1098   A R T A X ERXE'S, OF DE BEZOEDELDE ONSCHULD; TREURSPEL. P AR GOUTET PAR ZELE. Te AMSTERDAM, by ABRAHAM MARS* Met Privilegie*  T R .E U R S P E L. 7 ARBACES. Kon hy me uw hand niet weigren , zonder hoont Maar met vwachting my verbannen; my onthalen Gelyk een' flechten (laaf; oP myn geboorte fraaien , My fpoorloos noemen! Ach, prinfes 1 denk dat die fmaad Gelyk een fcherpe fchicht my door den boezem gaat. Schoon niemand myn. geflachts deryksktoontheeft gednMyn dapperheid hielp die van Xerxes onderfchragen.(gen. Schoon" niet wierd voortgebragt, als \Y, u,t vor„iyk Myn onvertzaagde vuist heeft zynen zoon behoed.(bloed, On« eedle daên doen de aard' van onzen lof gewagen. Een koninklyke Ham , en hooggeboren magen Zyn werken des gevals, en niet der deugd mevrouw! Indien de rede elks ran? naauwkeurig fchikken zou, En elk. die't waardig was, een ryksgebied moest geven, Zaagt gy Arbaces ligt in Xerxes plaats verheven. MANDANE Spreek met meer eerbied van een' vader, dien ik acnt. ARBACES. Is 't in deze overmaat van hoon, my toegebragt, Die my "t geluk ontrooft van u te mogen minnen, Hem niet genoeg ontzien, my niet genoeg verwinnen, Als ik myn' eedlen toorn alleen door klagten boet? MANDANE. * \ A ■Neen; zo veel gramfchap doetmy twyflen aan uw gloed. Ksn ik geloven, daar 'k u zie den vader haten , Dat gy de dochter mint? kan ik me op u verlaten? ARBACES. Die zelfde baat, mevrouw, dien ik zó verr verwin, , Strekt u een nieuw bewys van myn volmaakte min. Zou myn getergd gemoed in gramfchap niet entiteiten.^ 'k Moet u begeven : 'k zal u mooglyk nooit weer fpreiten. 'k Ziemooglyk u voor'tlaatst*... Gy weent! verberg dien 6 Goónl... myn tederheid is al te groot, mevrouw. (rouw. Doe my uw liefde niet befpeuren: toon veel eerder My zo veel wreedheid als uw vader, ja nog meerder... Verlaat dees plaats, prinfes! vaar wel. A 4 MAN'  8 ARTAXERXES, mandane. ., , Arbaces, ach! Gy wilt dan dat ik vliede? ó doodelyne flag! arbaces. Vaar wel: zo Xerxes ons hier beiden kwam re ontmoeten. Zond gy zo wel ais ik welhaast dat misdrvf boete, Ontwyk myn oog, waarm<-é 'k nw fchreden vergezel: Jaag my, na myn vertrek, geen' doodfchrik aan: vaar wel. mandane Blyf eeuwig my getrouw: denk eeuwig aan Mandane. Denk we k een fpoor van taart ik voor myn droefheid bauw beeldtenis zal nooit verdwynen uit myn hart (ne, TWEEDE T O O N E E L. Ha r ba c Es, alleen. »telyk bevel! ó Wreed vertrek! ó taart! ó Doodlyk uur, dat my haar byzvn doet begeven! Moet ik haar oog ontvlién, en blyf ik nog in 't leven? DERDE T 0 O N E E L. arbaces, artaban, met een' bebloeden dolk in de hand. Za r t a b a n. ytgy't, myn zoon? . Zyigy't Arbaces? arbaces. Ja,mynheer| artaban. Geef my uw ftaal. arbaces. Myn ftaal! artaban. Geef, zonder tegenweer. arbaces. Daar Ja 't. AR-  ïö* ARTAXERXES, TWEEDE BEDRYF. EERSTE TO O N E E L. Txrr MA ND A NE , alleen. W aar dwaal ik , in den drang van zo veele ongelukken? Wie zal uit deernis my dit doodlyk hof ontrukken ? Wie (trekt myn toeverlaat in de anglten die 'k gevoel? Zal ik op éénen dag, aan *s Hemels toorn ten doel, Myn' vader, minnaar, en myn broeders moetenmisfên? TWEEDE TO 0 JS! E E l. ARTAXERXES, MANDANE, Wachten. AMANDANE. ch! leeft Darius. prins? deed gy zyn lot beflisfen? Begint uw heerfchappy met de allerzwaarlle ffraf? Stort uw verheven ftaat uw' broeder in het graf? ARTAXERXES. Helaas!'k zal ligt vergeefs naar zynbehoudnis trachten: Indien hy fchuldig is, zal ik hem moeten (lachten. In de eerde drift, vervoerd door't onheil dat my drukt, Wierd my het wreed bevel van zyne dood ontrukt: (den , Maar naauwlyks was myn mond datyslyk woord ongleOf ik gevoelde een' fchrik en fiddring door myn leden; Ik wederriep dien last, en gaf bevel, mevrouw, Dat mytie lyfwacht zich van hem verzeekren zou. Ik wacht hier Artaban. en heb noch niets vernomen.' Myn ziel is ongerust, zyn toeven doet my fchroomen. Ik vrees... MANDANE. Hy nadert ons. DER.  TREURSPEL. ij DERDE T O O N E E L. ARTABAN, ARTAXERXES3 MANDANE, Wachten. ARTABAN. 'kH eb u gezocht, mynheer. ARTAXERXES Wel nu? ARTABAN. Helaas! ARTAXERXES* Gy beeftI ARTABAN- Darius leeft niet meer. ARTAXERXES. Wat zegt gy! MANDANE. Groote Goón! ARTABAN. Verichoon myn plifftbetoottingJ Hy is gefneuveld: gy, gy zyt alléén mya koning. ARTAXERXES. Ik fidder! welk een ramp heefr zyn bederf gewrocht? ARTABAN- Hy zelf; door eigen drilt heeft hy zyn dood gezocht* Zo dra hy my van verr' zag met uw wacht genaken * Scheen hy, door fchrik ontroerd, in heeten toorn te blaken. Myn vader, (riep hy) ik beken 't, is omgebragt» „ Maar dat hy fchrikke en beev' die naar myn leven tracht. „Geen beul zal ooit myn bloed dan met geweld doen ftroomen." Hy ftelt zich ftraks te weer, en tracht ons vóór te komen. Gefterkt door zynen fioec, valt hy ons wqejende aan. Wy trachten met beleid dien frorm ce keer te gaan, En dringen op hem in : doch zo als wy hem uadren, B Storï  -8 ARTAXERXES, Stort hy ter néér, en't bloed droomt bruisfchende uit zyne adren; J Hy geeft een'kreet en derft.-men weetniet weüt een hand In dat verward gewoel zyn' moed heeft overmand; Of éen van zyn gevolg, mede aan't verraad verbonden, Hem trof, dan of hy-zelf zich zulks heeft onderwonden. artaxerxes. ó Goón! Myn broeder dierf. en zcfoderblyk van fchuldl artaban. Het lot heeft, zonder u, misfchien zyn draf vervuld, ben vorstenmoorder in zyn gramfchap om doen komen, Een vader wraak verfchaft, en 't fchuldig bloed doen » j _,, , artaxerxes. Cdroomen. Een doodlyk voorgevoel maakt myne ziel bekneld. artaban. Waarom uw' geest ontrust? het lot heeft hem geveld. VIERDE T O O N E E L. semire, artaxerxes, mandane, artaban, Wachten* Ss e mir e. tel u gerust, mynheer! artaxerxes. Waartoe dus ongeduldig? Wat vreugd vervoert uw' geest» semire. Uw broeder is onfchuldig. artaxerxes. Onfchuldig? mandane. Hoe, mevrouw!... semire. _ De moorder is verrast, En by de muren van den hoftuin arngetast. (dreden, Zyn vlucht, de plaats, de fchrik, waardoorhywierdbe- Zya  TREURSPEL. 1$ Zyn ftaal, met bloed bemorst, en zyn verwarde reden, 't Doet alles zien door wien de vorst den flag bekwam. ARTAXERXES. Wie is hy? noem zyn' naam. SEMIRE. Zo dra 'k daar naar vernam, Sloeg ieder de oogen neêr, en vreesde dien te noemen. ARTABAN. ,,Goón! zou 't Arbaces zyn!" SEMIRE. Gy kunt den booswicht doemen. ARTAXERXES. Ach! 'k ben een monster: 'k ben een gruwel voor de Goónl Hoe! Artaxerxes klimt deez* dag dan op den troon, Die met zyn' broeders bloed zo wreed is overgoten» Ten fchrik van 't gantsch heelal en van zyn landgenooten! SEMIRE. Darius leeft dan niet? ARTAXERXES. Zyn dood heeft my verrastj En ik brag: hem ten val door myn' gegeven last. Ik zal, zo lang ik leef, geen rust, geen toevlucht vinden. Een knagend zielsverwyt zal me eindeloos verfijnden. De fchi.n myns vaders, uiyns rainpzaalgen broeders geest, Wier gruwzame aakligheid myn wroegend harte vreest, Zal daaglyks om den troon met ongerustheid waaren, En 's nachts my in den fl.iap op'tonvoorzienst'vervaren. De helfche wraak zal my vervolgen tot in *t graf, En fclrudden op myn kruin haar fakkelvonben af Ach! moest men de eerfte drift der woede niet weêrftrevera Eens zoons.die hooploos was om's vaders deerlyk fneven? Nu maakt de wroeging my wanhopend en ontroerd. Ach, Artrban! waarom zo ras uw' pligt volvoerd? ARTABAN. Ik kon dat droef gevolg voorzien, noch ook voorkomen. Uw wacht heeft uw bevel zo fpoedig waargenomen, Dat hy ter aarde viel, eer 'k op dien rampfpoed dacht. Ba AR-  ao ARTAXERXES, artaxerxes. Die wreedaarts hebben hem niet ftrafloos omgebragt. mandane. Mynheer, de hooploosheid zult gy te verre trekken. Een onvoorzien geval kan u geen misdaad ftrekken. semire. Laat hem, die 't heeft verdiend, door uwen room vergaan. De ftraf des onverlaats rechtvaardige uw beftaan. Uwe onfchuld worde dus door 't gantsch heelal vernomen. artaxerxes. (men. Waar is de booswicht thans? Doeftrakshem herwaarts ko- artaban. Ik volg uw' last, mynheer. artaxerxes. Neen, Artaban ! blyf ftaan. Hou ftand, Setnire! blyf, myn zuster! wilt gy gaan? Heb deernis met myn lot: waarom my thans ontvloden? Ik heb in dezen ftaat uw-allerhulp van nooden; Ik wenschte dat ik all' myn vrienden by my zag. Waar is Arbaces» heeft hy my verlaten? Ach! Is dit de vriendfchap, my fints onze jeugd gezworen? mandane. Vergeet gy welk een ftraf hem Xerxes had befchoren, Omdat hy my beminde en naar myn huwlyk ftond? artaxerxes. Dat hy verfchyne, en u verwerve door myn' mond. P T F D E T O O N E E L. megabisüs, arbaces, entwapend en in het midden der Wachten; artaxerxes, mandane, semire, artaban, Wachten. Zmegabis ijs. ie hier den moorder, vorst! ar-  TREURSPEL. ai ARTAXERXES. Arbaces! myn behoederI Myn boezemvriend! ARTABAN. Myn zoon! MANDANE. De vreugd myns harts i SEMIRE. Myn broeder! ARTAXERXES. Arbaces! zie ik dus u weêr voor myn gezicht? Is 't mogeiyk! hebt gy die gruweldaad verricht? ARBACES. Ik ben onfchuldig, ptinsl MANDANE. „ De hemel wil zulks geven." ARTAXERXES- Zo gy onfchuldig zyt, verdedig dan uw leven. Doe de achterdocht vergaan, waardoor gy word beticht. Vertoon uw zuiverheid. ARBACES. 'k Week nimmer van myn' pligt. Ik ken my vry: dit 's 't all' wat ik u kan verklaren Tot myn verdediging ARTABAN. „Zou hy niets openbaren"? MANDANE. Maar uwe grimmigheid op Xerxes? ARBACES. 't Gold myne eer; Zy was rechtvaardig. ARTAXERXES. En uw vlucht? ARBACES. Is waar, mynheer. MANDANE. Uw zwygen in dit uur? B 3 AR-  ¥ A R T A X E R X E S, ARBACES. at, , 15 *' !Cene ik moet betrachten. Z?™=eMmei„de„"a,Bp%C|^i»nsnv„ ü» bloedig fel, MANDANE. ARBACES. 'k Beken, het was in myne hand> ARBACES. . „'k Ben onfchuldiff. P„ „ l. ARTAXERXES. ^^terwordgeinZulkeen4EeLdachterhaa,d. Ik »em zulks toe- mlfr"A"*" . (dwaalttoe. maar fchyn maakt vceltyds dat men GyZwygt,SemirerTAXERXES- SEMIRE. ftraffen • Waard"en vnend> myn' grootuen vyand ^i^iTa^wraak Waarom zo meniewerf L ™ het recht ê'ehoond? Hield da„ dieft fv Ir my UW trouw betoo°d? H s°' e^ ""fbaar hart verborgen? Waar.  34 ARTAXERXES, Semfr?,1 heV°e,t' ^' doorflaan van 's hemel,roede Semires hartewee, gelyk Mandanes woede. ' VIERDE TOONEEL. ASRPTM,BAN' afltaxerxes, mandane, semire, megabisüs Ra deft. Wyzen Crooten , Wachten. ' 1Z* artaxerxes. J Vora Artaban! treed toe: vertroost my: flair, bed WW r Onbuigzaa ht5 en toon me uw'zoons verdediging? Verfchoonde Arbaces zich? fpreek: dat uw fchroomvel rr j . artaban. Tdwvnp Uw deernis vorst , is hem zo nutloos als de myne * Arbaces wanhoopt, of verwaarloost zich te hoen! artaxerxes. Hy wil dan dat Zyn dood myn' vaders fchim verzoen'? _ , , semire. IlliTl?,(ï,Sarde! hoe! wi" gy hem-t licht ontrukken» iJe glon van dit ryk? uw vriend? uw hoop? uw ftut» Myn rouw word dan veracht? myn tranen zyn onnut. - n artaxerxes. TnH,r lmy '? °nrecht D,et onmenschlykheid betichten WioaZ: SVuT°T' W3t kanik d-verrichten Dat Zt f, lf-ftaan? Wat Amban? Mvn wncht! 'k ml 1, / °T b'er/y V°°r den tro°" Sebr^. k Wü dat de vader zelf den zoon te recht zal (tellen; Sem ' V ï m?eds een billvk venen ' 5 Verleen h ' ' ka" ^ zvn *l!em hoeden voor den (lag. Verleen daartoe ann bem het koninklyk gezag. n/r . artaban. Mynheer!... mandane. 't Venvw?ntZietUWp!igt' uk vriend^hap, een' verrader? I Toonen ^,7" Z°°VQ ftdlen aan de" vader, " toötlei1 dat gy hem niet (haffen wilt. ar-  TREURSPEL. 3$ artaxerxes. Mevrouw* Ik kies tot zulk een daad een' rader, van wiens trouw Ik my verzekerd acht; een' vader, wiens vermoeden Een" zoon befchuldigd heeft, dkn'k wenichen zou te hoéEen', die een' koningsmoord met zo veel afkeer ziet (den; Als ik dien zelf beïchouw : verdenk zyn vroomheid niet: Gy doet zyn deugd te kort. mand a ne. Een vader blyft een vadef. artaxerxes. Een dubbel inzicht dwingt en noodzaakt hem te gader Ter doeming van zyn'zoon. »t Is waar.'k moei Xe; xes dood Thans wreeken. door de ftraf dieuiihetmisdiyt fprooti Maar Artaban. door zulk een vonnis uit -e fpreken. Moet, met zyns koningsmoord zyneeigenfchandewremandane. (ken. Zo dat... artaxerxes. Indien, in 't eiuue, Aitvcs fchüïdig is * Verfchaf ik . zonder kreuk van myne erkentenis De fchim myns vaders wraak en blyf meteen rechtvaardig. artaban. Mynheer, ach! welk een proef!. . artaxerxes. Ze is uwer deugden Waardig* artaban. Wat zal men zeggen van die keur? Ik bid, verlaat.iê ar taxerxes. Wat zou men zeggen? Is hiel iemand in den raad Die myn gedrag misduid ? hy lpreeke;'t z-! hem voegen* te Zy zwygen allen: dit 's een blyk van elks genoegen* semire. Myn broeder komt- m a n d a n e. Ik beef. C 2 Ar*  36 ARTAXERXES, ARTAXERXES. Men moet hem hooren. ARTABAN. „Verbergen wy den fchrik voor myn ontaard gedrag/' V T F D E TOONEEL. ARBACES, geleid door eenige Wachten; A R T A X E R- XES, MANDANE, SEMIRE, ARTABAN, MEGABISÜS, Raden, Wyzen, Grooten, Wachten. \V/ ARBACES. W ataffchrikis't, dien ik gantsch Perfïë aan kan jagen? is t hier vergaderd om getuigenis te dragen Van t onrechtvaardig lot waaronder ik verkwvn* Helaas! myn vorsti... ' ARTAXERXES. 7„, ., . Noemmy uw' vriend; ik wil zulks zyn, Zolang ik uw m.sdryf nog mag in twyfel trekken: Maar echter kan uw vriend uw' rechter niet verflrekkenik wil dat Artaban het vonnis vellen zal. ARBACES Myn vader! Goón! ik fchrik: wat deerlyk ongevalf ARTABAN, tegen Arbaces. Door welk een denkbeeld fchynt uw geest te zyn bewogen? Gy ftaat door deze keur verbaasd en opgetogen, En twyfelt mogelyk of ik ftandvastigheid En deugd genoeg bezit voor zulk een zwaar beleid. Wie^ber? ^ '"^^K™ ge * alsgy wilt ontleden Wie k ben , en w.e gy zyt, dees plaats, dit ambt bekleden» k Begryp n.et, als ik u befchouw in dezen ftaat, ' Wat onvertzaagdheid zich vertoont op uw gelaat. - , . ARTABAN. i racht niet te ontdekken door wat drift ik word bewogen, En  TREURSPEL. 37 En wat myn ziel gevoelt: ^^^Z^nSGepaard gaan met myn hart: wat me ook hebbe aange Gy zytfjer°dred'oorzaak van: had gy myn'raad verhoord, Een' tedren vader in zyn oogmerk niet Gy zoud niet fchuldig zyn, noch ik uw rechter wezen. MANDANE. Denk dat ge een grooter zaak alhier verrichten moet Dan't wederzydsch verwyt dat gy ons hooren doet. Dat zich Arbaces ftraks voor ieders oog rechtvaardig , Of dat hy zy gedoemd. . (Artaban begeeft zich in den r echterJi oei.) ARBACES. Wat ftrengheid! ik ftrafwaardig? ARTABAN. ( Dat de aangeklaagde dan de waarheid openbaar . Arbaces! ieder noemt u Xerxes moordenaar De blyken van 't misdryf zyn uw vermeetle liefde, TJw ongebonden toorn , het Haal, 't welk iemand griefde, Uw vlucht. ARBACES. Het (taal, het bloed , myn vlucht, myn ongeduld, Het klaagt my alles aan, en echter, 'k heb geen fchuld. ARTABAN. Bewys dat; geef ons blyk, en vergenoeg Mandane. ARBACES. •t Is noodloos dat uw mond my tot myn' pligt vermane. Zo gy my redden wilt in zo veele ergernis, Val dan myn hart niet aan daar 't zo gevoelig is. De driften zyn genoeg waardoor ik word bewogen: De liefde zou misfchien meer dan te veel vermogen Op zulk een' waarden naam, ontmenschte vader !... ARTABAN. Hoe! Welk een verblinde drift! Denk waar gy zyt: zie toe. Befef met wien gy fpreekt, vermeetle! C 3 AR"  3« ARTAXERXES, AU BA CES. ArtTAv^n Maar»myn vader !.„ tr„f» . ARTAXEUXES. Help ons u redden. Wie wederhonrbL oraP hrf:ltmMkthem hezwa.rd? ïs dit die vader dZ? > f J°n™S uit te fPreken? vader, die een dubblen hoon moest wreken* JHandane wil myn do^dV^ MA ND A NE. » Wat yzing ftremt myn bloed " Z 2SÏÏ^"^£~ mynen moed! Een voorbeeld van zvn frn S l'd' aan dees ^ Het welk mei ïï«ÏC"k V^,,y5b^ddoebIyken' Arbaces fterv'. S Veroordeel mynen zoon. (#y onderteekent het vonnis,) ARTAXERXES. Myn vriend, verfchuif het vonnis. MANDANE. ' TS 0"«™^>■ « ^re'cntTi,,., nagekomer!0^ Pntmenschtegi0rierTAXERXES- SEMIRE. Wreede 1 MA»  TREURSPEL. 39 MANDANE. Ik voel myn tranen ftroomen. Gv weent, mevrouw Uoomm^tw hart dat gunstgenot? Hebt ge eindlyk medely' met myn rampzalig lot? MANDANE. De tranen worden't oog door blydfchap ook ontwrongen. ARTABAN, op/taande. Ik heb, als rechter, myn' geftrengften pligt voldongen. (Tegen Artaxerxes,) Gedoog, mynheer, dat zich, in de allerfelfte faalt, De tederheid vertoon' van 't vaderlyke hart. (Tegen Arbaces.) Vergeef het my, myn zoon! ik moest uw vonnis vellen: v"es niets als ge uwe ftraf u ziet voor oogen (tellen: Dezwaarfterampfpoedisdef^^ Ik voel, 't is waar, dtt^ftan^ 'k Verdien in ieders oog de zwaarfte ftraf te dragen, 'k Verlies al myne hoop: 'k zie in myn lentedagen Mvn' levensdraad geknot: ik ben voor dezen ftaac. Voor myn beminde en vriend een doel van fchrik en haat: Ja, 't is myn vader-zelf, die... Wreede vader!... ARTABAN. Goden! MANDANE. Ik fterf. ARBACES. , Hoe' zou ik ooit myn' koning kunnen doodenT Myn vader! ach verfchoon... Helaas! 'k val u te voet. Verfchoon de ontroering, die myn hart u blyken doet. 'k Zal, zonder jnmmerklagt, al 't boed «wedergeven 't Welk ik van u ontfing, en echter fchuldloos fneven. Gun, verre van de hand te doemen die deez dag Myn vonnis onderfchreef, dat ik die kusfen mag. (f/y valt hem te voet.) C 4 AR  *Q ARTAXERXES, °mhe,suw'vader- AcAh;7"—on-vkmyneoogen. Voor i ARBACES. 6 Befcnerm myn' konimr- 'k ftlf . mV- E 1,cht OI^ooft, ZESDE TOONEEL. . A R TAXE R X E S, MANDANE, Semire a T-T , ., MANDANE. Onwaardige! vertrek, vertrek nir m Oncwyk dit hof - h-v.pi/ , yn gez,cIic. Verfchuil u o„tr 5e w", g " V°°r her ,icht: Eens vaders, die „a uur 1', TJY «rekken Eens vaders, die v i l ' dUrft bevl^ken, TT i ARTABAN. e = vuctr. Hoe! myne deugd.... MANDANE. Op welk een de^gX'ft uT^u ^SY dienoemen' De deugd bepaS'h '?f.T verbn"erd harte roemen? 6 oepaalt z.ch zelf; daar ze ui,barst, baart ze f T_j0l. . ARTABAN. H*««n.«zelf»y tot die iïrengheid aangezet? MANr  * ARTAXERXES, VIERDE B E D R Y F. EERSTE TOONEEL. Het tooneel verbeeld een vertrek der gevangenis. ARTAXERXES, ARTABAN, Wachten. A/f ARTAXERXES. iyien brenge Arbaces bier. Gy kunt hem „ader (preken . oTzcn "°ê dé"S "f ik me °P hem-alléén moe wreteJ: Of zich geene andre hand verftout heeft tot den (S De hemel gunn' dat ik zyn' val verhoeden mag g* n . . ARTABAN. Ofl"'^' umynI,eer' dat mv het vader!yk geweten IT , ARTAXERXES. Uw moed verwondert my. Ik fidder om een' vriend En gy durftonvertzaagdeen'zoon terdoodftrafdoemen ! Het treft me ^n'thar^vlg^z'ondeikmv Hoe  TREURSPEL. +5 Hoe zwaar ik u vervolg door 't (traffen van uw' zoon.^ Ach Artaban! kan 't zyn, dat hem een glimp verfchoon . Doe my zyn gruweldaad, zyn fchuld in twyfel trekken. Veréénen we ons, om hem te zuivren van zyn vlekken. ARTABAN. Helaas! wat kan ik doen, daar alles hem beticht? Daar hy zelfs niets weêrlegt van 't kwaad, hem opgedicht? Daar hy hardnekkig zwygt? ARTAXERXES. Hy lyd misfchien geduldig En zwygt uit toevoorzicht: hy noemt zich (leeds onfchulGeen laffe logentaal is ooit zyn' mond ontgaan (dig. Ach ! zou zyn hart zo ras tot de ondeugd oveflaan! Doorzoek zyn ziel: hy zal een' vader ligt verklaren AU' 't geen hy heeft ontzien zyn' rechter te openbaren, 'k Laat u met hem alléén: hoor of hy u voldoet. Verdicht, zo 't wezen kan, een' vond die h-m behoed. Bedrieg my, zo 't moet zyn ; 'k zal u die daad vergeven. Van jongs af is ons hart altoos verknocht gebleven. Wy deelden onderling, zo wel in lief als leed, Het weêrzyds lotgeval dat ons veréénen deed. Geef my myn' vriend dan weêr: doe hem,gelyk voordezen, Myn tederhartigheid, myn vriendfchap waardig wezen i En laat uws vorsten zoen, ja 't welzyn van uw' zoon Eenftemmig t'famen gaan met de eer van myne kroon. TWEEDE TOONEEL. — ARTABAN, alleen. Ik fchep weêr nieuwe hoop, daar 'k alles dacht verloren. Maar 'k zie myn' zoon. DER-  4* ARTAXERXES, DERDE TOONEEL. ar ba ce s, gevolgd door eenige Wachten ; artaban» artaban, tegen de Wachten. "Vertrek: laat ons hier niemand ftooren. arbaces. Myn vader! en alléén! artaban. „ , , My» zoon! kom, vlieden wv. Behoed u-zelv. De vorst laat my deez' .oegane vrv Hy Wil dat ik u fpreek': Iaat my uw heil berei.en. Dit heimlyk fpoor kan hem en uwe wacht misleiden. Myn vlucht zou blyken doen dat'ik my fchuldig acht. artaban Ontzinde! volg: ik heb uw vryh^id in myn magr: k Ontruk u aan de dood; hoor 't vaderlyk vermanen. kZai u ten trots der wraak, een fpoor ter glorie banen, ün mogelyk ten troon. ' arbaces Ten troon? Hoe! door verraad?... artaban. Gy weet, het vorstlyk bloed wierd overlang gehaat Gy moet u Hechts met my by 't krvgsvolk laten vinden; Dan barst het oproer nit: hun hoofden zyn myn vrinden: Ik heb hun-aller woord. arbaces. Ik muiter worden? Ik? Ach! t enkel denkbeeld doet my fidderen van fchrik. ' Myn vader! k bid u, laat myne onfchuld my bekoren.' artaban. Kunt gy die immer wel bewyzen voor elks ooren? Gy zyt gevangen, en by elk van fchuld verdacht. arbaces. Maar k heb die nooit gehad. ar-  TREURSPEL, 47 artaban. Geef op die deugd geen acht; De prys der onfchuld word door ydle en ligtgebaarde Verwondring des gemeens geenszins van meerder waarde. Dat nietig voordeel word haar naauwelyks ontroofd, Of ze is eene enkle fchim, en al haar glans verdooft. Hy, die op't fchouwtooneelderwaereld,fchoon doemwaardig , De meeste fchyndeugd voed, is maar alléén rechtvaardig. arbaces. (freel. Gy doolt, mynheer, en dwaalt, door zulk een valsch taEen groote ziel verftrekt haar eigen fchouwtooneel: Zy pryst, zy laakt zich-zelve , en vonnist hare daden: Gerust en wel vernoegd, kan haar geen moedwil fchaden: 't Verfchilt haar weinig, zynde inwendig overtuigd, Of ze in haar' handel word gedoemd of toegejuigd. artaban. Wel nu, 't zy als gy zegt: waartoe dit wederflreven? Is de onfchuld in uw oog van meêr waardy dan 'tleven? Behoed ze u voor de dood? arbaces. Wat is het leven dan, 't Welk gy zo hoog waardeert? wat denkbeeld vormt ge'er artaban. (van? 't Is 't grootfte goed, dat ons de Goden kunnen fchenken ; Een gift van meer waardy dan'k merk datgy kunt denken. arbaces. Het leven is een fchat, die door 't gebruik vergaat; Elk oogenblik, dat ons daarvan 't genot nog laat, Verftrekt een' ftap naar't uur, waarin wy 't moeten derven. Zo dra men 't daglicht ziet, begint men ook te fterven. artaban. Moet ik om uw behoud hier met u twisten? Hoe!... Maar 't is myn wil; 'k gebiê 't: dat my uw pligt voldoe. Die rede is u genoeg. ar-  5o ARTAXERXES, MEGABISÜS. Liat ons dan met geweld hem uir zyn' kerker rukken. ARTABAN. Het oogenblik , waarin onze opgeheven hand De trouw of dapperheid der wachten overmant, Geeft Artaxerxes tyd om zich te weer te ftellen. MEGABISÜS. Begin uw' aanflag dan met hem vooraf te vellen, En breek Arbaces boei, na Artaxerxes dood. ARTABAN. Maar't leven van myn' zoon blyft hier inhoogennood. MEGABISÜS. Verdeelen we ons gevolg: laat my 't paleis befpringén, Terwyl ge aan d'andren kant den kerker zult omringen. ARTABAN. *t Verdeelen van het volk maakt ons te zwak van magt. MEGABISÜS. Gy moet nochtans op 't een of't ander zyn bedacht. ARTABAN. Het zekerde is, myn vriend, dat wy nog niets bed uiten; Hoewel des konings dood al *t verder leed kan fluiten. MEGABISÜS. Denk dat Arbaces is gevonnisd : vrees, mynheer,.. ARTABAN. Wy zullen 't dringendst" kwaad het eerfte gaan tekeer. *t Zy u genoeg vooreerst in 't veinzen voort te varen , En 's volks gewonnen trouw voor myn belang te fparen. Inmiddels leg ik toe op 't winnen van de wacht, 'k Heb dit noodzaaklyk punt naar eisch niet overdacht, En vreesde, eer 't nodig was, 't gevaar te doen vermeêren. ME GAB IS ÜS. Gebiê; gy kunt op my all' wat gy wilt begeeren. ARTABAN. Maar zo gy my verraad.... MEGABISÜS. Ik u verraden? Neen; Verdenk mynooit,mynheer,vanzulkeondankbaarheén. 'k Zal  TREURSPEL. 5* 'k Zal nooit het gunstgenót verbannen ui myn zinnen, 't *'eik uit deri laagften ftaat my d'eerften rang deed win» 'k Ben alles u verpligt j verlaat u (leeds op my. (neri. artaban Ga heen, befpie dan of de wacht verleidbaar zy. Ik volg u. ZESDE TOONEEL. ■j^-r artaban, alleen'. V** aar wat kant zal ik me in 't eind' vervoegen? Myn zoon zoekt zyn verderf en maakt myn hart aan 'c Hoe zal ik hem ontdaan? Maar.... (wroegen,; ZEVENDE TOONEEL. artaxerxes, artaban, een Lyfwacht. artaxerxes. Artaban! artaban. Mynheer» Zie ik u weder hierl Wat zorgen?... artaxerxes. . . Dat ik keer', ïs om te zien of gy myn wenfchen hebt doen flagenj Of fa Arbaces weêr myn gunden op mag dragen. artaban. Ve^-eefs noop ik hem aan tot meer bekentenis. Ilt vhe, ik fchuw een' zoon, die onverzetlyk is. Gy zucht! Artaxerxes Gy weet nog niet ws t imart myn ziel kan Taken. N'et om *i gevaar, het Welk my mooglyk zal genatën, Maar cm 't herdeni.en aan een vriend . van my bemlndf Dien ik niet zonder rouw op 't hoogst' misdadig vindi Dn Hy  1* ARTAXERXES, Mya;rTerdïdag„edvemd' H 2 mo" hem ftaan Beier ik «ir if XeTS. 'Chim hem ksn ten offer geven, NooUVa„ ï ^'ZelV k'aarder °nderrieht. Nooit kan ik, tot myn rust genoegzaam zyu verlicht. „ . Tegen de Wacht. Hy kome. Tegen Artaban. Laat me een wyl met hem-alféén hier fpreken. ACHTSTE TOONE EL. (V- *t ARTAXERXES, alleen. VJy, d.en ik thans nit pligt, hoewel met leed, moet wre 6 Schim een. koning,, die al 't aardryk wetten gaf7 Verdryf de fmarten, die myn twyflend hart vertinden f Uw wreker ftaat gereed: doe my den moordenden c JZ'SÏ* "Fï "U k misfchien den rechten dader mTs Seh -rn,ISdryf?f' °m een' 'r welk duister ï' 'S * Heb deernis met uw' zoon! laat hem zyn witbefchier™ gieTen * UW6r Wra3k' gCen fch"'dloosbïoed vei: •k Weet niet wat infpraak my tot zyn befcherming fP00rt ' v^e'ren7,3 ^ d,e de o-fthold En, door uw voorbeeld, doemt dat vorften ff reng regeren! Rechtvaardig Godendom! fpaar, fpaar my 't wreed verwï Dat ik myn' vriend verdelg ais hy onfchuldig lyd' 7 NE-  TREUR SP St. S9 MANDANE. Bedrieglyk voorbeiooverjl Wat ysfelyke dag! SEMIRE. Uw wraakzucht is voldaan: Uwe eisfchen zyn vervuld, ontaarde! kan *t volftaant Wat offers eiseht gy meer vpor uw onroenschlyk harte? Spreek. MANDANE. Ach, Semire! Goón! 'k bezwyk voor myne fmarte. SEMIRE. Blyft gy dan altoos dus onbuigfaam van gemoed? Zyn deerlyk lot ontrukt elke oog een' tranenvloed, Én gy-alléën fchynt aan de wraak het oor te leenen. MANDANE. De droefheid is gering, zo dra ze ons kan doen weeneu» SEMIRE. Vaar voort, verheug u in dat droevig treurtafreel. Qa..i dat myns broeders dood uw dolle woede ftreel. MANDANE, Laat my alléén; vertrek, Semire! SEMIRE. ó Neen; verbolgen, Zal'k onöphoudlyk u door myn verwyt vervolgen. Ik zal alöm uw' ramp vergrooten, waar gy gaai. MANDANE* Gy noemt me onmenschly k! Goón'verdien ik zo veel haai? Helaas! gy hebt dien toorn, die wreedheid niet van noden: Myn droefheid is genoeg om my te kunnen doouen. (Zj valt in een der gefloelten ) SEMIRE Wat helpt me een razerny, waardoor'k Mandrne hoon? 'k Dacht door haar leed myn' rouw te flillen,maar 6 Goón! Ik heb haar hart verfcheurd. en *t myne niet gei zen. Het leed van acdren doet ons eigen zwaarder wezen.  *» ARTAXERXES, DERDE TOONEEL. aW r. . mandane, alleen. OW anhoopl ó verdriet! ó onvermydbre nood! ' fzVJf-1 Waar°mn,y ™<™gedood? /» een wanhopende geflalte.) , VIERDE TOONEEL. mandane, arbaces, „ 7 , . arbaces. k -tJoek hier Mandane: ik wil, kan 'r 7m t, »i verzachten; wll>Kan t zyn, haar'haat Haar zien, eer ik vertrek wahj„.r. , Cten? Vermeetle' •kziehf/r ''^ r tmyn hooP v«wach* Hemeiy;.. kZ'ehaar" kdurfn'«nadrenvoorhaaroog. (Hy treed weder te rug ) , mandane. Ja, waarde minnaar, wien myn woede hLf,Zl r . ( t is tyd dat ik door t myne uw fchim bevredig'. (Zy trekt een- dolk uit haar1 gordel ) arbaces, toefchietende. mandane, hem ziende, laat den dolk valUn^ Hoe! gy i„ vryheid! is » 't le'ven niefbetómen? Eene eedle hand deed^Vmy^vr'yheid weêr bekomen. in x. , mandane. fmvArhl Ondankbre! ontziemyn'roem. 7 g arbaces. ó Schat,dien ikmoetderven! Zou*  TREURSPEL. 61 Zoude ik in eeuwigheid gelyk een balling zwerven, En 't zoet ontberen van nog éénmaal u te zien? MANDANE. Verraderl wat begeert ge? ik moet uw oog ontvliên. ARBACES. Helaas, prinfes! moet ik dien fnooden fchandnaam hooren? Ik ken uw hart: gy hebt voorheen me uw trouw gezworen. Gy denkt veel beter van myn deugd. Sta my te woord. Mandane! 'k hoorde zelf.... MANDANE. Neen, gy hebt niets gehoord. Indien myn mond ietsmelde, in't uiterst'van myn leven, Myn hart, barbaar! heeft nooit daartoe zyn (tem gegeven. ARBACES. Ik ben en blyf altoos het voorwerp uwer min. MANDANE. Gy zyt het doel myns haats. ARBACES. Wel, wreede vyandinl Vernoeg ut-neem dit (taal: doe my het licht dan derven. MA NDANE. Gy zoud door zulk een dood te groot een'roem verwerven. Dat zou geen ftraffen zyn ARBACES. Welaan, myn hand zal dan..., MANDANE, hem wederhoudende. Wat doet gy? denkt gy dat me uw bloed vernoegen kan? 6 Beul myns vaders! 'k wil dat gy niet meer zult leven ; Maar 'k eisch dat u 't gerecht in't openbaar doe fneven. ARBACES, zjn fiaal wegwerpende. Ontaarde! 't is genoeg; 'k zalfneuvlen naaruw'wensch. 'k Vlieg naar myn' kerker, en vernoeg een' woedend* (Hy wil vertrekken.) (mensch, MANDANE. Arbaces! ach! vertoef! ARBACES. Wat wilt ge my doen hooren? MAN'  6& ARTAXERXES, mandane, Helaas! U is me onbekend arbaces. Is uwe min herboren ? Waarom weérhond ge my? mandane. Barbaar ! wat vraagt gy? Ach!' Wilt gy my bloozen doen? Vliegheen:ontwykdenflag. Bevry u: vlucht: laat af myn rampen te verzwaren. arbacës Gy mint my: 'k zie 't, wyl u de deernis doet bedaren» mandane. 6 Neen, geloof zulks niet: maar vlucht, bewaar nw hoofd. arbaces. Hoe kan ik leven, als ge uw liefde my ontrooft? mandane Wat foltring! Goón! maakt u myn fchaamte niet bewogen? arbaces. Ach! hoor my. mandane. Neen, vertrek: heb metu-zelv'raeêdogen. Men komt..;. Arbaces. Vaarwel, prinfes! denk eeuwig aan myn troüW. V 1 F D E TOONEEL. Gmandane, alleen. (rouw? oón! waarom maakt uw toorn geen einde van myn' Wat plagen kunnen ooit den menscb van fmartdoen fneIndien de mynen iny nog laten in het leven? (ven» Maar't gantfche hof genaakt: laat ons elksoog ontvliên: De ontroering van myn hart is al te klaar te zien. Z E S,     Geene exemplaren zullen voor echt gehouden1 «orden, dan die door den Secretaris vati den Stadi Schouwburg geceekend zyu. I / r-~ V Ë R-  VERTOONERS. ARTAXERXES, prins van Per/ïë, zeen van Xerxeu MA ND ANE, zuittr van Artaxerxes, minnares van Arbaces, ARTABAN, bevelhebber over de koninkljke wacht, vader van Arbaces en Semire. SEMIRE, dochter van Artaban, minnares van Artaxerxes. ARBACES, zoon van Artaban, vrierid van Artaxerxes, en minnaar van Mandane. MEGABlsos, vertrouweling van Artaban. Grooten en Wyzen van PerfiS. Priesters. Gemeente. Lyfwachten. Het Tooneel is te Suza* A R«  ARTAXERXES, of de BEZOEDELDE ONSCHULD; TREURSPEL. EERSTE BEDRYF. EERSTE TO O NE E L. mandane, arbaces. _._ arbaces. V aar eeuwig wel, priufes! mandane. Vertoef, Arbaces! Goon! arbaces. 7o 't Xerxes wist, mevrouw, dat ik my hier vertoon, Dat k zyn wreed bevel ftoutmoedig durf braveeren, Myn overmaat van min zou my vergeefs verweeren: 'k Zou nooit myn' val ontgaan; ,a 't vaderlyk gemoed Zou mogelyk u-zelve, in weêrwil van het bloed, Hoe " êf u Xerxes mint, niet voor zyn' toorn bevryden mandane. (myden: Gv vreest met recht, mynheer; 't voegt ons 't gevaar te Doch"hoon myn vader u van 't hof verbannen heeft, Wil hy niet dat gy vlucht en Suzaas vest begeeft. Gv hebt nog alle hoop niet gantfchelyk verlooren. Gv weet dat Artaban zyn zinnen kan bekooren. Uw vader is zyn vriend; hy voert, tot dezen dag, Op 't vorstelyk gemoed een onbepaald gezag: Dees toegang ftaathemvry. Vergeet gy datmynbroeder, Prins Artaxerxes, u erkent voor zyn behoeder? A 3  e A R T A X E R X E 5, Dat hy uw zuster mint, en „ooir „ kan verraén? Uw beider deugd, uw roem, uies met de jare aan Gy hebt in felst des krygs, wnardieook »begonnen Steeds aan elkanders zy' geitreden en verwonnen ' Het Itgér bid u aan : gy zyc van 't volk bemind: Uw arm t fterkfte deel van 't koninklyk bewint. arbaces v7hTJCene yd'e h°,°P Uit Zulk een Veitaal trekken. Uw broeder zou vergeefs myn'fchutsheer willen ftrekke! £ y' "och Arta^n - Va" wien ik huip verwacht ■ Pe vnendfchap en het bloed zyn aan het bTf ve cht. Pntmoet men in den ramp ooit ware lotgenooten Wanneer lnen éé , is ujt,? ^ •k Zie my veracht van all' wat eertyds by den Vo.st My naanwlyk, met een oog van eerbied nadren dorst. *>u Xerxes achterdocht ligt op u-zelf doen vallen. Wat lmart waar t voormynzieluwteedrenanminnigheên £yna voor myn gezicht te moeten derven) Neen; Ik beefvoor zulk een lot; al 't kwaad, in my gerezen 1? dat ,k ben gefchikt om onderdaan te wezen; ' Hierin betbat myn fchuld: Arbaces wil voortaan V waardig wezen , u verdienen, of vergaan. (Hy wil vertrekken.') m j it_ mandane, Pndankbre! kunt gy dus befluiten my te ontwyken? arbaces. mandane. Ons huwivt r»„}, • j. Indïen zy° ftaatsbeleid Uni nuwlyk fluit, is dit een onverfchoonbaar feit? 4yn r«g . t verfchillend lot, ons beider bloed befcho- SèÖRfi "W ^T1 inwendfS hem Oorboren; weet je ? °m die Senrengheid. Goón! AR-  TREURSPEL. 9 ARTABAN. Neem 't myne: ontwyk dees vorstelyke floten: Verberg dit bloed. ARBACES, den dolk befchouwende. ó Goón! wat bloed is hier vergoten? ARTABAN. Gy zult het weten: ga. ARBACES. Myn vader! ach! 't bericht Van uw verbleekt gelaat, uw rusteloos gezicht Bevangt myn ziel met fchrik: uwe afgebroken reden... Ach! fpreek.mynheer! wat is hier gaans? wil my't ontleden. ARTABAN. Gy zyt gewroken; 'k heb dei. dwingeland vernield; Myn hand heeft hem doorboord, en Xerxes is ontzield. ARBACES. Wat hoor ik! ARTABAN. Ja, myn zoon! dat ik myn haat verzadig, Herftelr uw' hoon: 'k maak my om uwent wiü'misdadig. ARBACES. Om my! Ach! deze ramp ontbrak nog aan myn leed. Wat hoopt gy toch? ARTABAN Ik heb een grootsch befluit gefmeed. Ligt zult gy heerfchen. Vlucht-, of alles is verloren. ARB CES. Van wat ontroering voelt myn boezem zich doorboren! Wat ysfelyke dag! Rampzaalge Arbaces! 'k beef; Ik fidder: 'k weet niet of ik fterf dan of ik leef. Bedrukte minnares! gy zult van droefheid fneven. Myn vader! Ach! kan't zyn! waar is uw deugd gebleven? ARTABAN. 'k Zeg andermaal, vertrek: laat my alleen. ARBACES. Helaas! A <; AR'  |0 ARTAXERXES, Al die ontfteltenis acht ik onnut, ja dwaas. Indien gy langer toeft zult gy myn hoop verraden. Hoe! wik gy dat men hier zich in mynbloedzalbaden» Vertrek, of vrees myn' toorn. arbaces, vertrekkende. Waar ben ik? Goón! VIERDE T O O N E E L. artaban, alleen. wr hit , Welaan! XVien wapen zich met moed ;'k heb d'eerften flap gedaan, ten half verricht misdryf is vruchtloos ondernomen: Laat ons vervolgen, en al 't vorstlyk bloed doen ftroomen. Zwicht, moeijelyke deugd! fpreek myn gemoed niet aan. Zich zelv' beflryden, ftout zyn wroeging wederttaan, In t midden van den fchrik zich onvertfaagd betoonen, Zyn gaven van een hart waarin de gruwlen woonen. De misdaad heeft zo wel haar heiden als de deugd. De prins treed herwaarts aan: 't bedrog misleij* zyn jeugd. V T F D E T O O N E E L. artaxerxes, artaban, mega bi sus, Wachten. TVT artaban. (naken W at oproer! wat gerucht! hoe, prins! komt ge ons geVóór 't opgaan van den dag? wiedoet in toorn ublaken? Wat doet u weenen? fpreek. artaxerxes. Ach! dierbare Artaban! Uw trouw is al het heil, waarop ik hoopen kan. Raad, by ftand, wraak, helaasl'k wacht alles van uw pogen. artaban. In wat ontroering, prins, verfchynt gy voormyne oogen ? Verklaar u: fpreek, mynheer. a r-  TREURSPEL. u ARTAXERXES Myn vader is deee' nacht, (Ik fidder,) in den flaap moorddadig omgebragt. ARTABAN. Door wien? ARTAXERXES' 't Is me onbekend ! de moorder blyft verholen: De ftille duisternis doe. ieders toezicht dooien. ARTABAN. ó Gruwel! wat barbaat heeft zulk een bloed gehort! Geen onbekende heeft zyn' levensdraad gekort, (menf Goón! zou •tdetlaatzucht zyn. die hem heeftom doenkoZou zy natuur zo min voor't zielsverwyt doen fchroomen? ó Hatelyke drift naar de opperheerfchappy! Blyft dan de band van 't bloed niet yoor uw woede vry? Verfchoon my, prins!... Ik vrees, .wie maakt ons hier in ARTAXERXES. (vroeder ? 'kHeb uverftaan, myn vriend! myn trouweloozebroed£r Darius... ARTABAN. Wie dan hy, met recht by ons verdacht, Zou durven 't vorstlyk bed genaken in den nacht? Zyn oude haat, zyn drift om naar den troon ie ftreeven, Het erfrecht hem ontroofd , u door den vorst gegeven... Ach, prins! voorkom't gevaar,'t welk u te wachten ftaat. Denk op uw zekerheid, hier fchuilt een kroonverraad. Een misdaad ftrekt veeltyds een' trap tot groot er plagen.' Beef! wreek een' vader: fpaar uw eigen levensdagen. ARTAXERXES. Ach! zo men waarlyk is tot aan de ziel geraakt Door't lot eens opperheers, moorddadig afgemaakt, Zo 't oog dien gruwel niet dan fiddrend kan befchouwan, Zo'k eindlyk word bemind, ftraf dan dien ongetrouwen, Dien moorder. ARTABAN. Wachten! gaat: het is uws konings zoon; 't Is Anaxerxes, die hier fpreekt; volgt zyn geboón: Straft  Jta 'ARTAXERXES, Straft dien misdadigen: 'k zal zelf uw' toorn geleiden. Darius fneev': „Het lot wil my zyn gunst bereiden." ARTAXERXES. (zoen, Waar wilt gy gaan ? Hou (tand! zyn dood, myn wraak ten Zou meer dan'tmisdryf zelfmyns vadersfchimmisdoen. Darius is zyn zoon. ARTABAN. Dat zorgloos medelyden Is onbedachtzaamheid: niets kan dien zoon bevryden. Een vadermoorder is onwaardig dat hy leeft. De fchim eens konings, die langs Plutoos oever zweeft, Vind zonder wraak geen rust; ik hoor haar; 'k zie haar dwalen: (dralen. Haar borst wyst u de wond, waar uit wy 't bloed zien 't Welk u heeft voortgebragt. ARTAXERXES. Denk welk een offer 't is, 't Welk gy hem (lachten wilt. ARTABAN. Smoor deze ontdeltenis. De hand, die hem verdelgt, verdelgt een' rustverdoorder, Verzekert u den troon, en draft een' vadermoorder. ARTAXERXES. 't Bewys, 't welk hem beticht, is niet dan achterdocht. Het recht wil dat zyn fchuld op'tnaauwst worde onderIk zou zo die niet bleek, nooit ware rust erlangen, (zocht: 'k Herroep myn wreed bevel: men neem'hem flechts geARTABAN. (vangen. Ik zal uw' last voldoen. „Maar nooit zult gy hem zien." ZESDE T O O N E E L. ARTAXERXES, MEGABISUS, IVachtttt. DME GABISUS. e broederliefde, prins, verblind uw hart misfchlen: Gy weet hoe vaak hy u beledigd heeft voordezen. Hy leerde u, meer dan ééns, onmenfchelyk te wezen. A R-  TREURSPEL. 13 ARTAXERXES. Moet ik hem volgen in het voorbeeld dat hy geeft? Ontfchuldigt my 't misdryf, waarïn hy heeft geleefd? Wie zou misdadig zyn, hoe't kwaad ook waar'gebleken. Indien eens andrens fchuld onze eigen vry kon fpreken? M E G A B I S U S. Natuur bevoegt ons om te zorgen voor ons hoofd. Men doov' der boozen licht, eer*t onze word gedoofd: Het uitftel hunner ftraf doet hen meer moedwils wagen. Darius dood-alleen beveiligt uwe dagen. ARTAXE RXES. De Goden zyn myn fteun ; hun zorg, hun toeverlaat Zal my ten fchild zyn voor myn' broeders wreeden haatMaar 't doelwit van 't verraad is nog voor ons verborgen. Bewaar dit hof: ik zal voor 's ryks belangen zorgen. ZEPENDE TO 0 N E È L. SEMIRE, ARTAXERXES, MEGABISUS, Wachten. ~rry SEMIRE- (zicht? W aar gaat gy, prins? Hou ftand! ontvlied ge myn ge- ARTAXERXES. Weerhou my niet, mevrouw: 'k begeef my tot myn' pligu SEMIRE» Hoe! gy verlaat myn oog om andre pligtbetrachtingf Ondankbre! dit onthaal vertoont my uw verachting. ARTAXERXES. Helaas! myn ongeluk is groot genoeg, mevrouw! Spaar zulk een wreed verwyt;het kwetst myn zuivre trouw» De Goden weten hoe'k voor uw gezag wil buigen; De liefde en dit myn hart verftrekken myn getuigen» Vaar wel. ach r-  14 ARTAXERXES, ACHTSTE T O O A E E L. SEMIRE, MEGABISÜS. ■vtrr SEMIRE. VV at vreemde fchrik gevoelt myn fiddrend hartt Myn broeder heeft dit huf verlaten tot myn fmsn ; 'k Ontmoet myn' vader, die my nanuwly ks toe wil fprekens Prins Artaxerxes is, ontroerd, myn oog ontweken. Ach, Megabifus! fpreek: wat is hier omgegaan? Indien 't u is bewust, doe my 't geheim vërftaan: Verdryf myn vrees, MEGABISÜS Mevrouw is u riet voorgekomen Dat Xerxes, in den flaap, het leven is benomen? Dat prins Darius word beticht met 's vors>en val. En 't vuur van broedertwist dit hof omfteben zal? SEMIKÈ Wat zegt gy? Gröote Goón' R mpzalige onderdanen 1 MEGABISÜS Waarom u dus bedroefd? waarom verfmelr gein tranen? Wat gaat u 't wanbedryf, 't belang derprinsfen aan? Wat raakt u 't lot van 't land, van vorst en onderdaan? Denkt gy dat Perfië ooit monarchen zal ontbeeren? O neen: wy zyn te wel voorzien van opperheeren. Dat zich twee broeders hier verdelgen ónbefchroomd, Dat door hun beider bloed dees troon worde overnV-nmd, Dat de een of de andere zich hier vestige in 't vermogen, 'k Zie 't alles aan , mevrouw , met onverfchilligeoogen; SEMIRE. Èlk burger heeft belan? in 't onheil van den ftaat. De cnzydigheid bezwalbt een' trouwen onderzsat. Een eervergeten zoon durft's vaders bloed doen ftroomen! Hoe! Artaxerxes loopt gevaar van om te komen, Én gy begeert dat ik, koelhartig. zonder rouw, Dat yslyk treurfpel mer gevoelloosheid befchouw'? MEGABISÜS *k Weet dat de liefde u doet voor Artaxerxes vreezen; Maar  TREURSPEL. 15 Maar laat mytmad, mevrouw,u van meer voordeel wezen. Indien uws minnaars magt zyn' broeder overwint, Zo hy den troon beklimt, word gy niet meer bemind: Krygt hy de nederlaag, en moet hy eindlyk bukken, Dan zal Darius hem het levenslicht ontrukken Denk, hoe ook de uitflag zy, dat ge Artaxerxes derft; Verkies een hand, die ge in gelyken ftaat verwerft. Eenparigheid van rang geeft voedfel aan het minnen. Ik ga: volg mynen raad en leer uw drift verwinnen. SEMIRE Ja ga, en laat my hier ten prooije aan myn verdriet. Myn ongeruste geest begeert uw lesfen niet. NEGENDE T O O N E E L. GSE MI RE, alleen. oón, diebefchermers zyc van 't ryk der Perfianenf Spaart Artaxerxes hoofd! behoed zyne onderdanen! Verdooft nooit in zyn hart eene altoos zuivre vlam, En ftopt de bron, waaruit myn leed zyn'oorfprongnam! Zal eeuwig het verraad den fnooden moorddolk wetten, En met der vorsten bloed den fcepterftaf befmetten ? Zal't voorwerp myner min tenprooij' (laan voor't gevaar. En word een vaderbeul zyns broeders moordenaar? Ach! durf ik, zo myn held gefpaard blyft in het leven, Wel hoopen dat hy my getrouw zal zyn gebleven? Hy was, als onderdaan, my>i minnaar; maar wie weet Of hy, als opperheer, zyn liefde niet vergeet? Of hy my niet verfmaad, ja zelfs het licht doet derven? Maar dat hy heerfche en leev','1; zal willig om hem ftertens'k Zal zelfs gelukkig zyn, in dien rampzaalgen ftaat, Zo hy ééne enkle zucht om zyn Semire laat Maar 'taaklig voorgevoel, hetwelk my fchynt te kwellen, Wil mooglyk al te vroeg myn bange ziel ontftellen. Die trouwloosheid kan nooit in zyn gemoed ontftaan. Laat ons hem zoeken; hem befchermen ; of vergaan. Einde des eerfien btdryfs. TWEE-  TREURSPEL* S3 Waarom liet ik niet reeds uit myn geheugen gaan Da. gy, toen 's vyands dolk my dreigde néér te Haan, Tot myn behoudenis uw eigen bloed zaagt plengen, E"n myne dagen door uw wonden deed verlengen? 'k Zou dan niet vreezen. in 't bevord.en van uw ftraf, Dat ik, ondankbaar, myn' befchermer ftort in t graf. Wil een' onnoozlen, dwfzich deerlyk ziet verdrukken, Die nimmer heeft misdaan, uw goedheidn.et ontrukken, 'k Verdiende nooit zo veel als thans uw medely . ARTABAN Hoe! ey, vermeetle! gy genaê verdienen! gy , Onwaarde zoon, die my onte~ert door gruweldaden! ARBACES. Hoe! wil myn vader-zelf my met die fmet beladen? ARTABAN. Wat kunt gy wachten van een' vader dien gy hoont? Het medelyden , 't welk een booswicht word betoond, Strekt om zich deelgenoot van zyne fchuld te maken. Tegen Artaxerxes. Doe recht, mynheer: laat hem het loon der misdaad fmaVergeet dat Artabau zyn vader is: myn bloed, (Ken: In uwen dienst geftott, myn zuivre trouw, niets moet Zyn welverdiende ftraf noch uwe wraak vertragen. Vel *t vonnis: fpreek, mynheer! wat doet uw deugd venzagen? Verban 't gevoelen van een vriendfchap uit uw hart, Die hy onwaardig is. ARTAXERXES In de overmaat van fmart, Die myne ziel beroerd en die 'k my zie bereiden, Kan my de rede, die te zwak is, niet geleiden. 6 Veel te zware last, dien Artaxerxes torst! 'k Ben rechter, minnaar, Vriend* 'k ben broeder, zoon en vorst. 6 Hemel! wat befluit zal ik in 't eind' verkiezen? De drift, die me overheen , doetmy my zelv'verhezen. B4 Dc  ** ARTAXERXES, De; ontftelmis myns gemoeds is niet genoeg bedaard. Men toeV tot zich op >c k.amf de ta.rhdd openL'art, t. ; arbaces. £ z,;!l " a' myn bloed gewillig overgeven Zo k maar verzekerd ben dat gy „iet meê'zult fnevenZorg dan uw beh0Qd. seef u ^even Vree voor de ze]fde hand het ze]fde >m^eer! Myn p " Sf/v3^ m°-U:-y«'-^ve?wachten: JUf* pi,g heb lk voldaan: uw' pügtkuntgy betrachten ■ Volvoer dten: maar vertrouw dat ik onfchuldig ben artaxerxes. Toon zulks dan aan, en maak dat ik den moorder kern,'; Dit is uw eerfle pligt, » arbaces. ■nrr , 'k Heb bv my zelv' gezworen Mynheer, dat ik zyn' naam aan niemand zal doen hooren . Maar u , zo lang ik leef, behoeden voor 't gevaar Denk niet dat ik u zulks tot myn behoud verklaar; N*en, t derven is myn heil, en ik verlang te fneven; Maar t is om dat gy zelf zult zorgen voor uw leven. artaban Hoe! wilt gy de achterdocht oP andren laten gaan, Jn maken elk verdacht, om dus uw ftraf te ontgaan* «Ut gy door nieuwe list den eisch van 't recht beletten . En door een glimp van trouw eens andrens deugd befmet- »t arbaces. ften? Myn vader!,,. ^tea< Tegen Artaxerxes. Sr«pm„ ^aar 'k heb " genoe* 6ezeSd> mynheer! mm my, zo t wezen moet, en onderzoek niets meer. artaxerxes. Denk niet dat ik myn mngt onachtzaam zal misbruiken. En imisdryf, ondoorzocht, in zynen voortgang fnuiken. «€t bloed van uws gelyk is van te veel waardy, Pan dat het.niet door 't recht op 'tnaauwst' gewogen zy. t Spreekt alles tegen u: maar 'toffer, 't welk moet buigen, i? me al te waard pm 't niet volkomen te overtuigen. Om  TREURSPEL. »5 Om zulks alléén te doen ben ik te fteik ontroerd. Dat ftraks de taad vergaêdre , en , voor den troon gevoerd, Met alt* de Wyzen van dit hof hierop befluiten: Dan zal, naar hun bericht, zich Artaxerxes uiten, 'k Wil me op dit ftuk beraênmetmenfchen en met Goón. Bewaart hem wel, en let met zorg op myn geboón De Hemel wapen' zich om deonfchuld vóór te fpreken, Of hoede my, in u, een' vorstenmoord te wreken. ZESDE T O O JM E E L. MANDANE, SEMIRE, ARBACES, ARTABAN, MEGABISÜS, Wachten. --j ARBACES. XV ampzaalge Arbaces! moet een fchandvlek, die u hoont, De prys der onfchuld zyn die uwe ziel bewoont! MEGABISÜS. Welk een gebeurtenis! SEMIRE. Wat onheil moet ik vreezenI MANDANE. Al myn geluk vlied heen, myn ramp zal eindloos wezen, ARBACES. - Misleide vorst, wiens oog ik niet verlichten kan! Wat ysfelyke ramp! myn harte beeft 'er van. ARTABAN. „ 'k Ontveins vergeefs myn' fchrik." ARBACES. Myn vader! wend ge uwe oogen Met afkeer van my af! 'k Zou zonder leed gedoogen Dat my een andre mond betichten dorst: maar gy, Die my hebt voortgebragt, my kent, befchuldisu my ! Gy eischt myn dood! ik kan' t niet zonder fiddring hooren. Word my dat gruwzaam lot in 't eind'door ubefchoren! Myn vader, ach 1 befchouw myn rampen : troost my: toon, Toon deernis met den ftaat van uw' verdrukten zoon. B 5 AR*  * A R T A X E R X E S. Ik heb geen deernis Lt l'Jl " "W vad«bIoo2en: ^^^^^^ ZEVENDE TOONEEL MANDANE, SE*CES, MEGABISÜS, hoor my, e„ b^ag K?^? beUden? ACHTSTE TOONEEL. MANDANI, ARBACES, MEGABISÜS, Wachten. ' ^^&\^^C°^ '« «eêr te Ha8n? MEGABISÜS. 'k Wil ufpreken, noch verdaan. Prinfesl... 'ftBACES' MANDANE. Ontwykmyn oog, ontaarde I en kom nietnader. Mynvrie„dJverhoormAyRBACES* MEGABISÜS. 'k Toon die gunst aan geen' varrader. NE-  TREURSPEL. *7 NEGENDE TOONEEL. MANDANE, ARBACES, Wachten. MARBACES. evrouw, geef my ten minfte één oogenblik gehoor. MANDANE. Ik leen geen monsterdier, geen' vorstenmoorder 't oor. ARBACES. Myn eenig dierbaar goed I ...myn waardfte doel!... myn Mandane!... (leven!... MANDANE. Snoode! durft ge aan my die namen geven? De ontaarde booswicht, die myn' vader heeft vernield, Durft my weerhouden! Hoe! ARBACES. 'k Heb Xerxes nooit ontzield. MANDANE. Wie is zyn moorder dan? fpreek; openbaar u nader, ARBACES. Ik kan niet, ach! Ik ben.... MANDANE* Gy zyt een ryksverrader. ARBACES. Ik ben onfchuldig. MANDANE. Gy? ARBACES. Ik zweer zulks. MANDANE. Trouwloos hart! ARBACES. „Watbaart dat wreed geheim my onverdraagbrefmart." Wist gy, Prinfes!... MANDANE. Ik weet met welk een ftrafbre neiging Gy Xerxes bebt gehaat: hoorde ik niet uw bedreiging? AR-  ** A R T A X E R X E S, a . , arbaces» Gy dwaalt. mandane. t „ >i !kLheb £edwaald> toen Ü u heb vertrouwd loen .k u heb bemind en op uw deugd gebouwd: ' Maar tegenwoordig zyt ge een gruwel in myne oogen. Ik ben uw vyandin: uw dood is al myn pogen. arbaces. Hoe! zo veel teedreliefde... mandane. Is thans verkeerd in haat. „ arbaces. Gy weigert my geloof! mandane. Vo„„, , , zeg dat ge een onverlaat, Een wreede, een booswicht zyt; dan zal ikugelooven. Ach ! k wenschte dat ik hem myn harte kon ontrooven! Maar k voel te wel, helaas! in weerwil vanmyn'pligt! Dat myn gerechte toorn voor myne liefde zwicht. Ik wil hem haten, hem verfoeijen: maar, ó Goden ■ Beef echter en verkies uw zuivring, 0f uw ftraf: k Zal uw befchermfter zyn, of ftorten u in 't graf. TIENDE TOONEEL. arbaces, Wachttn. , T> arbaces. t A>alfturig lot kan my niet wreeder onderdrukken, k Gevoel op éénen tyd alle yslyke ongelukken: k verlies de gunst myns vriends: myn vader eischt myn iviyn zuster, minnares,'t vlied alles van my af. - f ftraf Ik ben gedwongen 't feit, hoe gruwzaam 'tzy , teheelen. Gerechte hemel! laat, laat me in uw deernis deelen. i>e ramp die me overvalt, al te eerloos, al te droef: ötelt myn flandvastigheid op een te zware proef. *k Dryf  TREURSPEL. io 'k Dryf in een holle zee van wilde en woeste golven. Gefold en omgevoerd, of in haar' nacht bedolven, Van mast en kiel beroofd, en zonder toeverlaat, Aan weêr en wind ten prooije, in een' rampzaalgen ftaat, Op 't onverwachtst van all', wat adem fchept .begeven, Is myne onnozelheid alléén my bygebleven, Die zelf me een klip verftrekt, waaróp ikfchipbreukly'. Gy, wachten 1 brengt my weg. Helpt, Goden! ftaatmyby. Einde des tweeden bedrjfs. DER-  SP ARTAXERXES, ■DERDE B E D R Y F. EERSTE TOONEEL. Het tooneel verbeeld de raadkamer /„ het midden n„ . een troon. Ter wederzien ziet mtn %7aZZ de Wyzen en Grooten van PerRr sin* ;F'aa[Je" votr h *n troon, ftaat een V£& TtT" semire, alleen. W at ramp ftaat my het eerst van allen vóór te komon» Vinde ik my veel te zwak om de andren .r„' Jy zyn gelyk een ftroom . die ?."«"rof«h «weTd k" Verheft en '< ,3nd ï» onrus fteifWeld Terwyl de bouwman, vol van fchrik, zyn droeve elender, Aan d'een' en d'andren boord met kracht zoX.fr. Maar al zyn zorg en vlyt en arbe yn 2\l< clT Ziet hy t, aan d'andren , door een nieuwe breuke drinee» Van w" 2'- W£g d°°r h0"derd openingen g ' Van hoe veel rampen worde ik tevens niet beftreén! TWEEDE TOONEEL. mandane, semire. Xlelaas, Mandanel waar, waar voert uwdriftnheen. ... mandane. " wil deti koning en den gantfchen raad hier wachten. se-  TREURSPEL. 31 SEMIRE. Ach! mogten wy te faam Arbaces heil betrachten! MANDANE. 't Verfchil van ons belang is wederzydi te groot: Gy wilt zyn hoedfter zyn, en ik begeer zyn dood. SEMIRE. Gy eischt uw' minnaars dood, en zonder u te ontroeren! MANDANE. Ta, zulk een wreede taal moet Xerxes dochter voeren. SEMIRE. Myn broeder heeft geen fchuld,endiemeninhemvindt Is dat hy u te veel, te teder heeft bemind. MANDANE. Dat it zyn grootfte fmet: zyn dood, daar 'k om zal fmeken , Moet my rechtvaardigen, en myne fchande wreken: De min, waartoe myn oog zyn hart heeft aangepord, M oest hem een' held doen zyn, daar hy een moorder word. SEMIRE- Kan hem de ftrenge wet geen draf genoeg doen dragen? Moet uw wraakzuchtig hart haar wreedheid onderfchra- MANDANE. (gen? 'k Mistrouw de wet, en vrees, zo zy hem niet verfchoont, De teedre vriendfchap, die in Artaxerxes woont, De gunst des raads, de zucht der PerfiaanfcbeGrooten , Dat onbekend gezag, die tooverkracht, befloten In 't minnelyk gelaat, dat hem ten voorfptaak ftrekt, En welks bevalligheid elks harte tot zich trekt. SEMIRE. Ga heen, wreedaartige! doe hein ter dood verwyzen. Voltrek uw blinde wraak . waarvan gy 't eerst moer y zen. Maar kan het mooglyk zyn dat ge immer zulks volbrengt? Kunt gy zyn zuchten,vaak metdeuwent'faam gemengd, Zyn trouw, u toegezegd, vergeten en ontwennen? Zult gy zyn trekken, die de liefde u leerde kennen, Verbannen uit uw ziel? MANDANE. Ontmenschte! moet uw fpyt Een  3* ARTAXERXES, Een drift hernieuwen, die met myne pligren ftryd? Die ai mvn deugd vergeefs wil dooven et) weêrftreven? Doet gy een denkbeeld,dat myn" moed verzwakt,herleven? Laat afin myne ziel dien ftryd te doen ontdaan. Indien ik my verbeel myn min te wederftsan. Weerfta die nevens my: Iaat me in die dwaling blyven; Laat my gelooven haar uit myn gemoed te dryven: Ik moet den haat alléén verhooren: zwicht, als ik. Vertoon my niet dat ik my vruchtloos daartoe fcÜik. Maar'k zie van verre alreeds den gantfchen raad ons nadren. Ik fchrik, en voel myn bloed verffyven in myne adren. Dat echter myne wraak naar 't recht zyn lot beflisf'. semire- Behoed myn' broeder, Goón! zo hy onfchuldig isI DERDE TOONEEL. artaxerxes, voorgegaan door den Raad, de Wyzen en Gr noten van Perflè, en gevolgd door zyne Wachten; megabisus, mand a ne en semire, ter zyde, ieder aan eerf byznnderen kant. GARTAXERXES» etrouwe ffeunfels van deez' troon! doorluchteradenï Gy ziet my door 't gewigt der ftaatszorg overladen, t Begin myns ryksgebieds is zó vol droeffenis, Dat myne band, die niet genoeg ervaren is, Niet dan met fiddering den fcepter durft aanvaarden. Gy, wier beleid en moed uw trouw (leeds evenaarden' Gebeid myn teedre jeugd, nu 'k ftyg op Xerxes troon:' Befhert voortaan haar' gang, myn dierbre gunst ten loon, Langs t al te moeilyk fpoor dat zy ftaat in te treden: Wreek mynen vader, van gantsch Perfië aangebeden: Dat uw voorzichtigheid, uw deugdmyftrekk'ten baak,,.. SEmire, zich voor den troon werpende. Genaê, mynheer! genaél man-  TREURSPEL, 33 MANDANE, op dezelfde wjze. Wraak, Artaxerxes! wraak! Ik eisch eens moorders bloed van myn' geliefden broeder. SEMIRE* Ik fmeek om 't leven eens onnoozlen: wees zyn hoeder! MANDANE. De misdaad is bekend. SEMIRE. Maar de overtreder nieti MANDANE Arbaces word gedoemd door blyken, die men ziet. SEMIRE. De rede fpreekt hem vry. MANDANE. De liefde acht hem misdadig. Het bloed eens vaders eischt dat ik myn wraak verzadig** SEMIRE. Het leven van den zoon, door zyne hand befchut, Wil dat gy hem beloont MANDANE Denk dat het recht den ftut Van uwen zetel is} dat hy zvn ftraf moét dragen. SEMIRE Denk dat zachtmoedigheid den troon moet onderfchrageii. MANDANE. Een dochter ligt geknield, SEMIRE. Een zuster buigt zieh neêr. MANDANE. Wraak, Artaxerxes! wraak! SEMIRE. Gen-ê! genaê, mynheer! ARTAXERXES. Ryst.bidik. Hemel! Ryst: vei bergt voor my uw fmartë; Myn eigen rouw doorgrieft te feller my het harte. Semire vreest myn wraak ; Mandane myn genaê: Maar Artaxerxes zucht, als vriend en zoon; ó Ja: c  TREURSPEL. *t MANDANE- Ta'k zou, zo ge andermaal zyn vonnis hier moest vellen, U andermaal uit pligt myn' eisch te vooren Hellen Mandane moest de dood haars vaders wreeken: maar 't Voesde Anaban zyn' zoon te hoeden voor 't gevaar: My, dat ik hem vervolgde om volgens 't recht te fneven-, Doch hem. eens vaders hart en't bi >ed gehoor te geven. Ik moest de tederheid der lk'fde wederftaan: Hy moest den ftrengen eisch eens rechters tecGaan wy Arbaces zien , om hem te hulp te komen. (men. He. oogenblik genaakt dat ik myn wenscb bekroon Jiene enkle misdaad nog, dan treden we op den troon. Einde des derden bedryfs. VIEW  48 ARTAXERXES, ARBACES. Mynheer, wil my verfchoonen Zo k my voor de eerftemnal moet ongehoorzaam roonen. ARTABAN. Moet ik dan met geweld uw' weêrftand gaan te keer? U dwingen , tegen dank ? kom , volg... (Hy treed naar hem toe, om hem aan te tasten.~) ARBACES, te rug treder.de, Laat sf, mynheer! Gy eischt van myn ontzag dit uur te fterke blyken. Ik zal, zo gy my dwingt.,.. ARTABAN, My dreigen! niet bezwyken! wat zult gy? ARBACES. 'k Weet het niet: maar'k zal uw'eisch weêrftaan. 'k Zal alles doen, om niet met u van hier te gaan. ARTABAN Laat ons dan zien wie *t best zyn' pligt .hier zal betrachten. Kom volgmy.... (Hy neemt hem hy de hand ) ARBACES. Wachten! ARTABAN. Zwyg, rampzaalge! volgmy.... ARBACES. Wachten! ARTABAN, hem op het naderen der Wachten loslatende. „ De toorn vervoert my." ARBACES. 'k Bid, myn vader! ach! vereer Uw zoon met uw vaarwel. ARTABAN. Weg, fnoode! fpreek niet meer. ARBACES. Gy overlaad my met uw' toorn al te onrechtvaardig. Wan-  TREURSPEL. #9 Wanneer nochtans was ik uw deernis meerder waardig? Wat wreede ftrengheid! Ach! misduid uwe ergernis De liefje eens droeven zoons, die gantsch onfchuldig is? Helaa«- wat doet de dood zo langfaam thans genaken, Wanneer ze een heilzaam eind van ons verdriet kan maken? Een hart, dat van de Goóu een gunftig lot ontfangt, Vreest billyk haren fchicht, daar 't myne naar verlangt, VIERDE TOONEEL. HARTABAN, allee». y wil vergaan! laat ons een laffe zwakheid fmooferl: Hy ftere'... Maar ach ! zyn dood zal me ook het hart doorHoe minder zyn gemoed myne intv.rst evenaart, (boren» Hoe mter ik hembemin :'k rcht herr verwondring waard. Als hy myn' toorn verhit,alsnietshemkandoenduchten, Terwyl myn gramfchap blaakt,doet my de deernis zochten» P T F D E TOONEEL. MEGABISÜS, ARTABAN. MMEGABISÜS. ynheer, wat doet gy hier? uw wyfelend gedrag Verb'.ast my^ 't is geen tyd waarïn men dralen mag: 'tVoe;t ons iewerk tegafln De raad zal weêr vergadretit Uwe offers komen t'faam: het bloed ftroome uit hunne Sla toe; hun aller dood bane u een' weg ten troon, (adren. Kom , vliegen wy met fpoed rot redding van uw' zoon» ARTABAN. Ach, MegabifuS! welk een ramp! wie zou't bevroeden? Myn zoon veracht myn zorg: 'k wil vruchtloos hem behoeHy weigert vry -e zyn; ja zelfs ten troon te trtên: (den* Hy zoekt zyu' eigen val en ons bederf metéén. MEGABISÜS. Wat zegt gy! ARTABAN. 'k Wil vergeefs hem voor myn' raad doen bukken. D  TREURSPEL. 53 NEGENDE TOONEEL. ARTAXERXES, ARBACES, Wachten. (De Wachten, die Arbaces geleiden, vertrekken, ze dra hy op het mneel ver/chynt.) . artaxerxes. xVrbaces! arbaces. Ach , mynheer! wat zorg voert uwe fchreden Naar dit gehaat verblyf van fmart en yslykheden? artaxerxes. De vriendfchap, 't medely'. arbaces. Waarom van 's hemels roe Het voorwerp hier gezocht? artaxerxes. Ik kom u redden. arbaces. Hoe! My redden ? artaxerxes. Ta: verhaast uw fchreden: gy moet vluchten. Ik weet dat ge op den weg geen'weêrftand hebt te duchten. Verlaat dit ryk; draag zorg dat ge elders toevlucht vind. Min Artaxerxes: leef, en denk aan uwen vrind. ARBACES. Li 4 o Waartoe, zo 'k fchuldig ben, me uw' byftand aan te bieden. En, zo 'k onnozel ly', waarom zou ik dan vlieden i artaxerxes. Indien gy waarlyk zvt bevlekt met 's konings bloed, Schenk ik u 't leven, wyl gy 't myne «ebt behoed; En zo ge onfchuldig zyt, moetik, wel verr van (tranen, U redden van de dood, en alle hulp verfchaffen.^ Dies bidde ik, dat ge uw' vriend bevryden wilt door t ylien Van 't leed van door een',beul u thans geflagt te zien. d 3 1  ARTAXERXES, 't Zy dat de yriendfchap my geheel tracht te overheeren ?t Zy dat het Godendom uwe onfchuld wil verweeren, Uw dood rooft me al myne rust. Wanneer ik ubelchuuw. Pn alles wat ik ben verfchuldigd aan uw trouw Oplettend overweeg, fchyn ik een ftem te hooren Wier kracht my, tot uw hulp, inwendig aan komt fpooren, En my als overtuigt dat voor de erkentenis Uw misdaad twyfeibaar, uw weldaad zeker is, ARBACES. Uw glorie dwingt u my te Itratfén: roof my 't leven, ^k Ben fchuldig in elks oog. Gelukkig, zo myn fneven Den roem myn vrjendsbehoed.ns *t redden van myn' prins, ARTAXERXES.. Uit zich een fchuldig hart meizo veel deugd? geenszins. Myn waarde A baceslkom: waartoe meer tyds verloren? «t Is voor myn' roem genoeg indien ik eln laat hooren Dat ge in den kerker ft II zyt op myn' last geflagtj Dat ik den luister van deez dag noch de eer dier pracht, Waarmeê gantsch Azië de kroon me op't hoofd ziet zetten, Wiet wilde ontluistren, noch door fchuldig bloed befmetarbaces. (ten. Maar zo daarna Mandane uit haat wierd aangediend Wat gy voor my belfond, alsdan. .. ARTAXERXES. T. r , Vertrek, myn vriend! .« ïmeek u zelfs daarom: maar zo nochtans myn bede Uw onverzetlyk hart niet luistren doet naar rede, Gebiede ik 't u, als vorst; gehoorzaam zyne wet. |k volg myns.meesters wil, die my dees palen zet. waarom kan ik zyn deugd niet naar waardy beloonen, aV. a erkeiUlinis» die hy verdient, betoonen? Ach! dat de hemel thans myn' wensch verhoor, mynheer! "at Artaxerxes lang, en met geluk regeer'! JJat Perfiè' voortaan de jaren moog' bereeknen .Van^zyne heerfchappy,door zo veel zegeteeknen! wat de overwinning van *t heelal zyn dapper hoofd Met  TREURSPEL. SS Met lauwten overdekk', wier glans geen tyd verdooft! Zvn ïêrbre levensdraad zy langfaam -fteweven! De ru die my ontvlied, moet' nimmer hem begeven! Ik zal haar zoet genot verliezen, tot den dag Dat ilt myn vaderland en vriend weêr nadren mag. TIENDE TOONEEL. artaxerxes, alleen. Zou dat bedaard gelaathetmerk eensbooswichtswezen? ANVen- 't gedrag der ziel laat zich uit de oogen lezen. DSeendïgïn., die aan de fchyndeugd voordeel doet, S d°e" l nooitli't geheel de ftoodhdd van 't gemoe . T?en dran» van wolken moog' de zon fomtyds ontluistren , Haar ftralen fpreiden zich alöm door 't ruim der lucht. Maartatons hofwaans gaan. My dunkt, ik hoor gerucht. ELFDE TOONEEL. artaban, gevolg van Saamgezworenen, van een' anderen kant uitkomende. artaban, allet doorzoekende. Arbnces' tyt w bier? Myn zoon! wat mag dit wezen? frt ce" hoort 5«ie«myn.o«»lw.mo^vMexent TWAALFDE TOONEEL. MEGABisus, artaban, SaamgezworeHen. artaban. Ach, Megabifus! hebt ge Arbaces niet vernomen? megabisüs. Isby hier nietby u? ^ • ■ AR.  .5* ARTAXERXES, ARTABAN. Myn fchrik verdubbelt. Ach!' .... „ MEGABISÜS. Verklaar u, fpreek: wof^oo, dan wezen mag? MEGABISÜS. yjy moet u aan de vrp^c m .... hLi , . s 20 ras n,ec overgeven =6, oie nem een fpoor naar't hof kan ïtrek- Vn ,„ ARTABAN. (ke„ Hel-,,,, . ARTABAN. vóórViS'irs? ;ik ?et Arbaces niet te ™den- Wien dan hem *9u ik iets meerder onderwinden ? Myn  TREURSPEL. 57 Myn zoon is 't voorwerp, daar ik alies om verricht. Om hem gekroond te zien verried ik eer en pligt, En zyn belangen zyn 't, die my tot gruwlen porden. Ik ben om hem alléén my-zelv* ten fchrik geworden, 'k Verlies myn' zoon. Uie flag moet my aan 't harte gaan. De vrucht is my ontrukt van myn gevloekt beftaan. MEGABISÜS. Indien Arbaces leeft, moet hy den troon verwerven: Indien hy dood is, moet zyn moorder 't leven derven. ARTABAN. Ja, 't is de wraak alléén die my nog leven doet.^ Verricht all' wat gy wilt; 'k betrouw my op uw'moed. MEGABISÜS. Wel, twyfel nier, mynheer! 'k zal u doen triomferen, 't Gevaar uws zoons, de hoop van hem te zien regeren, Beziele u dezen dag roet een ftandvastigbeid, Die in den hoogften nood u 't wenschlyks.' heil bereid. Vaar wel! om zyn behoud dient alles onderwonden. DERTIENDE TOONEEL. BARTABAN.. alken. arbaarfche Goón! gy hebt het middel uitgevonden, Waardoor gy myn gemoed vertoont wat zwakheid is. Befchroomd, gefolterd door de wreedUe omfteltenis, Onzeker of myn zoon geveld is, of in 't leven, Word myn ontroerde geest nu hier, dan daar gedreven. Arbaces, waarde zoon! zo gy zyt omaebragt, Verbei uw' vader dan in d'onderSardfchen nacht. Ik volg u in het kort: maar 'k wil dat nog op heden Een omgebragte vorst my derwaarts vóór zal treden. Eindt des vierden bedrtfs. D5 * V YF«  5» ARTAXERXES, VYFDE BEDRYF. EERSTE TOONEEL. Het tooneel verbeeld de . hofzaal, tot de krooning van Artaxerxes vervaardigd. In het midden vertoont zich de troon, verfierd met de kr oon en fcepter. Ter wederzyden zyn eenige zitplaatfen, en aan de eene zyde ftaat een altaar voor het afbeeldfel der zon geplaatst. ZMANDANE, alleen. y de overmaat van'twee't gevoel verzwakken doet, Of dat door blyde hoop de droefheid word verzoet, De lchrik, die myne ziel deed voor Arbaces vreezen, Schynt minder groot te zyn dan die zou moeten wezen. Ik vlei my nog dat myn rampzaalge minnaar leeft, Waut niemand meld my dat hy ftraf ontfangen heeft. Het onheil word nochtans niet dan te ras vernomen. TWEEDE TOONEEL. MANDANE, SEMIRE. MSEMIRE. andane, wees vernoegd;gy hebt uw' wensch bekomen, MANDANE. Verwierf Arbrces door den vorst zyn vryheid weêt ? SEMIRE. De vorst deed hem vergaan. MANDANE. Hoe nu! hy leeft niet meert SEMIRE. Hoewel men heimlyk hem deed van het licht berooven, ïs ieder zulks bewust. MAN* / '  TREURSPEL, 6i ZESDE TOONEEL. ARTAXERXES, ARTABAN, Grooten, Wyzen, Priesters, Gemeente, Wachten. (Terwyl Artaxerxes nadert, tmtjleken de Priester» het altaar.) GARTAXERXES. y, volken, die my eert uit liefde en pligtbetooningl Befchouw in my veeleer uw* vader dan uw' koning. ' Zyt meer myn kindren dan myne onderdanen: denkt Wat ftraf hy waard is, die deze eedle hamen krenkt. Uw heil en glorie zyn 't, die, reeds in top gerezen, Het eindloos voorwerp van myn zorgen moeten wezen. In vrede en oorlog zal myn onbepaald gezag Uw rechten ftaven, tot myn' laatften levensdag, 'k Wil met zachtmoedigheid en zonder dwang regeren. De wetten volgen, en dus elk zyn pligten leeren. De plegtige eed, dien gy zult hooren uit myn' mond, Verttrekk' het heilig pand van dit ons naanw verbond. Uw trouw zy de enkle prys van myn genegenheden ARTABAN, Artaxerxes den offerkelk aanbiedende» Ontfang 't gewyde nat ten zegel uwer eeden, ARTAXERXES, den offer kelk aannemende» ó Godheid van den dag! bezieldfler der natuur, Die alles ftreelt en voed door uw verwarmend vuur! Verwaardig u tot my uw blakend oog te keeren! Indien ik valschheid fpreek ,moetmy uw gloed verteeren ; Myn levensglans vergaan, als de outervlam, wier licht Voor 't uitgegoten vocht des bekers aanftonds zwicht) Dit nat met doodlyk gif myn ingewand hefinetten. (Hy brengt den kelk aan zyne lippen.) Z E-  6> ARTAXERXES, ZEPENDE TOONEEL. SEMIRE, ARTAXERXES, ARTABAN, Greoten, Wyzen.. Priesters, Gemeente, Wachten. MSEMIRE. ynheer! een trouwloos volk durft dit paleis bezetten. De kreet van oproer word gantscb Suza door geboord. Men roept dat door u zelv* de koning is vermoord; Dat gy uws broeders bloed, uit ftsatzucht, hebt doen ftroomen. (doen komen. Men dreigt; men fchreeuwt om wraak; men wil u om ARTAXERXES. 6 Hemel! ARTABAN. En wie zyn die fnooden? ARTAXERXES. 'k Zie 't te Iaat. Ach! 't is Arbaces, die my fchandelyk verraad. SEMIRE. Arbaces? die rampzaalge is dood. ARTAXERXES. Neen, die verrader, Die booswicht leeft: ik-zelf wierd jegens mynen vader Misdadig: 'k heb, bedekt,diensfnoodensboei geflaakt, En 't leed verdiend, 't welk my door *s hemels toorn ge« Ik zelfben oorzaak dat zyn moedwil my beledigt, (naakt. ARTABAN. Vrees niet, mynheer! zo lang u Artaban verdedigt, ARTAXERXES. Laat ons hem ftraffen.... ACHT-  TREURSPEL» 65 ACHTSTE TOONEEL. mandane, artaxerxes, artaban,' semire, Groot en, Wyzen, Priesters, Gemeente, Wachten. mandane. Blyf, mynheer 1 wees wel te moê: Het oproer Ss geftild. artaxerxes. Is 't waar! door wien? en hoe? mandane. Het muitend volk, geleid, en zelfs byéén vergaderd Door Megabifus, was het voorhof reeds genaderd, Wanneer, op hun gerucht, Arbaces zich vertoont, Hen toefpreekt, wederhoud, en u van't feit verfchoont. Wat deed hy niet om u voor hun geweld te hoeden! Hy Helt hen 't misdryf vóór van hun misdadig woeden Hy toonthen't loon der trouw;hy toont hen't heldenfpoor; Uw deugden, uwen roem, en dwingt hen tot gehoor. Verandrende ieder Hond, naar eisch, van toon en wezen, Nu zacht* dan ftreng; zich doende eerbiedigen en vreezen, Weêrhoud hy hunne drift door dreigen en gebeên; Tot ze alle zwichten voor de kracht van zyne reen. Men werpt de wapens weg; men gaat met de eer te rade. Hunfchandlyk hoofd-alléén verdient zyne ongenade: Arbaces valt hem aan, en zegt: „ Ontfang uw loon, i,Barbaar!" Hy velt hem neêr en wreekt u. artaban, ter zyde. Groote Goón 3 artaxerxes. Gewis, een God heeft my zyn redding ingegeven, 't Is Megabifus, die al 't onheil heeft bedreven.' artaban, ter zyde. Gelukkig misverftand! E AR-  66 ARTAXERXES, ar taxerxes. «r ,.. Waar is Arbaces? HoeI NEGENDE TOONEEL. arbaces, artaxerxes, mandane artaban, semire. Groeten, Wyzen Prtestert, Gemeente, Wachten. ' C\ arbaces. Verootmoedig vorst! gy z,et Arbaces aan uw voeten. „*" , artaxerxes. 7v ÏÏ° y dat 'k Uwe onfcnuId «wyOen kon: Zy blykt voor ons zo klaar gelyk de middagzon. Doï VeThdaV£ ? kan bel00nen zonder fchroomen. Doe de achterdocht vergaan, die elk heeft ingenomen. Geef réén yan 't bloedig flaal, het welk men by B vond Vu «Ten die™' ff Srfk' UW Zw^en 5 fluit Van allen d.e uw fchuld my meenden aan te toonen. VetmVmt*! V£rdie^ «^en beloonen, Geloof S g!, e",het> n00it dat rtaal ontbloot, •k rÏÏ. J Vn-end' d'e u befcbermde in dees gevaren, k Heb nimmer iets verdicht. s«=v»«n. artaxerxes'. Dat de v«T„tft l"°';'?enMaar geen verraders fchenke ik ooit vergufen.s. arbaces. Beroof my dan van 't licht, dat me onverdraaglyk is Zo 'k, ondanks mynen dienst en'thoeden van uw even. Myn' vader derven moet, en dus veracht zien fneven. artaxerxes. 6 Wonderlyke deugd! arbaces, den koning te voet vallende. Verbeeld u niet, mynheer, Dat ik door myne beê te veel genaê begeer': Neen, uw geftrengheid is rechtvaardig; kmoe^dielooj Maar lalt? in 's vaders plaats, den zoon van 't lichtbeZie, zie Arbaces aan uw voeten: hoor hem: Acni Laat hem aan 't recht voldoen, en buigen voor den flag. •t Geluk heeft hem gediend door 't redden uwer dagen. Gy zaagt hem meer dan ééns voor u zyn leven wagen. Hv fmeekt u thans om dat zyns vaders: troost hem dan, Vernoeg uw wraak: zyn bloed is 't bloed van Artaban, artaxerxes. Rys op, grootmoedig vriend! ik moet my overgeven. Wie kan u wederftaan? 'k fchenk Artaban het leven: De ballingfchap verftrekk' ter gunfte van zyn zoon, Hem tot een draagbre ftraf voor onverdraagbren hoon. Uw vorst, die voor elks oog gerechtigheid moet eeren, Zal dus haar' eisch voldoen,byd'aanvang van tregeren, artaban. Neen, zulk een leven is veel wreeder dan de dood. E 3 Door  ARTAXERXES. Door zulk een gunstbewys acht ik myn ftraf vergroot. Myn aanflag ,s mislukt; dit doet my 't daglicht haten! n « Vy Trfteekt zkh me' etn> ^rborgen pook.) Ik fterf. Myn val zal u verzeekren van uw ftaaten» , ARBACES. Myn vaderJ... ARTAXERXES. f% . . . 'th «edaan 5 hy heeft zich-zelv' geflaet. Gy hebt uw' vorst gered, en dus uw' pligt betracht. Vergeet een vader, die zich eerloos heeft vergeten. Wiets troost ons meer in ramp dan een gerust geweten. Einde det vyfden en laat/ten Bedryft.