1095
E 33



MAATSCH. DER NEDERL. LETTERK. TE LEIDEN.
Calal. bi.
Gcsc/ienh van Tooneelslukken , 1841.



d e
A F T O G T
DER.
ENGELSCHEN en RUSSEN.






D E
A F T O G T
DER.
ENGELSCHEN en RUSSEN
VAN DE
BATAAFSCHE KUST, TOONEELS R^Ë-trr-
IN DRIE BEDpV E%
Wy zien ze noó van voor', maar allerliefst vaii achter.
GYSBRECHT VAN AEMSTEL.
Te A M S T E L D A M, by j. f. ' n i e m a n,
EN /
Te WESTZAANDAM, by h. v a n aken 1799-






VOORBERICHT.
tP as ooit eenige gtbcurdtenis waardig den yver der dichteren en fchryveren op te wekken, ht:, is voorzeker dt fchandelyke aftogt der Engelfchen en Rusfin van onze Hst: dit heeft den opbeller van dit tooneelftuk aangefpoorU om hetzelve te vervaardigen, in de hoop dat hst zynt weldenkende landgenooten niet onaangenaam zal %yn
Men heeft, in dit tafereel, in het minst geen bedoeling gehad om wezenlyke perfosnen af te fchetfen; doch men heeft de gtbeurdlenifen, zo veel mogelyk, naar waarheid gevolgd, en niet anders veranderd , gefcheiden, of Samengevoegd, dan voor zo verre -de eigenschappen van een tooneelwerk dit voljlrekt noodzakelyk maakten : kundige lieden zullen dit ras bemerken , en voor onkundigen is het niet noodig hetzelve aan te toonen.
Dat befcheiden en welwillende iunstbeöordeelaren het gebrekkige van dezen arbeid verfclwoneri, om de kortheid vin tyd, waarïn dit tooneelfluk is jamengejleld, en dat zy het in ér aanmerken als eene vaderlandjche uitboezem ming, dan wel als een gewrocht der letterkunst. Het zal den vervaardiger eer genoeg wezen, wanneer hetzelve op de onderjclieiden tooneelen van ons vaderland gejpeeld moge worden, en een verflandig gedeelte der natie tot genoegen zal vertrekken.
Amft. 9 Nov. 1799.
* 3 p e a-



PERSONAADJEN.
v R y a a r t , inwoner der ftad. neeltje, zyne vrouw. Roosje, hunne dochter.
kees KORNiiussEK, eeh ryke boer van Broek, in
'Waterland.
anthoni, zyn zoon, minnaar van Roosje.
w indhaan, medeminaar van Anthoni.
veldeling, een gryzdart, gevlugt uit Bergen.
katryn, dienstmaagd!
> van Vryaart. Jasper, huisknecht J
een fuanssh ÓFFICISR.
fransche en bataafsche soldaten.
engelscfie en russische k r y g s g e v a n g en en.
gewapende burgers Cll volk.
Bet tooneel is te Alkmaar, en hetfpe?fpeelt ding&dags na den raenfruchtigen Jlag Van dm zesden oktober, des jaars 1799.
DE



d e
A F T O G T
D E. R
ENGELSCHEN en RUSSEN, TQONEELSPEL.
EERSTE BEDRYF.
Het tooneel verbeeld eer<e zaal in liet huis van Vryciart.
EERSTE TOONEEL.
VRVAART, NEELTJE. VRYA ART.
IVlaar, myne lieve Neeltje! hoe zyt gy toch Zo ingenomen met dien zotskap van een' Windhaan? die, met myne toeftemming ten minde, nimmer ons e-jnig kind, onze beminlyke Roosje, tot zyne vrouw zal verkrygen.
NEELTJE.
Windnaan is wellevend, gedienftig, innemend, en, wat meer is, onze verre neef.
A 4 VRr*



8 DE AFTOGT
V r y a a r t.
Ecne fchoone reden om hem onze doet. ter te geven! neen.hy is een politieke driaijcr, een huigchclaar,' die den mantel naar den wind hangt. Alvorens dat gebroe.1 van Fngetfchen eri Rusfen aan onze kusten! was geland, lcheen hy een yverir, vooröander vai de vryheid, maar gedurende het kort vcrblyf, dat die heeren in onze Had hebben gehouden, was het blaadje by hem net omgckeeid.
neeltje.
Het zal uit cene zekere vrees zyn geweest, v r r a a r t.
I Wat, wat! men zag hem eergisteren, by den ; her:og van York en onzen gewezen erfprins, in de kerk, met cene groote oranje kokarde verfietd.
! neeltje.
Maar thans...
vr vaart.
Ja! thans, nu Alkmaar weder door hen is veriaten, en hunne zaken , door de voor ons zo roemruchtige bataillc van laatstleden zondag, den k/eeft mgang wandelen,nu is het met hem weder rechtkom keert. Hoor, onze oude vreesachtige Jasper is een eenvouwdig prinsman; maar de dulWl haal' me, zo ik dien niet hooger acht dan alle die tuimelaars, of patriotten van een oogenblik!
ne £ l-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 9
N EBLTJE.
Myn goede Vrya'irt! laat ons hier een fpcltje by fieken. Gy weet, ik fchik my gaarne naar uwe begeerte, zo als eene brave ouderwetfche Noordhollandfche vrouw betaamt. Spreken wy dan liever eens van onzen ouden Broeker vrind, Kees Kornelisfen, en zynen zoon Anthor.i: gy weet, deze hupfche jongman is fterk op Roosje, en zy ook op hem gefield
V R Y A A R T.
Gy zyt toch eene rechte licfhebfter van frappen ! Weet gy niet dit ik met den ouden goudteller heb afgefproken, om het huwelyfc van zyn' zoon en onze dochter uit te ftellen tot na de verjaging der vyandeu uit ons land?
NEE LTJE.
Ja; maar, lieve Hemel! wie weet of dat wel ooit gebeur:n zal!
VR Y A ART.
Gebeuren zal? Hebben wy geen Franfchc en Bataaffche helden? hebben wy geen Brune aan 't
hoofd, en de rechtvaardigheid aan onze zyde?
Dood en verdelging is het loon der roovers, brandftichters en moordenaars, die de jammerklagten der mishandelde naburige dorpelingen ten hemel hebben op doen gam!
v
A 5
NEEI.»



lö DE AFTOGT
njkeltje.
Ja wel! het fchreit ook om wraak, zo afe de barbaren het hebben laten liggen; en wy zyn 'er noch het genadigfte afgekomen. Zie! ik ben maar eene burgervrouw; maar ik begryp toch wel dat men zó geen oorlog moet voeren; neen, vast niet!
vrvaa rt.
Daarom, Neeltje! verwachten wy alles goeds van onze gerechte zaak. In weinig oogenblikken zien wy misfehien de Franfchen binnen onze muren weder: mogelyk is deze oorlog dan ras gedaan; en onze jonge held Anthoni, die de wapenen tot verdediging van zyn vaderland heeft opgevat, zal de hand van Roosje tot zyne bclooning ontfangen.
nee ltj e.
Daar fla geluk toe, waarde man !
vryaart, Roosje ziende. Ha! ik zie haar komen.
TWEEDE TOONEEL.
vryaart, neeltje, roosje.
roosje, haar' rader en moeder beurtelings omhelzende.
Goeden morgen, lieve vader! Goeden morgen, Jieve moeder!
vr y-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. n
vryaart, haar kusfcjiendeDag, Roosje!
n e e l t j E, insgelyks. Dag, myn kind!
vryaart.
Gy fchym my -méér opgeruimd , dan gy federt eenige dagen zyt geweest.
roosje.
& ! Dat is om dat wy van onze ongenoodigde gasten zyn ontflagen.
n ee l t je.
Maar, gy ziet 'er van daag zo zwierig uit: uwe beste kap opgezet ! geheel in 't wit gekleed ! gy fchynt de bruid te wezen, zo waar!
vryaart, met vergenoeging.
Gy zyt eene kleine engelin!
neeltje.
Maar zeg my toch, Roosje! wat is hiervan dft reden ?
roosje, levendig. De reden, lieve moeder ? hoe! is 't u dan vergeten , dat het heden de verjaardag is van Alkmaars ontzet?
vryaart.
Waarachtig, daar heb je 't! zy heeft gelyk, die feeks! Wel duivels! hoe kan men het vergeten?



« DE AFTOGT
Hy roept.
Holla.' Jasper! Katryn ! komt fchielyk hier!
Tegen Nee/tje. Ei! waaröm my dat niet herinnert?
NE EL TJE.
Ja, waaröm hebt gy het my niet in 't geheife-n gebragt ?
VRYAART.
Nochtans , het is niet te verwonderen dat wy in deze kowmërlyke omftandigheden zo wat verftrooid van z:nnen zyn geweest.
DERDE T O O N E E L.
DE VORI GEN, JASPER, KATRY N. JASPER.
Wat belieft je, finjeur?
K A TR Y N.
Wat is 'er van uw begeeren ?
VRYAART.
Kinderen 1 het is van daag Alkmaar* ontzet, en dat meen ik te vieren.
JASPER.
Ja ! ik dacht 'er t'ochtend vroeg al om: dat hcugelyk geval is gebeurd, kat zien,.. in den jarc een duizend, vyf honderd, drie-en-zeventig, wanneer de Spanjaarden, die ons belegerden.
K A-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 13
katryn.
Gfk ! die „ons" belegerden! twee honderd, zes- en- twintig jaar geleden! nu, ja! gy zyt 'er byna oud genoeg toe om dat te hebben beleefd! jasper, driftig. En jy bent noch te jong om meê te fprekcn • vryaart.
Nu, Jaspertje!...
jasper.
. Kyk , finjeur ! dat was een andere tyd ! toen vocht men zo bloeddorstig niet als nou, en de Hollanders waren ook taaijer van aart , en fneuvelden niet zo licht; maar tegenwoordig... als ik 'er noch aan denk dan beef ik ! het is maar lladig .- bom, bom ! b >mberdcbom! by den dag had ik geen trek om te eten , en by de nacht kon ik niet flspén door 't geweld.
vryaart.
Dan moet gy maar verlangen dat de Engelfchen en Rusfen fpoedig onze kust verlaten, zo geraakt gy buiten gevaar.
jas pe k.
Mynenthalve, waren zy 'er nooit gekomen .' Kyk, de prins, ja, maar...
', vryaart.
Nu, genoeg hiervan. Breng ons hier een morgen-



ï4 DE AFTOGT
gendrankje, met eenige glaasjes, en verzoek den ouden man Veldeling by ons te komen.
jasper.
Zeer wel, finjeur!
vryaart.
Katryn! gy moet de keuken gereed maken , om ons dezen middag , met eenige vrinden , wél te onthalen.
neutje, tegen Katryn. Ik zal u Musjes daarover nader fpreken.
katryn,
Goed, juffrouw!
vryaart, tegen Jasper en Katryn. Doet nu het geen u wierd belast, en komt hier dadelyk weder.
katryn, Jasper by den arm nemende. Komaan, burger van den Spaanfchen tyd! zing eens met my: „Ah! ca ira! 9a ira! ca ira!" Jasper, zich losrukkende. Loop naar den duivel, juffer Egaleté ! Zy vertrekken.
VIER-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 15 VIERDE T O O N E E L.
vryaart, neeltje, roosje. vrya.art.
Dje fchalkfche meid is 'er altyd op uit om hem te plsgen.
Tegen Roosje. Wy zullen van daag eens recht, vrolyk zyn.
roosje, mismoedig. Ja, vaderlief! ik wilde gaarne; maar ik ben over het lot van Anthoni zo ongerust : wie weet of hy niet in den bloedigen fiag van zondag gefneuveld is !
vr y aar t.
Zottinnetje! hy fchryft u immers dat hy flechts eene lichte wonde aan zyne rechter hand heeft ontfangen.
roosje.
Zeg, hy laat my dat fchtyven: zelf fchryft hy niet... ó* ! Die brief van gisteren doet niets dan my» nc vrees vergrooten.
« eeltje.
Ei, hoor me eens die kleuter! als of de vySnd niet het zelfde recht had om haar' vryër zo wel als zo vele anderen dood te fchieten! Hoe menig meisje, vrouw , of moeder is 'er, die, in deze verfchrikkelyke flagen, haar' minnaar , man , of
zoon,



DE AFTOGT
zoon , voor het vaderland heefc verloren! maar laten die helden vry dood zyn, Zy leven voor eeuwig in ons dankbaar hart.
vryaart, haar omhelzende. Braaf, vaderlandfcbe vrouw» zó mag ik het hooren.
r 00 S J E.
Gy (leekt my ee.;' riem onder 't hart, lieve moeder! ook deuk ik, zo Anthoni gefneuveld ware , du de brief van zyn' vader droeviger zou zyn geweest; maar, mogelyk zwaar gekwetst... Och! zo die goede jongen 'er flechts weder van opkomt,' al ware hy dan een weinig verminkt, ik zal dubbel te vreden wezen!
vryaart.
Recht, myn kind! De lidteekenen der wonden, die men voor het welzyn zyner medeburgeren heeft ontfangen,zyn dc fprekende bewyzen onzer deugd.
N E E li t JE. ■
Maar, waar blyven ze nu. met den ouden man? Lieve Hemel! zo dikwyls als ik hem aanzie, begin ik te kryten : die eerlyke Veldeling! zo jammerlyk door de Engelrchen en Rusfen mishandeld te worden J van alles beroofd!...
ROOSJE.
Zyne vrouw en dochter te moeten verliezen!
vr r-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 17
vryaart.
De ongelukkige bewoners van Bergen, Schoorl, Schoorldam, en andere dorpen aan de Noordzee, zullen, door hunne wraakgalmen, oorzaak zyn dat de vyiind onze kusten zal moeten verlaten. Maar, ik zie den gryzSart komen.
V r F D E 2' O O N E E L.
de vorigèn; veldeling, "welke door jasper en katryn word onderjleund ' en binnen gaeid.
•veldeling.
Ik wensch de vrinden gczamenlyk een' goeden morgen!
vryaart.
Die verblyde u noch lang, oude vader! Jasper en Katryn maken intusfchen eene foort van ontbyt gereed; waarna alle de overigen zich aan de tafel plaatfen; Veldeling word in een' armfloel nedergezet, en Roosje voegt zich nevens hem. roosje, tegen Veldeling. Zót het vuur myner jeugd zal uw' kouden ouderdom weder wat doen opkAveken.
veldelinc, haar kusjchende. Omhels my, lieve dochter, in wie ik, helaas! de myne meen te aanlchomven !
B roos-



i8 DE AFTOGT
roosje,
Met al myn hart.
k a x r v n , ter zyde. Dat fchynt jong frisch klimop óm een' ouden dorren olmcnfïam!
vryaart, tegen Jasper en Katryn. Zit aan, myne vrinden! wy zullen op dezen dag geen verfchil maken tusfehen de geenen, die dienen en die worden gediend. Jasper en Katryn plaat/en zich aan de tafel.
jasper.
Kyk, finjeur! dat is nobel!
vryaart, infehenkende. Welaan, waarde dischgenooten! vóór alks, het welzyn des lieven vaderlands !
allen, terwyl zy drinken.
Hoezee!
veldeling. Dat gere de goede God!
vryaart.
Brave Veldeling! het is heden, gelyk gy weet, de verjaardag van Alkmaars ontzet: wy zullen famen dezen middag, zo veel de onhandigheden zulks toelaten, ons vervrolyken aan mynen disch.
veldeling.
Ik, die zelf in deze ftad geboren bet), zou ik niet gaarne haren feestdag helpen vieren? —. Maar
«we



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 19
uwe heuschheid, de goedheid, die gy my betoont, is te groot—
vryaart.
Stil! ftü! als men u hoorde, zou men waarlyk gelooven dat ik vry wat goed deed ;ondenusfehen...
veldeling.
Beste man! en wie doet het méér dan gy? My, armenongelukkigen gryzaart.uvolflrekt vreemd, van alles beroofd, hebt gy onder uw dak genomen: gy fpyst, gy kleed, gy troost my,' en acht my als uwen broeder; en zou ik geen vryën loop vergunnen aan myne dankbaarheid?
Hy weent.
vryaart.
Wat duivel! gy zoud my óók aan 't huilen maken.
h e e l t j e , hare tranen afvegende. Ja, dat zou hy ook!
veldeling. Och! waarom heb ik, toen ik trouwde, my in dat rampzalige Bergen nedergezet! Had ik in deze fiad bh/ven wonen, ik had misfehien te eerder in u een' oprechten vrind leeren kennen.
roosje.
En ik had als kind op uwe kniën gefpeeld.
Veldeling. Dat had gy, aanminnige Roosje! — Helaas! nu B 2 is



20 DE AFTOGT
is alle genoegen voor my verloren 1 Oud en afgeleefd, zal geen dierbare hand myne oogen fluiten.. Ach! hadden die wreede Rusfen en Engelfchen my flechts myne vr.uw en dochter gelaten, met vreugd had ik al myne bezitting aan hen overgegeven"; maar gecne Aagten vermurwden hen, en, met wonden overdekt, lieten zy my liggen by het roo-' kend puin van myne verbrande woning, alwaar een edelmoedig krygsman my vond, en my herwaari heeft, gebragr.
nee lt j e.
Nu, troost u, vader! misfehien zult gy haar beiden noc'i eens wederzien.
veldeling.
Ja! in eene andere wacrcld! myne vrouw is wis vermoord, of door fchrik en verdriet bezweken; myne dochter gefchonden , of ten minste gevangen in de handen der beulen, die haar nimrntr zullen ontdaan!
vryaart.
Maar, myne lieve vrinden! wy worden treurig, en dit was myn voornemen niet. Laat ons noch eens drinken; ziedaar, op den verderen voorfpoeJ der Fraufche en Bataafi'che wapenen!
allen, behalve Jasper.
Hoezee!
Zy drinken.
v r Y-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. at
vryaart, tegen Jasper. Waaröm doet gy niet mede?
jasper, befchroomd. Sinjeur! ik weet niet of ik dit, als een eerlyk prinsman, wel kan doen!
vrya art.
Gerust; want bet geen wy daar wenfchen, zal dienen tot het bewerken van eene wenfchelyke vrede.
jasper.
De duiker! dat zou me lyken, finjeur! nou dan, voor jouw rekening: zie daar, zo a's gezegd is. Hy drinkt, katryn.
Bravo, Jaspcrt'c! gy word met 'er tyd noch een recht patriot, een held, ja misfehien generaal van het leger!
Men hoort eenige kanonfehoten. Jasper, verfchrikt, opfpringende en zyn' Ji'oei omfmytende. 6 Wee! daar beginnen ze wéér!.'..
katryn, hard lagchende. Daar valt de generaal l
vryaart.
Kom, Jasper! ga eens vernemen wat nieuws 'er is, en wat of dit beduiden mag.
B 3 jas-



22 DE AFTOGT
jasper, zeer verlegen. Voor geen geld, finjeur! ik bid je, laat me in den provifiekeïder kruipen...
vryaart.
Wa* •' zult gy my niet gehoorzamen ?
Jasper, als voren. In alles, gaarne, mair niet als 't 'er op aan komt o.n te worde i dood gefchoteu.
'Er word gefcheld. katryn, tegen Jasper. Ha! daar fcbellen mogelyk de Turken „1 aan: zo zy naar Jasper Julfus vragen, zal ik hen zeggen dat de held in den provjfk-kelder- is te fpreken. Zy gaat heen. veldeling. ö Hemel! zou het moorden weder beginnen? roosje, zich tegen hare moeders boezem werpende.
Och, lieve moeder! dan zal ik mogelyk Anthoni nimmer wederzien'
ZESDE T O O N E E L.
de vorigen, windhaan, katryn.
wind haan, by het inkomen. Ik heb de eer u zeer nederig te groeten,
waar-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 23
waarde vrinden! en breng u eene aangename] tyding.
n eelt je, met de andere aangezetenen, opjlaande.
Zo, zo ! en wat behelst die, waarde neef?
w i n d h a a n.
Het gerucht loopt algemeen dat wy, dezen mo gei noch, de Franfchen weder binnen krygen, en dai de Engelfehen met onzen generaal in onderbande in g zyn.
Jisper en Katryn nemen onderwyl het ontbyt weg. ,
vry a art.
Waarachtig! en noemt de heer Windhaan dit eene aaigename tyding?
windhaan.
Is het niet?
vryaart, fcherp.
^eker, voor óns!
windhaan.
In voor my.
vryaart, koeltjes. I'at is my hetzelfde.
windhaan. / ■
Raar, heer neef!...
vryaart, als VOftft.
êlWy neven wat verr'.
B 4 wind-



»4 DE AFTOGT
w i n-t) haan.
En dat fcdcrt gi;teren ?
vryaart.
Neen! federt uw' kerkgang van laarstleden zo» dag!
wind haan.
Myne nieuwsgierigheid dreef' my aan
vryaart.
Eene grootc or mje kokarde op te zetten!
windhaan.
Dit was uit vócr/org van gevaar.
vryaart.
Hem!
neeltje, zegt tegen Vryaart. Och, manliefl maak toch geen twist.
windhaan.
Myn patriottismus -is overal genoeg bekend, »wel w den Haag, myne1 geboorteplaats, als hiér.
vryaart.
Ik wensch u daar mede veei geluk!
Ro osje.
De wind is federt voorleden week flerk veanderd, mynheer Windhaan !
windhaan, met veel beleefdheid.
Gy gelieft te fchertfen, beminneiyke Roosje!naar ik wenschte dat de wind voor my zo gunstig ómdraaide , dat wy fimen onder zeil mogten gaat.
k a-



DER. ENGELSCHEN EN RUSSEN. 35
katryn, hem by zyn' rok trekkende. Och, myn goede heer! daar is ftörffl op de kust!
vr.y a art.
En daar zyn ropvers!
nf.elt je.
Zie daar, ik begryp, met myne eenvouwdighcid, van dit geheele verbloemde praatje niemendal.
Gelieft mynhcer neef niet te gaan zitten ? niet
iets te gebruiken ?
jasper, ter zyde.
Jal de tafel is !eêg!
windhaan.
Ik bedank u zeer. ■
Tegen Veldeling. Wel nu, eerwaardige gryzaaft! gy zult dan misfchien eerlang naar uwe woning, naar nw dorp te
rug mogen keeren
veldeling, verontwaardigd. Is myne woning, is het dorp noch te vinden?
windhaan. Wy willen hopen
vryaart.
Dat de Er.gclfchen en Rusfen het dorp weder zullen opbouwen, niet waar ?
wind h a a n.
Dat juist niet; maar 'er zullen weldenkende lieden genoeg zyn , die...
8 5 vut-



20*
DE AFTOGT
vryaart, driftig
Die, als gy, hunne beurs altoos houden gefloten!
windhaan, zyne fpyt bedwingende. Zeer beleefd!
Hy maakt eene buiging. veldeling, tegen Windhaan. Wat fpreekt gy, jonker - van weldenkende lieden ? Meent gy dat i!c om aalmoesfen zal gaan bedelen? Neen, wy arme dorpelingen, wy zyn om het vaderland ongelukkig geworden: het vaderland moet ons dit vergoeden.
nee ltj e.
^ Wel! dat zal ook wel gefchieden, vader Veldeling ! dat zal ook wel gefchieden.
Tegen Jasper en Katryn. Komt, kinderen! laat ons alles voor dezen middag gereed gaan maken.
Tegen Windhaan. Gy blyft immers by ons eten ?
windhaan.
Lieve nicht! dat durf ik noch niet beloven.
Katryn, ter zyde. 'k Geloof het wel: by weet noch niet of de baas van 't huis het toe zal liaan!
n e e l tje.
Nu, ik groet u tot wederziens. Windhaan geleid haar, met vele buigingen, tot aan de deur.
Z E.



DER. ENGELSCHEN EN RUSSEN. 27 ZEVENDE T O O N E E L.
vryaart, roosje, veldeling, windhaan.
windhaan, terug keerende. Het fpyt my, waarde neef! dat ik u juist heden in zulk een (lecht humeur moet aantreffen: ik bad u anders over eene gewigtige zaak gefproken.
vryaart.
My? zeer gaarne: laat ons gaan zitten. Zy zetten zich allen neder 1 Windhaan voegt zteh dicht by Roosje; doch deze fckuift telkens met haar' ftoel van hem af.
WISDHAAft.
Ik vrees u noch méér te zullen verftooren.
vryaart.
ó! Ik verftoor my nimmer zonder reden.
wind haan. Ik geloof, gy haat my.
vryaart.
Ik haat geen mensen, dan alleen de verdervers van myn vaderland.
windhaan.
Maar , gy veracht
vryaart, fcherp. ■■ Elk, die het verdient!
wind-



a8
DE AFT OGT
windhaan, de hand van Roosje vattende, die dezelve terug trekt. Gy ziet hier uwe aanvallige Roosje.
vryaart.
Ik zie haar.
w i n d ii a a n.
Het is van baar, dat ik wil (preken.
v' r Y aart.
Maak het kort, heer WindhaartJ ik moet vóór aen middag noch uitgaan.
wind haan. Kort en goed dan: mag ik haar tot myne vrouw? vryaart, opftaande, gelyk ook alle de anderen.
Neen;
windhaan, onthutst. Niet ? mag ik de reden weten ?
v r Y a a r t.
Vraag die aan Roosje zelve. windhaan, zich aan hare voeten werpende
Lteve Roosje! wat heb ik van uwen haat te vreezen ?
vryaart., met verachting. Sta op, Windhaan! ga naar den Helder, kniel daar,als flaaf, voor den gewezen opperftaatsdienaar, en kusch het .(tof van zyne fehoencn ; maar werp u
nim-



DER. ENGELSCI1EN EN RUSSEN. 29
nimmer, in myn huis, aan de voeten van een vryhcidlievend meisje neder.
windhaan, opfiaande. Ik knKlde a!s Haaf der iiefde.
VRYAART.
Maar, gy moest bedenken dat gy in Noordhc,!land zyt.
R O OSJE.
Hoor, nrynheer Windhaan! ik ben geen minnares van veinzen: dus zal ik maar, met ronde woorden, u verklaren dat ik u niet kan beminnen.
windhaan.
Dit is voor my een donderdag!
ROOSJE.
Gy hebt hem kunnen vóórzien: nimmer heb ik u, by myn weten, eenigen fehyn van hoop gege. ven, maar, integendeel, uwe liefkozingen aUyd van de hand gewezen.
windhaan. Heiaas! en uit welke wreede oorzaak ?
ROOSJE.
Die is my bekend. . „
windhaan. Mag ik dezelve óók niet weten ?
y ROOSJE.
Wel nu ! het is. omdat ik reeds een' ander' bemin.
win d-



3° DE AFTOGT
windhaan.
Gy bemint! en wien toch?...
roosje.
Zeer nieuwsgierig.! maar het is geen geheim ■ luister dan: men noemt hem Anthoni, zo veei ik weet.
windhaan.
■ Wat! den zoon van dien boer te Broek, in Waterland ?}
roosje.
Denzelfden.'
windhaan.
Een' onbefchaaficn boerenjongen!
roosje , geraakt. ö! Hy is, te Amfteldam, zo onbefchaafd niet geworden, misfehien is hy edeier van hart als gy! windhaan, zich buigende. Vcrpligt! men leeft hier zonder komplimenten!
veldeling.
'Maar gy, heertje! wat fchimpt gy op den bocrenffcrnd.'is hy niet de nuttigfte van allen, en flrekt hy niet om een' geheeien zwerm van leêggangers te voeden? Ik ben geen boer geboren, maar ik kan niet gedoogen dat men dezelven veracht. windhaan, hem met een befpotlyk mede/yden aanziende.
Gy begint ook al, goede oude man!
VRÏV



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 31
VRYAART, op llOOgefl tOOft.
Eerbiedig in hem myn' gast, hoorje!
windhaan.
Ik eeibiedig vooral zyne bo-ge jaren. — Maar, heer VryÜaft! is het mogelyk dat gy Anthoni boven my de voorkeur geeft? Zyne boerfche zeden...
vryaart.
6! Zo onze landgenooten noch wat méér van de boerschheid onzer voorvaderen bezaten, het zou 'er ons vaderland niet te Hechter om gaant
windhaan, op eene dreigende wyze.
Zo hy my ooit onder de oogen durft komen!... vryaart, lagchende.
Ha, ha! ongetwyfeld geefc dat een duël! Arme jongen! hy heeft, in de verdediging van zyn vaderland, reeds kruid gerooken, terwyl gy u mogelyk in de lucht van een' parfumeurs winkel hebt vermaakt.
u4 G T S TE T O O N E E L.
BE vori gen, jasper.
jasper, verbaasd inkomende.
Sinjeur! finjeur! daar heb je 't leven weêr gaande! de Franfchen zya weder in Alkmaar, j'a zelfs hier is huis!
TRY-



32 DE AFTOGT
vryaart en VELDELING.
Bravo!
JASPER.
Ja, bereden Gaat een officier, met een briefje in de hand, en zeit dat hy hier gebil.'eteerd is.
VRYAART.
Wel! laa^ hem boven komen.
Jasper, in't heengaan. Och, lieve heer! daar zal dat armzalig leven van een vechten weêr beginnen !
i VRYAART.
6 Vaderland! gy zult zegepralen, en de val van uwe verwoesters is naby!
NEGENDE TO O NE E L.
de vorigen, een fransch officier JASt'E K.
de officier, by het inkomen , alle de aanwezenden groetende, vervolgens tegen Roosje.
Mademoifelle! j'ai Phonneur de vous faluer.
VRYAART.
Vergeef my, wy fp reken gCen Fransen, mynhcer!
windhaan, tegen den officier. Moi je parle un peu le Fransais....
d e



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 33
de officier.
C'est trés bien, menfieur! mais pardonnez moi.... Tegen Vryaart.
Als ikke by de 'ollander' ben , die my niete kanne verflaan, fpreke ikke nooit de Franscb: datte is niete polliteïnent.
vryaart.
Ha, mynheer! gy fpreekt reeds een weinig Hollandsch ?
de officier. Ja, myn'eer! ikke ben al Jank in de repubücjue Batave keweest.
Hem een briefje overgevende. Vergunne my u de billiet ie prefenteer'.
vryaart, het briefje inziende. Gy doet my de eer aan by my te komen logeren? Goed! ik zal u een vertrek gereed doen maten. —> Jasper! ga naar boven, en zorg het kleine kamertje behoorlyk in orde te brengen.
Jasper gaat heen. de officier. Bon! Gy fchynte my een wellevende man, myn'eer !
Op Roosje wyzende. Isfe datte mamfel uwe dokter?
vry a a rt.
Ja, mynheer!
C de



34 DE AFTOGT
de OfPrciER, tegen Rbosfe. -ta toe, charmante jonge jufferouvv' datte-it^ « mynen dienst offereer'. Lke Roosje, neigende. Het is al te veel beleefdheid. ,
Veldeling ziende. Me datte uwe groote PaPa ?
de officier.
Ha - die ftelmfche Englischman 'ebben 'em m%- ' fehandeld en keplüriderd ?
veldeling.
Helaas! ja, mynheer!
de officier
Jcnrcbleu! ,e 'ebben datte Ooke betaald keDe Franfche en Ba^affche'foldaten toonden da,
de officier.
7*-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 35
Tegen Roosje. Zekke my, bid ikke, mademuifelle! hoe isfe uwe naam?
roosje.
Om u te dienen, ik heet Roosje, mynheer!
de officier.
Roosje! ha, watte fkoone naam isfe dat! Gy zyt* te ooke de Roosje van de 'ollandfche juffereskap. Hy kuscht haar de hand. windhaan, ter zyde. Daar gaat de arme held Anthoni!
vryaart, tegen den officier. "Wat is 'er voor nieuws, heer officier?
de officier.
Nieuws' de general make die capitulation met de Englisch en Rusfisch armée, omme den vryën afiokt te permetteer'.
vryaart.
Wel duivels!
veldeling.
6 Blyde tyding ! dat gebroed zal ons dan verlaten ! maar helaas! wie zal my myne lieve vrouw en dochter wedergeven !
de officier, met deelneming. Uwe vrouwe en dokter? arreme man!
jasper, te rug keersnde. Sinjeur! het kamertje is aan kant.
Ca vry-



S« DE AFTOGT
vryaart, tegen den offieier. Gy kunt, zo 't u gelieft, uw> intrek nemen.
de officier.
Bon.' ikke bedanfce u zeer.
vryaa r t.
Ik verzoek u dezen middag aan myne tafel: wy zullen goed gczelfchap hebben.
de officier.
Ha! bonne compagnie isfe my zeer lief en aankenaam. — Charmante Roosje! ze Z81 my eene keluk weez' naast u te zitt', en u myn' dienst te pielcnteer'.
Hy maakt eene buiging.
vryaart.
Jasper! gelei den officier naar zyne kamer.
de officier.
Bon jour, myne brave en koede vrinten! — Allons! vive la republiquc, vive la liberté!
Jasper, hem volgende.
Lieve Hemel! wie had dit alles, vóór veertig of vyftig jaren, gedroomd!
TIEK-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 37
TIENDE T O O N E E L.
vryaart, roosje , veldeling, windhaan.
windhaan.
"Welnu, heer Vryaart! uwe dochter zal, dus doende, al gaauw aan den man kunnen geraken!
vryaart.
Hoe dat, mynheer?
windhaan.
Hoe dat ? In Broek een' Bataafïch" burger, en hier een' Fransen* officier tot minnaar! Eén van hen heiden gaat 'er zéker meê dóór!
vryaart, gevoelig. Uwe fcherts komt zeer te onpas, heer Windhaan ! en ik verzoek u de eer van mynen Franfehen gast en van myne dochter te willen fparen. roosje, bedroefd. Foei, mynheer! durft gy vermoeden dal ik myu' Heven Anthoni trouwloos zoude worden?
vryaart.
Hoor eens, heer dmijer! gy zyt, van aUe zyden befchouwd, een ver'achtelyk mensen, een kaerel, die....
* windhaan, driftig op zyn horologie zie?ide. De duivel! by elven! Verfchoon my, ik hebniet C 3 lan"



38 DE AFTOGT
vernch.en. - vairt wel, tot wederziens! Hygaat fihielyk heen.
elfdetooneel.
vryaart, veldeling, roosje.
vryaart, hem naziende. Wel, vader Veldeling- wat z , '
»hy niet juist*, als ik hem heb
veldeling.
Die geen tyd heef, a's het 'er op aankomt zyne eer te verdedigen heeft een laag en M J En zulk een zou uwe deugdzame Roosje tot Zyne' vrouw verwerven !
bedllLr'61'2011 27 deV^TOd« -
roosje.
Ik zou Amhoni ver! ten on u dop,, n„ , vei^tc"> en hem van droefheid «oen liervcn en dat noV>h
i- j, , weJ om een' vreemde¬
ling;, dien ik niet keu!
vr y a ar t.
Hoor, RoosJc! gy hebt n.ets
Franfchen zv„ wellevend en Li
/ ji-veiju en galant omtrent <ir» »™w„; w, zo 3.die„fflciorcM;ob' * op H haif, zou ik hem uwe oniftandjgFiedeii onder
't oog



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 39
't oog brengen, en ik twyfel geenszins of hy billyk zoude zyn.
VELDELING.
Dat zou hy, dat zou hy.
VRYAART.
Ga nu heen , myn kind! • en hou dezen eerwaardigen gryzaart wat gezeifchap: ik za! my kleeden, om uit te gaan, doch binnen een groot uur ben ik weder te huis. — Goede Veldeli ïg! mogt het nadrend heil des vaderlands eenigen troost toebrengen aan uwe rechtmatige fmarte! en Wilde de Algoedheid onzen grond behoeden voor het verder ftroomen van dierbaar menfchenbloed! Vryaart en Roosje nemen Veldeling onder den arm, en geleiden hem van het tooneel.
Einde des eersten bedryfs.
C 4 TWEE-



40 DE AFTOGT
TWEEDE BEDRYF.
Het tooneel is als voren. EERSTE TOONEEL.
keeltje, roosje, kees kornelissen"
anthoni, met zyne rechter hand in eendoek gewonden; jasper.
kees kornelissen.
Wel nou, zie ter! daer binnen wc nou en dart 'enceg: die verbruide jongen heit me zo iang cplaegd-, tot ik mit 'em naer Alkmaer, naer zen Roosje most gaen.
n e e l t je.
Wel, man! daar heb jelui zeer wél aan gedaanwant de meid zou noeh, van angst en vrees, hare zinnen byna hebben verloren.
anthoni, Roosje omhelzende
Myne dierbare Roosje!
/ Roosje, teder.
Myn waarde Anihoni!
kees kornelissen
Jae! nou meug jelui trekkebekken zo veul as
je



DËR ENGELSCHEN EN RUSSEN. 41
je wilt-, want ongs vaêrland zei welbaest uit de . pekel zayn 'cred.
neeltje. ■
D.it geve de goede Hemel!
kees 4 O rn ELI ss en.
Wacr blyft nou menheer Vryaert?
neeltje.
Myn man is uitgegaan, maar hy komt dadelyk weder.
kees kornelissen', tegen Roosje. Z:c je wel, klayne mayd! dat hy zen hand heit bezeerd: dat hebben die duivelfehe trgelfchen en Rusfen 'edaan •, maer dat is niemendal: hy heit zen bloed voor.de vryhayd vergoten.
roosje, tegen jdnthoni, met deelneming. Ilct heeft .immers geen gevaar ?...
a n x 11 o n 1.
In 't minst niet, beminnelyke Roosje! en uW byzyri zal my fpoedig weder genezen.
kees KORNELissEN, tegen Neeltje.
Dat fatanfche vreemd gebroed heit zondag daer maer raysjes akkerment gevoelig naer de kerk «weest, moêrl.hoorje?
neeltje.
Dat zyn ze wis, vader Kornelisfen!
kees ko rnelissen.
En hst heit maer waynig 'efcheeld, of gien icn had den tekst kommen nae vertellen.
C 5 jas-



42 DE AFTOGT
Jasper, ter zyde. ö! Dat is riydige paterriot!
KEES KORNELISSEN
Nou, hoor ik, Zc,Ien ze haesr opkraemen.
NEEL TJE.
«et is ten minste te ventenen.
KEES KORNELfSSEN. A N T II o N I.
Dan hadden wv ze nnir „ • pen, vader.' °°K 20 kü™e» U°p-
NEELTJE.
viouw gewecsr , Roosje, ^ Anthoni.
kees



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 43
kees kornelissen, die intusfcfien een' pyp heeft aangejloken. Hoort men hier ter fteê ook iets van de kappittelafie ?
neeltje.
Noch niets met zekerheid, vrind Kornclisfen! maar we zullen toch evenwel, gelyk van ouds, Alkmaars ontzet heden vieren, en gy komt net van pas om met ons te middagmalen.
kees kornelissen.
Wel, henkers! laet rays kayken: dat is nou twee honderd zes - en - twintig jaer 'deden, en juist van daeg kommen de Franfchen hier de ilad verlosfen : dat's , bay mayn zolen , raer!
neeltje.
Ta, wy hebben hier reeds een' Fransch' officier te huis gekregen , en die fchynt heel mal te zyn met onze Roosje, naar ik hoor.
anthoni, driftig.
Wat duivel!....
roosje.
Stil toch! al weder jaloersch!
kees kornelissen.
Is de jongen met den kop 'ebruyd ?
anthoni. •
Wie my Roosje tracht te ontnemen, flaat naar myn leven!
JAS-



44
D £ AFTOGt
*ant (k hou van g,en rufie, vooral tusfchen ' wapende luiden.... ö ]ieve HemeJ - ik J ï^gmenfcbe.-.bloed.' 'C
TWEEDE TOONEEL.
keeltje, r00sje, kees kor nel is s è n anthoni, de fransche officier. '
de officier, uit een> Duitjehen pyp rookende.
Pardonneer my, mesdames! alfe „ de taD3kspi. P mokte hmder', dan zal ikke die dadelyk wel
neeltje.
Niet in t minst, heer officier I wy zyn dit hier wel gewoon.
de officier, tegen Kees Kornelisfen en
zyn' zoon. Ikke gj-oete u, myn'eeren J
kees kornelissbn
Goeden dag, citojyn Fransehman! dat heb jelui
ven t a^ VOttendaer^ ^k ^ * ^
ven ehad, dat heb jei
9 z



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 4S
de officier.
Excufeer, ikke kan u niete te wél verftaaq.1
kees k ornelissen.
Ik praet toch goed Hollandsch, zou ik mienen.
de officier. Datte kan wel zyn.
Tegen Roosje. Ikke verzoeke u de eer, mooije jufferouw Roosje! mette my te gaan promeneer' door de ftad. anthoni, korslig. Zy kan nu niet uitgaan, mynheer!
de officier. ö Myn'eer! wie vrage jouw dat ?
ro osje.
Ik dank u voor de eer: het ftaat my niet vry, heer officier! «
de officier, tegen Neettji. En belette gy dat uwe doktertje, mama?
neeltje, op Anthoni wyzende. Neen: die vrind, die daar ftaat. de officier, zyn'.hoed in de oogen duwende. Zo, zo! watte gy zekt! kees kornelissen, tiaar hem toegaande. Hoor, alle gekken op ien ftokje, maer je mot jhier, flapperloot! gien fantazyën beginnen. de officier, tegen Anthoni. Wie zyte gy, myn'cur?



4* DEAFTOGT
anthoni, met fierheid, 0p Ron<;„
de officier.
Eene Fnuwchnjan isfe niete onbeleefd mo moete de meisje niet dwing', gyJ ' T ^
neeltje.
En haar vader en ik fïaan hunne liefde toe heer officier! dus mag zy met gee„ ander> ' ^
"eren; de gantfche ftad zou 'er fchahd! ! r kcn> 1 ictiande van fpre-
de officier.
Maar 'er fteke geen ftande in, moeter! I„ Vrankeryke leve men zo niete....
ne e ltje.
Ja, lands wyzs, kinds eer.
anthoni, tegen den officier. Mynheer! * gy eene juffer had, welke gy be.
«ei er gemeenzaamheid mede maakte.
de officier, lagchende Ho, pardi; ikke wil u de jufferow "
^n, myne goede vrinte! maar gy motte haar>
door



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 47
door patriottisme en bravoure , u waardik maak', even alfe die foldats Francais.
anthoni ,jy»e gekwetjle hand verioonende.
Dat heb ik reeds gedaan.
de officier.
Hebbe gy dan die Englisch' en Rusf' ooke ke» klopt.
kees korneussen. Geklopt ? dat zou ik mictien: hy en de generael Bruine waeren in het bietfle vuur, bylo!
anthoni.
Ik heb als burger myn' pligt gedaan.
de officier, hem omhelzende. Allons, v/y zyn kameraad'; gy hebbe die meisje verdiend.
Hy neemt de handen van Roosje en Anthonit en voegt die te /amen. Myne kinderen! ikke ben de pastoor, en ikke veréénige u, alfe man en vrouw, voor de altaar desfe vaderlands!
roosje, tegen Anthoni. Ik dacht wel dat hy toonen zou een Franschman te wezen : een verdediger der vryheid kan nimmer laaghartig zyn.
neeltjs.
Bon, bon, heer officier! gy zyt een fchiklyk man.
KEES



48 DE AFTOGT*
kees k o rn e lissen, hem op den fchouder kloppende.
Jae! je bent ïen recht koddige duivel van ien* vent!
i
de officier, tegen Anthoni en Roosje. Bslove gy eikanderen altyd lief te 'ebb' ? roosje en anthoni, met vuur
de officier. Goete! ikke zegene u. Maar, ze motte my voor de moeite betaal'.
a n th o ni.
Wat eischt gy?
de officier.
Gy motte mette my die glaasje de vin drink', op de gezonteheid van myn' general.
anthoni.
Zeer gaarne.
roosje.
En ik?
de officier. Gy, bruidje! zulle my, met permisfion du bruidegom, eene kuschje geev'.
roosje, Anthoni aanziende, die haar toeknikt. Met al myn hart.
Zy kuscht hem.
kees



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 49
kees kornelïssen, hard lagchende. We! droeli, heer Franschman! dat heb je daer rays moc-y 'eklaerd !'
neeltje.
Kyk! dat is ander volk als die buffels van Engelfchen en Rusten zyn!
DERDE T O O N E E L.
de vorigen, vryaart. vryaart.
w elkom, welkom, vrind Kornelisfen ! welkom, brave Anthoni! Wel duivels! wie dacht u hier te vinden! zo aangenaam hebt gy ons noch nimmer verrast.
kees kornelïssen. Wel man! dat komt deur dien lukkigen flag van zondag, vatje? dat heit ons ayn'efpoord om jelui te kommen bezoeken.
anthoni.
En my, waarde heer Vryaart! heeft tevens de liefde hier heen gedreven.
de officier, tegen Vryaart. Ikke hebbe die minnaars ketrouwd, papa!
vryaart.
Helaas! zy zyn noch zo verr' niet.
D *»■



5° DE AFTOGT
ANTHONI.
Wat beduid dat?
ROOSJE.
Ik beef!
NEEL TJE.
Maar, myn lieve Vryaart! gy ziet 'er zo bedrukt u«- gy zyt op verre na zó opgeruimd niet als toen gy heen zyt gegaan!
VRYAART.'
Het nieuws is ook zo gunstig niet als ik had verwacht.
DE OFFICIER.
Que diablei
KEES KORNELÏSSEN.
Wat akkrement zegje.'
ANTHONI.
Verklaar u nader!
NEE L T JE.
°ch! ik kan het wel begrypen»
ROOSJE.
Wacht ons dan noch meerder ongeval ?
VRYAART.
Ik heb, van een' goeden kant vernomen, en het gerucht is vry algemeen, dat alle onderhandelingen met onze vyanden zyn afgebroken, en dat het bloedvergieten eerlang weder zal beginnen.
B E



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. S|
de officier.
Boni dan zullen de Francais en Bat.ves op nieuw triomfeer'!
an t h oni.
Myn ongelukkig vaderland!
roosje, tegen Anthoni. Gy óók geraakt dan op nieuw in gevaar!
neeltje.
Hy is immers noch gekwetst, myn kind!
roosje.
Hy zal al te fpoedig genezen ! kees kornelïssen, tegen Vryaart.
Kayk'. dat heit me as icn donderilsg 'etroften! ik docht dat 'et vrede zou worden, en dat ongze nagofie weer ien beetje zou floreren.... Maar, zeg me toch lens, w.at eischt dat vreemde gebroed?
vr vaart.
Men zegt, een* geheel vryën aftogt,hoegenaamd geen fchadevergoeding, noch teruggave van onze overgeleverde vloot.
de officier.
Myn general zalle nooit eene fkandelyke capitulation maak' will': ikke benne daaröppe kerust. anthoni, met fierheid. En wy durven andermaal onze landverwoestefs onder de oogeh zien !
kees korn-e lissen. Braef, jongen!
D 2 «Tr



5* DE APTOGT
vryaart.
Ik vertrouw dit .'
. de officier.
Zó motte men fpteek'!
R0 o sj E, teg-en Anthn»:
deDfct SY niet meer om my?
anthoni, met vuur. Als ik die vrouvvenfchenders help verdelgen Zr * datUWe ^ 60 -iZy„V-te' vryaart, ;w^2f aandoening, hem (?y ^» hand grypende.
Gy verrukt my!
Dat is een held;
de officier.
Vaare wel te Verftaan hun bévéei'.
E^^T8 jUffer°UWRo^! ze zaiPdie -tt:L^!!l^Car'^0^- dansPop
de vorigen, hehaJve de Franfche\fjlcier. kees kornelïssen.
° ik 031 'WCtc,J ik vaer' liever tot j
my-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 53
mynent •ebleven, want men wayf, en heur' broers wayf en dochter zeilen nou in iene dodelyke verlegenhayd zayn.
NEELTJE.
Ei, ei! zo hebt gy dan gasten, vrind KorneIhfen ?
KEES KORNELÏSSEN.
Wel jae: men zwaeger is deur die duyvelfche Engelfchen en Rusfen vermoord; maer zen wayf en kynd zayn deur ien' Fransen' housfaer uyt hunne klaeuwen 'ered, en zayn toen hiel naer Broek kommen lopen ; en nou heb ik ze bay may in'ekwartierd.
VRYAART.
Helaas! wy hebben ook een' oud' eerwaardig' man ingenomen, die naauwlyks van de dood is gered, en wiens vrouw en dochter door onze landverdelgers zyn weggevoerd.
NEE LTJ E.
Och ia! het is een vermaak om te zien welk een hupsch mensch hy is; maar hy wenscht niet anders dan te fterven, zo groot is zyn verdriet.
ANTHONI.
ik geloof het wel.
Tegen Roosje. En wy zouden die gruwelen langer-gedoogenj D 3 ik



54 DE A F T O G T
ik zou u, myne dierbare! aan diergclyke rampen zien blootgefteld!
neeltje, tegen Kees Kornelisfen. Ik zal den gryz&tt iaten verzoeken hier te komen, dau kunt gy eens te famen praten, zo gy wik.
Zy roept.
Katryn i
kee s kornelïssen.
Daer doe je wél an, vrouw! meugelyk heit hy lenige fcondfchap van men broêr; zo'niet, dan zeilen we malkaêr wat zoeken op te beuren. katryn, inkomende.
Wat belieft u, juffrouw?
neeltje.
Verzoek onzen ouden gast ons een weinig gezelfchap te willen houden hier in de zaal.
katryn, heengaande.
Ik vlieg.
vryaart.
Waarom heb ik hem geen blydcr tyding mede te delen!
anthoni.
Vergun my, mynheer Vryaart! dat ik intusfehen eene kleine wandeling, met uwe dochter, moge doen, om eens verder te vernemen wat nieuws 'ar door de Had is verffirejd.
vry-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 55
vry aar t.
Zeer gaarne; maar ik verwacht u op het middagmaal ?
anthoni.
Ongetwyfeld. Mogt ik u flechts eene wenfchelyke tyding medebrengen!
neeltje.
Dat zou de faus van onze fpyze zyn! Anthoni vertrekt, met Roosje, in 'l verjchiet des tooneels, terwyl Katryn Veldeling door eene zydeur binnen geleid.
r F D E T O O N E E L.
vryaart, neeltje, kees kornelïssen, veldeling, katryn.
veldeling-, by 't inkomen.
6 Hemel! wat zie ik!...
kees kornelïssen, zeer verwonderd. Wat droeli! ben jy 't zelf, Veldeling? en ben ie niet dood ?
vel d el ing.
Neen, misfchien tot uw leedwezen I
vryaart.
Wat beduid dit ?
nee lt j E.
Ja wel, ik fta 'ervan verwonderd!
D4 kees



5<5 DE AFTOGT
kees kornelïssen, tegen Vryaart. Wat dat beduyd ? het is mayn zwaeger. ,
katryn, ter zyde. Eene recht brocderhke ontmoeting!
VRYAART.
Uw zwaager! en zulk een koe] onthaal!
veldeling.
Och, goede heer Vryaart! wy zyn langen ;yd, doch bui-en myne fchuid, in twist geweest.
kees ko r nelissen.
Buyten jouw f,huld, zegje? dat hebje deur je hals 'elogen, kammeraed !
NEELTJE.
Foei, foei, vrind Kornelisfen !
veldeling.
Ik wil, in tegenwoordigheid van deze brave lieden , de gqntfche zaak verklaren.
vryaart.
Neen, oude man! ik tracht my nimmer in fa. miliegefchillen te dringen. Verzoent u liever te lamen: dit firekt my tot oneindig méér vermaak.
veldeling.
Het is altoos myn wensen geweest; maar deze haatdragende man wees dit van de hand.
vryaart.
Hy haatdragend ? dat zult gy dadelyk beter hooren.
KEES



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 5?
kees korn elisse n.
Maer kayk! ik zweer 'em dat ik nooit de minste zei zayn, zolang ik Kees Kornelisfen hiet! katryn, hem by zyn' rok trekkende. Laat u dan toch fchiclyk herdopen l
neeltje.
Maar, man! bedenk dat hy uwe vrouvvs broeder is.
veldeling, fterk aangedaan. 6 Myne vrouw! ó myne dochter!
vryaart.
Zy zyn mogelyk niet verloren.
veldeling.
Och! waarom vleit gy my?
neeltje, tegen Kees Kornelisfen. Ei toe, zeg het hem maar.
veldeling, verwonderd.
Wat?....
kees kornelïssen. Wat ? dat je* wayf en kynd 'crcd zayn, en tot mynent haer logys hebben 'enomen. veldeling, van ontfteldtenis op een' floeï neêrzygende. 6 God! ik zal te vreden nerven!
neeltje, toefchietende. Och, lieve Katryn 1 he'p den ouden man, eer hy 'er het leven by infchiet'!
D S VRy"



5* DE AFTOGT
vryaart.
Bedaar, vader Veldeling! keer «of. uzelven. Gy ziet dat men in den nood niet moet wanhopen, en dat de middelen der Voorzienigheid, tot onze redding, onberekenbaar zyn.
veldeling, allengs bekomende.
Myne dierbaarfte panden worden my wedergeven ! geen vreemde band zal myne oogen fluiter!-L t Waar* vrind Kornelisfen! blyde bode van deze heugeiyke tyding! gy hebt, om my> dje g_ helden dafl niet verftooten!
kees kornelïssen.
Wel! wat mienje, dat ik met den kop ben 'ebruyd ? is 't heur fchuld? ...
veldeling.
Ö! Mogt deze ftond van vreugd de ftond oneer verzoening zyn!
vryaart, tegen Kees Kornelisfen. Komaan, vrind! toon u niet half edelmoedig; maak hier een einde van.
neeltje.
Ja! fchielyk, fchielyk maar!
kees kornelïssen.
Wat drommel! jeluy feit me altegaêr het vuur zo nae an de fchienen, dat ik me zal motten branden.
katryn.
Gaauw, finjeur Kornelisfen! eerde Engelfchen en Rusfen wederkomen !
kees



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 59
kees kornelïssen, een oogenblik in twyfel. Wel nou!... Kedaer!
By gaat naar Veldeling, en geeft hem de hand.
veldeling, fchreijende, hem om den hals vallende.
Ik omhels mynen weldoener, mynen broeder! kees kornelïssen, zyne oogen afvegende. Je zoud me, waerentig! óók aan 't huylen maakën!
vryaart.
Mogten ook aldus onze verdeelde landgenooten zich verzoenen en veréénigen, tot heil van 't vaderland!
veldeling, tegen Kees Kornelisfen. Ach! wie weet wat kwellingen myne vrouw, maar vooral myne dochter, heeft moeten ondergaan ! wie heeft haar uit de klaauwen dier wreede roovers verlost?
Kees kornelïssen. Ei wat! ze hebben niemendal 'eleden; wangt ze waeren geen dry minuyten in de handen der boeven 'eweest, of ien Franschman, te peerd, heit ze 'ered.
veldeling. Maar, kom! laat ons heen gaan om myne dierbaren weder te zien, en haar te berichten dat ik leef!
KEES



<fo DE AFTOGT
kees k ornelissen.
Sus fus wat! niet te baesüg, rjianl ze zouwen al te veul yerfchrikken, as jy daej maer zo plomp verloren aenkwaemt.
vr y a ar t.
Hy heeft ge'yk: het zou haar al te fterk verras* fen; men dient haar eerst door een' biief vóór te komen en te onderrichten; en ik neem op my om dit te bezorgen.
ve ld eli no.
Hoe veel verpligt gy my! uwe vrindfchap overtreft het vermogen myner dankbaarheid.
vryaart.
Geen komplimenten. Ik ben rykelyk beloond als ik, door het huwelyk van den jongen Kornelisfen met myne dochter, zulk een' braav' man als gy, to.t myn bloedverwant verkryg.'
neeltje.
Wel! dat willen wy hopen!
ZESDE T O O N E E L.
de voricen, roosje, ant.howi.
anthoni, met Roosje vrolyk inkomende. Triomf, lieve vrinden! de vyand zal onze kusten verlaten, en de kapitulatie is reeds zo goed als gefloten.
al-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 61
allen.
Wat zegt gy! is het mogelyk!
anthoni.
Ja! het is waar. Eene eeuwige fehande verzelc hem; doch hy verkiest liever die fehande, dan hier zyn graf tc vinden.
vryaart.
Zie daar het fprcekwoord bewaarheid, dat hoogmoed vóór den val komt. Spreek, lieve Anthoni! wat hebt ge 'er méér van vernomen? anthoni,, een papier vit zyn' zak halende. Een officier van rang heeft my dit uittrekfel gegeven , waarop men alien (iaat kan maken. .keks kornelïssen, met ongeduld. Toe gaeuw, jongen! lees iens op!
neeltje , 'trisgéiyks. Ja! ik brand om te hooren.
anthoni.
Onder één beding: by elk artikul een hoezeetje, voor het vaderland.
vryaart.
Goed! en gy, tot vergelding uwer blyde boodfch;;p, drie kuschjes van Roosje. (Tegen Roosje.") Verftaat gy dat ?
anthoni, leZende.
„ Art. i. Alle vyandclykheden tusfehen de bei„ de legers zullen, met den dag van heden, op„ houden."
A L-



62 DE AFTOGT
allen.
Hoezee!
anthoni, vervolgende. „ Art. 2. De tegenwoordige Jinie van vóórpos„ ten van iedere der beide armeen zal respektivelyk „ voor fcheidslinie dienen."
allen.
Hoezee!
anthoni, vervolgende. „ Art. 3. Alle de werken, zo wel offenfive als „defenfive, zullen wederzyds worden gefchorst; „ en 'er zullen geene nieuwen mogen gemaakt „ worden."
allen.
Hoezee!
anthoni, vervolgende. „ Art. 4. De met gefchu: voorziene batteryën, „ welken zich, ten tyde der landing, 0p den Hel„ der en op die plaatfen bevonden, welken thans „ door de gekombineerde Engelfche en Rusfifche „ armée bezet zyn, zullen in derzelver toenmali„ gen ftaat herfteld worden, of dn derzelver te„ genwoordigen verbeterden ftand blyven ; zó „ nochtans, dat de Bataaffche artillery aldaar in „ haar geheel bewaard blyve."
allen.
Hoezee!
an-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 63
anthoni, vervolgende. „ Art. 5. De gekombineerde Engelfche en Rus„ fifche armée za! zich, zo fpoedig mogelyk, we„ der infchepen , en zal de kusten, eilanden en „ binnenzeen der Bataaffche republiek moeten heb„ ben ontruimd den negenden frimaire aanftaanden, „ (30 november, 1799,) zonder eenige fchade te „ hebben veroorzaakt, het zy door innundatiën , „ doorfnyding van dyken, of verftopping van eeni„ ge zeegaten, enz."
allen.
Hoezee! hoezee!
anthoni, vervolgende. „ Art. 6. De oorlogfchepen, of andere vaartuigen, welken eenige verfterking voor de gekom„ bineerde Engelfche en Rusfifche armée mogten „ aanbrengen, zullen niet mogen ontfehepen, maar „ dadelyk weder moeten vertrekken."
allen.
Hoezee!
anthoni, vervolgende. „ Art. 7. De generaal en chef Brune zal een*' „ officier in de Zyp en aan den Helder kunnen „ zenden, ten einde aan hem, zo van de ftaat der „ batteryen, als van de vorderingen tot ontruiming,. „ verflag te doen.
Zy-



64 DE AFTOGT
„ Zyne koningklyke hoogheid , de hertog van „ York , zal mede een* officier in de Franfche en „ Bataaffche linie vermogen te zenden , om zich te „ verzekeren dat 'er geene nieuwe werken wor„ den aangelegd. Een voornaam officier van hoo» g^n rang, van elke armée, zal wederzyds wor„ den afgezonden, om tot waarborg voor de na„ ko.ning van dit verdrag te verflrekken."
allen.
Hoezee!
anthoni, vervolgende. „ Art. 8. Achtduizend Franfche en Bataaffche „ krygsgevangenen , vóór den tegenwoordigen „ veldtogt gemaakt, en thans in Engeland zich be„ vindende, zullen, ter keuze van en in evenre„ digheid door de gouvernementen der beide geiillieerde republieken te bepalen, vry gelaten, en „ zonder eenige voorwaarden , naar hun vaderland „ terug'gezonden worden. De generaal major „ Knox zal by de Franfche armée verblyven , om ten waarborge te (trekken voor de nakoming van „ dit artikul."
allen.
Hoezee! hoezee!
anthoni, vervolgende. „ Arr. 9. Het beftaande kartel tusfchen de beide ,. armécn, ter uitwisfeling van krygsgevangenen,
» ge-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 65
gedurende dezen veldtogt gemaakt, zal in des„ zelfs geheel blyven. 'Er is noch overeengekomen dat de Bataaffche admiraal De Winter als , uitgewisfeld word befchouwd.". Enz.
al l e n.
Hoezee! hoezee! hoezee!
roosje, Anthoni kusfchende. Zie daar uwe belooning!
vryaart.
Eindelooze fehande voor Brittanje, en eeuwigs eer voor Vrankryk en Nederland!
kees kornelïssen. Wel (laperloot! dat's ien flukje veur je' leven!
neeltje.
Nu zullen we misfehien noch eens in vrede mogen flapen... Maar, ik vrees noch, zolang die kapitela.ie niet met zekerheid is vastgefteld.
veldeling.
Geduld, geduld, moeder Vryaart! Wy zien dat heilryk oögenblik eerlang te gemoet; het is voor tegenwoordig reeds genoeg ons. in deze ureelende hoop te mogen verheugen.
vryaart, tegen Anthoni.
Nu zal ik, op myne beurt, u ook iets aangenaams doen hooren.
Op Veldeling wyzende.
Deze goede gryzaart bcRaat u van nader by, dan gy mogelyk wel denkt.



65 DE AFTOGT
anthoni, met verwondering. Hoe!... Maar, inderdaad! ik herïnner my hem in myne kindsheid méér te hebben gezien. Hy treed nader, en befchouwt Veldeling met opmerkzaamheid. Kan het wezen! zyt gy her, oom Veldeling?
veldeling, hem by de hand grypende. Ja, waarde Anthoni! ik ben het Zelf. Ik heb u als een kind reeds op mynen arm gedragen, en ik Zi* u weder als een' volgasten man.
antiion i.
En gy zyt met myn' vader
veldeling.
Verzoend. Die waardige man heeft myne vrouw en dochter in zyne hoede genomen: ik weet airesik bei gelukkig!
roosje, zyne hand kusfchende. Met welk eene blydfchap zal ik óók den naam van oom u geven, en u daarvoor achten;
anthoni.
Welk een gelukkige ommekeer!
kees kornelïssen.
Jaé, zeun! hay en ik hebben niet alleen de kapjM'te'a'b 'emaekt, maer ook den pays 'etroffén. Dat ging rays handig in zen werk!
neeltje.
Wel, kinderen! dat kon van daag wel een vro-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 67
ke dag worden: ik, voor my, ben, waarentig! in lang zo riet in myn' fchik geweest. Men hoort, onder het losfcn van 't kanon, en het flaan der trommen, een groot gedruisch op de Jlraat.
roosje.
Och, lieve Anthoni! wat zal dat beluiden?
kees ko rnelissen.
Wat droeli! flaen ze alarm? t
velde lin Cv
Daar beware ons de Hemel voor!...
anthoni.
Stelt u gerust.
vryaart.
Ik zie Jasper komen.
ZEVENDE T O O N E E L.
de vorigen, jasper.
jasper, buiten adem komende aanlopen.
Och, vrinden! ontitelt niet te zeer: daar heb ik gehoord dat de Pruisfea in Alkmaar zyn.
allen, hard iagchende. Ha, ha, ha!
jasper.
Ja, lagcht jelui maar niet: de Pruisfen, met de E 2 En-



68 DE AFTOGT
Engelfchen en Rusfen; en ze 2yn reeds met de Franfche.i handgemeen.
kees kornelïssen.
Wat duyveifcbe klucht! Ben je'bezeten, kaerel?
jasper.
Nou! dat zeilen we zien: het bloed flroomt hier ai op den ftoep.
katryn. Hoor eens zulk een' leugenaar!
jasper.
Wat! ik heb 't met myne eigen zondige oogen gezien! °
vryaart.
Bloed op den fioep, Jasper?
jasper.
h, zo waar as ik leef, finjeur! Het volk ftaat, by hicle hoopen voor het huis. Men hoort op nieuw de fchoten van kanon en klein geweer.
veldeling.
Maar, wat is dit alle., te zeggeq?
vryaart.
'Er moet iets gebeurd zyn: laat ons zelf gaan zien.
kees kornelïssen.
KomaenJ die vent wart alles deur malkaêr.



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 69
NEELTJE.
Begeeft u toch in geen gevaar! het ongeluk ligt fomtyds in een klein hoekje verborgen.
ANTHONI.
Geloof toch niet aan Jaspers vertelfel, lieve moeder !
ROOSJE.
Ik ga met u, Anthoni! maar laat ons onzen ouden oom onderiteuncn en geleiden, anders blyft hy hier alleen.
VRYAART.
Hoe 't ook aflope, ik verwacht alles goeds voor de zaak van vryheid en vaderland. Zy vertrekken allen, behalven Katryn en Jasper.
AG T S TE T O O N E E L.
KATRYN, JASPER. KATRYN.
Toe, Jasper rep u: als uwe vrinden zyn gekomen , moet gy met hen in 't heetlïe vuur! .
JASPER.
Ja maar, zie je! 'er moet gien bloed worden vergoten !
KATRYN.
Loop, durfniet! wat doet uw prins met zulke laffe foldaten ?
E 3 )AS~



7° DE AFTOGT
Jasper.
Hy is zelf niet bloeddorstig, want hy vecht nooit meê.
katryn, eene kleine nationale kokarde uit ha. ren zak halende, hecht die behendig vast op Jaspers hoed. Nu, goede Jasper! draag fpoedig het gewenschte hoofdlieraad!
gaat heen.
Jasper, van vergenoeging in zyne handen wryvende.
Of ik 'er ook meê pronken zei;... (jar 2eI ik, Hy gaat, allagchende, van het tooneel.
Einde des tweeden bedryfs.
DER.



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 71
DERDE BEDRYF.
Het tooneel is als voren. EERSTE TOONEEL. kees kornelïssen, roosje, anthoni.
kees kornelïssen, lagchende inkomende.
Wel kedaer ! i!c lagch me noch* lip ! die malöor van ien' Jasper heit ons daer wat vvays 'cma.kt: bloed op den (toep!... Jae, fendomi! het was ook bloed, maer van ien' grooten hond, die, by on'uk, deur ien vreugdefcheut aen zen poot is 'ekwetst!
r oosj e.
Is het anders niet! ik was reeds zó bevreesd , dat ik niet aan de deur dorst komen, om eens te kyken.
kees kornelïssen.
Het fpayt me van 't onfchuldig biest: ik had liever dat 'et ien Engelscbman, of ien Rus waer 'eweest.
roosje.
Maar, vader! fpreek toch zó niet: het zyn immers onze medemenfcheii.
E 4 a n-



72 DE APTOGT
anthoni.
Ja, lieve Roosje! deze betuiging doet uw hart «r aan. Zolang zy voor de vuist ons beftrVden zyn zy onze medernenfeben, die wy moeten beklagen, «mdat zy, op den wenk der dwingelanden, ter flachtbank worden gezonden; maar zoras zy z,eh aan verwoesting en moord fchuldig maken zyn zy 'erger als beesten, en zélf oorzaak dat men nen verfocijen moet!
kees korke liss e n.
Zó mien ik 'et ook.
an t h o ni.
Onderiusfchen, het bevestigt zich dat de kapituiatie, in dier voegen als ik die heb vóórgelezen is geüoten; en van daar alle die vreugdebedryven in de flad. 3
kees k oenelissen.
Bracvo!
anthoni, tegen Roosje.. En dus ook, myne dierbare! fluiten wy weldra ons eeuwig alliantie - verbond.
Roosje, fchertfende. Ma=r gy voert my, als krygsgevangene, naar uw dorp !
anthoni, teder. Om uwe bevelen daar te gehoorzalen, en, zo veel in myn vermogen is, u gelukkig te maken.
kees



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 73
kees k cf r nelissen.
Maer , waer henker, Roosje ! is je' vaeder in ien gat 'eltoven ?
roosje.
Hy zit, op zyn kantoor, een' brief te fchryven voor oom Veldeling aan zyne vrouw.
TWEEDE TO O N E E L.
de vorigen, de fransche officier. de o f fi c ier.
Myne vrinten! ikke wenfche u keluk mette den aftokt der vyaiid': de capitulation isfe onderteekend', en van de ftedehuize gepubliceerd.
anthoni, hem by de hand grypende.
Wy zyn alles aan de dappere Franfche» ver» fahuldigd.
de officier.
Pardonnez moi, de Batavcs 'ebben óóke wonderen bedreev', en ikke fpreke tegen een' braav' foldat.
kees kor ne lissen.
Jae, men heer de hofTecicr! we hebben ook noch kaerels mit koppen , as ze maer worden aen'efpoord.
de officier.
Aim..ble jufierouw Roosje! ikke hope met u te E s dansf



74 DE AFTOGT
dansf ómrne den boom der vryheite, cn datte zelfc .erfeeeld» dte allianee van de republique Francaife et Batave.
roosje.
Helaas: by de inkomst der Engelfchen is onze fchoone vryheidsboom omvcrr' gehakt, mynheer!
de of f i Cl ek.
6! Dat/e isfe niemendalJe: ze zeil', in de plaatfe, een jonge bometje plant', die nok betere vrucht' zei draag' dan die oud'.
a m t h o ni , met vuur.
'i fs het bloed der dwingelanden, dat hem krachten fqhenken moet;
de officier.
Rekte zó!
kees koene lis se n.
Jae, zeun! maer de vrede, verflae je? mot 'cm doen bloeijcn.
DERDE T O O N E EL.
de vorigen, neeltje, windhaan.
Wind haan, rnet eene groote nationale kokarde aan zyn' hoed.
Ik ben de onderdanigfte dienaar van het -ehele • gezelfchap! b '
d e



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 75
de officiek, tegen Keeltje. Isfe datte de knefct van de huiye, moeier?
windhaan, gebelgd. Hoe, mynheer!...
neeltje, tegen den officier. Wel neen hy ! het is myn neef.
de officier.
Ikke dakte het, otame die di.'pe onderdanikheij.
roosje.
We', heer Windhaan! wat hebt gy daar eene fraaije kokarde aan uw' hoed!
wind haan.
Dat belieft u zó te zeggen', juffrouw Roosje!
roosje, Jlekelig. Is zy niet wel zo groot als uwe oranje van laatstleden zondag?
windhaan, verlegen. Praat my daar toeh niet van. .. die ontëerde my.„ maar
anthoni. En gy ontëert deze!
windhaan, op eer? fpotdcl tigen toon. Hé, mynheer de aanftaande bruidegom! zyt gy daar? Ik zag u waarlyk over 't hoofd!
Op Kees Kornelisfen wyzende. En zie daar mynheer uw' vader ook! welk een deftig gezelfchap!
KEE S



11
76
DE AFTOGT
kees Kornelïssen. Wat zeg jay? durf je ougs'afgronteren?
windhaan.
6.' Vergeef my, ik heb daartoe te vee] achting voor zulke lieden.'
neeltje.
Nu, nu, heer neef!
a n t h o ni.
Wy (Tellen alleen onze eer in de achting van een' braav' ma ï.
de officier.
My dunkte, de oorejok zelle hierbeginn'!
r o o s j e.
Het heeft geen nood: onze vyand is 'er te laf toe.
neeltje.
Maar, Roosje!... .
windhaan.
Het fchynt een algemeen? aanval te zyn.
de officier.
Ja, myn'eer! ze moste maar kapituleer', en d'aftokt blaaz'!
windhaan.
Vergeef my, het is eene zaak buiten u,lieer officier !
Tegen Anthoni. Gelukkig voor u dut gy gekweut zyt, anders...
an-



DER. ENGELSCHEN EN RUSSEN. 77
anthoni, het wind fel van zyne hand willende afrukken. Wacht eens' ik ben dadelyk gerezen!
roosje, hem tegenhoudende. Om 's Hemels wille! wat gaat gy beginnen? uzclven ongelukkig te maket;!
kees kornelïssen, te"en Anthoni. Sakkerloot1 as je gekhayd dm ft mueken ! kayk, 20 oud as ik bin
windhaan.
Ik heb het tegen uw' zoon: hy heeft my dit meisje ontroof i; en ik eisch dat hy my daarvoor voldoening z.ii geven.
ROOSJE.
Ja, om dat gy ziet dat hy 'er toe buiten flaat is. Neen, Wmdhajn! 'hy heeft geen fchuld; maar mag ik niet befchikken over myn egen hait?
windhaan, met verachting. Ten voordeele van een' lompen boerenjongen! anthoni, opvliegend.
Schurk!...
kebs kornelïssen, naar Windhaan toelopende , om hem aan te grypen. Jouw rc\e; van i n'kacrel! hy heit me voorniet zo veul leergei'd niet 'ekost!... Wacht!...
nse li ; e, tusfehen beiden fpringende. Och, vader Kornelisfen! bedaar!
KEES



78 DE AFTOGT
keus kornelïssen.
Jae! ik zei 'cm bcdaercn!,,..
neeltje, tegen Windhaan Neef! hoe (lelt gy u zo onfatzocnelyk ten toon» G* liever heen,..
windhaan, op Anthoni wyzende Neen, nicht> ik wil met hem vechten. De officier Jluipt zagtjes heen.
neeltje.
Foei! dat doen geen ordentelyke lieden.
Roosje, tegen Windhaan. Het zou u niet baten; want ik zal u altyd zo fterk verachten, a's ik hem bemin! db officier, met twee degens onder zyn' arm wederkeerende , vervolgens tegen Windhaan.
Allons, myn'eer de helte • ikke zei de party van den kekwetst' op my neem'.
Hem de degens aanbiedende. Ze kan kiez' één' van die twee.
windhaan, terug deinzende. Noch eens, heer officier! ik heb met u geen •kwestie.
de officier.
Ah faou! maar ikke wil die r.fie maak' tegen u.
anthoni, tegen Windhaan. Daar ftaat gy nu, lafaart! eu durft geen gewapend' man ouder de oogen zien!
wind'



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 79
windhaan, ter zyde. Dat begint hier te knellen !
neeltje, tegen den oCficier. Hoor, mynhee ! ik vcrfta hier g:en vec.hr.3n. Lieve Hemel! men zou om iryne dóchter men.fcbenbloed vergieten, en dat noch wel o; myne fehouuc vloer!
de officier, lagchende. Ha, ha! weze niet ongerdst, lieve mama! De vyand zelle kapituleer'!
kees kornelïssen.
Hy komt der vast, 'elayk de Engelfchen en Rusfen, mit fchaede en fehande of.
de o f f ic ie k , tegen Windhaan.. Nu dan , myn'eer! make voor1! de ty i presfere my: ikke motte ftraks oppe de parade weez'. windhaan, belemmerd. Ik... ik... ik... vecht met geen degen!
de officier.
Mette die pistolet?
win d h a a n.
Noch minder!
de officier,
Mcre die rotting?
w i n d h aa n.
Nerveus mede.
as-



8o DE AFTOGT
anthoni.
Niet? toch wel met uw' mond!
windhaan.
Dat. is vrouwenwerk.
de officier.
Jy bcnte banger dan die vrouw'. Noch eens, wille jy mette my niet vekt'?
wind haan.
Ik heb geen tyd. Vaart wel! ik ben uwer aller dienaar. '
Tegen Anthoni. Mair gy, guit! zult my dit affront betalen! Hy wil wegfluipen, en tracht, in 't voorbygaan, Anthoni eene Jlrcck met zyn' rotting te geven , het welk door den officier werd belet. Alle de aanwezenden fchieten toe , en Kees Kornelisfen heft een' floel in de hoogte, om Windhaan 'er mede op den kop te flaan. nee l t j e , hard fchreeuwende, Jasper! Katryn! help! help!...
VIERDE T O O N E E L.
de vorigen; vryaart, jasper, katryn,
alle drie ontfteld komende aanlopen.
vryaart.
Hoe!... wat is h;er te doen?
RO OS-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 8i
roosje, op Windhaan wyzende. Die laaghartige, myn vader! dreigt Anthoni met den rotting te liaan.
vryaart, tegen Windhaan. Gy, fehobbejak! windhaan, dien men intusfchen zyn' rotting heeft afgenomen. Men heeft my gefard.
kees kornelïssen.
Dat's elogen : hy heit mit men zeun willen vechten, maer den hoffecier dorst hy niet ftaen,
anthoni.
Dit is de waarheid.
neeltje.
Och, lieve man! r,u zie ik eerst hoe fleclt hy
js ik fny hen af als neef!
vryaart, tegen Windhaan. Palc u weg uit myn huis, en wacht u immer uwe voeten 'er weer in te zetten!
windhaan, willende heengaan. Ik gehoorztam.
de officier, hem tegenhoudende. Alte!... Ikke vergun den vyaate zo geen aftokt: hy motte ka. itulcer'.
Tegen alle de aanwezenden. Isfe koet?
allen, lagchende.
la! ja!
J J F Dl



Sa DE AFTOGT
de officier.
Bon!
Tegen Windhaan. Artikele een. Gy motte die heele kezelfchap' excus vraag' voor die impertinenee, die gy hebte kedaan.
windhaan, zyn fpyt verkroppende. liet is wé!'
Tegen allen. Vrinden! ik verzoek verfehooning voor myne onbeleefdheid !
de officier.
Artikele twee. Gy motte, mette d'hoed in d'hand, de jufferouw Roosje óóke excus vraag', en, mette de ééne knie oppe den grond, haar die rekter hand kusfeh'.
windhaan, voor Roosje knielende.
Veigeef my, beminnelyke Roosje! ik had nooit gedacht....
roosje.
Sta op, Windhaan! ik vergeef het u.
de officier.
Artikele drie. De cocarde nationale pasf» niet oppe d' hoed van een' aristoerat: daarömme motte gy die afneem', en aan den citoyen Anthoni totte een prefent keev'.
windhaan, zeer kwaad.
Dat doe ik nooit
■d e



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 83
de officier, hem de degens aanbiedende. Allons! de oorelok bekint oppe nieuw!
wind haan, bevreesd. Neen, neen! ik neem alles aan! Hy reikt, met afkeer, Anthoni de kokarde ever, die dezelve op zynen hoed zet. Zie daari
allen, hehalven Windhaan. Hoezee!
de officier.
Bon! — Laatste artikele. De vyante motte, binn' ééne minute, de territoire van dezen huize verlaat',
windhaan, weg vlugtende. Loopt naar den duivel altemaal!
allen.
Hoezee'.
V T F D E T O O N E E L.
de vorigen, behalve Windhaan.
kees kornelïssen, hard lagchende.
Heb ik 't niet 'ezeid dat hy der mit fchaede en fehande zou ofkommen? Kayk! zoo'n ftukje heb ik, van men leven, niet meer 'ezien of 'ehoord!
vry a ar t.
Gy zyt een aartig man, mynheer de officier!
Fa st



H DE AFTOGT
de officier.
Ho pardi! men motte de vya'tn' bevekt, en de vrim' zoek' te vermaak'.
anthoni.
Ik noodig u op myne bruiloft, brave Frauschman!
vryaart, tegen Kees Kornelisfen. Ja, het is waar, wy zyn afgefprok-n om het huweiyk van onze kinderen te voltrekken, zoras de vyand ons vaderland zou hebben verlaten.
kees kor n e lissen.
Ik bid der meê te vreden, fjeur Vryaert!
Tegen Roosje en Anthoni. Ik acht jcluy, van ftonde af aen, voor bruyd en bruydegom, kynderen i
neeltje.
En ik hecht 'er myn zegel aan.
anthoni, met verrukking. ó. Driewerf gelukkige dag! de officier, tegen Roosje en Anthoni. Ikke felefiteer u, cn wenfche u veel keluk.
jasper en katryn, insgelyks. Wy van het zelfde !
anthoni en roosje.
Wy danken u aden, vrinden!
vryaart, tegen Anthoni. Zó beloont de liefde de dapperheid voor 't va- ' derland!
n £ e l •



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 85
neeltje.
Maar, zie ik wél, Jasper! hebt gy ook eene nationale kokarde op uw' hoed?
jasper, zeer verwonderd. Ik ! by men weten niet, juffrouw 2 roosje.
Zie maar eens.
jasper, zyn' hoed afnemende. Lieve Hemel! wat zei me noch overkoment
Op Katryn wyzende. Zie jel dat heeft vast die fatanfche meid weêr gedaan!
katryn, lagchende. Jasper Julfus een patriot! jasper, gramflorig, de kokarde van zyn' hoed willende rukken. Maar, het zei der af!
vryaart.
Neen, Jasper! dit moet het teeken der vrede zyn. De driekleurige cocarde is het zinbeeld der vryheid en der broederliefde, gelyk de oranje ten allen tyde de leus van de dwingelandy en 't oproer is geweest. Laat ons geen meerder waarde aan de eene kleur boven de andere hechten: dit is zotten werk; maar laat ons op het heimlyk doel zien, waarme dezelven worden beftend. — Gy, Jasper! draag gerust dit teeken des volks, maar p j fchaam



8ö
DE AFTOGT
fchaam u immer weêr het teeken te dragen van een' byzonder' perfoon , en vooral van iemant, die in 's lands dienst is: dit ontëert een vry volk! Is het geen fehande als de dienaar liverei aan zyn' meester geeft?
Jasp r, zyti hoed opzettende. Kyk, finjeur! ik mot hier, waarentig! amen op zeggen.
In twyfel.
Maar, als de prins reis weerom kwam, en wist dat Jasper Julfus eene nationale eocarde had gedragen!...
vryaart, lagchende. Eenvouwdige bloed! dat zal waarfchyniykby onzen leeftyd niet weêr gebeuren; en indien dit ooit zó ware, zeg dan maar dat Vryaart u dit geboden heeft!
jasper.
Nou, zieje? dan is het goed.
de of fi cie r.
Komt, myne wintert! late ons ban naar die mark: ze zeli' daar den nieuw' boom der vryheite zien plant', en vrolyk om heen dansf' en zing'; want onz' muzykant' zeil' maak' de fraaye muzyk!
kees kornelïssen.
Daer bin ik, bylo! meê te vreden, hoffecier!
ka"



DER ENGELSCHËN EN RUSSEN. «7
katryn, tegen Jasper. Wy zullen hand aan hand dansfen, en gy zult zolang myn vryër zyn.
jasper, knorrig Een Franfche citoyen voor jouw: dat is beterl
vryaart.
5y moet vader Veldeling mede brengen, Jasper! oir hem deel te geven aan onze vreugd. Tegen Roosje en Anthoni.
In gy, myne kinderen! ik bepaal den avond var dezen blyden dag, waarop Alkmaar op nieuw is cntzet, tot uwe heilryke huwelyksfluiting. Myne doelter! ik had gehoopt u een' aanzienlyker bruidfchat dan nu, te kunnen geven, dan de omftandighelen des lands hebben te véél opofferingen van myn vermogen geëischr, doch, hoe dit ook zy, ik laat u, ten erfdeel, een vry en, zo wy hopen, eerlanj gelukkig vaderland!
Zy vertrekken allen.
F 4 LAAT-



88 DE AFTOGT
LAATSTE T O O N E E L.
Het tooneel verandert, en verbeeld eetie open markt; het volk is 'er bezig een' vrykeidsboom op te richten ; een aantal gewapende burgers, Franfche en Bataaffche foldaten ftaari 'er, met hunne f pelende muzy kanten óm heen gefchaard.
VRYAART, NEE-LTJEj KEES KORNE LTS SEV, VELDELING, ROOSJE, ANTHONI, Dï OFFICIE U , JASPER, KATRYN, FRAN' ' SC HE en BAIAAFSCHE SOLDATEN, ENGELS C H E « RUSSISCHE KRYGSGEVANGENEN, GEWAPENDE BURGERS en VOLK.
VRYAART.
"Welaan , myne vrinden! deze dag zy ii gulle vrolykhcid doprgebragt: na wel gezongenen gedanst te hebben, zal bet middagmaal ons des te beter fmaken.
NEELTJE.
Maar, kinderen ! wat zullen we byster laat aai tafel gaan! Het eten zal koud wezen eer wy let gebruiken;
KEES KORNELÏSSEN.
Dat V niemendal, moeder Vryaerti dun zdlen
we



DER ENGELSCHEN -EN RUSSEN- 8<?
weongs.verftaeje wel? niet branden. Hadden de Engelfchen en Rusfen ongs moêrland overwonnen, dan zouwen wy allicht in 't gehiel gien eten meer hebben, datje 't var.
A N TH ONI.
Ja, van Engelfchen en Rusfen gefproken, ik heb vernomen dat' er dezen ochtend noch eenigen uit het Borger bosch te voorfchyn zyn gekomen, die hier gevangkelyk zyn binnen gebragt.
VRYA ART.
Goed! dit zal het vermaak vergrooten.
KATRYN.
Ha!,daar komen die deftige lieden zelf al aan! Onder het fpelen van het bekende lied: Ah! 9a in', word 'er een aantal Engelfche en Rusfifche krygsgevangenen opgevoerd, en het tooneel rondgeleid, waarna zy, onder een algemeen gejuigch, vertrekken.
B.EURTZANG.
Wyze: Danfons la carmagnole.
VRYAART.
Gy, Brit en Rus! roept vry:ó wee!") ^ En pakt u fpoedig weg naar zee ; ƒ Vlugt uit ons vaderland, Met eindelooze fchand'!
F 5 Gaat



DEAFTOGT
Gaat klagen by uw vrinden!
Doet het niet wéér! bis. Gaat klagen by uw vrinden!
Doet het niet weêr, Na deez' keer!
ALGEMEEN KOOR.
Gaat klagen by uw vrinden! Doet het niet weêr, Na deez' keer.'
NEELTJE.
Zy dachten wis, uit haat en nyd 7 Ons in te flikken voor ontbyt; 'fh's' Maar onzer heldenflaal Gaf hen het middagmaal; Nu zyn ze zat van flagen :
Zy doen 't niet weêr; bis. Nu zyn ze zat vaii flagen : Zy doen »t niet weêr, Na deez' keer.'
KOOR.
Nu zyn ze zat van flagen: Zy doen 't niet weêr, Na deez' keer!
Zy wonnen 't land reeds, op de kaart;!
Maar 't was gerekend zonder waard: y's' Pas wierden zy geweerd, Toen was het: rechtsom keert!
Zy



DER- ENGELSCHEN EN RUSSEN, pt
Zy riepen: „ Geeft genade!
„ Wy doen 't niet weêr!" bis. Zy riepen: „ Geeft genade!
„ Wy doen 't niet weêr, „ Na deez' keer!"
KOOR.
Zy riepen: „ Geeft genade ! „ Wy doen 't niet weêr, „ Na deez' keer!"
ROOSJE.
Dus heeft der Franfchen heldenftoet TV Onze eer voor 't vuig geweld behoed:/ Hun hart tracht ook naar min, Maar Hechts met 's meisjes zin. Thans gaan de fchenders vlieden:
Zy doen 't niet weêr; bis. Thans gaan de fchenders vlieden: Zy doen 't niet weêr, Na deez' keer!
KOOR.
Thans gaan de fchenders vlieden: Zy doen 't niet weêr, Na deez' keer!
KIES KORNELÏSSEN.
Mot toch mayn geldje naer de maen,") Ik bied het dan mayn moêrland aen: ƒ
„ Daer! koop nouw kruyd en lood, „ En fchiet jouw vyand doodl'*
Dan



pa DE AFTOGT
Dan zei hy, kruypend', klaegen: „ Way doen 't niet weer!" bis.
Dan zei hy, kruypend', klaegen: „ Way doen 't niet weêr, „ Na deez' keer!"
koor.
Dan zal hy, knijpend', klagen: „ Wy doen 't niet weêr, „ Na deez' keer!" k A t k y n. My krygt, indien ik eensjes trouw', "1 Een Franschman, of Bataaf, tot vrouw;j '** Geen Rus, of Engelschman: Wel foei! ik walg 'ervan! VJugt, laffe plunderaren!
Komt nimmer weêr! bis, VJugt, laffe plunderaren! Komt nimmer weêr, Na deez' keer !
koor.
Vlugt, laffe plunderaren! Komt nimmer weêr, Na deez' keer!
Hier word door alle de aanwezigen, onder het f pelen van een vaderlandsch müzykjlttkje, hand aan hand, rondom den vryheidsboom gedanst.



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 93
vryaart.
Bravo! nu noch een ernftiger ftukje, tot befluit onzer vrolykc byeenkomst.
BEURTZANG.
Wyze van den Marfeiilaanfchen marsch.
vryaart.
Juigcht vry , rechtaarte Batavieren!
Uw vaderland is uit den nood. 's Vyands bloedige moordbanieren
Dreigden u met een wisfe dood. bis. Het Britsch geweld woedde op uw ftranden,
En kocht een' Noordfchen beuleniïoet,
Om zich te baden in uw bloed, Op den wenk van zyn dwingelanden.
K O O R.
Tuigch nu, ó vaderland! uw rampen zyn voorby: De boei was reeds gefmeed; maar gyblyft eeuwig vry.
neeltje.
Het vreedzaam erf van onze vadren
Wierd fel beroerd door kryg en moord:
Overal zag men beulen nadren,
la, de fchrik vloog van oord tot oord; bis.
Maar, 't vuige rot, dat ons deed beven, En voortitroomde als een woeste zee, Vlied nu met fpoed van onze reê,
Is, met fchand', van dees kust verdreven.
KOOR.



54 DE AFTOGT
KOOR.
Juigch nu, ó vaderland.' uw rampen zyn voorby De boei was reeds gefmeed; maar gy blyft eeuwig vry.
ANTHONI.
Gy, vorsten, die ons durft belagen!
Beeft voor der Franfchen heldental! Daar Bataven hen onderfchragen
Nadert gy uwen wisfen val. bis. Reeds dreunen uw verheven trooneu
Door onzer volken dondertuig; , Gy fiddert op het krygsgejuigch, 't Zegelied onzer vryheidszonen!
KOOR.
Juigch nu, ó vaderland! uw rampen zyn voorby: De boet was reeds gefmeed; maar gy blyft eeuwig vry.
KOO SJE.
Verheft uw item, 6 landgenooten.»
Tot lof der weldoende Opperman • Daar uw val ftheen te zyn befloten,
Keerde zy 's vyands wapenkracht, bis. Eéns moog' de vryheid triomferen,
De dwang alöm zyn uitgeroeid;
En daar al 't menscfadom hem verfoeit, Zal 't alleen 's Hoogften wetten eeren! '
KOOR.
Juigch nu, ó vaderland! uw rampen zyn voorby: De boei was reeds gefmeed; maar gy blyft eeuwig vry.
VEL-



DER ENGELSCHEN EN RUSSEN. 55
VELDELING.
Mogt, na dees woedende oorlogsplagen,
Waardoor onze akkers zyn vernield ; 't Licht der vree voor onze oogen dagen,
Als de zon, die het all' bezielt! 'bis. Mogt Neêrlands volk, gelyk voordezen,
Zyn' roem doen fchittren langs de zee!
Dan zal het ras, van reê tot reê, Weêr de baak aller volken wezen l
KOOR.
Juigch nu, ó vaderland! uw rampen zyn voorby: De boei was reeds gefmeed; maar gy blyft eeuwig vry.
Na dezen zang volgt weder een algemeene dans, waarna alle de perfonaadjen, onder het /pelen van een krygsmuzyk, vertrekken.
EINDE.