MILITAIR RE CHT S GEBIED IN DE NEDERLANDEN. VHI.   't GEZAG be MAGT en de GRENZEN der MILITAIRE RECHTBANK in de VEREENIGDE NEDERLANDEN, AANGEWEEZEN wit STAATSRESOLUTIEN, PLAKKAATEN, ORDONNANTIËN , INSTRUCTIEN , REGLEMENTEN, GEWYSDEN en andere AUTHENÏYKE STUKKEN; BYeENVERZameld DOOR R A. FAN DER KEMP. HIER BY is GEVOEGD DE MEMORIE over de MILITIE van den STAAT, TOEGESCH REEVEN AAN Mr. SIM ON VAN SLINGE LANDT, Raadpenfionaris van Holland, enz., enz. en een ONDERZOEK Van den ' BESTALTBRIEF, ter VERKLAARING VAN DAT GEDEELTE van HET NEDERLANDSCHE STAATSRECHT, WELK BETREKKING HEEFT tot DEN GERECHTSDWANG over de KRYGSLIEDEN; NEVENS EENIGE OPHELDERENDE BYLAAGEN, DOOR Mr, J. G. VAN OLDENBARNEFELT, genaamd tullingh, Advocaat-Fiscaal der Generaliteit, enz., enz. AGTSTE DEEL. AMSTERDAM, Ï5y W. HOLTROP, 1792. ._ui_?a.   EDELE MOGENDE H E E R E N en EDELE GROOT ACHTBARE H E E R E N! BURGEMEESTEREN en REGEERDERS der Stad LETDEN. het my doenlyk geweest Edele Mogende Heeren, en Edele Groot Achtbare Heeren! ik zoude U het geheel Magazyn in eens hebben aengeboden, om niet alleen de gronden » volgens welke van ouds den Militairen eenige Jurisdictie is vergunt geworden s voor U open te leggen, maer tevens de fchrikwekkende uitwerkzelen bekend te maeken , welk eene ongelimiteerde Militaire Jurisdictie moet voortbrengen, en daedelyk heeft voortgebragt in deze Vereenigde Geweften —. fteeds tot krenking van der Ingezeten rechten—dikwerf met ingreep op de Hoogheid en Souverainiteit der Bondgenoten zelve— in * 2 weer-  weerwil der duidelykfte Refolutien —■, m weerwil der tegenkantingen, door Steden, Collegien en Hooge Gerechtshoven - m weerwil van het duidelyk betoond misnoegen der Souveraine Vergaderingen. 'T mogt my gebeuren U Edele Mogenden en U Eq. Gr. Achtbaren myne nafoeuringen omtrent den aert en uitgebreidheid der Militaire Jurisdictie mede te deelen, uit welke middagklaer is gebleken, dat nimmer den Militairen Rechter, nimmer den Stadhouders , ook niet Willem TVglorieufergedagtenis,eene Ongelimiteerde Jurisdictie, door U Edel Mogende Heeren, nog door Haar Ed. Groot Mo,g. de Staeten van Holland en West-Friesland gezamenlyk of privativelyk is opgedragen; en ik hebbe het genoegen gefmaekt, dat myne welmeenende enbelangetooze pogingen door 't befte deel der Natie, door de kundigfte en aenzienelykfte Regenten in de Zeven Geweften, door- fommigen der braevlte Voorftanders van Z. D. H. Willem V. is toegejuicht geworden. Hoe groot dit zy voor iemand, die zuïken overmoeielyken eiyn meer dan een Opzichte, onaangenaemen arbeid, uit zugt voor 't welzyn van zyn Vaderland , uit zugt ter handhaving zyner eigene en • zy*  zyner Medeburgeren onvervreembaerc Rechten,heeft opgevat,ïsmy iets grooter ten deel gevallen, door de vteijcnde aennce* ming dezer Stukken en de hoogst verplichtende wyze, op welke 't zommige Souveraine Staeten, by Brieven, en U Ed. Gr. Achtb. mondeling, goedgunftiglyk behaagt heeft my te bedanken, en myn werk, ten blyke der hooge goedkeuring over myncn arbeid, tot gebruik der Leden van Staet, onder dè Archiven te plaetfen. Uit deze laetfte vier Deelen zal even onbetwistbaer blyken , en , dat aen Z. D. H. Willem de V. even weinig als aan de Heeren Stadhouders, Hoogstdeszelfs Voorzaaten, éénig wettig Recht door den Souverain tot zulk een Despoticq Rechtsgebied is opgedragen , en , met welke reufen-fchreden 't Gedrogt der Ongelimiteerde Militaire Jurisdi&k is voortgegaan, en de fterkfle beletze!en,door welke men deszelfs loop meende te fluiten, heeft omver geworpen. Myn 'tael is afgedaen. Myn verlangen dat 't U Ed. Mog. en Ed Gr. Achtb. Heeren behaege , dit laetfte gedeelte myns Werks even goedgunftig aen te neemen. Myn wensch, dat 't U Ed. Mog. Heeren ! moge goeddunken om,. * 3 op  op't voetfpoor der Ed. Gr. Mog. Heeren Staeten van Holland en West - Friesland eerlang zulk een Staetsbefluit te neemen, door 't welk, eens vooral, de Jurisdictie, den Militairen vergunt , bepaeld , de Burgerlyke hooge en laege Rechtbanken voor alle indrachten,en de in en Opgezeeten tegens 't geweld eener willekeurige rechtspleeging beveiligd mogen blyven. De Algoedheid befcherme U Ed. Mog. Heeren en Ed. Groot Achtb. Heeren ! maeke uwe Regeermg duurzaem — gelukkig en bl y ve my den Zegen vergunnen, om, a's een Vry Burger van een Onafhangelyk Gemeenebest, my met de eerbiediglte hoogachting te kunnen noemen EDELE MOGENDE HEEREN EDELE GROOT ACHTBARE HEEREN! BURGEMEESTEREN en REGEERDERS aer Stad LET DEN. en Leyden den 10 July 1783. U Edele Groot Mog. en U Edele Groot Achtb. Gehoorz. Dienaar FR. ADR. van d£r KEMP. VOOR-  VOORBERICHT. LEZER! *fflïets heb ik thans ten uwen opzichte hier by te voegen. Myn Eerbied jegens en verkleefdheid aen de belangens van myne Hoogeen Wettige Overheid,de Heeren Staeten van Holland en West-Friesland en V geen ik aan my zeiven verfchuldigd ben, verplichten my, U onder V oge te brengen, welke gewigtige reden my, die my in myne voorige aenfpraek aen de Hooge Bondgenoten insgelyks tot liaer Ed. Gr Mog. gewend badt, gedrongen hebben Hoogstdezelve dïtmael voor by te gaen. . Myn waer en eenig doel was, door dit myn Magazyn zo aen H Ed. Mog. als H. Ed.Gr.Mog.ie zenden, aen Hoogst dezelve, die toen oveit gewigtig Stuk der Militaire Jurisdiclie, delibereerden, iet toe te reiken, V welk Hoogst dezelve niet dan gebrekkig hadden, en buiten my niet zo volledig konden hebben. De Edele Mogende tJeeren Staeten ^«Friesland , van Groningen en Ommelanden , blykens Hoogst der zeiver Mis/hes, hebben V in dier voegenbegrepen (ZieB. III.III. IV.) DeEdelMogende HeerenStaeten van Zeeland, die,volgensberich ■ ten,bcj'loten ht bben,om de jlukken,tot gebruik der Leden, ter Griffie te bewaren, fchynen'tzelvde begrip omhelsd te hebben, met 'twelkdeEd. Mog. Heeren Staeten''sLands van Utrecht in flemmen zouden, indien men de gerucht en kan geloven: ookdroegmyne by~  vin VOORBERICHT. bygevoegde brief 'aan H. Ed. Gr. Mog. ontwyffelbaere blyken van myn beoging. (B. V ~) Verwittigd, dat myn Magazyn niet ter tafel gebragt werdt van HaerEd Gr. Mog,, V welk myniet weinig bevreemde, keurde ik V welvoegelykst den HeerRaedPenjionaris v anBlhïiswyk een bezoek te geven. Zyn Hoog Ed gafmy te kennen van h^/rMAGAZYN ter tafelvan Haf r E: >. Ga. Müg. niet te kunnen brengen, en beriep zicb,op rnyne vraeg naerde redenen, op twe, my wel bekende , Rcfolutien van Septemb. 1632 en so Jan. 1657. wélke ik, uit den letter, geoordeeld bad, op dit gsval met geene mogelykheid toepasfelyk gev.aeht te kunnen worden. (Zie B. VI. VII~) 'tlFas ook myn doelingeenendeele de Protf.c tie van Ha er Ed. Gr. Mog, , hoe hooglyk anders kewüèrdeert, over dézen mynen arbeid te verzoeken. Deze maesfztch zeiven ten ruggefteunflrckken: maar nog minder,om hetMagazynah een ^ gefchenk aen te bieden, ten einde mit een meer of min aenzienelyk door Haer Ed. Gr. Mog. of Hoogst dtrzelver Bondgenoten te worden hgftiid. Edeler was myn bedoeling,om namelyk, ds //{/^Bondgenoten, in dit Magazyn een adminicujum aen te bieden, van V -melk zy anderzints zouden -zyn verflcken gebleven. Vergeefs trachte ik den Heer Raedpenfionaris van Bleiswyk onder '/ oge te brengen, dat 'er in U Hoofden Slot van die Refolutie alleen gewaegd werdt vatit prefenteren van boeken, die aan H. Ed. Gr. Mog. gedediceert waren , en, selyk uit de excufatie van Haer Ed. Gr. Mog. , tlykt, gedediceert werden om eene vereering te ontvangen. Zyn Hoog Ed. bleef in zyn geuit fc>"  VOORBERICHT. i* uitgevoel'volharden, verklaerde op myn aenhouden V Magazyn ter tafel van. Haer Ed. Gr.Mog.»^ te kunnen brengen,uit hoofde dat dieRefolutien, welke in diervoegen verflaen moeften worden , Hem zulks beletten. Ik fcheen dus in den zin dier Refolutlen te hebben misgetast, misleid door derzelver letter: *er bleef voor my niet anders over, om dezen misflag te boeten,dan om myn Magazyn met mynen brief aan Hafr Ed. Gr. Mog. by den Heer Racdpenfioïiaris te rug te verzoeken ,gelyk ik beide heb ontvangen: terwyl ik vertrouwe dat Haer Ed. Gr. MoG. dien misflag^ onweetmd begaen door een getrouw Ingezeeten, die, onkundig van de niet uitgtdrukte 'meening eener Rcfolutie, derzelve letterlyken zin tot een richtfnoer van zyn gedrag meende te moeten houden, niet ten kwaede zullen duiden , daer hy, door de nu ontvange verklaerfrg, getracht heeft zich voor denzelven te wagten. Vaer wel. Leyden 10 Ju- TJw heilwenfehende ly 17Ö3, Medeburger, Fr. Adr. van der KEMP. L  X VOO RBERICHT. EXTRACT uit de Refolutien van de Edele Mogende Heeren Staten van Stad en Lande. Donderdag den 10 April 1783. Jjj^yrefumtie gedelibereert zynde over de Misfive van den Heer Fr. Adr. van deiKemp van den 14 Maart jongst, daar by overzendende een Exemplaar van de Verzamelinge van Stukken, rakende de Militaire Jurisdictie , hebben de Heeren Staaten van Stad en Lande de Ministers geauthorifeert, Zyn Eerwaarde in Civüe termen te bedanken en te beantwoorden zonder refumtie af te wagten. Coll. Con. R. B. G O C K I N G A. Secret. I I. MISSIVE van de Edel Mogende Heeren Staaten van Groningen en Ommelanden. EERWAARDE GELEERDE HEER! *^JTw E. Misfive aan de Heeren Staaten van deeze Provintie gefchreven den 14 Maart jongst, op hunne Vergaderinge van den 28 daar aan volgende gelezen, en het zindelyk Exemplaar van uwe Verzamelinge van Stukken, tot de Militaire Jurisdictie betrekkelyk, aldaar ontvangen zynde: hebben Hun Edele Mogende de ondergefchree- ve-  VOORBERICHT. xi vene Ministers, by Refolutie van den 10 dezer Maand geauthorifeert, U Wel Eerwaarde in hunne naam te bedanken voor uwe aangewende moeyte, vriendelykheid en attentie in eene zaak van algemeene belang. Wy kwyten ons by deczen van dien last, onder betuiginge van dank-erkentenisfevoor deeze Uwe pogingen ter verlichtinge van veel werk voor anderen aangewend, entwyffelen geenzints, of daar van zal zodanig gebruik worden gemaakt, als hun Edele Mogende ten dienrte van den Landen zullen bevinden te behooren. Waar meede wy U Wel Eerwaarde de befcherminge des Allerhoogften aanbeveelen, die zyn EERWAARDE GELEERDE HEER! Groningen den U Eerwaardes 12April 1783. DienstwilligeDienaaren. ' T.TiddensJ.A.Engelhard,R.B.Gocktnga, 't Opfchrift was Eerwaarde Geleerde Heer De Heer Fr. Adr. van der Kemp , Leeraar der Doopsgezinde Gemeente Te De Brief was met Lcyden. *t Zegel der Staaten der Stad Groningen en Ommeland gefloten — III.  XII VOORBERICHT, : : : . III, ' • ; .•/.'• JJ f;-;-;u':-;.-.- ,j \', EXTRACT uit het Refolutie Böek delEdele Mogende Heeren Staten van Vriesland. Den 8 May 1783. (^Jfedelibereert zynde op een Misfive van Fr. Adr. van der Kemp houdende, dat de Eer had hun Edele Mogende de aanzienelykfte Verzameling van Stukken, tot de Militaire Jurisdidie bctrckkelyk, aan te bieden , uit welke middag klaar zoude blyken, wat door hun Edele Mogende en derzelver Hoog aanzienlyke Bondgenooten Staats ge» wyze was vast gefteld. Is goedgevonden en verdaan, door een derCommifen ter Secretarye van Staat te doen refcribeeren, dat hun Edele Mogende voorfz, ftuk ontvangen hebbende, ZynieVer daarin pryzen, en fc zelve by hunne Archiven zullen plaatzen. Aldus gerefolveert op het Landfchapshuis. Accordeert met voorfz. Boek. In kennis van my G. A; NAÜTA. I V.  VOORBERICHT. xiii I V. MISSIVE van Hun Edele Mogende Heeren Staten van Vriesland. MYN HEER! J^ngevolge den last door eene Refolutie der Edele Mog. Heeren Staten dezer Provincie in dato den 8 Mey 1783 aan my opgedragen, heb ik de Eere Uw Ed. te refcribeeren, dat Hun Ed. Mog. de Stukken concerneerehde de Militaire Jurisdictie, welke Uw Ed.aan dezelve hadde afgezonden, wel hebben ontvangen , dat Hoogst dezelve ten uiterfte lauderen den yver in deezen door Uw Ed. betoond, betuigende voorts die ftukken, ten blyken van derzelver hooge goedkeuring, by hunne Archiven te zullen plaatfen. Hier meede heb ik de Eere met alle agting te ondertekenen. MYN HEER! Leeuwarden den Uw Ed. Dw. Dienaar 10 May 1783. G. A. N A U T A. Commis ter Secretarie van Staat^ 't Opfchrift was Wel Eerwaarde Heer Den Heere Fr. Ad. van der Kemp , Leeraar der Doopsgezinde Gemeente •. Te Leyden. V,  xiv VOORBERICHT. V. MISSIVE aan Hun Edele Groot Mogende. EDELE GROOT MOGENDE HEEREN l J[3e goedkeuringe , met welke U Ed. Groot Mogende alle heilzaeme ontwerpen en voordellen, door welke het welzyn van dit Gemeenebest of vandeszelvs Ingezetenen fchynt te kunnen worden bevordert, gewoon zyt aen te nemen, om derzei ver uitvoerelykheidrypelykte overwegen, nooptmy thans, om de Middelen door welke,myns bedunkens, der ongelimiteerdeMilitaireJurisdictiepaelen kunnen gedeld worden, aen U Ed. Groot Mogende eerbiedig voor te ftellen in dit nevens- gaend Magazyn. In de overtuiging, dat U Ed. Groot Mogende dezelve allezints Conditutioneel en met geringe moeite uitvoerlyk zullen vinden, zonder dat eenige beletzelen van aenbelang met dezelve verzegeld gaen, hebbe ik de Eer my met allen eerbied en fchuldige gehoorzaemheid te noemen. EDELE GROOT MOGENDE HEEREN' Leyden den 14 U Ed. Groot Mogendens Maart 1783. eerbiedigde en Gehoorzaamde Dienaar en Ingezeten FR. AD. van der KEMP. VI.  VOORBERICHT. xv EXTRACT uit de Refolutie van Hun Ed. Gr. Mog. Septemb. 1632. Jn de Vergadering zynde geprefenteert ver~ fcheidc Latynfche en Duitfche boeken, by geleerde perfonen aan dezelve gedediceert : is na deliberatie verftaan, de voorfz. dedicatie te excuferen, en dat voor 't toekomende OOk geene dedicatien van EOEKEN zullen aangenomen werden. V I I. EXTRACT uit de Refolutie van Haer Ed. Gr. Mog. 20 Jan. 1657. /jj^ynde ter Vergadering geprefenteert verscheide Exemplaren van zeker boek, aan H. E. G. M. gedediceert ; is na voorgaande deliberatie goedgevonden en verftaan, dat de voorfz. prefentatie, ingevolge van de generaaleRefolutie, dienthalven in Septemb. 1632 genomen, zal werden geëxcufeert, ge« Lyk dezelve geëxcufeert werd mits deezen, en dat voorts in het toekomende, niet alleen geene prefentatie van boeken byH. E. G. M. zal worden aangenomen, veel min daar over eenige vereeringen gegeeven , maar dat ook tot precife nakoming van de voorgeroerde generaalb Resolutie den Raed-Penfionaris V I.  xvi VOORBERICHT. in der tyd zal worden gelast en geinjungeert, gelyk dezelve gelast en geinjungeert werdby deezen, geene zodanige gf.presknteer.de boeken alhier ter Vergadering tedoeninbrengen, nochteooktepermitteren, dat dezelve door den Kamerbewaarder of te anderfinds ingeleverd werden. In-  INHOUD DES AGTS TE N DEELS VAN HET MAGAZYN VAN STUKKEN T O T D E MILITAIRE JURISDICTIE BETREKKELYK. Ï^EMORiE van Informatie, relatif tot de Zeeuwfche {lukken, concerneerende de zaak van de Witte. BI. 1-18 I. EXTRACT uit de Refolutie van de Heeren Staeten van Holland en WestFriesland», 26 Óct-ober 1782. 1 II. ÉXTRACT uit de Refolutie van de Heeren. Staeten van Holland en West-Friesland, 17 Oclober 1782. jj lil. MISSIVE van Zierikzee aen Ge- * * com-  xvm INHOUD van Sc AGTSTE DEEL. comm. Raed. over den Vaendrig de Witte, 18 O&ober 1782. BI. 9 IV. Antwoord van Gecomm. Raeden. 14 V Misfive van Burgem. en Regeerders der Stad Vlisfingen 19 Oétob. 1782. 16 VI. MISSIVE aan Z. D. H. Willem V. van Heeren Gecomm. Raed. van Zeeland, 21 Oftob. 1782. 21 VII MISSIVE van de Gecomm. Raed. 'van Zeeland, 21 Oftob. 1782. 24 VIII. EXTRACT uit de Refolutien van 'de Heeren Staeten van Holland en West-Friesland 23 Oétob. 1782- ~7 MISSIVE van Z. D. H. aen Hoogst dezelve, ibid. IX. EXTRACT uit de Refol. van de • Heeren Staeten van Holland en West-Friesland, 23 Oétob. 1782. 31 MISSIVE van Z. D. H. aen H. H. Mog., 23 Oftob. 1783- 3* X. EXTRACT uit deRefolutienvan de Heeren Staeten van Holland en West-Friesland, 23 Octob. 1782. 30 ADV1S van den Advocaet Fiscaal ter Generaliteit (ibid.) XL MEMORIE , contineerendc de o-ronden door Heeren Commisfansfen van den Hove van Holland Zeeland en West-Friesland in 't groot befogne van den 30 Oftob. 1782 voorgedragen, tot adftruéhe van hetdaer agter volgend Advis van welgemelden Hove. 45 XIL EXTRACT uit de Refolutien der ^  NHO UD van'tAGTSTE DEEL. xis Ed. Mog. Heeren Staeten s'Lands van Utrecht, 20 Nov. 1782. BI. 63 XIII. AD VIS der Heeren van Middelburg op 't Napoinftder huidige befchryvinge, rakende de zaek van den Vaendrig de Witte, relatif tot de Staeten Notulen, 5 Nov. 1782. 69 XIV. ADVIS der Heeren van Zierikzee, op 't NapoinA der huidige befchry vinge, rakende de zaek van den Vaendrig de Witte. Relatif tot de Staeten Notulen, 5 Nov. 1782. 73 XV. EXTRACT uit de Refolutien ten Raede der Stad Vlisfmgen, 2 Nov. 1782. 77 XV. MISSIVE van Zyn Hoogheid aen de Ed. Mog. Heeren Staaten van Zeeland, 7 Nov. 1782. 83 XVI. EXTRACT uit de Refolutien van H. E. Mog. Heeren Staeten van Zeeland. 86 XVII. CONCILIATOIR in de zaek van den geapprehendeerden Vaendrig de Witte, door den RaedPenfionaris in het Staets- befoigne van 12 Nov. 1782 voorgedragen. 9% XVIII. EXTRACT uit het Regifter der Refolutien der Heeren Staeten van Zeeland, 14 Nov. 1782. 9$ XIX. CONCEPT MISSIVE aen Praefident en Raeden van den Hove over Holland Zeeland en Vriesland, relatif tot't Staets Rapport van 14 Nov. 1782. 9% * * 1 XX. CON-  xx INHOUD van 't AGTSTE DEEL, XX CONCEPT MISSIVE aen Z D. H. relatif tot het Staets-Rapport van 14 Nov. 1782. BI. 100 XXI. CONCEPT MISSIVE aen de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, Relatif tot het Staats-Rapport van 14 Nov. 178a. io5 XXII. AD VIS der Heeren van Vlissingen, op 't Rapport van 14 Nov. 1782. relatif tot de Staeten Notulen van den 29 daer aan. 108 XXIII. ADVIS der Heeren van Goes , op 't Rapport van 14 Nov. 1782. Relatif tot de Staeten Notulen van den 29 daer aan. 111 XXIV. EXTRACT uit de Notulen van den Rand Ordinair der Stad Zierikzee. Relatif tot de Staeten Not. van den 28 Nov. 1782. 114 XXV. EXTRACT uit de Notulen van Weth en Raad der Stad Veere, Relatif tot de Staeten Notulen van 2 Dec. 1782. 30 Nov. 1782. 119 XXVI. EXTRACT uithetRegifter van de Refolutien der Heeren Staeten van Zeeland, 1 Dec. 1782, 122 XXVII. EXTRAC T uit de Refolutien van de Heeren Staeten van Holland en West-Friesland, 11 Dec. 1782. 131 XXVIII. MISSIVE aan Z. D. H. Relatif tot het Staets-Rapport van den 1^4 Nov. 1782. 2 Dec. 1782. 135 XXIX. MISSIVE aan Prseüdent en Rae- den  INHOUD van 't AGTSTE DEEL. xxi den van den Hove van Holland, Zeeland en Vriesland, a Dec. i?82r BI. 139 XXX. EXTRACT uit 't Regifter van de Refolutie der Heeren Staaten van Zeeland, 5 Dec. 1782. 142 XXXI. MISSIVEvandeEd. Mog. Heeren Gedeput. van Middelburg. 146' XXXII CONCEPT EXTENSIE in de zaak van den Vaendrig de Witte, (Holland) r3 Dec. 1782. 157 XXXIII EXTRACT uit de Notulen van den Raed Ordinair der Stad Zierikzee, 20Dec. 1782. 159 XXXV. MISSIVE van de Heeren van Vlisfingen. 168 XXXVI. EXTRACT uit 't Regifter der Refolutien van H. H. Mog, Heeren Staeten Generaal der Vereenigde Nederlanden, 24 Dec. 1782. xS6 PROPOSITIE vanZ. D.H. (ibid.) XXXVII. MISSIVE van de Heeren Staeten van Holland en West-Friesland.. 190 XXXVTiI. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staeten van Holland en West-Friesland, 24 Dec. 1782. 102 XXXIX EXTRACT uit de Refolutien van den Ed, Achtb. Gerechte der Stad Utrecht. I0r XL. EXTRACT uit de Refolutien der Ed. Mog. Heeren Edelen en Ridderfchappen van de Lande van Utrecht., 13 Jan. 1783. aoB * * 3 XLI.EX-  xxii INHOUD van 't- AGTSTE DEEL. XLI. EXTRACT uit de Refolutien van de Ed. Achtb. Heeren Regeerders der Stad Amersfoort, 20 Jan. 1783. BI. 211 XLII. EERSTE CITATIE tegens eenige Zee-Officieren te Middelburg 16 Jan. 1783. 212 XLIII. EXTRACT uit de Refolutien van de H. M. Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden 13 Jan. 1783. XLIV. DECLARATOIR vanBurgemeefters en Regeerders van Oofterfchelling, 25 Jan. 1783. 221 XLV. MISSIVE van Z. D. H. Willem V. aen de Staeten van Zeeland, 25 Dec. 1782. 225 XLVI. MISSIVE van de Heeren Prsfiderende Raeden over Holland Zeeland en Vriesland aan dezelve, 31 Dec. 1782. 228 XLVII. ADVIS van 't Hof Provintiaal van Friesland, aengaende de Wettigheid van denHoogenKrygsraad, zo in 't algemeen als byzonder, metbetrekking tot den Vaendrig de Witte, 6 Jan. 1783. 233 XLVIII. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staeten van Holland en West-Friesland, 10 Jan. 1783. 252 XLIX EXTRACT uit 't Refolutieboek der Ed. Mog. Heeren Staeten van Friesland, 27 Jan. 1783. 261 L. ADVIS van de Heeren Va gel in vam  INHOUD van 't AGTSTE DEEL. xxm van Claerbergen en van Haren Commisfarisfen uit den Hove van Friesland. BI. 266 LI. ADVIS van't Quartier van Oofter- goo op 't 32 Poinct. 270 LIL ADVIS van 't Quartier van Zevenwouden op 't 32 poinét. 274 LUI ADVIS van 't Quartier van de Steeden op 't 32 Poinct. 276* LIV. NADER ADVIS van het Quartier der Steden op 't -32 Poinét. 277 LV. CONSIDERATIE van 't Quartier van Weiter go, omtrent de Militaire jurisdiétie. 279 LVI EXTRACT uit't Regifter van de Refolutie van de Heeren Staeten van Zeeland, 4 Feb. 1783. 284 LV1I. ADVIS van de Heeren van Zierikzee, relatiftot de Staeten Notulen van 6 Febr. 1733. 288 LVIII. EXTRACT uit de Refolutie van Weth en Raad der Stad Middelburg 13 Febr. 1783. 290 LIX. EXTRACT uit de Refolutie ten Rade der Stad Vlisfingen , relatif tot de State Notulen van iS Febr. 1783. 308 LX. EXTRACT uit de Refolutien van de Ed. Mog. Heeren Staeten s' Lands van Utrecht, 26 Febr. 1783. 315 LXI. EXTRACT uit de Notulen van den Raad-Ordinair der Stad Zierikzee, relatif tot de Staeten Notulen van 13 Febr. 1733. 319 LXÜ. EXTRACT uit het Regifter der Re-  xxiv INHOUD van 't AGTSTE DEEL. Refolutie der Heeren Staeten van Zeeland, 21 'Maert 1783. BI 32c MISSIVE aen Praefidenten Raeden van den Hove Pro vin tiael overHolland, Zeeland en West-Friesland. 320 LXIIÏ. PRO MEMORIE, dienende tot onderzoek hoedanig het Staets Regt zyder Provintie van Zeeland j omtrent de Militaire Jurisdidie, zo in 't crimineel als civil, geformeerd op 't verzoek der Leden van het Befogne, uit HunEd. Mog Vergadering, tot examinatie van die materie gecommitteerd by Refolutie Van den 12 Dec. 1782. 332 LXIV ADVIS van't Hof voor het Groot befogne over de Militaire Jurisdictie. 40 i LXV. EXTRACT uit het Regifter van de Refolutien der Heeren Staeten van Zeeland, f April 1783. 438 LXVI. EXTRACT uit de Refolutie van Ridderfchap en Steden de Staeten van Overysfel, 9 April 1783. 440 LXVII. EXTRACT uit het Regifter der Refolutie van Ridderfchap en Steeden de Staeten van Overysfel 10 April 1783. 442 LXVIII. EXTRACT uit de Refolutie der Heeren Staeten van Holland en West Friesland, 30 April 1785. 44* PUBLICATIE. 446 LXIX. MISSIVE van den Stadholder des Graaffchap Berge, aan de Ed. Mog. Heeren Gedeputeerde Staten desGraaffchaps Zutphen den 30 April 1783. 44po-  INHOUD. j$ LXX. DECLARATOIR van Vlis- fingcn, 30 April 1783. BI. 459LXXI. EXTRACT tut de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland endeWestvrieslandt, in hun Ed. Groot Mogende Vergadering , 1 Mey 1783- • • 461 LXXII. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, in haar Ed. Groot Mog. Vergadering,' 1 Mey 1783. 463 LXXIII. DECLARATOIR vanZierik- Zee 2 Mey 1783. . 466 LXXIV. GEEXTRAHEERTuit het Refolutie Boek der Edele Mogende Heeren Staaten van Vrieslandt, 9 Mey 1783. 467 LXX V. GEEXTRAHEERT uit het Refolutie Boek der Edele Mogende Heeren Staaten van Vriesland, 9 Mey 1783. 495 LXXVI. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, in Hun Ed. Groot Mog. Vergadering, 30 Mey 1783. 470 LXXVII. MISSIVE van Zyne Doorlugtige Hoogheid aen de Heeren Staeten van Holland en West • Friesland , 2 Juny 3783. .' . 472 VUL Deel. **» LXXVIIL  % INHOUD. LXXVIII. EXTRACT uyt het Register der Refolutien van de Hoog Mog. Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, 16 Juny 1783- BI. 501 LXXIX. MISSIVE van ZyneDoorlugHoogheid Willem V. aen de Hoog Mog. Heeren Staeten der Vereenigde Nederlanden, 13 Ju^ J783- *02 TXXX MISSIVE van den Hoogen Krygsraad aan Zyn Doorlugtige Hoogheid Willem V., 1 Juny 1783- • • 503 T YXXI De Staaten van Holland en ' West-Vriesland, aan de Leden van den Hooge Krygsraad 's Hage, 3°Mey *783- 5°5 T XXXII Aan den Hoogen Krygsraad LXX2U1. ^erVereenigde Nederlanden, 2 Juny 1783. • 507 ï XXXIII. MISSIVE van Zyn DoorlugLXAAm. Roogheid WiHem V. aan Haar Ed. Groot Mog. . 5°7 TYXXIV EXTRACT uit de Refolutien Laaaiv. ^n ^ Heeren staa^n van Holland en Westvnes)and ,m haar Ed. Groot Mogende Vergadering 1 July 1783- 515 ME-  C * ) Memorie tot addres der Zeeuw/de Staats Papieren, concerneerende het 'geval van den Vaandrig de IVhtc 17K2 en 1783, in dit vmflé deel voorkomende. \ n het hat/l der maand September van den afgeloopen jaare 178^ verfpreide zig in Zeeland een geragt, dat zeker Officier, Jacob Ëdaurd de Witte genaamd , zynde Vaandng^Supernumerair onder hét Regiment van den Luit. generaal Grave van Yfe\n.bürg, en behoorende tot het Guarnifocn van Zierikzee, door den Adjudant Generaal van Z. D. H. en twee Onderofficieren uit den Lande van Schouwen gehaald en gevangen naar 'sHage was overgebragt, en zulks wegens ontdekte correfpondentie met den Vyand,door den zeiven gehouden. De Regeering van Zierikzee, die zoo min Tan de misdaad, als van de vervoering van de Witte van haar Territoir eenige legale kennis had, en confidereerende zoo wel de betrekking, die de Regtbank haarer Stad tot dien Perfoon , met alien grond, konde fuftineeren, als die Hun Ed. Achtb. als Lid van Staat tot een zaak van die importantie oordeelden te hebben, befloot zig der zake aan te trekken, en fchreef op den 18 0£tober een Miffive daar omtrend aan de Edele Mog. Heeren Gecommitt. Raden van Zeeland, (zie _N. m. E). 9—13) Te Vliftïngen had zig het gcrugt van het geval van de Witte almede verfpreid. Den 19 Oclober nam de Vroedfchap het zelve in overweging; en beüoot by gelegenheid der beantwoording van zekere Miffive van de Heeren Gecomm. Raden van Zeeland 'kennis gevende van  (ii) tet niet vertrekken der Schepen naar Breit, ook hunne Jvoelens nopens de zak van den gem. de Wi teS verklaren, en H. E. M^te verzoeken, om van de voorfz. zaak een Poinft van Befchry. VL te maken, (zie N. v. BI. 16 tot ,o) Het kon dus de Heeren van Z'enkzeeen VI fineren niet dan aangenaam geweeft zyn door ce Sspapieren, op Zondag den 2o Oaobe , • TeriKte krvsren, dat door de Heeren Gedepute*denv nAmflerdam, ter Vergadering van de Heeren Staten van Holland op den ló te voren was gedaan eene Propofme, zoo overeen. £Mg m« de idees der twee gemelde Ste- ^beM^ Zierikzee en Vliffin.en op den 21 Oclober ter Vergadering van de Seren" Gecomm. Raden tfSSSg^ j„. tj v Most. goed aan Z. D. H. attezenoxn ene Miffive, Rvi. BI. 21—24) en te gelyk de zaak zelf by fonne van Napoinft van Befchry te kennis van de refpeaive Staatsleden e I eLen ten einde dezelve hunne ferieafe de ibeS hier omtrend zouden geheven te l.t.n 7n Welver Gedeputeerden daar op, zoo gaan,en derzelver^ V ö) ^^^iStt^en de refptaive Skieden op voorgaande Befchryving der Hr. rSSm RaSen'te famen, wanneer door den Heer Raad - Penfionaris wierd ouverture gegeven v£ de ftukken, aangaande de zaak van de Gecommitt. ^g^& jieraliteit aan hooggem. H. H. M., C". ^  (tlt) 30-4.) Mifïïves der Heeren van Zierkzee exi Vliflingen, mitsgaders de Mifïïves van Gecomm» Raden > zoo aan Z. D. H. als aan de refpective Staatsleden. (N. m. v. vi. vu.) De Advyzen der Leden, als na gewoonte 4 op deze Stukken gevraagd zynde, advifeerde den Heer Raad - Penfionaris, ter dier feffie voor den Heer van Lynden, Reprajfentant van den Heer Eerfledelen, occupeerende, om alle de gem. Stukken terenvoieeren aan een Commiflbriaal befogne» De Heeren van -Middelburg advifeerden ten principalen, (zie N. xiii. B'. 69—72) Die van Zierikzee bragten insgelyks derzei-' Ver Advys uit. (zie N. xiv. 78—77) Die van Vliffingen advifeerden meede, met overlegging van een Extract uit de Notulen ter Rede der Stad Vliffingen. (zie N. xv. 77—S2) Die van Goes en Tholen , deeze verzogten alleenlyk Copie der drie gemelde Advizen, zonder zig op de zaak zelf te verklaren. Ter volgende Seffie den 7 Nov. ontfingen da Staten eene Miffive van Z. D. H. van den 3 te voren, (N. xv. BI. 83—85) in antivoord op die van Gecomm» Raden van den 21 O6L * (Nt vi. BK 21) zoo omtrend de defenfie der Provincie van Zeeland, als omtrend het geval van den Vaandrig de Witte, zonder dat nogthans by de voorfz. Miffive gevoegd waren de door Heeren Gecomm. Raden, ter verzoeke der Regeering van Zierikzee, gevraagde Copien deï bewyzen ten lafte van den voorfz. de Witte, mitsgaders van de Interrogatorien en Refponfi* ven in die zaak: het geen noodig is op te merken, ten einde reden te geven van de onzekerheid,, waar mede fommige Leden in hunne Ad*  ( iO fizen zig omtrend het misdryf van de Witte en de betrekking, die dezelve tot de Provincie Tan Holland had , hebben uitgedrukt. De. Leden hunne advifen daar op uitbrengende, advifeerde den Heer van Lynden om de geheefe zaak CommiiToriaal te maken; Middelburg, Zierkzee en Vliffingen, infteerden dat de Leden zig finaal geliefden te verklaren: gelyk de Heeren van Veere deden, zig uitdrukkelyk conformeerende met het advis der Heeren van Middelburg, (zie N. xiii. BI. 69) vorige fefi1e n0" pens de zaak van de Witte uïtgebragt: dog te vergeeffch, verklarende de Heeren van Goes en Tholen zig ongelaft, térwyl den Heer van Lynden bleef aandringen, om de zaak te renvoyeeren aan een CommiiToriaal befogne. . Dan hoe zeer hier toe, ter dezer Saffie, door de meerderheid der vier Leden, namelyk Middelburg, Zierkzee, Vliffingen en Veere (welke Steden nu omtrend de volftrekte incompetentie aan den Hoogen Krygsraad en noopens de reclame van den Vaandrig de Witte hoofdzakelyfe convenieerden) geen inclinatie betoond wieral, oordeelden dezdve nogthans, ter volgende Seffie, op de inftantien van den Heer Raad-Penfionaris, en om een afkomft van deliberatien te maken, het zelve niet langer te moe^ ten ftremmen, en wierd vervolgens op den 11 November de bewufte zaak gerenvoieerd aan een CommiiToriaal befogne. De Heeren van Vliffingen nogthans verklaarden daar in alleenig te bewilligen onder zekere bepalingen , en advifeerden nader omtrend de zaak-ten principalen (zie N. xvi. bl. 86 — 92.) Des anderendaags den 12 November wierd her  Cv) het befogne over deze gewigtige zaak gehouden, Het zelve beftond uit den Heer van Lynde;i, van wegens den Eerftedelen; den Heer de Beveren , Penfionaris van Middelburg, den Heer van den Houte , Penfionaris en Secretaris van Zierikzee ; den Heer Ofiewaarde, Secretaris van Goes, den Heer de Bruin, Penfionaris van Tholen , den Heer Lambrechtfen Penfionaris van Vliffingen, en den Heer de Mauregnault, Penfionaris van Veere, (welke laatftgem. Heer boven dien de eer heeft van Advocaat Fiscaal der Militie binnen de Provinaie van Zeeland en het Committimus te wezen) mitsgaders den Heer Raad - Penfionaris Chalmers.J Het is thans niet wel mcgelyk de byzondere advifen der gem. Heeren Commiifiariffea van Staat met al bet voorgevallene, mede te deelen, hoe 2eer zulks zeker niet dan zeer nuttig en inftruclif zoude kunnen zyn. Men zal zig dan moeten vergenoegen met de mededeeling van het geen daar omtrend niet verborgen heeft kunnen worden gehouden, en waar van men deze korte fchers geven kan. De Heer Rsa j - Penfionaris, naar gewoonte gevraagd zynde zyn Prajadvis te willen geven, voldeed hieraan met praalecture van een papier, het geen men gedoopt heeft met den naam van Conciliatoir, (zie N. xvn. Bi. 92—95) Hier mede conformeerden zig de Heeren van ' Lynden, Ofiewaarde en de Mauregnault. Maar anders waren de advyfen°der Heeren ie Beveren, van den Houte, de Bruin , en LamIrechtsfen. Zy advyfeerden eenparig om den Gevangen de ÏVitte, door deeze Pro vin tie te doen re.Clamee?en, en de Judicature van denzelven aan A 3 4m  (VI) den Hove van Holland en Zeeland optedragen j den Hoogen Krygsraad te verklaaren voor incompetent , zoo wel als de Vergadering van Hun Hoog Mog., met wederlegging der Argumenten ter contrarie aangevoerd, Gelylc naderblyken kan uit ket Rapport en Concepwruffives, daar toe relatif, welke volgens de gevoelens der vier gemelde Heeren : als de meerder-* heid uitmakende, famengefteld, ook de natuurJykfte verklaaring* daar van medebrengen. ' Den 14. November wierd dan het Rapport van het over deeze zaak gehouden Befogne uitgebragt, en daar by Overgelegd een Conceptmiffive aan den Hove van Holland, Zeeland en Vriesland, aan -Zyne Doorl, Hoogheid en aan de Heeren Staaten van Holland , van welke vier ftukken door alle de Leden Copye verzogt wierd, ten kennis en deliberatie hunner Committenten, (zie N. xvni. xix. xx. xxi. BI. 95—107) Er verliepen verfcheiden dagen, eer de Staatsleden weder wierden geconvoceert: waartoe de abfentle van den Heer veert Lynden, in „eene Commiffie uit de Admiraliteit van Zeeland naar Z'rikzee vertrokken , tot examinatie der Brieven van de genomen Engelfche Paketboot, aanleiding gaf. Deeze intermiffie der deliberatien gaf zeeker aan de refpeélive Leden goede geleeenheid, om het voorfz. Rapport en bygevoegSa MhTives met den vereifchte aandagt te examineeren, en diende te gelyk, om het voorfz. ■Conciliatoir of Praeadvis van den Heer Raadpenfionaris Copyelyk aan de meefle Steeden toe ;e zenden , en het zelve aan te beveelen als het eenige middel, om eene Cooclufie in, deeze deli* cate ?aak te verkrygen,,  C vii ) Den 25. November de Leden weder vergaderd zynde, conformeerden zig de Heeren vaa Middelburg met het bewulte Rapport en Misves, gelyk meede de Heeren van Vliffingen, de laaftgemelde nogthans onder eenige weinige veranderinge, blykens Copye van derzelver geadfeerde. ( zie N. xxii. BI. 108—111) De Heer van Lynden, gelyk meede die van Goes en Veere , zouden zig nader verklaaren: Zirikzee en Tholen, waren ongelaft. Dan op den 29. November wierd het advys van Goes uitgebragt, waar van hier nevens een affchrift te vinden is. (zie N. xxm. BI. 11 i-i 13) Eindelyk verfcheen den 2. December, de dag gedeftineert ter conclufie. — De Raad-penfionaris de manqueerende Leden; namelyk den Heer van Lynden, de Heeren van Zirikzee., Tholen en Veere , gefommeerd hebbende, om zig te verklaaren op het Rapport van den 14. November in de zaak van den Vaendrig de Witte, zeide de Heer van Lynden, zig nader te zullen verklaaren, en wierd door de Heeren Gedeputeerden van Zirikzee voor&eleezen een Extraót uit de Notulen der Scad Zirikzee, waarby zig met het gemelde Rapport conformeerden , en verder zig omtrend het ftuk der Militaire Jurisdidhe verklaarden, gelyk men zien kan N. xxiv. BI. 114 tot 119. De aanweezende Heer Gedeputeerde van Tholen verklaarde uitdrukkeiyk gelaft te zyn, zig met het bewuft Rapport te conformeeren; met byvoeging nogthans, dat de Heeren van Tholen niet wilden in onderzoek te treeden over de Militaire of Civile b.evoeg!ykheid ia deezen, maar het Hof wilden hebben gequalifi4 4 ceerda  ( VÏI.T. ) ceerd, om voor ditmaal de voorfz. zaak by de« legatie te beregten. Die advys, werdt door de ineefte Lceden geoordeeje zeer duifter te zyn. De Heeren van de Veere deeden vervolgens Prssleélure van een Extract uit de Notulen hunner Stad, en kortlyk daar henen gaande, dat, lioe zeer welgemelde Heeren zig met het beWufte Rapport wel zoude kurwien conformeeren, Hun Ed. Agtb. nogthans prefereerden, om, gezamentlyk roet de Provintie van Holland , by Zyn Doorl. Hoogheid minnelyke perfuafien aan te wenden , ten einde de ?aak van de Witte, ter Judicature van den Hove werde overgelaten. (N. xxv. Bi. 119. 122) .Alle de Steeden nu derzelver advyzen uit£sbragf hebbende, was het de Heer van Lynden, alleen, die zig niet verklaard had. De Raadpenflon'aris vevzogt dan zyn Hoog Ed. zyn advys te willen uiten. Dan de Heer van Lynden, oordeelde alvöorens den Haat der dehberatien te mogen weeten , en verzogt mitsdien den Heer Raad-penfionaris daar van ouverture te willen doen. Hier aan wierd door Zyn Ed. voldaan, en gecapituleerd de advyzen der refpeftive Leden , zeggende te bevinden, dat die Leden, nameïltlyk Middelburg , Zirikzee en Vliffingen, de reclame van de Witte wilde doen als een recht, en drie andere : namelyk Goes, Tholen en Veere, zig hadden geneegen getoond tot fchikkingen. Terwyl fommige Leden deeze bereekening teegenfpraaken , fuftineerende , dat het advys der Heeren van Tholen veel eer moeft gevoegd worden by die aan Middelburg, Zirikzee en YJifi-ngen, begon de Heer van Lynden3 te ad« * ' y:5  (ix) vïfeerer). Zyn Hoog Ed. declareerde van begrip te zyn , dat de misdaad van de Witte was piife Militair , zullende, om den aandagt der Leden niet te fatigesren , niet treeden in de adltruótie daar van: dat hy echter om genoegen te geeven en te gemoet te Icomenaan de fentimenten der Leden, wel lyden mogt, dat de Judicature van de Witte, ongepraejudicieerd* de fultenue voor en tegen den Militairen Rechter, by delegatie, aan den Hove van Holland wierd opgedragen, en Zyn Doorl. Hoogh. verzogt de noodige orders tot overgave van den delinquant te ftellen, alles nogthans ongepraejudiceerd het recht der Steden. (N. xxvi. BI. 122) De Heer van Lynden , zyn advys geëindigd 'hebbende, verklaarde den Raad-penlionaris, dat alzoo 'er nu een meerderheid van gevoelens was, hy ook dien conform de conclufïe foude neemen. De Heeren van Middelburg declareerden vervolgens, dat zy, gehoord hebbende de onderfcheiden advyfen der Leden , het zeer moeyeJyk oordeelden te zyu, om in deezen eene Conclufïe te neemen , zelfs per plura , proponeerden , om , alvorens daartoe overtegaan , Heeren Commiffariffen tot de Befognes te verfoeken, om uit alle de advyfen der Leden te formeeren en tegen de volgende felTie voortedragen een Concept-refolutie op dit p,gin£t : mitsgaders de noodige Miffives, daartoe betrekkelyk. Allerbillykft zekerlyk was deeze voorflag, en indien de omvrage daar op by alle de Leden geschied was , zou dezelve apparent zyn geampleóteerd geweeft. De Raadpenfionaris, 't is £vaar, vroeg daarop het advys van den Heer 4 5. , *m  (x) van Lynden, en van de Heeren van Zirikzee. Dog het onverduldig verlangen naar eene Conclufie, welke men wift, dat niet miffen kon, openbaarde zig zoo fterk, dat Zyn Hoog Ed. geen moeite nam de advyfen van Goes , Tholen , Vliifingen en Veere op de voorfz. Propofitie van Middelburg te vragen, maar declareerde de Conclufie te nemen, conform de advyfen van den Heer van Lynden, beneevens die van Goes, Thole en Veere. Die van Vliffingen protefteerden terftond fchriftelyk op het kragtigfte tegen de conclufie. De Heeren van Middelburg beklaagden zig zeer ferieufelyk over de conduite van den Heer Raad-penfionaris, in deezen gehouden, fpeciaal met geen behoorlyke omvrage te doen op hunne Propofitie en protefleerden benevens die van Zirikzee mondeling tegen deeze Conclufie. Dog men hield de zaak voor afgedaan , en de Vergadering fcheide , na dat alvorens de Heeren van Vliffingen en Veere geïnfteerd hadden., dat de manqueerende Leden zig zouden gelieven te verklaren omtrend het beklag der Heeren van Zirikzee: nopens de faitelyke vervoering van de Witte van hun territoir, en de weinige correfpondentie tuffchen de Regeeringen der Steeden en die van de Guarnifoenen, als meede omtrend het limiteeren der Militaire Jurisdictie. Dus eindigde de Seffie van Maandag den 2. December. De extenfie van het voorgevallene , en fpeciaal van de genomen Conclufie in de zaak van de Witte, met de Miffive» daartoe betrekkelyk, fchoon ftilzwygead aan den Heer Raadpenfio-  Cxi ) naris opgedragen , wierd nogthans niet ter rs. fumtie gebragt , zonder alvorens met naauwkeurigheid geëxamineerd te- zyn, by die Heeren, die daar aan hadden gecontribueert. Op Donderdag den 5, December wierd door den Raad-penfionsris praele&ure gedaan van de extenfie der Notulen van's Maandags te voren, en ook daar onder, van het geen de zaak van de Witte, concerneerde , en ipeciaal van eene Concept-miffive aan de Heeren Staaten van Holland , aan Zyne Doorl. Hoogh. den Capitain Gennraal en aan den Hove van Holland, Zeeland en Vriesland, (zie N. xxx. BI. 144.) De extenfie van dit alles wierd geapprobeerd door den Heer van Lynden , de Heeren van Goes, Tholen en Veere, dog door de Heeren van Middelburg, Zirikzee en Vliffingen Copye]yk overgenomen, ter kennis en deliberatie huntier Committenten. De Raad-penfionaris maakte nu ook geen zwarigheid by het neemen der Conclufie , ook de approbatie der voorfz. extenfien met meerderheid te concludeeren , in weerwil der overneming daar van , door drie Leden gedaan. 'Er fchoot voor deeze niets over dan te verzoeken, dat geen depêches uit de overgenomen Conclufie proflueerende , mogten worden afgegeven , protefteerende anders daar tegen op het kragtigfte, met referve voor hunne refpeétive Committenten, om daar tegen zoodanige aanteekening te doen , als Hun J£d. Achtb. zouden te rade vinden. Voorts infteerden fommige Leden , ter dier Seffie dat, de manqueerende Leden zig geliefden te verklaren , omtrend de klagte van Zirikzee £ver de violatie van haar Territoir , door de  ( XII ) faitelvke vervoering van de Witte, als meede nopens de weinige correfpöndentie tuifchen de Regeering en de Militie ; mitsgaders nog omtrend het limiteeren der Militaire Jurisdictie, Eindelyk men verzogt Copye van de Aanteekening door de Heeren Gedeputeerden van Vhsfmgen ter vorige Seffie gedaan, men referveerde Contra-aanteekening , en hier meede hield men de zaak voor afgedaan, gelyk nader blyken kan uit een Copye der extenfie. De Miffives aan de Heswen Staaten van Holland, aan Zyn Doorl. Hoogh. den Capitain Genetaal , en aan den Hove" van Holland , Zeeland en Vriesland, wierden op naam der Heeren Staaten van Zeeland opgemaakt, en op Saturdag den 7. December met een Bode afgezonden (zie N. xxvii. xxvni. xxix. BI. 132-142) De Heeren van Middelburg , Zinkzee en Vliffingen , van al het gebeurde door hunne Gedeputeerden rapport ontfangen hebbende oordeelden zeer veele redenen te hebben, om over hunne Medeleeden eoo wel als over den Heer Raad-penfionaris te beklaagen , en en belloten ter hunner decharge, zoo by het tegenwoordig als volgend Geflagt de Aanteekemng te vervoleen, door hunne Gedeputeerden op den 2. en ? December, voor behoudens teegen de Cohcluii'e, welke zy Heeren , nog ten aanzien van den inhoud, nog met betrekking tot de form, immer wilde gereekend worden te hebben tgegeftemd of gehomologeerd. Dit eefchiede op Maandag den 23.December \m wanneer door de Heeren Gedeputeerden van Middelburg , Zierikzee en Vliffingen , namens hunne refpective Committenten, iederaj*  ( Sm ï ïonderlyk wier den voorgelaszen en overlegd de, Proteften (zie N. xxx. xxxi. xxxii. xxxv. BI. 14.2 tot 185) waar van door de vier andere Leden Copye verzogt wierd, en gereferveerd het doen van zoodanige Contra-aanteekeningen, als de Heeren hunne Committenten zouden te rade vinden. Nu feheide de Staats-vergadering van Zeeland op reces, voor den tyd van zes weeken,fchoont tegen de advyfen van Zierikzee, Vliffingen erjt Veere. De Heeren Gecommitteerde Raaden ontfingen, by abfentie der Staaten, eene Miffive van de Heeren Staaten van Holland en Weflvriesland, in dato den 27. December 1782. dienende ter beantwoording van Hun Ed. Mog. Misfive van den 2. te voren, en ter geleide van Extraft uit Hun Ed. Groot Mog. Refolutien ten zeiven dage omtrend het geval van den Vaendrig de Witte genomen, (zie N. xxxvii. xxxvnr. BI. 190—198) Ten zeiven dage ontfingen de Heeren Gecommitteerde Raaden eene Miffive van Zyn Doorl. Hoogheid, in dato 25. December, mitsgaders eene Miffive van Prsefident en Raaden van den Hove van Holland , Zeeland «u Vriesland, gedateerd den 31. van die zelfde Maand, (zie N. xxxxv. xxxxvi. BI. 226-232) Alle deeze ftukken by Heeren Gecommitteerde Raaden ingekomen zynde , vonden Hun Ed. Mog. goed dezelve by Miffive, gedateerd den 2. January aan refpectïve Staats-leden toetezertden ten fine van informatie of ter verdere deliberatien. De Vergadering der Heeren Staten} van Zeefcnd den 4. Febr. 1783. weder aanvang nemen* deJ,  ( XIV ) de, vond den Heer Raad - Penfionaris goed, by gelegenheid der refumtie, zig te verdedigen tegen de refkaien, door de Heeren van Middelburg, Zierikzee en Vliffingen, in hunne refpeetive Proteften, ter laatft voorgaande Seffie, den 23 December 1782, gemaakt tegen de Conclufie, welke hy Raad-Penfionaris in de zaak van de Witte genomen had , doende daar van een fchriftelyk Declaratoir, het geen by de Leden Copielyk wierd overgenomen, (zie N. lvi. BI. 284—288) _ , . .r , Ter volgende Seffie den 6 Febr. advifeerden de Heeren van Zierikzee op de hier voren gem. Stukken , door Heeren Gecomm. Raden aan de Leden toegezonden, waar van door de andere Leden al mede Copy verzogt wierd. (zie N. Wil. BI. 288. 289) Den 13 Febr. bragten de Heeren van Middelburg een ampel Advys uit op de voorfz. Stukken namelyk op de Refcriptien der Heeren Staten 'van Holland, van Zyne Doorl. Hoogheid en van den Provinciaal, mitsgaders op het Declaratoir van den Raad-Penfionaris, en het voorengem. Advys der Heeren van Ziezikzee, blykens eenaffchril't daar van hier nevens gaande en gequoteerd, (zie N. i.vm. 290 tot 308) Van dit Advys der Heeren van Middelburg door de andere Leden Copien verzogt zynde, wierd door de Heeren van Vliffingen, ter volgende Seffie, namelyk op den 17 February daar fan, op het zelfde onderwerp een Advys uitgebragt, en het geen naar gewoonte, by de andere Leden Copielyk overgenomen wierd. (zie N. lix. BI. 308—315) _ ., Zoo dra de Advyzen van den Heer van Lyn-  (XV ) den voor den Eerfledelen, van de Heeren van Goes, Tholen en Veere, zullen zyn ingekomen , zal men den uitflag dezer deliberatien kunnen melden. Op den 10 Maart (1783) wierd ter Staatsvergad. gelezen de Refolutie derHr. Staten van Utrecht, den 5 Maart te voren ter Vergad.van Hf H. M. nopens de zaak van den Vaandrig de Witte ter Generaliteit ingebragt; by welke gelegenheid , door de Heeren van Middelburg en Vliffingen geiufteerd wierd, dat de'manqueeren» de Staatsleden binnen deze Provincie zig omtrend de voorfz. zaak en fpeciaal de Conclufie ter Generaliteitdesaangaande genomen, zouden gelieven te verklaren; waar van het gevolg was, dat op den 17 daar aan door de Heeren van Zierikzee wierd ingebragt een nader Advys, (zie N. fcxij Bi. 319) en wierd by die gelegenheid gerefolveerd omme het voorfz. Advys van Zierikzee benevens dat van Middelburg en Vlisfingen te renvoyeeren aan een CommiiToriaal befogne. Van dit befogne wierd op den 21 Maart een Rapport uitgebragt, (zie N. lxji. BI. 325; dan alzoo het zelve alleenlyk handelde over de fuftenue van den Hove Provinciaal , van buiten delegatie de zaak van de Witte te kunnen beregten, infleerden de Heeren van Vlitlingen dat ook over de andere Poin&en, waar omtrend de bewufte Advyzen rouleerden, rapport moge worden ukgebragt en fpeciaal nopens de Conclufie ter Generaliteit, ten einde fimul & femel daar op te kunnen worden gerefolveerr. Den 3 1 Maart conformeerden zig de Hseren van Middelburg met het bewufte Rapport van de»  ( XVI ) óea 21 te voren, met eenige byvoeging en met fpeciale inftancien, dat het befogne over de overige nog onafgedane Poincten en wel byzonder over de Conclufie ter Generaliteit mogt worden gehouden en daar van Rapport gedaan: met welke inftancie de Heeren van Zierikzee, zonder zig nogthans op het voorfz. Pvapport te expliceeren, zig conformeerden. Den 3 April wierd door de Heeren van Zierikzee op het voorfz. Rapport een nader Advys uitgebragt, waar by in fubftantie verklaarden te zullen afwagten het Rapport over de overige Poincten , by eerftgem. Rapport niet behandeld , en fpecifcal nopens de meergem. Conclufie ter Generaliteit, ten einde op hec een en ander gelyktydig te refolveeren. Eindelyk wierd dan op den 7 April een nader Rapport uitgebragt, voornamelyk rouleerende nopens de bewufte Conclufie den 24 December 1782. ter Generaliteit in de zaak van de Witte genomen, (zie N. lx. BI. 4) Van tyd tot tyd hadden zig alle de Leden (Zierikzee en Vliflingen uitgezonderd) met het eerftgem. Rapport geconformeerd: gelyk mede de Steden Middelburg, Goes en Tholen, met het ander Rapport. Den 17 April declareerden de Heeren van Zierikzee fpeciaal gelaft te zyn, om, zoo wanneer alle de overige Leden eenparig inclineeren mogten, om deze zaak conform de gemelde Rapporten af te doen, de Conclufie daar van aan te zien, of fchoon H. E. A. wel gewenfcht hadden, dat de voorfz. Rapporten meer overeenkomitig met de Advizen der Heeren van Middelburg, Zierikzee en Vliffingen, waren ingerigt gebeft , en in zoodanigen ftyl CJ3  ( XVII ) en uitdrukkingen gefteld , waar door het gezag der Provincie met meer digniteit werd geloutineerd Terzelfde Sesfie toonden zig de Heeren van Vlisfingen bereid om beide de bewuste Rapporten fimul 6?/emeJaftedoen, dan , den Heer van Lynden en de Heeren van Veere zig niet willende expliceeren op het laatsgem. Rapport van 7 April, declareerden de Heeren van. Vlisfingen zig op beide voorlz. Rapporten nader te zullen verklaaren. Den 28 April conformeerden zig de Heeren van Veere met laastgem. Rapport; en zoo den Heer van Lynden zulks meede had geheven te doen, immers zyn Advys daar op uitbrengen, zou het een en ander ter Conclufie hebben kunnen gebragt worden. Dan zyn Ed. verklaarde nogmaals zig op laatstgemelde Rapport met te kunnen verklaren , infteerende dat de Heeren van Vlisfingen geliefden aftezien van het accrochement, waar onder in de ConcluQe van het Rapport van 21 Maart geconfenteerd hadden , en mitsdien te bewilligen, dat gemelde Rapport, afgezonderd van het andere, geconcludeerd wierd. De Heeren Gedeputeerden van Vlisfingen aannemende daar van kennis te zullen geven aan hunne Committenten; wierden benevens den Heer van Lynden, ter volgende Sesfie den 30 April, door den Heer Raad-Perfionaris nogmaals gefommeert, om zig te expliceeren op meergem. Rapport van den 7 te voren. Den Heer van Lynden declareerde vervolgens , dat zig daar op niet kon expliceeren, verzoekende dat daar toe aan zyn Ed. geen verdere inftancicn mogten worden gedaan, als zeer alieen zynde van ibortgelyke tedoene DeVlll. Deel. Mem. v. Inf. B cla-  ( XVIII _) ciaratoircn ter Generaliteit, als by het voorfz. Rapport gemeld: infteerende verder dat de Heeren van Vlisfingen wilden toekomen in 't Rapport van 21 Maart en de Misfive aan den Hove, ten einde een afkomst van deze zaak te maken. De Gedeputeerden van Vlisfingen declareerden hier op de Conclufie te zullen aanzien , zoo wanneer alle de Leden in de feparate behandeling en afdoening der gem. Rapporten confentcerden : infteerende nogmaals, dat den Heer van Lynden de conclufie van bet meergem. Rapport van 7 April niet geliefde te ftremmen, protefteerende tegen de gevolgen, die daar uit zouden kunnen refulteeren. Den Heer Raad-Pcnfionaris declareerde hier op eerstgem. Rapport van 21 Maart en de daar by gevoegde Misfive aan den Hove te concludeeren: waar tegen door de Heeren van Zierikzee , met allegatie van redenen, wierd geprotefteerd. »Bly vende het ander Rapport, wegens defect van het Advys van den Heer van Lynden , buiten Conclufie; en is vervolgens de Misfive aan den Hove Provinciaal afgezonden, conform het Concept boven vermeld. De tyd zal leeren of de delibcratien over de zaak van den Vaandrig de Witte binnen deeze Provincie hier meede geëindigd zyn. MA-  MAGAZYN VAN STUKKEN, TOT D Ê MILITAIRE JURISDICTIE BETREKKELYK. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Hollandt ende West-Vrieslandt , in hun Ed. Groot Mog. Vergaderinge genomen op Woensdag den 16 Oclober 1782. Heeren Gedeputeerden der Stad Am-PropoJL fterdam hebben ter Vergadering gedaan, tntievan vervolgens in Gefchrifte overgegeven de?*???' 1 j -r% f • teerden navolgende Propofitie. derStai VlllBeel A De  ft VERZAMELING van STUKKEN Amflerdam, cotlcemeerende de f aak van dengeyangendeWitte o. ver Correspondentiemet den Vyand, door den hoogen Krygsraad. Commisforiaal; en CommisJie aan fyn Hoogheid omtrent de furcheence. J£3e Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdam hebben uit naam van de Heeren hunne Committenten ter Vergadering van hun Ed. Gr. Mog. voorgedragen : Dat welgemelde Heeren Committenten geinformeert zynde geworden, dat feeker Perfoon de "Witte genaamt, befchuldigt is, correfpondentie met den Vyand te hebben gehouden, ten einde een gedeelte van deefe Provincie, namelyk het Eiland Goeree, geleegen aan het Zeegat -deefer Provincie van denfelfden naam,het fy dan directelyk aan den Vyand verradelyk te doen overgaan; of wel ten dien einde, een anderö Plaats in het naby geleegen Eiland Schouwen, vooraf in 's Vyands handen te doen vallen : Dan het welk in de betrekking die deefe Provincie tot de faake heeft, nog in de verpligtinge, om dien aangaande een naauwkeurig onderfoek te laten doen, geen verandering maakt: Voorts nog geinformeert zynde, dat, nicttegenftaande de quaüteit van het voorfz. deliiï, daar over pratenfelylc Procedures door den Hoogen Krygsraad in den Hage, tegen den Delinquant geëntameert,hy van het voorfz. delict geconvinceert , en tegen hem eene prsetenfe Sententie gearrefteert, maar nog niet geëxecuteert foude weefen: Hebben begreepen,dat de Hoogheid en Souverainiteit van deefe Provincie in allen gevalle door een foodanig attentaat ten  tot de MILIT. JURISD. &c. 3 ten fterkften is geattacqueert geworden; als meede,dat deallergewigtigftebelangen van defelve foodanig in deefe faak zyn geconcerneert, dat de indispenfable pligt van hun Ed. Gr. Mog. naar de gedagten van de Heeren Committenten vordert, dat door het Geregtshof van deefe Provincie aangaande de waare omftandigheeden van het voorfz. verraad, en allen den geenen,die daar in gewikkeld fouden mogen zyn, naauwkeurig onderfoek worde gedaan ,en op eene wettige en beftaanbare wyfe tegen den Delinquant, die fig actueel binnen het Territoir van deefe Provincie bevind,en tegen die geenen, die na een wettig verhoor bevonden fouden mogen worden fyne Complicen te zyn, worde geprocedeert: mitsgaders dat het voorfz. Hof ten dien einde door hun Edele Gr. Mog. worde gequalificeert en gelast de Delinquanten te doen apprehendeeren., of die reeds in arrest genomen zyn, over te neemen. Om welke redenen de Heeren Committenten Heeren Gedeputeerden voornoemt, hebben gelast, ten dien einde de nodige Propofitie aan hun Ed. Gr. Mog. tedoen,en ten fterkften te infteeren, dat de voorfz. prjetenfe procedures, als notoirlyk incompetent, mogen worden verklaart nul, en onbeftaanbaar te zyn;en dat dienvolgende Praefident en Raaden van den Hove van Holland ten ipoedigfte, en fonder eenig tyd verlies mogen worden gelast, den voornoemden de Witte uit handen van A a gemelde  4 VERZAMELING van STUKKEN gemelde Hogen Krygsraad over te neemen; daar toe den Drost van den Ho ve,behooiiyk geadfifteerd, naar den Provoostte fenden,en in cas van refiftentie, van hun Edele Groot Mog.nadere voorfieninge teverfoeken, ten einde de Rechten van de Souverainiteit van deefeProvincie tedoenrefpecteeren;enlaatftelyk tegen den voornoemde de Witte en desfelfsComplicen te procedeeren,fbo als in goede Juftitie bevonden fal worden te behooren. Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden en verftaan, dat het voorfz. geproponeerde fal worden geëxamineert door de Heeren van de Ridderfchap en verdere hun Edele Groot Mog. Gecommitteerden tot de faaken van de Juftitie, met Commisfarisfen van den Hove, en de Vergadering daar op ten fpoedigften gediend van derfelver confideratien en advis; En is wyders goedgevonden de Heeren la Clé, Burgemeefter der Stad Haarlem,van Zeebergh,Penfionaris derfelve Stad, van Lith de Jeude Burgemeefter der Stad Delft, Emants , Penfionaris derfelve Stad, en den Heer Raadpenfionaris , te committeeren,foo als gecommitteertworden by deefe, om aan fyn Hoogheid kennis te geven van het verlangen en de verwagting van hun Edele Groot Mog. dat. hangende hun Edele Groot Mog. deliberatie over de voorfz. faak, daar aan geen prejudicie fal worden toegebragt, maar alles daar omtrent gehouden in ftate en furcheance. Accordeert met de voorfz. Refolutien. II.  tot de MILIT. JURISD. &c. 5 I I. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, in haar Ed. Groot Mog. Vergadering genomen op Donderdag den 17 Oclober 1782. Heeren La Clé, vanZeebergh, vanj^g Lith de Jende, Emants en van Bieisw.yk,^ als gecommitteert by Refolutie van hunGróos Ed. Groot Mog. van gifteren tot het afleggen Mog. eener Commisfie by fyne Doorlugtige Hoog.-G^*™heid den Heere Pri,nce Erfftadhouder,hebben^lw v'an ter Vergadering gerapporteert: dat fy even hunne voorden tyd, door Zyn Hoogheidvbeftemt,Co»w»fom de gedecerneerde Commisfie alhier binnen ^/y» den Hage , werwaards Zyn Hoogheid ex-jjg, presfelyk van de Oranjezaal gekomen was,het Ieop te wagten, in één der Vertrekken van fcoome/s Heeren Gecommitteerde Raaden by deuflWtanderen waren gekomen, en fig vervolgens J™^gefaamentlyk naar het Stadhouderlyk Kwar- neeren < tier begeeven hadden door de buiten G?d-dede lery langs het Binnenhof, voorafgegaan Sunkezynde en gevolgt wordende door fesBoo-^^1 dens van Staat , terwyl fy intusfchenvflW den door de Militie, op het Binnenhof in degevan. Wapenen ftaande , met de Spontons eng|i j A 3 het^  6 VERZAMELING van STUKKEN foor Aen het Vaandel waren gefalueert. gelyk meede g°se"_ by die geleegentheit de Trommel geroert raId,overwas: Dat fy by het einde van de gemelde Cor es- Galdery aan de Deur by den grooten Trap ponden- door Zyn Hoogheid, verfeld van desfelfs ^In'vy. Hofftoet , waren ontfangen, en binnen and, uit geleid zynde, boven aan den Trap de kragt der Cent-Suisfes, en vervolgens ook de GuarPr°P°fi- des du Corps van Zyn Hoogheid, in de tedepu- Wapenen hadden gevonden, welken aan de teerdens Commisfie de gewoone groote honneurs van Am- deeden: ^AMrmer "^at ^ wY^ers verfcheide Appartementen, oifleren vervuld met Edellieden, Adjudanten, Offigedaan. eieren, en diverfe Perfoonen, tot Zyn Copie Hoogheids Hofhouding behoorende , zynde Leden doorgegaan, waren gekomen in de Kamer, tot de de.tot de receptie gefchikt, alwaar aan het hoo-? Uberatie ger einde de Stoelen voor hen Heeren over het Gecommitteerdens, en daar over een Stoel ^uïtte voor ^vn Hoogheid, waren geplaatst: linnen E>at fy Heeren Gecommitteerden gezeeten Jlspport. zynde, Zyn Hoogheid niet alleen geinformeert hadden van de Refolutie Commisforiaal, door hun Ed. Groot Mog. op gifteren, met betrekking tot het geproponeerde door de Heeren van Amfterdam, genomen, maar in hetbyfonder ook, dat hun Ed. Groot Mog., confidereerende het groot gewigt en aanbelang der faak, in de gemelde Propofitie vervat, deefe Commisfie fpeciaal hadden gedecerneert, om Zyn Hoogheid kennis te geeven van het verlangen en de verwagting van hun Ed. Groot Mog., dat, hangende hoogst  tot de MI1AT. JURISD. &c. ? hoogst derfelver deliberatien over den inhoud der voorfz. Propoiitie aan de faak felve geen praejudicie foude worden toegebragt, maar alles gelaaten in ftaate en furcheance: Dat welgemelde Zyne Hoogheid daar op aan hen Heeren Gecommitteerden mondeling had toegevoegt, en naderhand fchriftelyk overgegeeven het navolgend Antwoord: J^k hebbe reeds in de voorleede week nodig geoordeelt de Stukken van het Proces, het welke door den Fiscaal van de Generaliteit tegen den gevangen Vaandrig de Witte gevoert is, te fenden aan den Hove van Holland , Zeeland en Westvriesland , ten einde dat Hof met betrekking tot de verdere Perfoonen,die in defelve faak geraakt fouden mogen zyn, foude konnen disponeeren, foodanig als bevonden fal worden in goede Juftitie te behooren, waar van dan ook het noodwendig gevolg moest zyn eene provifioneele furcheance van de executie der Sententie tegens dien gevangen Vaendrig geweefen , tot foo lang volkomen blyken foude, dat die Vaendrig niet meer foude behoeven te worden gehoort of geconfronteert ter overtuiging van een of meer andere Perfoonen. Voor het overige ben ik van begrip,dat de gevangen Vaendrig de Witte door fynen competenten Regter is gejugeert. Ik twyffeleniet, dat,wanneer de Propofitie,die A 4 op  8 VERZAMELING van STUKKEN op gifteren door de Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdam ter Vergadering van haar Ed. Groot Mog. is gedaan, door de Heereii van de Ridderfchap en verdere hunner Ed. Gr. Mog. Gecommitteerdens tot de faaken van Juftitie met Commisfarisfen van den Hove ter voldoeninge aan Jioogst der fel ver Refolutie commissoriaal fal zyn geëxamineert, welgemelde Heeren Gecommitteerdens aan haar Ed. Gr. Mog. fullen rapporteeren dat myn begrip niet ongefundeert is ; dog, indien tegen alle verwagting voorgemelde Heeren Gecommitteerden van een ander gevoelen waren, en in dier voegen een Rapport aan hun Ed. Gr. Mog. uitbragten , verfoeke ik, dat hoogst defelve behagen moge, alvorens eene finale Refolutie te neemen, my het felve Rapport te willen communiceeren,-en my geleegenheid te verfchaffen, om fchriftelyk aan hoogst defelve onder het oog te brengen, de gronden, waar op ik vermeene, dat gemelde Vaendrig de Witte wel en te regt door den Hoogen Krygsraad is gejugeert. Aldus overgegeeven den 17 Oclober Was geteekent, W. Pr. v, ORANGE. Waar na fy Heeren Gecommmitteerdens aangenomen hebbende, om hier van aan hun Edele Groot Mog, Rapport te doen, vervolgens weder waren gereverteerd en uitgeleid op  tot de MILIT. JURISD. &c 9 op defelfde wyfe, en onder het betoonen van gelyke honneurs van wegens de Militie, als fy waren gerecipieerd geworden. Waar op gelibereert zynde, is goedgevonden en verdaan, de voorfz. Heeren Gecommitteerden voor hun gedaan Rapport te bedanken en derfelver verrigte te approbeeren; en dat voorts Copie van het voorfz. gerapporteerde fal worden gegeven aan de Leden, om by de deliberatien over het Rapport dat van het Befogne op de Propofitie door 4e Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdam gifteren gedaan ter Vergadering fal worden uitgebragt , daar op meede foodanige reflexie te maken als bevonden fal worden te behooren. Accordeert met de voorfz. Refolutien. I I I. MISSIVE van Zierikzee aan Gecommitteerde Raden over den Vaandrig de Witte. EDELE MOGENDE HEEREN'. den 26 der jongst afgeloopene Maand hebben wy vernoomen, dat den Vaandrig de Witte onder het Regiment van den Lieutenant Generaal van Yfenburgh, thans alhier Guarnifoen houdende, uit den Eilande van Schouwen, alwaar op een der Buitenpoften A 5 was  io VERZAMELING van STUKKEN was gedetacheerd, na 's Hage in Gevangenis is getransporteerd, zonder dat wy tot heden eenige zekere bewustheid hebben, waarin de waare oorzaaken van zyne apprehenfie zouden gelegen zyn. Uit de algemeene Gerugten en Nieuwspapieren moeten wy beiluyten en vastftellen, dat den voorn. Vaandrig de Witte zig zoude hebben fchuldig gemaakt aan eene Verraderlyke Verftandhouding met den Vyand,door hetformeeren van Teekeningen en Plans, om was 'tmogelyk dit Eiland vyandelyk te attacqueeren en te overrompelen; ja zelfs dat reeds tegen denzei ven eenige Crimineele Procedures, over en ter zaake voorfz. zouden wezen geè'ntameert. Deze Gerugten Edele Mogende Heeren, verfpreiden zig van dag tot dag, en houde i ons, in eene geduurige onzekerheid, in hoe verre denzelven zig hier omtrent zouden hebben vergeeten en fchuldig gemaakt, dog veroorzaken niet te minby ons eene allefints billyke angstvalligheid, wanneer wy nagaan , in hoe verre denzelven hier in reeds zoude kunnen wezen gereusfeert, en de aller veruitzienfre gevolgen welke uit zoo een malitieus conduite, zoo voor de publyke veiligheid van deze Provincie in 't gemeen, als fpeciaal van deze Stad en Eilande zoude kunnen refulteeren. Deze onze ongerustheid word nj,et weinig vergroot, wanneerwy in overweegingneemen niet alleen den flegten ftaat van on fe Batteryen en de daar toe behoorende Amunitie, maar ook  tot de MILIT JURISD. &c. n ook die van ons alhier zynde Guarnifoen en het geringe getal Manfchappen welke in ftaat zyn om behoorlyk onder de Wapenen te worden gebragt, in gevalle het den Vyand eens mogte geluften,onverwagts,een Coup op dit Eiland te doen, bedraagende het getal derzelve, na aftrek van de Zieken en Verlofgangers, volgens eene juifte opgaave ons ten dien einde gefuppediteert, niet meerder dan circa 550 Man zo Officieren als Gemeenen. Wy hebben uit de vorengem. omftandigheden waar in wy ons gebragt zien, en totconfervatie vandepublyke veiligheid van deze Stad en Eilande, vermeent, in dezen niet langer te moeten ftille zitten,maarvan onfen indispenfablen pligt geoordeelt, deswegens ten fpoedigften ons aan U Ed. M. by Misfive te moeten addresfeeren, en daarby teffens U. E. M. onder 't oog te moeten brengen, de weinige adfiftentie en vrucht die men zig van de alhier aangelegde Batteryen zouden mogen belooven en verwagten , vooral wanneer men daar by veronderfteld, dat den Vyand mogelyk van alle deze byzonderheeden geinformeert zynde, eens onverwagts een aanval op dit Eiland mogte goedvinden te waagen; U. E. M. dierhalven op 't vriendelykfte dog te gelyk ferieufelyk verzoekende, dat van wegens U. E. M. aan Z. D. H. den Heere Prince van Orange en Nasfau als Erfftadhouder dezer Provincie werde te kennen gegeven, denwezentlyken zwakken ftaat van defenfie van dit ons Eiland ,  ia VERZAMELING van STUKKEN land, en de aller facheufte gevallen welke het zelve fomwylen ten gevolge zoude kunnen hebben, ten zyhiermnietfpoedigen op eene gepafte wyze werde voorfien; met ernftig verzoek dat Hoogstdenzelven het daar heenen gelieve te dirigeeren, dat, of de door het gegeevene verlof dificieerende Manfchappen , door een genoegzaam Renfort worden gefuppleert, of wel, dat de reeds gegevene Verlooven mogen werden ingetrokken. Dat met opzigt totdeGeprffitendeerde,en met den Vyand Verraaderlyke gehoudene Correspondentie van den voorn. Vaandrig de Witte, by hoogstdenzelven, van wegens U. E. M. al verder werde verzogt, en geinfteert dat de Procedures welke uit hoofde van het geperpetreerde Fait, tegens denzelven zouden weezen geëntameert en ontgonnen, provifioneel mogten werden gefurcheert, by aldien dezelve nog niet waaren ten einde gebragt of getermineert en aan de Heeren Staten dezer Provincie werden overgezonden , en gefuppediteert Copie van de bewyfen, mitsgaders der Interregotarien met derzelver Responfiven omtrent de Misdaad, waar aan den voorn. Vaandrig de Witte zig zoude hebben fchuldig gemaakt,ten einde alle deze ftukken ingekomen zynde, de Heeren Staten dezer Provincie, derzelver Deliberatien daarna zouden kunnen inrigten, en teffens overweegen,of de Judicature over de gepleegde Misdaad van den voorn. Vaandrig de Witte, als zynde daar door de Hee-  tot de MILIT. JUPJSD. &c. 13 Heeren Staaten dezer Provintie in haare hooge Souvereiniteit, ten hoogften beleedigt, aan den Militairen, dan .wel den Politicquen Rechter competeerd; mitsgaders dat II. £. M. ook alzoo van alle de omftandigheden in het zekere gein formeert zynde, zoodanige efficatieufe Mefures zouden kunnen iieemen,als na bevind vanzaaken,en overeenkomftig het gewigt derzelver, tot verydeling van alle Vyandelyke desfeinen, het noodigfte zouden oordeelen. Ten welken einde wy U. E. M. in allen* gevalle, zeer vriendelyk zouden verzoeken omme de refpective Leden van Staat, zoo fpoedig mogelyk by den anderen te convoceeren, ten einde over dit en verdere voorkomende poincten derzelver deliberatien te reëntameeren. Waar mede wy U Edele Mog. in Godes Heilige Protectie beveelen en blyven EDELE MOGENDE HEEREN.' U Edele Mogende Goede Vrienden, Burgemeefteren. Scheepenen en Raaden der Stad ZieriJtzee. Zierikzee den i3 Oét. 1782. Ter Ordonnantie van dezelve (gei) j. van den HOUTE. IV.  14 VERZAMELING van STUKKEN IV. , ANTWOORD van Gecommitteerde Raden op voorgaande Misfive- Edele, Erntfefte, Wyfe, Discrete, zeer Voorzienige Heeren! H^Ed. Misfive van den 18 deezer heeden by ons in Deliberatie zynde gelegt, te gelyk met. eene Misfive der Heeren Burgemeelters en Regeerders der Stad Vlisfingen van den 19 derzelver Maand, voor zoo verre die beyde betrekkkelyk waaren tot één en het zelve onderwerp, naamelyk het geval van den Vaandrig de Witte te Brouwershaaven , hebben wy daar op gerefolveerd aan Zyne Doorluchtige Hoogheyd te fchryven en het poinct. van de Judicature ter kennis en Deliberatie van de refpective Leeden van ftaat te brengen , in dier voegen als UEd. uyt de Misfive, by forme van napoincf., aan de Leeden afgezonden zullen gelieven te zien. Wy hebben ook aan Zyne Doorluchtige Hoogheyd onder het oog gebragt den zwakken Staat der Troupes in de Stad Zierikzee, en het Land van Schouwen, enverfogt, dat hoog gemelde Zyne Hoogheid, (die uyt de Rapporten welke van tyd tot tyd gedaan worden, daar van niet onbewust kan zyn) zooda-  tot de MILIT.-JURISD. &c. 15 danig in dit gebrek gelieve te voorfien, als. best zal kunnen gefchieden, en als de zorg voor de veyligheyd van UEd. Stad en Eyland, in deeze omftandigheeden, met alle Regt, kan vereisfchen. Voor zoo veel UEd. zig ook beklaagen 0ver den ilegten ftaat der Battereyen, en daar toe behoorende Ammunitie, bekennen wy niet anders geweeten te hebben, of dezelve Batteryen waaren thans opgemaakt van behoorlyk gefchut, en met ten minflen 50 fcbooten per (luk voorzien, en indien het anders bevonden wierdt, zouden wy groote reedenen hebben van misnoegen teegen de Officieren die met de infpectie en directie van die zaaken zyn belast, en aan welke nooyt geweygert is, op hunne Remonftrantieni, de weezentlyke DefeElen te doen Repareeren, wy hebben niet te min dat poinct van Uw Ed. Misfive gefteld in handen der Heeren uyt ons Collegie gecommitteerd tot het verzorgen der Fortificatiën en Magazynen deezer Provintie, met verfoek om zig op den ftaat der verfterking en ammunitie van het Eyland te informeeren, en aan ons verfiag te doen van hunne bevinding. Het laatfte poinct by Uw Ed. Misfive vermeld , naamelyk, om ten fpoedigften de Heeren Staaten by den anderen te convoceeren, hebben wy geoordeeldt dat zyn irnpletie bekoomen heeft door de befchryving der refpective Leeden van ftaat teegen den vierden der aanftaande Maand, reeds te vooren geairefteerd, terwyl wy niet veel vrugt kon-  i6 VERZAMELING van STUKKEN konden zien van het vervroegen van deezen tyd, te minder om dat het antwoord van zyne Doorluchtige Hoogheid en de gevraagde Copien, voor dien tyd niet zullen ingekoomen zyn. Waar mede Edele, Erntfefte, Wyze, Discreeten, zeer Voorzienige Heeren, zullen wy Uw Ed. in de Protectie Godes beveelen. In 't Hof van Zeeland tot Middelburg den 21 Oétober 1782. Ter Ordonnantie van de Gecommitteerde Raaden van Zeeland. (Is Get.) L. P. van der SPIEGEL. V. MISSIVE van Burgemeefters en Regeerders der Stad Vlisfingen. EDELE MOGENDE HEEREN! "^^y hebben heden in onze Vergadering ontfangen en gelezen UEd. Mog. Misfive van den 14 dezer dienende tot addres van H. H. M. Secrete Refolutien van den 9 te voren, tendeerende, om, alzoo door een famenloop van toevallige omftandigheden, niet heeft kunnen voldaan worden aan het verlangen van het  tot de MILIT. JURISD. &c. t? het Hof van Vrankryk omtrend het detacheeren van eenige Schepen naar Brest, zyne Doorl. Hoogh. te verzoeken, om, conform de bevorens geftelde orders , op alle mogelyke wyze, te doen accelereeren het uitlopen van een genoegzaam aantal Schepen van Oorlog, ten einde, onder Gods Zegen , te verhoeden dat het Drontheimfche Convoy te Bergen niet behoeve te overwinteren , of door een fuperieure magt worde genomen of gedeftrueerk Het deed ons hartelyk leed de heilzame maatregulen der Bontgenooten alwederom verydelt te zien, eh zullen onze refleftien daar omtrend voor als nog referveeren. Dan alzoo wy het geoordeelt hebben te wezen van het alleruitterst aanbelang, dat de Staatsleden weten, waarin die zonderlinge famenloop van toevallige omflandigbeden beftaan hebbe, die de oorzaken zyn zouden van de non executie der hooge orders van H. H. M. en deze uit de Misfive van den Vice Admiraal Hartzinkmet deszelfs bylagen fchynen te kunnen worden vernomen, hebben wy gemeend UEd. Mog. te moeten verzoeken, gelyk wy doen by dezen, omme, ten fpoedigften door de H". Ordinaris Gedeput. ter Generaliteit te doen requireeren Copien der voorz. Misfive en bylagen, ten einde de zelve by UEd. Mogende ontfangen zynde terftond copielyk aan de refpective Staatsleden te worden toegezonden. By deze gelegendheid Edele Mog. Heeren i kunnen wy ons niet dispenfeeren ter kennis VIII- B van  i8 VERZAMELING van STUKKEN van UEd. Mogende te brengen, dat wy uyt de Pubiyke nieuwspapieren en andere ïnformatien hebben vernomen, dat zeker Militair Officier, de Witte genaamd, en hebbende behoord tot het Guarnizoen van Brouwershaven, zig niet zoude ontzien hebben om met den Vyand te houden geheime Correspondentie en een plan te beramen totinvafie en overgave van den Eylande van Schouwen, dat deze handeling ontdekt geworden zynde hy op ordre van zyne U. HooghA is gearreftcerd en gevangen naar's Hage getransporteerd omrae te regt gefteld te worden voor den Hogen Krygsraad, alwaar reeds een Capitaien Eyfch ten zynen lafte zoude zyn gedaan. Hoe zeer wy ons verheugen dat de verra" derlyke oogmerken van den voorfchr. de Witte aldus verydelt zyn en hy in bewaarder hand is genomen, oordeelen wy nogthans, dat de Hooge Krygsraad, met geen fchyn zelf van regt, eene fustenue van Competentie in dezen zoude kunnen voeren, gelyk des noods met redenen, zoo uit haren oorfprong en erectie, als uit den aart van het misdryf afgeleid, zoude kunnen aangetoond worden, en dat de misdaat waar van de voornoemde de Witte befchuldigt word, infereerd een Crimen befje Majeftatis, begaan tegen de Hoogheid en veyligheid van deze Provintie, en geperpetreerd op haar territoir, dooreen perzoon, terharer befcherming gezonden; om welke redenen, en welke nog meerder zoude kunnen worden aangevoerd, wy  tot de MILIT. JURISD. &c i9 wy van oordeel zyn, dat de Staten van Zeeland zig niet kunnen dispenfeeren om de voorfchr. perfoon te reclameeren, ten einde vervolgens de beoordeeling en ftrafoeffening van denzelven aan zodanige Rechtbank te worden aanbevolen, als Hun E. M. daar toe meesc Competent zouden oordeelen. Daar nu de zittingen der Hooge Staatsvergadering voor eenigen tyd en tot nadere befchryving zyn gefcheiden, én daar aan UEd. Mogende, in het afwezen der Staten, als Hoogst dezelve reprefenteerende, de bewaring van 's Lands Hoogheid, regten en belangen s is aanbevolen, verzoeken wy UEd. Mog. (indien zulks niet reeds mogte zyn gefcnied) dat UEd. Mog.by Misfive, tenfpoedigften aan zyne Doorl. Hoogh.af te zenden, den voorz. Vaendrig de Witte, als misdreven hebbende tegen de Hoogheid dezer Provmtie, gelieven te reclameeren, ten einde door of van wegens de Heeren Staten van Zeeland te worden te regt gefteld; ofte wel, ingevalle onverwagt by UEd- Mog. daar in fwarigheid mogt worden gemaakt, zonder kennis der Staatsleden, UEd. Mog. als dan en in allen gevalle niet gelieven te haefiteeren, omme zyne Doorl. Hoogheid by Misfive zoo ras mogelyk, ter verzoeken, ten einde de nodige orders te willen ftellen, dat by die van den Hogen Krygsraad ilico, worden gefurcheerd alle Procedures, welke tegen den voorz. Vaendrig de Witte, ter zake voorfchr. reeds zyn of nog mogten worden ondernomen of geëxecuteerd, ter tyd toe B 2 by  20 VERZAMELING van STUKKEN. bv de Heeren Staten van Zeeland nader daar omtrend zal zynigerezolveerd. Enalzoo wy verneemen, dat de Vergadering der Heeren Staten door UEd. Mog. eerlang ftaet te worden geconvocecrt, verzoeken wy UEd. Mog. dat UEd. Mog. ook dit poinct gelieven te infereeren onder de poincten vanBefchrvving, ten einde de Leden van Staat daar op derzelver Gedeputeerden zouden kunnen inftrueeren. Waar medebeveelen wy UEd. Mog. in Godes Heilige befcherminge en blyven. EDELE MOGENDE HEEREN! Uw Edele Mogende Goede Vrienden Burgemeefteren en Regeerders der Stad Vlisfingen. Ten Rade dezer 19 Oétober 178*. Ter Ordonn. van dezelve. (Was get.) N. C. LAMBRECHTSEN. V I.  tot de MILIT. JURISD. &c. 2I V I. MISSIVE aan zyn Doorl. Hoogheid den Heere Prins van Orange en Nasfau. DOORLTJGTIG HoOGGEBORE VORST EN HEER ! JOlet gevangen neemen van den Vaandrig de Witte te Brouwershaven, en de Procedures tegen denzelven gevoerd voor den hoogen Krygsraad, heeft, van den beginne af, veel fenfatie in deeze Prove. verwekt; maar vooral toen men uit de Publyke Nieuwspapieren vernam, dat des felfs misdaad beftondt in het houden van correspondentie met den Vyand, en het formeeren van Plans en teekeningen, om, ware het mogelyk, het Eiland van Schouwen en de Stede Brouwershaven te laaten overrompelen. Het gebrek aan legaale kennis van de ware omftandigheden deezer zaak, anders dan uit de voorfz.' nieuwspapieren en verfchillende gerugten, heeft de Regeering deezer Prove. en in 't by zonder die der Stad Ziericzee, als het naast daar by geinteresfeerd, in de onzekerheid gelaaten, hoe verre deeze verraadelyke aanflagen tot rypheid waren gebragt, en het heeft een geduurige bekommering veroorfaakt voor de gevolgen, die uit zulk een toeleg voor de veiligheid van het Land en desfelfs Ingezetenen zoude kunnen ontdaan: te meer, wanneer men ziet op het gering getal vantroupen, welke in een onverhoopB 3 ten  22 VERZAMELING van STUKKEN ten aanval, ter defenfie onder de Wapenen zouden kunnen gebragt worden, het gene, na aftrek der zieken en der verlofgangers, volgens opgave aan welgem. Heeren Regeerders van Ziericzee gedaan, niet boven de vyf honderd en vyftigman zoude bedraagen. Ten aanzien van de Judicatuure over deeze misdaad, wordt ook bedenkelykhcid gemaakt, of dezelve tot den Militairen of tot den Politicquen Regter behooré, en wy zyn fpeciaal verzogt, het onderzoek van dat poinct. te brengen aan de Cognitie der Heeren Staten van Zeeland, als Souverainen van het Territoir daar de misdaad geperpetreerd is, en wier Hoogheid zoude gelardeerd zyn, indien de zaak in die termen ligt als de publyke geruchten dezelve voordellen; een poincr. egter, dat niet kan geëclaircisfeerd worden , zonder eene compleete kennis van den aart en omdandigheden van het geval, en der Procedures daar over gehouden. Wy hebben derhalven ten hoogden noodiggeagt, deeze twee gewigtige zaaken onder het oog te brengen van uwe D. H., als Capitein Gener1. van de Unie, en byzonder van deeze Provc. Het is uwe D. Hc. bekend, hoe verre de verradelyke toeleg zy gevorderd geweest, en of daar door het Eiland van Schouwen een grooter gevaar voor een Vyandelyke invafie te vreezen hebbe, dan te vooren: uwe D. Hc. is ook genoeg geïnformeerd, dat het getal der Troupes en artiileriden in dat Eyland gering is , naar maa-  tot de MILIT. JURISD. &c. 23 maate van de uitgeftrektheid der poften welke zy moeten bezetten, en naar maate van de locaale fituatie van het Land, die, vooral des winters, het fpoedig by één trekken van een genoegzaame magt ter defenfie zou verhinderen. Wy verzoeken zeer efnftig, dat uwe D. 1T. deeze omftandigheecUn in overweging gelieve te neemen, en zoodanig in dit gebrek te voorfien,als gevoeglykst zal kunnen gefchieden, en als de zorg voor de veiligheid van het Land mag reqaireeren. En ten opzigte van het 'tweede poinct raakende het regt van judicatuure over den gevangen, verzoeken wy, dat uw D. H\ ordres gelieve te Hellen ten einde aan de Heeren Staaten deezer Provintie worden gefuppcditeerd copien van de bewyzen ten lafte van den Vaandrig de Witte, mitsgaders van de interrogatórien en responfiven in die zaak, en dat uwe D. Hr. verder gelieve te furcheeren de Proceduures voor den Hoogen Krygsraad geëntameerd, of, zoo dezelve reeds afgeloopen waaren, de executie van de fententie, tot der tyd, dat by hooggem. Heeren Staaten nader op voorn, zaak zal weezen gedelibereerd en gerefolveerd. Hier meede &c. In 't Hof &c. den 21 October 1782. RAADEN. B 4 VIL  24 VERZAMELING van STUKKEN VIL MISSIVE van de Gecom. Raden van Zeeland, Edele Erntfefle, fVyfe Difcrete zeer Voorzienige Heeren ! 3^|fa dat wy reeds gearrefteert hadden de Poincten van Befchryvinge tot de aanftaande Staatsvergaderinge en dezelve waren afgefchreeven om aan de refpective leden verzonden te worden, zyn heden by ons ingekomen twe Miffives ; beiden betrekkelyk tot het geval in de publyke Nieuwspapieren gemeld, dat zekeren Vaendrig de Witte genaamd , te Brouwershaven in Garnifoen zynde Verraderlyke Correfpondentie met den Vyand zoude gehouden hebben, en defwegens voorden hogen Krygsraad in 'sHage zoude te regt gefteld worden, de eerfte dier Misfivesis van de Heeren Burgemeefters, Schepenen, en Raden der Stad Zierikzee van den 18 defer, by welke hun E. infteeren, dat wy van Zyne Doorl. Hoogh. zouden verzoeken dat Hoogftdefelve de Procedures, welke uit hoofde van het geperpetreerde fait waren geëntameert, zoude gelieven te doen furcheeren, en aan de Heeren Staaten defer Provintie doen fuppediteeren Copie van de bewyzen,mitsgaders van de interrogatorien en refponfiven omtrend de bovengem. misdaad, ten einde Hoog gemelde  tot de M1LIT. JURISD. &c. 25 melde Heeren Staten zouden kunnen delibereren, of de Judicature van die gepleegde misdaad, waar door de Heeren Staten dezer Provintie, in hunne hooge Souverainiteit zyn beledigd, aan den Militairen of aan den Poliquen Regter behooren. De andere der bovengem. Miffives is van Burgemeefteren Heeren en Regeerders der Stad Vliflingen, gedateerd den 19 dezer, by : dewelke hun Ed. te kennen geven : dat de Hoge Krygsraad met geen fchyn zelfvan regt, eene Suftenue van Competentie in dit geval zoude kunnen voeren, om redenen, zoo uit, haaren oorfprong en erectie, als uit den aart van het misdryf afgeleid, en datdemisdaad,waar van de bovengemelde Vaandrigbefchuldigd word, infereerd een Crime» leefa Majefiatis begaan tegen -de hoogheid en veiligheid defer Provintie, op haar territoir en door een perfoon, tot harer befcherming gezonden, waarom hun Ed. verzoeken, dat ■wy, in naam der Heeren Staaten, den voorn. Vaandrig zouden reclameeren, ten einde dezelve door of van wegens de Heeren Staten zoude worden te regt gefteld : of dat wy ten minften Zyne Doorl. Hoogheid by Misfive zouden verzoeken, de nodige orders te willen ftellen tot Surcheance van de Procedures voor den Hogen Krygsraad, ter tyd toe by de Heeren Staten van Zeeland nader daar omtrent zal weezen gedelibereerd : verzoekende Haar Ed. ook verder dat dit inpointen van befchryvinge moge worden geinfe'reert. B 5 Wy  a6 VERZAMELING van STUKKEN Wy hebben hier op aan Zyne Doorl. Hoogheid by misfive verzogt, dat Hoogitdenzeïven gelieve order te ilellen , ten ainde aan de Heeren Staten van Zeeland worde gefuppediteerd Copie van de bewyzen ten ïafte van den Vaandrig de Witte, mitsgaders van de Interrogatörien en refponfiven in die zaak, waar by de Heeren Staten zoo Hooglyk zyn geintereffeert en datZyneDoorl.Hoogheid verder gelieve te furcheeren de Procedures voor den Hogen Krygsraad geëntameerd of, zoo dezelve reeds afgelopen waren;de executie van de Sententie, tot der tyd dat by hooggemelde Heeren Staaten nader op voorn, zaak zal wezen gedelibereerd en gerefolveerd. Wyders om te voldoen aan het laatfte verzoek by Milïive der Heeren van Vliffingen gedaan,brengen wy dezezaak,als een na point 'van befchryvinge, ter kennis van UEd. en der verdere Leden van Staat, ten einde dezelve hunne ferieufe deliberatien provifioneel hier omtrent zouden gelieven te laten gaan, ende Heer en derzelver Gedeputeerden zoo veel mogelyk is ook daar op moogen gelaft zyn. Waar mede. Edele Erentfeftsy ïFyzé, Discreete zeer voorztenige Heeren ! Zullen wy UE. in de Protectie Godes beveelen in het Hof van ZWland te Middelburg den ai October 1782. Ter Ordonnantie van de Gecommitteerde Raden van Zeeland. (Was getekend.) L. P. van de SPIEGEL. via.  tot de MILIT. JURISD. &c. 27 VIII. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staten van Holland en Weft-Friesland in Haar Ed. Gr. Mog. vergadering genomen Woensdag den 23 O&ober 1789. ^3ntvangen een Miffive van zyn Hoogheid gefchreven in den Hage, op heden over de zaak van den gevangen Vaandrig de Witte breeder hier na volgende geinfereert. Aan de Edele Groot Mogende Heeren de Staaten van Holland en WedFrieJland. In 'sGravenbage den 23 Oclober 1782. EDELE GROOT MOGENDE HEEREN, BYZONDERE GOEDE VRIENDEN! N a dat eene Deputatie van U Ed. Groot Mogende op den 17 deezer aan Ons had verklaard , dat U UEd. Groot Mogenden verlangden en verwagteden,dat aan de zaak van den Gevangen Vaandrig de Witte, hangende Hoogftderzelver deliberatien geen prejudicie mogt worden toegebragt, hebben wy die zaak nader overwogen., en vermeent het onze zoo veel mogelyk te moeten toebrengen, ten  c8 VERZAMELING van STUKKEN ten einde geene nadeelige gevolgen voor het lieve Vaderland daar uit mogten voortvloeyen. Vereert met de waardigheden van Erfftadhouder, Capitein-General en Admiraal van Uwer Edel Groot Mogende Provincie, zyn wy zekerlyk verplicht de Hoogheid en .Souverainiteit van Holland naar al ons vermogen te handhaven, doch teffens bekleed met de digniteiten van Erf Stadhouder, Capitein-Generaal en Admiraal der zes andere Provïntien, als mede met die van CapiteinGeneraal en Admiraal van de Unie, Uraan wy niet minder'in dezelve betrekking tot dezelve Provinciën en tot het hooge Bondgenootfehap. By naauwkeurige overweging van de gemelde zaak begreepen wy Edele Groot Mogende Heeren ! dat de misdaad van verraad, door den gevangen Vaandrig de Witte begaan, uit haare aart eene misdaad was, welke niet meerder relatie had tot de eene Provincie dan tot de andere, en gepleegt was tegen de geheel e Republicq, en dus tegen het algemeen Bondgenootfchap, dat het voornaarne poinct, door dien Gevangen geconfefleert eigent! yk hier in beflond , dat hy als commandeerende Officier te Brouwershaven, fal waar hy tragten zoude het commando geduurende den winter alleen te bekomen, en waar door hy dan ook de Battery den Os alleen commandeeren zoude) behulpzaam zoude zyn in eene landing, welke de vyand op het Eiland Schouwen zoude mogen onderneemen, dat die Gevangen ook had betuigt  tot de MILIT. JURISD. &c. 29 tuigt dat fchoon hem gefprooken was van hier over of over het Eiland Schouwen„ hem noch het Eiland Goedereede,noch eenige andereplaats in Holland, genoemt is, als of de vyand eenigen toeleg daar op zoude hebben; dat de Perfoon van den Delinquant al ware hy zelfs niet in den Militairen dienfè van deeze Republicq, ook even zoo weinig als de misdaad zelve eenige byzondere betrekking had tot Provincie van Holland, dan tot een der andere Provinciën: alzoo den Gevangen gebooren is te 's Hertogenbofch ; geene woonplaats in de Provincie van Holland heeft, en dat ook boven diende Jurisdictie van eenen Hollandfchen Rechter in dit geval niet konde worden gefundeert,uit hoofde dat het delicf. binnen die Provincie zoude weezen begaan, of dat de Delinquant binnen dezelve Provincie zoude weezen geapprchendeert, alzoo het deliét niet in Holland is begaan, en de apprehenfie niet in Holland gefchied was. Wy oordeelden derhal ven, dat, uit welk oogpunt deeze zaak ook mogt worden bcfchouwt en hoedanig gevoelen men ook mogt hebben met opzicht tot de Competentie van eenen Rechter over zoodanigen Delinquant en met relatie tot zoodanige misdaad,niet te min de zaak altyd behoorde tot het algemeen Bondgenootfchap. En wy hebben derhalven gemeent, deeze zaak te moeten brengen ter kenniffe van Hunne Hoog Mogende, en hebben niet willen afzyn aan U Edele Mogende daar van kenniste geeven byde eerfte gelegenheid,dat Hoogft- de-  30 VERZAMELING van STUKKEN dezelve wederom vergaderd waren en teffens aan UEd.GrootMog. voor te dragen de gronden van ons gemelde gevoelen. Waarmede, &c. EDELE GROOT MOG. HEEREN, BYSONDER GOEDE VRIENDEN! Wy UEd. Groot Mog. bevelen in Gods heilige protectie. Onderftond Uw Ed. Gr. Mog. Dienstwillige Dienaar. Was getekent W. Pr. v. ORANGE. Laager ftond Ter Ordonnantie van zyn Hoogheid. Was getekent T. J. LARREY. Waar op gedelibereerd zynde is goedgevonden en verdaan dat de voorfchr. Misfive zal worden geëxamineert door de Heeren van de Ridderfchap en verder Haar Ed. Groot Mog. Gecommitteerden tot de faeken van de Juftitie, met Commisfarisfen van den Hove en de Vergadering daer op by de voorige commisforiael, en van den 16 dezer en van Heden ten fpoedigften gediend van der zeiver conüderatien en advis. Accordeert met de voorfchr. Refolutie. IX.  tot de MILIT. JURISD. &c. 31 IX. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holl. en Wefl-Friefiand in Hun Ed. Gr. Mog Vergadering genoomen op Woensdag den 23 Oclober 1782. D e Raad Penfionaris heeft ter Vergadering gecommuniceerd de Misfive van zyn Hoogheid , als Capitein Generaal van de Unie, op heden aan Hun Hoog Mog. gefchreven over 't geval concernerende den gevangen Vaendrig de Witte en het gebeurde daar omtrent, breeder in de volgende Misfive by alle de Provintien overgenomen en metden Raed vanStaten Commifforiael gemaakt, gedetailleert. (Fiat in fertio.) MIS-  3a VERZAMELING van STUKKEN MISSIVE van Zyn Hoogheid van den 23 Oétober 1782 aan Hun Hoog Mog. nopens de competentie van den Militairen Rechter tot de Judicature over de misdaad van den Vaandrig de Witte. Relatyf tot de Staat en Notulen van den 5 November 1782. HOOG MOGENDE HEEREN! Inde hoedanigheid van CapiteinGeneraal van de Unie , vinden Wy ons verpligt ter kenniffe van Uw Hoog Mog. te brengen een geval, het welk zoo in zyn aart en natuur, als in de gevolgen die daar uit voor de geheele Republicq zouden konnen voort vloeijen, van het uitterfte belang is. Eenigen tyd geleeden wierden Wy geïnformeerd, dat door een zeeker perfoon aan den Heere Raadpenfionaris van Holland was opgegeeven, dat een plan zoude gefmeed zyn, om m de lange nagten van de Maand Odoberby donkere Maan,en met vyftien hondert Man, in ge waapende Vifichers Schuy ten eene Vyandelyke expeditie te tenteeren, op het noorden van het Eiland Schouwen, en het zuyden van Goedereede en Over-Flacquee; als meede, dat den Vaandrig de Witte plans van de Batteryen hadde gegeeven, en eene opgave had gedaan vair de Manfchappen,waar meede die Batteryen wierden bewaard , en van de ft uk-  tot de MILÏT. JURISt). &c 33 ïlukken Canon, waar meede dezelve gegarneert waren , en dat hy op zeekeren tyd te Brouwershaven dagt te commandeeren , en als dan het abordeeren van den Vyand te konnen faciliteeren. Gelyk nu die informatie van het uitterfte belang was,zonden Wy aanftonds twee Hoofdofficieren na Brouwershaven, met laft om nader onderzoek des wegens te doen, en den perfoon van denzelven de Witte, en zyne Papieren in verfeekérde bewaaring te doen neemen, waar op die Vaandrig door twee OnderOfficieren herwaards wierd overgebragt, en op Onze fpeciale ordre in het Provoosthuys van de Generaliteit alhier in den Hage wierd geplaatst. Vervolgens wierd dezelve Vaandrig de Witte, door den Advocaat Fikaal van de Generaliteit, voor den Hoogen Krygsraad der vereenigde Nederlanden te recht gefteld en verfcheiden maaien gehoord,als wanneer die gevangen in fubftantie beleed, dat hy aan eeneii Boomkweeker,genaamd van Brakel,die hem onder belofte van belooning het voorftel desweegens hadde gedaan , beloofd had den Vyand te zullen favorifeeren ,en behulpÈaam te zyn,wanneerophetEilandSchouweneene Vyandelyke landing mogt worden ondernomen,en dat hy gevangene *~? dieneinde zoude tragten alleen te Brouwershaven , en dus ook de Batteryeden Oste commandeeren , als meede dat hy gevangene zoo mondeling als fchriftelyk aan denzelven van Brakel haddë opgegeeven, welke Batteryen 'er op liet Ei- FIII Deel. G land  34 VERZAMELING van STUKKEN land Schouwen lagen ;met hoe veele ft ukken Kanon, en van welk caliber dezelve Batteryen waren voorzien;door hoe veele Officieren en Manfchappen, die Batteryen waren bezet, en wie teiiaamftede Commandeerde; zoo als ook, dat hy gevangen een Kaartje van het Eiland Schouwen, het welk wel niet net geteekend, dog evenwel voor het gebruik voldoende was, aan den voornoemden van Brakel had gegeeven, en op welk Kaartje de plaat en ondiepten, alsmede de diepten van het water rondom het Eiland Schouwen, waren gemarqueert, gelyk ook de legging der Batteryen op dat Eiland;en dat hy gevangen nog een ander diergelyk,doch netter Kaartje, aan den voornoemden van Brakel had beloofd. De meergemelde gevangen vervolgens meede by herhaaling, en op het zorgvuldigfte ondervraagd zynde, of hy ook eenige complicen had, en telkens op het fterkfte hebbende betuigd, nooit met iemand over die zaak te hebben gefprooken ', dan alleen met den voornoemden van Brakel, wierden de verhooren van den gevangenen gehouden voor voltrokken , en vervolgens door den Hoogen Krygsraad eene Sententie teegens den gevangenen geweezen , welke aan Ons ter approbatie wierd geprtefenteerd; waarna denzelven Hoogen Krygsraad aan Onsvoorftelde,omdezaak met betrekking tot den voornoemden van Brakel, door zynen competenten Rechter te doen onderzoeken , en wy oordeelden dan ook noodig , diesweegens aanfehryving tc doen aan  tot de MILIT. JURISD. &c. 35 aan den Hove van Holland, met overzending der Stukken van het Proces, het welk door den Advocaat Fifcaal van de Generaliteit, teegen den gevangen Vaandrig de Witte was gevoerd; en zulks vermits die van Brakel te Boskoop woonagtig was. Daarop is het gebeurd Hoog Mogende Heeren ! dat op den 17 deezer een Deputatie van de Heeren Staaten van Holland en WeftVriesland, onder anderen aan Ons heeft te kennen gegeeven, dat hooglhgemelde Heeren Staaten verlangden en Verwagteden, dat aan de zaak van den gevangene Vaandrig de Witte , hangende Haar Ed. Gr. Mog. deliberatien, geene prejudicie mogt worden toege'bragt. Wy gaven daarop onder anderen aan dezelve Deputatie te kennen, dat Wy bcgreepen dat den gevangen Vaandrig door zynen competenten Rechter was gejiigeert. En ten dien opzigte verbeelden Wy Ons dat bet genoeg zal zyn, wanneer Wy, zonder te treeden in een by zonder onderzoek der gronden, waarop de Militaire Jurisdictie in het algemeen gefundeert is,(als welke gronden overvloedig aan Uw Hoog Mog. bekend zyn: ) alleen met betrekking tot deeze zaak aarf Uw Hoog Mog. voordragen, dat U Hoog Mog. by de vyfde en zesde Articulenvan den Articulbrief, of Ordonnantie Militair door Uw Hoog Mog. op den 9 Mey van den Jaaie 1705 geamplieert en gerenoveert, uitdriikkelyk hebben geftatueerd , dat die iet gedaan of geconfpireerd heeft h teegens de Heeren G 2. Staa-  36 VERZAMELING van STUKKEN. Staaten , het Land, Steeden , of Plaatfen deszelfs, of eenige Gouverneuren of Capiteinen van dien, waar door de gemeene Landen in eenige fchaade of pericule zouden mogen komen, mitsgaders die daar toe zullen confenteeren, zonder eenige genaade zullen ■worden gehangen ; en dat in gelyke ftraffe vervallen zullen alle die geene,die iet zulks geweeten, en aan hunne Capiteinen of Overllen niette kennen gegeeven zuilen hebben;uit ■welke Uwer Hoog Mog. dispofitie Wy niet anders konnen opmaken,'dan dat Uw Hoog Mog. met Ons van begrip zyn, dat een Militair, die zig aan de Misdaad van Verraad heeft fchuldig gemaakt, desweegens voor den Militairen Rechter kan, enbehoordteRechtgerfteld te worden, Vermits die Articulen anderfmts in het geheel niet te pas zouden zyn gekoomen, in eene Wet, welke door Uw Hoog Mog. isgeëmaneert,om tot een rigtfnoervoor den Militairen Rechter te verftrekken. Maar boven dien Hoog Mog. Heeren ! is het Ons voorgekoomen, dat het voornaam e der Misdaad , door den gevangene Vaandrig de Witte begaan, eigentlyk is pure Militair, dewyl ■by , als Militair Officier te Brouwershaven commandeerende, de Landing van den Vyand op het Eiland Schouwen moeft begunftigen, hoedaanige Misdaad zeekerlyk door een burger Perfoon in diervoegen nietkonde worden begaan. Doch al laten Wy de Militaire Jurisdiftie geheel en al aan haare plaats, zoo zyn Wy niet te min van gevoelen, dat de voorfchr. Mis-  tot de MILIT. JURISD. &c. 37 Misdaad, zoo wel als de perfoon van den delinquant, geene meerdere betrekking hebben , tot de Provincie van Holland in 't byzonder, als tot de zes andere Provinciën. Want befchouwen Wy de Misdaad van Verraad in haren aart en natuur, zoo is het zeeker, dat het. eene gedeelte der Republicq daar in zoo zeer geïntereffeerd is als het andere, en daar de gevangen heeft geprotefteerd, dat hem door den voornoemden van Brakel geenfints is gefprooken van eene Vyandelyke Landing op het Eiland Goedereede, of op eenige andere Plaats inde Provincie van Holland, zoo is het al meede zeeker, dat de Provincie van Holland in het byzonder, en in hetafgetrokkene van de zes andere Provinciën befchouwt, geene meer direcle betrekking tot de Misdaad van deezen gevangen heeft. En veftigen Wy het oog op den perfoon van den delinquant, die is in zyne qualiteit als Militair Officier in dienst van Uw Hoog Mog.; hy is gebooren te 'sHertogenbofch, en dus een gebooren onderdaan van Uw Hoog Mog; hy is nergens in de Provincie van Holland gedomicilieerd; hy heeft het Delict, in Holland niet begaan; en hy is in die Provincie niet geapprehendeert. Uit welk oogpunt men de zaak van dien gevangen befchouwe , en welke fuftenuë men aangaande de Judicatuure over dien gevangene ook zoude willen voeren, zoo konnen Wy niet ontveinzen van begrip te zyn, dat in allen gevalle de zaak van den meergemelC 3 ' de  33 VERZAMELING van STUKKEN de Vaandrig de Witte, geenfmts tot de Provincie van Holland in 't byzonder, maar tot de Hooge Bondgenooten in het algemeen behoord. Daar Wy nu nogtans uit den voordragt door de welgemelde Deputatie van de Heeren Staaten. van Holland en Welt-Vriesland aan Ons gedaan, moeten befluiten dat Hun Ed. Gr. Mog. voorneemens zyn te delibereeren, over de Rechterlyke competentie aangaande den voornoemde gevangene Vaandrig de Witte, zoo hebben Wy gemeend niet langer te konnen of mogen afzyn, al het zelve aan Uw Hoog Mog., en daar door aan de Hooge Bondgenooten ter kennisfe te brengen, ten eindc'Hoogftdezelve met opzigt tot die zaak zouden konnen relblveeren, zoodanig, als naar derzelver Hooge Wyshcid ten meeften nutte van het dierbaar,'Vaderland zullen bevinden te behooren. Waar meede &c. HOOG MOGENDE HEEREN! In 'sGravenhage den 23 Oétober 178a. (Geteekend) W. Pr. van ORANGE. Waer op gedelibeererd zynde is goedgevonden en verftaen; dat de voorfz. Misfive zal worden geëxamineert door de Heeren van de Ridderfchap en verdere Hun Ed. Groot Mog. Gecommitteerden tot de zaek van Juftitie, met Commisfarisfen van den Hove, en de vergaderinge dezer op by de voorige Commisforiaelen van den 16 dezer en van heden, ten fpoedigfte gedient van derzelver confideratien en accordeert met de voorfz. Refolutien, X.  tot de MILIT. JURISD. &c. 39 x. • : EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Hollandt ende WeftFrieslandt, in hun Ed. Groot Mog.Vergaderinge genomen op Woensdag den 33 Oclober 1782. ][J)e Raadpenfionaris heeft ter Vergadering Mm gecommunieeert het Adres van den Advo-™"? dtn caat-Fiscaal van de Generaliteit, op gifteren ca™~Fis_ aan hun Hoog Mog. gemaakt, op fundament caal der der reedenen daar toe geallegeert, verfoeken- Generalü de de nodige en tydige ordres van hun Hoog*61* aJ"1 Mogende, hoe zig zal hebben te gedraagen indien de overgave van den gevangen Vaan- watjiy drig de Witte, door de Hove van Holland o-pdommcet laft van hun Edele Groot Mogende van denals de °Vertooner mogt worden gevordert. Volgen- v"aiden de dat Adres by alle de Provinciën overgeno-gwanmen, en met den Raad van Staate commiflb- gen riaal gemaakt, hier na breeder geinfereert. ^wJe Witte, Aan de Hoog Mogende Heeren Staaten door het Generaal der vereenigde Nederlanden.^ ™" op laft Vvan hun ertoont reverentelyk de Advocaat-Edele Fiscaal van de Generaliteit. M°o°*end° Dat by de Commisfie als Advocaat-Fis- ü C 4 caal  4o VERZAMELING van STUKKEN van hem mogt gevordertworden. Commisforiaal. caal van de Generaliteit, door U Hoog Mog, aan hem Vertooner verleend, in het algemeen, en by zyns Vertooners Inilructie, door U Hoog Mog. op den 15 November van den jaare 1602 aan den Advocaat-Fiscaal van de Generaliteit gegeeven, in het byfonder, en wel by de eerfte , tweede, derde en elfde Articulen van dezelve inftructie aan hem Vertooner is gelaft, der Landen en gemeenezaaken geregtigheeden waar te neemen en voor te ftaan, en die te vorderen met alle mogelyke middelen zoo in rcgten als daar buiten, zonder disfimulatie of aanfchouw van eenig particulier faveur of haat, hoedanig des zoude mogen weefen; dienvolgende zig ex officio parthy te maken of te voegen in allezaaken,voor de Heeren Staaten Generaal, of den Raad van Staate der vereenigde Nederlanden vallende , of refforteerende, daar in der Generalitfeits geregtigheid of authoriteit verkort zoude mogen worden; naarftiglyk. te doen obferveeren, de Placaaten, Ordonnantiën Refolutien en beveelen van dezelve Heeren Staaten of den Raad voornoemt, aireede gccmaneert of nog te emaneeren; ook alje neerftigheid aan te wenden, om den Articulbrief van de difcipline Militair en de Placaaten en Ordonnantiën van de. Landen onder den Volke van Oorloge te Landewel te doen onderhouden en om de Juftitie Militair in het civiel en crimineel zoo te doen belyden, dat de Boofen geftraft en de Goeden voorgeftaan mogen worden.  tot de MILIT JURISD. &c. 41 Dat, gelyk hy Vertooner op die Commisfie eii. Inftruef ie den Eed heeft afgelegt in Uwer Hoog Mog. Vergadering en aan handen van den Heere toenmaals ter zeiver Vergadering prasfideerende, hy Vertooner dienvolgende heeft gemeent zig te bevinden in de volftrekfte verpligting, om met allen eerbied ter kennisfe van U Hoog Mog. te brengen het voorgevallene in de zaak van Jacob Eduard de Witte, Vaandrig fupernumerair in het Regiment van denLieutenant Generaal Grave van Yfenburg, en thans gevangen in het Provoofthuis van de Generaliteit alhier in den Hage; als meede te moeten imploreeren de ordres van U Hoog Mog., als zyns Vertooners hooge Committenten , in gevalle dien Gevangen mogt worden gereclameert en de overgave Van den felven van hem Vertooner mogt worden gevordert. Dat op den 27 September laatftleeden , des avonds, hy Vertooner kennis heeft gekreegen, dat de voornoemde Gevangen herwaards was overgebragt enopordrevan Zyne Hoogheid in het Provoofthuis van de Generaliteit moest worden geplaatst; het welk dan ook door hem Vertooner, in gevolge eene fchriftelyke Ordre van Zyne Hoogheid, als Capitein Generaal van de Unie, is verrigt geworden, en de nodige ordres ter naauwkeurige bewaaring van den Gevangen zyn gegeeven *, dat vervolgens met voorkennis en goedkeuring van hoogstgemelden Zyne Hoogheid des anC 5 de-  42 VERZAMELING van STUKKEN deren daags een aanvang is gemaakt, met dien Gevangen , ter, requifitie van hem Vertooner, voor Heeren Commisfarisfen uit den Hoogen Krygsraad der vereenigde Nederlanden te hooren; met welke verhooren fuik een fpoedige voortgang is gemaakt , dat de Gevangen op den 5 Oétober laatstleeden, ten derdenmaale, en als toen in de volle Vergadering van den fel ven Hoogen Krygsraad is gehoord, met dat gevolg , dat eene volkoomen Confesfic van meineedighcid en verraad tegen het Vaderland daar zynde, defelve verhooren konden worden gehouden voor voltrokken ; waar na hy Vertooner foo fpoedig doenlyk heeft gedient van fyne Conclufie van Eisch en vervolgens by denfelven Hoogen Krygsraad tegen den meergemelde Gevangen is ge weefen eene Sententie, welke aan 'Zyne Hoogheid ter approbatie is gefonden. Dat gelyk, naar des Vertconers gedagten , een prompt exempel van Juftitie wegens eene misdaad van foo veel importantie voor het wel zyn van den Lande hoogst noodfaakelyk was , en dat de bewaaring van foo een Gevangen niet dan feer forgelyk konde zyn , hy Vertoonerdan ookgemeent heeft, verpligtte weefen,om de te regtftelling van deefen Gevangen f09 veel mogelyk te verhaaften. Dat nogtans de executie der Sententie, tegen denGevangen geweefen,heeftMOETEN worden gefurcheert, vermits Zyne Hoogheid  tot de MILIT. JURISD. &c. 43 heid nodig geoordeelt heeft om, overeenkomftig het voorftel door den Hoogen Krygsraad aan hoogstdefelve gedaan, de Stukken van het Proces, door hem Vertooner tegen den Gevangen ge voert, aan den Hove van Holland te doen toekoomen, ten einde, dat Hof defelve Stukken foude examineeren, en nopens den Perfoon van den Boomkweeker Pieter van Brakel, en foodanige andere Perfoonen als in die Stukken voorkoomen ofgenoemt\vorden,te dispóneerén, en in geval een of meer derfelver als Complicen van den voornoemde Vaandrig de Witte fouden moeten worden geconfidercert , tegen defelve te doen procedeeren, foodanig als het welgemelde Hof foude bevinden in goede Jullitie te behoören. Dat daar op, foo als hy Vertooner is geinformeert , op den 17 deefer eene deputatie uit de Vergadering van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, aan Zyne Hoogheid heeft gedeclareert, dat hunne Edele Groot Mog. verlangden en verwagteden , dat > hangende hoogst der' felver deliberatien , aan de faak van den meergemelden Gevangen geene prejudicie mogt worm den toegebragt. Dat, gelyk de Vertooner daar uit moet beüuiten , dat in twyffel word getrokken, of de meergemelde Vaandrig de Witte te regt door den Hoogen Krygsraad der vereenigde Nederlanden is gcfententieert, en hy Vertooner in deefe faak, volgens fyne be-  44 VERZAMELING van STUKKEN beëedigde Commisfie en Inftructie evenwel niet anders heeft kunnen en mogen doen,dan tegen deefen Gevangen voor denMilitairen Regter te procedeeren; hy Vertooner fig thans bevind in eene feer moeyelyke omftandigheid,om in het vervólg deeferfaake de Commisfie en Inftructie door U Hoog Mog. aan hem Vertooner gegeeven , in agt te neemen, in gevalle naamelyk door de Edele Groot Mog. Heeren Staaten van Holland en Westvriesland mogt worden begreepen dat het Geregtshof van Holland was den competente Regter van den meergemelden Vaandrig de Witte, en dat die Gevangen mitsdien aan het felve Hof behoorde te worden overgegeeven. Reedenen; waaromme de Vertooner fig keert tot U Hoog Mog., reverentelyk verfoekende, dat U Hoog Mog. hem Vertooner gelieven te doen toekomen de nodige en tydige ordres, hoedanig hy Vertooner fig in deefe fal hebben te gedraagen,indien de overgave van den meergemelden gevangen Vaandrig de Witte door den Hove van Holland , op last van hun Edele Gr. Mog. van hem Vertooner mogt worden gevordert. Onderftond, 't Welk doende, dlc. Was geteekent, J. G. van Oldenbarnevdt, genaamt Tullingh, Waar  tot de MILIT. JURISD. &c. 45 Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden en verdaan, dat het voorfchreeve Adres fal werden geëxamineert door de Heeren van de Ridderfchap en verdere hun Edele Groot Mog. Gecommitteerden tot de faaken van de Juftitie-, met Commisfarisfen van de Hove, en de Vergadering daar op by de voorige commisforiaal van den 16 deefer,en van heeden, ten fpoedigften gedient van der felver confideratien en Advis. Accordeert met de voorfz. Refolutien. XI. MEMORIE , contineerende de gronden door Heeren Commisfarisfen van den Hove van Holland, Zeeland en Vriesland in het groot Befogne van den 30 October 1782 voorgedraagen, tot adftmétie van het daar achter volgend Advis van vvelgemelden Hove. 't ïs aan U Edele Mog. uit het Antwoord Refoh van Zyne Hoogheid aan Heeren Gecom Commiir! mitteerden van haar Edele Gr. Mog. ,waar 16en 23 van het Rapport aan haar Edele Gr. Mog. Oftober op den 17 October deezes jaars door wel- I782, gemelde Heeren Gecommitteerden is uitgebracht, bekent, dat Zyne Hoogheid in de toen voorleeden week, de Stukken van 't Proces, 't welk door den Fiscaal van de Ge-  46 VERZAMELING van STUKKEN Generaliteit, tegen den gevangen Vaandrig de Witte gevoert is, aan het Hof heeft toegezonden, ten einde het Hof, met betrekking tot de verdere Perfoonen, die in dezelve zaak geraakt zouden mogen zyn, zonde kunnen disponeeren , zodanig als bevonden zoude werden in goede Juftitie te behooren. En wy hebben voorts de eer U Edele Mog. te informeeren, dat wy gemelde Stukken geëxamineert hebbende, dezelve vervolgens aan den Procureur Generaal ter hand geftelt hebben, ten einde na examinatie mede van dezelve, ons te dienen van deszelfs confideratien en advis. vDat wy intusfchen order geftelt hebben , om den Perfoon van van Brakel die in gemelde Stukken voorkwam , als die geen,welke voornoemde de Witte tot de daad, waar over hy befchuldigt is, hadde aangezet, en gepermoveert, aan te houden; zoo als het zelve dan ook reeds den 15 Oef ober is gefchied, met dat gevolg, dat dezelve thans werd gedetineert in de Caftelenye van den Hove. Dat de Procureur Generaal vervolgens 'tHof gedient heeft van deszelfs fchriftelyke Confideratien en Advis; Dat het Hof, kort te vooren ontfangen hebbende haar Edele Groot Mog. Refolutie van den 16 Oétober deezes jaars , welke is het object: van het jegenwoordige Befogne, gemeent heeft , nu vooraf, en voor alles te moeten obtemporeeren aan de ordres van haar Edele  tot de MILLIT. JUR1SD. &c. 47 Edele Groot Mog. by hoogst der zeiver Refolutie vervat,en dus over het geproponeerde van Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdam te moeten delibereeren. En wanneer wy dan gemelde Propofi- confitie hebben geëxamineert, bevonden, dat&ntfm by dezelve eerst en voornamelyk, quod°tde?r°a'd faclam,is voorgedraagen,dat derHee-^"^ ren Gedeputeerdens Heeren Committ^n-Heeren ten waren geinformeert;,, dat zeker Per- van Am„ foon, de Witte genaamt •, befchuldigt/*fintoB„ was , correspondentie met den Vyand „ te hebben gehouden,ten einde een ge,, deelte van deeze Provincie , namelyk „ het Eiland Goerée, gelegen in het Zee„ gat deezer Provincie van denzelfdcn „ naam, het zy dan direételyk aan den ,, Vyand verraderlyk te doen overgaan, ,, of wel ,tendien einde een andere Plaats, „ in het naby gelegen Eiland Schouwen, „ vooraf in 's Vyands handen te doen „ vallen." En om die grond dan van applicatie te kunnen maaken, adfumeeren Heeren Gedeputeerdens , dat de Witte, moet gecon- , fidereert worden in het Territoir te zyn van deeze Provincie , ten dien effecte , dat de maxime, ubi teinvenio, ibitepimio, ten zynen opzigte in aanmerking zoude komen. , Betreffende dan de Hoofdgrond, dat de Witte befchuldigt word van verftandhouding met den Vvand , over een aan- fiag  48 VERZAMELING van STUKKEN flag tegen een gedeelte van deeze Provincie ; Daar omtrent zegt Zyne Hoogheid by hoogst deszelfs Misfive aan bun Ed. droot Mog. van den 13 October 178a: dat het voor$, name point, door de Witte geconfefleert, „ eigentlyk hier in beftond, dat hy, als j, commandeerende Officier te Brouwersha„ ven (alwaar hy trachten zoude het Com,, mando, geduurendeden Winter, alleen >, te bekomen, en waar door hy dan ook de „ Batterye den Os, alleen commandeeren „ zoude) behulpzaam zoude zyn in een „ Landing, welke de Vyand op het Eiland „ Schouwen zoude mogen onderneemen ; „ Dat de Witte ook had betuigt, dat fchoon j, hem gefprooken was van hier over , of „ over het Eiland Schouwen,hem nogtans „ het Eiland Goedereede, nog eenige ande„ re Plaats in Holland , genoemt was, als „ of de Vyand eenigen toeleg daar op zou„ de hebben.'" En zaakelyk hier meede overeenkomftig is_ ook de bevinding van het Hof, by examinatie van de verhooren, en verdere Stukken door Zyne Hoogheid aan het Hof ter hand geftelt. De vraag is dan; kan hier meede beftaan het voorgemelde in facbo gepofeerde by de Propofitie ? En de beantwoording van deeze vraag is van het alleruitterfte aanbelang; want is het zoo, dat de misdaad waar van de Witte  tot de MILIT. JURISD. &c. 49 Witte befchuldigt is, alleen tot Schouwen, en niet, of niet mede tot Goeree, betrekkelykis, zou de geheele Propofitie, als op datfactum, als de hoofdgrond gefundeert, vervallen. By de Propofitie werd gepofeert, dat de Witte met de daar by gémelde misdaad befchuldigt is. Boe moet dit opgevat worden? extrajudicieel, in praecedente informatien? of judicieel by den Advocaat Fiscaal van de Generaliteit by den Hobgen Krygsraad? Extrajudicieel. Daar omtrent kunnen wy U Edele Mog. informeefen, dat onze bevinding, uit de ons overgegeevenStukken, en fpecialyk uit zeker kort narré van liet verhaal ten huize van den Heer Raadpenfionaris door den thans by den Hove gedetineerden van Brakel, hoofdzaakelyk overeenkomt, 'mét de opgave by de Misfive van Zyne Hoogheid aan hun Hoog Mogende, dan daar in komt wel Voor, dat zeker Engelfch Officier aan van Brakel, maar niet, dat van Brakel aan de Witte zoude gezegt hebben, dat de aanflag op Goedereede, of op Schouwen, met een'vertier uiizigt op Goedereede gemunt was; of dat de Kaartjes moeiten dienen, om de ondieptens te weeten, ten einde door 't Brouwershavenfche Gat een Landing op Goedereede te doen; Judicieel. vid. Art. 39. van 't verhoor van dato 5 Oftober 1782. „ Of hy niet „ moet bekennen zig te hebben fchuldig \, gemaakt aan verfhindhouding, ten ein- FIllDecl. D „ de  50 VERZAMELING van STUKKEN „ deden toeleg, die den Vyand volgens „ zyne gedagten, had gemaakt, oin een „ Landing op Schouwen te doen, te favo„ rifeeren, en daar in, na zyn vermogen „ behulpzaam te tyn, om die te doen ge„ lukken? Welk befluit hier dan uit op te maaken? Dunkt dit, dat de zaak zich juist zoo prascifé nietheefttoegedraagen, als de uitdrukkingen by de Propofitie medebrengen, namelyk dat de Witte hefchuldigt zou zyn &c. &c. Maar echter, dewyl de Witte by het 38 Art. van 't voorfz. Verhoor , gevraagt zynde, of van Brakel ook van een aanflag op Goeree heeft gefprooken; geantwoord heeft: op Walcheren, of Schouwen, of hier over; dat de Witte wel geweeten heeft, dat de Landing, ook zou kunnen gefchieden op Goerée, en dat hy ook in dat geval, zig geneegen getoont heeft, om eene dan voorafgaande landing of aanflag op Schouwen, te favorifeeren. En in die, fchoon dan min fterke zin, zou men kunnen en mogen zeggen, dat de misdaad van de Witte ook haare betrekking had, tot deeze Provincie. Verder gaan Heeren Gedeputeerden voort, „ dat niettegenftaande de qualiteft j,,' van het voorfz. delicl, daar over prastenfe„ lyk Procedures door den Hoogen Krygs- raad in den Hage tegen den delinquant „ geëntameert, hy van het voorfz. delicl: » ge-  tot de MILIT. JURISD. &•> Hoog Mog. is geëmaneert, om tot een 1782. „ richtfnoer voor den Militairen Rechter ,, te verftrekken. Daar omtrent zyn by ons mede eene en andere reflectien gemaakt, als onder andere: of de Articulbrief wel een Wetvanhun Hoog Mog. kan genoemt worden, daar dezelve alleen isgeteekent, ter Ordonnantie van den Raad van Staate ? Hoe,  tot de MILIT. JURISD. &c. 59 Hoe boven dien een wet op naam der Heeren Staaten Generaal gepromulgeert voor een Corps, t'welk tot de Generaliteit behoorde, Obligatoir kon werden voor die gewesten , in die Steden , in welke hun Hoog Mog. geene jurisdictie, hoe genaamd ook, competeerde, zonder dat de Staten der byzondere Geweften dezelve overgenoomen, of te „vooren fpecialyk, en expres- felyk, hunne Gecommitteerden ter-Generaliteit gelaft hadden, om zulk een eminent deel hunner Jurisdictie aan de gezamenlyke Bondgenooten op te draagen;waarvanmen, van geen van beide, bewys kan bybrengen ? Of, by aldien , men ook in Vreedes tyd uit hoofde der Articulbrief, de judicature ,over Commune delicten aan den Militairen Rechter, zou willen toekennen , zulks dan niet zoude moeten worden gereftringeert tot die Steden, welke in hetcivile niet onder het reffort van den Staat behooren als Maftricht &c. Dat voorts alles het gunt in de Articulbrief aan den Militairen Rechter is gedefereert, moet verftaan werden met dit accrochement te zyn opgedragen, het welk aan de refpective ïnjlrticlien van der. Raad van Staaten van Anno 1588 en 1651 was geannexeert, „ zonder iet te mogen doen of „ onderneemen tot nadeel van voorrech„ ten, Gerechtigheeden, Ufantien, Politie „ of Juftitie, met het geen daar aankleeft, „ van de voorfz. Landen, in 't gemeen, .„ of van eenige Steden of Leden van dien in  6o VERZAMELING van STUKKEN „ in het particulier". Zynde voorts de gedagten hoofdfakelyk daar op neergekoomen,'dat om de Wetten deezen aangaande, niet teegen den anderen te doen ftryden, nemaar te concilieeren de misdaaden by deezen Articulbrief vermeld, wel kunnen geftraft werden door den Militairen Rechter; pofitis terminis habilibus, maar niet altoos moeten of behooren door dpn zei ven geftraft te werden; kunnen namelyk (en dan ook. moeten) wanneer die misdaden gefchieden, in het Leeger, op Marfch, en in genere, wanneer geen Politicque Rechter bevoegd is, daar over te jugeeren, kort: dat de Articulbrief niet kan werken , daar de Militaire Jurisdictie niet werkt; ofte, dat de Articulbrief aan de Militaire geen Jurisdictie geeft, maar wel een norma is om zich na te reguleeren, daar en in de gevallen, daar zy Jurisdictie hebben. Quodad a\\t^\xt, dat deefe misdaad purèMi» Utair,om reede&c. daar omtrentonze Confideratien gemeld by ons advis op de Propofitie. Betreffende het verdere geallegèerde pag. 36. Dog al laten wy ufq. ad finem. Daar omtrend ons gevoelen ook bereids ' gezegt, zoo by ons advis op de Propofite, als by onze Confideratien op de Misfive van Zyn Hoogheid aan hun Edele 1 Groot Mog. Alles gewikt en gewogen, heeft het Hof ons Commisfarisfen gelast, voor 'sllofs Advis uittebrengen, Dat hoe zeer de Propofitie van  tot de MILIT. JURISD. &c. 61 van Amfterdam, zoo als dezelve is liggende, niet kan werden geampleéteert, egter ook geenfints kan worden geadvoneert het geene Zyne Hoogheid by de refpective Misfiven aan hun Edele Gr. Mog. en aan hun Hoog Mog. heeft voorgedragen, als of de zaak van den Vaandrig de Witte tot de Bondgenooten in het algemeen zoude behooren; gelyk mede geenzins kan werden geadvoueerd, dat het delict., waar van gemelde Vaandrig is befchuldigt, zoude zyn pure Militair, nochte ook dat de Militaire Rechter, 't zy uit hoofde van de geallegeerde Articulbrief, 't zy uit eenigen anderen hoofde, ten aanzien van dit delict, als een Commune deliétumgeconfidereert werdende,competent zoudezyn: vooronderftelt zynde dat foortgelyk recht, als door H. E.G. Mog. by Refolutie van A°. 1654,omtrent de Communiadeliéta van Mi-, litairen ten aanzien van Holland is geftatueerd , mede in alle Plaatzen van Zeeland itand grypt : Dan dat , dewyl aan de eene zyde, het geene Zyn Hoogheid nopens de competentie van den Militairen Rechter, by de gemelde Misfiven heeft voorgedragen, gedeeltelyk coincideert met de gronden welke by hoogft deffelfs -Misfive, en Memorie op de Misfive van het Hof van 't jaar 177a, nopens de Militaire Jurisdictie, zyn geavanceert, en Hun Ed. Gr. Mog. moeten geacht worden , over de gemelde Memorie, alsnog te delibereeren , als zynde daar over, by Hun Edele Groot Mog. in het gemelde jaar gedecerneert een Befogne, het  62 VERZAMELING van STUKKEN' het welk nog niet gehouden is; en de dis" cuilie van deeze materie is van de uitterfte delicatefle; en aan de andere zyde, de belangen van de Provinciën van Holland en van Zeeland, en allerbyzonderstdie van Zeeland, als zynde de locus deliéti commisfi, grootelyks in deeze zaake zyn geconcerneert; en men van ter zyde geinformeert word, dat by de Heeren Staaten van Zeeland waarfchynelyk mede over de judicature van den gemelden Vaandrig word gedelibereert, hun Ed. GrootMog. in aanmerkinge van het algemeene nut, en van al het geen gemeld is, met Concurrentie van de Heeren Staten van Zeeland , by Zyne Hoogheid minnelyke perfuafien zouden behooren aan te wenden, ten einde het daar heenen mochte werden gedirigeert, dat de zaak van de Witte, en van alle, die daar in eenigzints mochten zyn geconcerneert, waar onder ook ligtelyk Ingezeetenen van Holland en Zeeland zouden kunnen zyn, ongeprsejudiceert het geen voor en tegen de Militaire Jurifdictie zoude kunnen werden geallegueert,. en zonder dat hier uit eenige confequentie, hoe ookgenaamt, zoude mogen werden getrokken, ter judicature worde overgelaaten aan het Hof van Holland en Zeeland; en dat by aldien gemelde minnelyke perfiiafïenQa), onverhooptelyk,niet mogten reulFeeren, Hun Ed. Groot Mogende met de Heeren Staten van Zeeland, nader omtrent de judicature over'de zaak van den ge- mel- 00 Minnelyke perfuafien van Hun Ed. Gr. Mog. de Staeten van Hofland by den Stadhouder.'  tot de MILIT. JURISD. &c. 63 melden de Witte zouden kunnen delibereeren en refolveeren. En dat voorts het voorgemelde Befogne in den jaare 1772 gedecerneert, by bequaame geleegenbeid , zoude kunnen gehouden 'werden , en daar in gedeliberecrt over convenable fchikkingen, omtrent de gantfche materie van de Militaire Jurisdictie te maken. EXTRACT uit de Refolutien van de Ed. Mog. Heeren'Staaten 'sLands van s> Utrecht. Mercurii 20 Nov. 1782. Inftrtio. (a) EDELE MOGENDE HEEREN ! w y hebben wel ontfangen en in onze vergadering gelézen UEd. Mog. Misfive van den Cone 30 October jongstleden,waar by UEd. Mog. dtratim hebben gerequireerd onze confideratien en «n -^dvit Advis op de Copielyk aan ons toegezondene ™'*?e* Misfive van Zyne Doorl. Hoogheid den Hee- ?r\linre Erfftadhouder in de hoedanigheid van Ca- daal-, op piteinGeneraal van de Unie, den 23 van dc-dev_oorfizelve Maand gefchreeven aan hun Hoog Mog. Mtsfive de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde ^„_' Nederlanden, inhoudende kennisgeving aan heid. hun Hoog Mog. en daar door aan de Hooge Bondgenooten , van de procedures by den XII. Ho- (<0 Zie boven bi. 32,  64 VERZAMELING van STUKKEN Hogen Krygsraad gehouden , over zekere' Vaandrig de Witte en de bedenkelykheeden welke met betrekking tot de Competentie van den Regter over denzelven, plaatze hebben,: mitsgaders opgave van het geen daar omtrent verder is voorgevallen, ten einde hoogst dezelven ten opzigte van die zaak zodanig zouden kunnen refolveren als naar derzelver Hoge Wysheid ten meesten nutte van het Dierbaar Vaderland zouden bevinden te behoren. In voldoening hier van, zouden wy ,alledë byzondere Poincten vervat in bovengemelde Misfive van Zyne Doorl. Hoogheid in rype overweeging genoomen,en in deliberatie gelegd hebbende , van gedagten zyn,dat de misdaad, waar aan de gevangen zich heeft fchuldig gemaakt, is eert puur Militair delict, en dus by den Militairen Rechter, als in deze Competent zynde, heeft kunnen beoordeelt worden; om reeden dat, volgens de Misfive van Zyne Hoogheid , een Plan van eenen dubbelen aanflag gefmeed zynde, om in de lange nachten van de Maand October,by donkere Maan, en met Vyftien Hondert Man in gewapende Visfchers Schuiten eene Vyandlyke Expeditie te tenteren op het Noorden van het Eyland Schouwen, en het Zuyden van Goedereede en Overflacque de Vaandrig da Witte, op het Eiland Schouwen Guarnifoen houdende, beloofd had, den Vyand te zullen favoriferen en behulpzaam zyn, wanneer,op het Eyland Schouwen eene vyandlyke landing mogt worden ondernomen, en dat hy ten dien einde zoude trachten, alleen teBrouivershaven en dus ook de Batte-  tót de MILIT. jTJRISD. &c. 6$ terye den Os te commanderen; als mede dat h} gevangen zo mondeling als fchriftelyk had opgegeeven, welke Batteryen er op het Eyland Schouwen lagen, met hoe veele Stukken Canon voorzien en van welke Catiber dezelve zvaren; door hoe veel Officieren en Manfcbappen die Batteryen waren bezet ; en wie te Haamftede commandeerde, en voorts dat hy een Kaartje van het Eiland, op welke de Plakten en Ondieptens : item de diepten van het water rondom het Eytand Schouwen , en de legging der Batteryen op het zelve gemarqueert waren, aan den Vyand had mede gedeeld. Alles hier op uitkoomende dat de gevangen zich heeft fchuldig gemaakt aan een verraderlyk engagement om Brouwershaven met de Batteryen by geleegendheid als 't zelve aan Zyn Commando zoude zyn toevertrouwd, aan den Vyand over te geven. En dat offchoon door anderen geen Militairen zynde, ook wel een Kaart en aantekening van de Plaaten en ondiepten, als meede van de diepte van het Water rondom het Eyland en van de legging der Batteryen op het zelve, zouden hebben kunnen opgemaakt en overgegeven worden;en hoe zeer ook anderen fchoon,niet zo gemakkelykhet getal en den ftaat der Batteryen de Stukken Canon én derzelver Caliber, als meede de hoeveelheid der Officieren en Manfchappen ter bezetting zoude hebben kunnen mede deelen, nochtans de verbintenis , door den Vaandrig de Witte aangegaan om ten tyde , als hy het Commando zouden hebben te Brouwershaven , de landing op het Eiland Schouwen te VUL Ded. E be-  66 VERZAMELING van STUKKEN. begunftigen, en dus doende de aan hem toevertrouwde Post te verraden, door geen ander dan door een Militair, ja door geen ander dan door een Commandeerend Officier, ten minde op die wyze, als waar toe de gevangen zich heeft verbonden, konde worden gepleegd, en dat geen ander dan een Militair Perfoon, zich aan een zoortgelyk delift, in diervoegen als de gevangen het zelve gepleegd heeft, fchuldig maken konde. Want dat bet te vergeeffch zyn zoude ,by aldien men hier tegens zoude willen inbrengen , dat offchoon dit gedeelte van des gevangen misdaad tot noch toe alleen in een verbintenis tot het overgeven der aan hem toevertrouwde Post en belofte van den Vyand te zullen behulpzaam zyn , in eene te onderneemen landing op het Eyland Schouwen , beftaan hebbende, zonder dat die verbintenis of belofte voor als noch inderdaad door hem is volbragt, daarom minder zoude kunnen in aanmerking komen , of dat deze misdaad daar doorvoor als noch buitenftraf, en dus de Competentie van den Militairen Regter, ten dien reguarde minder gefundeert. zoude zyn: alzo het naar de eenftemmigeleer van alle Regten enRegtsgeleerden,kennelyk is , quod in atrocisfimis criminibus conatus criminis eadem pcend fit punisndus , qua confummatum fcelus ; en hoe veel te meer dan in het geval van den gedetineerde, die niet alleen fchuldig ftaat aan een Conatus of wluntas , maar zich formeel heeft geëngageerd tot het overgeeven van zyn Post en die met eene  TOT DE MILIT. JURISD. &C; 6> eene opgave van de gronden en hoogte van het water , een begin gemaakt heeft van het voorgenoomen fchelmlluk. Doch vermids by ons alleen de Competentie van den Rechter, en geenfins de bepaaling der ftraf, in aanmerking heeft moeten komen , agteii wy 't onnodig, ons hier omtrent breeder uit te laten. Wy denken om dezelfde reden, ook te kunnen daarlaten een,onderzoek naar de betekenis en toepasfing der Artikelen, uit den Artikelbrief door Zyne Doorl. Hoogheid aangehaald;- veelmin oordeelen wy het noodig, alhier te difcuteren in hoe verre de Artikelbrief in zyn geheel in alle tyden, plaatzen , en omftandigheeden den Militairen Regter al of niet zouden kunnen bevoegd maken, om over alle delicten daar by uitgedrukt te oordeelen. Gelyk wy ook niet kunnen bepalen of de' Hooge Krygsraad, welke over den gemelden Vaandrig de Witte gejugeerd heeft, die Militairen Regter zy, aan welke de Judicature in deezen competeeren zoude:nadien wy niet ge«0eg(<«)geinformeerd zyn in hoe verre de Judicature over Militairen door de hoge Bondgenoten aan den Ho gen Krygsraad, buitenhet leger van den Staat, gedemarideert is geworden. , ,' Ei ( GeO) Jammer is 't. dat 't Hoog Édel Gerechts-Hof zich hier niet bepaalt heeft tot de Provintie van Utrecht, omtrent welke hetvoorzcekerbehoorde,enongetwyfeld Git noegzAem zal geïnformeerd geweeft zyn wat 'er in dé? izer opzichte aen dien Hoogen Krygsraed dóór ds Edeï Mogende Heeren Staten va» Utrecht exprefTelyk ut ofte. dragen /  03 VERZAMELING van STUKKEN Genoeg zynde zo wy vertrouwen aan UEd. Mog. kortelyk te hebben opgegeven die redenen , welke by ons aanleiding gegeeven hebben, om het Delict van den Vaandrig de Witte, aan te merken als een eigentlyk gezegde Militaire misdaad,door hem gepleegd in zyne qualiteit van Officier ten dienfte van den Staat, en dienvolgens ook de Competentie van den Militairen Regter in dit geval als buiten bedenking te befchouwen, zulks het naar ons begrip ook niet noodig is alhier te onderzoeken welken Regter ,ingevalle de door den meermaals gemelde Vaandrig de Witte gepleegde misdaad konde gereekent worden onder de CommuniaDeliéta te behooren, de Cognitie daar over zoude Competeeren. Ende hier meede EDELE MOGENDE HEEREN! met terugzending van de aan ons toegezonde Copye Misfive van Z. D. H. ons zeer gedienftelyk recommandeerende in de goede gratie van UEd. Mog. bidden wy God Almagtig dezelve te willen fparen in een lange en voorfpoedige gezondheid. Gefchreven te Utrecht den 15» Nov. 1782. UEd. Mog. D. W. Dienaaren. Die Raden s'Hoofs van Utrecht, (onderftond) ter Ordonnantie van dezelven. (Was get.) CORN. DE WYS- . XIII.  tot de MILIT. JURISD. &c. 69 XIII. ADVIS der Heeren van Middelburg op het Napoinét der huydige Befchry vinge, raakende de zaak van den Vaandrig de Witte, Relatif tot de Staaten Notulen van den 5 November 1782. Dat H. E. A. meede niet zonder verwondering uit de Publyke Nieuwspapieren vernomen hebben, de handelwyze welke betrekkelyk deze zaak heeft plaatsgehad; en van oordeel zyn , dat het meer dan tyd is, dat by H. E.M.hier omtrend eene fpoedige en efficatieufe refolutie worde genomen. Dat H. E. A. de Heeren van Zierickzec en Vlisfingen voor derzelver betoonde oplettendheiden Vigilantie voor de Hoogheid enRegten dezer Provintien welmeenend dankzeggende, met laatstgem. Heeren vollccdiginftém-' men,dat deHoogeKrygsraadMET geen schyn zelfs van regt, eene Sustenue van Competentie in dit geval zoude kunnen voeren. Dat wanneer men den oorfprong en Jurisdictie , aan dezelve toegekend, naargaat het ten vollen blykbaar is , dat derzelver erectie nimmer op eenelegaale enby den Souverain bekragtigde wyze is gefchied,en dat aan dezelve , even weinig als aan de Krygsraaden der byzondere garhifoenen , immer eenige andere kennisneming en Judicature, dan oyer pure Militaire delicten is toegekend ; welk laatfte onder andere by de bekende RefoluE 3 tien  ?o VERZAMELING van STUKKEN tien der Groote Vergadering, in dato den24 (a)Maart 1651, wel uitdrukkelyk is bepaald. Dat het in allen gevalle weinig adft.ruct.ie behoeft, dat tot de Judicature over een delict van dien aart, als waar mede de Vaandrig de Witte is befchuldigt : (niet anders dan als een Crimenlaefaï Majeftatis kunnende aangemerkt worden :) geenerley Militaire Rechtbank in het allerminste bevoegd is, 't geen ook in onderfcheide gevallen van'dien aart, binnen deze Republyk voorgevallen , zoodanig is geconüdereerd; terwyl de 5 en 6 Art. van den Articulbrief, of Militaire Ordonnantie wel behelzen eene bepaling der ftraffen , welke aan Militairen , die zig aan zoortgelyke misdaaden fchuldig maaken zullen worden geinfligeerd; maar in geenen deele ftatueeren, dat dezelve ftrafoeffening en Judicature, door de Militaire Rechtbanken zal gefchieden , welke gevolgtrekking tegen de, hier voren aangehaalde blykbare , intentie van den Souverain uitdrukkelykftryden zou. DatH.E. A. diensvolgens abfolutelyk ver* mecnen, dat aangezien, zoo uit de alombekende tydingen , als uit de Misfive door Z. D. H. zelve aanH.H. M. betrekkelyk deze zaak toegezonden in dato den 23 October laatstleden (b~) het allezints manifestis ,dat de misdaad van den bovengem. delinquant, die tot befcherming dezer Pro vin tien was afgezonden, is begaan in 't byzonder tegens de Hoogheid en Veiligheid van deze Provintie en op der» zepr (a) Den 24 is eigentlyk de Propofitie gedaen, en op den 25 de Refolutie genomen, (i) Zie boven bl. 32.  tot de MILIT. JURIS'D. &c. ?i zeiver Territoir, dierhalven H. E. M. alleen bevoegd zyn om den meergemelden gevangenen van hunnent weege te doen regt te Hellen enftraffen, zoo als in góede Juftitie behoord. Dat H. E. A. dus van oordeel zyn , dat H. E. M. derzelver billyke bevreemding en ongenoegen weegens de gedaane faitelyke wegvoering van meergedagten Perfoon, van onder Hoogstderzelver gebied ende daar op gevolgde ,in allen opzigte onwettige terechtftelling, verplicht zyn te doen blyken, en dat dezelve delinquant door of van hunnent wege, ten fpoedigften doenlyk , behoord te worden gereclameerd, ten einde voor het Gerechts Hof dezer Provintie het noodige onderzoek en verdere Procedures in dezen te kunnen worden geëntameert. Dat ten dien einde Prajfident en Raden van gedagten Hove door H. E. M, zouden kunnen worden aangefchrevenen gelast, om deovergaave van den voorfz. Vaandrig in naam van H. E. M. te eisfchen en vorderen, en door derzelver Fifcaal tegen denzelven doen Procedeeren, of wel dat tot bereiking vanH.E.M, -oogmerk in dezen, de meergedagte reclame zouden kunnen gefchieden op zoodanige andere wyzc, als de Leden onderling meest gefchikt en efficacieus zullen oordeelen. Terwyl door H. E. M. van deze demarche aanZ.D.H. ,by Misfive kennis zoude kunnen worden gegeven, met verzoek, dat daar H. E. M. allezints vertrouwen, dat Hoogstgedagte Forst van ds gegrondheid en WettigE 4 beid  73 VERZAMELING van STUKKEN béid vatt H. E. M Sustenue in dezenc ten vollen zal wezen geconvinceerd Hoogstdezelve zelfs dan ook in allen opzigte gelieve te fecondeeren en ap» puyeeren. XIV. ADVIS der Heeren van Zierikzee, op het na-poinét. der huidige befchryvinge , rakende de zaak aan den Vaandrig de Witte. Relatif tot de Staaten Notulen van den 5 November 1783. K3at Hun Ed. Agtb. uit de Misfive van H. Gecom. Raaden. van den 21 der voorige Maand met genoegen hebben vernomen die directie die H. E. M.wel hebben gelieven te houden, met op het verfoek. der Heeren van Ziericzee en Vlisfingen te depecheeren eene Misfive aan Zyne D. Hoogh., ten verzoeke omme de Proceduures welken door den Hoogen Krygsraad jegens den Vaandrig de Witte , die gezegd weid verradelyke correfpondentie met den vyand te hebben gehouden , waren gemoveert,provifioneel te willen furcheeren, voor welke fpoedige expeditie H. E. A. Heeren Gecommitteerden Raaden bedanken. DatH.E.A. ook alzoo over de zaak zelve, dieby de Misfive van Hun Gecom. Raaden van denzelven 21 deezer,by wyze van na poincr. H.E, A. toegezonden derzelver ferieufe deli- be- i  tot de MILIT. JURISD. &c. 73 beratien hebbende laaten gaan. van oordeel zyn, dat hier omtrent voornamentlyk de attentie van H.E. M. zal meriteeren, of dejudicatuure over de misdaad van den Vaandrig de Witte , veronderfteld zynde, dat denzelven waarlyk zoude hebben beraamd een plan ter invafie van het Eiland Schouwen aan den Poli ticquen Rechter dan wel aan den Hoogen Krygsraad kan worden toegekend. H. E. A. vermeenen, en wel op goede gronden dat de hoogen Krygsraad in het geval voor handen, met geen 't minste regt kan fustineeren haare competentie tot de Judicatuure over de voorfz misdaad, alzoohet nergens conftcert, dat door de Hooge Bondgenooten aan baar is gedelegeerd de cognitie en llrafoeffening van eenige commune delicl en. De Heeren Staaten deezer Provintie zelve hebben by eene Refolutie van den 23 Mey 1597 het poinct van de Militaire Jurisdictie finaal beflist met aldaar te ftatueeren, dat de Militairen Rechter alleenlyk competent zoude zyn, wanneer eenige quxftie was ontitaan tusfchen twee foldaaten, en alsdan nog niet anders, als dat de ftedelyken R echter zich die zaak by Pra:ventic niethadde aangetrokken. De aart van het misdryf zelve komt H. E. A. voor een overtuigend bewys te zyn, dat den Hoogen Krygsraad onbevoegd is , om over dezelve te cognofceeren, alzoo het is eend?* Uil van hoog verraad, het welk is aangelegd alleen tegens den Souverain van den Lande en desfelfs grondgebied, en wel fpeciaal tegens E 5 dat  74 VERZAMELING van STUKKEN dat van de Heeren Staaten van Zeeland, maar geenfints tegens een militair Perfoon, 'tzy een eminent hoofd of gemeen foldaat, wat is 'er dan ook redelyker,en met de natuur derzaake het befte ftrookende, als dat de Faandrigde Witte door den Politicquen Rechter werde gereclameerd, en door denzelven hem zoodanige ftraffen geinfligeerd,als hetmeefte aan die misdaad geëvenredigt zoude geoordeeld worden ? Uit het een en ander hier voren gemeld , oordeelenH.E. A. veilig te kunnen en mogen befiuiten, dat het roisdryf zynde begaan binnen de limiten van de Heeren Staaten van deeze Provintie , en den aanflag beraamd tegens derzelver territoir, den delinquant door Hoogstdezelve, behoorde te worden gereclameerd, ©m alzoo te worden geftraft by zoodanigenRechter, als daar toe hetmeest competent zal geoordeeld worden; in welk geval H. E. A. met alle gegrondheid vermeenen te kunnen fustineeren,dat aan Burgem. en Schepenen der Stad Zïerickzee ter maaninge van denftedelykenBailliu, de voorfz. zaak zoudebehoorente worden gedefereerden aan haar de ftrafoeffening overgelaaten, alzoo demisdaad is gepleegt onder de Jurisdictie ,haar alleen toebehoorende, en waar omtrent H. E. A. nog meerder worden gefterkt, wanneer nagaan dat in eene Misfive van wegens de Heeren Staaten dezer Provintie op de klagten der Heeren vanZierickzee aan Prins Frederik Hendrik gefchreven in dato 21 Maart 1631 gezegt Word,"datBurgermeesteren enSchepenen der Stee-  tot de MILIT. JURISD. &c. 75 Steeden niet alleen by oude voorgaande „ Refolutien zyn geauthorifeerdtotde Judi„ catuure over Deli&en , niet Militair zyn„ de, maar daar van ook veele Jaaren in de „ continueele posfesfic zyn geweest. H. E. A. kunnen echter by deeze gelegenheid niet nalaateu derzelver uiterftebevreemding en allefints billyke klagten ter kennisfe van UEd. Mog. te brengen, aangaande de finguliere handelwys by de Gevaneeming van den Vaandrig de Witte gehouden , die op fpeciaal order vanZ. D. H.buiten eenige voorkennis , veel min meede weeten van Heeren Regeerendc Burgermeesteren der Stad Zierikzee, uit denEilande van Schouwen na 'sGravenhage in gevangenis is getransporteerd, H. E. A. willen derzelver regtmatige gevoeligheid voor UEd. Mog. niet verbergen, en befchouwen het zelve als eene directe inbreuk en violatie van haare Privilegiën, Stede-lyke voorregten en gerechtigheden,'vooral vereffenende, dat zulks by UEd. Mog. niet ftilzwygende werde gepasfeerd,maar op eene genoegzaame reparatie van het gepasfeerde werde geurgeerd,ter plaatfe daar UEd.Mog. het beste zullen oordeelen. Hier by komt nog, en vorderd niet minder de ferieufe overweging van UEd. Mog. , dat, wat aangaat de defenfie van deeze Stad en Eilande, tusfehen de Commandeercnde Officie, ren alhier en de HeerenRegeerend Burgemeesters in der tyd , byna geen Correfpondentie of Communicatie plaats heeft, 't zy Gemelde Heeren Hoofd-Officieren zulks niet goedvin. den '  76 VERZAMELING van STUKKEN den op eigen Authorifatie, of wel dat hun zulks boor hoogeR order bevolen word, H. E. A. hebben altoos geverfeerd in eene gedagten, dat de Heeren RegeerendeBurgemeefteren in der tyd als de Gouverneurs der Steeden behoorden te worden aangemerkt, ende als zoodanig aan dezelve gecommuniceerd alle de ordres welke tot de algemeen e defenfie van hunne Stad en Eilande aan de Commandcerende Officieren worden gegeven. Dan H.E. A. hebben van tyd tot,tyd tot derzelver groote verwondering moeten ontwaar worden,', dat 'aan Heeren Regeereöde Burgemeefters in der tyd, van het een nog het ander geen de minfie communicatie word gegeeven , het geen H. E. A nog onlangs tot een evident bewys is gebleeken by de apprehenfie van den Vaandrig de Witte,als waarvan Heeren Regeerende Burgemeefters tot heeden nog op geene legaale wyze , niet tegenftaande haare inftantien , eenige informatien hebben kunnen bekoomen. H. E. A. vermeenen, dat in allen opfigte zoodanige Correfpondentie allernuttigst is, en'er zig meer dan eene reeden opdoet, dat defelve zoo veel mogelyk werde geëxecuteerd. Waarom H. E. A. van oordeel zyn,datby H. E. M. behoorde te worden genoomen eene fpeciaale Refolutie, waar by de Commandant derGarnifoenen inde onderfcheideEilanden deezer Provintie worden gelast, dat omtrent alle ordres «welke fuccesfivelyk zoo aan het garnifoen binnen de Steden , als de detachementen ten platten Lande worden opgegee- ven  tot de MILLIT. JUR1SD. &c. 77 ven (het huishoudelyke alleen uitgezondert) voortaan aan de Heeren RegeerendeBurgermeefters in der tyd zullen moeten worden gecommuniceert, ten einde by alle gelegentheeden gefamentlyk zoodanige fchikkingeu zouden kunnen worden beraamd,als het minfte met den anderen ftrydig en tot het meefte nut en welzyn van Stad en Eilande zoude kunnen worden ten uitvoer gebragt; en dat hun commandanten de ftrikfte obfervantieen nakoming van deeze H. E. M. te neemen Refolutie wel expreffelyk behoorde te worden bevoolen en gerecommandeert. EXTRACT uit de Refolutie tenRaadeder Stad Vlisfingen. Zaturdag den a November 1782. C3*edelibereerd zynde opliet Na-poinétder huidigeBefchryving, rakende het geval van den Vaandrig de Witte, befchuldigt van met den Vyand beraamt te hebben een Plan tot invafie deezer Provincie, &c. Is goedgevonden, de Heeren Hun Ed. Achtb. Gedeputeerden ter Staats-Vergadering mits deezen te authorifeeren , omme op het voorfz. Poincr. van wegens deeze Stad te advifeeren : Dat, hoe zeer Hun Ed. Achtb. geen gelee- XV. gent-  7B VERZAMELING van STUKKEN heid gehad hebben, om, door de by de Heeren Gecommitterden Raaden van Zyne Doorl. Hoogheid veizogteCopien der bewyzen tot laste van den voorfz. de Witte, mitsgaders door de interrogatorien en refponfiven in die zaak, eene volleedige en legale kennis daar van te verkrygen, Hun. Ed. Achtb. nochtans vermeenen des aangaande, door het geen daar van reeds publyk gemaakt is , genoegzaam geinftrueerd te zyn, omme hunne gevoelens deswegens te verklaaren , voor al,daar Hun Ed. Achtb. begrypen ,dat de eer en hoogheid deezer Provincie vordere, daarop te neemen eene fpoedige Refolutie , ten einde de zaak niet worde gebragt uit haar geheel, of deeze Provintie ingewikkeld in verfchillen met de Provintie van Holland, welke de Delinquant reeds heeft gereclameert, en haare Sustenue mogelyk nog verder zal profequeeren. Dat aangaande de incompetentie van den Hoogen Krygsraad,Hun Ed. Achtb. vermeenen, dezelve zo notoir te zyn, dat HunEd. Achtb. zouden oordeelen onnodigen tyd te verfpillen met zulks nader te adftrueeren , terwyl in ge valle zelf de Raad van Staaten, aan wien by deszelfs onderfcheiden Inftruciien , doorH. H. Mog. is opgedraagen de difcipline Militair, (namelyk de Cognitie en Strafoefening van pure Militaire misdaaden,mitsgaders van Commune deliblen, door Militairen begaan , en in het Leger of opMarfch bedree ven,) omtrent het geval in qutestie geen Sustenue van Competentie met grond zou kunnen voeren [gelyk des noods al mede kan worden bewee- zcn]  tot de MILIT. JURISD. &c. 70 Zen] de Hooge Krygsraad zeeker, welke haar gezag grootendeels van den Raad van Staaten ontleend, zonder immer door den Souverain tot de Cognitie van eenige Civile of Crimineele Zaaken, Militairen aangaande, gedelegeerd te zyn, met geen fundament altoos in aanmerking kan komen. DatH.E. A.confidereerende den aart van het misdryf,den Vaandrig de Witte te laste gelegd, van namelyk nïetdenVy and te hebben een Plan tot invafie, fpeciaal van den Eilande van Schouwen, te hebben geconcerteerd, het zelve begrypen te zyn een attentaat,niet tegen deUnie in het generaal , maar tegen de hoogheid en veiligheid van deze Provintie in 't particulier: Eene misdaad, welke, volgens den aart van hetBontgenootfchap,tegen iedere SouveraineProvintieafzonderlykkunnendebedreevenworden, en door iedere derzelve beoordeeld en geftraft, ook, in dit geval, door of van wegens de HeerenStaaten deezer Provintie behoord te worden gejudicieerd en geftraft : Dat mitsdien Hun Ed.Mog. den voorfz. de Witte behooren te reclameeren, ten einde vervolgens de Judicature en Strafoeffening van denzelven en zyne medepligtigen , aan zoodanige Rechtbank te worden aanbevoolen als Hun Ed. Mog. daartoe meest Competent zullen oordeelen-,begrypende Hun Ed. Achtb. dat het Hof van Juftitie, in het 8. Artykel van. deszelfs Inftructie van den jaare 1531. daar toe voornamentlyk behoord in aanmerking te komen; te meer nog, daar het voorfz. Hof eene gemeene Rechtbank zynde van deezePro- vin-  80 VERZAMELING van STUKKEN vintie en die van Holland, welke zig deeze Zaak het eerst en met zo veel ernst heeft aangetrokken, op deeze wys zoude kunnen worden voorgekomen alle verfchillen , die anderzints hier over met de voorfz. Provintie te wagten zyn. Dat al verder Hun Ed. Achtb. van begrip zyn, dat van de te doene reclame by Misfive behoord te worden kennis gegeeven aan de Heeren Staaten van de Provintie van Holland, enH.E. G. M. verzogt, om in deezen met deeze Provintie Communicatif te werk te gaan,ongepr£ejudicieerdnogtans devoorregten van den Lande, ten einde gemeenzamerhandden Gevangen de Witte door de Bedienden van het Hof van Holland, Zeeland, en Vriesland te doen overneemen en transporteeren op 'sHofs gewoone Gevangenis , omme vervolgens met zyne medepligtigen , op naam van wegens de Heeren Staaten der beide Provintien by den voorfz. Hove te worden te regt gefteld en geftraft, zo als , in goede Juftitie .agtervolgens'sLands Wetten, zal worden bevonden te behooren. Ten ware Hun Ed. Mog.,hangende deeze Deliberatien, mogten worden geinformeerd dat de Provintie van Holland van de gedaane Reclame glisceerde , in welk geval nogtans Hun Ed. Achtb. begrypen, dat deezeProvintie daar toe abfolutelyk behoord te refolveeren,en even weinig tegedoogen , dat de kennis en Strafoefening der bewuste Misdaad, als prsetenfelyk gepleegd tegens de ganfche Unie, aan de Staaten - Generaal zoude worden  tot de MILIT JUPJSD. &c. 3t den gedemandeerd, als aan den Hoogen Krygsraad overgelaatenjterwyl het immers buiten alle Conté datie zeeker is, dat bewufte invafie fpeciaal was aangelegd tegen een Eiland deezer Provintie, dat de Delinquant Guarnifoen hield binnen Zierikzee, van waar hy met het Commando naar Brouwershaven was gedetacheerd , en van daar wederom naar de Battery, den Os genaamd , dat hy dus fpeciaal verordend was tot befcherming deezer Provintie, waartoe hy zig byplegtigen Eedehad verbonden;boven denEeddie hyaan de Stad van Zierikzee gedaan had: en dat mitsdien de verbreking van deezen Eed eenefchendinginfereert van de trouwe en gehoorzaamheid , aan Hun Ed. Mog. gezwooren, terwylhetmisdryf zelfs een direct attentaat is tegen het oppergezag en de Hoogheid deezer Souveraine Provintie, op welkers Territoir boven dien den Delinquant is geapprehendeert; omftandigheeden, alle zo duidelyk en decifoir voor het recht en de verplichting derHeeren Staaten van Zeeland, om den Gevangen de Witte te reclameeren, dat Hun Ed. Achtb. zouden oordeelen de Hoogheid enSouverainiteit deezer Provintie te verkorten, ingeval Hun Ed. Achtb. in dit geval van zig konden verkrygen, om voor de handhaving daarvan niet op het kragtigfte te vigileeren. Dat Hun Ed. Achtb". ter deezer geleegentheid en uit aanmerking van het grooter getal van Militie thans binnen deeze Provintie in Guarnifoen, niet kunnen verbergen hertelyk te wenfchen, dat Hun. Ed. Mog. tot welker rUIDeel. F Sou-  82 VERZAMELING van STUKKEN veraineRegten en Regalia buiten alle Speculatie behoord de uitoefening van allenRegtsdwang binnen deeze Provintie, nader gelieven te beraamen en vastftellen zodanige orders , waar mede de bornes der Militaire Jurisdiftie,zo welain 't Civile als Crimineele wordenaangeweezen; niet als of zulks by Refolutien van deeze Provintie en van deBondgenooten niet reeds zoude zyn gefchied, [het geen ter Contrarie blykt uit Hun Ed. Mog. Refolutie van den 23. Mey 1597. en die derGroote Vergadering van den 25. Maart 1651.] maar omme voor te koomen de menigvuldige Uitvlugten en Cavillatien der Krygsraaden, en de Stedelyke Rechtbanken te redden uit de moeyelykheeden waar in zy zig telkens gebragt zien, verzoekende Hun Ed. Achtb. dat de refpective Leden zig zo wel op dit poinér. als op de reclame van den Vaandrig de Witte ten fpoedig'fte gelieven te verklaaren. Accordeert met voorfz. Refolutie. (geteekend) N. C. LAMBRECHTSEN. XV.  tot de MILIT. JURISD. &e. 83 XV. MISSIVE van zyn Hoogheid aan de Ëd* Mog. Heeren Staaten van Zeeland Relatif tot de Staaten Notulen van den 7 No» vember 1782. ËDELE MOGENDE HEEREN BYZONDERE GOEDE VRIENDEN. tyy y hebben op zyn tyd Uwer E.Mog; Misüve van den 21 Oclober wel ontfangen , Waar by U. E. Mog. ons gelieven te verzoeken, om in overweging teneemen, dat het getal der Troupes en Artilleristen in het Eiland Schouwen gering is , naar maate van de uitgeftrektheid der posten, welke zy moeten bezetten , en zoodanig in dit gebrek te voorzien als gevoeglykst zal kunnen geleideden , en als de zorg voor de veiligheid van het Land,mag requireeren, en dat wy ordre« gelieven te {lellen, ten einde aan de Heeren Staaten van Zeeland werden gefuppediteerd Copien van de bewyzen, *ten laste van den Vaandrig de Witte, mitsgaders van delnterrogatorien enRefponliven in die zaak, en dat wy geliefden te furcheeren de procedures , Voorden Hogen Krygsraad geëntameerd, of zoo dezelve reeds afgeloopen waren, de executie van de Sententie, tot der tyd dat by Hooggemelden Heeren Staaten nader omtrent het Recht van Judicature of den gevangen zal F 3  g4 VERZAMELING van STUKKEN wezen gedelibereerd en gerefolveerd; en hebben niet willen afzynU. Ed. Mog. kennisfe te geven, in antwoord op derzelver bovengemeldenMisfive, dat wy reeds lange, voor den ontfangst van dezelve, nodig•geoordeelt hebben de Stukken van het Proces, het welk door den Fifcaal van de Generaliteit tegen den Vaandrig de Witte gevoerd is, te zenden aan den Hove van Holland, Zeeland en Weftvriesland, ten einde dat Hof, met betrekking tot de verdere Perfoonen die in dezelve zaak geraakt zouden mogen zyn, zoude kunnendifponeeren zoodanig als bevonden zal worden in goede Juftitie tebehooren, waarvan dan ook het noodwendig gevolg moest zyn eene provifioneele furcheantie van de executie deiSententie, tegen dien gevangen Vaandrig de Witte geweezen,tot zoo lange volkomen blyken zoude, dat die Vaandrig niet meer zoudebehoeven te wordengehoordof geconfronteerd, tot overtuiging van een of meer andere Perfoonen , ons nopens deze zaak verders refereerende aan de Misfive, die wy den 23 Oetoberaan H.H. Mog. hebben gefchreeven, en welke aan deHeeren Staaten vanZeeland, door derzelver Heeren Gedeputeerden ter Generaliteit, zeker zal zyn gecommuniceert , waar uitU.E. M. zullen zien onfe wyze van denken omtrent de Judicature of gemelde Vaandrig de Witte. Wy hebben ook niet nagelaaten om een renfort naer het Eiland van Schouwen, volgens U.E.M. verlangen te zenden, beftaende in een Battaillon, en eenige Artilleriften. In  tot de MILIT. JURISD. m 85 In verwagtingedat de noodige arrangementen zullen worden gemaakt, om dezelve van behoorlyke quartieren te voorzien, en kunnen nietnalaaten, by deze gelegentheid, aan U. E.Mog. onder het oóg te brengen, of dezelve niet zouden gelieven te refolveeren, om , met overleg van den Generaal Majoor Dopff , als Commandeerenden Officier van s'Lands Troupes in Zeeland, de Batteryen, die den vyand moeten afweeren in het Eiland Schouwen in een formidabeler ftaat te do en brengen, en dezelve te doen garneeren met meerder ftukken, cn van zwaarder caliber,op dat het aankomen van Vyandelyke Schepen methoop van fucces zal kunnen werden tegen gegaan. Waarmede. EDELE MOGENDE HEEREN BYZONDERE GOEDE VRIENDEN. Wy UEd.M. bevelen in Gods Heilige Protectie. Uwer Ed. Mog. Dienstwillige Goede Vriend. in s'Gravenhage den 3 Nov. 1782. (geparapht.) W. Pr. van ORANGE. Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid. (geteekend) F. J. de Larrey, F 3 XVI.  §6 VERZAMELING van STUKKEN XVI. EXTRACT uit de Refolutie van Haar J3, Mog. Heeren Staaten van Zeeland. Oc Heeren van Vlisfingen hebben gezcgt zig tegen het houden van een Befoigne over de zaak van den Vaandrig de Witte met te Zullen oppofeeren, dog niet, om iii hetzelve te examineeren het poinét der reclame , waartoe reeds door vier leden is geadvifeert, maar alleenlyk omme te ontwerpen een Misfive aan de Heeren Staaten van Holland, waar by Hun Ed. Mog. Hoogstdezelve zouden proponeeren, om in dezen te gaan Communicatif, als meede eene Misfive aan den Hove Provinciaal van Holland en Zeeland, waar by het zelve Hof zoude behoren te worden geauthorifeert om den gevangenen over te nemen uit handen van den Hogen Krygsraad, ten einde vervolgens , met zyne medepligtigen, voor den voorfz. Hove te worden te regt gefteld en eindelyk nog eene Misfive aan Zyne Doorl. Hoogheid als Capitein Generaal deezer. Provintie, ter beantwoording van Zyne Doorl. Hoogheid voorfz. Misfive van den 3 dezer , den8 daar aan byH. Ed. Mog.ingekomen, en waar by aan hoogst dezelve zou kunnen worden kennis gegeven van de refolutie deezer Provintie op het voorfz. fujet, en van het vertrouwen van H.Ed. Mog. dat-de executie derfelve door Zyne Doorl. Hoogheid allerwegen '' ' zou.-*  tot de MILIT. JURISD. ccc 87 den worden bevordert, by welke gelegentheid ook zoude behoren te worden gedefavoueert de pofitien, waarop het zyne Hoogheid behaagt heeft deszelfs fustenue aangaande de Competentie van den Hogen Krygsraad an cas fubjeét,of immers die der Hooge Bontgenoten in het algemeen te fundeeren, in hoogstdeszelfsMisiive aan H.H. M. van den 23 Ocrober laatstleden en waar toe Zyne D. H.zig in de voorfz. Misfive aan deze Provintie refereerd. Dat zy Heeren Gedeputeerden geauthorifeert waren, omme by deze gele gentheid alverder te verklaren: Dat H E. Acht. • by derzelver vorig geadvifeerde zig in het breede hebbende uitgelaten omtrend het recht dezer Provincie tot reclame van den gevangen de Witte, als zynde niet alleen de locus en het objeftum deliéti, maar ook de locus domicilii & apprehenfionis , by deeze gelegentheid nog kortelykzig zullen verklaren omtrend het gefustineerde , dat de misdaad van de Witte zoude zyn een. puur militair delict. Dat H. Ed. Achtb. tot wederlegging daar van zig niet zullen bedienen van redenen , uit den aart van het misdryf afgeleid , maar zig vergenoegen met hunne Mede-Leedente herinneren, dat de misdaad van hoog verraad, hoedanig den delinquant word te laste gelegd,altoos is geconfidereerd te forteeren onder die gevallen, waarvan de kennis door denSouverain aan denHogeren Politicquen Rechter pleeg te worden gedemandeerd, gelyk dus by't 8. Art. der inftructie van den Hove, alk zaaken, voerende de HoogF 4 beid  88 VERZAMELING van STUKKEN. beiden Heerlykbeid van den Gr ave , aan de cognitie van den Hove zyn aanbevolen, terwyl, byde Ordonnaatie van de Heeren Staten van Holland van den 18 Sept. 1576 Art. 7. uitdrukkelyk bepaald is, dat muiteryen, meleès van bet eene Vaandel tegen bet andere, verraderyen en dergelyke deliclen,als concerneer ende de generale rust en verzekerdheid van den Landen niet zul' len verflaan worden simpele militaire delicten te zyn;en eindelyk by het 11. Art. derUnie tusfchen Holland en Zeeland van den 4 Juny 1575, en het7. der Unie tusfchen hoog gemelde Provinciën van den 25 April 1576, is bedongen, dat de Bondgenoten eikanderen getrouwelyk zullen adfisteeren in het afweeren en plraffen van alle injurien , fchade en geweld, tegen de voorfchr-even Landen,in het gemeen of particulier bedreven , door wie het zoude mogen zyn, Capiteinen of Soldaten niet uitgezonderd: — een argument, waarvan H. E. A.zig met te meerder effed meenente kunnen bedienen, daar hetzelve een nieuw bewys opleverd voor de gevoelens dier Leden,welke begrypen , dat in dezen met de Provincie van Holland behoord te worden communicatif gegaan, en te gelyk dienen kan,om de Heeren van Zierickzee te promoveeren, ten einde op derzelver fustenue , dat de judicatuure van den gevangen de Witte aan de Rechtbank hunner Stad behoord te worden gedemandeerd, niet te urgeeren j maar in dezen (ongeprcejudicieerd nochtans devoorrechtenhunnerStad)te concurreeren , omme de voorfz. iudicatuure aan den Hove van Holland en Zeei ' land  tot de MILIT. JURISD. &c. 89 land op te dragen* Dat wat aangaat de competentie van den Militairen Rechter, ontleend uit den Articulbrief, en fpeciaal by het 5 en 6 Art., H. E. A. zig verpligt oordeelen, dezelve tegen te fpreken, op de volgende gronden:— 1.). omdat de Articulbrief gemaakt is door de Raad van Staten op den naam van Hun Hoog Mog. en zig dus onmogelyk verder uitftrekken kan , dan de authoriteit van den Raad, volgens haare inftruftien, zig uitftrek-. te; terwyl volgens het312. Art.der inftructie van den 12. April 1588. uitdrukkelyk bedongen is : dat alle zaken van Staat, Policie en Justitie, niet exprejjelyk ter difpofitie van den Raad geftelt, zouden blyven ter difpofttie van de State» Generael, de Staten van de particuliere Provinciën , ae Magtpiraten van de Steden en andere wettelyke Overheden: maar nu kan de difpofttie over het volk van oorlog en de difcipl'me militair, aan den Raad van Staten by haare inftructien opgedragen, niet anders verftaan worden als vair de cognitie van pure militaire delidten, mitsgaders van zodanige commune delicten, door militairen bedreven , die in het leger of op marfch voorgevallen waren, aangezien een ruimer uitlegging , contrarie het 7. Art der gemelde inftructie van anno 1588, zoude {trekken in prrejuditie van de rechten en privilegiën der refpective Provintien en Steden,die nimmer kunnen bewezen worden ten behoeve van den Raad van Staten, veel min aan den Hogen Krygsraad (van wiens existentie zelf zy geen legale kennis hebben) zig van eene uitgeftrekte regtsdwang over 't krygsF 5 volk  90 VERZAMELING van STUKKEN volk geabdiceerd te hebben.. ■ 2)Omdat;, al kon byden Articulbrief de cognitie van alle commune delicten, door militairen gepleegt , zonde/ onderfcheid of dezelve in vreede of oorlogstyd bedreven, of in het leger en op marfch, of in de guarnifoenen waren voorgevallen , gerekend worden aan den militairen Regter te zyn opgedragen, dan nog die magt by onderfcheiden refolutien der Provinciën, in welke de Staten Generaal geen jurisdictie ocftcnenkunnen,isbefnoeyden gelimiteerd: als in Holland hy refolutie van den ^oSept. i65 'i..enin deze Provincie by refolutie van den23.M?y 1597. om te fvvygcn van de notable refolutie der Groote Vergadering van 25 Maart 1651, by welke de Commandeurs benevens de Krygsraden der Steden , item in ftaat hebbende , gelast worden, de militaire jurisdictie niet verder te ext endeer en dan over nalatigheid in togten en ivagten, excesfen en deli&en , door militairen tegen eikanderen gepleegt , en verder, niet ; eene refolutie welke door den Raad van Staten den^.Febr. 1703 nogmaals copielyk aan de Commandeurs en Krygsraden is toegezonden, met last om zig daar na pracifelyk te reguleeren. — 3) Omdat, by aldien in den Articulbrief de cognitie van alle commune delicten van Militairen , waar en wanneer ook gepleegd, inderdaad aan den Militairen Rechter was opgedragen, men geen voldoende reden zou kunnen geven, waarom Zyne Excell. Prins. Maurits, G.G., ten jaare 1591, doe de Articulbrief nog geen jaar oud. was, 'by gelegeircheid der veri'chillen binnen de- 1  TOT DE MILIT. JURISD. &c. 9* ze Provintie over de kennis der delicten van hetKrygsvolk, zig niet beroepen hebbe op den gemelden Articulbrief, maar zelfde Steden wilde hebbe gemaintineerd in hare oude regten, om zonder, uitzondering , van alle misdaden binnen hare Steden gepleegt kennis te nemen; nog ook op welken grond de Zeeuvofebe Steden ten jare 1597weigerden,den Militairen Regter tot de cognitie van delicten verder of anders te admitteeren, dan wanneer dezelve waren gefchied van den eenen foldaat tegen den anderen, en de Militaire Regter zig nog bovendien van den delinquant>by preventie had meester gemaakt*, nog ook op wat fundament de Heeren Staten van Zeeland, ten jare 1631, het regt en de posfesfie hunner Steden, om over delicten van militairen te vonnisfen by denPrince Frederik Hendrik, G. G., met zoo veel ernst verdedigd hebben ; nog ook eindelyk een voldoende reden zou kunnen worden gegeeven voor den voorflag van Prins Willem den 3de , G. G. ten jaare 1675, aan de refpective Gewesten gedaan , om ten aanzien van de commune deliclen der militairen de preventie intevoeren, indien reeds by den Articulbrief de kennis daar van indh. ïinclelyk aan den Militairen Rechter was opgedragen. — Dat H. E. A. vertrouwen hunne Medeleden met deze reffectien te zullen hebben overtuigd, dat men zig met geen grond altoos, ten voordeel e van den Militairen Regter, en zeer zeker niet van den Hogen Krygsraad, op den Articulbrief zoude kunnen beroepen; terwyl dezelve wel kan geconfide- reerd  92 VERZAMELING van STUKKEN worden, als een norma judicandi voor den militairen Rechter, in zodanige gevallen, waar in hy competent is , dat is in de cognitie en ftrafoeffening vmpure militairen deli&en, mitsgaders van commune deli&en van Militairen , die in bet leger of ep marscb bedreven zyn , maar geenzints als een opdragt van jurisdictie , welke aan andere rechtbanken toekomende , even weinig ter befchikking der Heeren Staten Generaal,als van den Raad van Staten liaan zoude. XVII. CONCILIATOIR in de zaak van den geapprehendeerde Vaandrig de Witte door den Raadpenfionaris in het Staats Befogne den 12 Nov. 1782. voorgedragen. J^n agtinge.genomen zynde, datomdequrcstie over het recht van Judicature rakende den Vaandrig de Witte met volkomene kennis van zaken, en op folide gronden, overeenkomftig de Conftitutie dezer Provincie te termineeren, zoude behooren voor af te gaan, een nauwkeurig onderzoek van de differente fuftenuen welke daar over gevoerd zyn of gevoerd konnen wordear. Dat men wel ligt zoude moeten treeden in eene difcusfie over de oorfpronkelyke inftelling van den Hoogen Krygsraad, over de magt, welke dezelve heeft, of exerceerd, om Militaire Perfonen in  tot de MILIT. JURISD. &c. 93 in Crimineele gevallen voor haar te recht te {tellen , voorts over de gegrondheid der gewoone diftin&ie tusfchen deli&en, die pure Militaria of Communia zyn, terwyl men in dit laatfte onderzoek misfchien bevinden zou, dat 'er deli&en zyn , die tot geen dier beide fpecien pure kunnen gebragt worden, maar van eene gemengde foort zyn, en misfchien zulke, die fchoon al pure Militaria nogthans uit hoofde van der zeiven atrociteit perfe tot de Cognitie van 't Hof van Juftitie behooren. Dat men ook zoude moeten demeleeren hoe verre de fuftenue der Heeren Gedeput. van Amfterdam gefundeerd zy, dat namelyk den delinquant voor eene Hollandfche Rechter moet geoordeelt worden-, en eindelyck wanneer alle deze queftien waren uitgemaakt, en men by wettige conclufie kon befluiten, dat deze zaak nog den Hoogen Krygsraad, nog tot een Holfandfe regter ,quatalis, behoord, maar dat de misdaad is begaan tegen de Heeren Staten van Zeeland alleen, en van wegens hoogst dezelve moest beregt worden, dan nog zoude te discutieeren zyn voor welken regter dezelve moet ventileeren, het zy voor het Hof van Juftitie, als een hoog Gerechtshof van Zeeland, het zy voor het Collegie van Schepenen der Stad Zierikzee, (gelyk door die Regeeringe word gefuftineerd) het zy voor de Magiftraat van Brouwershaven, als zynde de locus délicli. Dat alle deze discusfien zeer delicaat en van eenen grooten omflag zyn, zoo dat men niet  P4 VERZAMELING van STUKKEN niet kan verwagten, dat daar van een eindé zal konnen gemaakt worden binnen zoo korten tyd, als de ofdoeninge van deze zaakabfolutelyk requireerd, daar eene prompte en rigoureufe Juftitie tot affchrik van anderen behoord plaats te hebben, en geene vertraginge of uitftel van ftraf, door tusfchen werpfels van Jurisdictie queftien. Dat wanneer men confidereerd, dat de Militaire delinquant de eenige niet is, welke in deze zaak gemêleerd is, zelfs dat een borgerlyk perfoon word befchuldigt de voorname aanleideren inftigateur tot diemisdaat te zyn, en misfchien meerdere Complices geen Militairen zynde, men zeer gepast kan joordeelen, dat de Militaire perfoon obcontinentlam cau- zouden konnen overgegeven worden aan den Politiken regter, welke tot de Judicature over den befchuldigden Burger competent is, namelyk het Hof van Juftitie over Holland en Zeeland , dat zulks zoude konnen gefchieden ongeprajudicieerdde deliberatien welke over de magt van* den Hoogen Krygsraad konnen gehouden worden; en dat dit expediënt ook zoude affnyden de differenten, welke tusfchen de Provinciën van Holland en Zeeland over de Judicature in deze zaak zouden konnenontftaan,dewyl het Hof van Juftitie een fuperieuren regter is aan beide Provinciën gemeen. Dat derhal ven de Heeren Staten van Holland zouden konnen worden verzogt dat Haar E. G. Mog. zig deze fchikkinge gelieven te laten welgevallen, crt te gelyk met' da-  tot de MILIT. JURISD. &c. 95 deze Provincie minnelyke perfuafien by Z. H. aantewenden, ten einde de zaak van de Witte, op grond van de continentia Caufae, met andere borgerlyke perfonen die daar in mogten zyn geconcerneerdt, voorts ongepraïjudicieert het geene voor en tegen de Militaire Jurisdictie zoude konnen worden geallegueert, en zonder dat hier uit binc inde eenige confequentie, hoe ook genaamd, zoude konnen worden getrokken, ter Judicature van 't Hof van Holland en Zeeland worde overgelaten. En dat by aldien onverbcopielyk deze fchikkinge niet mogte reusfeeren, de Heeren Staten van Zeeland aan zig behouden de vrye deliberatien over de reclame van gem. de Witte, zullende als dan de zaak in (late moeten blyven, ten einde aan het regt van Hun Ed. Mog. niet werde gepra:judiciëerd. XVIII. EXTRACT uit het Register van de Refo. lutien der Heeren Staten van Zeeland. Den 14. November 178a. ]Ü3e Raadpenfionaris heeft gerapporteerd uit naam van Heeren Commiffariffen, hebbende ter voldoening aan Hun Ed.Mog. Refolutie Commisforiaal van den 11. deezer Maand, geëxamineerd het na-poinct van Befchryvin- ge  96 VERZAMELING van STUKKEN ge van den m. Oclober jongstleden, betrekkei yk tot het geval van zeker Vaandrig, de Witte genaamd, te Brouwershaven in guarnifoen geweest zynde, welken verraderlyke Correfpondentie met den Vyand zoude gehad hebben, en deswegen voor den Hoogen Krygsraad in 'sHage, zoude te regt gefteld worden, als mede de over het zelve poincl; uitgebragte advyfen der Heeren van Middelburg , Zierickzee, Vlisfingen en Veere den 5. en ii. van deeze Maand, Concerneerende de Judicature van denzelven Vaandrig de Witte, breeder by voorige Notulen vermeld. Dat Heeren Commisfarisfen in overweging genoomen hebben de gronden en argumenten, geallegeerd in de onderfcheidene Schriftelyke adviefen der Heeren van Middelburg, Zierikzee en Vlisfingen, den 5. en 11. deezer loopende Maand refpeétivelyk uitgebragt, en met welker eerfte de Heeren van Veere zig op den 7. dezer hebben geconformeerd, geoordeeld hebben , dat, naardien zoo uit de alom bekende tydingen , als uit de Misfive doorZ.D. H. zelve aan H. H.M. betrekkelyk deze zaak, den 23. October laatstleden gefchreeven het allezints manifest is, dat de misdaad van den gedagten Vaandrig de Witte,die tot befcherming dezer Provintie was afgezonden, en die denEed vangetrouwigheid zoo aan H.E.M.alsaan Heeren Regeerders der Stad Zi.erickzee gedaan had , is begaan in het byzonder tegens de Hoogheid en Veiligheid van deeze Provintie en op derzelver Ter-  tot de MILIT. jÜRISD. &c. 9> Territoir waar op hy boven dien is geapprehendeerd ; derhalven Hun Ed. Mog. alleen bevoegd zyn , om denzelven gevangenen van Hunnentwege te doen te regt ftellen en ilraffen. Dat om zulx op de gevoeglykfte Wyze te konnen effeftueeren ,Prefident enRaadenvan den Hove over HollandZeeland en Vriesland, door H. E. M. behoorden te werden aangefchreevenen geauthorifeerd,om den gemelden de Witte, uit naam van H. E. M. te reclameeren, denzelven uit handen van den Fifcaal van de Generaliteit over te nemen en te brengen in 'sHofs gewoone gevangenis, ten einde vervolgens benevens zyne medepligtigen s, ongeprejudicieert de voorregten dez^r Provintie en Steden, by het zelve Hof te wórden te regt gefteld, en geftraft, zoodanig ^ als naar den aart der misdaad, agtervolgens s'Lands wetten , zal worden geoordeelt te behooren* Dat voorts door H* E. M. van deze demarche aan Z. D. H, in antwoord op Hoogstdeszelfs Misfive van den 3. dezer Maand, aan dé Heeren Hun Ed. Mog. Gecommitteerde Raden , ten refcriptie op die van het zelve CoU legie van den 2.1. Oclober te vooren,zoo ver» re het dit poinét concerneert, toegezonden , kennis behoorde te worden gegeven, by eene Misfive fummierlyk inhoudende de gronden., waar op H.E M. zig tot de voorfz. reclame ahlezints geregtigt oordeelen ;met verzoek dat Hoogstdenzelven zulks in allen opzigte gelieven te fecondeereu en appuieren. VIJL Deel, Q Dat  98 VERZAMELING van STUKKEN Dat wyders ook van deeze reclame met Copien der Misfiven aan Z. H., en aan den Hove doorH.E.M.af te zenden ,by Misfive behoord kennis gegeven te worden aan de Heeren Staaten der Pro vintien van Holland en Westvriesland, en H. E. G. M. verzogt , om indezen,de pogingen van H.E.M.totConfervatie van s'Lands regten en bevordering eene prompte Juftitie allerweegen te fecondeeren. Dat Heeren Commiiïarisfen ter bekorting van dit rapport, de vryheid genomen heb- ben, hier nevens over te leggen , Sub. No. i. a. en 3.Concepten van de hier boven gefuppediteerde Misfive, aan den Hove van Holland , Zeeland en Vriesland, Z. D. Hoogheid, en aan deE. Gr. M. Heeren Staaten van Hol. land en Westvriesland waar toe zig referee. ren. Terwyl zy Heeren verder van oordeel zyn, dat, aangezien de te regtftelling van den meergem. Vaandrig de Witte, op dezen voet zoude geleideden voor een Gerechtshof deezer Provintie, enzulx ongeprejudicieertdeProvinciaale en Stedelyke voorregten,de Heeren vanZierickzee zouden behooren verzogt en geperfuadeert te worden, om op derzelver Suftenue , dat de Judicature van dezen gevangenen aan deRegtbank haarerStad behoord te worden gedemandeert, niet te blyven urgeeren, maar daar van af te zien. Accordeert &c XIX.  ïöt de MILIT. jURISD; &d. 99 XIX. MISSIVE aanPrefident en Raaden van den Hove overHolland ,Zeeland,en Vriesland j Relatif tot het Staats Rapport van den 14. November 1782 over de zaak van den gevangenen Vaandrig de Witte. EDELE, ERNTFESTE,HOOGGELEERDE, LIEVE, GETROUWE ! jjÖ^oor de Heeren Onzen Gecommitteerde Raaden ter onzer kennis en deliberatie gebragt zynde het UE. niet onbekende geval van den Vaandrig de Witte, beloofd hebbende den Vyand te zullen favorifeeren en behulpzaam zyn, wanneer op het Eiland Schouwen een Vyandelyke Landing mogt worden ondernomen, en thans in detentie by den Hoogen Krygsraad, hebben wy uit het geene daar omtrend publyk gemaakt is, beflooteu, dat de misdaad van denzelven een aantaat zy^ gepleegt tegen de Hoogheid deezer Pro vintien , waar van de cognitie en ftrafoeffening a3n geen Militaire rechtbank competeerd , en hebben mitsdien goedgevonden ÜEdi by deezen aan te fchryven en te auctorifeeren, om den gemelden de Witte uit onfen naam te reclameeren; denzelven uit handen van den Fifcaal van de Generaliteit over' teneemen, en te brengen in s'Hofs gewoö» 'he gevangenis, ten einde vervolgens beneG 2 vens  zoo VERZAMELING van STUKKEN venszyne medepligtigen ongeprejudicieertde voorregten dezer Provintie en Steeden, by UEd. te woiden te regt gefteld en geftraft zoodanig als UEd. naar den aart der misdaad, agtervolgens s'Lands wetten , zullen oordeelen te behooren. MISSIVE aan zyn Doorl. Hoogheid, Relatif tot het Staats rapport van den 14. November 1782 over de zaak van den Gevangenen Vaandrig de Witte. DOORLUGTIGE HOOGGEBORE VORST EN HEER! Vv y hebben den 7 dezer in onze vergadering ontfangen en gelezen Uwe Doorlugtige Hoogheids Misfive van den 3 tevoren , in antwoord op die van de Heeren onze Gecommitteerde Raaden van den 21 Oclober laatstleeden,waar by van Uwe Doorl. Hoogh. hebben verzogt Copien van de bewyzen ten laste van den Vaandrig de Witte , befchuldigd van verraderlyke desfeinen tegen deze Provincie , mitsgaders van de Interrogatorien en refponfiven, in die zaak, benevens furcheance der procedures by die van den Hoogen Krygsraad deswegens geëntameerd , ten tyd toe daar op by ons nader zouden zyn gedisponeerd : en waar op het Uwe Doorlugti- ge XX.  tot de MILIT. JURISD. &c. 101 ge Hoogheid behaagd heeft by deszelfs bovengemelde Misfive te refcribeeren en kennis te geven, dat Uwe Doorl. Hoogheid reeds lange , voor den ontfangst der. opgeroeide Misfive, nodig geoordeelt had de ftukken van het Proces, het welk door den Fifcaal van de generaliteit tegen den Vaandrig de Witte gevoerd is, te zenden aan den Hove van Holland, Zeeland en' Weftvriesland, ten einde dat Hof met betrekking tot de verdere perfoonen, die in dezelve zaak geraakt zouden mogen zyn, zoude konnen difponeeren zoodanig als bevonden zal worden in goede Justitie te behooren-, waar van dan ook het noodwendig gevolg moest zyn eene provifioneele iurcheance van de executie der Sententie tegen dién gevangen Vaandrig geweezen, tot zoo lange, volkomen blyken zouden dat die Vaandrig niet meer zouden behoeven te worden gehoord of geconfronteerd tot overtuiging van een of meer andere perfoonen. Terwyl Uwe Doorl.. Hoogheid aangaande de Competentie van den Militairen Regter in deezen zig refereerde tot het geen Hoogstdezelve daar omtrend in eene Misfive aan Hun Hoog Mog. de Heeren Staten Generaal van den ^3. Oclober had gcpofeerd;en welke Misfive Uwe Doorl. Hoogheid vertrouwd dat door de Heeren onfe ordinaris Gedeputeerden ter onfer kennis zoude gebracht zyn ; gelyk gefchied is. Hoe zeer Wy, Doorluchtig Vorst ! wel gewenfcht hadden, door de lecbure van de verzogte Copien, eene meer volledige enleG 3 ga-  jo2 VERZAMELING van STUKKEN gale kennis van de voorfz. zaak te hebben, vermeenen Wy nochtans desaangaande door de beide voorfz. Misfives van Uwe Doorl. Hoogheid aan H. H. M. en deeze Provintie genoegzaam geinftrueerd te zyn, om daar op een wel beraden befluit te neemen. Na een bedaarde overweeging hebben Wy beflooten de misdaad van den gevangen de Witte te moeten houden voor een attentaat tegen de Hoogheid dezer Souveraine Provin-, tie en mitsdien te forteeren onder den rangdier delicten, waar van de kennis door den Souverain aan den Hoogeren Politiquen Regter pleeg te worden aanbevolen, en ook by het 3. Art. der Inftructie van den Hove van Holland Zeeland en Vriesland, aan de voorfz. Hove is opgedragen ;het geen Wyalleenigen op zig zelf voldoende oordeelen ten bevvyze dat de bewuste misdaad niet zy pure militair, zonder ons op het 7 Art. der Ordonnantie van de Heeren Staaten van Holland van den 18. September 157Ó of andere bewyzen te beroepen. Ook hebben wy ons in dit befluit niet belemmerd gevonden, met het geftatueerde by het 5 en 6 Art. van den Articulbrief, alzoo. wy dezelve alleenig confidereeren als een, norma Judicandi voor den Militairen Regter in die gevallen, waar in hy Competent is; en geen Militaire Regtbank immer zal kunnen bewyzen, door ons tot de cognitie van zoodanige misdaden binnen deze Provincie gedelegeerd te zyn , maar veel eer zyn gezag za\ bepaald zien by onze Refolutien van den 23.. • ■ - " " Mey  tot de MILIT. JURISD. &c. 103 Mey 1597, volgens welke de Militairen Regter niet verder bevoegdistotde Cognitie van Delicten, dan wanneer dezelve gefchied zyn van den eenen foldaat tegen den anderen, en zig de Militairen Regter boven dien van den delinquant by preventie heeft mecfter gemaakt. Ook hebben wy niet kunnen komen in het begrip, dat de misdaad van den Vaandrig de Witte zoude zyn geperpetreerd tegen de ganfche Unie; alzoo dezelve gepleegd is direct en immediaat tegen een gedeelte deezer Provincie , en dus fpeciaal tegen Onze Hoogheid en Souverainiteit,door een perfoon, ftaande in onzen eed en tot bewaaring van onzen Lande verordent-, terwyl het misdryf zelf binnen onze Provincie beraamd en gepleegd is, en de delinquant op ons Territoir is geapprehendeerd,buiten en behalven dat al kon het bewuste delict al eens geconfidereerd worden begaan te zyn tegen de geheele Unie, des geenzins ,nog daar door Competentie deezer Provintie, als de locus delicfi , domicilii 6c apprehenfionis, niet zoude ceffeeren. Omftandigheden zoo duidelyken decifoir, dat Wy zouden oordeelen onze Regten en. Hoogheid te verkorten, wanneer Wy van ons konden verkrygen voor de handhaving daar van niet op het kragtigite te waken. Zonder ons mitsdien verder in te laaten in eene difcusfie der Militaire Jurisdictie, of te homologeeren de fustenue van Uwe Doorl. Hoogheid daaromtrend, zonder ook ons voor G 4 als  io4 VERZAMELING van STUKKEN» als nog in te laten in een onderzoek van het beklag der Heeren van Zierickzee , overliet tranfport van den Vaandrig de Witte buiten kennis hunner Stad, hebben Wy nochtans niet willen afzyn Uwe Doorl. Hoogh. te communiceeren, dat Wy om de voorfz. redenen en welke nog meerder zoude kunnen worden aangevoerd , op heden hebben goedgevonden Prrefident en Raaden van den Hove van Holland, Zeeland en Vriesland aan te Schryven,omme den gevangen Vaandrig de Witte uit handen van den Fifcaal van de Generaliteit over te nemen en te brengen in s'Hoofs gewoone gevangenis ten einde vervolgens met zyne medepligtigen by den voorfz. s'Hovete worden te regt gefteld en geftraft, zoodanig als naar den aart van het misdryf agtervolgens sXands wetten, zal worden bevonden te behooreh. Wy hebben dienftig geoordeeldUwe Doorl. Hoogheid van dit ons befluit, waar van wy mede kennis hebben gegeven aan de Heeren Staaten van Holland, te adverteeren, en Uwe ' Doorl. Hoogheid op het vriendelykst te verzoeken, dat Hoogstdezelve confidereerende, datWyin deezen geen ander oogmerk hebben als de bewaaring van Hoogheiden Regten deezer Provincie ,waar toe Uwe Doorl. Hoogheid als het eerste Lid derzelve niet minder als de andere Leden gehouden is, en waar omtrend Wy vertrouwen , dat Uwer Doorlugiige Hoogheid qualiteit als Capitein Generaal geen odstakel by zal brengen , onfe, ge-  tot de MILIT. JURISD. &c. 105 genome Refolutien allerwegen en daar zulks nodig zyn mogt, zult gelieven te appuieer ren en te bevorderen. MISSIVE aan de Ed. Groot Mog. Heeren Staaten van Holland en WestyrieS' land, Relatif tot het Staats Rapport van den 14. Nov. 1782, over de zaak van den gevangenen Vaandrig de Witte. EDELE GROOT MOGENDE HEEREN, BYZONDERE GOEDE VRIENDEN , NAGEBUUREN EN BONDGENOOTEN. J^Jlzoo wy zyn onderregt geworden, dat UWEd. Groot Mog. hebben goedgevonden door eene expresfe Commisfie van Zyne D. Hoogheid te verzoeken dat de procedures tegen den Vaandrig de Witte by den Hoogen Krygsraad ter zaake van verraderlyke desfeinen geëntameerd, mogten gefurcheerd worden , ten einde UWEd. Groot Mogende gele« genheid hebben mogten om te deliberoeren of de Judkatuure van den voorfz de Witte, aan den Militairen, dan wel aan den Politiquen Regter Competeere , en Wy, nadien tyd, onze byeenkomst hervat hebben- Waar mede &c. XXI. G 5 de,  ioö VERZAMELING van STUKKEN de, liet voorfz. poinéf, als deeze Provincie immediaat conccrncerende , een object onfer ferieufe deliberatien gemeend hebben te moeten maaken, hebben wy niet willen afzynUWEd. Groot Mog. onze gevoelens en befluit deswegens by deezen mede te deelen., Wy bedanken allereerst UWEd. Groot Mog. voor dit nieuwe bewys van UWEd. Groot Mog. attentie en yver voo-r deConfervatie van s'Lands hoogheid enRegten en durven-ons uit dien hoofde verzeekerd houden , dat UWEd. Groot Mogende geen zwaarigheid maken zullen om Onze pogingen, ten zeiven einde {trekkende, door UWEd.Groot Mogende--appuy.en medewerking allerwegen t'è bevorderen. .Hóe zeer Wyignoreeren debetrekking , welke den misdaad van den Vaandrig de Witte tot UWEd. Groot Mogende Provincie hebbe , meinen Wy te mogen vastftellen dat dezelve een di*?ect attentaat zy tegen de Hoogheid en veiligheid dezer Provincie van Zeeland, waar van de cognitie aan geen Militaire RegtbankCompeteeren kan, maar volgens, het 2. Art. der Injirutlie van den Hove van Hol* land, Zeeland en Friesland aan den voorfz. Hove is aanhevoolen, en dat alzoo liet voorfz. delict geperpetreerd is, en de apprehenfie gefchied binnen deeze Provincie , en de delinquant daar in hield guarnifoen en met plegtigen Eede ter haren befcherming verordent was , wy aan onze Regten en verpligting te kort doen zouden indien Wy den gevangen de Witte niet reclameeren. Wy  tot de MILIT. JURISD. &c. 107 Wy hebben dan goedgevonden Prcefident en Raaden van den voorfz. Hove, aan te fchryven, ten einde &c. blykens Copie dier Misfive hier nevens gevoegd. Van welke demarche Wy al mede hebben kennis gegeven aan zyn Doorl. Hoogheid by Misfive ,die wy de eer hebben Copielykhier nevens te zenden. Wy vertrouwen, dat welke relatie de Pro • vintie van Holland tot de misdaad van den Vaandrig de Witte hebben mogen, UWEd. Groot Mogende wel zullen gelieven teavóueeren het regt dezer Provincie in de eerfteen voornaamfte plaats gefundeerd te zyn , en dat, alzoo het Hof van Juftitie een gemeene Regtbank, is van beide de Provinciën , en wy bereid zyn aan het zelve , ongeprrejudicieerd de voorregten van deeze Provincie en Steeden, de judicatuure van den gevangen de Witte met zyne medepligtigen te demandeeren, UWEd. Groot Mog. ook des te gerecder zyn zullen om in deezen met ons te concurreeren •, Wy zouden het mitsdien overbodig rekenen UWEd. Gr. Mogende medewerking te verzoeken op grond der verbintenis tusfchen de wederzydfche Provinciën fubfifteerende uit kragte van het 7 Art. der Unie van den 2.5 April 1576, en zullen deeze befluiten in die equitabele yenvagting dat UWEd. Gr. Mog. geen zwarigheid maken zullen om onze pogingen tot confervatie van s'LandsRegten enbèvorderingeenerprompte Juftitie allerwegen te fecondeeren en bevorderen. Waar mede. xxn.  ïo8 VERZAMELING van STUKKEN XXII. ADVIS der Heeren van Vlisfingen op het Rapport van 14 Nov. 1782. over de: zaak van den Vaandrig de Witte, Relatif tot de Staaten Notulen van den 29 daar aan. Jj^at alzoo H. E. A. geen fwarigheid gemaakt hebben omtrend deze gewigtige zaak, van den beginne af aan te advifeeren met die cordaatheid en vrymoedigheid, waar toe zy als leeden van Staat bevoegt en vcrpligt zyn, zonder zig in de handhaving der Provinciale Hoogheid en regten te laten vervoeren dooide minfte fcrupule , of eenige Complaifance te vertonen in het tegenfpreken van een zogenaamd Regtsgebied, hetgeen, indezen immers, notoir incompetent is, H. E. A. zig ook gaarne conformeeren met de idéés van Heeren Commisfarisfen in het bewufte Rapport en Concept Misfives voorgedragen, als hoofdzakelyk overeenkomftig de gevoelens, welke zig H. E. A. van de voorfchreve zaak fteeds gemeend hebben te moeten vormen; met de kleine uitzondering alleen, dat H. E. A. het woord demarche, daar in tweemalen voorkomende, gaarne veranderd zagen in bef uit. Dat wyders H. E. A., by nadere rerleétie, oordeelen, dat men in de Concept Misfive aan de Heeren Staten van Holland, tot een, grond ,  •tot de MILIT. JUR1SD. &c. 109 grond, waarom H. E. M. de Cognitie van deze zaak aan den Hove zouden demandeeren, zig niet behoord te bedienen van het argument, ontleend uit het 3. Art. van 's Hofs Inftructie, (het geen in de Concept Misfive aan Zyne D. H. mede wel voorkomt,eft ook daar in kan bly ven, alzoo het zelve aldaar alleen dient ten bewyze dat het delict den Vaendrig de Witte te lafte gelegt van dien aart zy, dat de cognitie daar van, van oudsaan denhogeren PoliticquenRegterpleeg te zyn aanbevolen) oordeelende H. E. A. dat men in de eerstgem. Concept Misfive aan de Heeren Staten van Holland, zoude behoren te royeeren de woorden: maar volgens het 8 Art der Inflruclie van den Hove van Holland, Zeeland en Westvriesland aan den voorz. Hove is aanbevolen, en dat men de volgende periode, beginnende met wy hebben dan goedgevonden &c. zoude behooren te beginnen aldus: En alzoo wy van ter zyden zyn geïnformeerd, dat UEd. Gr. Mog. delibereeren om de kennis van deze zaak aan den Hove van Holland, Zeeland en Westvriesland op te dragen, en bovendien by den voorfcbreven Hove reedsprocedures zyn geëntameerd tegen perfonen, in de voorfz zaak geconcerneert 'zynde, hebben wy uit aenmerking dat het veorfz. Hof een gemeene Regtbank is van beide Provintien en tot bevordering der Juftitie, goedgevonden Prafident en Raden van den voorfcbreven Hove aan te fchryven &c, Dat H. E. A. in deliberatie gelegt hebbende, de advyfen der Heeren van Middelburg en Zierikzee, met welk eerstgemelde Heeren van  iió VERZAMELING van STUKKEN van Veere zig hebben geconformeerd, met welgemelde Heeren volkomen inftemmen, dat Hun Edel Mogende niet met ftilzwygen kunnen pasfeeren de faitelyke vervoering van den Vaendrig de Witte uit den Eilande van Schouwen, maar derzeive bevreemding daar over in gepaste termen behooren te manifefteeren. Dat, aangaande de klagten door de Heeren van Zierikzee aangaande de weinige communicatie, die 'er plaats heeft tusfchen de Heeren Regeerende Burgemeefteren hunner Stad en die van het Guarnifoen, H. E. A.zig in het zelfde geval bevinden, hebbende voornamentlyk om die reden gedaan derzelver Propofitie van den 21 February, en zig mitsdien zullen conformeeren met den voorfiag^ door de Heeren van Zierikzee daar omtrend gedaan. Dat eindelyk Hun Edel Adhtb. hunne medeleden nogmaels verzoeken om met allen fpoed en cordaatheid te willen advifeerert op het voormaels by H. E. A. geproponeerde, ten einde de bornes der Militaire Jurisdictie binnen deze Provintie te bepalen , en eenmaal eene vafte cynofuure daar omtrend te beramen. XXIII.  tot de 5MILIT. JURISD. & c. i T i XXIII. ADVIS der Heeren van Goes, op het Rapport van 14 Nov. 1782 over de zaak van den Vaandrig de Witte. Relatif tot de Staaten Notulen van 29 daar aan. (a) J^n agtinge genomen zynde, dat om de queftic over het regt van Judicature raakendeden Vaandrig de Witte, met volkomenc kennis van zaaken, en op folide gronden óycreenkomftig de Conftitutie dezer Provintie te tcrmineeren, zoude behooren voor af te gaan een naauwkeurig onderzoek van de differente fustenuen, welke daar over gevoerd zyn of gevoerd konnen worden. Dat men wel ligt zoude moeten trceden in een difcuuie over de oorfpronkelyke inftelling van den Hogen Krygsraad, over de magt, welke dezelve heeft of exerceert, pm Militaire Perfoonen in Crimineele gevallen, voor haar te regt te {lellen, voorts over de gegrond? heid der gewoone diftin&ie tusfchen delicten die pure Militaria of Communia zyn, terwyl men in dit laatfte onderzoek misfehien bevinden zou, dat er deli&en zyn, die tot geen dier beide fpecien pure konnen gebragt worden , maar van een gemengde zoort zyn, en misfehien zulks, die fchoon al pure Militaria nochtans uit hoofde van derzelver atrociteit perfe tot de Cognitie van 'tHof van Juftitie behooren. Dat [ -• " '' gry-  tot de MILIT. JURISD. &c 119 grypen, dat hangende de deliberatien van H. E. M. hier over, de voorige Refolutien tot een Rigtfnoer van Rechtsoefening over Militaire perfoonen, moeten verdaan worden, te blyven in volle kragt,en daar in het voor handen zynde geval van den Vaandrig de Witte, de competentie van den Hoogen Krygsraad fchynd te worden geprastendeert, byH. E.M. behoorde te worden verklaard, dat inzonderheid de cognitie en ftrafoefening wegens de misdaad van Hoog Verraad, al was 't door een Militair Perfoon begaan, alleen tot den Politiquen Rechter behoord. En wordende Heeren Gedeputeerden gelast, na gedaane prade&ure , de infertie deezes in denText der Notulen van Staat te verzoeken. Accordeert met Voorfz. Notulen. (get.) C. EVERTZEN. XXV. EXTRACT uit de Notulen van Wet en Raad der Stad Veere, Relatif tot de Sta. ten Notulen van den 2 December 1782» Saturdag 30 November 1782. C3*edelibereerd zynde op het Rapport den 14 dezer loopende Maand ter Staatsvergadering uitgebracht, voor het bekende geval H 4 van  lao VERZAMELING van STUKKEN van eenen Vaandrig de Witte;is goedgevonden II. E. A.Gedeputeerdens ter Hoogstgemelden Vergadering te gelasten, en op dat Subject van wegens deze Stad te advifeeren. Dat H.E.A. alles wat over en omtrend dit geval hun onder het oog is gekomen,met alle attentie geëxamineerd en in ferieufe overweginge genomen hebbende vermeenen genoegzaame reeden en gronden te hebben gevonden , voor te blyven vasthouden,dat deze Provintie alle en bevoegd is, om den gemelden Vaandrig de Witte van hunnentwegen te doen te recht {lellen en ftraffen, zoo als in goede Justitie behoord. DatH.E.A.in zulk een begrip vastftaande, zeer wel zouden kunnen ampleéteeren het hier bovengemeld Rapport. Dan datH. E. A. ook te gelyk begrypen, dat eene zoo pofitive Reclame, op den Voet by dat Rapport voorgeflagen, de Provintie meer dan waarfchynlyk zal engageeren in eenediscüsfie van diverfche quteftien, waar voor het meergemelde geval fchynt fufceptibel te wee zen, en waar toe het H.E.A. ook voor* kom t zeer gedisponeerd te ayn. D at dit zoo zynde, de gevolgen hier van niet anders zullen weezen, als dat van deze zake zoo fpoedig geen afeinde zal kunnen gemaakt worden, als derzelver aart, en de om Handigheid wel requireert. Dat de overweginge van dit alles,en meer andere Confideratien, H. E. A. zeer plaufibel hebben doen voorkomen, den voorflagby het Advis van den Hove van Holland, Zeeland en Vrie  tot de MILÏT. JURISD. &c. im Vrieslaud aan de Staaten der eerstgemeldeProvintien op den 30 Oét. laatsleden gedaan , fchoonH.E. A.in alles niet willen of kunnen adopteeren de redenen en gronden daar toe by die van den Hove geavanceerd. DatH.E. A. dienvolgende dan ook van oordeel zouden wezen, dat, alvorens zoo eene directe reclame in het werk te Hellen gezaamenDERHANDmet de Heeren Staaten van Holland byZ. llooghtidmifimelykeperfua/ien behoorden te worden aangewend, ten einde daar heenen mogte worden gedirigeerd, dat, behoudens hetRecht der Provintie, der zaak van de Witte, en van alle, die daar eenigzints mogten zyn geconcerneerd , ter Judicature aan den Meergemelden Hove werden overgelaten. Datdien onverminderd H. E» A. wyders van gedagten zyn , dat de faitelyke gevangenneming en vervoering van den Vaandrig de Witte geenzints ongeremarqueerd kan worden voorby gegaan, maar dat in tegendeel zoodanige middelen behoorden te worden beraamd, als men best gefchikt zal oordeelen, om zulke faitelykheden kragtdadig te beletten. Dat H.E.A. al mede van gevoelen zynde met de Heeren van Zierickzee, dat er al te weinig of liever genoegzaam geene correfpondtie plaats heeft tusfchen de Refpeétive Regeeringen en den Commandant ofdeCommandeerende Officieren, fpeciaal over het geen de defenfie aangaat, ook op dat Subject zelve verfcheidenreflexienzouden konnenavanceeren, en derhal ven abfolutelyk vermeeH 5 nen?  izz VERZAMELING van STUKKEN nen, dat dit poinct in een Gommisioriaal befogne diend te worden geëxamineerd, ten einde te onderzoeken, in hoe verre zulk een defect, zoude kunnen, en behoorde te worden geredrefleerd, Terwyl H. E. A. eindelyk nog allernuttigst en zelfs noodzakelyk zouden oordeelen, dat eenmaal het Stuk der Militaire Jurisdictie binnen deze Provintie door de convenabelfte fchikkingen op eenen vasten Voet werde gebragt , en daar toe de vereifchte deliberatie zoofpoedig mogelyk werden aangevangen. Zullende hier van Extract aan Voorgernelden Heeren Gedeputeerden worden ter hand gefteld , ten einde naar gedaane pradeclurc daar van Infertie in de Notulen van Staat te verzoeken, en word deze Refolutie gehouden voor gerefumeerd. Accordeert met voorfz. Notulen. (get.) J. ERMERINS. XXVI. EXTRACT uit het Register van de Refolutien der Heeren Staten van Zeeland. Ben 2. Becember 1782. Jj3eHeer van Lynden (a) voor den HeerEerlten Edelen en de Heeren Gedeputeerden van Zie- (3) Van Blitterswyk.  TOT DE MILIT. JUPvISD.&C. 123 Zierikzee, Tholen en Veere, verzogt zynde zig te verklaaren op het Rapport van den 14 Nov. jongstl. over de bekende zaak van den gevangen Vaandrig de Witte , en de Competentie tot de Judicature over denzelven , mitsgaders op de daar toe relative Concept Misfiven voormaals breeder gemeld: heeft de Heer van Lynden, in afwagting van de Advyfen der drie andere Leden, aangenomen , zig nader te zullen verklaren. Die van Zierikzee hebben ter Vergadering voorgelezen en overgelegd het Advys van de Heeren hunne Committenten. De aanwezende Heer Gedeputeerde van Tholen heeft uit naam en fpeciaalen last van de Heeren zyne Committenten gezegd, zig te conformeeren met het voorfz. Rapport van den 14 Nov. met byvoeginge „ dat H. Ed. „ Achtb. van oordeel zyn, om, uit aanmer„ king van de dispariteit der féntirnenten „ van de refpective Staatsleden, en van de „ hooge noodzakelykheid, dat eenpoint van „ dezen aart met allen fpoed werde afge,, daan , zonder in onderzoek te treeden, „ omtrend de Militaire of Civile bevoegd- heid in dezen, welke ongeprajudicieerdeen „ ieders fuftenue in het midden wordt ge„ laaten, het Hof te qualificeeten, om voor ditmaal de voorfz. zaak door het zelve „ by delegatie te berechten." De Heeren Gedeputeerden van Vlisfingen, infteerende dat een afkomst van deze zaak mogte worden gemaakt , hebben Copien verzogt van de Advyfen der Heeren van Zierikzee en Tho-. len  i24 VERZAMELING van STUKKEN len , ter kennisfe van de Heeren hunne Committenten. Die van Veere insgelyks en ten zeiven eindeCopie vragende van die Advyfen,hebben ter Vergadering voorgelezen en overgelegd het Advys van de Heeren hunne Committenten. Van welk Advys de Heeren Gedeputeerden van Tholen en Vlisfingen Copie gevraagd hebben ter kennisfe van de Heeren hunne Committenten. Waar na de Raadpenfionaris gecommuniceerd hebbende den Haat der deliberatien op het voorfz. onderwerp , daar heenen gaande, dat drie Leden van begrip waren , om de reclame te doen als een regt aan deze Provintie competeerende , en de drie andere om de Judicature over deze zaak, by fchikkinge, te brengen voor den Hove van Holland , Zeeland en Vriesland ; den Heer .van Lynden verzogt heeft om zig nu deswegen te expliceeren, ter bevordering van de afdoening dezer zaak . WTaar op zyn Hoog Ed. voor de Hr. Eerst Edele heeft gezegd, van Advys te zyn : „ Dat nadien de misdaad van den „ Vaandrig de Witte voornamelyk , zoo „ niet alleen beftaat in eene belofte om als „ Commandeerende Officier een Post en Battery aan den Vyand over te geven , „ zulks zekerlyk is een Militair deliét , „ waar van de cognitie aan den Militairen „ Rechter behoord. DathyHr. van Lynden „ met leedwezen ziet, dat de fentimenten der „ Leden daar henen niet gaan, en dat ook der- „ zeb  tot de MILIT. JURISD. &c. 125 „ zeiver refpective begrippen dien aangaande „ onder zig difcrepeerende zyn. Dat nadien „ echterdooralle de Leden: (onder eenige re„ ferve van wegen Zierikzee, ~)werdt betoond eene preferentie, om gemelde de Witte door „ het Hof van Juftitie te doen berechten, en „ men het dus in zoo verre eens is, den Heer „ EEd:, om daar aan te gemset te komen, „ en genoegen te geven, voorts om accele„ ratie toe te brengen aan deze zaak, die uit „ haaren aart fpoedige afdoening vereischt, ,, wel mag/jtófe», dat, ongepraijudicieerd de „ onderfcheidene fuftenuë'n omtrend de ge,, fundeerdheid der Militaire Jurisdi&ie in „ dezen, en zonder daar over in onderzoek „ te treden, de Judicature over den Vaandrig ,, de Witte, in dit fingulier geval, by dele„ gatie werde gedemandeerd aan den Hove „ van Holland, Zeeland en Vriesland, on„ vermindert de voorrechten dezer Provintie „ en Steden, met relatie tot de crimineele „ Juftitie, en zonder dat deswegen eenige ,, confequentie voor 't vervolg zal mogen „ worden getrokken. Dat nadien het poinct. ,, der Judicature over voorfz. de Witte door „ de Provintie van Holland en Westvriesland „ mede in deliberatie is genomen, H. E. G. „ Mog. van deze dispofitie by Misfive zoude „ dienen te worden geïnformeerd, en daar „ by verzogt om de perfuafien tot de over„ gave van meergem. Vaandrig door deze „ Provintie aan Z. D. Hoogheid te doen, op „ de meest efncacieufte wyze te willen fe,, condeeren. Dat ten dien einde copien „ der  1*6 VERZAMELING van STUKKEN „ der Misfivcs zoo aan Z. D. Hoogheid als „ aan den Hove , aan Hooggem. Heeren Sta„ ten zouden dienen te worden gezonden. „ Dat voorts in conformiteit van gemelde „ dispofitie, Z. D. Hoogheid by Misfive zou„ de behooren te worden verzogt, de over,, gave van meergemelde Perfoon ter Judica„ ture van den Hove op den bepaalden voet „ te laaten gefchieden, met toezending van „ Copien der Misfives aan de Heeren Staaten „ van Holland en aan den Hove. Dat einde„ lyk Copien van alle de bovengem. Misfives „ zouden dienen te worden gezonden aan de „• Heeren Ordinaris Gedeputeerden wegens „ deze Provintie ter Generaliteit, en dezelve „ daar benevens aangefchreven, om alle de„ voiren aan te wenden, ten einde op de Re„ queftedoor den Fiscaal van de Generaliteit „ op den 2c. lSl zaak by de refumptie uitdrukkelyk hadden voorgenomen, de Heer Raad-Penfionaris echter eigener authoriteit en zonder zelfs bet goedvinden der overige Leden daar omtrent te verneemen, heefthunnen befluyten , daar mede voort te gaan, de zaak voor geconcludeerd en gerefumeerd te houden; en de depêches daar uit profluerende, tegens alle Orde van regeering aan, immediaat te laten expedieeren, daar niet alleen de drie bewuste Misfives, door den Heer Raad-Penfionaris geconcipieerd, (en waar op, indien zig Hun Edel Achtbare konden inlaten in détails nopens een zaak. welke dezelve in 't generaal desavoueren,vry gepaste aanmerkingen konden vallen) nimmer by een der Leden in de liberatie waren geweest, gelyk zulx omtrent de concept. Misfives by het Rapport voorgeflagen.zoo als billyk en met eene goede orde overeenkomftig was, had plaatsgehad. . Maar het bovendien allezints Manifest is, dat de overneming eener Conclufie , fchoon ilegts door één Lid gedaan, zelfs in zakenwelke anders by meerderheid conclufïbel zyn altyd door de overige Leden is begrepen en erkend, als een middel waar door de zaak voor onafgedaan wierd gehouden en geen effect kon forteren tot tyd en wyle zodanig Lid uit eigen beweging , of door middelen van perfuafie zyner mede Leden, daar in had bewilligd. Dat uit alles, wat hier omtrent zou kunnen worden bygebragt, Hun Edel Achtbare om langwyligheid te vermyden, alleen eeniK 4 ge  ï5a VERZAMELING van STUKKEN ge weinige , allezints overtuigende retroacta, hier toe betrekkelyk,aan hunne medeleden zullen onder het oog brengen. Dat U. Edel Mogende in de eerste plaats flegts met onzydigheid gelieven in te zien het eerste na-Poinct van Belchrying, tegens den 2 January des Jaars 1703. By het welke aan de Leden word voorgeflagen, om tot voorkoming van naadeelige retardementen in de deliberatien, een competenien tyd te arrefieeren binnen dewelke iedtr Lid, eene zaak overgenomen hebbende, daar inne over* ftemminge plaats beeft, en wanneer daar over geene belasting of wel NB. over privilegiën, en Gerechtigheden word gedelibereerd, zoude gehott den wezen zig te verklaren &c. Dat hier over op den 18 January des zeiven Jaars gedelibereerd zynde was gerefolveerd, het, door overneming ophouden van zodanige namentlyk by meerderheidconcluflble zaken te bepalen niet langer dan tot vier weeken, of dat na expiratie van dien tyd, de .conclufie effect, zou hebben. Dan dat de Heeren van Veere op die zelfde Sesfie hadden verklaard deze bepaling onnodig te oordeelen gemerkt NB. Vr thans voornamentlyk gedelibereerd wierd over poinclen daar geen overftemming plaats had, en dat Hun Edel Achtbare, zoo veel de andere zaken aanging, vermeenden , dat aan de refpsSlive Leden, aie faculteit en dat recht.. haar volgens de aloude gronden van Regtering dezer Provincie competeerent 4e, niet en konde of behoorde te worden benomen. Hebbende welgemelde Heeren. van Veere, Yer-  TOT DE MILIT JURISD &c 153 vervolgens op den 22 dier zelfde Maand zulx nog nader geadftrueerd; als nog declarerende , dat de Leden geenzints bevoegd waren, om een recht, volgens de gronden van regeering binnen deze Provincie gerecipieerd, en by de refpec tive Léden altoos gebruikt te kunnen privéren rjfc. Uit al het welke dan ten vollen blykbaar is, dat het overnemen eener conclufie ,door éénder Leden gedaan, zelfs in zaken daar overftemrning plaats heeft, buiten allen twyffel geoordeeld is een middel te zyn, waar van een ieder der Leden zig konde bedienen, om het effect eener conclufie te ftremmen, in zoo verre, dat de Leden des tyds noodig Oordeelden , ten einde hier van geen kwaad gebruyk zoude worden gemaakt, om daar in zonder echter dit wettig middel aan de Leden geheel te willen benemen, door zekere bepaling te voorzien. Schoon zulx door de Heeren van Veere uitdrukkelyk, en gelyk in volgende gevallen gebleken is, met effect tegen gefproken, en een recht genoemd wierd,'t geen volgens de gronden der Regeering was gerecipieerd en by de refpective Leden altoos' gebruikt. Dat indien zulks plaats had in zaken, welke anders by meerderheid Conclufibel waren, en daar flegts een der Leden de conclufie had overgenomen, Hun Edel Achtbare met nog veel meerder grond mogen vastftellen, dat dit nimmer afgefchaft, maar altyd aan de Leden toegekend middel, vooral, in een zaak daar eenparigheid vereifcht wierd, en daar K 5 niet  154 VERZAMELING van STUKKEN niet één maar drie Leden de overneming hadden gedaan, volledig effect had moeten forteren. En dat ook in volgende gevallen beftendig overcenkomftig het hier voren bygebragte is gehandeld , kan onder anderen overbodig blyken uit de Notulen van U. Edel Mogende van den 3. 6 en 7 December des Jaars 1764, ten aanzien van het, door Vrouwe Aletta Maria van den Brande , Huysvrouw van Doms, Wilhelmus Wilhelmius verzochte Octroy ter difpofitie over hare Leengoederen ; waar van de extenfie, door de Heeren van Veere, fchoon NB. by de Eerste Deliberatie in 't voorfchreve verzoek geconfenteerd hebbende, by de refumtie was overgenomen , zonder dat nog de overige Leden, en nog veel minder de doenmalige Heer Raad-Penfionaris , eigener authoriteit aan de Heeren van Veere dit recht betwist hebben , maar 't geen van dat gevolg geweest is, dat deze zaak hoe eenvoudig anders, niet dan byna driejaren later, te weten op den'25 September des Jaars 1767, en wel alleen door toekomst der Heeren van Veere, is kunnen worden geapplaneerd ; hoedanige Cynofure ook in de gevallen, onder de Notulen van den 15 en 16 als mede van den 17 September des Jaars 1766 breeder vermeld , en veele andere welke nog zouden kunnen worden bygebracht,altydzonder tegenzeggen heeft plaats gehad. DatHun Edel Achtbare dit gedetailleerde genoegzaam oordeelen om hunne Medeleden , 1  tot de MILIT. JURISD. &c. 155 den , en de onbevooroordeelde Pofteriteit te doen zien, in hoe veele opzichten omtrent deze zaak, op eene onwettige irreguliere, en met de gronden der Regeering , zoo ■wel als met de voorrechten der Staatsleden stry ; dige wyze is gehandeld. En van hoe veel vooruitzicht het voor een ieder der Leden in het byzonder is, dat niet alleen Hun Edel Achtbare maar ook zy zelve op zulk eene eigen dunkelyke wyze , in hunne wettige voorrechten worden verkort , en waar by dezelve, hoe zeer deze zaak overeenkomftig hunne idéés mocht zyn uitgevalkn, niet minder dan Hun Edel Achtbare het hoogfte belang hebben. Hun Edel Achtbare moeten derhalven voor af den Heer Raad-Penfionaris by dezen verzoeken , en, voor zoo veel nood , requireren,om fchriftelyk op te geven de gronden enmotiven, waarmede zyn Edele deszelfs handel wyze en directie, ten opzichte van al het hier voren gemelde gehouden , vermeend te kunnen wettigen en verantwoorden, en vinden zich verder tot hunne eigene verantwoording, en overeenkomftig hunnen indispenfabelen plicht genoodzaakt, derzelver onderfcheidene, op den 2 en 5 dezer Maand gedane Proteften nogmaals te moeten inhaïreren; met betuiging dat Hun Edel Achtbare dit alles en de gevolgen Avelke daar uit zoude mogen ontftaan , voor Rekening en verantwoording dier Leden, welke zodanig eene handelwyze gevorderd of toegelaten hebben, overlaten, Dat  i56 VERZAMELING van STUKKEN Dat aangezien al het zelve ftrydig is, met de Orde van Regeéring , en de voorrechten der refpective Staatsleden, welke aan dezelve door niemand kunnen worden benomen, Hun Edel Achtbare de voorengemelde conclufie moeten houden voor nietig , en onbestaanbaar,protefteerende dat dezelve nimmer , als eene wettige Staatsrefolutie zal worden geconfidereerd, of effecf. forteren ; met referve om, zulx noodig oordeelende , daar jegens nu of in der tyd, zodanig verder te zeggen of te handelen, als Hun Edel Achtbare tot handhaving hunner bezworene voorrechten, zullen vinden te behooren , zonder immer begrepen te willen worden , dezelve te hebben aangezien of gehomologeerd. Uit naam der Heeren Gedeputeerden van Middelburg. (get.) W. A. de BEVEREN XXX1L  TOT DE MILIT. JURISD.&c. i57 XXXII. CONCEPT EXTENSIE in de faek van den Vaendrig de Witte, (HollandJ. Exhibitum den 18 Dec. 1782. Waar op &c. Jj3at door de nadere ouvertures van Commisfarisfen van den Hove werdt geconformeert 't gepofeerde by bovengemelde Propofitie , aangaande de daar by gemelde verraderlyke deffeinen tegen deeze Provintie ; en mitsdien de Hoogheid en Souverainiteit van dezelve, fowel als haere gewigtigfte belangens aangaande een rigtig onderzoek van zaaken van wegen Hun Ed. Groot Mogende te doen , in deeze zaake ten hoogften zyn geconcerneert : mitsgaders de cognitie en judicature van wegen Hoogstdezelven uit dien hoofde, byfonder ook daar de gevange fich op het territoir dezer Provintie daadelyk bevind, in dezen buiten allen twyffel is gefundeerd; en geene termini habilts voor eenige delegatie van wegen deezeProvintie,'tzy alzonderlyk 't zy gefamentlyk, met eert of meerder Bondgenoten alhier gevonden worden. Is goedgevonden en verftaan, dat Praifident en Raden van den Hove van Holland fal worden aangefchreven uit naame en van wegens  158 VERZAMELING van STUKKEN gens Hun E. Groot Mog. dire&elyk, en ion. der tusfchenkomst van eenige delegatie, tegen de delinquanten in deefen in 't generael, en in 't byfonder tegens den gevangenen de Witte te procederen , en den laatstgemelden uit handen van den Hoogen Krygsraad op den voet van bovengemelde propofitie over te nemen, by aldien dezelve niet reeds uit kragte en ingevolge de aanfchryvinge van de Heeren Staaten van Zeeland aan Prsfident en Raaden gedaan, in handen van den Hove gefteld zouden mogen zyn , ten welken einde aan Zyne Hoogheid zoude worden verzocht den meergemelden gevangenen van den Hove te doen overgeeven. Dat wyders Copie van deeze Refolutie gefonden fal worden aan de Heeren Staten van Zeeland, met by voeging , dat haer Edele Groot Mogende wel ontvangen hebbende de Misfive van Welgemelde Heeren Staeten van den 2 dezer, daer uit hebben vernomen, dat Hun Ed. Mog. hebben goedgevonden in deeze zaakeRefolutie te neemen, fonder eenige voorafgaande communicatie dezen aangaande met Haar Ed. Groot Mogende plaats gegeven te hebben; dat daar door vervolgens hetmiddel afgefneden zynde, om in deeze arrangementen te maaken ten einde metgemeene bewilliging , ingevolge de bylbndere betrekkingen, die men in beide Provintien in deeze zaak oordeelt te hebben, dezelve op eenparigen voet ter cognitie en judicature van den Hove van Holland en Zeeland te brengen; H. Ed. Groot Mog. zig dan hebben genood-  TOT DE MILIT. JURISD. &C. I^g noodzaakt gevonden, afzondeiiyk te neemen fodaanige Refolutie, in deeze zaeke , als Hoogstdezelvetot confervatie van de Rechten dezer Provintie , fonder daar door egter eenige Praijuditie aan de ge fuflaneerde Rechter der Provin tien van Zeeland in 't Generaal , of van derzelver Steden in het byzonder te willen toebrengen, geoordeelt hebben indifpenfabel verplicht te zyn, en by deeze de eere te hebben Hun Edele Mogende te Communiceeren, als mede de aanfchry» vinge,in gevolge van dezelve Refolutie aan Prasfident en Raden voornoemt gedaan: niet twyffelende of het voorfchreeve Hof zal zig nu door de twee refpecfive Refolutien enafzonderlyke nanfchry vingen van beide de Pro_ vintien overvloedig vindengequalificeert,om uit naam en van wegen beide dezelven tegen den voornoemde de Witte fodanig te Procederen, als in goede Juftitie fal meenen te behooren. XXXIII. EXTRACT uit de Notulen van den Raad Ordinair der Stad Zierikzee. Den 20 December 1782. ^JTedelibereert zynde , op een.ingekome Misfive van de Heeren Gedeputeerden, van wegens deze Stad ter Staatsvergadering oc- cu-  i6o VERZAMELING van STUKKEN cupeerende, van den 17 dezer Maand, by dewelke onder anderen addresfeeren de onderfcheide ter deliberatie van dezen Rade overgenome Stukken, concerneerende de Judicatuure over den thans in 's Hage gevangen zittenden Vaandrig de Witte, en daar uit volleedig zynde geinformeert aangaande al het geen met opzigt tot dit zoo delicate poinét ter Vergadering is ingebragt, en inzonderheid op den 2 en 5 dezer Maand by gelegentheid van de destyds genome Conclufie is gepasfeert; Is goedgevonden en verftaan de Heeren Gedeputeerden ter hooggemelde Vergadering aan te fchry ven en te ielaften, om uit kragte van derzelver gereferveerde nadere aantekeninge te declareeren: dat de Heeren van Zierikzee, welke zig deze zaak altyd ten hoogden hebben aangetrokken, zoo uithoofde van de atrociteit van het delicl: tegens de hoogheid dezer Provintie en de veiligheid van dit Eiland voornamenlyk geperpetreerd onder de Juxisdi&ie dezer Stad, by een perfoon, doot byzonderen Eede aan dezelve verbonden, met veel leedwezen hebben befpeurt de verfchillende denkwyze , welke in de behandelinge daar van onder de Leden van Staat fcheen plaats te hebben, dan dat zig nimmer hadden voorgefteld, dat deze zoo ongelukkige dispariteit zulke facheufe gevolgen zoude hebben na zig gefleept, als H. E. A. met innige aandoening ^ hebben gezien, dat daar uit zyngerefulteerd. Dat H. E. A. volkomen gepenetreerd van het  tot de MILIT. JURISD. &c. i6i hetgewigt, welke de uitflag dezer zaak koude hebben op de dagelyks meer en meer veldwinnende praitenfien van een zogenaamde Rechtbank, welke zig in prjejuditie van den Politiquen Regter, zonder eenige authoriteit van den Souverain, uit wiens boezem alleen alle uitoeffening van Regtsbedwang kan voortvloeyen, heeft opgeworpen, van hunne zyde hebbende betoond, door onder zekere bepalinge af te zien van derzelver welgegronde fuftenue om den Delinquant voor de Vierfchaar dezer Stad te doen te recht dellen, alle mogelyke toegevendheid te willen gebruiken, om de wettige reclame van den voorn, de Witte van wegens deze Provintie onverhindert te kunnen inrigten, wel hadden gewenscht by alle derzelver Medeleeden eene evengelykc geneigdheid , om de. wezentlyke Regten der Oppermagt met denzelven yver voor te ftaan, te hebben mogen ondervinden, als wanneer men de infehikkelykheid, by fommige Leeden in deezen betoond,niet zoude hebben gearripieert,om de op den i dezer Maand genome Conclufie te veftigen op eene meerderheid van gevoelens, uit de Advyfen der Leden pratenfelyk afgelegd. Dat H. E. A. een dergelyke concurrentie hunner Medeleeden ook inderdaad hebben verwagt, en in de Opdragt der Judicatuure over den Vaandrig de Witte aan den Hove PraVintiaal, nimmer, hebben bewilligt, dan in vertrouwen, dat het Staatsrapport van den 141 November laatstleden zoude zyn PUI Deel L * ter  i6a VERZAMELING van STUKKEN ter Conclufie gebragt; en dus, daar de genome Conclufie hier van zoo zeer is afwykende, ook niet kunnen verftaan worden van de gefuftineerde Competentie van de Rechtbank hunner Stad tot de Judicatuure van den voorn, de Witte immer te hebben geglisfeerd; zoo dat de reden cesfeerende, waarom H. E. A. op deze proetenfie niet verder hebben geurgeert, de Opdragt der Judicatuure aan den Hove Provintiaal, als_ nu moet worden geconfidcreert geheel buiten hunne toeftemming te zyn gefchied, en waar door dus deze Stad van een harer uitflekendfte voorregten, om in den naam van den Souverain het hooge Rechtsgebied uit te oeffenen op eene gantscb onwettige wyze,- in dit voor handen zynde geval, word gedeposfedeert, daar de noodzakelykheid van deze H. E. A. concurrentie tot de voornoemde Opdragt aan den Hove Provintiaal de aart der zake zelve medebrengt en by het geadvifeerde der Heeren van Goes, zoo wel als by het Staatsrapport van den 14 November laatstleden word erkend, en daarom ook met alle regt op een fpeciale aéte van non prajuditie ingeval de zake volgens het zelve rapport werd afgedaan, by H. E. A. was geinfteerd dat de Heeren van Zierikzee dus in het algemeen ten fterkften desavoueerende de wettigheid der Conclufie, op den 2 dezer genomen, wel fpeciaal moeten tegenfpreeken,de algemeenheid van de daarby opgegeve begrippen dat de Judicature over den Vaandrig de Witte aan den Hove Provintiaal behoor-  tot de MILIT. JURISD. &c. 163 hoorde te worden gedemandeert zonder welke eenparigheid van begrippen tot het doen van zodanigen Opdragt, buiten allen tegenfpraak niet hadde kunnen worden geconcludeert, even zoo min als dezelve Conclufie (gefteld dat de zaak by meerderheid vermogt afgedaan te worden) hadde kunnen genomen worden, zoo althans legt, nadien welverre van met de idéés der meerderheid van de Leeden over een te komen, dezelve in tegendeel op de Advyfen van de minderheid eeniglyk is gegrond. Dat de waarheid van dit gepasfeerde,. flegts by het eerfte inzien van de Advyfen der Leden ten duidelykften manifest, geen breedvoerige adftructie van noden heeft, en dus, zonder in eenige discusfie te treden ,in hoe verre het Advys van den Heere Eerfte Edele, uit hoofde van de fuftenue, welke door hoogst denzelven als Capitein Generaal tegen het regt der Provintie wierd gevoert, eenig gewigt aan het neemen eener Conclufie billyker Avyze geoordeeld moet worden te kunnen byzetten, alleenlyk ten dezen behoeft te worden gerememoreerd , dat de Steden Goes en Veere wel eene geneigtheid hebben betoond , om de zaak by een foort van fchikkinge af te doen, dog omtrend den voet, waar op het zelve zoude kunnen gefchieden, zig op zulk een onderling verfchillende Avyze hebben uitgedrukt, dat men volftrekt buiten ftaat is, om uit dezelve een eenparig fentiment te kunnen opmaken, dan alleen daarin , dat het recht van den Lande L 2 tot-  16*4 VERZAMELING van STUKKEN tot de abfolute reclame van gem. Vaandrig de Witte en de onbevoegtheid van den Militairen Rechter genoodzaakt zyn te moeten erkennen; terwyl het Advys der Heeren van Tholen zodanig is ingerigt, dat uit het zelve het directe gevoelen dier Heeren niet wel voegzaam kan worden afgeleid, of, zonder nadere uitlegginge, eenigzins in aanmerking komen kan; zoo dat men nauwlyks weet te bepalen uit welke Advyfen de bewufte Conclufie eigentlyk is opgemaakt , en de onbevooroordeelde pofteriteit , de fentimenten van alle de Leden inziende , zig altyd zal moeten verwonderen over de Conclufie, daar uit geformeert,inzonderheid,wanneer men de dispariteit der gedagten van de gepretendeerde meerderheid overweegd, en daar by reflecteerd, dat men, de zaak by meerderheid willende concludeeren, de eenparige fentimenten der Heeren van Middelburg , Zierikzee en Vliflingen, die juist de eenigfte eenftemmige meerderheid kunnen uitmaken geheel heeft ter zyden gefteld. Dat, ten minften, hoe men dit ook opvatten mag , sxker nooit zal kunnen worden ontkend , dat, al was de zaak op den voet, zoo als zulks is gefchied, by meerderheid conclufibel, het egter volftrekt onmogelyk was, om uit de opinien der Leden, welke men voorde meerderheid wilde doen doorgaan, eene extenfie te formeeren , welke juist viel in dien zin en meening , waar in dezelve meerderheid volkomen overeenkwam , en men dus van zelfs zal genoodzaakt worden te moeten avou-  tot de MILIT. JURISD. &c 165 avoueeren, ■ dat geen gefchikter weg konde ingcflagen worden , dan , volgens den voorflag der Heeren van Middelburg, de Heeren Commisfarisfen tot de Befoignes ,die alle het best van de denkwyze hunner Principalen onderfteld worden geinformeert te zyn, daar toe expres te verzoeken. Dat men ook niet anders zoude hebben mogen vcrwagten, of dit zoo gepast en billyk verzoek zoude de vereischte ingresfie op de Vergadering hebben gehad, dan dat door de jinguüere handelwys van den Heer Raadpensionaris, met hier op zelf niet verder dan tot de Heeren E. Achtb. Gedeputeerden omvrage te doen, het tegendeel van dien veroorzaakt zynde,daar uit al wederom ten duidelykften blykt, hoe gering een vertrouwen men heeft gefteld, dat de fentimenten der meerderheid van de Leden zouden overeenstemmen met de extenfie , welke men voorhad ter conclufie te doen brengen, nadien anders de zaake op hetzelve zoude uitgekomen zyn , of dezelve door Heeren Commisfarisfen,dan afzonder» lyk door den Heer Raad.Penfionaris alleen werde geformeert. Dat hier van ook het gevolg is geweest , dat voornoemde nieuwe extenfien en daer uit profluëerende drie Concept Misfives aan de Heeren Staten van Holland, aan Zyne Doorl. Hoogheid, en aan den Hove Provinciaal, op den 5 daar aan tot de deliberatie van de Leden gebracht zynde , men destyds wederom niet heeft gefchroomt om de laaste hand te leggen aan de gantfeh onwettige en irreguliere handelwys , van L 3 den  i66 VERZAMELING van STUKKEN den beginne af aan gemanifesteerd, nadien de Heeren van Middelburg, Zierickzee en Ylis-r fingen, als toen de hooggaande, en zo veel men weet , onvoorbeeldige fletrissure door den Heere RaadPensionaris Zyn aam gedaen dat, niettegenftaande derzelver uitdrukkelyke overneeminge van de beruchteConclufie en Concepte Misfives , welke geheel iets anders behelzen , dan het geen ooit ter deliberatie van de Leden was gebragt men egter al hetzelve wilde houden voor geconcludeert en belloot de depêches , daar uit direct af te zenden, een behandeling , welke by ieder Lid van Staat ten hoogden behoorde te worden geresfenteerd, als direct aanlopende tegens alle goede ordre enwelgeëtablisfeerdeMaximes, op het beleid der zaken van het Land zoo wyzelyk geïntroduceert en met alle vigueur gefouteneert. Dat H. E. Achtbare derhalven uitallen dezen de voorn. Conclufie van den 2 en 5 dezer befchouwen als eene dire&e indragt op de vastgeftelde ordre en wyze van Regeering, waar in de Hoogheid en pramiinentien van de Provintie niet met dien ernst en kloekmoedigheid, als het gewigt daar van vorderden, zyn gefouteneerd en in de handhaving derProvintiale en Stedelyke voorregten eene merkelyke llapheid zynde betoond, H. Ed. Achtbare volkomen goedkeuren dat de' Heeren derzelver Gedeputeerden daar tegens hebben geprotesteerd, en mitsdien by dezen al het zelve op het kragtigfte inhereerende verklaaren de genome Conclufie te houden voor  tot de M1LIT. JURISD. &c. 167 VOOr geheel onwettig en zodanig onbestaanbaar, dat nimmer als refolutien van Staat kunnen worden geconfidereert, of daar uithetallerminfte tot verkorting van de voorrechten der Provintie of van de Steden, inzonderheid van de StadZierickzee metopzigttot de Hooge Jurisdictie by derzelver Regtbank wordende geëxerceert, immer zal kunnen geëlicieert worden, latende te min alle de na* deelige gevolgen, 'welke het zy uit de Conciufien zelfs, of uit het daar by onvoegzaam en vaneen kommerlyk vooruitzigt gehouden gedrag van den Heer Raadpenfionaris t'eeniger tyd zoude kunnen worden afgeleid ,voor Rekening en verantwoording der Leden, die op deze onvoorbeeldige handelwys hebben aangedrongen , of dezelve met ftilzwygen hebben goedgekeurd. Terwyl H. Edele Achtbare by vervolg voor zig niet gaarne zullende afwachten eene dergelyke bebandelinge en demarche van eenig Mini/Ier van het Land , zoo weinig overeenkomftig met die reguards, welke dezelve aan ieder Lid van Staat verfchuldigt zyn, vermeynen dat daar tegen hoe eerder zoo beter ferieufelyk behoorde te worden gevigileert, en zoodanige voorzieninge gedaan, dat dergelyke voor het gezag eter Vergadering en het refpect der byzondere Leden zoo fchadelyke onderneemingen kragtdadig werden tegengegaan waar toe Hun Edele Achtbare bereid zyn met de overige Leden in overleg te treden. En worden de Heeren Gedeputeerden geL 4 last  r.68 VERZAMELING van STUKKEN. last de Infertie dezer in den text der Notulen van Staat te verzoeken. Accordeert met Voorfz. Notulen. (get.) ' C. EVERTSEN. XXXV. MISSIVE van de Heeren van VUsfin* , gen. EDELE GROOT MOG. HEEREN &c. TOT jQLet is niet, dan na rype deliberatie, en zeer ongaarne , dat zig de Heeren van Vlisfingen verplicht vinden te vervolgen, de aantekening, welke wy benevens de Heeren Gedeputeerden van Middelburg en Zierickzee op den i en 5 dezer genoodzaakt waren te referveeren tegen eene zogenaamde Refolutie genomen omtrend het bekende geval van den Vaandrig de Witte. De Heeren onze Committenten, volkomen geapprobeert hebbende het verrigte hunner Gedeputeerden omtrend deze zaak, en fpeciaal de aantekening, door dezelve by gelcgendheid der Conclufie gedaan, hadden wel gewenscht zich van verdere demarches daar pmtrend te kunnen difpenfeeren : dog wanneer Hun Edele Achtbare de door den Heer flaad Penfionaris geconcludeerde Stukken inzien ,  tot de MILIT JURISD. &c. 169 zien, en overwegen de wys, op welke de voorfchreve Conclufie is geëffectueerd, met al het geen daer toe betrekkelyk is, en de gevolgen die daaruit zouden kunnen refulteeren, oordeelen zich Hun Edele Achtbare indifpenfabel tot dezen flap gedrongen. Daar dus Hun Ed. Achtbare niet met ftilzwygen zullen kunnen pasfeeren de advyfen hunner dislentieerende Medeleden, verklaren Hun Ed. Achtbare voor af ten plegtigften, dat zy hier mede niet bedoelen Hoogstderzelver begrippen op dit fujet te willen taxeeren , of dezelve te betwisten die vryheid, om over s'Lands zaken te fpreken, waar op H.Ed. Achtbare voor zig zei ven zoo veel waarde ftellen. Dog H. Ed. Achtbare meenen met alle decentie , die Staatsleden eikanderen verfchuldigtzyn, en die beftaanbaar is met de zoo hoognodige harmonie, refleftien te mogen maken op de advyfen hunner Medeleden, zoo ter verdediging hunner eigen regtmatige befwaren, als tot voorkoming van zeer waarfchynelyke fchoon onbedoelde gevolgen. De Heeren onze Committenten hadden zekerlyk niet verwacht, dat de Heeren van Veere, die zig op den 7 November uitdrukkelyk geconformeerd hadden met het den 5 te voren geadvifeerde der Heeren van Middelburg, en by derzelver nader Advis op den 2 dezer , in thefi niet van gedagten waren veranderd, uitdrukkelyk zeggende, dat Hun Edele Achtbare na rype examinatie, om genoegzame redenen en gronden, in zulk begrip L 5 vast-  iro VERZAMELING van STUKKEN vastftonden, en zig mitsdien wel zouden kunnen conformeeren met bovengemelden rap' port, van zich zouden hebben kunnen verkrygen om daar van, uit andere Confideratien, te glisferen; en zig tot vindicatie daar van te beroepen op een Advys van Heeren Commisfarisfen uit den Hove Provintiaal , in het Groot Befoigne der Provintie van Holland, over deze materie gehouden , overlegd; een Huk ter Vergadering deezer Provintie geheel onbekend, en waar op H, Ed. Achtbare om redenen en tot vermyding van alle aigreur liefst geen reflexien maken zullen. Maar wy kunnen voor al niet voor by te reflecteeren op het geadvifeerde der Heeren van Tholen , dat welgemelde Heeren zxgConformeeren met het rapport van den 14 November en te gelyk niet willen in onderzoek treden tusfchen de Militaire of Civile bevoegdheid in dezen. — Een Advys , het geen H. Ed. Achtbare vermeenen niet zoo duidelyk en klaar te zyn, dat het zelve zonder nadere verklaaring van welgemelde Heeren, konde gerekend worden eenig overwicht aan de Conclufie te geven, voor al niet in een zaak van zoo veel aanbelang, en in welkers befliffing de Hoogheid en het Recht dezer Provintie zoo immediaat geconcerneert was. En wat het Advis der Heeren van Goes aangaat, moeten H. Ed. Achtbare betuigen , met verwondering gelezen te hebben de motiven , door Welgemelde Heeren by-  tot de MILIT. JURISD. &c. 171 bygebracht ter Vindicatie van hunbefluittot het zoo foigneufelyk vermyden van alle Jurisdictie questien De Heeren van Vlisfingen trouwens kunnen niet bezetten, dat de aart der voorgeftelde difcusfien (gefteld al , dat de beflisfing van alle dezelve volftrekt nodig ge.weest ware) was van zodanige delicatesfe en van zoo groten omflag, .dat men daar van niet eene fpoedige decifie zoude hebben mogen te gemoet zien; terwyl alle dezelve borneeren tot deze twee eenvoudige Vragen : Zyn de Heeren Staten van Zeeland bevoegd en verplicht, om den gevangen Vaendrig de Witte te reclameeren? En zouden H E. M. niet voorzichtigst doen met de Judicature van denzelven aan den Hove Provintiaal op te dragen ? Twee Poincten, waar van II. Ed. Achtbare zoo wel als de Heeren van Middelburg en Zierickzee de affirmative beantwoording meenen beweezen te hebben , zonder dat daar tegen door iemand der Leden (de niet ongefundeerde Sustenue van Zierickzee voor hare Rechtbank uitgezonden) eenige bedenking gemaakt, immers eenigbewys ter Contrarie aangevoert is, of zal kunnen worden. — Om niet te zeggen dat deze voorzorg, welke de Heeren van Goes geoordeelt hebben, zoo vroechtydig te moeten gebruiken, dan eerst misfehien zoude zyn te pas gekomen, wanneer na het advifeeren van alle de Leden, gebleken was, dat, na orde, van Regeering geene Conclufie had kunnen vallen. De Heeren van Vlisfingen menen nogthans niet  172 VERZAMELING van STUKKEN onduidelyk de aanleidende oorzaaken te befpeuren, waar aan welgemelde advyfen der Heeren van Goes, Tholen en Veere kunnen worden geattribueert. — Indien het Prceadvis van den Heer Raad-Penfionaris, door Zyne Hoog Edele voorgedragen in het Staats Befoigne, over deze zaak. gehouden, en door de meerderheid van Heeren Commisfarisfen niet gerouteerd;, volgens bekomen informatien , niet aan de meeste Steden en daar onder ook aan de Heeren van Goes, Tholen en Veere ter deliberatie toegezonden en aangeprefen geweest was , en hier door een weg ter keuze opengefteld, tusfchen het Staats rapport en het voorfchreve Praadvis, zo abufivelyk als ontydig met den naam van ConcUiatoir beftempeld, vertrouwen H. Ed. Achtbare dat zig, onder de Steden immers , geen difpariteit van begrippen omtrent deze Zaek, hoe delicaat zy ook wezen moge, zoude hebben gemanifesteerd. Hun Ed. Achtbare kunnen zig wel voordellen, dat de Heer van Lynden, advifeerende voor den Heer eerst Edelen, wiens gevoelens , hoewel in een geheel andere betrekking, nopens dit poinct in eene expresfe Misfive aan de Heeren Staten Generaal en aan deze Provintie reeds waren bekend gemaakt, ter oorzaak van de voorfz. relatie,misfehien niet zoude hebben kunnen befluiten om zig benevens de overige Staatsleden byhet voorfchreve rapport,en de daar uitproflueerende Misfives te voegen dan H. Ed. Achtbare durven zig vleyen, dat Zyn Hoog Ed., zig zeiven  tot de MILIT. JURISD. &c. 173 ven confidereerende als Repraïfentant van een Lid dezer Souveraine Vergadering , die te gelyk is Stadhouder dezer Provintie,en ziende de eenparige gevoelens zyner Medeleden, die immers geen minder belang hebben in de Confervatie der Provintiale Hoogheid en Rechten, zich niet zoude hebben geoppofeert tegen eene Conclufie welke niets anders dan de bevordering dezer gewigtige oogmerken zoude befteld hebben. De Heeren van Vlisfingen moeten zig dus ferieufelyk beklagen, dat de voorfchreve hunne medeleden, het zy uit toegevendheid, het zy door het vooruitzigt van de niet weinig geëxaggeveerde Subtiliteit en delicatesfe van moeyelyke en onaangename Jurisdictie quaestien, het zy door een verlangen om de zaak fpoedig af te doen, 't zy om andere redenen zig hebben laten weerhouden van te ampleéteeren het over deze zaak uitgebragt rapport, en de concept Misfives daar toe relatif , waar by immers het zoo manifest als aangelegen regt dezer Provintie veel uitdrukkelyker enpofitiver wierd gehandhaafd, dan by het geen thans op grond van eene praetenfe meerderheid geconcludeert is. Voor al moeten zig H. E. A. over deze ongunfiige voorkeur beklagen, daar de fuftenue ten voordeele der competentie van den Militairen Regter en van de Vergadering der . Heeren Staten Generaal, zoo door de Requefte van den Fiscaal ter Generaliteit, als door de Misfive van Zyne Doorlugtige Hoogheid als Capitein Generaal aan H. H. M., en  m 174 VERZAMELING van STUKKEN. en waar toe hooggem. Zyne Hoogheid in hoogstdeszelfs Misfive van den 3 Nov. laastleden aan deze Provintie, zig ten aanzien zyner begrippen op dit fujet, heeft gelieven te refereeren, tot een object van deliberatie ter Generaliteit, en mits dien ook ter dezer Provintie gemaakt was, en met alleguatie van verfcheiden argumenten, aangedrongen. Moeiten dus de Heeren Ordinaris Gedeputeeiden dezer Provintie ter Generaliteit niet geïnftrueerd zyn met eene duidelyke enpraec.yfe verklaring van H. E. M. gevoelens omtrend het geen tot ftaving der competentie van den Hogen Krygsraad en van de Vergadering van H. H. M. was bygebragt? Kan men vooruitzien, dat zy, met alleguatie van de zogenaamde Refolutie dezer Provintie, in Haat zullen zyn, de Gedeputeerd en van eenige andere Provintie, die onverhoopt in het een of ander opzigt van hen zouden mogen discrepeeren, te overtuigen ? En waagt men dus, de beflisfing van het regt van alle de Leden dezer Provintie niet aan eene verdediging daar van, door eene praïtenfe meerderheid zoo onvolledig opgemaakt ? En waarom tog Edele Mogende Heeren? indien (gelyk in de overgenome {lukken gezegt word) UE. Mog. genoegzame redenen en gronden hebben, om tepratendeeren , dat deze Provintie alléén bevoegt is, om den Vaandrig de Witte te doen te regt {tellen en Straffen, waarom tog mogten deze genoegzame redenenen gronden niet worden bygebragt? waaromniet gezegd en bewezen, het geen uit  tot de MILIT. JURISD. &c. 175 «it deadmisfie der bovengeraelden onloochenbare Helling, niet te min Ipfojuïe, voortvloeyd? waarom het regt en den eisch dezer Provintie niet onbewimpeld voorgefteld ? waarom niet met uitdrukkelyke woorden verklaard, dat men den Hogen Krygsraad hield voor notoir incompetent? Of moest dit voorregt alleen gefpaart zyn voor de Stad Amfterdam, welke zig niet ontzien heeft, fchoon op verre na zoo veel betrekking tot de zaak in quaiflie niet hebbende, als deze Provintie, het eerst en op eene zoo cordate wyze voor de bewaring van 's Lands regten in dezen te waken ? • H. E. A. zullen, tot vermyding van alle langwyligheid, niet treden in eene discusfie der redenen, die daar voor by de bewuste overgenomene Hukken, worden geallegueerd; alleenelyk daar omtrendreflecreerende, dat, hoe pofitif ook H. E. M. de reclame van den Vaandrig de Witte hadden gelieven in te rigten? en in welke beflisfende termen de opdragt der Judicature van denzelven aan den Hove van Holland en Zeeland mogt zyn begrepen geweest, Hnn E. A. geen waarfchynelykheid zien kunnen, dat deswegens, of met de Heeren Staten van Holland, of met II. H. M. de Heeren Staten Generaal, of met Zyne Doorlugtige Hoogheid als Capitein Generaal, eenige moeyelyke en onaangename discusfien of Jurisdictie quaïflien zouden ontdaan zyn, en zulks om redenen, die, zoo by het Staatsrapport van den 14 Nov. en de daar by gevoegde Mifïïves, alsby de onderfchei- den  176 VERZAMELING van STUKKEN den Advyfen der Heeren van Vlisfingen, benevens dié van Middelburg en Zierikzee „ omtrend dit poinct. fuccesfivelyk ter tafel van UEd. Mog. uitgebragt, geallegueert zyn. Gantfch anders handelden UEd. Mog. ten Jare 1645, in een geval niet ongel yk aan dit in quaêftie (blykens de Notulen van 5, 7 en 14 April van dien Jare en de Bylagep. 213-215.) Vier Scheeps Capiteinen , behorende onder het resfort van de Admiraliteit dezer Provintie, en befchuldigt van zig tegen den Vyand niet wel gekweten te hebben, wierden op hst der Staten Generaal gedagvaart voor den Hogen Scheeps Krygsraad in 'sHage; om ftryds yverden de Heeren Ge-" committeerde Raden, die van de Admiraliteit benevens de Heer Raadpenfionaris ter dier tyd voor de bewaaring van 's Lands' regten. Al aanftonds toonden alle de Steden zig ter verdediging daar van op eene cordate en eenftemmige wyze gereed, en hoe zeer de Heer Knuyt, den Prince Frederik Hendrik als Eerst-Eedele dezer Provintie repraefenteerende, de beflisfmg vanhetgefchil fchynt te hebben willen vermyden, de conclufie was fpoedig genomen, en wierd gerefolveerd, dat de Judicature der voorfchreve Capiteinen aan de Admiraliteit dezer Provintie toekwam ; dat men daar in geen indragt kon of mogt lyden, en dat, om de Hoog Mogende Heeren Staten Generaal alle hoop en apparentie te benemen, dat men zig zoude laten disponeeren de voorfchreve Judicature aan den Hogen Scheeps Krygsraad te laten, het zelVe aan  tot DE MILIT. JUR1SD. &c. 177 aan H. H. M. by eene welberedeneerde Mis« five, in klarepreecyfeenperemptoife termen zoude worden bekend gemaakt, welke conclufie door den lieer de Knuyt zonder contradictie wierd aangezien. Punctueelyk wierd aan dit cordaat befluit voldaan, en de Miffive, daar uit geproflueert, bewyst den ouden ernst en yver van UEd. Mogende in de handhaving der Provintiale Hoogheid en regten met zulke levendige trekken, dat H. E. A. wel wenfchten,dat U. Ed.Mogende zig omtrend het geval van den Vaendrig de Witte op zulk een verfiaanbare en deftige wys hadden gelieven te expliceeren. Wy verklaren, dus fpreken Ü. Ed. Mog. in de bedoelde Misfive, dat wy zodanigen Plagen Scheeps Krygsraad, voor den welken de voorfz. Qapiteinen zyn ontboden niet en kennen, en de ignoreeren by wien en op wiens Commisfie en de In(Iruclie dezelve is geerigeert, waartoe NB: alvoren Staatsgewyze deliberatie ende Consent van de Provintien werd gerequireerd. De nadere applicatie dezer woorden en van de geheele gebeurtenis op het geval in qua=ftie overbodig oordeelenden vermeenenH. E. Achtbare genoegzaam bewezen te hebbende gefundeertheid hunner befwaren over de behandeling daar omtrend by hunne diflenfieerende Medeleden gehouden, zullende tot verdere adftructie daar van niet nodig hebben te treden in eene difcüsfiê van byzonderheden in de directie dezer zaak voorgevallen waar FllL Deel, M van  178 VERZAMELING van STUKKEN van wy de herinnering niet dan ongaarne zouden onderneemen. Wy vertrouwen ook met geen minder evidentie te zullen kunnen bewyzen de regtmatigheid der klagten, dieH. Ed. Achtbare tegen de Conduite van den Heer Raad Penfionaris dezer Provintie ten dezen gehouden, lullen aanvoeren. Voor eerst dan beklagen wy ons op het ernstigste , dat, na dat door de Heeren van Middelburg was gedaan een zeer redel yke en billyke propofitie, teneinde Heeren Commisfarisfen tot de Befoignes te verzoeken , omme uit alle deze advyfen der Leden een gave extenfie te formeeren ter refumtie van de eerstvolgende Vergadering, de Heer Raad Penfionaris, na dat de advyfen van twee Leden daar op ingenomen waren,eigener AUTHORiTEiTheeftgelieven te fuperfedeeren met een verdere omvrage daarop te doen, waar door dus aan de Heeren van Middelburg een regt ontnomen is, waar op ieder Lid van Staat, uit hoofde der Conftitutie, regt van aanfpraak heeft, waar door zig deHeerRaadPenfionaris eene beflifling heeft gelieven aan te matigen, welke alleen aan een meerderheid van Staatsleden zoude toekomen, en waar door een wyde deur is opengezet voor o-efchillen, aantekeningen en proteftatien , ter welker vermyding en wegneeming de Heeren van Middelburg hunne voorfz. zoo billyke als gefchikte propofitie alleenig gedaan hebben. . . . Eene behandeling, welke zoo weinig is te Com-  tot de MILIT. JURISD. &c. i79 Compaffeeren met de onzydigheid van een Staats Minifter omtrend de refpective Leden, 'als met de eguards welke Hoogstdezelve met regt verwagten mogen. Wy betwisten geenzints den Raad Penfionaris het regt om Conclufien te formeeren , zelf met meerderheid, in zaken namelyk, waarin zulks, na ordre van den Lande, gefchieden kan, maar wy willen niet aan de willekeur, van den Raad Penfionaris hebben overgelaten de authoriteit, om over de propofitie van eenig Lid der Vergadering al of tikt omvrage te doen; aangezien zulks zou kunnen aanleiding geven tot fchade van den Lande , terwyl het niet in omvraag brengen eener propofitie van eenig Lid, zy moge dan gefuudeert zyn of niet, in Effecfe op het zelfde neder komt als het declineeren daar van, iets het geen wel de Leden van Staat maar nimmer een hunner Minifters toekwam. Ook moeten wy ons ten ernftigften beklagen , dat de Heer Raad Penfionaris in deze allergewigfte zaak de Conclufie genomen heeft met eene praitenfe meerderheid. De Heeren van Vliffingen befchouwen de, misdaad van den Vaendrig de Witte, zoo ver' dezelve ter hunner kennis gekomen is , als een misdaat van Hoogverraad tegen deze Provintie, een Manifeste veragtingen fchending behelzende van de Souverainiteit en Hoogheid der Heeren Staaten van Zeeland, tot welkers handhaving alle de Leden , op een gelyke wys verbonden zyn, eveneens als of daar tegen door een Vyandlyk nabuur een M st ge-  iSo VERZAMELING van STUKKEN geweldigen aanflag ondernomen was, en tot afweering waar van een eenparige bewilliging en medewerking vereifcht word, ten einde de minderheid der Leden door eene fomwylen geringe meerderheid geen nadeel lyde in het behoudharer Souveraine regten,waar op zy allen een gelyk en onverdeelt recht hebben. . - , H. Ed. Achtbare begrypen mitsdien, dat de be'lisfing van zulk een delicaat en gewigtig poina niet, dan met eenparige Hemmen deiLeden, behoord gearrefteerd te worden, immers dat tot het obtineeren daar van geen middelen van perfuafie behoren onbepioeft te worden gelaten. Maar, indien II. Ed, Achtbare aan deeze onloochenbare Helling de 'bewuste Conclufie toetzen, welk een wyd vérfchil doedzig niet aanHonds op ! Deze Conclufie word niet alleen genomen tegen de uitdrukkelyke en Confonante advyfen en proteHatien van drie Leden, en zonder de minste poging aan te wenden tot vereeniging der devieerende begrippen , maar ook bovendien gegrond op de Gombinatie van vier differente advyfen , zodanig in uitdrukkingen difcrepeerende , dat zy zo als zy lagen, geen meerderheid konden uitmaken. Behalven , dat men tot het famenflel dezer pretenfe meerderheid gemeend heeft te kunnen brengen het Advis der Heeren van Tholen, het geen zeker die klaarheid niet heeft, welke zonder nader explicatie van welgemelde Heeren eenig overwigt ter decifie zoiue Kunnen geven; om niets te zeggen van  tot de MILIT. JURISD. &c. i8r van het Advis, van wegens den Heer Eerst Edelen uitgebracht, waar door men gemeent heeft het gefustinecrd Evenwigt der Stedelyke advifen te kunnen beiiisfen, niettegenftaande de gedecideerde betrekking, welke Hoogstdezelve in eene andere qualiteit tot de voorfchreve zaak erkend was te heb. ben. Eindelyk en voornamelyk beklagen wy ons, op het kragtigfte , dat na dat de Heeren van Middelburg, Zierickzee en Vliffingen, by gel'egentheid van de refumtie, op den 5 dezer gehouden, onder inhrefie hunner proteftatien tegen de ter vorige Seffie genomen Conclufie, uitdrukkelyk verklaard hadden j de geheele extenfie van het voorgevalne omtrend de zaak van de Witte over- te nemen benevens deMifiivcs daar toe relatif, de Heer Raad Penfionaris ^niette min en-in weerwil daar van heeft góedgevonden met de praten fe meerderheid van vier Leden de approbatie ook der gemelde Extenfie te Concludeeren,' zonder zich te bekommeren het vervolgens gedaan verzoek der drie andere Leden, dat gene depêches uit de overgenome extenfie mogten worden uitgegeeven. Eene behandeling , zoo fingulier en gehafardeert, dat H. E.A. niet geloven, dat daer van een wederga in s'Lands registers geboekt zy. Het over' nemen trouwens van zodanige gewigtige refolutien is altyd ■ geconfidereerd als een onfchendbaar middel om de executie eener by meerderheid genomen refolutie omtrend zaken van groot gewigt te ftremmen, en het M 3 ovey-  18a VERZAMELING van STUKKEN overnemend Lid gelegentheid te geven Zyne befwaren aan zyne Medeleden voor te dragen, ten einde daar over nader te worden gedelibereerd. Meniguldige voorbeelden zonden hier van den onloochenbare bewyzen kunnenverftrekken,en hetdoedniets terzake^ dat men daar tegen wel eenige reflexien zoude kunnen maken, als by voorbeeld dat het overnemen eener geconcludeerde refolutie, een zaak zy van zeer bedenkelyke gevolgen , dat daar mede de afdoening van zaken geftremd word &c: terwyl deze argumenten te veel en dus niets bewyzen zouden , behalven dat de beoordecb'ng dezer fwaarigheden niet aan den Heer Raad Penfionaris maar aan de gezamenlyke Leden toekomt. — Een Eclatant voorbeeld hier van vind men in U. E. M- Notulen van den Jare 1764 aan Vrouwe A. M. Wilhelmius ,.gebore van denBrande was op den 3 December van dienjaare, met eenpaarige bewilliging der Leden, en dus ook van de Heeren van Veere, Oclroy vergund, om van hare leenen te difponeeren: dan Welgemelde Heeren declareerden , by gelegentheid der refumtiè , op den 6 daar aan gehouden, de extenfie der voorfz. refolutie over te nemen, en perfifteerden daar by den volgenden dag, in weerwil der inftantien van den Heer Raad Penfionaris, ter dier tyd fungeerende. Wat was het gevolg hiervan ? Wierd het Octroy aan de Supplianten afgegeven ? im-r mers neen? Het was eerst op den 21 September 1767, en dus by sJa"*en daar na,dat het  tot de MILIT. JUR1SD. &c. 183 het zelve mits de toekomst NB. der Heeren van Veere gerekend wierd Conclufibel te zyn. Om te lwygen van de overneming, door de Heeren van Vliffingen gedaan op den 17 September 1766,wanneerH. Ed. Achtb. by gelegentheid der refumtie overnemende een Conclufie, ter vorige Seffie genomen nopens zeker verfchil omtrend de Moienkeufe van de opgezetenen van 't zogenaamd Zand onder Koudekerke. door-welke overneming de promulguatie en executie der voorfchreve Conclufie tot op den huidigen dag is verhindert geworden. Om te zwygen van de ten zeiven tyde door de Heeren van Zierickzee en Goes overgenomen Ordonnantie nopens de Cavelotery; mitsgaders van de mede teiidien tyde overgenome Conclufie nopens de Eguallfatie der maten en gewigten binnen deze Provintie, en meer andere dergelyke gevallen waar van de traces , mits de toekomst van het overnemend Lid, of om andere redenen uit de notulen gelicht zyn.— Dan waar toe meer voorbeelden aangehaalt? Het is zeker, dat het middel van overneming fchoonmet dan fpaarzaam, alleen in zeer gewichtige zaken en uiterften nood te gebruiken, van tyd tot tyd, by de refpective Leden is geemployeerd, èn nimmer (zoo veel wy hebben kunnen ontdekken) door een van 'sLands Minifters, op eigen gezag , is infructueus gemaakt. Dan, hoe zeer dit alles waar zy, hebben de Heeren van Middelburg en Zierickzee en Vlillmgen, in dit geval, het ongenoegen M 4 moe.  i84 VERZAMELING van STUKEEN moeten lyden, dat de Heer Raad Penfionaris. geweigertheeft te defereeren aan de-overneming , door hen gezamentlyk gedaan en aan hun eenparig verzoek, dat geene depêches uit de overgenomen Conclufie mogten worden afgegeven, zonder zelf daar op de gevoelens der andere Leden te vragen. Deze behandeling, zoo gehazardeert als fingulier , heeft dus niet kunnen nalaten by onze Committenten te verwekken een welgefundeert misnoegen, en dezelve doen bedagt zyn op middelen tot voorkoming van dergelyke ondernemingen, waar door de Vryheid der deliberatien geftremd, en aanleiding tot willekeurig beltuur gegeven word. Wy verklaren mitsdien, uit naam en fpecialen last der Heeren onze Committenten , onder inhaefie der voormaals gedane proteften, de Conclufie van de voorfz. zogenaamde refolutie en Miffivesin de zaek van den Vaandrig de Witte,zo als zylegt,te houden voor nul kragteloos en van onwaarde, met alle haare gevolgen voor Rekening en ter verantwoording van alle die Leden , die hebben kunnen worden gepermoveert daarin te Confenteeren, en van den Heer Raad Penfionaris die dezelve genomen heeft: Proteftee < rende wel expresfelyk, dat daar uit, zo wel ten aanzien van deform als den inhoud, eenige Confequentie hoe ook genaamt, tegen de blykbare intentie der Heeren onze Committenten getrokken worde, met verdere referve om daar tegen in der tyd zodanige nadere voorziening te doen, als H. Ed. Achtbare  tot de M1LIT. JURISD. &c. 185 bare zouden dienstig oordeelen, en declareeren met ryp beraad gezind te zyn, om door alle middelen, welke de ordre der Regeering aan de hand geeft, te ftremmen alle onderneemingen , waar door de Provintiale en Stedelyke Rechten in het beleyd der publyke zaken , zoo ter Vergadering deezer Provintie als ter Generaliteit zouden verhandelt worden , eenigzints vermindert of elufoir gemaakt zouden mogen worden , waar toe ook Hun Edel Achtbare de Krachtdadige medewerking hunner Medeleden in deze voor het Lieve Vaderland , zoo kommerlyke. tydsomftandigheeden, met alle fiducie , verwagten durven. Voor' het overige zyn wy gelast de insertie dezer in de Notulen van Staat te verzoeken. * • Uit. naam der Heeren Gedeputeerden van Vliffingen. N. C. LAMBRECHTSEN, M 5 XXXVI.  1B6 VERZAMELING van STUKKEN XXXVI. EXTRACT uit het Regifter der Refolutien. van de Hoog Mog. Heeren Staaten i Generaal der vereenigde Neederlanden. Martis den 24 December 1782. jfiafyttfl Hoogheid den Heere Prins van Orange en Nasfau, ter Vergaderinge gecompareert zynde, heeft aan haar Hoog Mogende voorgedraagen het geen vervat is in de Propofitie volgende hier na geinfereert. HOOG MOGENDE HEEREN ! H3e Heeren Staaten van Zeeland goedgevonden hebbende My by eene Misfive, %efchreeven den 1 deezer, te verzoeken, om inqualiteitalsCapitein Generaal-,de overgave van den gedetineerden Vaandrig de Witte ter judicature van den Hove Provinciaal van Holland, Zeeland en Westvriesland op den voet by de Refolutie van hooggemelde Heeren Staaten van voorgemelde datum bepaalt, te willen laaten doen , zoude Ik niet ongeneegen zyn daar aan in dit finguliere geval te defereeren,- niet dat Ik be grype dat de judicature van den Hoogen Krygsraad omtrent den Perfoon of het delict van den Vaandrig de Witte ongefun- deert  tot de MILIT. JURISD. &c. 187 deert is, maar alleen om een blyk te geeven , dat lk niet fchroome van door den Hove, of welken Regter het ook zy, te doen examineeren, het geene omtrent het plaats hebbende verraad voorgevallen is, en dat Ik verlange, dat deeze zaak met alle vigueur werde doorgezet; waar aan een Conflict van Jurisdictie niet dan nadeel en trainiffemeut-zoude "konnen geeven; dog Ik hebbe geoordeelt, dat Ik niets in deezen op My behoorde te neemen , zonder alvoorens deeze zaak ter kennisfe van U Hoog Mog. te brengen, en hoogftdezelve te verzoeken, My te willen authorifeeren en permitteeren, om by tnschikkelykheid in dit finguliergeval, ongepraijudicieert een ieders regten, en zonder dat zulks in eenige confequentie zal worden getrokken, den Hoogen Krygsraad de nodige ordres te geeven , om den meergemelden Vaandrig de Witte na de Voorpoorte van den Hove te doen tranfporteeren, en hem over te laaten op voorgemelde wyze ter judicatute van den welgemelden Hove. Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden en verftaan, dat Zyne Hoogheid zal worden geauthorifeert, en aan Hoogftdenzelven gepermitteert, zoo als geauthorifeert en gepermitteert word mits deezen, om by infchikkelykheid in dit fingulier geval 011ceprffiiudicieert een ieders Regten, en zon* der  188 VERZAMELING van STUKKEN der dat zulks in eenige conl'equentie zal worden getrokken, den Hoogen Krygsraad de nodige ordres te geeven om den meergemelden Vaandrig de Witte na de' Voorpoorte van den Hove te doen traniporteéren, en hem o:ver te laaten op voorgemelde wyze ter judicature van den welgemelden Hove. J[3e Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Gelderland hebben verklaart, het ■ zelve te zullen aanzien, dog niet anders als : onder protest van nonprxjuditiö aan de hooge-Regten enGer-cgtigheeden hunner Provincie', voor fob 'verre die daar in zouden mogen betrokken weezen. jK^e Ilecrcn Gedeputeerden van de Provincie vanHolland en Westvriesland hebben de voorfz. Propofitie overgenomen, als onbevoegt zynde , om fig in eenige deliberatien hoe genaamt over deeze zaak in te laaten, dog ziende., dat de andere Provinciën met de conclufie zyn voortgegaan, hebben dezelve gecontradiceert, daar tegen geprotefteert en gereferveert zodanige Aanteekening te zullen doen, als de Heeren Staaten hunne Principaalen zullen oordcelen te behooren. . JLJ/e Heeren Gedeputeerden van dé Provincie van Zeeland hebben geinhcereert de  tot de MILIT. JUPJSD. &c. 189 de Refolutie; van de Heeren Staaten hunne Principaalen op dit fubjcct ingebragt. J0)en aanweczenden Heer Gedeputeerue van de Provincie van Vriesland heeft verklaart hier op ongelastte zyn, en ger'eferveert de vrye deliberatien van de Heeren Staaten zyne Principaalen. "jf"^)e Heeren Gedeputeerden van de Provinciën van Overysfel en Stad en Lande hebben verklaart alsnog door de Heeren Staaten hunne Principaalen niet te zyn geinftrueert, op de Miffive van Zyne Hoogheid op den 23 Oclober jongffleeden ter Vcrgaderinge ingekomen, dus, op deeze nadere Propofitie van hooggemelde Zyne Hoogheid, welke zy meede overneemen, zig ongelast vinden, dog teffèns onbevoegt agten, zig aan de overgave van den gedetineerden Vaandrig de Witte, behoudens de hoogheid en regten der Provinciën , te opponeeren, of tegen te houden, referveerende de vrye deliberatie der Heeren Staaten hunne Principaalen. Accordeert met het voorfz. Regifter. XXXVII.  190 VERZAMELING van STUKKEN XXXVII. MISSIVE van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland. EDELE MOGENDE HEEREN BYZQNDERE GOEDE VRIENDEN, NAGEBUURENen BONDGENOOTEN! j), er beantwoording van UEd. Mog Misfive van denadezer, concerneerendedezaak van den Gevangen Vaandrig de Witte, hebben wy goedgevonden aan UEd. Mog. hier nevens toe te zenden Copie van onze Refolutie ter dier zaake heden genomen; met byvoeging dat wy uit de voorfz. UEd. Mog. Miffive hebbende vernomen, dat UEd. hebben goedgevonden in deze zaak Refolutie te nemen, zonder eenige voorafgaande Communicatie dezen aangaande met ons plaats gegeven te hebben; en daar door vervolgens het middel afgefneden zynde om in dezen arrangementen te maken, ten einde met gemeene bewilliging, ingevolge de byzondere betrekkingen , die men in beide de Provintien tot deze zaak oordeelt te hebben, dezelve op een eenparigen voet ter Cognitie en Judicature van den Hove van Holland en Zeeland te brengen, wydan ook ons genoodzaakt hebben gevonden afzonderlyk te neemen zodanige Refolutie in deze zaak, alswy tot  tot de MILIT. JURISD. &c. TOr tot Confervatic van de regten van deze Provintie, zonder daar door egter eenige pra;» juditie aan de geluftineerde regten der Provintie van Zeeland in het Generaal, of van derzelver Steden in het byzonder te willen toebrengen, geoordeelt hebben indispenfabel verpligt te zyn, en by dezen de eere hebben UE. M. te communieeren, alsmede^ de aanfchryving ingevolge van dezelve onze Refolutie aan Prajfident en Raden van den Hove gedaan, niet twyffelende of het voorfz. Hof zal zig nu door de twee refpective Refolutien en afzonderlykeaanfchryvingenvan beide de Pro vintien overvloedig vinden gequalificeerd, om uitnaam en van wegen beide dezelve, tegen den voorn, de Witte zo- . danig te procedeeren als in goede Juftitie zal oordeelen te behoren. Daar mede. Edele Mogende Heeren, byzondere goede Vrienden, Nagebuuren en Bontgenoten 'bevelen wy UEd. Mog. in de befcherminge Godes, gefchreven in den Hage den 27 December 1782. Uw Ed. Mog. goede Vrienden Nagebuuren en Bondgenoten. De Staten van Holland en Westvriesland. Ter Ordonnantie van dezelve. (Get.) C. CLOTTERBOOKE XXXVIII  i9a VERZAMELING van STUKKEN XXXVIII. EXTRACT uit de Refolutien van'de Heeren Staten van Holland en Westvriesland, in haar Edel Groot Mogende Ver-» gadering genomen. Vrydagden 17 December 1782» j| J)e Raad Penfionaris heeft ter Vergadering gerapporteerd de Confideratien en het Advis van de Heeren van de Ridderfchap, en verdere HunEd. Groot Mogende Gecommitteerdens tot de zaken van de Justitie, hebbende ingevolge en ter voldoening van Hun Ed. Groot Mogende refolutie Commisforiaal van den 16 en 23 Ocfober laastleden en 11 dezer Maand, met Commisfarisfen van den Hove , geëxamineert de propofitie door de Heeren Gedeputeerden dar Stad Amfterdam den 16 der gemelde Maand Ocfober gedaan, Concerneerende de zaak van den gevangen Vaandrig de Witte , door den Hogen Krygsraad over Correfpondentie met den Vyand, als mede de Miffive door Zyne Hoogheid over dat geval zoo aan H. Hoog Mogende alsCapitein Generaal van de Unie alsdan Hun Edele Groot Mogende gefchreven, mitsgaders het Advis van den Advocaat Fifcaal van de Generaliteit aan H. Hoog Mogende tot het bekomen van Orders hoe zig zoude hebben te gedragen , als de overgave van den voornoem-  tot bk MILIT, JURISD. &c i9i noemde de Witte door den Hove van Holop last van Hun Ed. Groot Mogende van hem mogt worden gevordert;voorts de Miffive van de Heeren Staaten van Zeeland met eene Misfive aan Zyne Hoogheid en eene aan 't Hof, vervattende den voet,waar op de voorfz. zaakby delegatie aan den Hove hadden gedemandeert; nog het Advis van den Hove, benevens een Concept-ex tenfie in de befoignes van den 30 O&ober en 18 December geëxhibeerd. Waar op gedelibereerd en in achtinge genomen zynde, dat, doof de nadere ouvertures van Commisfarisfen van den Hove word geconfirmeerd het gepofeerde by bovengemelde propofitie, aangaande de daar by gemelde verraderlykeDesfeynen tegen dezeProvintie en mitsdien de Hoogheid en Souverainiteit van dezelve, zoo wel als hare gewigtigfte belangens aangaande een richtig onderzoek van zaken , van wegen Hun Edel Groot Mogende te doen in deze zaak, ten hoogden zyn geconcerneert, mitsgaders de Cognitie en Judicatuure van wegen Hoogstdezelven uit dien hoofde, byzonder ook daar de Gevangen zig op het Territoir de» zer Provintie dadelyk bevind, in dezen buiten allen twyffel is gefundeert, en geene termini habiles voor' eenige deleguatie van wegen deze Provintie het zy afzonderlyk het zygezamentlyk meteen of meerder Bondgenoten alhier gevonden wórden. Is goedgevonden en verftaan dat Prïefident en Raden van den Hove van Holland zal worden aangefchreven, uit naam en van VUL Deel N we-  194 VERZAMELING van STUKKEN wegen Hun Ed. Groot Mogende, directelyk en zonder tusfchenkomst van eenige deleguatie tegen de Delinquanten in dezen in het generaal, en in het byzonder tegen den gevangenen de Witte te procedeeren, en den ïaastgemelden uit handen van den Hogen Krygsraad op den voet van bovengemelde propofitie over te nemen, by aldien dezelve nietreeds uitkragteen ingevolge deaanfchryving van de Heeren Staten van Zeeland , aan Prajfident en Raden gedaan , in handen van den Hove gefteld zoude mogen zyn,alsmede om wanneer de zaak van voornoemde de Witte of zyne medeplichtigen, by gemelde Hove gedetineerd, exactelyk zal zyn geëxamineerd en in Staat gebracht, om daarop gevoteerd, en gefententieerd te worden ., daar van alvorens tot het Voteeren en Sententieeren te procedeeren aan Hun Edel GrootMogende kennis te geven, om als dan daar op nader zodanig te difponeeren,als dezelve zullen bevinden te behooren. Dat wyders &c. Accordeert met de voorfchreve Refolutie voor zoo veel het geëxtraheerde aangaat. J (get.) C. CLOTTERBOKE. XXXIX  tot de MILIT. JURISD. &c 195 XXXIX. EXTRACT uit de Refolutien van den Ed. Achtb. Gerechte der Stad Utrecht. (a) 't CjtTerecht verzoekt den Heer Eyck, als voorzittende Schepen, ter Vergaderinge van de Heeren Burgerm. en Vroedfchap te rapporteeren, dat, ter voldoening aan de Vroedfchaps Refolutie Coramisforiaal van den 2 dezer, by de Heeren van den Gerechte rypelyk was geëxamineerd en overwogen het advies van de Heeren van den Hove Provinciaal gedateerd den 19 Novemb. 1782. en ter Vergadering van de Ed. Mog. Heeren Staten dezer Provintie den 30 derzelver Maand ingedient, en als toen by de Heeren van de Stad overgenomen, vervattende de confideratien van gemelde Hove op de Miffive van Zyne Doorl. Hoogh. den Heere Prince Erfitadhouder in hoogftdeszelfs qualiteit als Kapitein Generaal, den 23 Oftober dezes Jaars gefchreven aan de Hoog Mog. Heeren Staten Generaal der Vereen. Nederlanden, inhoudende kennis-gevinge aan Hun Hoog Mog. en door dezelve aan de Hooge Bondgenoten, van de procedures, byden Hogen Krygsraad gehouden in de zake van den 00 Dit Advis is den 3 January 1783 door de Vroedfchap in eene Refolutie verandert om ter Staats Vergadering ingebracht te worden; met 27 tegens 4 ftemmen. N 2  iotf VERZAMELING van STUKKEN den Vaandrig de Witte, mitsgaders de bedenklykheeden, nopens de competentie van den Rechter over denzelven, in deezen plaats hebbende, en voorts eene opgave van het daar omtrent verder voorgevallene, ten einde H. H. Mogende ten opzigte van die zaak zouden konnen refol veeren, zodanig als, naar derzelver hoge wysheid, ten meeften nutte van het dierbaar Vaderland, zouden oordeelen te behoren; en omtrent welk advies van welgem. Hove 't de Heeren van de Vroedfchap behaagd heeft de Confideratien van 't Gerecht te verneemen. Waar toe kortelyk- zullende overgaan, de Heeren van den Gerechte vermeenen, onnodig te zyn de attentie van de Heeren van de Vroedfchap bezig te houden, met een omflachtig verhaal van het voorgevallene in het beloop dezer zaake, maar zich, omtrend eene gebeurtenis, zoo waareldkundig als deeze, eeniglyk gedragen zullen aan de kennisfe van de Heeren van de Vroedfchap zelve, en voorts aan de gemelde Miflive van Zyne Doorl. Hoogh. Dan begrypen de Heeren van den Gerechte , dat het in deezen, om over den aart of natuur van het misdryf van den Vaandrig de Witte juist te oordeelen, volftrekt nodig zal zyn, duidelyk te bepalen, waar in eigentlyk het kwaad, door hem werkelyk bedreeven, beftaan hebbe; en dat ver volgends zal beheren in overweginge te komen, welke verder de misdaad zy, tot welker volbrenginge, hy zich wel by belofte geën^ ga-  tot de MILIT. JURISD. &c. 197 gageerd, doch waar van hy noch niets volvoerd had, vertrouwende de Heeren van den Gerechte , dat het nauwkeurig onderfcheiden, van het een en ander dezer Delicten eeniglyken alleen, in de omftandigheid van gemelden Vaandrig, het object uitmaakt,om de competentie of incompetentie van deszelfs Rechter te konnen beoordeelen. Wathetdadelykten uitvoer gebrachte,het geconfommeerde Deliét van dien Vaandrig betreft; het is uit de Miffive van Zyne Doorluchtige Hoogheid aan Hun Hoog Mogende evident, dat'de eerloze de Witte, door zeekeren perzoon, vermoedelyk nog eerlozer dan hy zelv, namelyk den Boskoopfchen Boomkweker van Brakel, zynde ingewikkeld in een ontwerp, men late daar hoe gegrond, of ongegrond, om als een verrader van zyn eige Vaderland, een gedeelte van Zeeland en Holland in de handen van den Vyand te doen vervallen,terbegunftiging van dat verfoeyelyk opzet, en ten behoeve des Vyands, volgens zyn gevangens eigene Confeffie, gelyk de gemelde Miffive van Zyne Doorluchtige Hoogheid zegt, „ zoo mondeling, ah fchrifte„ lyk aan denzelven van Brakel had opgegee„ ven, welke batteryen ''er op het Eiland Scbou„ wen lagen, met boe veel (lukken Kanon, en van „ welkCaliber, dezelve Batteryen waren > voor„ zien, door hoe veel Officieren en Manfchappen „ die Batteryen waren bezet, en wie te Raarn„ fteede commandeerde; dat hy de Muitte daar en ,, boven een kaartje aan het Eiland Schouwen, „ V welk wel niet net getekend, docbevenwelNB. N 3 » voar  193 VERZAMELING van STUKKEN m voor het gebruik voldoende was, aan voornoem„ de van Brakel, had gegeven, en op welk kaart. „ jen de plaatm en ondieptens, als mede de diep„ ten van het Water, rondom het Eiland Schou„ wen waren gemarqueert, gelyk ook de le*ging „ der Batteryen op dat Eiland. De Heeren van den Gerechte, geene eigenlyk gezegde Militairen Misdaaden kennende dan welke tegens de Militaire Wetten door een Militair perfoon begaan zyn, en welke door geen ander, dan in die hoedanigheid . of uti miles, gelyk de L. af de re Mih: zegt konnen begaan worden, zyn eenparig van gedachten, dat zy aan de kundigheid van de Heeren van de Vroedfchap zouden te kort doen, mdien hun Ed. Achtbare zich de moeyte gaven van op enigerhande wyze te betogen , dat al het bovengemelde door den Vaan. drig de Witte gepleegde misdrvf tot iets anders behoorde , dan tot die Communia deliSta welke door een ieder, hyzy een Militair Perzoon of niet, zo hy Hechts, by een hart boosaartig genoeg om zyn eygen Vaderland te verraden, oogen in zyn hoofd heeft, en dus Manfchap en Kanonnen tellen, en op de Affuiten der Kanonnen derzelver genoteerd Cahber kan leezen, de kunst verftaa om een Landkaartje te vervaardigen, mitsgaders de bekwaamheid hebbe om de dieptens en ondieptens van het Water te peilen en aan te teekenen, en van het een en andere, den Vyand, t zy direct 't zy indirect, verwittigen durve, konnen bedreven worden En brengt men, 't geen deeze Verrader dade-  tot de MILIT. JURISD.&c. i99 delyk geperpetreerd heeft, ter toetfe aan de L. i §• i. D- ad Leg. Jul.Maj- alwaar gezegd wordt : Majeflatis Crimen Mud e ft, quod adverfus populum Romanum, ue/NB. Ad versus ejus securitatem commitütur, en dat , onder anderen, aan het Crimen Majeflatis fchuldig zyn , qui hoftibus nuncium Ttiterafvf miferint, fignumve dederint feceiintve ^ doio malo quo hofies juventur adverfus Rempublicam vergeleken met Ant. Matthaus de Criminib. lib. 43.«V. a.C<#.a.§. sop 32i.overdieWetcommentariërende , en Job. Foei ad tit ff. ad Leg. Jul Majeft. §. s en 3. Kan 'er dan wel eenige zweem van twylfel overblyven, of de Vaandrig de Witte heeft zich, door de bovengemelde werkelyk gepleegde euveldaden, aan het eigentlyk gezegde Crimen Majeflatis feu perdueüionis reeds, in verfcheidene opzichten, fchuldig gemaakt. Dan , behalven de reeds dadelyk door de Witte begane wanbedryven, had hy nog aan den Boomkweker van Brakel toegezegd een ander dergelyk als bovengemelde doch netter Kaartje van het Eiland Schouwen, en daar en boven aan dien verleider, onder dezes belofte van beloning, en op het voorftel aan hem door den zelve van Brakel deswegens gedaan , beloofd, gelyk veelgedachte Miffive van Z. Doorluchtige Hoogheid aan Hun Hoog Mogende vórder zegt, den Fyand te zullen favorifeeren en behulpzaam zyn, wanneer op bet Eiland Schouwen eene Fyandelyke landing mogte worden ondernomen, en dat hy ten dien einde zoude trachten alleen te Brouwershaven, en dus N 4 "*  soo VERZAMELING van STUKKEN ook de Battery den Os te commanderen, en welke yyandlyke Expeditie , gelyk uit 't bericht van van Brakel aan den Heer Raad Penfionaris, mede by voorfz. Miffive van Z. Door. luchtige Hoogheid vermeld, blykt, moeste gefchieden, in de lange nachten van de Maand Oclober, by donkere Maan, en met vyftien honderd Man , in gewapende PlsfchersSchuiten, enwel bepaaldelyk zoude getenteerd worden op hst Noorden van het Eiland Schouwen, en het Zuiden van Goedereede en Overflacqué. Eene belofte of engagement, met relatie tot den belover,de Wuftheid en Onbedachtzaamheid zelve! Immers zynde Heeren van den Gerechte van goederhand, endoor des kundigen verzekerd, dat het Commando te Brouwershaven, in de tegenwoordige conjuncturevan tyden, nimmer aan eenen Vaandrig of Subalternen Officier, maar altyd aan eenen Kapitein, eenen Lieutenant en Vaandrig by en onder zich hebbende word toe. vertrouwd; zo dat de Vaandrig de Witte met geenen den minften grond van waarfchynelykheid zich konde vleyen, zyne pogingen, welke hy, zoo ter verkryginge van dat Commando, als van de gevolgen van dien, zoude in het werk Hellen, te zullen begunftigd zien; en wat de Battery den Os betreft, de Heeren van den Gerechte zyn al mede daar omtrend in 't zeeker onderrecht, dat ook deeze weder niet aan het Commando eens Vaandrigs gedemandeert wordt, maar dat dezelve flechtsaan een Sergeant, acht gemeenen onder zich hebbende, word toevertrouwd.-  tot de M1LIT. JURISD. &c. 201 Ondertusfchen is het opmerkelyk, dat de Heere van den Hove, met genoegzame voor byzienige der dadelyk gepleegde euveldaaden van den Vaandrig de Witte, door welke hy zich onbetwistbaar aan het Crimen Majeflatis, en dus aan een Crimen Commune had fchuldig gemaakt, alleen hebben in het oog gehouden, 't geen hy noch niet gepleegd had, en 'twelk, naar het inzien van de Heeren van den Gerechte, op zyn best genomen in eene onbezonnene belofte,tot welkervolbrenginge, gelyk gezegd is, zich weinig of geene waarfchynlykheid voor hem konde opdoen, beftaande was. Doch,daar uit het hierboven geavanceerde overvloedig manifefteert , dat, de Witte, door zyne dadelvk gepleegde misdryven, zich reeds, in meer dan eene opzichte, aan een Capitaal Deliét , en wel aan het eigenlyk gezegde Crimen Majeflatis feu perduellionis dat is aan een gemeen delicl, had fchuldig gemaakt , zo moest hy ook reeds, uit dien hoofden, als een Verrader zyns Vaderlands, op eene voorbeeldige wyze ter ftraffe gevorderd worden. En was het geen hy tot bier toe misdreeven had niet anders dan tot de clasfe der deli&a Commmia behorende, tot welker uitvoeringe hy geene Militaire hoedanigheid behoefde, zo fpreekt het dan ook van zelfs, dathy als zodanig, niet voor den Militairen, maar wel voor den Burgerlyke Rechter, en voordien alleen, behoorde te recht gefteld te worden , daar de Souverain van het grondN 5 &~  soa VERZAMELING van STUKKEN gebied, waar op het Delicl: was begaan, nimmer, den Militairen Rechter de Judicature over gemene misdaden had afgedaan: zynde boven dien het Crimen Majeflatis by uitftek door alle Rechtsgeleerden onder die Crimina gerekend, waar omtrend geen privilegium fort plaats hebben kan gelyk zulks dooiJnt. Mattbaus deCHminib. lib 48 tit. i^.Cap. 5 §. i^pag, 682. gefield word, buiten eenige tegenfpraak te zyn : Om thans niet te zeggen , dat de cognitie over het Crimen Majeflatis ook buiten allen twyffel behoord tot die gevallen, waer omtrend de hoge Bondgenoten by de refpe&ive Inftruétien voorden Raad van Staaten, zo van den is April 1588 art. 32 by Bor XXIV. boek bi. 240. (ó<5) en Aitzema I. D. bl. 313. van den druk in folio, als van deniSJuly 1651 Art. 50 by Aitzema Herftelde Leeitzu bl. 154. aan zich gereferveerd hebben, om ten allen tyde, als de zaken van den Lande zulks zullen vereisfeben, zelfs ordre te Hellen. Daar nu het voorfz. Crimen door de Witte was begaan op het grondgebied der Heeren Staaten van Zeeland, en dus de Hoogheid en Souverainiteit dier Provintie, door het zelve was beledigd geworden, zal het geene nader betogmge nodig hebben, dat de cognitie daar van ook alleen, aan de Heeren Staaten van dat gewest, of wel aan eene Rechtbank, door hoogst-dezelve daar toe gemachtigd, behorende is, gelyk gemelde Heeren Staten dan. msgelyks uit dien hoofde, by minnelyke fchikkmgen in dit geval volgends Refolutie van den 2 December 1782, de Rechtsvordering  tot de MILIT. JURISD. &c. 203 ring deswegens, aan het Hof van Holland, Zeeland enFriesland, welkCollegie ook, ingevolge 't 8 Artic. van deszelfs Inftructie, eigenaartig bevoegd is, om te cognofceeren over het geen s'Lands hoogheid concerneert, hebben toegeftaan; zo dat de Vaandrig de Witte, deswegens dan ook daar en nergens anders, hehoort in dezen te recht te ftaan. Ündertusfchen willen de Heeren van den Gerechte gaarn aan de Heeren van den Hove toeftaan, dat indien de trouwlooze de Witte, zyne roekeloze belofte, om, als hem het commando van Brouwershaven, 't welk hy voor zich alleen zoude trachten te verkrygen, mogte worden toevertrouwd, den Vyand in die voorgenomene landinge op het Filand Schouwen te zullen favorifeeren en behulpzaam zyn , en dus de hem toevertrouwde postte verraaden, had konnen geftand doen , en ter uitvoer brengen, zulks door geen ander dan door een Militair, ja door geen ander dan dooreen commandeerend Officier, ten minfte op die wyze, als hy de Witte beloofd had, konde werden gepleegd. Doch , door dit toe te ftaan, zouden de Heeren van den Gerechte echter niet gaarn zomaar indiftinde admitteeren het gevolg, 't welk. by de Heeren van den Hove hier uit getrokken word, dat namelyk daar om dit fchelmftuk van de Witte,'zoo hy 't waaiiyk ter uitvoer gebracht had, onder de pure Militaire deli&en.zoude behooren gereekend te worden. Immers zal het geen bewys nodig hebben, dat  2o4 VERZAMELING van STUKKEN. dat in dit geval de Witte zyn Post niet ex Segnitid ,velContumacid ,velBefidid, volgends de L. 6. pr, fde re Militar :noch ook uit lafhartigheid zoude geabandonneert hebben, maar dat hy dezelve, als een verraader van zyn Vaderland, met een doleus opzet aan den Vyand zoude ovcrgegeeven hebben , hoedanig een Euveldaad , niettegenftaande dezelve door een Militair perfoon gepleegt zy, en door geen ander, immers op die wyze , gepleegd worden kon, echter ten klaarften het Crimen Majeflatis, teffens in zich involveerd , daar het onbetwistbaar is, dat iemand , de Militaire hoedanigheid aanneemende, uit hoofde dier nieuwe betrekkinge zich wel onderwerpt aan nieuwe verplichtingen, welke de Militaire Wetten hem voorfchryven ; maar daar door in geenen deelen kan verdaan werden ontflagen te zyn van die relatie, in welke hy voor zynen Militairen dienst, tot de Burgerlyke Maatfchappy, als een Lid derzelve, in het algemeen ftond, en dat hy dus,zich aan verraad tegen zyn eigen Vaderland fchuldig makende, in zo verre ook even zeer, de, uit de voorfchreeve betrekkinge op hem liggende,plichten fchendt,en deBurgerlyke Wetten van den Staat baldadig met voeten treedt. Op deezen grond ruste ook aller waarfchynlykst het begrip , 't welk de Heeren Staten van Holland (tegen de Hoogheid van • welker Provincie, de door de Wittes verraderlyke aanflag ook bedoelde Eilanden Goedereede en Overflacqué , hadde dezelve Effect geforteerd,op gelyke wyze als die van Zeeland zoude  tot de MILIT. JURISD. &c. , 205 zoude misdreeven zyn :) zeer korten tyd na dat aan Prins Willem 1. onfterflyker gedachtenis de Hooge Overheid van Holland en Zeeland was opgedragen, omtrent foortgelyken Delicten van Militairen verklaarde te hebben, in Hoogst-derzelver provijioneele Ordonnantietot vordering en expeditie van de Juflitie Crimineel dato 18 September 1576 te vinden by deri WezvzJ.Rendorp over de Milit. Jurisdift. bylage A. bl. 2. alwaar Hun Ed. Groot Mogende duidelyk zeggen: Item Verraderyen en diergelyken Deliblen ah concerneerende de generale rust en verzekerdheid van den Landen en zullen NB. niet verstaan werden simpele MIlitaire Delicten te zyn. En is dit het zelfde poina, 't welk de uitgeever der onlangs uito-ckome Mis live over de Milit. Jurisd. binnen de ^Provintie van Zeeland, in het voorbericht bl. 5. oordeelt noch heden ten dagen, als een Jus Subfidiarium, met veel grond in Zeeland te konnen en te mogen ingeroepen worden _, daar by Refolutie der Heeren Staten van die Provintie dato 23 May 1597,door Hoogstdezelve in 1631 nader bekrachtigd, en zedert nooit aerevoceerd of vernietigd (zie gemelde Misfive U. 7:15:16.) de Militaire JurisdicTie binnen zulke enge palen, als mogelyk, nergens elders, beperkt is. Doch, hoe het hier ook mede gelegen zy, begrypen de Heeren van den Gerechte, dat het in deeze zo zeer niet op onvolbrachte en waarfchynlyk met geene mogelykheid te volbrengene beloften, welke de Heeren van den Hove reeds met den Naam van Conatus be-  ao5 VERZAMELING van STUKKEN beftempelen, fchoon 'er nog niets, immers zo veel uit Hooggedachte Misfive van Z. Doorluchtige Hoogheid blykt, tot derzelver volvoeringe , door den beiover in deezen gepoogd was, en 'er dus de regel, quod in atroasfimis^ Criminibus conatus Crimmis eadem pcena fitpuniendus, qua confummatum fcelus,xatt geen genoegzamen grond op zoude konnen fchynen geappliceerd te worden; dat, zeggen de Heeren van den Gerechte , het hier niet zo zeer aankoomt op beloofde, dan wel op werklyk gepleegde euveldaaden, op reeds geconfummeerde deli&a Communia, en wel op een geperpetreerd Crimen Majeflatis, dadelyk begaan tegen de Heeren Staten van Zeeland , en waar omtrend, gelyk gezegd is, door Hun Ed. Mog. de cognitie nimmer aan eenen Militairen Rechter was afgeftaan, en die dus ook in deezen ten eenemale onbevoegd moet geoordeelt worden. Niet ongepast zoude het zyn, by dit alles eene fchetze te voegen van de fchadelyke gevolgen, welke eene kwade beftuurde toegeevendheid aan den Militairen Rechter, in deeze en zoortgelyke omftandigheeden, zoude konnen na zich ileepen, en welke verdrietelykebelemmeringen zulks, by vervolevan tyd, aan den loop der Ordinaris Juftitie zoude konnen veroorzaaken; dan willen de Heeren van den Gerechte, op dat derzelver denkenswyze in deezen, teegen het ware oogmerk van H. Ed. Achtb. aan, niet aan ontoegevendheid omtrend dit ftuk moge worden toegefehreeven, voor zulk een on- be-  tot de MILIT. JURISD. &c. èsf. behoorlyk en der Vroedfchap niet ten eenemale onbekend tafereel, de gordyn gefchooven houden. Het is dan om de hier boven breeder geavanceerde redenen, dat de Heeren van den Geregte, vertrouwende daar mede aan de intentie van de Vroedfchap voldaan te hebben, eenparig van gedagten zouden zyn, dat de Heeren van de Vroedfchap zig geenzints behoren te conformeren met het advis van de Heeren van den Hove, een advis ten Hove zelfby eene zeer kleine meerderheid uitgebracht, maar in tegendeel, ter Vergaderinge van de Ed. Mog. Heeren Staaten dezer Provincie, voor Stads opinie te declareeren, dat de gepleegde misdaad van den Vaandrigde Witte is een detitlum commune, in geenen deele behorende tot de cognitie van den Militairen Rechter, en dat dienvolgende de Judicature over dien Vaandrig, volgens het welbehagen der Heeren Staaten van Zeeland, in dezen aan het Hof van Holland, Zeeland en Friesland, behoort overgelaten , en hy zelf uit de Militaire gevangenis ontfiagen, en aan het zelve Hof overgegeven te worden. XL,  2o8 VERZAMELING van STUKKEN. X L. EXTRACT uit de Refolutie der Ed. Mog. Heeren Edelen enRidderfchappen reprefentéerende den tweeden Staat vanden Lande van Utrecht. Lun 225 miste en ontdekte goederen in zyn voorfz. Schip zyn geweest, en op dé voorfz. datum door hem alzoo vermist zyn bevonden , en dat zy 7 laaste depofanten 't voorfz. zo afzonderlyk, als alle gefamentlyk ih eigener perfoonen hebben by gewoont , ondervonden en ontdekt, en zeer wel bewust te zyn, dat alle de voorfz. roveryen zyn gefchied door de Soldaten, dewyl zyde monteringen , en Sabels , zeer onderfcheindiglyk , door 't licht van de Maan hebben kunnen zien. Corroboreerende hunne voorfz. getuigenisfe met Solemneéle Èede, zeggende daer pp, zoo waerlyk help my God Almagtig 1 Des ten waare oirconde is de minute dezes by de Comparanten eigenhandig ondertekent, en dele uitgegeven grosfe met onsEylandsZegel, hier onder gedrukt, bekragtigt. Aétum op den Raadhuyfe tot Midlandsz. den 25 January 1783. (onderftond) in kennisfe van my Secretaris (was getekent.) (L. S.) JAN F. WILF, ntLBeet V XXXXV,  22Ó VERZAMELING van STUKKEN X X X X V. MISSIVE van Zyn Doorlugtige Hoogheid Willem V. EDELE MOGENDE HEEREN ! BYZONDERE GOEDE VRIENDEN! "^)^7*y hebben niet willen afzyn in antwoord op Uwen Ed. Mog Misfive van den 2 dezer, by welke Uwe Ed. Mog. ons hebben gelieven te verzoeken, om in qualiteit als Capiteyn Generaal de overgave van den gedetineerden Vaandrig de Witte ter Judicature van'den Hove Provinciaal van Holland, Zeelanden Westvriesland, op den voet by Uw Ed. Mog. Refolutie van den zeiven datum bepaald, te willen laten doen aan Hoogst dezelve te refcribeeren, dat wy geoordeelt hebben, niets op ons te moeten nemen, zonder alvorens deze zaak ter kennisfe van H. H. Mog. te hebben gebragt, en Hoogst dezelve te hebben verzogt, ons te willen authorifeeren en permitteeren, om by infchikkelykheid in dit fingulier geval, ongeprajudicieerd een ieders regten, en zondet dat zulks in eenige confequentie kan worden getrokken, den Hoogen Krygsraad, de no- di-  tot de MILIT. JURISD. &c. 227 dige orders te geven, om den meergemelde Vaandrig de Witte naar de Voorpoorte van den Hove te doen tranfporteeren en hem over te laten op voorgemelde wyze ter Judicature van den meergemelde Hove. Daar toe door H. H. M. geauthorifeerd zynde, hebben wy vermeend hier van aan Üw Ed. Mog. kennisfe te moeten geven, en teffens aan Hoogst dezelve onder 't oog te brengen, dat hoe zeer wy van begrip zyn, dat de judicature van den Hoogen Ktygsraad , omtrend den perzoon, en het deiiB van den Vaandrig de Witte ten vollen gefundeerd is, zoo wel op fundament der redenen by onze Misfive van den 23 October laatsl. aan H. H. Mog. voorgedragen als op andere folide gronden, wy nogthans met veel genoegen, ons geauthorifeerd hebben gezien, om in dit geval aan 't verlangen van Uw Ed. Mog. te kunnen defereeren, op dat blyken kan, dat wy niet fchroomen van door den Hove of welke Regter het ook zy, te doen examineeren, hetgeen omtrend het gefmeede verraad heeft plaatfe gehad, en hoe zeer wy verlangen, dat deze zaak met alle vigeur werde doorgezet, en dat daar in eene prompte en rigoureufe Juftitie, ten affchrik van anderen plaats hebbe, waaraan een conflict van Jurisdictie, niet dan nadeel of trainiflement zoude kunnen geven. Wy vleycn ons Ed. Mog. Heeren ! dat Uwe Ed. Mog. volkomen zullen wezen overtuigd van onze zugt, om zoo veel wy kunnen en mogen aan P a Hoogst  228 VERZAMELING van STUKKEN Hoogst derzelver verlangen te defereeren. Waar mede Edele Mogende Heeren Byzondere goede Vrienden, wy Uwe Ed. Mog. beveelen in Godes Heilige protectie. Uwer Edel Mogeaden Dienst* willige Dienaar. (geparaph.) W. Pr. v. ORANGE. In Gravenhage den 25 December 1782. . (g*0 Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid. F. J. de LARREY. XLVI. MISSIVE van de Heeren Prselideerende Raden over Holland, Zeeland en Vriesland. EDELE MOGENDE HEEREN! w y hebben de Eer gehad te ontfangen Uw. Edel Mogende Misfive van den 2 December laastleden betrekkelyk de Judicatuure over den Vaandrig de Witte en alle die in de zaak waar van dezelve befchuldigt is, eenigfints mogten zyn geconcerneerd, en zouden reeds  tot de MILIT. JUR1SD. &c. 229 reeds eerder aan U Ed. Mogende hebben gerefcribeerd , zoo wy niet gedacht hadden beter te zullen doen met daar mede te furpercedeeren, tot dat ook de uitflag der deliberatien van de Heeren Staten van Holland en Westvriesland over het zelve poinct , ons zoude bekend zyn, 't welk wy te gemoed zagen, binnen korten tyd te zullen gefchieden ; gelyk dezelve dan ook op den 30 December ter onzen kennisfe gekomen is, als wanneer wy de eer hadden te ontfangen een Misfive van de Heeren Staten van Holland van den 27 December waar by Hoogstdezelve, ons aanfchreven, uit naam en van wtgen Hoogstdezelve directelyk en zonder tusschenkomst van eenige deligatie tegen de delinquanten in dezeninhetGeneraal,enin't byzonder tegen den Gevangenen de Witte te procedeeren, en den laastgemelden uit handen van den Hoogen Krygsraad op de Voet van de propofitie door de Heeren Gedeputeerden van Amfterdam, ter Vergadering van Hoogstgemelde Heeren Staaten gedaan, over te nemen, by aldien dezelve niet reeds uit kragte en ingevolge de aanfehryving van U Ed. Mogende in onze handen zoude mogen zyn geftelt , en wanneer de zaak van voornoemde de Witte of zyn medepligtigen, by ons gedetineerd exactclyk zal zyn geëxamineerd en in ftaat gebracht, om daar op gevoteerd en gefentieerd te worden, daarvan alvorens tot het voteeren en fententieeren te Procedeeren,aan Hoogstdezelve kennisfe te geven, om als dan, daar op nader te difpoP 3 nee-  230 VERZAMELING van STUKKEN neeren,als Hoogstdezelve zullen venncenen te behooren. Dan reeds te voren hadZyn Hoogheid den Hr.Erfftadhouderby Misfive van den 25 December ons gefchreven, dat U Ed. Mogende goedgevonden hadden aan Z. Hoogheid by eene Misfive gefchreven den 2 December te verzoeken,om inqualiteitals Capitein Generaal de overgave van den gedetineerden Vaandrig de Witte ter Judicature van ons op den voet by de Refolutie van UW. Ed. Mog. van voorgemelden datum bepaald te willen laten doen; dat hoe zeer genegen zynde om daar aan te defereeren, niet om dat begreep dat de Judicatuure van den Hoogen Krygsraad omtrent den Perfoon of het Delict van den Vaandrig de Witte ongefundeert was, maar alleen om een blyk te geven, dat Z. Hoogheid niet fchroomde van door ons , of welk Rechter het ook zy, te doen examinecren , het geen omtrend het plaats hebbende verraad voorgevallen is , Z. Hoogheid verlangende-, dat deze zaak met alle vigeur werde doorgezet, waar aan een Conflict van Jurisdictie niet dan nadeel en trainiffement zoude kunen geven Z. Hoogheid nochthans hadde geoordeelt ,dat niets in dezen op zich behoorde te neemen, zonder alvorens deze zaak. ter kennisfe van H. Hoog Mogende te hebben gebracht, en Hoogstdezelve te hebben verzocht aan Z. Hoogheid te auftorifeeren en te permitteeren om by infchikkelykheid in dit fingulier geval en ongepnejudicieert eens ieders rechten , en zonder dat zulks  TOT DE MILIT. JURISD. &C. s3t zulks in eenige Confequentie kan worden ge* trokken, aan den Hoogen Krygsraad de nodige ordres te geven, om den meergemelden Vaandrig de Witte naar de voorpootte van den Hove te doen Transporteeren , en hem over te laten op voorgemelde wyze ter ander Judicature: dat Z. Hoogheid zich daar toe geauthorifeerd vindende, niet had willen afzyn ons daar van kennisfe te geven en ons te verzoeken, de nodige ordres te geven en wanneer de meergemelde Vaandrigde Witte, uit de Provoost van de Generaliteit zoude worden getransporteerd naar de voorpoorte van den Hove, hy aldaar wierde aangenomen, en in zekere bewaring geftelt. Op welke Misfive vanZ. Hoogheid Wy den Heer Praïfident hadden verzogt Z. Hoogheid voor de gegevene Commitnicatie te bedr.nken, en aan Hoogstdezelve kennis te geven, dat wy de bo vengedachte hoogst gerefpeéteerde aaufchryvinge van U Wel. Ed. Mogende bekomen hebbende de nodige ordres zouden ftellen dat de Vaandrig de Witte op de voorpootte wierde aangenomen, zonder dat wy ons de deliberatien en het gerefol veerde van H. Hoog Mogende konden aantrekken, ingevolge van welke door ons geftelde orders dan ook gemelde Vaandrig de Witte bereids op den 26 December op de Voorpootte van den Hove is overgenomen. Wy hebben niet willen afzyn Ed. Mogende Heeren! van als nu aan Uw Edel Mogende van dezen toedracht der zaken kennisfe, te geven, en zullen alleenlyk hier nog byP 4 voe-  332 VERZAMELING van STUKKEN voegen, dat wy ons door de refpedive a£ zonderlyke aanfchryvingen van de Heeren Staten der beide Provintien overvloedig gequalificeerd vinden, om uitnaam en van wegen beide dezelve, ook zonder delegatie , als welke wy met eerbied, en behoudenis de voorrechten der Provintie van Zeeland, vertrouwen ten onzen opzichte niet nodig te zyn, ter dezer zake Judicature te oeffenen. Hier mede Edele Mogende Heeren ! Bidden wy God Almagtig Uw Ed. Mogende in eene langdurige en voorfpoedige Regeering te conferveeren. Gefchreven in den Hage den 31 December 1782. U. Wel Ed. Mogende gantfch Dienstwillige de Prafident en de Raden over Holland, Zeeland en Vriesland. Ter Ordonnantie van dezelve. (geteekend) ADRIAAN BODT. XLVII,  tot de MILIT. JURISD.&c. c33 X L V I I. ADVIS van 't Hof Provintiael van Friesland, aangaande de Wettigheid van den Hoogen Krygsraad zo in het algemeen als byzonder, met betrekking tot den Vaandrig de Witte 6 Jan. 1783. EDELE MOGENDE HEEREN! C/ns gehonoreerd vindende met Uwer Ed, Mog. Refolutie van den n Novemb. Jongstleeden, waarby Uw. Ed. Mog. hebben goedgevonden , Ons door 's Lands Secretaris ter hand te dellen een Misfive van Z. D. H, den Heere Erfftadhouder, rakende de zaak en Judicature van den Vaandrig dej Witte, met verzoek , om daar omtrent U. E. M. te dienen van Advies en Confideratien, hebben Wy, om aan dit verfoek van U. E. M. te voldoen, gemeent te moeten nagaan, öp welk eene voet de Judicature der Militairen in 't gemeen, en byzonder die des Hoogen Krygsraad is geweest, en hoedanige veranderingen daar omtrent, tot op den teegenswoordigen tyd toe zyn gemaakt, om Ons hier door te beeter in ftaat te dellen, van U. Ed. Mog. omtrent degeheeleZaak te dienen van Advies en Conüderatien. Dan ter zake toe treedende zullen wy van de vroegde tydenaf beginnen, Onsderkortheid, zo veel mogelyk, bevlytigende. p 5 Reeds  m VERZAMELING van STUKKEN Reeds voor het opregten derRepublyk, vind men deeze en geene ftukken, welke tot de Judicature der Militairen betrekkin ge hebben, en wel ten refpefte van de Troupes te Lande dienende, (van die immers, welke te water dienen, omtrent welker Judicatuur zeer verfchillende ftukken voorkomen, hebben Wy in 't prsefente geval niet nodig te fprceken) ontmoet men al in den Jare 1521. ten tyde van Keifer Carel de 5de eene ordonnantie, waar by tot die Judicatiiur gebragt worden alleen die gefchillen, die gebeuren zouden, onder de Souldeniers, terwyl zy onder hun Vaantgen uit zyn. Zie Wagenaar Vaderl. Hifi. 4. D. 16. B. §. 12. Nog vind men een Placaat van Keizer Carel daar toe relatif, op 't Jaar 1547., dophet voornaamfte ftuk, en 't welk van veelen nog huiden ten dage word gehouden, als de grondflag der tcegenswoordige Miiitaire Jurisdictie, is zeeker de Crimineele ordonnantie , gegeeven by Philips den 5. July 1570. en wel daar van art. 63. waar by dezeive word bepaald tot zaaken van den Krygshandel, oft geen des in het Leeger gefchied, en tot delt&en van Militairen gepleegt, in V Guarnifoen, of agter den Lande trekkende onder hun Vaandel, of als het te doen zal zyn van deneenen Soldaat teegen den anderen, waar by Wy egter in 't voorbygaan niet kunnen nalaten te remarqueeren, dat, om hier uit teegenwoordig, gelyk by Veelen gedaan word, de bevoegdheid der üniverfeele Militaire Jurisdictie te deduceercn, eerst dient in aanmerking te worden ge-*  tot de MILIT. JURISD. &c. 235 genomen, of deeze ordonnantie in deeze en meer andere Provinciën heeftgevigeert, en, zo zulks al waar mogte zyn, of dan nog eene ordonnantie gemaakt, eer de Unie exfteerde , tans kan werden gefteld als een richtfnoer, waar na de teegenswoordige Militaire Jurisdictie der Bondgenoten behoord te worden afgemeeten. Dog Wy gaan liever over tot een ftuk, 't welk tot het geperpetreerde van den Vaandrig de Witte eene meer regtftreekfe relatie heeft. Op 't jaar 1576. treft men aan eene ordon. nantie, waar by verraderyen en diergelyke deli&en , als concerneerende de Generale rust en de verjeekertheidvan den Lande, worden verftaan geen pure militaire delicten te zyn, eene ordonnantie welke men niet zonder grond gist met overleg van Prins Willem den iften by de Staaten van Holland te zyn gemaakt. Waaruit vry duidelyk is op te maaken, de manier, hoe men reeds by het begin der Republyk op die materie gedagt heeft, altans zo men de Hiftorien van dien tyd daar mede confereert. Zo men nu verder nagaat, de fchikkingen, na het opregten der Republyk, gemaakt op het beregten der delicten, van militairen gepleegt. Vind men wel, dat tot Confervatie der Unie en meerdere expeditie van zaken, het hooge opzigt over de Troupes is opgedragen aan den Raade van Staaten; na dat reeds te voren een Collegie de Landraad genaamd, dog naderhand afgefchaft, daar meede  236 VERZAMELING van STUKKEN de was voorzien geweest, dog deeze opgedragen magt was bepaald en de Raad mogte niets doen ,, of attenteeren het geene prse„ judiciabel zoude mogen weezen, de Pri- vilegien , Geregtigheeden , Coftumen , Ufantien, Politien, ofte Juftitien, met -,, het geene daaraan kleeft, der vernoemde Landen in 't generaal, ofte eeniger Pro„ vincien, Steeden ofte Leeden van dien in „ 't particulier". Zie de ifte Inftructie van den Raad van Staate van 't Jaar 1584. In de nadere Inftruétie, gevolgtin den Jare 1588. vind men reeds den magt van de Raad merkelyk vermindert, en geene mentie meer van kennisfe en Judicature over alle Collonellen, Capiteinen en andere Krygsvolk, gelyk by die van 1584. En nergens leest men, dat van de Bondgenooten zulk een gedeelte hunner refpective Souverainiteit, aan den Raad van Staate is opgedragen, dat in delicten door Militairen begaan niet pure Militair, hoedanig zyn by voorbeeld, van defertie, verwaarlozen vanWagten, en dergelyke, de domiciliaire of door den plaats van het begane deliét bevoegd geworden Regter is geëxcludeerd. Trouwens dit was beftendig het oogmerk der Bondgenoten, om in den haren de Souverainiteit te behouden, en daar van geen grooter deel onder eikanderen te vermengen, en aan ëen gemeen Collegie op te dragen, dan ter onderhouding der Unie, en ter defenfie teegens den gemeenen Vyand nodig fcheen, gelyk zo wel uitdeHiitorievandien  tot dé MILIT. JURISD. &c 237 tyd, als de woorden van de Unie zelve is op te maken. En het is om die reeden * dat Wy niet anders kunnen denken, dan dat den Raad van State, by den beginne wel is opgedragen eene groote magt, weegens de noodzakelykheid, om lieden, meest in 't Leeger zig op dien tyd onthoudende, en gedurig zwervende, onder eenige Judicatuur te dellen, dog nimmer eene zo grote, dat dezelve de oorfpronkelyke magt van Jurisdictie yder der Bondgenoten in den zynen competeerende, dcdrueerde. En is dezelve ten tyde van Leiceder te groot gew-eest, fchyntze egter naderhand, en voor al ten tyde der groote Vergadering, wanneer de vrees voor den gemeenen Vyand geheel ophield, en de Republyk tot eene merkelyk grootere Confidentie gekomen was, merkelykte zynbefnoeid, door de Refolutie der Bondgenoten van den 25. April 1651., by welke de Commandeurs, beneevens de Krygsraden in de Steeden, Stem in Staat hebbende, worden belast de militaire Jurisdi&ie met verder te extendeeren, dan over die nalatigheid in togten en voagten, overgaan tot den Vyand, defertie van Compagnien, of van verloop van de eene Compagnie onder de andere zonder paspoort, mitsgaders over excesfen en deli&en, die de Officieren en Soldaten onderling, ofte den eenen teegen den anderen zouden komen te begaan, en verder niet. Waavlyk woorden, welke dan niet pure Militaire zaken uitdrukken, en welke dus op  S38 VERZAMELING van STUKKEN op de magt van den.Raad van Staate, eerder het denkbeeld van militaire Difcipline, dan dat van militaire Jurisdictie, applicabel maken. Dog hoe het ook daar meede zy, het is buiten contedatie, dat nimmer den zogenaamden Hoogen Krygsraad (op wiens Competentie het maar alleen in Cas fubjecb aankoomt) eeven fterke pratende, als de Raad van Staate, op de Militaire Judicature heeft kunnen maken. Vermits nu deszelfs Competentie in het geval van den Vaandrig de Witte, de hooidvraag is, en in bovengedagte Misfive van Z. Doorl. Hoogheid waar toe Wy by Uw Ed. Mogende Refolutie in deezen worden gerenvoyeerd, pofitief word beweerd, zullen Wy de Origine en voortgang van deezen zogenaamden Hoogen Krygsraad trachten voor U. Ed.Mog. open te leggen. In den beginne fchynt dezelve niet anders te zyn geweest, dan een Krygsraad, welke by het formeeren van een Veldleeger voor den tyd der expeditie wierde geformeert, welke nevens zyne Excellentie, gelyk 'er dikwerf word bygevoegd, kennis nam van zaken in 't Leger voorvallende, met zo nauwe bepalinge , dat zelfs de zaaken, welke gedurende de Expeditie niet konden worden afgedaan, by den Raad van Staate, of een Expres beroepen extraordinaris Krygsraad, wierden getermineerd. Dog allengskens fchynt dezelve permanent te zyn geworden, en hare fesfie in 'sïlage nevens zyne Excellentie tc  tot de MILIT. JURISD. &c £>39 te hebben gehouden, buiten tyden van Expeditie, nochtans zonder instellinge,gezag en instructie der bondgenoten. AltailS het is zeeker, dat al voor den Jare 1650. zodanig een Raad exteerde, wordende daar aan geappelleerd van deGuarnifoens Krygsraden. Dog na het Jaar 1650. tot 1672. heeft dezelve weederom geheel gecesfeerd ; gelyk zulks alles confteert uit een Rapport van eenige Heeren uit den Raad van Staate daar toe gecommitteert in den Jare 1703. Ten tyde van Willem de III. rees dezelve weder op met een macht geëvenreedicht aan het vermogen van dien Vorst ,en bekwam zelfs van dien Vorst, toen Koning, eene inftru&ie in den Jare 1700. Doch na deszelvs overlyden bezweek weederom deszelvs macht, tot dat dezelve van den laatstoverleden Stadhouder weederom wierde verleevendigt, doch ook zonder publicq gezag der Bondgenooten. En naulyx was dezelve na het eindigen van den Oorlog weeder ingevoert, of 'er gebeurde zodanige buitenfpoorigheeden , dat de Raad van State zelve genoodzaakt wierde daar over te klagen, met verzoek dat Zyn Hoogheid geliefde den zeiven te gelasten , zich te onthouden van de exercitie van alle Civile Jurisdictie , zo lang dezelve haar op eene wettige wyze niet zal zyn geconcedeerd, dus luiden de wporden van de Refolutie van den Raad van State van den 9. Maart 174". Maar hoe weinig confteerde zich de Raad van State felve: daar zyko'rte dagen naderhand  s-4o VERZAMELING van STUKKEN hand, op den ai. van den zei ven Maand op propofitie van Z. Hoogheid den Hoogen Krygsraad liet de Civile Jurisdictie over Militaire Perfoonen op zodanige voet* als die aan den Hoogen Krygsraad, ten tyde van Koning Willem, heeft gecompeteerd. Blykbaar uit de Refolutie van den ai. Maart 1748. (a) Nergens vind men eenige andere Qualiricatie — Nergens vind men eenige delatie der Bondgenoten van zulk een inportant deel der refpective fouverainiteit, hoedanig is de opperde Jurisdictie te voeren in Militaire zaken, zo Civiele als Crimineele, en zonder zo eene delatie, Ed- Mog. Heeren! zal het ons onmogelyk zyn, dien zogenaamden Hoogen Krygsraad eenige Jurisdictie, veel min den Titul van Krygsraad der vereenigde Neederlanden , toe te kennen. Wel is waar, 'er zyn voorhanden veele bewyzen, zo expresfe als andere, dat eene Vergadering der Bondgenoten de Raad van Staaten, het aan weezen van zo een Krygsraad, een glimp van Wettigheid, in zommige deelen,heeftbygezet, hoezeer dezelve ook teegens den Generalen Titul van Krygsraad der vereenigde Neederlanden zig telkens heeft verzet, maar is niet de magt van den Raad van Staten, (al delde men eens, dat dezelve zo eene ruime Jurisdictie in zig bevatte) van dien aard, dat zy is van de Bondgenoten gedemandeerd? En (a) Zie hier omtrent eenige aanmerk, in 't flot des cerften brief's myner aenmerk. over de verkl. der Unie vm UtrecJtt door Mr. P. Paülus Bl. 61.  tot de MILIT. JÜRISD. &c. 241 En welke nu is de aard van eene gedemandeerde Jurisdictie? Bynkcrshoek, nadat hy die materie, in zyne Q. J. Publ. L. 2. d 12. hadde naagefpoort, en onderzogt, zegt daar van: „ Neminem igitur JurisdiSiionem fihi „ datam adatium transferre posfe, ad infiar fci,, Heet mandat ar ü Jurisdi&ionis apud Romanos",. En kort daar na, ,, neque adeo alteri reüt 5, mandant, quod fuum non est". 'Er behoort waarlyk tot exercitie van Jurisdictie niets minder, dan eene delatie van dien gedaan, welke dezelve in den boezem zyner Souverainiteit bezit; buiten welke alle Regtspleeging over der Ingezeetenen Leven, Eer en Goederen, bezwaarlyk vry te fpreeken is Van PUBLTCQ GE WELT. Zo Wy nu hier op inzien het geene Wy reeds boven hebben geremarqueerd, kunnen Wy den zogenaamden hoogen Krygsraad geenzins in deezea agten te zyn Competent, te meer zo men in ernftige befebouwing neemt het gevaar, 't welk uit de voortgang en gedurige extenfie der Militaire Jurisdictie voor de Regten deri Ingezeetenen refulteert. Is immers niet deeze altyd eene der hoofdreeden geweest, waarom men liever in de Sociëteit, dan 'er buiten, heeft verkoozen te leeven, dat men eene grootere zeekerheid voor zyn Leeven, Lyf, Eer en eigendom zoude hebben? hier voor onderwierp men zig met verlies van een gedeelte der IMatuurlyke Vryheid aan Wetten, en men ftelde liegters aan als Raderen om die te doen werken; waar uit dan ook fproot het na- FIII. Deel. Q tuur-  VERZAMELING van STUKKEN tuuiiyk vertrouwen op beide, zo wel op den Regter als op de Wet; Het genoegen van behalven de Wet zyn Regter te kennen, en denzelven met vertrouwen op zyn onpartydigheid en Regtskunde, als eigen en gewoon te befchouwen, is altyd geweest eene der hoofdzuilen, waar op de Sociëteit berust en gefteunt heeft. Naar maate de Vryheid groter is, gevoelt men dit genoegen fterker. Hoe zeer men hier van in onze Republyk ten allen tyde is overtuigd geweest, bewyzen niet alleen de Privilegiën de non evocando, maar ook de voorzorg, waai meede men van ouds af de adminiftratie der Juftitie onwrikbaar en buiten het bereik van fchielyke veranderingen, heeft gezogt te ftellen, waar van de Procuratièn van U Ed. Mog. geene mindere bewyzen opleeveren, dan de plegtige inhuldiginge en folemneele Eeden voormaals by de Heeren en Vorften deezer Landen gedaan. . Is dit nu zo Ed. Mog. Heeren! hoe zal 'er eenig vertrouwen op de Regtskunde derzulken geftelt worden, wier onweetenheid in de by Ons aangenome Regten, de Wetten zelve veronderstellen en toelaten. ,, Arma „ etenim" leest men in het Roomfche Regt, „ magis quant jura fcire creduntur milit es." Men zegge hier niet teegen, dat in den zogenaamden Hoogen Krygsraad geene zo onbekwaame Leeden zitten, dan in Onze, en andere Garnifoens Krygsraaden; Men ftelle hier maar alleen eens teegen over de verpligting aan die Leeden opgelegt, om de onder- fchei-  tot de MILIT. JURISD. &e. 243 fcheidene Regten, de verfchillende Wetten, Ordonnantiën en Privilegiën van zo veele Landen te moeten kennen, een trap van kundigheid naulyks voor den grootfien Regtsgeleerden te bekomen: en het zal zeekerlyk met deeze eeven ongelukkig , als met de Leeden der Garniloens Krygsraaden, uitkomen. Is deeze onkunde nu zo groot, wat gevaar lopen dan niet de bezittingen, Regten en Eigendommen der Ingezeetenen ? Welke zo zy van Militairen iets te eisfchen hebben , by geene andere dan zodanige Regters, het zelve kunnen bekomen. Hoe zullen zy de zodanige als eigen befchouWen? daar de Regterlyke Magt niet zelden door Vreemden en Uitlanders geoeffend word? Met welk vertrouwen zullen zy hunne klagten weegens geleeden hoon, toegebrachte wonden, of merkelyke fchade, by zodanige Regters te berde brengen? Zullen zy zig verzeekert houden hunne gefchondene Regten herftelt, en de fchuldigen geftraft te zullen zien, daar 'er van de eene kant zo veele reedenen van eigen belang den Militairen Regter het delicl: gansch anders , dan 'r waaiiyk is, kunnen doen aanzien, en daar 'er van eenen anderen kant by de meefte Ingezeetenen reeds , niet zonder grond , het denkbeeld huisvest, van by den Militairen Regter niet, gelyk by hun eigen en gewoonen Regter, te zullen worden gemainctineert. En wat zal hier van het gevolg zyn * geen ander, dan dat 'er, zo men deeze fteêds veldwinnende Militaire Jurisdictie in Q' 2 baa-  244 VERZAMELING van STUKKEN haaren loop laat voortgaan, eindelyk eene verbazende meenigte Leeden van de Sociëteit zal komen, welke alleen den Militairen Regter hebbende te gehoorzamen, op zal houden, der Burgerlyke Overheid, dien Eerbied, dat ontzag te bewyzen, welke de fterkfte banden der inwendige Rust eener Burgerftaat , moeten worden gereekent. Geenen andere dwang, dan die van eenen Militairen Regtbank onderworpen, en in deezen by de onkunde het eigen belang om geen Soldaten, uit 's Landsdienst, entotbyzondere fchade der Capiteinen te verliezen, niet zelden werkende, zal men den Militairen ftouter zien voortgaan in het infulteeren deiBurgeren, en in het violeeren van derzelver Rechten: De Burgers daar en teegen genoodzaakt, hier teegen by den Militairen Regter redres te zoeken, en niet zo, gelyk zy, by hunnen dagelykfchen Regter vertrouwden, bekomende, zullen liever verkiezen zig zeiven Regt te doen, en dus met gewelt herftel van het geleedene te zoeken. Welk eene verwarring, welk eene fchakel van onheilen, ftaat hier uit niet gebooren te worden! Dog Wy willen liever zwygen, dan optellen de ongemakken, welke uit zo een imperium in imperio ftaan gebooren te worden 5 daar niet alleen het vertrouwen op de Wet en den Regter, zo nodig voor de inwendige Rust, vermindert, maar in deszelvs plaats eene volkomene Wetteloosheid, het Natuurlyke en onvermydelyke gevolg van ver. warring, opryst. Mis-  TOT DE MILIT. JURISD. &c. 245 Misfehien zal men egter zeggen , dat uit hoofde van het begane delicl: van den Vaandrig de Witte, in zyne qualiteit als Officier, de Burgerlyke Regter niet bevoegd kan gereekent worden, zulks te ftraffen. Dog fchoon Wy eigcntlyk niet kunnen zeggen, dat Ons gebleeken zy, waar in het delict van de Witte hebbe beftaan, is het egter uit het geene 'er reeds van gepubliceert is, genoegzaam bekend, dat de voorn. Vaandrig de Witte werd befchuldigt dingen te hebben ontdekt, welke aan eenen vyand niet mogen worden gereveleerd; als het aangeeven deiGronden van het Eiland, waar op de Landing ftonde te gefchieden; het getal en Caliber der ftukken gefchut daar leggende, en mogelyk andere zaaken van dien "aard, ons onbekend. Het gedeelte van verraad, waar toe hem zyne qualiteit meer, dan een Burger, in ftaat {lelde, het overgeeven namentlyk van Brouwershaven, wanneer hy daar zoude commandeeren, is niet volbragt: Dog het andere gedeelte der Accufatie behelst buiten eenige twyfel zodanige delicten, welke door eenen Burger wel konnen werden begaan, en is in der daad niets anders dan verraad, zo op goede gronden confteert, dat het met den Vyand dadelyk is gepleegt. Hoedanige delicten , zo zy van een Militair worden begaan, reeds by het opregten der Republyk zyn befchouwd, als concerneerende de Generale Rust en de verzeekerheid van den Lande, geene pure Militaire Q 3 &~  s46 VERZAMELING van STUKKEN. deütlen te zyn: waor van den beroemden SjnSrsboekzcgt, dat zy. zonder teegen. fm-aak niet van den militairen, maar van den door de plaats, waar het delict begaan t bevoegd geworden burgerlyken Regter moeten worden geftraft. „ Sed progrediamur ad lus Hollandicum, & imprimïsm banc rem " notandum est Hollandix Ordinum decretum 30 ' SePt. i6<4» quo placuit militum dehBa non " pure militaril fed qu« Uedunt tranquilhtatem " lubücam ei? Societatem Civilem (Cboqueerende 5 Éde gemene Rust of^Burgerlyke Sociëteit) mm" no ad Judicem Civilem Loei, m quo dehclum " Z admisfum, pertinere. - Quare protixè " falluntur , qui apud Romanos omma mihtwn " crimina afolo Militari Judicei vindtcanda, een. " ('ent fed illis hominibus os óbturare es/et otw " abtiL & boe jam non agimus, & j. privatt " I 1 c. 13. Ta zeivs ten tyde van Leicefte'r, onder wien-zeeker de Militaire magt door de Burgerlyke niet werd onderdrnkt, vind men een geval, het welk op dat van den Vaandrig de Witte,, eenig rapport heeft, dat namentlyk een Capitem Nicolaas Mauldc,om eenen gefmeeden,dog mislukten aanflag op de Stad Leiden, door Scheepenen aldaar is geftraft, zonder dat Leicefter zig nier teegens in't minfte heeft verzet,als teegen een inbreuk op zyn Regtsgebied Zie öoï. L B., bl. 06. fif feqq. ten duidelyken bewyze, dat men zelvs in een tyd, waar m men anderzins de Jurisdictie der Mdnairen den fterkften voortgang, en op alle gevallen, maar eenigzins dubieus, zag aanipraak  tot de MILIT. JURISD.- &c. 247 maken, een geval egter van Natuur als het teegenswoordige, den burgerlyken Regter niet heeft durven onttrekken. 'Er is nogtans hier omtrent eene objectie gemoveerd by meergedagte Misfive van Z. D. H., welke men niet kan ontkennen, in den eerden opüag, en voor dat men de zaak wel heeft ingezien, fpecieus voor te komen, dat namentlyk dit delict onder de deliéten der Militairen fpeciaal in den Articulbrief art. 5 en 6 daat opgetelt. Dog Ed. Mog. Heeren! zal deeze Articulbrief in deezen decideeren, moede dezelve dan niet door de refpective Bondgenoten zo zyn geapprobecrd,dat zy ook werkte in de particuliere Provinciën, in eene welker dit delict van den Vaandrig de Witte is geperpetreerd. Wat is nu de Articulbrief ? niets anders dan eene Verzameling van Militaire Ordonnantiën door den Raad van Staate gemaakt, in een tyd van Oorlog en daar voor voornamentlyk gefchikt: de optelling der delicten daar by gemaakt, meest in tyd van Oorlog voorvallende , toont zulks ten klaarden aan : was dezelve gefchikt om in tyd van Vreede in de Guarnifoenen der Steeden van de demmende Provinciën plaats tehebbeninDelicten,welke uit hunnen aard niet zyn pure militair, zo moede zeeker dezelve niet flegts aan de hoofden der Regimenten in 't Leeger, en in de bezette plaatzen,gelyk nu gefchiedis,zyn gezonden , maar overal in de demmende Provinciën gepromulgeerd zyn geworden. Zoo veel magt immers den Militairen Regter Q 4 daar  £43 VERZAMELING van STUKKEN. daar by wierde gegeeven , wierde den Burgerlyken onttrokken: deeze moefte derhalven weeten , wat hem benomen, wat hem onttrokken was, waar over hy, al ofte niet meer , zyne Regterlyke magt mogte oeffenen. Maar zoude de Raad van Staate, of zouden H. H. M. zulk eene Legiflative magt in de Provinciën exerceeren, moeften zeeker deeze in zo verre van hunne refpective Souverainiteit hebben gedefifteerd, en een gedeelte daar van ter uitvoering,dies benodigt, aan de voornoemde Collegien hebben overgedragen. Waar leest meu ergens van zulk een fpeciale overdragt? Nimmer is altans in deezeProvincie zulk een expresfeMagt den Raad vanStaate ofH.H.M.opgedragen.(^) 'Er blyft dan niets overig, dan dat men zegge, dat de Articulbrief kan werken in het Leeger, en op die plaatzen, waar op de Bondgenoten gezamentlyk de Legiflative Magt hebben kunnen oeffenen, dat is te zegden, in het resfort der Generaliteit, dog p-eenzins in de ftemmende Provincien,waarin nog H. H. M. nog den Raad van Staate eenige de minfte regt van Souverainiteit of Jurisdictie competeerd, En wel met opzigt tot het poincr. van Jurisdictie te geeven, zal zeeker den Articulbrief nooit geagt kunnen worden te zyn gefchikt: Daar zy uit haareu aardde Jurisdictie niet verandert, en gevolgelyk nog geeven, nog beneemen kan, ltrekkende flegts daar toe, dat zy den com- (a) Zie dit Betoog breeder ontwikkeld in myr.p Jenfcff|t'. over de Unie van P, Paui^us Vde Brief  tot de MILIT. JUR1SD. &c. 249 corapetenten Regter na. haar voorfchrift zyn wettig gezag doen oeffenen. Wy komen dus tot een ander poinft onzer Confideratien, of namentlyk Holland alleen meer regt, dan de overige Provinciën, heeft, om over het delict van den Vaandrig de Witte te jugeeren. Na hier over de Gronden, welke in deeze geallegeerd worden,te hebben overwogen, kunnen Wy niet zeggen daar in een overwigt voor de Provincie van Holland te hebben gevonden. Dog dit kunnen Wy met zeekerheid verklaaren, dat men de gezamentlyke Bondgenoten, de Generaliteit uitmakende, nooit nog nimmer kan als competente Regter aanzien over een delicl: in eene der ftemmende Provinciën gecommitteerd. Het is immers tans buiten het bereik van eenige conteftatie, dat H. H. M. geenzins bezitten de Souverainiteit : en bezitten zy die niet, hoe zullen zy dan by eenige mogelykheid beregten een delict binnen een der Provinciën gecommitteerd, ten waare het bleek, dat 'er eene fpeciale Opdragt van de magt hier toe nodig, door de Provinciën aan H. H. M. was gedaan; Dog waar is van zulk eene delatie de minfte fchyn te vinden ? Men zoude ook van zulk eehe Regtfpraak van H. H. M. bezwaarlyk meer dan een exempel kunnen allegeeren; een exempel, waar dook. de regten der provinciën 01' een z1gtbare en ge weldadige wyze wier" Pen verkort , en waar van H.H.M. zelve betuigen, dat zulks gefchiedevoor die keer, zonder anderfins hetRegtder Provinciën te willen Q S vei-  s5o VERZAMELING van STUKKEN verkorten. Zie Refolutie van H. H. M. van den iq Nov. 1613., ten bewyze, dat men zig wel bewust was, dat H. H. M. in dergelyke gevallen geene Regtsmagt bezaten. Zie verders over dit poinct de Heeren de Groot, in Apologetico, C. 15., en Bynkershoek Q. J. Publ., L. 2. C. 2 Men koomt dus eindelyk, Ed. Mog. Heeren! aan de vraag, welke der Hemmende Provinciën in den hare bevoegd is over meergemeld delicl van den Vaandrig de Witte te jugeeren. Dog vermits hier over tusfchen de Provinciën van Holland en Zeeland reeds verfchil is ontdaan, en de overige Provinciën, om, zulks te decideeren,nog niet zyn geroepen,en zig, ingevolge de Unie, daar in voor als nog niet mogen ffeeken, kunnen Wy niet denken , dat zulks ook voor als nog een object van Uw Ed. Mog. deliberatien,of van het van Ons gevraagde Advies kan opleeveren. Het is daarom dan Ed. Mog. Heeren! dat Wy, vermeenende aan deezen onzen pligt te hebben voldaan, de van Ons gerequireerde Confideratien hier meede zouden moeten befluiten, was het niet, dat het onderzoek over de Militaire Jurisdictie Ons hadde aanleiding gegeeven, om Uwer Ed. Mog. zwaarwigtige deliberatien nog een oogenblik op te houden, met eene bedenking reeds by een der Quartieren gemoveert, over het byzondere gevaar voor de Regten onzer Ingezeetenen, welke meer dan die der andere Pro-  tot de MILIT. JURISD. &c. 051 provinciën, door de fteeds aangroeijende Militaire Jurisdictie worden bedreigt; daar 'er geene Provincie die zo gedugte magt zo verre is te gemoet gegaan, dan deeze. Hebben niet onze goede Ingezetenen dc. zo nuttige Praiventie in het ftraffen der Militairen over Commune Delicten moeten zien wegneemen ? Vinden zy zig nu niet genoodzaakt , na het affchaffen des Krygsgeregts,(«) (het welk de zaaken nog onendig heeft verergert) teegen delicten door Militairen begaan, hun heul en befcherming te zoeken by den Guarnifoens Krygsraadt? Eene Vergadering Ed. Mog. Heeren! waarin dikwerf lieden, welke de Wet nog veniam atatis weigerd, in het adminiftreeren hunner Goederen, zomtyds Vreemden en Uitlanders, en genoegzaam altyd lieden , in Regten geheel onkundig , over zaken van de uiterlte importantie, de aangeleegenfte eigendommen , Eer en Leeven tanquam è tripode Regt fpreeken. Hoe veel gelukkiger zyn niet op dit ftuk de Overysfelfche Bondgenoten , ,, waar Rid„ derfchap en Steeden hebben goedgevonden ,, te declareercn , (zo luiden de woorden „ der Refolutie) dat nooit zullen" gedo,, gen , dat eenige het zy hooge het zy laagc Krygsraaden, of ymand anders, wie „ 't ook zoude mogen weezen , zig in „ deeze Provincie aanmatige, ofte arrogeere „ ee- (a) Zie over deze affchaffing het meesterlyk vertoog agter den druk van dit advis in Folio geplaatst, 't Welk binnen kort irjsgelyks in 8vo ftaet uittekomen.  SS* VERZAMELING van STUKKEN „ eenige Jurisdictie in Civile zaken, beho„ rend tot de Ordinaire Juftitie,ftrydig met de „ Regten en Privilegiën , aan de Staaten „ deezer Provincie, of eenige Leeden van „ dien, onwederfpreekelyk competeerende. Zyn dan Onze Ingezeetenen hier in zo verre beneeden het geluk zelve der Overysfelfche Nabuuren, met zo veel te meer y ver voelen Wy Ons by deeze geleegenheid wederom aangefpoort, Uwer Ed. Mog. Vaderlyke zorge, de Privilegiën en Regten Onzer Medeburgeren , hun vanOuds competeerende,en nog by het Reglement Reformatoir geconfirmeerd, en met folemneele Eede bezworen , op het plegtigfte en dierbaarfte aan te beveelen. Waar meede Wy, na UEd. Mog. in de befcherminge des Allerhoogften te hebben aanbevolen, verblyven EDELE MOGENDE HEEREN ! UEd. Mog. Dienstwillige De Raaden 's Hofs van Friesland. In Kennisfe van my Griffier (get.) Leeuwaarden den H. van der HAER, 6. Jan. 1783. - XLVIIL  tot de MILIT. JURISD. &c 25* X L V I I I. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, in haar Ed. Groot Mog. Vergadering genomen op Vrydag den 10 January 1783. Raadpenfionaris heeft aan hun Edele Den Groot Mog. geëxhibeert de concept nader ^aadPpl- Aanteekening door hem, in gevolge hun E- tdmikt dele Groot Mog. Refolutie van gifteren op de voorfyne Refolutie den 24 December laastleeden ter g'projec- Generaliteit op de Propofitie van Zyn Hoog- heid genoomen over de judicature van den jmtee- Vaandrig de Witte*, geprojecteerd; welkening op concept nader Aanteekening hier na volgtde Gene' o-PÏnfereert ralitdu gemieieerr. Refolutie van 24 DDecember e Heeren Gedeputeerden van de Pro-^y/' vincie van Holland en Westvriesland heb-|" %^u' ben, ingevolge het Protest en referve van&n nadere Aanteekening tegens hun Hoog Vaandrig Mog. Refolutie van den 24 December desitW^'* afgeloopen jaars 1782, raakende de faak"lan"pïvan den Vaandrig de Witte, alsnu, mx. ning doen naam en op expresfe last der Heeren Staa-^Gf'cten hunne Principaalen, in de Regiftersralltslt' gedaan aanteekenen: Dat, gelyk de bovengemelde Refolutie om  a54 VERZAMELING van' STUKKEN omtrent foodanig een onderwerp verfeert, waar in de hoogheid en de gewigtigfte belangens van Een fouverain Lid van het Bondgenootfchap op het fterkfte geconcerneertzyn, hun Edele Groot Mog. dan ook niet fonder de uitterfte furprife en be. vreemding hadden moeten ontwaar werden de o-anfch irreguliere en alleszins onbeftaanbaarewyze, op welke eene geringe meerderheid'der Heeren Gedeputeerden van de verdere Provinciën ter Generaliteit, onaangefien de overneeming, enhetuitdrukkelyk Protest der Gedeputeerdens van Holland, van fig heeft konnen verkrygen, om, overylings, en met alle precipitance te convoleeren tot een praïtens befluit, waar by aan het Souverain gezag, van die Provincie eene gevoelige atteinte is gegeeven, terwyl de daar by aan Zyne Hoogheid verleende authorifatieenpermijfie fig uitftrekte tot zaaken, welke behoudens de gronden van de Provinciaale Souverainiteit aan elk Lidvanhet hooge Bondgenootfchap indisputabel competeerende, tothetdepartement van haar Hoog Mog. Vergadering in geenen deele zyn behoor ende, en daar aan, nimmer, wettiglek gebragt hadde kunnen worden: Dat het, immers, volgens de onwrikbaare regels van het Staatsregt deefer Republicq volftrekt feeker is, dat het regt van judicature en ftrafoeffening over foodanige deliften , waar in de hoogheid, foo wel, als de weefentlykfté belangens van  tot db MILIT. JURTSD. &c. £55 van eene fouveraine Provincie geraakt zyn, eene voornaame rang onder het getal van alle foodanige regten bekleed, als aan de föüverainiteit onaffchydelyk vastgehegt, en, origineelyk in den boezem der zeven fouveraine Staaten beruftende, byhetverbond der generaale Unie tusfchen defelve geene de minfte vermindering nog verkorting hebben ondergaan, maar altoos, onveranderlyk, onverdeelten on vermengt in hun volkomen geheel en in hunne volleedige ftand zyn gebleeven: Zoo als het voorts niet minder zeker en onbetwistbaar is, dat de misdaad van hoog verraad; waar over de bovengemelde Vaandrig de Witte voor de hooge Krygsraad is betrokken, tot het Ciaffis van die delicten refforteert, waarvan de cognitie en judicature aan geene andere Regters toekomt, of overgelaaten kan werden, dan aan de foodanigen, die de Juftitie adminiftreeren uit den naam en van wegens de Staaten van die Provincie of Provinciën, wier hoogheiden föüverainiteit door de gepleegde misdaad zyn gelsedeert en gefchonden, en die aan de gehoorfaamheid van defelve Staaten, en aan hun alléén onderworpen, door hun oppergefag, en de daar uit voortvloeyende gepafte voorfieningen, tot een rigtig onderfoek van faaken verpligt en gehouden konnen werden. Dat op de voorfz. onwraakbaare maxi. mes gegrond is het regt, waar van hun Edele Groot Mog., tot ftaaving der com- pe-  256 VERZAMELING van STUKKEN petentie van haar Provinciaal Hof van Juftitie in de faak van den meergemelden de Witte, gebruik hebben gemaakt, welk regt zy fteeds gehandhaaft, nimmer geabdiceert, nog ten behoeve van een hooge Krygsraad, of eenig ander Collegie, van wegens de Generaliteit regt doende, gecedeert of afgedaan hebben; terwyl hun Edele Groot Mog. dat zelfde regt, in gelyke gevallen, aan hunne meede Bondgenooten volkomentlyk toekennende, fig niet weinig moeten beklaagen daar over, dat, hangende der fel ver deliberatien over deefe faak, en op het praecife tydftip, dat daar in een finaal befluit ftonden te! neemen , de pluraliteit der Gedeputeerdens van de overige Provinciën ter Generaliteit, by de voorfz. prceténfe Refolutie fig heeft laaten o vernaaien tot een middel, met geen ander oogmerk uitgedagt,en tot geen ander einde ingericht,dan om,zoo veel doenlyk, dat geene te effeclueeren, waar door de loop van die deliberatien gefluit, defelve geheel elufoir gemaakt, en hun Ed. Groot Mog. in het daadelyk maintien en de volle uitoeffening van haare Provinciaale en Territoriaale regten geturbeert en verhindert konden worden. Dat men voorwaar fig merkelyk foude bedriegen, en ganfch abufive denkbeelden vormen, wanneer men deefe faak op de eenvoudige voet, en in de bloote termen van een conflicl van Jurisdiclie befchouwende , defelve van dien aart foude willen aan-  tot de MILIT. JURISD.&c. 257 aanmerken, als alle foodanige verfchillen, Welke, onder beneficie van de foogenaamde falutaire en in de uitterlyke klank vleyende, dogindedaad, altoos, aan die zyde, daar men het gegrondfte regt voor; fig heeft, prxjudkkerende claüfulen van ongeprajudkieert iedersregt, en zonder confequentie voor [bet vervolg, doorgaans, niet onvoeglyk, getermineert en uit den weg geruimt konnen werden; neen maar, dat het zyn.de regten van de Provinciaale Souverainiteit, die regten vervolgens, voor welkers ongcfchondè bewaaring en handhaaving cle Heeren Gedeputeerdens van derefpeétive Provinciën ter Vergadering van hun Hoog Mog. aan hunne hooge Committen responfabel werden gehouden, dewelke in deefe faak op het gevoeligfte zyn getroffen: Dat men fig, alverder, niet genoeg kan verwonderen over de doordraaiende irregulariteit van eene conclufie, waaraanmen te regt mag feggen, dat het requifiet van eene genoegzaame meerderheid ontbreekt, en welke, zelfs uit dien hoofde, aan notoire nulliteit is laboreerende; nadien, het Point van deliberatie door vier Provinciën overgenoomen zynde, met geen mogelykheid eene conclufie had kunnen vallen, indien Twee van die overneemende Provinciën op eene vreemde en allerzeldfaamde wyfe, hunne overneeming niet hadden doen gepaart gaan met een declaratoir, waar by verklaart hebben, fig onbevoegt te asten, om VIII. Deel. R Jg  S58 VERZAMELING van STUKKEN fig aan de overgave van den gedetineerden Vaandrig de Witte, behoudens de hoogheid en regten der Provinciën, te opponeeren of tegen te houden : Dat op die wyfe te voorfchyn is gekomen een befluit, het welk, fchoon door de geinfereerde referves, met betrekking tot de hoogheid en regten der Provinciën omzwagtelt, egter veel te duidelyk het erroneus en met de gronden van de Regeering onbeftaanbaar begrip aan den dag brengt, als of het regt van judicature, byfonder in materie van Landverraad, en overzulks een regt in den boezem der byzondere Staaten van elk Gewest opgefloten, en op geenerley wyfe byde Unie gemeen gemaakt, immer of ooit, tegens over een GeneraliteitsRegtbank, onder den naam van hooge Krygsraad, of onder eenige andere denominatie, op het fouverain Territoir der door de misdaad beleedigde Provincie, van wegens de Generaliteit fungeerende, in de minfte twyffeling getrokken konde werden, en daar uit verfchillen ontdaan konden, welke aan de dispofitie en het goedvinden van de Vergadering van haar Hoog Mog. gefubjecfeert, en by dezelve gediscutieert en beflist fouden moeten werden: Dat hun Edele Gr. Mog. overtuigt van de hooge noodfaakelykheid, dat foo een wanbegrip, waarvan de gevolgen ten nadeele en tot detriment der hooge regten van de Provinciaale Souverainiteit niet genoeg  tot de MILIT. JURISD. &c4 25^ noeg geapprehendeert konnen werden, op het efficacieuile werde tegengegaan en gefluit, overfulks vermeend hebben in de bovengemelde praïtenfc Refolutie niet te konnen nog te mogen beruflen, maar lig indispenfabel verpligt hebben gevonden, om by deefe nadere Aanteekening hunne gevoeligheid deswegens ten kragtigfle te doenblyken, fig tevens vleyende, dat de Bondgenooten, wel verre van de conduites der Heeren Gedeputeerden , die tot de voorfz. Refolutie hebben geconcurreert, te approbeeren, hun ongenoegen ter dier faakezullenste kennen geeven, en voorts aan hun Edele Groot Mog. niet zullen onthouden die fatisfaclie wegens het gepasfeerde, en die gerustftelling voor het toekomende, dewelke van der felver doorfigt en volftandige aankleeving aan de gronden van het Bondgenootfchap met zoo veel regt en billykheid verwagt mogen worden; terwyle hun Edele Gr. Mog. voorde Bondgenooteti niet kunnen verbergen, zig, in allen gevalle, en op welke Wyfe diergelyke befluiten ter Generaliteit in het vervolg genomen fouden mogen worden, dewelke hun Edele Gr. Mog. oordeelen met hunne Souveraine Territoriaale Regten onbeftaanbaar te zyn; hoogstdefelve fig verpligt fouden vinden, defelve nietalleenlyk niet te respecteeren, maar de uitvoeringe van dien, desnoods, efficacieufelyk tegen te gaan. Gelyk hun Ed. Gr. door de voorfz. inforraeele Refolutie fig geensfins R 2 heb-  26o VERZAMELING van STUKKEN hebben laaten weerhouden, om foodanige Refolutie, in de faak van den Vaandrig de Witte, te neemen; mitsgaders aanfchryvinge aan het Hof van Holland, Zeeland en Westvriesland te doen, als of de foo evengemelde Refolutie nimmer genoomen was. Waar opgedelibereert zynde, hebben hun Edele Groot Mog. den Raadpenfionaris voor zyne genoome moeite in deeze bedankt; en is voorts goedgevonden en verdaan, de voorfz. geprojecteerde nadere Aanteekening by deeze te approbeeren en te arredeeren en dat dezelve hoe eerder zoo beeter ter Generaliteit fal werden ingebragt. j|£3e Heeren van de Ridderfchap en Edelen hebben verklaart in de voorfz Refolutie niet te confenteeren, maar te perfideeren by hun Advis daar omtrent bevoorens uitgebragt. XLIX-  tot de MILIT. JURISD. &c. 261 XLIX. EXTRACT uit het Refolutieboek der Ed. Mog. Heeren Staaten van Vriesland. ExluMtum 27 January 1783. Jj3y refumtie gedelibeerd zynde op eene Misfive van Zyne Doorl. Hoogheid den Ileere prince Erfftadhouder aan hun Hoog Mog. de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, gefchreeven in 's Hage den 23 October des afgelopen jaars, waar by kennis gaf, dat geinformeert zynde, dat een plan zoude zyn gefmeed, om eene Vyandlyke Expeditie te tendeeren op het Eiland Schouwen, Goedereede en Overrlacqué, en dat zeekere Vaandrig de Witte, in Guarnifoen te Brouwershaven leggende daar in behulpfaam zoude zyn, denzelven had laten arrefteren en in het Provoosthuis van de Generaliteit in 'sHage overbrengen, welke vervolgens dooiden Fiscaal van de Generaliteit voor den Hogen Krygsraad was te regte gefteld. Dan dat op den 17 van gemelde Maand eene deputatie van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, onder anderen aan Hooggemelde fyue Hoogheid, had te kennen gegeeven, dat voorzeide Heeren Staaten verlangden en verwagteden, dat aan de zaak van den' Gevangen Vaandrig de Wit« te, hangende hunne deliberatien,geene praïR 3 ju-  s6s VERZAMELING van STUKKEN juditie mogte worden toegebragt, dat zyne Hoogheid daar op hadde geantwoord, dat vermeende, dat gemelde Vaandrig by zyne Competente Rechter was gejugeert, en in allen gevalle de Provincie van Holland geene meeerdere betrekkinge tot de misdaad van de gevangen had, als de zes andere Provinciën, om reedenen breeder in gcdagte Misfive gedetailleert. ■ Dat zyne Hoogheid, uit de voordragt van welgemelde deputatie hebbende moeten befluiten dat de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland voorneemens waren te delibereeren over de Rechterlyke Competentie van voorfchreeven de Witte, gemeend had niet langer te kunnen of mogen afzyn, als zelve aan hun Hoog Mog. en daar door aan de Hooge Bondgenooten ter kennisfe te brengen, ter dien einde hoogstdezelve met opzigt tot die zaak zouden kunnen refolveeren, zo. danig als na derzelver hooge wysheid ten meeften nutte van 't dierbaare Vaderland Zouden bevinden te behooren. . Is, na hier op ingenoomen te hebben het Advis en ponfideratien van den Hove dezer Provincie; en voorts meede gedelibereerd Zynde op de Refolutie van gedagteHunHoog Mog. van den 24 December 1782, rakende de overgaave van gemelde gevangen aan dep Hove van Holland Zeeland en Westvriesland, mitsgaders op de nadere aanteekeninge door de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Holland en Westvriesland den 13 Jongstleden ? ingevolge derzelver protest en refer- ve  tot de MILIT. JURISD. &c. 263 ve daar op gedaan; goedgevonden en yerftaan de Gecommitteerden ter Generaliteit te gelasten, om wegens deeze Provintie ter tafel van hun Hoog Mog. te declareeren. Dat hun Ed. Mog., zo lang zy door de Bondgenoten of een derzelver, daar by belanghebbende, niet worden ge vraagt, om te decideeren, tot welken Regtbank de Witte, naar hun gedagten behoort, en voor welken hy te regt gefteld moet worden, zig ten eenemaale ongehouden agten, om daar over bepaaldelyk hun gevoelen te uiten; dat hun Edele Mog., egter, ter beantwoordinge der Misfive van zyne Doorl. Hoogheid, van oordeel zyn, dat de zig noemende Hooge Krygsraad der Vereenigde Nederlanden, al waar dezelve , des geenszins immer, door de refpective Bondgenooten formeel aangefteld en erkend, ten eenemaal onbevoegd is, om zig voor wettigen Rechter over den Delinquant in quKstie op te werpen, gelyk mede aan de gezamentlyke Bondgenooten, de Generaliteit uitmaakende, geenszins defaculteit toekomt, om over een delict, in een der Hemmende Provinciën geperpetreerd, judicature te oeifenen. Maar dat de meergemelde de Witte aan zynenCompetenten Regter, ter te regt Helling en vonnisfmg, moet worden overgelaa"ten, oordeelende hun Edele Mog., dat de cognitie over het Crimen van Hoog Verraad in het algemeen, behoort tot den Civilen Regter; dat wyders huri Edele Mog. ter geleegenheid van dit gefchil en de pofitive wyR 4 ze*  264 VERZAMELING van STUKKEN ze, waar op zyn Doorl. Hoogheid in de. Misfive, aan hun Hoog Mog. hier omtrent gefchreeven, zig over den aart en bevoegt. heid der Militaire Jurisdictie, zoo wel in 't algemeen, als byzonder, tot het geval van den meergemelden Vaandrig, uitlaat, alles, zins diendig en nodig geoordeeld hebben, eene Commisfie uit den haare te benoemen ,, om opzettelyk te befogneeren over de tegen, woordige exercitie der van tyd tot tyd zig extendeerende Militaire Jurisdictie , en de abufen, daar uit proflueerende, ten einde, na ingekoomen rapport, daar omtrent zodaanige Refolutien te neemen, als tot beetere bepaaling van de Grenzen deezer Jurisdictie, en tot beveiling van het regt hunner Inge-. zeetenen en geëtablisfeerdeRegtbanken, zullen verdaan te behooren. Dat eindelyk hun Edele Mog. niet willen nalaaten te„ remarqueeren, de gantfch vreemde en ongehoorde wyze, waar op hun Hoog Mog. hebben kunnen goedvinden, op den 24 December des afgeloopen jaars te neemen eene Refolutie om den bovengemelde Vaandrig de Witte over te geeven aan de judicature van den Hove van Holland; eensdeels, wyl hun Edele Mog van gedagten zyn, dat zulks niet afhing van de uitfpraak van hun Hoog Mog.; anderdeels, dewyl uit de Notulen van hun Hoog Mog. ten klaarden blykt, dat diestyds ter Vergadering zodaanig eene conclufie niet heeft kunnen vallen door dien 'er geen zweemfel van Pluraliteit der Provinciën tot deze overgave voor handen was. Al  tot de MILIT. JURISD. &c. 26$ Al waarom hun Edele Mog. het neemen van zulk eeneinformeele Conclufie met geen onverfchillighcid kunnende aanzien,- by deezen hunne Gecommitteerden gelasten, om'ter Vergadering van hun Hoog Mog. te verklaaren, dat hun Edele Mog., uit oorzaake van de informeele en illegale wyze, waar op gezcide Refolutie is genoomcn, dezelve niet kunnen confidereerén, als eenig effe misfen dezer opgenoemd declaratoir van den Heer Raadpenfionaris, alleen korteïyk en in zoo verre zulx tot wegneming van alle verkeerde gevolgtrekkingen, uit een geheel ftilzwygen te eliciëren, noodzakelyk'is, zullen uitlaten. Dat H. E. A. ten aanzien van derzelver geal-  tot de MILIT. JURISD. &c. 303 allegueerde gronden , nopens de onwettigheid der pro: tenfc Conclufie van den 2. December , zelfs al ware eene meerdeerheid daar toe bevoegd geweest, zig gerustelyk tot derzelver fchriftelyke aanteekening kunnen refereren; gaarne ook van hunne zyde, de wettigheid van hun gefustineerde, zoo ten aanzien van de blykbare intentie van het gead vifeerde der Heeren van Tholen, als omtrent de onbevoegdheid van den Heer Ed., om in een zaak, waar by Hoogstdezelve zoo aanmerkelyk was geinteresfeerd , te adviferen, en in allen gevalle , door dat advis eene voorgewende meerderheid uit te werken , niet alleen aan het oordeel der Staatsleden, maar ook aan dat der gantfche onzydige waereld, en in 't byzonder aan het begrip van een onbevooroordeeld nageflagt zullen overlaten; kunnende H. E. A. echter geenzints inftemmen , dat met het declaratoir en referve van H E. M. uitfluitende bevoegdheid,in het hoofd dier zoogenaamde Refolutie geplaatst, aan de intentie van H E. A.. en der Heeren van Zierikzee, en Vlisfingen, zoude zyn te gemoet gekomen. Hoedanig Declaratoir in effeae niet anders dan als eene proteftatio aftui contraria kon worden aangemerkt, en waar van het geringe effecT: by de uitkomst zoo zichtbaar gebleekeVi is. Dat betreffende het, door den Heer Raadpenfionaris bygebragte tot betoog van deszelfs bevoegdheid om in een zaak van natuur als dezeby meerderheid té concluderen ,  304 VERZAMELING van STUKKEN ren, H. E. A. immers in de eerfte plaats nimmer het aanwezen van eene , gevoegzame meerderheid hebben geadvoueerd, maar het tegendeel van die, zoo zy vertrouwen, op eene overtuigende wyze aangetoond. Dat wyders uit het geallegueerde Advis van H. E. A. ten jare 1704 nooit zal kunnen worden getrokken een fchyn van toeftemming , dat in zaken die volgens derzelver aart en natuur niet anders kunnen begreepen worden, dan alleen met eenparigheid conclufibel te zyn , en in 't byzonder, de Privilegiën en Voorrechten der Prov. en der Steeden betreffende,by meerderheid kan worden geconcludeerd, vooral wanneer van dezelve voorrechten geheel of ten deele word geluxeerd. Dat in de derde plaats H. E. A. den Heer Raadpenfionaris willen gevraagd hebben , of zyn Ed. dan op zulke gronden, zig bevoegd zou oordeelen , om in alle zaken hoegenaamd , welke in de uitfpraak van wylen Prins Willem den Eerften van den jare 1581 niet met name zyn uitgezondert,eene conclufie met de meerderheid te mogen nemen ? Tegens hoedanig eene abfurde ftelling , des Heer Raadpenfionaris eigen gedrag in verfchillende gevallen , welke fchoon in die uitfpraak niet genoemd, egter al tyd by zyn Ed. en alle de Staatsleden,bui,ten alle bedenking niet anders dan met eenparigheid conclulibel zyn aangemerkt , zoude kunnen worden bygebracht. Dat hoe zeer II, E. A. hier omtrent eerte na-  tot de MILIT. JUPvISD. &c 305 nadere verklaring van H. E-M. noodzakelyk oordeelen , het echter naar derzelver oordeel, nooit in twyffel zal kunnen worden getrokken , dat zoo 'er immer in eenige . conclufien eene volledige eenparigheid van Hemmen noodig is, zulx vooral omtrent het teederfte en gewichtigfte van alle voorwerpen, te weten, het behouden de handhaving der Privilegiën vereischt word, welke in 't geheel nog ten deele aan iemand der Staatsleden kunnen worden afgenomen. De tegenfpraak van welke ftelling niet anders zou kunnen ftrekken , dan om alle gronden van wettigheid en goede orde té amovéren, en de allerdierbaarfte voorrechten te ondermynen, door dezelve van de willekeur van eene voorgewende meerderheid, vooral van de omftandigheden van tyden cu zaken dependerende, af hankelyk te maken. Om welke reden dan ook in de volgende Reglementen op het beleid der affaires ter Staatsvergadering , en met name in dat van den 14 Maart 1664 , van het concluderen by meerderheid niet alleen die zaken worden uitgezondert, welke by voorgaande expresfe Refolutien , maar in byzonder ook , dié naar de oude ordre van Regeering zyn geëxcipieerd, waar by eene fpeciale opnoeming van zaken , de Privilegiën betreffende, waarfchynlyk niet zou geomitteerd zyn, ingevalle men eenigzints had kunnen vermoeden, dat zulx immer in twyffel flond getrokken tö worden. Dat , zoo 'er al voor het overige , in VIII. Deel. V het  Soó VERZAMELING van STUKKEN het enkele geval, door den Heer Raadpenfionaris bygebragt , eenige irregulariteit mogt zyn begaan, zulx ten grooten deele aan de gewoone wanorders, welke by foortgelyke turbulente tyden plaats hebben, aan de volflrekte noodzaak, welke uit hoofde dier tydsomflandigheden voor eene afdoening van die, in allen opzichte heilzame, zaak exteerdc, en aan de toenmalige menigvuldige disfentien, tusfchen de Heeren van Zierikzee, en de oVerige Staatsleden, te attribueren zoude zyn. Terwyl H.E. A.nietvoorby kunnen,om den Heer Raadpenfionaris by deze gelegentheid onder het oog te brengen het pryslyk en omzichtig gedrag, door den Heer Raadpenfionaris Verheye , met betrekking tot de handhaving van een ieder by zyne voorrechten, in dat zelfde jaar 1704gehouden, welke Heer, fchoon vyf,van de zes Staatsleden aandrongen, om vermits het overlyden van zyne Koningl. Mah de Commisfie van den Heer van Odyck , als Gedeputeerden ter Vergadering van H. H. M. in te trekken, en welgem Heer Raadpenfionaris door de Heeren van Goes verzogt zynde, om als Advocaat van de Provincie de refpective Leden voor te houden, wat in dezen ware van de ware orde en van het recht en de wettelykheid der Provinciale Regeering, niet gefchroomd. heeft, om tegen de blykbare inclinatie der voorf. vyf Leden aan, by een fchrifteiyk Advis, onder de Infertien in de Notulen van het evengemelde JaarFol.o<5te vinden,de 011-  tot de MILIT. JURISD. &c. 3o? onwettigheid van zoodanige intrekking met kragt aan te toonen, zynde ook vervolgens dat Poinct. nimmer door gem.Heer, maarby deszelfs abfentie, door den Heer Wefterwyk, Burgemeefter der Stad Goes, ter conclufie gebragt, en de Heer Raadpenfionaris tot het teekenen dier Refolutie dan na meenigvuldige inftantien , en de betoonde.uitdrukkclyke begeerte der Staatsleden kunnen worden gepermoveerd. Dat H. E. A. voor het overige in het te meermalen gemelde Declaratoir geen enkel Woord melding gevonden hebbende van derzelver beklag wegens het voortgaan met de bewufte praetenfe conclufie en depêche der nooit in behoorlyke Deliberatie gebragte Misfives daar uit proflueerende , tegen en in Weerwil der uitdrukkelyke overneming van drie Staatsleden , nog ook wegens de geweigerde omvraag op derzelver Propofitie, verder dan totdeHeeren vanZierikzee,H.E.A.dan ook in de gegrondheid van dat beklag, en de wettigheid van hun daar tegens expresfe lyk gedeclareerde nog temeer zyn verfterkt,en al hun geallcgueerde , ook in dat opzigt by dezen als nog focciaal blyven inhaereren. En worden de Heeren Gedeputeerden gelast de infertie dezer in de Notulen van Staat te verzoeken. ■ Accord. met voorfz. Relolutien. (get.) PS. CIdANGUION. V 2 L1X.  308 VERZAMELING van STUKKEN L I X. EXTRACT uit de Refolutien ten Rade der Stad Vlisfingen, relatif tot de State Notulen van den 13 Febr. 1783. Saturdag den 15 February 1783 "jj^y refumtie gedelibereert zynde op eenige ftukken betrekkelyk de zaak van den Vaandrig de Witte, breder, vermeld onder de Notulen van dezen Rade van den 11 en 25 January laastleden en fpeciaal op de ondèrfcheiden Misfives van de Heeren Staaten van Holland, Zyne Doorl. Hoogheid en den Hove Provintiaal, ter beantwoording van Hun Ed. Mog. Misfives van den 2 December des vorigen Jaars, op de Propofitie van Zyne Doorl. Hoogh. den 24 December aan Hun Ed. Mogende gedaan en de Refolutie, by hoogstdezelve ten zeiven dage daar op genomen, als mede op de aantekening der Heeren Staten van Holland en Vriesland tegen de voorfz. H. H. M. Refolutie, mitsgaders op het declaratoir van den Heer Raadpenfionaris , den 4 dezer , en laastelyk op de Advyfen der Heeren van Zierikzee en Middelburg, den 6 en 13 daar aan ter Staatsvergadering uitgebragt. Is goedgevonden en verdaan de Heeren Hun E. A. Gedeputeerden ter Staatsvergadering mits dezen te inftrueeren en te ge-  tot de MILIT. JURISD. &c. 309 gelaften omme aldaar namens deze Stad te advifeeren: Dat deHeeren van Vlisfingen met aandagt gelezen en geëxamineerthebbende alle de voorfchreve ftukken betrekkelyk tot het geval van den Vaandrig de Witte, wel gewenscht hadden zig van alle verdere deliberatien omtrend deze taedieufe en mishandelde zaak te kunnen dispenfeeren, te meer daar de herhaalde Advyfen van Hun Edel Achtb. in 's Lands Regifters geboekt, de onwederfprekelykfte bewyzen tot disculpatie van H. Ed. A. opleveren , en dezelve wettigen, om, benevens de Heeren van Middelburg en Zierikzee , den kwaden uitüag en de nadeelige gevolgen dezer zaak over te laten voor reekening en verantwoording dier geene, door wier Advifen of directie dit alles is geoccafioneerd: dan dat zoo wel de gewigtige inhoud der bedoelde ftukken, als de hoop om hunne Medeleeden op te wekken tot den gepaften ernst in de verdere behandeling dezer gewigtige zaak, II. E. A. heeft aangezet, om nogmaals hunne gevoelens deswegens , met alle mogelyke discretie en kortheid, aan hunne Medeleden voor te dragen. Dat Hun Ed. Achtb. zig in het algemeen conformeeren met het bondig en welberedeneerd Advis der Heeren van Middelburgsen 13 dezer ter Staatsvergad. uitgebragt, eir fpeciaal omtrent de beantwoording derMisfive van zyne Doorl. Hoogheid en van den Hove Provinciaal , zoo met te desavoueeren de gronden,waarop door zyneDoorl.Hoogheid dc V 3 over-  8io VERZAMELING van STUKKEN overgave van den Vaandrig de Witte, uit infchikkelykheid in dit fingulier geval, ongeprsejudicieert een ieders regt, en zonder dat daar eenige confequentie zoude mogen worden getrokken, gefchied is, als met tegen, te fpreken de competentie van den Hove in Crimineele Zaken binnen deze Provincie voorgevallen, zelfs in de zo genaamde cafus regii: kunnende de notoire incompetentie van den Hove in cas fubjeftbellisfend worden gemaakt uit het 8de Art. van het Provifionecl Accoord van den 7Maarti 6o7,vergeleken met het 8 , 9, 10 en 11 Articul van het Nader Tractaat en Verdrag omtrend den Hogen Rade van den 20 September en 14 November 1596 mitsgaders het 20, 21 en 22 Art. van hetNaderProvifioneelAccoord van den 11 Juny 1674: redenen, waarom de Staatsleden zig fteeds met zoo veel y ver verzet hebben tegen de pogingen van den Hove, om zig de Judicature van Zeeuwfche Crimineele Zaken aan te trekken, waarvan,onder anderen, het Advys der Heeren van Zierikzee , relatif tot de State Notulen van 3 Decemb. 1736, de Misfive der Staten van den 18 April 1704 en de Refolutie van 30 April 1657 ten convincantften preuve iirckkcn kunnen. DatmetbetrekkingtotdeMisfivederHeeren Staten van Holland van den 27 Dec. 1782 H. E- A. begrypen, dat dezelve almede zoude dienen te worden beantwoord, en gemanifefteerd H. E. M. begrippen , nopens de gefuftineerde competentie van den Hove in dit  tot de MILIT. JURISD. &c. 311 dit geval, met alleguatie der gronden, waarom H. E. M. de Judicature dezer zaak aan de voorfz. Rechtbank met praïteritie van den localen Regter befloten op te dragen, (gelyk dezelve, onder anderen geallegueerdzyn in Hun Edel Achtb. geadvifeerde op den 25 Nov. 1782) terwyl by deze gelegendheid met betrekking tot de bedenking , by de Heeren Staten van Holland , in derzelver voorfz.Misfive geopperd,dat deze Provincie in de voorfchreve zaak Refolutie genomen had, zonder voorafgaande Communicatie met hun Edel Grgot Mog. zou kunnen worden gedeclareerd , dat hun E. M. niet gezien hebbende de Interrogatorien en Refponfiven van den Gedetineerden of andere Stukken, daar toe betrekkelyk , en waar van copien door de Heeren Gecommitteerde Raden van Zeeland verzogt waren , ook niet hadden kunnen oordeelen over debetrekkingdie de Provincie van Holland tot de zaak van den Vaandrig de Witte moest gerekend worden te hebben. Dat aangaande de zogenaamde Refolutie by H. H. M. op dcn24Dec.des gepasfeerden jaars omtrend de bewufte zaak genomen, H. E. A. zig volkomen conformeeren met het geadvifeerde der Heeren van Middelburg, houdende hun Edel Achtb. de Vergadering der Heeren Staten Generaal volftrekt onbevoegt, om in een zaak van die natuur, eenige difpofitie te neemen en de zo genaamde H. H. M. Refolutie voor eene fchriftuure, geheel oppofit met alle goede ordre en maximen van Regeering , fpeciaal met de V 4 grond-  3i2 VERZAMELING van STUKKEN grondwetten der Unie ■, en mitsdien zodanig onwettig, nulenkragteloos ,als of dezelve nimmer genomen ware, terwyl niet te min de herinnering dezer onvoorbeeldige handelwys en direftie de Bondgenoten zal kunnen opwekken tot het nemen van ernfHge maatregulen, waar door diergelyke gehafardeerde demarches en infractien op de orde der Regeering en regten der Bondgenoten kragtdadig zullen worden verhindert en elufoir gemaakt. Dat verder aangaande de conduite der Heeren Ordin. Gedeput. dezer Provintie, ter Generalit., H. E.A. volkomen inftemmen met het Advys der Heeren van Middelburg; daar de voorfchr, Heeren, in plaats van alk devoiren aan te wenden, ten einde op de Req. van den Fiscaal van de General, aan H. H. M. over deze materie den 22 Oclober laatstleden gepraïfenteerd, conform de intentie dezer Provincie wierd gedisponeerd, gelyk aan dezelve by eene praetenfe Refolutie, die bun zeker ten rigtfnoer had behoren te verdrekken , was aangefchreven, veel eer zonder eenige de minde conr.radiit.ie , of Protedatie ,blooteaanfchouwers geweest zyn eener conclufie, welke niet op een eenig Advys der andere Provintien maar degts op het goedvinden van den Praffident van H. H. M. gefundeert was, en welke bovendien van deintentie dezer Provintie zodanig devieerde, als de Provinciale conclufie van de intentie der meerderheiden fpeciaal van die derHeeren van Middelburg , Zierikzee en Vlisfingen. Dat  tot de MILIT. JURISD. &c 313 Dat aangaande het Declaratoir van den Heer Raadpenfionaris, op den 5 dezer gedaan, tot juftificatie der conclufie, by zyn Edele in de bewufte zaak genomen, H. E: A. zig veilig meenen te kunnen refereeren tot het geen daar omtrend by derzelver fchriftelyk Protest op den 23 Decemb. gezegd hebben , mitsgaders tot de refleetien, door de Heeren van Middelburg daar omtrend by derzelver meergem. Advys gemaakt; terwyl H. E. A., de beflisfing over de conduite van den Heer Raadpenfionaris in deze zaak zeer gerust aan het oordeel van alle onzydigen en der poftcriteit durven overlaaten. Dat eindelyk H. E. A. overwegende dat alle h-imne Medeleden; ook die van H. E. A in dezen mogten hebben gedisfentieerd, of gezegd worden gedisfentieerd te hebben, een gelyk belang hebben in het behoud en de verdediging der Provinciale Hoogheid en regten , en daar toe allen op eene even plegtige wys verbonden zyn , alle dezelve op het ernftigfte verzoeken, omme nogmaals deze zaak in fcrieufe overweeging te nemen, zonder zig door de befchouwing van vorige disfentien, of andere dergelyke .confideratien, te laten detourneeren, en fpeciaal,omme met de Heeren van Middelburg en Vlisfingen te cöncurreeren , ten einde ten fpoedigfi.cn ter Generaliteit, zoo omtrend de zogenaamde H. H. M. Refolutie van 24 Dec. laatstleden, als de conduite der Heeren Ordinaris Gedeput. te laten doen zodanig ferieus DeclaraV 5 . toir  3H VERZAMELING van STUKKEN toir, als Hun Ed. Mog. tot bewaaring van het manifefte recht dezer Provintie, welke het meest van alle de Bondgenoten in deze zaak geinteresfeerdis, en tot voorkoming van gevreesde gevolgen zullen oordeelen te behooren : Vermeenende H. E. A. dat H. E. M. zig daar toe zouden kunnen bedienen van deze of dergelyke bewoordingen: ,, Dat alzóo de Judicatuure en Strafoeffe„ ning van alle Delicten, hoe genaamd, en „ door wie gepleegd,in eene der Provintien „ geperpetreerd, abfolutelyk toekomt aan „ de Staten dier Provintie, ofte de Recht„ bank door hoogstdezelve daartoe gequali„ ficeerd, en alzo nimmer dat recht geheel „ of ten deele aan de Vergadering der Staten „ Generaal is opgedragen , fpeciaal niet in „ zaken van Landverraad, de Heeren Staten ,, van Zeeland de Vergadering der Heeren „ Staten Generaal ook volitrekt onbevoegd „ houden, omme in fiet geval van den „ Vaandrig de Witte eenige dispofitie te „ maken : Dat alzoo zulks niet te min „ gefchied is, ja zelf op een wys, geheel on„ beftaanbaar met alle orde van Regeering en „ de Grondwetten der Unie , H. E. M. de „ gem. Refolutie verklaren voor nul , krag„ teloos en van geener waarde; dat Hun ,, Edel. Mog. ook om die reden zodanige „ refolutie in die zaak nemen en zodanige „ aanfchryving aan den Hove van Holland, „ Zeeland en Westvriesland doen zullen, „ als of de gemelde H. H. M. refolutie „ nimmer genomen ware, terwyl H. E. M. „ bo-  tot de MILIT. JURISD.&c. 315 bovendien desapprobeeren de conduite „ der Heeren H, E. M. Ordin. Gedeputeerden s? by gelegenheid dezer onwettige conclufie „ gehouden, vertrouwende dat de overige Bondgenoten, die zulks niet reeds om,, trend hunne Gedeput. mogten gedaan „ hebben, geen zwarigheid maken zullen, „ omme tot gerustftelling van H. E. M. en „ de andere Provintien ook daar toe te „ concurrecren en daar van ter Generaliteit „ declaratoir te laten doen." En zal Copy dezer Refolutien aan de Heeren H. E. A. Gedeputeerden worden ter hand gefteld, omme na lecïure de infertie daar van in de Notulen van Staat te verzoeken. Accord, met voorfz. Refolutien. (was get.) N. C. LAMBRECHTSEN. L X. EXTRACT uit de Refolutfen van de Edele Mogende Heeren Staaten 's Lands van Utrecht. Mercurii 26 February 1783. jjf^e Heeren Geëligeerde Raden hebben ter Vergadering ingebragt en laten lezen derzelver Refolutie van den 18 dezer lopende Maand,  3i6 VERZAMELING van STUKKEN Maand, betreffende de zaak van den Vaandrig de Witte en het ten dien opzigte door de Heeren Edelen geproponeerde declaratoir als breder by voornoemde Refolutie, volgende hierna geinfereerd. EXTRACT uit de Refolutien van de Edele Mogende Heeren Geëligeerde Raden reprefenteerende den Eerften Staat van den Lande van Utrecht. Martis 18 February 1783. J£3e Heeren Geëligeerde Raden hebben ingevolge van het Poinct. van befchryvinge , geëxamineerd de Refolutie door de Heeren Edel en en Ridderfchap den 22 January jongstleden ter Vergaderinge van de Heeren Staaten ingebragt nopens de Judicature over den Vaendrig de Witte , en wel fpeciaal met relatie tot zeker daar by geproponeerd declaratoir ter Vergadering van Haar Hoog Mogende door Heeren Gecommitteerden ter Generaliteit namens deze Provintie te doen, ter confervatie van de Hoogheid en Regten dezer Provintie en ter gerustftelling van de Heeren Staaten van Holland en Zeeland, in het prajfente geval van den Vaendrig de Witte. En hebben zy Heeren Geëligeerde Raden, na rype deliberatie gerefolveert, dat ter aanftaande Vergadering van de Heeren Staaten uit hunnen Naam, by Extract dezer zal worden gedeclareerd, dat zy  tot de MILIT. JURISD. &c. 317 zy Heeren Geëligeerde Raden bevorens zig geconformeerd hebbende met het Advis van den Hove Provinciaal den 20 Nov. 1782 ter Vergadering van Hun EdelMogenden ingediend, als nog het delidt van den Vaendrig de Witte, waar over door den Militairen Rechter is geapprehendeerd geworden, niet anders kunnen confidereeren, dan als een Militair Delict. En dat voorts de voornoemde Gevangen nu dadelyk aan het Hof van Holland overgegeven zynde, zy Heeren Geëligeerden Raden begrypen, dat hierdoor alle doffe tot verdere deliberatie is weggenomen, ook zelfs ingevallen men de zaak in-het dagligt befchouwde, in hetwelk dezelve aan de Heeren Edelen en Steden is voorgekomen; door dien de overgave van gemelde Vaendrig de Witte, volgens den uitdrukkelykenlettervan gemelde Hun Hoog Mogende Refolutie niet anders gefchied is, dan ongepraajudicieerd eens ieders rechten , en zonder dat zulks in eenige confequentie zal worden getrokken, door welk declaratoir de Heeren Geëligeerde Raden vermeenen, dat ook indien men het delict, des quaestie, als ter cognitie van den Civilen Rechter behorende, wilde confidereeren, nogthans genoegzaam gezorgd is voor de Hoogheid en Recht van de Judicature een ieder van de Hooge Bondgenoten binnen hun territoir onwederfpreekelyk competeerende, en dat dus alle verdere declaratoiren van wat aart ook in dezen ten eenemaale overbodig zouden zyn. Gelyk zy Heeren Geëligeerden Raden  3i3 VERZAMELING van STUKKEN den ook verder van gedagten zyn, dat het verrigte door Heeren Gecommitteerdens ter Generaliteit wegens aeze Provintie by Hun Edel Mogende behoorde te worden " geap. probeerd. (onderftond) Accordeert met voornoemde Refolutieri; Waarop gedelibereert zynde, hebben de Heeren Edelen en Ridderfchap en Gecommitteerden van Stad en Steden geperfisteert by derzelver ingebragte Refolutien dien aangaande en is vervolgens de voornoemde zaak geconcludeet't conform de Refolutie der Heeren Edelen en alzulks goedgevonden en verdaan. Dat de Heeren Gecommitteerden dezer Provintie ter Generaliteit zullen worden aangefchreven en gelast ter Vergadering, van Hun Hoog Mogende tot confervatie van de Hoogheid en Rechten dezer Provintie en ter gerustdellinge zoo van Heeren Staten van Holland en Zeeland in het praefente geval van den Vaendrig de Witte, als van alle de andere mede Bondgenoten in diergelyke gevallen, namens deze Provintie te declareeren, dat Hun Edel Mogende van gedagten zyn,, dat de cognitie van alle Misdaden, hoegenaamd, endoor wie „ ook begaan, dewelke gepleegd worden, bin„ nen het Souveraine Territoir van derefpec„ tive Provinciën, en aldus ook de cognitie „ van het delict, desqua:stie, behoort aande re-  tot de MILIT. JURISD. &c. 319 „ refpectivcStaaten dierProvintien,ofte zoo„ danigeColiegienvanJuftitieenRechtersaan „ welke dezelve Staaten die cognitie hebben „ gedemandeert, zonder dat deMede-Bond„ genoten zig zulks vermogen aan te matigen, „ of zig daar inne te inmisceeren op eenigerlei wyze. LXI. EXTRACT uit de Notulen van den Raad Ordinair der Stad Ziericzee, Relatif tot de Staate Notulen van isFebruary 1783. Den 14 Maart 1783. Jj^y refumtie gedelibeert zynde op dó fchriftelyke Advyfen der Heeren van Middelburg en Vlisfingen den 13 en 17 der laatst voorige Maand ter Staatsvergadering ingebragt, op eenige ftukken betrekkelyk de opdragt der Judicatuure van de Vaandrig de Witte aan den Hove Provintiaal breeder by voorfz. Advyfen vermeld; is goedgevonden en vcrftaan, de Heeren Gedeputeerde ter hooggem. Vergadering occupeerende aan te fchryven, en te gelasten, om van wegens deeze Stad, zoo draa mogelyk te declareeren. Dat de Heeren van Ziericzee de zelve ftukken door de Heeren Gecommitteerde Raaden reeds bevoorens aan de Leeden toegezonden zoo draa niet hadden ingezien, of werden tot hun gevoelig leedwezen al aanftond» ont-  32o VERZAMELING van STUKKEN ontwaar, dat de reedenen van bekommering voor de gevolgen der behandeling van dit gewigtig poinct, zoo meenigmaal betoond, als nu door de uitkomst'maar al te zeer werden geconfirmeerd, naar dien men in de Vergadering van de Heeren Staaten Gene- hlbinnen de Stad Zierikzee insgelyks wegens Correspondentie met den Vyand gevangen, wanneer het zelve Hof door Zyne Excellentie aan wien door H. E. M. alle de ftukken daar toe betrekkelyk gezonden waren, verzogt zynde de kennis dier zaak te willen aanneemen, zig daar van heeft geëxcufeerd, onder anderen , mitsdien zy hen niet gaarne van crimineeïe zaaken zouden onderwinden, en byzonder, mitsdien de kennisfe aan ben niet en konde anders devolveeren, als by appellatie &c; alles breeder in 't hier voren vermeld Advis der Heeren van Middelburg gedetailleerd, en waar toe Heeren Commisfarisfen ter betragting van de kortheid in dezen, zig refereereir, maar dat bovendien ook het voorfz. declaratoir ïnvolveert een fustenuë, even of het zelve Hof zig zonder delegatie competent zoude oordeelen tot de Judicature over Crimineele zaaken binnen deze Provincie voorgevallen, waar van het tegen overgeftelde (gelyk de Heeren van Vlisfingen by derzelver hier vorengem. Advys hebben geallegeerd) beflisfend kan worden opgemaakt uit het 3 Art. van het: Provifioneel accoord van den 7 Maart 1007, X 4 ver-  3^3 VERZAMELING van STUKKEN. vergeleken met het 8, 9, 10 en .11 Art. van het nader Tra&aat en verdrag omtrend den Hoogen Raad, van den 20 September en 14 November 1596, mitsgaders de 20, 21 en 22 Art. van het nader Proviiioneel accoord van den 11 Juny 1674. Dat over zulks het ongeremarqueerd pasfeeren van zoo een geheel nieuwe en ongegronde fusteriuè" occafie zoude geven, dat het welgem. Hof van Juftitie, by vervolg daar uit zeer nadeelige en voor de Judicature cnCrimineelezaaken binnen deze Provincie, de allerprasjudiciabelfte confequentien zoude kunnen trekken, en zig verder aanmatigen iets, daar toe het zelve ten aanzien dezer Provintie allefints onbevoegt is, en waar tegen Heeren Commisfarisfen vermeinen, dat door H. E. M. niet alleen efiicatieus, maar ten aller prompten behoord te worden voorden ten voorkominge van eenige inbreuk op de voorfz. Rechten, en zouden daarom, om allen fpoed te betragten, van oordeel zyn, dat Prcefident en Raaden voorn., ten eerden,zonder allegatie van de hier voren aangehaalde gronden en Art. der onderfcheiden Tractaaten en Accoorden, als aan den welgem. Hove ten vollen bekend zynde, door H. E. M, behoorden te worden aangefchreven om nader aan H. E. M. op te geven de redenen welke dezelve hebben konneu permoveeren, om in deezen zoodanig eene finguliere fustenuë ten opzigte dezer Provincie te voeren, welke H. E. M. geenzints met dilzwvgen 'heb-  TOT Dli MILIT. JURISD. &c. 3*5> hebben konnen pasfeeren, veel min advoueeren, volgens de concept Misfive hier navolgende geinfereerd. Fiat Infertio. MISSIVE aan Prsefident cn Raaden van den Hove Provintiaal over Holland, Zeeland en Westvriesland. EDELE &c. Jn U Edele, by de Heeren onze Gecommitteerden Raaden, op den 2 January van dit loopende Jaar ontlange, en den 6 February daar aan ter onzer deliberatie gebragte Misfive van den 31 December te voren, in antwoord op de onze van den 2 dier Maand, betrekkelyk de Judicature van den gedetineerden Vaandrig de Witte, hebben wymet veel verwondering gezien, de by U Edele, gebruikte uitdrukking, aan het einde derzelve te vinden, en waar by U Ed. zig dus uitlaaten: „ Zullen alleenlyk hier nog by voegen, „ dat wy ons door de refpective afzondcrly„ ke aanfchryvingen van de Heeren Staaten „ der beide Provinciën overvloedig gequa» „ liriceert vinden, om uit naam en van we„ gen beide dezelve, ook zonder delegatie , „ als welke met eerbied en behoudens de „ voorregten der Provintie van Zeeland, X 5 » ver-  S-30 VERZAMELING van STUKKEN „ vertrouwen ten onzen opzigte niet noo„ dig te zyn, ter deezer zaakc Judicature „ te oeffenen." Wy zyn te veel geperfuadeert van U. Ed, kundigheid, dat UEd., ipfo Jure, en zonder daar toe door ons fpeciaal gequalifkeert te wezen, zig zullen willen aanmatigen de Judicature over Crimineele zaaken binnen onze Provincie voorgevallen; en zullen ons daarom dispenfeercn van in een detail te komen, nopens de gronden en argumenten, waar uit U Ed. volflrekte onbevoegtheid, tot het geene voorfz. is ten klaarden zoude condeeren. Ook begrypen U Ed. wel, dat wy daarom alleen, om byzondere redenen, nódig geoordeelt hebben, U Ed., in dit fpeciaaf geval, en zonder dat zulx ooit door U. Ed. in confequentie zal mogen getrokken worden, in praijuditie der Privilegiën en rechten van den Lande en Steeden van Zeeland, by expresfe delegatie, tc qualifkeeren tot de overneming van, en Judicature over den voorn. Vaandrig de Witte; waar toe wy U Ed. Mog. nogmaals qualificeeren by dezen. En daarom is deeze alleenig ingerigt, om U Ed. te requireeren aan ons, zoo dramogelyk, op te geven de redenen, welke UEd. hebben gepermoveert, om indezen zoodanige fustenuë, ten onzen opzigte, te voeren, welke wy geenfints met dilzwygen hebben kunnen pasfeeren veel min advoueeren; terwyl wy vertrouwen, dat U Ed. wel zullen Avillcn zorgen, dat, zonder van onze nadere in-.  TOT DE MILIT. JURISD. &c. 33r intentie, in diergelyke gevallen van Crimineele zaken in Zeeland voorkomende, geïnformeerd te zyn, wy buiten de onvermydelykenoodzakelykheid, zullen konnenbly ven om andermaal eenige aanlchry vinge van deezen aart aan U Ed. te moeten doen. Waar mede &c. Terwyl het vooruitzigt van waarfchynlyk te langduurige deliberatien, by aldien over alle de ftukken in de proemisfen dezes gemeld Simul et Semel Rapporten mogten worden uito-ebragt, hen Heeren Commisl'ansfen gepermoveerd heeft, zig thans alleen tot bovengemelde Misfive te borneeren, en inmiddels de befognes over de verdere ftukken,_ te continueeren, 't geen hopen de goedkeuring Hunner Ed. Mog. te zullen mogen erlangen. Accordeert &c. LXI1I.  33* VERZAMELING van STUKKEN L X I I I. PRO MEMORIE, dienende tot onderzoek, hoedaanig het Staatsregt zyder Provintie van Zeeland, omtrent de Militaire Juiïsdi&ie, zoo in het Crimineel als Civil, geformeerd op het verzoek der Leden van het Befogne, uit Hun Ed. Mog. Vergadering, tot examinatie van die materie gecommitteerd, by Refolutie van den 12 December 1780 JLndien de Prafïdent van Bynkershoek redenen gevonden heeft, om by het beginnen der behandeling van het Forum Miliium, te zeggen: Difficilis faneh land, in cas van Beliélen door dezelve gepleegd. i II. Bezelve Jurisdi&ie in cas van Civile Quas- tien, tusfchen de Militairen onderling, en met perfoonen van den Burgerleken [land. III. Be Hooge en Laage Militaire Regters. quaiftie over de Militaire Jurisdictie' is r. zoo oud, als de gewoonte is, om het Krygs-HooFDvolk binnen de befloten Steden in bezittingl0^Jf^ te leggen; want in het Leger kan 'er bynafo over ' geen gefchil over gemaakt worden: niemandMUitmzaldoclitegenfbreeken, dateenbendc Krygs-«« in_ caf  336 VERZAMELING van STUKKEN. volk moet in orde gehouden worden, dat daar toe noodig is, ftraffe te oeffenen over demisdryven, welke die orde troubleeren, én dat dieftrafoeffening, in een Land van Juftitie, niet behoort geëxerceerd te worden zonder een foort van Regtspleeging: het is ook even zeker, dat in oude tyden alle Regtspleeging over Militaire perfoonen en derzelver delicten, moet geweest zyn in handen van de Krygsoverften en Bevelhebbers, juist niet uit hoofde van een Militair Privilegie , maar om dat het geval nergens anders plaats kon hebben dan in het Leger, of in Expedirien uit het Leger afgezonden, daar geen Burgerlyke Magiftraat voor handen was , maar daar het Krygsvolk, by malkander zynde, als een nova Univerfitas werdt aangemerkt, wier eenige Magiftraat, zoo lang dezelve Univerfitas fubfifteerde, waren de Krygsbevelhebbers. 'Onze Krygsmagt, gelyk een yder weet, beftondt voor drie of vier eeuwen, uit dè Leenmannen en Burgers, wier verpligting om ten ftryde te trekken niet langer duurde, dan een enkele Campagne, en deeze geëindigd zynde, werdt het Leger gefcheiden, en de Burger keerde weder onder het Regtsgebied van zyne Burgerlyke Overheid: hy was derhalvcn alleenlyk Krygsman in het Veld, en aldaar was hy fubject aan de Krygswet en den Regtsdwang der Krygsoverften; maar na het fcheiden van 't Leger, hieldt de Krygsdienstop, en de Burgers befchcrmden hunne Steden, niet op den voet van Bezet-  tot be MILIT. JURISD. &c. 337 zettelingen, maar van Burgers, die hun eigen vuur en haarftede bewaaren. Sedert dat de Ambitie der Vorften het noodzaakelyk gemaakt hadt vafte Krygsb enden op de been te houden,werdt die Univerfitas Militaris gecontinueerd niet alleen in het Veld, maar ook in dieplaatfen, hetzy Steden of Forten,daar de Troupes gelegd werden, om wederom ter bekwaamer tyd te dienen: dezelve rede vangoede ordetehouden, endemisdryven,na voorgaande Regtspleeging,te ftraffen,moest in deezen gccontinueerden Krygsdienst blyven Hand houden; maar de noodzaakelykheid, om dat te laaten doen door de Krygsoverften en Bevelhebberen, was niet dezelve, om dat'er in die Plaatfen gemeenlyk eenBurgerlykeMagiftraat gevonden werdt. Ditmoest, natuurlykerwyze, gelegenheid geeven tot ftribbeling tusfchen de Hoofden van het Krygs volk, endeMagiftraaten , welke laatfte van oude tyden af (althans onder de Regeering der Vorften uit het Huis van Ooftenryk) de volle Crimineele en Civile Jurisdictie in hunne Steden hadden: en in gefchillen van dien aart, is het nietmoeilyk te raaden, wie van de beide partyen zal in 't gelyk gefteld zyn; want het Krygsvolk, onderdie Regeeringsform, alleenlyk eed doende aan den Vorst, en niet aan de Staaten of Steden, vondt ligtelyk heul en befcherming by hem, welke hunnen dienstdikwyls noodighadt, om de Steden naar zyne hand te zetten. (#) By ra. In N. I-NI van 'tAanhangzel op'tl.Deel van ditMagazyn, zal men een treffend blyk van't tegendeel vinden. PUL Deel. Y  333 VERZAMELING van STUKKEN By deeze fuftenué* is het niet gebleeven } maar de Militairen, niet minder dan andere menfchen, geneegen, om hunnen ftand luifterryker te maaken, en daar by aangezet door eene verkeerde applicatie van het Romeinfche Regt, vergenoegden zig niet met de Jurisdictie welke zy in de Steden oeffenden, te houden voor een Militaire Discipline, die geen plaats kon hebben, als op grond dat de Krygsbende daar by één en onder het Vaandel was; maar zy pretendeerden, dat die Jurisdictie was Univerfeel, Territoriaal, en hun toekwam uit hoofde van een Privilegium Perfona, 't welk den Krygsman overal verzelde, waar hy zig ook bevondt, en 't welk niet permitteerde, dat een Militair ergens anders, dan voor een' Militairen Regter, kon of mogt betrokken worden. In het laatst der Vorftelyke Regeeringe, heeft men getragt deeze oppofitie tusfchen Militairen en Burgers weg te neemen, door eenige generaale en particuliere ordres daar op te ftellen, waar van, hier na, applicatie zal worden gemaakt. In het begin der Revolutie," toen de TroUpes van den Staat meest beftonden uit vreemd Krygsvolk, ongewoon aan ontzag voor Burgerlyke Wetten en Overheden, toen de Krygstugt veel flapper dan tegenwoordig, en de ftaat van de Regeering nog zeer onzeker was, toen kenden de Steden naauwlyks ondraagelyker last, dan het inneemen van Garnifoen: men floot de Troupes, fchier over. al, de poorten voor 't hoofd, en daar men haar meefter kon worden, moeiten zy de Steden  tot de MILIT. JURISD. &c. 33s> den ruimen; ondertusfchen de Staaten, bynadagelyks, in de noodzaak zynde, om dc Steden door Bezettingen, tegen den Vyand, te verzekeren, waren ernftig bezorgd, om deeze zwaarigheden uit den weg te ruimen; doch het moest met veel voorzigtigheid gefchieden, om aan de eene zyde het Krygsvolk, 't welk men zoo noodig had;, niet te zeer te ergeren, en aan de andere zyde, de Magiftraaten niet te verkorten in de Privilegiën der Steden; en dit is de wïtarfchynlyke rede, waarom die Stukken in zulke'alge. meene bewoordingen zyn ingerigt, dat men de Hiftorie van dien tyd wel kennen moet, óm derzelver regte meening te verdaan. Indien men egter de Reglementen en Ordres door de Staaten Generaal, en die van Zeeland, in de eerde tyden van de Republyk gemaakt, meteen onbevooroordeeld oog wil inzien, zal men klaarlyk, in dezelve zien doordraaien, een vry eenpaarige wyze van denken op het ftuk van Jurisdictie over Militaire Perfoonen, in cas Crimineel, zoo dat duidelyk te befpeurenzy, dat de Staaten geene verandering hebben willen maaken, in de voorregten aan het Militaire Lighaam, dooide laatfte Vorften, vergund; maar dat zy ook hebben willen zorgen, dat deeze vergunningen zig niet uitftrekten buiten het oogmerk, en niet tot Perfoneele Privilegiën wierden gemaakt. Om deeze opinie tot klaarheid te brengen, zullen wy, voor eerst voordellen de Reglementen, door wélke de twee laatde Vorften Y a ge-  340 VERZAMELING van STUKKEN getragt hebben datgelchil te beflisfen; waar op men ten tweeden zal laaten volgen de Ordres en Reglementen door den Souverain, in de eerfte tyden der Vrye Staatsregeering, gemaakt, en vervolgens zal men examineeren , of de Heeren Staaten van Zeeland, in laatere tyden verandering in.het geëtablisfeerd Regt gebragt hebben. In de eerstgenoemde foort dier Reglementen, fchynt tot een doorgaanden grondllag van het Regt, aangaande de Jurisdictie over delicten van Militaire perfoonen, gelegd te zyn deeze Regel: „ Dat Militaire Perfoonen , onder hun „ Chef zynde, het zy in het Leger, of in hetGarnifoen, in alle Crimineele gevallen, ,, gewoonlyk, fubject zyn aan den Militai„ ren Regter en aan het Krygsregt, om dat „ alle hunne misdry ven moeten gerekend wor,, den Militair te zyn, als inloopende tegen „ de Krygstugt, zonder welke een bende ,, Krygsvolk niet kan in orde gehouden wor„ den; maar dat dezelve Perfoonen, buiten het gezag van hun Chef zynde, het zy ,, dezelfde vagebondeeren, of met verlof zig „ ergens onthouden, moeten te regt ftaan ,, voor de Ordinaire Juftitie, om'dat de „ meefte van hunne misdry ven niet anders „ kunnen aangemerkt worden, dan als Com„ mune delicten; Wy zeggen met opzet, de „ meefte, dewyl men eenige gevallen fchynt ,, uitgezonderd te hebben, waarin een Krygs„ man, fchoon zonder zyn Chef zynde, een ,, Militair delict kan begaan, waar van de » cog-  tot de MILIT. JURISD. &C. 341 „ cognitie aan den Militairen Regter moet „ worden gerenvoyeerd : zoodaanige zyn de „ misdaaden vandefertie, intloopen vanon„ der het Vaandel, om overlast te pleegen „ met fourageeren, of op den huisman te „ leeven, en mogelyk andere van gelyken „ aart. Dit fyftema is zeer klaar op maaken uit dc Ordonnantie van Keizer Karei den V, van 12 Oclober 1547, in het Franfch te vinden onder de Placaaten van Vlaanderen 2 B. bl. 735, en in het Nederduitfch agter de fraaie Verhandeling over de Militaire JurisdiSlie van den Heer Burgermeefter Rendorp. In deeze Ordonnantie wordt r. geftatueerd, dat alle Officieren en Jufticieren (dat is, van de Ordinaire Juflitie) zullen mogen apprëhendecren alle Oorlogsluiden, op verfcher daad, in hunne misdryven bevonden wordende, en dat zy daar over Juftitie zullen mogen doen, wanneer dezelve Oorlogsluiden zyn zonder Hoofd of Vaandel; maar dat zy die misdaadigers aan de Capiteinen zullen moeten overleeveren, in geval het Hoofd of Vaandelprafent is. 2. Wordt bevolen, dat de Capiteinen kennis zullen hebben van alle gefchillcn en andere zaaken, geen capitaale misdaaden zynde, by de Militairen begaan in hei Garnifo'en, en geduurende het zelve Gamifoen, en indien de misdaaden capitaal zyn, dat zy de delinquanten moeten overleeveren, om Juftitie daar overgedaan te worden, op den te vooren bepaalden voet, dat is, dezelve over te leveren aan den Provoost van 't Quartier, om by advyfe van de Y 3. He-p,  342 VERZAMELING van STUKKEN Hopluidenen Capiteinen, exemplaire Juftitie te doen, en by gebreke van den Provoost, aan den Gouverneur van de Plaats,, of in zyne abfentie, aan de Provintiaale Regters; maar ingeval een misdaadig Militair Perfoon voortvlugtig was, zonder in zyn Garnifoen geapprehendeerd te zyn, mag de Officier van de Juftitie der Plaats daar het feit gefchiedt is, informatien neemen, en alle Officieren hebben regt den fugitiven delinquant te apprehendeeren, en Juftitie over hem te doen, zonder gehouden te zyn, hem aan den Militairen Regter over te leveren. 3. Aangaande delicten begaan vóór dat zy in dienst gekomen zyn, mogen delinquanten, buiten het Garnifoen en buiten het Vaandel, door de Ordinaire Regters geapprehendeerd en te Regt gefteld worden; maar in het Garnifoen, wordt onderfcheid gemaakts of de delicten zyn capitaal of niet capitaal: in het eerfte geval mag de Ordinaire Regter Juftitie daar over doen , zonder renvoy onder pretext van Militairen Dienst; maar in het tweede geval, mag de Ordinaire Regter zig met de zaak niet bemoeien. Eindelyk wordt aan alle Ordinaire Regters enjufticiers, in befloten Steden en daar buiten, verboden eenige verdere kennis te neemen van delicten begaan, door het Krygsvolk, in de plaatfe van hun Garnifoen, dan in de gevallen hier boven opgenoemd. In den geest van het zelve Syftema is gemaakt het 68 art. van de bekende Crimineele Ordonnantie van 1574, welke dicteert, dat de  tot de MILIT. JURISD.&c. 343 de Overflen, Collonellen, of Provooften , de kennisfe zullen hebben 1. van alle zaaken van Krygshandel, 2. van 't gene in 't Leger gefchiedt, 3. van 't gene de Krygslieden misdoen, terplaatfe van hun Garnifoen, 4. of agter Lande trekkende onder hun Vaandel, 5. als het te doen is van den eenen Soldaat regen den anderen, en dit in alle zaaken, zoo wel capitaal als niet capitaal; maar dat de Ordinaire Regters zullen kennis hebben van gemeens deliclen geperpetreerd by het Krygsvolk, 1. buiten het Leger, 2. elders of anderfins gecommitteerd als boven gezegd is (dat is, buiten het Garnifoen, buiten hun Vaandel, of tusfchen Militairen en Burgers) 3. van delicten begaan, voor dat de delinquenten in den dienst zyn ingefchreeven. S Waar omtrent nog te obferveeren is, dat deeze Ordonnantie niet voor iets nieuws wordt opgegeeven, maar voor eene renovatie van 't gene tot verfcheiden Honden geftatueerd -was, als mede, dat de diflinctie tusfchen Militaire en Commune deli&en, niet wordt opgevat, gelyk in laateren tyd is gedaan, maar dat men Militaire noemde, alle misdryven gepleegd door Krygsluiden onder het Vaandel, daar zy actueel Dienst moeflen doen, zoo wel in 't Garnifoen als in 't Leger, en dat Commune delicten waren, zoodanige die een Krygsman huiten zyn Vaandel of actueelen Dienst committeerde. _ Wy zullen in geen onderzoek treeden, of die Crimineele Ordonnantie, in deeze Landen, ooit. als een Landwet zy aangenomen; Y 4. dit  3i3 VERZAMELING van STUKKEN dit doet doch niets ter zaake, om dat het gevolg dat wy 'er, voor het tegenwoordige, \ut trekken willen, alleen is, om te doen zien, dat 'er een beftendig Syftema in die dispofitien geheerfcht heeft; naderhand zullen wy nafpeuren , of de Staaten, na het verlaaten der Vorflelyke Regeeringe , van denk beelden veranderd zyn. ' Eindelyk komt nog in confideratie het Placaat van Koning Philips van 22 February 1582, onder de Placaaten van Vlaanderen 1 B. bl. 679, want fchoon ditPlacaat geen verbindende kragt gehadt hebbe in de Geünieerde Provintien, dient-het egter mede tot bewys van de generaale denkenswyze van dien tyd: aldaar worden art. ,4 en 5, de Ordinaire Regters van Steden en Vlekken gelast, aan %t taften en te vangen de. Soldaaten, die buiten het Leger of Garnifoenen, zig fchuldig maaken aan misdry ven, om daar over Juftitie te doen, zonder renvoy aan de Krygsoveiif.cn: hctwelkdoor den Gouverneur Generaal, Graaf Ernst van Mansfek, ten verzoeke van de Staaten van den Lande, is geïnterpreteerd den 7 January 1592, ibid bl. 684, plaats te hebben in alle Capitaale delicten, als rooven, ftraatfehenden, vrouwe kragt, openbaar geweld, endiergelyke, met uitzondering van de Militaire delicten, te weeten, defertie, vertrokken te zyn zonder verlof, op discretie te leeven &c. in welke laatite gevallen alleenlyk, de gevangens moeten overgeleverd worden aan den Militairen Regter-, zoo dezelve tegenwoordig is, binnen ze-  tot de MILIT. JUR1SD. &c. 345 zekere diftantie van de plaats derapprehenfie. Wy zyn dus genaderd tot de eerfte tyden der vrye Staatsregeeringe, waaromtrent wy herinneren 't gene reeds geremarqueerd is, dat de Reglementen van dien tyd zoo onbewimpeld niet fpreeken, als men tot een compleete beflisfing van deeze quaeftie, zoude verlangen; egter klaar genoeg om te zien, dat men geene intentie gehadt heeft, om af te gaan van het fyftema onder de Graafelyke Regeering als een gcneraalen regel aangenomen. De eerfte Grondwet die hier in confideratie komt, als gelyktydig met de nieuwe verpligting van de Militie aan de Generaliteit van de Vereenigde Provintien, is de Unie van Utrecht, welke in het 7 art. ftatueeit: „ dat de Steden zullen gehouden zyn Garni„ fo en en te ontvangen, mits dat de Capitei- nen en Soldaaten, boven den generaalen „ eed, particulierlyk eed zullen doen aan de ,, Provintie en Stad, waar in zy gelegd zul„ len worden, en dat men alzulke order ftel„ len en discipline onder de Soldaaten hou,, den zal, dat de Burgers en Inwoonders van ,, de Steden en het Platte Land, daar by, „ boven redenen niet bezwaard worden, ,, noch eenige overlast lyden zullen." En wanneer verfeheiden Steden, alvoorens de Unie aan te neemen, zwaarigheid maakten omtrent deeze voorwaarde van Garnifoen te moeten inneemen, gaven de Bondgenooten aan dezelve particuliere Renverfaalen, tot verzekeringtegen den overlast van het Krygsvolk, genoegzaam in dezelve bewoordingen als het bovengemelde art. van de Unie: „dat Y 5 „ men  34^ VERZAMELING van STUKKEN „ men zulke orde zal ftellen en discipline „ houden onder de Soldaaten, dat men geen „ rede zal hebben zig te beklaagen, dat by „ fchulde van de Geünieerde Provintien, eenige „ onordeninge gefchiedt zal zyn." Z. Renverfaal aan Nymegen 5 Maart 1579, in den Bundel van Onuitgeg. Stukken 1 1). bl. 239. gedrukt te Goes by J. Huysman in 1780 aan Aamhem 9 Maart 1579 > ib. 301. aan Venlo, 11 April 1579, tb. 2 D. bl. 77. Indien nu de intentie van de Bondgenooten ware geweest, dat de Steden de wanorden en overlast van het Krygsvolk, by haar in Bezettinge, metde Ordinaire Juftitie vermogten te reprimeeren, zoude 'er niets nat-uurlyker geweest zyn, dan zulks in de Renverlaaien...te ftellen, in plaats van een belofte van goede discipline te houden, of dat 'er, by fchulde van de Geünieerde Provintien, geen wanorden zouden voorvallen, (jt) Jaa hoe zeer de woorden van de Unie, en van de bovengemelde Renvèrfaalen ons, tegenwoordig, mogen voorkomen, als zeer algemeen te zyn, waren ze egter in dien tyd duidelyk genoeg, om de Steden daar mede gerust te Hellen, zoo dat men zelfs een nadere explicatie onnoodig agtede; want toen de Aartshertog Mathias in April des Jaars 1579 cen nieuwe Generaale Unie tusfchen alle de Provintien hadt voorgeflaagen, met info) Is't, onder verbetering, nietwaarfchynelyker, dat de Steden.hunner onmagt.om de wanorden en overlast van een talryk Krygsvolk, dat van de wenk zyns Bevelhebbers, vloog, te bedwingen, kundig, meer vertrouwen fielden in deze belofte derBondgenotcn, welke zich verbonden hadden, van de goede orde te aullen doen handhaven ?  tot de MILIT. JURISD. &c. 347 infertie, ten aanzien van het Krygsvolk van de boven aangehaalde woorden der Unie van Utrecht, en onder deeze byvoeging: „ wel„ verftaande, dat de Soldaaten en Capitei,, nen zullen gehouden zyn hen te gedraagen „ in alle llilheid, zonder iemand! te fcanda„ lifeeren, op poene van lyfftraffe:" advifeerden de Bondgenooten van Utrecht daar op, ,, dat by hunne Unie genoeg voorzien „ was tegen de infolentie van de Soldaaten , „ met de woorden van het artikel, daar ge„ zegd wordt, tot meerder contentement van de „ Inwoonders voornaamelyk der Steden, dat men „ zulke orde en discipline &c. terwyl deby„ gevoegde claufule in de geproponeerde „ generaale Unie abondeert, en meer fiudio cor,, rigendi dan uit noodzaak daar by gefteldtis." ,, Z. Bundel van Onuitg. Stukken iD.bl. 34 en 57. Wy vinden dus, tot nog toe, niet, dat de Bondgenooten in het begrip ftonden, dat de Steden ordinaire Jurisdictie hadden over de Militairen by haar in Bezetting, en gevolgelyk is'er, by de Unie, geen verandering gemaaktin het Regt door de laatfte Graaven geftatueerd. Maar zoo 'er nog eenige twyfel by iemand overblyft, als of de generaale uitdrukking van orde en discipline onder de Bezettingen der Steden te houden, niet infloot de Judicature over zulke misdry ven. welke men verkiest Commune deli&en te noemen, kan men zulks, tot de compleete overtuiging toe, betoogen uit den Beltaltbrief voor de Militie gemaakt denlaatften Febr. 1579, enduswei- ni-  343 VERZAMELING van STUKKEN nige dagen na het fluiten] der Unie, en terwyl men bezig was met aan de Steden de bovengemelde Renverfaalen, tot haare verzekering tegen den overlast der Garniioenen, uit te geeven. Van dit aanmerkelyk ftuk, fchoon de eerfte Wet zynde op welke de Geünieerde Provintien Troupes in haaren dienst hebben aangenomen, is tot nog toe (zoo veel wy weeten) geen employ gemaakt in de qua:ftie over de Militaire Jurisdictie, zoo min als van de boven aangehaalde Renverfaalen en Unie van den Aartshertog Mathias, en wy veiblyden ons, dat nafpooringen, voordeezen, uit de Regifters en Archiven van Staat gedaan, thans kunnen dienen tot een blyk, dat qiuestien van het Staatsregt deezer Landen, hoe zeer door-de edelfte Vernuften behandeld, egter nog uit nieuwe bronnen kunnen opgehelderd worden. Deeze Beftaltbrief is gemaakt, (gelyk het hoofd daarvan luidt) by die van Gelre, Zutfen, Holland, Zeeland, Utrecht, de Ommelanden tusfchen de Eems en Lauwers, de Stadt van Gendt en de Heeren Stadhouders, welke toen ter tyd het Bondgenootfchap der Vereenigde Nederlanden uitmaakten, en het oogmerk van de Wet is, „ dat de Knegten in „ goede geregeldheid en discipline worden „ onderhouden, en voorgekomenallegeweld, „ beroovinge en uitteeringe, zoo binnen de Steden als ten Platten Lande. Laat ons nu zien, op welke wyze de Bondgenooten oordeelden dit doel te kunnen bereiken. In  tot ds MILIT. JURISD. &c. 349 In het IV art. vindt men geftatueerd: „ alle moetwillige doodflagen, dieveryen, „ brandftigtinge,ftraatfchendery, overfpel, „ vrouwekragt, fortfe, geweld, valsheid, „ en andere gelyke booze daaden, en open„ baare kwaade feiten en misbruiken zullen „ aan 't leeven geftraft worden, met oordeel ,, van Krygsoverften, Capiteinen en Bevelbtbbe„ ren, naar Krygsgebruik, of zulke Ordon„ nantie als by de voorfz. Provintien en ,. haare Stadhouders, daar op gemaakt is of „ gemaakt zal worden. „ Item zullen zulke misdadige, ook alle „ zulke Soldaaten, die zig aan eenige Bur„ gers of Ingezetenen van de Steden en Lan„ den der voorfz. Provintien , en andere, geene Soldaaten nog van het Krygsregi- ment zynde , ontgaan, misdoen, of iets ,, misbruiken, by den Officier van de Plaat„ fe mogen aangetast en in hegtenis gehou„ den worden, indien de Provoost nietpraï,, fentis, of daar van in gebreeke blyft, be- houdens dat men dezelve gevangenen, „ binnen 24 uuren na de apprehenfie, zal ,, overleeveren in handen van den Overften „ of Hopman. Deeze ordonnantie verder naleezende, vindt men, in dezelve, bepaaldedispofitien, tegen het dreigen en fmyten van de huiswaarden, derzelver vrouwen en dienaars, of andere Burgers en Landluiden, als mede tegen het oneerlyk bejegenen van vrouwen en jonge dogters, en in 't generaal,, dat al 't gene „ in deezs articulen niet gefield is, naar „ ou.  35o VERZAMELING van STUKKEN „ oudergebruykdesKrygs,hexQgt zal worden.(#) Wanneer men nu in aanmerking gelieft te neemen, dat deeze Ordonnantie gemaakt is, door de genen, die buiten twyfel competent waren om zulk een Wet te formeeren, dat de Staaten van Zeeland onder dezelve nominatim bekend ftaan, dat deeze de eerfte Grondwet is voor de Militie, en gemaakt in een tyd Avanneer het doorlugtig Verbond van Unie tot een eeuwige befcherming der Privilegiën van Provintien en Steden, is aangegaan, wanneer (zeggen wy) menditalles, zonder vooroordeel of drift, befchouwt, kan men ligtelyk een conclufie opmaaken, hoe het met de Jurisdictie over delicten van Militairen in het Garnifoen begaan, gelegen zy geweest, naamelyk, dat een Militair eenig delict begaande, zoo wel in zyn Garnifoen als in het Leger, moest geftraft worden voor den Militairen Regter, maar buiten het Leger, of buiten zyn Garnifoen, en niet onder het Vaandel zynde, voor den Burgerlyken Regter, except weinige gevallen. Tot nog toe derhalven hadden de Graaven noch de Staaten nooit erkend, dat de Jurisdictie van den Militairen Regter was Üniverfeel, of gefundeerd op een Militair Privilegie, maar zy hadden dezelve altoos aangezien, als een gevolg van de discipline, die tot nut van het Militaire Lighaam, zoo wel als van de Burgers en Ingezetenen, noodig was, over (a Omtrent deze Beftaltbrief, hoope ik 'm'tAanhangzel op dit Mag. nog eenige Bedenkingen te zullen kunnen aan de hand te geven, om deszelvs waardy wat nader tc kunnen bepaalen.  tot de MILIT. JURISD. &c. 351 over al, daar het Krygsvolk onder hunne Bevelhebbers eftectivelyk in dienst waren. Ondertusfchen was dit coriftant begrip van den Souverain verre af, van genoegen te gee* ven aan de praetenfien der Militairen, welke ten deezen tyde meest uit vreemdelingen beftaande, voor al te Vlisfingen, dat met Engelfch Garnifoen bezet was, in geenerlei gevallen aan den Burgerlyken Regter wilden fubjectzyn, zoo dat de Heeren Gecommitteerde Raaden van Zeeland, weinige jaaren na dien, noodzaakelyk vonden, in een expres point van Befchryvinge den 25 Augustus 1590, aan de Heeren Staaten voor te draagen: „ alzoo dagelyks zwaarigheden voor„ komen op de kennisfe, ter caufe meest van „ de delicten van het Oorlogsvolk, zoo te „ Water als te Lande, allegeerende betOorlogs„ volk Privilegiën, en declinatoire vSh hunne or„ dinaire Magi/lralen, zoo aan die van de „ Admiraliteit, alsallesfins, uitrefpectevan „ hunnen dienst en de eed: om daar in ten „ beften te voorzien en orde te ftellen, zoo „ heeft ons goedgedagt, dienaangaande Be„ fchry ving te doen aan Uw Ed., om daar „ op met advyfe van Zyn Excellentie als ,,. Gouverneur, en van de Hoofden van den „ OorlogeB dien zulks toeftaat refpective, „ een beftendigen voette-raamen." De Staaten draalden niet langer met het befluit, dan tot dat ZyneExcellentiePrinsMaurltz. van Orange, in hunne Vergaderinge kon tegenwoordig zyn, en namen toen, op den 18 April 1591 deeze duidelyke Refolutie: „ Op de kennisfe van de delicten by het » Krygs-  352 VERZAMELING van STUKKEN „ Krygsvolk, dienende te Water of te Lan»> de, geperpetreerd in eenige befloten Ste„ den en Jurisdictie dezelve, is gerefolveerd, , dat de kennisfe daar van zal genomen wor„ den by de voorfz. Steden (blyvende dié •„ van Tholen dien aangaande in hunne „ vryheid , om gclyke kennisfe te mogen ,, neemen, of te laaten vaaren) ten ware dej, zelve met Garnifoen bezet waren, en het „ delict geperpetreerd ware by één of eeni„ gen van het Garnifoen, en niet van ande„ re Soldaaten van den Garnifoene niet zyn„ de, maar van elders in de voorfz. Steden „ gekomen; welke Refolutie ZyneExcellen„ tieten zeiven dage aangezegd zynde, heeft ,, daar op voor antwoord gegeeven te vrede „ te zyn, dat de Steden by haar oud gebruik. .„ en posfejfie (daar in zy maintineeren te zyn) „ blyven en continueeren." Deeze Refolutie vergeleeken zynde met het gene wy te vooren gededuceerd hebben, is het middagklaar, dat geen nieuw Regt by dezelve wordt geftatueerd, maar dat in de duidelyklte termen wordt voorgefteld het Landregt, van den tydj der Graaven af, tot op dien tyd toe, in viridi obfervantia, te weeten, dat de Steden hebbende volle en Univerfeele Jurisdictie over alle delicten, door haare Burgers, Ingezetenen of Vreemden, in de Stad gepleegd, met uitzondering alleen van het Garnifoen, om dat het Krygsvolk onder het Vaandel, en dus ook in het Garnifoen , altoos is geconfidereerd als een Univerfitas op zig zeiven, aan een byzoudere discipline en regt onderworpen: terwyl wy verder  tot de MILIT. JURISD. &c 353 der uit deeze Refolutie zien, dat Prins Mauritz , die het hoofd was van de Militaire discipline, zoo te Water als te Lande, verklaard heeft, in dit Landregt te beruften. Dit zal, naar ons begrip, genoeg zyn tot aanwyzing vanhetprimitive, en doordeStaaten van Zeeland beveiligde Jus Publicum, omtrent de Jurisdictie over Militaire Perfoonen in cas van delict; en wenfchelyk ware het geweest voor de rust en orde in den Staat.datPrinsMauxicz, ingevolge zyne toezegging, zig naar dat ïigtfnoer gedraagen hadt, maar verfcheiden gevallen, kort na de Refolutie van s 591 gebeurd, toonden, dathy weinig gezind was de Militaire Jurisdictie binnen deeze paaien te houden; de Lieutenant Admiraal Juflinusvan iV^/^«praitendeerde, dathem toekwam de cognitievan delidten van'tbootsvolk ^Steak»: dePrins zelfs fchreef aan deSteden Vlisfingen enVere,dat zy zig van die cognitie moeiten onthouden, en eischte,dat de Staaten hem wilden maintineeren in de Judicature over de delidten van 't Krygsvolk te Water en te Lande, welkehy oordeelde, hem,in verfcheiden qualiteiten,te competeeren(V): deStaaten van hunne zyde verklaarden te willen blyvenbyde gefielde orde, welke alomme binnen deProvintie jnviridiobfervantiawas. Z. Staaten Notulen 10 Dec. 1591,30 January 1592,18 Dec. I596,en fpeciaal 21 en 24 Maart 1597. In Mey van het jaar 1597 proponeerden de Gecommitteerde Raaden wederom by een poinct. van Befchry ving „ dat de Leden van VUL Deel Z „ Staat (a) Vreemd is dat Maurits zich niet beriep op den Beftaltbr-  354 VERZAMELING van STUKKEN „ Staat hunne Gedeputeerden zouden gelie„ ven te gelaften, om aangaande dit ftuk, „ tinaal met zyn Excellentie te veraccordee„ ren, het zy om by prceventie of ander„ fins , daar in te procedeeren" , en hier op volgde een deliberatie ter Staatsvergaderinge den 23 Mey 1597, die wy geheel moeten voorftellen, en een weinig by dezelve ftil ftaan, om voor te komen, dat men niet valle in het abufive begrip, als óf deeze deliberatie van 2.3 Mey 1597 is een formeele Refolutie, welke om verre werpt al wat den i3 April 1591, conform aan het oude Landregt, geftatueerd was. De woorden van de voornoemde deliberatie luiden als volgt: „ Om iemand te deputeeren ,, naar Holland, om aldaar te befogneeren „ op de difnculteiten aldaar openftaande, (te weeten, over de directie van de Admirali- teits zaaken) ~. „ zyn gecommitteerd de ., Heeren van Santen, Nicolaas Jansfen Huy,, bert, Reygersberge en Vosbergen — hier op volgt immediaat: „ alzoo het poinct van de „ kennisfe over de deliéten van hetKrygs,, volk en Bootsvolk in Zeeland, met Zyne „ Excellentie door de voorfz. Gedeputeerden „ mede zal dienen afgehandeld,is daar opmede „ geadvifeerd, en zeggen die van Middel„ burg, dat onverminderd hun Privilegie in „ Judicio contradi&orio geconfirmeerd, van „ dat zy vermogen, zondêr eenige excep,, tie, kennisfe te neemen Van alle deliéten, ,, binnen hunne Stad gecommitteerd zynde, „ den Lande van Zeeland, in deeze gele- » gen-  tot de MILIT. JURISD. &c. 355 ■„ genheid, dienftelykst te zyn, dat de kennisfe van alle delicten zoude blyven j, by de Steden, 't en ware dat dezelve „ waren gefchiedt tusfchen twee Soldaaten „ of Bootsgezellen , in welken gevalle „ alleenlyk, en anders niet, zy zouden ,, agten, dat preventie behoorde plaats te „ hebben Die van Ziericzee, ook onver„ minderd hun Privilegie, zoo zy eenige i, mogen hebben, zeggende nogthans hiervan „ te weezen in goede deugdelyke posfesfie, „ die in plaatfe van Privilegie is, advifeeren* bi dat de voorfz. kennisfe, zonder eenige limi„ tatie of exceptie, by de Steden behoortte „ blyven , in aanzien van de grootfte zwaarigheden , die anderfins dagelyks „ daar uit zouden mogen ryzen. GoeSj H Tholen, Vlisfingen en Vere,zouden,|omde „ zaak te accomodeeren, mede goedvinden v, 't advys van die van Middelburg,aangaande \, de praeventie, behoudens niet te min i, dezelve mede hunne Geregtigheden die ^ zy in deezen zoUden mogen hebben. Uit deeze woorden obferveeren wy voor eerst , dat het poinct in deliberatie, niet wordt gehouden voor afgedaan, maar als een zaak, welke de Gedeputeerden , gaande naar Holland, nog met Zyn Excellentie hadden af te bandelen. 1. Dat de Staaten niet gezegd worden te refolveeren, maar de Steden te advifeeren. 3. Dat de Eerfte Edele in 't geheel niet advifeerde, 't welk men niet kan goedmaaken met te zeggen, dat de Eerfte Edele hier werdt aangezien als party, eri Z 2 daar-  356 VERZAMELING van STUKKEN daarom niet advifeerde; want dit argument gaat niet beter door, dan wanneer men zou voorgeeven, dat de Steden in deeze quaïftie ook party waren, en dus Regters in baar eigen zaak: te minder, daar de Eerfte Edele hier nog kwam in een andere qualiteit, dat is niet als Stadhouder of Capitein Generaal,maar als Lid vanStaat.4.Dat op deeze deliberatie geen conclufie is gevallen, gelyk hadt moeten zyn , indien men dezelve hadt willen houden voor een formeele Refolutie, ter vernietiging van een geè'tablisfeerd Regt, en welke conclufie, des te meer , noodzaakelyk was , om dat de fentimenten der Leden niet eenpaarig waren. Deeze aanmerkingen op de voorgemelde deliberatie gemaakt hebbende,, kunnen wy, ter goeder trouwe, dezelve niet aanzien veor een formeele Refolutie, die een nieuw Regt ftatueert; maar wy houden dezelve alleenlyk voor een deliberatie, dienende om de Gedeputeerden naar Holland gaande, te informeeren van de gevoelens der refpective Steden: en, in de daad, zoo men de Advyfen bovengemeld hadt aangemerkt als een formeele Refolutie, waar door een nieuw rigtfnoer voor de Militaire Jurisdictie was gemaakt, zoude het immers onnoodig geweest zyn, een Commisfie te flrekken, om met Zyn Excellentie over die zaak te handelen, en de ganfche handeling, waarvan den i July 1597 rapport gedaan is, zoude een abfurditeit geweest zyn. Maar wy behoeven niet by gevolgtrekking  tot de MILIT. JURISD. &c- 357 king te redeneeren, daar het uit de Stukken zelve blykt, dat door deeze deliberatie geen nieuw Regt is gemaakt , contrarie aan datvan 1591 enbevoorens;want,op denzelven dag wanneer dat nieuw Regt zou moeten gemaakt zyn, refolveerden de Staaten, Gedeputeerden te zenden naar Vlisfingen aan den Gouverneur Sidney, ten einde hem tc verzoeken, dat by Gouverneur de audeurs van zekere foule en oploop, onder het Krygsvolk binnen die Stad, zoude doen naafpeuren en ftraffen: jaa indien dat nieuw Regt, van dien tyd af, en vervolgens, ware ingevoerd, zoude het eveneens hebben moeten werken omtrent de Judicature over het Krygsvolk te Water als over dat te Lande (want de deliberatie ging over beide); 011dertusfchen zien wy, dat nog in dat zelve iaar 1597, en ten byweezen van dezelve Gedeputeerden, die gecommitteerd waren om over dat- quaeftieufe poinft te handelen, gemaakt is de Inftructie voor de Collegien ter Admiraliteit, in welker derde artykel, geftatueerd word, „ dat de Raaden zullen hebben de kennis en Judicatuure van alle misdaaden door het Bootsvolk begaan, naamelyk voor zoo verre de kennis en ftraf den Capiteinen niet competeert; wel Z verftaande dat de Melen buiten Scheepsboort eepleeed,en niet wezsnde Militair,ge (haft zullen l worden by de Magiftraaten, Officieren, en ïufticieren van de Steden of Plaatfen tn " welker Jurisditlie dezelve geperpetreerd ef de ]] Mnquanten gevonden zullen worden.  353 VERZAMELING van STUKKEN Derhalven werdt, na de deliberatie van 23 Mey 1507, het oude Regt nog geconfirmeerd; want gelyk een Leger en Garnifoen, daar het Krygsvolk onder de ordres van hun Chef is , als een byzondere Corporatie of Univerfitas wordt aangemerkt, even zoo confidereerde men ook een Vloot en een Oorlogfchip; maar al wat buiten dezelve gepleegd werdt, of door luiden welke daar toe niet behoorden, wordt gehouden ter Judicature van de Ordinaire Juftitie te ftaan. Wy zyn wel verre,van te willen ontveinzen 't geene de Heeren Staten van Zeeland, op verzoeken genoegzaam met de bewoordingen der Heeren Gedeputeerden der Stad Ziericzee, fchreevenaan Prins Fredrik Hendrik van Orange, den 21 Maart 1631, welke Misfive gedrukt is in de Staaten Notulen van dat jaer, bl. iiq. Het geval was, dat de Krygsraad refufeerde in handen van den Bailliu over te leveren een Soldaat van 't Garnifoen der Stad, die van dievery befchuldigd was: hier op fchryven Hun Ed. Mog. aan hooggemelden Prins, met verzoek, „ dat Zyn Excellentie den voorn. Krygsraad zoude gelaften zigniet te „ onderwinden de kennis, Judicature en „ flraffe van zulke deliéten niet Militair 9, zynde, die by de Soldaaten van hunne „ refpective Compagnlen , binnen de „ voorfz. Stad en Jurisdictie van dien, zouden „ mogen worden geperpetreerd, maar daar 5,, mede te laaten geworden Burgemeefters en I „ Sche-  TOT DE MILIT. JURISD. &c. 359 Schepenen voorfz., die daar toe niet alleenlyk, by oude voorgaande Refolutie, ge" auétorifeerd , maar daar van ook over veel " jaar en, en in de continueele posfesfïe geweest " De Heeren Staaten onderftellen dus, dat een Militair, fchoon in de plaatfe van zyn Garnifoen, voor de Ordinaire Juftitie moet te regt ftaan, in delicten niet Militair zynde, en Hun Ed. Mog. ftaaven dit op twee gronden, naamelyk op een oude voorgaande Refolutie, en op een continueele posfesfie van veele jaar en; maar behoudens den eerbied, dien wy verfchuldigdzyn voor de uitdrukkingen waarvan HunEd. Mog. zig gelieven te bedienen, kan men egter niet fupponeeren, dat de intentie geweest is, door deeze Misfive een nieuw Regt te etablisfeeren, maar dat Hun Ed. Mog aileenlyk voordellen eene fuftenue, welke toen ter tyd door de Steden gevoerd en voor Regt gehouden werdt, eene fuftenue nogthans, die toen ter tyd, zoo wel als nu, door den Militairen Regter werdt tegengefproken, terwyl de gefundeerdheid of ongefundeerdheid van de beide geopponeerde fuftenuën blyft dependeeren van de fohditeit der gronden, waar op dezelve wordt vastgemaakt. Indien nu de Heeren Staaten m het iaat 1631 zig gefundeerd hebben op een oude voorgaande Refolutie, die met nader aangeweezen wordt, en die wy bona pde ignoreeren, zoo beilist het even zoo weinig , wanneer de Militaire Regter voorgeeft, dat de Univerfaliteit van zyne Jurisdictie , en Z 4 h£t  36b VERZAMELING van STUKKEN het Militair Privilegie, te leezen is in Wetten en Refolutien, die wel in vago genoemd, maar niet geproduceerd worden. Op dezelve wyze is het geleegen met de geavanceerde continueele posfesfievan lange Jaaren; het is wel buiten twyfel, dat 'er menigvuldige gevallen zyn te allegeeren, welke op een anderen voet zyn behandeld, als volgens het oude Landregt en de Refolutie van 1591, zoude hebben moeten gefchieden; maar wy moeten hier op toepasfen 't gene int begin reeds aangemerkt is,dat deeze exempels niet dienen kunnen, om een Jus Publicum daar op tefundeeren, terwyl men ook pofterieure exempels van het contrarie zou vinden, en zelfs, in één en dezelve Stad, Refolutien, die zulke verfchillende explicatien aan de Militaire Jurisdictie geeven, als het Weden is geoppofeerd tegen het Ooden;men bedoelt hier onderandere.de bepaaling by Heeren Burgemeederen deiStad Ziericzee gemaakt den 3 Augudus 1690, medebrengende: „ dat alle delicten „ van Soldaaten , zoo Militaire als andere, „ zullen daan ter Judicature van den „ Krygsraad , en wanneer dezelve , in „ fiagranti deli&o, door de bedienden van de „ Ordinaire Juditie worden geapprehen„ deerd , dat de delinquanten aan den „ Krygsraad zullen overgegeeven worden;" maar wy zyn van opinie , dat uit zulke exempels en Refolutien, noch aan de eene noch aan de andere zyde , kan worden geargumenteerd,tegen een Jus Con(litutum,ten zy  tot de MILIT. JURISD. &c. 361 zy dezelve zoo uniform, zoo onbetwist, en zoo langduurig waren, dat ze de kragt van een voorafgegaane Wet konden enerveeren. De orde des tyds brengt ons thans tot de bekende Refolutie door de Bondgenooten in de Groote Vergadering genomen , den 25 Maart 1651, waar van de woorden dus luiden: „ dat de Commandeurs met denKrygs„ raad in de voorgemelde Steden (t. w. van „ Gelderland, dem in Staat hebbende) de ,, Militaire Jurisdictie niet verder zullen mo„ gen gebruiken nochextendeeren, als over ,, nalaatigheid en overtreeding in togten en „ wagten, overgaan aan den vyand, defer. ,, tie van Compagnien, of verloop van de „ eene Compagnie onder de andere zonder „ paspoort, mitsgaders over excesfen en de„ liéten, die de Officieren en Soldaaten 011„ derling, of de eene tegen den anderen zul„ len komen te begaan, en verder niet: in„ voegen dat over alle andere zaaken, zy „ zyn dan Crimineel of Civil, de Militaire „ Perfoonen, apprehenfibel, convenibel en l, judiciabel zullen zyn by den Civilen of „ Politicquen Regter." Veel is 'er getwist over den zin en kragt deezer Refolutie, maar wy kunnen ons ont-, houden van het voordellen der differente gevoelens, na dat onlangs in een Memorie van Confideratien op deeze materie, zeer treffelyk is betoogd, dat deeze Refolutie niet contineert een generaal Reglement voor alle de Provintien, maar alleenlyk een aanfchryving aan de Militie in Gelderland gedaan, terwyl de overige Provintien bleeven by het Regt Z 5 dat  362 VERZAMELING van STUKKEN dat zy reeds hadden gebruikt, of by de faculteit, om daar omtrent zoodanig te ftatueeren als zy zouden goedvinden. De vraag is dan eenvoudig, heeft de Provintie van Zeeland deeze Refolutie aangenomen, om vervolgens als Regt in den haaren geobferveerd te worden? en zoo veel het ons gebleeken is, moet die vraag negativè beantwoord worden: wy vinden geen traces van Staatsdeliberatien voor(V)of nadieRefolutie, waar uit blykt, dat dezelve in plaatfe van de oude Staats Refolutien is gefubftitueerd; maar wy mogen niet ontveinzen, dat 'er twee Commisfien voor handen zyn, gegeeven op naam der Heeren Staaten van Zeeland, de eene aan Jonkheer Caspar de Mauregnault, als Commandeur over het Garnifoen der Stad Vere, gedateerd den 3 Mey 1652, en de andere aan Capitein PierredeValandre, als Commandeur over het Garnifoen binnen de Stad Ziericzee, van den 15 Oclober i6"53, in wek ke beide gevonden wordt deeze Claufule: „ dat hy zig punclueelyk zal hebben te re,, guleeren naar den inhoud van de Refolu„ tie, by de gezaamentlyke Bondgenooten „ op de groote Zaal in den Hage, den 25 „ Maart 1651 genomen, en hier onderagter ,, deeze Commisfie bygevoegd:" waarop de voorfz. Refolutie van 1651 volgt, woordelyk, agter de Commisfie geëxtendeerd. Maar (V In dezen zoude misfehien veel lichts kunnen verfpreid worden door 't fchriftelykRapport der Zeeuwfche Gedeputeerden van deze Groote Vergadering, 't welk onder da Papieren der Stad Goes zoude heruiten, wenfchelyt v/are 't dat de kundige fieiJcr van deze Pro Memorie dezen twyffel had uit den weg geruimd.  tot de MILIT. JURISD. &c. 363 Maar wanneer men nafpeurt, op welke wyze die claufule in de voornoemde Refolutie gekomen zy, blykt het, dat dezelve niet op eene voorgaande deliberatie, veel min Refolutie van de Staaten daar ingevoegd is, maar door de Heeren Gecommitteerde Raaden , in navolging van den ftyl,welke in Holland was aangenomen, want in de Staaten Notulen van 3 Mey 1652 ftaat eenvoudig: „ is „ goedgevonden den Hqer Mauregnault, Bail„ liu der Stad Vere, te ftellen tot Comman„ deur overhet Garnifoen aldaar, op zoodaa„ nige Inftructie, eed en Commisfie als door „ de Heeren van den Raade geconcipieerd ,. zal worden." En hier op vindt men in de Refolutien van Gecommitteerde Raaden van 5 Juny 165a, „ datalvoorenste befogneeren „ op de Inftruftie voor Capitein de Maureg„ nault, men zal zien te recouvreeren, en „ alhier te doen overbrengen copien van ee„ nige aften , die ten refpecte van gelyke „ Commandementen in Holland of elders, „ zoo voor deezen, als by de tegenwoordi„ ge conftitutie van Regeeringe zouden mo,, gen geveeven zyn, ten welken einde de „ Secretaris van't Land fpeciaal wordt gelast, „ met den eerften te fchryven, en verzoek „ te doen aan den Secretaris van Holland." Hier op volgt in de Notulen der Heeren Gecommitteerde Raaden van den 12 Juny, „ dat „ de Commisfie voor den Heer de Maureg„ nault geleezen en gearrefteerd is, en dat „ hy daar op eed heelt gedaan in het volle „ Collegie van den Raad, zynde mede by „ hem, tot verdere Inftructie in deeze be- „ die-  364 VERZAMELING van STUKKEN. „ diening, overgenomen, en folemneel be„ zworen den inhoud van zekere Refolutie, „ by de gemeene Bondgenooten, op 't zelve „ fubject, genomen op de groote Zaal, in "t „ laatst van Maart 1651. Op deeze wyze is die claufule ook. gevolgd in de Commisfie voor den Commandeur van't Garnifoen te Ziericzee, hier boven gemeld, maar in die zelve form van Stadhouderlooze Regeering, den 20 December 1665, is Commisfie verleend aan Nicolaas van yryberghe, als Commandeur van het Garnifoen te Tholen, in welke die Claufule is uitgelaaten. Hier uit is derhal ven niets anders te eoncludeeren , dan dat'er, in dien tyd, byzondere fentimenten waren van Collegien van Regeering en Steden, dat de Militaire Jurisdictie op een anderen voet moest weezen, dan zy volgens de oude conftitutie was, even gelyk die fentimenten, in onzen tyd, by meer dan éóü Stad, Leden der Souveraine Regeeringe,'zyn gemanifefieerd, zonder dat 'er een formeele Staats Refolutie op genomen zy, welke formeele Staats Refolutie egter ge'requireerd wordt, om te abrogeeren het gene door een formeele Staats Refolutie te vooren als Regt was geconftitueerd. Na den dood van Koning Willem den derden, heeft de Refolutie van de groote Vergadering meerder ingang gekreegen in deeze Provintie, niet om dat de Staaten dezelve nu meerder, by een expresfe Wet, aangenoomen hadden dan te vooren, maar om dat de Raad van Staate, by Refolutie van 9 February 1703, aan de Commandeurs en Krygsraaden in  tot de MILIT. JURISD. &c. 36*5 in de Steden Stem in Staat hebbende, aangeichreeven heeft, ,, preciefelyk te agtervol„ gen de Refolutie van 25 Maart 1651." De Krygsraaden derhal ven, federt dien tyd, vermogteh geen breeder Jurisdictie te fuftineeren, dan de Refolutie van 1651 medebragt, welke hun, door den Superieuren Militairen Regter, als een cynofure was voorgefchreeven, en dit moest ten gevolge hebben, dat de diftinctie tusfchen Militaire en Commune deli&en, in de Stemmende Steden, overal, is opgevolgd geworden, fchoon de Provintiengdezelve niet formeel hadden geadopteerd, terwyl in de Garnifoenen van andere Steden , de cognitie van alle delicten, zoo wel Commune als Militaire, geoordeeld werdt te competeeren aan den Krygsraad, gelyk de Raad van Staate zulks als een 011twyfelbaar Regt heeft voorgedraagen in desfelfs Refolutien van 25 July 1719, en 5 September 1742, hetwelk buiten ons beftek is verder te examineeren. Wy kunnen egter van dit eestte Hoofdpoinct niet afftappen, zonder een' onpartydigen beoordeelaar, met weinige woorden, in overweeging te geeven, of het gene wy hebben voorgefteld, als het Staatsregt deezer Provintie, niet oneindig beter gefchikt zy tot bewaaring van de Militaire Discipline, en aan minder inconveniënten onderheevig, dan de diftinctie tusfchen Militaire en Commune delicten, in den zin als men dezelve gemeenlyk wil opgevat hebben, wy vraagen 1. of de Krvgsman, weetende, dat alle zy-  3.66 VERZAMELING van STUKKEN. zyne misdryven, in het Garnifoen of onder het Vaandel, gepleegd, ftaan ter Judicature van zyne Overftenen Bevelhebberen, niet ftipter letten zal op de verfchuldigde fubordinatie, dun wanneer hy zig flateeren kan derzelver ftrafoeffening, in fommige gevallen, by een anderen Regter te zullen ontwyken ? 2. Of de Artykelbrief, waar op het Krygsvolk wordt aangenomen, kan blyven gelyk ze is, indien fommige delicten in denzelven genoemd, naar een ander Regt moeten beoordeeld worden, 't welk gewoon is een ganfch andere, en gemeenlyk ligter ftraffe, daar op te infligeeren, dan de Artykelbrief medebrengt? 3. Hoe de Militaire delicten zullen geftraft worden, wanneer zy met een Commun delict concurreeren ? zal, in dien gevalle, wanneer de Ordinaire Juftitie gedefungeerd heeft, de delinquant aan den Militairen Regter overgelaaten worden, om over zyn Militair delict geftraft te worden? dan kan het dikwyls gebeuren, dat de Militaire misdaad geheel ongeftraft moet blyven, of dat wegens één en dezelve misdaad dubbel geftraft wordt, om dat de omftandigheden van de eene misdaad ftrekken tot verzwaaring van de andere, en dus op het oordeel van den Regter noodzaakelyk moeten influeeren. Wie deeze zaaken, zonder vooroordeel, gelieft te overdenken, zal 'er nog gewigtiger zwaarigheden in aantreffen, dan wy hier kunnen voorftellen, om dat ons oogmerk (gelyk wy in 't begin zeiden) niet is, over de Militaire Jurisdictie inabflraiïotQ handelen, maar  tot de MILIT. JUR1SD. &c. 367 maar alleen met betrekking tot het Jus Conftit uturn vzn Zeeland. Hier mede zullen wy ons eerfte Hooofdpoinct voor afgehandeld houden, in die hope, dat wy onze opinie klaar genoeg hebben voorgefteld, om te doen begrypen, datwygeeniins veorftaan een Univerjeek Militaire Juris> diBie in allen gevallen, nochte een Territoriaal Regt, nochte een Perfoneel Privilegie, t welk den Krygsman over al verzelt, maar dat wy (om het nog éénmaal te repeteeren) de Militaire Jurisdictie afleiden uit de noodige Krygstugt, welke over al plaats heefbaarde "Krygsbende actueel dienst doet, en geen plaats heeft, daar dezelve buiten dienst is, dat de Militaire Jurisdidie derhalven is een JurisdiBio Specialis, (gelyk men fpreekt) ttt alterius Territorio Univerfiali: dat zy niet is een Privilegium Perfonce concejjum, maar Univerfitati; en deeze diftinciden, geadmitteerd zynde , valt zeer gemakkelyk te antwoorden op de quaïftie, aangaande de delicten van Militaire vrouwen, kinderen of dienaars, want deeze zyn voor haare Perfoonen in geen actueelen Krygsdienst, en wanneer de Militair zelfs geen perfoneel Privilegium Fori heeft, kan hy het veel minder prcetendeeren voor die genen die aan zyn Perfoon geattacheerd zyn. Volgens deeze zelve diftinftie ftaat ook vast, dat misdry ven gepleegd door Militairen , voor dat zy zig in dienst begeeven hebben, moeten ftaan ter cognitie van den BurgerlykenRegter, waar omtrent men moeelvk zoude kunnen admitteer en het geftatu0 J eer-  363 VERZAMELING van STUKKEN eerde door Keizer Karei, in de Ordonnantie van 12 Odtober 1547, hier boven breeder aragehaald. _ Men moet ook nog opmerken een exceptie, die in alle de Provintien, zoo veel wy weeten , is aangenomen, en door de Misfive van Zyn Hoogheid, Prins Willem den IV., glor. ged., van den 6 Maart 1750, is bekragtigd, dat de Militaire Perfoonen in cas van fraude van's Lands Gemeene Middelen, voor den Civilen Regter moeten te Regt ftaan, en wy voegen 'er by, om de gelykheid van rede, in alle verkortingen van 's Lands Domeinen, Strandroof, Jagt, Visfchery en diergelyke misdry ven, die tot benadeeling der Regalia van den Souverain ftrekken. Eindelyk is 'er een generaale reflexie van veel belang voor de auétoriteit van den Souverain, dat de Heeren Staaten Generaal, noch die van de byzondere Provintien, by het concedeeren van eenige Directie, Discipline of Jurisdictie Militair, aan wien het ook zy, nooit hebben geabdiceerd het inhasreerend Regt van de Souverainiteit, om in cas van nood, en als de zaaken van het Land zulks vereisfchen, zelfs ordres te mogen ftellen, maar dat zy het zelve fpeciaal hebben gereferveerd, gelyk te zien is, uit het 32 art. der Inftructie voor den Raad van Staate van den jaare 1588, en het 50 art. van de Inftructie van 1651, en op dit fundament hebben de Heeren Staaten van Zeeland hethoogfte Regt gehadt, in het tegenwoordig zoo veel gerugt maakende geval van den Vaandrig  tot de MILIT. JUR.ISD. &c. 365, drig de Witte, dien gevangen uit handen van den Hoogen Krygsraad te reclameeren, om voor hun Hof van Juftitie, of zoodanigen Regter als zy zouden goedvinden, te Regt gefteld te worden: een faculteit, welke de Militaire Regter, met geen fchyn van rede 4 aan den Souverain kan betwisten, al was zyne Jurisdictie anders regulariter in zoodanig geval competent. TWEEDE HOOFDPOIN;CT. Militaire Jurisdictie in cas van Civil. jtLjLet tweede Hoofdpoincb , dat wy ons hadden voorgefteld, contineerde de vraag :i Wat Regt e ns is in de Provintie van Zeeland, ten1 aanzien der JurisdiSlie over Civile qutsflien, die ^ Militaire Perfoonen aangaan ? t De vraag is derhal ven, gelyk men ligte-C lykkan opmerken, niet, wat Fa&o gefchiedt is, noch wat confenfupartium gefchieden mag, maar wat^are behoort te gefchieden, en dus bepaalen wy den ftaat. des gefchils tot de Vraag: of iemand, hy zyn Militair of Burger, naar Regten van Zeeland kan genoodzaakt worden, in Civile zaaken.tegen Militaire Perfoonen, voor den Militairen Regter te procedeeren. Wyders begrypt ook een yder; dat men alleenlyk hét oog heeft op zulke gevallen, daar een Militair Perfoon gedaagde is; want daar hy als eifcher voorkomt, lydt het geen' twyfel, dat hy zig houden moet aan den geVlll Deel. A a ne- ii. HOOFDPOINCT- Militaire Jurisdictie in cas Civil.  -3ro VERZAMELING van STUKKEN neraalen regel van het Regt: quod aBorfcquitur forum Rei. Deeze quzeftie zal met veel minder omflag kunnen getracteert worden dan de voorgaande, zoo om dat 'er minder verfcheidenheid van Wetten en Refolutien in dezelve zal te pas komen, als om dat de generaale gronden hier vooren geëtablisfeerd, door een opmerkend leezer, ligtelyk op deeze materie kunnen geappliceerd worden. Wy zagen in de behandeling van het eerfte Hoofdpoinet, dat de Militairen hunne gepretendeerde Univerfeele Jurisdictie, in cas Crimineel, fundeerden op een Perfoneel Privilegie , aan de qualiteit van Militair inhaereerende, en op dezelve wyze is het ook geleegen met de fuitenuë van een Univerfeele Civile JurisdiSlie; men vindt de voetftappen van het één, zoo wel als van het ander, onder de Graafelyke Regeering , en in het jaar 1590 werdt die fustenuë reeds zoo verre in deeze Provintie gepousfeerd, dat de Heeren Gecommitteerde Raaden van Zeeland aan de Heeren Staaten remonftreerden: ,, Dat het „ Krygsvolk , in Civile zaaken, allegeert „ Privilegiën en declinatoire exceptien van „ hunne ordinaire Magiftraaten , uit hoofde „ van hunnen Dienst en eed." Wy ftellen, als een onbetwistbaar regel, vast, dat iemand die een Privilegie allegeert, het zelve moet bewyzen, de Jurisdictie van den Civilen Regter is ordinair, en gevestigd in het oorfpronkelyk Staatsregt van ydere Provintie : een Regter derhal ven, die praj- ten-  tot de MILIT. JURISD. 371 tendeert een Gerigtsdwang over zekere perfoonen of in zekere gevallen te hebben, welke uit de Jurisdidie van den Ordinairen Regter afgezonderd is, moet zulks ten klaarften kunnen demonftreeren, en die demonftratie moet niet gedaan worden met prjefumtien, noch met exempels van gepleegde aden van Jurisdictie , welke (gelyk wy ftraks zullen zien) een andere oorzaak kunnen hebben; maar de gepretendeerde Gerigtsdwang moet beweezende worden uit een fpeciaale overgifte van den Souverain , in wiens naam alle Jurisdictie wordt geëxerceerd, en, wanneer zoodanig een fpeciaale overgift al beweezen ware , zou dezelve egter, even als andere Privilegiën , van een allerflri&fle interpretatie zyn , 200 dat al wat niet uitdrukkelyk was afgeftaan , moet gerekend worden aan de ordinaire Juflitie verbleeven te zyn. Wy verklaaren, in alle opregtheid, dat ons geen fchyn van zoodaanig een overgifte, door den Souverain van Zeeland, aan den Militairen Regter, noch uitdrukkelyk noch ftilzwygend gedaan, ergens is voorgekomen ; de eenige Wet, welke relatie tot de Militaire Jurisdidie in Civile zaaken, voor den tyd van de Republyk, fchynt te hebben, is die van Keizer Karei den vyfden, van den 12 Odober 1547, hier vooren meermaalen geallegeerd, welke onder andere zegt: „ dat om fchulden gemaakt, of obligatien „ gepasfeerd in de nlaatfe van het Garni„ foen, de Militairen, zoo lang zy in het „ Garnifoen zyn, niet zullen mogen aangeA a 2 fp™-  372 VERZAMELING van STUKKEN „ fproken worden, elders, dan voor hun„ hen Capitein, die daar van kennis zal nee,, men, om te doen goede en korte expedi„ tie van Juftitie, zoo als hy, naar rede„ nen, zal bevinden te behooren, by advy„ fe van den genen die hy zal neemen tot „ zyne adfiflentie, en zonder dat de Ordi„ naris Regters hem daar in hinderlyk zul„ len weezen •" maar uit deeze woorden kan, met geen mogelykheid, een concesfie van Jurisdictie worden gehaald; het is zeer duidelyk, dat 'er niets anders bedoelt wordt, dan een cognitie de plano, over kleine Garnifoens fchulden, en wel meest van gemeene Soldaaten r en geen Militair zou gaarn onder de verpligting zyn, van zig in zaaken van eenig belang, te moeten onderwerpen aan het zeggen van een' Capitein, die zelfs niet gehoudenis, naarRegt te vonnisfen, maar naar Rede te ordonneeren, die niet verpligt i^ zekere Byzitters te confuleeren, maar de adfiflentie kan gebruiken, of niet gebruiken, van zoodaanige als hy goed vindt: het blykt ook even klaar, dat 'er geen Univerfeel Privilegium Fori kan gemeend zyn, want de cogtie van den Capitein duurt niet langer dan het Garnifoen duurt, en het Garnifoen geëindigd zynde, kan de Capitein geen decifie meer geeven; derhal ven moet de zaak, van zelfs, tct de cognitie van de Ordinaire Juftitie vervallen. Onder de Staatsregeering ontmoeten wy de Inftructie voor Prins Mauritz en den Raad van Staate, gecommitteerd tot Generaale Re- gee-  tot de MILIT. JUPJSD. &c. 373 geeringe , van den 18 Aug. 1584, welke aan den Raad geeft, „ Kennis der Judica„ ture over Collonellen, Capiteinen, en „ Krygsvolk te Water en te Lande;" en deeze zelve Inftructie borneert die concesfie, aan eene verpligtinge „ van niets te mogen „ doen of attendeeren, 't gene prajudiciabel „ zoude zyn aan de Privilegiën, Geregtig„ heden , Coftumen , Ufantien, Politien of „ Juftitien van de Provintien in 't generaal, ,, Steden of Leden van dien in 't byzonder." Hier uit volgt derhal ven, dat zoo deeze Inftructie bedoeld heeft, aan dien Raad een Jurisdictie over Militaire Perfoonen, in Civile zaaken, te geeven, het zoude moeten geweest zyn, onverminderd de Privilegiën, Co~ fiumen, Juftitien &c. van de Pt ovintien en Steden, en de allergeforceerdfte uitlegging kan uit de woorden van deeze Inftructie niet haaien, dat een Militair Perfoon niet mag betrokken worden in de plaats van zyn Domicilium, of dat hy, in perfoon of goed niet zou mogen gearresteerd worden, om Jurisdictie te fundeeren, daar zyn party oordeelt hem te mogen convenieeren : veelminder ligt 'er in opgelloten, dat de Civile Regter niet zou mogen cognosceeren over reëele en hypothecaire actiën, fuccesfien, en diergelyke; want dit hebben de Militaire Ordonnantiën zelfs aan den Civilen Regter geattribueerd, men zie het evengemelde Placaat van Keizer Karel , en in de Nederlanden die onder de VorftelykeRegeeringegebleeveu zyn, heeft men dit gemeene Landregt zelfs niet in twyfel A a 3 dur-  37+ VERZAMELING van STUKKEN durven trekken, zoo weinig in 't leger als in de Garnifoenen. Ordonnantie van den Prins van Parma 15 Mey 1587. in 't Placaatbock van Vlaanderen 2 B. bl. 663. In de volgende inftru? °PPe™agt der byzondeie Geweiten best overeen te komen ■ desfelfs Inltru&e disponeerde zoo duidelvk niet oo rigeftttderr^litaire J*^**ft2 nge egter u er genoeg uit op te maaken dat de intentie der Bondgenooten nietge-' weest zy, in de Superin?endentie van d'en Raad  tot de MILIT. JURISD. &c. 391 Raad over de Militaire Juftitie verandering te brengen, zoo -weinig als by de laatfte Inftruftie van 16.51, gelyk zulks met een menigte exempels uit deRefolutien derHeeren Staaten Generaal, en van de byzondere Provintien, wordt aangeweezen by den Heer van Slingeland in zyne Verhandeling over de Militie van den Staat. Cap. XIII. De Heeren Stadhouders der onderfcheidcn Provintien hadden wel fesfie in den Raad van Staate, maar Prins Mauritz van Orange behieldt ongetwyffeld den grootften invloed in de zaaken, die ter kennis en dispofitie van denRaad ftonden, zoo om dat hy altoos de Legers van den Staat commandeerde, als om dat hy in 1584 aan het Hoofd der Regeering was gefteld geweest : eene waardigheid, die, met de komst van Leycefter, wel aan den Gouverneur Generaal was gefubordineerd geworden, maar nooit ingetrokken, zoo dat de Staaten Generaal hein, na dien tyd, nog als zoodaanig fchynen geconfidereerd te hebben , gelyk af te neemen is uit een antwoord, in het jaar 1597>geg'eeven aan een Gezantfchap van Denemarken, by Bor XXXIV B. W.376*. De Raad van Staate dus door de Bondgenooten erkend zynde, de Superintcndentie te hebben over de Militaire Juftitie, moet noodzaakelyk ook verftaan worden de faculteit te hebben , om die maatregelen te neemen, zonder welke de Juftitie niet behoorlyk kan geadminiftreerd worden, en metnaame, hetaanftellen van Perfoonen, die op derzelve maintien moeten vigileeren, B b 4 waar  35>* VERZAMELING van STUKKEN. waar onder zekerlyk zyn de Krygsraaden, zoo wel hooge als laage, Fisgaals, Auditeurs, Provooften Generaal, en andere, nogtans in alles ondergefchikt aan den Raad; want het fpreekt van zelfs, dat de Raad van Staate, aan welken deeze Superintendentie, door de Bondgenooten, was toevertrouwd, geen magt heeft, om zig geheel daar van te ontdoen, of dezelve aan een ander op te draagen, zonder de toeftemming van de Bondgenooten,uit wier boezem dieCommisfie is afgevloeid. Deeze reflexien zullen ons, als met de hand, leiden, tot de origine van de auftoriteit van Prins Mauritz, en van de volgende Heeren Prinfen van Orange, met den Hoogen Krygsraad, nevens hen, in den Hage zittende. De Raad van Staate heeft, 'tzy uitdrukkelyk 't zy ftilzwygend, aan Prins Mauritz, m de hooge relatie, waar in wy toonden dat hy tot den Raad ftondt, zoo veel van de Superintendentie over de Militaire Juftitie over willen laaten , als in 't vermogen van den Raad was te kunnen overlaaten, en deeze autoriteit is, op dezelve wyze, aan de volgende Heeren Prinfen van Orange gecontinueerd : de Raad heeft mede, 't zy uitdrukkelyk't zy ftilzwygend, een Hoogen Krygsraad nevens de Heeren Prinfen laaten refideeren: dit Collegie is zekerlyk in zynen oorfprong niet anders geweest dan een Krygsraad te Velde, en kon ook niet.anders zyn, want de Heeren Prinfen van Orange waren meest altoos tot 1648 toe (zoo men den tyd van  tot de MILIT. JURISD. &c. 393 van de Treves uitzondert) met de Legers van den Staat te Velde; maar het is nogthans waar bevonden, volgens het adveu van den Heer van Slingeland, die ganfch geen Voorftander was van den Hoogen Krygsraad, dat dezelve, al zeer vroeg, een permanente Regtbank geweest, die haare refidentie hieldt in den Hage, buiten tyden van expeditie, onder den naam van Groote of Hooge Krygsraad, of van Krygsraad nevens Zyne Excellentie, en waar aan geappelleerd is van de Vonnisfen der Krygsraaden in de Frontieren, zoo wel als aan den Raad van Staate, zonder dat men ergens vindt, dat de Raad zig heeft gekant tegen het appel aan den Hoogen Krygsraad, of denzelven heeft gedesavoueerd-, als alleen, wanneer dezelve heeft willen voeren, den titel van Krygsraad der Vereenigde Nederlanden, of pretendeerde te wyzen by arrest. Wy verkiezen niet uit te fchry ven 't gene nopens de Hiftorie van den Hoogen Krygsraad, verder, by den Heer van Slilgeland gevonden wordt, te minder, om dat dit voortreffelyk Werk onlangs is gedrukt, ( Conftitutum gegrondt te zyn, terwyl wy het overige aan de wysheid van den Souverain overlaaten. Wy  tot de MILIT. JURISD. &c. 399 Wy oordeelen egter, dat de Hooge Krygsraad, en de gantfche Militaire Jurisdictie, binnen de oude paaien van het Regtblyvende, ligtelyk zouden vry te fpreeken zyn van de beschuldigingen van onwettige en arbitraire magt, welke men fomtyds tegen dezelve inbrengt; en voorzoo veel een ander punt van bezwaar aangaat, dat de Militaire Regters gecenfeerd moeten worden meerder kennis van den Wapenhandel dan van de Regten te hebben, deeze objectie verliest veel van haar gewigt, om dat de noodzaaketykheid van eene doorkneedde Jurisprudentie merkelyk vermindert, indiende Militaire Jurisdidie zig borneert binnen de paaien , waar in wy dezelve hebben befchouwd: en ten anderen , zou deeze objectie misfehien te veel bewyzen, en ook, in zekeren zin, opereeren kunnen tegen den Burgerlyken Regter, die dikwyls moet jugeeren over zaaken, waar in Militaire en andere kundigheden te pas komen, die inde Schooien der Regtsgeleerdheid niet worden verkreegen, maar omtrent welke een voorzigtig en eerlyk.Regter zig, door het advys van des kundigen, laat voorlichten. Hier mede zullen wy deeze Pro Memoria beüuiten, waar in onze toeleg is [geweest het Regt voor te ftellen, in alle mogelyke onzydigheid, eenvoudigheid en klaarheid, zonder onzwaaivan ftyl, en voor al, zonder gebruik te maaken van zulk foort van uitdrukkingen, die meêr werken op de verbeeldingskragt en het vooroordeel, dan op het gezond verftand. ,, De  43o VERZAMELING van STUKKEN „ De Hiftorie van ons Vaderland," (zegt de Heer Wagenaar in de voorrede voor bet VI Deel zyner onfterfelyke Vaderlandfche Hiftorie) „ is eigenaartig gefchikt, om luiden van „ verfchillende begrippen in zaaken van „ Godsdienst en Regeeringe, welken altoos „ indeezen Staat geweest zyn, en nog zyn, s, gemaatigd te doen oordeelen over elkan„ ders doen en bedryven, en zy zoude dit „ einde voorlang nader bereikt hebben, zoo „ allen, die immer ondernamen 's Lands Ge„ fchiedenisfen te boek te ftellen, de waar„ heid onbewimpeld voorgedraagen hadden, „ zonder zig ooit te fterk te verklaaren „ vóór of tegen de oogmerken en inzigten, „ welke zy in 't licht bragten. Even zoo is het, naar ons inzien, geleegen met de quaeftien uit het>j Publicum deezer Landen; dezelve hebben, gemeenlyk, zoo veel verwandfehap met de heerfchende begrippen, en omftandigheden van den tyd,dat zy zelden met die koelheid worden behandeld , als noodig is, om de waarheid te zoeken : de zucht om aan deeze of geene Party te behaagen , het verlangen om de eene of andere opinie te doen prevaleeren, of nog erger uitzigten, maaken dikwyls, dat de behandeling van zoodaanige queftien meer gefchikt is, om voedfel te geeven aan haatelyke benaamingen, en tweefpalt, dan om een punt der Conftitutie van de Regeering , in het waare daglicht te plaatfen. Wy, voor ons, hebben alleen het laatfte tot doelwit gefteld; of wy dat doelwit bereikt  tot de MILIT. JURISD. &c. 401 reikt hebben, ftaat niet aan ons, maar aan kundige en befcheiden Leezers, te beoordeeien, hoedaanige wy geperfuadeerd zyn te zullen aantreffen, onder de Heeren Leden vanhetStaatsbefoigne , die ons vereerd hebben met een preadvys in deeze materie te vraagen. L X I V. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Hollandt ende West-Vrieslandt, in hun Ed. Groot Mog. Vergaderinge genomen op Donderdag den 3 April 1783. J£3e Raadpenfionaris heeft ter Vergadering gerapporteert, dat de Heeren van de Rid ederfchap en verdere hun Ed. Groot Mog. * Gecommitteerdens tot de faaken van de Ju-£ IHtie, in gevolge enter voldoening van hun „ Edele Groot Mog. Refolutie commisforiaal c van den 15 Mey 1772, nader geinhasreertf op den 27 December 1782, en 28 January^ deefes jaars, met Commisfarisfen van den (l Hove hadden geëxamineert, de Misfive door t de Praifident en Raaden van gemelden Ho »' ve op den 4 Maart 1772 aan hun Ed. Groot* Mog. gefchreevcn over het oeffenen der Ju-, risdiétic omtrent de Militairen door den Po-., liticquen Regter; als meede de gevoelensJ van Zyne Hoogheid omtrent die materie,^ VIH .Deel. C c ver- Rapptti om te advoueersnd; gronden in de Memorie van Confideratien van Amfierdam over de Milt ■ taire Jurisdi&ie,en om te conformeeren met hei ■ flat der■Jelve aangaande Je ' Competen-  402 VERZAMELING van STUKKEN. tie der PolitiquenRegter in alle de gevallendaar in vermeld. * Overgenoomen. o- vervat in hoogst desfelfs Misfive en daar by ,ngevoegde Memorie; mitsgaders de Memorie .. van Confideratien, door de Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdam tot faciliteering van het Befogne over het voorfchreeve fubeJecT: aan hun Ed, Groot Mog. op hoogst der lelver verfoek gefuppediteert. En dat fy Heeren Gecommitteerden van advife waren, dat de gronden, vervat in de Memorie van Confideratien door Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdam, aangaande het Point der Militaire Jurisdidie aan de Leden van hun Ed. Groot Mogende Vergadering op den 28 January van dit lopende jaar gefuppediteert, en onder de Notulen van den felven datum geinfereert, door boogstdefelven fouden behooren te worden geadvoueert; en dat hun Edele Groot Mog. vervolgens fig fouden behooren te conformeeren met het flot van die felvde Memorie, aangaande de Competentie van dePolitiquen Regter in alle de gevallen daar in vermeld. Waar op gedelibereert, en Copie van het voorfz. gerapporteerde verfogt zynde door de Heeren van de Ridderfchap en Edelen, om het felve in de Ordre nader te examineeren, en door de verdere Leden, uitgefondert door de Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdam, welke lig met het voorfeide Rapport hebben geconformeert, om daar op te verftaan de intentie van de Heeren hunne Principaalen , is de finale Refolutie uitgeftelt tot nadere deliberatie. Accordeert met de voorfz, Refolutien. LXV.  tot de MILIT. JURISD. &c- 403 L X V. ADVIS van het Hof voor het groot Befoignè over de Militaire Jurisdictie, gehouden 3 April 1783. Commisfarisfen de Heeren Le Leu de Wilhejni en van Minninghen. JEly de Misfive van 't Hof van 1772 is aan Hun Ed. Groot Mog. voorgedragen, hoe verre de Militaire Jurisdictie wierd gepousfeerd, en dat het zo ver pousfeeren van die Jurisdidie zyn grond had in het fyfthema van eene univerfeele privative Militaire Jurisdictie ; dat fyfthema heeft men tragten te betoogen in eene geëxtendeerde Memorie van wegenZyne Hoogheid in den jaare 1772 mede ter kennis van Hun Ed. Groot Mog. gebragt, en ook tot een object van dit Befoigne gemaakt. Indien deze Memorie in handen van 'tHof was gefteld geweest, zoude het zelve zig verpligt gevonden hebben om dezelve te beantwoorden, maar zulke niet gefchied zynde had het zelve gemeend beeter te doen om, het geen tot rescontre van dezelve konde dienen, tot eene mondelinge voordragt in het gedecerneerde Befoigne te referveeren; en dus zoude nu eindelyk , na dat elf jaaren geleeden de fuftenue van eene univerfeele privative Militaire Jurisdictie direct onder O c 2 het  404 VERZAMELING van STUKKEN het oog van Hun Ed. Groot Mog. is gebragt, de tyd daar toe gebooren zyn: Het zal echter thans niet nodig zyn zig breed te elargeeren over het infouteirabele van dat fyfthema; hetzelve is overvloedig betoogd in de uitmuntende Memorie door de Heeren Gedeputeerden van Amfteldam nu onlangs gefuppediteerd; ook is zodanige univerfeele privative Militaire Jurisdictie door de Heeren Stadhouderen voor Willem de IV., glorieufer gedagtenis, nooit gefuftineert, ook niet door Willem III., glorieufer gedagtenis. Dit blykt klaar uit de Misfive van 1675 van Willem III. Uit het voorgevalle in de zaak van Chrifte en Sedlenitzky, te vinden in 's Hofs Notulen van 7 Maart 1675, is insgelyks op te maaken hoe dezelve dagt op dit fubjeél: In dat geval begreep Willem III., dat Chrifte, wegens dieveryebeklaagt, by den Militairen Rechter moest blyven, zo 't fchynt, om dat meende, dat dezelve had geprevenieerd, maar dat de Coll. Sedlenitzky, door Chrifte, wegens agterftallige huur, voor 't Hof gedagvaard, die zaak ten Hove moest doen waarneemen : gelyk dan ook onder het Stadhouderfchap van WillemlII. verfcheiden Militairen zo in het Crimineele als in het Civile voor't Hof hebben te recht geftaan, endoor 't Hof Curateelen zyn gedecerneerd over Boedels van Militairen, zo als dat confteert uit eenige Lyften door 't Hof in den jaare 1771  tot de MILIT. JURÏSD. &c. 405 1771 of 1772 gedaanformeeren, en nu (nescio quo cafu) in 't Militaire Magazyn 4 D. p. 61 & fqq. geinfereerd. Niet alleen, dat dit fyfthema van eene univerfeele privative Militaire Jurisdictie ons niet foutenabel voorkomt, wy kunnen ons zelfs niet overreeden, dat, ftrict. genomen, uit het defereeren van het Stadhouderfchap en Capitein Generaalfchap abfoluut zoude proflueeren, dat 'er noodzakelyk veranderingzoude moeten plaats hebben omtrent het geen in een Stadhouderloozen tyd ten aanzien van de Militaire Jurisdictie is geftatueerd en geobferveerd. Voor zo verre men weet is'er nergens aan de Heeren Stadhouderen of Capiteinen Generaal iets gedefereerd, waar uit noodzakelyk volgt, dat onder eene Stadhouderlyke Regeering aan de Militairen eene meer gcé'xtendeerde Jurisdictie zouden moeten gegeeven worden, dan door dezelven in den Stadhouderloozen tyd na 1650 en 1702refpecfivelyk geoeffent is, dus zien wy niet of Hun Ed. Groot Mog. zouden (de zaak op haar zeiven befchouwd) kunnen declareeren3 dat Hoogstdezelve verftaan, dat de Jurisdictie omtrent de Militairen door den politicquen Rechter thans op denzelven voet be-, hoort geoeffeud te worden als voor de verheffing van Willem IV.; (a) maar dan zoude de vraag zyn op welken voet is dezelve voor dat (s) Zie dispofitief van de Misfive van't Hof van 1773, C c 3  * 4o6 VERZAMELING van STUKKEN dat evenement door den politicquen Rechter geoeffend. Voor zo ver dit eene queftio Juris moet gereekend worden, fchynt het dat de Judicature in den Hage en overal, immers buiten de Guarnifoenen, in de Steeden geen Stem in Staat hebbende zo in het Crimineele als in het Civile aan den politicquen Rechter heeft gecompeteerd, uitgezonden: alleen de cognitie over Militaire delicten, en het geval, wanneer in 's Hage een Militair in flagranti deliéto communi van wegen de Militairen was geapprehendeerd. Wy zeggen immers buiten de Guarnizoenen in de Frontierfi'eden geen Stem in Staat hebbende, om dat by ons eenige twylfel rendeert, of in de Steden geen Stem in Staat hebbende door den politicquen Rechter wel verder de Judicatuu. re in V Crimineele is geoetfend, dan in de Cafus regii, en in cas van gemeene Middelen, en dan wanneer dezelve in communibus deliclis niet door Militairen tegen Militairen begaan had geprcevenieerd, en, of in het Civile, wel in alle gevallen. De redenen van die twyffeling ontdaan uit eenige confideratien omtrent. 1. Het geen van ouds hier te Lande met opzigt tot de Militaire Jurisdictie voor het naast wel het meest gerecipieerde fyfthema mogt geweest zyn tot den jaare 1651. 2. Omtrent het gerefolveerde by de Bondgenooten op de groote Zaal 25 Maart 1651, 3. Omtrent de Refolutie van Hun Èd. Groot Mog. van 30 September 1654. Om-  tot de MILIT. JURISD. &c 407 Omtrent I. in de overweeging van het geene van ouds &c. is de aandagt in de eerfte plaats gevallen op het geen a. In den jaare 152.1 (a) by zeekere Ordonnantie te vinden by Wagenaar 4de D. p. 430. Art. 13 , gezegt word. Item wat gefchillen gebeuren onder de Soldeniers, terwyl zy onder baar Vaam gen uit zyn, die zullen berecht worden by den Capitein en fyne Amptlulden naer Cryschrecht. Onder haar Vaamgen uit te zyn, fchynen deze Soldeniers gezegt te zyn ook. dan, wanneer men die leggen wilde op de Frontieren in Guarnifoen. Zie Art. 7. van de Ordonnantie. (b~). Er was toen dan reeds een Crygsregt bekend, naar het welke die gefchillen tusfchen Soldeniers berecht wierden. b. Ten tweeden Op de Ordonnantie van Karei V. op't onderhoud van de bende van Ordonnantie van 1547, (t) by dezelve worden de Capiteinen gelast te apprehendeeren , die dezelve Ordonnantie zouden contravenieeren , en te leeveren den Provooften van den Quar- tie- (a) Milit Magaz. ï D. p. 4- (&) Dit 7. Art. is van dezen inhoud: Item als die S»ldeniers — uit zoude ryzen, 't zy buiten of binnnen 's Lands tegen die Vyanien tot diffentie van den Lande, of dat men die leggen wilde op ten frontieren in Guarniften, dan zouden zy hebben elcke paeye 7 Gr. Fis. 's daechts, gereekeni van dat zy uitreifen en weder t'huys komen fouden, fondcr meer. (O Milit. Mag. 1. D. p. 12. C c 4  4.o8 VERZAMELING van STUKKEN tiere ra) of den naaften van der Plecke, daar fy zullen weezen, om by advife van den Hopluiden en Capiteinen daar over te doen exemplaire Juftitie; en by gebreekè van den Pxovoost of Gouverneur van der Plecke, cn zo ver daar geen Gouverneur en is of in zyne abfentie de Rechters Provinciaal van der Plecke, omme by hen daar over Juftitie te doen naheure verdienften, desgelyks word geconfenteerd allen Officieren en Jufticiereh, van der Plecke te apprehendeeren allen Luyden van Oorloge bevonden op ter verfcher daad in heure mefufen of misdaaden of etende en overlast doende en daar over te doen doen Juftitie, zo verre fy zyn zonder hoofd of Vaandel; en zoo verre 't hoofd Capitein of Vaandel daar is, dezelfde over te leeveren heure Capiteinen, om te procedeeren als voren; daar en boven word geordonneerd, dat de voorn. Capiteinen kennis zullen neemen van alle querellen en andere zaaken geen crym capitaal weezende, geperpetreerd by den fa) Door den Provoofter van {den Quartieren fchynt men niet te moeten verftaan de politieque of civile Rechter, zo als de Schryver van bet bew. antw. van een Noordhollandfch Regter p. 12. 17. wil, i.Omdat'ergezcgd word, den Provooften' van der Quartieren of den naaften van der Plecke. Dit fupponeert, dat 'er Quartieren waren, waar in zodanig Provoost niet was; maar zyn 'er wel Quartieren zonder civile Rechters? 2. Om dat by de Inftructie en Commisfie voor Margaretha van 1 o Q6t. 1520. Gr. Pl. b. 1. Vol. p. 13. word gezegd. Ordonnans qne votre Provoft de marefchaux fuive continellcment les dit gens d'armes quelque part qu'ils feront. Het geen zeeker door den givilen Rechter niet wel kon gefchieden.  tot de MILIT JURISD. &c. 409 den voorn, luiden van oirloge ter plecke, daar hen bevolen zal weezen garnifon te houden, en duurende 't zelve garnifon; en roerende de Capitale delicten zullen fy last geeven dezelfde delinquanten te doen apprehendeeren, en daar over juftitie gedaan te worden naar exigentie van heure misdaad als voorfz. is, en ingevalle de delinquant hem abfenteerde uit de plecke van fyn Garnifon zonder geapprehendcerd te werden, zal dc Officier van der plecke, daar 't feit gefchied is doen neemen goede informatie, en zullen alle Officiers dezelfde fugitive delinquanten mogen apprehendeeren of doen apprehendeeren, en daar over Juftitie doen, zonder gehouden te weezen dezelfde te reftitueeren beuren Capiteinen of andere &c. en aangaande de fchulden, Contraden en Obligatien gepasfeert by de voorn, luiden van oorloge , — eer zy in dienst aaugenoomen zyn, zullen gehouden zyn daar van te recht te ftaan voor haren competenten rechter — zonder hen te mogen behelpen met 't privilegie van de Luiden van Oorloge: Aangaande de Renten gehypothequeerd by den zelfden Luiden van Oorloge, 't zygeduurende haaren dienst of daar te voren, mitsgaders alle andere reëele Adien en Succcesfien, fal een iegelyk fyn regt mogen vervolgen volgende dc Coftumen van der plekke, zonder dat hen dezelfde luiden van oorloge zullen mogen excufeeren onder dekzel van haren dienst, — en om de fchulden gemaakt of Obl. gepasfeerd in dc plaatfe van.haar garnifoen, zo lang zy in 't C c 5 zelf-  4io VERZAMELING van STUKKEN zelfde Guarnifoen weezen zullen , niet mogen geroepen worden elders dan voer haare Capitein, die daar van kennisfe neemen zal. c. By de crimineele Ordonnantie van 1570 Art. 63. geftatueerd, dat &c. (gelyk bekent is) alleen te remarqueeren, dat 'er gezegt word; gelyk tot verfcheide ftonden geftatueerd is. Of de fchorfing by de Pacificatie van Gend deeze crimineele Ordonnantie geheel van kragt berooft, is een zeer disputabel poinct. 't Schynt dat die fchorfing, voor zo verre dezelve verder ging, dan het geen fpecteerde , 't geen in die Ordonnantie tegen der Landen recht aanliep, byzonder de inquifitie; in Holland tacite voor opgeheeven is gehouden; door dien deze Ordonnantie in Holland voor een rigtfnoer , waar naar men zig in Criminalibus reguleeren moet, is gehouden. d. By de Unie tusfchen de Ridderfchap en Steeden van Holland, waar by den Heere Prins van Orange gedefereerd is de H. O. van dezelve Landen in dato 11 July 1575. (by Bor 8. b. p. 641.) word gezegt, „ al „ zulks zal zyne Exc. op alle Krygszaaken „ te water en te lande disponeeren, — in „ dezelve Krygszaaken — gebruikende al „ zulke Overften en Soldaten, als „ goeddunken zal, onthoudende denzelven „ en allen anderen Commisf. tot beleidinge „ der Krygszaaken en't gunt daar aankleeft, „, eenigzints nodig zynde behoorlyk tracte,: ment en befoldfage na zyne Exc. goed„ dunken, met al zulke goede en generale Krygs- or-  tot de MILIT. JURISD. &c. 411 „ ordeningeen discipline, als totfoulagementder „ Ingi zeetenen en ten minften quetze van den „ Lande in alder gelykbeid en eenparigheid zal ,, kunnen gefchieden. Syne Excell. zal doen na„ komen alle zyne beveelen, ordonnantiën, wet„ ten, discipline en Articulen des Krygshandels „ met (Iraffinge van de Overtreeders van dien. NB. Het bovenftaande is ook den inhoud van Art. 2. en 6. van de opdragt van Willem de I. agter de Unie tusfchen Holland en Zeeland van 25 Apr. 1576. (agter de Inftr. van 't Hof No. 23. e. In de Ordonnantie op 't ftuk van den Landraad in 1575. opgerecht, ftaat onderanderen deza. periode, zullen verhoeden alle misbruyken, de gemeene zake of tde gemeene rufle hinderlyk weezende en aanraakende, en kennis neemende by praëventie mogen doen Juflitie eude flraffe over alle publicque mefufen en gavelden, zo wel by huisluiden en burgers, als by Capiteinen en Soldaaten gepleegt aan ofte tegens eenigp. burgers, Koopluiden, Schippers en Huisluiden geen Soldaaten noch in dienst weezende , en dit al onder de inftruclis en de autb. van fyne Excellentie, daar toe te geeven. Zie. Rcfol. v. Holl. 27 Aug. 1575. f. By de provifioneele crimineele Ordonnantie van 18 September 1576 word vastgefteld, dat de Procureur Generaal by praeventie zouden mogen aant aften alle delinquanten . zo Soldaten als anderen; dog dat de Soldaten den Capiteinen, des verzogt, zouden over geleever t worden, indien het delict sua natura geheel militair Was , of by den eenen Sol-  4i2 VERZAMELING van STUKKEN Soldaat op den anderen gefchied, en dat mmteryen, melées van bet eer.e Vaandel jegens hét andere, verraderyen en dier gekke deli&en, concernerende de generaale rust en verzekertbeid van den Lande, niet en zouden verftaan worden fimpele militaire deli&en te zyn, dan zouden geheel komen en [laan tot kennisfe en de Judicature van de Hoogheid van zyn Excell. den voorfz. Raaden van Hollanden de Gedeputeerden van de Staaten. Qa~) Het kan wel zyn dat de politicque Rech. ter van de Plaats, daar het deliét begaan was, de Soldaten, welke de Procureur Generaal by preventie geapprehendeert had, ingeval van connnunia delicta, niet tegen Militairen begaan, ook heeft kunnen reclameeren. Misfehien fielt men wat te veel gewigt in de crimineele Ordonnantie; dezelve fpreekt van extraordinaire crimineele zaaken, en vervat ook extraordinaire vastftellingen, welke de Steeden nu niet zouden willen admitteeren g. By de Inftructie, welke Willem I onfterflyker gedagtenis, gemaakt heeft voor de Admiraliteit in Zeeland van 11 September 1576. te vinden, leeven van Willem I D 2 p. 633. en Bor Qde Boek p. 706) word gezegd. b De judicatuure in crimineele zaaken, ra akende de Capiteinen, Officieren en Scheepsvolk weezende tn ordinaris dienst, zal naar oud gebruik ftaan O) V. Mil. Magaz. 1, D. p. 33.  tot de MILIT. JURISD. 413 ftaan en blyven by den Admiraal, en Capiteinen ter Zee, en de Admiraal mag zyn Gevange pellen in zulke Steden, Sterkten en Plaatfen daar bet hem gelieven mits te voeren daarom aanfpreekende de Hoofdofficieren. h. Byde provifioneele InftruéHe van denRaad van Staaten van 1584. word Art. 3. gezegt , dat zyne Genade en de voorn. Raad zoude hebben judicatuure over alle baarlieder Officiers, Ontvangers, Collecteurs en andere Dienaars, mitsgaders over Collonellen, Capiteinen en Krygsvolk te water en te lande. En Art. 13. Dat dezelve zoude mogen aanneemen, casfeeren en reduceer en bet Krygsvolk — en daar over mitsgaders over alle generaale en particuliere Over (len en Officieren van der Oorloge gehouden zyn te ftellen en te onderhouden alle goede ordre en discipline, ook mede daar over ftraffe, recht en juftitie doen en doen doen, zulks zy bevinden zullen te behooren. Indien men de woorden daar over ten tweedemaale in Art. 10. voorkomende al tot de goede orde en discipline wil betrekkelyk maaken, ('t geen echter in de connexie en byzonder om het even voorgaande daar over niet zeer aaneeemelyk voorkomt) dan zoude 'er nog niet uit volgen, dat alleen de judicature over de delicla die purej militair zyn is gedefereerd; indien tot het onderhouden van alle goede orde en discipline niet alleen de,zorg behoort over 't geen tot de eigenïyke functie van het Krygsvolk fpecteert, maar ook de zorg voor het foulagement van de goede Ingezeetenen, dat die door de des- ur-  4i4 VERZAMELING van STUKKEN ordres en excesfen van het Krygsvolk, zig in allerley foort van delicten te buiten gaande, niet worden gevexeerd; gelyk mogelyk uit de zo even gem. Unie van 1575. en uit Art. 2. en 6. van de opdragt agter de Unie van 1576. en andere Stukken niet ongegrond zoude kunnen worden afgeleid. i. By Art. 43. van de Inftructie van den Raad van Staaten van 12 April 1588. (V) word gezegd Dat de Staaten Generaal niet abdiceeren "t recht en de magt, om by den Staaten Generaalen de Staaten van de Provintien in 't particulier , elks zo veel hen aangaat, by tyde van nood, of als de zaaken van den Lande zulks zullen vereis fchen, zelfsordretot dienfte van den Lande in de zaaken by henluiden ter dispofitie van den voorn. Raad gefield te mogen ftellen en executeeren by directie van de zaaken van der Oorloge te Water en te Lande met al V geen daar aan kleeft', en namelyk mede het doen van de monftering, houden van de discipline Militair, ftraffèn van alle Excesfen, en in alle andere zaaken. Hier uit blykt dat ter dispofitie van den Raad van Staaten is gefteld de directie van de zaaken van der Oorloge, met al 't geene daar aan kleeft; en dat niet alleen met betreken) Deeze Inflruaie anders in het groot Plac Boek dan by Bor. Het argument in de Memorie voor de Militaire Jurisdiclie uit het woord dezelve in Art. 5. wat ver gezogt. In Art. 43. zyn in het groot P!ac. Boek eenige woorden uitgelaaten, cönf: Inll: van 1651.  tot de MILIT. JURISD. &c. 415 trekking tot het Leeger of de Plaatzen onder het Resfort van de Generaliteit, maar ook in de refpeétive Provintien zig elk, voor zoo veel hen aangaat, niet referveeren de magt, om in cas van nood te disponeeren over dat ter directie van den Raad van Staaten gefielde. Wat is nu het geen gebragt kan worden tot het geen de directie van de zaaken van Oorloge aankleeft? Zoude men volgens het boven uit verfcheide Stukken genoteerde niet mogen opmaaken, dat, tot het geen de directie van de zaaken van Oorloge aankleeft, ook gereekent wierd te behooren de judicature over het Krygsvolk ter zaake van alle delicten in het Leeger, op marfch en in de Guarnifoenen geperpetreerd, als dezelve begaan zyn tegen Soldaten ofte ook tegen anderen, in gevallen, daar depoliticque Regter niet heeft geprajvenieerd; en mogelyk het civile, de judicatuure ter zaake van fchulden gemaakt of Obligatien gepasfeerd in de Plaatzen van der Militairen Guarnifoenen, zo lang zy in 't zelfde Guarnifoen weezen zullen. Hun Edele Groot Mog. hebben by derzelver Declaratoir van 3 Oétober 1656, door de Heeren van Amfterdam in derzelver voortreifelyke Memorie bygebragt, gefprooken van een Jurisdictie Militair de refpeétive Krygsraaden in de Guarnifoenen naar befchreeven Rechten en pratlycque van alle Natiën competeerende; ignoramus, wat in dien tyd hier omtrent by andere Natiën in praétyk was;  416 VERZAMELING van STUKKEN was, maar het is bekend dat volgens dë Roomfche Rechten de Militairen in civile zaaken convenibel waren voor den Militairen Rechter, en uit het gemelde Declaratoir zoude men wel ligt kunnen afleiden, dat men immers in de voorige eeuw niet geheel aliëert is geweest van het fentiment, dat het Roomfche Regt, met relatie tot de Jurisdidie, de Krygsraaden in de Guarnifoenen competeerende, van eenige applicatie was; gelyk meede dat men in dien tyd in alle gevallen geen expresfe fpeciale concesfie nodig heeft gereekent. Althans tot het geen ter dispofitie van den Raad Van Staaten is geftelt, word in dit Art. fpeciaal gebragt het houden van de discipline Militair en ftraffe van alle excesfen; Bepaalt zig nu het houden van discipline Militair en het ftraffen van alle excesfen tot het geen een miles, qua miles moet verrichten of qua miles bedryft; of zoude men niet mogen denken, dat daar toe ook fpe&eert de voorziening, dat de Militairen! zig onthouden van het geen de Ingezeetenen kan benadeelen, en de ftraffe, wanneer zy de ordres ten dien einde gegeeven koomen te exeedceren, ingevolge het genoteerde Art. 2. en 6. van de opdragt agter de Unie tusfchen Holland en Zeeland van 25 April 1576. En indien dit zo niet is, van waar heeft' dan de Raad van Staten de magt om in de Plaatzen onder 't Resfort van de Generaliteit ftraffe te doen doen over de Communia delicta; indien de ftraffe of judicatuure daar ove%  tot de MILIT. JURISD. &c. 417 over niet behoort tot het geen de dispofitie van de zaaken van Oorloge aankleeft; dan is die judicatuure ook ten opzichte van die Plaatzen niet aan den Raad van Staaten gedefereerd; en echter fchynt het inconfesfo en volgt ook uit de bewufte Refolutie of Misfive van 25 Maart 1651, hoe men dezelve ook moge opvatten, dat de Militaire Jurisdidie in de Steden van de Generaliteit zig verder mag uitftrekken: fchoon 'er nu en dan wel in eenige gevallen iets is gerefolveerd, het geen ook daar aan contrarieer^ Voor het fentiment, dat het houden van discipline Militair en ftraffen van alle excesfen zig verder uitftrekt, dan tot het geen aan een Militair qua Militair geordonneert word te doen, en door dezelve qua talis word gecommitteert, kan niet zonder fchyn geargumenteert worden uit alle Ordonnantiën op de discipline Militair, welke occurreeren, en fpeciaal; uit de Ordonnantie op dediscipline Militair of Articulbrief van 12 Augufty 1590, en wel byzonder uit Art. 3. en Voorts pasfim. Tegen de gedagten dat deze Ordonnantie op de discipline Militair bepaald zoude moeten worden tot het Leeger en de Guarnizoenen onder het Resfort van de Generaliteit (V), komt, behalven, dat 'er geen woord van die bepaaling in gevonden word; in confideratie , dat twee jaaren te vooren aan den Raad van Staaten was gedefereert het hou- VW Deel. D d den. (a Men toetfe hier de bewyzen, door my omtrent de bepaeling dezer Ordonnantie aengevoerd; Aenmerk. IV. Br. Bl. 146 en volg  4i3 VERZAMELING van STUKKEN den van de discipline Militria, ook met betrekking tot de Militie in de refpective Provinciën, gelyk boven uit dereferve voor ieder der Provinciën is geremarqueerd; Wat is nu natuurlyker, dan, wanneer by advifc van dien Raad van Staaten of door dien Raad van Staate zelve , twee jaaren daar na eene Ordonnantie op de discipline Militair word gemaakt; die Ordonnantie op te vatten als eene Ordonnantie op de discipline Militair voor de Militie op alle Plaatzen , in welke aan den Raad van Staaten het houden van discipline Militair is gedefereert, en dus ook voor de Militie in de refpeétive Provinciën Guarnifoen houdende. En Art. 14. word ook gezegd, niemand zal mede in 't aantrekken, aftrekken, ftille leggen, monfteren ofte in bezette Plaatzen de Inwoonderen der geünieerde Provinciën verdrukken. Hier komt by, dat het uit Axt. 7. van de Unie van 1597. blykt, (V) dat men toen geconfidereerd heeft dat de Articulbrieven zig niet bepaalen moeiten tot het Leeger en de Co) Art. 7. van de Unie. Welverftaande, dat die voorfz, Garnizoenen by de voorfz. gelinieerde Provinciën betaald zullen werden van haarluider Soldye, en dat die Capiteinen en Soldaaten boven de generaale Eed, particulierlyk die Stad" of Stede en die Provincie, daar inne die geleid zullen worden Eed doen zullen, en dat 't zelve ten dien einde in haarl. Artikelbrieven gefteld zal worden, dat men ook alzulke ordre ftellen en discipline onder de Soldaaten houden zal, dat die borgers en imvooners vande Steden en platte Landen, — daar by boven die redenen niet bezwaard worden nog eenige overlast lyden zullen.  tot de MILIT. JURISD. &c. 4j9 de Garnifoenen buiten de vereenigde Provinciën; en dat tot het houden van discipline ook behoorde de zorge, dat de Ingezeetenen door de Soldaaten geen overlast leeden, en dus het verbieden en draden van gemeene deliéten. Adde, Dat in de Indruétie waar na de geweldige Provooden in de Frontierdeeden en Forten der vereenigde Nederlanden hen zullen hebben te reguleeren van 20 Maart 1591. derzelVe gelast worden. Art. 1. Zorge te dragen, dat de Articulbriev en Krygsordonnantie die tot onderhouding van discipline en om weg te neemen alle foulen, excesfen en ongeregeldheden des Krygsvolks gemaakt zyn, agtervelgd mogen worden. En Art. 2. De Schuldige aan overtreeding van den Articulbriev en andere mefufen te regt te Pellen: — (a~) Waren 'er toen ook wel Generaliteit? Plaatfen9 Uit het Reglement voorde- Invalides van q Maart 1726. is het mede evident, dat de Articulbrief, in laater tyd, zig niet bepaald heeft tot het Leeger en de Guarnifoenen onder het Resfort van de Generaliteit. k. In de Misfive van de Raaden ter Admiraliteit van Rotterdam van 20 Febr.. 155»!. word (a) Z. vanHasfeltover'thouden van Krygsraad p.28£. D d 2  420 VERZAMELING van STUKKEN word op de vraag, welke ordre zy daar hielden in der kennis en judicatuure van delicten en misdaden by het Scheepsvolk te water in dienst weezende te lande geperpetreerd', of fy dien aangaande jegens de Magiftraten van de Steden of ten platten Lande gebruikten preventie, geantwoord, dat fy tot nog toe de voorn, kennis en judicatunré gehad hadden en overzulks vericheide Perfoonen geftraft zonder dat eenige Magiftraaten of Ofiicieren zig daar tegen hadden geoppofeerd. Conf. briev van Gecommitteerde Raaden van Zeel: van 29 Maart i59i.en'tnapoint van 13 April 1591. In Art. 3. van de Inftructie voor de Admiraliteiten van 13 Aug. 1597. word gezegd: weherftaande, dat die delicten, buiten Scheepsboord gepleegt, en niet weezende Militair, geftraft zullen mogen wnrtten by de Magiftraaten, Officieren, en Jufticieren van de Steden ofPlaatzen in welkers Jurisdictie dezelve geperpetreerd of de delinquanten gevonden zullen worden. Dus delicten binnen Scheepsboord gepleegt, fchoon niet Militair, niet by de Magiftraaten, &c. De Militie op de Schepen , hier of daarop een Rheede liggende, fchynt in hoe tertio wel eenige overeenkomst te hebben met de Landmilitie in Guarnifoen. Zoude het van alle fundament ontbloot zyn, indien men uit het, tot hier toe aangehaalde, meen- [a] Milit. Magaz. 1 D. p. 131. Ibid. p. 133- J35«  tot de MILIT. JURISD. &c. 421 meende te mogen afleiden, dat aan den Raad van Staaten, en dus aan den Militairen Rechter in dien tyd toegefcent was de judicatuure in 't civile wegens fchulden en Obligatien in 't Guarnifoen gemaakt en "gepasfeerd, en in het crimineele over de deliéten, welke de eene Militair tegen den anderen begaat, fchoon niet Militair; en over de gemeene delkten in het Leeger, op marfch of in de Guarnifoenen door Militairen begaan; dogdit alles niet abdicative, maar zo dat de Staaten van de refpeétive Provinciën, ingeval van nood, of als het belang van 't Land het vorderde, die judicatuure ook door de territoriaale Rechters konden doen oetfenen , en dat daar van daan dan ook de praeventie zal geobtineerd hebben, immers, wanneer de Communia deliéta niet waren begaan tegen Militairen. Het is waar, 'er zyn gevallen en Refolutien , welke daar mede niet harmonieeren, maar het komt echter niet geheel onwaarfchynlyk voor, dat alles met eikanderen vergeleeken zynde, het bovengemelde voor het meest gerecipieerde fyfthema van dien tyd moet gehouden worden. Als men den zo zeer beroemden Heer van Slingeland in zyn Memorie over de Militie van den Staat Gap. 13. niet van het fpreeken van onwaarheid omtrent eene zaak, waar vanhy, zoo goed als iemand, kon onderricht zyn, verdacht wil houden, dan heeft de Raad van Staaten voor her jaar 1650. kennis genoomen niet alleen van gemeene D d 3 . , de-  422 VERZAMELING van STUKKEN deliéten, maar ook van civile zaaken, en dan zyn daar van meenigvuldige exempelen voor handen, (a) en volg de L. 37. ff. d. Le. gibus. Si de interpretatione legis quxra„ tur_, in'primis infpiciendum eit, quo jure „ ciuitas retro in ejusmodi cafibus ufa fuiflet. Hier in fchynt geene verandering gemaakt voor het jaar 1651, wanneer by de Bondgenooten begreepen is, dat de judicature van den Militairen Rechter zig, immers in de Steden Stem in Staat hebbende, niet verder behoorde uit te ftrekken, dan tot de deliéten die puir Militair waren, en die, welke dc eene Soldaat tegen den andere bemn°-. II. Te remarqueeren omtrent dit gerefolveerde van de Bondgenooten. Dat de nieuwe Interpretatie van de Refotie van 25 Maart 1651. in de Memorie van Amfterdam p. 39. fqq. voorkomende allerfraaist uitgedacht en zeer plaufibel is, het geen onder anderen deze nieuwe Interprctatie plaufibel maakt, isV 1. Het geen die van Holland byhetproponeeren van hunne nadere Confideratien den 13 February 1651. hebben gezegd wel te mogen lyden dat de Provinciën en Leeden van dezelve, die dien/lig zouden achten , dat van deze Tafel aan de Officieren van de Militie ge fchreeven -wierde, dat zy haar de dispositie van de Staaten van de Provinciën en Leeden van dezelve in 't gunt voors. is zulle n- 0)Z. milmag. 3-D-p.223.233, & paff in'ti3 Cap.  tot de MILIT. JURISD. &c 423 len onderwerpen en naarkomen, daar in werde geaccommodeert. 2.- Dat de woorden fïemmende Steeden in de Provinciën en Steeden .in de (temmende Provinciën voor fynonyma • fchynen gehouden tc zyn: waar voor zeeker zeer veel kan worden geallegueerd: Maar vermindert dit plaufible niet eenige zins als men remarqueert 1. dat 25 Maart 1651. van de Tafel der groote Vergaderingniet gefchreeven is, zoals Holland had gezegt, dat de Officieren zig de dispofitie van de Provinciën &c. zullen onderwerpen, maar direct (indien dit poinct mede behoort tot de aanfehryving, en niet veel eer een feparaat lid is van de Refolutie der Bondgenooten) boe ver dezelve de Militaire Jurisdictie maar zullen hebben te oeffenen. 2. Dat by Holland zelfs onderfcheid is gemaakt tusfchen Hemmende en niet {temmende Steden: (#) den voorn. isFebruary met opzigt tot het bewaaren der Sleutels en 't geeven van 't woord; en in het rapport van het Befogne over het prrefteeren van den Eed, behelzende , dat aan de Gouverneurs in de niet {temmende Steeden het -prrefteeren van den Eed, niet behoorde te worden gevergd: gelyk ook inlaater tyd in het (0) Reglement of Inftructie voor. de Invalides van 't jaar 1726. Art. 6. 7. 8. een, on,-. (3) Z. herftelde Leeuw p. 311 & 12. (b) Gr. PI. B. 6. D. p. 123. D d 4.  424 VERZAMELING vak STUKKEN onderfchcid werd gemaakt tusfchen Hemmende en niet Hemmende Steeden in Holland met opzigt tot het doen van den Eed en het geeven van het Parool. By dat 6 Art. word gezegd, „ dat de „ Eed van getrouwheid in Steeden, Stem „ in Staat hebbende, zal gedaan worden aan • „ Burgemeefteren, en tot Woerden aan den „ Drosfaard, volgens gebruik by de oere. „ guleerde Militie. to Waar door mogelyk kan worden wegen 3c. April 1783. Edele Mogende Heeren I My gehonoreert gevonden hebbende met Uw Edele Mogende zeer gerefpeóïeerde Mis-  450 VERZAMELING van STUKKEN five van den 3. deezer Maand, waar by Uw Edele Mogende aan my copielyk hebben gelieven toe te zenden de Rcqueste doordePagteren Willem van Zalingen en Evert Foor, aan Uw Edele Mogende geprefenteert, en houdende in fubftantie klagten over eenige dreigementen , aan haar door de Gebroederen Jan, en PUÜp ten Holt gedaan, ten einde en met verzoek, om Uw Edele Mogende de vereischte informatien te willen- aangeeven , hoedanig het met de zaak, daar by gedetailleert, en concerneerende meede de veiligheid omtrent de inninge van der Supplianten Gepagte Middelen , gelegen is, heb ik de eere, daar aan by deezen met alle fchuldige volvaardigheid te' voldoen; en het is my daar benevens in het byzonder aangenaam, dat my hier door thans gelegenheid verfchaft wordt, om Uw Edele Mogende in alle eerbiedigheid te kunnen, en te mogen informeeren van 't gunt daar omtrent eigentlyk is gepasfeert, en wyders door my, in myne refpective qualiteiten , zoo van Richt ter der Stad 's Heerenberg, als van Stadhouder van het Landdrosten Ampt der Graaffchap Bergh, verrigt geworden, voornamelyk daar dit geval in den omftreek en daar buiten reeds zoo zeer heeft geëclatteert , en al nog hoe langer hoe meerder eclatteert, dat zelfs de Heer Momber des Furstendoms Gelre en Graaffchap Zutphen ongeveer een groote Maand geleden zig daar over aan my ten fine van ouverture , insgelyks geaddresfeert heeft, waar op ik dan ook niet gemanqueert heb gehad, zyn Wel Edele Geftrenge van alles dien aangaande naar behooren 3 te onderrigten. Om  tot de MILIT. JURISD. &c. 451 Om dan ter zaake te treeden, moetik in de eerfte plaats aan de Supplianten de Juftitie doen , dat de inhoud van haar Request in alles hoofdzaakelyk conform de waarheid is, en 't zy my derhalven Edele Mogende Heeren gepermitteert om, ter beetere bevatting van zaaken het gantfche geval van zyn begin op te haaien, en over zulks het zelve in alle zyne omftandigheden, en zoo als het zig tot hier aan toe gedraagen heeft onder het oog van Uw Edele Mogende te brengen. Uw Edele Mogende gelieven dan reverentelyk gediend te zyn . dat de gemelde Gebroederen Jan en Philip ten Holt zynde geweest Soldaaten onder het Regiment der toenmaalige Schotten van den Heere Generaal Major Stuurt , en zig met Verlof des tyds in het Graaf, fchap Bergh ophoudende , onder een gegronde verdenking geraakt zyn, dat zy in het jaar 1778. den eerften Suppliant, des avonds op 's Heeren weegen, even buiten deeze Stad, zouden gefchooten zig alzoo aan gewelddadigheeden en wegelaryen fchuldig gemaakt hebben. Dat daar Op in het begin van het daar aan volgende jaar 1779. de.tweede van haar Gebroederen alhier geapprtehendeert, en in detentie gefteld is, wanneer den eerften zig in* middels naar zyn Guarnifoen had begeeven. Dat ondertusfehen door den tydelyken Advocaat Fiscaal van deefe Stad en Graaffchap zoo daar over als over meer andere door haar gepleegde delicten, baldadigheeden en excesfen de nodige informatien en bewysdommen zoo veel mogelyk; ingewonnen zyn, dewelke Ff % door  45* VERZAMELING van STUKKEN door myn Prtedecesfeur wylen den Stadhouder en Richter Bolandt, en die van den Gerigte vervolgens by Misfive van den 3. Maart van dat jaar zyn gezonden aan Zyne Doorlugtigfte Hoogheid, -den Heere Prince Erfftadhouderen Capitain Generaal van deze, ende andere Provintien , met ootmoedigst verzoek , dat het Hoogst denzelven behagen mogte, die voorzieningen te doen , dat de Gebroederen Jan en Philip ten Holt, voor altyd van deeze Stad en Graaffchap vervvyderd bleeven. Dat voorts den Lieutenant Provoost, van den Hoogen Krygsraad der Vereenigde Nederlanden geadfifteert met eenige Hellebardiers den ar. dier Maand uit's Hage te 's Heerenberg aangekoomen en tot dat einde aan hem door den Gerigte de Perfoon van den voornoemden Philip ten Holt overgegeven is, waar mede hy dan ook aanftonds naar 's Hage vertrokken is, terwyl zyn Broeder Jan ten Holt, volgens bekomene informatien , in zyn Guarnifoen van 's gelyken geapprashendeert, en van daar naar 's Hage gevankelyk getransporteert is geworden. 1 En eindelyk dat, nadat die Gebroederen geduurende den tyd van ruim drie jaaren aldaar waaren geincarcereert geweest, is ingekomen, en in de Vergadering van de Magiïlraat van 's Heerenberg gecommuniceert een Brief van den Heere Griffier van den Hoogen Krygsraad van den 20 Augustus des voorleeden jaars 1782. geaddresfeert geweest aan den Overleden Stadhouder en Rigter Bolandt, daar by, namens den Heere Advocaat Fiscaal van den wel gedagten Hoogen Krygsraad , notificerende, dat  tot de MILIT. JURISD. &c. 453 dat aan de Gebroederen Jan en Philip ten Holt de zeven Provinciën , en het Resfort van de Generaliteit , op pcene van zwaardere ftraf •waren ontzegd, mitsgaders dat de eerfte van bun naar de Greniën van het Pruisfifche, vermits zyne Vrouw zig te Cleve bevond, was gebragt, en de tweede zoo ras hy van zyne krankzinnigheid herfteld zoude zyn , desgelyks tot aan het Pruisfifche ftond gebragt te worden, verzoekende, dat indien zy zig zouden moogen verftouten om tegen deze ontzegging onder het bereikyan dit Gerigte te komen, haar alsdan te doen apprehendeeren, en daar van aan den Hoogen Krygsraad kennis te geven. Ik ben daar op, federt aan den Stadhouder en Rigter Bolandt in die beide posten gefuccedeert zynde, niet in gebreeken gcbleeven , om ter eventuele apprehenfie van de meergemelde Gebroederen Jan en Philip ten Holt, zoo in de Graaffchap Bergh, als met communicatie van de Magiftraat in de Stad 'sHeerenberg, de gerequireerde ordres te ftellen, en dezelve zyn ook ter oorzaak, en naar maate zy Lieden zig niet ontzagen van hun geduriglyk in en omtrent 's Heerenberg openbaarlyk te vertoonen, en de goede Burgeren en Ingezetenen in het Generaal, en de Supplianten door de gelibellee de dreigementen in het byzonder te inquietteeren, niet alleen telkens gereïtereert, maar ook zelfs naa , en met eene gedecerneerde huiszoeking ten huize van haare Ouders, hier ter Steede woonende, zoo wel by Nagt, als by Dage, door de refpective Suppoosten en Scholtusfen, onder eene genoegzame adfiitentie van deezes Graaffchaps Ingezetenen, werFf3 ke-  454 VERZAMELING van STUKKEN kelyk en nog onlangs geëxecuteerd geworden, boewei, tot myn lecdweezen, te vergeefs en zonder eenig effect., vermits ,zy daar van de lugt in de Neus krygende , of mogelyk hier van door deezen, of geenen gepreadverteert weezende, altoos middel hebben weeten te vinden van zig door de vlugt te redden, en zig voor een korten tyd fchuiï te houden, hebbende de ondervinding my en andere Officieren bereids geleerd , hoe onzeker diergelyke apprehenfien ten Platten Lande, en in onbeflotene Steden, vooral die zoo na als het Graaffchap Bergh aan Vreemde en Uitlandfche Territoiren approcheeren , doorgaans zyn, en hoe weinig ftaat men in dit opzigt dikwyls maken kan, zonderling op de Huislieden en Ingezetenen, dewelke, het zy uit een verkeerd me. delyden , het zy uit een foort van terreur pa. nique , het zy ook uit hoofde van een gemaakten aanhang , zig van haar pligt zeer zelden gewoon zyn te kwyten. Ik heb daarom , Edele Mogende Heeren! het daar by niet gelaaten , maar ik heb zelfs aan den 's Lands Dienaar in fecretesfe geördonneert, om met behulp van onbekende bekwaame Perfoonen, by alle gevoeglyke occafien te tenteeren, en te onderneem.en , zich van haar te verzcekeren , met eene belofte zelfs van twintig Ducaten , by aldien daar in mogten reusfeeren, en deeze Gebroederen in banden van de Juftitie zouden moogen geraaken, jaa wat meer is, heb ik, ziende dat alle myne poogingen daar omtrent tot dus verre zyn geweest vmgteiöos, voor zeer weinige dagen by den Magiftraat van 's Heeren- berg  tot de MILIT. JURISD. &c. 455 berg geëffectueert, dat eene zeer ferieufe publicatie gearrefteert, gefchied en geaffigeert is, ftrekkende eensdeels tot een verbod aan allen Burgeren en Ingezetenen, van de duk genoemde Gebroeders direcbelyk, ofte indirectelyk te huisvesten , te verbergen, ofte ook aan te houden, en andersdeels tot een order, en wel fpecialyk aan de Suppoosten en verdere Bedienden , om haar cafu quo zonder nader confent of authorifatie ipfo fatlo by de kop te vatten, alles onder poenaliteit als daar by, en dat tegen de gebrekhaftigen en overtreeders, door den Fiscaal zonder conniventie, ofte aanzien van Perfoonen zoude geprocedeert worden; zynde daar by, de door my voorhenen in cas van aanbrengingen apprehenfie, beloofde premie tot dertig Ducaten zelfs verhoogd, en welke Publicatie mutatis mutandis mede op den naam van het Hoog Adelyk Landdrosten Gerigte ter gewoone Plaatzen in het Graaffchap gedaan en aangeplakt is. En wat betreft het Request het welk de Supplianten zeggen, dat door eenige Ingezetenen deezer Stad, tot furcheance van de bewuste tegen de Gebroederen ten Holt gevelde Sententie, aan den hoogen Krygsraad is ingediend, zo is zulks ook zoo, edog de Supplianten abufeeren zig daar in , dat het zelve door twee Schepenen zoude zyn geteekend; aangezien dit alleen maar is gefchied , door eenen Scheepen, namelyk Hendrik van Hasz ; en ik wil, Edele Mogende Heeren ! niet ontveinzen, dat ik daar over, en in het generaal over het prcefenteeren van dat Request niet weinig ben gefrappeert geweest. Ff 4 On-  456 VERZAMELING van STUKKEN Ondertusfchen gelieven U Edele Mogende te weeten , dat den hoogen Krygsraad hy Misfive van den 6. December laatstleedén, dat Request aan den Magiftraat der Stad 'sHeercnberg gezonden, en dien aangaande deszelfs ge, dagten verzogt hebbende, daar op door Rigr ter en Burgemeester zeer breedvoeriglyk,kor-r te daagen daar na-is gerefcribeert, dat de fiarcheance, al was 'tmaar voor eenigen tyd niet alleen van zeer gevaarlyke gevolgen zyn , maar ook dienen zouden tot ftooringe van de gemeene rust, en vilipendie der Juftitie, zonder dat wy daar op ( gelyk wy verzogt hebben, en billyker maate verwagt hadden} tot hier aan toe eenig nader antwoord van den hoogen Krygsraad hebben moogen ontvangen. U Edele Mogende, vertrouw ik, zullen hier uit, zoo wel als uit het gepofeerde ter Reques.te van de Supplianten genoegzaam kunnen zien, dat door my, en ook door den Gerigte in deezen alles is in het werk gefteld, wat by mogelykhcid heeft kunnen worden gedaan, om de Delinquanten in handen te krygen , en de Ingezeetenen van derzelver overlast, zoo veel doenlyk, aldus te hevryden, ten welken cinde over het fchieten , en clesferen van de-n Perfoon tot Werven van Zeevolk, ten dienfte van deezen Staat, zig met gerigtelyke permisfie alhier bevindende, niet alleen bereids de nodige Condfchappen door den Fiscaal zyn getrokken, maar ik ook by continuatie alle middelen ter recherge en apprehenfie van deeze Gebroederen zal aanwenden, en voor zo veel in my is, daar aan altoos zal blyvende hand houden, dat 'sLands Pachteren in het vertreeden en invor7 de-  tot de MILIT. JURISD. &c. 457 deren haarer Pagten, en gelden, binnen myn aanbevolen Ampt, van de vereisebte veiligheid komen te jouisferen. Maar na dien dit, met betrekking tot de Gebroederen ten Holt, niet zoo ; en als het wel behoord, fchynd te zullen kunnen worden ter. uitvoer gebragt, zonder concurrentie ten minsten van de fterke hand of adfiftentie ter zyner tyd van de Militie, en zulks buiten en behalven de reeds geallegueerde redenen, ter oorzake vooral mede van den grooten aanhang van gemene lieden alhier, waartoe zy relatie hebben, en van het welk de gementioneerde , aan den hoogen Krygsraad goaddresfeerde Requeste, onder anderen tot een blyk kan verftrek, ken , in zoo verre , dat zy zelfs gedreigd hebben, dat ik, zo ik haar kwam te apprehendeeren, den eersten zou weezen die zy voor den kop fchieten zouden, en ingevolglyk ook voor myn Perfoon harentweegen niet zeker ben, Zoo neem ik de vryheid U Edele Mogende re, fpecfueufelyk hier mede te verfoeken, dat Uw Edele Mogende de Heeren Commandeur ren der Guarnifoenen het zy van Zutphen of liefst van Doesborg gelieven aan te fchryven, en te gelasten, om op myne inftantie en addres een Detachement van zoo veele Militairen onder Commando van een Officier of Sergeant, als zal geoordeelt worden daar toe noodig te zyn, terflond te laaten volgen,en naar 'sHee, renberg te doen marcheeren, ten einde Idaar van, wanneer zig een bekwaame gelegenheid mogte voordoen, om zig van die Perfoonen, dewelke, voor zoo veel onderrigt ben, zig thans beide zouden geretireert hebben, by hun Ffj lic.  458 VERZAMELING van STUKKEN lieder apparent retour te kunnen verzeekeren, of wanneer zulks zumften 'ook de nood mogte vereifchen, als dan daadelyk gebruik te kunnen maaken , nademaal dit dikwerf zoude kunnen voorvallen in een tyd, dat U Edele Mogende niet vergaderd waren, of dat ook de tyd veelmaals te kort zoude kunnen zyn, om U Wel Edele Mogende daar over nader op te wagten. Waarmede ik, verhoopende aan U Wel Edele Mogende zeer geëftimeerde intentie en requifitie voldaan te hebben , my in de hooge gunst van U Edele Mogende op het nedrigfte beveele, en wyders met alle veneratie en ontzag blyve. Edele Mogende Heeren ! U Edele Mogende zeer onderdanigfte en gehoorzaamften Dienaar. (Was getekent) 3f. V. C. van Marle Stadhouder. 's Heerenbergh den 30. April 1783. LXX.  tot de MILIT. JURISD. &c. 459 LXX. , DECLARATOIR van Vlisfingen. Den 30. April 1783. Dat de Heeren van Vlisfingen wel gewenscht hadden, dat de Heer van Lynden, voor den eerst Edelen had kunnen goedvinden, zig te verklaren op het rapport van den 7. deezer, nopens het te doen declaratoir ter Generaliteit, wegens de irreguliere Conclufie aldaar op den 24. December laatstleden genomen, in dc bekende zaak van den Vaandrig de Witte, en daar door te effeftueeren de Conclufie van het voorfchreve rapport, waar mede zig alle de Steeden hebben geconformeert, of imrmrs dat zyn Edele had gelieven rede te geven , waerom het bewuste declaratoir niet zoude behoren ter Generaliteit gedaan te worden. Dat ook Hun Edele Achtbare door derzelver Confent in de Conclufie van het rapport van den 31. Maart, rakende de aanfchryving van den Hove van Holland en Zeeland te 'doen, te accrochceren aan de Conclufie van het voorfchreve rapport van den 7. dezer maand, daar mede geen ander oogmerk gehad hebben, dan om, was het mogelyk uit te werken, dat de deliberatien over deze taidieufe zaak fimul et femel wierden getermioeert: dat egter Hun Edele Achtbare vernemende de inftancien van den Heer van Lynden, en van fommige andere Leden , ten einde zig Hun Edele,Achtbare op het voorfz. rapport van 31. Maart laatstleden gaaf en  460 VERZAMELING van STUKKEN en zonder eenige Claufule zouden gelieven te Verklaren, befloten hebben , hoewel ongaarne, en alleen ten einde door het protraheeren dezer verdrietige deliberatien, de febeiding van Hun Edele Mogende Vergadering niet op te houden, als mede zoo wanneer alle de Leden in de feparate behandeling en afdoening dezer rapporten confenteeren, de Conclufie aan te zien, infteerende niet te min , op het meest kragtigfte, dat de Heer van Lynden door het inhouden van zyn Advis, niet langer gelieve te ftremmen de afdoening van het gemelde rapport van den 7. dezer maand, waar mede zig alle de overige Staatsleden geconformeert hebben , en het welk nog flegts fkauwelyk uitdrukt de gevoelens, welke Hun Edele Achtbare benevens de Heeren van Middelburg en Zierik-Zee , omtrend de bewuste Hun Hoog Mogende Refolutie van den 24. December laatstleden hebben gemanifesteerd: dan dat by aldierï onverhoopt Hun Edele Achtbare zig in deze regtmatige vervvagtinge mogten vinden te leur gefteld, Hun Edele Achtbare berusten zullen in dat vooruitzigt, dat het tegenwoordig en navolgend geflagt de eenparige gevoelens der Steden op dit Sujet overwegende, even weinig het Provinciaal begrip, aangaande de bewuste Hun Hoog Mogende Refolutie misduiden zal, als of het meer gemelde rapport van den ?. dezer geconcludeert, en het daar by voorgefteld declaratoir in effeéte ter Generaliteit gedaan ware, protefteerende voor het overige Hun Edele Achtbare onfchuldig te zyn, aan de gevolgen, welke uit het ftilfwygen van deze Provincie op Hun Hoog Mogende meergemelde  tot de MILIT. JURISD. &c. 461 de Refolutie van 24 December 1782. in de zaak van den Vaandrig de Witte, zouden kunnen refulteeren. LXXL EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Hollandt ende Westvrieslandt, in hun Ed. Groot Mogende Vergaderinge genoomen op Donderdag den 1. Mey 1783. Ter geleegentheid van de deliberatien over het Advis op de generale Petitie, en ftaaten van Oorlog voor dit jaar; is op het geproponeerde van de Heeren Gedeputeerden der Stad Dordrecht , goedgevonden en verftaan, dat door de Heeren van de Ridderfchap en verdere hun Edele Groot Mogende Gecommitteerden tot de Militaire zaaken , met de Heeren Gecommitteerde Raaden, in den Hage en te Hoorn refideerende, zal worden geëxamineert, door welke meest convenable Middelen zoude kunnen worden tegengegaan, dat, niettegenftaande hun Edele Groot Mogende Refolutie van den 26 Maart 1675, van tyd tot tyd aan Officieren, dienende in Regimenten, ter repartitie van deze Provincie itaande, word gepermitteert om hunne Militaire Charges aan anderen voor een, onder hun gecontracteerde fom te verkoopen ; als mede op wat wyze gevoeglykst zoude kunnen worden geprtevenjeert de meer en meer toeneemende nadeelen die aan de  46~2 VERZAMELING van STUKKEN de Armee van den Staac worden toegebragt door de meenigvuldige Aftens by de Armee, die onophoudeJyk aan de Officieren, met behoud van hun Traftement of een gedeelte van hetfelve gcgeeven worden, mitsgaders door de meemgvuldiga titulaire qualiteiten, die aan de dienstdoende Officieren tot een merklyk nadeel van 's Lands dienst geaccordeert worden; en eyndelyk het geproponeerde van de Heeren , Gedeputeerden der Stad Schoonhoven, om voortaan tot alle Militaire Officieren boven den rang van Sergeant of Wagtmeesters, niet anders te employeeren dan gebooren Nationalen in de Provinciën, de Generaliteit of de Coïonien van den Staat, met dien verftande, dat de Vreemdelingen, die thans in dienst zyn, en hunne kinderen, zullen worden gehouden voor Nationaalen, en dat deze bepaaling zig alleen zal uitftrekken tot de Nationaale Regimenten • en de Vergadering op al het zelve ten fpoedig! ften gediend van derzelver confideratien en Advis. . Accordeert met het voorfz. Refolutien. LXXII.  tot de MILIT. JURISD. &c. 463 LXXII. EXTRACT uit de Refolutien vmt de Heeren Staaten Aa?i Holland en Westvriesland, in haar Ed. Groot Mogende Vergadering genomen op Donderdag den 1. Mey 1783. By refumtie gedelibereert zynde op het Ad-( vis van de Heeren Gecommitteerde Raaden in( de beide Quartieren, op den 13. Maart deezes; jaars ter Vergadering overgenoomen, hebben-^ de tot voldoening aan Hun Edele Groot Mo-7 gtmde Refolutie commisforiaal van dén 28. Ja-J nuary daar te vooren, geëxamineert de gene-j raale Petitie en ftaaten van Oorlog voor dit lo-< pende jaar, door Zyn Hoogheid en den Raed^ van Staate geformeert. 1 Hebben de Heeren van de Ridderfchap en'* Edelen, mitsgaders de Gedeputeerden van de. refpective Steden , uit den naam en van wee-' gens Burgemeesteren en Vroedfchappen van1 defelve Steden , geconfenteert en bewilligt,, zoo als Hun Edele Groot Mogende confentee-^ ren en bewilligen by deefe , in de Ordinaris en* Extraordinaris ftaaten van Oorlog , zoo als die' voor het loopende jaar zyn geformeert; met afwyfing nogtans van de post voor den Hoogen Krygsraad, ter repartitie van deeze Pro* vincie op den ordinaris ftaat van Oorlog ftaan-de, terwyl hun Edele Groot Mogende met opligt tot de oeffening der Militaire Jurisdictie ophun Souverain Territoir zoodanige voorziening Confent in ie Staate van Oorlog voor dit 'aar, met afwyzing van de post voor den Hooien Krygsraad; en 'irgeeren ip de cott> tributien Ier Provinciën tot ie Zee, 'net eene tygevoeg1e denunciatie.  464 Verzameling van stukken* ning hebben gedaan, waar door weerhouden worden in die post langer te confenteeren, maar daar tegen met allen ernst én nadruk moeten urgeeren, ten einde de voorzeide post van den ftaat van Oorlog geroyeert en daar uit geligt werde , zynde Hun Edele Groot Mogende niet te min bereid met de verdere Bondgenooten zoodanige billyke arrangementen te beraamen, waar door de Praefident en Leden van het voorfz. Collegie, mitsgaders de Minifters, Bediendens en Suppooften wegens het gemis hunner Traétementen en Inkomften op een convenablc wyze te gemoed gekoomen zullen konnen werden. En is voorts goedgevonden, dat door de Heeren Gedeputeerden ter Generaliteit by het openen van het voorfz. confent ten kragtigfte zal werden geinfteert, ten einde de Bondgenooten eenmaal moogen werden gepermoveert, om door de rigtige opbrenging van derzelver quotes in de Petitiën , zoo tot de extraordinaris Equipagien, als tot den aanbouw van nieuwe Oorlogfcheepen, op het voorbeeld van deeze Provincie alles by te brengen en niets agter te laaten van het geen zoo hoognodig is , tot voortzetting van. die middelen , welke zonder verwaarloozing der allerweezentlykfte belangens van het Vaderland >niet vertraagt, noch veragtert konnen werden , en dat in het byzonder zal werden verklaart en gedenuncieert : dat hun Edele Groot Mogende met leedwee„ zen hebben vernomen de klagten van den ' Raad van Staate, by de generaale Petitie van „ het loopende jaar, over de defecten van ver„ fcheyde Provinciën in de zoo hoognoodzaa- „ ke-  tot de MILIT. JURISD. &c. 46*5 }, kelyke contributien tot lierftelling en con„ fervatie van 's Lands Navale Magt: dat hun Edele Groot Mogende dit Point van dat ge55 wigt befchouwen, dat daar in het voornaam» 55 fte 5 en in veele gevallen het eenigfte middel 55 is gelegen, waar door 'sLands Eer gehand„ haaft; ja de geheele Staat, haare vryheid 55 en onafhankelykheid, mitsgaders gewigtig,, fte poffesfien behouden kunnen werden; en 55 dat, mitsdien, hun Edele Groot Mogende 55 zig genoodzaakt zouden vinden om by alj, dien hoogstdezelve bevonden, dat de Bondjj genootcn , of wel de meefte derzelven, by 55 continuatie, zig zouden onttrekken, om de 55 lasten daar voor te helpen draagen , ferieufe 55 deliberatien in den haare aan te leggen, om 5, hoogst der zeiver Financie van andere min 5, noodzaakelyke Articulen te dechargeeren, ten 3, einde in ftaat te blyven , om in de confer„ vatie van 's Lands Zeemagt te kunnen voor„ zien". De Heeren van de Ridderfchap en Edelen hebben gedeclareert in de afwyzing van de post, voor den hoogen Krygsraad niet te hebben ge-f( concurreert, maar een gaaf content in de fhuw ten van Oorlog te hebben gedraagen. * d Accordeert met voorfz. Regifter. ? K ft Gg LXXIIL i DectaraJoir van de 'Ridder'fc hap tegen de afwj. zing van de post voor den Hoogen Krygsraad.  466 VERZAMELING van STUKKEN LXXIIL DECLARATOIR van Zierik~ Zee. Den 2. Mey 1783. De Gedeputeerden van Zierik-Zee hebben by het nemen der Conclufie gedeclareerd, dat zig op den 17. dezer op de beide voorfz. rapporten hadden verklaard, in fuppofitie, dat als toen op dezelve beiden met eenparigheid van alle de Leden de Conclufie zou zyn genomen, dan dat men, niet eerder als op heden den 30. daar aan volgende, tot zoodanige eenparige dispofitie op een derzelve afzonderlyk is gekomen, waardoor, gansch tegen de intentie en het uitdrukkelyk geadvifeerde aan Heeren hunne Principalen van den 17. dezer, was te werk gegaan, als hebbende in naam derzelve gedeclareerd, de Conclufie op de voorfz. beide rapporten te zullen aanzien, indien de eenparigheid van alle de Staatsleden tot het Concludeeren van dezelve mogten inclineeren: dat boven dit alles de Heeren Gedeputeerden van Vlisfingen by hun geadvifeerde van heden hebben gezegd, de Conclufie op het rapport van den 21. Maart jongstleden te zullen aanzien, zoo alle de Leden eenparig mogten goedvinden hetzelve afzonderlyk te helpen Concludeeren, het welk in dezen geenzins plaats hadde, wel fpeciaal met het geadvifeerde der Heeren van Zierik-Zee, en ook der Heeren van Vlisfingen ftrydig was , dat zy Heeren Gedeputeerden mitsdien tegen het afzonderlyk Concludeeren van  tot de MILIT. JURISD. &c. 467 van het voorfz. rapport van den 21. Maart jongstleden op het kragtigfte moeten protefteeren,referveercnde voor de Heeren hunne Principalen alle zoodanige aanteekening, als dezelve in tyd en wyle hier tegen verder zouden goedvinden te laten doen. lx xiv. G E EX TRAHEER T uit het %. folutie Boek. der Edele Mogende Heeren Staaten van Vrieslandt. Door de Heeren Hun Edele Mogende Ge committeerde ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogende de Heeren Staaten Generaal der Verenigde Nederlanden, met eene geleide daar bv gevoegde Misfive van den 16. April jongstlceden( overgelonden zynde een Refolutie van Ridderlchap en Steeden de Staaten van Overvsfel den 14. daar te vooren ter Hoog gemelde VerI gadennge door derfelver aanweeiende Gedeputeerdeingebragt, waar by aan de Bondgenoten in bedenkinge gaven, om den hoogen kW raad te doen casfeeren , of voor defel ve of diergelyke indien nOodig geoordeelt wierde een Ber.gtfchnft te formeeren, zynde voorfz. Re! iolutie van deefen inhoudt. (Fiat infertio.~) Waar op^delibereert zynde is goedgevonden en verftaan, dat, aangelien del gemelden hoogen Krygsraad teegens Hun Ed. Mogende" intentie is ingevoerd, en, gelyk hoog gemelGS 2 de  468 VERZAMELING van STUKKEN de Heeren Staaten van Overysfel aanmerken , de fubfiftentie daar van, van het goedvinden der Bondgenoten afhangd, gerefolveerdt de Heeren Hun Edele Mogende Gecommitteerdens ter Generaliteit te gelasten, het daar heen te dirigeeren, dat de voornoemde hooge Krygsraad koome te cesfeeren , en in 't vervolg van den ftaat van Oorlog werde afgelaten, verklarende Hun Edele Mogende niet te min bereid te zyn, om met de overige Bondgenoten zodanige billyke arrangementen te beramen, waar door de Praefident en Leeden van voorfz. Krygsraad, mitsgaders de Minifters, Bediendens en Suppoosten, weegens 't gemis hunner traétamenten en inkomsten, op eene convenabele wyze te gemoet gekoomen zullen kunnen worden. En zal extract deefes worden gefondcn aan opgemelde Hun Edele Mogende Gecommitteerdens ter Generaliteit, om ter Vergaderinge te openen, en zig verders daar na te gedragen. Aldus gerefolveert op het Landfchapshuis, den 9. May 1783. Accordeert met voorfz. Boek In kennisfe van my C. A. Nauta. LXXV.  tot de MILIT, JURISD. &c. 469 LXXV. GEEX TRA HEER T uit het Refolutie Boek der Edele Mogende Heeren Staaten van Vriesland. Den 9. May 1783. Door de Heeren deezer Provincie Gecommitteerde ter Generaliteit den 16. April deezes jaars uit 'sHage overgefonden zynde eene Refolutie van Ridderfchap en Steeden , de Staa- • ten van Overysfel,genomen op het poinct van de Militaire Jurisdictie , of en in hoe verre de Militaire Rechtsdvvang, zoo wel ter Generaliteit, als in de Provincie van Overysfel plaats had of hebben konde, volgende gedagte Refolutie hier na geinfereerd. (Fiat infertio.) Waarop gedelibereerd zynde, is goed gevonden en verftaan, de Commisfie, over de Militaire Jurisdictie gedecerneerd , te verzoeken , om den Staat te dienen van pras advis, en opgemelde Refolutie ten dien einde aan dezelve te hand te ftellen, met byvoeginge der uitgebragte Kamer advifen over de Militaire Jurisdictie van den vorigen Landsdag, om in de te houdene befoignes meede te dienen tot een ingrediënt van deliberatie. Aldus gerefolveert op het Landfchaps huis, den 9. Mey 1783. Accordeert met het voorfz. Boek. In kennisfe van my G. A Nauta. G g 3 LXXVL  47° VERZAMELING van STUKKEN LX XVI. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, in Hun Ed. Groot Mogende Vergadering ge. noomen op Vrydag den 30. Mey 1783. De Heeren Gedeputeerden der Stad Dordrecht hebben ter Vergadering bekend gemaakt, dat zy met zekerheid waren geinformeerd , dat, niettegenftaande Hun Edele Groot Mogende Refolutie en Publicatie van 30. April laatstleeden, omtrent het werk der Militaire Jurisdictie, en die van den 10. Mey, by welke is beflootcn, om de post voor den Hoogen Krygsraad, op den ftaat van Oorlog gebragt, af te wyzen, de zogenaamde Hoogen Krygsraad nogtans kan goedvinden , om op dit Souverain Territoir Aclens Jufticiëel te pleegen, welk direct is ftrekkende tot viiipendie van de Auéloriteit van den TerritoriaalenSouverain; weshalven zy Heeren Gedeputeerden voornoemde hadden gemeent, Hun Edele Groot Mogende in Bedenking te moeten geeven, of Hoogstdezelve niet zouden behooren te refolveeren , om aan het prcetenfe Collegie, zig den Hoogen Krygraad noemende, aan defchryven, en expresfelyk te interdiceeren, om Collegialites, of anderzints, op het Territoir van deeze Provincie eenige Justicieele Aclens of Gezag te oeffenen , direftelyk of indirectelyk, en om voorts van deeze Aanfchryving kennis te eeeven aan het Hof Provinciaal, met ordre om zorgvuldig te waaien, dat  tot de MILIT. JURISD. &c. 471 dat aan deeze Refolutie vati Hun Edele Groot Mo» gende geen de minfte atteinte worde ingebragt. Waarop gedelibereerd zynde, is goed gevonden en verftaan, dat aan het prsetenfe Collegie, zig den Hoogen Krygsraad noemende, zal worden aangefchreevcn en expresfelyk geïnterdiceert, om Collegialiter of anderzints op het Territoir van deeze Provincie eenige Justicieele Aétens of Gezag te oeffenen , direételyk of indireételyk. En dat voorts van deeze Aanfchryving kennis zal worden gegeeven aan het Hof Provinciaal , met ordre, om zorgvuldig te waaken, dat aan deeze Refolutie van Hun Edele Groot Mogende geene de minfte atteinte worde toegebragt. Accordeert met de voorfz. Refolutien Gg 4 LXX VIL  47 VERZAMELING van STUKKEN LXXVIL MISSIVE van Zyne Doorlugtige Hoogheid aen de Heeren Staeten van Holland en West-Friesland, Den 2. Juny 1783. Edele Groot Mogende Heeren , eysondere Goede Vrienden. Jacob Eduart de Witte, Vaendrig Supernumerair, in het Regiment van den Lieutenant Generaal Grave van Ilemburg, nu den Collonel Pain , in dienst van den Scaat der Vereenigde Nederlanden , en thans gevangen op de Voorpoorte van den Hove Provinciaal alhier, heeft fig, byRequeste, aan Ons geaddresfeert en , na eene breedvoerige voordragt van het gunt hy gemeent heeft ter verfchooning van fyne misdaad in cas van ontrouw en verraderye tegens den Lande, verfogt onfe Brieven van abolitie in optima forma. Dan Wy hebben gemeent, uit hoofde der diverfe deliberatien , dispofitien cn Refolutien, welke , met betrekking tot den voornoemden Perfoon, en fyne Misdaat, foo by Uwe Edele Groot Mogende, als by Heeren Staaten van de Provincie van Zeeland zyn gevallen en genoomen, en ook fpeciaal uit aanmerking'van verfcheide byzonderheedcn en omftandigheeden, in deefe foo finguliere en remarquabele faak occureerende, Ons felven temogen en, tot Onfe eige volkoome genoegdoening te moeten excufeeren van debeoordeciing der gronden van de voorfchreeve Supplicatie3 en van de ÜADE- LV-  tot de MILIT. JUPJSD. &c. 473 LYKE EXERCITIE van een regt, waar vanWy, in andere gevallen , naar ingenomen advis van den voorfz. Hove, in gevolgen de aan Ons gedefereerde magt (a), niet fouden hebben gedifficulteerd de adminiftratieop ons te neemen, en fodanig te disponeeren , als Wy foude oordeelen met het gewigt en aanbelang der faak en de regulen van voorfigtigheid overeenkomftig te weefen. Wy hebben dan, om de gemelde reedenen geoordeelt , de voorfchreeve Requeste van den voorgemelden J. E. de Witte, by deefen, aan Uwe Ed. Groot Mogende te moeten doen toekomen , en teffens Uwe Edele Groot Mogende te verfoeken , uit hoofde van de voorfz. omfhmdigheeden , en van de buiten gewoonc byzonderheeden van de faak zelve , daar omtrent in dit geval foodaanig te willen disponeeren en refolveeren, als Uwe Edele Groot Mogende, na derfelver hooge wysheid, en naar de importantie der faake ten dienfte van den Lande zullen oordeelen te behooren. En, dcwyl de Heeren Staaten van Zeeland hebben te kennen gegecven den Suppliant tc confidorecrcn als een Misdadiger teegens de Hoogheid hunner Provintie, cn dien volgende het meergemelde Hof Provintiaal, by delegatie O) Nooit is aen Z. D, [I. Willem dc V. nooit aen cie Heeren Stadhouders Hoogst deszelfs Prcedëcesleureti , dooide Bondgenoten gezamenlyk, of een Herzèlver privaiivelyk 't recht van Pardon AÜÜ1CAT1VE , maar wel CUMULATIVE opgedragen, en wel onder deze hepaeling; DAT VAN GEOUALIFICEERDE DOODSLAGEN EN ANDERE ENORME DELICTEN, GEENE REMISSIE OF PARDON ZOUDE WORDEN VERLEENT. /«, fiiucïie van MAURITS i November 15^5. G§ 5  474 VERZAMELING van STUKKEN tie, tot fynen Regter hebbende gecommitteert, fig insgelyks deefe faake hebben aangetrokken , hebben Wy Ons teffens verph'gt geoordeelt eene Copie authenticq van de hier bygevoegde Rcqueste te fenden aan welgemelde Heeren Staten , meede aan Hun Edele Mog. verfoekende om in deefe faak fodanige dispofitie te neemen, en te beflniten, als naar hunne hooge wysheid zullen vinden dienftig en oirbaarst te weefen. Wy vlyen Ons dat Uwe Edele Groot Mog. fullen billyken de reedenen , die Ons gepermoveert hebben om ons te excufeeren van te disponeeren over des Suppliants Requeste en verfogte gratie. Waar meede, Edelf. Groot Mogende Heeren , bysondere Goede Vrienden, Wy Uwe Edele Groot Mog. beveelen in Gods heilige protectie.. Ondcrftond, Uwer Edele Groot Mogende Dienstwillige Dienaar. Was geteekent, W. Prince van Orange. Laagerftond Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid. Gecontrafigneert, T. J. de Larrey. In 's Gravenhage den 2 juny 1783. Aan  tot de MILIT. JURISD. &c. 475 Aan Zyne Doorlugtigfte Hoogheid den Heere Prince van Orange en Nüsfau, Erfjiadhouder, Capitein; Generaal en Admiraal der Vereenigde Nederlanden , &>c. &c. &c. Geeft onderdaniglyk te kennen Jacob Eduard De Witte , Vaandrig Supernumerair in het Regiment van den Lieutenant Generaal Gravevan Yzenburg (nu Pain) in dienft van den Staat der Vereenigde Nederlanden. Dat hy Suppliant in de maanden Augustus en September , van den gepasfeerde jaare 17 Sz gedetacheerd zynde geworden met den Capitein Faust van het Regiment van voornoemde Lieutenant Generaal Gravë van Yzenburg na Brouwershaven , necvens festig Man, en les Onderofficieren , tot befetting van de Batterye den Os, op den namiddag van den 5 der voorfz. maand September door den Hospes, uit de Herberg de Meebaal binnen Brouwershaven voornoemt , is verfogt geworden, om ten fynen huife een parthy te willen komen kolven met een Hollander , die aldaar gclogeert was, en gaarn een parthy foude maaken. Dat de Suppliant zulks aangenomen hebbende, omtrent twee uuren daar na; fig na voornoemde Herberg de Meebaal begeeVen , en aldaar gerencontreert heeft, een Perfoon toen aan den Suppliant in Perfoon, en Naam, geheel onbekend,welke den Supplianthetipeelen van een Party proponeerde, hetgeen dooiden Suppliant is geaccepteert geworden. Dat den Suppliant vervolgens eenige Parthyen gekolft  4?6 VERZAMELING van STUKKEN kolft heeft, en eindelyk fig met den felven , ter confumtie van het geene, waarom gckolft was, heeft begeeven, in een Somerhuisje by de Kolfbaan aldaar ftaande, alwaar de Suppliant den foo evengemelden Perfoon , door den gemelde Hospes voor het eerft heeft hooren noemen met den Naam van Brakel. Dat hy Suppliant tot des avonds tenouuren met voornoemde Brakel in het voorfz. Somerhuisje zynde blyven fitten , geduurende dien tyd met eikanderen wel hebbende gefprooken, dog over feer indifferente faaken, vervolgens aan den felve van Brakel heeft gefegt, dat hy Suppliant voorneemens was, om het verteerde te voldoen , en fig na zyn Logement te begeeven , dan dat voornoemde van Brakel den Suppliant heeft verfogt en geperfuadeert, om nog een Fles Wyn te blyven drinken, dat hy defelve foude betaalen , daar by voegende , dat hy foo veele verpligting aan des Suppliants Familie had, en dat het mitsdien hem een byfonder genoegen en vermaak had verfchaft, den Suppliant te mogen ontmoeten; dat voornoemde Brakel daar op den voornoemden Hospes geroepen, noch een Fles Wyn geordonneert, en teffens gezegt heeft, gy moet van den Vaandrig geen geld, voor het geene hy van den avond verhoren heeft aanneem.en; ik moet alles betaalen; gelyk dan ook, den voornoemde Hospes,na dat door den Suppliant , aan defelve wierd geoffereert voldoening van het verfchuldigde wegens verteeringe, zulks ook is gerefufeert geworden. Dat de Suppliant vervolgens nog eenigen tyd met den voornoemde van Brakel aldaar verbleeven, en met hem alleen zynde, den voornoem-  tot de MILIT. JURISD. ésé. 477 noemde van Brakel, aan hem heeft gevraagt, hoe hem het Zeeuwsch Guarnifoen aanftond; dat hy Suppliant daar op geantwoord hebbende , Dat men wel wenschte van Guarnifoen te verwisfelen, wyl de klagten over de ongezondheid algemeen %'aren; dat 'er fcer veel Volk kwam te Jterven, en het foo voor de Officieren als Soldaaten een ruïne was, die men in geen jaaren te booven foude kunnen komen. Dat de voornoemde Brakel fig vervolgens direct aan den Suppliant in deefer voegen in fubftantie heeft uitgelaaten , dat indien hy (Suppliant) hem (van Brakel) niet beklapte, en op zyn woord van eer wilde belooven, nooit aan ymand, hoe gënaamt, er van te fpreeken, hy (van Brakel) als dan aan hem (Suppliant) een geheim foude vertrouwen , dat ons uit het Guarnifoen foude helpen , en indien den Suppliant het verfweeg, desfelfs Fortuin voor altoos gemaakt zoude zyn. Dat hy Suppliant geen kwaads altoos vermoedende , endoor nieuwsgierigheid uitgelokt, geene de minfte difficulteit heeft gemaakt de gerequireerde Geheimhouding op fyn woord van eer te belooven. Dat voornoemde Brakel, daar op fig in deefer voegen in fubftantie, tegens den Suppliant heeft geëxpliceert, Gy moet weeten, dat ik hier in Commisfie ben wegens een Landing , welke in gewapende Engelfche Visfcherfchuiten, waar in 1500. Man, zullen worden geè'mbarqueert,fal worden ondernoomen, en welke met de donkere Nagten aanstaande , fal ter uitvoer gebragt worden, nu wilde Ik U yerfoeken, my op te geeven}  4?8 VERZAMELING van STUKKEN, ven, de quantiteit der Batteryen, het getal der Stukken Kanon, en derfelver fwaarte of Qalïber. Dat het gemelde Voorftel aan den Suppliant alleronverwagts voorkomende , de Suppliant vervolgens ook fyne yerleegentheid deswegens te kennen gegeevert en gedeclareert heeft, fig met foodanige faake niet te willen ophouden. Dat voornoemde van Brakel des Suppliants verleegentheidmerkende, voorts den Suppliant in deefer voegen heeft aangefprooken , Wat maakt gy U verleegen ; gy behoeft niet vcrleegen te zyn , foo het ter uitvoer komt gebragt te worden, is er niet aan verbeurt; het is geen nadeel voor den Staat, want den Staat fal er niets by verliefen, het oogmerk is alleen om de jonge Prin'ces van Orange , met den Soon van den Koning van Engeland (den Prins van Walles) te doen trouwen, als dat doorgaat, hebben wy fchielyk Vreede, den Staat krygt alles weder, en gy zult, door dien weg uit uw ongezond Guarnifoen verlost worden, en voor niet behoeft gy het niet te doen , foo dra ik opgaave hebbe, fal ik 'er U honderd Ducaaten , provifioneel voor ter hand [lellen, en dan moet gy verder belooven, foo gy de .Landinge gewaar word Uw Battery, zynde den Os, te zullen laaten fwygen. Dat de Suppliant, daar opwel heeft gezegt, als dat foo is , zal ik de Battery doen fwygen, dog egter met intentie om nimmer aan de laatfte belofte te voldoen, gelyk den Suppliant dan ook, om in geene verdere discourfen te worden ingewikkeld, fig immediaat heeft geprepareert om na zyn Logement te gaan. Dat de voornoemde van Brakel zyne verwonderinge betuigd hebbende , dat de Suppliant ver-  tot de MILIT. JURISD. &c. 479 vertrekken wilde, vervolgens aan den Suppliant heeft verfogt, om hem 's anderen daags te mogen fpreeken , het geen den Suppliant in deefer voegen heeft beantwoord, dat hy dan vroeg moest komen, vermits hy (Suppliant) met een Gefelfchap na Zierikzee (ter gelegentheid der Kermis aldaar) voorneemens v/as te ryden * en in het Heere Logement aldaar zoude fpyzen, waar op voornoemde van Brakel den Suppliant heeft toegevoegt, als gy morgen na Zierikzee gaat, aal ik daar ook komen, en dan zal ik U myn Patroon of Patroonen wyfen, want gy kunt wel denken, dat ik maar in Commisfie ben, en die zidlen U dan nader fpreeken, ik moet hier ook nog Lootfen aannemen; van Zuyen (zynde een geweefen Uitlegger Capitein te Brouwershaven) heb ik reeds , en de andere zullen wel volgen, om de Engelfche Visfchersfchuyten binnen te lootfen, dog gy wild heenen, laaten wy dan daar over hier niet verder fpreeken, ik fal morgen my ook in hetHeere Logement te Zierikzee laaten 'vinden , na welk Discours den Suppliant na desfelfs Logement is gegaan. Dat hy Suppliant 's anderen daags zynde den 6 September, na Zierikzee met en beneevens den Capitein ter Zee Stutfer, en desfelfs Familie is gereeden , dog geenen van Brakel aldaar heeft vernoomen ; dan dat dc Suppliant, na dat hy des avonds met fyn Gezelfchap binnen Brouwershaven geretourneert en fig in de gemelde Herberg de Meebaal begeeven had , den voornoemde , van Brakel in het Voorhuys aldaar heeft gevonden, fittende aan een Tafel te eeten, en vervolgens aan van Brakel heeft gevraagd, waarom hy te Zierikzee niet was ge- weest,  48o VERZAMELING van STUKKEN weest, waar op .denfelven antwoorde, foo veel dien dag te doen te hebben gehad , dat het hem on» mogelyk was geweest, 'er na toe te gaan, dog dat hy er morgen na toe ging, en als hy Suppliant tnjede geliefde te gaan , hem zulks aangenaamfoude weefen, waar. op hy Suppliant aan voornoemde van Brakel heeft toegevoegt, ik bedank u hartei.yk, fonder dat by die gelegenheid cusfchen den Suppliant en gemelde van Brakel, over Landing, Batterye, Kanon, of ietwes dien aangaande is gefprooken of gehandelt geworden, Dat de Suppliant fig vervolgens weeder by zyn voorfz. Gezelfchap vervoegd, en eenige tyd daar na in fyn Quartier begceven hebbende , de meergemelde van Brakel des daags daar aan, zynde geweest den 7 September des morgens vroeg, aan het Logement van den Suppliant, die nog te bedde was leggende , zig heeft vervoegd, en even als of het pfesfeerde, aan des Suppliants Knegt gevraagd ,of de Suppliant by de hand was? dat hy (van Brakel) den Suppliant noodfakelyk te fpreken had ; dat de Knecht daar op na boven zynde gekoomen, den Suppliant wakker gemaakt, en gezegt heeft, dat er een Man was, die hem (Suppliant) abfoluut begeerde te fpreken, of hy die maar op de Kamer wilde laaten komen ? Dat den Suppliant daar op nog half (kapende heeft geantwoord ja! waar op van Brakel fig immediaat, voor het oog van den Suppliant vertoonde, feggende ik ga nu na Zierikzee, wild gy met my gaan! dat de Suppliant, daar op geantwoord heeft neen, ik heb daar niets nodig, maar ik zal opftaan; dat intusfchen van Brakel ge-  tot de MILIT. JURISD. &c. 481 gcfnuffeld hebbende in dc Papieren op dc Tafel leggende, onder defelve heeft gezien een wel net geteekend , dog geenjints accuraat Kaartje, mitsgaders een Brouillon, van een Kaartje, b?yde van de Eylanden Schouwen en Duyveland; dat van Brakel daar op direct., om dat net geteekend Kaartje heeft gevraagd, hel geen door den Suppliant is geweygert, met byvoeginge, dat hy zulks voor den Adjudant van het Regiment had geteekend , waar op van Brakel (alles terwyl den Suppliant fig aankleede) tcegens den Suppliant heeft gefegt, dan zal ik het andere maar neemen, (namentlyk de Brouillon, en defelve met een, terwyl den Suppliant fei» de wat foud gy daar meede doen ? het deugd niet, in de zakftcekende, direct van de Kamer, en foo als de Suppliant is geïnformeerd geworden, na eenen van Westen is gegaan, alwaar een Wagen ingefpannen was , en vervolgens na Zierikzee en van daar fo direct na Holland is gereist. Dat den Suppliant den voornoemde van Brakel feedert niet weeder gefien, nog gefprooken heeft, dan dat de Suppliant eenige weinige dagen daar na, door den Befteller van het Rotterdamfche Veerfchip , een Brief ter hand gefteld is geworden, welke in fubftantie , na des Suppliants beste onthoud (vermits hy Suppliant defelve met en beneevens nog een nader ontfangen Brief, welke hy Suppliant immediate, na desfelfs apprehenfie proprio motu aan de Hoofd-Officieren , welke den Suppliant de communicatie van fyn Suppliants arrest hebben gegeeven , heeft geëxtradeert) hier op was needer koomende. VUL Deel II h Myn  482 VERZAMELING van STUKKEN Myn Heer en Vriend de Witte! Ik verfoek U vriendelyk, my foo ras doenelyk is, te melden, hoe veel Batteryen er in het Eiland zyn, en hoe veel ftukken Kanon , ydere Battery voerd ? fchryft my ook wie te Burgt, en teHaamfteede commandeeren ; en hoe fterk het Detachement is , en verwagt hier voor een goede belooning ; fend myook foo een Kaartje, dat wat net getèekent is, en verders blyve ik Myn Heer en Vriend de Witte, Uw getrouwe Vriend, (en ondertekent) Propatria. Onder ftond, Myn adres is by de Wed. Janfe op het Stygcr te Rotterdam. Dat de Suppliant, na leóture van die Misfive begreepen hebbende, dat gemelde Brief van voornoemde Brakel (nademaal defelve tegens den Suppliant gefegt had, dat hy te Rotterdam woonde) kwam , vervolgens om rcedenen hier na te melden, geen fwaarigheid gemaakt heeft om de gerequireerde opgave te doen, dog nogtans niet goedgevonden heeft, een verfogt netter Kaartje aan hem van Brakel over te fenden. Dat  tot de MILIT. JURISD. &c. 483 Dat de Suppliant dienvolgende de voorfz. Misfive van den meergemelde van Brakel heeft beantwoord in deefer voegen: Uw Misfive is my geworden, tot antwoord op defelve diend, voor eerfl vraagt gy my hoe veel Batteryen er in het Eyland Schouwen zyn, en na de Calibers der Stukken Kanon, No. r. | Batt.indeZ.Duinen t 8 St. | 24ffiCal. 2. Burgfluis 4— I 12 — 3. —den Haart 4— 12—: . 4- 't Reepaart 8 — } 24 - . 5. —-denOfs 6 — 12 . 6. 't Westerhooft 6— 24 7- 't Oosthooft 4— 12- - 8. | Ouwerkerk 6— \ 12 . . Ziet hier uw eerfte Vraag beantwoord, aangaande de fterkte van het Detachement het ielve beftaat uit een Hoofd-Officier , drie Capiteins, neegen Subaltern Officieren, twee honderd vyftig Man neevens twintig Sergeanten : Nog vraagd UEd. my, wie te Haamfteede of Burgt Commandeert, zulks is onfeèker, wyl zy om de drie weeken worden afgelost, maar voor het tegenswoordige is het den Majoor Boonakker, van het Regiment Mariniers van Douglas ; aangaande het Kaartje zulks heb ik niet klaar , maar zal het U foo fpoedig als mogelyk is fenden. Zie hier "Uw Brief beantwoord, en blyve verder, Hh 2 Myn  484 VERZAMELING van STUKKEN Myn Heer &c. Uw Edele Dienstwillige Dienaar. Geteekent, Vaderlander. Dat hy Suppliant, den voornoemden Brief aan het Addres, in de naast voorgaande Brief opgegeeven, na Rotterdam heeft befteld, en met den volgende Rotterdamfche Veerfchipper, aanftonds een tweede Brief, door van Brakel gefchreeven, na des Suppliants besten onthoud, van decfen teneur, heeft ontfangen- Myn Heer en Vriend de Witte, Ik heb Uw Brief ontfangen, ik bedanke UEd. voor de gedaane opgave der Batteryen , als anderfints , weest verzeekert, dat UEd. alles wel beloond fal worden, ik hoope in de toekomende week te Brouwershaven by U te zyn, en fal UEd. dan verder fpreeken; weeft tog intusfchen foo goed, en fend my ten fpoedigfte een Kaarje, zult ten uitterften verpligten , blyve na groetenis, en inwagten, gy aan myn verfoek zult voldoen, Myn Heer en Vriend de Witte, Uw Ed. Dienstwillige Dienaar, Het Addres weeder by de Weduwe Janfe op Geteekent, hetStyg^r. Propatria. Dat  tot de MILIT. JURISD. &c. 485 Dat den Suppliant den voorfz. tweeden Brief onbeantwoord gelaaten hebbende, voorts ook nog van den voornoemden van Brakel, nog van iemand anders ietwes heeft vernoomen , tot dat den Suppliant op den 26 September 1782. te Brouwershaven op Commando zynde', op het alleronverwagfte is gearrefteert, ter faake, foo als aan hem te kennen is gegeeven, dat hy Suppliant fig fchuldig gemaakt foude hebben aan Correfpondentie met de Engelfchcn tegens fyn Vaderland. Dat den Suppliant op den 27 September 1782 in 's Hage gearriveert, en aldaar in het Provoosthuis van de Generaliteit gelogeert geworden zynde, vervolgens een- en andermaal voor Commisfarisfen uit den Hoogen Krygsraad der Vereenigde Nederlanden, mitsgaders eenmaal voor den vollen Krygsraad over dc voorfz. faake is gehoord; voorts door twee Hellebaardiers by dagen nagt bewaakt, en feedert 14 Ocfober tot den 26 December 1782. tweemaalen daags door eenen Ziekentrooster befogt is < geworden. Dat den Suppliant op den voorfchreeve 26 December aan een Keeten geflooten, uit het voorfz. Provoosthuis op de Voorpoortc van den Hove van Holland, Zeeland en Vriesland overgebragt geworden zynde , voorts aldaar, foo door den vollen Raad, als voor Heeren Commisfarisfen uit gemelde Hove, pra;fente Fifco, over de gemelde faaken verfcheide maaien gehoord, mitsgaders tegens den voornoemde van Brakel geconfronteerd is geworden. Dat den Suppliant al het geene bevoorens by deefe fyne Requefte, met betrekkinge tot H h 3 het  486 VERZAMELING van STUKKEN hst gepasfeerde tuffchen den voornoemde van Brakel, en den Suppliant, na waarheid is gepofeert, foo voor den gemelde Hoogen Krygsraad , voor foo verre aan hem Suppliant daar tos aldaar aanleidinge en geleegentheid gegeeven was, als wel byfonderlyk voor welgemelde Hove rondborftig erkent heeft. Dat de Suppliant by geleegenheid van de voorfz. refpective verhooren gemerkt heeft, dat als eene hoog gaande misdaad geconfidereert is geworden, dat hySuppliant het voorftel door den voornoemde van Brakel aan hem gedaan niet terftondaan fynen Capitein of Overften bekend gemaakt heeft; (Y)dat hy,by aldien eene Landingedoor den Vyand ondernomen wierd, de Battery den Os foude doen fwygen ;(T) dat hy gedoogt heeft, dat het voorgemelde Brouillon van het Eyland Schouwen, door den felve Brakel na en met fig genoomen is, fonder dat hy Suppliant daar na eenige middelen in het werk gefteld heeft, om het felve Brouillon van den felven te rug te be. koomen;en eyndelyk dat hy Suppliant aan den voornoemden Brakel fchriftelyk heeft opgegeven de gelegentheid en het getal der Batteryen op het Eyland Schouwen fig bevindende, als meede der ftukken Kanon , waar meede elk der Batteryen gegarneert waren en derfclver Caliber, mitsgaders het getal der manfchappcn van het Detachement aldaar, en eyndelyk ook wie te Haamjleede ter dier tyd commandeerde. Dat of wel in het voorfz. gedrag van den Suppliant al ietwes gevonden foude mogen wor. den, (V) Dit is eene Hoofdmisdaad volgens deu Anikulbrief Art, 5 en 6, Zie Art. 2.6,  tot de MILIT. JURISD. &c. 4S7 den, het welk in den eerften opflag als misdadig foude kunnen worden aangemerkt, de Suppliant nogtans, het fy met de vereischte eerbied gcfegt, fig imagineert, dat in deeze verfcheide zaaken en omftandigheedeii te faamen loopen, welke het gedrag van den Suppliant met een gunftiger oog kunnen doen befchouwen, en merkelyk tot fyn verfchooning, foo hy vertrouwd, kunnen dienen; dat de Suppliant tot betoog van dien , de vryheid neemd te remarqueren, dat hy met al het geene door hem in de voorfz. fake is gedaan ende verrigt wel een voornemen heeft gehad om van den voornoemde van Brakel de beloofde honderd Ducaaten magtig te worden,dog geenfins eenige de minfte intentie gehadt heeft, om fig aan eenige ontrouw of verraad van fyn Vaderland fchuldig tè maaken, Peen maar in tegendeel vaftelyk beflooten had, om na dat hy de voorfz. hondert Ducaaten magtig foude fyn geworden, fig niet verder met de voornoemde Brakel op te houden, ende lig van fynen eed en pligtten opfigté van fyn Vaderland*in allen gevallen als een Man van eer betaamd te kwy ten, waar van de Suppliant dan ook, federt dat het voorfz. voorftel door den meergemelde Brakel aan hem was. gedaan geworden onloochenbaare blyken gegeeven heeft gehad, als hebbende hy Suppliant daags na het affenden van fynen Brief aan van Brakel wanneer des avonds om elf uuren , door een Corporaal van voornoemde Battery den Os, aan den Capitein Fauft, onder wiens ordres hy Suppliant ftond, communicatie gegeeven, of gerapporteerd wierd, dat'er eenige Schepen in het gcfigt en felfs al voor Hh 4 de  4r8 VERZAMELING van STUKKEN de Battery lagen, die geen Sein deeden, en welke men door het donkere weeder niet fien konde, wat voor Vlaggen defelve voerden, proprio motu fig geoffereerd aan den Capitein , om in Perfoon fig met een gedeelte van het Detachement na de Battery e te hegeeven; dat indien hy zwarigheid ontmoette of fag, hy Suppliant Sein foude doen , door het doen lojfen van een schoot uit een der ftukken van de Battery e, op dat gemelde Capitein op het hoor en van dat fignaal alsdan met het overige van het Detachement foude komen tot adfiftentie, het geen door gemelde Capitein geapprobeert geworden zynde, heeft hy fig ilico na het Hoofd-Quartier begeeven, het volk dat reeds te bedde was, in afiarm gebragt, vervolgens door twee oudfte Sergeanten, de overige Manfchappen, die in de andere kwartieren waren, onder dé Wapenen doen brengen; en wanneer het Detachement onder de Wapenen was gebragt, eenige Vrywilligers uytgefogt, mitsgaders een Sergeant en Corporaal; de Vrywilligers geordonneerd fig met fcherp te laaden, en fig tcegens twaalf uuren des nagts, langs het Strand , na voornoemde Battery (omtrend drie quartier utirs van Brouwershaven afleggende) te begeeven; dat hy Suppliant digt by de Battery komende, en die Schepen fiende, aanftonds een Man vooruit na de Battery heeft gefonden om in allarm te blyven , terwyl, hy Suppliant met voornoemde Vrywilligers, om van naby te kunnen fien wat 'er omging, fig in een Sloep had begeeven, en fig laaten overfetten ,op het Wagtfchip de Spion, voor gemelde Batterye leggende, en alfoo gearriveerd zynde den Capitein Stutfer, die het felve Schip commandeer-  tot de MILIT. JURISD. &c. 489 deerde het Parool of Oorlogsteeken, heeft gegeeven. Waar na gemelde Capitein, twee Sloepen meede gegeeven hebbende met, en beneevens vier en twintig gewaapende Matroofen, en een Officier , foo heeft hy Suppliant fig daar meede doen roeyen na de voorleggende Schepen, en na defelve gevifiteert te hebben, vervolgens ontdekt het Hollanders waren,die de te doene Seinen niet willen; dat den Suppliant vervolgens order tot het te rug keeren gegeeven heeft. Dat den Suppliant feedert wel begreepen heeft, dat fyne intentie om de voorfz. hondert Ducaaten van den voornoemde Brakel magtig te worden, fonder aan de beloften, door hem Suppliant aan den felven gedaan, te voldoen , van onbehoorlykheid niet vry te fpreeken was, dog dat hy Suppliant eerbiedig vertrouwt, dat gelyk de voluntas en propofetum de misdaaden diftingueert, alfoo ook Uwe Doorlugtigfte Hoogheid tusfchen een Misdaad van dien aard en die van Land-Verraad of Correfpondentie met den Vyand een merkelyk onderfcheid zal ftellen. Dat of wel de Suppliant met betrekkinge tot fyne intentie om den voornoemden Brakel van eene fomme van hondert Ducaaten op de gemelde wyfe te ontfetten, foude kunnen allegueeren, dat hy als Vaandrig Supernumerair op Cadets Tractement dienende, en van fyne Familie by na geen onderftand kunnende bekomen, eenigfints geündetteert was, vermeinde fig door de gemelde hondert Ducaaten eenigfints te zullen kunnen redden, den Suppliant nogtans feer wel begrypt, dat al het felve zyn H h 5 ge,  490 VERZAMELING vau STUKKEN gedrag,ten opfigte van den voornoemden Brakel gehouden, niet foude hebben kunnen verfchoonen, by aldien hy Suppliant de gemelde hondert Ducaaten genooten hadde, dan dat hy Suppliant lig .verbeeld, dat, terwyl hy niets van den voornoemde Brakel ontfangen heeft, en terwyl overzulks die fyne intentie geen effect, geforteert heeft, defelve ook thans niet in de termen van eene ftraf baare misdaad valt. Dat wanneer Uwe Doorlugtigfte Hoogheid het voorfz. eenige but en oogmerk van derr Suppliant in het oog fal gelieven te houden, dezelve ook feer ligt zal penetreeren , dat de Suppliant van het voorftel door Brakel aan hem gedaan niet bekend gemaakt heeft onder anderen om deefe reeden. Dat hy Suppliant in dat geval zyn gemelde oogmerk om de voorfz. hondert Ducaaten magtig te worden, niet foude hebben kunnen bereyken, dan dat de Suppliant, daar en boven, by aldien van het gemelde voorftel kennisfe foude hebben willen geeven, daar omtrend nogtans allefints huyverig foude moeten zyn geweest , in confideratie, dat het gemelde voorHelt aan hem door Brakel, remotis arbitris, was gedaan; dat de Suppliant mitsdien daar van geen bewys konde produceeren, en dat hy Suppliantdoor fodanige kennisgcevingen in merkelyke ongeleegentheid foude hebben kunnen geraaken; dat de Suppliant ook van den beginne af aan de voorgeftelde Landinge, als onuitvoerlyk befchouwd, ende alfo fig voorgefteld heeft, dat defelve nimmer ondernomen foude kunnen worden, foo als hy Suppliant vertrouwd by gevolg te zullen kunnen demonftreeren; dat de  tot de MILIT. JUPvISD. &c. 491 de Suppliant mitsdien vertrouwd dat fyne reticentie in deelen by Uwe Doorlugtige Hoogheid verfchooninge fal vinden. Dat voor foo veel betreft, de belofte door den Suppliant aan den voornoemde Brakel, rakende het doen fwygen van de Batterye den Os, by aldien de voorgewende Landing foude mogen worden ondernoomen, de Suppliant terftond begreepen heeft, dat defelve belofte nimmer door hem foude kunnen worden geprselleert, het zy dat de gemelde voorgewende Landinge ondernoomen mogte worden op het Eyland Schouwen , het zy op het Eyland Goedereede , terwyl behalven, dat het allefints onfeeker was, of de Suppliant op dat tydftip , wanneer defelve Landinge ondernoomen mogte worden, aan de Battery den Os, fig foude bevinden, de Suppliant verfekert vermeinde te zyn , dat, by aldien hy fig al eens op dat tydftip aldaar bevinden mogte, aan hem als Vaandrig Supernumerair geene de minfte directie , gefag , of difpofttie over het Gefchut, nogte over de Manfchappen daar toe behoorende foude gegeeven of gelaaten worden, en dat hy Suppliant, mits dien ook geen magt foude hebben, om defelve Batterye te doen fwygen; dat daar en boven gefteld wordende, dat de voorgewende Landinge, met Visfchers of platboomde Schuyten met 1500 Manfchappen bemand,ondernoomen foude moogen worden op het Eyland Schouwen, dan nog het fwygen van de Batterye den Os , op fig felfs genoomen, de gemelde Landinge niet foude hebben kunnen favorifeeren, terwyl de Battery den Os de laatfte van alle de Batteryen aldaar zynde, na dat de  49^ VERZAMELING van STUKKEN, de Vyand de voorleggende Batterye, onverhindert gepasfeerd zynde, de Landinge dog niet foude hebben kunnen beletten. Dat felfs de gemelde Landinge op het Eyland Schouwen by de Battery den jOs uit hoofde van de plaatfen en ondieptens fig aldaar bevindende, en in confideratie van de wyfe op welke fodanige Schuyten, by fodanige geleegenheid geconftrueert, en famen gevoegd worden , allefints onmogelyk was, gelyk aan een iegelyk, die eenige kennis van de gemelde fituatie en wyfe heeft, bekend moet zyn, en door den Suppliant by zyne verhooren voor meer welgemelde Hove foo door eene afteekeninge van de koppelinge van fodanige Schuyten, als anderfints, is gedemonftreert geworden. Dat voorts by aldien de voorgewende Landinge op het Eyland Goedereede ondernomen mogte worden, de Battery den Os van geen nut of effect, immer foude kunnen zyn, om defelve Landinge te beletten, wanneer namelyk den Vyand tot het doen van eene Landinge aldaar den naaflen en veiligften weg foude mogen neemen, ende zulks in confideratie van de verre afitand van de gemelde Battery den Os, terwyl het, om reedenen, foo evengemeld, niet apparent was , dat de Vyand, een foodanigaantal van Visfchers- of Platboomde Schuyten, als tot het voeren van vyftien honderd gewaapende Manfchappen, en het gunt verder tot de Landinge nodig mogt zyn , vcreischt wierden, en van welke Schuyten tien of minder aan den anderen gekoppelt mogten zyn, waagen foude, om binnen het bereik der voorleggende Batteryen , door de Ondieptens en Plat-  tot de MILIT. JURISD. &c. 493 Plaatten, eenen omweg te neemen, om alfoo aan het Eiland Goedereede te kunnen komen. Dat wyders het voorgemelde Brouillon door den Suppliant niet is gemaakt of geteekend, na dat hy met den voornoemde Brakel gefprooken heeft; neen maar dat het felve door den Suppliant reeds in het laatst van den jaare 1781 is gemaakt geworden op verfoek van den Capitein Bourquin, ter dier tyd gedetacheert op de Battery het Reepaard, en onder wiens Commando de Suppliant aldaar ftond, en dat wel na een fchets door den Seinmeester Verbrugge van de legginge van het gemelde Eyland Schouwen , als meede van de Dieptens en Ondieptens, met Kryt, op een houte Tafel, in de Officiers Wagt aldaar ftaande, geformeert; en na welk Brouillon de Suppliant vervolgens eenige, voor het oog, netter Kaartjes geteekent , mitsgaders aan deefe en geene Hoofden andere Officieren prasfent gedaan heeft; foo alsdan ook het voorgemelde, foogenaamde netter Kaartje, door den voornoemde Brakel op des Suppliants Kamer gevonden, dog agtergelaaten, door den Suppliant reeds na het voorfz. Brouillon geteekend, en voor den Adjudant van het Regiment, waar'onder de Suppliant was dienende, gedeftineert was, en daarna ook door den Suppliant aan den gemelden Adjudant is ter handen gefteld. Dat, wanneer in aanmerkinge genomen word, dat het voor den voornoemde Seinmeester, hoe kundig en habil hy ook mogte zyn, abfoluut onmogelyk was, omme uit de hand, met een ftuk Kryt, fonder eenig ander Inftrument te gebruiken, eene accuraate fchets van al-  49+ VERZAMELING van STUKKEN alles te maaken,dan ook, het zymet de meede eerbied gezegd , buiten alle tegenfpraak gefteld behoord te zyn, dat het gemelde Brouillon door den Suppliant (die geene kennisfe altoos van de Gronden, Plaatten, Dieptens of Ondieptens, aldaar gevonden wordende, heeft: ) na de voornoemde ruuwe fchets, alleenlyk nageteekend insgelyks niet accuraat heeft kunnen zyn, en over zulks ook voor den Vyand, cafuquo, van geen nut altoos foude kunnen zyn. Dat, vermits 'er feer accuraate afteekeningen en Kaarten der Zee-Havenen, in de Provincie van Holland, Zeelanden Vriesland, mitsgaders, van de Gronden, Plaatten, Banken, Dieptens by en omtrent defelve geleegen en gevonden wordende, in druk en alomme te bekoomen zyn , de defeélen en nutteloosheid van het felve Brouillon terftond in het oog loopen en ontdekt fouden moeten worden , en dat dienvolgende de Suppliant vermejnd heeft,dat de voornoemde Brakel, met het felve Brouillon geen kwaad foude kunnen doen, immers niet by den Vyand, die , foo als in fommige Nieuwspapieren is gemeld, gewoon was geweest te meermaalen defelve gronden te doen peylen, en dat de Suppliant dan ook daar om geene moeyte aangewend Heeft, om het gemelde Brouillon te rug te bekoomen. Dat de Suppliant ook nimmer had kunnen denken, dat de voornoemde Brakel van het gemelde Brouillon gebruik foude hebben gemaakt, om hem Suppliant van Verraad of Correfpondentie met den Vyand verdagt te maaken, en dat meer is, als een Verraadèr aan te brengen, dan dat de Suppliant fulks nogthans heeft moeten  tot de MILIT. JURISD. &c. 495 ten ondervinden, als meede,dat op het voorfz» Brouillon (het welk aan hem Suppliant, by een fyner verhooren voor den Hove van Holland, vertoond is geworden,) het een en het ander met potloot was gebragt geworden, het welk ten tyden wanneer de voornoemde Brakel het felve van des Suppliants Tafel af, en met fig genoomen heeft, op het gemelde Brouillon niet geftaan had. Dat de Suppliant voorts ter goeder trouwe verklaard niet gedagt te hebben, dat in de opgave der Batteryen, der ftukken Kanon, waar meede dezelve gegarneert waren, en van derfelver Caliber, eenige misdaad geleegen konde zyn; aangezien de Batteryen door een iegelyk konden worden befien en opgenomen, en dat daar en boven reeds in publicque Nieuwspapieren in het laatst van den jaare i78r, en in het begin van den jaare 1782 gedrukt, het gantfche defenfie weefen van de Provincie van Zeeland was geopenbaard, en voor een iegelyk bloot gelegt geworden. Dat de Suppliant fig gevleid had, dat het geene door den Suppliant in voegen voorgemeld nagelaaten of gecommitteerd foude mogen zyn, nimmer zoude worden aangemerkt gefchied te zyn , met eenige intentie om fyn Vaderland te verraaden, of om aan de voorgewende Landinge door den Vyand te onderneemen in eenige manieren de handen te leenen, en dat, vermits dienvolgende in deefen als nu deficieert, dat geene, fonder het welke geen daad als misdaad befchouwd konde worden, de Suppliant dan ook niet bedugt foude behoeven te' zyn, dat hy als fchuldig aan Verraad of Corres- pon-  406 VERZAMELING van STUKKEN pondentic met den Vyand, geftraft zoude kunnen worden. Dat het mitsdien aan den Suppliant allefints onverwagt was voorgekomen, wanneer hem door den Griffier van den Hoogen Krygsraad wierd aangefegt, dat fyne faake feer criticq ftond, met bygevoegde vraage, of hy Suppliant niet eenen Ziekentroofter by fig wilde hebben ? terwyl de Suppliant daar uit vermeinde te moeten vastftellen, dat hy Suppliant eerstdaags de ftraffe des doods foude moeten ondergaan. Dat de Suppliant vervolgens den tyd van ruim twee maanden in dood angften doorgebragt hebbende, en eindelyk in den avond aan een Keeten gcflooten, mitsgaders aan een der Hellebardiers vast gebonden, door een Detachement uit het Provoosthuis na de Voorpoorte van welgemelden Hove gebragt zynde geworden , na dat hy Suppliant al wat gemeïnd wierd eenigfints tot fyne Monteeringe te behooren, had MOETEN afleggen, fig niet anders voorgefteld heeft, dan dat hy derwaards getranfporteert was geworden, om des anderendaags ter Dood gebragt te worden. Dat de Suppliant vervolgens, eenige dagen op de Voorpoorte doorgebragt hebbende!, fonder ietwes te verneemen, en voorts voor den vollen Raad van welgemelden Hove gebragt zynde, vernoomen hebbende, dat fyne faake door welgemelden Hove op nieuws foude worden onderfogt,. in fyne angften eenigzints is verligt geworden; en in het vervolg by geleegenheid van fyne Verhooren, meer en meer aanleïdinge bekomen hebbende, voornament- lyfc,  YOf dé MILIT. JURISD. &ö. 497 lyk, na dat hy Suppliant inet den voornoem»' de Brakel geconfronteert is geworden, om deeze en geene faaken } omftandigheeden en gebeurtenisfen te ontdekken , fig op nieuws gevleid had, dat' hy Suppliant van de misdaad van Verraad of Correfpondentie, metden Vyand van den Staat vrygekend foude worden, en dat wel te meer, om dat de Suppliant, het zy met de vereischte eerbied gezegt, vermeindej onwederfpreekelyk te zyn, dat de misdaad van Verraad of Correfpondentie met den Vyand met geene mogelykheid konde worden geimagineert, fonder dat den Vyand daar toe mogte hebben geconcurreert, en fonder dat van foodanige concurrentie vollecdig kwam te blyken, en dat de Suppliant vermeinende ontdekt te hebben , dat geen fchyn van bewys exfleerde, nog van eenige Commisfie voor den Vyand aan den voornoemde van Brakel gegeeven , nog van eenige Correspondentie door hem Brakel met den bedoelden Vyand van den Staat, nopens eene prastenfe Landinge, door den felven Vyand te onderneemen, en dat mitsdien ook niet heeft kunnen blyken , dat de Vyand tot het prcetens Verraad of Correspondentie foude hebben geconcurreerd; Dat dan ook by gebrek Van het gemelde onvermydelyk bewys al het gunt door den voornoemden Brakel dien aangaande mogte zyn voorgewend na Regten gehouden moet worden niet geëxteert te hebben. Dat de Suppliant ook vertrouwt t dat al wat de meergemelde Brakel van eene pratenfe Com> misfie van den Vyand van desfelfs voorneemeri om eene Landinge te doen, en van de Cor-» VUL Deel. U  498 VERZAMELING van STUKKEN responcientie door hem Brakel dien aangaand^ gehouden , is voorgewend geworden, niets anders is geweest, dan een louter figment en verdigtfel, door den feiven Brakel verfonnen, met een allervuilst en horribel oogmerk om den Suppliant van Verraad en Correspondentie met den Vyand te kunnen befchuldigen en aanbrengen, en den Suppliant alfoo in gevaar van fyn Leeven te brengen , mitsgaders wegens diergelyk grouwelftuk voor fig felfs eene belooning© in geld te bekomen. Dat de Suppliant nu onlangs ontwaar geworden zynde, dat door den Procureur Generaal over Holland , Zeeland en Vriesland, voor meer welgemelden Hove, teegens hem Suppliant ter faake voorfchreeven gedaan ende genoomen was eenen crimineelen eysch en conclufie, bedugt is geworden, dat fyne faake na het ftrenge regt, in materie van dien aard geftatueerd, niet foo ftraffeloos als de Suppliant fig, om reedenen voorfchreeven,gevleid had, foude zyn aangefien, en dat mitsdien ook het welgemelde Hof, conform het voorfz. regt moetende oordeelen wel ligt foude kunnen uitbrengen eene fententie, uit kragte van welke de Suppliant eene fchandaal foude moeten ondergaan , en aan fyne onfchuldige Familie een onuitwisbaare fietrisfure foude kunnen werden toegebragt. Dat de Suppliant dienvolgepde te raade is geworden, omme ter voorkoominge, van dien, de alom bekende clementie van Uwe Doorlugtigfte Hoogheid op het aller ootmoedigfte te imploreeren, en af te fmeeken, in die allefints eerbiedige hoope en verwagtinge, dat wanneer Uwe  tot de MILIT, JURISD. &c. 499 Uwe Doorlugtigfte Hoogheid in het oog fal gelieven te houden des Suppliants jonkheid, onkunde, onbedreevenheid en oiiagtfaairifaeia aan jonge Luyden eygen, en wanneer Uwe Doorlugtigfte Hoogheid daar beneevens in agtinge fal gelieven te neemen. Dat de Suppliant, hoe jong ook, fig in den dienst van den Lande, aityd, en wel byzonderlyk ook, na dat het voorfz. voorftel door den meergemelde Brakel aan hem was gedaan gewonden, als een braaf Officier gedraagen, en onlochenbaare blyken gegeeven heeft, dat hy van fyne Voorouders, die altyd gereed zyn geweest om hun Leven ten dienste van het Va* defland te wagen, en op te offeren, geenfints ontaarde; dat hy Suppliant door aboniinable intrigues in deefen is gefeduceert geworden. Dat hy geduurende den tyd van ruim agü maanden in de Gevangenisfe is opgeflooten geweest. Dat hy ruim twee maanden in een akeligen kerker in de bitterde doodsangfeen doorgebragt heeft. Dat door het geene in de voorfz. faake,5by~ den Suppliant foude mogen zyn gecommitteerd nog aan den Lande, nog aan eenig Ingezeeten van dien eenig leed of nadeel is toegebragt of overgekoomen ; en eyndelyk dat al wat van eene door den Vyand vborgenoomen Landinge en Correspondentie met den Vyand dienaangaande, door den gemelde Brakel is voorgewend geworden niets anders is geweest, dan een louter figment. Uwe Doorlugtigfte Hoogheid gepermoVeerd fal worden om aan den Suppliant gratie te verli % te*  5oo VERZAMELING van STUKKEN, lenen en alfoo de gedngte infamatoire Sententie en fietrisfure voor te kooraen. Derhalven keert de Suppliant fig in alle onderdanigheid tot Uwe Doorlugtigfte Hoogheid aller eerbiedigst verfoekende en fmeekende, dat het aan Uwe Doorlugtigfte Hoogheid behagen mooge, al het gene dotr den Suppliant in deefen gedelinqueert ofte verbeurd foude mogen zyn te aboleeren ende te niet te doen, mitsgaders daar van aan den Suppliant te verkenen Brieven van abolitie in optima forma. Onderftond 't Welk doende &c. Was geteekent, Jacoi Edaart de Witte, LXXVIIL  tot de MILIT. JURISD. &c. 501 LXXVIIL EXTRACT uyt het Register der Refolutien van de Hoog Móg. Heeren Staaten Generaal der V°reenigde Nederlanden, s Lunet de 16 Juny 1783. Ontfangen een Misfive van Zyne Hoogheid den Heere Prince van Orange en Nasfau, gefchreeven alhier in den Hage den 13 deefer, daar by ter kennisfe van haar Hoog Mogende brengende, dat op den 1 daar te vooren ontfangen hadde eene Misfive van den Hoogen Krygsraad der Vereenigde Nederlanden, hebbende tot Bylaage eene aanfehryvinge van de Heeren Staaten van1 Holland en Westvriesland in dato 30. Mey laatsteeden; en dathoogstdefelve als Capitein Generaal van de Unie, fig daar op verpligt en genoodfaakt hadde gevonden, om aan den Hoogen Krygsraad Aanfehryvinge te doen : Als meede op den 12 deefer loopende Maand aan hooggemelde Heeren Staaten van Holland en Wcstvriesland eene Misfive te fchryven; van welke Aanfehryvinge en Misfivens zyn Hoogheid de eere hadde, neevens de voorfz. Misfive Copien ter Tafel van haar Hoog Mog. te brengen aan den inhoud van welke Stukken hoogdefelve de vryheid nam fig te referceren. Waar op gedelibereert zynde , hebben de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Zeeland en van Utrecht de voorfz. Misfive en li 3 By-  $m VERZAMELING van STUKKEN Bylaagen Copielyk overgenomen, om in den haaren breeder gecommuniceert te worden. En is dien onvermindert goedgevonden en verftaan, dut Copie van de voorfz. Misfive en Bylagen gefteld lal worden in handen van de Heeren van Lynden van Hemmen , en andere haar Hoog Mog. Gedeputeerde tot de Militaire faaken , om met en neevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate by haar Ed. felfs te nomineeren , te vifiteeren, examineeren , en van alles alhier ter Vergaderinge rapport te doen. Accordeert met het voorfz. Register. LXXIX. MISSIVE van Zyne Doorhigtige Hoogheid Willem V. aen de Hoog Mog. Heeren Staeten der Ver. eenigde Nederlanden, Den 13. Juny 1783. Hoog Mogende Heeren ! Wy hebben gemeend ter kennisfe van Uw Hoog Mog. te moeten brengen, dat Wy op den 1 deefer hebben ontfangen eene Misfive van den Hoogen Krygsraad der Vereenigde Nederlanden, hebbende tot Bylaage eene aanfchryving van de Edele Groot Mog. Heeren Staten van Holland en Westvriesland, in dato 30 Mey laatsleeden; en dat Wy Ons als Capi7 tein Generaaf van de Unie daar op verpigt en ge.  tot de MILIT. JURISD. &c. 503 genoodfaakt hebben gevonden om aan den gemelden Hoogen Krygsraad een aanfchryving te doen , als mede om op gisteren aan hoogst gemelde Heeren Staaten van Holland en Westvriesland eene Misfive te fchryven, van welke aanfchryvingen' en Misfives , Wy de eer hebben, hier neevens, Copien ter Tafel van Uwe Hoog Mog. te brengen, aan den inhoud van welke ftukken , Wy de vryheyd neemen ons te refereeren. Waar meede, Hoog Mogende Heeren, êfc. In 's Gravenhage den 13. Juny 1783. Geteekent, W. Prince van Orange. LXXX. MISSIVE van den Hoogen Krygsraad aan Zyn Dooriugtige Hoogheid Willem V. Ben 1. Juny 1783. DoORiïUGTIGSTE VORST GENADIGSTE Heer , Wy hebben de eer aan Uwe Hoogheid rapport te doen , dat Vrydag na de middag aan het Huis van den Prosfident van onfe Vergadeli 4 rin-  yo4 VERZAMELING van STUKKEN ringe door een Boode van de Ed. Groot Mog, Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, is gebragt een Brief, welke , offchoon het Addres was ingerigt, foo als aan Uwe Hoogheid fal blyken , is geopend uit eerbied voor het Cachet van hoogstgemelde hunne Ed. Gr. Mog. en welken Brief wy de eer hebben hier neeVeris aan Uwe Hoogheid te doen toekomen. Wy zullen hier byaan Uwe Hoogheid alleenlyk melden , dat des Vfydags mórgens voor ons is aangevangen de Pleidoy in de zaake van den gevangen Jacob Crommelbein, Soldaat in het Regiment van den Generaal Major Grave van Byland, befchuldigt wegens eene misdaad waar van de feekerheid van de Post den Haak in het Eyland van Walcheren gedeeltelyk kan afhangen. Waar meede wy fonder inmiddels iet verder te doen , Uwer Hoogheid orders zullen afwagten, en den Almogenden God biddende voor de profperiteit cn gelukkige Regeeringe van Uwe Hoogheid de vryheid neemen ons te noemen, Doorlugtigfte Vorst Genadigfte Heer, Uw Hoogheid gehoorfaamfte en onderdanigfte Dienaaren, De Prafldent en Raaden van den Hoogen Krygsraad der Vereenigde Nederlanden. Was geteekent, H. W. Rengers, Qn,  tot de MILIT. JURISD. &c. 5°5 Onderftond, Ter Ordonnantie van defelve. Gecontrafigneert, L. L. van Reenen. LXXXI. De Staaten van Holland en Westvriesland. Edele, Gejlrenge, Vroome, Discreete, Lieve, Getrouwe; Door de Heeren Gedeputeerden der Stad Dordrecht ter Onfcr Vergaderinge bekent gemaakt zynde, dat fy met feekerheid waren geinformeert, dat, nicttegenftaande Onfe Refolutie en Publicatie van 30 April laatfüeeden, omtrent het werk der Militaire Jurisdictie , en die van 1 Mey, by welke is bellooten om de Post 'voor den Hoogen Krygsraad op den Staat van Oorlog gebragt, af te wyfen, den foogenaamde Hoogen Krygsraad nogtans kon goedvinden , om op dit Souverain Territoir Actens Juftitiecl te plecgen , het welk direót is ftrekkendc tot vilipendic van de Authoriteit van den Territorialen Souverain , hebben Wy, conform het voorftel van defelve Heeren Gedeputeerden , goedgevonden en verftaan, het prastenfe Collegie, fig den Hoogen Krygsraad noemende , door deefen aan te fchryven en expresfelyk te interdiceeren, om Collegialiter of anderfints op het Territoir van deefe Proli 5 vin-  5o5 VERZAMELING van STUKKEN vincie, eenige juftitieele Aófcens of Gefag te oeffenen , direftelyk of indire&elyk. Daar meede Wy U Edele de befcherminge Gods beveelen, Gefchreeven in den Hage den 30 Mey 1783. Onderftond Ter Ordonnantie van de Staaten.. Geteekent, C. Clotterbooke. De Superfcriptie was, Edele, Gejlrenge, Vrome, Discreete, Onfe Lieve Getrouwe: De Leden van het Pre- tenfe Collegie, fig den Hoogen Krygsraad noemende. LXXXIL  "Tot de MILIT. JURISD. &c. 5°7 LXXXIL Aan den Hoogen Krygsraad der Vereenigde Nederlanden. In 's Gravenhage. Den 2. Juny 1783. Ebeee , Vroome , Discreete , Onse Lieve Getrouwe , Op UEd. Misfive van den 1 deefer hebben Wy goedgevonden UEd. aan te fchryven , om provifioneel en tot nadere Aanfehryvinge, geenerley A&ens van Jurisdictie, of geenerley Gefag te oeffenen op het Territoir van de Provincie van Holland en Westvriesland. Waar mede, &c. LX XXIII. MISSIVE van Zyn Doorlugtige Hoogheid Willem V. Edele Groot Mogende Heeren , Bysondere Goede Vrienden, De Hogen Krygsraad heeft aan Ons als Capiteyn Generaal van de Unie , kennis gegeeven, dat op den 3c. Mey laatstleeden, wanneer des morgens voor hun Collegie was aangevangen de Pleydoy in eene faake van hetOfcie Fiscaal van de Generaliteit tegens eenen Soldaat, bcfchuldigt van onagtfaamheyd in het waar-  508 VERZAMELING van STUKKEN waarneemen van fynen post, als Vice Corporaal, eene misdaad, waar van de fekerheidvan het Fort den Haak, in het Eyland van Walcheren, gedeeltelyk kon afhangen, des namiddags ten Huyfe van den Pra?fident van den felven Hogen Krygsraad gebragt was een Brief van Uwe Ed. Groot Mog., gedateert van den fel ven 30. Mey, waar van dc fuperfcriptie luydc; Edele Geftrenge Vrome Discreete, Onfe Lieve Getrouwe de Leden van het prcetenfe Collegie , fig den Hoogen Krygsraad noemende ,• en waar van de inhoud aan Uw Edele Groof Mogende is bekend. Wy hebben ook vernoomen, Edele Groot Mogende Heeren , dat Uw Edele Groot Mogende by de Refolutie tot het doen van eevengcmelde Misfive van Uw Edele Groot Mogende vervat, meede hebben gelieven goed te vinden en te verftaan; „ dat vooras van defelve „ aanfehryvinge aan het Hof Provinciaal, met order om forgvuldig te waaken, dat aan die „ Refolutie van Uw Edele Groot Mogende „ geene de minste atteinte wierde toegebragt. Wy hebben daar op, in onfe qualiteit als Capitein Generaal van de Unie wel goedgevonden den gemelden Hogen Krygsraad aan te fchryven om provifioneel, en tot nader aanfchryven, geenerley gefag, te oeffenen, op het rerritoir van de Provincie van Holland, dog Wy hebben teffens niet kunnen verbergen aan Uwe Edele Groot Mogende hoe feer Wy over deefe dispofitie en aanfehrvving zyn aangedaan en gefurpreneerd ; voor al daar Uw Edele Groot Mogende hebben goedgevonden tot het doen van de gemelde aanfehry- vin-  tot de MILIT. JURISD. &c. 509 Vinge te procedeereen fonder ONS daar omtrent in het minfte te kennen , en agten ONS verpligt aan Uw Edele Groot Mogende by deefen voor te draagen de navolgende confideratien , en daar hoogst derfelver ferieufe attentie en deliberatie te verfoeken namentlyk. Dat reeds den tyd van Onfe Doorlugtige Voorfaaten, de Heeren Princen Maurits , Frederik Hendrik, en Willem de tweede, heeft geëxteert een Groote of Hoge Krygsraad, die Jurisdictie en gefag ocffende over de Militie van den Staat. ■Dat die Hogen Krygsraad vervolgens foo dra Prins Willem de derde met de hooge waardigheid van Capitein Generaal van de Unie was bekleed , ook wederom door dien Vorst is herfteld, en, gedurende het leeven van hoogst denfelven , opentlyk de gemelde Jurisdictie en het voorfz. gefag heeft uitgeoeffend. Dat daar na, fo dra aan wylen Onfen Heer Vader het Capitein Generaalfchap van de Unie was opgedraagen , de meergemelde Hoge Krygsraad ook aanftonds is gereftaureert. Dat feedert dien tyd, en dus gedurende een freeks van vyf en dertig jaaren defelve Hogen Krygsraad het voorfz. gefag en Jurisdictie opentlyk alhier in den Hage heeft geëxerceert fodanig dat niemand in de Republicq daar van onkundig heeft kunnen zyn. Dat geduurende deefe laatfte vyf en dertig jaaren , even weinig , als ten tyde van de voorige Heeren Capiteynen Generaal van de Unie de wettige exiftentie van een foodanig Collegie, en desfelfs bevoegdheid tot hetoef- fe-  5io VERZAMELING van STUKKitN fenen van Jurisdictie en gefag over de Militie van den Staat op het Territoir van de Provincie van Holland op fig fclf door Uw Ed. Gr. Mog. is gecontesteert. Dat in tegendeel, feedert meer dan dertig jaaren, de kosten voor dien Hogen Krygsraad jaarlyks op den Staat van Oorlog zyn gebragt, en ook jaarlyks, foo wel door Uw Ed. Groot Mog., als door de Heeren Staten van alle de andere Provinciën in dien fpecialen post, op den Staat van Oorlog is geconfenteert geworden , waar uyt Wy vermeenen van felve te volgen, dat doordie daad van UwEdeleGroot Mogende hoogst defelve niet alleen gedoogt, maar felfs getoont hebben te wettige exiftentie van den Hoogen Krygsraad, en desfelfs dadelyke functie op het Territoir van deefe Provincie. Dat ook boven dien de Hoog Mog. Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden •denfelven Hogen Krygsraad hebben erkend voor een Generahteits Rechtbank, door aan dat Collegie , als foodanig te fchryven , en hoogst derfelver ordres te doen toekoomen , het welk nogtans niet kon worden geoordeclt gefchied te zyn fonder concurrentie van Uw -Edele Groot Mogende kunnende tot een verder blyk dienen , dat de Hogen Krygsraad een Generahteits Collegie is , dat de Prasfidenten Griffier van het felve Collegie Commisfie hebben van hun Hoog Mog., en dat de Advocaat Fiscaal van de Generaliteit uit kragte van de Commisfie en Inftructie, diehy meede van hun Hoog Mog. ontfangen'heeft, voor meergemelden Hogen Krygsraad ageert. Wan-  tot de MILIT. JURISD. &c. 51 r Wanneer Wy hier by confidereeren, dat Uw Edele Groot Mogende lelfs nog by hoogst der felver nadere aanteekeningen op de Refolutie den 24. December laatstleeden over de Judicature van den Vaandrig ie Wittt ter Generaliteit genoomen , fig onder anderen hebben uitgelaaten in deefer voegen. „ Dat op de voorfz. onwrikbaare maximes gegrond is het regt, waar van hunne Ed. ,, Groot Mogende tot ftaving van hun Pro„ vinciaal Hof van Juftitie, in de faake van „ den meergemelde de^Wittt, gebruik hebben „ gemaakt, welk regt fy fteeds gehandhaaft, nimmer geabdiceert, nog ten behoeve van „ een Hoogen Krygsraad of eenig ander Col„ legie van wegens de Generaliteit regt doen,,- de , gecedeert of afgeftaan hebben." En vervolgens nog nader in de navolgende woorden. „ En over fulks een regt in den boefem der „ byfondere Staaten van elk Gewest opgeflooten, en op generley wyfe by de Unie gemeen gemaakt immer of ooit teegens over een Generahteits Regtbank orlder den naam „ van Hoogen Krygsraad, of Vjnder eenige andere denominatie op het Souverain Ter5, ritoir der door misdaad beleedigde Provin,, cie van weegens de Generaliteit fungeeren„ de in de minfte twyfeling konde getrokken „ worden". Soo kunnen Wy Ons geen ander denkbeeld van het begrip van Uw Edele Groot Mogende maaken , dan dat Uw Edele Groot Mogende by hoogst der felver Refolutie van den 10 January laatstleeden , het daar voor hielden, dat  512 VERZAMELING van STUKKEN dat de Hoge Krygsraad was een Generaliteit^ Regtbank op het Souverain Territoir deefer Provincie , met kennisfe van Uw Edele Groot Mogende van weegens de Generaliteit fungeerende; gelyk Wy in deefe Onfe meening nog zyn beveiligt geworden, door het geene Uw Edele Groot Mogende by hoogst der felver Refolutien van den 30 April en 1 Mey laatstleeden hebben te kennen gegeeven 5 by de eerHe van welke Refolutien de Hooge Krygsraad felfs niet is genoemd; en ook geenfints aan den Militairen Regter binnen deefe Provincie alle regts oeffening is geinterdiceert [geworden, maar in tegendeel aan dien Regter uitdrukkelyk is toegekend in fodanige byfondere gevallen, waar omtrent met valable bewyfen foude kunnen werden aangetoont , dat Uw Edele Groot Mogende, by fpeciale Commisfie, het zy affondèrlyk, ofwel met concurrentie van hoogst der felver Bondgenooten de Heeren Staaten der andere Provinciën, de regts oeffening aan den Militairen Regter binnen hoogst derfelver Provincie fouden hebben gedemandeert of vry gelaaten, terwyl Uw Ed. Groot Mogende al verder, by de Refolutie van den 1 Mey laatstleeden , ook geen gewag hebben gemaakt van de wettigheid der exiftentie van den Hogen Krygsraad , maar in tegendeel by defelve Refolutie hebben gefprooken van den Prafident en Leden van het voorfz. Collegie mitsgaders de Minifiers, Bediendens en Suppooflen , en omtrent het oeffenen van Acfens van Jurisdictie en gefag van het gemelde Collegie maar in het generaal gelegt hebben. „ Dat Uw Edele Groot Mogende met op" ' » figt  tot de MILIT. JURISD. ,&c. §1$ 3, figt tot de oeffening der Militaire Jurisdictie' „ op hun Souverain Territoir foodanige voor3, fieninge hadden gedaan, waar door weder- houden wierden, om in dien Poft (te we„ ten, die voor den Hoogen Krygsraad óp den 5, Staat van Oorlog) langer te confentceren; 3, maar daarentegens met allen ernft en nadruk „ te moeten urgeeren,ten einde de voorfeidé 3, Post van den Staat van Oorlog geroyeert, 3, en daar uit geligt werde". Dit alles, Edele Groot Mogende Heeren $ heeft te faamen geloopen,om ons te brengen in het denkbeeld, dat Uw Edele Groot Mog. intentie niet was * dat de Hooge Krygsraad geene Juftitieele Aéteris of Gefag op het Territoir van deefe Provincie meer foude moeten oeffenen, en voor al niet foo lange, door dé gefaamentiyke Hooge Bondgenoten nog wierd gedelibereert over het al af niet royeeren der Poft van de koften voor den Hoogen Krygsraad van den Staat van Oorlog; en Wy oordeelen ook dat indien Uw Edele Groot Mogende mogten goedvinden by hoogst der felver laatste befluyten onveranderlyk te perfiIteeren, daar Uit onvermydëlyk zullen voortfpruiten de grootfte inextricabelfte fwaarighcden, en de nadeeligfte gevolgen, foo met re* latie tot de adminiftratie van de Juftitie in het gemeen,als ten opfigte van de Eere en disc:= pline van de Militie van den Staat in het byfondei\ Wy hebben van Önfen indispenfablen pligt geoordeelt, dit een ert ander aan Uw Edele Groot Mogende te moeten voordraagen , en verfoeken inftantelyk Uw Edele Groot Mö; Vilt DesU Kk geh>  gii VERZAMELING van STUKKEN gende dat hoogstdcfelve , na deefen Onfen voordragt in ferieufe deliberatie te hebben genomen , gelieven goed te vinden aan den Hoogen Krygsraad desfelfs functien, op hoogst der felver Souverain Territoir te laaten exerceeren, immers en in allen gevallen , hangende de deliberatien van de gcfaamentlyke Bondgenooten over het al of niet royeeren, en van den Staat van Oorlog laaten van den Poft der kolten van den Hoogen Krygsraad. Terwyl Wy niets meer verlangen dan dat, omtrent het Point van de Militaire Jurisdictie, door U Edele Groot Mogende , en de andere Hooge Bondgenooten, MET ONSE COMMUNICATIE fodanige fchikkingen kunnen worden gemaakt, waar door deefe faak, die foo lang in discusfie is geweest, eens en voor altoos, tot voorkominge van alle Jurisdictie-Qjjajftien op eene onwrikbaare wyfe kan worden vastgeIteld, fonder dat de discipline en fubordinatie, foo hoognodig in den Militairen diepst, daardoor kome te lyden. Waar meede, &g, LXXXIV.  tot de MILIT. JURISD. &c« 515 LXXXIV. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, in haar Ed, Groot Mogende Vergadering ge» nomen op Woensdag den 2. Jidy 1783. De Raadpenfionaris heeft ter Vergadering Rapport gerapporteerd, dat de Heeren van de Ridder-om te perfchap, en verdere hun Edele Groot Mogendefifteere" Gecommitteerden tot het groot Befogne, ingc-GyrhMo? volge en ter voldoeninge van hun Éd. Groot ReVoiutie* Mogende Refolutie Commisforiaal van den 13van 30 Ader voorleede maand, hadden geëxamineert eeneP1''1»1 en 3» Misfive van Zyn Hoogheid den Heere Prince^ r\ t\t rr ■> j . 1 omtrent de van Orange en Naftau, s daags te vooren al-Mi]itaire hier in den Hage gefchreeven , concerneeren-jurisdiftio de het werk van den Hoogen Krygsraad, bree-en Hoogen der onder de Notulen van den voorfz. 13 JunyKr^sraad vermeld. 'getioome* En dat fy Heeren Gecommitteerden van ad-Overgevife waren, dat hun Ed. Groot Mogende by hoogstmommt derfelver Refolutien van 30 April, 1 en 30 Mey deefes jaars, SOO OMTRENT DE MILI- ' TAIRE JURISDICTIE, ALS DEN HOOGEN KRYGSRAAD GENOMEN, SOUDEN BEHOOREN TE PERSISTEEREN. Waar op gedelibereert, en Copie van het voorfz. gerapporteerde verfogt zynde door de Heeren van de Ridderfchap en Edelen , om het zelve in de Ordre nader te examineeren, ca  5i6 VERZAMELING van STUKKEN &c. en door de Heeren Gedeputeerden der Steden Delft, Rotterdam , Schiedam , Brielle , Enkhuyfen, Edam , Monnickendam, Medemblik en Purmerende, om daar op te verftaan de intentie van de Heeren hunne Principaalen, is de finaale Refolutie uitgefteld tot nadere deliberatie. Accordeert met de voorfz. Refolutien»