VER SA MELING
V AN
STUKKE N«
BETREFFENDE DE gehoudene commissie TOT HET OPMAKEN VAN È E N
PLAN van DEFENSIE
VOOR DE
STADt GRONINGEN.
TEN DIENSTE FAN DE BURGERIE DEZER STADT, OP ORDRE DER HEERÈN GECOMMITTEERDEN DES BREEDEN RAADS DOOR DEN DRUK GEMEEN GEMAAKT.
Te GRONINGEN,
b v hendrik vechnerüss Boekdrukker in de kleine Krom-Elboog. 1787.






D« Gecommitteerde uit den Breeden Raadt tot 't opmttaktn van een plan van defenfie voor deze Stad, op den 11 May 1787. fjt den Breeden Raadt rapport hebbende gedaan, van het gene door henmet ovcrroepinge van Gecommitteerden uit de Officieren des Burgerlyken Regimenis, uit de Schutterie, en van het Genoodfchap van Wapenhandel, federt den 23 Sept. 1786. is verrigt, agtcn het ook noodzakelyk openinge van hun gehouden gedrag in defen aan alle hunne Medeburgeren te moeten geven : op, dat de geheele maatfehappie in flaat fy daar over naa een bedaard onderzoek te oordeelen.



DRUKFEILEN.
pag. 5. 10 reg. -wierden wierde. ' . 19 reg» kennis te moeten geven.
6. 8 reg. Officieren, de Compagnien. 8. 8 reg. m bet Zuiden, en tot het Zuider. i, 16 reg. lub A. fiat infertio die verdeelinge inde Breede Rand niet fynde gebragt, fo word dezelve hier niet geplaatst, 10. 3, reg. in cas /sekte in cas van fiekte. 13. Art, 27. moeten' moet. na. Hat Dat.
94« tegensivocrdig, tegenwoordige*
a5« v°lgen, velgend.



( i )
No I;
EXTRACT uit bet Boek van Breeden Raads RefJu tien ter Stads Secretarie in Groningen,
Saturni den 23 Sepiemb. 1786.
fTi
X er Vergaderihge van den Breeden Raad zyndö geieefèn een addres van de Hoofd Officieren des Burgerlyken Regiments, tot dezen gefterkt door de Gecommitteerden der geheele Schuttery; waarby zich plichtmatig voegden de Gecommitteerden em Hoofd-Officieren van het gewettigd Genoodfchap van Wapenhandel alhier, daarby te kennen geven* de i hoe Burgemeesteren en Raad Oud en Nieuw fampt Taalmannenj en Gezworen Gemeente, by Breede Raads Refolutie van den 22 Janr. 1785, hadden gearresteerd, ten einde de Bürgery in ftaat werde gefield, om blyken van hunne waare Vaderlands liefde te geven en deeze Stad, derzelver Regeeringe, de goede Ingezetenen en hunne bezittingen tegens alle geweld te kunnen verdedigen ^ de Wjgtdoende Burgers van behoorlyk geweer ei> wapenen op Stads kosten te voorzien, dat H. Ed. Mog. ter beantwoordinge aan den zucht en begeerte der Ingezetenen, om in alle gevallen van nut te kunnen zyn, diverfe articnlen hadden gelieven vast te ftellen, ter uirdeelinff en goede in ftand-
houding dier Wapenen . Eene voorzorg, waar
door wel een groot poincl: in de articulen der Wagt - ordening was geredresfeerd, en mede den grond gelegd, dat de Burgeren zich in de behandeling en het gebruik dier Wapenen met meerde*
ren yver hadden geoefend . Dan welke de on-
A der-



( i )
dergeteekende in de tegensvvoordige allergevaarlykiïe en zorgelykfte omftandigheden, waar in ons lieve Vaderland door het openen van eenen Burgerfcryg , in één of meerder onzer Provinciën , en zelfs het vyandelyk gebruik der wapenen onzer eigen bezoldelingen tegens onze mede Burgers, zoo onvoorziens gedompeld was, geenzints ter afweering van inwendig of uitwendig geweld, en ter belcherming van hnnne duurfte panden toereikende
vonden . Te minder, daar de ondergetekende
in de articulbrief des Burgerlyken R.egiments geene zulke wetten en ordres vonden, welkers opvolging hun eenigzints kan gerust ftellen , noch in Cas van oproer, ofte vyandelyken aanval, eenige fólide regulen en manieren van ftuiting, veel min van defenfie, ja zelvs geene diftinéte ordre van bezetting der Stad van wagten, of poorten opleverde.
Daar het nu ontegenzeglyk zeker was, dat, met welke vuurige Vaderlandsliefde en bedaarde heldenmoed, ook yder Burger en Ingezeten mogte bezield zyn, dezelve in alle gevallen eensklaps nutteloos was, ja bezwyken moest, als dezelve niet gegrond was op de bewustheid van een wel ingericht defenüe plan, en vertrouwen op eene flipte uitvoering daarvan. - Deeze gefteldheid van zaken, hadde niet alleen op de wagtdoende Burgers, maar op alle de Leeden van 't Genoodfchap van Wapenhandel zulke fterke indrukken gemaakt, dat zy geen ogenblik hadden durven verzuimen om dit onder het oog van H. Ed. Mog. te brengen; gedienftig verzoekende, dat uit het midden van den Breeden Raad ten fpoedigften zodaane Gecommitteerden mogten worden benoemd, met welke, de ondergetekende, of eenige uit hun midden, ter formeering van zodaane middelen, manieren en
ordre



( 3 )
ordre van defenfie, zoo voorde Stad, wagtdoende Burgers, als het Genoodfchap, eu het geen daaf toe betreklyk zoude kunnen zyn, zouden kunnen befoigneren; en teffens, dat H. Ed, Mog. tot dis Commisfie één of meerder bekwame Ingenieurs geJievden te nomineren, alles met dien eerbiedigen aandrang tot fpoed en voortzetting, die het gewigt der zake vorderde —~. (was getekent) uit naam van den Krygsraad 5 J. v. BOLHUIS, PIETER BOELENS, UDO RiNGELS, C. POELMAN. -—; uit naam. van de Compagnien j. HOFSTEE s C. KNOT, A. DOESBURGH, JACOter HUI* SEN, HERO HARKEMA, WILKE HOM* MES, LEENDERT NAUTA, CHRISTOFFER SCHOLTENS, JOHANNES SETLER, N, J. NANNINGA, HINDRfK BRONNEGER * EVERT ABBRING, HARMANNUS de JONGE , H. CAMPHOF, i SCHUILINGH, L. COLLARDT, E. BRONNEGER, ALLE van der VEEN; wegens het Genoodfchap T. MODDERMAN, J. BOLT, M. I. BUSCH, H. L. WICHERS, P. van OLDENNEEL.
Hebben, de H, Heeren Burgeraeesrercn en Raad, Oud en Nieuw, fampt Taalmannen en Gezworene Gemeente, deze zaak geffeld in handen- van den EE. Heer Burgemr. van SYSEN, Raadsheeren SICCAMA en FOCKENS, en den Sindicus TIDDENS, benevens de Heeren Taalman BUN1NG» Gezworens WOLDR1NGH en ten BERGE, om daarover met de Remonftranten in Commisfie te befoigneren, en tot gemelde einden zodane verdere Perzonen te adfumeren, als H. Edelheden nodig en nuttig zullen oordeelen, doende daar van ter Vergaderinge rapport.
OolL Accord. A ss No.



C 4 )
No. 2.
EXTRACT uit het hoek van Breede Raads Refolutien ter Stads Secretarie in Groningen.
Mercurii d-en 31 Januarii 1787.
jf3oor de Heeren Gecommitteerd tot het formee-
ren yan een Plan ter Defenfie voor de Stad, wagtdoende Burgers etc. hebben ter Vergaderinge gedaan fchriftelyk voorftel, luidende in verbis:
Edele Mogende Heeren , Burgemee ft er en en Raad, Oud en Nieuw, fampt Taalmannen en Gezwooren Gemeente.
T~)e Heeren door UEd. Mog. by refolutie van den 23 Sept. jongst gecommitteerd, tot het formeeren van een Plan van fodaane middelen, manier en ordre van Defenfie, zo voor de Stad, wagtdoende Burgers, als het Genoodfchap, en het geen daartoe betrekkelyk zoude kunnen zyn , hebben de eere
UEd. Mog. voorlopig te rapporteren: dat aan
UEd. Mog. ordres reeds in zo verre hebben voldaan, dat een Plan voor de inwendige defenfie, en het geen daartoe relatie heeft, hadden opgemaakt, en wel met eene byna eenparig genoegen, dat daarvan een rapport hadden doen opmaken met intentie om hetzelve ten eerften ter deliberatie van UEd. Mog. te brengen, dan dat de Gecomm. der Comp. hadden verzogt, daarvan vooraf Copie te hebben» om daar op de goedkeuring van hunne Committenten te vragen, dat in dat verzoek door de Heeren UEd, Mog. Gecommitteerden is gedifficul*
teert



C 5 )
teeert, en aan hen voorgehouden de onbevoegdheid der Heeren UEd. Mog. Gecomm. daar toe , en de abfurde gevolgen, die zulks zoude hebben: Het welk de Gecommitteerden der Comp. begrypende, hebben dezelve voorgedragen, dat de Burgerie abfoluit van hun opening verwagtede, en dat zy den haat en bet ongenoegen hunner Committenten op zich zouden laadtn, indien de Burgery niet op de een of andere wyze daarvan voor het arrest wierden geinformeerd . Dat zy Heeren Gecommitteerden daarover ernftig hebbende gedelibereerd, en aan den eenen kant gaarn genoegen aan de Burgery willende geven, als ook aan die van het Genoodfchap , wier Gecommitteerden mede Communicatie van de Plans verzogten, en aan den anderen kant hun pligt niet willende te buiten gaan, veel min de Wetgevende magt van UEd. Mog. benadeelen, hebben dezelve geoorueelt van het voorgevallene aan UEd. Mog. kennis te geven, en de welmeeninge van UEd. Mog. te verneemen, of UEd. Mog. zouden kunnen goedvinden aan de refpective Gecommitteerden zo van de Officieren, der Comp. als van het gewettigde Corps Copie te accorderen van het geene dus ver by provifie in gemelde Commisfie is bepaald, ten einde daar van kennis te geven aan hunne refpective Committenten , op dat dezelve , oordelende eenig bezwaar, of Confideratien te hebben, zulks door hunne Gecommitteerden binnen 14 dagen, na bekomene Copie, konden brengen ter kennis en deliberatie der Heeren UEd. Mog. Gecommitteerden.
Dat zulks aan alle de Gecommitteerden zyn-
de voorgefteld, hebben alle daarin volledig genoegen genoomen en neemen de Heeren UEd. Mog. Gecommitteerden de vryheid zulks ter kennis en A 3 de-



deliberatie van UEd. Mog. favorabel te brengen. Waarop zynde gedelibereerd, hebben de H. Heeren Burgerneesteren & Raad, Oud en Nieuw, fampt Taalmannen & Gezworene Gemeente, na gehoudene deliberatie, zich met het rapport Conformerende, de Heeren Gecommitteerden geauthorifeerd aan de refpective Gecommitteerden, zo van de Officieren der Compaghien, als van het gewettigde Corps Copie te overhandigen van het o-een dus ver by provifie in gemelde Commisfie is bepaald , ten einde daar van kennis te geven aan hunne Committenten, op dat zulks van dezelve, oordelende eenig bezwaar ofte confideratien te'hebben, door hunne Gecommitteerden binnen 14 dagen na bekomene Copie aan Heeren UEd. Mog. Gecommitteerden ter kennis en deliberatie werde gebragt.
JQe Borgemeester van SYSEN en verdere Heeren, door UEd. Mog. Gecommitteert by Resolutie van den 23 Sept. jongst om te onderzoeken en te befoigneren over het Request, ten dien dage aan UEd. Mog. geprafenteert, door de Hooft Ome-eren des Burgerlyken Regiments tot defen gekerkt door de Gecommitteerden der geheele Schuttery waar by zich pligtmatig voegden de Gecommitteerden en Hoofd-Officieren van het gewettigt genccdlchap van Wapenhandel alhier om te forme-
Coll. Accord.
EDELE MOGENDE HEEREN
Borgemeesteren en Raad, Oud en Nieuw, fampt Taalmannen en Gefivorene Meente.
ren



( 7 )
ren een Plan van zodaene middelen, manier en ordre van Defenfie, zoo voor de Stad vagtdogg Burgers, als het Genoodichap, en het geen daai toe betrekkelyk zoude kunnen zyn. Hebben de Per UEd Mos. provifioneel te rapporteren, dat zy to dat eynde hebben doen citeren uk de Hoofd-Officieren van het Burgerlyke Regim»nt 2 Gecomm. uit de Comp. en 2 uit het gewettigde Genoodichap, door ieder uit de hunne te
VCrD?in"de eerfte Commisfie op den 10 Oétober de Gecomm. uit de Comp. hebbende verzogt dat 6 daar toe Gecommitteert zynde, die ook alk aldaar moeten compareren , zy Heeren Gecommitteerderal toen voordeelt hebben, daar mie motre:rtfficu,teerei?, dog op hunne nadere: mftantie dezelve in de befoignes op den 28. November efl vnkende geadmitteert hebben.
Dat zy Heeren Gecomm. geoordeelt hebbende tot een grondflag hunner Verhandelingen te hebben moeten weeten, het getal der Manfchappen wefee daar toe konden worden gebruikt, hebben zy oe Hooileden verfogf, mee hun mede Officieren, dat X t wiHen Nagaan , zoo als volveerd* hebben gedaan, en vervolgens in de nodige Claiïln
^Stzy Heeren Gecommitteerden vervolgens Ebbende gebefoigneert, over het gebruik dier Ma Spen, zoo tot de dagelykfche .Wagten, als ui CasPvan brand, en inwendige Oproeren; zyn dezelve genoegzaam eenparig eens gewordennavol-fende articulen ter deliberatie en goedkeuring aan UEd. Mog. voor te dragen.
A 4 Ar£'



( 8 )
Art.
ï
JLJat net Burgerlyke Regiment werde gecomooleert, uit 2 Battaillons, het Noorder en Zuider welke om de Rang dienden te Looren, gelyk ook de Compagnien over de order der wagten.' 2.
Dat tot het Noorder zouden behoren alle Perfoonen en huifen van Steentil Poort af, tot A. Poort toe, aan de Noordkant ftaande, of wonende en het Zuiden die aan de Zuidkant van het zelve Itaan, of wonen, verfchillende in getal van Wa«tdoende Perzonen thans byna niets, met eene geringe infprmg van het eene in het andere. 3.
Dat dus tot het Noorder Battaillon zoude behooren, de Comp. na bekent onder r. 2. 12 tot 38. en tot het Zuider Batt. 3. tot n. incluis, en dus ieder u,t 0. Compagnien, de Compagnien te .verdeelen. Sub A. fiat infertio.
Dat gemelde Regiment dus uit 2. Battaillons beltaande buiten de Compagnies Officieren diende te worden voorzien met een ColloneJ , en ieder Battaillon-met een Lt. Collonel en r. Major.
Dat gemelde Staf - Officieren, dienden te worden «ekoofen telkens voor de tyd van drie Jaaren door alle Leeden der refpetfive Comp. en wel de ColJonel door die der 18 Gomp. Lt. Col. en Major door *e Eeden der Comp. van ieder Battaillon uit de in Aenst zynde Officieren, en naa gedaane keus des fiaads approbatie, daar op moeten worden verzogt 6. b '
Dat by die Compagnien waar uit een Hoofd-Officier



( 9 )
ficier is gekoofen , een Officier weder diende te worden aangeftelt, en wel zoo het een Hopman mogt zyn een Capitain Lieut,, hebbende, in alles de rang als jongfte Hopman.
?■
Dat elk Batt. diende te zyn voorzien met 2. Adjudanten, een uit de Officieren, en een uit de Schutters, dat de eerfle zyn voorige rang diende te behouden, en verders die rang, waartoe daar naa gepromoveert mogt worden ; en de tweede den rang als Vaandrich hebben, dat die alle zich zullen moogen excuferen van Ordinaire Wagten, en de laaste mede Sesfie hebben in de Krygsraad, en te zyner tyd mede profiteren van de Krygskas. 8.
Dat ieder Comp. diende te beftaan , uit 52. Schutters , als 28. Adels, en 24. Adels by de Poort.
9-
By ieder Comp. zullen zyn 6 Grenadiers, dewelke egter in Ordinaire Wagten en togten niet zullen zyn gediftingueert.
10.
Gemelde Grenadiers zullen in Cas de Batt. vergaderen, van ieder Batt. een Comp. formeren, en als dan gecommandeert worden, ieder door een Capitain, 2 Lieutenants en een Vaandrich, te kielen, als Art. 5. is bepaald.
11.
De Tambours zullen tot 18 uitfterven. 12.
Dat van gem. 18. Comp. ieder dag een de Wagt diende te betrekken, en wel dat die van hef eene Batt. het andere aflosten, na de Nummers en fchik« king van rang in ieder Battaillon.
A 5 iS.



C 10 )
i3-
Dat de refpective Officieren in ieder Battaillon dienden , om hunne Nummer in het dienst doen te looten, zullende in cas fiekte of abfentie de volgende Officieren de dienst moeten waarneemen, invoegen dat altyd een Hopman, Lnt. en Vaandrich in dienst zyn: alles volgens een Roofter daar van te formeren.
14-
Dezelve zal een Uur voor dat de Wagt aflosfen, op een daar toe bepaalde plaats voor ieder Batt. by een komen, om door de Adjudant na de grootte gerangeert zynde, geëxerceert te worden, ten waere de Hopman verkiefen mogt zulks zelf te doen, of eene der Officieren daartoe te verkiezen. Exemt in de Maanden Novemb. Decemb. Januarii en Februarii, en op Zon- en Feestdagen, en by Onbequaam weer.
t el IAi
Naa de exercitie diende de Comp. in volgende Ordre te marcheeren,
De Hopman, waar agter
De Vaandrich, dragende 't Vaandel.
De Tamboers en Pipers.
Het eerfte Pelotton, zynde 28. Adelborften.
2. De Sergeant leydende het 2de Pelotton, zynde 24. Adels by de Poort.
De Lnt. fluitende agter op.
16.
Dezelve zal marcheren over de groote Markt, doende de gewoone Salvo in eens.
17-
Dezelve zal zoo vroeg aan de Hooftwagt moeten zyn , dat de wagt behoorlyk is overgenomen, voor en aleer de Sleutels moeten worden afgegeven, om de Poorten te fluiten. 18.



l'ó.
Van de 24. Adels by de Poort zullen van de 24. 8. Man direcï worden bedankt, en van de overige 16. Man 2. Man naa ieder Poort worden geiönden, om die te fluiten, zullende de Sleutels, zoo by het fluiten als openen der Poorten door een Adel word gedragen, welke by de Poorten zuilen moeten blyven , ter tyd de Poorten finaal zyn gefloten, brengende als dan de Sleutels weder aan de Hoofdwagt, rapport doende van het geen voorgevallen mogt zyn, waar mede ook de 16. Adels by de Poort zullen zyn ontflagen van de verdere wagt en afmarsch, exemt in Cas van allarm pf brand, zullende dit onder de 24. Perzoonen rouleren.
'9- ' Zoo ras de Wagt betrokken is, zal de helvte der hooftwagt uit 28. Adelborften beftaande ; van de Wagt mogen gaan, dog van November tot May voor 9. en de verdere Maanden, voor 10. uur weder aan de Wagt moeten zyn, om de andere helvte af te lollen, en de Nagtwagt te houden.
20.
De Nagtwagt zal door de anderen worden afgelost , des Zomers voor 7. en des Winters voor 8. . uur, zullende op de dagwagt nooit minder dan 6 Man mogen zyn.
21.
Des morgens zal naa ieder Poort een Man worden gezonden, om die te Openen, welke de fleutels aanftonds naa het Openen weer aan de Hooftwagt fullen brengen, en Rappott doen van hunne bevinding.
22.
De Wagt zal nooit zonder èen Officier mogen
zyn,



C 12 )
ayn, dus zal de Hopman aan de Wagt bly ven 9 tot naa de Hoofd - ronde welke hy 's nagts voor 12. uur zelfs zal moeten doen , en zulks gedaan zynde, naa huis mogen gaan; de Lieutn. zal des Winters voor 9. en des Zomers voor to uur aan de Hoofdwagt moeten zyn, om de Nagtwagt te houden. De Vaandrich zal de Lt. des Zomers *s morgens om 7. en des Winters om 8. uur, aftanen, en bly ven tot half 1. uur, als wanneer de Hopman op de Wagt zal komen , en blyven tot 3. uur, wanneer de Vaandrich dezelve zal aftanen, en blyven tot de afmarsch. Zullende de met vertaf abfente mannen zoo wel als de Officieren j uur voor de afmarsch aan de Wagt moeten zyn. dog zullen tot meerder gemak der Wagtdoende, de Officieren in cas van noodfakelyke abfentie, de geheele Wagt, of een gedeelte derzei ver mogen laaten waarnemen , door een Officier uit het zelve Batt. van dezelve rang als zy, gelyk ook de onderofficieren en Schutters der op de Wagt zynde Comp. hunne touren om prasfent te zyn met elkanderen naa welgevallen zullen mogen verwiflelen, mits voor af daar van kennis gevende, aan de Officieren.
/• 23.
De Luitn. zal tegens de Morgen eer de Ratelaars mogen vertrekken, een Vifiteer ronde uitfenden, en zorge dragen , dat de Corporaal der Ratelaars ieder nagt ten minften eens, de Ronde doe, op zodane tyden als hem zal ordonneeren, welke te rug komende rapport zal doen, blyvende de Sleutel van hun Wagt zoo lange in de Hooftwagt.
24.
De ronde zal naauwkeurig agt geven of de Ratelaars



( 13 )
telaars op hunne Posten zyn , of de Lantaerens branden, en voorts alle ongeregeldheden die zy hooren en zien beletten.
25-
De Lieutn. die de Nagtwagt heeft, zal het Rapport tekenen, het welke gelegeit dooreen Sergeant aan het huis van de Heer Praafiderende zal worden gebragt, by aldien 'er niets is voorgevallen, maat iets die nagt zynde voorgevallen , dat ter kennis van de Wagt is gekomen, zal de Lieutn. zelfs aan Zyn Ed. Rapport doen.
26.
Een der 5 Hoofd - Officieren zal by tsuren een Week het Piquet hebben, en in dezelve ten minften 2. maal de exercitie der opmarcherende Comp. by wonen, en 2. maal de wagt of wagten vifiteren, het zy by dag of nagt, doende Rapport, aan de Heer Praffiderende als bevinden mogt iets te man» queren; en zal de Colonel buiten de Stad moetende vernagten , daar van kennis aan de Heer Prafiderende moeten geven, en de 4. andere Hoofdofficieren aan den Colonel.
27.
De Compagnie die de volgende dag moeten opmarcheren, heeft het Piquet.
28.
Een der Officieren van de Wagt zal prsefent moeten zyn, by het Openen en Sluiten der Kist., waarinne de Sleutels bewaard worden.
29.
De Officieren zullen des Voorjaars vlytig door hunne Majoors worden geëxerceert, zoo met de Snaphaan, Sponton, als anders, en de Onderofficieren door de Adjudanten, met Snaphaan en Heibaart, als anders.
30.



i 14 ')
3°-
De haïve.Batis. zullen alle Voörjaaren ieder ten miuften 2. maal, door de Majors in de dwingers, en voorts het geheele Regiment, ten minften 2. maal buiten de Stad worden geëxerceert, en daar na afvuuren.
. De Comp. op de Wagt trekkende, en de halve Batt. vergaderende, zullen aityd op de bepaalde Loopplaatfen by een komen, en aldaar door de Officier of Adjudant worden gerangeert.
32-
De van de Wagt marcheerende Manfchap, zal naa by de Wagt worden bedankt, exemt een Onder-Officier en 6. Man, die het Vaandel naa het huis van de Vaandrich zullen brengen, en als dan, worden bedankt, zonder de gewaone Salvo te doen,
ORDRE,
In gevallen van Brandt. Art.' u
rj
f ioo ras de Officier die de Hoofdwagt commandeert, kennis krygt, dat ergens des avonds, of Js nagts brand is ontftaan, zal hy (zoo mogelyk) daar van direct, kennis geven aan de> Torenwagter, om brand te roepen.
A'-mm oos JuKóiwS'/S» w'-vmt m><"-: 'A
Zulks niet kunnende gefchieden, zal hy de klok door de klokluiders, of die abfent zynde, door de Ratelaars lasten aantrekken, ten welken einde de
fleur



C 15 )
fleutels der kloktouwen van Martini Toren altyd aan de Hoofdwagt zullen worden bewaard, ob mh ^'iöh mM -nahum .6 bvdi «twicjd Zal aanftonds een man zenden aan de huizen der Officieren, die het Piquet hebben, en in de Compagnie van het Piquet, het welke ten eerften in de wapenen zal koomen , en de Hoofd-wagt verfterken , gelyk mede aanftonds aan de Wagt zullen komen, de met verlof van de Wagt abfen* te, en de 24. man des avonds gedimitteert, welke alle met fcherpe Patroonen zullen worden voorzien , edog het Geweer daar niet mede laaden, als op fpeciale ordre.
4- , Zal zoo ras daar toe genoegfaam Volk aan de Wagt heeft, detachementen moeten fenden, om de
toegangen tot de plaats, waar brand is zoo veel mogelyk te befetten, welke aldaar zullen mdëten blyven, tot dat nader ordre bekomen.
■ 5. :'ooy:èubs j«i tflws
Gemelde Officier zal van tyd tot tyd een Man van de Wagt aan de Officieren der detachementen zenden, om te verneemen hoe het met de brand ftaat.
6.
Gemelde detachementen zullen alle Ongeregeldheden aldaar voorvallende, tragten te beletten, en niet toelaaten dat iemand. die zich na de brand heeft begeven, hen weder paffere, als met permisfie van de Officier die aldaar commandeert.
7-
ln de buurt, ftraat, of orriftreeks de plaats waar by duifter brand ontftaat, zal voor de venfters van ieder huis een licht moeten branden, tot 10 huifen 'aan weerskanten, en tegen over de brand.



C 16 )
3.
De Officier der Hooftwagt, zal geduirênde de brand, altyd 2. ronden gelyk laten doen, door de geheele Stad, door zoo veele Mannen, als hy oordeek te kunnen miflèn.
9-
De Hoofd - Officier volgende op die , die het Piquet heeft, zal zich met de Adjudant, die de exercitie laast heeft gedaan, direér aan de Hooftwagt begeven, en het Commando over beide Compagnien overnemen,
10.
Gemelde Hoofd-Officier zal van tyd tot tyd aan de Heer Prasfiderende kennis laaten geven, hoe het met de brand itaat, en van het geen daar by of ter dier Occafie mogt voorvallen.
11.
De brand zynde geblust, zal het Piquet worden ingetrokken en by de Hoofdwagt bedankt, en zulks het zelve voor een Wagt verftrekken, en dus de volgende Comp. des avonds opmarcheren, 12.
Van de Manfchap der Wagthebbende Comp. zal tot nader order van de Commandant een detachement blyven by het huis, waar in brand is geweest.
H-
De klokluiders van Martini Toren, fullen in cas van allarm of brand, zich direct aan de Hoofdwagt vervoegen, om de orders van den Officier, het zy om de klok aan te trekken, als anders te ontfangen, en zullen niet mogen weggaan, fonder fpeciale ordre van dezelve.
14.
Bovenftaande Articulen zullen, indien by dage
brand



C i7 )
brand ontftaat, worden geè'xecuteert., in zoo veité zy applicabel zyn.
ORDRE,
In gevallen van inwendig Allarm, of Oproii, in de Stad.
Art. x.
2joo ras de Officier van de Hoofdwagt eenig buitengewoon rumoer, ongeregeldheden of baldadadigheden by dag of nagt verneemt, zal dezelve een detachement derwaerts zenden, om de gevolgen te beletten, en het zelve des noods verfter* ken, zoo veel de Wagt het kan lyden.
, Indien het rumoer zoo groot word, dat men bevreest is voor een Oploop of Allarm, zal daarvan direa aan de Heer Praffiderende kennis iaaten geven, en Zyn Ed. Ordres afwagten; hatende immiddels de abfente Mannen van zyn geheele Comp. aan de Wagt komen, en doende de Hopman van het Piquet, de Officieren in de Comp. waarfchouwen zich gereed te houden.
3-
Zal in dat geval fcherpe Patroorterriran de Mannen op de Wagt zynde, uitdeden, eu het Gewees met fcherp doen laaden.
4-
Zal na bekomene Ordre van de Heer Praaf. door de Tamboers aan de Wagt zynde, allarm doen flaan^ door de Ratelaars doen roepen, en de klok Van Martini toren, doen kleppen, ftaande de Wagt B onder



C 18 )
onder de Wapens; gelyk ook alle de Hopliedendoor hunne Tamboers allarm zullen moeten laatert (laan.
x 5-
De Comp. het Piquet hebbende, zal aanftonds de Hoofdwagt verfterken, en als dan naa dat tcherpe Patroonen heeft ontvangen, en het Geweer daar mede geladen, zoo veele detachementen daar die nodig oordeelt zenden, als kan miffen.
6.
De Musquettiers der overige Comp. zullen zich* direct vervoegen, op de hier naa te noemen Loopplaatzen, en aldaar voorzien worden van féherpe Patroonen, en hun Geweer daar mede laden. 7>
De helvte van het Noorder Battaillon, zal vergaderen in het wyde van de Poele Straat.
De andere helvte op de OfTemarkt.
Het eerffe zal een Officier met een detachement zenden ter dekking en bewaaring van het Magazyn aan diep, post houdende tuflchen St. Jans booge en de Gragt van *t zelve, belettende de toegang tot het Magazyn, aan ieder die daar toe niet is geregtigt.
De andere helvte zal een detachement zenden ten Noorden die Gragt by de Kuipen, ten zeiven einde.
8.
De helvte Musquettiers van het Zuider Batt. za! vergaderen op de Vismarkt, voor de Beurs.
De andere helvte in het wyde van de Heere Straat.
Het eerfte zal een detachement als art. 7. erj ten zeiven einde zenden in de Harderinge Straat, ter dekking van het Magazyn,
Het



( )
Het tweede in de Pelfterftraat, en zal de Compv No. *. van elk Battaillon zich voegen by dat ge* deelte halve Battaillon, waar van een Comp. de Wagt, en een Comp. het Piquet heeft.
9-
De Grenadier Compagnien zullen zich vervoer gen by het huis alwaar hunne relpeclive Regiment* Vaandelen bewaard worden, en aldaar akyd (tets zy op exprellè Ordre van Borg. en Raad; moeten blyven, een Officier met 24. Man.
ra
Het Gewettigde Genootfchap zal vergaderen op de groote Markt, tuflchen de Boltering en Ebbing Straat, en de Grenadier Comp. by het Vaandel. in.
Gemelde Genoodfchap zal verflerkt worden dooE ieder der Comp.' tot 6 Man toe, uit ieder Comprf welke zich ieder Jaar daar toe vrywillig aanbieden, welke zich direct by dat Corps zuilen vervoegen, blyvende gem. 6 Man die de Wagt en het Piqué? hebben, by hunne eigene Compagnie.
12,
Eenig Schutter, Onderofficier by het Genoodfchap zynde, zal van zelvs onder het Genoodfchap zon* der Looting zoo hy wil, gerekent worden, en van de te kiefene 6. Man Zal geen Officier of OnderOfficier v/orden gekofen , en zoo er zich meer als 6. Man mogten aanbieden, zal onder hen gelootet worden.
Alle gemelde Corpfen, zullen zo ras mogelyk detachementen uitzenden, tot bewaaring der Straaten en Avenues uit welke men eenige infulte zoude kunnen verwagten, en word generaliter gearrefteert, dat de Officieren der detachementen zullen ftaaot onder de B a Or*



C 20 )
Ürdres van die Commanderende Officier tot wiens hulp gefonden worden.
14.
De Hoofd-Officier der Burgery, die die Week het Piquet heeft, zal zich met de Adjudant die de laatfte exercitie heeft bygewoondt, naa de Hoofdwagt begeeven, en het Commando overnemen, en zoo de Colonel het Piquet mogt hebben, de op hem volgende Hoofd - Officier.
15-
Beide Colonels zullen zich ieder met een Adjudant laaten vinden aan het huis van de Heer Pnefideerende, en de Raad vergadert zynde, op her Stadshuis, om ordres te ontfangen.
16.
De Hoofd - Officieren de refpedïive Corpfèn commanderende , zullen ieder een Officier en 6. Man commandeeJen, om de Rapporten aan het Stadshuis te brengen, en de Ordres van daar te halen, en zullen gemelde Corpfen boven dien onderling goede Correfpondentie houden, en de nodige Wagten en Posten uitfetten.
Zoo ras Ordres door Burgemeesteren en Raad zyn gegeven, zal een ieder uit hoofde van zyn gedaanen Eed, gehouden zyn dezelve dadelyk uit te voeren, en zoo iemand bevonden word daar in nalatig te zyn geweest, zich, zonder wettige reden op de Loopplaats niet heeft laten vinden, zyne aangewefen post heeft veriaaren, of zich heeft geabfenteert van het Corps, of de aan hem gegeve,ne Ordres heeft geweigert te executeren, of niet na zyn befte vermogen heeft geëxecuteert, zal tegen dezelve naa rigeur der Wetten worden geprocedeert.
i8.



C 21 )
18.
Dat in Cas van allarm by nagt of duifter, in ieder huis een ligt zal moeten branden, voor diens Venfter aan de ftraat.
BREUKEN.
J)ie te laat komt by de exercitiën voor de Of> marsch der Wagten te doen, naa dat de Lyst is op* geleefen, verbeurt een Officier 6 Stuiver,
een Onder - Officier 4, een Schutter 3. een Adel by de Poort 2. als de Comp. reeds ter opmarsch is geformeert9 dubbelt.
Voor abfentie op de nagtwagt zal ieder verbeuren de eerfte maal 12 ft. de tweede maal 18. de derde maal 1-4- en vervolgens dan weer 12, 18. en 1 -4.
Die, naa de Klokflag ter Wagt koomt, verbeurt 3 ft. dog een uur te laat komende, word voor abfènt gehouden.
Die abfent blyft van de dagwagt, verbeurt 6 ft. en te laat komende 3 ftuiver.
By brand het Piquet in de wapens moetende komen, als mede het Regiment in cas van allarm, zullen alle breuken dubbeld zyn.
By de exercitiën met halve of heele Battaillons, zal de breuk voor te laat komen zyn als boven.
Dog abfènt blyvende, zal de breuk voor een Hoofd - Officier zyn ƒ 1 -1 o.
een Hopman 1. gulden,
een Luit. of Vaandrich 12. ft. een Onder - Officier 5a- ft.
een Schutter 3. ft.
En



En die op of by het exercitie veld komt om te 3ïïen, dubbeld.
Wettige redenen excuferen van de breuk, rallen* de die wettigheid door de meerderheid der Comp. worden beoordeelt.
Hat zy Heeren Gecommitteerden verhoopen hier pede by provifie, aan UEd. Mog. Refolutie te hebben voldaan, zoo verre het inwendige betreft; dog dat nog niet hebben kunnen befoigneeren over een Plan van Defenfie tegen een uitwendige vyand, zoo om dat her zelve te omfligtig zoude zyn, eh die vrees in hoop verre (lellende, het inwendige daar door te zeer zoude vertraagt worden, en ten anderen, om dat dat plan gedeeltelyk relatie hebbende, met het regens woord ige, zy Heeren Gecommitteerden eerst dienden te weeten , of en in jhoe verre UEd. Mog. dezelve met hunne goedkeuring zouden bekragtigen: weshalven zyn overgegaan tot de gevolgen der gemaakte plans.
Waar op UEd. Mog. aanftonds remarqueren, dat ieder Comp. met 8. Man zynde vermeerden, het mkomen van ieder Hopman daardoor zeer zoude worden vermindert, als jn ieder Jaar voor de 18. Comp. by de 900. Gulden bedragende, zoo hebben zy Heeren Gecommitteerden van de refpeófive. Hoplieden verzogt een juifte opgaave van een ieders zuiver inkomen, en die bekomen hebbende, bevonden van alle te famen te bedragen 5049-1-3 dan dat vermeend hebben daar van niets te moeien worden afgetrokken, maar ieder van hen zyn Jeven lang te moeren laten genieten, het welk dus ver heeft getrokken, weshalven hunne gedagten hebben laten gaan , om zulks naa het fuccefïive weilyöen der Hoplieden te fchikken en reguleren,
waar



C 23 )
waar toe hen onder UEd. Mog. gunftige approbatie geene bekwamer middelen zyn voorgekomen, dan
1. Dat van nu voortaan alle wagtgelden in één kist worden gebragt, voorzien met 3. differente Slooten, en geadminiftreert worden by zodane Perzonen, als de Leden van het Regiment daar toe zullen verkiefen, zullende uit dezelve alle halfjaaren aan de 18. in leven zynde Hoplieden hun zuiver inkomen worden betaald.
2. Dat naa de dood der fuccesfive Hoplieden derzelver inkomen in die kist zal verblyven, en overzulks de fuccederende Hopman voor eerst geen voordeelen genieten.
3. Dat de 36. Tamboers tot op 18. mogten uitfterven, waar door als dan, ieder Tamboer op 20. gis. 'sjaarsgerekent, zou worden geprofiteert 'sjaars 360. Gl.
4;. Dat by UEd. Mog. worde bepaald, dat het Wagtgeld door de eigenaars der huifen en Kamers werde betaalt, alle half Jaar, waardoor, alzo nu van veele ieder Wagt word opgehaalt, wegens de meerdere onkosten dier ophaling, zoude worden geprofiteert 327. gl. en de verfchillen over het Wagtgeld, die nu meenigvuldig zyn, worden vermindert.
7. Dat by het verfterf van ieder Hopman diende te cefferen het uitdeelen van Zilvere Lepels aan de Officieren en Onder-Officieren dier Comp. en dat Geld ook in de kist blyven.
Dan afzoo UEd. Mog. zien dat deze middelen alleen door den tyd haar vol befiag verkrygen, en voor het tegenswoordige niet voldoende zyn, zoo word door 'de Burger Officieren en Gecomm. van UEd. Mog- eerbiedigst verfogt, dat UEd. Mog. aan hen goedgunstig gelieven te accordeeren, de B 4 in"



( H )
invordering en behouding der Wagtgelden, door de Menmsren en Schuiten Schippers wordende betaalt tot zo lange 'er 9. van de thans in leven zynde Hoplieden zyn geftorven, als wanneer weder ten voordeele der Stad zoude komen, mits door hen werde opgebeurt en nho verrekent als nu: Een gering nadeel voor de Stad, als die daar van Weinig profyteert, en een groot voordeel voor het Regiment als zynde van gevoelen dat met dat alles het nadeel door de Augmentatie der Comp, geleeden zoude kunnen worden veigoedt: een nadeel het welk zelvs geheel aan de S?ad zoude worden vergoedt, indien het UEd. Mog. mogte behagen te arresteren. ö
Dat het Pulver het welk het Regiment van de Provinae ontfangt, ,n Pmronen werde verwerkt, en by ieder Wagt aan de Manfchappen uitgedeelt
tnTï,r. V°id0en,de Patronen tot hunne&exërci! ïien hebbende zy gedispenfèert zouden zyn, UEd. Mog goedheid daar toe, Jaarlvks te imploreren.
Gelyk ook de Comp. Vaandels verfleeïen zynde met zouden behoeven vernieuwt te worden. ,„lUat % der th3"s in 'even zynde Hoplieden zynde verfturven ofeerder ah een redelyke Summa w£ VS'- ZU'k Za' Worde" verdeelt onder het geheele Regiment met uitfluiting van die geene der
gs w:°;zd:g Hop,ieden die h*■ °p
Dat een Hopman geniet voor 8 Man
Sn v'T u VÓOf 5 Man."
Een Vaandrich voor > Man
ieder Sergeant voor J Man"
Ieder Corporaal voor 7, Man*
ieder Adelborst voor / Man'
Een Adel by de Poort { Man.'
Waar



( 2$ )
Waar uit alzo het inkomen der vervolgens aangefteldt wordende Hoplieden zoude beftaan, ert alzoo ook voor de andere Officieren en Schutters geforgt, naadien aan dezelve, de Wagren Jaarlyks boven verzuim van hun tyd en werk, meer dan ï3 gl. kosten, en alzo merkelyk boven hunne Mede-Burgers zyn befwaart waar van geene meer dan' 6-6 Wagtgeld betaalt, en door welke Schikking' het te hoopen is, dat ieder te gemakkelyker zal worden bewogen, om Lid der LofFelyke Schuttery te worden.
Zynde verder van gedagten dat de fcherpe Patronen, welke aan het Regiment in Cas van allarm moeten worden uitgedeelt, dienden te worden bewaard, op plaatfen naa by de Loopplaatfen, by de 5 Hooft Officieren alleen bekent, welke plaatzen egter Verfegelt door hen dienden te worden Overgegeven, om in den Raad te worden, bewaard.
Eyndelyk is door de Gecomm. uit de Compagnien aan de Heeren UEd. Mog. Gecomm. over-
Van de 6 Gecommitteerden, tot het Defenfie Plan.
O f er niet altoos uit ieder Compagnie een Gecomm. diende te zyn, om de harmonie te bewaaren, tusfchen Schutter en Officier, een aller noodzaaklyks vereifcht in tyden van binnenlands tumult, pf van buitenlands Vyandelykheeden.
gegeven volgen verfoek.
PROPOSITIE.
Art. 1.
B5
Of



( 3* )
2.
Of veronderftelt zynde dat Gecomm. noodzake* lyk waren, of dan geen Leden der Krygsraad behoorden te zyn.
3-
Of by vacature van een onder Officier an 'de Schutters van 't eerste Pelotton niet zoude kunnen worden toegeftaan, een nominatie van 3. Perfoonen te formeren, om aan d' Hoofd-Officieren der Compagnie te prefenteren, om er een uit te verkiefen. 4-
Of by vacature van een Adel uit het eerfte Pelotton niet zoude kunnen worden toegedaan an de overige Adelen van genoemde Pelotton, om een nominatie van 3. Perfoonen te formeren om aan de Hoofd officieren der Comp. te prefenteren, pm'ef een uit te verkiefen.
5.
Of by vacature van een Adel, uit het tweede en derde Pelotton, 'tzelve niet zoude worden toegeftaan als Art. 5.
6.
Als meede in gevalle by vacature van een Corporaal van gemelde tweede en derde Pelotton als Art. 5.
Waar over hebbende gedelibereert hebben an dezelve geantwoord, buiten hunne Commisfie te zyn, om daar over met hen te befoigneren, dan by het te doene rapport het zelve ter kennis en deliberatie van UEd. Mog. te zullen brengen, waar van zig by deezen acquiteren.
No. 4.



( «7 3
Eo 4.
EXTRACT uit het Boek van Breedeti Raads RefJu tien ter Stads Secretarie in Groningen.
Martis den 2,0 Febr. 1787.
J^oor den Ed. Heer Praefiderende Burgemeester QUINTUS ter Vergaderinge zynde voorgedragen, dat door den Hopman H. DYK, JACOB BOLT en SCHELTENS zyn Ed. waren overhandigd agtien Requesten, te zamen geteekend door 578. Wagtdoende Burgers en Ingezetenen dezer Stad, geaddresfeerd aan de zittende Raad. — dat de zittende Raad verftaan hadde, dat dezelve ter deliberatie van den Breeden Raad zouden worden gebragt, naardien dezelve behelsden een verzoek tot furcheance van een tyd by Breede Raads Refolutie bepaald. Dat nog zyn Ed. daar en boven waren ter hand gefield door de Ouderlingen SCHELTENS en van TROJEN, drie Requesten doof 57 Burgets en inwooners dezer Sad (vrye en geen Wagtdoende Burgers en Inwooners zynde :3 luidende de eerften in verbis.
EDELE MOGENDE HEEREN Borgemeesteren en Raad, in Gro» ningen.
"Vertonen UEd. Mog. met alle verfchuldigde eerbied de ondergetekende Wagtdoende Burgers en Ingezetenen van het ifte Vaandel in deze Stad, hoe hen door Burger Gecomm. tot het Plan van



C 28 )
Defenfie is voorgelezen en mede gedeeld een gefc'hrift door hen overgegeven, als een Concept Plan van Defenfie voor die van Groningen met bepaling van daarop binnen de tyd van veertien dagen (zoo ons mondeling is gerapporteerd) te antwoorden, en de bezwaren op te geven.
Edog den korten tyd overweegende, en de gewigtigheid der zake inziende, zp bevinden Remonllranten zich in de onmogelykheid, van binnen, die tyd met alles in gereedheid te kunnen zyn. Dit alles rypelyk overwegende, zo vinden de ondergefchrevene zich genoodzaakt en verpligt van zich tot UEd. Mog. te wenden, met billyk verzoek, dat het UEd. Mog. gunftig moge behagen van het daar heen te dirigeren, dat den tyd van overweeging en de befwaaren in te brengen, by provifie worden verlengd om dus in ftaat gefield te worden van alles behoorlyk te overweegen, en alle de Burgers en Ingezetenen, die er toegereg-* tigt zyn, meede te deelen, waar door alle over* ylingen zullen worden weggenomen.
Q. F. Cgeteekend) P. HAVINGA. H. J. KNIPHUISEN. enz.
En de drie Iaafte tenderende (na den inhoud derzelver verbalen) dat de Raad het daar heen gelievde te dirigeren, dat zodanig een gefchrift in kragt mogte ophouden; heen ter tyd de Oproeping des Volks daar was, om mede hunne belangens, als Burgers & Inwoners door hunne Geconffitueerden in te brengen.
Cgeteekend) HINDR. BOS, enz.
Heb-



( *9 )
Hébbén de H. H. Burgefn eesteren & Raad Oud en Nieuw fampt Taalmannen en Gefworene Gemeente, aan de gezamentlyke Requestranten den tyd tot het inbrengen der bezwaren en Confideratien opgezeide Plan geprolongeerd vier weeken, te beginnen na de expiratie van de veertien dagen by Breede Raads Reiblutie van den 31 Januari jongst bepaald.
Coll. Accord, zo verre geëxtraheerd.
Edele Mogende Heeren , Burgemeefteren en Raad, Oud en Nieuw, fampt Taalmannen en Gezwooren Meente.
\j\ gevolge Breede Raads Refblutie van den 31 January 1787 aan de Ondergefchrevene kennis zynde gegeven door hunne Gecommitteerden van het Concept Plan van Defenfie, voor die van Groningen ontworpen, om hunne befwaaren, zoo zy mogten oordeelen daar by te hebben, daar omtrent binnen veertien dagen na bekomen Copie daar op in te brengen, en dat termyn van veertyn dagen met vier weeken zynde geprolongeert, vinden dezelve zich verpligt, hoe een korten tyd, zelvs na gedaene adres, men hun ook vergunt heeft om zig te verklaaren over een (luk, het welke meer dan viermaanden een voorwerp van de overweegingen Uwer Edele Mogende Gecommitteerden geweest is, en hoe zeer zy zig door zoodane overyling zouden kunnen verliefen, UEd. Mog. met den vereisten en gepasten eerbied onder het oog te brengen, dat het hun uit het ganfch beloop van
ge-



t 3° )
gezeide piéce niet onduidelyk is voorgekomen, dat men in plaats van een generaal Defenfie plan op te maken, de oude Wagc-ürdre alleen het onderfte boven heeft zoeken te keeren, en de Burger Schutters of het Burgerlyke Regiment, het welke in alle opzigte aan de heilzaame oogmerken, om zig in den Wapenhandel te oenenen, om daar door den Lande ten dienste te ftaan, geneegen is geweest te voldoen, thans onder een ftrenger order, welke volledig met die van het Militaire weezen. het welke van den Staat haar foldy trekt, overeenftemt, te brengen, en hun, die bevoorens vrye Perfoonen waaren, den ftrengften tugt onderheevig te maaken.
Dat de Ondergeteekende van gedagten zyn, daC de omwenteling van de al oude Wagt-Ordfe, door de agtien Compagnien in twee Battaillons te willen verdeelen, door op een zeer zonderlinge zvyze de Wagt te doen betrekken, door hun vier byzon'dere Loopplaat/en aan te wyzen,- door hun te willen fuhnitteeren aan de willekeurige beveelingen van vyf of voornamentlyk van een Hooft- Officier, meer een begeerte fchynt in zig te bevatten, om het Burgerlyke Regiment in allen deele met de loontrekkende Militie gelyk te doen ftaan, en de oudfte en deugdelykfte gewoontens af te fchaffen, als wel om daar uit eenig nut of voordeel voor den fteede zelvs te trekken, en dezelve daar van te doen jouisfeeren; daar het de ondergetekende voorkoomt, dat de goede ruste meer kan gehandhaaft worden, wanneer ieder Compagnie in derzelver Vaandel én Wyck een waakend oog houd, en fioedaanige Compagnie des noods door de nabuirige konde verfterkt worden, dan wanneer hét ge« ïeele Regiment in vier Detachementen verdeelt,
alleen



( 3i )
aïfeen op de bepaalde Loopplaatzen zig bevond, door welker laaste het overige van de Stad voor alle iniultes zoude zyn bloot geflelt.
Dat het aanftellen van Hoofd - Officieren , niet voor den tyd van een maand, maar voor drie agter een volgende Jaaren in het toekomlfige voor hun en hunne meede ingezetenen niet als van de ongelukkigfte gevolgen konde en moeste zyn.
Dan toch zouden de aangeftelden van de ample magt, hun opgedragen , in de Burgerlyke Maatfchappy misbruiken kunnen maken, en de ondergetekende zelvs aan de ftrikfte ordres van zulke Perfoonen gefubordineert, tot de voor hun verderflykfte ondernemingen kunnen employeeren : iets het geen de ondervinding van de vroegfte tyden reeds bewaarheid heeft.
En dit is ook de grond en reeden, waarom men in andere gewesten, en in ons Gemeenebest, dat grondbeginlèl meestendeels omhelst heeft, van de Regeering van tyd tot tyd te doen afwiflelen. Ja ter deezer Steede is ook zeer voorzigtig daarom bepaalt, dat van maand tot maand de verandering van een Colonel plaats zoude vinden. En geenzints, dat de oudfte perpetuel en altoos het Commando zoude voeren. Verders dat de ondergetekende niet kunnen ontveinfen, dat dé fchikkingen ter dezer gelegentheid gemaakt, hun ten uiterften hebbeu aangedaan, en hun de angstvallige vreeze voor de gevolgen die daar uit zullen proflueren, aangejaagt. Dit Burgerlyke Regiment! Ja Groningens Schuttery is reeds eeuwen herwaards meede aangemerkt als de fteun van dezen Stad.
De Schuttejy heeft altoos de voorrang gehad boven alle gewapende Corpien: in den Jaare 1672» heeft zyJmeede haar goed en bloed opgeoffert tot
wek



■ C 3» >
welzyn van den Lande: Zy heeft op de aloude bezwoorne Wagtordre aan haaren phgt niet gemanqueert, zy is ook onder den Zegen des Allerhoogften meede het behoud van deezen Stad geweest: waarvan Jaarlyks de geheiligfte dagen nog gevierd worden. Deeze Sclmttery nu, ja deeze Schuttery zal thans, zoo als de ondergetekenden voorkoomt, moeten ondervinden, dat de Leeden' van het Burgerlyke Regiment, welke zig te gelyk onder het Genoodfchap begeven hebben, niet aileen hunne Vaandels zullen verlaaten, maar dat zelvs tot verfterking van het Genoodfchap uit ieder Compagnie fes mannen uit het Burgerlyke Regiment zullen kunnen en moeten overgaan, even als of het Burgerlyke Regiment thans reeds het Genoodfchap zal en moet ten dienfte ftaan. En hierom fchynt het ook, dat men de augmentatie per Compagnie op 53 Man bepaald heeft: ten grootften bezwaare onzer meede ingezeetenen. Dat de ondergetekende voorts vermeenen te rechte hunne grieven tegens het verdere beloop van meergemelt ftuk te kunnen en moeten inbrengen, als waarby bepaalt is: „ dat het getal der Tamboers op 18. „ zouden verminderen, dat een uur voor dat de „ Wagt optrok, de Compagnie diende gedrefleert „ te worden, dat de op en afmarsch diende ver3) andert te worden, hoe vervolgens op de Wagt „ de Burgery zig zoude hebben te gedragen, en „ dat er in het Voorjaar ook de Exercitiën dien3, den gedaan te worden, alles onder zeekere pcenaliteiten en breuken. Aan de eene zyde kunnen de ondergetekende geen genoegzaame grond ontdekken , waar op alle de geprojecteerde verandering fyn fteunende, en welke verbetering daar door werkelyk fland zoude grypen: by het uitftervön
van



( 33 )
van de Tamboeren tot op 18 in getal , kan geen1 Voordeel of nut behaalt worden, het contrarie 'of het teegendeel kan plaats hebben, wanneer een der» Zeiver abfent of ziek is, in welk geval direct de Commandant verleegen was.
De verandering in het opmarcheeren na de wagt kan ook zoo een groot voordeel niet aanbrengen 9 ten zy men daar in alleen het nut ftelle, dat men in alles hec militaire nabootle, en onze vrye Bur*gers daar meede op geiyken grond wil' fielten. • Van die zelvde natuur zyn ook de voorgeftelde plans $ Waar na men het Regiment en Compagnien wil" ge™ drilt hebben. De ondergëtekende_ zyn verre er van daan, dat zy het Exerceeren verfoeyen, of onbereidwillig zyn, om zig gelyk bevorens in den Wa« penhandel te bekwaamen, om den Lande van dienst te kunnen zyn, het tegenovsrgefteide is hunner aiIer doei; zy wenfchen niet meer dan om voor hun en hunne nakomelingen nuttig te kunnen zyn; en ten dien einde, de Wapenhandel aan te kweekec Dit echter willen de ondergetekende vrywilfig doen, zy hopen hunne Vryheid zeivs met de Wapenoefening te behouden, en daardoor zig niet onder een fhaffchen tugt vsn deeze of geene zoogenaamde Hoofd-Officier te begeeven of bukken. En dit is de grond dat zy als het waare, met fchrik en angstvalligheid die voorgeftelde veranderingen omtrent het Burgerlyke Regiment aanfehouwen, en ondervinden, dat zy, die wel bevorents Battaiiïons wyze geëxerceert hebben, en nog wel daar toe inclineeren, ,thans reeds uit dien hoovde ook binnen de vestinge als een gevolg van het eerfte, op gelyke wyze in Battaillons zullen verdeelt worden, en ftaan' ónder het beflier van zulke , welke zy bevorens vrywillig verkofen.
v Êirif



( 34 )
Ëindelyk meeuen de ondergetekenden te moeten re.marqueren, dat het geen verder in het zoogenaamde project plan word voorgeftelt, geen de minfle relatie heeft tot een generaal Defenfie plan, waar toe meede de Gecommitteerden uit hun midden benoemt zyn; ja dat zulks daar toe met geen mogelykheid kan gebragt worden $ datze die veranderingen moeten reguardeeren, als buiten het Bellek gemaakt, en voortbrengzelen vin een begeerte om iets nieuws ten voorfchyn te doen koomen, en de oude gewoonten ten eenemaal te reuverferen. Wat reedenen zyn er toch voor, dat thans de Wagtgelden in een Kist zullen worden opgefloten? Waarom moeten de Hoplieden in het toekomftige van het weinige voordeel aan dien poll gehegt, verftoken zyn? waarom zal die alleroudfle gewoonte dat er lilveren leepelen aan de Officieren en Onder - officieren worden uitgedeelt, worden afgefchaft ? op wat grond fteund de difpofitie omtrent het buspulver 't welke ingevolge Refolutïe van Hun Hoog Mogende van den Jaare 1659. aan de refpective Hoplieden moet worden uitgekeert, en 't welk uit het Provinciaale Magazyn word uitgelangt. Is er ook niet de grootde reeden, dat de fcherpe Patroonen by de Vaandrich van ieder Compagnie in bewaaringe verblyven? hier toch is de vergaderplaats , hier moet de plaats zyn, daar de leeden te zaamen komen; derzelver Woningen derhalven zyn tot de bewaaringe het meeste gefchikt, deze dienden daarom daar over ook de toeverligt te hebben zo echter, dat daar over niet als met voorkennis van Burgemeesteren en Raad of den Praffident kan worden gedisponeert. Schoon de ondergetekenden zig meer in het byzonder zoo omtrent de ordre in het doen van wagten , als in Cas van Brand en
van



C 35 )
van Allarm zouden kunnen uitlaaten ; vermeen efi dezelve egter met dit weynige genoegzaam hun grief, by dit zoogenaamde project Plan voor die van Groningen te hebben aangetoont, en dat hun als vrygeborene Burgers nooit die ordre kan worden opgedrongen, neemende daarom de vryheid te verklaaren, dat zy nimmer of nooit tot dat Concept hnnne toefternminge kunnen geven, verzoe" kende dat op deeze hnnne verklaaringe gunftig? teflexie werde genomen.
Q. F.
ÏV.Struive, Hopman: A.(W, Speekman, Hopman, ƒ. Woldringh, Hopman. L.van derTuuk, Hopman. A. Roer/èma, Hopman. 1. v. Ludolphi, Hopman, JV.Alingb, Hopman. ff. Dyck, Hopman. I. Clock, Hopman. G. Dam/Ié, Hopman. PI, Lofvers, Hopman. UdoDyk, Hopman. G. van Bolhuis, Hopman,
F. Fokkens, Lieutenant. H. Reits, Lieutenant, J. Blencke, Lieutenant. J. H. Bolt, Lieutenant, H. Bloemhof, Lieutenant. % v. Ludolphi, Lieutenant, H. Jeipes, Lieutnant. G. Wernink , Lieutenant, J. R. Sicman, Lieutn. Maurits Scbiltkamp, Lieutn, J. L Wejlerbaan, Vaandrig. D. T. Busfcher, Vaand, Joh. Ter Huifen, Vaandrig. C. Poelman, Vaandrig, P. Doekema, Vaandr. P. P. Noordhof, Vaandrig,
G. J. Gerfonius, Vaandrig. M. Lybering, Vaandrig, tV. Roegholt, Vaandrig. J. H. B akker ling, Vaandrig, LeonardBoIt, Vaend. job.H.Jansfonius.*
* Van bovenftaande tekenaaren hebben de volg-ende ver" zogt dat hunne naamen mojrten worden gedeleert, te wecen deLieutenants van Dam, Kuiten en Veliman, en de Vaandrigs Huljinga en Degenhart.
A 2 Êea



( )
Een gelykluidend Request, vertekent door eenige perfoonen van *t üdö Vaandel en va:i *t 3de Vaandel, zynde Willem Verbeek, Sergeant. D. Edens, Corporaal. M. Onnes, Corporaal, A. J. Prange, F. Bonnes, L. Jaager, A. II. Campbuis, Willem Klaaffens, Antoni Lucas, Jakobus Vonter* man, Jan Mebgert, Talie Ros, Jan Smit, Lucas Kiesder , Broen Wilkens, Roelf Berents , Pieter Haverkamp, Hinder ik us Menfeboer, Jan Derhs, Eelis Danniboer, Wilke Beuiers, P/eter van Es, Freerk Engelen, J. Staembergen, J. Breedvelt, Derk Jam Bruins , Hindrik Kormere, Johann.es van der Poel, Jan Waterman, Harmannes Koops,
A. Buiffmg , C. Scboltens.
Van het 3de Vaandel Pieter Hindrïs, Ouwe ff? en nes de Nys, Hindrik Keun, Jacob Leinders ,
B. Lankharft, Jurgen Smit, G. van Lintei, Jan Andries, Roelf Holtboom, G. Lomers, Oor nondus Wyn, Derk Jans, A. van Damen, Jacob Jans , Jan Oltbof, Albert Me uiman , Ad; taan Wolters, Sjoert H. Bakker ling, Jan Juylling.
Nog een gelykluidend Request van eenige perfoonen van 't 9de Vaandel, zynde Geert van Zanten , Nicolaus Lentz, Diderik Kaspers, Cornelius Draper, Christiaan Kruger, W. J /eflen, B.Nielant, Albert Groothuis, Sicke Rad er s, Sergeant. jilbert Haagemier, Jan Foc'~cns. Hendrik Willem Voges, Hindrik Harmens, Jan Hi"lkes, Jan Meek, Ilarm Harms, G. van Bruggen , Andreas Danekes, Sergeant. Htrmannus van Sprangen, Hindrik Rufing, Corporaal B er ent Winkelman, Wamder Scherling , Jan Pier , Matthies Elfes, Egbert Jans.
Nog



\
C 37 )
Nog een ge/ykluidend Request van eenige perfoonen van 't iode Vaandel, zynde WillemW. Groothuis , Jacob Lugthart, Beretit Kerkvelt, Derk Wolters, Hendrik Volkers, Mannes Walle, Jan Smien, Jan Pyp, Pieter Scheunink, Jan Schol' tem, l.eender t Schen, Weffel Mie biels.
Nog een gelykluidend Request van eenige perfoonen van 't 12de Vaandel, zynde Jan B. Geerlink Sergeant. ** F. Licb, Jan van Bueren, Hendrik Roelofs, Berent Kuitert, C. Bcuvingh, LH. Bafe, Berent Gerlofs, Matihies Tejfer, Harmannes Kelder, Evert Syvyr, E. Edzes Nienbuis, Jan Hoffee, K- H. Brouwer, Antoni Breda, B- W. van der Wal, Jan jofepb, Thomas Vos, W. T. Hoekfema.
** Van deze perfoonen heeft verzogt dat zyn naam mogt worden gedeleert: Jan Mulder,
Nog een gelykluidend Request van eenige perfoonen van 't 13de Vaandel , zynde Johannes de J:mge,Jan Vriefe, W. Hemmes, Nicolaas Meyer, Jan Mulder, Vokko Boa, Pieter Lofvers^ Hindrik Lofvers, Eitje Schuirman , K. v. Wcfel, Lutmer Roelfs, M. Walles, H. de Jonge, A. Kamphuis, D. Rooda, /. Diemer, E, IV. Crajenborg, W. I. Tieffens, H. Raammaker, H. Martens, S. A. Scheltens, D. Kruiger, J. Fokko, I. A. Struiwigh,. Jan Reyfiger, H Hulfebus, D, Smit, NicolaasGames, Derk Loman.
C 3 Edele



C 38 )
No. ri.
Edele Mogende H. Heeren, Bur-
gemeefieren en Raad, Oud en Nieuiü, fampt Taalmannen en Gezwooren Mesntein Groningen.
\T
V ertoonen UEd. Mog. mee alle fchuldig refpecl de ondergefchreevene wagtdoende Burgers & Ingeiéten van 14de Vaandel deezer Stad, dat aan hunne Gecommitteerden Copie zynde ter hand gefield van het geene als een Concept Plan van Defenfie -by provifie in de daar over gehouden Commisfie I* bepaalt, om hunne befivaaren of confideratien daar op in te brengen; dat zy, na het zelve geJeezen en welberaden overwogen te hebben, daar ia niet hebben kunnen ontdekken, zo als zy zig hebben verheelt regelen tot Defenfie van deeze Stad, en fluiting van opkoomende oproeren, dan veel meer een voorfchrift om de Burgery onder zulk een firenge en befwaarende Discipline te brengen, die voor hunne Kostwinningen ten hoogflen nadelig en allerverdeifclykft zoude zyn, ja voor een viye Burger en Ingefeten omfragejyk aïle het welke hun met zulk een angstvallige vreeze voor de gevolgen heeft vervuld; dat zy nooir kunnen beP'uitèft om daar toe hunne toeflemminge te geeven; zig uit dien hoofde verpligt oordeelende, dit hun befwaar rondborflig voor' UEd. Mog. te btengen verzoekende diesweegen, dat aan het voornoemde ^Confept Plan geen effecl mag worden verleend ofte gearresteerd.
Q. F.
ff Struve, J. H. Fockens Sergeant, J. Szveers
Ser-



C 39 )
Sergeant, G. van der Vlagh , J. Weggeman, Corporaals. Jannes Maris Mulder, Willem de Wit, Hero Maszo, Anderies Fris, Konraad Berents, Ar ent Brugman, Biet er Ottens, Jacob Wilkens, W. Munnink, Jan Tryps, H.van Goor, P. v. Belkum, Jan Durville, Jannes Weunng, W. Wilkens.
Edel Mogende H. Heeren, Burgemeester en en Raad, Oud en Nieuw, fampt Taalmannen en Gejiüoren Meente. Uitmakende den Breeden Raad der Stadt Groningen.
ondergetekende Schutteren onder het 3de Vaandel dezer Stadt, Geven UEd. Mog. op het eerbiedigts te kennen.
Na dat wy op Refolutie van UEd. Mog. van den 31 Januari 1787. door haare Gecommitteerdens 'hebben ontfangen, Copie uit het geconcipieerde Plan van Defenfie, om hunne aanmerkingen op defelve by UEd. Mog. in te geven.
Hebben de ondergetekende, na alvorens nauwkeurig het Plan te hebben overwogen en nagezien, en met een hunne refleétien laten gaan, over de geheele Schutterie dezer Stadt, en bevonden, dat de denkbeelden wil en uitwerkingen, in het opgeven van aanmerkingen en befwaren, met wel over een komende zyn, daar dog onder een vafte iscnutterie, nootzakelyk een eenige genoegelyke orde jmoet wefen.
Vinden de ondergetekende zich verpligt, om C 4 üEd'



( 4<5 )
OËd. Mog. hunne denkenswyfe voor te dragen op volgende manieren.
Of het niet wel zou weefen, dat voor eerst de Wagtorde, van het jaar 1732. wierde gerenoveert, cp dat daar na provifioneel, met vernietiging van alle con ventien de wagten en togten, wierden in prde waargenonem.
Ten tweden of het als dan niet goet zou zyn Pat de beide ordens, van oproerige ^bewegingens* tydt en die van brant, zo als defelve in het Plan van Defenfie ftaan gcconcipieert, mede provifioneel wierden gearresteert, om dat in de Wagtorde geen van die twee voldoende wort gevonden, daar er' oog aldernootzd-elykst tegenswoordig in dit hagcreïyke tydflip, fuike geregelde ordens behoorden te jyn, egter denkende als dan, Ed. Mog. Heeren dat defelye tw e ordens, een weinig yeranderinge zal moeten onderworpen zyn, om dat defelve na het geconcipieerde plan geformt zyn na een Battaillons inrigtmg, en de Wagrorde van Compagnies wyze melr len derden of het niet goed zou zyn, dat alle het overige zo wel van Defenfie, als de fchikttngen van een nieuwe voldoender Wagtorder behoorde opgehouden te worden heen' ter tydt dat de Algemeene befwaren des Volks, by CEd' Mog. wierden ingegeven, om als dan na onfe gedagten oes te beter een algemeen genoegen te mogen vinden. s
Ten vierden of het niet wel zou zyn dat de ^ornpagmen zig maar mede provifioneel deeden prekeren in de Wapen OefFening, na het Exercige Plan van het vorige Jaar 178Ó onder de Schutten? opgetigt.
' Hier mede befiuiten wy deze onze fentimemen Ed. Mog. Heeren, hebbende dezelve ingerigt, na
de



C 4i )
de onderfcheidentlyke begeerten der Schutterie, zo ver ons voor koomt niet ondienstig te zyn.
Egter geven de ondergetekende defe bedenkingen over aan UEd. Mog., om met namens de Schntterie, in 't vervolg in Gommisfie uit UEd. Mog. over het een en ander te Revideren.
'twelk doende.
Abel Doesburgb, en in qlté voor J. D. Cremer, Albert Enfinck, G. van Bruggen, J. Marisfen, Jan Wilkens, H. van Olm, R. L. Wichers, E. EU es, H. Kallenberg, E. Campel, Hindk. ter
Edele Mogende H. Heeren, Burgemeefteren en Raad, Oud en Nieuw, fampt Taalmannen en Gefivoren Meent e. Uitmaakende den Breeden Raad der Stad Groningen.
G
eeven UEd. Mog. op het eerbiedigde te kennen, Onder- Officieren en Schutters van de Burger Compagnieën (en een gedeelte van de overige) hoe by Refolutie van UEd. Mog., van den 31 Januari 1787. door haare Gecommitteerden, aan haar is ter hand gefield, een Concept Plan van Defenfie voor die van Groningen, —— om haare aanmerkingen en befwaaren, zo die hier overmogten hebben by UEd. Mog. in te geeven, dat de ondergeteekende die ten gevolge van voornoemde Plan, behoorlyk hebben onderzogt en overwoogan haare Refleétien en befwaaren daar omtrent hebben op-
Wolbeek.
No. 13.
C 5
ge-



C 4* )
gefield, zo als zy de eer hebben dezelve by deezen aan UEd. Mog. voor te draagen met opzigt tot Articul 1-2 en 3 zyn van oordeel, dat het Burgerlyke Regiment diende te blyven beftaan, uit 18 Compagnien, die van No. 1 tot 18 op malkander dienden te volgen, in het doen der togten en wagten en alzo Compagnies wyze ageeren in tyden van nood.
Geeven voor reeden ten iften als dan vind zig de Stad, op 18 Plaatzen gedekt in plaats anders op 4 ten tweeden de Compagnien rangeeren zig fpoediger in order afzonderlyk, als de halve Battaillons, ten derden een Schutter vervoegd zig gereeder. in zyn eigene wyk, by zyn eigene Compagnie tot dekkinge van zyn'eigen Pluis en dat van zyn Buiren, als dat hy zyn Wyk zal yerlaaten en gaan by het halve Battaillon, zonder te weeten waar heen hy gedetacheerd zal worden, ten vierden bezondere Compagnieën kunnen zo wel zeekere Posten bezetten als het een of ander detachement.
Omtrend Art. 4. hebben geen aanmerking, in zo verre de Battaillons Exercitie betreft.
Omtrent Art. 5. de verkiefinge van Officicieren by de Battaillons Exercitiën, behoorde zig uit te ftrekken tot alle Officieren van de Battaillons, uit de indienst zynde Officieren, en wel voor de tyd van een Jaar, oordeelende als dan des Raads Approbatie over die verkiezing niet te pas komt.
Art. 6. zou dus door boovenftaande aanmerkingen vervallen.
Dat wel volgens Art. 7. vier Adjudanten behoorden te worden gekoofen, by de Battaillons Exercitiën, dog dienden in het doen der dagelykze wagten hunne posten als Officieren en Schutters waar te neemen.
Art. 8.



C 4S )
Art. 8. zouden byvoegen, dat Imand die 20 Jaaren heeft gediend, of 60 Jaaren bereikt hebbende zyn demisiie mogte worden toegefiaan, indien hy zulks verzogt.
Art. 9. betrekkelyk de Exercitie hebben geen aanmerking.
Art. 10. zou dus door bovengeftelde vervallen.
Omtrent Art. n. zyn van oordeel dat de 36 Tamboers dienden te blyven, voor reeden geevende er noodzakelyk 2 Tamboers hy yder Compagnie dienden te zyn, om de touren van dag en nagt wagt te kunnen verwisfelen.
Omtrent Art. ra. hebben ons geëxpliceerd art. 5.
Art. 13. zoude door voorige aanmerking vervallen.
Betrekkelyk Art. 14. vinden de Compagnies Exercitiën nuttig en noodzakelyk, maar telkens een uur voor de wagt befwaarende voor de Burgerie, en wel inzonderheid voor den Arbeidsman, en zyn van gedagten, dat zulks in plaats van een uur voor de wagt door de eigene Officieren der Compagnie zes maal in het Jaar diende te gefchieden» en de tyd, plaats en boete by ieder Compagnie te bepaalen.
Art. 15. hebben geen aanmerking, maar zyn van oordeel, tot fieraad van de Compagnie er geen Ratelaars agter behoorden te zyn.
Op Art. 16, 17, 18 en 19, hebben geen aanmerking.
Art. ao. dat tot minder befwaar der Wagtdoende, het getal van 6 tot 4 man mogte worden bepaald.
Op Art. 21. hebben geen aanmerking, indien de fouren daar van rouleeren. Omtrent Art. 22. zyn van oordeel, dat de Officie:



C 44 3
eieren en Schutters, van dezelve Compagnie, de touren om praelènt te zyn onderling zouden moogen verwisfelen, en geen Officier van een ander Compagnie, voor haar in plaats te ftellen, anders dan by abfentie van de drie Hoofd Officieren.
Omtrent Art. 23. zyn van gedagten het vifiteeren der Ratelaars posten, tegen de morgen door derzelver Corporaal diende te gefchieden.
Omtrent Art. 24. hebben geen aanmerking.
Omtrent Art. 25. zyn van gedagten, dat de Officier der Nagtwagt zelve het Rapport aan de Heer Praffideerende diende te doen.
Art. 26. zou dus door vorige aanmerkingen vervallen.
Op Art. 27, 28 en 29, hebben geen aanmerking.
Op Art. 30. hebben geen aanmerkinge indien het, zig tot die vyf maal bepaale.
Op Art. 31. hebben geen aanmerking. Betrekkelyk de Battaillons Exercitie.
Omtrent Art. 32. zyn van oordeel, dat het Vaandel door de geheele Hoofdwagt, naar het Huis van den Vaandrig diende te worden, gebragr, doende de gewoone Salvo.
Betrekkelyk de Order op de Brand.
Hebben geen aanmerkingen, als dat de detachementen, met behoorlyke ligten dienden te werden voorzien, de Hoofd Officier der Hoofdwagt het Commando over beide Compagnien diende te hebben, en de brand geblust zynde, dat zelve Huis vervolgens door de Ratelaars tot nader order van de Commandeerende Officier der wagt, diende bewaard te worden.
Betrekkelyk de Order ingeval Allarm.
Noopens het ifte Art. hebben geen aanmerking.
Omtrent Art. 2.:zyn van gedagten, dat de Officier
van



C 45 )
van de Wagt aan d' Heer Pnefideerende diende te verzoeken de Poorten te Sluiten.
Omtrent Art. 3. hebben geen aanmerking.
Omtrent Art. 4. hebben geen aanmerking, als dat de Commandeerende Officier der Hoofdwagt» rrtet overleg en voorkennis van de Heer Praffidee-' rende Allarm diende te laaten flaan.
Omtrent Art. 5. hebben geen aanmerking, betrekkelyk Art. 6, 7, 8 en 9, zyn van oordeel* dat de Wagtdoende zig in cas van Allarm, direct by haare Vaandelen dienden te vervoegen, om aldaar nader orders aftewagten, reedencn hier voor zyn, Art. r. Eerde hoofddeel aangevoerd.
Op Art. 10, 11, 12 en 13, hebben geen aanmerking.
Omtrent Art. 14. zyn van gedagten, dat de Maandelykze Collonel, Geadfisteerd met de Collonel by de Exercitie , in cas van Allarm , het beleid der Defenfie diende te hebben, voor zo veel de Schutterie betreft, en zo die beide Posten in een Perfoon mogten vallen , hy geadfisteerd diende te zyn door den eerften Lieutenant Collonel der Exercitie, om verzeekert te zyn in dat geval ten minflen een bekwaam en kundig Collonel te hebben, en diende het Commando van de Hoofdwagt, egter te verblyven aan de Commandeerende Officier aldaar.
Op Art. 15. hebben geen aanmerking.
Op Art. 16. hebben geen aanmerking, als dat de Manfchappen om orders te haaien, en Rapporten te brengen, naar zaaken geleegendheid dienden vermindert of vermeerdert te worden.
Betrekkelyk de Breuken, dat die mogten bepaald worden, voor die te iaat komt na dat de Compagnie gevifiteeerd is, -'.h
EetJ



C 46 )
Ëéti Officier 6 ftuiver.
Een Onder • Officier 4 Een Schutter 3 Een Adel by de Poort 2 en de opmarsen verzuimende dubbeld.
De breuken der Nagtwagt, de eerfte maal 8, de de tweedemaal 12, en de derdemaal 18 ftuiver.
Van de Dagwagt, te laat koomende 3 Huiver, abfent biyvende 6 ftuiver.
Dog iemand niet voor te laat koomende worden gehouden , die binnen het quartier uur over de Klokflag ter wagt komt.
Deeze breuken dienden by de Compagnieën te verblyven , om daar meede onder de Adels, en Poorters, ieder in de haare na welgevallen te handelen.
In Kas van Brand de breuken dubbeld.
In Kas van Allarm, de Compagnieën onder de wapens moetende koomen, zyn wy van oordeel, dat alle de Leeden zonder bepaalinge van breuk , dienden verpligt te zyn, zig by hun Vaandel te moeten vervoegen, en niet anders dan weegens ziekte of abfèntie daar van geëxcufeerd zyn.
Betrekkelyk de Breuken van de Battaillons Exercitie hebben geen aanmerking, als dat dezelve mogten worden bepaald, voor een Schutter te' laat komende 1 ftuiver, en abfent biyvende 2 ftuiver.
Met opzigt, tot de Gevolgen van de gemaakte Plans, enz.
Dewyl by de gevolgen van de gemaakte Plans word gefprooken , over het Wagtgeld, dat de Hoplieden verliezen door de augmentatie der Compagnieën , en Middelen dienden worden uitgevonden, om het zelve wederom te vergoeden, zoo zyn wy nopens dit van oordeel, en hebben da eer, eerbiedig UEd,



( 4? 3
Mogende voor te dragen, dat reeds van overlange gedoleerd is door de Schutters, dat het Wagtgeld door de Hoplieden alleen word getrokken, en zyn van oordeel, dat aangezien het zelve word betaald om dat geene Perfoneele wagt waarneemen , het reedelyk en billyk was dat het zelve wierde getrokken door alle de wagtdoende, als kunnende zig niet befefïen, om welke reedenen dat door den Hopman alleen word getrokken, aangezien door alle de Leeden der Schutterie de togten en wagten worden waargenomen, en dus de Plaatzcn van de wagtvryen vervuld, en niet door de Hopman alleen , verzoekende derhalven eerbiedig, dat het UEd. Mogende behaagen moge, het zelve onder de geheele Compagnie te doen verdeelen, het welk gevoeglyk konde gefchieden, wanneer door Haar Ed. Mogende werde bepaald, dat het Wagtgeld door de bewoners der Huifen werde betaald, egter met uitzonderinge van de hier Guarnifoen houdende Militairen, Gealimenteerden door de Diaconie, en behoeftige Weduwen, het zelve door de Tamboers opgehaald, en bezorgd aan de daar toe te verkiezene Ontfanger of P^entmeester van ieder Compagnie, dewelke direct daar na by malkanderen konden komen, het Wagtgeld van de.18 Compagnien by malkanderen doen , daar van afbetaalen de Tamboers, en de Ratelaars die thans door de Hoplieden werden betaald, het Refteerende onder de 18. Compagnien gelykelyk te verdeelen, brengende ieder Ontfanger of Rentmeefter dat gedeelte geld, in zyn Compagnie met de Reekening van de Ontfangst en Verdeeling, om vervolgens onder de geheele Compagnie verdeeld te worden, op navolgende wyze.
De



c 4» ;
De drie Officiëren ieder voor 4 Man.
De Onder-Officieren ieder voor 2 Man.
De Schutters ieder voor 1 Man.
Betrekkelyk de Vaandelen, verzoeken dat UEd.' Mogende dezelve met 18 witte Vaandelen mogten vernieuwen, zoo als voor deezen by de Schutterie van Groningen zyn gevoerd.
Ten Aanzien der bewaaringe van fcherpe Patroonen, verzoeken dat ieder Schu;ter met een genoegzaam getal fcherpe Patroonen mogte worden voorzien, om in cas van noodzakelykheid, daar meede direct op de Loopplaats te kunnen verfchynen.
Betrekkelyk de Tamboers, zyn wy van oordeel, dat voor alle haar dienften, op veertig gulden voot ieder Tamboer '3 jaarlyks , en dus op een egale voet, worden bepaald, en by vacature, door de geheele Compagnie wierden aangefteld. aangezien, dezelve uit het Wagtgeld , dan door de geheele Schutterie worden betaald
Omtrend de Propofitien der zes Gecommitteerden, oordeelende, dat men zig thans daaromtrend niet konde inlaaten.
Hier meede befluiten wy onze Aanmerkingen, op voornoemde Concept Plan, met inftantelyk verzoek, dat het UEd. Moogende behaagem moge, op alle deeze aanmerkingen en befwaaren , eene gunftige refiexie te flaageu, en dat dan dit Plan by Provifie mag worden gearrefteerd, om nader door een Commiffie uit UEd. Mogende, en Namens de Schutterie te revideeren.
rt Welk doende.
ük



( 49 O
Uit naam van 'teerde Vaandel ♦ Uit Naam vïn de groote meerderheid van het eerfte Vaandel:
•AWertm Vlugge, V/. S. Houding; G.Kloofierhuis. Uit naam van 't tweede Vaandel. Voor een gedeelte van het tweede Vaandel Hendk. Roukes.
Uit naam van 't derde Vaandel. G'errit Meycr, H. Lammers.
Uil naam van 'c vierde Vaandel. Uit naam der meerderheid Antony Bleek, Roelf Houwing, S. I. Vleugeh
Uit naam van 't vyfde Vaandel. I. G. Deelman, E. W. Ekenkamp, E. Tryps,
Uit naam van 't zesde Vaandel. Teun is Hoekzema, Teuhis Camphof, Witte Hommtsl
Uit naam van 't zevende Vaandel. L. Nauta, I. Pothof, C. Bolmeyer.
Uit naam van 't agtfte Vaandel. Voor de Meerderheid /. T. Homk.es, en voor G. Ottenhof.
Uit naam van 't negende Vaandel ƒƒ. Schrodtr.
Uit naam van 't tiende Vaandel H. Lénden berg, J. öomkens, A. Suimeringh,
Uit naam van 't elfde Vaandel. J. H. Luder uit aller naam.
Uit naam van 't twaalfde Vaandel
Uit naam van 't dertiende Vaandel
Uit naam van 't veertiende Vaandel H. Camphof, C. Hüifmga, F. Witte.
Uit naam van 't vyftiende Vaandel J> «S.Muller, N.Venhuifen, MaU'heus van derAa.
O Uit



*
( 50 )
Uit naam van het zestiende Vaandel. Uit naam der ganfehe Compagnie Kafemier Roos, Johannes Dobbenga ,J. Sr, tit K.Zoon.
Uit naam van het zeventiende Vaandel. H. Eekhof, J. Roegholt, P. Dymers.
Uit naam van het agtiende Vaandel. >
Nog een diergelyk addres van Onder • Officieren en Schutters van het 18 Vaandel, zynde J. R. Rasvelt, Ede Domring, tl. Fok^ens, P. Ellens, II, van der Pers, J. Wrijfers, Claas Scihaapjchoe, J. R.einders, Derk Jans, J. Deelman, J. van Denderen, Roelf Heekema, Martinus v an Slogtcren, L. Pyper, G. Meuge, li. Klooflerïvais, Willem Schilt, Jan W. Nienhuis, Jan Nentenaar, Philippus Kars, H. Bruning , J. Bc ich , Jan Plenfe, K. Söbering, Joh. BiJJ'chop.
X)e Ondergefchrevene Officieren van htt Burgerlyke Regiment alhier, hebben de Eer U.Ed. Mog. eerbiedig aan te bieden hunne vrye aam nerkingen op het Concept Plan der defenfie door U^d. Mog* haar ter hand geftelt. Een Plan , dat zy in het verband belchouwende onverbeterlyk vinden. Edog, begrypende dat het door eenige weinige veranderingen klaarder en bevattelyker, en min bezwaaren* de voor Burger-Officier en Schutter konde zyn. Dus hebben zy, in het nemen haarer aanmerkingen het Zelve tot een grond genomen: in het oog houdende dat het geheel haar taak niet was, een geheel nieuw Willekeurig Plan te ontwerpen. Dit zyn na gedagten ook de waare redenen waarom haare mede - Officieren zig van haar hebben verwy/dert,
om



( 5i )
om des te beter eigendunkelyk te kunnen werkea5 aan een Plan dat geen relatie kan hebben tot het Concept Plan dooi UEdl. Mogende üitgebraor.
Dus nemen de ondergetekende de vryheid om' UEd. Mogende te vraagen:
Art. i. zeer goed.
Dog zoude het niet kunnen gefchikt worden^ dat de Compagnien van No. i. rot 18. de wagten' betrokken, en eikanderen aflosten?
Art. 2. Geen aanmerking.
Art. 3. Geen aanmerking.
Art. 4. Geen aanmerking,
Art. 5. zeer goéd.
Maar zoude het niet meer genoegen geven, dat de Staf - Officieren wierden gekozen voor de Tyd van één Jaar?
Art. 6. Geen aanmerking.
Art. 7. Zoude het niet beter zyn, dat de vier Adjudanten gekozen wierden, uit de Schutters 9 om dat dan de Officieren de welke gekozen zouden worden tot Adjudanten, hunne wagten zouden kunnen waarnemen, en dus alle Officieren by hunne Vaandels in het doen der wagten zouden kunnen blyven.
Art. 8. Geen aanmerking.
Art. 9. Geen aanmerking.
Art. 10. Geen aanmerking.'
Art. 11. Is het wel te vergen, dat één Tamboer 24. Uur de Compagnie diene? zoude het dierhalven niet best zyn, dat de 36. Tamboers bleven?
Art. 12. Bepaalt zig tot Art. 1.
Art. 13. Zouden alle Officieren geen dienst moe»' ten doen met hunne eigene Compagnien? niet omr dat zulks beter zoude zyn, maar om daar door meer genoegen aan veele Officieren, en Schutters te ge-, D' a' ven?



C 5* )
ven? Dog, m cas van abfentie van een Officier diende de op en afmarsch worden waargenomen door een Officier van dezelve Rang, ten weiken einde er een Roofter diende geformeerd te worden, om daar na intevallen.
Art. 14. Zoude dit art. niet dus kunnen verandert worden ? De Compagnie zal een uur voor dat de wagt afloflen, op een plaats door de Officieten der Compagnie te bepalen, by een komen; om zig na de groote te rangeren, en door de Adjudant geëxerceerd worden, ten zy dat eene der Officieren verkiezen mogt zulks zelvs te doen Exempt m de Maanden November , December ' Januari & Februari, en by onbequaam Weer. '
Art. 15. Geen aanmerking.
Art. 16. Geen aanmerking.
Art. 17. Geen aanmerkingArt. 18. Geen aanmerking.
Art. 19. Geen aanmerking.
Art. 20. Zeer goed.
Dog zoude de dagwagt niet kunnen gehouden worden door 5 Man, en een Officier ? Art. 21. Geen verandering. Art. 22. Zeer goed.
Dog zoude het niet meer genoegen geven, dat de Dag en Nagt-wagten by beurten, onder de 3. Officieren der Compagnien rouleerden?
Moeite er dan niet ftaan in plaats van de Lieutn. de Nagtwagthoudende Officier?
Art. 23. Moeste hier niet ftaan de Nagtwagthoudende Officier, in de plaats van de Lieutn.?
Art. 24. Maar moesten de Lantarenpalen niet genommett zyn, zal er van gerapporteert worden?
Art. 25. Moeste hier niet ftaan door de nagtwagthoudende Officier? s &
Art,



C 53 )
Art. 5.6. Zeer wel.
Maar zoude het niet meer genoegen geven, dat het bywoonen der Exercitie en het vifiteren der wagt door een Hoovd - Officier, er wierde uitgelaten? Exempt als het Piquet in de Wapenen moet.
Art. 27. Geen aanmerking.
Art. 28. Geen aanmerking.
Art. 29. Geen aanmerking.
Art. 30. Zoude het niet beter zyn als er eene vaste bepaling in gemaakt wierde? en wel aldus:
De halve Batt. zullen alle voorjaaren tweemaal door de Majors in de Dwingers, en voorts het geheele Regiment tweemaal buiten de Stad worden geëxerceerd, en tweemaal vuuren, namentlyk één proefvuur en één afvuur.
Art. 31. Diende dit alleen niet bepaalt te worden tot de halve Batt. vergaderingen ?
Art. 32. Zoude het niet meer genoegen geven, als de van de Wagt marfcherende Manfchappen niet bedankt wierden, voor dat zy het Vaandel na huis hadden gebragt, en een Salvo gedaan?
Ordre in gevallen van Brand. >
Art. 1. Geen aanmerking. Art. 2. Geen aanmerking. Art. 3. Geen aanmerking. Art. 4. Zeer goed.
Maar ^zoude het niet dienftig zyn, dat een Officier die gedetacheert wierde, een Inftructie hadde, hoe zig in alle gevallen te gedragen?
Art. 5. Geen aanmerking.
Art. 6. Geen aanmerking.
Art. 7. Zeer goed.
Maar zoude het niet dienftig zyn, dat het getal D 3 van



c 54 ;
m» IQ- Huyfen op 20, Huifen wierde bepaalt, aan •Weerskanten en tegen over de brand; en dan by 12 ft. boete voor den Armen?
Art. 8. Geen verandering.
Art. o. Dit Att. duifter'zynde, zoude het aldus piet klaarder zyn ?
De Hoofd - Officier die het Piquet heeft, zal zig pet een Adjudant, direct: aan de Hoofdwagt begeven , en 't Commando over de beide Compagnien overnemen, ten zy het de Collonel is, dan de Lieutn. Collonel, om reden dat de Collonel by de Praffident gerequireert word.
Art. to. Geen aanmerking.
Art. 11. Geen aanmerking.
Art. 12. Geen aanmerking.
Art. 13. Geen aanmerking.
Art. 14. Geen aanmerking.
Ordre in gevallen van Allarm ,of Oproer in de Stad.
Art. 1. Geen aanmerking.
Art. 2. Geen aanmerking.
Art. 3. Geen aanmerking.
Art. 4. Geen aanmerking.
Art. 5. Geen aanmerking, dan vragende : zoude het niet dienftig zyn, clat hier bygevoegt wierde: En dat er twee man na ieder Poort gezonden wierden met de Sleutels, om die te fluiten: en aldaar post te houden, en in gevalle dezelve aldaar onraad ontdekten aanftonds daar yan kenniffie geven aan de Hoofdwagt.
Art. 6. Geen aanmerking.
Art. 7. Geen aanmerking.
Art. 8. Geen aanmerking.
Art. 9. Maar zoude het niet dienftig zyn , dat
de



C 55 )
ie overige Granadiers gedetacheert wierden ter dek» king' van. het Raadshuys ? Art. 10. Zeer wel.
Dog zoude het niet zeer nodig zyn, dat het Genoodichap een detachement zond, ter dekking van de twee Kruidmagazynen voor de Botteringe Poort ?
Art. ii. Geen aanmerking.
Art 12. Zoude het niet klaarder zyn, wanneer er aldus ftond: ,
Eenig Schutter Officier ofte Onder-Officier by t Genoodichap zynde, zal van zelvs zonder Looting zo hy wil, onder de 6 Man gerekent worden , dog een Officier ofte Onder-Officier der Schuttery zal niet by ?t Genoodfchap mogen gaan, maar by zyn Compagnie verblyven.
Art. 13. Geen aanmerking.
Art. 14. Zeer web
Dog zoude het niet goed zyn, dat er ftont een Adjudant, met uitfluiting van de woorden, dte de laaft e Exercitie heeft by gewoond? om reden dat er in de vier wintermaanden niet geexerceert word.
Art. 15. Geen aanmerking.
Art. 16. Zeer wel. , , .
Maar zoude het niet beter zyn, dat de Oilicier die gebruikt wierde om de Rapporten aan het Stadshuys te brengen , verfterkt wierde met ten minften 12 Man, in de plaats van 6. Man?
Art. 17. Geen aanmerking.
Art. 18. Zeer wel.
Dog zoude hier geen boete op gefet kunnen worden van 12 ft. ten profyte der Armen?
BREUKEN.
Die te laat komt by de exercitiën voor de opmar sch . D 4 der



( 56 )
der Wagten te doen, naa dat de Lyst is opgeleefd, verbeurt een Officier 6
een Onder-Officier 4.
een Schutter 3.
een Adel by de Poort 2.
dübbel' CmP' t6T °£rmrscb " geformeerd,
Foor de abfentie op de nagtwagt zal ieder verbeuren de eer ft e maal izft.de tzveede maal 18, de derde maal i-4- e„ vervolgens dan weer 13, 18.
£U i ~ 4 -
Die naa de Klokftag ter zvagt komt, verbeurt Zit. dog een uur te laat komende, word voor abjent gehouden.
Die abfent blyft van de dagwagt, verbeurt 6 fl.. éog te laat komende 3 ft.
By Brand bet Piquet in de wapens moetende komen, ah mede het Regiment in cas van allarm, zullen alle breuken dubbeld zyn Ca)
fy de exercitiën met halve of heek Battaillons ral de breuk voor te laat komen zyn als boven.
Hrffnmnt Myvende> ™l de breuk voor een Uoojd- Officier zyn fI JQ
een Hopman r ^
een Lt. of Vaandrich la % '
een Onder-Officier k'£
een Schutter 1 a
du£d°P h hetExerciti' Kldkomïom te zien, Wettig; redenen excuferen van de breuk, zullen-
Dt h^er^e,Pgemaakt' ^" **** het l^^ZÏc^ dat het nieï **» Wns



C 57 )
lende die wettigheid door de meerderheid der Comp. worden beoordeelt.
Dat zy Heeren Gecommitteerden verhoopen hier mede aan UEd. Mog. Refolutie te hebben voldaan , zoo verre het inwendige betreft, dog dat nog niet hebben kunnen befoigneren over een Plan van Defenfie tegen een uitwendige Vyand, zoo om dat het zelve te omflagtig zoude zyn, en die vrees in hoop verre fiellende,, het inwendige daardoor te zeer zoud-e vertraagt zvorden en ten anderen, om dat dat Plan, gedeeltelyk relatie hebbende, met het tegensvjoordige, zy Heeren Gecomm. eer ft dienden te weeten , of en in hoe verre UEd. Mog. hetzelve met hunne goedkeuring zouden bekragtigen: weshalven zyn overgegaan tot de gevolgen der gemaakte plans.
Waarop UEd. Mog. aanftonds remarqueren, dat ieder Comp. met 8. Man fynde vermeerderd, het inkomen van ieder Hopman daardoor zeer zou worden vermindert, als in ieder Jaar voor de 18. Comp. by de 900. Gulden bedragende, zoo hebben zy Heeren Gecommitteerden van de refpetlive Hoplieden verzogt een juifte opgave van een ieders zuiver 'inkomen, en die bekomen hebbende, bevonden van alle te zamen te bedragen 5049 -1-3 dan dat vermeend hebben daar van niets te moeten zvorden afgetrokken; maar ieder van hen zyn leven lang te moeten laaten genieten, het welk dus ver heeft getrokken (70, weshalven hunne gedagten hebben laten gaan, o?n zulks na het fucceffive overlyden der Hoplieden te fcbikken en reguleren, waartoe hen onder UEd. Mog, gunflige approbatie geene bekivamer middelen zyn voorgekomen, dan
D 5 1. Dat
(£) Diende dit niet voor ieder der tegenswoordige Hoplieden hun leven lang te worden bepaald op Twee Honderd gulden?



( 5B )
l . Dat van nu voortaan alk IFagtgelden in een kist worden gebragt, voorzien met 3. differente islooten, en geadminiflreerd worden by zodane terzonen als de Leden van het Regiment daartoe zullen verkiefen, zullende uit dezelve alle halve Jaaren aan de 18. in leven zynde Hoplieden hun zuiver inkomen worden betaald, (c)
2. Dat na de dood der fucceffive (d) Hoplieden derzeruer inkomen in die Kist zal verblyven, en over zulks de fuccederende Hopman voor eer ft geen voordeelen genieten.
3. Dat de 36 Tambours tot op 18 mogten uitPerven, waardoor als dan, ieder Tambour op 20 G&. sjaars gerekent, zou worden geprofiteert s jaars 360 Gis. (e).
4. Dat by UEd. Mog. worde bepaald, dat het wagtgeld door de eygenaars der huifen en kamers werde betaald, alle halve Jaar, waardoor, alzo nu van veele ieder wagt word opgehaalt, wegens de meerdere onkosten dier ophaling, zoude worden geprofiteert 'sjaars 327 Gld. en de verfchillen over het wagtgeld, die nu meenigvuldig zyn, zeer worden verminderd.
5. Dat by het verfterf van ieder Hopman diende te ceferen het uitdeden van zilvere Lepels aan
de
CO 1. Zeer wel.
Maar moesten dan ook niet uit de kist worden betaalt, Rateaars, Taters, 4 Pypers, de uitdeling van zilveren Lepels, Guarnituuren voor Pypers en tamboers, kollen dewelke voorvallen by de Battaillons Exercitiën en vunrmgpn , en de kchoonmaakfter der Hoofdwagt? Mits dat dan ook een Nieuw gepromoveert Hopman gclibereert wier»\te„heta!en bet /Equivalent a f^o gis.
C«; 2. Moeite er niet ftaan tegenswoordige'?
CO 3' Zie de aanmerking op Art. iu



( 69 )
de Officieren en Onder - Officieren dier Comp. en 'dat geld ook in de kist blyven. (ƒ)
Ban aizoo UEd. Mag. zien dat deze middelen alleen door den tyd haar vol bejlag verkrygen, en vsor het tegenswoordige niet voldoende zyn , zoo word door de Burger Officieren en Gecomm. van UEd. Mog. eerbiedigst verzogt, dat UEd. Mog. aan hun goedgunflig gelieven te accorderen, de invordering en behouding der zvagtgeldcn, door de Mennisten en Schuiten Schippers wordende betaalt, tot zo lange er 9. van de thans in leven zynde Floplieden zyn geftorven, als wanneer zveder ten voordeele der Stad zoude komen , mits door hen werde opgebeurt en alzo verrekent als nu: (g) Een gering nadeel voor de Stad, als die daarvan weinig profiteert, en een groot voordeel voor het Regiment , als zynde vati gevoelen, dat met dat alles "het nadeel door de augmentatie der Comp. geleeden, zoude kunnen worden vergoedt', hen nadeel het welk zelvs geheel aan de Stad zoude zvorden vergoedt, indien het UEd. Mog. mogte behagen te arrefteeren:
Dat het Pulver het zvelk het Regiment van de Provincie ontvangt, in patronen zverdc verwerkt, en by ieder wagt aan de Manfchappen uitgedeelt, als zvanneer gedispenfeerd zouden zyn, UEd. Mog. goedheid daartoe jaarlyks te imphreeren.
(ƒ} 5. Moesten niet Officieren en Onder - Officieren *sjaarlyks een zilveren Lepel hebben?
Diende niet by de aanftelling van een Officier of Onder-Officier het uitdelen der zilveren Lepels te cefferen?
Kg) Moeste dit geld niet noodzakelyk blyven aan de Krygskas?



( 6b J
Gelyk ook de Comp. Vaandels verfleeten zynde, met zouden behoeven vernieuwt te worden.
6. Dat g. der thans in leven zynde Hoplieden zynde ver/lurven, of eerder als een redelyke fum tn casts, zulks zal zvorden verdeelt onder het geheele Regiment, met uitfluiting van die geene der tegenswoordige Hoplieden die als dan leven, op volgende wyfe :
Dat een Hopman geniet voor 8 Man.
een Lieutn. voor ? Man.
. een Vaandrich voor 4 Man.
ieder Sergeant voor 2 Man.
ieder Corporaal voor jj. Man.
ieder Adelborst voor \ Man.
een Adel by de Poort \ jtfa„[ m
Waaruit alzo het. inkomen der vervolgens aangebeld wordende Hoplieden zoude beft aan, en alzo ook voor de andere Officieren en Schutters gezorgt, nadien aan dezelve , de wagten Jaarlyks boven verzuim van hun tyd en werk meer dan 13 gis. hosten, en alzo merkelyk boven hunne medeburgers zyn bezwaart, waar van geene meer dan 6-6ivagtgeld betaalt, en door welke fchikking het te loopen is, dat ieder te gemakkelyker zal worden bewogen, om Lid der Loffelyke Schuttery te worden. Zynde verder van gedagten, dat de fcherpe Patroonen welke aan het Regiment in Cas van allarm moeten zvorden uitgedeelt, dienden te zvorden bewaard, op plaatfen naa by de Loopplaatfin, by de vyf Hooft Officieren al/een bekent, welke plaatzen egter verzegelt door .ben dienden te
wor-
(b) Moesten aüe de Schutters niet op één Man gerekent worden?



C 61 )
worden overgegeven, om in den Raad te worden bewaard (i).
(f) Moesten de fcherpe Patroonen welke thans by de Vaandrigs bewaard worden, niet aldaar verblyven? En is het niet nodig dat er boven dat, nog een quantiteit gemaakt wierden, en bewaart op plaatzen, by alle Officieren bekent?
Zie daar Edele Mog. Heeren, onze vrye Reflectien. Geen eigenbelang of lievde voor onze denkbeelden hebben onze pen beftierd. Wy hebben alleen in 't oog gehouden het algemeene nut, en de bevordering daar van (zo veel ons mogelyk toefcheen), gepaart rhet het gemak en genoegen dier geene welke de rust dienen te bewaren. ——Wy brengen dus eerbiedig het zelve onder 't oog van UEd. Mog. in dat vast vertrouwen, dat UEd. Mog. dezelve met Hun gewoon Vaderlyk oog zullen befchouwen, en er dat gebruik van maken 'c welke UEd. Mog. Wysheid en bekend doorzigt het beft oordeelt ten nutte van Groningens Burgeren en Ingezetenen.
Aélum Groningen den 24 Maart 1787.
T. G. Entrup, Hopman. B. van Bolhuis, Hopman.'
I. Ten Cate, Hopman. P. Roelfzema , Lieutn.
P. Boelens, Lieutn. W. Reneman, Lieutn.
U. Ringels, Vaandrig. /. van Drylst, Vaandrig.
Edele



( 62 )
No. 16.
Edele Mogende Heeren , Gecommitteerden uit den Breeden Raad der Stad Groningen, tot het fortneer en van een"Plan van Defenfie , zoo voor de Stad, Wagtdoende Burgers, als het Genoodfchap.
.Aangezien door UEd. Mogende op den 9 Febr jongst, aan de Gecommitteerden van het gewettigd genoodfchap onder de Zinfpreuk, voor onze duurJte panden, is geèxtradeert een provifioneel Rapport door UEd. Mogende nopens de Defenfie voor deze Stad enz. aan de Edele Mogende Heeren Burgemeesteren en Raad Oud en Nieuw, fampt Taalmannen en Gezworen Gemeente ingebragt: op dat de Leden van het Genoodfchap het zelve zouden Jcunnen examineeren, en hunne beiangens daarop' inbrengen. r
Hebben de Ondergetekende het zelve, ingevolge dien, aan hunne meede Leden ter onderfoek overgegeven; en daarop den 12 Febr. by het Genoodfchap zynde gerefölveert, het felve te ff ellen m handen der ondergetekende ordinaire Gecommitteerde mt ieder Divifie, ten fine van rapport; zo nemen dezelve by deze de vryheid het Rapport dier GenoodfchapsCommifïie, houdende derzei ver aanmerkingen, op gemelde defenfieplan, fchriftelyk 0 vertegeven,
Rapport



( 63 )
Rapport der Ordinaire en Extra" Ordinaire Gecommitteerden, wegens het Defenfie plan voor die van Groningen.
J3y Genoodfchaps Refolutie van den 12 Febr, de Ordinaire Gecommitteerden, met by voeging van een Extraordinaire uit ieder divifie zynde benoemd om het overgegeven Concept Plan van Defenfie voor die van Groningen te onderzoeken, en zo er eenige zwarigheden in het zelve betrekkelyk het Genoodfchap, mogten worden gevonden, dezelve als dan by zvyze van Rapport ten fpoedigften aan het Genoodfchap meede te deelen, om het befiuit daarop vervolgens in te langen daar het behoort, hebben dezelve by dezen de eer aan de Leden van het Genoodfchap te rapporteeren.
Dat zy onder het Hooftftuk order in gevallen van inzvendig allarm of oproer in de Stad, gevonden hebbende, dat alleen de Articulen 10. 11. 12. 23 en 16. op liet gewettigd Genoodfchap eene regtftreekfè betrekking hadden of het zelve alleen raakten.
Zy, in veronderftelÜng dat het overgegeven Plan zo bleef leggende, op het 10de Articul geene aanmerkingen hebben.
Het elfde Articul diende onder goedkeuring der Leden dus gefteld worden.
Art. 11. Gemelde Genoodfchap zal verfterkt worden door ieder der Compagnien, tot fes man ingefloten, mits leden van het Genoodfchap zynde; welke fes perlbnen vry zullen moeten zyn van de ' hoeten, welke by de Burger Battaillons of Regiments Exercitiën zouden mogen worden gefteld: tot deze
fes



C 64 )
fes Man Zullen de Schutters, leden van het noodfchap zynde, zich 's jaarlyks by loting of anders moeten vereenigen, welke zich in geval van allarm of oproer direct: by het Corps zullen vervoegen, dog de gemelde fes Man de Wagt of het Piquet hebbende blyven by hunne Compagnien Art. 12. Boven defe fes Man zullen direct na
ScLueTs0 Saa" °f fch0°n 26 Waê'tdoende
uDf Gecommitteerden van 't Genoodfchap, de Hooft-Officiers, Officiers, Rentmeesters, Onderofficiers, en de Tamboer Majoor, ten zy een der- 1
™ i lfe^°ger,Q 0f §ely|(6 Ran£ by de Schuttery bekleedde, of de wagt of het Piquet hadde.
Art. 13. agter de woorden: Dat de Officieren der detachementen zullen ftaan onder ordres van die Commanderende Officier.
nr?r?ï^ieVr0,egt te WOrden VAN HET GEOh HALVE BATTAILLON, tot wiens hulp zullen gezonden worden.
Art. 16. Of niet agter de woorden de HooftOfficieren der refpeclive Corpfen commandeerde , zullen yder een Officier en 6 Man diende gevoegt te worden?
^ MEERDER NAAR OMSTANDIGHEDEN VAN TYDEN EN ZAKEN.
De Gecommitteerden zouden met deze remarques op deze Articulen het Genoodfchap byzonder aangaande , kunnen eindigen: als in hunne qualiteit ongelast en onbevoegt zynde, om over de articulen, welke de Burger Schuttery in 't byzonder raken, hunne bezwaren of aanmerkingen mede te deelen.
Dan wyl by het agtfte articul bepaalt is, dat yder Bwger Compagnie uit 52 Schutters zal beft aan,



( 6g j
ftaan, en dus yder Comp. daar door met 8. Mari word vermeerdert, vermeenén de Gecommitteerden hieromtrent te moeten voordragen.
Dat, daar deeze vermeerdering van Manfchappen an de keus der Officieren en Adelborften zou kunnen komen, dezelve, zonder tegenfpraak, de geoefendfte perfonen daar toe zullen benoemen.
En de Leden van het Genoodfchap juist de zulke zynde, Haat het te wagten, dat men meest alle Leden van het Genoodfchap zal trekken.
Hier door zal men de leden welke zig vrywiP lig, en op eigen kosten in de Wapenhandel heboen geoefent-, niet alleen j boven andere een las? op leggen; maar het Genoodfchap in cas van noodten uiterften verzwakken1,
Men zal dus bet getal der gewapende Mannen jn geval van nood niet vermeerderen fwaar in tos de kragt der defenfie beitaat); maar wel het eèril Lighaam verzwakken , door het ander te vermeer"-'' deren; en dus, wel in de wagten, maar geenfmts m geval van oproer, grootere fterkte genieten
Hierom proponeren de Gecommitteerden, of man wegens het Genoodfchap aan de Raads Gecommitteerden met eerbiedig diende te verzoeken
Dat geene der Burger Comp. bv de eerfte vermeerdering , eenige leden van het GenoodP-hao mogten kiefen ; als alleen die geene, welke zi ƒ vrywilhg aanbieden; En,- zo men, onverhooot! als dan geen genoegzaam getal zou kunnen erlan gen die Comp. zig by den Raad met de Lvften be. hoorden te vervoegen, en zulks als dan daar doent ^ Ti Ur\hd-¥°ê- ^ het trekken der ontbret ïmhïriftS P UK GenoodfchaP ***** H Hier mede vermenen de Gecommitteerden aan E het



( 66 ;
hec hun opgedragene voldaan te hebben, verzoekende de Leden over dezen naukeurig hunne adviïen in de divifien te willen uitbrengen; en in geval de Heren Leden met dit rapport in 't geheel of gedeeltelyk zouden kunnen overeenftemmen, Gecommitteerden, by fchriftelyke optekening en ondertekening van den Rentmeester, daarvan gelieven kennis te geven, en te authorifeeren, het befluit van het Genoodfchap in de handen van de Heeren Raads Gecommitteerden tot het defenfie plan, namens het Genoodfchap, over te geven; voorbehoudens Genoodfchaps aanmerkingen of bezwaaren ingeval omtrent het Defenfie plan eenige veranderingen mogten worden gemaakt, om dezelve, bevorens een finaal arrest, te kunnen inbrengen. Groningen den 10 Maart 1787.
Alle de Leden der divifien van het Genoodfchap zich op den 15 dezer met dit Rapport eenparig hebbende geconformeert; zo is het zelve daar door een volledige Refolutie geworden ; alwaarom de ondergetekende, kragt authorifatie van 't Genoodfchap, de eer hebben dit befluit aan UEd. Mog. eerbiedig ter hand te ftellen, in vertrouwen, dat UEd. Mog. op de daar in gemaakte aanmerkingen en falutaire claufule, die gunftige refleétien zullen nemen, als ter formering van het verzogt defenfie plan meest convenabel zullen zyn.
Q. F.
C. Alfardi. M. I. Busch. H. I. Wichers. Scbeho Scheltens. 1. R. Oortfema.
ExtraB



( 67 )
Extract tut het Boek van Breeden Raads Re/olutien ter Stads Se* cretarie in Groningen.
Veneris den n May 1787.
_|_ en gevolge Breede Raads Refolutie van deti 3. dezer, heden zynde gedelibereerd over het fchriftelyk rapport door den EE. Heef Burgemr. van SYSEN, Raadsheeren S1CCAMA en FOCKENS, en de Sindicus TJD'DENS," benevens de Heeren Taalman BUN ING, Gezworens WOLDRlNGH en tem BERGE , ter voldoeninge aan de refolutie van den 23 Sept. 1786. geformeerd, luidende in ierbis :
Ingevolge en ter voldoening aan de refolutie Gom. mifforiaal op den 23 Sept. 1786 gevallen op het Request van de Hoofd - Officieren des Borgerlyken Regiments, tot defen gefterkt door de • Gecommitteerden der geheele Schutterie, waarby fig pligtmatig voegden de Gecommitteerden en Hoofd - Officie* -ren van het gewettigd Genoodfchap van Wapen» handel alhier , waar by defelve te kennen gavenhun genoegen, dat door' UEd. Mog. conform. Breede Raads Refolutie van den 22 Jan 1785. op Stads kosten met geweer en wapenen waren voorlien, en daar op door UEd. Mog. eenige articulen waren beraamt ter in ftand houdinge van de fo nuttige Wapenhandel, noemende fy fulks eene vootfórge, waar döor een groot poinér. in de wagtordre was geredrelïèert, Dan welke fchikkingen de Remten in defe allee gevaarlykfte, en forgelykfte tydsomftandigbeden ter Es a£



( 68 )
afwendinge van binnenlands, en buitenlands geweld m het geheel niet toereykende bevonden: te meer daar in de articulbriev des Borgerlyken Regiments gene fohde regelen van defenfie gevonden wierden , daar men fig eenigfins op konde gerust dellen; angefien de VVagtordre felfs gene difiincte mamere der belettmge van wagten en poorten opleverde. ' r
Al het welke de ondergetekende feer heeft doen reykhalfen na een wel ingerigt plan van defenfie fo dat fy geen ogenblik durfden verfuimen, om uit het midden van den Breeden Raad Gecommitteerden te verfoeken, niet welke de ondergetekende of eenige uit hun konden befogneeren over het formeren van eene ordre ter geregelde defenfie defer Stad. Zoo hebben UEd. Mog. Gecommitteerden daar toe benoemt, de eere UEd. Moo\ te rapporteren.
Dat fy wel infiende het gewigt, en de omfiVtigheid van 't werk hun gedemandeert, om daar in op eene geregelde wyze werkfaam te fyn, na twee of drie befoignes particulier daar over gehouden te hebben , dadelyk hunne Commiffie hebben begonnen met 3 Officieren van het Burgerlyke Regiment, 2 der Gecommitteerden uit de 18 Compagnien, (dog welke , na dat men een en andermaal ■ hadde gebefogneert, op hun en hunner medegecommitteerden verfoek, enkel om fo veel doenlyk genoegen te geven, tot fes fyn vermeerdert) en 2. Gecommitteerden uit het Exercitie Genoodfchap.
In defe befoignes, meest al -eenmaal ter weke gehouden, hebben UEd. Mog. Gecommitteerden in aanmerkinge nemende, dat het verfoek tot het beramen van eene ordre van defenfie van de Burgerie felfs ware geproflueert, vermeent ftuksgewyfe
de



( 69 )
de gedagten der Gecommitteerden uit de Rennen in de eerfte plaatfè te moeten vragen, nopens dat gene, dat fy vermeenden in defen'te moeten worden vastgeitelt; het welke an UEd. Mog. Gecommitteerden gecommuniceert fynde, rypelyk overwogen, en vervolgens in omvrage gebragt fynde, na dat UEd. Mog. Gecommitteerden fig daar over geëxpliceert hadden, ook het adviferend gevoelen der overige Gecommitteerden uit de Remten telkens hooft voor hooft is gevraagt, en dus ieder articul bepaalt.
Al het welke van dat gelukkig gevolg is geweest, dat alle de poincten, alleenlyk twee uitgelöndert, tot volkomen genoegen van alle Gecommitteerden fyn beraamt; welke eensgezindheit, uit overtuiginge, dat het gene alfoo in comm ffie wierde ontworpen , dus en niet anders behoorde te worden vast geiielt, een gunftig vooruitzicht op eene goede uitilag van defe befognes aan UEd. Mog. Gecommitteerden moeste opleveren.
. Daar het nu zeker was, dat de verdediginge defer Stad ook volgens het voorftel der Remten in liet Request, voornamelyk uit twee onderfcheidene oogpunten diende te worden befchouwt, te weten, met opzicht tot binnenlands oproer en tumult, en met relatie tot een geweldigen aanval van buiten, hebben UEd. Mog. Gecommitteerden ook dit onderfcheid in het oog gehouden, en bier om vermeent met de middelen van defenfie tegen binnen, lands oproer te moeten beginnen; op dat defe, dewelke tot een grondflag van de defenfie tegens eenen vyandelyken aanval van buiten moesten (trekken, naar behooren voor af fynde bepaalt, men roet vrugt op middelen van verdediging tegens geweld van buiten zoude kunnen bedagt fyn."
E 3 Dan



( ?o J
Dan naauwïyks fag men de vigerende wa^tordr" pet relatie tot het eerfte ftuk in, of het onvüldoende van defelve, en de waarheid van de avances der Remten in het addres (het welke eèhiglyk anleydinge tot deze commiffie heeft gegeven) viel een ieder dadelyk in 'toog, een ieder, foo van UEd. Mog. Gecommitteerden als van de Burgerie was daarom ook van gevoelen, dat, wilde men immer aan de intentie van UEd. Mog. en aan het verlangen der Burgerie voldoen , men in vele opfigten van de wagtordre moeste afwyken, en fulke alteratien ontwerpen, dewelke de verdediging der Stad (het voornaame oogmerk defer Commiffie) 'allerfekerst vorderde. En hierom dagten UEd. Mog. Gecommitteerden de beftendige zekerheid dezer Stad , en het daar door bevestigd heyl der goede Bumerie allefins te moeten bevorderen, en tevens in hetoo" te moeten houden, het gene fy oordeelden tot hec meeste genoegen der Burgerie te -zullen ftrekken.
Het voornaame ftuk, het welk foo draa men fyn asndagt vestigde op het oogmerk defer Commiffie, in aanmerkinge moeste koomen , was de vraage, op welke wyfe de Stad behoorde te worden gedefendeert; of de Burgerie in cas van oproer by affonderlyke Compagnien, *d:m wel met geheele Cofpftn uit verfcheidene Compagnien te Yaumen getrokken behoorde werkfaam te fyn : de verordeninge omtrent dit ftuk moeste tog de hoofdgrond fyp, waarin alle de byfondere inrigtingen , als in een middenpunt, moesten te faamen loopen.
Op dit Stuk waren foo wel UEd. Mog. Gecommitteerden, als de andere Gecommitteerden eenparig van gevoeleu, dat de Burgerie, in geval van oproer, niet by affonderlyke afdeelingen, of Compagnien, maar in een of meerder lichaamen, uiten-



( 7i )
onderfcheidene deelen te famen gefteld, en dus Battaillons wyiè, behoorde te ageeren.
De redenen hen hier- toe bewegende waaren veelvuldig. Het is tog ten vollen zeker, dat de vereeniginge der krachten van vele werkelyk magt maakt, dan fcheen het hen buiten kyf, dat van een gewapend lichaam , uit veele Compagnien, onder één hoofd te faamen vereemgt, beftaande , oneyndig meer kracht tegens eene muitende meenigte kan verwagt worden , dan van affonderlyke Compagnien , ieder haar bylönder hoofd hebbende, immer kan worden gevordert.
Alles gefchied by de eerfte bedaarder, fonder eenige verwarringe : alles gefchied met oneyndig meerder fpoed, dan by de laatfte; terwyl byzondere Compagnien door de vermeenigvuldiging van den muitenden hoop ligter kunnen worden afgefneden, waar voor een geheel, of halv Battaillon fo niet bloot ftaat. Ook fcheen het hen toe, dat, daar het oproer meest al op weinige plaatfen voornaamelyk woed, van de afzonderlyke Compagnien, by aldien defelve niet te faamen wierden vereenigt, fommige het aan genoegfaame magt om iets wefendlyks uit te voeren foude ontbreken; terwyl andere in onderfcheidene hoeken der Stad verfpreid fynde, volftrekt gene gelegenheid fouden hebben, om ten meesten nutte werkfaam te fyn.
De Regels van eene goede Krygskunde brengen de nuttigheid van eene Battaillons defenfie mede; en de ondervinding yan vroegere en latere tyden bevestigen defelve.
Wanneer men tog alleen zyn aandacht by de gefchiedeniffe dezer Stad bepaalt, dan fal de gedagteniffe van oproerige bewegingen in voorige tyden wel draa een jeder overtuigen, hoe weynig heyl E 4 er



C -7* )
er uit het ageren by byzondere Compagnien in tegenoverfteliinge van eene defenfie, Battaillons'wvfe mgerigt, te wagten is.
Ook konden UEd. Mog. Gecommitteerden niet anders verwagten, dan dat defe manier van ageren met de gevoelens der Burgery het meest foude overeenkoomen.
Het was tog niet alleen de aangenaame eenftemfmgheid der onderfcheidene Gecommitteerden op dit ftuk, waar uit fy vermeenden dit met grond te moeten opmaaken; maar hier toe moesten fy uit de Battaillons exercitiën, door de Burgerie federt eenigen tyd foo loffelyk nitgeoeftent, en welke alle de Gecommitteerden als alïernoodzakelykst beichouden, ook beu ui ten.
Dit moesten fy opmaaken uit de yver, waarmede men fig op die manoeuvres, dewelke enkel door een Battaillon of grooter Corps kunnen worden uitgevoerd en nimmer by eene Compagnie kunnen te pas koomen, en welke de algemeene goedkeunnge van UEd. Mog., rot derfeiver aanfchouwine plegng verfogt, hebben weggedragen, 'hadde toegelegt? verngtmgen, welke ieder vaderlandlievende, die den jammerlyken ftaat, waar toe Groningen? &cnuttene, uit hoofde van hét verfuim der wapenhandel was vervallen, opmerkfaam gade geflagen hadde, met eene eerbiedige verwonderinge moeste vervuilen. Want dit alles vooreen werk van louter vermaak, en waar van in tyd van nood geen het mmfte gebruik foude worden gemaakt, te houden, fconde by niemand opkoomen.
Men hadde niet alleen uit eigen beweginge, in navölglrtge van de militie van den Staat/fig in de wapenhandel geoeffcnt; fig in Battaillons verdeelt; er, rèt beter behandeliage derfelve het onderwys
der



( 73 )
jd.er militaire Officieren genooten; maar men was ook, op der Burgeren verfoek, Stads wege met nieuwe Krygstekenen en wapens, welke enkel by een Battaillon te pas koomen, voorfien; al het welke geene geringe kosten ♦heeft veroorfaakt: jaa men had felfs (foo weinig werk fcheen men te maaken van een Compagnies defenfie) fig by den Raad geaddrefleert, en explicatie verfogt, welke kracht de Compagnies Vaandels hadden, nu er Battaillons Vaandels waren.
Uit hoofde van dit alles te faamen genomen , moesten UEd. Mog. Gecommitteerden befiuiten , dat, en het heyl der Stad de Battaillons defenfie in gevalle van oproer vorderde, en het verlangen der Burgerie defelve nodig keurde.
Dus bepaalt fynde , dat men Battaillons wyfe foude ageren, moeste daarna al het andere fyn ingerigt. Van hier de aanftellinge van Hoofd-Officieren , door de Schutterie felve voor een tyd te verkiefen: want de directie van foo een groot Corps aan een maandelykfe Collonel toe te vertrouwen, fcheen UEd. Mog. Gecommitteerden uit hoofde der ouderdom, en zwakheid van fommige Hoplieden, en onkunde van andere, daar fy tog alle meest in een tyd waaren verkoofen, waar in men fig op de wapenhandel, en Krygsverrigtingen in het geheel niet toelegde, voor de Burgerie, welke fig aan de ordres van fulke hoofden moeste onderwerpen, feer gevaarlyk.
Van hier de bepaaling van vier loopplaatfen, om in de voornaamfte plaatfen der Stad gedekt te fyn: Terwyl het Genoodfchap ingevolge de welmeeninge van den Raad felve, op de grote Markt post hield. Van hier de bepaalingen opfigtelyk de BatE 5 " tail-



( u )
taillons exercitiën, de vervviflëlinge der Officieren op de dagelykfè wagten, en wat dies meer is.
Dan, föuden defe ordres naa faehooren in cas van nood worden uitgevoerd, vermeenden Gecommitteerden eene gedurige oeffeninge in de wapenhandel nodig te fyn; waar toe de Compagnies exercitiën, dewelke , wanneer men de Zon- en Feestdagen, de Wintermaanden, en Tyden van onbequaam weder uitzondert, ffegts negen of tienmaal in een geheel jaar voor ieder kunnen beloopen, behoorden te worden ingerjgt.
Eene befrendige ftaat van tegenweer, fcheen hen de vermeerderinge der wagtdoende manfchap te vorderen.
De flordige manier van handelen met de Sleutels der Stads poorten, vereyschte noodzakelyk verbeteringe, en alle verdere bepaalingen, in het geconcipieerde defenfieplan voorkomende, fcheenen'UEd. Mog. Gecommitteerden, wilden fy immer tot weizyn dezer Stad werkzaam fyn, foo wel als eene gefchikte order in cas van brand, waar by vooral voor de confervatie der inwendige rust dient te worden" gezorgt, alzoo 't zelve ligt met oproer kan gepaart gaan/allernoodzakelykst: terwyl fy van den anderen kant, om, foo veel hen eenigfins mogelyk fcheen, aan de gegronde klachten der wagtdoende Burgers over de grootere kosten, dewelke by hen in tegenoverflellinge der wagtvrye moeten worden gedragen , te gemoet te koomen, hen langzamerhand in de voordeden, die nu alleen door de Hoplieden genoten worden, wilden doen deelen: waar toe de arrangementen opfigtelyk de Kryscaffe, en dergeJyke verordeningen meer waren ingerigt.
Dus was het plan van defenfie met eenpaarig genoegen, fo van de Heeren UEd. Mog. Gecom--
mit-



( 75 )
matteerden , als van de overige Gecommitteerden dor onderfcheidene Corpfen beraamt, exemt het 5de en 13de art., waar van het eerfte de aanftelhnge van Hoofd - Officieren , welke de Gecommitteerden der Compagnien wenschten, dat voor een korter tyd wierden aangeftelt; en het laatfte het rouleren der Officieren in het doen der wagten betrof; het welk door de Gecommitteerden der Compagnien niet wierde goedgekeurt: alle andere poinctén waren van de Gecommitteerden uit de Remten, enjiiet één eenig, foo verre UEd. Mog. Gecommitteerden fig kunnen voorhallen, van hun geprofiueert.
Dit werk dus fo verre ten eynde hebbende gebragt, wenschten UEd. Mog. Gecommitteerden niets liever, dan dat het felve het genoegen der Burgerie, tot welker heyl fy waren werkzaam geweest , mogte wegdraagen. Verre van daar, dat fy het ontworpene plan hunne Medeburgeren fouden hebben foeken op te dringen, fo konde hun niets aangenamer fyn, dan dat dit plan, voor dat het onder het oog van UEd. Mog. wierde gebragt, of althans door UEd. Mog. gearreffeerd, ter beoordeelinge wierde gegeven aan die gene, welker Gecommitteerden met UEd. Mog. Gecommitteerden hier over hadden gebefogneert, en welke dit plan in cas van nood moesten ter uitvoer brengen, en hen gelegenheid gegeven om hunne bedenkingen en bezwaaren, dewelke zy hier tegen mogten hebben, te kunnen inbrengen.
UEd. Mog. Gecomm. fogten tog in het ontwerpen van dit plan geenfins hunne eygene eer in het uitvinden van nieuwigheden te bejaagen: warsch van dit voor waare Volksvrienden foo vernederend denkbeeld, was in tegendeel het gevestigd welzyn
der



C 76 )
der Burgerie, en de zekerheid defer Stad hun ee« mgst doel: ook waaren fy geenfins foo ingenoomen met hnnne en der andere Gecomm. idees, dat fy waanen fouden een ftuk te hebben ontworpen, het welk aan gene gegronde bedenkingen foude onderhevig fyn.
Neen, Ed. Mog. Heeren! Zy bevroeden feer wel hoe vele misflagen in dit, voor hun foo vreemd, en ongewoon werk konden fyn ingelïopen; en hoe vele bedenkingen van gewigt hunne aandagt konden fyn ontflipt.
Defe misflaagen aangewefen, deze gebreeken verbetert te fien', moest UEd. Mog. Gecomm., die als Burgers, by het beveiligen dezer Stadt een ge]yk belang met alle hunne Medeburgers hadden, zekerlyk alleraangenaamst zyn; Hierom is 't ook, dat UEd. Mog. Gecomm. het verfoek der Gecommitteerden uit de Borgerie, ten einde de Officieren, wagtdoende Burgers en het Genoodfchap dit plan mogte worden gecommuniceert, op dat fy hunne bedenkingen daar op mogten inbrengen, favorabel sn den Breeden Raad hebben voorgedragen; en dit was van dit gewenscht gevolg, dat UEd. Mog. altoos aan de regtmaatige adreffien der Burgerie gehoor gevende, een en andermaal aan de Burgeren tyd, en gelegenheid hier toe verleenden.
Dan hoe grievend was niet het leedwefen ' hoe groot was niet de verbaafing van UEd. Mog. Gecomm. ! dat dit concept plan van defenfie, met de beste oogmerken met eenpaarig genoegen (twee articulen alleen uitgefondert) opgeftelt, by de Burgerie foo ongunftig wierde opgenomen, foo felfs dat dit plan als een middel wierde gearripieert, om onder GroningensBurgerie, die door bedaarde eensgefindheid de ingefetenen van andere Provinciën ten
voor-



( 77 )
voorbedde hadde verftrekt, de zaaden van tweedracht te verfpreiden, en tegen vérfcheidene leden van den Breeden Raadt een verregaand mistrouwen by veele te verwekken. UEd. Mog. Gecommfullen niet fpreeken van de fchandelyke lasterfchriften, en gedrukte naamloofe papieren, waarin UEd. Mog. Gecomm. die altoos de rechten van een vry volk hadden foeken te handhaaven , en rondelylc met woorden en daden hadden getoont, dat het welzyn hunner Medeburgeren hun boven alles ter harte ging, kis Ariftocraten, die het volk ter bevorderinge van hunne eygene grootheid zogten te onderdrukken, wierden afgemaald, en hen heerschfugtige grondbeginfels, hoedaanige fy op hunnen Ambts eed op het plegtigfte kunnen betuigen; geenfins in hunnen boefem te koesteren, te laste gelegd. Neen! defe fchandfchriften gaan fy met eene ftilzwvgende veragtinge voorby.
Meer fmert hen het misnoegen van de Burgerie klaarblykelyk te ontdekken over de voornaamfte poinéten van het defenfie plan, door UEd. Mog. Gecomm. eeniglyk , als da gefchiktfte middelen ter bereykinge van het fuiverfte oogmerk, het welk iemand , die onder de aardfche zegeningen geen groter kent, dan in de liefde fyner Medeburgeren te deelen, konde bezielen, het heyl dezer Stad en het duirzaamfie welzyn der Burgerie te bevorderen, beraamt en geprojeéfeert.
Alle welke poinéten fommige in hunne ingediende Requesten fogten te doen voorkoomen, als eeniglyk aan de denkbeelden van UEd. Mog. Gecomm. hunnen oorfprong verfchuldigt, en de andere Gecomm. als 't ware, opgedrongen, daar egter alie de articulen enkel van de andere Gecomm.
fyn



fyn voortgekomen: terwyl UEd. Mog. Gecomm. felfs voor dat defe poinften in de Commisfie fyn geproponeert, nimmer met hen hier over hebben aeIprooken. fa
En dit feggen UEd. Mog. Gecomm. geenfints f"^ ''g feJfs tegenfpreekend inzigt, om daar door UEd. Mog. te doen fchyned, als hadden fy Heeren Gecomm. m het opmaaken van het concept Plan flegts weinig de hand gehad. Neen Ed. Mog Heeren, dan fouden fy geenfints voldaan hebben aan het vertrouwen door UEd. Mog. in eene zake van dat gewigt in hun geftelt. Neen Ed. Mog. Heeren, fy hebben, met alle yvef, met de fuiverfte trouwe. Vaderland en Burgerlievde daar aan mede gewerkt; fy feggen dit alleen, om daar mede aan te toonen, dat, daar de articulen van het concept plan met door hun, nog met hunne voorkenniffe en-overleg waren geproponeert geworden , men dus met geen grond ter weereld aan Hun konde te laste leggen, dat het felve uit grondbeginfeien regen de vrVheid, en het welzyn der Burgerie inloopende, foude fyn voortgekoomen, gelyk men de Burgerie, (de Hemel weet met welke inlichten!) heeft foeken diets te maken; en welke heylloofe oogmerken, en bedoelingen by fommige maar al te veel ingang hebben gevonden: bedoelingen, waar van UEd. Mo*. Gecomm. de uitvinders liever aan de befcbuldigingen van hun eygen geweten willen overlaaten, dan delelve met die hatelyke coleuren, dewelke de aanItookers van het vuur van Tweedracht onder eene weldenkende Burgerie, als vyanden van het Vaderland verdienen, af te maaien.
De bedenkingen der Burgerie op het defenfie plan vervolgens in grote meenigte fynde ingekomen, en aan UEd. Mog. Gecomm. zynde gerenvoyeert, hebben



C 79 )
ben UEd. Mog. Gecomm. na naauwkeufige examiö3tie derfelve bevonden, dac defelve feer verre van het defenfie plan door de Gecomm. geconcipieert, devieerden , en in genoegfaam alle de voornaamfte poinéten van het felve veranderinge wierde begeerc: zoo dat hoe feer defelve ook van eikanderen hemelsbreete verfchillen, nitgezondert het ftuk door 40 Burger Officieren ingelevert, het welk met eenige andere te zamen, door 137 perfoonen vertekent byna woordelyk overeenkoomt, alle egter daar in overeenftemmen, dat uit het defenfie plan, volgens 'c oordeel van UEd. Mog. Gecomm. de ziel en het leven word weggenomen; terwyl de Battaillons wyfe verdediging van alle word afgekeurt, behalven eenige Burger Officieren, dewelke weinige, dog feer gepaste aanmerkingen in feer gefchikte bewoordingen hebben opgegeven: En het Exercitie genoodfchap, het welke fig alleen bepaalt tot dat gene, dat betrekkinge heeft op het felve, welker Gecomm. fig mede in feer gepaste termen hebben uitgelaten.
Het voornaamfte gedeelte der Burgeren, dewelke hunne confideratien op eene bedaarde en welvoegende wyfe hebben opgegeven, en een ftuk, door de Gecomm: uit onderfcheidene Vaandelen vertekent, verwerpt ook in 't geheel de Battaillons wyfe verdediging.
Sondcr by de onderfcheidene plans, welker inhoud UEd. Mog. reeds is voorgelefen fig op te houden, kunnen UEd. Mog. Gecomm. egcer niet voorby hunne regtmaatige gevoeligheid te kennen te geven over het ftuk door 40 Officieren der Burgerie vertekent, waar van vyf, de Lieuts. van Dam en Kuiten, en de Vaandr. Veldtman, Hul/inga en Degenhart, hunne mibflag bemerkende, egter fyn te rug gekomen, en hunne namen hebben gedeleert,
waa?



( 3ö )
aan UEd. Mog., dewelke door Hoogltderfelver GeX!" ^"^fg^woofdigt, verfchuldigt , zoo wêimg ftrookende uitdrukkingen uitlaten: over de renverfie der wagrordre; over de gelykltellinge met de loontrekkende militie; over bet gevaar, "dat er in het aanrtellen van Hoofd - Officieren zoude gelegen fyn; over de vrees voor die gevolgen van het concept plan hen aangejaagt: fo fflfi dat fy in he felve mets goeds nog aanneemlyks vinden, maar het «n t geheel verwerpen.
m0e? $FrÏÏyk h°°nend SedraS va« * Officieren ï^v wr uGecomra- te meer verwonderen,
welk «S5-d0°r GeCOmm' het Re^est' ^
ienfie heeft gegeven , hebbende verteekent dwr mede ten fterklren het onvolledige der wag o'rdre^
2TS drggeelgwrel geregek defenfie ^Ian
En des te minder vermeenden UEd. Mog Ge^ r^J6 vero"SeJvkende befchuldigingen by hen te hebben verdient, daar de Gecomm8 leden van den Sittenden Raad niet goedvinden van afte UEd
offiXn fCOmm- d,00r het aaDwenden hunner goede officien ter mtrekkinge der voor de Burger-Officieren befwaarende, en hen foo feer treffende Refolune vo0r eenigen tyd gecoiJchee duidélykfcö hadden getoont, tot converf.de van de eer der Bun
r ° WIlke demarche der Officieren, UEd. «ïl'ie? to,T^eWe,ke de beweegredenen, die hen cusfie win faanSefP°°", liefst niet in disvoeden, daar fy aiieen vreefen? dac in geva,Je dg
nood



( 8i )
nood eene dadelyke defenfie dezer Stad mogte vorderen, her maar al te duidelyk fal geblykenhoe noodlakqlyki het ware, dat het door hen geconcipieerde defenfie plan met die veranderingen , dewelke daarin op grond van eenige aanmerkingen, en de door andere opgegevene voordellen, fouden kunnen gemaakt worden, ware ingevoerd.
Dan, dat UEd. Mog. Gecomm. dit hun geconcipieert defenfie plan, het welk fy als nog over het geheel het beste keuren, (en dit moeten fy na de infpraak van hun geweten betuigen) thans uit hoofde van de algemene afkeuringe der Burgerie, dewelke fy in zaken, door hen felfs ter uitvoer te brengen, geene ontwerpen van defenfie wenfchen op te dringen, niet tot een ftuk, dat behoorde te worden gearrefteert, UEd. Mog. kunnen voordellen, fmert.km feer: Niet uit hoofde der verydelinge der door hun aangewende moeite. Neen Ed. Mog. Heeren! defe hebben fy gaarne ten welfyn hunner Medeburgeren veyl. Niet uit hoofde van eygenliefde voor hunne gevoelens; ook daar van fyn fy feer verre vervreemd; Maar daarom alleen, dat fy fig -buiten ftaat bevinden de Schutterie dezer Stadt, in navolginge van andere Schutterien in .deze Republyk , op fuik eene réfpeclable voet te doen brengen, als de waardigheid van derfeiver betrekkinge Vordert; en het bedendige welzyn der Stad door bevordering van derfeiver inwendige zekerheid foo metkelyk" wordende geprocureert, niet naa behoren kunnen betragten.
Meer fmert het hen nog, dat fy uit hoofde der onderfcheidene foo feer van eikanderen devieerénde bedenkingen, niet in daat fyn' een plan.van defenfie; het welk fy na hun infien kunnen, verfekeren in cas van binnenlandsch oproer an het oogmerk F eenig*



C 82 3
.«r.igfins te zullen kunnen voldoen, hebben kunnen opmaaken.
UEd. Mog.^ Gecomm. egter aan de Refolutie Gomm. en UEd. Mog. intentie fo veel mogelyk wenfchende te voldoen, oordelende niets te moeten voordragen, het welk fy konden vooriien merkelyk tot ongenoegen der Burgerie te zullen ftrekken , hebben daarom al het gene tot de dagelykfe order van wagten en togten behoort, op den ouden voet latende, met voorbygaan van ah het andere, lig eeniglyk tot een ordre cm te ageren in gevalle vart oproer, als mede op de brand moeten bepaalen; waar in fy al 't geen, waar omtrent de gedagten der Burgerie ioheencn te verfchillen, hebben agter gelaten. ''
Alwaarom UEd. Mog. Gecomm. de eer hebbeu UEd. Mog: eenige Articulen te praefenteren; welke fy, hoewel in geenen deele voldoende aan het oogmerk, egter, by aldien men de gevoelens der Burgerie in agt neemt, de beste keuren; welke na dezer zaken gelegenheid kunnen worden voorgedragen.
Hier mede vermeenen UEd. Mog. Gecomm. % te hebben geacquiteerd, willende fy inïuöchen voor de gevolgen, dewelke het gemis van een volledig plan ingevalle van nood zal kunnen hebben , niet verantwoordelyk fyn; dit overlatende voor die gene, dewelke de onlusten onder de Burgerie hebben angeftookt, of daar toe mede gewerkt.
■Pit alleen voegen fy tot flot hier by, dat fy pit hoofde der varieerende gevoelens der Burgerie, geen kans fiende om een plan van defenfie tegen geweld van buiten , waar van deze articulen aan pEd. Mog. voorgedragen , geenfints ren grondflage kunnen ftrekken, te beraamen, moeten verzoeken



C 83 )
ken van dit gedeelte hunner Commiffie te mogen worden gedechargeert.
Hier over zynde gedelibereert: Als mede geleezen de geconcipieerde articulen, hebben de H. Heeren Burgemeesteren en Raad, Oud en Nieuw, fampt Taalmannen en Gezwoorene Gemeente , de Heeren Gecommitteerden voor hunne genomene moeite bedankende, zich met het rapport geconformeerd , en de Heeren Gecommitteerden van de verdere Comminpriale gedechargeerd; voorts verftaan, dat de articulen door den drnk gemeen zullen worden gemaakt, en daarvan een exemplaar worden ter hand gefteld tot naricht aan den Heer Commandeur van 't guamifoen alhier.
Coll. Accord.
Ordre in gevallen van inwendig Allarm of Oproer in de Stad.
Art. 1.
2joo ras de Officier van de Hoofdwagt eenig buitengewoon rumoer, onqeregeldheeden, of baldadigheeden, by dag of nagt, verneemt, zal dezelve een detachement derwaards zenden, om de gevolgen te beletten, en het zelve, des noods, verfterken, zo veel de wagt het kan lyden, en de, met verlof abfente, manfchap aan de wagt laaten koomen.
2.
Indien het rumoer zo groot wordt, dat men bevreest is voor een oploop of allarm, zal daar van direct aan den Heere Praffiderende kennis laten geeven, Fa en



( H )
m zyn Edeïh. orders afwagcen, latende inmiddels de attente mannen van zyne geheel©. Compagnie, aan de wagt komen, en de Poorten fluiten; en doende de Hopman van het piquet de Officieren en de Compagnie waarfchouwen zich gereed te houden. 3.
Zal in dat geval fcherpe patroonen aan de man pen, op de wagt zynde, uitdeelen, en het geweer friet fcherp doen iaaden. , , 4. •
Zal na bekomene ordre van den Heer Frauderende door de Tamboers , aan de wagt zynde , adarrn doen flaan; door de Ratelaars doen roepen en de klok van Martini toorén doen kleppen, ftaande de Wagt onder de wapenen: gelyk ook alle de Hopheden , door hunne Tamboers allarm zullen moeten laten flaan.
g.
n I3f Compagnie, het pi^uet hebbende, zal aanftonds de Hoofdwagt verfterken, en als dan, na dat fcherpe patroonen heeft ontfangen en het geweer daar inegde gelaaden , zo veele detachementen, daar die nodig oordeelt, zenden, als kan miiTen. 6.
De overige Compagnien zullen zich direct by: m huis van hunnen Vaandrich vervoegen, en aldaar fcherpe patroonen ontfangen, en hun geweer daar sectie laaden;
Oe Commanderende Officier van de wyk, waar!? tet.,°Proer is> zaI aanftonds kennis geeven aan |ie beide naaste Compagnien, die hem direct zullen te hulp koomen, en de oudfte. Officier in rang het commando hebben, zullende, indien de naafte hornpagme de wagt heeft, of de wagt moet adfi-
ftcren.



C 85 )
fleren, dezelve door de naastvolgende Compagnie worden vervangen.
8.
Indien het oproer voorvalt in éene Compagnie, die de wagt heeft of de wagt adfiftèerd, zullen de twee naaste Compagnien direct derwaards marcheren, om het oproer te dempen.
9-
De Officier der Hoofdwagt zal direcl ordre Hellen , het zy door detachementen uit eenige Compagnien, of uit de adfifterende Compagnie, dat de Ma-* gafynen, zo in de Pelfterftraat, als aan het diep worden bewaard.
ÏO.
Het gewettigde Genootfchap zal vergaderen op de groote Markt, tuffchen de Boteringe en Ebbingeftraat, en de Grenadier Compagnie by het Vaandel. • "• tl.
Alle gemelde Corps zullen , zo ras mogelyk, detachementen uitzenden, tot bewaring der ftraaten, en avenues, uit welke eenige infuke zouden kunnen yerwagten, en wordt generaliter gearrefteerd , dat de Officieren der detachementen zullen ftaan onder de ordres van die Commandeerende Officier tot wiens hulp gezonden worden.
12.
Ieder Compagnie zal een Onder-Officier met twee man naar het Raadhuis zenden, die aldaar de ordres van den Raad door den Collonel zullen worden mede gedeeld, om. aan de Compagnie over te
brengen.1
'3-
De Collonel zal zich laaten vinden aan het Huis van den Heer Praffideerende, en, de Raad vergaF 3 derd



C 86" )
derd zynde, op het Stadshuis om ordres te ontfangen.
14.
Zoo ras ordres van Burgemeesteren en Raad zyn gegeeven, zal een yder, uit hoofde van zynen gedaanen Eed, gehouden zyn dezelve dadelyk uit ie voeren.
~ • , x*
Dat in cas van allarm by nagt of duifter, in ieder huis een licht zal hebben moeten branden voor diens venfïer aan de ftraat, by twee Guldens breuke, ten profyte van de Armen.
Ordre in gevallen van Brand.
Art. {,
jZoo ras de Officier, die de Hoofdwagt Com-. inandeert, kennis krygt, dat ergens des avonds, of 'snagts, brand is ontftaan, zal hy (zo mogelyk) daar van direcl: kennis geeven, aan den Tooren-Wagter, om brand te roepen.
2.
Zulks niet kunnende gefchieden, zal hy de klok door den Klokluider, of die abfent zynde, door de Ratelaars laaten aantrekken, ten welken einde de fleutels der kloktouwen van Martini Tooren altyd aan de Hoofdwagt zullen worden bewaard. 3.
Zal aanftonds een man zenden aan den Com< mandant van de volgende Compagnie, dewelke ten eerften in de Wapenen zal koomen, en de Hoofdwagt verfterken; gelyk meede aanftonds aan de Wagt zullen komen alle de manfchappen van de Compagnie, die de wagt heeft, welke alle met
fcher-



( 87 )
fcherpe patroonen zullen worden voorzien, edog het geweer daar niet meede laaden, dan op fpecialè order.
4-
Zal, zo ras daar toe genoegzaam Volk aan de wagt heeft, detachementen moeten zenden om de toegangen tot de plaats, waar brand is, zoo veel rnogelyk, te bezetten, welke aldaar zullen moeten blyven, tot dat nader order- bekoomen.
5-
Gemelde Officier zal, van tyd tot tyd, een man van de Wagt aan de Officieren der detachementen zenden, om te verneemen, hoe het met de brand ftaat. ■
6.
G;melde detachementen zullen alle ongeregeldheeden, aldaar voorvallende, tragten te beletten, en niet toelaaten, dat iemand, die zich naar de Brand heeft begeeven, hen weder paffeere, als met permiffie van den Officier, die aldaar commandeert.
In de buutt, ftraat, of omfireeks de plaats, waar by duister brand ontftaat, zal voor de venfters van ieder huis een licht moeten branden tot tien huifen aan weerskanten , en teegen over de brand. 8.
De Officier der Hoofdwagt zal, geduurende de brand, altyd twee ronden, te gelyk, laaten doen door de geheele Stad door zoo veele mannen, als. hy oordeelt te kunnen miffen.
9-
De Hoofd-Officier der Hoofdwagt zal het Commando over beide Compagnien voerea.
jo. De



( 38 )
De gemelde Commandeerende Officier zal van tyd tot tyd aan de Heer Prafideerende kennis laaten geeven, hoe het met de brand ftaat, en van net geen daar by, of ter dier occafie mogt voorvallen, li.
De brand zynde geblust, zal het Piquet worden ingetrokken, en by de Hoofdwagt bedankt.
12.
Van de Manfchap der wagthebbende Compagnie, Zarj tot nader ordre van den Commandant, een detachement blyven by het huis,, waar in brand geweest is. •
13.
De Klok-Luiders van Martini-Tooren zullen in cas van Allarm, of Brand, zich direct aan de Hoofdwagt vervoegen , om de ordres van de Officier, het zy om de Klok aan te trekken, als anders, te ontfangen, en zullen niet mogen weggaan zonder ipeciale ordré van dezelve.
Bovenflaande Articulen zullen, indien by dage brand ontftast-, worden geëxecuteerd, in zooverre applicabel zyn.
Aldut\gearreftcerd by Burgemeestereren en Raad, Oud en Nieuw, fampt Taalmannen en Gezworene Gemeente in'Groningtn; Prydag den 11 May 1787.
f»ob «««pi {üylsa w 0 ba 1 mwj f» bn?M H. v. S Y S E N vt.
Ter Ordonnantie der H. Heeren voorfz.
C. H. GOCKINGA, Secret.