MAATSCH. DER TfEDERL. LETTERE. TE LEIDEJT.
Catal. bi.
'ieachenk van Tooneelstukken , 1841.



PAULUS en VIRGINIA.






PAULUS en VIRGINIA,
TOONEELSPEL, MET ZANG;
GEVOLGD NAAR HET FRANSCH, DOOR
P. G. W l T S E N GETSBEEKè
fe JMStELÖdM, bj J. HELDERS en A. MARS* Met Priyilegiei






T O E W T D I N G,
AAN DEN HEERE
THEODORUS JOHANNES WEDDIK,
w anneer de: kunst befcherming vraagt Ey hen, die al buniie eer in nng en rykdom ftellen, Daar zy van ydlen hoogmoed zwellen Dat zich de kunst zo verr' verlaagt, Dan zal zy haar verdienste derven , Een blos van fchaamte zal haar lieve wangen verwen, Als zy in haar' gewaanden vrind Slechts een' vergulden weetniet vindt.
* 3 Maar



VI TOE WY. DING.
Maar zo zy , na veel ongeval,
Een' vrind ontmoeten raag, dien zy haar'vrind kan noc
(men ,
Dm kan zy zich met recht beroemen ' Dat zy niet langer kwynen zal.
Wil hy haar zyn befcherming geven , pan kweekt hy d'yver aan; de kunst krygi vuur en leven, Wanneer zy in dien waaren vrind Een' eedlen kunstbefchermer vindt.
Zy heeft in u een' waar' Meceen', Een' gullen vrind.die haar befcherming biedt, gevonden: Gy , aan der kunsten eer verbonden,
6 Weddik! onderfteunthaarfchreêu; Gy tracht haar' yyer aan te kweken, Cy, vatbaar voorliet fchoon, toegevend voor gebrek*» Waardeert haar, daar ze in u een' vrind, Pie_ fleeds haare eer verdedigt, vind:.
ft.



TOE WYDING. VII
Ik , die myn' jongen levenstyd Befteedom, door verdienste, op Pindushooge tinnen,' In 't heiligdom der Zanggodinnen,
De vrucht te plukken van myn vlyt., Raak ligt verdwaald, en fta verlegen, Wanneer, ik op die fleile en fchaars betreden wegén, ' Geen leidsman, geen ervaren vrind, Die my zyn' byftand aanbiedt, vind»
Of zo ik op die gloriepaén Met moeite een weinig meer den tempel ben genaderd, Maar heigedrochten zie vergaderd, • Die my beletten voort te gaan, Dr.n zie ik ras myn onvermogen: Vergcefsch is al myn moeite, en vlyt, en yvrig pogen; Indien ik geen deelnemend' vrind, Op wien zy vruchtloos woeden, vind.
* 4 Uw



v"r. TOEWYDING,
Uw heuschheid, zonderwedergaé, Uwloflyke achting voorApolIo's voedfterzoonen Zal de onbefchaafdheid ligt verfchonen
Van paulus en virginia. Dit lieve paar, zo fchoon van zeden, Zal Amflels fchouwtooneel aan uwe hand betreden s Terwyl 't in u een' eedlen vrind, Nog meer, een' tedren vader vindt.
Heb deernis met mevrouw la tour, Die,zonderbyftand,zich moet van haar dochter fcheiden, Wil jjargaretha, wil haar beiden
Vertroosten. Denk wat haar weervoer, Als zy haar kinderen verloren !.. Gyznlt, meédogende, haar jammerklachten horen: Strek haar, en haar beminlyk kind Tot een'la ïourdossais, een*vrind.
Eu*



TOEWYDING. IX.
Euterpe, die de melody Der toverklanken, die de kiesfche zinnen ftrelen, Zo kunstig op de fchou'vtooneelen
Verdénigt met de poëzy , Zal u, voor my, in grootfcher klanken, 6 Weddik! mogelyk in later' tyd bedanken, Dat nu dit lieve paar een' vrind, Eu ik een' kunstbefchermer vind.
P. C. WITS EN GETSBEEK*
* 5 FOOR.



VOORBERICHT.
H'et is geenszins myn oogmerk om , 6y gelegenheid dat myn P ulus en Virginia ten tooneele fitaat te verfichynen, 'my <!e Verdediging, van de Opera te onderwinden, noch in het geen tegen dezelvegefichrevenis tewoeten. Een Opera, tntbhot van gezond verft and, natuurlyken /amen loop van omftandigheden , en enkel opgepronkt met marionnetten vertoningen, is een wanfichepfieldit zal ik nooit ie* mant tegen/preken ; maar ik kan ook levens niet verdragen dat men alle zang/pellen, zonder onderfckcid, voor onnatuurlyk uttkryt, en, ah wanfichepfiels, veracht. Zang/pellen, so na mogelyk volgens de beste kunstregels fiamengefield, hebben, bchalven de muzyk, die doorgaans daaraan den meesten luister lyzct, ongetwijfeld zo wel hunne verdienste , als ccnige andere tocncelmatige arbeid; immers de ouden fichesinden zich niet om de reien in hunne treur/pellen te voegen; en zelfs zy, die op verre na geen voorfitanders van de Opera zyn, ontzien zich niet, de ouden cp hun voetfipoor volgende , de reien insgelyks in het hooge treur/pel te bezigen.
Sintseenigen tyd denkt men gunstiger over het zangfpel, fa deszelfs verachters beginnen te erkennen dat de Opera-
ar-



FOOR. BERICHT. XL
arbeid ook zyne verdienste heeft , 'met betrekking tot beiden , zo wel naarvolger als vervaardiger; inzonderheid wanneer de naarvolger iets meer dan een vertaler in proza is, en niet te los met de zargflukken omfpringt, waarby niet zelden de arme komponi'st de meeste fchade lydt, en zjn' arbeid, die hem zo veel moeilte en hoofdbreken gekost heeft, moet zien verknoei'en en bederven , t;:i de gebreken van den onkundigen prozcvertaler en armzaligen vaersvertolker te verhelpen , ten einde deze door zulk een niets betekenend Werk ook al aanfpraak zal durven maten op den naam van dichter!.. Hoe gemaklyk is het dan dichter te worden ! ja , het moest niemant verwonderen ah binnen weinig tyds het getal der dichters legio Wierd: een Opera in proza vertaald, de zangftukken zonder /cadans, maat, rym, ja, zelfs zonder zin noch flot, of, om my van cene uitdrukking, die ik onlangs in den fchouwburg hoorde, te bedienen , „dekunstvereisc'iten „aan de muzyk opgeofferd", en men zal dichter of dichteres wezen, zowelals de geenen, die de heerlykfeeftukken vervaardigd, of de uitlandfche meesterfiukken met de onbegrypclykfte kunstnaargevolgd, en tot defc'ioonstefi'eraaden van 4en Nederlandfchen zangberg gemaakt hebben,
%



XII. VOORBERICHT.
Ik heb dit ft uk uit eigen verkiezing in vaerzen naargevolgd, hoewel ik met proza had kunnen volftaan; te meer nog daar het oorfpronglyk in proza was ; maar ik kon van mjzeiveh niet verkrygen om óók by te dragen tot het ver* tonnen derpoêzy van het tooueel, behalven myne ontevredenheid, dat ik voor een" arbeid, van zulk eene geringe waarde als een prozavertaling, een gelyk voorrecht zou genieten met hen , die den moeilykftcn kunstarbeid ondernomen en met roem volbragt hebben; gelukkig nogthans indien door deze behandeling de ftyl niets van het oorfpronglyke naïve verloren heeft , noch de redeneringen gemankt en ftyf geworden zyn ! Wat de zang/lukken betreft, zy die weten welk een moeite het is om op reeds gekompotieerde muzyk woorden te vervaardigen zullen welligt eeriige vryheden verf honen, die ik verpligt was te nemen; hierin ben ik ook reeds voorgegaan van de heeren Uylenbroek, Lynfiager, Ruloffs, Pypers, Roullaud,Ogdwigluwz anderen , die hun kunstvermogen , onder anderen ■ ook aan den opevaarbeid bejleed hebben, en de ftukken , die het geluk hadden onder hunne handen te vallen, tot luister van, den fchouwburg deden ft'rekken; in hunne fchaduw heb ik het gewaagd'hun fpoor te drukken , en op



roOR BERICHT. XIII.
ie door hen gebaande wegen een bloempje vindende, dat zorgvuldig op te rapen en daarmede myue jeugdige zanggodin te verfieren.
Wat het ftuk zelve aangaat, het onderwerp is genomen uit den roman van den beroemden Saint Pierre CO > die ook vertaald te vinden is in het eerste deel van het MagazynvanRomansen verhaalen, teRotierdam byj. Meyer uitgegeven,en die voor het groot/Ie gedeelte een waai egefchiedenis ten grondflag heeft, la bourdonnais, hier als de Gouverneur van F Me de France voorkomende, is geenszins een verdichte perfoon: Raynal tekent het gende van hem aan (**) •
„La Bourdonnais was geboren te St. Malo. „In den ouderdom van tien jaaren had hy dienst gent„men ter zee. Niets had den loop zyner tochten gefloort „en overal heeft hy uitgemunt. De Arabieren en de „Portugeezen, die gereed ftonden om elkander op de zet „van Mokka te vermoorden , had hy verzoend. Hy had „ Mahé ingenomen. Hy was de eerste onder de Franfchen „die verzonnen had zich in de Indifche zeeën ten oorlog ,toe te rusten. Zyne bekwaamheid in de bouwkundeflclde
„ hem
(*•) Etudes da la Nature. Tom. V.
(**) (ferch. der beide Indien, II Deel IV Bock. Dl. ooen9i-



XIV. VOORBERICHT.
„hemin ftaat om volmaakte fchepen te bouwen, hy was „genoegzaam in de zeevaartkunde bedreven, om ze na „alle de ge.vesten des aardbodemstegeleiden, en door zyne dappei leid zou hy ze tegen eene even zo groote magt „verdedigdhebben. Zyne maatregels droegen het merk* i, teken van vernuft; en de geest van uitvoerige befchou„ningen, Welken 'n in den hoogste» trap bezat, maakte i,zyne uitzichten niet bekrompen ; zyne ontwerpen waren „ eenvouwdig, en zyne bevelen altoos duidelyk en naauw^keurig; de zwarigheden dienden alken om zyne natuur' „lyke werkzaamheid op te wakkeren , en om de bekwaamt> beid te vertonen , welke hy bezat, om voordeel te trekken „van de mènfchen die hem onderwérpen waren; alleen $,befchuldigde men hem van eene overmatige zucht tot „rykdommen; en men moet bekennen dat hy geenszins „kiesch was omtrent de keuze der middelen welke hem die „konden bezorgen". Ik heb gedacht myne lezers en aanfc'wuwers geen ondienst te zullen doen met door dit uittrekfel hen een weinig meer met deze perfonaadje bekend te maken, en den aktear, die Hem voorjlellen zat, min of meer een origineel te geven, dat te meer interesfeerto;* dat het wezenlyk befitaan heefh
tk



FOÖRÊERICHT. XV.
ïk beveel dan dit vaderboze paar in de befcherming van het kunstminnend publiek : ik vertrouw dat de gulhartige ongekunstelde redenen dezer in de natuur opgevoede en door de befchaving der groote waereld nog niet bedorven kinderende ooren der kunstkennercn niet zullen mishagen , ïerwyl ïk, door een' gelukkigen uit/lag aangemoedigd, wel verre van de kunst vaarwel te zeggen , voor zo verre myne noodzakelyker bezigheden zulks toelaten , myne kracht en zal beproeven , om ons nationaal toonecl met ftukken van meer belang te verryken; nog meer indien ik de vrindelyke enderrichting en gocdhartigen byftand myner in jaaren en kunde meer gevorderde kunstgenootcn niet onwaardig ben.
MISSTELLING. El. 56. regel p van onderenftaat wenk. lees denk.-
P E R-



PERSOONEN.
l a bourdonnais, Gouverneur van Plfte de France.
mevrouw la tour. margaretha.
paulus, zoon van Margarelha.
virginia, dochter ")
> van Mevrouw LaTour. domingo, neger J
de pastoor.
d o r v a l , een planter.
zabi, neger van Dorval.
de havenmeester,
j o s e p h , een kind.
in wooner s. negers. . soldaaten. matroozen.
He: tooneel is op 1'Isle de France.
PAU.



PAULUS en VIRGINIA,
TOONEELSPEL, met ZANG»
eerste bedryf.
Het tooneel verbeeldt een woest gedeelte van Visie d» France, en de oevers van eene breeds beek, dis dwars door den weg ftroomt; deze beek, waarvan het water zeer hoog fchynt by het begin van dit bedryf, is vol punten van rotfen , dis boven het water uitjleken; zy zyn zo digt by elkander gevoegd, dat men 'er droogvoets kan over-' komen, met van de eene rots op de andere ta flappen. Verder een woest verfchiet, dat Jomber en fchilderachtig is ; verfcheiden bananenboomen zyn hier en daar verjpreid; een palmboom flaaS midden op het tooneel.
Op het einde Van de ouverture hoort men het gerucht van eene regenbui. By het opgaan van het gordyh flaan Paulus en Virginia onder den palmboom; zy hebben beiden hun hoofd met het kleed van Vir* ginia bedekt.
EERSTE TOONEEL.
PAULUS, VIRGINIA. PAULUS.
Vrees niets ; voeg u maar digt by niy,
A tlM



a PAULUS en VIRGIN IA, ' VIRGINlA. Myn broeder! Ach!
paulus, het kleed van zyn hoofd doende.
Ziedaar, de bui is reeds voorby; De regen houdt thans op.
virgini A.
Geftadig regenvlagen! paulus.
Wy zyn thans in 't faifoen: misfchreii Is dit de laatfte.
virgini A.
Denkt gy dat ?
paulus, den hoorn verlatende.
ik zal eens zien ; Laat u intiisfchen niets vertfagen : Gy weet toch, myn Virginia' Dat ik my op het weêr verfta.
Hy ziet naar den horizont. Kyk, kyk!
virginia.
Wat mag dit luchtverfchymel wezen ?
paulus.
Het is de regenboog: zodra Men dien befpeurt behoeft men niets te vrezen ;
En



TO ON EEL SP EL. 3
En daar in 't einde ons niets meer deert, Moest gy het aartig liedje eens zingen,
Dat u Domingo heeft geleerd : Dit zal uw' angst misfchien bedwingen. VIRGINI A.
Zeer gaarne.
NEGERLIED.
Zoé weg is voor tnyne oogen : Vaarwel! myn geluk is heen. Vriml zal blyven opgetogen ; Niets denken dan u-alleen. Dag voor my geen zon laat fchynen;
Bloem geen retik meer voor een' zwart ; Nacht llMp van myn oog veidwynen; Praten ik maar met myn hart.
Als gy van de ftad wcêrkomen,
Zit gen sis een nachtegaal; Hart toen ahoos zonder fchromen , Oog in traanen menigmaal. Kusfchen u , van liefde irerven ,
Zeide gy my, hebt begeerd. Schoonde dag «p raj' ie zwerven, Dag is dat men wederkeert. PAULUS.
Uw liedje is lief; maar nog veel meer, als gy
Het zingt.
VIRGINI A. Kom aan, weet gy den weg om t'huis te My dunkt,al pratende zyn wy (komen?
A 2 Zeer



4. PAULUS en VIRGINIA,
Zeer verre in dees vallei verdwaald geraakt; daarby Sterf ik van honger, en begin alreê te fchromen Dat ons misfchien de nacht verrasfen zal. PAULUS.
Kom, kom t De nacht!.. Ei, denk 'er niet eens om: De zon brandt op ons hoofd ; de boomen ' Verfpreiden naauwelyks een fchaduw om zich heen. Wanneer de zon wat hooger is gekomen Vertrekken wy; wees maar te vreên. Ziedaar nog voorraad ; maar die niet zeer lang zal (trekken. Doch waarlyk , ik verbeur myn hoofd, Indien wy zo verr' zyn als gy het wel gelooft. Hy zet het mandje op den grond. Wacht, ik zal daadlyk wel ontdekken... Hy ziet in de lucht. Wanneer wy zyn van huis gegaan, Befpeurde ik wel dat daar van daan De wolken zó en zó ons allen tegen dreven : En nu, vermits de wind in 't oosten is gebleven, Zo volgen wy ze, en ik denk ras by huis te zyn : Gy ziet ik overleg het fyn.
VIRGINIA.
Hoe ongerust zal uwe en myne moeder wezen!
Zy zyn dit toeven ongewoon. Het fpyt my dat ik dus haar liefde en zorg beloon: Gy zult my nimmer weer belezen.
Ik



TOONEELSPEL. 5
Ik min haar heiden even teêr,' Zy worden beiden even zeer, Om haare goedheid, van de gantfche ftreek geprezen.
PAULUS.
En ik dan? Noemt mevrouw La Tour my niet haar'zoon? Zal ik dit niet ééns waarljk wezen? Wy zullen trouwen, zo ik hoop: Dan komt 'er ook een tyd, dat ik niet heb te vrezen Dat myne zuster., die alsdan myn vrouw zal wezen, Gedurig gaan zal op den loop, Als ik haar verg me een' kusch te geven, Haar naderende. Die toch zo weinig kost.
virginia, hem de hand op dm mond leggende.
Ach! fpreek niet meer hiervan. Zie d'angst, waardoor ik word gedreven, En oordeel of ik fchertfên kan. Neen, laat ons liever wat van onze moeders praten,
En van haar grievend hartverdriet. Verwyderd van haar land , ten prooije aan finart gelaten, Moet onze liefde en troost haar baten.
Maar , Paulus! zeg , befpeurt gy niet Dat myne mgeder, fints drie dagen,
Dat zy een' brief uit Frankryk kreeg, Meer dan voorheen fchynt neêrgeflagen ? Wist ik de reden maar ter deeg'!
A 3 @chl



6 PAULUS en VIRGINIA,
Och ! indien ik of gy kost lezen,
En wy dien brief eens voor een poos. ..
paulus.
Virginia! dit zou zeer flecht gehandeld wezen:
Wy fteelden een geheim. Maar 'k ftel haarfchadeloos Voor 't misfen van het land, waarin zy zyn geboren ; Want tot beftierder onzer woningen verkoren , Heb ik die zó gefehikt geiyk die , naar men zegt, In Frankr>k worden aangelegd. Op dat haar dit verblyf te meerder zal verblyên, Noemde ik 't eene eind'Brctagnc, en 't ander Normandyën; Dit zyn de landen, die zy, reeds zo lang geleên, "Bewoonden. Onze bezighcên Zyn dat gy reeds m eet huis te hpuên, Ik met Domingo 't land bebouwen, Den tuin verzorgen; doch ik laat het daarby niet: Ik zie ook naar ons fuikerriet. De beide palmen, die genoemd met onze naamen, En die Domingo, vol van vreugd, met eigen hand, Toen wy geboren zyn, heeft voor ons huis geplant,
Verheffen heerlyk zich te famen. De kinderliefde fproot by ons uit moedermin ; Ik ben uw boezemvrind: gy'zyt myn hartvrindin; Ik heb u lief, gy my; wy durven 't vry verklaren In 't byzyn onzer moeders, die 't Zo veel vermaak geeft, naar ik zie, Dat zy ons zulks zien openbaren, Als 't ons genoegen geeft, dat wy Het zeggen mogen.
vir-



TQONEELSPELi 7
VIRGINIA,
Ach! myn broeder 1 ach!.. ziet gy ?... Een zwart' fchynt naar ons toe te komen!... 'k Word bang.
P AU LUS.
Foei! wordt gy bang bymy ? TWEEDE TOONEEL.
PAULUS, VIRGINIA, ZABI.
VIRGINIA. Ach! zie! in welk een' ftaat is hy! PAULUS.
Zie met wat moeite hy zich voortfleept langs deboomen!.. 'k Zal hem myn' arm aanbieden... Stil i
VIRGINIA, hem tegenhoudende. Als hy u kwaad deedt...
PAULUS.
Maar zal hy dan niet befpeuren Dat ik hem onderfteunen wil ? — Kom, goede vrind!
ZA15I.
Dank ! Zabi op wilt beuren; Hebt goede harten, en zyt blank; Beklaagt de zwarten? Dank u, dank!
A4 PAU-



8 PAULUS en VIRGINIA,»
paulus.
Ga zitten , (lel in ons vertrouwen : 'k Heet Paulus, zy, Virginia.
zabi.
8! Ken die goede menfchen, ja, De kindren van die twee mevrouwen, Heel 't eiland lief heeft, woont digt by. paulus, fegen Virginia.
Wel, zuster! ziet ge nu dat wy ' Zo verr' van huis niet zyn ?
Tegen Zabi.
Zeg ons uw tegenfpoeden... Ach, lieve Hemel! zie, zyn beiden voeten bloeden 1 Zabi gaat op een zodenbank naast Viginia zitten, die hem met haar' zakdoek het zweet van het voorhoofd afdroogt. Paulus plukt binden , met welke hy de voeten van den neger omwindt.
TRIO. paulus.
Vtrhaal ons uw leed, zo grievend,
Goede zwart'1
Open uw hart; Ziedaar myn zuster, ze is menschlievend'; .Wy Bemea. deel in uwe fmart.
J5A-Ï



TOONEELSPKL.. O
Z A BI.
Lief meisje zal weten
Dat ik heb verdriet: Haar goedheid vergeten,
Neen dat zal ik niet,
PAULUS en VIRGINIA.
Zeg ons uw verdriet. Z A BI. Een meester veel' jaaren
My doet kwaad, heel groot; Naar vreemd land zal varen,
En zoeken de dood. Nieuw' meester verkopen,
Met hem verr' moet gaan: Dces plaats zal ontlopen,
Ik moet hier van daan. Ik wensen om te fterven,
ln zeer korten tyd; Myn hut wie zal erven t
Myn kindren ben kwyt.
ZABI.
Lieve doodl ach! nader: lk heb groot verdriet;
Myn hut, en te gader Myn kindren verliet. Ach! arme vader!
PAULUS.
Kom, ongelukkig man! kom, ga met ons- gy zult pomingo helpen; u zal voortaaa niets ontbreken.
AS 6*
PAULUS en VIRGINIA,
lk beklaag een' vader Na zoveel verdriet; JZyn einde komt nader, Men fpaart hem nog niee,' Ach ! arme vader!



i© PAULUS kn VIRGINIA;
Indien onze oogst myn' wensch vervult, En 't geen my opbrengt dat ik reken, Of ik ook fparen zal! ó! Heb maar wat geduld! Voor 't geen ik win , gy moogt vry hopen, Zal ik uw beide kindren kopen.
zabi.
Och! dank u zeer, met al myn hart.
PAULUS. Gy lydt voorzeker zeer veel linart. ZABI.
Heb fints twee dagen my, met angst en moeite en zorgen, By dag in 't gintsch gebergte, en 's nachts in 't bosch verborHalf dood van honger en gebrek, <oenVervolgd van iedereen', myn' meester ben ontlopen, Die Zabi Franschman wou verkopen, Die morgen ftaat op zyn vertrek. Wou my verdrinken, daar ik niets meer had te hopen; Maar nu ik eindclyk nog goede blanken vind, Wil ik niet llcrven, neen.
VIRGINIA.
Herftel u, goede vrind!
T R I O.
paulus.
Vermoeid van lang in 't rond' te zwerven,
Langs rotfen, en verfchsurt door wee, Zoudt gy w»ldra van honger fterveu.
Te-



TOONEELSPEL. n
Tegen Virginia.
Deel hem van onze vruchten meê: Uw hart tot onderdennen nopend',
Is u een' dienst doen; heel zyn fmart: De hand, die zich tot wéldoen opent,
Koopt een genoegen voor het hart.
ZABI.
Och! vruchten!., och! wat zyn zy zoet! Het leven ik heb weêr gekregen: Met derven ik : gy zyt zo goed. Tegen Paulus.
Dank u.
Tegen Virginia. 'k Wenscfc, lieve meisje! zegen.
ZABi. paulps en virginia.
Och! 7.ihi voelt dat hy gewis, 6 Wy gevoelen dat, gewis, Als hy by haar ,hyhcm mag leven , Nu wy dit vrolyk uur beleven,
Voorzeker hoogst gelukkig is. Die geen het hoogst gclukkigis,
Niet meer voor boozen heer Die van zyn vrucht kan
, , 2 haar > andrca
zal beven. S "MI f
v ) geven.
PAULUS.
Gy zult deez' avond by ons komen, Zyt gy nogthans veel te afgemat, Wel nu, blyf zitten, rust nog wat: Ik neem wat takken van de boomen, En maak een hutje: gy zult zien of ik 't verita.
Stil,



12 PAULUS en VIRGINIA,
Stil, tegen Virginia. Hoor hier eens, myn Virginia! Vraag of hy drinken wil.
Hy zoekt takken van hoornen by elkander, virginia.
Hebt gy geen dorst ?
* zabi.
Och, ja! virginia. j
'k Heb hier digt by een bron vernomen;
Wacht.
Zy vertrekt. paulus, zyn werk beziende. Dat gaat als de wind.
zabi.
Omtrent zo oud als zy!.. Voor Zabi zorg, als voor hunn' vader, dragen!... Haar jeugd zie, ik my moet beklagen; Geloof de kindren zie van my... Ach, arme Zabi!
virginia, komt te rug, met water in haar hand.
Drink.
Zy doet hem uit haare handen drinken.
Zo gy
Nog niet genoeg hebt, dan doe ik een tweede reisje.
zabi,



TOONEELSPEL. 13
ZABI.
Dat my verfrischt!.... Dank, lieve meisje!.. Ik ben verloren ! acli! daar komt mynheer!... wat raad! VIRGINIA. Ach ! broederlief! wat ziet hy kwaad ! Tegen Zabi.
Verberg u achter ons.
DERDE TOONEEL.
PAULUS, VIRGINIA, ZABI; DOR VA Lj met een' /lok in de hand, NEGERS.
DOR VA l , tegen zyne negers.
Daar is hy, bindt zyn handen.
PAULUS.
Mynheer !...
DOR VA L.
Gehoorzaamt! paulus, op een1 vaster' toon. Neen!
DOR VAL, dreigende, tegen zyne negers.
Volbrengt wat ik begeer. VIRGINIA. Myn broeder!... Paulus !.. Ach,mynheer!..
PAU-



14 PAULUS en VIRGINIA,
paulus, tegen Virginia. Een' ongelukkigen, omzwervend' langs de ftrandeh , Gedoemd tot-harde flaverny, Te ontrukken aan zy n kroost!.. — Mynheer! heb medcly'
dor va l.
Jonge onvoorzichtige ! met welk een recht wilt gy Myn' onbepaalden wil weêrftreven ?
paulus. Dit recht is ieder' mensen gegeven,
Dat hy zyn' naasten mag verdedigen; en hoe.
dor va l.
Maar deze flaaf behoort my toe; 'kHeb hem den gouverneur verkocht .-den koop te breken Is myonmooglyk, en ik ftelde hem te leur: lk moet hem leveren.
virg ikia, fchielyk.
Hoe ! aan den gouverneur, Die myne moeder, toen zy kwam befchermingfineken, Met finaad bejegende, en zo hard Behandelde !... ach ! hoezeer beklaag ikd'armcn zwart'! dor va l.
Mynheer La Bourdonnais!... Ik zie wel, jongelieden ! Datgy hem geenszins kent: dit raakt me ook niet, ikkom Tot zyn verdediging toch ook niet hier; maar om Myn voordeel, en myn eigendom Weerom te halen , dat my fchandlyk wilde ontvlieden;
Op



T O O N E E L S P E L. 15
Op dat ik aan 't verdrag voldoening geven kan, Dat ik gemaakt heb met een' braav' en eerlyk' man,
En dezen deferteur te lonen, Gelykhy heeft verdiend. — Komt, neger;,! vat hem aan. raülus en virginia. Mynheer! ach! wil hem tochvcrfchonen! dor val.
Neen... Vlugtcn!... Van my weg te gaan !..
paulus
't Is onze fchuld, mynheer !hy keerde naar uw woning;
Wy zyn het, Paulus en Virginia, door wie Hy opgehouden is: wy vragen u verfchoning; Ik bid vergeef ons alle drie. virginia, Uil, tegen Paulus. Hoe! zegt gy dat wy hem hier hebben opgehouên ?.. Gy liegt!
paulus, Jlil, tegen Virginia. Om bcltwil.
dor va l, Jlil, hen befchouwehde.
Ja, hoe meer ik hen bezie, Hoe meer belang, hoe meer vertrouwen Ik in dit lieve paar moet ftellen. ZABI, zich voor Dor val op de kniè'n werpende.
Och! wil my Vergeven, meester! maar, zo gy Verkocht hadt Zabi met zyn kinderen, zou hy
Ge-



i6 PAULUS en VIRGINIA,
Gehoorzaamd hebben; maar alleen van hier vertrekken, Verlaten...
DOR va l, tegen Zabi.
Stil!
Virginia befchouwende.
Zy weet myn medely' te wekken.
virginia.
Mynheer! ach, zie eens hoe hy fchreit! Wat is hy droevig en verlegen !«. Kom aan , mynheer! laat u bewegen , En toon hem uw mcêdogendheid : Opdat, wanneer wy Itraks naar huis vertrekken > Een goede reden, een geluk, door ons bereid, Tot onze ontfchuldiging kan lïrekkcn. D or val.
Virginia! gy hebt wel veel welsprekendheid. Tegen Zabi. Sta op; ik heb het u vergeven. Tegen de negers. Doet hem geen leed.
zabi. , Dank, meester! D O r va l.
Dank veel eer
Dccs lieve kindren: hun verzoek trof me. Op myne eer! 't Is moeilyk de onlchuld te wcêrftreven. Loop fchielyk naar uw' nieuwen heer,
Die



TOONEELSPEL. tf
Die zich deez' avond moet met u aan boord begeven.
Wat uwe kinderen betreft. wees maar te vreên, Gy zult ze ééns wederzien.
virginia, /lil, tegen Zabi.
Wy zullen ze wel kopen. DORVAL.
De braave gouverneur, om zyne minzaamheên, Geacht, ja', byna aangebeên, Keert niet naar Frankryk, zo wy hopen, Dan om beloning van zyn deugd en braaf gedrag Te ontfangcn. 't Eiland bloeit gedurend' zyn gezag: Elks liefde zal hem tot een rasfcbe weêrkomst nopen.
Nu, lieve kindren! goeden dag! Heel 't eiland mint u : en ik zie het is met reden. Hy gaat heen. p A O L c s, Zabi omhelzende.
' Nu, goede zwart' ! vaar wel! denk aan Virginia. VIRGINIA.
En Paulus.
zabi.
Ja , altoos, altoos. Vaart wel! Ik ga. Hy gaat heen met de negers.
B
VIER*



iS PAULUS ih VIRGINIA,
VIERDE TOONEEL.
PAULUS, VIRGINIA. VIRGINIA.
Wel , Paulus! hadden myn gebeden Ook invloed ?
paulus.
fi ! Uw oog heeft dit alleen gedaan : Wel weêrgaès ! wat zag hy u aan !.. Goed, wy zien ons hier in voldaan : Kom , denken we aan onszclv' •. in had het fchier vergeten..
VIRGINIA.
Vertrekken wy. Maar ik kan haast niet verder gaan.
PAULUS.
Wy zulien eerst een weinig eten.
VIRGINIA.
Gy hebt gelyk; myn honger komt nu weer: Mebt ge iets ?
PAULUS.
En 't mandje dan ?
VIRGINIA.
In 't mandje is reeds niet Gy zeide lk zcu hem alles geven. Oneer :
PAULUS.
't Is waar. Ziedaar ons fchocn misleid, En verr' gevorderd met onze edelmoedigheid! ..
Maat



TOONEELSPEL. 19
Maar t ligt 'er toe, en 't is om 't even ; Ook, ven' dat we ons om deze zaak Bedroeven zouden , gaf zy ons te veel vermaak... Maar waar toch zal ik fpyz' bekomen ? Wat zal ik in deez' tocftand doen ? ♦t Zvn flechte vruchten, die hier groeijenaandeboomen. Niet eens een tamarinde, of kokos, of fitroen
Wast in dees heete en dorre ftrec-ken... Wacht, zuster! ik kryg daar een' dadelboom in 'toog.
VIRGINIA.
Maar zie, de takken zyn zo boeg!...
PAULUS.
Ik klim 'er by.
VIRGINIA.
Maar zo gy eens den hals mogt breken!...
PAULUS.
Kom , kom ! ei val ik dan zo ligt?... Wannéér 'er fchepen in 't gezicht Van onze woning zyn , zaagt gy dan niet hoe vaardig Ik langs dc hoogc masten klem?
VIRGINIA.
'k Zag dit gelukkig niet.
p /v ü L u s. in den boom.
Ei, zuster! zie eens om:
Daar is een fchcone tak, dc moeite dubbel waardig \
Maar dat ik hem niet kan bereiken fpyt my zeer:
Ply is te dun om langs te treden...
Wacht, zuster! zet u hier beneden,
Dan buig ik met myn' voet hem neêr,
B 2 Dat



to PAULUS en VIRGINIA,
Dat gy hem krygen kunt. Nu, pas wel op.. .ter degen.... 11 ebt gy hem ?
VIRGINIA.
Ja.
. Op het oogenblik dat Virginia den tak wil vat ten, trekt Paulus zyri voet te rug, en de tak buigt weder naar boven, zo dat zy niets kan plukken.
Kyk eens, ei lieve! zeg Die gaauwert!... Ik heb niets gekregen:
Gy trokt uw' voet te fchielyk weg. Zie of het u niet wil gelukken 'Er eenigen van die te plukken : 'k Beloof u voor uw moeite een' kusch.
PAULUS.
Geef acht! ziedaar Een' onder myn bereik. Kom bier en vang ze maar.
DU O. '
VIRGINIA.
Pluk dees vruchten met uw hand, II; zal ze in de myuen vangen.
Paulus werpt haar dadels toe.
Gy zult nu, myn lieve kwr.nr! 'r Loon van uwe moeite erlangen,
Zy werpt hem een kuschhandje toe. PAULUS. Hoe ! zd ? Dat is niet goed, 6 neen I 'k Heb niets: de wind gaat daarmeê heen.'
VI R»



TOONEELSPEL. H
V IRGINIA.
Paulust ik zie bier nog meer: Kyk, ik zal u die betalen
Met twee kusfchen; werp maar ncêr.
• paulus, by zich- zeiven, haar dadels toewerpende.
Coed ; ik zal dien prys benalen ; Maar zd, olichoon zy my weêiftreeft, Dat toch de wind 'er niets van beeft, •k Heb thans alles , naar ik zie: 'k Heb voldaan aan uw veilangen;
Dit is Ue laatfte, ó gy zult die Op een zachter wyze omfangen... Hy neemt een dadel in zyn" mond, en "klimt van den boom; zy nadert, en op het oogenblik dat zy de dadel aanvatten wil, laat Paulus die vallen en omhelst haar. Virginia is een weinig befchaamd.
Dien heb ik beter, zo ik meen:
De wind gaat daar toch niet meê heen.
Zo gy niet trachtte my te kwellen, Door my al weigrënde af te Haan, Ware ik geenszins verpligt een' list in 't werk te Hellen. Beknor my , maken wy weêr vrede, en laat ons gaan.
VIRGINIA.
Maar langs wat weg? Ik word verlegen: De beek, die wy, als deze paên, Nog droogvoets hebben doorgegaan,
Is opgezwollen door den regen;
B 3 Ell«



23 PAULUS ek VIRGINIA,
En, tot nog grooter tegenfpoên, Is hier geen fterveling, om naar den weg te vragen: Zo wy een' omweg moeren doen, Om weder naar ons huis te fpoên, Weet ik geen raad
paulus.
Ik zal li dragen. Hy ziet rond, om den weg te ontdekken. Maar welk een' weg zal ik verkiezen ? Laat eens zien.,. Wy moeten zekeriyk een' omweg doen. ..Misfehien... virginia, fchr ei jende. Ziedaar ons alle twee verloren !.. Onze arme moeders zyn vol angst en ongerust: Het is uw fchuld: gy hebt altcos in "t reizen lust: paulus, luisterende. Bekyf.my niet... Stil!.. Stil toch! Laat ons horen.
virginia.
Het is Fidcl, 't is onze hond! Als ik zyn flem maar hoor, herken ik hem terftond... Hcc ! zouden wy zo digt by huis zyn , daar dees wegen Zo verre en achter ons gebergte zyn gelegen? paulus, byna Schreeuwende. Daar is Domingo!... ö Wat vreugd, Virginia!



TOONEELSPEL aj
VT F D E TOONEEL.
paulus, virginia; domtngo, aan
den anderen kant van de beek.
DOMINGO. Och ja! daar zyn ze beiden, 6 ja!... Wacht, wacht. Hy komt over de_ beek op de punten van de rot/en. VIRGINIA.
Ach , Paulus ! hy zal zinken! De vloed is fnel: hy zal verdrinken. paul u s. Vrees niets • hy kan goed zwemmen, en De rotfen, die door 't water Heken, • Verftrekken hem tenfteun.en om'den ftroom te breken. Hy geeft Domingo de hand, om hem op den oever te helpen.
Domingo!
DOMINGO, ft ! Zie eens hoe vrclyk ik thans ben, Dat ik u weder vind! Ik kan u niet verklaren In welk een' angst en vrees uw beider moeders waren, Toen ze u niet vonden by haar wederkomst van 't veld, Waar ik haar beiden had verzeld. Myn Mietje, bezig aan haar' arbeid, kon niet zeggen
Waar gy waart heen gegaan. Ik vhog toen daadlyk heen, Lisp overal, zag rond, en kroop door "ruik en heggen, B 4 Klom



H PAULUS en VIRGINIA,
Klom op de rotfen, en ik vroeg aan ieder een'. In 't eind', niet wetende naar welk een' kant te keren, Schoot my iets in den zin • ik nam uw beider kleêren,
En liet ze ruiken aan Fidel, en ziet, terftond, Als of" het arme dier myn mening had geraden ,
Zocht hy, al fnuflende, om uw fpoor te ontdekken , rond. Ik volgde hem, langs duistrc en onbekende paden, Tot aan den ingang van het bosch , waar ik een' ftoet Van vrye negers heb ontmoet: Zy zeiden my dat zy u hadden hier vernemen. Fidel heeft my, gantsch onverwacht. Al kwispelftaartende, by deze beek gebragt r Hy blafte, en haastte zich om weder t'huis te komen. Ik heb gelopen, 'k heb gelopen !.. en ziedaar, Ik vind u beiden by elkaêr. 't Is aardig dat de vreugd vermoeidheid doet vergeten . Ik zou de lengte van den weg haast niet meer weten, Nu ik u wedervind... ó Ik ben zo te vreên ! PAU LUS.
En wy!... Kom aan, gaan wy nu heen ? DOMINGO.
Maar hoe!.. Wy zullen vast een'omweg moeten maken, Om deze beek: men kan van hier niet t'huis geraken; Want nog zeer verr' van hier... ik fchrik! Zyn eerst de aan ons bekende wegen. Zo gy denzelfden weg genomen hebt als ik, Hebt gy niet minder dan vier mylen afgelegen.
VIB-



TOONEELSPEL. 25 virginia. Ach, Hemel! ja; maar ik kan ook niet meer.
PAULUS.
Kom aan,
Wy dienen nogthans heen te gaan: Wie weet hoe onze moeders beven!... Verbeeld u haarcn angst, haar wanhoop,haargeklag...
Tegen Domingo. Wy zyn nogthans nog op de helft niet van den dag. DOMING o.
Gy hebt gelyk; maar 't is voor 't eerst' van al uw leven Dat gy zolang zyt uitgebleven; En voor een moeder, die haar kindren fchreijend wacht, Zyn de uuren eeuwenlang, 't Ontbreekt my thans aan Virginia! gy durft u op geen rotfen wagen: Coacht.
ö Waart gy nu nog in dien tyd, Dat ik u beiden op myne armen heb gedragen! Maar nu gy eindelyk zo groot geworden zyt... Het raakt niet...
paulus, met vuur.
Ik zal dat wel klaren: Domingo! ik ben jong en fterk, 'k Heb moed , en ben reeds twintig jaaren : Kom, kom, het is voor my geen werk. Wat bondels fuikerriet heb ik niet opgenomen! Hoe vaardig liep ik met een' akajou niet heen! Myn zuster zal toch ook zo zwaar niet zyn, 6 neen!
B i * Kom,



26 PAULUS en VIRGINIA,
Kom, haasten we om; om t'huis te komen.
domingo.
Maar hoe doorwaden wy dees heek! Ziet gy den fhellen vloed niet f.romen ?
paulus.
Maar zie dees rotfen dan ; wanneer ik ovcrfteck, Zal ik met «óorzorg zacht van de eene op de andre flappen. Ach ! onze moeders zyn zo angflig ! Laat ons gaan.. _ Kom, zet myn zuster op myn fehuuders.. Nu, komaan.
Laat ons nu hier niet langer fnappen ; Toe , fchielyk ! waartoe nog dit nutteloos geklag ?
DOMINGO, Jlil.
Die lievenswaarde jongman!.. Ach, Myn Zizi! 'k had voor u hetzelfde my vermeten ! virginia, op een kleine rots geklommen. Neen , Paulus ! ik ben veel te bang.
domingo.
Vrees niets; de weg is wel wat lang; Maar wy, wy zullen ons verpozend', dit vergeten: Ontbreekt men wel ooit kracht en moed, Wanneer men 't dierbaarst draagt ? virgini a.
Nu, goed,
Gy wik het, maar indien, by ongeluk, uw voet Uitglyden mogt! het g:as is vochtig...
domingo.
Stil, Iaat horen.
v i r-



TOONEELSPEL. tj
virginia, verfchrikt. Ach, Paulus! nu zyn wy verloren !
DOMINGO.
Ha! ft zyn myn vrinden: wcest bedaard;
Zy hebben my gezegd dat gy hier beiden waart. «
ZESDE TOONEEL.
PAULUS, VIRGINIA, DOMINGO; NEGERS,
aan de overzyde van de beek.
FINALE.
KOOR VAN NEGERS. Blanken! blyft toch!.. Zacht, Wy komen, wacht. Gy toch vooral niet meer moet wagen ; Blyft aan de andre zy': Wy, meer gehard, meer ftout dan gy, U zullen door het water dragen. Blanken! blyft toch!... Zacht, Gy niet vertrekt; wy komen, wacht.
Eenigen begeven zich tot zwemmen; de anderen komen op de punten van de rot'fen de beek over.
PAULUS.
Virginia I 't zyn goede zwarten, Die wy hier tot ons nadren zien;
Zy kennen ons : met blyde harten, Zien wy van hen ons byftand bién.



28 PAULUS en VIRGINIA,
EEN NEGER.
Voor Zabi hebt mynheer gebeden :
6'. Gy ziet dat elk dat onihou: Een zwart is, gy zult zien, getrouw,
Zyn hart is vreemd van trouwloosheden.
KOOR VAN NEGERS.
Wy zullen, op een groene baar, U naar uwe moeders dragen S
Wy brengen haar
Dit lieve paar : 6! Zulk een reiz' moet ons behagen!
Gedurende dit koupiet hebben eenige negers eene foort van draagbaar vervaardigd van de boomtakken, die Paulus afgefneden had, waarop zy vervolgens Virginia plaatfen ; twee negers' dragen haar, Paulus geeft haar de hand; üe overige negers volgen en gaan vooruit, onder het zingen van het vorige
KOOR.
Wy zullen, op dees groene baar, e Einde des eerften bedryfs.
TWEE-



TOONEELSPEL. .19
TWEEDE BEDRYF.
Het tooneel verbeeldt den tuin der woningen van Mevrouw La Tour en Margaretha. Twee palmboomen, ten naastenby van dezelfde grootte, zyn op den voorgrond.
EERSTE TOONEEL.
MEVROUW LA TOUR, MARGARETHA.
DUO.
MEVR. LA TOUR.
Ach, wat verdriet! Komen zy nog niet! W»t houdt hen zolang toch tegen? MARGARETHA.
Stel u gerust; wees niet verlegen: Domingo is hen nagefneld.
MEVR. LA TOUR. Ach, vrindïn ! myn leden heven;
Ach, wat is myn hart bekneld 1 Waar is Virginia gebleven 1 Hoe word ik door angst en vrees gekweldl MARGARETHA.
Misfchien dat Paulus met haar heden By een' naburig' planter is. Stel u te vredcn :



3ö paulus en VIRGIN I-A,
Elk acht hem, om zyn minzaamheden; Zy kinnen ftraks ytwis. MEVR.LA TOUR. MARGARETHA. Ach, wat verdüet.' enz. Stel u gerust, wees niet verlegen ! enz, MARGARETHA. Vertrouw op onzen goeden zwaï'; En laat ons 't oogenbük van angst de vrindlchap wyden : Gy zyt aan baar 't verbaal verfchuldigd uwer fmart; Voor onze kindren durft uw hart Zich nimmer oper.en, noch zyn verdriet belyden. Maar met my, uw vrtadin...
MEVR, LA TOUR.
Gy weet
De redenen, waarom ik Frankryk heb begeven.
Ik dorst, dewyl myn hart de keuze eens echtvrinds deed „ Den wil en fehikkingen van myn geflacht weêrftrevcn :
Ik wees elk aanbod, hoe voordechg, van de hand, En wenschte om met La Tour alleen in d'echt televen.
Bedreigd, mishandeld, en vervolgd van allen kant,
Verlieten wy eerlang geflacht en vaderland. Naauw' waren wy hier,op dit eiland, aangekomen ,Qmo„ )
Naauw' fireelde een flaauwe hoop ons fel gefchokt geOf hy wierd door de dood weldra myn' arm ontnomen:
Ik zag my zonder fteun, ten prooijc aan tegenfpocd ; Maar 'k had een huwlykspand.dat vaak myn leed verzoette;
Met myn Virginia valt my geen armoe' zwaar; Ook trof ik het geluk dat ik u hier ontmoette •.
Ons beider hart wierd ras ons beider leed gev/aar.
• MAR-



T O O N E E L S P E L . 31
MARGAR li TH A.
En ik... wat onderfcheid !.. Helaas!ik wierd bedrogen!
En dc onvoorzichtigheid ftraftde onfchuldvaak met hoon. De trouwelooste man verblindde my ééns de oogen,
Ontvlugtte my, en'liet me een deerniswaarden zoon. Dit pand der teërfte min wierd, fchoon 't niets had misdre-
En wettig aanzyn en geluk moest zyn bereid, (ven » Gedoemd te lyden fints den aanvang van zyn leven:
En boet, onfchuldig, dus myne onbezonnenheid. Omzwervend , vlugtende , en veritoten van myn vrinden,
Zocht ik de rust verr' van de plaats, alwaar ik haar, In d arm eens echtgenoots, eerlang had moeten vinden.
Doch laten we eindelyk all' myne rampen daar; Daar ik myn lot, hoe zeer 't myn hart doorg-rieflle, zegen: Wyl ik een hartvrindin door rampen heb verkregen.
MEVR. LA TOUR.
Veréénigende 't geen dat ons nog overbleef, Wierd deze woning dc onze, enFrankryk was vergeten; Maar 'k had een tante aldaar, mevrouw Saint Phar geheten ,
Aan wie ik vruchteloos een aantal Brieven fchreef; Ja, vruchtloos, wyl ik nooit een antwoord op zag dagen.
Toen ééns de gouverneur een' reistocht ondernam Naar Frankryk. bad ik hem myn' töeftand haar te klagen;
'k Vloog ongeduldig heen , zo dra hy wederkwam , Om hem naar d'uitflag van zyn pogingen te vragen.
Hy fchilderde myn tante in gramfchap tegen my, My weigrend' voor altoos de minlte hulp te geven;
Hy-zelf, hy voegde nog, zielgrievende, daarby: „ Dat ik dit had verdiend , voor 'tgeen ik had misdreven;
„ Dat



31 PAULUS en VIRGINIA',
„ Dat wie zyn' eigen zin durft volgen in den echt, „ Den grondflagzynsverderfs met zulk een huwlyklegt." Dit was de vrucht van myne elfjarige verwachting!
MARGARETHA.
Wat raakt uw maagfchap ons? wat deert ons haar verachting?
Zeg, hebben wy hier niet altoos vernoegd geweest ? Wat is 'er nog waarvoor gy vreest? Wy moesten Paulus met Virginia doen trouwen:
Zy voeden beiden voor elkaêr een tederheid , Die wy tot heden nog n iet voor gevaarlyk houên ;
Maar, zo in beider hart dit vuur zich meer verfpreidt,
Vrees ik...
MEVR. LA TOUR.
Zy zyn nog jong. In onze omflandigheid Is Paulus de eéiiigfte waar we onze hoop op bouwen : Wat dunkt u,zo wy hem eens, met een kargazoen , Een reiz' naar de Indien , in 't voorjaar lieten doen ? Hy fchynt vernuftig, en in 't handlen zeer bedreven; En by de t'huiskomst van Virginia zal *k haar Ons oogmerk eerst te kennen geven.
MARGARETHA.
Hoe! by de t'huiskomst van Virginia!..
MEVR. LA TOUR.
Ziedaar
Wat u verborgen is gebleven, En de oorzaak is waarom ik treur! Dees brief...
MAR-



TOONËELSPEL. 33
MARGARETHA.
Wel nu? « MEVR. LA TOUR.
Decs brief is van den gouverneur. t>ees braave man, dien ik van hardheid valschbetichtte,
Getuige wat ik leed in myne omfiandigheid, Heeft, op zyn tweede reiz', die hy onlangs verrichtte, Myn zaak met- yvcr by mevrouw Saint Phar bepleit. Hy wist haar eindlyk te bewegen; Maar tot wat prys , helaas ! heb ik haar gunst herkregenl Zy wil dat ik Virginia Haar overzenden zal. Ga eens myn' toeftand na: Het fchip vertrekt van daag, het welk haar zal geleiden:
De gouverneur, die 't my nog in bedenking liet, Komt ftraks om antwoord.
MARGARETHA*
Hoelgy van uw dochter fcheiden? MEVR. LA TOUR. Ik bid u, luister!... Hoort gy niet ?... MARGARETHA. 't Is Paulus item. ö Ja! daar zyn zy alle beiden: Wy zïcn oen einde aan ons verdriet.
TWEEDE TOONEEL.
MEVROUW LA TOUR, MARGARETHA,PA ULUS, VIRGINIA, DOMINGO, NEGERS. PAULUS.
Daar zyn wy.
C Kin- •



54 PAULUS en VIRGINIA,
Kinderen! van waar komt gy zo fpade ? Ach! wist gy aan wat angst gy ons hebt blootgefteld!
VIRGINIA.
Och, moederlief! wy komen van het veld ; W) fmeekten vooreen' zwart' den meester om genade; Wy gaven ons ontbyt hem bovendien, om dat Die arme flaaf zoo'n honger had. Ziedaar de zwarten, die ons thans weer by u brengen.
mevr. la tour, h:;ar omhelzende. 8 Gy betaalt elk' traan dien gy my hebt doen plengen!
MARGARETHA.
En, Paulus! gy hebt ook een goede daad verricht.
PAULUS.
Ik zie u weêrtmyn hart is thans veel meer verligt... Maar deze boom is ómgcfmcteu ?
MARGARETHA.
Zulks heeft de ftorm gedaan , tcrwyl wy nog ontbeten : Gy weet het ftormt fchicr alle daag'.
paulus.
Helaas! 't is waar; en ik beklaag De fchepen, zo zy zich van daug in zee begeven... Margaretha legt hem de hand op den mond en omhelst hem. virginia, rrolyk. Maar waarom toch vertrekken zy? Waarom doen zy zo niet als wy?
't Is



TOONEELSPEL. 3$
't Is immers beter hier gebleven... Och, moeder ! fchrei zo niet: ik weet Onmogelyk, nu wy weêrom zyn, welk een leed U kwellen zou.
Domingo, tegen Mevr. La Tour.
Mevrouw! de vrinden zyn bezweet: Zo gy hen eenige ververfing wilde geven.
MEVR. LA TOUR. AH' wat gy wilt: ziedaar myn fleutels.
domingo, tegen de negers.
Goed; kom aan, Nu zullen wy ons eens ter deeg verfrisfehen gaan.
DERDE TOONEEL.
MEVROUW LA TOUR, MARGARETHA, PAULUS, VIRGINIA.
£ U A T Ü O R. MEVR. LA TOUR en MARGARETHA^ 6 Kinderen l
PAULUS, en VIRGINI
6 Wilt niet fchromen! Want wy verlaten u ngoit weêr. MEVR. LA TOUR en MARGARETHA, ZOCht% Ach! ay verlaten ons nooit weêr!,.,
C 2



3<J PAULUS en VIRGINIA,
VIRGINIA. Neen, dit bedroeft n al te zeer. PAULUS. En doet u maar te bittre tiaanen ftromen. MEVR. LA TOUR £72 MARGARETHA. PAULUS en VIRGINIA. Ach! zy verlaten ons nooit weêr! Neen, wy verlaten u nooit weêr. VIRGINIA. Ik zal voortaan n nooit begeven, Dit verblyf is my alles waart!', Daar gy uw vreugd aan de onze paart, Wat zullen wy te vrcden leven t
PAULUS. Wy zullen uw verdriet bedwingen, Wanneer ons fpèl uw zinnen ftreelt, Domingo op den tamtam fpeelt, Tcrwyl wy beiden lustig fpringen.
MEVR. LA TOUR, zacht. MARGARETHA, Zacht,
6 Myne kindien! welk een (mart! Voor het toekomend' welk een (mart!
Het geen hy zegt verfcheurt myu Ach! dit vertrek breekt my het hart! ( hart!
PAULUS en VIRGINIA.
6 Lieve moeders ! heelt uw fniart: Wy diukken u Wiêr aan ons hart.
MEVR. LA TOUR. MARGARE'JHA. PAULUS en VIRGINIA.
tiMyne kindrenlwelk Voor het toekomend' ó Lieve moederslhee.lt een finart! enz. welk een fmart!<r«^. uw linart: enz.
P A U- -



TOONEELSPEL. 37
, PAULUS.
Myn zuster! toen ge my ftraks met verwyt belaadde, Hadt gy wel groot gelyk: wy zullen ook voortaan, Wyl 't haar verdriet verwekt, niet meer uit reizen gaan.
VIERDE TOONEEL.
MEVROUW LA TOUR, MARGARETHA, PAULUS VIRGINIA, DOMINGO, NEGERS.
DOMINGO. Ach, lieve Hemel! welk een fchade Heeft deze harde ftorm gedaan! Ik vind fchier overal omverr'gefmeten boomen.
PAULUS.
En 't boschje van Virginia? ...
MEVR. LA TOUR.
Myn kinderen ! ik heb de fchaê Tot heden nog niet opgenomen; Maar 'k denk toch dat de rots, die daar het ftrand bedekt, Uw lieflingsplaatsje ten befchermfter heeft verftrekt.
PAULUS.
Kom, laten we allen zien in welk een' ftaatwy't vinden.
Op de beide palmboomen wyzende. Gelukkig, 'er is niets gebeurd aan onze vrinden! Komt, moeders! kom, Virginia! En ey, Domingo! kom naauwkeurig alles na
C 3 Wat



38 PAULUS en VIRGINIA,
Wat ik u heb gezegd. Geef aan de negers eten ; Maar boven all' moet gy 't voornaamfte niet vergeten.
VIRGINIA.
Gy weet wel,.. mevr. la TOCR.y?//, tegen Margaretha.
Gy, vrindin! poog, op een' zachtcn toon, Terwyl wy wandelen, uw' zoon Den voorflag onder 't oog te brengen,
Dien my myn tante heeft gedaan: Daar ik me in uw gefprek zal mengen , Wordt hy ligt overtuigd dat wy dit flechts beftaan Voor beider welzyn ; en geen ander middel weten... paulus en viuciNiA. Dag, goede zwarten!
PAULUS.
Smaaklyk eten!
VT F D E TOONEEL.
DOMINGO, NEGERS. DOMINGO.
Ziedaar, als elk van u zal naar zyn meisje gaan , Geef haar dan dezen ring: dat zy daarmee moog' pronken; Hy 's u. van Paulus en Virginia gefchonken.
Tegen den jong/len.
E" gy» geef dit aan uw vrindin ; Het is een fpiegel.
DE



TOONEELSPEL. 39
d E neger. He! dat 's raar!... Ik zal daarin
Haar ook tweemaalen kunnen vinden, Net als ik my hier tweemaal zien kan?..
domingo.
Ja-
de n E, c e r , met blydjchap. ö Dank u zeer, Virginia.
domingo.
Ziedaar mynheer La Bourdonnais.
ZESDE TOONEEL.
DE vorigen, de gouverneur; TWEE
negers, dragende een klein valies.
De Negers buigen zich voor den Gouverneur, en groeten hem met nederige gebaarden. de gouverneur.
Myn vrinden! Ik wensch u goeden dag. Woont hier mevrouw La Tour? domingo.
Ja.
de gouverneur, 'k Wilde haar eens gaarne fpreken.
domingo.
Daar is ze. Ik weet niet welk een leed haar wedervoer; Maar al de vrolykhcid is uit haar hart geweken
C 4 07



AO PAULTJS en VIRGINIA,
Gy komt, indien gy haat goed nieuws te kennen geeft, Van pas, dewyl haar hart vertroosting nodig heeft. Hy gaat heen met de negers.
ZEVENDE TOONEEL.
DE GOUVERNEUR, MEVROUW LA TOUR. DE GOUVLRNEUR.
Mevrouw! vergeefme,indien myn komst watfaa'Sgt Maar de algemeene zaak verwydert, tot myn Imart, Somtyds byzondren van myne aandacht; doch myn hart
Wil gaarne ook ieders leed genezen. % Vraag u vergifnis voor myn handelwyz", toen gy Me onlangs met u bezoek vereerde, En raad en troost van my begeerde. Mevrouw! gy moet my dit vergeven ; en daarby De man van aanzien is niet altoos zo als hy
Wel wenschte : hy wordt vaak bedrogen, En ziet,in weerwil van het zuiverfte oogmerk, dat Somtyds de fnoodheid en dc Iögen Verwerven , 't geen verdiende en deugd te erlangen pogen 'k Heb op myn Iaatfte reiz' naar Frankryk de eer gehad Mevrouw Saint Phar op nieuw te (preken: 'k Heb haar bevredigd; al haar toorn is thans geweken; Zy wenscht Virginia by haar: De brief, dien gy ontfingt... MEVR, LA TOUR.
Ziedaar
Dien



TOONEELSPEL. 41
Pien brief, mynh :er!.. Hy deed me een'vloed van traanen Myn zwak geitel; myn tante, uit ydle bovaardy,^P^enSen' In onrechtvaardige verbittering tegen my; Een hartvrindin , met wie 'k myn leven door wil brengen , Die my altoos vertroostte en deelde in myn verdriet, Die ik ondankbaar loonde, indien ik haar verliet; AH' deze redenen te famen Vcréénigd, Haan my geenszins toe Dat ik een reiz' naar Frankryk doe.
DE GOUVERNEUR. Maar uw belang... Gy en uw kind zyt erfgenaamen
Van een vermogen dat zulks rykelyk vergoedt: Zoudt ge , onrechtvaardig, u van dit geluk verfleken ? Uw kind ontroven 't geen zy wettig erven moet ?■ Maar laat my openhartig fpreken, 'k Ontveins niet dat uw tante in 't end' 't Gezag der wet heeft aangewend, Op dat Virginia by haar zal móeten komen.
MEVR. LA TOUR, Hoe! tegen 't moederrecht geweld te bactgenomen?...
DE GOUVERNEUR.
Men fchreef my dat ik daaromtrent Gebruik van myn gezag kon maken; Maar 'k heb dit nimmer aangewend. Dan opdat ik daardoor mogt tot myn doel geraken, Om ieder die hier woont gelukkiger te maken.
lk wacht dus vau uw' wil alleen Een kleine opoffring, die u nimmer zal berouwen;
C 5 Gy



42 PAULUS in VIRGINIA,
Gy ziet in my uw' vrind , den geen' Wien gy Virginia gerust moogt toevertrouwen. Bedenk eens ernltig wat ik u te kennen gaf: Virginia's geluk hangt enkel van u af.
MEVR. LA TOUR.
'k Stem toe dat ik misfchien in Frankryk, by myn vrinden, 't Fortuin zou kunnen wcdervinden,
En daar genieten van den rykdom, die met recht
My toebehoort; maar neen, mynheer! wat gy ook zegt, Geen r) kdom kan myn oog verblinden:
De vrede en't ftil geluk, geloof me , ik fprcek oprecht, Zyn aangenaamer dan 't gevlei van valfche vrinden,
Zyn meer dan rykdom waard': ik heb 't bevvys daarvan; Een kind, een hartvrindin, het oord,waar we ons bevindei:,
Zyn alles reeds voor my wat ik verwachten kan. De jonge Paulus...
DE GOUVERNEUR.
Is myn hart niet onverfchillig. Huishoudlyk, yvrig, en gewillig, Geboren vrind van elk die goede daên verricht, Van elk die zyn fortuin zich-zelven is verpligt, Behoort uw jonge vrind voorzeker tot die gecnen, Die ik altoos waardeer, en byftand moet verlenen. Ik ken de dienden, die hy u beftendig deed , De zorg en vlyt, die hy voor uw geluk befieedt •. Dees woning is zyn werk; dees tuin maakt me opgetogen ; En ik. .. Een eerpost Helt me in'taangenaam vermogen Om hem te helpen ; en ik zal dit ook gewis :
Een



T O O N E E L S P E L. 43
Een klei .ie vloot, die ik naar Indië zal zenden, Geeft my gelegendhcid om alles aan te wenden Tot zyn' geluk, dat reeds by my bcfloten is. En wat Virginia betreft, laat u bewegen, Vermits gy-zelf met baar toch niet op reis kunt gaan, Haar aan myn zorgen af te ftaan. Mevrouw ! aan uw geluk is my zeer veel gelegen: Nog ééns, ik ben met recht uw gantsch vertrouwen Virginia, in wie de deugd met de onfchuld paart ,waar » Zal, t voorwerp van myn zorg, gelukkig wederkeren; Zy zal niets op de reize ontberen: 'k Beloof u ik zal haar behandlen als myn kind. MEVR. LA TOUR. 't Vooruitzicht van geluk, uw edelmoedig pogen, Uw aanbod , alles maakt my meer daar toe gezind, Schoon gy myn reden meer dan wel myn hart verwint, 'k Ben moeder; maar ook dit fielt my myn'pligtvooroogen: Daarin beftaat een moeders pligt, Dat ze alles voor haar kroost verricht! 'k Zal daadlyk haar te kennen geven Wat vooritel gy my heden doet; »k Zal onzen priester, die, bedreven In ieder troost te kunnen geven , Bemind wordt, bidden dat hy myn -en haar gemoed Vertroosten wille, als om de fcheiding zal doen beven. Zy komt....
DE GOUVERNEUR» Vaarwel, mevrouw ! 'k laat u met haar alleen. Zie hier de goedren, die ik haar moet overgeven,
Zo



44 PAULUS en VIRGINIA,
Zo wel als dezen zak piasters. Ik ga heen ; 'k Verzoek u dat gy-zelf haar dit ter hand zult Hellen: De hand die fchenkt, hecht aan 't gefchonken meer Wie kan dit beter doen dan gy ? (waardy : Niets zal u in haar afzyn kwellen; Stel u gerust.
MEVR. LA TOUR.
Helaas! mynheer!
Ik ben befluitcloos.
DE GOUVERNEUR.
Deez' avond kom ik weêr, Wanneer ik denk in zee te fteken. Vóór myn vertrek bezoek ik nog ééns deze ftreeken, A'sdan vraag ik van u het pand, Het welk gy, hoop ik, zult vertrouwen in myn hand. Intusfchen overweeg myn' voorflag nog eens nader. Vaarwel, mevrouw!
Mevrouw la Tour wil hem uitleiden.
Neen, blyf; de inwooners achten my Gelyk hunn' vrind, gelyk hunn' vader: Ik bid u handel ook als zy.
AGTSTE TOONEEL.
MEVR. LA TOUR.
Helaas! Virginia! my van u af te fcheiden ! ... Uw welzyn, uw geluk, uw aanftaa 'dc overvloed, 't Beveelt my alles dat ik niet meer aarflen moet.
NE-



TOONEELSPEL, AS
NEGENDE TOONEEL.
mevr. la tour, virginia; de pastoor,
onderjlemd door j 0 s e p h.
virginia, vrolyk.
ö Moeder! moederlief! aan 't boschje van ons beiden Is niets gebeurd; 'er lag een boompje of twee in 't zand; Maar Paulus heeft ze alweer geplant. Maar hoe!.. Gy fchynt altoos zo droevig : om wat reden?
Ei zie eens, daar is onze eerwaardige paftoor: Hy komt om u met my te troosten: wees te vreden: Ik zal nooit weêr vertrekkei, hoor. mevr. la tour, ftil.
Nooit weêr vertrekken ! ach !
Overluid.
Ha, goeden dag, paftoor 1 Stil.
Hy komt van pas.
de pastoor.
Mevrouw! het weêr was dezen morgen Onftuimig , en ik was vol zorgen Of gy ook fchade hebt geleên, Maar ik zie, tot myn vreugd, van neen. Ik ben vermoeid; mag ik een weinig ademhalen ?
virginia, hem onder een' boom leidende.
Kom hier, paftoor! deesboom weerhoudt de zonneftraalen.
Het



46 PAULUS en VIRGINIA,
Het valies ziende. Och ! moeder! wat is dat ?
mevr. la tour.
Het is voor n , myn kind ! virginia^
Voor my!...
mevr, la tour.
't Is een gefchenk, het welk gy hebt ontfangen Van eene tante, die in Frankryk zich bevindt.
virginia.
Een tante! is't mogelyk, voldeed ze aan uw verlangen ? Bemint ze u weder bovendien ?
mevr. la tour.
8 Ja! en zy heeft zelfs begeerte om u te zien. Ga eens naauwkeui ig onderzoeken, Wat dit valies bevat.
Tegen den Paftoor.
Verleen me uw hulp, mynheer!
virginia.
8! Mousfelines !... ö wat fraaije neteldoeken!...
Ookgeld!... ó Moeder! niets ontbreekt voortaan u meer... Paftoor! ik weet dat hier verfcheiden lieden wonen, Die ongelukkig zyn: ziedaar, ik ben nu ryk, En wil nu voortaan, tot een blyk Van dankbaarheid, omtrent hen, my weldadig tonen : Ziedaar, dat is voor hen; als gy Meer armen vindt, 6.' zend hen allen ftraks by my.'
DE



TOONEEL STEL. 47 de pastoor, 'k Beloof het u. ^
Welk een voortreflyk hart! mevr. la tour..
Uw tante
Wil u gelukkig zien: gy moet dees bloedverwante Wel zeer beminnen.
virginia.
Daar ik nu,
Dank zy haar goedheid! u zal kunnen onderhouên, Heb ik haar lief; 6 ja! 'k heb haar zo lief als u. mevr. la tour. Gy zoudt dan zekerlyk niet weigren haar te aanfehouwen ? virginia. Integendeel, de erkentenis Zegt aan myn hart dat ik alreê by haar moest wezen.
-mevr. la tour, gereed om alles te ontdekken. Welnu, verzoek mynheer om dezen brief te lezen. Stil.
Daartoe ontbrak het my aan moed en kracht gewis: Zy geeft haar den brief. virginia.
Zeer gaarne. ^
Denklykzal dees briefdezelfde wezen, Waarnaar ik Paulus nog deez' morgen heb gevraagd.



46 PAULUS ek VIRGIISTIA,
Tegen Mevrouw La Tour. Gy ,'zoek uit dit valies wat u het best behaagt : Het is voor u, vermits men 't heeft aan my gegeven.
Zy geeft den brief aan den Pastoor.
' MliVK. la tour, ftH.
Wat zal zy horen ... Ach! dé ontroering doet mybeven.^ Dees brief verfcheurt haar teêr gemoed; 6 Wrcede brief, die ons elkaêr verliezen doet!
DE p A s i o o R leest. i, m E V ƒ ou W !
„ Dc wyze, waarop mynheer De la Bourdonnais my „ van u heeft gefproken, op zyn laatfte rcize, uwe „ ongelukken, het teder belang, dat uwe dochter ver„ wekt, alle deze veréénigde beweegredenen hebben „ myn hart, ten onrechte tegen u v66ringenomen,ge„ troften. Het is aan my om het ongelyk, u aange„ daan, te beritcllen ; kon ik het vergeten daarvan ho„ pen, inmiddels ik alles aanwend om u gelukkig te „ maken!..."
VIRGINIA, tegen Mevrouw La Tour. Verfbat gy ?.. u gelukkig maken.... Gy hoort niet...
MEVR. LA TOUR.
Hemel!..
de pastoor vervolgt. „ Ik verlang Virginia by my te hebben : myn hart „roept haar, en allc.mync goederen wachten haar.
Myn-



%
TOONEELSPEL. 49
„ Mynheer De Ia Bourdonnais moet weder in Frank„ ryk komen: wil hem dien kostbaaren fchat toevertrouwen, dat uw dochter met hem vertrekke ; dat „ zy kome wedervinden het geen.. .
VIRGINIA, met drift den brief grypende.
Ach! myn moeder1... u verzaken!... Naar Frankryk gaan !... MEVR. LA TOUR.
Welnu, myn kind 1
VIRGINIA.
Hebt gy dien brief niet eerst gelezen, Voer dat gy my dien gaaft ?
MEVR. LA TOUR. Ik... VIRGINIA.
't Kan niet'mooglyk wezen!... Weet gy dan wat zy my gebiedt, Die tante?... Weet gy het?.. Neen, zeker weetgy't niet'..
A R I /I.
Zy durft Virginia gebieden, Om liaare moeder En haaren broed* Op 't onverwachtst te ontvlieden!.. Wel, wat kan my haar rykdom fchelenl Zy moog' my met beloften ftrelen: Zonder u, neen , neen 1 Ga ik niet heen.
D I*



$o PAULUS en VIRGINIA,
Ik ben gelukkig, *k heb uw hort; Niets zou my dit verlies betalen: Ik vind dlir altoos troost in fmart, Of kan daar myn vreugd verhalen : Dit hart is alles voor myn hart. •Zou zy Virginia gebieden, enz. Zy valt m de armen van Mevrouw La Tour. Neen, moeder! k zal u nooit verlaten.
MEVR LA TOUR.
Gy ziet, ik min u bovenmaten ; En onze fcheiding baart me, als u, de wreedfle pyn; Maar nogthans zal ik, met uw' broeder, En myn vrindin, uwe andre moeder, Zo ongelukkig niet meer zyn. Pcnk aan 't toekomende , en het geen u iïaat te kiezen; Wanneer gy my ééns moest verliezen, Zoudt gy en Paulus u welligt genoodzaakt zien Tot harden arbeid, of misfehien Uw vryheid misfen om te leven; Pit yslyk denkbeeld doet my beven.
VIRGINIA.
De Hemel wil dat wy door d'arbeid zullen leven, Gy leerde my dat ik op hem vertrouwen moet; Tot nog toe heeft hy ons gevoed: Hy zal ons zekerlyk nog langer byftand geven. Wy kunnen van dit geld gewis Nog langen tyd gelukkig leven.
MEVR,



TOONEELSPEL. 51
MEVR. LA TOUR. Maar denk ten minften toch dat dit geen fcheiding is; 't Is flechts een reiz'.
VIRGINIA.
Maar de eerfte! MEVR. LA TOUR.
Ontwikkel eens ter Het geen u daartoe moet bewegen; Cdegen
Bedenk eens, uw belang, het myn', 't Belang van uw' geliefden broeder, En tevens dat van zyne moeder, Van all' wat ons omringt... Zoudt gy nog weigrig zyn, Daar gy van uw geluk ons welzyn af ziet hangen ? En zoudt ge ons welzyn niet verlangen?
Men ziet zo veelen die hun land Op hoop van goed geluk begeven. VIRGINIA. Zy hebben vast geen moeder; want.,.
MEVR. LA TOUR
Kom, vraag mynheer paftoor of ge moogt wederitreven: Dat hy hier onze fcheidsman zy. Tegen den Paftoor. Gy laast den brief, my door mevrouw Saint Phar gefchreven;
Gy wist hoezeer zy was verbitterd tegen my; Zie alles wat zy aan Virginia wil geven : Zou zy nog aarflen kunnen ?
DE PASTOOR.
Neen,



E2 PAULUS en VIRGINIA,
virginia.
Hoe! gy! gy, die altoos de kindren niet alleen Verknochtheid aan hun moeders leerde, Maar vorderde dat elk zyn moeder 't meest' waardeerde!..,
Gy, die zo menigmaal my zeide dat een kind ^„en. Slechts voor zyn moeder leeft, en zorg voor haar moet draDE PASTOOR. Juist daarom: zo gy haar bemint, Dan moet gy alles voor haar wagen. Thans is zy arm. Hoewel zy, federt langen tyd, Door moed en onvermoeide vlyt, Zich boven 't ongeluk geftadig heeft verheven, Zal, met den ouderdom, de kracht haar toch begeven. De zorg voor de oudren is de kindren toebetrouwd, En daar gy kunt.. .
VJRGINIA.
Maar zie dit goud : Het is niet meer voor my: 't zal voor myn moeder wezen; En, tot myn vreugd, is 't nog al veel : ö Zy befchikk' daarvan geheel! DE pastoor, met vuur. Om geen gebrek voor haar in d'ouderdom te vrezen,
Hebt gy voorzeker nooit te veel. En de ongelukkigen, verfpreid in deze ftreeken... Verbondt ge u niet dat gy hen ondcrlteunen zoudt? En wilt gy die belofte breken ?... Ik de ik niet dat zy u berouwt. Stel d angst, die u zo zeer voor dit vertrek doet fchromen,
Eens



TOONEEL SPEL! 53
Eens tegen het vermaak als gy terug zult komen: Zie uwe moeder , die dan onbekommerd leeft, 't Befehroomdc kind, dat u befcherming af komt vragen , Den naaren toeftand van zyne oudren u komt klagen, Is dan verzekerd dat uw teder hart vooral In hunne elendc deelt, en die verzachten zal.... Virginia! bedenk hoe in die blyde dagen Weldadigheid al 't leed verzoet, Dat gy geduldig moest verdragen.
virginia, met eene ftem door /nikken
afgebroken.
Wel aan... dat ik vcrtrekke. ..ö Ja!..ik zal..ik moet... 'k Verlaat u dan , myn lieve moeder !
Ik kan dien aandrang niet weêrftaan... Maar Paulus nu, myn vrind, myn broeder..i Zal by ook met my mede gaan? DE PASTOOR. Maar wie toch zou dan zorg voor uwe moeders dragen?
VIRGINIA.
Gy hebt gelyk: verfchoon dit vragen ; Zeg hem welk een befluit de zucht voor zyn geluk My, heeft doen nemen... Neen, lk wil niet langer dralen: Ten einde ik ons gezin den tegenfpoed ontrukk', Zal ik me aan uwen raad bepalen. Vertroost bem over myn gemis, Daar hem vertroosting en een vrind hoogst nodig is.
MEVR.



54 PAULUS en VIRGINIA,
MRVR.LA TOUR. 'k Zal met mynheer paftoor hem halen. Myn dochter, myn Virginia! Schep moed. _ Kom, heer paftoor!
Tegen Jofeph.
Gy, blyf by haar. TIENDE TOONEEL.
VIRGINIA, JOSEPII. VIRGINIA.
6 Ta!
Ik moet dit eiland dan verlaten !... ó Paulus! onze vrindfchapsband... 8 Boomen, toen wy 't licht aanfchouwden hier geplant! Een ftormwind werpt u haast in 't zand ! .. Maar wat kan my dit vruchtloos klagen baten !... Ach! volgen wy des priesters raad : De toekomst moet alleen myne aandacht bezig houen. 't Is in begoogeheling dat al myn troost beftaat: 'k Moet op 't onzekere vertrouwen. * Myn kind! woont gy op 't eiland? JOSEPH.
Ta.
VIRGINIA. J Doe my 't vermaak, vermits ik ga, Dat gy aan Paulus, ieder' morgen, Een frisfehen ruiker zult bezorgen; Een' ruiker; kom het vlytig na;
Zeg



tooneelspel. 51
Zeg hem dat gy voor my dien last hebt opgenomen, En bid den Hemel dat ik haast te rug moog' komen.
JOSEPH.
Met veel vermaak, Virginia 1
Hy gaat heen. ELFDE TOONEEL,
virginia, paulus.
p AU LUS, fchielyk. Is 't waar? men heeft my niet bedrogen? Gy gaat van hier ?...
virginia, verfchrikt.
Ik ga... . PAULUS.
Verberg my niets:ik weet Reeds alles; dit vertrek zo wreed.... VIRGINIA.
Myn lieve Paulus! ftel myn' toeftand u voor oogen} ' Bedenk wat de ouderliefde en kinderpligt gebiên.
paulus.
Verlaat gy uwe en myne moeder.... En Paulus.... uw' geliefden broeder!. Om eene tante, die gy nimmer hebt gezien!... VIRGINIA. Hoe gaarne had ik al myn leven Met vreugd in dit gewest gebleven!.«
D4 Myn



5-5 PAULUS O VIRGINIA, Myn moeder, de pastoor, de gouverneur..
paulus.
. . - Gy liet U door hun. redenen belezen ?
Geen andere weêrhieldt u niet ?
Maar zo gy wilt gelukkig wezen, Waarom dan verr' van bier gegaan ? In welk een oord toch landt gy aan , Dat u meer waard' is dan dat waar gy z: t geboren ? Hoe zult gy leven by 't gemis Van eene moeder, die uw hart hoogst dierbaar is? VïRGINtA.
Hoe ! denkt gy dat ik my wat gy my fielt te voren , Ook niet heb voorgeficld? Denkt gydat myn gemoed My dees rampzaalgc reiz'mee vreugd verrichten dcct?
ö Wreede! u is nog niet gebleken Wat heete traanen ik airede heb geftort!
paulus, met gevoel. Ik wil niet van my zeiven (preken; Maar wenk eens wat 'cr van my wordt Als ik u niet meer zie; als de avond zal verfchynen , En ik, van u beroofd, in dc eenzaamheid gakwynen';
Als ik des morgens, door de zachte melody Der voglen opgewekt, uw (tem niet meer zal horen, Die my nog meerder kon bekoren , En my hunn' zang niet eens deed horen; Als deze bloemen, waar ik my Zo dikwyls meê rerfierde, all' dj aangenaame geuren
In



tooneelspel. 57
I„ 'tbosch vcrfpreiden, dat ikzelf gerangfchikt heb, En ik voortaan daar in met u geen adem fchep!... Schielyker.
En als ik eindlyk die twee palmen zal befpeuren , Geplant toen wy geboren zyn, En groot geworden met ons beiden!... virginia, angjlig naar de boomen ziende. Myn broeder!..
PAULUS.
Neen , van u gefcheiden , Herinnerden zy my de wreedfte boezempyn: Zy moesten ons niet overleven ; En de uwe althans moet my niet verder fehaduw geven, Vermits gy my verlaat,..
Hy wil den boom omver rukken. virginia, hem by zyn kleed tegen houdende.
Ach! ik verlaat u, ja; Myn broeder!.. Paulus!.. ach'... maar ik zal wederkomen,
Snikkende, en haar aangezicht met haare handen bedekkende.
Rampzalige Virginia!
PAULUS.
.6 Laat toch vry uw traanen ftromen. Het is het éénigfte wat my neg overfcliiet. G-y fchreit cm Paulus.. zeg, fchreit ge om uw'broeder nict?„
D 5 V1I(-



£8 PAULUS kn VIRGINIA, virginia.
Ach, Paulus! kunt gy dit nog vragen !
paulus.
Laat my met u in 't vaartuig gaan: 'k Zal u vertroosten in den Itorm en omvcêrsvlaagen»
Die dikwyls in deez' tyd ontdaan. De wolken pakken reeds zich op clkacr in zuiden,
Befchouw de lucht, ze is enkel vuur: Dit zal een yslyk weer beduiden:
Die reiz' ftaat u voorzeker duur~
virginia, zich in de armen van Paulus werpende.
Ach, Paulus! ach! gy doet my beven. paulus.
Wel nu , ik zal alsdan u trachten moed te geven Gy zult u aangezicht verbergen tegen my ; Ik zal u drukken in myne armen, Uw hart clan met myn hart verwarmen;
En als ge in Frankryk komt, waar gy Fortuin, geboorte en rang zult vinden, Zal ik my als een Haaf in uwen dienst verbinden. virginia. ö Paulus, 't Is om u, dat ik van hier vertrek, Voor u, dien'k dag aan dag, deze akkers zag bebouwen, Om onze moeders te onderhouên, En haar te hoeden voor gebrek. Zo zucht tot rykdom my hier toe kon overhalen,
Dan



TOONEELSPEL. 59
Dan is 't opdat ik duizendmaalcn Het goed dat gy ons deedt met blydfchap kan betalen i, Geen rykdom is nry meer dan uwe vrindfchap waard'.
Zo ik een' echtgenoot moest kiezen, 'k Zou met geen ander dan met Paulus zyn gepaard. Wat heeft het my gekost dat ik u moest verliezen! Wat zal 't my kosten zulk een' tyd Te leven zonder u ! Ik wilde dat ge uw vlyt Beilcedde, opdat gy my ten minden hoop mogt geven Dat ge in myn afzyn , als voorheen, vernoegd zoudt leven , Tot dat, ik weergekeerd, ons heil vermeerderd wierd,
Als onze trouwdag was gevierd
Maar gy befchuldigt my... gy delt een misvertrouwen la uw Virginia'...
Men hoort een1 kanonfchoot. paulus, buiten zich zeiven.
Men roept u... gy moet voort,'.;
TWAALFDE TOONEEL.
paulus, virginia, mevrouw la tour, margaretha, de pastoor.
paulus, tegen de moeders. W'yfcheiden niet, o neen h.ikga met haar aan boord... Niets zal my kunnen wederhouên.
margaretha.
Hoe! Paulus! wilt gy ook dit oord Verlaten ?...
PAU-



6o PAULUS en VIRGINIA, PAULus, verwilderd. Laat my gaan...
MEVR. la tour.
Myn zoon !
PAULUS, zich allengs her/lellende.
Uw zoon ?. Myn moeder Uit nooit weêr dat verfehriklyk woord : Gy feheidt de zuster van haar' broeder !...
Gy zelf leerde ons de tederheid: Wy kweekten liefde voor elkander: Wy hebben dit elkaer wel duizendmaal gczeid ;
Gy wordt bemind van deen' en de ander, Gy toch feheidt gy ons vanéén,daar ge onzen wensen
(weêrftreeft,
En zendt haar naar een land, dat ik met recht moet haten,
Een land, dat u zelf een verblyf geweigerd heeft, By haar, van wie ge u wreedaartig zaagt verlaten !
Met vuur, Virginia vasthoudende.
Maar weet dat ik , het ga hoe 't ga, Haar op deez' reistocht zal verzeilen; En zo de gouverneur zich daar mogt tegenftellen , Dan werp ik my in zee, en volg haar, zwemmend , na: Opdat, zo zy vergaat, ik óók met haar verga!
F 1-



TOONEEL SPEL. 61 FINALE.
PAULUS. 6 Wieede moeder voor ons beiden! Vergeefsch weêrliondt gy myne fchreên.
Neen, neen ! Zy gaat niet dan met my heen, Neen, neen ! 't Is vergeefsch dat ge ons wilt fclieiden. VIRGINIA. Wees toch te vreên,
PAULUS. Gy gaat niet heen.
VIRGINIA. Hoor my alleen.
PAULUS. Neen, neen, neen, neen! Ziet gy niet welk «en zwarte lucht!.. Maar niets, neen, nieis maakt my verlegen, non myn klagt de zie bewegen, Dat ze ons verzwelgeük was niet meer beducht: Gy zoudt ons beiden dan misfchien, Elkaêr omhelzend', weder zien, Dood op 't gintfche ftiand gelegen.
VIRGINI', , I EP.-.STOOR. MARGARETHA, MEVR. LA TOUR. Aeh ,Paulus ! mr.tiguwe fmart; Ach, Paulus ! waar voertu de (mart ?
Ontzie toch voor het minst Hy wordt hoe langer hoe ver-
s l'1^" ? moeder. woeder t haar ï>
Myn vrind! myn lieve broeder! Myn zoon! myn dochters broeder 1
Acb,



62 PAULUS en VIRGINIA, Acb! uur taal doort'nydt het hart Ach! uw taal doorfnydt het hart Van de teêrfte moeder. Van de tcêrlte moeder.
paulus, met eene gefmoor de Jlem.
Men voert haar weg... '1; moet van haar (cheiden! Neen , neen, ik overleef haar niet!.. 6 Dood! kom, eindig myu verdriet, Opdat ik Elk' dag, vol fchrik , Geen erger Jot my zie bereiden,
Hy bezwymt. ALLEN. Paulus! wees ie vteön: Ze is nog niet heen.
Men hoort van verre den trommel Jlaan,
VIRGINIA.
öe trommel Haat; men geeft het fein airede... Men komt om my... vaar wel! thans moet ik gaan. PAULUS.
Helaas! dit oogenblik komt my wel duur te Haan 2 de PASTOOR. Gy zult haar weSrzien: wees te vrede: Dat u dit denkbeeld ftccds verbly'.
VIRGINIA. Die blyde hoop vervrolykt my. MEVR. LA TOUR en MARGARETHA. J3.e blyde dag komt ras naby.
PAU-



TOONEELSPEL. 63 PAULUS. Zy fterft voorzeker verr* van my ! DE PASTOOR.
Ach 1 laat haar gaan; ze is meer bedroefd dan gy! Stick haar ten voorbeeld: wees kloekmoedig. PAULUS. Helaas! helaas! 'k ben haar van geen waardy; Myn leven is voortaan rampfpoedig. M ARGARETHA. Virjinial myn dochter ! blyf by my.
VIRGINIA. Dat uw geluk myn {-énigst doelwit zy: Dit denkbeeld maakt myn hart kloekmoedig. DEPAS'IOOR m MEVR. LA tour. Ach ! laat haar gaan; ze is- meer bedroefd dan gy: Strek haar ten voorbeeld: wees kloekmoedig.
DERTIENDE TOONEEL,
DEVORIGEN.DE GOUVERNEUR, MATROO ZEN SOLDAATEN, OFFICIEREN, INWOONERS, NEGERS.
DE GOUVERNEUR.
D- wind ileekt op: wy moeten voort; Men is om u nog wat gebleven. virginia, tegen de matroozen, met eene gefmoor de Jlem. Ontrukt my dan aan dit rampzalig oord, Vltdr dat het wreed vaarwel myn teder hart doorboort.
MEVR»



64 PAULUS en VIRGINIA,
mevr. la tour en paulus.
o Smart I myn | ^ustM^ ' I ^y n,oet voort' ■ • Tegen den Gouverneur. Ge ontvoer, my thans al 't vermaak van myn leven. de gouverneur en de pastoor. Weldra zult gy haar wederzien : Laat u dees reiz' geen angst verwekken. paulus, de hand van Virginia gijpende. Neen, nooit zal deze reiz" gefchiên; Neen, nooit zal zy van hier vertrekken. paulus. koor. Neen, nuoit zal deze reiz' Weldra zult gy haar weder,
gefchiên, enz. zjen, enz,
VIRGINIA.
Vaar wel, vaar wel, myn lieve moederI paulus, tegen den Gouverneur. Ge ontrukt haar wreed aan haaren broeder.
margaretha. Denk (laag aan uwe tedre moeder.
mevr. LA tour. De gouverneur is haar behoeder.
DE pastoor, tegen Paulus. Waar denk om haare tedre moeder.
de gouverneur. Vertrouw op my: 'k ben haar behoeder.
koor;



TOONEELSPEL. 6g
koor, tegen Paulus. Vertroosr, venroo«t haar tedre moeder. VIRGINIA. Vertroost haar, Paolus! fta haar by; Ach ! zweer het my, Myn lieve broeder!
DE GOUVERNEUR en MARGARETHA,
tegen Paulus.
Hoor.
PAULUS.
Neen 1
MARGARETHA 0t DE PASTOOR.
My (Trekt, denk het vry, Hl ar lot een' vader en behoeder. VIRGINIA. Vaar w»ll denk aan my, En draag zorg voor myn lieve moeder.
DE pastoor en MARGARETHA.
Wc'dra zult gy haar wederzien i De gouverneur is haar behoeder.
mevr. la tour, tegen den Gouverneur.
Mynheer! wil haar uw' byftand biên: Strek haar ten vader en behoeder.
Ach! myn hart lydt het meest' misfehien; Want ik ben haar geliefde moeder. PAULUS. Ach! ik ben haar broeder: Zonder my gaat zy nimmer heen: ik volg haar overal, myn moeder 1
E BE



C6 'PAULUS en VIRGINIA, DE GOUVERNEUR. Vertrouw op my, en wees te vreên: lk ben baar vader en behoeder.
KOOR.
Aclt, Paulus ! wees te vreên: Hy is haar vader en behoeder,
Stel u gerust, en hoor zyn reên: Hy is haar vader en behoeder.
MARGARETHA en DE PASTOOR.
Hoor! PAULUS.
Neen!
MARGARETHA en DE PASTOOR. Vertrouw op hem, en wees te vreên. PAULUS. Ik volg haar overal, myn moeder! VIRGINIA. Vaar wel-! denk aan my.'
DE GOUVERNEUR , MARGARETHA, DE pastoor. Weldra zult gy haar wederzien, enz.
MEVR. LA TOUR. Ach! myn hart lydt het meest', misfchien; enz.
PAULUS. Neen, nooit zal deze reiz' gefchiên; enz.
KOOR.'



TOOJNEELSPEL. 67 KOOR. Hoor, gy zult haar wederzien.
VIRGINIA. Vaar wel! denk aan my, enz. DE GOUVERNEUR, MEVROUW LA TOUR, MARGARETHA, DE PASTOOR. •
Hoor
PAULUS.
Neen, neen! Zonder my gaat zy niet heen.
DE GOUVERNEUR. Weldra, enz,
K O O R.
Hy llrekt, enz, Virginia wordt door een' Matroos weggevoerd, terwyl de Jnwooners Paulus en Mevrouw
La Tour tegenhouden. virginia, zich losrukkende en naar Paulus vliegende. Ach! Paulus!... ach! myn lieve broeder! Zy vliegt in de armen van Paulus, die met haar tracht weg te lopen. KOOR. Weldra zult gy haar wederzien, enz.
PAULUS. Neen, nooit zal deze reiz' gefchiêu, enzi DE GOUVERNEUR.
Weldra, enz, _„ E 2 Vtr-



68 PAULUS hn VIRGINIA,
Virginia wordt van Paulus gefcheiden door dg Matroozen; de Inwoon er s verzekeren zich van Paulus, en pogen, met den Paftoor en zyne moeder hem te vertroosten, terwyl Virginia, door de Matroozen, Soldaaten, en den Gouverneur voortgefleept wordt; zy houdt haar'' zak. doek voor haare oogen, en werpt dien haarc moeder toe.
vikginia, met eene gefmoorde''flem. Vaar wel, vaar wel, myn lieve moeder! Mevrouw La Tour raapt den zakdoek van haare Dochter op, bedekt zich daarmede het aangezicht en bezwymt; zy wordt door eenige Vrouwen in huis gebragt.
Einde des tweeden bedryfs.
DER-



TOONEELSPEL. 69
DERDE BEDRYF.
Het tooneel verbeeldt het JTrand; op de eene zyde Jlaat een rots, een weinig verheven. Het is byna nacht.
EERSTE TOONEEL.
PAULUS, DE PASTOOR.
DUO.
PAULUS, verwilderd heen en weder lopende.
Zy is verdwenen t 'k Moet om baar wenen: Ze is weg! ik zie haar nimmer weêr.
DE PASTOOR. Stel u gerust, en fchrei niet meer. Vrind
PAULUS. Al 't geluk heb ik met haar verloren! Nog gibtren heb ik haar gezien ; ]k mogt toen hier haar item nog horen:
Hoe ligt kan ons 't geluk ontvliênl Myn zuster is voor my verloren! DE PASTOOR. Stel u gerust en fchrei niet meer.
E3 no-



7© PAULUS en VIRGINIA, paulus.
Ze is weg! ik zie haar nimmer weêr. Haar moeder, haar ontaartc moeder
Veroorzaakt haar en my veel fmart.
Haar kind, de wellust van myn hart, Was alles voor haar' tedren broeder.
'k Had hier zo menig' blyden dag,
Wanneer ik haar ftecds by my zag; Een zoete band verdunde in 't kort ons door het bnwlyk
Ydle hoop! ik vlei my niet meer:
Helaas 1 ik zie haar nimmer weêr! Dit eiland is voor my afïchuwlyk. Zy is verdwenen! enz.
de pastoor. paulus.
Cy ziet h:iar weêr, Neen, al 't geluk heb ik
ze is niet verloren. met haar verloren.
paulus.
Indien zy myn vaarwel voor 't minst had aangehoord, Indien de menigte my niet had wcderhouên
Om haar gezicht voor 't laatst te aanfehouwen, Ik zou te vreden zyn: ik had haar dan gevraagd: Virginia! indien, gedurend al myn leven, Een woord my is ontgaan, bet welk u heeft mishaagd, Dan zult gy 't immers my vergeven, Eer gy my, voor a'toos , verlaat?... 'k Had haar gezegd: Vermits gy gaat Word ik door droefheid fel beltreden; Maar gy, leef verr' van my gelukkig en te vreden;
Vaar



TOONEELSPEL. 71
Vaar wel, Virginia!... Maar 'k zie, mynheer! gy fchreit: Virginia heeft ons verlaten 1 DE PASTOOR. Maar heeft men niet gezegd dat haare afwezigheid Zo lang niet duren zal: laat deze troost u baten; In weinig maanden....
PAULUS.
Aehlzy gaat naar 't eind van de Zo zy nïvn ongeluk en 't haare had geraden,
Nooit had zy dit verblyf, ons beiden zoveel waard, COflctaoon men elders haar met rykdom had beladen,) Verlaten om een land, waar zy my misfen moest. Dit eiland is wel wild en woest; Maar helder bronnat, dadelboomen , En myn Virginia, ik wenschte nooit iets meer.
Maar gy hebt my gezegd, mynheer! Als dat men door het goud geboorte, rang en eer
Kan in 't befchaafde Euroop' bekomen. *fc Zal naar Bengale gaan, en, als ik wederkeer, Zal 'k ryk genoeg zyn, om Virginia te trouwen:... Wist ik nu maar een fchip, niets zou my wederhouen. DE PASTOOR. Gy wilt haar moeder dan verlaten?
PAULUS.
Ach, mynheer! Haar moeder is voor my niets meer!
E4 DE



72 PAULUS en VIRGINIA,
de PASTüOli,
En de uwe ?...
PAULUS.
Ach, het is waar!., gy hebt gelyk, myn vader! Ze is teder en ze is goed te gader : Zy zou zich van haar' zoon niet fcheiden ; neen, ö neen! Om haar alleen zal ik hier blyven.
de PA 5TOOR.
Terwyl uw zuster reist verkrygt gy kundigheên ; Ik zal u daaglyks zien ; ik zal u leren fehryven:
Opdat, wanneer zy wederkeert, Gy in het geen zy weet ook moogt gevorderd wezen. PAULUS, fchielyk. Och ja ! ik bid dat gy 't my leert : Opdat ik aan haar fchryve.
de pastoor.
Ik zal u Ieren lezen : Het lezen komt om meest te baat, Het geeft ons troost en moed als alles ons verlaatDe beste vrinden zyn de boeken, indedaad: Zy kunnen onze fmart genezen. p a n L v s, met een gevoelvolle gulhartigheid. 'k Behoefde niet te kunnen lezen, Zo lang zy hier was; neen, ik was wél in myn' fchik.
Zy had niet meer geleerd dan ik; Zy wist niet ander:, dan haar'naam in t zand te trekken; «Jl 't was het éénigfte het welk ik lezen kon.
Het



TOONEELSPEL. 73
Het oogt ons vaak tot troost verftrékken, Wanneer zy dit op nieuw begon-, Indien zy haaren naam niet weêrvond als te voren,
de pastoor. Daar komt uw moeder.
r a ui.us.
'k Heb toch alles niet vcrlorc:;!
TWEEDE TOONEEL.
paulus, de pastoor , m arg a rejth a. paulus.
Ach, moeder! ze is dan weg!
margaretha.
Ach ,lieve Paulus!ja! Tk kom u troosten , en betreur Virginia; Haar moeder, myn vrindin, is radeloos door fmartc , Zy is wanhopig, en de rouw verlcheurt haar 't harte: Kom, laat ons by haar gaan : misfehien
paulus, hevig.-
Myn moeder ?.. . ik haar wederzien!... Neen, nooit kom ik haar onder de oogen:
Zy heeft myn hart te wreed gewond: Een ander moog' haar traarien drogen!...
Ik wederkeren op den grond,
Waar zich Virginia'bevond!,.. *
E » D,



r4 PAULUS en VIRGINIA,
De tuin, de bloemen, 't bosch, 't zou alles duizendmaalcn
Haar' lieven naam my doen herhalen ! 'k Zou treurig met Fidel in onzen omtrek dwalen ! Het arme dier, dat overal Haar zoekt, maar, evenmin als ik,haar vinden zal, Zou my nog meer verdriet verwekken.
Neen, lieve moeder! neen, ö neen!... ' Maar zie, gaan wy te famcn heen, Verlaten wy dees plaats, Iaat ons naar elders trekken: 'k Ga liefst naar de Indien, dan dat ik hier verkwyn'; 'k Zal voor u werken, en gy zult gelukkig zyn.
MARGARETHA.
Wat voordel doet ge my!... 'k zou myn vrindin verlaten, Nu zy gefolterd wordt door fmart!... Ach, Paulus! ik herken niet meer uw teder hart!
Kom, ga met my! wat kan ons hier het toeven baten ? Zie, de avond valt; de lucht betrekt:
En dit voorfpclt....
PAULUS, verfchrikt.
Wat zegt ge ? een' ftorm !...
' Naar de zee ziende , en uitbarftende in tfaanen.
Ik wil haar
AchlmynVirginia wordt doordezeeverzwolgen'Xvu!Scn--
DE PA STOOR.
Klim liever eens op gintfehen top.
P A U-



TOONEEL SPEL. 75
paulos, een weinig geruster. Hy heeft gelyk: de maan komt aanftonds op: Zy zal misfchien de wolken doen verdwynen. Maar kan men verr' zien van die hoogte langs den vloed? de pastoor. Tot aan het Ambereiland.
PAULUS.
Goed.
Kom , moeder! klim met my dan op die rots. 'kSchep Wy wachten tot de maan Zal fcbynei; (moed; Wanneer wy, by haar licht, misfchien, De groote vlag van 't fchip des gouverneurs nog zien. Virginia wendt ligt haare oogen naar dees ftrceken. Wy zullen deze nacht gedurig van haar fpreken; En morgen, als de dag begint vroeg door te breken , Dan zoeken wy haar nog.
Hy klimt alleen op de rots. de pastoor, tegen Margaretha.
Ik bid u, volg hem naj En wil vooral hem tot bedaardheid toch vermanen.
MARGARETHA. i Maar myn vrindin, die, nat van traanen,
Den zakdoek van Virginia
paulus, te rug komende. Ach! zy heeft dan nog iets: zy mag zich wel verblyden!.. Maar ik heb niets dan d'angst dien ik om haar moet lyden. Paulus en Margaretha klimmen op de rots; De Paftoor bh ft beneden.
TRIO.



16 PAULUS en VIRGINIA, TRIO.
MARGARETHA.
Ziet gy ook iets ?
PAULUS. Neen, ik zie niets.
DE PASTOOR, Ach, hy ziec niets! PAULUS. 61 De nacht doet van angst my beven! Op dez.'n vloed Is al myn goed, 't Geluk, de hoop van al myn leven.
MARGARETHA en PAULUS. Ach ! wy zien niets ! Het blikfemt. PAULUS. 't Blikfemvuur Verfchrikt me in dit uur, Een naarc ftilte doet my beven:
't Sremt alles famen met myn fmart; De nacht heefr al myn hoop verdreven , En de dood blyft Hechts in myn hart. MARGARETHA en DE PASTOOR. PAULUS.
6! Laat de hoop u niet begeven! Ontfteken we op dees rots een vuur: misfchien
Zal dan voor 't minst Virginia De nacht heeft al myn hoop toch zien verdrevea,
Wat



TOONEELSPEL. 77
Wat rouw hier om haar afzyn En de dood blyft Hechts in wordt bedreven. , ,ny" liet dondert.
PAULUS. Hoort gy dien ysfelyken flag! Hoort gy den llormwind zich verheffen!... God! ik ftneek op myn kniën u, ach! Spaar toch myn zuster voor elk' flag! Laat my alléén de donder treilen l Het dondert Jlerker. MARGARETHA en oe PASTOOR. PAULUS. God! ik itneek op myn kniën God! ik fmeck op mynkniên ' u > ac|, 1 u , ach !
Spaar toch zyn zuster voor Spaar toch myn zuster voor elk' flag! elk' flag!
Laatverr' van'tfchip de donder Laatuiy alléén de donder treffen! treilen!
DERDE TOONEEL.
MARC ARETHA, PAULUS, DE PASTOOR, JOSEPH, inwoon er s, met touwen, enz. Het dondert en blikfemt aanhoudend.
de pastoor, tegen de InWooners.
Wel nu?
EEN INWOONER.
De havenmeester ducht Een' vreesfelyken ftorm: de lucht
Is



78 PAULUS en VIRGINÏA,
Is zwart; het westen gloeit. Hy heeft bevel gege ven Om vuur te ftoken op het ftrancl, opdat vooral Het fehip des gouverneurs geen fchade lyden zal.
paulus.
Ach, myn Virginia!... Ik lidder voor haar leven!
ce pastoor.
Stel u gerust: 'er is nog geen gevaaf, Myn waarde Paulus! neen.
joseph, tegen Paulus.
Ziedaar.
Wat my Virginia belast heeft u te geven.
paulus.
Haar halsfieraad!...
JOSEPH.
Zy wil dat gy Het wél bewaren zult, tot zy Te rug komt.
paulus.
ê!'t Verlaat my niet dan met myn leven!
de pastoor.
Maar, Paulus! wilt gy deze lién Niet in hunn' arbeid byftand biên ?
paulus.
Zeer gaarne: ik zal my by hen voegen. de pastoor, tegen Margaretha. Dit baat hem mogelyk in zyne ontlteltenis ; Hy zal geruster zyn zo lang hy bezig is.
KIER-



TOONEELSPEL. 19 VIERDE TOONEEL.
margaretha, paulus, de pastoor, joseph,inwooners;de havenmees.
ter, verzeld van soldaaten met flambouwen, ullles is in beweging ep den oever. Paulus werkt met de Inwooners.
de havenmeester, fchielyk.
Myn vrinden! ik zie met genoegen Dat myn bevelen zyn volbragt. Ik vrees een ysfelyke nacht: De wind fteekt op uit al zyn kracht, De hitte is byna om te fmoren. 'Er is een fchip naby de kust; 'k Ben daar omtrent zeer ongerust. Poogt toch de inwooners aan te fporen, Inmiddels ik aan dezen kant Soldaaten plaatfen zal langs 't ftrand, Om naauw op alles acht te geven.
Ik bid dat ge ook op alles let: Opdat door onze zorg het leven Der fchepelingen word' gered.
Hy vertrekt.
v r f-



te
i' A U [. U S en VIRGINIA)
V T F D E TOONEEL.
MARGARETHA. IJ E PASTOOR, PAULUS, JOSLP'ü, INVfOONERS, SOLO AA TEN.
MA R G A RE T M A.
Helaas!
DÉ PASTOOR.
Sehon mnrrl moVrnimrK». ;,. .,:„.«.„
Gy zie- dat, ingeval het fchip Cmcn Mogt Moten op een rots of klip, Men dadclyk te hulp zou komen. ■
MARGARETHA.
Pastoor! draag zorg voor mynén zoon: Zyn fföutheid heeft my vaak doen beven ; Bedaar hem, ik zal my naar myn vrindin begeven, Opdat ik haar myn' byftand toon'. Zy vertrekt.
ZESDE TONEEL.
DE PASTOOR, PAULUS. IN WOONERS, SOLDAATEN.
F I N A L E.
DE PASTOOR, n vrinden : in dees gevaaren Toone elk vai> u om *t zeerst' zyn' moedWilt toch geen zorg noch moeite (paren i Opdat gy nog het fchlp behoedt,
KOOR



TOONEELSPEL. 8i
koor van inwooners, bezig met planken en duigen aan elkander te binden.
Werken wy, opdat het word' behoed. Harde donder/lagen ; het tooneel wordt enkel door den blikfem verlicht.
EEN INWOONER, Op de rots.
Ik zie daar twee fchepen bcneên: Laat ons toch het vuur verlterken;
Zy Rotan vreeslyk tegen een: 6 Vrinden! laat ons yvrig werken.
paulus, naar den Paftoor lopende.
Hy fpreekt van twee!... wat yslykheen!... Viiginia! waart gy gebleven!...
Ach! zy floten tegen een... Virginia... ach, gy 'zult fneven! — Wat yslykhèênl
DE PASTOOR.
Wees toch te vreên.
PAULUS.5
Zulk een bsmin'yk kifid begeven,
In dit onrzagchlyk oogenblik... Heeft ooit een moeder dit bedreven?...
Hoe wordt haar kind geprangd door fehrik!.. ■ Zy ziet het einde van haar leven,
En zy befchuldigt haar als ik.
p be



82 PAULUS eb VIRGINIA,
DE PASTOOR. PAULUS.
Denk dat zy de oorzaak van hnar leven, Hoe wordt enz.
Ih dit gevaarlyk oogenblik , Haar leed , baar' angst reeds heeft
vergeven.
Kanonfclwoten en bükfems. EEN MATROOS.
Het fchip des Gouverneurs doet reeds het noodfein horen.
, „ PAULUS.
o Smart!
DE MATROOS. Hy heeft alreê zyn gro«te mast verloren.
Een noodfchoot van verre.
Het onweder wordt nog zwaarder; het teoneel is geheel duister.
PAULUS, KOOR VAN INWOONERS.
Men roept om hulp met dezen fchoot:
Ach I redt myn zusier ?
Laat ons hen redden I uic de» "°°d-
Paulus wil zich in zee werpen; de Paftoor houdt hem tegen.
<ZE*



TOONEELSPEL. 83 ZEVENDE TOONEEL.
de pastoor, paulus, IN woon ERS, solDAATEN, margaretha; MEVROUW la tour, met hsfe hairen.
paulus, tegen den Paftoor. Laat los , laat los, ik wil 'er heen • margaretha.
Myn zoon I •...
PAULUS, hevig. Laat my los ! . ..Hoort gy niet,daarbeneêfl! ... Laat los, laat los, k moet 'er heon!. .. JSlopdfchooten. PAULUS. MARGARETHA. Hoort gy dit ysfelyk gerucht! Neen , myn zoon ! blyf, 't is zonder vrucht;
Het kanon doet hunn! tocftand Ach! blyf toch by my! wil my horen; herlik vlieg heen , N"" > '"v" zoon ! enz' Ik most naar beneên. • . Ik red haar, of ik ga verloren! Paulus omhelst zyne moeder, flaat de oogen ten Hemel, rukt zich los van de geenen die hem omringen, klimt fchielyk op de rots, enfpringt in zee. De ftorm verheft zich; het onweder wordt zeer hevig.
F 2 AGT-



84 PAULUSenVIRGINIA, AGTS T E TOONEEL.
mevrouw la tour ligt bezwymd; M a r c ar et h a en D e pastoor zyn bezig om haar te helpen. d e havenmeester verfchynt met eenige soldaaten, die hy aan den oever plaatst; doch zodanig dat de zee in het gezicht der aanfchouwers is. Verfcheiden M a t Kooz èn zyn op de rot/en, van xfaar zy planken en touwen in zee werpen. Vervolgens ziet men het fchip van den gouverneur verfchynèn, geflingerd door den Jlorm, zonder masten noch zeilen; virginia ftaat op het agterfte gedeelte van hetzelve over einde, zich aan een touw vasthoudende met de eene hand, en de andere uilftrekkende naar de geencn die op den oever/laan; zabi ligt voor haar op de \niên ,'en fchynt haar tefmeken om met hein in zee te fpringen. Het tooneel is nu geheel door d 77 blik/cm verlicht, en dan weder oogenblikkelyk i-i de verj'chr/klykfte duisternis.
koor.
Wei k ecu Icliromen ! Wy zien baar ons ontnomen. De gantfche lucht is in vuur. Vermogend vader <'er natuur 1 Wy 'uiuiUn u, bat haar den Itortn ontkomen. In dit verfch.iklyk uur Is ons aile hoop benomen.
J'Je donder flaat in het fchip, het vcrbryzclt, jj Virginia zinkt met hetzelve.
KOOR.



TOONEELSPEL. 85
koor.
Ach ! ach ! aeh! ach ! Alles vergeèfsch !... Hoort hun geklag... De dood vendelt hun jeugdig leven : Men fchrei, men fchrei: zy zyn niet meer, Wy zien hen nimmer weêr. Virginia! moest gy met Paulus fiicvenl
NEGENDE TOONEEL.
Het onweder houdt op ; de Zucht wordt helder en de dag breekt door. Een zachte ritournel kondigt de aankomst van P a V l V s eh z a a 1 aan , die v 1rginia op het tooneel brengen. De P a s1 o o ft roept: Daar zyn zy ! en allen roepen met de uiteyJle b/ydfehap : Zy zyn gered! Paulus, Zabi,eenige Negers en Virginia verfchyncn op het ftrand; Paulus neemt haar in zyne armen, en brengt haar met hulp van Zabi vóór op het tooneel. Zy is bezweken; Paulus houdt haar eenigen tyd op zyn knie; gedurende eene zachte harmonie komt zy allengs weder by, en Paulus ziende, wil zy hem omhelzen; doch beiden hunne moeders gewaar wordende vallen zy haar om den hals, onder het uiten van de groot/te vreugd.
LAAT-



*J PAULUS m VIRGIRIa.
LAATSTE TOONEEL.
iE voricen; de gouverneur, bleek en buiten adem, met /osje hairen,
W^lk een geluk ! zy is gered!... In 't oogenblik, wanneer de floep wierd uitgezet, En ik daar in haar wachtte, om haar naar 't ftrand te leiden, Heeft my een rukwind van het zinkend fchip gefcheiden. Neen, ongelukkig kind ! neen, tedre moeder! neen, Gy zult elkander niet verlaten; Ik ga naar Frankryk, maar alleen: 'k Hoop dat myn yverby mevrouw Saint Phar zal baten: 'k Zal haar bewegen dat ze u fleeds genegen zy; En zo 't my niet gelukt... Wel n» ,'k ben ryk en vry, Dan neem ik uw geluk te vestigen op my.
Tegen Zabi.
Gy, braavc zwart'! die u zo moedig hebt gedragen , En voor Virginia zo ftout u zelv' dorst wagen!
Ziedaar myn beurs; wees vry. Wy zien in dit geval Dat waare liefde en deugd nooit vruchtloos wezen zal.
KOOR.



TOONEELSPEL. 8?
KOOR,
Nu is alle ftnart verdreven:
Dut het vermaak het leed verwinn'.
ê Teder paar! gy zult >
> te vreden leven, Ho» zullen wy altoos >
Nb ^ ^fy f i" 'J e'"d' vereend ^ 2yU £ door de min. EINDE.



Geen Exemplaaren zullen voor echt erkend worden, dan die, welke door den Secretaris van den Nationaalen Stads Schouwburg ondertekend zyn.