BOEKBINDER\ BOUWÉRIKS AMSTERDAM



V I Ë R T A L
VADE RLANDSCHË
TOONEELSPELLEN,
DOOR
SIMON RIVÏERs
BEHELZENDE
J, De Boeren de Koe, of Rechtsgeding van Willem de Goede, over de Bailluw van Zuid-Holland.
II. Het Ontzet van Dordrecht, met de Nederlaag van
Jacoba van Beyeren.
III. Diderik de fyfde. Graaf van Holland; met de Dood
van Godevaart van Lotharingen, overweldiger dezer Landen.
IV. De Triomph der Doggerbankfe Helden , met do
Dood van Bentink.
\ T i*. Jl'jL-
Te A M S TEL D^V-M, -~
By GERBRAND ROOS, Boekverkoper fa de Huideftraat,het3de Huis van de Keizersgragt,
M D C C X C.






DEN HEIE ■ «SP
ÖENDRIK VAN CASTEËL.
t gy myn' B REDERODE uwgoede gunst doen blyken, Hebtgy myn Spanjaard eerstgebragt uk ROTTERDAM , Gy zult myn'arme BOER, wien men zyn KOE ontnam, 'Herftellen, over hem een billyk vonnis ftryken,
& Waare Kunstmeceen ! die niemand hoeft te wyken In voorftand onzer Kunst, waardoorzy kracht bekwarft En ROTTES Speelers lust ontftak in vuur en vlam ;
Cra 't MAASTOONEEL fieraad in luifter te yerrykea,'
Cy hebt my meêf en meêr aan uwen dienst verpligtj Kus flaat myn GOEDE GRAAF op u zyn aangezigt, lOm , nevens my, ow gunsten Yrien.dfqb.ap meêrtewinneifc!
Boör a, 6 van CASTEEJL! befchermd tot op 't gebod) Dat onzer Scbowburgsdetr geworpen heeft in 't flot,
Hoope ik met BOER, en K.OE dt ontilpiting te beginnen;
&mJleUam den SIM0N RIVIER}



VERTOONERS.
WILLEM, de Derden , byg$naamt de Goed». Graaf van Holland, Zeeland en Henegouwen'.
JOH ANNA van VA LO IS Gemalin -van WL lem den Derden.
WILLEM, Graaf van Ooflervant, Zon vei' frillem den Derden en Jobanna.
JAN van BEAUMONT, Graaf van Blois Beer vm Gouda , Schoonbooven , Tertboolen, enz Broeder van Willem den Derden.
Q U E E K E L, Baljuuw van Zuidholland.
AL AND, Hoofdfcbout van Dordrecht, Oom va, (Jueekel.
J A K O B, een Bser.
B RE GT, Frouw van Jakob.
B A ER T E, Dochter van Jakob en B.regt.
WAANDERT, Hoofdman der Graafelyke IFacbt
ZWYGENDEN.
Ken Dochtertje-,
Twee Zoontjes pan Jakob en Bregt.
Twee Geeftelyken.
Gerechtsdienaars.
,£en Scherprechter.. . . .
Wichten.
Het fpel/peelt te F'akncyn, Iluofdflad van Henegouwen in bet Graafelyke Hof.



t> E
BOER EN DE KöE?
O F HET
RECHTVAARDIGE - RECHTSGEDING VAN
WILLEM,DEN GOEDEN,
GRAAF VAN HOLLAND, ZEELAND en HENEGOUWEN,
T O ONEELSPEL.
EERSTE BEDRYF.
EERSTE TOONEEL. Brect, Babrte en drie Kinders,
B r E g t.
"^^aar mag uw Vader zyn , die ons en 't Dorp verliet, Om over 't ongelyk, door den Baljuw gefchied , Zich zciv aan onzen Graaf hartgrondig te beklaagen % Vv'y zyn hem, na verloop van zes of zeven dagen, Kou op den voet gevolgd : wie weet wat ongeval, em , aan dit Graaflyk Hof, nog overkomen aal,
a 't ii



s
De BOER en de KOE,
't Is al te ver gegaan, zyn- Rechter te betichten Hoe fchuldig die ook zy.
B A E R T E.
Wat moet men dan verrichten, Wanneer men onrecht lydt ? helaas! wat dan gedaan ?
B R E G T.
Dan moet men zwygen, Kind.
B A E R T E.
En van gebrek vergaan ? Neen , Moeder, zeker niet; dat kan ik nooit ge'oo en. Is Queekel meêr dan wy, de Goede Graaf is boven Ons allen en hy maakt, gelyk een ieder zeit, In Boer en Edelman hl 't minst geen onderfcheit.
B R li G T.
Myn Kind, men praat zoo wat tot voordeel van de Heeren, Die over edel en onedel hier regeeren, Om daardoor lof en eer te krygen by 't gemeen; Om 't arme volk aldus te Rillen en meteen Te williger den last der fchatting te doen geeven; Maart rechtwordt tusf<-hen henenonszoovreemd geweeven» Dat wy, doorgaans by hen in 't ongelyk gefteld, Eezwyken voor hunn' rang , hun aanzien , goed en geld: Hun 1'preeken heeft meêr kragt; hun fchy ven, hunne vrinden Doen, by een booffcher taal, hun meêr befcherming vinden; Hun kleederen, hun zwier , hun lloute handelwys Doen ons verlegen ftaan en geeven hun den prys, Met voile magt om ons gecuurig meêr te drukken En huisraad , huis en hot'en land en vee te ontrukken.
Geeft rueekel , de Baljuw , daar geen bewyzen van, Die alles ons ontneemt, wat hem behaagen kan?



TOONEELSPEL. 3
Hy draait het recht verkeerd, is lisfcher en is Rechter , Twistzoeker om genot en eindlyk TwistbeQechter.
B A K R T E.
De Graaf is boven hem verheeven} is 't niét waar, En Opperrechter?
B R E G T.
Ja.
B A E R T E.
Dan is 'er geen gevaar, Dat hy in iemand ooit het onrecht mag gedoogen.
B R E G T.
Men brengt hem 't recht fomtyds zoo aartig onder de oogen Dat hy 't bezwaarelyk van 't onrecht fchiften Zali Hy is goedhartig , oud ...
B A E R T E.
Ja wel, wat zegt gy al! Zyn goedheid is niet goed, als om het kwaad te keeren.
B R E G T.
Zyn ouderdom is hoog.
B A E S T E.
My dunkt, dat de oudfte Heerea Dt wysilen moe.en zyn.
B R E G T.
Hy heeft een groot verftaudi Maar goeden dulden »t kwaad.
E A E R T E.
Dan is voor ons en 't Land Een kwaaie Landheer, goed; of is de Graaf een Goede, Dat hy dan goede lui voor kwaad en fchaê behoede.
A 2 B R K & X.



4 De BOER*» »h KOE,"
S 11 si Dit zal hy mooglyk doen.
B a e r t b.
Of anders is hy kwaad,
B r « g t.
Indien de Goede Graaf het kwaade tegengaat,
Dun zullen wy, myn Kind, haast hulp en troost verwerven,
Maar niet van ongemak, verdriet en honger fterven.
TWEEDE TOONEEL. Johanna, Bregt,Baertb «„ drie Kinder^
j o h a n n a.
Vrouw , wat zoekt gy hier?
B r e g t.
Ik zoek hier naar myn» Ma»,
j o h a n n a.
Zoekt gy een' Boer in 't Hof?
B r e g t»
6 Ja: of !s hier dan De toegang rneér den Boer dan Edelman verbooden ?
j o h a n n a.
„Watfcherpe vraag!" De Boer heeft min hetHof van nooden, Dan de Edelman; nogtans, indien men recht begeert, Wordt niemand van den Graaf noch Rechteritoel geweerd; Maar billyk recht gedaan.
B r s $ 2,



TOONEELSPEL
B r e g t.
Dan zie 'k myn' wensch gelukken. Myn Man is aan dit Hof, om over t onderdrukken Te klaagen, aan den Graaf.
Johanna.
't Beklaagén ftaat hem vry , Zoo hy benadeeld is, in 't een of ander.
B r e g t.
Wy
Zien ons groot leed gedaan en alles fchier ontnomen , Door onzen Heer Baljuw.
Johanna.
Hoe is dat bygekomen ? Hy handelt vry wat ftout , die zyn' Baljuw beticht; Want het gehoorzaam zyn is aller Boeren pligt, Hoe zeer zy allen meest hun Meefters wederltreeven, Zich zelv' beklaagende van «t billyk fchatting geeven»
B r e g t.
Neen; daarvan hebben wy ons nimmermeer beklaagd, De Landheer handelt regt, wanneer hy fchatting vraagt, Op zulk een wys, dat hy ze aan ons gelyk doet draagen : Dit is het niet, Mevrouw, waarvan wy ons beklaagén.
Wy weeten, dat ons Land door dyken word btfchut, Die kostbaar 2yn, en 't Land is zyn Bewooners nut, Om zyn gelegenheid, zyn vruchtbaare Valeiën, Vischryke Wateren en welgelegen Weijen ; Maar als ons de Baljuw het beste Vee ontrooft, Verwisfeit of verdryff, naar 't aan zyn eigen hoofd Gevalt, dan moeten wy van honger en elienrie Vergaan erj heel te niet geraakeu in het ende.
As Je-



De BOER e w de KOE,
Johanna.
Waar woont gy?
B r e g t.
In hst Dorp dat Iden - Ambacht heet En in Zuidholland ligt, by Dort.
Johanna.
Gy moogt uw leed Vry klaagen aan den Graaf. Wat heeft men u ontnomen ?
B r e g t.
Een Koe.
Johanna. Eene enkle Koe! G y doet my waarlyk fchroomen Voor u en uwen Man.
B r e g t.
Maar waarom dat, Mevrouw?
J o h a n n a.
Om dat ik deezen roof zoo kleen van waarde hou, Dat hy geenszins verdient daar onrust om te maaken. De Landheer heeft te veel te doen met andre zaaken , Dan zulk een beuzeling te brengen aan zyn oor.
B r e g t.
Door zulk een beuzeling zyn wy bedorven. Door
't Verlies van deeze Koe, zoo mild in znivel geeven,
Verliezen we ons beftaan, waarvan wy konden leeven ;
Zy gaf ons meêr dan ooit twee andren zyn gewoon;
Zy gaf aan ons zoo veel, dat wy daarvan het loon
Der landhuur, fchattingen en kleederen betaalden,
Uit boter, kaas en room, die we uit beur melking haalden,
Dus leefden wy gerust, voldeeden onze fchuld
En zagen onzen tuin met groente an fruit vervuld,
Waarvan wy armer lui gewillig mededeelde,
Tot (Ut ons goed geluk den Heer Baljuw verveelde ,'



TOONEELSPEL. 7
Die ois, te heet van drift, om dseze Koe verzogt ; . Hy vïlde dat men hem haar overdekt, vërkogt, Üf vel vervvisfelde , voor een van rrtkidre waarde : Dit loegen wy hem at', waarom hy zoo ontaarte Dathy ^na ftreng ged'reig , ten laatfte zoover kwam En, door zyn volk, het Beest uit onze weide nam, Wiar hy veel Hechter Koe in haare plaats liet zetten.
Johanna. Uv Man moet, in 't beklag, op zyne reden letten; M:t deeze zorg, dat hy geen leugentaal verhaal1, G7 dat des Graaven toorn op hem niet nederdaal'; Ht waagd aldus vry veel, met zyn'Baljuw te twistte. Inlien hy eenigzins zich in 't verhaal vergiste , H3 zoude ontwyft'elbaar geen ftrenge ftrafte ontgaan, Zjn oudergang ftond vast en 't waar' met hem gedaan.
DERDE TOONEEL. Bregt, Baerte en drie Kinders.
B r e g t.
Ik lub het wel gevreesd dat dit zoo af zou loopen. Helaa.! hier is, aan 't Hof, niets goeds voor ons te hoopen. Wie net de Grooten twist loopt altyd groot gevaar.
B A e r t e.
Die orrecht lydt mag toch vry klaagen.
B r e g t.
Ja , 't is waar, Als die Mevrouw ons zei; maar zal men hier de klagteu Van een geringe» Boer wel rechtenswaardig achten ?
A * 2 A » *r



8 'Di BOER E»B1 KOE,
B a e r t e.
En waarom zou men niet?
B r e g t.
Zie deeze pracht en praai By onze wooning, eens. De Sieelui altéinaa) ' Zyn meerendeel,- gezind geen' Boeren te gelooven, Die zelden zyn gezien aan Vorftelyke Hoven i De Hovelingen zyn op ryke lui gefield.
B a e r t *. Blaar 't is de Graaf, die hier, als Rechter, 't vonnis velt.
B r e g t.
Zag ik uw Vader flechts, ik raadde hem te zwygen. Kon hy tien kroonen maar voor zyn verlies verkrygei, Dan hadden wy genoeg ter fchaêverhaaling ...
B a E r t b.
Zacht,
Daar komt een Heerfchap aan.
VIERDE TOONEEL. tan Biois, Brbgt, Baerte en drie Kindtn
vak B L o i s.
e heeft u hier eebrgt ? Zeg, Vrouwtje ? fpreek vry uit.
B r E g t.
Ik moet den Landheer fp-cekeri.
VAN B L O I S.
Gy meent den Graaf?
B L e g t.



TOONEELSPEL. Q
B r e g T.
o Ja.
van B l O i s.
Hy, 't Hofgewoel ontweeken, Is in 't geheim vertrek, om rust te vinden.
B r e g t.
Kan
Hy my niet fpreeken, Heer, dat hy alleen myn'Man Dan hoor'?
VAN B h O I s
Dat zal wel gaan. Is hy ten Hoof ontbooden»
B r e G t.
ó Neen, Mynhcer ; maar wy, wy hebben hulp van nooden.
van B u o i s. Die vindt hy hier gewis, zoo hy haar billyk vraagt.
B r e g t.
Ach ! zeg, Mynheer, of gy myn' Man aan 't Hof niet zaagt?
van BlOIS.
6 Neen.
B r e g t.
Zoo gy hem ziet, zult gy hem tot my zenden ï
van B L O I S.
Ja, Vrouw , dat zal ik doen.
Br egt, tegen Baerte,
Hy zal zyn woord niet fchenden. Baerte.
Ei, Moeder, fpreek dien Heer , die ginder komt, eens aan.
A 5 V Y E-



De BOER en de KOE,
VYFDE TOONEEL.
Waandert, Bregt, Baerte en drie Kindcrs.
B r e g t.
]\^ynheer! een woordje!
Waan der t.
Om een Boerin te woord te ftaap Heb ik noch lust, noch tyd: dat zou myn' rang verklagen.
B r e G t.
Kent gy myn' Man , Mynhccr ?
W a a n d ii r t.
Wat durft men my niet vraagen! Hier is een lompe Boer, die veel beweeging maakt.
B r e g t.
Wy zyn, met den Baljuw in groot verfchil geraakt.
W a a n V e r t.
En daarom komt hy ftout, met zyne Vrouw en Kindrcn , Om door gefchreeuw/t gezag zyn* Meesters te vermindren? Om 'sGraaven oor vermoeid te maaken door de klagt Van 'tiomp en boersch gekal, dat ftaat noch Hoogheid achtï
B r e g t.
Dat was zyn meening nooit.
Waandert.
Men leere eens aan de Boeren Omzichtiger te zyn , wat meêr de tong te fnoeren En onderdaanigheid aan rang en ftaat en eer.
Verzoen met uw' Baljuw , beklaag hem nimmermeer , Of gy zt»t in het kort uw ongeval bewerken, ü meerder zieo bepaald en zyn gezag verfterken.
ZES



TOONEELSPEL. ti ZESDE ÏOONSEL.
B r e g t , Baerte en drie Kinden. Baerte.
Indien dit zoo wil gaan, voorzie 'k veel meêr verdriet.
B r e g t.
Ik zag in deezen Heer juist zoo veel aanzien niet, Als wel in die Mevrouw en de andren; in hun weezen Blonk meerder achting uit; dus zoude ik erger vreezen , Zoo ons die andreHeer het zelfde hadd' gezegd: Die eerde fcheen een Heer, de laatfte maar een Knecht; En ik heb wel gehoord, dat men met groote Heeren Veel beter dan met Knechts kanfpreeken en verkeeren; Daarom wyst ook een Man van aanzien en verftand, Op't fnaauwen van zyn'Knechtmooit menfchen van de hand.
Baerte. Daar is myn Vader zelf.
ZEVENDE TOONEÏL.
Jakob , Bregt , Baerte en drie Kinders.
J a K o b.
'\^(7"el dat zyn raare kuuren! Wat kom jy hier toch doen, in deeze Hooffche muuren, Met onze Kindren, Wyf? offchorc het jouw in 't hoofd ?
B R e g t.



ta Db BOER en de KOE, Bregt.
Zyn wy, zoo wel als jy, van 't onze niet beroofd? Wy zyn u nagevolgd, om ook den Graaf te fpreeken.
Baerte. Wy willen hem om recht, op onze kniön fmeeken.
Bregt. Hebt gy hem al gezien?
J a k o B.
Gezien ? Ja wel gezien; Gefproken nog daarby, en wel een keer of tien Heb ik hem al gezeid, wat ik hem had re zeggen.
Bregt. Wat zei hy u weêrom?
J a K o b.
Dat ik hem uit moest leggen , Hoe alles was vergaan, met onzen Heer Baljuw.
Bregt. En hebt gy zulks verricht?
J a k o 8.
Wel ja. Bregt.
Was hy niet fchuw
Om u te hooren t
J A X o b.
Neen. Hy deed my niet als vraagen , Hoe 't tusfchen hem en my zich al hadd' toegedraagen ? Wat ik gefproken hadd' ? wat hy my weder zei ? Op welk een wys hy 't beest liet dryven uit de weil Wat Koe hy weder zond ? wat Koe hy my ontroofde t Wat hair zy heiden ?..", £n,.. En ook uk welken hoofde,
Hy



TOONEELSPEL
II
Hy zich gemagtigd dacht, dat hy daar recht toe hadd'ï Tot welk een' prys ik ze.f haar waarde hebb» gefchatf • En hoe veel geldszy wel zoude andren waard, g weezen?.,f Hy vraagde my zoo veel, dat ik begon te vre;zen: Doch ik, die anders niet als waarheid had verteld, Was min door zyn gevraag verlegen of ontfteld, Dan ik verlegen werd voor zyne Hovelingen, Die my niet half zoo goed als onze Graaf ontvingen; By wien 'kweêrben ontboón, alieenomweêr aan hem, Eéne en dezelfde zaak, met ééne en zelfde ftem, Op ééne en zelfde vraag, hem nogmaals te yerhaalen, Bregt.
Laat ons daar met u gaan , dan zult gy minder dwaalen, In 't geen gy zeggen moet.
Baerte.
My dunkt, het is niet kwaad, Dat elk van ons aldaar , met Vader, heenen gaat.
j a k o B.
Neen , datvooral niet; neen, de Graaf heeft myontbooden En zal 't u ook wel doen, zoo hy u heeft van nooden: Ik weet den weg aan 't Hof al wat te vinden. Gy Zult aan de Kamerdeur des Landheers wagten • hy Is ziekelyk en zwak, waarom ge u iiil moet houên En fpreeken niet éénwoord.tot gy hem moogt aanfchouwen. Komt, gaat met my daar heen.
Bregt.
Ga jy, zoo welgemoed. Zo» vry, maar naar den Graaf?
lH



>4 De BOER in dj KOE,
J a k o b.
Voorzeker. Hy is goed, Ja beter dan zyn naam ; dit is my reeds geblecken; Dus durf ik ook met hem als met een' Vader fpreeken,:
Einde des Eerften Bedryfs.
TWEEDE BEDRYF. EERSTE TOONEEL. Willem, Johanna, van Blois. Johanna.
H oogwaardige Echtgenoot, waarom n dus vermoeid , Daar uwe kragt vergaat en uwe zwakheid groeit? Gy kunt het Rechtsgeding aan andren overgeeven En üyten meêr in rust uw ovrig deel van 't leeven.
Willem. HetFecht is al te goed, te heilig , waard en teêr , Te heerlyk en volmaakt, dan dat een Opperheer Dien Zetel ruimen zou voor iemand zyner Zoonen , Of Vrienden , die zich ligt te ftreng of zacht betoonen. Het voegt der grysheid best de weegfchaal van 't gerecht Te houden in de vuist, de twist word best geflecht Dooreenen Vorst, verpligtvoor 't heilig Rechtte waaken , Om dat 'er tusfchen Boer en Edelman , veel zaaken



TOONEELSPEL s$
Gebeuren kunnen, die een Rechtend Edelman, Juist om den Adeldom, bezwaarlyk dulden kan, Uit eerzucht of genot; doch zoo ik in myn Landen Een Rechter om genot mogt' vinden ,'k hield' mynhandeni Hoe zwak en beevende van o.iderdom en fmart, Met veele moeite zelfs te rug, van in zyn hart En lillend ingewand te wroeten , of zyne oogen Te fcheuren uit den kop , om zyn misbruikt vermoogen.
Johanna. Behou dan 't Recht, maar laat uw' Zoon al 't ander vry.
Willem. Gy kent zyne oorlogsdrift en weet zeer wel, dat hy Te veel naar kryg verlangt, en , heet op die lauwrieren , Den rooden Leeuw ontwindt, op Hollands ftrydbanieren , Voor zalks hoognoodig is , terwyl de wakkre Zeeuw, ISüet minder dan myn Zoon, gereed den Waterleeuw Te ontwinden , gloeit en brantnaar roem en oorlogszegen , Om Vlaandren, op zyn beurt, te grieven met den degen. Myn Willem , al te fterk op bloedige eer gezet, Acht min de Vredeluit dan wel de Krygstrompet; Daar ik naar rust verlang. In vréde te regeeren Maakt Vorlten, Koningen , en Onderdaanen , Heerent
van B l O I S.
Gy zoekt toch Eduard te vesten op den Troon VanVrankryk, om Philips, eens oadften Broeders Zoo» Des overleeden Vorst, dien Sêpter te betwisten.
Willem. Ik hou flechts Englands zy tot ftetf der Franfche listen 3 Hoewel ik beiden meêr ten Icheidsman (trekken wil En eindigen met roem hun onderling verfckü
Dus;



*6 De BOER ew de KOE,
Dus blyf ik meest geducht, maak vyanden tot vrinden En doe dit vryë Volk het grootfte voordeel vinden.
J o h a n N a.
Gy zyt het Lelieryk toch grooten dank verpligt: Door zynen onderband heeft Vlaanderen gezwicht En Zeelands Heer'chap;,y werd gantsch aan u gelaaten ; 't Geen,buiten Zierikzee, gefcheurd waar1 van uw Staaten.
Willem. Myn Vader hadt die hulp aan Vrankryk reeds betaald ; Myi ouder Broeder Jan, in 't duister graf gedaald, ByKortryk, waar hy kloek voor Vrankryk h.ult geiireeden, En 't jeugdig leeven liet, hadt deeze dankbaarheden Der Franfchen ruim verdiend en nog veelmeer d.iarby: Myn hand vocht Koning Philips van Colyns woede vry , Waarom die Lelievorst my Ridder heeft geflaagen, Zoo dra de Vlaamfche magt haar droeve ncderlaagen Befchreide door den dood van negenduizend man ; Ja, daar draagt Kasfelberg nog roode teèkens van: Zoo dat men geenszins my ondankbaarheid kan wyten, Wen ik voor 't Fransch belang my meerder kwam te kvvyten, Dan "k ooit verfchuldigd was.
van Blois.
Dus zult gy Engeland Nu byflaan om zyn" Vorst, die uwe Doe iters hand Aanvaard heeft en met haar door't huuwlyk is verbonden?
Willem. 6 Neen, myn uitzicht rast op andre en vastre gronden. Noch Keizer Lodewyk, noch Koning Eduard , Bewoogen ooit te veel dit Vaderlyke hare,
Tat



TOONEELSPEL. \y
Tot hunnWi onderftand, fehoon zy myn Dochters trouwden.
Ik tracht den Engelsman van Vrankryks Troon te houden, En wil, dat Lodewyk niet te overmagtig wordt; Ook lyde ik niet dat Phüpsooitzy tezeer verkort.
Europaas Evenaar , gefteld in myne handen, Moet blyven in Balans , tot nut der Nederlanden, En Vlaanderens bedwang , dat vaak op Zeeland loert, Slechts vriendfchap in het oog , kryg in den boezem voert.
Doch 't is reeds meêr dan tyd der Onderdaanen klagte» Te hooren, om den pligt van Rechter te betrachten.
Myn Wacht!
TWEEDE TOONEEL.
Willem, Johanna, vanBlois, Waan-
p e r t en IVachten.
Waandert
w at wil de Vorst ?
Willem.
Dat gy den klaagers zegt ,
Dat hen hun Graaf verwagt, ter oeffening van recht.
Waandert. Het zal terftoud gefchiên.
Johanna.
Wy gaan terwyl naar buiten , Om u, myn Echtgenoot, in 't rechten niet te fruiten.
D E R-



f8 De BOER sn de KOE, DERDE TOONEEL.
Wiiiih, Waandert, Jakob.
Waandert, Jacob tegenhoudende.
\^/at dringt gy, plompe Boer, voor alle de andren heen?
Jakob. , Ik moet hier binnen zyn.
Waandert.
Dat gaat zoo niet, ó neen; Gy zult aan waardiger den voorrang moeten geeven. Jakob.
De Boer en Edelman zyn voor den Landheer even En 'tzeifde.in'thoog gerecht; want in zyn dienstbaarheid Verzuimt de Boer veelmeer aan zynen arrebeid; Zyn foberder beftaan kan minder uitftel lyden.
Willem. Men laatc ons hier alleen.
Waandert, tegen Jakoh.
Kom, ga met my ter zyden. Jakob.
Ik heb te veel te doen; myn tyd is naauw bepaald > Myn Landbouw loopt in \ riet, indien men langer draalt: Waarom myn arme Vrouw my zelf van hierkomthaaten , En waarvoor ik aan 't Hof geen kostgeld kan betaalen.
Waandert. Ga, tot de Graaf u roept, eêr ik u met 'geweld Van hier verjaag.
J A"



TOONEELSPÈL. tg,
J a k ö b.
Myn Wyf wierd wis ter dood ontfteld, Ja ftorf misfchien van fchrïk, met alle vier haar Kindren, Zag zy hier 't heilig recht ook door geweld vermiudren.
Willem, tegen IVaandert. Ga, laat den Landman hier; hy vordert niet als recht; De Boeren hebben haast; hun zaak diend eêr bellecht Dan die der Edelen , die , voor hun Huisgezinnen, Gelyk deBoer,geen brood in't zweet huns aanfehyns winnen.
VIERDE TOONEEL.
Willem, Jakob.
Jakob.
Goedhartig Landheer, Vorst <, of Graaf... Ik weet byna Niet hoe 'k u noemen zal.
Willem.
Dat doet aan u geen fchaê. tVoem my met welken naam \ u goeddunkt.
Jakob, zich bedenkende.
'k Zeg dan Vader Van \ Vaderland, wien raakt d/r Kindren welzyn nader, Dan \ Vaderlyke hart ?
Willem,/» verrukking.
,, Ach ! welke zegening! „ ó Hemel < welkeen naam ! al de andren zyn gering „ By deezen waarden naam! hy brengt my in verrukking!" >preek , lp reek , myn Kind , waarin , wanneer leed gy ver0uor wieir is zulks «efchied ? op welke plaats? (drukking?
Si Ja-



ïc De BOER en de KOE,
Jakob, met eenige verlegenheid.
Myn Heer....
Myn Graaf Myn Vorst....
Willem.
Noemt gy my dan geen Vader meêr ? Jakob, zeer driftig. Ja , Vader moet het zyn en Vader zal het blyven!
Ik zag myn beste Koe uit myne weide dryven, Door onzen Hoofdbaljuw , die Queekel wordt genoemd En Rech.er heeten wil; op welk een1 naam hy roemd, Doch welke daad hy mist , met woest geweld te pleegen.
Willem. Gy zegt, hy pleegt geweld en gaat op flinkfche wegen ! Vaar voort , ipreek onbelchroomd.
Jakob.
ó Vader van ons Land! Ik heb 't u meêr verteld; door welk een onverftand Zou 'k aangedreeven zyn u voor te durven liegen ? Zoude ik een' man als gy , zoo goed, zoo braaf, bedriegen En noemen myn' Baljuw een roover myner wei, En liegen 't ? ik waar' zot, indien ik anders zei Als waarheid ; ja 'k waar' dol, ik zou my zelv' bederven En dubbel waardig zyn als lasteraar te llerven. 't Is zeper ftout genoeg, dat ik , van zulk een' Heer, Beledigd zynde, my tot zynen Meester keer'; Doch dit waar1 nooitgefchied , zoo niet een ieglyk wiste. Dat gy, in recht te doen u zeiven nooit vergiste. Den Kindren in ons Dorp is zelfs uw deugd bekend; Het is ook de eerste taal, die me onzen jongens went Te zeggen , zoo zy Hechts wat woorden kunnen kallen:
De



TOONEELSPEL.
2'.
De Goede Willem , Vorst en Vader van ons allen, i\l :akt tusfchen Edelman en Boer geen onderlcheid , Maar is een baak van recht en van rechtvaardigheid.
Willem, opryzende en met veel vervoering. „ Ach ! 't is te veel! die naam , zoo aangenaam, zoo teedei' „ Verrukt dit hart, geeft my fchier myn gezondheid weder! , Zou vk ongevoelig zyn voor zulk een Hemelg'ift! ,, Gelukkig Vorst, die 't Volk in zulk eene eedle drift „ Voor zich ontdoken ziet! Geen duizenden Trauwanten „ Béwaaken zoo ons lyf , als dat we aan alle kanten „ Ons door 't geringde foort des volks beminnen zien •> ,, Zoo , dat de bloodften zelfs ons" byftand zouden bièn , ,, Wanneer de nood ons troft'! Dus heerscht nien onverlee„ In liefde , rust en vreugd en allen Hemelzegen ! (gen , „ Maar dat my deeze drift niet trekk' van't regie fpoor, „ Noch dwaalen doe, als ik den aangeklaagden hoor',. ,, Die, op de kl.igt des Boers, van my is opontbooden." Is ook uw Huisvrouw hier?
Jakob.
Schoon zy niet had van nooden Te komen, kwam zy toch met haare Kindren. Zy Staat buiten deeze deur.
Wille m. Myn Wacht! Jakob.
Vergeef het my, ö Vaderlyke Vorst! was ik te ftout in 't Ipreeken.
W t l l x m
Gy hebt my niets misdaan.
b3 vyr-



22 De BOER en de KOE,
VYFDE TOONEEL.
Willem, Waandert, Jakob en Wachten.
DW i l l e m , tegen JPaandert. eez" Man moet niets ontbreeken, Zoo lang hy blyven moet, met zyn geheel Gezin j Gelei hem uit en fta my voor hun welzyn in : Ik hou hem fchadeloos, zoo wel als al de zynen. Ga , tot ik u gebiê hier weder te verfehynen.
ZESDE TOONEEL.
DW i l l e m , en Wachten ter zyde. us fmaakt een Oppervorst het waare leevenszoet, Voelt onrust zyner ziel, noch wroeging" in 't gemoed, Maar flaapt der Vroomen (laap , zal vergenoegd ontwaken En 's Hemels Reehterltoel met minder vrees genaaken, Wanneer een ysren flaap des doods zyn opgeu fluit.
ZEVENDE TOONEEL.
Willem, van B l o i s en Wachten
ter zyde.
Uv 4 n B l o 1 s. w Zoon treedt in deesStad , daar hem het bly geluid Der Burgery verzclt: hy zal hier daadryk komen Van waar hy Wenceflaus gansch Polen heeft ontnomen , Die als gevangen zelfs by den Bohemer zucht; Door Willem wordt Vorst Jan ontzaglyk en geducht.
Wil-



'iTOONEELSPEL
«3-
Willem. 27yn Zoon heeft uit vermaak zich in 't gevaar begeeven, 'Door de ydele eerzucht, blind , tot ydlen roem gedreeven: Wanneer 't de nood gebiedt, zyn' Onderdaan bevrydt , Of zynen Bondgenoot befchermt, is 't vechtens tyd.
van B l o i s.
Uw Zoon is kloek en wys en zal niet ligt beginnen, Dat-hem ten nadeel ftrekt. Gy leerde hem verwinnen ; Gy hebt hem in de kunst des Oorlogs onderricht En gtngt hem daarin voor; maar nu ....
Willem.
Het was myn pligt, Myns Broeders droeven dood op Vlaanderen te wreeken* 'k Motst Braband tegenftaan en hun vermogen breeken, Dat datglyks grooter werdt en Vrankryks jaloezy Zelfs gamde worden deed , ten onderltand van my. Dus kwanen eindeiyk de vyftig Franfche Schepen , Waarmede ik Vlaa-idrens magt zoo fel heb aangegrecpen, Dat daar tienduizend man aan dooden zyn geteld ; Ik heb haar' Admiraal in Grimalds hand gefield, Die hem , ten oon der hulpe, in Vrankryk op mogt zenden. Dus waagde ik lyf en goed in 't uiterst der ellenden, Die 't kwynenc Vaderland in 's vyands handen gaf. Dus heelde ik , door myn' moed , den Gr»afelyken ftaf, Die , in myns Vaiers vuist, fcheen als een riet gebroken ; Ik heb ons aller ked op Vlaandren zoo gewroken, Dat flechts 't gerutht daarvan aan 't brooze leevensglas Myns Vaders, door de vreugd verwonnen, doodlykwas.
B 4 Til



24 De BOER en uk KOE,
van B l o i s.
Het ys des ouderdoms is ligter op te fluiten,
Dan 't vuur der jeugd , wier drift veel minder is te fluiten.
Willem. Ik heb den jongheidgloed ook in myn borst gevoeld ^ Maar , door de redenbron, zyn hitte rasch gekoeld.
AGTSTE TOONEEL.
Willem, Johanna, van Blois en Wachten ter zyde.
Johanna.
Zrfu't gy uw' waarden Zoon niet vrolyk gaan ontfingen, Nu ny wordt ingehaald , met blyde zegezangen •
Willem. 'k Vrees, dat zyn oorlogsvuur de. hartaêr zyn; gebieds Zal zengen, na myn' dood, en brandltof des verdnets Haast zal doen blaaken , die de Steden legt in kooien, Haar Dorpen roost tot asch , haar Weezen omdoet dooien, Der Weduwen gefchrei verwekt , terwyl bet bloed Der zynen de akkers mest, de weiden fcwy/ien doet, Zyn Stamhuis brengt te niet, door zyn ortydig lhee.ven : Dit zal zyn oorlogskast zyn' onderdaanen geeven; Ten zy hy deeze drift in nauwer kluisers bindt, En hy nooit, buiten nood, ten oorlog blyft gezind.
E N-



TOONEELSPEL. i5 NEGENDE TOONEEL. Johanna, v a n B l o i g. _ Johanna.
ik vrees hy zal zyn' Zoon befinffeo voor zyn 'daaden, Doen dorren, door verwyt, de groene Lauwerbladen , Die op zyn blonde kruin zoo overheerlyk ftaan.
van B l o i s.
Myn Broeder is te goed om dus te werk te "aan ■ Hy zal zich Vaderlyk by zynen Zoon gedragen '
Gy , uit het Franfche bloed , der Koninglyke mTagën Van t Vorstlyk huis Valois, gelprooten , dat aldaar Den Lehefepter zwaait, werdt andre taal "ewaar Aan dat eerzuchtig Hoi', dan die men hier moet meiden j Daar vest men allermeest het oog op de'Oorlogshelden En roemt den krygslauwrier op een' gantsch andren tóón, Als weaanditGraaflyk Hof voorlang reeds zyn gewoon.'
Datdaareenheld.doortwist.maarhierdoortzoetder vrede Jen aUerhoogffen top des ïofs geduurig treede. '
Kom gaan wy zien, hoe ZoonV Vader zich gedrag Op dat men zich hierna van geen verzuim beklaag," '
Einde des Tweeden Bedryfs.
B 5 DER-



36
De BOER e w de KOE,
DERDE BEDRYF.
EERSTE TOONEEL.
Willem, Johanna, Oostervant, vakBlois, Waandert, Edelen en Wachten.
HW i l l e m. et is my lief, myn Zoon, dat gy uw' moed deed blykcn; Maar't zou my liever zyn , zoo gy , voor vreemde Ryken, Wat meêr op 't welzyn dacht van "t yaderlyk gebied.
Oostervan t. Myn oorlogslust, die my niet langer rusten liet, Heeft my hiertoe genoopt om glorie tc bejaagen , Opdat ge u in 't vervolg niet zoud van my beklaagén , En als men in uw Land de krygstoorts eens ontftak , Aan u een Legerhoofd, in uwen Zoon, ontbrak.
'k Zal.met de bloem uws vo.lks,eerstVrankryk gaan bepaaDan Poolen vreeslyk zyn en Mahomet doen dwaalen (len, Üit Spatijen, in 't vervolg aan Utrecht zyn ter ftraf", En delven , eindelyk, der Vriezen duister graf, Om Koning Wiliems dood, op die weêrlpaunehngen , Te wreeken, en dat volk volkomen te bedwingen.
Willem. 'k Wil, dat men 't Franfche Ryk niet fterk bevechten zal. Men laat' den Poolfchen kryg veel liever aan 't geval, Dan in dat ver gewest ons beste volk te zenden. De Spaanfche Heerlchappy , door Christen Oorlogsbenden, Van Ongeloovigen te zuivren fchynt wel goed; Maar denk eens by u zelv' wat ftroomcn Christenbloed De heili»e oorlogszucht , onheilig heeft doen vlieten : Ze-, wefe een loon wagt gy van Spanjen te genieten?



TOONEELSPEL. sy
Wat loon voor uwe hulp? als dat het, groot gemaakt, Hier, in zyn Nagedacht, nog bloedig rooft en blaakt, Om Neêrlands Burgery als Slaaven te verdrukken? SchenrUtrechtsHooftbewind nooit in uw drift aan ilukken, Maar onderlteun 't veeleer , als \olk van Nederland, Dat Vryheidlievende is en éénen Eendrachtsband Met Holland vormen kan , om Slaaverny te weeren. Gy moet ook Vriesland niet yerflindende verneéïen , Noch drukken in uw toorn, om één en zelfde reên Van Utrecht u gezegd : gedenk hierby meteen Dat daar twee Graaven reeds , voor lauwerbladen, wonden Hurs volks, en zelfs den dood, in de oi.derneeming vonden, 't Geen Arnout is gebeurd en Willem overkwam Vernielde ligt, in u, den mannclyken ftam Van myn Doorlugtig Huis, als Reinoud van Nasfouweii Voorfpeide , toen hy u heeft voor den doop gehouên , Dat u zou gaan, gelyk Oom Willem was gefchied En ook als u voorfpeld , fchoon hy zulks mede niet, Geacht heeft, zoo als gy; doch hoor my nu voorfpellen y Zoo gy den vryén Vries tracht in de boeij' te knellen , Des tweeden Willems lot den vierden volgen zal.
Oostervant. Geen doodsangst keert myn' moed , geen hemelhooge wal, Noch afgronds diepe gracht, kan myne drift beteuglen ; Ik vlieg door nood en dood, voorzien metcerzuchtvleugleu, Myn' heldenftoet vooruit, op Cezars moedig fpoor, Vorst Alekfander na , waarin ik nimmer, door 't Gekerm der ftervenden,noch't fchreeuwen der gewonden, Geltopten doorgang , noch zelfs doorgefneeden gronden, Gevuld met brein en bloed , my immer fluiten laat:
Geea



28
De BOER en de KOE,
Geen ingedrongen fchaar van Ruiter en Soldaat, Geen vliegend pylgeiis , gefncrp van taaije pe;zen , Noch kraaken van den boog kon ooit zoo vreesiyk weezen, Noch brommend fabelflaan op fchild en beukelaar En harnas , 't welk alom de doodelyke maar In de ooren ruisfchen dcedt,dat zulks myn hart deedtbceven, Maar 't heeft myn Maande hand bezield en kracht gegeeven. Ik ftorf veeleer terftond , dan dat ik voor den dood Een' Map terug zou gaan, zelfs in den grootllen nood.
Wille m. Men moet zoo veel men kan zyn eigen leeven fpaaren, Als eene Hemelgaaf, wel waardig te bewaaren, Of wy vertoornen hem, die ons het leeven gaf, Verwaareloozen ons en fnyden 't leven af.
Doch hiervan reeds genoeg. Be'andwoord nu myn vragen, By wien uw Onderdaan ecu' Rechter aan zal klaagen , Die fchreeuweud onrecht doet, als uwe afweezenheid, Na ik geitorven ben, u "t onderzoek ontzeid?
Oostervant. By Moeder, Vrouw, of Oom, of iemand onzer vrinden, Die , zoo als gy en ik , vermaak in "t rechtdoen vinden.
Willem. Maar als de Rechter hun eens na in 't bloed beftaat, Wat dan ?
Oostervant. Men neeme alsdan zyn toevlucht tot den Raad. Willem. Zeg welkeen Raad zou hier uw' Oom of Moeder doemen? Uw Vrouw of Kinderen ltrai waardig durven noemen , 'kLaat liaan huu ltraflcn ? fpreek en antwoord onbevreesd.
O o s-
ÉÊÊ



TOONEELSPEL. 2?
Oostervant. Wat zal ik zeggen, Vorst ? uw hoogverliciite geest En ondervindingkracht wikt alles zoo naar reden j Dat ik my magtloos voele in dit gefchil te . treeden,
Willem. Zie dan en ondervind, dus wordt gy ock verlicht, Hoe zich uw' Vader draagt in zaaken van geWigt, Om 't allerhoogst Gerecht in 't kort te durven nadren, Voor aller Vorften Vorst en Vader aller Vadren, Waar Vorst en Bedelaar, in een1 gelyken graad Alsmensch enfchuldenaar, voor 's Hemels rechtbank ftaat
( Tegen Waandert, die ter zyde bleef. ) Tree toe.
Waandert. Wat heeft de Vorst zyn' Dienaar te beveélen ?
W i i, l e m.
Hebt gy den Boer verzorgd?
Waandert.
Ja, Vorst, in alle deelert Heb ik uw' last voldaan ; 'k heb hem met zyne Vrouw En Kinderen verzorgd, fchoon 'k hen mét moeite hou In 't goede Hofverblyf; zy allen ftaan hier buiten Om recht te vorderen; ik kan hem naauwlyks ftuitert h zynen lompen eisch, dat hy u fpreeken wil.
Willem. Hou hem zoo lang van hier, tot ik, in dit gefchil, Heb zyn Gezin gehoord: dat gy moet binnen laaten.
T W E Éi



3© Dé BOER en pi 1(0 ë, TWEEDE TOONEEL
Willem, Johanna, Oostervant, van B i. o i s.
ZW i l l e m , tegens de zynen. et u ter near en hoort een Vrouw en Kinders praaten , Die onbedreeven zyn in 't Rechterlyk gedrag; Doch die men evenwel het recht niet weigren mag, Schoon zy hunu" Rechter zelv1 voor mynGerecbt beklaagén» Myn Zoon , gy moet hierin , als Landheer, u gedraagen: Ik wil uit uwen mond verncemen , deezen tyd , Ofgy , wanneer ik fterf, te heerfchen waardig zyt : Gy zult u in myn'' floel, aan deeze tafel, zetten, Terwyl wy op uw doen cn handel zullen letten.
Oostervant. Uw wil is myne wet; maarzoo ik in myn' pligt Mo°t dwaalen , bid ik u om beter onderricht.
Willem. Dat zal u van een Vorst en Vader niet ontbreeken. Die onbedreeven ■ dwaalt is ligter vry te fpreeken » Dan die hartnekkig zich der dwaaling overgeeft , Het dwaali'poor kent en toch vermaak in 't dwaalen heeft,
DERDE TOONEEL.
W i l l e m , j o ii a n n a , oostervant, vam
Blois, Baerte en drie Kinders.
OB r e g t , tegen iVUlem. ch!Heerfchap!moet mynMan aan 'tHof nog langer wagEir hem go<?d recht gefchiedt ? (ten
Wu-



TÖONEELSPEL. «i
l b m , baar op Oostervant wyzentfe.
Ga , Vrouw , vervolg uw klagten Aan uwen Rechter zelf.
Bregt. Hy Rechter weezen ? hy ? •Neen, dat geloof ik niet.
Willem. Wie zou het dan zyn ? Bregt.
Gy.
Wiens houding en gelaat en goede weezenstrekken My goeden Willems aart in alles doen ontdekken.
Baerte. Ja, Moeder, de oude Man is Landheer, dat gaat vast..
Johanna, Waarom gelooft gy zulks?
Bregt.
My dunkt het rechten past Zyn grysheid allerbest.
(, Tegen Willem.)
Gy moet myn klaagen hooreni Uw jaaren kunnen my hiertoe veelmeer bekooren, Dan die van hem : hy fehyntmeêr Veldheer en Soldaat tDan Vader van zyn volk, die zich 't gerecht verltaat. Indien het weezen kan , wil ons toch zélf verhooren , Gf ons geheel gezin gaat zekerlyk verlooren.
W t l l e m.
Een Landheer kan Soldaat en Rechter tevens zyn. Dat jegens hem dc vree* uit uw gemoed verdwyn'j
Teft



3a Di BOER en de KOE,
Ten zy een flinks beklag u reden geeft tot vreezen :■ Wy zullen wegens hem en u getuigen weezen.
Oostervant. Tree nader , Vrouw. Zeg my, waarin is u misdaan ? Bregt.
Och ! Heerfchap! laat myn Man, met my, naar huis toe gaan.
O o s t e r v a n t.
Wat doet uw Man aan 't Hof?
Bregt
Hy heeft den Graaf gefproken. Baerte. 't Is als myn Moeder zeid.
Oostervant.
Wat heeft hem dan ontbroken ? Waarom kwam hy zyn' Graaf hier fpreeken ? Bregt, met eenige verlegenheid.
Ik gelo-of,
Dat het befchuldigen geen fpreeken heet ten Hoof, Maar dat het heeten zal te pleiten of te rechten.
Oostervant. Gy komt dan klaagen ?
Bregt.
Ja, Myn Heer; Oostervant.
Heeft een der Knechten Van eenig' Nagebuur , of eenig' Boer, misfchien Uw1 Man te kort gedaan ?
Bregt, met drift. Dan zon hy wel ontzien Te klaagen aan het Hof, om kosten te vermyden: Maar 't is zelf zyn Baljuw , die ons doet onrecht lydeW.
Oos-



TONEELSPEL; 33
' Oostervant, fchryvende^ Wat zegt gy zyn Baljuw!
Baerte. Ja, Heerfchap, 't is wel waar«' Oostervant.
Zyn naam?
Bregt. Is Queekel, Heer. Oostervant, fchryvende.
Is deeze Queekel, waai? Gy woont, uw Dorpbaljuw?
Bregt. Ja toch, fchoon meerder Dorpen „• Aan dat Baljuwfchap vast, hem ook zyn onderwerpen. Waarom men hem Baljuw van heel Zuidholland heet!
Oostervant, fchryvende, Hoe is hy in gedrag?
Bregt. Hoogmoedig, ftreng en wreed. Hy teld n;ecn armen Boer en plundert van de Ryken " Om meerder dan dc Graafin'toog des volks te lyken"
Oostervant, fchryvende. „Haartaal is minderBocrsch, dan Landliên zvn geWat onrecht deed hy u ? ( wend". Bregt.
Hy bragt ons in ellend, Door onze beste Koe uit onze wei te jaagen.
Oostervant, fchryvende pjeeft hy u om die Kóe voorheen nietlaaten vraagen ? Bregt.
Ua; maar hy vraagt zoo veel, zelfs iemands bes te goed,



3$. De BOER endeKOE,
Dat menig Huisgezin daardoor verarmen moeU
O'ostervant, fchryvende.Hoc ging hy dan te werk ?
Bregt, terwyl Oojlervant telkens febryft.
Hy heeft een' Boo gezonden,' Die vraagde, of zei myn' Man: Mynheer heeft, goed*-
(gevonderx
Dat ge uw roobontc Koe zult overdoen aan hem , Door ruiling of door koop; wy konden hier geen Item Toegeeven,. waarom wy zyn gramfchap moeften fcJiroomen;
En gaf men 't Beest, dan was ons best beftaan ontnomen^. Om dat het daagelyks een ruime melking leê, Waarvan men meerder kreeg dan anderzins van twee, Die ook al bestig zyn en milde Koeijen heeten : Ditdeedt trien den Baljuuw en ook onze armoê weetem. Toen bood hy geld daarvoor, zo veel zy waardig fcheen, Schoon meerder waard aan ons; dus zei men weder ,
Q neen
Verzoekende hierby het Beest aan ons te laaten; Maar'tfmeekende verzoek noch bidden kon onsbaaten; Zyn volk dreef onze- Koe uit onze wei, Mynheer, En bragt in haare plaats een ander Beest ons weer Dat onze Koe geleek in groote, kleur en jaaren,, Maar driemaal min in deugd om melk daarvan te gaêren j Aldus verlooren wy de helft van ons beftaan, Ja moeten in het kort misfehien nog beedlen gaant
Johanna, zeer bewoogen-, Gy weent, myn Kindren ï'
Baerte. Och ! wie zou niet moeten huiFerr Die. honger leed als wy nu lyden na dat ruilen !
Oostfrvant. Sragt dan't gering gemis, van fl'eclus éenfi enkje Koe ,



TOONEELSPEL. 4 j
Uw gantfche Huisgezin dat fchriklyk nadeel toe ï Hoe kan dat mooglyk zyn !
Bregt.
Wy hebben maar twee Koeijen , En moeten dus met min dan halve riemen roeijen„ Schoon wintervoêr voor 'tvee, de weekelykfche huur En alles 't zelfde zy, terwyl de kleeding'duur
ia telkens grooter wordt, voor onze tweepaar Kindren, )ie ons in 't Boerenwerk min helpen dan verhindren „ Ook daaglyks groeijende, meêr kosten voor de fpys En kleêren en gewoel; verflytende op die wys Schier eens zoo veel dan eerst, toen zy nog jonger, waaren,
Waarom wy 't menigmaal uit hunne buiken fpaaren.', Baerte.
fa, 't is werempel zoo als Moeder heeft verteld ; Alen had fomtyds noch brood , noch peen, noch kool,' noch geld,
Noch iets, dat dienen kon voor 't hongeren. Oostervant.
Myn Vrinden, Gy zythier aan een Hof, alwaar gy recht zult vinden fc Na 't doen van uw' Baljuuw eerst grondig is doorzogc Eft ook uw Man gehoord.
Bregt.
Wie had dit ooit gedocht Zulk uitftel te ondergaan ? wy loopcn wis verlooren „ Verliezen wy meêr tyds.
Oostervant.
Men moet hun beiden hoorcnr Op dat m^n nimmermeer ter dwaaling overfla, Noch, rechten willende, tot onrecht overga. Hieft uw Baljuuw misdaan, als ik u hoorverhaalen. Dan zal hy uwe fchaê vergoeden en beualen.
C a Bregt.'



S<S DeBOERendeKOE,
• • Bregt. |
Maar hy wordt ligt, door zwier, door Vrienden , of door geld ,
Of opgefmukte taal, nog in 't gclyk gefield.
O o stervan t. ' De Zon der waarheid zal de loogen doen verdwynen» Bregt.
Ik vrees die waarheid Zon zal nog rasch niet fchynen; Want Japik, myne Man, was veertien daagen hier. Heeft daaglyks zich beklaagd , maar vordert niet een • zier.
Oostervant. Waar heeft hy zich beklaagd ?
Bregt.
By onzen Landheer. Oostervant.
Deezen ,
rpc vinden in den Vorst, moet dan zyn' Rechter wezen, C Hy fiaat op, ontdekt zicb , en gaat tot zynen Vader. )
Myn Vader, Heer en Vorst, doe deezen lieden recht; Voor u zyn , jegens hen, gevallen blootgelegd, * Waarvan ik nog een wyl onkundig zoude blyven ; Gy kunt veel fpoediger deeze arme liên geryven.
( Tegens Bregt en de Kinderen, op den Graaf wyzende ) Ga tot den Landheer zelv'.
Baerte , zicb voor Willem neder werpende.
Verhoor ons , goede Heer! Bregt, zich met de andere Kinder s ook r.c derwer pende. Geef my myn' Man , myn Koe , myn brood en weizyn weer.
Bregt, nog geknielt. t> Vorst van den Baljuuw ! ó Vader dcezer Landen! Geef, op 't verzoek van brood, geen fteen in onze handen i
Bregt



I TONEELSPEL. ^
Bregt zyne kniën nmcirmen.de. #fderf, m 's Hemeisch naam, myn Manen Kinders niet!
Johanna, hen allen oprechtende. Rvst, lieve Vrienden, ryst en matigt uw verdriet-, Yenvagt voortaan myn hulp
VIERDE TONEEL.
Willem, Johanna, Oostervant, van B l o i s, Waandert, Bregt, Baerte cn drie Kinders.
Waand ert, tegen Willem,
ï leer Aland is gekomen, Die Hoofdfchoutis van Dort; ik'neb met een vernomen Heer Queekel zynen Neef; zy zyn van u ontboón , Oelyk zy zeggen , Vorst.
Willem. Wat nu gedaan , myn Zoon ? Oostervant. Wat kan men anders doen als Queekel ondervraagen, En hooren, hoe hy zich in 't antwoord zal gedraagen? Doch zorgen dat 'hv zich niet van dit Hof begeeft, Noch van 'tbcklag des Boers de minftc kundfehap heeft ? Willem.
Dat 'srechtgelyk'tbetaamd; 'tgefchiênaaruwbegeren, ft Vrouw! decz' dag zal ligt uw lot ten beften keeren. Ca, Waandert, en bezorg, dat van dees Vrouw, noch Man ,
Heer Queekel noch zyn Oom het minfte ontdekken kan; Doch zeg hun evenwel , dat ik hen zal ontbieden.
C 3 Bregt.



ftS De BOER en de KOE,
Bregt.
Zal dan, op deezen dag , myn Man goed recht gefchie* den ?
Willem. Ja, twyffel daar niet aan.
C Op Waandert wyzende. )
Gaat met dien Heer flechts heen* Bregt.
Dat u des Hemels hand daar byftand toe verleen'. VYFDE TONEEL.
Willem, Johanna, Oostervant, van Blois.
Willem, tegen Oof.ervant.
2-rie nu , hoe noode een Vorst zyn Landen moet verlaaten
Om eerzucht, of vermaak, ofafgeleegen Staaten. Was dit geval gefchied in myne afweezenheid, Dat arme Huisgezin waar ligt ten val geleid , Ten tegendeel van recht. Een Vorst moet zich gewennen ,
Om zelfs van zeer naby en in den grond te kennen Al wie een hoog bewind bekleeden in zyn' Staat. Had gy, zoo wel als ik, geweeten welken haat, Door heel Zuidholland heen, op Queekel wordt ge. draagen ,
Gy had aan de arme Vrouw 't niet hoeven af te vraagen: My was zulks reeds bekend, door lieden my getrouw, Die ik door myn gebied vaak ter verfpieding hou.
Oostervant.
Vw lesfen zullen my hierna, een baak verftrekken.
W I L-



T0ONEELSPE-L' 3*
Willem. Gy kunt uit dit geval veel nut en leefing trekken, Waar zoudt gy Queekel toe verwyzen ?
Oostervant.
Om hierna
3een Rechter meêr te zyn ; ook zou hy alle fchafi , Die uit zyn'handel fpruit, den Landman weêr ver» goeden.
Willem.
"Wat denkt myn Echtgenoote ?
Johanna Jk denk, men moet zich fpoeden 'Ter redding van den Boer en 'tboeriche Huisgezin,
Willem. Wat iegt myn Broeder ?
VAN B t O IS.
Ik zie dit heel anders Iti En zeg -onduit, dat hy zich verder ging te buiten Pan oppevlakkig fchynt. Hy moesthet onrecht {tuiten, Als Rechte , volgens pligt, naar afgelegden eed. Wanneer ven Rechter zelf zich roekeloos vergeet In 'tonreclt voor teilaan, nog ver van t zen te. pleegen ,
Is hy misdaad?er dan andren, die, genegen
Tot onrecht ,'s Rechters oog verblinden, door den
* fchvn •
JNlaar ple'egt hytzelf, zyn fehuld moet dan veel grooter zyn.
Willem. Ia 't is gelyk gv Zyn fehuld is my gebleekcn. Wyl Kinders, Vrotw en Man genoegzaam 't zeilde fpreeken ;
poch 't zal hoognoocg Zyn , dat ik in fmte my Bcseeve eu overleg vat recht en raadzaam zy.
C 4 *



*p D e -B O E R b m de k O'E,
ft Hemel < wil myn hart in alles zoo verlichten Dat ik hier nimmer dwaale in de oefning myncr pli"'ten! *
Einie des Derden Bedryfs.
VIERDE BEDRYF, EERSTE TOONEEL.
Q u eekel aland.
Ha l a n d. et fchynt dat gy, .myn Neef, vol zorg <n onrust zyt,
Nu ge u aan 't Hof bevindt. Hebt ge ook in vroc.<rcn tyd, Iets haatiyks uitgevoerd ? briefwisling ondcfiouën Met deez'of geenen Vrind , in onderling vctrouwen van eenig Staatsbelang , dat onzen Vorst b&rof? Of fpraakt gy , onbedacht, ten nadeel van-ht Hof, Den Graaf, 'of 'sGraaven Zooir, of icirand hunner Vrinden ?
Queekel. $ Neen , ik kan my zclv' hierin niet faiuldig vinden^
a l a n d,
Of hebt gy moogelyk om eenig amir-verzogt Voor u of anderen ? of iemand om<ekogt Ten voorfpraakby den Vorst, of aiycrs van de zynen ? Of deedt gy ook, om geld, cc rechtzaak onrecht fchyncn ?
Gy fchynt op deeze vraag welallermeest ontftcld. Decdt ge iemand onrecht aan, o'i vuil genot van geld ? Dan vrees ik , dat gc uw amptzilt moeten overgeevcn.
Ql'ie-



. T O O N E E L S P E L. 3*
Queekel.
Neon, om genot van geld heb ik nooit kwaad bedreeven.
A l a n d.
My dunkt nogtans dat iet van die natuur u deerd.
Queekel. Ja, iets van die natuur, dewyl gy 'tzoo begeert, Ken ik my fchuidig aan ; doch zoo gering van Waarde , Dat ik van ons gedacht en ftamhuis zeer ontaartc v-Zoo 'k in bedenking viel dat zulks my fchaadcn zou.
Hoor toe: een arme Boer, die 'knu de flechtfte hou In myn gantsch Rechtsgebied , had het geluk te tcelcn Eene oyerfchoonc Koe, dewelke, in alle deelèn, Al de andren overtrof, die 'kin myn leeven zag. Ik zond aan deezen Boer myn Knechten, dag op da?. Om my dat fchoone Beest, op myn verzoek, te feben-
ken ;
Doch 't welk hy ftout ontzei; daar had moeten denken Hoe 'k deeze kleene gift hem ruim vergelden kon. -Toen bood ik ruiling aan, waarby hy mooglyk won; Maar alles was vergeefsch , hy wilde haar verkoopen Noch ruilen, en dit deed myn' toorn zoo overloopen, Dat ik haar, door myn volk, liet dryven in myn land, Hem ftellcnde eenc Koe, als zyne , wéér ter hand; Dus deede ik zelf de ruil, die hy my durfde ontzeggen.
A l a n d.
Dus pleegde gy geweld, dit 's niet te wederleggen. Wy moeten zien of hier ook eenig Hoveling .Van deezen ftuggenBoer, aan 't Hof, iets licht ontving.
Cs TWEE"



f# DeBO ERende KOE;
TWEEDE TOONEEL/ Queekel, Aland, Waandert.1 A l a n d.
H eer Waandert, waarde Vriend , wat mag de>
reeden weezen Dat ons de Vorst ontbood ?
Waandert.
Gy zult haast kundig weczen, Waarom dit is gefchied.
Queekel, tegen Waandert.
Hebt gy hier ook misfehien By onzen Vorst, aan't Hof, een'armen Boer gezien?
Waandert. Wy zien de Boeren meêr den Vorst, in 't Hof, genaa-
Maar zonder dat wy ons daarom verlegen maaken. Mvnheeren, melt u zelv' by s' Vorften Wachten aan , Om klaar te zyn wanneer hy u te woord wil ftaan , Waartoe gy hieromtrent diend by der hand te blyven,
DERDE TOONEEL.
Queekel Aland.
Aland.
Wat deerd myn' Neef? Weet gy geen andre wanbedrvven,
Dan'die den Boer alleen betreffen? zyt gerust,
De Vorst is goed en zacht, zyn toorn wordt ligt gefust.
Qus-



TOONEELSPEL. f$,
Queekel. My dunkt ik hoor zyn tong myn misdaad my verwyten; Zyn taal zal 't wanbedryf my tegen 't voorhoofd fmyten!
Het is of zyne ftem , hoe zwak zy weezen mag , Mydus inde ooren ruischt: „ Misbruiker van't gezag, ' „ Door my u toebetrouwd, gy hebt uw' eed vergceten, „ Het heilig recht, gekromd , uw' adeldom verfmee„ ten ,
„ Een' arme Boer ontroofd het weinige, dat hy „ Op deeze waereld hadt; gy zyt aan roovery, „ Aan diefftal, aan geweld, aan pligt en cerbreuk fchuld!g!
„ Verachter van 't gebod, dat ik zoo menigvuldig „ Herhaald heb, en byna nog daagelyks herhaal, „ Om ieder recht te doen, waartoe gy zelv'het ftaal „ Geftaadig met u voert; gy hebt my durven hoonen „ En zwaare ftraf verdiend..." Hoe kan ik my verfchoonen ?
Wat zeg ik, zoo hy mydus aanfpreekt ?.. Och Ikfchrik, Ik fidder voor het uur, voor 'tangftig oogenblik, iBat ligt myn' ondergang, myn' dood , kan na zich' floepen.... Ik fterf!
Aland, tegen Queekel, die op eenen ftoel nedervalt. Myn waarde Neef! Hoe zyt gy dus beneepen , Om een geringe zaak, die weinig zeggen wil ? Om eene beuzeling, een kleen, eenBoersch verfchil? Ontnaamt gy hem een Koe , gy gaaft hem weder eeno Van weinig onderfcheid. Dat my de Vorst verleene Het oor, en u op nieuw vereenig' met dien Man , Zy 't eenige dat u daarvan weêrvaaren kan. Toon geen ontrust gemoed, noch wroeging in 'tgewe eten ;
Want ieder, die zulks toont, kannietonfchuldigheeten. Maar (leekt zich in gevaar, wanneerde Rechter'tziet ï .Beticht daarom u zelv' door uwen handel niet.
Vier.



4$ De. BOERende K O E ;
VIERDE TOONEEL.
Queekel, alleen.
"\^Me zich onfchuldig kent aan ftrarTcnswaarde danden
Komt best die! iesfen na; maar is ons hart belaadcn „ Door iet Avaarin men zich niet wel gedraagen heeft. Wiens treedon gaan dan goed , terwyl de ziel vast beeft? Het oog verraad zyn hart en zielgefteltenisfen , Waarin een fcherp gezicht zich zelden zal vergisfen ; Een onbedreeven wordt aldus alleen verblind; Maar onze Graaf is oud en geen onkundig Kind , Dat zich door valfchen fchyn zoo ligt in ilaap laat wtègen.
Neen, neen, myn Oom! gy zult Vorst Willem nooit
bedriegen ;
Hy ziet niet minder fcherp in 't menfchelyk gemoed , Dan 'sArends oogen zien in 's Hemels Zonnegloed.
Ik moet nogtans rriy zelv' zoo onverlegen houden Als wc ooit een' fchuldigen voor 't ftreng gerecht ■ aanfehouwden.
Maar ben ik fcbuldig<? neen, de Boer heeft my misdaan, Hy .weigerden een Koe die hy my af moest ftaan , Waarvoor ik hem byna de waarde had gebooden.
Wat had uw weigering, ö ftugge Boer! van nooden ?, Waarom uw'Mecfter niet voldaan? waarom gaaft gy Myn eisfehen geen gehoor? of ftaat het Boeren vry Dus ftout met hunn' Baljuw , als waar' hy huns ge-
Ivken ,
Te'twisten ? zouden wv voor kinkels moeten wyken ? Neen, neen, wel ver van daar. . . Dan wierd dit vryë Land
Welhaast een wingewest van 'tBocrlyk onverftand, Waarin den Edelling met knechten zyner knechten , Ais lieden van zyn' rang, voortaan zou moeten
rechten. 1 ,
Doch



T O O N E E L S P E L. 45
Doch ik verdwaal, door drift, van 'twaare fpoor der reên.
De Boer en Edelman zyn voor den Rechter één , Waar de gerechtigheid , met toegebondene oogen; Geen zweêm van onderfcheid in menfchen mag gedoogen. . . .
Geen zweêm van onderfcheid ?. . Dan fterf ik aan dit Hof. ...
Geen zweem van onderfcheid!. .. Dan hebbe ik al te grof
Den Graaf en 't recht gehoond .... Scheur aarde ,
fcheur u open; Verzwelg een' Mensch die zich in gruuwlcn heeft
verloopen,
Op dat hy nimmermeer den Rechterftoel genaakt Eens Opperheers dien zich verfchrikkelyk heeft gemaakt
In de armen voor te ftaan, ter teugelingder Ryken!. . , Dit denkbeeld moord my reeds. . .. Gy zult geen
vonnis ftryken, ö Graaflyk Oppervorst !• wyl ik my zeiven ken En ongeVergt belci, dat ik doodfchuldig ben.
My dunkt, ik zie voor my den afgrond openfplyten; 'kVoel myn benaauwdc ziel uit haare woonplaats rytcn ; De zcisfe van den dood flaatmyn ontzielde Ivf In 't eeuwig duister graf, ter ftraf van 'thelschbedryf.. Helaas! waar berg ik my . . .
VYFDE TOONEEL.
Queekel, Aland.
Aland.
T
JLk breng u goede tyding Die u ontwyffelbaar moet ftrekken ter verblydiiu : •'
Men



DkïOERïk be KOK,
Men weet hier van geen Boer, die recht op u verzogt „ Maar wel dat 's Graaven Zoon de zetrenpraal bevocht In Pruisfen.. . . Hoe, myn Neef, zie ik u weêr verblecken ?
Zult gy dus, beevende, met d'ouden Willem fpreeken? Dan werkt gy in zyn hart eene achterdocht die hy Ligt nimmer heeft gehad. Zyn gantfche Heerfch'app)', Ia vreugde, wil den roem zyns Zoons ten Hemel heften.
Queekel. Ik vrees, die vrolykheid zal my met droefheid treffen, Gelyk een ftervend mensen doorgaans wat beterfchap Voor 't eind zyns leevens fmaakt, om daadlyk met een' ftap,
Ten veege ziekbedde uit, in d'arm des doods te Horten.
Aland.
Gy zult ontwyffelbaar uw' leevensloop verkorten, Indien gy dus ontfteld den Vorst ten woord durft ftaan ;
Gy beeft gelyk het riet door ftormwind aangedaan En moet, dus fel ontroerd , het oog des Graafs ontvluchten,
Queekel. Geen donder is myn oor zoo fchrikkelyk te duchten , Als zyne zwakke Item; geen fcherpe blixemfchicht Zoo treffende in myn oog . als zynwergramd gezicht: Zyn waggelende treèn, zyn doodlyke afgezanten , Zyn beevende armen, beuls, zielsroovende trauwanten ,
Kaftyders van myn kwaad. Het fchynt dedoodfche ftoet Bindt my de handen vast, flaat my, gelyk verwoed, Voor 't hoofd, wringt zynnen klaauw in 't diepst der ingewanden,
Straft my, door duizend doön en knaagt, met fcherpe tanden,
Myn taay e hartaêr af... Waar ga, waar wyk , waar vliê Ik heen, daar 'k door den dood my niet vervolgen zie'.
ZLS-



TOONEELSPEL'
4?
ZESDE TOONEEL,
Aland, alleen.
Ïk fta ten uiterfte verbaast, door zyn vervoering f Hy moet misdaadig zyn : wie valt ooit in ontroering Zoo raazen 1, blind en woest in zyne onnoozdheid ? Hy heeft ligt meêr misdaan dan hy my heeft gezeid. Ik volg hem om zyn drift te brengen tot bedaaren En de eer van ons geilacht op deeze wys te fpaaren. 6 Hemel! 'kzie den Vorst verfchynen met zyn' Zoon ï
ZEVENDE TOONEEL.
Willkm, Oostervant, Aland.
Willem.
2jyt gy 't Heer Aland? kom myn waarde Vriend, betoon,
Byuw beproefde trouw, my meêr gemeenzaamheden. Ik weet gy nimmermeer uw pligten hebt vertreeden , Waarom gy meêr de naam van waare Vorften Vriend Dan die van onderdaan voorlang reeds hebt verdiend.
Gy zyt my aangenaam. Ik moet uw welkom hcetcn. Aland. Ontbooden door uw' last. . . .
.. Willem.
Men heeft my reeds doen weete» Dat gy u aan myn Hof bevondt met uwen Neef. Myn Zoon, zie hier een'Heer die op myn zyde bleef, Toen my fchier elk verliet; ik wilde hem vertoonen Aan u , op dat gy hem zult na myn dood bcloonen Voor allen dienst die hy aan my , uw' Vader, deedt.
Oos>



48 De BOER e n de K O E
Oostervant. Heer Aland, wyl gy u altoos zoo hecrlyk kweet Ten dieufte van uw' Vorst, zult ge ook myn gunst erlangen:
Gy kunt daarop myn hand tot zekerheid ontvangen.
Willem. Uw Neef is immers hier ?
Aland.
6 Ja, myn Vorst. Willem.
Ga heen
En lei hem by in. Gy twyffelt dunkt my. Aland.
Neen,
Myn Vorst; ik twyffel niet hem tot u in te leiden , Maar ben alleen beducht voor eenig tydverbeiden , Wyl zyn nieuwsgierigheid hem ligt door deeze Stad Doet dwaalen , daar hy nooit gelegenheden had. Haar pracht en praal te zien. Ik ga uw last volvoeren.
AGTSTE TOONEEL.
Willem, Oostervant.
Willem.
.^Jyn Neef, door my te zien, zal zich veel meer -ontroeren.
Ik weet dat hy, door angst en deodfehen fchrik ontroert,
Den Beul van zyn gemoed geduurig met zich voert, Die hem aan 't harte klopt en nimmermeer laat rusten; Daarom, myn waarde Zoon, moet ge alle kwaad e lusten»
Door



tooneelspel, 4q
Eoor 'thcerlyk redenlicht, verbannen uit uw hart* Want een misdaadig Vorst gevoelt geen minder fmart Als zyncn Onderdaan, na 't doen van wanbedryven Al kan hy voor de ftraf op aarde fchootvry blyven " Hy liddert des te meêr voor 't Hemelfche gerecht * W aarvoor hy eveneens als de allerarmfte Knecht * In 't eind, verfchynen moet en minder ter verfchoonin? Kan brengen uit zyn Hof, dan uit een fchaamle woonina Een arme Bedelaar, 'k Vermaan u met een vuur Dat nog myn koude kracht verwarmt, fchoon 'tuitterfte uur
Myns leevens vast genaakt. Door drie en dertig jaarett Rcgcerens leerdde ik reeds dit volk nooit te bezwaa'ren Wen 't edelmoedig is en meêr belasting draagt * Wanneer men 't vriendelyk , dan ftreng , om fchatting vraagt;
Dit vry Gemeen heeft, my vaak eens zoo veel gegeven Als ik van nooden hadt, doorvriendfehap aangedreeven • 'tWeêrftaat altoos den dwang, en ais men 't wrevel toont Acht dit kloekhartig volk zich allermeest gehoont.
Gy moet de fchuldigen toch nooit vergiffenisfe Verlecncn, want het kwaad blyftin een kwaad gewisfe Dat, ter verbetering, aan weinig lieden baat ' Maar meerder trek verleent van 'tcene in andere kwaad, JJen goeden-tot verdriet, geduurig voort te loopen k D.urf evenwel van u , op goede gronden , hoopen JJat gy in al uw doen omzichtig weezen zult * Om nimmer eenig mensch te ftraffen buiten fehuld • yennids dit gruuwlén zyn die meest in Oorlo^stydeii Gebeuren, moet men ook altoos den Oorlog myden £00 men hem cenigzins rechtmaatig myden 'kan-* £00 met, myn Zoon, zult gy ecn'moedig' Oorlogsman JMi vryheidslievend hart, in ieder Burger vinden ' Die nimmer hun de hand als Slaaven 'laaten bindên Hou inden voorfpoed , maat, en in de tegenheid Oeduld en moed en hoop. Acht niemand die u vleid * Maar zend ze van u af; want alle die ons vleijen * Doen'torn hun voordeel meest, om ons ten valteieiên D. Ze»



5^ „. DE B.OEI en deEOE,
Zoo eenig ongeluk ons diepe wonden flaat.
Zie daar, myn waarde Zoon, uws Vaders laatfteiï
Om dfinborst van dit volk en 't pit van goed regeeren. Dit mynen zwakken mond , ten bloeijc uws Lands , tc leuren *
Dus blinkt in 's Zoons bellier, dat hy nog blond begint Het grys, bevinden uit van 't Vaderlyk bewind.
Oostervant. Uw lesten zullen my altoos ten richtfnoer Rrckkev, Uw kunde en Dapperheid
Z'vn elk zoo wel bekend , dat u de naam van gog* S minder eigen werd als deugd en heldenmoed.
Willem. Om waarlyk goed te zyn moet men het kwaad bcteu-
ftP&è goedheid dryft alleen op wasfche vleuglen , öC v?of heSerllicht der waarheids Zonnelchyn Ons' goed doen keert tenkwaade, en 'tkwaad doev
kwaad er zyn.
. Myn Wacht!
NEGENDE TOONEEL. 'Willem, Oostervant, Waaneux-
Waandert.
Gebie ,. myn Vorst.
Wille m. Haal Man en Vrouw en Kindcrerj Die Queekct heeft beroofd.
Waandert.
Niets kan den Vorst verhindrerv rten daadlyk hier tc zien. Zy wagtefluyr bevel, Set ongeduld , en ton voor accze deur. ^



TOONEELSPEL.' fiï W i l l e i/i.
't Is wel.'
Gelei ze by my ia en treed dan daadlyk buiten, Gm d' Oom ca zynen Neet' in 'tingaan nog te fluiten.!
TIENDE TOONEEL.
Willem, Oostervant, Waandert", ]4cob, Bregt, Baerte en drie Kinders.
J a c o b, tegen Willem.
Cjoedaartig Graaf van 't Land , moet Ik nog langen tyd
Omzwerven in dit Hof, waarvan gy Huisheer zyt? Laat my veel liever gaan , dan by uw Hovelingen Te wagten.
Willem.
Hebt ge uw tong wel weeten te bedwingen En niets aan hun ontdekt, van uwe zaak ?
J a c o b , op Waandert VJyzende.
ö Neen,
Ik fprak daar niemand van, dan deezen Heer alleen Eu vrouw en Kinderen.
Willem.
Maar hebt ge u wel bezonnen ,' In 'tgeen gy doet ? zult gy genoeg bewyzen konneii Al wat gy hebt, gezegd ? Hebt ge ergens in.gedwaald. Door drift of vyandfchap, van 't geen gy hebt verhaald ? Bedenkt u nog in tyds, eêr zulks-te laat mogt weezen , Of gy hebt mynen toorn en grimmigheid te vreezen ,
Jakob.
Neen , ik heb niets gezeid dat niet waarachtig is.
Da W i ii»



53 De BOER és de KOE, Willem.
Maar gy , 6 Vrouw! floegt gy in 't een of ander mis? Bregt.
Ween, Heerfchap , neen , ik hebbc in alles raak geil aagen ;
Zoo gy my niet gelooft wil 'tvry myn Kindren vraagen.
Baerte,
D-eontrooving onzer Koe, door den Baljuuw gefchied? Bedorf ons altemaal.
Willem.
Zult gy , als gy hem ziet, •ftem in het aangezigt het zelfde durven zeggen ï Bregt.
Ta ; maaar ik vrees dat hy daar tegen in zal leggen En werpen nog de fehuld op ons.
Willem.
Gy vreeft daar voor! Bregt. Hy 's Ryk en wy zyn Arm.
Willem.
Ik leen zo gaarn het oor Aan Arm als Ryk en zal het onrecht nooit gedoogen', .De Ryken hebben hier, voor my geen meêr vermogen Als de Armften in myn Land. Gy ftaat met hem gelyk Voor mynen Richterftoel. Hier geld geen Arm of Ryk ïn de uitfpraak van 't gerecht, of ik wierde onrechtvaardig
En alle Hemelgunst, door onrecht doen , onwaardig ; Terwyl ik ryk en arm als raync Kinders acht, In zoo ver elk van hen zyn pligtcn wel betracht. Ik zal u daadelyk met uw' Baljuuw ontbieden. Heer Waandert, ga, bezorg'dat deeze-braave lieden
Ge-



TOONEELSPEL.' 53
Gereêrd ftaan ten gehoor, wen ik daar last toe geef, En breng aan de andere deur den Oom metzynen Neef* Om, als rt my raadzaam dunkt, het vonnis uit te fpreeken.
ELFDE TOONEEL.
Waandert, Jakob, Bregt, Baertb
en drie Kinders.
Waandert.
'S^'aare ik als gy ik liet myn verdere aanklagt fteekcn.
Gy weet niet wat het is zyn hooge Overigheid Te trekken voor't gerecht, met zulk een onbefcheid Gelyk gy hebt gedaan en doet door dit betichten' gy is een Edelman, voorwien gy ligt zult zwichten ^oo fpoedig gy hem ziet.
Jakob.
Zyt ge ook een Edelman ? Waandert. 6Ja, zoo wel als hy.
Jakob.
v , , , ^eet gy ook Edel, dan
J? StlrdKherKmy niet„da4t.iy me bang wilt maaken. jy Edellui, befchermt elkaêr in alle zaaken Om ook gedekt te zyn in't eigenfte ongeval' Dat den Baljuuw, van my, nog overkomen zal.
Waandert. Gy fpreekt gelyk een Boer ,die dom en onbedreeven.. Jakob.
Ik ben en blyf een Boer, die vryheidis gezeeven Te fpreeken als hy denkt. - ^ gegeven
D 3 Waan-



g4 De BOÈRende KOE,
Waandert.
Gy fprcekt gelyk een loer
En kinkel.
Jakob. Neen, abuis; ik fprcek gelyk een Boer, Die alle leugens haat.
Baerte.
Och! Vader! wil toch zwygeo
j a k o b.
Ik wed van onzen Graaf hierin gelyk te krygen. Bregt.
Zwyg, Japik.
Jakob
Zwyg jy zelf. Jy komt hier pas aan 't I,Iof En kent het veinzen al.
Waandert.
Gy zyt wat al te grof. Jakob.
Ben ik wat al tc grof, myn Wyf is des tefyner. Is ryk en arm gefylt by onzen Graaf, wy zyn 'er In 'thuis des Goeden Heers, die't flus my heeft gezeid.
Waandert. Gehoorzaam dan zyn' last.
Jakob. Geen onderdaanigheid Noch dienst aan onzen Vorst zal my tc lastig vallen.
Waandert. Gaat dan met my.
Jakob. Wie? ik? myn Wyf? of met ons allen?
Waan-



TONEELSPEL. Sf
Waandert.
Gy alleen, zoo gy durft.
Jakob.
Voorzeekcr durven wy, Hoe eêr hoe liever zelf. Ik vrees noch pronkery, Noch Hst van den .Baljuuw, om 't Beest, aan ons ont-
Dpormonzen Goeden Heer, haast weder te bekomen. Einde des Vierden Bedryfs.
VYFDE BEDRYF.
EERSTE TOONEEL.
Wiuem, Oostervant, van Blois, Waandert en Wecbun.
Willem, zich nederzettende.
*Ztyn de Oom en Neef gereed, Heer Waandert? Waandert.
Ja, Mynheer,
Zy liaan hier voor de deur, gereed op uw begeer; Voor deeze , 't Boersch Gezin.
Willem, tegen TVaandert.
Laat Queekel binnen treeden
Met zynen Oom.
D 4 TWEE»,



5*5 De BOER en de KOE,
TWEEDE TOONEEL.'
Willem, Oostervant, van Blois Queekel, Aland, Waandert en Wachten.
q_ v E E k e l, met fcbroom naderende.
IVXyn Vorst! Willem, Wjandert en de Wachten wenkende te vertrekken.
. Treê toe en hoor mvn reden
Baljuuw en antwoord my , hoe 'tin Zuidholland ftaat?
Q U E E K E L.
.Zeer wel, Grootmachtig Vorst.
W 'i l l e m.
Neen, neen, Baljuuw, het gaat ff>aar anders dan gy zegt. Zyt gy daar niet verheeven Alleen doormyne gunst, om elk goed recht te geeven?
Aland, tegen Queekel. ^, Geef antwoord aan den Vorst en aarzel niet." Queekel.
ö Ja
Ik heb, roemruchtige, mvn voorfpoed uw genaö En uw goedhartigheid , alleen maar dank te weeten.
Willem. Waartoe hebt gy daar op den Rcchtcrftoel gezeten' Waartoe ? dan door uw magt de Goeden voor te ftaan * De Kwaaden weêr, ten fbhrik, met óngenaê tc ilaan" Was myn geducht bevel, en de onfchuld vry te fpreeken ;
Om Dieven, die hun hand naar 'tgoed van andren Hacken, ö



TOONEELSPEL. 5?
En zulken die het goed van hunnen eignaar , Zelfs tegen wil en dank , als of 'thun eken waar', Ontneemcn, ftrenge ftraf te geeven naar s' Lands wetten.
Hoe durfdde gy, wien ik tot Rechter durfdde zetten, Een' Boer, een' arme Boer, dien ge in zyn arremoê De hand had moeten biên , berooven van zyn Koe, Waardoor zyn arm Gezin heeft honger moeten lyde'n,» Gy.'t rechten kundig, durft het heilig recht beflryden' 1- oei, fchaam u in uw ziel, vloekwaardig Rechter, wien lk zelv' als Dief en Schelm hier aangeklaagt moet zien i Ik fchaam me om uw gedrag, dat gy zoo ver dorst komen ,
Dat ge een', die weinig had, fchier alles hebt ontnomen Wat hem nog overfchoot. w nen
C Hyjlampt met den voet, waarop Waanden uitkomt. )
„ - , Men roepe 't gansch Gezin
■Van d'armen Landman hier.
QïEEKEt, ter zyde , terwyl Waandert binnengaat. _ , , ., „ . » öSchrikkelyk begin! " ,uC,l! lk,vc,rrtyf van angst! Hoezal dithier nog ende' „ Waar vlucht, waar berg ik my ! waar zal 'k mynè oogen wende ! " 1 9
DERDE TOONEEL.
Willem, Oostervant, van Blois, Queekel. Aland, Jakob, Bregt,
Baerte en drie Kinders; Waandert en Wachten buiten de deuren.
Willem, tegen Queekel, op den Boer en de zynen wyzende.
K
J..V.cntgy dien Man, die Vrouw en Kindren?
ü 5 Aland,



in dëboerenbe koe,
Aland, tegen Queekel.
„ Antwoord dan." queekel, met de uitterp vcrleegendbcid. Ja, Vorst, ik ken die Vrouw, die Kindren en den Mam
Willem. Waarvoor zyn ze u bekent!
Queekel.
Voor arme Boerfchc Lieden. Willem. Gy kont ze dan voor arm, die 't onrecht mogt gefchie■ den ?
Die men mishandlcn mogt, berooven naar zyn'wil? Di ■ voor hun meerderen , in allerlei verfchil , Maar onder moesten doen , oin dat hun kleenvcrmoo-
gen
Niets zoeken kon door 't recht, wanneer uw Haviks
oogen
Roof vlamden, op hun goed als of't uw eigen was En daar de hand aan üocgt? hoe kwam dat doen te pas In eenig Land waar 't recht in waarde wordt gehouèn?
A land, teegrn Queekel. „ Spreek van de ruiling, fprcek, of't zwygen zal u rouwen".
Queekel. Ik gaf voor zyne_ Koe aan hem een andre. Willem.
Maar
Was hy daar mcê te vrcên ?
* Queekel.
Myn Vorst, ik had hem daar Zeer dikwils om verzogt; hy mogt haar my verknopen Of ruilen; doch vergeefsch; ik had geenzins te hoopen
Dat



TOONÉELSPÈL.
59
Dat hy haar af zou ftaan, by ruiling noch voor geld
Willem. En toen hebt gy hem 't Beest ontnomen met geweld, Niet waar ?
Jakob.
Neen, Landheerineen ; hy heeft my 't Beest ontnomen
In ftilte, maar is nooit geweldig aangekomen,
En zond me eene ander Koe , gelyk hy heeft gezeid.
Willem. » Vcrnoegde u deeze?
Jakob.
6 Neen. Wille m.
Dat 's geweldaadigheid Gepleegd". Men mag geenzins den eigenaar ontvreemen 't Geen hy behouden wil, veel minder iets ontneemen. Was deeze wisfeling met beider wil gefchie 1, Het recht, het heilig recht, dwong my op heden niet Hier tuslchenfpraak te zyn, noch Rechter in te weezen.
Aland, teegen Queekel. „ Dus hebt gy anders niet dan ligte öraf te vreezen".
willem, teegens Queekel en den Boer. Ik denk gy beiden my daarvoor erkennen zult?
q u e e'k e l , met drift. Nooit werd 'er ecdler Vorst tot onzen Graaf gehuld , Dan gy Doorluchtige ! Wie zou zich niet gewennen Zulk een beminlyk Ilecr voor alles gaarn te erkennen Wat hy begeert té zyn !
Willem. De Huisman zwygt nog fu'J , En toond niet dat by my daarvoor erkennen wil.
ja-



<5c De BOER en de K O E,
Jakob, na zich bedacht te hebben. Ja, Heerfchap, ik erken dat ieniant ons moet fchcïdeir; Of rechten , oi misfchien moet fpreeken tusfehen beiden ;
Maar 'k weetniet op wat wys.
WILLEM, tegen Jakob.
Nu , gy erkent my dan ? Bregt, Jakob aan/lootendc.
« Zeg, ja.
Jakob, tegm Bregt, in Jlilte. „ Ik weet noch niet of 'k hem erkennen kan; „ Dat weet men allerbest wanneer wy recht verkrygen.
Bregt, tegen Jakob. Hy heeft het ons beioofd.
WILLEM, tegen Jakob.
Zult gy nog langer zwygen ? Jakob.
Nou ja, 'k beken het dan, gelyk een ander doet.
WlLLEM, teegen Queekel en Aland. Dewyl ik 't Huisgezin hier eenzaam fpreeken moet 4«H gy, ó Heercn! ons een korte wyl verhaten!
VIERDE TOONEEL. Willem, Oostervant, van Blois, w°B' BriKGT' BAMTEê/jü'rw^aM; VVAANtiEx.Ttfw Wachten builen de deuren.
Willem, teegens Ooprvant en van Blois
N
j- ziet gyQueekels fehuld:hy heeft, als een verwaste n
En eerlooze fchelm , deeze arme ii«n mijdaan.
CZ>-



tooneelsped; ei
C Tegen het Boerfche Gezin. ~) Ziet nu, myn Kinderen, hoe 'k u thans voor wil Maan Gelyk een' Vader past, en hoe 'k u recht zal geeven* Heer Queekel heeft u veel, maar my veelmeer misdreeven ;
Doch 't eerfte raakt u ook, het laatfle my alleen Wat eischt gy voor uw fchaade?
Bregt, tegen Jakob.
„ Eisch geld. Jakob, tegen Bregt.
„ Neen, zeper, neen Dat niet, ik eisch geen geld; 'k ben daar niet om gekoomen".
c Tegen Willem. )
Hy geev' myn Koe maar weer, die hy my heeft ontnomen. ■ ,
Willem.
JVIaar zoo die Koe nu eens onzichtbaar was gemaakt.
Jakob.
Neen, ik denk niet dat zy verlooren is geraakt.
Willem. Hoe veel fchat gy haar waard ?
Jakob.
Meêr dan tien zilvren Kroonen; Willem.
Moet hy uw tydverzuim en moeite niet beloonen i
Jakob. v Dat haal ik wel weer in door 't werken aSt ik zweetIk heb de moeite en reis maar al te wel hefteed ' Dan loon te yraagen ; neen , ikheb genoeg beioomV Door onzen Woeden Graaf te zieq in zyne woonin^
Door



De BOER en de KOE,
Door.hem te fpreeken, doorliet recht aan my gefehied En door de vricndlykheid die 'kaan zyn Hof geniet. Bregt.
Ta 't zien van onzen Graaf kan alles ruim vergoeden: \Vy zuilen ons daarna in 't werk te meerder fpoeden; Een uurtje vroeger en een uurtje laater, maakt Dat onze fchaade in 'tkort weer uitgewonnen raakt.
Baerte. Ik zal myne Moeder haast wat in de handen vallen, En helpen waar ik kan.
willem, met verrukking, tegen Opfiervant en van Blois, op bet Bocrfchc Gezin uyzcn.le.
Ziet, hoort en let op allen Die <*e ooit beleedigt acht en vind eens huns gelyk; " Zy loonen 't kwaad met goed en zyn, in de armoe, ryk.
Oostervant. „ Heer Queekel heeft gcno'eg hun fchaade te betaden.
Willem. „ Daar baatzucht menig mensch van 't rechte fpoor " doet dwaalen ,
Ta ryken zelf verlokt, verfmaaden zy de wraak, "En 't welverdiend genot, van hun gewonne zaak". C Tegen Wondert, die , op 'tjtampen van zynen voet, binnen komt. )
Men haal Braks de Baljuuw en Hoofdfchout wederbinnen.
VYF-



T Q O. N E E L S P E L. 63 VYFDE TOONEEL.
Willem, Oostervant, van Bloi s, Queekel, Aland, Jakob, Bregt> Baerte en drie Kinders ; Waan* d1r t , en Wachten buiten de deuren.
W i llem , z)'ne redetien vervolgende'.
iüZie , Queekel, u , door my, van Diefftal overwinnen ;
Vergoê dat fnoode feit. Ik legge, uit uwenfchat, Aan deezen Boer, wien gy de Koe ontdooien had En moeite deedt, om hem dus fchadeloos te ftellcn , Een honderd Kroonen toe , die Aland hem zal tellen , In zuiver goud, zoo dra hy t'huis gekoomen is.
Queekel, voor hem knielende. Ik dank den grooten Vorft voor myn vergiffenis, Voor zyn goedhartigheid, zyn gunftige genaade , En't vonnis, dat my'treft met zulk een kleene fchaade. Aland.
Ik dank u insgelyks , grootmoedig Opperheer, En val benevens hem, voor uwe voeten neer.
Bregt, tcgens haaren Man en Kinderen. „ Zegt, moeten wy nu ook niet voor hem nadervallen*
Jakob. „ Wy zyn niet fchuldig, Wyf.
Bregt.
„ Jy kent toch aardig kallen ; „ Doenwy het niet hy zaPermooglyk kwsmdomzyn.
Baerte. « Ja, ja, wv moeten 'tdeen



94 De BOER f. nöeKOE,
Jakob.
„ Maar 't heeft tc weinig fchyn „ Dat ook dc onfchuldigen. . . .
Bregt. „ Wy moeten nederkniefeti. Jakob, tegens de zynen. „ Komt, knielen wy dan ook."
W i L L e m f hen opreebtende.
Wat wilt gy hraave zielen 3 Jakob. Geef my myn Koe maar weer,
WlLLEM, tegens Queekel en Mand.
Dat ze ook gegeevcn zy, Queekel. 6 Vorft! het zal gefchiên.
Jak o b en Bregt, te gelyk tegen Willem.
Wy danken u dat gy
Ons hebt zoo wel gedaan.
WlLLEM, tegen bet Boer/eb gezin.
Ik hebbe u recht gegeevcn, Gelyk ik was verpligt en doen moet al myn leeven , En aitoos heb gedaan. Gaat buiten met elkaér : Doch Queekel blyv' nog hier.
QüE iKEL, tegen Alar.d.
Ik vrees voor lyfsgevaar." A L a N D , tegen Willem.
Vergun den Oom, geknielt, voor zynen Ne»f te fmeeken.
Willem.
Myn Wacht 1
ZES-



!t O O ' N E E L S P E h, 6£ ZESDE - TÖONEEL.
Willem, Oostervant, van BloiSj. Queekel, Aland, Waandert en Wachten.
\V a a~n d e r t zich voor Willem buigende , en vefi trekkende.
Daar zal niet aan ontbreeken. Aland, eerst tegen Oofiervant cn van Blois, en daarna
. .. tegen Willem. Och! Craavcn, ftaat me by , ten beste van myn' Neef! Herdenk, zachtmoedig Vorst, fehoon hy al iets mis-., 1 dreef,
Onze aller tróuw voor u! herdenk met welke rampen Ik tegen Vlaanderen , om u , heb durven kampen ; Hoe zeer ik yverde tot gy u zaagt hcrfteld; Hoe 'k allen Avedcrftand voor u heb neergeveld , Met Dordrechts Yvcraars ?'toen elku fcheeii tc haateit Heeft onze Stad uw zaak om lief noch leed verlaaten». Verlaat, in dit gevaar, nu ook uw' Dienaar niet!
WlLLEM, tegen Aland. Gy deedt uw' pligt, waarvoor gy loon en gunst gen'iee En fteeds genieten zult. Ik wil elks dienst betaalen, Met vriendfehap ; maar wil ook myn vyandfehap doem
daalen
Op d'ondienst. Had uw Neef onkundig zich misgaan, Ik hadde , ontwyffelbaar, uw bede toegeftaan; Hy die onkundig dwaald is ligter te verfchoonen , Dan die moedwillig dwaald , om 't heilig Recht te hoonen.
Heer Aland, ik verzoek dat gy van hier vertrekt.'
E i A-



6f> De BOER ï!f BK KOÉj
Aland.
Grootmoedige Ooftervant. ..l
Willem, tegen Aland.
Zoo gy myn toorn venvcklj
Mynheer.» ..
QueeKel. Helaas myn Oom. ... aland, met drift..
„ Ik vlieg naar de Vorftinner S} Dat zy deii Vorst bewcege en 't ilreng gemoed ver* winne! "
ZEVENDE TOONEEL.
Willem, Oostervant, va» Blois, Queekel, en Wachten. Willem.
JVÏyn Wacht: ontneem terftond aan Queekel 'J zydgeweer. ■ £ Terwyl Queekel 't geweer ontnomen wordt. } Gy hebt den Huisman Hechts, maar geenszins myner
Hierin genoeg gedaan en zult der ftraffe draagen " Hét hoofd zy, door den Beul, u ftraks van tlyl geil aagen.
Queekel.
Genade-I ö Groote Vorst! ... Ik val voor u ter aard ! >i Heb nooit onfchuldig bloed vergooien, coor het ' fwaard; , ,,
In 'tRccht en Rechtsgebied,dat gy aan my bctrouwdden.
Wille m. Had gy den fehaamienBocrzync armoê"teaten houden f
li.



TOONEELSPEL. S?
Iknadde.u mooglyk nooit van diefftal overtuigd; Maar *t is nu vruchteloos dat ge u dus ncderbuigt: Kniel voor den Hoogftcn Troon , fnieek hem vergiffenis fe,
Wien ge allermeest misdeed. Sterf meteen rein geyvisfc. Beur 't vallend hoofd nog op zoo lang't gcfchicden mag. Ga, biegt uw zonden af en wagt de laatfte flag.
q u e e k I fa.
6 Nacht der duiftcrnis, \v I myne. f(*andc dekki
t Hecrlyk zonnelicht, v... uv, gin ■■■
Aan 't oog des Volks , dat my WC ïfihtnefij
te zien, Om 'tfnydend fwaard des J5l
bièn!
6 Dood ! ö wreede dood, beroof my ! Dus worde ik van de ftra.'c: 'y Md« volk
A G T S T E TOONEEL.
Willem, Oosier.vakt, van Blois.
Oostervant.
2iyt hem genadig, Vorst. ..
Willem.
Dan boog ik *t heilig recht. De Hemel kent geen rang noch onderfcheid in Knecht OfHeer, maar oordeelt elk naar 't geen'zy hier bedryven.
Als fchender van myn' last, moet hem de Beul ontlyven;
Als roover eener wei, verdiend zyn' hals de ftrop ; Als Rechter die het recht verbreekt, zal zynen kop Haast rollen in het zand: wen hy zyn' eed gefchondcn En wetten, tegen my, voor zich heeft uitgevonden, E a Die



9" De B OER en de KOE;
Oie met de Hemelwct volkomen ftryden, moet Hy deeze niisdaên weêr uitwisfehen met zyn bloed,
van Blois. Ceef hem vergiffenis.
Willem.
Hoe kunt ge my zulks vergen ? Ontrok ik hem der ftraf ik zou den Hemel tergen,
Oostervant. Uw goedheid wordt alom gepreczen en bemind.
W i l l e m.
"Door goedheid hebbe ik my bevestigd in 't bewind ; ' Maar zacht te zyn, wanneer men fïrenghcid moet gc-i brinken ,
Doet zulke zachtigheön, naar tuchteloosheid ruiken
NEGENDE TOONEEL.
"Willem, Oostervant, van Blois, Jakob, Bregt, Baerte en drie Kinder;,
Jakob, knielende. Och! Heerfchap! gecf'genaê!
W 1 l l e m.
Zyt gy noch niet voldaan? Bregt.
Ja, al teveel.
J a k o b.
Eèr hy, om my , ter dood zou gaaa Sta ik veel liever af van rechten en van wetten , Van Koe , van Huis en Land. Ik moet zyn' val beletten En wil niet dat hy fterft, zoo ik 't beletten kan.
Wil-



TONEELSPEL.' '"^69
Willem.
Gy fpraakt misfchien zyn' Oom ; hy is 'er de oorzaak
van
En drong u daartoe aan, door dreigen of door bidden? Bregt.
D/Dor dreigen ? zeper niet: wy zouden ons in 't midden Van 't Graaflyk Huis en Hof niet laaten dreigen. , Willem,
Heeft
Hy u dan ook gebeên ?
Jakob, 6 Neen, zoo waar gy leeft; Maar ik zou rust, noch duur, noch lust, noch lecven
vinden indien hy om my ftorf.
Willem. Gy vreest ligt voor zyn Vrinden ? Jakob.
Neen, Landheer, 'k vrees die niet, maar 'k vrees
cmyn eigen hart, Om dat myn aanklagt hem geftort heeft in die fmart.' Ik kan noch Mensen, noch Dier, dan met verdriet" zien iyden,
En zoude ik dan een Mensch van 't öerven niet bevrj'den?
van Blois. Gy hebt hem gunst betoond, voor dienden van gewigt, Willem.
Hy heeft die gunst veracht, door 'tfchenden van zyn' pügt. 1
Baerte, knielende voor Willem, Sfpar hem om onzent wil.
E 2 Wil-



70 Ds B O E R en df. K O E,
Willem, tegen de Wacht, die, op 'tgcflamp van zy* nen 'voet, uitkomt.
Men roep' Heer Aland binnen. B r e g t , op de ,kni'cn vallende. \%yn dood zou , dag op dag, meêr pyn in myne zinnen Verwekken dan de fmert die 'fc in myne armoe leed
Jakob, nog gckniclt. K)ch ! hadde ik dit gedacht, eer ik myne aanklagtdccd t Jlf waar'nooit aangeklaagd.
Wille m. Gy hebt geen kwaad tc fchroomen, Zyn vrienden zullen nooit ten uwen laste komen , Om 'tgecn gy hebt gedaan , gedrongen door den nood, Jk zal en myne Zoon zal u, na myrie'ri dood, $efchermen voor 't gevaar en fehade van de zynen.
Oostervant, tegen het Boerscb Gezin. T\ Ja. Gy deed zeer wel en kunt nooit fehuldig fchyncn. In Qucckels ongeval, die u mishandeld had.
Jakob.
Ik vrees zyn Vriendenniet, maar ben bekommert, da$ Jly fterv.en zal om my.
TIENDE TOONEEL.
i Willem, Oostervant, van Blois, Aland,Jakob, Bregt, Baerte en drie Kinders.
Willem.
7
iic , Aland , deeze Lieden My fmceken, dat uw' Neef genade zal gefchicden.'
Oos.



TOONEELSPELJ fï
t '
Oostervant.
Zy, in hun laagheid, hoog, onedel indenfehyn, Zyn edeler «dan'die'tflechts door geboorte zyn. Aland.
Die edelmoedigheid zai loon van my verwerven . En dank en ónderfcand, iehoön Queekel hier moet fterven.
Willem, met verrukking. Myn Broeder en myn Zoon zyt daar getuigen van.
(Aland, omhelzende.) lieer Aland , waarde Vriend , rechtfehapen Edelman! Zoo moet men edel zyn en dcugdzaame armoê ,l,ooncn!
Ach ! mogt ik uwen Neef, om u genaè bctoonen , Hoe gaarne zoude ik 'tdoen; maar 'tis niet in myn tnagt.
C Tegen de JVacht, die , op V fiampen met den voet binnen komt.)
Dat Queekel daadclyk tc voorfchyn zy ge'oragt.
Q Tegens jfakib en de zynen. ) Uw tederheid, voor hem, kan my op 'thoogtsbehaagen. Myn Vrienden, gy hebt u recht Christelyk gedraagen»
ELFDE TOONEEL.
;WiLt,em, Johanna, Oostervant, van Blois, Queekel, Aland, Jakob, Bregt, Baektum drie Kinders; Waandert, en Wachten aan de deuren^
en twee Geeftdykiti-
Johanna»
G cef Queekel lyfsgcnaê.
E 4 „ A«



?W D e" * O E R. en de K O E i
Aland.
Och! geef vergiffenis ! Willem, Johanna hy de band vattende*!
Kan ik genadig zyn?
Queekel, aan handen en voeten geboeid; tusJcheQ de Geeftelyken. Myn Oom! ik ga gewis
Ter dood.
Allen, behalven Queekel en Willem. Hy gaat ter dood ! Willem, hun naar boven vuyzende.
De Hemel gcev' genade. C Hy geleid zyne Gemalin en Alani voorwaards, toont hen zyne- geheime traanen, en legt beider handen op zyn bart. ) Zie, voel, hoe gy my treft.
Jakob. Ik ly veel liever fchade ,
Om zyn behoud.
Bregt en Baerte, gelyk. Wy ook.
Willem, tegens allen , 'ep de Wachten en Gees^i telyken wyzende. Laat Queekel hier alleen , Met my en deeze Liên.
ALAND, aarzelende. Myn Vorst.... Willem, hem by de band vattende.
Myn Vriend ga heen En laat zyn lot aan my,
.; Q u e e*



tooneelspel; 7.
Queekel, zynen Oom omhelzende.
Vaarwel myn Oom! Nadeezen Ziet gy my nimmer wreer.... Ik ben ter dood verweezen.
ALAND, hem ojnhelzende. _ Ik hoop en vrees nogtans. Queekel, tegen zynen Oom , terwyl Willem zich nederzet. Vaarwel in eeuwigheid!
TWAALFDE TOONEEL.
Willem, Queekel, Waandert, Wachten en twee Geeficlyken.
Willem, teven Q:<eekcl.
VJTy weet u Vonnis, zorg dat ge u ter dood bereid. ( Hier gaat een Achterdoek op , of twee groote deuren open alwaar men een Scherprechter en de b^op zand, benevens de Gerechtsdienaars ziet.) Willem, tegens de Gerechtsdienaars en Scherprechter die daarop toetrcedèn en Queekel ter firajfe bekwaam maaken.
Treed toe , maakt hem gereed om zyne flraf te ont- " vangen.
Queeke l , terwyl de Gerechtsdienaars met hem be^.ig zyn.' ö Rechters deezer aarde! och! gaat nooit llinkfche gangen;
Maar fpiegelt u aan my , eêr gy het onrecht ftyft. Geen Beul, geen ftraf; geen pyn, noehfelle doods angst dryft
Den prikkel uwer ziel zoo krachtig , dan de wroeging J?ri vrees voor Hemclwraak , die alle vergenoeging , E 5 " 'in



74
De BOER en deKOE,
Ia ruft en lult, ontneemt van alle dichunn' eed, Verbreckeh om genot, of, al te ftreng en wreed , De onnolle en arme Mên verkorten in hun rechten.Die Beul van uw gemoed zal feller u bevechten Dan cenigc aardfche ftraf! Die hartworm van verwyt Verlaat zyn knaaging nooit, maar woed en wroet en byt Uecuwii: zonder rust, al dekt gy'tvoor de menfehen En doet uw leevensvreugd verdorren en verflensfen , Te meerder nog wanneer gy de aardfche ftraiïe ontgaat;. Wilkm het Swaard, door een der Dienaars , ontvangen hebbende , word Queekel achterwaards geleid, alwaar hy voor den Zandhoop necderknielt en geblind word, waarop de Worst het antbloote Swaard den Scherprechter in handen geeft, die daarmede achter Queekel gaat fiaan.
ö Hemel! zie hoe my 't berouw ter necdcr flaat! Vergeef my myne fehuld en ongerechtigheden ' En, na ik, wel verdient, myn ftraffe heb geleeden , Neem my dan gun Mig aan, gezuiverd van de fehuld Waarom ik lyde en fterf. Door deeze ho.op vervuld , Herleef ik ia den dood , bereid dit ftervend leeven Hem , dien 't my heeft geicend , door 't fterven weer
te geeven.
Hier ftaat de Beulbem't hoofd af, terwyl de Geef.elykcnwyken,
Willem. Dus volgt de ftraf de fehuld.
( Tegens de Wachten die daarop even binnen gaan ) Roept nu de Boerfche Liên En Aland, op dat zy dit treffend Schouwfpel zien.
DER



TOONEEL: SP EL.' f *
DERTIENDE TONEEL.
Willem, Oostervant, van Blois* Aland, Jakob, Bregt, Baerte en drie
Kinders; Waandert,TVacbten,nvee Gees.
lèlykert, de Scherprechter en Gerechtsdienaars»
aland, bet Zyk van Queekel ziende.
v H emel !
Jakob, met «jcrbdajlbeld, Hy is dood!
W i L L f, v.. Toen gy hem kwaamt beklaagén Van eed - en plichtverzuim moeft hy der ftraflefï draagen,
Naar maate van het kwaad , dat ik kaftyden moeft, Want daar het Rechters fwaard door flappe tucht verroert,
Kan nooit een land beftaan. Ik hebbe u niet gewroken. Maar recht gedaan en hem als Rechter aangefprooken^ En dus van flinks gedrag, «p diefftal en geweld Verwonnen. Zyt gy nu verflagen en ontftelt Om deeze tuchtiging, dié gy" zoo ftreng nietwagten,' Zy leere aan ieder een zyn plichten te betrachten- , En nimmer al tc rafch met de aanklagt voort te gaan ; Want elk zachtmoedig Menfchzaldus verleegen ftaan, Gelyk gy heden doet', wanneer hy op zyn klaagen Dien hem mishandeld had gerechte ftraf ziet draagen: Dat denkbeeld blyft hem by tot in het duifter graf.
Vertroost u evenwel hiermee , dat gy zyn ftraf Zoo ftreng niet heb gezogt, maar zelf zyn lyfsgenade, Iladde ik u llegts-gehoord , gekogthadte uwerfchade.
Eu gy , Heer Aland , ga , bezorg het Lyk ter aard



D»l O E Ren de K Ö E,
In zyiiei" Vadren Graf ;gyzyt myn vriendfchap waard v Diê gy behouden zult en nimmer zal vermindrcu , Mids gy aan deezenBoer en zyne Vrouw en Kindren U altoos gurrftig toont, en daadelyk voldoet De toegelegde fomme, uit Queckcls reedftc goed, Gelyk ik heb gezegd en hun heb toegelecgen. Zoo moet men 't heilig recht handhaaven door den ' degen,
Nooit ftaat nog rang ontzien, maar fluiten het gezigt. En :-eeVen loon op ftraf, naar d'lnhoud van zyn pligt.
Om voor den Hemeltroon , ten einde van het iecven ^ Behoorlyk rekenfehap van 't aards bedryfte geeven.
Einde des Vyfden en Laatficn Bedryf.



DEN
HEER
tfOBUS JOHANNES SCHRYVER.
^jehier't beloofde aan Ugegeeven, Aan U myn Vriendfchap toegewyd, Door kennis van eer? ruimen .tyd\
Zy blyve als in Metaal bcfchreeven!
Hebt gy my tot dit werk gedreeven* Uit Kunstmins onweêrflaanbre vlyt, Jk wil, al word het fchoon benyd,
Myn' SCHRYVERS naam in DORD duen leeven.
Dusfiert Uw Naam 't ONTZET van DORD, En ik zal geen berisping vreezen, Op Uw befcherming veilig weezen.
Indien myn wenfch voltrokken wordt Zult gy en de Oudste in Hollands Steden fer duur en 'theil der Eeuwigheden.'
Dordrecht detl 2ófte¥utot



FERTOONERS.
Hertog Jan van Be ij er en, Oom van Jacobs]
Elizabeth van Gorlits, Geniaalinne vaa dem Beijervorst.
jAN, Hertog van Brabant, Gemaalvan Jacoba.
J-*r4f', Hertog van Beijeren, Graavinns van Halland ; Zeeland en HtriegoUtven. jonkheer Adriaan, geiveezen Schout van Dordrecht,
Jonkheer Jacob van Gaasbeek, Heer vets
Wykte Duurjiede, enz. Ar n out van L e ienbu r g, Ridder t Dros/aart vam
Arkel.
Arent Zaris, Sebout van Dordrecht. Worm bout van de* Wyn gaarden, Schepen der Stad.
Jan Roest, gebeimfebryver des Hertogs van Brabant
ZtVYGENDEN.
• •..'..^vir v.Vïs't gniffnarJalad <«\J <*ty|
Edelen] Hoplien.
Burgers ■ I
Soldaaten,
Wachten.
v i" VwtVtt\C\ I- ■
Het Eerp, Derde eh Vyfde Bedryf', fpeeten '«»' HHof;hes\ Tweede en Vierde Bedryf - buiten den Wal; docb zq rf<j?l
■bet rmte de pm te FmwktM temm.



HET '* 1
ONTZET
van
DORDRECHT,
met de
NEDERLAAG
VAN
JACOBA van BEIJEREN*
GRAVINNE VAN HOLLAND* ZEELAND EN HENEGO UWE N« TREURSPEL.
EERSTE BEDRYF. EERSTE TOONEEL
ELIZAB ETH, alken.
at heeft men DordreChts wal, om de ónzen tè'aé'
dwingen,
.Nu zeven weeken lang, fchier daaglyks zien befpringeQj; I?y 'tkraakend fabelflaan op beuklaar en hclmet. Die men met hrein en bloed der menfchen aietbefmetjfe A -MaJS



% Het Ontzet van Dordrecht.
Maar Dordrecht kan alleen het Brabants volk verduurenV Houd Limburgs magten en Loreiners van zyn muuren; Doet Hollander en Zeeuw en Henewier en Vries, Met hunne helpren t'faam', afwyken met verlies En zal ontwyffelbaar op allen triömfeeren, Schoon ons de Briellenaars Hechts helpen in 't verweren.
{Hier boort men van verre een Krygsgerucbt') 0 Hemel, welk gerucht.' men bind den ftorm weêr aan By 't klinken der trompet en 't brommend trommelflaan, Om yver, moed en kracht te geeven aan Soldaaten En 't ftervende gekerm In 't oor niet toe te laaten.
TWEEDE TOONEEL.
van BEIJEREN, ELIZABETH
Van Beijeïen.
"Vv^at deerd myne Echtgenoote ? is ze om den ftorm bevreesd,
Die Hertog Jan ons dreigt, uw Stiefzoon zonder geest? fcen Krygsheld zonder moed ? aanvechter zonder leeven, Een Veldheer als een kind , een man zoo onbedreeven Als de allerflechtfte vrouw? verban de onfteltenis, Wyl zyn bedroeft beleid befchryvenswaardig is. Tacoba, myne Nicht, als vrouw, was meêr te vreezen. Moest zy zyn' laffen wjl niet onderworpen weezen. Wy fluiten voor zyn drift geen Poortdeur zelf in 't flot iMi Brabants Hertogdom word van één Stad befpot. Elizabeth.
Heeft hy geen Krygsbegrip, van Gaasbeek kan 'them leed-en ,
Of zyne Broeder F.Iips zal zyne magt doen eeren,
Schoon-



Het Ontzet van Dordrecht.
Sehoonvorften , Wefemale enKluting , Asfche en Roest, Vervullen rasch zyn plaats, die hy bekleeden moest.
Van Beijeren.
Ja , *t flaapziek Brabants hcir mag zich op hun verlaaten, Op mannen zonder hart; maar droomende Soldaaten Zyn zulke Hopliên waard en zulk een Hertog; zy, Slechts kindren in den kryg, zyn even kloek als hy; 'kZwvfi: van zvn BrocderFlips . die. wakker inbedrvven..
Als ik van myne Nicht, zyns Broeders Voogd zalblyven. Zoo Flips de Bourgonjon aan hem geen fchade doet ; Doch de andere oorlogsliên zyn mannen door den hoed En 't mannelyk gewaad dat zy aan'tlichaam draagen. Maar vrouwen in den ftryd , bevreest voor fabelfJaagen „ Met haazenharten zelf in 'tbeevende ingewand Te jammerlyk bezield, tot nadeel van hun Land.
Euzaïeth.
Men ziet doorgaans het volk zyns meesters fpoor bewim* dien;
Is hy eenheid, zynvolkzal ook meest dapper handlen* Doch zo hem flaapzucht kwelt en loomheid in 'tbewinti Word Burger en Soldaat van hem een fchroomend kind =; Daar weer , in tegendeel, Jacobaas heldenfchaaren , Hollander, Zeeüw en Vries, en dood en doodsgevaarert' Verachten, op den voet van hunne Krygsheldin ; Haar voorbeeld ftort haar volk den grootften krygsmoed in^
Van Beijeren.
'k Vrees Jonkheer Adriaan, myn vuigenBastertbroedef^f Hier Iloofdfchout voor 't beleg; geen Leeuw was ooit verwoeder
In kracht voor zyn Leeuwinne als hy den eisch verweert Van onze beider Nicht en haar belang; ik zweer 't
A 2 Dat



4 Het Ontzet van Dordrecht.
Dat ik hem itraffen zal, valt hy in myne handen.' Van Merwe en Leiënburg zie 'kook uit yver branden Voor haar bedorve zaak, die 'kniet gelooven kan Dat ooit herftelbaar is , door traagheid van haar' man.
Elizabeth.
Van Kyfhoek baart my vree ze en Nagel doetmy fchrikken'
Van Beijerbn.
Ik vrees hunn' heldeuaart maar weinige oogenblikken. Renesfe. met zyn' vriend van Vliet en Alkemaê, Die veinsaarts dreigen my met tienmaal meerder fchaö Dan de andren metelkaêr;fchoon zy infchyn myn zaaken Omhelzen en met ernst voor myn belangens waaken. Geen vyand voor de vuist kan ooit zoo fchaadlyk zyn, Dan vyand in het hart en fleehts- een vriend in fchyn.-
DERDE TOONEEL.
Van BEIJEREN, ELIZABETH, van den WYNGAARDEN.
Van den Wyngaarden.
v
t An Gaasbeek vraagt gehoor, als Brabants AfgezondeEn Roest benevens hem, en, zoo het weezen konde, Eifcht Leiënburg dit ook voor Zee- en Hollands zaak,
Van Beijeren. Wil Leiënburg gehoor! ik zal met veel vermaak Twee Schaapen en die Leeuw dit oogenblik- verwagten.
VIER--



Het Ontzet van Dordrecht. g
VIERDE TOONEEL.
Van BEYEREN, ELIZABETH.
Elizabeth.
Dü"s ziet ge u meer en meêr van uwen vyand achte» Enhandlen met ontzag. Dus ryst uw rang in top. Dus fteekt gy 't Vorftlyk hoofd als overwinnaar op. Gy zult ontwyffelbaar roemruchtig zegevieren. Wen Dordrechts Burgermoed uw hoofd kroont metlauwrieren,
Weêrftaande al 't woest geweld van zulk eene overmagt, Met zulk een krygsbeleid en waare heldenkracht, Zoo, dat noch nooit een Stad als Dordrecht, tot op heden ,
Door haare Burgery dus ftout werdt vrygeftreedden
Ma^r de Afgezondenen genaaken deeze zaal. Ik ga, op 't hoogft verheugd om deeze uw zegepraal.'
VYFDE TOONEEL.
Van BEHEREN, van GAASBEEK, van LEKNBÜRG, ROEST en Wachten.
Vah Beijeren.
, Heeren, zet u neêr en fpreekt met my van zaaken, Die Brabant waarlyk min dan Zee- en Holland raaken, Van Gaasbeek.
Cs fereeke u ia deo, naajn des Hertog, die my zendt,



6 Het Ontzet van Dordrecht.
'Als Vrouw Jacobaas man, gelyk u is bekend.
Hy vraagt, door my, ofgy uw handen t'huts wildt houden
Van 't erfgoed zyner vrouw, dat hy als 't zyne aan-
fchouwden? Hy weigert u geenszins het vaderlyke goed, Het welke uw eigen is en gy behouden moet, Of nog beërven zult, zoo gy geen' twist blyft zoeken IDie bloed en traanen kost, wel waardig te vervloeken.
Van Beijeren. Van Gaasbeek fpreekt beleeft, maar voegt 'er 't dreigen by, Dat altoos haatlyk is in Hollands Maatfchappy.
Ik ben, als wettig Graaf van Holland, Henegouwen Un Zeeland , inderdaad, voor Opperheer te houên, Door Sigismundes gift, die roemryk Keizer is Én nimmer Vrouw erkendde in zulk eene erffenis, Ja die zelf meester blyft van manlyke erfgenaamen , Wien hy onterft of geeft, naar 'c Keizerlyk betaamen En 't Keizerlyke recht. waarvan hy Rechter blyft, Maar 't vonnis nimmer kreukt dat hy eens onderfchryft.
Van Leienburg. De Keizer mag geen recht van eenig Burger breeken, 3Voch zich in 't Neêrlands werk, dat hem niet aangaat, fleeken;
Waarom fpreekt hy dan dus in't recht van Hollands Staat, SDzt niemand , u noch hem , der fchending vryheid laat? Van Beijeren.
Hy fpreek', wien 't fpreeken past en doe al de andren zwygen 1
Vah Leienburg. Hyzwyg', daar 't zwygen voegt, om fpreekcnsrecht te krygen.
Van Beijeren.
5k fpreek, op hopger" last, uaai'trecht dat ïk verkreeg:
Van



Het Omzet van Dordrecht.
?.
Van Leienburg. Die 't onrecht ziet en kent deed beter dat hy zweeg. Dan dus verwaten fprak, by 't fchenden aller rechten.
Van Beijeren.
Hy fpreeke in kracht en magt die overwind in 't vechten ; Doch hy zwyge eeuwiglyk die niet verwinnen kan En doe eêr vrouwenwerk, dan 't werk van oorlogsman.
Van Leienburg , na e&nige bedenking. Gy fpreekt een duiftretaal, op my niet toe te pasfen. Van Beijeren, met drift
Neen, neen , van Leiënburg is zulk een'naam ontwasfcn, Door zynen oorlogsroem, met zweet en bloed verdiend. En 'k zou gelukkig zyn kreeg ik dien held ten vriend.
# Van Leienburg.
Ikblyfder Hoekfchen vriend , hoe zeer myn krygsverrienting,
Jn tweefpalt, min gefchiedt uit lust dan uit verpligting. Doch 'r zy daarmeê zoo 't wil, ik fpreek voor myn Gravin En eisch , in haaren naam , dat ge u , nadeezen, min Methaarenzaaken moeit, haar Steden zult ontruimen. Dat gy voortaan verbied dees wateren te fchuimen', Door fchending haarer Vlag; datgeEgmonds zy verlaat: En Ysfelfteins belang, ten nadeel van den Staat, Van 't Zeeuws en Hollands volk en hun Graavinne mede: Zy wil, dat ge u onthoud van handel tegen rede; En verder eischt zy nog, dat gy de Dordfche vest Met Brielle wedergeeft aan Hollands vry gewest
Van Beyeren.
En wat begeert Heer Roest?
A 4 RWst



t Bet Ontzet van Dordrecht.
Roest.
Van Gaasbeek heeft gefproken, 'tGeene ik ook zeggen zoude en ftaaven bnverbroken, JJaar inhoud van den' last die ons de Hertog gaf; ,Als Meester zyner vrouw keurt hy uw handel af.
Van Beijeren.
Gy belden weet, dat ik, alhier tot Graaf verheeven , Aan uwen Vorst geen reen van myn bedryf zal geeven. :Zegt uwen Hertog zelv', dat hy zyn handen houd Van landen door het Hoofd van Duitsland my betrouwd. En die 'k regeeren wil, naar -wetten deezer Staaten; ]a, zegt daarby, dat hy Jacoba moet verlaaten , /Schoon hy haar heeft gehuuwd , door 'tPaufelyk gebod Wuft in in dpn wind te flaan, de Moederkerk ten fpot. Of dat ik hem voortaan, om 't heiligfchendend trouwen, V»or een' Boheemsch Husfiet en Ketter denk tehouên.
Van Gaasbeek.
Maar Paus Martyn heeft hem dien echt zelf toegeltaan.
Van Beijeren.
,De Kerkyergaadring niet; en voorts was 't afgedaan, Toen zyne Heiligheid dat huuwlyk heeft verbooden En de eerfte vryhcid weêr herriep, fpyt al hetnooden. Of 'tdringende verzoek, ter Kerkvergadering En aan den Paus gedaan tot vuige weifeling.
Van Gaasbeek.
P Sigismundes last en 'tdwintrende begeeren
Tm»™,!!™? men diG; d0Ch 'tPauslyk wederkeeren l ot toeftaan deezer trouw, myn' Hertog met een' brief. Door eenen Kardinaal gebrsgt, m lY\ gerief Dn<^



Het Ontzet van Dordrecht. 9
Bewyst hoe me in Conftans en Romen was genegen; Hierdoor heeft deezen echt zyn vol beflag verkreegen.
Van Beijeren.
Drie Pausfen keurden 't af; en drie is meer dan één.
Van Leiënburg.
Drie Hoofden van dien aart, zya tweedragt onder lcên, Verdeeldfaeên inde Kerk, en fcheuring in de landen; Aanblaazers eener vlam die Steden doet verbranden En Dorpen brengt tot niet en Sloten nederftort, Ta , die meêr dan de pest, het volk ten geesfel wordt. Die dubbelhoofdigheid woelt hier zelf onder maagen ; Elk hunner tracht den Hoed der Graaflykheid te draagen; Brabander, Bourgonjon en Beijer. ieder tracht, Tot vrouw Tacobaas ramp , naar Neêrlands Oppermagt, Of zoekt, voor 'tminfte, een deel van haar Gebied te
rukken, Om eindlyk vryë liên als flaaven te onderdrukken: Schoon hy die 't onderneemt zich fnood bedriegen zal En brengen, door zulk doen, zyn eigen huis ten val.
Van Beijeren.
Gy fpreekt te Mout, te trotsch.te vinnig en vermeeten. De Keizer, mynen Oom, wil dat ik Graaf zal heeten En dat my ieder een alhier daar voor begroet,
Van Leienburg.
De Keizer heeft geen recht een Graafelyken Hoed, Of Hertoglyke 'Muts, aan d'erfgenaam te ontvreemert In eenig Neêrlands deel, veel minder die te ontneamen Van eenig wettig kind , het zy dan vrouw of man: Pus gaf hy iets aan u, dat hy niet leevren kan.
A 5 Va»



10 Het Ontzet van Dordrecht.
Van Beijeren , in toorn. Of hy 't niet leevren kan , zal tyj en vlvt ons leeren * En gaf hy my dat recht, ik zal het kloek verweeren , In wederwil van elk die zulks aan my misguntOntneem my zelf dat recht, zoo gy't ontneemen kunt.
Van Leienburg, Gy ftaat het onrecht voor, om eigenzelfsbelangen . En wilt dit vry gewest van Duitschland af doen hangen, Verflaaven 'tvryë volk aan 'tDuitfche Keizerryk, Gy zelf een flaaf van Paus en Keizer te gelyk. Van Beijeren , net veel nadruk.
Dan wierde ik binnen Dord, deeze oudfte Stad der Steden Van Hollands yryën Staat, byna niet aangebeden , Zoo ik den minlten fchyn gaf van een' vuigen flaaf. Dees vryë Burgery is te edel, kloek en braaf, Dan dat zy in haar' wal een fterfling zou gedoogen , Die langs een' flaaffchen weg zogt aanzien en vermoogen. Door welk een helfche drift verdwaalt gy in een taal Die 'kopu wreeken kan,door 'tbloedige oorlogstaal, En op u wreeken mag, dees dappere Stedelingen, Myn Dortenaars terwraak; wier fcherpgefleepen klingen Al de uwen zyn ten fchrik; wier tongen, voor myn recht, Geduung fpraakzaam zyn; wier armen in 't gevecht, Als feisfen van den dood , een' oegst van lyken maai jen ; Der zulken die hier'tzaad van tweedragt durven zaai jen, Wier pennen blyken zyn, dat my de Heerfchappy Meer dan Jacoba voegt; wier handen de levry Der roode Hoekfche kleur tot graauwe verf verkleuren • Wier traanen vloeibaar zyn, zo dra ze my zien treuren; Wier oogen me overal bewaaken waar ik ga Jbm in wier edel hart ik zoo gefchreeven fta, Dat elk van hun voor my de wreedfte dood zou Iyden Om my voor nood en dood en onheil te bevryden;
Wier



Het Ontzet van Dordrecht. 11
Wier voeten , wyd en zyd , omzwerven tot myn best, Ta in wier ziel en zin, ik dieper zit gevest jDan de allerfcherpfte fpits met kracht inde aard geflaagen. Dus moogt gy ftryd op ftryd, en ftorm op ftormen waagen Op Dordrecht.dat gy nooit zult winnen voor een vrouw; Maar, zo het valt, met hem valt Hollands Staatsgebouw,
Van Leiënburg
Door dus verblint voor u en uw belang te vechten KrenktHollands oudfteStad oud Hollands oudfte rechten. Die zy befehermen moest, doch afvalt, tot verdriet Der wettige Erfgravin, wier goedren gy geniet En trotsch verweeren blyft, ter onuitwisbre fchande. Ten vloek van uwen naam en fchéa van deezen lande. Wat drift, wathelfche Geest, beneveldde uw gezigt. Dat gy het eigendom beroofdde van u Nicht, Daar ge In vcrpligting waard haar goede zaak te ftyven? Doch's Hemels Alziende Oogziet duidlykuwbedryven. Zich nimmer laatende verblinden als den mensch, Die meenigwerve dwaalt ind'uitvoer, wilenwensch. En die u rhöoglyk haast voor zynen Troon zal daagen, Om u van tboos bedryf de reeden af te vraagen.
Van Beijiren, teeg en van Leiënburg. Gy hebt u last voldaan , jaligtlyk meer gezeid Dan u, als Afgezant, myn Nicht hadde opgeleid. Waarom'k geen Bode aldus van haar weêr af zal wagten.' Ga, met mynweigring heen , enleeru pligtbetrachten.
Van Leienburg,
Zulks leerdde ik reeds voorlang. Maar gy, leer zelf Myn heer,
't Betrachten van uw' plicht enwagtgeen ftormen meêr. Of zie ze, nog deez' dag, zoo vreezelyk beginnen„ Datwy, voor d'avond valt, dees vesting overwinnen; Wanneer gy mogelyk het uur vervloeken zult, Dat gy in deeze Stad werd Hollands Graaf gehuld
ZE Sr



i* Het Ontzet van Dordrecht.
ZESDE TOONEEL.
Van BEIJEREN, Van GAASBEEK, ROEST en tVaebttn.
Van Beijeren , eerst als by zicb ze/ven.
Ta, ik vervloek alreeds , dat ik met hem te hooren, Myn' meerder' dierbren tyd dus nutloos heb verloorcn. Maar gy, Mynheeren , gy , ik zie in uw gelaat En hoor uit uwe rcên veel minder toorn en haat. Spreekt, zou het Brabants volk met ernst deez' muur beftormen
En voor een vrouw hun magt in Iyken doen hervormen? Ween, ik geloof het niet, dat zulks gefchieden zal; Zy weeten dat de dood hen nadert uit deez' Wal.
Van Gaasbeek. Wy zullen evenwel, meer ernftig dan voor deezen, Weèr ftormen op deez vest, fchoon wy uw* Krygsmoed vreezen ;
Doch , zo de ftorm mislukt, niet ligt ten tweedenmaal, Hervatten dit geweld , maar fteeken 'tglimmend ftaal Vedeerder in de fchede en 'tftreng beleg verlaaten • Wen wy uw Dortenaars min dan de Hoekfchen haatèn. Van Beij-sren.
Ik ben van u voldaan. Maar zegme of Hertog Jan De grootheid eener vrouw l-fhartig dulden kan. En laaten zich van haar ellendig overheeren ? Dan of hy liever zelf en Vorstlyk wil regeeren, Om man en voogd te zyn in zyne Heerfchappy, Daar voegend nog een deel van Nicht Jacpbaas by ?
Roetï,



Bet Ontzet van Dordrecht. 13
Roest , tegen van Gaasbeek.
Ik denk dat zulks aan hem wel't meeste zoubehaagen^
Van Beijeren.
Doet dan aanmy de dienst dit aan hem voor te draagen.
Van Gaasbeek. , ,
Wy zullen 't doen, Mynheer. doch by gelegenheid, Wyl nu 'tvereenigd heïr ten ftorm word toebereid , Na 'sHerto^s woord.door hem aan zyne vrouw gegeeverr. Vaarwel °maar zie ons haast naar deeze vesting ftreeven.
ZEVENDE TONEEL,
Van BEIJEREN, alleen.
Ja, ffreefvry naar dees vest, die niet winnen zult. Dees Stad, met dapp're liên, als Leeuwen opgevult. Zal voor geen Haazenftorm van Brabants volkbezwyken,' Dat men ontwyftelbaar terftond had af doen wyken „■ Indien 'tniet keer op keer door Nicht Jacobaas magt En haare waakzaamheid waar byftand aangebragt.
AGTSTE TONEEL.
Van BEIJEREN, ZARIS*
Van Beijeren'.
, Hoofdfchout, my zoo waard , men zsldeStai
feefpringen „
Ga



14 Het Ontzet van Dordrecht*
Ga, braave Zaris , ga, vergaar de vechtelingen , De goede Burgery, die my voor Graaf erkent, Op dat de Iaatfte ftorm van hier worde afgewend; Ik zeg , de Iaatfte ftorm , wyl men gerust mogt weezén Dat Brabants hulp ons niet beltonnen zal na deezen.
NEGENDE TONEEL.
ZARIS. alleen.
et zy men 't ftormen ftaake , of weder ftormen w*il, Wy maaken hierin 't eene ofand're kleen verfchil, Als durvende onvertfaagt de ftoutfte ftorm verwagten, En's vyands overval, als 't helden past, verachten. Befpringt vry Dordrechts muur, bindt ftorm op ftormen aan;
Wy weeten, dat men die geduurig af zal flaan. Men hoort naauw d'eerften klank der veege ftormklok kleppen,
Of ziet den Burger hier zoo kloek de handen reppen 5 Dat de beftormers zelfs in hunne legerplaats. Zich weder zien beftormt, met fchande des foldaats: Dus kan de Stedeling zyn Recht en Stad verfterken, En der Soldaaten kunst en' dapperheid beperken. Dus houd men, binnen Dord , der Sredenwetin ftand, Ten nut van 't Burgerrecht en heil van 't Vaderland.
EINDE DHS EERSTEN BED RTF.
TWEE-



Met Ontzet van Dordrecht. 15
TWEEDE BEDRYF, EERSTE TOONEEL
Van BRABANT, JACOBA ta eenige Soldaaten. Van Brabant, tegens de Soldaat en.
I^Loekmoedige Oorlogsfehaar, wilt d'aanval ftraks beginnen.
Gy moet deez' trotfehen walbeftormen en verwinnen , Op dat hy eindlyk buigt voor Brabant en voor my En myne Gemaalin; haar krygsmagt ftaat ons by, Om, op deez' zelfden tyd, zyn werken te befpringen En hun verdedigers tot de overgaaf te dwingen
Indien gy overwint! word Dordrecht u ten buit; Rooft dan naar uwen lust, fchud dan den Burger uit. Om de ongehoorzaamheid gevoelig te kastyden En in 't geroofde goed u zeiven te verblyden ; Of fteekt de Plaats inbrand, zoo me u te fterk weêrftaatf Ten loon van 't ftout bedryf en ftraf van 't boos verraadt
]acoba.
Hoe, wilt gy de oud de Stad van Holland doen verbranden?
Dit oude Graaflyk Hof, de roem van myne Landen ,
Verteeren door het vuur ? wat hebt gy voor Gemaal ?
Is dit uw hulp aan my? is dit de zegepraal
Die gy my hoopen doet ? zoekt gy myn beste Steden
Te floopen tot den grond, om dus myn Heerlykheden,
Die nu ookde uwen zelfsgelyk de myne zyn ,
Te ontblooten van haar' glansch? om Holland een wocstyn,
Ken uiWof kraaijenest, ontbloot van volk, temaalsen?
Van



-
Het Ontzet ian Dordrecht]
Van Brabant.
Doetde ongehoorzaamheid uw vuur van toorn niet blaken? Of vordert die geen ftraffe in dit Gemeenebest ?
Jacoba.
Wél ftraf, maar geen bederf van een geheele vest. Die al te vinnig ftraft zal meest zich zei ven krenken.
Van Brabant.
Wat zal men den' Soldaat dan voorliet ftormen fchenken? Jacoba.
De roem zy hem genoeg, wanneer hy overwint
En in meêdogenheid zyn deugdbelooning vindt,
Met vordringin den dienst. Het volk datwy betaalën
Behoeft geen Burgery hethaare af te haaien :
Een Vorst die zulks gedoogt betaaltzyn' Krygsknecht niet'
Of is onwaard dathy in zegepraal gebiedt.
Van Brabant.
Zoo myn Soldaat geen buit voor zweet en bloed kaïi winnen,
Begeere ik niet dat hy der ftorming zal beginnen. Jacoba.
Toon dat gy Hertog zyt, befchaamt dat u een vrouw.' In 'cmanlyk Veldheer zyn, zelf overtreffen zou.
TWEEDE



■
itet Ontzet van Dordrecht. ij
TWEEDE TOONEEL.
van BRABANT, JACOBA, van GAASBEEK, ROEST en eenige Hoplieden.
van Gaasbeek , tegen van Brabant.
'tTs al ten ftorm gereed ; zoo gy Hechts last wilt geevera i Tot d'aanloop , Dordrechts muur zal op zyn' grondflag beèven.
van Brabant.
Gelei den vechteling veeleer van 't ftormen af; Wen ik 't bevel herroep dat ik nog daadelyk gaf, !i Geneegen myne magt terftond naar huis te voerend
Jacoba , met veel bezoys van Gramfcbap*
i Zal my uw lafheid dan geduurig 't bloed ontroeren!
( Moet ik dan overal de vrouw eens mans in fchyn. Denman vervullende, zyn plaatsbekleedfter zyn? Dan doem en vloek ik d'Echt, my haatlyk opgedrongeO Trek af. bloöhartig man , trek af gelyk een jongen; Maar hou dan voor gewis , dat ik my van u fchei En 't kindérlyk gedrag een kindfche ftraf berei.
van Gaasbeek.
Myn Vorst het was te laf, de ftorm te laaten fteeken ; , Daar gy me, als Afgezant, van ftormen hebt doen fpreeken. En dreigen by 'tgefprek, gehouden in uw' naam: Uw hoofden 'des Soldaats. uwKrygsvolk al te faam', Elk hunner zal als dan uw wetten ftraks verfoeijen En uwen Broeder Flips u boven't hoofd doen groei jen?
B Du.?



i & Het Ontzet van Dordrecht.
Dus word hy u. ten Voogd, en gy zelf onderdaan 'tOnmondig kind gelyk, om aan de hand te gaan.
Van Brabant.
Myn Gade wil geen loon aan myn Soldaaten deelen , Jacoba.
Geen.Ioon, als hy begeert om me oudfte Stadteontfteelen,
Door haaren ondergang en Burgerlyk bederf;
Doch zoo 'k, door moed zyns volks, myn Dordrecht
weer verwerf, Dat ik daar worde erkend , zal ik hun deugd beloonen , Mits zy myn eigendom van brand en roof verfchoonen.
Van Gaasbeek , den Hertog fterk aanzimdt. Wel nu , Mynheer ?
Van Brabant.
Wel nu ? ... Zoude ik myn leeven dan Zelf waagen in 'tgevecht?
Jacoba,
Neen, neen, laaghartig man , Uw Brabant zou te veel aan zulk een' Vorst verliezen En ik 'aah een' Gemaal.
Roest
ce Hertog moet verkiezen, De ftorming toe te ftaan, daar gy blyft in uw tent En buiten lyfsgevaar, of zien u zelv'in't end Verachten van elk een, door 'tftormen te verbieden.
Van Brabant, na zicb bedagt te hebben. Neen ,. neen , men ftorm' veeleer, zoo 'tbuiten my
gefebieden.
En uitgevoert kan zyn; maar 'k waag myn eigen hoofd Geenszins voerbaar belang, al heb ik 'thaar beloofd.
DER'



Het Ontzet van Dordrecht. I 'j
DERDE TOONEEL.
JACOBA, van GAASBEEK, ROEST eti emige Hoplieden.
Jacoba , tegen van Gaasbeek,
Tl
A^Sus legt het tans aan u de vesting te befpringen:
Van Gaasbeek. Ja, ik zal 'tlaaten doen en my met andere dingen Ophouden in dien tyd; ik wil geen eernaam van tBeftormeneenerStad, die'k toch niet winnen kan;
VIERDE TOONEEL.
JACOBA, ROEST, en eenige Hoplieden,
KJACOBA, Roest vooraf aanziende. al Roest den ftorm geb'tèn? Roest, met eene diepe buiging vertrekkende.
Neen. Ik moet onze Scheepen sezorgen, op dat zy niet worden aangegreepen.
VYFDE TOONEEL.
Jacoba, terwyl de Hoplieden vertrekken;
\/\.yn Oom, Heer Adriaan, en Broeder Hoogwoud,zy,; •y zullen 'sHertogs volk tot deeze flormery
B 2 Aan-,



40 Het Ontzet van Dordrecht.
Aanvoeren als'tbehoord , wier bloode Hoofdliên beevïn En in het minst geen last ten optogt durven geeven.
ZESDE TOONEEL.
JACOBA, Van LEIENBURG; komends nu en dan eentge Soldaaten te voorfcbyn.
Jacoba. .
T^ree toe, Heer Leiënburg, voer trouwde mynen aan, Om d'aanval overal kloekmoedig' by te ftaan , Wanneer, zoo 'k reeds voorzie, de zynen zullen vluchten En fiddren op den galm van Dordrechts krygsgeruchteri.
Van Leiënburg* Op uw bevel, Vorltïn, zal ik voort Brabants magt Verfterkentot den ftorm, daar'k niet veel goeds van wagt; Wyl de eerften onder haar het eerst de wyk verkiezen, En Hoofden koud als zy doen laauwe leên bevriezen.
ZEVENDE TOONEEL.
JACOBA; en eentge Hoplieden en Soldaaten, waar by Leiënburg zicb met eenige Hoekfcben komt voegen, ftellende by zicb eindelyk aan betboojd van allen en vertrekt met ben.
JACOBA.
VjTy, Brabantfche oorlogsfchaar, verbonden aan myn recht,
Wier vaadron menigmaal geroemd zyn in'tgevecht.
Ziet



Het Ontzet van Dordrecht. 'ai
Ziet naar uw Hertogs doen min dan naar Legerhoofden , Meêr yvrig voor myn heil dan zy by d'eed Geloofden Te kunnen zyn ; wier moed, wier voorbeeld in den ftryd Uw kracht verdubblen zal , by d'aanwas uwer vlyt! Valtaan, verwint de vest, doet de trompetten fteeken. Verzekert dat u loon noch vordring zal ontbreeken t Zoo gy de Stad verwint en ongefchonden laat. Al 'tvolk van my, dat u ten ftorm verzeilen gaat, Zal Hemel Aarde en Zee en Afgrond doen beweegen , Door 'tfchieten uitdeBlydeen'tzwaaijen hunner degen.
( Men fieekt de trompet, tervoyl de Krygtlieden aftrekken.)
Men fteekt reeds de trompet, terwyl myn Echtgenoot Zoo hy my waardig was zyn krygslièn zelf gebood , Maar nu een voorbeeld geeft.aan 't gros van zyn Soldaten, Opkleenen wederftant, van 't ftormen af te laaten. Rampzalig land, waarin een Vorst als kind regeert! Want zulk een land en volk enVorst word rasch verheerd...
( Men boprt bet geluid van trom en trompet onder bet klokluiden klinken.)
Daar flaat men 't doodfche alarm!... Men hoort de ftormklok kleppen!...
C Geduurig naar binnen, alt van verre, inziende.)
Men klimt de ladders op, ziet hand' en voeten reppen , Ter winningvan den muur.... Wat wondre tegen ftand Van Dordrechts Burgery!... Myn volk word overmand...."
'k Zie Jonker Adriaan en Hoogwoud hun herftellen... Van Merwe komt 'er by.... Maar Brabants krygsgezellen Verflaauwen meer en meêr.... Ikzie, van hunne zy, . Van Digem , Bergen > Meurs en Heinsberg daar nog by , Met Coudenberg, van Zype en Blankenburg, van Buuren , En andren, die den ftorm te kinderlyk beftuuren....
Het Brabants heir wykt af... Maar Kyf hoek geeft het moed B 3 ,En



**'flft Het Ontzet van Dordrecht.
■ En Nagel nieuwe kracht Van Zevenbergen doet
Hun magtige onderftand.,. . Doch 't kan toch weinig baaten.. .
Zy vlieden van den wal!.., Zy zullen't veld verlaaten!,...
Daar doen deDortenaars een' uitval!... 't Is gedaan,... ÜVlaar Leiënburg voert weêr myne oorlogsbenden aan In fluit de vluchtenden. ... Ik ganaby befchouwen Hoe 'tbeevend Brabants volk en't myne zich wil houcn.
AGTSTE TOONEEL.
Van Den WYNGAARDEN, na eentge tusfehenpoozing, met weinige Burgerent uitkomende.
*z
«—ilngt zevenwerf triomf, öDortfche Burgerfchaar.' ■Gyfloegd weêrd'aanvalaf, met 'svyands doodsgevaar En dooden boven tal en meerder tal gewonden .' Geen Burgermoed Is ooit uw' moed gelykbevonden.
NEGENDE TOONEEL.
van BEIJEREN, Van Den WYNGAARDEN j Edelen t Hoplieden» Burgers en Soldaaten.
z e hoe uw Burgery roemruchtig triomfeert, Haar' vyand Hechts niet ftuit, haar vest niet fiechts verweerd ,
Maar haar befpringers zelfs, na 't ftormen, durft befpringen i En in hun Legerplaats en fterktens moedig dringen, Ja, dry ven hen daaruit en fteeken die in brand, De Dortfche Maagd ten roem , noch nimmer overmand.
TIENDE.



lïet Ontzet van Dordrecht. 33
TIENDE TOONEEL.
Van BEIJEREN, ZARIS, van denWYNGAAR» DEN; Edelen, Hoplieden, Burgers en Soldaaten.
Zarïs.
D
-t-^e flerkte op Paapendrccht hcbbe ik reeds doen omzetten,
Door onzen Stedeling, ter buiging voor uw wetten. Aldus beleegren wy zelfs den belegeraar, Die ons belegerd bad en doen hem zwichten , daar Hy ons te dwingen dagt, om van hem af te hangen Uw Burgers hebben ftraks van Leiënburg gevangen," Een van de dapperften voor Vrouw jaco'baas cifch," Een Ridder , om zyn'moed , gefchat op hoogen prysDie 't vliedend Brabants heir meest is ter hulp gekomen En buiten wien meêr volks het leeven was benomen ; Ja, zonder zyne hulp was Dordrecht reeds Ontzet En den belegeraar gevangen in ons net.
Hynadert, alsgyziet,"en zal, voortsopgeflooten ' Geen meerder nadeel doen aan myneStadsgenooten. *
ELFDE TOONEEL.
VAN BEIJEREN, VAN LEIENBURG, ZARIS, VAN DEN WYNGAARDEN: Edelen, Hoplieden, Burgers en Soldaaten.
Van Beijeren, tegen van Leiënburg.
2iie nu, Heer Ridder, zie u zelv' in myne magt.' ^e uw belegering byua ten eind gebrast
£4 Ett



£4 Het Ontzet van Dordrecht,
En uw' belegeraars, door onze Stedelingen, Beleggen op hun beurt en uit hun Sterktens dringen.
Hebt gy niet al te lang Jacoba voorgedaan ? yoor haar bedorve zaak noch niet genoeg gedaan ? Zal Heftog'jan wel ooit haar fchaê vergoeden konnen? Hy, die door onlust, flaap-en droomzucht word verwonnen?
Niets Vordelyks bezit? niets mannelyks bedryft ? Hy, die uit traagheid fchier geene onderteekning fchryfk? Geen flormen aan durft zien ? geen veldgefchrei durft hooren ?
Geluit van Ridderfpel, noch klank van 's jagers hooren ? Wyt zulks zyn jaaren niet; hy telt'er zeventien ; Eene oudheid waarin Luik me als Bisfchop moest ontzien; Doch zyn gewaande Vrou w.eén éénig jaar Hechts meerder, Regeert als Man, maar hy als Vrouwlyklandregeerder.
Van Leienburg. Ik onderzoek geenszins hurm' ouderdom, Mynheer, En Wil, naar billykheid, 'datze ais Gravin regeer', Gelykzy waardig is, zo voor als na haar trouwen, 'k Heb haar een' eed gedaan en zal die heilig houên.
Gv zwoerd haar trouw toen gy in vryheid waard; doch nu Zyt ge een gevangen man , en tans gebied men u, Den Beljervorst, als Graaf.uw hulde en trouw te zweeren, Die waardig is een Ryk, als Koning, teregeeren. Van Leienburg.
»k Bepaal zyn waarde niet omtrent een Koningryk, aiaar wenfchte dathy't won, om minder ongelyk
Aan myn Vorftin te doen en elders te gebieden. Van den Wyngaarden.
Dé Hertog wil alleen hier over vry ë lieden,



Het Ontzet'van Dordrecht.
Als vryheids Graaf, gebièn; hy haat een flaafs gezag En wil ons Staatsgebouw doen groeijen dag op dag, Doen bloeijen meer en meêr en Hollands Burgerfchaaren „ Door zyne liefdeen zorge, oneindig wel doen vaaren.
Van Leienburq.
ï Zoo hy zyn liefde en zorg liet blyken voor zyn Nicht 1 En voor haar' eigendom, voldoende aan zynen pligt, I Gelyk een'Oom betaamt, hy zou meêr roem behaalcn 9 In nederlaagen zelfs dan nu in zegepraalen,
Die tegens pligt en eer volkomen ftrydigzyn. 9 Nu is zyn liefde en zorg, een liefde en zorg in fchyn, I En dolle haat en wraak , die, blaakende als een o ven , | Zyn krygsdrift heeter maakt tot moorden en tot rooven.
Van Beijeren.
| Zoo gy my dus voor 't oog der waereld ftelt ten toon,
Worde ik haast meêr ontzien, dan 'k immer was gewoon. | Jkzalu, voordien dienst, behoorelyk beloonen;
Doch liefderyker zyn en minder wraakzucht toonen, | Dangy u zelv'verbeeld , of uitdrukt in uw taal.
{Tegen een' der Edelen.') Men breng hem binnen Dort en geef hem een onthaal, | Dat aan een'Ridder past, die , dapper in bedry ven , | Voor 't noodlot buigen moet en krygsgevangen bly ven.
Van Leiknburg.
1 Ja, breng my weg, doch zorg dat gy my wel bewaart,
Om niet weêrbloot te liaan voor'tfnyden van myn fwaard [ En 't wraakvuur van myn' toorn, dat uw gezag zou zengen, | Ten einde 't erfgebied aan de Erfgenaam te brengen.
^kWenfch meêr de duisterheid in myn gevangenis. Ij Dan 't zien van UW gezigt, dat me allerhaatlykst is.
TWAALF.



2 f5 Het Ontzet van Dordrecht.
TWAALFDE TOONEEL.
VAN BEIJEREN, ZARIS, VAN DEN WYNGAARDEN.
Van Beijeren.
'yne aanklagt, buiten maat, zyn fchending, boven reden ,
Mishaagen myn gehoor; maar'kroem zyn dapperheden Zyn'yver voor myn Nicht, zyn drift van vreeze ontbloot En zyn verachting zelf van lyfsgevaar en dood.
Zaris.
Gy zult hem zekerlyk die trotsheid nu verleeren , Zynfchennis ten berouw, zyn drift, zyn' moed, ter eeren.
Van Beijerbn. Dan zou 't my nutter zyn hem vry te laaten gaan: Neen , 'k wil der Hoekfchen haat niet meerder op my laen. Men moet zachtmoedig zyn , voor 't minst zachtmoedig fchynen,
Om 's Nederlanders toorn te meêr te doen verdwynen. Hun gramfchap, hun verwyt, moet met een'koelen zin, Of koud, beantwoord zyn ; dus neemt men harten in.
Eén honigdrup doet meêr en fneller vliegen vangen Dan beeken vol azyns. Myne eigenzelfbelangen, En die van ons gevolg, vereifchen vriendlykheid , Ja goeddoen zelf aan hem , die kwaad voor ons bereidt. • Dus winnen we uur op uur der Ondcrdaanen zinnen En zullen , buiten ftryd, dit vry gewest verwinnen.
Zoo nu van Leiënburg gelyk een Edelman Door ons behandeld wordt, heeft men meèr voordeel, van
Ver-



Het Ontzet van Dordrecht» 27
Vergeeving , dan van ftraf; en ons genadig weezen Aan hem zelv', die men weet dat ons altoos deed vreezen Geeft meer dan de oorlogsroem, dien men te bloedig wint; Dus toon ik 't vryë volk te zyn een menfchenvrind , Die zyne haaters zelfs geen haatlyk hart -wil draagen : Hierdoor beklim ik haast den gulden zegewagen , En 'tBroederlyk gebied valtfpoedig my ten deel , Zoo 'k de opgelegde rol alhier met kunst volfpeel. Komt, gaan wy binnen Dort, om ftraks daaruit te vallen,
Om zyn belegeraars te dry ven van zyn wallen , En vorder Stad op Stad te winnen door geweer, Op vefnzery , tot ik Jacobaas erf regeer.
EINDE DES TWEEDEN BEDRTFS*
DERDE BEDRYF. EERSTE TOONEEL
ELIZAUET, Van den WYNGAARDEN". Van den Wyngaarden.
V-Jtel u gerust; Vorstin, de ftormlust is verdweenen „ En die den ftorm begon mag 'teind daarvan beweenen** Gelyk hy heden doet, met onherftelbre fchaê; Want de belegeraar word zelf beleegerd , ja Telt in zyn rappe vlucht een meenigte van dooden ; En had Jacobaas magt geen' onderftand geboodca
Aan.



a8 Het Ontzet van Dordrecht.
Aan 't wykend Brabants volk:, 't was altemaal gevaên ; Doch de onderftand komt haar zoo fchriklykduur te ftaan. Dat me altoos van den moed der Dortenaars zal fpreeken, Wen zy, nog deezen dag, 't beleg moet opdoen breeken. Dit Eiland legt bezaait met Hpekfche leén en bloed En ingewand ep brein, waarvoor men fiddren moet. Van Leiënburg is zelf een Dortfche Krygsgevangen; Zoo dat men Holland rascli van Dordrecht af ziet hangen.
Elizabeth , met eene* zuclt. Wat zal het eind toch zyn van de onderlingen twist!
Van den Wtngaarden. Het eind zal zyn, dat vrouw Jacoba 'thaare mist, Haar moederen zelf verliest, van ieder word verftooten, Verlaaten en vermyd van al haar Bon igenooten, En dat de Beijervorst of Bourgonjon , in 'tend , Word in haar Graaflykheên als wettig Graaf erkend.
TWEEDE TOONEEL.
ELIZABETH, ZARIS,Van den WYNGAARDEN.
Zaris.
an Gaasbeek en Heer Roest, geweeken in hun Scheepen,
Zyn door myn Burgery gevangen aangegrcepen. En zeer veel Schipgevaart, vol reistuig en vol goed, Uit Brabant hier gevoerd , en , door den Burgermoed, Tans Dordrechts eigendom, zien wy hier binnen komen, Met Standaart, Vaan en buit, het Brabants heir ontnomen, Waarmeê men hier. als ook met Wapenrokken, van Veeie Eedlcn, te ónzer eere, in luister pronken kan.
Nog



Het Ontzet van Dordrecht.
I No" heeft het kloek beleid der fchrandre Dortenaareri Veel Scheepen, wel voorzien met drank en eetbrê waa-
ren 4 . • '
Vlak voor den wind, van hier, aan de overzy doen gaan, Als waar 'tby ongeluk en niet door list gedaan: Terftond ging Brabants magt in deeze Scheepen treden, Vast juichende om 't verlies dat de onzen daardoorleeden, En viel ftraks op de fpyze en drank, met overmaat Meêr eigen aan een' ilecht' dan aan een goed Soldaat; j Doch ieder Schip was vast aan touw of Iyn gebonden, ■ Waarmee wy 't binnen Dord onztgtbaar trekken konden; | Van onder 't water heen , gelyk 't ook is gefchied ; | Tuist als men visch uit Zee in netten vangen ziet | Zag men hier honderden Brabanders binnen fleuren , I Die zuip en vraatlust nu in onze boei betreuren. { Ivlen brengt hier Gaasbeek in, met Leiënburg en Roest', 1 Als de allereerften buit dien me u vertoonen moest.
DERDE TOONEEL.
van BEIJEREN, ELIZABETH, van GAASBEEK, van LEIENBURG, ROEST, ZARIS, van jjkn WYNGAARDEN; Edelen, Hoplieden*, Burgers, Soldaaten en Wachten.
Van Beijeiun.
I Dus is de zegepraal geklonken aan myn degen, \ En 'k zie myn wapenen bekroont met Hemelzegen ,' al Veel meerder dan ik ooitkon hoopen van 't beleid jti Op zulk eene ovërmagt, als my de vrede ontzeit. Wat zegtnu Leiënburg ,in deezen wal gekomen ?



30 Het Ontzet van Dordrecht.
Van Letenburo.
Ik zeg, Mynheer, dat ik gevangen ben genomen
En dier gevangenis zal lyden met vermaak ,
Als lydend buiten fehuld en voor de goede zaak.
Van Beijeren. . ;
Uvvlyden heefthaastuit, wilt gy myn zy verkiezen,
Van Leien-burg. Neen, die verwisfeling deed my myne eerverliezen.
Van Beijerbn.
Wat zult gy dan beftaan na elk my hulde biedt, En 't Zeeuws en Hollands volk me als Graaf en Heer omziet?
Van Leienburg, driftig. 'k Zal, tot.deIaatfte gracht. Jacobaas recht verweeren , En , tot den laatften man ,'haar hoog gezag doen eeren; Doch ria 'kde Iaatfte gracht niet meer verweeren kan En'k'd'eallerlaatften blyf die haar befchermt, alsdan Zal 'k in de Iaatfte gracht voor haar belangen-fneeven En de allcrlaatftcn zyn aan haar getrouw gcblcevcn.
Van Beijeren.
Wel, blyf haar dus getrouw, dewylgy't zoo verftaat^ En volg haar hoog belang, dat naar de'iaagte gaat, Om, binnen korten tyd , u zeiven te verwyten; Dat ge u bedorven hebt, door zulk getrouwlyk kwytcn-'
Van Leienburg.
Maar by dat droef verwyt verblyde ik my eerlang , Dat ik geene oorzaak ben van haaien ondergang,
Ge-



Het Ontzet, van Dordrecht. ii
Gelyk geu eigen zelv'dan zult venvyten kunnen My zullende de rust, die ik gevoel, misgunnen hen wroeging voelende, die gy nu niet gevoeld ' ' r>ocn die u martlen zal, na gy hebt uitgewoeld ' Wanneer ge eerst recht de vrucht van 't misdryf denkt te> plukken,
Gelyk men martlen ziet die andren onderdrukken
Vaar wel, ik ga van hier , in myn gevangenis Uemeten cene rust, die u verbooden is. °
Van Beijeren. «een, blyf. Schoon gy my vergt te hard met u te hanóWJ • k leidde een' zachtheids weg en blyf dien weg bewaSlenl
Van Gaasbeek en. Roest, te gelyk. Velk een grootmoedigheid!
Vam Leiënburg.
Indien... ; Van Beijeren.
fpreeken vooruw beürt, maaï ann4ördïe!lsi^ \
C Tegen, van Gaasbeek cn Roest. ) y, Heeren , minder trotsch en haatlvk in n» c„r , an wien de Burgerdeugd der LSfchen ï?J?M?Jl*H 'et, uit hun handeling, hoe zv der JLë C,kcC'
( Hun de degens weder gtevende. ) «waard uw degens weer en hang ze op uwer ^»
Vak



g* Hst Ontzet van Dordrecht,
Vxn Gaasbeek , den degen aanvaardende.
8 Vorst, die 't grootst gebied in Neerland waardig zyt;
Zie onze erkéntenisfe in dank u toegewydt!
Doch toon ons grooter gunste en wil .een' losprys ftellen,
Dien wy behoorlyk u in handen zullen tellen ,
Op dat we in vryheid weêr by de onzen mogen gaan.
' Roest , den degen op zyde Jieekende. Zoo gv ons dat geluk genadig toe wilt liaan , Zult gé onzen Vorst, in ons, en ons in u verpligten. Van Beijeren.
Geen losgeld, Heeren, neen, ik wil geen werk verrichten, Dat aan e«n' Hertog min dan aan een' Koopman voegt. Gaat waar gy wilt. Ik ben ten hoogften vergenoegt, Dat iku gunst kan doen , my Vorftelyk mag betoonen , Waarvoor gy by uw' Prins my vriendélyk kunt beloonen, De waarheid fpreekende, hoe ik u hebbe onthaald En vrygefteld; hiervoor achte ik my ruim betaalt.
Van Gaasbeek. Vorst ' wy verzeekten u , voor deeze, gunstbetooniug, Véél grooter dankbaarheid, veel edeler belooning. Dan ge immermeer verwagt voor de edelmoedigheid, Ons beiden , door 'tontflag, zoo günstig toegeleid.
y Roest. Daar kunt gy vast op gaan en van verzeekert weezen Doorluchtige, die nooit naar waarde word gepreezen i
VIERDE



'Het Ontzet van Dordrecht. $sj
VIERDE TOONEEL.
Van BEIJEREN, ELIZABETH,van LEIEN BURG, ZARIS, Edelen, Hoplieden, Burgers, Soldaaten en Wachten.
Van Beijeren , na eenig ftilzusygen.
W^el nu, van Leiënburg?
Van Leienburg.
Wel nu? gy handelt zacht»' Op dat zelf Hertog Jan worde op uw zy gebragt En eindlyk met zyn vrouw in zulk verfchil mag raaken," Dat u tot Graaf dn Heer van 't haare komt te maaken;;
Elizabetii.
De list, met goed beleid, dient waarlyk in een land, Daar hoofdigheid min geldt, dan heerfchen met verftand,'
Van Leiënburg. 't Verftand is pryzenswaard , dat andren niet doet lyên; Maar anders zyn verftand en list verraideryeh.
Zaris.
't Is dingtaal die gy fpreekt; doch die haar loon ontbreekt En haaren fpreeker zelv' door hart en nieren fteekt.
Van Leienburg.
Myn dingtaal, in myn ernst, zal nimmer loon ontbreeken^ Maar, na des fpreekers dood , met lof van hem doen fpreeksn.
G Va*



Omzet van Dordrecht, *■ I
Van Beijeren.
Men fpreek' dus na uw' dood, wyl gy nu ftervend leeft En me u, in 't leeven zelf, den naam van dooden geeft.
Van Leienburg.
Denaam doet niets ter zaak. Veel leeven hier als dooden,
In 't Kervende bedryf, uit handel die verbooden
Offtraffenswaardig is, door eedbreuk, brand en moord \
En roof van land en goed dat andren toebehoort.
'k Wil liever, leevenloos in fchyn, gevangen blyven ,
Dan leevend werkzaam zyn in moord en roofbedryven.
Van Beijeren.
Gy wild gevangen zyn , in fchyn van leevenloos ? Wel, blyf het dan, Mynheer, voor eeuwig en altoos. Ik hadde u toegedagt, op zachter taal of reeden, Als Roest en Gaasbeek, vry uit Dord te Iaaten treeden;. Doch zal als nu uw' haat, als Ridder, Edelman En Krygsgevangen held, bepaalen waar ik kan ; fa, 'k'wil uw vyandfchap met vriendlykheid betaalen Èn doen u , als my zelv', op 't allerbeste onthaalen.
Van Leienburg.
Gy zult myn vyandfchap toch nooit verminderen.
Van Beheren.
Wy
Wy zullen 'tzien, Mynheer. Gy zult bedaaren, gy Zult wraakzucht, haat en toorne op my geheel vergeeten. Door weldaan , meêr in tal dan fchakeïs aan een keten; Doch zoo dat alles nog voor u te weinig is, Ontfluit ik zelf de deur van uw gevangenis; In zoo ge, uit wraak op my, daar noch niet uit wilt loopen,
Dan zal ik dat verblyf geheel en al doen floopen,
U
■



Bet Ontzet van Dordrecht.
Ü vergende' dat gy naar vrouw Jacoba gaat, Voor haar belangens werkt en de onzen tegenftaat, Tot haare goede zaak verkeert in de allerkwaadfte; Blyf dus in baaren dienst, uit yver, de allerïaatfte; Doch de allerïaatfte gracht, die gy befchermt voor haar, Zy nimmermeer uw graf; 6 neen, gy kunt van daar Uittreeden in myn gunst; na ik haar heb verdreeven , En 'kzal u Vorftelyk loon voor die getrouwheid geeven, Be weezen aan myrt Nicht, myn grootfte vyandin. Op dat ik eindlyk nog uw liefde en achting winn'.
VYFDE TOONEEL.
Van BEIJEREN, ELIZABETH, vas LEIENBURG. ZARIS, Van den WYNGAARDEN; Edelen, Hoplieden Burgers , Soldaaten en Wachten.
Van den Wyngaarden.
IS'Ïen zegt, de Hertog wil zyn leger op doen breekeiï En zyne legerplaats voort in den brand zien fteeken. Heer Ecmskerk , Alkemac, met van der Dusfen , Oem, Van Hoemoed, Queekel, Tak, en Graman, met de bloem Der Dordfche Burgery . ftaan vaardig uit te vallen, Om te eêr het Brabants heir te dryven van dees wallen.
Van Beijeren.
Schoon ikhunn' yver prys , 'k Begeer toch echter niet. Dat, op een los gerucht, dees uitval noch gefchiedt. Men geeft den zwakken kracht door al te fterk befpringen;
Nooit moet men de overmagtte fel tot weerftant dwingen.
Ca 't z°<*



3 6 Het Ontzet van Dordrechf,
'tZou zelf teel beter zyn dat men haar Scheepen gaf En bragt, door onze hulp , haar van dit Eiland af.
Ga, Zaris , ga, verklaar de helden , myne vrinden» Dat ik hunn'uitval noch geheel niet goed kan vinden , Voor my in zekerheid die tydihg is gébragt.
ZESDE TOONEEL.
Van den WYNGAARDEN, van BEIJEREN, ELIZABETH, van LEIENBURG; Hoplieden, Soldaaten en IVacbten.
Elizabeth, tegen van Beijeren.
Dus zal u, in 't vervolg, alleen Jacobaas magt Ter vyandinne zyn, die Dord niet af kan fluiten, Noch d'aanval onzer hulpe in 't allerminfte ftuiten.
Van Beijeren, e:n wyl op van Leiënburg ziende.
Blyft nog van Leiënburg by 't laatst befluit?
Van Leienburg, ep eenen vasten toon.
ö Ja,
Ik blyf by myn befluit; uw heerszucht, ongenad En helfche' list ten fpyt.
Van Beijeken, als onverfcbillig.
Myn heerzucht i(i rechtvaardig., Myn ongenade, zwak, myn list, geen hélnaam waardig.
ZEVENDE



ïfet Ontzet van Dor dr echt < '3?
ZEVENDE TONEEL.
Van BEIJEREN, ELIZABETH, van LEIENBURG, ZARIS, van den WYNGAARDEN, Edelen, Hoplieden, Soldaaten en Wachten.
Zaris.
H et Brabants bolwerk brand, daar 't by d e Menve lcit, Als van der Tempel my met Bogaard heeft gezeid; • Van Amerongen zelf verklaardde daarbeneeven, DatHertog Jan alreeds 't beleg hadde opgeheeven En nog dit uur, van hier, naar huis vertrekken zal.
Van Beijeren, tegens Zaris, van den Wjngaarden
en nog tzvee Edelen. Gaat beiden, met van Vliet en Muilvvyk, o.p den wal, Onikundfchap myte doen van'tgeen gy moogt ontdekken.'
AGTSTE TONEEL.
Van BEIJEREN, ELIZABETH, van LEIENBURG; Hoplieden, Soldaaten én Wachten.
Van Leienburg, tegen van Beijeren.
Ik zal, zoo gy 't beveeld , naar myn verblyf vertrekken , De wyl ik voor uw' last tot heden buigen moet; Maar vlei u niet, ö Votst! datikde Graauwen hoed, Der Kabeljaauwfchc djagt, o.oit op dit hoofd zal zetten,
" C 3 Van



J3$ Het Ontzet van Dordrecht.
Van Beijeren.
Ikdoem het onderfcheid van hoeden en bonetten, Met de onderfcheide kleuren d'onderlingen haat, Waarmeê dit volk zich zelfs in de ingewanden Haat: Vereenigt, zullen zy nooit te overwinnen weezen j üaar onderling verdeelt ftaat alles hen te vreezen : Jn ééndragt, zullen zy den fterkften vyand liaan, Doch in hun tweefpalt niet den zwakften wederftaan.
Van Leienburg. 'AH' die verdeelingen kunt gy ééndrachtig maaken.
ELIZABETH.
Zoo lang Jacoba leeften helpers voor haar zaaken, 'tZy in-of buitenslands, kan vinden, zal die rust Wel ver te zoeken zyn aan deeze vryë kust. Zy zal met myn' Gemaal zoo dra geen' vrede teeknen ; Of haar gewaande man zal alles 't zyne reeknen. Waaruit, met hem en haar, wel rasch een oorlogfpruit, JJie Neerland daavren doet door 'tmoordendkrygsgeluid.
Van Leiënburg.
Het Brabants krygsgeweld zal tienmaal minder woeden„• ün, door het oorlógsfwaard, min wonden hier doen bloeden,
Dan'tbinnelandsverfchil. dat Hollands hartaêr kerft; Waarin de Vriend zich zelv' met bloed desVriendsbeverff Waarin een Oom zyn Nicht uit land en goed wil zetten ; Waarin een Broeder'tfwaard durft op een'Broeder wetten; Ja, waarin zelf het Kind zyn Moeder heeft beftreên; ^yn Vader nog bevecht; daar't woelende Gemeen, ^yne Ovrigheid weêrftreeft, en waarinde Ovrigheden •Van een Gemeenebest, en Lede» tegens Leden
Der^



Het Ontzet van Dordrecht. 39
Derzelver Burgery, door louter onverftand,
Elkaêr zyn ten bederf, door doodflag, roof en brand.
Dit alles krenkt ons meêr dan Brabants Oorlogsmagten, Wier vechtelingen wy nu (lechts voor roovers achten.
Van Beijeren , net kracht.
Daar is zy nevens u de werklyke oorzaak van , Die 'tvrouvvelyk bewind, voor dat Tan eenen Man, Handhaaven door geweld en Vreemdelingen haaien, Om op hunne oudfte Stad en ons te zegepraalen.
Van Leienburg.
Na Hertog Jan zyn trouw aan Vrouw Jacoba gaf Boog dit Gemeenebest met Brabant voor één' ftaf; 'Welk Hertogdom men hier toen niet meêr vreemt koa houên.
Van Beijeren, als moren.
Dus zou me een' vreemden Vorst 2 alhier als Graaf befchouweni
En welk een Vreemden Vorst! die geen gevoelens heett, Verdienend dat men hem den naam van Hertog geeft.
Van Leienburg.
Hoe zwakker in beftaan , hoe zachter in 'tregeeren % Hoe minder hv ons Land zal trachten te overheeren . Doch 'tzyhoé 'twil, ik ftyf de rechten zyner Vrouw Eu biyf in nood en dood, tiaar hoog belang getrouw.
C 4
ai &



'j^q Het Ontzet van Dordrecht.
NEGENDE TOONEEL.
Van B E IJ E R E N, ELIZABETH; Hoplieden en Soldaaten.
Van Beijeren.
I Ioe weinig kent men noch des Hertogs zwak ver» moogen,
Die ziel, noch kracht, noch moed besitom te oorelogen, En by dees zwakheid zelf de krankfte fterkte voedt, Om 't voorwerp zyner Min te helpen uit haar goed, ÏJit fchaamele yverzucht, wen hy, hoe dwaas, kan merken Dat zy hem overtreft in mannelyke' werken. En in het Landbeftier, en wat daar aanbehoort. Tor. vorftelyker doen dan hy wordt aangefpoort.
TIENDE TOONEEL.
yan BEIJEREN, ELIZABETH', ZARIS, va.n esn WYNGAARDEN; Edelen, Hoplieden, en Burgers.
Zarjs, tegen van Beijeren.
w y Haan gereed, Myn Heer, opPaapendrecht te vallen,
Zyn' frerktens wal ten grond' te iloopen met ons allen; Wen 'tzeker is dat ons het Brabants heir verliet, .Welks Legerplaats nog brand, daar men de vlam van ziet.
yA3



'Het Ontzet van Dordrecht. -}i
van den wyngaarden.
Ta Vorst wy zyn bekwaam iets wonders uit te voeren, En 'tis niet moogelyk de drift uws volks te fnoeren : De Dortfche Burgery wil ftryden, 't ga hoe 'tga.
Van Beijeren , zigbcdagthebbende. Welaan dan, dat men haar diënlust niet meêrweêrfta,
( Tegens Zaris en van den JVyngaardtn, ") Gy beiden zult haar ftraks ten uittogt gaan bereiden , Eu ik, ik wü haar zelf op Paapendrecht geleiden.
Zaris , in verrukking.
Gy zult terftont haar' roem, haar onvertfaagden moed, Zeer diep bcfchreeven zien in 's.Vyands' brein en bloede
ELFDE TOONEEL.
Van BETEREN, ELIZABETH; Edelen m Hoplieden.
Van Beijeren.
^N^aarwel, mynEchtgenoote; ik ga; wy zullen ftryden £n Dordrecht daadelyk van 'tkrysgevveld bevryden.
elizabeth.
Och! waag u zeiven niet in.'t hevigst van den ftryd!
Van Beijeren, zeer driftig.
Terwyl de Burger ook zich onvoorbeeldeiyk kwyt. Zou 'tfchandelyk zyn voor my in ledigheid teblyven. Jkmoet de Heekjche meè van deeze Vesting dryven,



4 a Het Ontzet van Dordrecht.
En toonen, met 'er daad, dat ik de Graaflykheid Verdien, door heldendeugd en fchrander krygsbeleid. » Vaarwel. Gy zult in 't kort, ten luister van myn leeven, Verneemen, dat ik zelf myn Vyand heb verdreeven.
TWAALFDE TOONEEL.
Elizabeth, alleen.
Ik zal die zegepraal verwagten met geduld.
Dus worde ik hier , naar wenfch , haast tot Graavia gehuldt,
Door mildheid van myn' Oom , wiens Keizerlyk gebieden De grootfte kracht bezit; wiens wille zal gefchieden ; Ja 'kword nog eindelyk wéér Brabants Hertogin, Tot ik, door 's Keizers gunst, gantfch Neerland overwin, Waarvan hy my de Kroon gewis op't hoofd zal zetten, Gebruikende zyn magt en Keizerlyke wetten, Die niemant hier omtrent durftwyzen van der hand; Dus heerfcht myn Oom in Duits-en ik in Nederland; Dus veste ik binnen Dord myn' Koninglyke zetel, In weêrwil van den haat en nyd, die, te vermeetel, Weêrftreeven buiten vrucht: dus wordt de Dortenaar lieloond voor zyn bedryf en uitgedaan gevaar: Dus word dit GraaflykHof, het Hof van eenen Koning, En bouwd, om zyn Paleis en Koninglyke wooning, Zyn muuren wyd en zyd, rondom zyn Eiland uit, En Neêrlands fchat word hier de Burgery ten buit....
Maar zal het Dordfche Volk een Koningwülen eeren ? fiNeen, men zal hier nooit een flaafs gebied begeeren.* Noch dulden in een' Graaf dat hy te Koningiyk En trotfeh gebieden zal, als Meester in een Ryk.... Doch echter zullen wy dien aanflag moedig waagen.
Niets



Het Ontzet van Dordrecht. 43
Niets doende dat alhier den Burger kan mishaagen.
Kom , gaan wy op den muur hefchouwen van naby, Dedapperheid.de trouw en deugd derBurgery, Die 't woelend krygsbedryf gekeerdheeftzeven weeken. Tiendubbele overmagt kloekhartig op doen breeken, En , ftreng belegerd zelf, heeft zoo veel buits behaald. Dat haar geleede fchaê tiendubbeld is betaald, Ja die, door moed en vlyt.meêr laauwren heeft gewonnen. Dan 't laatre nageüacht ooit zal gelooven kunnen, Tot meerder' roem en eer dan me ooit befehryven zal En nimmer is behaald in zulk een' overval,
EINDE DES DERDEN BEDRTFS.
;******************* #] VIERDE BEDRYF. EERSTE TOONEEL
Jacoba, alleen.
L/afhartig Echtgenoot! te laauw en flaauw in handej. Zoo ziekiyk in uw doen, kranzinnig in uw' wandel, Verlaac ge een Gemaalinne in lyfsgevaar in nood! Waare ik zo laag als gy, zoo fchandlyk leevend dood; Myn Oom zoude u en my haast uit ons Erf verdryven. Zich Hertog, Graaf en Heervan onze landen fchry ven ;
Rampzalig is het volk, waar zulk een Vorst regeert: Ellendig is een Vrouw, wier recht dus word verweerd.
Door



44 Het Ontzet van Dordrecht,
Dooreen' onwaardig' man , als ik heb moeten trouwen, Méér voor een' mensen in fchyn dan inderdaad te houên; Wiens leevenloos gezag, wiens ftervend Krygsbeleid, Ons beider Landbcftier den Keek des doods bereidt. Welk een Gemaal laat dus zyn Gemaalin verlegen Als myn bloohartig man ? die 't fcherp van zynen degen Geen' Vyand toonen durft, geen hand ilaan aan 'tgeweer Ter hulpe zyner vrouw en ftaaving zyner eer? Wat vraag, wat klaag ik nog! hy brengt zyn Legerfchaaren Voor Dordrecht, flccbts om buit uit plonderloon te gaaren; Doch naauwlyks ziet hyzich, door ray hier in gefluit. Of hy verlaat den Kryg, breekt op en fcheid 'er uit, Gaat met de zynen wegen doet hen 'thuiswaard keeren. Daar ik door zyne hulp had kunnen triömfeeren ; Doch nu ten prooi moet ftaan voor 'svyands ongenaê ; Tot zyn verval en fmaad en myner groote fchaê. Wat Vorst heeft ooit zich zelv' zoo roekeloos verlaaten, ? Of, tegen zyn belang , zoo zinloos met de Staaten Van zyn Vorftin gefpecld en haar dus blootgefteld Voor raazernyë eens Ooms en doodlyk krygsgeweld? Ik weet wel dat de vrees zyn ingewand deed beeven; Maar waarom dan zyn heir geen Legerhoofd gegeeven, Bekwaam ten onderftand, en zelf van hier gegaan, Alwaar hy veilig was voor 't bloedig fabelflaan, Doch 'tis zyn zwakke ziel, de leifter zyner daaden, Die hem heeft aangefpoort zyne Egaè te verraaden, Uit afgunst, om dat ik Zelf meerder ben dan hy, In rykdom , kracht van volk en magt van Heerfchappy; Daar wy', als man en vrouw, vereend door Huuwlyksbanden,
De grootfte Vorften zyn in 't deel der Nederlanden. Laagkruipend Echtgenoot.' Ik wagt myn noodlot af, Uw yskoud doen ten loon en 't vuur myns Ooms ter ftraf; Wiens gloed der heetftcdrift, de fneeuwvlok aller traagen Nooit üit het fchraale hart van myn Gemaal zal jaagen.
TWEE-



Wet Ontzet van Dordrecht* 45
TWEEDE TOONEEL.
JACOBA, tan GAASBEEK,
Van Gaasbeek.
D e Hertog, uw Gemaal, Vorftin , zend my tot u: Hy wil dat gy terflond uw leger opbreekt, nu Ons al te lang beleg door hém is opgebroken.
Gy ziet zyn Legerplaats, door ons in brand gefloken, Nógrookenuithaarpuin, enhybeveelt, doormy. Dat ge in Geertruidenberg hem volgen zult, waarhy Uw komst verwagten zal, om vorder te gebieden ,■ Wat door 't vereenigd heir nadeezen moetgefchieden.'
Jacoba.
Geen Hollandfche Erfgraavin hangt af van haar Gemaal; Veelminder ik van hem, die my de zegepraal Uit myne vuist ontwringt, door zyn verachtlyk vluchten Waarom myn vyand juicht, terwyl myn vrienden zuchten.
Watheefthy hiermeê voor? heeft hy myn volk en land Aanmynen Oomverkogt? my zelve aan hem verpandt, Om my , als een flaavirt, naar zyne hand te zetten ? Ik zweere u, hoog en duur , dat ik 't hem zal beletten; En dat myn heldenrei 't hem ook beletten zal,
Ik acht zyn wetten niet, noch "svyands overval.
Van Gaasbeek.
Dit word u ingefcherpt door Hoekfche Hovelingen , Of uw Staatjufferen, die u altyd omringen En blaazen in het oorde wederfpannigheid, Die u tot zulk befluit en losfe taal verleid.
Gy zult uw' vrouwenftoet.uit Holland voortgefprootten, Vcrwydren van u af en ganfchelyk verftooten, Naar't hoog bevel uws mans, dat gy opvolgen moet.
ja-



4<? tiet Ontzet van Dordrectm
Jacoba.
Is dit het hoog bevel van zulk een' laagen bloed ? Van dien onwaardiger!, onkundig in 't regeeren ? Die van zyn' Onderdaan 't gebieden zelv' moet leeren? Zeg hem , dat ik zyn' wil en laf gebod veracht En nederiger toon uit zulk een Hoogheid wagt; Of dat ik , buiten hem , myn welzyn zal betrachten En onderdaanlgheên in zulk een' Meefterwagten.
Van Gaasbeek.
"Wagtgeonderdaanigheid van uwen Opperheer! Volg mynen raad, Vorftin, weêrftreef den Vorst niet meêr, Hy zy dan hoe hy zy, of gy moogt billyk vreezen, Datu zyn vyandfchap zou doodlyk kunnen weezen , Wanneer hy , met uw' Oom, uw' ondergang belloot.
Jacoba,
Hy brengt my en myn volkop d'oever van den dood , Door zyn doemwaarde vluchten allerfchandlykst waagen Om my den oorlogslast alleen te laaten draagen : Hy doet nog meêr, trekt weg en vraagt niet eerst, of ik Met hem vertrekken wil? my zoekende in den ftrik Te warren van een' Oom die vlamt op myne landen, In weêrwil zyner eere ennaauwe maagfchaps banden.
Zoo hy begeert dat ikweêrtot hem naadren zal, Hy haal' my zelfvan hier, van onder Dordrechts wal, Die hy my had beloofd getrouw te helpen winnen ; Doch daar hy flechts om roofden ftorm op deed beginnen , Dien hynognaauwelyks van verre durfddezien, Noch hooren't veldgefchrei der ftrydende oorlogsliên.
Van Gaasbeek. Geen Vorst waagt ooit zich zelv' te roekloos en vermecten Jacoba , op emen boogen won.
Een Vorst, die inderdaad een waardig Vorst wil hecten,
Moet



Het Ontzet vèn Dordrecht. 'qf
Müettoonen dat hy't is in 't bloedige oorlogsveld , Maar (lellen nooit alleen aan 't moordend krygsgeweld Zyne onderdaanen bloot. Hy moet niet loom regecren , Als leggende op een bed van zachte zvvaaneveêren , Of rustende op een' ftoel al iluimrende in den Raad ; öNeen; hy heerfcht met roem, die heerfcht als kloek Soldaat
Een oorlogkundig Held, aan 't hoofd van zyn Soldaaten: Een Vorst van die natuur, is Vorstlyk in zyn Staaten, De Vader, van zyn Volk, de Trooster, van'tGemeen, De Steun zyns Adeldoms , Bevolker zyner Steên , Befchermer van haar Recht, dc Helpervan zyn Vrinden, Een Argus voor zyn Land , die nimmer zich laat blinden , Des Vyands grootfte Schrik, de Looner aller deugd. De bloei der Oudheids kragt en rypheid in de Jeugd: Maar uw onlustig Vorst, als doodlyk in zyn leevcn , Is Hertog om zyn' naam, en Vorstlyk door zyn Neeven;
Van Gaasbeek, als eenigzins verleegen.
Wat wild gy dathy doe?
Jacoba.
Hy haal' my zelf van hier, Of hoore, in 'tkort, hoe ik myn drift den teugel vier" En enkel, met myn'troep der moedigde oorlogsknechten, De Dordfche vest verwinne , of fneuvele onder 'c
vechten :
Hy zoek' dan myn gebeente in Mile of Paapendrecht Of zie my, binnen Dord, herftellen in myn recht. *
Van Gaasbecici
Bedenk, Vorftin ....
Jacoba , In woede.
u,r „; i „ Ga heen enfPreek my nietmeertegen; «> zie hoe 'k, zonder hem de zege heb rerkreegen'
° Of



4 8" Het Ontzet van Dordrecht;
Of hoor', te zyner fchande en eindeloos verwyt, Hoe ik gefneuveld ben in 't heetfte van den ftryd , Door zyn laf hartigheèn en zinkenswaarde fprongen; Dus word', te myner wraak, hein 'tflaaj in 't hart' gewrongen.
Van Gaasbeek.
Dat uwe groote ziel, uit wanhoop , nooit verkleênV In 'twaagen van een' ftryd met uw gevolg alleen; Wagt liever uw Gemaal, die u van hier zal haaien,Óf helpen, naar uw' wensch.
DERDE TOONEEL.
JACOBA, alleen,
H y zie aldus zyn dwaalen By 'tnadeel dat zyn vlucht aan ons veroorzaakt heeft, Wen 'svyands Krygstriömf daar klaare blyk van geeft. Hy zie den groei myns Ooms, by 't dorre myner rechten, En keere op nieuw te rugg' met fyper oorlogsknechténi Hervattende 't beleg , dat hy te rasch verliet; Alaar fchoon hy groene vrucht van tydloós wyken ziet , Zyn onbereide hart en mager zielsvermoogen, Of kinderlyk vergryp, zal hem het Ooreloogcn Óntraaden, kruipende hy liever in het ftof Der vette vleijery van zyn vraatgierig Hof, Waar hy, als een Pagode, uit hout of fteen gefneeden, Gevuld met rang en naam van Hertog is te vreeden,' Schoon hy het voedfel mist van 's vaders erftenis, iWyl, in zyn Hertogdom, zyn Broeder Meester is.
VIER-



■tiet Ontzet van DordreeU. '4$,
VIERDE TOONEEL.
JACOBA, A D RI A A N; tetiige weinige Edelen, Hoplieden en Soldaaten.
Adriaan,
V^orstin , wy zien ons wis kortftondlg overvallen; 1 Men hoort de Dortenaars aankomen uit hun wallen ; I Van Merwe wagt hen af in Brabants Legerplaats, j Verbaten ert verbrand , door lafheid dier Soldaats, IDic hund* onwaarden Vorst óf voorgaan in het vlieden, J Of volgen met den tred van vluchtende oorlogslieden, «Schoon niemand hen tot nu vervolgd in hunne vlucht. Q Men boort van verre eenig naderend Krygsrunioer. ~)
Vorstin, vertrek van hier, o'p 'thoorend Krygsgerucht.' fida ver van Paapendrecht, wiens fterkte word befprongerï, «En, door haar zwakheid , ftraks tot de overgaaf gedwongen.
JacobA.
||Hoe , zoude ik vluchten! neen, ik wagt den aanval aft jjZoo 'k aan myn moedig volk een wykend voorbeeld gaf, 4 Het zou geen oogenblik't beftormen wederftreeven : I Neen, 'kvoel het heldeblocd myns Vaders inmy leeven. :l Ik moet, ik wil en zal, myn' vyanden weêrftaan , Al £ou hun woedend fwaart my ook ter neder ilaan.
Adriaan.
ftDus zoud gy zyne hoop , zyn' wensch, zyn vréugd volmaaken,
■En hy ftraks in 'tbewind van al uw landen raakeu, jfWaarop hy vlammend loert; waarna hy dag en nacht, |(D«or list en door geweld, geduarif heelt getracht;
P Waar,



50 'Het'Ontzet van Dordrecht.
Waarom hy 'tBisdom Luik ten eerfte heeft verhaten,1 Zoo dra hy eènigzins kon hoo'pen op uw Staaten : Hierom alleen is hy tot Bisfchop nooit gewyd, Maar bleef Elect, en heeft dat Bisdom, na den tyd Van zes en twintig jaar \ verlaaten om te trouwen Met 's Keizers Nicht en u uit uw gebied te honen: Hierom verklaarde hy dit land, fchoon buiten recht Tc zyn in 't Duitsch verbond en aan dat Ryk gehecht. Hierom fchryft hy zich Graaf, op 't Keizerlyk bchaagen. En flaat dit vry gewest met flaaffche dopderflaagen , Geftcrkt door de overdragt, die niet met allen geldt, Zoo zy niet met verraad en blikfems van geweld Doemwaard werd voorgegaanvan de eigen Landgenooten, Die, om een vuig genot, hunne Erfgraavin verfpoten , Verwerpende 't beftier van uwe zachte hand, Voor dat der harde vuist eens trotfehen dwingeland , Die, te onrecht, als tieran enfchelm, u durft yerjaagen, Om, in uw plaats, denhoed der Graaflykheên te draagen.
Jacoba.
En zoude ik dat gedrag niet krachtig tegengaan ? Adriaan.
ft Ja , door my en all' die voor uw rechten ftaan ; Maar nietin uw perfoon, om hem zyn' wenfehte geeven , Dien hy terftond genoot zoo dra gy kwaamt te fneeven ,• Wen dan geen fterveling hem dien betwisten kon , Als wettig Erfgenaam vanu, wie hy verwon ; Waarom gy des te meêr uw leeven diend tc rekken , In fpyt van hem en all' die trouw en eed bevlekken. JAC03A.
Ik volg uw' raad , myn Oom , en fta van 't ftryden af. Voor't land dat my het recht van myn geboorte gat, Én waarin 'tgrootftsdeel der waardigftc onderzaatcn Myn goed en hoogbelangöm lief noch leed verlaaten ,



II
Het Ontzet van Dordrecht. gf
Verwagtende gerust, van uw en hun beleid, Handhaaving in myn recht, daar zelf natuur voor pleit,
VYFDÈ TOONEEL.
ADRIA AN, Hoplieden en Soldaaten. Adriaan.
zullen vóórhaar Erf het uiterfte onderneemen Enzorgen dat men 'thaarnietganfchlykkomt ontvreemen, Zoo lang één druppel bloeds nog door myneaadrcn zweeft. En 's Broeders Iaatfte wil nog denkbeeld by my heeft, Zal ik haar wettig recht befchermen met den degen, Vertrouwende,in haarhulpe.op 'sHemelsmildenzegen...r
Maar ftillc nadering, op Paapendrecht en my, Maakt kenbaar dat het hier voor ons niet veilig zy: Men moet zyn Sterkte ftraks verdedigen en waaken Voor 's vy ands overval, om de onzen af te maaken , Enfneuvlen onder 't puin dier wallen met meêr eer , Dan dieteleverenaanzulkeen' Opperheer, (den,; Myn Broeder weid, oor't bloed, maar vyand door zyn daaZyn ftaatzucht en geweld en fpoorcloos verraaden.
" ZESDE TOONEEL.
van BEIJEREN, ZAR1S, van den WYNGAARDEN; Edelen, Hoplieden, Burgers, Soldaaten en Wachten.
Van Beijeren, komende eer ft met de Edelen, Burgers en IFacbten uit.
T
J_ ree toe myn Burgery, betoont uw'heldenmoed ,' Befchryft uw dapperheid in 't Hoekfch vyandisj bloed,
D 2 Dat



j$ Het Ontzet van Dordrecht,
Dat ons meêr haatlyk is cn walglyk dreigt te weezen f Dan 'tdoodelykst vergif dat immer was te vreezen.
Zaris , na van Beijeren, uitkomende met de Hop-* lieden en Soldaaten.
Heldhaftig volk, valt aan, voor 'sHertogs hoog belang» B°uwd uwer eerezuil op 'svyandsondergang; Dus fiert ge uwStedekroon met eeuwige lauwrieren, Geftrengeld door het puik der eêlfte Batavieren. Adriaan, tan binnen, terwyl de Kabeljaauwfcben de
ladders aanvoeren. Zaris klimt met de zynen over. Waakt op myn helpers! ftryd ,voor vrouw Jacobaas zaak!
Va n Beijeren, terwyl de zynen de Sterkte beklimmen.
Myn Burgers, dat men ftraks dees vuige Sterkte Haak', Die enkel is gebouwd om de onzen te benaauwen.
C Terwyl de zynen den wal beflormen. ) Schept moed , myn vrienden! ftryd !. .. De vyandefl
verflaauwen....
C Op een der ladders Jlygende en over den muur ziende.")
Zy vlieden binnen d«or.... Zy wyken buitenwaard...-. Dezege is ons ... Dat men geen vechtelingen fpaart, Die met de wapenen zich langer durven weeren , Of zoo verwaten zyn dat zy ons nog trotfeeren Met Hoekfche teekenen, die 'k in myn ziel vervloek... Dat men, geen voordeel meêr in bloed en traanen zoek'; Maar al de ontwapenden genade laate erlangen , Hen meêr voor vrienden hou' dan wel voor krygsgevangen.
( Van de ladder komende, zy'nde alleen op bet Tooneel
overgebleeven.) Dus wordt de Graauwen Hoed en Hoekfche Roö Bonet Venvisfeld en alom de zwarten opgezet; Dan



Het Omzet van Dordrecht. 5 3
I Dan zal dit volk welrasch, zeer ver van't bloedvergieten, I Myn zachtheid in 't bewind voor hard beftier genieten, I Uittredende, in hunn'groei, ver boven andten heen, I T.er bloeijing hunner raagt en vruchtgenot der Steen ; I En ik, die nog een deel van Batoos kroost doe vreezen, I Zal haast zyn vader zyn en Hollands wellust weezen. —
( Naar de ladder gaande en overUimmende.}
Dus gaik eerst den naam uitroeijen van tieran, Belettende de wraake en doodflag waar ik kan»
ZEVENDE TOONEEL.
ADRIAAN, alleen en gewond zynde.
Het is met my gedaan , ik moet myn leeven laaten , pn 'tltryden voor myn Nicht en 't winnen haarer Staaten |Of Steden die zy mist, en meêr verliezen zal, liNu zy haare oudfte Stad moet laaten aan 't geval; «Wen die door kracht, noch magt, noch krygsdeugt I was te dwingen,
«Maar meerder heeft gedaan dan me in belegeringen ÏVoordeezen zag gefchiên van fterker Burgcry, IVan uitgebreider vest en grooter Stadsvoogdy. I 6 Dordrecht! uwe roem kost my 't geliefde leeven! ■Uw Burgermoed heeft my den fteek des doods gegeeven! IZyn groote wederftant verkleent Jacobaas erf lËn ftort haar'goeden eisch in 't allerkwaadst bederf. aZy zou door uwe hulp ten eerlte triömfeereu, Ija Brabant zou mïsfchien eerlang haar wetten eeren ilEneene wakkre vrouw verkiezen voor een'man, tpie werkloos, als in llaap , geen land regeeren kan ; iMaargy , myn Dord , gy zult haar op het laatst bederven jEü doen uwe Erfgraavin gelyk een balling zwerven:
D 3 ' Ge^



Het Ontzet van Dordrecht.
Gelukkig dat ik dan vooraf als krygsheld fneef, lEn zulk een ongeluk niet aan myn Nicht beleef...." Jkga , in haaren dienst, metlof ten grave daalen.... Myn dood volmaakt haar' ramp en Dordrechts zegepraalen.
AGTSTE TOONEEL.
'Van den WYNGAARDEN, Hoplieden en Soldaaten. Van den Wyngaarden.
H
ierlegt HeerAdriaan verflaagen als een held» Verfmoord in brein en bloed, door't moedig krygsgeweld DerDordfcheBurgerfchaar, die, meerder als Soldaaten , Ten hoogfte doodlyk zyn voor die zy doodlyk haaten.
NEGENDE TOONEEL.
ZARIS, van den WYNGAARDEN; Edelen, Hepliedttiy Burgers en Soldaaten.
Zaris.
I_/egt Jonkheer Adriaan verflaagen door het fwaard/ Moest zulk een' Oorlogsheld , een beter noodlot waard , Doorrampen't ongeluk van Brabants weinelingen , Zich zelv' het glimmend ftaal in 't moedig hart zien wringen!
Gy zyt beklaagens waard, in 'toefnen uwer trouw, Te fneuvlen voor't belang en de eifchen eener vrouw, Die gy , door uwen arm, hebt kloek in ftand gehouden , Zoo lang uvy Ieevsn.vu.ur ia de aadrenniet verkouden.
TIEN-



Het Ontzet van Dordrecht* 53
TIENDE TOONEEL.
Van BEHEREN. ZARÏS, van den WYNGAARDEN; Edelen, Hoplieden, Burgers, Soldaaten en Wachten. Van Beijeren.
De Sterkte in Paapendrecbt, beftormd en overmand ,
Moet deezen dag gèileeht, vernielt en afgebrant ■,
En Jonker Adriaan , door ons geweer verfiaagcn ,
Zal men met krygsmans eere tri Dord ten grave draagen ,
Met de andre dappre liên , gebleeven in 't gevecht,
Zoo voor Jacobaas zaak als voor myn billyk recht.
( Tegen eenen der Edelen.) Dat van der Eycke , met van Ghendren en van Strytn , Elk hunner ftraks een graf naar ieders rang doen wyén.
( Tegen van den JVyngaarden; gaande voort een der ■ Edelen binnen.])
Engy, Mynheer, maak ftraks, met Stoop en Rcpelaar , Myn zegepraal bekent, om allen met elkaêr' Den dag van ons Ontzet met vrolykheid te vieren , Wyl van der Dusfen en de Wit, de Krygsbanieren, Met Stand aart. Vaan en Vlag én Wimpel , door't beleid Van Dordrechts Burgeryë en haare dapperheid , Veroverd in 't beleg, aan ieder doen vertóoheri, Om d'onvertfaagden moed der Dortenaars te kroonen.
Van den Wyngaarden. Ik ga zoo daadelyk bezorgen al het geen Hunn'roem vermeert, zoo wel huns Adels als Gemeen ; Een roem tc wel verdiend, doör zweet en bloed vcrkrecgen,
Bevestigt door hmm'moed. hun vlyt en Hemelzegen.
D 4 ?LI"



g£ Het Ontzet van Dordrecht.
ELFDE TOONEEL.
Van BEIJEREN, ZARIS; Edelen, Hoplie. den, Burgers , Soldaaten en Wachten.
Van Beijeren.
„R^enesfe , Batenburg, de Rode, Slingeland , Van Naarsfen , Snellart en van Nesfe, in één verftand Met Tater, Kuilenburg, van Haarlaar en meêr andren Der onzen, zyn vooruit getrokken met eikanderen, Verzelfchapt met de bloem der Dordfche Burgery, Op dat men Rotterdam hechte aan myn Heerfchappy, Alwaar wy goed verftand met veel bewooners houên , Die, Kabeljaauwfch, als wy, met ons ftaan in vertrouwen. Dus groeit myn Landgebied uit Hollands eerfte Stad , Oud Hollands eerfte Hof, de wieg en bakermat Van 'tGraafelyk bedwang, de waare vryheids Moeder. 0 Dordrecht! my zoo waard, gy zyt der Vry en Broeder; Held Batoos oudfte Zoon en Vader van deez'Staat, Die zynen witten hoed nooit flaafs bevlekken laat! Heer Zaris , welk geluk! uws mededingers fneeven .Zal u te meêr den rang van Dordrechts Hoofdfchout geeven,
Schoon hy die plaats bekleed en hy die reeds verliet; Doch haat dien dooden Leeuw noch zyn gedagtnis niet; Maar laat hem, door uw zorg, verdienftelykbegraven En vier zyne uitvaartzelf, met de achting die men braaven Manhaftige oorlogslién altoos verfchuldigd is : Dus ftaaft ge uw' eigen' roem en geeft getuigenis. Dat ge in uw' vyand zelv'de deugden wilt waardeeren, E" waardig zyt geWeest op hem te triömfeeren.
TWAALF-



M
ïlet Ontzet van Dordrecht. 57
TWAALFDE TOONEEL.
Z A R IS , en etnigs ■weinige Burgers.
JVlyn vrienden, draagt dit lyk eerbiedig binnen Dord, Op een gefcbikte plaats tot het begraaven word. Ik ga intusfehen zien of Rotterdam, na deezen, Met Dordrecht en den Briel in dén verbond wil weezen, Den Beijer roepende tot Graaf van Holland uit, Waardoor de Rotte en Maas de Hoekfchgn buiten fluit.
EINDE DES VIEREN BEDRTFS.
V-Y F D E BEDRYF. EERSTE TOONEEL.
ELIZABETH, en tttet Edelen,
I)us is de winst geheel en al op onzer zyden En Dordrechts Burgeryë is meesteres in 't ftryden Als't vrolyk klokkefpel, het bly trompetgefchal ' Imi juichend zogelied verkondigt overal De witte kindsheid zelf, de prille jeugt der blonden ^let zwarten wasdom, bruin en grysheid t'faam' verbonden
D 5 Aan



58 Het Ontzet van Dordrecht.
Aan 't eigene belang van Dordrecht en den Briel
En ons en onze zaak, verheugt uit hart en ziel,
Doen hunnen vreugdenkreet éénftemmig ieder hooren ,
Zoo dat deblydengalnials donders klinkt in de ooren
Van die ons haatlyk zyn en durven tegengaan ,
Of voor de kwaad e zaak van vrouw Jacoba ftaan.
TWEEDE TOONEEL
ELIZABETH, van den WYNGAARDEN, en twee Edelen, Van den Wyngaaiiden.
De Hertogen Graavinne, oni in gefprek te treeden , , Tcrftuitingvanden krygen fluiting van den vreden , Verzoeken vry gelei , ten einde't vaderland Te hoede voor't bederf, dat uit ons twistvuur brandt, Onze Edelen verteert, den Handelaar doet zuchten En 't ovrige Gemeen uit zyner wooning vluchten.
Elizabeth, bet vngeleidi teekenende en vervolgens ovetgeevende. Ik wagt voort myn Gemaal weérom'm deeze Stad Eu tecken uit zyn' naam; als wel verzekert, dat Hyde onderhandlingwenfcht, en, op zyn wederkomen, Daar ftraks in doelen zal, om bloed- en etterftroomen Te fluiten. Zeg, uit last van my en mynen man , Dat men dien handel hier terftond beginnen kan.
Maar laat het Zielloos rif vanZaris voorzaat haaien , Op dat lacoba't zie en haaren trotfeh doe daalen, t)oor't zien van't bloedig lyk, en meêrnaarvredentracht-, Dan zy noch heeft ge:iaan.
Van den Wynoaarden, met den ivygcleibrief heengaande.
Uw last word voort volbragr.
DERDE



Het Ontzet van Dordrecht.
59
DERDE TOONEEL.
ELIZABETH, en twee Edelen.
Deeze onderhandeling durf ik met ernst beginnen , Hetzy men Rotterdam , doorlisr, kan ovenvinnen , Hetzyde list mislukt en dat myn Echtgenoot Die vest vergeefs befpringten daar het hoofd voor floot.
Q Tegen eenen der Edelen.)
Gaheen, vanVuuren, vliegen doe den Beijerkeeren . Om meêr door goed verdrag dan bloed te triömfeeren.
Een der Edelen binnen. Myn Stiefzoon , zonder moed, zal't lyk van Adriaan , Met wond op wond doorboort, in fiddringbier zien (laan En trachten, uit dien fchrik, des te eerder naar den vrede.
CTegens de JVachten, die let lyk binnen draagen.]) Zethier de doodbaar neêren breng, op hunner bede , Den Hertog en Graavin by my in dit vertrek: De Hemel geev'hun komst tot nut des lands verftrekk'!
De Edelman en JVacbten binnen.
De vreugt verrukt myn hart, door Hechts te moogen denken,
DathaasthetNeêrlands volk zal draaven op myn wenken \ ■Wat zielverrukkend heil , dat me in gedagten fpeeelt! Wat aangenaame winst, die zich myn oog verheelt! Myn hart fpringt hupplende op, door zulk gewenfcht verlangen!
Myn oor jookt naar den klank der hulde alhier te ontvangen !
Myn voeten haasten zich ter naadring van den dag, Pat ik dus worde erkend in't Graafelyk gezag.



6o Het Ontzet van Dordrecht.
VIERDE TOONEEL.
ELIZABETH, van BRABANT, JACOBA; een Edelman en Wachten.
Jacoba, tegen den Edelman.
w aar brengt gy ons, Mynheer? Ik wil den Hertog fpreeken
En dien verharden Oom zyn ftrenge hardheid breeken, Ter liefde van myn volk ," dat ik meêr dan Graavin, Meêr dan myn' eigendom, en Moedcrlyk bemin. Het koste ook wat het kost, ik wil den vrede fluiten, En, waar 't my mooglyk is.de vlam des oorlogs ftuiten,
van Brabant.
Ja. de oorlog, haat en twist verveelen my , Mevrouw,
Die meêr van fomberheid en ftille kalmte hou,
Dan van een heet verfchil, 't bederf der Nederlanden ,'
Aanftookervan een vuurdat Steden doet verbranden
En 'tbloeijenite Gebied verdord in zynen groei.
Men pryze oflastre my dat ik den kryg befnoei',
Ikwilhet echter doen , om dus myneonderdaanen,
En voor my zelv' meteen, den voorfpoeds weg tebaanen.
elizabeth.
Indien gy beide aldus naar ftilftand waarlyk tracht, Zien wy daarvan de vrucht tot ry pheid haast gebragt: Myn Echtgenoot, uw Oom , is ook daartoe genegen, Enzoektmeêrheilinrust, dan voordeel door den degen.
Jacoba, met fchrik, het lyk van Adriaan ziende.
Zoekt gy en hy den vreê, bv't lyk eens Ooms? ö fpyt! By 't lyk.' by 't dierbaar lyk, dat my myn' ramp verwy^



Het Ontzet van Dordrecht. 6i
By 'twaardige overfchot eens Helds , voor myn belangen
Gefneuveld in 't gevecht? Ikdagt hier nooit te ontvangen Zulk onbedagt onthaal , dat my hel hart ontfteekt En van myn droef verlies met fcherpe teekens fpreekt. In plaats van lust tot rust te Horten in myn zinnen, Jaagt gy 'er vvreekvermaak en onrust weder binnen,
ELIZABETH.
't Onthaal, u aangedaan, is geenszins onbedagt; Noch met dat inzigt is het lyk hier niet gebragt; Maar enkel daar gezet, om 't binnen weinig daagen,' Met ftaatfie en meteere, in't graf te laaten draagen; Te meer , Vorftin, dewyl zyn nagedagtenis Der Hoekfchen zeekren dood en Dordrechts leeven is;
Van Brabant.
In waarheid zulk een taal verwyt ons de ongelukken,Die, beurtelings, nu de een', dan de andren onderdrukken ;
Die nu aan deezen, dan aan geenert doodlyk wordt; Bywisling ryzen doet, of in den afgrond ftort: Doch om het beste deel te geeven aan myn landen, Verkieze ik 't vreêgenot, voor't rooven, moorden, bran* den
En meer angstvalligheên, die d' oorlog met zich bréngt. Die Weeuvv en Weczen maakt,en bloed en traanen plengt,
VYFDE



€,% Het Ontzet van Dordrecïit:
VYFDE TOONEEL.
ELIZABETH, van BRABANT, JACOBA, ZARL> ; tdelen en IVacbten.
Zaius , te%en Elizabetb, met yvrig.
Cjeluk, Vorftin! geluk, meêr clan wy hoopen konncnt Want Rotterdam is ons, die Stad is overwonnen En werd , op nadering der onzen , ftraks ten buit Der Kabeljaauwen moed en yverend krygsbefluit! Geen Burger is misdaan , geen Amptman uitgeftooten, Maar elk blyft in zyn' Hand! De kleenen en de grooten, •Regeering en Gemeen, hóe hoog of laag van ftaat, Elk hunner, word voor ons een fteun , een toeverlaat, Gelyk wy ook van hen: de Brielle en Dortenaaren ■En Rotterdammers t' faam', in wel-en kwalykvaarcn , Zyn tansin ééne trits, op 't naauwfte aanééngehecht, Handh'aavers éénérzaak en Styvcrs van één recht. Waaraan zich 't Hollands volk écnfiémmig moet verbinden . ■ , ■ . , Of uit dit Land, of wel in't graf een fchuilplaats vinden.
Jacoba , met eene geruste bedaartheid. Is Rotterdam voor my verlooren?
Zaris.
Ja, Mevrouw. Jacoba, als vooren.
Weet dat ik zulk gerucht Hechts voor verzonnen hou, Om my, door loutre vrees , tot de onderhandelingen Te noopen en te meêr tot kwaad verdrag te dwingen.
Za-



tiet Ontzet van Dordrecht. 63
Zaris, tegen ILlizabetb.
VorftirJ, van Gaasbeek zelf ftaat hier voor dit vertrek. En weet. . . .
elizabeth, tegen Zaris. Men roep hem in, op dat'thy't medeontdekk'.
ZESDE TOONEEL.
ELIZABETH,Van BRABANT, JACOBA; Edelen, en Wachten.
Elizabeth , tegen Jacoba.
T
J-fc weet uw Oom was ook op d'aanfiag- uitgereeden; En Zaris nevens hem.
Van Brabant.
'k Zie Gaasbeek binnen treeden.
ZEVENDE TONEEL;
ELIZABETH, Van BRABANT, JACOBA9'' Van GAASBEEK, ZARIS; Edelen en
Wachten.
Jacoba , tegen van Gaasbeek.
tl
JL JLebt ge iets van Rotterdam vernomen?
Van



,4 Het Ontzet van Dordrecht.'
Van Gaasbeek.
Met verdriet
Vernam ik de overval, aan Rotterdam gefchiedt, Waartpe zyn Burgery de Kabeljaauwfehen noodden.
Jacoba , met eenigc ontf.eltenis.
Heeft Rottes Burger meê daartoe de hand gebooden!
Van Gaasbeek.
De Inwooner niet alleen, ni3ar ook zyne Ovrigheid <Heeft de allereerften grónd tot deezen weg geleid. Maar, och! de wakkere Zoon der eedle Wasfenaaren, Heer Hendrik,durft zich tans ook Kabcljaau ws verklaaren, Verwerpt de roö Bonet en bied zelf Leyden aan , Wil Rbynlands Hoofdftad ook denzelfden gang doert gaan,
Om aan zyns Vaders magt dat Stadsgebied te ontrukken En dus zyn gansch gedacht moedwillig te onderdrukken, Ja aan zyn' eedlenifam te ontrooven een gezag. Waarvan hy eeuwen lang zicb Meester noemen mag.
AGTSTE TONEEL.
Van BEHEREN, ELIZABETH,van BRABANT i JACOBA, van GAASBEEK, ZARIS, van ben WYNGAARDEN', Edelen, Hoplieden, Burgers en Wachten.
Van Beijeren, tegen Elizabetb. (jy hebt ons goed geluk op Rotterdam vernomen »



Het Ontzet van Bordrtchti
C Tegens va» Brabant en Jacoba.)
.Om u . myn vrienden, Ja om u ben ik gekome»; Enhebmy zelv' gefpoed , toen ik bericht ontving Dat gy genegen waard tot de onderhandeling. Jacoba,
Ja, myn genegenheid is groot om 't bloedvergieten Te keeren en myn land de rust te doen genieten. Ik- fta u toe dat gy dees Stad gebieden zult En.dat ge in Brielle en 'tLand van Arkel wordgehuld? Behoudens dat ge my myne andre Heerlykheden Hergeeft, of houden laat, in eigendom en vreden. \ Van Beijeren. Neen, neen, myn Nicht, ik eisch Zuidholland ganscfl voor.niy;
Dat ik welhaast verwin, met Zeelandsftaatsvoogdy.' Jacoba
Myn Schle- en Aemfteldam zult gy niet ligt bedwingen; ( Noch Haarlem immermeer dus uit den band doen fpnngen; Schoonhoven, Leyden, Delft, Ou water en ter Gouw, En si myne andre Stcên zyn my altyd getrouw; Doch zoo ge in Leyden ooit als meester u ziet groeten , Ztilt gy 't ontwyrTelbaar geftreng beleegren moeten , Te meer om dat ik daar van Utrecht hulp verwagt, Waar my aan allen kant,wórd byliand aangebragt, Gelyk van myn Gemaal..
Van Brabant, .
Ik zal niet meêr gedoogea Dat iemand van myn volk, voor inlandfche oorelogen , Zich uitrust buiten my. 't Verlies dat ik onving Jn uwen beider' twist, en Dords Belegering, Vergeet ik nimmermeer en flaat myn hart met wonden: •Geen Brabants Aadlykhuis blyft daarvan ongefchenden; , E * k
31



éó* Het Ontzet van Dordrecht.
Elk hunner mist één telg of meêr uit zynen ftam , Die 'tdoodelyke oorlogsfwaard het dierbaar leeven nam, Of deerlyk heeft verminkt, door alle dapperheeden Waarmee de Dortenaars zich hebben vry geitreeden.
Jacoba.
Zoud gy uw Gemaalin verlaaten in haar' nood Enblyven in uw Hof als Hertog leevend dood? Gelyk een zielloos Prins , die Vorstlyk moest regeeren 2 Maar , meêr dan kinderlyk , zich flaafs laat overheeren f En minder dan een vrouw tot heerfchen is bekwaam ?
Van Brabant. Ik ftoor my niet in 't minste aan d'ydlen eerenaam Van overwinnend held , noch zoek'in bloed en traanen , Geen landgewin, om my dat fpoor ten roem te baanen : Die lof verdord welhaast om 't hoofd van hem wien *t plukt.
Wende opgang deezer eer zyn Burgers onderdrukt.
Van Beijeren , tegen Jaciba. 't Zy u de Hertog helpt, of Hechts alleen laat ftryden , Met u het twistvuur flookt, of alles wil vermyden Terbrandingdeezer vlam, hetfcheelt my niet, Vorstin, Dewyl ik dagelyks vermeêr myn landgewin • Dat gy nietkeeren kunt, dan door het vredefluiten , Hetwelkeiku vergun, om allen kwaad te ftuiten; Behoudens dat ge aan my Zuidholland overgeeft, Als 't in zyn engst begrip een' Graaf gehoorzaamd heeft, My laatend' Rotterdam en Brielle en Dord gebieden.
Jacoba.
Hoe, op den naam van Graaf! neen, dat zal nooit ge<ichieden,
En myne Steden zelfs, verbonden tegen u Met eeden, zouden dio dit dulden willen.., nu



tiet Ontzet van Dordrecht.
Zy allerduidlykst zien hoe gy my durft mishandlen? Van Gaasbeek.
De naam geeft weinig magt.
Van Beijeren.
In al mvn doen en wandl'ö^ Geef Ik der zachtheid plaats; maar 'kwil ditalles niet ftezitten met den naam van Heer in dat Gebied, Opzul™' kleenen rang: Ook Wit ik Burgerheereü En Schouten in dit Land aanflellen in t regecren.
Jaccba.
Het Iaatfte fta ik toe , maar 't eerfte nimmermeer, Zoo dat die Steden u erkennen voor haar Heer; Maar de overige Steên , eerft tegen u verbonden . Moogt gy des niet misdoen;Voorts zult gy, ongefchondeti; Der fiïï Heerlvkheên , hun tiendens en hun recht Fn goederen te faam', voorheen bun t0?g°lefd v,„w„ Ga.uehonvermindert, vry, als onder de ouden Graaven, Genieten laaten en hun die bezitting ftaaven • Waarvoor'tStadhouderfchap van Vnes-en Holland t faam ;
U drie jaar eigen wordt, en dat wel op den naam VanXuwaart; ofvanVoogt, waarby gy kunt verkiezen Stadhouders, Magiftraats en Hoofden over Vriezen Fn over't Hollands volk, verpligt aan uwen eed, Üelyk in dien van my ; tot beider' dienst gereed , Naar 't beste recht des lands en ieders goede rechten i En daarmee zullen wy den verdren twist beflechten . . Zoo fpoedig't mooglykzy en 't aan u zelv behaagt. Maak nu datgy den naam vanvredegeever draaft.
Van Beijeren. Zoude ik geen' andren naam by die bezitting draagen?
Van Braeant. Gv hebt den Keizer maar een' eernaam aftcvraagen;
E 2 W'9



65 Het Omzet van Dordrechtl
Die hy niet weigren zal, hoe groot gyhem begeert; Jacoba.
Zoo gy hiertoe befluit, zy u, door my , vereerd Een hondertduizent tal van gouden Nobels flukken ' Mits Utrecht, meê bevrydt van 's oorlogsongelukken In onzen vrede deelt. *
Van Beijeren, Jacoba omhelzende, gelyk vaü Brabant, Elizaheih doet; -waarna, Elizabetb, Jacoba; en van Beijeren, en van Brabant elkanderen omhelzen.
Welaan, ik fta 'tu toe , Myn Nicht, en ben, als gy , den twisten oorlog moe, Ja'k zal voor eeuwig my verbinden om uw kindren, Zoo gy ze ooit teelen moogt, nooit in hun recht ts hindren,
Jacoba , tegen van Beijeren.
Dèeze overeenkomst dient alom bekend gemaakt 4 Up dat de vyandfchap der Onzen wordt genaakt.
Allen te gelyk, behahen van Beijeren, vanBra* bant, EHzahetb en Jacoba.
Driewerf geluk en heil, 8 Vorften en Vorftinnen J
EUZABETII.
De Dordfche Burgerdeugt bragt Hollands vreden binnen f Zaris.
Dat haare vryheidzucht altoos de zelfde zy/
Van



ïla Omzet van Dordrecht. Q(j
Van Brabant.
Zyftrekke altydten nut van Neêrlands Maatfchappy ï
VAN DEN WYNGAARDEN.
Dus handhaaft deeze Stad haare oudheid, door haar daadem
Van Gaasbeek.
Zy ftrengelt vredenpalm door de oorlogslauwerblaaden
Van Beijeren.
Geen Stadsontzetis noch aan haar Ontzet xelyk, In Staat, noch Vorftendom , noch eenig Koningryk!
Jacoba.
Haar lof duure eeuwiglyk.door'tvryheids recht te ftaaven. En,nu 'k haar misfen moet, ten teugel haarer Graaven /
Van Brabant.
Dat Leiënburg terftond in vryheid zy gefield.
Van Beijeren.
[Jy, Zaris, ga, bezorg'tontflag van deezen held, Dm naderhand te ontdaan al de andren krygsgevangen'.
Jacoba.
k zal al de uwen ook de vr^beid doen erlangen.
|
NEGEN



yo Het Omzet van Dordrechi.
NEGENDE TOONEEL.
Van BEIJEREN, ELIZABETH, ™ BRABANT, JACOBA, van GAASBEEK, van den WYNGAARDEN; Edelen» Hapiuden, Burgers en Wachten.
Van den Wyngaarden, in fiilte tegen van Beijeren..
„ Z«lt gy den vrede nu bevestigen , Mynheer f
Van Beijbben. „ Ja , 200 men niets befia ten nadeel myner eer.'*
Van Brabant , tegem van Beijeren. Zal 't niet hoognoodig zyn ons werk te laaten weete» Aan Brabants onderdaan' en Hollands ingezeten'?
Van Beijeren. 't Zal noodig zyn dat zulks door u en my gefchied j Weêrftreeft men't goed vervolg dier goede teekningniU.
Van Gaasbeek, tegen van Brabant.
Maar weet dat Lodewyk en Hoogwoud
Van d'overleden' Graaf, zich vyandlyk bctoonen
En van denBerg, uw'vriend , wreed heDbenomgebra t,
Terwyl hy, ziek te bedde, in 't minst daar niet op aagt.
Van Brabant , in fierke woede. * Hemel! kan hetzyn!.. Dit's door myn vrouw beftookenï Pe gramfchap doeihet bloed u) al myne asdrea iooisw



Het Ontzet van Dordrecht. 71
fc mis mynbeste vriend, ^^^g^ ^ Oöh / Wilhem my zoo waard ! gv zyt ve *g ft ^
KiïSÖSÏ n:yne vrouw ver. Zoo fclHSS fchuldig vind; ja * ft. voor de eerde-
DenBeïjerten gev.ll', van myn Voogdyfchap af. C Ttgen Jacoba.) w,n vjcnpn kan deez' dag naar Brusfel u geleiden » Wlat gy my vo'lgenlunr en ik u zal verbeiden.
TIENDE TOONEEL.
Van BEIJEREN, ELIZABETH, JACOBA, van LEIËNBURG, van den WYNGAARDEN i Edelen, Hoplieden, Burgers en Wachten.
Jacoba.
Zien», van Leiënburg, hoe mymyn Echtgenoot ttTaeeft en ligt mvn tal van vyanden vergroot, VwoiïzMe* toorne en onkunde In 't re^ren En van den Berg ter wraafce, eenayner kwaadfte Hecren, Van Leiensukg.
Verneemende dat gy den Vrede floot: Vorftin Vernoegde ik my daarmeê, verheugde'J^ï f^*a . Doch zou veelmeêt verblyd van deezen vrede i^reeKen» Voorzag IkBM* 'IW fell« rustvetbree.en



7*
Hét Ontzet vvn Dordrecht.
Myn yver voor uw' dienst, myn dierbren eedwan troliw En drift tot uw oelang, verbind me aan u, Mevrouw! Ja noodzaakt my volftrekt, om. u den raad te geeven* Met uwen Echtgenoot en Oom in vree te leeven Zoo lang 't flechts mooglyk zy; wen anders uw Gemaal I-en voordeel van uw' Oom, met minder' fchroomhet haal
Zal trekkén tegens u en uwe medeftanders, Dan op den Beijervorst, of wel op iemant anders; Vermits zyn jaloefie, uw'moed, uw groot gebied En dapperheid uws volks, met nydige oogen ziet Als ook uw kloek verftand en wakkere bedryven .' Waarvan hy, fchoon een Vorst, zoo ver zelf af "moet blyyen,
Dat hy der Vrouwen plaats, gydie des Mans vervult, Het welk zyn kleen begrip in geenen deele duldt. Dus vreest een laf gemoed wel allermeest voorj't fter'ven Doch werkt in deeze vrees , om andere te bederven ' Zoo, dat hy mecnigwerf zich zeiven wonden Iaat * Waaruit zyn laage ziel in hoogmoed heenen 'gaat* Te meêr wyl zyne keur meest valt op iafie vrindén Die door bedorven' raad, zyrt oogen meêr verblinden.' Houd dan met uwen Oom den vrede waar gy fcunt En blyf Graavin van 'tland'op heeden u vergund - " Of wederom, door twist, in Oorlog overvallen,' Word uw Gemaal hierna u 't fchaadelykst nogvan allen.
C Tegen van Beijeren. ~) Denk niet van Leiënburg zegt zulks uit vleijery, Die flechts aan Iafaarts voegt; óneen, hy weet dat o-y Uw Nicht, zyne Erfgraavin, het beste kunt behouden Enwenscht uw' vriehdfchaps vuur met haar nooit mag verkouden.
Van Beijeren. fcidien myn Nicht op my geen agterdenken vormt, Noch myn eerzuchtig hart met tegenheén beftormt,
Zal



Het Ontzet vat Dordrecht. .75
Zal ik grootmoedig my aan haar belangen houên • Maar 'kwil in haar bewind geen (Vreemdeling befchouwen ,
Zoo Brabants Hertog haar geen kroost verwekken mag. Tót mindring van myn recht en kreuk in myn gezag: Dat was myn Erfgebied te fchandelyk vervreemen En my 't geene ik bezit ih weinig tyds ontneemen, . Waartoe myn Dordrecht ook toch nimmer zou verdaan,' Om eindelyk aan de hand eens Vreemdelings te gaan.
ELFDE TOONEEL.1
Van BEIJEREN.ELIZABETH, JACOBA» van LEIEN BURG, ZARIS, van den WYNGAARDEN; Edelen, Hoplieden ± Burgers en tVacbien.
Zaris.
"\^"an Egmond , Ysfeldein , van Eemskerken meêr helden ^
Die u tot Opperhoofd der Kabeljaauwfchen delden i Bevreest voor ongeval, noch dreigend lyfsgevaar, Verzogt en onderdeund door Hendrik Wasfenaar En Gelders Oppervorst, zyn éénsgezind genegen, Om Leyden ook voor u te winnen door den degen; Waartoe men zynen muur reeds ingeflooten heeft En overwinnen zal. zoo gy daar last toe geeft.
Van Beijeren , zig bedenkende. Ik weet niet wat te deen in deeze emflandicheden,
E 5 jA,



74 Het Ontzet van Dordrecht*
Jacoba, tegen van Beijeren. Hoe, wankelt gy alreeds in 'tvordren onzer vreden-"
Van Beijeren, teegenj.icoba. Zoo Hertog Reinout u beftookt door 't Oorlogsvuur Kar ik onmooglvkhem, myn'Vriend , myn ^geb^ar, In deezen . tegengaan , veelmin hem Steden laattn Voor Gelderland ."die ik kan hechten aan myn Siaaten, En die toch , op dien voet, voor u verlooren gaan. Jacoba.
Grypt eens de Stichtenaar voor my uw StcJen 4 Wat zult gy dan, myn Oom, van deezen handel zeggen.
Van Beijeren. >k Zou Bisfchop Blankenhelm haast aan den Jj^W» * Ikn^n hy dit Wond; doe zulks van uwenOu.. Den Hertog Reinout ook, voor de inval op uw
Van Leiënburg. Dieweifling wederzyds voorfpeld my 't vreêvetbree-
tL' Kf Stitssebied zult nooit een ^.enaam
Verwekken uit uw' echt, hoe zeer gy zuiks mv^. Zoo ev°elka"r' bederft met landgewin te koppen
1 .ge,n,„„, „„„ aA voor Vreemden hebt ge-
_ Y,(!rkL'_..~r„„„;,.„ atoii hpimlvk reeds verfterkt.
i erwyi ae üouiguujuu <- Qffi>:



Het Ontzet van Dordrecht. 75
Om, fpyt uw beider recht, te ontneemen beider landen; Waarby dit vryë volk wel rasch in ilaaffche banden Zal raaken van dien Vorst, of wel van zynen Zoon , Of Nazaat, die misfchien eerlang een gouden Kroon, Door huuwlyk, of door magt, op zyne kruin zal zetten ,
Om 't ganfche Nederland te dwingen naar zyn wetten. Dit zal ter ftraffe zyn voor 'tvolk van deezen Staat, Het welk zyn Erfgraavin , fpyt eere en eed, verlaat En zeiven medewerkt te zyner flaavernyë, Waarvan de Hemelhulpe alleen het moog' bevryë , Ta wis bevryën zal, wanneer elk, meêr verlicht, Zyn handel, zyn gedrag, naar wil des Hemels richt. Dan zal dit vry Gewest in vollen voorfpoed grocijen En alle flaaverny uit Land en Steden roeiien, . Voor 'tGraavelyk Gezag, het Stedchouderfchap, In 't vryë Staatsbeftier, verheffen op den trap Van een bepaald Bewind der vryë Nederlanden, Vervreemt van al 'tgewigtder minne ilaaffche banden, Waardoor , in 't vry Gebied , elk vryheids Burgerman Zyn huis zoo vrank en vry als Vorst regeeren kan , Zich ziende in 't algemeen als Kinderen befluuren Door Vaderen des Lands en Vryheidspalinuuren, Die's Burgers rykdom , eere en vreugde, door hun vlyt, Zoo bloeijende doen zyn als in Satumus tyd.
EINDE bes VYFDEN en LAATSTEN BEDRYFS.






DEN
Weledelen Grootachtbaaren en Geftrengen Heer
Ma. JOHAN HIERONIMÜS van der MARCK,
Schepen en Raad, thans Hoofdofficier der Stad LEIDEN.
Heeft dikwerve nwegonft, ó puik der JCunftmecee.
en!
Heeft dikwerve uwe keur, flechti uit goedhartig-
De werking van myn brein een'eerprys toegeleid; Uw Kunjimin heeft dee* vrucht ter rypheid ook befcheenen,
ó Steun van Hollandscb Staat.' mogt elk zig naauw vereenen
Met u w Hoogacbtbrtwfmaak, die voor's Lands Kindren pleit,
Die alleKcmn; waardeert en nimmer hulp ontzeie , De Batavier zou min deu vreemden trek beweenen.
Naarac gy myn'DiDsiK aan met uw hoogwaarde
hand ,
Waarmee gy Themiifibaaldott blyven in haar'ftand, Hy zy eerbiedig u, zyn' Scbuttbeer, Opgedraagen.
Daar Leyden op de zorg zyns Opperrechters roemt En ieder van der MARCK een' waarden Vader noemt,
Treed Didrik uit zyn graf als op zyn' Zegewagen.
* 3 SlMON RlVIBK.
Aemjieldam dtn r«. Juny 1782.



VERTOONERS.
Godbvaart, Hertog van Lotberingen, geweldig Graaf van Holland en Zeeland.
Diderik: , Zoon en Erfgenaam van Floris den Eerjlen, gsweezen G, aaj van Holland en Zeeland, Heèr van Vries tand.
Gefrte, Moeder van Diderik, Gemaalinne van Kubrecbt.
Robrecht , bygenaamt de Vries, Voogd van Diderik.
Withilde , verloofd aan Diderik en Dochter van Frederik Hertog van Saxen.
Jan van Arkel, Heer van Arkel, Legerhoofd onaer Robrecht.
Gïsbrecht, Stadhouder van Dordrecht.
Wichaart , Legerhoofd onder Godevaart.
zwygenpen.
Edeten. Burgers. Wachten. Soldaaten.
Het Spel [peelt in 't Hof te Dordrecht.



DIDERIK de VYFDE,
GRAAF van HOLLAND, ZEELAND en HEER van VRIESLAND,
TREURSPEL.
EERSTE BEDRYF.
eerste tooneel. WITHILDE, GYSBRECHT.
WWlTÖILDE. at droevig ongeval! Is onze Legerinagt, Door Hertog Godevaart, byna tot niet gebragt?
Gysbrecht. Bedroef u niet teveel om 's waereldswisfelingen, Waardoor hy Hollands Staat vereend met Loth.eringen.
Withildh. Ik beeve op dit bericht! Oom Robrechts dapperheid, Zyn onvercfaagden moed noch wonder krygsbeleid, De ziel en leevenskrachtderftrydende foldaaten , Zyn niet ten nutgeweeft aan Didriks onderzaaten! Weet gy op welk een wys die ftryd is toegegaan ? Gysbkrch t. Van deeze omftandigheên hebbe ik het eind verftaan ,
Dat ik u zoo terfïond te kennen heb gegeeveo.
W it kilde. Zal ik dan eindeloos in onderwerping leeven!
A .„ w~



2 DIDERIK DE VTFDE,
Wy hoopte dan vergeefsch, door Saxifche onderftand ,
Ons volk verlcil te zien van zynen Dwingeland; Maar zien, integendeel, zyn' dwang nog vaiter setten
Engroeijen boven 't recht van alle vryë wetten!
Gysbrecht. De Hemel, die veelmeer dan 't woelt geweid vwmag,
Kan alle dwinglandy verpletten met een' Mag. Maar door wat ramp zyt gy in deeze eleod gekomen ?
Ik heb misfchien tot noch de waarheid nooit vernomen.
WlTHIDDB.
Is DordrechtsStadvoogd zelf onj noodlot onbewuft? Hoe kan dat mooglyk zyn/
GïSBRBCHT.
Toen 't Land, in volle ruft, Door twift niet werdt gefchokt en hier uw Oom regeerden,
Deede ik een bedevaard, waarvan ik wederkeerden Na Godevaart alreeds wa* in't gebied geveft, En gy met uwe Moei gevangen. Voor de reit, Hebbe ik geen reên gehad zyne ongunit te beklaagén ;
Want de arnpten door uw'Ooza, Graaf Floris,
m' opgedraagen Behield ik als voorheen met deeze Stadvoogdy, En 't opzicht over u vertrouwde hy aan my, Metdat van de Graavin. Ik kan bezwaarlyk weeten Hoe Geerte nevens u geraaktten in zyn keten ; Men zegt, hy heeft zich Diet in 't krygsgebruik
misgaan;
Doch moogl^k deedt men my uit vreeze zulks vtiftaan ;
En



GRAAF VAN HOLLAND, enz. 5
Efiik hebbeutot noch geen reden Harren vwgen , Om, door een'ouden druk, geen nieuwe geesielflagen
Te geeven aan uw hart.
W l T H I t D X.
Wee» g,y noch de oowk n?et Verneem dan uk myn' mond ons j;,mmerlyk verdriet ,
Schoon my 't herdenken fchrik en droeve frnerCrooe' hiaten
Ik, aan Heer Didefik verloofd, nog jong van laaren,
Ging mei myn' Vider,die zvn Zufier meêr Kezngï, Dnch toen uïc Saxenland veeiKrv^f w.>k mer'ebrogt, (Wyl Kruien , Brandenburgen Gelderland hun krachten
Vereenigden , en roeê tot hun verbindnis bragten DeHenegouwfchemagt, met die van't Stichtfche Lnik,
Geboón door Leuvens Graaf, benevens dien vtn Kuik;)
Tot Floris onderftand, maar vond dien Held verflagen ,
Schoon hy den Krygslauwrier had tweemaal weggedraagen,
Doch moede en afgemat, door 'svyand* vlucht misleid,
Met zyn verwinnend heir, zich had ter rnft gefpreid, Dat Aarnout, Graaf van Kuik, te ipoedig kwam ter ooren
En winnen deedt den ftryd, die hy eerft had verlooren,
Waarin Oom Floris zelf vcor eeuwig de oogen floot,
En, met driednizent man, werd in dien flaap gedood ,
A 2 Toen



4 DIDERIK DE VYFDE,
H««5^Hre?t'ïBT rv'gefteId Jn de achterhoed* Hervattende den ftryd , die ongeval vergoede , Verflage , dol var wraak . het vyannlyk geweld, Dat dryvendem., kracht van 't bloedig 0. Tlogsve'd. Waarop den Graaf van Kuik ter neder werd gefla-
Moei Geerte , 't hoog beftier der Landen opgedraagen *° En re voogdy haars Zoonieenftemmig orge'eid, Regeerde twee jaar lang in alle veiÜgheidT lotKobrecht, 's Grataven Zoon van Vlaanderen, dees Landen
Met zyr,e Vlarningen nadmklyk aan kwam randen;
dreef17" d,e° He'd tweemaal te rogge En Overwinnaares van haaren Vyand Weef, Heeft hy zich evenwel zoo rieugdelyk gekweeten , w". H yy-»d'chap ko^ftondx/Werdt vergeeten" '
loon 'Vryen a"' hem' Evned«g<i ten
B7 Zoon" eCht' VCrk00r t0' V°°gd V*n haaren
Waarop '* Landf onderdaan aan Robrecht trouw kwam zweeren,
Tot DidHk, nog te jong, zelf konde alj Graaf regeeren.
Hy kweet in dit gezag zich heerl vk , heeft zvn' pligt Voldaan en zyn Voogdy hoogloffelyk verricht.
Gysbrkcht. Men zegt nogtani, dathy, om vinnig zich tc wreeken °
Op zyne Broeders Weêuw, den oorlog heeft ontileeken
In Vlaandren en ons volk in zyn verfchillen ftsk, fcn, door dit doen, het recht der Batavieren brak, Die nimmer zyn vtrpligt om buitenslands te ftrydeu" W i x-



GRAAF FAN HOLLAND, enz. $
W I T H 1 t D E.
Richildis onbefcheid was niet voor hem te lyden, Wyl zy hem 't Graaffchap Aelft en 't ander deel ontnam
Dat, als een Vaderlyke gift, a3n Robrecht kwam, Waarom hy 't Vlaama gebied haar billyk heeft ontnomen,
Wanneer hy Graaf werdt, na zyn'Neef wai omgekomen ,
Daar zy het Henegoowfche als Erfgraavïn behiel, Dat,van naars Vaders kant, op haar,aI*Dochter,viel. Den Keizer had zoo raacb. die tyding niet gekreegen,
Of ftond, om onze winft verbitterd en verleegen» Dit deel van Nederland aan Bisfchop Willem af, Die noch door Utrechts volk.noch Kerkelyken Staf, Noch 's Keizers Zegelen.den Batavier kon dwingen; Doch bly vende gezind de Vryën te befpringen Bragt hy welhaaft de magt der zynen op de been, Beloofde Godevaart, zyn'Neef, dit Land te leen Te 1'chenken, zoo die Vorftde Steden kon verwinnen.
Dus zag men wederom den Oorlog hier beginnen, Die reeds geëindigd fcheen, waarin Held Robrechts moed Zyn zege menigmaal befchreef met 'avyands bloed. De Bisfchop, meer en meêrïverbitterden verleegen»
Heeft eindlyk zoo veel hulp en onderftand verkreegen,
Dat hy van tyd tot tyd in Lotheringen zondt; Na koopendehet een dan't andere verbond, Waardoor zyn' Neef, gefteikt, ons weder kwam beftryden,
En dit Gemeenebeft der uaaverny deedt lyden, Daar Willems üaande ban en looze vleijery
A 3 Veele



4 DIDERIK DE V9TFDE,
Veele otid«rdaanen trok van Didriki Heerfchappy, Graaf Robrecht, van zyn hefr das lchandelyk verlaaten ,
Wffk, voordeeaeoverroagt, met weinige Soldaaten ,
Doch werd door Godevaart tefpoediftnagezet En eindlyk achterhaald . dnai hy tezw*k waa, met Zyn al te kleen gevolg, den vyand fpits te bieden En zelf werdt tneégefleept in dit ontfchaarde vlieden ;
Waardoor des Hertogs volk veel oorlogaroof bekwam ,
Moei Geerte, nevens my, wel haart gevangen nam En in des Bisfchops ftoet, met zich naar Dordrecht voerden.
Gvsbrecht. *t Vervolg is my bekend, dat ieder hier ontroerden. Men zegt: de Franfche Vorft, die DidriksZufter rnind,
En Bcta hunwen wil, zyn Lelievaan ontwindt, Om Ft rn Er'gvniam in dit gebied te (lellen : Wit Vrankryka byftand nader Saxen hulp verzeilen»
Dan raakt aw' Dwingeland in korten tyd te niet.
W i t h i l d e.
De Hemel, die het recht der waereldlingen ziet, Zal de Geweldenaars beteaglen in hun woeden.
Gysbhecht, Ik wagt hem deezen dag: hy komt zich herwaards fpoeden,
Om zaaken van gewigt; 'cis alles hier gereed Ter zegevieringe. Verberg uw harteleed Voor ayn geducht ge zicht en raad uw Moei te veinzen;
Want zoo gy beiden niet uwe innigfte gepeinzen ,
Door



GRAAF FAN HOLLAND, enz. 7
Door 't kleed der lift, bedekt s vrees zyn' geftrengen aart
En groote oploopenheid, waarin hy niemant fpaart,
TWEEDE TOONEEL. WITHILDE, GYSBRECHT, WICHAART.
WlCHAABT.
JL^e Hertog nadert reed»; hy zal hier daadlyk komen.
Gy hebt ontwyffelbaar zyn krygsgeluk vernomen ? Verfterkt metDuitfche magtkan niets hem wederftaan,
Ook heeft hy Floris Zoon en Erfgenaam gevaên. Withii.dk.
ê Hemel!
Gysbeecht. Welk een flag! Wichaabt, hem aanziende. Gy fchrikt! Gysbrecht, zich eenigzinds berftelltniê.
ik ben in vteezen Dat Godevaart misfchien te fpoedig hier zal weezen, Voor Dords Bezetteling, in't volle krvgsgeweer, Haat' Vorft ontvangen kan naar zyn verkreegene eer.
Vergun dat ik daartoe elks yver op ga wekken.
DERDE TOONEEL. WITHILDE, WICHAART.
WWichaart. at mag de reden zyn van dit verhaalt vertrekken ? A 4 Het



a DIDERIK DE VTFDE,
Het fchynd de zegepraal des Hertogs hem mishaagt En dat hy 't ongeluk des Jongeling* beklaagt. Ik konde in zyn gelaat de droefheid klaar befchouwen;
De Stadvoogd handelt valsch: men kan geen'menscb,
betrouwen Die zich verieegen toond om de gevangenis ' ïireen wieo* klnifteriog ons nut en noodig is. Wat heeft men, vier jaar tyds , al bloed en traanenvlieten
Der Bnrgren , in dien twift, ellendig uit. zien fchieten !
De Steden zyn ontbloot, de Landen leggen woeft, Terwyl de Spa en Ploeg des ^kkermans verroert; Of zoo hy 't veld bezaaid bederven de Soldaaten Het weelderig «ewas, wen zy den Landman haaten; Het koorn , is Paarden fpys ; de weiden, zyn ontbloot
Van vee, door 't fikkel flaanvan de alvernielbre dood; IJus wordt hier alles fctmrs;en no hy is verwonnen, Om wien het allermeeft dees oorlog werd begonnen, Wat eerlyk Onderdaan toont zich nunietverblyd, JNu hem de vredezon belooft een blyder tyd ?
WlTHIJCDE.
Neen , Gysbrecht is getrouw aan 'i Dwingelands
belangen , ° En hier oneerlyk in, door hem das aan te hangen • Heer Didnk is zyn Graaf, zyn wettig Opperheer, Uien hy befchermen moeft: een man van deusd en
eer' & Zal nooit zyn'waarenVorft om lief of leet verlaaten, XNoch ruften, voor hy dien herfteld ziet in zyn Staaten.
W r c H A A R T. Waar't in zyn magt geweeft hy had ons ligt verraên. Wac kon hy du toch doen.'
Wi-



GRAAF VAN HOLLAND, enz. $
WlTHILDB.
Wat? Zyn Giaavinne optflaan; Ên , geevende dees Stad den Erfgenaam in handen, Betoondde hy zyn trouw, ten welftand deezer Landen.
VIERDE TOONEEL. GEERTE, WITHILDE , WICHAART. ;
WG e i n t x. at maakt de Stadvoogd my, in 't uitgaan , daar
bekend ?
Heefc onze Legermagt op nieuw den rug gewend Voor't Lothermgfche Heir en is myn Zoon gevangen ?
Was 't niet genoeg dat ik my zag in boeijens prangen ,
Met myn geliefde Nicht, het voorwerp zyner min,
En zeifin deeze Plaats, dees Zetelftad, waarin lk met myn' Echtgenoot be veelens plagt te geeven , Maar moet ik dit verdriet ook van myn' Zoon beleeven!
WtCJfAART.
Schoon hy, op'sKeizers wil, den Bisfchop moet ontzien
En voor den Hertog buigt,zyn kloifter zal misfchien. Hem, in den Burgerfland , meêr voordeel doen verwerven.
O e e R T e.
Is 't niet genoeg dat hy dees Hes happy moet derven ?
Is't niet genoeg dathem zyn eigen Onderzaat, Om een' Geweldenaar, te fchandelyk verlaat ?
A 5 Ma3f



xo DIDERIK DE VTEDE,
M moetgy zelfmy ook in't aangezicht braveeren ,
En ftaan defchendaad voor en't fchaamtloos ovet^ heeren
Eens Overweldigers, die zich zoo ver verftout Dat hy een' Wees zyn goed, zyn erfdeel, fnood onthoud,
Zich eigent m> geboeid, ten afiland zoekt te dwing'-r '#
Laat 1 / 't inrdens Gebied, het Land van Lotherin-
gen,
Regeeren ; en zoo hier de Bisfchop iets vermag, Het is in't Kerkelvk-, geen Waereldlyk- gezag.
Wichaart. Geen Willem , Godevaart, noch Didrik geeft hier wetten ,
Ten zy de Keizer hem in 't hoog bewind komt zetten ,
Door billyke overdracht, als opperde Opperheer Van Dnitsch- en Nederland en andre Landen meêr; Die kan dit Staatsgebied, wegfchenken, overdraagen,
Of leenen, naar zyn'luft en VoriTlyk welbehaagen , Gelyk hy heeft gedaan , en 't Hollandfche Opperrecht
Het Utrechts Myterhoofd milddaadig toegelegd; En Bisfcfaf. Willems ganft heeft dat ter leen gegeeven
Aanijertog Godevaart, haar wiens bevel wy leeven :
Is dit ,naar uwen zin, niet wel gedaan, Mevrouw, Klaag dan de Keizer aan.
G e e r t e.
Blyf, blyf ons ongetrouw, Befpot my en vermeer de rampen die my drokken, Sta my nen vyand voor, juich om onze ongelukken,
Ver-



GRAAF VAN HOLLAND, enz. n
Verheng n, fchep vermaak in 't aanzien van myn ieet;
Maar zie, misfchien in 't kort, een hooger mügt gereed JL, Die alle tieranny en bnitcfpoongh^de'Beteugeld, en a ftraft, 'om 'c breeken uwer eeden.
Gy weet wel dat dit Lsnd door wettige «rffenis Des Vaders op zyn Kind al<oos geregeld is, Ja, dat myn'Echtgenoot, Graaf Floris, nalhetfterven
Zyns Broeders, buiten twift, dit Graaffchap mogt beërven.
Hee'"t Keizer Karei zelfs, toen 't blinde Heidendom Nogheerfchtte in dit Geweft ,den eerften, Didrik , om
Daar tegen aan te gaan, niet doen tot Graaf verkiezen
Van Hollanden tot Heer der afgedwaaldde Vriezen? Gaf Koning Lodewvk de Zeenwl'che Staatvoogdy , Of 't Graaffelyk bewind, dien Krygsheld niet daar by?
Die Vorften hebben hem Aecs Landen opgedraagen Ter eeowige erffenis , indien hy kon verdagen Het heillooze ongeloof, dat hier wierdt voortgeplant ,
En , boven 't heilgeloof» regeerdden in dit Land. Dushseft deeze eerfte Graaf het Chriftendom verheeven,
Den Noorman en den Deen uit Nederland verdreeven ,
Alwaar zy menigmaal, met blinden yver, door Hun grouweaaroe overtnagt ir oedigd, Kerk en Koor
Ontwyddende, hun fchand-en drekgoön deeden eere n,
En zwakgeloovigen ter dwaaling wsder.keeren :
Maar



ta DIDERIK DE VTFDE,
Maar de ftandvaftigen in 't Chriftelyk Geloof Vervolgdden ze overal, door moord en brand en roof
En vuige fchendingen der Maagden en der Vrouwen. Die ftuïtte hy en deedt de Kerken weêr herbouwen, Heeft Willebordua leer geflerkt in 't vry geweft En Odibaidus ftoel in Utrechts wal geveft.
W ic HAART.
Kon de eerfte Diderik die vyanden verjaagen , De Hertogkan veelmeerdezynen nog belaagen; Want hy is megtiger en niet min groot in moed, Waardoor men hem alom, met blydfchap hulde doet.
LV Y F D E TOONEEL. GEERTE, WITHILDE.
HWlTHILDE. emel! is hier dan geen onderdaan te vinden Die zich aan onze zaak kloekmoedig durft verbinden?
De Dwingland ziet te fcherp en ftaat op alles acht, Wen niets zyn oog ontilipt, en die ons 't meéft belagcht
Wordt allermeeft, door hem, in hoogen ftaat verheeven;
Zoo dat men ons byna geen trooftlyk Woord durft geeven,
Die flechts uit Gysbrechts mond geringen trooft ontvaên:
Geen ftervling trekt zich zelv' der goede zaak xoo aan,
Om, na dit groot verlies, niet verder af te deinzen.
Ik dacht in Wichaarts ziel veel edeler gepeinzen Te ontdekken; fchoon 't belang hem bindt aan Godevaart ,
'kGe-



GRAAF FAN HOLLAND, enz. iS
'k Geloofde nimmermeer dat hy, van fchaamte ontaart,
Zich zei ven das verblyd om ons verlies zon toonen, En uw voorgaande gunft met fmaad en ondank loonen.
G I E R T E.
Hy heeft, in Floris dienft.door zyne dapperheid, Den aanwas onzer gunlt en groei zyns rangs geleid ; Want daardoor is hy eerft tot Edelman verhee ven , En hem een wapenfchild der Edelen gegeeven ; Vervolgens zond men hem, als Hollands Afgezant, Den Lotheringer toe, wiens Vorftonserf en Land, Op Bisfchop Willem» eii'ch, bedreigde te beftrydea. Doch Wichaart, om geen fchae, by ons verlies, te lyden,
Verliet ons hoog belang, werd trouw en eereloos, Wen hy, voor onzen dienlï, de» Hertog» dienft verkoos,
En voorts, in aller haaft, des vyands oorlog»benden, Als Onderlegerhoofd, deesitheiwaards heenen wenden,
Dair hy veel Steden won, door lift en overmagt En 'tLothering» gezag alom in aanzien bragt.
Ik dacht dateindelyk hetmisdryf hemmiahaagen En d'afval rouwen zou; maar ver van eenig knaagen Te voelen in 't gemoed, volhard hy in zyn kwaad En fchepc zyn grootfte vreugd in fchandlyk landverraad.
Doch fchoon men my veracht, en , tot myn grooter fmarte,
Myn' Zoon gevangen hondt, toch gaat my meêr ter harte
Datgy , benevens ons, de boei der dwinglandy Moet draagen , in een Stad , alwaar ge aan Didriks zy',
Als zyne Gemaalinne, uw wetten moeft zien eeren
Ert



14 DIDERIK DE VTFDE,
En ovtïr 't Hollands- Zeeuws en Vrles-geweft rege:eren;
Hier moet ik , tot myn leet en onzer vyands vreugd, U beid en in den druk zien IK ren uwe jecgt! ïdyn L'iochter! tnagik u dien wairaen naam noggeeve;n,
Uw ramp treft me allermeeft. > uw onheil doec my beeven!
Uw u.'edre min heeft a in dit verdriet gebragt.
WlTHILDE.
Weêrhouw dien traaner. vloea; zoo gy me alsDoch-
i;er acht ' En toe wild Haan dar ik n mag myn Moeder noemen, Toon u dan moediger; laat uw'Tieran nooit roemen,
Dat £',y geenszins het leed,dat gy tansdraagen moet, Kant aisage-n naar den eifch van uw doorluchtig bloed. »
Verwyt den Hertog niet zyne onrechtvaardigheden ,
Wild gy uw recht, doorhem, niet meerder zien vertreedcn.
G E I K T B.
Welaan, ik zal myn' toorn bedwingen met geweld; Mids hy ook perk en paal aan zyne trotsheid Held. Einde dei Eerften Bedryfs.
TWEEDE BEDRYF. EERSTE TOONEEL. DIDERIK, GODEVAART, WICHAART, Wacbien en Soldaaten.
HGODBVAART. eet Diderik.gy weet dat gy, als Krygsgevangen,
Ge-



GRAAF FAN HOLLAND, enz. 15
Genoodzaakt zyt myn' laft en hooge wet te ontvangen ;
Gehoorzaam dan dien gy niet overwinnen kant; Das worde a mogelyk een beier lot vergund , Door myn'gedachten wil en Meelterly k begeeren , Of vrees een' vloed van ramp , die u zal overheeren: De Keizer heeft aan my dit Land gefchonken , en Dewyl ik, door zynganft,hier Oppeiheerfcher ben, Veibiede ik u voortaan , door dwaalenae gedachten» Ooit naar de hooge hoed der Graaflykheid te trachten.
Diderik. Da» kant ge uw roovery bewimpelen met fchyn Van recht; maar ik zal nooit zoo laag van harte zyn Den Roover van myn erf te hulde na zyn rooven. Gy vergt my vruchteloos den afitand te beloo ven.
Ik ben hier wettig Graaf. Zie my voor vyand aan» Doch geef my geen bevel, gelyk uw'onderdaan , Dien gy gebieden moogt; maar als een' overwonnen En moedig Prins, met wien gy d'ooilog hebt begonnen.
Godevaart. Onachtzaam Jongeling , door wat verwaanden iTap Treed gy, nit myne gunft, in myne vyandfchap ? Of acht gen zelv' tekleen om u te kannen doemen in zulk een teedre jeugt?ik kan nogtans uw roemen Verydlen, en myn toorn maar gy zyt die niet waard. . . .
Ga heen. Myn wil worde u doer Gysbrecht haall verklaard.
Diderik. Uw wil is my gsen wet. Ik wenfch alleen myn. pligten
By myne Minnaaresfe en Moeder te verrichten. Stel my dan tyd en plaat*; hierin zal ik uw' wil Gehoorzaam zyn, maar niet in eenigStaatsverfchil
Neep»



■j6 DIDERIK DE VTFDE,
Neerbuigen voor uw' laft.noch uw gezag erkennen; Geen Meefter kan zich zelv' aan Kindertucht gewennen.
Godevaart. Welaan, ik lts u toe dat gy haar beiden fpreekt, En zal, zoo gy een deel van uw verwaandheid breekt;,
Aan u, inkorten tyd, de volle vryheid fchenken.
Diderik. Maar tot wat daoren prys is ligtelyk te denken.
Vergun my flechts dat ik die twee bezoeken mag En mynen trooft verleen na zulk een'zwaaren flag , Die beider ftumhuis trtffen dreigtom ver te wroeten.
Gedoog datik terftond....
Godeva art.
Ik wil haar eerft begroeten In mynen Krygstriömf eêr ik dit toe zal itaan.
Diderik. Vaarwel; op't Vorftlyk woord zal ik naar binnen gaan.
TWEEDE TOONEEL. GODEVAART, WICHAART, Soldaaten.
NGodevaart , tegens de Soldaaten. u hebbe ik eindelyk, door uwe braave daaden , Een' vyand in myn magt die my veelmeer kon fchaaden
Door zyn geboorterecht dan heldendapperheid, Waarom in veeier hart een zucht verborgen leid Die my tot nadeel ltrekt; der treeften zielsbegeeren Verlangenmyn bederf en Didtriks regeeten ; Doch laat hun wenfcben vry, nu 'k hem gevangen hou
En



GRAAF VAN HOLLAND, enz. 17
EnHoofdbeftierder blyf vanHohands Staatsgebouw, Waarvoor ik o altoos myn darkbaarheid zal toonen> En uw getrouwe vlyt rmldaaig wil beloonen. Laat my alleen; volhard in trouw en Heldenmoed i
Dus blyft myn' zetel valt ge velt in 's vyand bloed.
, De Soldaaten binnen.
Blyf, Wichaa'rt. Nu kan my de Vries geenszins bederven,
Of zoekt hy zulks, ik kan den Jongeling doen iterven,
En zyn gevangenis ftrekt my aldus ten nut; Hy blyve een fchild waarop ik Robrechts flagen fchut:
Al kon men wederom een Legerfchaer vergaêren , Men waage niets, of ik zal Floris Zoon niet fpaaren. Maak dat zulks ruchtbaar wordt; want als dit ieder weet,
Stompe ik het fnydend zwaard myns haaters, dat,
gereed
Om doodlyk toe te Haan, myn leeven zou verkorten, Maar dus zyn' lieveling in wis bederf zal ftorten, Dien ik aldus te meêr kan dwingen , door den raad Van Gysbrecht, dat hy my zyn rechten overlaat Én plechtig afftand doe.
Wichaart.
Waar kunt gy u meê vleijen, ó Vorft.'daar Gysbrecht zelf u om den tuin wil leijea En uwe vyanden begunftigtin zyn hart. ik vond, op myne kom(l,hem in gefprek verward Met uw gevangene, Withilde ; en ik befpeurdde Dathy , in'theiraelyk, om onze zege treurdde, Hoe zeer hy zulks met kunlt voor my te ontveinzen dacht
Zoo veel hem mooglykwas; doch komende onverwagc
B Kon-



!§ DIDERIK DE VTFDE,
Konde ik uit zyne taal en droeve wezenstrekken Zyn zielsontroeringen en inzicht klaar ontdekken.
Godevaart, na eenig jlilzwygea. ó Wichaart! ik geloof dat gy hem haat toe draagt, Veelmin myn welzyn zoekt, dan zynen rang belaagt:
Men ka n in 't beft gedrag der braafften wel iets vi»den
Tot hun befchuldigtng. Ik laat my noit verblinden Door vergszogten fchyn, of onderling verfchil, Of loozekuipery, die ik niet lyden wil.
W i c h r a r t.
Zoudeik hemhaaten,Vorft,of zynen rangbenyden, Daar ik meêr roem verkryg, in 't overwinnend ftryden,
Dan ik aan 't vadzig Hof of in een Staatsvoogdy Ooit wenfchofwagtenksndoor laffe kuipery* Ik doel flechts op uw nut en 't welzyn van ons allen, En 't is met fmert dat ik myn' halsvriend af moet vallen.
Godevaart. Uw vttendfchap , jegens bem , is van een' wondrea aart.
Ik wi! niet dat ge uw'vriend met vyandfchap bezwaart ,
Maar dac gy met clkaêr u vredig zult gedraagen.
Wichaart. Ik raade alleen,...
Godevaart. Uw raad kan my geenszins behaagen. Wichaart. Uw welzyn , Vorft....
Godevaart. Hou op. Beticht uw vriend niet meêr, Wyl ik geen binnen twift, by buiten kryg, begeer.
Wi-



GRAAF FAN HOLLAND, enz. i9
Wichaart. Verfchoon my dan, myn Vorft, hebbe ik hierin mis* dreeven.
Godevaart. Laat my een wyl alleen.
DERDE TOONEEL.
GODEVAART, alleen.
r/ V
Jluoo 'k hem geloof m<-gt geeven.... Neen, ik geloof hem niet; de Stadvoogd is myn vriend ,
Die my behoorelyk en dapper heeft gediend. Neen .Wichaart tracht dien Man , uit Staatzucht, te bederven ,
Om zyn aanzienlyk ampt te winnen, door zyn nerven ,
Of myn gekogte gunft Maar zonde een Oorlogsheld ,
Als Wichaarc, die zyn' roem in de overwinning fielt En allesbuigen ooet voor zyn' gevreesden degen, Waardoor ik menigwerfde zege heb verkreegen , Een Hopman , die den rang van Onderlegervoogd Met allen lof bekleed, en telkens wordt verhoogd, De zenuuw myner kracht, myn rechterarm ,geheeten,
Zich zelv' dus fchandelyk en eereloos vergeeten, Dat hy eens anders ftaat belaagen zou , daar hy In aanzien daaglyks groeit en fchïuerd nevens my? Neen, neen, dat kan niet zyn ; ik zal hem nooit mistrouwen ,
Maar myne grootheids bloeije op hem en Gysbrecht bouwen, Waardoor die wasdom kreeg en vaft gewortelt blyft. Welaan, dat myn bevel hun beider t wift verdryft ;
Ba Of



ao DIDERIK DE VTFÜE,
Of zoo my een van hen vermetel darft wederftree» ven,
Die zal ik voor myn ftraf en ongenaê doen beeven.
VIERDE TOONEEL.
GODEVAART, GEERTE , GYSBRECHT, Wachten,
OGysbrecht, tegen Goievaart. p uw' gedachten laft....
Godevaart.
Mevrouw, tree nader; ik Vergunne u die genae my, zonder vreeze, of fchrik» Of doodfche fiddering , vrymoedig te genaaken , Ja gy kant zelf de vracht van myne goedheid fmaaken.
G e e r t e.
Hoé, daar ge ons dag op dag vervolgt met nieuwen hoon ?
Het rayne my onthoud , de Landen van myn'Zoon U eigent en ons ftreng in uwe boei doet zuchten , Zyn dit geen proeven , Vorft, van uwe goedheids vruchten
Godevaart. Ik zie myn wenfch vervuld, als ik in ruft regeer', En Didrik my erkend; Mevrouw, ik eil'ch niets meêr Dsn deeze dankbaarheid , waarvoor ik al de zynen Grootmoedig zal ontdaan en doen myn' toorn verdwynen,
Wanneer'k regeerenkan in alle vyiigheid.
Ge e r t e. Neen, neen, Mynheer, cie wénfchword u door my ontzeid;
Die ziet gy nooit vervuld.Kunt gy die lafheid W2gten Van een der my nen? neen; uw dwaalendegedachten
En



GRAAF VAN HOLLAND, enz. ar
Sn laagheên draagen fehuld dat gy myn bloed niet kend.
Godevaart. Ik ken het al te wel; doch ben geenzins gewend My zelv', door vrouwenklagt, in flaap te laaten wie* gen.
UwZoonis inmyn magt; raen zal my niet bedriegen Dat ik my zonder wraak wéér wapen tot den ftryd; Want zoo uw Echtgenoot,gedreeven door den nyd, My wederom befpringt, ik zal Heer Didrik dooden In 'toog van 'their, waardoor hem byftand wordt gebooden.
G e e R t e.
Gy toont uw laffe vrees door zulk een dreigen. Godevaart.
Hoe,
Ik vreezen, daar ik zelf een ieder beeven doe l
G e e r t e
Vreeft gy geen Hemelftraf, vrees die der onder' zaaten
En andren , die hierna u vlieden, vloeken ,haaten Enfchaden zullen , ja uw wettig erfgebied Kaflyden , om zyn' Vorlt. Ontaarte, vreeft gy niet» lk vrees veelmin dan gy ! Gy kunt myn Zoon door" fteeken,
Terwyl veel duizenden dien doodflag zullen wreeken ;
Veel handen zyn gereed, wen gy die flagting doet, Op een' en zelfden tyd te baaden in uw bloed : Dan zal men naderhand van Godevaart verhaalen , Dat zyn Verwonneling, na ftervend zegepraalen , Nog Broeders naliet, ik nog Zoons; maar gy, Tiran, Geen Broeder, Dochter, Zoon,...
Godevaart.
Wel; men verhaale dan B 3 Daar-



22 DIDERIK DE VTPDE , enz.
paarby d t Geertes Zoons, na 't nerven hunner
bcot lei,
Befchouwdden 't bloedig iyk van hun geflagtte Moeder;
Want na ik Diderik vooreerft ter dood doe gaan , Zaluheczelfde zwaard teriïond ter neder flaan. Ik iaat myne achtbaarheid nooit ongevoelïghoonen, Maar ben zoo ree ter ilraffe als milainguntt betoonen.
G n E R T E. Ik vrees uw gunftbewys veelmeer dan uwe wraak. Sterfik op deeze wy ze ik ilerf met veel vermaak , Wanneer des Waerelds oog uw fchandelvke daaden Aanfchouwt, uw' krygsiauwrier met bloed ziet
overlaaden , En Keizer Heoderik, uw' Vorfl en Bondgenoot, Uw' heldenmoed erkend , door onzerallerdood.
GODBVAART.
Het fta.it alleen an rj voortaan geruft te leeven, En i v met fmert da' ik 3e flag des doods zal geeven, W. Tv.'.n uw lailertong "t voornaamfte werktuig
ïlrekt -
Ik heb de Hemel hulpe in al myn doen ontdekt, En met de wapenen dees Landen overwonnen ; 'k Heb lauweren geplukt, die nooit verwelken konnen ,
Maar door hun duurzaam groen, aan de eeuwigheid gewyd,
Vertoonen 's plukkerslof, in 't aanzien van den nyd. Wat Landverbetering hebbe ik niet ondernomen ?
Wat braave Veilingen niet in myn magt doen komen ?
Zeg, we t gy niet hoe elk myne overwinning roemt En my verbeteraar der wingewesten noemt ?



GRAAF FAN HOLLAND. s&
Wat aantal zwakke Steen deed ik, door diepe grachten ,
En muuren, toorens hoog, voor onverwinbaar achten!
Het overfchoone Delft is op mvn' laft gebouwd ! Hoe menig fiecht Kaneel, en Hut van enkel hoat, Doe ik, ter tegenweer» tot groote Sterkcens maaken!
Terwyl men my alom ziet als een' Argus waaken Draag ik, als Herkoles, de zege in myne vuift, En keere altoos met roem en 'svyands bloed begruift.
G e b r t e.
Had gy de Saraceenfche of Turkfche magt verflaagen,
Gy mende met meêr lof en piys den Zegewagen , En bragt des Hemels hnlpe onwrikbaar op uw zy; Maar nu verkort ge een Wees en rooft zyn Landvoogdy
En doet de Chriftenen eikanderen beltryden, Waarom de Mufelmans zich innerlyk verblyden. Wie zal het ongeloof kloekmoedig wederikan, Na de Geloovigen eikanderen verflaau ?
Godevaart. Geen Mahomets geweld of Standaart doet my vreezen ;
Zyn Tulbant zal myn' Hoed haaft onderdaanig weezen;
Na ik zyn halve Maan, voor 's Keizers Adelaar, Doe duiken ; ja, in fpyt van Saraceen ,Barbaar En Turk, zal ik welrafch, in Paieftinaas ftreeken , Geteekend met het Kruis, het ongeloof verbreeken, Daar ftichten zulk eenRyk,dat,van denNylftroomaf Tot aan den Rhyn enMaas,den Keizerly ken Staf Eerbiedig hulde doet, en RomensKerkbeveelen Ontegenzeglyk maakt in alle waerelddeelen.
B 4 Geer-



u DIDERIK DE VTFDE, enz.
G e e r t e.
Neen, gy zult eindelyk bevinden, maar te laat, Hoe 'c Hemelfche gerecht de Dwingelanden haat, En , verre van door hun de goede zaak te fty ven, Het kwaad zyn'Meelter zelf in 'twis bederf doet dryven.
Godsvaart. n Men maake ftraks een eind aan dit gehaat ge„ fprek. "
Myn Lyfwacht! breng Mevrouw terftond in haar vertrek.
VYFDE TOONEEL.
GODEVAART, GYSBRECHT.
HGodevaart. aare onverzettelykheidis uit haer reen te hooren.
Wat water zal den gloed van'thelfche twistvuur fmooren,
Wiens vlam myn hartaêr zengt, wier felontftoken' brand
Alom zyn vonken fpreidt door 't kwynend Nederland !
Wanneer zal ik het zoet des vredes kunnen fmaaken En 't zuchtende gemeen gelukkig mogen maaken 1
Gysbrecht. Ik weet geen raad, myn Vorft, wyl Vrankryk niet begeert
Dat gy dit Land in ruft, als Opperheer, regeerd : Koft gy het Lelieryk aan uw belangens binden, Gy zoudt min tegenftand in de overheering vindèfy
Godevaart. De Keizer wierd misfchien zyn felfte weerparty, Zoo ik der Franfche hulp kon brengen op myn zy', Wen die,meeft averechts van 't Keizerlyk belangen»
Den



GRAAF VAN HOLLAND. g
Den Duitfcher argwaan baart en zelden aan zal hangen,
Zoo zy daar geen genot voor 't Leliery k in ziet.
gysbrecht.
Stel Didrik dan te vreên : wie weet of hy zich niet Vernoegen laaten zal met weinige onderdaanen.
Godevaart. Gelooft gy dat zyn Voogt den weg ten vreé zon bannen ,
Wan neer ik 't Vries Gebied den Jongling overgaf En Haan dan nevens hem van Zee - en Holland af?
Gysbrecht. Hy zal zich nooit met Zee- of Vriesland vergenoegen ;
Schoon hy veel beter deedt zich naar den tyd te
voegen,
Dan al te trotfch te liaan op Hollands Graaflykheid, Die hy ligt eifchen zal.
Godevaart. ~ . . >( Wat grouwlyk onbefcheid!
Zou hy, das onbefchaamd , dien affland durven vraagen!
Al zoude ons Staatsverfchil myn ganfche levensdagen ,
Ja eeuwig danrzaam zyn , dit zal men nimmer zien • Hy vleid zich te vergeeffch dat zulks ooit zal se-
fchien: ° Zoolangik deezen arm kan roeren, en den degen 1 Gebruiken, bly v' myn ziel dier laagheid ongenegen • I Eer zal dit Staatsbewind het onderfle opwaards gaan.' Dan ik dien ftrengen eifch lafhartig toe zou ftaan.
Durft Geertemy,door u,dien ahandelykea vrede UVoorilellen?
Gysbrecht. Hoe, door my f... Neen, de allerminite rede | Zy n tusfchen haar noch my gewisfeld van die zaak.
B 5 ZES-



26 DIDERIK DE VTFDE, ZESDE TOONEEL. GODEVAART, GYSBRECHT, WICHAART.
tt Godevaabt, tegen Wtebaart.
J s Wichaart ook bekend hoe Robrecht myne wraak,
Hernieuwde krachten geeft?
Wichaart.
Zyn Afgezant ftaat buiten
En vraagt gehoor.
Godevaart.
Dat hy u melde wat befluiten
Zvn' Meefter neemt.
Wichaart. Hy wenfchtuzelf,myn Vorft.... Godevaart.
Hy voeg'
Zich naar myn' wil; dat hy zich zeiven vergenoeg' Met u te fpreeken; hy kan u zyn' laft ontdekken , Of ongehoord van hier naar zynen Graaf vertrekken.
ZEVENDE TOONEEL. GODEVAART, GYSBRECHT.
GGodevaart. y hebt, door dit geheim te melden, ray ver-
Waarna myn handeling voortaan worde ingericht.
Gysbrecht. Zy heeft my niets ontdekt, noch immermeer bevo-
Ditvoorftelntedoen. Zou zy zoover verdoolen, Dat ze aan een onderdaan , die u. naar de oogen ziet,



GRAAF VAN HOLLAND, enz. »f
Haar hart ontfLiten zou? neen 'k heb haar flecht*
bet'pied
En daaruit opgemaakt dar zy in haar gedachten Deezs elfenen vormen uurft.
Godevaart.
Ik zal my dan wel wagten Dit aanbod haar te doen.
Gvsbrech t.
Mynh er , het is een Vrouw» Die , door eene overmaat v-*n opgehoopten roaw Geperfl, en magteloos uw llaanae hand te ontwringen ,
Haarkrachtelooze fpyt onmooglyk kan bedwingen.
ACHTSTE TOONEEL. GODEVAART, GYSBRECHT, WICHAART,
GWichaart. raaf Robrecht self, verzoekt den Vorft om vry» gelei. ■.. ,ï
GoDBVAART.
Hy zelf!
Wichaart. ö Ja, Mynheer.
Godevaart.
Na 'k zyn' Gezant ontaeï Te fpreeken dnrft hy my nu ze^ven komen vinden , En ligt den losprysbiên voor zyn gevangen vrinden! Zynkorofl moet zekerlyk >ro iets ge wigtigs zyn. Men geev' hem't vrygeleide, op dat hy hier vet* fchyn'.



1* DIDERIK DE VTFDE, NEGENDE TOONEEL.
GODEVAART, GYSBRECHT.
IGodevaart. k dacht niet dathyoit zynftrenge trotsheid bree* ken ;
Veel min verzoeken zonde om hier metmy te fpreeken .
Waarom ik des te meêr 't verzoek heb toegelTaan En zonder my vooraf daar over te beraên. Ook hehbe ik Diderik beloofd , dat hy, nadeezen , Zyn Moeder, in 't gefprek, ten trooft zal mogen weezen.
Ga heen, breng ftraks den Zoon en Moeder by el-
k-.êr,
3a oeef Withilde meêdie blyde vryheid ; maar Gv moet op Geertes taal en handel vlytig letten , Ofzy den haathaarsZoons , op my, ook aandurft zetten.
Gysbrecht. Gy doet voorzichtig , Vorft, dat ge op uw hoede zyt En acht op alles ftaat; wen veelen , door den nyd Vervoerd, misfchien welhaaft uw' ondergang bedoelen.
Godevaart. Verdenkt gy iemand? Spreek.
Gysbrecht.
Ik hebbe een flecht gevoelen
Van Wichaart.
Godevaart. Hoe! van hem, die u heeft aangeklaagd ? U in verdenking brengt dat gy nw' Vorft belaagt»
Gysbrecht. Hy my befchuldigen ! Waarom brengt die vermee-
My



GRAAF VAN HOLLAND, enz. 19
My in verdenkinge.' tnag uwen Dienaar weeten Van welk een misdaad hy berJ.chc kan worden i Godevaart.
Ja.
Hy zeide, dat gy zelf, tot myn bederf en fchaê Geceigt, in 'c heimeSyk , niets liever zoud begeeren Dan Didrik , in myn plaats, dit Land te zien iegeeren;
Dat gy Withildes leed verzacht hebt, haar getrooft En om haar ongeluk geduurlg zuchten looft,
Gysbrecht. Ik kan meedoogend zyn,uw' vyand trooft verkenen; Maar zal, als Wichaart doet, my nooit met hem vereenen.
godevaaht.
Waarom verdenkt gy hem?
Gysbrecht.
Om dat hy meerder haat Op uwen vyand toonddan hyhem inderdaad En werklyk haaten kan ; zyn gramfchap is te krachtig;
Daarom maakt zyne trouw, voor u, my twyffelach-, t'g-
Godevaari. Al trad gy tegen my met Wichaart in verbond, Ik weet dat gy en hy ti toch bedroogen vond En my niet ichadenzoud; myn roem, te hoog gereezen ,
Mag voor geen onderdaan , ais zyns gelyken, vreezen ;
Ik vrees geen duizenden, en zoud? ik dan voor een Of twee bekommerd zyn en 1'chroon.en ? neen, ó neen.
Ik wil veeleer dat gy één lyn met hem zolt trekken; Gy beiden moogt hierna aan my ten lleun verftrekksn,
Of



go DIDERIK DE FTFDE,
Of'rny in 't openbaar verlasten ; maar verraê Myn goed vert'ouwen nuoit, of viees myne onge« naê.
Einde des Tweeden Beiryfs,
DERDE BEDRYF. EERSTE TOONEEL. GEERTE, WITHILDE, GYSBRECHT.
T GïSBEECHT.
è I a, Mevrouw, uw Zoon zal daadely k verfchy» nen.
Doe voor een oogenblik uw bange zorg verdwynen: Bedroef den jonge.ing door uwe klagten niet, Maar zorg dat gy vooral zyn ja:iren wat ontziet.
Geer te, b Hemel! zal ik hem in zulk een' ftaat aanfchouweö En indien droeven ft?nd mvn traaöen wecchr uén, Daar onze Dwingeland zyn' dood befl.jo-.en hee;t! ö Denkbeeld.' daar met recht een Moedert hart vcor beeft !
De Hertog dreigt myn' Zoon het leevenslicht te dooveo ,
Indien hy niet aan hem zyn Staaten wil belooven En afftaan.
W i t h i l d e , met drift.
Neen , laat hy dan liever afftand doen, Om dus zyn' willen dood voorzichtig te verhoén. Kunt gy deeze overgüt een wyl i" twyflfel trekken! Dit kan my niet dan i'chrik en nadering verwekken!



GRAAF FAN ROLLAND, enz. 3i
Ik eisch zyn lyfsbehoud: ik ben aan hem verloofd En dnlde niecdathy van't leeven word beroofd. Dat Godevaart geruft bly v' heerfchen in dees Landen ,
Haar ftraks myn' Bruidegom ontfla uit zyne banden, In volle vryheid ftelle en toelaate onze trouw.
G e e r t e.
Schoon ik dit huuwelyk zeer gaarn bevordren zou' , Myn Didrik mag zyn recht aan niemant overlaaten , Terftichcing van geweld , in deeze vryëStaaten.
WlTHILDB.
Wat baat hem toch het recht van deeze Graaflykheid >
Daar de Overwinnaar hem met kracht dat recht ontzeid ?
Waar blyft myn waarde Neef? dit toeven doet my vreezen Voor eenig ongeval.
Gysbrecht.
Hy zal hier aanftonds weezen. Hoor nog een blydermaar', die ik ontdekken mag ; Graaf Robrecht heeft gehoor verzogt en zal, dees" dag,
Met zynen vyand zeifin onderhandling komen; Dds word welhaaft het licht der vredezon vernomen En hier de ruftherfteld.
G e e r t E.
Men vlei zich daar niet meê. De Hertog zoekt geen heil in't fluiten van den vree; Hy tracht myn' Echtgenoot misfchien in 't net te krygen,
Om
Gysbrecht. Wil deeze achterdocht veel liever eeuwig zwygen.
•Zou hy dus trouwloos zyn, Mevrouw? neen cenk dat niet. Ik



32 DIDERIK DE VTFDE,
Ik zweere, als Edelman , indien zulks ooit gefchied, Dat ik zyn hoog belang ten eerfte zal begeeven, En reiden ow' Gemaal, ai koften 't ook myn leeven» Maar uwe Zoon verfchync.
TWEEDE TOONEEL.
DIDERIK, GEERTE, WITHILDE, GYSBRECHT.
Diderik, etrfi Geerte en daarna Wttbitde omhelzend*.
JVIyn Moeder, welk geluk Dat ik u eindelyk in dees myne armen drukk'! "En gy,aan wie myn hart beftendig blyft verbonden, Waadn ik al myn vreogdeen welzyn heb gevonden, Zvt eeuwiglyk gernft op myne onwrikbre trouw , Waaraan ik mynen wenfch altyd verbonden hou.
W 1 t m i l d e.
Withildes liefdevlam zal mede nooit verkouden; Wy minnen veel teteêr dan dat wy wanklen zouden ;
Isin onze eerfte jeugd die hunwlyksknoop gelegd, Hyblyve in eeuwigheid in krachten en oprecht . Gebonden, door geen hand dan die des doods te fcheuten.
Diderik. Vorftinnen, maakt een einde aan uw geduurig treu-
ien! U . IJ
Gy ziet uw beider hoope eerlang geheel vervuld, Enuwgeflage wond , doorbalzem van geduld , Geneezen, eêr gy denkt en onze ftriemen heelen.
Withilde, tegen Diderik. De Hertog zat voortaan u zyne gonfteo deelen , Al wat 'er is gelchied vergeeten en zyn haat
vet-



GRAAF VAN HOLLAND, enz. 3S
"Verbannen , zoo gy hem alhier regeeren laat En af/land doet; hy wil zyne oude grarafchsp fmooren,
Ons alle drie ontflaan en onze min nooit ftooren.
Is uwe liefdevlam zoo zuiver, zoo getrouw, Van alle baatzucht vry, gelyk ik die befchoaw'I Het toeftaan van zyn' eisch zal daar bewys van geeven. ' Geerte. Zou hy voor 't lafgedreig zyns overwinnaars beeven ?
Deez' hooggeduchten Staat en zynen onderdaan, "Zich zei ven , u, en my in 't flaafs gareel doen gaan? ó Neen, myn waarde Zoon, dat zal ik nooit gedoogeu.
Diderik. Noch ik. Door welk een fchroom word myne Bruid
bedroogen !
Ik zoude onwaardig zyn uw hand te aanvaarden,na Ik zynen eisch voldeedejik wagt zyne ongenaê Veeleer dan toe te liaan dat hy my af darft vergen. Die doen zou zekerlykmyn Bondgenooten tergen, Uw' Vader haatelyk en 't volk verdrietig zyn, Terwyl Graaf Robrecht my zou vloeken; met wac fchyn
Wierd deeze blaam vernift? hoe Was der Franfchen Koning
Teltillen? wat zoude ik toch zeggen terverfchoo'»
ning
Aan hem, die naar den echt myns Zufters fchynt te liaan *
W i t h i ï- d e.
Het zwaard van uw' Tieran zal u ter neder Maan, Indien gy weigrlg blyft. Is o zoo min geleegen Aan 't leeven van u zelv' ? wil echter overweegen In welk een hel van ramp gy uw verloofde ftort,
C Voor



34 DIDERIK DE FTFDE,
Voor zy nog, door den dood, met u vereenigd wordt; De dood alleen kan my van de aardfche fmerte ontbinden ,
Doch die, wen men hem zoekt, zich allerminit laat vinden.
Diderik Uw pyn en droeffenis gaan feller my aan 't hart Dan de eige foltering , diemy onlydbaar fmart.
Kan ik myn Broederen tot onderdaanen maaken» En Hollander en Zeeuw meêr flaaverny doen fmaaken?
Kan ik zelf de oorzaak zyn dat myn geheel geflacht Verftoken raakt van 't recht der Graatlyke oppermacht,
En dus in eeuwigheid zoude uitgeflootenblyven, Schoon een daarvan hierna den Dwingland kon verdry ven ?
Doch waartoe deeze vreeze en meêr onnutte reên; Hy dreigt wel met den dood, maar durft niettoe-
flaan, neen;
Dit zou hem fchaadlyk zyn. Hy moet myn jonge jaaren
Ontzien, en, om het volk, myn jeugdig leeven fpaa-
ren ;
Hy moet die bittre teug, de gal van fl averny, Met honig vun bedrog en 't zoet der vleijery Vermengen, om het oog der vryën te bedriegen; Want die den Leeuw des Lands niet weet in flaap te wiegen,
Gelyk de Hertog doet, zal deezen Landaart nooit Bedwingen onder't juk der Vreemden , die, berooit, Hunne a'rmoêmet den fchyn van valsch vergaldfel dekken,
Of, needrig voor het oog.des Burgers fchatten trekken ,
Tot hoogmoed de ecrue rol in hunnen handel fpeelt
En



GRAAF VAN HOLLAND, enz. 35
En de Ingezetenen hun tieranny verveelt, Waarna ze.uic vryheida zucht,den Vreemdeling verItooten >
Dien zy eerft koefterdden voor de eigne Landgenooten.
Dus ftelt, na 's Hertogs dood, de vryë Batavier, Voor alle vreemde fmaak'en 't Vreemdeüngs bellier, Myn bloed weêr in't bewind zoodraminfchrandre Heeren,
Van een uitheemsch geweft, met minder lift regeeren.
Maar Godevaart te loos, in alles wat hy doet, Weet dat ons deugdzaam volk, getergd, als Leeuwen woed
En hem verwerpen zou, zoohy my om dorft brengen;
Dit vuur van wraak zou ftraks zyne eige Landen zengen,
Daar ieder Oppervorft wierdt tot zyn ftraf bereid. Neen, Moeder, neen, my n Lief,deeze onvoorzichtigheid
Is van geen fchiander Vorft, als Godevaart, te wagten:
Weeft beiden des geruft.
WlTHILDB.
Wel, zyn dit uw gedachten 4 Sta dan niets af,voor gy de hand opheffen ziet Om u tti ncêr te Haan.
C ü DER-



S8 DIDERIK DE VTFDE, DERDE TOONEEL.
DIDERIK. GODEVAARr, GEERTE, WIT» HiLDE, GYSBRECHT, Wachten.
Geerte, tegen Godevaart, wien zy, ditgefprek eenigen tyd beluiflerd hebbende, ia zyne oprnerkinge ontdekt.
Hebt gé ons gefprek befpied ? Myn Zoons ftandvauigheid befchouwd? treê hertf wat nader;
Docli zie, met diep ontzag, hoe 't bloed van zynen Vader,
Met dat der Bataviefs en 't myne ryk bedeeld, Op't allerheereiykltdoor al zyne aadren fpeeld.
Godevaart. Onzinnige ! uwe fpyc en onbezonne woede Zyn prikkelflypingen van nwe geesfelfoede.
Geen wonder dacgemydusovergeevenhaat, Dewyl ge uw'eigen Zoon bedekt naar't leeven Haat/ Gy hoopt, van kinderliefde ontaart, door 't fpoedig fterven
Des Jongeling?, 't gebied zyns Vaders te beërven ; Maar weet indien 'er een mag heerfchen uit zyn bloed,
Dat dan, na zynen dood, zyn Broeder heerfchen moet;
Doch nimmermeer een Vrouw die met een Vlaa-
ming trouw !en, Om, met zyn hulp, haar'Zoon dit Landbeltierte
onthouden.
Geerte. Myn Didrik is te wel zyns Moeders hart bekend; Hy weet wat zorg en vlyt zy Iteeds heeft aangewend
Voor



GRAAF VAN HOLLAND, enz. &
Woot haar'geliefsen Zoon:by weet dat zyneMoeder, Alleen tot zyn behond.een'dapp/en Landsbehoeder, In deezen, heeft gehuuwd.
Godevaart.
Waard gy met hero begaan Gy wederhield de hand die hem dreigt neêr te flaan. Zyn teedre Minnaaresfe is hem veelmeer genegen ; Toont zich,om zyn gevaar,bekommerd en verlegen, Ten teeken dat zy hem oprechte liefde draagt En bniten zyn bezit haar geer. gezag behaagt. De raad dien zy hem geeft verwekt myn mededogen; Doch de uwe hift myn wraak en tergt myn hoog
verraoogen. • Zy overwint byna myn gramfchap, maar gy fteeke Die in een vlam, wier gloed de lamp zyns leevens
breekt,
Zoo gy haar flikkering dns roekloos aan durft blaazen.
Herdenk dit, fmoor dien ftorm van onbezonne raazen,
Eêr hy te rnggekeert, uw Didrik brengt ten val, En, door zyn'flag, alsdan, uw hoofd verpletten zal.
Diderik. Haar Moederlyke zorg blykt duidiyk uit haar raaden, Wenzein myn hart de zucht verwekt tot heldendaaden.
Myn Brnid, door vreeze ontroert, begrypt niet wat zy raad
En dringt, uit tederheid, my tot een k waade daad , Die, na 't volbrengen, ons te bitter zou berouwen; Doch vlei u niet dat ik, op raad der zwakke Vrouwen,
Uw wenfehen zon voldoen;neen,ik zal nimmermeer Iets toeftaan tot myn fchade of nadeel myner eer.
Ik kan haar beider zorg niet derven zonder fmartes De Moederliefde en. min beftryden my het harte, C 3 Ge-



3S DIDERIK DE VTFDE,
Gelyk de vrees des doods; maar wyl ik liever ftetf, Dan't leeven toe den ptys van eerverlies verwérf, Scheure ik die banden los en zattengrave vaarèn, In hoope dac rnyp dood uw wraakzucht doe bedaaien.
G e erts*
Neen, fiagt my neven* hem, begraaf ons in één graf, Of beef voor myne wraak en uw verdiende ftraf. Mvn overige Zoons ftaan vaardig ons te wreeken; MynEchtgenootzalu'tmoordaadighartdoorfteeken; Terwyl «w eigen volk zyn' Hoofdderan verlaat, U, om uw wreedheid,vloekt, gelyk een'Nero.haat. Zich met uw vyanden en uwe bondgenooten Vereenigt, om uw hand van 't moordgeweer te ontblooten
En de aard te zuiveren van een' geweldenaar, Een' Chriften Vorft, in fchya, in waarheid, een' bar» baar.
Godevaart» Die vergezogte vreugd zal Geerte nooit beleeven, Wen gy,woelzieke Vronw, vooraf den geeft zult
geeven.
Gy , Wachten , breng haar weg, die haaren Zoon verleidt.
DiberIk, met drift. Verfchoon.haar, Vorft ;gy zet,door nwe oploopenheid,
Myn Moeders wanhoop aan: gy tergt haar, durft
haar hoonen, En wild dan nog, dat zy n achting zal betoenen.
Godevaart. Zy Werkt nw aller ramp, door haare laftertaal.
Dtderik, met meerder drift. Ik zweer , by 't Hemellicht, zoo ge nwe Zegepraal Ophaar misbruikt,gy zult nooit tot uw wit geraaken.
Geer-



GRAAF VAN BOLLAND, enz.
G e I r t e , als weggaande, Myn waarde Zoon ! myn dood zal u ftandvaftigmaaken.
Godevaart. Gy zytalsraazende, door haat en ongeduld. Wie doemt u dus dat gy ten eerfte nerven Milt? Geerte. Ik ken nw wreed gemoed.
Godevaart.
Leer my dan beter kennen j Wyl wy, Wel ver van wreed , ter zachtheid ons gewennen ,
Schoon gyze onwaardig blyft; maar nu ik nw Gemaal
Hier deezen dag verwagt,wil ik door goed onthaal.,..
Diderik Verwagt gy rbyne Voogd gelyk nw Krygsgevangen!
GoOJfVAART
è Neen.Mynheer.ik deed hem vrygeleide erlangen .* Hy heeft gehoor verzogt en ik't hem toegeftaan. En gy»vertrek , Mevrouw.
G s X r t e.
Ik moet, ik zal dan gaan, Gy Weet uw pligt, myn Zoon.Myn Dochter, zyt geduldig.
Diderik , tegen Godevoort, terwyl Geerte vertrekt. Zoo ge iemand ftraffen wild, ltraf my.want ik ben
fchuldig, Ja fchuldiger dan zy.
C l VIER-



g? DIDERIK DE VTFDE,
VIERDE TOONEEL.
DIDERIK, GODEVAART, WITHILDE, GYSBRECHT.
GODI vaart.
CjTy zult haar weder zien. Diderik. Indien ge my bedriegt. .....
Godevaart
Neen, dat zal nietgefchiêo. Uw Klnderlyke zorg kan my op 't hoogft behaagen : Wees minder trotsch, om meêr myne achting weg te draagen.
(Tegen WitkiUe.) Uwe edelmoedigheid ontdekkeik meer en meêr; De volging van uw' raad verflrekten hem tot eer'. Oprechte Minnaares! hy is uw liefde onwaardig: Gy mind zooongeveïnlt, zoo teêr, zooedelaartig, Datik. u hoogelyk beklaagende , metl-et Befchouw hoe ge uwe min te kwaalyk hebt befteed.
WlTHir.de.
Het zy gy ernftig fpreekt, of enkel my wildt vleijen, De he?rszucht kon my nooit verblindden of misleijen.
Ik zou veel liever zien zyn'affland van 'c gebied, Dat hy de vrede kogt en n regeeren liet, Dan, vol bekommernis, te fiddren voor zyn leeven, Te fjhrikken voor een' laft, die gy welrasch kunt geeven.
Waarom, waaram wildt gy dat hy ter dood zal gaan ?
Of vreeft gy dat het volk zoude aan het muiten fiaan Om, tegen uwen wil, hem Graaf des Lands te maakea? ,
Gy



GRAAF FAN HOLLAND; tnz. \
Gy wordt te zeef ontzien; men zal het sproer ftaa»
ken
Zoogyhem leeven laat, maar woeden om zyn ftraf En delven,by zyn lyk.zyn' moorder ook in 't graf. Om zyn behoudenis zal het gemeen n eeren, Masr na zyn' droeven dood o vloeken en trotfeere»»' Zyn'Broeoer huldigen in't üraaffelvk g^zag En kseren op uw hoofd dien doodelyken flag.
Godevaart , tegen Diderik. Zie deeze braaveziel voor uwen welftand waaken» Waarom wildt ge u haar liefdeen zorgeonwaardig maaken?
Gy ziet haar teederheid en blyft nog even koe!! Hebt gy een hart van ftten?geen menlcheiyk «e»
voel? * Daarhaaren traanenvloed en vriendelyke lonken Byna myne oude borft in liefdevlamme ontvonken.
Diderik. Ik haar niet minnen , Vorft! c ja, myn jeugdig hart Is in haar ftrikken vsft, omwonden en verward, Zoo dat ik daadelyk nw wenfchen zon vernoegen , En my,te myner fchaê,naar nw begeeren voegen , Indien myn liefdegloed met de achting kon beftaan Die myn gedacht verzeld, doch die ik néér zou flaa» Wanneer ik u voldeê; door wyslyk te verkiezen En haarer waard te zyn moet ik haar nu verliezen , Schoon ik om haar bezit des wserelds heerfchappy Vrywiliig af zou ftaan, ftond myn verkiezing vry; Maar volgde ik myne keur, het was te myner fchan-
den;
Al myn Voorvaderen en Grsaven deezer Landen Onteerde ik in hun recht en Graafielyk gebied , Zoo dra ik u de hoed der mynen o verliet.
Godevaart. Gy oordeelt averechts; dit ftrekt te hunner eeren; Ik wettigsdoor myn'eisch van afftand,hun regeeren, C 5 En



DIDERIK DE FTFDEi
En zoo de Keizer my nw Vaderly k gezag Niet had geschonken , gy regeerden aeezen dag; Hy wilden 't <iös en ik moeit onderdaanig weezen; Buig ook voor zyn bevel, gehoorzaam hem nadeezen
Die uwen afftand eifcht; want zoo gv hem voldoet Worde u, door zyn gunft, de fchade ruim vergoed.
Diderik. Zoo hy dit Staatsbewind aan andren toe magdeelen, Dan kan myn toeftaan u en hem niet veel verfcheelen :
Indien de Keizer hier kan doen wat hem behaagt, Zeg, om wat reden gy dan rnynen afftand vraagt ? Wat voordeel trekt ge 'ervan, na 's Keizers hooge wetten
Een ander'in't gezag en u daaruit wil zetten ?
Godevaart, legent de Wacbtrn. Men breng' hem weg; doch laat' Withilde medegaan En by hem, zoo't haar loft; dit zy haartoegeftaan, Masr zyne Moeder niet, die vaak, door 'afterreden, Haar' Zoon verhard en noopt tot wederfpannigheden.
Gy, Diderik, fpreekmy wéér, na ge u hebt overdacht.
D i r> e r ï k , weggaande. 'tls vruchtloos, Vorft, dat gy op ander antwoord
wagt;
Gyznlt my door ge weid, door dreigen noch door < vleijen,
Nu noch in eeuwigheid, ten afftand ooit verleljen.
VYF-



GRAAF FAN HOLLAND, enz. 4*
V Y F D E TOONEEL. GOD EVA ART, GYSBRECHT.
Igodevaart. khoop nogtansdat hy zich rafch. beraaden zal; Zoo hy den toeftel zjet vervaardigt tot zyn' val Vetkeerc zyn trotfchheid ligt; wie zoo zyn reche
niet derven
,Om zyne Minnaaresfe en 't leeven te verwerven ? Te meerder nog daar hem zyn trouwe Zielsvriendin Het hart beltonnen zaten jwinp/n door haar minï
Gysbrecht. Zyn h«rt is al te Merk dnor heerszucht ingenomen, Dan dat devrc-sdes doods daar ooic zal binnen komen.
Gy ziet en hoort hoe hy u in 't gezicht trotseerd , En zyn verbroken recht, ganfch onbefchroomt» verweert.
ZESDE TOONEEL. GODEVAART, GYSBRECHT, WICHAART^
M W i c h a a r t.
IVJ yn Vorft, Graaf Robrecht zelf, ftaat voor deez* muur te wagten.
De Burgers Jeezer Stad, fchoon zy hunn' plicht betrachten ,
Beklimmen deezen wal om Didriks Voogd re zien En met gejuich naar't Hof te lei : ; ;jamisfchien Brengt dit een oproer voort, zpo wy die drift niet ftniten,
Door allen toegang hier met Krygsvolk digt te fluiten.
Go-



diderik de vtfde;
Godevaart. Ua heen, breng hem terftond by my in dit vertrek* Op dat hy my de reên van zynekomft omdekk'. ~ „ . , l Wichaart tinnen.
Uy, Gysbrecht, zult terwyl op zynen handel letten,
En Hof en Poort en Wal met dubble Wacht bezetten ;
Last ntzsnd Rniteren ftaêgrennen op en neer,» Up dat men door dit doen de famenrotting weer'.
ZEVENDE TOONEEL.
GODEVAART, alleen.
\V7
Vr at fchrik vervalt myn hart! wat doodangft doet my neeven ! Nu worde ik hier, helaas! dan weder gindsgedree-
ven,
En nergens vinde ik rofl hoe zeer ik die veria ng , Terwyl ik in het lich' fle<-hts frheroering ontvang Van myn aanftaande lot > dat doodlyk dreigt te weezen !
Zeilde ook myn moedig hart voor eenig oproer vreezen,
Daar ik zoo menigmaal het muitvuur heb ge-
fmoord! ...
«Neen.... Waar komt die fchrik, die fiddring,
dan uit voort! O fis het om dat ik dit Land hebbe overwonnen En tegens recht behouw' ? hoe zou zulks weezen
konnen ,
Wen ik daar vier jaar tyds het Meefterfchap van had
En zonder het gevoel vmonruft?ofomdat
Ik Didrik, Floris Zoon, gekluifterd hebbe in banden I
Neen,



GRAAF VAN BOLLAND, enz. 4|
Neen. Hy viel ftrydende en als vyand >n myn handen.
Maa< Geenes overmoed en lafter draagt de fehuld Der onbekende vrees, die wy het hart vervalt ifTan Wraakzucht, woede t-n fpyt: dit zyn de waare reden
Dier pnklir.g myner ziel, wardoor ik word beftree-
dei/;
En toch ftaat het geluk verz. kert op myn zy', Dies fchfoome ik oorlogiraiup, n«ch '$ volks verraadery.
Einde des Derden Bedryfi,
VIERDE BEDRYF.
EERSTE TOONEEL.
ROBRECHT, VAN ARK EL. TT Robrecht. ó JLJ-of! dat my ontroert, wat toont gy aan myne
oogen
Vermindering myner kragt, verval van myn vermogen!
Waar ik myn voeten zet, of myne fchreeden wend» Al wat ik zie maakt hier myn nederlaag bekent, Door teekens myner fchand. Eefchouwer aller diagen !
Watftaan wy menfehen bloot voor 'saardryks wi*«
felingen,
Hoe menig Afgezant hebbe ik. in deeze zaal, A!s voogt der Graaflytheirt, in myne zegepraal, Of eenig Staatsbelang ten be.te , moogen hooren. Helaas'. dit hoofdgezag is niet alleen verlooren , j Maar ik , ik moet na zelf, als bode myner zaak, Dit Hofgezin tot fpot, den Hertog ten vermaak ,
Ttf;



46 DIDERIK DE VTFDE,
Tot hy genegen is te komen , hier vertoeven ! Rampzalige ommekeer, gy peilt my 't hart met lchrueven!
Wvs my myn' eigendom ontnomen door geweid , JvJooit wierdmyn zie; aldus bekommerd «ri gekneld! Had Hollander en Zeeuw my flechts getrouw gebleeven,
Geen Lotharingfche Votft zou hier beveelen geeven ;
Maar dat rondborftig volk was liftig omgekogt, Doortrek tot vtetmaenfaisak, waaiin het voordeel
Zügt
En nog ia zoeken blyft, door'sBaitenlanderi ftreelen ,
Dat zoet iu de oorenkiinkttn aapten toe ziet deelen,
Ja zelf den Batavier zoo zeer 't verftand verblind O& ttticn V leemdeling, sis Graaf, aan 't hoogft bewind
Te Hellen, wen de ïaft des Keizers mede klemdde, Die 't Land den Bisfchop gaf en in dien handel
ftremdde,
Tot Hoezen Mytervoogd.te zwak tot dit beftaan , Zyi'Ne<rf,hctllabzvvaard gafom daarmee toe te liaan; En ie'itr bood de tunü aan Gouevaans belangen , Behalve □ weinigen , die,om geen wet te ontvangen Va» hem, door woeltgaweld verheven tot hunn' Heer,
Ontvïoodden en wiens hulp myfterktten meer en mtêr,
Doch alies zonder vrucht; want wat ik heb begonnen DeLoiheiiijgfche magt heeft uikens overwonnen.
Van ArkelSchoon Godevaait vetwint en op onj zegepraald, Gy hebt meêr roem dtn hy door c w gedrag behaald ; Wen hy den krygbegon om vuige zelfbelangen,
Die



GRAAF FAN HOLLAND, enz. 47
Die gy, tot Didriks nut, noodzaaklyk aan moeft vangen ;
Hy heeft den ftryd ge'iogt, die u werd aangedaan; Gy hebt met weinig voik zyn groot getal weerftaan, Had Utrecht* Geeftlyk Hoofd cn Duitfchlands Keizer tegen;
Tot gy den Franfchen Vorft ten byftand koft bewee-
gen
Scheen alles buiten hoop; doch die nu weêr herleeft, Wyl nooit het Lelie ryk zyn' Bondgenoot begeeft. Maar zyne lpade hulp nufpoedigzal vermeêten, Om'sKeizers hoofdgezag uit Nederland te weeren» Daar 't Lotherings geweld zich hier beveiligd had En nog geveftigt houdt; doordien hy Stad op Stad Verfterkt heeft en voorzien mettoorens»hooge wallen » En grachten diep en wyd, die hy, voor 't overvallen, Met Krygsliën houd bezet, mee volk, door valfchen
fchyn , Verblind, datKeizerfchen of Lotteringers zyn, Of fchandlyk omgekogt,of'sBiïfchop«Huarelingen, Of Vreemden , wier beftaan de Burgeren bedwingen En binden aan zyn zaak, waardoor hy d'opftand weerd
Zich zeiven doet ontzien en onbepaalt regeert. Ik zeg dit sllerminft om voor zyn msgt te vreezen ,
Maar óm in tegenfpoed te meêr gehard te weezen. Al wie Graaf Robrecht kent weet dat hy nimmer vreeft,
Altoos de ziel en kracht zynsKrygsvolksisgevveeft» En dat geen grooter moed, maar meêr getal vau knechten
Zyn vyanden op hem de zege deed bevechten.
Robrecht De Hemel zoo het fchynt begunftigt zyne zaak
Eu



Sftf DIDERIK DE VFFDE,
En fcheptinmyn verdrieten tegenfpoed vermaak. Om Egaê , Zoon en Niche uit zyne boei te rakken , Waage ik my zeiven hier: ach! mogt my dit gelukken ,
Ik zag voor 't minft een deel van mynen wenfeh vol-
caan,
En deeze hoop meteen . . , .
TWEEDE TOONEEL.
GODEVAART, ROBRECHT, VAN ARKEL, GYSBRECHT, WICHAART, Waésen.
Godevaart.
Schoon men zeer zelden aan ■Zyn' vy?nd gub.ll beWyft als ik u durf bewyzen , ïkwil, :n dit geval, uw handel niet miapryzen , En hooren met gedult wat gy te zeggen hebt; Behoudens dat gy niets van uwe rechten rept, ISoch eifchen vormt die my verveclen in myne ooien.
Robrecht. Ik heb, in Didriks naam , den laatften ftryd verlooren,
Wanneer den Jongeling verwte' in uwe reagt, Dat my gevoelig treft en herwaards heeft gebrsgt. In alles fchynt uwdoen gezegent uit den. hoogen: Terwyl Gy daaglyks groeit in aanzien en vermoogen,
Hond ge ook Graaf Floiis Weêaw, na myne Gemaalin,
Gevangen met haar Nicht, door onderlinge min Vereenigt met haar' Zoon: wild geugrootmoedig draagen ,
Dan zal myn vooiftel u ontwylTelbaar behaagen.
Ge-



GRAAF FAN HOLLAND, enz. 4S
Godevaart. Spreek, welk een voordel
Robrecht. Vorft, hec is in Vrankryks naam, En Hertog Frederiks, myn Bondgenooten t'iaam', Dat ge uw gevangenen wild opeen' losprys Helled, Welks voordel myn verzoek en bede vergezellen.
Godevaart. Gy weet vooraf dat my dit voordel niet behaagt. Gy hebt zoo menigmaal om hun ontilsg gevraagd , Dat ik met recht vergram om dit verveelend vraagen.
Het is myn grootde vreugd dat ik uw naafte m3agen Hier opgeflooten hou', temeer nu Floris Zoon Zich zelv' daarby bevind; laat vry de Franfche Kroon
Methaaren klaterglans u ter verftering ftrekken ; Haar fchyn zalDiderik niet uit myn handen trekken.
Rob recht. Zeg dan op welk een' prys gy zyn verlosfing fteld, Op dat ik u voldoe. Welaan, doorluchtig Held, Vermeerder uw gebied met myne Heerlykheden : Ik biede u 't Graaffchap Aalft en 't zoet genot der vreden
Voor zyne vry heid aan, terwyl ik voor myn Vrouw U Walchren overgeeve, en, zonder naberouw, TerlosfinghaarerNicht, hetGraaflyk Oudenaarde Zalafftasn. Gy kunt dus myn'eigendom aanvaarde En laaten Diderik zyne eigendommen weêr , Na gy hebt uitgeleefd ... Maar hoe, gy zwygt, Mynheer,
En toont u onvernoegt, daar gy een' Voogd zyn pligten,
Voor een'beroofden Wees, rechtzinnig hoort verrichten !
D Zoo



So DIDEH1K DE VTFDE,
Zoo gy nog meer begeert dan zalk een groot ranzoen ,
Eifch self, of hoor door my een ander aanbod doen.
Ik zal drie jaaren tyds myne ovrige oorlogsmagcen Gebieden, die terftond vereenen mee de krachten Van nw verwinnend Heir, om, in het Heilig Land, Een' Koninglyken Staf te geeven in uw hand, Met de Oppermajesteit der Turkfche wingeweften, Waarvan u deezen arm een Chriiten Ryk zal vellen, Wyl alle Chriftenen uw helpers zullen zyn, Opdat daar't vloe^t-loof van Mahomet verdwyn', Judeaas kult ontvliede , en Paleltinaas zoomen Van't Saraceenfche bloed by golven moogen ftroomen.
Godevaart. De Tarken zyn veelmin dan ge u verbeeld vervaart, En'tgeene ik nu bezit is my veel meerder waard Dan al wat gy belooft, doch nooit zoud kunnen geeven.
Robrecht. Zoo gy voer de uukomft vreeft , waarvoor ik lyf en leeven
Dnrf waagen, ilait met my een ander vreêverdrag.
Blyf hier dan Opperheer in Dideriks gezag, Behoudens 't recht des volks; hy zal u afftand zweeren ,
Zoo cy nw Legermagt hem wild ter hulp vereeren, En 't zyne worden mag dat ik den Saraceen lei 't Palefdenfche ontruk door wapenen: ik meen , Door em diiejaarig vuur des oorlogs daar teftichten,
EenmagugKoningrykden Jonglingopte richten.
Godevaart. Gy zyt, door waan, veibiint, ftelt de overwinning vaft
En



GRAAF FAN HOLLAND, enz. Si
En word van 't ongelnk aan allen kant verraft. Daar ge in uw eigen Land geen veldflag meêr kunt winnen ,
Wilt ge in een ver geweft op nienw den ftryd beginnen ,
Op onge'.oovig volk, dat ons te roagtig is En veel te magtig b'yft, zoo geen verbïndtenis Der ganfche Chriftenheid beteugeld hun verraoogen:
Wat zoud gy dan, wiens hoop zich telkens heeft bedroogen ?
RoBREC ht.
Dat ik dit Land verloor was niet dcor kwaad beleid , Maar door uw loos bedrog en 's Büfchops listigheid. Alfchoon gymeêr dan eens myn Leger hebt verflagen ,
Gy hebt op dat geluk zeer weinig roem te draagen: Gy had lafhartige verraaders omgekocht, En nimmer voor de vuift de zegepraal gezogt: Hadgy niet door verraad dien aanval ondernomen, Uw krygsgeluk zou hier niet alles overftroomen.
Godevaart. Ik heb voorzichtigheid in al myn doen gebruikt, Daar uw gedrag te veel naar woefte trotsheid ruikt: 'tGeen my de Keizer fchonk dorft gy me ftout betwiften.
Robrecht. De Keizer heeft wel meêr gefchonken dat hem mifteu
Te leevren: 't Vlaamfch gebied, door hem , aan 't Ryk vereerd,
Geeft daar bewyzen van: dat Land, door my verweerd ,
Bleef in den zeiven ftand, en 't Keizerlyk gebieden Verdween in rook, wen ik zyn oorlogsvolk deed vlieden,
D 2 Met



52 DIDERIK DE FTFDE,
Metachteriaatinge van allerhande bait; Das viel deeze eigening des Keizers fchaadlyk uit ; Doch om dit zwaar verlies met zekerheid te wreeken i
En my ter ftraf, heefc hy me uw vyandfchap befteeken ;
Maarftraft, door deeze wraak, d'onfchuldigen het meeft,
In Dideri k, die nonit zyn vyand is geweeft: Waarom my niet geftraft ? zoo hierin was misdreeven
Moeft hy daarvan de fthuld aan my en Vlaandren
geeven :
Van zulk een braaf beftaan hebbe ik geen naberouw;
Dat ftrekt eene eerezuil aan 't Vlaamfche Hoofdgebouw.
Godbvaart. Gy zult welhaaft als 't Hoofd der wederfpannelingen,
Door meêr kaftydingen , nog fyner leeren zingen; Daar Vrankryk zelf eerlang zal voelen, t'zyner fchaê,
't Nadrukkelyk gevolg van 'i Keizers ongenaê,
Robrecht. Die Koning hoefd in 'tminftden Keizerietste wyken,
Wien hy. zyn moogendheii zoo zonneklaar doet
blyken,
Dat ik genoeg voorzie hoe Vrankryks overmagt Deo. Keizers ondergang bewerken zal met kracht, Door 't ganfche Duitiche Ryk aan zyne Kroon te hechten ;
Ten zy de Batavieren Brit de Duitfche rechten Met hnn gelyk brfchermt.HetGermanfchKeiüeiryk ls een veelhoofdig Dier, in moogendheid, gelfk,
Weeft



GRAAF VAN HOLLAND, enz.. 53
Meert onderling verdeeld , door onderfcbeiden zinnen :
Breng u integendeel her. Franfche Ryk te binnen; Dat word van één' Perzoon, één'Koning, geregeerd ,
Die men gehoorzaam is in al wat hy begeert, En wien zyn hoog bevel halftarrig durtt weêrftreeven
Valt bülüngfchap ten deel, of ftraf aan lyf en leeven. Doch 't Keizerlyk gebod is't anders meê gefteld, Wyl hy zyn Vorften niet kan dwingen met geweld, Maar zich meêr Broederiyk, dan trotsch of Meefterachtig,
By ben gedraagen moet,of hy word ganfch onmachtig-
Stel nu eens vaft gy hond de Duitfchers op nw zy', En Bisfchop Willem eil'cht deeze Opperlandvoogdy; Gehoorzaam 'sKeizers wil,moogtgy nietweaerftreeven:
Ook eindigt nw gezag ten einde van zyn leeven: Een ander Mytervoogd kan dit Gemeenebeft Vereenen, zoo't hem lnft, met Utrechts Kerkgeweft
En't a ontneemende
Godev aart,»» drift.
Neen , neen, dat zou hem misfen. Een ander Kerklyk Hoofd zou fchandlyk zich vergis fen '
Zoo hy dit ondernam, cn zich bedroegen zien.
Robrecht. Indien de Keizer hier vrymagng kan gebiên , Waarom zoude gy dan zelf hem wederfpannig weezen.
Godevaast. Zooeenig avrechtsloon my fchaadlyk word nadeezen,
Geeveikom'aBisfchopsBan noch'sKeizersongenaê.
D 3 Ro-



54 DIDERIK DE FTFDE,
Robrecht. En gy doemt rny vyen ik den laaiden tegenga! Hoe kant gy toch van my gehoorzaainheidhegeeren, Daargy.door scubreuk zeifviis wetten zoudtonteejen,
Waardoor ah Leenman a dit Land is toegelegd, Dat Die'ik , F.oris Zoon, regeeren moe: met recht? Zo ad gv een leeng- 't,Sechts uit ;;unft aan u gefchonktm ,
Behouden ? hoe z..u dan nw vuur van toorn ontvonken
Zoo me op ewwc' tig erf onwettige eifchen deedt, G-?iyk hier is «efehied ? wat gruuwzaam hirteleed Vervoerde niet uw drift tótailerhande woede ? Achloverweeg dit eem! .eem uw befluit ten gtwde, Dööf een'berorfden Wees iets gunl!i>js toe te daan Terwyl ik hoop dat gy aan my niet af zuit fiaan Myn óemaalin te zien, voor ik van hier zai. ticheiden.
GoDBVAART.
Myn Wacht»gy moet den Graaf by zynen Zoon geleide ,
Verzeld met zyne N'.cht en zyne Gemaalin.
Robrecht. Herdenk myn voordel,Vorft,ja denk,in nw gewin , Uwfchriklyk krygsgelnk en bloedig zegepraalen, Dat men de morgenzon desavonds weêr ziet daalen.
DERDE TOONEEL.
GODEVAART, GYSBRECHT, WICHAART.
Godevaart. £jeg, Wichaart, wat u dunkt van 't voordel dat hy doet?
Wichaart. Ik weet nie? wel wat ik, der. Hertog raaden moet;
Maar



GRAAF FAN HOLLAND, tnz. 55,
Maar ik geloof gewiidat niemant uzaldeeren, Zoo gy met hem verdraagt; dan zult ge in ruft regeeren
En dooven 't vuur van twist, dat nog in 't heimlyk brand.
Uit Vrankryk voedfelkrygt en nieuwen onderftand Van daar ontvangen zal, omeindlykdus te blaaken Dat hier een* helfchen gloed het al in vlam doetraa-
ken,
Dieu een lyktoorts worde.uwHoofdgezag verfmelt, En Didrik in den rang van zyn Vooroudren ftelt.
Godevaart , tegen Gysbrecht. Wat oordeelt gy ? moet ik het aanbod overweegen Of niet ? bedenk myn kracht, ftel daar zyn zwakheid tegen,
Doch zorg vooral dat gy aan my niets fchandlyks rasd,
Ten nadeel van myn'Neef, noch fchaadlyk aan myn' Staat.
Gysbrecht.
Wanneer gy 't onge!oof,door Robrecht.laat verdryven ,
Zult gy by 't Chriftendom in eere en achting b'yven, Zelf Godevaart uw Neef za) vrplyk derwaards gaan, Wyl hy niets liever wenschtdan de gekruiste vaên Te zwaaijen.en, door kracht der felle fabelflagen, Den Tuik en Saraceen uit Juda te verjaagen.
Godevaart Gy voert éénzelfde taal en zyt aldus vereent, Daarnw verwyderlng bedrieglyk w-sgeleend; Dit komt my wonder voor! Men zoekt my te misleiden
En eenen zyden ftrik voor mynen voet te fpreideri,
Gysbrecht en Wichaart , te gelyk. Hoe, Vorft, verdenkt gy ons !
D 4 Go-



56 DIDERIK DE VTFDE,
Godevaart.
Zoo gy me niet belaagt Waarom hebt gy elkaêr dan tegen my beklaagd? Waarom zoude gy elkaêr,die vrienden zyt, betichten l
Myn oog ziet beider hart; gy wild iets fnoods verrichten.
Gysbrecht. Gy kent myn' handel, Vorft!
Wichaart.
Gy weet hoe trouw ik dien! Godevaart. Ik zeg, nog eens, dat ik tot in a w hart kan zien , Engroote reden hebbe n beiden te verdenken. Schoon 'k onbekommert ben dat my verraad kan krenken,
S'el ik u op den toets, waaraan men ligt beproeft Hoe ver ge uw'pligt betracht. Hy, die geen hulp behoeft ,
Gebied nogtans,alsVorft,hoogernftig aan uw beiden, Van Arkel.dooruw vlyt, totmynendienftteleijen : Het Land van zynen naamfchenke ik hem daadlyk weêr,
Zoo fpoedig hy zich zelv' voor myn gezag verneêr: Beloof hem dit, op dat hy treede in myn belangen , Waarvoor gy dan, ten loon, ook zult myn gunft ontvangen.
VIERDE TOONEEL. GYSBRECHT, WICHAART.
Wichaart, na Gysbrecht ttnigen tyd aangezien te hebben.
Hebt gy my aangeklaagd.'dan werkt ge uw' eigen' val,
Die mynen voorgaan of kortftondig volgen zal.
G y s-



GRAAF FAN HOLLAND, enz. gf
Gysbrecht. Gy had my eerft beticht,om my verdacht te roraken, En 'sHertogs achterdocht zal u rflet min bewaaken. Dan my,inüien men haar niet blindt door wys beleid.
W i c ii a a r t.
Gy hebt voor my en ik voorn een'ftrik gefpreid, Waarachter wy cmsheil, te roekeloos veifchoolen.
Gysbrecht. Zyn achterdenkingen zyn nu niet meêr vethoolen pjn zullen meer en meêr ontvonken te onzer fchaê.
Wichaart. Zyn leeven fleept eerlang ons doodlyk vonnis na.
Gysbrecht. Ik vat uw meeningweljzalu myn vriendfchap fchenken
En fmooten mynen haat.
Wichaart.
En ik myn achterdenken , Om,tegen hem vereend,een'andren weg te gaan.
Gysbrecht. Hoe ziet het Oorlogsvolk des Hertogs wrevel aan? De Bergers fchynen meed verandering te zoeken Enzyne tieranny.in 't heimelyk,te vloeken.
Wichaart. Jk heb het krvgsgemor reeds menigmaal gefluit. De Hertog.nl te ftreng,deelt nooit beveelens nit Gelyk een' Veldheer paft, waardoor men hem met beeven
Het Leger naadren ziet,daar elk hem wil begeeven, En 't Inlands volk vooral,dat van verlangen blaakt Om Floris Erfgenaam tot Graaf te zien gemaakt.
Gysbrecht. Welaan, Mynheer, laat ons des 1 ertogslaft te faamen
Volbrengen, zonder ons,in fchyn, daarom te fchaamen,
D 5 Op



58 DIDERIK DE VTFDE,
Op dat men zeker weete of ook van Arkel hoort Naar 't aangeboön genot>verzegeld door ons woord.
Einde des Vierden Bedryfs.
VYFDE BEDRYF.
EERSTE TOONEEL. VAN ARKEL, GYSBRECHT, WICHAART.
HV A N A R K E L. ebtgy tot nut des Staats iets van belang te zeggen?
Spreekt, Heeren,om aldus voorzichtig te overleggen Hoe Diderik gï-raskf in 't Vadsrlyk bewind.
Wichaart, tegen Gysbrecht. » Zoo hy vervo'gen wi! ge'.yk hy voort begint, „ ZA't noodig zyn aan hem ons n der te verkiasren. Gysbrecht, eerfitegen Wichaart, en daarna tegen van Arkel
» Men wordt befpied en dient met veinzen voort te
vaaren".
De Hertog (laat te valt indeeze Heerfchappy, Dan dat hetmooglykishemdoor verraaderv, Door liften of gewefi,ditStaatsgebied te ontrukken.
Maar gy, vervolgt door ramp en fmaadlyke ongelukken ,
Deed beter datge.als wy.des Hertogs zy vetkooft, Dan dat ge nw e;ge zaak geheel verroekelooft. Buig voor Vorft Godevaart, als Meefter deezer Staa-
ten;
Dit



GRAAF VAN HOLLAND, enz. $S
Dit doende zalhy u het Land van Arkel laaten ln leening, zoo als gy 't voordeezen hebt beftierd.
Wichaart, Hy heeft belaft dat u zulks aangebooden wierd En dat wy voor zyn woord verzeekiing zouden gee« ven.
Van A x k e t. Gy beiden, al te veel door eigenbaat gedreeven, Door gulde kluifterdragt verblind, verlaat uwe eer $ Uw Landen Landgenoot en wettig Opperheer, Die beider onderftand in luifter kan herftellen , Zoo uw begeenens flechts ter vryheid overhellen. Gy,Wichaarc, hebt de hulp des Krygsvolks op nvt zy'
En Gysbrecht heeft de ftem der kloekfte Burgery; Zoo dat de DwingeWrid voorzeker moet bezwyken» Wannee.' ge eeneeedle drift voor Didriks recht doet
blyken.
Indien hy zyn herftel u beiden danken kan, Verwagtgy heerlyk loon ;daar gy van een Tieran, Die onze vryheid ichend, niet anders kant verwagten,
Dan dat hy eindelyk uw dienften zal verachten; Ja op den minden fchyn van eenige ontrouvv,doet Hy> op zyn'eerften wenk, u fmooren in uw bloed; Dit doodlyk gunftbewys vervolgen de euveJdaaden Der zulken die hunn' Vorft en Vaderland verraaden.
Wichaart. Neen, neen, aan Didriks zaak is geen herftellen aan. Wie kan het krygsgeluk des Hertogs wederftaan ? Men ziet zyn Legermagtgedaurig zegevieren ; Waar zy haar fchreeden wendt en haare ftrydbannieren
Ontrold zal zy altoos haar' vyand doodlyk zyn.
TWEE-



üo DIDERIK DE VTFDE,
TWEEDE TOONEEL.
GODEVAART, VAN ARKEL, GYSBRECHT, WICHAART, Wacbtin.
DGodevaart. at allerhande vreeze uk uw gemoed verdwyn'. Van Arkel ,gy hebr hier geen ongeval te vreezen, Maar kunt van myne gunft voortaan verzekert weezen :
Is u bekend wat hei' u myne goedheid bied;
En welk een onheil gy van inynen toorn geniet?
Weetgy dit al! es ?
Van Arkel,
Vorft , kan ik uw rjunft gewinnen Door braave daên , door niets met fchande te beginnen ,
D?.n is het wel; zoo niet, ik ben een Edelman Die in de trouw zyns Graafs geer. wai'küng dulden kan,
Noch de allerminfte vlek ter fchande mag verdraagen.
Hoe meêr myn'overmoed,getergd door geeffeiflagen Der grimmige fortuin,uit zyne ftriemen bloed, Hoe meêr myn dapperheid gekweekt word en gevoed
En wreekerslaft verkrygt.ten ondergang der beulen, Die Hechts met Landverraêrs en Eedverbreekers heulen,
MetSchelmen.die hunn'Vorft verlieten in den nood.
Al wie zyn'Opperbeer getrouw blyft,tot'er dood , Heeft voor geen onheil, ftraf, noch eenig leet te fchroomen.
Dos fta ik moedig paljwat my mooge overkomen Ik bl we in dienft myns Graafs, ik leef.ik fterf daarin; Pat die ftandvaftigheid, ó Vorft, uwe achting winn'.
G o-



GRAAF FAN HOLLAND, enz. 6ï
Godevaart. Ik ben uw Graat'; tracht my met yver te behaagen, Dan zult gy owe uoqw noch nu noch ooit beklagen: Hy, wien ge als Meefter achtiis hier niet meêr dan gy, Maar minder in de boei; dus zyt ge beiden my Gehoorzaamheid verpligt;hy moet als Krygsgevan» gen,
Gy als myn'Onderd&an,voldoen aan myn verlangen.
Van Arkel. Ncen,hy's hier wettig Graaf;daar uwe onwettigheid Aan ieder is bekend; men zal dit onderfcheid Beft zien,wanneer wy hem uit uwe handen rukken.
Godevaart. Gy vleit u zelv' met iets dat nimmer zal gelukken. Verneder u voor my, of wagt uw wis bederf.
Van Arkel. Schoon gy uw haodelwys vernift en valfche verf, Ter dekking van uw kwaad, gebruikt om goed te fchynen ,
Myn zucht voor Floris Zoon,zult gy nooit doen verdwynen:
Spyt zyn gevangenis, zyn ramp en tegenfpoed En uwgebooden gunft, niets dat my wanklen doet.
Godevaart. Bedenk u nog in tyds.
Van Arkel.
Ik zeide u myn gedachten En blyf by myn befluit.
Godbvaart, tegen de Watbt. Treê toe.
Van Askel, zyn zydgewctr trekkende , word dttr Gysbrecht en ÏViehaart ontwapend.
Staat nf, sy Wacsjten! GoDiV tegens deWocbten.na van Arkel ontwapend'is. Men breng' hem, naar zyn' rang, terftond in hechtenis,
Tot



62 DIDERIK DE VTFDE,
Tot hy, na ryp beraad, myn' wil gehoorzaam is.
Van Aükei, rj tenen Hetktn toon. Terwyl ge nwe eeren die van nw geilacht verduistert,
Aluw'verkreegen' roem das meer en meêr ontloistert,
Gevoele ik minder leed , op dst een' Dwingeland Des te eerder ftraf geiüet'van eene onzichibrehand.
DERDE TOONEEL. GODEVAART, GYSBRECHT, WICHAART.
Tk zag uw beider tronw voor myne Staatsbelangen; Volhard daarin, om das op nieuw myn gunft te ontvangen , Die gy voorheen genoot.
Gysbrecht.
Wy hebben onzen pligt En uw bevel voldaan, maar niers by hem verricht , Wyl hy hardnekkig blyft, als gy hebt kunnen horen.
Wichaart. De hoop om hem voor u te winnen is verlooren.
Godevaart, tegen Gysbrecht. Bedreig hem met myn wraak en niterfte ongenaê, Zoo hy me niet erkend noch eerd als Meefter: ga En zeg hem.dat zyn dood by my is voorgenoomen Indien hy weigren blyft myn wetten na te komen.
VIERDE TOONEEL. GODEVAART, WICHAART.
ZWichaart, hem met emjl aangczievbebbtnde. oudtgy hem dooden, Vorft.* Go-



GRAAF VAN HOLLAND, enz. 6%
Godevaart.
Neen. Door dit dreigement Zal ik hem zekerlyk verwinnen in het end'.
VYFDE TOONEEL.
G ODE VA ART, GYSBRECHT, WICHAART.
GGysbrecht. raaf Robrecht wenschtden Vorft te fpreeken. Godevaart.
Laat hem komen; Maar dat de Binnewachtmeternftzy waargenomen Aan deeze buitedenr
Gysbrecht.
Uw laft word ftraks volbragt.
ZESDE TOONEEL.
GODEVAART, WICHAART.
TT Godevaart. I 1 y zal my zekerlyk vermoeijen door zyn klagt; Doch zoo hy onbedacht myn hoogheid dnrftonteeren,
Staat myne wraak gereed de zyne te verneêren.
ZEVENDE TOONEEL.
GODEVAART, ROBRECHT, WICHAART, Wachten, buiten de deur.
TR o b r e c h t. k heb ditoogenblik een vreemd gerucht verftaan ,
Dat



44 DIDERIK DE FTFDE ,
Dat gy van Arkel hier in hechtenis deedt gaan , .Waarvan ik , uit uw'mcnd , ue reden wenfcb. te hooren:
Hy is een Edelman uit ern getlacht gebooren
Der braaven achtingwaard, doorluchtig, zonder
Wat nooptten uroethem te treeden in gefprek i Ik heb gehoor verzogtjzoo gy iets had te zeggen Moeft gy het my, maar niet aan hem te vooren leg-
WvUry mvn Leenman is: indien hy u misdreef, Wél, dat men hem ter ftraffe aan my danovergeev .
Godevaart, met veratbtinge. Uw Leenman ! neen , Mynheer, hy heeft aanmy misdreeven,
Waarvoor ik, buiten u, rechtvaardig loon kan gee-
En ceeven zal, zoodra ik 't nut en noodig acht: Hv is myn Onderdaan en onder myne magt.
3 Robrecht, Wilt BV de wet waaraan zich Koningen verbinden Ve.breeken.oni voor ueenandereultte vinden, Waaronder gy't bsloofdde en vaftgegeeven woord Weêr Snaait .1. 't a lui» u aan geene eedbreuk
ftoord? , •
Wie zal z»ch dan op u nadeezen meer vertrou-
wen, „ , « ,
Zoo gy geen vrygelel geheiligd hoeft te houen ?
6 Godevaart. Ikftrafdiemy trotfeerten al wie my belaagd En bind my aan geen wet die my niet wel behaagd: . Mvn wiiis hier de wet, die iedereen moet eeren, En al wie my weêrftreeft zal ik uien trotsch ver*
R o-



GRAAF VAN HOLLAND, enz. 65
Robrecht. Dat is de rechte taal van eeo' Geweldenaar, Die by zyn gruuweldaên gtea wroeging word gewaar,
Voor hy zyn Heerlcbappy geworpen ziet in duigen. Deeze ontrouw zai welbaaft uw vuenoen overtuigen
Datgy onhandelbaar en onftandvaflig zyt: Verwagt in 't kort van htiii een weidegrond verwyt,
Verlaating nwer zaak, verlies van 's Keizers achting En die des Bisfchop- zelf.
Godevaart.
Ik had noit de verwagting, Dat gy dus onbedacht zoud durven fp-eeken , tot Eeo' Voift die heel en al is iVieefter van uw lot. Wat voordeel welk een' trooit denkt ge uit myn'
toorn te haaien * Vreeft gy niet dat myn wraak nop den kop zaldaa-
len?
Of denkt gy ligtelyk door zulk een ftont beftaan My te verbaazen ? zeg f waar ziet ge my voor aan ? Ik zal uftraffen doen ten ipiegel vocreen'ander'. (Hy Jlampt met den voet, wuarop de Wucbt ie achterdeur opent.)
Men haal zyne Echtgenoote en Zoon. Gy met elkander'
Beraad u, daar ik 't hoore, op welk een wyze my Het beft verzekerd word' dat uw verraadery , Of uw, of zyn geweld, my nooit weêr zal belaagen. De Jongling moet aan my zyn rechten overdraagen,
Myn haaters haatende, vervolgens myn belang Met u behartigen en mynen ondergang Verhoeden, waar 't ook zy. Hy zal my afftand zweeren,
E Ea



6$ DIDERIK DE VTFDE,
En gy zult, nevens hem, voortaan myn wetten eeren,
Of nw geheel geilacht zal door myn' toorn vergaan. Zetdan , mee raad en daad , zyn jonge zinnen aan Ter onderdaanigheid , om al het kwaad te fluiten, Dat uit zyn wei gering tea eerfte voort zou fpruiten.
ACHTSTE TOONEEL.
DIDERIK, GODEVAART, GEERTE, ROBRECHT, WITHILDE, WICHAART, fpaebun.
IRobrecht. s u bewuft, myn' Zoon , wat raad ik geeven moet? Wathyop u begeert? als ook op welk een'voet Hy aller boei verbreekt en 'c oorlogsvaar wil doo* ven ?
Diderik. Zoo ik myn rechten my voor eeuwig laat berooven En daarvan afftand doe, zal hy ons voort ontflaan , Myn Moeder, Bruid en my, in vryheid laaten gaan, En daadelyk 't verbond des vredes onderfchryven ; Maar ik voor my liet eêr my 't ftaal door 't harte dryven ,
Dan dus myn' eigendom, myn wettig Graaflyk jecht,
Te zien aan zynen ftam voor altoos vaftgehecht.
Robrecht, met verrukking. Gy toond, ö jongen Held! uit wien gy zyt gebooren !
Mogt Floris van zyn' Zoon deeze eedle reden hooren !
Hy fneaveldde, met roem in 't oorlogsveld, maar
"leeft
In u , zyne eedle Telg, die daagijks blyken geeft
Wie



GRAAF VAN HOLLAND, enz. 67
Wie zyne Vader was. Gy wik veel liever fneeven Dan blyk van laffe vreeze of tii-iering te geeven , Of nw' Verwinnaar zelf te aaiden in 't geDiea! öLoffelyk befluit!
{Tegen Godevaart.)
Mynheer, vefftoor u niet, Maar gun my , op uw' eil'ch, n nadet te ouderhouên. Voor wie wik gy , ö Vorft! dit Land ten erfrecht bonwen ï
Voor uw'. Neef Godevaart, die te edelmoedig is Dan dat hy eignen zoude eens anders erffenis i Hy heeft zich zelv'verklaard, wanneer gy komt te ftetven,
Van nimmer Didriks erf, na u , te willen erven , Wyl hy een' affchrik heeft van onrechtvaardig goed. Hoe kan 't dan moogiyk zyn dat gy de moeite doet, Daar gy in alle raft dees Landen moogt regeeren , Zoo zy flechts na uw' dood tot d'eignaar wederkee» ren ?
Zoo uw roemwaarde Neef dit vry Gemeenebeft Nooit eigent, hecht men dat aan 't Keizerlyk geweft ,
Of Utrechts Sticht, daar wy onmooglyk kunnen weeten
Wie op des Bisfchops Stoel alsdan *al zyn gezeten, Of in het Duitfchc Ryk als Keizer heerfcht; mi«fchien
Dat men uw vyand daar dan zal regeeren zien.
Godevaart. Zoo hy de Graaflykheid na my niet wil aanvaarden , Dan zullen 't andren doen, die beter naar my aarden En meêr Staatkundig zyn: 't verfchild my nietmetal,
Wie dit myn Wingeweft na my bellieren zal.
Diderik. Verfcheeld dat niet aan udan is ds ruft gevonden , £2 Eb



68 DIDERIK DE VTFDE ,
En onzen vriendfehapsband ten eerften vaftgebonden.
Withildb. 6 Hertog! word toch eens bewoogen met het leed Der Oncterdaanen! zie h?in rampen en vergeet De haat die gy ons draagt, en, hebben wy misdreeven,
Toon uw grootmoedigheid in weldoen en vergeeven!
Denk in wat ongeval ge n zei ven ftorten kunt, Zoo Vrankryk aan myn' Neef beloofde hulp vergunt,
Daar ge alles nu naar wenfch en voordeel kunt be. dingen.
Godevaart. Wat voordeel? welken wenfch? Daar'k alles kan
bedwingen
Weete ik van geen beding, geen laitig voorfchrift, noch
Verbindtenis. De Vries, zyn Voogd, is vol bedrog , Die 't eindelyk aan lift: noch middelen zal ontbreeken,
Omheimlyk my , door gif of ftaal, naar 't hart te fteeken,
Wanneer hy toegang kreeg tot myn' Perzoon en Hof;
Want zulke», die men eerft verheft uit flyk en ftof,
Zyn meeftgevaarelyk aan Vorflelyke Hoven. Hy hou' zichftü,ofik zalDidrik't leeven roeven, Zoo dra zyn Voogd om hem weêr vyandfchap begint.
Robrecht. Zyt gy gevoeleloos ? door raazeray verblind ? Of door de heerszucht dol? Heeft hy geene Erfge-
naamen, •
Geen



GRAAF VAN HOLLAND, enz. 69
Geen Broeders , die, nog vry, in 's Vaders rechten kvrernen
En erfden in zyn plsats, wanneer hv 't leeven Het ? Zyn flfffand zelf verminkt bun wettige eifcben niet.
Godevaapt, zeer feterp tfgen Rchrecrt, Uw drift verraad nw' wenfch , dat ik hem flechts doe fneeven,
Op hoop dat me u den Hoed als Graaf op 't hoofii za« peeven;
Dien zopkt en vird ge alleen in '«Jongelings Iyfsgevaar,
Tot eigen vn:' genot.
Robrpcht.
Ploeddorfiige Barbaar! Ik zoeken zyn bederf» die zoo getrouw zyn zaakett Behartig?neen .... Ik salu loogenachrigmaaken, Hebt gy flechts hart met my een' tweeftryd aan te gaan,
Godevaart. 't Is my te lang getergd. Myn Wachten, grypt hem aan
En hond hem in uw magt.'
Diderik , tegen Godevaart.
Na 't fchandlyk woord verhreeken Ontwapent gy hem nog.'
Robrecht , op Godevaart teyzende.
Door zulke fnoode treeken Ontflaat zich dien Verraêr van 't bloedig tweegevecht.
E 3 NE-



7o DIDERIK DE VTFDE, NEGENDE TOONEEL.
DIDERIK, GODEVAART, GEERTE, ROBRECHT, WITHILDE, GYSSRECHT, WICHAART, Wachten.
YGysbrecht. orft.Het muitend volk erkendde Didriks recht, Had ik't niet ral'ch gefluit, my van myn pligt gekweetén.
Noch zulks nwLegermagtten fpoedigite doen weeten ,
Waarvan de Rm'tery alreeds de Sta 3 inrend.
G O d b v' a a r t.
Ga, dat zich't Paardevolk ftraks herwaards heenen wendt. ' I
TIENDE TOONEEL.
DIDERIK. GODEVAART, GEERTE, ROBRECHT, WITHILDR, WICHAART, Wachten. "'
rGonivAART, tegen Diderik. k zweer by '* Hemels Troon en alle Hemellingen, Dat ik, door nwen val, den opftand zal bedwingen !
Al kwam dit oogenblik 't vervloekte Mnitersrot In deeze Zaal, ik blyf toch Meefter van uw lot ', En zoude n door myn Zwaard terltond ter neêr doen fto/ten,
Schoon ik met eigehand myn dagen moeft verkorten ,
Om dat ik al te lang nw leeven heb gefpaard.
Diderik. Verbeeld gy u dat ik voor dreigen ben vervaart ?
6 Neen;



GRAAF VAN BOLLAND, enz. ft
o Neen ; boe 't ook mag gaan ik wil eerlang gebie-
hen,
Of fneuvelen met vermaak.
Godevaart, terwyl m en van binnen eenig gernebt boort.
Uw wille zal géfchièdenj Door uwe we'gerifg. Gy hoort dit woeft gerucht En ziet meteen hoe ik voor d'overval beducht.... Wat kielt ge? Uw Iaatfte woord zal uwen Rechter wee zen.
D x d e r i k.
Ik leef, om voor geen' docd of doodsgevaar te vreeaen.
Vaart wel, vaar eeuwig wei, myn Moeder en myn
Nicht!
En gy , myn Voogd , wiens zorge ik altoos blyf verplat •
Gy leerdde my ora nooit te fchrikken voor het fterven.
Kom , Hertog Godevaart, wild ge uwe kling beverven
Met mvn onfchnldig bloed, gy ziet myn' boezem bloot.
Godevaart , Zyn geweer trekkende en op Diderik toe treeiende.
Wyl gy hardnekkig blyft.... Robrecht , zicb voor Diderik /lettende, tegen Godevaart.
W?êrhou uw' arm, doorftoot, Doorftoot veeleer dit hart; ik hebbe alleen misdreeven.
Godevaart, tegen Rebrecbt. Ik, die uw misdryf weet, zal daarvoor ftraffe geeven. Denk niet dat gy, na hem, rayn wraake ontkomen
7.olt;
Neen, ik zal u nietmin kaftyden om nw fchnld.
Of eifcht gy d'eerften flag ? die gunft zal u gebeuren.
E 4 (.Hy



7s DIDERIK DE VTFDE,
( fff am Robrecht dt-\Jlar willende geeven wordt Zulks door IfGebaart belet.
Wela.'n Wie onderneem: myn' arm te ing te
frhsarsn ?
Doet Wicluart iit'ishyookeen van't Muitgefpan?
WlCHAAKT.
Myn Vorft . .. -
Godevaart. A'-ht gy me u w' Vorft. verraader, wreek my dan, En ftoot hem zelf door 't hp.rt.
Wichaart.
Z iu Ie -\myn kling bevlekken , Door een' ontwapenden ten flagter te verftrekken! Zoude ik zyn beul .. .1
Godevaart.
ó Ja. 'k Wil dat gy't ftraks volvoert En hem het leeven leerrt.
W r c h a a r t.
Wpt vreem-te drift beroert TTvr VorftHvk gemoed, om eenen weereloozen Te dooien 1... Geef my 1 tft wiens uitvoer my niet • bloozen
Noch Yeeken doet van fchaamte en die'k met lyfsgevaar
Eneer volbrenqen kan j maar niet ril» moordenaar, Die ongewapen iegrvangrn* komt beftryden.
Godevaart. Vertrek van hier. Ik wil uw hy zyn niet meêr lyden. Lafhartige, ga heen, vlucht vo^rt uit myn gezicht, Eêr gy my te uwer ftraffe en naberouw verpligt.
ELF-



GRAAF VAN HOLLAND, enx. s
ELFDE TOONEEL.
DIDERIK. GODPVAART, GWFRTE ROBRECHT, WITHILDE, GYSBRECHT, Wachten,
MGysbrrcht. yn Vorft, nw Rtiitery is aan dit Hof gekomen; De Moirers zyn verftrooid .... Wst hebt gy voorgenomen
Met nw ontbloot geweer! ... Tot welken eind, Mynheer,
Toond ge n aldos verwoed en vol van drift ? Godevaart.
Ik zweer
Dat ik my wreeken zal op Wichaart, dien Verrasder,
Die mynen vyand fterkr, en ....
GYSBRECHT.
Vorft, bedenk u nader. God e-vaart. Ik mv bedenken ? neen. Hy pleegt verraadery , Weerhield myn' flaanden arm, fprong myoen vyand by
En keerdde 't glimmend ftaal,gereed om my te wreeken.
Gysbrecht.' Hoe,w!1ddegv dan zelf misdaadigen rioorfreeken, En heeft hy 't o belet ? dns heeft by deeze fchand ' Geftait in nwenftam. Geen VorfMyke hand Is immermeer bevoegd om fchuldig bloed te plengen,
Wyl 't aan zyn Dienaars ftaat Verraaders om te brengen.
E 5 Ro*



DIDERIK DE VFFDE,
Robrecht. Gy zyt Verraaders, gy en nwe Vorft te faam'; Maar ik die 't recht verweer van Floris Erfgenaam, Wel verre van verraad of fchenddaên tebedryven , Leef om dien Hoofdverraêr myn Zwaard door 't hart te dry ven ....
G t i 1 i !■
Myn Echtgenoot \
Withildi. Myn Oom! Diderik. Myn Varier, vaar niet voort. RorrenCht. Zvfyg; dat den Dwingeland nit my zyn vonnis hoort.
(Tegen Godevaart.) Uwe ondaên zullen n geweetensbenlen ftrekken. Ik zal n van alom meêr vyanden verwekken Dan ge u verbeelden kunt te zullen vinden ; ik Zal u, zoo lang ?k leef, een reeks van angft en fchrik, Gevaar en Staatsbederf in uwe Landen zenden, En overftroomen n met ramper. en el; er den, Tot zen verplatteren en dooden. Zoekt gy ruft? Dat dan myn laanwe bloed uw'heeten moorddorft blofcht,
Wyl ge n verbeelden durft door 't moorden ruft te vinden;
Maar vrees der menfchen wraak, verlaating uwer
vrinden En fe'le Hemel ftraf....
Godevaart , tegens de Wachten , op Robrecht wyzende.
Dar hy alleen blyv' ftaan ; Doch Moeder, Zoon en Nicht, naar hun verbl.yfplaats gaan.
Ro-



GRAAF FAN HOLLAND, m. 75
Robrecht , zyne Gmaihnt, DiJerik en Wttbilde omhelzen ie.
Ik zie wïc my genaakt. Vaart altoos wel myn Kindren ,
En waardige Echtgf noote!
D 1 d e r r r.
Ik zal nw dood verhindren .... V/tthilde » tegen Diderik. Voldoe den Hertog ....
Robrecht. Neen .... Godevaart , tegens de Wachten.
Menrnkk'hen «an elkaér. Robrecht, terwyl de Wachten hun fche^ien.' Blyf by ow eerft bfcliait,myn Zoon !
Geerte, tegen Gedevaart.
Geweldenaar!
Straf my , nw Vynndin !
Godevaart, tegen de Wacht.
Den laft > door my gegeeven, Moet daadlyk zvn volbragt.
"DiDF.RiK , tergen Godevaart.
Ik zal .... niet meêr weêrftreeven»
Maar n ... •
Godivaai't, tegen Diderik. Wat zmt gy ? fpreek .... Robrpcht, DiJerik dreigende.
Ik zweere o wraak en haat, Zoo ge ooit aan den Tieran uw -echten overlaat.
Withildf. » 'tegen Dtdehk. Verhoê den val uws Voogds, door Oodevaarts regeeren.
Diderik , tegen Godevaa't. Welaan ....
Robrecht, tegen Diderik. Indien gy wuft uw Landen af durft üweeren,
Ont-



76 DÏD ERIK DE VTFDE,
Ontwyk myne oogen dan voor eenwig.
Diderik , op Robrecht wyzende, tegen Godevaart.
Slagtgy hem,
Wapt dan den afftand nooit.
'Godevaart , tepen Gysbrecht, terwyl Diderik , Geerte en Wttbilde binnen worden gefleurd.
» Hy zal mv zyne ftem „ Wel geeven als ik myvan Robrecht hebbe ontfla» gen.
Gysbrecht.
» Ik twvffel.
Godevaart. » Hoe 't raag zyn , ik moet het echter waagen."
TWAALFDE TOONEEL.
GODEVAART, ROBRECHT, GYSBRECHT,
Wachten.
WRobrecht, tffe* Godevaart. at wilt gy nu ? fpreek op ? wat hebt ge met my voor?
Otitanrt e! hier ziet ev mvü' hoezero open ; boor My door het hart, zoo za'ks nw wreedheid kan vernoegen
Engy 't'zult dnrven doen; ik durf my zeiven voegen
Naar uw' gevloekten wil, zal voor uw moordgeweer
Niet wyken .... Wvkt gy zelf? ... Wat drift,
wat ommekeer Doet u de woede en wraak verdooven en vergeef en! Wat .Jenkhee'd vormt dien ftrik, die klnifter, in 't
geweeten ?
Wat infpraak fmoortuw' haat en dolle raazerny ?



GRAAF VAN ROLLAND, enz. 77
Wat wederhoud uw'arm,bloedgraage! waarom my Na niet gemoord i of komt ontydig medelyden , Voor my nog lpreekende,uw ontaart gemoed beftry» den?
Heeft u het muitend volk niet daadeiyk getoond Wat nadeei gy u aoet w-nceer ge my verfchoont? Men zal my zekerlyk uit uwe handen rukken, Zoogy het gladde Aaal niet in myn borlt durft druk- ' ken.
Al is het dat ge my in naauwer kerker fluit Dan Didrik.dit gemeen wordt nimmermeer gefluit Voor zyn Regeerders reent. Gy kunt me iu 'c Leger zenden ;
Maar de Soldaat zal daar, als hier de Burgerbenden ? Om nw behandeling, niet min aan 't woede flaan; Hoe wil 't dan eindeiyk met u, ó Hertog, gaan i Denk op uw veiligheid terwyl ge my kunt Aagten En ik nog v aardig ftade doodfteek af te wagten.
Godevaart. Uw onbedachte taal, waarmede gymyfart, Vervnltmyn ziel met Ipyt; de toorn beroert my't hart
En zet myn driften aan. Durft Wichaart u niet treffen ,
Ik kan veel duizenden hunne armen op doen heffen Tot uwen ondergang, wanneer ik 't flechts gebiê.
Robrecht. Nu ik 's volks opftand hoore en Wichaarts onwil zie Zal ik al juichende dit flervend leeven laaten , Wen 't zeker is dat hy n w moedigite Soldaaten Van u verwydren zal, door zyn getrouw bericht: Uw dolheid heelt op nieuw de banaen hunner pligt En wekt een forabre kalmte en ruft in myne zinnen, Daar met myn leevea»eind uw Aeiven zal beginnen.
G Om



78 DIDEP.1K DE VTFDE,
Godevaart , ïera/yt Gysbrecht ten oogenblikbultende deur luijiert.
Wit wil dit mditgeweld!.... » Dat myne vyand
fneev'.... )) Men toev'niet langer,neen"....
li' t ï i i i c ■ ï .
Een fletnme Didrik !eev'! Hyheerfcheen zv verloft!kli«ktnudooraldezaalen, En Wichaarts move fchyLt hier de muiters heen te haaien.
.Godevaart. A Hemel! 'tis genoeg , ja ;<i«erdan alte veel! De ontdankbre fchelm blaaft zelfop dit geducht Toonesl
Den bloedflroom aan; maar ik zal 't woede wederhouên
Door 't dooden van den Vries. Komt zyne ftraf aan-
fchouwsn Myn Wachten.
(Hierop treeden de Wachten toe.)
Gysbrecht,kom,wreek my door uwe hand: Hetuitftelis onnut, nadeelig voor myn Land En voor my zeiven.
GïtBRBCHT, met ontrterendi aarzeling, na by eenepiek uit de banden cener Wacht beeft gerukt. Vorft! .... Godevaart , in woede , zyn Zwaard trekkende.
Wat laffe Cdderingen !,... Wyl niemand durft zal ik my n'vyand zelfoefpringen En fmooren in zyn bloed het mnitvuur.... Steif door my
( Robrecbt*dtnJlag keerende,valt Go ievaart in eenen floel.) Gïsbrecht , den Hertog, zittende,depiek in den rug fioiitenle.
Stort zelf ter neêr.... U w dood maakt Zee- en Holland vry,
Zal



GRAAF VAN HOLLAND, enz. 79
Zal aan den Burger ruften Didrik recht verfchaffen.
Godevaart , in d$n fioet bevende. Ja, ik erken myn fehuld... .Maar moeit awhandmy
ftraffen,
Die mynen vyand zelf had doodlyk moeten zyn f... Myn Wachten zien dit aan .... ö Smart.' ó helfchs pyn!
(Tegeni dl Wacbstn.) Verraaderj, mogte ik a, om myne wraak te koelen .
Met deeze veege hand, naar't beevend harte voelen! ....
Ik, die dit vryë volk dacht flaaf te maaken,zal 't Nu vloeken,voor ikfterf: ik wen&ch het dan.... Gïsbrecht, meifpoed zyn geweer trekkende;Joo>boort bem.
Uw val
Doet uwen fnooden vloek met n ten afgrond daalen. Geen braave Batavier mag immermeer het fraaaten Gedongen op zyn Land.daar hy 't beletten kan , Veelmin vervloekingen van zulk een' Aardstieian Verdraagen.
{Zicb tof di Wachten kierende.) Om uw' moed en tronw,6 Batavieren? Verkoor n Gode vaart tot Ilaaffche Lyfftaffiereri ; Ma'ar ik maak u vveêr vry;voldoet nu ook uw' pligt, Ontfla.it uw' waaren Graaf, zyn Moeder en zyn Nicht,
DER-



$o DIDERIK DE VTFDE, DERTIENDE TOONEEL.
ROBRECHT, GYSBRECHT, WiCHAART, /- urgers en Soldaaten mei ontbloot geweer. ' '
Wichaart , met veel drift te voor fchyn hmmde, tegem Gysbrecht ,zonder Godevaarts lyk te zien
yn wraakzwaard zal u rasch de weg ten graavei wyzen. , s
Robrecht , zich, in aller haaf), voor Gysbrecht fleltendd Uw toorn beroert ruyn ziel! nw yver doet my y zen.'
Hy heeft my recht gedaan Beneem my'tieeven ;
maar
Dat men hetdierbre lyfvan myn'behoeder fpaar'!
W i c U A A R t.
Gy pleit voor hem, wiens hand het bloed uws Zoons
deedt ftroomen.
Robrecht. Zyn hand heeft den Tieran hetleevenslichtontnoo-
men ,
Stiet hem ter neder, die my neer te vellen dacht.
Wie haakt } Godevaan$ lyk ziende Menzegc noguns,hy heeft zyn'Opperheer geilazt Wat vreugd .'daar is hy zelf! s
VÊERTIENDE TOONEEL.
DIDERIK, GEERTE, ROBRECHT, WITHIL DE, GYSBRECHT, WICHAART, Edelen Burgers, Wachten en Soldaaten.
Diderik , Rtbrecbt omhelzende.
^\.ch! zytgy nog in't leeven !
VEER-



GRAAF VAN HOLLAND, mz. %i
Robsicmt , zyne Gtmaalin in Witbilde, na Diderik,
omhelzende.
Gy allen leeft. na ik de» Hertog heb zien fneeven!
( Op Gysbrecht wyzende.) Dankt zynen moed, dieroy het lyf behouden heeft, In 'aDwinglands dood, waardoor uw Echtgenoot nog leeft.
Wichaart, Gysbrecht omhelzende. Vergeef my de achterdocht,óGr»af!vergeef ons allen i Dat we om een' Vreemdeling van u zyn afgevallen.
( Tegen bet Gevolg. ) . Men buige voor zyn' Vorft, wien ik myn hulde 1 zweer,
Didijuk , ziende bttn allen zicb ter nederwerpen, doet hen opryzen.
Geen Batoo» Kroost buige ooit als flaaf de knië'n néér.
Atr.e , te gelyk. Lang leeve onze eedie Graaf!
Diderik.
Hy leeve 't Land ten beften : Om GyibrechtJ, Wichaart» en uw aller heil te vesten ,
En om van Arkel ftrak» uit zyne boei te ontflaan.
Wichaart. Ik heb hem vrygefteldjhy komt reedi herwaards aan.
Withilde. Wat onverwagt geluk!
Diderik , tegem Witbilde.
Slnit nu.voor's Dwinglands banden, De kluifter uwer min om uwe Bruigoms handen.
Geerte. Ja , dat het Hnnwelyk u beiden na vereen'! Wichaart , tegen Diderik. i Vertoon aan d'Oorlogjliên, den Adelen'tGemeen,
F Hun



S* DIDERIK DE VTFDE,
Hun langge wenfch te Graaf, wien ieder troaw wil zweeren'
Die vryë Burgers bindt asn wettige Opperheeren.
VYFTIENDE TOONEEL.
D/DFRIK. GEERTR , ROBRECHT. WTTHILDE, VAN ARKEL, GYSBRECHT, WICHAART, Edelen, Burgert, Wachten en Soldaaten,
VX/ Van Arkel, verrukt.
VV atzieikDidrikleeftl
Diderik. „- Hy leeft en is herfteld
Door zyni Belaagers dood:
( Gysbrecht by^ de band grypinde. )
Hy is door hem geveld : (Met de aniere hand Wichaart vattende.) Door beider heHenraoedzietgyonszegevieren.
Van Arkel. Dos zie den Batavier zyn wimpels en banierea In't Ooft en Wed geê'erdidoor waaren heldenmoed Bnig' Kroon en Septerftaf voor zynen vrysn Hoed En vryë Vaderen , van deeze vryë Lieden ; Maar die, in't flaafsch geweft,zelfs Koningen gebieden.
Einde des Vyfden en Laatjen Bedryfs,



V
bin Heer
FRANS van TEUNENBROEK.
Was u myne eerfte jeugt bekend, ECende ik u in uw lente jaaren Sn toen gy op de woefte baaren U hebt ten dienft des Lands gewend;
Tergun me n Bentinck op te draagen En alle de andre Heldendaén, Die in 'sLands dien/l ter Zee beftaan,
Vier bouw gy lang hebt durven waagen.
Gy zyt, als Vriend van H Vaderland, 'an my en van de Scbouwtooneelen. fel waard deeze eere a toe te deelen,
Ten ftrik van onzen Vriendjcbaps band.
Leyden, » 10. jiprH
,782« S. Rivhb.



VERTOONER&
De Waarheid. Gemeenebest. Edelmoedigheid. De Vryheid.
ggSrV Bar.» M «jjft ;
l^ejïvriejland en Gtntrasd-Adjudant van Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins van Oranje en Naffauw, Erfstadhouder der Zeven Veretnigde Nederlanden,
Kh.VLV.Ji, 'm Landofficier.
Paulus.T Schuitevoerders.
Balt es. j
Bouke, eeri Schipper.
jau, een Matroos
Lootzer , een Vijfchcr.
ZWYGENDEN.
Officieren.
Lyftvacbten.
Burgers.
Bootsgezellen.
Zeefoldaaten.
Ac» Heer Prins van<
Vvm*Ahnuiier der Ze- •



TRIOMF
DER
DOGGERBANKSCHE HELDEN
En die der andere HELDENDAADEN,
met
DEN DOOD VAN
B E N T I N C K.
EERSTE BEDRYF.
EERSTE TONEEL.
WDE VRYHEID, alleen. at bergen van verdriet, wat dalen van bederf, Wat Zeën van ellend benaderen myn erf!
Zoo't noch een Vyand was nit vyands bloed gefprooten!
Maar'tis, integendeel, een myner Bondgenooten, Een onde Bondgenoot,wiens hart van boos verraad , Van roof- en moordlnft vol, geduurig zwanger gaat,' Veel meêr dan zy, die, zelfs myn vyanden voor deezen.
A



s TRIOMF DER
Des Hemels goede zorg nu doet myn vrienden Wêezen ...
Wat zegge ik.'. .Elk van hen is meêr myn Vriend geweeft,
Dan hy, die nu door ons als Vyand word gevreesd, Doch flechts een Schynvriend was, om my ter neêr te drukken
En welvaard,koopmanichap en Burgertrouw te onfc rukken.
Hy dreigde met den flag, ontnam ons Schip en goed, Ja dorften , als een Gier, naar myner Burgren bloed En heefc, tot heden toe, die vuige zucht behouên, Ten loon voor vroegrehulp en ftraf van myn vertrouwen :
Maar gy, ö Hemel! gy, die 't recht en onrecht ziet, Befcherm my als voorheen in drukkender verdriet.'
TWEEDE TOONEEL.
DE WAARHEID, DE VRYHEID.
q db Waarheid.
Öchep moed , roemwaarde Vrouw .' uw braave Batavieren
Herhaalen d'ouden roem! zy doen hun ftrydbanie-
ren
Weêr waaijen als voorheen , by't dondre van *t kanon ,
Ter ftraf van 't onbedacht en woelende Albiön , Dat zy , in korten tyd , tot vreden zullen dwingen En doen 't ontaart beftaan hen voor de fcheenea fpringen.
de Vryheid. Wie keert het roovers rot dat my Euftatius,
Me»



DOGGERBANKSCHE HELDEN. 3
Ivletmeerderlands,ontnam, en ,by het rooven,dns Onmenfchlyk heeft gewoed alsraazende Barbaaren, Doorreden, trouw noch deugd te brengen tot be-
daaren ?
de Waarheid. Wie of hen keeren zal ? des Hemels fterke hand» Oranjes kloek beleid, de Staaten v;n dit Lana , Hetoode Botooskrooft.dedappre Waterhelden , Bezield door's Ouders bloed, daar de eeuwen var*
vermelden.
de Vryheid. Dit overgeërfde bloed is, door de lange ruft, Verzwakt in heldekrachtjdatvuuris uitgeblufcht In't zoet genot der vrede en handel op de ftroomen , Die d'üoft- en Wefterfchat in Hollands fchoot deedt
komen.
de Waarheid. Gy dwaalt. Dat Heidevuur gloort weder als voorheen.
Weet gy van Oorthuis niets noch zyn gedrag ? de Vryheid.
ó Neen.
Wat zou hy kunnen doen, daar Krul is dood gebleeven
En meenig Zeekaptein zich over heeft gégeeven ?
de Waarheid. Wat hy zou kunnen doen ? die moedige Oorlogsheld
Heeft, na vier uuren ftryds, het woedend Britfch geweld
Meteengelyke kans, in manfchap en kanonnen, Doenftryken voor zyn vlag en Pakenham verwonnen ,
Wiens groote en kleenemaft, op zyn doorfchoote Kiel,
Geweldig nedeifloeg door't fchjeten uit den Briel, A 2 Held



4
TRIO M F DER.
Held Oorthuis Zeekafteel; de Brit, ganfch dol van tooren,
Schoot nog eens na hy ftreek, doch liet zyn item dus hooren:
Dat hy zich overgaf zoo men hem entren kwam; Des onze Heldefchaar nog tweemaal ondernam Opdatbalftuung volk krachtdaadiy los te branden, Waar door zich Pakenham begaf in Oorthuis banden , [ wai; Wiens groote en kleerefloep,doorboord,vol gaaten Des hy onmoogelyk, langs deezen zouten plas, Door Bootsliên, de Crescent te Radix kon doen brengen ,
Terwyl zyn Vriend, Meivill, geduldig moeft gehengen ,
Dat zyne Caftor ftreek voorde Engelfche overmagt; Doch Oorthuis, die terftond op wederneeming dacht,
Hield op de Flora aan, om die ook te overheeren , Maar't breeken van zyn' maft deed hem te rogge keeren ;
Zoo dat hy, welberaên, al zegepraalend week, Verlaatend' de Crescent, fchoon die reeds voor hem ftreek :
Doch de Admiraliteit der Maas, om dees'victorie, Door't Bootsvolk van den Briel bevochten, in memorie
Te houden, en ten loon der deugd en dapperheid, Heeft d'Overwinnaars toch al't buitgeld toegeleid, Als of het Engelfch Schip ten volle was genoomen En inderdaad alhier, inHoütnd^ aangekoomen.
de Vryheid. ê Wonderbaare moed/ 6 overheerlyk loon.' ó Wysheid waard geroemd! die de overwinnings kroon
Aan d'Oyerwinnaars fchenkt , met loon dat zy verdienden, Schoon



Schoon hnn de buit onviel; maar onze Vryheidsvrienden,
Die vaders vau ons Land, die koefteraars der deugd, Zyn 't voedfel aller daên in d'ouderc'om en jeugt» Gp'thoogerebevel van Hollands Achtbre Staaten; Die 't waare Vryheidsvuur, in 't hart der Onderzaaten,
Uitöorten met een kracht die niemant kan weêritaan; '
Welks gloed in 't nageflacht altyd zal overgaan.
de Waarheid. Ja dat voorzegge ik n, all me Aemftel deed te vooren,
In 't lot aan zyne Stad en Bnrgery befchooren.
de Vryheid. Hoe ishettoch vergaan met d'Engelfchen Crescent?
de Waarheid. Die zag, door 't Brielfch gefchut, zyn meelte volk in 't end,
Voor hy nog boog, verflaan, en dreef, ontbloot van mallen,
Tot eene Franfche magt die Britfche magt ve'rrafchten,
De Flora vlieden deedt, den Caftor weêr hernam, Met hem en den Crescent in Vrankryk binnen, kwam.
de Vryheid, etnig gerucht hoorende. Wat wil dat woelt, gedruis der donerende kartouwen En kleener fchietgeweer, waar van wy 't vuurbefchouwe» ?
deWaa.rhsid. Dat dondrend geweld, u klinkende in 't gehoor, Ontzette nw hart geenizins. Schep moed, vrees
nergens voor. Gy zult, in weinig tyds, door meerder zegeningen i&n gtoater krygsgeluk nw Zeevolk, zien omringen.
A3 TWEE-



6 TRIOMF DER
TWEEDE TOONEEL.
ips DE VRYHEID, alleen.
JL* at zulks de Hemel gaf dan was myn hart geruft, Des vyands watermagt zou dan dees vryë kult. Ontvlieden als de dood , waar bank en blinde klippen Het alleikundigfte oog des lootsmans kan ontflippen;
Wen al de teekenen daar weggenomen zyn; Zoo dat 'er nu geen vreemd kan naadren met den fchyn
Van eenig goed gevolg; veel minder dan optyden Wanneer 'er Scheepen zyn die voor myn rechten ftryden, t .
Met Bootsllên wel voorzien en Lootzen , die dit
itrand
Doorkardig zyn Hekent, metpeillootin de hand; Daar't volgelaên kanon, doorkannonniers, blyft waaken ,
Door hulp vrn glimmend lont, zyn kruiden lood te braken.
Maar we k een fchietgerucht ruifcht ny daar weêr in 't oor!.-. Hoe fiddert my het hartDe klank gaat verder door. ...
Dit zyn geen feinen, neen , 't zyn blyken van gevechten , .
Die mooglyk het verfchil van Duitfch en Bntbeüechten.
DER-



DOGGERBANKSCHE HELDEN ^
DERDE TOONEEL. DE VRYHEID, PAULUS.
JP A U L U S. a, eedle Koningin van 't vry Gemeenebeil, Het Hollands Bootsvolk ftryd voor 't recht Van nw Geweft,
Voor aller recht ter Zee en voor den vryën handel, Die hun de woefte Brit betwift, door flinkfchen wandel.
de Vryheid. 6 Hemel, wat ik hoor! Des vyands overmoed Baad ligt, te deezer uure, in myner vrienden bloed! Spreek op, wat weet gy meêr P a tr l u s.
'kZag agt en tachtig kielen, Die, met deOranjevlag , nit Teflels haven vielen; Maar twee en zeventig daarvan ter koopvaardy En handel uitgeruft, ten nut der Maatlchappy ; Terwyl me een honderdtal der Britten heeft vernomen ,
Die, voi-gelaên,miffchien in England zyn ontkomen ,
Toen haar geleideren , een agttal met elkaêr, Opkwamen om uw Vloot te brengen in gevaar, En ftraks uw zevental, doch mindere Oorlogs» fcheepen,
Veel ligter van gefchut, fel hebben aangegreepen.
de Vryheid, Nog zwaarder van gefchut dan Hollands kleener magt?
Dus word myn heele Vloot waarfchynlyk opgtbragt.
A 4 Pao.



ï TRIOMF DER
PlDLOt
Bekommer u niet eens om 300 veel meêr kanonnen, JJoch dé overmacht van volk der Britfche hofffpieönrien.
Zoo't meerder tal altoos den Brit ten voordeel waar, Hy hadde nw' vryën Staat, voorhondert dertig jaar, Dóen buigen onder't juk van zyne Rykstierannen En't vrygevochten volk Was in't gareel geipannen , Dat haalt veel üaaffcher nog geweelt was dan't geweld
Daar't tachtig jaaren lang zich tegen had gelteld.
VIERDE TOONEEL.
HDE VRYHEID, alléén. y oordeelt recht en wel. Geen meerder tal van knechten, Kanon , noch Schipgevaart, heeft, onder 't bloedig vechten, Den vryën Batavier de blyde Zegepraal Dan zelden toegebragt; gelyk in 't dagverhaal Van's Lands hiltorieblaên volkomen komt teblyken :
Myn Trompen, myn Piet Hein en Opdam, wiens
gelyken
Men zelden vinden kan, en de onnavolgbre Held De Ruiter , die met recht word aan het hoofd gefteld Van wat ooit Zeeheld was,tot op den dag van heden; Die Helden hebben meeft met minder magt geltreeden
Dan hunner vyands magt; doch bragten uit de Zee Den lauwer of hunn' dood ter overwinning mee. Maar waar, waar zal men nu weêr zulke Helden
' winden ,
Die



WGGERBJNKSCHE BELDEN 9
Die zich voor 't Staatsbelang, zoo trouw, zoo
kloek verbinden? Wie heeft de ervaarenheid die elk dier braaven had, Terwyl men bier dus lang in vollen vrede zat? Helaas .'ik beef van fchrik ! ... In ileê van usömfeeren
Zie'k Neêrlands iUeepte vlag de nevens herwaard keeren,
Daar zy de kruifchte-vaandefpiegels laaten zien, Ten daidelyk bewys dat zy den vyand vüën! Wie zal de Britten po van Telïels rheê verjaagen?
VIERDE TOONEEL. DE VRYHEID, BALTES, BOÜKE.
DB a r, t e s. at zal Held Zoutman doen. De vyand word geflaagen,
Door Dedel, door van Braam, door Kinsbergs dapperheid,
Door Bentincks en door Braaks en Starings ftout beleid
En Weldrens Oorlogsmoed, nooit naar waardy te loonen ;
Daar't flechts Koopvaarders zyn die ons de Heveatoonen ,
O-min de havens nog een wyl te wagten, tot Men hen geleiden kan en geeven ruimer bot.
de V r y h ' i d.
Is't mooglyk 't geen gy zegt! ;dren zy de Britten vlieden !
Verhaal my toch door wien dat volk zich zag gebieden t
As Bal-



%a TRIOMF DER
B a l t e s.
Door Hyde Parker zelf; een Onderadmiraal Meêr dan zes Roüneys waard, gehard om vuur eQ ftaal.
Kloekmoedig te weêrftaan, die, in der. kryg be-
dreeven ,
Geen' Britfchen Admiraal een hairbreed toe zou
geeven,
Gefterktdoor Zeekapteins van onvertfaag.-len moed, En, in een ruime maat, bezield mee heldenbloed.
de Vryheid. Ik fta rjehee' verbaal!; op't geen gy my doet hooren! Wykt Parker, die den moed^och nimmer heeft verlooren,
Voor vo k dat alle meelt nooit vuur van d'Oorlog
Ma.r m een diepe ruft als weggezonken lag? Is dl; flechts een begin f wat zald.-m 't einde weezen , Wanneer rr.yn Batavier bedrevenheid met deezen Nu reeds betoonden moed volkomen paarenkan?
Bal ras. Wanneer dat denkbeeld mee valt in den Engelfchroan ,
Zal hy het vredes zoet voor 't zuur des Oorlogs
'kiezen ,
Eer hy , in korten fyd , het alles zal verliezen Waarop hy, nu nog trotfeh , zyn beften Nagebuur En ouden Bondgenoot bevecht met Oorlogsvuur, Dat, van de U(ggersbank, zal vliegen op zyn ftranüen
En fchroeijen zyn beftaan , by 't zengen zyner lauden.
de Vryheid. Gelei my in nw floep en breng my Zeewaard in, Op dat ;k 't einde zie, waarvan ik 't eerft begin Met de ooren heb gehoord en aan myn hart kon voelen. Bal-



DOGGERBANKSCHE FIELDEN ut
B A L T E S.
Treéin, zoo 'tu gelieft; zie 't ein-.'e van 't krioelen En hoe de wufte Brit zyn vlaggen t' ia:-men rolt» Gebroken Kielen ftopt en bloedend fuisfebolt Met waggelende fchreên, by 't valien der gewoncen,
Die, zoo 't hen was gelukt, op onze vrye gronden , Door moord en roof en brand, het alles had geblaakt
En van ons vry geweft een woelleny gemaakt.
ZESDE TOONEEL.
DB O ü K E, Meen. e Vryheid wil haar Item op 't pekelnat doen hooren,
Om dus den Vechteling te meerder aan te fpooren Tot voorftand onzer zaak. Zoo dra men haar ontdekt,
Word ieders heldenmoed zoo krachtig opgewekt, Dat mets hun kan weêrftaan, maar Pareer af zal wyken
En de verwaten Brit in luft en kracht bezwyken... Wat zegge ik....! haare ftem heeft de overwin-
nings kracht, Reeds op de Doggerbank, aan de onzen toegebragt.
ZEVENDE TOONEEL. KAREL, BOUKE.
WK A R E- i. at brengt gy nieuws uit Zee;
Bon-



ia TRIOMF DER
B O U K B.
Ik kan u niet vertellen Hoe onze Zeekapteins en hunne Bootsgezellen , Gffiraoedigd op het fein der Schout by Nachtevlag Totd'aanval, zich met ercft bereidden tot denflag, En, op Held Zoutmans laft, zich in een linie fchaarciden ,
M«£ Heldenvuur, 't welk dat huns ouders evenaarden.
De Brit fchoot vaft vooruit, ligt denkend' dat de
fchrik
Ons volk zouwyken doen op 't naadrende oogenblik Van het begin des ftryds; doch ziende de onzen naadren,
En, in een fcheeve lyn, flagordenswys vergaadren, Scheen hy in tvryffeling, of hy ook naadren mogt, Of myden eenen ftryd, dien hy eerft had gezogt, Op hoop dat Schip op Schip zich ftraks zoude overgeeven,
Het Britfche krygsbeleid niet durvend' weder-
ftreeven:
In 'teindbedagthy zich, alszyndezelfsbefchaamd Te denken, (dat geen' Brit te denkeniooit betaamd ,)
Te oncwyken aan een volk, dat, na geduurig tergen ,
Niet eens, dan flechts zeer flaauw, voldoening
durfdde vergen; Daar't anderzins voorlang den yrêe gebroken had, Zoo 'fc niet een ftille ruft veel beter had gefchac Dan *r woelen van den kryg; dat niet was tqo
te fchryven
Dan aan gebrek van moed en Iafl: tot krygsbe-
dryven:
Dit denkbeeld deed hnn ftraks befluiten om te liaan , En daarop ia de flag kloekmoedig aangegaan.
K, A-



I
DOGGERBANKSCHE HELDEN, ié
Karei,.
I Waar valt die flag toch voor, daar veel van af kan hangen,
1 Om, binnen weinig tyds, de vrede weêr te ontvangen !
B o u k I.
I 't Is op de Doggersbank, aan d'onzen welbekend I En niet zeer ver van hier. Ous volk, genoeg ontwend
I Den kryg en zyn gevolg, kwyt zich ncgtané als helden,
I Met zulk een vechtensloft en yver, dat men zelden I Een weêrgaè heeft gezien van zulk een dappre fchaar,
I Die niet geftreedden had in twee en dertig jaar.
Karei,,
I 'k Vertrouw den moed niet veel van zulke Zeefoldaaten,
1. En zal myn grof kanon, een korten tyd verlaaten Ter hooring van wat nieuws, doen nellen in een ftaat
I Die 's Vyands woede keert en moedig tegengaat.
B o u k e , bun wederhoudende. Neen , blyf dan liever hier. Gy zult geen vyand keeren
Die Hollands watermagt uit Zee niet afkon weeren; Een watermagt wier kracht noch nergens weêrgaè had
En altoos voor de fteun van Holland werd gefchat, Hoe kloek ook 't landvolk zy, hoe zeer 't hunn'
moed deed blyken, Het zeevolk heeft doorgaans den vyand eerftdoen
wyken;
Geen Krygsman in het veld, hoe onvertfaagt en ftout,
Hy de eer van zyn beftaan in volle waarde houd,
fcaa



T4 TRIOMF DER
Kan hier ooit op den dnnr zoo krachtig triömfeeren, O "s vyanós rneer ler tal zal ons veel meerder deeren Te Lande dan ter Zee ; terwyl hun Vloot noch niet Pro 'iniies cerwon van dit ons Sraatsgebied , Ais in de voorigeeeuwonze Ouders ondervonden , Dat 's Vyands Oorlogsliên, op'eland, han fcha-
den konden En drie Provinfiën wegnamen; maar nit Zee Bragt Held de Ruiters Vloot meert de overwinning meê.
K a r e l.
Waartoe das ver te gaan ! men heeft de Strydba-
nieten
Van Holland, in deeze eeuw, alom zien zegevieren.
B o u k e,
't Is waarheid ; maar men had toen de overmagt
op zy ;
D^ch inden waterkryg Mond men ons weinig by.
K a r e l.
Had niet de ontrouwe Brit ons trouweloos verlaaten,
Nooit waare 'er kryg gevoert zoo roemryk voor
de Staaten
Als deeze was geweeft; maar hunne trouwloosheid Heeft ons 't genot daarvan verraaderlyk ontzeid, En, in een ogenblik, tienjaarge zegepraalen Ontnomen met geweld , door eedverbreekend dwaalen;
Wanneer men dit herdacht is 't onbegryplyk, dat Men 't Bondgenootfchap weêr op nieuw heeft aangevat
Met zulk een weifflend Volk, zoo kwaalyk te
vertrouwen , Voor fchenders van 't verbond en eereloos te
houên.
B o u«



DOGGERBANKSCHE HELDEN. i$
B o u k e.
Uw drift gaat al te ver; nw haat en vyandfchap, Klimt, boven peil en maat, op d'ali'exhoogften trap.
Men kan dat ganfche volk niet als veiraaders achten;
Daar zyn nog braave liên die pligt en eer betrachten ,
En, meerder nog dan wy , het averechts bewind, Dat tansin'tEngeifchRyk zyne overwigt bevind, Doch rafch veel ligter weegt, verachten en verfoeijen,
Niets wenfehend' dan den vreê met Holland te
zien bloeijen En trachtende , met ernft, , om den Amerikaan Een vrede, zyner waard, gewillig toe te liaan.
AGTSTE TOONEEL. KA REL, BOUKE, PAULUS.
MP a u l u s. en ziet van verre in Zee veel Koopmans Scheepen naadren ; Zy trachten andermaal in TelTel te vergaadren, Ontwykende zoo 't fchynt het vyandlyk geweld. Kakel,
Hoe, wykenzy? dan is het flecht met ons geftelt. Ik ga zoo daadclyk de kracht der i'atteryën Verllerken, om van hier den vyand te beftryên, Indien hy naadren durft, oflanden ophet flrand, Of rooven van de Vloot, door hem reeds overmand; Gelyk men reden heefc van de overmsgt te duchten; Het welk beveiligd word door 't overhaaflig vluchten Der



li TRIOMF DER
Der Scheepen, heel en al gelaên ter koopvaardy En raime handeling van Hollands Maatfchappy.
NEGENDE TOONEEL. EOUKE, PAULUS.
ttr 7 B o u k e.
W Jerd zyne vreeze eens waar, dan ftond het flecht gefchaapen.
P a u t u s. tk hoop niet dat ge u duszalt aan den fchyn vergaapen
Te vreezen, dat dié magt des Oorlogs, toegerecne Ten waierkryg, zoo laf ontvlieden zou 't gevecht. Schoon de overmagt wel iets op haar zoude over-
moogen. _ Neen, neen, vrees daar niet voor; geen Water-
oorelogen
Zyn immer door ons Volk zoo fchandelyk uitge-. voerd;
Men heeft in vroeger'tyd te veelden arm geroerd , Om nu een laffe vlucht in 't allerminft te fchroomen ; Dit was iets nieuws; zoude ons die fchande overkomen ,
Terwyl de Vryheid zelf zich op de baaren waagt En de overwinnings kracht aan d'onzen overdraagt ?
B o v k e.
Maar de overmagt doet veel. Zoo onze weinig Scheepen,
Door 't grootere getal des Vyands, aangegreepen , Genomen, worden en de Vryheid wierdgevaên, Dan Waa't met onzen Staat en Raad en Volk gedaan.
P a tr-



DOGGERBANKSCHE HELDEN, i?
P A U L a s. Daar eerft de Bataviers twee Koninglyke Vlooten. Weêrftondden, zon diens Krooft nu ftraks het
voorhoofd ftooten In 't eerfte Zeegevecht en worden overmand! Dat was hunn' Oudren roem en hnnnen lof tot
fchand' ;
Wen elk zich fchaamen zonde een Landgenoot te heeten
Van htm, die zich zoo bloó, zoo laf, zoo droe» vig kweeten.
B o u K E. Ik vrees toch de overmagt.
P A U L U S.
In fpyt dier overmagt, Werd menig Schip ten buit in Holland opgebragt,
B o v t ii
Maar hoe veel kielen aheed» zyn in Britfche handen ?
P A U L U S
Dit doen ftrektons tot fchaê, maar hun tot grooter fchanden. Zoo kan een roover elk berooven op zyn beurt, Terwyl hy 't menfchlyk recht, om vuil genot, verfchenrt,
Toegrypende als een Gier naar 's anders goed en fchatten.
Dus zag men ook den Brit naar onze goedren vatten ,
Door fchending van 't verbond en breeking hunner trouw ;
Welk Ichandelyk gedrag eerlang met naberouw Hun 't harte roeren zal, wanneer we op hunne knften,
Als eertyds te Chattam , hun Land, door brand, ontruften; B Ten



18 TRIOMF DER
Ten zy dit woelend vo k zich tydig nog bekeerd, Het voordes Qdrlógadooft en ftille ruft begeert, Vergoeden Je al het kwaad dat zy aan d'onzen
deed leri;
WaDt hun verzwakte kracht raakt fchielyk afgeftreeden.
B o u k E.
Dit moeft men andermaal beginnen.
P a u l u s.
Geef maar tyd
En zie eens wat gefchied, na 't winnen van een' ftryd,
Omdat balftuurig volk in't ingewand te wonden , Ter ftraffe van hunn' roof en 't fchende der verbonden.
B o u k e.
ó Grouwelyk beftaan wat oude Bondgenoot, Wat goede Nagebuur, wien me eertyds byftand bood,
Vervalt ooitin die woede en droevige verzoeking, Dat hy zich waardig maakt eens Bondgenoots vervloeking !
TIENDE TOONEEL.
BOÜKE, PAULUS, LCOTZER.
I) Paülus, Lcotztr tegengaande,
»rengt gy niet eenig nieuws?
L o o t z e r.
Ja, nieuws van groot belang.
B o u k e.
Beftsat dat nieuws rnifichien in onzen ondergang?
L o o t z e r.
Neen, neen, in 't minfte niet. De Vyand is geweeken En



DOGGERBANKSCHE HELDEN. i9
En voor de dapperheid van minder tal bezweeken. Held Zoutman, overwon; Held Bentinck, is
gewond;
HeldDedels Schip, doorboord, gezonken op den grond,
Terwyl van onzen kant Soldaaten en Matroozen, Als Helden flrydende, veeleer de dood verkoozen, Dan, wykend' van hunn' poft, te blyven by het lyf:
Daar Bentinck, zwaargewond, het moedig krygsbedryf
Nog door zyn reden fteef, toen hy niet meêtï
kon ftryden; Beveelende met ernft, om nn noch ooit te lyden Der wending zyner Schip van 'svyands Scheepen af;
En wyl elk Zeekaptein dit zelfde voorbeeld gaf, Op Zoutmaos Hoofdbevel, aan Hollands Bootsgezellen ,
Deed dit beftaan Welhaaft de Britten dus ontftellen , Dat zy hunne overmagt, vermindrende op den duur, Vergaten in het eind, door 't ysfelyke vuur Van onze zy, en zoo hunn' hoogmoed lieten daalen; Terwyl me , aan onzen kant, de blyde Zegepraalen Der ftreeptteOranjevlag, en wimpels zonder tal, En vaanen zonder eind, zag waaijen overal: Waar tegen de andren flaauw hun Kruisvaan durfde toonen,
Ten nadeel, fchande en fmaad van hun drie Konings Kroonen.
B o u KB.
Gelyk op dat kan gaan, ja is nog fchier te veel; Maarte overwinnen, neen, geloof dat niet, noch ftreel
Ons hart met dit verhaal; zy waaren te overmagtig, Te kundig in den ftryd en al te veel indachtig
B a Hu»



20 TRIOMF DER
Hun voorig krygsbedryf en grove winften, dan Te vluchten: weet dat ikzulks niet gelooven kan.
L o o t z e r. Geloof al wat gy wild ; maar laat het daar by bly ven: Doch wili gy 't waare zien van deeze krygsbedryven,
Let dan maar op den wind, die d'Engelichman reeds had
En hield, zoo voor als na hy ons heeft, aangevat.
P a v l u s. Dat 's waar, hy had den wind, die dus is bly ven waaijen ;
Waarom hy, zoo zyn Haan had boven kunnen kraaijen ,
Na zulk eeneoverwinfl, al de onzen volgen kon En toonen , zonneklaar, dat hy ons overwon, Gelyk hy had gedaan waar hy niet zelv' geflaagen; Daar Zoutman, van deez' kant, hem minder na
kon jaagen , Maar tegens weêr en wind met een te ftryden had En langzaam volgen konde op 't ruime pekelnat, Niet kunnende opwaards gaan, dan telkens door
laveeren :
De Britten , meêr dan wy , gewoon te triömfeeren , Door ligter boord en wand en fchuingezetten maft, Daar menig Koopmansfchip te veel door werd verrafcht,
Had me ook onmogelyk met rapgezeil ontvlooden , Zoo de Fortuin hun flechts de hairen hadgehooden.
L o o t z B r. Dat's waar. Doch Schip op Schip komt reeds dees Haven in.
Die nu nieuwsgierig is te hooren het begin En einde van deez' kryg, hoore onze Bootsiiên fpreeken,
Zie hoe het Britfch gefchut de boorden heeft doen breeken En



DOGGERBJNKSCHE BELDEN. 21
En 't Bootsvolk heeft gewond, dat, raazendevan
fpyt,
Niets meerder wenfcht dan weêr te treeden in een'
ftryd ,
Om hun geleede fmert nadruklyk te betaalen, Zoo, dat het Nageftacht hun daadenzal vernaaien. Einde des Eerjlen Bedryft.
TWEÜDE BEDRYF. EERSTE TOONEEL.
E| JAN, alken, met zyn' boed zwaaijende. e zege is ons geweeft.' de vyand, ganfchverbaaft,
Laat ons de ruime Zee en wykt met groote haafl: Naar zyne kuft, om daar de havens in te raaken En zyn doorfchooten wand weêr aan elkaêr te
maaken ;
Dat,door het goed gebruik van Hollands grof kanon, Geheel gebroken is, tot fpyt van Albiön.
TWEEDE TOONEEL. K A R E L, JAN.
HK A r e i. ebt gy het zelf gezien ? of flechts van hooren
zeggen ?
Jan, veel bewys van vreugde toonende. 'k Heb alles zelfgezien en 't kunftige overleggen B 3 Van



22 TRIOMF DER
Van Zoutman opgemerkt. Die Held vol Heldenbloed ■
Diegrooce Schout by Nacht, wiens wondere oorlogsmoed
En pryzenswaard beleit het alles ftreeft teboven, Heeft waarlyk meêr gedaan dan iemantkon gelooven
Dat hy zou kunnen doen op 's vyands overmagt, Die enkel, zoo het fcheen ,op neemen was bedacht, Geloovende dat elk voor hem Ce vlag zou ftryken , Of, met de grootfte vrees, weêr naar hun havens wyken;
Doch na vier unren ftryds, en vechtens met geweld, Week Parker af om d'Ooft en liet het pekelveld Desfiagsaande onzen vry, ja had zyn vlaggeftreeken,
Zoo Zoutman nog een laag kanonnen had doen fpreeken;
Wyl Parkers groote ftepg verlooren was geraakt. Maar't Britfch gefchut had ook zyn ingewand gebraakt
En Zoutmans Bodem mede aan allen kant doorfchooten ,
Zoo dat hy magtloos werd met zyne vechtgenooten, Vermids zyn ééne Schip twee Britfchen tegen had En telkens tegen hieldt, tot zy zyn voortgefpat, Na Kinsberg, op zyn beurt, zoo 't zyne toe
kwam brengen Dat Parker van zyn volk het meette bloed zag
plengen.
Dus week die Britfche Held voor eerft uit hoogen nood
En enkle magtloosheid; doch minder voor de dood , Dan voor 't verlies van eer bekommerd en verflaagen ,
Befloot hy by zich zelv' een dreigement te waagen.



DOGGERBANKSCHE HELDEN. 23
Na hy, een kleenhalf nar vooraf had fpat gezet, En br ;gt twee helpers meê, verbonden aaü zyn wet, Die hy als Admiiaal , vermoogend waste geeven, Op hoop dat Zoutman ftraks naar TeÜels iheê
zou ftreeven; Maar floeg te deèrlyk mis, wen hy as róode vlag Dier ftou- e Schout by Nccht terftond herwassen zag En deezen Held bereidt dènflag weêr aan te vaneen; Dat onbeftaanbaar was voor Parkers zelfbelangen ; Want hy was onbekwaam tot een hernieuwt gevecht ,
Waarom hy zelve week en liet de ftryd beflecht.
K 1 11 iit Hoe fterk zyn zy geweeft?
j a x.
Net twaalf Oorlogfcheepen En nog vier Kotters meêr
Karei..
Zyn wy dus aangegreepen ï Jan.
Neen; vier daar van en ook de Kotters ftaken by, Ter berging hunner Vloot gelaênter Koopvaardy. Kakel.
Was onze magt bekwaam de hunne te evenaaren ? Jan.
Vel in getal, maar niet in volk ten ftryd ervaaren Ei minder in gefchut, in manfchap, in gewigt Et fterkte.
K a r e l.
Wy zyn veel der dapperheid verpligt Vaidie roemruchtigen , nooit naar waardy te pryzen,
Waaraan me ontwyffelbaar beloning toe zal wy zen.
Q«P '
B 4 DER-



s4 TRIOMF DER
DERDE TOONEEL. KAREL, JAN, BALTES.
~JT\ B A L T ï S.
jLJ'e Hemel llond ons by; ons Bootsvolk zegepraalt ;
Maar bet geluk dier winft is duur genoeg betaald, Door je yslelyke wond die Bentinck heeft bekomen, Ter plaats daar die Kaptein zyn'pligt heeft waargenomen
Op 't Schip den Batavier, zoo lang hy itryden kon ; Hy toondde lang daarna dat men hem nooit verwon, Alfchoon zyn Oorlogfchip, van vier en vy'ftig Hukken,
Door twee der Britfche magt, zich krachtig zag verdrukken
De tweede Scheepskapteïn, liet den gewonden Heil Straks vraagen , hoe hy zich, in zynen poft gefteld, Moeft houden, by aldien hem de overmagt mog: knellen ?
Maar Bentinck , door geen wond noch doodsgevaar te ontftellen,
Gaf antwoord: ,, dat men 't al moeft waager, „ en vergaan,
3, Veel eêr dan zich met fchand der wyking te ,, overlaên. "
& Wonderbaare moed! den grootften Krygsnan waardig.'
Zyn Scheepsvolk had vooraf, niet minder kloek dan vaardig,
Han Kommandant verklaard, zich na noch nimmermeer
Te geeven in de hand des vyands, wenfchende eêr
It



DOC GE RB A NKSC BE HELDEN. 25
In 't Zoute nat eer Zee tc 2irken cn verfmooren, Ja zieh met Schip en at te tien ten gronde booren', Dan voor ten'Er^ellch!-. au tc wyK: uit denflag: En dus ipiak al ons volk op trezen greotendag.
K a r e l.
Hce houd de Vryheid zich op Zee?
Jan.
, Als e«n Helriinne
Blies zy reeds van dit ftmnd , by 't allereoft be^nne, Het heldevuur in 't hart van'ieder ricotst,ezel En ieder Scheepsfoldaat. Bedei.k dan eens h, e fel Haar aanzyn binnens boords , in 't midden van het vechten ,
Den yvergloedontftak in't hart der Oorlogsknechten ;
Daar ieder Scheepskaptein, byde oefning van zvn' Pligt,
EenTromps en Ruiters vuur fcheen uit het aangezicht,
Waartegen nooit de Brit de Zee heeft kunnen houden ,
Schoon hy, als nu, altoos op de overmagt betrouwden ;
Waarom Held Bentinck zelf, hoe zwaar gewond nog zegt:
„Zooflechis twee Scheepen meêr, ons, in dit Zeegevecht,
„Wel hadden bygeftaan , door manfehap en kanonnen ,
„ De heele Bikfche Vloot was zeker overwonnen; „ Wy hadden deeze Duit Her Suat prefent gedaan „En niets van 't Britfcb Konvooi w_.> onze hand ontgaan.
Karei,.
De Vryheid moeft zich zelf nooit op de Zee begeeven;
B 5 Die



SS
TRIOMF DER
Die ftoutheid is te groot en doetmy 't harte beeven! Veel beter kan zy zich dan waagen op het Land. Jan.
En waarom dat, Mynheer?
Karei,. Om dat, naar myn verftand, Niets by al de yslykheên eens Zeegevechts kan haaien.
B a l t e s. Hoe grooter het gevaar, hoe waarder zegepraalen Daarvan de vruchten zyn. De Vryheid wsgt haar
heil .. Voornaamentlyk uit Zee: het opgezette zeil Der vo'gelaade kiel, en 't werk der Zeek^teelen, Doen hunne Burgery de grootfte fchatten deelen. VrySchip, vry goed, vry Volk, in 't Viyebtaats-
feeftier, , D
Blvft aliyd de eerden eifch van ieder Batavier, Die nimmermeer, als Slaaf, de Vryheid heeft ver-
looren, « Maar derven wil zoo vry gelyk hy is gebooren, En,als der Vryheids Zoon, nooit zyne Moeder dertt, Of' zoozy derven moet, met zyne Moeder fterft: En zou die Moeder dan , terliefce h*arer Zoonen, In 't allergrootft gevaar geen Moeders zorg betonen? Karei,.
Die Moederlyke zorg, zoo zy gewond ontkwam, Of fneuvelden , of dat men haar gevangen nam, Zoude allerdoodlykft zyn voor haar getrouwe kindren.
Jan.
Ze is meêr gewond, toen zy haar rechten zag vermindren, r. , n. c
Doch fterft nooit voor haar Volk, of ieder ftertt met haar,
En haar gevangenis zal onze Heldenfchaar



DOGGERBANKSCHE HELDEN. 27
Nooic dulden. Blyft de Zee voor Neêrlands Vryë Vlooten,
Door Britfchen overmoed en dwinglandy , gefloten, Dan loopt zy, mee haar Zoons, toch in een' willen dood.
Onze Ouders werden hier nooit Vryën , nimmer groot,
Zy hadden nimmermeer haar hier ten Troon verheeven,
Zoo zy niet meerder nog hun dierbaar lyfen leeven Stout hadden bloot gefteld, tot haar tn 'sLands behoud,
Dan hondert dertig jaar van 't Nakrooft werd befchouwd :
En zou de Vryheid dan, nu 't aankomt op haar rechten,
Niet nevens haare Zoons de Vyanden bevechten, Of moedigen , voor't minlt, haar VryëZoonen aan, Om voor des Vyands vuur nooit achterwaards te gaan?
fi i I T I I,
Held Zoutman Haat haar by en zal haar nooit verlaaten,
Maar ftryden voor haar recht en 't heil van onze
Staaten
En dat van't vryë volk , zoo langhy ftryden kan. Hyzalhaar rechtterZee, gelykeen Oorlogsman, Veideedigen alom, en, op de zoute plaiïen, Den vyand meêr en meêr vervolgen en verraflehen; Wyl hy een Feniks is, die, uit des Feniks afch, Den grooten Ruiter fproor, die deallergrootften was Welk ooit ter Zee gebood; terwvloe Öranjeheiden, Als Feniksfen te Land, hun iyf en leeven Helden Ten voorgang aller daên, met Edelmoedigheid, Die altoos 't edel loon voor Helden toebereid.



83 TRIOMF DER
Jan.
Daar komt Held Bentinck aan, van dappere Officieren
En Bootsliên trouw verzeit, die heerlyk zegevieren, Door'tflaan van 'svyands magt; de Vryheid houd zyn zy'
En Glorie , die gebood, blyft hem ftandvaftig by, Bekroont zyn edel hooft met groene Lauwerbladen, Die nimmer dan door bloed en wonden en meêr fchaden
Der Stryders groenend zyn, doch die geen vreed-
faam man ,
Noch Koningry k , noch Staat, altyd vermyden kan; Ten waare zy als Slaaf voor ieder wilden bukken , En zien zich recht en eer en goed en bloed ontrukken.
VIERDE TOONEEL.
GLORIE, DE VRYHEID, BENTINCK, KAREL, PAOLUS. BALTES, JAN, BOÜKE, Gevolg van Officieren , Bootsgezellen tn Zeefoldaaten
BentincK, wordende, omringd van Krygstrofeen, op
Nbet Tooneel gedraogen. n onze magt verwind en onze vyand vliedt, Begeere ik 't droef getreur om myne wonden niet* Hy 's min beklagens waard die in zyn diepe wonden, Voor't lieve Vaderland een eerkroon heeft gevonden,
Dan hy die flechts zyn'pligt ten halve heeft betracht Uit fiddring voor den dood en 's vyands overmagt :
Ken-



>L)OGGERBANKSCHE HELDEN. 29
Kenceekenen van moed in't vleefch temogen draagen ,
Is wel der pynewaard te lyden zonder klaagen.
Glorie. Geen éénige Kaptein, geen eenige Officier, Matroos, noch Zeefoldaat, die zich niet even fier En moedig heeft getoond in zynen poli: te honen, Zoo verre ik met myn oog hunn' handel konde aanfchouwen.
Bentinck. Dan hebben ze iets gedaan dat zonder voorbeeld is.
Wat zal dan't einde zyn , daar geen verzuimenis In moed was noch beleid van hun die eerll beginnen, En die voor de eerfte proef hunn' vyand overi winnen.'
Hoe ver zal zulk een volk voor 't eind des oorlogs gaan,
Dat onbedreeven zelf zyn' vyand afkon flaan.' Kan de onbedreevenheiü bedreeven krygsliên keeren ;
Beef, beef dan, dolle Brit, wanneer zy 't ftry» den leeren
En met vereende magt aannaadren op uw Vloot.' Uw Ryk is in gevaar; uw oude Bondgenoot, Verbittert om uw doen en fpooreloozen handel, Heeft haaft degeesfels rede, om uwen flinkfchen
wandel
Te ftraffen naar waardy: tenzyge, in korten tyd, Een fpoedig einde wenl'cht aan deezen wreeden
ftryd
En 't hevig Oorlogsvuur, ontftooken door uw handen,
Wild fmooren, eêr zyn vlam flaat in uwe inge-
• wanden.
Ik , in 't begin gekwetft, heb weinig kunnen zien, Hoe de onzen, op het laatft, de Britten deeden viiêrl.
G l c-



sq ^TRIOMF DER
Glorie. Uw Volk, op uw bevel, heeft men zyn Krygs-
mans pligten , Verbkcerd om uw val, kloekmoedig zien verrichten.
Bentinck. Dat mindert myne fmert. Zoo 'k Hechts een arm beho i w',
En weêr een Oorlogfchip betrouwd worde aan myn trouw,
Zal ik, te zyner tvd , my edelmoedig wreeken, Zoo, dat men van myn wraak uit wraakzucht
mm z il fpreeken , Dan van myn wreekenslnft ter wraak van allen hoon Der Staaren vsag gefchied. Ik zelf, voor myn
pcrloon ,
Vergeef den Brit myn dood, indien ik kom te
i'neeven :
Dat heilryk lot word niet aan ieder menfch ge-
geeven ,
Om voor zyn Vaderland te moogen fneuvlen ; maar Veel Helden loopen vry in'fpyt van 't doodsgevaar, Dat han gelyk een mift of nevel fchynt te omringen,
Waaruit zy 't moordend tuig rondom zich heen
zien fpringen ; Welk doen geen menfchlyk menfch kan aanzien
zonder fchrik, Maar dat den ftoutften zelv', op ieder oogenblik, Het klaarft. tafreel vertoont der yslyklle yslyk-
heden,
Die zelden zvn te zien in 't zoet genot der vreden.
Doch zeg wat Hopman zich het allerhelle kweet, Of wie den wuften Brit de krachtigfte afbreuk deedt!
de Vryheid. Zv hebben altemaal zich wonderlyk gekweetten.



DOGGÉR.BANKSCHE HELDEN. 31
De dappre Schout by Nacht heeft fchriklyk afgebeeten ,
Een Ruiterlyk beleid en Trompfche drift betoond;
Maar geen der Zeekapteins isdus ontaard beloond,
Meteene doodfche wond, gelyk uw welgeboren. Bentinck.
Laat my van avrechts loon noch doodfche wonden hooren ;
Da?.r is geen oorlogslot of 't is altoos ontaard.
Men krygt geen zegepraal waar men de wonden fpaart;
En fchoon 't myn ziel verheugt dat ik u hoor
vernaaien ,
Hoeniemai.dderKapteins, in hunne zegepraalen, Hetlyf verlooten heeft noch zich gewond bevindt, Waardoor gy Krygslien houd bekwaam in 't Zeebewind ;
Het doet my echter leed de Vryheid te zien weenen, Om dat myn leevenslamp ligt haalt heeft ultgefcheenen.
Verheugen we ons veel eêr in 'tzegeryk bericht Hoe ieder Batavier zich kweet van aynen pligt, Waatby hun Oudren roem niet wel kan evenaaren; Wen in 't begin by hen doorgaans veel bloodaards waaren .• Dit is geen dorre lof voor onzen Helden , neen , 't Zvn groene Lauwren, die der waarheids zon befcheen.
Het zy zeer ver van my der Ouden roem te
krenken ,
Maar 'k wil verdiende lof aan dien 't verdienen
fchenken.
't Schn.ad ook de dappren niet wat eene bloodaart doet.
Schoon dit myn Landgenoot noodzaaklyk weeten moet,
Op



g2 TRIOMF DER
Opdat hy niet ver' ur't het hoofd laat nederhangen , Als waare hy gefi hikt dei Brit ter-i wet te ontvangen, Of dat de d-'pperheid g-weeken uk hst Land, J5y andre volken Hechts haar vaandel hadgeplant; Hoe zeer cir lot ock fchynt aan Hoilands Leeuw beithooren,
Zich lang, met taafgedalt, te laafen ringelooren , Totdathy > eindlyk eens uit zynen flaap ontwaakt, Meteene LeeaWi-kMcht zyn'vycni redermaakt, Verfcheurt, verbreekt, vertrapt en flaat zyn
fcherpe tanden In 't vyandlyke h; rt en lillende ingewanden.
Verhaal my nu hoe zich Held Dedelhier gedroeg, En hoe Held Kinsbi-rg 't lood door 's> vyands Kielen joeg.
DE VüYHEID.
Held Dedel, die zyn Schip al meêr en meêr zag zinken
En't Bootsvo'kin gevaar van neemen of verdrinken, Begeerden niet,daar hy op zyn Schip Holland ftreed, Datiemant, fpyt den nood, de minfte noodfchoot deed ,
Voor dat de vyand reed* genoeg was afgeweeken , Op dat dit doen den moed der onzen niet zou breeken;
Dus hield hy goed gelaat, tot onze zegepraal Volkomen zeker was , terwyl hy 't enterrtaal Deed gfypen in de vuift , met laft van overlpringen , Om , uit zyn zinkend Schip , een vyands Schip te
dwingen ;
Doch dat very deld werdt door's anders Heldenmoed, Wen die hem hulpe biedt, en 't drietal wyken doet. Dat op 't Schip Holland fchoot om't in den grond te hooren ,
Welks manfchap, voor het zonk, zyn krygsttiümf liet hcoren,
Ter-



DOGGERBANKSCHE HELDEN. 33
Terwyl het daadelyk gelukkig werd gered; DaarDedel, op 't behoud der zynen n^auwgelet Ja de gekwetften zelf heeft op zyn' rug gedraagen , En, tot hun lyfsbehoud , zyn lyf heeft durven waagen,
Dat ook gelnkkiglyk ten uitvoer is gebragt, Door zyne en Woenfels hulpe en die der Schout by Nacht.
Glorie. Held Kinsberg droeg zich ook gelyk een oorlogswonder
En bragt,alwaar hy kwam, den feilen oorlogsdonder Op 's vyands Scheepsmagt meê , met zulk een
fchranderheid v En onverwonnen moed en loffelyk beleid, Dat hy geduuriglyk, ter hulp der meeftverdrukten , Den Brit de Zegepraal uit zyne vuiften rokten , Dus ftond hy Staring by , die flechts met zyn Fregat, Dat de Argo is genaamd en veertig (lekken had, Twee Scheepen wederftond en by de derdhalf uuren Kloekhartig gaande hield,doch deezer beider vuuren Niet langer kon weêrftaan,jalag zich in diens plaats, Verlaatende het Schip, dat, van zyn Britfche maats Verlaaten , zekerlyk voor hem had moeten ftryken , En liet Held Staring toe in veiligheid te wyken, Van waar hy, magteloos , niet langer ftryden kon; Doch eerft te kennen gaf, eêr men hem overwon , Hy vaft beflooten had te ftryken noch te vlieden , Maar eindlyk, onbekwaam meêr tegenweer te bieden ,
Zyn heil, zyn eenig heil zou zoeken in den dood , Door hulp van brandend lont,dat hy.ïn deezen nood, Gereed hield om daarmee den brand in 't kruid te fteeken
En zicb,dus ftervende,aan zyn vyanden te wreeken.
C
Een-



S4 TRIOMF DER
Bentinck. En kon Held Kinsbergookdie vyanden weêrftaan?
Glorie. gaan,] Hy dwong zelf d'Engelfchman terftond te rug te Die met zyn vlngge Kiel wilde in de Linie booren , Zoo fpoedig Staring week; hy liet zyn donders hooren,
Uit monden van metaal, met zoo veel yslykheên , Dat Parket zelv' bezweek en overwonnen fcheen, Ja ove'wonnen was had Zoutman kunnen raaden, In welk een bloedzee't volk derFortitudebaaden ; Doch Zoutman zeer verzwakt, na fchier vier uuren ftryds,
Gaf Parker , vluchtende, bekwaame vluchtenstyds , Om niet, al te onbedacht, de groote Vloot te waagen,
Gelaan ter koopvaardy , waarvoor hy zorg moeft draagen ,
Gelyk voor al zyn volk, dat zich dus had geweerd En wiens kloekhartigheid de vyand zelf waardeert.
Bentinck. Hoe heeft van Braam, hoe heeft zich Braak hier toch gekweetten l
de Vryheid. Zoo moedig en vol vunr als we immer helden weten. Van Braam, gebiedende op den Admiraal Piet Hein,
Een zes en vyftiger, noemde alle Scheepen klein Die hy van Albiön zag voor zich heenen zweeven , Om aan zyn Bootsliên lnft en dapperheid te geeven, Gelyk hy waarlykdeed, tot zynen vyand week En voor het duurend vuur der Bataviers bezweek. Waarna hy eerft het fein van grondfchoots ongemakken
Vertoonde, toen zyn oog de Britten af zag zakken; Hoewel hy wederom op hun geen ontuig fchoot,,
Maar,



WOGGERBANKSCHE HELDEN. 35
!aar,als een braaf Kaptein, teneinde toe gebood, lechts kogels nit kanon den vyand toe te zenden , lm niet barbaarfch, alshy, de krygswet boos te fchenden,
relyk al nw Kapteins verbooden op den duur. lus was den Erfprins ook van 'tvyandlyke vuur loornageld, als Held Braak aan Kinsberg, onder 't praaijen,
e kennen gaf . wanneer hy veilig by kon draaijen; loch dat het pompen weêr het water mindren deedt. Van Weldren had, terwyl men met de Britten ftreedt,
Dmtyds uit d'Ajax ook, fchoon een der ligtlte Kielen,
reweldig losgebrand op deeze ontaarde zielen, •ie de oude Broederfchap en alle menfchlykheid ergeeten hadden, en een averechts beleid 'an 'tallereerft begin des oorlogs ons vertoonden , Iet meerder vyandfchap dan me ooit een' vyand Bentinck. [hoonden. 1 vorder onze Vloot in veiligheid gebragt?
Glorie. Ja, geen enkle Kiel verviel in 'svyands magt, n Hollands Zegepraal is heel en al volkomen.
Bentinck. lan was de heele Vloot der Britten weggenomen,
00 flechts twee Scheepen meêr ons hadden bygeftaan
n ieder aan zyn' pligt, als heden, had voldaan.
de Vryheid. [ad Oorthuis en Melvill en Krul ons mogen fterken, |>e Britfche hovaardy zag haare trotfche vlerken , \ m reeds.zoo zeer gekort dat zy, als fmeulende afch,
1 >f uitgebrande puin, geheel verbryzeld was.
Glorie. ; Zie Edelmoedigheid met raflche fehreeden nadien.
C 0 Hy



$6 TRIOMF DER
Hy treedt op 't Vorftlyk fpoor van zyn Doorluch te Vaadren ,
Ten li on van Heldendeugd, door Edelmoedigheêt Waarmee die Helden hem altyd zyn voorgetreêrj
VYFDE TOONEEL.
EDELMOED'GHEID, GLORIE, DE VRYHEID, BENTINCK, KtREL, PAULUS,' BALTES, JAN.BOUKE, LOOTZER, Gevolg van Officieren, L\fwacbten van Edel' moedigheid, Bootsgezellen en Zecjoldaten.
HEdelmoedigheid. eld Bentinck , Hollands roem ! oit naam ds Hooge Staajen , Uit mynen eigen' naam en dien der Onderzaaten: Zegge ik u vriendtyk dank voor u w'betoonden moe En nooit volpreeze vlye, ten kofte van uw bloed Doch dit is niet genoeg, ik wil uw deugd beloone En door de werken zelf myn dankbaarheid betoonei Gy kweet, als Zeekaptein, u zelv' met zul een kracht,
Dat ik u geef ten loon den rang van Schout b Nacht j
Kwyt n in deezen rang zoo edel als te vooren Dan word ge eerlang gewis nogAdmiraal verkoorér Gelyk der Staaten l>ut en Meun van Nederlander Ook maak ik Bentinck nog tot 'sPtinfen Adjudant Hy geeft, sis Admiraal en Generaal der Landen i Van deeze Vryë Staat, dien naam en rang in bande Van Kinsberg en van n, door Edelmoedigheid,' Die hem in al zyn doen en handeling geleidt. Allen.
Lang leeve de Admiraals en de eedle Schouts b Nachten, E



DOGGERBANKSCHE HELDEN 37
rj allen die hunu' pligt voor 't Vaderland benachten /
Bentinck. mg bloei dees vryë Staat! lang leev' de Oranjeheid 1 de eedle Burgertrouw , die de Eendragt rafch herlleld,
et vuur der Tweedragt fmoort, en 't hartver-
fcheorend twillen :rnietsge in den grond met al des vyandiliften/ Die denkbeeld voedt myn hoop! Myn tydtiiwaar»
lyk kort;
Et licht der leevenslamp, dat haalt verduifterd
wordt,
hoon men zyn' leevenstyd volkomen uit zietloo-
pen ,
ïrflaanwt alreeds by my, fluit myden doorgang
open
'aarlangs 't onfterflyk deel zyn woonfteê vinden
kan. . ,
fterf aldns met vreugd gelyk een Oorlogsman , e 'c recht zyns Vaderlands heeft naar zyn mage
verdedigd;
e nooit.door hovaardy.zyn minder heeft beledigó*B jch ooit door flinks gedrag verhooging heeft ge-
zogt,
•elminder ooit voor goud zyn dienften heefs
verkogt,
; liefde tot myn Land heeft me andre bezigheden irwonnen, deedt meternftmy in den Zeeaienft
tree: en ,
aarin ik mynen lult en yver heb betoond* aarvoorik, op myn beurt, grootmoedig ben beloond ,
1 ces myn dank betuige aan al myn Opperheeren, e meêr dan Vorftelyk dit Vryë Land Regeeren 1 aan d'Oranjevoift, die byna Keizerlyk
C 3 Te



38 TRIOMF DER
Te faamen, deezen Staat zeer menig Koningryfc Te boven ftygen doen in aanzien en vermoogen i En dankbren Heldenrei, de ziel der oorelogen; j Waardoor hy eindelyk dus triömfeeren zal, Dat niets dan zyn genaê der Britten wiflen val,; Alleen verhoeden kan. Ach ! mogt ik dit bekeven; Of met myn' dood de vrede aan myne Meelten geeven.'
Ik ftorf nog duizendmaal ten nut der Maatfchappy j Ten dank voor 't heerlyk loon en dienft der Burgery
de Vryheid. Leef, roemenswaarde Held! om grooter loon tl ontvangen;
Om't galden Zydgeweer te zien op zyde hangen En de Eerepenningspraal te hechten op de borft Gefchonken van den Staat en van d'Oranjevoril
Bentinck. Dds kweekt men Helden aan, die 't doodsgevaa verachten;'
Dus leert men elk met lult zyn pligten te betrachte! En ftookt een Heldenvuur dat onuitblufchbaa blaakt,
Ja meêr en meêr in gloed en felle vlam geraakt; Die's vyands heete drift kortftondig nit zal bluflchei En dwingen om welrafch de vredevaan te kufTcher Maar ik, die, voor myn loon, deonfterflykeeei
kroon wagt, Laat al die waereldfche eer aan myn aeloud geflachl
Glorie , terwyl Bentinck word weggedraagen. Ik ga dien eedlen Held tot aan het graf verzeilen Om, na zyn'dood , zyn lof aan ieder te vertellei
Edelmoedisheid. En ik ga 't heerlyk loon verhaaften voor zyn deugd Op dat hy, lee vend, zich nog om uw gunft verheug Eindt des Tweeden Bedryfs.
D E B



DÖGGÈRBANKSCHE HELDEN. 3$ DERDE BEDRYF.
EERSTE TOONEEL.
HGEMEENEBEST, alken. eld Bentinck leeft niet meêr, dieKrygsman ia geftorven,
Doch heeft, door zynen moed, niet minder roem verworven,
Pan de aldereedelften behaalde door zyn dood. Die Krygsheld zoo volmaakt, die Quilten, waarlyk;
groot, _ Is nu in de Aemftelftad,waarvoor hy heeft geltreden, Byd'Achtenswaarden HeerEoreel reeds overleden , Ter droefenis en fmert van Neêrlands Bargery, Van Burgervaderen, Stadhouder en van my. Wie zal het zwaar verlies van deezen Held vergoeden ?
Wie deeze hartewond, die lang by ons zal bloeden, Geneezen? welk een Hel J zal Hollands Heldenfchaat Geleiden zoo als hy door dood en doodsgevaar ? Doch 't geen my allermeeft Van troolten in zyn
fneeven, . Is,dat 'er van dien Held nog Broeders zy n m t leeven, Waarvan het Vaderland zich allesgoeds belooft , Wanneer men ons te Land, als na ter Zee, berooft ; Maar, ach.' dat 's Hemels hulp dien root nog lang
verhoede/
Hy keere altoos het kwaad voor Nederland ten
goede, . T
Zoo, dat voor de Oorlogspronk en bloedende Lau-
™" C 4 D« Olyf



TRIOMF DER
DeOlyf en Vredenpalm myn Stedekroon verder', Myn Burgers oog verkwlkk', terwyl hnnne aller
ooren,
In plaats van de Oorlogscromp deVredeluiten horen!
TWEEDE TOONEEL.
DE VRYHEID, GEMEENEBEST, GLORIE,
de Vrvheid. [moed, V3"y Weet de droeve dood van Bentinck;maar fchep Beroemt Gemeenebest, in deezen tegenfpoed! Wen wy.voor onze zaak,nog waarde Helden houêri, Op welkers troaw en moed wy veilig mogen bouwen.
Ds braave Zoutman, leeft; de floute Dedel, blyfc; De kloeke Kinsberg , die fteeds wonderen bedryfc; Van Braam en Baak, verzeld van Oorthuis de
Overwinnaar ; Elk hunner op zich zelv', elk hunner is een Minnaar Der Vryheid en een Stut voor 't lieve Vaderland; Held Staring is ons mede een overdierbaar pand, En Volberge en Melvill en Satinck, fchoon gevangen',
Zyn mannen, dier verknocht aan onze Staatsbelangen ,
Ja mannen, zeer vergrarot om hun gevangenis, Daar eindlyk alles goeds nog van te wagten is, Wsnneer een wisfeling hnn zal de vryheid laaten , Om weder dienil te doen aan de algemeene Staaten.
Gemeenebest. Dts hebt ge my attyd in mynen ramp getroost, Het voorbeeld van een' Held, die niets verroekeioost ,
Die,



DOGGERBANKSCHE HELDEN. 41
Die, ftrydend voor zyn Land. roemruchtig komt te fterven,
Vertoont in zyne wond» zyn' bloedftraal, zulke verven,
Dat menig ander Held hem znlk een lot benydt, En des te vuuriger op nieuw treed in den ftryd, Om ook te (heuvelen en '« volks beklag te ontvangen,
Of, wederkeerende, met blyde Zegezangen Te worden ingehaald; das word der Heldenbloed Een prikkeling tot eer en fpoor tot Heldenmoed , Gelyk de Marteldood der Christenen , voordeezen, Het zaad derChriften Kerk en haaren bloei moeft: weezen.
Glorie. Zoo door het Heldebloed meer Heldenyver blaakt, Eri 't Voorbeeld volgens luft in 't hart der Helden maakt,
Dan zal het nimmermeer aan Helden hier ontbreeken.
Geen van uw Zeekapteins heeft voor den Brit geftreeken,
Dan door eene overmagt, die niemant kon weêrftaan;
Die overmagt heeft Krul den dood doen ondergaan, En de andren magteloos doen worden in 't verweeren ;
Maar een gelyke magt deed Oorthuis triömfeeren, Wiens Helde dapperheid i en vyand overmogt, Waarna hy den Crescent gewis had opgebrogt, Zoo Flora den Crescent niet was ter hulp gekomen, Noch had, door overmagt, den Briel zyn' buit ontnomen ;
't Was ook weêr de overmagt die de Brittanfche Vloot,
Ter Koopvaardy gefchikt, ontvoert heeft uit den rïoodj C 5 Na



42 TRIOMF DER
Na Zoutmans Scheepsmagt die van Parker had ge-
flaagen,
Dat onze Koopmans Vloot geen verdren togt kon waagen :
Zoo was't niet min , dat nu , de Britfche Kamelon Den dappren Patriot verminkte , nooit verwon; Vermids zyn dapper Volk, door Held van Baan
gebooden ,
Vooraf beflooten h^d zich eêr te laaten dooden, Dan voor den trotfchen Brit te buigen , of hun vlag, Voor die van Abiön, te ftryken met ontzag; Waarom die Heldenrel is in de lucht geoloogen, Door's vyands vuur,of wel door overmoed bewogen.
Ge ril eene BEST.
Ikftageheel verbaaft, voor zoo veel moed en vlyt En dapperheên, betoond in zulk een' flechten tyd , Waarin een' Bondgenoot, door fchending der verbonden ,
Het recht der menfchlykheid en reden heeft gefchonden ,
Door fnooden overval, verbittering en haat, Ter oeffening van moord en roof en meerder kwaad.
Glorie. Held Zoutman heeft, ten loon van dienft, een gouden Degen , Een gouden Ketenpraal en Medaljon verkreegen, Benevens d'eedlen rang van Onderadmiraal.
Kinsbergen en van Braam en Dedel, altemaal Een fchoone Heldentrits,en Bentinck,toen in leven, Zyn elk den naam en rang van Schout by Nacht gegeeven ,
En by dien naam en rang een gouden Medaljon , Een gulden Sabel en een koftbre Ceinturon; 'tWelk ook ter dragt aan Braak en Staring is gefchonken,
Met verdre vordrings hoop, aan hun bedryf geklonken , Waar-



BOGGERBANKSCHE HELDEN. 43
Waartoe de witte pluim, op den Monterings-hoed, Dier beiden Zeekapteins, niet weinig 't haare doet, Die zy ,door 's Printen gift, na mede mogen draagen, Als de Officiers der vlag gewoon zyn in dees daagen. Ook is de Sabelgaaf en die van de Ceintuur, Van Weldren insgelyks gefchonken op dat uur, Gelyk aan Mulder en aan Dekker, voor 't betoonen Van goed beleid en moed.Dus zien zich ook belonen De tweede Kapiteins; te weeten, Aberzon, Benevens Staring, Bofch en Smaafen. Albiön Zal voor dat heerlyk loon, aan roemryke Oorlogsmannen,
Ontftellen tot 'er dood, wanneer zy 't faamenlpan-
En aü hun kruid en lood word op den Brit gebraakt ; Wen hoop op eer en buit de grootfte Helden maakt.
de Vryheid. Zoo is Held Oorthuis ook, voor 't geen hy heeft
bedreeven, . _T7
By wisling, voor den Briel, 't Schip Waüenaar
gegeeven, . . , ,
Dat zeftig ftnkken voert, waarmee hy weer in t kort Den Brit bevechten zal en zyn verwinnaar Wordt, Ten zy men vredefluit;dus heefthy tans verhooging, Al blyft hy nog Kaptein; den Prins heeft zyn
beöoging , Op 's mans verheeven moed en wonderbaar beleid, Terwyl dat Vorftlyk hart altoos vóórhelden pleit, En altyd Prinslyk loon , ten befte deezer landen, Voor 't loffelyk bedry f.roemruchtig houd in handen; Hoe veel te meerder dan voor hem, dien's vyands
Voor zyne Oranjevaan , deedt ftryken met ontzag?
Glorie. Geen éénig Bootsgezel, geen één der Zeefoldaaten Heeft op de Doggersbank.te laf.zyn poft verlaaten ;
Maar



i4 TRIOMF DER
Maarieder riep den Brit, die afweek uit het wand En poorten,daar 't gefchut op hun bleet i' geplant 4 Al fpotiende achterna: ,, wy hebben meêr beloning ', V^n fcherp ten uwen dienft , ter waare dankbeto-
nin»
,,Van allerhande hoon aan Hollands vlag gedaan" ; Gelyk ook Oorthuis volk , géduurig, onder 't flaan , Het jnichende Hoezee in hunner vyands ooren, By 't lollen van 't kanon manhaftig lieten hooren ,* Als waaren ze in geen ftryd.maar op een vrolyk
Feeft, 1 Verheugd door fpys en drank, op 't Schip den Brtel
geweeft.
Gemeenebest. Geen enkel Scheepsgezel word onbeloond gekten , Müar ieder krygt hewys van gunft der Hooge Staten Én onze O-anjevoril; ja ieder, hoofd voorhoofd, Is reeds bevordering voor zyn bedryf beloofd, Zoo rafch geltg.-nbeid daartoe zal tüjnftig weezen. Das wor jen he dendaên hoogloffelyk gepreezen En Vorftelyk beloond, met dankerkentenis, Die de Edelmoedigheid zelf aangeboren is.
Glorie. [ ten,
D:,t nog den roemvermeêrd van uwe LandgenooIs dat zy niet dan lood en yfren kogels fchooten Op 's vyands overmagt, die zelf met ontuigfchoot En dolle tegenweer aan zwakker manfchap boodt; Doch,fpyt dien wederft.md en fchanrilyke bedry ven , Niet laten allen lof van Hollandfch volk te Ichry ven: Ja Parker, die den Brit als Onderadmiraal Ten flryd heeft aangevoerd, beveiligt, door zyn taal, De kunde en dapperheid van onze Batavieren, Niet meêr begeeren;le de Britrche Hrydbanieren, Op 't zoute pekelnat, te voeren naar dit. Land,' Waar, voor den Engelsman , niets meêr dan fchade en fchaad'
En



DOGGERBANKSCHE HELDEN 45
En allerlei bederf en onheil is te vinden. DeBncfche Ryksraonarch en zyn geuouwfte vrin« den ,
Zy allen, hebben zulks uitParkers mond ver(>ann • En fchoon de rvonir.g hem rot Ridder wil ie dan, Hy dankte voordeeze eer en andre gun(lsst ^0piné, Verzoekende om ohtflag van dienfl, die hem de Koning
In 't eind heeft toegedaan , hoewel met tegenzin Betuigende de Vord, hoogflminzaam , dar hv in Zyn' diend bghaagen had en alle we'gevallen In zyn betoond beieid en moed ; het kon met allen Niets baaten; hy bleef vast by't woord door hem gezegd
En heeft zyn'diend ter Zee volkomen neergelegd.
Gemeenebest. Zou 't wel uit onwil zyn , of uit genegenheden Tot Holland, du die man is uit den diend getreedrlen?
Of is lafhartigheid daar mooglyk de oorzaak van?
de V r y h i> i d.
Lafhartigheid was nooit te wyten aan dien man.
Glorie Uit omwil is 't gewis. Hem was heloftenisf'e Gegeeven , dat uw Vloot, voorzeker zonder rnisfe, Zich zonder ilagof doot zou geeven in zyn hand; Wen niemant van uw volk, noch moed, noch'
goed verftand, Noch ondervinding had om Britten af te weeren; Dus dacht hy zonder bloed van hen te triömfeeren; Dat hem te deerelyk mislukt is op dien dag, Toen hy van uwe magt zich overw> ,n zag En fchandlvk vluchten moest,om Zourrrans hand
te ontkomen ; DieParkers Oorlogsfchip voorzeker had genomen En hem, in Zegepraal, in Holland opgebrag',
Was



4f TRIOMF DER
Washy niet, wykende, ontvloón aan uwe magt»
Met zesmaal grooter tal aan doodenen gewonden,
Dan immer in de lyft der Britten zyn gevonden;
Gelyk. wy dnidelyk daarvan zyn onderricht. Gemeknebest.
Is hy uit onwil niet geweeken van zyn' pligt,^
Dan heeft flaauwhartigheid den dienft hem neêr doen leggen.
de Vsyhbid.
Flaauwhartigheid.'
Gemeenebest.
ö Ja. Het lyd geen tegenzeggen
Dat de Aemlleldamfche magt alleen hem vlieden deê; .
Want Maas, Noordholland, Zeeuw, noch Vries had iets in Zee,
Omtrent de Doggersbank, dat Zoutman of zyn Helden _
Kon helpen naar den eifch; 't welk Parker dus ontfteldden,
Wanneer hy zulks bedacht, dat hy ontllag verzogt, Wen Hollands magt vereend het alles overmogt, Gelyk zyn ondergang kortftondig aan zoutoonen, Zoo hy zich van den dienft niet tydig kon verfchoonen.
G x, o * x >• Sints ik het Britfche Ryk een ruimen tyd verliet, Kent dat walbarftig volk de waare Glorie niet. Dus heb ik zelfdit Land voorheen een poos begeven, Zoo lang me als onderdaan der Britten hier moeft leeven ,
Uit vredelievendheid en zucht voor een verbond, Dat men in Engeland hoe langs hoe meerder fchond, Niets trachtend' dan dit volk, dit Vryë Volk te
drukken , ,
En Vryheid , Koopmanfchap en goed en bloed te
ontrukken; Maar



DOGGERBANKSCHE HELDEN. 47
Maar nauw' Landgenoot weêr't oog geöopend heeft Eriniet meêr voor'cgedreig der woefte Britten beeft, Meen ik beftendig hier voortaan myn' Troon tc veften ,
Om dit Geroeenebeft, van de Gemeenebeften Het vryfte, magtiglte en het rykfte dat ik ken. Te toonen , dat ik zelf zyn waare Burger ben.
Gemeenebest. Dus leert e'k Burger hier de waare Glorie kennen , Ter ftraffe van een vok datalle rechten fchennen En hoonend fcheuren durtt, vermeten op een magt, Die ik , door myne hulp , heb in hun hand gebragt En voor myn bloed gekogt, en, voor myn Burgerfchatten,
Uit lie'de tot hnn heil,hun met de vuift deedt vatten.
In vyf en twintig jiar datik eerft Vryheid had, Heeft my dat haatend volk rot driemaal aangevat, OntfteekenJe het vuur des oorlogsin myn daaken, Om my, van Spanje Vry, tot Britfche Slaaf te maaken.
Vorft Karei heeft aldus my tweemaal fnood beloond ,
Voor gunft aan hem gedaan voor hy noch werd gekroond,
En allermeeft op 't laatft, na wy, als Bondgenooten, Een onderling verbond op 't aüerheiligft flooten.
Dit alles ftelden ik kortftondig aan een zy En ftond dat wrokkend volk met al myn krachten by,
Toen Vorft Jakobus drift het drukkend jak van Romen
En 't onbepaald gezag wilde in han Ryk doen komen ,
Ja heb hun meêr dan ooit voordeezen vry gemaakt, Hnn welzyn voorgeftaan, hun ilaaffche boei genaakt,
Hunn*



48 TRIOMF DER
Hunn' Koning van zyn' Troon en nit zyn Ryk
gedreeven
En den Oranjevorft de Britfche Kroon gegeeven, Ten wederzydfchen groeije en bloei der Koopmanl'chap
En ter beklimminge van 's Burgers eerentrap, Die duurzaam bleef, zoo lang Vorft Willem hen regeerden;
Maar geen tien jaaren tyds na zynen dood verkeerden
De wufte Brit op nienw verbonden in verraad , Verliet de goede zaak , ten nadeel van myn' Staat En 't Huis van Oostenryk , behoudende , met fchanden ,
Gibralter enjdaarby Minorka nog in handen, Genietende de vrucht van myner Burgren moed En negen Jaaren tyds verfpit vsn goed en bloed, Verpligtende my voorts in hunn' gemaaktten Vrede,
Om myn bederf te ontgaan, voorzigtig toe te treedde.
, Vorft George , naderhand gefteegen op dien Troon ,
Niet minder Duitfch gezind dan Britfch, droeg
wel de Kroon Gelyk een deugdzaam Vorft tot billykheid be-
woogen,
Doch heeft my nooit de fchaê der voorige Oorelogen
Betaamlyk weêr vergoed; dat mooglyk is belet Door zyn weêrbarftig volk, het welk der rede wet Noch billykheden hoort, maar van eens anders zaaijen
Altoos genegen blyft voor zicb de vrucht te maayen.
De tweede George, hem opvolgende in't gebied,
Bragt,



T>OGGERBANKSCHE HELDEN.
Bragt, door der Britten drift, siyn' Staat in veel verdriet»
En ik was dwaas genoeg hunne Oorlogszucht te
voedden»
Tot ik myn' ondergang door vreden zag verhoedden.
Maar kort na deezen tyd heeft my de Brit veracht, Myn Koopmanfchap geitremd, myn Scheepen op».
gebragt,
Vervulling eifchende tot ftaaving der verbonden. Die door het Britsch geweld geduurig zyn ge»
fchönden,
Tot Noord-Amerika , warfch van hnn dwinglandy. Herdrukkend jok verbrak derBritfche Heerfchappy, Op eene Wyze als Wy eettydseen juk verbraken, Het middel vindende, om al wy, zich vry tc
maaken.
De Britten; om dat doen vergramt, begeerden , dat
Wy , om d'Amerikaan te ftraffen , onze fchit, Ons welzyn , goei en bloed voor hun opofren
zonden ,
Om Noord-Amerika in hunnen dwang te hoeden f Dat ganfeh niet ürooken kon met myn gene-
genheên
Tot volk te veel verdrukt en op den nek getreên , Nu waardiger geacht denaam van braave Britten, Dan die.tans Nortfch gezind» aan 't roer der zaaken zitten;
Dur hield ik, inderdaad, een flipte onzydigheid, Schoon Stormond , te verblind, het tegendeel bep'eit.
'k Heb 'de Engelfchen bemind als myne Bondgenooten,
Maar zonder 't Franlche volk daarom voor 't
hoofd te ftooten , Of zonder 't Spaanfche Rvk, of goede Amerikaan, D Met



5o TRIOMF DER
Mee eenen Britfchen haat, te willen tegengaan? Niets zoekende dan my in hnn vetfehil te mengen, Om door het Oorlogsvuur myn' vryën Staat te zengen,
En om myn handeling en ryke Koopvaardy Te knellen, als Slavin, in Britfch* flaverny.
de Vryheid. Ik weet wel hoe veel goeds ik Vrankryk dank
moet weeten; Hoe Hendrik van Bourbon zich voor my heeft
gekweetten ; Hoe zyn Doorluchte Zoon myn' Zetel heeft geveft, En my op 't naauwst verbond aan die Gemeenebest;
Als ook hoe Lodewyk , des Koningszoon van deezen
Geweezen' Ryksmonarch , ten fteunfel wilds weezen
Van dit verdrukt Gewelt, wanneer my Engeland» Als heden , overviel met d'oorlog, roof en brand, Waarom 't zich , my ter ftraf, met Vrankryk
heeft verbonden En zyn verbindtenis met Neêrlandfch Staat ge-
fchondden,
Waardoor rriy niets dan ramp en droefheid overkwam,
Om dat ik 't Engelfch volk tot Bondgenooten nam, En 't Franfch verbond voor dat der Britten toen liet vaaren;
't Welk Koning Lodewyk, met groote Legerfehaaren,
Gevoelig heeft geftraft, door 's Engelanders haat, Die eeuwig wrokt en werkt tot nadeel van deez* Staat.
Dus ben ik andermaal, voor agt enzeftig jaaren, Weêr meteen Britfch verbond te myner fchaê gevaaren, Zoo



DOGGERBANKSCHE HELDEN, ss
Zoo bragt ik ook, daarna ruim vyf en dertig jaar, Door hulp aan Engeland myn'welftand in gevaar; Daar ik my nimmermeer met Vrankryk heb verbonden
Waarby ik geen geluk en voorfpoed heb gevonden.
Nudenke ik by my zelve, om met het Lelieryk Te fluiten een tracktaat, dat eeuwig eeuwlglyk Van vaflen duur zal zyn , ten nutte myner Staaten, Ten nut der Franfche Kroon en 't nut der Onderzaaten.
DERDE TOONEEL.
EDELMOEDIGHEID , DE VRYHEID , GEMEENEBEST, GLORIE, KAREL, PAÜLÜS , BALTES , JAN, EOUKE , LOOTZER, Gevolg van Officieren, Lyfwacbten van Edelmoedigheid , Burgers, Bootsgezellen en Zeefoldaaten.
OEdelmoedigheid. mBentinckseedlenroem altoos te doenbeklyven,
Zal 'smans gedachtenis het beft in eere blyven, Zoo gy , Gemeenebeft, het loon , hem toegewydt, Aan zyn beroemd Gedacht wilt 1'chenken voor zyn vlyt,
Gelyk ik, het bewys der Vorftlyke belooning, Met allerlei vermaak en waare dankbetooning Daaraan in handen geef. Das loonde ik ieder een DerdappreZeekapteins jn 't aanzien van 't gemeen;
D 2 Want



32 TRIOMF DER
Want giften van dien aart > voor 't krygsbedryf
gelchonken,
Zyn prikkels die elki hart tot Heldenmoed ontvonken ,
Waarvan het Vaderland de zeekre rente trekt, Die's vyan is over nagt ten toom en breidelftrekt, Vooral wani.eer wy hun die de Eeregave ontvangen; De gifte uit onze hand, met luider, doen erlangen, Terwyl de - wier iomtyds ved meêr bekoring geeft, Dan de wa.rdy der gaaf gewigtigs in zich heeft.
Glorie. Ik dien zulk een gefchenk perfoonlyk by te woonen, Om des te meerder dank en achting te betoonen, Aan hem wien auiks ontvangt,voor dat hy lyfen bloed
Gewaagd heeft en verdiend al de eer die me aaa
hem doet.
Gimeenebest , den Eerepertning tonnende.
Zoo gy den Penning hun als aan de borft wild hechten ,
Hecht gy hun hart te meêr aan myne en uwe rechten.
Edelmoedigheid , de Penningen aanvaardende. 6 Ja, dat wil ik doen , om dns hunne eerzucht meêr Te ontlteeken voor uw heil en onzer aller eer.
Gemebnebbst. Gebruik die teekensdan.omhun te meerder te eeren. Dos wyft gy hun den weg om meêr te triümfeeren , Om meêr dan Heldenmoed en meêr dan Leeuwenkracht
Te toonen , by den groeije en aanwas onzer magt, Diedsagelyks vergroot en toeneemd alle weeken, Om , met ée'n'flag, den trotfch van Albiün te bree-
ken ,
Ter wreeking van den hoon en allerhande fpyt Den mynen aangedaan, uit enklen haat en nyd
En



DOGGERBANKSCHE HELDEN. 53
En afgunft,die mennooit by rechtgeweezen'vrinden, Al zyn ze in vyandfchap, zoo fel behoord te vinden, Op dat verbittering geene overmaat vervuil': Ik zoek flechts eedle wraak van Bentinck en van Krul.
Edelmoedigheid. Een wraak van zulk een'aart is nimmer temispryzen;
Ik wil uw Heldefchaar op eedle wraake wyzen: Een wraak der duurzaamheid, die onverzoenbaar is, Kan anders kwaalyk zyn dan 't werk der dnifternis. Niets meêr voegd om het hoofd der eedle Batavieren ,
Dan 't edelaartig lof der eedle Krygslauwrieren , Of'tonwaardeerlyk groen van d'eed'en Vredeölyf, Na de edele eu.diging van 't edel Krygsbedryf. Dustoonen we eedlen dienft op 't edelft te waardeeren ,
Als de Edelmoedigheid die zelve komt vereeren Aan de edelmoedigen Belchermers van zyn Sraat: Dit 'sde eêlfte dapperheid het edelft pronkfieraad.
VIERDE TOONEEL.
OE WAARHEID, EDELMOEDIGHEID, DE VRYHEID, GEMEENEBEST, GLORIE, KARF.L , PAULÜS , BALTES , JAN , BOUKE , LOOTZER . Gevolg ven Officieren, Lyfwachten van Edelmoedigheid, Burgers, Bootsgezellen en JZeefoldaaten.
de Waarheid , in 't begin der laofie réden van
DEdelmoedigheid uitkomende. oor't werk der edelheid is Holland vrygevochten. D 3 Door



54 TRIOMF DER
Door't edelaartigloon op de edele oorlogstogten, Zyn de onderneemers ryk, ja Vorftlyk ryk , gemaakt En Neêrlandfch Vryë Staat is dn* in groei geraakt, Waarby de Hemelhulp, door tydige befproeijing, Dien groei, dien eedlen groei, gebragt heeft tot
een bloeijing, Die vruchten heeft gebaard en tot een rypheid bragt, Wier geur te kennen gaf zyn' Hoofdbefproeijers
magt.
Dit alles deedt den haat vanveelen fel ontbranden ,
Waarvan 'er eenigen , wel ziende door wat banden Uw ryk Gemeenebeft onzigtbaar werd bewaard, Zich hebben tot uw' Vriend en Bondgenoot verklaard.
Maar wie heeft edeler het onderling vertrouwen, De vriendfchap met dit Land, zoo edelonderbouên Als Duitfchland , dat , met recht, zich Neêrlandfch Broeder noemt, Dit Bondgenoodfchap acht en daar by elk op roemt ? Zyn daaden toonen 't aan , die nimmer u bedroogen , J^och zogten uw bederf door drukkende ocrelogen.
Dus had u Vrankryk ook nooit vyandlyk bedreigd, Had gy het harte altoos tot England niet geneigd, Tot.fchaê van't Lelieryk,door welgegronde vreezen Dat Vrankryks overmagt u kon nadeelig weezen , Zoo gy met andren niet een Bondgenootfchap vondt,
Dat een' ten magtig' Vorft wat meêr de hanten bondt;
Doch heeft de Brit niet zelf die banden eerft ontbonden ?
Hebt gy in 't Britfch verbond het voordeel ooit gevonden,
'tWelk voordat trotfche volk in een verbindtenis Met uw Gemeenebeft altyd gevonden is?



VOGGERBANKSCHE HELLEK 5$
Dit weet gy altemaal, al» blykt by de ondervinding
Nu driemaal achtereen ; daar nimmer een verbinding JVlèt Vrankryk ichaJ'.ykheid aan nwe Burgers bragt» Maar alle voordeel gaf aan Neêrlands bloeije en rosgt,
Ter juk^erbreekinge van 't overmagtig Spanje En weering van het juk, door 't woelend Grootbrittanje,
Voor de uwen toebereid, door lift of woeft geweld» Waarmee 't waarfchynlyk reeds uw fchouders had gekneld»
Zoo 't Vrankryks Krygsvolk had om u te Land te
fchaden.
Edelmoedigheid , de Vryheid » en Gemeenebest, te gelyk.
Dus fchynt ge ons een verbond met Vrankryk,
aan te raaden ?
de Waarheid. Ik , die , tot heden toe, alleen maar raaden mag, . Raade n den Vreden aan en 't Neuteraal verdrag Te houden, waar gy reeds volftrekt zyt ingetreeden, Om des te fpoediger het zoet genot der Vreden Te fchenkenaanuw'Staat,dathy hoogftnoodigheeft; Doch zoo dat groot verbond n weinig voordeel geeft, En England woeden blyft, kunt gy met Vrankryk
fluiten,
Om met zyn' onderftand het Britfch geweld te fluiten,
Maar fchenr n, 't ga hoe 't ga, nooit heel van
Vrankryk af; Dat zonde ontdankbaar zyn voor hnlD die hy u gaf En altoos geeven zal, gelyk hy deed re oren , Eêrgy der Britten hulp voor zyne had ve-looren. Zoo gy niet andermaal met England u verbindt, D 4 Waar-



'5« TRIOMF DER
Waarin het Franfch belang zyn nadeel ondervindt,' Zai Vrankryk ^itsmetrneer nwVryë Staat beüooken. Noch 't fmeajende oojlogsvnnr doen in uw Steden rooken»
Jrta?ra'it- ^riendfcliapdoen, gelyk hy deed voorheen En tegerwoordig doet» ten nut van 'talgemeen. Zyn vriendfchap, is n waard; zyn vyandfchap, dasrregen,
Geva^rlyk boven a! en fchaadlyk allerwegen.
Dn* kant ge ïn 't Spaanfche Ryk en in Amerika Ook vrienden vinden» die verhoeden nwe fchaê: Doch tracht altoos met elk in goed verftand te leeven ,
Door niemard redenen tot vyandfchap te geeven, En door eer» breideling der vrekkige eigenbaat, Die vuigen handel uoekt ten nadeel van nw'Staat.
F. deemoedigheid.
Die lesfen zyo wel waard te houden In gedachten.
Glorie. En de Edelmoedigheid doet ons die zelf betrachten.
Gemeenebest. De Glorie wylt niet min die rechte weegen aan.
dk Vryheid. Dos blyft myn Tuin in groeije en bloeijing veilig ftaan.
V Y F-



DOGGERBANKSCHE HELDEN. &
VYFDE T O O N E E L.
EDELMOEDIGHEID , DE VRYHEID , GE-, MEENEBEST, GLORIE, KARüL, PAULUS, BALTES, JAN , BOUKE, LOOTZH.R, Gevolg van Officieren, Lyfu/acbten van Edelmoedigheid, Burgers, Bootsgezellen en Zeejoldaaten.
IG L O X I B. ntusfchen leide ik weêr de bloem der Boots™
gezellen
En ieder Zeefoldaat, om 's vyands magc te vellen ,
Op 't Zoute pekelnat, na 'k een gedachtenis Voor Bentinck heb gefticht, die nem ten eeren is En klaar vertoont hoe zeer men Heiden wil beloonen.
Dus zal ik in 't vervolg al de eedle daaden toonen
En hechten aan dit Stuk dat heden is vertoond, Tot elk die Vrede fluit wordt door myn hand gekroond, , Waarmede ik dan 't vervolg zal van dit Tydfpel
fluiten
En my op eenen toon van meêr genoegen uiten. Intuslchen hoore ik weêr een aangenaam geluid,
Dat de overwinning, of een goed verbond beduidt.
Ik voeg my andermaal by Neêrlands Waterhelden,
Ge-



$ TRIOMF DER
Gelyk ik ze in 't gevecht der Doggersbank ver-
zeldden,
En ga daarvan 't gevolg weêt brengen ten Too-
neel' ,
Op dac elk zyne rol, door my verzeld, volfpeel, Waarna ifc 't Vierde Deel, op deeze Drie Be-, dryyen»
Met luilter volgen doe en daadlyk laat befchryven.
Einde des Derden Bedryft.