8fiL
OK
63 2136



Bibliotheek Universiteit van Amsterdam
01 3310 9785









I R E N E,
TREURSPEL.
Te A M S TELDAM9by P1ETER JOHANNES UYLENBROEK, in de Nes, 1784.






DEN
WELEDELEN HEEREN LEDEN
DER BEIDE
GENOOTSCHAPPEN,
TER SPREUKE VOERENDE:
KUNSTMIN SPAART GEEN VL7T,
E N
UTILE ö» AMUSANT,
WORD DEZE
NAVOLGING
VAN
VOL T A 1 R E S
I R E N E5
MET ALLE ACHTING OPGEDRAGEN,
DOOR
LAUDANDA VOLUNTAS.
PER-



PERSON AADJEN.
nIcéphorus, keizer van Conftantinopolen. Irene, gemalin van Nicéphorus. alexis comnenus, Grieksch prins. leontius, vader van Irene. memnon, vertrouweling van Alexis. zoé, vrindin van Irene. Lyfwachten.
Het tooneel is te constantinopolen, anders byzantium, in het oude hof van
constantinus.
I R. E-



I R E N E,
TREURSPEL.
EERSTE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L.
IRENE, ZOÉ. IRENE.
Wat onverhoeds geval, dat my verbaasd doet liaan, Verpligt den keizer met zyn' hofftoet ons te ontgaan? 'k Zie,in een diepe ftilte,als waar' hier 't ergst te fchroomen, Een vreemde wacht aan 't hof der zeven torens komen! Dit vorftelyk verblyf, hoe Iuisterryk het zy, Is als veranderd in een barre woesteny.
ZOÉ.
In Conftantinus vest volgt op de fchoonfte dagen Te dikwerf 't aklig wee der vreeslykfte onweervlagen. Het hof verleent geen vreugd, die lang beftendig blyft; 't Schenkt flechts een fchynvermaak, dat fchichtig henen Om 't ongelukkig hart'bedriegelyk te flreelen. (dryft, Men vliede 't hofgewoel, dat billyk moet vervelen. De hoofden van het volk, vergaderd in deez' wal Tot 's ryks behoudenis, of mooglyk tot 's ryks val; De Scytfche zwervers en de trotfche muzulmannen,
A Jï



2 I R E N E,
Ja duizend vyanden, in 't heimlyk faamgefpannen , Verpligten zekerlyk, in 's lands verwarden flaat, Nicephorus zich meest te onthouden in den raad. IRENE.
Myn Zoé! de oorzaak van des keizers angst en fmarte Is reeds te wel bekend aan myn gefolterd harte. Vergeefs ontveinst hy my zyn ingebeeld verdriet. De minnenyd alléén voert op zyn ziel 't gebied, En noopt hem my met fmaad en fchande te overladen: Hy hoort in 't heimelyk naar vleijers, die myn daden Affchildren voor zyn oog, in 't hatelykfte licht; Naar logenfmeders, die, vergetende hunn' pligt, Arglistig yvren om myn deugden te onderdrukken. Wat grievend leed voor hem! 'k beween zyne ongelukken, En zucht om 't doodlyk lot, ons beiden toebereid. Waarom verkoos ik niet die heilige eenzaamheid, Waarin myn vader, na myn' echt, zich heeft begeven, En, hoe geftreng ze ook zy, hem thans gerust doet leven? Hy, warsch van 't hofgewoel, wist, by ervarenis, Dat alles, hoe 't ook ftreel', geheel bedrieglyk is. (ftreden; Daar word zyn deugdzaam hart door vrees noch fchrikbeDaar fmaakt hy't heilrykst lot.fteeds met zichzelv'te vreden. Waarom verfmaadde ik myn' rampzaalgen luister niet ? 'k Beklom den rykstroon, maar bewerkte myn verdriet. ~ Voor 't volk gekroond, den ftaat ten offer opgedragen, Moet ik den hoogen rang, my toegefchikt, beklagen. Een wreede erinnering baart my noch.grooter fmart; Ik kan haar' invloed , zo bekoorlyk voor myn hart,
Maar



TREUR S P E L. 3
Maar door myn' pligt gedoemd, onmooglykoverwinnen. De lucht van dit paleis vergiftigtmyne zinnen.
zoé.
De vorst heeft echter nooit in 't openbaar getoond, Dat door den minnenyd zyn boezem word bewoond.
irene.
Schoon hy dees dolheid door zyn'hoogmoed weet te doven, Streef ik, in dit paleis, daarom myn' ramp te boven ? Helaas! voor onze kunne is een verheven rang Veelal meêdoogen waard' en werkt onz' ondergang. Men doet de aanminnigheên, waarmeê wy mooglyk pralen, Ons door een' tranenvloed te menigwerf betalen. Geloof me , 'er is geen dag, ja zelfs geen oogenblik, Dat my des dwinglands wrok niet flaat met feilen fchrit! Gy weet hoe dikwyls hy, door minnenyd gedreven, My op den oever bragt van myn elendig leven. Wat koele fmaadheid was 't waartoe hem 'twoên bewoog! Waarom kon ik die niet verbergen voor elks oog!
zoé.
Uw deerniswaardig lot kan my op 't grievendst treffen. Uwe onfchuld en uw deugd zal zich met glans verheffen! Hy kan dien niet weêrftaan. Vorstin! verban uw fmart. Wat vreest gy ?
IRENE.
De Almagt, prins Alexis, en myn hart. zoé. (den> De prins, wiens groote naam men juigchend' hoort vermeiDie 's keizers heir met roem befüert in Taurus velden, A 2 N00ir.



4 IRENE,
Nooit wanklende in zyn' pligt, dient u en uwen gaê.,, En komt, u vliedende, getrouw zyne eeden na. IRENE.
Ik weet die held zoekt niets dan glori na te jagen ; Dan, dit doet my zyn lot (leeds meer en meer beklagen.
ZOÉ.
Hy vest het keizerryk, dat lang te wagglen Mond, Door zynen heldenmoed op een' onwrikbren grond.
IRENE.
'k Vrees dat zyn grootedaên my al te zeer bekoren !
Alexis is voor my, ik ben voor hem geboren; Wy beiden, uit den Ham der keizeren gedaald, En, van de wieg af aan, als voor elkaêr bepaald, Te famen opgevoed, bemind van onze vrinden, Verlangden naar het uur het welk ons zou verbinden. Dan ach 1 het ftaatsbelang, 't welk ftrafloos 't heiligst woord Verbreken durft, heeft wreed die zoete hoop geftoord. Gedoemd door moeders trots, door magen aangedreven, Moest ik, ondanks myn' wil, myn hand den keizer geven. Men waande dat de glans des ryksflafs mynen rouw En innig zielverdriet welhaast verdry ven zou. (ftoven, 'k Moest dus een' gloed, dien 'k in myn'boezem voelde Meer flreelend voor myn hart dan 't ryksbeftuur, verdoven, 'k Poogde,aan myn' prins ontrukt,daar de onverwinbre magt Des reinen Godsdiensts my verfterkte door haar kracht, My, in een' tranenvloed, ook aan myzelv' te ontrukken. Met zulk een' moed bezield , deed ik de liefde bukken, En roekloos zwoer myn tong den fchroomelyken eed,
Dat



TREURSPEL. s
Dat ik nooit minnen zou ; ik ftaaf dien ook. Nu weet Gy door wat grievend leed myn hart zich voelt verfcheurenHelaas! myn vader laat, in plaats van me op te beuren En te onderrichten, hoe de fchrikkelyke orkaan Der driften word geftild, meêdoogenloos, my aan Haar woeden over. Hy heeft zich van 't hof begeven, En dwingt my in een' Haat, dien hy ontvlied, te leven. Ik heb hier niemantdan, myn Zoé, u alléén, Aan wie myn kloppend hart, door droefheid afgefireên , Zich van de rampen, die my drukken, mag beklagen... Maar Memnon nadert ons.
TWEEDE T O O N E E L.
IRENE, ZOÉ, 1IEMNON,
IRENE.
Zal 't aan den vorst behagen Dat ik hem zie ? Spreek op; mag ik thans in den ry Der hovelingen, die geftadig zyne zy' Omringen, op myn beurt voor zyn gezigt verfchynen? MEMNON,
Mevrouw! de keizer poogt zyn bange boezempynen, Zo foltrend voor zyn ziel, te lleelen voor uw oog. Schoon ik geenszins op de eer der hovelingen boog', Onkundig van 't geheim van zyn vertrouwelingen; Schoon ik nooit in den raad des keizers door kan dringen, Als zynde ik niet dan 't hoofd der wachters van den ftaat, Gebannen op myn' post, gelyk een Hecht foldaat,
A 3 Kunt



6 IRENE,
Kunt ge echter veilig u verlaten op myn woorden. Ik heb verdaan dat prins Alexis reeds de boorden Van den Boristhenes verliet en herwaart keert; En uw gemaal, wiens hart door fchrik en angst verteert, Zit bevende in den raad, tot heil des lands vergaderd.
IRENE.
Alexis, zegt gy? is het mooglyk!
ME BIN ON.
Ja, hy nadert
Reeds lang den Bosphorus.
IRENE.
Welk een beleediging Voor myn' gemaal, van wien hy geen bevel ontfing!
MEMNON.
'k Hoor van Alexis komst zelfs fterk verzekring geven, 't Verdeelde hof fchynt voor'shelds wederkomst te beven. Aan alle kanten word een vreemd gerucht verfpreid, 't Welk of doet vreezen of met ydel hopen vleit: Het vliegt van mond tot mond, en poogt, in fpyt der wetten, Het fier Byzantïum tot muitzucht aan te zetten. Voor my , ik weet wat ik moet doen in dit geval, Wie my beheerfchen, en wien ik befchermen zal. Geen dienaars van den Haat, hoe hoog in top gerezen, Geen grooten, geen belang, geen aanhang doet my vreezen: 'k Heb op myn volk en my alléén myn hoop gericht, 'k Ben aan A.éxis myn bevordering verpligt : Ik ben dezyne, moet hem minnen , dienen , achten : (ten. Gy moet van Memnonshand, mevrouwüets groots verwach-
Dit



TREURSPEL. 7
Dit uiterfte uur vereischt getrouwheid aan uw' Item. De prins, aan wien uw ramp alreeds ter ooren kwam, Kon , daar een eedle gloed zyn' boezem deed ontgloren, En fchoon hy zyne liefde, ondanks zyn hart, moest fmooren, Niet langer zyne komst vertragen. Maar, mevrouw! Misfchien dat ik te veel aan u ontdekken zou. 'kZeg enkel dat zyn komst u geenszins moet verfchrikken. Ik fleet alreeds te lang myn dierbare oogenblikken. Dat uw goedgunstigheid myn yvervuur verfehoon'. Gedoog dat ik my fpoede en mynen pligt betoon'!
DERDE T O O N E E L.
I KENEj ZOÉ, IRENE.
Ach! dit gezegde geeft myn ziel weêr ftof tot zuchten, Dit oogenblik, helaas i doet my voor alles duchten. De trouwe Memnon deed my reeds genoeg verftaan. De vorst, door minnenyd angstvallig aangedaan, Ontvlied my overal, en weigert my te hooren. Wy zien op dezen dag met fchrik het uur geboren Dat prins Alexis zich aan 't hof vcrtoonen zal. En Memnon kiest zyn zy'! — De raad, in dezen wal Vergaêrd,zocht's keizers magt voor lang reeds aan te randen, En de onderlinge twist, waardoor hun boezems branden, Sloeg woedende over op de gantfche burgerfchaar'. Dan ik aan mynen pligt verbonden, voor 't gebaar'
A 4 Van



8 IRENE,
Van drieste muiters doof, gedwee in ramp en fmarte, Gehoorzaam aan myn' gaê, vrees enkel voor myn harte. Misfchien word my deez' dag een fchriklyk lot bereid, Waarvan zich 't voorgevoel reeds door myne adren fpreid. Ach! kwam Alexis, aan 't gewoel des heirs ontweken, Nooit aan dit doodlyk hof, om zynen eed te breken... Wien zie ik, hemel! ach...!
VIERDE T O O N E E L.
IRENE, AtEXIS, ZOÉ.
ALEXIS.
Vorstin , gedoog dat ik Voor uw gezigt verfchyn'. Verban uw vrees en fchrik! Gy zult uit mynen mond geen nutloos klagen hooren; 'kBen voorden troon, dien thans uw gaê bekleed, geboren , En, zo ik 't zeggen mag,'k was't ook voor u, mevrouw! Dan , 't lot gehengde niet dat zulks gebeuren zou. Ik zag my de oppermagt en myne Irene ontrooven. Ik dorst my van myn' dienst in 't oosten veel beloven, En waande dit verlies welhaast herfteld te zien : Maar, fints Nicephorns dees landen mogt gebiên, Is myn verdiende roem ten eenenmaal vervlogen; Myn ftamnaam is 't alléén waarop ik noch mag bogen. Wat moed my ook bezielde, ik heb noch niets volbragt, Waardoor ik dingen kan naar de eer van myn gedacht. Hoe dapper Trebizonde aan my het hoofd mogt bieden , 't Bukte eindlyk voor myn' arm; ik deed de Scyten vlieden,
Ver-



TREURSPEL. 9
Verwon Artaxates. — Vorstin ! dat dit voor my In myn vermetelheid thans tot verfchooning zy ! Ik keer te rug en werp my voor uw voeten neder, In 't vleijend uitzigt, dat gy, zonder blozen, weder Het vorstlyk bloed, waaraan ge uw aanzyn fchuldigzyr, In my zult kennen.
IRENE.
Prins! wat doet ge ? op welk een' tyd, En waar wringt my uw komst een' tranenvloed uit de1 Gy kent het juk te wel waarin ik ga gebogen, (oogen ? Wat fterke grenspaal fcheid voor eeuwig ons van een!' Gy hebt en eed en pligt en wetten overtreên, En durft, wat roekloosheid! voormyn gezigt verfchynen K.. Om 't misvertrouwen myns gemaals te doen verdwynen. Waart gy verpligt geweest myn tegenwoordigheid Te ontgaan. Wie weet wat ramp dees ftoutheid u bereid! Gy doet my beven, prins! Gy gaat gewis verloren.
ALEXIS.
Ik vrees uw'ramp, ben ik dan fchuldig ? wat wy hooren! Dat Vorst Nicephorus met recht myn byzyn ducht'! Zyt ge in Byzantium, en zie ik u? hoe! zucht Gy onder't klemmend juk eens vorsts, vol wanvertrouwen En minnenyd omtrent zyn gade, de eer der vrouwen? Zyt gy dan een flavin in Griekenland? verknocht Aan een"* tiran, die in Circasfiè'n u kocht? Die,fteeds wantrouwende,u doorwreedaarts laat omringen, En gantsch onzigtbaar maakt voor 'toog der flerveüngen ?. Heeft dus de keizer, in zyn nare angstvalligheên ,'
A 5 , Zyn



lo IRENE,"
Zyn westelyken aart en Griekenlandfche zeê» Veranderd?
IRENE.
Sints myn echt my heeft ten troon verheven, Zag ik in dit paleis my alles vvederftreven; Niets bleef beftendig...
ALEXIS.
Dan myn hart alléén ; 't bleef in Zyn min ftandvastig, als voor u gefchikt, vorftin! 'k Durf moedig de oppermagt der keizeren trotferen. 'k Stel my met hen gelyk en laat my nooit verheeren. Hoe! daar elk onderdaan, hoe laag, 't geluk geniet, Dat hy zyn keizerin genaakt en hulde bied , Zou ik, wat bittre fmaad ! alleen zulks niet vermogen! En maakt zyn minnenyd my fchuldig in zyne oogen, 'k Zal dan, fchoon ik myn hart bevryd van misdaad ken, Den dwingland toonen, dat ik waarlyk fchuldig ben. Ik heb reeds lang genoeg zyn ftrengheid moeten vreezen.
IRENE.
En ik, ik moet door dwang aan hem gehoorzaam wezen. Gy waagt uzelv' vergeefs in dees gefteltenis. •Gedenk, Alexis! dat de vorst myn meester is.
ALEXIS.
Nicephorus is nooit tot dat geluk geboren. Hy heeft my 't goed ontrukt, alléén aan my befchoren; Hy is 't bezit daarvan geheel onwaard'. Hoe! zou Comnenus heldenbloed, waaruit gy fproot, mevrouw, Van wiens geduchte daên men alles hoort gewagen,
2 . De



T R E U R S P E L. n
De fiaaffche ketenen eens dwinglands moeten dragen! Hy voere alléén 'tgebied,zo verr' 't hem mooglyk zy, Op 't deerlyk overfchot van Romes heerfchappy, 'tGeen Conftantyn,wiens roem alle eeuwen zal verduren, In 't veld van Tracië' en voor Trebizondes muren Tot aller volkren ramp verplaatfte, en dat ik min' Voor hem verdedigd heb dan wel voor u, vorflin! Hy heerfche op dezen troon! ik zal 't hem niet benyden. Ik leef alléén voor u, 'k zal u voor leed bevryden. Myn hart vergeeft hem nooit uw wreede (laverny. Ge ontveinst den rampfpoed, die u drukt, vergeefs voor my. Een overweldiger is dwingeland met éénen. Ach! zo de Hemel ons zyn' byfiand wil verleenen, Dan zal dees rykstroon door een' keizer zyn bekleed Die hem meer waardig is.
IRENE.
Gy klaagt vergeefs. Gy weet Ik ben flavin, mynheer! — Ik heb myn woord gegeven. Het ftaat niet meer aan my.
ALEXIS.
Gy zyt daarvan ontheven. Gy gaaft het eerst aan my: ontneemt gy 't my nu weer?
IRENE.
Hieraan te denken ftaat my zelfs niet vry, mynheer! Myn hart wenscht wel om u...Maar ach! Gy doet my fchrooEEN LYFWACHT. (mei).
De vorst ontbied u,prins!
ALEXIS,



ï2 ÏRENE,~
alexis, tegen de lyfwacht.
Hy zal my ftraks zien komen;
Vertrek! Welaan : ik ga, dat ik den dwingland fpreek',
Dat onze famenkomst in u geene angften kweek', (zen. Vrees niet voor hem , mevrouw! wil ook voor my niet vreeIk weet wat ik myn bloed en't zyn'moet fchuldig wezen. Myn waarde Irene, wees gerust, verban uw fmart! Hy vertrekt.
irene.
Wat nare angstvalligheid beklemt myn zwoegend hart ! Ik voel my beurtelings door angst en fchrik beflreden. Een kille vrees doordringt op ieder woord myn leden. Wat cf het oogmerk van Alexis toch mag zyn ? 'Ga, Zoé ! dat men dra het hof van Conftantyn, Waarin, fints diens beftuur, zo veel geduchte helden Rampzalig naar het eind' van al hun glori melden, Op 't ftilst' doorzoeke en acht op elks bedryven fla. Doe alles my verftaan; beklaag myn lot.
zoé.
Ik ga
Öp uw bevel, en zal dit doodlyk hof doorwaren. Och! deed uw Zoé eens, uw boezemfmart bedaren! Maar'k vrees voor u.—Een vorst.die niets dan argwaan voed. Neemt mooglyk wraak, mevrouw! door't plengen van uw Of bant u en den prins, als balling, uit zyne oogen. (bloed, Wat zult gy in dit uur, zo heilloos, toch vermogen?
IRENE.
Hoe! kunt gy twyfelen wat ik vermogen zou?
Ik



TREURSPEL. i3
Ik ftaaf myn woord, den vorst gefchonken by myn trouw. Ik zal een zoete drift, die 'k eertyds vry mogt kweken Wanneer zy, onverhoopt, myn' boezem mogt ontiïeken, Hoe zeer zy 't hart ook flreel', kloekmoedig tegengaan. Ik overwin myzdv', zo verr' 't aan my zal ftaan. Ik zal, myn lot getroost, my nooit myn'pligt onttrekken, Myn leven noch myn dood met vuile fchand' bevlekken!
Einde vin het eerjle bedryf.
TWEE-



14 I R E N E,
TWEEDE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L.
ALEXIS, MEMNON. M E M N O N.
Schoon Cefar vol van angst elks oogen poogt te ontvliên, Heeft hy nochtans begeerd u op dees plaats te zien. Voorzeker deed uw komst zyn boezemfmart vergrooten. In zyn geheim vertrek met vleijers opgefloten, Vervuld met argwaan op zyn gade en u, myn prins! Bepeinst hy, hoort den raad van elk, en komt geenszins Tot een bepaald befluit.———Ik kan hier veilig fpreken. Stel u gerust, geen mensch zal onze handling breken! Dees zaal leid naar 't Vertrek des keizers en zyn gaê;
Ikhoude alhier de wacht. Mynheer, gy ziet weldra
Uzelv' verheven op den rykstroon uwer vadren: Een onuitbluschbaar vuur verfpreid zich reeds door de adren Van 't roemryk eedgefpan, tot uwe hulp befteld; Heb geen' den minften fchroom : elk hunner is een held: Ik heb hen ondertast. ■ ■ Eén bende keurelingen Zal eerst den wal en poort van dit paleis befpringen; Daar de andere, even als in vredestyd gekleed, (Dit dooft den argwaan) hier tot byltand is gereed. De keizer heeft op u een allerfterkst mistrouwen; Maar hy gelooft, op my gerust te kunnen bouwen: Dus is in 't einde uw zaak in volle zekerheid!
ALEXIS.



TREURSPEL. 15
ALEXIS.
Is Rustan, Arbas en Polémon wel bereid, Om, op den eerften wenk... ?
MEMNON.
Wil toch uw twyfiing Haken: Hun benden zullen u een' ruimen doortogt maken. Weet dat hun yvervuur, hun vrindfchap, en vooral Hun moed, in dezen nood, u beter dienen zal, Dan dat gy, op het fpoor van wrcede dwingelanden, Laaghartig wierd gediend door omgekochte handen.
ALEXIS.
De ftaat koos myne zyde en was voorlang te onvreên, Maar 't volk...
M E M N O N.
Bemint u .eischtdat gy ten troon zult treên. Gy kent hunn' wuften aart, als ras in woede ontftoken, Maar, op het minfte woord, is weêr hun toorn gebroken. Volvoer hun oogmerk, prins! ik fpoor hunn' yver aan, En fta u borg voor 't hart van ieder onderdaan. Des, fmoor uw vrees en wil u voor hun oog vertoonen. Gy vind in raad en volk een aantal heldenzonen. In dit paleis, te vaak met menfchenbloed bevlekt, En 't welk ten vrye wyk van moordenaren (trekt, Zien wy.op 't onverhoedst.de grootfte omwentelingen, Tot welkers diep geheim't gemeen niet door kan dringen. De ftem van 't priesterdom, t gemor van elk foldaat Bewerkt een' ommekeer in 't lïgchaam van den ftaat. Dees wentelingen zyn geiyk aan de onweervlagen,
Diu



l6 IRENE,'
Die, onverwacht, op een' der aangenaamde dagen, Zich dondrend hooren doen: hoe min zy zyn voorzien, Zo veel te minder is haar treffen ook te ontvliên. Het keizerryk fchynt flechts een herfenfchim te wezen: Wy zagen keizeren, ten hoogden top gerezen, Neerploffen van den troon, en der vergetelheid Geleverd, en hunn' roem met hen naar't graf geleid, 'tls tyd dat eens dees wal een'keizer moet aanfchouwen, Dien grootfchen eernaam waard', 's ryks hoekfteen, 's volks vertrouwen.
Men draagt u 't hoog bewinr, als vorst, eerbiedig op. Welaan dan, aarzel niet, voer eens uw heil in top. Ik zag hier velen, die dit ryk als keizers eerde, Alléén om dat hun wil of heerschzucht zulks begeerde. In 't purper uitgedoscht, verfierd met ftaf en kroon, Verfpreidden zy hunn' glans in 'trenperk flechts ten toon ; De kerkvoogd van Sophie moest hen als keizers groeten, Engantsch Byzantium boog zich!aan hunne voeten: Zy hadden minder moed, veel kleiner vrindenry, Veel minder recht ten troon, veel minder deugd dan gy. 'Verzamel 't overfchot des ryksftafe, lang vertreden, 'k Verzeker u, deez' dag zult gy den troon bekleeden! ALEXIS.
Welaan: 'k nam myn befluit, 'k zal alles onderdaan. Ik bied myn waarde Irene en hart en zetel aan; Ik voel in myne borst een vlam van eerzucht blaken; Ik haat Nicephorus; ik zie zyn eind' genaken. Dan, van elk hartstogt, die in mynen boezem woed,
Heeft



T RE U R S P E L. 17
Heeft liefde de overhand; Irene flerkt myn' moed. Voor haar zou zelfs myn arm eene euveldaad volbrengen... Maar.'t is geen euveldaad eens dwinglands bloed te plengen, 'k Ontneem hem flechts een goed, 't welk my, niet hem,behoort;
Hy ftïet my van den troon, heeft haar, die my bekoort En minde, met verraad, aan dezen arm onttogen. Denk , of ik zulk een' hoon koelzinnig kan gedoogen!
m e m n 0 n. Mynheer! de vorst deed u in dit geheim vertrek Ontbieden, om met u in onderling gefprek Te treden. Uw befluit?
alexis.
Ik zal hem antwoord geven.
memnon.
Zyn wachten nadren reeds. Indien hy , aangedreven Door wantrouw, wrók en haat, u heimlyk lagen fmeed , Zie dan in my, 6 prins! den wreker van uw leed. Hoe hy u ook bedreig', niets moete uw ziel ontroeren. Wat hy volvoeren wil, moet hy door my volvoeren. Vertrouw op my... hy komt.
TWEEDE T O O N E E L.
nicEphorus, alexis, memnon; Wachten, die op 's keizers wenk van het tooneel gaan.
nicephorus.
Uw tegenwoordigheid, B Alexis,



i8 IRENE,
Alexis, heeft hier ftof tot achterdocht verfpreid. De landen , kyigs d'Euxyn, deed gymyn wapens vreezen; Maar, als de keizer „ wil," moet hy gehoorzaamd wezen. Gy geeft het volk, dat deeds zyne oogen op u richt, Een fchaadlyk voorbeeld in 't volvoeren van hunn' pligt. Hoe! zonder myn bevel durft ge u aan 't hof vertoonen! Wat reden hebt ge, om my dus fchandelyk te hoonen ?
ALEXIS.
'k Weet niet dat ik u hoon. Aan 't eind' van uw gebied , Kent dikwyls't volk de wet, die gy hen voorfchryft, niet. 'k Heb, zonder argwaan,my gefchikt naar 't welbehagen Der wyze raden, die uw' zetel helpen fchragen , En die gy mint en acht.
NICEI'HORUS.
'k Zal ook hunn' fchutsheer zyn, Zo lang hun trouw, my blyktvoor't ryk vanConftantyn. Wil echter geen gehoor aan hun bevel verleenen. Zy riepen u te rug ; ik zende u weder henen Naar de oevers des Euxyns; verlaat terliond deez' wal. Weet dat ik geenszins naar verfchooning luistren zal; En.zogeaan Bosphors vloed weêr 't morgenlicht ziet ryzen, Zal u myne oppermagt als muiteling verwyzen : Gy zult de ftraf, die gy verdiende, niet ontvliên. Zie daar het geen ik u als keizer moest doen zien..
ALEXIS.
's Ryks grooten, door wier keus gy zyt ten troon gedegen , Door wie ik de eerde plaats, naast u , hier heb verkregen , Verdoven haast den toorn, die in uw' boezem brand:



treurspel. jq
Zy kennen mynen naam , en rang , en trouw voor 't land, Welks hatren ik veeltyds door dezen arm mogt ftraffen. Gyzelf moest, nevens hen, hierin my recht verfchaffen,
En dulden dat ik hier myn dagen flyt. Gy zult
My nooit dit heilig recht ontnemen buiten fchuld!
NICEPHORUS. Wat durft gy eifchen ? hoe!
ALEXIS.
Ik durf een recht beweeren , 't Welk ieder burger mag, ja moet, van u begeeren. Ik fta met hen gelyk: hun zaak is ook myn zaak. NICEPHORUS.
Ik ben uw trotsheid moe'. Voor 't,laatfte, ontzie myn wraak: Vertrek! ——
ALEXIS.
Gy kent my niet. Ik tart uw ydel dreigen. Een hart, als 't myne, is nooit een flaaffche fiddring eigen : Het kent geen vrees. Myn trouw, myn rang, en dapperheid Befchutten my voor 't leed, door u my toebereid, 'k Verlaat dees hofftad niet!
NICEPHORUS.
Genoeg. —— Tegen Memnon.
Gy, hoofd der wachten!
Wees 't ryk en my getrouw.
Hem een papier overgevende.
Gy moet myn' wil betrachten!
B 2 DER-



zo IRENE,
DERDE T O O N E E L.
ALEXIS, MEMNON. MEMNON.
't Geluk begunftigt u: hy nadert 'zyne ftraf.
ALEXIS.
Maar wat behelst het fchrift , dat hy u overgaf?
M E M N O N.
Prins! lees het zelf.
ALEXIS, na gelezen te hebben.
Zyn raad dorst zulk een vonnis vellen! Zyn opgekropte haat kon my dit lang voorfpellen. Hy waant dat hy, als vorst, Comnenus vry ter dood Mogt doemen.
M E M N o N.
Daar hy juist zyn' eigen val befloot. De fiere dwingeland, die zich van elk doet vreezen, Waant my zo laag gelyk zyn flavenftoet te wezen. Maar nu, voleind', en lees 't wreedaartig vonnis door.
ALEXIS, na gelezen te hebben. Nu komt Nicephorus my noch veel fnooder voor. Irene in boeïjen, hoe! hy ook haar valbewerker!
ME MN ON.
Het graf der grooten is niet verr' van hunnen kerker!
ALEXIS.
Is zy reeds onderricht van 't nadrend ongeval?
M E M N O N.
'k Denk dat zy de oorzaak en 't gevolg wel gisfen zal.
Voor



TREURSPEL. ar
Voor 't ovrig' weet zy niets.
ALEXIS.
Laat ons zorgvuldig waken, Om 't onheil niet te ras aan haar bekend te maken. Het moedig eedgefpan ontdekk' men nimmermeer, Ten zy ik fneve of als verwinnaar wederkeer' 1 MEMHON.
My dunkt alree' de Item der muiteren te hooien.
ALEXIS.
Noch maar één oogenblik, 'k regeer of ga verloren. Myn brave vrindenry! komt, gaan we , ik ben gereed : Weêrftaat den dwingeland, en wreken wy myn leed!
VIERDE T O O N E E L.
IRENE, ALEXIS. IRENE.
ö Hemel! Prins! waar gaat gy zo doldriftig henen ? Hou ftand ,wreedaartige! achlheb deernis met myn weenen; Blyf! geef u over aan de zorgen van myn hart. Ik kom, tot fluiting van uw misdaên, om uw fmart Te lenigen! Ach, laat myn fmeeken toch vermogen! Het volk heeft reeds verwoed de wapens aangetogen. Het bloed der burgeren, zo dierbaar voor den ftaat, Stroomt, op des keizers naam, al gudfend' langs de ftraat. Ik moet het ftil verblyf, waar ik myne ongenuchten Vcrligtte door geween, zelve in dit uur ontvlugten'.
B 3 Myn



22 IRENE,
Myn waarde vader, door't gemeen geftyfd, begeeft Zich weder naar dit hof, 't welk hy verlaten heeft; Sophiaas tempelvoogd volgt hem met rasfe fchreden , En dreigt het woedend volk met 's Hemels grimmigheden. Zy beiden zoeken u; ach! hoor hen in deez' nood. ALEXIS.
Het is te laat, mevrouw! 't gcfehil is veel te groot, Te aanmerklyk voor den ftaat. 'k Beloof u ,'kzal hen fpreken Zodra 't my is gelukt uw leed te mogen wreken!
V T F D E T O O N E E L.
IRENE, alken. Achl hy is weggefneld! Wat zal hier 't einde zyn? Ik word gefolterd door de wreedfte boezempyn. Myn gaê zal fneuvlen, of Alexis bloed zal ftroomen.
6 Hemel, die dit lot my hebt doen overkomen, Die in den keizer my een' meester gaaft! beftuur Myn wankelende fchreên in dit noodlottig uur! Beur myne krachten op! fchenk aan myn kloppend harte Zyn vorig leven weêr! verzagt myn druk en fmarte! Geef 't ryk van Conftantyn en my de vrede weêr! Befcherm Nicephorus! dat ik hem minne en eer'! En.daar myn wanhoop voor myn' gade uw hulp durft vragen, Waak, (zo 't my vryftaat liefde aan andrèn toe te dragen,) Waak dan ook, Hemel, voor Alexis!
ZES-



TREURSPEL. 43 ZESDE T O O N E E L.
IRENE, ZOÉ. ZOÉ.
Ach, vorstin! De ftryd nam wederzyds alrecde een fel begin. Dat wy terftond dees plaats verlaten 1
IRENE.
En myn vader?
ZOÉ.
Die komt door 't faamgevloeid gemeen dit hof reeds nader. De ftrompelende grys, de vrouwen, 't zuigend kroost, Op moeders armen, roept den Hemel aan om troost En hulp; dan, 't is vergeefs. De kerkvoogd,mededoogend, En 't eeuwig zielenheil der flrydenden beöogend, Bewyst den ftervenden den allerlaatflen pligt; Daar de overwinnaar, op het moorden afgericht, Den overwonneling, de flachting naauw' ontkomen, Zelfs op het outer velt, en't air in bloed doet flroomen. Mevrouw! ik bid, geef u niet over aan 's volks woên : Byzantium bezwykt: gy kunt dit niet verhoên: Die ftad.ja 't gantfche ryk zal 't onderst boven keeren. Wek u geen onheil, daar ge eens anders af wiltweeren. Dat de uitflag van 't gevecht u, voor het minfle, eerst blyk'!
IRENE.
De Hemel heeft myn' val bepaald met dien van 't ryk. Hoe! Zoé! zou 'k in dees gelloopte wallen leven, By 't graf van duizenden, die 'k fchuldeloos deedfneven! Einde van het tweede bedryf.
B 4 DER-



2+ IRENE,
DERDE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L.
IRENE, ZOÉ. ZOÉ.
Ons eenigfte uitzigt is, om, in gelatenheid, Te wachten naar den ftaat, dien ons het lot bereid. Een Scytiè'r braveert, door wanhoop aangedreven, 't Gevaar; zoekt in den kryg het einde van zyn leven; De barre en woeste ftreek van zyn geboort', zyn aart, En zedenvorming maakt hem ftout en onvervaard. Dan, 't Albeftuur doet ons gantsch andre wetten eeren; Wy, die en redenlicht en Godsdienst hoog waardeeren, Wy onderwerpen ons aan 't Hemelfcbe befluit, Daar geen onnutte klagt zyn wyze fchikking ftuit. Alexis won alreeds de liefde van elks harte ; Zyn ryksbeftuur voorfpelt ons dagen vry van finarte; Zyn heldenarm, waarmeê hy 't ryk van Conftantyn Zo vaak verdedigd heeft, zal thans ook wreker zyn Van zyn' geleden hoon en fnood vertreden rechten; De item van 't algemeen zal zyne zaak beflechten. Zo fterk 't een' keizer haat, met oppermagt bekleed, Zo fterk bemint het ook een' held,gedrukt doorleed. Omdat het hem bemint, ftreeft hy zyn' ramp te boven.
IRENE.
Helaas! wat voordeel kan 's volks liefde hem beloven ?
Neen,



TREURSPEL. 25
Neen, Zoé! dat verhaast ons nadrend ongeluk; 'k Gevoel dit by myzelv". Ik vrees , in dezen druk , Myn hart te vragen of 't Alexis noch blyft minnen. Ik fchuw te hooren, wie moest wyken of verwinnen, Wiens bloed 'er is geplengd , wie tot eene offerand' Moest (trekken van'svolks woên,hetwerktuig van myn hand. Irene deed dit hof van gruwlen overftroomen! Ik ben 'er de oorzaak van !
ZOÉ.
Ei, wil uw drift betoomen! Wilt gy de boezempyn, en de angften , die gy lyd , Noch grooter maken door een grievend zelfvervvyt? Uw vader heeft om u zyn (lil verblyf begeven , Waar hy, geftreng in deugd, gerust en vry mogt leven, Komt weêr te voorfchyn in een waereld, vol gevaar, Wier byzyn hy ontvlood, in fchaduw van 't altaar : Schoon doodvoor'tvolk.komt hy om u den rykstroon nadren, Weleer met roem bekleed door zyn doorluchte vadren. Mevrouw ! gy vind in hem een' trooster voor uw hart, U lang door't Jot ontrukt. Welaan, verban uw fmart; Werp u in zynen arm !
IRENE.
Zou hy my dan noch achten ? Noch minnen ? Zoé! durf ik van zyn goedheid wachten, Dat hy om my naar deez' gehaten moordkuil keert? Om my de gruwlen van het hof met moed trotfeert?
B 5 TWEE.



26 IRENE,
TWEEDE T O O N E E L.
IRËNE, LEONTIUS, ZOÉ. IRENE.
Mag ik u weêrzien, en omhelzen? ó Myn vader! Strek in myn onheil my ten trooster en ten rader! Kan 't mooglyk zyn ? verlaat ge om my uw (lil verblyf ? Helaas! gy vind dit hof vol fchrik en wanbedryf!
LEONTIUS. . Byzantium is thans een woonplaats van ellende. Het ftroomt van burgerbloed, waar ik my keereof wende. Ik dank den Hemel, 'k ben onkundig van de reên Waarom de woede en moord vliegt door dees wallen heen; Wat kuiperyen, wat belangen, vol gevaren, Dus, op het onverwachtst, deze ongevallen baren. Alexis, (hoorde ik ,) dorst den keizer tegenflaan, En viel reeds met een' ftoet van muitren op hem aan. De een zegt: hy heeft alreeds, voor zyn vermetelheden, Zyn welverdiende dood van 's keizers hand geleden. Een ander meent weêr, dat Nicephorus gevlugt Ja zelfs gewond is. Zo verfchillende is 't gerucht, (den 't Gevecht nam nog geen eind'.Het fchriklyk menfchenmoorSpreid zich, van dit paleis, reeds uit naar'sBosphors boorden. Kom, myne Irene! kom, ontwyken wy 't verblyf Van muitery en moord en 't gruwzaamst wanbedryf. Schoon't noodlot u,deez'dag,doetgade en rykstroon derven, Uw zuivre deugd zal in uw hart toch nimmer fterven.
Ach!



TREURSPEL. 27
Ach ! hoe veel vorsten zag ik beurtelings, tot loon Van hunne dapperheid, neerploffen van den troon! Des Hemels troon alleen zal onverwrikbaar wezen.
IRENE.
Helaas! nu is myn ramp ten hoogden top gerezen! Zie 't krygsvolk naderen. Ik zal myn lot verdaan. 6 Gade! Alexis! ach! —
DERDE T O O N E E L.
IRENE, LEONTIUS, ZOÉ, MEMNON,
Soldaten.
M E M N O N.
M evrouw! het is gedaan. De dwingland leeft niet meêr. Ik heb hem om zien komen. Alexis, poogende zyn gramfchap in te toornen, Wendde alles tot behoud van 's keizers leven aan; Dan 't was vergeefs :'s volks woên was niet te wederdaan, 't Bedaarde niet, vóór 't zich in 's keizers bloed mogt baden. Alexis dapt ten troon, met glori overladen; 't Loopt, tot verkryging van zyn wenfehen,alles meê : Een oogwenk heeft 's ryks lot veranderd, daar de vreê, Door zyn beleid herdeld .in dees bebloede wallen , Den waggelenden troon des ryks behoed voor 't vallen. Als ooggetuige van 's volks vreugd, zond hy,mevrouw! My af, opdat ikzelf dees mare u melden zou. Verfchoon hem dat hyzelf dees tyding niet komt brengen;
Zyn



28 IRENE,
Zyn zorge voor 's volks rust kan zulks noch niet gehengcn, Hoe zeer zyn minnend hart om u te aanfchouwen haakt. Zyn pligt eischt, dat hy eerst de verdre flachting flaakt. Hy zou u anders reeds, gebogen voor uw voeten, Met lauwerblaên , voor u alléén geplukt, begroeten. Ik vlieg naar 't renperk , naar den tempel, en den raad, Te faam vergaderd tot behoud van dezen ftaat. De volksftem zal aldaar den grootften held van Romen Den wydgeduchten naam van keizer doen bekomen. Hy vertrekt.
IRENE.
6 Hemel! wat zal ik... ?
LEONTIUS.
Kom, volg my naar een oord, Daar zelfbelang hoch twist uw teder hart verftoort. In dit moorddadig hof kunt gy niet langer leven. De naneef zoude u nooit dees gruweldaad vergeven, 'k Weet de ongevoeligheid des keizers was te groot; Dan, dit verfehoont u niet, hy was uw echtgenoot, Wiens nagedachtenis gy altyd moet waardeeren; Dit is uw pligt, dus zult gy u alom doen eeren. Ik fpoor u geenszins aan, dat gy 't gedorte bloed Uws egaês door de dood van andren wreken moet; (den, Dit 's een onmenschlyk recht, een pligt, fteeds valsch bevonAls durvende op den waan van waereldfche eer zich gronEen onuitwischbre fchand kleeft u vooreeuwig aan, (den. Zo gy den moorder fpreekt. Wil toch uzelv' beraên. Gy ziet, aan d'eenen kant, een' jongling, aangedreven
Door



TREURSPEL. 20
Door heerschzucht, zynen vorst verwoed den dood/teek geAan deandrezydepligten Godsdienst, deugd en eer, (ven; Ja zelfs de Godheid, 'k Noem geen' vader, die u teêr Bemint en van zyn kroost geen fnoodheid kan verwachten. Ga met uw hart te rade.
IRENE.
Ik zal myn' pligt betrachten : Ik volg uw' wyzen raad, dien 'k eere als een gebod, 'k Moet, volgens een eerwaard' en oud gebruik, het lot Myns weduwlyken ftaats in eenzaamheid beweenen ; Uw ftil verblyf zal my die kalmte en rust verleenen , Die 'k in dit bloedig hof nooit kende tot myn fmart; Ik zal de waereld, die myn teêrgevoelig hart Aan hare aanloklykheên gekluisterd hield, ontvlieden; Ja, ik ontvlied myzelv'.
LEONTIUS.
Myn dochter! zal 't gefchieden! ó Vreugd myns ouderdoms! ei! kom by my; vergeet, Gelyk uw vader, daar uw zieldoorgrievend leed. Geloof me; in de eenzaamheid, der Godheid toegeheiligd, Vind een gefolterd hart zyn' troost. Ik fmaak, beveiligd Voor ramp en druk, daar 't heil, vergeefs door u gezocht. Welaan ; ikzelf zal u geleiden op deez' togt, En 't air bezorgen! — Wil my by den Hemelzweeren, Door wiens beftuur ge my naar dit paleis zaagt keeren Wiens oog u gadeflaat, dat gy, met flreng geduld, De pligten van de weêuw eens keizers oefnen zult.
IRENE*



3o IRENE,
1 R E N E.
't Is waar, die pligten zyn bezwarelyk te dragen; Maar, hoe geftreng ze ook zyn,zy kunnen my behagen.
LEONTIUS.
Ban dan Alexis ook voor eeuwig uit uw hart.
IRENE.
Zo 'k dien vergeten moet, waarom dan myne fmart Vernieuwd door zynen naam ?
LEONTIUS.
Helaas! 'k heb mededoogen Met uw' bedrukten ftaat. Uw deugd houd me opgetogen, 'k Zie wat ge inwendig lyd; 'k verfchoon dit lyden; ach! Ik maak geen misbruik van het vaderlyk gezag. Uwe eigen eer moet u ten ftrengen richtfnoer ftrekken. Geloof me, en wil myn woord zelfs niet in twyfel trekken : De Hemel zal uw ziel, als ge afgezonderd leeft, Die kalmte fchenken, die men u onttrokken heeft. In 't hart komt wel fomtyds het vuur der driften boven; Maar tyd en afzyn weet welhaast dien gloed te doven, j Is die beguicheling in 't eind' verdwenen, dan Smaakt gy al 't zielheil, dat het hart ooit fmaken kan.
IRENE.
Helaas', hoe verr' het heil, waarnaar gy my doet haken, En welks genieting gy belooft dat ik zal fmaken, Ook van my is, het was myn pligt geweest den band, Dien gy my aanbied, zelf te fmeeken van uw hand. 'k Zal,na 'k het onweêr.dat op my thans neêr zal fchieten, Met moed heb doorgeftaan, gewenschte rust genieten,
Ver.



TREURSPEL. 31
Vergetende in uw' arm al myn' geleden druk. Ik haatte reeds dit hof, toen ik noch onder 't juk Van fchynvermaken ging gebogen, en dorst wanen Dat niets de zon myns heils op 't aardryk zou doen tanen, 'k Verfoei het thans tc meer, nu 't is met bloed befmet. En wie zal 't wezen,die me in deze keus belet? De Hemel eischt zulks door den mond van mynen vader, 'k Gehoorzaam; ik voldoe myn' pligt en 11 te gader, Daar ik met hart en mond, by eede, aan u verklaar, Dat ik den troon verlaat voor 't Godgewyde altaar.
LEONTIUS.
Vaarwel, myn kind! gedenk den eed aan mygezworen! VIERDE T O O N E E L.
IRENE, ZOÉ. ZOÉ.
Helaas! wat knellend juk is u op nieuw befchoren!
IRENE.
Ik ftaaf nochtans met moed dien fchrikkelyken eed. Ik ben tot plenging van myne ofTerand' gereed, 'k Verwisfel flechts, vrindin! van kerker en van ftraffen. Gy, die ree in 't grievendst leed zo vaak kost troost verfchafGy, die met mymyn fmart en wreedekluisters draagt ,(fen, Neemt gy noch deel in't wee 't welk mynen boezem knaagt? Zult gy me in de eenzaamheid , die ik verkoos, verzeilen, Daar zy >'n 't einde een perk aan almyn'rampzalftellen?
ZOÉ.



32 IRENE,
ZOÉ.
Mevrouw! gun dat ik u myn' dienst voor altoos wy'.
Helaas! de vrouwen zyn gevormd tot flaverny!
Dit hebt gy op den troon te dikwerf moeten fmaken. I
Elk oogenblik , hoe ryk in fchittrende vermaken,
Hoe listig voorgefleld, in al uw fchyngeluk,
Als 't beste uws levens, was een famenloop van druk.
Gy moest, vorstin in naam, een' trotfchen meester vreezen;
En nu gy vry zyt, of ten minde vry moest wezen,
Word ge aanftonds door den last van uwe waardigheid,
In plaats van op den troon, ter flaverny geleid:
Door oud gebruik, en wet, en pligt, en's volks behagen,
Ziet ge u gedwongen 't juk der flaverny te dragen.
IRENE.
Ik draag het met geduld. Het ftaat my niet meer vry Te vragen welk een lot den prins befchoren zy. 'k Mag in dezelfde lucht, waarin hy leeft, niet leven. Een ander mag den naam hem van 's lands redder geven. Hy zy van ieder als de grootfte vorst geroemd. Dan, ach! myn pligt vereischt dat hem myn harte doemt. Zyn hand dorst myn' gemaal van 't levenslicht berooven; 'k Moet zyn gedachtenis in mynen boezem doven. Zo ooit, in de eenzaamheid, die ik verkies, myn hart Door ftille driften word ontdoken en benard, Zo ik ooit denk, dat my Alexis kon behagen, Ben ik hoogst fchuldig.— Kom,myn waardelkom, vertragen Wy geenszins ons vertrek; verlaten wy een oord, Hetwelk ik , reeds te fpade, ontvlugt. Ik fpoed my voort,
Om



TREURSPEL. 33
v Om d'opperpriester en myn' vader op te fporen. Een bly vooruitzigt kan alreeds myn ziel bekoren... ó Hemel! ach! —
V T F D E T O O N E E L.
alexis, irene, z oé ; Lyfwachten, die, na een zegeteeken voor Irene nedergezet te hebben, met Zoé vertrekken.
alexis.
Mevrouw! 'k breng u , in 't uur van fmart, AU' wat ik fchuldig ben : myn' rykstroon en myn hart. Voor my, geen zucht ten troon kon my ten ftryd bewegen; Neen; zonder uw bezit ftaat my 't regeeren tegen. De Hemel heeft deez' ftaat niet van een' dwingeland Verlost, dan om 's volks rust te ftaven door uw hand. Regeer hier nevens my; dat nu uw heil en 't myne Met dat van al den. ftaat in vollen luister fchyne!
irene.
Verfchriklyk heil!... ft Prins! is u vergeten, dat Gy met het vorstlyk bloed myns egaês zyt befpat? alexis.
Dit ysfeiyk verwyt voorfpelde ik reeds; myn harte Wierd al te wreed verfcheurd op't voorgevoel dierfmarte. Offchoon door wraak vervoerd, bekneld door leed en rouw, Weêrhield ik 't wrekend zwaard bykans om u, mevrouw. Dit weet de Hemel; ja, ik zweer u, in het ftryden, C Heb



34 IRENE,
Heb ik altoos getracht uw' echtgenoot te myden. Dan hy vervolgt me alom; valt woedende op my aan; En 't noodlot dwingt my hem, myns ondanks, neêr te flaan. Uw drift veroordeel'my, noch Itraff' my te onbezonnen. Ik heb dit ryk voor u, geenszins voor my, herwonnen: 't Behoort aan u alléén. AU' wat ik ondernam, Was tot beveiliging van myne liefdevlam, 's Tirans gedachtenis moete elk in 't hart verfmooren! By 't ryzen van myn' roem, ga die van hem verloren, 't Romeinfche ryk gedenke in zyn' gelukftand niet, Dat hy hier immer leefde in 't opperfte gebied! Het volk van Griekenland eh de Aziaanfche ilreken Poogt,by elk omkeer.'tvuur der muitzucht wel te ontdoken; Men krygt berispers, ja; men twist zelfs om den troon; Dan eindlyk word het aan den nieuwen vorst gewoon, 't Gevestigde gezag doet de onderdanen beven. Men heerscht, en alles is vergeten en vergeven. Dat wy, na de oefening van een geflrenge ftraf, Die 't algemeen belang aan my in handen gaf, Dit afgeftreden ryk, voor wiens behoud wy waken, De goudëeuw van August en Livia doen fmaken!
IRENE.
Alexis! laat ons hart zich niet misleiden, neen ; Het misdryf en de dood verzelden reeds uw fchreên. 't Vergoten bloed roept wraak: het eischtdie ongeduldig. Gy, vorltenmoordenaar! fpreek; is Irene ook fchuldig? ALEXIS.
Gy ftraft me, omdat zyn dood u 't leven heeft gefpaard!
Kent



TREURSPEL. 3S
Kent uw beleedigd hart my zulk een vonnis waard' ? Een minnenydig vorst, wreed, zonder mededoogen , Is, om den naam van gaê, zo dierbaar in uwe oogen? Zyn dagen zyn u waard'? en hy, die, door zyn kling, TJ wraak fchenkt, is een Ichelm, een wederfpanneling? Ik dacht niet, toen ik u voor's dwinglands arm behoedde, Dat gy de ondankbaarheid in uwen boezem voedde. IRENE.
Zoude ik ondankbaar zyn? Alexis! neen gy zult Haast zien wat grievend leed myn zwoegend hart vervult. Dra zult gy 't onheil van een tedre vrouw beklagen, Door zoete hoop geflreeld, dat zy, naar 't welbehagen Der oudren, hare jeugd en dagen flyten zou In de armen van een' gaê, beproefd in deugd en trouw. Dan zult gy weten wat het kost, het heil van 't leven Op te offren aan een' pligt als heilig voorgefchreven. AL EXIS.
Irene! hoe ! gy weent, en wilt myn oog ontvliên! IRENE.
Wy zyn gedoemd om nooit elkander weêr te zien.
ALEXIS.
En wie heeft ons gedoemdPeenwet van't dwaasvooroordeel; Een heilige yver voor gebruiken zonder voordeel, Door 't dwalinglievend volk alleen geëerd, geacht, Maar om wiens doel de vorst en overwinnaar lagchtl IRENE.
Myn gaê houd in zyn grafmy noch op'tfterkst verbonden. Nooit word' de pligt, dien ik hem fchuldig ben, gefchonde.n.
C 2 Zyn



35 IRENE,
Zyn dood fcheid, verder dan zyn leven, ons van één. ALEXIS.
Befchikfter van myn lot, zo vol afgryslykheên! Gy wreekt Nicephorus en doet Alexis fneven.
IRENE.
Leef; treed alleen ten troon ; doe 't volk in voorfpoed leven ! Dit is des Hemels Wil; een ander fterv'.
ALEXIS.
Hoe! Gy
Spreekt in dit angstig uur zo ftreelend tegen my,
En wilt nochtans by uw geüreng befluit verblyven?
Geen haat nochwraakzucht kon ooit wreederdaad bedryven!
Hoe zyt ge elk oogenblik uzelv' dus ongelyk ?
Uw vader zet u aan opdat ge my ontwyk'.
Wien anders toch zoud gy beloven my te ontvlieden ?
IRENE.
Myzelve, Alexis.
ALEXIS.
Neen: neen, zulks kan niet gefchieden. Uw hart zoekt geen' triomf in 't grievendst zielverdriet: Het bloed, waaruit gy fproot, mevrouw , verzaakt gy niet. Het heil der burgeren kan in uw hart niet zwygen ; Hun heil is ook uw heil; gy moet ten rykstroon ftygen. De wand van 't flil verblyf, der Godheid toegewyd, Boog' nooit op de eer, dat gy door hem omvangen zyt. Een valfche dwaling kan uws vaders hart ontfteken; Nu poogt hy ook in u dien dwaalgloed aan te kweken. Watgrooter dwingeland! hy moord haar, die hy mine :
Eerst



TREURSPEL. 37
Eerst offert hy zichzelv', nu offert hy zyn kind. (rukken? Ontvlood hy 't nienschdom dan, om hen hun vreugd te ontVerryst hy uit zyn graf, alleen om ons te drukken? Meer wreed dan uw gemaal, uw eerde dwingeland, Maakt hy in 't heimelyk zyn eenig kind van kant. ik fpoed my naar hem toe; daar ik nooit toe zal laten, Dat hy, ondanks myn' wil, de wet geeft in myn daten. Mevrouw! zo hy van 't hof een' drengen afkeer heeft, Zal ik dan dulden dat hy hier bevelen geeft ? En wat hy immer met zyn kroost moge onderwinden, Hoe hy 't vervolge, 't zal in my een' wreker vinden, 'k Zal zien wie hier 't gezag der vorden palen delt.
ZOÉ, op het tooneel komende. Mevrouw! gy word gewacht: uw vader, vergezeld Van d'opperpriester, wil dat gy van hier zult fcheiden : Zy zyn gereed om u in veiligheid te leiden , JNaar de eenzaamheid, door u verkozen!
IRENE.
't Is gedaan;
Ik volg hen.
ALEXIS. 'k Streef voor uit en zal hen tegengaan. Ik zal met deze hand d'ondankbren moedwil draffen; My voor hun oog den prys, om wien ik dreed , verfchaffen, En tweemaal op éón' dag verwinnen.
C 3 ZES-



38 IRENE,
ZESDE T O O N E E L. IRENE, alleen.
Hemel! is
'Er dan nooit eind' gefield aan al myn droefenis? Hoe myde ik d'afgrond, zo aflchuwlyk voor myne oogen, Waarnaar ik, tegen wil, ben dwalend voortgetogen? Hoe toch ontwyke ik best den valflrik , in deez' nood ? Myn minnaar heeft den vorst, myn'echtgenoot, gedood, En durft, by 't bloedig lyk van hem, dien ik moest wreken, Voor my de huwlykstoorts met eigen hand ontfleken : Hy wil dat hem myn mond voor't heilig outer zweer', Dat ik den moordenaar myns egaês minne en eer'! 't Is waar, 'k heb hem bemind , A Hemel! en myn harte Vermaakt zich noch in 't zoet dier liefelyke fmarte. Wat eischt ge, Alexis! welk een drift flort gy my in ? & Minnaar, dien ik vliede! 6 Minnaar, dien ik min! Dwingt gy my gruwlen af,en wilt ge,in al mynlyden, My feller noch dan ooit Nicephorus beftryden?
Einde van het derde bedryf.
VIER-



TREURSPEL. 39 VIERDE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L.
IRENE, ZOÉ. ZOÉ.
Gy fchynt, door vrees bekneld.uws vaders oog te ontvliên. Hoe angstig aarzelt gy Alexis weêr te zien!. Helaas! mevrouw! gevoelt ge, in uw gepynigd harte, Om uwe keus, misfchien een innerlyke fmarte ?
IRENE.
Ik , Zoé! ik?
ZOÉ.
6 Ja; by 't-nadren van 't gevaar, Bezwykt veelal de moed, hoe fier die eertyds waar'. Natuur word dan vervaard, en toont, hoe ingetogen Zy ook haar driften hield, op 't fterkfle haar vermogen.
IRENE.
Ik blyf myzelf gelyk; ik aarzel niet, vrindin !
Ik volg het wys befluit eens vaders, dien ik min.
't Is waar, ik kon, op deez' noodlottigfte aller dagen,
't Gezigt myns vaders en-myns minnaars niet verdragen;
De fpraak ontvlood myn tong; ik beefde, en 't licht onttoog
Zyn' flikkerenden glans aan myn beneveld oog;
Het bloed ftolde in myn hart; gantsch hulploos, afgeflreden,
Gevoelde ik reeds de dood in myn verkleumde leden.
Moet ik hem dankbaar zyn, die my behouden heeft?
C 4 Moet



4o IRENE,
Moet ik myn leven hoen, 't welk my zyn hand hergeeft? Myn vaders byzyn doet myn oog in tranen zwemmen. Zie ik den prins,myn hart voelt zich door fchrik beklemmen. Kon ik myn vrees, 't gevoel van fmarte en foltering Verbergen voor het oog van ieder fierveling! Wat doet Alexis toch? wat lot is hem befchoren?
ZOÉ.
Mevrouw! hy heeft als vorst u tot zyn bruid verkoren. Hy fpreekt uw' vader en den kerkvoogd grimmig aan En doet als meester hen zyn' wil en wet verflaan. Het is onmogelyk zyn woên te wederflreven; Hy zal nooit toeflaan, dat ge u zult van hier begeven, Noch dat ge uw eigen lot,naar wensch, beflisfehenzult,
IRENE.
ó Kenner van myn hart, algopde Hemel! duld Niet dat ik fchuldig worde aan zyne gruweldaden!
ZOÉ.
Waarom uzelve dus met kwelling overladen, Mevrouw!
IRENE.
Gy kent die; ach! beklaag myn zielverdriet, Myn waarde Zoé! maar veroordeel my des niet. Wat immer is beproefd door zwakke ftervelingen Tot ftrafnng van zichzelv', of om zichzelv' te dwingen, Dit, weet ge, deed ik ook. Ik draag noch lang myn wee, Werkt niet het Albeftuur tot myn verlichtnis meê. Ik mogt hem dagelyks om troost en hulpe fmeeken; Dan, myn gebed kon nooit zyn grimmigheid verbreken j
Hy



TREURSPEL. 41
Hy wend zich van my af.
ZOÉ.
En nochtans, vry in 't woên Van zo veel leed, fchuwt gy den prins ?
irene.
Kon ik zulks doen 1
Helaas!
ZOÉ.
Gy poogt het vuur, 't welk u verteert, te doven.
irene. (ven. De vlam flaat,alsmenbluscht,vaakmet meer kracht naar bo-
ZOÉ.
Hy wil niet leven noch regeeren zonder u.
irene.
Alexis worde nooit myn echtgenoot.
ZOÉ.
Hoe nu!
Indien in Griekenland een wreed gebruik, in gronden Gantsch flrydig zynde aan die van Romen , word gevonden, 't Welk 's keizers weduwen te fchandlyk durft gebiên Om haar' natuurgenoot in de eenzaamheid te ontvliên; Zo ook dees dwaling hier al fland greep ; zoud gy denken Dat deAlmagtvan haar'troon ons zulk eenwet zou fchenken? Zou dan de Hemel zo wreedaartig wezen?
irene.
Ach!
Gy weet wat flerveling ik niet beminnen mag.
C 5 zoé.



42 IRENE,
ZOÉ.
Daarom wilt ge uit dit hof, waar ge opgevoed zyt, vlugten, Uw fchoon inde eenzaamheid begraven, en met zuchten...
IRENE.
Ik weet niet waar ik ga. Hoe broos is toch uw Hand, ó Stervelingen! ftaat ons lot in onze hand ?
TWEEDE T O O N E E L.
IRENE, ZOÉ, M E M NO N.
M E M N O K. (ren.
jYIevrcuw'.'kzal u den wensch van't gantfche ryk doen hoo. Het volk befchouwt deez' dag, als tot 's landsheil geboren, En wil het overfchot van uw beroemd geflacht, Door uw' gewenschten echt, weêr zien tot ftand gebragt: Bevestig gy 't geluk door de Almagt hen gefchonken! Herftel hun rampen, laat hun hart in vreugde ontvonken! De raad, de ftaten, volk en legerhoofden, 't wekt U alles op en fmeekt dat gy een' echt voltrekt Waarvan, van nu af aan, hun heilftaat af zal hangen. Mevrouw! voldoe toch aan dit algemeen verlangen: Zo zien wy keizers uit uw vorstlyk bloed geteeld, Wien de ouderlyke moed en deugd door de adren fpeelt. Men wacht op dezen wensch, dien ik u voor kom dragen, Noch heden uw befluit! 's lands heil duld geen vertragen. Dat thans 't vooroordeel toch-uw keuze niet beflisch'! Verban den dwingeland uit uw gedachtenis !
Hy vertrekt.
IR E-



TREURSPEL. 43
IRENE.
Wie is 'er die zyn hart door zwarer ramp voelt drukken! Ik zie myn laatst belluitweêr, tot myn (mart, mislukken. By ieder oogenblik groeit noch myn onheil aai:. Myn pligt verbied dat hun begeerte word voldaan.
DERDE T O O N E E L.
IRENE, LEONTIUS, ZOÉ. LEONTIUS.
Welaan, myn kind! gy moet dit doodlyk hof begeven.' Uwe onfchuld loopt gevaar; gy moet my niet weêrllreven. Geen vrees beknelle uw hart.terwyl geeen'dwingland vlugt, Wiens fterke poogingen uw vader geenszins ducht. De naam van keizer moete in u geen' fchrik verwekken. Een woord uit 's Hemels naam kan u ten fchild verftrekken. De reine Godsdienst, die hun aller hart regeert, Strekt hen ten breidel, word al knielende geëerd. Myn hairenkleed, met fmaad befchouwd aan vordenhoven, Gaat verre in magt en eer hun purpren kleed te boven. Uwe eer zal, in myn 9e! in veiligheid geleid, Gantsch onafhanglyk zyn van de onftandvastigheid Der waereld. Gy houd daar geen' fterfling opgetogen Door een' geleenden glans van vorftelyk vermogen, Dien gy geleerd hebt met verfmadinggrootschteontvliên; Verdoken van den troon, zult gy nogthans gebiên! IRENE.
Myn keus zal in myn hart geen naberouw verwekken!
De



44 IRENE,
De nieuwe keizer komt: ik moet terflond vertrekken. Zy vertrekt. LEONTIUS.
En ik verlaat u nooit!
VIERDE T O O N E EL.
ALEXIS, LEONTIUS. ALEXIS.
H ou ftand! Dit gaat te hoog, Onbillyk vader! Zie uw' meester voor uw oog. Hy wil u voor het laatst de fmeekingen doen hooren Van hem, die met u is uit eenen ftam geboren ; Van hem , die 't leven voor uw dochter heeft gewaagd; Van hem, die 't ryk nu van een' dwingland heeft gevaagd; Van een' verwinnaar, dien ge in wanhoop wilt doen fterven. Laat hem , voor 't laatst, by ugewenscht gehoor verwerven! Sophiaas tempclvoogd deelt mede in uw belang, En wil ook dat uw kroost gehoorzame aan uw' dwang. Zo word,, in 's Hemels naam, my myne Irene onttogen Door kerkelyk gezag, gantsch ftrafloos in zyne oogen. 'k Heb u, Irene, en 't ryk, fteeds mynen dienst betoond; Dit word door 't huwlyk met uw dochter best beloond: Zy Is alleen de prys om wien ik heb geftreden, Het voorwerp myner waard', voorlang reeds aangebeden. Ik open u myn hart. Gy weet hoe ik bemin. Ge ontrukt aan myne hand de ftreellter van myn' zin; Gy breekt een'band , die ons, van onze kindfche dagen/
Ver- •<



TREURSPEL. 45
Veréénigd heeft, en die uzelv' ook kon behagen. Hoe menigmaal hebt gy me uw dochter niet beloofd ? En, nu 'k verwinnaar keer, word zy my wreed ontroofd! Zy breekt, op uw gebod, haar woord aan my gegeven! Ontmenschte vader! weet gy wien gy durft weêrflreven? .Op een zo heilryk en noodzakelyk verbond, Heb ik, die vaak den haat eens dwinglands ondervond, Doof voor de ftem des volks, my in myn' pligt verloopen. De vrindfchap en de min deed my alléén noch hoopen! Denk niet dat ik haar heb uit mynen zin gefield; Men geev' haar over, of ik neem haar met geweld. Omhels my als uw' zoon, doe my dit heil verfchaffen, Of ducht een'wreker, die uwftoutheid weet te ftraffen!
LEONTIUS.
Wees 't een.nocb 't ander,vorstlmaar toon rechtvaardigheid. Verdien, op 't onverwachtst ten zetel opgeleid, Door deugden uwen roem. Gy moet myn rede hooren. Ik vrees u nier, noch flreel met laag gevlei uwe ooren j 'k Verlaat myn bidvertrek'geenszins, opdat ik my In mynen ouderdom 't belang der waereld Wy', De drift der grooten en hun haastige befluiten Involge; neen: ik kom een firenge waarheid uiten:) Ik weet.de Hemel kent-geen andre aan die gelyk. Ik zeg u in zyn' naam, alsmede in dien van 't ryk, Dat gy verblind zyt; 'k ftel uw misdaad u voor oogen. Ach ! wierd gy door myn' raad aan uw verderf onttogen l 'k Verzeker u, dat, op het gantfche waereldrond, ' Men nimmer volk zo woest en wreed van inborst vond.
Dat



46 IRENE,
Dat u in gruwelen zal kunnen evenaren, En met eene offerande, als deze, zyne altaren, Den goden toegewyd, bevlekken zou! Ei, hoor Naar 's Hemels infpraak!neig, neig ook naar de aarde uw oor. „Ornaat uw hand uw' vorst beroofd heeft van het leven, „ Moogt ge u met zyne weêuw nooit in den echt begeven! Indien gy 's Hemels fiem in uwen boezem dooft, Dees heiige wet veracht, myn dochter my ontrooft, Bezoedeld met het bloed van haar' gemaal en vader, j Haar wilt beminnen; kom, kerf dan myn levensader: Stoot toe!
ALEXIS.
Zou ik myn hand bevlekken met uw bloed ? Dit hart, 't welk gy doorgrieft, hoe fel 't inwendig woed', Is met uw lot begaan. Maar gy blyft onbewogen! Stelt ge u in my, ó wreede! een' fchuldigen voor oogen ? Uw hart beklaagt zich, dat ik uw vervolger ben, Daar ik, in tegendeel, me als uw' verlosfer ken. 6 Ja, Leontius! ik ben dien eernaam waardig. Elk weet, Nicephorus gedroeg zich fteeds wreedaartig. Ikheb de deugd befchermd; 'k onttroonde een' dwingeland, Doch nam, tot zynen val, geen wapens in de hand: Myn oogmerk was geenszins dat ik hem zou doen fneven: 'k Heb flechts all' wat ik deed tot lyfsbehoud bedreven. En heeft myn wrekende arm, myns ondanks, hem gedacht, Zyn woede en 't grimmig lot heeft dit te weeg gebragt. ö Vader van Irene! ach! wil de myne ook wezen! Laat toch myn fmeekingen uw ftreng gemoed belezen;
Draag



TREURSPEL. 47
Draag uw beminlyk kroost en my niet op aan 't blind En dwalend bygeloof, dat u te fterk verbind ! Uw vaderlyke hand , ontbloot van mededoogen , Gebruik' het tot geen' dolk, (zo haatlyk in elks oogen!) Voor 't ongelukkig hart van hem, die u waardeert, En wien uw ftrenge deugd door 't grievendstleed verteert. Nooit hoorde een fterveling een daad zo wreed, zo gruwlyk. Stuit een vooroordeel, zo afgryslyk, zo affchuwlyk ; Bedwing...
LEONTIUS.
Waar voerr de drift.de dwaling, u toch heen? 't Is geen vooroordeel, 't is de ftem van 't algemeen.
ALEXIS.
Gy twist, Leontius, en ik gevoel.
LEONTIUS.
Ik mede.
Maar, ach! de Hemelmagt ontzegt u uwe bede.
ALEXIS.
Gy doet haar fpreken; ja , gy dwingt me, ontmenschte! gy, iDat ik en u en haar op éénen tyd beftry'. jIrene zal welhaast veel meerder bloed doen ftroomen, Ivan immer wierd geplengd door't aiverwinnend Romen.' jDees hand, die ge ydel tartte om u ter neêr te liaan, iDees hand, wier kracht gy kent, heeft Hechts naar wraak te
kVerwoest hettempelkoor, waarin men my beleedigt;(ftaan;
k Verdelg 't gewyd altaar, fchoon door uzelv'verdedigd;
Dat trotsch altaar, dat, fteeds, gefterkt door helfche list,'
;)en waereldheerfcheren het kroonrecht heeft betwist;
Dat



48 IRENE,
Dat heilloos werktuig van de vuilfte gruweldaden; Door 't ftikziend bygeloof met fchatten overladen; Gevest in 't bloed myns ftams; omringd van fhooden roof !— Ondankbre wreedaart! gy, voor al myn fmeeken doof, Gy zult, op 's tempels puin, door myne vuist verbroken, In'tmidden van den moord,mynhuwlykstoortszienrooken!
LEONTIUS.
Zie daar een' vorst, met eer en waardigheid bekleed, Die, breidelloos, zichzelv' en zynen troon vergeet! 'k Beklaag uw ryk!
ALEXIS.
Gy doet myn hart in gramfchap blaken. Ik bloos. Uw ftrengheid zal myn woede gaande maken. Gy hoont door uwe taal myn goedheid meer en meer. Ontwyk myn oog! vlieg heen!
LEONTIUS.
Welaan! ik wacht, mynheer! Tot u de reden zal gebieden my te hooren.
ALEXIS.
Geen uitftel, geen beraad! dit zy u niet befchoren; Gy wacht vergeefs, tiran! Doe my terllond verdaan, Of ik my wreken moet, dan of ik moet vergaan!
LE ONTI US.
Doe met my wat gy wilt: ik offer u myn leven. Eerbiedig flechts myne eer: 'k zal haar voldoening geven.
VI F.



TREURSPEL. 49
V T F D E T O O N E E L.
ALEXIS, alleen. Wat is Leontius gelukkig! hy befchouwt Gerust den ftaatsorkaan, die al het onheil brouwt, Waarmeê myn ryksbeftuur een' aanvang heeft genomen! Zyn deerniswaardig kroost maakt mynen ramp volkomen. Haar zwakheid offert my aan 's vaders bygeloof 2n 't wankelziek gemeen, voor alle reden doof. [k zie de vrindfchap thans in vyandfchap verkeeren. k min.'k ben vorst; en elk durft mynen wil onteeren! loe! ik, die , in triomf, op 't bloedig oorlogsveld, ►lyn vyanden, den Scyt en Duitfcher, voor 't geweld 'an mynen heldenarm, alom gevreesd, doe bukken; )ie op hun lyken treed; hun vrouwen weg mag rukken, : Welk priester, noch foldaat, noch iemant tegenfpreekt, Welk zelfs geen twyfeling van recht in hen ontfteekt; k zie myn' onderdaan myn wenfchen wederftreven! ï mag m'et'sdwinglands weêuw in't echtverbond niet leven! >it gaat te hoog. Gy, die Irene fel beftryd, In voor gevloekten haat alleen gevoelig zyt! t eisch van u niets meer dan dat ik mag beminnen, 'w vorst zal nooit een drift, zo ftreelend, overwinnen, lie gloed word niet gedoofd door angstig wee of fmart. Ie zoete hoop biyft fteeds gevestigd in myn hart. aat bygeloof en haat en afgunst my belagen , : Zal, rustig, voor 't geluk myns levens alles wagen! Einde van het vierde bedryf.
D V Y F-



5o IRENE,
VYFDE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L.
alexis, zoé, memnon; Lyfwachten, in 't verfchiet,
alexis.
Wat uitfpraak, Zoé! zal uw mond my doen verflaan ?1
zoé.
Mynheer! verliout u niet in haar vertrek te gaan. De ftem des kerkmonarchs, en die van haren vader, Vervult haar tedre ziel met angst en fehrik te gader. Bezwymende aan hun kniên, heeft ons gefmeek, gepaard Met zuchten en geween, haar 't leven naauw' bewaard; Zy branden om dit hof, zo haatlyk voor henbeiden, Te ontvliên, en's ryks vorfiin naar't kloosterholte leiden, Dat haar voor eeuwig aan het oog der aarde ontrukt. Dit is het deerlyk lot dat 's keizers weêuwen drukt. Zo gy, tot weering dier dweepachtige gebruiken, De magt des priesterdoms krachtdadig durfde fnuiken, Men hield u voor een'fchelm, die eer en deugd verbant, r.en' heiligfchender, een' godtergend' dwingeland. Irene, in tranen, fmeekt, door angst op angst gedreven, Dat gy aan blinden toorn' toch geen gehoor wilt geven; Dat gy den droeven pligt haar laat volbrengen, dien Gewyde meesters haar als heilig aan doen zien.
ALEXIS.



TREURSPEL. 51
ALEXIS.
Hoe! meesters! waar ik ben! moetik die (baad verduren!
Myn lyfwacht! nader: dat geen fterveling de muren Van 't vorstelyk paleis, wie liy ook zy, verlaat'. Houd alles wel bezet; bewaakt de hofpoort! Gaat.
Men word-nuras gewaar, wiens wetmen hier moet eeren: Of hier de tempelvoogd, of Cefar, zal regeeren.
Gy, Zoé! ga: zeg aan Irene, dat zy niet Vergeten moet, dat zy als keizerin gebied^ Tegen Memnon.
Ik zal thans met uw hulp, myn vrind ! de rust herftellen, De kluisters breken, die de vrye harten knellen. Reeds viel Nicephorus. Verwydren wy, met fpoed, De zieltirannen, wier geweld my gruwen doet: Myn afkeer tegen hen is niet meer in te toornen. Irenes vader moet nochtans u niet ontkomen: Bewaak hem in dit hof; eerbiedig hem als my;... Maar,... dat Irene voor zyn oog verborgen zy ! Uw zorg moet zyne drift, meestal geëerd, beletten 't Volk in Byzantium tot oproer aan te zetten. Laat ook de tempelvoogd dees muren niet ontgaan. Ik heb een' andren, die my nimmer zal weêrftaan, Die beter naar de ftem van zynen vorst zal hooren, Min driftig, meer gedwee, in zyne plaats verkoren. Elk priester moest den wil van keizer Conftantyn En Tbeodofius wel onderdanig zyn. Die wreedaarts, meer dan ik in ftrenge wraakbetooning Te doemen, hadden niet de liefde tot verfchooning:
D 2 De



ja IRENE,
De liefje ontfchuldigt my !
M EMffO N.
Ik voed zo fterk een' haat Als gy, myn vorst! tot die belagers van den ftaat, Die, onverwrikbaar, en geftreng in hun befluiten, Den invloed der natuur in zyne werking fluiten; Wier hart geen liefde kent!...
ALEXIS.
Wees door geen zorg bekneld, 'k Heb op dit wigtig ampt myne aandacht reeds gefteld. Gy weet wat achting ik den godsdienst en de altaren Steeds toedroeg: 'k moet by u dus geen verdenking baren, 'k Heb reeds, tot dezen post, een' waardig' man benoemd, Die deugd metwysheid paart;die trots-enwreedheid doemt; Die, wars van dweepery, elks hart tot zich kan trekken, En, liefdryk, ieder tot zyn pligten op zal wekken. Als zulk een neiging 't hart der priesteren bezielt, Ligt de aarde eerbiedig aan hun voeten neergeknield. MEMNON.
Deze afgeilreden ftaat, die u als keizer huldigt,
Is zyn herftelling, vorst ! aan Uwe deugd verfchuldigd.
Dan, fchoon Leontius niets onbewogen laat,
Om in Trenes harte een' onuitdoofbrcn haat
Tot u te ontfteken, denk nochtans hy is haar vader:
Zy mint en eert hem als haar hulp en fteun te gadcr.
Vergeef het my; ik ducht dat uw geweld het hart
Der keizerin doorgrieft met ongeneesbre (mart.
Ontz:e haar' droeven ftaat; dwing haar de vrees te ftaken.



TREURSPEL. j3
Gy wilt haar buigen, maar zult haar wanhopig maken!
ALEXIS.
't Is waar: maar wilt gy dan, dat ik haar in de magt Eens wreeden vyands laat, die myn gezag veracht; Die, onverbidlyk trots, my hier de wet wil zetten; Die, my te minnen, haar heerschzuchtig wil beletten; Die, als een' gruwel, haar die min voor oogen fielt; Ja, misbruik makend' van haar zwakheid, met geweld Haar lichtmisleide ziel wil dwingen my te haten?... 'k Wil heertenen over haar als over myne Haten. Zy ftreel' zich in den glans van myne majesteit! En hy, wiens trotlcbe geest, vol fchaamtloos onbefcheid, In Ipyt van zyn' monarch, als meester wil regeeren, Moet, nevens my, zyn telg gehoorzaam zyn eneeren! Memnon vertrekt, en Zoé nadert.
TWEEDE T O' O N E E L.
ALEXIS, ZOÉ. ZOÉ.
Irene acht zich gehoond, dat ge allen eerbied dooft, ' En 't ftreelend byzyn van haar' vader haar ontrooft.
ALEXIS.
Men zal dien wreedaart, die myn' zetel durft belagen, Nochtans, naar zynenflaat, verfchuldigde achting dragen. Zyn dochter, die alsnoch zyn byzyn moet ontvliên', Zal, fpreekt zy flechts één woord, hem daadlyk wederzien. Gy, ecdle Zoé! kent het doelwit van myn harte; Gy kent myn hoop en vrees; gy kent myn bittre fmarte D 3 Ik



54 IRENE,
Ik fchryf geen haatlyk feest, in 't heilig tempelkoor, Met vorstelyke praal, ter trouwvoltrekking voor: "t Vooroordeel, door den tyd den volke in 't hart gedreven, Is 't flechts onfchuldig, zal ik hoonen nochweêrflreven. 'k Voltrekke een' echt, waarnaar myn minnend harte haakt, Verr' van 't gewoeldes volks, wien de ydelheid vermaakt; Gy weet in dit paleis 't altaar, in vroeger dagen Eenvouwdig opgericht door myn beroemde magen; 't Altaar, dat niemant tot getuigen ooit gedoogt, Dan flechts twee vrinden, een' gewyden tempelvoogd, En 's Hemels alziend oog: daar zal ik aan haar huwen. Is harer dit onwaard'? Zou zulks haar ook doen gruwen? Spreek; zou haar tedre ziel, gepynigd door verdriet, Het offer weigeren dat myne hand haar bied ? Zou haar de liefdegloed, die my verteert, onteeren? In 't kort, acht zy 't een' hoon, dat ik haar doe regeeren?
ZOÉ.
Ik zag deez' morgen haar, door droefheid afgeftreên, Op 't hooren van uw' naam uitbarsten in geween; Maar, fints den tyd, dat zy Leontius mogt fpreken, Staan de oogen haar verflyfd, is haar de blos ontweken; Een angstig zwygen toont ons hare boezemfmart; Zy openbaart aan ons niet meer wat leed haar hart Inwendig lyden moet; wat bittere ongenuchten Zy immer droeg; zy flort geen tranen, loost geen zuchten; Terwyl ze op een ontwerp van 't uiterlte gewigt , Naar 't fchynt, geheel en al haar zinnen houd gericht. Met welk een'aandrang wy om antwoord fmeeken mogen,
Zy



TREURSPEL. 55
Zy antwoord ons alleen met gantseh verwilderde oogen, En met een doodsch gelaat; daar 't leed van haren geest, Welks felle knagingen elk uit hare oogen leest, Ons ieder oogenblik voor grooter ramp doet fchroomen. Maar, zo 'k my niet bedrieg, zie ik haar herwaart komen, Langs een' geheimen weg.
ALEXIS.
Ze is 't zelve. — 6 Hemel!
ZOÉ.
„ Ach!
„ Wat werkt deze ommekeer al jammers en geklag 1" Haar droeve ftaat moet elks gevoelig harte treffen. Zy nadert, zonder dat hare oogen u befeffen. Ik weet niet welkeen leed, wat fmart, ze inwendig voed, Wat angst, of fiddring, in haar kloppend harte woed.
DERDE T O O N E EL.
ALEXIS, IRENE, ZOÉ; Wachten.
ALEXIS.
Zfyt gy 't, Irene! Hoe! Zyt gy 't ? Wat wil dit zwygen ? Moet dan myn rampfpoed tot nog hooger toppunt ftygen! IRENE, tegen eenen der wachten, die haar verzeilen.
Een'ftoeL.Ikkan nietmeer...'kbezwyk. Gy,wacht!gaheen; Doch toef voor dit vertrek. — Alexis! hoor myn reên. Ik keer om u te zien; ik wil zulks niet verbloemen; Men moge dezen flap in my ftrafwaardig noemen, 'k Ontfchuldig my des niet; 't is my genoeg dat ras
D 4 Elk



56 IRENE,
Elk weet', dat ons gefprek op 't hoogst noodzaaklyk was. Ik kon het feherpst verwyt met reden u doen hooren; Maar 'k weet het vuur van toorne in myn gemoed te fmooren. 6 Prins, die met het bloed myns egaês zyt bevlekt, Myn' vader my ontrooft, uw ryk tot opfland wekt, En 's Hemels wyzen wil hoogmoedig durft trotferenl Ik zie de onfïuime drift, waardoor ge u laat regeeren, En toomloos voortholt, met meêdoogende oogen aan. Ik kom alleen om u den poel te doen ontgaan, Waarin gy anderszins gewis word neêrgeftoten. 'k Beklaag een blindheid, die uw onheil moet vergrooten. 'k Weet flechts één middel tot uw redding. Zoek, met fpoed, Myn' gryzen vader; val eerbiedig hem te voet; Smeek hem vergiffenis, en wil hem herwaart leiden. Prins! die vernedring is noodzaaklyk voor onsbeiden; Geloof me: reden, pligt, en vrindfchap, en belang, En 't bloed, dat tot hem ('preekt met onweêrftaanbren drang, Dit alles, als om ftryd, zal drie vervreemde harten Te faam' heréénen, en genezen van hun fmarten. Eén oogenblik bewerkt, dat een gehate twist, Die licht nooit einden zou, gelukkig word' beflischt. Myn' braven vader wensch ik daadlyk hier te aanfehouwen: Zyn ftem bepale ons lot!.. Mag ik hierop vertrouwen? ALEXIS.
Vrees geen bedenking zelfs: 'k vlieg yllings naar hem toe. Niets wederhoud me, indien ik flechts uw' wil voldoe. Ach! hoopte ik, dat ik zou vergiffenis verwerven, Myne overmaat van vreugd deed me aan uw voeten fterven!
'k Volg



TREURSPEL. j7
*'k Volg blindling uw bevel, waar gy me ook henen zend; Zo make ik ras een einde aan onze en 's volks ellend'! Ja , zyn geftrenge deugd maak' hem vry onbewogen, Myne en zyn hand nochtans zal uwe tranen droogen. Gy hebt my wél verftaan ? 't geluk, dat ik begeer, Bewcrkt"den bloei des ftaats, des rykstroons roem en eer. 't Zy verr' van naar de Item van 't algemeen te hooren; Door u, door myne min, zy my uw hand befchoren l Geloof me, Irene! ach! al myn leven zy bedeed In zorg, dat gy deez' dag, zo vol van ramp, vergeet'. Mag ik de fierheid van uw' vader overwinnen, 'k Zal,als 't een' zoon betaamt,hem trouw en teer beminnen; Heb ik om uw bezit hier ftroomen bloeds geftort, Dat door myn weldaên't fpoor daarvanonzigtbaar word'; En is Leontïus door my op 't felst beleedigd, Myn deugd verdelg' die vlek, als we eindlyk zyn bevredigd: Gybeiden heerscht, daar ik den teugel van den ftaat, Uit tederheid vo^r u , aan uwen, vader laat; 'k Deel tusfchen u en hem myn hart, en zal niet keeren Vóór ik als vader hem,"als egaê u, moge eeren! Hy vertrekt. IRENE.
Gy, Zoé! volg zyn fchreên; gy, die, fintslangen tyd, Myne achting waardig waart, blyf mynen dienst gewyd. VIERDE T O O N E E L.
IRENE, alleen, opjlaande. (wen, Wat ftaat my nu te doen? 'k zal hem niet meer aanfchouMyn ftamelende tong zal hem niet meer ontvouwen..!
Op



53 IRENE,
Op zyne ftem alleen, ontvlood my zelfs myn hart. Alexis! 't volgt u na; 't deelt in uw tedre frnart. Zo gy, wreedaartige! door nieuwgezworen eeden, Myn zwak vermogen tot uw' wil wist te overreden, Ik ware, ondanks myn'pligt, den Hemel, en 't befluit Myns vaders, ja, ondanks myzelve, aireede uw bruid. Wat zegt ge, onzalige lach! wat onontkoombre flrikken Hebt gy uzelf gefpreid ? wat poel zal u verflikken ? Befchouw het bloedig lyk uws egaês, wien de hand Uws minnaars 't gruwzaam ftaal heeft in de borst geplant. Hy was uw opperheer, hoe wreed hy u mogt drukken. Des Hemels evenbeeld moest u ten offer bukken!... Befchouw zyn' moorder, die, na zulk een gruweldaad, Den troon des ryks beklimt, en naar uw huwlyk ftaat. En gy bemint hem noch! gy kost dit niet bedekken! Op 't aklig lykfeest, 't welk u moest tot eerbied wekken, Wacht gy den moordenaar, opdat uw gruweldaên, Tot noch toe onbekend, in 't helderst daglicht ftaan! De hand, die uw' gemaal beroofd heeft van het leven, Zal zich met uwe hand in 't echtverbond begeven! Indien uw vader zich voor uw gezigt vertoont, Zult ge over 't bloedig lyk eens vaders, dien gy hoont, Gevoelloos moeten treên, om u in d' arm te drukken Eens minnaars, waaraan hy getracht heeft u te ontrukken! Zy wandelt eenige malen heen en weder. ö Godsdienst! ö natuur! ö eer en pligt! myn hart Verneemt uwe infpraaknoch .hoezeer door angst benard : 't Schort zyn befluiten op, zo lang 't uw ftem zal hooren.
Op



TREURSPEL. 59
Op den voorgrond des tooneels genaderd. Indien myn minnaar keert, zal ik uwe infpraak fmooren.
Gy, dien ik dienen wil, ó Hemel! dien 'k verfmaad! Wat reden, dat ge my deez' itorm ten prooije laat ? Wat glori is 't voor u een' ftroohalm te overwinnen ? Wat is myn misdaad ? ach! gy weet het! 't is beminnen!
Zy zet zich neder. Ondanks myn naberouw, ondanks uw wyze wet, Blyft op myn' minnaar noch myn zin geheel gezet. In myn' bedwelmden geest ziet gy hem triomferen. Opftaande.
Welaan! zie hier myn hart... het hart... dat hem blyft eeren.
Zy trekt een" dolk. Ik wreke u over hem; ik offer hem u op. Hem alitaan kan ik niet, (myn liefde fteeg in top! ) üanmetmyzelf, volmoeds, het levenslicht te ontrooven! Zy grieft zich, en valt in den leuningjloel neder.
LAATSTE T O O N E E L.
irene, Jlervende; alexis , leontius, memnon; Wachten.
alexis.
'k Breng u uw' vader weêr, en durf u zelfs beloven," Dat onze min welhaast zyn llrengheid overwint; |a, dat zyn billykheid me eerlang min fchuldig vind. Alsdan zal... Hemel! achlwat fchouwfpel zien myne oogen.' Irène! Irene!
leontius,
6 Woede 1
alexis,



do IRENE.
alexis, zich voor haar nederwerpende.
Ach ! wat heeft u bewogen ? irene, tegen Alexis.
Myn liefde.
Tegen Leontius. Uwe eer... Ik heb Alexis teer bemind , En my daarvoor geflraft. Alexis wil zich door/leken, doch word door Memnon wederhouden. leontius.
Ik was te fixeng, myn kind ! irene, tegen beiden> hen de handen toereikende. Weest my gedachtig. Ach ! beklaagt myn deerlyk fneven... 6 Hemel! fpaar den prins, en wil myn dood vergeven.
alexis, aan hare eene zyde geknield. Irene! Irene ! A Smart!
leontius, aan hare andere zyde, ook geknield.
Droeve offerhand' van Haat!
ire ne.
Genade, Algoedheid! is myn dood eene euvelaa? E I N D E.