1095
20 '



MAATSCH. DER NEDERL. LETTERK. TE LEIDEN.
Cataf. bl.
Geschenk van T(toneelstukken , 1841.






PYGMALION,
OF HET
BEZIELDE BEELD*
TONEELSTUK.,
GEVOLGD NAAR IIET FRANSCHE, VAN DEN HE ERE
l J. R O ü S S E A U.
•o 1 - 1
IN 'sG&AAVÈ NHAG Bt WILLEM K L I ^ Boekverkoper op Groote Zaal van het Hof*



VER T O O N E R S.
PYGMALION. GALATHEE.
Het Toneel verbeeld een Beeldhouwers Winkel , ter zyden ziet men Martnere Blokken, Ruwe Groepen, Beelden, enz. In 't verfchiet is een ander Beeld, verborgen agter een Gordyn, van een ligte en luyjlerryke Stof, vercierd met Franjes, en Bloemkrans/en.



P YG M A L I O
OF HET
ÈEZIELDE BEELD.
Pygmalion, gezeeten en leunende op zyne Elleboogen, tnymerd in de geftalte van een onrujiig en droefgeejtig Man, eensklaps opflaande , neemi by een bamer en bytel van zyn tafel, en geeft by tusfcbenpoozing, eenige byteljlaagen op een zyner Hukken, gaat te rug, en vertoond een •moedeloos $ en onvoldaan gelaat.
PYGMALION.
Dsar is geen geeft nog leeven in - 'c is niet als Steen-- ik zal 'er nooit iets vanmaakcn- ó myn vernuft waar zyt gv? — myne begaafdheid wat zyt gy geworden? al myn
vuur is verdooft— myn denkbeelden zyn ver-
* ftyfd ■ hec marmer gaat koud uitmynehan-
rien — Pygmalion! gij maakt geen Goden
meer gy zyt niet meer daD een gemeen
Konftenaar —— onwaardige werktuigen, die niet meer tot myn roem verftrekken, gaat heen,— onteerd myne handen niet meer.—
( Hy werpt met verachting zyne Werktuigen noeg, en voandeld eenigentyd, mei de Armen over tnalkanderen. )
A 2 Wat



4
PYGMALIOft
Wat ben ik geworden? — welkeen vreemds om Veering heeft zig in my opgedaan! —Tyrus ! Ryke en prachtige Stad — de Gedenkltukken der Konft, waar meede gij pronkt, behaagen my niet meer, — ik heb de fmaak verloorea die ik had, om ze te bewonderen —— de verkeering met Konftenaars en Wysgeeren, werd Büy laf en fmakeloos — de ondernasdelingmes Schilders en Poëten, hpeft voor my geen aantrekkelykheid meer.-— Ds lof, en deroemverhoogen myne ziel niet, de loftuitingen van die geene, die 'er van de nakomelingschap zullen ontfangen, raaken my niet meer,-de vriendfchap zelfs, geeft my geen behaagen , — en gy jonge Voorwerpen , Meefterftukken van de Natuur, die myn Konft dorft naarbootzen, en op hec voetfpoor van welke, de vermaaken myonophoudelyk trokken — gy myne fchoone voorbeelden— die in my te gelyk het vuur van liefde en vernuft deed ontbranden', -— zederd dat ik uw overtroffen heb, zyt gy my alle or> verfchillig geworden.
(Hy gaat zitten, en bsfcbowvod alles rondom bem,)
Weérhoudsn in deeze Winkel, door eene onbegrypelyke bekoorlykheid — kan ik niets doen— en ik kan 'er my niet van verwvderen — ik dwaal van Groep tot Groep— van Gedaante tot Gedaante myn bytel, zwak onzeker herkend zyn Leidsman niet meer —
die plompe en in hunne fchroomelyke ruwheid gebleevehe werken —— gevoelen de hand niet meer, die hun pleeg te doen keven.——
Hy



TONEELSTUK. 5
{ Hy Staat driftig op.)
't Is gedaan: 'c is gedaan • ik heb myn
vernuft verlooren ! -—- nog zoo Jong zynde, overleef ik myne gaaven. — Maar wat is dan die inwendige drift, die my verfcheurd ? —— wat heb ik in my, dat my fchijnd te verteeren ? hoe! gevoeld men die aandoeningen t
in de kwijning van een uitgeblust verruoogen ? — gevoeld men die zugten van driftige hartstogten, -—r-die onoverwinnelyke rufteloosheid—■
die heimelyke beroering die my plaagd en
waar van ik de oorzaak niet kanoBtdekken ? —» ik heb gevreesd dat de bewondering van myn eigen werk, de verwarring zou veroorzaaken, die ik aen tnynen arbeid toebreng: —— ik heb
het agter het Gordyn verborgen: - - myne
heilloofe handen hebben beftaan, dit gedenk-
ftuk van hunne Heerlykheid, te bedekken!
■zedert dat ik het niet meer zie • ben ik
droevig —— ik ben niet achtzaam meer wat zal het my waard , wat zal het my dierbaar werden , dit onfterffelyk werk! als
myn uitgebluft vernuft, niets groots, niets fchoons, niets dat mijns waardig is meer zal voortbrengen, dan zal ik myn Galathée tooien • en ik zal zeggen -r- „ zie daar het
geen eertyds Pygmalion deed .' . ó myne
Galathée als ik alles zal verlooren heb¬
ben , gij zult my blyven . . en ik zal eetroolt zyn. 0
(Hy naderd bet Gordyn, dog keerd te rug, gaat, komt, en Jtaat eenige reyxen (til, om bet jLugtende te aanjebowwen.)
A 3 Maar



PYGMALION
Maar waarom het te verbergen? —— wat Win ik 'er by?— gebragt tot de ledigheid—* waarom zoude ik my het vermaak beneemcn, van het fchoonfte myner werken te aanfehou-
wen? misfehien blyft 'er eerig gebrek in
overig, dat ik niet befpeurd heb -— misfehien zoude ik nog eenig Cierfel tot haare Kleeding kunnen voegen geene mogeJyke bevalligheid moet een zoo fchoon voorwerp ontbreeken —— misfehien zal dit ivoorwerp myn
kwyncnde verbeelding doen herletven
ik moet het wederzien • '■' - op nieuw onderzoeken —— wat zeg ik? ach! Ik
heb het nog niet onderzogt - . . ■ ik heb tot hier toe., niets gedaan als het bewonderd.
(Hy gaat om bet Gordyn cpteligten, dog laat bet als verfebrikt zynde, <weêr vallen.')
Ik weet niet welk een aandoening ik gevoel
met dit Gordyn aanteraaken .' een febnk be-
vangd my .' ik verbeel my aan het Heiligdom van eenige Godheid te raai<en: — dwaas.' — 't is een Steen ■■ 't is uw werk ——■ wat is
'er aan geleegen / men diend Goden in
onze Tempels die van geen andere flof, nog door geen andere hand gemaakt zyn.
(Hy ligt bet Gordyn beevende op, en buigd zig neder: men ziet bet Beeld van Galatbée Jtaande op een kleine Pedeftal, maar verhoogd door een Voetfiuk van Marmer, waar van de Trappen balf rond zyn )
5 G^Ia-



TONEELSTUK^ 7
ó Galathée! ontfangd myne hulde Ja —
ik] heb my bedroogen — 'ik heb u een'Nimph willen maaken en ik heb u een Godin gemaakt.-— Venus zelfs is min fchoon dan gij.' — hoogmoed.'— menfchclyke zw akheid .'—ik kan niet ophouden myn eigen werk te bewonderen —
ik ben dronken van eigenliefde, ik aanbid
my in het Reen ik gemaakt heb; neen: ■
in de natuur verfcheen niets zóó fchoon — ik. heb het werk der Goden ovcrrroffen •— hoe! zoo veele fchoonheeden komen uit myne handen — myne handen hebben haar dan aangeraakt— myne mond heeft dan kunnen!— Pygroalion! — 'k zie één gebrek —— die kieeding bedekt het naakte te veel, —gij moet het verder wegfnyden : — de fchoonheeden die het verborgen houd, moeten meer te voorfenyn koomen.
C Hy neemd zyn hamer en bytel, en lang faam naderende, klimd hy de Trappen van bet i^oetJtuk op, die by febynd niet te durven aanraaken emdelyk de bytel reeds opgebeeven, boud by op )
Welk een betving .'-welk een verwarring!ik hou de bytel met een beevende hand, -—— •
ik kan, ik durf niet, ik zou alles bs-
derven.
( Hy moed'gd zig aan, en eindelyk de bytel op bet Beeld zettende geeft hy een Jlag, dog laatje yanfebrik vallen, geevende een grootefebreeuw )
A 4 Goón!



n PYGMALION
Goón! ik voel het vleesch trillen! v de bytel -te rug flooten!
( Hy koomd beevende en verleegen uueeder af.)
Ydele vrees! dwaaze verblinding! —
neen: ■ ik zal 'er niet aanraaken ——. de Goden verfchrikken my — zonder twyffel is zy reeds in hunne rang geheiligd.
( Hy befcbouwi baar op nieuw.)
Wat wild gy veranderen — beziet i— welke nieuwe bevalligheid wild gij haar gecven ? —-—s ach!— het is de volmaaktheid die haar gebrek njaakt— Goddelyke Galathée.' — minder volmaakt zynde, zou Uniets ontbrccken.
( Tederlyk.)
Maar daar ontbreekt U eene Ziel — uwe ge» daante kan dezelve niet misfen....
(Nog Zielroerender.')
Wat moet de Ziel, gevormd om zoo eetf Lighaam te bezielen, fchoon zyn!
Hy



TONEELSTUK. $
(Hy Jtaat lang Jlil, vervolgens zittende zegt bij met eene langzaame, afgebrooken. en veranderende Jtem.)
Welke begeerte dorst ik vormen , welk: een dwaaze wensch wat gevoel ik! •— 6 Hemel — het Gordyn der verblinding vald! — en ik durf in myn hart niet zien ——« ik zou my te veel verontwaardigen
( Lange tusfcbenpoozing, in eene diepe neerflap ttgbeid.) °
Zie daar dan de Edele drift die my verblind J het is dan door dat Zielloos voorwerp, dat ik
hier weerhouden werd een Marmer ——
een Steen—— eene Vormelooze en harde
Stof. met dit Yzer bewerkt dwaas! —.
keerd weder tot u zeiven—— zugt over U .„ over uwe dwaaliDg — ziet uwe dwaasheid — maar: —- neen!
(Driftig.)
Neen — ik ben niet zinneloos!— neen —•
ik ben niet buitenfpoorig. neen — ik heb
my niets te verwyten het is niet van die
Marmer, dat ik bekoord ben het is van
een levendig weezen dat haar gelykt het
is van de gedaante die het aan myne oogen bied — m welke plaats die aanbiddelyke gedaante A s zy



IC
PYGMALION
zy —«— 'welk lighaam het draagd « en welke hand, haar ook gemaakt heeft —— zy zal alle de begeertens van myn hart hebben,- ja! myneeenigfte dwaasheid is
de fchoonheid te onderfcheiden myn eenig-
ftc misdaad is 'er gevoelig over te zyn
daar is niets in, waar over ik my behoef te fchaaraen.
(IVat bedaarder, egter altyd met drift.)
Welke vuurige trekken fchynen uit dit voorwerp te gaan , om myne zinecn te ontroeren en met myne Ziel tot haaren oorfprong
weeder fe keeren Helaas! het blyftkoud
en onbcweejrlyk — terwyl dat myn hart,
ontvlamd door haare bekoorlykheden myn lichaam wilde verhaten ■ om het haare te- verwarmen ; — Ja my dunkt in mynezinneloosheid zou
ik my boven my zeiven kunnen verheffen
ik geloof haar myn leven te kunnen geeven — en haar te bezielen met myne Ziel ■ ach! dat Pygmalion fterve, om in Galathée te lee-
ven ——- wat zeg ik? ó Hemel als ik haar
was, zou ik haar niet zien-' ik zou die geen
niet zyn , die haar bemind neen: dat
myne Galathée leeve ■—— en dat ik haar niet
cn zy! ach! — dat ik al yd een ander zy —
om altyd haar te willen zyn —om haar te zien —■ om haar te beminnen -— cn om van haar bemind te zyn.
Vervoeringen! 'que'lingen ! luftcn! —
begeerte mm*n woede ——— onmagt .vrees-
fclyk



TONEELSTUK. ir
felyke Liefde.' —— rampzalige Liefde / —— de gieheele Hel is in myn ontroerd hart!... —magtige
Goden weldoende Goden Goden
des Volks, die de driften der menfchen kende — ach gy hebt zoo veele wonderen om minder opr-
zaaken gedaan aanfchouwd dit voorwerp —■
aanfchouwd myn hart weeft Rechtveerdig»
en zyt uwe altaaren waardig
( Met eene Zielroerender verrukking.)
En gy.' verheeven weezen die u aan de
zinnen verbergd , en aan de harten doet gevoelen Ziel van 't geheelal . oorfprong
van al wat beftaat gy die uit Liefde
de overeenftemmine; in de Elementen het
leeven aan de ftoffen ■ het gevoel aan de
Lichaamen en de gedaante aan alle wee-
fens geeft - Heilig vuur.' ——- Hemelfche Venus, door wien alles zig behoud, en onop-
houdelyk hervoort brengd ach! waar is u
evenwigt? — waar is uweontzachlyke Magt?—• waar is de Wet der Natuur in de gevoelens die ik beproef— waar is de verlevendigende hette, in de levenloosheid van myne ydele begeertens— al het vuur is in myn hartvereenigd: —
rn de koude der dood blyft op dit Marmer:
ik vergaa door d'overmaat van Leeven dat haar ontbreekt helaas! ik verwagt geen Mirakel het beftaat: —• het moet ophouden—- de orde is verward — de natuur is
beledigd gcsft hun Ryk aan zyne wetten
weder: herfteld zyne weldoende Joop, en
ftort te gelyk uwe Goddelyke invloed uit.
Ja



n PYGMALION
Ja — twee weefens ontbreeken aan de Volko» menbeid der dingen — verdeel in hun die vernielende drift, die den een verteerd, zonder
de andere te bezielen Gy zyt het die door
myne hand die trekken, en die bevalligheeden vormde, die niet anders dan het gevoel en het
Leeven verwagcen geeft haar de helft van
het myne —— geeft haar alles, als het zoo zyn
moet- het zal my genoeg zyn, in haar te
Leeven— ó! gij die u verwaardigd, de Hulde der Stervelingen toetelaghen! die niets gevoeld : die EerdU niet - ftrek uweHeerlykfaeid met uwe werken uit — Godin der fchoonheid; fpaar die fchande aan de natuur— dat een atoo volmaakt voorbeeld, het Beeld zy van het geen dat niet is.
• (Hy komt lang/aam tot zig zeiven , met teekenen van vrymoedigbeid en vreugde.)
Ik herkryg myne zinnen —— welk een on. verwagte kalmte — welk een onverhoopte moed doet my herleeven —— een doodelyke Koorts verhitte myn bloed —— een balfem van hoop en vertrouwen ftraald in myne aderen-— Ik gevoel my geheel herleeven — zoo dat het gevoel van onze afhangelykheid, zomtyds tot
onze vertroofting ftrekt hoe ongelukkig de
ftervelingcn ook zyn, als zy de Goden hebben aangebeeden, zyn zy veel gc ruller— maar dat onreclitveerdig vertrouwen, bedriegd die geene die dwaaze wenfchen doen: — helaas! in den ftaat waar in ik ben, aanbid men alles, en aiets verhoord ons! — de hoop die ons bedriegd,
is.



TONEELSTUK. 13
is veel dwaazer als de begeerte — befchaamd over zoo véél verwarring, durf ik 'er zelfs de oorzaak niet van aanfchouwen — als ik myne oogen op dat ongelukkig voorwerp wil flaan gevoel ik een nieuwe verwarring — een beeving verfmoord my — een heimelyke fchrik weerhoud my.—
(Met een verbitterdefpotterny.)
Ei — beziet ongelukkige! — word ftoutmoe. d'g - durv onverzaagd een Beeld aanfchouwen.
(Hy ziet baar leeven, enkeerdzigom, vervult tnetfcbrik en droef beid.)
Wat heb ik gezien! — Goón! — Wat hebikgelooft te zien, — de couleur van 't vleefch.' — een
vuur in de oogen! bewcegingen zelfs! —
het was niet genoeg op wonderen te hoopen! •
tot overmaat van ramp heb ik ze eindelyk gezien!
( Overmaat van droefheid.)
Ongelukkige het is dan gedaan — uw
zinneloosheid is aan zyn Iaatfte tydpunt — uw verftand verlaat u zoo wel als uw vernuft, beklaag het niet Pygmalion ——. haar verlies zal uwe fchande bedekken.
(Driftige verontwaardiging.)
Het



u
P YGMALlON
Het is al te gelukkig ^o.r een Minnaar van een Iben, om een owaas en zinneloos man te worden.
( Hy keerd zig om, en ziet bet beeld beweegen,
en de trappen afkoomen. Hy vald op zyne
knien, beffende de oogen en tanden Hemetwaards).
Onfterffelyke Goden! — Venus!, Galathée ! ó wonder eener razende Liefde.
Galathe'e (.zich aanmakende)
Ik!
Pycmalion (verrukt.)
Ik!
Galtehe'e (zig nogmaals aanmakende..;
Ben ik het?
Pycmalion.
Verrukkelyke betoovering die tot aan myne öoren doordringd,ach verlaat myne zinnen nooit.
Galathe'e (doet eenige treden, en raakt een Marmer aan,)
Dat



TONEELSTUK. 15
Dat ben ik niet meer
(Pycmaiion in verwarring,en verrukkingen die by moeite beeft tegen te gaan, volgd alle haare beweegingen, boord en gaat baar na, met een drift die hem naauwlyks toelaat adem te baaien.
Galathe'e (naderd en befcbouwd hem. )
(Hy fiaat fchielyk op , reikt baar zyne armen toe en aanfcbouwd baar met verrukking. — Zy legd baare eene band op bem, by wmkeld, neemd die band, brengd ze aan zyn hart, en bedekt ze met vuurige kus/en.)
Galathe'e (zugtende.)
Ach! —— nog ik.
Pygmalion.
Ja waard en bekoorlyk voorwerp.— Ja waardig meefterftuk van myne handen, van myn hart,
en der goden, gy zyt het, gy zyc
het alleen! ik heb u al myn weezen gegee-
ven —— ik zal niet meer, dan door u leeven!
Het Gordyn vald.