GRAMMATICA
LA T I IA
GERARDI JOANNIS VOSSII
%." *
CONTRACTA.
TRJJECTI ad RHENUM, apud SAMUELEM de WAAL. MDCCLXXXI.






3
GRAMMATICA LATINA'
C O N T R A C T A.
Cj"R.ammatica eft ars bene loquendi. Panes Grammatica; func quatuor: .Ortographia, Profodia, Etymologia, & Syntaxis.
Lieera vulgo llatuuntur tres & viginti: a, b, c, d, e, f\ g; h, r, k, /, m> n; o, p, q, r,
t, u, v, w, x, y, z.
Litera eft Vocalis, auc Confanans;
Vocalis eft litera, qua; per fe fonat, ac vocem edk, ut, a, e, i, o, u,tky. Ex quibus/&«fiunc confunantes, qiiancio altera vocalis fequitur in eadem fyllab): mjacio, vsnio»
Confonans eft litera, qute non per fe, fed cum vocali, fonat: ut,&, <r, d, ƒ, & cetera omnes, pmer vocales.
Confonans eft Muta, aut Semivocalis.
Muta eft, qua; fonum habet obfeuriorum: ut Latinte omnes, in quibus fonus vocalis fequitur: nt, be, ce, de, ge, ka, pe, qu, te.
Semivocalis eft, qua; fonum habet clariorem: ut, prater/, confonantes omnes, in quibus A 2. fonus
Jacere, werpen. Venire, komen.



4 GRAMMATICA
fonus vocalis precedit. Sunthse, el, em, eri er, es, ix. ■
Semivocalis eft liquida, aut duplex.
Liquida eft, qute poft mutam in eadem fylJabapofica liquefcic. hoe eft, vim fuam amitiit; ut l, m, n\ r. /
Duplex eft, qua; pro düabus literis ponirur: ut, X & z.
Syllaba eft litera. aTTt comprehenfio literarum, uno fpiritu prolaca.
Comprehenfio vocalium duarum in unara fyllabam vocatur Diphthcngus.
Étaru'mprsecipusfunt quatuor;^, 02, au, eu: u:, at as, pesna, aurum, eurus.
Diétiones funt variabiles, auc invariabiles. Varkbiles dicuntur, qua;'per cafus, vel tempoia, in fine pcfiunt variari: Ut, Nomina, Pronni;:h:a, Verba, Participia,
Invariabiles, quasnocpofluntin fine eo modo variari: Üi, Adverbia ,Prapofitiones,Conjun£iiones, & tterjeiïicnes.
lis; cc~to dictionum fpecies vocantur Fjrtes Orütionis.
Accidünt oroni diéïióni fpecies, & figura.
Species eft duplex; prïrr.iriva, & derivaciva.
Vox primitiva e ft , qu?; non defivatur ab alia : utarfcor, atfio, era:.-
Derivaci,:; fpeciei eft vox, qua; derivatur ab alia: ut, arbuj/üm, amkus, cralinus.
Figuia item duplex ; iimplex, & compoftra.
Sim-



LATINA CONTR. $
Mtas, onderdom,levenstyd, bejaartheid. Pcena, een ftraffe, boece. Aurum-, goud. Eurus, de ooftenwind.
Arbor, een boom. 0 Amare, beminnen, liefhebben. Cr as, morgen.
Arbujium, een boomgaard, bofch, geboomte. AmTcus,a, um, vriendelyk, aengenaam. Crasiimis, a, urn, van morgen.
A 3 AnU



6 GRAMMATICA
Simplex: ut, animus, ego, dico. Compofita: ut, magnaaimus, egomet, pradico.
Diclionibus variabilibus accidunt ha;c quatuor, analogia, anomalia, numerus, & perfona.
Analogia est convenientia cum regulacommuni: ut, ager, agri, agro: clamo, clamavi, clamatum.
Anomalia est, cüm regula communis non habet loeum: ut, ambo, amborum, ambobus: do, dedi, datum.
Numerus est unius, & multorum, difcretio.
Estque finguloris, vel pluralis.
Singuhuis, qui de uno dicitur: ut, homo, ego, amo, legens.
Plural is,'qui de pluribus: ut, homines, nos, amamus, legenM.
Perfona est didinctio ejus, qui loquitur; ejus, ad qucm'loquimur j êcillius, de quo est fermo.
Est igitur triplex; prima, fecunda, tertia.
Prima est, qua; lcquitur: ut,Ego Antonius fcribo canetfs.
Secunda est, ad quarn loquimur: ut, Tu, Anioni, fcribis can&is.
Tertia est, de qua loquimur: ut, Hicpuer fcr bit canens.
Ego, & nos, femper funt prima; perfon»:
Tu, & vos, & omnes vocativi, lunt feeundaj perfona;.
No-



LATINA CONTR. 7
'Animus, het gemoed, zin, geesc. Ego, ik.
T)icere, zeggen, fpreeken.
Masnammus, a, urn, grootmoedig, edelmoedig.
Egomet, ik zelf. -
Prrtdicere, te voren zeggen, waarlchouwcn,
Ager, veld, land ,
Clamare, roepen , febreuwen.
Ambo, <e, 0, beide, allebeide.
Dare, geven.
Ego, ik.
Amo, ik beminne. Legens, lezende. Hommes, menfehen. Nos, wy.
Amamus, wy beminnen. Legentes, lezende-
Ego Antonius fcrïbo canens, ik Antoni fchryve zingende.
Tu Antoni, fcr ibis canens, gy, Antoni, fchryft zingende.
Hic puer Jcribit canens, deze jonge fchryfe zingende.Ego, ik. Tu, gy. Nos, wy. Vos, gy lieden.
A 4 ffe*



8 GRAMMATICA
Nomina, pronomina, & participia ceteroqui funt tertia;.
De N 6 m i n e.
Nomen est dicrio variabilis, qua; rem primo fine temporc fignificat.
Nomen est aut fubftamivum , aut ad;eftivum.
Subftamivum, quod verbo junftuiu per fe perfe£tam cffcit fcntentiam: ut, homo, equus, arbcr. Nam perftclM fententia est, homo ridet: equus cürrit: c.rbor floret.
AdjecTrivum est, quod verbo junétum non efficit fentemiam peifeclam, nifi fubilantivum aut exprcsfc pönatur, aut tacitè ad illud refpiciatur: ut, bonus, albus, niger. Nee enim perfefla erit-fentemia, bonus ridet; nifi homo vel addas, vel intelligasi
Nomen fubilantivum est proprium, velappellativum.
Proprium, quod urii rei fingulatim datum est: ut, Tetrus, Colonia, Rhenus.
Appellativum, quod rrultis commune est, ob communem naturam: ut, homo, urbs, flumen,
Nomini accidunt genus, cafus, & declinatie.
_ Genera nominnm funt tria. M^fculinum; ut, kic magifler. Femininum ; ur, hac menfa. Neutrum; ut, hoefcamnum.
Qucedam nomina habent ra;c tria genera; & dicumur Omnis generis: quaidam duoi&dicun-
tur



LATINA CONTR. 9
Homo, een menfch.
Equus, een paard.
Arbor, een boom.
Homo ridet, de mensch hebt.
Equus currit, het paard loopc.
Arbor floret, de boom bloeid.
Bonus, a, um, goed.
Albus, a, urn, wit.
Niger, gra, urn, zwart.
Petrus, Pieter, Peter, (een mans naam.)
Colonia, de ftaJ Keulen.
Rhenus, de Ryn.
Homo, een mensch.
Urbs, een ftad.
Flumen, een rivier.
Magifter, een Meester. Menfa, een tafel. Scamnum, een bank.
0
A 5 Da-



ïo GRAMMATICA
tur Communis, aut Dubii generis. Cetera habcnt unum genus tantum.
De nomimbu; cmnis generis.
Omnia adjecliva funt onwis generis.
Alk tribus terminationihus: ut, hlc do&us, hacdoïïa, hocdoÜum- hlc rdgcr, hcec nlgra, hoe nigrum. Aüa duabus: ut, hlc & hac fortis, & hocforte; hic &h<rcforttor -, (khocfortius. Alia una: ut, hlc & lucc & hoe felix, fapiens. concors,,, dives.
Adjecliva fa?pe accipiuntur fubftantivè : ut, Amicus certus; praeferrim autem genere neutro: ut, Nova, id est, res nova. Atque hoe perpetuum est in plus; uti & pronomine quld cum compofitis, aliquid, &c.
De nomimbus Communis generis.
Omnia fubftanriva, qua; conveniunt viris, ac trulieribus, feu rraribus, zc feminis, fexu difcreto, funt Communis generis: & pro maribus malculino , pro feminis feminino genere ufurpantur: ut, hic & hac dux, cuftos, aukor, bos, canis.
At yeiè communia funt, qua; his verficulis continentur.
Conjux, atquQparens, infans,patruells, (kheres,
Af/mis, vIndex, judex, dux, miles, & hoflis, Augur, &amifles,vates, conviva, facerdos,
Mit*



LATINA CONTR. n
DaBos, a, Wtta geleerd-
JSJiper, a , um zwart.
.Font/s, éi lterk, vroom, kloekmoedig.
Fortior, & «* Üerker.
Felix gelukkig. voorfpoedig.
Dives, ryk-
csrWf, een zeker of trou vriend. Nova, i. e. resnóvs, nieuwe dingen. _ Plus meer. Quid wat , iet, eemg ding Jlihuid, iet, warr Dux, een leider, letfte. Ca/Aw. een bewaerder, ce» bewaerucr. JuCtor,~ixa maeker, een vinder. j?w„ een os, een koe. <3i«f, een houd. Conjux, een getiouwd man i of vrouw Parem, vader, of moeder, /«w, een kind, dat.nog niet fpreeken kan. Aruefc een ooms kind., rechte neve, pfmehte Her es, een erfgenaam. _ ,
^k//, een zwager, of zwagenn, aangehuwd filend, ofmage.
een wreeker, wreekfter, befchermer, be-
vryder-
fudex, een rechter, een man, of vrouw, dia oordeeld.
Dux, een leider, leider. Miles, een krygsmap, io'.daat, kiygsvrouwe. Hollis, eenvyatid, vyandin. if«ie»r, een waarzegger, of waarzegfler, door der vogelen zang, gevlieg, of ander wezen. _ Antfdes, een man, of vrouw, die over het heiligdom gefield is, een.prelaat, biffchop.
een waarzegger, waarzegfler , een dichter, profeet. Comlva, eengafl, genoode. &«f eto,een priefter, pneftercffe, bagyn. Mum-



ia GRAMMATICA
Municipique addas adolefcns, civis , & Auctor, Cu flos, a-.qae comes, nemo,fus, bosqxxQ, canisqüè,
Zte no minibus dubii generis.
Dubii generis funt, qua; fine difcrimine ufurpamur, nunc in mafculino, nunc in feminino genere: ut, hic vel hcec dies, mar go, adeps, clunis, torquis, penus, fpecus, ferpens, &c.
De nominibus unius generis.
Nomina unius generis cognofcuntur vel ex fignificatione, per regulas generales: vel ex terminatione, per regulas ipeciales.
Regula I; Generalis.
Mafcaüni generis funt:
i. Nomina virorum, qua; viris tantum conveniunt: ut Petrus, Paulus, Mars, Jupitur, pater, conful, &c.
Sic nomina verbaiia '\x\a exeuntia: ut: adveva, indigena, transfuga: Item, lanijla, rabula, lixa, &c.
n. Nomina ventorum: ut, Eurus, Zephyrus. Aufier, Aquilo, vel Boreas.
ui. Nomina, qna;fignificantpartesaffis:ut, As, Bes; SemiJJis, Triens.
-Re-



LATINA CONTR. 13
Mtwheps, een poorter, burgerrecht hebbende. SS éenjongeliagi Ciyis, een burger, bnrgoreflè. AuBor, een manker, makereflè, uitvinder, mtvindereffe. Cüftos, ,ëéfTbewaarder, bewaarlter. C»iwffi, een gcfel, géfellin, wechgefel. Ncmo, niemand , ,S«s, een zog, verken. Bos, een os, koe. C*b«, een hond. Dies, een dag
Margo, een boord, kant, rand.
Jdeps,vet>, ftneer, fmout.
C/«»/s, een bil. Finïs, een einde.
Torquis, een halsband, halsring.
P<*as, voorraad van fpys en drank.
SPecus, een hol, kuil, fpehnke. B. .
, een fhnge. lerpent .allerlei kruipend en (kepend, gedierte zonder voeten. Petrus, Pieter. Paulat, Pauwel. .
ï&rt, de God des krygs, Jonoos zoon ^zonder vader. Jupïter, de opperde God der heidenen, zoon van batur-
nus en Qps. Pater. een Vader. Conful een btirgermeefter. Advena, een aankoroeling. vreemdeling. Sl£ , een ingeboren. Tr**^ , een overlooper. Lampa, pen fchermmeefter. Rdbula, een zwetfër, klapper, pleitbezorger.
een die de kryg nayojgd.om ner krygslieden lyn
tvaattevvaffchen, of om hun Ipys te kooken, een
zoetelaar. Eurus., de ooftemvind. Zephyrui, de weftenwihd. Aufler, de zuidenwind. Aquilo, ) de noordoostenwind.'
As'e\<i\Ms, twaalf oneen, een pond, al dat geheel is. ende in twaeif gelyke deelen mag gedeeld worue.i.
Semis, vel , fes oneen, de helft van eenïg ding,
een half pond. „ Triens, vier oneen.



14 GRAMMATICA
R e g u l a ' 11.
■ Femlnhu generis funt:
i. Nomina rnulierurn , & qua; mulieribus tantum conveniunt: ut, Maria, ^Venus, mater yforor.
xx. Nomina reginnum, infularum, urbium, &pagorum: ut, JEgyptus, Delus, Corinthus. Prater mafculina, Pontus, Sulmo , &c. Ec neutra in urn, ur, & e: ut, hoe Lngclunum, Tibur, Prancfte. Et mafculina pluralia iri i: Ut, hi P/iilippi, Gabii.
in. Nomina arborum: ur, heecpomus, pirus, quercits, ckc. Prater mafculina, fpinus, «kaf er. Item neutra, robur, acer, &c.
Regula III.
Neutrius generis funt:
i. Nomina fructuum: ut, hoe pomum, pirum, prunum, &c.
n. Nomina literarum, & fyllabarum: ut, a, b, c, d, &£.
in. DicTiones omnes materialiter pofita;, ut, cüm die >, Kex derivatuin e<t a rego
iv. Verba, cc adverbia, pofica pro mminibus, ut, Tuum fcire , id est, tua fcientia. Aliud cras.
"Re.



T. ATINA CONTR. 15
Marfa een vrouwenaam, Marye. Venus, de Godin der liefde. Mater, een moeder. Soror, eenzufrer. JEgyptus, Egiptenland.
De/us. een eiland in de Griekfchezee, een van de Cycladen, daar Apollo en Diana geboren zyn. Corinthus, een ftad in Achajen. Pontus, een landfchap in klein Afien. Sulmo, een ftad in Italië», 't vaderland van Ovidius Lugdünum , de lladLions iu Vrankryk. Tibur, een ftedeken omtr nt Romen. Pr&nefte, een ftad in Latium in Italien. Philippi; een ftad iu Teffalien, en Thracien. Gabii, een ftad in Italien. Pomus, een appelboom, of ander ooftboom. Firus , een peerboom. Qj/ercus, een eik. ecu eikenboom. Spinus. ecu fleèdoorn . wilde pruimboom. Oleafrer, een wilde oJyfboom. Rcbur, een harde eikenboom, haageike. Acer, een maftl.outboom.
Pomum, een appel- allerlei ooft, allerlei eetbare
boomvrucht met weeken fchdlen. Tirum, een peer. Pruntim, eva pruim.
Rex dirivaium eft er ego, (het woord) Rsx is afgeleid van ("het woord) rego .
Tuum fcire, i. e tua fcieniia, uw Weten da: is, uwe wetenl'chap.
Al'md cras,.eea ander dag van morgen.
Men-



i6 GRAMMATICA ReguljE Speciales. A, E.
In a, & e, prima; declinatïonis, feminina funt: ut, hcec menfa, penna, epitome, penttcofie. Excipiuntur mafculina: hicplaneta, contéta. Talpa, & dama, Poëtis interdum mafculina funt.
In a, & e, tertia; declinationis, neutra funt: ut, hoe poëma, anigma, mare, cabile.
I.
In /* neutra funt, & indeclinabilia, ut, hoe gummi, finapi.
O.
In o mafculina funt: ut, hic fermo, ordo, cardo.
Sed in do, & go, plures quam duas fyllabas habentia, feminina funt: ut, hcec arundo, didcedo, imago. Prater mafculinum, hic harpago.
Verbalia in}o feminina funt: ut, leclio, oratio. Item regio, legio, ditio, poriio, concio, cptio, religio, perdudlio, rebellïo, talio, communio, feditio.
leem feminina : caro, grando, Argo, & echo.
Neutrum est pondo, & indeclinabile.
U. Y.



LATINA CONTR. 17
Menfa, een tafel, retina, een veder, een pen'
- Epitome , een kort begryp.
Penteco/ie, het feeft van Pinxfter, de vyfcigue dag na Paaffchen. Planeta, een dwaalfterre.
- Cométa, eenkemtet. ftaartftere, een vierige vlam, dit
door de lucht gaat, enfchynd een gehairde fter tezyn.
Talpa, een mol, Dama een dainken, ree, ree¬
bok , gemfe, zynde een foort van wilde geiten.
Poëma, een gedicht.
ALmgmd', een raadfel, een duiflere vrage of reden. Mare, de zee. Cubile, een ligplaats, bedflede.
Gummi, velinfem. Gummis, gomme, een fap, dat uit zommige boomeu druipt. _ Sinapi, vel in f. Sinapis, moftaart. Sermo, een reden fpraak. Ordo, een orden , rye, gelit, Cai do, een deurhengfel. Ariindo, een riet, halm, pyp, fluit. Dulcêdo, zoetigheid. Imago, een beeld, gelykenis.
- Harpago,een haak, fcheeps-haak. enterhaak, enterdreg, Ledtio, een leezinge, keur, uitkiezing.
Oratio, reden, redenvoering, leerreden. Regio, een landl'chap, land , landftreek. Legio, een keurbende, zynde een hoep krygs-volk by da
Romeine, veeltyds van 4000. voetknechten, en 300.
ruiters, fomtyds ook meer, en fomtyds minder. Ditio, heerfchappy, bevel gebied. Portio, een deel, (tuk. Concio, een vergadering van 't volk, aenfpraekaen de vergadering des volks; de plaats of ftoel, daar men op
fpreek. Optio, een keur: Masc. een Leutenant. Religio, Godsdienft, Godsvrucht. Perduellio, heftige vyandfchap tegens zyn vaderland, mis-
daed van gequefte cppermagt. Rebellio , muitery, wederfpannigheid, opftand tegens zy»
overheid. Talio, gelyke vergelding.
Communio, gemeenfchap. Seditio, oproer, fcheuring onder't volk. Caro, vlcefch. Grando, hagel-
Ar go, het fchip, daar Jafon opperhoofd op was, om't
gulde vlies te halen. Echo, wederklank, wederflag van een Item of geluid, wedergalm. Pondo een pond. B Cernu



18 GRAMMATICA U, Y.
In u, & y, neutra funt: ut, cornu genu , moly.
C, T, AL, EL, UM.
In c, & f, item al, el, & um, neutra funt: ut, lac, caput, anïmal, mei, jel, fcamnum. Sed fal fepius est mafculinum.
IL, OL, UL.
In tl, ol, ui, mafculina funr: ut, milgil, fol, exftl.
AN, IN, ON.
In an , in, & on tertia;, mafculina funt: ut, hic psean, delphin, canon, Excipe feminina, finon , icon, &c.
EN.
In en neutra funt: ut, fumen, lumen, fe-
men, gr amen. Excipe mafculina, ren,fplen, lien,peclen, &c.
AR, UR.
Definentia in ar, & ur, neutra funt: ut, calcar, jecur.
Mafculina funt, falar, furfur, turiur, vultur.
ER.



LATINA CONTR. i9
Cornu een hoorn. Genu, een knie.
Moly, een kruid van Merkurius gevonden, kragtig
tegens betovering ende vergift. Lac, m?lk.
Caput, een hoofd, hoofd-fhik, kapittel, 't voor.
naamfte, de voornaamfte inhoud. Animal, een dier. Mei, honing. Fel, galle. Scamnum, een bank.
Sal, zout: geestigheid, aerdigheid: aardige, en
y^rftandige rjeden. Mugtl,ve\ Mugilis, eenvisch met een groot hoofd,
Herder genoemd. Sol, de Zon.
Exfyl, een banneling, balling.
Paan, Apollo, een lofzang ter eere van Apollo.
Dslphin, een meerzwyn, een dolfyn, de fnelfte
onder alle visfchen. Canon, een regel, rechtfnoer. Sindon, fijn doek, fijn lynvvaat. Icon, een beeld, of fchildery naar 't leven, gelykenjs. Flumen, een rivier, loopend water. Lumen, licht. Semen, zaad.
Gr amen, gras. Ren, een nier,
SS".; H»<-
Peclen, een kam.
Calcar, een fpoor. Jecur, de lever.
Salar, een jonge zalm, of liever een zeker foofl
van voornen. Furfur, zemel, gruis van meel, fchelfers op 't hoofi Turtur, een tortelduif. Fttlfur, een gier.
. B * Liher



*o GRAMMATICA ER.
In er mafculina funt: ut, hic liber, ager.
Linter fajpius femininurn est.
Neutra funt, Iwc ver, [pinther, cadaver, iter, lafer, uber, tuber, pro tumore, aut callo terra;, Et fructuum nomina, piper, cicer.pü' faver: pneter, hic cucumer, & hic tuber.
OR.
In or mafculina funt: ut, color, honor. Femininurn est arbor. Neutra fuut hoe cor} marmor, ador , & nquor.
AS.
In as tertia; funt feminina: ut, hicc pietai, civitas. Excipe mafculina, hic as vel as/is, a~ fantas, elephas.
Neutra funt, vast va/is: fas & nefas, indeclinabih'a.
& S.



L A TI NA GONTR. at
Liber, een boek, de binnenfte, fchorfe of fchel van
een boom. Ager, een akker, veld, landLinter,een klein fchuitje ,uit een boom uitgehold"
ook een bak, troch. Ver, de lente. Spinther, een fchoudergefpe,armgefpan, armring,
die de vrouwen boven aen den linker arm
droegen.
_ Cadaver, een lyk, dood lichaam, kreng, aaï. her, een reize, weg.
Lafer, gomme of fap, dat uit het kriud Lafer-
pitium komt. Uber, eenmamme, borst, nier. Tuber, een buil een gezwel of klier aen een boom.
een zeker foort van appelen in Italien,
en elders.
Piper, peper. Cicer, een clcer, een cicer-kooxn.
- Papaver, mankop, bolje, flaapkruit.
- Cucümer, velpoüus cucumis, een komkommer. Tuber, een zeker ooft, of boomvrucht
' Color, verwe, Honor, eer. Arbor, een boom, Cor, het hert- Marmor, mermerfteen. 'Ador, fpelt, rein koorn, dac men den afgoden
placht te offeren. Mquor effen of vlak veld, effen plaets: de,zee,
- Piet as, Godvruchtigheid. C7V/7ótf,borgery ,fhd» Aj een pond. Adamas, een diamant.
- Elephas, een olifant. Vas, fis, een varFas, recht, billyk, behoorlyk, geoorloofd,
toegelaten.
Nefas, onbillyk onbehoorlyk, fchandelyk, leelyk. U g Se-



*a GRAMMATICA
ES.
Terminatio es feminina est: ut, hac fedes> fpecies, res.
E x c e p t i o.
Mafcula funt, paries, palmes, cum limite ftipes, . _
Et femes, trames, termes, cum gurgite cejpes,
Pes, tudes, atque ames; trudes, queis jungito poples:
Item meridies.
Sunt & mafculina Graca, hic magnes, acinaces, &c. Neutra funt, <ss, cacoëthes, ore.
Dubia funt, ales,palumbes ,torques,faetorqttis, & vepm, tam fingulari, quam plurali: item dies: fed in plurali tantum est mafculmum.
IS.



L A T I N A CONT R. 23
Sedes, eenftoel, zetel, fitplaats, wooning. Species, een gedaante, foorte, fchyn. Res, een ding, zaak.
Paries, een wand, een muur van een huis of ander gebouw. Palmes, wyngaardsdrank.
Limes, een landpaal, een dwarsweg, fcheiweg.
Stipes, een groote ftok, paal, ftaak.
Fomes, ieder ding, dat diend om fchielijk vier te ontfteeken, als ipaanders, zwavelftok, en diergelyke.
Trames, een voetpad dwars over het land lopende. Termes, een groene tak, van een boom gebroken. Gurges, een groote diepte in een rivier, een
wiel of draaikuil in het water, kolk. Cefpes* een aarde zoode. Pes, een voet: ook de mate van een voet, 12 duim. Tudes, een hamer, beukhamer. Ames, een vogelaars ftok, of mik, daar men
het net aanhangt. Irudss, een fchipboom, gereedfchap,daar men ee-
nig ding mede voortftoot, of ook omver werpt. Poples, de hafen,de buiging van 't been achter de Meridies, de middag, noen. (knie. Magn^s, een zeilfteen, magneet. ~ Acïnaces, kromhouwer, zwaard der Perfiaanen.
jEs, koper, geld. (woonte. - Cacoethes, eenbooze aanwenning, of quade geAles, een vogel, die vleugelen heeft, licht, fnel. Palumbes, een houtduif, ringduif. Torques, & is, een halsband, halsketen. Vepres, doorn. Dies, een dag. Avis, » 4



24 GRAMMATICA
IS.
In is feminina funt: ut, avis, navis, lis, tyrannis.
EXCEPTIO.
Mafcula funt panis, penis, glis , fanguis, <S?
enfïs,
Et crinis, veiïis, pifcis., fa/cis, lapis, amnis, TLtfuplis, po/iis, fic axis, vermis, & unguis, Et collis, pollis , fic callis, vomis, & ignis, Et men fis, torris, fic caulis, colis, & orbis, Proque angui cenchris, pro reti casfis, aqualis, Magulis, & cucumis, fentis, compoftaque ab ajje,
Addere queis liceat, funis, pulvifque, cinifque:
Quje tria femineo generi jnnxere poëtaji
Dubia funt, angws, clunis, torquis, finis, ■ corbis, fcrobis, canalis.
OS.



LATIN A G O N T R' *5
Avis, een, vogel. Navis, een fctaip. Lis, twift, gekyf, kyvagie, pleitgeding. - Tyrannus, dwingelandy, Wreedheid. Panis, brood. Penis , ee.i (hart.
C«r. hafelmuis, relmuis, Sanguis, bloed.
Enfis, een zwaard, rapier, degen. Crinis, hair, hairbos. VeStis, een hefboom, hefyzer, handfpaek. Pifcis, een vifch. ,f%/«s, een bondel, een pak.
Z.*/>/s, een fteenAmnh, een rivier, waterftroom. Fuftis, een ftok, knuppel, Poflis, een poft, deurftyl.
, een wagenas, de fp'ü, daar het rad of iets anders om loop. Vermis, een worm. Unguis, een nagel , klaauw. Colüs een' heuvel.
Fellis' een blaasbalk, puifter: leerenzak. pf beurza.
Cailis, een betreden weg, gebaande weg.
Vomis, een ploegyzer.
Ignis, vier. Rlenfis, een maand.
Torris, een ontfteke brandhout. brandende ftok.
Caulis, een ftruik, fteel, ftronk. Colis, idtm.
Orbis, een ronde kring, rondheid , wereld, rond tafelbord,
Cenchris, een vergiftige flang, vol vlekken.
Cajjis, een jagers net. _ Aqualis, een waterkan, lampet, waterkruik. _ Mugjlis, een vifch, die herder heet. r Cucumis, eeii komkommer.
Sentis, een doorn, fteekelig gewas.
As, een pond.
Funis, een tou , koorde.
Pulvus, ftof, poeder. Cinis, aflehe.
. Anguis, een flang. Clunis, een bil
Torquis, een halsketen , halsband.
Finis, een einde, landpaal.
Corbis een korf, mand
Scrobis,een gracht, groeve. _ Qanalis, een goot. ™»J



25 GRAMMATICA
OS.
Os mafculinum est: ut, hic flos, mos, ros. Sed feminina funt, cos, dos, arÜos, eos, arbos.
Neutra funt, os oris, os ojfis : item chaos, melos, epos.
US.
R e g u l a. I.
In us fecunda;, & quame, mafculina funt: ut, hic annus, fruStus. Sic Graca , paradifus, tomus, &c.
Sed in fecundü feminina funt, h<ec humus, alvus, vannus, colus. Item, abyjfus, biblus, papyrus, balanus, cryflallus, antidotus, coftus, fynodus, methodus, exodus, periodus, aliaque Grccca.
Neutra funt, pelagus, & virus.
Vulgus neutrum,, & interdum mafculinum.
In quarta feminina funt, manus, porticus, acus, tribus, & domus: quod partim etiam fecundae declinacionis est.
Dubia autem in quarta funt, penus, & fpecus.
Re-



LATINACONTR
Flos, een bloem.
Mes, een manier, zede gewoonte. Ros. de dauw.
Cos. een wetfteen, flijpfteen.
Dos, huwelyksgoed, bruidsgave.
^/-tftfj, de wagen aan den hemel in't noorden, de groote
en klyne beer. £«, de morgenftond. dageraed. ^rto, een boom. Os oris, de mond Os #s, een been , bonk.
Chaos, vermenginge van alle dinjen onder malkander. Me/os, zoetigheid van gezang, lied. Epos, een gedigt, heldendigt Annus, een jaar. FruStus, een vrugt.
1 P'amdtfus, een lullige plamagie, een lufthot.
Tomus, een (tuk of deel van een grootboek, lnede ot
moot van een vifch. Humus, de aarde, de vloer, Alvus. de buik, holte des buiks. _ i Vannus, een wan. Colus, een fpinrok.
Abyjfus, een afgrond, grondelooze diepte._ £ö/«s, of papyrus, papier, een zeeker bieze, ot net in Egipten, daar men papier van maakte. + Balanus, een eikel, een dadelvrucht, zetpille.
Cryjlallus, kryftal. _ Anttdotus, middel tegens't vergift, tegengttt.
0/?«s, een kruiderye in Syrien, en Arabien, zeer iterk
- sSutf'eert byeenkomfte, landkerkelyke vergadering. Mêthodus, eenleerwyze,bequame manier of weg om iet
te doen of leeren. , Exodus, uittogt. - Ptriodus, omtrek, volkome reden. Pelagus , de zee diepte der zee. Virus, venyn, vergift. Vulgus, 't gemein volk, het grauw. Manus, een hant.
Pörtteus, een portaal, galery, overdekte wandelplaats, yfcwj . een naaide.
7«to , een vyfendertigfte gedeelte des Roomfchen volks. Domus, een huis, huisgezin. Penus.voorraad van fpys£pecus,tea hol, een fpelonke.



aS GRAMMATICA
R E G U L A IL
In us tertia; declinatie-nis funt neutra: ut, hoe torpus, vulmus, pecits pecoris
Excipe mafculina, lepus, mus, tripus, polypus, &c.
Excipe etiam feminina, incus, fubfeus, virtus, falus, tellus , pecus pecudis, palus paludis, fervitus, feneïius, juventus*
Crus dubium est.
AUS.
In aus duo funt, eaquefeminina: laus,fraus.
S, PRJ.CEDENTE CO N SONANT E.
Inx, pracedente confonante, feminina funt: ut, h<zc ars, pars, hyems, puls, fiirps pro progenie.
Excipiuntur mafculina , mons , fons, pons, dens, &c. hydrops, chalybs. Sic, torrens, &e. triens, oeeïdens, fubllanrivè pofica.
Serpens, fcrobs, fiirps pro planta, & adeps, dubia.
YS.



LAT INA CONT R> *9
Corpus, een lighaam.
Vulnus, een wonde, quetluur.
Pecus, een beest, vee. Lepus, een naze.
Mus, een muis. ,. . rt ,
Tr;ö«r, een vat met drievoeten, een drievoet, dneital- Polipus, een vifch met veele voeten: ook een zee. ' ker takkig uitwas in de neus, genaemd veelvoet^
Incus, een aenbeeld.
'Sub [bus, een bout, of nagel van hout of van yzer, waer door twee berden of leden aen eikanderen gehegt worden. Virtus. deugt, fterkte, dapperheid. . Salus, zaligheid, heil, groetenis, behoudenis. Tellus, het aardryk, de godin des aardryks, de aarde. Pecus een beeft, vee.
Palus, udis. eenmoerarch, poel, fiaande water, broek, meertje. . ,
Servitus, llaverny. Sene&us, oudheid. .ouderdom
fuventus, jonkheid, jeugd.
Gr«*, een kraan , een vogel met een langen hals . sok, een kraan, waar mede men de pakken en lallen uit de fchepen ophaald.
Lans, lof. prys. Fraus. bedrog, hit
Ars, eenkonlt, lift, ambacht, wetenlchap.
pars, een deel. Hyems, de winter
Puls, pap', bry.
#/Y/>ï, oorfprond des geflachts, geflacht, jWe», een berg. Fons, een fontein , bron
Pons, een brugge. Dens, een tand. Ihdrops, waterzucht Chalybs ,\xw\. Torrens, een fnelftroomende beek of vloe d, eefwollen door de gevallen regen, of gefmolte fneeuw — Orïens, ooft. . _Oe«%»f,weft &r/>«iM, een flang, ferpent. Screfo, /«-otó. een kuil, een groeve . Stirps, de ftam van een boom , of ftruik. Jdeps, tojeer: vet, fmout. ^ ja



So GRAMMATICA
YS.
In yt Graxa funt, & feminina: ut, chelys> chlamys.
v
In x literam definentia feminina fuut: ut, pax, nex, pix; vox, lüx,falx, lanx, arx.
Excipiuntur Grteca mafculina in ax: ur, abax, thorax, &c. Item Latina, hic gr ex, caudex, vel codex, podex, culex,pulex, &c. Similiter, hiccalix, fomix, &c.
Dubia funt, Umax, imbrex, & varix.
At cortex, filex, & calx pro calcaneo, aut percusfione, oratoribus funt mafculina. Qbex etiam in mafculino est multo uGtatius.
Ge-



L A T I N A CON TR. 2l
I Chelis, een luit, of harp. -Chlamys, een krygsmamel.
Pax, vrede. Nex, een doodflag.
Pix, pek.
^036, een fiern, woord.
lux, licht, klaarheid, het licht van den dach
en der zonne. Falx, fikkei, krom fnymes, zeisfe, fnoeimes. Lanx, een platte fchotel of platteel: ook een
waagfchaal. Arx, een kafteel, flot, of burgt. ^Abax, vel Abacus, een rechtbank, aasrechttafel, rekentafel. Thorax; de borst, een borstkleed, borstharnas, pantfier. (fchap. Grex, een kudde, hoop, fchare, bende, gefelCaudex, of codex, een blok, itarn van een
boom; een boek. Podex, den aars.
Culex, een mug. Pulex, een vloo.
Calix, een beker, kelk, drinkvat, kop, Fornix, een gewelfte, gewulfte, bordeel. Limax, een flak.
Jmbrex, een kromme dakpan, of tegel. Varix, een krimpende ader, die in de beren,
buik, of elders van zwartgallig bloed opzwelt. Cortex, een fchorfe, bast, fchil. Silex, een kei, vierfteen. Calx, eenhiele, versfen, eind, eenfchop of fiag
met de hiele. Obex, een grendel, fchuifyzer, klink.
Can*



3a GRAMMATICA Genus Pluralium,
quee fiiéguïeiri carent.
Plurarlia in i mafculina funt: ut, cancelli, fort.
in rf? feminina funt: ut, nugte, tenebra. Iri ^neutrafunt: ut* arma,cajlra, ItemGraca in e: ut, cete, mek, tempé.
In es aliaquidem mafculina funt: ut, antes, pugil'ares: alia autem feminina: ut, ambages, gr al es, laÜes.
In us, quoque penim funt mafculina: ut, artus: pertim feminina: ut, Idus.
Discrimen Casus.
Cafus Nominum funt fex: Nominativus, Genitivus, Dativus, Accufativas, Vocativus, & Ablativus.
füx his Nominativus reblus vocatur: ceteri Obliqui,
DlSCRIMEM DECLINATIONIS.
Declinatio eft variatio dittionis, in fine per cafus.
Declinationes nominum funt quinque.
In his Genitivus fit a Nominativo, mutata terminatone: alii autem cafus a genitivo fornantur.
Vo-



LATINACONTR. 33
Cancelli traliën, ftaketfels, kykvenlters
Fori, fchipzolder, denne, de overloop, wandeling op 't fchip: de ftellagien, of plaets voor de aenfchouwers, om de toneelfpelentezien.
Nuga, beuzelingen , leugenen, gekkerriy, onnutte woorden, of dingen van geener waarde.
Tenebne, duifternis, donkerheid.
Arma, wapenen, dienende tot dekking van'c lichaem, als harnas, fchild, enz.
Cajlra, leger, krygslegerplaets.
Cete, walviflehen, allerlei groote zeeviffchen.
Mele, zang, zoet gezang.
Tempé, een lustige plaets in Thefsalien, akoo genaamt.
Antes, de voorde rye der wynftokken, of bomen in een wynberg, of boomgaard: ook de voorfte rye foldatenin een fiagorde, en diergelyke. - ,
— Fügülares, fchryftafeitje, gedenkboekje, tafel-
^ boekje, aentekeningboekje.
— A'mbages, omwegen, omleiding door vele we¬
gen: item omtrek van reden, dubbelfinnig-
heid van woorden. Grates, dankzegging. LaEtes, dunne darmkens. Artus. leden!, lidmaten. Idus, in elke maant de 13. msardei5. dag van
Maart, Mei, Julius, en Oélober.
C ' Mufa



34 GRAMMATICA
Vocativus utriusque numeri fere fimilis eft no rninativo: in neutns etiam accufativus.
In plurali ablativus femper fimilis eft dativo.
Prima declinatio eft, qua; facie Genicivum in <e, vel es. Continet terminationes quatuor, a ,as, es, &e: ut, Mufa,JEnsas, Anchifes, epitome iSuntque in a Latina cetera Gra;ca.
Genicivus. & dativus , definunt in <e.
EXCIPIUNTUR
Adjediva feminina, una, ulla nulla, fola, tot ff alia, utra, altera, neutra: qua; faciunt genicivum in ius, & dativum in i.
Accufativus dcfinit in am.
Vocativus fimilis eft nominativo. Ablativus definit in a. Nominativus pluralis in cc. Genitivus in drupt. ,Dativus dcfinit in is.
Excipiuntur pauca, qua; faciunt Dativum in abust, differentie cau.'a1, ut, Filia, nota, dea, libtra equa, mula, dtia, amba.
Accufativus dcfinit in as.
Secundi dcclinaiio eft, qua; facit genitivum\n i. Continet terminationes octo: quinque Latinas, er, ir, ur, us, um: ut, magipter, vir, fatur, donünus, templum&c tres Gra;cas, eus\oson: ut, Orpheus, Santos, Won.
Ge-



L A T I N A CONTR. 35
Mufa, een zang Godin, gezang, gedicht.
- JEnèas, een zoon van Anchifes en Venus.
- Anclïïfes, de zoon van Kapys, Vad&r van M-
j neas.
- Epitome, een kort begryp.
Unus, et, urn, een, Ullus, a, um, eenig. Nullus, a , urn, geen. Solusi et; um, alleen. Totus, a, um, geheel.
- Alïus, a, um, een ander.
Uter, utra., utrum, welk van beide.
Alter, a, um, ander of een vantwe, de twede.
Neuter, a, um , geen van beiden.
,Nata\ $«n dochter. Dea, een Godin. Liberta, een vrygemaakte flavin. Equa, een merryë. Mula, een muilezelin. Duae,, twee. ' Amb<e, beide. Magifler, een meester. Fireèa man. Satur, a, um, zat, vol. Dominus, een heer. Templum, een kerk.
- Orphêus, een Griekfch dichter en kondig fnaa-
renipeeler, die den zoon was van Apollo en Kalliope.
Samos, een eiland in de Archipel, of Griek fche zee, en een Stad daer op van de zelfde naam. .s- ïkon, een ftad in Phrygien, vermaard door de tien. jarige belegering der Grieken, de ftad Trojen^ C 2 Unus.



36" GRAMMATICA
Genitivus definic in i dativus in o. Excipiuntur adjefHva mafculina & neutra no- . vem qua; genitivum in itis, dativum in i faciunt: ut, unus, ullus, nullus ,folus, totus, aliur, ttter, alter, & neuter.
Accufativus definit in um. Vocativus fimilis ell 'nominativo.
Excipiuntur
Nomina in us} qua; faciunt vocativum in <?. Praeter propria in ius, quse faciunt vocativum in i: ut, Virgilius, Virgili: Antonius, Antoni: & duo appellativa, filius, o fi'li: genius, êgeni. leem deus, quod facit, ö deus*
Ablativus definic in o.
Nominativus pluralis in i. vel a fineutrafnnt* Genitivus in orum. Dativus & Ablativus in is. Excipiuntur ambo, tkduo, pluralia, qua; faciunt ambobus, & duobus.Accufativus in os.
Tertia declinatio elr, qua; facit genitivum in is. Continet cerminationes omnes, pra;cerw;«, & u.
A
at is: ut, poëma, poêmatis.
E
isi ut cubile, cubüis.
O



LATINA CONTR, 3?
Unus, a, um, een»
Ullus, a, um, eenig.
Nullus, a, um, geen
Solus, a, um, alleen.
Totus, a, um; geheel.
Alius, a, «^een ander.
Uter, a; um, wie van beiden.
Alter, a, um ,d' ander, een van twe, detwede.
Nemer, d, um, geen van beiden. _
- Vlgïltus, een vermaard Lacynfch dichter
- Antönius, een mans naera , Teunis, Antoni, Filius, een zoon.
Genius, de God der natuure: een geest, eigen aen een menfch, of plaets: de eigen aard van eenig ding. Deus, God.
Ambo, a, 0, beiden. Duo, a, 0, twe. Poëma, een gedicht. -CubTlê, bedöede, flaapplaats, leger van een beest, nest.
C 3 Ser-



S8 GRAMMATICA
O
onis: m, fermo, fermónis: Macedo, Mece~ donis-
Sed cardo, mar go , homo, nemo, &c. item feminina in do, & go, habent in genicivoiww: ut, dulcedo, dulcédinis, imago, imdgin.s. C. 17,
Lac, laïtis: halec, halécis: Bogud, Bogadis. L.
Al, alis: el, elis: il, zïw: o/, o//r: ul, ulis: ut, animal, animalis: Daniël. Damelis- vigil, vigili,: fol, folis ,conjül, confulis. Sed fel facit fellis: mei, meilis.
O
An, anis: en, enis: in, inis: on. onisiyn, ynis: ut, Titan, Titanus: Hen, lienis: delphin, delph nis: Baby Ion, Babylonis: Phorcyn, Phorcynis.
Pan facit Panos, Differentie caufa.
Sed neutra in in habent inis: ut, ftumen, flttminis. Sic mafculina peilen, peWtnis: flamen facerdosflaminis. Et compofka kcano, ut, bicen. tub cinis.
Graca quxdam in on habentontis: Phaëthon, Pha'êtliontis.
Ar, ar is: er,eris:ir, iris: or oris: ur, uris: yr, yris: ut calcar, calcaris: crater, cratèris : aè'r, aëri r: GaJir, Gadiri s: color, coloris :fur, furis: martyr, martyris.
Sed,



LATINA CO'NTR. 3-*
Sermo, fpraak, taal, reden, praat^ - M&edo* een Macodonier, Cardo, nanglel.
Mar go, de kant of rand van eenig dmg. /forao, een menfch. Nemo, niemand. -Dtdcêdo, zoetigheid. Imago, een beeld.
Caro, vleefch, Z«c, melk.
fiS/A: een haring, ofdiergelykefoort vanzeevifch. ook een zekere faus of doop, gemaekt van t ingewand der visfchen. E-ogud, een zeker koning in Afrika. Animal, een dier. Daniël, een der Joodfche profeten. Vigil, fubflantivum , een waker , nachtwaker;
AJjeEtivum, wakker, wakende. Sol. de zon. Conful, een burgemeester, i Je/, galle. ilfe/, honig. .
Titan, een feker flag van Reuzen by de oudt Heidenen: ook de zon Li-en, de milte. , „ • r ua„
Delphin, een dofyn, de fnelfte onder alle visfchen -, Babylón, Babel, de hoofdltad van Chaldeen. , Phorcyn, de vader van Medufa, een zoon van Mep-
tunus. Pan, der herderen God.
Flumen, een rivier, vloed, lopend water. Pecten, een'kam. . Flamen , een priester, tot den dienst van eemgealgod in 't byzonder gefchikt. Flamen neutr. gen, wind, geblaes. Tubucen, een trompetter. -Phaethm, een zoon van Pheebus ende Klymene. Calcar, een fpoor. Crater. een beker, kop. Aèr. de lucht. , Gadir. een ftad in 't eiland Gades, Cadix genaamd, , aen Spanjen.
Color, verwe. , Fur, een dief. Martyr, een bloedgetuige, Martelaar.



4© GRAMMATICA
Sed Lar,mn cognomen, Lartis :far ,farrlsx haper, hepatis.
Adjecliva in her habent bris: celeher, celebris. Sic imber: & September, Oclober, &c. Item gendie Injuber.
Puber, & uber, feqttuntur regulam, maër*
Adjecliva in eer habent erts: acer, acris.
Pater, mater, frater, ut er, venter, accipiter, hnter : item campefer, fylvefer, & fimiliaadjefnva habent trtsï pater,putris:fylvefer fyU veflris. Sed tter, itineris, ab antiquo itiner: Jupitet, Jovis, ab antiquo ncminativo Jovis: cor, cordis:jecur,jecoris,jecinoris, vel jocinoris,ab antiquo jecinus, vel jocinus: jfcw.yf ,femoris: robur. roborus'. ebur eboris.
AS
Atis: ut, verkas, veritatis. Sed w^j-, marisi as, ajjis: hoe vas, vafis: hic, vas, vadis.
Mafculina Graca habent antis: gigas, gigantis.
Feminina Graca habent adtsi utPalias, Palladis. Sic gentiie. Arcts, Arcadis
ES



LATINA CONTR. *i
Lar, Lars, een mans naam.
Far, allerlei graen of fyn koorn, fpelte.
Hepar, de lever.
Celeber, vermaard, vernaamd, beroemd. Imber, een plasregen, regen. September, de neegende maand des jaars, herfstmaand.
OBober,* de tiende maand, wynmaand. 1 Lnfuber, een uit Infubria, in Italien , daar het nu Lombardien heet.: een Milanees. Puber, manbaar.
Vher, fubst. een borst, mamme, niet: adjecï.
vruchtbaar. Acer, zuur, fcherp, fterk: dapper. Pater, een vader.
Mater, een moeder. Frater, een broeder.
Uter, een Iedere lleffche om wyn of oliin te doen. Venter■, de buik.
- Aictpiter, een havik. Linter, een klein fchuitje,
uit een boom uitgehold: ook bak, een troch. Campester, in 't veld woonende, of op 't veld . ftaande.
Sylvester, in 't bofch wasfende, wild. Iter , een weg, rejs. _ jfiïpiter, der heidenen opperfte afgod, de zoon van Saturnus en Ops. Cor, het hert. ^fecur, delever. Femur, een dye.
Robur een haageik, eikenboom: lierkte. 'Ebur, ivoor, elpenbeen.
— Vêritas, de waarheid. Mas, man, manneken. As, een pond. Vas, fis, een vat.
Vas, dis, een borge in zaken, die het lyfaangaen.
lyfborge. Gigas, een reuze.
Pallas, adis, Godin der wysheid, uit Jupietersher-
fenen geboren. Arcas, een man uit Arcadien.
C £ AchiU



42 GRAMMATICA
ES.
Es mutatur inis: ut, Aclülles , Jchillis,&c-
Itis habent, antifies, ales,ames, cefpes, eomes, cocles, dives, eques, fomes, gurges, hofpes, limes, merges, miles,palmes, /»o//e; ,pedes, ftipes ,fatelles ,fojpes, fuberftes, trames, termes tudes, veles.
Et is h^bent,abies,artes,hebes, indiges, int er pres, paries,perpes, pr<épes,feges, teges, teres.. Item kcuples, & anciquum manjues, & quies t inquies, requies: quod & in quinta requiëi fieciitur.
Gres*



LATINA CONTR. 43
Achilks, zoon van Peleus en Thetis, de kloekfte en fterkfte onder de Grieken.
'Antifieseen man of vrouw, die over 't heiligdom gefield is, een prelaet, een bisfchop.
Ales, fubfi een vogel; adjeü. vligende, gevleugeld, licht, fnel.
Ames, vogelaars ftok, of mik, daar de vogelaars hunne netten op fpannen. Cespes, een aarde zoodeComes, een gezel, gezellin, reisgezel. Codes, die maar een oog heeft, eenoogig. Dives, ryk. Eques, eenru;ter, ridder.
\Fomes, kleine, en dunne brandftoffe, die lichtelyk ontvonkt, als, fpaenders, zwavelftok, endiergelyke. Gurges, kolk , diepte in 't water, een draeikuil. Hofpes, een waard, gast, vreemd man. Limes, landpaal, dwarsweg fcheiweg. Merges , koornfchoof, gerve.
Miles, krygsman , foldaat. Palmes, wyngaardsrank.
Poples, de hafen , de buiging van 't been achter de knie. PeJes, een voetganger, voetknegt. Stipes, ftaak, paal. Satelles, lyfwacht, heibardier, trauwanc. Sofpes , behouden , behoed.
Superbes, noch levende, behouden, overgebleven.
Trames, een voetpad, dwars over *r land lopende.
Termes, een groene tak, van een boom gebroken. E Tndes, een hamer, beukhamer,
Vel s, licht gewapend foldaat. Abies, een denneboora.
Artes, een ram: ook een muurbreeker.
Hebes, bot, plomp . (lomp. — Tnaiges, een menfch , dien men tot een God gemaakt heeft, eei heilige. Tntèrpres , een taalman uitlegger
_ Partei, een wand, een muur van een huis of ander gebouw
Perpes, eeuwig, gedurig. Prapes, fnel, fnelvliegende,
Seges, koorngewas op 't veld (taande.
Teges, een mat van biezen of ftroo enz. gevlogten.
Tere* , lang en rond. Locuples, ryk, landryk.
Manfues, zachtmoedig, tam. Quies, rust, ftilte. | - Inquies, Jub(t. onrust: adjcü. onrustig. „ Requies, rust.



44 GRAMMATICA
Grseca etiara multa habenc etis: lebes, lebitis, &c.
Bierces, mercédis: heres, herêdis :pr<es ,pradis: pes, pedis, cum compofitis: item, obfes, obfidis. Sic cetera a fedeo ut, prafes ,prafidis.
JEs, ter is: Ceres, Cereris: Bes facis befjis.
IS
7r Latina habent genitivum nominativo fimiïem: ut, panis, hujuspanis.
Eris, habent quatuor, cjtifs, cucumis, pulvis vomis: pauca tVfr ,• c^J", pro gal ea, cujpis, tó^ivr, , cenchris.
hts naben t, dis, <sf/m, //V, litis: Samnis, Samnitis: Quiris, Qturitis.
Sed fanguis, fanguinis: pollis,pollinis: glis, gliris: femis, femijis.
Grasca quaidam lèquuntur Latina: ut, gene/ir, hujus gene fis.
Quidam habent idis, vel graco more idosi pyxis, pyxidis; Aineïs, Mneidos.
Qujedam inh: Salamis, Salaminis,
Quredamewm: Simois, Simoëntis.
Cnaris facit Charitis.
OS



LATINA CONTPv 45
Lebes, een kopere pot, of ketel. Merces, loon, huur Beres^etn erfgenaam.
Pras, een borge, die zyn goed voor een ander verbind
in 'zaken, het gemeene land rakende. Pes, een voet.
Obfes, een gyfelaar, pandsmatl. Sedeo, ik zitte.
Prafes, beftierder, regeerder, {radhouder, befchermer.
helper. &s, koper, geld-
Ceres, een dochter van Saiurnus en Üps, Godin van
koorn. Bes, acht oHcen. Panis, brood. Cinis, afch. — Cucumïs, een komkommer. Pulvis, ftof.
Vomis, een ploegyzer. . G?//«, een helm. Ctofcft, de punt van een pieic
Lapis, een fteen.
Gïp/s , grote- drinkbeker met twe oren , of handvatlels
Cenchris, een fenynige llange, vol fpikkelen.
Dis, ryk, de God des rykdoms, en der helle.
Lis, twist, gekyf, pleitzaak.
Samnis, eeli uit Samnium, of Abruzzo, in Italien.
Quiris, een Romein, burger van Romen.
Sauguis, bloed.
Pollis, bloem van den dons: fhiiftneel, meelbloem. Clis, hazelmuis, relmuis. Semis, fes oneen, een half pond. • _ Genëfis, geboorte, geboortefter: 't eerste boek van Moles, fchepp'mg genaamd. Pyxis, een bufie, zalfdoos.
— Mnits, een boek van Vlrgilius, Inhoudende de dappere
daden van iEneas.
Stdamis, een eliand, en zyn hoofftad,omtrend Athenen:
ook een ftad op 't eiland Cyprus.
— Cimofs,een rivier in Plnygien.
'Charis, een van de Godinne der Bevalligheid;
1 F/os



46 GRAMMATICA
OS
Oris: ut flos, fioris: os, oris, Sed. os, ojjis, : exos, exoffts: nepos.,
nepotis, uti & compofita. Item, dos ,dotis i cos, cotis: facordos, facerdótis: compos, compotis: impos, impotis: bos, bovis: cuflos,, cuftodis: Tros, Trois: heros, herbis-. Minos, Monóis: Graca monoceros; rhinoceros, fimiliaque, ótis habent. «
US
( Us facit oris regularirer: ut, tempus .temporis , melius, melióris: hoe pecus, pécoi-is.
Vereris breve flccTuntur, acus, foedus .funus, genus, glomus, latus, munus, olus, onus, opus, pondus■, rudus . feelus, ftdus, vellus, Venus, vetus, vlfcus, ulcus', vulmus.
Quaadam wis: ut, Ligus, Liguris: tellus, telluris. Sic omnia monofyllaba: ut: pus,paris , &c. prater fus, fuis: grus, gruis.
Quajdam udis ut, palus palüdis. Sic incus, fabfeus: hac pecus pécudis.
"Multa mis: ut virtus, virtütis, Sic falus, ferv tus ,juventus,feneSus. lntercus habet intercutis.
Compofita a «««> odis formant: tripus, tripodls.
. Nomina propria urbium quidam habent untis: Amathüs, Amathuntis: Opus, Opuntis. Laus, laudis: fraus. fraudis,
YS



i LATINACONTR. 47
Flos, een bloem. Os, oris, een mond.
Os, ojjïs, een been. . Exos, zonder been. N'pos, een tieve, kinds zoon: opfoapper, ligtmis. Dos, huwelyksgoed. 1 Cos, een wctfteen , flypffeen. Sacerdos , priester, ofprieüeres. Compos, magtig befittende. Impos, onmagtig, niet tot zyn wil hebbende . niet kunnen.
de bedwingen. Bos , os, koe. Cuflos, bewaarder, bewaarcTfer.
Tros, de detde koning van Trojen: ook, een Trojaan. Heros, eenheid. Minos, Koning en rech veerde Wet-
— Mövo'cerns, een eenhoorn- (geever in Kandia. _ RkDio'ceros, een neushoorn, vyand der olifanten.
Tempus, de tyd, de flaap van 't hoofd.
Melitts, beter. Pecus, een beest, vee. Acus, kaf.
Fozdus , een verbond. Funus , lyk , begraaving.
Genus, een gedacht, foorte. Glomus, een kluwen garens.
Latus, een zyde. Munus, een gifte, gefchenk, ampr.
Olus, warmoes. , Onus, een last. Opus, een werk.
Pondus, gewichte,zwaarte. Ru dus, puin ,gebrokenfteen.
Scelus, fchelmftuk. Sidus , een gefternte.
Vellus, vlies, afgefchoren wol, buit, vacht.
Venus, de Godin der liefde. Petus oud.
Vifcus, ingewand. Ulcus, een zweer. Vulnus, een wonde.
Ligus, een man uit Ligurien, in Italien;
Tellus, de Godin der aarde, de aarde.
Pus, etter. Sus, een verken.
Crus, een kraan, een vogel met een langen hals; ook eert kraan waer mede men de pakken, en laste uit de fcbepen ophaeld. _ Palus, broek , moeras.
Incus, een senbceld.
Subfcus, bout of nagel van hout of yfer, waer door twee berden of leden aen malkanderen gehe'gt worden: een klemnagel. ' Pecus, een beest, vee.
Virtus, deugd, kracht, dapperheid.
Salus, zaligheid, welvaard, heil, groetenifle, behoudenifle.
- Servitus, flaverny. Juventus, jonkheid, jeugd. Senellus, oudheid, ouderdom.
Intërcus,adjeéï.ouinisgen-tusfchen vel en vleefch.inwendig.
Tripus, drievoet, een vat of tafel met drie voeten.
Amathus \ een ftad in Cyprus, Llmisfo,
Opus, een naam van een ftad in Griekenland.
Laus, prys, lof. Fraus, bedrog. Erin'



43 GRAMMATICA YS.
Erinnys, Erinnyos: chelys. chelyos, &c. Chlatnys, chlamydis. iïjec omina Graca funt.
BS, MS, PS
In bs ms, ps, asfumunr i ante s: ut, trabs, trabis: hyems, byemis: daps, dapls.
Sed exeuntia in eps, vel ebs, mutant e 'm i: ut, princeps, principis: caelebs ccelibis. Excipe [eps, fepis, & aticeps, aucupis: & compofita a cuput, qua; formancur in cipitis :anceps, ancipitis. Cryps, gryphis. .
LS, NS, RS Nomina in Is, ns, & rs, mutantsirtfis: ut puit is: mms, mom is: ars, ar sis: lens, lentis, legumen: frons, frontis. capitis pars.
Dis habent, glans, lens vermiculus, fronsarboris, & compofita a cor: ut, concors, difcors. Tiryv.s facit Tirynthis, Participia iens, & ftvtéto habent euntis, cum compoficis. Sed Ambiens, ambientis. T.
Cuput, capitis: occiput, occipitis: fïnciput, fincipuis.
X. •
X mutatur in cis: ut, /kr, jfacis..: fex,fècis: radix, radicis: atrox, atrócis: dux, ducis:
bont'



LATINA CONTR. A9
Erinnys, een helfch gedrocht, Razerny.
Chelys, een luit, of herp.
Chlamys, een kiygsmanrel.
Trabs, een balk. Hyems, de winter.
Daps, een offerhande . die men deed in de fieityd
des winters, of in de lente: kostelykc fpys,
gastmael
Princeps, een vorst, prins, prinfeffe: een voor-
naem Heer. Ccelebs, ongehuwd.
Seps, een flangsken, wiens beet doed rotten, ea
vervuilen. jiuceps, een vogelvanger. Caput, een hoofd. Auceps, tweefnydig, twyfFelachtig. Gryps, eeu Griffioen, grypvogel. Puls. pap, bry. Mons, een berg.
Ars, een kunst, wetenfchap, list. Lens, tis, linze, vicfe. Frons, tis, het voorhoofd
Glans, eeneekel, aker. Lens, dis, een neete, Frons, dis, loof, loverachrige tak, groente. Cor, bet hen. Concors. eendrachtig. Difcors, tweedrachtig.
Tiryns, een ftad in Peloponnefus , daar Herkules geboren is,
lens, gaande.. Qjtiens, konnende.
Ambiens, omgaande, begeerende, verfoekende.
Caput, een hoofd, hoofdltuk. ' Occiput: 't achterhoofd. . SincYput, het voorlle deel des hoofds
Fax, een fakkel, toorst.
Fex. hef, mr er, -grondfop.
Rad'x, een wortel.
Atrox, (traf, wreed, fel.
Dux, leidsman, leidsvrouw.
D Mom-



50 GRAMMATICA
bombyx, bombycis :falx,falcis: lanx ,lancis: merx, mercis.
Excipiuntur ifta:
Cis faciunt, harpax, rex, kx, gr ex, aqullex. Biturix, Strix, Allobrox, mafiix, obfoletumprux, conjux ve! conjunx, oryx, Styx, Phryx, jfapyx, phalanx, Syrinx, Sp/imx.
Cetera in ex habent iets, judex,judicis: firnplex, fimplicis. > Variant, - remex, rèmigis :fupellex ,fnpellé&ilis: nix, nivis: nox , : (enex, fenis; onyx: énychis: hylax, hylaÜis; A/iyanax ,A(lyanaBis, & fiqua aiia Graca.
Dativus definit in i.
Accusativus in etn.
Excipiuntur
i. Qüxim faciunt: ut, tuf is, fitis, vis, pel. vis, &c.
ii. Qua; em, Scim, faciunt: ut ,puppis, turris, fecuris, &c,
ut. Graca; quorum qufedam etiam a faciunt: ut, aër, aërem, vel aëra:chlamys,chlamydem, véichlamyda,
Vocativus fimilis eft Nominativo.
Graca plerumque abjiciunt nn Vocativo: ut, Paris, 6 Pari.
Ab-



LATINA CONTR. 51
Bombyx, mafc gen. een zydewonn. Fem.gen. zy de laken. Falx, een fikkei, krom luyines, zeize, fnoeimes. Lanx, een platte fc'notel, of platteels ook een waagfchaal. Merx, ware, koopgoed.
Harpax, de wervel aen de fpinfpilby de ouden,
Rex, een koning. Lex, een wet.
Crex , een kudde, lioop ., fcliare. ■ Aqjulex, meester of opfiender der waterleidingen. - Bitifrix , een inwooner van hetlandfehap Berri in Italien.
Strix een vreeslyke nachtvogel, Alvinne : ook een groef in een pilaer. _ Alhhrox, een uit Sav'oyen, en Dauphiné.
Maftix ,een geesfel: ook een zeker gom. Frux, vrucht,
Conjux vel unx, een getrouwde man , of vrouw.
Oryx epn zeker foort van wilde geiten.
Styx, een ftilftaand water of meir by de hel
Phryx, een uit Phrygien.
Jabyx, een zoon van Daedalus, koning in Kalabrien .• de rtoordweste wind.
Phalanx, een krygsheir der Macedoniers van 16000 voetknechten in flachrygen.
Syrinx, eenNimfein Arkadien, die in een riet veranderde.
Sphinx, een gedrocht, dat den reifenden man raadfels voorwierp.
yu4ex, een rechter , een man, of vrouw , die oordeeld
Simplex, enkel, eenvoudig.
Remex, een roeyer. Supellex, huisraad.
Nix , fneeu. Nox een nacht.
Senex, een oud man, oud.
Onyx , een zeker uostelyk gefteente, onikel. » Hylax , een honds naam.
^Atyyanax, een zoon van Hektor, en Andromache. Tujjh , de hoest. Sitis, dorst
p~is, kracht, geweld, magt, overvloed. Pelvis, een bekken. Puppis, 't achtereinde van een fchip. Turris, een toren. Securis, een byl, difiel. Aër, de lucht. Chlamys, een krygsmantel. Paris, een zoon van Priamus, den koning van Trojen.
D 2 Mare,



5a GRAMMATICA
Ablativus definic in e.
Excipftmtur muka, qua; z' faciunt, & multa, qua; e & i fimul.
Qitadruplicia nomina faciunt ablativum per \.
i. Neutra in e, al & ar: ut, mare, animal, calcar. Prater fal, far, nectar, hepar, & jubar.
ir. Adje&iva in is & er, quorum neutrum in e terminatur: ut, fort is, forti: acer, acri.
lil. Nomina menfium: ut, September, Septemhri: December, Decembri.
iv. Nomina non cre!centiain obÜquis, quae Accufativum per im, vel in, faciunt:ut, tujfts tufim-, tuft. \
His adde, frigilis, mugil feu mugilis ,§c canalL. Item haec fubftantiva, fodalis., rivalis, familiaris, bipeums, triremis .quadriremis, adiiL, annalis, natalis, popularis.
Quintuplicia nomina faciunt ablativum
per e & 1 //>»«/ l. Adjectiva omnis generis una" terminatione: ut? feli.. Jelice, vèlfilici: vetus, veter e, vel veteri: &c.
JP.aiter pauper, fofpes, dives, hofpes f fenex, & apes compofita, aliaque, qua; e habent. Memor contra ioium memori facit.
ii. Com-



LATINA.CONTR. 53
Mare, de zee. JnimaUeen dier.
Calcar, een» fpoor.
Sal, zout, Far, koom.
Nectar, zoete, lieffelyke, en welriekende wyn :
Goden drank. Hepar, dé lever. Juhar, licht, fchynfel, glans. Fort is, lterk, dapper. /fc<?r, zuur, tamper, dapper. > September, de negende maand des jaars, Heris*-
m.iand.
December, de twaalfde maand, wintermaand. T«#>, de hoest. ■ Strmlis. een roskam.
. ilf^//, 6f , een vifch meteen groot hoold,
herder genoemd. Canalis, waterlo^zinge, goot, watergoot.
- Sodalis, een gezel, medegezel. . Rïvaïis, een inedcvryer.
Famïllaris , een gemei.izaam vriend. Bïpênnis, een byl aen bdde zyde fcherp, hellebaard.
Trfr~mis, een galei met drie roeibanken.
Quadrirêmis, een galei met drie roeibanken. " jËdïïis, een boumeester, ia-ryk,zekeroverigheids perloon te R>men, dis onder anderen de wrge was aenbevölen over de gemene lands gebouwen, toóneelfpelen, en diergelyke.
- Annalis, jaarboek, chronyk. Natdlis, een dag der geboorte.
. Popiïlatïs ,een landsmand. Felix, gelukkig. Vetus, oud. Pauper, arm. Sofpes, gezond, behouden. Dives, ryk. Hofpes, een waard, gast, vreemd man. Senex, een oud man.
Pes een voet. Metnor, gedachtig.
D 3 Ma.



54 GRAMMATICA
li. Comparativa omnia: ut major, & majus, major e, & major i. , »
111. Verbalia in trix adjectivé ufurpata: ut, viBrix, viürice, & viStrici: ultrix,ultrice,& ultrici,
iv: Qua; faciunt accufativum per em, & im: ut, puppis, puppe, &puppi, &c.
v. Ha;c nomina: ignis, amnis. anguis, unguis, avis, civis, fupellex, imber, & affinis fubftantivum.
Nominativus pluralis definic in es, vel a, fi neutra funt.
Qua;dam habent ia, videlicet, qua;ablativum, faciunt per i tantum, vel e & i fimul: \xt,maria, fonia, felicia, &c.
Prater vetus, vetera: & comparativa, ma jus, majora: melius, meliora, '
Plus facit plura, & pluria.
Genitivus in um,
Excipiuntur fextuplicia, quse faciunt ium.
i. Qua; ablativum faciunt per i tantum, 'vele &i fimul: ,ut animal, animalium: fortis,fortmm: turris, turrium: felix, felicium, &c. Prater comparativa, major, major um:melior weliorum: plus tarnen facit plurium. '
Item, vetus, veterum: inops, inopum: fupplex, fupplicum, &c.
His adde, memor, immemor, vigil, uber,
puber,



LATINA CONTR 55
Major &tnajus, grooter
Viiïrix, overwinnende, een vrouw, die over-
wonnen heeft. Ultrix, wrekende, een wreekfter. Puppis, het achterfte van 't ichip. Ignis, het vier. Amnis, een rivier. Anguis, een flang.
Unguis, een nagel Avis, een vogel.
Civis, een borger.
Supellex, huisraad.
Imber, een flachregen.
Affinis, een zwager, aangehuwd vriend.
Plus, meer. - Animal, een dier.
/«o/»;, arm.
, ootmoedig, dieootmoediglykbid,en
verzoekt, Mentor, gedachtig. Immemor, ongedachtig. Vigil, wakker, wakende. Uker, vruchtbaar, overvloedig,
D 4 Pa*



56 GRAMMATICA
puber, compos, impos, degener, congener, celen
bicorpor, trkorpor, firigilis, & mugilis, feu gfV: & in fex exeuntia a /sao: nt, «rtijfóv, fex, carnifex.
ii. Supftantiva monofyllaba, qua: in duas confonantes dtfinunt: ut, pars, panium: urbs urbium: trabs, trabium\mon~,montïum, Non polyfyllaba: ut, hyems, hyemum:princeps.priftcipum. Sic calebs, manceps., forceps, particeps, chalybs, Arabs, confors, &c.
ui. Nomina in es, aut/V, non crefcentiain Genitiyo fingulari: ut, menfis, menfiumi collis collium: fedes, fedium, &c. pijeter vat es, vatum: panis, panum: juvenis , juvenum: canis, eanum: volucris, volucrum fubftantivé.
jolvtovo tv ,*'iv.



LATINACONTR. 57
Puber, manbaar, huwbaar. Conipos. magtig, bezittende. ., . ., , -pf lm/os, oumac «ig, niet tot zyn wü nebbende, niet kunnende bedwingen. oiiAil,„.
- Degener, ontaard, die naar zyn geflagt, en ouders,
't Congenet, van een. en het zelfde geflacht.
Së^tvvelyVÏg', ^^twee1.1\cliamrhïeef * Xr/c^. ddelyvlg, die drie lichamen heett.
- Strieilis. een roskam. , , ... _ Sf/S, ieu M^/7, een vifch, die herder heet. _ Artifex, een konrtenaar.
i_ 06/7%*, een ambachtsman.
C&V*. een beul. Pars, een deet-
r Urbs, een ftad- Twfc, een balk.
jltfbwj, een berg.
Hyemsde winter. voornaam Princeps, een vorst, prins, primes, Beer.
Oefcit, ongehuwd, ongetrouwd. tnilpnaar JV&»«/*, Wmeester, /^-meester, tollenaar,
pachter. i<bre<?/u, een nyptang.
- Particeps, deelagtig. '
, een uit Arabien,een Arabier. Confors. mededeelagtig il£<y#, een maand. Collis , een heuvel. . W/>c een ttoel, fitplaats, wooning. S een waarzegger, waer-zeglter, een dichter.
- >^™enjongman, een jonge vrouw, of dochCanis, een hond. ^
r- Volmris, een vogel. , D 5



58 GRAMMATICA
iv. Affis partes, & ha;c nomina: caro,Un:
ter, venter, uter, Samnis, Quiris ,fornax,palus-, ex quibus poiTrema quatuor etiam famittunt.
v. Pluralia: ut. vires, virium: manes, matiüim: fales, Jalium: tres, trium. Prseter opes, cpum: proceres, procerum, &c.
vi. Ha:c monofyllaba: es, offm: vas, vadium* Sic, crux, lar ,dis, lis, glis, as, mas, mus, cos, dos, nix, nox, fex, faux.
Bos facit boum. Dativus definit in ibus. Excipiuntur neutra in ma, qua:duplices Dativos habent; ut,poè'ma ,poëmatïs ,&poematibus,
Bos facit, bobus, vel bubus, Accusativus definit in es.
Quar-



LATINA CONTR. 59
As, twaalf oneen, een pond.
Caro, vleefch. .
Linter, een klein fchuitje, uit een boom uitgehold:
een bak, troch. Venter, de buik. . U/<?r, een leedere flesfche, om wyn, ot oh, 111 te
doen. ■ t t
Samnis, een uit Samnium, af Abruzzo, in Italien. - Quiris, een Romein, borger van Romen. Fornax, een oven, barnoven. Palus, een moeras, poel, ftaande water. Vires, kragten. " Manes, de zielen, of geesten der doden. Saks, geeltigheid, aardigheid, boertery. Tres, drie.
Opes, rykdom , middelen. _ Proceres, balknoten: de voormaamfte des volks. Os, een been, een bonk. Fas, een lyf borge. Crux, een kruis, galg. ; Lar, huisgod, de haard van een huis. Dis, ryk, de god des rykdoms, en der helle. Lis, twist, gekyf, pleitzaak. Glis, een hazelmuis, relmuis. As, twaalf oneen, een pond. Mas, een man, manneken. Mus, een muis. Cos. een wetfleen, flypfteen. Dos, houwelyksgoed. Nix, fneeu. Nox, een nacht. Fex, droefem, hef, grondfop. Faux, de ftrot, de kieuwe. Hjp Bos, een os een koe. Poëma, gedicht, dichtwerk.



6o GRAMMATICA
Quarta Declinatie», eft, qua; facit genitivum m us. Continet termination.es duas, us, & u: ut, fruttus, cor nu.
Dativus dcfinit in ui. ■Accusativus in um. Vocativus fimilis eft Nominativo. Ablativus in a dcfinit. IN ominativus pluralis in us: & a,ünevLtra funt.
Genitivus in uum. Dativus in ibus.
Excip:untur pauca, qnteuhusfaciunt: ut arcus, etrtus, lacus, partus, portus, quod &portibus habet, &c.
Ac cus ativ us in us, & a.
Jefw hoe tnodo (Jec!matur; ^/«f,^^,^fu, Jefum, Jefu, Je/u.
Quir.tr. D^clinotio eli oute facit genitivum, & dativum in è'i. Continu terminaionem unam, es: ut. fpecies.
Ceteri calus non variant in hsc declinatione a paratiigmate ufi'ato: fed fere omnia carent genui vo, dativo, & ablativo plurali; prjecer res, & dies.
Ob-



LATINA CONTR. tfi
Fruttus, een vrucht.
Cornu, ewjn hoorn.
Anus, een boog.
Artus, leden, lidmaten.
Lacus, een poel, mek, kuil.
Partus, geboorte, baring,. een nieu geboren kind.
Portus, een haven.
Jefus, heiland, zaligmaker.
Species, een gedaante, foorte, fchyn.
Res; een ding, een zaak: ryfcdom ,geld, goed.
Bies, een dag.
Res»-



te GRAMMATICA
Observatio De compofitorum decünatione.
V^Ompofita ex duobus reétis declinantur ummque: uc, respublica, reipublicx, rempubhcam, &c. jusjurandum, jurisjurandi, iuripirando, &c. J
Compofita ex refto, &obliquo, declinantur tantum akerst parte: ut ,paterfamilias,patrisfamihas, patrtfamilias &c. J
DE ANOMALIS. Anomalarum quatuor funt genera: heterogenea, heteroclita, deficientia, & abuudanua.
Heterogenea inflectuntur alio genere in finrrulan, alio in plurali: ut, hic Tartarusjuec Tartara: locus hiloci, & hacloca: pcus,hijoci ckhcec joca: hese carhajus, h*c carbafa. calum, hi cal}frenum, hi/reni, &/iacfrana:
rajirum, hirafiri, & hac raplrai
capïftrum, Picapi/Iri, & hcec capijlra-
epulum, epulce: delicium, delicia:
balneum, balnet, & balnea.
Heteroclita dicuntur, qua; pro diverfo numero diverfa; funt declinationis.
In fingulari fecunda;, plurali tertia;: ut hec jager um jugeri, &c. hcecjugera, jugerumJugertbus, &c. J ö
In



LATINA CONTR. 63
Respublica, 't gemeen best.
Jujurandum, een eed.
Paterfamilias, een vader des huisgezins.
_ Tartarus, de helle, de afgrond der helle.
Locus, een plaats, ftede, ftaat, pas, tyd, en gelegentheid.
Jocus, boerterye, fpel, jokkerny.
- Carbafus, fyn doek, dun en eel linnen, zeil. Coslum, de hemel.
Frenum, een toom. Rafirum, een egge. Capiftrum, een halftef.
- Epulutn, een heerlyke maaltyd. -EpuU, kost, offpys.
Delicium, lust, geneucht, vermaak.
- Balneum, een badftove.
_ Jugerum, een bunder lands, een half morgen lands.
Vas



64 GRAMMATICA
In fingulari tertis, in plurali fecunda;: ut hoe, vas, vafis, vafi, &c. h<ec vafa,vaforum, vafis, &c.
Defedtiva funt triplicia.
Mafculina fingularia, aut rarö pluralia.
Aër, fol, mundus, &c.
Feminina fingularia, aut rarö pluralia.
Famü, falus, foboles, &c.
Neutra fingularia: aut rarö pluralia.
Ver, pelagus, barathrum, &c.
Mafculina pluralia, aut rarèr fingularia.
Liberi, & annaks, fiat aks, &'c.
Feminina pluralia, vel rarö fingularia.
AntU, tkambages, cedes, &c.
Neu-



LATINA CONTR. 65
Vas, fis, een vat. Aer, de lucht. Sol, de Zon.
Mundus, vrouwen tooifel, opfchik der vrouwen; de wereld.
Fama, faam, mare, gerucht, fpraak, gemein geroep.
Saks, heil, groetenis.
Soboles, een kind, kinderen, gedachte.
Ver, de lente.
Pelagus, de Zee.
Barathrum, een grondelooze diepte, of kuil, een afgrond.
Liberi, kinderen.
Annales, jaertydboek, chronyk.
Natales, afkomst, Ham, geilacht.
Antice, voorneerhangende hairlokken op het
voorhoofd der vrouwen.
Ambages, omwegen, omleiding door vele wegen : item, omtrek van reden, dubbelzinnigheid van woorden.
Mdes,een huis, woonplaats, huizing.
E Ma,



65 GRAMMATICA
Neutra pluralia, vel raró fingularia
Ma, cum roftris, bellaria ,pafcua, & ar* ma^ &c.
Acliia, five indcclinabilia. furie, quse una voce in omnibus cafibus ufurpantur: ut, fihapi, pondo, nequam, &c.
Er. mille fubilantivum in fingulari numero.
Mille adiecfïvum in eo difftrta mille fubftantivo in plurali. quod illud adfeifcit adverbium: ut, bis mille homines: hoe veroadjedtivumexigit: ur, duo millia nominum.
Et pluralia: tot, totidem, quot, &c. Talia funt & numeraliaa quatuor uique ad centum.
Qusedam nomina certis cafibus deficiunt.
Unum tantum cafum habent naitci, di* cis, &c,
Duos cafus habent dica, dicam; fuppetla, fuppetias, &c.
Tres cafus habent hujus fordis, fordem,forde item cete, mele, tempé, &c.
Quatuor cafus habent plus; frug!s,vicis . &c.
Quinque cafus habent qualis, quotus, nemo, nullius &c.
Quintuplicia nomina abundant declinatione, &c,



LAT-INA C O N T R. 67
Ilia, darmen, dunne darmen, het week van den buik.
Koftra, een hoog geftoelte te Romen, vercierd met bekken van de itevens der fchepen.
Bellaria, 't leste gerecht, \ nagerecht, banket.
Pafcua, een weide. t
Arma, wapenen, dienende tot dekking van t lichaem, als harnas, fchild, enz.
Sinapi, moftaart.
Pondo, een pond,
Nequam, fchalk, fchelm, deugniet.' boefachtig,
ondeugend. Mille, duizend. Tot zoo veel.
■ Totidem, even zoo veel. Quot, hoe veel ? Quatuor, vier. Ceniam, honderd.
Nauci, de fchelpvan de noot: beuzelingen, alles wat van geener waarde is.
Biets caufa, velgrö^,quanswys,omwelitaans
Bica,am, daagbrief, citatie. (wil
Suppeties, as, hulpe, byilant.
Sordis, em,e, vuilnis, gierigheid.
Cete, walvifTchen, allerlei groote zeevilTchen. , Mele, zang, zoet gezang.
Tempé, een lustige plaats in ThelTalien. , Plus, meer. Frugis, vruchr.
' Vicis, beurte, plaats. Qjtalis, hoedanig.
Quotus, de hoe veelfte.
Nemo, niemanc. Nullus, geen.
E a BoBus^



68 GRAMMATICA
De Compakatione
Adjectivo accidit comparatio, quse eft variatio adjeclivi per gradus.
Gradus compararionis funt tres: pofirivus comparativus, & fuperlanvus.
Pofirivus eft prima vox adjeétivi, rem abfoluté, &fimpliciter fignificans: ut, doclus, niger, fords, &c.
Comparativus, eft qui fupra adjectivum primum, feu pofuivum fignificat magis: ut. do* Bior, id eft magis doclus.
Comparativus eft regularis, aut irregularis. Regularis eft, qui fit a pofitivi cafu in *, addita fyllaba or; ut, doBus, docti, doBior, fords, forti, fortior.
Itregularis. qui non fic a pofitivi cafu ini: ut, bonus, melior: magntts, major.
Superhtivus eft, qui fupra adjeétivum pofitivum fignificat valde, aut maxime: ut, dotlifimus, ideft, valde, aut maximé, doBus.
Superlativus eft regularis, aut irregularis. Regularis eft, qui definit in rimus, apoficivoinr: ut, nigerrimus, eniger:wx 'mftmus,apofitivo non definenti inr: ut, doBiffïmus, adoBus,fordjfimus, a fords.
Irregularis, qui fic non definit: ut, Maximus a magnusy minimus, a parvus.
Irre-



LATINACON/TR. 69
Doclus, geleerd. Niger, zwart.
Fortis, fterk, vroom, kloekmoedig.
Magis, meer.
Bonus; goed.
Melior, beter.
Magntts, groot.
, grooter.
Valde, zeer.
Maxime, zeer, allermeest
Doüiffimus, valde doïïus, mt maxime dottus, zeer geleerd, geleerdst, allergeleerdst.
Nigerrimus, zeer zwart, zwartst,allerzwartst.
Maximus, zeer groot, grootst, allergrootst.
_ Minimus,' zeer klein, kleinst, allerkleinst, minst.
Farvus, klein.
E 3 Ma



7© GRAMMATICA
Irregularia
Comparativa, & Super lat iva.
Bonus melior optimus: Malus pejorpejfimus: Magnus major maximus: Parvus minor minimus.
Multtts plurimus, multaplurima jnultumplus plurimum.
Superlativum per llimus formant risee tria :facilis, humilis, fimilis. Unde eft ,facillimus, humil limus fimittimus.
Ex adjectivis comparabilibus qusedam carent poiltivo: ut,
Deterior, deterrimus, &c. Qusedam comparativo: ut,
Invitus, invitijfimus, &c. Quredam fuperlativo: ut,
Adolefcens, adolefcentior, &c.
De Derivativis.
Derivantur nomina k nominibus, verbis, participiis, adverbiis, & prsepoficionibus.
A nominibus derivantur quintuplicia: Patronymica, Gentilia, PolTefliva, Diminutiva, & Denominativa.
Patronymica magis propric dicuntur, qutea parente alterutro, aut majoribus, derivata , fignificantfilium. vel filiam, nepotem.vel neptem, aliofve pofteros.
des:



LATINA C ONT R- 7-
Malus, quaad, boos.
Pc/V. quaJer, boozer, flimmer,
Pejjimus, zeer quaad, allerquaadst. allerflimst.
Multus, a, um, veel.
Plurimus, a, um, zeer veel, meest allermeest. Plus, meer.
^Fflcitts, licht omtedoen, goedertieren,gemaklyk.
1 Humilis, laag, nederig, veracht, klein geacht,
ootmoedig. _ Similis, gelyk.
Facillimus, zeer licht, lichtst,allerlichtst. ' Humillimus, zeer laag, laagst, allcrlaagss. Simillimus, zeer gelyk. Deterior, quaader, erger, fnooder. Deterrimus, zeer quaad, quaadst, allerquaadst. -Invitus~, ongaarne, tegens dank. Invitisfimus, zeer ongaerne. Adolejcens, jong. Adolefcentior, jonger.
E 4 An*



7i GRAMMATICA
des: ut, Anchiftades, id eft, Anchifie films.
as, ut The fit as,
is, ut IS er eis.
ne, ut Adraftine, ideft, theftii, Nerei, Adrafti, filia, vel neptis.
Gentilia dicuntur, qua; patriam, vel gentera fignificant, ut, Romanus, Colonienfis.
PolTefliva funt, quce poflèflionem, aut proprietatem aliquam fignificant: ut rcgius, a rex: patrius, a pater.
Diminutiva funt, quse diminutionem fui primitivi fignificant: lapillus, Upellus.
Denominativa funt, qua; a nominibus derivantur, & nee funt patrony mica, nee gentilia, nee poflt'ffiva, nee diminutiva: ut juflitia, ajuflus: falüber, a falus.
Verbaüa funt, quse k verbis derivantur: ut, lehtio, a lego: cm pus, a curro.
Perticipialia funt, qua;experticipiis in nomina degenerarunt: ut, fapiens, doclus.
Adverbialia funt,qua; ab adverbiisderivantur: ut, hodiernus, ab hodie, &c.
Sunt& è prtepofitionibus om:üt,contrarius, ji contra, &c.
De Pronominibus
Pronomen eft dic~tio variabilis, qua; pro nomine pofita idem penè fignificat: ego, tu,
fui,



LATINA CONTR. 73
- Anchiftades, de zoon van Anchifes, dat M^as' -Tfreftias, de dochter, of nicht van iheftius. _ Nereis, een dochter, of dochters dochter van
Nereus, een zeenimph. $ Adraftine, een dochter of nicht van den koning
Adraftus. Romanus, een Romein. Colonienfis, een Keulenaar, Regius, des konings, dat den koning toebehoord,
koninglyk. Rex, een koning.
Patrius, des vaders, dat den vader toebehoord,
vader'yk. Pater, een vader. Lapillus, een fteentje. Libellus, een boekje. Juftitia, gerechtigheid, rechtvaardigheid, Juftus, rechtvaardig, r Salüber, gezond, heilzaem. Salus, zaligheid, heil, welvaard, LeÏÏo, eenleezing, keur. uitkiezing. Lego, ik leeze, Curfus, een loop. Curro, ik loope,
Sapiens, wys. Dofius, geleerd.
Hodiernus, van heden.
Hodie, heden, huiden.
Contrarius, tegenltrydig, tegengefteld.
Contra, tegens.
Ego ik, Tu gy.
& 5 SWi



7A- grammatica
fui, ille, ipfe ,ifte, hic, is, quis, qui: meus, tuus, fuus ,nofter vefter, noftras, veftras, cujus, & cujas.
Ex his ego, tu,fui, & fiitlt fubftantiva: cetera adjectiva.
Significatio pronominura eft quhtuplex.
I. Demonflxariva dicuntur quse denionttrant perfonam, vel rem prsefentem: ut funt, ego, tu, hic, ipfe, ifte & ille.
ii. Relativa, quse referunrur ad vocem antecedent um: ur, 'is, fut, & qui. Imb & Ulo, ipfe, idem, & interdum hic.
til. Interrogativa dicuntur, quibusinterrogamus: ut, quis,cujus, Sa cujas.
iv. Poflèffiva, quse polKjffiünem, fignificant: Ut , meus, tuus, fuus, nofter, & vefter item cujus adjectivum.
v. Gentilia, quse gentem, vel patriam, fignificant: ut, noftras, veftras, cujas.
De Specie.
Pronomina primitiva funt decenv. ego, tu, [ui, ille, ipfe ifte, hic is, quis, qui.
Derivattva funt novem: meus, tuus, fuus, nofler, vefter, noftras, cujus, & cujas. Hasc derivantur a genitivus primitivorum, ego, tu, fut, & quis: ut, meusk md: nofter, & noftras . a noftri: tuusï. tut': vefter . & veftras, a veftri:fuus, afut: cujus,a,um,8c cujas,acujus.
Pro-



LATINA CONTR. 75
Sui, zig zelfs.
Uk die, hy, de geen.
Ipfe • zelf, hy zelf.
Ifte, die.
Hic, deze.
ƒƒ, die, hy.
Quis, wie?
Öwi dewelke, die.
Meus, myn.
7««/5 , uw.
Suus, zyn.
Nofter, onze.
Feller, uw, uw lieder.
Noftras, van onzen lande, aanhang, van 'd onzen.
Veftras, van uw lieder land. aanhang, van de • uwen.
Cujus, wiens.
Cujas, uit, of van wat land, van waar, van wac
aenhang. Quid, wat?
Idem, de zelfde, het zelfde.
Ego,



?6 GRAMMATICA
Pronomini accidunt, genus, cafus. & declinatie-.
Dis crime m Generis.
Omnia pronomina funt generis omnis. Alia una terminatione: ut ego, tu, fut, noJfras, veftras, & cujas.
Alia tribus: ut ille, illa, illud, &c.
Discrime n Casus.
Cafus pronominum funt fex.
.Sed ego carec vocativo :quo cafu & cetera rariüsufurpantur: prater*», meus, nofter,& noftras. Ex quibus meus in vocativo facit mi.
DlSCRIMEN DfiCLINATIONIS.
_ i. Quidam planè fequuntur declinationem no ■ minum: ut, meus, tuus, fuus, nofter, vefter, & cujus, cuja, cujum, fecundaa, & prima;: noftras, veftras , & cujas, tertia;.
i1. Qusedam nulla ex patie fequuntur declinationem nominum : ut, ego. tu, fut,
111. Qusedam habent declinacionem mixcam: üt, ille, ipfe, ifte, hic, is, quis, qui.
De Verbo
VErbum eft diclio variabilis, qua; agere, pari, vel efle, fignificat.
Ver-



LATINA CONTR. 77 Ego, ik. Tu, gy. Sui, zich zelf.
Noftras, van onzen lande ,aenhang, van de onzen. Veftras, van uw lieder land, aenhang, van de uwen.
Cujas, uit of van wat land, van waer, van wat
aenhang. Ille, die, hy, de geen. Meus, myn. Nofter , onfe. Tuus, uw. Suus, zyn.
Vefter, uw, uw lieder. Cujus, wiens. Ille, die, hy, de geen. Ipfe, zelf, hy zelf. Ijle, die. Hic, defe. Jf, die, hy. Quis, wie? , dewelke.
Amare



78 GRAMMATICA
Verhum eft peribnale, auc imperfonale. Perfonale, quod conjugacur per tres perfonas: ut, amo , doceo, &c.
Imperfonale, quod tantum conjugatur in tertiajaerfona fingulari: ut oportet, ftatur, &c.
Verbo perfonaliaccidunt,genus, modus,tempus, cunjugatio.
Discrimen Generis.
Genera Verborum funt quinque: Activum, PaJ/ivum, Neutrum, Commune, & Deponens.
Activa in o definunt, & acceptor, fiunt palïïva: ut, amo, doceo.
Significant omnia actionem.
Passi va in or definunt, &, abjeéto r, fiunt rurfus activa: ut amor , doceor.
Significant omnia paflionem.
Neutra in o definunt, &non accipiunt r , ut activa: ui,f7o,Jedeo.
Significant qusedam aftionem abfolutam: ut, flo, venio, ambulo. Qusedam paflionem: ut, ca* kfco, frigeo, intereo.
Observatio.
Sum, forem, expo, & exfifto, a Grammaticis Subftantiva vocantur: Nuncupor, dicor, vocor, nominor, appellor .Vocativa\Vapulo, fio, veneo, liceo, Neucralia paffiva.
Com-



LATINA CONTR. 79
Amare, beminnen.
Docere, onderwyzen, e&n ander leeren.
Opoi tety het behoord.
Statur, men ftaat.
Amari, bemind worden.
Doccri, onderwezen worden, geleerd worden.
Stare, liaan.
Sedere zitten.
Venire, komen.
Ambulare, wandelen.
Calefcere, warm worden.
Frigere, koud zyn , koude hebben.
Interire, fterven, vergaan.
Ejje, zyn, wezen.
Forem, ik zoude weezen.
Exftare, uitkyken, boven anderen uitftaan: zyn,
wezen. Exfijlete zyn, of weezen. Nuncupari, «
D*c*'. I geheeten, genoemd worden,
V°car.1' . ' heeten. Nominari, J
AppeUari,
Vapulare, flagen krygen, geflagen worden. Iteri, worden, gemaakt worden. Venire, verkogt worden. — Lieer op een prys gezet worden, mogen gelden.



8ó GRAMMATICA
COMMUNIA, & DEPONENTIAjino/'de-
ilnunt, & nou abjiciuntr, ut pafllva.
Communia/zgnificantactionem, & paflionem: ut, dignor te , dignor a te.
Deponentia folum fignificant actionem: ut, loquor, fequor.
Discrimen Modi.
Modi Verborum funt quatuor: Indicativus, Imperativus, Subjunclivus, & Infinicivus.
Indicativus eft, quo directe, & limpliciteraliquid indicamus, aut interrogamus: m,Experientiadocet: Adam, ubi es?
Imperativus eft, quo imperamus, aut precamur: ut, Parentes r ever ere: Deus ,mifetere meu
Subjunclivus, fivc Conjunétivus, eft, qui fubjungitur alteri verbo: alioqui per fe non abfolvit fententiam: ut, Nihel metuo, cum fciamleWonem.
Infinitivus eft, qui non definit certam perfonam, aut numerum: ut amare, difcere.
Discrimen Temporis.
Tempora verborum funt quinque: Prfefens, Imperfectum, Perfectum, Plusquamperfectum, & Futurum.
De



LATINA CONTR. Si Dignor,te ik verwaardige u.
Dignor hte, ik worde van u verwaardigd.
Loqui, Ipreken.
Sequi, volgen.
Experientia doeet, de ondervindinge leerd. Adam, ubi es% Adam, waar zyt gy2
Rèyerire parentes, feil: tuos, eer, of ontzie uwe ouders,
Deus,miferêremei, O God, ontferm uover my.
Nihil metuo, cum fciam letlionem, ik vreze nies, dewyl ik myn leiTe kan.
4mare, beminnen,
Difcere, leereaj



la GRAMMATICA
De CoNJUGATIONE
Conjugatio eft variatio verbi permodos,tenu pora, & perfonas.
Conjugationes verborum funt quatuor.
De Prima Conjogatione.
Prima conjugatio eft, qu?; habet in Infinitivo a longum ante re , vel ri: ut, amare, amarï.
Verba prima; conjugationis habent irt prteterivoavi, in fupino atum: ut, Amo, amavi, amatum.
EXC IPIUNTUR
Do deii, datum, cum compofitis, circumdo, prjjiimdo, ver.umdo, fatisdó, Reliqaacompofi:a funt tertia; cónjugationis.
Sto, fieti Jtatum. S ic, a(ïo, afliti, aflitum, & cetera compofita: ut, conflo, diplo.
Juvo, juvi, j etum.
Lavo, lovi; lotum, lautünt, & lavatum. Crepo, crepui,crepitum. $>\cincrepo ,increpui, increpitum. At difcrcpo, difcrepui ^di/irepi* t turn, & dijcrepavi, difcrepaium. Domo, domui, domitum. Cubo, cubui, cubitum. Sono, fonui, [omturn.-
' Torn,



LA'TINACONTR «3
Amare, beminnen.
Amari, bemind worden, Dare, geven.
- Circumdare, omringen.
, TeJJitmdare, nederwerpen, met voeten treden, verderven.
- Venumdare, verkopen.
-Satifdare, borge ftellen, verzekering doen. j Stare, ftaan. - Ajlare. byftaan.
Gonftare, zamenftaan, beftaan, kosten.
Difïare, wydafftaan, verfchillen.
Juvare, helpen.
Lavare, waiTchen.
Crepare, ruifchen, klateren, kraken.
Increpare; geluid maken, bekyven.
Domare, temmen, onderdanig maken.
Difcrepare, verfchillen, niet eens zyn.
Cubare, liggen,
Sonare, luiden, geluid maken.
F 2 Te*.



84 ' GRAMMATICA
Tono, tonul, tonitum. Veto,vetui, vetïtum. Sevo. fecui, feStum.
Nlko ,micui. Emico, emicui, fine fupino. Sei
Dimko, dimicui, & dimicavi, dimkatum,
Frico , /r/cai, friëtum, ckquandoque incompofuis frlcatum.
Poto, potavi, pcfum, fcpotatum.
Nego, necavi, necatum. Ac necui, netlunty vix extra compoficionerw invenuur.
Plico, plicavi, plkatum. Sed explico habec explkui, explkitum, 6c explkavi, explkatum. Par ratio eft 'mimplico, tkapplko. htfupplico, ftipplicavi Juppl'catum: replico ,replicavi, replicatum. Sic duplico, tripiko, & cetera cum nominibus compofita.
Cceno, ccenayi, ccenatum: unde participium
De Secunda Conjugatione.
Secunda conjugatio eft, qua: habet in Infinitivo e longum ante re, vel rit ut, docere, doceri.
Verba ftcunda; conjugationis habent in prsterito «/, in fupino *7«m : ut, Plabeo, habui, habitum: Debeo, debui, debitum.
Ex-



LATINA CONTR. 85 Tonare, donderen. Vet are, verbieden.
Secare,, fnyden, klieven. doofnyJen, doorzagen.
Micare, glinfïeren, blinken, flikkeren. Emicare. opfpringen , fchitlyk te voorfchyn komen, ultfchieten. Dimicare, vechten, Irryden. Fricare, wryven, krouwen. Potare-, drinken, zuipen. Necare, dooden. Plicare, vouwen.
Explicare, ontvouwen, uitleggen, verklaren. Implicare, inwenden, inrollen, verwarren. Applicarc, byvoegen, toebegeven. Supplicare, ootmoediglyk bidden. Replicare, ontvouwen, hervouwea, herhalen. Dupllcare, verdubbelen, dubbel maken.
Triplicare, drievoudig maken, driedubbel maken.
Ccenare, het avondmaal houden. Docere, onderwyzen , een ander leeren. Doceri, onderwezen worden, geleerd worden. Habere, hebben, houden, achten. Debere, moeten, fchuldig zyn,
F 3 >-



U GRAMMATICA
Excipiuntur dcfinentia in BEO.
jubeo, jujji , juffum. Sorbeo ,forbui ,forptum. Sed in compofitione etiam forpji invenitur.
CEO. Doceo, docid, dottum. mifceo, mifcui, mixtum, & mijlum. Mukeo, mulfi, tnulfum. Luceo, luxi, absque. iupin o.
DEO.
Ardeo, &r(i, arfum. Rideo. rifi, rifum. Suadeo, fuafi, fuafum. Video, vidi, vipum. Sedeo, fedi, feffum, Ob/ideo, obfedi ^bfejfutn. Mordeo, momordi,morfum. Spondeo , fpopondi, fponfum. Tondeo, totondi, tonpum. Pendeo, pependi. St rideo, firidi, absque fupinis. Prandeo, prandi ,pranfum: unde participium pranfu;.'
Audeot cwfiis fum, ) more paffivonjm. Gaudeo, gavijm jum,) Renuieo, & , Medeor, carenc pmeritis.
GE O.



LATINA CONTR. 87
Jubere, gebieden, bevelen.
Sorbere , florpen.
Docere, onderwyzen.
Mifcere, mengen; vermengen, infchenken.
Mulcere, itreelen, verzoeten, te vrede Hellen.
Lueere, lichten, fchynen , fchynfel geven.
Ar der branden, vierig zyn.
Ridere, lachen, fpotten.
Suadere, raden, vermanen.
Videre, zien.
Se der e, zitten.
Obftdere, belegeren, beleggen, omringen.
Mordere, byten, fchimpen, lleken.
Spon der e, beloven.
Tondere, fcheeren: afeeten.
tender e, hangen, twyfelen.
Stridere, kryfchen, knerfen.
Pr andere, hec middagmaal, houden, eten.
Audere, durven, beilaan te doen.
Gander e, blyde zyn , zich verblyden.
Renidere, glinileren., blinken, glans geven.
Mederi, genezen, meeibren, heelen.
F 4 Muf



S8 GRAMMATICA GE O.
Mulgeo, mülji, mulBum. htdulgeo, indulfi, indultumi Augeo, auxi, auBum, Lugco, luxi, ïu&um. 'Jergeo, ter ft, terfum. Fulgeo, fuift, ~\ Algeo, alft,
Turgeo, turft, \ fine fupinis. Urgeo, urfi, ( Frigeo, frixi, J
^LEO.
Deleo, delevi, delitttm. Fieo, fievï, fleium.
ImpUo, impkvi, ïmpktum. Sic repleo , compleo, &c.
Oleo, olui, olitum.
Adoko, vel adokfeo, adolcvi, Mdultum,. Exoko, vel exolefco, exolevi, exolettim, Obfoleo, vel obfokfco, obfokvi, objbletum. Aboko, vel abokfeo, abokvi, abolitum. Oboko, obolttï, obolitum. ^ ïnoleo, five inokfeo ,ridoleo Juloleo ,pervko, aiiis peren, aliisperüi, reaiüsefferrividentur. Soko, folitus fum, more palfivorum.
NE O.
Teneo, tenui, tentum. Abftin*}^ abfiinui, abflentum.
Net),



LATINA CONTR. %r
Mulgere melken. Indulgere, toelaten , toegeven. Aueere, vermeerderen, groter maken Lugere, droevig, en rouwig zyn, treuren, bewenen.
Tergere, wificheh, vegen, reinigen. Fulgere, fchynen, blinken. Jleere, koiule hebben, koud zyn. Turgere, dik zyn, gezwollen zyn, zwellen. Ürgere, dringen , drukken, dwingen, aanhouden, quellen.
Frigere, konde. hebben, koud zyn._ Delere, uitwiffehen, uitdoen, te mete doen. Fiere, fchreien, wenen, kryten.
Repkre', 1 vullen» vervullen °PVUllen' Complere, I - «i- i
O/ér* rieken , ruiken , reuk geven, ftinken. ™Z/^?adolefter., wasfen, groot worden. ontlte.
ken ten cjfer- , F Kolere cxoUfcere, verouden, vergaan. ObfoTerè, obfoUerl, verouden, uit de gewoonte
komen, afkomen. rT„„„„„„ ,f
^ mete doen, afbrengen, aldoen, vernietigen.
O*0/««, qüalyfe rieken , na iets Hinken.
Inolêre,inolefcere, wasfen, groejen.
Redolere. reuk geven, na iets rieken.
, een weinig beginnen te rieken, een weinig beginnen bekend te worden.
Perolere* zeer rieken, rterk ruiken.
Solere, plegen, gewoon Zyn, voor een gewoonte hebben.
7>wr<?, houden , verdaan, konnen.
4$£™, afhouden, aflaten, zich onthouden^



5» GRAMMATICA
Neo, nevi, netum.
Maneo, manfi, manfum. Sic & compofita. pneter Emineo, eminui, & Immineo, imminui.
QUEO.
Torqueo,torf, tor turn. Liqueo, licuï, unde compofita: Deïqueo, dcl'cui. Colliqueo, collicui. \
RE O.
Careo, caruj, caritum, unde caritürusi i
Hxreo, hcefum.
Torreo, torrui, toftum.
Mereo, merui, meritum, &
Mercor, meritus fum.
Mcereo, mcefius fum.
Reor, ra/Of funu
Mifereor, mifertus fum.
SE O.
long. reraanfic ab antiquo recenfire, preUecenfere. TE O.
/fcfco , patui, absque fupino. /tfteor, faffus fum.
Confiteor, confifusfum. Sic cetera compofita.
VEO.



LATINA CONTR. 91
Nere, fpinnen.
Manere, blyven, blyven liaan, wachten, over
het hoofd hangen, Eminere, boven anderen uitlïeken, uitkyken. Imminere, naken, naby zyn, over het hoofd
hangen.
Torquere, draaien, wenden,fchieten,pynigen. Liquere, fmelten, vloeibaar worden. Deliquere, verfmelten, week worden. CoUquere. ondereen fmelten,onder malkander vloeien
Carere, mifïèn, ontbeeren, niet hebben. . Harere, blyven hangen, blyven fteken, twyfelen.
Torrere, braden, branden. Merere, verdienen, loon verdienen. Mereri, verdienen, loon verdienen. Mcerere. droevig zyn, treurig zyn, treuren. Reri, meenen, achten. - ' Miferere, zich ontfermen, deernis, en mcdelyden hebben.
Cenfere, meenen, goedvinden .achten, fchatten. Recenfere, overzien, optellen, monderen. Patere, openftaan, open zyn,blyken. Fateri, bekennen, belyden. Confiteri. belyden.



92 GRAMMATICA
Moveo, Movï, tnotum. Fpveo, fovi, fotntii. Voveo, vovi, votum. Caveo i cavi, cautum* Faveo, favl, fautum. Paveo. pavi,üne fupino, Ferveo.fervi, &fertjui*, \ fcr beo. Conniveo, connivi, & connixi. Laugueo, langui, fine fijpino, Aveo, caret pra;cerito , & jupino.
E Opurum, Vieo, vievi, vietunt. Cieo, cïci, citum. Tueor, tuitus fum.
De Tertia Conjugat i one.
1 ertia Conjugatio eft, qua; habet e breve ante re in Infinitivo: ut. lego, legere: vel in fecunda perfona praefentisIndicativiinor:ut, loquor, loqueris, vel loquere.
Verba tertia; Conjugarionis variè faciunt pra;terita, & fupina.
13 0.
Scribo, fcripfi, fcr ip turn. Nubo. nupfi, nuptum. Bibo, bibi, bibitum.
Lam*



LATINA CONTR. 9S
Moven, beroeren, beweegen, roeren. Fovere, verwarmen, warm houden, broeden, koefteren.
Vovere, gelofte doen, Godebeloven, toewenfchen.
Cavere, zich wachten, fchuwen, hoeden, toezien.
Favere, gunnen, gunftig zyn. Pavere. vrezen, bevreesd zyn. Fervere, heet zyn, lieden. Connivere, oogluiken, pinkoogen, door 'de vingeren zien: verfchonen. Lauguere, flaau zyn, kracht verliezen, loom zyn. Avere, zeer begeeren.
Fiere, met hoepen , of brandroeden binden, bo. ■.
gen wringen, kuipen. Ciere, verwekken, bewegen; roepen. Tueri, befchermen, behoeden, bewaaren: pos
tice, zien, bezien, befchouwen. Legere, lezen. Loepui, fpreken. Scribere, fchryven.
Nubere, dekken, een man trouwen, hyliken. Bibere, drinken.
Lam-



94 GRAMMATIGA
Lambo, lambi, )
Scobo, fcabi, ) abs9ue fuPinis-
Incumbo, incubui, incubitum. Sic cetera a cubo, qua; in tertia conjugatione m ante £0 adfcifcunt.
Labor, lapfus fum.
CO.
Dlco, dixi, diclum. Duco, duxi, du&um. Ico^, ici, Mum. Vinco, vici, vi&um,
Parco, peperci&parft,parfum, ticparcifum. Comparcê, cowparfï, comparfum. Crefco, crevi, cretum. Quiefco, qulevi, quietum. Suefco, fuevt, fuetum. Scifco, fcivi, fcimm. IVofco, noviy notum. Sic Ignofco, ignovi, igriotum. Sed Agnofco, agnovi, agnïtum: & Cognofca, cognovi, cognitum. • Novt prateritum aliquando idem, quod prsefens, fignificat. Pafco, pavi, pa fum. Compefco, compefcui, compefcitum. Dlfpefco, difpefcui, dijpefcitmn. Pof co, popofci, ) , . .
Dtfco, didici, ) qUC Pin"* Glifeo caret, praterico, & fupiao.
I Ik-



LATINA ,C O N T R. 95
Lambere* lekken, flabben, gelyk de honden.
Scabere, krauwen, krabben.
Incumbere op enig ding rusten, en deunen: zyn
beste doen. Cubare, liggen.
Labi, vallen, allengskens afvallen, nederwaars zakken , afglyden, afflippeu, fullen, ofglyden over 't ys.
Dicere, zeggen, fpreken.
Dncere, leiden, achten, een vrouw trouwen.
Icere, Haan , fmyten.
Vincere, overwinnen, te boven gaan, winnen.
Percere , ) fparen, befparen. Comparcere, )
Crefcere, wasfen, groeien, toenemen, groot worden.
Qjiefcere, rusten, flapen, Uil zyn, aflaten.
Süefcere, gehoon zyn, zig gewennen.
Scifcere, verdaan, weten, vernemen, onderdaan:
vastftellen, gebieden. Nefcere, kennen, weten. Ignofcere, gegeven: (van ouds, ) wel kennen. J^nofcere, erkennen, aannemen. Cognofcere, kennen, verdaan, vernemen: ergens
over erkennejn. Novijfe, kennen, gekend hebben. P'afcere. voeden, weiden, hoeden. Compsfcere, tegenhouden, inhouden, bedwingen. Dijpefcere, fcheiden, delen, verftrooien. Pofere, begeren, afvorderen, eifchen. Difccre, leeren.
CUftere, wasfen, groot worden, toenemen, vermeerderen.
Ca-



j<5 GRAMMATICA
Inchoativa hahent eadem pmerita; ac primitiva: ut,
Calefco, calui, calitum, \caleo.
Tremifco, trimui, a tremo.
Obdêrmifco, obdormivi, ab obdormio.
Aut prateritis carenc: ut, hifco, fatifcs, la* ka/co, &c.
Adipifcor, adepttis fum.
Comminifcor, commentus fum.
Expergtfcor ,experreblus fum, & expergltus.
Irdfcor,
Nafcor, nasus fum. Nancifcor, nablus funt Oblivifcor, obliftts fum. Pacifcor, patlus fum. Proficifcor .profellusfum. Vlcifcor, ultus fum. Reminifcor, & Vefcor, carent, prEeteritis.
DO.
Claudo, claufi, claufum. Plaudo, plaufi, plaufum, Expiodo, explofi, explófum, &c. Rado, rafi, rafum.
V'ido, va/ï, vafum. Sed vix extra compofitioniem.
Lado% lafi, lafum, Elido ,eüfi ,elifim,&c. Ludeo, lu/ï, lufum. i Rode, rofi, rofkm.
Truif



LATINA CONTR. 97
Calefcere, calére, warm worden, of zyn. Tremifcere, tremere, beginnen te beeven, trillen,
beven. . Obdormifcere, obdormire ,beginnen te flaapen, in den
flaap vallen. Hifcere, gapen.
Fatifcere, gapen, van een fplyren, magteloos worden, niet meer vermogen, bezwyken
Labafcere, beginnen te vallen, wankelen, flap en moedeloos worden.
Adiplfcl, verkrygen.
Comminifci, verdichten, verzinnen.
Expergifci , öntwalen, wakker worden,
Jrqfci, gram, quaad, of toornig worden.
Nafcï, geboren worden.
Nancifci, verkrygen.
OMivifci, vergeeten.
Pacifci, koop, verbond, verdrag maken. Proficifci, reizen, gaan, vertrekken. Ukifc'i, wreken.
Reminifci, gedenken, indachtig zyn. Vefcl, eten, nuttigen. Claudere, fluiten.
Plaudere, de handen zamen flaan, met de handen
kloppen tot een teken van vreugd. Explodere,befchimpen, uitjouwen, verwerpen. Radere, fcheeren, fchaven, glad maken. Vadere, gaan.
Lcedere, quetfen, beledigen, miffeggen, ongelyk doen. .
Elidere, verbryfelen, vermorfelen, uitrukken , uitbreken , inflaefi, in Hukken flaen.
Ludere jfpelen ,boerten ,gekken, fpotten, bedriegen,
Rodeie, knagen.
G Tru-



58 GRAMMATICA
Trudo, trufi, trufum. Divido, divifi. divifüm. Cedo , ceffi. cejfum
Edo cdi,eftm. Ambedo, ambêdi,ambefumi,
Comedo, comêdi, comefum, 6c comeftum.
Cudo, cudi, cufum.
Rudo, rudi, )r r . .
Sidofidi.f ;^ne.fapmiar
Mande, mandi, man Cum.
Scan do, fcandi, fcanfum.
Prehendo, prehendi, prehenfum.
Accendo, accendi, accenfum.
Defendo, defendi, defenfum.
Fundo, fudi, fufum.
Findo, fidi, fijfum.
Scindo, fcidi, faffum.
Pando, pandi, paffum; & panfum.
Cado , cècidi, cajum. Occido, bccidi ,occafum.
Ceédo, cecidi, cafum. Occido, occidi, occifum.
Practdo, pracfdi, pradfum, 6cc.
p&do, peped'. peditum.
Pendo, pependi, pei.fim.
Tendo, tetendi, tenfum, & tcntum.
Tundo, tutudi, tufurti, öt tunfum. Sed
Contun.'o, coiua.U, contufum cannim. Sic 6c cetera compofita.
Addo, a-ddïdi additum.
Reddo, reddid:, redditum.
Condo, condidi, conditum: 6c cetera i do compofita. Sed
Ab-



LATINA CONTR. 99
Trudere, floten. Dividere, delen, fcheiden. Cedere, wyken, onderdanig zyn. Edere, eten.
Ambedere, rondom afeten, en knagen.
Comedcre, eeten.
Cudere, flaan, kloppen, Imeden.
Rudere, rucchelen, giegagen als een ezel.
Sidere, zinken, ondergaan,dalen, te gronde gaan.
nederzitten. Mandere, kaauwen.
Scandere, klimmen, opklimmen, opflygen. Prehendere, grypen, vangen, nemen, aantasten. Accendere, ontlteken, ontvonken, vlammig , en
vierig maken. Defendere, befchermen, verdedigen. Fundere , gieten, florten, verflrooien, verflaan. Finder e, klieven.
Scindere, fnyden, houwen,: fplyten, fcheiden.
Pandere, openen, open zetten, verklaren.
Cadere, vallen.
Occidere, ondergaan, frerven.
Cadere, liaan, doden.
Occidere, doodtlaan.
Pr<ecidere, voor af fnyden, afhouwen.
Pedere, vysten. •
Pendere, wegen, achten, fchatten, betalen. Tender e, fpannen» rekken, ftrekken, gaan, reizen. fundere, flaan, kloppen, ftampen,ftoten. Contundere, in ftukken ftoten, ftampen, breken, inflaan.
Adder e, bydoen, toegeven, by voegen. Reddere, wederom geven, doen ,maken. Condere, verbergen, wegfluiten, maken, ftichten, timmeren.
G 2 Ab.



ïoo GRAMMATICA
Abfcondo hcXtabfcondidi, abfconditum y&ab. Jcondi, abfèonfum.
Fido, fifus fum, more paffivorum. Confido, confijusfum, & incerdum. confidL
GO.
Mergo, tnerfi, merfum.
SpargOyfparfiy jparfum.
Vergo caret prjererito, & fupino.
Ff'gOy fixi, fixum.
Frigq, frixi, frixum, & friffum.
Rego, rexi, reclumi Sic compofita ejus.
Sürgo y furrcxiy furreUum, &
Pergo y perrexi, perreUum.
Sugo. fuxi, fu&um.
Affligo , afflixi, afficium. Sic cetera ab inufi- tato fiigo.
fegc-y texiy teïïum,
Stringo, firinxt, jiriilum.
Fingo, fitlxi, fi&um.
Mejo,minxi, mïiïum, ab inufuato mingo.
AgOy egiy affum.
Co go, coëgi, cbeUum.
Dego, degiy absque fupino.
Ambigo, caret, prseterito, & fupino.
Fratigo, fregi, frattum.
Fff fingo, effregi, ejfraolum, &c,
Lcgo, légt, leUum.
Eligo, elegi, elehlum. Sic cetera compofita, pi jeter tria:
Deli*



LATINA C O N T R. 101
Abfcandere, verbergen. Fidere, betrouwen, zich verlaten. Confidere, betrouwen, vastelyk geloven, vastelyk ftaet maken.
Mergere, in het water dompelen, of floten, onderdompelen.
Spargere, flrooie.n, fpreiden.
Vergere, hellen, neigen, flrekken.
Figere, hechten, vast zetten,vast maken, fteken.
Frigere, fruiten, roosten.
Regere, regeeren, heeifchen.
Surgere, opftaan.
Pergere, voortgaan, voortvaren, volherden. Sugere, zuigen.
AJfllgere, ter aerde werpen, quellen, pynigen, verdriet aandoen, benauwen. F/'gere, liaan.
Tegere, dekken, bedekken, verbergen. Stringere, afftropen, prangen, drukken, uit de
fchede trekken. Fingere, maken, verdichten, verzieren, fchik ge' ven ,uitbeelden, zich gelaten. Mejere, piffen.
Agere, doen, handelen, werken, dryven. Cogere , dwingen, vergaderen, Degere, overbrengen , volherden , wonen. Ambigere, twyffelen, in twist, of verfchil zyn. Frangere, breken.
Efringere, in ftukken breken, open breken. Legere, lezen.
Eligere, uitkiezen, uitlezen.
G g D it.



102 GRAMMATICA
Diïigo, dilexi, dileStum.
Negligo, neglexi, negleÜum.
Intelligo, intellexi, intelleüum.
Tango, tetigi, ta&ünt,
Attingo, attigi, attaUum.
Pago, psp'gi, pa&um.
Pango, panxi, &olim pegi, paEfum. Unde
Impingo, impegi, impaUum, &c.
Plango, planxi, planÜum.
Ango, anxi, &
Clango, clanxi, fine fupinis.
Cingo, cinxi, cinctum.
Tin go, vinxi, tïnblum.
Lingo, linxi, linilum. Sic
Pollingo, polLnxi, pollinlhtm: unde verbale pollinttor,
Ungo, unxi, unUum.
Jungo, junxi, junttum,
Mungo, munxi, mun&um.
Stingo, fiinxi, (linblum. Qua; ufitatiora funt in compofuis: ur.,
Expinguo, ex/iinxi, exftinÏÏum.
Diflinguo, dijlinxi, diftinblum
Ningo, ninxi, fine fupino.
Puwgo, pupugi, ècpunxi, punclum.Sic
Repungo repupugi .tkrepunxi ,repunctum. At
Compungo, compunxi, compunÏÏum, Et
Difpungo, dtfpunxi, difpunclum.
Fungor, funclus fum.
Ringor caret prteterito.
HO.



LATINA CONTR. 103
DH'gere lief hebben, beminnen, gunftig zyn. Negligere, verzuimen, verachten, onachtzaam zyn.
verhollen , niet achten, verwaarlozen. liteïïigere, verdaan, kennen, merken. Tangere, raken.
Aitingere, aanraken, aanroeren, genaken. Pagcre, koop, of verbond maken, bedingen. Pangere, invoegen, inzetten, planten, dichten, maken.
Impipgere, tegenwerpen, tegenftoten, aanttoten. Plangere, flaan, klappen met de vleugelen, rouw
bedryven, op de boist flaan. Jngere, benaauwen, verdrukken, quellen, pymgen. Clangere, geluid, en geklank maken. ,Cingere, omgorden, omringen, omvangen, Tingere, induwen, dopen, verwen. Linkere, lekken, zuigen. PoWngere, de doden zalven, en begraven. Pollinüor, nomen, een dodenbegraver. een die de
lykenfalft, of balfemd. Ungcre, zalven, fnieeren. Jungere, voegen, byvoegen, verenigen. Mungere, fnuiten. Stingere, bluilen.
Extinguere, uitblulfchen, leiTchen, uitdoen, te , • niete doen, bederven.
Dïflinguere, onderfcheiden. delen, fcheiden, atte-
kenenJSIingere, fneeuwen. Pungere, fEeeken, flippen. Repungere, wederfteken. ompungere, fteken, doorfteken. Difpungere, met ftippelen aftekenen, fchikken,
overwegen, onderzoeken. Fttnqi, bedienen. . Ringi-, den mond opfperren, de tanden laten zien, grynzen, verftoord zyn, grimmen. "



io4 GRAMMATICA
HO.
Veho, vexi, véïïum. Tra/io, traxi, tra&um,
hO.
Colo, colui, cultum.
Confulo, confului, confultum.
Occalo, occului, occult um.
Molo, molui, molitum.
Aio, alui, alitum, Scaltum.
Volo, volui. Nolo,nolui. Malo,malui."
Excello, excellui, excelfum.
Pracello, pracelUti, pracelfum.
Antecello,' antecellui, fine fupino.
Per cello, perculi, perculfum.
Falla, jefelli, falfum.
Refello, refelli, absque fupino.
Pello, pepuli, pulfum. \ Appello, appuli, appulfum
Repello, repuli, repuljum.
Vello, velli, Scvuljt, vulfum.
Sallo, falli,falfumi
Pfallo, pfalli, fine fupino.
Tollo, fuftuli, fublatum ,< a fu/iollo. Sic
Extollo, extuli, elatum. Attollo tarnen caret pracerito, & fupino.
MO.
Conto, comfi, comtum.
Pr$-



LATINA CONTR. 105
Vehere, voeren. * Trahere, trekken.
Cokre, teven, in eere houden, bouwen, bewonen- .
Confulere, raad vragen, raad nemen, toezien, beraden.
Occiikt e, verbergen.
Molere, malen.
diere, voeden, fpyzen, onderhouden. Veile, willen. Nolle, niet willen. Malle, liever willen, liever hebben. Excsllere, overtreffen, te boven gaan, uitmunteh.
Pracellere, overtreffen, te boven gaan, uitmunten.
jnttcellere, overtreffen, te boven gaan, uitmunten.
Percellere, omwerpen, omftoten, verbazen, ont-
iteld maken. Fallere, bedriegen.
Refellere, wederleggen, tegenzeggen. Pellere, floten, kloppen, verjagen, verdry ven. Appellere, aanduwen, aandryven, aankomen. Repellere, veiftoten, verdryven, te rug dryven, afflaan
Vellere, plukken, afnypen, aftrekken. Sallere, zouten.
Pfallere, zin aen, op fpeeltuig fpelen.
Tollere, om "hoog heffen, opbeuren, oplichten,
wechnemen, doden. Su(lollere, verheffen, wechdoen. Extollere, verheffen, hoog opheffen, pryzen. Attollere, hoog opheffen, verheffen. Comere, opfchikken, optooien.
G5 ?r+



io6 GRAMMATICA
Promo, promfi, promtum.
&umo , jümfi. fum turn.
Demo, demfi, demtum. Emo, emi,emtum.
Iiedimo ,redemi, redemtum.
Adimo, ademt, ademtum.
Fremo, fremui, fremitum.
Gemo, gemui, gemitum.
Vomo, vomul, yomitum.
Fremo, tremui, fine fijpino.
Pr emo, prefi, pre fum,
NO.
Sperno, fprevi, fpretum. Sterno, Jlravi, ftratum. Sino, fivi, jitum. Lino, levi, Uturn. Relino, relevi, relitum, Cerno, crevi, cretum. . Temno-, temfi, temtum. Gigno , genui, genitum. Pono, pofui. pof turn. Cano, cecini, cantum. Sed Occino, occinui, occentum. Succino ifuccinui ,/üccentum.
PO.
Ccrpo, carpfi, cürptum. Serpo. ferpfi, ferplum.
Pef.o, repft, rep turn.
Scalpo, jca/p/t, fcalptum,
Scui



LATINA C O N T R. 10?
Promere, uitla'ngen, tappeu, uittrekken, te voor-
fchyn brengen, klaarlijk uitlpreeken. Sumere, nemen.
Demere, wegnemen, afnemen, nemen. Emere, kopen.
Redimere , wederom kopen, kopen, loflen, verlosfen, pachten.
Aclimere, wegnemen, wegdoen, benemen.
Fremere, getier maken, grimmen.
Gemere, kermen, ftenen.
Vomere, fpouwen, braken, overgeven.
Fremere, beven, daveren, fchudden.
Premere, persten, drukken, dringen, duwen, prangen, benauwen.
Spernere, mispryzen, verachten, verflnaden.
Stemere, ter aaide werpen, fpreiden, dekken.
Sinere, toelaten, laten doen, gedogen.
Linere:, toeeren, zalven, ftryken.
Relinere , een vat, of iets anders , dat met pik ot was toegemaakt is , ontlleken,open doen,openHeken.
Cernere, zien, aanfchouwen, kennen, vast Hellen,
befluiten, ziften. Temnere, mifpryzen, verachten, verfmaden. Gignere, telen, voorbrengen, maken. Ponere, leggen, zetten, Hellen. Canere, zingen. Occinere, tegenzingen.
Succinere, na een ander zingen ,agterna zingen. Carpere, plukken, zoetelijk aflezen, aftrekken. Serpere, op den buik kruipen, allengskens voortgaan.Repere, kruipen.
Scalpere, krauwen, krabben, krouwem.
Soul-



io8 GRAMMATICA
Sculpo, fculpfi, fculptum. Rumpo, rupi, ruptum Strepo, frepui, ftrepitum.
QUO.
Coquo, coxi, co&um.
L r.quo, ttqui, Ucxum, Loquor, locutus fum, Sepuor, fecutus fum.
RO.
Tero, trivi, tritum. Qucero , qucefivi, qucefitum. Sero :fevi, fatum; &ferui, fatum, amiqué, Confero, confevi, confhum, ikbeznaie. Confero, conferui, confertum, id eit comrnifceo. Sic
Infero, infevi, infttum-.&L inferui,infertum9 pro incerpono.
Affero, ajferui, affertum.
Differo, dijferni, differtum.
Extern, exferui, exfertum, &c.
Gero, gejji, ge/lum.
Ferro, verri, ver fum,
Uro, ufji, uftum.
Curro, cucurri, curjum.
TJecarro, decucurri, & decurri, decurfum.
Sic excurro, procurro, prcecurro. Alianunquam, aut rarb, geminant: ut, Accurro , accurri , accurfum.
. : Sic



LATINA CONTR. 109
ScuJpere, fnyden, gtaveeren, uitüeken.
Rumpere, breken , lcheuren, ryten.
Strepere, ruiichen, getier maken , gerucht maken.
Coguere, koken, verteeren, gaar,ryp maken.
Linquere, laten, verlaten.
Logui, fpreken, zeggen.
Segui, volgen.
Terure. flyten, verflyten-
Quzrere, zoeken, vragen, onderzoeken, winnen, krygen.
Serere, zaaien, planten.
Conferere, bezaaien, beplanten. _
Conjerere, tuflchenmengen, tnffcnenzetten , vlechten.
Inferere, inzaaien, inplanten, enten. .
Inferere, rullenen infchikken, invoegen, infteken,, inmengen. , ,
/ffiKK, bezaaien, byplanten, bypoten, verzekeren, beweeren. .
DiJJerere, herwaart en derwaart zaaien; redekavelen , redeneren.
Exferere, uitftekèh, boven fteken, buiten fteken, vertonen.
Ger're, dragen, doen, bedienen, voeren. Verrere, keeren, vagen, uitvagen, trekken, liepen.
Urm?, bernen, branden, quellen. Currere, lopen. „/,„„„„ Decurrere, van boven nederwaart lopen, aflopen. Rxcurrere, uitlopen , uitgaan, ttropcn. fracurrere, voorlopen, haaftelyk, vooruit lopen. Ptcecurtere, voorlopen, voorgaan, voorkomen,.
vöorbylopen. ; Accurrere, toelopen, toefchieten.
Dif*



no GRAMMATICA
Sic difcurro, incurro, occurro, percurro,recurro, jkccurro, transcurro.
Fero, tuli, latum.
Af er attuli, allatum,
Sic cetera compofita, Sed fufero, mopatior, caret praterito, & fupino.
Furo caret prseterico, & fupino.
Queror , quefius fum.
SO.
Arcefo, arCefvi, arceffitum. Lacefjo, laceftvi, laceffitum. Factffo, faceffivi, & face ft facefturn. Capefo, capesfitvi, & capejji, capesfitum. hicefio^ incesfi, absque, fupino. Vifo, yifi, vtfum.
Pitïfii pin]ui, pin fitum, pinfum, tkpijium. TO.
Fleffio, flexi, flexum. Ne&o, nexi, & nexui, nexum. Petlo, pexi, & pexui, pexum, ScpeBitum, pen. corr.
Pleïlo, pler i, & plexui, plexum.
Meto, mcfui,mefum.
Peto, pen vi, petitum.
Mitto. mifi, miffum.
Verto, verti, verjum,
Sterto. fiertui.
Sifto, fliti, ftatum. Sic
Re*



LATINA CONTR. in
Dlfcurrere ,hier,en daarloopen, heen en weerlopen. Incurrere, inl< ipen , tegen aen lopen. Occurrere, tegenkomen, voorkomen, tegenftaan,
wederdaan. Percurrere, doorlopen, haaftelyk overlopen. Recatrere , wederom lopen , haaflelyk wederkeeren. Succurrere, te hulpe komen, te voren komen, in
den zin komen. Tranfcurrere, overlopen, fnellyk lopen. Ferre, dragen, lyden, verdragen, zeggen. dfferre, toedragen, bybrengeu, aenbrengen, in ' dragen.
Suferre, dragen, verdragen, lyden. Furete, razen, dulzyn. Quen\klagen,beklagen. Jrceftre, halen, ontbieden, gaen halen. Lnceffere, tergen, uiteifcheu, aanranden, aantasten. Facejfere, maken, verwekken, aendoen, zich
wegpakken, deurgaan, wechgaan. Cupefere, nemen, aenvattca, aengrypen, m t
werk Hellen. Jncefere, aankomen, bedringen, aantasten. Vifere, gaan bezien, iemant bezoeken. Pinfere, in een vyzel ftoten, dampen, kneden,
bakken.
FleÜere, buigen, keeren, krommen. Neüere , knopen, aan een voegen, bind en. Peclere, kemmen. kaarden, hekelen. . Ple&ere, ürafïen, daan, vlechten. Metere , maaien, afihyden. Petere, begeeren, bidden, eifchen , gaan halen, ergens na toe gaan, na flaan, na fteeken enz. Mitt'ere, zenden, fchieten, werpen. Verter e, draaien, omkeeren, wenden, verzetten. Stertere, flapen, "ronken , {horken. Siftere, ophouden, ftelpen, ftil doen flaan, te vocrfchyn brengen, te neder dellen, daer dellen.
Aec'f



Ha GRAMMATICA >»
Refiflo, reftiti, ékc.
Ampküor, amplexus fum.
Compkttor, complexus fum.
Divertor, Ikdiverto ^ diverti tantum. Sic
Presvertor, & prueverto, prceverti.
Revertor, reverti, ab antiquo reverto.
Nitor, nifus, iknixus fum.
Utor, ufusfum.
VO.
5ö/vo , /ö/vi , folutum. Volvo, volvi, volutum. Vivo, vixi, vitlum.
XO.
TVxö , texui, textum.
O purum.
Fctcio, ƒ?«, fatlum. Sic
Efficio, effeci, effeblum.
Jario, jeci, ja&um. Sic
Ejlcio . ejeci, ejetlum &c.
Adfpicio, adfpexi, adfpeUum, Sic cetera compofita ab inuficato^w/o.
Allicio, allexi, alleüum. Sic, cetera a /<swe: prseter.
Elicio, elk ui, elicitum.
Fodio, Jodi, fojfum.
Fugio, /^g/ , fugitum
Capio cepi, captum. Sic



LATINA CONTR. 113
Refiflere, blyven Maan, wederftaan, tcgenItaan.
Ampleïïi, omhelzen, omvangen.
CompleÏÏ, omvangen, vervatten, begrypen.
Divertere, & diverti, zich af keeren , ter zyden afgaan, by iemand te huis gaan.
Pravertere, & praverii, voorgaan, verratTen, verwinnen.
Reverti, wederkeeren, wederkomen.
Niti, arbeiden, zyn best doen, fteunen , betrouwen.
J7«, gebruiken, bezigen.
Solver e, ontbinden, ontdoen, losmaken, betalen.
Folvere, rollen, wentelen, draaien, omkeeren. Vivere, leven.
Texere, weven, breiden, vlechten. Facere, doen, maken.
Efficere, volmaken, volbrengen, tewege brengen.
Jacere, werpen. Ejicere, uitwerpen, uitjagen. Afp'cere, aanzien, aanmerken. AUiccre, aanlokken. ■ Elicere, uitlokken, uittrekken. Fodere, graven, delven uithollen, doorlte» ken.
Fugere, vlieden, vluchten, wechlopen, fchu-
wen, vergeten. .Capere, nemen, vangen, grypen.
H Ac-



ïi4 GRAMMATICA
Accipio, accept, acceptum. Rapio, rapui. raptum. Sic jirripio, arripui, arreptum. Cupio, cupivi, cupiium. Sapio, Japivi, & fapui. Sic 1 Defipio, defipui, &c.
Park, pepert, partttm, pro parilum: unde pariturus.
Qttatio, quafi, quaffum.
Percutio, perceffi. per cufum.
Indtto, ïndui, indutum.
Statuo, ftatui, ftatutum.
Sic /7c«0, minuo,fiio, fternuo, imbuo, ar. guo, fpuo, & ejus compofita, prauer refpuo, quod caret fupino.
Luo, lui, luitum: unde, luiturus. Ilinc
Diltto, dilui,dilutum. Sic abluo, eluo,reluv.
Pluo, plui, & antique pluvi, plutum.
Rtto, rui, ruturn, & ruitttm. Hinc
Diruo, dirui, dirutum.
Fluo, fiuxi, fluxum; antique fluïïum.
Struo, flruxi, flruÜum.
Fruor, fruitus, & imerdum fruSius fum.
Morior, mortuus fum.
Orior, ortus fum.
Patior, pafus fum.
Gradior, greffus fum.
Be



LATINA CONTR. 11$
Accipere, ontfangen, aannemen, horen. Rapere, roven, nemen, wechnemen. Ampère t grypen, aanvaarden, aengrypen. Cupere, begeeren.
Sapere, fmakën , geur, en fmaak hebben, wys zya. Defipere, fivffen, mal zyn. Parcre, baren, voortbrengen, verwerven. Qiiatere, fchudden, doen daveren, ftoten. Percutere, flaan , fmyten , kwetfen. Induere , aandoen, kleden, aannemen, aantrekken. Statuere, zetten, ftelleu, intreden, voornemen , vasiftellen.
Acuere, we tten, flypen, fcherp maken. Minuere, verminderen, kleiner maken. Suere, naaien. Sternutre , niezen.
Jmbuere, me: enige naitiglieid, of reuk doortrekken,
onderwyzen, leeren. Afguere, befchuldigen, beflraiTen, barifpea, bewyzen, Spuere, fpuiven.,
Rcfpuere, verwerpen , verfinnden , weigeren, Lucre, betalen, genoeg doen, ontgelden, dragen, boeten.
Diluere, weken, weiken, vermengen, af fpoeleu, waf*
leliën, wederleggen. Abluere, af'.vaflehen, reinigen. Eluere, uitfpoelén, waflehen , reinigen. Reluere, ontpanden, het pand loiTen. Pluere, regenen.
Ruerc , van boven neder vallen; inllonen, lopen, reHc
nen, afwerpen. Dirucre, afwerpen, afbreken, omverwerpen. Fluere, vloeien, vlieten.
Struere , dimmeren, in het gelid zetten, famen voegen, ftuwen. .
Frui, genieten Mort, fterven.
Oriri, opgaan, opftaan, beginnen te zyn, geboren
worden. Pali, lyden. Grtrndi, gaan, treden.
ö a Au.



u6 GRAMMATICA
De Quarta Conjugatione.
CXiarta, conjugatio eft, qua; habet i Jongum ante; re, vel ri, in lnfinicivo: ut, audio, eudire: audio r, audiri.
Verba quart» conjugationis habent in prseterico ivi, in fupino itum: uz,audio,audivi, auditum.
Excipiuntur
Vincio, vinxi, vin&um.
Sancio J'anxi .fanïium: &fancivi, fancitum.
Farcio, farfi, jan urn. Ilinc
Rejercio, referfi, refertum.
Sarcio, farfi, fantum.
Fulcio, fulfi, fultum
Raucio, rauf, r au fum.
Sepio, fepfi, jeptum.
Sa Ho, falii, Zifalui, faltum.
Singultio, fmguhivi, fmgultum.
JFerio, absque, pracerito, & fupinr>.
Exilio, exilui, exilii, exultum, &e„
Sepelio, fepelivi, fepultum,
Haurip, hauPi, kaufium.
Amtcio, amicui, & amixï, amiÜum*
Aperh, aperui, apenum.
Opcrio. operui; ópertum.
Comperio, comperi, -compertum.
Re.



L A T I N A C O N T R. 117
Audire, horen.
Audiri, gehoord worden.
Vincire, binden.
Sancire, vastelyk beftellen, bevestigen, een wet maken.
Farcire, vullen, vol Hoppen, verzaden, mesten* Refercire, vullen, vervullen., Sarcire, klederen maken,hermaken,eenfchade verhalen, weer goed maken.
Fulcire, onderftutten. Raucire, heefchzyn, heeleh worden. Sepire, omringen, omtuinen, omheimen. Saiire, fpringen.
Singultire, den hikdiebben, hikken. Ferire, flaan, fmyten, kloppen. Exiltre, opfpringen, uitfpringen. Sepelire, begraven.
Haurire, putten, inzwelgen, pompen. Amicire, bedekken, bekleden, in winden. Aperire, opdoen, verklaren, ontdekken,openbaar maken.
Operire, dekken, bedekken. Comperire, weten, bevinden, veritaan.
H 3 Rc-



ïi8 GRAMMATICA
Keper io, reperi, repertum. Sentio, fenft, fen fum. Venio, vent, ventum. Gefilo, geftivi, fine fupino. Experior, expert us fum. Comperior, fine prateiito. Affent'wr, afèn/usjum. Opper tor. op/ertus fum. Metior, mettfus fum. Ordior, orfus fum.
DE ANOMAUS
five Heteroclitis.
Queedam verba non fequuntnr analogiara quatuor fuperiorum conjugationum: ut, fum, volo, fero, po, eo, queo, edo, cum compofitis: quorum conjugatio petenda eil ex paradigmatum libellis.
EDO.
Edd, praterquam quod regulariter conjugatur, eciam fic infleétitur: Edo, es, eft. Plur. eft is.
Imp. es, vel eQo: efte, vel eftots. Conj. effèm, effes, &c. Infinit. efte.
Sic Exedo, exes, exeft, &c. Comedo, comest •emejt, &c. Unde & comeftum , pro comefum. Dicitur, quoque efturt pro ediiur.
Db



LATINA CONTR. 119
Reperire, vinden.
Sentire, gevoelen, merken, vernemen, gewaar worden, menen.
Venire, komen.
Ceftire, een bly gelaat maken, een grote begeerte tonen, opfpringen vanblydicnap. Experiri, beproeven ,onderzoeken, ondervinden. Comperiri, bevinden.
Ajfentiri, toeftemmen, bewilligen, van enen zin zyn.
Opper iri, verwachten, verbeiden. Metiri, meten, afmeten. Ordiri, beginnen. Ejfe, zyn , wezen. Veile, willen. Ferre, dragen, lyden.
•Fieri, worden, gemaakt worden, gefchieden. Ire, gaan.
Quire, konnen, vermogen. Edere, of ejfe, eten. Exedere, uiteten, verteren. Comedere, eten, opeten. Eftur, men eet



120 GRAMMATICA
De Apocopen passis.
Dico, duco, facio,fero, in Imperativa aftivo p; ap 'Open hubent, die, duc, fac, fer.
Ac,Cnilüer in corapofiys: ut, edic, teduc, benefac, per/er. E tarnen retinent compofi.a a facio, qj£e in pralend a in i mutant: m,efficiot e§ice conjlcio, conpZcc,
De Defectiv is,
AIO.
Prref. Aio, ais, alt. Piur ahmt: Imperf. A'.ebam , bas, bat. Plur. bamus,bati , b int.
lmper. Ai. Subj. Al as, aiat: aiatis, aiant. Part. aiens. Cetera non i'unc in ulu.
A P A G E. Imp. Apage. Plur. apagite.
AVE, SA LVË, VALE. Imper. ave, aveto: avete, avetote, Infin avere.
Similiter infie&untur, falve, tXvale. CE DO
Ce do tanrüm pro die, aut/>0mgi?,ufnrpatur: ut, Cedo manum.
FOREM
Subjunctivus, Foremy forest'foret. Plur. fo-
rent.



LATINA CONTR. iai
Dicere, zeggen. Ducere, leiden. Facere, doen. Ferre , dragen, lyden.
Edicere, gebieden, bevelen, een gebod latea
uitgaan.
Reducere, wederom , leiden, wederom brengenBemfétcere, goed doen. Perferre, dragen, lyden, verdragen. Efficere, volmaken, volbrengen. Conficere, volmaken, voldoen, uitvoeren , ombrengen.Ajo, ik zeggen.
Apage, herachter, wech van hier, hieruit,pak
u van hier. Ave, wees gegroet. Salve, blyf gefond, weesgegroet. Vale, vaar wel. Cedo, zeg, geef.
Cedo manum, fc. faam, fteekuwhanduit,lang
my uw hand. Forem, ik zoude wezen, of zyn.
H 5 Aft*



t*2 GRAMMATICA
r'ent. Infimcivi Futurum, fore. Sic compofita. ajforem, dejorem,
INFIT, DEFIT.
Infit tantum in ufueftpro caepit. Vergil. Ita farkr infit.
De fit, pro deeft, defiet, & de fiat: item defieri: Ut confieri.
IN QUAM.
Prasfens: foquam, inquis, inquit. Plur,wfuimus, inquiunt.
Imperf. inquiebat, inquiebant. Perl, inqwfii. Fut, inquies, inqutei. Imp. inque, inquit o. Cetera deiuat.
OVAT. Prsef. Om. Part ojw/j-, QUiESO. Sing. Oj/^/o. Plur. qucefumw. ODI, MEMINI, COEPI.
Ha;c verba carent iis temporibus, quseaprteïenti formantur: & tarnen prteteriti voce etiam prafentis fignificationem habent.
Ut, Odi,odifii, odit, tkc.oderam, oderim, idijjem, odero, edijje. Part, ofurus.
Cwpt



LATINA CONTR. 1*3
Aforem, ik zouden bywezen, of byzyn.v Deferem, ik zoude ontbreken.
Infit, hy zegd, hy begind.
.Infit ita fariër, l fari, hy begon zo te fpreken.
De fit, het ontbreekt.
Confieii, volmaakt worden, afgedaan worden.
Inquam, ik zeggen, ik zeide.
Ovat, hy verheugd zich, hy zegepraald.
Quafo, ik bidde u, ei lieve.
Odijfie, haten, gehaat hebbes.
C*.



124 GRAMMATICA •
Ccepi ab antiquo ccepiodefcenóit: ac formatex fe coeperam^cteperim, ccepijjem, ccepero ccepiffe: iup. cceptum, ce#/«, & partic. ccepturu:. leem paflivum capitis.
Meminiüütem etiam imperativum habet: memento, & mentent ote.
De iMPERSONALIBUg.
Iraperfonalia funt duphcia: aéliva;,& pafliv» vocis. r
ImperfonaÜa aftme vocis in t definunt. Uc ha:c decern: Mijereu piget .pcenitet, tadet, cportet, decet, pudetjltbet, licet, Itquet.
Imperfooalia paffivaï vocis in tur definunt. Ils:c certum numerum non habent: quia veniunt ab omnibus aétivis & quibusdam neutris: ut, a lego, _ legitur: a fto, /tatur.
Conjugantör autem imperfonalia, ut tertia fingularis perfonalium. Op0rtet,oportebat ,oportutr, èvc. Statur, ftabatur, ftatwn eft, vel juit, &c.
excipiuntur
Miferet, mifertum eft, & zm^bmiferitum. J. atiet, pet'tafum e ft, 'vel tcedu t.
Placet, libet, licet;pudet,piget, inprceterito eft&c"'*' VQlitumeJ}: Viplacuitjlacitum <&£Huet in praterito vix reperias.
Im.



LATINA CONTR. 135
ÏCcepife, beginnen, begonnen hebben.
Memmfe. gedenken, geheugen, gedacht hebben.
Miferet, het jammerd, het deerd.
Piget, het verdriet.
Pcenitet, het beroud.
Toedet, het verdriet, het verveeld.
Oportet, het behoord.
Decet, het betaamd, het isbehoorlyk.
Pudet, het fchaamd.
Libet, het lust.
Licet, het is geoorloofd.
Liquet, het blykt.
Legitur, men leeft
Statur, men ftaat.
Placet, het behaagd, 't word goedgevonden.
Pag-



i-6 GRAMMATICA
Imperfonalia, carent imperativo: fed pro eo utimur, prafenti fubjunétivi: ut, pceniteat\ptt* gnetur. r
De Derivatis.
Verba, qua; aliunde originem Kabent, feré derivantur, vel a nominibus. vel a verbis.
A norainibui derivantur duplicia: Imitativa, & Denominativa.
Imitativa dicuntur, qua; inntationem fi mifi. cant: ut, patritfo, Attkijjb, Gracor, vulpinor, &c.
_ Denominativa dicuntur, qua; a nominibus venïunt, & propriam appellationem non habent: ut, lignor. frumentor, aquor, &c,
A verbis derivantur quadruplicia: Inchoativa, Frequentativa, Defiderativa, Diminutiva.
Inchoativa mfco definunt: ut,lucefco,cakfco* srdefco, &c.
Significant ferè inchoationem: atque exponuntur per incipio, vel po: ut, ardefco, ideit, in. cipio arderc.
Omnia antcm funt tertia; conjugationis.
Frequentativa vocant, quia fignificent frequentem actionem: ut, clamito, ideft, frequenter clamb: pu/fo, ideft, frequenter pello.
Defiderativa in rio definunt. ( Significant dcfiderium: ut, efurio,id eft, cupio edere: parturk, id eft, cupio parere.
Sunt



LATINA C O N. T R. 127
Pugnatur, men vecht.
Patrifare, doen gelyk zyn vader, zyn vader gelyk zyn, na zyn vader aarden.
Atticiffare, (preken gelyk de Atheners. Gracari, flempsn, braflen, op zyn Griefch doen. Vulpinarl, met list en loosheid omgaan, gelyk een vos.
Lignari, hout halen.
Frumentari, voorraad van koorn opdoen, uitgaan om koorn te krygen.
Aquarï, water halen, zich met water voorzien,
Lucefc&re, licht worden, dag worden,dagen.
Calefcere, warm worden.
Ar de fcere, beginnen te branden, vierig en hittig worden, een grote drift krygen.
Incipere, beginnen. Fieri, worden.
Clamitare, gedurig roepen, kryten, fchreeuwen.
Pulfare, liaan, kloppen, gedurig lloten.
Ffurire, hongeren, verlangen te eten, honger hebben.
Parturire, in barens nood zyn.
Ca ff



«8 GRAMMATICA
Sunr nurem conju 'an'onis quarta;.
Diminucivai in lo definunt: mcantillo, Cor* Ulle. J
Significant diminu-ionem Tui primitivi: ut, cantV.lo . id eft. abmifla voce canto.
Suntque, prima; conjugationis.
De Panti cip i is.
Participium eft vox h verbo derivata. variabilis per cafus, ac rem fignificans cum temporc.
Ab Aclivis veniuntduo Participia, Prafensin ns, Futurum in rus: ut, amans, & amaturus ab amo.
A Pafllvis veniunt duo Participia, Prreteritum ïn Us, & Futurum in dus: ut, amatus, & amandus, ab amor:
A Neutris, verdunt irem duo, ut ab Activis: Prtêfens inw&Futmum v&rus'. ut,flans, t\faturus. a (lo.
A Depcnentibus veniunt tria participia: Pra;fens in ns. Piteteritum 'm~us ,& Futurum in rus: ut, próficifcens4 profetlus, &.profe£furu:, hprofic'ijcor. Sed multis accedit quanumin</«f ;ur, Jtquerdus, kertandus ,&c. cujusmodi futura paffhe kmpt r fun unrur.
Participio accicunr. Genus,Cafus, Declinatio, Comparatio, & Tempus.
Ds



LATINA CONTR. 129
Cantillare, een weinig, of zoetjes zingen.
Sorbittare, eenweinigje, of allengskens norpen; Amans, beminnende, liefhebbende. Amaturus, zullende beminnen. Amatus, bemind.
Amandus, fullende bemind worden.
Stans, ftaande.
Staturus, zullende ftaan*
Profcifcens, reizende.
Profeblns, die gereist is.
Profeblurus, zullende reizen.
Sequendus, die gevolgd moec worden.
Hortandus , die aengemoedigd moet worden.
I Leblus,



130 GRAMMATICA De Genere.
Omnia participia funt generis omnis.
Qua; in ns definunt, unê efferuntur terminatione: ut, hic, & hdsc, & hoe amans.
Cetera omnia tribus: ut, hic ïeÉus, htec lecia, hoe letlum, &c.
De Decïïnatione.
Participia in ns Tunt tertia; declinationis: cetera omnia fecunda; & prima;.
De Comparatione.
Participia omnia funt adjectiva : ac, eorum ïnftar, quidam etiam comparantur- ut, apud Ciceronem; exfpecïatior, exfpeÜatijjimus: optatior, optatisfimus: intricatior , imricatisfimus: conjufior , confufipTimus: & id genus alia.
Dei J. empore.
Tempora Participiorum . funt tria: Prsfens, Preteritum & Futurum.
Prffifentis temporis funt, qua; definunt in ns Ha;c formantur a prceterito imperfeclo, ultima fyllaba mutata in ns: ut, emabam, amans: legebam, legens. Sed iens, ab Vaam alïïimit e.
Prateriti temporis funt, qua; definunt in tus, Jus, xus. Ha;c formantur a priori fupino: ut,
ama*



LATINA CONTR. 131
Lctlus, a, um, gelezen.
Exfpettatior, met meer verlangen verwacht,
Expehlatisfimus,zeer wellekom, met zeergroot verlangen verwacht.
Optatior, meer gewenfcht.
Optatisfimus, zeer gewenfcht.
Intricalior, belemmerder, verwarder.
Intricatijjt.nus, zeer belemmerd, zeer verward.
Confufior, verwarder, meer ontlteld.
Confu.ijfimns, zeer verward, zeer ontfteld.
Legens, lezenda.
lens, gaande.
I * Ama



*32 GR A MM A T I C A
amatus, ab amatum: vifus, a vifum: pexus, a pexum.
Fucuri temporis funt, quse definunt in rus, &: dus. Qua; in rus definunt, formantur a fupino: ut, amaturus, ab amatum. Qua; in ^w, a participio prsefenti: ut, amandus, ab amans: legendus, a legens.
D e Ad verbiis.
.Adverbium eft dictio indeclinabilis, quse adjicitur nomini, aut verbo, ad explicandam ejus circumfrantiam.
Significationes Adverbiorum funt multa;.
Quidam enim funt loei: eaque quadrupiicia.
\, in loco: ut, hic, iltic, iflic, ibi, ubi, ubique, ubicumque, alibi, intus, foris, &Ci Ex bis duo poftrema etiam de loco fignificant.
ii. Ad lecum: ut, huc, illue, iftuc, có, quo , aliquè, quocunque, intrb, fi ras, &c.
Et qua; verfus locuni fignificant: ut, introrfüm, rctrorfum, furfum, deorfum, quorfum, dextrorfum, Inévorfum, &c.
lil. De Irco: ut, hinc, illinc, iftinc, inde, ur.de, dliundê , ccelitus, junditus, radici* tus, inferne,, j'upeme, &c.
iv. Per lecum: ut, qua, hac, illac, iflac, ea, &c.
Tt i" p o 'is, u t, hodie, nunc, heri, nuper, cras, perendU, &c.
Nu.



LATINA CONTR. *33
Amatus bemind. A.natum, om te beminnen.
Êifus ,(geziei1 Vifum, o;n te zien. ƒ><??««, gekemd.
.om te kemmen. Z.p.g*»</«J,zullende gelezen worden. Hic, hierin deze plaatfe WellS:, daar, aldaar, in die plaatfe, gins.
Jftic, daar, aldaar. daar, aldaar,
Ubi, waar ? in wat plaatfe ? alwaar.
- Ubique, overal, allenthalven.
ir Ubicunque . in wat plaatfe het zy,, 't zy waar 't zy.
- Alibi, elders, op een ander plaats. _ Jnius, binnen, vanbinnen. Foris, buiten,van buiten. Huc, herwaart, naar hier toe.
llluc. derwaart, daar naar toe, tot die plaats.
ikuc. derwaart, daatnaartoe. Eb derwaart,daarnaartoe?
Qiw, werwaart? tot wat plaats5 waar heene? waar naar toe
Aliquo , ergens hene , iewaart naar toe.
Óiiócunque, waar hene het zy. Intro, naar binnen.
Foras ,naar buiten lntrorfu\n,x&w binnen in, binnenwaart,
Retrorfum, achterwaart. , (inwaarr.
Surfum , opwaart, naar om hooge. Deorfum, ned.erwaart.
Querfum, werwaart? waarnaar toe? waar heene?
Dextrorfum, naar de rechte hand, of zyde toe,
Lievorfum ,naar de flinke hand, of zyde toe.
Hinc, van hier,hier af, hier uit.
Illinc, van daar, van gins, van die zyde, of plaetfe. .
I/tinc, van daar, van gins, van die zyde.
Inde, van daar ,• van die zyde.
Unde, van waar? van wat plaaze?
AJiunde, van een ander piaatze. Ccelitus, van den he ne, af. -Funditus, tot den grond, of bodem toe, ganfch e 1 gaar. _ Radïcitus, tot den wortel toe, met wortel met al.
Inferne, van beneden , van onder. Superne, van boven.
Qua, waar langs? langs, of door wat weg?
Had , hier door, hier langs. Illüc, daar langs, daar door
I/iac, daar langs, daar door.
Ea, langs dien weg, daar langs, daar door.
Hodie„ heden, van daag.
Nunc, nu, nu ter tyd, voor't tegenwoordig.
Hert, gifteren. Nuper, onlangs, kortelings-
Cras, morgen, Perendie. overmorgen.
I 3 Stmtl,



134 GRAMMATICA
Numeri: ut, femel, bis, ter, quater, &c. Item qute numerum indefinitum fignificant: Jape, raro, rurfus, iterum, mies, quoties ,&c.
Negandiut: haud, non,neque, neutiquam, mini mé, &c.
Affirmandi, vel explanandi: ut, ita, etiam, quidni, certè, profeclo, &«<ecum diphtongo;. ut, nee ego homo infelixfum. DemoniTrandi: ut, en, e:ce. Hortandi: ut, eia: item verba hasc adverbialiter ufurpata: age, agedum, agite, agitedum.
Ordinis: ut, deinde, deinceps, protinus, tontinuo, antea, poflea, denique, praterea, primb, fecundb, tertib, pof remo, &c. Similitudinis: ut, quafi, ceu, fic, ficut, fic»> ti, ckc.
Qua»



LATINA C O NT R. 135
Simei, eens, eenmaal, een werf. Bis, twemaal. Ter, driemaal. Qwter, viermaal. tSpe, dikwyls, menigmaal, flirt, zelden. i^M, wederom. -Al** , wederom, anderwerf, noch eens. Toties, zoo dikwyls, zoo menigmaal. gmtfiVfj hoe dikwyls? zoo menigmaal als. tlaud, niet, geenszins. jVo/j, niet, neen. mque, noch, noch ook, nochte. Neutiguam, geenzins. . .
neen, niet, in 't allermmften niet. jta, alzoo, ja. Etiam, ook. -ekerlvk Quidni, waerom niet ? < Certe, zekeilyk.
Profeclo, zekerlyk, voorwaar. $OTÖSi. voonvaar* ben een é».
gelukkig menich. £« , zie hier, zie daar. , £cCe, zie hier, zie daar. Eia, wel aan.
» agitedum, ) wel aan nu, ogedutn, ) voort dan, t fa. jfeinde, daarna, ten tweden. SW*, hier na,vervolgens,acntermalkanderen.
protinus, terttond.
C<»;f/»«& , terftond, van -Honden aen.
Antea, voormaals, voor dien tyd, teloren.
Pc/?<?«, daar na, namaals, naderhand.
Denique, ten lesten, eindelyk.
Pr**/™, daarenboven, Primo, ten eerflen.
Secundo, ten tweden. TVr*/*, ten derden. A
Poftremo, eindelyk, ten allerlesten.
Om/?, gelyk of, als of, recht of, quanfuis.
Ceu, gelyk als. 5/r, zo.
tfft* j en , gelyk, gelyk als. ^



136 GRAMMATICA
Qualitatis: ut, doble, pulchré,fortiter,virh
Ut er, bene, male, &c. leem, friblim, puntliw, cafim, raptim, furtim, &c: qua; k verbis veniunt.
Quantitatis: ut multum, param, modicum, magis, minus, minimum, nimiüm ,plurimum, valde, fat is.
Dubitandi: ut, forfan, forfitan, fortasfts, vel fortasfe.
Separandi; ut Seorfum, jeparatim, fecreto, divife, 6?c.
Jurandi, ut, pol, edepol, ecafior], hercule. Eligendi: ut, potius, imo, magis. Congregandi: ut. fimul, ma, pariter.
Pro-



LATINA GONTR. 137
Dofte, geleerdelyk-
Pulchré, fraaikens, wel. (
Fortiter dapperlyk.
Viriliter, mannelyk.
Bené. wel. MaU, qualyk.
Strictim, kortelyk, in het korte, met korte woor-
Pun&'im, met den Heek, al {tekende, fteekswyze. Ccefïm, al fnydende, al houwende, meteen hou:
al flaende, met een flag, Raptim , haastelyk , fnellyk. Furtim, heimelyk, diefswyze. Multhm, zeer, veel. Param , weinig, luttel. Modicum , matig, weinig. Minimum, minst, allerminst. Nimiim , te zeer, te veel. Plurimiim, zeer veel. Valde zeer, veel, grotelyks. Satis, genoeg. Forfan, j
Forfitan, , miffchien, wellicht, mogelyk. Fortaflis, Fortajfe JJ
Seorfiim, afzonderlyk, alleen, aen ene zyde. Separatim, alleen, afzonderlyk. Secreto, bedektelyk, heimelyk, ter timp. Divifé. afgel'cheiden, afgefondcrd, verfcheidelyk. Pol, by Pollux, by lo.
Edepol, zeker, zoo helpe my de God Pollux. Ecaftor, voorwaar, by Kaftor. Hercule, zekerlyk, by Herkules. Potius, liever, eer.
imo, om beter te zeggen, ja dat meer is, maar eer. Magis, meer. Simul, te zamen. mede. Vna, met eenen, tezamen. Pariter, te gelyk, te zamen.
15



138 GRAMMATICA
Prohibendi: ur, ne , nequaquam. Interrogandi; uc, an, qttando, quomsdo. &c
De Comparatione Adverbiorum.
7ïCCidiC ^erbiis nonnullis comparatio; ur,
JJotiè, doSttus, doblisfimè.
bene, melius, optime, male, pejus, pethme*
dm, diututs, diutifime, feepe, j'apius, fapijfime^ prope, propius, proxime, &c.
De Pr/epositionibus.
jPrapofitio eft diclio indeclinabilis, qu4 nomen adjungitur verbo, ad cauiTtm, Jocum, tempus, conjunaionem, aut privacionern, fignificandam.
Frapoimones funt feparabiles. aut infeparabiles
Separabiks dicuntur, qua; etiam extra compoimonem ufurpantur.
Harum aliae accufativum, alia; ablativum, aha; utiumque cafum regunt.
Accufativum ha; exigunt: ad, apud, ante, adverfus, cis, citra, circum, circa, circiter, contra, er ga, extra, inter, iMra, infra\ juctaé ob, per prope, prater, proper, p0(L pone, penes,fecundwjh fecus, fupra, trans] ultra. * * '
Ablativum regunt:*, ab, abs,absque, cum, dam,corom, de, e,ex,pr*,pro, fine, tenus. &x nis tenus femper pollponkur: ut,
Ca.



LATINA CONTL 139
Jv>, niet, dat niet. Nequaquam, geenzins, niet. An, een woordeken van vragen, of? Qjiando, wanneer? Quomodo, hoe, op wat vvyze? Docle , geleerdelyk.
DeStius, geleerdelyker. Doaijjimè,zeer geleetdelyk. Bené, wel. Melius, beter. Optime, zeer wel, best.
qualyk. Pf/'as , flimmer.
Pefunè , zeer qualyk. Z)/«, lang, een lange tyd. Diutiui, langer. DiutisJJinie, zeer lang, lsingft.
Sape, dikmaals. Saepius, meermaals.
Saepisfime, zeer dikwyls Própe, naby. Piopius, nader by. Proxime, zeer naby, allernaast. Ad, lot, aan, by. Apud, by. Ante ,voor.
Adverfus Uddverfam, tegens. Cis,aendea.e zyde, Citra, aan deze zyde, zonder. Circum, rondom.
fi^f' > omtrent. Lirciter,)
Contra, tegen. Erga, tegen, jegens.
Extra, buiten, behalven. ƒ»/«;-, tuffchenV
Jntra, binnen. Infra, beneden, min.
Juxta, by, omtrent, volgens Ob, om,, voor»
door, o ver. Prope, naby.
Praeter, behalven. Propter, om.
■P»/?, achter, na. Ponè, achter.
Penes, by, in handen van. Secundum, by, langs, na, volgens, naest. Secus, by, nevens, aen. Supra, boven.,meer*
Trans, door, over. Ultra, over, meer.
A, -1 yfó, I van Abs, J
Abfque, zondert CV», met, benevens.
Clam, heimelyk, zonder weten.
Coram, voor, in de tegenwoordigheid van. De, va».
i;,)uit-
Prae, voor, van wegen. Pro,voor.
£inc, zonder. Ten tst tot, tot aen. Gap»



140 GRAMMATICA
Capulo tenus abdidit enfem. Quasdam regunt utmmque cafum: ur, in fitb,fuper, t\fubter. ' '
amfc;unr^t!rÜneAfiUnt cafui» amutunt ut, Longo poft tempore venit.
^raepofitiones inlëperabiles funt, qua; evtra compofidonem non funt inufu. Huju?modift£ ff", re, Je, am, ve. Uc Dijtcio, renono fecube, ambedo, vefanus. repono,
De Conjunctionibus.
Gonjunério eft diclio invariabilis, qua; conjunct diéliones, & fententias.
fun^ÜvSS' fisnificationes conjunclionum
Copulativa; conjunaiones dicuntur, qua; copuant &lenfum,& verba: ut, qZ
wcl llneqT' T*> l™>
m,S%nriVffi fünt' quje verba ^uidem conjunct, fenfurn aurem disjungunt: ut, ve, vel fi*ufeu. Ut, Seu boni, feu mali. '
Concelïïva;, qua; aliquid concedunt, cui poltenor fentenda videatur adverfari. Ur et ff ettamfi., tametft,quamquam, quamvis, licet Ml „rinlw fum>^ diverlam fentenriarafuver o, porro, atqut, tarnen, &c.
Cauf-



L A T I N A C O N T R. 141
'Capulo tenus abdidit enfem, hy heeft'er het zwaard
tot het gevest toe in geileken. In, in , tot, tegen.
'Sub, onder. Super, op, boven.
Subter, onder.
Longo pof temport venit, hy is 'er een lange tyd na gekomen.
Disjicere, verffrooien, van een werpen.
Reponere, wederom leggen, wechleggen.
Secubare, alleen, of byzonder liggen,
Ambedere, rondom afeten.
Vefanus, onzinnig, uitzinnig.
Et, en, ook. Que, en.
Qjioque, ook, gelykelyk.
Ac, en. Atque, en, ook.
Etiam, ook, noch.
Cum, zo, zo wel, eensdeels.
Turn, als, dan, daarenboven, andersdeels»
ivTL? )nocll> noca ook' nocnte' Ve, of Vel, of, zelfs.
Aut, of. Sire, of, 't zy dat. Seu boni, feu mali, het zy goede, het zy kwade. Etfi of etiam ft, hoewel dat, niet te senfraande dat. 'fametfi, niet tegenltaanden dat, al is het dat, hoewel dat. Quamquam, ~J
Cpiamvis, I hoewel, al is het dat, fchoon dat.
Licet,
Sed, \ At, l
Aft, /r maar, doch, niettemin. Verum, I Veró «"
Porro, voorts, vorders. At qui, maar. Tarnen, nochtans, echter. 2V«ot,



142 GRAMMATICA
^ Cauiflales funt, qua; cauflam reddunt fuperïoris fententia;: ut, nam, namque, enim, ete* mm, quia, quoniam, quando, quandoquuiem, fiquidim, &c.
Ratiocinativje funt, qua; ex ratione propoiM conclufionem inferunc: ut, ergo, ideo, igitur, idcircti, _ quapropter, proinde ^quamobrem.
Coudicionales funt,qua; frntentiam condkione quadam determinant: ut, ft, fin, nifi, modo, dummodo, &c.
EIetfiva;funt, qua; oftenduntpra;cedens membrumpreferri, ut,, qitam, ac,atque. Ut, Mak confcientiam bonam, quam opes.
^ Con tin uativa; funt, qua; membra orarionis ordine connectunt: ut, primum, deinde^ praterea &c.
Cornplerira dicuntur, qua; non fignificationis neceflitate, fed ornatus gratia, in oratione po»untur:quales iüm,quidem.equidem, nam.tkc.
De Ordine
Ordo Conjunótionum eft triplex: PrsepofitiVus , Poftpofuivus, & Communis.
Picepofitiva; conjunctiones funt: nam , quare, ac, at, aft, nee, fi, quin, nifi, fin, five ,feu.
Poftpofitivrc: enim, autem, quoque, vero, quidem: Tales funt & Enclitica;: que, ne, ve.
Communes dicuntur, qua; poftünt prsponi,
&



LATINA CONTR. i43
Nam, ~~\ Namgue I want. Enim, Etenim,
Quoniam, «_
Quando;, J dewyl, nademaal, naardien.
(Jmandoqutdefn , I
Siquidem, _J
Ergo, dan ,' daar->in, derhalve».
Ideo, daarom , om dier zaken wil.
Igitur,üzn, daarom, derhalven. '
Idcirco, "l
Quapropter, I weshalven, waarom. Proinde, j
Quamobrem, .
67, zo, indien. Sim, maar is 'tdat, maarmdiea
Nifi, dan,dan alleen, ten zy dat.
Modo, mits dat, Hechts.
Dummodo, byzo verre, indien Hechts.
Quam,
7c, ) dan, als. Atque, y
Malo confcientiam bsnam, quam opes, ik nebben liever een goed, of een gerust gemoed,alsrykdom. Primum, ten eerften. Deinde, daarna, ten anderen* Prat er ea , daarenboven. Quidem , wel.
Eq'ddem, my aangaande, voorwaar. NamAcch. Nam, want. Qitarè, weshalven. Ac, en-
) maar,
Afar', noch, noch nok. Si, zoo, indien. Ouin, ot', dat niet: waarom niet ? Nifi, ten zy. 's7n, maar 20, maar indien. sJve> }hetzy
ƒ?«/«, want. Autem,mm, Ojtoque,00Z. Vero, maar. Quidem . wel. Otf£,en. : A7ê, wel niet. ' r*, of. -or^a



144 GRAMMATICA
& poftponi: ut, ergo, igitur, itaque, qm. mam, tarnen, &c.
De Interjectionibus.
Interjeétio eft diclio invariabilis, per fe fentententiam perficiens.
^ Atque ita vocatur, quia interjici folet orationi ad declarandurri animi affeótum.
Significationes interjectionum funt varia;.
Qua;dam funt exclamantis: ut, 6
Qua;dam blandientis: ut, eja.
Quidam optantis: quales, ut, utinam,o ft.
Qua;dam admirantis: ut, pap<e,hui, vak.
Qua;dam comminantis: ut, va.
Quidam dolentis: ut, hei, heu, eheu, ah.
Qua;dam metuentis: ut, at at,
Cjua;dain indignantis: ut, hem,proh,\e\pro.
Qua;dam gaudentis: ut, evax, io.
Quidam irridentis, ut, hui, vah.
Qutedam vocantis: heus eho, ehodum. , Quidam fdentium indicentis; ut, au, pi.
Qua;dam approbantis. ut, enge-
Qusedaro faftidientis: ut, phy.
Quasdam flentis, & ejulantis: ut, hoi, hei.
Qua;dam ridentis: ut, ha, ha, hé.
F I N I S.



L A T ï N A C O N T R. 145
Erg6, i
Igitur ' dan, daarom, derhalven. Itaque, „j
Quonïam naardien, dewyl, nademaal. Tarnen, nochtans, echcer. O, ó, ho.
Eja, wel aan, koorn, fa.
Vtinam, ut, och of, ó dat, wilde God!
0/ï,o dat!
Papa, wapy, wat hoor ik, wat? Hul, wat, is het mogelyk? Vah, wat? hoe? Va, wee.
ach, och, ai, helaas. Heu, helaas, ai niy. Eheu, och, helaas! Ah, och, och armen. At at, ha, oi, och. , Hem, wel! wat! fy! , Proh, ofpró\ o! och! Evax, lustig, jou.
lo, hei fa! ha. ba, hei, jou.
Vah, fy! foei.
Heus, hoor hier, hou gy, hem! Eho, kom, hei, hem! Ehodum, hier, her, hoort. Au, ft, ftille, Uil daar. Euge, wel aan, dat 's wel, ö! jp/Vy, fy, foei. .'. Hoi, hei my.
ai my. Ha, ha, he, ha, ha, he,
K






LATINA
SYNTAXIS
GERARDI JOANNIS VOSSII
CONTRACTA.
TRAJECTI ad RHENUM apud SAMUELEMde WAAL. MDCCLXXXI.






«4»
SYNTAXIS. LATINA.
§ y n t a x i s eft pars Grammatica;, qua:
conftruere orationem docet.
Ha* duplex eft, analoga, & anomala, feu n-
curata. _ , «
Analoga conftruétio eft, qua: communem loquendi confuetudinem fequitur.
Figurata, qua; communem loquendi confuetudinem non fequitur: tarnen bonorum Scnptoram auétoricate nititur. ; .
Conftruétio analoga confiftit in Convementiay & Regimine.
R I G O L I ï)
De convenicntia fubftantivorum, & adjeÏÏiyorum.
Adjeétivum, & fubftaativum, conveniunt irr genere, numero, & cafu: ut, Corrumpunt bonos mores colloqma prOVtty
exceptio.
Relativum, & antecedens, temper quidem conveniunt in genere, &*numero: fed caius % 3 fil



IS© SYNTAXIS
eft diverfus, quando vox fequens alium caftun regie: ut,
Literee placuerunt, quas ad me dedifti. Quo femel eft imbuta recens, feryabit odorem Tefta dia,
R e g u £ a II.
Be Convenientid duorum fubftantivorum.
Subrtantiva rei ejusdem in cafu couveniurr,
per appofitionem; ut, Urbs Colonia,Anna foror. Formojum paftor Corydon ardebat Alexhu ■JJehcias domint.
R e g u L A. III.
De convenientia nominativi,&yerbiperfonalis,
Omne verbum perfonale, & finitura, habet ante fe norninatiyutn ejufdem perfona;, & numeri:
Obfequium amicos, veritas odium parit.
R e g u l a IV-
De verbis utrimqus habentibus nominativum*
. Verba qua;libet utrimque nominativum recipiunt.



LATINA CONTR. 151
Imprimis, funt, forem, fin, evado, exifio, maheo. mafcor, orior.
Ira furor brevis eft.
Leve fit, quod bene fertur, onus.
Hic evadet vir doclus, &c.
Item verba palïïva vocandi, exiftimandi, & cognoicendi.
Glycerium diUa efi, atque habitajoror Chryfid'is.
Observati ol.
Duo fingularia plerumque habentur pro plurali: unde & adjeétivum, & verbum plurale adlcifcunt.
Pa er, & Chremes, rcverfi. Ntx, &amor, vinumque, nihilmoderabils fuadent. ■
Rebus inanimatis additur plurale neutrum: ut, Ccelum & terra funt a Deo cendita.
Dignius autem eft genus mafculinum feminino: Perfona item prior fecundd, & fecunda ter± id.
Pater & mater mortuu Ego & tu dlfputabimus.
Observatio II,
Relativum qui, pofitum inter duo fubftantiva diverforum generum, cum antecedente convenit, vel fequente,
K 4, Cum



f52 SYNTAXIS Cum antecedent^:
Jovis ftella, qu« Phaëthon dicitur. Unus erat toto natura vultus in orbe Quern dixere Chaos. ' Cum fequente:
Animal plenum rationis, quern vocamus hompem.
Omnes part es oratioms regunt cafts* gxcepta Conjuncïtone.
De Regimine Nominui*,
Be genhivo Nominum fubftantivorun.
R e g jj l a I.
Subftamivura regie fuöitantivum rei dtorfei* genuivo: ut,
Gloria eft umbra virtutis.
Bos eft magna parentium virtus.
Jteta hanc regulam adjeétiva, turn nomira, turn pronomina, neutro genere mbilantive röJita, regunt genitivum : ut,
Bedit injumtum dimidium min*.
Quidhoc hominis? Quidillud mali*
Sed fubilantivum ejus rei, qU£e fignificanir al-
3Effifc* nun^nV«fo pcnitul nunc in abJativo: ut, ■
Puer boniingenii, velbono ingenio.
Vu- magm nafi, vel magno nafo.
Re»



LATINA CONTR. 155
R E G U L A II.
•Opus, pro tieceffe, gaudet ablativo.
Ubi rerum teftimonia adJuni,non opus eftverbis.
Sa;pe etiam nominadvum habet.
Dux nobis, & auBor, opus eft. ',;
De regimine adjeblivorum fimplici, acprintum cum genitivo.
R E G U L A I. i
Adjeétiva pardtiva, feu nomina fint; feu pronomina, item fubilantivum «emo, & omnia partidvé pofita, regunt genitivum pluralem, vél colleédvinominis fingularem: ut.
Quis nojirum ? nemo veftrüm.
JSemo mortalium omnibus horis fapit.
Perdtivé autem capiuntur, quse exponuntur •par inter, & ex, vel de: ut,
Numeralia, qua; ordinem fignificant:
Quintus regum Romanorum.
Ssepe etiam comparativa, & fuperlativa:
O major juvenum.
Optimus populi Romani.
R E G V L A II'
Adjeétiva verbalia, multaque alia, qms animi affeétionem, ut defiderium, cüram, metum, nodtiam, vel contrarium, fignificant, geniti. vum regunt.
K 5 Tam



154 SYNTAXIS
Tam peli, praviquetenax.quam nunciaveri. Nefcia mens homimm jati, fortifque futura. Sic, Rudis omnium rerum. Memor lethi.
De dativo adjeclfaorum.
R E O ü u I.
Adjeétiva regunt dativum perfonje, vel rei» cui aliquid acquiritur , vel adimicur.
Hujusmodi funt adjeétiva.commodi,&incommèdi: ut, utlHs;, inutilis, noxlus',pemiciofus, Jucundus, &c.
Neepscori oppor lua feges,neccommodaRaccho.
Non hlc cibus utllis tegro.
De dhtath'o adjehlivorum.
R E G U L A I.
Adjeétiva regunt ablativum, fignificantem causfam , indrunienmm, partem, aut modum. Caultij ablativus eft. Deterlores omhéffumus licent'.a. Inltrumenti ;
Enfs validus, promltus manu. Panis;
Mger oculls, pcdlbus: quietus animo. IVJocii:
Homo omat'PJimus loco, erdine, nomine. Interdum etiam iubl'tantiva admittunt ablati- 1
vurn



LATINA CONTR. 155
vum caulïïe ,■ modi, aut fimilis circumihntiai. Naturdtu Mi pater es, confilüs ego.
R E G ü L A II.
Comparativa regunt ablativum , qui exponitur per quam: ut,
, Crcefo ditior. Iro pauperior.
Vilius argentum eft auro, vïrtutibus aurum
R E G U L A III.
Dignus, indignus, contentus ,praditus, fretus, venalis, carus, vilis, adfcifcunt ablativum.
Dignus es argento, ftilvo quoque dignior auro.
Indignus honore, amicitid, favore.
Contentum fuis rebus ejfe, maxima fuut, certiffimaque divitia.
Praditus virtute, ingenio,arte, auchritate, opibus, &c.
Fretus ingenio, amicitid, confcientia, &c.
Necgemmis, ncque purpura venale, nee auro.
Quod non opus eft, affe carum eft.
Vilis viginti minis.
R F. G U L A I
Qua eft de junclis genitivo, vel dativo
Sïmihs, & dijftmilis, proprius ,& communis, dativum, vel genitivum, regunt.
Patri



i5<5 SYNTAXIS
Patri fimilis plius. Domini fimilis fervus.
Tempus agendifuit mihi magisproprium,quam eet er is.
Ego vitam Deoritmproptereafempiternameffc arbitror, quod voluptates eorüm propria funt. Omni atati mors eft communis. Plac funt virtutum reliquarum communia.
R I G U C A IL
De tis, qua genitivo, & ablativo, junguntur.
Adjeétiva copice, & incopis, regunt ablativum , vel genitivum.
Dives agris, dives pofitis in fcenore nummis. Quam divespecoris nivei,qudm lacti's abundans.
R E G U L A III.
De hls, qu«e dativum, & accufativum, amant.
Pfspior, & proximus, vel dativo junguntur? vel accufativo. Dativo: ut,
Flamma fumo eft proxhna. Proximus^fum egomet m'th'uAccufativo: ut, JPropior montem



LATINA CONTPv. *$?:• R e g u l a IV.
De fflis, qua accufat iyum, & abla\tvmnx adfcifcunt.
Adjeftiva qutedam quaritmuis regunt accufativum, fignificantem eertana menfuram: u, _ Altuspedem. Latus manwn. Crafusdtgttum, Regimt interdum& ablativum: ut, tongum fefquipede. Latum pede. Sefquipcde quidem eft, quam tu, longior.
De Regimine Verborüm
Simp'lici:
Ac primüm Genitivu
R e g u l a L
Verbum Sum genitivum regit, cum fignificat polTeffionem, aut ad aliquid p1 ertinere. Veftis eft patris. Pecus eft Melibcei. _ Sive vivimus, fiy.e morimur, Domini Jumur. Adolefcentis eft, mojores natu vereri. Boni paftoris eft, tonder e pecus, non deglubere.
R e g u i. a II.
Verba jellimandiregunt genitivos,tanti,quantl, pa'rvi, magni, nihili, pluris, minoris, maxi* mi\ minimi. * „
Parrt



158 SYNTAXIS
Parvi ditciutrprobitas. Plurimi fit pecunia.
Pluris eft oculatus tcftisunus, quam auritidcS cem.
Sic, nauci, fiocci,pili, afts, hujus, non facio. J
Hucpertiner, JEqui bonique fado, id eüjn> bonam actipio part&n. ' Item, Boniconfulo,
R E G I! t- A III.
Verba accufapff, & daimandi. c< abfolvendi regunt genuivum, qatjerinen fignificat: uc, _ Accujabote furti. mnéacü, adulterii, komt-
adn, perjurii, negigentia, &c.
& ^'V^^^^ i eyoiviuijuriarum^
ReculaIV.
Verba, qua afFeftionera animi fignificant,««gu™genitivum: ut,
Neminis mifereri certumefï, quia mei miferet pemtnem. J
Arcaiii qutefo miferefeite regis.
Sed mijeror pro mifèreor,vdaeplorotzccaffttivum polcit.
rabantJr'niliarih'S communs Perli<:uhim mife-
e
Re-



LATINA CONTR. 159
R e g u l a V.
Omne Verbum regit genitivum fignificantera Urbem, in qujc fit actio: ut, Studet Colonia, Lugduni. Roma nutriri mihi contigit, atque docert.
ObservatioI.
Si nomina urbium fuerint tertio deciinatïonis, aut pluralia, ponuntur in ablativo.
E*o aio, hoe 'fieriin Gracia,&Carthagtm. CohortèspartimAlba,partimSulmone, collo*
cavit.
Observatio II.
Pro propriis urbium ufurpantur hxc appellativa, domus, rus, humus, militia, helium. . Una femper militia,, & domi, jutmus. Sum ruri, Et, Sum rure.
Sed domi non recipit adjeétiva, prteterquam ifta: Mete, tua, fua, noftra, v eftra , alten*.
Malo ejfe cum timore demi mea, quam cumpericuh aliena. .
Convaluit domi paterna non dicimus, led domi paf ris, vel in domo patris,ve\in domo paterna.
Ds



itfo SYNTAXIS
De Dativo Verborum
R e g u l a I.
Omne verbum regie dativum peribnte, aut ref,' cui aliquid acquiritur, aut adimitur.
Non omnibus dormio.
Mihi peccat, pi quidpeccat.
Ad hanc reguiam pertinent verba dandi, intferandi, narrandi, obediendi ,'6t contrariefigtii, ficationis.
Dat venlam corvis, vexat cenfura columbas Huk mandes, pi quid rêclè curatum velis. Sur do narrat fabulam. Obfequi animo fuo.
Dativum etiam adfeifcuntcompofita cum pra;-pofin'onibus, pr<e , ad, cum, ante, poft, ob in,, int er ,fub,(k fuper.
Ego meis praluxi majoribus. Ef 'rori album calculum adjkere. Sic, anteponere, vel, poflponere, aliquid alt* cui.
R e g u l a II.
Verba fubitantiva, habendi fignificatione. regunt dativum.
Eftmihi namque domi pater,cft injufta noverca. An nefcis, longas rtgibus ejfe manus?
Re-



LATINA CONTR. 161
R e g u l a III.
Qusdam verba regunt geminos dativos, alterum perfona;, alterum rei.
Eft mihi cura. Do tibi pignori.
Utriümftudióneidfibi habet, an laudiputatp* re, fiperdiderit gnatum?
De Accusativö Verborum.
R e g u l a I.
Verba tranfitiva cujufcunque generis regunt accufativum patientem; ut,
Amat bonus otia Daphnis,
Non profeÏÏuris littora bobus aras. Torva leana Jupumfequitur\lupus ipfe capellam.
Qucedam tranfitiva geminos regunt accufativos, unum perfona;,'alterum rei: ut,
Multa hominem fames docet.
Sic verba rogandi: ut, rogo: flagito, ero, pofco, peto, tehancrem,yel abs te, quod uutatius eft. .
Nullafalus bello, pacem te pofcimus omnes.
Doceo, moneo, rogo, pofco, cum compofitis, etiam in paffivo retinent accufativum rei.
Motus doceri gaudet lonicos Matura yirgo.
Multa extis admonemur.
Nee tantum fegetes , alimentaque debita, dives
Pofcebatur humus.
L Cato



i6a SYNTAXIS
Cato rogatus fententianu
R e g u l a II.
Qufedam intranficiva regunt accufativum fuse ongmis, vel cognata; lïgnificationis. Vivo vitara. Gaudeo gaudium. Ludo ludum. Servio fervitutem.
R e g u l a III.
Quce fignificant motum ad Iocum , regunt accufativum, fignificantem urbem, fine prapofitione. r
Eo Romam.
Profeclus ejl Athenas.
lbo rus.
Ceteris appellativis, & regionum nominibus, addicurfemper prajpofitio; ut, Tranfi (odes ad forum, In Afiam ad regem militatum abiit.
De Ablativo Verborum.
R k g u l a I..
Qua; fignificant motum de loco five per Iocum, regunt ablativum fignificantem urbem, fine pra;poficione; ut,
Rediit Romd, Carthagine.
Jjifcejfit Brundifio.
Ce-



LATINA CONTR. 163 Ceteris appellativis, & regione nominibus, additur prtepofitio: ur,
Rediit ex fchola, ex Gallia. E Tantali horto fruïlus colligis. Per Gelliam itur ik Hijpaniam.
■ '~ ■ v ■ t R E G U L A II.
Omne verbum regie ablativum, fignificantem caufiam, inltrumentum, modum, aut partem. Caufla:
Oderunt peccare boni virtutis amore.
Inltrumentum :
Digito compefce labeïïum.
Modus:
Lento gradu ad vindiEtam [ui dinna procedit ira. Pars:
Ut totd mente, atque omnibus, artubus, contremifcam.
Ablativis cauffe, modi, aut partis, additur aliquando prapafitio:
Pr<e mocrore loqui non pofiTum.
Semper magno cum metu dicere incipio'.
At non item hoe fit in ablativis inltrumenti.
ISiaturam expellasfurcdjamen ufque recurret: non, cum furca.
R E G U L A III.
Verba mercandi, & qusevis alia, regunt L a abla-



164 SYNTAXIS
ablativum fignificantem pretium, fine prapofitione.
Vendidit hic auro patriam.
Non emam vitiofA nuce.
Stat mihi non parvo virtus mea.
Excipe hos quatuor genirivos, tanti, quanti, pluris,minoris, cum compofiris: fi non addantur fubftantiva.
Magis illa juvant, qua pluris emuntur.
R e g u l a IV.
Paffiva habent ablativum agentem, cum pra> politione A, vel Ab: ut,
Landatur ab his, culpatur ab illis.
Aliquando habent dativum pro ablativo: ut
Ego audita tibi putaram.
Barbarus his ego fum, quia non intellkor ullit pro, ab ullo.
R e g u l a V.
Certa quasdam deponentia regunt ablativum: ut, ° .
Utorvino. Fungor opjici». Potior amore. Fruor pudüs.
V?fcor cafeo. Nitor viribus. Dignor honore. Mereor ablativum exigiccumprjepofitione: ut, Optime de me meriti e/iis
Db



LATINA CONTR. i6"| D e i i s,
Qua promifcuè, nunc cum hoe, nunc cum Ulo, cafu ujurpantur.
R e g V L A I.
Verba memorie, & oblivioms, genitivum re- i& gunt, vel accufativum: ut,
Obüvifcitur nominis fui, vel, nomen fuum.
Faciam, ut hujus kei, dkique,meique,femptr memincris.
Numerus memini, fi verba tenerem.
R E O u L a II.
Verba copia?, & inopiaï, regunt ablativum, vel genitivum : ut, Egeo, Indigeo, auxilk, vel auxilii. Sic, Impleo, compko, faturo, obfaturo. Imptentur veteris Bacchi.
R e g u L A III.
Omne verbum regit accufativum, vel ablativum, fignificantem fpatium temporis: ut,
Potavit totam notlem, vel, toto* notie.
Accufativo interdum additur prsepofitio.
At pius Mneas per notlem plurima volvens.
At fi non fpatium ,"fed fpecies , temporis fignificetur, ablativus tantum verbis apponitur: ut, L 3 NoSt*



166 SYNTAXIS
Notie vigilas. Mftate penulam deteris Significarat autem fpatium, cum interroatio tip per quamdhr. ut. Quamdiu potavitl Totam notlem. Species, cum interrogado fit per quando-.Mu {hiando vemes? Hora tertia. ïnterdum abladvo additur pnepofido. In tempor e ad eam veni.
R e g u l a IV.
; QU£ed5m verba regunt accufativum, vel ablativum, fignificantem fpatium loei: ut, Coloma abefl hinc iter, vditinere, unius diel.
De Infïnitivis
R e g u L a I. I.
De infinitivis, nullo cafu antecedent e Verba infinita, fine cafu antecedente, £au-
Capio difcere. Non po fum vivere fine te, Nejas tnefcare homines.
R e g u l a II
De infinitivis, antecedente accufatm
Poft verbum finitum fequitur fere infiniti-
vus ?



LATINA CONRT. 167
vus, habens ante fe accufativum, qui refolvitur per nominativum, & conjunctionem quod, vel ut.
Gaudeo, patrem reBe valere: Hoe eft, quód pa:er refté veleat. Hunc jukt fine cura ejjè: ld eft, ut hic lm e cura fit.
De Impersona libus Activs. vocis
R e g u l a I.
Interefi, & refert, genitivum regunt: ut,
Interefi Ciceronis, me intevenire difcenti.
Pro genitivis pronominum primitivorum regunt ablativos, med,tud,fud, nofird, vefird, cujd. . Tud quod nihil refert, percontart define.
Regunt & genitivos quantitatis, tanti; quanti, parvi, magm, permagni, pluris.
Magni interefi, quos quifque audiat quoudte.
RegolaII
Imperfonalia pathetica (ut funt, pcenitet,pi» get, pudet, téedet, miferet, & miferefcit) regunt accufativum perfonte, cum genitivo perfona;, vel rei.
Miferet me tui. Tadet me vita.
L 4 . Fra*



i*8 SYNTAXIS
Fratris me quidem pudet, pigetque. . oua quemque fbrtunce pcenitet.
R E G U L A lil.
Z)w«, , juvat deletim,oportet, accufa. vum regunt, fequente feré infinitiVo
Vportet mendacem ejfe memorem.
Vmnes hommes fummd ope niti docet ne vi. tamfilemiotranfeam, veluti pecorT ?
{ R e g V h a IV. \
Cetera aétivae vocis inperfonalia feré dativum regunt, fequente infinitivo- ut ua"vura
Non cuivis homini contingit adire Corinihum Non vacat exiguis rebus adejje Jovi.
De Impersonalibu§ Passiva vocis.
R e g U h a.
folute^utr°naIia PaffiV^ V°dS V^ ponUntur abQuid agitur? Statur, luditur, pugnatur. Vel poft fe verborum perfonaiium cafum regunt: ut,
Occurritur nobis d dsblis. M\hiifiic necferitur, nee metitur.
De



LATINA CONTR. i6f De Gerundiis.
R e g u l a I.
Gerundia ïn dï ante fehabenc nomina fubftantiva: Gratia, caufa, tempw, otium, occafio Ja * cultas, ars, & fimilia: ut, '
Grammatica eft ars reÜè loquendi._ _
Maxima illecebra peccandi impunitatis Jpes.
Aliquando ante fe habent nomen, adjeaivum.
Cupidus redeundi.
Ccvtiis ctifidt»
Gerundia in dum ante fe habent prtepofitionem ttd, vel int er. ■
Locus ad agendum amplijfimus.'
Etpotumpalas age, Tityre, & inter agendum
Occurfare capro{cornu ferit ille') caveto. _
Cum fignificant neceffitatem, fine praïpofitione ponuntur cum verbo Eft, addito aliquando dativo, aliquando non.
Propè adeft,cum alieno more yivendum elt mint.
Nunc eftbibendum, nunc pede libero.
Pulfanda tellus,
Gerundia in do aliquando prapofitionem ante fe habent, aliquando fine praepofitione verbis adjunguntur: ut,
In judicando criminofa eft celeritas.
Curando fteri qucedam tnajora videmus.
Vulnera.
L 5 &E-



'?° SYNTAXIS
REGUlaII,
Ad difcendds literas
D E S ö fi N | &
2\ r. -- ?mm luorum cafus regunt; uc Graju fervitum mambus ibo. '
R E G U L a II.
%mficans motum de loco; ut, TurpfdÊ
Ob-



LATINA CONTR. 171
Cbfonalu redeo.
De regimine Participïo'rum
R E G U L A. I.
Participia adfcifcunt cafus fuorum verborum.
Petrus dormiens fupinus.
Aclufans, vel accufatus, furti.
Dans, vel datus, pignori.
Petens Ramam. ,. .
Mak virum pecunia,quampecuniam viro in*
digentem.
ObservatioI.
Exofus, &perofus, etfi formam hebeant paiïïvorum, tarnen, quia aftive fignificant, aftivorum more accufativum adfcifcunt.
Patrios mores exofus es.
Pkbsconfulum nomen haud fecus, qnam regum, perofa er at.
Pertafusqaoqae nunc genitivum, nunc accufativum, regit.
Si non pertafum thalami, taidaque pipet,
Pertafus ignaviam fuam.
. ObservatioII.
Perticipia, cum in nomina degenerant, pro pafu verbi genitivum regunt.



if» SYNTAXIS
HerusliberaUseft, & fugitans litiutm
R b g u l a II
Quibuflibec verbis adduntur ablat.v; nUr i ■
Auro loquente, nihil pollet qtutris oratio. d« adverbiisj°
Ac primum de eorum convenientia.
r ! g o u I.
leftina lenté.
Malèparta malé dilabuntur. pe^SS ad^«^ nominibus; fe.
Infignitér impudem.
Rariüs fubffantivis: ut,
Ne parum leno fis. fc. Aliquando aciam adverbia adjunguntur adver-
JUus multo audaiïer, auam nunc l*dit, fc.



LATINA. CONTR. 173
De regimine adverbiorum.
Pv e g u l a I.
Adverbia derivata priikitivorum fuofum cafus regunr.
Genitivum:
Opthnè omnium vixit.
Dativum:
Similiter huk veftitw eft. Dativum . & accufativum: Proximè caftris, vel cafïra. Ablativum;
Nihil lacrymd citius arefcit.
R e g u l a II.
' En, & Ecce, nominativum regunt, vel accufativum: ut,
En dextra. fidefque.
En quatuor aras.
Ecce autem alterum.
R e g u l A III
Adverbia copke, & inopia:, genitivunf regum : ut,
Parum vini. Satis verborum.
R f. g u l a IV.
Adverbia qusedam loei, & temporis, certos
geni-



m SYNTAXIS
gemtivos regunt: ut, Nufquam gentium. Ubi
terrarum. Inierea loei. Tune temporis.
Pridie, ) .
vej <j ejusdici,
Poflridie) Kal^darum, Nonarum, &c
Pridie ") „ , ' vel ) ^alend#s, Poflridie') ludos Apollinares, Sec. Inftar etiam regit genitivum; ut inftarpecudis. Injlar momis. *
„ R E G U L A I.
gum?utfid0nCS Vig,'mi novcm a"^ativum reAd, apud, ante, &c.
R E G U L A II.
^Pra.pofitionesquatuordecim.reguntablativum: A-, ab, abs, abfque, &c.
Ex



LATINA CONTR 175
• Ex his tenus etiam regit genitivum plüralem. Et crurum tenus ü mento palearia pendent. Clam invenitur quoque cum aecufativo. Clam patrem.
R E G U L A III.
Quatuor praepofitiones, in, fub,fuper, & fuhter regunt utrumque cafura.
Accufativum, cum motum ad rem fignificant: ut,
Incidii in foveam, quam fecit.
Ablativum, cum in re verfari ;
Eft in ccelö.
In pro er ga, vel contra accufativum femper regit: ut,
[ Amor in patriam.
Quaminiqui funtpatres in omnes adolefcentes judices.
.At cum pro inter ponitur, utrique cafui jungitur:
Iiomines morte deletos reponere in Deos, In amicis habere.
Sub,\ cüm tempus fignificatur, accufativum fere regit; ut,
Sub notlem. Sub lucem.
Super pro prater, accufativum regit: ut,
Super cetera ftagitia.
Item pro ultra: ut.
Super ripas Tibiris efufus amnh.
Ad-



J76" SYNTAXIS
Adhaïc cum tempus fignificat: ut, Super coznüm, id eft, inter ccenandum. Super pro de, ablativum.
Multa fuper Priamo rogitans, fuper Heïïore multa.
_ Subter, five motus, five quietis-, verbis adjungatur, utrcmque cafum regie.
Plato tram inpettore, cupidüatemfubter pr* coraia locavit. 1
Ferre libel pubter denfd tefludine cafus.
Be Conftrutlione Conjunctionum.
RecuaI.
Conjunétio fimiles cafus in declinabiiibus, fi. miles modos in verbis copulat: ut Pulvis , & umbra fumus. Multa tulit, jecitque puer: «S? al fit.
R e g u l a II.
Quamquam, tametfi, etfi, indicativis frequefttius; quamvis, & licet, fubjunclivis; etiamft. utrifque adjungitur.
Ut, pro quamvis, fubjundtivum poftulat.
R e g u l a III.
Quoniam, quando, quandoquidem indicativum exigunt.
0
Sic



LATINA CONTR. 177
Sic & quippe indjcativum habet. Quippe qui utrumque raodum adfcifcit.
R e g V l a IV.
Ut caufale, item ne, qui, quin, & qusfimikm vim habent, fubjunctivum pollulant.
R e g u l a V.
Ni, nifi, ft', pquïdem, quód, quia,'móicativis, & fubjunclivis, adhterent.
De regimine Interjec tionu. rt.
O, exclamandi particula, nominativum, accufativum , & vocativum. regit: ut,
O vir fortis, atque amicus!
O prcsclarum cufiodem ovium ( ut djunt) /«pum!
O Dave ! ttane contemnor abs tel Cum vocandi eit perticula, tantum vocativum admntit.
O Meliboze, Deus nobis heec otin fecit. ltidem , & ohe, tantum vocativum regunt.Heus, Syre.
Ohe, jam fatis efl, olie, libelle. Pro, wel proh, item ah, & vah, regunt accufativum , & vocativum. Pro Deüm, atqm hominum, fidem\
M Pr»



17*8 SYNTAXIS Pro fanïïe Jupiter!« Ah me mijerum!
jvrgo ^ ! Vah inconflantiam. Vih, mea Antiphila.
Beu nominativum, dativum, vel accufativum , reyir.
heupiet as, heu prifca fides.
Pleu mifero mihi.
Beu ftirpem invifam,
Hei, diva, dacivum regunt: ut , Hei mihi, qualis er at, &c V(e tibi, caufidice. Hem accufativum regit: ut, Hem aflutias. Sic apage.
'ttÉenn ^modi'falutem> cum crticiatu Cetera feré interjeétiones, & plersque etiam earum, quas diximus, abfque cafu orationi inferuntur: ut,
Hei vereor, ne quidAndria apportet mali.
F I N l s.



COLLOQÜIORUM
SCHOLASTICORÜM
maturini corderii
CENTURIAr
TR/4JECTI ad RHENUM
Apud SAMUELEMde WAAL, MD CCLXXXI.






i8i
[COLLOQUIORUM
SCHOLASTICORUM
MATURINI CORDERU
CENTURIA.
COLLOQUIUML
Argumentum ■• Duo pueri adprteU&ionem repetendatnfefc parant. Leótiones fsepe repelend».
ABRAHAMUS, BARTHOLO MiEUS.
EaMUS uné rspetitum. B. Quid ego repeterem? Nonne fatis eft, quod folus repetiverim ? A. Si tantum femel aut bis repetieris, id paruin eft ad ediicendum. B. Immo circiter decies repetivi. A. Ne id quidem fufficit.B. Quid isitur vis amplius? a. Si vis certiffimé reddere coram praceptore, opus eft cum aliquo repetmfle. B. Iftud ego nefciebam: fed tibi Ubenter aflentior a. Faciamus ergo, quod eg» te monebain. B. Equideia non recufo, I incipe.
COLLOQ.II.
Araiumentum: De repettuda prtleEtione,
CORNELIUS, DANIËL.
Qüid agis? D. Repeto mecum. C. Quid repetis'D. Pr«fcriptumhodiernum praceptoris. C. Tenefnememoria? D. Sic opinor. C Repetamus una: fic uterque noftrum reftiüs ptonuntiabit coram prajceptore. D. Tu M 3 ^i-



Jo*2 Colloqitionim Scholaftkorum igituf incipe, qui me provocafli. C. Agé, attentus efta ne me finas abarrare. D. Sum promüor ad audieuduin, quam tu ad pronuntiaiidum. ^
COLLOQ. III. Argumentumidem, quod proxïmé fuperius, ERASTUS. FRANCISCUS.
V
V Is-ne mecum repetereprslecHonem ? F Volo. E
Sctll F oPj^.1*?8 fÓrtafFe' E- A*e' S-fi penculum. F. Quid iguur exfpedtamus ? E. Ubivoles?
pcipe. F, Atqui tuum eft potius incipere. E.Quid Ua. £S"m. " E' ^^umdi^,attendeisitw:
COLLOQ. IV. Argumentum.- Invitatio eft ad colhquium. Qui bene aait reprehendi non timet. Frudenter igitur facit, qui praA geptcim illnd ufurpat: Sic age, ne timèas.
GABRIEL, HIERONYMUS.
jAM NE.tenes, qiue reddendalbnt hora tertia? H-Tenea. c .tr; ."Soquoque- H.ErgoconfabuIemur paulifper. G *ed fi mtervenerit obfervator, putabitnos garrire. H. Ouid tunes, ubi nihil timendumeft? Sivenerit, non deprefien. det nos in otio, aut in re mala: audiat, fi velit, noürum colloquium. G. Optime loqueris: fecedamus aliquó ia sngulum, ne quis nos impediat.
COLLOQ. V.
Argumentum: Admonitio brevh, fed pueris sptijftma JOANNES, LEONARDUS.
i^oN decet hic otiari, aut garrire, dum pneceptor exgtóatur. L. Qmd ais? non decet? immó T«ó nonlcet mfi volumus vnpulare. J. Tu igmt audi me, dum pS' «.ocemproiwntio? ego deinde te audiam. L A»é Pm
COL-



■ M. Cordcrii Ccnturia. 183
colloq. yi.
Argumentum: Om & Paulus certant, uter meliüs pronuntiet aiiquid judex eorum, qua tnfcwlaedtdier. int. Praturius judex. Exemplum honefti ftudinforum certaminis.
otto, PAULUS, pr/etorius.
Optatus mihi ades, Pauie; qussrebam, qui mecura certare vellet: fed omnes ad lufus certamen currunt; tu veró quid ais? p. Quid ego malim, quam tecum de no. ftrisftudiispacificécontendere? o. Sed quod P«'sc,rtandi argumentum? an de repetendis Giceronis, epiftolis? F. Malo deCatone. o Quamobrem? pi. Quia reftant mihi . edifcendse aliquot preleftiones de Cicerone. Sas enim , me EegrotaiTe feré duas hebdomadas- o. JVIemmi. Vis igitur, dicamus fecundutn librum maralium dllhctiorum? F. Eft longus nimisin hanc horam. o. Qaid na? p. Quij .nobis aliquando luftendum eft, ut corpus exerceamus ad valetudinemconfervandatn. o. Dicamus ergohbrum remura , qui eit breviffimus. p. Sed judicem volo, o. Irajlto erf Pretorius, qui me ob eam rem fequitur. F, Visigitur, Prauori, audire nos 1 Pr. Quid diéhiri eftis ? o. Teruun» librum diftichorum maralium. Pr. Nonne alternis decet.s? p. Scilicet fuum uterque diftichum. p. At pueri (ne erretiO "oio vos audire tanquam judex. o. Cur non^fR. Ne forté mea feutentia alterater amicorum ottendatui. r. In quo igitur nobis eris adjutor? Pr. Notabo in ciiartula diligenterutriufquelapfus: deinde referetis ad praceptorem, Ouid turn fiet? Pr. Ille, utrividebitur,viftonam & premium adjudicabit. o. Eris igitur nobis tantum cellis.. 1 r. Sic intelligo. p. Optima fané videtur mihi ratio. o.Mihi quoque valdé probatur fed unum feftat. p. Quid eit? Pr. Vultis-ne, prater lapfusmamfrftos ,hsfitationes etiam notari? P. Sic volunt praceptoris leges fuper ha?c re. I r, ' Date mihi librum in manum, ut cemüs obfervare poiJim. O. Tene meum. p. Incipiamne? o. iEquum eft: qma tu a me provocatus es. p. Audi (qua;foy Praton, leddiligenter. Pr- Tu veró cave, dicas negügenter.
* M 4 p- Hts



•H Colloquiorum Sckolafïkorum
1\ Hoe Wicunque vt/es carmen cognofcere leiïor
°^emmoda multa feres. fin auteJfpreJrTillud mn mefenptorem, fij tenegiexerisipfe. ' £ injtruepacepth mi mum , nee difcere celles •
O- f rtre&é vives, ne cures verba ma/orum r
■df tilm non efi noflri, &c.
Sic pergant ad' finern üfone libri tertii.
COLLOQ. vir. AWn7,: AttinSitUr interhortum, &
TI MOTHE VS, VINCENTIUS
\£vj!t funt afboies in horto veftro ? V. Hortum habe q,otirfUb2'teni,Ir' "^-^tolera, quibu vefctur" co,!TT fUnd° "0ftr0 bV variis arbo-
iDKPrm i T* \° hono fl»"olera? V. De hec inate mel,u> refpondere poffer. Nam illic fa-pe verfatur
T fed? aUt farn'endi' «^aliquid^oSdV
rum ^JT" d'C -mihi alic"uot olerum «omina V. Pa rum prodefTet, «omina tibi recenfere, nifi res iofas vide
£i W Tï PWfe"^- T- Po«7fr ! qui do
»,h« •frul" quidem ' matre Pêrmittente. T. Fac S ™ V- ? SmérfetS jamüm hic me exfPcfla:mox
COLLOQ VIII.
S^Sni^^ **** refponSo usDerrVB°nUfpraCeptor Mé.optat difcffulis
dubÏÏrï ReffU,a ci^exceptionem vix ulla eft! Ia
031Dlltau tleb?t. Fraclara opera longiori temporis indi-
gent»



M. Corderii Centuria. l%5 gent. Experientia/Patramindoftorumftultitia. Tempus exfpcftandum. Scientia magnis laboribus comparaturExe.upium boni prisceptoris, & difciptttt ftudioü. JODOCUS, PRiECEPTOR,
Prsceptor, licet ne pauca? P. Loquere, quid velis T. Quum interdum dicis aücui noftrüm, ubi eit tollis? vel cedo follem; non apparet,, utrum folhs üt malculini, an feminini generis. P. Non apparet, fateor: auïd turn? T. Unde igitur fcire pufiTumus? P. Cur me nunquam de hoe rogaftis ? J. Tarn multa tam fepe intèv ro^amus, ut vereamus, ne tibi molefti limus. P. Quali veró iftud unquam praj meferam: contra, eo magis amo vos, quo me rogatis fiepiüs. Quid enim magis cupio quam ut aliouando vos videam &optimos, & doOilumos' t Habemus gmiam maximam, prascepior humaniliiaie P. Eam gratiam ego & vos Deo noftro debemus, qui folus fuabonitate utrifquebonam deditvoluntatem. J.taxic ille, ut hoe beneficio refté femper utamur m ïphus gloriam. Sed die, quarfn* fillis cujus eft generis? P. Malculini. T. At ego potiüs feminini dixiflem 1, yuamobrera? T. Quia tale eft peills, quod eft in Rudimentis pro exemplo pofitum. P. Non ab re id conjiciebas Nam in is finita, quale eft pellis, snagna ex parte feminina funt. T. Non igitur omnia? P. Vix ulla eft tam generalis regula, quse exeeptione careat. FoUis igitur fubexceptionem cadit, quia mafculinum eft. Sic aliquot alia, ut igftfs, pijcis, axis, &c J. Sed unde illa dignofcam? P. Facile cog. nofces, quüm perveneris ad Grammatica; regulas. Sed interim L'atiné loquentes attenté obferva. teque ad eorum imitationem diligenteraccommoda. J. At iftud longum eft, praceptor. P. Non fiunt, nifi longo tempore, pnedara sedificia. T. Experientia id nos docet. At pater meusvellet me annuo fpatio doftum videre. P Ego veró iftud unius diei fpatio videre vellem. Sed quid agas ? omnibus in rebus exfpeftandum tempus eft. Pater tuus, quia noa didicit literas, nefcit, quid'doétrina valeatj neque quantis laboribus illa cotnparetur. J. Yerum dicis fed quid illt M 5 re-



j86* Colloquiorum Scholaflicomm.
ns longifpat,,, indifcendis titeris? I\ Docebo VeS coenandum: nunc ito lufum cum ceteris ut me n^.rf reapiam. J. fgIlofce mibi ( ™°™;^?™^» in erpeliavcrim. P. Nihil me inierpeltaffi:^onSm 0CcU pa us eram. Pneterea. fi te audire mihi moSZSz
colloq. IX.
conjulit. Magtft er benigné refpnndet. Analoga; non nbujae fidendum. Latinitas quibus conftet ffijgÜS ns progrefius quid requim. Omnis profeX nofcr
«SSer0mahK,ngenere &aCCent"
marcellus, pr/ëceptor-
X r eceptor heet nepauca? p. Die Iiberé M. Cur non d.cimus htc «> bor ■ ficut hic labor? Item cu ' gen.uvum arboris non proferimns penultima Jon™ ü fere m cetens nominibus terminatioms ejusdem? P. Qui, Joquend, ufus aliter approbavit. Nee enim ubique iS habet anaog.a;fed ubi ea deficit, fequendus^ft lorum ufus qui reöé & puré locuti func. Nam ipfa LatS Uu (e cc auftontate magis, quam ratione„ conftat, M Da igitur auftoritatem de nomine arbor. P. Arborh e'xéf* iruncus apud Viirgilium. Nonne hic manifefle vides & genus, & aceemum? M. video, Preceptor: fed func-ne alia eodem accentu? P. In primisGrceca omnia: utCalror! Caftoris; fic Hecior, Neftor, & funilia. Item hscduó neutri-genen,, xquor, *quoris, marmor, marmoris. i>unt cc adjeftiva qua?dam; ut memor, memoris, & ex eo compofitutn immemor. Talia quoque funt' ex deeus & corpusxomgofita, ut indicor, indecoris, tricorpor, tricorporis: Icdbxc aqud Grammaticos annotata facilé per te Invemes. Nam ifta «tas tua majorem indies requirit diligen-
liara.



M, Cordtrii Centuria. " i8r
dam, Huc accedir, quod hsec ipfa, qua.» tuo labore ac diligentia inveneris, lirmiore tenebis memoria. M'. Ago tibi gratias, numaniflime Praceptor; quod me tanta bumanitate non folüm doces, fed etiam admones. P. Bene facis- led interim volo, momineris foli Deo acceptum referre, quicquid boni ex labore meo iu te proficifcaur, Fruftra enim docendo laboramus , nfi labonbus noltns divinus favor accefferit. Nofti illad Apoftoli: toque qm plantat, eft aliquid, neque qui rigat; fed, qm dat incrementmn, Deus. M. Efïerausprofeftó plumbo ftupidiores, fiifta ignoraremus, qua; nobis tam Icepe niculcas, tamque diligenter- P. Tanto diligentiiis vos oportec turn meminiffe, tüm recordari. Sed jam tempus eit, ut ad quotidianum penfum te referas: ego veró inteteame abdo in muféolum.
COLLOQ. X.
Argumentum: Patfis docli diligentia infiliis domidocen. ' dis. Beneficium Dei agnofcendum ab iis, qui bonos parentes habent. Fratres ex fide in Ohriftum. DEMETRIUS, ELIZiEUS.
Qüakdo rediifii domo? E. Tantum quod redeo. D. Ubi eft frrater? E. Manfit domi. D. Curmanfit? Ut pranderet cum matre. D. Tu veró cur etiam non manfifti? E. Tam pranderam cum patre. D. Quisjobis miniftrabat? E. Ancilla. D. Quid mater ? ubi erat? E. Etiam domi, fed accupara. D. Qua in re? E. In recpiendo tritio, quod nobis adveétum fuerat. D. Quando redibis domum? E. Quum arceffar a patre. D. Quo die iftud erit ? E. Fortafle hinc ad quatuor dies. D Cur vos tam fKpé domum commeatis? E. Sic volunt parentes. D. Quid agitis domi? E. Quod jubemur a parentibus. D. Sed interim vobis ftudiorura perit tempus. E- Non omninó peri'. D. Quid igitur ? E. Q noties pater non eft uecelfario occüpatus, omnibus hoi ij exercet nos: mané, ante & poft prandium, ante ccenam, a coeua fatis dm; poftrenio etiam, antequam cubitum eamus. D. Quibus rebus
vos



188 Colloquiorum Schohlikorum
bis propon.t brevem femeptiam vernaculofa™,£ q "°m
ET*, f feïft -**
gent.a, atque adeöprudeutia! O quamdè'vfoaTeffis Pa i
ille ut hoe & cetera ejus beneficia nunquam obüvifcanu D. Bonurp & piuHJ eft iftud optatmn : cura, „ hZt
me tan fideliter mones, habeo tibi mtiam n
Keet. judicas. Sed vifo, num frater domo tandem rever tent: nam ad ceflandum promptus eft plus £
COLLOQ. XL Argumentum: & Felix c.nferunt annos fuos
Laudatur doöt p^gogi diligent'ia item boni pitrl Pr ^nna ,n hhryrum inftituendorüm cura. L„l
ms in nngua Patina a tenens aimis.
ELIZ/E US, FELIX.
i^üOD annos I.abes? F. Tredecim, uta matre accepi: bi-™» s n « ' Equidem non tot habeo, F. Quot igitur? E Deelt unöi. F. funt ergo duodrêhn. E\ In
prom.



M. Corderii Centuria. 189
«romotu eft ratio. F. Sed frater tuus quotum agit anmmi? 1 S,um. F Quid ais? jam Latiné loquitur,E.Qmd mirans' tonper babemus domi ptedagogum & doaurn . HitenJtóf femper nos Latiné loqui docet: mhü ver-
nifi ^ d£darCaUfF CNÜn~ Darrem non audemus nifi Latiné alloqui. F. Nunquain fS vernaculé loquimini? E. Solum cum matre, dque ceS auadam hora, quüm illa nos ad fe vocart jubet. F. Oud S cumfamiW? E-. Cum familia rarus eft nobi quidem tantum in gj**^««do X^af ^r^lo^amur' ïur fermone'veruat o , ™ fo èmü cum ipfa man. F. O. vos fel.ce. ,q« «rdili'enter docemini! E. Eft Deogratia, cujus dono paaem Cmus, qui curet noa-tam accurate cru Jeu do . F Certe ejus rei lans & honor umco cceleftt Patri deöe fu*r E Sed quid agimus? Jam audio recitan catalogos. F. Ergó feftinemns.
COLLOQ. XII. Auzurnentum: Libcr eleganter compaaus o$entatur. ReAUpSre3tur ftulta qu.ftio: excufatur, jj^jj rit. jocus inter familiares ufitatus. In jocis noltns Deus non eft offendendus.
FELIX, GITv-ALDUS.
Oui< ifte eft novus liber deauratus, quern rim magnificè oftentas? G. Terentius. F. Ubi impresfus? U. T ntetiÉ F. Ouis tibi dedit eum? G. Emi pecunia mea. F Ündé naaus eras pecuniam? G. Stultè iftud qu*0s: fcfiTeró furatus firn. F. Abfu a me id cogitare: ammi Sa id rogabam. G. Nee ego ftrió d.érum mum reptehendi: fed eo more jocari folemus cum famihanbus F. Nihil jocari prohibet, modó ne Deus ofiendatur. Sed Zl ad propofitum revertamur: de quo emifti Tercmium fifüm? G. De Clemente. F. Illo-ne bibliopola encumfoïeo? G. Maxime. F. Quanti conrtitit? G. Decem mUbuï. F. Nihil-neamplius? G. Nihil ommnó. F. Pro-



, ipo Colloquiorum Scholaflkorum
GIRALDUS, HERMES.
te inconful o * Vet i TrT" 0?f]^^ potuit, men debni H R , 1 ' UC-1>(?lira vldes- G- Non ta-
ininriam anti ad.Praceptorem. H. Malo iftam pati iè ficN *Hnmm ,Committere- « «5fa vapulec. G. Be
time. ' Ut bene tlbl fit' H- Et tibi 0p-
COLLOQ. XIV.
LeJs ^aTJ femPeragendl1'"- Leges fcholaflic*. ÏS2 ai rndf Caufafineperieuio. Petitur graciaj relatio. Exemplum hic eft caritatis.
JUS.



M. Cordefii Ce fit ur ia: ïpi
*T JUSTUS, Ly£ VINUS.
JN oN-ke hic liber tuus eft? L. Oftende mihi: agnofco meum: ubi invenkli? J. In auditorio noftro. L. Ago tibi graiias, quód eum collegeris. J. Atqui nunc notaudus esfes, fi fummo jure vellem teeum agere. L. Quid ita? J. Nefcis leges noftras fcholafticas? L. Ipfa; etiam leges cupiunt, ut" jure regantur. J. Quo jure aegumur leges noftra:? L. iEquitate, & prajceptoris arbitrio, nempè, qui nobis eas privatim: condiderit pranerea non folet tam feverus esfe in eo , quod vel negligentia, vel oblivione peconum eft. J. Sic fa;pe expertusfum: fed quoquo modo peccaveris, dicenda ent caufa coram obfervatore. L. Non timeo caufam dicere, ubi nihil eft periculi. J. Taceo L, Sed, qua;fo, quid opus eft, ut id fciat obfervator? Hic enim Deus nihil offotifus eft. J. Agè, celabo. L. Bené facies. J. Sed heus, memento par pari referre. fi fortè mihi acciderit aliquod deiiétum ejufmodi. L. iEquum bonum dicis: meminero.
COLLOQ. XV. Argumentum: Pucr languem parentum defiderio reti-ne-
tur a Praceptore . & è condifcipulo, ne domum abient
perdat tempus, admonetur. »
QSIMON, TITUS. uid tecum cogitas, Tite? T. Libenter irem domnm. S. Quid eó ? T. Ut me his diebus parumper recreaïem cum matre. S. Quid obftat, quo minus eas ? T. Prseceptor non vult permittere. S. Mèliüs tibi confulit, quam ipfe putas. T. Quomodo ? S. Nam interea perderes multum temporis: &, cum redisfes, tibi doleret. JNonue verum dico? T. Profeet ö fic eft. S. Mane igitur, fi fapis. T. Parebo tuo confiiio: quia mihi reftum videtur, S Nollem fciens malum tibi confiüum dare. Atque utinam, quod fuadeo , fuccedat tibi prolpere! T. Spero it» foie, Deo volente.
COLLOQ. XVI.
Argumentum' Vhuentius argttit Alardum negligentiSi
Alar*



ï<?a Colloquiorum Scholafïicorum
sifardus fatetur culpam: prmiittit diligintiam in pofterum. Exeinpldni bonse indolis in puero. ■jyj VINCENTIUS, ALARDUS.'
iiiil-ke eft, q-iod reddamus liodiè praceptori? A. Nihil, nifi de Grammatica; Rudimentis. V. Quid ais? Jnfpice librum liiam: invèni'es notas in qtiinque lecliones, quas pra;ceptor nobis pralcripfit. A. Quando iftud fuk? V. Die Veneris hora quarta. A. At ego tune non interfui. V. Ergo piagas rneruiftr. A. Siccine judicas, fevere , judex? Occupatus eram domi: nee abieram iniusfu prsceptoris. V. Efto: fed tarnen debuifti poftridiè qurerere, quid pridièTaAum esfet. A. .Vleam Cuipam confiteor: fed ccdo iibrum tunm, qysefo, ut videam, quid nobis reddenduin fit. V. Accipe, & eadem opera fignato, qua: a prseceptore nobis prarfcripta funt. A. Faciam diligeiuer, neque pofthac (ut fpero) me accufabis negligentia:. COLLOQ. XVII.
Argumentum: Excafatur cujufdam in lignh ftruendis occupatio , quod ad Icholam non veniat.
CALARDUS, BOETHIUS. ur non venit Petrus in fcholatn? B. Eft occupatus.
A. In quo negotio.? B.Itt Iigno ftruendo. A. Qui fcis?
B. Diétum eft mihi. A. A quo? B. A patre ejus. A. Ubi eum vidifti? B. Fait mihi obvius, cum venirem. A. Vide, ne mentiaris: nam ex illo qua:ram, fi förtè occurrat mihi"per vicos. B. Reperies fic, ut dico.
COLLOQ. XVIII. Argumentum: VeVementer djkt Boethim, fe a fuorunt fludiorum focio Campano deferi, adeb ut ne amicis quidem £? falutaribus admonitionibus leniatur dolor. Locorum intervallum non femper dirimit amickias.
BOËTfllUS, CAMPANUS. J-Vrgo-ne abis in patriaro? C. Cogor abire: nempe ar. cesfitus n patre. B. Nunquam ne es reverfurus? C. Non ipero. B. Quando profefturus es? C. Craftiuo die, ut
opi-



M. Cordsrü Centuria. 193
opinor. B. Siccine igitur merelinquis? C. Itaneceffeeft' B. O me miferum! Ubi& quando amicum talemreperiam? talem ftudiorum meorum focium? C. Ne doleas: efto animo bono: meliorem dabit tibi Deus. B. Ille quidem poteft, fcio : at ego vix (perare poffum. C. Noli obiecro, te affligere tantoperé. Nee enim hac feparadone corporum interitura eft amicitia noftra: quin potiüs accefcet magis: & abfentes corpore, prafentes animis erimus. Quidepiftola;, quas ultró citróque dabimus ? Quantara vim fperas habituras effe? Quid, quód mutuo illo defiderio amor ipfe nofter fiet jucundior? B. Verifimilia funt, qua; dicis, omnia: fed interim non leniturdolor meus. C Ah , reprime lacrymas. B. Non queo pra> dolere. C. Siccine agis? An putas, me minori dolore tangi? Sed quid agas? divina; voiuntati parendum eft. Nunc ipfe tecollige, obfecro, ac potiüs ad hilariter coenandum te para. Pluribus a ccena coiloquemur. B. O quam trifte divortium ;
COLLOQ. XIX. Argumentum: Macarius & Nicomackus jocantes fe exer cent in ufu c? fyntaxi hujus nominis Domus; & obiter alia fimul traeïant. Sine Dei voluntate nihil fi', MACARIUS, NICOMACHUS.
\Juod eft tibi domicilium? N. Paterna domus. M. ^Unde nunc venis? N. Domo- M. Ubi prandifti ?N, Domi. M. Ubi coenabis ? N. Domi veftra;, ut fpero. M Quï fcis ? N. Pater ipfe tuus hodiemeinvitavit. M. Ubi illum vidlfti? N. Domi Verronis. M. Quod Wie erat tibi negotium? N. Pater me miferat nuntiatum aliquid. M. Scire etiam velim, ubi fiscubiturus* N. Domi fratris. M. Quid habes negotii cum fratre tuo? N. Dixit forori noflra;, fe veile convenire ma otiofe. M. In qua domo habitat? N' In quadam conduiftitiÉi M. Eho, nullam-ne habet propriam dumum? N. Habet quidem, fed eamlocat quibufdam inquilinis. M. Locat igitur domum propriam, conducit alienam? N. Scilicet, ucexmeaudis. M. QuanN ii.
-" ! . \



194 Colloquiorum Scholajlkorum
tilocat? N. Oftodecim aureis Italicis, quos nunc Pilt,, kios vocanc. M. Cur illam non porius habitat ? N. Quia ina non eft in loco fatis commodo, five (ut ita loquar) mercatorio. M. Sed illam alienam quanti conducit ? N. Longé pluris. M. Quanti igitur? N. Quinque & viginti.
Cara eft babuatio. N. Cariflïma: fed quis agas? Loei commodicasM facit. M. Age (ut aliquando tandem firiiamus; die, precor, fcifne, ubi cras futurus fis? N. Domum revertar, ut inde in fcholam meconferam: fiquidem Pc™£f11 D°rau™- M' Cur addis • fi Dominus permiferit? IV. Quia, nifi permiffu Dei, ne domo quidem exire pummus. M. Iftud andivi fape ex preceptore N. Cur ergó rogabas? M. Quia nunquam nimis dicitur , quod bene diftum fuerit, prafertim, ubi de rebus divinis agitur. i\. Jltud quoque ex praxeptore didicimus. M. Verum: led unie eit talia fa;pe repetere ad memoriam exercendam.
™ qUÓ "°S fenfim adduxer't tua prima interrogatio. M. fautum volebam paucis verbis tecum jocari. Age, quomam nunc fatis animum exercuimus non vis etiam corpus exercere, valetudinis caufa? M. Quidni velim? N. Eamus igitur lufum piki palmaria: nam eo lufu fciote dekaan. M. Deleétor fand: fed nunc pilam non habeo. NLcce tibi - fequere me. M. Ego te fequor libens •. tume bene ducito.
COLLOQ. XX. Anrumentnm: De emptione fcalpelli librarii, &> ejus probatione. Solus Deus bona docet.
PHILIBERTUS, QUINTUS.
U NDEredistam anhelus? Q. A. ford P.Qnidillinc afters? Q. Scalpellum. P. Quanti emifti? Q Duobus affibus. Eft a Germaiiia , ut dixit mercator: vide n.otam P Ego mmuBÖ novi: fed tu non fatis prudemer 'facis, qui fidas cuilibet metcatori. Q. Quid facerem ? p. Debuifti aliquem pentum adhibere, qui tibi optimum deligeret. O tiicerravi, fateor, fed hoe me confolatur, quod mercator



M. Cor der ii Cent ur ia.- tog tnrhabetur virbonus, utpote profeffionis Êuangelicse. P, Quafi nulli fint fallaces ejufmodi. Q. l;Uto effe plurimos. Sed ha:c omittamus, quin potius experiamur ipfum fcalpellum. P. Experientia docebit nos. Q. Accipe, & ienra, obfecro. Non enim probavi, niü leviffimé, idque iater emendum. P. Papa»! quis te docuit tam prcidemereli* gere? Q. Rogas? ncn meminifti p.seceprorem nobis dicere tam («pe, Deum effe folum, qui bona doceat ? P. Profeétó hic optime te docuit, Q. Ago illi ex animo arr-s; precor ut me doceat feraper parere fuae volunra.'. P. Fgo quoque idem precor, non folum nobis, fed etiam piitctü» nibus. Q. Facis , ut ptum decet puerum. Sed eit ne tem • pus, ur conferamus nos in Auditorium? P. Sid eft: fum» libros, & eamus una.
COLLOQ. XXI.
Argumentum ; Conftlii mutat-o propter fpcm hen. typ/!Hum bonum etiam inimiék dandu»:. Chriftus magifwoptimus. Doétrina Chrilti ftudiofe fequerda Spnitus Al vini inftinftus.
QUINTUS, ROBERTUS.
JEmisti-ne fcalpellum. ut nuper volebas ? R. Notl emi. Quid obftitit? dixeras enim mihi, tmturum tehodié. R. Dixeram quidem: fed mihi poftea in mentem venir, praltare , ut exfpcftem mercmim proximé futurum in hdC ipfa urbe. Q. Quid facies lucri V R, Et minons emara, & melioris nota;, nempé ex Êermanise officinis Q. Quis tibi iftud confilium dedit? R. Hieronymus nofter. Q. 13ene fecit. Debemus enim amicis bonum confilium femi er dare. R. Tantum ne igitur amicis? Q, Immo&inimicis, fateor: , quia fic iubet Chriitus, prajeeptor nofter opimus. R. Utinam doétrinam ejus bene infixam mtmoriajeonfervemns, earaque perpetuó fequamur! Q. Faxit ille Spiritus bonus5 cuius unius inftinftu animi noftri ad beue agendum accesduntur, R. Bené precaris.
Na COL»



296 Coïïoquiorum Scholafticorum.
COLLOQ. xxn. Argumentum: Scalpellum cotnmodato petitur: datur,
fed addita conditisne. Commodatarius non debet abu-
ti commodatc.
ROBERTUS, SULPICIUS
I~Jabes-nefcalpellum? S. Habeo. R Orotecommoda mihi parumper. S. Quando reddes? R. Cüm primüm duas pennas exacuero. S. Aceipe, fed ea lege, ut integrum rcddas. R. Ea condltione acceptum incelligo, etiamfi non addidiffes. S. Intelligenti, ut vulgó dicitur, pauca fufficiunt.
COLLOQ. XXIII. Argumentum: Penna venaks. Divcrfa vivendi rati» pro locorum diverfitate. Hicobferva communem emp torum morem , qui tot verbis tentant depretio indica. oaliqui d de traher e.
V1LLERIUS, ARNOLDUS,
Penn;e ïftse, quas circumfers, funt-ne venales? A. Etiam, fi fe einptor obtulerir.. V. Oftende: vah, quam funt molles! A. Tales deciderunt ex alis noftrorum anferum: fed tenta diligenter: fuut enim alias allüs firmiores. V. Satis video , quales fint: quot vis dare pro quadrante? A. Tantum fex. V. Quid ais, fex? mallem emere a mercatoribus, quiLutetia& Lugduno huc adferunt. A. Qaafi nefciam, quanti vendantur. Audivi ex fratre, qui dat operam fcriba hujus civitatis, fe emiffe Lutetia; finguli» affibtis. V. Aliter Lutetia;, aliter Geneva; vivitur: fed non opus eft verbis, vis dare duodecim? A. Hui, duodecim! quafi ego furtatus firn. V. Iftud non dico: fed vide, num cibi placeat conditio. A. Vis, uno verbo dicam ? V. Die, qusafo: fatis jam garritum eft. A. Dabo tibi novem , morió promlfcué de mea manu accipias. V. Nugas agis, ego fine deleétu noliem accipere quindecim. Vale, alibi inveniam fatis. A. Per me licet. Heus, heus
redi.



M. Cor der ii Centuria. 197
redï V. Cur me revocas? A. Accipe, fi vis, ofto, nee è me plures exfpefta. V. Cedó totum fafciculum, ut deligam arbitratu meo. A. Tene, delige, ut voles. V. Vide nuac, fi iibet: numera. A. Sunt viginn quatuor: conftat numerus. Sed miror, te nullas accepifle ex ala extrema: funt enim firmiores. V. Scio: fed habent caulem breviorem. Accipe pretium. A. Bene vertat Deus ntrique noftrüm. V. Idem tecum opto, atque precor. Sed quando adferes miliores pennas? A Nefcio, num mehores poffim: fed (ut fpero) brevi pluresadferam , ctim ad nos domum profictfear. V. Sunt-ne vobis multi anferes? A. Triginta, & ampiius. V. Papa;! Qnantus grex anferum! Ubi pafcuntur? A. Scies alias, non licet mihi diimüs hicmorari. Vale, Villeri. V. Cura, ut veleas, Arnolde. COLLoQ- XXIV. Argumentum: De -penna aptanda. BER.NARDUS, CAPELLUS.
Acuisti-ne pennam meam? C. Jamdudum. B.Qu& formsi fcriptura? C. Mediocri. B. Maluiffem ad minutas literas. C. Debuifti praïdicere. B. Oblitus eram. Q; Parum refert, mucronem facile mutabo. I petitum.B Sed ubi reliquifti ? C. Saper menfarn hypocaufti. B. in qua parte ? C. Ubi fludere foleo.
COLLOQ. XXV. Argumentum: De emtione charta. Auclarium ih etntiene. Suam quifque utilitatem curat,
EUSTATIUS. FONTANUS
A Quo emifti iflam chartam? F. A Fatino- E. Eft -ne bona? E. Melior, quam iftatua, ut opinor. E. Nihil miror. F. Cur iftud dicis? E: Quiafortaffacarior.F. Nescio. E. Quanti emïfti fcapum? F. Solino & femifle:tuvero quanti? E. Solido, & pluris. F. Quanti igitur? E.
N 3 ê ^uin*



198 Colloqiitorum Scholaftkorum
Quinque quadrantibus. F. Non male profefto emifti. E. Quin etiam m;rcatordeditmihi auftarium. F, Quodnam, quasfo? E. Schedam charta; bibula;. F. O me imprudentem, qui oblitus fum petere! E. Ego ne petivi quidem fed ultro ille dedit: & hoe (inquit) addo tibi, nt me revifas. 1, Sic folent emtores alicere. E. Nee miïum; fuum quifqi.e commodum quasrit. F. Sed quid agimus, hodierni pefiü immemores? E, Exiguum eft: fatis temporis nobis reftat.
COLLOQ, XXVI Argumentum t Ojiidam ex provetlti, diffimulanterrecufat pueto chartam jn libehum compin^ere: frd ablali occafione de minutis rebus cum iïlu fabulatur, ut mm fic in Latina /ingud exetceat- En dem opera, Vt puer caritatis exemplum difcat, compingit ei liieilum chartaceum. Po/tremo illum paucis praceptis infiiu.it. Exemplum diffimulatione in bonum.
FONTANUS, GERVASIUS.
R o g o te , Gervafi, compinge mihi hanc chirtam. G, Quid me rogas? Non eft ars mei. F. Et tarnen fiepe compin is aüis, G. Quot habes fchedas * F. Ofto: fed jam funt conplicata;: tantum reftat infueremembrana;. G.Quid dabis, fi tibi compegero? F. Nihil habeo, quod pofiïm dare: nam pecunia nulla mihi eft. G. Ergo quasre tibi alium opificem: non enim gratis faeiain, F. iVli Gervafi, tu es tam bonus: denegabis mihi rem tantillam? G. Sein' tu, quid habeat proverbium? F, Quod proverbium dicis? 6, Manus manum fricat, F- Quid hoe fibi vult?G. Da aliquid, fi quid velis accipere. F. Si quid haberem, certe darem lihenter. f;. Cedo merendam tuam. F. Merendam? ah me miferum! Quid ederem ? Mallem dare pileum, fi audereui, G. Merenda tua parva res eft. F. Sed vehementer efurio. G. Quid caufa; eft? F. Quia nihil prandi, nifi fruflum panis, & tresjaut quatuor juglandes. G. Eho quid caufa; fuit? F. Quia mater "domo aberat. G. Quis ergo tibi t de-



M. Corderü Centuria
dedit merendam? F. Ipfa. G. Atqui dicebaa, eam abfiuflè. F Verum eft: aberat enim tempore prandn: nee rednt, nifi paulo ante merendam. G. Nihil - ne edifti domi, antequam in Indum venifti? F. Nihil. Q. Cur non t F. Qma timebam non adeiïe in tempore. G. Tintinnabuli fonnn» te fatis admonere debet. F. Sed rarö audimus a noftns jedibus. G. Quid ka? F. Quia longè nimis ab hac Ichoia diftant- G. Suut-ne vera ifta omnia, qua; mihmarras? K Vera profefto, Gervafi. G. Age, damihituam chartam, ei'o tibi compingam elegantem libellum; tu interim ede merendam tuam. F. Ego petam a matre fextantem, quem dabo tibi. G. Cave petas, nihil volo: quinpotius darem tibi, fi egères. F. Ago ribi grarias. G- Non-ne putabaa.. me ferió petere abs te merendam ? F. Profeftófic putabam. G Atqui dicebam joco. F. Quamobrem? G. Utpaulifper audirem te Latiné fabulari. Nam quod bene difcas, gaudeo. Quanri emifti charram hanc? F. Dedi pro codice «Tem cumfemiffe. G. Non emifti malé, bonaeft: fed non rectè complicafti: habes membranara? F. Ecce tibi G Bene res haber: ego citiüscoufecero, quam ru merendam peréderis. F. Habeo tibi maximam gratiam, nu Gcrr vafi G Honefté loqueris: fed memento, fili, ut temper vivas in timore Domini, diligenter obediasmatn, fis frequens iu fchola, diligens inftudio: neverfens cum pravis ac diffolutis: denique, quibus poteris, benefacio , quomodo vides, me faciffe tibi: inreilextfriu? F. Optime. G. Fac igitur, ut ffepe recorderis. F. Faciam, Deo voiente. G. Ede nunc otiofe.
COLLOQ. XXVII.
Argumentum: Duo pueri de ufu chartarum pueriliter difpuntant.
GERVASIUS, HERMINIUS.
Unde venis? H. Foris. G. Quid prodieras? H. Ut emerem chartam. G. Emiftine? H. Emi. C. Quantum N 4 «■"»-



200 Colhquiorum Scholaftkornm
aa ïcribenclura ^ g. Immo alius. H. Ouis Ceio? r AA merces.nvolvendas. H. Intelligebamd?cLufchoSftA non de emporet.ca: non enim fum mercator g Utimur
HÉtóW#rbfS' Et"amen charta eft fchola H G^rg0fmU t,p ex/ftchart£e "fus> etiam in lcnola. H. Cogor faten. g. Etiam dicam tibi alium uft.m & quidem in fchola frequentiffimum. H. QB" qC aufim dicdre fine pr*fttione bonoris. k Qmd o^ett intemos honorempraelari? non enim verba £enr g D.cam ig,uir, qnando ita vi H Dic „u^6^ °:
snïdnrin ■irina-A-Sa4d
pms, led jam fcnpt*, eajque inutiles, g. Ouid mm*
25 g» H AtTdechartapurafi^i™:
quebar. g. Sed interim viftus es, H, Sit ita fanè • non me pcemtet difputatiuncu!» huius noftra. g. Sed lam a lulu difceditur. Et nos ergó loco cedamuT COLLOQ. XXVIII.
AlT™entr-; L!!dovims Michaëlh vtdtdmata dek*. be,e: Mtchaelpermittere non audet, ne d Pracep. uvt arguatur. Nee fallendum , nee mentiendum eft. Pneflat puerum t.midiorem efTe, quam audaciorem.
QLUD0V1CUS, MICHAÈL, Urnagis? M. Scribo. L. Quid fcribis? M, Delenbo dicVa prajeeptoris, L. Quajuam? M, Hefterna? L. Quid? non adoras? M. Immo aderam, fed non poterara magiftrum diétantem affequi. L. Oua; res tmpediebat? M Quod fetïs commode non federem. L. Veneras ergo ferius? M. Iftud eft L. Cedo commemar.um tuum , egomec, tibi fcribam. M. Quid faciam lueri? L. Ego citius, quam tu, defcripfero: ludemus uiia, ut concesfit ^raceptor. Da (inquam) libellum
tuum.



M. Corderii'Centuria. 201
M. Libenter id quidem facerera, fed non audeo. L Quid timts ? M. Ediftum praceptoris. L. Quod rnihl ediétumnarras? M. Mescis, eum vetuisfe, ne quis iine permiflu ejus alteri fanbar? L. Id ego probé memmi: led unde hoe fciet? M. Rogas? quura, emeudandt. carua, fcriptura rationem exiget, tumcaptus ero, Novit eaim mauum meam: prajterea nequefaltendum eft, nequernentiendum. L. Verbo Dei utrumque vetatur. M, Quid ero refponderem prceceprori, cüm ille negaret, me lita fcripfiffe? L Non eó res evadet, fpero. M. Nolotua fpe lauumfubire periculum. L Vah! nimium urmdus es: nunq iam rem facies. M. At tu fovfitan audacior. L. Tu igitur fcribe, quanrum vóles : ego ad ludendum me conferam. M. Abi, qmefo: d.fcripfifll-m jam pagmam unam, nifi me ïnterpellmTes. L- Inrerea aliquid profacimus, dum Latiné tabulatuur.
COLLOQ, XXIX; Argumentum: Evocatur Noaus afratre perMichailem internuntium,
MICHAEL, NOiEUS.
Hkws.Nojb-N. Quid vis? M. Arcefleris. N. Quis me vócat? M. Erater tuu;. N, Ubi efi? M. Pro tonbus re exlWtat, N. Ceïto fcis, eiTe fratrem meuiu? M. Quiduifciam? Vidi illum, & fum allocutus, N. Vito fanè. quid fit.
COLLOQ. XXX. Argumentum: Invitatie ad ambulationem , lufionh loco. Dei opera invitare debent ad eum imitandum. PAULUS, QU1NTINUS.
Jam-dudum r*der me roties repetere lvuus fcholafticos. Q. Quid facias igitur? P- Eamus in hortum noftrum. Q. Quid agemus? P. Ambulabimus, colloquemur.Da benehcia in ejus operibus commemorabimus. Q. wimi NS la'



202 Colloquiorum Scholaftkorum. fanejucundius: fed interimpetenda effet i praceprore
oucere, Q. Bené res habet: eamus ducente Deo P p , c-, ut „os cuftodia, Q. Eg0 qiIoque i^1^
COLLOQ. XXXI. Argumentum: Stephanus & Torquam parent Te **
STEPHANUS, TORQUATUS.
Impetrastis Iudendi facultatem? T. Impetravimus. S Ad quod ufque tempus? T. Ad toenam ufque. S Qui dederunt verfus? ï. Primi & iVn.nHi <: n■> v chfl>c? T o-;™ -i- , lecundl- S. Quid cetera» claiies? T. Primus quuque decurio trium proximarum claffimn pronunt.avit unam é facris Iiceris fcK™ Nonne precau ettis, ut folemus? T. Precati &mLm pronte ludimagiftro: tu vorö ubi erasïfFueram do
rere T vï? fefqu.horam, deinde ad ftndimn me reciT Ónn iTr ' m "bi nm coiluroi ? S- Q"idni velim? T. Quo Iufu nos exercebimus? S. Nullus eft mihi iucmV *or pilA palmaria T. Nee mihi quidem. S Vif mus igt tur, anceteri partesfonitifint: nam, fifoi luderemuf minus effet voloptacis. T. Vifamus fané. luaeremus>
COLLOQ, XXXII. Argumentum: Duo aattonforemeurites colloquuntur. Nemo gaudet fe adiri intempeftivé.
CORNELIUS, CYPRIANUS.
X"°"AB is tam celeriter? CY. Ad tonforem. CEgo quoque iina tecum. CY. RogAfti vernam' C
CY Feftina ig,tür C. Mox rediero, Redii: eamus nunc jam. CY Quo vulture praceptor excepit ? C. Hilarifané. v.ï. Jiodem me quoque acceperat. C. Non folet irafci
HO-



M. Corderii Centuria. 203 „obis, nifi illum adeamus intempeftivè. CY. Quotufquifque id non segré te? C. Etiam nos , qui pueri lumus . fepiüs irafc.murcondifcipulis, cüra ftudia noftra, quantulacunque funt, tttèrpèlttni.
tonforem ante officinam video CY Euge, nulh fum ïgi. tur exrpeftantesj ita fiet, ut minus dm moremur.
COLLOQ, XXXIII. Argumentum: Bantel & Dionyfru colloquuntur de matrimonio. Adolefens doclus, & bené moratus. Paella bene inftituta. Exemplum profperi conjugu.
DANIËL, DIONYSIUS.
Tw, audivï fororemtuam nupfiffe. Dl. Verum audiftT O Oois eft maritus ejus? DL. Quidam civis Lugdu„e'nfis, honeftis parentibus progenitus. D. Eit ne diyest Di Sic hab -tur: fed tarnen pater meus hajc longé pluris facit: primüm, qaöd ille fit bene moratusadolefcens: de„de q-.iódnonfolümdoft^i nus, fed etiam bjnarum literarun, amandffi nus: denique, qatf verus De,1 cuUor, & Chrüiia iai religionis fummns obfervatur. D iVIihi narrïs ègregios adllefceiuis titu.os. O tuam, qu« Dei beneficio talera virura nafta eft! Dl. Felicem fané non abs re dixeris: fiqu.dem bonum illud perpetuó.ficagnofcac, ac femper meminerit, ex Dei bomrau pYÓfcftam effe, ob idque immortalesagateidem grauas. D. Credo, id fadhiram. Dl Ita fpero qmdem: fic enimï parentibus femoer inftituta eft in do.ftna« Chr.ft.ana. Sed Em «Hó revocant domeftica. Ergó vale.mj Daniël. D. Tu quoque bené vale., fuaviflime Dionyfi. Dl. Nunquid viï« D Ut verbis meis dicas falutera plunmam tuis omnibus , preapué patri raatriquè, & ipfinova nupta; .■ meque ilii gratularifauftum illud conjuugium. Dl. Ego vero idfaciam, & quidem libentiflnne.
COLLOQ. XXXIV. Argumentum. Admonitionem honam puer bonus in ptir-



204 Colloquiorum Scholafticorum
tem bonam accipit, a gratiam habet momtori FRANCISCUS, FERRERIUS.
\/vw fecifti regdUmeÉ? Fe. Reiiqui in perp-ula fope.
iw '" 1°re; I' Cur eam re,ftluift; ? Fe- Oblitus fum. F. Non reéte fscUm: fed tu fic fere foles, fi quid tibi fuentcommodatam, Fe. Pjg« me negligenti* me*. F.Non laps eit öplere, mfi mores mutare velis. Fe. Deum pre«bor,m mihi mutare velit. F. Sie fapjs: alioquitibined mo poftnac cummodare volet. Fe. Habeo gratiam, quod me tam amice monuèris. F. I nuncrepetitum regulam: eft enur ea m.hiopusad ducendas in charta lineas. Fe. Nunc eo. F. Refer ad me in cubiculum. Fe. Mox habebis.
COLLOQ. XXXV. Argumentum: Gabriël Germanum Chiiftiané & hum*vitcr admonet: eidem bené ultro facit. Caritas. Verecirodia in petendo. Liberalis in dando petere quoque non dubitat. 1
GABRIEL, GERMANUS:
M
ij™ me'ui- Ge. Quid ita? G: Quod penna tam m feréabntans Ge. Quomodo abutor.? G. Quiapeffime err£ 'nacuendo- ge Non eft culpa mea, nequid nhnfa d C"'us 'gltur? Ge. Scalpel» mei, cujus acies r„ % 'n , ,.ScjlPellum in cuipa non eft, fed tu ipfe. ^trCUr l(!ud.dlc> G- Quia debuifti vel fcalpellumtuum S^r t r°g3re con™°da^ faltem adprsefens negotium. Ge. Non audeo petere. G. Quid times? Ge, Ne m.h. denegetur. G. Ecce tibi meum. Ge. Gratia, ago. Utere, quantum velis, fed reftê. Ge. Sciens non abutor. «-*• W lis pofthac tam verecundus in petendo. Ge. Sic UtïXTT*' foleo darelibentius, quam petere.G, ben TZlla^at mi fimiies! Sed tarnen, qui libenter datmi? d^Z' 18 Prtere qtloqLie libere P°teft- ^ego te aitms detineo: perfice, qU0d cceperas,
COL-



r M. Corderii Centuria. *°5
COLLOQ. XXXVI. Argumentum: Ab amico petitur aliquid opera: promittitur per opport'unitatem. Exemplum amici officioli. NICOLAUS, NIGER.
Cur non fcribus? Ni. Quia non libet. N. Atqui praceptor jufferat. Ni. Scio: fed eft mihi ahqmd legendum priüs: prteterea, nihil habeo, quod nunc fcrtbam. N. O fi velles mihi fcribere! Ni- QuiJnam? N. Habeo defcnbenda diftata prsceptoris. Ni. Qu* dittita? N. In Ciceronis epiftolas. Ni. Libenter defcnbam ubi: fed exTped» feriarum diem proximum. N. Exfpeétabo igitur: fed ne fallas, qu»f». Ni. Nee fciens, nee volens, fallam.
COLLOQ, XXXVII. Argumentum.' Quidam domum profecturus pauU ante vindemiam promittit amico, fe curaturum, ut & tlle tódem arceffatur. Exemplum puerilis amicitias.
PH1LIPPUS , PLANTINUS
Quando profeéturus es domum? Pr.. Cras, Deo juvante. P. Quis jusfit ? Pl. Pater. 1J. Quando autem jusfit2 Pl. Ad me Icripfit fuperiore hebdómade. P. Quo die literas accepiiti? Pl. Die Veneris. P. Quid contincbant prarerek litera;? Pl. Omnes recté valere, & proximisdiebus inicium fore vindemi». P. O fortunatumqui vindemiatum próperas! Pl, Vis dicam patri meo, ut te arceffat ? P. Quam gratum mihi faceres 1 fed vereor, ut velir. Pl. Immo gaudeblt, cum propternoftramconjunétionem, turn veró, quia & Latiné colloquendo nos exercebimus, & de ftudiis una interdum conferemus, P. On, gaudeo totus exfilio. Amabote. id cura, mianimule. Pl. Senries: interim Deura precemur, ur difta, fafta, & confilia noftra vertat in gloriam fui nominis. P. Bené mones; & cerre ua expedit facere.
COLLOQ, XXXVIII. Argumentum: Rschardus a Rogerio euntt domumpetie



t o 6 CnlloquhritmScholafiicorum
fibe uvas adferri. Exemplum ptierilis defiV". RICHARDUS. ROGERIüf'.
Siste parumper gradum, Rogeri, quo propen *• RO Refta domum. R Quideó? RO. Mater vult ra paucls conven.re. R. Nefqis, quamobrem ? RO. Nefcio, nifi iorté, ut veftimenta hyberna mihi facienda curet. R. Iftud e ,.v"!fi™le: j*ra enim '"ftac hyems. RO. Jam vifa fuut gelicidia 6c glacies etiam alicubi. R. His diebus vidi in loro montanos quofdam, qui dicebant, maenam vim niviura decidiffe fuperiori hebdómade, cum hic interea lentas pluvias tantum viderimus. RO. Ego quoque id ipfum audivi domi noftra; ex rtrftici's, qui trit.cum nobis advexerant. Sed cogor abuimpere fermonem, ne mihi irascatur mater. R. Sed heus tu . mi Rogeri, adfer mihi domo aliquot uvas: nam ampUffinia fuit vobisvindemia. RO. Adferam (ut fpero) utrique n&ftrüm affatim: nifi fiquid tbrté mater irata eft mihi. R. Iftud avertat üeu<.
COLLOQ. XXXIX. Argumentum . Stephanumin cubiculum euntem oratSitnon, ut fibi adfcrat cingulum.
SIMON, STEPHANUS
Quoafcendis? St. In cubiculum noftrura. S. Quid'eó?
1 St. Petitum thecam fcriptoriam. S. Adfer mihi cingulum eadem opera. St. Ubi eft? S. Super arcara meam. St. Adferam: fed tu me hic exfpeéta.S. Nufquam moveo.
COLLOQ. XL. Argumentum: Dives ex eccafione pauperi opem pollice-
tur. Deus hominum opera nos nee opinantes juvat.
Deus afficit animos ad bené agendum. üeus hominum
affeótus gubernat. Exemplum infigne caritatis ergapau-
peres.
TITUS, TULLIUS.
C^uid hic folus cogitas? Tu Meam deploro mifenam. T. Quamarn te afficit miferia? Tu. Heu (me mi.
fermn)



M. Coxderii Genturia 207 Sferum') ecce, mutavimus claffem: nee eft mihi pecunia, unde iibros emam. T. An noti tibi dat pater? Tu. Dat quidem interdum, fed parcè nimis. T. Eft igitur avarus. Tu. non fequitur. T. Quid igitur impedit, quo minus tibi pecuHiam fuppédiet ? Tu. Paupertas: pracerea cum peto, miratur, tot nobis opus effe libris.T. Nihil mirum, pralertim cum fic pauper: [fed interim efto animo bono, necteaffli étes, qua;fo: dabo operam. ut te juvet pater meus: hbenter enim largitur pauperibus; prasfertim iis, quos norit bonarum literarum ftudiofos effe. Tu. O me felicem, fi tua opera me Deus adjuverit- T. Juvabit, fpero:fed tu interim precare illum diligenter, ut mei patris animumer«ate affeftum reddat.T.Lu. Refté mones Nam (ut ficpe audivi é facris concionibus) follls eft Deus, qui hominum eorda gubernat, ac dirigit. T. Ita res habet. Tu. Vale, mi Tite, qui mihi animum reddidifti. T. Tu quoque, TulP, vale. Sed die mihi, quajfo, quantum nummorum tibi opus eft? Tu. Si duos haberem decuffes, abunde mihi effet in prafentiS. T. Tace: cras (us fpero) divinum auxiliura fenties.
COLLOQ. XLI.
Argumentum: De accepta pecunia, & mutuöfacile datL Amicus verus. Exemplum animi ad bené merendum Promptiffimi.
AMBROSIUS, ANTONIUS
V enitne pater ad mercatumhodiernum? An. Hodié mané convénitme, cum adhuc é lefto furgerem. A. Nihil ab eo petifti ? An. Immó pecuniam, A. Et numeravit' An. In prafentia. A. Quantum, obfecro ? An. Viginti affes., A. Papa;! affes viginti? quï fit, ut audeat tibi tantum pecunia; 'committefe? An. Quia novit, me diïpenfatorem frugi. Siquidem femper' illi reddo rationem ufque ad teruncium.A. Sed xgré fortafle imperrafti. An. Immo facilliae, atque' adeó cum gratia. A. O mitem p'arentëm Mn. Cerus mitiffimum. A. Sed (ut ad re'm) quid facies ïfta pecunti? An. Emam libros, & alia mihi neceüaria. A. Potes-ne
mi-



£o8 Colloquiorum Scholaflicoruttt mihi aüquid mutuó dare? An. Poffum, fi modóeges. A Nifi egèrem, non peterero. An. Quantum vis a me acci! pere? A Quinque affes. An. accipe. A. O veré amicum ammum! An. Amicus verus non eft, nifi qui amicum juvat in tempore.- fi tarnen habet, unde juvet.A. Amicus Certus (ut eft in proverbio) in re incerta cernitur. An. Quando reddes mutuura? A. Ubi primüm pater in hanc urbem venerit. Ax. Quando venturum, fperas? A. In mercatu proximo nempé ad octavum diem (Mrobris.
COLLOQ. X L11. Argumentum: BeheiHtJus a Baldo pennam commodato petit. hic primè fingit, fe commodore nolle, deinde dom dat, Clirifti praceptum: Chriftianus debet Chriftum preceptorem imitari. ColloquenJi oaccafio queefita per fimulationem.
BENEDICTUS, BALDUS
IT abes-ne duas, aut tres pennas? Ba. Smit mihi tantum du». B. Damihiunamcommadato. Ba. Nou, faciam. B. Cur non? Ba. Ne ahutaris. B. Meminero: fortaffe' aliquando me fruftra ro^abis aüquid. Ba. Atqui juoet Chriftus. malum boro compenfandum. B. Nondum iftud didici. Ba. Tarnen difcas oportet, fi cupis effe Chrifti difcipulus. B.iQuid cupio magis f Ba. Difce igitur magiftrum imitari. B. Difcam progreffu temporis. Ba. RrasftaretnimC incipere, dum per tempus licet. B, Nimisurges: nondum complevi annum oétavum, ut ait mater. Ba. Semper eft bené agendi tempus: fed interim ne mihi, qaa;fo,fuccenfeas: jocabar enim, ut te ad colloquendum invitarem, tantifper dum fumus otiofi. Ecce tibi penna, eaque non ' omninó peffima. B. Reddam tibi ftatim, cumaliquid defcripfero. \B\. Noio mihi reddas. B. Quid igitur faciam f Ba. Qm'cquid voles: a ma enim tibi dono datur. Be. Gratiam habeo maximam.
COLLOQ. XLIIL Argumentum; Amicus amico pecuniam ultro ofert. Bene.



M. Cor der ü Centurid &öp heficium voluntariura. Humana beneficia diligentiüs, quam divina, expendimus. Exemplum liberalitatis rariflïmum.
CLAUDIUS, CL E MENS.
I~Iodie pecuniam a patre accepi •. fi tibi fbrtê eft opus. Cr. Nihil nunc opus eft mihi! led tarnen gtatiam habeo maximam, quód tua liberalitate ultró mihi offers benefieiumi quotus enim quifque id faciat? C. Credo, effe paucisfimos: tu me tarnen non femel beneficiis provocalli. Cl. Adeó parva illa fuerunt, ut non fint commetnoratione di^na. C. Non eft parvum beneficium, quod ab optuma voluntate profeétum fit. Cl Ütinam Dei erga nos beneficia tam expenderemus, quam folemus hominum! C. Faxit ille, ut in ea cogitatione nos exerceamus, & fiepiüs & diligentiüs. Cl. Illud profectö necesfeeft, fi volumus ejus benigriitatem faipiüs experirii
COLLOQ. XL1V. Argumentum: Gracchus habens pecupiam Gratianö panxillum petenti denegat: fpew, tarnen dat in pojlerum, GR ATI ANUS , GRACCHUS.
Da mihi duos affes mutuói Gr*. Nunc mihi non eft promptum dare. G. Quid obftat? nam fcio, te his diebus accepisfe pecuniam. Gr. Accepi quidem, fed emendi funt libri, & alia mihi neceffaria. G. Nolo tuum cómmodum remorari. Gr. Ubi émero, qua; mihi funt opus, fi quid fuperfit, faciam te libenter participem, G. Interea igitur fperans exfpeftabo: fed quid, fi nihil tibi fuperfuerït? Gr. Statim dicam tibi, ne fruftra diutiüs exfpeétes. G. Quando emes ea, qua; decrevifti? Gr< Cras (ut fpero) aut fumraüm perendiè. G. Bené habet, tempus eft breviffimum.
COLLOQ. XLV. Argumentum: Homerus Hieremia prömiijjimè dat mutuö pecuniam. Exemplum exprotnpue liberalitatis, e O HIE-



2»o CoUoquiorum Scholafiicorum.
HIEREMIAS, HOMERUS. V is a me magnnm inire gratiam? Ho. Nihil libentius fecerim, (fiquidem penes me res ipfa eft. Sed quid eft, In quo tibi commodare pollim ? H. Da mihi mutuó affes decent, Ho- Non tantüm nunc habeo, fed majorem partcm. H. Quantum , qusefo ? Ho. Nefcio , niti croménam infpéxero: ecce tibi oéto affes cum femiffe. H. Solos feptem accipio, non enim te vacuare prorfus vofo. Ho. 1'arum refert: totum, li vis, accipe. H. Ago tibi gratiss: credo. hoe pecunia; fatis fore negotio ineo , cum aliquantula, quam ipfe habeo. Ho. Ut libet. H. Amo te de ifta tam exprompta benignitate. Ho. Si quid aliud poffim, ne parcas. H. Reddam totum, Deo voleme , cum primüm pater ad me miferir. Ho. Ne fis magnoperè follicitus: nondum eft opus mihi.
COLLOQ. XLVI. Argumentum: Pecuniam creditam repofcit a debitore creditor. Deus omnia gubeinat.
JUSTUS creditor, JACOBUS debitor.
V^uoad Patris reditum exfpeftas? Ja. Hinc ad diem octavum. J. Qui fcis diem? Ja. Ipfe pater ad me feripfit. J. Adventus ejus (ut fpero) te ditabit. Ja. Crcefo ditior ero, fi bené nummatus venerir. J. Tune mihi mutuum reddes? Ja. Non eft, quód dubites: quin, fi tibi opus erit amplius, non modo reddam mutuum, fed etiam releram gratïam. J. Quomodo? Ja. Pecuniam muruam vicifiim dabo. J. Nihil opus erit, fpero. Ja. At nefcis, quid pofiit acc'idere. J. Tempus eft brevifiimum. Ja. Non eö dico, quód tibi velim ominari malum. J. Quicquid ominentur homiues, Deus clavum tenet. Ja. Sed quid cefiamus recipere nos in auditorium? J. Opportune admones.
COLLOQ. XLVII.
Argumentum: Redditur commadafuw, cum excufatione dilationh. Non debtmus olier.di, nifi ubi Deus ofFcnditur. MAT-



M. Cor der ii Centuria. 211
SMATTHIAS, MART1ALIS. atis-ne ufus es fcalpello meo? Ma. Satis. M. Redde igitur. Ma. Accipe, ago tibi gratias. M Nihil eft, quod agas. Ma. Sed ignofce, quod non ultrö , & citiirs reddiderim. M. Ea de re nihil fum offenfus. Non enim debemus offendi, nifi cum Deum ofFendi, videmus. Ma. Reftè fentis.
COLLOQ. XLVIII.
Argumentum: Panis mutuo dandus appenditur,
RROBERTUS, ROSSEUS. est at-ne tibi multum panis? Ro. Satis, gratia Deo. R. Vis ne mihi dare muhuó? Ro. Libenter. R. Sed fonasfé tibi non fufficiet. Ro. Iromó, ut fpero. R. Ad quod ufque tempus? Ro. Ad diem Veneris. R. Unde habebis poftea? Ro. Domo. R. Quis sdferet? Ro. Egomet lbo petitura. R. Quando? Ro. Ipfo die Veneris. R. Da mihi mutuö fèfquilibram. Ro. Quis appendet? R. Uxor pracaptoris, aut ancilla. Ro. Eamus petitum ex arca mei. R. Quin ito folus: ego te in culi11a exipeftabo.
COLLOQ. XLIX. ' Argumentum: Theophilus £? Thomas de prandii horis int er je colloquuntur : ille maturiüs ait fe prandere, hic feriiis, idque propter pat rem è curid exfpeéiandum, eddemque de cauffd Pfalmorum cantioni intereffe non folere. Modus fervandus. Offenfiones mutuö remittendce.
THEOPHMLUS, THOMAS.
vJüando vis prandere? Th. Ego jam prandi. T. Quota hora? Tu. Sefquioftava. T. Tam raahé igitur pramletis? Th. Sic ferè folemus in aftate: vos autem? T. Non prandemus.ante fefquidecimam: intèrdum ab ündecimü. Tu. Papa! cur non citiüs ? T. Exfpectandu's eit pater, dum è curia'redierit. Th. Tu igitur non potes O 2 a des



aia Colloquiorum Scholafïicorum
adeiTe aula in cantione rfalmornra ? T. Rarö admodtfm interfum. Th. Quomodo excufaris? T. Exemptus fum illo munere. Tu. Quis te exemit ? T. Didafcalus, patris mei monïtu. Th. Ergóne omnes fenatorum filii habent hujufmodi privilegium» T. Habent, modö patres jubeaut. Th. Nonne mater pollet tibi dare prandinm ante reditnm patris è fenatu? T. Posfet quidem: fed pater vu't a me expeftari. Th. Quamobrem? T. Quia fic ï 111 placet. T h. Nunc mihi tacendum eft. Os enim mihi occlufifti. T. Cur tu es tam curiofus percontator ? Th. Puer fum, & pueri fempercupiunt aüquid fcire novi. T. Fateor; fed' eit modus in rebus, ut prsceptor nos fa?pe docet. Tu. Ergö difcedamus, ut te pranfum conferas. T. Ignofcei qua:fo, fi.quain re te Dffenderira. Th. Ergö abs te idem peto: ego, inquam , potiüs, qui te offendere potui loquacitate mea, fed interim nihil mali cogitans.
COLLOQ. L. Argumentum : Theophyla&o Tobias de fud merenda impcrtit, & fimul rationem oftendit, qua ille fibi in poflerum de merenda, & jentaculo projpiciau
THEOPHYLACTÜS, TOBIAS.
Oro te, da mihi ex pane tuo. To. Mihi non htheo mmis: tarnen volo tibi impertiri, accipe. T. Gratias ago «bi. To. Non eft, quód agas ob rem tantulam. Sed die, quafo , cur nou attuüfti? T. Quia nemo erat domi noltra;, qui mihi daret. To. Tu veró cur non accipis? T Non andeo, nifi det mater. To. Bené facis: fed audi bonum confilium. T. Aufculto , ut audiain : die, qurefo. lo, Cum prandio finito tolluntur menfa; reliquia;, pétito merendam tuam, eamque in peram ftatim recondito: ita bet, ut nunquam immunis venias. T. De jentaculo-autem quid fuades? To. Ut petas in exitu ccena;, & idem faaas , quod dixi tibi de merenda T. Nuuquam vidi melius confilium dari. To. Fac igitur, utmeminerls, &, cum voles, utêre. T. Ego veró utar, quoties opus erit.
COL-



M. Cor der ii Centuria: S13
COLLOQ. LI. Argumentum: Exemplum oblivionis. „ URANIUS, VIRGILIUS.
JScik' tu, quota fit hora? V. Non certum fcio: fed video, inftare cceaa; tempus. U. Me miferum! oblitus fum adire matrem, qua; jusferat. V. Curre: opportune venL, ut ccenes domi. U. Reótè moiies: eo rogatum veniara. V. Eccum hypodidafcalum. U. Optime adest.
COLLOQ, LIL Argumentum: Fe ft is manè induenda, non de die mutanda. „
CAROLUS, CUSTOS.
u
nde adfers iftam tuniculam ? CU. Domo. C. Quid vis facere? CU. Volo indüere. C. Nunc nou eit mutandi tempus. CU. Quando igitur ? C. Cras manc, cüm furges è leéto. CU. Bené mones: expeaabo.
COLLOQ. LUI. Argumentum: Interrogationes curiofa de rebus minutisftmis, nee tarnen inutiles. Praparatio in rebus omnibus. Patris familias diligentia in re famiüari. ^ HADRIANUS, HILARIUS. C^ur hodiè manè abfuifti? HL Occupatus eram. HIn quo negotio ? HL In fcribendis ad matrem litens. H. Quid opus erat illi fcribere? HL Quia ad me fcripferar. H. Ergö refcripiïfti. HL Propriè loqueris. H. Unde tibi miferat literas? HL Rure: uempe ex villa noftra. II. Quando rus profefta eft? Hl. Superioribus diebus. H. Quid agit ruri ? Hl. Curat noftra negotia ruftica. H. Quid podffimum? HL Pra;parat ea, qua; funt opus ad pioxirnam vindemiam. H. Prudenter agit. HL Unde iftud probares? H. Nam omnibus in rebus adhibenda eft praparatio diligens. Hl. Quis te iftud docuit? H. Quidam pa;datrogus diftavit è Cicerone. Hl. Qua occalione? li. b 6 O3 Cum



214 Coïïoquionm Scholafticorum
Cum admoneret, Ot me diligenter pararem ad reddendam hebdomadem poftero dié. Hl. Pro4o reft, moneba" H. ^ed ad propofimm revertamur. Nou habetis villicum qm curet run yeftra n,gotia? Hl. Immo & villicam habemus, & famulos, & ancillas. H. Quid igitur opus eft il c tu* mams opera? Hl. Quia meliüs tflvïtfSSdS Sr'S?' ,q"am f*1?**» rtóicötó. U.Nihilne JC'/.i?1 Mne me filllre Propofitum. H. Putabam , te abfolviffe: perge. Ui. E&rij (ut ex patre audivH prccipiu cura domin. requiri[lir in re familiari adminiftranc.a. H. Ergó pater tuus mme potius deberet in villa effe. HL Non potest. 11. Quid prohibet? HL Quia totus eft m arte fua occupm» H. Majorem (ut o^or) « ea re fruftum perc.pit. Hf. Quis dubitet?' H. Inde igitur ir, ut relmquat uxon omnem curam rei domeftic». Hf Oratio fic eft. H. Sed mater quando eft reverfura? Hl V.x ante profeaam vindemiam. H. Quid tu ? non ibis y "dem^urn ? HL A matre (ut fpero^revi arceffar. Sed cnrrunr HqH» C°"^T lm °™es in Auditorium mi Zus t: CmmmS & n°S' "e P°flre-
COLLOQ. LIV. Argumentum : luvendlh de patre rogatus d Jam Antverptam «/ ad mercatum abiijje, ejufqKe feditum in horas cxfpecJari. Deus ubivis iocorum fll0s confovat!
T T JANUS, JUVENALIS.
fWH inü:"1'^Pm'T*' JU-PlU0'eum eflèAntverpia.. Iguidillic agit? JU.Negotiatur.J. Exquotempore.qu.Ab fo ramo mercatus. J. Valdê miror, qui audeatilliccom-
r.'n^r V r m,randum- J- ftane tibi videtur? JU a profeftó. .Fuit enim alias ,n majbre periculo: fed Do m.nus Deus feraper eum cuftodiyft- J. Credo ecmidem, & adhuc cuftod.et. Sed quando eft reverfurus? TÜ. NeVcio Inkras exlpeaamus. J- Redllcat ülm Dils. jrJJTa
COL-



M. Cor der ü Centuria. 215
COLLOQ. LV.
Argumentum: Lucas Latino de patris adventu gratula' tut: Temporis habenda eft ratio.
LUCAS, LATINUS
Quid ita letns es? La. Quia venit pater. L. Aki tu? unde venit.? La. Lutetia. L. Quando advemt? La. Modó, L. :iamue falutafti? La. Salutavi, cüm ex equo defcenderet. L. Quid ampliüs illi fecifti? La. Calcaria detraxi & ocreas. L. Miror, te non manfiffe domi propter eins adventum. La. Nee ille permififlet, nee ego vellem, prafertim nunc, cüm audienda eft praleftio. L. Bené tu bï cohfuUs, qui temporis rationemhaheas.- Sed quid pater? valet-ne? La. Reftè, Dei beneficio L.Equidem. gaudeo plurimum tua & ejus caufa, quod falvus peregre redient. La. Facis. ut amicum decet. Sed cras pluribus verpis colloquemur. Vide praceptorem, qui jam mgreditur auditorium. L. Eamus auditum praleftionem.
COLLOQ LVI. Argumentum: Interrogatiuncule de profeêtione adlocum, ci? reditu ex loco.
MERCURIUS, MORELLUS.
JEstne domi frater tuus? Mo. Cur iftud rogas ? M Patér meus volebat eum convenire. Mo. Nou eit 111 hac urbe M. Ubi igitur? Mo. Peregrè protectus eit. M. Ouando * Mo. Nudius tertiüs. M. Quonam ïvu ? Mo. Lutetiam. M. Qua iter facturus eft? Mo, Lugdiino M. Utrum P"des, an eques ivit? Mo. Ivitinequo. M. Quando eft rediturus? Mo. Nefcio. M. Sed quern termmum conftituit illi pater? Mo. Juffiit, ut hic adeflet ad vigeümum hujus menfls diem. M. Ducat illum Deus, ac reducac. Mo. Ita precor.
COLLOQ- LVIL
Argumentum: De reditu ex villa.
O 4 NE



air5 Colkquiorum Scholafïicorum NEANOER, NICIAS.
U m fuiftiihis diebus? NI. Ruri. N. Quo in loco? NI £ n m R QuldaSeb« iHiciNL Miniftrabam pat.i. N._ Quid vero ilTe? NI. Paftinabat vitesnoftra*. N Quando illiuin rediilh? NI. Heri tantum N Quid pater' Una mecum rcverfus eft. N. Bené focrum: fed quó nunc is? NI Refta domum. N. Quando repetes ludum literarium?_NI Cras, juvante Deo, auriummum përèndië. N. Ergo interim vale. NI. Et tu vale, mi Neander. COLLOQ. LVIII.
Argumentum ; Percontatur Pa/lor de rebus nihil ad fe pertinèntibus,
PASTOR, PRyEPOSITUS.
Oüo i» ftatu ^nt resveftneLugdunenfes? Pr. Nefcio jampridem nihil audimus. P. Nihil-ne fcripfit frater' mus? Pr. Poft menfes duos nihil literarium mifir, quod viderit pater. P. Fortaflè ajgrotar. Pr. Minimè veró: nam tabellaria fa?pe nobis falntem nunriant verbis ejus, P. Liteenter audio, illura rectè valere Valde eum dilig'o: 'quia fuir mihi fuaviffimus condifcipulus. Pr. Hle (ut opinor) re vicisfim diligit. P. Id veró mihi non eft dubium. Sed nos hora vocat: eamus in auditorium. Pr. Maturemus. Jam recitatur Catalogus.
COLLOQ, LIX.
Argumentum : Interrogatiuncula de acceptis literis,
ROMULÜS, RE MUS.
Quid legis? RE- Literas. R. A quo? RE. A patre R. Quando accepiffi? RE. Heri verfperi. R. Qui* arrulir? RK. Nefcio. R. Nefcis, quis tibi reddiderit eas? Ancilla qufedain a caupone- R. Unde funt data;? RE Lutetia, Credo. R. Quo die? RE. Nondum licuir infpicere. R. Nempè ego reinrerpellavi. RE. Parum refert»on adeó fum occupatus, II. Agè perlege tuam epiftolam-
egq



M. Corderii Centuria. 417 ego interea ftudebo. RE. Ego quoque mox idem faciam.
COLLOQ, LX. Argumentum: Quidam puer ftudere mavult, quam lude> rel Exemplum in pueris rariffimura.
P^DAGOGUS, BLASIUS.
TJnde venis? B. Venio infernè. P. Quod erat tibinepoüum infra? B. Iverain redditum urinara. Sede nunc ad menfain, & mane in cubiculo, donec rediero. B. Quid agam interea? P. Edifce praleftionem in diem craftmum: eam mihi reddes ante ccenam. B. Jamedidici, praceptor: p Lude igitur. B. Sed nullos habeo colluibres. P. Satis multos invenies in hac viciniS ex tuis etiam condifcipulis B. Nihil id euro, nunc malim (fi tibi placet) edifceredeCatechifmo in diem Dominicum- P. Ut libet. B. Si quis te qua:ret, quid illi dicam? P- Die me prodnffe, led mox reverfurum.
COLLOQ, LXI.
Argumuntum: Quidam p.edagogus difcipulum educit ambulatum- Exercitatio corporis. Socratis apophtaegma. Ambulatio fit propter commites jucuudior. Exemplum honeftte remiffionis in ftudiis. PiEDAGOGUS, BENEDICTUS puer.
Heus, Benedict?. B. Hem, prieceptor. P. Pone libros: jam fatis toto die ftuduifti; pare te , ut eamus ambulatum. B. Nonne a ccena prsftaret? P. Salubnor eft ante cibum exercitatio corporis. B. Memim ex te audire P. Narra Socratis dicïum in eam fententiam. 15. Cüm boe rates ufque ad vefperum contentiös ambularet, mterrrogatus, quare id faceret, refpondit, fe, quó melius coenaret, obVonare famem ambulando. P. Probè meminifti: quis auftor^ B Cicero. Sed quó prodibimus, praceptor i l. . Extra urbem. B. Mutabo-ne calceos? P' Muta, neiltos novos pulvere confpergas: fume etiam umbellan?, ne folis * 0 5 M"



ai8 Colloquiorum Scholaflicorum. ardor infufcet tibi faciem. B. Jam paratusadfum. P. Nnnc fan.; prödeamus. B. Vocabo-ne ex viciiiia unum aut alterum comitem? Reftj admones. fic enim jucundior erit deambulatio. Nam per viam 1'ermones inter vosconferetis & m umbra colludetis aiicttbi. B. Sed etiam excitabitur cibi appetentil. Ego lento gradu pracedam : ubi naftus eris comités, vos me per portam ripariam fequimïni. B. Nos igitur illic exfpeaabisï P. Certö. B. Quid, fi nullos in. venero? F. Niliilominus fequere me: audifti? B.Audivi praceptor.
COLLOQ, LXIIArgumentum : Pueri & hfu revocantur,
NOMENC LA TOR, CLOUDIUS & C LEMENS, pueri
ItTeus , pueri: heus, heus. C. Quid clamitas? N. Delii^nduin eft a Iufu. C. Ehoinepte, nondum quarta exaAa eft. N. Immo fcr,- femihora poft quartam. Cu Cur non dedifti fignum ? N. Quia tintinabuli funis fi-aftus eft, Cu Clama i terum , fed attoile vocem. N. Heus, pueri , recipire vos omnes. Feftinate, feftinate, inquam: urget praceptor. C. Define ciamare: accurrunt omnes.
COLLOQ, LXIII. Argumentum: Obfervator de minutü rebus hitcrregans tentai deprehendere puerum quemdam in cendacio. OBSERVATOR, PUER.
Quioagis? P. Scribo. O. Quid fcribis? P. Sententias.
O. Quas ? P. Ex novo Teftamento. O. Bene facis ■ unde habuifti? P. Hypodidafcalus diótavit nobis. O. Quando? P. Heri. O. Quota hora? P. Meridie. O. Ubi2 P. In arei. O. Qui aderant? P. Omnes domertici, prater primos & fecundos. O. Ubi erant illi? P. In aula com. inuni. O. Quid agebant? P. Difputabant. O. Vale, & perge fcribere.
COL-



M. Croderii Centuria. 2i9
COLLOQ. LXIV.
Argumentnm": Duo aut tres ex domefiicis difcipuiis ,pr<ecepfnrem manè jalutatum veniunt, ut fciat, an omnes furrexerint. Admonitio prceceptoris. Exemplum diligentia; obfervatu dignum.
FRANCISCUS unus difcipulorum. PRACEPTOR.
Sat.ve, praceptor. P. Salus per Jefum Chriftum. An ferrexerunt omnes? F. Omnes, prater parvulos. P. Nunquis agrotat? F. Nemo, gratia Deo. P. Quid igitur? F. Alü le iuduunt, alii jam ftudeut'riaviter. P. Iteigitur precatmn , vofque diligenter commendate Domino Deo per Jefum Chriituiij deprecatorem noftrura: deinde pergite in ftudiis veftris ufque ad horam jcntaculi. F. Itafolemus, praceptor. P. Credo equidem: fed quia ferè fomniculofi eftis, ac negligentes: idcircó ego vos admoneo ffepiüs. F. Gratiam hebemus, praceptor huiraniffime. Nunquid vis praterea? P. Die famulo, u: mihi togara adferat.
COLLOQ. LXV. Argumentum:; Ilugo b praeceptore petens mutuo pecuniam mittitur ad Hypodidafcalum.
HUGO, PR /ECEPTOR.
Ï^R/ECFrTOR, vis ne mihi mutuo dare aliquancum peeuriia;? P. Quid opus eft tibi pecunia. H. Ut Sylvio liftisfaciam. P. Quantum debes ili? H. Affem cumfemifTe. P.Qno nomini? H. Quia fcripfit mihialiquotcolloquia. P. Oftende. II. Vide, fi placet. P. Adi hypodidafcalum: die, utdet, quantum petas. H. Gratiasego, prteceptof. P. Non eft quód agas: fed refer in codicem tuum. H, Quin jam retuli P. Factum bene : oltende ipfi hypodidafcalo.
COLLOQ. LXVI.
Argumentum.• A vraceptore chartam petens ejus famutum mittitur.
JA*



220 Colloquïorum Scholaflicorum
JACOBUS, PRACEPTOR.
1 receptor, non reftat mihi charta ad fcribandum: visne dare codicem? P. Qucm in ufum? J. Partim ad colloquia, partim ad exemplaria. p. Retulifti in codicem tuum? In ?fUl1- ,P:.0ftende- J" Ecce tibi, praceptor. P. Quid iftud? reculilh octodecim: vis ergó de majore? j. Si tibi placet. P.Pete ft famuIo:ac, nedubitet, oftende illi tuum codicem , ut idem in fuum referat. j, Audio. P. Audi item. cave abutaris charta: ne tibi pater graviter fuccenfeat. i. faxir Deus, ut bene utar.
COLLOQ. LXVIl, Arf umentuttK Puer in velïam a patre ablegandus orat veniam, & teflimonium fe aüaturum premittit. isaacus.PR/eceptor.
P
x. receptor. P. Quid vis? i. Licet- ne mihi ire domum? ff Cur ante horam ? I. Pater juffie, ut nunc abirem. p. Quid eget opera tua? I. Vult me in villam mittere. P. Quid eó? i. Petitum uvas, cc eadem operanunciatum aüquid vilico noftro, P. Quid, fi me rallis? 1. Adferam teflimonium, ut foleo. .P. Quando redibus? I. Hora prima, ut fpero. P.Qui tam citó'« I. Villa noftra non lonee hinc eft. p. Ito fane.
COLLOQ. LXVIIL Argumentum : Puer fuam patri in fchrihendo navaturus operam apraceptore petit veniam, & jebetur pojieto die adferre teflimonium.
lambertus, przeceptor.
jLicet-ne abeffe horafecunda? p. Quid habesnegotii? l. Pater eget opera mea. P. Quia in re? Ut fibi aüquid fcribam. P. Sed inrerim non reddes, qua; pnefcripra funt vobis? L- Jam edidici. P. Fa drum bené. L. Placetne tibi audire me? P. Cras audiam, cüm licebit per otium. L. Permittif-ne igitur ut abfim, praceptor? P. Agè, Per-
mir-



17. CorderH Centuria. 22 i
»kto: fed ka, ut craftina die fcriptum adferas tefhmonium, L. Ego femper tibi adfero aut a patre fchriptum, aut a noftro famulo, patris nomine. P. Recté facit pater. Sunt enim multi, qni me pafcunt mendaciis. Nunc abi,& patri die falutem verbis meis. L. Faciam, praceptor.
COLLOQ. LXIX. Argumentum: Iturus ad patrent in cauponam. LEONARDUS, PRACEPTOR
Praceptor, arceffor a patre. P. Ubi eft? L. Indiverforio. P. Quando venit? L. Advénk modó. P. Quis tibi tam èitó nuntiavit? L. Mifit ad me famulum. P. Ubi eft? L. Praforibus me exfpeftat. P. Cur iflom non intromifL fti? L. Noluit intrare. P. Quid ita? L. Quia (ut aity feftinadone urgetur. P. Voca illum , ut paucis conveniam, deinde abi .• fed cura, ut quam primüm hic adfis. L. Eo vocatum.
COLLOQ. LXX. Argumentum.- Lucius fcribendi caufa irurus ad tutorent 'veniam inpetrat, fed priis diligentér interregatus. LUCIUS, PRACEPTOR
X-/icet-ne mihi, pracepto-- adke tutorem? P. Qua: te caufa movet? L. Jufferat Uie, ut hodiéconvenirem, fl licèret per otium. P. Quando jufferat? L. Nudius tertms. P. Ubi illum vidifti? L. In ïrea, qua; eft éregionetempli. P. At vide, ne mentiaris. L. A me abfit mendacium. Si vis , jdabo teftes ex condifcipulis, qui mecum aderant. P. Qui "funt illi? L. Daniël, & Corberius. vis-ne, uc eós arceffam? P. Mane , ego illos conveniam. Sed die , quid eget tutor opera tua? L. Ad aliquid defcribendum. P. Qua igitur hora vis illum adire? L. Nunc, fi tibi plaeet. P. Quando huc redibis ? L- Cüm primüm me dimifarit. P. Nunc abi, atque illi ex me die fjlutem plurimam. L. Faciam libenter-
COL-



222 Colloquioritm Scholaft kor mn
COLLOQ. LXXL Argumentum: Jfuri ad nuptias pridie veniam petunt
ut domi vcjiimenta mutent- Admonentar paucis d
praceptore.
MARCUS, PRvECEPTOR.
Licet-ne, Praceptor, ut ego & patrtielis eamns domum? P. Quid eo? M. AJ nuptias confbbrina. J' Quando eft nuptura ? M. Craftino die. P. Cur tam citó vultis ire? M. Ut muretnus veftimenta- P. Per ine licet earis, hsc tarnen lege, ut cras huc redeatis cubitum. M Quid, fi volet patruus, ut exfpeéremus repotia? P. Non' detmebic vos, fatis fcio: dummodo dicaris ei quilere dimiferim. M. Verum fatebimur. P. Abi te, & ab omni '.cavéte intemperantiê: faciteque, ut lucear lux veftra coram omnibus, unde glorificetur nofter ille cceleftis Pater 1VL Ita quidem fperamus fore, ipfo nos in omnibus a'dju-' vante.
COLLOQ. LXXiL Argumentum : Iturus ad forum. Proverbium de pane MARTINUS, PR/ECEP'fOR.
Licet - ne exire , Praceptor? p. Qua'flbi eft exen .di caufa? M. Ur quaram m forp ahquem ex noftratibus P. Quid iftud opus eit? M. Mandare illi volo, ut meoj admoueat de pane mihi aut adferendo, aut mittendo. Ubi pannis deficit, omnia funt illic venalia. M. Iftud'vu' gatum eft apud nos proverbium p- Immó ubique pervulgatum: adeó panis mortalium vita eft neceffarius. Sed ad rem. tu nunc prodire vis? Si tibi placet, praceptor: ne mei negotii occafionem amittam. P. Abi, & feftiiia ante prandium redire. M. Dabo equidem operam.
COLLOQ. LXXÜI.
Argumentum : Michaël ad forum iturus paucis interrf gatur d Praceptore.
MI-



M. Cor der ü Cent ur ia. 223
-p. M1CHAEL, PRACEPTOR. X r/eceptor , licet-ne mihi prodire. P. Qua; tibi eft prodeundi caufa ? M. Eft mihi euadum ad forum. P: Quid eó ? M. Ut emam corium. P. In quern ufum ? M. Ad calceorum foleas. P. Quis te adjuvabitin emtione?M. Quidam oppidanus, cui noc mandavit pater meus. P. De. bueras adire me cum ceteris, qui ad forum prodiérunt. MOccupatus eram. P. Qua in re? M In fcribendis ad patrem literis. P. Quando eas dabis? M. Hodiè» fi quern in foro noftratum offendeio. P. Abi, & memineris ad horam folnam adeife. M. Meminero.
COLLOQ. LXXIV. Argumentum: Emturtis cultellts 'admonetur, ut (ibi impont cayeat. Deus cultores fuos juvat.
1^ OBERTUS, PRACEPTOR. X receptor, licet-ne prodire P. Quamobrem? O. Ut emam cukeilos menfarios. P. Ubi func, quos habebas? O- Reliqui domi. P. Quid ita? O. Quia jam obtufi erant, & inutiles. P. Habes-ne pecuniam ad emendos alios? O. Mater deciit mihi. P. Quis erit adjutor ad emendum? O. Gerardus. P. Ite fan j : & cavete, ne vobis imponatur, O. Cavebimus, Deo juvante. P. Omnes quidem juvat, fed eos potilTkuüm, qui ad ejus honorem omnia referunt.
COLLOQ. LXXV. Argumentum : Oruntius fartorem aditurus. T ORONTIUS, PRiECEPTOR.
JL>icet-ne exire? P. Quó? O. Ad fartorem. P. Quid eö? O. Ut mihi tunicam faciendam metiatur. P. Quec tibi eft materia. G. Niger pannus. P. Ubi eit? O. In arca mea. P. Sartor autem quis tibi eft? O. Petrus Sylvius. P. Eftne periais artifex? O. Sic audivi: & eft notus patri meo, qui juffie, ut illitim adirem. P. Ubi habitrt? O. In vico Xenodochii. P. Non nimis long- eft: cave, difcurras. O. Cavebo, P.Facil : a me veniam impetranc, qui nunquam fallunt. O. Avertat Deus, -ut nunquam fallam. COL»



2G4 Colloquiorum Scholafïicorum
COLLOQ. LXXVL Argumentum: Iturus ad fartorem.
ORESTES, PRiEPCETOR
jl receptor, licet-ne prodire? P. Quö prodire cupisf O. Ad fartorem. P Quid eó? O. Petitum femoralia. P Jam-ne facla funt? O. Simt, opinor. P. Refté opinor /dicis; quia res incerta eft. O. Atqui promiferat mihi in ' huncdiera. P. Quid, fi fallat? O. Nihil mirura fuerir. P. Nunc quoque veré locutus es: nam rarö ad promiffum tempus fidem prsftanr arufices- O. Vifo tarnen, praceptor , fi mihi permittes. P. Nihil impedio. O. Nuuquid vis, praceptor? P. Immo, ut próperes: nedefis praleftioni. O. Cene mones: abeo.
COLLOQ. LXXVII
Argumentum: Pau/us ad fartorem iturus, & eddem opera ad tonforem.
LPAULUS, PR/ECEPTOR. icet-ne prodire, praceptor? PR. Quó? P. Primüm ad fartorem, deinde ad tonforem PR. Cur ad fartorem ? P. Ut curem tibialia reficienda. PR. Sunt-ne lacerata? P. Adeó lacerata, ut vix induere polfim. PR. Cur ad tonforem? P. Ut illi oftendam ulcus, quod mihi his diebus fubortum eit in femore. PR. üetege, ut videam. P. Vide , quando ita placet. PR. Eft furunculus. P. Ita conjiciebam. PR. Cüm aperueris tonfori, roga illum, ut emplaftrum ulceri aptum adnibear. P. Faciam , quod fuades. PR. Sed nnnquis eft. qui tecum prodire veiit? P. Immo, Johannes Fluvianus. PR. Quod habet negotium? P, Tonforem quoque vult adire. PR. Ite igitur una, & reditefimiiiter. PR. Nunquid vis praterea? PR. Ut raaturètis .reditum, ne merenda veftra ïnulftemini.
COLLOQ. LXXVIII. Argumentum : De fuberbana deambulatione. Pratoriurt & Qjtintinus veniam impetrant eundi ambulattm ,
ut



M. Cor der ü Centuria. «25
Ut, eeteris ludentibus , liberiüs £? jucundiüs coiloquantur.. Dei laudandi argumentum cultoribus ejus nunquam deest.
PRAETORIUS, PRACEPTOR, QUINTINUS.
Piueceptor, licet-ne pauca? PR. Loquere. P. Nos duo proponebamus, fi tibi ita videretur, ire, dum ceteri ludunt, foras ambulatum. PR. Quó vultis exire''' P. In proxima fuburbana. PR. Quid autem agetis ambulante? Q. Traftabimus colloquium aliquod. P. Sed de boni- & honeftis-rebus. Q. Hac temporis ferenitas, & tam pulehra terras facies prsehebunt nobis honeftum aliquod argumentum. PR. Nunquam deest Dei laudandi materia , duntaxat vens eius cultoribus. P. Nunquam profectó : fed, ut ad propofitum revertamur, permittis nobis, praceptor, extra urbem prodire? PU. Nifi mihi perfpeéta effet veftra perpetua fidelitas, & verus amor lit erarum , nunquam permitterem: prafertim, cüm pravi adolefcentes me fiepe in hoe genere fefellerint. Vos igitur prodlte: deinde maturè ad coenam revertimini.
COLLOQ. LXXIX. Argumentum: Robertus multorum nomine veniam petH
prêdeundi ad mercatum. -p. ROBERTUS, PRjECEPTOR. X receptor, licet-ne nobis prodire? P. Eftis-ne multi, qui prodire vultis? R. Fermè omnes. P. Quid hoe fibi vult? R. Est hodiè mercatus: inde fit, ut tere fioi quifque velit aüquid emere. P. Nunc ego fum occupatior, quam urfingulorum prodeundi caufam pollim cognofcere; adite igitur fubdoftorera, qui cognofcat, &. fi vacat, vos deducat ipfe. R- Gratias agimus, praceptor humanisfime.
COLLOQ. LXXX. Argumentum: Quidam prodire vokntes objurgantur, &
in poli er um 'diem rejicimtuf.
P RU-



2 26 Colloquiorum Scholaftkorum t-x RUFUS, PRyECEPTOR.
JT receptor , licet-ne nobis ire ad tonforem ? P. Quid eö? R. Ut capillum tondeamus. P. Libenter quotidie eciretisexiretis fexies: quin exfpeótatis in craftinum diem, ut eatis uiia cum ceteris. R. Atqui propter forum tui ba erit in tonftrma. P. Quid turn? Satis habebitis otii ad exfptclandum. Ree pite vos ad ftudium. R. Ut libet, pi receptor.
COLLOQ. LXXXL
Argumentum : Sebaflianus jubetur fcribere ad patrem cujufdam pueri de remittendo ad fcholam filio.
HPRACEPTOR, SEBASTIANUS. odie igitur Petrum convenifti. S. Hodie. P. Ubi? S. In templo. P. Quota hora? S. Oftava matutma. P. Wunquid rogifti, quando fit repetiturus fcholam? S. Rogavi. P. Quid ille? S. Nefcio, inquit. P. Debuifti illum ad reditum exhortari. S. Id ego feci, & multis quidem verbis. P. Bené fecifti: fed quid ilJe refpondit? S. Se adhuc a patre detinéri ad fructus colligendos- P. Quid, li ad ipfum patrem fcribasde ftatu noftro fcholafüco? Fortasfe enim raovebitur, ut filium citiüs remittat, S. Si tibi ita videtur, faciam, idque diligenter. P. Fac igitur primo quoque tempore: fed audi, fcribe pleniffimè: deinde literas tuas mihi oftende, priufquam des perferendas. S. Seduló faciam, praceptor.
COLLOQ. LXXXIL
Argumentum: Stephanus i negoti» reverfus praceptori, ut mor is er at, fe fifiit.
PSTEPHANUS, PRACEPTOR. r/eceptor , tuo permisfu hora primA prodieram: nunc redeo. P. Curafti negotium tuum ? S. Curavi, gratia Deo. P. Factum bene: quota est hora? S. Inftat fecunda. P. Voca mihi famulum : deinde ito ad merendam cum ceteris.
COL-



M. Cor der ü Cent ur ia. 237
COLLOQ. LXXXIIL Argumentum: Scrius quidam ad fcholam acceilem excufat fe , quod fratrcu cxfpccta---erit, cumquj in foro rcfiithfe ait, ut atramenium emeret. In ter fratres omnia debent esfe cummu.iia. Fraternitas.
CPRiECEPTOR, SIMON. ur non yentfti ciriüs ? S. Exfneétebam fratrem. P. Ubi est? S. Reftitit in foro. P. Cur eum non adduxifti? S. Volebat emere atramentum. P. Iminè pyra, mala, aut aliquid - ceteris fructibus. S. Nefcip :'t"m.-n illud dicebat. P. Cüm fitis fratres, cur non habcis domi commune atramentum in amptiila? S. Frater nihil vult habere commune mecum. P. Vult iïitur omnia flbi propria? S. Illud est. P. Admone me, cüm vènerit : ego illum docebo, quid fit fraternitas. S.Faciam, praceptor. P. Abi in locum tuum.
COLLOQ. LXXXIV. Argumentum: Puer interogatus de abfentia caufam adfert honeflam , eamque fcriptam profert.
QPRiECEPTOR, TIBALDUS. uid flbi vult, quód abfueris liac tota hebdómade ? T. Oportuit me manére domi. P. Quamobrem ^ T. Ut matri adelTeui, qua agroiabat. P. Quod illi officium prajftabas? T. Sapiüs ei legebam. P. Quid legebas? T. Aüquid ex facris üteris. P. Sanétum iftud, & laudabile minifterium. Utinam fic omnes fluderent verbo Dei! Sed quid? nihil agebas praterea? T. Quoties opus erat, illi minifrrabam cum ancilla. P. Haccine vera funt omnia? T. Habeo teftimonium. P. Profer illud. T. Ecce. P. Quis fcripfit? T. Famulus nofter, matris hoirflne. P. Agnofco ejus manum: quia 1'ape ab illo mihi attulifii. T. Licet-ne igitur redire in fedem meam? P. Quidni üceat? cüm mihi fatisfeceris. T. Gratias ago, praceptor.
P 2 COL-



228 Colloquiorum Scholafticorum
COLLOQ. LXXXV. Argumentum: Excufat fe quidam, quod inconfulto praceptore prodierit, cujus rei tejtes producit.
PTREBONIUS, PRACEPTOR. Receptor. ]«jacet-ne audire excufationem meam? P Qoando abfuifli? T Hefterno die. P. Quota hor-5? T Prima. P. Qua; fuit caufa? T. Arcesfitus fui P A quo? T. A patre. p. Quis tibi nuntiavit? T. Famülus no{ieT- '■ Clu me non a^ft'? T. Quia dicebat ille, fe urgen fertinatione. | . Suntne tibi teftes? T. Adfunt
ESStoj'Abi'rede in loco tUü: ego imerim e°;
COLLOQ. LXXXVI. Argumentum: Arguitur, qui exierat injufju prxceptorts, jed veniam exorat.
-p. IR^ECE TOR, TERENTIUS. J_7emiror unde nunc venias? T. Domo redeo, pnB. ceptor. P Cur .veras domum? T. Petitum merendam. t . Quamobrem non attuleras? T. Mater erat occunan P.Qutd turn? debuifti exire injufTu meo? T Non deb, ' ftteor. P Quid igitur meruifti? T. Plagas accipere^ fed ignofce mihi quafo, praceptor. P Cur non Mtifti exeund, poteftatem? T. Quia „on audebam te mterS re P Qmdagebam? T. Tenebas libellam quendam & legebas a tqutd P. Fieri potest: fed vos tarnen Sé me mterpellans obrem leviorem. Nunc igitur Z*t* FJï vapulandum.T.Parcemihi, obfecro, pracemö/p S ne ut pr.us cogitem aliquantrfper. Ag , parco:'tüm S ingoiiue confitens, turn quód fatis ftudiofus min vkien Gratlas aS° maxunas, praceptor humaHÜfime. COLLOQ. LXXXVI. A^memurn: Praceptor, de Pa/erio cognita fratrh
PRiE-



r M. Cor der ü Centuria. 229
HPR^iCEPÏOR, VaLERIUS. eus , Valeri. V. Hem, Praceptor. P. Quid flet frater'tuus? V. /Egrótat. P. Qui fcis? V. Satis apparet P. Quo figno? V. Quia vomuit. P. Quid illi dolet? V. Caput ,& ftomachus, ut dicit. P. Cur non recept fe domum? V. Non aulüs eft. P. Tu veró non audebas me admonere? Agè, duc illum tu ipfe domum ufque, & matri narra diligenter, ut ille fe habear Própera, quid cesfas? Duc eum lenro gratu. V. Ducara , praceptor. LXXXVIII. Argumentum: Pvxceptor Z puero patris nomtne fahita/as, &, ubi parentes (int, quique valeant, pe>contatiïs, vicisfim patri falutem nunciat. ■-p. VINCENTIUS, PRACEPTOR.
Pater meus tibi falutem plurimam dicit. P. Am' tu? Quando rure rediit? V. Heri tantum. P. Ur valet? V. Uptim P. Mater veró ubi eft? V. Adhuc eft m Gallia. P. Ubi in Gallia? V. Aurelia. ?. De illa quid auditis2 V. Esfe boua" valetudine praditam, Dei benehcio P Dominus Deus confervet eam. Die vicisfim patri falutem plurimam verbis meis. V. Faciam feduló.
COLLOQ. LXXXIX. Argumentum: Agitur de Euangelio diligenter audiendo, ut Deum feeundum illud coiamus^ d juftè jobneque vivamus. De vocibus item juftè, & fobru: quid nt. mirum illte dénotent.
muum "AUGUST1NUSj BQNtFACIUS. (_ur diiigeuter audire debemus Euangelium ? B. Ut difcamus Deum cólere ex voluntate ejus. A. Nihil alma refpondes? B. Quid refponderem? Nihil emm fcio praterea. A. Nonne etiam, ut fobriè & jufte vivamus? B. Declara mihi illa duo adverbia, quafo. A. Sobni, id est continentur: jufiè , id est in juthna,nempe ut fuum cuique tribuamus. Ita fit, ut jobriè ad P 3 vl*



230 Colloquiorum Scholafïicorum vitara cujufque privatam pertinent : jufiè autem ad charitatem, quam proxiino debemus. B. Sed "ud? mi tommx notmt fcuttas Dei omnia illa compiecW A Prob, fenus Bomfaci: fed volui experiri/anïfoonfio nem tuam retf intelHgeres. B. Bene fecfti iZ de fincero verb. divini intelleett, nihil nimis dici pote* Et de hac re qu}d^ teeum pïuribns verbis h5£ SetenS fed nos hora ipfa admonet ut, difcedamus S
COLLOQ. XC4 Argumentum: Divinh rebus omnia pofiponenda funt ■ fea fere contra fit. Jiomo femper eft homo S V.no fpintu renovacus. Exemplum homufis q'ui" 3em" faett, qua ïft a,iis reprehendit.- Turpe effdoétZ &f p BAPïisTA, CLEMENS.
\~vr non1 intcrfuifti hodierme concioni? c Occunam, eram ,n lenbendis literis. 13. Nonpoteras ,iVffi>. P jta» C. Urgebat tabellarii «fiSSS%2ftM8£
admodum: pro more folito. C UndemTft d 'r r*. popu'um nunc efle occupatum in v ndLbs^r' Non t^noro: fed non poiïtmt homines MmSLw* cam horam nnpendere? B. De hoe fl€*T^S^T' re tibi ratjonem: hoe tantum dico: dde"
r«r/>e e/? ^aOT./, cum cu[ red,
C. Papfcl Quantum colaphum impegifti milt' V,!. verbum nou amplius addau, B. Efto^itur g^gi
COLLOQ. XCI.
Argumentum: Puer d patre commendatuz praceMori Serm; amor patris in filium. Correctio nec^sffiï ro. Pcenaet.aminjufta ferenda eft, & quare Chr^
tus



M. Corderü Centuria. 231 -tui pro nobis paffus immerito. Optatum pium, & fanamn. Hortatio ad diiigentiam. Exemplum pueri fludioii, & obedientis.
BON1FACIUS, CLAUDIUS. Audivi, patrem mum veniffe hodiè iu gymnafium. C. Verum audivifti. B. Qua venem gratia? C. Ut pro mei, alimentis praceptori numeraret pecuniam: fimul, ut me illi commendaret. B. Nunquam te commendarat? C. Immo Mfifcè. B. Quid fibi vult UK commendatione tam frequenti? C. Amore vero me profequitur. C. Quid, li commendat , ut fepiüs vapules ? C. Ea eft fortaffè caufa: fed quid inde? non .propterea me dilijjit mmus. B. Unde iftnd colligis? C. Quia puero tam neceffaria eft correctio, quam aiimentum. B. Verum quidem dicis: fed pnuci ita iudicant. Nemo etiam eft, quin panem, quam virgam, malit. C. Illud eft naturale omnibus, quis negev? fed tarnen patienterferendaeft pcena, prafertim jufta. B Hsec liabetur in libello morali fentemia:
Ouod merïtb pdteris, patienter fcrre memento. Sed qdd, fi poena fit injufra? C. Ea quoque patiendaelt nihilomiiiüs. B. Cuiuscaufa? CPropter JefumChnftum , qui mortem injuftisfimam, eamque acerbifliman, tuht pro neccatis noltris. B. Utinam id nobis in mentem vedret, emoties aliouid patimur! C. Praceptor id nos fepe monet quoties occurrit occafio: feu furdis narratur tabula, ur. cV in proverbio. B Ergó demus operam , ut fimus pofthac diligentiores. C. Ita faxit Deus.
COLLOQ. XCII. Argumentum: Difcefurus quidam ante vacationem fcholaliicam reprehenditur è condijcipulo. Confilia humana a Deo reguntur. Sua cuique tratoda Icientia. Modeftè fapiendum.
HERMINIUS, JACOBUS. I u igitur cras (ut audio) difceffurus es? J. Cras, fi Dominuspermifer.it. IL Ebo, cur tam citó? J.Urgetme pater. II. lmmö tu urges patrem? J. Jta-ne tibi vide-



232 Colloquiorum Scholafiicorum.
tur? quomodo patrem urgere poffum? H. AffiduÉ mWfom:hterarum. J. Tantum femel Icripfi, inftare vacat.onem fchoiafticam. H. Quando mififti ikeras? T. Hebdomade
fe*ï' i a Q^ di6? J- Veneris- ll' Qllid fa«es -Uouii? J. Jnftat vmdetma: interim colligendi funt fruftus arborum. II. Poteras exfpeftare dimiffionis diem. I Nefcio quando fit futurus H. Spero, fore ad fiuem próximse hebdömadis, J. Sed iftud non eft in noftro fitum arburio. H. Ne in prajcep.oris quidem. J. Cujus igitur? H. Jsolius Dei, qui omnium confilia fuo nutu gubemat T Atqui Satanas- videtur interdum gubernare. H. Quantum Deus ïpfi permntit. Sed ifta fapientioribusrelinquamus I rutius eft: monet etiam proverbium: Ne fut er ultra crepidam. H. Siepe illud ex pra;ceptoreaudivimus. ï. Idem quoque nos femel docuit illam Pauli fententiam: Noli altumfapcre: jed time, H..Illud etiam frequenter habet in ore: Alti„,a te neqiuefrrU. J. Sed audin'tu, ad ccenam fignum dan? H. Adimc pulfat aures meas tintinnabulum J. Kamus in aulam, ne defimus precationi. Cras ante difceilum te falutabo.
CO LOQ. XCIII. Argumentum: De moribm adolefeentis inteniuiamabfa. te patre, qudm pnefente. De quinto decalogi vrzeepte. Leem Pauli de honore liberorum erga parentes Exemplum fimulata; repugnantia; ad eliciendum colloquium.
LAMBERTUS, MARTINUS
Pater tuus fut accepi) rediit è Gallia. M. Rediit fa. ne. L. Quando ? M. Die Lume vefperi. L. Adventus ejus non-ne tibi moleftus ruit? M. Quid? moleftus?immö vero jucunrtiffimus. Sed cur iftud rogas ? L Ouia förfitan ilio abfente liberius vivendi tibi eft poieftas M Nefcio, quam mihi libertatem narres. L. Potandi, iudendi, curfitandi. M. An igitnr putas, me nihil aliud agere duin pater abeft? L. Sic ferè folent omnes. M. Diflbluti quidem. Nam, quod ad me attinet, abfente patre fic
vivo,



M. Cor der ü Centuria. 2-33
vivo, ut eoprafente. Non poto, fed bibo, quantum fatis eft: ludo cüm tempus poftulat: non difcurro, fed cum bona matris venia in publicura prodeo, cmn aliquid habeo lieeotii. L. Etiam - ne matri tantoper fubditus es i M. jEque ac patri: quid enim putas? non - ne de utroque aaquale eft prsceptum Domini? Honora (inquit) patrem tuum, & matrem tuam. Qidd Ethnicus ille auctor drlrichorum moralium? / Dilige non cegrd caros pietate parentes : Nee matrem ofendas, dum vis bonus ejfe parenti. Quid Paulus nofter? Filii, obtdite (inquit) _ parentibus in Domino. Non ■ ne parentis nomme pater & mater continentur? L. Iftud a Latims obfervaturauftoribus M. Quin etiam , fi quod effet reverentie dilcnmen, videremur optimo jure plus deberc munbus: utqiix dolóres tautos, aclabores propter nos pertulennt. L. Wovi e*o ifta: & qua; dixifti, pincent mihtoriima. M. Cur ergo mihi ropugnabas? L. Ut ea quafi repugnantia nobis arcefferem fermónis materiam. Nam (uttute nofti) praxeptor f-penosexhortatur, ut noftrum otium in ejufmodi lermonibus impendamus. M. Bonum fanè otium, quod honesfto in negotio confumitur. L. Huc pertiner illud Afr.cani apophthegma, qui dicebat: Se nunquam minus ot.ofum effe quam cüm otiofus erat, ut ex Cicerone didm.mus. M Sed lam tempus monet, ut huic fermoni fmem limponamus L.Reftè mones: fortaffe enim. tua caufa ccena tardatu'r domi. M. Plura (fi Dominus permiierit) m proxlmo congreflu. L. Precor tibi noftem proiperam. M. Vt e<?o tibi placidam per membra quietem. Lt ego timp co'lloQ. XCIV.
Armmentum: Ab ohfervatore monetur quidamadolefcens, ut,in admonendo fratre natu menore fit dihgentior. Per^endum confianter in admonendis omnibus, praci■buï «ui nobis conjuncïi funt. Bon<e indolis fignum quoddam in puero. Exemplum fraterna; admomttoms. MARCUS obfervator, NICASIU'S. X^rater tuus femper in concione aut gerrit, aut inepp 5 tic»



ft 34 Colloquiorum Scholafïicorum. tit, aut aliquem incitat: ex quo fit, ut fiepe notandus fit, deinde vapulet. N. Quid vis faciam? M. Cur non fajpe mones? N. Nunquam defifto monere. M. Perge, precor N. Nihil eft, quod. me pieceris: nunquam ceffabo, donec (voience Deo) aüqua ex parte fe correxerit. M. Sic ufurpabis Catoms ppedtJKnm': quando monesaiiquem: nófticetera. N.Sed oro te, mi fVJarce,ut mihi rénunties» quoties eum nota veris, M. Nunquam finiseffet: adeo frequent eft nomen ejus in meis commentariolis. N. Saltem fac me femel certiorem, cüm primüm cornmiferit, quo fit accuiandua: tüm ego dicam patri, cujus vei ba magis timet, quam verbera. M. Jftuduon eftparvuffl boua; indolis argumentum. N. Ita ïpero quidem. Facies igitur, quod rogo? M. Ego veró, atque libens.
C O L L O Q. X " V. Argumentum: Nicolaus Okerio arcanum commisfum extorquere fruftra conatur, Amicus alter idem. Exemplum taciturnitatis in celaudis amicorum confiliis. Item in curiofos aicauorum fcrutatores.
QNICOLAUS, OBETvTUS. uid confilii traétabas modó cum praceptore? O. Si fcire cupis, illum percontare. N. Cur me celas? O. Ne palam facias. N. Non ideó (crede mihi) te rogo, ut id proferam: quid enim proficerem? O. Quainobrem igitur tam cupidè rogas? N. Nimirum, ut mecum tacitus gaudeam, fi quid boni audierim. O. Itane paratus advenis, ut a me extorqüeas, quod mihi uni, idque a pra;ceprore, creditum est? N. Quod mihi dixeris, furdo, & muto diftum puta. O. Fgo-ne tergum mcum in fidem mam committam? N. Id profeftö potes, & quidem fine periculo. O. Nunquam dices tam commode, ut iftud mihi perfuadcas. N. Dabo fidem, sie tacitururn. O. Etiam, fi ter quater fanchslimè juraveris, non proqam. Proinde tu define percontaiï. N. Hem, ubi eft illa noftra amicitia? O. Nelcis diétum illud fapientis? Qjio-t tacitum esfe vis,nemini dixeris, N. Audivi aliquotïes: fed quod
ami-



M. Cor der ii Cent ur ia &35 atmco d.aura fit, nemini diftum videtur. Est enim amidB qoafi alter idem. O. Eadem tibi dieet, qui icire ex te voiet, & item alias, qui ex üio-t atque ita ad aures omnium perveniet. Itaque, fi me tibi posuac vis amicum esfe. me misfum facito. N. Non fum Imperator, ut te misfum faciam. O. Pergin' moleftus esle? N. Abire malim, quam tibi molefiiam exhibere.
COLLOQ. XCVI. Argumentum; Öbertus Patricio cömmodatum reddit cum gratiarum aBione. Beneficia ui rd tth oqne oblata. Exemplum aulicce civilitati propémodum fiimle. lp OBERTÜS, PATRICIUS.
iVrfr, redclo tibi commodatum, & gratias ago maxima=. P. Non eft-, quod agas: fed tu fatis ne ufuseras? O. Satis diu ufum Conceffifti, qua; tua eft huinanuas P. Quoties opus erit, qu&lb , ne parcasrebus meis- O. Non parcam, ouando ita jubes. P. Pergratum mini teCens. O. Gratiam habêo maxftnam •. tu verónoftris viciliim utere, li duid ufus fuerir. P. Non eft, quod moneas: fans mea fponte fum impudens. O. Immo vcrecufldus mmis. P. Efto i aliquando tarnen fenties. O. Ita velim: bene vale. P. Te fervet Dominus Deus.
COLLOQ. XCVlI. Argumentum.' Non eft mahim malo, fed malum bom ■coinpenfai'.dum.
PATRICIUS, QUARTUS. J^iCET-NEinalum malo rependere. Q. Cur iftud quaaris? P. Utüs refpondere poflim, qui hac in re mihi contradiennt. O Breviter interrogafti, refpondeo breviiflmè: non licet. P» Cur non? Q. Quia vetuitChriftus, ik poft eum Apóftoli ? P. Quid igitur faciendum eft? Q. Malum bo. nocompenfandum. P.An non fatis eft, bonum bono rependere2 Q.Non fatis, Chriftianoquidem. P.Quammobrem? Q.Nam Chriftianum oportet Ciriftum prseceptorem imitari. P. Ouid fecit Chrillus in eo genere? Q. Saiuvit eum , v qui



236 Colloquiorum Scholaflicorum qui ipfi cólaphum infregerat: precatus eft pro iis, qui jplum in crucem fuftülerant: alia item multa fecit ejufmodi. P. Nihilné igitur facit, qui gratiam pro gratia rependit? Q. Tantum facit, quantum faciant Etlmici. P Quid illi faciunt? Q. Amicos diligunt, & referunt gratiam, a quibus acceperunt. P. Nihilne ampliüs? Q Nihil: nam quid ampliüs exfpecftesab iis, qui verum Deum non noverunt? P. Quid faciunt inimicis? Q. Quibufcunque modis poffunt, eos perfequuntur. P, bft - ne Chriliiano peccatum? Q. Si non licet ut jam tibi proba' vi) conclude, id peccarum effe. P. Atqui (ut vulgo dicitur) vim vi repellere licet. Quam fententiam novus quidam Poeta etiam tallus interpretatus eft his verbis: Fellere vim vi jura jinunt, & vulnere vulnus Quid ad hoe refpondes? Q. Iftud quidem pennittunt Ethmcorum leges: fed lex diviua longé aliter loquitur P. Quid divina lex? Q Idem, quod Dei Verbum P Quidquid ergo fit contra Dei Verbum, eft-ne'peccatum? Q. Procul dubio peccatum eft. P Potes-ne ifta probare ex divinis literis? Q. Quidni pofmn ? nihil faciliüs. P. Adfer mini, quaïfo , fententias. Q Non credis id, quod eft omnibus in confeftb. P. Irnmö ve- I ró ïndubitanter credo. Q Qmd igitur opus eft teftimonns ? P. Ut contradicendbus cerró refpondére poflim O I Rectè intelligis: fed quia non poffes ex tempore memo- ' riajmandare, exfpeóta, dum tibi defcribam in chartula: in qua etiam fit locorum annotatio , ut pollis, quibus voles etiam digitodemorftrare. P. Optimum ex tempore. confilium: quanto iftud mihi commodius fuerit! fic enim per otium edifcam, ut ad manum habeam, quoties erit opus. Sed quando mihi dabis? Q. Cras, fi libet huad merevértere. P Quota hora? Q. a. meridie prima F. Sat habeo: interea vale. Q. Tefervet Dominus Deus
COLLOQ. XCVill. * I
Argumentum s Bapti(la domum Jè non antè abiturum di- 1 cit, quam Deo vifum fuerit, aut a patre arecfjatur. Parentibus mot gerendas e/L Sermones noftri non de'- ' bent effe infructuofi. Exemplum obcdientis lilii.



M. Corderii Centuria: 23?
QjEGIDIUS , BAPTISTA. üando vis abire domum? B. Nefcio. Ubi Deo vifum fuerit: id enim pendet ex voluntate ejus, non me3. JE. Quid, fi te arceffat pater? B. Tune intelligam, Deum fic veile, ideoque parébo. iE. Quid fi alia fuerit Dei , alia patris tui, voluntas? B De hoe meum non eft disputare : fed , ut confido , pater non temeiè me arcefiet. JS. Ego quoque non aliter fentio: fed volui tantifper tecum fabularf. B. Gaudeo , hunc noftrum fermonem nonfuiCTe fabulofum. M. Utinamin fcholis frequentiores effent fermones ejufmodi! B. Turn erunt, cüm Deus ipfe puerorum animos timore fui affecerit.' /E. Ergö precemureum, ut id brevi contingat.
COLLOQ. XCIX. Argumeutum, Reprehenditur prnfedtio in militiam. Mi' h .Uturn viia corruptiflima. Bonus pater ■ familias femper aüquid per occafionem docet. Timor Dei. Cu/iodit parvulos Dominus, ac dirigit. Patres, c? prteceptores diligendi , ê? quare. Exemplum adolefcentisftulti,& parentum con emptoris. YT BAPTISTA, CAROLUS.
x-j bi nunc est frater tuus natu maximus? C. Ivit in militiam. B. Quid ais? in militiam? C. Sic res est. B. Sic ergo valedixit literis? C. Jam pridem literartim fatietas eum cepertt. B. Quid ita ? C. Nefcio, nifi quia volebat liberiüs rivere. B. Quomodo permifit pater? C. Quid? putas permifisfe? Patre abfente, matre invité,profeftus eit B. O miferum adolefcentem! C. Immo vero miferrimum ! B. Quid faciet? C ld, quod cetert, qui j fequuntur illud vita; genus: nempe fpoliabit, rapiet, ludet aleS, potabit, Icorrabitur. B. Est-ne iftac militum I vita? C. Omnino. B- Unde fcis iftud? C. Audivi nuper ex patre, cum coenaremus. B. Quorfum narrabat talia? C üocebat nos, nihil esfe certius, quam Deum, timere, q ii cuftodit parvulos, eofque in viam rectam pau1 latim inducit. B. Et praceptor ipfe nofter de iis rebus
fat*



238 Colloqirorujn Scholaftlcorum fjepe nos admonet. c- Tantó ""gis deherausesfe folliciti. ut parentes caros habeamus, & pféceptores, quqrum, pperA Deus ad noftram inftitntiouem utitur. B. Utiuam ■irifquj priellenius, quod ipfe nobis in iua lege prajeipit! C, ita faxit ilie! B. Faxit, precor.
C O L L O 9. C. Argumentum: Qjlidam teverfus ex Gal/ia prater opinionem , & voluutatem pa ris , domo cxpelütur. Post aiiquod tempus auriion.im opera redit in gratiqm. Exemplum ejus, quod per iram peccatur: item, ftultte matrum indulgentie in liberos.
ABENIGNUS, CALVÜS. udio, fratrem tuum jam revertisfe ex Gallia. C. Sic est. B. Soluf-ne rediit? C. Non omnino. B. Quis igitur cum illo? C. Quidam civis bujus óppidi, qui feré biennium illic habitaverat. B. Cur iverat frater? C. Misfus UJixd fuentt a patre, ut Gallicé difceret loqui. B. Quam igitur ob rem non fuit illic diutiüs? C. Jam non poterat ferre matris defiderium. B. O tenellum adolefcentem! quotum agit annum? C. Septimum decimum, fi reet - mater métninit, ex qua id audivi fbpe. B. Age , quo vultu a patre excéptus est ejus adventus? C. Rogas? Pater non fufftnèbat illum afpicere: quin-etiam nee falntatione dignatus, nee alloquip, jusfit eum abire e confpedu. B. Quid pnetere»? C. Nifi mater cum lacrymis intercesfisfet, jufebat appararitorem arcesfi, qui miferum in carcerem conjiceret. B. Atqui non poterat injusfu magiftratus. C. Nefcio, tarnen conabatur. B. Quid ooftea faétum est? cubuit-ne domi veftra;? C. Minimï vero. B. Ubi igitur' C. Sororis mei» virum noftin' ? B. Tanquam digitos. C. Eó misfus est a matre, dum patris ira defervefceret. B. Quid tandem accidit? C. Egit mater cum propinquis, & amicis noflris, ut iratum patrem mitigarent. B. Sic igitur frater tuus cum patre in gratiam rediit? C. Id non fuit magni negotii. Janï enim patrem cceperat pcenitere, quod fic excanduisfet, quodqne tam graviter accc-
pis-



1\ f. Corderii Ccnturia. 2 39
pisfet filium. B. Nempe dies ejus iram lenierat. B. Ea tarnen lege recepit illum . ut promitreret, fe in Galharn re- . diturura ftatim a vindemia. B. Vide, quam ineptus lit ifte in matres noftras arR'ctus. C. Atqui ipfa: matres funt in caufa: cur enim adeö tcnerè nos adamant? B. Natu- < ram cogere difïïcile est. C. In hanc feutentiam tenes ne verfum ex Horatio? B.
Naturam expellas furcd, tarnen ufque recurret. C. Sed quid hoe? dum fabulamur, a lufu cesfatmn est. B. Nihil inde nobis accidct mali: ad difputationes conveniamus jam.
F I N I S.