woord 'te refcri, beren op zekere Misfive, door een expresfe ten dien fine aan dezelve afgezonden, latende opgemelte Heeren Burgermeesteren en Re* geer der s in een abfolute onzekerheid, of de voorfz. ophoudinge zyn oorfprong hadde uit eenige Politiqueconfideratie, ongeiykheid van parthyen , aanfchryvinge of intercesfie van Groote Perfonagien, ofte anders uit zake van een incompetentie, het welk zyhaar nog minder zoude imagineeren, terwyl de Brieven van complaintte al bereids waaren verleend, en de za»  tot de MILIT. JURISDICTIE. 135 zake daar op geinftruëert en in ftaat van wy«n gebragt, en zulks ten reguarde van opgemekt Heeren Burgermeesteren, buiten baar geheel gefteld , dewelke aan de eene zyde beflommcrt blyVehde met het bovengemelte eerst verleende en vervolgens gecontinueerde naai ende Brieven van complaintte, eetst op den naam van den Heer Procureur to^aj -enden Hoogen Rade gedenuntieerd, en naderhandopdennaem van "den Procureur Generaal van Holland ?n Westfriesland in Criminahbus:gevoegt met den Procureur Generaal in Cmlibus , tot Groot Mog. Heeren Staaten van de voorjz. Lande , en derfelver Officieren te werk geleid, en aan de andere zyde geen complement van Juftitie wetende te bekomen ,onaangezien alle behooiIvke devoiren daar toe aangewent, noodzakelvk haar uiterfte fecours hebben moeten nemen aan Haar Ed. Groot Mog dezelve m a le eerbiedigheid latende ooreeelen, of ae Hee ren Scheepenen van Amfteldam ïnngeexen^ haar officie , en de Heeren Burgemeesteren Selver Stad tegengaande de openbaare mS in hare Regten en Privilegiën, en opnemendehcgeen zy Ampts en Eedshalven met ongemerkt künpe£ laten pasferen, gehouden of gezegt kunnen werden, zodanigen indiag in het Regt ende Hoogheid van Haar Ed, Groot Mog. en delzelver Officieren te doen, dat de Procureur Generaal van Holland ende Westvriesland in Criminalibus en den Procureur Generaal in Civilibus opgemaakt, olte a% derfints geauthorifeert hadden behoeven te weiden, om tot maintem aüafi van het zelve  I3ö VERZAMELING van STUKKEN, Regt en Hoogheid zodanige Brieven van complamcte tehgten, dan of in tegendeel niet voor een exorbitante zake, en van grooten gevolge aangezien en opgenomen behoord te worden dat die van de voorfz. Hove , nu gefepareert zynde van de Zeeuwfche Raden , haar zelvcn meerder magten authoriteit tragten aan te matigen , dan haar by de voorfz. Inftruftie en aparte Refolutie van haar Ed. Groot Mog. is gedefereert, of hare Prcedecesfeurs ooit hebben gehad, te weeten, dat dezelve door mid,van ofte het zelve niet willende vallen, door middel van complaincle en haar zeiven Regter zouden maken in eigene zaken de cours van Ordinaris jurisdictie ftremmen, en onder een ongefundeert praetext van ediüale citatie, en daar op gepleegde prcetcnfe turbatie in de Hoogheid van het Land , alle zaken van purge aan haar zoude trekken, en den ordinaris Regter daar van fruftreeren, daar nogthans by het 220 Artikel van de Inftructie, duidelyk werdt gezegd , dat men een iegelyk behoort te houden by zyne Inftructie .en by het groot Privilegie van Vrouw MARIA, Hartoginne van Bourgondien als Gravinne van Holland , dat die van den Raad Provinciaal baar niet en zullen onderwinden kennisfe te neemen in de eerfte inftajitie van eenige zaken, die tot kennisfe der Steden en Dorpen behoren , maar dezelve terftond en zonder eenig Proces van Parthyen, renvoyeeren ter plekke daar dezelve van oude herkomen behoren. By welk voorfz. groot Privilegie verder is gezegt, dat als het gebeurd dat by ons ofte onze Nakomelingen , ofte by onzen Hoge of Particuliere Ra-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 137- Raden eenige Beveelen, Geboden of Verboden uitgezonden werden , gedragende met of zonder middelen, tegen Generaale of Particuliere Privilegiën van de voorfz. Landen , ofte Steden van dezelve , dat de Beveelen , Geboden of Verboden geen (tand en zullen grypen nog hebben, maar zullen van onwaarde zyn en niet adftrifigeeren of het bedwingen der geene, die daar in gequest zouden mogen wezen. By al het het welke de Heeren Burgemeesteren ende Regeerders der Stad Amfuldam nog komen te voegen, het Privilegie by Koning PUL. L1PS in den jare 1562. verleend, dat die van den Provincialen Rade in Holland, geen provifien van Mandamenten Poenaal ofte op poene Jïand houden, nogte andere Mandamenten met de claufule van Inhibitie en Verbod zoude mogen decerneren of verlenen, tegens eenige Privilegiën van Steden, ofte (luk van de Politie van de Lande van Holland, zonder eerst en alvooren de Requeste ten dien einde geprafenteert , ge communie eert te hebben den geene, die de zaake aangaan zal. Als mede liet contenu van de Refolutie van den jare 1591. dicteerende, dat by de Hoge of ProvincialenRaad,teegens de Steden geen provifie zal werden verleend , zonder alvorens de Requeste van de Parthye aan de Stêeden gezonden te hebben, teneinde zy binnen zekeren korten tyd den Raad mogen onderregten, wat van de gelegentheid van zaake is, om in het verkenen van de verzogte provifie daar op gekt en gedaan te mogen werden als na behoren, en dit alles op poene dat de provifien tegens de Ordonnantie verleend en geëxploiteert, gehouden zullen werden voor nul, en dat niemand gehouden zal wezen te obediëren, of daar op in Regten te compareren. En dat Haar Ed. Groot Achtbaarheden, daar I 5 °P  Ï38 VERZAMELING van STUKKEN op komen te recolligeeren en appliceerén het geene hier voren wydlopig is gezegt, zo ten reguarde van de ordinaire Jurisdictie in Civile en Criminele zaken , als van de particuliere Privilegiën, de Stad en Gemeene Poorters van Amfteldam competerende, en op wat gronden, en in wat voegen eerst het praetenfe Mandament Poenaal, en daar naar de voorfz. Brieven van complaincte zonder eenige praallable communicatie zyn verleend, zoo kunnen dezelve niet laten te vertrouwen, dat de Heeren van de Ridderfchap , Edelen en Steden yder voor zyn eigen interest, in alle gefamentlyk voor het gemeen, wel zullen kunnen zien en oordeelen, dat de voorfz. Proceduren niet excufabel zyn van exces en nulliteit, en dat de Heeren Burgermeesteren en Scheepenen van Amfteldam, niet alleen overvloedig regt en reden hebben gehad daar aan niet te defereren , maar ter contrarie om op de voet van het Privilegie van Hertog PHILIPS van den jare 1452. daar over te klagen en reparatie te verzoeken, het zy by middel van Juftitie door den Hogen Rade , als wetende, dat voor dezen by Refolutie van Haar Ed: Groot Mog. in dato den 29 October 1667. is verftaan, dat het Hof van Holland naar de ordre ende het Regt van het Land, geen Regter kan zyn over de difterenten tusfchen het zelve Hof in de Steden voorvallende, ofte anders door de Souveraine dispofitie van Haar Ed. Groot Mog. ende daarom haare Gedeputeerdens ernftig hebben gelast daar op tc lirgérén, ende voor eerst dat die van den Hogen Rade of anders de Heeren Commisfarisfen tot de exeutie van de bewuste complainïte ge. com-  TOT DE MILIT. JURISDICTIE. 139' committeert, gelast en aangefchreven zoude mogen werden , de Heeren Burgermeesteren en Regeerders der Stad Amfteldam te doen hebben complement ende expeditie van juftitie, zonder uitneeminge ofte verkiezinge van Perfone, gunste, ongunste, omzigtof disfimulatieen zonder dezelve te veragteren, om eenigen Beden, of Verzoeken, het zy van groote P erfonagien, of anderenvan wat ftaat of conditie dezelve zouden mogen zyn, naar luid van het zevende en negende Articul van de Inftructie ol by aldien buiten alle verwagten zoude .mogen werden verftaan, dat de Hogen Raad deezen aangaande niet competent zoude zyn , en dat by gevolde van het voorfz. Mandament van complainie qualyk verleend , en alle moeite en kosten vergeefs gedaan zoude wezen, in zodanigen geval te verzoeken, en aan te houden, dat de voorfz. en andere zaken van gelyke natuur andere neutrale en onpartydige Regters zouden mogen werden gecommitteert, zynde in effeftte het zelve, dat alvoren de ieperatic van de Hove , ingevolge van de voorfz. Kelolutie van den jare 1591- verklaart mag worden informeel, nul en van geender waarde, en dat de Heeren Burgermeesteren en Scheepenen van Amfteldam ongehouden zyn dezelve te obedieren , ofte daar op in Regten te compareren , ende die van den voorfz. Hove voorts gelast haar in het toekomende praecife te reguleeren naar derzelver lnftruftie , en toegezondene Refolutien vmHaar Ed. Groot Mog. vindende de voorfz. Heeren Gedeputeerdens hun gelast met klare en duidelyke woorden te denunciëren , dat de Heeren Burgemeesteren en Regeerders der Stad Amfteldam bevindende , dat  140 VERZAMELING van STUKKEN, die van de voorfz. Hove voortgaan , haar alle zoorten van kleinigheid aan te doen, en ftaande ter Vergaderinge van Haar Ed. Groot Mog. wederom een Mandament van Attenta*£" fthebben verleend , met de claufule van Editie va deze Provincie, ten reguarde van de Steeden ongehoord, en daar door het refpeft van de Regtbank van Amfteldam , by openbare k okkenflag en Affixie van Biljetten veragtelyk voor een ieder te proftituceren , middelervvylen ook niet zullen laten hare Regten en l rivilegien, haar by de Graven van Holland m der tydpropterbene merita gegeven, by derzelver Succesfeurs bezworen, by de Satispatlie bedongen, en met goed en bloed bewaard , naar haar uitcrfte vermogen te maintineeren en defenderen, en niet zullen kunnen gedogen , dat haar dezelve by het Hof van Holland, ofte eenige Procureur Generaal, het zy in Crinimlibus of Civilibus, onder pretext van edictale citatie ofte fchyn van infraüie, van het regt van Hoogheid van de Heeren Staten van Holland en West vries! and of diergelyké feitelykheid afhandig werden gemaakt, otte dat die van de voorfz. Hove in dat cas zelve Regters in eigen zaken zoude wezen, vertrouwende dat zy daar in door de mede Leden van de Vergadering zullen werden geadfiftcert; zonder hun egter eenigfints te willen onttrekken de Ordinaris Juftitie ofte het geene by baar Ed. Groot Mog. volgens de ordre van de Kegeennge zal worden goedgevonden ende ge refolveert. 5 Accordeert met de voorfz. Refolutien LXUI.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 141 LX III. Advis over Publiek Geweld. 6 Maart 1672. Gezien by ons ondergefchreven Regtsgepromoveerden het Criraineele Proces tegens Hermen Planten en johan Rochling, voor den Wel Ed. Krygsraad tot Grol geintenteert ende geexamineert die klagte wegens de Heere Drost der Hoogheid Wisch Andries Seis, Capitein , ende deszelfs daar by genofnene conclufie, tenderende tot ftraffe ter dood. Item die RemonRrantie van Qjiiryn Wolters, concluderende mede tot gelyke ftraffe, neffens daar by geannecteerde Kontfchappen fub A 1. A. 2. A 3. A 4. B 1. B. 2. C. D. E. F. G. als mede die interrogatoria, ende daar op gedaanc dispofitien der voornoemde Incarcereerde, mitsgaders het Request van Wilhelmus Rochlingius P radkant tot Ligtenvoorde, ende het Request van Johan Plante, Voogt tot Ligtenvoorde en die fupplicatie van den geaccufeerden Herman Plante met daer bygevoegde Producten vani^erentjen Bomers, diedefenfif pancten voor johan Rochling., met bygevoegde Documenten,het|kort berigt wegens de HcerDrost en Capitein Sets en deHeer Amptman en Rigter Wolters, cum annexis, die nadere Af bede voorPlerman Plante met atteftatie , eindelyk het kortdebath voor johan Rochling, voorts op alles in 't generaal en fpeciaal gelettet ende overwogen, 't geene eenigfints te overwegen ende waarop te letten ftaat,advifeeren ende oordeelen, dat die Incarcereerde wegens hare refpective geperpetreerde ende opgeleide delicten, na regten metter dood niet kunnen ge-' Rraft worden, alzoo verklarende , dat die re- fpec-  J42 VERZAMELING van STUKKEN, fpefnve Heeren Befchuldigers ten opzigte van dien in haren genomen eisch en conclufie niet ontfankelyk ofte zodanig te ageren bevoegd zyn, maar gereguardeert, dat den Wel Ed: Krygsraad zig over deze Actie die Judicature is aannemende, „ zoo verftaan wy, dat die „ eerstgenoemde geinhaftierden Herman Plan* „ ten met zyn blote Lichaam van boven, „ door de fpitsroede van vierentwintig tegens „ malkanderen gefteldePerfoonen, naar Krygs„ gebruik zal hebben te lopen , en 't zelve „ tot tweemaal toe, voorts den zeiven voor altoos uit de Lande bannende, om nimmer. „ meer daar weder daar in te mogen koman, „ by poene van aan den Lyvegeftraft te worden. Condcmneerende vorders den tweeden geinhaftierden Johan Rochling , dat hy zig voor den Wel Edelen Krygsraad publycquelyk met gebogene knien zal hebben te verdemoedigen biddende Godt, haar Wel Ed. Geftr. en de Ju- * ftitie om vergiffenisfe , den zeiven opleggende die betalinge van een amende van 100 Daalders, tot dispofitie van den Wel Ed. Krygsraad , ende die kosten dezer Procedure. Aldus geadvifeert binnen Doesburg den 6 Martii 1672. Joan Sclrimmelpennink Dr. L. Elgershuyfen. Die redenen van dit ons Vonnis en Advys zyn deze navolgende, Eerftelyk hebben wy niet kunnen oordeelendat die refpe&ive Heeren aanleggers in zulker voegen, als van haar in deezen is gedaan , gecompeteert heeft tegens die geinliaftierde cri , imnelyk te concludeeren tot de ftraffe des dood. Want  tot de MILIT. JURISDICTIE. 143 Want alhoewel de aanklagte ende het vervolgen van de misdaden voor dezen vol gens befchreven regten wierd gedaan by de particuliere luiden, en zulks een iegelyk wierde toegelaten , die het op zyn pcrykel uitvoeren wilde en zig zelve poznce talionis iubmitteeren, indien niet en bewysde, gelyk te zien tot. tit. cod. q. accufar. pojf. Zoo is het zelve nogthans naderhand om alle onzekerheid , haat, perykel en verwerringeu, dewelke daar uit tusfchen het volk ende in goede regeeringe ontftaat, te ontgaan, van tyd tot tyd gelaten aan des Lands Overheden , dewelke niet gedreven door een privaten haat, maar volgens voorfehrift van de Wetten, van den Misdadigers zyn verdiende ftraffen zoude hebben te eisfehen. Zulks, dat het regt tot ftraffen ende mulctcren der misdaden als nu den opperften Regent van een iegelyk Land toekomen, die zulks laat uitvoeren ende vervolgen by zynen Fiscaal, Procureur Generaal, of hoedanig dergelyken Officieren elders genoemt mogen worden. Blyvende alleen, dat die belchadigde, gelardeerde ofte geinjurieerde vergoedinge van overlast, geledenongelyk ofte aangedane'fchade, mogen eisfehen ende wettelyk vervolgen, als te vernemen by Grotius in zyn inleidinge tot de Hollandfche" Regtsgeleerdheid lib. 3. cap. 22. nuni. 12. en cap. 33. num. 7. Gudelin de Jur. novisfim. lib. 5. cap. 14. vs. quod diti Anth. Matth. de crimin. lib. 48. tit. 2. cap. 2. num. 1. 1. en meer anderen. Weshalven wy ook wel redenen gehad zouden hebben die gevangene Perfonen, van wegen zo-  144 VERZAMELING van STUKKEN, zodanige gemcntioneerde conclufien ten reguarde van de particuliere Interesfenten gehelyken te abfolveren , ten ware een Wel Ed. Krygsraad ons verzogt hadde, over diebegangene exccsfhn en feitelykheden te advifeeren, als zynde deze zake zoo ten opzigte van de Heeren Interesfenten , als ten reguarde der plaatzen van de gecommitteerde deliéten, meerder Politycq als Militair. Ten opzigte van de Heeren Interesfenten , om dat die delinquanten tot Ligtenvoorde in geene Militaire functie tegens hare Overigheid excediert hebben. Ten reguarde der Plaatfen, dat eene aanklagte tegens den Delinquant regterlyk uitgevoerd en vervolgt moet worden by den Officier, in wiens gebied hy werd gevonden volgens de gemeene regel ubi te invenero , ibi te judicabo ende conform de conftitutie van Keyzcrs Severus Antoninus in Lib. ï. cod. ubi de Criminib. agi oporteat. Dit alzoo zynde, kunnen die van den Wel Ed. Krygsraad in qnaliteit als Rigteren, nog uit kragte van den Articul-brief veel minder naar die befchreeven Regten die Delinquanten ter dood verwyzen. Niet uit kragten van den Articul-brief, want, gelyk den ze]ven met de glosfen geailegeert word, alhier niet te pasfe komt, tc weeten, dat een Soldaat zyn lyf verbeurt, die zyn geweer uittrekt zonder verlof van zynOverheid om zyn mede Soldaat, of een anderen, die geen Vyand is, daar meede te offendeeren, gemerkt niet een van alle getuigen, die dogom redenen als hier na gczeid zal worden, allerdings niet aan-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 145 aannemelyk zyn, deponeert, dat eene der Delinquanten zyn geweer uitgetrokken hebbende , om daar mede zyrt mede Soldaat ofte zyn Officier te offendeeren, ofte te quetfen, is alzoo den'zei ven Artycul-Brief in dezen te vergeefs geallcgeert. . En genomen zulks Ware bewezen, als niet $ ' zoo word op gcm: Articul-Brief, als vele te rigoreus, mecrendeels zoo zeer geen agt genomen, gelyk den Wel Ed: Krygsraad meer als te wel bewust is, zynde dergelyken eas in 't voorledene jaar voorgevallen van een particulier Soldaat tegens eenRitmeester de Heer Graaf van Stirum. Welken Soldaat zyn Hooggemel. Graafh Gen. met zyn rappier verwondet hebbende* zoo hier niet en is gefchied, evenwel niet metter dood heeft gefiraft kunnen worden. 't Is wel zoo , dat Plante zynen blote Degen heeft uitgetrokken gehad b dog daar word niet gezeid, dat hy in fpecie het zelve tegen zynen Officier ge'daan hebbe, maar in genere, afs de Heere Amptman de Hr. Drost en Capitein Seist met andere gefelfehapsluyden uitgekomen waren , om haar geinhastieerden weg te dryven. Want , indien dé méeninge ende intentie haarder eene geweest ware, gemelde fleer Officier met het geweer te offendeeren ofte te quetfen, zoude 't zelve op beter tyd ende gelegentheid waargenomen kunnen hebben* Derhalve ook waarfchynelyk is j dat zy inet deze hare moetwillige dertelheid uit een pure brooddronkenfehap om wat rodemontades té II Deeh & tóf  i46 VERZAMELING van STUKKEN, tonen dusdanige Spiegelvegterien aangeregt hebben. Uit kragt van de befchreevene Regten, gelyk te voren gezeid, zyn zy minder met de dood ftraf baar, om dat na Regten dié requifiten, zoo iemand ter oorzaake van dusdanigen begaane delict ter dood verwyzen , t'eenemaal deficieren. Als kunnende niemand van bedreven publycq gewelt ter dood verweezen worden , ten ware door zodanigen gewelt iemand anders verwondet ofte om 't leven gebragt ware geworden. Damhoud. in fua praEt. crim. Cap. 97. iVz/772. B. Te minder ook, om dat die getuigen alhier tot verificatie des bedreven publyken gewelds bygebragt, zyn domeftyeq fingulier, ook ten deele zelfs by dezen geinterresfeert, overzulks al mede na Regten in Civile zaken niet aannemelyk , gelyk te zien by Paris Conf. 104. num. 159. Vol. I. Mascard. de prob. Vol. 1. Concl. 533. Num. i. Jfflitt. Dec.' 72. Num. Grammat. Dec. 2. Num. 2. gezwyge in criminele, als alhier geageert word. Zynde in Regten onwederfprekelyk, dat in criminele zaken alwaar over des Mcnfchen leven gecontroverteert word, die bewysdommen en getuigenisfen zodanig moeten zyn datter ganfchelyk geene exceptien kunnen tegen vallen, volgens de Conftitutie van Keizer Gratianus in L. Sciant cunEti Cod. de probat. 't welk de Rigteren altoos moeten voor oogen Rellen, eer en bevoorens zy tot Sententie komen te procedeeren Damhoud.pract. crimin. Cap. 40. Num. 8. ^ Dat  tot de MILIT. JURISDICTIE. 147 Dat evenwel den eerften gcinhafticrden Herman Plante in manieren, als de Sententic ver* melt, die ftraffe opgeleid Word , is niet allenclyk, om dat hy op den Ampthurzc tot Ligtenvoorde 'publycq geweld hebbe bcdreevcn, maar ook, dat ons is geblecken j dat by de "principalen Aucteur van her. bedrevcne fait geweest is, ende mede veel andere vilaine ftuk*' ken te voren begaan beeft, die indusdane cas het gevolgde dies te fwaarder jnaken, Damhoud. pract. Crim. Cap. 77. Num) 35. alzoo waar de fchuld greoter is, ook de ftraffe dies te harder vallen moet Cap. excommunicatus 1 §* credentes veijïc. fane extr. de llceret. 't Is wel zoo. dat hy volgens de hoogfte rigeur van regten om 't bedrevcne publycq geweld hadde gccondcmncert kunnen worden, om van den Scherpregter opcntlyk met Roeden gcflagen te zyn, als te vernemen by Wefenb. in Comment. ff. ad L. jul. de vi Public. Num. 4. Schneidew. ad -Libr. 4. Paft. tit. 18 §. item Julia Num. 3. ffin. Maar ten reguarde van zyn dronkenfehap, die hem in dezen voor een gedeelte kan excufeeren, als te zien in L. delicium omne 6 §. qui fe vulneravit 7 vers. per vinumff. de re Militar. en ten opzigte van zyn jonkheid heeft die'ordinaire rigoureuze ftraffe voor zoo veele vermindert en mitigeert mogen worden Ant. Matth. de Criminib. lib. 48. tit. 16. Cap. 2. Num. 7. Dat nu den tweeden incarcereerden een mindrc ftraffe ofte geldboete opgeleid geworden is, is daarom,1 dat ons uit die Acten ende Kondfchappen gebleken is, dat hy tot het bedryven van zodanigen delict ook 't Ampthuis tot K 2 Lig-  148 VERZAMELING van STUKKEN, Ligtenvoorde , niet zoo zeer van hem felven, dan door dcsfein ofte veel liever 't gezelfchap Van Herman Plante gemoveert is geworden. Ten tweeden dat hy ook van zodane voorgaande vilaine Rukken en bcdreevene Vagebonderyen als den eerften niet befchuldigt ofte overtuigt is, ende zouden hem feenemaa? geabfolveert hebben gehad , indien hy zelfs tot tweemaal toe in zyn overgegevene fchriftelyke materiën niet bekent hadde , gefchoten te hebben ende daar van deprecatie ofte vergiffenisfe gebeeden. Ten derden is by ons zyn jonkheid niet minder, als des voorigen in conlideratiegenomen, dewelke ook in grotere ende fwaarder delicten als dit, ten dele excufeert. In *i Generaal is de ordinaire ftraffe, ten opzigte van befden om te confervecren den goede naam ende eerlykheid der Ouderen ende Verwanten , voor zoo veel.gemodereert ende verligtet geworden, 'twelk denRegteren in voorn.1, cas te mogen doen geoorloft is. Damhoud. pract. Crimin. Cap. i. Num. 6. êr" Cap' 10. Num'. 7. Daar beneffens ook de Regten doorgaans aan den Regteren altoos die Barmhartigheid zyn recommandeerende ende dat zy moderaat en aliëen van alle wreedheid genegener behoren te zyn tot abfolutieals tot condemnatie L. Arianus 47 ff. de obligat. & action. Cap. venia nunc juncta ibidem fingulari gloffa in verb. Ji faciendum 35. Pro Copia concordante. T. Schoenaker Audit. Grol 1681. LXV.  tot de MI LIT. JURISDICTIE. H9 L X V. («) EXTRACT uit de Refolutie der Heeren Staten van Zeeland. Den ir. Maart 1672. De Raadpenfionaris heeft in naam van de Heeren van den 'Rade de Vergaderinge bekend gemaakt, hoe dat over eenigen tyd geleden een rencontre is voorgevallen,tusfchen Willem de Haeze Capitein te Lande, en Simon Loncke Capitein te Watere, daar over zy rcfpcótiuelyk niétalleen zyn gecaufeert, den cenenvoor den Krygsraad te Lande en den anderen voor den Krygsraad te Watere ook door dezelve gefententicerd, maar dat zy ook daar ouer zyn gccalangeert. door den Bailliu van Vlisfingen voor Burgermeesters en Schepenen aldaar, en door dezelve mede in zekere geldboete^ gecoi> demncert, invoegen dat zy door beide met executie der refpeétive Sententiën werden gedreygd,verzoekcnde de Sententien van deKrygsraden voldoende ten refpecle van de calange van den Bailliu van Vlisfingen en Sententie aldaar tot hare laste gewezen te mogen blyven bcvryd, ook de voornoemde twee Krygsraden by haar regt van Judicature ouer Militaire Per^ fonen, zoo als de voorn. Capiteinen beide zyn te mogen worden gemainétineerd. Waar (r/~) Hier zoude hebben kunnen volgen een advis van Rechtsgeleerden — op eene Refolutie van de Raad van Staten 't is te vii■.'en by P. BOUT Traclaat «an Crimin*. h Saeken BI. 420-426. en j. j. VAN HASSELT Ver* handeling over tfe Jurisdilïie 'der Militairen, p 497, K3  ï5o verzameling van stukken < Waar op. wezende gedelibereerd, is goedgevonden en verftaan , dat Bailliu, Burgermeesters ende Schepenen van Vlisfingen daar op gullen zeggen haar belang, om het zelue gehoord , op dit uertoog en uerzoek nader te disponeeren, werdende inmiddels de executie van d'een en d'andere Sententie gefurcheert tot nadere ordre. LX VI. EXTRACT uit de Refolutie der Heeren Staten van Zeeland. Den 12 Maart 1672, Naar het gedaan Gebed, hebben de Heeren Van Vlisfingen op de refumtie gezegd op het gefustineerde van de twee Krygsraden en de furcheance van executie in de Notulen van gisteren uermeld'niet te hebben geadvifeert en dien volgende"daar op geen conclufie heeft konnen werden genomen: En zyn derhalven yjrzogt haar in de volgende Sesfic daar op te willen verklaren, (a) (a~) Uit de Vlisfingfche Registers 20 verre my deze zyn faekend geworden, is geen ligt te halen omtrent! dit geval, ' Nog ook blykt daar omtrent verder iets uit de Staten Notulen. Vennoedelyk zal de Bailliu getriumfeen hebben, LXVI,  tot de MILIT. JURISDICTIE. 151 LXVII. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, in Haar Edele Groot Mog. Vergaderinge genomen op Maandag den 27 Juny 1672. De Heeren Gedeputeerdens der Stad Leyden errinneren haar met de uiterfte bedroeft, heid, dat de maximen die het zeedert eenige iaaren herwaards in fwang hebben gegaan, niet alleen haar ten hoogften hebben mishaagt, nemaar dat fy daar omtrend van tyd tot tyd in deefe Vergaderinge hebben gedaan dcduceeren dat decfen Staat haar behoort hadde te onthouden van veele faaken, dpor dewelke haar hoogc Geallieerdens en Nabuuren haar gechocqueert en gebelgt vonden, en daar over derfelver refentimenten niet duistcrlyk konde werde te gemoct geficn, en ter contrarie dat men behoort hadde te ampleóteercn foodanige aanbiedinge van nieuwe alliancien , als byver. fcheide occafien aan de hand waaren gekoomen , insgelyks dat van weegens de voorf. Stad meenigmalen was geurgeert, dat de Publicque deliberaticn foo veel doenlyk met het intrest van foodanige Ingefeetenen deefer Landen , op dewelken men in tyd van nood fyn meeste vertrouwen konde Rellen, en mét de inclinatie van de gemeene Bondgenooten mogte werden gecompasfeert, en booven al dat de faaken tot de Militaire functie fpefteerende, op K 4 fo°"  ?52 VERZAMELING van STUKKEN, foodanig ccn voet als gefchiedc, niet behoorde te werden gemanieert, waar uit, in tyda van Oorlog niet als de uyterfte confufie gefchapen was te refultecren: Edog dat fy het ongeluk hadden gehad dat men de . voorf. falutaire propoiitien en advifen van de voorf. Stad teb kens oif meteenftillwygen eenegligeert off met een contradictie buyten llncluüe gehouden hadden , dat haares oordeels den ftaat van het Lieve Vaderland daar door in de teegenswoordige calamiteytcn cn desordres, mitsgaders de Religie en Vryheyd (die derfelver Loffelyke Voorvaderen ten kosten van haar goed en bloed foo ftandvastig hadde hclpe verkrygen cn befchermen) byna tot de laatftc periode van haar fubfiftentie gebragt was. Dat de voorf. Gealiieerdens en Nabuuren in openbaaren Oorlog uytgeborften zynde; als nu by' klaare experientie wierd ondervonden het geen van weegens de voorf. Stad foo menigmaal was geallegueert, namentlyk, dat de wapenen van deefen Staat by manquement van goede ordre niet befrand waaren pm het geweld van de Vyanden te konnen repousfeeren, in teegendeel, dat dm Capitein Generaalïig genoegfaam in alle faaken tot fyne funtlie fpetieerende 'moetende reguleren na de'Ordres, en het goedvinden van de Politicque Regeeringe noodlakelyk alles moeste vervallen tót de allertiyterfte qonfufie, en dat daar van de teegenwoordige toeftand van's Lands Militie, en de ongelukkige mouvementen van dien konden dienen • tot een overtuygend exempel. En alfoo by voortgang van defelve desordreden Vyand onmogclyk gerefifteerd, nogte de Steeden cn In-  TOT DE MILIT. JURISDICTIE. 153 gefectenen van deefe Provinticbefchermt konde werden, dat overfulxs de voorf. Gedeputeerde baai- by fpeciale Refolutie van de Heeren haare Principaalen gelast vonden alhier ter Vergaderinge te urgeeren, dat de faaken ter Generalitcyt daar heencn behoorden te werden gedirigeert, dat als nog op den Capitein Generaal by Amplialie van desfelfs Inftruclte behoorde te werden geconfereert TOT KENNEL 1K WEEDERZEGGEN TOE, een vrye en ongedetermineerde magt en authoriteyt, om over de Patenten foo van Soldaten, als Burgers cn Huysluyden , mitsgaders over Guarnifoenen , BefeU tingen , Fortificatiën, Magazynen , Ammunitie van Oorlog , evacuatie van de Steeden en Plaatfen in cas van nood, EN AL HET GEEN DE MILITIE FAN DEESEN STAAT DIRECTELTK OF INDIRECTELTK SOUDE MOGEN RAKEN, abfolutelyk en fonder iemands'bekroon te moogen disponeer en , en alles doen en verrigten , het geene defelve tot defenfie en fecuriteyt van de gemeene Unie fal oordeelen te behooren. En dat inmiddels , en af. wagtende daar op de conclufie by de gcfamentlykc Bondgenooten te neemen fonder tydverlies by Haar Ed. Groot Mog. op den Capitein Gcnerael aanftonds foodanige magt en authoriteyt in het Territoir van deefe Provintic cn over de Militie tot derfelver Befolding ftaande, geconfereert behoorde te werden. Van welk voorf. geproponeerde by eenige Leeclcn Copien verfogt fynde omme de intentie van de Heeren haar Principalen dienthalven te moogen verftaan is. de finale Refolutie daar op te neemen uytgefteld tot nader deliberatie. ' K 5 LXVIII.  154 VERZAMELING van STUKKEN, LXVIII. EXTRACT uit de Refolutie van de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland genomen in Haer Ed. Gr. Mug. Vergadering op Vrydag den i July 1672. By Refumtie gedclibereert zynde op depropofitie, by de Heeren Gedeputeerden der Stad Lcyden, uyt den naam ende van weegen de Heeren haare Principalen alhier ter Vergaderinge gedaan, en in voorgaande Notulen onder dato den 27. der voorlecde maand fcbriftelyk geinfereert, is goedgevonden en verftaan, dat van wecgen H. E{ Gr. Mog. ter Generaliteyt de faaken daar heenen fal werden gederigeert, ten eynde als nog den Heere Prince van Orange Capiteyn Generaal over de Militie van de Vereenigde Neederlanden , by Ampliatie van desfelfs Inftructie mooge werden geconfereert, TOT KENNELYKFN WEDERSEGGEN TOE, foodanigen vryen magt en authoriteyt over' de Patenten, en andere faaken tot de voorf. Militie fpecteerende als de voorgaande Heeren Prince van Orange fyne Loffelyke Voorouders als Stadhouders en Capiteynen Generaal ten refpecte van de voorf. Militie hebben geëxerceert. LXVIII.  TOT DE MILIT. JURISDICTIE.. 155 LXIX. EXTRACT uit de Notulen der Gecommitteerde Raeden in Zeeland. 23 Augustus 1662. Saeke Crimineel over een Ruiter van de Baron de Qtjaet, LXX. EXTRACT uit het Hiflorisch Verhacl van den jaere 1672. en 1673. 2 d. dr. B. 351. (V) Alzoo Albertus Costerus, oudtBurgemeester, mitsgaders Praildent Scheepen der Stad Wourden , bekent den '17. dezer maantFebruary uyt Wourden voorfz. 'te zyn gegaan, omme zyn Broeder den Predicant van Sluypwyk te bezoeken, alzoo zyn Moeder eenige daa'gen geleeden [alhier gevlugt zynde] is overleden; dat hy ook zeyt met geen andere meininge en intentie te zyn vertrokken als om tot Leyden by zyne Kinderen te gaan huyshouden , en niet weder tot Wourden te keeren, voor ende aleer de Franfche zullen zyn vertrokken ; ook dat hy is ver? trokken zonder Paspoort te hebben, ende in het Paspoort nevens zyn mede reysbroeders riet heeft («). Zie de oordeelkundige Aenmerkingen over deze Sententieib. B. 352- an volS-  156 VERZAMELING van STUKKEN, heeft willen bekent zyn; oock alzoo hy tegens eenen Cornelis Lomberfon onderwegen gezegt cn bekent heeft, niet gezint te zyn weder naar Wourden te keeren. Den geftrengen Krygsraat der Stadt Goude op alles gelet, daar in dezen eenigzints op te letten ftont, mits den ■voorn. Albertus Costerus met Eeden verklarende , dat hy uyt Wourden is gegaan met meyningc om aldaar niet weder in te komen, zoo lange de Franfchen haar daar zyn onthoudende, ten waare met fpeciaal believen van zyn Hoogheid, ontdaan hem uyt de detentie daar hy nu is. Edogbyaldien hy zonder fpeciaal confent van zyn Hoogheyt weder naar Wourden vertreckt ende naderhandt werdt gekregen, in zulken gevallen condemneren den zeiven ter doodt geftraft te worden , met confiscatie Van alle zyne goederen, condemneren hem ook tot verzeekerfheyt van zyn Perfoon, dat hy niet weder naar Vyandts Landen zal vertrecken , te doen cautie Juratoir, en condemneren hem mede in de kosten ter zaake dezer gevallen. Aftum in de Krygsraat den 25. February Anno 1673. Prefent de Heeren Capitein Busfonnet, Capitein Blanckvoort, Capitein de Gier* ges', Capitein de Carbon, Capitein Kerkhoven, Capitein Brouwer, Capitein Lieutenant Hen■drick van Esfen, en de Lieutenant Jacob van Eep. Onderftond Albertus Costerus heeft den Eedt in het eer-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 15? eerfte lidt ende cautie Juratoir in het tweede Hdt gedaan ; Lagerftond • Uytgegeven voor Copie, by my als Auditeur A. v. Meeuwen. LX XI. ÉXTRACT uit de Refolutienvan de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland. Vryiag den 22. December 1673. Ontfangen een Misfive van den Heere Prin-sententie ce van Orarige, gefchreeven alhier in den Ha-hy den ge den ij», dee-fer lopende maand December, £3$™ houdende dat fyn Hoogheid tot deszelfs övef-^eefen groote verwondering hadde verftaan , dat HaartuegeKS Gr Mog by appoinclement van den 22. van Karei la den maand November des jaars 1673- op de Lande, jyn Requeste van Carel la Lande by Sententie van^cunew den Krygsraad tot Naarden gecondemneert hadden believen te ordonneeren, dat den zeiven Krygsraedt Hooggemelde Haar Ed. Gr. Mo. fouden dienen van bericht, en dat middelerwylen defelve Sententie zoude blyven in furcheance, en dat men alfo buiten alle forme van Proceduyren door authoriteit van Haar Haar Ed. Gr. Mog. trachte te niete te doen een Sententie by den voorf. Krygs-raad wettelyk , parthyen gehoort, geweefen , een Saec-  i58 VERZAMELING van STUKKEN, ke die Hooggemelde Haer Ed. Gr. Mo. in het reguarde van de minftcPlaeti'e ofte Dorp , niet en fouden willen tolereren , ende die voor deefen fonder eenige contradictie afgefiagen was , dat fyn Hoogheydt feyde. dat de voorf. Sententie by den voorf. Kryghs-raed was gewefen p'arthyen gehoord, zoo als men hier" te Lande zelfs, voor de allerminfte foortc van Rechters , die geene die crimineelyk aangeklaagt werden , gewoon was te hooren , dat fyn Hoogheid oock feyde wettelyk, devvyle de voorf. la Lande voor den voorf. Krygs-raed aengeklaagt fynde geene de minfte. exceptie geproponeerd , geen anderen Rechter gereclamcert, ende dat ook niemand van fynentweegen fich op eenige anderen Rechter beroepen , ofte aan iemand geaddresfeerd hadde, maar dat den voornoemde la Lande voor den voorf. Krygs-raed hadde geantwoord, ende fyne defenfie ten principalen, gedaan , ende dat daar door die geene die anderiints notoirlyk incompetent waren, competente Rechters wierden , dat fyn Hoogheydt Haar Ed. Gr. Mo. wel konde verfeekeren, dat defelve alfoo geneegen was,, de Voorrechten en Privilegiën van den Lande te befchermen, als — yemandt, ende in allerfwaarfte ende calamiteufte tyden van de Republicq daar van geen klyne preuven cn hadde gegeeven, maar dat hy EEDT EN PLIGTSHALVEN, als by HaarEd. Gr. Mog. tot Capitain Generaal van de Militie aangeReld, gehouden was dezcfelve Militie oock te mainteneren in die faecken daer inne dezelve, conform de dispofiticvan Rechten was gefondeert; ende dat fyn Hoogheydt meynde nooyt beter Pro-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 150 Proceduyren te konnen by der hand neemen, als wanneer zoo wel de Ingezetenen van den Lande, als de voorfz.Müitie yeder wierde geprotegeert, in die zaeken, die haar vo gens de witten notoirlyck competeerden , ende dat fyn Hoogheyt de voorf. Krygs-raedt eene tastelvke injuftitie foude doen, indjpn defelve verwcygerdc haar. behulpfaem tc fyn meen. faecke, die geen van de Lecden van Haer Gr. Mo*. Vergaderinge, haar foude laten overd ingen, dat fyn Hoogheydt Haer Ed. Gr. Mogende niet konde verbergen dat hy met groote on^cnocghte hoorde dat men de faecke daal mede wilde palleren, dat de Burgeren van de Steden , voor den Crygs-raedt niette regt konden ftaen , en dat men dien Krygs-raad dat oneelvck aandeede dat men die impresfie trachte te geeven , dat defelve onwettelyker wyfe den Burger voor den Krygs-raed, te rechte foude willen gefteld hebben dat in deefe faecke geene andere qudtie was, als oir ymand die felts een Rechter, door fyn antwoorden, ende niet excipieeren in fyn reguard competent gemaekt, ende verklaerd 'hadde , deszelfs Sententie onder pratext van incompetentie door authontcit van den Souverain konde renverfeeren , maar dat hy te vergeefsch getracht hadde ; fulx door de Juftitie te doen, ende dat zyn Hoogheydt derhalven hoopte ende vertrouwde, dat Haar Ed. Gr. Mogende voor goed zoude aanfien, dat hy de voorn. Krygsraadt in haar onwcederfpreekelyk regt maintmeerde , ende de Sententic Haar gewefen, ter executie deeden ftellen, ende is by die occafie daer neeyens geleefen de Requeste van den voorn.  ióo VERZAMELING van STUKKEN, Lande, klagende dat den voorz: Krygs-raad de voorfz. Sententie ter executie Relde, ende verfoekende , dat Haar Ed. Gr. Mogende daarteegen foudett willen voorfien , waar op gedelibereerd fyn de is goed gevonden ende verftaan dat de voorf. zaeke fal werden gelaaten by de dispofitie , die Hooggemelde lyn Hoogheid daer omtrend heeft gedaen. LXXIL * Copie van een Brief van zyn Hoogheit naderhand Koning van Groot-Brittanien Glorieufer Ge-" dachtenis, van de 19 Mey 1675: aan het Hoff van Holland. Edele , Erentfeste , Wyse , Hooggeleerde, zeer Discrete Heeren, besondere goede Vrienden, De tyd ons voor het jegenwoordige niet toelatende met UEd. in het lange en breede te confereren over het different dat' althans menigmaal voorvald over de Jurisdictie van de Ordinaris Rechter in Burgelyke en Militaire Sa* ken , foo wel ten aanfien van het Civil als Crimineel, foo hebben wy geoordeelt dat by provifie, en tot dat wy met UEd; dies aangaande nader zouden hebben gedelibereert, foude kunnen worden vastgefteld dat geen Politique of Burgerlyke Perfonen noch in Civile of Criminele Sa-kén fouden kunnen werden geconvenieert of aangefproken voor den Krygraad , ten ware de voornoemde Crimineele Saken foo. da*  tot de MILIT. JURISDICTIE; ï De Heer Eisfr. posfeert en is waaragtig, dat den gedaagden geaccompagneert met Saihuel Craenhals, Luitenant van Capitein Herry Craenbals, ende Willem Filhery Vendngh , beulen onder 't Regiment van Luitenant Collonel l horna' Salsbury , op de repartitie van Zeeland, alle geapprehendeerdc en gedaagdens, zig heelt vervordert op den 14 January 1676. des nagts naar het fluyten van de Poorte omtrent de Stads Boom te klimmen, en alzoo heymelyk binnen deeze Stad te koomen, alle welke is een zaak van groot gevolgh en quade contequentie, zoo concludeert den Heer Eisfcher Nomine Officii, dat de geapprehendeerdens arbitralyk zal werden gecorrigecrt, zoo en gelyk U Ed. Achtbare uit de gelegentheid van de zaak zullen bevinden te behoren, en dat de apprehenfie daar voren als wel en ten regte gedaan zal worden verklaart van waarde, emexpenp, ofte tot alfulke andere fynen en de conclufie als U Ed. Achtb. uit de gelegentheid van zake zullen bevinden te behooren. Burgermeesteren en Scheepenen verklaren het arrest en apprehenfie, jeegens den gedaagden gedaan, van waarden en condemneeren denzelven, in eene boete van hondert zilvere Zeeuwfche ducatons , en voorts in de Miien en Kosten van de Juftitie. Ontzeggen den Heer Eisfcher zynen verderen eisch en conclufie ten lasten van den Gedaagden genomen. L 4 Lxxvm.  ï68 VERZAMELING van STUKKEN, LXXVIIL EXTRACT uyt de Refolutien van de Ed. Agtb. Heeren Burl germ esteren ende Vroedfchap de% Stad Utrecht, ^ Whensdaghs den 17 Marty 168,0. De Vrpecjfchap daar toe op den Eed vergadertfynde, rapporteerden de Heeren Burger{neesteren ornftandeJyck dat heden ten elff üyren den Geregte was voorgekomen dat deq geweldigen Schipbergen met 8 a 10 Soldaten Violentelyck oock fonder asfiïtentie van den Pfficier uyt fvnen hqyfe hadde gehaclt Henrick van Rhopn, Mr. Mesièmakcr ende Borger defer Stad ten fake van fekere frivole' pretenfiq van vier dupatons, resterende aen de beloof, de penningen voor fyne ontflaginge uyt den Militairen dienst volgens conventie van den 28,' May 1677. exhiberendede Infinuatien van den gemelten Gcrcgnte met derejatien gedaen eerst gen den voorn. Schipbergen, ende daer nae aen aen Capitein Cioos, commanderende 't'Guarniiocn alhier, weJcke fake in ferieufe deliberatie geleyt fyncle is genomen de nabef. Refolutie dewelke aenftonds is geinfmueert aen den gemelten Capitein. _ Ijurgermeesteren ende Vroedfchan lasten mits delen den Deurwaarder johan Witftns den Capitein Cloos als commanderende^ Guarnifoen alhier aen te feggen dat fyn E. aenftonds kost ende fchadeloos fal hebben te öntflaen Hendrick van Roon deler Stads Borger ende Inwoonder,' ge-'  tot de milit. jurisdictie. ï69 eeweldigerhand door de Militie , ook fonder asfiftentie van den Officier defer Stad op huyden uyt fvn huys gebaelt,ofte datby ontkentenjs van dien dl Vioeclfchap genootfaekt fal fyn foodanige ordre te ftellen tot maintien van het recht deT fer Snd ende Borgeren ende Inwoonders van dien als defelve lullen bevinden te behoren. A Nadatden Deurwaarder Witjens fyn wedervaren had fchriftelyck gerelateert , heeft de Vroedfchap goet gevonden den voorn. Capitein So, deTerfbgte8 Copie van de bovenwande Refolutie te geven ende met eenen fyn L.door dien Deurwaarder te doen aenfeggen. dat de Vroedfchap geerne foude lien dat daer op nogh defen avond worde gedisponeert ende - fulex aen de Heeren Burgermeesteren bekent gemaekt, waer op den Deurweerder fchnftefveke relatie heeft gclevert, ende is de Vroedfchap gefcheyden op reces tegens morgen ten acht uyren. l X XiX, EXTRACT uyt de Refolutien van de Ed, Agtb. Heeren Burgermeesteren ende Vroedfchap der Stad Utrecht. Donderdagh den 18/ Marty 1680. De Vroedfchap by continuatie op den Eed vergadert fynde is het gepasfeerde op gisteren iterativelvck gelefen ende na langwyhge ende ferieufe befoignes over defe wigtige lake goet l 5 gc;  170 VERZAMELING van STUKKEN, gevonden aen fyn Hoogheyt by Misfive alle bet gene voorf. bekent te maken ende te verfoeken als in defelve waer op fittens Raads een Misfive is geconcipeertendena leólure eenpaerlyck gearrefteert, luydende als volgt DOORLUGTIGSTEN HoOGGEB. VORST. Gisteren morgen ten elff uyren den Geregte deler Stad fynde voorgekomen clagten van An. tngje Palmér Huysvrotiw van Hendrick van Koon, Borger en Inwoonder alhier, ende Mr. Meslemaker fyns handswercx , over geweld t haren huyfen gepleegt by den geweldigen bc npbergen ende 8 a 12 musquettiers, die den felven haren man forcelyck uyt den huyfe hebben gehaelt, uytwyfens hare verclaringe ƒ«&. Lit. A. ook fonder kennisfe van den Geregte ende asfiftentie van den Officier, ende gebragt ten huyfen van hem Schipbergen ende aldaer gefeth in een Gióle ende naderhand weder geboeyt van daer gebracht in de Hooftwagt alwaer als nogh word gedetineerd, ende over fekere frivole praetenfie van vier ducatons nogh resterende aen 't geene by hem van Roon voor lyne ontfiaginge uyt den dienst was belooft volgens conventie van den 28 May 1677. defen annex fub. Lit. B. foo was by den Gerechte goet gevonden hem Schipbergen daer over tc ontbieden , dewelcke iterativelyck geweygert hebbende te komen gelyck uyt het nevensgaende relaes fub Lit. C. blyckt, was nader goet gedagt door den Deurweerder den commanderenden Capitein Cloos aff te vragen of by hem aen den geweldigen Provoost ordre was  tot de MILIT. JURISDICTIE. 171 was gegeven om den voorn, van Roon te appre, henderen ende geweldelyck uyt den huyie te halen, die voor antwoordt gevende geen borge rnaer een Soldaet te hebben doen apprehenderen, mede blykende uyt het annexe >ö S i)! foo heeft het den Gerechte goet gedast dié fake als direfte de Politie der Stad en, de Pr vifegie der Borgerye concernerende m onfe Vergaderinge over te brengen waer op nader gedeliberelrt fynde, is by ons goet gevonden door den Deurweerder gemelten Capitón Cloos te doen acnfeggen, dat hy aenftonds kost ende fchadeloos den voorf. Ben nek van Roon foude hebben te ontflaen 't welk by opfedite Capitein na iterative inftantien is geSert, blykende uyt de annexe rclatien>& L E ende want door foodanige feytelycke ende violente apprehenfie algereea^emge; ordres ende ontroeringen onder de üoigeiye waren ontftaen , die in het toekomende uyt Te g lycke geweldplegingen van vry fwaerder ende dangercufer gevolgh fouden konnen fyn, befonderlyck in defe bekommerlyke tyden, foo hebben wy Eed ende Amptshalven verplicht fvnde , voor de ruste van 't gemeen ende Privflegien onfer Borgeren ende om buyten file fcytelyckhedente blyven niet konnen ftilftacn U Hoogheyt met alle onderdanigst refped defe fake voor te dragen ende gansch gedienS te verfoekendat defelve na fyne hoge wyshcyt ende authoriteyt in defen foodanige voorfienige gelieve te doen dat den voorf. HenZeTv^onfen Borger die 't iedert den iare 1677. tot nogh toe tonder interruptie Bo.gèlycke7togten ende wagten heeft waergeno-  17'- VERZAMELING van STUKKEN, ten fpoediefte kn*t ™aL c\ v'^" Lit. F, den horX J nde *chadeloos maeh worWtin^PZf*^ ende vervolgens daen,ai^S^oorKïti^£ri^ ^~ *^£jf% hGt roeSde^lKS LXXX. EXTRACT uyt de Refolutien van de Ed. Agtb. Heeren Burger- '* Maendagh den 22. Marty 1680 audiëntie by ?™ HoJw?" * Wilb,e geronde,, i/ft^E! ÓS (W.rfr °P g0et g« in defen „y «tSS^IT' Ede-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 173 Edele, Erentfeste , Wyse Voorstnige , Discrete Hèeren , bysondere goede Vrunden. Wy hebben gefien Wat Üw Ed. ons door hare Misfive van den ïï defes met de Bylagen hebben te kennen gegeven ende vervolgens aen den Capitein Cloos geordonneert dat hy de Pcrfoon van Hendrick van Roon aenftonds cost ende fchadeloos fal hebben te berfteilen ende t'outflaen ons toefendende fyn bericht om 't felve voor den Hogen Crygsraed. alhier te examineren ende foodanige dispofitie tegen hem tc doen wedervaren als de nature der fa* ke fal komen te vereyfchen. Waer mede. Edele, Erentfeste, Wyfe, Voorftenige > Discrete Heeren by fonder e goede Vrunden U E. Gode bevelende , gedaan in den Hage den 31. Meert 1680. Onderftond U E. goedwilligen Vrund , onderteekent G: G. Prince d'Grunge j de fuperfcfiptie was, Edele, Erentfeste, Wyfe, Voorftenige feer Discreete Heeren, de Heeren Burgermeester en en Vroedfchappcn der Stad Utrechts LXXXI.  174 VERZAMELING van STUKKEN, LXX XI. Sententie van den Krygsraed te Bredevoort. t Wy jan de Peyre Signeur de la Roque, Major van t Regiment van den Heer Colonel lorjay, wy Guarnifoen houdende in de Steden Grol en Bredevoort, geadfiftccrt door Capiteinen en andere Officieren hier ondergcfchrevc, zoo hebben wy door ordre van zyn Excellentie de Heer Graaf zu Flodorff, Gouverneur van 't «jraanchap Zntphen, doen vergaderenden Ed. Krygsraad op de kiagten, die ons voorgelevd zyn, door AdaleidaHaafkens en Jaarna Hoet, zoo wel als wy alles wel geëxamineert hebben van d eene party als d'andere de bovenftaande kiagten en informatien, den Krygsraad heeft gecondemneert om die zelve Adaleida Haafkes om vergiffenis te vragen aan HTemick Kalf"Majoor van Brevoort, en aan zyn Vrouw joanna Hm in den vollen Krygsraad, om dat fy defelve Major hadde gefcholden voor een Keuckkueck; deze bovengefchreve Adaleida Haafkes heeft ons verklaert, dat haer intentie niet is geweest , ten minften om deezen Major nog zyn Vrouw tc chokkeren, en dat zy haar kenden voor eerlyke Luyden, en dat het woord van Keuckkeuck is gezeid gelyk een woord dat zoo ligt gezeit word in deeze Quartieren voor een lprcekwoord, voorts heeft den Edele Krygsraed goedgevonden, dewyl de Major haer Adaleida Haafkes in haer eigen huvs qualyk getraftcert heeft, en extraordinarie gedaen , zoo  tot de MILIT. JURISDICTIE. 175 zoo men dat kan nemen, om iemand in zyn Huys te asfasfineeren. Zoo ist, dat wy gecondemneert hebben de voorfz. joanna Hoet, om dat dezelve 't recht van Juftitie heeft gevioleert aan wie dat zy fchuldig ware haer te addresfqeren, dezelve Adaleida Haafkes erkennen voor een eerlyke jonge Dogter, en dat in prefentie van een vollen Krygsraad ; en de Major haar Man om zyn onredelykheyd , dat in fyn praefentie en in zyn Huys geleden het qualyk traftement; zoo hebben wy hem gecondemneert om 8 dagen in de ordinaris Geweldiger te zitten tot Bredevoort; hier en boven zoo heeft den Ed. Krygsraad gecondemneert de Majoor met zyn Vrouw in vyitig gulden breuk, dewelke 50 gulden zullen gepartifeert zyn, te weeten 25 gulden aan den armen, en de helfte aan gezeide Adaleida Haafkes, voor het kwaad en verlies dat zy heeft moeten lyden, gelyk die zelve verloren heeft haar Kap en Neusdoek van den hals en meer ander goed ; die gezeide 50 guldens zullen betaeld worden (door ordre van den Krygsraad) in tyd van fes weeken in handen van den Auditeur Militair van Bredevoort, dewelke zal geobligeert zyn , om ons daer goede rekeningen van te geeven , daar en boven zoo condemneert den Krygsraad den Major om voor de gefeide penningen ad 50 gulden fufficante Borge te Hellen by manquement van dien, zoo zal hy verteeren in de Geweldiger, tot dat alles betaald is, al is het dat maar agt dagen gecondemneert is, om in de Geweldiger te fitten, daar en boven condemneeren de Major in de kosten, te weten zeven gulden zoo wel dat de Ma-  Jf6 VERZAMELING van STUKKEN Majoor met zyn Vrouw zal geobligcert weezen , daar voor Borg te ftellen gelyk van de voorgaendc 50 guldens. Aldus gedaan en gepasfeert tot Bredevoort in onfe Guarnifoen, edog alles onder de approbatie en goedvinden van den Heer Graaf zu Flodorff. Acium ut fupra. Alhier Rond is geapprobeért op het Huys Dorth den 31 Augusty 1681. A. G. G. m Flodorff, alhier ftont jean de-la Peyre Seigneur de Rocjue. De Bellaart. De Granatjer. Aubert. Oiiaat. Raffort. Durfort. DeMontplefier. M. Aerfen. G. Majoor; LXX XII. EXTRACT uit de Notulen der Stad Veere* 19 February 1683. Op huyden den 19 February 1683. compareerde voor de Heeren johan Wen en Samuet Kcnink Scheepenen deler' Stadt Veere , Laurcns Nebbens Meester Chirurgyn alhier, dewclckè verklaarde ter req'uiiitie van den Heer Hoogh Bailliu Anthoni de Huybert Heere van Cruymn'gen ende op zyn manne waerheyt, waer endö waerachtigh te zyn , dat gemelde comparant op gisteren fynde Donderdag den 18 February is geweest tot Middelburg ende gecomen in 't fontuyntie ten httyze daar jacob Allaert jegenwoordig is woonende cn Herberg hout, daer gemelten Comparant door den Comys Flugo Hendricx in een kanier wierde geroepen,- vrir- den-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 177' dende aldaar de Heer Pilter Naelhout, Mf. van Stapele, Hugo Hendrix voorn, den Luytenant Oldenburgh, en Vendrigh van Hoorn, alwaer verlcheide discourfen fyn voorgevallen en onder anderen over 't verhuyzen van't Huys daer gemelte Luytenant Oldenbufghjegcnwoordig in woont, vermeenende en fuftineerende voorn. Oldenburgh$ dat by aldien hy zoo veel Huyr wilde betalen als een ander dat hem niemant daer foude konnen doen delogeren, Waer óp de aenweefende compagnie contrarie fustineerde en'eyndelinge de Heer Naelhquifeyde,, dat daar toe de Magiftraet defer Stad foude ordre konnen ftellen in fulcke en diergelycke gevallen, daer op den Voorn. Luytenant 07 denburgh met onftuymigheyd en vileynie uytberftende , Ik Jchyt in de Heeren van de Magiftraat van der Veer , in dat geval, Ik hebbe met haar niet te doen , of diergelyké Woorden in fubltantie, den Heer Naelhout hier op feggende generaliter, dat gemelte Heeren van der Veer wel de magt ,foude hebben, om fodanige Perfoonen die in fulcke gevallen diergelyké tael voerden in 't gat te doen fetten fonder nochtans gemelte Oldenburg by naamC te noemen, niet te min den voorn. Luytenant met meerder onftuymigheyt als voren uytvarende, feyde , Ik fchyt in de Heeren van der Veere ■, en 't zelve tot verfcheyde malen repetecrende, waer op de Heer Naelhout antwoordt en feyde, dat fe wel de macht zouden hebben om fulke Perfoonen wat op dé rugge te geeven- Eyndigeadc hier rrieede fyne vcrklaringe $ gevende reden van weet.enfchapj dat gemelte IL Deel, M cóm-  178 VERZAMELING van STUKKEN, Comparant daer by in de camer pre ent geweest , 't zelve gehoort en gefien te hebben, met prefentatie 't geene gedeponeert heeft des noods en daar toe verzogt zynde, met Eede te bevestigen : Aftum Veere datum ut fupra. 't Oirconden is defe by den Comparant eygcnhandigh onderteykent, was onderteekent L. Nebbens, Jean Wier, S. Koninck, Lagerftont my praïfent W. Becker. Accordeert met. het principale W. Becker. LXXXIIL Misfive van Burgermeesteren Scheepenen en Raden der Stad Veere aan d'Heer Raadpenfionaris Pieter de Huybert. Wel Ed. Heer ! Wy fendenUwEd. eenige Extracten uit het Register \van 's Heeren Rolle mitsgaders copie van de Atteftatie waar van nog twee gelykluydende van verfcheyde Perzoonen, alhier in weezen zyn, alles dienende tot Juftificatie van ons Recht en Judicature over de zaake van den Luytenant Oldenburg en de Injurie die denzclven deeze Regeeringe heeft aangedaan, waar toe ons dan zullen refereren , en U Wel Edele de vordere fake ferieus verfoukende te recommandeeren by zyn Hoogheid den Heere Prince van Orange ofte anders fyn Excellentie den Heer  tot de MILIT. JURISDICTIE. 17Q Heer van Odyk fodanig te helpen dirigeeren, dat de ftemmende Steeden in deeze Provintie by haare voorrechten mogten worden en blyven geconferveert, waar meede wy Uw Edele in Godes befcherminge recommandeerende verblyven Wel Ed. Heer! Uw Edelens Dienstwillige Burgermeesteren Scheepenen en Raden der Stad Veere. Ter Ordonnantie van dezelve Was getyekent W- Becker. Veere 27 February 1683. O) LXXXIV. EXTRACT uit het Register van 's Heeren Saken der Stad Veere .met de Letter C. Fol. 202. Woensdag den 6 Aug. 1608. Gehoort d'aanklagte van den Heer Bailliuw dezer Stede tot laste van Raytnon de Bolyn d Angre in Gasconge, ende Ferdinando Bolan^ gier van Napels beyden Soldaten dienende onder de Compagnie van Capiteyn Bruyckemault ter caufe dat den voorfz- Raymon over feekere tyd geleeden ten huyze van de Vrouwe daar (,-z) Dec?e en volgende ftukken tot LXXXIX incluis zyn Bvlage van de vorige itukken LXXXII en LXXXJII. M 2  i8o VERZAMELING van STUKEEN, daar hy logeerde heeft geopent een glafc raam-' venfter, en daar deur klimmende uit een kist genomen heeft fes Rukken goud , en vyf Hukken lil ver geld, en dat den voorfz. Ferdinando terwyle dat de dicverie gefchiede de Santinelle hielde om den voorfz. Raymon te waarfchouwen by aldien ymand daar over hadde gekoomen, waar over den Heer Bailliuw nemende conclufie teildeerende ten eynde de voorfz. gevangen fouden werden gebragt op een fchavot en aldaar gegcesfelt tot den bloede, ende voorts gebannen werden uit de Graafelykheid vanZeelant mitsgaders in de kosten van deezen betrokken, waar teegens den Procureur van de gevangens allegeerde dat 't geld was wederom behandigt aan den geene die het was ontvreemt, biddende voorts dat reguard mogte genomen worden pp de jonckhcid van de gevangens , en dat Gratie voor rigeur van Juftitie zoude werden geprefereert. Burgermeesteteren en Scheepenen op alles wel rypelyk geledt infonderheid op de eige confesfie van de gevangens, prefereerende Gratie voor rigeur van Juftitie , hebben de voorfz. Ferdinando Bolongier gebannen voor den tyd van 6 jaren uit de Graafelykheid van Zeeland,te ruimen deeze Stad binnen Sonnefchyn, en den Eylande van Walcheren binnen derden dage op poene van fwaarder correctie. Ende den voorfz. Raymon werd gecondemneert wederom te gaan in de gevankenisfe tot Saturdag naastkomende, ende als dan wederom gebragt te worden voor het Stadhuys deezer Steede aan de kake en aldaar te ftaan van den elff tot ten twaalfen een ander tot exempel en naar dato van dien gebannen  tot de MILIT. JURISDICTIE. 181 nen uit den voorfz. Graaflykhcid den tyd van 20 jaren meede te ruimen als dan deze Stad binnen Sonnefchyn, en de Eylanden van Walcheren binnen derden dagen meede op fwaarder correctie. . Accordeert met het voorfz. Register, is geteekend W. Becker. L X X X V. EXTRACT uyt het Register van 's Heeren dage Saaken der Stad Veere met "de Letter C. Fol. 253- Saturdag den 21 Mey itfii. De Heer Balliuw Caufa Officii Eisfcher contra den Luytenant Pottey Verweerder, om gecondemneert te werden in de boete van ƒ 50 : . Caroli Guldens ende voorts ftaan tot arbitrale correctie volgende het 7. Art. van de Ordonnantie op de Jagt &c. ter caufe hy hem vervordert heeft op den 9 April lestleeden, te jaagen met aartltrikken in en omtrent de Duynen en Bosfelkens van dien , met kosten. Accordeert met de voorz. Refolutien W. Becker, M 3 LXXXVL  ïS2 VERZAMELING van STUKKEN, LXXXVL EXTRACT uyt het Register van 's Heeren dage Saaken der Stad Veere. Woensdag den 23 Nov. 1611. Den gedaagden intervenieerende voor feekcr Soldaat word gecondemneerd in een boe^ te van vyftig Guldens te verdeelcn als in den ouden Placate is vermeld , mitsgaders in de kosten hier omme gedaan. Accordeert met 't voorfch. Register W. Becker. LXXXVIL EXTRACT uit het Reg ister van 's Heeren dage Saaken der Stad Veere Fol. 51. Letter D. Woensdag den 10 Febr. 1616. De Heer Bailluvv Caufa Officii Eisfcher contra jan Ceubelier Soldaat Verweerder, verfoukt alfoo hy hem vervordert heeft Vistonnen op te breeken en de Visfen daar uit te Reelen, by openbaare indaginge van Billetten geciteert en ingedaagd te worden den voorfz- jan Ceu~. belier op poene van Bannisfement in Perfoon te moeten compareeren om aldaar te aanhooren ^1 fodanigen Eysch, Fynen en Conclufie al . den  TOT DE MILIT. JURISDICTIE. 183 den voorfz. Heer Bailliuw tot fynen laste fal willen doen ende neemen van 14 dagen tot 14 dagen. Accordeert met 't voorfch. Register W. Becker. LXX XVIII. EXTRACT uit het Register van 's Heeren dage Saaken der Stad Veere Fol. 57. Letter D. Woensdag 13 july 1616. Naardien jan Ceubilier, Gillis Tamborin ende Christiaan jan Jen Soldaten gedient hebbende onder de Compagnie van Capiteyn van der Meer Je, by indaginge van Billcttcn zyn geciteert en gedagvaart ten eynde fy luyden in Perfoonen zoude compareeren ende komen antwoorden op zodanigen Eysch en Conclufie als den Heer Bailliuw t'heurlieden lasten zouwde neemen ter caufe van het opbreeken van feetere gefloote tonnen en het fteelen ende neemen van gefoute Vis uyt dezelve, ende alzoo den voorfz. Ceubilier , Gillis Tambourin ende Christiaan jansjen niet en zyn gccompareert ende dat den Heer Bailliuw dienvolgende meede gegeeven is, het eerfte, tweede, ende derde dcfault tot laste van dezelve, neemende daar over conclufie , dat de voorfz. Visdievcn foude werden gebannen uit de GraafeM 4 ' lyk-  184 VERZAMELING van STUKKEN s fykheid van Zeeland den tyd van 14 jaaren. Burgermeesters en Seheepenen?op alles wel rypelyk gelet hebben den voorfz!' Jan Ceubilier, Gillis Tambourin, ende Christiaan jansfen gebannen, ende bannen dezelve mits deezen, uit de Provintie van Zeeland den tyd van 7 jaaren, interdieeerende dezelve mits deczen middelcrtyd binnen de voorfz. Graaffelykhcid te koomen op pcene van publykelyk gègefelt te Worden. Accordeert met 't voorfchr. Register W. Becker. L XXXIX. EXTRACT uit het Register van 's Heeren dage Saaken der Stad Veere, Register D. Fol. 70, Woensdag den 24 Mey i6jj. De Heer Bailliuw Caufa Officii Eysfcber. ^ontra Adriaan Jacobfe Sergeant van Capitein Cabeljauw Verweerder , alzoo hy hem vervordert heeft Overfpel te committeeren, ende boven dien zyne Huysvromve ter dood toe te quetfen , by openbare indagingen van Billetten geciteert en ingedaagt te werden den voorfz, Adriaan te' eompareeren binnen BailKe, en aldaar aanhooren fodanigen crimineejen Eysch, Fynen en Conclufie, als den Heer Baif  tot de MUIT. JURISDICTIE. 185 Bailliuw tot fynen lasten fal willen intenteren van 14 dagen tot 14 dagen , op poene van bannisfement en confiscatie van zyne goederen. Accordeert met bet voorfz. Register en is geteykend W. Becker. XC. EXTRACT uit Gecommitteerde Raden van Zeeland. 3c. Mey 1687. Na het Gebedt en Refumptie is lecture gedaan van de requeste van Pieter Manneke geweien ' Pagter van de Brandewynen over St. Maartensdvk voor den Sayfoen 1686. houdende dat omtrend het laatfte van April eencn Guüiaan Holfteyn hadde beftaan te pleegen eene openbare fraude en foo notoir dat naar overtuyginge fyner gewisfe hier over in gevolge de Placaten met den Suppliant en Hooft Officier ten overftaan van Scheepenen was gecompofeert, edog de voldoeninge gewygert waar vooren tot desfelfs laste geproccdecrt zynde ter executie incluys, was denfelven Holfteyn fugytyf geworden, en daar naar weder binnen St. Maartensdyk comende onder pretext van Militaire dienst te hebben genomen, en daarom tot deze betaling te wefenonM 5 ge'  i86 VERZAMELING van STUKKEN, gehouden , wederom winkel hadde opgeregt en het Kleermakers Ambagt ter hand genomen, Leerlingen geaccepteert, en alfoo het Burgcrregtgeoeffenc, waardoor de wegh zoude werden gebaant omme de Placaten van den Lande illufoir te maken , weshalven den Suppliant tot behulp der executie hadde verfogt den Hoofd-Officier aldaar, die difficulteerende bleeff fulx te doen, voorgeevende hem Holfteyn Ex Officio te hebben quytgefcholden; verfoukendc daar tegens maintenue, waar op gedelibereert zynde is goedt gevonden en verRaan defelve Requeste te ftellen in handen van den Drosfaart aldaar, met last en ordre den Suppliant in fyne ontgonne executie de hand te bieden, fonder daar van eenigfints te blyven in gebreke ten waare den felven vermeynde eenige gefondeerde reedenen te weefen ter contrarie die denfelven in fodanigen geval aanftondsde Heeren van den Rade fal hebben be. kent te maken. XCI. Edele Vrome Manhafte, Alzoo wy in 't feekere onderricht werden, dat verfcheyden Militaire beftaan in het Velt te gaen, en het Wilt te fchieten, vangen en anderfints te ruineeren, daer zy wel weten geen qualiteyt altoos te hebben, om te mogen jagen, felfs niet als den tyt en het faifoen aen de gequalificeerde fulcx toelaet, weshalven wy het voor een meerder en grooter outrage moeten  tot de MILIT. JURISDICTIE. 187 ten houden, daar het Wilt eerst aenkomt en de vruchten noch op het Velt fyn, en vervolgens het Saifoen tot de jacht noch niet gebooren is, dat echter de Soldaten haar verftouten fich in het Velt te begeeven en het Wilt op te vangen en te ruineeren, waer tegens wy met nadruck hebben willen voorzien vol- . gens U L. by defen gelasten fodanigen voorüeningetc doen, dat voortaan geen Militaire het zy dezelve zyn meerdere of mindere Officieren of wel gemeene Soldaten uyt het Guarnifoen haer te Landewaert comen te begeeven met Honden, Roers, Netten, Steekgaercns of andere Inftrumenten tot het opvangen, fchieten of vernielen van het Wilt bequaem, op pcene dat tegens haer in conformité van de Placcaten en Ordonnantiën fal worden geprocedeert , daar toe wy aen de Hooft-Officieren yder in zyn diftrift presfyfe ordre hebben gefonden en met eenen aangewefen waer zy de voldoeninge van dc breucke cn boeten in dezen tot lasten ven de- Militaire lullen conncn vinden , namentiyk aen de Militaire traótementen en andere toelegh die wy daar toe fullen laten inhouden , en de Officieren voor haere Soldaeten doen voldoen cn betalen; weshalven wy U L. cn alle de Officieren en gemeyne Soldaten van het Guarnifoen het geene voorfchreeve is door dit aenfehryvens wel hebben willen infinueren en gelasten om haer daer naar te reguleren en fich van alle fchade en ongemack tc wachten. Edele, Vrome, Manhafte fullen wy U L. in de proteétie Godes beveelen , In 'i Hoff F van  188 VERZAMELING van STUKKEN, van Zeelandt tot Middelburg den 20 Tulv 1687. J y Ter Ordonnantie van de Gecommitteerden Raden van de Staten van Zeelandt. J. Verfeye, Aen den Commandeur over 't Guarnifoen tot Vlisfingen, X C11, Reglement op de Proccduren der Militairen , in zaaken van geringe importantie, Wilhem Hendrik by der gratie Gods Prince van Orange ende van Nasfauw , Grave van Catzenellebogen , Vyanden , Dietst, hmmV"» Meurs, Buy ren, Leerdam, éifV. Marquis van der Veere ende van Vlisfingen , Heeren ende Baron van Breda , der Stad Grave , ende Lande van Cuyck, Dieft, Grimbergen, Her (lal, Cranendonck , Warnefton, Arlay, Noferoy , St, Vith,Daesburgh, Polanen, Willemftadt, Niervaart, Tsfelfiyn,. St. Maertensdyk, Steenbergen, Geertruydenberg , Turnhout , Sevenbergen , de Hooge ende Lage Swaluwen, Naeltwyk, Soest, Btaren, Ter Eem,Immenes Binnen ende Buiten êfc. Erf-BurghGraafvan Antwerpen ende Befancon,ErfMaerfchalck van Hollandt., Erf-Gouvev- niur-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 189 neur en Stadhouder van Gelderlandt, Graeffchap Zutphen , Hollandt, Zeelandt, WesU Vrieslant, Utrecht, Overysfelen de Landtfchap Drenthe , Erf-Capiteyn ende Admirael-General der Vereenigde Nederlanden. Allen den geenen dié dézen jegenwoordighen fullen fien ofte hooren lezen ialuyt, doen te weten: dat Wy, omme foo veel mogclyck af te fnyden den langen tryn van Procedurcn tusfchen de Militairen , in faecken van geringe importantie, ende daar inne de onkosten van Procederen, het beloop van de Penningen, ofte de waerdyc van de goederen , daar over werd gelitigcert , tot groote ondienst ende fchaede van de Militairen , mcnighmael komt te furmontecren , naer voorgaande deliberatie hebben goedt gevonden ende verftaan , vinden goedt ende verftaan by dezen. nde een lïvan haar Regeeringe en wegens defe ve bekledende het Ampt van Gecommitteerde, Raad van U Ed. M. en die, by alle die hem kennen de reputatie heeft, van humeur te zyn omme mand ongelyk of leed aan te doen, maai die ook daarnevens op defen zei deputeert tot defe U %Ver|^deMeW«^ nen dat de publique fecuriteit cn het reipect van de Regennge ten hoogften vereyscht: dat de refpeaile Regenten foo f^™^ tie fecuur fvn tegens d'mfultes en taitelyke en niet fubjea moeten wefen, felts niet tei oorfake van particuliere gefchillen, vee min ten refpefte van derfelve gedrag in PohtK ot Ti ftitie voor 't rappier te worden gevordert, en nog'min de fafta geattaqueert: die geven U E M. in bedenken of niet ieder integreerend Lid van U E. M. Vergadering gehoond wort in diergelyké zaaken aan hare Gedeputeerde gedaan, en of ook deze U E M. bouveraineVergadering en Corps beled.g weid, in fodanige infultcs omtrent de Gedepntccrde dezelve Vergadering compoferende ond anomen, en byfonderlyk dan wannee d felve in het Hof, tot het waarnemen der Beloigncs n* N 4  *oo VERZAMELING van STUKKEN , by de hand vinden, en vervolgens foo verfoeHe "KJ* ^eme]de Gedeputeerde uit naam van de Heeren hare Pnncipaalen dat U E. M daaromtrent fodanige dispofitie gelieven ff doen en fodanige ordres te ftellen als U E M na derfelver gewone, wysheid, tot fecurit'eit van de refpeflave Leden van de Regeeringe in 't generaal en van U E. M. Vergade S n 't Ste l' M °mme difdve ^ danige mlultes k couvert te Rellen , mitsgaders tot reparatie van fodanige belediginge Xde be. . Aéïum Middelburg den 8 Augustus i697. (Was getekend) Nicolaes Duurcant. Sevinus van Prvbergm J. P. Rettaen. F. Turcq. Welker lefture ter Vergadering weefende gehoord en het voorfz. gepropoL^de d"ar Kl7?]gHnS {yndQSebr4tl d'eiibem eS' bben alle leeden eenparig betuygt met hoe gro, te furpnfe en aanltoot dit.voorgevallene bv haar wierde vernomen, fynde deefe provocatie (foo als by voorfz. fchriftelyke pVopofirie nor dooreen Officier defer repartitie, die nu zoo veeljaaren aan den anderen in verfchev? de occafien van E. E. M. gunst heeft geprofl teert, maar zelfs niet ontfien aan te lefgen te gens een van de Heeren Gecommitteerde Ral d«i , ter dier tyd mede Lit van defe hooge Ver-  tot de MILIT. JURISDICTIE. »oi Vergadering waarom Haar Ed. Mog. niet en kunnen of mogen Ril ftaan , daar over te beïconen haar rlgtvaardig refentiment , dewy e nogthans haar gewoonte nooyt cn is geweert, onverhoord ten Principalen te disponeeicr, werd by defelve bevorens goed gevonden , de voorfz. propofirie en beklag van d'Heeren van Tholen copielyk te ftellen inhanden Wrtjjfc Willem vanHU, met last en.ordre binnende tvd van agt dagen, na dat die tzynei kennis fal gekomen fyn de Heeren Staten van Zeeland op den inhoude van dien te laten toekomen fvne fchriftelyke verantwoording omme die gefien, verder gerefolveerd te werden na behof> ren.' Wyders met eene gemeene bewilliging van alle de Leeden, goedvindende gemelde h . van Hil tc gelasten, foo als denielven geordonneert werd by deefen, fig by provifie ua den Lande van Zeeland te blyven abfenteeren tot Haar E. M. nader ordere, waar van op dat felve haar fouden konnen verfekert houden , aan alle Officieren defer Provintie, de Adtoiniftratie aanbevoolen, by aanfchryvinge kennis fal werden gedaan, ten eynde defelve, ydei zoo verre haar diftrift aangaat, goed reguard mogen nemen , en allerwegen bezorgen , dat Haar E. M. begeerte defen aangaande blyven OD^evolgt en nagekomen. . '. ' j Misfive aan de Officieren defer Provincie de adminiftratie der Juftitie aanbevolen. Jlexander de Mainck, Rentm. Bewestenfcheld. johan Rademacher, te Middelburg, üuiryn de Jonge, tc Zierikzee. 'Corns. Eversdyk, ter Goes. N 5 W'  2q2 VERZAMELING van STUKKEN, W*. J. van Vryberge, ter Tholen. Johan Gyfeiingh, te Vlisfingen. Th. Alex' Kotiink, ter Veere. Mr. Fr. Leydekker, Drost van St. M. Dvk Ant de Kryger, Bailliu te Brouwershave. ' Hubertus Kempe, Bailliu te Arnemuyde. Edele &c. Wy hebben op huyden, om reedenen gerei folveerd Willem van Hil Capitein van eenCompagnie te Voet ter befoldinge defer Provincie, by Refolutie en aanfchry vinge, te gelasten by provifie uit den Landen van Zeeland te blyven abfenteeren, tot nadere ordere, daar af wy Uw E. hier mede kennis komen te geeven , ten eynde defelve , foo verre fyn diftrïa aangaat, goed reguard mogen neemen en allerwegen bezorgen, dat onfe begeerte dezen aangaande blyven opgevolgd en naargekomen. Waar op ons verlatende fullen hier mede. Edele &c. iQ Middelburg den 8 Ausus1697- 6 xcv.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 203 XCV. EXTRTACT uit de Notulen der Ed. Mog. Heeren Staeten van Zeeland. Den 23 September 1697. De Heeren Gecommitteerde Raden hebben ter Vergadering overgebragt het bengt van Wilkm van Mie Command van Hulst van den 14. der voorlede maand Augustus ter obediëntie van H. E. M. ordres van den 8 daar Sevorens SP de Memorie, by de Heeren Gedeputeerden der Stad Tholen mgefonden, en bv voorfz. Notulen breder gementioneert, en is weegens de Heeren van Tholen, naar dat het zelve berigt ter Vergadering was voorge elen, daar uit copie verzogt , omme na den mhoude van dien te communiceeren met de Heeien bare Principalen, die vervolgens aan dcfelven • Heeren, en alle de andere Leden fal werden ter hand gefteld.' XCVI. EXTRACT uit de Notulen der Ed. Mog. Heeren Staeten van Zeeland. Den 8 April 1700. h seleefen de Requeste van Willem van Hillc Colionel ten dienfte van den Lande, en Commandeur der Stad Hulst, houdende, hoe  204 VERZAMELING van STUKKEN, dezelve nu van tyd tot tyd, hebbende aangehouden, en op huyden nogrnalens, by reftefa tie: verzogt, ten einde het Haar E. M. goede gebefte te mogte zyn , hem te permitteren om ter verngtmge van fyne hoognodige affaï res, daar toe acces in deefe Provincie te erlahfjnf?er , a- vervo]gens de ordres by Haar E M. Refolutie van den 8. Augustus Ï697. jee! gens den Suppliant gedccreteert mogte werden opgeheeven, fig bv decfen nogmaalsVubmittee1 ende , aan alle het geene H. E. M. naar derfei- foLgP7ïnr eqUlteiC' a/ngaa"de het gepasfeerde louden geheven goed te vinden; waar op gedelibereerd fynde, hebben de Heeren van Zienkzee verklaard 't voorfz. verzoek over £ neemen, omme op den inhouden van dien te commumceeren met de Heeren hunne Rrinci. paien. 3 january 17co. Wel Edele Achtbare Heeren! Uw Ed. Achtbare Misfive is my door derfelver Stadtsboode, mitsgaders de twee geallegecrdc copien wel ter hand gekomen , en daer uit gefien, uit wat oorfaek de Gereformeerde Capitein Steven de Gadelliere door Uw Ed. Achtb. ordre in arrest is genomen, ook II. Deel. q hoe-  242 VERZAMELING van STUKKEN, hoedanig denfelven albereets in een geldboete hadden gecondemneert, hetwelck my ook door den Commandeur aldaar, de Heer van Rechteren, voor eenige dagen is geadvifeert, en van myn aen denfelven aenftonds is geordonneert geworden, den gedetineerde Officier van Uw Wel Ed. Achtb. te reclameeren , overmits het in arrest nemen van een Officier of Militaire door een Politicquen Rechter in geene obfervantie is, maar dat dusdanige , welcke gepecceert, of eenige delicten aen cicile Perfoonen begaan hebben, by d'Ordinaris, ofHoogen Krygsraad moeten worden aengeklaegt, geëxamineert en gefententieert, acbtervolgens de dagelyxe exempelen in de Provincie van Holland als elders, waar over de approbatien van de commanderende Generaal of wel als het een fake van gewicht is van fyne Majefttit felfs word verfocht en verleent, het welcke ik ampelder aen de voorfch. Commandeur hebbe gerefcribeert, en is myn leed, dat denfelven fulks niet aenftonds aen UWel Ed. Achtb. heeft vertoond , waer toe ik gisteren vroeg noch expresfe ordre hebbe gegeven; U Wel Ed. Achtb. kunnen wel licht begrepen cn judiceren, dat myn , als wien fyne Majefteit in derfelve abfentie , bet-commando over de Militie van den Staat heeft believen aan te vertrouwen , niet en betaamt het rhinfte van derfelver prsrogativen en voorrechten te negligeeren, waerom ick oock niet en fal manqueeren aen hoogst gemelte fyne Majefteit hier van behoor.Jycke narichtinge te geeven ; U Wel Ed. Achtb. ondertusfehenhier medenochmaais wel ernftig ben verfoekende, den voorn. Ca- pi-  tot de MI LIT. JURISDICTIE. 243 pitein van fyne detentie t'ontflaan, en niet verders tegens hem te procederen, tot dat fyne Majefteit myn desfelfs ordres dies aengacnde fal hebben bekend gemaekt, off fo UEd. Achtb. daer toe niet en fonde willen refolveeren, myn niet qualyk te nemen, dat ick tegens defe Proceduire moet protefteren , cn alle dies aengaende voorrechten aen hoogst gemelde fyne Majefteit als Capitain Generael door conventie of anders opgedragen , hier mede referveeren , waar mede verblyve myn Heeren, U Wel Ed. Achtbare vriendwüligen Dienaer ; Geteeckent, Walrad Furst van Nas/au. 's Hertogenbosch den 3 Jan. An. 1700. CII. Misfive van Burgemeesteren Schepenen en Raed der Stad Deventer, 17 May 1700. Wel Edele , Erentfeste , Wyse , Voorsienige , seer Discrete Heer , en me* de Rades Vriend! Uit U Wel Ed. Misfive den 10 defer uit Leuwaerden gefchreven , en ons op fyn tyd wel geworden , verftaan hebbende op wat wyfe fyn Exellentie d'Heere Graaf van Athlone U Wel Ed. daags voor U Wel Ed. vertreck na de Provincie van Vriesland over de detentie en relaxatie van de Capitein Steven de Gadellie* re is komen fpreecken , en welke discourfen wclgemelte Heere Graaf op dat fubject, ten Q 2. ein-  a44 VERZAMELING van STUKKEN, einde gemelde Capitein uit fyn langduirige detentie ontflagen , ende de boete geremittecrt mogte worden heeft believen te voeren, als ook het geene by U Wel Ed. daav op is geandvvoord , fo hebben wy U Wel Ed. conduite daer omtrend gehouden , ons in allen deelen wel latende gevallen, goed gevonden U Wel Ed. by defen te verfoeken van zyne Excellentie te verfeeckercn , 'dat wy in contemplatie van fyn Excellentie intereesfifi , gaarne alle imaginable complaifance cn delatie fouden toonen , en aen den gedetineerden Capitein eenige gratie bewyfen; maar dat wy in een fake van Juftitie, als defe, om het rcfpect en achtbaarheid van de Regeeringe niet te kort te doen , hier omtrend niet mogen , nog kunnen disponeercn , fo lange den gedetineerden Capitein Gaddliere (welke tot nog toe aen onfe Regeeringe gene de minfte fubmisfie getoond, maer ter contrarie fich , voor en geduirende fyne detentie irreverent en contumax gedragen heeft) de voorfchreve remisfie en relaxatie by Requeste niet in Perfoon komt te verfoeken, en ons, als fyn competente Rechter ..in defen te erkennen , maar dat denfelven fulx op een convenable wyfe cn met refpecT; komende te doen , wy niet fullen afwefen (hoewel het refpeét der Regeeringe niet toelaet, de boete in het geheel te remitteeren) daer op te disponeercn, en op "fyn Excellentie intercesfie gemelde boete te mitigeren. Waer mede defen eyndigende fullen wy , Wel Edele , Erentfeste, Wyfe, Voorficnige Discrete Heer, en mede-Rades Vriend, Ü Wei Ed. bevelen in Godes H. hoede , verblyvende LT Wel  tot de MILIT. JURISDICTIE. 245 U Wel Edts goedgunstige mede-Rades Vrienden, Burgermeesteren Schepenen en Raed der Stad Deventer. Ter Ordonnantie van defelve A. van Bockholt Secretaris. Deventer den 17 May 1700. Opfchrift. Den Wel Edelen , Hooghgeleerden , Wyfen, Voorfienigen feer Discreten Heer, de Heer A. Lemker ff. U. Dr. Btr. der Stadt Deventer , Gedeputeerde ter Generaliteyt &c. &c. althans in commisfie van Haer Hoogh Mog., althans gelogeerd by Pieter Tiammtrs, in de groote Toelast tot Groeningen By abfentie na te fenden. Zwol. Cl II. Sommiere Inftructie voer den Ploegen Kryghs-rade der Vzreenigde Nederlanden, waer na den Prcefident ende Leden van defelve mitsgaders den Advocaet Fiscael van de Generaliteyt, en den Griffier van den gemelde Hoogen Kryghs-rade, ende allen anderen haer fullen hebben te gedragen. Dat van nu voortaentot mainticn van de Ordonnantiën op de discipline Militair, mitsgaders verdere Placaten, Ordres en Reglementen,foo by de Staten Generael als by ons omtrent de Militie van den Staet der Vereenigde Nederlanden Q.3 ge-  246" VERZAMELING van STUKKEN, gemaekt of gegeven , foo kort als doenlyck fal werden geprocedeert. Waeromme defelve Placaten , Ordres ende Reglementen ende wel fpecialyck ons Reglement op de Proceduren der Militairen in faecken van geringe importantie, van dato den vier en twintigften Februarii 1687. hiermede werden geconlirmeert. ' Dat ten dien einde by den Hoogen Kryghsrade in alle Criminele ende Civile faecken, foo veel mogelyck is, fal worden gevolght ende geobferveert de maniere van procederen, foo voor den Rade van State als voor den Hove van Juftitie in Hollandt gebruyckelyck, aghtervolgende de Inftruótien van denfelven Hove, geordonneert by den Keyfer Karei in den jare 1531. voor foo veel defelve als noch in ufantie mogten wefen, fonder de faecken met onnodige termynen of delayen op te houden, maer ter contrarie alles te dirigeren tot expeditie van de Juftitie. In gevalle aen de Hoogen Kryghs-raede klachten mochten werden gedaen ende geremonltreert, ende by de fubalternen Rechter eenige partyfchap foude mogen zyn , dat de faecken by den felven Subalternen Rechter niet tydelyck werden getermineert, of dat 'er eenige andere wettige redenen mochten wefen, fullen fodanige faecken voorden gemelden Hogen Kryghs-rade mogen werden gcëvoceert, fo en in voegen als voor den gemelden Rade van State en den Hove van Hollandt gebruyckelyck is. Dat den Pradident van den Hoogen Kryghsrade de Leden van dien in gevolge van fyne com-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 247 commisfie beho orlyk geconvoceert hebbende , in crimineele faecken de Hukken en informatien van den Advocaet Fiscael den Hooge Kryghs-rade diftinótelyck fal doen voorleezen, en den Eysch van den Fiscael by gefchrifte doen ftellen, op dat ten allen tyden daer van ter Griffie van 'den felven Hogen Kryghs-rade moge blycken. Dat vervolgens den Prcefident de faecke ofte materie fal ftellen in deliberatie van de Leden, derfelver voten colligeren , ende vervolgers met eenparigheyt ofte pluraliteyt van ftemmcn concluderen foo als bevonden fal worden te behooren. Dat den Hooge Kryghs-rade fich naerftelyck fal informeren, ende doen informeren, of in de refpeclivc Guarnifoenen van den Staet, waer die fouden mogen fyn , by de Kryghsraden, aldaer de voorfchreve Ordonnantie, mitsgaders verdere Placaten , Ordres en Reglementen , wel naer behooren werden onderhouden, geobfervcert ende geëxecuteert, ende wel fpecialyk haer behooriyeken cours hebben , foo'danich dat defchuldige fonder eenige conniventie geftraft, ende de onfchuldige vry gefproocken werden, omme tegens de- gebrekige ofte contraventeurs van dien na rigeur geprocedeert, en daer inne voorfien te werden, fodanigh als na exigentie van faken bevonden fal werden te behooren. Dat oock den Advocaet Fiscael voornoemt foo haest by hem yets ontdeckt of ondervonden fal wefen dat contrarie de voorfchreve Ordonnantie óp de discipline Militair, mitsgaders verdere Placaten, Ordres ende Reglementen , Q4 by  24$ VERZAMELING van STUKKEN by yemandt fal wefen gedaen , hy gehouden werdt terftondt het felve.den'Prcefident ende die van den Hoogen Kryghs-rade voorfchreven aan te dienen, ende daer op te waghten ende te aghtervolgen derfelver last, foo om préparatoire informatien in de faecken te nemen , als omme tegens de overtreders en contraventeurs tc procederen, aenhoudende tot dat hy daer op verklaeringe kryge, om dat hy geen procesfen fonder last van de Heeren Staten Generael, Raden van State , ofte den Hoogen Kryghs-rade voorn, fal mogen aenvangen. Dat den Advocaet Fiscaal voornoemt defelve verklaringe verkregen hebbende, met alle neerRigheid en getrouwigheyt Ex Ófficio tegens de voorfchreve contraventeurs fal procedeeren volgens inhoude van de voorfchreve Ordonnantie , mitsgaders verdere Placaten , Ordres en Reglementen, of by faulte van dien volgens belchreeven Wetten. Dat hy oock den Hooge Kryghs-rade voornoemt in alle faecken, foo criminele als civile (foo meenigmacl hy daer toe verfocht lal werden) iinceerlyck fal dienen van fvn advis, fonder eenigh ander refpea in defelve te dragen als op den meesten dienst, ende oorbaer van de Generaliteyt ende den Lande. Ende omme daer inne te vryer te wefen , fal hy niet vermogen van yemandt in het particulier eenige wedden of penfioen te neemen, of in yemandts faeken , vallende voor den Hoogen Kryghs-rade voornoemt, te confuleren, adviferen, nochtc tc dienen. Dat den Prcefident van den Hoogen Kryghs- ra-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 249 rade goede forge fal dragen in gevalle van amenden of confiscatien van Goederen ,' dat defelve komen in handen van den Griffier van den felven Hoogen Kryghs-rade, ten eynde hy die getrouwelyck beware , om aen den Lande te verantwoorden, fonder aen yemant ter werelt yets daer uyt te betalen als tot de bevorderinge van dien , ende de Juftitie Militair, ende niet als met fpeciale ordre van den Prcefident van den Hoogen Kryghs-rade voornoemt , het welcke den felven Griffier gehouden fal zyn aen den Lande te doen blycken. Dat vervolgens den Advocaet Fiscael ingevolge van de voorfchreve Inftructie , alsmede de Ordonnantie van Koningh Philips op de manieren van Procederen in Criminele faken van dato den negenden Julii 1570. alhier in obfervantie, hem met de voorfz. amenden en confiscatien niet en fal hebben te bemoeijen , ofte eenige van dien onder hem ftacn. Dat om alle ongeregeltheden , foo omtrent de leges van den Advocaet Fiscael ende Griffier, mitsgaders falaris van de Deurwaerders , Advocaten en Procureurs, voor den Hoogen Kryghs-rade voornoemt postuleerende, voor te komen', defelve lullen werden gereguleert ende getauxeert, op dien voet als het felve voor de Heeren Raden van State ende den voorfchreve Hove van Hollandt gebruyekelyck en in ufantie is. Ende alfoo , door het afwefen van den Prccfifident,Fiscael en Griffier voornoemt, de faecken, foo civile ais crimineele vceltyds in Ion geur werden getrocken , foo hebben wy, om het felve en andere inconvenienten voor te komen, O 5 goedt  25 o VERZAMELING van STUKKEN, goedt gevonden, datfy alle haer metterwoon fullen hebben te onthouden in de Jurisdictie van 's Gravenhage. Eyndelyk is onfe expresfe wille en begeer, te, dat fo wel den Hoogen Kryghs-rade, als andere Subalterne of Guarnifoens Kryghs-raden , in het jugeren over Criminele faecken haer ftriftelyck en exaftelyk fullen binden cn gedragen aen ende naer den Articul-brief, mitsgaders Placaten en Rechten defer Landen, ende de verdere onfe Ordres cn Reglementen fonder aen yemandt, uyt wat confideratien het foude mogen wefen, eenige de minfte gratie, remisfie, pardon ofte faveur (die wy privativelyk van alle anderen voor ons referveren) te mogen bewyfen of verleenen , op pome van daer over gecalangcert en geftraft tc werden na exigentie van faken. Alle welke Poincten wy begeren dat exactelyk fullen werden nagekomen , onderhouden ende geëxecuteert, niet tegenftaende andere on. ie Refolutien, Ordres, Reglementen of InÜruétien ter contrarie. Aldus gedaen in 's Gravenhage den feven en twintighften October 1700. Was getekent miliam R. OnderRond Ter Ordonantie van S3me Majefteyt was gecontraügneert cPALlonne. Onder op 't fpatium was het cachet van Syne Majefteyt in een roode Ouwel gedruckt, met een witte papieren Ruit overdekt. Cl V.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 251 C1V. Articul-Brief ter Zee. Den 8. April 1702. Waerschouwinge. De Staten Generael der Vereenigde Nederlanden, doen te weten: Dat wy zedert eenige jaren voorwaerts hebbende gezien de lichtvaerdigheyt by het Volk te Water , om by wervinge tot dienst van het Landt op de Scheepen van Oorloge haer by verfcheydene HooftOfficieren en Capiteynen te laten aantekenen , daer fy nochtans niet dan by een konnen dienst doen, en dat de ftraffen daer tegens geftelthaer daer van niet en hebben konnen affchrikkcn, maer dat daer en boven noch loopgeit of foldye van het Landt hebben ontvangen, en haer den dienst in het geheel onttrocken , en met het voorfchreve geit of foldye zyn verlopen, het felve ons heeft bewogen om de ftraffen by den Articul-brief voor het Volck van Oorloge te Water hier bevorens in gebruyek geweest te verzwaren , zodanigh als by den nieuwen Articul-brief op den eerften defer is ter neder gefteldt. Soo is 't: dat wy by de aenftaende Wervinge te Water alle en eenyeder die gedencken haer ten dienst van het Lande te prefenteren wel hebben willen waerfchouwen van de verzwaringe van de ftraffen by den voorfchreven Articul-brief vervat, fodanigh als by het nalefen van den felven fullen vinden , ende onder anderen , dat het laten aen-  252 VERZAMELING van STUKKEN, aentekenen by verfcheyde Hooft-OfEcieren en Capiteynen, al was het onder een en het felve Collegie ter Admiraliteit, fal werden aengezien of uyt dienst fouden verloopen zyn, fchoon noch foo geringe waerdye tot aenritsgelt hadden ontfangen, daer na dat fich alle en een yeder fal hebben te reguleren. Endeop dat hier van nietnandt eenige ignorantie kome te pretenderen , ontbieden en verfoecken wy de Heeren Staten, Stadhouderen , Gecommitteerde Raeden en Gedeputeerde Staten van de refpeélive Provinciën , cn alle anderen Jufticieren en Officieren van denfelven Lande, da: fy defe onfe waerfehouwinge doen verkondigen, publiceeren en affigeeren in alle plaetièn daer fulcks van nooden wefen fal: lasten en bevelen voorts de Raeden ter Admiraliteyt, de Advocaten Fiscael, en allen anderen die het eenigfints aengaen magh, haer na den inhoude van dien precife te reguleren, want wy fulks ten dienfte van de Lande bevonden hebben te behooren. Aldus gedaen en gearrefteert in 's Gravenhage den aghften April 1702. Was geparaphcert. W. v. Haren Vt. Onderftondt , ter Ordonnantie van de hoogh-geme'de Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden, en getekent F. Fagel, fynde op het fpatium gedruckthet cachet van de hoogh-gemelde Heeren Staten Generael op een rooden ouwel, overdeckt met een papieren Ruyte. CV.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 253 CV. Articul-brief ter Zee, Den 8. April 1702. W a e R s c ii o u vv I n g e. De Staten Generael der Vereenigde Nederlanden, allen den geenen die defen jegenwoordigen zullen lien of hooren lefen, falut, doen te' weten : Alzo wy in ervaringe gekomen zyn dat nu federt eenige tyd voorwaerts het Volck van Oorloge te Water, van haer dicnft ontflagen zynde, haer hebben aengeraatight om feytclyk aen te doen hare Officieren van meerder en minder conditie, die haer geduyrende een voorige dienst hebben gecommandeert, over faken ftaende defelve voorgevallen , in het geven en ontfangen van hare ordres, ja zelfs haer tegens de voornoemde Officieren te vangeren over executien van Sentenwen tot haren lasten gewcfen, door het ontfangen van de geordonneerde ftraffen. Soo is 't: dat wy tot ampliatie van het levende Articul van den Articul-brief goetgevonden hebben te ordonneeren en ftatueren , ordonneren en ftatueren by defen , dat alle het Volk van Oorloge te Water, van wat conditie dezelve fouden mogen zyn, uit den dienst ontflageo fynde omtrent haer gewefene Officieren fullen moeten blyven in het eygene devoir en plicht als het voorfchreve Volck van Oorlogen is geordonneert, ftaende denfelven dienst, by het fevende Articul van den Articul-brief en Inftructie voor den  254 VERZAMELING van STUKKEN, den Oorlogh ter Zee gearrefteert: Ende dat alle de geene die uyt den dienst ontflagen zyn, en daer tegens fullen komen yetwes te doen of te ondernemen, fullen werden geftraft volgens het voorfchreven fevende Articul fonder eenige conniventie of ooghluykinge, ende dat, fulks voorvallende , de delinquanten dieswegens te recht zullen werden geRelt voor den Ordinaris Rechter van de plaetfe daer het delict fal wefen begaen , of daer de delinquanten fullen werden gevonden ; ende dat defe nevens den Articul-brief aen het Volck van Oorloge te Water fal werden voorgelefen , op dat fich alle en een yeder daer na moge reguleren. Ende op dat hier van niemandt eenige ignorantie komc te pretenderen, ontbieden en verfoeken wy de Heeren Staten , Stadhouderen Gecommitteerde Raden en Gedeputeerde Staten van de refpective Provinciën, en alle anderen Jufticieren van denfelven Landen, dat fy defe onfe waerfchouwinge alomme doen verkondigen , publiceeren en affigeeren ter plaetfen daar luiks van noden wefen zal, en men gewoon is foodanige Publicatie en Afnxe te doen: Lasten en bevelen voorts de Raeden ter Admiraliteyt, de Advocaten Fiscael , en alle anderen die het eenigfintsaengaenmagh, haer na den inhoude van dien precife te reguleren, want wy fulcks ten dienfte van den Landen bevonden hebben te behooren. Akius gedaen en gearrefteert in 's Gravenhage den aghtften April 1702. Was geparapheert, W. v. Haren Vt. Onderftondt, ter Ordonnantie van de hooghgemelde Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden, Geteekent F. Fagel.  tot de MI LIT. JURISDICTIE. 255 gel. Zynde op het fpatium gedruckt het cachet van de meer hooghgemelde Heeren Staten Generael op een rooden Ouwel, overdeckt met een papieren ruyte. C VI. EXTRACT uit de Refolutie der Heeren Staten van Zeeland. Den 25. January 1703. Den Raadpenüonaris heeft ter Vergaderinge geproduceerd de Acle abfolutoir , denzelven door den Capitein Huybert Verboom ter hand geftelt, daar by, in naam van den Hoogen Krygsraad tot Hulst vergadert , werd verklaert , dat denzelven , zoo in 't defenderen als overgeven van 't Fort Ferdinande, zig heeft gedragen als een goed Officier, ten dienfte van den Lande betaamt ; werdende overfulks herftelt in zyn eere en reputatie zodanig als hy die voor dato van 't defenderen van 't zelve Fort was hebbende, zynde deze Acte, by Refolutie van de Heeren van den Raad van State van den 9. January defes jaars , geapprobeerd; en is Haar Ed. Mog. deze bekentmakinge aangenaem voorgekomen, van naer een zoo luytruchtige befchuldinge, een van haar Officieren daar van in diervoegen te fien gedechargeerd : die overzulks goedgevonden hebben , dat dezelve Aéie zal werden publyk gemaakt voor de Compagnie van het Regiment daar onder denzelven Huybert Verboom gehooord. cvn.  256 VERZAMELING van STUKKEN, CVIL Refolutie der Heeren Staten van Zeeland, Den 28. juny 1703. Gezien zekere Sententie door die van den Hogen Krygsraad binnen Vlisfingen den 21. dezer gewezen, tegens eenen Thomas Grey Soldaat onder de Compagnie van den Major Blanfack van een Schip op Stroom afgehaalt, daar den zeiven zig in dienst hadde begeven; werd goedgevonden alvorens die ter executie zal werden uitgegeven, dezelve door Commisfarisfen van deze Tafel te laten examineeren de Placcaten van Pardon, en haar termynen, daar op naargefien , op rapport aan de Vergaderinge. CVIIL Refolutie der Heeren Staten van Zeeland. > " _ . ... t4 , . ... t > Den 19. July 1703. Zynde by de Heeren Gecommitteerde Raden ter Vergaderinge voortgebragt de fupplicatie van Thomas Grey, Soldaat onder 't Regiment van den Brigadier Bellaftel, gedeferteerd, en van de Schepen op 't Vlacke afgehaelt en daar over gecondemnecrd om gehangen te worden , verfoekende Haar Ed. Mog. gratieufe Remisiie en Pardon; cn geconfidereert zyn-  tot de MI LIT. JURISDICTIE. 257 zynde, hoe de Heeren Staten van Zeeland, nu onlangs en op deze tyd, tot twee reyfen aan den anderen, by derzelver geëmaneerde waarfchouwinge haar Pardon hadden verleend aan de foodanige, haar begevende onder derzelver voorige Compagnien , werd by gratieufe interpretatie geconfidereert deze defertie by en ontrent dezelve tyd is gefchiet, en alfoo benigne onder den tyd van deze waarfchouwinge kan werden gereekent, voor deze reyfe en zonder te mogen werden getrokken in confequentie, goedgevonden den Suppliant te pardonneren : en werd den Capitein onder'tvoofz. Regimen c gelast, den zeiven wederom onder zyn Rolle te nemen; en zal hier van mede aan den Commandeur Parduyn by Extract dezer kennis werden gegeven tot zyn naerrigtinge. CIX. EXTRACT uit de Refolutien van de Hoog Mog. Heere?i Staaten Generael der Vereenigde Nederlanden. Litnce den 21. January 1704. Ontfangen een Misfive van de eerfte pra?fiderende ende andere Raden van Brabandt, gefchreven alhier in den Hage den 17. dèefer, fèndende daer nevens, ingevolge en tot voldocninge van Haar Hoog Mog. Refolutie van den 19 November 1703. een concept Huwelyks contract;, gcformeert door tusfchen komen en op rapport van de Heeren Commisfiu II Deel. R ris-  a58 VERZAMELING van STUKKEN, risfen van de gemelde Raden , rakende den Capitein Bankiey en Diana Granatier , en by welke Refolutie Haar Hoog Mog. hadden geheven te ordonneeren , dat Willem van der Slick, Notaris alhier in den Hage, als aangeRelde Curateur om den Perfoon van den voorfz. Barcitey flich abfenterende) te reprcefenteeren, omtrent het maken van de voorfchreve Huwelykfehe Voorwaarden , foude compareeren voor Commisfaris len van den gemelden Rade, ende ten overftaan van dezelve, meten benevens de Suppliante ende haar Dochter , procedeeren tot het opregten van dien, cn in cas van discrepantie defelve door den gemelden Rade te laten arbitreeren , om vervolgens by Haar Hoog Mog. ineen finaal IIuwelyks-Contraót te converteeren. Waar op gedelibereert fynde , is goedgevonden ende verftaan, het voorfz- Contract van Huwelyck mits deefen te arrefteeren, lullende aan Parthyen ter handt geftelt werden, om by defelve geteekent te werden, en haar daar na te reguleeren. Voorts is by deefe gelegentheid goedgevonden en verftaan, nadcmaal by experientie bevonden werdt, dat veele Civiele faken, tot de Ordinaris Juftitie fpecterende , door abuys ofte vogluykinge van den Ordinaris Rechter, van defelve werden afgetrokken, ende gebraght aan den Krygs-raadt; mits deefen te verklaaren , dat alle Civile faeken, waar in de Ingefeetenen defer Landen fyn geconcerneert, moeten gebragt worden voor den Ordinaris en Competenten Rechter , ende niet voor den Kryghs-Raadt, die in fodanige faken geen Jurisdictie heeft Ende fal  TOT DE MILÏT. JURISDICTIE. 259 fal extract van deefe Haar Hoog Mog. Refolutie gefonden werden aan den Raadt van Brabandt tot haare narichtinge. Accordeert met het voorfz. Register. CX. Reglement van de Hoog Mog. Heeren Staten Generaal der V;rnighde Nederlanden , omtrent de Subordinatie , Krygsdiscipline &c. gearrefteerd 15. Maert 1706. Pointïen raecker.de de Militaire Discipline. 21. Aen de Generaels van den Staet wordt een beter practycq van Militaire discipline als voor heden, ernftelyck bevolen, en ten dien einde aen den eerften Generael van de Militie van den Staet fpecialyck gelast, goede correfpöndentie te houden met den Prcefident van dcnKryghsraedt, en fich onophoudelyk doen informeeren, of den Fiscael van de Generaliteyt, ende den Provoost Generael van het Leger , behoorlyck devoir doen, om alle desordres en execsfen tc weren, en die daer aer^plichtigh zyn te achterhalen en te doen ftraffen, ende voorts zoo aen den Prtefident van den Kryghsraedt, als aen den Fiscael en Provoost Generael te geven alle mogelycke hulpe in het uytvoeren van hare Ampten. R 2 22.  ■n6o VERZAMELING van STUKKEN, 22. Den Articul-brief fal ingevolge van vorige ordres , en van het oudt gebruyek aenftondts naer het formeeren van het Leger , en voorts alle twee maenden gepubliceert werden voor het Hoofd van alle de Regimenten , het zy dat dezelve hebben hare particuliere Kryghsraeden of niet, met denunciatie en waerfchouwingh , dat de ernftige meyninge is, defelve fonder de minfte conniventie te doen werekRelligh maken. • 23. Geen crimineeleSententien, in het Leger gewefen, fullen mogen geëxecuteert werden, als op de fchriftelycke ordres van den Veltmaerfchalk, ofte eerRe Generael de Troupes van den Staet in het Leger commanderende, fonder echter de Sententien daer door te fubjetteeren aan fyn oordeel, ofte aen hem te geven het recht van approbatie ofte improbaiie. van defelve, anders als by wege van pardon, onder de volgende bepalingen. 24. Namentlyck •, dat den Vcltmaerfchalk de macht, fal hebben om te disponeeren op verfoecken van pardon en gratie, geduyrende de expeditie, - over delicten in het Leger begaen, niet alleen door gemeene Soldaeten, maer oock door Officieren tot Capiteynen incluys: doch niet anders als naer ingenomen advis van den Kryghs-  tot de MILIT. JURISDICTIE. i6t Kryghsraedt , en met toeftemminge van de Heeren Gedeputeerden te Velde, doch geen Gedeputeerden te Velde in het Leger zynde, op advis van den Kryghsraedt. • '».y:' 25. Uytgezondert in gevalle daer begaen mochte welen Crimen lafie Majcjïatis, verraderye , lachetcyt, moetwillige doodflagh, ende diergelycke enorme delicten , in welcken gevalle den Veltmaerfchalck geen pardon fal mogen geven. 26. Alle ingebraghte Paerden ende andere pryfen ende Buyten fullen moeten aenftonds aen-, gegeven werden aen den Fiscael van de Generaliteyt , en gebraght in bewaringh van den Provoost Generael, om daer over gecprrigeert te werden door den generalen Kryghsraedt, op de verbeurte van fes maenden gagie, ten laste van den Commandeerenden Officier van het detachement of party, welcke den buyt gemaeckt heeft. 27. Sonder dat de particuliere Kryghsraeden van dc overgenomene Troupes fullen mogen daer van kennisfe nemen. R 3 28.  26*2 VERZAMELING van STUKKEN, 28. Den eerften Generael van de Militie van den Staat fal doen informeeren door den Fiscael, op alle excesfen , die de overgenomene Troupes fullen komen te begaen; foo als dezelve komen tot zyn kennis, het zy dat daer over geklaeght werdt door de Geintresfeerden, of niet. 29. Sal vervolgens die informatien doen ftellen in handen van den Commanderenden Generaal van die Troupes, by welcke die excesfen begaen zyn, en daar nevens aen denfelven voorfchryven een korten en peremptoiren tydt, om in de faeck te laeten recht doen , op poene dat daer op recht gedaen fal werden door den Kryghsraedt van het Leger. ■ 3°- En fal aen zich doen vertoonen de Sentententien, die in die faecken fullen gewefen zyn, alvorens dat defelve geleght werden ter executie. dX- Sal de.vreemde Troupesfoo wel als de Switfchers, houden , om recht te doen na den Articul-brief en Militaire Ordonnantie defer Landen , en na geen andere Wetten of Coftumen. 32,  tot de MILIT. JURISDICTIE. 263 32. Mitsgaders forge dragen dat defelve fich onthouden van 'tgeven van pardon en gratie ,fchoon hetmoght onder haer gebruyckelyk wezen. 33- Sal, foo wanneer hy het om wichtige redenen nodigt! vondt, den Fiscael van de Generaliteyt doen adfifteeren, in de Kryghsraeden van de overgenomen Troupes , haer eygen Judicature hebbende, niet om eenighe functie te plegen het zy van Aenklaeger of van Rechter, maer om toe te zien en te konnen rapporteeren, of by die Kryghsraeden ordentelyck geprocedeert, en na den Articul-brief cn andere Militaire Ordonnantiën defer Landen recht gedaen werdt. 34- Sal oock aen den gemelden Fiscael doen geven acces tot de criminele Rollen , Sententieboecken en andere registers, de Militaire Jurisdictie rakende, die gehouden werden by de Fiscaels Auditeurs , Griffiers, of Gerechtfchryvers van defelve Troupes. By het forméren van het Leger fal werden gedenuncieerdt aen dcGencraels van de vreemde Troupes, dat men door het geheel Corps fal doen boeten, bv wecgen van kortingh op *R 4 de  ?54 VERZAMELING van STUKKEN, de Traftementen en Soidyen de fcbade en overlast, die de Officieren en Soldaten aen yemandt tegens het recht des Oorloghs lullen aandoen. 35. Item , aen het Hooft van alle de Regimenten van de Militie van den Staet, dat de fchade en overlast begaen zynde door de Militie van den Staet, de ichade fal verhaelt werden op'het Regiment of Regimenten, waar door die overlast is gedaen. CXI. EXTRACT uyt de Refolutien van de Ed. Agtb. Heeren Bur\ germeesteren ende Vroedfchap der Stad Utrecht. Den 22. February 1707. Borgemeesteren ende Vroedfchap der. Stad Utrecht dagelyx door vcele kiagten van verfcheyde Borgers ende Ingefetenen bevindende dat eenige vreemde ende andere Wervers fonder kennisfe ofte confent' van Haer Ed. Agtb. ofte de Heeren Borgemeesteren, fig verftouten alhier onder dc band te werven , ende de jonge lieden felf onmundige Kinderen van Borgers en Ingefetenen defer Stad tot den Militairen dienst , te Voet of te Pacrd te engageren , ende met verfchej-de listen in weerwil van Ouders en Nacbeftaenden daer toe te verleyden, . . en-  tot de milit. jurisdictie. 265 ende te debaucheren, hebben omme jegens foodanige onbehoorlyke , ende clandeftine wervingen te voorfien , goedgevonden alle ende een ygclyk wel ernftig te verbieden ende te interdicefen gelvck haer Ed. Agtb. doen by defen, binnen defe Stad ende de Vryheyd van dien , eenige wervingen te ondernemen, ofte ymand tot den Militairen dienst te engageeren fonder alvorens daer toe verfogt en van de Heeren Borgemeesteren verkregen te hebben confent om alhier binnen defe Stad ende de Vryheyt te mogen werven op pcene dat foo ymant fonder confent als boven; gemelt binnen defe Stad eenige Militaire wervinge mogte ondernemen , de vooriz. wervingen fullen zyn voor'nul ende van 011waerde , ende niemand daer door fal weefen tot den Militairen dienst verbonden , ende geëngageert, ende fullen foodanige wervers niet bevoegt fyn om in Regten , off buiten Regten van de Perfonen aldus geworven eenige reftitutie te mogen ej-sfehen van haer lieden uytgefchotene aenritsgelden, ofte eenige andere onkosten op fodane clandeftme wervingen aengewend, ende op dat niemandt hier van ignorantie pretendere fal defe worden gedruckt, gepubliceert, ende al omme gcaffigeert nae behooren. r 5 cxn.  a66 VERZAMELING van STUKKEN, CXII. Een remarquabel Geval en decifoir Advys wegens het Crimen Sodmnitz. Cafus Pofitie. Een Soldaat openbaart aen twee Sergeantén , dat hy elf jaaren oud in Schotland een Schaapherder geweest zynde, in het Veld met zyn Nabtiurs Koe en Schaap gebouleerd, en Sodomie gepleegd hadde. Dat hy vyftien jaaren zynde oud geworden de vooriz. vuile 'zonde met gemelde fpecie van Vee voor de tweede maal gedaan hadde. Zynde van hét voorfchrevehc gedaan rapport aan de Heer Commandeur van de Militie, is gemelde Soldaat, ten o verftaan van twee Officieren en den Auditeur Militair , en ter pralende van gemelde Sergeanten afgevraagd, of de voorverhaalde geconfesfeerde Sodomie door hem , invoegen voorfchreven, was geoleegt, en of hy daar by perfifteerde , mitsgaders de redenen , die hem bewogen hadden, van zyn eigen fchande zonder eenigerhande dwang zoo vrywillig te bekenen. By welke voorfz. afvraginge gemelde Soldaat is komen te perfifteeren, namentlyk, dat hyde voorverhaalde Sodomie , en vuile zonden met zyn Nabuurs Koe en Schaap voor het eerfte elf, en voor de tweede reis vyftien ja, jen oud zynde, in het Veld gepleegt hadde, daer by voegende, dat zyne confeientie hem ib-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 26? fodanig prikkeld 5 waar door gedwongen word defe vrywillige bekentenisfe te doen. Zynde het Qjiceritur. Of gemelde Soldaat op zyn eigene confesfie , en zonder dat meerder preuves zullen worden vereist na de Wetten der Landen op de Sodomiten geftatueert, kan of mag gecondemneert worden. Waar over die van den Krygsraad verwagtcn het onpartydig advys van twee onpartydige Rechtsgeleerden. Gezien by ons ondergefebrevene de vorenRaande Cafus Pofitie, en gelet op de vragc daar uyt voorgeftelt, zouden wy van advys wezen, dat gemelde Soldaat op zyn eigen vrywillige zoo in, als buiten het Geregt , ïtcrativelyk en volftandig uit dwank van zyne confeientie gedane confesfie wegens begane Sodomie met ter dood zal mogen en behoren geftraft te worden, zonder dat meerder preuven en bewysdommen deswegen vereischt wor- ^Gelykerwys zulks bewyfelyk is met diverfe pasfagien regtens in L. Serves 8. Cod. ad L. jul. de vi publ. L. 16. Cod. de poen L. 10. Cod. de Epifcop. & Oer. Het geen breder geinformeert en bevestigt is by ANTON. MATTH. in TraU. de Criminib. tit. de qtoestion. Cap* 1:\n: l, GOM EZ var. Refolut. libr. 3. Cap. 12. n. 3. en 4. Daar henen nog fpecialüer mierende, het gee-  268 VERZAMELING van STUKKEN, geene zeer wel ten propoosfe is gemarqueert by ANT. MATTH. dïÜ. Cap. n. 8. nimu rum, quod ratio fana diftare videatur, ut fi quis ccnfcientia ftimulante prcevenerit intsrogationem Judicis, perinde habeatur. , acfi crimen confespus effet. Nogthans met een zonderlinge omfigtigheid daar by voegende, quod ejus modi reus hoe ca/u quoque interrogationibus fit fatigandus et quod diligenter cavendum fit Judici, ne qui tam prompte confeffus efi facinus , fingat Je admififfe, quod non admifit , tcedio forte vitce, aut qua alia de caufa. Zonder dat daar tegèns eenige veranderinge kan by brengen dat ymands vrywillige confesfie in Crimineele zaken geen volkomen geloof komt te meriteeren , zoo wanneer de corpore delicti niet zeker is confteerende per textum in L. i. § 24. de fenatus conf, Silian. & L. 1. § fi quis ultro 24. f. de queeftionibus ANT. MATTH. dm. Tit. 1. m 2. CARPZOV. P. 1. Chicefi. 16. n. 1. 2. 3. 13AVO in prax crimin. $ Confeffio n. 4. : Terwyl zulks alleen plaats heeft in deliclis faeti permanentis in quibus non fujjicit confefiio rei , fi non conftet de corpore deliSti, fecus in delictis facti tranfeuntis, quorum nulla remanent vefiigia, cujus modi funt adulteria, Sodomia, et Similia. Zoo als difonderfcheid verder is geadftrueert by CARPZOV. dm. Qjiceft. 16. n. 4. feqq. BAVO dict. § Confefiio n. 12. 13. 14. CLARUS § final. Qiiceft. 4. *. 3. Quafi. 55. n. n. ilixeft. 65. . Belangende de fpeciale wyfe varj capitale lyf- Rraf-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 269 ftraffe, zouden wy van gevoelen zyn , dat den gemelden Soldaat by Sententie van den Wel'Edele Geftrengen Krygsraad ter zaake van gepleegde^Sodomie behoort gecondemneert te worden ter plaatze daar men gewoon is te doen Crimineele Juftitie , en aldaar aan een paal met de koorde gewurgt te worden, dat 'er de dood na volgt, en zoo voorts in een kuyl verdompelt te worden, . ut memoria tanti facinoris quant illico aboletur. Of wel by nagt in een zak met fteenen 111 de Rivier verdronken worden. Waar van dc laatfte zoorte van ftraffe onfes oordeels ter discretie van den Wel Edelen Geftrengen Krygsraad voor de eerstgemelde in deezen geprasfereert zoude mogen worden, ten einde om van zodanige onnatuurlyke en vuile zonden te minder publycq gerugt te maken , ende de memorie daar van des te eerder te doen verdwynen. En of wel zodanige Delinquanten doorgaans na dc hedendaagfche obfervantie met den? vulre plegen geftraft te worden als by Crimineele Ordonnantie van Keizer CARELde V. Art. 116. geconftitueert , en verder wert geattefteerd by CARPZOV. p. 2. Qjiccft. §. Sodomita n. 3. 4. Groenew. in § 1. in ft. de publ. ¥ud. S. V. LEEUWEN in Cerft. forens libr. 5. Cap. 25. n. 8. 9. GUDELINUS de Jur. uov. Cap. 18. vers Trans. FELTMAN in zyn aanmerkingen over den Articul-brief Art. 3. fub Litt. N. Num. 11. et feqq. ARGENTR. ad confuetud. Brittan. Art. 588. Zoo ftaat egter daar omtrent te refle6leéren, dat na de gemeene Keyzerlyke Regten, aan  &:o VERZAMELING van STUKKEN, aan dewelke by onfe Stad cn Landregten by gebrek van particuliere Statuten en Coftumen zoo veel authoriteit is geattribuëert, zodane delicten wel met de dood geftraft worden , edog de ftraffe van verbrandingé onbekent is, § 4. Infi. de Public, judic. L. cum vir^ 31. Cod. ad L. Jul. de adulter. Novella ut non luxurientur homines 77. Cap. tl conform niet alleen het Landregt van Overysfel p. 2. tit. 19. Art. 132. Stadregt van Deventer p. 3. tit. 4. Art. 9. maar ook zelfs overeenkomftig met den Articul-brief der Vereenigde Nederlanden Art. 3. mitsgaders de Goddelyke Regten Exod. 22. vs. 19. & Liv. 20. vs. 14. Dan nog daar by tot mitigatie van de ftraffe der verbrandingé in confideratie komende. Dat niet alleen zodanige vrywillige confesfie na regten bekwaam is, om de ordinaire Rraffe tc mitigeren , als in het brede met Wetten, Redenen en Authoriteit, zoo van Regtsgeleerdens als van gewysdensis geftabileert by CARPZOv. p. 3. q. i4p. „. I23> et j-gym Maar ook, dat ook daer en. boven zodanig delitt in de jonge jaaren van elfen vyftien gecommitteerd , commiferatie omtrent de ftraffe komt te meriteeren per textum in L. fere in omnibus 108. ff. de Reg. Jur. L. auxilium 27. /. de minorib. gelykerwys zulks breder is bevestigt by CARPZOV.p. 3. O. 149. n. 23. et feqq. SANDE en BRONCK HORST in dict. Leg. 108. GOMEZ var. Refol. Tom. 3. n. 62. 63. Aldus by ons ondergefchreven en geadvifeert m Nymwegen den 13 January 1708. Was ge. tekenci Joh. Verflegen. Th. Pels. CXIIL  tot de MILIT. JURISDICTIE. 17% C X111. Korte DtJv.ct.ie tot fufificatie van de regtmatige Suftenue der Stadt Nymegen , beroerende h^t Formulier van Eed , foo de Miluie binnen defelve Stad in guarnifoen geweest hebbende fqedert den Jacre 1651. tot op huydigen dage heeft gedaen, en vervolgens al noch behoort te doen. Het is manifest en buyten alle tegenfpreccJcen, dat zedert den Jare 1Ó51. tot op huydigen dage ontrent het doen en afnemen van Eed van de Bevelhcbberen der Compagnien, binnen de Stad van Nymegen guarnifoen gehouden hebbende , is agtervolgt en geobferveert het Formulier by de Heeren Staten des Nymeegfchen Quartiers op den 20. Juny 1651. formeefyek vast geftelt en gearrefteert, waer van Extract hier nevens gact fub Lit. A. Dat in den Jaere 1651. voorfchreve den 25. Meert by de famentlyckc Bondtgenoten genomen op de groote Zale, en fulx op't voordragen van wegens de Pro vin tie van Gelderlant gedaen, is vastgeftelt ende gerefolveert, dat die Compagnien lbo te voet als te paerde,foo tegenwoordigh in de vóorgemelte Steden in guarnifoen fyn leggende , ofte namaels aldaer fouden mogen geleyt worden, achtervolgende den 7. Art, van d'Unie aen de Magiftraten van defelve Steeden fullen hebben Eed te doen , fondeï praejuditie van den gemeyren Eed aen de geünieerde Provintien te famen en particulier- iyck  vji VERZAMELING van STUKKEN, Iyck refpective alredc gedaen ofte noch te doen, gelyck mede aen d'Officieren ten platten Lande daer de voorfchreve Militie mogte geleyt worden. En dat by die Occafie mede is goedt-gevonden, dat door eenige Gecommitteerden daer toe te nomineren foude werden geconcipieert de Formulieren van Eede by de Militie te doen aen de gcmeyne Bondtgenoten ; Hebbende voorts de Provintien aengenomen door hare Gecommitteerden in defelve befoigne onderlinge tc communiceren de refpective Formulieren van Eede by defelve Militie te doen aen de Provintien hare Betaels-Heeren, als mede aen dc Provintien daer fy fullen werden geëmployecrt ende oock aen de Magiftraeten van de Steden ende Officieren van d'andere plaetfen ten platten Lande , daer defelve fouden mogen in guarnifoen geleyt worden: Alle ten eynde de voorfchreven Eeden d'eene d'andere niet mogten komen te contrariëren , als te hen is uyt het hier by-gevoegde Extract uyt het Verbael van 't verhandelde op de groote Zale Ao. 1651. fub Lit. B. Dat op den 16. Juny desfelvigen Jaers 1651. by de Bondtgenoten op de groote Zale is gearrefteert den Eed voor de Militie aen de Generaliteyt tc doen, als te fien fub Lit. C. Synde remarquabel, dat aenftontsop den 20. Juny daer-aenvolgcnde by de Heeren Staten des Quartiers van Nymegen in communicatie cn deliberatie is geleydt het poinct van den Eed, die de Militie aen het Land foude hebben te doen; Mitsgaders aen de'Magiftraten in de Steden van dien ; En dat vervolgens by de  tót de MUIT. JURISDICTIE. 27% de Heeren Staten des Furftendombs Gelre en Graeffchaps Zutphen op den 10. July des voorfchreve Jaers 1651. is vastgefteld ende gearrefteert het Formulier van Eed, welcke de Militie aen het Land foude hebben te doen, den welcken oock die Capitaynen op de repartitie van defe Landtfchap Racnde, of namaels komende, foude hebben te prcefteren aen handen van d'Ordinaris Gedeputeerden der refpective Quartieren, die daer toe in abféntie van de Landtfchap wierden geautthorifeert; Met meerderen te vernemen by het geanneóteerde Extraót uyt het Reces des Landtdaghs d'Ao. 1651. fub Lit. D. Sonder dat by Hooghgemelte Heeren Staten eenighe de minfte dispofitie off mentie wordt gemaeckt van den Eed by de Militie af te leggen aen handen van de Magiftraten in de Steden , naer alle apparentie het felve latende ter dispofitie van gemelte Steden, foonogthans, dat den Eed aen haer te doen niet en contrarieerde den inhoud der Eeden by de Provintien generalyck en particulierlyck gearrefteert; Waer toe defelve Steden vermogens der Bondtgenoten voor geallegueerde Refolutie van den 25, Meert 1651. in nadruckelycke termen waren en fyn geobligeert. Dat nu de hier boven refpeétivelyck aengetoge en hier by-geanneéteerde Formulieren van Eeden den anderen in genen delen contrarieeren, kan een ygelyck by het nafien en confereren van defelve klaerlyck blycken. Waer uyt by een noodwendigh gevolghproflueert, dat de Stad van Nymegen niet en kan nogh magh worden geconftringeert, om Mili- Lf Deel. S tie  274 VERZAMELING van STUKKEN, tic binnen haere Muyren en Jurisdictie t'admitteren onder eenen anderen Eed, dan die in allen poincten conform Ify aen het gerefolveerde van den meergefeyden Jaere 1651.: Gelyck dan oock van defelve Stad opdenjongstgebouden Landtdagb tot Zutphen niets anders en is gevordert, en wegens defelve oock niet meer en is overgegeven , dan dat de Magiftraet van dien omtrent de Militie in haere Stad in guarnifoen wordende geleyt figh allefintsfal reguleren na de Refolutien dien aengaende op de groote Zale Ao. 1651. genomen fonder meer; te vernemen fub Lit. E. Maer het tegendeel van dien is welgemelte Magiftraet van Nymegen tegens alle verwaghtinge in April defes Jaers voorgekomen en bejegent , ais wanneer fes Compagnien van het Regiment van den Generael Majoor Weideren tot Lent aen d'andere fyde van de Wael fynde gekomen, om binnen defe Stad in plaets van het Regiment van de Generael Majoor Hamilton guarnifoen te houden, den Majoor Brakel die felve Compagnien leydende heeft gedifficulteert en verweygert den Eed te doen volgens het Formulier , foo federt den Jaere 1651. tot op huydigen dage by de Militie binnen defe Stad guarnifoen gehouden hebbende , conform en agtervolgens de.formele Quartiers Refolutie, hierbevorens fub A. gementioneert, is gedaen en gepraétifeert. Waer op vervolgens gebeurt is, dat Extract van voorfchreve Refolutie aen gemelte Majoor Brakel wetende ter handen gefteld, en door den felven overgefonden aen d'Ordineris Gedeputeerden van de Graeftïchap Zutphen, althans  tot de MILIT. JURISDICTIE. 275 thans binnen de Stad Zutphen prasfiderende i van dewelcke hy Patente en Ordres hadde bekomen, de prtefente Leden van dien op den 27. April lest-leden aen dc Magiftraet defer Stede hebben gefchreven en verfoght , dat Haer Edele en Achtbaere van den Eed by meergemelte Refolutie van den 2.0. Juny 1651. vast-gefteld , als foude den felven ten eenemael ftrydigh fyn tegens dc Landtlycke Refolutien in het gepasfeerde Jaer 1707. , en in defen Jaere 1708. tot Zutphen gearrefteert en foo by Haer Edele en Achtbaere aldaer foude fyn aengenomen, wilden affien en fonder langer op-onthoud de voorfchreve Compagnien in defe Stad t'admitteren op den Eed by de Bondgenoten in den Jaere 1651. op de groote Zale gearrefteert, met meerderen te fien uyt de voorfchreve Misfive copielyck hier by geleyt fub Lit. F. De Magiftraet der Stad Nymegen niet anders konnende oordelen of het Formulier van Eed binnen haere Stad gevolgt en gedaen werdende , was en is ten enemael conform en overeenkomende met de Refolutien by de Bondtgenoten in den Jaere 1651. op de groote Zale dien aengaende genomen, als in genen delen den teneur en inhoud van d'Eeden, aen de geünieerde Provintien te famen en particulierlyck gedaen werdende , contrarierende : En daer by confidererende , dat de claufule van non presjuditie, in der Bondgenoten Refolutie van den 25. Meert 1651. geëxprimeert , alle de Provintien , Steden en Leden van dien verpligt en obligeert, het fy defelve claufule by den Eed , aen de Magiftraet gedaen werdenS 2 de,  z?6 VERZAMELING van STUKKEN , de , gevoegt en gevonden word of niet, heeft dien 'c halve geen fwarigheid gemaekt haer voorgeroerde Formulier van Eed t'ampliëren met die felve claufule, foo als die van woorde te woorde is luydende , als namentlyck, fonder prcejuditie van den gemeynen Eed aen de geünieerde Provintien te famen en particulierlyck refpetlive airede gedaen of nogh te doen. En als den Majoor Brakel declineerde den Eed oock felfs in die formete doen , hebben Haer Edele en Achtbaere daer van op den 28. April jongstleden by refcriptie aen de praefidiale Kamer kennisfe gegeven en verfogt, dat gemelte Majoor Brakel mogt werden gelast en gehouden , den Eed dien conform te doen en af te leggen, als blyckt fub Lit. G. Haer Edele en Achtbaere niet anders te gemoet fiende , dan dat welgemelte praefidiale Kamer den meergemelte Majoor Brakel foude hebben geordonneert.ten fine als voorfchreven, hebben ter contrarie van defelve Kamer ontfangen een Misfive van den 30. April daeraenvolgende , hebbende tot bylage een Formulier van Eed , hier by Copielyck geappliceert fub Lit. H.; Het welck volgens d'intentie van de Heeren Staten defer Provintie door het gecombineerde Collegie op den jongstleden Landtdagh binnen Nymegen foude welen gearrefteert, en houdende een ferieus verfoeck, dat Haer Edele Achtbaere in conformité van het felve Formulier den Majoor Brakel den Eed fouden laten afleggen ende de Militie laten intrecken; breder af te nemen fub Lit. I. De Magiftraet der Stad Nymegen heeft by vcrvolgh de prarfidiale Kamer tot antwoort . - la-  tot de MILTT. JURISDICTIE. 277 laten toekomen, dat Haer Edele en Achtbaere met aendagt en exaétitude hadden doen examineren door onderfcheydcntlycke Perfonen het Verbael van 't gebefoigneerde op de groote Zale d'Ao. 1651. mitsgaders het Landtfchaps lv;ces van den felven Jare, maer dat omtrent den meergemelten Eed niet anders wierd gevonden , dan de meergementioneerde Refolutie van den 25. Meert 1651., dewelcke oock conform het 7. Art. van de gemene Unie is vast gefteld ende gearrefteert; dat welgemelte praefidiale Kamer in hare Misfive van den 27, April lest-leden oock niet anders van Haer Ed. en Achtbare hadden believen te requireren , dan dat de Compagnien, by den Majoor Brakel geleyd wordende, op den Eed, by de Bondtgenoten in den jaere 1Ó51. op de groote Zale gearrefteert, binnen defe Stad fouden geadmitteert worden ; Waer toe Haer Edele en Achtbare haer overbodig en bereytwilligh. hadden betoont en at nogh vcrklaerden ovcrbodigh cn bereytwillig te wefen ; Dat Haer Ed. en Acht bare naer examinatie van de Recesfen der Landtdaghen , in defen lopenden Jaere 1708. en in den afgelopene Jare 1707. gehouden , hadden geremarqueert en bevonden, alle de Refolutien, van en ontrent den meerverhaelden Eed in defelve Recesfen mentie makende , te fyn relatief en conform het 7. Art. van d'Unie en d'opgevolgde der Bondtgenoten Refolutie van den 25. Meert 1651.; Dat Haer Ed. en Achtbare niet en konden verbergen , dat in het Reces op den jonghft-leden Landt-dagh alhier gehouden (op den wekken volghens vooraengetogene Misfive van den 30. S 3 April  £7S VERZAMELING van STUKKEN, April lestleden ter intentie van de Heeren Statten defer Provintie door het gecombineerde Collegie een Formulier van Eed fouden wefen gearrefteert) geen het minfte gewagh en wierd gevonden yan eenige auctorifatie of commisforiale Refolutie op het felvighe gecombineerde Collegie, om eenigh Formulier van Eed te formeren , veel min t'arrefteren, en dat fodane befoigne oock volkomenttyck ter goeder trouwe by Haer Ed. en Achtbare wierd geignoreert; Dat de Landtfchap Refolutie op den 23. January defes Jaers binnen Zutphen genomen Art. 5. niet anders requireerde, als dat de Magiftraet van Nymegen ontrent de Militie in haere Stadt in guarnifoen wordende geleyd figh allefints foude reguleren na de Refolutie dien aengaende op de groote Zale Ao. 1651. genomen, met by voeging van defe notabile woorden, fonder meer ; Dat Haer Ed. en Achtbare in conformitê van het felve hadden gepraefenteert en ahnogh prtefenteerden , den meergemelte Majoor Brakel met fyn onderhebbende fes Compagnien den Eed af te nemen cn vervolgens binnen defe Stad in guarnifoen t'admitteren , daer benevens feer officieus en inRantelyck verfoekende, dat de praefidiale Kamer den felven daer toe belyf. den te houden en t'ordonneren ; Met meerderen ervintlyck in dc bylage fub Lit. K, Het gecombineerde'Collegie , inmiddel dat de Magiftraet der Stadt Nymegen hier op ant. woort was verwagtendedoor de praefidiale Kamer binnen Arnhem fynde verfchreven en geconvoceert, en een Eerbaren Raed defer Stede aen d'eene fyde met niet min leetwefen als furprife vernemende, daten de praefidiale Kamer,  tot de MILIT. JURISDICTIE. 279 mcr, en het gecombineerde Collegie weynigh reguafd fchcnen te nemen op Haer Ed. en Achtbare billyckmatighe prtefentatien en remonftrantien , nemaer te willen perfiftcren by het Formulier, foo fy abufivelyck fuftineerden volgens d'intentie van de Landtfchap binnen Nymegen te wefen gearrefteert; En aen d'andere fyde met d'uytterfte bckommeringh in agtinge nemende, hoe hare Stadt van behoörlyck guarnifoen wierd gelaten ontbloot, en daer door vele coniiderable posten van Magafynen als anders fonder behoorlycke befettingeaen , vele gevaren geëxponeert; Hebben Haer Ed. en Achtbare goet gedaght by alternativê voor te fiaen, van den Eed volgens het ovcrgclondene Formulier wel te willen laten doen, mits ontrent de claufule daer by cn agter gevoegt, namentlyck onvermindert de bevelen, die de Heeren Staeten defer Provintie of derfelver Gedeputeerden aen my mogten geven, wierdc gedaen defe interpretatie en verkiaringe, dat door defelve bevelen niet anders wierd verftaen en geinten tioneert, als bevelen nopende Patenten aen Militie binnen defe Stadt in guarnifoen liggende, om buyten defelve Stadt en dèsfelfs Territoir te marcheren en t'ageren, te geven , fonder prtejuaitie noghtans van 't gefagh ,de Magiftraet over de Militie, binnen hare Stadt en Territoir guarnifoen houdende, uyt kracht van 't 7. Art. van d'Unie en der Bondtgenoten Refolutie, daer toe relatie makende, in. disputabel competerende; of dat anderfints een Eerbaren Raed bereytwillig was te vcrklaercn, dat Haer Ed. en Achtbare den Eed volghens kÉt Formulier, foo conform de Refolutie op S 4 den  2 8o VERZAMELING van STUKBEN, den 20. November 1651. by de Heeren Staten defes Nymeegfchen Quartiers gearrefteert, federt den felven Jare 1651. tot op huydigen dage is onderhouden en geobferveert, aen haren handen gedaen werdende, niet en verftaen de maght te hebben verkregen, om Militie van d^Heeren Staten defer Provintie off derfelver Gedeputeerden Patenten bekomen hebbende, om als boven uyt te marcheren en t'ageren, te konnen ophouden of niet buyten hare Stad en Territoriale [Jurisdictie te laten uyttrecken en marcheren ; Blyckelyck fub Lit L. De Magiftraet der Stadt Nymegen vastelyck vertrouwende , dat het gecombineerde Collegie een van beyde de bovenftaende voorflagen voor aengenaem foude hebben opgenomen , is in tegendeel met verwondering en leetwefen m ervaringe gekomen, dat beyde defelve voorflagen niet alleen fyn en worden gerejecteert, nemaer dat daer-en-boven in druck fyn uytgegaen feeckere Extracten uyt de Recesfen van Landtdagen in de Jaren 1707. en 1708. refpeétivelyck gehouden, waer uyt men fehynt te willen infereren, als of de Stadt van Nyme. gen in hare hier voren gededuceerde Sultenue volkomenlyck foude wefen ongefimdeert: Daer ter contrarie d'ontwyffelbare gefundeertheyt van dien daer uyt evidentelyck is af te nemen, en fpecialyck uyt het Extract van den \%o volgt daer uyt by een onwederleggelycke evidentie, dat en meer welgemelte praefidiale Kamer en het gecombineerde Collegie onder derfelver welnemen onbevoegt fyn , van de Stadt van Nymegen iets meer of anders te vorderen, dan het gene allefints met de voorfchreve Refolutien is overeenftemmende en convenierende: En dat defe pofterieure Refolutie, die van den 16. Decemb. 1707. mede in druck uytgegeven, in cas defelve foude gefegt konnen worden iets anders mede te brengen , als in geenendele, notoirlyck komt te derogeren en te niet te doen. Blyckcnde immers uyt die lestgenoemde Refolutie gantsch klaerlyck, dat het wefentlycke en effeótive verfoeck van den Raed van Staten , daer by ter neder geftelt , daer henen tendeert , te weten, dat de Landtfchap de nodige voorfieninge geliefde te doen ontrent de Magiftraet van Arnhem, en foo daer meer Steden mogten wefen in defe Provintie, welcke tegens het oud en lojfelyck gebruyck en tegens de Refolutie van de gefamentlycke Bondtgenoten van den 25. Meert 1651., de boven-gemelte claufule laten uyt den Eed, die fy de Officieren afvorderen, ten eynde den Eed voortaen niet als met by-voegingh van die claufule mogt gcvordert worden : Kunnende in allen gevalle de notoire abufive ftelling, als of de claufule van onvermindert de bevelen van den Staet en van derfelver Gedeputeerdens, by de meergemelte Refolutie van den 25. Meert 1651. was vervat, niets opereren, acngefien de pofitive woorden van die lelvighe Refolutie anders fyn S 5 leg-  a82 VERZAMELING van STUKKEN, leggende: Behalven dat men officieufelyck in confideratie en bedencken geeft, of wel imant buyten de gefamentlycke Bondtgenoten kan worden geftelt bevoeght te fyn , om buyten die pofitive woorden eenighe andere extenfie of interpretatie te maecken , en of wel imandt buyten defelve gefamentlycke Bondtgenoten in Raet is, die meergemelte Refolutie in eenigen delen t'altereren en te veranderen, of iets daer by of af te doen. Soo dat dienvolgens niet anders kan worden gepofeert en befloten, dan dat de Magiflrae^ van Nymegen prtefenterenden den Eed te laten afleggen conform het oud en lorre]jTck gebruyck en agtervolgens de Refolutie van de gefamentlycke Bondtgenoten van den 25. Meert 1051., oock felfs overvioedigh voldoet aen de vooriz. Refolutie van den 16. Decemb. 1707. Borgermeesteren, Schepenen en Raed der Stadt Nymegen met fonderhngh hertfeer bemerckende, dat alle hare demonftrative vertogen geen ingresfie waren vindende, maer dat men defelve fogt te necesüteren om af te gaen van een oud en loffelyck gebruyck en ufantie, federt den Jare 1651. tot op huydigen dage conform de gefwore Unie, en der Bondtgenoten een heylige Refolutie, binnen hare Stadt geobferveert en naer geleeft, hebben niet langer konnen afwefen , van daer over met het Collegie der Gemeens luyden in communicatie en onderhandelinge te treden, die dan ten opfighte voorfchreven Haer met een Eerbaren Raed in allen delen hebbende gevoegt en geconformeert en fpecialyck met Haer Ed. en Achtbare Refolutie van den 0. Maylest-leden; Heb-  tot de MHJT. JURISDICTIE. 283 Hebbende vervolgelyck niet fonder alteratie en bekommernisfe vernomen, dat geen van beyde d'alternative voorflagen , by opgemelte Refolutie gedaen , en wierden aengenomen; Weshalven by Borgermeesteren, Schepenen en Raed fampt Gemeensiuyden naer onderlinge deliberatie is goet-gevonden en verRaen, niet verder te konnen gaen, nemaer daer by te moeten perfifteren, met en onder die folemnele betuygingh van onfchuldigh te fyn en te moeten gehouden wefen aen d'ongelucken en d'onheylen , die defe foo confiderable Frontier-Stad van binnen en buyten wegens het fwak guarnifoen , het welck aileemyck uyt twee Compagnien beftaet, ten irreparabilcn ondienst en afbreuke van de gemene fake in defe haggelycke conftitutie van tyd foude konnen overkomen. En aldewyl Borgemeesteren, Schepenen en Raden fampt Gemeensiuyden voornoemt niet duyfterlyck en befpeuren , dat men hare conduites in defen alomme by de Bondgenoten tragt te denigreren , en oock by hare MedeBorgeren in defe neringlofe en fware tyden. hatel}-ck te maken , als of men de fes Compagnien aen gene fyde van de Riviere de Wael liggende niet anders als om fekere poincliiles en fmdelyckheidt teghens het geene tot Zutphen foude fyn overgegeven, tot merkelyck nadeel van de goede Borgerye buyten de Stadt was werende , foo hebben defelve niet langer konnen ledigh ftaen van by defen het tegendeel van fulx te deduceren, en kennelyck te maken de wigtige redenen , die haer daer toe indispenfabelyk nootfaken en nccesfitecren; In die bil-  284 VERZAMELING van STUKKEN, billycke verwagting, dat die refpe&ive Bondtgenoten haer by de gefworene Unie en derfelver Refolutie in defen daer op gevolgt fullen hand houden en mainteneren , en niet langer permitteren, dat defe Stad van behoorlyck guarnifoen blyve gedeftitueert, tot verhoedinge van de fware inconvenienten en onheylen, die daer door fouden konnen ontftaen en geoccafioneert worden. Mitsgaders in dat vaste vertrouwen, dat hare trouwe Borgeren en Ingefetenen het nadeel en de fchaden , die fy by gebreck van guarnifoen fouden mogen gevoelen, liever fullen ondergacn en voor een tydt geduldelyck dragen , dan te moeten fien dat in een fake van d'uytterfte aengelegentheyd en eonfeqtientic foude werden gereiacheert en te veel toe gegeven tot krenking van defer Stede oude loffelycke Ufantien ende goethebbende Rechten en Geregtigheden. Aldus by een Eerbaeren Raed met communicatie van de - Gemeensluydèn gedaen en gearreReert den i. Juny 1708. My pree/ent, M. L. Singendonck. A.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 2S5 A. EXTRACT «wfr het Reces des Quartiers van Nymegen op eenen Landtdag in Majo, Junio, julio en Augv.sto 1651. tot Nymegen gehouden. Veneris den 20. juny 1651. In communicatie ende deliberatie geleyt het poinct. vanden Eed , die de Militie aen't Landt fal hebben te doen, en hier op naegcfien de Concepten by de Heeren Staten Generael in derfelver groote Vergaderingh beraemt, heeft het Quartier goet-gevonden en gereiolveert. Claufula concernens. Ende ten tweeden , dat die Capitaynen ende Bevelhebbers, die tegenwoordigh in de Steden defer Provintie liggen off hier naemaels geleyt fullen mogen worden , behoren Eed te doen , als datje met haer onderhebbende Compagnien de Stadt en die Magiftraet van dien fullen gebouw ende getrouw wefen , defelve getrouwelyck dienen en gehoorfamen in 't geene haer by denfelven tot behoudenis dienst en ruste har er Stede, ende namentlyck tegens Oproer ende Seditie van den Volcken bevoolen fal worden; Hoedaenen Eed mede aen de Hooft-Offkiers ten platten Lande behoort gedaen te worden, foo de noodt mogte vereyfchen aldaer eenige Compagnien te leggen , 't fy tot bewacringe van de Stroomen off anderfints. Onder-  aS6 VERZAMELING van STUKKEN, derRond , In fidem Extracli, En was getee» kent, M. L. Singendonrk. B. EXTRACT uyt het Verbael van 't verhandelde op de groots Zael over den jaere 1651. Sabbathi den 25. Marty 1651. Wyders hebben Haer Hoogh Mog. op 't geproponeerde, als vooren, verklaert, dat die Compagnien foo te voet als te paerde, foo tegenwoerdigh in de voorgemelte Steden in guarnifoen fyn liggende, ofte namaels aldaer fouden mogen geleyt worden , agtervolgende den 7. Art. van de Unie aen de Magiftraeten van defelve Steden fullen hebben Eed te doen, fonder prcejuditie van den gemeynen Eed aen de geünieerde Provintien te famen ende particulierlyck refpeclive aireede gedaen ofte noch te doen; Gelyck mede aen de Officieren ten platten Lande daer de voorfchreve Militie mogte geleyt worden. By welcke occafie mede goet-gevonden is, dat door eenige Gecommitteerden , daer toe te nomineren, mede fullen werden geconcipieert de Formulieren van Eede by de Militie te doen aen de gemeyne Bondtgenoten, Hebbende voorts de Provintien aengenomen door Haere Gecommitteerden in defelve belbigne onderlinge te communiceren de refpeclive Formulieren van Eede by defelve Militie te doen aen  tot de MILIT. JURISDICTIE. 287 aen de Provintien haere Betaels-Heeren , als mede aen de Provintien, daer fy lullen werden geëmployeert, ende oock aen de Magiftraten van de Steden ende d'Officieren van andere plaetfen ten platten Lande, daer defelve foude mogen in guarnifoen geleyt worden ; Alle ten eynde de voorfz. Eeden de eene de andere niet mogten komen te contrariëren. Onderftondt, Accordeert met 'f voorfz. Vabael, En was geteeckent, M. L. Singendonck. C. EXTRACT uyt het Verbael van 't verhandelde op de groote Zale over den jare 1651. Veneris den 16. Juny 1651. Eed voor de Militie aen de Generaliteyt te doen. Ick Belove en Zweere Gehouw ende Getrouw te wefen de Staten Generael ^der Vereenighde Nederlanden, die by de Unie ende handt-houdinge van de Gereformeerde Religie lullen blyven, en namentlyck de Edele Mog. Heeren Staten van N. N. myne BetaelsHeeren ; Mitsgaders de Staten van de andere Provintien daer in ick fal gebruyckt worden, ende oock de Regenten van de Steden foo binnen de voorfz. Provintien, als daer buyten, daer in ick in Guarnifoen geleyt fal worden, defelve onder 't beleydt van de Hoofden ende Bï*  288 VERZAMELING van- STUKKEN, Bevel-hebberen over my geftelt ofte noch te ftellen , \ romelyck ende Getrouweiyck te dienen, ende de voorfz. Heeren Staten Generaelen particulier myne Betaels-Heeren , mitsgaders de btaten van de andere Vereenighde Provintien , daer ick in Guarnifoen gelevt ende gebruyckt fal worden , ende de Gouverneur van deielve, daer die fyn of namaels fouden mogen weien , ende den wekken gefagh over de Müitu aldaer is gegeven, ende°de voorfz. Hoof aen ende Bevelhebberen over my geftelt, ofte noch te Rellen in hare Bevelen te refpec' teren enae gehoorfamen , voor den tvdt dat ick in de Relpective Provintien ende Steden lai woroen gebruyckt, en voorts my te reguleren naer d'Articulen en Ordonnantiën op den dienst gemaeckt , en noch te maecken, en fpecialyck geene Patenten te fullen obedieren ende refpefteren als geconditioneert fvnde, foo als hier na volgt. Te weten, onder Paraphure van den Heere Pradïusrende nevens teeckeninge van twee andere Heeren van de Gedeputeerden ter Generaliteyt, figmture van den Griffier, opdruckinge van het Zegel van Haer Hoogh Mogende, Paraphure van den Heere Prafiderende van den Raedt van State , teeckeninge van den Secretaris ende bezegelinge van 't gemelte Collegie van den Raed van State, ende by dewelse gevcegt fullen fyn de Patenten van de Staten, uyt welkers Provintie of in welckers Provintie my aenbevolen fal werden uvt ofte in te trecken, wel-verftaen de dat ik ock leggende binnen eenige van de geünieerde 1 rovmtien, op fpeciael Patent van de Staten van  tot de-MILTT. JURISDICTIE. 11 - de, my fal transporteren in een Staar c::e r ie:fe"van deielve Provintie; Mitsgaders nek in de Steden ende Forten immediacelyck reibrterende onder de G.-eraliteyt , ende wederomnie uyt deftive Steden ende Forten binnen de Provintie daer ayt ick gefonden fal fyn, foo dick ende meenighmael ais Haer Eje'eMogende my het felve t'Haren dienfte, ofte ten dienfte van de Generaliteyt nodigh fullen vinden te ordonneren -, dat ick oock in cas van iiurtKhe door een van de ftemmende Provintien , noch Hcjiüiieyt nochfsztle , noch eenigen anderen overlast, hoedanigh defelve oock genoemt foude mogen worden, de Ingefetenen van de voorfz. Provintien fal aendoen , noch door myn oncerhebbende Soldaten gedoogen fal aengedsen :e worden, noch vets fai artenteren, nocnte gedoogen dat door myn onderhebbende Sfafttaen r::::;nteert werde , bet geene tot nadeel, verkórtmge , befwaernisfe, ofte prajudide van defelve Provintien , Le^en ende Steden van dien, foude mogenftreckea; Ende by foo verre my yemandt van wegen ce Staten van fodanigen Provintie ofte derfelver geauthorifeerde , behoorlyck gemachtigt, te gemoet foude mogen worden gefonden, omme my in de voorfchreven doortcchte te geleycen, dat ick de Ordre van defelve dien aengaende Punctueiyk fal achtervolgen, dat ick noch komende ontrent eenige befioten Steden van de voorfz. ftemmende Provinden, in defelve niet en lal intrecken, fonder al-vorens daer van kennisfe te geven aen de Magiftraten van dien; Maer dat ick daer buvten fal biyII. Dal. T ven  2qo VERZAMELING van STUKKEN, ven leggen wachtende op derfelver Ordre en Geliefte, 't fy door defelve Steden ofte buyten om defelve te pasferen, fulcks fy Luyden fullen ordonneren. Soo Waerlyck'helpe my Godt. Onderftondt, Accordeert met het voorfz. Reces, En was geteeckent, M. L. Singendonck, D. EXTRACT uyt het Reces des Landtdaegs in Majo , Junio , julio ende Augujio 1651. tot Nymegen gehouden. jovis den 20. july 1651. In deliberatie geleydt fynde het poincT: van Eed, die de Militie aen 't Landt fal hebben te doen, ende daer op naegefien de concepten by de Heeren Staten van de faementlycke Provinciën in de groote Vergaederinge in 's Graven-Haege op papier gebracht, is goetgcvonden en verftaen, uytten naera van de Landtfchap alhier te verlchryven de Commandeurs en Majoors in de Steden en Forten defer Provintie , om tegens feekeren gepraefigeerden dagh aen de Vergaederinge van defe Landtfchap over te brengen haere hebbende Commisfien , ende van defelve wederom nieuwe t'ontfangen ende daer by te prefteeren defen naevolgenden Eed, denwelcken oock die Capitaynen , op die repartitie van de Landtfchap ftaende, off naemaels komende, fullen hebben te praefteeren aen handen van de Ordinaris Gedeputeerden der reipecTdve Quartieren, die  tot de MI LIT. JURISDICTIE. 291 die daer toe in abfentie van de Landtfchap mits defen worden geauthoriibert; Wy beloven ende fweeren neffens den generaelen Eed aen d'Heeren Staeten Generael der Vereenighde Nederlanden gedaen ofte noghte doen, oock de Staeten van den Vorftendom Gelre ende G'-aefffchap Zutphen by de Unie ende die gereformeerde Relige blyvende gehouw ende getrouw te wefen, ende defelve vromelyck ende getrouwelyck te dienen tot voorbant"van de vereenigde Nederlanden, ende fpecialycken Ridderfchap ende Steden van defe Provintie, Quartieren en Leeden van dien tegens hare Vyanden , ende de Welgemelte Heeren Staeten van Gelderlandt en Graefffchap Zutphen , off haere geauthorifeerde , gehoorfaem te wefen in 't genen fy luyden ons tot vordering van den dienst en defenfie van de voorfz. Landen bevelen fullen, ende naementlyck, om de platte Landen van de voorfchreven Provintie van alle inlegeronge enda foulen van het Volck van Oorloge te helpen befchermen, ende voortsin alles de Ordonnantie ende Articulen van den Oorloghe te achtervolgen. Soo waer moet om Godt Almachtigh helpen. Onderftond , Accordeert met hst voorfchreven Reces, En was geteeckend, M. L. Singendonck. T 2 E  292 VERZAMELING van STUKKEN E. EXTRACT uyt het Reces des Landtdaegs m Jamiario en Februario 1708. ordinarie binnen Zutphen gehouden. Lima den 23. Februario 1708. Claufula concernens. Art. 5. Dat de Magiftraet van Nvmegen omtrent de Mi! itie in hare Stade in Guarnifoen geleyt wordende , figh allefints fal reguleeren nae'de Refolutien dien aengaende op de groote Zale Anno 1651. genomen, fonder meer. OnderRondt, InfidemExtracli, En was geteyekent, M. L. Singendonck. F. Edele , Erentfeste , Achtbare , Wyfe, Voorfienige en Discrete goede Vrienden. De prtefente Heeren Gedeputeerden defes Furflendoms en Graefffchaps althans binnen Zutphen prtefiderende, hebben met bevreemdinge gefien uyt een Misfive van de Majoor Brakel met fes Compagnien van het Regiment van de Generael Majoor Weideren met Patent uyt Zutphen nae Nymegen gefonden, om aldaer Guarnifoen te houden, dat U Edele en Achtbaere fwarigheytmaeken die gemelte Compagnien in de Stadt van Nymegen te admitteren, op den Eed by dc Bondtgenoten in den Jare  tot de MILIT. JURISDICTIE. 293 Jare 1651. op de groote Zale gearrefteert, ncmaer denfelven een particulieren Eed volgens een Refolutie van het Quartier van Nymegen van den 20. Juny 1651. genomen afvorderen, 't geen ten eenemael ftrydig is tegens de Lanritlycke Refolutien in het gepasfeerde Jaer 1707. ende in defen Jaere 1708. tot Zutphen vastgeftelt, ende by U Edele en Achtbare aldaer aengenomen: Weshalven Wy verfoeken, dat U Ed. en Achtbaere van fodane genomene Refolutie willen affien, en fonder langer op-ontholt die voorfchreven Compagnien op dien voorfchreven Eed in haere Stadt te admitteren , tot voorkominge van alle fchade en onheylen die daer uyt fullen komen te ontftaen. Wy "fullen hier op U Edele en Achtbaere rcfcriptie met brenger de fes te gemoet fien, ende beveelen defelve hier mede in de befcherminge Godes. Gefchreven binnen Zutphen den 27. April 1708. Onderftondt, UEd. en Achtbaere goede Vrienden, de prtefente Leden van de Gedeputeerde Staten des Fuftendoms Gelre ende GraeiTfchaps Zutphen, prtdflerende binnen Zutphen , Ter Ordonnantie van defelve , joh. opteii Noorth. 't Opfchrift was, Edele, Erentfeste, Achtbare, Wyfe, Vocrfienige en Discrete, Borgermeesteren, Schepenen ende Raeden der Stadt Nymegen , Onfe by f onder e goede Vrienden. T 3 G.  294 VERZAMELING van STUKKEN, G. Wel-Edele, Erentfeste, Wyfe, Voorfienige , Hooghgeleerde en feer Discrete Heeren. Wy hebben ontfangen en in onfe Vergaderinge verlefen U Wel-Edele Misfive van den £7, defer, en na deliberatie goct-gevonden U Wei-Edele te refcriberen , datoffchoon zedert den jaere 1651. tot op huydigen dage genen anderen Eed by de Bevel-hebbers van de Compagnien binnen defe Stadt in guarnifoen komende is gedaen geworden, dan Wy aen den Majoor Brakel hebben ter handen geftelt, en door den felven aen U Wei-Edele is toegefon. den , Wy echter aen gemelte Majoor Brakel hebben geprsefenteert dc Compagnien door hen geleyt wordende binnen defe S:adt t'adnnttjren, mits hy alvorens aflegge en acn ons prreftcre den Eed volgens den 7. Art- van de gefwore Unie en daer op gevolgde Refolutie vwo den 25' Meert 1651. op de groote Zale by Bondtgenoten dien aengaende gearrclieert, namentlyck met defe claufule , fondtr prz^idiiie van den gemenen Eed aen de geünieerde prcvintieate famen en particulierlyck refpective alrede gedaen ofte noch te doen, welcke fyn defelfde woorden in de Refolutie d'Ao. 1651, vervat en by U Wel-Edele opgemelte Misfive gementioneert, gelyck U Wei-Edele uyt het hier ncffens-gaende Extract believen te hen. En aklewyle meergemelte Majoor Brakel alnoch. met fyn onderhebbende Compagnien difficuiteerï; allo den Eed te doen, foo hebben Wy  tot dc MILIT. JURISDICTIE. 295 Wy niet konnen ledigh ftaen U Wei-Edele daer van bv defe kennisfe te geven en te verfoecken, dat denfelven met fyn onderhebbende Comnagnicn moge worden gelast en gehouden ; om den Eed bv 't inkomen binnen dele Stadt aen Ons te dóen volgens en in conformité van gemelte Unie en opgevolgde Refolutie de dato 25. Meert 1651. Waer mede W y U Wei-Edele Godes H. Protectie bevelen. 1 e Nymegen den 28. April 1708. Onderfiondt, U'WjI Edele goede Vrinden, Borgermeesteteren , Schepenen en Raed der Stad Nymegen , Ter Ordonnantie van defelve, M. L. Singendonck. 't Opfchrift was, IFel-Edde , Erznfesie , Wyfe, Poorfunige , Hooghgelecrde, en fier Discrete Heeren, de preefenie Leden van de Gedeputeerde Staten des Furjfcndems Gelre en Gracffchaps Zutphen, prcefiderznde binnen Zutphen. T 4 H-  196 VERZAMELING van STUKKEN, 4*5 Formulier van Eed te doen by de Capitainen, andere Officieren en Soldaten in handen van de Magiftraten der Steden , daer inne fy Luyden refpectivelyken met haere Compagnien in guarnifoen fyn liggende of ingelyt fullen worden. Ick Beloovc en Sweere met myn onderhebbende Compagnie defe Stadt en Magiftraet van dien Gehouw en Getrouw te wefen , defelve getrouwelyck te dienenen te gehoorfamen in 't geene fy Luyden my tot behoudenisfe, dienst en ruste harer Stede ende namentiyck jegens alle Oproer en Seditie van den Volcke bevelen fullen , onvermindert nochtans de hevelen, die de Heeren Staten defer Provintie ofte derfelver Gecommitteerde Raden aen my fouden mogen geven. Soo waer moet my Godt helpen. Onderftondt, Accordeert met het overgefondene Formulier, En was geteeckent, M. L. Singendonch L Edele , Erentfeste , Achtbare , Wyfe. Voorfienige en Discrete goede Vrienden, Wy hebben uyt U Edele en Achtbare Misfive van den 28. Apri! jonghft-lcden, fynde re-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 297 refcriptie op de Brief door de prcefente Leden van ons Collegie daegs te voren aen U Edele en Achtbare gefchreven, gefien dat de Majoor Brakel met fes Compagnien van het Regiment van de Generael .Majoor van Weideren cot Lent noch blyft liggen, uyt oorfaecke U Edele en Achtbare denfelven niet genegen fyn in te nemen op dien Eed volgens de intentie van de Heeren Staten defer Provintie door het gecombineerde Collegie op den jonghft-leden Landtdagh binnen Nymegen volgens het hier nevens-gaende Formulier gearrefteert , ende vervolgens op den Landtdagh tot Tiell geinhtereert, ende federt die tydt tot dato defes in d'andere Steden defer Provintie by het inkomen van Militie gepractifeert. Soo hebben Wy niet willen afwefen U Edele en Achtbare nochmaels ferieufclyck te verfoecken , om in conformité van het voorfz. Formulier de gemelte Majoor Brakel den Eed tc laten afleggen , ende die Militie te laten intrecken, alfoo noch Wy , veel minder U Edele en Achtbare bevoegt fyn omtrent het voorgemelte Formulier eenige de minfte veranderinge te maken , op dat Wy by langer trainisfement niet genootdrongen worden daer omtrent anders te disponeren , waer op Wy U Ed. en Achtbare refcriptie met defen Boode ten fpoedighften fullen afwaghten, ende beveelen defelve hier mede in de befcherminge Godes. Gefchreven binnen Zutphen den 30. April 1708. Or.iierihndt , U Edele en Achtbare goede Vrienden , de Gedeputeerde Staten des Furftendoms Gelre ende Graeffchaps T 5 Zut-  298 VERZAMELING van STUKKEN, Zutphen , pr&Tiderende binnen Zutphen, Ter Ordonnantie van defelve , Joh. opten Noorth. 't Opfchrift was, Edele, Erentfeste, Achtbaere, Wyfe, Voorfie?iige en Discrete , Borgermeesteren, Schepenen ende Raeden der Stadt Nymegen, Onfe befondere goede Vrienden. K. Wel-Edele, Erentfeste, Wyfe, Voorfienige , Hooghgeleerde en fecr Discrete Heeren. Wy hebben U Wei-Edele Misfive van den 30. April lest-leden ontfangen en in onfe Vergaderinge verlefen , waer benevens U WeiEdele ons toefenden een Formulier van Eed , foo volgens d'intentie van de Heeren Staten defer Provintie door het gecombineerde Collegie op den jongstleden Landtdagh binnen Nymegen foude wefen gearrefteert en vervolgens op den Landtdagh tot Tiel geinhaereert en zedert.die tydt tot dato defcs in d'andere Steden defer Provintie by het inkomen van Militie gepraciifeert, met ferieus verfoeck , datWy den Majoor Brakel in conformité van het voornoemde Formulier den Eed foude laten afleggen en de Militie laten intrecken. Wy hebben naer rype deliberatie goetgevonden U Wel Ed. tot refcriptie toe te voegen , dat Wy met aendagt en exactitude door onderfchcydentlycke perfonen hebben doen exa- mi-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 299 minerenhe: Verbael van het gebefoigr.eerae op de v examen uit denfelven hadden ver- form de Raan , dat hy behoorde tot het Regiment GiiarRefoiutie des, en fig retireerde ter faake hy teegen fyn van den meede Soldaat hadde gevogten, en den felven jg' ^'^gequest, van welk aenhouden vervolgens aen denb'evin- gemelden Heere Commandant alhier kennisfe den te be was gegeeven, ende by fyn Wel Ed. verfogt , booren. dat die Perfoon mogte werden gefonden uit de Stad Gent naer het Sas, van waar defelve dan verders foude werden afgehaald, en welke afhaelinge de Supplianten hadden gepraefenteerd te laaten doen tot haeren koste, dog dat gemelde Heer Commandant hadde blyven fuftineeren, dat de Jurisdictie van de Krygs-raad was gefundeert, ten refpecte den misdaedigen was geapprehendeert door Militairen, fonder in confideratie te neemen , dat alleen in fodaenigen geval, wanneer delinquanten door de Patrouilles off op de ordre der Officieren op de verfche daad waaren geapprehendeert, defelve Jurisdictie by fpeciale concesfie en delatie aan den Militairen Regter was gelaaten. Dog dat in deefen ftonde te confidereeren , dat de misdaad in deefen begaan , daar in was beltaande , dat twee Soldaaten met eikanderen drinkende , ende om verdere drank fpeelende hadden quecsde gekreegen , ende om defelve te  tot de MILIT. JURISDICTIE. 3 c? te beflegten, in hun Quartier waeren gegaan tot het haelen van haere deegens, waar meede fy op malkanderen ftootende, de een den anderen ter dood hadde gegriefc, en fulkx geen bedenken konde overig fyn, of die was een deiittum Commune non Militare, en mitsdien of ex natura rei, het felve anders als by den Ordinaris Regter moeite werden geftraft, ende dat in deefe niet alleen niet waren concurreerende die faeken, dewelke tot fundament van de voorfz. (ca/u quo geëxcipieerde} Jurisdictie Van den Krygsraad wierde gerequireert, maer felfs'nict.een van die Requiliten in terminis konde werden geallegeert, dat de Supplianten fig genoodfaakt vonden, tot confervatie van haere zoo notoirlyk competente Jurisdictie lig te keeren aan Haer Ed. Gr. Mogende, verfoekende by derfelver favorable interpetratie by het zelve hun Regt te mogen worden gemaintineerd. Waar op gedelibereerd fynde is goedgevonden ende verftaan , dat de Heeren Haer Ed. Gr. Mogende Gecommitteerde Raeden fullen werden geauthorifeert , zoo als defelve geauthorifeert werden by deefen, om op de voorfz. Requeste zodaenig te disponeeren, als conform de voorfz. Refolutie , van den voorfz. go. Sept. 1654. fullen vinden te behooren. V 2 CXVL  3o8 VERZAMELING van STUKKEN, CXVI. Voor 't Land. EXTRACT uyt het Register der Refolutien van de Ed. Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden van de Staaten van Holland en Westvriesland genomen op Den 26 February 1712. Is geleefen de Refolutie van de Heeren Staaten van Holland ende Westvriesland in dato 23. January laastleeden , houdende dat van weegens Schout, Burgemeesteren ende Scheepenen van 's Gravenhage aan Haer Ed. Gr. Mog. een Requeste was gepradenteert, daar by defelve te kennen geven dat Haar Ed. Gr. Mog. byhare Refolutie van den 30. September 1654. verklaart ende verftaan hadden, dat alle delicten, begaan by Militaire Perfoonen, niet purelyk Militair fynde , maar chocqueerende de gemeine ruste gemeenlyk genaamt Communia Delicta, in haare nature ftonden tot kennisfe, judicature ende correctie van de Ordinaris JuRitie ofte den Civilen en de Folyticquen Rechter over de Steeden ende Plaatfen , alwaar foodaenige delicten waeren geperpetreert , dat ofte wel foodanigen exceptie, als by defelve Haer Ed. Gr. Mog. Refolutie van den voorfz. generaalen regel wierde gemaakt , foodanig was bepaalt, dat feekere manflag op den 1. December laastleden by Terinw de Neeve begaan , Ren \ Martin Cocj geenfints uyt dien hoof*  tot de IffiJT. JURISDICTIE. 309 hoofde konde werden gebraght ter judicature van den Crvesraad maar privativelyk ioude ^-aan M kennisfe, judicature ende correctie van de Scheepenen van 's Gravenhage echter Willem ran Wasfenasr Generaal Major ten dienfte deefer Landen als Commandant van het Bittaiilon Guardes jegenwooreig alhier guarniiben houdende geliefde te fuftineren , dat den Dehncuant.die'voortvluchtig, terfaak° van die misdaa:, in fvn vlucht geftuyt ence aangehouden was dóór' de Engelfche Militie, to: Gent guarnifoen houdende dewelke een Sotcaac, foo verre afgedwaalt vindende van iyn Regimerrt fonder van een nodige pas te woelen voorfien, by examen uyt den felven hadde verftaan, dat hy behoorde tot het Regiment G_._c_ -r.de fig retireerde ter faake ry gens fyn meede Soldaat gevochten ende denfelven gequest hadde , dat van het vooriz. Lz.z'-y-l:ï zzz eer. gemelden Ccmmandant alhier kennisfe gegeeven , ende coor den felven verfocht was , dat die Perloon mochte werden geibnden uyt de vooriz. Staat Gent naer re: Sas van Gent, van waar denfelven dan verder (bode werden afgehaait; dat de voorfz. Supiianten hadden gepraefenteert de voorfz. af haiinge te laten doen tot haeren kosten, doch dat den voorn. Commandant hadde blyven fuftineren, dat da jurisdictie van den Krygsraadt was gefundeert ten refpecte den voórn. misdadige door Militairen was geapprehendeert, fonder in conlideratie te neemen, dat alleen in focanigen geval, wanneer de delinquanten door de Patrouilles of op ordre van de Omderen op de veriche dar. gcalttappeen  3io VERZAMELING van STUKKEN, defelve jurisdictie by fpeciale concesfie ende dclatie aan den Militairen Regter was gelaaten, maar dat in deefen te confidereeren Ront, dat dc misdaet in deefen begaan daer in beftont' dat twee Soldaaten met eikanderen drinkende ende om verderen dranck fpeelende, hadden quajstie gekreegen, ende omme defelve te beflegten iu hun Quartier waaren gegaan tot het haaien van haare deegens, daer mede zy op elkanderen ftootende den eenen den anderen ter dood hadde gegrieft ende dat zulk geen bedenken overig konde zyn off dit was een delictum commune non Militant ende mitsdien de natura rei het felve anders als by den Ordinaris Regter moeften werde geftraft ende dat in deele.met alleen niet en waaren concureerende die zaake dewelke tot fundament van de voorfz. cafu quo geëxcipieerde jurisdictie van den Krygsraad wierden gerequireerd maer felfs niet een van die rcquifitcn in terminis konden werden geallegeerd; dat fy Supplianten haar dicshalven hadden genootzaakt gevonden tot confervatië van haar notoirlyk competente Jurisdictie haar te moeten keeren tot Haer Ed. Gr. Mog. met verfoek omme by haar favorable interpretatie by het felve hunne regt te moogen werden gemaintineert ende dat Haer Ed. Gr. Mog. goedvonden ende verRonden Haer Ed. Mog. te authorifeeren omme op het voorfz' Request fodanig te disponeeren als conform de voorfz. Refolutie van den gemelden 30. September des voorfz. jaars 1654. zouden bevinden te behooren: Waer op zynde gedelibereert is goedgevonden ende ver. ftacn, dat de judicature over den voorn. Teri- nus  tot de MILIT. JURISDICTIE. 311 ttus de Neeve ter faake van de voorfz. msnflag fal werden gelaaten aan den Crygsraad van het voorfz. Regiment Guardes. Ende fal van deefe gegeeven werden Extract: aan den voornoemde Generaal Major ende Commandant Willem van Wasfenaer als meede den vooriz. Schout, Burgermeesteren ende Scheepenen van 's Gravenhage omme te dienen tot haere narigtinge. Accordeert met het voorfz. Register. A. J. Roycr. CXVII. EXTRACT uyt- de Refolutien van de Ed. Agtb. Heeren Burgermeesteren ende Vroedfchap deStad Utrecht. Maandag den 4™ September 1713. Gehoort het rapport van de Heeren Burgemeesteren ende Gecommitteerden ter befchryvinge, die volgensRefoïutie Commislbria?! van den 17. Juny 1709. hadden geëxamincert de Misfive van den Ed. Gerechte gefchreven aan de Vroedfchap den 15- Juny i7°9- tGr fakvan de judicature over Militaire m gemeene delicten. Edele Achtbare Heerex! By ons in deliberatie gelegt zynde het ver- , foek van den Heer Hooft-Officicr dezer Stad, V i. ten  312 VERZAMELING van STUKKEN, ten eynde wy fouden decerneren apprehenfie corporeel tegens jan Meyer, ter fake van den aanflag door hem voorleden maandag 's avonts op defer Stads Singel aan Jacob Ryken mede Soldaat, beyde alhier in Guarnifoen leggende begaan, hebben wy aan d'eene fyde in behoorJyke confideratie genomen de Refolutie van de Ed. Mog. Heeren Staten defer Provincie in dato den 2. November 1702. op die van U Ed. Achtb. ten felven dage ter Vergaderinge van gemelte Haar Ed. Mog. ingebragt, genomen op 't fubjeét van de Militaire Jurisdictie in Steden, Rem in Staat hebbende. Dicterende onder anderen- ingevolge van de Refolutie der refpective Bondgenoten van den 25. Marty 1651. in 's Gravenhage op de groote Zaale gearrefteert. Dat de Commandeurs met den Krygsraad de Militaire Jurisdictie niet verders rallen mogen gebruyken nogte extenderen als over nalatigheyd en overtredinge in-tochten en wachten, overgaan aan den Vyand, defertie van Compagnien ofte overloop van d'eene Compagnie aan de andere fonder Paspoort, mitsgaders excesfen en delicten die de Officieren en Soldaten onderling ofte d'eene tegens den ander zullen komen te begaen , en VERDER NIET, invoegen dat dan over alle zaken, 't ZY DAN CRIMINEEL OF CIVIEL die Militaire Perfonen apprehenfibel, convenibel, Ju. Riciabel en executabel zullen zyn by den Civilen Rechter &c. &c. Uyt kragten van welkers letterlyken fin het wel toefchynt als of by gemelde Refolutie aan de Krygsraed privativelyk wierde toegelaten % de  tot de MILIT. JURISDICTIE. 313 de cognitie ende judicature over alle foorten van delicten by Militairen tegens Militairen begaen, zonder onderfcheyt. Dog hebben ook niet konnen afwezen van aan de andere fyde in geen minder ferieufe bedenkinge te nemen de fware en fchadelyke gevolgen dewelke tot nadeel van deze Stadt en Borgerve van dien zouden konnen refuiteren, indien alle foorten van delicten door Militairen aan mede Militairen begaan , zonder onderfcheyt tc maken of dezelve delicten in haer natuer waeren Militair of gemeyne delicten; alsie moordt, dootflag, roverye , gewelt en diergelyké , waer door de Borgelyke rust en fekerheid zoo merkelyk geftoort en gevioleert word, alleen en privativelyk aan de Krygsraad cn desfelfs dispofitie hoe verre op defelve te inquireren en de fchuldige te ftraffen of niet, zoude moeten worden overgelaten. Konnende niet gerust zyn en geloven dat fulcxde intentie van de refpective Bondgenoten in het definiëren en vastftellen van de voorn, periode in gemelte Refolutie van den jare 1651. foude zvn geweest, waer toe ons ook geen geringe'aanleydinge en redenen geven de twee feer notable Refolutien van de Ed. GrootMog. Heeren Staten van Holland en West-vriesland genomen den 30. September 1654. en 16.May 1668. by welfe eerfte Haar Ed. Groot Mogende refumerende Refolutie nopende de Militaire Jurisdictie op den 25. Maart 1651. by de GEMEYNE BONDGENOTEN in de generale Vergaderinge op de groote Zaal van het Ho f van Holland: genomen uytdrukkelyk en EENPARIG verftaen. V 5 Dat  3T4 VERZAMELING vax STUKKEN, Dat alle delicten begaen by Militaire perfonen niet puer Militair zynde, maar choquerende de gemeyne rust ofte de Borgerlyke Societcyt gemeenlyk genaamt communia delicta, in haar natuer ftaan tot kennisfe, judicature en correctie van de Ordinaris Juftitie den Civilen en Politicquen Rechter over de Steden en Plaatfen alwaar fodanige delicten worden geperpetrcert. Ende by de tweede, nopende de Judicature over een mandag door een Soldaat aen fyn mede Soldaat beide in Guarnifoen binnen Monnikendam begaan met inha;fie van Haar Ed. Gr. Mogende voor gemelte Refolutie verftaan word , dat het oordeel over fodanig delict was ftaande, en ook gelaten zouden worden tot kennisfe en judicature van Schepenen van Monnikendam. Veelwyniger konnen wy vastftellen datU Ed. Achtb. en naderhand de Ëd. Mog. Heeren Staten dezer Provintie by derfelve refpective Refolutien van den 2. November 1702. voorn, cn met het aan haaien van de opgeroeide periode (dewelke gelyk voorfchreven is by een der Bondgenoten in notable voorvallen na gehouden deliberatien geëlucideert en een gantsch andere interpretatie een en andermaal bekomen heeft) fouden hebben willen vastftellen dat in cas van gemeyne delicten en niet wezende puer Militair, en overfuixde Societeyt rust en vrede van dien turberende (tot welkers confervatie de Militie alleenlyk dienen moet) de cognitie over defelve delicten zoude zyn ontnomen aan den Ordinaris Rechter van U Ed. Achtb. Stadt, en defeive privatelykgelaten aan de  tot de MILIT. JURISDICTIE. 315 de recherche en vindifte van den Krygsraad zoo als die in tyt en wyle fig hier foude bevinden. Al waer omme wy van onzen plicht geoordeelt hebben 't gene voorfchreven is aan U Ed. Achtb. gedienfiig voor te dragen ende te verfoeken dat U Ed. Achtb. nae hare gewone wysheyd deze zake in nadere overweginge nemende dievoorfiening gelieven te doen, dat, 't zy door haar Ed. Mog. by interpretatie of elucidatie, ofte anders , zoo als U Ed. Achtbare zullen oordeelen te behoren, verklaart en verftaan werde , dat ALLE delicten begaen by Militaire Perfonen niet puer Militaire, maar gemeyne delicten zynde , ftaan tot kennisfe, judicature en correctie van de Ordinaris juftitie ofte Civilen en Politycquen Rechter der Stadt en Plaatze ahvaer zodanige delicten werden geperpetreerd. Waar mede wy U Ed. Achtb. in Godes heylige befcherminge , bevelen en verblyven Edele Achtb. Heeren1 U Ed. Achtb. Dienstwillige Dienaren Schout, Borgemeesteren cn die van den Gerechte der Stadt Utrecht. Onclerftont Ter Ordonnantie van defelve, en was getekent, J. Vervelst. Gefchreven te Utrecht den 15. Juny 1709. Heeft de Vroedfchap na rype deliberatie eenpa-  3i6 VERZAMELING van STUKKEN, parig verftaan en verklaart dat ALLE delicten linnen deze Stadt ofte derfelfs jurisdictie begaan by Militaire Perfonen niet puer Militair zynde, maar choquerende de gemene ruste ofte de Borgerlyke Societeyt, gemeenlyk genaamt communia delicta , in hare natuere ftaan en gelaten -worden tot kennisfe , judicature , en correctie van de Ordinaris juftitie of den Civilen en Politicquen Rechter', 'zynde alhier de Heeren van den Ed. Gerechte dezer Stadt, en zal hier van kennisfe worden gegeven aan den Commanderenden Officier, van 't Guarnifoen om ög daar na te reguleren. Accordeert in kennisfe van my j. van Harscamp. C XVIII. EXTRACT nit het Register der uitgaande Brieven van de Ed. Mog. Heeren Raaden van Sta. te der Vereenigde Nederlanden aan Haer Hoog Mogende. Den 12. February 1714. Hoog Mogende Heeren. De Krygs-Raad te 's Bosfche heeft aan ons kennis gegceven, dat U Ho. Mo. aan haar gefonden hebben om berigt, een Misfive van de Magiftraet der Stad, welke aan haar disputeert het Reilen van een Curateur, in den Boe-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 317 Boedel van wylen Gerard van Poelgeest in fyn leeven Sergeant Majoor ten dienfte deeier Landen, binnen die Stad, alwaar hy in guarnifoen was , overlceden , verfoekendc onib ordre , wat fy fouden refcribeeren aan U Ho. Mo. nopende dat conflict van Jurisdictie. Waar op hebbende gedelibereert, hebben wy geoordeclt best te weefen , dat wy zelve U Ho. Mo. informeeren , van de geleegcntheid der zaeke; U Ho. Mo. gelieven dan gedient te weefen, dat d.wsl de Militaire Officieren docr'gaans geen de vünfte Relatie hebben tot de Sleeden waar-in- fe guarnijben houden; en het guarniloen een Lighaam maakt, gefepareert van dat van de Bui gerv, welke ieder hebben haar aparte Regter, het guarnifoen, de Militaire, deBurgery, de Burgerlvke, van ouds af geufeert is, dat* gelyk de Burgers te regt ftaan over alle faaken voor de Burgerlvke Regter zoo ook de Krygluiden voor de Militaire, foo nogthans, dat OÖicieren, welke hier te Lande gehnyst en gegoed fyn , moeten te regt ftaan ovir Civiele zoeken voor luier Domiciiiairen Regter , waer heen Je ook mogen in guarnifoen gefonden worden; maer niet voor de Burgerlyke Regter van guarnifoensplaets. Dat geene verandering gemaakt is in deeie oude en generaele ufantie, by de bekende Refolutie v,an 25. Maart 1651. genoomen op de groote Zaal van 't Hof, als alleen in opiigt van de Steeden ftem in Staat hebbende , welke Refolutie dien volgens , notoirlyk diend tot confirmatie van die ufantie in opfigt van a^le andere Steeden, gelykdefelve ufantie dan ook feedert alom in vigeur gebheven is. Waar van  £18 VERZAMELING van STUKKEN, van wy kortheids halven jeegenwoordig geen ander bewys zullen bybrengen als dat in 'cjaar 1666. wanneer men van de fyde van den Cheurforst van Brandenburg wilde brengen in het Tractaat, welk den 16. February van dat jaar geflooten is, een Articul, volgens welk de Militie van U Ho. Mo. leggende in de Steeden van bet Land van Cleef, foude te regte moeten ftaan, onder d ; Cleeffe Politique Overheid in zaeken, die de Militie niet concerneeren, gelyk fulx in U Ho. Mo. eygen ftaat foude worden geobferveert, deefe Raad , wiens advys U Ho. Mo. daer over in.-*' naemen, advifeerde, dat het felve om feer importante reedenen foude behooren gelaaten te worden by het jeegenwoordig gebruik dat wel waer is, dat in den Staat deefer Vereenigde Neederlanden de Steeden, ftem in Staat hebbende , in eenige gevallen, over de Militie in den haer en logeer ende hebben en oefenen jurisdictie, maar dat te confedereer en ftaat, dat de magt, haar daar omtrent ccmpeieerende, komt te dcftueeren uit het Regt, van Souverainiteit over de Militie, in welk Jttegt de gemelde Steeden , als integreerende Leeden , fyn participeerende , en dat om die reeden het zeire regt aan de Steeden in de refpective Provinciën, geen ftem in Staat hebbende , niet wordtoegeftaan, veel min aen Steeden resforteerende onder de Generaliteit. Waar van het gevolg Was', dat het voorfz. Articul gebleeven is buiten het Tractaat; het welke onweederfprekelyk bewyst , eerftelyk, dat de Refolutie van 25. Maert 1651. in het jaar 1666. dat is in een tyd, wanneer niet te brecde loop gelaaten wierd aan de Militaire Juftitie geen plaats had in de Steeden, geen Rem in  tot de MILIT. JURISDICTIE. 319 in Staat hebbende, off men moest feggen dat de Raad van Staate niet wist wat ze aan U Ho. Mo..fchreef, en ten anderen dat U Ho. Mo. ib wel als de Raad van verftand waaren , dat die Refolutie geen plaats behoorde te hebben in de Steeden, geen Rem in Staat hebbende. Dat onder de Refolutien door de Magiftraet van 's Bosfche bygebragt, in Haer Mi. live aen U Ho. Mo. wel een off twee fyn, en namen tiyk die van 21. Jan. 1704. welke favorifecren het gefuftineerde van de Magiftraat maar dat de Refolutie van de folemneele Vergaderinge van de groote Zaal, welke een foort van een Wet off Reglement is , en welke , gelyk ze confirmeert de oude ufantie, ten opfigte van de Steeden, geen ftem in Staat hebbende, geconfirmeerd is door de opgevolgde Prattyk , zoo voor als na de verandering, in de Regeering gevallen in het jaar 1673. behoord te overweegen een off twee Refoiutien genoomen bp particuliere gevallen , en by welke het zoo ver van daer is, dat de Refolutie van de groote Zaai, en een Ufantie foo oud als de Republicq, voorbedagtelyk fouden weefen ingetrokken, en verandert, dat zelfs daar van niet gerept word in de Refolutien, door de Magiftraet van's Bosch bygebragt, tot een klaar bewys dat UHo. Mo. waar aen felden faeken van die natuur geen gemeenfehap hebbende met Staats deliberatien , voorkoomen, niet fyn verdagt geweest in hec neemen derfelve op het onderfcheid tusfchen de Steeden , ftem in Staat hebbende en nkt hebbende. En dat ook, om wat nader te koomen tot het  3 2o VERZAMELING van STUKKEN, het geval in questie, veel gevoegeJyker, en te gelyk onkostelyker is, wanneer een Officier, die niets gemeens heeft met de plaats, ftad, waar heen, hy door U Ho. Mo- in garnifoen gefonden is, aldaar komt te overlyden, dat des zelfs Equipage en wat hy verder by fig heeft gaade geflaagen en gebenifieert worden , door de Krygsraad en Commisfarisfen van dien, beftaande uit perfoonen, die alle een gemeen intrest hebben om het voordeel en menage van den overleeden te betragten als door de Geregten, en dat meenigmaal van flegte garnifoen plaatfe , 't zy dat maar provifioneelyk moet geforgt worden voor de nagelatene Equipagie 'en meubilen , weegens de abfentie der naastbeftaande, off Erfigenaamen van den overleeden, off dat die moeten te geld gemaakt, en het provenu onder de Crediteuren gcdiftribueert worden- Invoegen dat U Ho. Mo. fien , dat de fuftenue van de Magiftraat van s'Bofche,in deefe aanloopt teegens de oude Ufantie , geconfirmeert door een feer folemneele Refolutie, kragt van wet hebbende, en door de opgevolgde praótyk mitsgaders teegens de billykheid, en het intrest van U. Ho. Mo. Militie ,. welke het fondament fyn van de voorfz. Ufantie en Refolutie en fonder dat de Magiftraat ergens in verkort word, alfo de Bondgenooten niet hebben behoeven te onderwerpen aen haer judicature dc Militie, welke U. Hoog Mog. van tyd tot tyd fouden fenden na s'Bofche niet om te maekcn een gedeelte van Lighaam der ingcfeetencn waar van de Magiftraat het Hoofd is, nog om te genieten de voordeden en te hel-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 321 helpen dragen de Burgerlvke lasten van de In. gefeetenen der ftad, nog om eenige Relatie te hebben tot defelve maar alleen om fig aldaer op te houden voor den dienst van U. Ho. Mo. van den eenen dag en uur tot het andere, en fubjeét te weefen, zoo wel aan het Regt als aan het Krygsbedwang van Officieren, door off. van weegens U. Ho. Mo. over haar gefteld. CXIX. EXTRACT uit het Memorie en Refolutie Boek 's Hoves van Gelderland. Edele Mogende Hekren.' Wy hebben in onze Vergaederinge wel ön£aM;sflYe fangen de Misfive van de eerfte en andere ver-aen de orderte van de reekeningc in Gelderland, in'-wddato den 20. deezes gefchreeven aen U Ed. Mog.^1^ hebbende tot bylage een Requeste van johan de Cocq van Delwynen , Heere tot Wadenoyen , Amptman van Bommel, Tielre en Bommelreweerden-, daer by te kennen , hoe dat fyn L. voor eenige dagen was ter ooren gekoomen , dat een Perzoon van Herwaerdcn , genaemt jacol van den Berg, even buiten de poort van bet Fort St. Andries, dog binnen de barrière van 't Contrefcherp was gevonden , leggende fwaer gequetst, fodaenig dat hy 's anderen daegs daar aen was overleden: met verzoek om te moogen weeten , off fyn L. in qualiteit als Amptman van dat diftrict de Militie aen het geallegeerde feit pligtig, zal aenfpreeken nae // Deel. X be.  322 VERZAMELING van STUKKEN, bevind van zaeken , of dat hy fulx zal heten ter Judicature van den Crygsraad, ten einde fyn L. niet mogte ingewikkeld worden in disputen over conflict van Jurisdictie. Gevende welgemelde die van de Reekeninge by haere voorfz. Misfive U Ed. Mog. in bedenken , of tot voorkoominge van alle zodaene disputen U Ed. Mog. niet zouden konnen goedvinden om daer omtrent eenige Ordre of Reglement te beramen , waer nae het voorfz. gevat, en alle diergelyké in het toekoomende zouden konnen worden behandeld-. Waar op U Ed. Mog. by Refolutie van denzelven 20- deezes hebbende verftaen, dat 't Hoff Provintiaal cn die van de Reekeninge de Retro-acta zouden naczien, en U Ed. Mog. vervolgens dienen van Pra?-advis; geven wy ons de'eere van U Ed. Mog. ten dien eynde met behoorelyk refpect voor te dragen. Dat wy hier op de Retro-acta, en het gee ne omtrent deeze materie regtens is , naegezien hebbende bevinden. Dat voor eerst, by de gemeene Keizerlyke Regten onderfcheid word gemaakt tusfchen delidten , die mere Militair zyn , en tusfchen gemeene delicten. Dat van Militaire delicten , die naementlyk door Perzoonen , in Militairen eed of dienst zynde, worden begaen teegens de particuliere ordres en discipline van Oorlog, de cognitie als ook de ftraffe privativelyk word gelaten aan dc Crygsraat. Maer dat van gemeene delicten die, namentlyk, volgens de Wetten van alle Volkeren zyn verbooden, de cognitie cn judicature ook gemeen  tot de MILIT. JURISDICTIE, 323 ineen is , en dienvolgens gehoord aan dè Politicque of Ordinaris Regter van de plaatzc, daer die begaen zyn, zonder onderfcheid of zoodaene delinquanten of gelardeerde zyn Militaire of BurgerlykePerzoonen; waer meede ook overeenkomt de leere van de voornaemfte Regtsgeleerdenals ook de practyke en oude gewoonte van deeze en andere nabuurige Provintien , mitsgaders van byna alle Volkeren van Europa. „ Dat hier by komt, dat op de propofitieen „ verfoek van weegen deeze Provintie gedaen op „ den 24. Maert 1651. aen de groote Vergaede,, ringe in 's Gravenhage , nae dat de andere Pro- vintien daer van hadden verzogt en genoomen „ copie, des anderen daegs by de ZAMENTLY„ KE BONDGENOOTEN is goedgevonden" dat in conformité van dien , zoude worden gefchreeven uit den naem van Haer Ho. Mo. aen Commandeurs van de Guarnifoenenin dc Steden van Gelderland ftem in Staat hebbende; dat de voorfz. Commandeurs met den Crygsraad in de voorgemelde Steeden de Militaire Jurisdiétie niet verder zouden moogen gebruiken nog extendeeren , ais over die nalatenfchap en overtreedinge van togten en wagten, overgaan aen de Vyand, defertie van Compagnien , ofte verloop van de eene Compagnie onder de andere zonder Paspoort, mitsgaders over excesfen en deli&en, die de Officieren en Soldaten onderling, off d'eene teegens den anderen zoudekomen te begaan en VORDER NIET; Invoegen , dat over alle andere zaeken . ZY WAREN DAN CRIMINELE OF CIVILE, die Militaire Perfoonen apprehenfibel, convenibel, jufticiabel ende executabel zouden zyn by X 2 den  324 VERZAMELING van STUKKEN, den Civilen of Polityken Regter, wiens fententie meede over fchulden en anders geweezen by gebrek van gereede off ongereede goederen op de gagie van de gecondemneerde nae de ordre van 't Land ter executie geftelt zouden worden. Dat op de voorfz. Refolutie in diervoegen, omtrent de judicature over Militairen in communibiis delictis genomen, is gevolgd de Refolutie van de Heeren Staten van Holland, waer by Haer Ed. Mog. op den 30. September 1654. eenpaarlyk hebben verftaan en verklaert: Dat alle delicten , niet puurlyk Militair zynde,maar chocqueerende de gemeene ruste, ofte Borgerlyke Sociëteit, gemeenelyk genaamd, communia delicïa, begaan by Militaire Perzoonen, in haere natuureftaen tot kennisfe, judicature en correctie van de Ordinaris Juftitie over de Steden ën Plaatfen , alwaer zodaenige delicten werden geperpetieerd, &c. Mitsgaders nog een nadere Refolutie van hooggemelde Heeren Staten van Holland, in veel. fterker termen , den 16. May 1668. genoomcri op het gereprasfenteerde van de Gedeputeerden der Stad Munnikendam, daer in beftaende: Dat des nagts tusfchen den 1. en 2. dito zeeker Soldaat van de Compagnie van Capitain Hinoyosfa, aldaar guarnifoen houdende, op de publyke ltrate, een ander Soldaat van defelve Compagnie met een mes in diervoegen geqüetst hebbende, dat denfelve aanRonds van de quetfure geftorven, en den perpetrant daer op door de Militie in apprehenfie genoomen was; den voorfz. Capitain was fuÜineerende, dat in conformité van zeekcre Re-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 325 Refolutie den 25. Marty 1651. by Haar Ho. Mog. op de groote Saai genoomen, den vooriz. delinquant van den Militairen Krygsraad te reg-' te geftelt zoude behooren te worden, als zynde een delict tusfchen Soldaten onderling begaan ; Edog dat de Scheepenen der voorfz. Steede confiderecrende, dat 't voofz. delict, fchoon tusfchen Militairen begaan, egter was een gemeen, en geen Militair delict: Ende zulks niet weetende, of zy in goeden gemoede de Judicature van dien konden negligeeren, en den Krygsraad met de zaeke laten geworden , de Heeren hare principalen bewoogen hadden om de Heeren Staeten van Holland te verzoeken, dat defelve zouden gelieven te verklaaren , voor wien den vooriz. Delinquant te regt zoude behooren geftelt te worden ; waer op Hooggemelde Heeren Staten hebben verftaan ende verklaard, dat de voerfz. zaeke in haere natuurc cn agtcrvolgens het declaratoir vervat in Haer Ho. Mog. Refolutie van den 30. September des jaers 1654. is ftaende en dienvolgens ook gclacten zoude worden tot kennisfe cn judicature- van Schepenen voorn. Daar van by aenfehryvinge aan den Officier der voorfz. Stad Munnikendam , mitsgaders ook aan den voorn. Capitain Hincyosfa kennisfe zoude worden gegeeven, met last en begeerte , om zig daer nae prnt-cifelyk te reguleeren. Dat de voorfz. Refolutie van Haer Ho. Mo. op dc propofitie weegens de Heeren Staten van Gelderland genomen en op welkers fundament beide de voorfz. verklaeringe by de Heeren Staten van .Holland by forme van interpretatie zyn gedaan , in dccze Provintie is agtcrX 3 volgd  326 VERZAMELING van STUKKEN, volgd en naegeleefd'tot den jaere 1675. gelyk daar van de meenigvuldige exempelen U Ed. Mog. ongetwyffeld wel zullen bekent zyn, ende ook ligtelyk by ons zouden kunnen bygebracht worden. Dat het waar is , dat den Heere Erfftadhouder , onRerfelyker gedagtenis, by deslelfs Misfive aan de Heeren Staten deezes F. ende Gr. gefchreeven den 3. Juny 1675. tot Duffel omtrent de voorfz. Refolutie en opgevolgde conRante obfervantie, die verandering heeft gemaekt: (V) dat foo wanneer Militairen mogten koomen te begaen eenige delicten , die men noemt gemeene delicten, daer omtrent preventie foo voor den Borgerlyke als Militairen Regter behoorde plaats te hebben. Ende zoo voorts, gelyk wy verzoeken dat U Ed. Mog. uit het hier neevens gaende affchrift van zeekerecopie, die in die tyd aan deezen Hove is toegezonden, en niet al te ordentelyk fchynt afgefchreeven te zyn, met meerderen gelieven te verneemen. Dog dat Heere Erfftadholder fulx niet anders heeft gedaen als provifioneei en tot dat met de Heeren Staten deezer Provintie nader zoude hebben gedelibereerd. „ Sonder dat de gemelde naederc deliberatie ,, ooit daer op is gevolgd , dat de Heeren Staten „ deezer Provintie den inhout van de voorfz. „ Misfive uitdrukkelyk hebben geapprobeerd , ,, veel min verklaard Haer Ed. Mog. intentie te „ weezen, om van de eerstgemelde Refolutie de „Anno 1Ó51. te willen afgaen." Om (*) Met welk Recht?  tot de MILIT. JURISDICTIE. 327 Om alle welke vooraengetooge gronden eft reedenen wy onder verbeeteringe van advys zouden zyn: Dat U Ed. Mog. nae refumptie van de Refolutie op den 25. Maert 1651. by Haer Ho. Mo. op de groote Saai genoomen, en andere Rctro-aéta daer op applicabel ,■ tot wegneeminge van alle heefitatie en onfeekerheid omtrent de Judicature over Militaire en gemeene delicten zouden behooren te verftaen verklaren: Dat de voorfz. zaeke in het Fort St. Andries voorgevallen, in hare nature, en agtervolgèns Haer Ho. Mog. voorfz. Refolutie is ftaende en dienvolgens ook gelaten word tot de cognitie en Judieatuure van den Ordinaris of Politicquen Rechter : Ende dat voorts in het generaal alle delicten niet puurtyk Militair zynde, ma:r turberrende de gemeene ruste en Borgerlyke Societeyt, gemeenelyk genaemd comtnünia delida , begeen by Militaire Perfoonen, meede in haere natuur e privativelyk ftaan en gelaten -worden tot de k'im'sfe, judicature, en correctie van de Ordinaris juftitie' over de refpective Ambten, Steden en Plaatfen alwaer zodahie delicten -worden begaen. Wacrmeede verhoopende U Ed. Mog. goed. vinden te hebben voldaen, bidden wy God &c Gefchreeven f Arnhem den 29. Maart 1715. Accordeert met voorfz. Memorie en Refolutie bock. X 4 cxx.  $28 VERZAMELING van STUKKEN, cxx. Ordonnantie van de Heeren Staten van Gelderland omtrent de Judicature over Militairen in gemeene delicten van Den i. April 1715. De Staten des Furffendoms Gelre en Graeffchap Zutphen hebben tot voorkominge van alle.dispuyten tusfchen den Politiquen en Militairen Regter over het Conflict van Jurisdictie tot wegneminge van alle htefitatie en onzekerheid omtrent de Judicature over Militaire in gemeene delicten, goedgevonden, en verftaan te verklaren by dezen, dat voortaan in 't generaal alle deliften niet puurlyk Militair zynde, maar turbeerende de gemeene rust en Borgerlyke Sociëteit genieenlyk genaamt communia delicta, begaan by Militaire Perfoonen, in liare natuure privativelyk ftaan en gelaten worden tot de kenwisfe , judicature en correctie van d'Ordinaris Juftitie over de refpettive Ampten, Steden en Plaatzen , alwaar zodanige deiiïten worden begaan. CXXI.  tot de MILIT. JURISDICTIE. 329 CXXI. EXTRACT uit het Reces des Lantdaegs in Martio en Aprili en vervolgens in Octobri 1715. binnen Arnhem ordinarie gehoitden Veneris den 18. October 1715. Voorgebracht, hoe de Militairen eenige twyffelachtigheyt hadden opgevatover hetgedruckte Reglement tot voorkominge van alle disputen tusfchen den Politicqen en Militairen Richter over het conflict, van Jurisdictie van den 1. April laestleden, ende in 't byfonder over de daar geRelde woorden van, communia delitta begaan by Militaire Perfoonen, ende daar over gedelibereert wefende is gerefolveert ende verftaan , dat het gefeyde Reglement fal ftand houden , geobferveert worden en de Gecommitteerde ter Generaliteit gelast, gelyk gefchiet uit kracht defes, fich exaételyk t'informeeren hoedaenig dit in andere Provintien word gepractifeert ende Haar Ed. Mog. daar van te adverteren. Pro vero Extractu. G. V. Bouricius Secretaris. X 5 CXXH.  33° VERZAMELING van STUKKEN, CXXII. Refolutie der Heeren Staten van Zeeland, van Den 7. December 1717. De Secretaris van 't Land, heeft uit naam ende van wegens de Heeren Gecommitteerde Raden , circumftantieel ouuerture gegeven , van zeker geimpetreerd mandament, door den Fiscaal Militair in Zeeland, van den Raad van Staten der Vereenigde Nederlanden , tot laste van Alexander de Krane, Vendrig in de Compagnie van den Capitein la Grange, onder het Regiment van den Lieutenant Generaal van der Beeke , by den.Militairen Krygsraad tot Veere gecondemneert , ende wat' tot provilioneele ftuitinge by haar was- gedaan ; Waar op zynde gedelibereerd, is goedgevonden en verftaan, dat de Heeren Haar Ed. Mogende Ordinaris Gedeputeerde ter Generaliteit, zullen worden geauthorileert, gelast ende geordonneert , gelyk dezelue geauthorifeert, gelast ende geordonneert worden by dezen , omme ter Vergadering van H. H. M. voor te dragen , ende te reprasfenteeren, dat H. E. M. informatie bekomen hebbende , dat de Raad van Staten zig komen aan te matigen , het verkenen van provifien van Juftitie in Crimineele Militaire deliéten in cas d'appel , binnen ftemmende Provintien voorgevallen , ende in fpecie zulks hebben belieuen te doen, ten opzigte van eene Alexander de Krane, Vendrig in de Compagnie van den Capitein la Grange, onder  TOT DE MILIT. JURISDICTIE. 331 eïer het Regiment van den Lieutenant Generaal van der Beeke, in guarnifoen tot Veere by den Militairen Krygsraad aldaar gecondemneert, volgens copie van het Mandament, ende Sententie daar nevens gevoegd: H. E. M. hoewel aan den Raad van Staten, het gezag ende de authoriteit over de Militie van den Staat, buiten de ftemmende Provintien, a's conform derzelver Inftructie zynde, in geenen deele willen contefteeren, maar om verfcheide pracgnante redenen niet konnen advoueeren, zulks haar binnen de ftem in Staat hebbende Provintien zoude competeeren, zoo min als aan haar ftaat het verleggen en veranderen van de Militie, aldaar in Guarnifoen , en andere zaken : Dat Haar Ed. Mog. derhalven die ordre hebben doen ftellen, dat daar omtrend niet zoude werden geobtempeteerd, ende derhalven van H. H. M. zullen verzoeken, den Raad van Staten te disponeercn, die te onderlaten, onder verzekering nogthans, dat zoo de gezamentlyke Bontgenoten van oordeel mogtcn zyn , den Raad van Staten, tot diergelyké is bevoegd, en het in den haren zoo zullen laten practifeeren, ook by Haar Ed. Mog. als dan geen de allerminRefwarigheidzal werden gemaakt, omme aan den Raad van Staten in diergelyké gevallen, dc behulpzame hand te zullen helpen toebrengen, daar toe behoorlyk gerequireerd werdende , dog ANDERS NIET. Accordeert &c. CXXIIL  332. VERZAMELING van STUKKEN, CXXIII. EXTRACT uit het Reces van den Ordinairen Landdag in April en Mey ende vervolgens by continu, at ie in September 1728. binnen de Stad van Nymegen gehouden Sabbathy den i. Mey 1728. Ingekomen en verlefen eene Misfive van den Raad van State der Vereenigde Nederlanden gefchreven in 's Gravenhage den 8. Maart defes jaars, houdende in het brede een detail van het geene voor eenige tyd binnen de Stad Tiel was gepasfeert en voorgevallen tusfchen de Magiftraat dcrfèl ver Stad en den Krygsraad over en ter faken van twee diltinctemanflagen door Soldaten aldaar guarnifoen houdende onderling en den eenen tegens den anderen begaan, met alle het geene daar omtrent ten wederfyden was gedaan en gefuftineert, verfoekende welgemelte Raad van Staten, om reedenen in die voorfz. Misfive in het brede geallegeert dat Haar Ed. Mog. tot voorkominge van alie diergelyké voorvallen in het toekomende gelieven te nemen eene foodane Refolutie die op het fubject van de Judicature tusfchen Politicquen en Militairen in allen deelen mogen conform wefen aan die van de gefamentlyke Bondgenoten op derfelver folemnele Vergaderinge in den jare 1651. gearrefteert: En hier tegens verlefen de copyen van de Misfivens door de Magiftraat der Stad Tiel op voorfz. fubject; aan den Raad van Staten ge-  tot de MILIT. JURISDICTIE. 333 gefchreven, en waar by opgemelte Magiftraat aantoont en iuftineert in defen alles niet anders gedaan te hebben als conform defes Lalidfchaps Refolutie van den 1. April 1715. waar op gedelibereert en daar by verlefen fynde het gearrefteerde by de famentlyke Bondgenoten in den jare 1651. voorts defes Landfchaps Refolutie van den 1. April 1715. ook aangemerkt het geene by de andere Bondgenoten in defen werd gepraftifeert , hebben Haar Ed. Mo. tot voorkominge van alle disputen in het toekomende en onder voorbehoud van het regt defe Provintie cn Leden van dien neffens de andere hare Bondgenoten competerende goetgëvonden by interpretatie van den 1. April 1715. te verklaren en te verftaan, dat de judicature over alle excesfen en. delióten puurlyk Militair fynde , fal fyn en blyven aan de Krygsraden binnen de ftemmende Steden defer Provintie. Dat voorts die felve Krygsraden fullen hebben de Judicature en erkentenisfe over alle excesfen en delicten die d'Officieren en Soldaten van dat felve guarnifoen onderling off die een tegens den anderen fullen komen te begaan / off fchoon die voorfz. excesfen en delicten in haar natuur niet puurlyk Militair mogten wefen. Blyvende egter aan den Politicquen Regter de erkentenisfe ende judicature over gelykc excesfen en delióten tusfchen Officieren en Soldaten onderling off den eenen tegens den anderen begaan wordende, in val die Officieren en Soldaten, mogten weefen van diverfe guarnifoenen. Voor  334 VERZAMELING van STUKKEN , Voor welke Politicquen Rigter die Militaire Perfonen dan ook voorts in alle andere faken SY SYN DAN CRIMINELE OFF CIVILE apprehenfibel, convenibel, juftitiabel en executabel fullen fyn en wiens fententie mede over fchulden en anders gewefen by gebrek van gerede off ongerede goederen op die gagien van die gecondemneerdens, nae ordre van iet Land, ter executie geftelt fullen worden. Pro vero Extraclu. G. V. Bouricius 3 Secretaris. cxxiv.  tot de MI LIT. JURISDICTIE. 335 CXXIV. EXTRACT uit het Reces van den Ordinairen Landdagh by continuatie gehouden binnen de Stad van Nymegen in September 1728. Sabbathl den ii. September 1728. Op het geproponeerde ter Vergaderinge gedaan hebben Haar Ed. Mog. goetgevonden dat Haar Ed. Mog. Refolutie den 1. Mey defes jaars genomen op het iubjeél van de Militaire judicature fal gefonden worden aan den Raad van Staten , met verfoek om daar op te willen infteren, ten eynde eene fodane Refolutie by de famentlyke Bondgenoten worde gearrefteert en werkftellig gemaakt. Pro vero Extraóhi. G. V. Bouricius, Secretaris.