d e
ritmeester
E R L A U
0 f
veroordeelde onschuld.
T R E.U R S P E L.
1 n
VYF BEDRYVEN,
Uit het Hoogduitsch
door
jan a. backer.
Te HAARLEM
By a. loosjes,
1789.






D E
RITMEESTER
E R L A U
O F
VEROORDEELDE ONSCHULD. TREURSPEL.



t DE RITMEESTER ERLAU,
FRANS.
Dat geloof ik waarachtig , zona by Übftad, van w.iar men ons alles kan toevoeren, zonder dat den vyanu het beletten kan.
HENDRIK.
Maar ik verlang te weeten, wat dat kanonneeren kort na middernacht beduide.
FRANS.
Dat sullen wy fpoedig wceten. . . Waarfchyni„k is *er weer hair gelaa'en, tusfeben onze en de vyandlyke Piquets. Ik wenschte Hendrik dat wy er by geweest waaren.
HENDRIK.
Ik ook ..• Maar jammer, dat het zo duider was. . . - Zie het was de duivelhaal geen nacht o;n ?yn man na teryen.
FRANS.
Neen! . . . maar zo veel te beter voor die Schelmen van Defcrteun.
HENDRIK.
Gy weet dat ons Regiment, fedeit kort dertig van die fchelmen vermist?
FRANS.
Laat hun'drosfen Beter nog dekïüe\J**



TREURSPEL. §
ziekte en fterfte, in de armée. . . . door de eerfle verliezen wy alleen deugnieten; door delaasteword nog menig braaf kaerel weggeileept.
H ENDRIK.
't Is zo. . . . En als men' de vyandlyke deferteurs gelooven mag, krygen zy van die knaapen by de menigte. . . . Maar apropos, weet men nog geheel niet waarom de Wachtmeefter Zelle van het Esquadron van Erlau, giftren mórgen vroeg gedeferteerc is?
FRANS.
Naen. ... by my is 1 onbegryplyk. ... De Kaerel was by *t geheele Regiment bemind; ik zélf had myn lyf en leveo, voor den rakker gewaagd ... Maar halt! In 't geweer Broeder.
TWEEDE TOONEEL.
WANGEN van de eene, ERLAU van de andere zyde opkoomende.
Hendrik en Frans Prefenteeren't geweer.
WANGEN.
Hal goeden morgen Heer Ritmeefter.
ERLAU.
Onderdanigere dienaar Heer Generaal! Men zegt my dat Uwe Excellentie my ontboden heeft?
A 2 WAN-



4 DE RITMEESTER ERLAU,
WANGEN.
lo is het; de Koning wil u zien.
ERLAU.
De Koning? . . . my?
WANGEN.
Met zeer veel genoegen hoorde zyne Majeftert uwe bravoure van gisteren, en wil u bedanken.
erlau, [met zicbtbaare ontroering.]
Ik deed niets, dan myne fchuldige pligt Heer Generaal.
WANGEN.
Wonderen van dapperheid deed gy. . . . Was het vyandlyk Corps niet driemaal zo fterkals het uwe? ... Het terrain niet zeer geoccupeerd ? En dan onder zulke omftandigheden, zo beflisfend te zegepralen geeft, bewyzen van doorzicht en dapperheid.
ERLAU.
Uwe Excellentie!
WANGEN.
De gevangen Generaal zal zich niet voorfpeld hebben , de winterkwartieren by ons te betrekken.... Hy fcbynt ook al vry oud, en als met den eenen voet in 't graf.



TREURSPEL. 5
ERLAU.
Hy vocht echter met al het vuur eens jongeling» eer hy zich overgaf. . . . Zyne eigene Spions voerden hem in myne hinderlaag. Zy fchilderdeh hem myn commando ais ecne zekeren buit . . . Hy dacht dit ten nutte zyns Konings te moeten waarneerhen... Dan gelukkig waare ik waakzaam, zodat ik hem met de helft van zyn volk gevangen nam.
WANGEN.
*t Fs meer de vrucht uwer dapperheid, dan der toevalligheden. . . . Maar in 't vertrouwen gezegd .de Koning wil u op een grootfche wyze zyn erkentenis betoonen , voor deezen waaren heldenmoed, doch bedenk dat zyne gunst minder eene beiooning zyn zal, dan dat zy u boven anderen doe iiitmunten.
DERDE TOONEEL.
WANGEN, ERLAU, WALDIIEIM, HENDRIK en FRANS.
WANGEN.
Wat brengt gy voor nieuws Heer Waldheim?
WALDHEIM.
Een brief aan zyne Majefteit. Heer Generaal.
A 3 WAN"



6 DE RITMEESTER ERLAU,
V.' A N G E N.
Ik heb last dien te openen. . . . [na denzelisn gehezen te hebben.]
De vyand heeft deezen nagt tusfchen een en tv/ee uur, een hoogte wilien bezetten , maar de Generaal Turnisfe heeft hem egter met geweld te rug gedreeven, en zeventig man en drie Officieren gevangen genomen.
Men boort een Veldmuzyk.
-De Koning koomt. . . . Heer Ritmeefter ik feliciteer u by voorraad.
VIERDE TOONEEL.
AUGUSTUS, WANGEN, ERLAU, HENDRIK, FRANS, gevolg des Konings.
AUGUSTUS.
Ik heb te lang geflaapen, Jt ïs reeds over acht uur. Ha, Heer Generaal Wangen, wat nieuws?
WANGE N.
Zo aanftonds is dit Rapport, van den Generaal Turnisfe ingekoomen, uwe Majefteit.
AUGUSTUS.
Bravo! Bravo Turnisfe.' . . . Zulke gevallen zyn
aan-



TREURSPEL. 7
aangenaam, en voorfpellen ons eene gerufte winterkwartier.ng H er Wangen. ... is de Rumeefter, die zien giüeten zo dapper gekweeten heeft, hier?
WANGEN,
Ik heb de eer hem uwe Majeiieit aan te bieden.
AUGUSTUS.
Bravo myn waarde Ritmetfter! ,gy hebt u gifte. ren dapper gedraagen.
ERLAU.
Ik heb myn pligt betracht, uwe Majefteitl
AUGUSTUS.
Wel.' en myn oogmerk is u daar voor te béloonen.
[ Een van bet gevolg overreikt den Koning , een Koffertje , met de Ridderorder, j
Draag deeze ter gedachtenis van uwen moed en myner genade te uwaard! . . . . [de Ktning bangt hem ie Orde om. ]
ERLAU.
Ik ben niet bekwaam uwe Mafefteit myn dank uit te drukken. . . . Maar de dood alleen, zal my dit bewys der eere, van mynen Koning my gefchonken kunnen ontrooven.
A 4 VYF-
aangenaam, en vooifpellen ons eene gerufte winterkwariiéring H er Wanten. . . . is de Kiimeefter die zich giüeien zo dapper gekweeten heeft, hier?
WANGEN,
Ik heb de eer hem uwe Majeiieit aan te bieden.
AUGUSTUS.
Bravo myn waarde Ritmetfter! ;gy hebt u gifte.



8 DE RITMEESTERERLAU, VYFDE TONEEL.
AUGUSTUS, WANGEN, ERLAU,' BINGK, HENDRIK, FRANS. — Gevolg.
AUGUSTUS.
Wat nieuws brengt gy' heer Adjudant Bingk,
BINGK.
De vyandlyke Generaal , die gilleren gevangen genomen is, verzoekt de eer te heDbtn, uwe Majeiteit te fpreeken.
AUGUSTUS.
Wie is hy?
BINGK-
Zyn naam is my nog onbekend, uweMajefteit zal in hem het zeldzaamfte carafter vinden dat immer gezien is. ... Hy is rond, ouverfehroliken, goed. aartig maar eenigzints ruw.
AUGUSTUS.
Laat hem komen.
ZES.



TREURSPEL. 0
ZESDE TOONEEL.
AUGUSTUS, WANGEN, ERLAU, Gevolg HENDRIK, FRANS, SCHLEINSH EI M en BINGK.
,Ds twee laafte komen omtrent bet midden van dit Tooneel, houden zich achter tot Erlau afgaat , wanneer Wangen Schleinsbeim wenkt.
augustus, tegen Erlau. Zyt gy reeds lang Ritmeefter?
erlau.
Ik ben de j'ongfte by 't Regiment, uw Majefteit.
a u g u s t u s.
Dat zy zo. . . . De eerfte Majoorsplaats, die by de Cavallerie open valt, moet voor den Ritmeefter zyn Heer Wangen, dat is myn wil.
ek l au.
Uwe Majefteit vergeeve my dat ik voor deeze groote Genade bedanken moet.
augustus.
Waarom ?
A s ER-



ja DE RITMEESTER ERLAU,
erlau.
Ik verdien niet zo veel waardige mannen voor getrokken te worden . . Als-zy in de geleegenheid geraakten, zouden zy het zelfde, en meer dan ik gedaan heb, verrichten, allen denken gelyk ais ik, en zyn bereid ons leven voor uw Majeiieit op te offeren.
a u g o s t u s.
Welt 7.eer wel. . . . Uwe befcheidenheid gevalt my : ik zal uwer gedachtig zyn , zor.der uwe Vriendfchap voor uwe Medgezellen uit het oog te verliezen. . . .
[De Koning neemt zyn hoed af; Erlau Ivigt zich en •wil heen gaan.}
Een woord nog. . . . Hoe is uw naem ?
erlau.
Erlau, uwe Majefteit.
augustus, andermaal groetende.
Zeer wel. . . . Waar is de vyandlyke Generaal?
ZE-



TREURSPEL. Ir
ZEVENDE TOONEEL.
AUGUSTUS, WANGEN, SCHLE1NSHEIM, 13INGK, Gevolg, HENDRIK en FRANS.
AUGUSTUS.
Wel nu Heer Generaal , hoe behaagt het u by my ï
SCHLEINSHEIM.
Zeer Hecht uwe Majefteit.
AUGUSTUS.
Hoe zo?
SCHLEINSHEIM.
Ik mis het waardfte.
AUGUSTUS.
De Vryheid?
SCHEINSHEIM.
Neen uwe Majeiieit Die kan ik niet begee-
bezor-en Mouarch zal uiy die goedig weder
Wyl



ll DE RITMEESTER ERLAU,
Wyl Tk haar niet moedwillig vepoekeloosd hebbe, ik glipte uit, en geraakte dus uit den ftind om my te verdeedigen. Dan 't geen ik van uwe Majeiieit verzoeken koom, is mvn Degen (* 11c heb hem zinds vyf en vyftig Jaaren gedraagen, en nimmer afgelegd , ik word fchaamro'jd , als een meisje, als ik naar myn zyJe kyk, en hem d .ar niet
blinken zie. ... Fïy was myn Vrouw myn
Kind. . . . myn alles. O! ik fchaam het my byna te zeggen, maar gilleren, toen hy my wierd afgenomen , heb ik gefchreid als een kind.
augustus.
Daar brave Krygsman, is de myne.
schleiks meim , [zonder den Degen aan te neemen. ]
Eene groote genade uwe Majefteit! .... Doch
de myne was my nog liever Wy zyn zo ge-
woon aan elkander Wy hebben zaanen zo
menigen kans gewaagd. ... Om de waarheid te zeggen, hy is te ligt voor my Houwen en neder"
veüen in eens, uwe Majefteit, dat is zo myn zaak.
bin gk.
Hier is de degen van den Heer Generaal, uwe Majefteit !
a u-
(_*) Augustus heeft aan Bingk ingeluisterd den de* gen van dm Generaal te baaien.



TREURSPEL,
13
AUGUSTUS.
Wilt gy dan liever deezen. Heer Generaal?
SCHL EINSHEI M.
Met het uiterfie genoegen uwe Majefteit
IHy kuscbt den degen]. . . . Kom thyn geliefde, myn getrouwe, gelukkig nu ik u weder heb, gebruiken mag ik u niet, maar gy zyc toch by my, en kunt my weder onderhouden als voonnaals.
Als ik 's morgens opltaa uwe Majefteit, en aan den Hemel denk , waarheen ik welhaast te verreifen meen, dan is degen myn gebede-boek. . . . ik zet hem voor myi kniel neder, en dank den Schepper, dat hy my door hulp van dit geweer, zo menig gevaar ontrokken heeft. Als ik des avonds alleen zynde geen tyd verdryf hebbe, dan leg ik hem op myn fchoot, bekyk zyne groote fchaarcen, en herdenk het gewoel der Veldüagen , die ik by woonde, tot ik influimer.
AUSUSTUS.
Een zeldzaam mensch! . . . Wüt gy uwe overige dagen niet by my door brengen? . ... Ik zal u alle mooglyke genoegen verfcha'ffen.
SCHL EINSHEI M.
Het behaagt uwe Majefteit met een oud Krygsman te fpotten. Heb ik aanleiding tot deeze vraag gegeeven? Jk ben een Patriot! ... Ik was altoos een getrouw onderdaan myns Konings, en zal hem in
het



J4 DE RITMEESTER ERLAU,
het agt en zeventigfte Jaar myns ouderdoms niet ongetrouw worden.
augustus.
Bat zal uniet benadeelen, waarde man! Ik wilde, u geheel leeren kennen, en daar ik u nu kenne, en zulk een zucht tot uwen-Monarch , in uontdekke, zou het onrechtvaardig zyn, die zucht niet te bevreedigen. . . . Gy zyt myn gevangen niet meer, en gy kunt nog heden naar uwen Monarch te rug reifen. Groet hem van my, en behaagt het den Hemel, wy zullen fpoedig vrede maakcn.
schleinsheim.
Ik bedank uwe Maiefteit voor deeze grootmoedige denkbeelden, mywaards. . . . dan vergun my, dat ik blyven mag , zo lang het myn Koning behaagt! . . . Hy zal my fpoedig rantfoeneeren, als hy hoort, dat zyn oude Generaal gevangen is, om ronduit te fpreeken , ik mag van mynsKonings vyanden, geene zo grote gunstbewyzer aanneemen, myn pligt is geheel den wille myns Konings-te volgen.
augustus [baalt zyn memorie' boek uit}.
Hoe is uw naam? dien wil ik aantekenen.
schleinsheim.
Zcdert twintig Taaren noemt men my, door genade van myncn Koning Baron von Sthldnsheim,
en



TREURSPEL. XJ
en door deszelfs genade heb ik de goederen van eene uitgeftorvene Familie geërfd , welke dien naam droeg. . . . Maar voormaals heette ik Erlau.
augustus tegen Wangen.
Erlau! ... Is des Ritmeefters naam, dien ïk daadlyk fprak, ook geen Erlau?
wangen.
Ja uwe Majefteit.
augustus.
Ik heb ook eenen Erlau in myne armee mooglyk is hy uw bloedverwant.
schleinsheim.
Niet denklyk, want ik ben maar alleen van myne naam en familie overig.
augustus.
Waart gy dan nooit getrouwd?
schleinsheim.
Ja uwe Majefteit. ... Ik 'had een Vrouw, een Zoon;doch beiden wierden een otter desEn^elfchen
oor-



16 DE RITMEESTER ERLAU,
oorlogs, voor ongeveer twee en twintig J.iarefi. • . Maar als ik 'er aandenke worden myne uogen mistig-
augustus tegen Wangen.
Zyn verhaal brengt my tot nadenken. . * • Wat Landsman is onze Erlau?
WANGEN.
Een Inboorling uwe Maiefteit, zo veel ik Weete; doch verkiest uwe Majeiieit hier van meerder na. richt
Augustus. Ja Iaat hem koomen. . . .
[Wangen zendt Bingk naar Erlau. J
't Zou my aangenaam zyn Heer Generaal, zo ik uwe gevangenfchap duor eene goede ontdekking Verpligtten konde. . . . Zeer mooglyk is deeze Erlau uw bloedverwant, veeiligt uw Zoon.
schleinsheim.
Onmooglyk uwe Majefteit. ... Ik was toen ter tyd Ritmeelter. ... De Engelfchen overvielen ons, en het huis waar in ik en myne vrouw fliepen , wierd in brand geftoken. . . . Myn eigen volk zag, hoe de vyand myn vrouw en zoon neêr zabelden.
A 0.



TREURSPEL ij
AUGUSTUS.
Was uw vrouw dan mede in het veld?
S ClILEIN SHijr-M.
Ik lag in *t winterkwartier, zy bezocht my met haaren zoon, die toen vyf Jaar was: Jk wierd by deezen aanval zwaargewond, ontkwam, door een wonder, den dood; en daar de vyand het oord negen maanden inhield , kon ik het genoegen niet hebben , hun te laaten begraaven of te verneemen waar zy begraaven waaren. , . . Waarfcbynlyk zyn zy beide mede verbrand.
ACHTSTE TOONEEL.
AUGUSTUS, WANGEN, ERLAU SCHLEINSHEIM, BINGK, Gevolg, HENDRIK en FRANS.
AUGUSTUS.
Tree nader. ... Is uw naam niet Erlau?
ERLAU.
Ja uwe Majefteit.
AUGUSTUS.
Wie was uw Vader ?



18 DE RITMEESTER ERLAU,
erlau.
Hy was Ritmeefter onder de vyandlyke troupes, en wierd, iuden Engelfcben oorlog, dood gefchooten. *
schleinsheim.
Wat?
augustus lagchende. Dat zal eene treffende ontdekking zyn.
schleinsheim.
Hoor myn Heer! gy zyt een Erlau? . . . Zoon eenes Ritmeefters? uw gelaat, . . . uw gezicht, . . maar wie was uw Moeder? ... hoe haar naam, eer zy my .... eer .. . . [even als of ik het al wist] ... eer zy aan den Ritmeefter huwde?
erlau.
Myne Moeder was eene geboore Liebftein.
schleinsheim.
Zoon.' Zoon! . . . [hem ombel/ende] gy zyt myn Zoon! ja Erlau, gy zyt het. . . . Uwe Majefteit hy is myn Zoon! Heer Generaal.' hy is de myne.'
EK*



TREURSPEL. ,9
ERLAU.
Neen' 't is niet mooglyk, myn Vader is dood ge. fchooten ... is reeds lang dood.
SCHLEINS HEI M.
Niet zo, zeg ik u, niet waar! hy leeft, en flaat voor u. ... Ik meende ook dat gy verbrand waart, echter ftaat gy daar . . ó! hoe verjongt my dat . . Fredrik .' Lieve Fredrik! .... Zo immers is uw naam ?
ERLAU.
Ja . . . Maar
.. SCHLEINSHEIM.
Gy zyt myn Fredrik! myn Zoon! .... Mair gy ftaat zo onaandoenlyk. . . . Verheugt gy u niet? .' . Uw gryze vader ftort traanen van vreugde, ëa gy
ERLAU.
Goede Elemel! zou het mooglyk zyn ! Gy mya Vader? ... van waar toch? . . . Sedert twee en twintig jaaren verlooren, en nu wedei gevonden? Ik begryp het niet. . . „Vader! Vader i \'by
valt bem te voet.] ... Zo het geen droom is, zo is deeze dag de gelukkigfte myns levens!
^ 2 SCHLEINS-



10
DE RITMEESTERERLAU,
SCHLEINSHEIM.
ö! Zoon! Zoon! ... Ik kanthansop niets anders'denken dan op u myn zoon! [Hy drukt bem in zyne amen. ] Ik wilde U opheffen , en gy blyft knielen! 6! het doet myne oude beenen zogoed, zich van de armen eens zoon omvat te vinden . . Heeft uwe Majeiieit geen kinderen? . . . ö! Trouw dan fpoedig! dit gevoel is m-er dan zes Koningryken waardig. . . . frredrik! waarom zietgymy zo aan!
ERLAU.
Ik zie nu eerst dat gy niet t»t ons leger behoort, myn Vader! . . . gy zyt
S CHLEINSHEtM.
En gy behoort niet tot de benden van myn Koning! Evenwel , zyt gy in zyne Landen geboo"ien. . . . Doch dat doet niets, niets, gy zyt toch myn zoon! [beft bem op.] . . . Hoe! een ridder order? . . . Waar hebt gy die bekoomen?
ERLAU.
Eerst deezen morgen, door de genade myns Konings Heer Vader, dewyl ik gifteren het geluk hadde
SCHLEINSHEIM.
Hoe? wat? . . . By den Hemel, hy is dezelfde die my gevangen, en den degen afnam. . . . En gy



TREURSPEL. 21
deedt dat? Dat, kon myn zoon doen? .... Gaa! gua van my! gy zyt myn zoon niet! . . . Uwe Majeiieit' hy ;s myn zoon niet.
AUGUSTUS.
Waarom goede grysaart? . . . hy heeft zyn pligt, betracht.
SCHLEINSHEIM.
Zyn ouden Vader, die fchande aan te doen ! hem in zyn agt en zeventiglte jaar gevangen teneemen... Dat zou een zoon kunnen doen? My Grysaart, den dëgen afneemen? foei! foei! ik bemin u niet meer! Moest gy met my vechten? . . . Gy hebt my befcnimpt; Gy zyt myn zoon niet!
AUGUSTUS.
Gy zyt onrechtvaardig heer Generaal! als gy hem voor uw zoon niet erKennen wilt, neem ik hem voor den mynen aan.
SCHLEINSHEIM.
Wat? uw Majeiieit! wat? ... My myn zoon ontneemen? neen hy is myn zoon! . . . Koom hier Fredrik , gy zyt myn zoon, ik vergeef het u! neem my nog eens gevangen, dan ik wil het uw liever vergeeven, dan dat men my u ontrooven zou. /
B 3 EK.'



Si DE RITMEESTER ERLAU,
ERLAU.
Dierbaare Vader! gy kent immers bet recht van den Oorlog.
SCHLEINSHEIM.
Een goed recht. . . . Een rechtfchapen Soldaat moet zyn Vader en Moeder verlaaten, en zyn wyf getrouw zyn. [ Hy flaat op zyn degen. ] Hoor Fredrik.' . . . Als ik uitgewisfeld worde, en de oorlog blyft voortduurcn, zo jaag maar recht op my toe, en neem my weder gevangen. NB. Ais gy kunt. Doch dit zweer fk u by voorraad, zo gemak lyk zal het niet weder gaan. . . . Hebt gy ook wonden?
ERLAU.
Twee,* beide in den rechter arm.
SCHLEINSHEIM.
Nu, dat gaat aan, dat gaat aan.' 't is wel voor een jong aankomeling. . . . Maar 'er valt nog wat voor u te verhakftukken in dewaereld, eer gy my •gelykzyt. Ik heb'er Twaalf en alle van vooren. . . waarop* of het noodlot zo grillig is? ... . Een jonge melkmuil, met twee naadjes , neemt zulk een oud practicus gevangen,- en die heeft niets te zeggen: toch zyt gy myn zoon, vergeef, zyne Majefteit , dat wy uw geduld dus misbruiken
V/aarfchynlyk moet ik welhaast weder, naar myne
fpiw-



TREURSPEL. ij
fpitsbroeders te rug. Vergun my uwe Majefteit, dat ik u mynen zoon opdraage: Houd ty hem inwaarde, 'czal u niet fchadelyk zyn. Want zie uwe Majefteit myn fla.n is van goed zoort .... best zoort . . . laat hem fpoedig trouwen, eo zo vee'e jongens hy krygt, zo veel zoons van een braaf Soldaat zult gy hebben,
ERLAU.
Ik ben reeds gehuuwd myn Vader, en heb een zoon.
SCHLEINSHEIM.
Wat? gy hebt reeds een zoon? ... Ik een klein zoon? Ik ben Vader en Grootvader? . . . ó goede Hemel.' dat is te veel op eenmaal.' ... Ik reeds Grootvader? . . . Waar is hy dan? wasr is uw zoon? ... Hy moet hier komen, ai was hy in CouItantinopel, en al koste het twintig duizend Ryksdaalders , hy moet hier koomen, zyn Grootvader betaald ze.
ERLAU.
En, myn Vader , 't geen uw geluk volkomen moet maaken. ... Myne Moeder... uwe Vrouw... uwe Wilhelmina leeft nog.
SCHLEINSHEIM.
Wie?.. . zy zou nog Ieeven?. . • Heeft men my dan gevangen genomen om een Comedie met my B 4 te



U DE RITMEESTER ERLAU,
te fpeelen? ... Een Zoon . .. een Klein Zoon ."
eene Vrouw.'... [Hy neemt den hoed af, dien by in het vuur des gefpreks opgezet badt ] . . . Hemel.' fterk myn verfiand , dit is te veel voor deezen ouden kop. . . . maar gaan wy, laat my haar fpreeken , waar ? waar Is ZJ t ... [ Hy wil heengaan.]
erlau, hem tegen houdende.
Hier naby inObftad , leeft zyby myne Vrouw, o"ie haare dagen poogt te veraangenaamen.
SCHLEINSHEIM.
o! Dat ik nu niet gevangen was.' dat ik na haar toe kon vliegen! zy moet aloud, ten minden acht en
vyfrig jaar zyn Nu goede Hemel! hoe wil myn
Koning lachen.' als ik hem zyne toeftemming afvraage , en hem een zestig jaarig moedertje als myne bruid aanbiede. ... O! myn Wilhelmina! . . Laat
hun beiden hier komen, myn zoon Myne
Vrouw, myn kleinzoon, ik moet hun zien.
augustus.
Gy zult hun zien. . . . [tegen Erlau.] . . Heer Ritmeefter ik geef u vier dagen verlof, en gy Heer Generaal, dewyl gy toch geen gunst van my wilc aanneemen , zo zal O 3 ft ad de plaats van uwgevangenfchap zyn. Gy kunt onmiddelyk heen trekken, en daar tot uw uitwisfeling blyven. 't is my aangebaam iets tot uw vergenoeging te kunnen toebrea» gen. ^
ek-



TREURSPEL. 2j
ERLAU.
ïk bedank uwe Majefteit, zeer demoedig.
SCHLEINSHEIM.
Op myn eer, gy zyt een goed Vorst, naast den mynen de befte, dien ik kende. ... Ik geef u myn woord van eer, dat ik uwe genadige vryheid niet misbruiken zal.
AUGUSTUS.-
Ik geef u daar-op verlof om te vertrekken. . . . Leef gelukkig.
SCHLEINSHEIM.'
Heb dank groote Koning . . . kom zoon: . . . . Nu bedenk zelf twee en twintig jaar van elkander .. . en nog . . . nog . . . ó! dat ik reeds by haar was..
NEGENDE TOONEEL.
AUGUSTUS, WANGEN, Gevolg, RING K, HENDRIK en FRANS.
AUGUSTUS.
Dit was de vergenoegfte morgen myns Isevens. . . Een zeldzaam geval zeker. ... Nu Heer Generaal, B s zul-



2<5 DE RITMEESTER ERLAU,
zullen wy ontbyten, en dan wil ik *t Cordon bezichtigen, Gy en de Generaals Engfeld en Leiniz zullen my vergezellen.
TIENDE TOONEEL.
AUGUSTUS, WANGEN, BINGK, WALDHEIM, Gevolg, HENDRIK en FRANS.
WALDHEIM.
Uwe Majefteit! het Magazyn ftaat in brand.
AUGUSTUS.
Hoe? wat
WALDHEIM.
't Moet aangeftoken zyn . . . de vlam zegt men barst op drie plaatzen gelyk uit.
AUGUSTUS.
Verfchriklyk! . . . Myn Paard ! ik wil Jiet zelf bezichtigen.
Einde des Eer ft en Bedryfs.
TWEE-



TREURSPEL. 27 TWEEDE J3EDRYF.
Het Tooneel verheelt eene Kamer in het Huis van Mevrouw Erlau.
EERSTE TOONEEL. MEV. ERLAU, SOPHIA, PETER. De Dumes bezig met eenig handwerk.
peter, inbiomende.
De Heer Rirmeester zal zo op het oogenbÜk hier zyn genadige Mevrouwen.
mev. erlau, SOPHIA.
Hoe?...wie Peter?
PETER.
De Heer Ritmeester Erlau, genadige Mevrouwen, ik ftond aan de deur, en zag hem aankomen, hy was van een Heer vergezeld.
s0;



23 DE RITMEESTER JÏR.LAU,
SOPHIA.
Zou het mooglyk zyn Vrouw Moeder? ... koom gaan wij hem te gemoet. ... o ! Hoe zal ik hem omheizen, myn beste lieffte Erlau! ...Gaanwy.
MEV. ERLAU.
Ik ftaa geheel verdomd, van deeze gebeurtenis, Ik begryp 'er niets van.
SOPHIA.
o! Daar is hy al! [zij vliegt hem in de armen.]
TWEEDE TOONEEL.
SCHLEINSHEIM, ERLAU, MEV. ER LA U, SOPHIA.
SOPHIA.
Duizendmaal welkoom trouwfle, lieffte man!dat geluk had ik my niet durven verbeelden.
MEV. ERLAU.
Hoe koomt gy hier Fredrik?... of marcheert gy hier door ?... nu dat raakt niet, God zegene u.... Gy ziet 'er gezond uit.
ER-



TREURSPEL. 29
ERLAU.
Zo ben ik Moeder. . . . o! Hoe verbeug ik my u myne beste te zien! .; u na zulk een afzyn weder aan het hart te drukken.... Hoe ging het? .... hoe bevond gy u?
SOPHIA.
Als iemand,die overtuigd is, dat zyn kostbaarfle fchat in geduurig gevaar is. ... Wy leefden als de nonnen, en verdeelden onzen dag , tusfchen den noodigen arbeid , en hst gebed ter uwer behoudenis. ... Hoe lang kunt gy by ons blyven ?
ERLAU.
Ik blyf vier dagen hier, zo lang heb ik verlof.
SOPHIA.
0! Wat zullen die dagen my heilryk zyn!
SCHLEINSHEIM, [{lil tegen Er' lau.J
Is dat Moedertje myn Vrouw ?
ERLAU.
J«-
SCHLEINSHEIM, by zicb zelf.
Zeisgansch verfchrompeld , gansch verouderd.'... natuurlyk hartzeer voor my.... doch dat's niets,zy
is



30 DE RITMEESTER ERLAU,
is toch myn Vrouw, en ik zal haar liefhebben.'.... mogt ik haar nu omhelzen.
SOPHIA.
Ik had beflooten heden naar 't Leger te trekken u zo naby te hebben , en u niet te zien , dat had ik* my; zelf niet kunnen vergeeven. Echter dacht ik, a.s hy komen kan, zal hy ons zeker bezoeken; en wjifie gtdachten zyn bewaarheid , heb dank myne beste! dank daar voor. f zy omhelst bem.]
M E V. ERLAU.
Lieve Zoon! ... [331 omhelst bemmede.]
SCHLEINSHEIM, by zicb zelf.
Als ik deze trio maar in een quartet veranderen kan.
MEV. ERLAU.
Wie is deeze Heer ? myn Zoon.
ERLAU.
Een goed vriend van my, Vrouw Moeder , ik hoop dat Mama zo goed zal zyn, hem huisvesting te verkenen.
MEV. ERLAU.
Van harten.... Zyt hattlyk welkoom. ...[zy reilt bem de band toe. ]
SCHEINI;



TREURSPEL. 31
SCHLEINSHEIM.
Onderdaanigfte dienaar Mevrouw.' ... [ly zicb Zelf.] ,, hoe klopt het daar.' wees nu flandvastig oude Kaerel! ftasdvastig? als het zo voorgaat, val ik haar, in een minuut, om den hals."
MEV. EBLAU.
Maar aan den Uniform, behoort gy niet tot onze Armee; misfchien gedeferteerd ?
SCHLEINSHEIM.
Ik gedeferteerd? ... foev.' Madam.' foey.'...Ik oude vent zou d»ferteeren?...My dat te zeggen.'.. [hy trekt Erlau ter zyden. ] „ En dat zou myne Vrouw zyn? by den Hemel het is niet mooglyk.'"
SOPHIA.
Vergeef my Mynheer, dat ik u nog niet verwelie* koomde, de vreugd, van myn man uit de gevaaren des ooriogs te zien....
SCHLEINSHEIM.
Geene omftandigheden met my ... toe maar, toe maar.' ik zie het gaarne, dat twee getrouwden elkander beminnen; in myn jeugd was dit zeldzaam, en nu zeker raar. . . . Geneert u niet Madame. Maar ik bid u nu ook ray niet voor een deferieur aan te zien.
sa-



32 DE RITMEESTER ERLAU,
erlau.
Waar is myn kleine? Ik voelde wel dat 'er nog iets aan myn genoegen ontbrak.
sophia.
Hy zal wel aanftonds hier zyn, hy is uit geloopenom fpeelgoed.
erlau.
Mama, deeze Heer heeft myn vader gekend, hy was met hem, in 't zelfde Regiment.
mev. erlau.
Wat? wat zeit gy? ach.' om 's hemels wille hebt gy den zaligen Erlau gekend? . . . den deugdzaamen man? o duizendmaal welkom zyt gy my. . . . Zet u neder, gy zult moede zyn. . . . Verhaal my
bidde ik ic<s van hem , var* zynen dood
Vergeef het, ik moet van hem fpreekende altoos fchreijen.
schleinsheim, [met aandoening opjlnande, zegt by zich zelf. j
En ik zou per Compagnie wel mee huilen. . . . Dat braave wyf is toch myn Vrouw. . . . Zy heeft het zo kwaad niet gemeend, met dat deferteeren.
mev.



TREURSPEL. 35
mev. erlau.
Nu waarde man, fpreek, verhaal my nu.' Hoor u niet aan myn fchreiën; ach.' ik fchrei zo ga'a; a óm hem.
schleinsheim.
Hadt gy hem dan zo recht lief?
mev. erlau.
o Hemel.' hoe kunt gy dat vraagen.' zo lief als. myn eigen ziel: en nog, kondeik hem met myne handen, uit het graf haaien, ik deed het gaarne, en zou het hoe oud en zwak ik ben ter uitvoer brengen. Maar ach.' niet te weeien, waar zyn graf is, daar op niet te kunnen weenen, ó dat fmart my geweldig.
s chleins heim.
In geen Batailje was het zo heet voor my! .... Ik zal u deeze fmart beneemen; ik weet waar by begraaven is.
mev. erlau.
Weet gy dat? ... o! zeg my waar? ... Kinderen die Heer weet waar uw zalige Vader begraaven ligt.
schlensheiM, $yzichzelf. Zy maakt my nog by leevenden lyve zalig.
C jj e v.



34 DE RITMEESTER ERLAU,
mev. erlau.
En al is het honderd myl ver, wil ik hem vaarwel zeggen, en affcneid van zyn gebeente neemen. [ zy weent. ]
schlehsheim, [fpringt van zyn jlael op, trekt Erlau ter zyden, en wil been gaan. ]
Dat mag uithouden, wie kan, my is *t onmooglyk, voorbereid haar.". . . Ik moet hier van daan, ik moet iugt hebben.
DERDE TOONEEL.
SCHLEINSHEIM, ERLAU, MEV. ERLAU, SOPHIA, FREDRIK.
fredrik, aan de deur, met twee ■ Hufaren poppen in de band, die by tegens elkander floot.
Pif! Paf! Puf! Hak toe!' . . . Verweer u! geefu
gevangen [Hy ziet zyn Vader, werpt bet
fpeelgoed weg, en fpringt na km toe.] Papa.' Papa.' o myn lieve Papa!
schleins-



TREURSPEL. >j 3fl»LEI« S H EIM.
Hoe? is dit uw Zoon, uiyn Klein- zoon? . .'. Koom hier jongen koom hier, \ Hy neemt bem'op den arm. ] gy zyt myn Klein - zoon , ik uw Groot Papa; ja, ja, uw Groot Papa. [Hy loopt met bem tn 't rond. ] . .. . Speelt gy met Hufaaren? . . . .
braaf, braaf; Gy zyt van myn bloed, myn
Klein - zoon. [ kuscht en drukt bem aan 't hart, Mev. Erlau en Sof hia (laan onbeweeglyk van verwondering.... Schleinsbeim is gansch verrukt, tcrwyl hy met Fredrik in 't rond loopt, j Juich ! Ik ben jong en fterk, 'k heb een Zoon, eene Vrouw, een Klein-zoon! ja, ja, jongen, ik wou u dooddrukken! kusch my, zo, zo', vat my met de handen om den hals; . . . ot Hoe goed doet my zulks, dat geeft kragt.'
SOPHIA.
Om 's Hemels wil, lieve Erlau, wat beduidt dit ?
MEV. EK L AU.
Zoon, die man is in eene wonderbaare vervoe< ring!
SCHLEINSHEIM.
Ji, befchouw my maar recht, ik ben het. Ik ben de oude Erlau! . . . Vrouw! Wilhelmina! ik ben uw zalige man ■ kom in myne armen J
C 2 MET.



3G DE RITMEESTER ERLAU,
MEV. ERLAU.
Wie? ... Hemel-' ja, hy is 't, zyn geest. ......
[| zy bczwymi. ]
ERLAU.
Myne Moeder•
s OPHIA.
Ach-' Ach' . . . [koomt Mev, Erlau te hulp.]
SCHLEINSHEIM, [ Fredrik nederzettende, j
Wat is 't? . .. Ach.' onmagt! . . . gy heb gewis alles gezegd?
ERLAU.
Niet ik maar gy zelf . .. beste Vader j
SCHLEINSHEIM.
't Is mooglyk! in myn overmaat van vreugde, is het mooglyk! echter weet ik zelf niet waar ik was, wat ik deed.
MEV.



TREURSPEL, 37
mev. erlau, [de oogen opende.} Was het een droom? ... of zyt het gy waarlyk?
schleinsheim.
Ik bet) het, uw man; en hoewel zalig, echter nog geen geest.
mev. erlau.
Heb dank, o Hemel! . . . gy fchenkt bem my weder.... o! myn trans.... [bem omhelzende.]
schleinsheim.
Help my myn Zoon dat ik my nederzette, ik word zo duislig! [zy zetten bem op eenftoel, Mev. Erlau omarmt hem, Erlau , Sopbia en Fredrik knielen rondom bem ]
o Hemel! laat my nu derven! vergenoegder kan ik niet iterven! [vervolgt na een lange poos ziiiygen.} Is hier geen fchilder? ... haalt hem. ... Zo wi! jk: gefchilderd worden, al kost het duizend Ryksdaal. ders.
mev. erlau.
Zeg my nu myne waarde, hoe het mooglyk is dat gy leeft. ... ik kan het niet begrypen.
C 3 SCHlBIHSv



S8 DE RITMEESTER ERLAU,
SCHLEINSHEIM.
En ik even zo weinig dat gy leeft. . . . Meer dan twaalf hebben my verzekerd , dat u een vyandlyke Hufaar , toen gy u met het Kind redden wilde, neergezabeld had.
i MEV. ERLAU.
My niet, maar onze dienstmaagd, die den kleinen droeg, wierd het offer der vyindlyke woede... Ik fprong na haar het huis uit, vond het kind liggen, nam het op, wierd gevangen, en mede naar tianover gefleept. . . .
SCHLEINS HEIM.
Maar hoe koomt gy hier 1
MEV. ERLAU.
Uw Luitenant die met ons gevangen raakte, zeide «lat gy aan zyne zyde doorfchooten waart, daar en boven (fondt gy na verloop van vier weeken in alle nieuwstydingen op de dooden lyst.
SCHLEINSHEIM.
En echter ik Leef nog. . . . Zie my eens recht aan, Kent gy uwen Frans niet meer ?
MEV.



TREURSPEL. 3?
MEV. ERLAU.
ó [a nu wel. . . . doch die lidteekens in 't gezicht mauen u onkenlyk.
SCHLEINSHEIM.
Die bekwam ik in het gevecht, waar in gy my ontroofd wierd. ... Ik wierd voor dood weg gedraagen, 'tgeen oorzaak tot het gerucht van mynen dood gaf . . . doch genoeg daar van, verheug u nu moeder lief, ik ben Generaal . . . heb rykdom . . en goederen. . . . Gy zult goede dagen hebben. . . Maar zeg waarom niet in ons land te rug gekeerd? . . Waarom hier na toe getrokken?
MEV. ERLAU.
Wat zou ik in uw land doen? . . . Overtuigd vaa uwen dood , en dat de Koning aan de Weduwen der OiSciers geen penfioen geeft, viel my in, dat hier een oude Neef van my woonde. Ik reisde herwaards, en wierd met vriendfehap aangenomen. Onze Fredrik kwam door zyn voorfpraak in het Cadetten Corps, en toen onze Neef ïtierf, bedacht by ons als eenen vader, en wy erfden ryklyk.
SCHLEINSHEIM.
Maar waar is toch de Luitenant, waar zyn de andere Officiers gebieeven, die met u gevangen genomen wierden?
C 4 MEV.



40 DE RITMEESTER ERLAU,
MEV. ERLAU.
Zy zyn alle in Engelfcben dienst overgegaan , zomarige om in Hanover te blyven, anderen in Engeiaud of Ierland, zelfs een deel is na Gibraltar vertrokken.
SCHLEINSHEIM.
o! F)ie Rakkers.' Ik wenschte dat zy allen verxoopen waaren. . . . Foey.' Hunnen Koning ongetrouw te worden, en my inynen wellust /.o lang te onthouden! . . . gewis zy zyn alle verzoopen.
MEV. ERLAU.
Maar zeg my nu ook hoe gy hier koomt?
SCHLEINSHEIM.
Hai daar hapert het! . . . dat wil'er niet uit! .. 't Is waarachtig ver met my gekomen, dat ik my voor Vrouwen fchaamen moet. • . . Vraag onzen Ritmeefter daar, vraag dien? [terzyde. ] De Jongen zal het immers zo wel verbaalen dat zyn vader 'er geen meer van heeft.
MEV. ERLAU.
JTu Fredrik! fpreek ?
(Of



TREURSPEL. 4t
sophia.
f Men verander/lelt hier dat zy en Erlau mder tusfcbenmenging van lief koozingen , zonder op bet gefprek der ouden naauwkeurig te letten, elkan* der over het zelfde onder' werp tnderhouden hebben. J
Wat is 't Mama, wat moet myn Man zeggen?
mev. erlau.
Hoe zyn vader hier komt, myne dochter ... nu Fredrik?
erlau, met verwarring.
Om. . . . Hy is gekomen . . . om . . . met onzen Koning over de uitwisfeling der Krygsgevangenen te fpreeken.
schleinsheim.
Niet waar, niet waar! .. zeg het nu recht uit. .. Ik ben een gevangen . . . gifteren . . . daar zie of het mooglyk is . . . die jongen, heeft my gifteren gevangen genoomen.
mev. erlau.
Wie? Fredrik? ... Is het waarheid?
C 5 so-



4a DE RITMEESTER ERLAEJ,
SOPHIA.
Is *c mooglyk?... Hebt gy u zo dapper gedraagcn?
MEV. ERLAU.
Ik wist wel, dat hy de troost van mynen ouden dag worden zoude.
SOFHIA.
o Myn dappere Erlau! ... myn braave man!
MEV. ERLAU.
Myn Zoon! myn Fredrik!
FREDRIK.
o Myn lieve Papa-' [alle drie ombelzen hem ]
SCHLEINSHEIM.
Hm' hm! ... Dat gaat te ver! ... Hem omhel, zen en liefkoozcn zy. . . . Die jongen, om dat hy zynen ouden Vader gevangen nam, en my laaten zy iïier zo foto daan. ... dat 's ongeoorloofd! .... üy kleine Engel! kom ten minden by my.
FREDRIK.
'i Raakt myn Papa, hy is een dapper Soldaat....
1 ' Hebt



TREURSPEL. 43
Jfeb't gy voor hem gevreesd ? . . . Ja, zo gy u ook niet had overgegeeven; hy hadt u doodgeïioken.
SCHLEINSHEIM.
Al fraaier, al fraaier! ... Nu word ik al door Einders befpot! ... Ga weg kleine Gaauwdief, gy zyt myn Klein-zoon niet.
FREDRIK.
Ik meende het zo kwaad niet Groot Papa!
SCHLEINSHEIM.
Nu, nu. . . . Koom hier weer, koom hier? ... Waar zyn uw Hufaaren? ... . Wy zullen zaaine» Batailje fpeelen.
FREDRIK, j
Maar ik moet die winnen ?
SCHLEINSHEIM.
Neen, kleine guit, ik moet die winnen. ... Ik wil uiy niet weer gevangen laatea neemen; zelf al fpeelende door u niet. . . Koom hier! als gy hart kebt.. . Koom hier hebt gy moed I
MI4



U DE RITMEESTER ERLAU,
FREDRIK.
Waarom niet? o'■ lk kan ook vechten. . . . Leen my uw Degen Papa, ik a\ met Groot Papa veen»
|cq(
ERLAU.
/
Hy is te icherp voor u myn Kind.
FREDRIK.
Nu dan zullen wy met P.okken vechten! .. Ik kan het best.
SCHLEINSHEIM.
Gy zjrt myn klein zoon! . . . myn bloed! ... Gy allen zyt de myne!
somiAj tegen Schleinsleim.
En rr.et tny hebt gy nog geen woord gefprooken: .. koom myn Eiiau, help my bidden, dat hy my als Dochtei aanneeme en oiiS huwlyk bevestige.
SCHLl.INSHEIM.
Dat heeft de Pbarber al gedaan, en dus kan ik daar ■tets tegen Lebben. . . . Maar in ernst, gy behaagt »y Vjouw Dochter, gy behaagt my.
so-



TREURSPEL. 4-
SOÏHIA.
Duizendmaal dank, beste Vader1 ;. . [zy kuscbt
bem de bcmd.]
SCHLEINSHEIM.
Hoe verrukt my dat. . .. Hoe goed doet my dat oude man. . . . Daar myn band er op, gy zyt myn lieve Dochter, Zoon, koom hier, gy hebt een braave Vrouw.' . . . Schoon, by myn ziel, fchooti ook! ... Dan gy zyt elkander waardig. Maar Vrouw, gy hebt ook een braaf man , een dapper Kaerel.... Heeft hy den ouden Schleinsheim niet gevangen genoomen?
MEV. EKLJ1U.
Schleinscheim? ... uw naam is immers Erlau?
SCHLEINSHEIM.
Al zedert lang niet meer Na ik dacht u
veriooren te hebben, wierd ik uit vertwyfelin nog dapperer • ging als een Leeuw in 't vuur. . Verkreeg daar door de waardigheid van liaron, en de rang ais Generaal. .. . ja myne lieve Wilbelmins, gy zyt Baronnes hebt goederen in overvloed, meer dan gy gelooft en denkt. . . . o Kinderen, kindek, dat zullen dagen worden; . . . Vreugde feest b<J vreugdefeest, zal ik aanrechten als ili u eenmaal by my nebbe.
MEV.



46 DE RITMEESTER ERLAÜ,
MEV. ERLAU.
Hemel ik weet niet wat ik zeggen moet.
SCHLEINSHEIM.
Gy zult u verheugen Moeder lief! dat wy te zaamen zyn, dat wy elkander wedervonden' Kinderen.' zyt vrolyk , zet u by een; zegt elkander wat uw hart in geeft; ik zal ook zo doen! . . ik zal ftraks myn Moedertje, myne wedergevonden Egtgenoot lief koozen. . . . Kom hier Wilhelmina , op myn fchoot, of hier naast my. . . . Zo! Hebt gy Vrienden hier in de ftad hebtgy bekenden?
MEV. ERLAU.
o Ja! veele, zeer veelei
SCHLEINSHEIM.
Schik wat om; doe hun alle koomen. . . . Wy zullen onze wedervereeniging Koninglyk vieren. .. beitel iMufikanten Trompetten en Pauken, Trommels enPypers! wy zullen Bal geeven, de oude Generaal, zal dansfen. Ja, ja ik en gy zullen het openen; en ons verheugen, dat wy weder by een zyn.
VIER-



TREURSPEL. 47 VIERDE TOONEEL.
SCHLEINSHEIM, ERLAU, MEV. ERLAU, SOPHIA, FREDRIK, PETER.
peter, met ontroering.
Een Officier van de armee, verzoekt den Heer Ritmeelter te fpreeken ?
SOPHIA.
Peter 1 zyt gy ontroerd? ;.. waarom?
peter.
Mevrouwt ... er is een fterk Commando voor de deur.
sophia.
Hoe»
erlau.
Niets 1 ,,. Iaat den Officier koomen.
TWEE.



4S DE RITMEESTER ERLAÜ,
VYFDE TONEEL.
SCHLEINSHEIM, ERLAU, MEV. ERLAU, SOPHIA, FREDRIK.
mev. erlau.
Wac mag dat betekenen?
schleinsheim.
Gy hebt immers geèn meer Generaals gevangen genomen? ... anders misfchien een nieuwe order.
sophia.
Ik word ongerust.
erlaü.
Niets, lieve, er zal iets van belang zyn voorgevallen.
ZESDE TOONEEL.
SCHLEINSHEIM, ERLAU, MEV. ERLAU, SOPHIA, FREDRIK en BINGK.
bingk.
Heer Ritmeester, mag ik u een paar woorden alleen ipreeken ?
s c h l e i n s*



TREURSPEL. 49
SCHLEINSHEIM.
Komt Kinderen, . . . Krygszaaken, die wy nies mogen weeten. Gaan wy, ik behoor tot uw gezel, fchap. . . Jk heb my gevangen laaten neemen. . . . Jk ben ook een Wyf.
MEV. ERLAU.
Wat zou het dan zyn ?
SOPHIA.
Myn Erlau i gy zult niet aanffonds, te rug moe. ten? '6
MEV. ERLAÜ.
Misfehien een ongeluk.
SCHLEINSHEIM.
o! Gy. ... Nieuwsgierig als een Wyf en bloode als de haazen. ... Wat zou het zyn? ... dat wy niet weeten mogen.
S O V I A.
Maar. Hemel I



50 DE RITMEESTER ERLAU,
ERLAU.
Moedig myn lief! gerust! . . Het kan niets zyn, dat u kwelling kan aanbrengen.
SCHLEINSHEIM.
Koom Moedertje! ik zal u geleiden.... [ by hischt baare baud.] hoe wel ftaat my dat verliefd zyn aani
ZEVENDE TOONEEL. ERLAU, DINGK.
ERLAU.
Wat is uwe order?
BINGK.
Vergeef my? ... Ik moet uw Degen vraagen.
ERLAU.
Hoe Heer Luitenant? ik, de Ritmeester Erlau, myn Degen aan u geeven ?
BINGK.
Ja op last van den Heer Overfte, moet ik hem aan de ftaf brengen.... zie l
ERr



TREURSPEL Si
ERLAÜ.
Waarom? . . uit wat oorzaak?
BINGK.
Dit is my onbekend. . . Aanftonds na gy afgereisd waart, kwam bevel om u te arresteeren. En ik kreeg last om u met honderd man, in aller yl na te jaagen.
ERLAU.
Ditbegryp ik niet... Eerst heden doorKoninglyke genade, deeze order ontvangen! . .
BINGK.
Ligt is het een dwaaliug.
ERLAU.
Het moet zo zyn, want ik ben my 't geringde net bewust. "
BINGK.'
Des te vryer. . .
ERLAU.
Cyhebt gelyk. . . . Daar is myn Degen! . . *t U 2 kam



S2 DE RITMEESTER ERLAU,
kan tny niet benadeelen , dat ik verdacht gehouden worde, wyl ik zeker overtuigd ben, dat myne tegenwoordigheid, my rechtvaardigen zal. . . Wanneer moeten wy vertrekken?
EIWGIC.
Myn order is ten allerfpoedigften.
erlaü.
Onbegryplyk.' . . Ik kan zelf niet gisfen, waar
in ik myn pügt niec betracht zoude hebben
Doch ik onderwerp rrïy aan den wil mynesOverften, Zonder morren. Doch Heer Luitenant , myne Vrouw en myne Moeder zullen over dit geval ontroostlyk zyn. ... Ik bid u befpaar deeze myne geliefde panden, die mynent wege zeer bezorgd zullen zyn eenen nuttetoozcn angst , door aan haar myn arrest te verzwygen. Wy kunnen voorgeeven, dat 'er iets gewichtigs by 't Regiment is voorgevallen , waarom ik. . . Maar zy komen.
ACHTSTE TOONEEL.
SCHLEINSHEIM, ERLAU, MEV. ERLAU, SOPHIA, FREDRIK, BINGK,
schleinsheim, nog buiten bet Tooneel.
Blyf hier Vrouw, ik zeg het u, maak my niet driftig, blyf hier.



TREURSPEL. 53
soraiA, nog buiten op bet Tomeel.
o Myn Man! myn man.' .... Waar zullen zy heen? ... Ik moet hem zien ƒ
MEV. e r L a ij.
Zy willen myn Zoon wegvoeren.'
f Verfcbynen allen op bet Tooneel.]
SCHLEINSHEIM.
Zyt getroost, gy jammert en huilt, eer gy de reden weet.
SOPHIA.
o Myn Man! . . . myn lieve Man! is 't mooglyk? . . . 'Er zyn wachten beneden; men fprepkt van arrest. . . . red my uit deeze pynigende onzekerheid. . . Zeg, wat is er gebeurd ?
erlau.
Niets, liefde, niets, maar ik moet naar 't Regiment: er is iets voorgevallen, dat myne tegenswoordigheid eischt.
mev. erlau. Maar waartoe die wachten?
t) i SQ«



54 DE RITMEESTER ERLAU, som ia.
Spreek, myn Erlau, fpreek , ik laat u eer niet uit deeze armen, . . . Het zy wat het wil, gy zyt gewis onfchuldig.
schleinsheim, bem ter zyden trekkende.
Zoon.' zeg, wat beduidt dit?
erlau.
Ik weet het niet. . . . Maar zonder van eenige oorzaak bewust te zyn, word ik gearrefteerd,'en by de Suf geeischt.
schleinsheim.
Kent gy uw ergens fchuldig in?
erlau.
In niets myn Vader!
schleinsheim.
Ik geloof het, of gy moest myn zoon niet zyn... Wie weet, wat de uitkomst zyn zal... In den oorlog kan de onfchuldigfte fa verdenking geraakcn, maar iïit zal een bitter gekerm te weeg brengen ... zeg,
dat



TREURSPEL. 5y
dat zy u komen af haaien. . . . Maar dat is der duivel.
SOPHIA.
Ach hy heeft uw degen! . . . gy zyt gevangen.' en waarom? zeg my het ergfte, of ik denk nog ysJyker. ... O myn befte Vader ligt kunt gy het gisfen,zeg gy het,meld gy het my?
SCHLEINSHEIM.
Niets myn dochter! niets.
BINGK.
Wy moeten vertrekken Heer Ritmeefter.'
SCHLEINSHEIM.
Ga, ga myn zoon, de Hemel geleide u .... Ik volg u, de Koning heefc my by u ingekwartierd, en ik kan alzo deeze plaats verlaaten. ik hoop u ras onfchuldig en gerechtvaardigd te zien.
ERLAU.
Zo dat ik dan gekomen ben, om deeze mseilykheden te veroorzaaken! . . . ó Myne Sophia! hoe zal ik my van u losrukken.'
D 4 SCHLEINS'



56 DE RITMEESTER ERLAÜ,
SCHLEINSHEIM.
Laaten wy alles zeggen, ... 't Is waar hy is gearresteerd . . . Maar hy zelf weet de reden niet. Hy is onfchuldig anders was hy myn zoon niet. . . Zyt getroost, zyn Regiment, zyn Staf zal hem rechtvaardigen , en om u fpoedig van uwe onrust te omflaan, zal ik hem natrekken, en u van alles belicht doen toekooinen: nu gaa en rechtvaardig u.
SOÏHIA.
è Myn Man! gy gaat? . . . ó my? .... Ik gg met u, iü moet weeten wat u wedervaart.
MEV. ERLAU.
Zoon ik laat u niet los.
ERLAU.
Leef gelukkig myne Sophia, ik moet heen , en zonder u . . . doch zo de Hemel de onfcbuld behoedt, zo hoop ik u morgen met te meerder vreugd ?e omarmen. . . . Vaarwel myne kleine zoon fchrei niet, het treft my ,u zo onmiddelyk te venaafen. Maar ... nu Sophia zyt ftandvastig . . . welhaast ?ie ik u weder vader, moeder, vrouw, zoon en vaart wel. . . ,, [Hy rukt zicb los Mr. Erlau, en fcopma willen bem tegenhouden, ]
SCHLEINS*



TREURSPEL. 57
SCHLEINSHEIM.
Vrouwen, hoe langer gy hem ophoudt , hoe meer gy zyne rechtvaardiging vertraagt, en rechtVaardigen moet hy zich.
SOrHIA.
Zo reis dan, en de Hemel zy met u.
SCHLEINSHEIM.
Amsn.
NEGENDE TOONEEL.
SCHLEINSHEIM, MEV. ERLAU, SOPHIA, FREDRiK.
MEV. ERLAU.
ó Hemel! hy is weg! . . . waarde Frans ik kan het niet bevatten.
SOPHIA.
Kom myne Moeder! Iaaten wy hem nazien, zo P 5 ver



58 DE RITMEESTER ERLAU,
ver wy kunnen en dan hem beweenen tot hy wtderkomt.
MEV. ERLAU.
Ja.' Kom myne Dochter! gaan wy.
TIENDE TOONEEL. SLEI.NSHEIM en FREDRIK.
SCHLEINSHEIM,
[Gaaf een- en andermaal door de Kamer en werpt zich in een armftoel. J
Ik weet niet wat te vermoeden. . . dan, ik ben wel gewoon nooit geheel gelukkig te zyn. ... Ik meende my met Vrouw en Kinderen, aan het genoegen overtegeeven. Dacht het heil eens Egtgenoots en Vaders te fmaaken, en z;e daar alles verfmolten. . . ik voel het, ik moet voort, ik moet hem na. . . . [tegehs Fredrik die in een hoek ft nat te Jchreien.] Wees (lil,myne kleine, fchrei niet, üt zal mw Vader natrekken, en hem te rug brengen.
FREDRIK.
Gy ? o Als gy dat gewild badde, zo hadt gy hem met laten vertrekken. . . Neen Groot Fapa, ik heb
u



TREURSPEL. S9
jj niet meer lief. . . Gy draagt een Degen, en Iaat myn Papa weg voeren.
schleinsheim
Ach! kleine Soldaat. . . [ by kuscbt bem ] gy zult een Krygsman worden. . . . Maar weg, ik word geduurig benaauwder, nu voel ik het Vader zorgen, zyn zwaare, nagaande zorgen.
ELFDE TOONEEL. ,
SCHLEINSHEIM, MEV. ERLAU, SOPHIA, FREDRIK.
sophia.
ó Myns vader.' zy voeren hem weg; zy hebben hein op eenen wagen gezet, de ruiters omringden hein, als of hy ten dood ging.
schleinsheim.
Hoe meerder ik overdenke, 'hoe minder ik het bevat. Men moet liedje argwaan hebben. Ik zal hein volgen, ik moet hooren hoe het gaat, enkoom ik morgen niet te rug, zo fchryf ik, zyt getroost ondertusfchen. . . Klaagen en wcenen baat niets.
mev.



6a DE RITMEESTER ERLAU,
mev. erlau.
Wilt gy ons dan ook verlaaten.
s o r h i a.
o Blyf gy voor 't minst hy ons, wy fmelten van an^at als wy alleen zyn.
schleinsheim.
Kinderen! Ik zal tot den Koning gaan, dien bidden myn zoon, gerechtigheid te laaten weervaaren, fchuldig is hy niet, hy kan *t niet zyn, dan waar hy «iyn zoon niet. . . . Vaartwel! kan ik hem niet helpen, zo wil ik hem ten minden troosten.
fr e br ik voor Schleinsbeim Unielende.
6 Myn lieve Grootpapa, haal my myn vader weder!
schleiksheim, hem opheffende.
Dat is treffende.' . . . fchrei niet, traanen zyn befmetlyk, als rotkoortzen. Ik zal hem haaien, hier weder biengen .. adieu. .. Wel haast koom ik te rug.



TREURS TEL. ét
SOPHIA.
O zo fpoedig mooglyk toch!
S CHLEINSHEr M.
Vrouw! ik zal u uw zoon, u uw man wederbren; gen; zonder hem is 't niets. Geen lial, geen Muzyk , geen vreugde - feest! Ik ben Vader wees moeder, en troost u hier, terwyl ik ter redding fpoede, adieu.
MEV. ERLAU..
De Hemel zy met u.
Einde des Tweeden Bedryfs.
DER-.



02 DE RITMEESTER ERLAÜ,
DERDE BEDRYF.
Verbeeldende een Legerplaats.
EERSTE TOONEEL. AUGUSTUS, WANGEN, OFFICIEREN.
augustus.
Wel nu welke berichten brengt gy mede?
wangen.
Men heeft niets kunnen redden , de vlam heeft alles verteerd. Maar 't geen my hoogst verwonderd, en onbegryplyk blyft, is, dat het vermoeden omtrent den Ritmeefter Erlau, zo fterk zich bevestigd.
AUGUSTUS.
Wat?
Wan-



TREURSPEL. 63
WANGEN.
Hy is werklyk den oorzaak, zo niet omniddelyk de daader van den ongekikkigen brand.
A UGUSTUS.
Dat is onmoogiyk. . . . Wat zou hem kunnen aanfpooren? . . . [zich bedenlende} . . . immers is bet de Ritmeefter, dien ik met de order vereerde? . . . neen, 't Is niet mooglyk.
WANGEN.
Dezelve,uwe Majefteit.
AUGUSTUS.
Is hy reeds te rug gebragt?
WANGEN.
Ja, en bereids verhoord, uwe Majefteit.
AUGUSTUS.
En de uitflag?
WANGEN.
Dat hy fchuldig is Gisteren ontdekten, d«
hu-



ft DE RITMEESTER ERLAU,
Hufaaren', een verkleed kaerel, in de MukldorpejV heide, naar de vyandlyke grenzen. . . . Zy riepen aai hem; maar hy wachtte hun nier, de nevelachtigheid belette hun hein te volgen, eindelyk zagen zy hem op een voetpad, . . De Onderofficier liet dus op h.m vuurerr, cn hy wierd in de rechter zyde gewond , hy beleed een Spion te zyn, dat hy een brief in de Hiel van zyn rechter fchoen verborgen hadde, die hy van den Ritmeester van't Blnmenbaufe Regiment van Erlau getueegen heeft, en dat de ze briel gewichtige ondekkingen behelsde, doch eer hy zyn verhaal voleinden koude, ftierf hy, de brief • erd gv vonden en ongeopend aan den Gene. raai van 't Cordon gebragt en deeze zond hem aan my.
AUGUSTUS1.
Wat vermeldt die brief? . . Lees hem.
WANGEN.
„ Mvnheer Generaal! eindlyk kan ik u van het „gelukkige ge'oig mynèr onderneeming beticht ... doen ... De Lont brandt reeds en 't zou een „ wonder zyn, als het Magazvn niet voor tien uur „ in volle vlam ftaat, 't heeft my , gelyk gy ligt ,, kunt denken, veel moeiten gekost. . . In 't Rotc „ hoop ik by u te zyn, en verwagt dat gy uw woord „ zult houden, zo wel omtrent de tienduizend Du„ caten, als van wegens de Majoors plaats, ik bid „ te gelyk uwen Kening te melden, dat ik dit enkel
„ uit



TREURSPEL. gs
„ uit Vaderlands liefde ondernomen heb; wantikken „ gelyk u bewust is zyne gebooren Onderdaan „ Ue reeds ontvaagene duizend Ducaten, vinden „ wy in de reekening, als u deeze ter hand oefteld „ wordt, zult gy ook de vlam van het Ma™ zien, de tekening van de vesting, Konines hof
svteassr»- • • * *■ «
augustus.
Welk een verfchriklyke brief! . ; En die zon een Officier van myn leger gefchreeven hebben , dien ik eerst gisteren met myne ordefbckleedde?. oK
wakoen.
Neen uwe Majefteit, maar het is zyn hand ca Mgel: ik iet onmiddelyk zyn tent doorzoeS, e? men vond ,n zyn Koffer de 'tekening der vesting
fwTn'S na ' :düiZend DwUSa h°»^
augustus.
En wat zegt de Ritmeester van dit alles? wangen.
Hy bekent, dat het zyn hand en zegel is... Maar E de



66 D E RITMEESTER ERLAU,
de daad zelfs en de geringde bewustheid daarvan, onikent hy hardnekkig. ... De tekening zegt hy reeds voor zes maanden vervaardigd te hebben, toen hy in Koningshof op werving lag, en van het geld, wil hy niets weeten, doch daar het factum zo klaar, en de gemelde Corpora delicti alle daar zyn, zo blyft'er geen twyfel meer overig.
AUGUSTUS.
'tls wel zo, maar het blyft, met dit alles nog een raadzel, wie de booswicht is. . . Zyne dapperheid, de houding, toen hy gisteren zyn Vader herkende.
WANGEN.
Dat hy dapper was, en voor den nacht, waar in hvzyne fchandlyke onderneming wilde uitvoeren, nog zo een gelukkige coup deed, Iaat zich wel over eenbrengen, want hy deed dit waarichnlyk om alle vermoeden van zich te weeren. . . En we onzer zou de minde argwaan op hem gehad hebben, was het verraad door deezen brief niet ontdekt.
AUGUSTUS.
Gy hebt gelyk, en bekennen, zegt gy wil hy niet ?
WAN'



TREURSPEL. 67
wangen.
Niets dan 't geen beweezen is. • . Zyne hartneicIdgheid verbittert my , ondanks de zucht die ik voor hem gevoele. In den Krygsraad, welke den Overite belegd had, heeft men hem tot de galg veroordeeld, alle Officiers beklaagden hem. Daar men echter de bewyzen van zyne misdaad toonde, Honden zyover zyne ontaarting hoogst verwonderd.
augustus.
Hoe groot is de fchade, die de brand veroor. zaakt heeft 'i
wangen.
Zonder de gevolgen te berekenen, die daar uit ontdaan kunnen, byna een Miliioen.
augustus.
Dat is verfchriklyk.' . . Hebt gy bevel gegeeven, het vonnis uittevoeren.
wangen.
Neen uwe Majefteit, ik heb den Overfte gejast bet vonnis zo lang op te houden, tot ik het geval E 2 uwe



Si DE RITMEESTER ERLAÜ,
«weMajefteit berichtte, ea hoogst dezelve daarvan bewust was.
AUGU STUS.
Daar de daad zo klaar is volgt bloot de leiding der wetten, ik ben een mensch , en zou gaarn het leeven van ieder mensch gered zien, maar waarlyk, zo iemand den dood verdiend heeft, het is Erlau... Laat hem nog eens fcherp verhooren... Beloof hem een eerlyken dood, indien hy alles oprecht bekent... Dan ik ben zeer nieuwsgierig te-weeten, den naam van den Generaal, welke op deeze wyze kryg voert... Blyft hy by het ontkennen volharden, zo volvoer het vonnis, naar al de ürengheid der wetten. Ten voorbedde van anderen moet hy fterven. . . Wat toch zal zyn arme oude Vader zeggen Ik beklaag hem.
WANGEN.
Hy is in het Leger. . . Zyne gebeden hadden my byna bewoogen, hem een bezoek by zyn Zoon toe te (laan. . . Maar ik durfde niet. . . . Want na al het gebeurde, kon misfchien de bloedverwantfchap en de gevangenneeming louter bedrog zyn.
AUGUSTUS.
't U niet geheel onwaarfchynlyk, want daar zulk een Phifionomie als die des Ritmeesters bedriegen 1 kan,



TREURSPEL, 99
kan, is *t ook mooglyk, dat deezeinhet voorkomen eerwaardige grysaart flechte oogmerken jegens ons heeft. Doch de brief verzekert ons, dat hy dezelfde Generaal niet is, met wien zyn Zoon verftand houdt. . . Voorzichtigheid is in deezen noodzaaklyk.. .Verbied hem den vryen toegang in 't Leger... Wys hem een tent tot zyn verblyf, en handel heus in alle deelen als een krygsgevangenen.
WANGEN.
Hy vraagde my, waar uwe Majefteit zich ophield, misfehien wil hy beproeven, uwe Majefteit tot ge-, nade voor zynen Zoon tc beweegen.
AUGUSTUS.
Als hy komt, wil ik hem fpreeken. . . '. . . Die Grysaart heeft my te zeer getroffen, om bem ua. gehoord te veroordelen, ook is hy myn onderdaan niet. . . o Myn Vriend! fchoon ik geen Vader ben, zo kan ik my toch de fmart eens Vaders, dien men zyn eerst wederom gevonden Zoon ontroofd gemak» lyk verbeelden. . . Ik zal zyne oogmerken poogen na te vorfeben , en is hy onfchuldig , zo is htt gegeeven bevel omtrent hem kragtcloos.
WANGEN.
Uwe Majefteit denkt gelyk een Vorst behoort..". Gelieft uwe Majefteit, eok den wiïilag ,va» het verhoor te wee Jen.
E 3 « Oj



7o DE RITMEESTER ERLAÜ,
AOGDSTU S.
Als hy iets bekennen wil,anders is het onnoodig, TWEEDE T O O N E E L. AUGUSTUS, BINGK,
EIN9K.
De gevangen Generaal Schleinsheim, verzoekt de hoogfte genade eener audiëntie 1
AUGUSTUS.
Dat hy kome. . . [Bingk gaat achter op bet Tooneel, en wenkt den Generaal om op te treeden.]
DERDE TOONEEL.
AUGUSTUS,SCHLEINSHEIM, BINGK.
SCHLEINSHEIM.
Uw Majefteit Ik kome.' . . Ik moet my fchaa-
men.'..



TREURSPEL. 71
men! ... Ik ben een oud Krygsman, en kan niets dan fchreien. . . . Maar hy is myn Zoon. ... En de naam van Vader maakt het mannen hart , zo week, zo gevoelig.
Genade uwe Majefteit genade/ . . Ik omhels uwe voeten <
AUGUSTUS.
Rys. . . Gy kent de Krygsregels; en als de misdaad uws Zoons bekend is , moet gy u fchaajnen genade voor hem te vraagen.
SCHLEINSHEIM.
Ik weet alles, alles, maar uwe Majefteit, ik ben Vader, de vader mag om alles fmeeken, de Koning kan alles vergeeven. De Vader fchaamt zich zulks in 't minst niet, daar het om 't leeven zyns Zoons te doen is. .. Ik beken men zegt dat de bewyzen zyner misdaad zeer klaar zyn, maar myn Zoon kan niet fchuldig zyn, dan was hy myn Zoon niet. ... En daar door, daardoor is het,uwe Majefteit, myn hart zegt het my zo duidlyk: . . Hy is myn Zoon.
AUGUSTUS.
De deugdzaamfte Vader kan den onedelften Zoon hebben, . . hier van zyn voorbeelden. . . En dat uw Zoon zulk een voorbeeld is, daar ben ik byna van overtuigd.
E 4 SCHLEINS-



71 DE RITMEESTER ERLAU,
SCHLEINSHEIM.
o Neen, neen uwe Majefteit! . . Myn bloed is goed, en zo ver kan het zich niet verlaagen .. Ik ben zeven en zeventig jaar , was altoos Soldaat, heb twaalf wonden. . . 't Is waar niet in uw Majefteits dienst, doch de verdiensten eens Krygsman worden overal geacht. . . Myn Zoon gedroeg zich altoos dapper. . . en echter zou hy. . . Ach.' ik kan het naauw zeggen. . . . echter zou hy een booswicht zyn?
AUGUSTUS.
*Er zyn vry klaare bewyzen.
SCHLEINSHEIM. '
Zo dat 'er geen genade te hoepen is?
AUGUSTUS.
Geene. . . . Hoe zwaar het my valt, u zulks te zeggen, ik moest ftraffen. . . 'Er kan geen genade zyn.
SCHLEINSHEIM, knielt.
Nu zo ontferm. . . . gy u dan. . . . Koning aller Koningen! Vader in den Hemel! ontferm u over myn Zoon, en fchenkt hem, als hy vsor uwen Troon verfchynt, eeuwig genade en my gryzen krygsknegt,
ftand-



TREURSPEL. 73
Sandvastigheid, om zo veel lyden te verdraagen
Jk dank uwe Majefteit, voor de hooge genade' Van my gehoord te hebben. . . Ik bid niet meer om' zyn leven, want lydt hy onfchuldig, hy za! eeuwig beloond worden. Hy fterve maar toch niet door de handdes beulsi UweMajefteit ontferme zich over eenen armen grysaart! ik zou myne weinige gryze naireri, die ik ten grave moest medeneemen, door wanhoop uitfcheuren. ... o Ik word koud op het aandenken. Ik verfrnolt als ik myn Zoon. . . . Ik kan het niet zeggen, alle myne wonden beginnen te ontbranden. . . P,y den Hemel.' ik ben onfchuldig, neb geen het ininfte deel aan de misdaad. . . Maar uwe Majefteit doodt my met hem, en maakt rav tot een onfchuldig ilagtoffer.
AUGUSTUS.
Gy vergt veel van my, zeer vee!, doch uwe bede zy u vergund, hy zal door de hand zyner fpitsbroederen nerven.
S.CHLIINSHEIM.
En zal het my vergund zyn, hem deeze genade zynes Konings bekend te maaken? . . Mag ik hem voor zynen dood nog eenmaal fpreeken.
AUGUSTUS.
Ook dat zy u vergund, doch enkel uit achting voor u, myn goede grysaart, werkt gy dit wel, I 5 e»-



7+ DE RITMEESTER ERLAÜ,
enkel om u. . . [met verborgene omviligbcid ] Want uw Zoon beeft het niet aan my verdiend.
schleinsheim , bem de band kusjcbende.
Dank zy uwe Majefteit, dank , ik heb geene woorden , om my uittedrukken. . . Waarlyk de bewyzen zyn klaar en uwe Majefteit is genadig, zeer genadig. . . Doch gelooi, Sire.'hy is onfchuldig. . . Ik heb in deezen wel geen bewys, gansch geen. . . . Maar myn hart zegt het my . . hm.' . . . hy moet toch eenmaal fterven. ... De Soldaat vreest geen kogel, myn Zoon ook niet. . . . Fredrik! verheug u, gy zult den dood eens krygsmans fterven. . . . Maar niet tegen den Vyand.. ï Uan fterf nu, fterf uw Koning wil het , en uw Koning is een goed Koning, hy wil niets kwaads 'Lna een poos (lil zwygens. J Zie uwe Majefteit , zie myne traanen zyn opgedroogd. . . Nu vlieg ik ommynenZoon uwe genade te melden. . . . Nogmaals dank,den bartlykendank eens Vaders. . . [Hy gaat been, maar keert te rug.]
augustus, ontroerd.
Kan zulk een Vader zulk een Zoon hebben ?
schleinsheim.
Uwe Majeiieit heeft zeker groot nadeel door dea
brand



TREURSPEL 75
brand van het Magazyn, . . dat fmert my. . . wyl myn Zoon. . . . myn Zoon die fchade veroorzaakt heeft. . . Ik ben ryk, uwe Majefteit, ik heb veele goederen , ik wil betaalen, wat ik ka'i. . . Want nu ik geen Zoon meer heb, heb ik niets meer noodig. Echter nog famillie, nog een Klein zoon. . • Doch zy zullen de fchande myns Zoon niet draagen. Ik voel dat ik onbekwaam ben langer te dienen. . . De traanen om mynen Zoon zyn bytend, zy zullen my blind maaken. En zo myn Koning my dangeen genadig Penfioen geeft, wel dan ben ik nog niet bang. . . . Myn oude Vrouw neem ik aan de eene hand. . . Myns Zoons weduwe aan den andere, een zak op den rug en zo gaa ik door't land bedelen. . . o! 'Er zullen nog medelydende harten gevonden worden, dieeenen grysaart, die door verdriet over zyn Zoon oogen en vermogen verloor, een ft.uk brood toewerpen.
AUGUSTUS.
Goede oude Man! gy ontroert my tot in 't binrentte, had uw Zoon myn perfoon beledigd. . . . Hadhy mynaar *t leeven geftaan, om uwen wille zou hy vry zyn... Maar nu kan ik niet... lïy hem, die eens myn Rechter zyn zal, nu kan ik niet. . . . Nq. geloof ik genoeg gedaan te hebben. . . Zyn niet de bewyzen klaar?
SCHLEINSHEIM.
Ta voor zynen rechter. . . . Maar voor het hart eens Vaders, nog zeer duister. . . Maar ik bid niet
meer



26 DE RITMEESTER ERLAU,
meer om zyn leeven ,noch om genade ... om myn vermogen tot fchaaver'goeding aan te neemen.
AÜSUSTU ï.
Gy beledigt my, Scbleinabeim, ik heb g?en recht
©p uwe goederen De fcbade bedraagt een
Millioen, maar het aandenken daar van zy om u aitgewischt. . . Uw famillic zal deswegen in mya &yk geen overlast lyden.
SCHI.EIHSHEIM , met fierle verwondering.
Een Millioen? . . . [iy rukt zich het hakt uit, en Ziet.een wyl jierh naar den grond, j bis! ik dacht dat fier my aan geen verinoogen ontbreeken kon. . . . maar zo veel.' . . zo veel! . . o Zoos! Zoon ! zo Bret mooglyk waare dat gy . . neen 't kan niet zyn, en. zoo het mooglyk zyn kan. . . Zo durft ten minSen dee^e oude gewonde kop. . . zulks niet denixü. . . Ik ga het nogmaals onderzoeken.
VIERDE TOONEEL. AUGUSTUS, BINGK.
AUGUSTUS.
9Sea zai den Generaal toegang tot zynen Zoon wiecneii. ea bun ongehinderd laaten fpreeken.
Mea



TREURSPEL. 37
Men meid te gelyk aan den Overften ; dat ik ëe doodftrafFe in den Krygsraad, over dea Ritmeester Erlau uitgefproken, verzachtbebbe, en begenadigd, oui gearquebufeerd te worden. . . Men moet my de voltrekking van het vonnis melden.. . Maar. , .. daar koomt de ongelukkige. . . ach.' hoe fmartbet my, ik moet hem niet zien, nietfpreeken. [dugtutui en Bingk gaan voor aan van bet Tooneel.]
VYFDE TONEEL
ERLAU, wordt uit het verhoer naar bet leger ten$g gehragt, begeleid van Wachten. . . SOPHIA, met PREI) RI Kaan de band, volgt en kmelt, onder een erbarmlyk banden wringen, doch bet Commando trekt voort.. . vervolgens komen WA LDHElMes KRUGER, voor het Commando op.
SOPHIA.
Ontfermt u! om 't Hemels wil, Iaat my met mynea Man fpreeken! o Myn Heeren; fec^its een oogenblik!
KRt'OER.
Te rug, te rug.
ES L A U.
Vaar Wel myne beste ea leef gerust. [ De wttkt
brengt



78 DE RITMEESTER ERLAU,
hrengt bem in een Tent. Sophia wil 'er mede in, maat wordtverbinderd.}
waldheim, uit den Tent komende. Wie zyt gy Mevrouw, wat wilt gy.
s o r h ia.
Ik ben des Ritmeesters Vrouw. . . En bezweet u, by alles wat heilig is» my een oogenblik met myn Man te laaten fpreeken, . . Men zegt dat hy flerven moet. . . Ik moet hem zien. . . Ik gaa niet weg. ... Ik vree? voor geen bedreigingen, . . . zelf voor den dood niet. . . Hier zal ik knielen ,en niet opftaan, voor gy my met hem fpreeken Iaat... Heb deernis met vertwyfeling! heb deernis met dit onnozel Kind, en met zyne moeder.
waldheim.
Ik kan niet, ik durf niet, zyn misdaad is al te groot.
sophia.
o Mynheer! gy kunt wel, zo gy barmhartig eu medelydend zyt.
waldheim.
sEr is een fterk bevel, niemand, wie het zyby
hem



TREURSPEL. 7£>
te laaten. . . . Keer naar huis Mevrouw, gy kunt hem toch niet helpen. . . Gy maakt hem den dood die onvermydiyk is maar bitterder.
SOPHIA.
Zyn dood? . . onverbidlyk? . . Wat misdeed hy dan, dat hy den dood verdiende? wat? wat? o myn Man is gewis onfchuldig, zeg my met welke misdaad befchuldigt men hem? ik moet het weeten, hu Iaat my flechts drie, twee, ja eene minuut, met hem fpreeken om hem het iaatfte vaarwel te zeggen. En om zynen zegen over dit Kind te bidden. Ik gaaniet van hier, ik moet, ik zal hem zien.
FREDRIK.
6 Toé myn lieve lieeri Iaat my by myn'Pap»
gaan.
SOPHIA.
A's dit u niet treft, moet gy geen menschlykhart
hebben.
WALDHEIM.
Vergeef my Ik heb myne orders, die ik
zonder my zelf ongelukkig te manken, niet mag verbreeken, gy moet u tot hooger \venden. . . Ga by den Koning, hy is de genadigfte Monarch, misfchien zult gy daar meerder uitrichten, ja, ik zou



lo DE RITMEESTER. ERLAÜ,
•u byna durven inftaan, voor het verlof om uw Man te fpreeken.
■ SOFHIA.
Tot den Koning gaan? . . ja, ik wil hem bidden en fmeeken. . . . o! Hy, hy zal de traanen eener Gade niet verfmaaden... Ik dank u, Myn Heer» . . Kom Fredrik gaan wy tot den Koning! gy moet ook bidden ook fmeeken, om het leven uws Vaders. . . Zeg my tog waar vind, waar tref ik den Koning aan ?
waldheim.
Recht tusfchen deeze tenten door. . . Omtrent in het midden zult gy zyn Majefteits tent zien.
SOPHIA.
Hoe lang mag myn man nog leeven.
wald hei.m.
Een uur.
SOPHIA»
Een uur ! Hemel! 'ontferm u onzer. ; . . Kom, tot den Koning! . . Maar u Zoon der ellende kan
ik



TREURSPEL. gt
ik niet achter laaten! . . U te zien zal zyn hart tot medelyden. . . | zy neemt Fredrik om den arm.] . . kom Itrek deeze onfchuidige armen biddend uit, als ik met u door het leger dwaale, fmeek ieder Kryg'mann zich met ons te vereenigen, enoinhet Jeeven zyns dapperen medgezels te bidden.
ZESDE T O O N E E L.
SCHLEINSHEIM, SOPHIA, FREDRIK, WALDHEIM.
SOPHIA.
Ach lieve Vader.' brengt gy troost ? , . hebt gy hulp voor uwen Zoon.
FREDRIK.
o Groot Papa, mag ik myn Vader niet fpreeken!
SCHLEINSHEIM
Dat hapert 'er nog. . . Hoe kan ik grysaart myne ftandvasügheid behouden? . . . Wat wilt sy doch hier?
F so>



82 DE RITMEESTER. ERLAÜ,
SOPHIA.
Myn hart zeide my alles wat hier omging. . . Ik kón in Obitad niet biyven. . . Ik moest herwaards. Myn Man moet fterven. . . . o Gaa mee! gaa mee tot den Koning.
SCHLEINSHEIM.
Ik kom zo van bem.
SOPHIA*
En brengt gy genade? . . o Spreek, fpreek toch; heeft myn Man genade.
SCHLEINSHEIM.
Hou moed myne Dochter . . 't za! wel gaan. . . Waar is myne Wühelmina ?
SOPHIA.
Zy wilde mede; maar ik heb haar overreed om te huis te biyven, en myn te rugkomst verwachten.
ZE-



treur.spel. $3
ZEVENDE TOONEEL.
SCHLEINSHEIM, SOPHIA, FREDRIK, BINGK, WALDHEIM.
SINGK.
Heer Luitenant, de Koning wil, dat men den Heef Generaal ongehinderd met 2yn zoon laat fpreeken.
WALDHEIM.
Zeer wel Heer Bingk.
SOPHIA.
Gy moogt hem zien. en fpreekenï . . Ik ook? . ; o Myn Heer? ik ben zyn Vrouw, dit is zyn Kinèy mogen wy hem ook fpreken?
BIN os.
Ja Mevrouw.' gy kunt hem zieai
f 2 t&>



24- DE RITMEESTER ERLAU,
S oi' h Ia.
Gaan wy Vader! o !k zal my om zyne knieën flingeren, hem zo vast houden, dat de dood zelfs ons «iet fcheiden kan.
WALDHEIM.
Duld dat ik hem voor af verwittige?
b i n g e.
Waar vind ik uweOverftc?
waldheim.
In zyn Tent.
bingk.
Mevrouw, en gy Heer Generaal, zyt getroost, myn hart beklaagt u. . . Vaarwel.
sophia, tegen Waldbeim.
o Myn Heer.' zeg hem dat ik verlang hem te om. heizen. . . Dat ik hem zien en fpreeken moet. . . . Vlieg bid ik u Myn Heer i yder minuut is d'jjjjj



TREURSPEL. 8j
[ Bingk gaat aan de eene, Waldheim, aan de andere zyde af, de laafle komt kort daarna te rug.]
ACHTSTE TOONEEL.
SCHLEINSHEIM, SOPHIA, FREDRIK, daarna WALDHEIM.
SOPHIA.
Ik kan naauw my wederhouden , zo aan my? hart te drukken. . . Wat toch heeft myn Man misdaan? o myn Vader1 . . Waarom moet myn Man fterven?
SCHLEINSHEIM.
Houd moed, en ais gy hem gefprooken hebt, zo keer naar huis en troost uwe Moeder.
SOPHIA.
Dat voldoet myne vraag niet Vader. .... Wat toeh is zyne befchuldiging?-
WALDHEIM.
Mevrouw laat ik de eer hebben, u te geleiden.
F 3 «o-



2S DE RITMEESTER ERLAU,
sophia.
Ja goed, kom vliegen wy.
NEGENDE TOONEEL.
schleinsheim, alleen.
Dit alles zal my nog dooden. . . Zou hy fchulJig of onfchuldig zyn? . . Zou hy waarlyk zyn Vorst verraaden hebben? . . Foei! foei, ik kan het niet galooven, zo ontaart. . . Ik peins, ik denk. . . Toch heb ik troost, grooten troost voor hem. Maar laat ik hem die brengen, . , Hem in 't laattte uur byftaan. ... U, o Hemel! draag ik hem op, wees gy zynen Vader, al ik het niet meer zyn kan.
[ Einde des Derden Bedryfs.
VIER-



TREURSPEL. S7
De Tent, waar in Erlau gevangen is.
EERSTE TOONEEL. ERLAU, SOPHIA, FREDRIK.
ERLAU.
.Gy hebt gehoord wat myn Vader gezegd heeft, 'er is geen genade voor my en hoe hy ook mooge woelen, hy zal die niet bekoomen. . . . Troost u myne getrouwe, troost u,gy ziet ik ben niet te redden. . . Denk myne Sophia, dat gy om den wille van dit Kind leeven moet. . Myn onfchuld zal blyken, zo'er ten minden gerechtigheid by den Hemel is.... Dan moogt gy ongehinderd en buiten fchande uwen Vriend beweenen. . . yerlaat my nu . . ieder minuut kan dat zyn, waarin men my afhaalt
't Is waar, ik ben we! tot den dood voorbereid, want wee den misdaadigen Krygsman, die daaglyks den dood voor oogen ziet! doch ik moet nog eeniF 4- Se
VIERDE BEDRYF.



83 DE RITMEESTER ERLAÜ,
ge oogenblikken alleen zyn, vervolgens zou hetray zo bezwaarlyk zyn aan uwe armen te ontrukken.
SOPHIA.
Neen ik verlaat u niet, ik mag u niet begeeven, wie zou u in het oogenblik des doods byflaan, als uwe Vrouw u verliet? . . Heb ik niet gezwooren, voor het Altaar, kruis en lyden, zo wel als vöorfpoed en weelde met u te deelen? . . En dien eed zal ik volbrengen, met Handvat tigheid Volbrengen , zonder klaagen , zonder traanen te ftorten. ]ka myn Erlau, laat my dan by u biyven.
ERLAU.
o Myne getrouwe Sophia, gy maakt my den dood nog zwaarer! ... By de liefde die wy elkander toedraagen, om my , om u zelfs, onze ouderen, en dit dierbaar pand onzes huwlyks verlaat my.'.. Als het my verligcing konde aanbrengen, hoe gaarne zou ik u by my houden , tot het uiterst oogenblik myns leevens. . . . Maar het kan niets baaten, en by het aanrukken van het volk , d .t my ter drafplaats voeren zal- . . o Wat zal ik dan moeten uitftaan, als ik u by my hebbe.
s o F H I A.
Niets, niets meer dan zonder my.
er,-



TREURSPEL. Sa
ERLAU,
Veel oneindig veel meer, ik zal my van u, noch Ky u van my kunnen losrukken , tot bezwymens zullen wy aan elkanders hals hangen . . de hand des woesten So'daats zal u aanvatten, uit myne armen fcheuren , my weg voeren , terwyl ik u hulploos in pnmagt zie vallen . . . bedenk dit en ga.
SOPHIA.
Geen traan zult gy in myn oogen zien, geen en-. Iele, maar 'k zal begeeren, dat ik mede in den kring geflooten u tot aan den flachtbank vergezellen mag. Eu daar zal ik u omarmende , voor het oog des ganfehen Legers uwe onfchuld uitroepen, eifeben dat men u fpaare, of my met u flachte.
ERLAU.
Grootmoedige! tevergeefs, vleit gyu, het kan
niets baaten Gy kent de geltrengheid des
Krygstuchts, het ganfehe leger kan my nietbefebermen, daar ik volgens de wetten veroordeeld ben. .. 't Geweld zou u onbefuisd, als eene Vrouw, eens misdadigers, met al de ruwheid des Krygsvolks weg, fleepen. . . En lieve, waarde Sophiai wat wierd dan van deeze?
SOPHIA.
Ach.' , . Maar echter ik gaa niet van u.
F s ER-



$0 DE RITMEESTER ERLAU,
E R L A V.
Fredrik.' . . . myn Zoon! . . . Uw Vader ftcrft onfchuldig, houd hem , wat de waere'd tegens hem mag aanvoeren, als zodaanig in uw geheugen. . . . Hy beleefde zyn pügt . . . doe ook altoos zo, zyt uwe,Moeder gehoorzaam en uw Koning getrouw... Ik moet adtm haaien.
FREDRIK.
Gaat Vader dan niet mede te rug?
ERLAU.
Ach! onnozel fchepzel; . . Ik zal u volgen o Hoe zwaar is dit! . . . Onfchuldiger dan ik' kan men niet fterven , maar ook niet meer voor af lyden.'
Kom Fredrik.' . . dat ik u zegene.' . . De Hemel zy met u myn Zoon! . . Die gunne, dat mynen onichuid ontdekt worde, op dat gy mynen naam met eere moge draagen. ... Ga met uwen Moeder na huis. en bid voor uwen Vader, dat by zynen firvd gelukkig voleinde. '
SOPHIA.
Neen, neen ik kan u niet verlaaten. . . Duizend oooden lUtti in, door de ongerustheid, of gy ge-
red



TREURSPEL. 9t
red waart, dan niet. . . Ik blyf. ... 'Er gebeure wat 'er wil, ik blyf.
erlaü.
Wat zal het toch baaten? . . Want ik moet fterven, het vonnis ligt 'er.
sophia.
Hebt gy dan niets tot uwe rechtvaardiging in te brengen? , . Is dan alles tegen u? . . Kunt gy den valfchen aanklaager geheel niet vermoeden ? niet eenig uitfiel verzoeken? . . Het moet toch ontdekt v/orden, wie de oorzaak van deeze gruwlykc onderneeming is.
erlau,
De bewyzen tegen my zyn zo fterk, dat ik zelf Rechter zynde my zelf veroordeelen zou. . . Men heeft duizend ducaaten in den brief vermeld,in mynen Koffer gevonden , maar hoe zy 'er komen , en wie de brief gefchreeven heeft, weet de Hemel.
sophia.
Dat meet een duivel, ja nog erger dan een duivel zyn!
er.



Sa DE RITMEESTER ERLAÜ,
erlau.
Myn Wachtmeester, die gisteren deferteerde, die ik tot my genomen had, en fchryven leerde, zou de eeniglte kunnen zyn, die myne hand by moog. lykheid, konde i.amaaken . . . Maar, uo ondankbaar en goddeloos heeft hy niet kunnen handelen... neen, fchoon hy ook Eed en piigt verbrak. . . en lUyn voorig vei trouwen fchond. Hoe ook de omitandigheden zyn mogen, zy fcheenen my te weinig betekenend, om daar van in *t verhoor eenig gebruiK ter myner onfcnuldiging te maaken.
sothia.
Echter hadt gy dit behooren doen. . . . Maar ik zai zulks nog doen. . . Als zy maar komen, die u dooden willen , wat ik vlieg tot den Koning. . . Vaart wel!
ERLAU,
Neen, Sophia blyf. . . 't Kan niets helpen, immers kan ik niets bewyzen, neen, men zou het eene uitvlucht noemen, waarop men geen acht behoeft op te Haan , en inderdaad, zelf zou ik het niet hoger aanzien.
sophia.
o Myne lieve Erlau, hadt gy toch nooit denkryg gevolgd ! .... Hemel hoe beef ik , op het minfte gerucht, waar, waar blyft nu onze gryze Vader ?
ER-



TREÜRSP EL. 93
erlau.
Hy zoekt hulp voor zynen ongelukkigen Zoon, maar helaas! hy zal die niet vinden. . . o Ik heb dien goeden Vader veel te danken! . . Zyne hulp verwierf my het geluk, door de hand myner fpitsbroederen te zullen fterven. . . i'ien geluk waar voor ik hem niet genoeg kan danken. . . [by ziet op zyn Uorologie.] Vrouw van myn hart i zo gy my in de laatfte oogenblikken myns leevens nog bemind, gelyk gy my bemind hebt, zo verlaat my nu! . . . Het oogenb'lik des doods nadert en myne Sophie! het zal u ondraaglyk vallen, my ten dood ie zien voeren.
sophia.
En om die liefde en vriendfchapbid ik u, Jaatmy hier biyven. . . Ik zal moedig, tevreden, gelaaten zyn, als ik by u blyf. . . Ach! 't fchynt my nog altoos een droom, waaruit ik poog te ontWaaken, maar waar uit ik niet ontwaaken kan.
/
erlau.
Ik was te fier op myn geluk om niet vernederd te worden. Ik bad de genade myns KoningS. . . .r. Vond mynen Vader, be;:at u, myne iidfte.' myn Zoon, en myne Moeder .' . . en nu , [by ziet weder op zyn borokgie, ] nog maar weinige minuuten, en zy komen om my ten dood te voeren, dien ik echter niet verdiend heb. . . Ach! dat my een Kogel voor het welzyn myns Vaderlands getroffen hadde! da» myn noodlot wil het, en ik moet my onderwerpen.
SOt



P4 DE RITMEESTER ERLAU,
S O T H I A.
*t I?, of alles zich tegen ons verzet... De menschlykheid' moet dit leger verlaaten hebben... Men wilde mv niet vergunnen u te zien. ... En als ik uwen naam noemde, trok men de fchouders op en liet my zonder antwoord. . . Niemand gaf acht op de traai^en <n het fmeeken tener Vrouwe, die bet leeven van haaien Man poogde te redden. . . Men noemde u ooi rouw, jegens uwen Koning, een Verrader des Vaderlands. . . is *t mooglyk, u, wiens harteven zo trouw voor zynen Koning als voor my fiaat.' ... Is 't mooglyk dai py (terven moet? Doch fterf nu, »y hebt my toch alle uwe genoegens doen fmatken... Gy zult ook niet beletten, ongeluk en dood met u te deelen.
TWEEDE T O O N E E L.
SCHLEINSHEIM,SOPHIA,, ERLAU, FREDRIK.
1 SOPHIA.
Wat tyding myn Vader, voor den ongelukkige.! Zoon? . . Leeven of dood?
SCHLEINSHEIM. '
De dood, myne Dochter;alles is vergeefsch, alle
moei-



TREURSPEL. $S
ïnoeite vruchteloos! de Koning heeft my toegedaan w te zien, ay moet fterven, als de Hemel geen wonder doet. Ja Sophia dan beweenen wy hem binnen het uur.
SOPHIA.
Wee! wee zyne vyanden! want hy is zeker onfchuldig, [zy knielt} Hemel-' zie onze benaauwdheid, heb medelyden met onze ellende, en vertwyfeling, wees onze redder!
SCHLEINSHEIM.
Fredrik.' lieve, eerst gevondene, maar ook onmiddelyk. voor eeuwig verloorene Zoon! . . . Het Commando rukt reeds in 't geweer. . . Men komt u onmiddelyk afhaalen. . . Kooin des in myne armen, aan deeze borst, aan dit hart, en ontvangt het laatst vaarwel! [zy ombelzen elkander, en zwygen eenige oogenblikken jlü.\ Spreek nu rog eens oprecht met my. . . Weet gy niets van de onderneeming, waarom gy veroordeeldzyt? ... De waarfchynlykheid is tegen u. . . . Bedenk dat gy op den
rand des grafs zyt Dat gy fpoedig voor den
rechterftoel des Eeuwigen verfchynen zult. . die u üreng zal rechten. . . Maar u ook, zo gy onfehuidig zyt, eeuwig bcloonen zal.
ERLAU.
Vader i% zo 'er ooit eenige ge jachten van verrade-
ry



96 DE RITMEESTER ERLAU,
ry regens m>nen Koning in myn hart huisveste. . 2 Had ik immer de geringde kundfebap, van de my opgetigte daad , zo on/.egge de Hemel my barmhartigheid in myne laatlte oogenblikken, en nimmer niooge ik het aangezichte dés Scheppers aanfehouwen,
SCHLEINSHEIM.
Ik geloof, u myn Zoon! ... Ik ben getroost. . .
De önfchuld alleen kan zo fpreeken , op den oever des doos. . . Hebt gy ook nog eenige begeerte niet betrekking tot uw vrouw of kind ,ondek mydie... Ais uw Vader zal ik uw wil. getrouw en volkomen volbrengen. . . Waar toe verkiest gy dat deeze klei. ne opgeleid worde?
ERLAU.
Tot het geen den Hemel behasgr. . . Die draag i£ hem op, als myne Vrouw niet meer is. ik heb nie.s by den dienst myns Konings gewonnen, toch hoopte ik hem een eetlyken naam nagelaaten re hebben, dan deeze wordt my ook ontroofd. . . Groet myn oude Moeder en overtuig haar, dat haar Zoon, niet als misdadige, maar geheel onfchuldig ter dood
SCHLEINSHEIM.
Gy behoeft niet bezorgd te zyn, over het lot uws geflachts, ik heb middelen genoeg om hun in hunnen rang te onderhouden. Myn Koning zal my
ze»



T R E U R SPEL. 57
Zeker, op myn verzoek uit den dienst ontfiaan; en dan gaan wy op myne goederen leeven, en befchreiè'n ii, tot de medelydende Schepper ons tot u overbrengt. . . . Voor my ik zal fpoedig komen. Myn zoon, want myn huis wort bouwvallig,het kan zulke geweldige fchuddingen niet wederftaaa. . . . . En
eek soldaat, binnen.
Vergeef my.
mev. erlau, binnen. Weg, ik moet hem zien, hy is myn zoon.'
schleinsüeim, naar de deur aan de Tent treedende.
Nog al zwaarer. ... 't Is myne Wilheïmina. ... Laat haar intreeden, Kaerel! zy is myn vrouw.
DERDE TOONEEL.
SCHLEINSHEIM, ERLAU, MEV. ERLAU, SOPHIA, FREDRIK.
Mev. erla^o, baaren Zoon 6itt deti bals vliegende.
ó Myn Fredrik! myn Zoon!
G Ifr



9% DE RITMEESTER ERLAU,
ERLAU.
Myne Moeder! .... waarom komt gy toch
hier?
SCHLEINSHEIM.
Vrouw! waarom vergroot gy onze ramp
MEV. ERLAU.
Doodsangst joeg my herwaard. . . . Hoe konde
fk te huis biyven in die bittere onzekerheid
Hemel.' Hemell
SOPHIA.
Moeder. '
MEV. ERLAW.
Dochter!
SCHLEINSHEIM.
Maakt elkander niet weekhartig vrouwen, 't I»
tyd om moed re grypen Erlau wordt zo op
*t oogenblik gehaald.
MEV. ERLAU.
Waar toe? [zy zwygen allen] . . waartoe?
ER-



TREURSPEL; yo
erlau.
Om verhoord te worden.
SOPHIA.
Neen geloof hem niet, om te fterven,.om ter dood gebragt worden.
mev. erlau.
Hoe i myn Zoon ter dood gebragt ? . . Zyt gy èen ontaarte, een fchuldige ?
erlau.
Neen Mevrouw.'
mev. erlau. ^
Hoe kan men u dan ter dood veroordeelen?
schleinsheim.
Vraag 'er niet na Wilhelmina. . . . Alles is tegen hem, maar hy is onfchuldig. Hyis immers myn Zoon.
mev. erlau.
Wraak dan, Hemel,' Wraak 1 . . Fredrik gy zyt onfchuldig en moet echter fterven. . . . neen dit is ónmooglyk, men bedriegt my. . . Wat is uw misdaad?
G 2



ito DE RITMEESTER ERLAU,
EEt.au.
Niets Mevrouw! . . . niets lieve Moeder, myn kleine Frederik is niet onfchuldiger dan ik , maar d<s waarfcbynlykheid is tegen my.
sophia, opvliegende.
Moeder zult gy my helpen ?*.'.. dan za! hy niet üerven, dan zal het geweld des ganfchen Legers hem aan ons niet ontrukken. . . neen, barbaaren, neen , dit onfchuldig flachtoffer zult gy deeze armen niet ©ntvoeren, ... of ... gy zult eerst dat hart doorftooten. [ zy valt zo' tp den boezem van Erhu, dat zy bem als geheel overdekt.]
eu.la u.
Lieffte Sophia! . . . bezadig u. . . . o Gy maakt Biyn laatfte ©ogenblikken, zo veel bitterer.
SOPHIA.
r< Uwe laatfte oogenblikken! . . Kom Moeder,hier aan den ingang zullen wy hun fluiten, die beulen.
SCHLEINSHEIM.
Zyt zo vervoerd niet myn Dochter, bedaar, gy
beneemt ray ook myne ftandvastigheid.
so'



TREURSPEL- ioi
SOPHIA.
o Myne Moeder ! o myn Erlau J . . [zyvalttst' derom op bem ]
MEV. ERLAÜ.
Moet ik dit bekeven» . . Is dit uw wil,Hemel!
SCHLEINSHE 1 M.
Troost u, Moedertje! . . . *t Is bet lot tais sfea Oorlog.
-MEV. ERLAU.
Hoe kan ik my troosten? beste man ? fferft by onfchuldig, o hoe hard is het! . . fïerft hy fchnl dig, kan ik het denkbeeld ooit nitwisfchen? . . Moet niet myn hart altoos bloeden, 20 lang iklee* ve?
SCHLEINSHEIM,
't Baat niets, Withelmina, hy is veroordeeld, genoeg dat by onfchuldig is.
SOPHIA.
Ja onfchuldig is hy . . . maaf ook Is bet vonnis nog niet uitgevoerd. . . . Vrortwenmoed, Vader, Vrouwenmoed, tot wanhoop getergd, kan veel.
SCHLEINSHEIM.
Niet zo veel myn Dochter. ... Uw Man Is tóe G 3 ie



Ï02 DE RITMEESTER ERLAU,
te redden, dan door een wonder des Hemels. . En de hemel doet geene wonderen meer. . . komt kinderen, neemt affcheid van hem, gaat dan heen, en laat my by hem, ik zal u alles melden.
SOTHIA.
Hoe? . . wat? . . heengaan? . . nooit, nooit.
ERLAU.
Befte Sophia! ik bid u
SOPHIA.
Alles wij ik , behalven u verlaaten nooit
overreedt gy my.
ERLAU.
En gy myne Moeder.'
SCHLEINSHEIM.
Zy is de vrouw van een oud krygsman is myn vrouw, zy zai gehOorzaamen.
MEV. ERLAU.
Braaveman! ... hoe kan ik?
SCHLEINS»



TREURSPEL. 103
SCHLEINSHEIM.
Gy most. . . . kom omhels uw zoon, hy is uw aoon, want hy is onfchuldig.
MEV. ERLAU.
Lieve zoon! . . . Vaar. . . .
sor hi i.
Wat wilt gy? . . . Hoe verlaat my dan alles? ... Moeder! . . . Neen, gy zyt zyn moeder niet, als gy hem in dit oogenblik verlaaten kunt. . . . Nu, nu heeft hy ons noodig, . . zullen wy hem nu verlaaten? . . . Gaa, gaa, lust het u, maar uwe Sophia, o myne Erlau, uwe Sophia en deeze kleine Fredrik zullen u zo getrouw zyn, als de fchaduw het lichaam; kom myne befte, kom in deeze armen! . . . Wat is dat? zouden zy komen? . . . . Neen, neen, zyt gerust, myn Erlau, de liefde de
huwlyksliefde bewaakt u Moeder! zal de
liefde tot uw kind my niet behulpzaam zyn ?
MEV. ERLAU.
o Myne lieve Sophia! wat kunnen wy uitvoeren ?
sophia.
Alles, alles , hem redden. . . . Menfchen zyn immers geene Tygers .... en tygers zelf zouden G 4 haa'



se* DE RITMEESTER ERLAU, •
fcaare klaauwen te rug houden , a!s eene vrouw haar man, eene Moeder haar zoon befchermt. . . Wees moedig, wy zullen zegepraalen, al kwam het ganfehe leger; ... of wy fterven met hem. ... [geheel verward] kyk . . . koom hier myn kleine.' . . daar, daar om den hals uws vaders.' . . . Gy hier ter eene, ik ter andere zyde, Moeder,en willen zy hem .... wat zoude ik zeggen. . . . Gaan wy niet haast. *
ERLAU.
Bitter, bitter! zy is half zinneloos! . . . Sophia!
SOPHIA,
Isby u, wees maar gerust/ . . .
SCHLEINSHEIM.
Laat u gezeggen. . . . Neem affcheid van uw Man, en gaa met uw Moeder naar huis • . 'c Is toch alles vruchtloos.
MEV. ERLAU.
Sophia,laaten wy gehoorzaamen: ook my valt bet
mrd, maar wat kan het baaten Nog eens
myn zoon , voor 't laatst. . . . o Hemel ? . Voor c laatst druk ik u aan deeze boezem , die u ge-
Vasw welf ha"' waaronder Sy Se,eSe1 hebt- ••
so-



TREURSPEL. 105 sophia, gillende, o Zy komen! . . . Zy komen.
VIERDE TOONEEL.
SCHLEINSHEIM, ERLAU, MEV. ERLAU, SOPHIA, FREDRIK, WALDHEIM, PROVOOST, . Commando.
frecrik, Waldheimte gemoet kopende.
0 Lieve Mynheer! laat myn Papa by ons biyven? sophia.
Wat wilt gy? . • Hem my ontroeven? . . . Zo gy durft. . . [ zy omvat bem. ]
erlau zoekt zich te enteringen.
Myn lieffte 1 de hemel behoede u.
sophia, boudbemfierkhekkmd. Neen, neen zo niet, zo nietj G 5



ier3 DE RITMEESTER ERLAU,
erlau.
Vader, kom my te hulpe, ik kan my niet van baar losrukken.
schleinsheim.
Dochter kom, in de boezem uwer oude Moeder! .. . Laat hem. . . [ by zeekt baar met geweld van Erlau los te rukken, Sophia bied allen mooglyken tegenjland, eindelyk bezwykt zy. in de armen van Mevrouw Erlau onder 't flaauw uitfyreeken van : Niet vau u! . . . Niet van u!
schleinsheim, legt de banden op bet hoofd zyns Zoons.
De Hemel ftaa u by in uw uiterfie... f met bedaardheid. ] Vaar wel! . . . [ wend zich van bem, maar keert ihtraanen te tug.] Zoon, waarde Zoon! het hart breekt my!
fredrik, fsbreiè'nde.
Tapa! lieve Papa!
De Provoost geeft aan Erlau de Jleutel, »m zy» boeien afteleggen.
ERLAU.
Vaarwel! Vader; ... ï hy valt in zyne armen.i] • hoe bitter valt dit fcheiden.
SCHLEINS-



TREURSPEL. 107
schleinsheim.
Nog eenmaalf.. tooi 't laatst,met al het gevoel, met alle liefde van een Vaderlyk hart ! . . . . nu vaarwel, dan ik volg u fpoedig. . . Ik voel het. . . Vaarwel /
erlaü.
Sophia.' myne Moeder.' o myn Fredrik!
vaartwel! voor eeuwig/ . . leeft deugdzaam. . . . f traanen wederbouden bem meer te zeggen, by treed in bet Commando en wordt weggeleid. . . Sophia ligt in de armen van Mev. Erlau, die in traanen fmeltende t door handwenken, baar' Zoon Vaarwel zegt.]
VYFDE TONEEL.
SCHLEINSHEIM, MEV. ERLAU, SÜPHIA, FREDRIK.
schleinsheim.
Moest deeze kop daar tee grys worden» .. Maar ik zal hem volgen, ik wil hem zien fterven, dien ongelukkigen Zoos.
au-



ioS DE RITMEESTER ERLAÜ,
MEV. ERLAU.
Schleinsheim! verlaat ons nu niet.
SCHLEINSHEIM.
Ik kan niet biyven, ik meet het uiteinde zyns leevens bywoonen.
MEV. ERLAU.
o Hemel!
ZESDE TOONEEL. MEV. ERLAU, SOPHIA, FREDRIK.
SOPHIA
Kamt met zwaare flootingen door alle de leden, allengs weer by baar zelfs . . . flaat ds togen in de Tent rond . . . zegt flaanw weder op 's moeders boezem vallende.
Ach!
MEV. ERLAU.
Ja, myne Dochter, zy zyn met hem hees.



TREURSPEL. 109
sothia, alle haare kragtenverzamelende.
Met hem heen.' .... die beulen zyn met hem heen! en ik derf zyn affcheid, zyn zegen! zonder dien kan ik niet. . . o Myn Erlau, Erlau zonder u is het leven niets, met u te fterven is pligt. I zy gaat been. ]
mev. erlau.
Sephia!
fredrik.
Mamaj
mev. erlau.
Kom Fredrik volgen wy 1
Einde des vierden Bedrjf.
VYF*



1o DE RITMEESTER EÉL&.Ü,
EERSTE TOONEEL.
WALDHEIM, daarna Z E L L E gekneveld, KRUGER, Soldaat en agter op bet Ttoneel.
WilDHl I M.
Wie zyt gy ?
ZELLE,
Ik ben Wachtmeester in het Elubmenhoufche Regiment.
WiLDHEIM.
Gy zyt dan een Deferteur. . . . Wel. . . . Maar hoe komt gy aan de Uniform van een Officier?
ZEL-
V Y F D'E BEDRYF.
Eene opene plaats in het Bosch.



TREURSPEL. nf
Z E L L E.
Ik heb hem myn Ritmeester ontdooien, om des
te veiliger weg te raaken Maar 't was of de
duivel 'er mee fpeelde! . . Ik liep den ganfchen dag en nacht, in dien nevel rond, maar kon niet door de voorposten heen koomen. . . Anders had ik my liever laaten doodfchieten dan gevangen neemen*
WA tCIIIIM,
Van wat Esquadron zyt gy ?
ZELLE.
Van den Ritmeester Erlau,
WALDHEIM.
Veel geluk, veel geluk, zo zult gy uwen Ritmeefier welhaast naarvolgen.
ZELLE.
Hoe zo?
WALDHEIM.
Nu houd u maar zo onkundig niet, gy zult ook wel van 't geval weeten, daar gy zo op zyn tyd de-
fsrteerde Uw Ritmeefter wordt heden gear-
quebufeerd.
ZEL»



ii2 DE RITMEESTER ERLAÜ,,
ZELLE.
En waarom?
WALDHEIM.
Wyl hy 't groot Magazyn in den brand geftoke» heeft.
ZELLE.
De Heer Ritmeefter zou dit gedaan hebben?
WALDHEIM.
Ja tien duizend ducaaten en een majoorsplaats iz nog al iets, dat veelen niet wederftaan kunnen.
ZELLE.
Hemelt . . Waar uit weet gy dat?
WALDHEIM.
Wyl de Spion, die den brief overbiagt, gevangen wierd, wyl men duizend ducaaten , die by op i eekeilihg ontvangen hadt, en een plan van de vesting, Koningshof, in zyn Koffer vondt.
ZELLE.
En heeft de Heer Ritmeester bekend?
WUB-



TREURSPEL : ij-3
waldheim.
Verdoemd zy al kw gevraag. .... Neen, maar wat helpt loochenen daar de bewyzen zo klaar zyn P
zblle.
Nog eene Vraag, Heer Luitenant. . . . Is dö Ritmeefter al dood ?
waldheim.
Neen maar by zal 't binnen weinige oogenblikRea
zyn.
zelle knielende.
oHeer Luitenant! zend fpoedig iemand tot dea Koning.' ... de Heer Ritmeefter is onfchuldig. Ik ben de daader. Schik toch fpoedig iemand af, ik zal u alles intusfehen ontdekken.
waldheim.
Is 't mooglyk! . . . Heer Krugef! vlieg fot dea Generaal Wangen en verzoek hem het vonnis van den Heer Ritmeetter op te fchorten. . . . Hy is onfchuldig, deeze is de daader Wagt ik zrf
drie regels fchryven. . . . Daar , loop vlieg, op dat wy den dood van den braaven man voorkoomen*



££4 DE RITMEESTER ERLAÜ,
F.BU OER.
De Hemel zy gedankt.. . Zo 't mooglyk is, zs.1 ik dea dapperen Ritmeester redden.
TWEEDE TOÓNEEL.
WALDHEIM, ZELLE,
Soldaaten agler op les Toonecl.
WALDHEIM.
Hooswichu • • Zo de Heer Ritmeester reeds dood
was, ik deed u op het oogenblik (terven
Maar zeg my hoe kan het mooglyk zyn , dat de Ritmeester by alle deeze bewyzen onfchuldig zyn lian ?
ZELLE.
Voor omtrent veertien daagen, toen wy aan de grenzen op de voorposten (tonden, zond de Heer Ritmeester my dieper in het Dosch, om te vemeemen „ of de vyandlyke piquets ook eenige beweeging maakten , 't was koud, ik had my in myn mantel bewonden, en wilde te rug keeren, toen een Boermy vraagde of ik den Heer Ritmeester ware, ik antwoordeja, om zyne oogmerken, te ontdekken. . . Hy gaf my een brief, waar in de vyandlyke Generaal Rohr den Ritmeester fchreef, dat hy met zekerheid wist, dat den Heer Ritmeester een geboren onderdaan, van des Generaais Koning was, 't geen hem zo vj-y deed zyn, den Heer Erlau, in '£ volle
ver-



treurspel; 3is
vertrouwen, van zyn Vaderlandsliefde, een voorflapte doen, die hem met roem en eer in zyn Vaderland te rug brengen konde. Hy wachtte voorloopig zyn antwoord, en wilde hem, zo zyne denkbeelden het voorftel goedkeurden, de enderneeming: endaar aan de verknogte belooning doen weeten, de nieuwsgierigheid, waar in de aanflag eigenlyk beftond, en de hoop om daar door bevordering te bekomen, haalde my over de Boer, op den derden dag, weder op die plaats te befcheiden. Dewyl ik niet weete konde of de GeDeraal des Ritmeesters hand kende, maakte ik die na, toen wy van de buitenwacht te rug kwamen ; ontftal hem zyn zegel, en toen wy weder op de buiten-post ftonden, gaf ik ik den brief den boer over, die reeds op myn antwoord wachte.
waldheim.
Snoodaart.' . . En wat fchreeft gy ?
zelle.
Ik verzocht hem, my de onderneeming te ontdekken, en als de belooning groot was, beloofde ik de Hitvoering; de Boer bragt my des namiddags antwoord, waar in de Generaal den Ritmeester, tien duizend ducaten, en een Majoors plaats beloofde, als hy ons groot Magazyn in brand kon fteeken.. Dit was te aanloklyk voor my. En om alles te ont« dekken, ik befloot den voorflag uittevoeren. Van den Spion hoorende, dat de Generaal den Ritmeester met kende, nam ik het befluit my voor hem uit te geeven, op dat my da beloofde beloonine, en de Majoors plaats niet ontgaan mogten. '
Ha wa ld»



116 DE RITMEESTER ERLAÜ,
WALDHEIM.
Wacht maar Kaerel, wacht maar, gyzult fchielyk Majoor worden. . . . Maar hoe komen de duizend ducaaten in des Ritmeesters koffer ?
ZELLE.
'Er kunnen niet meer, dan omtrent de negenhonderd zyn, ik ontving die duizend ducaaten op rekening , 't geen 'er minder is , heb ik verteerd. . . Zie Heer Luitenant, ik beminde mynen Ritmeester, hem heb ik te danken , dat ik Wachtmeester ben; en wyl zyn naam my weder zo groot een geluk, in myne oogen, verfcbaffen zoude, befloot ik hem dit geld uit dankbaarheid te fchenken, zonder dat hy wist, waar het van daan kwam. . . Jk wierp het alzo voor dea avond, eer ik deferteerde in zynen Koffer.
WALDHEIM.
Een fchoone dankbaarheid. . . En het plan der Vesting, zal mooglyk ook een gefchenk uwer hoogachting zyn.
ZELLE.
Neen de Heer Ritmeester heeft dat zelf tweemaal getekend, toen hy in Konings Hof op werving lag, eenmaal ontftool ik het hem: en dit heb ik by my , wyl het de vyandlyke Generaal verlangde; daar in myn lechter zak, zult gy het vinden.
W A L D"



TREURSPEL. Hl
waldheim.
Rampzalig zyt gy, komt uwe bekentenis te laat.
zelle.
Ja wel Rampzalig .- . En gaarne ondergaa ik dea gruwlykften dood, als ik hem nu maar redden mag... o Heer Luitenant, ik ben geea verharde booswicht... Maar die groote beloning. . . En een valsfche zucht tot per. . . Deeze hebben my verleid.
waldheim.
En zullen u nu aan de Galg helpen. . . Ellendige Kaerel, uwe misdaad is affchuwiyk! . . Kunt gy die «iet verbloemen? . . . Anders zyt gy hier, en hier naamaals verdoemd. . . . [tegen de Soldaaten.'J Leidt bem weg, ik zal dezaak uwOverftebekend maaken.
DERDE TOONEEL.
waldheim, alleen.
Hoe wonderlyk is de beftiering is des Hemels» ."; o Dat de Koning nu maar aan myn bericht geloove, en het vonnis tot nader order opfchorte, ik beef als Ik denke, dat de Ritmeester vyanden hebben kan.. Ik vlieg tot hem. . . Maar ó daar komen zy met den onfchuldigen. ... Ik zal het den Majoor melden , hem bidden, dat hy het vonnis tot nader order uitttclla.
H 3 VIERï



ïiS DE RITMEESTER ERLAU,
VIERDE TOONEEL,
SAALEN, ERLAU, WALDHEIM, AUDITEUR, PROVOOST, OFFICIEREN, COM. MANDO.
[Het Commando vormt naar krygsregelen, een kring in 't verfcbiet van bet TooneeL]
waldheim, naar Saaien fnellende.
Heer Majoor.' een woord, van de uiterfle noodzaaklykheid.
saalen,
Gy weet myn pligt Myn Heer.
waldheim.
Ja Heer Majoor," maar 't geld dien... Een woord flechts. [Hy gaat met den Majoor vtor op bet Tooneel] De Heer Ritmeester is onfchuldig; de daader is ge. vangen, heeft my alles bekend en ik heb myn Corporaal afgezonden om kennis te geeven. . . Wacht in 's Hemels naam met de uitvoering tot'er antwoord komt.
saalen.
Alles wat ik kan, wil ik doen, ik zal zo veel mooglyk talmen, maar opfchorten, durf ik niet. . . Ik heb alle vertrouwen op u, maar verfchoon my, in dit geval, kan ik uwe bede niet voldoen, zonder gevaar van myn eigen hoofd. . . Even gaarne, als gy, wenschte ik de Heer Ritmeester te behouden. . .



TREURSPEL.
JS9
den. ... Ik zal ook den tyd rekken » vetg niet» weer.
WALDBEI M.
Doe, al wat gy kant Heer Majoor. .... Hy is waarachtig onfchuldig- . . Ik heb den Heer Geseraal verzogt een fchot te laaten does ... zo diaa de Koning pardon geeft, zult gy dan rekkesw
SA ALEN»
Ik zal Heer Luitenant. . . [De Majoar gaai mar het Commando- te mg.] Heer Ritmeester ï uit naarae des Konings, \verg ik nogmaals van u de misdaad, waar over gy veroordeeld zyt te bekennen, en daar over berouw te toonen. .... Ik heb last u tyd te laaten.
ER2.AÜ.
Heer Majoor ik ben onfchuldig, zo wsar ïk deeze laatfte oogenblikken om byftand des Hemels wenfche. . . Ik ben onfchuldig. . . Verzeker zyne Majefteit van ïnyien eerbied en trouw, die & ook door myne onderwerping in den dood onverminderd behoude. . . . Dank zyne Majefteit nogmaals veor de genadige verzachting] in het vonnis van myRea dood. . . . Beveel hem myn Vrouw myn Kind, en myne oude Moeder.. dat hy die alle de befcbermbag myns gryzen Vaders gelieve over te laaten. .. Heer Majoor leef gelukkig, de hemel behoede n voor
zulke gevallen Spitsbroeders! Zo ik imam!
uwer ooit beledigd hebbe, zo vergeef tbet mf Ia myne laatfte oogenblikken. . . ... En gelooft»
U | aai



ïso DE RITMEESTER ERLAU,
dat ik volmaakt onfchuld ben. . . Vaart allen wel / de hemel rekke uwe dagen in geluk.
s A A L E N.
Gy hebt niets meer te zeggen?
ERLAU.
Niets Heer Majoor, dan dat ik op de bewustheid ?an myn onfchuld fterve. "
5 A A L E N.
Heer Ritmeester ik heb hartlyk inedelyden met mynpl?gtWen " tC redden" ' * dan verSeef m7
KRLAU,
Van harten Heer Majoor.
WALDHEIM,
Hemel.' komt 'er niemand! . . . o Heer Majoor! houd het vonnis toch op, tot myn Corporaal te rag komt.. , Ik bezweer u.
S A A L E N.
Gy ziet dat ik reeds ongeoorloofd talrne, want het 19 den Ritmeester pynigen.
WA LD-



TREURSPEL
nr
waldheim.
Echter tot zyn behoudenis. ... En die is zeker komt maar myn Corporaal niet te laat te rug.
SAALIN,
Ik zal zeer langzaam voortgaan. [ Erlau wordt geblinddoekt, en in den kring geleid, al de manoeuvres by deeze executie gebruiklyk gèfchieden zeer langzaam. . . De Majoer geeft eindelyk een teken om aan te leggen. . . En in dat oegenblik, boert men een fcbot.] %
IA ALEN.
Een fchot. Halt. [De Seldaatcn zetten af.} VYFDE TOONEEL.
SAALEN, ERLAU, WALDHEIM, KRUGER, AUDITEUR, P,ROVOOST,, OFFICIEREN, COMMANDO.
x rug e r , luiten adem.
Halt, Heer Majoor halt. . . de Ritmeefter is vry.
SAALEN.
De Hemel zy dank. ... Heer Waldheim gelukkig.
H S WA LB-



122 DE RITMEESTER ERLAU
WALDHEIM.
® Heer Majoor ik twyfelde niet.
ZESDE TOONEEL
SAALEN, ERLAU, WALDHEIM,SCHLEINSHEIM, KRUGER, AUDITEUR, PROVOOST, OFFICIEREN, COMMANDO.
SCHLEINSHEIM, bitllietU
Haft! Halt! hy is myn zoon! hy heeft genade' .. [uitkomende] wat zeg ik hy is onfchuldig, hy behoeft geen genade! . . . f Hy ziet de Kist welke door vier Soldaaten''wordt weggedrongen.] ... Hemel. . . » [by bezwymt.J
ZEVENDE TOONEEL.
SAALEN, ERLAU, BINGK, WALDHEIM, SCHLEINSHEIM, KRUGER, AUDITEUR, PROOVOOST, OFFICEREN, COMMANDO.
BINGK'.
Genaie! ... De Ritmmeester is onfchuldig, de gedeferteerden Wachtmeester Zêlle is den daader.
3 AA-



TREURSPEL. 123
saalen.
Nog een oogenblik het ware te laat geweest, hoe zeer i!c ook draalde. [Men dost Erlau den blind doek af, geef bem te drinken, wordt van de Officieren begroet.
bingk, Scbleinsheim ziende.
Wat zie ik?
saalen.
Hy zal de kist gezien hebben. . . . Komt hem te hulp [zy richten bem op en onderfteunen bem.] Eerwaarde Grysaart ? bedaar, uw Zoon leeft.
bingk.
ik gaa den Koning rapport brengen.
ACHTSTE TOONEEL.
SAALEN, WANGEN, ERLAU, SCHLEINSHEIM, WALDHEIM, KRUGER, AUDITEUR, PRO-, VOOST, OFFICIEREN, COMMANDO.
WALDHEIM,
De Hemel zy gedankt!
SCHLEINS-



ï»4 DE RITMEESTER ERLAÜ,
SCHLEINSHEIM,
[ allengs tot zich zelfs koomende, ziet allen een lanpe poosJlerk aan, en keert zich tot Wangen. J
Heb medelyden niet een blinden grysaart. die in "t beloofde Land ronddwaalde , om zyn Zoon te zoeken.
WJLDHÜM.
Ach f de ongelukkige, hy heeft zyn verftand verlooren.
SCHLEINSHEIM.
Verftand heb ik wel. . . Wilt gy het koopen? .. Ik geef het goedkoop, voor een wisje wasje . . . om 't leeven myns Zoons. [Erlau wordt door de Officier: voer cp het Tooneel gebracht. J
WANGEN.
Heer Ritmeester hoe verheug ik myl kom help nwen Vader.
SAALEN.
Heer Generaal! uw Zoon leeft»
SCHLEINSHEIM.
Myn Zoon was een braaf Kaerel Hebt gy
hem gekend? . . Spreek. . . Hoe zag hy 'er uit?
ERLAU.
Hier ben ik myn Vader! . .0! zie my aan!
SCHLEINS.



TREURSPEL.
Ï2$
SCHLEINSHEIM.
Ja, ja, u ken ik zeerwel, .... Gy naamt den ouden Scbleinsbeim gevangen [ beftbouwd bem oplettend. J naderhand zag ik u by den Koning. . . De Koning zeide gy waart myn... o Myne oogen! zo gy my bedriegt. ... Zo deeze myn Zoon niet is, fluit u dan voor eeuwig! [by valt in de armen vanErlau.]
ERLAU.
Ik ben het myn Vader! . . Ik ben uw Fredrik.'., bedaar, het gezicht van de doodkist misleidde u.
SCHLEINSHEIM.
Ja, dat was het! . . . Ik lag voor den tent des Konings. . . Jk bewoog, Sophia, uwe Moeder en den kleenen om te wachten. Me» riep genade! . . Fredrik.' het hart wilde my uit de boezem fpringen.
NEGENDE TOONEEL.
WANGEN, SAALEN, SCHLEINSHEIM ERLAU, MEV. ERLAU , SOPHIA. FREDRIK, WALDHEIM, KRUGER, AUDITEUR, PROVOST, OFFICIEREN, C OMMANDO.
SOPHIA.
Myn Erlau! myn eenige!
E*>



i2ö DE RITMEESTER ERLAU,
ERLAU.
Lieve Vrouw!
MEV. erlau.
Myn Fredrik! myn Zoon!
e R l a u. Myn dierbaare Moeder.' \
FREDRIK.
Myn lieve Papa/
e p. l a u.
Gy ook myn kleine!
s o 1' ij I a.
o Hoe gelukkig ben ik u weder te bezitten! . . . Onfcbuldige lieveling!
SCHLEINSHEIM,
Wilhelmina.' is by myn Zoon niet? . . Myne Einders! komt allen aan deeze borst . . [nadevmtelzmg.} En gy o Vader! . . . Maar bidden kan ik niet vertwyfelen zoude ik, zo u myn binnenite gedachten niet bewust waren.
T XE'



TREURSPEL. 127
1 e e d r 11, by de Officieren rmi gaande.
Hebt gy *t geboord, myne Heereni . . . Myn Papa mag leeven!
WANGIK,
Ja lieve kleine, lang en gelukkig mag by leeven.
fredrik.
05 Dat hoop ik.'
wangen.
Heer Ritmeefter! Heer Generaal! Mevrouwen, van harten deel ik uw geluk!
[Alle Officieren huigen zicb, en de gelukkige famillie beantwoord gelyker wys.]
Men hoort Veldmuzyh.
TIENDE TOONEEL.'
AUGUSTUS, WANGEN, SAALEN, SCHLEINSHEIM, ERLAU, MEV. ERLAU, SOPHIA FREDRIK, BINGK, KRUGER, AUDI. TEUR, WALDHEIM, PROVOOST OFFICIEREN, COMMANDO.
AUGUSTUS.
Mya genoegen was te groot, om het Rapport af-
te-



Ut DE RITMEESTER ERLAU,
tewachten. . . De Hemel zy gedankt! . . Ik zoude ontroostlyk geweest zyn, als gy Heer Majoor de executie niet vertraagd hadde.
SA ALEN.
Uwe Majefteit!
A UCUSTUS.
Gy hebt welgedaan. . . De arm der rechtvaardigheid beftierde den uwen.
Erlau! uw dood zou eene zwarteftreep door myn geheel leeven geweest zyn. . . Vereenig u met uw geflacht; en kom dan tot my. . . . Maar rek het verlangen uws Konings niet te zeer myn Vriend. [ bem de band drukkend» ] om het u aangedaaö onrecht weder te vergoeden.
ERLAU.
Uwe Majefteit.
AUGUSTUS.
Gy zultmy nader leeren kennen. . . . Grysaart! gy maakte het my heden, om uws Zoons wille, inoeilyk, in uwe oogen een rechtvaardig Vorst te zyn.
ICKLEIMt*



TREURSPEL. 129
s ciïleinsheim.
Grootmoedig Vorst! in myne oogen was hy onfchuldig, anders ware hy myn Zoon niet.
erlau.
Al had ik den dood ondergaan, toch was uwe
Majefteit niet onrechtvaardig geweest Uö
hoogfte waarfcbyniykheid was tegen my.
a u n u s t u.s.
De booswicht, die het verraad uitvoerde, zal zyn verdiende ftraf lyden. . . . Gaarne, echter fchenk ik genade , en geen niisdaadiger zal voortaan in myn ryit ter dood gebragt worden, die niet vry willig bekent.
Van nu af aan liever honderd fcbuldigen gefpaard, dan een onfchuldige veroordeeld.
Men neem den booswicht in 't verhoor, en ftraf hem naar de iirenge Krygswetten.
I ELF-



130 DE RITMEESTER ERLAÜ, ELFDE TOONEEL.
SCHLEINSHEIM , ERLAU, FREDRIK, SAALEN, MEV. ERLAU, SOPHIA.
Het Commando trekt op een wenk des Majoors af.
SCHLE INSHEIM.
Zoon van myn hart omhels my, . . Heer Majoor hebt gy een broeder?
SAALEN.
Neen Heer Generaal.'
SCHLEINSHEIM.
Wel -zo gy ooit een Broederlyken dienst nodig hebt, kom tot den ouden Schleinsheim. Hy wil uw broeder zyn. . . En is hy hier beneden niet meer thuis; zo gaa totdeezen, hy zal uw Broeder zyn, anders ware hy myn Zoon niet.
Einde des vyfden Bedryf.



By den Uitgeever deezes zyn te bakootncn de volgende Tooneelftukken:
De Jaloerfche Vrouw; Blyfpel in vyf Bedryven met een Vignet kl. 8vo. ƒ :-14 :
op kl. med. 1 - 2-:
Vlugt van Huig de Groot, Tooneelfpel. :- 8-: op kl. med. !-'5-:
De Sentimenteele, Toneelftukje. 4-: op kl. med. i2-s
Gellert, Toneelfpel gr. 8vo. : 12 ■;
De Slag by Nieuwpoort, HeldenTpel, en Emilia van Nasfau, Treurfpel. 1 IO':
Eerst daags zal dezelve uirgeeven
JohannaGray, Treurfpel, doorPetronelIa Moens, en Dolfey en Amelia, Treurfpel, door Adrlana van Overftrateu.