MILITAIR RECHTS GEBIED ï N DE NEDERLANDEN. ; iv. *r GEZAG be MAGT en de GRENZEN 7 der MILITAIRE RECHTBANK in de VEREENIGDE NEDERLANDEN, aa n g bw bb zen uit staatsresolutien, plakkaaten, ordonnantiën , instructien , reglementen, gewysden en andere authentyke stukken; bycenverzameld door R A. VAbi DER KEMP. hierby is gevoegd de MEMORIE over de MILITIE van den STAAT, toegesch reeven aan Mr. SlMbN VAN SLINGELANDT, Raadpenfwnaris van Holland, enz., enz. en een onderzoek Van den BESTALTBRIEF, ter verklaaring van dat gedeelte VAN het NEDERLANDSCHE STAATSRECHT, welk betrekking heeft tot den GERECHTSDWANG over de KRYGSLIEDEN; nevens eenige ophelderende bylaagen, door Mr. J. G. VAN OLDENB/IRNEVELT, genaamd tullijsgh, Advocaat-Fiscaal der Generaliteit, enz., enz. vierde deel. AMSTERDAM, By W. IIOLTROP, 1791, \- :- vw't/fóè. LEZER! Zie daar Vier Deelen van Militaire Si ukken! een gróoter aental, dan ik verwagt hadt. Zie daer myne belofte vervuld; — den verdediger der ongelimiteerde Militaire 'Jurisdictie allen uitvlucht benomen. Ik bragt het tot het opdragen van het Stadhouderschap , en andere met hetzelve thans verecnigde waardigheden, aen Willem IV, Glorieufer Gedagtenis , ten einde het mogte blyken , dat ook dien Vorft, welke pogingeu Hoogftdezelvc aangewend heeft, om zyne bevoegdheid tot die Judicature aentewyzen, nimmer zulk eene ongelimiteerde Militaire JjiirttdicUe door de Hooge Bondgenoten gezamentlyk, of Een derzelver privativelyk is opgedragen: — ik fchroome niet 'er by te voegen, dat zulk eene ongelimiteerde Militaire JurisdicJie in commune deliften en civïle zaeken, zonder de exprejje bewilliging van alle de integreerende Staets* a le- IV BERICHT. 'leden 5ni mmer ,. (rt zy met eerbied gezegd) door de Bondgenooten- opgedragen konde worden. Verfchoon de drukfeijc'n , en onnaeukeurigheden, Avelke 'er ongetwyffeJd zullen zyn ingcflopen, daer ik "alles, wat ik verricht heb in dezen overmoéilyken arbeid, hebbe moeten afdoen , in driegroote maenden. Vaer wel! ■ INHOUD .: DES ' VIERDEN DEELS VAN HET. M A G A Z Y N VAN S T U K K E N, TOT DE MILITAIRE JURISDICTIE BETREKKELYK. _____ . _ . . . I. Reqjjest van Schout, BurgC' meefteren en Schepenen van 'f Gravenhage , 25. 'Juny 1721. . . * ; Bladz. 1 II. Extract uit de Refolutien van de Heeren Staeten van Holland en JVejl - Friesland , ■ 27.^8191721. ... 4 » 4 IH. v* ï N H O U D. HL Miffive van den Ed. Hove van Holland, at*n H. E. G. Mog. 2 7- fany 1721. • • • Blz, 6 IV. ExtraÏÏ ait de Refolutien vnn de Heeren Staeten van Holland en Wejl ■ Friesland, ja. Julyiyzu , . . . 2£ V. Korte Deduftie, gednan maken en aen de Ed. Mog. Heeren Gecomm. Raaden van de Ed. jyivg. Heeren Staaten van Holland en Wejl - Friesland, uit dc naame en van wegen de refppStive Gcneraalen en Hurfd- Officieren van de rejpccTive Gardes te voet en te paard, concernerende de Jqrisdiftje Militair, ... 39 VI- &e <£üest van J°l'n ds Ed Gr. Mog Heeren Staaten 'van Holland en Wejl Friesland. , 4 a vu INHOUD. vu VII. CommiJJle van den/elven, . , Blz. 47 VIII. Memorie van drie Defitten, begaen by 't Regiment Gardes te voet, Guarnijucn houdende binnen 's Gravenhage. 48 IX - X. Htlqueste en Aite der Refpeélke Hooft- en verdere Of■ ficieren van het Regimmit blauwe Gardes. . . .49-50 XI. Extract uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland ende Wejl - Friesland, 2,2. Jury 1721, ... 55 XII. Missive van Trafident en Raaden van den Hoye van Holland , July 1721. . . 5(j XIII. Lyst van Militairen , teegens weiken by het Hojf is gcprocedeert en gefententieert. Ct XIV. 'Notitie van Civile zaaien tuffchen Militairen , ofte zaaken waarin Militairen Gedaagdens zyn. .... * j ' » *•.'• • Groos' tot de MILIT. JURISD, &c. * .Groot Mog. hooghwichtige deliberatien.met het yoordraagen van gemelde faake by deefen te ihterrumpeeren. Biddende dat U Edele Groot Mog. ons ten beften gelieven af te neemen, dat wy hier voor af repeteeren het geene wy meermaalen in andere gevallen aan U Édele Groot Mog. hehben gefehreeven , dat namentlijek de adminiflratie der criminéele juftitie, env infonderheyt de jurisdictie queftien daar over ontftaande, het onaangenaamfte gedeelte is van de exercitie van de Ampten, die wy op commiffie van U Edele Groot Mog. aangenoomen hebben te bedienen , doch dat wy echter verplicht zijnde de hoogheyt en. de gerechtigheeden voor te ftaan , die tot de algemeene Landts juftitie , ende de particuliere competentie van U Edele Groot. Mog. Hofgericht zijn behooreij,de, niet nalaatigh daar omcrent moeten werden bevonden: maar in een materie als is. het cas fubject , aan U Edele Groot Mog. getrouweJjjck moeten remonftreeren dat geene, dat wy omtrent hec doen adminiftreeren der gemeide jufticie vermeynen te weefen in de rechte ordre, ende van het waare belangh dat U Edele Groot Mog., onder fubmiffe correctie, hebben in aght te.neemen. Wy hebben in den jaare feeventien hondert feeven een ampel, bericht aan U Edele Groot Mog. laaten toekoomen over diverfche pointen van judsdictie, die de voorfchreeve Magiftraat -van 's Gravenhage pretendeeren tuffchen ons en haar. in contraventie te brengen, doch de meenighvuldigheyt der gewichtige affaires, die U Edele Groot Mog. cccupeeren, is apparenb de ' A 5 ' oor- 10 VERZAMELING van STUKKEN oorfaake geweeft, waaromme tot nogh toe geen, van de felve pointen is gereguleert. Het is oock foodanigh dat het felve Bericht pp pag. 124. («) en volgende in de Bylagen dit eyge point, dat jegenwoordigh is in queftie, explicite is voorgefteldt, mitsgaders contineert de raifonnementen, van wederzyden daar over bygebraght, gelijck meede verder daar achter, ende wel op pag. 147. (b) & feq. zijn geinfereert de twee voorgemelde Refolutien, die meergemelde Magiftraat jegenwoordigh wederom zijn aanhaalende, omtrent dewelcke echter de folutien aan die van den Hage pock op de voorgaande pag. 126. (c) & feq. aireede foo compleetelijck zijn gegeeven , dat gemelde Magiftraat tot nogh toe niets daar tegen hebben ingebraght. Wy zijn in dit point met reeden in bedenckingh, dat by gemelde Magiftraat al weder fal werden overgeflaagen die voorheen gefielde reedenen van den Hove met contra - reedenen te refcontreeren, en lightelijck fich hillen willen fundeeren op exempelen die wy met menighvuldige contrarie exempelen fouden kunnen refcontreeren, en daerom de felve niet anders konnen aanfien, als voor ongefundeerde onderneminge, daar uyt een materie van deefe natuyre niet behoordt te werden geargumenteert, maar. alleen uyt de natuyre en fondamenten der faake felfs, daar op de refpective jurisdictiën zijn gebouwt : Ende kunnen wy niet nalaaten van gemelde natuyre der faake felfs alhier korteIijck dat geen aan te haaien, dat wel in ons voorfa) BI. 115. van den 4to druk 17+5. (*; BI. 136 & 14.0. 4to 1745. (C) BI. 115. r— tot de MILIT. JURISD. <%c. ic voorgemelde fchryven aan U Edele Groot Mog. ampelder is voorgedraagen, ende daar van fommige faaken oock nader fijn uytgebreyc in het "beright dat over de jurisdictie queftie met den Hoogen Rade in den voorleeden jaare aan U Edele Groot Mog. gantfeh refpectueufelijck is toegedient. Ende wel voornamentlijck, Dat alle jurisdictiën zijn profiaeerende uyt den boefem van den Souverain felfs. C Dat een Hofgeright het geene yice Principh de Juftitie admmiftreert, ter plaatfe daar het refideert, allerley foort van jurisdictiën moet exerceren s foo in civilibus, als criminalibus, (d) exceptalleen , foo aldaar ter plaacfe uyt de naam vaa de Prins noch een particulier Gereght is aangefteldt over fommige Perfoonen of fommige faaken aan dat Gereght in het byfonder aanbevoolen, van welcke aanbeveelingh dat particuliere Gereght, in' cas van concraverfie moet doen blijcken hoe verre fy uyt den boefem van den Souverain over foodanige Perfoonen of faiken , als fy willen fuftineeren , de jurisdictie hebben verkreegen, fonder dat ufurpatie tegen den Souverain te paffe komt, als wiens Hofgericht in 'Mandatis heeft alle onbehoorlijcke onderneeminge of ingevoerde gebruyeken te beletten , (e ) en in tegendeel die geene die waerlijck uit den boefem van den Souverain jurisdictie verkreegen hebben , daar by te mamtineeren. (ƒ) Hee (d) InftruBie van het Hof art. a# (t) Inftr. art. 8. in fine. (ƒ) Inftruftie art. 220. 12 VERZAMELING vin STUKKEN Het voorgemelde ampele beright van den jaare fceventien hondert feeven heeft aan gemelde Magiftraat op diverfche wyfe aanleydingh gegeven, ende haar gelijck als geprovoceert, dat fy de origine van haer jurisdictie foude hebben aan te toonen (g) infoaderheyt in de faaken van het crimineel, te meer, dewyl uyt oude Papieren of Handtveften is ondervonden, dat als het Hofgeright van de Graaven in der tydt in den Hage prefent was, by des GraaveSchout en Gerechte aldaar geen crimineele jurisdictie geexerceert foude moogen werden (h) het welcke alfoo gefteldt zijnde geweeft in den jaare dertien hondert feeventigh, ons noyt is gebleeken, op wat fondament die van den felven Magiftraat oock in de tegenwoordigheyt van des Prince Hofgeright crimineele jurisdictie zijn exercerende , of wanneer het felve aanvangh heeft genoomen. Het is wel waar dat den inhoudt van, die out de Handtveft alhier niet werdt bygebraght, om aan den Hage te difputeeren dat geene , dat omtrent de exercitie der crimineele jurisdictie nu aireede is gefteldt buyten controverfie x nochte dat oock onfe intentie eenighfints daar. heenen gaat, omme aan,die van den;Hage te vergen, dat fy omtrent alle faaken, die nu haar. fchickingh buyten tegenfpraak hebben ontfangen, echter uyt oude Chartres de origine fouden moeten aantoonen, of dat fy, indien haare Chartres door injurien van de tydt verlooren machten zijn, daar orer nieuwe alteratie foude moefti Ampel Beright p. 4o. p. 10. ed. 410 1745. (h) Ampel berigt in de Bylage E. primê Uco p. icg. p. 99. ed. 4to 1745. tot be MILIT. JÜRISD. de. 13 moeten fubject zijn , maar echter met reeden by ons vermeynt werdt , dat als die van den Hage dat geene willen beweeren , dat aan haarlieden van de eerfte onderneemingh af is bedifputeert geworden, en daar. van fy nooyt in vreedige ppifefiie zijn geweeft, fy ten minften foodanige faaken ab Origine fouden moeten bewyfen, c jurisdictie te exerceren, die van den Hage oock het felve vermeynen te mogen affumeeren over alle Menfchen ligh alhier; in den Hage bevindende , buvten de geene die van hare jurisdictie expliche fouden mogen wefen geè'ximeert, foo' dat na haar gedachten , de exemptie , by een yeder een die maar voor haare Vierfchaare werdt betrocken, by forme van exceptie foude moeten werden aangetoont, van welcke iuitentte -de abfurditeyt in het gemelde ampele bericht alréede, foo men vertrouwt , tó> genoegen (?) Vide het ampel Beright p. 2. U VERZAMELING van STUKKEN gén is aangetoont, foo verre dat' het felve alshu niet weder, behoorde te werden opgehaalt, (k) zynde dit onderfcheydt, (omrne niet lange te zyn ) immers klaerlijck getoont, niet alleen uyt de gemelde oude bepaalingh der crimineele jurisdictie van den jaare dertien hondert feventigh 9 maar oock in verfcheyde andere refpecten, als wel voornamentlijck daar in., dat die van den Hage nooyt hebben gehadt in haar vermoogen, om eenige Perfoonen van buyten inkomende, te moogen doen arrefteeren , foo als noghtans het minfte Dorp in Hollandt is ufeerende omtrent_ alle menfchen niet fpeciaa! door Stadts privilegiën daar tegen gemunieért, zijnde daar omtrent notabel J dat of fchoon die van den Hage getenteert hebben in den jaare vvftien hondert twee en feftigh by fupplicatiefulcks teverkrygen j het haarlieden uytdruckdijck is geweygert. (/) Daar nogh ten derden by komt, dat in geene andere Steeden van Hollandt gevonden werdt een Collegie gelyck U Edele Groot Mog. Provinciaal Hofgericht, het welcke niet alleen jurisdictie l maar oock Magiftratuer exerceert over alle de geenen, die onder de Magiftraat van den Hage niet zijn behoorende, en dat wel apparent is, dat in de oudtfte tyden, die van de Magiftraat van den Hage foodanige concurrentie met de Magiftratuere van dat Hofgericht niet fulfen gehadt hebben als men aan haarlieden daarna heeft gegunt. (m) Be- . (fc) Vide het ampel Beright p. ao. 22. en 63. of p. 17. ed. 4to 1745. , (l Vide ampel Bericht pag. 47. en Bylage lit. G. pag. 112. 101. ed. 4to 1745. , (m) Vide de Bylaage van het ampel Berickt litt. EE. pag. 233 p. 123. ed. 4to 1745. tot de MÏLIT. jURISD. &c. ï$ feehatven dat in alle gevallen daar men de Veftigia van de concurrentie eerft komt te vinden, aanftonds uytblyckt, welcke .de Perfoonen zijn, die door de meergemelde Magiftraat geprefenteert werden, ende dat geene anderen daar by zijn vermeldt, als de neeringhdoende Burgeren, dat is y die effectief neeringhdoende zyn alfoo waürÜjck Luydcn gewoon Zyn te doen ( n ) Verder fiet men dat naderhandt, doe die van den Hage in grootheyt zyn geaccrefeert, en haar tegen de Coüegien van de Hooge en -Provinciaale Raaden , "mitsgaders de Kaamer van Reekeningh, hadde beginnen te oppofeeren, daar tegen in de eerfte tyden deefer Republijcque een Deduéhe opgeftelt gewerden , (o) en het felve foö verre is gegaan , dat in den jaare feftien hondert veertien door U Edele Groot Mog. Vergaderingh een provifioneele ürdre op de differenteh, met die van den Hage ontftaan, is beraamt gewerden , en dat de bewoordingh van het tiende Articul daar inne vervat, echter foodaanigh is geftelt, dat die van 's Gravenhagê behuiiden fuüen 'de jurisdictie over alle Perfoonen exerceerende gemeene handtwercken of neeringen, fonuer dat eenige extenfive uytdruckinge ter weerelt daar is bygevoeght, die op eenige andere van buyten ingekoomen Perfoonen kan werden betreckelijck gemaackt, of dat die van den Hay;e ooyt eenigh ander recht van jurisdiStie by uytdruckingh van eenigh Placaat, Ordre ofRefolutie nebben konnen verkrygen , immers voor foo (n) Vide het ampel Bericht pag. 22. en de Bylage lit. F paa;. ut. p. ?.o. en joi. ed. +to 1745. {0) Vide de Bylage van hst ampel Bericht pag. 105. p. 95' ed- 4W 1745» Vö VERZAMELING van STUKKEN foo veel ons jegenwoordigh te vooren kómt Alle welcke faaken omtrent den Hage plaafs hebbende, en 'omtrent eenige Gerechten der andere Hollandtfche Steeden bevonden werdende^ die van den Hage fich^diehvolgende mèt defelve andere Gerechten oock geenfints konnen equipareeren, maar iri de natüüre dér faake ftiptelijck gereftringeert werden tot haar Burger Majgiftrature enkel en alleen. Ende dat de Gerechten der andere Steeden iri tegendeel zijn exetceerende omnimodam Juris-; 'diéionem, niet alleen over die geenen die het Burgerregt van de Stadt Verkreegen hebben, maar oock fel ver over alle de fuwoonderen en andere Menfcheri aldaar gevonden werdende, ende al is het maar voor eenige tydt haar verblyf In die Steede houdende, foo gelijck men in het Franfch fpreekt, fur touts les Habïtans & Mariens die van den Gerechte van 's Gravenhage fich dit geeoiics konnen arrogeerèri. Ofte willende het felve füftineeren, bewys foude moeten bybrengen wanneer ende op wat wyfe den Souverein ^ uyt wiens boefem alle Jurisdictie , als gêfeght is, komt te proflueeren) foodanige verdere Jurisdictie aan haar foude hebben aanbevoolen. Dit is het nu, Edele Groot Mog. Heeren, dat ons ratione officii is incumbeerende, te beletten , èn dit is het dat U Edele Groot Mog. Hoogheyt en Souvereiniteyt is raakende^ dat niemande eenige Jurisdictie, hem niet aenbevoolen, koo'« me te exerceeren. Ende in fpecie is de plaats daar U Edele Groot Mog. Vergaderingh werdt gehouden , ende de Cöllegien fijn reüdeerende, die de executien heb* tot BE MILIT. JURISD. &c. 17 hebben van U Edele Groot Mog. Placaattn en Reiolucien, fou in materie van iJolicie, Pinantie als JufHcie,alwaar ten hooghlten , ende meer als op andere Plaatlèn , tegens alle onaanbevole onderneemingen van Jurisdictie behoort te werden gevigileert, zijnde het een bekende faake , ende die naauwelicks alieguatie requireert, dac genoegfaam alle de Perfoonen , die buyten intentie van neeringh of handtwercken te doen, van buyten in den Haage koomen , refideeren of verbly ven, aldaar niet koomen ter oorfaake of om by neeringh doende Luyden haar principaa]en aanhangh maaken; maar foo,gelijck als door Koningh Philips gefeght werdt, in het voorfchreve geallegueerde Oclroy van den jaare vyftien hondert twee en fcffcigh , (m) om dat die voorfchreve plaetfe van den Haage een notabele plactje is, wefendc onfe refidentie als Graave van Hollandt, ende oock het Rejjbrt en Domicilie van onfe Provinciaale liaade en de Kaamere van Reekeninge , daar mitsdien veele Luyden van eere van andere Landen noodüjcke om heure affairen koomen en frequenteeren, ende mitsdien min dan in andere Plaatfen bchooit ongeregeltheyt en defaute van goede Jufiitie en Policie gedoogdt te werden. . Waar .'op dan oock in het vervolgd aan die van den Haage het verfoeck om Peifoonen te moogen arreftteren, als gefeght, is geweygerc geworden, Alle het welcke in het generaal alfoo- geprasmitteert zijnde, nu foude te befien ftaan, of tot het geval in quaeftie applicabel foude konnen werden gemaakt de twee voorgeallegueerde Ke- fo- (m) Vide de Byla^e ra» hei ampel Beright p. 2ij* XV. DfiEt» £ 18 VERZAMELING van STUKKEN folutien van U Edele Groot Mog., foodaanigh l dat daar uyt foude koomen te proflueeren dat de Judicaiure over communia delifta, door Officieren of Soldaaten, in den Haage guarnifoen houdende , begaan, fpeciaal foude zijn gedemandeert aan den Gerechte van 's Gravenhaage. De difcuffie van dit voorfirel is in de Bylage agter het meergemelde ampel Beright foo compieetelijek gedaan , (n) dat het is AElum agere, wanneer men dat alhier weder moet inbrengen, ende te meer verdrietigh , dewyle die van de' gemelde Magiftraat de reedenen, aldaar bygebraght, nooyt hebben beantwoordt ; fy hebben alsdoen gemeynt , dewyl by de Refolutie van den dertighften September feftien hondert vier én vyftigh de ordinaire Juftitie gefteldt wierdt, m vergeïijckingh met de militaire Kryghsraadt, dat fy Magiftraat van den Haage in omnibus hier ter plaatfe rnoeften gehouden worden voor de ordinaire Juftitie, raifonneerende op foodanige verkeerde fuppofitie foodaanigh voort , als of de quaeftie by gemelde Refolutie t'eenemaal was gedetineert en geappliceert ; daar nochtans T3T Edele Groot Mog. Hofgericht over alle Perfoonen, geen burgerlijcke neerihgh doende, hier in den Haage immers foo wel is een ordinaire Juftitie, als het meergemelde Gerecht over haare Onderhoorigen. Sulcks dat de decifie, die by gemelde Refolutie gemaakt werdt tuffchen de ordinaris Juftitie ter eenre, ende den Kryghsraadt ter andere zyde,' geenfints is een decifie tuffchen de twee refforten van de ordinaris Juftitie onder den (n) Vida die gemelde Bylage p. 126. en volgende. tot de MILIT. JURISD. &c. 19 den anderen , die fich hier ter plaatfe zijn bevindende, maar dat de quqeftie die tuffchen de felve kan koomen te ontdaan , by gemelde Refolutie geenfints werdt aangeraakt. En wat aanbelanght de andere Refolutie van den feeven en twintigften Julii feftien hondert drie en feftigh , daar by gevoeght moet werden U Edele Groot Mog. Refolutie van den derden Augufti daar aan volgende, foo fal almeede niets ter wereld bevonden werden geftatueert te zijn, dat die van de meergemelde! Magiftraat eenighfincs foude konnen opirjjleeren. Het is waar dat de felve Magiftraat', om dat fy doch nooyt kunnen luxeeren de generaale fundmenten hier vooren in het generaal geleght, met omüfte van de felve aan te raaken , daar op zijn gevallen , dat fy een uytr druckmgh die gebraght was in de Propofitie van den Hove, hebben gecarpeert, en wel die geene, daar gefeght was , dat de Officieren van de Guardes fouden zijn U Edele Groot Mog. domeflique Dienaaren ende Officieren des Efcroix, meynende een groote avantagie daar uyt behaalt ta hebben , als fy den Hove hebben voorgeworpen dat die nooyt foude konnen bewyfen dat militaire Officieren , alhier in guarnifoen leggende, noch haare Kinders Militair zijnde , ooyt op de Lyft van Domeftiquen en Officieren des Efcroix van den Prïnce van den Landen fouden zijn bekent ofte genombreert geweeft, noch by gevolge daar voor konnen werden gehouden. Maar of die van den Hage in dat foodanigh carpeeren van gemelde expreffie, gelijck of ongelijckzijn, hebbende, is almeede van feer curieufe recherche , aangefien de Officieren, van B 2 <*? ao VERZAMELING van STUKKEN de Militie of Guardes die in andere Staaten van. Europa de Princen zijn bewaakende, bevonden fullen werden op veele Plaatfeö te mooo-en koomen aan eene van de Tafels der Princelijke Hofhoudingh , ten minften altydt op die tydt als fy de waght hebben , het geene men ten tyde van de Stadthouders hiér in den Haage aan haar Tafel oock foo heeft gepraétifeert, ende waaromme men met reeden foude mogen feg°en dat de gemelde expreffie foo onvoorfightigh 'niet kan geconfiderc-ert vverden geftelt te zijn, als die van den Haage defelve willen doen paffeeren. Maar al was het fchoon dat het felve carpeeren al t'eenemaal doorgingh , foo foude het felve echter geenfints van die operatie zyn , dat daar door de fuftenue van den Hage in'allen deefe foude weefen gewettight, of door wechgenomen dat generale fundament, dat militaire Perfoonen door ordre van de Prince van den Lande alhier in den Hage komende Garnifoen houden, en gevolgelijck alhier geenfints aankomende ter contemplatie van de neeringhdoende Burgerye, met fouden zyn van andere opfichte ten regarde van de jurisdictie, als de Bunrery felfs: daar U Edele Groot Mog. hier ter plaatfe een Provinciaal Hofgericht zyn hebbende, wiens judicature over alle van buyten komende Perfoonen die geen jus revocandi domum zyn hebbende, in het algemeen is aangeftelt. Daar die van buyten gekoome Perfoonen fchoon dat fy Debiteuren aan yemandt van de Haagfche Burgery foude mogen wefen , echter by arreffc voor de Haagfche Burger-Magiftraat niet mogen betrocken werden. Wy zyn, Edele Graot Mog. Heeren, niet van dac tot de MILIT. JURISD. &c. 21 dat fentiment, dat een militair Officier of Soldaat als militair, of om dat hy in militaire dienffc is getreden , daar door foude geè'ximeert zyn van de judicature van de Rechtbank van 'sGravenhaage (alhoewel die faacke in verfcheyde opficluen of gevallen noch al feer zyn fpeculatie foude konnen hebben ) ende meynen wd, dat foo wanneer een Haagfch Burger of een Burgers Soon fich in de militaire dienft komt te begeven , ende de felve zyn domicilium federt den aanvangh van den dienft niet foodanigh heeft verandert , dat hy in den Hage voor een Advena foude -moeten werden gehouden, het niet onvoeghlijck kan geacht werden, dat foodanige Perfoon , fchoon militair zynde , onder de judicature van de Haagfche Schepensbank kan werden gelaten, alhoewel wy , dit foodanigh confidererende, eghter de judicature over foodanige Perfoonen fonder permiffie van U Edele Groot Mog. niet konnen overgeeven, te min nademaal de Ruyters ende Soldaaten ,U Edele Groot Mog. alhier bewaakende, in een rechte fin genomen, verftaan fouden moeten werden haar refidentie te hebben op het Buyten- en Binnenhof daar fy op haare waghten zyn befcheyden, fonder dat haar verblyf elders de jurisdictie kan fondeeren van een particulier Gerechte, of men foude moeten fuftineeren , dat een Ruyter of Soldaat tot Voorburgh of Ryswyck verblyf houdende , aldaar foo wel betreckelijck foude wefen als in den Hage. Maar dat de militaire Perfoonen volgens patent op ordre van de hooge Regeeringh genootfaackt zynde alhier te moeten koomen Guarnifoen houden, ende alfoo van buyten in'koomen- de» 2i VERZAMELING van STUKKEN de, geduyrende der fel ver verblyf alhier de judicature van de Burger-Magiftraat fubject fouden gemaackt werden, kunnen wy nergens gefundeert bevinden , ofte hoe dat de judicature over de foodanige van wegen den Souverain naar toude wefen aanbevolen. Wy vinden in dat ftuck al weder een notable demonftratie van onderfcheydt tuffchen die van uii ^A^^^ë^bankcn-van de andere Hollandtfche Steden, als by Refolutie van U Edele Groot Mog. op den feftienden May feftien hondert aght en feftigh is verftaan, dat fchoongenomen by de voorgaande Refolutie in den jaare feftien hondert vier en vyftigb aan de militaire Kryghsraadt m den Hage was gegeven het recht van door apprehenfie in flagranti de. Mo tegens de militaire Perfoonen calange te mogen doen , felfs over communia delicla, fulcks nochtans ten opfichte van de Stadt Munnikkendam verklaart is geen plaatfe te moeten hebben maar dat over Soldaten aldaar garnifoen hou! dende met exclufie van de Kryghsraadt in -commumbus del/fits, de Scheepenen alleen Reen ters fouden moeten wefen , buyten twyffel om die reden dat m die Stadt gelijck in andere, buyten den Hage, aan Scheepenen gedefereerc is , omnimoda jurisdiSio , felfs Jur tuuts les Hahtansty manens, daar onder de guarnifoen houdende boldaten dan oock verftaan werdende begreepen te zyn. Ons is yooralsnogh onbekent, of die van den Hage in de beweermgh van haar fuftenue oock eenigh gebruyck fullen willen maken, van dat geene dat fy in de eerfte conferentie onder anderen aan ons hebben geavanceert, vannament- : tot. de MILIT. JURISD. &c. 23 luk. dat den Nedergeflaagene , fchoon zynde een Gereformeert Officier, eghter oock te voor ren is geweeft een Ambaghtsdoende Gefel, ende fulcks baar jurisdictie fubjeft , als mede dat defelve was logeerende in het Huys van een Haaghs Burger , ende het neergedaage Lijck aldaar is gefchouwen ; maar U Edele Groot Mog. fuilen feer light kunnen begrypen, indien foor danigh argument cjuam te werden geavanceert, dat het felve foude zyn een argument (gelijck men feght) van groote. verlegentheydt, aangefien het atomme by de geenen, die van het reght van crimineele jurisdictie maar een weynig hebben beginnen te leeren, ten vollen bekent is, dat in een geval gelijck het jegemvoordige.den Perfoon van den Nedergeflaagene niet eygentlijck in aanmerkingh komt , maar alleen die van den Perpetrant, om dat deefe faacke foodanigh is, dat niet tegen het doode Lighaam moet werden geprocedeert , maar alleen tegen de Daader van de doodtflagh. Wel is waar dat daar gevallen zijn, daar inne de nedergeflagene of geledeerde Perfoon in aanmerkingh kan komen tot het fundament van Jurisdictie, doch het felve is extraordinair, ende komt dan te pas wanneer het fpeciaal door de Sonveram is gedemandeert, gelijck als by exempel , in het aghtfte en twaalfde articulen van de Jnft'ruaie van den Hove, daar expreffeïijck geftacueert is , dat injurien die koomen aangedaan te werden aan Officieren, Geefteiijcke of andere gepriviligeerde Perfoonen , of oock overlaft aanb Vrouwe ; Weduwe en arme Landtluyden fpeciaal moeten gevindiceert werden by den Hove, of dat andere gevallen exteeren, die na de 1 B 4 Wet- U VERZAMELING van STUKKEN " Wetten of gewoonte van even geJijcke natuure zijn , r.«aar buyten diergelijcke gevallen komt de 1 erfoon van de geinjurieerde of gegriefde niet in £ anmerckingh om regen den Dader Jurisdictie te fondeeren , gelijck U Edele Groot Mog. dat ieJrs oock foodanigh hebben begrepen ende uytdruckelijck gedecideert in het geval daar over de meergemelde Refolutie van den iare leltien hondert drie en feftigh is genomen alwaar de gegriefde niet en was een gepri'viligeert Perfoon, maar felfs een Burger van 's Gravenhage, fulcks dat wy te minder konnen begrypen, hoe dat die van den Hage tot den inhoudt van de gemelde Refolutie haar refuge zijn nemende , of het moeite zijn om dat uyt de eerfte van die twee Refolutien , te weten uyc die van den feven en twintighften Julii vafi dat .k°"* te blycken, dat de deliberauV van j tde]e Groot Mog. doen ter tydt gegaan zijnde om een pertinent reglement te beramen, waar mede alle difcrepantie over het point van TuriSdictie tuffchen het Hof en den Hage voor het toekomende verhoer foude mogen werden ende dat m die van den derden Augufti daar aa'nvolgende geindigiteert fehynt te werden , dat de Officieren van de Militie fouden zijn te diftingueeren, ende hebben een andere opfight als wel de Soldaten, fulcks dat by die van'den Ha?e verrneynt werdt dat in alle gevallen 'of fchoon de Jurisdictie aldaar in twyffel werdt gefteldt die over de Soldaten echter daar by aan haar indifputabel foude wefen gelaten, te meer, dewyle iy foo mehightnaal in civilibus de felve Soldaten voor hare Vier/chaar doen betrecken dac de Jurisdictie over de felve oock in cnminali- bus tot de MILIT. JURISD. &c; IJ tas buyten kyf behoorden gehouden te wer- 6 Doch voor foo veel als wy de gemelde Refo'utie hebben gelefen, en konnen wy de abfolute decifie omtrent de Soldaten daar inne foodanigh niet vinden , dat wy daar omtrent het fentiment van die van den Hage foude konnen toeftemmen , maar vermeynen dat de ^uajltie van Jurisdictie over de felve tot een nader deliberatie van U Edele Groot Mog. is gerefèr- ^Het is ons onbekent, of alle de redenen die omtrent defe materie zijn miiiterende, door de Heeren onfe Praedeceffeuren in officia in die tydt zijn geallegueert geworden , maar by de geene die wy daar van noch overigh bevinden, dient wel voornamentlijck defe te werden gevoeght, ende in aght genomen dat wy de Jurisdictie over de Soldaten , foo feer aan die van den Haee niet willen difputeeren uyt dien hoofde, dar Soldaten uyt haar qualiteyt van Soldaatfchap fuyft fouden gepriviligeert zijn, om ter eerder ïnltantie voor den Hove betrocken te moeten worden,maar wel om dat foodanige Perfoonen, die noyt Burgers van den Hage zijn geweeft, door ordre van de Regeeringh als Soldaten van buyten alhier inkomende en verblyvende, voor den Rechtbanck van den Hage niet betreckbaar zijn, ter oorfaecke dat die den Hage noyt Jurisdictie over de felve hebben verkregen: Maar dat de felve als advence alhier moeten werden geconfidereert. Ende dat wy in dit ftuck oock geen onderfcheyt zijn vindende tuffchen militaire Officieren ende Ampele Soldaten, alhoewel die van B 5 de« Itf VERZAMELING van STUKKEN * den Hage pretendeeren gelijck ais in poffeffie geraackt te zijn van fimpele Soldaten memghvuldigh voor hare Vierfchaar te laten convemeeren: Want of fchoon veele fimpele Soldaten van genngh vermoogen zijnde, figh voor die Vierfchaar laten betrecken , foo geeft de toelatingh van de eene Soldaat geen preejudicie aan een ander, die van fijn convenientie foude meynen te weefen,de Jurisdictie van die Reghtbanck te declineeren, gelijck lightelijck foude konnen gebeuren, wanneer een jongelingh van goeden Huyfe zijnde uyt een van de Steden van Hollandt voor Volontair of als fimpel Soldaatfieh alhier in Guarnifoen bevondt, en over een importante faacke, fijn Perfoon raackende, querel quam te krygen , in welckers reguarde als dan tuffchen een militair Officier en foo een fimpele Soldaat in de fondamenten tot het de. clineeren van de Haagfche Burger Vierfchaar geen redenen van onderfcheyt ter wereldt fouden gevonden werden, maar de eene foo wel als de andere voor een ailvena te houden wefen foude , uyt welcke aanmerckingh U Edele Groot Mog. foo vertrouwt werdt, wel fullen konnen fien, dat het van notabel gevolgh wefen foude , foo blindelinghs als die van den Hage het pretenderen, tuffchen Officieren en de Soldaten onderfcheyt te ftatueeren. Maar dat als de faacke wel fa] werden gepondereert, en wat eygentlijck raadtfaam zijn foude, dat (onder reverentie) door U Edele Groot Mog. behoorde te werden vaftgeftelt, foo foude de fource der refpeétive competentien uyt geheele andere principes moeten gereguleert werden , als uyt die geene die door gemelde Ma* tot de MILIT. JURISD. &c. 4? Magiftraat van den Hage werden voor geilek, gelijck als wy oock in de voorgemelde Bylage op het eerfte point differentiaal al aanleydingh hebben gegeven, om daar omtrent op andere fundamenten te dencken : ende als wy daar op nader onfe gedachten ter begeerte van U Edele Groot Mog. fouden uytren , die alsdan aan U Edele Groot Mog. verder konnen voordragen, waar op foodanig univerfeel Reglement, omtrent de gemelde materie bequaamelijck foude konnen werden gemaackt, als U Edele Groot Mog. in den jare feftien hondert drie en feftïgb. hadden voorgenomen, ende doen ter tydt daar toe alree Gecommitteerde Leden genomineert, ondertuffchen heeft de faacke in quasftie na onfe gedaghten geenfints foodanige haaft, dat daar op in het particulier aanftondts een difpofitie gerequireert werdt. Wy hebben gemeynt aan U Edele Groot Mog. hooge wyfe deliberatie te moeten overgeven alle de voorverhaalde redenen, met veel eerbiedt geperfuadeert zijnde, dat als U Edele Groot Mog. de faacken gelieven te laten , foo als die van oudts en tot nogh toe zijn geconfticueert geweeft, in hare eyge natuure, de felve ons doen in cas fubject niet fullen difapprobeeren. De Juititie werdt door ons geadminiftreere niet als onfe eyge: Maar uyt de naam van TJ Edele Groot Mog. oock zijn wy geen apparte corporatie van policie, daar een Schepensbanck bygevoeght is, gelijck die van den Hage, maar wy zijn in alle faacken van Juftitie even foo onpartydigh als U Edele Groot Mog. felfs. Welckers faacke het gevolgelijck enkel alleen is van hare eygen Provinciaale Hof Jurisdictie te difpo- neer 18 VERZAMELING van STUKKEN neeren, foo als defelve het in alle gelegentheden het meefte raadtfaam komen te oordeelen, fonder dat wy tegen die van den Hage in pari gradu en als twee partyen tegen den anderen behooren te werden geftelt, alfoo dat indecent foude zijn aan de digniteyt van U Edele Groot Mog. Hof geright. ö Ons incumbeert daar omtrent U Edele Groot Mog. finceerlijck te advifeeren , wat wy voor den dienft van het gemeen, onder U Edele Groot Mog. wyfer oordeel, vermeynen te behooren, het geene wy vertrouwen in defe naar gemoede te hebben gedaan door alle het geene voorfchreve is, waar omtrent wy alleenlijck bidden fullen, dat U Edele Groot Mog. ons ten beften geheven te houden, dat de articulen van onfe Inltruéhe, ende het geene in het voorgemelde ampel beright breeder te vinden, by aliegaatie zijn aangehaalt gewerden, ende wy ons daar toe refpeftueufelijck hebben gerefereert, omme in defe door repetitien van het geallegueerde Uw Edele Groot Mog. met geen al te groote janghweyligheyt te verveelen. Wy hadden voorgenomen defe dus verre aan U Edele Groot Mog. te Jaten toekomen, fonder dat wy verwaght hadden , dat de meergemelde Magiftrait ons met der felver addrefle foude hebben geprsevenieert, maar die addreffe nu door U Edele Groot Mog. aan ons gefonden zijnde, vinden wydaar inneniet nieuws, dat niet airede hier vooren is aangeraackt ; het fy by expreffe beantwoordingh of anderfints foodanigh in fubftantie, dat het niet noodigh is voor als «och yets ampelder daar op te feggen. Wy tot de MILIT. JURISD. &c. st> Wy bidden Godt almachtigh U Edele Groot Mog. in lange voorfpoedige regeeringe te willen bewaaren. Gefchreeven in den Hage den feven en twinftigften Junii feventien hondert een twintigh. Onder ftondt, U Edele Groot Mog. gantfch Dienftwillige, Den Praïfident en Raaden over Hollandt, Zeelandt en Vrieslandt. Geteekent, i Joan Thierry, I V. Extratt uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Hollandt ende Wejl ■ VriesIandt, in haar Edele Groot Mog. Vergaderinge genomen op Vrydagh den 18. Julii 1721. is ter Vergaderinge geleefen de korte Deductie, uyt de naam en van wegen de refpe&ive Generaals en Hooftofficieren van de refpeétive Guardes te voet en te paardt , overgegeeven aan de Heeren haar Edele Groot Mog. Gecommitteerde Raaden , tot adftruélie van de crimineele proceduyren van de Kryghsraadt der voorfchreeve Guardes, gehouden tegen Jan Swartfauw, Ruyter in het Regiment Guardes te paardt in de Compagnie van den Ritmeefter Linden, ter faake van een manflagh, by den voornoemden Swartfauw in de voorleeden maandt Junii alhier in den Haagh begaan aan den Per* foon P VERZAMELING van STUKKEN foon. van Chriftiaan Hoffdingh, Lieutenant en Partifan in de vrye Compagnie van den Major Van Diemen. 4 Waar op gedeiibereert zijnde, is goetgevonden ende verftaan , dat de voorfchreeve Deductie met de Bylaagen, foodaanigh als de felve hier na ftaan geinfereert, door de Heeren van de Ridderfchap, en andere haar Edele Groot Mog. Gecommitteerden tot de faaken van de juftitie , op het voorfchreeve fubject bevoorens reedts gecommirteert zynde, geëxamineert, en de Vergadenngh van advife gedient fal werden, blyvende onderwylen alles in fijn geheel eri buyten verdere verivyderingh. • Fiat infertio van de voorfchreeve Memorie en Bylagen. Accordeert met de voorfz. Refolutien. V. Korte DeducTie , gedaan maaien en aan de Edele Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden van de Edele Groot Mog Heeren Staat en van Hollandt en Weftvrieslandt overgegeeven, uyt de naame en van weegen de refpeétive Generaalen en Hooftofficieren van de refpeciive Gardes tv voet en te paardt , concerneer ende de jurisdictie militair. Dat het conftant en yeder kennelijck is, dat n . ? In welck den Auditeur Johan van Roon fudineerde, dat de voorrechten en privilegiën, aan de Gardes by fijne Majefteyt ver eent, Met des felfs overlijden waaren koomen te Cfnrbyn,de refpeclive Hooft- en verdere Officieren van de Gardes gefuftineert het contrarie VaWaar:op dan den dertighften Januarii feeveC 4 11 VERZAMELING van STUKKEN He"erennr" ^ ^ h™ Ede,e Mog. de gedaan isfeCOmmUCeerde Raaden uitë^P«ake gemalnSelnV" ^ * inrfrdiiïVr R,°°n fijn e5'fch ont%^ met valfea meer raoeyeiiJck ce Uyt het gunt alhier in het kort gededuceert is confteert dan evidentelijck, vJPlï m?i,taire Jllrflde ^ de grondtflagh van de Repubhcq geconfirmeert, ö _ Separaat, endeniets met de politicque Tuflitie gemeens heeft; fchöden * ^ ™° ^ Va" d°n a"deren ver" Dat de felve op geene bedenckelijcke wyfe geconfundeert konnen worden; Dat geene militaire Juftitie by preventie of evocatie of appel, of wat pretext men foude willen bedencken, Door een anderen Rechter aan fich getrocken kan worden , wien den Articulbrief en verdere militaire Wetten en Ordonnantiën onb-kent zyn, En wien geen macht gegeeven is over allulcke recht te fpreeken, Ten minften niet in criminalibus, Als in dit geval. In deefen fal niet konnen gepretexeert werden een onkundigheyt, dat den Delinquant, in Sn* L°ëiS 0PfchTyvw^ en bezegehngh 'gei Een Militair is, £ Vermits des felfs Monteeringh, fingulariteyt van tot de MILIT. JURISD. &c. 4L van Schaberacq en verdere Equipagie de qualiteyt al te baarblijckelijck denoteeren. Welcke Monteeringen aan de Compagnie toebebooren, En by gevolge, als aan 'sLandts dienft toegeweyde Goederen, by alfulcke Rechtere niet aanfpraakelijck of arreftabel. Alle wtlcke pofniven , alhier na recht en waerheyt in het kort ter needer geftelt, al te notoir zyn. En haar Edele Mog. al te kennelijck zyn, omme eenige de minfte tvvyffelingh toe te laaten, En die geene , die echter contrarie foude willen fuftineeren, daar tegens te hooren, Of te dulden dat Officieren, die wercks genoegh met 'sLandts dienft ende het doen obferveeren van een exacte difcipline onder de Militie te doen hebben , Met proceffen gematteert , onnutte koften geruineert en door de fubtiliteyten eu chicanes van de praétycq gecircumduceert en verkort fouden werden. Mits welcke de refpeétive Generaals en Hooftofficieren van de Gardes van de bekende equiteyt van haar Edele Mog. verwachtende zyn, gemainteneert te werden in die jurisdictie, die tot maintien en geruftheyt van de Republicq ( voor foo veel het Corps der refpeétive Guardes betreft) als haar by de fondamenteele Wetten van den Staat, en noch daageüjcks by Refolutien en Ordonnantiën van haar Edele Mog. gedemandeert is. Was geteekent, R V. Graef van Hompefch. J. Freyman. C 5 VI. 4* VERZAMELING van STUKKEN V I. HEQUESTE van JOHAN van ROON. Jan de Edele Mog. Heeren Gecommitterde Raaden van de Edele Groot Mog Heeren Staaten van Hdlandt ende Wefivrieslandt. G eeft met onderdaanigh refpect te kennen Jurun van Roon, by U Edele Mog. in den jaare feftien hondert vier en t'neegentigh aangeftelt tot Auditeur militair van de M;li:ie alhier in den Hage in guarnifoen ende die namaals guarnifoen foude koomen te houden, fonder onderfcheydt, uytwyfens de Copye Acte van U Edele Mog. hier annex; dat de gemelde U Edele Mog. ordres, volgens de voorfchreeve Acte van alle militaire Regimenten, foo te peerdt als te voet, op U Edele Mog. betaalingeftaande, zynde geobedieert: Doch dat de respective Guardes , foo te voet als te peerdt (na dat de felve uyt Engelandt alhier retourneerende , en dat tot heeden toe) hem Suppliant in gemelde qualiteyt en volgens U Edele Mog. verleende Acte als Auditeur niet en hebben willen gebruycken, op praefuppooft, dat fy Koriinghs Guardes en altydt gewoon waaren haar eygen Kryghsraaden te houden: Waar door den Suppliant fich genoodfaackt vond hem te addreffeeren aan U Edele Mog., en by Requefte vertbcht geftyft en gefterckt te werden , volgens en in conformiteyt uwer Edele Mog. opgemelde gegeeven Acte. Welke Requefte geilek zynde in handen van de Edele Mog. Heeren van Weftbarendrecht en Bors van Waveren, ia tot de MILIT. JURISD. &c. 43 Tn der tydt a!s Commiflariffen uyt het midden van uw Edele Mog. Collegie daar toe gecommitteert: Dewelcke na ingsnoomen onderfoeck fuftineerden en adverteerden , dat de voorfchreeve refpeétive Guardes meede gehouden' waaren, foo wel als andere Militie, terwyl defelve alsdoen al op de Hollandfche repartitie waaren opgenoomen , en by gevolge geen Engelfche, maar Staate Guardes waaren, hem Suppliant meede als Auditeur te moeten gebruyckerc en employeeren in hunne te houdene Kryghsraaden en Informatien als anders, en daar voor te doen erlangen en genieten het tracfement als van oudts daar toe ftaande, Doch dat daar op by wylen den Hooghedele gebooren Heer Prasfident van Duvenvoorde aan den Suppliant werd geprometteert op den Staat van oorlogh öp feeker profitabel traétement te fullen werden gebraght, gelijck de Auditeurs voorheen plaghten gereguleert te worden , mits dat hy Suppliant die faake in die ftaat (alsdoen zynde) onvervolght foude laaten, fonder dat hy Suppliant tot heeden daar inne heeft gejouiffeert. Dat hy Suppliant vervolgens weder over gemelde faake Requefte aan Ü Edele Mog. heeft geprefenteert. Welcke Requefte U Edele Mog. hebben gelieven te ftellen in handen van wylen den Gommis van Neck, omme U Edele Mog. daar op te advifceren. Maar nadien gemelden Commis van Neck, vermits des felfs fieckte en affterven, geen rapport deswegens heeft gedaan , foo heeft den Suppliant al weder het ongeluk getroffen, daar op geen favorable Refolune van? IJ fêdefé Mog. erhngen. Ende geconfilereert ie refpecïire Guardes na de doedtvtn fijn Majefteyt rau .44 VERZAMELING van STUKKEN van Groot Britiannien altydt op de repartitie van decfen Staat zyn betaalt geworden, en by gevolge eock yerfcheydene Privilegiën, aan haar by wylen hooghftgemelde Majefteyt verleent , zyn komen te ccjjeeren, ende in geen meerder recht omtrent deefe faack kunnen geconfidereert worden als andere van U Edele Mog. oudtfte Regimenten , die hem Suppliant , als voorfchreeven , altydt hebben geëmployeert en betaalt, te weeten,van yeder Compagnie te voet fes en dertigh ftuyvers en van een Compagnie te peerdt drie guldens drie ftuyvers ter Joopende maandt, het welck een feer geringh traétement is. Ende nadien hy Suppliant door de voorfchreeve onthoudinge van de gemelde refpeétive Guardes niet alleen reeds tot dè uyterfte decadentie is geraackt, maar verder tot fijn, des felfs Huysvrouw en Kinderens totaale ruine ftaat te vervallen , infonderheyt foo U Edele Mog. ordres, volgens de voorfchreeve Aéte, niet en werden nagekoomen en gerefpeéteert by die meer gemelde refpeétive Guardes, die wel meeffc en alle jaaren geduyrende den geheelen Winter tot dight aan de Campagne alhier in guarnifoen zyn. Waarenbooven U Edele Mog. noch gelieven te coniidereeren, dat het voor den Lande van veel noodtfaackelyckheyt enaangeleegentheyt is, dat by Suppliant als Auditeur over de voorfchreeve refpeétive Guardes gebruyckt werdt , vermits hy Suppliant geobligeert en gelaft is, U Edele Mog. van tydt tot tydt, als U Edele Mog. des begeert, te exhibeeren alle het geene in gehouden Kryghsraaden en Informatien crimineel werdt verhandelt, en daarenbooven oock gehoudenis, Copyen of Dubbelden daar van over te leggen aan tot de M1LIT. JURISD. &c. 4$ aan de GeneraliteytsReekenkaamer van het gunt hier in het Guarnifoen werdt gecenfureert. Behalven dat het meede feer noodigh is, dat den Auditeur overal prefent is , om quaade gevolgen en verduyfteringen te beletten en eviteeren, als in het fchouwen van doodtgefteeken en andere verongelukte militaire Lighaamen, mitsgaders om daar van een net pertinent verhaal by forme van verklaaringe en certificatie te kunnen doen aan U Edele Mog. en aan de opgemelde Generaliteyts Reekenkamer,het gunt hem Suppliant by fijne laatfte overgeleverde Declaratie van koften en mife van juftitie aldaar wel fpecialijck by Apoftil met een Loquatur is geinjungeerc en gelaft, op poene van nonbetaalinge: Mitsgaders dat hem Suppliant oock competeert het fchryven van Paspoorten en Paffen, als de Auditeurs in andere Steeden van Hollandt, als Gorkom , Heusden &c. doen en genieten. Waar door U Edele Mog. altydt konnen fien hoe fterck yeder Compagnie is. en wyders altydt (des poodts) kan gefien worden wje deferteert en aghterblyft , om de felve Perfoonen na de ordres van den Lande vervolgens te kunnen indaagen , gelijck by andere Regimenten gewoon is, om daar door alle frauden en omiffien te beletten. En laatftelijck moet den Suppliant in fijn voorfchreeve qualiteyt jaarlijcks de Declaratie van koften en mifen van juftitie als andere van den Capiteyn Geweldige Provooffc alhier examineeren en verklaaren, dat het geene daar in ter neder geftelt, vervolgens en van tydt tot tydt alfoo is gefchiedt en uytgevoert. Waar van hy Suppliant meede werdt gefruftreert en belet, om dat gemelde Guar- 45 VERZAMELING. van S TUKKEN Guardes fulcks op haar eygen authoriteyt fententieeren, en by gevolge meenighvuldige oraifhen en abuyfen door die reeden zyn eecommitteert. ö Om alle "welcke en meer andere redenen hy Suppliant fich nochmaals is keerende tot U Ede- ' je Mog., met ootmoedigheyt verfoeckende'en biddende, dat U Edele Mog. (ahoo het bericht door den voongen Commis der Finantie des Supphants Requefte vermits des felfs overlijden met enisgefchiedt) derhal ven na ingenoomen advis van de jegenwordige Commifen uwer Édele Mog. Finantie de voorfchreeve refpe&ive Guardes, foo te peerdt als te voet, jegenwoor- . d]£n hier w Guarnifoen zynde en namaals te koomen, alsnoch geheven te gelaften en te crdonneeren, hem Suppliant, volgens de annexe Aéte, als Auditeur te erkennen , en in alle Kryghsraaden en informatien als anders te employeeren , en op het voorfchreeve ordinaris traétement van fes en dertigb ftuyvers per yeder Compagnie Infanterye en drieguldens drie ftuyvers alle loopende maandt van yeder Compagnie Cavallerye, gelijck fyluyden tot Gorkom en Heusden aan de Auditeurs betaalen. en daar van by U Edele Mog. te verkenen Acte, vaa hun en yeder, die het aangaan magh, fich daar na te reguleeren. Onder ftondt, 't Welek doende, &c. Was geteekent, A. W. Stuckerusl Pr. tot de MILIT. JURISD. &c. 0 V I I. Copie auth. COMMISSIE. Gecommitteerde Raaden van de Staaten va.; : idlandt en Weftvrieslandt, de geannexeerde Requefte van Johan van Roon , woonende alhier in den Hage, geè'xamineert, gelet op het verfoeck by de feive gedaan, en gefien hebbenbende de Refcriptie van den Capiteyn A. van Schrieck, commandeerende de vier Compagnien guarnifoen houdende alhier in den Ha?e: Laftende en ordonneeren hier meede de refpeétive Officie • ren over het jegenwoordig Guarnifoen, en die namaah alhier in den Hage Guarnifoen fullen koomen te houden, ten eynde fy den voornoemden Suppliant els Auditeur fullen hebben te erkennen, en vervolgens in alle Kryghsraaden en te beleggen Informat'xen te employeeren, hem daar van bevoorens kcndtfchap te doen hebben , en voorts in alle andere faaken, daar van het noodigh fal zyn, Notulen te houden , hem als Auditeur te gebruycken, alles op het ordinaris traclement en emolumenten daar toe van oudts geftaan hebbende. Gedaan in den Hage den dertighften Maart feftien hondert vier en tnegentigh. Onder ftondt , Ter ordonnantie van de Gecommitteerde Raaden. Ende was geteekent, Simtn van Beaumont. Lager ftondt, Na gedaane collatie is deefe jegens de origineeie Commiffie accordeerende bevonden by my Notaris publycq ,in 's Gravenhage refidccrende, op den drie en twintighften Ocfober jee'en vrn hondert een. Wa.s geteekent, C. Middelman. Not. VIII. f 7 VERZAMEL1NC van STUKKEN VIII. ' Memorie van drie delicten , begaan by bet Regiment Gardes te voet, Guarnifoen houdende binnen 's Gravenhage, D at op den veertienden Julii feeventien honcierc veertien Andries Fack aan het Quartier is gekoomen van Chriftiaan Otto ( beyde Soldaaten in de Compagnie van den Capiteyn Soubiron) hebbende alvoorens eenige rufie met malkinderen gehadt , foo is den voorfchreeven Chriftiaan Otto van fijn Boovenkaamer naar beneeden met een geJaaden Snaphaan gekoomen, blyvende ftaan in het Voorhuys, en heeft den voornoemden Andries Fack, die op de Straat ftondt, doodtgefchooten. Dat op den dertighften dito Johan Frederick Regteren in 't westeinde is tegengekomen Pieter Geyffen (beyde Soldaaten in de Compagnie van den Capitein Baron van Langeracq) foo heeft den eerftgenoemden , fonder alvoorens eenige woorden met malkanderen gehadt te hebben, fijn Deegen uyt de Scheyde getrocken , ende den laatftgenoemden, die fijn Deegen niet uyt hadt getrocken, doodtgeftooken. De Gerechts Dienaars van de Magiftraat van 's Gravenhage hadden het voorfchreeve doodeLijck befet,het welck den Generaal Lieutenant des Villattes, toenmaals Lieutenant Collonel van de Guardes te voet; wierdt aangedient, die den Adjudant ordonneerde eenige Soldaaten by hem te neemen, om haar van het doode Lijck af te doen fien, het geen is gefchiedt. Dat op den tweeden Qctober daar aan volgen: tot de MILIT. JÜRISD. èic, 4.9 gënde Hendrick vanSprarigh, Capiteyn des Ar■rhes in de Compagnie van den boovengemeldcn Capiteyn Soubiron , fich felfs op de Solder, hl waar wdonachtig was , aan een Touw heeft verhangen en geworght. ■ j Zynde over deefe drie voorfchreeve delicten "( ha alvoorens de twee Vluchtelingen by open> ■baare trommelflagll driemaal waaren ingedaaght) by het meergemelde Regiment Gardes te voet •Kryghsraadt gehouden, op den vyfden October én den dghtïten November van het zelve ja* feeventien hondert veertien, eed Sententie géi velt, dewelcke dofenmaals' -zyh' vertoont aa*n haar Edele Mog. de Heeren Gecommitteerde Raaden , die fe haar wel hebben laaten gevallen, en bevoolen , dat de voornoemde Sententien volgens den inhoudt fouden ter executie gcftelc werden'. 1 1 Zynde de refpeétive Sententiën onder den Auditeur militair van de Guardes beruftendes ' en fullen meede op bevel van haar Edele Mog. geproduceert werden, des noodts. • .'IX. . .,v' W*?* •'»••' • - *«'• •■. ' g- ■■«,*•Requefte en Me der refpeétive Hooft- en verdere" Officieren van htt Regiment blauwe Gardes. J)e Gecommitteerde Raaden van de Staaten van Holland en Weftvrieslandt j de geannexeerde Requefte van de refpeétive Hooft- en verdere Officieren van de Guardens , foo te paard als fe voet, jegenwoordigh guarnifoen houden- ' IV. DBEi. D ^e 50 VERZAMELING van STUKKEN de alhier in den Haagh, geëxamineert, en gelet hebbende op. het verfoek by defelve gedaan, verklaaren hier meede in hec verfoek, by den Auditeur Johan van Roon by Requefte aan haar Edele Mog, gedaan, niet te konnen treeden, interdiceeren vervolgens den voornoemden Auditeur van Roon de Supplianten . over en ter faake van die of diergelijcke verfoecken van nu voortaan niet meer moeyelijck te vallen. Gedaan in den Hage by de Heeren van Sterrenlurgh, Repelaar. Graswinckel, Ruyfch, Lejhve.nun, Rmstnale, van Schuylenburgh en Leenmans den dertighften Januarii iéventien hondert dertien. Onder ftondt, Te ordonnantie van Gecommitteerde Raaden. Was geteekent, Simon van Beaument. X. Aan de Edele Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden van de Edele Groot Mog. Heeren Staat en van Hollandt ende. Weftvnes, lam.. CjTeven niet fchuldige eerbiedigheyt t? kennen de refpeétive Hooft- en de verdere Officieren van de Guardens, foo te paard als ce voet, jegenwoordigh. guarnifoen houdende ai.ucr .in den Haagh, hoe dat defelve Guardens, foo voor, als na, dat defelve overgevoert ende geer-■Royeert zijn geweeft in Engelandt ende Yri.i dl, a!toos hebben gehadt haare eygene Kryghsraa- den, tot de MILIT. jURISD. &é. ft. 8en, onafhankelijck niet alieenigh van andere Kryghsraaden in de Guarnifoehen, maar fe.Ts van de hooge Kryghsraaden , dat-, naar dat de k.vs Corpfen wederom herwaarts zijn overgekomen, ende gemiliteert hebbende in de Nederlanden * ly van het felve voorreght hebbende gejoais* feert gehadt, niet alleen geduyrende het ieven van fijn Koninghüjcke Majefteyt van Groot Brittannien, maer oock daer na tot op den huydigen dagh , fonder interruptie , gelijck haar Edele M02;. de felve Guardens dan oock goedtgunftelijck hebben gelieven te conferveeren by den rangh, ende honneurs die aan defelve te vooren waren róegeftaan/en of wel mitsdien aan de Vertöonders privativelijk competeerc de dire&ie van haar refpe&ive Kryghsraaden, mitsgaders het nemen van infermatien, houden van Verbaalen , en Notulen van het geene in de Krvghsraaden en Convocatien werdt verhandelt * met allen het geene daar van dependeertj en den dienft van de gemelde Corpfen is concerneerende » alles op dien voet als fy van oudts fulcks gewoon zyn geweeft te doen , en gevolghhjck niemandt anders tot de Guardes met gehoorende, fich in de felve affaires, niet fouden vermogen te ingererenj foo hadde hei: echter geluit gehadt aen Johan van Roon, fich quaiif&erende als Auditeur Militair van het Guarnifoen, alhier in den Hage, nu onlanghs (foo de Vertoonders in ervaTingh zyn gekomen) Requefte te prefenteeren aan üw Edele Mog. en daer by op aoufive middelen te verfoecken, dat Uw Edele Mog. aan de Vertoonders wilden geheven te gelaften , dat fy hem Johan van Roonj als Auditeur , fouden hebben te erkennen ,1 ende .in D z alle 54 VERZAMELING Van STUKKEN ' 1 alle Kryghsraaden en informatien :, als anders té employeeren en gebruycken, op een ordinaris traétement van fes en dertigh ftuyvers per yeder Compagnie Infanterie, en drie guldens drie ftuyvers vanieder Compagnie Cavallerie, ter loopende maendt, funderende den voornoemden van Rooii fijn ver'föeck prerenfelijck op feekere Uw Edele Mog. Refolutie Van den dertigften Maert desjaars feftien hondert vier en tnegentigh , maar uyt de ledïüré van dien confteert, dat daar by ïn het minfte van de Guardes niet en werdt gemelt, nochte daer op,kan fijn gereflecteert geweeft , gelijck dan gemelde Refolutie oock t'federt dien tydt, zynde by naer volle aghtien jaren , nooit in opfichte van de Guardes in treyn gebraght , of werkftelligh gemaakt is geworden, foo als volgens het eygen voorgeven van den gedachten van Roon* aen hem door den Heere Prefident Uwer Edele Mog. Collegie iri der tydt is betuyght en aangefeght, dat hy van Roon fijne faecke jegens de Guardes onvervolght foude hebben te iaaten, maer folliciteren om te bekomen een traétement op den Staet van Oorlogh ; de Vertoonders vermeynen , onder reverentie wyders, dat den gemelden van Roon oock t'onrecht komt te avanceren, als of verfcheide Privilegiën van de Guardes, met de doodt van fijn Koninghlijcke Majefteyt van Groor-Erittannien , waaren koomen te ceffeer'en, alfoo het contrarie van dien kennelijck is, en wel fpecialijck het voorreght alhier in quj "ie betreffende, alfoo het felve t'federt dr- doodt van hooghftgedaghte Koningh by de Vlertooniders tot.nu toe, buyten indraght var. den voornoemden van Roon- of andere, altoos benouden , tot de MILIT. JURI5D. d-c. $3 'den , ende geufeert is geworden ; niet minder ongegront is het, dat den felven van Roon noch verder pretexeert, dat het van veele noodtfaackelijckheyt en aangelegentheyt voor den Lande foude weefen, dat hy als Auditeur van de Guardes gebruyckt werde, om dat hy quaji, aan Uw Edele Mog. (des begeert werdende) van tydt tot tydt foude kunnen exhiberen, allen het geene in de Kryghsraaden, en by het nemen van informatien crimineel, by de Guardes wordt verhandelt, en wat dies meer by hem in het vervolgh is bygebraght, quafi vera , als of allen'het felve door der Vertoónders Bediendens oock niet alfoo wel en prompt, ter requifitie van U Edele Mog. t'elckens foude konnen, en oock moeten bygebraght , en uytgevoert werden ; zynde het voorts meede van weynigh applicatie, dat den voornoemden van Roon hem beroept op de Auditeurs van Gornichem ende Heusden, nademael defelve Auditeurs nooyt en hebben gefuftineert gehadt, dat fyluyden de Kryghsraaden van de Guardes , ais 'die aidaar voor een gedeelte in guarnifoen moghen hebben gelegen, fouden moeten bedienen als Auditeurs, öf fich in die qualiteyt met defelve Guardes eenighfints mogen bemoeyen , en dat wei waar magb weefen, dat liet geeven van Paffen ia de voorfchreve en andere Sceden door de Auditeurs particulierlijck gefchiedt; te weeten daaromme, op dat den Gouverneur of Commandeur van foodanige Fortreffe altoos pertinenten kenniffe en onderrechtinge foude konnen hebben van den Haat ,• ende het getal van fijn Guarnifoen, maar het felve kan in cas fubjecl niet zyn van eenige tocpafXinge of confequentie , alfoo Uw Edele D 3 Mog. 54 VERZAMELING vak STUKKEN Mog. door de Vertoonders foo wel, en beter als door Johan van Roon voornoemt altoos konnen werden geinformeerc van liet getal der ab-. fenten, gedeferteerde, en nieuw aangenoraene Ruyters of Soldaten, uyt de refpeétive Boecken en aanteyckeningen, die by yeder Corps van de Guardes daar van diftinótelijck werden gehouden , foo als dan laatftelijck oock de declaratien van koffen endemifen van juftitie van dea geweldigen Provoöft, foo wel door de Vertoonders , of der felver Gecommitteerde konnen werden geëxamineert, als door den voornoemden van Roon, die echter van die onbefcheydentheyt is,dat hy hem niet heeft ontfien, de Guardes daerontrent van onordentelijekheyt, i# vago., te infimuleeyen. En hier mede dan verhoopende de ongefundeertheyt van het voorfchreve verfoeck ten genoegen van Uw Edele Mog. te hebben aangeweefen , foo willen de Vertoonders oock dat eerbiedige vertrouwen hebben, dat Uw Edele Mog. geen fwarigheyt fullen maaken, van aan den voornoemden, van Roon zyn verfoeck by des felfs Requefte gedaan te ontfeggen en hem te interdiceren dat hy de Vertoonders ter faacke van dien voortaan niet verders fal hebben spoeyelijckheyt aan te doen, of te troubleren. Qnder fcont, \ Welck doende , &e. Was geteekent, I£ vandsr Sajni. tot de MILIT. JURISD. &c. 55 Extratï uyt de Refolutien van de Heeren Staaten van Hollandt ende Wejl Frieslandt , in haar Edele Groet Mog. Vergaderinge genomen op Dinghsdagh den 22. Julii 1721. Ontfangen een Miffive van den Prasfident en Kaaden van den Hove, gefcbreeven alhier in den Hage den . . . deefer , houdende dér felver bericht op een Deductie, by de Kryghsraadt van de Guardes te voet en te paardt aan de Heeren 'haar Edele Groot Mog. Gecommitteerde Raaden overgegeeven , tot juftificatie van haare crimineele proceduren ,. geëntameert tegen eenen Jan Swartshof, Ruyter in het Regiment Guardes in de Compagnie van den Ritmeefter van Linden , over een doodtfi igh , door den felven Swartshof hier in den Haagh begaan aan eenen Chriftiaan Hoffelingh , geweefen Lieutenant ih de vrye Compagnie van den Major van Diemen. Waar op gedelibereert zynde, is goetgevonden ende verftaan, dat de voorfchreeve Miffive , hier na geinfereert, door de Heeren van de Ridderfchap , en andere haar Edele Groot Mog. Gecommitteerden, op het voorfchreeve fubjecr. reedts gecommitteerc zynde, geëxamineert, en de Vergaderingh op alles van advife gedient fal werden; blyvende onderwylen alles in fijn geheel en buyten verdere verwyderingh. Accordeert met de voorfz. Refolutien. X I. Fiat injertio. D 4 XII. $6 VERZAMELING van STUKKEN X I I. Mijjïve van Prmfident en Raaden van der. Hove van Holland. EDELE GROOT MOG. HEEREN, N a dat ontffaan was het geval van het doodtiteeken van Chriftiaan Hoffelingh, gewefen Lieutenant in de vrye Compagnie van den Major'van Diernen , op den feventienden Junii laatftleden gedaan door eenen Jan Swartshor \ Ruyter in het. Regiment Guardes, in de Compagnie van Linde, en dat over de bereghtingh van dat fait door de Magiftraat van 'den Hage, aan den Hove controverfie was gemoveert, ter welcker occafié aan U Ed. Groot Mog. onderdanigh is gefchreven onfe Miffive van dato den feven en twintighften Junii nu jorigftleo'en , foo'is ons verder door' den Procureur Generaal van Hollandt beright geworden, dat de Militaire 'Kryghsraadt van de Gaarde te Paardt alhier Guarnifoen houdende, by Trompette gefchaf; de Daader van de gemelde doodtflagh méde hadde gedaan indagen, ende in bedenken gegeven', of die ïndagïugh wel was conform aan de ordres die volgens den inhoudt van U' Edele Groot Mog. voerheen genomen refolutien in ditftuck moeften werden geobferveert , op welcke •próppfitien, wy aan gemelde Procureur Generaal hebben gelaft, te fpreken met den Heeré Grave van Hompelen , als commanderen"jè gemélde' Ruyterye, ende Ugti te informeren of die daghvaardingh gefchiecie' over deferric van gemelde Ruyter Uyt fijn Militaire dienft, of over het delict van de doodtilggh feiv-e, welck laatfte door gemelde .. Com- tot de MILIT. JURISD. &c. 5?, Commandant gedeclareert zijnde. gemelae Procureur Generaal hem heeft voorgehouden de Refolutie van U Edele Groot Mog. van dato den dertighften September feftien 'hondert vier en vyftigh, en of hy Commandant kontje begrypen, dat foodanigen indagingh over een defict dat niet was Militair, maar een commune deliStum met de de gemelde Refolutie kónde beffoan'., daar by verklaart-was, dat alle commmia delicla fchoon by militaire Perfoonen begaan, in naar natuyr fpecleerden tot dé judicature van de civile of politicque Reghter , dogh dat fonder praejudicïe van die verklaringh ten 'opfighte van de voorgaande praétiquen by forme van fpeciale conceffie of delaiie was goetgevonderi , foo wanneer militaire Perfoonen in aótuele dienft zijnde-, en alhier in den Hage Guarnifoen houdende, door ordinaris Patroülles van de Compagnies Guardes van U Edele Groot Mog., of anderfints door ordre van militaire Officieren-over gemeene deliften op verfehe daadt géattrappeert en geapprehendeert móghte werden , foodanige geapprehendeerde, als by preventie in handen van Militairen gekomen, oock ter judicature van de felve Kryghsraadt foude werden gelaten. Dat gemelde Heere Grave van'Horapefch, fonderyetwes tot folutie van het geargumenteerde uyt die Refolutie by te brengen, in fubftantie heeft gefeght , dat het gebruyk foodanigh zijnde, als in defe by de militaire Kryghsraadt jegenwoordigh werdt gedaan, die voorfchreve faake foude móeten voortgaan, tot hy nader ordre quam te ontfangen, het geene ons mede door gemelde Procureur Generaal gerapnorteert sdinde,wyaan de Heeren UEdele Groot Mog. GeD s C0lE° $8 VERZAMELING van STUKKEN ierenue, die fake hebben voorgefteJt ende tre- ren^dat ï°er 5" EddC M<* ™ verfta^ & de 'Jnlt p r1? V3n fmekJe Krygsraadt metde gemelde Refolutie konde beftaan, 0fce bevonden moefte werden daar tegenftrydigh te Tüï* gnne by C^milTarüTen van opgemel! de Heeren Gecommitteerde Raden aangenomen ITntZtf C0,JegiG £G raPP^eren,gende de Hall tl • i? V" meC Com^rifTen uyt den £ ,te £]len -hervatten, is ons in de tweede byeenkomft gecommuniceert, dat wegens de ee:"frdt Wekere Deductie met Bylafen op dat fubjeól aan het opgemelde College was ingeënt die haar Edele Mog. feydenf da 7n U Edele Groot Mog. Vergaderingh /oude dienen in overwegmgh te werden gegeven , ende hebbende opgemelde Heeren oock goetgevonden op ons verfoeck die Deductie en Byiafen cöpfehjck aan ons te communiceren, ten eynde wy de ï n£rf r M hrb£nde, °nfe co"fideraden ml de aan U Edele Groot Mog. foude konnen laten toekomen, ten wekken eynde wy ons ver-. piight hebben gevonden aan UEdele Groot Mog. ^n'/A^-106 te dienen' dat n in de felve Deductie niets ter werekk hebben gevonden als foodanige generalia omtrent de criminele la. risdictie aan de militaire Kryghsraden van oudts ende fpeciaal aan de Guarde gedefereert, met byvoegmgh van exempelen hoe de felve Krvghsïaadt oock judicature hebben geexerceert in foodaanige particuliere gevallen die met het cas fubjefl geen gehjckheyt zijn hebbende, behalven dat tottolutie van het geene by deletter Van de tot de MILIT. JURISD. ikc; 59 de gemelde Refolutie is gedeclareert, niets ter wereldt werdt bygebraght, daar tegen wy yetwes konnen repliceren, fulcks dat de faacke daar op aankomt of U Edelè Groot Mog. m het geene by gemelde Refolutie is geftatueert, jegenwoordigh moghten goetvinden eemge ver, anderingh te maken, of gelieve te ver*aren, dat de Guardes, alhoewel in de felve Refoluue fpecialijck vermeldt, eghter zijn van een ander opfight of natuure als de felve Refolutie is. declarerende, ende of de Kryghsraadt van de iel, ve fchoon geen apprehenfie hebbende gcdaatt op'de verfche daadt, eghter by indagingh ende default over een commune ieMum kunnen doen procedeeren, van waar geen exempel wordt bygebraght, dat na het emaneren van de ielve Refolutie foude wefen gedaan. Maar wy wet contrarie exempelen fouden konnen aan de handt geven, gelijck wy ons de eere geven een van de felve ons prefentelijck occurrerende hier by te voegen , dat nameiijck in April feventien hondert tuffchen eene Steven Jonckheer, gereformeert Officier, en eene Jan iJugger, lousexempC van de Guardes Hellebardiers van fijne Maieftevt, een duel in het Bofch zynde voorgevallen , ende de gemelde Jonckheer nedergeflatren het Hof de fchouwinge over net Lyck door Heeren Commiffariffen heeft laten doen, cn tegen den Daacler doen procederen; dat naderhandt de gemelde Pugger, by Requefte wel heeft verfocht Pardon van die Manilagn , die Reouefte oock door de laatft overleden Heere Stadhouder , en Capkeyn Generaal, hooghloirer lycker memorie, wel was geftelt in handen van tfo VERZAMELING van STUKKEN- den Hoogen Kryghsraade, om daar op te bekenten , dan dat het Hof echter by default na dato tegen de Perpetrant heeft voort geprocedeert , fonder dat het felve in die tydt heeft gehadt eenige contradictie, alhoewel wy vermeynen dat, gelijck in voorgaande remonltrantien diverfche malen aan U Edele Groot 18 v.00rêedragen > de materie van fuTtJdtShe y met op. exempelen , maar op ' Wetten, Placaaten, ofte Refolutien, moet werden gefundeert, en dat de bewoordingh van de meergemelde Refolutie van derfighften September feftien hondert vier en vyftieh foo uytdruckelijck gefteldt is, dat daar te! gen, onder U Edele Groot Mog. wyfer oordeel, na onfe gedaghten geen exceptie te vinden is. r • ' Wy hebben in ons voorgemelde fchryven over de controverfie, door die van den Hage gemoveert.gantfch refpectueuslijck gefeght dat de materie yan het reguleeren van Jurisdictiën is U Edele Groot Mog. eyge faake,die daar van konnen difponeren, foo als de felve na hare hoogc wysheyt ten dienfte van het gemeen bevinden te behooren; ende fullen ons met permiffie van U Edele Groot Mog. in dat point, voor foo verre dat oock op de militaire Kryghsraad applicabei js, als nogh tot 't gemelde fchryven refereren, hebbende als gefeght is in het fchryven van degemelde Kryghsraadt nietwes ter wereldt gevonden; waarom in de meergemelde U Edele Groot Mog- Refolutie eenige veranderingh behoorde te werden gemaackt, e„de altydt Godt almachtigh biddende, U Edele Groot Mog. in 'lat,- tot de MILIT. JURISD. 'Sec. öT 'fengë voorfpoeclige Regeeringe te willen bewaa* ren. Gefchreeven in den Hage den Julii feventien hondert een en twintiglï» Onder ftondt, IJ Edele Groot Mog. gantfeh Dienftwillige, Den Praefident en Raaden over Hollandt, Zeelandt en Vriesland t. Geteekent, Joan Thierry- x 11 i. (d) Lyfl van Militairen, teegenswelken byhei iiüff is geprocedeert en gefententieert. iö. Mey A°é 1678. JJeI1drickBeecken,Ingenieur ter zaake van (^uiryn van Lobbrecht, tneede Ingenieur in een gevegt gequetft té hebben, zoó dat hy daar aan is overleeden, op confeffie gecondemnesrt onthooft te worden: 9. Novemb. 1682. Johan Hartman Lieut. te paardt, ter zaake van het quetfen van Willem Vos , Clercq ter Finantie , in Perfoon gedagvaart, en by fententie in een ordinair proces gecondemneert in een ameride van 630 Gis. 25. Ca; De volgende lyflen heb ik 't Publiek niet willen onthouden. te VERZAMELING van STÜKKËtf 25. Oflob. iögp. N. Guigien , Zwitzef en Exempt onder deGuar_ des Zvvitzers, weegens het fchakeefen van een jonge Dogter, op Intendith gebanne op poene des doods. 10. Oélob. 1690. HansSailler, Soldaet, weegens het fteelen vart Aardvrugten uit een tüyn, gegeeffeken gebannen. 11, Novemb. 1093. . Scipio HHIe , Militair in dienft van den Koning - • 2 var» EngeJandt, ter zaake dat hy prefent was geweeft , by feeker geyegt alwaar een perzoon was dood geftooken, m mbmdHe ontfangen, en gecondemneert in een amende van 300 Gis. 2. Juny i7or. N. Soullies Capiteyn , N. Buusquet Lieutenant, fe*'„ • , vï ,1 de eerfte den Capiteyn de Eiolles m duel hebbende dood geftooken, ende tweede als Seconde gedient hebbende , op lm tendith de eerfte gebannen op ptfene des doods, en de tweede verklaart vervalle vanfyne officien err digniteyten, en inhabil om ooit eeniae te bekleeden. a XIV. \ tot de MILIT. jURISD. &c. $j X I V. Notitie van Civile zaahn tuffchen Militairen ■ en Militairen, ofte zaaken waarin Militairen gedaagden* zyn. A*5. 1585. Nó. 73. arthold Mattenburgh, ais gecommitt. van de gezamentlyke Ritmrs Hopluiden en Bevelhebbers van de Krygsluiden van den Keurvorit van Keulen, Imp'. vanarreft in R. A. Contra Jonkheer Lodewyk Rompveld, Veldmarchal, voor hem zeiven , en vervangende, Gaspar van Heyen, Ritm', CS. geden. , J\ 0.169. Uts. . Ko. 213. Jan van Alfteren ge- naemt Hamel, Ritmr. van den Keurvorft van Keulen, en Frans van Dalen, Vendrig, Impien van mandntc van arrefl. Contra Arent van Schouwenburgh als gemagtigt van Hans Zedelitz Rit™. Jonkheer Lodewyk Romp Overfte Veldmarfchal, en (b) Gaspar van Heyen, gedaagdens. Ao. 1585. No. 347* Hugo Trion van Camerick. Impt. in cas reliëf d'appel. Con- r sy Deselvedie No. 73- genoemd wordt Ro>?vbld. (*; I* No. 73- is Jt Gaspar. P VERZAMELING van STUKEEN Contra Capiteyn Pieter Emanuel, gede. A°. 1586. N°. 139. . Hendrik Ulryckz. Mon~ fter Sehryver Impt. van ; R. A. Contra - Jonkvromve Anna van Duivenvoorde Wede enBoedelhoudfter van Jonkheer Johan Cunigan, in fyn leeven Collonel gede ' — N0 339. Uua. A°. 1587. N°. §. Arent Ysbrands Bodegraven Impt. in R. A. ' Contra ]uffr. Anna van Duivenvoorde Wede wylen Capit. Conigham,{c) gede. N°. 122. ' Johan Heere van Groes- beek Reqc. Contra Den Admiraal van den Rhynftroom gereq^e. N°. 286. Juff'. Anna Schinkels Wede van den. Cap. Benoyt tot Delft lmpte In R. A. Contra . Hans Lauwerys Commiffaris van de Monftering gede. A°- i58o.r : (c) Dezelfvde die Nm.8q- genoeaid wordt Jonkheer Johan Cunigan , in leren Colonel. tot de MILIT. JURISD. &c. 65 A°. 1589. N°. 41. Jacob Aarts Spruyt CS. QQ. gegyzelde en Requiranten. Contra Nicolet Milo Wedc van den Capt. Johan Telier , Impte van Gys. en gereqde. . . 73. Grietje Geurten Wed". van F.ven Janfe voor haar zeiven , vervangende en haar fterk makende voor de Erfgenamen van Salige Lysbeth Geurten, te zamen Erfgenamen van Vrouwtie Geurten te Amfterdam , Impte in cas Relieff, d'appel. Contra Gerrit Matthys , Schryver van Hopman, N. de Leur gede. JN°. 87. Symen Parck , Coop- man, en Raphael van der Putte , Duitfche Poftm1. zoo fy procedeeren > Impten van arreft in R. A. Contra Den Overften Veldmarfchalk Ernft van Man* derfioo gede. A°. 1590. N°. 79. Simon Starck Impï. Contra Den overften Veldmarfchalk Ernft van Man», derfioo, ged«. IV. Diel. E A».i5to

'f.N°.i38,_ Maria Ia Forte, Jmpete in R. A. en geëxcipd"' Contra Johan Wede, Heere van Walenburgb, 'CoU* ten dienfte deezer Landen en Gouverneur der Stad Grave , ged^ en excip*. 7 July n°.i59. Claude Jeno, W in r. a. ^ Con- ■ (a) Moet waerfchynelyk zyn Ferdtnïtjü Perponthcr, tot de MILIT. JURISD. &c. 7* Contra N. Blaïr, Capiteyn ten dienfte deezer Landen, gede. 26 Feb. 1677. No. 54. OloffLamb., Requirant. Contra Nicolaas Overfchie, Solliciteur, mitsgaders den Lieut. Coll. Ouwer, gereqd". \ 1 Maart N°. 72. Barent van Milaenèn, lmp'. in R. A. Contra . ' . Daniël van Harfaenge de Marqués, Rit». ged°. 12 Tu]y . N°. 156. Maria la Porte, Imp1. in R. A. en geëxpd6. Contra Totóft* Weede, Heere van Walenburgh, Coll'. •ten dkftfte deezer Landen en Gouverneur, der Stad Grave, ucf. (a) 167.8. N°. 79- „0 i.,iv U ]M0.2ti. Mr.AndriesvanSwaans- * J* 3 Wyk,Tmp'. vaii Appoinér. van arreft pocnael en R. A. Contra Guiliaume Stufelene, Capiteyn ten dienfte deezer Landen, gede. 2f5Nov N°.26o. Maria Hedwig van 2 Weftrop C S., lmpte van Mand', van arreft. Con- ■ (t) Moet waerfcbynelyk wezen 1676, n. 138. L 4 7* VERZAMELINC van STUKKEN Contra Wilton Levin van Honderingh, Linie Coll' en Commandeur tot BJokziel, gel. en gearreft^.' 18 Maart 1678.N0.3ff. Nicolaes Overfchie, SolJiateur, Impt.van Appt.van arreft en R. A. Contra _ Willem van Bemmel, Ritmr. ten dien(le dee. zer Landen, ged*. en gearrtde. $9]aly , N*.I32. Nicolaas de Keyfer, Eyflr. in conve. en Verwr. in Reconv". Contra Caspar Oofthoff, Capit. onder het Regiment van de H'. van Heeswyk, Vew'. en Eyflt 17 Nov. N°. 194. Guillaume Beverits, Ca- pit. ten dienfte deezer Lan- tt . . den, Imp1. van Mand', van tl. A. en Verwr. m reconventie. Contra Johan van Beaumont, Coll'. van een Regiment Voetknegten, gede. en Eyllr. Sojuny 1679. N°.97. jannetje van Breda, C S. fmpte» in R. A. Contra Ad2m vander Duyn, Heere van 's Cravemoer Coll'. tot de MIUT. JU1USD. &c. n Co», van een Regim1. Paarden en Quartierm'. Generaal van de Cavallery, ged<=. lóOÉtob. N«.i6il Mr. Comelis Vervelt, Impt. van Mand1, vanarreit en geèxcipde. Contra Tames Arskin, Lieut. Coll1. onder het Regm». van Robie, gearreftde ged«. en Excip'. 4Decb.1fj80.N0.133. Barbara Boucquelles, Impr. van app*. van arreft en R. A. Contra Pierre Aubert, geweeze Capt. ten dienfte deezer Landen, gede. 16 Tuly 1681. N°.80. Thomas Vos van AveJ faet, Impt. van Mandt. van arreft en R. A. met edióte. Contra Lucas Diderick de Man , Capt. ten dienfte deezer Landen, gede. oSeptb 16S2 N°. 23. Nicolaas Teekenborft,' y • ' " Imp1. in R. A. Contra Maximiliaen Ivoy Quartm. Genei6. gede. ai Tuly i<83. N*. "3- Gerrit Ysbrant» RofenJ J boom, CS. ReTülY — i6S7.N°.8o. Margaretha van Oyck ^J } ■ Jmpte in 11'. A. Contra Johan Palm, Capityn ten dienfte deezer Landen , gede. 22D1-c. 168S.N0.162. Tacomina Wellëmot , Impï. in R. A. en geëxcipde. Contra. Reynier Vincent van Hompes, Ritmr. onde? Garde van Z. H. gede. en fixcip*. 16 76 VERZAMELING van STUKKEN 16Febr. 1689.N°.x8. Johannes Pifcator Impf. van mand', van arreft in R. A. Contra Thady Burne, Luit. ten dienfte deezer Landen, gede. 39July Nö.pi. Abrahamo Anthony Ba- guec, Imp'. van mand', van R.A. Contra Johan Forgel, Capt. onder de Gardes van zyn H. gede. 18 Novb. 1 695. N°. 95. Philips le Plat, geweeze Luit. ten dienfte deezer Landen , Imp. van mand1. yan arreft in R. A. met Edicle. Contra Adriaen le Plat, Capt. ten dienfte deezer Landen, gede. N°. 96. Uts. lojann. 1696. N°. 1. Johan Ooftwold van Eek, Capiteyn ten dienfte deezer Landen, Imp'. van mand'., pcenael en R. A. met Edicle en eeëxcip'. 6 Contra Jan Tammingen, meede Capt. gede. en Excipt. 20 tot de MILIT. JURISD. &c. 77 *o'Maarti696.N°.85. harmen Hzf™t' Impt. van appoincl. van R. Ai Contra HugoViri, Majoor ten dienfte deezer Landen, gede. 28 Jann. 1697. N°. 6. Pieter van Eek, Imp1. Contra ~ Hendrik Johan van Appeldoorn eertyds Ritnv\ nu Colli, ten dienfee deezer Landen, ged . 2p Maart — NV*?- Jan Somer NicolaÈSZImpt. Contra Adriaan le Plat , Capit. ten dienfte deezer Landen, gede. ai Maart 1698 N-.»9- Martha de la Buffiere' Impte. Contra Tan Henry de Geile Chirurg. Majoor van 'C Reg*. van den Overften -Gersheim, ged«. Contra Adriaan van der Myl Cola van de Al- tillery, ged*. %i 7S- VERZAMELING van STUKKEN 22 Dec. 1700. N°. m. Wendelina de With, Impte. Otto Fredrik van Vittinghoff, Coll1. ten dienfte dezer Landen, gede. 2ijuny 1701. N°.45. Uts. contra Uts. Lyjl van Curateekn door het Ho ff Verleent t in Boedels van Militairen . (^/urateele op den Advt. • Mr. Johan Walbeeck, over den Boedel en Goederen van Wylen Heer Francois de la Four , Vicomte de Metz, Collonel ten dienfte deezer Lande - - 19 Febr. 1641. Cnrateele op Johan van^ der Lifch, over den Boedel van den Collonel Scindelans - - - Uit.. JuJy 1642. Aéïe waar by de Collonel Wolter Schot ende Alexander Petraeus, geftek worden tot Curateurs over den Boedel en Goederen van Jacob Erskine, in zyn leeven meede Collonel ten dienfte deezer Lande - - 26 Novemb. 165& Cu- Contra XVI. tot de MILIT. JURISD. Sec. 1$ Curateele op PieterHuydenraedt, over den Boedel en de nalatenfchap van Capiteyn le Febure - - 25 Mey 1684. Curateele op den Notaris Cretfer, over den Boedel van den Capiteyn Dolman _ 27 Novemb. 1076. Curateele op Hendrik van Hutten, over den Boedel van den Capiteyn Jan van Abcoude - - 3° Septemb. X68I. Curateele op den Notaris en Procureur Carel Disponteyn, over de nalatenfchap van den Capiteyn van de Mylen - - 5 Septemb. 1679. Curateele ad Lites op den Notaris Cornelis de Grave, over den Perfoon van den Capiteyn Jean LouisBofch - 23 Mey 1698. Curateele op Mr. Pieter Biffchop, over den infolventen Boedel van wylen den Capiteyn Adriaan le plat - 26 JunY l6M' Curateele op Daniël van der Wilp , over de Goederen van Elifabeth Zapf, WedB van den Collonel Storck - - ' S Ju'y ï-748. Cu- to VERZAMELING van STUKKEN Curateele op G. Trouillé en L. Sythoff, indeninfolvente BoedeJ van wylen den Lieut. Gen1. Philip Hoeufc van Oyen - - 20 Mey 1755. XVII. ExtraB uit de Refolutien van de Edele Mo-gende Heeren Raden van Staten der Vereenigde Nederlanden, betreffende de Jurisdictie over de Auditeurs Militair. Veneris den 12. April 1728. [s gehoort het Rapport van den Secretaris 'Acn Hove ingevolge van Haar Edele Mog. Refolutie van den 31. der voorledene Maand geëxamineerd een Miffive van den Krygsraad , en een van den Auditeur Militair van het Guarnizoen te Namen, rakende zekere procedure van Injurie door den Ondermajor Teisfedre, tegen» den voorn. Auditeur voor denzelven Krygsraad geëntameert , waarop gedelibereerd zynde is goedgevonden en verftaan te refcribeeren aan voorgem. Krygsraad, dat by verfcheydene Refolutien, van haar Ed. Mogende van tyd toe tyd genomen , vastgefteld zynde, dat geen Auditeur, Militair voor de Krygsraden aangefproken mogen werden; maar dat dezelve onmiddelyk onderworpen zyn de Jurisdiclie en Judicature van dezen Raad, daar van niet kan afgegaan, worden, dog dat Haar Edele Mogende aan het oordeel van den Krygsraad te Namen overlaten , of den voornoemde Auditeur jyiilitairBoomhou- de$ tot de MILIT. JURISD. &c. 81 der voor het proponeeren van de exceptie van ïncompecencie zig vrywillig voor den Krygsraad in de principale zake in qufcftie heefc ingelaten: in welke geval de geproponeerde exceptie gerejecleert zoude kunnen worden. Was geparapheert van Uttenhove, en was gecontraügneert O. ten Hove. XVIII. ExtraB uyt de Refolutien van de Ed. Mog. Heeren Raaden van Staaten der V°,ree* nigde Neederlandcn. Over het ftraffen van een Ziel • verkoper, dit Soldaten Dehaucheerde. Vrydag den ia. May 1731. s gehoord het Rapport van de Heeren van der Heim en Secretaris ten Hove, hebbende in gevolge van Haar Ed. Mog. Refol. van den 26". April en den 8. defer geexamineert twee miffi. fives van den Commandeerenden Officier van Sluys in Vlaanderen wegens eene geapprehendeerde zoogenaamde Zielverkoper Willem, van der Elft breeder onder de Notulen van de voorfchreve datums gemeld, als meede ingevolge haar Ed. Mog. Apoinctement van den 9 defer op de Requefte van Burgemeefteren en Schepenen van de.Heerlykheid Nieuwvliet om redenen daer by gemeld den voornoemde Willem van der EHt reclamerende; Waar op gedelibereert zynde is goedgevon* IV, Debl. £ d«@ S2 ; VERZAMELING van STUKKEN den en verftaan, dat, hoewel buyten alle coriteftatie is , dat het debaucheren van Soldaten uyt de Militie van den Staat, en het plegen van kwaede practycquen dien aangaande, niet anders geconfidereert kan worden als delicten, direclelyk tegens-de Militie begaan en zulks onder de Militaire Jurisdictie behorende. Dat egter in confideratie de voorn. Willem van der Elft gezegd word te zyn een Burger van Middelburg en tot nog toe geen andere informatie tcgens denzèlve zyn ingebragt als over een eénig geval, dat tot betoning van alle mogelyke civiliteit voor den Ordinaris Regter van den voornoemden van der Elft, den commanderende Officier en Krygsraad te Sluys in Vlaanderen zal worden aangefchreeven, dat zy van 't voorfz. geval zullen kennis geeven aan den Bailliuw en Gerechte van Middelburg, met aanbieding van de voorn, perfoon en informatien tegen denfelve in verwagting van goede juftitie tegen denfelve naa bevinding van zaakenl Dog in geval voornoemde Bailliuw en Gerecht den gem. Willem^van der Elft tegen vermoeden zoude mogen declineren over te neemen, dat als dan '!e Krygs-raed , 'nae verloop van een behoorlyken tyd, die daer toe gefteld kan worden, zal voort procederen, zoo defelve nae Regtén zullen oordelen te behooren; Dat voorts niet getreden kan worden in 't verfoek by de voorfz. Requefte van de Burgemeefteren en Schepenen der Heerlykheid Niet* vlied en mits dien het zelve af te wyfen. XIX. ïot dé M1LIT. JURISD. &c. 83 X I X. Refolutie van de Staaten van Holland, noopens de Judicature over Johan van Honftein , Capitein Luitenant in het Regiment Guardes te Paard, wegens het begaan van een commune deh'óturn onr der de Jurisdiclie van Waffenaar den 13. Mey 1733. ~R y refumptie gedelibereert zyndè op her.Rapl p~u ter Vergadering uytgebragt den i® der voorledene Maand door de Heeren haar Ml Groot Moe. Gecommitteerden , welke, mge* yol'^e van'derfelver Refolutien Commiff >r;aal van°den 13e, i'fc en 19e Maart daar bevooxens, met en neevens Heeren Commiff van den Hove geèxamineert hebben de Requefte van Johan van Honftein , Capitein Luitenant jn het Regiment Guardes te Paard, mitsgaders de Miffieve van den Prefident en Raden van den Hove, de Requefte van Johan van Gyhland, Bailliuw der Heerlykheeden van VVafleraar en Zuvdwyk, de Requefte van de Hooft» Offic;eren van het Regiment Guardes te Paara, en eindelyk de Requefte van Bailliuw, Burgèmeefteren, en Scheepenen van 'sHage , alle rakende de te regt ftelüng van den voorn. Capitein Luitenant Honftein, over het geen op den 14e Febrüary laaftleden voorgevallen is tusfchen hem en een Arbevdsman, genaamt Pieter Arendsz. van Nierop, alias Piet Sek , en hec Conflift van Jurisdictie daar over ontftaan, breder gemek in de voorfz. Refolutien, |g $j VERZAMELING van STUKKEN En welke mede geèxamineert hebben het Accord, door den voorfz. Hove en Magiftraat van 'sHage aangegaan den 12e Maart laaftleden over de te rechtftelling van de OfEeieren en Soldaaten alhier in den Hage begaande Communie, deliEta , en geinfereert in de Notulen van den 13e derfelver Maand. Is goedgevonden en verftaan , dat het deli£l, 't geen door den Capiteyn Luitenant Honftein in het voorfz. voorval zoude mogen zyn begaan, zal worden gelaten ter kenniffe, Judicature en Correctie van Bailliuw en Welgebooren Mannen van Waffenaar, zynde deszelfs domiciliaire en en, dagelykfehen Regter, voor behoudens aan denzelven Capiteyn Luitenant zyne Exceptie en defenfie , en behoudens ook, dat aan den felven Honftein ten aanfien van de tweede Citatie of dagvaarding in perfoon, door den Bailliuw van Waffenaar gedaan, mitsgaders zoodanig default of defauken, als aan hem by Welgeboore Mannen van Waffenaar zouden mogen zyn verleent, word vrygelaaten, om dies aangaande voor defelve Welgebooren Mannen te luftineeren, het geene hy te rade worden fal , behoudens daar tegens wederom aan den Bailliuw van Waffenaar zyne contrarie fuftenue en defenfie, om vervolgens daar over by Welgeboore Mannen geoordeelt te worden, zoo als zy in goede Juftitie hevinden zullen te behooren. En dat dien volgende zal worden aangefchreeven aan den Prefident en Raaden van den Hove , en dan die van den Krygsraad van het Regiment Guardes te Paardt, met haare begonne Procedures tegen den Capiteyn Luitenant Honftein , ter zake van het bovengem. voor- tot de MILIT. JURISD. &c. 85 voorval, niet voort te gaan, maar dezelve te laaten varen. En eindelyk te approbeeren het accord, door den Prefident en Raden van den Hove, en de Magiftraat van 's Hage , onderling aangegaan den nc. Maart laaftleden, over de te rechtöelling van de Officieren en Soldaaten van 't Guarnifoen alhier , begaande Communia delitta, geinfereert onder de Notulen van den i3e. derzelver Maand, behoudens nogtans dat door defe Refolutie niet het minfte zal worden verftaan, gederogeert of gepraijudicieere te zyn aan haar Ed. Groot Mog. Refolutie van den 30e. September 1654. (a) maar dat in teegendeel defelve Refolutie in ALLE zyne deelen en heden zal blyven in zyn geheel. Accordeert met het voorfz. Regijler. ( Was getek.) Willem Buys. •(a) Da voorfz. Refolutie van den 30. September \6%u as te vinden in 't Gr". PI. Boek , 5. Deel. fol. 105. als mede in de Refolutitn vnn Confidentie ten tyde vmi lieer J. de Witt paj-. 21S. F3 XX 35 VERZAMELING van STUKKEN X X. VERBAAL van ENQUESTE. Pro Deo. Ingevolge van zeeler Mandament ofte Commiffte van den Hove van Holland in datb 21. Decbr. 1735. hier na geinjereert. _f)-on Prefident ende Raden over Holland, Zeeiand ende Vriesland Onfe Lieve ende Getrouwe Meedebroeders in den Rade de Hren ende M1'5- Anthonius Slicher en Adriaan van der Mieden, fakit; alfoo in den proceffe voor ons hangende tuffchen M. B. meerderjarige Dogter 'wonende alhier in den Hage, Ged=- by Mand'ïn Cas Relieff d'Appel en Reqte- van ttvee fucceflive Requeften Civile met Committimus aan dezen Hove, ter eenre , ende M. R., Capitain van een Compagnie Invalides in Guarnifoen tot Woerden , Imp1- in 't voorfz. cas, en Gereqde- ter andere zyde , zoo. verre geprocedeert is, dat partye geapp^anteert zyn in feyten contrarie en geadmitteert tot heurlüyder preuve* ende alfoo de voorfz. Gede en Reqte- ofte haren Procr- van noden is hare feyten ende vermeeten te verifiëren ende probecren met Getuigen ende anders 5 Zoo is 't, dat wy U.commitfeeren mitsdeezen, dat gylieden de voorfz partyen voor ulieden geroepen zynde en comparecrende gy henlieden doet refpondeeren s' een 's ander feyten per verhum credit vel non , agtervolgende de lnftrucfie van dezen Hove , mits by U nemende tot Ad• '• •"• - juncl: tot de MILIT. JURISD. &c. 87 knel: Mr-Johan Parker, Griffier in den voorfz. Hove , van wegen de Hoge Overigheid hoort ende examineert by eede als 't behoort:, alle alzulke perfoonen ende getuigen; mitsgaders overneemt alle alzulke Brieven, M.unimenten, l»f ibeftien endé anders, als de voorn£ Ged* ende Ren*- ofte haren Procr- tot jujificatie van hare feyten ende vermeeten voor Uheden produceeren ende exhibeeren zal willen, ende t gunt .vlieden daer bevinden zult, fielt ende redigeert hl goede verklaringe ende declaratie in gefchnt,re authenticq, als 't behoort, omme t zelve feêreetelyk overgebragt zynde voorts daer inne gedaan te werden, als naar behooren , van t welke te doen wy Ulieden geeven volkome magr, en auaoriteit ende zonderling bevel; ontbieden daeromme ende beveelen alle Offreren, Dienaren ende Onderzaten der voorfz. Hoge Overigheid, dat zy Ulieden dit doende ernft.g veruaan ende obediëren op alle 't gunt zy deszdls Hoge Overigheid Toorne dugtende zyn ende daer jegens verbeuren mogen. Gegeven in den Hage onder 't Zegel van Juftitie den 21. Decembr,. 735. By mynen Heere den Prefident, ende Raden over. Holland , Zeeland ende Vriesland.. (was geteekent) J. A. Tubalkyn. Zvn op huvden den 14. Maart 1736 voor Ons MÏS- Anthonis Siicher en Adriaan van der Tvlieden, Raaden in den voorfz, Hove, als Comnuffariifèn, hebbende tot AdjunS M" Jan Parker , Griffier ia den zelve Hove, gecompareert ^ 88 VERZAMELING van STUKKEN Pieter Bakker, als Procr- van M. B. Ged«- by Mandement in CasRelieff dAppel en Reqte- van twee Requeften Civile, ter eenre; Ende Willem Coelemey, als Proc- van M. R. Capuain van een Compagnie Invalides in Guarnifoen tot Woerden , Jmp?- en Gereqde- in 't voorfz. cas, ter andere zyde; Ende verzogte de voorn. Bakker , dat wy Commiffariffen, ingevolge van den voorfz. Mandamente ofte Commiffie wilden voort projedeeren tot het hooren ende recolleeren onder eede \'an de navolgende Getuigen; Waer op de voorn, Coelemey, als Procr- van den Imp1- verklaarde wel te mogen Iyden, dat de Getuigen van den voorn. Bakker voor ons werden gerecolleert, behoudens den voorn. Imp'- daer jegens zyn debat en regt van Reproches; Ende, na dat ons Coinmiffen- gebleeken was, dat des Geel-"- tyd van productie nog was lopende , en dat den Getuige behoorlyk was gedagvaart, ingevolge van den Mandamente dienaangaande by den Hove verleent, als mede dat den Procr- Coelemey behoorlyk was geinthimeert, ingevolge van de Aae van Inthimatie , beide hier na geinfereert: De Prefident ende Raden van Holland, Zeeland ende Vriesland, de Eerften Gefworen Explorer , hier op verzogt, Salut: Wy committeeren Umitsdeefen, datgy ten verzoeke van M. B. meerderjarige Dogcer , wonende alhier in den Hage, Ged=- by Mand1- in Cas Relieff d'Appel en Rcq"- van twee iucceflive Requeften Civile te trekken aan de perfoonen ofce ter woonfteede van die zy u nomineeren ofte by gefchrifte overteeveren zal ende Henluiden van wegen de Hoge tot db M1L1T. JURISD. &c. 8> #a Overigheid dagvaart te compareeren voor de fieereAnthonis Slicher ende Adriaan "nderMieden,RadenOrdinarisin dezen Hove lis ComtnifP"- by ons daer toe geordonneert, ten da"e uure, en plaatze , die zy hen bem- «p nn al zulke feyten ende vermeeten, als de Ged-ofte hare fti* beidden zal willen in den proceffe, die zy voor ons, hangende heeft op ende jegens M. R., Capitain van een Commfnie Invalides in Guarnifoen te Woerden, S iü\ voorfz. cas en Gerec^ ; dagvaart ook meede den voor"- M. R. ofte zynen Procten dage, uure ende plaatze als boven, omme tfkoomen refpondeeren des een en des anders feytenV verbum Credit vel Non , agtervolgendeYde InftrucVie van dezen Hove endede Getuigen te zien zweeren , Brieven en Mummentefoverteleveren, te reprocheeren, indien hy mag! behoudelyk partye adyerfc zyne reproclie ter contrarie, met inthimatie, hem beteikenende indien hy komt, ofte Gemagtigde zendt, dan m"et da/nogtans de voorfz. Hren- ComiiP' den Getuigen Eede hooren ende te, examinatie van dien prosedeeren zullen, als na regten deSveHeeïe CommilT- relateerende uw wedervaren Gegeeven in den Hage onder 't Zegel van fuftitieëden *i. DecembF- i735- By nryne Seere den Prefident ende Rade over Holland, Zeeland ende Vriesland. (was geteekent) J. A. Tubalkyn. F 5 'sHEE- DO VERZAMELING van STUKKEN 's HEEREN DEURWAARDER, Wilt ter verzoek van my ondergefz. ,a!s Pro. '<• van B. M., meerderjaarige Dogter, wonende alhier in den Hage , Gede- by Mand*- in Cas Relieff d'Appel en Req* VERZAMELING van STUKKEN Op huiden den 15. In terrogatorien gedaan Septemb'- 1735. isvoor maken endede Ed.Mog. óns Cornelis Gerrit Fa- Heeren en Mrs- Cornegel en Johan Iman Cau lis Gerrit P'agel en Johan de Duffen , Raden in Iman Cau de DufTen,Raden Hove van Holland, den in den Hove van als Commii?»- hebbende Holland, als CommiiTatot adjunct Mr- Adolph riffen overgegeeven uit Cau, Secretaris in den den naam ende van wezelven Hove , gecom- gens M. B., meerderpareert de perfoon van jarige Dogter, wonenLouis L. P. d. R., Lieu- de alhier in den Plage, tenant van een Compa- Impte- van Mandement gnie Invalides, Guarni- om Getuigenis der foen houdende tot waarheid, ter eenre; Woerden,dewelkeon- omme daer onder eede der Eede fólemneel ge- folemneel na voorgaanhoort en geèxamineert de bekomene permiffie zyndeopdenevenftaan- in de Franfche Tale te de Interrogatorien daer doen hore L. L. P. d.'R. op heeft geantwoord, Lieutenant van een als nevens ieder Arti- Compagnie Invalides in cul hier na bevonden Guarnifoen te Woerzal werden geftek te den,Gede- in'tvoorfz. zyn« Cas, ter andere zydej De voorn. Getuige aftevragen. 1. Dit: qu'oui. Art. r. S'il ne fe nomme point L. L. P. R., Lieutenant d'une Compagnie Invalides en guarnifon a Woerden ? 2i tot de MILIT. JURISD. &c. S>3 2. Dit: Depyis le 13. April 1736. 3- Dit: qu'oui. 4» Dit: qu'oui. Dit: qui il a vu la perfonne dans Var cicle nommée fous le nom de fervante pendant 1'efpace d'environ cinq tnois. 6. Dit: qu'oui, plufieurs fois? 7- Dit: qu'oui. 2. Combien de tems il y a, qu'il a été en guarnifon dans le dit lieu ? 2:1 . , Si M. R., Capitaine de cette compagnie n'y a point été en guarnifon durant toutce tems la? Si ne lui a point fait plufieurs vifites 1'allaHt voir familiairement chez lui? 5- . ; Si en étant chez lui, il n'y a point vu une jeune fille: qui ilnommoit M. B., qui étoit fa fervante ? 6. Si fe trouvant chez ce Capitaine, il n'a point vu,qu'il avoit dansla manieres d'agir fort familiairement avec la dite fervante ? 7- . Si ne les a point trouvé un jour dans une petite maifon nette couverte de Tuiles tous deux affis 1'un a coté de 1'autre & tous deux rouge comme du feu? ,S. Stf VERZAMELING van STUKKEN Dit: qu'oui. Dit: qu'oui: 10. Dit: qu'il ne peut pas dire,qu'ila entendu ies paroles contenant 1'arricle , mais qu'en ce tems Ja R. lui a dit, qu'il avoit eu toujours plus d'inciinationspours Jes petites, que pour les grandes. ir. Dit: qu'il a bien parle ces paroles , mais qu'il ne peut pas dire, qu il avoit dit ces paroles pour juflifier de ce qu'il auroit dit, .qu'il aimoit beaucoup fa fervante. 8. Si R. en ce, meme inftant ne lui a point conté avoir bu unebouteille de vin rouge avec la dite Marguerite fa fervante? Si R. pour excufe, que fon tein ètoit tout échauffé en fe promenant n'a point dit; eette petiteCaroanem'enyvreroit fans qu'il lui eri paroitroit ? *t ic. Si-R. ne lui a point declaré, qu'il aimoit beaucoup fa fervante? rr. Et fi pour raifon il n'y a point ajouté qu'il avoit toujours mieux aimé les petites que les grandes? A«4 tot de MILÏT. JURISD. &c. 9$ 12 I2* Dit: qu'oui.' Si R.lejourqu'ilafait ^ deloger la dite Margue¬ rite , h'eff. pas venu le voir ? 13. x3- Dit • qu'oui. Si entr'autre il ne lux a point conté qu il n avoit point dormi durant quinze jours n'ayant fait que ruminer de quelle maniere il fe deferoit le mieux de h dite Marguerite? 14. x4- . Dit: qu'oui. Et qu'il recevoit tous Ier jours des lettres d u* ne Demoifelle nommé Ter Bruggen , qui fe plaignoit, qu'elle y restoit fi longtemps ? 15. **• Dit: qu'oui. Si R. ne lui de meme point communiqué toutes lesfamiliarités, qu'il avoit eu avec la dite Marguerite ,fa fervante? i<5. IÖ- . ,. -Dit: qu'oui. Si R.ne luiapoint dit, qu'il avoit couchè la première nuk (qv'elle étoit venu demeurer chez lui) avec elle? i?' •fS VERZAMELING van STUKKEN 17' Dit: qu'il a dit , qu 1! n'avoic jamais baifè une fille , qui prit tanc de plaifir qu'elle, & qu'el]e criacontinuellement, 6 Got, ö Got. 18. Dit, comme deflus ? 19. Dit, comme fur 1'Article 17. 20. Dit, qu'il il a dit, cette Carogne m'aura plus rien, je 1'ay affezpayés. 21. Dit: qu'oui. 22. Dit: qu'oui. Et qu'il n'avoit jamais baifé une fille avec plus de plaifir. 18. Et qu'elle y.avoit mellé des ibupirs & des cris ? 19. En quoy fes cris, felon le rapport du dit R., ont confiftez? 20. Si R., lorsque Marguete 1'a fait citer, ne lui a point dit; cetteTruye n'aura plus rien j'ay affez donné? tr. Et fi R. n'y ajoutapas, lorsque je me fuis appercus de'fa groffeffe, j'ay fait de mon mieux pour m'en defaire? 22. Si lui L. P. par maniere de converfation n'a point demandé a R., s'il étoit bien affuré, que la dite Marguerite n'étoit point groffe d'Enfant, lorsqu'elle entra en coodition chez lui? 33. tot dk MILIT, JURISD. &c. m 2 3- Dk: qu'oui? Dit: qu oin. 25; , Dit : qu'oui. Lp 20. : Dit: que dans le temps, que R. avoit prefenté de jurer , 1 le depofant a dit a fon Camerade le ,fecond Lieutenant en confidence, que R. s'alloit damner , s'il faifoit le ferment. 27. Ax été repondu deffusi Dit : qu'il en avoit la ■renoramé dans la Ville de Wöefden. 1 , IV. De et.. Et fi R. né lui a pas af- furé, qu'elle n'éroit aucunement groffe d'EnFant? Si lui L. P. en ponrfuivanr. le «difeours ne lui a derechef pas de.uandé, s'il avoit bien pris gardes aux terme des neuf mois? 25- Et fi R, ne lui a point repondu,qu'il avoit de jour en jour fuivi ce conté , qu'il . Ini avoit affez donné d'argent ? 26. Si lui L. P. n'a póintraconté eet entretieti pour divertir quelqu'un des fes amis, & pour montrer, combien qu'il étoit furpris ; que R. vouloit declarer fous ferment , n'avoir touché la dite Marguerite? 27. Av qui il la reconté? 28. Si luiL.P. n'a pas toujours entendu dire, que R. eft un grand amateur du fexe? G & 98 VERZAMELING van STUKKEN Du: qu üui. £. . 3°Dit: qu'oui. Dit: qu'oui, & qu'il a dit, qu'il donnoit a chacune d'eux pour falaire une piece de vingt fols ? 32. Dit: qu'oui. 1 •33- 29. Si R. ne lui a point conté, qu'au paravant,que la dite Marguerite demeuroit chez lui, il fe divertiffoit avec deux autres putains, qui tour a tour venoient a fa maifon lefoiradix heures? 3°- . ;.. SiR.ne lui a point dit, que 1'une de deux fe nommoit fusjeCoekoek, & qu'elle étoitniegeou coufine de deux filles, qui demeurent vis avis de fa porte de derrière, qui font foeurs & qui fe nomment Helena Sc Clafina Jans v.d. B.? 31. Si R. ne lui a point communiqué le falaire, qu'il donnoit a ces deux Nimphes? 3^. S'il a connoiifance, que les dites foeurs Helena & Clafina Jans v. d. B. ont donné une atteftation fcandaleufe & infame a fon égard a la requifition deR.? tot de MILIT. JÜRISD. &c 99 33- ■Dit: qu'oui. Dit: qu om , meme en appellant irois fois Dieu pour temoin. 35- Dit: comme deffus? Dit: qu'il a une femme & trois Enfans? Dit: qu'il peut attefter devant Dieu, quec'effc une faufleté abfolue ce qui elles ont attefté k fon égard a fgavoir qu'il auroit eu a faire avec elle. Si en cas de neceffite lui L. P. pourroit jurer r que 1'accufation, que la dite aiteftation contient a fon égard eft entierement fauffe? G 3 38- 33- S'il n'en a pas montre fon reffenrimenta R, ? 34- . , Si R. ne lui a point di« & affirmé folemnellement & avec proteftation , que dans 1'attef» tation, que les ditea deux foeurs ont donnez, il n'y eut pas le mot, qui put nuire la rcpu tation ? 35- De quels aflions <& de quelles paroles Ie ditR. s'eft fervi pour lui perfuader qu'il n'y avoie rien dans l'atteftation f qui le touchoit? 36. Si lui L. F. na pomc femme & enfans? 37. too VERZAMELING van STUKKEN 38- . ■ Dit: que R. lui a conté entr'autres chofes, qu'apres fon diner il étoit accoutumé de mettre Marguerite fur fes genoux & lui faire alors boire trois ou quatre verres du vin & qu'alors elle parloit, comme un Pairoquet. 38, S'il fe fouvient encore d'autres chofes au fujec de R. & de Marguerite qu'il les nomme. ? Zoo waarlyk inosfi hem God Almagtïg helpen. (was geteekent) L. La P R. . . . (onderftond) uitgegeeven Copye By my ( was geteekent) J. A. Tubalkyn. Ende na dat de voorfchreeve Articulen van Interrogatorien en zyne Refponfiven aan Hem Depofant duidelyk waren voorgeleeze, heeft dezelve verklaart, dezelve Refponfiven waaragtig te weezen, en daer by als nog te perfifteeren: zeggende in de Franfche taaie: Zoo waarlyk moejie hem depofant God Almag' , tig helpen. (was getekent) Louis La P. . . . R . . . . (onderftond) uitgegeeven voor Copye By My (was geteekent) Jan Parker. Brief tot de MILIT. JURISD. &c. ioj X X I. Brief van den Heer P. E. Vegelin van daarbergen , aan haar Edele Mogende de. Heeren Raden van Staten. EDELE MOGENDE HEEREN, t' Sedert de laatfte gedane redudie, bevinden zie; alhier binnen deze Stad verfcheide gereduceerde Soldaten van dit en andere Guarmloenen, die nu en dan over geringe zaken m detentie genomen wqrden, dog die egter tot nu toe geen fware delicten begaan hebben, nogthans fchynt het dat gemelde Soldaten eenigermaten haar aan baldadigheden overgeven , en hoe zeer zy beteugeld en in toom gehouden worden , nogtans dagelyks ukfpatten: waarfchynelyk , om dat ZY uit V Lands dienft ontflagen zynde oordeelen iaa voorgeeven, de minfte fubordinatie of krygsdifcipline meer onderhevig te zyn, en gevolelvk uit hoofde van die fuftenue m een foort van libertinage leven, en uit die veronderftellinge of waan haar voorgaande Officieren zeer grotelyks komen te injuriëren, gelyk liet zelve nu eenige tyd geleden . aan een Capitein van het Regiment van den Collonel Baron van Zwarfenberge gefchied is, der hal ven den, ondersefchreven als Commandant dezes Guarmfoens de vrvheid neemt UEd. Mog. in alle onderdanigheid te verzoeken, derzelver interpretatie temogen hebben in cas fubjeét, namentlyk hoe lange'ten Militair perfoon in 's Lands dienft zynde G. 3 io» VERZAMELING van STUKKEN de Judicature vat) den Krygsraad onderworpen is en blyft; alsdienaangaande nietwes gevonuen werdende, als het Piacaat van haar Hoog Mog. de Heeren Staten Generaal de dato den 8. April 1701. dog het geen alleenlyk is geintroduceert, ten opzigte van het volk ten Oorlog te water, cn niet van de Militairen te Lande, geeve my de Eer van met fchuldig refpecl: te noemen en tc blyven. Edele Mogende Heeren; UEd. Mog. onderdanigen Gehoorzame Dienaar Bergen op Zoom delen ó. Sept. 1736. (Getekent) P. E. Vegelin van Claarbcrgen. Op welke Brief de volgende Refolutie van haar Ed. Mog. de Heeren Raden van Staten is gevoJgt. Maandag den 10. September 1736. Ontfangen een Miffive van den Commandeerende Officier van het Guarnifoen Bergen op Zoom gefchreven aldaar den 6. dezer; op weikers inhoud gedelibereert zynde is goed gevonden en verftaan, den voornoemden Commanderende Offi» cier te refcriberen, dat, indien een afgedankt Soldaat zyn voorgaande Officier ter zake van de vdbngen dienft op eenigerly wyze injurieerd ofte beledigt hy wel zal doen zodanig een afgedankt Soldaat te doen apprehenderen en voor den Krygsraad te doen ftellen om geoordeelt te worden op gelyke wyze , of hy niet gelicentieerc was&c. ö XXIIt tot be MILIT. JURISD. &c 103 XXII. Refolutie van de Heeren Raaden van Staten der Vereenïgde Nederlanden van den 4. Maart 1738. omtrent Zwangere Vrouwen. Ontfcngen een Miffive van den Krygsraad ^/auarnLens tot Sluis, gefchreeven aldaar on den 26 der gepaffeerde Maand February, uLf by dezelve8 aan haar Edele Mogende kennilTe geeft, dat zeekere Francina Pieters, S sddafenVromv, by haar vonnis ten feven dagen geflagen , gecondemneer «om te werden gegeeffelt en gebannen: Dat toen, al Irens het voorfz. vonnis ter executie is gebral de voorfz. Francina Pieters tuffchen de • dnfe'n vierde Maanden Zwanger .s, dat daarom gemeent heeft daar van kenniffe aan Haar Edelf Mogende te moeten geven, zig bezwaa.c vindende om zoader voor af daar van kenniffe rhebbenVegeeven, haar zoo lang te laten bly- de voorfz Francina Pieters niet in ftaat is om dellraffe by vonniffe van den Krygsraad haar on. egt ^ kunnen ondergaan , zoo ang zy is, dat dezelve in d=e za mogen (té'4 VERZAMELING van S JUKKEN foen te Sluis geauthorifeert, om voor haar Kofègeld fes ftuyvers daags tenlaften van het Lande te mogen declareren , indien van den gecondemneerde de opkoften niet kunnen werden verhaald. - Was geparaphreert 9. Broek, ' (Onderftond) Accordeert met.het Regifter, (ende getekend ) A. van der Heep. XXIII. DEDUCTIE van het Hof van FR IESr LAND, over de fake van het Pardon in gemeene Delicten, en bi/onderden Doodüag. ^a) EDELE MOGENDE HEEREN. \J Edele Mogende gerequireert lubbende t jft* net Hof aan dezelve zoude berigten de redenen , waarom het Huf hadde kunnen goed;, vinden , in detentie te nemen eenen Johames^ bwnnci, en den felven geconfineert te houden , nadat het Hof gebleeken ware, dat aan den felven waren verleent Brieven van pardon van Syi «e- yorftelyke Dooriugtigheit de Heere Etfftadhouder en Captain Generaal, geeft het Hof % vtJSi&uS De*,£tie' k «omgeven, aea de Edels MQgenaQ Heeren itaeten v»n voorfchreven Provintie ft, T'ÊÊ? 'P8 ; de '"« de nad rè *?$m 11? daer by gevoegt ^ TOT DE MILIT. JURISD, &C. iQS fig de eere van aan ,U Edele Mogende voor ce dragen. Dar in het laaft van den Jare 1735. binnen defe Stad, na eenig gevegt , door den felven Johannes Simmer;, des tyds Corporaal onder de Compagny van de Ritmeefter Grovejiins, eenir ge wonden zyn toegebragt aan eenen Jan FredrikCrol, in Militairen dienft zynde onder dq Guardes du Corps van Syne Vorftelyke Door^ lugtigheit de Heere Prince van Orange enz., aan welke wonden , volgens verklaringen van Doctoren en Chirurgyns , eenige dagen daar na de voornoemde Jan Fredrik Crol is komen te overlyden. Van welk geval in fyne omftandigheden, het Hof door informatien van het Geregte van Leeuwarden fynde onderrigt, den Procureur Generaal geordonneert heeft, fig te informeeren, waar de perfoon van Johannes Simmer, dewelke geaufugeert was , fig mogte onthoi> den, en den felven magug kunnende werden, te doen appreheuderen en overbrengen op het; gedemolieerde Blokhuis. Dog waar defelve fig federt hebbe omhouden, daar van is aan het Hof geen informatie voorgekomen, als naaft eenige dagen, wanneeï door'de Subffituit Procureur Generaal., aan het Hof in hare vergaderinge is berigt, dat hy den voornoemden Johannes Simmer, even te voren was ontmoet, en hem gefproken hadde, voorgevende Brieven van pardon te hebben beko-, men van Syne Vorftelyke Dooriugtigheit de Heere Erfftadhouder en Capitain Generaal. Het Hof hier over delibererende , heeft ge», conüdereert fe de onfekerheit van de waarheit G 5 van, loS VERZAMELING van STUKKEN van dit voorgeven, als dat het voorgeven waar zynde, het in eene nadere en rypere overweginge moefte komen, in wat termen defe fake van het gegevene pardon mogte zyn, waarom men goedgevonden heeft, by provifie door confinatie den Delinquant in verlekering te neemen • Na welks het Hof alle moeite en vlyt heeft aangewend, om dit geval in zyne omftandigheden nader te onderfoeken. In welks doende aan het Zelve gebleeken is dat Syne Vorïteiyke Dooriugtigheit, mitsgaders* de Gerechts-Scholtus, en die van den KryesGeregte der Friefche Naffaufche Regimenten door den Wybel aan alle de poorten en flxaten van deze Stad , by edicle op den 14^, 2ine en 28ftejanuary 1736, tegens den i**> 2o«« en 27*** daar aan volgende, den voornoemden Johannes Simmer hebben doen verdagvaarden Dat daar op, na drie accufatien, op den 27 February 173Ö. aan den Gewaldigen Provooft rat. offi. is verleent oorlof, om te mogen dienen van wtendit, het welk ook mogelyk gelevert zal zyn, hoewel daar op de da^ van^diemngeen leveringe niet ftaat aangetekent, dog waar op geen verdere Rechtspleginge volgt is. r & & 6- Maar eindelyk zyn aan het Hof vertoont een requeft, door de Vrou van den geconfineerden Johannes Simmer geprefenteert aan Syne Vorftelyke Dooriugtigheit, fupplicerende om pardon voor den felven haren Man: Mitsgaders de Aéte van Pardon in originali gedateert den 22 February 1738, waar by Syne Vorftelyke Dooriugtigheit Verklaart , na ingenomen te hebben het advys van TOT DE MILIT. JURISD. &c. 107 van den Gerechts -Scholtus en Jffefforen, goedgevonden, om moverende redenen in dezen te prafereren Gratie voor rigeur van Juftitie, en diensvolgens aan Johannes Simmer genadelyk te pardonneren en quyt te Jchelden zyn misdaad en Man(las;, op den 25 December 1735- beiaan aan f Perfoon van Jan Fredrik Croll, voor fo verre defelve door de wonde, in het gevegt met voornoemde Joiannes Simmer ontfangen, mochte zyn overleden, lajlende en ordonnerende allen en een yegclyk , die het foude mogen aangaan, in geenderhande mameren den felven wegens defelve misdaad * molejleren. TT . . , Behalven dit zyn aan het Hof Provinciaal geëxhibeert verfcheidene gevallen, waar by de Heeren Stadhouders en Capitains Generaal hebben verleent Brieven van pardon,. dog dewelke alle wel ingefien zynde, geen de rninfte gemeenfchap hadden met dit tegenswoordig geval, gelyk nader aan U Ed. Mog. zal werden aaneetoont. r Waarom, Edele Mogende Heeren, het Hof fig in defe omftandigheden van faken , Ampts en gewetens halve genoodfaakt gevonden heeft, ook in defen niet na te laten den laft, die op hun gelegt is, in getrouwigheit waar te nemeny en alfo het bloed , dat op het Land vergoten is, voor foo verre hare Jurisdictie betreft, met ongewroken te laten, zynde haar tot nog toe geen gefundeerde redenen voorgekomen, die haar van defe pligt hebben kunnen difpenferen. Immers, Edele Mogende Heeren , wat het geven van Pardon in defen belangt, moet het Hof, het welke niet alleen niet foekt eenige inbreuk te geven aan de praeêminentien van Syne Vorftelyke Dooriugtigheit, maar in tegendeel jo8 VERZAMELING van STUKKEN defelve ten allen tyde , foo veel in haar is, met allen yver en eerbied fal tragten voor te ftaan en te maintene-en, egter met alle eerbied en ernft U Edele Mogende betuigen, dat Zy volkomen van gedagten zyn , dat geen Chriften Ovengheit, hoe groot, hoe magtig hy zy op Aarde, vermag te verlenen remifïie van een eigentlyke Doodflag, gelyk dit geval niet anders, volgens de praaparatoire informatien , genoemt kan worden. Want het is en blyft een eeuwige Wet, dat, wie des Menfchen bloed vergiet, zyn bloed door den men/de vergoten fal worden , en , dat geene. verzoenïnge genomen fal worden voor de ziele des doodflageis, die fchnlaig is te flerven , maaj dat die jekerlyk fal gedood worden. ( a) Behalven dat de verftandigfte Regtsgeleerdet? befluken, dat, hoewel in fommige omftandigheden eenige capitale Delicten de clementie van den Souverain kunnen meriteren, het felve egter by een Godvrefend en Chriften Overigheit noiq. kan nog mag plaatfe vinden in fodanige misda- ■ den, die volgens de Goddelyke en te gelyk natuuriykeWet, met de dood geftraft en gewror ken moeten worden. Dit alleen , Edele Mogende Heeren, foude genoeg zyn , om voor U Edele Mogende, en een ieder Chriften te wettigen,, dat het Hof in defen heeft moeten fwarigheit maken, aan de Verleende Brieven van pardon te defereren. Dog in dat gevoelen is het Hof volkomen be-. ves» («) Hier kan vergeleken worden de BeduEtie tot meerder verdediging van 't oude recht van Pardon, zyn HoopIscit den Heere Prince van Oranjen en Naffauw, Erffta^houder, en Capitein Generael van Friesland, competsreri, «e door A. Wieling ,p.$-14. " . tot de MILIT. JURISD. &c. 109 veftigt; wanneer het Zelve , na een naukeurig onderfoek , niet heeft kunnen nafpeuren de grond en origine, waar op het regt van Brieven van pardon en gratie te verlenen, door de Heeren Stadthouders en befonder in de fake van Doodflag, foude gefundeert zyn. Want ingezien zynde de fucceffive Commiffien en Inftruclien van de Heeren Stadhouders en Capitains Generaal in der tyd , heeft men nergens daar van eenig gewag vinden maken. Alleen heeft men gevonden dat de Heeren Stadhouders van Holland en Weftvriesland voor defen met dat regt uitdrukkelyk in hare commiflien zyn begiftigt geweeft, gelyk onder anderen te zien is uit de inftruclie van Prins Maurits van den 1 November 1585» dog onder die bepaalinge , dat defelve door Syne Potftelyke Dooriugtigheit met de Gedeputeerde Raden, Jouden verleent worden , na voorgaande advys van den Officier en Magiftraat van de Stadt of Plaatfe, daar het feyt of deliët is gefchied, en mits dat de Impetranten van voorfz. Brieven van Gratie gehouden fouden zyn , defelve te interineren na behoren ; en eindelyk onder die expreffe, en mee den Woorde Gods overeenkomende voorwaarde dat van gequalificeerde Doodflagen en andere enorme Delicten , geen remiffte of pardon foude worden verleent. Zodanig een inftruttie, Edele Mogende Heeren , is gegeven aan de Stadhouders van Hol. land, en daar by aan Defelve, onder voorfzbepalingen , het regt van pardon en graüe expreffe verleent in die felve tydt , wanneer de Stadhouders van deze Provincie fonder die pr«rogative zyn aangeftelt, waar uit men niet fonder reden kan opmaken, dat de Staten van dezen .iro VERZAMELING van STUKKEN zen Landfchappe, dat regt voor een feer gewigtige fake , en als een Jus fumma Majefiath hebben geconfidereert, het welke aan geen ander kan worden gecommuniceerc, en het daarom aan fig felven hebben gereferveert willen houden , en dat nog onder feer nauwe bepalingen, gelyk uyt 's Lands Ordonn. II. 14. te zien is; welke ftatutaire Wee ten meeften dele genomen is uit een Placaat van Keyfer Corel van den 2ifte O&ober 1541; dewelke, hoewel Heer van Friesland, aan dewelke by gevolge, gelyk aan alle Souverainen, onder boven gemaakte bepalingen , het regt van Pardon competeerde, fig felven egter aan het Interinement voor den Hove, en wat dies meer is, verpligt heeft. Welk loffelyk voorbeeld de Staten van Friesland , federt de erectie van de Republyk tot op den huydigen dag , gevolgt hebben. En waarlyk , wie fiet niet, behalven de oordeelen, die Godt felve heeft uitgefproken over het Landt, daar het vergoten bloed ongewroken op blyft leggen , de horribele gevolgen , die f mede geordonneerd vind, 'den Delinquant over zyn Doodjlag niet te molesteren Immers dat het uitgeven van anterieüre ediftale citatien , en het geene daar op gevolge mag zyn, geen prseventie kan geven, wanneer een ander Regter , die insgelyks gefundeerde Jurisdictie heeft , den Delinquant, hoewel daar na , geapprehendeert heeft, het welke een citativ realis genoemt wordt, is een fake by de Criminaliften , en door de praftyk fo feker en gewis, dat daar over geen hselitatie vallen kali. Het welke fo verre gaatj dat fommige meenen, dat niet alleen de dadelyke apprehenfie praeventie geeft voor een ander Regter, die te voren ediótale citatie heeft laten uitgaan , maar dat felve die praeventie plaatfe moet vinden', niet tegenftaande by den anderen Regter rede by contumacie gevormift is. Hier van kan in 't brede nageüen worden Mr. Piet er Bort in zyn iraftaat van Criminele faken Tit.II. g. 31. en volgende, om geen andere meer te noemen. Het is immers in Regten bekent, dat edi&ile citatien tegens een geaufugeerden delinquant geen regtsplegingen tegens den felven kunnen geven, al is "het Crimen openbaar en.bewysbaar, en alleen van dat effect zyn , dat zyne goederen werden aangétekent en geconfisqueere, •ingevalle hy lig binnen het jaar niet defendeert, tot 'welken einde volgens het Roomfche regt moeit tot de MILIT. JURISD. &c. '113 moest geciteert worden '? en in de twede plaatIe is een ediéhle citatie gebruikelyk na Regten in Criminele faken, om de prsefcriptie te interrumperen , Huber Pral. XLFUL 17, om in fo een bekende fake geen andere aan te halen. Kn buiten dat kunnen de ediclale citatien geen regt ter weere.dt geven, veel min prssventie. Hier by , Edele Mogende Heeren, foude het Hof Provinciaal het kunnen laaten, en oordelen, dat uit het eefegde Ü Edele Mogende overtuigt konde zyn , dat het Hof in defen niet heeft gedaan , als het gene Zy eeds ert amptshalven verpligt waren, en dat het Zelve op die fondamenten, in gemoede met anders 'konde doen, als in defen, niet tegenftaande de verleende Brieven van pardon, den weg van Juftitie te volgen. Dog vermits het Hof van ter zyden vernomen heeft, dat Syne Vorftelyke Dooriugtigheit de Heer Erfftadhouder wel ten principalen zyn regt van Pardon fouteneert uit een pofleffie, die de Pleeren Stadhouders in der tyd daar van omtrent Militaire perfonen gehadt fouden hebben , fal het Hof alleenlyk nog maar aan U Ed, Mog. demonftreren ; (fl) j Dat.voor eerft van de gevallen, die in het Leger zyn gepaffeert , en \vaar over by den Kapitain Generaal of den Veltmarfchalk aldaar Pardon gegeven mogte zyn, gantfchelyk niet te raifonrteren is tot het gene binnen de limiten Van deRepublycq, veel min defe Provincie, komt voor te vallen. En (»•) Zie de tteduaie over 't Recht Tan Pardon y*3 a. Wieling, p. 23. en volg. . iV. Deel. H 114 VERZAMELING van STUKKEN En dat in de twede plaatfe onder de gevallen, dewelke aan het Hof zyn voorgekomen, geen van dié een overtuigend bewys daar omtrent heeft kunnen uitleveren, behalven dat rede gefegt is, dat de Jura Majeftatis, na het befte gevoelen der Regtsgeleerden, niet kunnen praefcriberen. *Een geval is aan het Hof vooreekomen van den Jire 1590, wanneer Graaf Willem Lpdewyk enen Pieter van Tongeren, dewelke enen Frans Harmens hadde ter neergemaakt, den nederflag geremitteert heeft. Dog U Ed. Mog. gelieven hier omtrent te remarqueren, det men niet foude kunnen feggen, in dit geval een Doodflag begaan te zyn , vermits defe Frans Harmens alieen aan den arm gewond was geweeft, en alfo geen vulnus per fe lethale bekomen hadde, en dat dit geval is gefchied buiten de Schans Oterdum , alwaar fo de delinquant als de gewonde in Guarnifoen lagen , alwaar ook de gepardonneerde in Militaire gevangeniffe betrokken , en vervolgens in hegteniffe den Gewaldigen des Friefchen Regirnents overgegeven is. Een omftandigheit, die een feer notabel onderfcheid maakt met het gene nu onlangs gebeurt is, in het welke de Delinquant nooit in handen van den Militairen Regter is geweeft; behalven dat het eerft genoemde is gebeurt op een plaats, alwaar het Hof geen Jurisdictie heeft, en van het welke het Zelve bygevolg •geen informatien heeft bekomen. Behalven dit geval zyn enige aan het Hof opgegeven , als van de Jaren 158$, 1589, 1590, 1591 en 1592 , van welkers omftandigheden het Hof uit de verleende Brieven van pardon fel- TOT DE felve , die aan het Zelve niet gefuppediteert zyn, geen genoegfame informatie heeft bekomen , en van dewelke, wegens de kortheit des tyds, binnen welke defe confideratien van het Hof aan ü Ed. Mog. hebben moeten overgegeven worden , geen genoegfaam berigt hebben kunnen bekomen , om aan U Ed. Mog. met alle naukeurigheit open te legden. Alleen vertrouwt het Hof vaftelyk, dat alle defelve geen waare Doodflag, gelyk dit geval is , fullen behelfen , of dat defelve buiten de Provincie, en buiten kenniffe van het Hof fullen zyn gefchied, en ten minften, nadat alvorens de gepardonneerde waren gevallen in handen van den Militairen Regter, en alfo by preventie aan die Regtbank alleen ter judicature hebben moeten.gebragt worden. Hoe het ook met die gevallen zy, meent het Hof, dat alle, die gebeurt zyn in de eerfte be* ginfelen van onfe Republyk, en voor en al eer defelve tot eene volkomen confidentie van Regeringe, gelyk die nu is, gebragt was, in geen confequentie kunnen getrokken worden. Waar en boven het Hof nog van ter zydeti vernomen heeft , dat gefproken wierde van eenige gevallen, en onder andere, die in den Tare 1592, en 1664. fouden zyn gebeurt, dog welke geen Doodflag behelfen , maar andere delicten , dewelke door Merffchelyke wetten geftraft worden, en waar van in fommige gevallen door den geene, die met die magt bekleed is, gepardonneert kan worden. Eindelyk is aan het Hof voorgekomen een geval van den Jare 1710, het welke nog minder bewys fal kunnen uitmaken, want ter dier H t tyd u6* VERZAMELING van STUKEEN tyd Brieven van pardon verleent zynde door Prince Jan Willem Frijn (glorieujer memorie ) aan den Sergeante Albartus Eekhout, heeft die faak fig fodanig toegedragen, dat de genoemde Albartus Eekhout een ongelukkige fkg met de hellebaart in het Leger hadde gegeven aan eenen Albert Hajekamp, in executie van Militaire ordres , daar tegens defelve fig faitelyk hadde geoppofeert, van welke flag de laaft genoemde enige dagen daar na is overleden. Een geval wederom gebeurt buiten de Jurisdictie van defen Hove , het welke aan het Zelve nooit is aangebragt, behalven dat het felve ganfch geen commune deliclum behelft, veelminder een Doodflag , als zynde , op zyn ergft genomen, een exces in Militairen dienft en ordres uit te voeren. Dit zyn, Edele Mogende Heeren, de confideratkn, die by den Hove in defe omftandigheden gemaakt zyn, en dewelke zig ter requifitie van U Ed. Mog. de eere geven aan Dezelve te fuppediteren, in vafte verfekertheit zynde, dat U Ed. Mog. na hare hoge wysheit en aequir teit,. niet anders kunnen, als het gezegde volkomen overtuigend vinden, om te oordeelen., dat het Hof in defe fake alle mogelyke attentie gebruikt heeft, en volgens eedt, ampt en pligt geen andere conduite heeft kunnen houden , als tot nog toe in de fake van Johannes Simmer is gedaan; en dat, hoe geerne het Hof gewenft hadde, in. defen van de rigeur van Juftitie, die aan het Zelve gedemandeert is,, zig te hebben kunnen difpenferen , het Zelve niet kan nalaten-, behoudens de geregtigheit , tegens den felven.voorts te procederen, gelyk het Hof al- tot be MILIT. JURISD. &c. m tyt onverhindert de Criminele Juftitie heeft ^Waarmede de Raaden 'sHofs van Friesland, ü Edele Mogende bevelende in Godes heilige protectie, verblyven Edele Mogende Heeren UEd. Mog. Dienftwillige De Raaden 's Hofs van Frieslandt; In kenniffe van my Griffier, Onderftont H. Shterdyb <- . XXI V. Nadere Deductie van het Hof van Friesland. (a ), EDELE MOGENDE HEEREN. TT et was in den voorledenen Jare op een na de ITauTe dag van den ordinaris groten Landsdag,, namentlvkden 14 Maart 1738, dat U Ed.Mog. op eene propofnie van Syne Vorftelyke Dooriugtigheit de Heere Erf -ftadhouder en Capitam U, Deze nadere Dedudie is Schriftelyk overgegeven, den i" Maart i739- "n de Edele Mogende Heeren Stae. ten van voornoemde Provintie, en ter Reqmüue van Defelve, op Otdre van bet Hof gedrukt. ,. H 3 ii8 VERZAMELING van STUKKEN Generaal van deefe Provintie, genomen hebben een Refolutie, waar by 't Hof Provinciaal wore geordonneert; om eenen Johannes Simmers uit fyne detentie te ontjlaan, ten einde de vryheit, hem door 't pardon van Syne Vorfielyke Dooriugtigheit geworden, moge genieten, met wydere byvoeginge, dat, tot voorkominge yan dtergelyke inconvenienten , in het toekomende, wanneer Syne Vorfielyke Dooriugtigheit aan Militaire perfoonen pardon komt te verlenen over gemene delicten, waar over by praventie by den Hove of den Krygsraad gevonnijt wert, daar van door den Gevigts-Scholtus kenniffe fal worden gegeven aan 't Hof Provinciaal. Deefe Refolutie, Edele Mog. Heeren , tegens de proteften van 't gehele Qiiartier van deSevenwouden , en bynade helfte van dat van Weftergo , alfoo op het fcheiden van dien Landsdag genomen zynde, is't Hof daar door gedeffcitueert geworden, Van des zelfs nadere Remonftrantie daar tegen aan UEd. Mog. te doen, dan heeft fich des tyds moeten vergenoegen , van alleen met weinige woorden , door Heeren CommiiTarien by monde te laten betuigen, ter ener kant haar gevoelig leedweefen , dat U Ed. Mog- in hec nemen van fodamg een Refolutie, dire&elyk 't aller gewigtigfte ftuk van de Criminele Juftitie betreffende, geen refkxie altoos hadden gelieven tè nemen op de Deductie, over die materie door 't Hof in de kamer van 't Mindergetal overgegeven; ënde ter anderen zyde , hoe het aan 't Hof onmogelyk was, behoudens de vreefe voor de Goddelykc Majefleit, haaren gedanen Eed aan t Vaderland, en het bewaren van een rein gewitte, daar aan te konnen voldoen. Wa*r: tot de MILIT. JURISD. &c u» ■ Waarom dan ook nu, terwyl U W. Mog. f deefe grote Landsdag weder vergadert fyn t Hof gemeent heeft, nog te konnen^nog te mo gen ftiï fitten, maar Amptshalven verphgt te fy^n , om het gewigte der redenen die 1tewogu hebben fuik een conduite te houden, aan U Ld. Mos. in het breede voor te dragen. En in fulks doende teffens aan te tonen dat 'r Hof in het declineren van bevelen , in L Ed. Mm fo\> gemelde Refolutie vervat, geen intenSoogmlrkheeft gehad, ^SmA aan die Kehoorfaamheit , trouwe en veneiatie daeweïeg't Zelve fich ten alle* ^™$£ï houd te hebben voor de bevelen van U Ed. Mog., Saar integendeel de Raden Provinciaa betuigen foo en als§m den voorleden jare «ede door de Hee^ Commiffarien by monde is geavance rt, Zt 'r Hof het fich voor roem en eere lal agten, afle goede h'gefetenen in voiveerdige gehoorflamheid en eerbied voor te gaan , dan dat in defen die verfchuldigde gehoorfiamheit heeft ^aanbevolen; in welken eenige» ?|vafc ti** ïso VERZAMELING van STUKKEN fig de eere geeft aan UEd. Mog. te exhiberen, Het welke het Zelve met te meerdere vryheit JTtt iTt ' * geworden, dat U Ed, Mog. des daags na de vooren gemelde Refolutie , een Commiffie hebben gelieven te decerneren op 't Mindergetai, om een ontwerp te formeren, volgens V welke omtrent 't geven van pardon, wegens gemene delicten, een reglement [oude konnen beraamt, worden; in hope-en verwastrage, dat UEd.Mug. door defe nadere ReraonV itrantie fullen vinden genoegfame gronden, foo wel om t Hof in hare gehoudene conduite te regtvaardigen, als om na de gehoudene nadere befoignes, fodanig te refoiveren ,al* meeft met de eere en de Heilige geboden Godts, omtrent dit gewigtig ftuk , de handhaving van de Tufticie en het welzyn van 't Jieve Vaderland overeen-. Komende fal fyn. Om derhalven tot de faake felve te gaan, fonder ons in te laten in het befondere'geval van de CorperaaJ Johannes Simmer, vm het gene daar omtrent is voorgevallen , fal 'c Hof wat emttandiger, als in den voorleden Taare wegenskortheid des tyds, heeft konnen gefchieden, tot het onderfoek overgaan; Of en in hee verre een ware en eigent Me genoemde Doodflag, door een Souverainen Overigheid gepardonneert kan worden. En opdat de faake ordentdyk behandelt werde, fo lullen de Raaden Provinciaal de felve uit haar eigen grond-beginfelen tragten af te leiden , er. in fulks doende overtuigelyk bewyfen, dat de Doodflag lynregt aanloopt tegens 't Regt der natuure, en tegens de uitdrukkelyke Wet van Godt, en datfe daarom volgens beide noodfakelyk met de Dood Tot de MILIT. JURISD. &c. 121 Dood geftraft moet worden , fonder verfchoning i Het eene en -hec ander geblykt ontegenfeggelyk. Wanc 't recht der natuur gebied volitrekt, dat het Leven en de Dood van yder Menlche «enielyk afhange van fynen Schepper, die alleen het Leeven geeft en weder neemt, wanneer hy wil; eevoleelyk verbied dat felve regt even duidelvk , dat de eene Menfch in fyn Leven en in fvn Dood van den anderen eemgiints afhankelyk fv volgens de gemene regel , eontrartorum contraria efi conclujio .-Waarom ook in deefen opügte met de grootfte nadruk wert gefegt ivan de Overigheit op defe Aarde, die 't fwaard draagt tot ftraffe der kwade , dat fe is Godts dienareffe, en niet den Menfche, maar Gode 't gerichte houdt En Relyk de Doodflag ftrydig is tegen de Wet der natuure , foo leert de felve Wee als in t herte van een ygelyk redelyk fchepfel ingefchapen, dat de overtreder daar van met geen andere ftraffe die misdaad boeten kan, als met verbeuringe van fyn eigen leven Want doch uit dit beginfel was t alleen, dat, voor en aleer 'er enige Wet op Aarde tegens den Doodflager was gepubliceert, egter de Broedermoorder Kaïn fich des doods waardig agtede,en >t vonniffe daar van in fyne confcientie omdroeg, uitroepende, myne misdaad ts groter dan datfe vergeven werde, al wie my vindt fal my doodHaan, erkennende alfo uyt 't licht der natuure, dat Godt in hem gelegt hadde, dat hy aan de verbrekinge der banden van de natuure fchuldig flond, en des doods waardig was, fchoon hy door de Goddelyke lankmoedigheit niet aanftpnds dpor de tydelyke dood verflonden wierde. " Even duidelyk is het hier gelegen met de H 5 ^ tzi VERZAMELING van STUKKEN uitdrukkelyke Wet van de Opperfte Wetgever die aanilond» na den Zondvloed dat Eeuvjgdn, ?end gebod gegeven heeft aan Noack als een il I' ïïeï Van eeniS donder volk, namentJyk de Hebreèn , maar alle volkeren , die na óien tyd geboren Ronden .te worden wie des Menfchen bloed vergiet fyn bloed (al door den MenJche vergoten werden, want Godt heeft den MenJche na fyn beeld gemaakt: Een bevel Godis fo Waar en foo algemeen, dat het alie uitfonderinge omtrent een waare üoodflager voor altoos uitfluit, en daar omme is het onnodig, om hier over eenige uitbreidinge te maken. («) En dit felve gebod is naderhand wit de mond; Oodts by Mofes herbaalt op verfcheidene plaatfe», als Exod. XXI. vs. ia, Levit. XXiV. vs. X7, en met een befondere nadruk Num. XXXV alwaar te gelyk aan de Machten defer aarde* hunne phgt daar omtrent op het krachtigfte wert aanbevolen, met defe woorden, ende gyfult gene verfoeninge nemen voor de Ziele des Doodflagers, w.ant hy fal feekerlyk gedood worden, foo fult gy niet ontheiligen > Landt, waar in gy zyt, want 't bloed ontheiligt 't Land, en voor 't Land fal geënt verfoeninge gedaan werden over 't bloed, dat daar in vergoten is, als door 't bloed des genen,dis dat vergoten heeft: Woorden,die alleen dit gantfche ftuk compJetelyk voldingen , want kan 'er geen verfoeninge zyn over 't vergoten bloed als door het bloed van hem, die 'c vergoten heeft8 foo fpreekt het immers van felve, dat niemand * hy zy dan wie hy zy, al is. 't de Hoge Overig, heit (« ) Zie de boven aengehaelde Deduftie van A. m& ling mr. 't reebt vim Mm, P. «j volg. tot de MILIT. ]URISD. &c. 123 heit felve, die immers al zyn macht van Godc ontfangen heeft, den overtreder van die Wet verfchonen of vergeven kan en mag. Maar opdat men weten mogte, wie voor luiken Doodflager te houden zy, foo wert in nee voorgaande van dit XXXV. Cap. in t breede getoont , wie uitgefondert moeten worden van het getal der Doodflagers , namentlyk die gene en die ook allene, die door toeval onverfiens en 'fonder opfet den anderen gedood hadde, waarom dan ook voor de foodanige aldaar werden aangewefen de Vryfteden, om daar henen te vlieden , en in fekerheit geftelt te werden, terwyl alle andere ook felve aldaar geen fchuilplaatfe fouden vinden,maar fekerlyk moeften gedood wor* den al zoudenze ook felve van voor den Altaar des Heeren weg gehaalt, ja aldaar gedood worden , gelyk omtrent Joab foo nadrukkelyk geboekt ftaat 1. Koningen U. vs. 28-34- Wannneer men nu het geven van Pardon een* bv defe Vryfteden kome te vergelyken, en waar bv fal men het felve oyt beter vergelyken konnen? foo fal men aanftonds fien, gelyk defe alleen geweeft fyn voor den onvoorfienen Doodflager , breder in voorfz. Hooftftuk befchreven, (en waar over verdient gelefen te worden, het eene men vind by Joh. Andr. v der Meuten m z\n Forum Confcientiae part. I. qu. 6. ,en in 't be- fonder pag. 14*, &/W > dat ook alfo° het gS" ven van pardon aan diergelyke voorwerpen, voor fo verre defelve in een extraordinaire ftraffe van den Regter fouden incurreren , alleen applicatie heeft; of gefchied het anders, Godc doet leggen aan fuik een volk, dat hy op befon4m wyfe ds ongeregtigheit vm de inmonderenjet 124 VERZAMELING van STUKKEN Aarde befeelende, de Aarde ah dan laar bloed foude ontdekken, en haare Doodgeflagene niet langer bedekt houden, Jefaias XXVl. «TEnjdit al,es komt ftiPceJyk over een met de Wet des Euangeliums, en de uitfprake van den Heiland felve, feggende aan Petrus, alle die 't paard nemen, fullen door 't fwaard vergaan: en het is aanmerkelyk , dat de Heere Tefus defe woorden neemt tot de reden van dit zyn gebod, waar mede hy aan Petrus beveelt, om fyn fwaard op te Reken: Waar by nog alleen gevoegtfal werden hetgefegde, Openb.XJU. dat alle die met den [waar. de dooden met den fwaarde gedood moeten worden Dus verre aangetoont fynde dat de ftraffe des doodts op den Doodflag, foo door de Wet der natuure, als het geopenbaarde Woort van Godt geltelt is, en dat gelyk voor en na de Wet door Mofes gegeven, foo ook onder 't Euangelium aan alle Chnftenen, fal men by onderfoek bevinden, dat felfs volgens uitdrukkelyke Wetten van eenen Draco en foo veele Heidenfche volkeren, de Doodflag met de dood geftraft wierde .fchoon zy ook maar alleen door 't licht der natuure CeJeidet wierden. ° Om niet te feggen, dat de gantfche Chrifteaheit m alle tyden fulks ftandvaftelyk beveiligt heeft, en dat 'er ook daarom van 't geven van pardon aan een waren Doodflager door ChrifteJyke Ovengheit, foo weinig geiefen wort Overwaardig is het, om in de gewetens van alle Oppermagten diepe ingedrukt te worden, het geene men tot een eeuwige lof vind aangetekent by Chriflianus Matthias in zyn Theatrum MtJtortcum -m. 921. van den Franfchen Koning Lodewyk de XI. s dewelke eens om genade ver- fogt tot de MILIT. JURISD. &c; 125 feet fvnde voor fekere misdadige, die ter Dood veroSdeeltwas * ftemde fulks in het eerftetoe I doch de Koning onder het ooge gekomen zyn- de de plaatfe , die men vindt Pfalm CVL well geluk/uiig zyn fe die regt ^f*'^" I dier tydt geregtigheit doet, wierde aanfltood. bewogen, om de toegeftane gunft te herroen pen met byvoeginge van defe memorabele fln- * Sak. eelPrL, die de misdaad Jlraffen kan * en het ^^isM^^^^^ 9 al die de misdaad felve begaan heeft. Het felve genoegfaam met het geene in een' dier«lykeg. fegent heit geantwoord wierde by Hendrik de IV* inÏÏelyks Koning van Vrankryk het welke wy hier met de eygen woorden van dten groten Kote nederllellen, , Je ne veux pas pour Vamour de vous charger fur moi ee mal heureuj " Crime dont U mefaudroit un jour rendre Cmnpte " delantDieu: En fig daar na keerende tot de * Gedeputeerden van het Parlement feide Hy, faites fuftice. . , , " En meer diergelyke grootmoedige en deugdfame voorbeelden van grote Vorften fouden hier konnen worden bygebragt,als 'tHof niet vreesde de attentie van UEd. Mog. te veel, door fig'hier in te- verre te elaigeren, te fullen vergen; alleen fal men maar noemen het geene men vind van eenen Totilas der Gotten Koning, by Anth. Matth. adtit. quib. mod. Crimina extingmnZ cap. V. N°- 2., en by den Hiftory-fchryver ThuanusUb. XXXIL nopens to^ groot Hertog van Tofcanen, dewelke zynen eigen Zoone nietenfpaarde: En welke beide gevallenniet mxnr ïeralnmerkelykfyn^lsdiehier voren breder va. m VERZAMELING tan STUKKEN twee Koningen van Vrankryk fyn ter neder geEn waarlyk wil men de natuur van de faak- foo^ovHn^^ berdT*e". geldt nietSer-; loo oyt in eemge andere gelegentheit dat een minder, jaaeea mderdaan *Jer ^g^'Z vermeten de IFcttcn van fyn meerdere cVyan Z nen Komngen Heere felve, en vermag ful7nL te gefchieden onder Menfchen,die in de natuur 2r aTuma kanderen Se]yfe ?hoe vee! te minder fal het konnen gefchieden van het fthepftl omtrent de wetten van fyn Schepper , en den Opper-Heer van allen? FF ' n aen Geldt niet hier foo ergens anders,dar niemand rnaar wac Mona h m deefe Weere]d ^7 by Goddelyke en natuurlyke wetten frefrelt en waar aan hy als menfch gelyk alle andere verben- Waarom ook Anth. Matth. ad diSt, tit met foo veel nadruk fegt, femper itaque exiflimavi, 112 IZaZ! Sfe "** ^iriPrincipem Jl gentiameorum Crimwum, quae chili mam quam divmojure vmdicantur: Quae autem divina lex% aut reüa ratio, gentiumque confenfus Capitis fup' pimo pumnjubet, eorum indulgentiam a Principe tribui nullo modo poffe: Cujus feltentiae fundamei turn jimum tjf immotum efl quod Princeps legibus dimtaxat civilibus folutus fit: Non divinis tfnaturahbus qmbus obligstur tanquam homo , non genïium legibus quibus tanquam membrum £f parshumanaefocietatisobnoxius efl; beveiligende dat ftuk Verder aldaar met bondige redenen , foo uit den woor- TOT DE MILIT. JÜRISD. iz? woorde Godts, als uit de ongewyde Hiftoriengenomen , gelyk aldaar kan nagefien worden. De faak is te klaar om 'er meer by te brengen, en leggen de Raaden Provinciaal hier omtrent daarom nog maar alleen, dat de magt van pardonneren fig uitftrekt even Ver, als de magt van Wetten te konnen maken; defe twee faken gaan hand aan hand, en daar de laafte ophoud, daar vervalt de andere noodfakelyk van felve. Kan der hal ven geen Weereldlyke magt Wet* ten maken , waar door ftraffen, by het natuurlyke en Goddelyke regt onveranderlyk bepaalt, vernietigt werden , foo fpreekt het van felve, dat die ook geen pardon of qnitfcheldinge kan verleenen aan den genen,die fig aan fulke ftraffen fchuldig gemaakt heeft: Over het een en het ander kan worden nagefien Ziegler: de Jur. Majejl. L. 1. C. 8., Carpz. praft. Crim. part. III. qu. rfe. N°. 29. feqq., alwaar defe laatfte Auteur N°. 30. uit Befold. Difp. polt. III. ClajJ. Ith. 14.. by brengt defe woorden , quemadmodurn Majejlaticapotefias Criminalem obpoliticas duntaxat rationes introduclam poenam facilius condonare potcfi, ita a nemine remitti pqjfunt eae f ocnae ad aucloritatcm Decalogi tuendam a Deo ipfo quae funt fancitae, en daar na, ac ut in fpecie de Crimine homicidii dicamus omni certo tempore , tam ■divini quam hamani juris interpretibus, principum quorundam confuetudo, qua in dolofo, etiam deliberato 6f confulto , homicidio reis veniam & poenae remiffionem indulferunt fummopore difplicuit, ajjerentibus fimpliciter ne quidem Imperatori permijjum manifefium & dolofum htmicidam a fupplicio mortis Hberare : waar op die felfde Carpz het gefegde beveiligt niet alleen met een aantal redenen*, die £2Ê VERZAMELING van STUKKEN die van gewigte fyn, en aldaar geiefen konnen" Werden , maar ook met aucloriteit van agt a negen befondere, foo Godgeleerde als Rechtsgeleerde Schryveren, die het met hem op de felfde wyfe begrypen, en onder welke Bodin. de Rep. Lib. I. Cap. 10. pag. 120., alwaar dit fr.uk behandelt wert, fegt, ego yero nee Principibus uilis nee mortalium cuiquam veniam largiri licere Jiatuo, fi fcelus divina lege Capitale fuerih En wert dit dus verre grondig.bewefen' gevoelen , niet het minfte gekreukt door de obje6tien„ die men vernomen heeft al in de gedagten van zommige te zyn opgekomen, namentlyk, dat, foo men de Goddelyke Wet dicterende, dat het bloed moet gewroken/werden, en geen verfoeninge daar voor mag aangenomen werden , als univerfeel en in allen gevalle verbindende wil opnemen, daar uit four de moeten volgen, dat het verloop vm 20 Jaren, waar mede alle Doodflagen, wanneer geen indaginge gefchicd, werden gepraefcribcert, na regte nooit plaatfe vinden mag ,. maar dat een Regter ook na dien tyd een Doodflager Joude moeten ftraffen met ■de dood, alfuo het bloed niet meer met 20 als ro Jaren en minder tyd wart weggenomen , of by Godt verfoeninge vineten kan, en ten tweden , hoe dan ooit falvus conduStus aan een Doodflager kan verleent worden. Dele beide objeétien feggen wy, konnen geen de minfte veranderinge or welèntlyk argument tegens het geftaafde gevoelen, dat geen eigentlyke Doodilag en andere misdaden, tegens de Goddelyke en natuurlyke Wet begaan , gepardonneert konnen werden , uitmaken. Want toegeftaan zynde dat en de praéfcript'w * en de falvus conditiïus, beide in foro confeientiae onge- tot de: MIUT, JCJIUSD. Se." i2£ ongeoorlooft. waren, fal immers dat geen argument konnen geven, 'dat het pardon ia diergelyke deli£ten .geoorloft zy., ... .; Bejwlvch dat ve_!e voorname Chriften Regtsgelecrden., en Griinin^IiJtgn^Kan., gevoelen fyn» dat de ftraffe des Quodf]ags,.door.rgeenderhandö praefcriptie kan weggenomen , als te fien is by Brunhn. in Tr'aft,) de inquif ptvc^Cap. XI, §. 3. ahvaar den Au ■■eur.fügj;, excipiejtdiim, putft homicjdntin , cujjis pocna Jiulla pr/iéf^/ptione 'julli pojjè vidctw, qu,ia.: haec Jure diyu\a diende imper&ta. Terra pdrg.vi In fanpcr a, fv-guhie innvxio , nee currit haec praeftriptio rea exiftente in fuga; nier foude van-die natuur.veel, konnen bygebrrgc worden, als men over de natuur van de praeferiptie, wanneer defelve doorgaat , en wanneer defelve exceptie lydt , in 't breede in difcufiie wilde, kooien.., daar-kunnen behalven veele andere over .nagefien worden , Carpz. part, III. qu. 4.1. béfondêr "5 52. & feqq. , en Profper Farinacius Pxax.. &■ 'Tlieor. Ctïm. L. L, Tit. i. quefL.10. en bepaaldclyk § 29. ■ Hoe dit. ook begrepen.werde, is hier omtrent in aiien gevalle aan te merken , dat de praefcriptic inr CriminaUbus dopr Heidsnfe wetten gêintifoduceerc zynde, in confideratie foude komen , of. een Chriften Regter in Criminele faaken uit Godts Wet moetende regt fpreken^ Cg niet in 't geheel aan die Wet alleen moec bepalen, en geen ptsefcriptie admitteren in die delicten, .Vermits de Goddelyke wet daar van fwygt, defelve alken in het vonniffen in overweginge nemende, wanneer delicten niet uit de Goddelvke en teffens natuurlyke wetten, maar . IV. JJ E r. u • I alleen tj« VERZAMELING? van STUKKEN alleen uit het gemeene of Clvilé regt geftraft moeten worden. Dog toegedaan zynde , dat de ptasfcfiptië volgens het Roomfche regt plaatfe foude moeten vinden , en de Chriften Regters daar na fouden moeten regt fpreken , foo fal in allen! gevalle op defelve de verpligtinge leggen, om in 't werk te Rellen die middelen van Citatie en anderfins, die de praefcriptie of geheel wegnemen of interrumperen; waar door de felve geheel buyten de fwarigheit geftelt Zyn, van te vervallen in die twyfelagdgheit, of de Chriften Regters aan de praefcriptie in Doodflagen, en andere diergelyke misdaden gehouden fyn te defereren:' Behalven dat aangemerkt moet worden , dat de auéloriteit van de Regters niet ver-' der gaat als hare Commifiien medebrengen , Ia* tende de vefantwoordinge van alles daar buiten aan den genen, die het felve voor fig gcreferVeert heeft'. - Ofntrent de falvus cönduïïnsM alleen nog maar hier by gevoegt worden, dat het Mof van gevoelen is, dat liet felve te verlenen aan een eigentlyk gefegden Doodflager, waar van de Regter bewys in handen heeft, allefins ongeoor* loft is. Geen meerder grond om het bewefene gevoelen van 't Hof te verfivakken , heeft bet bybrengen van eenige voorbeelden uit de Heilige Schriftuur ; waar toe voornsimentlyk gebragt wötden de exempelen van Simeon en Levi , die* alle de Mannen van Sichem vermoord hadden; dat David, de man na Godts herte, de ftraffe des Doods niet in alle gevalle hadde in agt ge* nomen, waar toe'bvgebragt worde'h de faake, door tot dé MILIT. JURISD. &e. 131 door de Thecöüifche Vrouwe , aSamuel XIV. amDavid voor'geftelt,'t geene omtrent de Doodflag v&nAbfalom,aan zyn Broeder Amnon begaap geboekt ftaut ;en 't gene men vind van deDoodflagen,. door Joab aan Abner en Amafa. Op alle defe voorbeelden foude men lig in het breede konnen elargeren , dm de ongegrondheic van diergelyke allegaten aan te tonen, als niet eenvoudig genoeg was te feggen, dat men naar wetten, en niet naar exempelen leven moet,en het gene nog meerder bind, dat nergerts diergelyke voorbeelden van Godt als goed gekeürt gevonden worden, maar wel uitdrukkelyk' het tegendeel. En hier mede foude men van dit fóort van uitvlugten konnen affcheiden , dagte niet het Hof Provinciaal, dat miffchien defe of geene in den fin mogte komen, dat evenwel de Koning David van den Heere felve is gepardonneert, wegens den Doodflag van Utla bedreven l Doch behalven dar Godt die doodflag regtvaardiglyk heefè willen ftraffen, felfs in des zelfs eerft geboren! Zone uit Bathfeba, foo gelieve men fig te erinneren, hoe weinig het aan het Schepfel betaamt te vragen aan zynen Schepper, wat doet gy, of waarom doet gy alfoo ? fal dan de Menfch fig aanmatigen te doen, het gene Godt na zyn Souverain en vrymagtig oppergebied , over alle* voor fig alleen behouden heeft ? ofte fig tegens het uitdrukkelyk bevel Godts tragten te dekken, met het genfe de Heere Godt in diergelyken ge* legentheit j om Heilige en ons verborgene rede» nen gedaan mag hebben? . De Raden VHofs van Frieslahdt befluiten derhalven Ed. Mog. Heeren, op genoegfame gronIa dëU ï3* VERZAMELING van STUKKEN den, als die gehaalt fyn uit het.regt der natuure , uit de Wet van Godt, uit het gebruik der volkeren, en uit het oordeel der befte Schryvers over 't puhlycque regt , dat het een eeuwige waarhcit is- en blyft, dat geen Souverainc M;igt op Aarde , hoe groot hoe mag tig die ook fy, immermeer *e»»flg te pardonneren een waren en eygentlyk gefegden Doodflag , als fynde een misdaad, van welkers fchandelykheit de natuure grouwelt, en waar over Godt zelve de ftraffe des doods in alle geflagten ftandvaftelyk bep.ialt heeft. Niet dat het Hof egter voor altoos alle gratie of pardon'van den Souverain in alle gevalle foude willen uitfluiten, foo dikmaals als maar eenes andorens bloed vergoten was, geenfins. In tegendeel het Zelve gelooft vaftelyk, dat 'er gevallen konnen fyn , dewelke allefins de clementie van den Souverain meriteren, en daar'in door Defelve met een goed gewlffe gebruikt kan worden , namen tlyk wanneer de gevallen fodanig fyn, als waar voor onder Ifraël de Vryfteden waren ingeftejt, of het welke -het felfde is, in welke de eene door den anderen onvoorfiens en fonder opfet gedood was : Waar over feer verftandig handelc de Heere Joh. Andr v. derMeulenm fyn aangehaalt traclaat de Foro Confcientiae part. I. qu. 8. . Ja wy gaan felfs verder, en menen, dat in vele, foo niet in de meefte van die en diergelyke gevallen, de Regter felve niet tot de ordinaire, en in fommige omftandigheden tot geene ftraffe zelve vermag te gaan. Ook oordeelen wy,gelyk hier boven uytAnth. Matthceus rede is aangehaalt, wanneer de ftraffen door tot de MILIT. JURISD. &c. i33 door Weereldlyke magt alleen,, en na des felfs goeddunken zyn ingeftelc, dac in fommige gevallen door dien felven magt, voor 't geheel of ten deele, behoudens een goed geweten, gratie verleent kan worden, indien maar werden in agtgenomen die bepalingen, die door de befte CriiTiinaliften, over defe materie fchryvende, doorgaans gemaakt werden ; en om die niet alle op te halen, in 't gemeen daar op uitkomen, dat van fulke ftraffen , als fo genoemt zyn , een misdadige kan en- mag worden gehbereert voor 't geheel of ten dele, foo dikmaals als de oeffenings van de ftraffe voor den Staat meer fchadelyk, als de quitfcheldinge van dien voordelig gerekent mag worden. Dit alleen, Edele Mogende Heeren , foude meer ah genoeg fyn, om voor U Edele Mog. en voor de ganfchebefcheidene Weereld te wettigen de foutenu en de conduite van 't Hof in defen. 1 I ' Doch om het fr.uk met betrekkinge op Syn Vorfielyke Dooriugtigheit , de Heere Erf ftadhouder en Capitain Generaal defer. Provincie wat nader te komen,fullen wy met veel eerbied voor dien Doorlugtigen Prince , en te gelyk met alle mogelyke menagement voor deszelfs praeèminerte bedieningen , eens ter nader overweginge brengen. Ofte wel oyt aan de Heren Stadhouders vf Capitains Generaal van Frieslandt, ofte aan eenige van die is opgedragen 't regt van pardon,foo in de faake des doodjlags als andere deliclen. Een onderfoek foo veel te billyker, als het te fekerder is, dat het geven van pardon notoir behoort onder de jura jummae majejlatis, en I 3 daar: J34 VERZAMELING van STUKKEN daarom in een Koninkryk of Staat van niemand immers geoeffent kan worden, als aan die het op een wettige wyfe gegeven is, om voor als nog niet te fpreken, of het we] aan ymand anders als aan den Souverain van den Lande eygentlyk oyt competeren kan. Maar met wat naukeurigbeit de Raaden Provinciaal daar ook na gefogt, en het felve nagefpoort hebben, moeten die egter rond uit verkiaaren , niets te hebben gevonden , waar uit een diergelyke opdragt aan de Heeren Stadhouders enCapitains defer Landfchappe, met eenigen fchyn foude kunnen afgeleit woeden. Want ingefien fynde der Zeiver fucceffive commiffien en inftruélaen vint men nergens daar van èeiaig gewag gemaakt te zyn. ' ' ' Daar in tegendeel in die felve tydt, de Stadhouders en Capitains Generaal van Holland mee dat Regt in hare commiffien' of inftruélien bei giftigt fyn, gelyk rede in den voorleden Jaare by 's Hofs Deductie is aangeroerr. Wordende ten eerfte het felve gevonden Art. x r. In de commiffie van Prince Willem de lfe, beraamt en vaftgeftelt by de Staten van Holland en Zeeland, Staatfche wyfe binnen Delft vergadert den 2 remjjie . abehtie en pardon .,' wert gegeven naingenomen advys van den Hove. des dat'die brieven Joudcnwordengemterineert na behoren; wel.vtrjiaands.t dat vangeqiialificeerdeDoodfiagen, enenormc delicten . gecommhteert met geieycier laage .ende op[enen ivule geen r.cmijjie kf pardon Joude vei leent worden. Sodamge imtructicn , Koele,Mogende Heeren , zyn van tyd tot tyd gegeven aan de Stadhouders van Holland, en daar by aan Defelve, onder voorfchreven bepalingen ,' het regt van pardon uitdrukkelyk verleent, wanneer M dje felvetydi.de Stadhouders van defe Provincie zonder dat praerogaüef zyn aangdtelt. • Kan men nu daar uit wel yets anders opmaken , {om met de .woorden van de vorige Deductie te fpreken,) ais dat de Staten van delen Landlcnappe hef xegt van pardon en gratie Vooreen aiiergewigtigfte faak, en als een jus Jummae majejlatis hebben aangemerkt. en daarom voor üg felven gereferveert hebben willen houden, en dat .nog ten ópfigte van. den Doodflag onder feer nauwe bepalingen• ,-' gelyk uit 's tands Ordonnantie L. 11 Ttt. 14. te lien is welke ' ftatucaire Wet genomen . is ten raderen' deele uit. een Placaat vaii Keifer Karei Je van den,. 21 Octofeer i54r dewelke ( aihoewe' Heer vah i'riesland, aan wien by .gevolge,, ge-. Jyk aan alle Souverainen,.onder boven gemaakte hmitatien, het regt van pardon competeerde,) egter dat Regt aan het :interinement van den Hove heeft willen bepalen. , Welk; loffelyk voorbeeld de Staten 'van Friesland, federt de .erectie ,van de Republvcq, tot op den huydigen dag toc hun eeuwigen roem, al- tot de MILIT. JÜRiSD. &c. 13? altoos gevolgt hebben , gelyk daar van ver-, fcheidene voorbeelden gevonden worden by Jac. Bouritius in zyn. Tractaat de Officio adv'., Cap. 42., fonder dat het geval van Mmilius Uttonis, 1637 gebeurt, en het welke de Raden onderftellen, by U Ed. Mog. bekend te zyn, daar de minfte indragt in gemaakt heeft; wanc behalven dat des tyds reeds 24 Jaaren yerlopen waren, dat het delict geperpetreert zoude zyn , waar op Wy ditmaal niet fullen blyven ftaan, foo was die man ook nooit van Manflag overtuigt; ja het is waarfchynlyk, dat hy buiten, 's Lands in vryheic zynde, wanneer zyn Broeder over den Doodflag gevangen fat, alleen, om. zyn Broeder te redden, de misdaad op fig genomen had, en dat haar Ed. Mog., daar van overtuigt,,te ligter tot het geven van: pardon gekomen zyn. Aanmerkelyk is hier ofnrrent, 't gene gevonden wort by de Heer Uk. Huher in zyn Prael. L. 48. Tit. 23. in deefe woorden , hoe,jus dandi veniam Ms qui fententiam paffi funt (en even alfo ook voor en aleer by den Regeer gevonnift is) ubique cognitmn , ignoratur apud Frifios : Nee fcio an unqnam heic a Gubernatoribus Uispanice Regis ut Domini Frifice fit axercitum; nee ordines in libertate pofiti id unquam infiituerunt, quod effectum habuerit aut quisquam eotum nomine, quod mihi conjtet: Uit welk gevoelen van de Heer Hubér kiaarlyk geblykt, dat te onregte, buiten den famenhang, en fonder eenige bepalinge geallegeert wort uit de hedendaagse Regtsgeieerthit 4de Boek. 13* Capitt. (a) dat de Stadhouder hier ■ ■ ■ ■! |. m' ■ (te. (a) Zie Deductie over 't recht van Pardon door A. Wieling TM, 11. is 138 VERZAMELING van STUKKEN (te weten in Frieslandt, gelyk men buiten den Aucteur, en tegens zyne meininge per parenthéfin fielt) het regt van pardon foude hebben. Het ftaat dan vaft , dat hier in Friesland geen remifiien van Doodflagen gegeven konnen worden , als by de Heren Staten van den Lan-> de, volgens het voorfchrift, dat Haar Ed. Mog. • felve daar van in 's Lands Ordonnantie hebben gemaakt, fonder dat in die Ordonnantie of in hec Placaat, waar uit die genomen is, van Poliiycq of 'Militair een woord gefproken, veel min tuffchen die beide eenig onderfcheid in defen gemaakt wort: Daar dan nu de Wet is algemeen , en fonder eenige exemptie van perfonen, wie doch foude daar van derven uitfonderen de Militerende perfonen, en daar door defe wet omtrent defelve maken ilfufoir , bifonder. daar omtrent defe geen andere wet, commiffie of infr.ruct.ie gevonden wort; en waarlyk daar k-an ook geene reden uitgedagt werden, waarom het felve delict minder of meerder vergefelyk foude zyn, alleen uit oorfake van het onderfcheid , dat 'er is tuffchen Politique of Burgers,^ en de Militairen En opdat men niet denke , dat *er onderfcheid in defen is, tuffchen 't geven van pari don , en het verlenen van remifjien , foo leert Bort. Tracl. van Crim. faken 6de Deel in het begin , dat remiffie het woord en de faake is, dewelke eigentlyk plaats heeft in een Doodflag, daar 't woord pardon eigentlyk in reguard van alle andere deliéten gewoonlyk gebruikt wort. De Raaden Provinciaal befluiten dan wederom , dat Haar Ed. Mog. de Heren Staten van friesland om .gewigfi'ge redenen , nooit een eenige van de Heren Stadhouders gegeven heb.-. ben toï de MILTT. }URISD. &c. 13? ben het regt, om aan Militaire perfonen (want van andere behoeft niet gefproken te worden, alfo fuiks felve noit gefuftineert is,) pardon te , mogen verlenen. Eh is het Hof daar door van felve gedispenfeert, van een breedvoerig onderfoek, of en in hoe verre een Souverain fig van dat regt uitdrukkelyk. vervreemdens wyfe, foude mogen ontdoen, én aan een twede, van wat praeèjminentien hy ook anders in het Gemenebeft mogt zyn , het felve foude mogen opdragen, waar over anders yeel gefegt foude konnen worden, maar het welke nu in weinige woorden fal werden befloten. Want is het waar? gelyk het voorfeker is, dat 't geven van pardon en gratie behoort onder de fumma ptra Majcfiutis, foo fchynt van felve te moeten volgen, dat by niemand in een Staat dat Regt eigentlyk refideren kan, als by den genen , die daar de jura majejiatis heeft, dat is alleen de Qppermagt felve. ' Men kan onder anderen daar oyer nafien, het gene breedvoerig daar van verhandelt wort by Carpz. pratt. nov. Crim. part. III. quaejl. 150. N°. 9. 14-18., alwaar hy in het bifonder N? 14. fegt, foli ergo dum Prinpipi jus ag~ .«ratiandi- reisque poenae veniam indulgendi comjfcit, rettiffime inter regalia feu jura' majejiatis hoe refertur juxta vertorent ac cotnmuniorem tam, politicorum quam juris ■ confultorum fententiam, en N°. is1- Neque -a-liter antiquitatem judicaffe dicit, Heig. part. II. quaejl. 22. N°. 7. In hoe enim jure vis fummae potefiatis maxime innitefcit, quae non parum Legibus delicta certo fupplicio punïentibus deregat, ut mirum haud fit eum folum i4o VERZAMELING van STUKKEN legibus contravenire pojfe qui easdem promutgavit hancque potcjlatem contraveniendi (fcilicet legibus) non minus inter jura majefiatis referri, ac facultatem condendi leges; waar bygevoegt kan worden, Petrus Heig. diilt. quae/t. N°. 6. Nihil enim verius neque jujlius quam poenae remijjionem foli Printipi fupremo competere. En het is uic dien hoofde , dat Bodinus de Republica L. 1. Cap. 10, foo nadrukkelyk fegt, nam jura majefiatis ejusmsdi effe ntceffe efl ut fummo quidem Principi tribui, Magifiratïbus autem privatis non pojjint; aut fi fummis Principibus ac privatis comviuniafint, jura majefiatis effe definant, fluitende met defe woorden , ea jura nee cedi nee diftrahi, nee ulla ratione abalienari a fummo Principe pofje, ac ne ulla quidem temporum diuturnitate praefcribi. - En om hier over geen verdere uitbreidinge te maken, fal het Hof fig over dit ftuk refereren tot . het gene daar omtrent feer verftandig, en in het brede gefchreven is by de Heer Huter de Jure Civitatis Lib. I. Sect. 3. Cap. b'-, en bifonder N°. 59. en volgende. Waar mede in fo verre overeenftemt dejèlve Heer Huker in zyn hedendaagfe Regtsg. IV. B. 8, Cap. Art. 4., alwaar hy iprekende van het regt van Leven en Dood, fegt, dat geen Oppermagts regt van defe groote ten eenemaal ende vervreemdens. wyfe kan toegeftaan en overgedragen worden, j behoudens den eenighait van den Staat, alfo er dan twee üppermagten fouden zyn in een Staat, 't welkte niet meer gefchkden ■ kan , als dat 'er twee- redelyke Zielen in een Lichaam fouden konnen fyn, waar by gevoegt kunnen worden de volgende 5 en 6 Artn. in hun i'faraenhang met het voorgaande, Doch tot de M1LIT. JURISD. &c. 141 Doch om fig hier niet 'langer meede op te houden , fal het Hof overgaan tot het gene het felve niet ontkennen kan, met verwondering gefien te hebben , dat gefouteneert is, naraenüyk, dat dit Regt van remijte, gratie of pardon te verlenen aan Militaire , aan de praeëminente bedieningen van de Stadhouder en .Capitam Generaal van felve vaft en gehegt foude-fyn en daar uit foude moeten voortvloeyen , en dat het Jelve ook daarom by de voorgaande Heeren Stadhouders en Capitains Generaal van defe Provincie altoos geoeffent, en in alkn gevalle door die oeffeninge felfs genoegfaam verkregen foude zyn. Want wat het eerfte belangt , behalven het geene Wy daar van reede, ter gelegentheit van de commiffie van Prince Willem de ift% gefegc hebben, wie doch kan fig verbeelden , dat hier in dit geval het meerdere aan het mindere , het notere aan het kleindere van felve foude moeten volgen, daar het regt tegengefteide in alle andere gevallen plaatfe vindt. Eb immers kan een Regt van de Souverainiteit, ja fuik een allervoornaamft regt, als dit in cas fubjeft is, nuk ftilfwygende ergens aan geannexeert geoordeelt worden, als aan de Sot> verainiteit felve, foo dat die eenvoudiglyk aan een of meer werdende opgedragen, in die opdragt van felve begrepen is het regt van gratie te mogen verlenen tegens de Wet, omdat het felve een voornaam gedeelte van de Souverai* niteit koomt uit te maken, en in gene opdragte van eenige andere waardigheit, of hoogheit, van wat natuur defelve ook foude mogen fyn. ■ En waarlyk foude niet uit de contrarie ftellinge moeten volgen een abfurditeit, die ter 0 eer- ï4$ VERZAMELING van STUKKEN eerfter opflag aan eeli yder in het ooge loopt,; namentlyk , dat foo doende aan de Heeren Stadhouders en Capitains Generaal van Friesland, omtrenr dit important ftuk van Souvefainkeit, ftilfwygende meer gegeven foude zyn,: als de Heeren Stadhouders van Holland oit gehad hebben ^ fchoon ook 't felve aan haar uytdrukkelyk gedefereert was. Want het zelve niet anders gefchied zynde ab onder fekere bepalingen, waar onder het inflrinement van brieven van remiffie, en het niet verlenen van brieven van gratie in gequalificeerde Doodflagen, en andere enorme delicten, mede gevonden worden; fouden de Heeren Stadhouders defer Provincie, foo aan 't eene als andere niet gebonden fyn , omdat 'er van het verlenen van fulke of diergelyke gratiën in der Zeivet commifïien en inftructien in het geheel gefwegen werd* Behalven dat het mathemathe feker is , dat flilfwygende niet is overgedragen , het gene uitdrukkelyk niet gedefereert heeft konnen worden. En wat het twede betreft f het kan wel zyn , dat 'er foo in de vroegere als latere tyden gevallen zyn geweeft, in welke Syne Vorftelyke Dooriugtigheit, en Syne Doorlugtige Voorvaderen, aan defe en gene Militairen de fatto pardon verkent hebben, maar behalven dat de meefte gevallen , die daar van ter kenniffe van 't Hof enigfins gekomen zyn, behelfen Militaire delicten, als defertien en andere mezufen, waar over het Hof geen judicature oeffent, en waar mede fig gevolgelyk ook niet te bemoeyen had, gelyk anders buiten twyffel in die tyd al foude heb- tof de MILIT. JÜRÏSD. &c. 143 tóbben gedaan i foo is doch daar te boven aan 't Hof tot nog toe niet een eenig geval voorgekomen , waar in de Heren Stadhouderen en Capitains Generaal defer Provincie van een ware Doodflag pardon gegeven hebben: Zyn 'er fulke éevallen, het Hof verklaart, daarvan ten eenernaal ignorant te zyn , als zynde noit aan haar geexhibeert, veel min dë omftandigheden, waar mede defelve' waren bekleed , en die de jaak in defen geheel van natuur felve konnen doen veranderen , immers foo verre , dat de Jurisdictie van den Hove Provinciaal daar door geen laefie ontfangt; weshalven het Hof fig hier omtrent gedraagt, tot het gene in vorige Deductie daar van rede is gefegt, federt welken tyd geen nadere eluciJatie bekomen is over de vyf of fes gevallen, dewelke van het geven van 3'ardon in de fake des Doodflags, federt de erectie van de Republycq, tot op den huydigen dag, alleen geallegeert hebben kunnen werden, zonder dat dezelve behoorlyk, en in der aelver om Handigheden bewezen zyn. Doch 'hoe het daar ook mede gelegen mag Zyn , fal fulks geen veranderinge altoos ih het Recht konnen maken, aangefien niet geoordeelt moet worden, na het gene door misbruik van tyd tot tyd mag zyn ingeflopen, en ongemerkt gepaffeert is, maar na de natuur van de faake felve. Eh wyders is aan te merken, dat de elatie, die daar uit gemaakt wort, na Regte ganfchelyk niet doorgaat, want dat fulke pardonnen en remifïïen in defe en gene gevallen, al was het eens in een Doodflag geweeft, verleent zyn, geeft niet anders als een bewys, dar. fulks voor dién tyd is gefchied , fonder dat daar uit eenig VERZAMELING van' STUKKEN eenig regt voor het -toekomende te halen is.' Want.dat-de Jura -Majefiatis'door.geen verloop varj tyd geaequireer: konnen worden, en alfoo aan geen p.aefcriprie onderhevig zyn,. meent 't Hof evidentelyk te geblyken uit navolgende peremptoire, redenen als, I. Indien fodanige regten niet van de Souverainiteit kunnen worden gefepareert ,; en overgedragen.aan. een ander , by uitd'rukkelyke toeftemminge en formele opdragc,foo konnen die; nog .minder by een ander herkregen worden, door een. ftiifwygen van den Souverain; dat, op zyn beft genomen, i,naar voor een praefumtive tóeftemming geiden kan; maar het eerde boven-reeds geepont zynde, fal hét tvvede van felve ais-waaiheic moeten volgen. ■ II. Omdat volgens de fundamenten., van het Jus publïcum, het gantfche lichaam der ingefèienen ,. by de delatie van 't gebied aan een ofte:meer, fig koomt te onderwerpen aan hunnen Koping ( ofte aan de Staten van den Lande, en geenfins aan een verloopvan tyd: Wel hoe dan foude doch door den tyd fuik een importante verandering in een Gemenebeffc' gemaakt konnen worden, waar aan. niet alleen de onderdanen, maar 'ook de Souverain felve zig fouden moeten onderwerpen, tn met goede oogen aan-' fien, dat een gped gedeelte van de- Op'permagt onder het gebied van een of meerder ingefetenen gebragt wierde? ja het is 'er foo verre van daan , dat de Romeinen, wJk'.rs regt door a-nnetninge het onf; geworuen is, geen praefcriptio kngijjuni tem- gn *. i pa~ tot be MILÏT. JURISD. &ci x4ï poris hebben willen toelaten, felve omtrent fchattingèn en laften, omdat die door de Oppermagt geheven wierden, X,. 6. C. de Praefirip trig. vel quadr. dnnvr., Grotius de Jur. bel. fif pac. L. 11 Cap. 4. $. i. lil En waarlyk foo men het ftuk ongep'raeju-: dicieert befchout, wie doch der ingefetenen, hoe hoog of laag die ook anders moge zyn, foude door den tydt een enige van de jura majefiatis konnen verkrygen? daar het.eerfte gebruik hem aanllonds fchuldig* maakt aan een fwaare misdaad, die hem al het regt van verdere acquifitie gewiffelyk beneemt. IV. Soo leeren ons de fondamenten van 't Publycq regt, dat, wanneer onderdanen eenmaal haar magt aan een of meer overgegeven hebben, fy defelve naderhand nog voor het geheel nog ten deele, buiten regtveerdige redenen, daar van niet konnen ontfetten, al was 't ook het gantfehe lichaam dier Onderdanen, dat fulks ondernam, Ziegl. de Jur. maj. L. I. C. 1. § 43.; wel kan dat niet geichieden door het gantfehe volk? veel minder door eenig gebruik van eenig , lid in het befonder. En om al het gefegde over defe materie wat nader te appiiceren op het cas fubjeót, wie doch kan in defen aan defe Regtsgeleertheit twyffeïen, met betrekkinge op Syne Vorfielyke Dooriugtigheit ? Wanneer men con fi dereer t, dat al het regt, het welke Syne Vorfielyke Dooriugtigheit in fyn eminente bedkminge heeft, Hy het felve van Haar Ed. Mog,, de Heeren Sta-; IV. Deei,. K kii Ï4<5 VERZAMELING van STUKKEN ten defes Lands, verkregen heeft, en gevolgelyk in Haaren naam befit. Maar wat is nu bekender, als dat 'er in fuik een geval geen termen konnen fyn, in ivelke oit een begin van praefcriptie gemaakt kan worden, immers niet tegens den Souverain felve, gelyk de Heer bhber, hoewel in een ander geval., feer bondig leert, Hedend. Regtsg. IV. B. tit. 14. $, 51., de woorden fyn defe'; Nog is 'er een vrage, of een Officier niet voor fyn perfoon gerekent, maar de gelieele ordre ficceffivelyk genomen, by praefcriptie kan verkrygen ëenig regt , dat hem van de Oppertnagt niet is gegeven. Ik antwoorde fegt dien Heer , ten aanjien van de ingefetenen , kun de praefcriptie •wel kragt hebben, invoegen fy ae 'Officieren moeten gehoorfameiï in dingen, die by defelve van oude tyden gebrüykt fyn geweefi , fchoon eygentlyk de magt van t officie fulks niet medebreng': Maar ten aanfien van den Souverain . kan de praefcriptie geenderhande kragt hebben , fulks het in desfelfs vermogen is, de magt van de Officieren, fchoon van ondenkeljke tyden foo gebrüykt, te befnoeyen en te veranderen , de reden is, omdat de praefcriptie geen aanvang nemen kan. als by fulke , die een befittinge van goed of regt uit haar eigen name ende hoofde hebben aangevaart, 't welke geen Officier kan doen , omdat al wat hy onderneemt gefchied op name van den Souverain . hoe veel te minder fal alsdan dat regt,' 't welk den Souverain felve onmiddelyk alleen toekomt, by eenig Officier , door eenig langdurig gebruik , konnen geacquireert werden. Men kan verder nafien, het geene gevonden wert by den felven Heer Ha- Itr tot de MILIT. JURISD. &c. Hf her in zyn tra&aat de Jure Civitatis lib 1. feci 3. cap. 9. alwaar de praefcriptionc Jurium Majefiatis gehandelt wert. En dat ook waarlyk noït de de intentie van de Staten defes Lands geweeft is , het zy uitdrukkelyk , het zy fiilfwygende toe te ftaan aan de Heeren Stadhouders eenig regt van de Oppermagt, of te gedogen, dat eenig deel daar van, gelyk het pardon fonder difpuit is, van Haar Ed. Mog. afgetrokken werde, geblykt ten allerklaarften uit de fucceffive inftru&ien en commiffien, aan de Heeren Stadhouders in der tydgegeeven, en ontegenfprekelyk uit de Inftrucïie, aan defe tegenswoordige Heere Stadhouder verleent, in dewelke Art. I. gevonden werden defe aanmerkelyke woorden; Êerfielyk fal de Erffiadhoudcr Ons ah Staten Van den Lande, mitsgaders Onfe Gedeputeerden, na behoren eeren ende rcfpecteeren, ende fig in generleye manier mogen aanmatigen enig gefag over de Souverainiteit ofte Hoogheit van defen LandJchappe , nogte hem aannemen eenig poinct , 't welke daar aan dependeert. Mag nu volgens dit Art. I. de Stadhouder fig eeen eenig po'miï, het welke aan de Souverainiteit dependeert, aanmatigen? Wie fal doch het important regt, van pardon tegens de Wet te verlenen, daar van derven eximeren? of hoe fal men dan met eenigen fchyn konnen fouteneren, dat, federt het Jaar 1711, wanneer defe inftructie voor Syne Vorftelyke Dooriugtigheit, nog weinig dagen geboren, is geconcipieert, foo een praeëminent regt aan des zelfs Charges door praefcriptie is bekomen, tegens de uitdrukkelyke woorden van de inftruétie felve? te meer daar mtK 2 diuk 548 VERZAMELING van STUKKEN drukkelyk in 't hooft van deefe inftructie ftaat,: dat fig daar na de Heere Stadhouder, tot den ouderdom van 20 Jaaren gekomen fynde, foude reguleeren, het welk aifo federt den Jaare J731. eerft fyn begin genomen heeft* Niet minder in defen applicabel en aanmerke3yk fyn de woorden in het laatfte Art. van defelve inftructie, aldus luydende, Eindelyk fal de Heere Erf Stadhouder niet mogen verfoeken, van te genieten eenig poincl, welke JVy ons alleen referveeren, ofte den felven Heere Erf - Stadhouder by fyne Commiffie en Inftructie niet hebben geaccordeert Wc. Werden dog in deefe woorden niet uitdrukkelyk afgefneeden alle verkeerde raifonnementen, dat fodanig een regt van pardon en gratie te verlenen aan Militaire Perfonen, van felve uit het Ampt van Stadhouder en Capitain Gene* raai foude vloeyen , of dat het fiilfwygende foude geconcedeert en bekomen fyn ? daar uitdrukkelyk gefegt wort, dat de Stadhouder felve niets fal mogen verfoeken, om te genieten eenig poincl:, het welke by fyne commiffie of inftru&ie niet is geaccordeert, gelyk dit regt fekerlyk niet en is; en immers fal dan veel minder Defelve, fonder verfoek daar toe te doen, fig fuik een regt van de Oppermagt mogen aanmatigen. Is het nu met de fake in 't algemeen foodanie gele¬ gen , gelyk de Raden Provinciaal hier boven in 's breede hebben aangetoont, hoe fal het dan niet buiten alle fchyn van twyffelinge geflelt moeten worden, dat het immers voor en boven al plaatfe vind in gemeene delicten, welkers cognitie aan het Hof, en aan den Militairen Regter by praeventie corrüpeteert, en wel infonderheit foo lange het in 't or4» T6T de MILIT. JU^TSD- &c' 149 onfekre blyft, aan welken Regter door dadelyke apprehenfie de praeventie komen &«• Want dog al ftelde men,dat Syne Vorfelyte rjnnrlufftieheic, als Capitain Generaal deler FroM^S^ip^^ competeerde het regt H gratie en pardon aan Militaire misdadigers, Sn wa deh/ook fchuldig te ^gengven, fo is het daarom voltrekt feker, dat aan het Hot. ï« kan benomen werden de exercitie van de de ondJetten van den Staat privanve aanbevolen is,) door het verlenen van pardon of rerïfe voor en aleer men door enige mogelykh fw'eten kan, of de delinquant wel bit in han; den van den Militairen Regter. komen fd ho dam> egter is geweeft het eclatant geval van Johannes Simmehn den voorleden Jare Of wil men tegens alle verwagting het conti a ïr het aan Syne Vorftelyke Doo,ta.*ta. K4« al waawn het felve de allerverfoeylyknl S Jen van welke dan immers gratre konSe5 vèrtenr werden, als op * ogenblik dat die £ï£SÏ alleen , Ede,e Mogend. Heeren , de gewigtige gevolgen w.1 overlaten S„ de överweeginge van Defelve, om fig te •lifnenfeeren die te berde te brengen. *S egter, * of de ***> Kovxtaü dagA- 3 Ijo. VERZAMELING van STUKKEN ten.dai.Syne Vorftelyke Dooriugtigheit oit Le, km» foude konnen zyn , om fo groot een mt brink te maken van de magt, die wy alfo forekende onderftelieu, dat aan den Zc/ven v . Jyk gegeven was. • Verre fy dat van haar; maar het oogmerk is alleen, om aan U Ed. Mog. met eerbied te e xinneren de gevolgen, die daar in van felve opgeüooten fyn, en daar by in ferieufe bedenkinge te geven, of niet al/lns de voorfiztifiheic IZ Tt f b7 ee" -^elde Regerfnge in ïïA T /00-Veel ëewiSte' netfoowerde gefchikt, dat nooit iets diergelyks door mogeJykheid gefchieden kan. ë ^Eindelyk fy het geoorïoft , Edele Mogende Heeren, nog op de Refolutie, die UEd.Mog op den ,4 Maart van den voorleden Jare, over du fubjeÉ . genomen hebben , te remmeren" dat na de Jetter daar uit foude moeten volgen een Confequenue, die wy vaft ftellen, nooit de memnge van eenig Lid van U Ed. Mog. geweeft te zullen zyn, namentlyk, dat net regt van par don van Syne Vorftelyke Doorlogdgbei pXe foude hebben omtrent alle Militaire perfonen, het. ,y de praeventie by *t Hof, bet fy by den Krygs-gerechte, of by geen van bddlXko, men ware, alfo geen djffinOie ter weereld in ól llfrlfd%r °°r dm Gere^-Scholtes aan den EeereKaTfi **T dikmaals den Heeie Stadhouder pardon verleent over misdaden Cfe?rV t f Pmeve>^ plaats hoeft, fOWlei te bepalen, m te*ë gevallen, het regt van tot de MILIT. JURISD. &c. W . S f,«,Ao rp nrceren,) foude volgen, met nalaten foude te iirberuVorftelyke Har het ren van pardon aan «yne v uiil i Je HeeSn nS>en Wy door al het gededoceer* e"„ïne geiten te '«hben va„ ,e phg , ^SlESfeal conduite door ^V^je* de mets omtrent dele lake ge nouueii, gedaan, als overeenkomende met £e SiS der kwaad-docnders te volgen fo al, dre tot nog toe-tot een zegen over on* Land gcoj fc°wimedede Raaden 'b Hofs vanFriesland^ K. 4 152 VERZAMELING van STUKKEN U Edele Mogende bevelende m Godes heite* protectie, verblyvcn ' - j!8 Edele Mogende'Heeren U Ed. Mog. Dienftwillige De Raaden 's Hofs van Frieslandt, In kenniffe van my Griffier, Onderflont // Skterch'h- xxv. • Berigtvan Syn Moogheit de Heere Prince van ürange?i en Naffauw , &fc £fr £f0' Erfjtadhouder en Capitain Generaal van rrtesland , &c. &c. &c. EDELE MOGENDE HEEREN. 3-STa het de Raaden in den Hove van Fries Jand behaagt hadde, aan U Ed. Mog. op den 2 Maart 1739 , en foo genoegfaam op hef eynde van de ordinaris Landsdag over te geeven een Deductie rakende het Regt van Pafdon, door ons en onfe Voorfaaten, foo lang deefe Republyk weefen gehad heeft , geeserceerc , foo meenden wy reeden te hebben, ons te beklaagen, dat het gemelde Hof, of ]jever de Pluraliteit van dien, niet onduidelyk heeft willen infinueren als of onfe Voorfaaten, dien wy de eere hebben in de hooge Charges van Stadhouder MÜiE'y*"'^ ,fchrif(eIyk omgegeven aan de Edele Mogende Heeren VoI»agten der Landen en Steeden va? Frieslandt, op den ordinaris groten Landsdag Staets-g* wyfe vcrgad.eu, 1740. % V, b - tot de MILIT. JURISD. &c. i5S der en Capitain Generaal erfftlyk te fuccede* ren, by loutere ufurpatie fig het Regt van Pardon hadden gearrogeert, ' Dit koomt ons vreemd voor van een Colleeie van ouds lbo berugt weegens haare kennis ' niet alleen van het gemeene, maar in t Wonder van het Staats-regt, wettige conftitutie, en fondamenteele gronden van Regeering deefer Landfchappe, waarvan de Leeden, onfe Voorfaaten aan het Hooft hebbende, foo dikwilsin 't componeren van Staats verfchillen, en wegncemen van ingeflopen abuifen eclatante blyken hebben gegeeven, en alles, foo veel de tyden en gelegentneden toelieten, in behoorlyke rufte en tot eenighcit gebragt ; fonder dat oit iemant van hun in-gedagten is gekoomen, om de regten van de Stadhouder en Capitain Generaal Te fufpeaeren, veel minder te coarfteren; daar alle andere Digniteiten op het naukeurigfte uyt de primitive inftitutie wierden nagefpeurt, om die weeder tot de oude ftand te bréngen, waar van het Hof vermeende, dat ze allenskens tot nadeel van den Staat, en wettige Regeering geraakt waaren: Gelyk de Raaden 'sHofs van Friesland onder anderen in het breede hebben gededuceert den i8. Februari 1664, en den 20 Juli 1677; welke Hukken op hun ordre door den druk, tot onderrigting van ?s Lands - Ingefetenen, fyn gemeen gemaakt. In die tyt feide het Hof Provinciaal, feer kundig in 's Lands Hiftorie en Staats-Regt , In fumma ejefto Rege Bfpanoy is de hooge „ Souverainiteit gekeert tot het Volk, als ten l tyde der Romeinen, de gemeene Edelen en „ Eigenerfden van Landen en Steeden " die K 5 voor 'J54- VERZAMELING van STUKKEN voor het overige alle de Magiftraten gelaaten hadden in haar volkomen gefag, behalven dat het welfyn van den Staat vereifchte, dat eenige nieuwe, als het Collegie der Heeren Gedeputeerden , wierden aangeftelt ; dat die alle voor fondamenteel , als fteunende op de wille des Volks, moeften worden aangemerkt. Hier onder is fonder eenige tegenfpraak de hoogde en eerfte Digniteit het gefag van de Gouverneur of Stadhouder en Capitain Generaal, en, als het ons betaamt te feggen , de oirfprong van de Vryheit van de Republyk; want onder de 'sLands - heeren waaren de Gouverneurs van de refpeétive Provinciën by geflaafden eede verpligt , de Grond wetten en Privilegiën van deefe Landen te rnaintincren: Hier op ontvingen fy by de aankomft van een nieuw Heer , uyt -des"felfs handen reciproce foo wel den eed , als fy die van getrouheit deeden. Deefe waardigheit durven wy wel feggen , want het Raat in alle U Ed. Mog. Refolutien 9 hebben de Gouverneurs uyt onfen huyfe fodamg bekleet, en hun geprefteerden eed foo heilig nagekomen , dat expulfo Tyranno, met haar volkomen gefag tot confervatié van de Vryheit tot op den huidigen dag in 't geheel is gebleeven.. Wy difficulteren ook al foo weinig, als ons Oud Oom Graaf Willem Ludowyk g. g. in den Jaare 1593 * om va" ons Gouvernement aan deefe Vergadering reekening te doen, en te berigten op 'silo/s Deductie, in foo ver ons en onfe Voor-ouderen toufcheert. Wy hebben dan kortelyk willen demonffxe-. ren, hoe ver fig nopens het poinct van Pardon- cn tot de MIUT. JURISD. &c. i$$ en Remiffien best wettig gebiet van de oude Gouverneurs deefer Provincie, op onfe Voorvaderen gedevolveert, en waar van wy in erfelyk befit fyn , extendeerde, en hoe van ons in het geval , dat gelegentheit tot 's Hofs Deductie gegeeven heeft, is geè'xcerceert. Wy hebben onfe Gratie verleent aan een Corporai Smmmi na ingenomen te hebben het advys van het Krygsgerecht der Friesfche Nasfauwfe Regimenten, 't welke fig dus na eenige redenen cn Regts - argumenten uite , „ So is het Krygsgeregte van advys, dat, by aldien Uwe Hoogheit tot gratie mogte inclineren, " de felve uit fyne Hooge Autoriteit de Sup* pit. fyne misdaad foude konnen pardonneren ; "„ gegeven den 14 Feb. 1738- " Wy hebben hier in nagevolgt alle onfe Voorfaten, en Gouverneurs van Nederlant, («) die in delicten, onder Militairen bedreeven, den Militairen Regter hebben raad gepleegt, waar toe wy door het byfonder Krygs - geregte, met de Duitfche Benden hier in Friesland gebragt, en vorders na deefe Regeering geformeert, altooffc crelegentheit hebben, fynde voorfien met een Gereg'sfcholt en twee Affefforen, alle Regtsgeleerden: Te vooren waaren het de Raaden alleen, die de Gouverneur waaren bygevoegd, om hem met advyfen te afiifteren, die hy ook gewoon was in te nemen, omtrent de verfoeken van Pardon van gemeene delicten , door Militairen bedreeven ; van welke, na alle apparentie een voorbeeld is het Pardon, door de Gou- ■ (a) Zie de Deductie over 't recht van Pttdon, &cè door A. Wieling p. ai. Ï56" VERZAMELING van STUKKEN Gouverneur verleent aan Henrik Bartels, van een Mandag te HarJingen bedreeven in den Jaa, *e1551, gelyk gefien kan worden uit het Remis boek, op de CanceJiarie beruftende. Uit gemelde Remis-boek geblykt, dat de oude Gouverneurs van Frieslandt niet alleen als Opperhoofden en Capiteins Generaal der Militie, fig binnen het Diftrict van de Provincie bevindende , maar zelf uit hoofde van hun Politike quahteit als Stadhouders, het regt van Pardon te geeven, weegens de Hooge Overigheit, indiihnéte hebben geè'xerceerl : So hebben fy geremitieert Manflagen en andere hooge en fwaare delicten aan Dmwe Wybrants Soons Adriaan Adriaanfen Soon , Gerbrant Bont/ma en WyheHaukes, mitsgaders aan Eeyman Adriaanfen, Douwe Jelles, Claas Rienih, Jooft Doytzer, Botte Tejes , en meer andere ingefeteneh van Friesland, na alvorens ingenomen te hebben het advys van de Raaden Provinciaal, (a) Wy hebben , om de critique omitandi^neden van deefe tyt, waar in al de legitime Fa£ta van voonge tyden fchynen in twyffej getrokken te worden , willen produceren het exempel, op wat wyfe Adriaan Adriaanfen Soon, om gratie van Manflag te obtineren , fig aan de Grave van Arenbergh heeft geadrefTeerJ, en waar op hem gunfhg Pardon is verleent; welke wy goed gedagt hebben van woorde tot woorde hier te mfereren, om te bewyfen, dat de Gouverneurs uit onfen Huyfe van ufurpatie niet konnen verdage Ja\Zl°Jl VetyMe over 't recht van Pardon, &^ #oar A. Wieling, Byl. i. p. 22. sar üÉ MILIT. JUfUSD. «Sc' t*ft tec gemaakt worden, die in dat ^vettig Gebkd zyn gefuccedeert, en door U £d. Mogende Voorfaten geconunueert. Den Edelen Welg-boeren Heer, Heem Tohan van Ligne, Grave toe Areroberghe Vryheer toe Barbanion, boevenbêrghen &c. Ridder vanderOerden der Gulden Vlies Co*. Mat. Stadtholder en Capiteyn Generael van frieslandt, Oueryffel, Groningen ende Lingen. flTeeft zeer oêtmoedelick te kennen , Ariaen Aerïafnfz hem onderholdende buyten den Lande van Frieslandt , dat hy SuppK certyts ^deopCo^ Ma" Bilt in Frieslandt. op den vu*™ OStobns Anno xv-. negen ende vyftich, le fileeden vergefedchapt is geweeft met eenige goede luyden. (alVae y genoetwas) linnen den Qonvente van Zri nlaerde, aldaer mede onder anderen geweeft i elZn Roe ofThyefma, die welke vermits zyri dronk foet fchecn, 'hem zeer onuerlatich aanfelde terpen e die pullen met bier, nae hy aie felve eens andenmont gefit hadde, op den taefel, alfoe dat Z alZ dengeenen daar omfittende nat maakte , Zdele fonder hem fupf., die hy zyn boxen zoeZlUers gegoten had, dat die waerengehckerwys te fe ue SJ't water hadden geweft Sulex dat die Isten een voor een wel fchuwenae 't gefe fihp van die voorfz. Roeloff weck gegaen zyn , als hy Juptiant ek gedaenfolde hebben, ten waer die voorfz. Roelohem gebeden had, dat hy fupphant noch ïen L dronk van hem Roeloff voorfz. wachten fiïe* waar * % tegm dm vmf % !?« VERZAMELING van Stukken log met goede woerden gefeght heeft, Roeloff goede vrundt ick wachtet van U. Dan ik Md U ont Goedtswille , gaet toe bed U luft doch geen meer toe drincken! het bier is roe goet om wech toe werpen , oeck zoe gaet men hier met 'geen penny nek hort om, denotierende daer mede dat men daer geen gelach folde rekenen ! 't welk hoerende die voorfz. Roeloff, heeft die pulk aen die mont gefet, ende nae dat hydaer uyt een lepel vol ofte twee gedronclen had. heeft die felve wederom , gelyk hy van toe voeren meer dan tien maal gedaen had, op die taefel gef neten, dattet bier, alle den geenen die an den taef el faten op 't lyf lyep , hem tierendè gelykerwys hy 't felve in verfmadeniffe van hem Jupplt. ende allen anderen die daer waeren, gedaen had, 'twelkfennë hy fupplt.; heeft gefeght, dit mot Godt gëclaecht zyn, dat die gemeene gaften, om U, denotierende den voorfz. Roe%ff, wech moeten gaen. ende is alfoe vermits die onwaerdigheit ende infolentie by die voorfz, Roeloff gcpleecht met toornicheyt ontftceken, ende heft den felve met eenpulle, een gat in 't hoeft gefmeeten , welcke wondinge , hoe wel die nyet letael en was ende deur dien die felue eock by die voorfz Roeloff nyet geacht en wordde , vermits hy des nyettemin en liet zyn felfs waerek buytens huys toe doen, ymmers dat hy drie ofte vier daegen daer nae hy die wondinge gecreegen had, in een harden Noerd- oeften windt, gefien is aen een Dyck , alwaer hy ftondt die Dyck te maeken , te arhyden, als hy oick nyet geheten heeft felfs vuyttegaen om hem toe doen verhynden , fonder anfehou te nemen , offet goed of quaet weder was, nyet tegenftaende hy van den Mey ft er genoech gewaarfchout was , als dvt Jiy hem in huys folde holden , gelykerwys daar af* tot de MIUT. JURISD. &g. 159 af ende van 't gene boven verhaalt is, meder ende breeder blyctt vuyt twee certificatien met ft. ende B. geteyckent, hier by gevoecht : waer deur die voorfz. Roekjf tot zyn fu1)piti groot e leetweefen geftorven is. - fertée foe nae befchreeven Recht, foe wanneer emant contra falutares medicorum regulaS misdoet , ende alfoe die meyfters nyet wil gehoerfaam wefen, ende hem daer nae iets quaets overcompt, dat die geene hem fulcx felfs, ende nyet den geenen , die hoer gewondt hebben , moeten ende behoeren te emputieren , vermits quade toelicht, fine mala cuftgdia vulneratus, non mortalia vulnera fsepe reddant mortaha, mortemque inurit, item quod ille de Jure cenfeatur fe interimere-, qui-medicorum praecepta negli-. sic- (*) ende vuyt voorgaande Deductie ende die bygevoechde certificatien toe colligeren is, dat Roeloff. voorfz. hem nyet heft willen wachten noch die Mevfter nyet gehoerfaam heft willèn weefen , dan dat hy cxpreffelicken verclaerde wat vermaningen hem gefchieden dat die wonde met en hadde te heduyien, dat daerom hy fupf-s deur dien in den Dootjlach van die voorfz. Roelojj nyet en isgeholden, (**) allen den welcken nyet tegenftaande, heeft hy fupplc- evenwel, vrefende rigeur van Juftitie, hem buiten t landt van ö Vnes- f*i Ende hoewel vuyt voorgaande Dcduftie wel bïyckt «lat den voorfz. Roeloff hem nyet heeft wiilen wachten noch den Meyrter gehoqrfaam zyn (A.) r*n Nochtans vreefende R:geur van Jufticie is vuyt ons voorfz Lande van Vrieslandt vertrotken. alwaer hj niet weder en foude durven keeren noch frequenteren, ten IV dat Onfe gratie en genade verlee-U waare ( alfoe fcytj Ons om den felven few ootmoedig butdenHSt t€& VERZAMELING vAW STUKKEN1 Vrieslandt begeuen, fonder daar in wederom toé derren koemen, voor ende aleer hy'fuppie van U Gn- verworven'fal ""hebben remis; ende wande hy fupp't- met die naefte vrunden van- de voorfz. Roehff angaende die civile emende verdragen is. . Soe bidt ende verfoekt hy fuppk- met alder oetmoet, dat Ü Ga- prefererende gratie ende genade, voer rigeur van Juftitie , gelieve 't voo*fz feyt toe remitteren ende quyt toe fchelden , ende hem fuppu alfoe toe rejlitueren tot zyn goede naem ende faem, even verder die ter caufe als boven geledeert mochte wefen , ende 't zelve alfoe gedaen toe geh'engen ende gedoegen , dat hj fupp]c- nae als voor, 't Land van Prieslant fal moegen géIruycken, imponerende den geenen die hem fupplcfulex follen willen beletten J een eeuw'ich fwyghen, mits dat hy prefenttert, nae gelegentheit van die faecke , tegen Co«- Mac- 't voorfz. feyt ciuilich toe boeten ende beteren, 't welk doende. (Getekent) E. vander Hanles. Met haaien en toogen. Wy bekennen wel, dat, na deefe Republyk haar tegenswoordige conftitutie heeft gekreegen , onfe Voorfaten hun van het geeven van Pardon omtrent andere Perfonen als militaire, hebben geabftineert, en dat met hun goedvinden en advys, de Volmagten felve fig een Wet hebben gelieven voor te fchryven, waar na fy in het geeven van remiffen fig wilden reguleren, maar ontkennen volftrckt,- dat daar door al het regt, dat de Gouverneur in hun Politike functie als Stadhouders competeerde, ten eenemaal foude fyn geextingneerd, en door de Gouverneurs uit- tot de MIUT. JURISD. c?c. 161 uit onfen Huyfe geabdiceert; in fo verre, dat wv omtrent de remiffien, die by den Hove moeten worden «einterineert , en de compoütien, waar toe eenige Delinquanten worden toegelaten, geen de minfte direélie of advys fouden mogen hebben , of ons geoorloft foude fyn te geeven ; daar wv in tegendeel met regt meenen te konnen fuftineren, dat, fchoon wy en onfe Voorlaten uit deference, en het groot vertrouwen op de hooge Kegtbank van Juftitie deefer Lande, ons niet in alle voorvallen daar omtrent hebben gemeleert, maar fulks aan de Raaden van het Hof overgelaaten, wy evenwel bevoegt fyn uit hoofde van onfe Commiffie, haar grondflag hebbende op de Regten der Gouverneurs deefer Provincie, tot maintien van de Hoogheit der Landfchappe, behoorlyk te helpen delibereren , 't welk onfe Voorfaten fiorentc jam Reipublica libertate altooft hebben gedaan, waar toe wy tot een voorbeeld allegeren meer Hooggedagte onfe oud Oom Graaf Willem Lodewyk van Naffamv, wiens handélinge en wettige direftie als Stadhouder omtrent de compofirie van Adam Botte s Soon, hier verbo ■ tenus ingevoegd, klaar geblykt. Aan den Eed: ende Welgheboren Heere Heer Wilhelm Ludwich Grave zu Naffouwe en Stadholder en Capiteyn Gener1- van Friefland. f-jTeeft met alle onderdanigheyt te kennen Adam Botiesz wonende by Bohwan. hoe dat hy Supf- in den verleden Winter tnit briefen van paffebordt van de Heren .Gedeputeerde Staten van deefen Lande, IV. Dut. ^ in 162 VERZAMELING van STUKKEN hi abfentie van U. G. na den Vyand 'getrocken ff, omme na de Gevangens daar inne gevoert te vernemen , blykende by den felven pajjebordt alhier vertoont , ende hoewelde Supp'- anders niet gedaen heeft, A:m de voorfz. zyn laft te volvoeren , is nochtans alfoe, dat hy in den verleden weecke op het gewefen Blockhuis defer Stede Leuwarden in apprehenfie gefielt is, pretenderende myn Heer Procu Gener1-, dat hy Supplt van wegen dep. Dorpe Cornwert aan de Vyand gefolliciteert foude hebben , om hun Sauvegaerde le mogen genieten, blykende by den voorfz alhier requefi verthobnt, 't welke koe gans onwaarachtig is , ende nimmermeer bevonden fal worden, en boven dien de klachte van den felven Procureur geen pene mereert, als inholdende fimpels van foïlicitatie. fonder dat hy fulx bekomen ofte mede gebragt foude hebben, hoewel fulx per litem nog geen tyden bewefen Jal konnen worden, daer nochtans, alfoe dat hy Suppl"1' deur den felven klachte alhier tot fyn grote kojlen ende fchade in apprehenfie geholden wort, ende want hy Suppl"1- een petfoon is, d'welker parihy er grotelfx hm inne geintereffeert •wordt, boven dat hy feven kleyne kinderen heeft, waer deurhy nootlyk by fyn huü moet fyn, foe heeft hy Suppl"' 't Jelve U Gen mits defen moeten remonjlreren, biddende ootmoedelyk, dat U Gen. 't gene voorfz, is aanmerkende, gelieve hem SupplnU van fyn tegenwoordige apprehenfie te ontjlaen, mits dat hy des nood prefenteert genoegfame cautie te fiellen, omme ten allen tyden tot verfchyninge van U Gen. ofte den Hove alhier in perfone te willen, voegen en fifleren, prefenterende mede te fiellen procureur acceptant x dewelke fyn faeken tegen dz Proc'- Gener'- rechtel. defendere, ojte in gevalle ü* Gen. ende Heren van 't Hof uyt fyn Suppl"1'- aan- tot de MILIT. JURISD. &c. 163 geve», verftaen mochten, dat hy in eenige faelten hem te buiten gegaen mocht e hebben , ises hy wel yertroua neen, fo verfoekt hy dat om wydere koften van apprehenfie te vermyden, ende fyn vordert fchade dien hy als agens caujfas deur fyn abfentie dagelyx is draegende te befchutten. Syn Gen. ende 't Hof hem in genaedige Compofitie gelieve te ontfangen ofte anderfints verfoekt andere alfutke appoinelememe als U Gen. voor hem oorbaerhxt bevinden fal, dit doende &c. In Margine ftonde. Sy geftelt in handen van den Prtefident en de Raden van den Provincialen Hove van Friesland, omme hier na alfoe te disponeren , als Haer E. na ■ Rechte bevinden fullen te behoren. Mum Leeuwarden den 1 July 1587. (Was getekent) Wilhelm Ludwich Graaf zu Naffau. Verders in Margine. Advys van de Proc- Gener1-, Aclum den 8 July 1587. (Gecekent) H. Baarde, mee halen, b. vij. f. Nog in Margine. Be ProcT- Gener1- V Hofs van Friefland gehoon ende verhanden hebbende die genadige wille ende •tneininge , van den Welgeooren onfen Genadigen Heere den Stadholder ende Capitain Generael in den Landfchappe van Friesland, feit voor advys, dat men voer deefe reife des fuppliants Jaeh ex gratia^ IÖ4 VERZAMELING van STUKKEN wel f'd mogen naerfien, ende hem fupph. alfoe in compofitie wel fal mogen ontvangen. Aft urn den vm July Anno 1587. (Was getekent) D. Wyaerda, met halen. Wyders ftonde in Margine.' 't Hof gefien het advys, ontfangt de ftipplt. in compofitie en author. Myn Heren Godofridi en Juckema de voorfz compofitie te maeken vocatis vocandis, aftumdenü July 1587. (Was getekent) H. kaardt, b. xvn. f. Eyndelyk in margine. Volgens defen appointem. verf is 'er Compofitie gemaakt by en ter preefentie van Myn Hm. Juekema en Godofridi, fampt den Procr- Gener1- daer toe gecommkteert, op.vyfen twintig Carolus guldens, te betalen aan 'f- Comtoir van de lientem. voor den leften Septembris naaft komende, en daar te boven te boeten de koften, en de myfen van Juftitie, waar voor Jooji van Ockinga onder renunciatie beneficii discuïïiqnis, en hypotheke fyner goederen hem borge heeft gefielttfelve doende mits cleefén. ylftum den 8 July 1587, gtfehiet ter prefentie van Jan Hendriks als Gecommitteerde van voorfz. Rentcnm"- General Onderftond, in kenniffe van my. Ter Ordonnantie van den Hove (Was getekent ) S. Epene, met haaien. Wat het ander, deel van onfe funétie als Hooft van de Militie ofte Capitain-Generaal betreft, daar mede hebben de Raden van het Hof fig noit als gevraagd mogen moeyen , felf wanneer 'er Gefaghebbers van minder, magt als de ordinaire Gouverneurs in Frieslandt bevel hadden; foo ver- tot de MIL1T. JURISD. &c. 165 verbaalt Jan Charles- Procureur Generaal van Frieslandt pag. 9*. . Duodenl, qu. fe ir, jlurrira Doccumanam receperant, quia contra Ducum iuffapugnaverant, ad fupp icium ducuntur, 'iuod deinde remittitur a Bilfeeo, pag. 174. I Senatus.Batenburgium Sneca Leovardum transportandum jufferat infcio BilUeo, quod ille velat, captivumque Snecam reducendum imperat pag 172- Senarus a Bilteo confuitus, " quid' de captivisfit ftatuendum, refponfurn dat, fed fimuï non aliter fuam opinionem refert,. ! quam ut Bitoo liberum fit pro fua P^entia & arbitrio ftatuere quod videbitur & decrel turn exequi. . 't Is wel waar dat naderhand ■ aan Prins Maurits van Orangcn (die m gualiteic van Capitain Generaal bevoegd was aan alle Militairen remiffie te verleenen \ Hof van Hollandt heeft willen aandienen, dat het niet kwaad en waare, dat Syn Excellentie m bet verleenen van Brieven van remiffie, mede het advys verfogte van het Hof, gelyk fyn Heer Vader dikJs gedaan hadde , te fien by Bort m fyn Traclaat van Criminele faaken, TU. <^erRe Deel Art. 57'■> maar nolC he"ft eem? t ï" Tuftitie in Nederlandt het Regt van de relpeCtiie Capitains Generaal, om Pardon te verleenen aan Militairen, foo in gemeene als Krygs deliften, ondernomen in twyffel te trekken, fchoon gemelde Auteur verhaalt Art, 56. dat in Jaar 1561. bv den Stadhouder in der tyt remiffie verleend fvnde van een Doodflag, waar van de omrtan, dieheden foodanig waaren geweeft, dat deletve daar van geen remiffie had behoren verleent te hebben, defelve remiffie egter was geintermeert, als goed fynde cjuoad fabflar^am , quamvis m 166 VERZAMELING van STUKKEN plane quoadformant;maar dat de Stadhouder daar van door Gedeputeerden van het Hof was onderngt, gelyk die Schryver een geval vermeit, gebeurt in den Jaare i^yr. Aan ons, en ( foo veel wy weeten ) aan onfe Voorfaten, Stadhouderen en Capitains Generaal deler Provincie , fyn noit diergelyke römonftrantien gedaan, maar in tegendeel wy konnen bewyfen, dat defelve altyt feer fcrupuleus ge. weeft fyn in het verleenen van remiiilen , felf op interceffie van de Heeren U Ed. Mog. Gedeputeerden, gelyk klaar confleert uyt een geval, gebeurt in den Jaare 1^64; hebbende U Ed. Mog. felf wel gelieft, hun voorfpraak aan ter dood veroordeelde Militairen by den Capitain Generaal , te verleenen, ten einde die mo permagt, of door de Souverain felf, of van die geenen, aan wien hy dat heeft gedemandeert, gemaakt worden, en wy vinden met de geleerde Raads heer Ulrk Huber geen reeden, „ Waar, „ om de Staten van Friesland hun fouverain „ Recht, foo wel niet fouden konnen gebrui„ ken als andere Oppermacht hebbende „ in fyq Hedend. Regtsgeleerthcit, Lil?. 6. Cap. 27. g. 8 felf omtrent Borgers , ingefetenen of'andere perfonen, die de fines van het moderamen incuÜ pata tutelce hebben gcexcedierf En waarlyk voor deefe ongelukkige is geen ander refugmm als toe den Souverain, of die geene,die delelve reprefenteert, want geen Hooven van Juftitie in deefe Landen , hoe ver haare Jurisdictie fig ma» uytftrekken, fyn bevoegt, te prefereren gratig voor rigeur van Juftitie , gelyk onder anderen klaar confteert uyt een Refolutie van de Heeren Staaten van Hollandt, van den 27 September 1668. Want tot de MILIT. JURISD. &c. 169 Want wat onfe'sLands-ordonnantie belangt, defelve is alleen refieftyf op perfonen , die fig in vincula tot purgt willen begeeven, en waar omtrent het Hof de Judicature is gelaten, an pree es ad Onlines veritate nitantur. Wy die verpligt fyn volgens onfe commiilie en inftrucTié, fteiwen.de op het gefag van onfe Predeceffeurs, de Regten en het Souverain gebied van de Staaten deefer Provincie , met al pns vermogen , te maintineren , vinden , dat U Ed Mog. felve een falyum conduclum aan SipionHoek hebben verleent, die geaufugeert, en by den Hove over manflag ingedaagd,luiks vao deefe Vergaderinge verfogte ? indien de Militairen diergelyk vry-geleid nodig hadden, hebben felf U Ed. mog. Voorlaten, de leeden van deefe Vergaderinge , fig niet anders als aan de Gouverneurs als Capitains Generaal, ceadreffeert; waar van, om een klaar exempel fe berde te brengen , wy produceren het requeft van de Grietman Syds van Botnia, aan onfe oud Oom Graaf Willem Lodewyk , om falvum cm duttum voor fvn Soon, fctiuldig aan een Doodflag , geprefehteert den 12 July ióii , van woorde tot woorde aldus luidende. AAN SYNE GENADE ( -feeft met fchuldige eerbiedinge te kennen Syds vTbothnia, Griet man van Wymbritferadecl, dat kleren tyt geleden, fyn Soene Johan vanBothnia, Tendritrh van de Compagnie des Hopmans Ju. van Ha;inxma, met fyne Dienaar ofte liv.egt, deur des 'felfs grote muetwille ende ongehoorfaamlmt in queUle en gevecht tot fyn Suyplts. dreujfemffe end^ i7o VERZAMELING van STUKKEN leedwee/en geraakt fyn, een derde perfone daar toe gelope, en fonder weeten van voorfch: fyn Soene feckere infliftie bekomen heeft, daer aene hy corts datrnae deefer Weerelt (eilaci) overleden is. tot welke ongeval alfoe de voorfch: Johan Botbnia ganfch onwillens is gekomen, gelyk fyne innocentie en onfclmld uyt de bygaande informatien luce clafius geblykt, en hy mits dien wel van finne ende meeningè foude fyn, omme hem van 't felve ongeluk te purgeren , indien hem toelaten worde fulks excra vincula & carcerem te doene per Procuratoren; fo bidt, verfoekt en begeert hy Supplt in alle oötmeude U. G. gelieve in 't reguard van dien, d' voorn, fynen Soene f accorderen vry geleide voor den tyt van vier of vyf maenten , omme in middeler tyde hem van 't voorfch: ongeval te purgeren, en in 't felve kern doen toe te laten , dat hy midlerwyle 't zy in de vafle Stee den , en platte Landen, t'zame, of in de Landen buiten de Steeden, fyne andere gefcheften alsdan meede fonder eenige leefie ff te befwaringe, dan vry en onverhindert, beneffens de voorfch: purge fal muegen verrigtcn, met belofte nogtans, dat voorfch: fyne Soene by handtaftingc, Adelyke eere en trouwe, fal aannemen hem alle fint s t* fiyïeren, ten fine voorfch:, daar en fo U. G.guedvinden en believen zal, ofte verfuekt hy Suppliant hier te neffens anderen alfulken gratieufen en favorabilen dfpofitie ,als U. G. voor hem en de voorfch: fyne Soene oorbaarlyxt fal dunken, 't welk doen: £rV. Mum den x2 Juliï 1611. (a) ' Wy fyn by Eede verbonden, te helpen hanthaven het Souverain gebied van deefen Land- fchap- (<0 Zie ook dit voorbeeld bygebragt in de Dedu&ie óver \ Recht van Pardon &c. P. 35. tfyt. h. TOT DE MILIT. JURISD. &c. 171 fchappe , en in het geheel te bewaaren het gefag van alle Collegien en Magiftraten , die tot onfe fondamentele conftitutie van Regeering behooren , en daarom konnen wy in geenen deele lyden, dat door yemant, wie het fy daar omtrent eenige indragt gefehiede; wy fullen, lo lang adem in ons is, helpen protegeren de wettige Jurisdictie van het Hof van Juftitie, met al de regalia, die van ouds aan de Ki:den .hebbén behóórt, als het Regt van te verleenen vernam atatis aan minderjarige, hun fekerlyk met competerenc'.e als Regters, (boven wiens magt dit is als Bedienaars, en geen bevryders of losmakers vsn de Wetten) maar als reprelenterende den Souverain in deefen , gelyk gedagtö Raadsheer Huber te regt meld in fyg Hedendaagfche Regtsgeleertheit, Lib. I. Cap. 20. $. 5. Schoöfi wy dit Regt te vergeefs/ouden foeken jn de Raden hun commiffie en inftructie, die daar van geen de minfte -mende maaken, alfo weinig, als van alle de deelen van ons gefag, de onfe: Die, foo men na de letter wilde bepalen , men alle gronden van Regeering foude renverfeeren, en alles tot een delporyke onfekerheit brengen, 't welk wy van het Hof, van ouds foo yverig voor de wettige conftitutie van dit Land, en behoudeniffe van de Regten van alle Magiftraten, waar op deefe vrye Regeering, federt de opregting van de Republyk, heeft geruft , niet konnen of fullen denken. Wy meenen dan als Gouverneur deefer Provincie, de Raaden 's Hofs van Frieslandt te mo• gen vermaanen, de criminele en civile Juftitie, hun aanbevolen , op het naukeurigfte waar te neemen, fig niet te ingereren m faaken, met 172 VERZAMELING van STUKKEN fynde van hun departement-, byfonder van Po hcie, Iinantie en Militie, maar fulks over te laten aan U Ed. Mog., Ons en U Ed. Mog Gedeputeerden; fonder dat hunne CommiiTarien op de Landsdagen verfchynen, om te diffingueren onder de Hooge Leeden van de Regeeringe wie Patriotten fyn of niet. 9 - ^yo-fyn aari^efte'd op de felfde commiffie en anftruóhe als Willem de ifte Prince van Orangen, Graaf Willem Lodewyk, en andere Gouvernetirs van frieslandt, met de Eeren, renen prceeminentien, vryheden éjc., tot de Hooge Charges van Stadhouder en Capitain Generaal [taande: Wy hebben in den Jaare t7i8, aan UEd.Mog overgegeven de exempelen, lbo veel te vinden waaren, (nadien meeft alle Crimineele Sententie-boeken van het Krygs.-geregt worden vermilt) van het geeven van remiffien, door ons en onfe Voorfaaten aan Militairen, foo omtrent Krygs als gemeene Delicten; fy fyn ook nader gevoegd agter een „ Deductie tot meerder ver„ dedigmg van 't alloude Recht van Pardon „ Syn Hoogheit den Heere Prince van üran-' „ en Naffauw, Erffiadhouder en Capitain Ge„ neraal van Frieslandt competerende " (a^ UK dele Mog. hebben dit ons Regt door fulemnele Refolutie erkent en gecorroboreert, waar in de pluraliteit der Raaden 's ffoff van Frieslandt behoorde te acquiefceren, fonder U Edele Mogende dehberaticn met eenige fpeculative reflexren omtrent de exercitie van eenige Jura Majefiatis, op te houden; fchoon wy gaarn fullen in- nee- . fa) Deze is meer acngchaelde Deductie van Air. Wieling. tot de MILIT. JURISD. &c. 173 neemen de advyfen van het &>f, ^ een decente manier worden gefuppediteert, na net exempel van onfe Voorvaderen die defelve altooft in hooge agtinge hebben gehouden. Dit is in het kort 't geen wy, foo ver ons toufcheerde, op de Deductie van het H£.Provinciaal hadden te bengten-, met betuiginge da wy niet minder als onfe Voorouderen goed en Hoed fullen befteeden tot confervatie van deefe vrye Regeering , en alle de Deelen en ^Snt"^ infoirere de Geeft van liefde en eendragt, om te f men te fpannen tot behoudende van onfe foo dierbare vry heit; en dat uyt deefe U Ed. Z^byeenkomft fodanige Refolutien mogen proflüeren, die de Kerk en Staat met alleen hoe £ eer en meer veftigen, maar ook by. vooruyt.figt aan de nakomelingen, hun fekerheit en rufte ïïooeen geeven, welke wy volgens ons pligt bereid fy", met alles wat in ons is, te helpen executeren. Synde Edele Mogende Heeren, U Ed Mog. feer gehoorfaame Dienaar W. C H. F. PRINCE D'ORANGE. XXVI. Extraiï uit de Notulen van Weth en Raad van Veere. Saterdag den 28. Api 1742. De Heer Burgemee* Haak Kerkman heeft W Edel Agtb. voor gedragen, dat de Heer i?4 VERZAMELING van STUKKEN Dreves Commandeur van de Militie guarnifoen houdende binnen deze Stad, zyn Ed? Kenniffe hadde gegeven dat twee Corporaal» onder de Comp' van de Heer Capteyn van YfeJfteyn, over eenige dagen ,n queftie geraakt zynde den een den anderen hadde gekweft, waarom dezelve ook waaren gebragt in deteofie op den Montfoorfen thooren binnen deze Stad, om na bevind van zaken daar over re werden geftraft, dog dat ter kennis van zyn Ed* ook was gekomen , dat door den Auditeur Militair van het guarnifoen defer Stad ter fake voors* informatien waaren ingewonnen, ten eynde om tegen de voorgese dehnquanten te Procedeeren, en vermits zulks als een gemeen delict moed worden geconhdereert, en zulks Jüsticubel by den CryitEN off Politiquen Regter, zoo gafhy Heer Burg; haar Ed-Agtbe in bedenken, op wit wys hier in tot Confervaue van het Regt defer Stad behoorde te werden gehandelt Waar op gedelibereert fynde is goetgevonden en verftaan dat door den Heer Pen fionaris uyt naam van haar Ed. Agtb' een Miffive aan den Heer van Sonsbeek, als fisc* over de Militie binnen deze Provintie zal werden ontworpen, endaar by aangetoont, dat de kennisneeming en Judicature van defe faal aan haar Ed. Agtbvre u competeerende, met verfoek dat van de irocedures tegen voornoemde twee Perfoonen geliefden af te fien, welke Miffive na voorgaande Refumptie der Heer Burgem* fal werden afgezonden. h XX VIL tot de MILIT. JÜRISD. &c. 175 XXVII. Extraiï uyt de Refolutien van de Ed. Mog. Heeren Raaden van Staaten der Vereenigde Necderlanden. Woensdag den 5. September 1742. 1 s geleefen het Advis van den Fifcaal van de Generaliteit M' J. Wybo , by Refolutie van haar Edele Mog. van den 27 der gepaleerde maand July gerequireert ter occafie dat door den Graaf van Randwyk, als DroiTaart van de Stad en Barronnie van Breda is gefuftineert , dat feekeren Soldaat met naame Willem Karei van het Guarnifoen van Breda, befchuldigt een diefftal te hebben begaan, en door den Stadhouder van gemelde DroiTaart uit Dirkxland afgehaald, en gevangelyk te Breda gebragt, foude moeten te regt ftaan voor den pohticquen regter te Breda, als hebbende begaan een Commune deliftum, immers dat de praeventie daar omtrent foude plaats hebben, en dat uyt dien hoofde den voornoemde Soldaat voor den Burgerlyken Regter te Breda foude moeten te regt ftaan. . , . Waar op gedelibereert en nagezien zynde haar Edele Mog. Refolutie van den 25 July van het jaar 1719. genomen op een gelyk geval te Breda voorgevallen, is goedgevonden en verftaan, by inhaefie van gemelde Refolutie te declareeren, dat in de Steeden van bet reffort van de generaliteit eeen ftem in ftaat hebbende met Guarnifoen %an den Staat befet, de Cognitie en Judicature mr Militairen een Commune deliSvm. bega™ hea- i;5 VERZAMELING van «STUKKEN hebbende, competeert aan de refpeclive Krygsraaden in die jïeeden. en dat daar omtrent geen prayentic plaatfe heeft. Mn fal Extract van deefe Refolutie worden gefonden aan de Gouverneurs of Commandeurs, mitsgaders aan de Auditeurs Militair in de fteeden van het reffort van de Generaliteit, om te ftrekken tot haar narigting. Accordeert met het Regifler. XXVIII. Dedutïïe van 't Hoff concernerende 't Confinement van Eetréus enz. aan de Staten ingelevert dm 30 Jul. 1745. EDELE MOGENDE HEEREN. D e klagte die het Hoff onlangs aen UEd. Mogd. heeft moeten brengen over het gedragh van de Heeren Gedepde Staten, was over inbreuk in de Crimineele Jurisdictie aen het hofF aenbevolen ; maer de faek die het hoff verneemt dat op defe tegenwoordige Landsdagh ter deliberatie van UE. Mogd. by wege van klagte , door het Collegie der heeren Gedepde Staten tegens de Raden Provinciael is gebragt, is voor het hoff van geen minder beledigende natuir, aengefien het Collegie onlangs in die fake aen het hoff felve het exerceren van hare jurisdictie niet alleen heeft gedisputeert, maer vi ar-, mata viandelyk begonnen te verhinderen. Een attentaet Ed. Mog. Heeren dat foo violent is, dat tot de MILIT. jÜRlSD. &c. 17? dat indien het Hoff niet de uiterfte moderatie en fagtfinnigheit gebruikt hadde , de ftad* iri een bloetbat , en de Ingefeteheri ligtelyk töE een oproer gebragt foude geworden fyn. Een faek waer van het Hoff, uit dien hoofde felfs, voor dat het van UEd. Mog. gerequireert werdt volvaerdig is ÜEd. Mogd. fodanigh berigt te geven, dat defelve genoégfaeme elucidatie fullen vinden om dé ongegronde klagte Van het Collegie van de handt te kunnen wyfen , en aen het Hoff behoorlyk maintien te verleneri En om terftont ter fake te komen, én UEd.' Mogd. attentie niet boven de uiterfte nootfa•kelykheit öp te höuden, fob fal het Höff een eenvoud igh verhael doen Van het gerie gefchiet is en aenleidirige gegeven heeft , tot defe ongehoorde Proceduiren van het Collegie, en teffens aen UE. Mogd. voordragen, de gronden eh de wyfe waer op defe faeke by het Hoff met veel t óverlegh bedaerthcit en moderatie behandelt is, Het Hoff immers Ed. Mogd. Hre» heeft figh "in defe fake niet ingedrongen , maer gelyk hee felve noit als genootfaekt de Criminele Juftiti» exerceert, foo heeft het felve ook in defen niét anders als uit de verpligtingh die op het felve ïagh gehandelt ; De Raden van Staten, dogh der Vereenigde Nederlanden aen het Hoff by rfiisfive kenniffe gevende, dat de Fifcaal van de Generaliteit procedeerde in Cas de Appel, Crim.irtaliter tegens de Lc Sluitefman en de Vrh^ Calthoff en Petreus, verfogt van het Hoff als de Provinciale en Domiciliaireh Criminele Opperregter, dat defelve Perfonen tot haerer requifftie geapprehendeert en in goede bewaringe gèf IV. De Et. M bragc VERZAMELING van STUKKEN bragt mogten werden, op dat defelve door een Geaeraiiteits DeurwE overgehaalt en voor haar Be regt geilek mogten worden; De fake by het Hoff rypelyk overwogen fyn: de, heeft het felve gemeent figh niet te kunnen difpenferen aan die requifuie te voldoen , en heeft des wegen om het meefte menageruent te gebruiken ordre gegeven aen twee van derfelDeurw" om de gerequireerde perfonen te apprehenderen en op een veilige plaetfe te doen bewaren, in goede verfekeringe. Ingevolge van defe ordres is de gewefe Vaen» drig Petreus (om van de andere als tot de faek niet doende te fwygen ) in confinatie gebragt, en daer van is door het Hoff aen den Raedt van Staten kenniffe gegeven. Sie daer Edele Mogende Hren een eenvoudigh verhaei van het gene van het Hoff naer haer ligt en pligt in defen gehandelt is ten dienfte van de Criminele juftitie, en waer op men billyk hadde moeten verwagten, dat niemandt eenige critique foude kunnen hebben; Edoch het Hoff heeft alwederom moeten ondervinden dat het Collegie der Heeren Gedepdcn hier uit occafie heeft gefogt, om de juftitie op een aldergevoeligfte wyfe te honen. Want, daer de Raden Provinciael in de vacantie geerne ruften van het laftigh en gewigtigh werk haerer bedieninge, en de meefte Leden op het landt uitfpanning en veranderingh foeken, heeft het Collegie kunnen goedvinden, van de in de ftad prasfente Heeren Raden te requireren, dat het Hoff op eene by haer bepaelde dagh foude befchreven werden; hier aan hebben de praefente Leden, om alle raogelyke toegeventheit te gebruiken, töT de MILIT. JtfRISD. <&ev i}$ kefi^ voldaen en dus de afwefende Raden, te* gens dien tyt befchreven, niet fonder merkelyke coften van den Lande4 Het Hoff figh op dien tyt tot een conferentie aengeboden hebbende, heeft door haere Comttiiffarien van gecommitteerden van het Collegie een voorftel gehoort, dat haer feer gefurprcneert heeft; Want van het Hoff wierde niet minder gerequirèert als defe twee ongehoorde voorftellen, namentlyk ten eerften , om aen het Collegie reden ti geven, waer om Petreus geconfmeert was gewor- . den of ordre van het Hoff, even als off het Hoff ten opfigte van het Collegie , minder als een fubalterne regter, gerekent moeT:e worden , van welke dogh het Hoff nooit reden van haer vonniffen en decreten vergt, terwyl het twede verfoek niet minder onregtmatigh was, om namentlyk Petreus in handen en bewaringe van het CoU legie over te geven , onder voorwend/el „ dat hei „ een militaire was , en aen het felve was aen be± volen", even als off aen het Collegie en niet aen het Hoff de apprehenfie en bewaringe van Criminelen competeerde. Op fuik een wederregtelyke requifitie heeft het Hoff niet anders als in fagte termes een verfchönend antwoordt kunnen geven en 'dus verklaert ongehouden figh te agten aen het Collegie redenen van hunne deliberatien te geven ^alleen, meldende, dat de apprehenfie ware gefchiet ter Tequifitie van den Raedt van Staten, en dat aen het twede verfoek niet konde werden voldaen. Maer wat gebeurt hier nu op, weinigh nae de gehoudene conferentie, befpeurde men dat hêt Collegie met oogmerk om het Hoff te ver* M 2 hinf xSo VERZAMELING HAK STUKKEN hinderen, eenige difpofitie te hebben over,een perfoon door haar in apprehenfie getrocken, nae de plaetfe van het confinement, font een deur. waerder met twee Soldaten , met de bajonetten op het fnaphaen, met ordre om te beletten , dat de geconfineerde niet van daer gevoert wierde. Een proceduire niet minder vreemt ais voor het Hoff beledigende, en daer en boven buiten eenige nootfake, want al eens geftelt fynde, dat het Collegie grondt hadde off vermeende te hebben , in defen de jurisdictie van het Hoff, off de Raedt van Staten over.de Perfoon van Petreus te contefteren, wat fwarigheit was er dogh, dat de Geconfineerde foo lange bleeff onder bewaringe. van een Hofs Deurwaerder alleen , to$ dat UE. Mogd. daer over. gedecideert en gedisponeert hadden ? het Collegie immers hadde geen grondt ter werelt om te verwagten dat het Hoff de fake buiten fyn geheel foude gebragt hebben, als het felve maer hadde willen avanceren; dat de faek ter deliberatie van UE. Mogd. foude gebragt werden, en verfoek gedaen hadt, dat de geconfineerde inmiddels niet buiten de Provincie gevoert wierde; Het Hoff kan verklaren daer in geen fwarigheit gemaekt te (uilen hebben, ende het Collegie hadde geen grondt 't tegendeel te vermoeden, vermits reeds by het requireren van de aenjchryvingh van de abfente Leden van het Hoff een dier gelyk verfoek gedaan en by het Hoff-ingewilligt was. Maar off het gene voorfc: is nogh niet genoegh en ware, foo wierde weinigh tyts daer nae, nogh een deurwaerder by den eerflen ge voegt en, om deexceffen ten hoogften top te brengen, heeft tot dê MILIT. JURISD. &e. i8t beeft het. Collegie figh niet ohtfien, om de militaire hooft wag't, foo wel als de foldaten, dewelke' by den' getön fineerden '. gecommandeert -waren, te ordónneren , hunne fnaphanen met fcherp ie laden , en figh regens de difpofitie van bet t loff over haeren geconfineerden gewapt-ridêr handt-té ftellen , en die dus met het uiterfte gewelt tegen-te ftaen; Dogb 'het Koffkan figii in alle dêfe hatelykheden nfet ingeven, maer fal liever over gaen tot de faek ten principalen verders te verhandelen. •■ • Het eenige - waeromme men ' geprastendeert heeft dat hetHfff figh foude hebben te buiten gegaen wierde geopoert dat het militaire wefen ( foo vondë men goedt figh uit te drucken) aen het Collegie gedemandeert was; 'T Hoff erkendt gaerne -Ed. Mogende Heeren , en heeft het nooit betwift, dat in het algemeen aen den Stadhouder en Gedept'11 by InftruCtie is aenbevolen, de executie van 's LandsRefolutien en ordres op h ftuck van monfteringe en krygsdifc'ipline, 't verlenen van pasporten en wat dies meer is, en behalven dit, het ontvangen van appellen van het provinciale krygsgeregte in civile faken , maer weet ook teffens, dat daer uit geenfins te befluiten is dat aen het Collegie eenige Criminele regtspleginge èff jurisdictie over militaire perfonen foude gr* demandeert fyn ; immers verklaert het Hoff; daer van ten eenemael ignorant te fyn. Én dus kan men billyk vragen, hoe het mogelyk fy, dat een Collegie, dat geen de minfte Criminele Jurisdictie, felfs omtrent militaire perfonen heeft, figh tegens den Provincialen M 3 . en Schepenen der Stad Vee re aan de Heeren Burgen. Grave vanFlodorfp Wartensleben en Verelst &c. 27. Maart 1748. WEL ED. GESTR. HEEREN. T) en Bailliuw dezer Stadt, Mr. Lambert Jacub van Tets heden in 't Collegie van Weth voorgedragen hebbende dat een Burger met mz& Herkelens op den 19. defers Maand des avonds ten halff elff door feker Soldaat uyt het Regiment van den Heer Geni. de Guy zynde gerencontreert, door den zei ven Soldaat fonders eenig gefchil , een lhee door *fc aangefigt was toegebragt, over welke daadt door voorn. Herkelens aan den Commanderenden Officier van voorn. Regiment was geklaagt geworden en verfogt hadt den felven mogte werden genomen in Arreft, 't welk van dat effea was geweeft dat den Soldaat, waar op de fufpicie was , ïnmediaat was in Arreft gefedt, en tot heden gehouden; dat hy Heer Bailliuw fig wel nopens het begaan delict hadt laten informeeren, dog ö ver- (<0 Deze Brief mag wel met de volgende van de Stade Middelburg warden vergeleken. N 3 io8 VERZAMELING van STUKKEN deAflw moeten werden geftraft , fig niet in Raat bevondt deze faak te\ervolgen en ver" volgens verfogt hadt ,-• dat haar Ed. ietb daar op geliefden te delibereren, en refolverfn: waa op na'dat over de faak behoorlyk was gedelibereert. wy goetgevonden hebben deze aan U rt i\ trriLe,fe/??én ^^gedienflig verfoek dat UJÏel Ed. het voorfz. geval gelieven te brengen onder 't oog yan zyn Hoogheyt en' TlZTnr ï T °emen het Sentiment van zyn Hoogheyt off als nog moet blyven vigeren de Pefolnaen van den Jaare nfjrJ % van haar Hoog-Mog en die van den Raadt van Staten van oen Jaare 1703 nopens 't ftraffen van Commune aeuclen, dan met (0, op dat eenemaal' mogen weten waar na ons by vervolg te ge-' dragen, waar mede wy Uwel J£d. Geftr. bevelen in de protexie Godes en blyven. Wel Ed Geftr. Heeren U Wel Ed. Geftr. goede Vrat den, Bailliuw Burgerij, en Scfaepentn der Stadt Vere, ter ordonnantie van dezelve. (en was geteykent) Ym*?:'m?wi Mus de Cliever. XXXII (O Ritkannietingefchilzyn, zolang de Refol van 6S Mey ,597 in Zeeland ftand bleef houdenendoorgeene Staets - Refolutie wettig was afeéfrh^ £ ,f m op heden geen bewys is ttfOStyS^ - (*) Burg. en Schepenen fchvnen de ProvfnciJle Staéts-Refolutie van 2-3 Mev iQORLUGTIG HOOGGEBORE FURST en HEERE! TT XX oe aangenaam het ons ook zyr, zoude Uw*, b. D. in deffelfs hoogwigtige • befigheedenmet te verhinderen , hebben ly egtfr op het voorgebragte van de Hèeren van de Weth ons „iet kunnen difpenfeeren onder het Oog van Ktts w te !Hge!ï, de bujtenfporigheid door Nic' Wyngaarden Cornet onder het Regiment VZl " ?Ênc M*[or Bays op den xx defe aan twee onfe Stadsbedienden , in het werkelyk exerceeren hunner funclien des avonds tuffen half xo en 10 Uuren gepleegt, waar van wy de eere hebben de atteftatien hier nevens te voegen, om UE. F. D. niet tweemaal met de leéture van een en defelve faak op te houden de Vryheid gebruikende ons daar aan feer eer! biejig te refereeren. Burgemeefteren en Schepenen hebben foo ras tot de MIUT. JURISD. &c. io$ Fas haar de aahklagrc door den Hr Hoofdofficier hier over was gedaan niet fbl kunnen Lm, door fyn Ed. den Collonel Cafembrood de troepes in Walcheren Commenderende te laten requireeren , dat den gem<= Cornet van fvn detachement te Serooskerke mogt werden afeehaeld en alhier in Arreft gezet, het geen niet alleen is gebeurt , maar ook daar van ïmmediaat aan den H-Keg. Btirgem. kennis geeven, dog wanneer den H' Baiilui op het lader difpofitif van den gerechte verfogt was den ten hunnen requifitie gearrefteerden van de Collonel Cafembrood af te vorderen , om daar tegen te procedeeren , heeft die Heer kunnen goedvinden fulx iterativelyk te weygeren. -Eene faak Doorlugtigfte Vorlt! met alleen strydig tegens de Privilegiën van onfe Stad op den 20 Tanuary iiSo door Maximiliaen Rooms Koning en Philips Aardshertog van Ooftenryk verleend, en door Koning Philips in den Jare 1501. nader beveftigt , waar- in aan Burgemeefteren en Schepenen ïfiagt en Authonteit werd geeeevèri om te' hebben en te neemen bertgt, kennifTe , Judicature en exercitie van dien, van alle doodflagcn , vreedebreuken &c. die voortaan in hunne Stad en over al die Jurisdictie zouden werden gecommitteert, maar ook tegen den klaren letter van verscheyde Resolutien (a) door de Heeren Staten defer Provincie meer dan eens tot maintien van het regt der steden, tegens het («O Onder andere die van 18 April ipi en die van 23 jyiey 1.597- Zie boven bl. J*9. not. (a> *o* VERZAMELING van STUKKEN het gesouteneerde der- Militaire ICngs. raden genomen, als mede tegen de bekende by de groote Vergadering op den 25 Maart i6?i genomene Refolutie Hamerende „ Dat de Coin» mandeurs met den Krygsraad in Remmende y> öteden niet verder fullen mogen gebruy» ken 0f extendeeren de Militairen Jurisdictie, » ais over de nalatigheid en overtredingen in » togten en wagten, overgaan aan den Vyand, » deiertie van de Comp* of verloop van de eene » °mpe, °nder de andere fonder paspoorte 1 0 mitsgaders exceffen en delicten die de Offi» eieren en Soldaten onderling of den een » teegen den anderen fullen komen te begaan * en Vr^RDfR *1ET ^voegen dat dan over » alle faken t fy dan Crimineel of Civil die. " M'htaire perfonen aprehenfibel, convenibel » jultipabel en executabel fullen zyn by den » Civilen Regter". * Het fchynt ons ook toe uit eene Miffive in de Maand Juny 1675 door zy Hoogheit , namaals Koning van Groot Britanien Gl. eed. by forme van Advys aan derefpe Provinciën en Hoven van Juftitie provifioneel en tot nader foude fyn gedelibereerd, gefchreven, dog over welke by de Staten van Zeeland geen deliberatie is gevallen apparentelyk om dat men geconfvlereert heeft, svlx, foo veel de Provincie betreft, met de privilegiën te stryden , en dat fyn j » de Preventie uitgefondert, van defelve gedagte als de Groote Vergadering was, blykt onder anderen, als zig dus expliceerende „ En |zoo „ wanneer eenige militairen fouden komen re „ begaan eenige delict en, die men noemt gemeene » dehiïen, dat daaromtrent praeventie foo voor » den tot de MILIT. JURISD. &c. foj den Bur-erlyken als Militairen Regter behoor* * ^nlaats e hebben, foo vanneer die de* * fiaen zvn begaan aan of omtrent Burgerly- * kfperfonen of hare goederen en tamihen * in voegen dat den regter 't zy " MiKrair die eerft zoude mogen hebben 1 Sorïv n ert competent foude behoren te „ Z,eFxv™^"* dat den Militaire Reg- * w Wt^PW 0f ****** " tUr" P? ronde mogen procederen, uitgeao» SeXn ^ Schelen d'ie als voorfz, ganfeh * ™ t€n eenemaal militair zoude weezen'. " Fn dat de Magiftraat defer Stad wanneer in defJve gua nifoen heeft gelegen; en door in deieive g extravaguances &^£*T5£« *e\heeft ge; S kennifl, jodkamre en beregc kunnen wy L„ UE H' met de volgende exempelen beefde maand Maar. van den aat de'jndTcatnre van de We* overgela en Zit nid Aug> van den Jare idp+» «eren Revnier Roeft over gepleegde mandag aan een Saat alhier guarnifoen houdende , door de Wett"defe. Vgedaen apprehendeeren, en ge- SQ6 VERZAMELING van STUKKEN fententieert om met den fwaarde ter dood te werden gebragt , het welk ook is gefchiet niet jegenjïaande den Krygsraad hem als een deJerteur van de Lyfcorrif van den Grave van Hoorn reclameerde. I Tuffen den 7 & 8 Juny van den jare iöog (een geval met het jegenwoordige zeer na quadreerende, en alhier van veel applicatie) wierd de Stads Onderfchout geroepen fynde om eenige gepleegt wordende infolentien te ftuvten, door eenen Huift Luyt. van de Comne van den IP Major van Citters, alhier in guarnifoen, faitelyk na eenige voorafgegaane brutale expreffien met fyn ontbloote deegen geattacjueert, dog door denzelven overmeeftert in een Herberg gebragt, en onder bewaring van s Heeien dienaars gefield, en is op den p daar aanvolgende van Heeren door het Collegie van WetBe daar toe expres gecommitteert, geèxamineert en na confeffie gecondemtf in een boe^ te van L 10 vis. (a) En nu onlangs een Ruiter van de Lift comp van den Hr Gen' Maj. Buys genaamt Dirk Voerte , een kind met een Fiffool binnen deze Stad door de hand gefcfaoten heb. bende , ls dezelve , op requifitie van den Heer regerende Burgemeefïer uit zyn cantonnement van Koudekerk opgehaald en alhier op s Grvenfteen gebragt, dog op pratext dat denj ielven moeft werden geconfronteert door die van de Krygsraed , clandeftineiyk afgehaald en als1 haar gevangen in de hooftwagt gebragt en aldaar eenige dagen gefeeten heb- ,... • ben(°; Tien Ponden Vlaaunfch. tot i>È MILIT. JURISD. &c. 207 bende heeft den L' Gen. Lewe , in perfoon, aan den Hr Burgr Radermacher gefegt dat denfelven ter difpofitie van de Weth was, en is daar op by du* kxaaren dag aan den Onderfchout en 's Heeren Dienaars door de hooftwagt ovcrgegeevefi 'en wederom in de gevankenijje door hun gebragt zynde aan de juftitie van den Geregte gelaten. Wy neemen derhalven de vryheid feer respeclüeuslyk te verfoekea , dat het aan U Hooghei t goedgunftigiyk behage , ons by de privilegiën onfer Stad en derfelver welverkrëgen, altoos geexerceert en tOt nu toe nimmer ge1nterrumpeert regt V/OUT 'van nooit af is te gaan, te maintineeren , en aan de commanderenden Officier en die van den Krygsraad van dit guarnifoen te \gelaften geënt informatien te nemen of eenige procedures over gemelde Cornet ie beginnen , maar hem te laten aan de Judicature van de Weth defer Stad , dewyl wy ander fin ts met veel reden bedugt zvn , dat dergelyke grove buitenfporigheden door de Militaire aan onfe ïngefetenen meer en meer xmpune fullen werden gepleegd gelyk nog onlangs is gefchiet in een geval waar van wy d'cer" hebben hier nevens onder Letta A (a) eene notariële atteftatie te voegen, en waaromtrent niet jegenfbande de .meer dan eens gedane inftantien tot informatien foo door den Magiftraat als den Bailiiu gedaen, niets is gevolgt, en eenvoudig tot antwoord gegeven dat het zonder den perfoon te indiceeren onmooglyk was daar op recherche te doen, fchoon de zaak voor de hoofd wagt ter praefemie van de Schild- wag- (aj Deze atteftatie hebte ik niet kunne» opfpeuren. zot VERZAMELING van STUKKEN wagten en nog ten aanzien van eenige Gra> nadiers gebeurt is. Waar meede . Doorlugtig Hooggebooren Furffc en Heere, fullen wy God bidden dat hy ÜE Hoogheid illufter en dierbaar Perfoon genadelyk geheven te bewaren en met eene voorfpoedige regëeringe té zegenen, blyvende Uwe Hooghs onderdanige dienaaren Ëurgemefteren en Schepenen en Raden der StadMiddelb.in Zeelt ter ordonnantie van dezelve (geteekent) D. V. NetftK Midcklburg 22 April 1748. XXXV. Mijjïve van Z. H den Heere Prince van Orange en Nafjau. 9. Mey 1748. Erntfefte, Voorfienige, Difcrete, onfe Lieve byzondere 1 ^ eedert onfe aanftelling tot Capitein generaal BkHOOkeh alle Militaire faken, foo Civil ah Crimineel sonder onderscheid tot de Judkaturo van de Krygsraden, ofte van onse hogen Krygs* tot de MILIT. JURISD; &c. *0£4 Krygsraad der Vereenigde Nederlanden, zodanig dat alle 'Crimineele fehtentieu aan ons ter approbatie'Moeten werden geprafenteert, met magt ont als tan defelve in 't geheel te approbeer e i\ of wel ie m i t i o e k ê n , "of einde Ijk, in cas wy oordeelden, dat dé ftraf by fenientien dóór partikuliere K'rygsraden geweefen , niet equipojient is aan dé bègaane misdaat, om den Fiscaal vatt de Generaliteit 'te gelajten , daar van te apptlléeren dan onfen hogen Krygsraad: Dit regt hebben onfe praodeceffeuren gehad ( a ), eri geconferveert, ert dat felve regt hebben wy ook door onfe aanfléliing bekomen (Ij) : Daar tegen fyn van geeii liet minjle gewigt de wetten , waar van UE in derfelver miffive Van den 22. April laaft»' ledert ge\vag maken, dewyl tut de refpb datums Van dien duidelyk is aftenemëh, dat defelve fyn gemaakt in een tyd, dat er geen Cap" Gen' is geweeft, behalven dat het geen by de groote Vergadering öp' deh 25 Mslart 1651. Is verhandelt alleen eene pfopofitie is geweeft (V), fonder dat daar op eene generale Refpiutie is üitge-' bragt, hebbende in 't byzonder de Provincie van. Zeeland in dat voorftel niét geconcurreerd () Nooit is het aan Z. D. H. dpor de Bondgenoo* ten, gezamenlyk pf privativelyk opgedragen. . (e) De Propofitie is alben gepljetft in 't G. P. B„' V. D. 10+. de Resolutie in 't II. D. van dit Magezyn, en de UniverJaHceit nlykc uit de voorige Jtefolucieri, onbetwifthaar. ( d) Dir was deels onnodig uit hoofde der Sta'ets-Refolutie van 23 Iviey 1597 ; :naer de bygsbragce Comm.HEs^H tJafchiift BI. in bewyzeu het tegendeel, IV. Deel. «> ito VERZAMELING van STUKKEN eenige diergelyke..propofitie gedaen en voor foo verre egter die fogenaamde Refolutie ten tyde dat 'er geen Cap" Gen' is geweeft als eene generale Grondwet'vetkeerdelyk by veele der Provinciën is opgenomen en agtervolgt, foo ;s, uit de propofitie daar by gedaan felfs ten uitterftert evident dat voor dato van dien (a) de Judicature der Militaire, faken heeft geftaen aan' den Militairen regter;, want anderfints was het ten eenemale onnodig geweeft om in opfigt, van fommige Militaire fiken een uitfondering të'makien, en defelve te wille brengen ter cogriitie van den Burgerlyken reg> er: Het is op die felve verkeerde gronden geweeft, naamlyk van die wetten, dis t'federt de Jare 1650 tot 1672. in verfcheyde Provinciëngeëmaneert waren, dat men aan onfen laatftên Prs j .-celfeur, wanneerhy tot Cap".Gen1 was aangeftelt, heeft tragten te betwïften het regt, 't geen'door deffelfs' Pr«edecëffeurs voor dato- van dien was geexerceert ge weeft , en wanneer, hóogftged. onfe Prajdeceffeu'r uit een pure toegeven heid (b) by deffelfs miffive in Juny 1675 aan de Provinciën en Hoven van Juftitie afgefonden eene provijio* neele fchikkinge wel heeft willen voorflaan, heeft dezelve, gelyk UE by hunne miffive mede te kennen geVen , bemerkende dat by de 33 ■-. , ■• ; :Pro- ' a~) 't Tegendeel blykt middag:k1a«r uit de Refolutienvan Zeeland 18 April 1501. 23 Mey 1597. de Refolutieia va H. H. Mog. 15 en i7'Febr. 1594 en die van 30 Mey T598. Der Militairen menigvuldige infraiïien maekten die plechtige Refolutie na de dood van Willem IL hoogftnoodig (*'; Zie M emor 1 e over de Militie van den Stae$ doos S. vah Si.iwsei.ahb, Mag. iil. D. p. «34» 1 tot be MILIT. JURISD. &e. tt% Provinciën daar over met gedelibereert en door het Hof van Hollant daar aan niet beantwoord ttdérd, in dier voegen als hadde mogen verwagt werden, daar na fig in het felve regt van fyne Praedecefleuren gemaintineert, met dat gevolg, dat fulx naderhand nooyt van yemand eenige contradictie of oppofitie meer heeft geleeden , en tot bewys van welk gezegde geen 3 maar oneyndig getal van gevallen foude kunnen te berde gebragt werden, in voegen dat daar uit dan genoegfaem aftenemen is, dat de voorfz 3 gevallen by UE. voorfz. miffive geallegeert, geen regel of wet kunnen maken, maar indispenfabel moeten aangezien werden als een infraffie in het notoire regt, het welke aan onfe Praedecefleur heeft gecompeteert, te meer daar niet alleen de Weth in allen opzigte onbevoegt is geweeft om over het gem. geval van Aug8 1Ó94. te oordeelen , als direft ftrydig tegeras de fogenaamde Refolutie van den Jare 165 ï. (a)alwaar by de delicïen, die de Officieren en Soldaten onderling j of den tegen den anderen fouden komen te begaan , waren gelaten aan de cognitie van den Militairen Regter, maar ook dat het een fekere zaak is dat de Weth over voórfz, 3 gevallen buiten kennis en in abfentie van wylen fyn Kon. Maj. Willem de Derden, gl. gedag, fig de Judicature heeft aangematigt, foo> als het mede buiten onfe kenniffe is gefchiec dat de Ruyter van de Lyfcompe van den Gen1 MapfaBI. 2co. 'zegt syne Hoogheid, dat de Provintie nmi Zeeland in dat voorftel niet geconcurreerd, of eenige diergelyke Propofitie gedaen had: maer was de Weth iï»3gelyks onbevoegd tot die Judicature uit h«ofde derStaecs» fefolHtie van 23. Mey 1597? Zie ook bl. 209. flr(<*.> Q 2 ïtt VERZAMELING van STUKKEN Majr Buys, door den L' Gen1 Leuwe onlangs aan de Weth is overgegeeven geworden. OndertufTen fchynen UE. by het flot van derfclver Miffive te indigiteeren, dat ingevalle wy de faake van den Cornet Wyngaart fouden laten aan de Judicature van de Weth daar inne als dan de vereyfle Juftitie zoude werden gepleegt, endatUE. anderfintsmet veel reden bedugt foude zyn, dat diergëlyke grove buytenfpongheeden meer en meèr impune fouden gepleegt werden , dog gelyk wy vooronderftellen dat een yder Regter , 't fy de burgerlyke 't . zy de militaire, fig altoos van fyn pligt acquiteeren , foo fullen wy ook altoos een yder daar toe tragten te houden, en tot dat eynde hebben wy reeds de nodige ordres aan den Commandeerenden Officier doen afgaan , op dat foo over het geval van den Cornet Wyngaart als over het geval vermeit in de by gevoegde atteftatie fub Littera A. naar vereyfch van zaken by den Krygsraad geoordeeld, en het verhandelde daar by foo van het een. als van het ander tot onfe kenniffe gebragt werde. Waar mede. Erntfefte, voorfienige, difc er onfe lieve byfondere wy UEd. beveele in Gods heylige protextie* UE. Goedwillige Vriend (geteekent) PRINCE D'ORANGE et NASSAU. ( onderftont) ter ordonnantie van zyn Hoogh11 (geteekent) J. de Back* 'sllaee 9. Mey m*' XXXVI, tot de MILIT. JURISD. &c. %H XXXVI. Den 5 December 1748. D. Hr Mr Dirk Macarê Heer van Serooskerken Bailliu deezer Stad Ratione Officii; EiJJr in Cas Crimineel. Contra Johan Jurry Emerigh * , gevangen en gepresenteerde. urgemeefters en Schepenen doende regt , cundemneeren den gevangen en geprajfenteerden , aanftonds gebragt op een Schavot o^geregt voor den Stadhuife deefer Steede en aldaar aan den Scherpregter overgelevert om door den felven ftrengelyk met roeden te werden gegeesfeld ten bloede en voorts gebrandmerkt mee het brandmerk . defer fteede, bannen wyders den gevangen en gepreefenteerde voor altoos uit de Provintie van Zeeland , Holland en Weftfriefland; ontfeagen den Heer EyfTcher zynen verderen eyfch en conclafie ten laften van den gevangen ten deefen gedaen en genomen, en Condemneeren verder den gevangen en gepraefenteerden in de colten en mife van de Juftitie. O 3 XXXVII In margine ftond met de hand van den Secretaris, Noirct gefehteeyea. * Soldaxt in 't Regiment Van den Hr. Generaal Mafor van Regteren , in de Camp. van wylen den Collonel Sauer, in guarnifJen binnen defe Stad. £t4 VERZAMELING van STUKKEN XXXVII. Miffive van Willem TV. aan Burg. Schep, en Raaden der Stad Middelburg. 9. Dec. 174S. Erentféfte , Voorfienige, Difcrete onfe Lieve Byfondere! i V^^y hebben ontvangen een Miffive vara den L' Generaal Evertfen op den Eerle der lopende maand, uit VlifTingen aan ons afgezonden, daar by te kennen geevende dat op den 26 November daar bevorens een Soldaat van den Gen1 Maj. van Regteren, te Middelburg in Guarnifoen, door den Onderfchout van gem. Stad was geapprehendeert en direckt op xs Gravenflein in hégtenis gebragt; dat, een tweede ontloop'en zynde , kort daar na op ordre van den BurgenV van Citters aan de Hoofdwagt was gezonden fyn Knegt en den Onderfchout, om den ontlopen Soldaat uit zyn quartier te doen halen, het geen aanftonds was gefchiet , en hy in de Hoofdwagt gebragt, alwaar dezelve als nunogin arreft fittende: dat dit alles was gefchiet fonder kennis van den Commandant, fonder dat ook aan denfelven tot hier toe eenige informatien of klagten aan hem waren gedaan, daE hy Ll Gen1 Evertfen daar op hadde goedgedagü aan denBurgem1' van Citters te doen verfoeken, van den Soldaat op 's Gravenflein in hegtenis fittende over te willen geven, dan dat hy tofc antwoord hadde bekomen, dat hy het aan de SWeth hadde gecommuniceert, en dat Dezelve tot de MILIT. JURISD. &c" *|j van gedagten was, dat het geen Militaiï maar een Civiel delict was, en dat men derhalyen nietrefolvecren konde om dien'gevangen^vertegeven , met by voeging dat er een diefftal by een Burger was begaan. - En vermits wyby onfe Miffive van den O Mey Jaaftleeden (a) duidelyk hebben-getoont. van1 be. èrjp te „ zyn datzedert oefe amftelhng als Capo Generaal alle militaire faken foo Civile als Cri" mineele fonder onderfcheit, behoren.totde Ju" dicature der Krygsrade , invoegen als het leive " is eeweeft ten tyde van onfe praedecefleurs loo hadden wy met reeden ook verwagt, dat die zaak in het vervolg geen bedenkmge meer fubieft zoude geweeft zyn, en het is; dan op die felve gronden by onle a voorfz. Miffive m het breede sedetailjeerd ,dat.wy UE. by defen gelasten (b)l omme de voorn. Soldaat met de ingewonnen informatien , foer eenige zyn , aan denKrygsraad van het Guarnifoen te Middelburg overtegeeven, voorts aan defelve in het neemen rm verdere Informatien , fo fulx nodig- foude mogen zyn, alle hulpe en byftand des f reqinreerd fynde, te doen!, ten eynde aldus den voorn.. Soldaat, .mitsgaders die geene, déwehte tegenwoordig in .de Hoofdwagt in arreft fit, in cas dezelve fchuldig bevonden zullen werden , naerrkeur mogen werden geftraft, van welke ordre wy ook] de nodige kenniffe hebben gegeven, aan den V Generaal Evertfen om zig daar na te reguleren. (a) Zie boveri'B ttoS. . - \bi Gelasten t. w. Burg. Schep.cn Raeden deï Stad 'Middelburg. ;. O 4 JIÖ VERZAMELING van STUKKEN Waar meede Erentfefte Voorfienige Diferete onfe Lieve byzpndere Wy UEd. .beveelen in Godes biéy?jge Protectie. UE. goet willige Vriendt (was geteekent j) PRINCE D'ORANGE et NASSAU. (oqderflönt) Ter ordonnantie van fyne Hoogheid %. de Back, f* den Hage den 3 December 174.8. XXXVIII. Mijjhe aen Willem IV. 21. Dec. 1748. DOORLUCHTIGE HOOGGEBOOORE ÉURST et HEERE. *J^ y ons in ferieufe. overweging fynde genomen Uwe Hooghts. MifTive van den 9 defer Maand, waar by het UEh. behaagt heeft, op de bekomen informatie en kennis geeving van den Lt. Gen. Evertfen ,i wegens de apprehenfie pp den 2<5. NovM. jongftleden , door eenen van onze Stads Onderfchouten gedaan , van feiteren Soldaat , uit het Regim. van den Gen. Maj. van Rechteren, alhier in Guarnifoen ter oor faak van. door hem gepleegde • dievery en fcuysbraak binnen onfe Stad, ons daar by aantefchryven en te gelasten orn den. voorn. Soldaat met de ingewonne Informatien, foo 'er eenige tapgten zyn, aan de Krygsraad van het Guarnr, flbsn binnen onfe $tad overtegeven , als mede m tot de MILIT. JURTSD. &e.' si? aan den felven in het nemen van vérdere informatien , foo fulx gerequireerd wierde, foo tea opfigte van gem. Gevangen, als fekere meede Complice van denfelven (dog die door die van de Militie aangehouden en in de hoofdwagt in arreft is gebragt) alle hulp en byftand te doen, en dit alles op de gronden by hooggedagte U. Hoogh». Miffive vermeld, en verder ook breeder in die van den 9. Mey defes Jaars aan ons gefchreven, gedetaiijeerd, foo hebben wy hec van onfe indispenfabele pligt geoordeelt te zyn, om by deefen met alle verfchuldigde -en behoorJyke eerbied aan UË. en ter beantwoording van U H'. Miffive hier vooren gemelt, te moeten voordragen de redenen waarom wy vermeynen, dat foo in defe als in foortgelyke gevallen , dewelke ons in het vervolg fouden mogen voorkomen, onder reverentie niet gevergd kan wérden om aan d'intentie van U D. H1. (fo feer wy ook anderfints daar toe, ten allen tyde bereid en genegen zyn ) te konnen voldoen , fonder te gelyk daar by groptelykx te krenken het regt, foo wel ons als: onfe Burgers en Ingefetenen competerende, en fonder daar by ook geen geringe praejudicie te leggen en geen kleine krak te geeven aan de Privilegiën aan defe onfe Stede voormaals gegeeven en vergunt, en welkers obfervantie wy ons ook met folemnelen Eede verbonden hebben, van namentlyk de Keuren , Handveften, Privilegiën ende goede Policieq van de Stad, 't onderhouden, die te vermeerderen en niet te verminderen, en dien wy dienvolgende gehouden zyn defelve allefints natekomen,. . Dog alvorens ons by defen daar op inter jaten moeten wy d' eer hebben U H£. nopen? P 5 d« 2,8 VERZAMELING van STUKKEN de gevallen by defelve .Miffive getoucheert prealablement te informeeren. Dat, voor foo veel betreft, den by ons geapprehendeert geweeft fynden Soldaet, de procedures , dewelke foo op deffelfs confelfie als convictie, door den Ilr. Uailliuw defer Stad, tegens hem geëntameert fyn geworden , reeds eenige dagen fyn afgelopen geweeft, eer en alvoorens Uwe "Hooggëdagte Miffive aen ons is toegekomen, fynde dezelve, foo wy door die van den Geregte geinformeert zyn geworden, na publicque Schavotteringe & corporeele ftraffe voor altoos gebannen., foo dat (zo al eensgepofeert ware, dat wy. vermeynen mogten de vryheid en Faculteit te hebben om den felven aen de Krygsraed over teI geeven en te laten volgen) het felve in cas fubject, een volftrekte en volflagene onmogelykheid foude wefen, om redenen foo even gemeld. Wat nu aangaf de voorn. Mede Complice door. die van de Militie ter oorfaeke voorfz. geapprehendeert en injarreft gebragt, fy het ons geperroitteert U Hoog* heid te mogen doen remarqueeren, deabufive informatien dewelke omtrent het voorfz. geval aen UH1 fyn gegeven geworden, en daerin voornamelyk beftaende „ als of op ordre van den thans „ Regerende Burgemeefter Willem van Citters ten tyde dat voorfz. Mede Complice de Juftitie s zoude hebben ontlopen ende fig met de vlugt „ foude hebben tragten te falveren aan de 1 Hooftwagt foude gefonden .geweeft fyn Ed°. "„ knegt, benevens een van de Stads. Onderj fchouten, om den ontflopen Soldaat uit fyn < quartier te doen halen , het geene.dan ook 5 -att&ODds foude fvn gefcfeiet^n defelve ook ! '{Q • ver- ■rot de MILIT. JURISD. &c 219 „ vervolgens zoude wefen gebragt in de Hoofd„ wagt ". Zulx alles is een zaek, dewelke wy U Hl, konnen verfekeren dat, onder reverentie geheel aan de waerheid contrarie en ahufief is , gemerkt fodanige ordres door welgedagten Hr. Burgemeefter (volgens fyn Ed. eygen verklaring) nooit zyn gegeven ( hoe feer het ons ook voorkomt fyn Ed. daar toe ten vollen geregtigtwas) veel min fyn knegt daar toe ordre foude hebben jregeven, om tendien eynde na de Hooftwagt te gaen, hebbende hy Hr. Burgemeefter in tegendeel aan ons bettivgt, dat „ nog eenige van fyn Be„ dienden diln ganfchen nagt uyt den huyfe zyn „ geweeft, nog zyn Ed. nog ymand van het „ voorfz. huisgefin, dien ganfchen nagt is opge„ fchelt om van het gepalfeerde gedurende de „ voorfz, nagt aan zyn Ed. kennis te geven" fynde het integendeel waaragtjg, dat de voorfz. ontlopen Soldaet door die van de Militie felfs op de kennis dewelke door den Onderfchout van de gepleegde dievery gekregen hadde, uit fyn quartier is gehaeld , en vervolgens in de gefegde Hooftwagt is gebragt geworden ; Dat nu alverders (volgens het fchryven vanden IA Gen». Evertfen) van de eerft gefegde appre* henfie geen kennis is gegeven geworden, aan den Commandt. van het Guarnifoen , nog dat ook aen denfelven tot hier toe eenige informatien of klagten ter zake voorfz. fyn gedaen, is een faek welke TJHt. ligtelyk begrypt, dat uit de fource en grond oorfaken ( waer op wy hec regt van onfe Judicature omtrent Militaire perfonen inallefulke gevallen, als waer van het cas fubjecteen-is, komen te fundeeren) is proflueerencie. En om welk.,vooriz. iegt, nu (na de hier vooren* iao VERZAMELING van STUKKEN voorengemelde prasmiffen te hebben afgehard dek ) een weinig nader te betoogen, fo fullen wy onder U Hc. gunftig welduiden , de onwrikbare gronden , en doorflaande reedenen, waer op wy onfe begrippen omtrent het meergemelde regt komen te fonderen e» te veftigen, foo uit het Civile als hedendaagfé Regt , gelyk mede uit onfe Vaderlandfe Statuten , pnvile-r gien, Coftumen en Refolutien, maar met weinige ( om alhier niet te vallen in een ampele der duclie ) tragten aftefchetfen en onder het equitabel en onzydig oog van U D«e. Ht.. te brengen. Wat het Civile Regt betreft met opzigt tot de Judicature over alle Militaire faken, en wel wfonderheidoverde fogenaamde gemene dellóten door Militairen begaen , foo willen wy hier maar allee„jg bygebragt hebben , de L. 2. & 3. ff, de re mititari , waar van in eerft geallegeerde weth wel uitdrukkelyk gefegt word „ dat gelyk de w misdaden, by Militairen gecomraitteert", fyn of delifta propriet , die namentijk, door hen als tigeritlyk fo gefegt e Militairen werden gepleegt, of wel delicla eum eteteris communia te weten die fy mét alle andere gemeen kunnen plegen, alzo ook na de natuur van voorfz. onderfcheyden© misdaden, het onderzoek ende Judicature daar over, te weten van den Militairen of wel van den Civilen Regter, na dat defelve fig < als dan ïs toedragende, geobferveert en in agt moeten werden genomen; ja zelfs trekt de Regtsgeleerde Modestinus in de laaftgem. L. 3> defe faak zo ver, dat hy van oordeel is> dat een Soldaat , welke zig aan defertie fchuldig mdgt hebben gemaakt door den politiquen Regter, in, cas, hy buyten voorfz, defertie, üg aan ande- TOT DE MILTT. TURISD. &C. ie grove misdaden mogt hebben vergrepen, niet mag worden overgegeven, maar door den Regter van de plaats, alwaer hy de gelegde deliften heeft gepleegt, moet werden geftraft, waar by met geen mindere grond , en in geen mindere uitdrukkelyke termen op defe materie fprekende , foude kunnen werden gevoegt de L fin ff ne accufat. gelyk mede de L cod ad Leg Cütii. de Sicariis, en de Nov. 8 Cap 11. % i. aan alle welke fo klaare en convincerende wetten, dan ook met regt de grootfte Regtsgeleerden hun Zegel hebben gehangen; onder defe alle is waarlyk geen van de minfte den H'ProfF,. Antii. Mati heus in trati. de Criminibus lib. 48. tit. 13. cap. 5. » 3. en offchoon wel waar is, dat by fommige Regts - Doftoren, uit de hier voren aangehaalde wetten eenige verkeerde dlatien werden getrokken, om waar het mogelyk defelve tot hun eigen oogmerk te repugneren en te enerveren, fo is 't dat wy (om ons by defen in geene juridicque controverfie intelaten) met den lh. Prafident van Bynkershoek fig op defe materie en aangehaalde wetten insgelyks expliceerende alleenlyk fullen befluiten met te feggen, quod illis hominibus (qui mmpe otnnia militum crimina, a fok militari judlee apud Romanos y'mdicanda cenfent) es obturare, effet otio abuti. Waarom wy by defen verder voortgaende als nu nog kortelyk het voorfz. gepofeerde ook uit het hedendaagfe Regt fullen aantonen en met de leere van de Regtsdoétoren defer tyd nader tragten te confirmeeren ; men behoeve, \om ons met geene allegatie van veele in defen optehauden , het oog maar 0i VERZAMELING van STUKKEN alleeniglyk te flaen op den R.egtsgeleerden Bort; ih fyn irac. Crim. tit. r. §. 50. alwaar hy onder andere fegt „ maar wat die foorten van deliéfcen 4 aangaat, qua communia vocantur, eum ea, tamm viiles, quam non miles committere ptefi, en „ dewelke over fulx de gemeene rust ofte Bur» gerlyke Societeyt alleen choqueeren, defelve " ftaan ter judicature van den Regter onder ,, welkers Jurisdictie defelve fyn begaan " gelyk dan mede hier foude kunnen werden bygebragt. GroeneW. de Leg. ah: ad L. 6- Cod. de Jürisd. om judic. 6? ad L.i. Cod. de exhïb. reis, en meer andere, als die ten minffen het regt van praeventie daer by plaets komen te geven. Het foude nu, volgens ons oordeel het beftek van defe onfe refcriptie verre te buiten gaen, ingevalle wy nu nog uit de Vaderlandfche Wetten, Statelyke Refulutien, en infonderheid uit het groot aantal van exempelen , ten tyde van de vorige H". Stadhouders, Uwe FurftelykeD. Prsedeceffeuren, Hoogloffelyker Memorie, voorgevallen , alles foude willen te berde brengen 't geen tot adftruérie van dit ons gevoelen, ten defen foude kunnen werden bygebragt, behalyen dat wy ook foude vreefen, de attentie van U H'. met de Lecture van dien grootelykx te fullen fadguerèn, weshalven wy dan hier maar alleen de vryheid zullen neemen, om eenige notabele zaaken daar van nog kortelyk aan U H'. by defen voorrehouden, en fonder ons dienvolgende als nu optehouden met de onderfcheidene Privilegiën , aen defe Stad van tyd tot tyd vergunt , als daar zyn de Privilegiën van Maximiliaan, Roomskoning , en Philips Aardshertog van Ooftenryk van den Jare 1498. als mede dat vao tot le MILIT. JURISD. &c. aas van Koning Philips van den Jare 1501. mede. brengende „ dat Burgermeefteren en Scheepenen ma^t en authoriteit fullen hebben om te nemen ^ bengt, kennis en judicature over alle doodfla!' gen, vreedebreuken &c. die voortaan in hare 1 Stad' of Jurisdictie foude werden gecommit- teerd" foo fullen wy liefftby deefen overgaan tot eenige Placcaten en Refolutien op defe materie geëman'eert en genomen , en waeromtrent ons dan in de eerlïe plaatfe voorkomt fekere Ordonnantie, volgens het getuygeniife van Chriftinteus gemaakt en gegeeven m den Jare 1570. by den Hertog van Alba, doe ter tyd Gouverneur defer Landen, en het geen ons bedunkens af vry notabel is, geconfidereert desfelfs toegeventheid omtrent het Krygsvolk feer groot was, des niet jegenftaende, fegt onfen %m. Chriftinaeus,dat volgends die voorfz. Ordonnantie foude fyn gelaft en geordonneert „ dat voortaen by den Krygsraed alleen maer kenniffe / foude mogen werden genomen van alle Militaire T delicten, dog niet van gemeene delicten, ten wa- * re dezelve in 't velt of ook op togten wagte wa- * ren begaen , als willende dat by de voorfz. gevallen de Soldaten over gemeene misdaden» * door den Burgerlyken Regter fullen werden gejUgeert" welke voorfz. periode niet alleen door Koning Philips de il. is overgenomen en gebragt in desfelfs Ordonnantie op de Criminele Juftitie mede ten Jare 1570. geëmaneert , maar fchynt dezelve ook, gelyk ook nog meer anderen uit die gefegde Ördonn. naderhand, wanneer het Spaanfe Juk van de halfen der bedrukte Nederlanders .reeds was afgefchud geworden, orn redenen van derfelver sequiteir, en billyk- W4. VERZAMELING VAN STUKKEN jieit^ door- de Vaderen onfes . Vaderlands tö wefen overgenomen, om het felve alfoo insgelykx als een gemeen gebruyk te onderhouden , immers de gevallen van die en volgende tyden fchyneri ons hier in meer en meer te beveiligen. Want gaet men nu hier eens op nd, htó geene ter Vergad. van Haar Ed M. de H7en Staten van Zeeland met relatie tot defe materie van tyd tot tyd is voorgekomen, foo fullen de retroacla van al eude tyden af, ons onwrikbare bewyj"en uitleveren dat Haar £, M. in geen ander begrip ooyt geweefi fyn , of het voorfz. Regt van Judicatwe was denflemin Staat hebbende Steden competeerendè, immers de ernflige deliberatien dewelke hun Ed. Móg. meer dan eens, over defe materie hebben gehouden, ( en waar van dat felfs een fpeciaal poinci yan uitfehryvinge hebben gemaekt) kunnen ons ten aller klaerficn doen fieny boe zelfs op de minfle aanklagten en doleancie van een der Leden, op het impieteren van dit hun regt door die van de Krygsraed, hun Ed. M. fig tegens dien voorfz. inbreuk altyd hebben verfet, en dus dit hun regt, volgens verpligtingen, ook altyd trggten te maintineren (a). . Het (a) Dit volgende is uit den Brief gelaten én in deszelvs plaets gevoegt 't geen hier boven cnrfiv gedrukt is. ] Erf in Kas de Krygsraad alleen het regt foude hebben om over' fodanigè gemeene delidten te jugeeren, foo komt het "ons voor, dat H. H. Mog, by derfelver refolutie van den 29. April 15P9. den raad van State «iet fouden hebben gequalificeart, om over fulke pure mditmrè detiEten, by preventie, ook ten uiterile inftantie te mogen jugeeren. men voege nu eens hier verder by , 't -geen by H . Ed* Mog. de Staten van Zeeland op deefe-materie is gere- TOT DE MILIT. JÜRISD. &Ci 22-5 Het is dan ook geweeft tot maintien van Vooifz. regt dat Hr. Ed. M. op de klagten van de Magiftraat van Veere in den Jare 1506. ter Vergaderinge gedaen, ter oorfake de Bailliu van hunne Stad fig wilde onttrekken die kenniffe van van fekere Quartiermeeftcr byhun, over een begane manflag aldaar gevangen, daar over in 'ê breede hebben gefchreeven aan wylen fyn Exc. Hoog^ ïblveerd geworden; want wanneer in den Jare igoó, diés aangaande eenig verfchil was ontilaan ter oorfake dit van het Krygsvolk, foo te water als te lande, fig m hel geheel aen hunne ordinaire Magiflraten wilden ontrekken* en dat daar op vervolgens reeds de ordinaire pointen van be' ïchryvinge waeren afgezonden, nog een fpeciael ua-poinr. dies aengaehde was ontworpen, en aen de refpeftiveLeden toegefonden geworden, foo is na rypelyk hier over te wefen gedelibereert, en na dat men ook alvoren? (immers foo als het ons uit de retroada is voorgekomen J de advyfen en berigten hier Over uit Holland met relatie tot het geen aldaar in fulke gevallen wert geufeert, had ingenomen; Vervolgens op den il. April t591. by bun Ed Mog hier óp goedgevonden en gerefol veert*. z:e i.d. 1 J 5) dat infodanige gevallen, als hier voren is gemelt , a* kenniffe daar van genomen fal werden by de bejlote i'eéÜen ten ware defelve met gewoon guarnifoen bejet waren* ■en ;t 'delitt geperpetreert by een ejte eentge van aer.Jelten Guarnifoene , ende niet van andere Soldaten » 'welke van het voorfz. Guarnifoen niet waren,, mmr van elders fouden wefen ingekomen, en is ook gefegde. Refoluce» na dat die aen wylen fyn Exell. den Heere Prince Maurits was gecommuniceert geworden, als declarerende daar of te vreden te zyn , dat de Steden hy hun lieder oui gebruik ende pojfeffie (waer in fy meynden te wefen) lieven en continueerden , met verder byvoeginge; dat e reen door fyn 'Exell. defen aengaendè in contract aen den Baïllin van Vliffmgen was gejehreven Julx was riekt* ep het verfook van die van de Admnaliteyt van Zeelant% en is ook deeze voorfz. Refolutie op den 30. Jann. 159*» nog nader geconfirmeert. ( ais I, D. 135*; XV. Duel. ■** aeö VERZAMELING van STUKKEN HooglofT. Mem. met vriendelyk verzoek van gemaintineerr te mogen worden, in heure geregtigheden, als de andere Steden («). Nadrukkelyk is daarom ook het advys van de Hren. van Middelburg wanneer zy zig ter Vergadering van Staten op den 23. Mey 1597. op defe materie expliceerende, onder anderen feyden «, dat onvermindert hunne Privile„ gien in judicia contradiclorio geconfirmeert, „ van dat zy vermeugen fonder eenige excep„ tie kenniffe te némen van alle delicten, bin„ nen hare Steede gecommitteert fynde , oor„ deelen het den Landen van Zeeland in deefe „ gelegentheid dienftig te weefen, dat de ken„ niife van alle delicten foude blyven by de Stee„. den, ten ware defelve waren gefchiet tuffchen 2 Soldaten of Bootsgefellen , in welk geval al„ leenlvk en anders niet, fy fouden „ agten dat praeventie behoorde plaats te heb„ ben", met welk voorfz. advis die van Goes, Tholen, Vliffingen en Veere fig ook hebben geconfirmeert ( b ). De Heeren Gedeputeerden van Zierikzee daarjop meede advifeerende, declareerden „ dat de voorfz. „ kenniffe s o n n e r eenice limitatie of m exceptie ('t geen nog zoo veel verder „ gaet) by den Steeden behoorde te blyven, in ^ aanzien van de groote fwarigheid, die ander„ fints daaglykx daar uit zoude mogen ryzen". Het is dan al mede op die felve grond , dat in den Jare 1631. Haer Ed. M. de H". Staten van (d) Het volgende, Jig ten dien eynde mede beroepende Cp de Refolutien, bovengem -. is uit den brief gelaten, (ij Zie I. D. 152 & 153* tot de MILIT. JURISD. &e. 227 van deefe Provincie op het vertoog aan hun weegens de Magiftraat der Stad Zienkzee gedaan by gelegentheit dat fekere Sergeant Majoor («), beneffens andere Officieren van het Guarnifoen aldaar, quamen te difficulteeren om ?an den Bailliu van gemelde Stad overteleveren, fekere gevangen Soldaat over dievery befchuldigt, ten einde denfelven voor Burgemeefteren en Schepenen mogt werden te regt gefteld , hebben goedgevonden daar over te lchryven aan wylen zyn Doorl. Excell. met vnendelyk en te gelykernftig verzoek: „ dat aan de voorfz. Officieren mogt werden aangefchreeven, en " gelaft, dat fy fig niet fouden hebben te onl derwinden , of aan fig te nemen de kennis- fe judicature of ftraffe; van fulke en dier" gelyke delicten niet Militair zynde, die by " de Soldaten binnen voorfz. Stede en Juns" dictie van dien, fouden mogen werden geper" petreert, maar Idaar meede te laten gewor" den Burgemeefteren en Schepenen voorn, " die daer toe (dus drukken fy zig in hun gem. " Miffive uit) niet alleenlyk by oude voorgaen* de Refolutie geauthorifeert, maar daar van ook " over veele Taaren, ende in continueele pos" feffie zyn geweeft": woorden waarlyk te klaar om daar aan eene onduyftere fin te willen geeven, of de regte meyninge van Haer Ed. M. op dat ftuk niet te bevatten. Wy fullen nu om in deefen al Verder voortegaan (en gelyk wy reeds gefegt hebben) ons ook maar alleen te bepaalen, tot dat t gunt fpefterende is, tot die tyden in dewelke erheen (<■) Cawy alel. D. bl. 036 & 237. r a VERZAMELING van STUKKEN Cap'- Gen1- is geweeft, ons dienvolgende nu niet inlaten in die bewufte refolutie van de gemeene Bondgenooten op den 25 Maart 1651. genomen, waar by zoo duidelyk en nominatim werden genoemt de mefufes en delicten, waar over (als alleen puur Militair fynde) de Krygsraed zoude mogen Jugeeren, en verder, niet, alfoo alle andere fake daar by werden gelaten aen den Civilen of Politiquen Regter, en in conformiiéïvan welke refolutie dan ook Hn-Staten van de Provintie van Holland en Weftvrieslant op den 50 September 1654. wel uitdrukkelyk hebben verklaard ö dat alle delicten niet puur Mili„ tair zynde foude ftaan ter kenniffe van de orde„ Juftitie", en om welke reedenen fy dan ook gemelt hebben , dat fulx als een permanente wet foude werden geobferveert en nagekomen , gelyk zy dan ook het felve aan den Hove van Holland by beflote Miffive hebben toegezonden , om zig in het toekomende daar naar te reguleeren, 't is dan ook om die gelegde reedenen dat wy in defen niet fullen rescontreeren , de refpeétive objectien en argumenten welke U. F. J> op die zoo bewufte refolutie hier bovengem'- by desfelfs hooggeachte Miffive van 9 Mey defcs Jaers aen ons gefchreeven* heeft gelieven te maken, en om welke te folveveren , wy ons flatteren dat overbodige argumenten aan de hand fouden hebben, maar fullen liever daar van als nu afgaan en te gelyk met voor by gaan van alle het geen federt die tyd dat 'er geen Capn- Gen1- geweeft is in ('e Regeerii g is voorgevallen, afdalen tot op den jare 1Ó75. welke ons al ras fal üytlevcren het gevoelen, dat wylen Zyn Hoogh£- Willem III. G1- Gedagtenilfe over dit Ruk tot de MILIT. JURïSD. &c. 229 fhik heeft gehad,wanneer by desfelf sHooggedagce Miffiven/ooaan de refpcteiveProvincien als in die van den 16 Mey des gern. Jaars aan de Hoven van Tufbitie gezonden fig daaromtrent, hoewel met eenige meerdere rcftriaie, komt te verklaren, en waar van wy ( om niet te repeteren het geen daar over by onfe Miffive van den 23 April laaftleden gemeld hebben) thans geen aanhalingen fullen doen , en dus maar alleenlyk by defen (onder behoorlyke reverentie) tragten opt^o f-n^ r^ peftive redenen en argumenten by U H^Milli ve van den 9 daar aan volgende, hier tegens geallegeert; want voor zoo veel betreft, dat de voorlz, propofitie of declaratoir van wylen Hoog-gedagte SynH> door alle de refpeftive Provinciën nog door die van 'tHof van Holland foude zyn aangenomen, in diervoegen dat die na derfelver gehoude dehberatien daar over als een refolutie, waar na zi"- te reguleere hadden, foude weefen_ aangemerkt, en dat dienvolgende door het niet aanneemen van defelve, Syn Hoogheid zig in zyn voris regt fouden hebben gemaintmeerc, zoo fy het ons gepermitteert daaromtrent te mogen remarqueeren, dat buyten en behalven de redenen by onfe Miffive van den 25. April defes Jaers, ten refpecte van defe Provintie geallegeerd , de wefentlyke en ware redenen waarom de voorfz. propofitie voor geen reglement is aangenomen, Ons toefchynt te wefen, namentlyk, dat nog die yoorfz. refpeèlive ProvintiennoghetHofvanJup- tie gaarne souden hebben geglisseert en afgegaan niet alleen van hun oud Regt enCostumen, maar infonderheid van foo een algemeens gjbrec1e1eerde weth, als Bï be gesamently- 1? 3 430 VERZAMELING van STUKKEN ke Bontgenoten ten Jare 165i. was aangegaan, en fulx om te moeten ampleéleeren een Regt 't geen alleenly k in 't ver volg bepaald foude blyven aan de gevallen van praeventie, hebbende dus liever met ftilfwygen daarin willen beruften, dan met het felve te converteren in een Refolutie, hun 'reeds vooren gearrefleerde om ver te werpen: En letten wy op den voorflag felve eens, die by voorfz. hooggedagteMiffive word gedaan, fo !everd immers die een inconstabel bewys felve uit, dat wylen Syn Hoogheit Gl. M. ook in geen ander verftant omtrent het regt, dat gemelde Steden heden hadden , Kan geweeft, zyn, alfoo het niet te vermoeden is, dat zyn Hoogheit ander/mts fodanig een propojitie tot het aannemen van de Jucikatnre ly prceventie, foude hebben gedaan. En of fchoon al waar mogt wefen, dat door ymand der refpeétive Bondgenoten gemelde propofitie mogt wefen geampleéleert, foo heeft die egter geen verandering kunnen maken of te wegen brengen aan het regt van d'andere Pro vin tien foo min als aan Defe, als die het felve altyd (gelyk reeds hier voren aangetoond ïs) onwankelbaar en volgens verpligtinge heeft tragten vaft te houden, en te maintineeren. En waarlyk niet fonder allefints billyke en welgefundeerde reedenen , en gronden , als die zelfs op het regt van Soüveraiw-iteit fteunen , nadien het regt, het welk aan de Hemmende Steeden, over de Militie in fommige gevallen, foo als die van gemeene deliéten , is competeerende buiten alle bedenkinge (foo het ons toefchynt) komt te deflueeren uit het regt van Souverainiteit over de Militie, in welk tot de MI LIT. JURISD. &c. 231* weik regt dan ook de gemelde Steeden als inlegerende Leeden fyn participerende; (a) wierd dan (a\Dit voleinde is uit den Brief gelaten. Waarom dan ook het felve regt aan die Steeden, dewelke geen Item in Staat zvn hebbende, gelyk ook aan dewelke onder de .Generaliteit waren reforteerende niet is toegedaan.!; ) Men fpreeke nu'nog niet eens van dre inconvenienten, dewelke uit foo een gedecideerde en overgegeve algemecne regtsoeiFening fouden komen te refulteeien en om welke reden dan ook buiten twyffel alle andere Mogembeeden m gepmendeert hebben gehad, dat de Judicature over ut Militie, welke zy in hunnen dienft quamenovertenemeo in algemeene deken, en die niet puur Militair waaren behoorden gelaten te worden aan de Burgerlyke Regter van die Steden, in dewelke defelve Guarnifoen foude komen te houden, gelyk wy daar van onder anderen een notabel geval van fouden kunnen bybrengen van den Jaare 1666 ten opfigte van de Militie van den Staat, welke ,n de ■deeffe Landen wierden gelegt, cn over welke de Keurvorftvan Brandenburg de Judicature in alle za ke geva len als hier voren gezegt is, gaarne aan de C eefie Overheden gedemandeert zoude hebben gelaten, dog om geen andere Reedenen by H. H. M. gedifficu teert, als alleen om het Regt van de Souverainiteit de refpcEiive Jlemmends Steden in de rejpeStoe Provinciën competeerende (|). %i Men vewelyke hier mede Art. 8. van de Confideratien en •Inclinaticn van "de Provintie van Gelderland. II. D. p, 35Inüinaticn %ai ^ornement kan dienen, uat by geene ,yJ,^?, n|™ on,elimiteerde Jurisdictie den Militairen bybrengen, zal k ei een F } de 0oftènryk,d]e ïï'i'T Steden Commune deKBen, door Militairen Nededandlcl e steden , v n g door den ^fefcto gVW^^te^w^uinrtU, wordt genomen en «oef. ffi'^rj^>4 Militairen Rechter. Zie h>« 't geval: MESSIEURS! C„». • j i,.„:.ai,f Hi> Vierlet. en eamifon a Oflen« omme n 0^r^«^«VfcX a%nlevé ce Made , que nousQ^oifeUe de em.dition de tin par un rapt 4gT^*a«jeji uue.^ „ ,us & ^.j, cette Ville, uomtné, Mane Tueft, agee ue « ^ £ 4 '*3* VERZAMELING van STUKKEN dan nu aan die Militaire Juftitie (a) een onbepaelde en algemeene regtsoeffeninge geeedeert, foo fullen ïmpotte k Ia Juftice, que Ie coupab'e foit arrété, nous vous prions, de faire les recherches les plus exacte, pour fe decouvrir, s'il fe. rrouve fous le reflbrt de votre Jurisdi&ion, afin de 1'arfêtter Si de nous donner d'abord part, vous priant au furplus de faire fequcflrer la Oeraoifelle, dans quelque place convenable, (i elle eft avec lui, nous joignons fon Portiait & fommes dans rattente dc votre reponfe MESSIEURS» Votre très-humble & trés - obeïflants Serviteurs, les Bourguemauccs, Echevins, & Confeil de la Ville de Bru (figné) Be Notre Aflemblée jLe 13 DecemUre 1777. De Hooght yan de Gauguerie. Portra/t. II eft de la taille d'environ 6 pied, il a Ie vifage rond., ^ les yeux, cheveux & fourcils noirs , porte ordinaire- ment rUniforme du Regiment blanc & noir, avecune capelle bleue doubIc:e de blanc. 9 Qeregifireerd in H Regijler van Mifives N°. 13 F", ao verj'oder Stad Middelburg. MESSIEURS! ous avons Phoiineur de vous donner Part, que le nommé Ee Culle. lequel nrus vous avons priés notre lettie dé hier de faire srrêtter fous votre Jurisdiclion , pour le delit y Mentionné , eft deja arrêtté a Ypres, avec la Demoifelle enlevée, qu'ainfi notre r&quifition a fon regard vient a cefl'er; nous vous remercions de recherches que vous avez peut-êrre deja faites & vous offerons nos fervices reciproques en toute occurrence femme avec une reconnoilTarice diftinguée MESSIEURS! Vostres- humble & trés - obdïffarits Serviteurs, Les Bourguemaïcres, Echevins, & Conflel de Ia Ville de BmgesCigné) De lloogke van de Gauguerie. De notre Affemblée * |>5 14 Decembre 1777, Geregiftreert in 't 13 Regijler van Mis,, fives aan de Stad Middelburg ot> F". 2S. verfo. e' (*) In, een ander Ms. ftaet werdt nu aen die M//% tot 5e MILIT. JURISD.'&c, 233 len wel haaft die leeden, uit wiens boezem alle gedemandeerde magt is profluerende, fig mee die van andere mindere en ten eenenmaal Subalterne Regeringe fien paralel gefield, ja met eenen ook ontbloot van dat refpect (hoe gering het felve ook thans wefen mag) het geene immers die van de Guarnifoenen niec min, als andere Burgers en Ingefetenen, aan hunne Overheden enSouveraine leden verfchuldigt; zyn, gemerkt fy door het niet konnen oeffenen van hunne Jurisdictie, willens, onwillens fomtyds fullen moeten aanzien , dat, foo de mefufen en gemeene delicten niet al min of meer geconniveert wierden, ten minften niet met die vereifte oplettenheid geobferveerd , waargenomen en gecorrigeert fullen (b) worden, als wel de ruft en tranquiliteit welke onfe Ingezeten en Burgers altyd gewoon gewcefi zyn te genieten, komt te requireren: foo als wy dan ook geduurende de korte tyd van het Guarnifoen alhier daar van reeds fprekende bewyfen hebben gehad. Men fpreeke nu nog niet eens van alle verdere inconvenienten , die uit foo een overgegeve algemene RegtsoefFening moeten komen tc refulteeren , en geen kleyn grieff aan onfe Burgeren en Ingefetenen moeten komen te leggen , gelyk die immers dan ook onder andere gehouden zouden moeten zyn , in cas dezelve benigewettelykereden vanklagtentegens eender Officieren of mindere van den Guarnifoene hadden in te brengen, te gelyk zig felven, in gevallen van Reconventie, te regt moeten zien gefield voor dien Regter van dewelke defelve geheel ti> In eer! ander Mf. lees ik zouden * 5 l34 VERZAMELING vak STUKKEN heel en al independent fyn en aan geenerhande (a) Judicatureals aan die van hunnen Civilen Regter onderworpen. Maar om nu verder na het einde te fpoeden fullen wy eyndeling hier nog bybrengen een reekx van exempelen, welke alle het geene hier voren gefield is , nog nader fullen corroboreeren: Notabel is dienvolgende, het geval ten tyde van wylen Syn Excel. Prins Maurits in den Hage, en dus genoegfaem als onder het Oog van hooggedagte Syn Excellentie voorgevallen; omtrent twee Militaire perfonen vaa het Guarnifoen aidaer, die ter oorfake van een fchrikkelyke moord by hun begaan aan een Amfterdams Juwelier (dewelke fy derwaards hebbende doen komen onder praetext dat hy ten Hove foude brengen feekere Juweelen, om voor wylen Zyn Excellentie Prins Maurits té kopen , denfelven daar op in een Kamer zynde gebragt, met een Piftool hadden doorfchoten) ter oorfake van dien voor den Hove van Juftitie fyn gejugeert, en ook vervolgens door dezelve gecondemneert om gerabraakt te worden ( a ). Van geen andere gedagten nopens het voorfz. Regt van Judicature is ook geweeft 't provinciaal Hof van Juftitie in Vriesland , wanneer feker Soldaat van het Guarnifoen te Leeuwaarden over begaane manflag in de Jare 1606. ter dood hebben gecondemneerd. Maar om nu wat nader te komen tot de gevallen , welke binnen defe Provintie en infonderheid in (al Tn een ander Ms. ilaet geene andere, (a ZiuLojBNiUS Dec.if. ea Obferv. caf. li. P. 331.' tot 333. tot de MIL1T. JURISD. &c. *3s in defe onfe Stad fyn geè'xteert, foo foude men uit de retro acla daar van een groot aan; al kunnen aan de hand geeven, als daar zyn de Capitaie procedures ten Jare 1595. gehouden . door den HrjRentmr- beweften - Schelde in qualiteit als Hoogbailliu teegens fekeren Soldaat uit het Guarnifoen van Goes over begane manflag: ten Jare 1597, door den Hr- Bailliu defer Stad, tegens eenen Trompetter in 's Lands dienft zynde, over gehouden Correspondentie met den Fyant (a), ten Jare 1599. is een Soldaat van het Guarnifoen defer Stad, over moetwil en dat des nagts op ftraat was gevonden ter inftantie van den Heer bailliu. gebannen. In den Jare 1600. is mede een Soldaat in het Guarnifoen alhier, over het aanranden en ftraatfchendery by fententievan de Wethgegeesfelt en gebannen; gelyk mede nog ten felven Jare een ander van het Guarnifoen alhier op de Galeye is verwefen, ter oorfake hy fig van fyn Capn-, met wien hy ter adfiftentie van een der HD- Burgemrs- des nagts was uitgegaan om feker rot boosdoenders opteligten en te_ vangen , fig hadde geabfenteert , en n^gclyks disordre gepleegt. Ten Jare 1602. is door den Hr- Bailliu tegens een Soldaat van 't Guarnifoen alhier meede over gepleegde moetwil gepiocedeert, gelykookin den Jare 1603. over dievuy, en in den Jare 1625. insgelykx tegen een boldaat van 't Guarnifoen defer Stad wegens beaaneHuisbraak: Buiten alle welke en behalven die geene ven latere tyden, en welke by onfe vorige Miffive gemeld, Wy nog wel 10 a 12 fouden kun- («ï Men vergelyke hier mede het treurgeval van dea ongelukkigen de Witte, 23ó* VERZAMELING van STUKKEN kunnen opnoemen, zo wy niet vermeynden dat dit aantal ten opzigte van onfe Stad groot genoeg was ; en fullen dienvolgendeen om alle andere by defe dan ook voor by te gaan hier nog maar alleen by voegen de gevallen, welke in de naburige Stad Veere in vorige tyden zyn gepasfeert, gelyk daar zyn de procedures by den Hr- Bailliu van gem. Stad ten Jare ióo$. gehouden teegens twee Soldaten, van het Guarnifoen aldaar over dievery en brake: ten Jare 1611. tegens fekere Luitenant over het contravenieeren van het Placaat van de Jagt: ten Jareitfió. tegens een Soldaat weegeus het openbreeken van Vistonnen en het ftelen van Vis daar uit. Ten Jarei6l7. tegens_fekere Sergeant van deComp11Cap"* Cabeljauw,inCas van aduherie en nog eindeling ten 1683. in den zaak van den Luitenant Oldenburgter oorzake van deffelfs injurieufê expreffien tegens de regeering der gem. Stad, al temaal immers overbodige bewyfen ter betoog van dat geen, welke wy ons te demonftreeren voorgefteld hebben. Wy vermeynen dan nu hier mede klaar en fo wy hopen ten genoegen van U F. Dc> in de eerfte plaats te hebben aangetoond, dat volgens het Roomfe Regt, en de befchreeve wetten het den Burgerlyken Regter, in faken van gemeen delict over Militaire perfoonen ook gecompeteert heeft te mogen jugeren en vonniffen, dat wyders al het zelve ook volgens het hedendaagfe regt ten minftenbyfr zich de Judicature van den zelve aen , . té trekkenen den Soldaet te von- LI Llii hiffem ïn het gereqüireerde van zyn Hoogheid door den Grave van' Rechteren, on> informatien en Proces ftukken jegens den Soldaet , bekend by de iVotulen van den go. Nov. 1748. aen deri Collonel over te geeven, voor als nog gedifïculteert, alzoo nog geen antwoord van zyn Hoogheid op de Miffive van deeze Vergadering van r4. Decemb. 2748. is ingekomen. Communicatie weegerts de Heeren van de Weth, dat Zekere Frederiek van Roffum na dat reeds eenmael weegens gepleegde Brutaiiteyten alhier ia' hegrenis was geweeft en gefententieerd, zig andermaal binnen deeze Stad daer aen hadde fchtildig gemaakt, doch zich kort daef aen bad geengageert in Militaire Dienft in het Regiment te Vlisfingen guarnifoen houdende-, dat ÏV. Dew. <\ 22 Febr, 174^ 14 Dec. —«^ fit Dec. \ 4 Jan. 174^ 3*2 VERZAMELING van STUKKEN de Krygsraed van datGuarnifoen gedifficulteerd had gem. Perfoon aen den Bailliu dezer Stad ovef te geeven, zonder daer over alvorens aen haer Koningl. Hoogh. te fchryven, dewelkebyrefcriptie den Krygsraed had geauthorifeerd gem. Perfoon ter Judicature van de Weth defer Stad over te geeven, mits dat zeker Soldaet uyt het Regiment te Vlisfingen weegens deeze feytlykheden alhier geapprehendeert aen den Krygsraed van dat Guarnifoen werde overgegeeven, dog geconfidereert zulks zoude kunnen zyn een zaek van veel confequentie aen de H' Du Rocq te declareeren, dat Haer Ed. Agtb. daer toe niet konden inclineeren. Crimineele Vonnijfen over Militaire te Zierikzee. 1566. 5 July "Pi en Trommelflager in dienft van den Koning tot de Galgen verweefen. 1570. 23 Sept. Sententie in cas van een In' jurie over de Scherpregter dewelke'voorgaf eertyds met een Soldate vrouw alhier in guarnifoen gebouleert te hebben. 13 JuIY *754» tot de MILIT. JURISD. «Secs 24J ksfi. 13 Oclobs Een Soldate vrouw in guarnifoen in deefe Stad, weegeris het befteelen van een Spaans Capitain en van de Meubilesi. Van den opper Dykgraeff daat dbnzelven was gelogeert, gecondemneert om te pronk ftaan op een Schavot en geban» nen. Ibid Van een Sndëré vroütvö ( dog dit fchynt een Burgereffë geweeft te zyn.) iS"f2' & Maai* Weegeös defertie. _•■ • . j ^ey Een' Palfrenier en Soldaat vaii Hopman Kloot, gebannen wee«; gens exceffen aan de Landluyden. j j^ey AhdriesPieterfz.Soldaatwëe* gens een neerlaag aan een ander Soldaat alhier in Guarnifoen gebannen op de Galyen &c. ïkii 15 Maart Sententie tegen een Engelfche Soldate vrouw weegens Over* fpel orrime te wefen gebannen,' ikié C &ov. Ses Soldaten uit Huift met e&t fchuitje by Brouwershaven ge^ komen, zynde om 'te rrieeskop» pen gehangen, 144 VERZAMELING van STUKKEN 3 OS**. .3 July *jo4. 22 Janrj. *59<5. 6 April. %597' 13 Decmb *f5oo. Ó" Sept. 1600. 16 Sept. 1602. 5 April. Dirk Laurenfe, Matroos ia 's Lands dienft alhier gekomen zynde, om iemand uit Noordgouwe op te ligten en gevangen na Steenbergen te brengen, gehangen. Dirk Pieters, ter voorn, zake gebannen. Een-Matroos op een Oorlog-, fchip over Straatfchenderyegegeeffdt en gebannen. Twee Soldaten wegens een neerlaag 'gecondemneert ora onthoofd te worden, . . Twee Bootsgezellen in 'sLands" Dienft over dievery gegeeffdt en gebannen. Twee Schotfe Soldaten alhier in guarnifoen weegens het fteelen van een Schaap gefententieert om te pronk te ftaan op een fchavot en gebannen 14. Jaaren. Item nog drie Engelfche Soldaten genoegzaam gelyke Sententie ter zake voorfz.' Teegens twee Soldaten alhier in guarnifoen over het fleelen van een Lam, om agt dagen te water en te brood gezet te tot de MILIT. JURISD. &c. 24£ n 2 nov. kj03. 21 Juny iCo\. 20 Maart i5pg. "|4f Eebr. J6©8. 7 Juny .1600, 10 Juny te worden in de donkere put, en parthye zyne fehade indien hy zulx begeert. Een Engelfche Soetelaar en een Soldaat alhier in guarnifoen over differente dieveryen gehangen. Twee Engelfche Soldaten alhier in guarnifoen weegens hez fteleh van een Schaap gecondemneert tot de Galley. Een Adelborft en twee Soldaten in guarnifoen te Brouwershaven , over huysbraak, fteelen, en ander gewelt, gehangen. Twee Soldaaten , op verzoek en overlevering van hare eygen Capitein, den Collonel Harrewe! , weegens veele capitale die. veryen zelfs met Huysbraak, gecondemneert om te werden gegeeffek en gebannen voor 7 Jaa? ren. Twee Soldaten alhier in guarnifoen om het fteelen van Schapen , en Lammeren gegeeffelt en gebrandmerkt en gebragt op de Hollandfche Gallye. Een Soldaat alhier in guarnw foen weegens dievery, gegeesfelt en gebannen voor 7 Jaaren. 4 3 iöia. itf VERZAMELING vak STUKKEN XL|. #6Tï. 14 July %662. 10 Febr. %76s. xp Mey Item, om te werden gegeefeit en gebrandmerkt, gebannen voor 21 Jaaren. Een Soldaat wegens het trekken van zyn deegen tegens *s Heeren Dienaars gebannen yoor 21 Jaaren. Jan Ryne Soldaat, wegens begaane Manflag op Schuddebeurs aan dep perfoon van Jan Buikenbaas, gebannen (dev^yl was voortvlugtig) voor zyn léven, op poene van met de koorde geftraft të worden. NB. hier over zyn wegens den Hertog verfcheide oppoQtfen door den Auditeur Militair, gefchied, maar te vergeefs. tot be MILIT. JURISD. etiam civiltum que\Uo-_ num audiendi concedimus facultatem: pnjerthn ,um ui ,?*}L [de] more Utigantium ejje videatur confteique nnhtarem reum, nifi a fuo judice, nee exhtben pojfe, nee, in mlta fuerit, coerceri. , > (b) De militibus ha fervatur, ut ai SWi rsmittan^é B tidddsUititrint,-fUb-iii9militabunt. s 1 R % ,2öo VERZAMELING van STUKKEN transf. reis. (a) als waarinne word gehandelt van een Militair, die gecommitteert heeft een crimen publicum, ende zulks geen proprium Militare deliiïum, ende waar van , wel verre van de Judicature daar over toe te fchryven aan de Borgerlyke Regters of aan de Rector Provincice, in tegendeel word geftatueert dat zodanig geval aan de Militaire Regters moet worden gerenvoyeert ende overgebragt-. Ende niet minder is hier toe van applicatie del. r. ( L. 9.T. 24.) Cod. defalf. mon. (b) dicfeerende dat als een Militair word bevonden fchuldig te weefen aan het crimenj'aljce monetce, zynde notoir een commune deliclum, denzelven moet worden overgegeven aan zyne competente Regters, waar door buyten twyffel moeten verftaan worden deszelfs eigen Militaire Regters, gelyk zoo ook in L. 2. Cod. ubiquisdecur. vel cöfi. vel al. cond. conv. (c) de Magijleria potefias voorkomt, als de Judex competens , van het Krygsvolk , ende waer inne de overgifte of het renvoy van de militie aan dezelve expres word geordonneert. ,Ende word wyders ook in, L. 17. (L. 3. T.1.) Cod. de jud. (d) in 't generaal en zonder eenige refa") Si miles in provincia repertus crimen pullicum com\mjer\t, eum Rector Provincice fub cujlodia conjlituat, atquit ita vel caufce meritum, vel etiam perfonce qualitatem ai Diagiflrum militum referat. (6) Si vero miles aut promotus in \gradum] hujusmodi crimen incurrerit fuper ejus nomhie & gradu ad competentes judices referatur. esborgh , maar ook van een tweede geval voor eenige dagen tè Nunfpeet op de Veluwe ontftaan, alwaar een Ruiter vaq % Regiment van den Heeren Prince van Heffen Philipsthal, die nefFens eenige Dragonders van Schiippenbach aan een Huis aldaar, foo gefeit Word, met de Fallaflèn de Glafen ingef Jagen te hebben, door tm fehoot uit dat Huis komende •fodanïg is ge- tot de MILIT. JURISD. &c. m quetft geworden, dat daer aan korten tyd daar £ is overleden, het welke occafie aan Ons heeft eeeeven, om fes Perfoonen in dat Huw gevonden, en waar onder een 'Soldaat van'tReSiment van Mulert zigh mede bevind te do.n apprehenderen en laten overbrengen in de Gevankemffe op dezen Hove, mitsgaders om ordre te geven , om de voorf. Dragonders by pro55. fa' een avil arreft te neemen het wdke egter om haar vlugt niet ter executie heeft kunnen ceftelt worden: alles met dat oogmerk, dat U Hoogheid, ziende deefe Onfe voegentheid, fpruitengde uit de fuftenue van de Heeren Officieren en de daar tegens aanlopende Refo u en van de Heeren Staaten van deefe Provintie, welke Ons tot een richtsnoer van Ons gedrag zyn toegefonden, en die alnog niet zyn jngftrokken of verandert , Vel Van d e gOC - W zal gelieven te zyn, gelyk tf j eerbiedig by d efen devryheU neemen te verfoeken , omtrent lelfe materie, te mogen weeten en verftaan U -Hoogheids mehünge en intentie, opdat by Ons, uit gebrek van daer van geen kenniffe te hebben, niets magh in 't werk geftelt worden ? seene daer mede niet over een fou komen j En wel in 't byfonder omtrent de navolgende «vaUen die dagelyks kunnen gebeuren en gedu£ nieuwe belemmeringen in het admimftreren van de Juftitie zoude kunnen veroorzaaken, als namentlyk (a). x jm Maer door wee volgende van 17 5 en 1!. ^ ie Mt ingetnm öf veranderd waren, oraetsfeewyze — b 4 *to VERZAMELING van STUKKEN < i. Jen wie de Judicature competeert omtrent (xcejjen en delicten niet puurlyk militair zynde die Je Officieren en Soldaten van een en het zelfde Guarnifoen onderling, of die deene tegens aen anderen zul/en komen te begaen: *. kern tuffchen Officieren en Soldaten onderling » off- van den eenen tegens. den anderen begaen wordende, inval de Officieren en Soldaten megtcu y/efen van diver/e Guarnifoenen: $. Dan mede van Officieren en Soldaten tegens Borgers of Ingezetenen of andere geen Militairen q/nde, fonder onderfcheid of met onderJcheul of hef Officieren of Soldaten zyn van dé Plaatfe, waar in Guarnifoen liggen, of dat van een ander Guarnifoen zyn. 3. V oens wanneer fodane excejfèn of delicten voorvallen en gepleegt warden tuffchen Officieren en Soldaten onder'ing . of tegens- Burgers , Ingezetenen of anderen ter Plaatfe daar geen Krygsraad zig bevind, of op Dorpen of andere Plaatfen ten platten. Lande;. , |, Of.' dat figh Militairen tuffchen en met Borgers, IngeJ eet enen of anderen, geen Militairen zynde, vermengt bevinden, en daar medetegens anderen exceffen of deliSlen komen te pkegen , < n wat diergelyke gevallen meer kunnen zyn; 0. Ook WAT plaatse zal hebben omtrent Vrouwen en Kinderen van Militairen,; En dan eindelyk, fiOf in fodane gevallen, of in eenige van de' fchjg eemge concurrentie van Jurisdictie en by gevolg eene 'preventie fou kunnen plaetft fakbm» en lijer op me;t alje.refpecr. U Hoogjsejts Refolutk en. goedvinden zullende ini S wa£ tot de MILIT. JURÏSD. &c, 281 wagten, eindigen Wy deefe, [biddende Go c* Doorlugtigften Vorft en Genad gen Heer Erlftadhouder , U Hoogheid by voorfpoedige Reaeringe en langdurige gèfontheid te willen ■behouden. Gefchreven t'Arnhem den 21. Febr. 1749. y Hoogheids onderdanige en Dienftwillige, . Die Raaden,&c. des Furftendoms Gelre en Graaffchap Zutphen. Ter Ordonn. van dezelve. (Was getek.) J. van Effen, X L I V. ' Mifive van Willem IV, Edele Mogende Heeren byzondere goede Vrienden! '\\7~anneer wy met nauwkeurigheid hadden geèxamineert UEd. Mog. Miffive van den 21 February laaflleden , met alle de befcheyden, daar by aan ons toegezonden, hebben wy gemeend in het generaal met relatie tot de Militaire Jurisdictie te moeten vaststellen , dat de. Militie hier te laqde moet worden aangezien als 55 * gSs VERZAMELING van STUKKEN écn byzondere huysfroudinge, nietwes gemeens hebbende mee het Burgerlyke, en dat ingevolge de aloude Grondwetten dezer Landen, aan yder heeft gecompeteert een afzonderlyke Jurisdictie x«). . Dat voorts uyt de Commiffien aan de eerfte Couverneurs en Capitains Generaal gegeeven duydelyk afteneemen is, dat het Militaire wejjen in conformiteit van de voorfz. grondwetten op denzelven voet is gebleven, en dat over zulks de cognitie van Militaire zaken, zonder tonderfcheit, 't zy dar civile , 't zy dat criminele , en met relatie tot de laatfte, of dezelve ware f ure Militaria dan delicta Communia, alleen heeft geftaan aan den Militairen Rigter. Dat in den Jare 165 i. ten tyde dat er geen Capi* tain Generaal is geweeft, de Provintie van Gelderland in de Vergaderinge óp de groote Zaal, al* hierin den Hage gehouden, heeft gedaan een propofitie, om daar door ten reguarde van verIcheidene zaken , het Regtsgebied van de Militairen te befnoeyen, tot een bewys zelfs, dat voor en nog ten tyde van het doen der voorijp, propofitie ,' het regtsgebied over 'de Militaire zaaken alleen aan de Militairen Rigter heeft gecompeteert. Dat daarom de voorfz. propofitie by de provintie van Gelderland eêrft gedaan zyntië , het zelve op gelyke wyfe is nagevolgt by de Provinciën van Utrecht en Overyffel', dan ( «■) Hier verdient. vergeleken te worden de Miffivf. Van den. Aud. A. G. vajj Waelwyk Audit. Milit. asa JjW'teO, Fiscaêl dér Gen. zié p. 246," 24? &c " tot de MIL1T. JURfSD. &c. 283 dan hen geen alleen by de voorn. Propofitie («) js gebleven. Zonder dat daaromtrent by de generale Bondgenoten een bepaalde Refolutie is genonomen (a) , en om welke reden dan zedert den Jtre 1657. en vervolgens tot de aanftellinge van Prins'Willem de Derde, Glorieufer gedagtenis, én wederom na deszeifs overlyde'n, by verfcheide Provintien op dit fubjecT: diverfe Wetten en Refolutien zvn gemaakt en genomen, en fpecialyk ook by de Provintie van Gelderland , zoq als uit de voorfz. Bvlagen ten klaarften is confterende. Tot zoo "verre dat by refolutie van dezelve Provintie van den 12 September 1728. de Refolutie op den 21 Méy by haar daar bevorens genomen , op 't fubjeft van de Militaire Judicature is gezonden aan den Raad van Staaten , met verzoek om daar op te willen infteèren^ ten eynde een zodanige Refolutie by dc zamentlyke Bontgenoten mogten worde gearrefteert en werkftellig gemaakt, dan het geen tot nog niet is gedaan geworden. Dat Hooggemelde onfe PradecefTeur Prins Willem de Derde, al kort na deffelfs aanftelling heeft getragt het werk van de Militaire Jurisdiftie op den ouden voet (b) te brengen, dog waaromtrent, vermits de Refolutien en Wetten by zommige Provintien ter contrarie genomen en gemaakt, yog zoo vers en nieuw waren, en waar van men nog zoo jchiehk niet konde affcheideii, Hoog- gerh. (<0 Het erroureufeen onwaere van deze Psfitie is boveq, reeds aengetoond , bl. 209 & 210. in de aentek. r a) te weten op dien van Prins Maurits, $n anderen fyw Prödeceiïeiirefl. aS4 VERZAMELING van SI UKKEN gem. Heere Prince hier en daar wel eenige, tegenjlribbelingen heeft ontmoet, het geer. dan aanJeidinge heeft gegeven, dat Hooggem. Heere Prince uit een pure-toegevendheid een middelweg.heeft zoeken inteflaen, en tot dat einde aan de Provintien en Hoven refpeétive gezonden den brief van den 3 Juny 1675. welke, mede onder de bylagen gevonden, en in UEdele Mog. voorfz. Miffive geallegeerd worde. Dan wanneer Hooggem. Prince vernam, dat daar aan door de voorn. Provintien niet wierde .beantwoord, heeft Hooggem. Prince zig metter daad op fundament van de voorfz. Grondwetten, deffelfs commiffie (a), en op het voetfpoor van deffelfs Hoogloffelyke voorzaten, by dat regt gemaintineert, zodanig dat alle militaire zaken, zonder onderfcheid , by den Militairen met feclufie van den Burgeriyken Regter zyn berigt geworden: de weinige en niet noemenswaardige Exempelen, die er ter contrarie ; naderhand zouden mogen voorkomen, niet anders kunnende geconfedereerd worden, als fub en obreptief te zyn, en ook meeffc zullende bevonden worden voorgevallen te zyn, in abfen- . tie van Hooggem. Heere Prince, wanneer dcnzelven als Koning van Engeland na. derwaarts is vertrokken. Dat eindelyk zedert onfe aanftellinge als Capitain Generaal met het zelve gezag, als onfe Hoge Predecejfeuren hebben gehad, vervolgens het zelve regt van de Militaire Jurisdictie , in . C« ' Tn welke geen zweem der Opdragt van zulk eoB? Ongelimiteerde Militaire Jurisdictie is te vinden. TOT DE MILIT. JURISD. &C. ti? gevolge de aloude grondwetten is komen te herkenen (a). , , ■ Ten zulken effefte, dat als na wederom m het vervolg alle Militaire zaken, zonder onderfcheid, Yzy Civile, 't zy Criminele en het zy dat de laatfte zvn pure Militaria, dan delitla communia, moeten (taan ter Judicature van den Militairen Rigter, zonder dat de Pohtiquen of Burgerlyken Rechter zig op eenige wyze daar meede kan of mag bemoeyen. Uit het voorfz. generale gededuceerde zullen UEd. Mog. duidelyk konnen afneemen onfe gedagten, zoo met relatie rot de materie of Judicature van de Militairen op zig felfs, als ten refpefte van t geen tot particuliere gevallen in UEd. Mog. voorfz. Miffive vermeld , moet plaats hebben, en datmitsdien den Commandeur Rode van Heekeren #eer wel heeft gedaan, van ter requifitie van de Magiftraat van Doesburg, de drie by hem geapprehendeerde Soldaten en een Soldaten Vrouw aaii haar niet over te geeven. Dat met opfigte van het geval, gebeurt tot Nunfpeet op de Veluwe, den Soldaat van^'c Regiment van Mulert, welke op ordre van UEd. Mog. is geapprehendeert, na deffelfs Regiment dient te worden gezonden , en door UEd. Mog. daar van kennis gegeeven aan 't voorfz. Regiment, -ten einde hy mag worden afgehaald, met bvvoeginge vau alle zodane informatien , als omtrent deze zaak by UEd. Mog. zyn ingewonnen. Dat met relatie tot de verfcheidene ge- ■ (a N Dit is de voornaeme grond der bevoegdheid van de Heeren Stadhouders tot eene ongelimiteerde Militaire JfurisdiQie; maer nooit is Dezen , by derzei ver commilüe , jii Capitein. ö'euëxaals, de Militaire Jurisdictie opgedragen, £86* VERZAMELING vAk STUKKEN generale vragen in het flot van UEd; Mog; Miffive aan ons voorgefteld i de meefte derzelver ook door het voorfz. hier bevorens gededuceerde zyn beantwoord, als moetende dezen generaieh , regul altoos in het oog gehouden worden, dat alk Militaire perfoonen, 't zy dat dezelve eenige excejfen onderling , het zy met af tegen eenige Burgerlyke perfoonen hebben begaan, en het zy dat dezelve tot het Guarnifoen beboeren, dan niet, altoos te regt moeten worden gefield voor den Militairen Rigter. Met dat cnderfcheid , ten refpecle van die geene die niet tot het Guarnifoen behoren , dat dezelve ter plaatze van het begaan delict moetep zyn geapprehendeert , dewyl dezelve anderfints , aldaar niet geapprehendeert zynde, als dan moeten werden geftraft door den Militairen Rigter van het Guarnifoen y waar toe zy behooren. Dat ten aanzien van het geval , wanneer ter plaatfe , alwaar Militairen begaan eenige exeefien of delicten, 2ig geen Krygsraad bevind 4 daar van , 't zy dezelve in flagranti delifto geapprehendeert, of wel geëchappéert zyn , aan de Regementen , waer toe dezelve behoren $ of aan de com. mandeerende Officier , alwaar zodanige Regimenten in guarnifoen leggen moet kennis worden gegeven , ten eynde by dezelve daar, op na: vereifch van zaken de nodige ordre kan worden gefield. Dat , voor zoo veel de Vrouwen en Kinderen van Militairen , wanneer die eenige excejfen hebben begaen buyten het Guartiifoen van hare Mannen of Vaders en ter plaatfe van het begaane exces geapprehendeert zyn , dezelve ffldan by den Krygsraad moeten we#dsn geftraft, dan zoo de voorfz. excejfen bet- gom 1 tot de MILIT. JURISD. &c; £$f ékan zyn ter plaatze van het guarnifoen van ha~ re Mannen en Vaders , dat het dan van zelve fpreekt dat zy natuurlyk het Forum van hare "'Mannen en Vaders moeten volgen. En derhalven. dat UEd Mog. dan ook in opzigt tot de laatfte vrage aan ons gedaan, zeer ligtelyk konnen behrypen, dat nooit een concurentie van Jurisdictie, en oyerfulks ook geen praeventie kan plaats hebben, als zynde zodanige zaaken genaeenlyk de gronden van allerley verfchillen en twiften, mitsgaders hinderpalen in de Adminiftratie van Juftitie, en in de expeditie van dien welke nogtans daar in niet behoorde ges vonden veel min gevoed te worden. Waar meede, Edele Mogende Heeren, byzondere goede Vrienden! Wy UEd. Mog. beveelen in God» lieylige protectie, UEd. Mog. Dienftwillige goede Vriend (was getekend) PRINCE D'ORANGE et NASSAÜ, ter ordonn. van zyn Hoogh. (gecottraOgn»,) y ^ J^j 's Gravenhage 25.- M»Mt 174?. Jflft VERZAMELING van STUKKEN rar twk' v*»' «ü.' W*i .<-. tik' w Miffive gefchreeven aen Syn Hoogheit de Prince van Orange en Naffauw, door de Ed. Mogd. Heeren Raden 'sHoffs van ■ Frieslandt, Den ii. Maart 1740, jÖOQRLUGTIGSTE HOOGHGÈBOREN FURST en 'HEER. y hebben de eer van ons by deeferi aen Uw E. Hoogheit als het Uluftre Hoofd van onfe Vergaderinge, met veel eerbied te addresfeeren ; ter gelegeritheid dat door 's Lands Secretaris den Heer Sminia aen het Hoff is overgebragt eene Refolutie van Haar Ed. Mogd. de Heeren Staten van Frieslandt in dato den 2#. Decb. 1748 » waar by is goedgevonden ; dat voortaan alle delicten, het fy gemene , off andere , door Militairen geperpetreerdt, fullen flaan ter cognitie van den Militairen Regter, en alle Militaire perfonen uit dien hoofde aen de Militairc Juftitie fullen worden overgegeven. Het is feer natuurlyk te denken Doorlugtigfle Prins 1 dat eene Refolutie van aard als deefe, veel oplettentheit heeft moeten verwecken by de Heeren van 'den Raadt, fiende hier door haar felven, fonder ooyt daar over te fyn gehoort, eens voor al gepriveert van een voorname tack van de Criminele Juftitie, welke volgens hare Inftruclie en Commiffien , federt .V- ; de m de MILIT. JURISD. &c^ 2?o de erectie van, de- Repubfycq , tot hier toe, ibnder de minfte. interruptie altoos by t Holt geweeft is; Waerom dan ook de laak in ernftige deliberatie gebragt fynde, om foo veel mogelyk te vinden het bequaamfte middel , waar door op de gemackelykite en minft éclatanfte wyfe, hier aen foüw mogen worden geremedieert; foo .1$ eindelyk geoordeelt, het convenabelfte te fyn, dat. het Hoff figb hier over eerft en vooral wendede tot Uw EJ Hoogheit als het Doorlugtigfte Hoofd van onfe Collegie, en alfo mede direót geintereffeert in alles, wat het felve concerneert. . Vergunt ons dan nu ook Doorl"2 Prins, dat wy dat ftuck van foo veel importantie wat nader voor Uw È. Hoogheit open leggen, in hope van de faak foo klaar te zullen maken, dat Uw E. Hoogheit na des f hïs hoge wysheit, en alom beroemde sequiteit met het Hoff van 't felve fentiment fal fyn , en haar met des .feiffs hoge authoriteit wel- fal willen onderfteunen ; Immers het is alomme bekendt , dat het Hoff, foo voor, als by, en na de oprcgrjngh van de Republycq ,tot hier toe althoos de Criminele Juftitie, fonder tegenfeggen van ymant, aen Militaire Delinquanten by proeventieheeft geoeffent, foo dickmaals defelve figh aen gemene delicten hadden fchuldigh gemaakt; bit is een i-ositive waarhe1t ey allen eek;endt. En fulx conform van 's Hoffs Inltniclie en Commiffien van alle tyden af* tot iher toe aen de Heeren van den Raad verleent, alswaarhy de . exercitie van- Civile- en. Criminele JuyiV. Deel, T ft* daar over ooyt hare conflderatien.gevraagd zynftrydigh met de Staate Refolutie van den 28 Febr 1661. Om mct te feggén,- hoe feer de* Ingefetenen van den Lande in hare geruite inwoninge daer by zyn geintereffeert, gelyk wy by de ftucken fouden kunnen aentonen. Dogh wy hebben de hier vooren - bygebfagtè redenen foo peremptoir geagt te zyn y dat-'daer boven mets-meer gerequireert kau worden, om overtuigt te weefen, dat deefe Refolutie, het zy gelegc met eerbiedt voor haer. Ed, Mogd. en voor de hoogh- wyfe conlideratien van UW«E; Dooris, Hoogheit ftrydig met. de alioude her- ko* tot de MILIT. JUR-r&D. &d ~*gf kemens , en het conftant gebruik met de Inftru&ie en - Commiffien van de Heeren' van het Hoff-, met de Procurtóert' der Heeren Volmagten ten Landsdsge, en met het nieuwé geëmaneerde Reglement vaii UWE. Hoogheit, en alfoo-met de fundamentele Wetten van defe Provintie, indien 'er ooyt yts ftrydigs met defelve kan gevonden worden. Alleen moeten wy ten overvloede dit eene1 hier nogh by doen^ hoe in de felve Refolwti» tot'een fundament, off eenigfte reden van dien. gelégt wort, om daar door alle confufie tn lietver^ yohh voor -tekerrkn, daar het Hoff met alle-reden bedugt moet zyn, dat even door deefe.felve Refolutie'grote confufie natuirlyker wyfe fal moeten 'ontdaan. En daarom Doorl. Prins, hoe zeer wy ook, infdnderheit by deefe bedroefde tyden van verwarringe , alles fqeken te ontgaan dat maati eenigfins aenleidinge tot coliifié en onluften geven kan } hier egter hebben wy niét! kunnen ftilfittenï wilden wy niet op ons laden het verwyt der goede Ingefetenen, en van de ganfche pofteriteit: dat wy tert minftereV* ■ foo veel n „ ons was" hier tegens niet hadden gevigï- leerc- /. i , . Dit hebben wy gemeent, foo kortelyk, en met alle verfchuldigde (eerbied aen UWE, Doorlfte Hoogheit te moeten voordragen; deels op dat UWE, Hoogheit moge fyn geperfuadeert, dat het Hoff in deefen geen ander oogwit heeft althoos, als-alleen om haar felven te. quyten van haren pligt; deels op dat UWE. Hoogheit door de billykheit en het gewigte onfer redenen bewogen "moge w«rden3 om door des 1*4 VERZAMELING van STUKKEN des felve hoge authoriteit het daar toe te dirigeren, dat deefe Refolutie op de een off andere fit™*?? Werde inëetr°cken; offanders, dat V WE. Hoogheit ten minften niet qualyk gelieve te nemen, dat het Hoff deefe'importante laak brenge tot nadere deliberatie van haar Ed Mogd. de Heeren Staten van den Lande, gelvk daer toe reeds twee Heeren uit het midden onfer fyn gecommitteert. Voor het overige Doorlugtigfte Furft, bevelen wy UWE. Hoogheit in de genadige befchertninge des Allerhoogflen, en verblyven. Doorlugtigfte Hooggeboren Furft en Heer. UWE. Hoogheits goede Vrienden, De Raden 's Hoffs van Frieslandt, L^vd» ** Ter Ordonnantie van «i. Maart 1349. de félv6 1 Einde ym het Vierde DeeU