MAATSCH. DER NEDERL. LETTERK. TE BEIDEN. Catal. bl.
'':tf. Geschenk van T(toneelstukken , 1841.






MAATSCH. DER NEDERL. LETTERK. Calal. bl.
" if. Geschenk van Tooneelstukken , 1841.



TWEDE TARTUFFE,
of de
SCHULDIGE MOEDER»
TOONEELSPEL.
naar. het fransche van
DE BEAU M ARC H AIS.
Te AM STELLAM, hy J. HELDERS en A. MARS. 1797.
l\J:t Privilegie.



NKD. LETTERK.



. AAN
DEN BRAVEN EN COR DATEN
VADERLANDER
DEN BURGER.
TAALMAN KIP,
WORDT DIT STUK OPGEDRAGEN
DOOR ZYNEN VRIEND
R. C. VAN G 0 E N S'
Amflerdnm 2 April 1797.
1? E R-



PERSONEN:
almaviva, Graaf, afdammende van een der eerste huizen van Spanje , een man zonder hovaardy,
mevr. almaviva, zeef ongelukkig en van ene vota beeldige vroomheid,
leonard, hun zoon , een jongeling zeer ingenomen met de denkbeelden van Vryheid.
Florestine, Pupil van Almaviva , een jong meisje zeer gevoelig van hart.
8egears, een Manier, Majoor van de Spaanfche Infanterie , voorheen Secretaris van Almaviva, een man doorkneed in het uitvinden en bewerkenvan hirrigues \ ' verfpreidende op ene zeer listige wyze het zaad der twedragt.
figaro, Kamerdienaar, Chirurgen en Vertrouweling van Almaviva; een man volleerd door de ondervinding en de lotgevallen der waereld.
susamne , Kamenier van de Gravin, getrouwd met Figaro. Ene zeer brave vrouw, geheel in di êelangens van de Gravin en volkomen van do dwalingen der waereld te rug gekomen.
Mr. fal, Notaris.
wilhelm, een duitfche>\ knecht van Begeards; veel te onnozel voor zulk een Heer.
Het fiuk wordt vertoond te Parys, in een huis, dat door Almaviva bewoond wordt, in het einde ven V jaar l7$o.
D E
%



DE T W E D E
T A R T U F F E,
OF DE
SCHULDIGE MOEDER.
EERSTE BEDRYF.
Het Toneel verbeeldt een prachtige zaaU
EERSTE TONEEL.
SüsANNE alleen; zy heeft een lionquet bloemen in laar hand.
Mevrouw kan nu gerust wakker worden en my fchelfen, myn treurige arbeid is verricht. (Zy valt moedeloos op een Jloel.) Het is nauwlyks negen uren en ik gevoel my reeds afgemat. . . . haar laatfle bevel, naar bed gaande, heeft my den gehelen nacht flapeloos doen doorbrengen „ Sufanne! zeidezy, draag zorg dat morgen veel „ Noemen in huis gebragt worden, en verder er myn ka„ mer mede — aan den Portier : dat gedurende den gehelen „ dag niemand voor my binnen gelaten worde — gy zult „ my een bouquet gereed maken van zwarte en donkere rode „ bloemen, één enkele witte Anjelier in het midden" — Daar is het! — arme Mevrouw! zy fcbreide !•.. voor wien toch al die toeftel?... byaldien wy nog in Spanje A war



a de TVVEDE TARTUFFE, o?
waren, zou het heden de naamdag zyn van haar zoon Leonard. . . (.met geheimhouding) en van een Man die niet meer isl (Zy beziet de Bloemen.) Die kleuren van bloed en rouw! {Zy zucht) de wond van haar gevoelig hart zal nooit genezen ! — Laat ik ze zamen hinden met deze zwarte krip, het is toch haar treurige begeerte alzo.
TWEDE TONEEL.
sosanne, figaro voorzichtig rondziende.
Dit toneel moet met drift afg'fpeelt worden. susann e.
K om toch binnen, Figaro ! gy neemt by uw vrouw het air aan van een begunftigd minnaar.
figaro.
Kan ik vry fpreken?
sus anne.
Ja, mits dat de deur open blyft.
figaro.
En waarom?
susann e.
Het is dat de man in que.tie elk ogenblik kan inkomen.
figaro.
De eerzame Tartuffe Bégenrs?
susanne.
Ja zeker; en 't is een rcndtz vous dat vvy hier hebben;



öe SCHULDIGE MOEDER. 3
ben; maar wen je toch niet aan om hem zulke bynamen te geven, dat kan over gebragt worden en aan je prt' jeiïen veel nadeel toebrengen.
FIGARO. Hiet by dan zo niet ?
SUS ANNE. Bégears ja, maar niet Tartuffe.
FIGARO.
Da's waar, geen Tartuffe!
SUS ANNE.
Je neemt een toon van kwaaddenkenheid aan, dit Verbazende is.
FIGARO.
Razende ! (zy flaat op~) maar, Sufanne! ben je volkamen met my eens en help je me oprecht, om die verfchrikkelyke wanorde voor te komen? of ben je ook al meê ingeaomen met dien flegten kaerel?
SUSANNE.
Zeker niet, maar ik vrees dat hy my begint te ver-' denken ; hy vertrouwt my geen geheimen meêr. Ik vrsea waarlyk dat hy denkt, dat wy wcêr vrienden zyn.
FIGARO.
Laten wy maar veinzen van nog vreeslyk kwaad of elkander te wezen.
SUSANNE.
Maar wat heb je dan toch gehoord dat je in Zoee* iumeur brengt?
A 2



4 de TWEDE TARTUFFE, of
figaro.
Laten wy de grondftellingen eerst eens wezen. Zints dat wy te Paris zyn , en dat mynheer Almaviva... men moet hem dien titel wel geven, hy wil noit meer exellentie genoemd worden. . •
susanne, gemtlyk.
Dat is ook heel mooi en Mevrouw gaat uit met knechts zonder Livery 1 waarlyk wy maken een figuur als alle menfehen! figar0<
Wou je dan liever een figuur maken als geen mensch?Zints, zeg ik, dat hy zyn oudfte zoon. dien ligtmis, door 'een rufie onder dobbelaars, verloren heeft, is alles hier veranderd, gy weet het en hoe het humeur van Almaviva een donkere en vreeslyke keer heeft geno-
men- * ' susanne.
Wel je bent waarlyk er ook niet vriendelyker op ge-,
worden* figaro. Hoe zyn andere zoon hem begint tegen te {laan..:
susanne.
Maar al te veel l figaro. En hoe ongelukkig zyn vrouw is...
susanne.
Hy is hier in zeer misdadig.
figaro.
Hoe zyn tederheid toeneemt voor zyn Pupil Florestl-; ne, hoe hy haar in alles zoskt te bevoordelen... ^



di SCHULDIGE MOEDER. 5 susanne.
Het is als of je begint te ylen, myn arme Figaro! ik weet dat alles immers; waarom wil je het my nu herhalen?
figaro.
En met dat alles moet men eikanderen de zaken uitleggen, wil men verzekerd wezen dat men ze wel begrypt. Is het niet klaar en duidelyk voor ons, dat die hoogmoedige Irlander, die ftraf dezer famillie.na enigen tyd by Almaviva, als fccretaris van ambasfade, gekrabbeld en gecyfferd te hebben, zich van haar geheel vertrouwen en van alle hare geheime zaken heeft weten meester te maken, dat deze doorknede ondermyner hen heeft weten, uit het onverfchillige, laffe Spanje, naar dit Land te voeren, daar alles in rep en roer is, in 't vertrouwen dat hy zich van die oneenigheden zal kunnen bedienen, om den man van de vrouw te fcheiden, de jonge Florestine tot vrouw te nemen, en zich alzo meester te maken van de importante goederen van Almaviva. susanne.
Wel nu, wat kan ik daar tegen doen?
figaro.
Hem geen moment uit het oog verliezen, en my rekenfchap geven van alles wat hy doet?
susanne.
Ik breng je immers getrouw alles over wat hy zegt? fi garo.
Ho, ho ! wat hy zegt is niet het geen hy wil zeggen.
A 3 J®



f de TWEDE TARTUFFE, of
je moet van tyd tot tyd de uitdrukkingen die hem ontvallen, weten te vatten, enige gebaarden, een beweging, dat is de fpiegel van de ziel, en dat is het geen ik hebben moet. Daar broeit hier iets ysfelyks ; het moet wezen dat hy er zich zeker van acht, want ik'vind hem van een houding. . . nogvalfcher, nog trouwlozer en nog ingebeelder, dan zyn gewone; een houding zo als fommige gekken die altoos triomferen voor dat zy overwonnen hebben. Zou je dan nier eens even zo valsch als hy kunnen wezen? hem zagt believen, hem met hoop vleien? en wat hy ook vraagt hem niets weigeren? SUSANNE.
Dat is wat veel!
FIGARO.
Dat is te zeggen. . . . hoor alles is wel, alles brengt ons tot ons oogmerk, zo ik er maar fpoedig van onder-^ ligt ben.
SUSANNE. En dat ik het dan aan mevrouw zegge? .
FIGARO.
Dat is nog geen tyd, zy zyn alle door hem betoverd, men zou je niet geloven en je zoud ons bederven zonder hen te redden. Volg hem overal als zyn fcbadu'.v... en ik, ik zal hem buiten om'hagaan,..
SUSANN E.
Ik zeg immeis, myn lieve Figaro! tint hy my wantrouwt, en zo hy ons dan znmen vond. . . hem! hem! daar komt hy aan. . . toe fris op dan. . . aan 't kyven. (Zy legt het boitquet ep de tafel.)
fi-



de SCHULDIGE MOEDER. 7
figaro, zyn flem verf-effende. En ik, ik zeg je dat ik het niet hebben wil. Laat ik je nog eens betrappen.
susanne, op ,'lenzelven toon. Wat zou dat. ... ik vrees al zeer voor je. . .
figaro, veinfnde haar een klap te geven. Vrees je me niet. . . • zie daar dan. . . •
susanne.
Hi, hi, . . my te liaan... ik ga zo naar mevrouw....
ik ga haar a'Ies zeggen. . . .
DERDE TONEEL.
begears, figaro, susanne.
eeg e ars, die onderwylen ingekomen is. Hy is gekleed in uniform, met een zwart krip om den arm.
Welk een leven is dat, zints een uur hoor ik op myn kamer niets dan kyven en febreeawen.
figaro, ter zyde. .(
Zints een uur!
begears.
Ik kom hier en ik vind een vrouw fchreiende, geheel wanhopig. . .
susanne , huilende. Die ongelukkige, hy durft de handen aan my (laan..: begears.
Dat is verfchrikkelyk! myn heer Figaro! welk welleA 4 vend



8 de TWEDE TARTUFFE, of
vend man heeft ooit de handen aan ene der beminnelyke fexe geflagen.
FIGARO, bars. Wat drommel, mynheer! laat my begaan; ik ben geen wellevend man, en zy, die daar flaat, is niet van de beminnelyke fexe; zy is myn vrouw, ene oubefchaamde die zich met zekere onderhandelingen bemoeit, en die zich verheelt my te kunnen trotferen , om dat hier menschen zyn die haar begunlligcn. . • ho! ho tik meen haar dat wel te verleren!
BEGEARS.
Kan men zo verregaande onbefchoft wezen ?
FIGARO.
Mynheer! zo ik een goeden man tusfchen rr.y en haar nodig heb, zal ik U minder dan een ander verkiezen, en gy weet maar al te wel waarom. . .
B E GE AR S.
Je beledigt my, Figaro ! ik zal my aan uw heer beklagen.
FIGARO, /pottende. Ik u beledigen — dat is niet mogelyk, niet mogelyk! (,Hy vertrekt.')
VIERDE TONEEL.
BEGEARS, SUSANNE. BEGEARS.
-Maar myn kind! ik kan het niet begrypen, wat is toch de reden van die mishandeling?
su-



de SCHULDIGE MOEDER. 9
SUSANNE.
Hy heeft r'ufie met my gezocht, en is begonnen met fchrikkelyk veel kwaad van u te fpreken. Hy verbood my u te zien en althans om ooit met u te fpreken. Ik heb-uw party getrokken, het disput is hoog gelopen en is geëindigd met een klap!.... het is de eerde maal van zyn leven, maar ik zal het er niet by laten, ik wil fcheiden gy hebt het gezien
BEGEARS.
Laten wy dat daar laten, — zints enigen tyd was er by my een fweem van wantrouwen tegens u opgekomen, dan dit geval doet alles weêr verdwynen.
SUSANNE.
Is dat al de troost dien gy my geeft?
liEGEA R.S.
Wees gerust, ik zal voor je wraak zorgen. Het wordt wel tyd, myn lieve Sufnnne! dat ik u eens voor alles belone; om een begin te maakerl, ga ik je een groot
geheim ontdekken maar zyn wy hier wel zeker, zie
eens aan de deur. (Sufanw gaat kyken.) Ho,! zo ik maar voor twee minuten het juweelkisje met den geheimen bodem, dat ik voor haar Mevrouw heb laten maken, en daar die gewigtige brieven in zyn, in myn handen
SUSANNE, te rug komende.
Wel nu, dat groot geheim?
BEGEARS.
Help my flechts en uw beloning zal alle verwachting te boven gaan. — Ik trouw Florestine, het is een afgedane zaak; haar Vader wil het volftrekt.
A 5 stJ'



i6 de TWEDE TARTUFFE, or
nig belang in,, erfgenaam van myn Raten, tituls en fchatten, wat kon my Jat andere wezen 'fchelen ? myn koele verachting, een landgoed, een pennoen zou my genoeg op hem, en op zyn moeder gewroken hebben. Gevoelt gy nu myn wanhoop ? daar het verlies van een geliefden zoon, een vreemdeling in het bezit van dat alles doet treden, en die om myn droefheid nog meer te tergen , my dagelyks den hatelyken naam van vader komt geven.
begears.
Ik vrees van u nog meer te verbitteren wanneer ik u fmeek van u te bezadigen; maar de deugd van uw
vrouw. . .
^ almaviva, met kwaadheid. Die maakt haar nog misdadiger. Een zodanigen hoon met den mantel der deugd te bedekken ! gedurende twintig jaren een voorbeeldig leven te leiden, by een ieder voor achtingswaardig en als geftreng vroom geroemd te worden , en door dit gemaakt gedrag den fchuld op my te werpen, als of ik de eigenzinnïgfte en onredelykfteman des waerelds was! ... als ik dat alles bedenk dan vermeerdert myn haat tegens hen nog. . .
begears.
Maar wat zoud gy dan begeren dat zy deed, al ftelde men eens dat zy fchuldig was? en welke misdaad is er toch in de waereld, die een twintig jarig berouw niet uit-
wischt? waart gy zelve zonder u iets te verwyten
te hebben? - die jonge Florestine, die gy uw pupil noemt, en die u van nader by beftaat. . .
AL-



de SCHÜLDIGE MOËDER." 1?
ALMAVIVA.
Laat die myn wraak dan verzekeren! ik zal al myn vaste goederen van gedaante doen veranderen ,en op haar doen overgaan. Voor eerst zo zullen de drie millioenen van Vera Crux, haar tot huwelyksgoed verftrekken, en deze zal ik u tot dat einde geven; help my flegts om deze gift voor 't oog van een ieder te bedekken, wanneer ik u aan haar als Echtgenoot voorftol, zult gy den dood van den een of ander naastbeftaande opgeven die u dees erffeni?. . .
BEGEARS, op de rouwband van zyn arm wyzende. Gy ziet dat ik, om u te gehoorzamen, deïi rouw reeds heb aangenomen.
ALMAVIVA.
Wanneer ik de toeftemming van myn Hof, omtrend de ruiling van alle myne Spaanfche bezittingen,'zal bekomen hebben, zal ik wel middel vinden om u beiden in het bezit er van te ftellen.
BEGEARS, met drift.
En ik begeer het volftrekt niet. Denkt gy dat ik, op enige vermoedens. . . die mogelyk nog zeer weinig grond hebben, de medewerker, de oorzaak wil worden dat een jongman van zo vele verdiensten, van uw erffenis beroofd worde?' want waarlyk men moet bekennen, hy heeft uitftekende hoedanigheden.
A L M AV1 VA , ongeduldig.
Meer dan myn zoon bezat, wilt gy zeggen? de gehele waereld denkt dat zo, en dat verbittert my meer en jneer tegen hem.
B be-



de SCHULDIGE MOEDER.
19
G T S T E TONEEL. ALMAVIVA, BEGEARS.
BEGEARS.
Wat is uw voornemen met deze juwelen?
ALMAVIVA, een bracelet uit zyn zak halende. Ik zal de minde kleinigheid, aan u niet verbergen, hoor: zekere Leonard van Aflorga, voorheen een myner Pages en toen Cherubin genaamd. . .
BEGEARS.
Ik heb hem gekend, wy dienden in hetzelve regiment waarvan uw goedheid my Major deedt worden; maar 't is reeds twintig jaren dat hy gefneuveld is.
ALMAVIVA. Dit juist vermeerdert myn argwaan. Hy had de onbefchaamtheid van haar te beminnen. Ik. verbeelde my dat zy met hem ingenomen was; ik plaatfte hem in myn legioen, alleen om hem van Andaloufie te verwyderen. Een jaar na de geboorte van myn zoon, die ik door een ongelukkig tweegevecht verloren heb. . . (Hy brengt de handen aan zyn ogen.) toen ik fcheep ging om het commandement van Mexico op my te nemen. . . in plaatze dat zy te Madrid of in myn paleis te Seville haar verblyf zou genomen hebben, of wel op myn kafteel van Aguas Frescas, dat een heeriyk ftuk goed is, was gaan wonen, waar denkt gy, myn vriend ! dat zy dien tyd is gaan doorbrengen ? welk verblyf meen je dat zy verkozen heeft ? het akelige huis van AJiorga, 't welk ik meteen B 3. flecht



ao de TWEDE TARTUFFE, 07 flecht landgoed van de ouders van die Page gekocht had, en dat 'een familliegoed van hen was. Daar was het dat zy de drie jaren dat ik afwezig was heeft willen doorbrengen ; daar is het dat zy, negen of tien maanden daarna, wat weet ik het, dat ongelukkig kind, dat alle de kentekens van dien verrader draagt, ter waereld gebragt heeft. In den beginne van ons huwelyk, toen men my geportraiteerd had, voor een bracelet dat zy gewoonlyk draagt, vond de fchilder dien Page zodanig naar zyn fmaak , dat hy er een ftudie van begeerde te maken, en het is een van de fraaije (lukken van myn cabinet. . .
begears.
Ja... (hyflaat de ogen neder) zodanig dat uw vrouw... al.mavi va.
Het nimmer wil aanzien. Wel nu, na dit portrait heb ik een mignatur doen maken en in een bracelet plaatfen, volmaakt even eens als dat, het welk zy draagt, en door denzelven juwelier die al haar juwelen gezet heeft; nu ga ik dit in plaats van het myne leggen. Zo zy.de ftilzwygendheid bewaard , begrypt gy wel dat myn proef genomen is, en zo zy er van fpreekt, onder wat voorwendfel het ook wezen mag, zo voelt gy wel, dat een explicatie het noodwendig gevolg moet wezen dat my de bewyzen, van den hoon die my aangedaan is, zal. vcrfchaffen.
begears.
Indien-gy'my om raad vraagt, mynheer! zo ben ik genoodzaakt uw voornemen te mispryzen.



de SCHULDIGE MOEDER. 21
ALMAVIVA.
Waarom ?
BEGEARS.
De edelmoedigheid heeft een afgryzen van diergelyke middelen. Zo enig gelukkig of ongelukkig toeval u zekere bewyzen had opgeleverd, ik zou u kunnen vergeven dat gy dezelve onderzocht. Maar een ftrik te fpannen, by verrasfing! Ach , mynheer! al wie maar enig gevosl beeft, wie zou van zodanig een voordeel willen gebruik maken, zelf op zyn ergflen vyand ?
ALMAVIVA.
Het is nu te ver om te rug te gaan; het bracelet is gemaakt, het portrait van den Page is er in.. . BEGEARS, het koffertje opnemende. In den naam van al wat u dierbaar is! ... de eer. . . ALMAVIVA, het bracelet uit het koffertje rukkende
Daar is het! . . . myn portrait! ... ha! nu heb ik k weder, ik zal ten minften het genoegen hebben, de hand van myn dochter met u te verderen; een hand honderdmaal waardiger u te dragen. . . . (fly legt het andere bracelet in de plaats )
BEGEARS, veinst zich er tegen te flellen, zy trekken liet kisje elk van hun kant. Begears doet zeer behendig de dubbele bodem vanhet koffertje opengaan, en zegt met veel drift. Zo, daar is het nu gebroken!
ALMAVIVA, het beziende. Neen, 't is maar een dubbele bodem die door de beweging is opengefprongen, daar zyn papieren in.
B 3 B!I-



11 DE TWEDE TARTUFFE, oi BEGEARS, er zich tegen/lellende. Ik vertrouw, mynheer! dat gy geen misbruik zult maken. . . .
ALMAVIVA, ongeduldig. „ Zo een gelukkig toeval u zekere bewyzen bad op„ geleverd, ik zou u kunnen vergeven dezelve te on„ derzoeken," zeide gy zo aanftonas . . . • wel nu het geval biedt my deze gelegenheid aan, en ik ga uw raad volgen, (liy neemt met geweld de papieren.') BEGEARS, met vuur. Om het geluk van myn gehele leven, mynheer! Ik wil geen medep'igtige worden van een dergelyke aanflag! leg die papieren weder op zyn plaats, of permitter my heen te gaan. (7/y verwydert zich een weinig.)
ALMAVIVA, houd de papieren in de hand en leest
het eerfte dat zich aan hem opdoet. BEGEARS, geeft nauwkeurig acht op 't geen Almaviva doet en verheugt zich inwendig. ALMAVIVA, in woede. 't Is genoeg, ik wil niets meêr weten; fluit al de andere weder weg, ik bebouw dit.
BEGEARS.
Neen, hoe 't ook gaan mag .... een man van eer
als gy, kan geen daad doen die
ALMAVIVA, met fierheid. Die .... ga voort, verzwyg het woord niet, ik ben in ftaat het aan te horen.
BEGEARS, kruipend laag. Vergiffenis . . . myn heer! myn weldoender! fchryf
aan



be SCHULDIGE MOEDER. 31 billyk als ligtvaardig van oordeel, befchuldigd een ongelukkigen Vader die zyn leed verbergt! . . . men ziet hem aan als een wreedaard, om dat hy aan den vrucht van een ftrafwaardig overfpel, zyn genegenheid weigert.... (na een weinig ledenken) maar wy, mannen! zyn wy zomtyds ook niet fchuldig? — wel nu, ja, maar dat hindert haar zeer weinig,- ten minften het beneemt haar nimmer de zekerheid van moeder te wezen, dat onwaardeerbare genoegen van niet te kunnen twyffelen! terwyl dat de minfte caprice, een zwak, een onbedachtzaamheid aan den man voor altoos het geluk. . . het genoegen van zyn leven weg neemt. • . de zekerheid van vader te wezen! Ach het is niet zonder reden dat men zo veel waarde aan de getrouwheid der vrouwen hecht! het goed, het kwaad van de maatfcbap» py is aan haar gedrag verbonden , de Hemel of een Hel der huisgezinnen, hangt voor altoos af van het gedrag dat zy gehouden hebben.
BEGEARS. Bedaar u, myn heer! daar is uw dochter.
DERDE TONEEL.
F LOR ESTINE, ALMAVIVA, BEGEARS.
FLORESTINE, een bouquet bloemen voor hebbende.
IMeii had my gezegt, myn heer! dat gy in bezigheden waard, ik heb dus niet durven komen om ugoeden morgen te wenfchen.
■
al-



32 de TWEDE TARTUFFE, 01
ALMAVIVA.
Geheel van u vervuld myn kind I myn dochter! ach wat is het my een genoegen u dus te mogen noemen... om dat ik u van kindsbeen af een opvoeding heb gegeven De man van uw moeder was zeer los van leven ; fterver.de liet hy niets na. Zy zelve, beval u aan myne ^or-e op het einde van haar leven , en ik heb haar 'vergenoegd ten grave zien dalen, gerust in de belofte welke ik haat gedaan had; deze belofte, myn kind! zal ik heilig nakomen en ik ga u een gefebikt en deugdzaam Echtgenoot geven. Zie eens rond, en kies. . . vindt gy niemand die waardig is, uw hart te bezitten? FLORiiSTlNE, hem de hand kusfehtnde. Gy bezit dat alleen, myn heer! en dewyl gy u ver-
_■• . ™„ raadr-ïeeen, zal ik antwoorden dat myn waardigt my te raaup.eöen ,
geluk beftaat in de verzekering van uwe hefde, en niet in een verandering van ftaat. Myn beer uw zoon huwende... (want zekerlyk zult gy hem heden die party doen kiezen) zal zich van u affcheiden. . . Ach, myn heer ! vergun my dan dat ik zyn plaats by u mag bekleden, dat ik, wanneer de oude dag nadert, zorg voor u mag dragen, het is een plicht, myn heer! die ik met het grootfte genoegen zal vervullen.
BEGEARS.
Op myn eer, zy is uw geheel vertrouwen waardig^.. Mejuffrouw'.omhelsdien tederen,diengevoeligenbefchermer. Gy zyt hem meêr verpligt dan gy denkt. Zyn voogdyfehap is een heilige pligt; hy was de vriend . . de geheime vriend van uw Moeder . . . . (zy sut b Al-



de SCHULDIGE MOEDER. §3
j/fltnaviva met verwondering aan) en oin 11 alles... om uw de waarheid te zeggen , myn kind ! gy behoord aan hem. f l o r e s ï 1 N e, zich aan zyne voeten werpe-.de. Ach , thans begryp ik de oorzaak van die tedere geneigdheid die myn ziel zo voor hem innam!... Mynheer! ...
almaviva, haar ophelpende. Ach laat, laat dat mynheer voor de ongevoelige zielen blyven , de waereld zal niet verwonderd wezen, dat een zo dankbaar kind my met een tederder naam beftempelt; noem my uw vader. Gy zult my gelukkig tinken,en als dochter, en als echtgenote van een waardig man, aan wien ik u wil uittrouwen; een man die reeds een groot vermogen bezit, en het welk in 't vervolg van tyd nog vermeerderen moet. Sla uw ogen rond om u heen, uw echtgenoot is in myn huis. . .
VIERDE TON.EEL.
figaro, de gravin almaviva, almaviva, florestine, begears.
figaro, aandienende. Mevrouw Almaviva!
begears, ter zyde een woedende blik op Figaro Jlaande.
De duivel haal den fchurk!
C
flo.



34 de TWEDE TARTUFFE, or
florestine, opftaande en zich in de armen van
de gravin werpende. Ach ! Mevrouw ! gy ziet my in een overvloerjing dei harte, in een vreugde. . .
begears, trekt haar met geheimhouding ly haar kleed; Figaro geeft 'er nsauwkeurig acht op.
de gravin tegens haar man. Figaro had my gezegd, dat gy u niet wel bevond verfchrikt kom ik aanlopen en ik zie. . .* almaviva. Dat die gedicnftige geest u wederom een leugen op den mouw heeft gefpeld.
figaro.
Mynheer! toen gy voor by ging; waart gy zo neêrgeflagen. . . zo bleek ! . . zo bleek. — 't Is gelukkig dat het zo gaauw weêr over is gegaan.
de gravin. B^zears hefchouwt haar met aandacht.
Goede morgen, mynheer Bégearsl — in waarhcM Florestine ik vind u geheel glansryk. Ik bid u, mynheeren ! zie eens hoe fchoon, hoe bevallig zy 'er uit ziet! zo de Hemel my een dochter vergund had , zou ik gewenscht hebben 'creen te mogen hebben even alszy, zo van inborst als van fchoonheid. Wilt gy die plaats nu by my wel vervullen, Florestine?
florestine.
Of ik wil, mevrouw'.
DE



de SCHULDIGE MOEDER. 35
de gravin.
Wie is zo vroegtydig galant geweest bm u van een ho:;q.:et te verzorgen ?
florestiiie, vrolyk. Mevrouw! ik heb geen bouquet gekregen, ik heb zeiven bouqttetien gemaakt. Is het niet van daag Sint Leonard ?
de gravin.
Allerliefst kind! niets ontfnapt haar. (Zy geeft haar een kitsch.)
almaviva, maakt zich vreeslyk driftig, begears, weêrhoudt hem. de gravin, tegen Figaro. Dewyl wy nu alle bier by één zyn , zo zeg aan myn zoon, dat wy hier de chocolade zullen nemen.
florestine.
Onderwylen zy hem gaan gereed maken, myn
mynheer' doe ons eens zien dat fchone borstbeeld van den vryheidlievenden Washington , het welk men my gezegd heeft dat gy gekregen hebt.
alm av i va.
Ik ben volmaakt onkundig, wie het my gezonden heeft, ik heb 'er niet om gevraagd en zekerlyk is bet voor den vryheidlievenden Leonard gefchikt ; het is fchoon, het Haat hier in myn cabinet, kom maar alle. (Zy güan allen binnen , uitgezonderd Figaro.)
C 2 VTF.



35 dï TWEDE TARTUFFE^, or
VT F D E TONEEL.
FIGARO alleen, de tafel en de kopj-es voor het ontbyt fchikkende. Slang! . . . Baüllscus! . . . dreig my maar met uw oog uw vreeslyke blik kan my geen hinder toebrengen , het is de myne die u zal doden! . . . (ATa een poos Jlilzwygen.) Maar waar ontfangt hy toch zyn brieven? hier in buis komen ze niet. . . Is hy dan moeder ziel alleen uit de hel opgeftegen ? ... de een of andere duivel houdt toch briefwisfeling met hem? ... • en Figaro kan dat niet ontdekken!... ó dat gaat te ver! —
ZESDE TONEEL.
FIGARO, SUSANNE.
SUSANNE, op haar teenen komende aanlopen ea voorzichtig rondziende , luistert zy Figaro fchielyk in 't oor. Hy is het, die met Florestine zal trouwen — hy heeft het woord van Almaviva - hy zal Leonard van zyn liefde genezen - hy zal Florestine haar minnaar doen vergeten - hy zal mevrouw doen toeftemmen —' hy doet haar in 't klooster gaan, tot zo lang dat hy de huwelyksfcheiding bewerkt heeft — hy doet den jongenheer onterven, en hy maakt zich meester van den gehelen boel — dit is het nieuws van den dag. (Zy vliegt heen.)
Z E-



de SCHULDIGE MOEDER. 37
ZEVENDE TONEEL.
figaro, alleen. Bedaar, mynheer de Major! bedaar! eer det dit gebeurt, zullen wy nog eerst afrekening houden. Je zult van my ieren dat de gekken alleen hun eige triomf verkondigen. Dank zy onze Ariadne Sufanne, ik heb den draad van 't doolhof en de Minotaurus is ingefloten. Ik zal je in je eigen ftr'ikken vangen en ik zal je zodanig ontmaskeren! . . . maar,welk belang heeft hy toch om zich zo gemakkelyk te ontdekken , wat toeval deed toch den bek openen aan zo een listig fchepzel? — Sufanne is beminnelyk ! . . . zou hy menen genoeg van zyn zaak verzekerd te wezen, om. . . ho! de gekheid en de eigenliefde zyn zo na aan elkander vermaagdfchapt!.... myn politicus babbelt, hy vertrouwt zich aan eenanderl hy heeft het verloren! . . . dat is lomp!
AG T S,T E TONEEL.
wilhelm, figaro.
wilhelm, met een brief. Meinherr Begears is die hier nicht?
figaro, de kopjes uitvegende. Ik zie hem ten minften niet, wagt wat hy zal zo aanftonds wel komen.
wilhelm, agter uit tredende. Pots blits min, Herr! zo meinherr mir mit ihnen C 3 in



S8 de TWEDE TARTUFFE, of
in gefelfchaft fahejfprechen, erfoke nrir gleich abfcheid
gebcn. . . •
figaro.
Wel dat zou cisfelyk wezen! Maar geef my den brief dan maar, ik zal ze bem bezorgen.
wilhelm, nog meer verfchtiht.
Mciner fehle nicht! ich mag de briefen aan kein ander abgeben. . • •
figaro, ter z-jde. Ik zal den gek wel betrekken, {tegen Wilhelm) Ik zie je komt yan de post.
WILHEL ij. Kein, ich kom nicht von da Herr!
fi g aii o.
Het is zeker een brief van dien Lord... dien Irland. fchen Maastbeftaanden, daar hy zo een fchat van erft?Je weet het immers wel, myn goeije Wilhelm?
WILHELM., kinderachtig lachende.
Ein brief von ein todten Lord! nein herr! ich glaube das f.e von einen andren ist. Meuglich von einen der auslandig, oder nicht zu frieden, ist.
figaro.
Van een uitgewekenen ! een Emigrant niet waar ?
WILHELM. Ja, ja — aber ich willes-nicht fagen.
fig a r. o, ter Z-jde. ♦t Is wel mogelyk, hy fteekt zyn neus in alles, C*«ff«« Wilhelm) men kan 't wel op 't merk zien, geef hier...-
• vv i l-



de SCHULDIGE MOEDER. 39
wilhelm.
Nein Herr! ich weis nicht was ein merk ist, und dis brief komt nich von der merk, er komt von den kaufrnan Occonor.
figaro, met drift. Occonor, dat Engeiscb Comptoir?
wilhelm.
Warhaftig!
figaro, zich herft ellende- vraagt hem met alle onvetfchillightid. Hier digte by, hier agter?
wilhelm.
Ja woll, ein fchcm htliis, Meinherr! (7/y hein gaan.)
figaro, ter zyde. Welk een geluk!
wilhelm ,^te rug komende. ■ Aber fprechen fie nicht von dien kaufman, ihr feit zu fchlim , und ich fo unervaren im fichen, ich müste das nicht gezaght haben ! . . . . ich habe nicht woll gethan.
figaro. Ho! ho! gantz woll, Herr!
wilhelm.
Ich weisf nicht, aber ein kamer diner must nicht der geheimen von zyn Herin verrathen.
figaro.
Dat is waar, maar mynheer de kamerdienaar, je hebt my immers niets gezegt?
wilhelm.
O Wei mihr, 0 wei mihr! . . . ; wen zie immer C 4 von



40 de TWEDE TARTUFFE, of von den kaufman fprechen, ben ich verloren . . . hi! hi! (hy gaqt al huilende tot agter op het Toneel.) FIGARO, tegen Wilhelm. Je hebt geen zwarigheid koopman, huil maar niet (ter zyde vooraan op 't Toneel) welk een ontdekking! (hy geeft een kuschhand in de lucht,) geluk! ik bedank u. (hy zoek! naar zyn memorieboek]'e,) Ik moet met dat al eens weten wat dat een zo flim, zo gerafineerd mensch, met zo een (lom dier vrn een knecht toch uitvoert.. .. maar even als de kinderen der duhlernis, die den dag fchuwen. ... als de gaauwdieven die den dood gezworen hebben aan de Engelfche Lampen. ... Ja, maar de gekken zyn even als Lantaarns, het licht fchynt er door, (hy zegt, fchryvende in zyn memcrieloelje,) Occonor, Engeisch Banquier! daar, daar is het, dat ik myn Committé van Onderzoek moet plaatzen. Ik weet wel, dat dit middel juist niet voor de vuist is. . . . maar het algemeen welzyn !.... en daar en boven heb ik voorbeelden. , . . ho, hol (hy fchryft) vyf of zes Louis d'Or aan den bedienden die naar de post gaat, om in de naast byzynde kroeg , eventjes maar, de brieven te ope. ren, die geaddresfeerd zyn aan den Eerzamen Burger Tartuffe Begears. . . . Ha, ha! mynheer Tartuffe! eindelyk zal j» eens ophouden dat te wezen 1 een gedienftige Engel heeft my op uw fpoor gebragt. (hy bergt zyn memorieboekje) Geval! onbekende Godheid by de ouden! zy noemden u befchikking, ons volk geeft u ene andere benaming. ....
N K:



de SCHULDIGE MOEDER. 4*
NEGENDE TONEEL.
DE GRAVIN, ALMAVIVA, FLORESTINE, BEGEARS, FIGARO, WILHELM,
BEGEARS Wilhelm befpiurende, zegt op een knort enden toon, den brief aannemende.
Kon je ze niet op myn kamer bewaren?
W ILHELM.
Ich dagtc es foll dasfelbige fein. (hy gaat heen.)
DE GRAVIN, (tegen haar Man)
Het is een fchoon ftuk, mynheer! heeft uw zoon het gezien ?
BEGEARS, den brief openende. Ha! van Madrid,van den Secretaris van den Minister. Daar zal zekerlyk iets voor u inftaan. (hy leest) ,, Zeg „ aan uw weldoender Almaviva, dat de post van mor„ gen hem de bewilliging van 't hof zal mede brengen, „ wegens de ruiling zyner Landgoederen."
FIGARO luiflert, en geeft een teken van verjiandhouding by zich zeiven.
DE GRAVIN.
Figaro! ga toch aan myn zoon z^ger dat wy allen hier zullen ontbyten.
FIGARO. Mevrouw ik vlieg heen.
C 5 TIEN-



44 be TWEDE TARTUFFE, or
TIENDE TONEEL.
DE GRAVIN, almaviva, florestine, d egears.
almaviva, tegen Begears, Ik wil er terftond aan de kopers kennis van geven. Zend my thee in 't Cabinet dat op den tuin uitziet.
florestine.
Papaatje lief! ik zal 't u zelf komen brengen.
almaviva, zagt tegen Florestine Denk ter degen op het weinige, dat ik u gezegd heb.
ELFDE TONEEL.
LEONARD, DE GRAVIN, FLORESTINE, B e G E a R s.
LEONARD, droevig. Myn vader gaat weg, zo dra ik inkom, hy heeft my met een hardheid behandeld!. . . •
de gravin, zeer ernjlig. Wat is dat voor een manier van fpreken , myn zoon t moet ik my dan altoos blootgefteld zien aan de onregtvaardigheden van u allen! — uw vader moet gaan fchryven aan die genen die met hem in onderhandeling zyn, over de ruiling zyner Landgoederen.
florestine, vrolyk.
Ik geloof wel, dat het je fpyt, dat je Papa is heen gegaan, het fpyt ons ook wel; maar vermits hy weet,
dat



de SCHULDIGE MOEDER. 43
dat heden uw naamdag is, heeft hy my belast, u uit zyn «aam, dit bouquet te prefenteeren. (zy nygt zeer diep voor hem-')
leonard, terwyl zy het bouquet door het knoop gat van zyn rok fteekt. Hy kon hier toe niemand uitkiezen , die my de'vaarde
van zyn goedheid levendiger deed gevoelen
(hy omhelst haar.')
florestine, zich verwezende. ' Zie eens, Mevrouw !. . . . men kan nooit met hem hadineeren of hy maakt ten eerfttn misbruik. . . . de gravin, grimlachende. Het is waar, myn lieve kind! maar op zyn Feestdag moet men een weinig door de vingers zien.
florestine, de ogen neêrflaande. Cm hem er voor te ftrafFen, Mevrouw! moest ue hem bevelen om ons zyn redevoering voor te lezen, die gisteren in de Club de afgemeerie goedkeuring heeft wechgedragen.
leonard.
Gy zult er een hart in open gelegd zien, dat de ware Volks Vryheid bepleit, en om dat ik het waarlyk zo gevoele, ben ik mogelyk welfprekender geweest, dan ik zelf dacht, maar de geest der Vryheid heeftmy bezield en zy is het, die door my gefpreken heeft, en zo Mama oordeelt, dat ik ongelyk heb, dan ga ik myn penitentie halen.
florestine, driftig,
Ja, ja, Mevrouw! gebied hem maar.
«c



44 de TWEDE TARTUFFE, o»
de gravin. Zekerlyk, myn zoon! ga heen, en haal ons dat fameufe discours; ik ga hier wat werken om met meêr aandacht het te horen.
florestine, vrolyk. Ha! ha! dat is goed, nu moet je lezen, en ik zal 't aanhoren , tegen je wil en dank, verfta je wel, mynheer de ftyfhoofdige!
leonard, met tederheid. Tegen myn wil en dank! wanneer gy 't beveelt, Florestine! dat is onmogelyk.
De Gravin en Leonard gaan heen, doch ieder enen hyzonderen weg.
TWAALFDE TONEEL.
florestine, begears.
begears, zagt/prekende. Wel, mejuffrouw! hebt gy nu kunnen raden, welk Echtgenoot men u toegefchikt heeft'?
florestine, met een vrolyke levendigheid. Myn lieve mynheer Bégears! gy zyt in zodanig een graad onzen- vriend, dat ik aan u myn gehele hart durve open te leggen. Op wie toch kan myn gedachten vallen i De Echtgenoot, dien men my geven wil, is, zegt hy, hier in huis. Ik gevoel de overmaat van zyn goedheid, want wie kan het anders zyn dan Leonard; maar ik, zonder goederen, zonder rykdom, moet ik misbruik maken? . . .



de SCHULDIGE MOEDER. 4ff begears, op een fchrikkelyken toon.
Wie Leonard ! zyn zoon, ÜV broeder!
florestine, uitgillende.
Ach! mynheer!
begears.
Kom weder tot uw zeiven, myn lieve kind! en verwyder van u een denkbeeld dat dodelyk zou kunnen wezen.
florestine. Ja dodelyk! voor beiden.
begears.
Gy begrypt wel dat een diergelyk geheim voor altoo3 verborgen moet blyven.
Hy gaat heen, verfcheide malen naar haar omziende.
DERTIENDE TONEEL.
florestine, alleen bitterlyk wenende.
W"aar waren dan toch myne gedachten ! Hemel! hy is myn broeder en ik durfde hsm. . . welk een vreeslyk licht verfpreidt zich na een zagte flaap, wat is het wreed aldus te ontwaken.
Zy valt van droefheid overfielpdt in een leuning/loei.
FE ER-



4fi de TWEDE TARTUFFE, or VEERTIENDE TONEEL.
LEONARD een papier htudendt, FLORESTIKE.
LEONARD, vrol'jk.
Mama is nog niet te rug en Mr. Begears is heen gegaan. • • laat ik van dat ogenblik gebruik maken. — Florestine gy zyt altoos even fchoon, even beminnelyk., maai deze ochtend hebt gy iets zo levendig, zo vrolyk op uw engelachtig gelaat, dat het myn hoop meer en meer doet herleven.
flos Fs'1 INE in wanhoop. Ach! Leon. . . (Zy vak wdr in defioel.)
LEONARD.
Wat is dit! . • ■ gy weent, Florestine! .... welk een ongeluk ftaat ons te wachten?
FLORESTIHE.
Ongelukken voor ons, ach, Leonard! voor my al. leen. . . •
LEONARD.
Florestine! bemint gy my dan niet meêr. ... in dit ogenblik dat myne gevoelens voor u. . .
FLORESTINE, op een toen die aantoont dat zy begeert gthponaamd te warden. Uw gevoelens! — Spreek my daar nooit meêr van.
LEONARD. Wel hoe, de opregtfte, de zuiverde liefde...
FLC



de SCHULDIGE MOEDER.'
florestine, radeloos. De zuiverde! .... hou op pynig my niet meêr met die wrede taal. ... of ik ontvlucht u op het ogenblik.
leonard,
Hemel! wat is er dan gebeurd? Mynheer Begears heeft met u gefproken , Florestine! ik wil weten, wat die Begears u gezegd heeft.
VTFT1ENDE TONEEL.
de gravin, florestine, leonard. leonard.
H elp my, myn lieve Moeder! ik ben wanhopig.". ; Florestine bemint my niet meêr.
florestine, wenende. Ik hem niet meer beminnen! .... ach! Mevrouw! gy, mynheer Almaviva en hy. . . . dat is al wat my dierbaar is op deze waereld. . . .
de gravin. Lief kind! ik ben hier verzekerd van. Maar wat deert u dan toch?
leonard.
Gy zelve, lieve Moeder! hebt myn liefde voor haar goed gekeurd.
FLORESTINE, wenenende en zich in de armen van de Gravin verbergende. Beveel hem toch te zwygen, hy doet my duizend doden derven.
DC



de TWEDE TARTUFFE, of
UE-C R A V IN.
Myn kind! ik begryp u niet; rnyn verwondering evenaart de zyne. . . . gy zyt vreeslyk aangedaan; wat is er toch gebeurd? — wat heeft hy gedaan?
FLORESTINE, altoos in de armen van de Gravin. Mevrouw! hy. . • hy heeft niets gedaan. Ik bemin hem altoos.... als of hy myn Broeder was; maar meêr 'moet hy niet van my vergen.
LEO N A R D.
Gy hoort het, Moeder! . . . wreed Meisje! zc~ dan. . . . zeg dan waarom ?. . . .
FLORESTINE.
Laat my met vrede of gy doet my den dood aan. ZESTIENDE TONEEL,
DE GRAVIN, FLORESTINE, LEONARD, FIGARO,
met het tliéegoed aankomende, sus ANNE komt van de andere zyde in met een borduurraam*
DE GRAVIN.
Breng slles maar weêr weg, Sufanne! wy kunnen even min om de thée als om het lezen denken. Figaro! je zult zelve de thée fchenken voor je Heer, hy fchryft in zyn Cabinet. Florestine! myn kind! ga met my, kom om my gerust te ftellen. Lieve kinderen gy bezit geheel myn hart; waarom wilt gy onderling u toch bedroeven?. .. hier Échuiit iets agtelr, dat ik noodzakelyk moet ontdekken.
ZE-



de SCHULDIGE MOEDER. 49 ZEVENTIENDE TONEEL.
susanne, figaro, leonard.
susanne, tegen Figaro. Ik weet niet wat er gaande is, dan ik zou wel durven wedden, dat het weêr een Begears ilukje is. Ik wil volfirekt Mevrouw waarfchuwen.
figaro.
Wacht tot dat ik er agter ben. Wy zullen dan van avond eerst alles overleggen. O ik heb een ontdekking gedaan ! ... .
susanne. Goed, je zult het my dan zeggen?
AGTTIENDE TONEEL.
figaro, leonard.
leonard, overjlelpt van droefheid.
Myn God 1 is 't mogelyk.
figaro.
Wat is er toch voorgevallen, mynheer!
leonard.
Helaas! ik weet het zelve niet. Nooit had ik haar zo vrolyk gezien dan deze morgen, en ik wist dat zy een gefprek met myn Vader hadt gehadt. Ik Iaat haar een ogenblik met mynheer Begears; ik vind haar, te rug komende, alleen en radeloos wenende, en z>' beD veelt



50 de TWEDE TARTUFFE, of
veelt my haar voor altoos te ontvluchten .... wat kan hy haar toch gezegd hebben?
figaro.
Indien ik niet bevreesd was voor uw drift, zou ik u zaken ontdekken, die gy wel nodig hebt te wetenMaar daar wy zeer veel omzichtigheid nodig hebben, zo zou er maar één onbedacht woord van u nodig wezen, om my den vrucht van een tien jarigen arbeid geheel te doen verliezen.
leonard.
O wanneer er maar omzichtigheid vereischt word!..; maar wat denk je dan toch, dat hy haar gezegd heeft?
figaro.
Niet anders dan dat zy den eerzamen Begears tot haar Echtgenoot moet nemen, en dat dit een afgedane zaak is, tusfchen uw vader en hem.
leonard.
Tusfchen myn vader en hem! —. Die verrader, hy zal myn leven hebben of. . • .
figaro.
Op deze wys, mynheer! zal de verrader uw leven niet hebben, maar hy zal uw lieve Florestine en al uw goed hebben met haar.
leon ard.
Ach, myn vriend! vergeef my, en zeg my wat ik doen moet.
figaro.
Het raadzel van de fphinx oplosfen, of door haar verfcheurd worden; ia andere woorden, gy moet u zeiven



de SCHULDIGE MOEDER; JI
ven bezitten, gy moet met hem veinzen en hem laten uitpraten.
LEONARD, woedende. Ik my bezitten! ... ja ik zal my bezitten, maar met de woede en razerny in dit hart Florestine aan my ontrukken ! — ha! daar komt hy aan; ik ga hem reden vragen, .... zeer bedaard. ....
FIGARO.
Alles is verloren, zo u het minfte woord ontfnapt. NEGENTIENDE TONEEL.
BEGEARS, FIGARO, LEONARD.
LEONARD, zich kwalyk bedwingende, Mynheer! . . . Mynheer! een woord. Het is vol (bekt nodig, dat gy onbewimpeld antwoord. Florestine is wanhopende. Wat heb je aan Florestine gezegd? BEGEARS, op een zeer koele wyze. En wie beeft' je gezegd, dat ik haar gefproken heb? kan zy geen chagryn hebben zonder dat ik er voor iets meê in kom?
LEONARD, driftig. Geen omwegen; zy was zeer vrolyk, en zo dra gy van haar af was gegaan, vond men haar in tranen. Welke ongelukken haar ook mogen bejegenen, ik deel dezelven met haar. Je zult my deze nu ontdekken, of gy zult er my op een andere wyze reden van geven.
B FGE ARS.
Op een minder gebiedenden toon kan men van my D 2 air



51 de TWEDE TARTUFFE, ot
alles verkrygen , maar ik gehoorzaam nimmer aan bedreigingen.
leonard, woedende. Wel aan dan, verrader! verdedig u; gy zult myn leven of ik het uwe hebben, (hy wil zyn degen trekken.") figaro, hen tegenhoudende. Mynheer Begears! ... de zoon van u vriend, in zya huis, daar gy in woont. .. .
begears.
Ik weet wat ik my zeiven verfchuldigd ben. Ik ga hem reden en antwoord geven, maar ik begeer er geen getuigen by te hebben. Ga heen en laat ons alleen. leonard.
Ga heen, myn waarde Figaro! gy ziet dat hy myniet ontfnappeu kan, laten wy hem geen de minfte verfchoning toeftaan.
figaro, ter zyde. En ik, ik ga zyn vader waarfchuwen.
TWINTIGSTE TONEEL.
leonard, begears.
leonard, zich voor de deur Jlellende. Het zal u mooglyk beter voegen te vechten, dan verfchoningen in te brengen. Gy hebt de keuze, want ik verzeker u, dat ik niets anders dan een van dez» tweê middelen aanneem.
begears, zeer koel. Leonard! een man van eer vermoort nimmer dec
SOM



be SCHULDIGE MOEDER. 53
zoon van zyn vriend. Maar dacht je dan, dat ik gefproken zou hebben in bywezen van enen ongelukkigen knecht, van een onbefchaamden, die byna zo ver is gekomen van zyn eigen Heer te regeren naar zyn goedvinden.
LEONARD, gaande zitten. Ter zake, mynheer! ik verlang er naar.
DE CE ARS.
Welk een berouw zult gy niet hebben, van deze onbezonne drift.
LEONARD.
Dat zullen wy zo aanftomls zien.
BEGEARS, ene achtbare koelheid aannemende.
Leonard! gy bemint Florestine; federt langen tyd heb ik dit befpeurd. Zo lang uw Broeder leefde, begreep ik de hand niet te moeten lenen, tot bevordering van ene ongelukkige neiging, die toch op niets moest uitkomen; maar zints, dat een ongelukkig duêl over zyn leven befchikt heeft, en u in zyn plaats, en in 't bezit van al wat hy te wachten had, heeft gefteld, zo heb ik eenmaal de eigeliefde gehad van my te verbeelden dat myn voorfpraak in flaat zou wezen, uw vader te doen toeftemmen in een huwelyk met haar die gy bemint. Ik beproefde dit op allerhande wyzen, dan een onoverkomelyke weêrftand ftiet my eiken keer te rug. Te onvreden, dat "myn vooritel by aanhoudendheid door hem verworpen wierd .... vergeef my, myn jonge vriend! ik ga u bedroeven, maar het is in dit ogenblik noodzakelyk, en gy zoudt anders euwig ongeD 3 luk-



54 de TWEDE TARTUFFE, of
lukkig wezen. Span tans al uw krachten te zamen, roep al uw verftand en reden by malkanderen, gy gaat
dat alles wel nodig hebben ! ik heb uw vader
genoodzaakt het ftilzwygen te verbreken, en my zyn geheim te ontdekken . . . • o, myn vriend! zeide hy eindelyk tegens my, de liefde van myn zoon is my bewust, maar kan ik hem Florestine tot vrouw geven? zy die gy waant myn pupil te wezen, . .. zy is myn Dochter, zy is zyn zuster.
leonard, fchielyk te rug deinzende. Zy! . . . myn Zuster!
begears.
Ziedaar de oplosfing van een raadfel, dat een heilige plicht my deed zwygcn .... helaas! ik ben het u beiden verplicht en myn langer ftilzwygen zou u beiden bedorven hebben. Wel nu, myn vriend! wilt gy nu met my nog vechten?
leonard, hem de handen drukkende.
Edelmoedige vriend! ik ben een ondankbare, een monfter ! vergeef myne zinneloze woede. . . • begears, volmaakt Tartuffe.
Gaarne, maar onder heilig beding, dat dit ongelukkig
geheim by u zal by blyven De fchande van een
vader public te maken , dat zou een misdaad wezen daar ik van beef! . ..
leonard, zich in zy}i armen werpende.
Wees daar gerust op, myn vriend !
E E N-



dï SCHULDIGE MOEDER.
55
EEN-EN- TIF IN Tl G S TE TONEEL. almaviva, figaro, leonard, begears.
figaro, komende aanlopen tegen Almaviva.
Daar tyn ze, daar zyn ze.
almaviva. In elkanders armen ! — ik geloof dat je gek wordt.
figaro, verjïomd. Waarachtig, mynheer! .... men zou het wel om minder worden!
almaviva, tegen Fïgnro. Zal je me dan dat raadzel eens oplosfen?
leonard, befchroomd. Het is aan my, myn Vader! om dat te doen. Vergeef my, maar ik moet my dood fchamen. Om een zaak van weinig aanbelang beb ik'.... my zeiven vergeten ... . zyn edelmoedig caraüer, heeft my niet alleen weer te recht gebragt, maar is zo ver gegaan van my, myn onbezonnenheid te vergeven; ik betuigde hem myn dankbaarheid daar voor toen gy ons verrascht hebt.
almaviva.
Dat is ten minden de honderfte maal, dat gy hem dankbaarheid verfchuldigd zyt, en ztkerlyk wy zyn ze hem alle wel verfchuldigd! . • •
D a 'i-



g6 be TWEDE TARTUFFE, 01
FIGARO, zonder te fpreken geeft zich zeiven een jïomp voor 't voorhoofd. BE O F. AKS merkt dit en grimlacht. ALM AVI VA, tegens Leonard. Ga heen, uw btkentenis bedwingt myn gramfchap.
BEGEars, zo valsch als immer mogelyk. Ach, mynheer! altes is vergeten.
ALMAVIVA, tegens Leonard. Ga en gevoel al het berouw van het geen gy gedaan hebt. Gy heot myn vriend, uw vriend, den deugdzaamiïen Man .... beledigd
LEONARD, heen gaande. O ik gevoel dat alles. . .
FIGARO, voor aan op 't toneel, eu met kwaadheid.
Het is een legioen duiveis in hetzelve wammes opgcfloten l
TWEE-EN- TWINTIGSTE TONEEL. ALMAVIVA, BEGEARS, FIGARO.
ALMAVIVA tegens Begears ftil.
Myn vriend! voleindigen wy het begonnen werk (tegen Figaro.) engy, mynheer Loshoofd! met je fraaye befpiegelingen, geef my die drie millioenen, die je in zestig billetten aan toonder uit Cadix voor my afgehaald hebt, en die ik je bevolen had om te regijlreren en te nummeren.
Fr-



ds SCHULDIGE MOEDER; 57 [figaro, knorrig. Ik heb het ook gedaan.
almaviva.
Geeft my de portefeuille.
figaro. Waarvan? — van die drie millioenen?
almaviva.
Zekerlyk; wel nu I waar wacht je na?
figaro, met onderdanigheid. Ik, mynheer! . . • ik heb ze niet meêr.
begears.
Hoe nu ! je hebt ze niet meer.
figaro, met fierheid. Neen, mynheer !
begears, met veel drift en enigzints ontfteld. Wat heb je er meê gedaan ?
figaro.
Wanneer myn Meester my ondervraagt, ben ik hem rekenfchap van myn daden verfchuldigd, maar aan u gene.
almaviva, kwaad wordende. Onbefchaamde! — wat heb je er meê gedaan?
figaro, zeer koel. Ik heb ze in bewaring gebragt by den burger Fal uw Notaris.
begears. En op wiens raad is dat gefchied ?
figaro, met grootheid. Op de myne, en ik moet bekennen dat ik die altoos volg.
D 5 bï.



58 DE TWEDE TARTUFFE, ok
begears.
Ik wed, dat er geen woord van waar is.
fi ga r o.
Dewy! ik zyn recepis in handen heb, loop je gevaar van de weddenfcbap te verliezen.
begears.
Zo 't dan waar is, dan is het zekerlyk gefchied om er meê te agioteren. Dat volk is het altoos zamen eens.
figaro.
Je zoud wel met wat meer voorzichtigheid kunnen fpreken van een man , daar je verplichting aan hebt,
begears.
Ik ben hem niets verfchuldigd.
figaro.
D'as wsar, wanneer men zo een veertig duizend ftukken van agten geërfd heeft, dan. . .
almaviva, te omreden. Heb je daarop ook enige aanmerkingen te maken ?
figaro.
Wie ik, mynheer? ik twyffel er geen ogenblik aan, te meer daar ik die Naastbeflaande daar mynheer van erft, zeer wel gekend heb. Een jongeling, die een groot ligtmis was, een fpeler, een verkwister, een rufiemaker, zonder teugel of toom, zonder zeden, die van zich zeiven niets bezat, zelf de ondeugden niet, die hem vermoord hebben, maar een ongelukkig tweegevecht. . . almaviva, ftampvoet van kwaadheid. begears, zeer boos.
Eindelyk, zal je ons zeggen, waarom je dat geld daar gedeponeerd hebt?
FI-



de SCHULDIGE MOEDER. 59
figaro.
Waarachtig aileen maar om er niet langer meê bezwaard te wezen. Het kon immers gcftolen worden ? wat weet men het. Daar kruipt dikwils de een of andere doorliepen fchurk in de huizen. . .
begears, nog kwader wordende. En mynheer wil dat het hier terug komt.
figaro. Wel nu mynheer kan het 1 ten halen.
begears.
En zal die Notaris het zo goeufchiks afgeven, zonder de recepis te vertonen.
figaro.
Dat zal ik aan mynheer overhandigen. Zo wanneer ik myn plicht gedaan heb, en er komt iets kwaads van,ben ik buiten verantwoording.
alm av 1 va.
Je zult het my in myn cabinet komen brengen.
figaro.
Ik moet u nog zeggen dat de Notaris het niet zal afgeven, dan op uw quitantie; dit heb ik hem wel bevolen.
DRIE- EN- TWINTIGSTE TONEEL.
almaviva, begears.
begears, met kwaadheid.
Overla dat canaille met goedheid, en zie dan water van komt? -— In waarheid, mynheer! myn vriendfchap
nood-



eo de TWEDE TARTUFFE, or
noodzaakt my u te moeten zeggen, dat gy hem al te veel vertrouwt, hy heeft onze geheimen uitgevorscht. Van knecht, barbier, chirurgyn hebf gy hem tot thefaurier Secretaris bevordert, met één woord, hy is alles by u, en het is wel zeker, dat die finjeur er zyn rekening we by weet te maken.
ALMAVIVA.
Omtrend zyn eerlykheid heb ik niets nadeligs te zog' gen, maar dat hy van een eigen wysheid begint te worden , die ondraaglyk is. . .
BEGEARS.
Gy kunt u van hem ontdoen en hem te gelyker tyd belonen.
ALMAVIVA. Ik wensch dit dikwils.
BEGEARS, met vertrouwilykheid. Wanneer gy uw zoon laat reizen, zult hem zekerlyk een vertrouwd perzoon willen meê geven, iemand die acht op hem flaat? de eer van tot zo een post gekozen te worden, zal hem zeer vleien, en hem dezelve met drift doen aannemen, en dan zyt gy vooreen gehelen tyd van hem bevryd.
ALMAVIVA. Gy hebt gelyk, myn waarde vriend ! ook heeft mta my gezegd, dat hy met zyn vrouw zeer ilecht leeft.
FIER.



dï SCHULDIGE MOEDER; <»
FIER- EN- TWINTIGSTE TONEEL,
begears, alleen. Zie daar weêr een ftap gedaan. . . Ho! ho I mynheer de fpion! je fpeelt hier den trouwen knecht en je wilt ons de bruidfchat afblazen en ons Comedie namen geven ! . • • Tartuffe ! . . . Wel nu, je zult nu eens wat ver van de hand, het genoeglyke van de Caravanes gaan ondervinden en bywonen, en altans het navorfchen omtrend ons, voor eerst wat nalaten moeten.
Eindt van het twtdt Btdryf,
DER-



tr de TWEDE TARTUFFE, of
DERDE BEDRYF.
Het Toneel verbeeldt het Cabinet van de Gravin, hetzelve is alom vercierd met bloemen.
EERSTE TONEEL.
DE GRAVIN, SUSANNE.
DE GRAVIN. Ik heb uit dat arme kind niets kunnen krygen ,zy fchryt onophoudelyk . . . zy verbeeldt zich my beledigd te hebben , zy fmeekt my by aanhoudenheid haar te vergeven, zy wil zich in een klooster gaan opfluiten. Wanneer ik dit alles by elkander nadenk, en haar gedrag omtrend myn Zoon, dan begryp ik dat zy zich befchuldigt van zyn liefde gehoor te hebben gegeven, zich verbeeldende dat zy geen voegzame party voor hem is. Allerlitffte kiesheid! beminnelyke deugd! mynheer Begears moet er aan haar een woord van gerept hebben • en het zal haar zekerlyk fterk getroffen hebben, want hy is een man die zo geftreng en zo delicat op de eer is, dat hy dikwils tot harzenfchimmen overlhande zich dingen in het hoofd brengt, daar een ander niet eens omdenken zou.
SUSANNE.
Ik kan niet begrypen, wat van dit alles de oorzaak
is,



de SCHULDIGE MOEDER. 6%
Is, maar hier gefehieden vvonderbarelyke zaken en de een of andere boze geest blaast hier in 'rgeneim opfchudding en verwarring. Onze mynheer is zo akelig dat wy alle voor hem bevreesd zyn. Gy Mevrouw doet den gehelen dag niets dan wenen; Florestine is troosteloos, uw Zoon wanhopende. . . . mynheer Begears alleen is kalm en ondoorgrondelyk als een Godheid,hy fchynt door niets aangedaan te wezen, hy ziet al die treurigheid, al dat fchryën en wenen met een oog
aan, zo droog
DE GRAVIN, haar in de reden vallende. Wees wel verzekerd, Sufanne! dat hy alles met ons deelt. Helaas! zonder dien troostgevenden vriend, die een balfem in onze wonden giet, die het vinnige gevoel daar van verzacht, die myn driftigen Man tot bedaren weet te brengen, zouden wy noch veel ongelukkiger wezen.
SUS ANNE.
Ik wensch van harten, Mevrouw! dat gy u niet zult bedriegen.
DE GRAVIN. Voorheen, Sufanne! deed gy hem meêr recht.(Sufanne Jlaat de ogen neder,) Voor 't overige zo is hy alleen in ftaat om my uit die onzekerheid te brengen, daar Florestine my in gefield heeft. Ga hem vragen of hy eens by my wil komen.
SUSANNE.
Daar is hy juist van pas; gy zult u zekerlyk naderhand doen kappen ? (zy gaat keen.)
TW E-



«4 de TWEDE TARTUFFE, 01
• TWEDE TONEEL.
DE GRAVIN, BEGEARS.
DE GRAVIN, droefgeejiig. Ach! kom toch hier, myn vriend! en zeg my wat hier al omgaat! is het gevreesde ogenblik, dat een geheim zal ontdekken, naby; zal het onweer, dat ik voor lang heb zien zamentrekken, uitbarsten» — De afkeer van myn Man tegen myn ongelukkigen Zoon, wordt van dag tot dag groter. Zou hy enig licht gekregen hebben? ....
BEGEARS.
Dat geloof ik niet, Mevrouw!
DE GRAVIN.
Zints dat de Hemel my met den dood van myn oudflen Zoon geftraft heeft, is myn Man gtheel veranderd; in plaats van, door den Ambasfadeur van Rome, de opheffing van de gelofte van Leonard te bewerken, zie ik hem bepaald van voornemen om hem naar Maltha te zenden. Ik weet daar en boven, mynheer Begears! dat hy werkt om zyn vaste goederen te verruilen, en dat hy Spanje geheel wil verlaten, en zich voor altoos hier nederzetten. Weinig dagen geleden aan tafel met meêr dan dertig menfchen, raizonneerde hy over de echt» fcheiding op ene wyze, die my deed fidderen.
BEGEARS.
Ik was er by; ik herinner het my maar al te wel.
de



t>e SCHULDIGE MOEDER. 6$ de gravin, wenende. Vergeef my, waarde vriend! maar ik kan by u alleen maar wenen.
begears.
Ontlast uw droefheid in den boezem van enen ge* voeligen vriend.
de gra vin.
Maar is het myn Man, of zyt gy het, die het hart van Florestine verftheurd heeft ? — ik had haar voor myn zoon gefchikt. Het is waar, zy heeft geen vermogen, maar zy is deugdzaam en fchoon, en by ons groot gebagt; myn zoon tans enige Erfgenaam gevvor. den, zal vermogen genoeg voor hen beiden hebben.
begears
Mogelyk te veel en dasr zit het hem eigentlyk.
de gravin.
Het fchynt als of de He'mel alleen zo lang gedraald heeft om my te ftrenger, voor een onbezonnenheid, die echter wel beweend is geworden, te flraffen» alles fchynt zamen te lopen om myne wenfchen, om myne voornemens te dwarsbomen. Myn Man heeft een afkeer van m^n zoon; Florestine ziet van hein af, en is door iets, dat ik niet begrypen kan, tegens hem ingenomen, zy wil hem voor altoos ontvluchten. Die ongelukkige, hy zal het bederven; het kan niet anders, (met gevouwe handen,) Rechtvaardige Hemel! na een oprecht berouw, na twintig Jaren wenens, zult gy dan nog toelaten dat myn misdaad openbaar, en ik aan al het eisfeJyke van dat lot overgelaten worde! (na een poos jïilzwy E gen)



66 de TWEDE TARTUFFE, of
gen,) Ik zal niet murmureren! — laat ik alleen maar het flacbtofFer wezen , en dat myn zoon de misdaad toch niet boete, daar by geen fchuld aan heeft' (tegen Begt* ars) weet gy, myn vriend! enig hulpmiddel tegens alle die rampen?
begears.
Ja, myn achting waardige vriendin! en ik kom om die ongerustheden te verdryven. Wanneer men bevreesd voor iets is, dan woelt de gedachten altoos op dat fchrikbarend voorwerp, en wat men ook in 't werk mag ftellen, de vrees vergiftigt alle onze daden. Dan ik kan u zeggen ik heb den fleutel van al deze geheimen. Gy kunt nog gelukkig wezen.
de gravin.
Gelukkig! met een hart, dat van berouw doorknaagd wordt ?
begears.
Uw Echtgenoot heeft geen afkeer voor uw Zoon ; by vermoedt niets van het geheim van zyn geboorte. de gravin, ontfield. Mynheer Begears!
begears.
En al zyn tegenkantingen komen uit geen haat voort, maar het zyn de uitwerksels van zyn kiesheid, o Wat gaat gy gerust gefteid worden!
de gravin, met drift.
Waarde vriend!
begears.
Stel u een ogenblik in zyn plaats; hoor: uw geheim
is



de SCHULDIGE MOEDER. 67
is de geboorte van Leonard — bet zyne is die van Florestine (zeer zacht en met geheimhouding) hy is haar voogd. . . en haar vader.
de gravin.
Grote God! neemt gy my in uw genade!
begears.
Oordeel zelve over zyne bezwaren; hy zag dat zyn kinderen elkanderen beminden; aan niemand zyn geheim ■kunnende openbaren noch toelaten dat die liefde door zyn ftilzwygen, meer en meer voedzel bekwam , wierd hy zich zeiven tot een last en van een humeur dat voor anderen byna ondragelyk was. Nu wil hy uw Zoon alleen maar verwyderen om, zo 't mogelyk is, die liefde, die hy altoos van begrip is niet te mogen dulden, in hem uit te doven.
de gravin geknield, vuriglyk biddende.
Oorfprong van alles goeds! o myn God! gy veroorlooft dat myn misdaad, die een zinneloze onbedachtemf in overyling deed begaan, gedeeltelyk vermindere en dat ik, integenftelling daar van, aan myn man, die ik zo hoonde, van myn kant ook iets kan vergeven. O Almaviva! dat gefolterd hart, dat twintig jaren lang voor u gefloten is geweest, gaat zich weder aan u overgeven! Florestine is uw dochter, zy wordt my zo waard als of ik haar onder dit hart gedragen bad; ach! laten wy ftilzwygende elkanderen over en weder vergeven I o myn vriend liégears! vervolg bid ik u.
begears, haar opbeurende,
Waardlïe vriendin! ik wil geenzints deze eerftehartsE 2 be-



68 de TWEDE TARTUFFE, of
bewegingen beftreiden, het gevoel van een groot genoegen is zo gevaarlyk niet dan dat der droefheid; maar ik bid u in den naam van onze vriendfchap, van uw rust, hoor my met bedaardheid tot aan het einde.
Dl£ gravin.
Spreek, edelmoedige vriend! aan wien ik myn geluk verfchuldigd ben, fpreek.
begears.
Uw Man een middel zoekende om zyne Florestine, voor een liefde te bewaren, die hy bloedfchandig denkt te wezen, heeft my voorgefteld haar te trouwen; maar het gevoel dat myn hart voor uwe droefheid heeft....
de gravin.
Ach! myn vriend! uit medelyden voor my!...: begears.
Spreeken wy daar niet meêr van. Enige uitdrukkingen kwalyk opgevat, hebben Florestine doen denken dat het voornemen van uw Man was, om haar aan Leonard uit te trouwen. Haar teder hart gaf er zich geheel aan over; dit was in dat ogenblik toen Figaro u by ons aandiende. Zonder my aan Florestine uit te laten, omtrend het voornemen van haar Vader, heb ik haar door een woord tot de gcftrenge gevoelens der broederliefde doen te rug komen, en dit alleen heeft deze verwarring en wanhoop veroorzaakt, en haar billyk afgryzen, waar van gy noch uw Zoon de oorzaak niet kost vermoeden. ....
de gravin.
Hy was er ver van af, die arme Jonge!
si-



de SCHULDIGE MOEDER.' 69
begears.
Nu dat alles aan u bekendis, moeten wy het voornemen van myn huwelyk, dat alleen alles herftellen kan, voortzetten?
de gr avin, met drift.
Wy moeten daaromtrend niets verzuimen, myn hart en myn begrip zyn het volkomen hier omtrend eens, en het is myn zaak om Florestine daartoe te bereiden. Hier door zal ons geheim zeker bewaard blyven en geen vreemde zal het ooit ontdekken. Na twintig jaren lydens, zullen wy nog genoeglyke dagen gaan doorbrengen, en het is aan u, myn waardige vriend! dat myn Huisgezin dezelven verfchuldigd zal wezen.
begears, zyn Jlem verheffende.
Ten einde dat niets die gezegende dagen, ooit of ooit zal kunnen benevelen, zo moet er nog één opoffering gedaan worden, en myn vriendin is groot genoeg om die te volbrengen.
de gravin.
Ik wil alles doen, fpreek.
begears, ep een impoferenden toon. Die brieven .... van een ongelukkigen die niet mcêj is, deze moeten alle vernietigd worden.
de gravin, met gevoeligheid.
Hemel!
begears.
Toen een dervende vriend my belaste dezelve aan u te bezorgen, gebood hy my uw eer voor alles te beveiliE 3 gen,



70* be TWEDE TARTUFFE, of
gen, en geen teken hoegenaamd, in wezen te laten, die dezelve immer in de waagfchaal kon ftellen.
de gravin, o Myn God! myn God!
begears.
Twintig jaren zyn voorby gegaan, zonder dat ik van n heb kunnen verkrvgen, dat dit ongelukkig voedzel van uw aanhoudende droefheid zich aan uw gezicht onttrok; dan niet tegenftaande het geen zulks u kosten mag, bezef eens welk gevaar gy loopt!
de gravin.
Maar welk gevaar dan ? begears, rond ziende of hy gerust fpreken kan.
Ik verdenk Sufanne geenzints; maar een kamenier die bewust is dat gy die papieren bezit, zou fomtyJs in verzoeking kunnen komen om, door het ontdekken van 'dezelven, haar fortuin te bevorderen. Eén dezer Brieven aan uw Echtgenoot overhandigd, dat hem met dat al zèer ongelukkig zou maken, deed u in een afgrond ftorten
de gravin. Neen, Sufanne heeft een te dankbaar hart. . . .
begeas, op een volflrekt eisfchenden toon. Myn achting waardige vriendin! gy hebt aan uw tederheid, aan de droefheid, aan alle uwe plichten voldaan, en zo gy te vreden zyt over de handelwyze van uw vriend, dan begeer ik er beloning voor te ontfanjen. Gy moet al die papieren verfcheuren, gy moet de nagedachtenis van een zo lang geboete misdaad voor
eu-



de SCHULDIGE MOEDER: 7r
euwig vernietigen. Maar om niet telkens weêr op dit lusjet te tomen, eisch ik, dat zulks-op dit ogenblik gefchiede.
DE GRAVIN bevende. 't Is als of ik een ft.-m des Hemels hoor, die my beveelt hem te vergeten en het zwarte vloers, dat al't genoegen van myn leven benevelde, af te fcheuren ! Ja ik zal gehoorzamen, ik ga aan de begeerte van dien vriend, dien gy my herrinnert, voldoen, (sy fckelt.) Myn berouw (temde in het geen gy van my in zyn naam eischte , myn zwakheid alleen, maakte my wederfpannig t
DERDE TONEEL. SUSANNE, DE GRAVIN, BEGEARS.
DE GRAVIN.
Sufanne! breng my *t juweelkisje —neen, wacht, ik zal 'c zelve gaan halen, gy zoud naar de fleutel nog moeten zoeken (zjv gaat heen.)
VIERDE TONEEL.
SUSANNE, BEGEARS.
SUSANNE, een weinig onthutst. Mynheer Begears! wat is hier toch te doen? al de hoofden zyn op hol, dit huis heeft tans veel van het gekkenhuis. Mevrouw huilt; Florestine flikt; Leonard E 4 wil



7» de TWEDE TARTUFFE, of
wil zich verdrinken, mynheer fluit zich op, en wil niemand fpreken. . . waarom nu weêr dat juweelkisje ? daar wordt van daag al een hyzonder belang ingefteld. BEGEARS, den vinger op den mond leggende. St... ft... ft... ftil, toon geen nieuwsgierigheid , je zult alles weten. Wees maar gerust, het gaatoverheerlyk, deze dag is ons een fchat waard.... ft... ft... ft... ft... ftil...
FT F D E TONEEL.
DE GRAVIN, BEGEARS, SUSANNE.
DE GRAVIN, het juweelkoffertje brengende. Sufanne! breng ons vuur in een confoor.
SUSANNE.
Zo 't is om papieren te verbranden, Mevrouw I de nachtlamp brandt nog in de alcovt. (zy brengt hem.)
DE GR AVI N.
Pas op de deur dat er niemand inkomt.
SUSANNE ter zyie in 't heen gaan. Schielyk naar Figaro 1
ZESDE TONEEL.
DE GRAVIN, BEGEARS.
BEGEARS.
Wat heb ik naar dit ogenblik gewenscht!
DE GRAVIN, zeer aangedaan. Welk een dag, myn vriend 1 verkiezen my niet voor
dit



de SCHULDIGE MOEDER. 73
dit werk! die der geboorte van myn ongelukkigen Zoon ! — op dezen tyd wendde ik ieder jaar dezelven geheel aan die nagedachtenis op , ik fmeckte den Hemel om vergiffenis, en ik bade my in myne tranen door het herlezen dezer droevige brieven. Ik troostte my enigzints door de overtuiging dat onze fchuld meer door dwaling, dan door misdaad gepleegd was. — Moeten wy nu dat alles verbranden ?
begears.
En wilt gy dan uw Zoon, die hem aan u nog vertegenwoordigt, aan een gewis bederf blootfiellen ? zyt gy hem deze opoffering, die hem voor duizende gevaren bevrydt, niet verpiigt? gy zyt het aan uw zeiven verfchuldigd en de rust van geheel uw leven hangt mogelyk van deze gewichtige daad af. (hy opent den geheimen bodem en neemt er de brieven uit.)
de gravin, met drift.
Mynheer Begears! laat ik ze nog maar eens lezen. begears, met gejirengheid.
Neen. Ik zal 't niet toelaten.
de gravin.
Alleen maar dien, waar in hy het laatst vaarwel met zyn eigen bloed , dat hy voor my ftortte, fehreef, by leerde my moed te houden, die ik heden wel nodig heb. begears, haar tegen houdende.
Zo gy een woord las, zouden wy zekerlyk niets verbranden. Overwin u zelve geheel, en doe vfywillig uw offerande aan den Hemel, bevryd van alle menfchelyko E s zwak-



74 de TWEDE TARTUFFE, op
zwakheid; dan zo gy dit niet kunt volbrengen, dan is het myn plicht fterker dan gy te wezen. Daar zyn ze.. (hy gooit ze alle in 't vuur.')
DE GRAVIN met veel drift uitroepende. Begears! wrede vriend ! . . . . gy verteert myn leven ! . . . . lant ik er nog iets van behouJen ! . . . . (sy wil nog het een of ander Jluk dier brieven uit het vuur redden; Begears houdt haar met geweld tegen.)
BEGEARS.
Vriendin l.. .. de asch zelve zou voor u gevaarlyk worden.
ZEVENDE TONEEL.
SUSANNE, ALMAVIVA, FIGARO, DE GRAVIN, BEGEARS.
SUSANNE, komende aanlopen en hen quafit waarfcLouwende. D aar is mynheer! — hy volgt my, Figaro brengt hem hier.
ALMAVIVA, hen verrasfher.de. Wat is dat hier, Mevrouw! wat betekent die verwarring, dat vuur, dat kisje, die verbrande papieren? —— waarom die tranen?
BEGEARS en DE GR AVI N, (laan verjlomd. ALMAVIVA.
Gy antwoord niet!
ie.



de SCHULDIGE MOEDER. 7?
begears zich zo veel mogelyk hertellende, zegt met moeite: Ik vertrouw mynheer! dat gy niet begeren zult, dat men zich in het bywezen van deze Bedienden zal expliceren. Het is my onbekend wat de reden is, dat gy Mavrouw op zodanig een wyze komt overvallen; dan wat my betreft, ik zal my zeiven altoos gelyk blyven , en ik zal geenzints febromen de waarheid te zeggen, hoe. danig dezelve dan ook wezen moge.
almaviva, tegens Figaro en Sufanne. Gaat beiden heen.
figaro.
Maar, mynheer! doe my ten minflen het recht van te verklaren, dat ik de Recepis van den Notaris aan u heb overhandigd.
almaviva.
Ik doe het gaarne, dewyl ik het onrecht dat u bejegend is, hier door herftel. (tegens Begears) Wees gerust, mynheer! hier is de Recepis. (hy vertoont het, en Jleekt het weêr in zyn zak.)
figaro, heen gaande ter zyde tegen Sufanne. Zo hy zich hier uit redt!....
SUSANNE, zachtjes. Hy is vreeslyk behendig!
figaro, Jlil. Ik heb hem den nekflag gegeven.
A G T-



76 djb TWEDE TARTUFFE," or
AG T ST E TONEEL.
DE GRAVIN, ALMAVIVA, BEGEARS.
ALMAVIVA, op een ernfligen toon. Mevrouw! wy zyn nu alleen.
begears, rug onthutst. Laat my fpreken, mynheer! ik za! op al uw vragen antwoorden. Hebt gy my ooit bezeiden de waarheid, in wat gelegenheid het ook wezen mag, horen fpreken? almaviva, koel. Dat zeg ik niet, mynheer!
BEGEARS, geheel her field. Schoon de wyze, waar op die vragen gedaan worden, weinig pasfende is, gebiedt de eer my echter om hier te herhalen, het geen ik aan Mevrouw zeide, wanneer zy my de eer aan deed, om raad te vragen. Al wie een geheim aanbetrouwd is, moet geen papieren in wezen laten, die de nagedachtenis, de eer van een vriend die niet meer in leven is, zou kunnen blootftel. Jen. Hoe hard het ook mag vallen , zich daar van te ontdoen, en welk belang men ook hebben mag, dezelven te bewaren, die heilige achting voor een overledenen, moet den voorrang boven alles hebben; (op Almaviva v/yzende) een onverwacht toeval kan dat zomtyds niet maken, dat de tegenparty er meester van wordt ?
X l-



be SCHULDIGE MOEDER. 71 almaviva, trekt hem by zyn kleed, ten einde hem niet meêr te doen zeggen, begears trolsck.
Zoiidt gy, mynheer! in myn pofitie anders gefproken hebben? AI wie een flaauwe raad zoekt in te nemen, of verfterkt te worden in een fchandelyk zwak, moet zich by my niet adres/eren ! gy heiden hebt er de bewyzen van, en gy, mynheer! inzonderheid. (Almaviva geeft hem een teken.') Ziedaar het befcheid op de vraag die Mevrouw my gedaan had, en zonder te hebben willen onderzoeken, wat die papieren behelsden, heb ik haar myn raad gegeven, dan om dezelve te volgen zag ik dat het haar aan moed ontbrak, en toen aarfelde ik geen ogenblik om mede te werken, en de uitvoering zelve te bevorderen. Zie hier, mynheer! de reden van onzen ftryd. Dan wat men 'er ook van moge denken, ik heb geen berouw, noch van 't geen ik gezegd, noch van 't geen ik gedaan heb. (Zyn beide armen ten Hemel heffende.) Heilige vriendfchap ! gy zyt niets meêr dan eenklank, zo dra men uw geftrengite pligten niet in allen delen in acht neemt! — (Tegens Almaviva) Vergun my van ta mogen heen gaan?
a l m avi va , uitgelaten.
O beste der menfchen! neen, gy zult nu niet heen gaan; Mevrouw! wy zullen ene nadere betrekking op hem krygen; ik geef hem myn Florestine.
A V



78 de TWEDE TARTUFFE, of de gravin, met drift.
Mynheer! gy zou.it geen heter keuze kunnen doen,en gy oeffent op ene edelmoedige wyze de macht uit die de wet u heeft opgelegt; ze heeft volkomen myn goedkeuring, en ik vind dar hoe eerder gy het huwelyk doet voltrekken, hoe beter zulks wezen zal.
alm av [ va, verwonderd.
Ik begryp heq ook zo. . . van dezen avond. . . zeer ftil. . . .
de gravin, met gevoel.
Ik, die haar tot Moeder verftrek, ik wil haar tot al het achtbare van deze ceremonie gaan voorbereiden. Maar zult gy de edelmoedigheid van uwen vriend voor dat lieve kind onbeantwoord laten? Ik vertrouw wel van neen.
almaviva, verlegen. Mevrouw! . . . zekerlyk zal ik. . .
de gravin, met vreugde.
Ja, mynheer! ik verwachte niet minder van u. Het is heden de naamdag van myn Zoon, en dit er nu bykomende maakt my dezen dag wel dierbaar!
NE-



de SCHULDIGE MOEDER. 70
NEGENDE TONEEL.
ALMAVIVA, BEGEARS. ALMAVIVA.
Ik kom van myn verwondering niet te rug 1 ik verwachte een tegenftand, een onnoemelyk aantal ^zwarigheden, en ik vind haar integendeel rechtvaardig, goed, en edelmoedig omtrend myn kind. Ik,die haar tot Moeder verftrek, zeide zy. . . Neen zy is geen ondeugende vrouw! zy heeft in al haar daden een achtbaarheid, die my verdomt, een toon die alle verwytingen doet fmoren.byaldien men haar er mede wilde overladen. Maar, rnyn waarde vriend! ik kan my zeiven niet vergeven de verwondering die ik toonde toen ik u die papieren zag verbranden.
BEGEARS.
En ik, ik was het niet, mynheer' zo dra ik zag wie dat li hier henen bragt. Dat kruipend gedierte heeft u in 't oor geblazen, dat ik hier was, en uwe geheimen verraadde; zulke lage befchuldigingen doen een man als ik in 't minst niet aan, ik zie de opftokers ver beneden my. Maar met al dat, mynheer! welk belang ftelde gy toch in die papieren? Hebt gy tegens myn wil en dank dat ene niet gehouden 't welk gy meende nodig te hebben? Gaf de Hemel dat zy my vroeger om raad gevraagd hadt, gy zoudt tans geen bezitter wezen van een ftuk, het welk een onwederfprekelyk bewys inhoudt ! . . .
AL-



SO de TWEDE TARTUFFE, op almaviva, met een treurige aandoening. Ja, wel onwederfprekelyk !■ (met drift) ik wil het van myn horst afnemen, het brandt my daar. . . (Hy neemt den brief uit zyn borst en Jleekt ze in zyn zak.)
begears vervolgt met zachtzinnigheid. Ik zou met meer voordeel het belang van uw zoon,~ (de wet doet hem toch als zodanig aanmerken) kunnen bepleiten, ook heeft hy waarlyk geen fchuld aan het ongelukkig geval dat hem in uw armen gefield heeft. . . almaviva, zyn woede hernemende. Hy in myn armen! — dat nooit.
begears.
Hy is even min fchuldig in zyn liefde voor Florestine; en onderttiffchen kan ik my, zo lang hy hier is, niet aan haar verbinden , zy is mogelyk met hem ingenomen, en ik zou dan haar hand alleen aan de gehoorzaamheid voor u, te danken hebben? myn gevoelig hart ware gekwetst, en. . .
alm av i va.
Ik begryp u, myn vriend! en uw Juiste aanmerking doet my befluiten om hem terftond te doen vertrekken. O ik zal veel minder ongelukkig wezen, wanneer dit ellendig voorwerp uit myn gezicht verwyderd zal zyn. Maar hoe zal ik dat met haar aanleggen > Zal zy befluiten om van hem te fcheiden ?neen ;ik zal het dan met geweld moeten doorzetten.
se-



de SCHULDIGE MOEDER. 81
BEGEARS.
Met geweld! . . . neen, mynheer! ... de huwelyksfcheiding wint hoe langs hoe meêr veld, en 't is beter. . . .
ALMAVIVA. Ik , myn hoon openbaar maken ! . . . enige lage zielen hebben het gedaan, maar het is te recht aan te merken als de laatfie ftap van vernedering voor deze eeuw. Dat de fcha'nde het deel worde van hen, die door zodanige opfpraak willen hekend wezen, en dat fmaad en verachting het lot zy van die genen, die hen daartoe aanzetten.
BEGEARS.
Ik heb omtrend haar en omtrend u myn plicht betracht, zodanig als de wetten dtr eer my voorfchreven. Ik ben zeer tegen alle hevige middelen, en byzonder wanneer het belang van een Zoon. . . .
ALMAVIVA.
Zeg liever van enen vreemden, die fpoedig vertrek-" ken zal.
BEGEARS.
Vergeet niet dien onbefchaamden dienaar, dien Mr. Figaro.
ALMAVIVA. Zeker niet, ik ben hem wel moede. Gy , myn vriend J ga fchielyk naar myn Notaris en ontfang van hem, tegens dit recief, de bewuste drie millioenen; dan kunt gy op ene rechtmatige wyze, by ds F te«



82 de TWEDE TARTUFFE, of
tekening van het Contraft, dat vol (trekt van daag moet gepasfeerd worden , uwe edelmoedige denkwyze aan myn Dochter betonen .... (hem het recief gevende) want gy zyt nu in allen opzichten volle en vryë. eigenaar dezer fom; (hy neemt hem onder den arm, en zy gaan /prekende heen,) en dezen nacht ten twaalf uren, in het vertrek van Mevrouw .... (men hoort het vervolg niet.)
Einde van het derde Eedryf.
VIER-



de SCHULDIGE MOEDER. 83
VIERDE BEDRYF.
Het Toneel verbeeldt hetzelve. EERSTE TONEEL.
FIGARO alleen, onrustig rondziende. Zy zegt tegens my: komt ten zes uren in deze kamer, dat is het zekerst om ons te fpreken. ... ik laat alles ftaan, ik kom in 't zweet gelopen hier, en .. en waar is ze nu V (hy wandelt heen en weêr zyn gezicht afdrogende,) ik ben evenwel niet gek. Ik heb hen deze kamer zien uitgaan, mynheer ! hielt hem onder den arm vast ••.'t is onbegrypelyk!.... maar daarom is alles nog niet verloren; om dat het ons ééns is tegen gelopen, zullen wy daarom den moed verliezen? (op een zeer emJligen toa»,). Maar welk een infla-'pwieger is hy nietl (met levendigheid) de brieven van Mevrouw te doen verbranden, op dat zy nooit kon merken dat er één afgenomen was, 't is fterk I . . . . o 't is de Hel, de quintes/entte van de Hel zo als Milton ze ons befchryft! {Zyn gewone vrolyke manier weêr aannemende,) ik had geen ongelyk daar even, toen ik zo kwaad was, Begears is de duivel, dien de Hebreen Legio noemden, en wanneer men er wel op-iet, zal men zien, dat het fpookzel één kromme poot heeft, en dat is het enig lid, plagt myn goeije Moeder Zalgf. altoos te zeggen, dat de drommel F 2 niet



■
84 de TWEDE TARTUFFE, op
niet verbergen kan. (hy lacht) .... Ho nu zal 't wel gaan! ik begin myn vrolykheld weêr te krygen; voor eerst om dat ik het Mexicaans Goud in zekerheid, by den Notaris, gebragt heb,en dan dat dit ons tyd van beraad zal geven; (hy haalt een brief uit zyn s«A',) en dat dit ... . ha! Profeffor in alle huichelary, heifche TartufFe! dank aan den Hemel die alles .befchikt, aan myn Lïcfchikgodin, en ... . aan enige Louis d'Or .... hier is een brief van je eigen poot, van je heifche kromme poot! (//y doet den brief open) de fchoelje die ze my gegeven heeft, wil er vyftig kuizen voor hebben .... wel nu, hy zal hebben, zo de brief ze waard is. Eén jaar van myn huur zal wel hefteed wezen, zo ik het maar zo ver kan brengen, van eens de ogen van myn meester te openen, wy zyn hem zo veel verplicht! — Maar waar zit je dan toch Sufanne? wy moesten hier zamen komen om er eens om te lachen . . . . o cue piaceke! (*) tot morgen dan, want ik zie niet dat er dezen avond zo een verfchrikkelyke haast by is! . . . . maar met dat al waarom zou ik ook wachten, waarom tyd te verzuimen? — dat heeft my altoos berouwd! .... (met veel drift) geen genade, laten wy 't lont aanfteken, en op de kruitkist gaan flapen, de nacht brengt raad aan, en morgen ochtend zullen wy zien, wie van ons beiden het eerst opfpringen zal.
(*) Men fpreekt dit uit: ké piatcbère.
T W Em



üë SCHULDIGE MOEDER.' 85
twede toneel.
begears, figaro.
begears, fpotachtig. Hé! Burger Figaro! het moet hier wel aangenaam wezen, vermits men het genoegen heeft den Burger hier weêr te vinden.
figaro, op denzelven toon. Mogelyk om wederom het genoegen te hebben, hem ten twede male hier van daan te doen jagen.
begears.
Je moet om zo een kleinigheid niet kwaad wezen. Het is ondertusfchen wel vrk-delyk, dat je er nog om wilt denken; je ziet, Buiger! ieder heeft alzo zyn byzondere manier van handelen.
figaro.
Zekerlyk en die van den Burger is altans niet gcfchikt om met open deinen te bepleiten.
begears, hem op den fchouder flaande.
Het is niet noodzakelyk dat de wyze alles begrypt, wanneer hy zo wel weet te raden.
figaro.
Ja, maar een ieder bedient zich alzo van die geringe talenten, die de Hemel hem afgcfchoven heeft.
begears.
Maar die gedienftige Man, denkt die veel te winnen door die talenten welke hy ons hier vertoont?
F 3 »*



8<5 de TWEDE TARTUFFE, of
figaro.
Niets in 't fpel zettende. heb ik alles gewonnen zo ik de akdike maar doe verliezen.
begears, met trotsheid. De andeëïI wie meen je daar meê, als je blieft? figaro.
De andere .... wat drommel! mynheer heeft hem zelf genoemd.
begears, geraakt. Men zal het fpel van mynheer eens zien.
f1gar o.
Het zullen juist niet van die hrillante flagen zyn , die de ogen van de aanfehouwers verblinden, (op een onnoZelfn taon) maar ieder voor zich en God voor ons alle, zo als Salomon zegt.
begears, grimlachende.
Een fchone fpreuk I maar heeft hy ook niet gezegd: de zonne fchynt over alle mtnfchen ?
figaro, met grootheid.
Ja, maar blixemJe op den Hang, die gereed is om de. hand van zyn onvoorzichtigea weldoender te kwetzen.
DERDE TONEEL.
begears, alleen hem naziende.
Hv verbergt zyn vooornemen niet meêr — onze man is trotsch; een goed teken! hy weet niets van myn plans. Wat zou hy (laan kyken, zo hy vermoeden kon Jat deze nacht , . . . (hy zoekt met drift in zyn zakken,)
maar



de SCHULDIGE MOEDER.' 87
maar waar heb ik nu het papier gelaten! .... daar is het! .... (hy leest) On'.fmgm van Fal, Notaris, de drie millkenen breder in de bovenfia.inde Nota omjchreven. Paris den .... Almaviva, 't Is in orde, ik kryg het Meisje en het Geld; maar dat is nog niet genoeg, de man is zwak en hy zou geen weg weten met zyn overige fchatten. Zyn Vrouw heeft nog te veel vermogen op hem, hy bemint haar nog, en zy zal maar niet naar 't klooster gaan willen, zo ik ze niet eerst aan malkanderen kryg, en hen noodzaak ophelderingen te geven, die een gewenscht gevolg moeten hebben. — Ondertusfchen, wil ik dezen avond niets wfgen, en zo ik deze vreeslyke ontknoping al te veel wilde befpoedigen, dan zou ik my zeiven fomtyds kunnen doen vallen, vallen in de kuil die ik voor een ander gedolven heb. 't Is ook morgen tyds genoeg, en ik ben dan zeker van alles, ik heb dan de lieflyke huwlyksknoop in allen opzichten toegehaald; een knoop waar door zy alle aan my verbonden worden, (hy drukt zyn beide handen op zyn borst,) wel nu verdormlyke vreugde, die myn hart vervuld, kunt gy u niet nog een weinig inhouden? . . . . zy zal my nog doen verdikken zo driftig werkt zy, en byaidien ik haar, nu ik hier alleen ben, niet een weinig lucht geef, zal ik my zeiven nog als een gek verraden. Heilige, zachtzinnige lichtgelovigheid! aan u is de Echtgenoot, deze ryke huwtlyksgift verplicht!. Bleke Godin der nacht! aan u zal hy welhaast zyn koele Echtgenoteverplicht wezen! Fortuin! alleen waardig om een huwelykslied op te heffen voor.... (hy wryft zich met vtrF 4 &"



gS de TWEDE TARTUFFE, or
genoegen de handen,) Begears, de gelukkige Begears. maar waarom noemt gy hem Begears? — is by dan met byna reeds graaf van almaviva? — (opeen verfchrikkelyken toon,) nog één (lap, Begears! en gy zyt
het ten vollen! zerfrlyk, maar voor af dient gy
(na een poos in gedachten te hebben ge/taan.) die Figaro maakt my toch ongerust, _ hy is het die Almaviva hier heeft doen komen i —- hy zal my altoos in den weg wezen! — j]y ;s doorliepen! kom, kom, doen wy hem maar fchielyk vertrekken en met hem zyn dolende pupil
VIERDE TONEEL.
begears, susanne.
susanne, komende aanlopende en Bégears Ziende geeft zy eeixjchreemv van verwondering. -Ach! . . . (ter zyde) hy is het niet!
begears.
Welk een verwondering! en wie verwachte je dan?
susanne, zich her jl ellende. Niemand. 'T is maar dat men denkt hier alleen te wezen. . .
begears.
Dewyl ik je nu hier aantref, moet ik jq een woord zeggen voor ik naar 't Committé ga. . .
susanne.
Wat noem je Committé, waarlyk men fpreekt hier
zints



de SCHULDIGE MOEDER. 8j>
zints twee jaren zo een wonderlyke taal, tlat bet byna onmogelyk is eikanderen meêr te kunnen verftaan. BEGEARS grimlachende , terwyl hy met alle zelfvoldoening een fnuifje neemt, dat hy tusfchen de vingeren houdt en fyn vryft. Ho! ho! . . . Dat Committé, myn lieve Sufanne ! is een byéénkomst tusfchen uw Mevrouw, haar Zoon, Florestine en my, over de grote zaak die gy weet*
S U S A N N E.
Durf je, na 't geen er voorgevallen is, nog daar aan denken ?
BEGEARS, met ingebeeldheid. Aan denken! .... neen, maar ik trouw haar dezen nacht nog. ,
SUSANNE, met di ift. Niet tegcnftaande haar liefde voor Leonard! ;B E G E A R S.
Goeje ziel! die my daar even zeidè: zo je dat dost mynheer. . . .
SUSANNE. Wel wie had ook kunnen denken! . . . BEGEARS, van hst fnuifje by tusfehenpozing verfcheiden malen nemende. Maar zeg my eens, hoe denkt men over my'? — hoe fpreekt men van my? gy die in de geheime cabïnetten den toegang hebt, die geheel tn het vertrouwen zyt, gy kunt dat weten; denkt men goed van my? want dat is eigenlyk de hoofdzaak.
SUSANNE.
De hoofdzaak zou wezen vau te weten welke talisman F 5 gy



90 DE TWEDE TARTUFFE, of gy gevonden hebt, om een ieder in uw belangen? te krygen? Mynheer fpreekt over u met uitgelatenheid; Mevrouw verheft u Hemels hoog, haar Zoon ftell zyn hoop geheel in u, Florestine eerbiedigt u. . .
BEGEAUS, op een ingebeelde wyze deJnuif van zyn Jabot afknippende. En gy, Sufmne! wat zegt gy van my?
SUSANNE.
Ik, mynheer! wel ik bewonder u ! — In 't midden van deze verfchrikkelyke verwarring die gy zelve aanvuurt, zyt gy alleen bedaard en gerust , gy handelt even als een Engel die alles naar zyn wenken fchikt en regeert, zonder u over iets te bekommeren.
E EGE AR-s, Z'.er ingebeeld.
Myn kind! niets is gemakkelyker. Voor eerst moet je weten dat er maar twee fpillen zyn waarop alles, hier in hef oridermaanfche, draait, te weten de zedekunde en het politike. De Zedekunde, een weinig fchraal en karig, beftaat in rechtvaardig en oprecht te wezen; men zegt da: zy de grond is van enige burgerlyke deugden.
SUSANNE.
Maar nu het politike?
BEGEARS, met veel vuur en als tegen zich zeiven /prekende.
Ha! dit is de kunst om zaken te fcheppen, om te heerfchen, cn zo wel het lot, als de menfehen zeiven, naar zyn zin te regeeren. Het eigenbelang is zyn doelwit, en de doorflepenheid het middel om 'er toe te geraKen. Altoos fpaarzaam >u waarheden, zyn zyne uirge-
brei-



de SCHULDIGE MOEDER. s>r
breide en ryke denkbeelden een prisma, die de menfchen verblindt en verdomt. Ondoorgrondelyk als de Etna zelve, brandt en woelt by lang voor dat hy uitbarst, maar dan — dan is ook niets in. ftaat hem tegen te houden. Het politike vereiscbt verhevene bekwaamheden. De fchroom alleen kan hem hinderen, en dit i» het groot geheim der ftaatkunde.
susanne.
Byaldien de zedekunde u niet verhit, het politike daar en tegen fchynt u fterk te verrukken.
begears, ziende dat hy te ver gegaan is, herfielt zich.
Maar. . . zy niet, gy alleen, uwe vergelyking me,t een Engel! . . . daar is Leonard, laat ons alleen.
V T F D E TONEEL.
leonard, begears.
leonard. Mynh eer Begears! ik ben radeloos.'
begears, een toon van befcherming aannemende.
Wat is er gebeurd, myn jonge vriend ?
leonard.
Myn Vader heeft my zo even aangezegd. . . maar op een toon die my het hart doorfnydt. . . dat ik binnen twee dagen alles in gereedheid moet hebben tot myn vertrek. Geen ander gevolg dan Figaro en een knecht, die te post voor 't rytuig zal lopen.
K E-



92 ȣ TWEDE TARTUFFE, op
begears.
Dit gedrag zou wonderlyk wezen voor hen, die zyn geheim niet weten, maar het is onze plicht die kennis van de zaak hebben, hem te beklagen. Deze reize is het gevolg van een zeer verfchoonbare vrees, Maltha en uwe geloften zyn alleen het pretext; ene liefde, daar hy voor fchroomt, is de enige oorzaak.
leonard, met innige droefheid. Maar, myn vriend! dowyl gy haar trouwt. . . begears, veinzende ene byzondere vertrou ■ welyklieid.
Zo haar broeder nodig oordeelt., dat deze verdrietige reize uitgefteld worde, weet ik wel een middel. . . leonard. O, myn vriend! deel my dat meê. . .
begears.
Dat zou hierin beftaan , dat Mevrouw uw Moeder, die fchroomachtige vrees, om haar gevoelen tegens hem nimmer te durven doorzetten, eenmaal overwon; want haar zachtzinnigheid doet oneindig meêr nadeel aan u, dan wanneer zy op ene ftandvastige en gerefolveerde wyze tegens hem fprak. . . Vooronderftel eens, dat men haar onrechtvaardig met het een of ander beticht had, en dat zy als Moeder het recht heeft, ja dat het zelf haar plicht is, een vader tot reden te brengen, waarvan haar vreesachtigheid haar tot nog toe heeft afgehouden... Doe haar befluiten om dit eens te probeeren. . . (Na een .poos Jlilzwygens.) Maar juist van daag niet. . . morgen by voorbeeld, en dan zonder enige de minfte zwakheid of fchroom.
le-



de SCHULDIGE MOEDER. 91
LEONARD.
Gy hebt gelyk, myn vriend! die fchroomachtigheid iï alleen de reden; en zekerlyk is niemand beter gefchikt, dan zy, om myn vader te doen veranderen. Daar komt zy aan met haar. . . die ik niet meêr aanbidden mag (met een treurige aandoening') o, myn vriend! maak haar toch wel gelukkig!
BEGEARS, hem vleiende.
Ja, door haar dagelyks van haar Broeder te fpreken.'
ZESDE TONEEL.
DE GRAVIN, FLORESTINE, BEGEARS, SUSANNE, LEONARD.
DE GRAVIN, gekapt, en gekleed in 'f zwart, met rood gegarneerd, haar bouquet van dezelve couleuren voorhebbende.. Sufannei geef my myn Juwelen. (Sufanne gaat ze halen.) BEGEARS, ene zekere deftigheid aannemende. Mevrouw! en gy Mejuffrouw! ik laat u alleen met dezen vriend , en ik flem volkomen toe in alles, wat hy u zal mededelen.. Ik fmeek u neem niet in aanmerking het geluk dat ik genieten zal, wanneer ik eenmaal de uwe zal wezen, uw eige geluk, uw rust, moet alleen uw dryfveer wezen; ik moet, in geen betrekking hoegenaamd , hier in komen, dan voor zo verre ?y zulks voor u zeiven nodig zult oordeelen. Maar het zy dat Mejuffrouw uw dochter myn aanbod aanneemt, het zy zy hetzelve van de hand wyst, ik verklaar hier plechtig,
dat



94 de TWEDE TARTUFFE, of
dat al het goed, het welk ik heden erve, voorhaaf, 't zy by buwelyks contract, het zy anders by Testament, voor haar alleen zeg Ik, gefchikt is, en dat ik van een van beiden de acte zal doen opmaken. Mejuffrouw Florestine heeft de vrye keuze. Na het geen ik gezegd heb, zou hst kwalyk voegen dat myn tegenwoordigheid die keuze hinderde, die zy in volle vryheid behoord te nemen, dan hoe dezelve ook wezen moge, o myne vrienden! weet dat ze my heilig wezen zal, en dat ik daar aan myne toeftemming geve zonder de minfte uitzondering. Hy gaat heen.
ZEVENDE TONEEL.
de gravin, leonard, florestine.
de gravin, hem naziende. Het is een Engel van den Hemel, gezonden om onze rampen te herflellen !
LEONARD, met veel aandoening. O Florestine! wy moeten bukken , wy kunnen toch nimmer vqor eikanderen wezen! by de eerde uitbarsting van ons ongeluk zwoeren wy ons nooit aan een ander te zullen verbinden — ik zal die gelofte voor ons bei. den vervullen. Ik verlies u niet geheel, dewyl ik een tedere zuster vind in haar, die ik als Echtgenote hoopte te bezitten. Wy kunnen eikanderen nog beminnen.
AGT-



de Schuldige moeder.
91
A G T S T E TONEEL.
de gr. avin,leonard, flo restinë.sus a nne.
susanne, het Juweelkoffertje brengende.
de gravin, doet al fprekende haar collier, oir knoppen , ringen en braceletten aanf zonder naar dezelve te zien. Florestine! gy trouwt Begears; zyn handelwyze maakt hem u waardig, en vermits dit Huwelyk de vurige wensch van uw voogd is, zo moet gy het heden nog voltrekken. Sufanne gaat heen.
NEGENDE TONEEL.
de gravin, leonard, florestine.
de gravin, tegens Leonard. En gy, myn Zoon ! laten wy nooit begeerte krygen om te weten, het geen voor ons verborgen behoort te blyven. Gy weent Florestine!
florestine, wenende. Heb medelyden met my, Mevrouw ! hoe kan ik heiland wezen tegen alle de Hagen, die my dezen dag treffen? naauwlyks verneem ik wie ik ben, of ik moet reeds van my zeiven afftand doen en my overgeven. . . ik fterf van fchrik en droefheid! en zonder te kunnen bepalen, wat ik tegen mynheer Begears heb, gevoel ik echter, dat myn hart tegens hem pleit, . . en wanneer ik denk,
wat



96 de TWEDE TARTUFFE, or
wat !)y worden gaat! . . . (ftrrker wenende') Ondertusfchen het fchynt zo te moeten zyn, en ik ga my opofferen voor het welwezen van dezen beminden Broeder, voor zyn geluk. . . dat ik nu toch op gene andere wyze kan bevorderen! Gy zegt. dat ik ween; o het wenen om myn toeftand is weinig, ik doe meer voor hem, dan dat ik hem myn leven gaf. Lieve moeder! heb mtdelylyden met ons, zegen uwe arme kinderen, zy zyn wel ongelukkig! (Zy valt op hare kniên voor de Gravin; Leonard doet insgelyks.)
de gravin, hun de handen opleggende.
Ik zegen u, o myne lieve kinderen ! Ja Florestine ik neem u voor myn Dochter aan. . . wist gy hoe dierbaar gy aan myn hart zyt! gy zult gelukkig wezen, myn lieve kind! het geluk, dat de deugd aanbrengt, kan het gemis van vele begecrtens vergoeden.
florestine.
Maar denkt gy, Mevrouw! dat myne onderwerping, een Vader aan Leonard zal te rug geven ? want wy moeten bekennen dat zyne vooringenomenheid tegens hem, dikwils alle tekens draagt van haat.
de gravin.
Lief kind! ik heb er hoop op.
leonard.
Dit is het gevoelen van mynheer Begears, hy heeft het my zo even mede gedeeld; dan hy zeide my ook, dat myn moeder alleen in ftaat is dit wonderwerk te verrichten; zoud gy moeds genoeg hebben, lieve mama! hem ten mynen voordele te fpreken?
de



de SCHULDIGE MOEDER. 97
DE GRAVIN.
Ik heb het verfcheide malen onderftaan, myn ZoonI doch altoos zonder vrucht.
LEONARD.
O myn dierbare Moeder! het is uwe zachtzinnigheid, uwe goedheid die dit alleen veroorzaakt heeft. De vreze van hem tegen te fpreken, beeft 11 belet om van den invloed, welke uw deugd, en de hoogachting die een ieder voor tt heeft, mede brengt, dat gebruik te maken het welk, byaldien gy met ene gepaste nadruk tegens hem gefproken had , neodzakelyk het gevolg zou gehad hebben, dat hy, by overtuiging, u niet langer tegenHand zou hebben geboden.
D E G R A V I N.
Gy denkt dit, myn Zoon! wel aan ik ga in uw byzyn de proef er van nemen. Het zachte verwyt, dat gy my doet, treft my zo fterk, als de onrechtvaardigheid van myn man zelve. Dan , zo het uw kiesheid niet hinderen zal, het goede dat ik van u aan hem zal zeggen aan te horen, zo begeer ik dat gy in myn cabinet gaat, daar kunt gy zeer gemakkelyk horen hoedanig ik voor u zal pleiten, en dan zult gy uw Moeder niet meer befchuldigen , dat zy geen nadruk genoeg gebruikt heeft, wanneer het er op aan komt haren Zoon te verdedigen. (Zy fchelt) Florestine! het zou niet gevoeglyk wezen, dat gy er by waart. Ga in uw kamer, myn kind! en fmeek den Hemel dat hy een gelukkigen uitfiag, aan de pogingen, die ik ga aanwenden, verlene, en dat nog eenmaal de rust en vrede in dit huis moge wederkeren. (Florestine gaat heen.)
G TIEN-



S8 de TWEDE TARTUFFE, or .
TIENDE TONEEL.
SUSANNE, DE GRAVIN, LEONARD.
SUSANNE. Wat belieft Mevrouw?
DE GRAVIN. Verzoek mynheer, of hy zogoed wil wezen een ogenblik by my te komen.
SUSANNE, verfchrikt. Mevrouw! gy doet my beven! Hemel! wat zal er dan gebeuren? .... Hoe! mynheer die nooit hier komt zonder. . . .
DE GRAVIN. Doe zo als ik zeg, Sufanne! en wees niet ongerust over 't gevolg. (Sufanne vertrekt met alle tekens van aan° doening en vreze.")
E L F D E TONEEL.
DE GRAVIN, LEONARD.
DE GRAVIN. Gy gaat nu horen, myn Zoon! of uw Moeder ook zwrak is wanneer zy uw belang gaat bepleiten; maar laat ik my een weinig daartoe voorbereiden, en laat ik den Hemel fineken, dat hy my de nodige krachten en verftand wil verlenen.
TWAALF.



bè SCHULDIGE MOEDER.
9.5
TWAALFDE TONEEL. DE GRAVIN alleen, met de ene knie op haar Jloeh Dit ogenblik is voor my fcbrikbarend, vrecslyk als de dag des oordeels! myn bloed ftolt in myne aderen 1 o myn God! geef my de krachten om het hart van myn Man te mogen treffen! (zachter.) Gy alleen weet de oorzaak die my zo lang heeft doen zwygen! en dat ik, byaldien het niet was om het geluk myns zoons, dat het alleen maar was om het myne, met gelatenheid alles zou geleden hebben en gezwegen, dan zo het mogelyk is, 9 myn God! dat een misdaad, die twintig [aren lang zo oprecht beweend is geworden, by u vergiffenis heeft mogen erlangen, zo als een deugdzaam vriend my verzekert, o myn God! geef my dan de krachten om het hart myns mans te treft', n !
DERTIENDE TONEEL.
DE GRAVIN, ALMAVIVA, LEONARD in
het cabinet.
almaviva, zeer koel.
Mevrouw! men komt my zeggen dat gy my verlangde te fpreken.
DE GRAVIN, befchroomd.
Ik dacht, mynheer! dat wy vryer in myn kamer zouden wezen dan in de uwe.
G 2 AL-



ioo de TWEDE TARTUFFE, or
almaviva.
Ik ben nu hier, Mevrouw! wat begeert gy?
de gravin bevende. Laat ons gaan zitten, mynheer! ik fmeek u verleen my uw aandacht.
almaviva, onverduldig. Neen, ik wil liever blyven ftaan, gy weet wel dat het my zittende onmogelyk is met geduld aandachtig te blyven.
de gravin, gaat zitten en zucht, sy zegt zeer zacht.
Het is over myn Zoon. . . . Mynheer!
almaviva, met oplopenheid. Over uw Zoon, Mevrouw!
de gravin.
Wie anders, mynheer! zou my hebben kunnen doen befluiten om een onderhoud van u te vergen, daar gy nooit meer enige de minfte begeerte toont om met my te fpreken ? Ondertusfchen heb ik hem gezien in een ftaat, die medelyden verdient, verward van geest en geheel neêrgeflagen, hopeloos door uw bevel van ten eerften te moeten vertrekken. . . maar byzonder over de harde wyze, waarop gy hem tot die ballingfchap hebt verwezen. . . en waar door toch, bid ik u, heeft hy de ongenade van een Va. . . . Man ondergaan, die gewoon is in alles zo rechtvaardig te handelen ? Door een verfoeijelyk duêl verloren wy onzen anderen Zoon. . . almaviva, de handen voor de ogen houdende met veel aandoening.
Ach 1 . . .
DE



»e SCHULDIGE MOEDER.' ioi de gravin. Deze die nooit enig hartzeer had behoren te ondervinden, heeft alles aangewend om hetl onze te verzachten.
almaviva, zachtjes heen en weêr gaande. Ach! . . .
' de gravin.
De oplopenheid van zyn Broeder, zyn bedorven fmaak en zyn onbehoorlyk gedrag, gaf ons dikwils veel ftof hier toe. De Hemel die geftreng, maar tevens wys en rechtvaerdig in zyne befluiten is, heeft ons mogelyk, door dien Zoon aan ons te ontnemen, willen bevryden van nog groter droefheid in 't vervolg aan hem te beleven.
almaviva, gaat fchielyker heen en weêr. de gravin.
Maar die genen, welke ons over is gebleven, heeft die ooit ergens in zyn pligt verzuimt? heeft hy ooit enig het minst verwyt verdiend? ten voorbeeld (trekkende voor andere jongelingen van zyn jaren, draagt hy een ieders achting weg; hy is bemind, gezocht en overal welkom. . . Zyn Va. . . . Voorftander. . • natuurlyker wyze, myn Echtgenoot alleen, fchynt de ogen te fluiten voor zyne voortreffelyke hoedanigheden, daar een ieder dezelven bewondert.
G 3 al-



102 de TIVEDE TARTUFFE, of
almaviva, gaat zeer driftig heen en weêr
altoos zonder fpreken. de gravin door het Jiilzwygen van haar Man meêr moed krygende, vervolgt op een meêr verzekerden toon, welke zy langzamerhand verheft. Omtrend allo andere zaken, mynheer! zou het my veel genoegen verfcbaffen, myn wil aan de uwe te onderwerpen en myne denkbeelden naar de uwe te bepalen, dan het komt hier aan. . . op een Zoon. . . almaviva, maakt zich onder het heen en weder gaan zeer driftig. de gravin. Toen hy nog een ouder Broeder had, was hy, tot inftandhouding van den luister van uw huis tot den 00gehuwden ftaat veiöordeeld; de orde van Maltha was hem toegefchikt. Het vooiöordeel feheen toen de onrechtvaardigheid dezer verdeeling te bedekken omtrend twee zoons. . . die een gelyk recht hadden.
almaviva, zeer driftig aangedaan, (ter zyde.) Een gelyk recht hadden! . . .
de gravin.
Maar nu dat fedeit twee jaren een vreeslyk toeval... al dat recht op hem heeft overgeuragt, is het zeer te verwonderen, datgy, mynheer! geen de minfte poging hebt gedaan om hem van zyn gelofte te doen ontheffen? hc-Us bekend, dat gy Spanje alleen verlaten hebt om met meer vryheid over uw vaste goederen te kunnen befchikken, 't zy door verkopen of ruilingen, en dat dit gefchiedt om hem den eigendom, die het recht hem op
de-



de SCHULDIGE MOEDER. 103
dezelven geeft, te ontnemen , is niet minder zeker; de haat, mynheer! kan immers niet verder gaan' en boven dit alles verbant gy hem nog hier van daan, gy fluit voor hem het Va. . . . 't huis, door u bewoond. Ver. oorloof my van u te zeggen, dat deze behandeling onverfchoonlyk is, en wat heeft hy toch gedaan om die te verdienen?
almaviva, plotfeling ftil ftaande op een verfchrikkelyken toon. Wat hy gedaan heeft?
de gravin, verfchrikt. Ik wilde wel, mynheer! u niet. . . . beledigen.
alm av i va , nog driftiger. Wat hy gedaan heeft? Mevrouw! en gy durft my dat te vragen ?
de gravin, zeer ontfteld. Mynheer! mynheer! gy veifehrikt my geweldig!
almaviva, woedende. Nu dat gy de uitbarsting van myn wraak .diedemenschlievendheid alleen, tot heden bedwongen had, hebt durven tergen, nu zult gy zyn vonnis en het uwe horen. de gravin, geheel verward. Mynheer! . . • Mynheer! . . .
alm avi va.
Gy vraagt wat hy gedaan heeft?
de gravin, haar handen ten Hemel heffende. Neen, mynheer! zeg my niets!
almaviva, geheel buiten zich zeiven. Ontrouwe Vrouw! herinner u wat gy zelve gedaan G 4 hebt,



104 de TWEDE TARTUFFE, of hebt, en boe gy, een Echtbreker in uw armen ontfangende, dit vreemde kind, dat gy myn Zoon durft te noemen, in myn huis gebragt hebt.
DE GRAVIN, wanhopig. Laat ik vluchten, Jaat ik vluchten!
ALMAVIVA, haar met geweld op deJloel neder/lotende.
Neen gy zult niet vluchten. Gy zult aan de overtuiging die gy begeerde,niet ontfnappen. Kentgy ditfchrift? het is van uw fchuldige hand, en deze bloedige regels die tot een antwoord dienden? . . ,
DE GR AVI N, verftomd.
Ik zal fterven 1 . . . Sterven! . . .
ALMAVIVA met kracht. Neen, g« zult horen ! . . . (hy leest) Ongelukkige onzinnige! ons noodlot is vervuld, . . uw misdaad, de myne ontfangt haren jïraf. Heden den dag van St. Leonard, den patroon dezer plaats, ook de uwe, geef ik het licht aan enen Zoon, de fchande en wanhoop van myn leven. (Sprekende.) En dit kind is geboren op den dag van Sr. Leonard, meer dan tien maanden na myn vertrek naar Vera Crux. . .
Terwyl Almaviva leest, hoort men de Gravin enige woorden zonder zin uiten, die haar verwarring
van geest te kennen geven. DE GRAVIN met gevouwe handen biddende. Myn God! gy hebt dan niet gewild dat zelf de verborgenile misdaad altoos zonder ftraf zoude blyven 1
AL»



de SCHULDIGE MOEDER. 105
almaviva.
; .... en van de hand van den Verleider, (ffy leest) De Vriend die u dit alles zal overhandigen, wanneer ik er niet meêr zal wezen , is vertrouwt.
ce gravin, liddende. Straf my, o myn God! il; heb het verdiend !
almaviva, lezende. .... Byaldien de dood van een ongeiukkigen enig mede. lyden by u verwekt, hoop ik. . •
DE gravin, nog voort biddende. Neem het afgryslyke , dat ik ondervinde tqt boete van myne misdaad aan!
almaviva, lezende. Hoop ik dat onder de namen die men aan den Erfgenaam van .... een ander gelukkiger .... gaat geven die van Leonard .... (Jiy fpreekt) en dit kind heet Leonardl de gravin , buiten haar zinnen met gefloten ogen. o God! myn misdaad moet we! groot geweest zyn, zo zy aan den ftraf gelyk is geweest! . . . . dan uwe wille gefchiede! . . . .
almaviva, met meêr drift. En overdekt met deze fchande , durft gy my reken-; fchap vragen van myn afkeer voor hem?
de gravin, altoos biddende. Wie ben ik, om my tegen u te ftellen, wanneer uw hand zo zwaar op my nederdaalt ?
almaviva.
En terwyl gy pleit voor het kind van dien verleider; draagt gy myn af beeldzei aan uw arm.
G 5 bb



105 de TWEDE TARTUFFE, 01
DE GRAVIN, haar bracelet afdoende. Mynheer! .... Mynheer! .... ik zal het te rug geven, ik weet wel, dat ik niet waard ben het langer te dragen, (het beziende met de eisfelykjle verwarring,') God! wat gebeurt hier? .... wanhoop, fchrikl . . . myn geweten doet my een fpook zien .... ik zie het geen niet meer beibat, gy zyt het niet, hy is het, hy roept my .... ik moet hem volgen .... ik ga mede naar zyn graf. ....
ALMAVIVA, ontfeld.
Hou op, bedaar, 't is niet
DE GRAVIN.
Vreeslyk fchim ! vérwyder u!
ALMAVIVA, met nadruk, hard fprekende. Het is niet het geen gy denkt.
DE GRAVIN, de Bracelet wech werpende.
Wacht .... ja, ik ga u gehoorzamen
ALMAVIVA, zeer verfchrikt. Mevrouw! hoor my toch. . . .
DE GRAVIN.
Ik zal komen ... ik gehoorzaam ... ik flerf . ", ,
(zy blyft fiaauw liggen.)
ALMAVIVA, raapt zeer ontfteld de bracelet op. Ik ben te ver gegaan! . . . . zy is erg! . . . . o myn God ! wat heb ik gedaan! .... laat ik haar te hulp komen, (hy vliegt heen ) (De Jluiptrekkende bewegingen doen de Gravin van de Jioel op den grond nederglyê'n.
VEER.



be SCHULDIGE MOEDER. 107
VEERTIENDE TONEEL.
LEONARD komende aanlopen, DE GRAVIN flaauw
o Myn Moeder! .... myn Moeder! en ik ben het die u den dood veroorzaakt, waarom ben ik maar niet vertrokken zonder iets te vergen! ik zou deze verfchrikkingen voorgekomen hebben! (Jiy tracht haar op te beuren en op de ftoel te zetten.)
VTFTIENDE TONEEL.
ALMAVIVA, SUSANNE, LEONARD, DE GRAVIN flaauw.
ALMAVIVA, uitfclireuwende.
En haar Zoon!
LEONARD, verwilderd. Zy is dood .... ik'zal haar niet overleven. (Jiy omhelst haar.)
ALMAVIVA, verfchrikt. Hulp, hulp, Sufanne! ik geef alles zo gy haar red.
LEONARD.
Ongelukkige Moeder!
SUSANNE.
Ruik hier eens aan Mevrouw. Hou haar tegen, mynheer! ik zal zien of 't mogelyk is haar lucht te geven. ALMAVIVA, verward.
Breek alles ftukken.... myn Godlik had haar moeten fparen! - •



ïo8 de TWEDE TARTUFFE, of
LEONARD, uitfchreuwende. Zy is dood! . .. . zy is dood! ....
ZESTIENDE TONEEL.
ALMAVIVA, SUSANNE , LEONARD , DE GRAVIN altoos nog flaauw, FIGARO komende aanlopen. FIGARO.
En wie dood ? Mevrouw ! .. . . hou toch op met dat fchreuwen, gy zelve zult haar nog doen fterven. (haar de pols voelende.) Neen, zy is het niet, het bloed is in vreeslyke beweging, het vliegt alles naar 't hoofd, zy moet fpoedig geholpen worden; ik vlieg heen om het nodige te halen.
ALMAVIVA, buiten zich zeiven. Met vleugelen ! Figaro! en myn gehele bezit is voor u.
FIGARO, met nadruk. Ik heb uw beloften niet nodig, mynheer! wanneer Mevrouw in gevaar is.
ZEVENTIENDE TONEEL.
ALMAVIVA, LEONARD, DE GRAVIN nog flaauw, SUSANNE.
LEONARD, terwyl hy lrnar aan eenflaccon laat ruiken.
2*9 men haar hier yan iets kon doen opfnuiven. . ; .' .
e God 1



de SCHULDIGE MOEDER. 109 o God! geef my myn arme Moeder weder! . . • daar begint zy by te komen. . . .
SUSANNE wenende. Toe, Mevrouw! ruik hier eens aan.
DE GRAVIN lykomende. Wat gaat dat fterven langzaam! . . .
LEONARD Jlerk wenende. Neen, lieve Moeder! gy zult niet fterven.
DE GRAVIN nog verward. O God ! hier tusfchen myn Rechters, tusfchen myn Echtgenoot en myn Zoon! . . . alles is bekend. . . en ik ben fchuldig voor hen beiden. . . (Zy valt op haar kniën op den grond.) Wreek u beiden op my; daar is voor my geen genade. Schuldige Moeder! onwaardige Echtgenote! één ogenblik heeft ons allen in 't verderf geftort. Ik heb het afgryzen in myn huisgezin gebragt, ik heb de inwendige verwydering tusfchen den Vader en de kinderen veroorzaakt. Rechtvaardige God! myn misdryf moest openbaar worden, mogt myn dood hetzelve nog maar boeten kunnen. . .
ALMAVIVA wanhopig. Neen. . . kom weder tot u zei ven, bedaar, uw droefheid verfcheurt myn ziel. Laten wy haar ophelpen, Leonard! . . . myn Zoon. . . (Leonard toont zyn verwondering.) Sufanne! help my. . . (Zy zetten haar weder op de fioel) .,;
AGT-



Iio de TWEDE TARTUFFE. of
AGTTIENDE TONEEL.
almaviva. leonard, de gravin, figaro, susanne.
figaro komende aanlopen. Zy is reeds by?
susanne. Een weinig, maar nog niet by haar zinnen.
almaviva, fchreeuwende. Figaro! . . . wel nu uw huip.
figaro buiten adem. Een ogenblik, bedaar maar. Haar toefland is zo bedenkelyk niet meêr. Ik die uit was, goede Hemel! wat ben ik net van pas te huis gekomen. Zy heeft my vreeslyk do-.n verfchrikken. ■— Kom aan Mevrouw! courage. f77y doet haar iets opfnuiven.)
de gravin biddende, achter over in haar Jloel liggende. God! wiens goedheid onëinafig is, laat ik toch fterven!
leonard haar overeind helpende. Neen, lieve Moeder ! gy zult niet fterven, en wy zullen al het ongelyk herftellen. En gy, mynheer! die ik niet meer zal honen met u een anderen naam te ge. ven, herneem alles, uw titels, uw goed, ik had er geen het minfte recht op; helaas! het was my onbewust. Maar, uit medelyden , overftelp deze ongelukkige Moeder niet door een cp.nbare ontering, denk dat zy was
uw...



de SCHULDIGE MOEDER.' in
uw. . . Een dwaling, geboet door twintig jaren wenens, is die nog een misdaad wanneer men rechtvaardig oordeelt? Myn Moeder en Ik, mynheer! wy zullen uit uw huis vertrekken, nimmer zult gy iets meêr van on» horen.
ALMAVIVA, met grootheid. Nimmer zult gy daar uit vertrekken.
LEONARD.
Een klooster zal haar verblyf wezen, en ik onder myn naam van Leonard, met het eenvoudig kleed van een Soldaat, zal ik de vryheid van ons nieuw Vaderland hel. pen verdedigen; onbekend zal ik voor haar het leven verliezen , of ik zal haar dienen als een yverig Burger. DE GRAVIN, met veel moeite.
Leonard! myn dierbare Zoon! ... uw moed geeft my het leven weder. Ik kan het nog verdragen, dewyl myn Zoon deugd genoeg bezit, om zyn Moeder niet te verrachten. Deze fierheid in 't midden van het ongeluk zal uw edel erfdeel uitmaken. Hy trouwde my zonder goed, wy begeren niets van hem; de arbeid mynerhanden zal rryn verzwakt ligchaam onderhoud vcrfcbaffen, cn gy, gy zult het Land dienen.
ALMAVIVA, op een toon van wanhoop.
Neen, Rofine! nooit. Ik ben alleen fchuldig! van% hoe veel deugden beroofde ik mynen aankomenden ouderdom niet! . . .
DE GRAVIN. Gy zult er van omringd wezen. Florestine en Begears blyven u over. Florestine uw Dochter, het- beminde kind van uw hart. . . .
AL-



112 pe TWEDE TARTUFFE, o*
ALMAVI VA.
Hoe nu! weet gy dan ? .... wie heeft uw gezegd ?
DE GRAVIN.
Mynheer! geef haar al uw goederen, myn Zoon, nog ik, wy zullen geen hindernis toe brengen, haar geluk zal ons vergenoegen uitmaken. Dan, voor dat wy fcheiden, verzoek ik d: t gy my nog ene gunst bewyst; zeg my, bid ik u, hoe komt het toch dat die vetfchrikkelykc brief, die ik meende dat met de andere verbrand was geworden, zich in uwe handen bevindt? zou iemand my verraden hebben ?
FIGARO, urtfckreuwende.
Ja, die Ochte Begears, ik heb hem daar even betrapt en gezien, dat hy den brief aan mynheer heeft overgegeven.
ALMAVIVA, fchielyk Jprekende.
o Neen, ik ben hem aan het geval alleen verfchuldigd. Terwyl hy en ik dezen morgen, om een geheel andere oorzaak , bezig waren met uw juweelkoffer na te zien, zonder te kunnen denken dat er een dubbele bodem in was, zo gong hetzelve in zyn handen, terwyl wy er veel beweging mede maakten, op het onverwachts open, hy was zo verwonderd als ik, en hy meende, dat het koffertje gebroken was.
FIGARO, nog Jlerker fchreuwenie.
Meende hy dat het gebroken was? hy? . . . Monfter! hy zelf heeft het koffertje laten maken!
ALMAVIVA.
Hoe is 't mogelyk!
DE



be SCHULDIGE MOEDER. 113 de gravin. Het is echter waar.
ALMAVIVA. Wy befpeurden eniae papieren, dezelven waren aan hem altans onbekend; ik heb ze hem willen voorlezen, dan hy weigeide zulks volftrekt.
susanne, uitroepende. Hy heeft ze honderdmaal met Mevrouw gelezen!
ALM av i va, met verwondering. Wist hy daar van ?
de gravin.
Hy was het die ze my gaf, die ze uit d'armée bragt, toen die ongelukkige den geest gaf. . . .
almaviva.
Die vertrouwde vriend, van alles bewust? . . • figaro, de gravin, susanne, alle te gelyk uitroepende.
Dat is hy !
almaviva.
o Heifche fchufk ! . . . . met welk een list heeft hy my hier toe eik regen! — nu weet ik alles.
figaro, met een zweem van fpotterny. Denk je dat, mynheer!
almaviva.
Nu weet ik zyn afgrysfelyk voornemen. Maar om er nog meer zeker van te wezen, laten wy niets verborgen houden. Door wien weet gy het geen betrekking heefc op myn Florestine?
de gravin fchielyk. Hy alleen heeft het my vertrouwd.
H tio;



"4 de TWEDE TARTUFFE, or
LEONARD, fchillyk. Hy heeft het my in 't geheim verhaald.
SUSANNE, fchielyk. Hy heeft het my ook gezegd.
ALMAVIVA. Monter! en ik, ik gong haar aan hem geven! myn goederen en fchatten in zyn handen ftclknl FIGARO, met drift. Hy zou er al een gedeelte van hebben, zo ik niet, buiten uw weten, die drie millioenen aan uw Notaris in bewaring had gegeven. Gy waart op het punt van er hem bezitter van te maken, gelukkig dat ik hem verdacht'heb. Ik heb uw het recief van den Notaris overhandigd
ALMAVIVA, driftig. Dat die fchurk my ontroofd heeft, om er het geld op te gaan ontfangen.
FIGARO buiten zich zeiven. Hel en dood! . ... zo het geld hem afgegeven is dan is al myn werken nutteloos geweest. Ik vlieg naar den Notaris, de Hemel geef, dat het nog tyd is!
ALMAVIVA.
De verrader kan er nog naauwlyks wezen.
FIGARO.
Zo hy tyd verfpild heeft, dan hebben wy hem, ik ga.
A L«



de SCHULDIGE MOEDER. 115 ALMAVIVA, hem mee drift tegenhoudende.
Figaro! laat het groot geheim, daar gy in ditogenblik deelgenoot van zyt geworden, voor altoos by u heilig bewaard blyven.
FIGARO met veel aandoening.
Myn weldoender! het is reeds twintig jaren dat dit geheim in dezen boezem beiloten is geweest, en tien jaren dat ik gearbeid heb om een monfter te beletten misbruik van uw goedheid te maken. — Wacht, bid iku, tot dat ik te rug kome, en neem vooraf geen befluit. ALMAVIVA, met drift.
Zou hy nog denken zich te verontfchuldigen?
FIGARO.
Hy zal alles doen om het te proberen (hy haalt een brief uit zyn zak) maar zie hier een huismiddeltje er tegen. Lees den Inhoud van dezen verfchrikkelyken brief, het helsch geheim is daar in. Gy zult my dank weten dat ik alles in 't werk heb gefteld om er meester van te worden. (hy geeft hem den brief van Begears) Sufanne ! de droppels voor Mevrouw; gy weet hoe ik ze klaar maak (hy geeft haar het flesje) breng baar op de Canapé, en zorg vooral dat zy rust geniet. Ik bid u, mynheer t begin toch niet w^êr, zy zou in onze handen als een kaars uitgaan.
ALMAVIVA, met vuur. Weer beginnen? ik zou my zelf verfoeijen!
Ha f i'



n6 de TWEDE TARTUFFE, of FIGARO, tegen de Gravin. Gy hoort het Mevrouw! nu is hy weêr de oude en dezelve Almaviva, het is uw Man dien ik hoor fpreken! och ik heb. het altoos wel gezegd : de toorn in iemand die een goed hart bezit, is maar een dringende noodzakelykheid, om te kunnen vergeven! Qiy vliegt weg.)
Almaviva en Leonard nemen de Gravin onder de armen en gaan heen.
Einde van het vierde Bedryf.
VTF-



de SCHULDIGE MOEDER.
117
VYFDE BEDRYF.
Het Toneel verbeeldt de Zaal van het eerfte Bedryf. EERSTE TONEEL.
ALMAVIVA.DE GRAVIN, LEONARD,SUSANNE.
LEONARD, zyn Moeder onderjltunende. II et is te warm, lieve Moeder! in de agterkamer. Sufanne geeft een Lenningftoel aan, en de Gravin wordt in dezelve nedergezet. ALMAVIVA is zeer aangedaan, hy helpt de Gravin neder zetten. Zit je wel gemakkelyk ? ik bid u , ween toch niet meêr;
DE GRAVIN, met hartelykheid. Ach laat my deze tranen van verlichting ftorten! die vreeslyke verhalen hebben my gevoelig getroffen; en byzonder die eisfe'yke brief. . .
ALMAVIVA in verwarring van geest. Getrouwd in Irland! trouwde hy myn Dochter hier! en al myn vermogen in de Rank van London geplaatst, zou twee Booswichten in vollen overvloed hebben doen leven tot den dood van den laatften van ons toe. . . en de Hemel weet, welke middelen. . .
DE GRAVIN. Ongelukkige Man ! bedaar toch ! . . • maar 't is tyd, H 3 uat



118 de TWEDE TARTUFFE, of
dat wy Florestine doen beneden komen, zy was zo misroosug over het geen haar boven het hoofd hing. ga hm halen, Sufanne 1 maar fpreek haar van niets. ALMAVIVA, „et grootheid. Het geen ik aan Figaro gezegd heb, Sufanne! was voor u zo wel ais voor hem.
SUSANNE.
Mynheer! zy die Mevrouw gedurende twintig jaren «efi z,en wenen, is al te gevoelig over haar'ongeMken geweest, om iets ,e ondernemen dat dezelve zou Kunnen doen vermeerderen.
TWEDE TONEEL. ALMAVIVA, DE GRAVIN, LEONARD.
A LM AVI VA met veel gevoeligheid. Ach Rofine! droog die tranen af, vervloekt zy die gene, die dezelven op nieuw doet vloeijen.
DE GRA VIN.
"tJ00"- °mhe,s de kniën van uwen edelmoedibSn We,d°ender, dank hem voor uw Moeder.
ALMAVIVA hem opbeurende.
Laat ons het voorledene vergeten, Leonard! |aten wjr het i„ ftilzwygenbeid begraven, en laten wy uw Moeder geen meer foiart aandoen ; Figaro heeft de flilte
2eZ l°bJVOkn' laten ^ d*W jaren van Florest.n. eerbiedigen, en voor haar altans de oorzaken ver. togen, die aanleiding tot dit toeval hebben gegeven.
DER.



de SCHULDIGE MOEDER.
i t9
' DERDE TONEEL.
florestine, susanne, almaviva, de gravin, leonard.
florestine. Myn lieve Mama! vat fcheelt er toch aan?
de gravin.
Niets dan 't geen u aangenaam zal wezen te vernemen, uw Voogd zal er u van onderrichten.
almaviva.
Helaas, myn Florestine! ik zidder van 't gevaar, daar ik uw jeugd in gong ftorten. Dank zy den Hemel, die alles ontwikkelt! gy zult Begears niet huwen , neen gy zult nimmer de'Vrouw worden, van een affchuw» lyken ondankbaren. . . .
florestine. Hemel! . ; . Leonard! . . .
leonard. Zuster! hy heeft ons alle misleid.
florestine, tegen Almaviva. Zyn Zuster!
almaviva.
Hy bedroog ons; hy bedroog den een door den ander; en gy zoudt het loon geweest zyn voor zyne affchuwelyke ontrouw; ik ga hem uit myn huis jagen. de gravin. De afkeer, die gy voor hem gevoelde was gegrond; en zy was rechtmatiger dan onze overleggingen. Beli 4 min.



"° om TWEDE TARTUFFE, oF
LEONARD.
l»°.l,I,0M h ',°M'be° V"ftta»d
%nte,l hv »o», „,,, 2,,„ 2B„er,
■>"<=■<« vi», gtmlig mg«h„.
<££Z£L» nr - «• * ^ «
' » HM nle£ waaT> da, myn Dochter. ALMAVIVA M irf^faafe aandoening '
GIERDE TONEEL.
FIGARO , DE NOTARIS, FLOR ES TI NP SUSANNE, ALMAVIVA, DE GRAVIN^' LEONARD.
FIGARO, kom;,de amlopen ^ mmtei
tt>- néér werpen!;.
„ °ECnl"ik' "f ha" * » fceb
ALMAVIVA.
1 ° %nheCr Fal! je hebt ;e wel gehaast!
D E



de SCHULDIGE MOEDER. 121
DE NOTARIS, driftig.
In tegendeel, mynheer! hy is wel een uur by my gebleven, eerst heeft hy my het Cor.tract doen afmaken en de donatie, die hy doet, er inzetten. Toen heeft hy my de Recepis overhandigd, onder welke uw quïtantie gefchreven en getekend ftond; hy zeide er by, dat de Som hem toekwam, dot dezelve een ErfFenis was, die hy aan u ter bewaring hadt gegeven.
ALMAVIVA.
Die booswicht! hy vergeet niets.
FIGARO. Dan voor de gevolgen te beven !
DE NOTARIS. Op al deze (hikken kon ik hem immers de PortefeuiL le, die hy eischte, niet weigeren? De drie millioenen zyn alle billetten aan toonder. Zo gy het huwelyk verbreekt, en dat hy bet geld houden wil, is er geen middel tegen.
ALMAVIVA, met hevigheid. Dat al het goud des waerelds verga, als ik van hem maar ontflagen worde!
figaro, zyn hosd op een Jioel werpende. Al moest ik er om gehangen worden, hy zal er geen oortje van trekken, {tegen Sufanne) ga naar voren om op te pasfen. (zy gaat heen.)
DE NOTARIS.
Zoud gy mogelyk ook enig middel kunnen bedenken, om hem, in prefentie van getuigen te doen bekennen dat hy dezen fchat van mynheer ontfangen heeft? zonder H 5 dat,



M* de TWEDE TARTUFFE, of
dat, is geen mensen in rtaat om het uit 2yn mast te krygen. fa figaro.
Zo hy door zyn ftommen Duitfcherverneemt, wat hier omgaat, zet hy geen voet meêr in huis.
almaviva met drift.
Zo veel te beter! dat is al wat ik verlang, en laat hy 't geld dan maar houden.
figaro driftig. Hem uit fpyt zo een Som, een gedeelte van de Erffenis uwer kinderen, over te laten, dat is geen deugd, dat is zwakheid.
leonard verjloord.
Figaro!
FIGARO nog fierker. Ik trek myn woorden niet in. (tegens Almaviva) Wat zal de braafheid toch by u verdienen, by aldien gy de trouwloosheid zodanig beloont?
almaviva moeijelyk wordende. Maar dit te ondernemen zonder hoop op een goe^ den uitflag, dat Is voor hem nog eene overwinning te meer.
VT F-



be SCHULDIGE MOEDER. n% V? F D E TONEEL.
figaro, de notaris , florestine, almaviva, de gravin, leonard, susanne.
susanne, aan de deur roependé. Daar komt Begears in huis. (zy vertrekt.)
ZESDE TONEEL.
figaro, de notaris, florestine, almaviva, de gravin, leonard.
(Zy zy?» alle in beweging.)
almaviva, buiten zich zeiven. o Die verrader!
figaro, zeer fchielyk. Wy hebben geen tyd meêr om af te fpreken. Maar by aidien gy alle mede werkt, en my byftaat, zodanig dat hy volkomen gerust kan wezen en niets merkt, dan verbeur ik myn hoofd, dat ik de zaak tot een goed einde breng.
de notaris.
Je gaat hem zekerlyk van de Fertefeuille en van 't Contract fpreken?
figaro, een zekere beweging met den ellebotg makende.
Neen nietes; hy weet er te veel van om hem zo
lomp



IH de TWEDE TARTUFFE, or
lomp aan te tasten, zo langzamerhand en van verre moet hy er toegebracht worden, en zonder dat hy er om denkt, laat my maar begaan, {tegens Almaviva) Hou u, mynheer! of gy zeer kwaad op my zyt en of gy my wilt wegiagen.
almaviva, onthutst. Waar .... waar over dan ?
F1GAR o.
Dat zal ik u wel aan de hand geven.
ZEVENDE TONEEL.
figaro, de notaris, florestine almaviva, de gravin, leonard susanne, becears.
susanne, komende vooruit lopen. Be«ea - a - a. a -a- a . a .ars! (Zy gaat by de Gravin flaan.) begears, inkomende toont zyn grote verwondering hen alle by eikanderen te zien. figaro, hem ziende. Mynheer Begears! (zeer nederig) we\ m> het is een vernedering voor my te meêr! (tegens Almaviva ) Dewyl gy aan de bekentenis van myne misdryven uw vergiffenis wel hebt willen voegen, hoop ik dat mynheer niet minder edelmoedig zal wezen.
begears met verwondering. Wat is hier toch te doen? ik vind u alle vergaderd!
A L'



de SCHULDIGE MOEDER. 125
almaviva, kort af. Om eenen ondankbaren weg te jagen.
begears, op het zien van den Notaris nog meêr verwonderd.
En mynheer Fal?
de notaris htm het contraB tonende. Gy ziet dat men geen tyd verliest. Alles loopt O mede.
becears, ter zyde.
Ho, ho! ...
almaviva ongeduldig tegens Figaro. Rep je wat, het begint my te vervelen.
(Gedurende het geen er omgaat, ff Begears zeer oplettend, omzichtig, en neemt alles nauwkeurig in acht.) figaro op een fmekenden toon, tegens Almaviva. Dewyl dat alle omwegen vruchteloos zyn, laat ik dan myn droevige bekentenis voleindigen. Ja, mynheer 1 't is waar, en ik herhaal het met fchaamte, om mynheer Begears te benadeelen heb ik hem overal nagegaan en befpied; gy had niet gefcheld, mynheer! toen ik in kwam , terwyl gy bezig waart met het onderzoeken van 't Juweelkoffertje, dat ik geopend vond.
begears.
Ja zeker, geopend, en wel tot myn grote fpytl
almaviva, maakt een beweging van verontwaardiging.(Ter zydc.) Welk een ftoutheid!
f 1-



126 »e TWEDE TARTUFFE, of figaro zich hukkende, trekt hein by zyn kleed. Ach, mynheer!
de notaris, voor Figaro /prekende. Mynheer! . . .
begears, /lil tegens Almaviva. Wees toch bedaard, of wy zul!en niets uit hemkrygen. alma viva fiampvoet van kwaadheid. begears beziet hem naauwkewig. figaro zuchtende tegens Almaviva. Het was even zo, toen ik, wetende dat mynheer alleen met Mevrouw was om zekere papieren, waarvan de aangelegenheid my bekend was, te verbranden, uzeer onverwacht deed binnen komen.
begears, tegen Almaviva. Heb ik het je niet gezegd?
almaviva byt met woede in zyn neusdoek; susanne, zacht tegen Figaro. Voleindig toch!
figaro zwaar zuchtende. Eindelyk ziende dat niets kon helpen, en dat gy het toch weer eens wierdt, heb ik het onmogelyke byna in het werk gefteld, en ik heb de vrecslyke byéénkomst tusfchen Mynheer en Mevrouw berokkend, die echter het gevolg niet heeft gehad dat ik er van hoopte. . . almaviva tegens Figaro , met kwaadheid. Zal je met dat gemaal haast gedaan hebben ?
figaro, zeer onderdanig en geknield. Helaas! ik heb niets meêr te zeggen, dewyl die byéénkomst de oorzaak is geweest dat Mynheer Fal ge.
haald



de SCHULDIGE MOEDER; 127
haaldis, om liet Contract, te fluiten. De gelukftar van mynheer is machtiger geweest dan al myn listen. . . myn Weldoender! mag myn dertigjarige dienst nu by u. . . ALMAVIVA moeijelyk. Het (laat aan my niet om dit te decideren. (Hy gaat fchielyk heen en weêr.)
FIGARO.
Mynheer Begears!
BEGEARS, die wederom zeer gerust z'r, zegt op een min of meer fchimpenden toon.
Wie ik , myn lieve vriend ! wel ik wist waarlyk niet, dat ik u nog zo veel verplichting zou hebben ! (zyn ftem verheffende) myn geluk te vervroegen, door ene misdadige poging ingericht om bet my te ontroven! (tegens Leonard en Florestine) o jonge lui! jonge lui! welk een les voor u! Laat ons nooit ophouden den weg der deugd te betreden, gy ziet toch, dat de ondeugd altoos,vroeg of laat, zyn ftraf met zich draagt.
FIGARO geknield op eenJchreienden toon, Helaas ja 1 :
BEGEARS tegen Almaviva. Mynheer! voor deze keer nog. . .
ALMAVIVA tegens Begears, kortaf. Dat is je begeerte ? ... ik ilem het toe.
FIGARO, met vuur. Mynheer Bégears! ik ben het u verfchuldigd. Maar ik ziè mynheer Fal onverduldig om het contraft te doen tekenen. . . •



128 de TWEDE TARTUFFE, or ALMAVIVA, knorrig. De inhoud is my bekend.
DE NOTARIS. Uitgezonderd dit artikel dat de Donatie die mynheer doet, betreft, en dit zal ik nog moeten voorlezen. . . (Hy zoekt de plaats daar 't ftnat.) Mr. . . Mr. . . Mr James Begears. . . ha! daar is t (hy leest) en ten einde aan de Jonkvrouw Bruid een lewys van zyn genegenheid te geven, zo verklaart hy ly dezen aan haar ene donatie te doen van zyn gehele bezitting , beflaande tegenswoordig, (met BADIBK Liznnn) zo als hy verklaart hy de. zen, en zo als hy aan my Notaris en getJgen gecxibeerd heeft, in drie millioinen Jchats, en wetke by de ondertekening dezer aan haar Ed zyn in handen gefield.
(Hy /leekt de hand uit onder 't lezen.) BEGEARS.
Hier zyn ze in deze Portefeuille (Hy geeft ze aan den Notaris) daar ontbreken twee duizend Louis d'Qram, die ik er afgenomen heb om de Bruiloftsonkosten goed te maken.
FIGARO zeer prompt en op Almaviva wyzende.
Mynheer begeert volftrckt alles te betalen; ik heb de order.
BEGEARS de overige briefjes uit zyn zak halende, en dezelve aan den Notaris overgevende. Als dat zo is, regiftreer dezelve dan mede, Mynheer! de donatie is dan volkomen.
FI-



de SCHULDIGE MOEDER. 12*
figaro zich omkerende, houdt de hand voor den mond van lagchen.
de notaris, de Portefeuille open doende legt er de briefjes by.
Figaro za! dezelven na tellen terwyl wy 't contraü eindigen. (Hy geeft de Portefeuille open aan Figaro, die de briefjes ziende, zegt:)
figaro uitgelaten.
En ik ondervind, dat een oprecht berouw is als een goede daad, die ook zyn beloning mede brengt.
begears,
Waar in ?
figaro, op een nadrukkelyken en Jlimmen toon.
Ik zie thansv zeer duidelyk , dat hier meer dan dén edelmoedig mensch is. Goede Hemel! maak het geluk van twee zulke volmaakte vrienden toch volkomen! (hy wyst op Almaviva en Begears, en zegt vervolgens tegens Almaviva:) Hier is geen regiftratie nodig, het zyn uw briefjes aan toonder, mynheer! ik herken dezelven. Tusfchen u en mynheer Begears is het als een tweeftryd van edelmoedigheid : de een geeft zyn eigen goed aan den Bruidegom, en .de anderen fchenkt het weder aan zyn Bruid. Mynheer! Mejuffrouw! welk een weldoend Vader! wat zult gy hem gaan waarderen! (met een geveinsde ongerustheid,) maar ik hoop immers-niet, dat ik in myn drift een indiscretie heb begaan, die mynheer (wyzende op Begears) zou kunnen beledigen?
I (Zj



130 ros TWEDE TARTUFFE, op
(Zy zwygen alle ftil.) BECEARS, een weinig onthutst, herjielt zich, en fpoedig zyn party nemende, zegt hy: Zy kan hier niemand beledigen , zo myn vriend dezelve irtet ontkent, zo hy myn hart gerust fielt en my veroorlooft te bekennen, dat ik deze effecten van zyn hand gekregen heb. Hy bezit een flegt hart, die de dankbaarheid niet opentlyk durft bekerad maken, en deze bekendmaking ontbrak alleen noch aan de volkomenheid van myn genoegen, (op Almaviva wyzende) Ik ben hem alles verfchuldigd, myn geluk en myn fortuin, en wanneer ik zulks met zyn beminnelyke Dochter delen mag, zo geef ik haar niets anders dan het geen haar volgens rechten toekomt. Geef my hier de Portefeuille, ik wil het genoegen hebben van dezelve aan haar voeten neer te leggen, en dan het Contraft tekenen. (hy wil het te rug nemen.)
FIGARO, van vreugde opfpringende. Mynberen! gy hebt het gehoord en gy zult het getuigen zo 't nodig is. Myn lieve meester, daar zyn uw efFecïen; geef dezelven nu aan hem, zo uw hart hem die waardig oordeelt, [hy geeft de Portefeuille aan Almaviva.)
ALMAVIVA.
Rechtvaardige Hemel! ik hem die geven! (tegens Begears) Ellendige! vertrek uit myn huis, terftond, de hel heeft nimmer een listiger fpook gebraakt dan gy! dank zy dezen waardigen Dienaar, myn onvooorzichrighcid is herfteld. Vertrek hier terftond van daan.
B2-



de SCHULDIGE MOEDER. 33* begears.
o Myn waardige vriend! gy word noch misleid! _ almaviva, geheel duiten zich zeiven, doet hem verjiommen door hem zynen brief gespend onder de ogen te houden. En deze brief, monfter, misleidt my die ook? begears, doorloopt dezelve; woedende rukt hy ze Almaviva uit de hand, en hy vertoont zich zo als hy natuwiyk is. Ha! Ik ben bedrogen! maar ik zal my wreken! leonard,
Laat een huisgezin in rust, dat gy met fchïik en ellende vervuld hebt.
begears, verwoed.
Onbezonnene 1 gy zult voor hen alle boeten , ik cisch je buiten.
leonard, met drift.
Ik ga.
almaviva, fchielyk.
Leonard!
de gravin, fchielyk.
Myn Zoon !
florestine, fchielyk. Myn Broeder!
ALMAVIVA.
Leonard! ik verbie het u ;. . • (tegen Begears) gy
I 2 *Sk*



134 de TWEDE TARTUFFE, of hebt u onwaardig gemaakt een eer te genieten, die gy durft eifchèn. . Het is op deze wyze niet dat een man van uw karaéler zyn leven moet eindigen.
BEGEARs maakt vreeslyke gebaarden. FIGARO Leonard tegenhoudende, zegt met drift:
Neen, Jongeling! gy zult niet gaan. Mynheer uw Vader heeft gelyk, en de algemeene denkbeelden zyn omtrend dit ft uk geheel veranderd; men bevecht hier niemand anders, dan de vyanden van den Staat. Laat hem maar ten prooi aan zyrr-woede, tn by aldien hy onderneemt u aan te vallen, verweer u dan als tegen een moordenaar. Geen mensch vindt er kwaad in , dat men een razend dier dood flaat! Maar hy zal zich wel wachten het te durven ondernemen, een man die in fhat is zo vele-gruwelen te plegen, moet zo blohartig als verachtelyk zyn .... en daar en boven de galg of
het rad zal alles wel voorkomen
begears, buiten zich zeiven.
Ongelukkige!
ALMAVIVA, flampvoetende.
Zul je ons eindelyk met vrede laten ? het is een ftraf u langer te zien.
De Gravin altoos zittende, is zeer verfchrikt, Florestine en Sufanne onder/leunen haar ; Leonard komt er mede by. BEGEARS.
Ja zeker, ik verlaat u, maar ik heb het bewys van
uw



de SCHULDIGE MOEDER. 133
uw eerloos verraad in handen. Gy hebt de goedkeuring van uw Hof voor de ruiling uwer goederen alleen maar gevraagd maar nog niet gekregen, om des te geruster een opftand aan de andere zyde van de Pyrenees te kunnen bewerken.
ALMAVIVA.
o Monfter! wat durft je zeggen? (hy valt moedeloos op een Jloel.)
BEGEARS.
Het geen ik aan het Hof van Madrid ga aankondigen ; al was het maar de grote buste van Wasfhington die je in uw Cabinet hebt geplaatst; ik ga al uw goederen doen confisqueren.
FIGARO, uitj:hreewwende. Waarom niet? een derde voor. den aanbrenger! (Iry haalt een groot pak papieren uit zyn zak,) gelukkig dat ik den flag voorzien heb;hier is de toeftemmingvan'tHof, die ik de vryheid genomen heb van den expresfe af te nemen, die zo even aangekomen is.
ALMAVIVA met drift opfia/tnde neemt het paket. BEGEARS woedend, fiaat zich zeiven voor 't hoofd, hy doet twee flappen om heen te gaan, doch keert te rug en zegt: Veracht huisgezin! fchepzels zonder gevoel of eer! gy zyt fchaamteloos genoeg om een Huwelyk te fluiten dat affchuwlyk zal wezen ;.gy gaat den Broeder met zyn Zuster verenigen ; maar aan de waereld zal uw eerlooze onbcfchaamdheid bekend worden, dat zweer ik! Hy vertrekt.
1 3 AGT.



134 de TWEDE TARTUFFE, o
AGTSTE en LAATSTE TONEEL.
FIGARO, DE NOTARIS, FLORESTINE, ALMAVIVA, DE GRAVIN, LEONARD, SUSANN E.
FIGARO jrekkelyk vrolyk. ■Liat hy maar paskwillen maken, het is toch de taatfte toevlucht van lafhartige fchurken ! hy is niet meêr gevaarlyk, wei ontmaskerd en geen vyf- en- twintig Loui. Rn in de waereld! Ach, mynheer Fal ik zou my gepoignardeerd hebben, zb hy de twee duizend Louisen, die hy uit het pakje had geligt, behouden had. (Hy vervolgt op een Jlemmigen toon.) Maar niemand weet beter dan hy dat deze twee jonge lui eikanderen niet beftaan , dat zy volkomen vreemd de een voor den ander zyn. ALMAVIVA omhelst hem, uitjchreeuwende. O Figaro! . . . Mevrouw ! hy heeft gelyk.
LEONARD, zeer fchielyk. Hemel! . . . myn Moeder! welk een hoop! . . .
FLORESTINE, tegen Almaviva. Wc! hoe, mynheer! zyt gy dan niet meêr? . . ,
ALMAVIVA uitgelaten van vreugde. Myn kinderen! wy zullen dit nader verklaren, en wy zeik» onder bedekte namen enige voorname Rechtsgeleerden ra;.(plegen. O myn kinderen! daar komt eens een tyd, dat brave menfehen zich onderling het ongelyl, dat men eikanderen aangedaan heeft, en dezwakheden, die men gehadt heeft, zullen vergtven.en dat er in de'
plaats



de SCHULDIGE MOEDER.' 135
plaats van die hevige driften welke hen verwyderd hadden.eene Heflyke vereniging zal geboren worden. O myne Rofine! (dit is de naam, die uw Echtgenoot u weder geeft) laten wy van de vermoeijenisfen van dezen dag gaan rusten. Mynheer Fal! blyf by ons. Kom myn twee lieve kinderen. Sufanne omhels uwen Man, en dat al wat ooit aanleiding tot tweedragt gegeven heeft eeuwig verbannen zy. (Tegen Figaro.) De twee duizend Louizen, die hy er afgehouden had, zyn voor eerst voor u, in afwachting van die beloning, welke gy zo wel verdiend hebt. . •
figaro, met gevoelige drift. Voor my? Mynheer! neen, als 't u belieft; zou ik door ene beloning, een goede daad, die ik verricht heb, gaan bederven? myn beloning is, datikbyu, m uw dienst, myn dagen moge eindigen. Byaldien ik nog jong zynde dikwils heb geftruikeld, laat deze dag dat alles dan weêr vergoeden. O myn ouderdom verleen toch vergiffenis aan myne jonkheid, en zy zal een eer in u Hellen. Welk een gelukkige omwenteling, één dag . heeft onzen toeftand geheel veranderd. Geen onderdrukker, geen onbefchaamde Hypocriet meer; een ieder heeft zyn plicht gedaan. Laten wy ons over enige ogenblikken, die onaangenaam geweest zy, niet beklagen, men wint genoeg in de huisgezinnen, wanneer men er een booswicht uit kan'verdtyven.
EINDE.



Geen Exemplaaren zullen voor echt erkend worden, dan die, welke door den Secretaris van den Nationaalen Stads Schouwburg ondertekend zyn.









ïo de TWEDE TARTUFFE, of
SUSANNE.
Wie? — haar Vader!
BEGEARS, lachende.
Hé, wel waar kom je van daan myn kind? weetje dan niet, dat wanneer een dergelyk weesje, 't zy als pupil, 't zy als petekind, of zo als je blieft, in huis by iemand komt wonen, dat zy altoos de dochter van den man van 't huis is. (Stemmig.') Kort en zakelyk, ik kan
haar trouwen zo je maar maakt dat zy genegen.
heid voor my krygt.
SUSANNE. Maar, Leonnard is zeer verlieft op haar 1
BEGEARS, koel. Leonnard!.... ik zal hem wel doen te rug komen.
SUSANNE, verwondert. Ja!.... maar zy dan, zy is zeer met hem ingenomen. BEGEARS.
Met hem ?
SUSANNE.
Jj.
BEGEARS, koel. Ik zal haar daar van genezen.
SUSANNE, nog meir verwonderd.
7.o! maar Mevrouw die van alles bewust is,
geeft haar toeftemming er toe.
BEGEARS, koel.
Wy zullen haar van gevoelen doen veranderen.
SUSANNE, verftomd. Die ook al! maar, Figaro, ik weet dat hy de vertrouweling van den jongen Heer is?
BE-



de SCHULDIGE MOEDER. n
B E G E A R S.
Ho, tiaar ben ik bet minst bevreesd voor; (/war by de hand nemende) m?ar zeg my eens, zoa je niet wel te vreden wezen, zo je eens van hem verlost was?
„SUSANNE, onthutst doch zichfchieiyk bezinnende.
Ja mits dat hem nic:s kwaads overkwam.
BEGEARS.
Wel focy; het denkbeeld alleen daar van, doet den eerlyken man blozen ! — ik weet genoeg dat hun eige verkiezing, hun belang, hun van voornemen zullen doen veranderen.
SUSANNE, ongelovig.
Zo je dat kunt bewerken, myn Heer!
BEGEARS, met eigen vertrouwen.
Dat zal ik doen. — Je ziet wel dat de liefde hier in geen eerfte rol fpeelt; Qaar vleitnde) want eigenlyk gefproken, ik heb nooit een vrouw regt bemind dan U
alleen, Stifanne! »
SUSAN NE.
Zo! maar indien Mevrouw egter gewild hadt....
BE GE ARS.
Ik zou haar zekerlyk getroost hebben, maar zy heeft niet naar my willen hoven....... volgens het plan van
Almaviva gaat zyn vrouw naar \ klooster, SUSANNE, r.iet drift.
Ik leen voldrekt myn handen aan niets tot nadeel van Mevrouw.
B E G E A R S.
Maar dat is haar dienen naar haar zin; ik hoor overal zeggen: zy is een Engel op aarde.
su-



12 de TWEDE TARTUFFE, of
susanne, moeijelyk. Wel nu, moet men haar daarom dan plagen?
begears, lachende. Wel neen, maar wel haar nader by den Hemel brengen, die verblyfplaats der Engelen, daar zy maar één
ogenblik uit gewt-ken is geweest en dewyl door
de nieuwe en wonderbaarlyke wetten alhier, de fchei-
ding geoorloofd is
SUSANNE, met drift. Zou zy van haai Man fcheiden?...,.
begears.
Waarom niet ?
susanne, kwaad. Die fchurken van Mansl al wierden zy alle opgehangen!
begears.
Ik vertrouw dat je my er van verfchoont?
susanne. Dat zou al op zyn best wezen.
begears,
Ik vind dat humeurtje aanbiddelyk! het toont ten klaarften uw goed hart, Sufanne! — wat betreft den verliefden jongen Heer, ik meen hem te doen reizen ....
en heel lang ook Figaro als een bereisd man, zal
zyn bedaarde geleider wezen, (haar by de hand riemende) en zie hier wat ons betreft: Almaviva, Florestine en ik, wy zullen het zelve huis bewonen, en de lieve Sufanne zal de onze wezen en het gehele vertrouwen hebben, zy zal als opper Intendante het huishouden
waar-



de SCHULDIGE MOEDER. 13
waarnemen, zy zal de dienstbare fcbare en chef commanderen, en het toeverzicht over alles hebben; geen man meer, dus ook geen klappen, geen brutale tegen ftrever, met een woord een leventje van honing en melk bereidt
zich voor myn lieve Sufanne!
susanne.
Aan uw vleiende woorden, zie ik wel dat ik u by Florestine zal moeten dienen.
begears.
Om je de waarheid te zeggen', ik heb er ftaat op gemaakt; ?y waart altoos in dat ftuk onbetaalbaar, het overige heb ik in myn hand; Florestine voor my in te nemen , laaat ik alleen aan u (mtt drift) by exempel van daïg
zou je my een uitftekenden dienst kunnen bewyzen
susanne, ziet hem met aandacht aan. begears, zich hertellende. Ik zeg uitftekend, om het gewigt dat Almaviva er
aan hegt, (zeer koel) want eigentlyk is het niets Hy
heeft in zyn hoofd gekregen, om by het tekenen van 't contraft aan zyn Dochter even dezelve jmveelen prefent te doen, als die welke de Gravin heeft, en hy wil volftrekt niet hebben dat men het weet.
susanne. . .
Ha ! ha!
begears.
Het is zo kwalyk niet uitgedagt, fchone juwelen doen fomtyds al veel af; mogelyk zal hy u om 't ecran van zyn
vrouw vragen, om die aan de juwelier te laten zien
maar daar komt hy zelf aan.
V T F-



de TWEDI! TARTUFFE, of
V T F D E TONEEL.
almaviva, susanne, begears.
almaviva. Ik zocht u, mynheer Begears!
begears.
Eer dat ik by u kwam, mynheer! dacht ik dat het nodig was Sufanne uw voornemen bekend te maken,
omtrend het juweelkisje
susanne.
Je exelientie begrypt wel
ai. Ni avi va.
Laat dat exelientie daar blyven. Heb ik niet bevolen toen wy in dit land kwamen wonen
susanne.
My dunkt dat vetbürgert ons zo.
almaviva.
Dat komt je zo voor, om dat je u beier verfhat op trotsheid, dan op ware grootheid.
susanne.
Maar , mynheer ! gy geeft my ten minften uw
woord
almaviva, ni't grootheid,
Zints wanneer ben ik my zeiven niet gelyk gebleven i
susanne.
Dan ga ik het halen, (tozyde) Figaro heeft immers gezegt dat ik niets weigeren moest.



be SCHULDIGE MOEDER.
IS
ZESDE TONEEL.
ALMAVIVA, BEGEARS.
ALMAVIVA, ik heb baar befchroomdheid fchielyk weg genomen. BEGEARS.
Ik ben over iets anders veel ongeruster. Ik vind tl 20 neerflacbtig. . . .
A LM AVIVA.
Wat zal ik zeggen, myn vriend! het verlies van myn zoon fcheen my het grootfte ongeluk. Een pynigend verdriet opent een wond. . . en maakt my het leven ondragelyk.
BEGEARS.
Byaldien gy my niet verboden had u hier in tegen te gaan, zou ik u zeggen dat uw jongfte zoon. . .
ALMAVIVA, driftig. Myn jongfte zoon ! ... Ik heb er geen.
BEGEARS.
Bedaar, mynheer ! laat ons een weinig raifonneren. Het verlies van een beminden zoon kon u immers niet onregtvaardig omtrent den anderen, omtrent uw vrouw, omtrent u zeiven doen handelen? Is het dan op blote vermoedens dat men deden van dien aart moet beoordelen?
ALMAVIVA.
Blote vermoedens! ach' ik ben 'er maar al te zeker van ! ongelukkig maar dat ik geen bewvzen in handen heb. — Zo lang myn arme zoon leefde Helde ik er weinig



iZ be TWEDE TARTUFFE, oï begears.
Indien Florestine my aanneemt, en dat gy by voorraad van uw importante goederen deze drie millioenen uit Mexico, wil affteken om haar tot huwelyksgift te {trekken , zo kan ik de gedachte niet verdragen van er eigenaar van te worden, en ik zal ze niet ontfangen voor en al eer het contract de donnatie, die ik er haar quafi van doen zal, bevestigt.
alm av i va, hem in zyn armen drukkende.
Gul en openhartig vriend! welk een Echtgenoot geef ik niet aan myn dochter! . .
ZEVENDE TONEEL.
susanne, almaviva, begears.
susanne, met een kisje.
M vnheer! hier is het juweelkoffertje. Ik bid u houw het niet lang, het dient weer op zyn plaats te ftaan voor dat mevrouw op komt.
almaviva.
Sufanne I maak dat niemand binnen komt voor dat ik fchel.
susanne, ter zyde. Goed, maar geven wy eerst hier van bericht aaa Figaro.



b2 SCHULDIGE MOEDER;
aan myn droefheid alleen toe de ongepastheid van myn vcrwyt.
almaviva.
Ver van 't u kwalyk te nemen, zo acht ik er u des te meêr om (Jiy werpt zich op een ftoel)' ach! ontrouwe Rofine I . . . . Ja niet tegenftaande myne losheid, gy zyt de enigfte voor wie ik ene opregte liefde gevoéld hebbe .... ik heb andere Vrouwen verleid. . . maar gyl . . . . ach! ik gevoel aan myn woede hoe ik u bemind heb .... en hoe ik my zeiven vervloek, u nog te beminnen.
begears.
In 's Hemels naam geef dat ongelukkig papier te rug. NEGENDE TONEEL. figaro, almaviva, begears.
almaviva, opjlaande.
Lastig fchepzel! wat wil je hebben ?
figaro.
Ik kom binnen om dat myn heer gefcheld heeft.
almaviva, boos wordende. Ik gefcheld 1 . . . nieuwsgierige knecht!
figaro.
Vraag het maar aan den Juwelier, die heeft het zo wel gehoord als ik.
almaviva.
Myn Juwelier! wat wil die hebben?
b 4 ei-
v



24 de TWEDE TARTUFFE, of figaro.
Hy zegt hier ontboden te wezen, over een bracelet die hy gezet heeft.
begears, merkende dat Figaro by aunliondenheid het oog heeft op het koffertje, doet al wat in zyn vermogen is het te verbergen. Ach ! . . . . iaat hy op een anderen dag weer komen.
figaro, met Jlimheid. Maar terwyl mynheer het juweelkisje van Mevroirv in de handen heeft, zou het misfchien nu zeer gefchikt wezen
alm avi va , zeer kwaad. Mynheer den Inquifiteuri ga heen, en zo je één enkel woord laat onifnappen
figaro.
Een enkel woord ? ik zou te veel te zeggen hebben. Ik '"11 niets ten halven doen. (Hy beziet met aandacht het koffertje en het papier dat Almaviva in de hand heeft, hy fmyt een oog van verachting op Begears en gaat heen.)
TIENDE T O N E E L.
begears, almaviva.
almaviva.
Sluit dat nootlottig kisje. Ik heb het bewys dat ik begeerdes Ik heb het, en ik ben er wanhopig over l waarom moest ik het ook vinden ! . . . . zie daar, Begears! lees ...» lees het.



de SCHULDIGE MOEDER. 2J begears, het weigerende. In dergelyke geheimen te treden ! de Hemel bewaar my dat ik in verdenking zou komen!
almaviva.
Wat is het voor een koude vriendfchap die een afkeer van myn vertrouwen heeft? Ik zie wet dat men geen gevoel heeft,dan van het leed dat men zelfs ondervindt.
begears.
Hoe, mynheer! om dat ik weiger het papier te lezen! .... (met drift) fchielyk dan, berg het weder, daar is Sufanne. (hy fluit den dubbelen bodem van liet kisje, en Almaviva bergt den brief op zyn bont.)
ELFDE TONEEL.
susanne, almaviva, begears.
Almaviva is geheel neêrgeflagen.
susanne, komende aanlopen. Schielyk, fchielyk, het kisje, Mevrouw fchelt! begears, het haar gevende. Gy ziet, Sufanne! dat alles in volkome orde is. susanne.
Wat fcheelt mynheer toch, hy is zo neerflagtig? begears.
Niets, hy heeft zich een weinig moeijelyk gemaakt, over de onbefcheidenheid van je Man, die tegens zyn orders binnen is gekomen.
susanne, Jlim.
Ik had het hem echter gezegt, zo dat hy het heeft
kunnen begrypen. (sy gaat hem.)
ü 5 TWAALF-



af de TWEDE TARTUFFE, o»
TWAALFDE TONEEL.
LEONARD, ALMAVIVA, BEGEARS.
ALMAVIVA, willende heen gaan, zo als Lecntrd inkomt.
Ze daar de andere!
LEONARD, Jchroomachtig, wil Almaviva omhelzen.
Myn Vader! ik kom hier om te vernemen of gy dezen nagt gerust hebt doorgebragt?
ALMAVIVA, zeer koel en hem afwerende.
En waar zyt gy gisteren avond geweest, mynheer!
LEONARD.
Men heeft my gebragt in een van de voornaamfte Clubs, Vader!
ALM AV I VA.
Zo, en daar heb je een redevoering gedaan
LEONARD.
Men heeft my overgehaald om hen enige aanmerkingen voor te lezen, die ik gemaakt had over het misbruik van de kloostergeloftens, e» het rtgl dat men natuurlyker wyze heeft, om zich van dezelven los te maken. ALMAVIVA, met bitterheid.
De gelofte der Malthezer Ridders er onder begrepen, niet waar ?
BEGEARS.
Ik hoor dat uw vertoog zeer toegejuigd is geworden.
LEONARD.
Mynheer! men heeft veel toegevenheid voor myn jaren getoond.



de SCHULDIGE MOEDER. Tj
A M AVI VA.
Zo dat in plaats dat mynheer zich bezig zouwhouden, met het nodige tot zyn vertrek klaar te maken, en zich waardig te maken de orde dasr hy toe gefchikt is, hy zyn tyd gaat hefteden om vertogen, naar den fmaak van den dag, op te ftellen, lezende blauwboekjes in de Clubfen voor, en zich overal vyaHden op den hals halende! . . . wel rasch zal men geen onderfcheid meer weten ta maken, tusfehen den edelman en den geleerden. LEONARD, fchroomachtig.
Maar men zal des te beter den onkundigen van den geleerden, en den vryën Man van den flaaf weten te onderfcheiden.
ALMAVIVA.
Overdreven gevoelens! men ziet waar gy naar toe wilt, en welke party gy toegedaan zyt (hy wil heen gaan.) LEONARD.
Myn Vader! . . . .
A L M AVI VA, verachtelyk.
Laat die gemene uitdrukkingen over aan den burger man, lieden van onzen ftaat bezigen verhevener fpreekwyzen. Wie is er toch aan 't hof die Vader zegt? mynheer ! noem my mynheer. . . . Zyn Vader! (hy vertrekt fchielyk, Leonard volgt hem. Almaviva omkykende, zitt Begears, die op ene medelydende wyze de fcltouders ophaalt.) Kom, mynheer Begears 1 kom dan.
Einde van het eerjle Bedryf.
TWE-



23
de TWEDE TARTUFFE, of
TWEDE BEDRYF.
Het Toneel verbeeldt de Boekenkamer van Almaviva. EERSTE TONEEL.
ALMAVIVA, alleen.
Terwyl ik cindelyk eens in vryheid ben, wil ik dien wonderbaren brief, die* my door een onbegrypelyk geval in handen is gekomen, met aandacht lezen, (hy haalt den hief uit zyn borst en leest, zeer duidelyk op de voornaamjle woorden drukkende.) ,, Ongelukkige onzinnige! ons
noodlot is vervuld. Gy die gewaagd hebt my by den „ nacht, in een kafteel daar gy in opgebragt waard, en
daar al de omwegen u van bekend waren, te overval,, len . . . . het geweld dat daar op gevolgd is ... . ,, met een woord, uw misdaad, de myne .... de ,, myne... ontfangt haren rechtvaardigen ftraf. Heden, „ den dag van St. Leonard, de patroon dezer plaats, „ ook de uwe geef ik het licht aan een Zoon, de „ fchande en de wanhoop van myn leven. Dank echter „ aan enige treurige voorzorgen , myn eer is behouden ! ,, maar myn deugd is voor altoos verloren! veroordeeld „ voor het overige van myn leven om onophoudelyks „ tranen te ftorten, gevoel ik wel dat dezclven toch „ nimmer een misdaad zullen uitwisfehen .... waar ,, van het gevolg in wezen blyft. Zie my nooit weêr,
,i ai



de SCHULDIGE MOEDER; iO
„ dit is de onherroepelyke wil van van de ellendige ,, Rofine, die geen anderen naam meêr durft te onder-
fchryven ," (hy brengt zyn handen en den brief aan zyn hoofd en gaat zo heen en weder.) die geen anderen naam meêr durft te onderfchryven! . . . ach Rofine! Rofine l waar is de tyd ... . maar gy zyt bezoedeld! .... (hy maakt zich driftig) Neen, dat is de taal niet van een
ondeugende vrouw! een lage verleider .... ik
wil zyn antwoord lezen, dat flaat onder den brief zelve. (hy leest.) „ Dewyl ik u niet meêr zien mag, is het le„ ven my ondragelyk, en ik ga het, hoop ik, verüe„ zen in de attaque van een Fort, daar ik echter niet ,, toe gecommandeerd ben.
„ Ik zend u te rug al uwe verwytingen, hetportrait dat „ ik van u gemaakt heb, en de haairlok die ik u ont' „ roofd heb. De vriend die u dit alles zal overhandi„ gen, wanneer ik er niet meêr zal wezen, is ver„ trouwd. Hy is ooggetuigen van myn wanhoop ge-
weest. By aldien de dood van een ongelukkige enig „ mededogen by u verwekt, hoop ik dat onder de „ namen die men aan den erfgenaam van .... een ander „ gelukkiger .... gaat geven, die van Leonard .... „ u fotntyds zal herinneren de gedachtenis van den on,, gelukkigen die u aanbiddende ftierf, en die voor het „ laatst van zyn leven tekent: Cherubin Leonard van „ Aftorga.'' (/prekende) De rest is met bloed gefchreven! (hy leest) „ Dodeiyk gekwetst, open ik nog deze ,, brief, en fchryf met myn bloed ditpynelyk, dit euwig „ vaarwel. Herinner u . . . ." (hy zegt) het vervolg
is



3o re TWEDE TARTUFFE,
is uitgewist .... (zeer driftig) en dit is ook de taal niet van een ondeugend man! een ongelukkige onbezonnenheid !...-. (hy zet zich neder en blyft e-verjlelpt zitten, tindelyk zegt hy:) ik word verfcheurd ! . . •
TWEDE TONEEL.
BEGEARS, ALMAVIVA.
BEGEARS inkomende blyft aan ds deur Jlaan, op zyn vinger bytende , met een genoeglyke geheimhouding. ALMAVIVA.
Ach, myn waarde vriend! kom toch nader . . . .'
gy ziet my in een verflagenheid
BEGEARS.
Die fchrikbarende is, myn heer! ik dorst niet binnen komen.
ALMAVIVA.
Ik heb dit gefchrift gelezen ! neen .... neen , het zyn geen ondankbare , geen monsters! . . . . maar
ongelukkige onbezonnenen zo als zy zich zeiven
noemen
BEGEARS. Ik heb het gedacht, even als gy, myn heer! ALMAVIVA, opflaande en heen en weêr gaande. Die ongelukkige vrouwen! zy laten zich verleiden en zy weten weinig welk kwaad zy berokkenen. . . zy gaan maar voort. . . al verder en verder. . . en de fchande en hoon rolgt hare voetftappen. . . de waereld zo on-
billyk