E S G E R S
DICHT LI EVËNDE UITSPANNINGEN,
befiaande
I N
ZeedeGelegenheids-Klink-
en
MEN GEL-DICHTEN,
micsgaders
TONEEL-POËZY.



Universiteit Leiden
1 478 581 5



E S G E R S
DICHTLIEVENDE ■ UITSPANNINGEN.



Geene Exemplaaren worden, voor echta gehouden, dan die> door den Autheur., geteekend zyn.



Dl CHTLIEVENDE UITSPANNINGEN,
BESTAANDE I N
Zeede-G eleegenheids-Klink-
E N
MEN GEL-DICHT EN,
MITSGADERS
TONEEL-POËSY:
DOOR
j: n: e s g e r s.
Si vous avez de Pimagination & une curiO' fitê, que rien ne puiffi arrêttr\ il vaut mieux, occuper ces dif-nfitions aux fdences, que de bazarder, qu'elles fe tournent au profit des pujfions.
M. de Lambert.
IN 'sGRAVENHAGE, Bï JOHANNES NICOLAAS ESGERS,
Boekverkoper, op de groote Zaal van 't Hof. I78t.






AAN
MYNEN WAARDEN NEEV5
den Wel Edelen Gestrengen Heere,
HENDRIK van den HEUVELL, Leendertz. REGEEREND SCHEEPEN,
der
STAD SCHIEDAM.
}^^^^Lmn Iwiïng» '» «»' of andere Konft of JVetenfckap, ^IppRjl aan te Jpooren, en deszelfs zwakke pogingen niet te J^ggggpj verwerpen ; is bet kenmerk -van een weldenkend Menjcb , bezield, met een edel bart; met een bart, vry van verwaandheid en trotfe Eigenliefde. Het zal niet nodig zyn,
dat ik breedvoerig melde, of ik U Wel Ed. Gestrenge . onder het getal der zodanigen, als ik bier bedoel, reeken en verpltgt ben, te [lellen. De vriendelykbeid, waar mede bet U Wel Ed. Gestr. gun/lig behaagd heeft, op myn' eerjie bsede, rny toe te Jlaan , dee/t myne Dichtlievende Uitfpanningen , de geringe vrugten van myne liefde voor de Edele Dichtkonjl, aan ü Wel
* 3 Ed.



(6)
F;o. Gestr. op te draagcn, firckt, dienaangaande, tot een volledig bewys.
Ik kan dus niet nalaat en, U Wel. Ed. Gestb. daar voor, by ieefe, myne fcbuldige dankerkentenis te betoenen, en te betuigen , dat ik verrukd bén, door dit bewys van U V\ el Ed. Gestr, <waare vriendjehap.
't Is niet bet werk van eensn metfter, in de Dichtkunde, Hat het geluk beeft, met U Wel Ed. Gestr. naam, op bet voorhoofd, te pronken: het zyn flechts de zwakke pogingen van eenen 'leerling; die, door dit zyn werkje, niets anders bedoeld heeft, dan zich zeiven te otjjenen, cn geenzints eenigen roem, meer endeels in laffe vleijery beftaande, te behaalen,
Ontfmg het dan, met die zelfde gulhartigheid, waar mede, iet U Wel Ed- Gestr, wora aangeboden, cn vertrouw, dat ik, na U Wel Ed. Gestr, eene beflendige Wtlftand, en des Hemels Zegen, op alle U Wel Ed. Gestr onderneemingen , tocgewenjcht te hebben, my, met waare Hoogachting, noem
U Wel Ed. Gestr. Onderd. Dienaar en Necv.
J. N. ESGERS.
AAN



( 7 ) AAN DEN
L E E Z E E>
/ yjl par1e au coeur, EST sur, de p l a i r E 5
V is de gilde rp'rèuk, die ik, onlang, mcc een mncrlyK genoegen, ueleefen heb, voor het werk van cene onler Nederlandfche Dichteresfen, welke te evcnaaren, myn gering vermoogen niet toelaat, dan, waar na te ftrceven, my ma alleen vryftaar, maar zelf myn pligt, van my , vorderd.
Kan ik thans haar, in myn werk , hdg niet getyfc zyn9 ma- ik no-thans trachten , in hetzelve , van de bovengemelde fpreuk , gebruik te maaken , en myne woorden , hoe zeer niet hoogdraavend, en, in allen deele, niet gefehikc na de naauwgezette regelen der Dichtkonft, zodanig zoekeri (n te richten, dat dezelve het hart van den Lector treffen. Die tög kan -zich vergenoegen, met de ecnvoudigfte Taal, en daar voor is het genoeg, dat de woorden, uit het hart, voortvloei jen, cn tot heizelv* gericht zyn.
' Zoo ik dus dit myn doelwit mag bereiken , iri dcefc Dichtlieve n d e Uitspanningen, zal ik my der moeke, tot het vervaardigen van dit werkje, aangewend, mee beklaagen; maar dezelve dubbeld beloond achten; en zal my dit verder aanmoedigen, ommy, inde Edele DichtUonft, to ocfiencn: in hoop, van myne Tydgenooten en WttOMM*



C 8 )
naars , daar na, met een fraaijer, Dichtkundig, werk te kunnen vergallen.
Ontfang, intusfchen, deefe myne Eer/telingen , met een onbevooroordeeld hart; befchouw die, met een gunftig oom ftaat, de verlchoonbaare gebreeken, van eenen eerftbe an' nenden, over 't hoofd te zien, en vertrouw , dat gy, in my, S' CCne gend^heid binden, om, met een dankbaar ha t aan te neemen, de «npartydige onderrichtingen, die
ÏZ Z WCS' dk ik' tCr bc™rden'^ van ■*» oef.
70' m ' by mF' h00^efchatte Dichtkunde, tracht in te Haan ; cn dat ik nimmer verwaandheids genoeg bezitten zal om my zeiven dusdanig te verheffen, dat ik my zoude verbeelden ,der berifping, geheel en al, vry te zyn.
Dit vooraf gemeld hebbende, durv ik, van uwe toegevendheid verwachten, dat gy, de, hier en daar, ingedoope drukfeilen, in dit werkje, zult gelieven te verfchoonen • weïhalven, daarover, thans, niet breeder uit zal weijen' ook zal üc, even zoo min, mynen arbeid, hier te zeer verkleinen, als dezelve te hoog verheffen, om my der verdenking te onttrekken, als of ik my zocht fchuldig te maaken aan den waan, waar van Cato fpreekt, wanneer hy zegt:
Nee te CoUaudes, nee te Cuïpaveris ipfe: HocfaciutJtJlalei , quos G/oria vexat Inanis.
Een vyand zynde van vleijen , zal men, in dit werkje
wei-



Cs>)
weinig of geene Gedichten vinden , ter Eere van deefen of gcenen gemaakt, waar mede (men verfchoone my, dat ik het zeg) de meefte werken van onfe hedendaagfche Dichters als opgepropt zyn: Ook verbeelde ik my, den Leefer meer genoegen te zullen geeven , door het behandelen van algemeene ftoffen, als door laffe vleijery van fommige perfooncn > waar in tog het algemeen weinig belang fteld.
Daar voor te werken, is het doel myner oeffeningen, in myne uuren van uitfpanning, geweeft; daar aan dus voldaan te hebben, zal my, tot een waar vermaak, verftrekken, en daar van de goedkeuring te mogen wegdraagen, is alles, wat ik, met mogelykheid, zou kunnen verlangen; ja meer, dan ik my zou durven voorftellen. — Zoo ik, ondertusfchen, dit mag ondervinden, zal ik het my, altoos, tot een byfonder geluk, reekenen; noemende my middelerwyl, met alle achting
Vwtn heilwenfchtnden Diermat
J. N. ESGBRS.
*5
£ N-



( io)
INHOUD
DER
DICHTLIEVENDE UITSPANNINGEN.
ZEDE-DICHTEN.
Bladz.
Opwekking tot Naarfligbeid. . . . 3.
Aanjpooring tot Deugd. . . . . 5.
Betrachting der Deugd. . . . . 7.
Êtnige spreuken van den braaven RicharD. . llf
GELEGENHEIDS. GEDICHTEN.
Gedachten , op den laatjlen dag van 'i jaar. . . 23.
Lov des Koophandels , ter gelegenheid van de 32. verjaardag van mynen vriend, den Heer Gehard Holman 25.
Patriotische gedachten, over den tegenwoprdigen jiaat van Nederland , enbyfonder, over de twee uitgetoonïe
r. KüNSTPlaaten , de , door Ufi en geweld , aangevalle Leeuw , en de ontwaakte Leeuw. . .31.
Huwelyks-zang, toegezongen aan Ary Aalbregtse van Ryt Jongman, en Amarentia CorNElisse van Veen Jongedochter, in den Echt, geireeden, den 23. Apiil 1780. 37.
Bruiloftslied , gezongen, op de Bruiloft, van deze!ven. 42.
Vreugdegalm ter gelegenheid van de plegtige Echtverbindtenis van mynen Neev, den Wel Edelen Geftrengen Heere Hendrik van den Heuvell Leendertz Regeerend Scheeptn der Stad Schiedam , met Mejuffrouw Constantia Maria de Mongé, inden Echt getreedsn, den 23. May 17S0. . ... 45.
Heilwknsch aan mynen vriend, den Heer Arnoldus Theodorus Zodaar , ter gelegenheid van bet Inwydingsfeeft var. desfelfs twede Molen, gevierd den 25. May 1780. . 47.
. ■ ■ Jian



c11 y
BladzL
Aan Mejuffrouw ElÏpabeth GeebtrdTDA VAN DYX, ori ;
• 2-" fofren den o,»Auauftus 17(30 . • • 5*»
De Geest van den Rïddèï JacoB Cats de Nederlanders m* . moedigende, ter btfiberming van de duurgekochte Vry-
T eetgelegenheid » rfe vier en twintigfie verjaaring der geboortedag van Mejuffrouw CatharinaCorNELIA Roe-
lofswaart, den 25. Auguftus 1781. . . - 01?
K.LINK-DICHTEN.
Klinkdicht , gevolgd na bet FransCh van den Heer des Barreaux, grand Dieu! tes jugemens font remplis dfc-
quité ... • • L'
De Raat der Onmogelykheid. . • "°*
ze/f/e Ondenv.rp. . ... «9-
#e* /eder Afjcbeid. . • « • ' if '
De zonderlinge Moed. • • - 7u
Pe Bedrooge Boer. . • • • • 7 •
MENGEL-DICHTEN.
De gelofte , na het Hoqgduitsch , gevolgd. 75.
Bet ongeregelde Huishouden. . • 7 ■ De Lie/tfe ei/"<*f voorzichtigheid. • '82 De rechtmatige JVygering . • . • • , • , • Da*, op het oog, goed fcbynt, is daarom ;af/I mrt altyd gotd. 83.
De gelukkige verandering , • • • " ol"
De pligt won eenen wJer omtrent zyrce fonieren. . bö.
Pligt der kinderen jeegen* Jbunne oa/few. . . . 9T-
Op myne Wandeling • 94'
Fa/yèibe Vriendschap . ' ' ' 07'
Waare Vriendschap. • . * J'<S
De vereifcbte hoedanigheden van bet htjmtelyk. . • ^9».
De ongegronde Minnenyd. . IIo*
Raad aan eenen Dronkaart. • ■ • r,,T,_T" T ' dIÏons klacht, over de mjlandvajlighetd van Galathee. h*



ZEE-
( Ï2 )
J Bladz. LYsanders vrengd, owr het bezit van 't ban van Klo-
his- • • i20.
JSUotzakg op myne Mengeldichten. . . , 122.
TONEEL-PO ËSY. f>J£ Bedrooge Mof, Blyfpel. . , - I25<
N O T A.
nl^l J vergende, pp myn gezegde, in de voorreede, verwacht ik, van den gnnftigen Leefer verfchoomng, over deefe ingeiloope Drukfeilen: namentlyk «p Pag. li Regel 3 voordeel voor voorfpotd Pag. 24 Reg. n tyhftip voor tydfiip Pog. 34 X'g. 10 heur voor haar Pag. 4o Reg. 1 hy voor gy Pag. 41 Re, \ banenwefch voor hartewenfj, Pag. 55 Kf?. X zal voor ia» Pag 1Ï3 I voor rort <j/ uw en andere, welke ik nog mogt over het hoofd gezien



ZEEDEDICHTEN.






J. N. ESGERS,
DICHTLIEVENDE
UITSPANNINGEN.
OPWEKKING
TOT
NAARSTIGHEID.
Cjy, die uw' leevenstyd tot heden hebt verlieten Irileedigheid; en die uw' pligt vaak hebt vergeeten ; Ontwaak uit uwen flaap; ft&a op; geef my gehoor; Keer van uw' dwaalweg af; kom op het rechte fpoor: Ach! laat de luiheid u voortaan niet meer verblinden; Maar tracht uw waar.vermaak in naarftigheid te vinden: Zie na de mieren, en word wys, gelyk de raad Van Salomon u leerd; het is nog niet te laat. Laat hunne arbeidfaamheid u tot een voorbeeld (trekken; En uwen traagen geeft tot naarftigheid opwekken.
A 3 .'tl*



4 DiCHTLIEVËNDÉ
't Is onvergeeflyk, dat de tyd word doorgebracht In leedigheid: kom, flaa de hand aan 't werk, en tracht Voortaan, gelyk 't betaamd, uw' tyd wel te befteeden, Tér eere Gods, en voorts tot nutte bezigheeden* Behartig uw beroep met al uw macht en vlyt; Bedenk tog eens, dat gy een reed'lyk fchepfel zyt: Zyt naarftig, en gy zult wel ras ten top geraaken Van 't waar genoegen, dat de luijaart nooit kan fmaaken. Hoor na den raad eens vriends; hoor na myns harte wenfchj Behartig uwen pligt, als een weldenkend menfch. Door vlyt zult gy gewis, een yder menfch bekooren: Hier door zult gy zoo zeer den luijaart zelf aanfpooren; Dat fty u volgen zal. Gy kunt, door naarftigheid, Bevord'ren uw geluk, voor tyd en Eeuwigheid.
AAN-



UITSPANNINGEN. ƒ
AANSPOORTNG
TOT
DEUGD.
w aar is het konftpenceel, bekwaam, om af te maaien Het waare fchoon der Deugd? Wie kan het recht verhaalent Wie het befchryven? Ja: wie leeverd, zoo 't behoord, Dit allerfchponft. tafreel, dat oog en hart bekoord? Ik had reeds, zedert lang, een innerlyk verlangen, Om uit den mond der deugd heur zedeles te ontfangen; Toen ik als in een' flaap, die my bekoorde, viel3 Myn lichaam fliep, zoo 't fcheen; maar myne vlugge ziel Vloog door het ftargewelf, en kwam in 's Hemels zaaien. Daar, daar zag ik de Deugd op haaren zetel praaien. Aan haare linker zy, lag baatzucht, zorg en nyd, Enyd'le welluft, ftreng gekluifterd door den tyd: De Godsdienft, Naarftigheid en Liefde was gezeeten, Aan haare rechterhand, verzeld door 't rein geweeten. De wanhoop en de vrees verfcheenen voor heur troon; Doch namen ras de vlucht. Zy was uitmuntend fchoon. Een' ed'le trotsheid bleek uit haare heldere oogen. 'k Riep vol verrukking uit: Hoe groot is uw vermoogen.
A 3 O



5 DICHT'LIEVENDE
O Deugd! nooit hoog genoeg gefchat, o Ed'le Deugd! Wil fteeds myn Leidsvrouw zyn: beftier myn zwakke jeugd. Zy zag my aan, en Het zich dus lieftallig hooren: tt Gy fchynt verrukt; welaan! kan ik uw hart bekoóren: n Betracht dan myne wet; geef dan myn'raad gehoor:
Hier door dwaald gy gewis nooit van het rechte fpoor. „ Zyt fpaarfaam; liefderyk; bewys, naar uw vermoogen, „ Den armen onderftand, betoon hen meededoogen, M Toon onbaatzuchtigheid, in alles wat gy doet; „ Dien God ook boven al, met een oprecht gemoed; „ Zyt niet haatdraagend', fchoon u 't onrecht is gebleeken, „ D?t men u aendeed; maar verfchoon liefft de gebrecken; _ „ Kortom: leef burgerlyk en zeed'Iyk wel, met vlyt: ,3 Hier door bereikt gy 't doel, waarom ge op aarde zyt. Dit was de taal der Deugd, o Deugd geef my 't vcrmoogen, Dat my deef' dier'bre les geduurig blyv' voor óógën; Ja! laat ik niet alleen; maar ook myn evenmenfch, Het nut gevoelen van myn' hartelyken wenXch.
BE-



UITSPANNINGEN.
7
BETRACHTING
DER
DEUGD.
"V^aar woont de zuiv're Deugd , die fchat zoo oitgeleefen? Zou 't in de laage ftulp, of aan de Hoven weefen?
Een deugdfaam Hoveling! o Ja: het is gewis,
Dat ook de waare Deugd, aan 't Hof, te vinden is.
'k Spreek niet van vleijers, die, in al hun doen, betrachten Het laage .zelfsbelang; hun evenmenfch verachten; Maar van de zulken, wien het heil ter harte gaat, Van Vaderland en Staat, tot weering van het kwaad.
Ook, in den boeren ftulp, kan men die Godheid vinden. De Landman laat zyn hart, door fchynfchoon, niet verblinden: Hy werkt; hy doet zyn' pligt; dit oordeeld hy het beft; Dus blykt, dat Deugd, in hem, heur zetel heeft geveft.
A 4



t: DICHTLIEVEN DE
De Deugd ziet niet na Haat, nog aanzien van perfoonen; In al de deelen van de waereld kan zy woonen: Ook by de wilden zelf, in al hun doen , geleid Door reden en natuur, ziet men heur macht verfpreid,
Kortom: wie is in ftaat, een plaats te kunnen noemen, Waar men de Deugd niet, als het eélftegoed, hoord roemen?, Daar zy dus, overal, zeer koftbaar word geacht, I* het ook billyk, dat zy, door u, word betracht:
Want het is niet genoeg, de Deugd Hechts hoog te fphatten,
En mid'Ierwyl geftaag, in ondeugd, uit te fpatteu:
't Is zeker, dat hy nooit blyft op het rechte Ipoor,
Die Deugd uit 't oog verheft, en ondeugd leend het oor.
Die deugdfaam heeten wil, moet door zyn' daaden toonen, Dathy een hart bezit, waar in de Deugd kan woonen: Want zy beftaat niet flechts in naam, nog ook in fchyn j. Neen! Neen! de waare Deugd wil uitgeoeffend zyn.
Mis-



UITSPANNINGEN. 5
Misbruikt de Deugd niet, om eene ondeugd te bedekken: Hier door, zoud gy haar al te fchandelyk bevlekken. Hoe meenig een heeft niet, in fchyn van Deugd, getoond Een valfch verraad'lyk hart, dat in zyn binnenft' woond.
Geen zelfsbelang doe u het fpoor der Deugd betreeden. Zy haakt naar geld, nog roem, nog groote waardigheden: Een menfch, door Deugd bezielt, bezit veel grooter fchat. Dan dat hy al het goud van Peru's Mynen had.
De Deugd is 't waare fchoon, het pronkjuweel der vrouwen: Leeft deugdfaam en oprecht; wilt u op God betrouwen. Wat zuiv're welluft fmaakt een menfch, dat deugdfaam leeft, Als hy eerbiedig diend, die hem gefchaapen h eft.
Wat moet hem Deugd, gepaart met Godsdienft niet vermaaken; Hoe onbefchroomd durft hy Gods troon niet te genaaken, Als hy in deefen pligt een waar genoegen vind, En zynen Schepper, met een Deugdfaam hart, bemind.
A 5 Laat--



30 DICHTLIEVENDE
Laat, over ondeugd, dus de Deugd fteeds zeegepraalen; Hier door alleen, kunt gy den waaren roem bthaalen. 't Is waar, dat zy vaak niet, na waarde, word beloond, En dat men u, om haar, akyd geen achting toond.
Doch wilt de Deugd alleen, maar om haar zelv' beminnen. En brengt deef' waarheid ook aanhoudend u te binnen, Een waarheid die elk een zal houden voor gewis: Dat, voor zich zelv'', de Deugd het waare loon /leeds is.
EENI.



uitspanningen. e e n i g e
SPREUKEN
VAN
den braaven R I C H A R D. *
God zegt teegen den mensch: help u'zelve
EN IK ZAL U HULPE BIEDEN.
Hoe dikwyls heeft dees fpreuk niet tot verfchil den baan
Geopend: Ja, men heeft hier over vaak geftreeden.
Myn oogmerk is niet, in een onderzoek te treeden, Hoè men den waaren zin dier woorden moet yerftaan.
Des braaven Richards les kan tot vermaaning ftrekken, Den tyd wel te befteên; de ledigheid te ontvliên. Genoeg, God zegt den menfch, ik zal u hulpe biên:
Om hem tot naarftigheid geftaadig op te wekken.
. Me, zie over deeze SS^^^S^ en leerznamfte werkje getyteld ^"j"gvb0. ^ G. Du Me.? indcnjaare üastisgen gemameltk te *^?ZS2£{C& letteroefeningen eerfte
Men



■t* DICHTLIEVE N D E
MEN GENIET GEEN VOORDEEL RONDER MOEITE.
\^"at baat het, dat men fteeds op hoop van voordeel leeft, En midlerwyl den tyd laat nutteloos verloopen:
Denkt niet dat ledigheid u eenig voordeel geeft. Hy vleid zich te vergeefsch, die dit zou willen hoopen.
Laat u dus, die na roem en naar uw voordeel haakt, De Deugd tot leidsvrouw zyn; de moeite nooit verveelen:
Zoo word eerlang, door u, de zoete vrugt gefmaakt Van uwe arbeidfaambeid, die 'smenfchen hart kan ftreelen.
Volhard in uwe vlyt, en gy zult wond'ren zien: 't Geen eerft bezwaarlyk fcheen , zal ftraks vee) ligter fchynen.
Tracht nutt'loos tyd verdry f, gelyk de peft, te ontvliên; Laat nooit uw' nyverheid, door luiheid, ondermynen.
Het voordeel gaat altyd niet met de vlyt gepaart; Maar, fchoon gy zulks befpeurd, laat u dit niet verdrieten:
Houd moed gy zult gewis, als gy geen moeite fpaart, Eerlang groot voordeel door de naarftigheid genieten
Ar,



UITSPANNINGEN, J|
AL WIE VLYTIG IS , BEHOEFD GBEN ARMOEDE TE VREESEN.
X^at gulde fpreuk! die vlytig is Behoefd voor armoe niet te vreefen.
Dit is een zinfpreuk, die gewis Den naarftigen van nut moet weefen.
Hoe ftreeld die fchoone les zyn' wenfch! Hoe moedigd die hem aan tot werken!
Hoe zichtbaar kan, hier in , de menfch. De hand der Godheid niet bemerken!
Welk een geluk! arbeidfaam man! Gy hebt voor honger niet te fchroomen j
Zy gluurt wel aan uw' deur; maar kan, Nog durft 'er nimmer binnen komen.
Maakt dus de vlyt tot uwen pligt, Indien gy de armoe wilt vermyden:
En, als ge iets nuttigs hebt verricht, Zal deefe pligt uw hart yerblyden.



<*4 DJCHTLIEVENDE
Ja! zoo ge aanhoudend vlytig zyt, Smaakt gy een wezentlyk genoegen:
En 't voordeel zal zich , door den tyd, Met uwen yver t faamen voegen.
De vlytigheid betaald de schulden,
En de wanhoop vermeerderd ze.
't Zy gy, door ramp, of eigen fchuld, Üw geld en goed'ren hebt verlooren;
Draagt fteeds uw onheil met geduld: Dat nooit de wanhoop werd' gebooren,
In 't hart van u, die armoe lydt: Laat het u tot vermaaning (hekken;
En uwen traagen geeft, tot vlyt En tot opmerkfaamheid, opwekken
Wilt ook u zelve gade flaan, Of u die ramp is overkomen,
Door eigen fchuld; tracht dan voortaan Verkwiftingluft meer in te toornen.
En,



UITSPANNINGEN; 15
En, zoo gy deefen teegenfpoed Van hooger Hand mogt ondervinden;
Lydt dien met een bedaard gemoed: Wilt tegen God niets onderwinden. Door vlytigheid, zult gy den ouden fchuld betaalen : Laat dus nooit, in uw hart, de wanhoop zeegepraalen.
De nyverheid is de moeder Van de voorspoed: En God weigerd niets
AAN DE NAARSTIGHEID.
Het zal niet nodig zyn, hier over my te uitten, Of, uit de nyverheid, de voorfpoed fteeds zal fpruiten; Ik heb te vooren reeds genoegfaam aangetoond, Dat voorfpoed nyverheid altyd gewis bekroond.
Een kat, met handschoenen aan,
kan geen muisen vangen.
Gryp het gereedfchap aan, dat u de kunft aanbied; Gebruik het zoo 't behoord; ontzie uw' handen niet; Zoo gy wilt, dat uw werk voldoet aan uw verlangen:
Dit



*o -DICHTLIEVENDE Dit leerd Richard hem, die den waaren zin bevat Van deefe fpreuk; vermits hy aantoond, dat de kat^
Met wanten aan, volftrekt de muifen niet kan vangen.
HOE VETTER DE KEUKEN HOE SCHRAALER HET TESTAMENT;
Hoe dikwyls ziet men hen nog voor hunn' dood ontbeeren, Dat tot hunn' nooddruft diend, die aj te veel verteeren
Dus is dit fpreekwoord al te waar,
En de ondervinding toond het klaar. Eaat ieder fterveling dus uit dees' fpreuk bemerken Dat niet genoeg is, dat men vlytig is in't werken;
En tenens leeft in overvloed:
Maar dat men ook befpaaren moet. Te fpaaren, is een deugd, die yder moet betrachten , Vermits men armoê heeft van overdaad te wachten:
't Geen in de jeugd verzameld was,
Komt in den ouden dag te pas,
MEN



UITSPANNINGEN.
Men eend de waarde van 't water eerst j als de put droog is.
l\^Xen ziet niet zeiden, dat de rnenfchen zich beklaageri». Dat zy, in overdaad en welluft, fteeds behaagen Gevonden hebben; maar 't is dikwyls dan te laat: Vermits men veeltyds ziet, dat dit berouw niets baat. Laat ons dan vlytig; maar ook teff<:ns fpaariaam, weeferiS Die fpaariaam leeft, behoefd nooit voor gebrek te vreefen* Gebruikt, met matigheid, 't geen u de Hemel fchenkt; Terwyl ge aan zyne gunft, met dankbaarheid, gedenkt*'
, Het is bkzwaarlyk,
dat een leege zak kan over eind' blvven staan.
De armoede kan den menfch van alle Deugd beröoveiij De grondbeginfe'eii der eer in hem Verdcoverij Die hy , van zyne jeügd öf aaii, teèds had gevoed \ Ja! zy beneemt hem ook veèityds geheai ckr> rflöfidi
B £n



j? DICHTLIEVENDE
En als hy zich door haar op 't felfte ziet beftreeden,
Valt het hem zwaar het fpoor der Deugd nog te betreeden;
Men ziet veeltyds dat dees' tot ondeugd overheid,
En, hier door, aan de fmaad en firaf, word biootgefteld.
't Is of zyn luft vergaat iets nuttigs te betrachten ,
Het geen zyn noodlot nog kon eenigfints verzachten;
't Schynt alles even zwaar, al wat hy onderneemd,
En van 't genoegen is zyn hart als gantfeh vervreemd.
Maar fchoon 't bezwaarlyk valt, voor hen, die armoê lyden,
Om zich, door Deugdfaamheid, voor 't kwaade te bevryden;
En dat dan de eer nog blyft gehuisveft, in hun hart,
Als hen die laage flaat, van alle kant, benut:
Is 't niet onmoog'lyk. Neen! de Deugd kan in hen woonen,
Offchoon ze, in armoê , zich zeer zeldfaam ziet beloonen.
Die door die Godheid word geleid, in deefen ftaat,
Blyft eerlyk van gemoed; afkeeri* van het kwaad.
Laat ons omzichtig zyn; laat ons ook fpaarfaam leeven,
En nooit ons fwakke hart der welluft overgeeven;
Das



UITSPANNINGEN. <l£
Dus doende blyven wy voor armoê beft bevryd; Die meenig een veel al, door eigen toedoen, lyd. En, zoo ons onverwacht een ongeluk mogt treffen, Laat ons, in dit geval, vooral toch recht befeffen, Dat hy, die 't oog fteeds veft op Deugd, in tegenfpoedj Veel grooter fchat befit, dan al het 's Waerelds goed..
De ochtend zon schynt den gantschen dag niet
Gy, die in voorfpoed leeft, wilt uit dees' zinfpreuk leeren,' Dat men, het geen men wint, niet reuk'loos moet verteererr; De hoop van winft te doen blyft altyd ongewis, Offchoon men ziet, dat de verteering zeeker is. h Is niet genoegfaam dus, dat men (lechts weet te winnen; Men moet de fpaarfaamheid ook, boven al, beminnen. Die deefe Deugd verzuimd; fteeds overdaadig leeft; Beklaagd het zich te laat, als hem 't geluk begeeft. Verbeeld u nooit, dat u verkwifting niet kan fchaaden3 Wyl ge u geftadig ziet, door fchatten, overlaaden.
B 2 7»



fiff DICHTLIEVENDE UITSPANNINGEN.
't Geluk lacht u wel toe; maar dikwyls ziet men ras.
Dat ze u den rug toekeerd, die u zoo gunftig was.
Wilt u dus op 't geluk niet al te zeer betrouwen:'
Gy zoudt hier door een huis ligt op een zandgrond bouwen.
Gebruikt de gaaven van 't geluk, met maatigheid.
Het weefentlyk geluk beftaat door fpaarfaamheiol.
Algemeene aanmerking , op de spreuken VAN
DEN BRAAVEN RlCHARD*
Hy, die opmerkfaam is, en 't waare wit gevoeld, Waar op, door Richard , in zyn' fpreuken is gedoeld, Zal zich', voor leedigheid en voor verkwifting, wachten', En onoplettendheid fteeds, als een misdaad, achten: Daar ons de braave man, gelyk men heeft gezien, Tot vlyt en fpaaifaamheid, den weg zoekt aan te bién; En ons, door zynen raad, oplettend tracht te maakeri, ïn alles, wat men doet: zelf in de kleinfte zaaken.



GELEGENHEIDS GEDICHTEN.






DICHTLIEVENDE UITSPANNINGEN. 2$
GEDACHTEN
O P
DEN LAATST EN DAG
VAN 'T JAAR.
D e Algoedheid heeft, op nieuw, ons een bewys gegeeven
Van zyne gunft, door ons dees' dag te doen beleeven;
Daar reeds de leevens draad van meenig' waarden vriend
Is afgefneên, in't jaar, dat thans heeft uitgediend.
Een reeks van dagen is weerom, als rook , vervloogen;
Dit fteld den fnellen loop des tyds ons klaar voor pogen;
Wy doen een groote ftap weer nader aan ons graf;
Ligt fnyd de dood, dit jaar, onf' leevenfdraad wel af.
De tyd heeft vleug'len; als hy eenmaal is verloopen;
Is hy, voor geld of goed, niet wederom te koopen.
Het treffendfte verlies, dat ooit een fterv'ling lyd,
Dat onherftelbaar is, is het verlies van tyd:
Dit moet tot goed gebruik daar van ons dus verpligten.
Men kan den menfch, met recht, van reuk'loosheid betichten,
Zoo hy den tyd niet, tot zyn nut, heeft aangelegt.
Een Zeno Criticus, een Heidenfch wysgeer zegt:
B 4 »Niett



24 DICHTLIEVENDE Niets meer ontbreekt den menfch, dan tyd, * Dien hoog te fchatten, Is dus een pligt, die eik, na waaide, moeft bevatten. Wee u o Iterveling i /0o ge u niet wel bereid: Gy naderd ieder jaar een ftap aan de eeuwigheid, 't |s ras met ons gedaan. 'Laas! wat ftaat hen te wachten, Die tyds verzuim, ais een verlies» niets waardig, achten? Hun uurglas minderd vaft; en, als het ledig is, Grypt ftraks de dood heur zeis; zy maaid, en treft gewis. Laat de overdenking dus, hier van , ons overreeden, Om, van dees' dag af aan , den tyd wel te belteeden: Dan worden wy door haar, fchoon ze op het tyhïtip paft, Om ons te treffen, nooit, op 't onverwachtft, verrall. Die in zyn leevenstyd fteeds leerd, om wel te fterven, Zal namaals, door Gods gunft, de Zaligheid verwerven. Ja! die in 't aardfch verblyf zyn' piigt getrouw voldoet. Ziet, met een bly gelaat, zyn fterfuur te gemoet. den 31 December 1779.
° Iemand begeerig zynde, onder anderen, iet* fraays te leefen over het recht gebruik des tytis, die leefe de overfchoone Leerrede van den kondigen én zeer geliefden D Stehk, Predikant in de Lutherfche gemeente alhier, by' gelegenheid van den aanvang drs jaars gedaan, en met eenige andere, niet minder fraaije Leerredenen , gedrukt te Leeuwaarden tiy Chalropt: welke ïay tos dit dichtltnkie , aanleiding yegeven heeft.
(
LOF



UITSPANNINGEN,
25
LOF DES KOOPHANDELS,
TER GELEEGENHEID
VAN
DE XXXII. VERJAARDAG
VAN
M T N E N VRIEND DEN HEER
GERARD HOLMAN.
Deef' dag, gefchikt. om my tot dichten aan te ipooren,
Myn vriend! zal ik voldoen aan waare Vriendfchaps-pligt.
Ik haat de vleijery, in een verjaargedicht, En zal de taal van 't hart eenvoudig dus doen hooren:
Ook weet ik, dat die taal het uwe meeft vermaakt;
Wyl nooit een Ed'le ziel naar vleijers loffpraak haakt.
B 5 'k Zal



26- DICHTLIEVENDE
*k Zal dus met weidfche cier nog fchoone woorden praaien:
Deef' dag geeft my een' ftof, zeer heerlyk, aan de hand;
Den Lof der Koopmanfchap, de zenuw van ons Land. Cfantfch ongedwongen zal ik het tafreel afmaaien
Van 't ntrt van dit beroep: deef' ftof fmaakt u gewis,
Daar zy het is, waar op uw' keus gevallen is.
Door haar beftaat ons Land. Hier breeder van te fpreeken,
Waar' flechts de koft'bre tyd gantfch nutteloos verkwift.
Indien de Koopmanfchap werd, door ons Land, gemift; Zou aan ons Nederland vaft alle .fteun ontbreéken.
By andre Mogendheên werd het niet meer geteld;
En ons, hier door, gewis dus ramp op ramp voorfpeld.
Den nyv'ren Koopman, wien men moeite nooit ziet fpaaren, Door wien , 't geringde zelf, met yver word verricht, Waar door hy dus getrouw voldoet aan zynen pligt,
Zal Koopmanfchap wel ras een machtig voordeel baaren; Maar, zoo de Koopman niets beoogd, dan eigenbaat; Word hy, hier door, ook rasby ieder een geuaat.
Dé



UITSPANNINGEN. 27 De Koopman moet niet fteeds naar eigen; voordeel haaken; Die winzucht is te laag voor de ed'le Koopvaardy: De matigheid in winft zet haar meer luifter by, Dan dat men niets bedoeld, als zich flechts ryk te maaken, En, binnen korten tyd, zeer overdaadig leeft, Van 't geen men, onder fchyn van winft, gewoekert heeft.
Als men den Koopman fteeds het welzyn ziet betrachten
Van 't algemeen , word hy, by groot en klein, bemind;
En als hy wetenfchap, met zyn beroep, verbind, Heeft men., van zulk een man, veel voordeels te verwachten:
Zyn' liefderykheid bied den armen onderftand;
Terwyl zyn kennis ftrekt tot nut voor 't Vaderland.
Dus kon Hamburg weleer op eenen Amsino roemen; Ltjbek op Carstens en de Bruningsen; wier naam En daaden, eeuwen lang, nogleeven, door de Faam:
In Vrankryk, hoorde men ook eenen Colbert noemen, En eenen SAVARi; Sanoeer in engeland: Kooplieden van beroep, en mannen van verftand;
Maat



aft DICHTLIEVEN© E.
Maar ik behoef hier niet de Deugden op te haaien, Die ieder hunner, fteeds, met vlyt, geoeffend heeft; Daar my myn Vaderland hier zelf ook ftof toe geeft.
Een Phoonsen, Spiegel, een Tuningius, van Dalfn, Verftrekten, door hun vlyt, tot nut aan Nederland: By ben, ftond wetenfchap met pligt in een verband.
Men zegge niet, dat die alöm beroemde Mannen
Zyn van een vroeger eeuw, daar Deugd in werd bemind; En dat men , hedendaags , geen zulke Mannen vind :
Of is thans die Godin, by ons, uit 't hart, verbannen? —■j Neen! waare Deugd word nog, in Nederland, geëerd, En 't welzyn van het Land op 't hoogften gewaardeerd.
Het zal ons Nederland aan Mannen nooit ontireeken, Door zucht voor 't Vaderland, in al hun doen, geleid; Terwyl de Koopmanfchap, door hen , word uitgebreid.
Men zal, eeuw uit eeuw in, ook van hunn' daaden fpreeken: Zoo lang, door kloek beleid, hun vlyt word onderfchraigd, En dat de vryheidniet, door heerfchzucht, word belaagd.
Gy



UITSPANNINGEN.
Gy zelf, offchoon gy zyt, uit 't Duitfr-he bloed, gefprooteri, Toond aan ons Nederland, dat gy, met macht en vlyt. Met onbevlekte Deugd, om deefen Eerkroon ftryd:
Gy kunt ook het getal dier Mannen nog vergrooten; Daar gy, door u gedrag, de klaarlte blyken toond, Dat 't Patriotifch hart, in 't binnenft van u, woond.
Een Ed'le Volgzucht, om hun voorbeeld na te ftreeven, Dit is het waare fchoon, dat uwe jeugd vercierd: Zoo lang ge aan deefen luft den ruimen teugel vierd,
Zoo lang zal ook de hoop u nimmermeer begeeven. Neen: dus raakt gy eerlang, door uwe arbeidfaamheid, Ten top van 't waar Geluk, den loon der Naarftigheid,
Vaar dus beftendig voort; en fchóon ge, in uwe zaaken^
Iets nu en dan ontmoet, 't geen u bezwaarlyk fchynt;
Geen nood: dewyl, door vlyt, die zwarigheid verdwynt, Daar is een tyd, om zich, na 't werken, te vermaaken.
Wil dan dat uur van ruft ook, tot uw nut, belteen;
Zoo fneld de vlugge tyd niet, zonder voordeel, heen.
Dat



3o D I C II T L I E V E N D E.
Dat vriendfchap, onder ons, aanhoudend blyve woonen!
Hoe aangenaam! Ja! hoe-verruk'lyk is de tyd!
Die men, recht eensgezind, in waare vriendfchap, flyt. Ons hier, met hart en ziel, geneegen toe te toonen,
Is onfe pligt, en die van elk weldenkend menfch :
Voldoen wy dan daar aan. Zie hier myn 'shatte wenfch.
6. Maart 1780.
PA-



UITSPANNINGEN. *|
PATRIOTISCHE GEDACHTEN,
OVER DEN TEGENWOORDIGEN STAAT VAN
NEDERLAND)
En byzonder over de Twee uitgekeome
KUNSTPLAATEN,
DE, DOOR LIST EN GEWELD,
AANG EVALLE LEEUW,
E N
BE ONTWAAKTE LEEUW.
Hoe meenig een ziet men zich thans den geeft niet kwellen, Om Neêrlands Staatsbeftuur, op 't haat'lykft voor te ftellen:
Deef' pryft den Lely Vorft; die houd het met den Brit; Een derde fpreekt, met fmaad, van het beleid der Staaten; En zegt ftoutmoedig , dat zy zich verblinden laaten.
ö Dieibaar Vaderland! wat felle hoon,is dit!
Het



sa DICHTLIEVENDE Het is meer dan te veel, van tyd tot tyd, gebleeken, Dat men zich niet Hechts kan vernoegen kwaad te fpreeken
Van hen, door welkers vlyt, beftaat uw Koopvaardy; Maar zelf ziet men dit Rot 'sLands Vad'ren niet verfchooneh; Men durft ook, tegen hen, een vuile haat betoonen;
Oranjes Vorft is voor geen Laftertongen vry.
Deef' laffe taal durft men dien Vorft zelf toe te fchryven, „ Ik zal genoodzaakt zyn, het Schip te laaten dry ven;
„ Ik heb dit lang voorzien, daarom heb ik veel tyd „ Verfpilt, om ons in ftaat van tegenweer te brengen; „ Doch vrugteloos: het is gedaan, zoo wy gehengen,
Pat men, door Drift of Loofe ftreeken, ons mislyd "i
Lafhartige! vaar voort.4 men zal u recht verfchaffeni En vroeg of laat, in u, deefe euveldaaden ftraffen.
Stel vry Oranjes Vorft, op 't fchandelykft, ten toon; Ja, tracht een ieder tot zyn nadeel te doen denken: Dit alles kan zyn Deugd, zyn Eed, zyn Pligt, niet krenken,'
Ons Neerland roemd altyd, óp Willem, Frifo's zoon.
Men'



UITSPANNINGEN. 33 Men zoekt het tweedrachts vuur alom, in 't hart, te ontfteeken, En, zoo het moog'lyk was, den vaften band te breeken,
Die ons Gemeene Beft aan een gebonden houdt; Doch ruftverftoorders! denkt niet, dat het u zal lukken, De vrugten van de hoop, die u bezielt, te plukken:
Gy vleidt u te vergeeffch, zoo gy hier op betrouwt.
Geen Staatsminifter zal zich, ooit of ooit, dus uitten, Gelyk gy voorgeeft: Neen! men mag, met recht, befluitenj
Uit al het geen, waar van men klaare blyken ziet, Dat 't Patriotifch bloed, en Neêrlands dier'bre Vaderen, En den Minifters van den Staat, vloeid door hunne aderen;
En dat, al 't geen zy doen, met wys Beleid, gefchied.
De Leeuw is niet verblind; hy hoeft ook niette ontwaakenj Geen Franfche vleijery kan hem in flaap doen raaken;
Hy fchynt zachtmoedig, en betoond dus niet zyn kracht; Maar, zoo de Britten hem, nog langer, blyven tergen, Door, 't geen onreed'lyk is, van hem, te willen vergen,
Word, hier door, zyn geduld veelligt ten eind'gebracht.
ft Hy



34 DICHTLIEVENDE
Hy houdt beftendig, op rechtmatigheid, zyne oegen Geveftigd, en zal nooit het onrecht dus gedoogen;
Hy blyi't onzydig; zet het zelfbelang aan zy. Men ka» den fleren Leeuw, door fchynfchoon, niet bedriegen; Niets is in {laat, om h«m in flaap te kunnen wiegen;
Hy wa7iRt fteeds, voor den bloey van zyne Koopvaardy.
Dit is het ook alleen, dat hem kan overreeden, Om in den voorflag van de Keizerin te treeden
Van Rusland. Deefe legt heur oogmerk aan den dag; Zy toond, dat zy niet wil, dat men heur zal beletten, In haare fcheepvaart; maar dat zy zich zal verzetten,
't Zy tegenFranfchman, Brit, of wie het weefen mag.
De Brit zegg' vrju >j Eat wy hem, in elende, laaten " Deef' nutteïoofe klacht zal hem, in 't minft, niet baaten.
Hy geeve voor „ Dat men hem alle hulp onttrekt " En dat hy ziet „ Dat wy de Vriendfchap flecht beloonen „, Daar we ons genegen, tot eene Alliantie, toonen, „ Die hem, als Bondgenoot, niet, dan tot nadeel, {trekt. "
De



UITSPANNINGEN. 35
De Franfchman zegge „ Dat hy thans niets heeft te: hoopen, ^ En dat hy vreeft, dat het Hecht met hem af zal locpen,
„ Zoo hy den Leeuw nog, by aanhoudendheid, ontruft."' Hy denke niet, dat deef' zich aan zyn' klacht zal ftooren. ö Neen ! hy hoord die aan, met onvejfchillige ooren;
Zyn keus is bülyk, en dit fteld den Leeuw geruft.
De Spanjaard toone zelf, dat hy begint te vreefen, Dat deefe keus des Leeuws hem zal nadeelig weefen;
Hy roepe Vrankryk toe ,» 'Laas Broer! het is gedaan! " Hy voege zelf daar by „ De Leeuw krygt te veel vrinden; „ In Holland, zullen wy zoo ligt geen toegang vinden. "
De Leeuw hoord dit niet eens; of ftoord zich daar niet aan.
De Bloey der Koopvaardy uit 't oog niet te verliefen; Dat tot heur wefzyh kan verftrekken, te verkiefen;
Dit is het wit, waar op, word, door den Leeuw, gedoeld. Laat dus een ieder vry fpotprenten op hem maaken; Wyl hy altyd, na rechten billykheid, blyft haaken,
Is het gewis, dat hy die fmaad, in't minft, niet voeld.
C a
I»!



3(5 DICHTLIEVENDE Ja! Iaat men, over zyn gedrag, vry vonnis ftryken; Zyn heilfaam oogmerk zal daarom niet minder blyken.
Rechtmatigheid heeft fteeds, op onrecht, de overhand. En deefe Deugd ook met onzydigheid te paaren, Enteffens, zoo 't behoord, de rechten te bewaaren,
Is 't waare kenmerk van ons Dierbaar Vaderland.
22. April 1780.
H U-



UITSPANNINGEN. 3f
HU WELYKSZANG
TOEGEZONGEN
aan
ARY A ALBREGTSE van RYT, jongman,
e n
AMARENTIA CORNELISSE van VEEN, jonge dochter. IN den echt GETREEDEN DEN 23. APRIL 1780. Indien ik meê kon vaerfen maaken,
Ik zou, op deefen blyden tyd, De Vrienden, met een Dicht, vermaaken,
Op Abt Aalbreotse van Ryt: Daar deefe Jongeling, op heeden,
Met Amarentia van Veen, Een Meisje, vol bevalligheden, Is in het huwelyk getreên;
C 3 Maar



3S DICHTLIEVEN DE
Maat 'k ben de flechtfte der Poeëten,
Die geen Gedichten maaken kan ; Ik ben 'er niet veel van vergeeten;
'k Weet, zoo te reek'nen, (*) niets daar van. 'k Zal evenwel geheel niet zwygen:
't Is u beloofd, toen ik u zag, Dat gy zoudt een Gedichtje krygen,
Op uwen blyden Bruilofsdag. Ik fnoet my dan eens gaan bezinnen,
Wat of ik u nu wenfchen zal: Hoor Bruidegom! om te beginnen,
'k Wenfch u geluk. Dat is het al. Dat hiet eerft kcrte Vaerfen maaken;
Wat zegje? is 't niet waar VAN RYT? ft'aar wacht: ik heb nog and're zaaken
U te vertellen, geef maar tyd. 'k Wenfch u, voor eerft, een Stal met Koeijen,
En 't geen daar verder toe behoord; En dat uw Graan ook zoo mag groei jen,
Dat het een ieders oog bekoord:
Dan
% Y
(*) Deefe fpreckwy» hier verfchcide maaien herhaald wordende, zal de leef#r ügtelyfc begrypen, dat zulks, ora redenen, gefchied zy.



UITSPANNINGEN. 39
Dan kunt gy goede Boter maaken;
Dan maakt gy Kaas, in overvloed; Maar dit moet alles lekker fmaaken,
En zind'lyk zyn, of 't is niet goed. Voorts wenfch ik ook te zullen hooren,
Dat, eer een jïar verloopen is, Een frisfe Zoon zal zyn gebooren;
Dat hoord zoo Vrind, of 'k heb het mis. Ik wenfch het flechts; maar gy moet maaken;
Dat, zoo te reek'nen, dit gefchied: Gy kunt daar aan heel ligt geraaken,
Als gy doet, wat de Min gebied. En, zoo te reekenen, die dingen
Zyn u reeds, in het hart, geprent; Ik hoef u dus niet voor te zingen,
Hoe 01 het gaat: 't is u bekend. Beploeg met yver uwen Akker,
En die van Amarens van Veen; Zyt altoos naarftig; altoos wakker;
Dan zal de reft wel gaan, zoo 'k meen. Gy moet des morgens vroeg beginnen
En werken, tot het nacht word: Dan , , ; « .
C 4 De



Jp, DICHT LIEVENDE
De Reft van Ryt kunt hy verzinnen,
Wyl ik het zoo niet zeggen kan. Ik zal, hier van, dan niet meer praaten;
Al wat ik kan, heb ik gezegt; Ook zou myn zeggen niet veel baaten,
Zoo gy 't niet wift: Is dat niet recht ï Ik wil dus liever hier van zwygen:
Val aan maar, als een jonge Leeuw : 'k Weet, als uw Vrouw zal Kind'ren krygen,'
Dat gy moet hooren hun gefchreeuw; Maar 't zal uw Vrouwtje niet verveelen,
Als zy moet zitten by de wieg, En zuije zuije Kindje fpeelen:
Spreek Bruidje! Zeg, of ik het lieg. Het is genoeg; ik zou gaan dwaalen
Van 't rechte fpoor, zoo ik nog meer Van al die ftukken ging verhaalen;
Ik leg myn Dichters Lier dus neer. ó Ja: 't is 't beft hier af gebroken: '
Dus wenfch ik u nog, tot befluit, Dat uwe fchoorfteen braaf mag rooken,
Van 't geen gy wint. De klucht is uit.'
Doch



UITSPANNINGEN.
4*
Doch Bruidegom en Bruid! ik moet niet Hechts, met grappen,
Den tyd verfpillen: Neen! eer ik hier af kan flappen,
Moet ik myn hartenwefch u doen; het is myn pligt,
Wyl ik begonnen heb een Huwelyks-Gedicht.
God fchenke u beiden dus, wat, hier op aard', de menfchen,
Tot hun genoegen, van den Hemel kunnen wenfchen,
Gezondheid, voorfpoed, en een ongeftoord geluk,
Geef u den Hemel; Hy weere alle ramp en druk ,
Die in de waereld veel den menfchen overkomen:
Als hy u gunftig is, dan hebt gy niets te fchroomenj
Hy fchenke u in deef' Echt ftandvaftigheid der Min;
Hy banne ook alle twift en tweedracht, uit uw' zin.
Dus kunt gy vergenoegd uw levensdagen flyten,
Terwyl ge u fteeds met luft zoekt van uw' pligt te kwyten.
Leeft deugdzaam, vlytig, vroom, zo lang gy zyt op aard'
Voor zulken word, hier na, het hoogfte goed bewaard.
C5
BRUI-



^ dichtlievende
BRUILOFT S-LIED,
GEZONGEN
OP
DE BRUILOFT
van
ARY AALBREGTSE van RYT,
e n
AMARENTIA CORNELISSE van VEEN",
StéM: Hoe zoet is 't, daar de Vriendjcbap woond.
\^yy wenfchen allen, in het rond, Aan dit ^eiukkifj paar: Dat deef' dag, van hun Echtverbond, Nog meenigrnaal verjaar'; En dat deef' zoo gewenfchte dag, Gelyk van daag, verjaaren mag, Met vreugd , met vreugd, met vreugd.
Ooi?



UITSPANNINGEN., A's Ook wenfchen wy u veel geluk, In deef' Verbintenis; Zy zy beviyd van ramp en druk, En 't geen onaangenaam is, Geniet altyd een zoet vermaak i Want dit is wel de befte zaak, Op aard', op aard', op aard'. -
Nog wenfchen wy aan Man en Vrouw,
Van harten, met malkaêr
De vrugten van den Echten Trouw;
Een Zoontje , binnen 't jaar:
Die reeds, in zyne jonge jeugd,
Magblyken geeven, dat hy Deugd
Bemind, Bemind, Bemind.
Kom Bruigom! hier op eens gekuft;
Dat is de rechte trant:
Toon Bruidje ! dat gy ook hebt luft ;
Wys hem niet van de hand;
Maar geef hem al die zoentjes weêr,
En kus den Brnigom ook een keer.
Zie zoo, zie zoo, ziezoo. ^



DICHTLIEVENDE
Schenkt vrienden! allen In het rond,
Nu eens de glaasjes in;
En drinkt die uit, tot aan den grond:
Dit is een goed begin :
Op hoop, dat ieder vieren mag,
Hunn' blyden gouden Bruiloftsdag.
Hoezee! Hoezee! Hoezee!
VREUG-



uitspanningen. #
VREUGDE GALM
TER GELEGENHEID
VAN DE
PLEGTIGE ECHT VERBINDT ENIS
VAN MYNEN NEEV den Wel Edelen Gestrengen Heere
HENDRIK van den HEU VELL Leendertz.-
Regeerend Scheepen der Stad Schiedam MET MEJUFFROUW
CONSTANTIA MARIA DE MONGE,
IN DEN ECHT GETREEDEN den 33 Mey 1780.
J_Je koft'bte tyd word, door een meenigte Poëten, By dees'gelegenheid, met vleijen, vaak verfleeteni Wat dwaasheid! Zet dit een gedicht ooit luifter by? Neen! niets is laager. dan die laffe vleijery. Gelukkig paar! wilt dus van my thans' niet verwachten, Dat ik het voetfpoor volg, dat gy me ziet verachten: Geenzints; maar 'k zal nochtans een ogenblik befteên, Om u den wenfch te doen, dien ik hartgrondig meen.
God



4C DICHTLIEVENDE
GOD fchenke u al het geen, waar naar uw hart kan haaken; Wat uw genoegen, op de waereld, kan volmaaken; Uw huis zy het verblyf van voorfpoed en geluk; Hy weere daar van af den tegenfpoed en druk: Geen twift of tweedracht mooge 'er immer binnen komen! Hy zy uw Leidsman fteeds! dan hebt gy niets te fchroomenj Dan leeft gy vergenoegd; dan is uw lot volmaakt; Dan word de zoete ruft, door u, op aard', gefmaakt. 't Ga u beftendig wel, een' lange reeks van jaaren; God wille, met uw' vlyt, zyn' dierb're Zege paaren; Hy kroone deefen echt met telgen, welkers Deugd, Aan u, hunne ouderen, verftrekken mag, tot vreugd! En, als gy, oud en grys, uw fterfuurvoeldtgenaaken, Neem' hy u , tot zich , op ; hy doe u, eeuwig, fmaaken Het heil, dathy heeft, aan den fterveling, beloofd, Die hem hier heeft gediend; die in zyn' Zoon geloofd.
HEIL-



uitspanningen; # HEIL?ENSCH
AAN MYNEN VRIEND DEN HEER.
ARNOLDUS THEODORUS ZODAAR,
TER GELEGENHEID van het inwydings feest, VAN DESSELFS
TWEEDE MOLEN,
Gevierd den 25 Mey 1780.
De tyding, waarde Vriend! die me onlangs kwam ter coren,
Dat, op dees' blyden dag, uw' Molen Ingewyd Zoo worden, was weklra in Haat, my aan te fpooren
Tot Dichten : 'k was geen Vriend, zoo 'k zweeg, op deefen tyd. Trof my weleer uw ramp; waarom zou 'k thans niet deelen,
In de gewenfehte vreugd, die, door u, word gefmaakt? Moet het genoegen , dat gy voeld, myn hart niet ftreelen?
Daar het geluk een 'sVriends een' Vriend altyd vermaakt.
'tls



4* DICHTLIEVENDE' \ Is waar: de zoete ruft, die gy lang had genooten,
Op Wind lust, dit verblyf, dat ieders oog bekoord, Werd, door een ongeval, weleer omver geftooten;
En gy, op 't onverwachtft, in uw geluk, geftoord. Ja! zoo 'k my niet bedrieg, is 't even nu Vyf Jaaren
Geleeden, dat de ramp, waar op ik doel, u trof; Doch thans behaagd het God, zyn' gunft u te openbaaren.
Wat heug'lyk tydftïp! Wie vind hier, voor vreugd, geen ftof? Hoe naar vertoonde zich die nacht niet voor uwe oogen,
Toen, ondanks alle zorg, het vuur nam de overhand! Hoe ras was uw geluk, in rook en asch, vervloogen;
Hoe ras was alles, tot den grond toe, afgebrand! Dit treffend ongeluk moeft u het hart doen fcheuren
Van droefheid, daar gy zaagt, dat niets, door het geweld Der vlammen, was gefpaart: thans mag het u gebeuren,
Dat ge alles weder ziet in voor'gen ftaat herfteld. Hoe gaerne zou ik niet aan u, myn'Vriend, verhaalen,
Wat vreugd, om uw geluk, door my, genooten word;
Danj



UITSPANNINGEN. 40
Dan, om dit fchoon tafreel rechtaartig af te maaien,
Schiet, op dit ogenblik, myn' zwakke pen te korf Dit moet de droefheid in myn hart gewis verwekken,
Daar het my niet aan ftof, op deefen dag, ontbreekt3 Doch teffens kan my dit ook weêr, tot trooft, verftrekken: Is beter, dat het hart, dan dat de mond flechts > /preekt. Ook vley ik my, dat gy den wenfch niet zult verfmaaden,
Die 'k u gulhartig doe: 't is beter kort en goed; Dan iemand, door een drom van woorden, te oyerlaaden;
Een woord is reeds genoeg, als 't hart dit zeggen doetv God (laat den menfch wel eens; doch geeft hem ook weêr blykeft
Van zyne Goedheid: Ja! hoe zwaar de ramp en druk Die hem eerft troffen, zyn geweeft, zy zullen wyken^
Als God den fterveling begunftigd met geluk. Die God, der winden Heer, wille u voortaan b'ewaareri
Voor allen tegenfpoed, die vaak den menfch verzeld, In zynen levensloop; hy weere de gevaaren,
Waar aan men, zoo hy ons verlaat, word bloot gefield'.
D 'tZy



5o DICHT LIEVENDE
't Zy u gegund, dees' dag in vreugde te befteeden;
Wat weldaad is het niet, die u gefchonken word ! Vergeet, met uwen ramp, al wat gy hebt geleeden;
Terwyl gy, voor Gods gunft, uw' vreugde-traanen ftort. Hy geeve u alles, wat uw hart meeft kan vermaaken;
Al Wat uw voordeel en geluk, in zich, bevat; Het vergenoegen doe hy u beftendig fmaaken.
Dit is wel voor den menfch, op aard', de groot (te fchat. Indien het God behaagd, myn' wenfchen te verhooren,
Blyft gy, voortaan, van ramp en tegenfpoeden vry; Dan zal geen ongeval uw vergenoegen ftooren;
Ja! dan blyft het geluk u ook aanhoudend by.
AAN



UITSPANNINGEN. AAN
mejuffrouw
ELÏSABET GEERTRUYDA van DYK
OUD
27 j a a r e n
den Cde Auguflus ij2o.
D
Nyv're Landman zag, met innerlyk verlangen, Het tydftip te gemoet, om 't goudgeel graan te ontfangenj Het graan, dat de aatde hem, uit haaren milden fchoot, Als vrugten van zyn' vlyt, en van zyn' arbeid, bood. Zynfchuuren waren klaar; zyn knegts, na 't land gereedenj Verzamelden al 't geen, de maaijer had gefneeden, Met zynen fcherpen zeis; het ros werd niet gefpaart; Mbiar moeft in het gateel; en de oogft moeft zyn vergaart, Geenheete zonnefchyn; geenlosfe zomer vlaagen; [n 't kort: niets was in ftaat, hen uit het veld te jaagenf ïen' onvermoeide vlyt, door hen , om ftryd, betoond, bVerd, door de Algoedheid, met zyn' dierb're Gunft beloond.
Da 't Was



5% DICHTLIEVEN DÉ.
't Was oogftmaand: toen het, aan uwe oud'ren, mog6 gelukken?
In u, de vrugten van hun huwelyk te plukken.
Gewis werd toen, door hen, geen kleine vreugd gefmaakt;
Daar men tog, in den echt, doorgaans naar nakrooft haakt
Het heeft aan vrouw Natuur behaagd, u meê te deelen,
Al wat het oog, het oor, en wat het hart, kan Jlreelen;
Te weeten: Schoonheid,, Deugd, Verfland, Lieftalligheid,
Gepaart met Godsvrucht, en met waare Zedigheid. *
Dit alles blykt genoeg; ik zal dus liever ftaaken
't Verhaal van al dit Schoon, dat my verdacht kon maaken
Van laffe vleijery, hoe zeer ik ben bewuft,
Dat ik welmeenend' fpreek: dtt fteld myn hart geruft.
't Is waar, dat, in een' reeks van drie maal negen jaaren,
Die gy beleefd hebt, u veel ramp is wedervaaren;
Maar teevens is het waar, dat 'er een' Godheid leeft,
Die nooit,* in 't ongeluk, den fterveling begeeft.
Wanneer men, 't geen men lyd, geduldig tracht te draagen,
Moet deefe lydfaamheid hem zeekerlyk behaagen.
Daar gy na, door zyn' Gunft, dit altyd hebt getoond ,
En nooit, in uw verdriet, zyn' Majefteit gehoond;
Hebt gy ook grond, om van zyn' Goedheid te verwachten,
De wyl hy machtig is, ons lydcn te verzagten,
Ja!
• Dwaalen is menfchelyk.



UITSPANNINGEN. 51 ja ! 't van ons weeren zal, ondanks het ongeval, Dat hy u daar van eens geheel bevryden zal. > Hou dus beftendig moed, in alle tegenfpoeden, Een wenk van zyne wil kan alles weêr vergoeden; Hoe zeer, naar ogenfchyn, het ongeluk ons treft. Gelukkig is de menfch, die dit? te recht, befeft; Doch 't is genoeg hier van. Dees' dag van uw verjaaren Eifcht, dat ik moet myn' wenfch, met myne beede, paaren. God was 't, door wien, aan u, uw Vader 't leven gaf> Hem fmeek ik dan, voor u, ook zyne zegen af. Hy is 't alleen, die ons hier kan gelukkig maaken , En, in dit traanendal, 't genoegen kan doen fmaaken: Dus is myn' wenfch, dat God u, niet flechts deefen dag; Maar, nog een'lange reeks van jaaren, fchenken mag, Wat ftrekken kan, tot uw genoegen , hier op aarde. Dit is de grootfte fchat, een fchat, zeer hoog van waarde; Eenfchat, veeltyds verkeerd gezocht, daarom gemift; Een fchat, waarom de tyd vaak vrugt'loos word verkwift. Vergeefch is 't, dat men het genoegen tracht te vinden , In Rykdom, Aanzien, Eer, die 'smenfchen hart verblinden, Waar door, men veeltyds ziet, dat hy zich zelve kweld, En aan veel kommer en verdriet word bloot gefteld
D 3 Die



J4 DICHTLIEVENDE
Die 't vergenoegen, hier op aarde, tracht te fmaaken, Moet, na die nietigheid des waerelds, nimmer haaken; Maar toonen, dat hy is te vreede met zyn lot, Terwyl hy 't oog altyd geveftigd houd opGoD, enz. *
* Het overige is, om redenen, nitt gedrukt.
D E



UITSPANNINGEN.
55
DE GEEST
VAN DEN RIDDER
JACOB CATS,
DE NEDERLANDERS AANMOEDIGENDE
TER BESCHERMING VAN
DE DUURGEKOCHTE
V R Y II E I D.
Ik heb myn levenstyd, myn befte levensdagen,
Verfleeten, in een' poft, die my wierd opgedragen
Verfleeten, in een poft, van aanzien, op der aard,
Een poft, die meenig een veel zorg en kommer baart.
'k Heb veel, daar door, gezien; daar in ook veel doorkrooper^
'k Heb ondervonden, dat 'er veel kan zaamenloopen,
Dat, zoo het fchynen mag, veel kommer baaren kan;
Maar des al niet te min, zal een verftandig man
D 4 Zich,



56 DXCHTLIEVENDE
Zich, in het grootft gevaar, in 't minfte niet verzetten-,
Maar altoos even kloek op zyne pligten letten,
En als een harde rots onwrikbaar blyven liaan 4
En zien alleenig maar, wat dat 'er diend gedaan
Om met beleid in tyds, 't gevaar nog voor te komen,
En wat 'er niet al diend te worden ondernomen,
Dat ftrekken kan tot nut van 't Volk en van het Land;
Het veiligft middel neemt hy hier toe by der hand.
Dit is aan Nederland te vooren ook gebleeken;
En fchoon, na dit geval, een eeuw ruim is verftreeken ;
Doch echter evenwel,, en des al niet te min,
Ptent dit een ieder valt, in zyn geheugen, ia.
L^en zal ten allen tyd, die dapp're mannen pryfen,
Die van hun kloek beleid toen gaven de bewyfen;
Door wien het Land bleef voor zyn' ondergang bewaart;
En door wien ook, daar voor, hun bloed niet wierd gefpaart.
En zou men nu ter tyd geen zulke helden vinden,
Die, even zoo als zy, hun Vaderland beminden,
Die, even zoo als zy, die, met gelyke moed,
Nog waagden , voor het Land, hun leven, goed en bloed.
O Ja! daar zyn 'er nog; daar zyn 'er, als voor deefen:
En waarom zouden 'ei; geen helden thans meer weefen?
Ik



UITSPANNINGEN. 57
Ik zeg het, zonder fchroom: 't is zeker en gewis,
Dat hun getal niet, door den tyd, verminderd is.
Op! op dan helden! op ! het zwaard diend uitgetogen:
Want zoo gy ftille zit, is ligt de kans vervlogen;
Daar dient niet lang gedraalt; daar dient, met mannen moed,
Gevochten voor het Land, ten koften van uw bloed.
Al hoort ge d'Engelfchman alomme raafen, tieren;
Al wil hy hebzucht thans den ruimen teugel vieren;
Hy zal nog evenwel niet lesfen zynen dorft
Met braaven Helden bloed; al heeft hy, in de borft,
Van meenig een het ftaal verraderlyk geftooten?
Al heeft reeds meenig een, door hem, zyn bloed vergooten
Nog echter evenwel ontbreekt hier geen belyd,
Nog moed, gelyk het hem zal blyken,. door den tyd.
Dit zal hy, tot zyn fmaad, dit zal hy ondervinden:
Word eens de Leeuw verftoord, zal hy hem wel verflinden:
Voor 't blaffen van een hond, van een onzinnig dier,
En is hy niet bevreeft, hy acht het niet een zier.
Wanneer de fiere Leeuw, die zich met recht kon noemen,
De Koning van 't gediert; die op zyn kracht kon roemen,
Wyl hy geftaag vernam, dat ieder myd' en week;
Zoo haaft men hem maar zag, en hy maar op en keek;
D 5 Wan-



$3 DICHTLIE VENDE
Wanneer hy, die, in 't woud, het al voor hem deed beevenj
Wanneer dat moedig beeft den doodfnik heeft gegeven,
Word hy, door ieder een, door haafen zelfs, veracht
Vermits hem macht ontbreekt en hy is zonder kracht;
Maar die, zoo lang hy leeft, hem al te lang wil tergen,
En van zyn taay gedult zoekt al te veel te vergen,
Befpeurt, dat, als hy maar zyn tanden recht laat zien,
Dat alles vluchten moet; hem alles moet ontvlien.
Toon dan ó Nederland! toon dan, dat, door uwe aderen,
Het zelfde bloed nog ftroomt, dat eertyds uwe Vaderen
Bezielde, toon, dat gy zoo dapper vechten kunt,
Als door hen is gedaan, toon, dat gy niet en gunt,
En nimmer gunnen zult aan Engeland, te fnoeven,
Dat zy het zyn geweeft, die uwen roem begroeven,
In 't holfte van de Zee, in 't diepft van 't pekelnat,
De roem van vry te zyn; die roem, zoo hoog gefchat;
Begeef u op een Schip; begeef u op de baaren;
Uw land is bloot gefteld aan meenige gevaaren;
Maar echter evenwel en hebt gy nog geen nood,
Al drygt u het gevaar; al fchynt het byfter groot.
Ons Neerland had, wel eer ook, voor gevaar, te duchten:
Wat was 'er te voorzien, dan ramp en ongenuchten?
Men



UITSPANNINGEN, 52?
Men hoorde jammerklacht, en het angftvallig hart
Wierd, door de bange vrees, van alle kant benart,
Becingelde een Vloot alom niet onfe ftranden?
Zocht toen de Vyand ook ons Land niet aan te randen?
Doch echter evenwel 't en is hem niet gelukt,
Te roemen, dat hy het geheel heeft onderdrukt.
Bleef niet de vloed te rug? Zag hy zyn ydel poógen,
Hier'door, niet gantfch en gaar, in rook en afch, ver vloogen,
Heeft dus de goede God zyn toeleg niet belet?
En uit het groot gevaar Genadig ons gered?
'k Heb, in myn levenstyd, ik heb ook veel gefchreeven,
Dat, ter gedachtenis, aan Neêrland is gebleeven;
Ik fchreef ook dit geval, dat ieder kundig man
Thans, op den ftaat van 't Land, zeer ligt toepasfen kan: „ Laetft was 'er groot verfehi! gerefen aan der heyden, „ Dies vogten onder-een de Koeijen in de Weyden: „ Doch mits een grage Wolf quam loeren daar ontrent, „ Soo was van Honden aan de ganfclie kryg ten endt: „ Het onheyl, dat hen dreygt, dat doet de gramfchap fygen, „ Dat doet hen wyfer zyn, en beter finnen krygen; „ Hier om komt al het rot, en maakt een ronden hoop, „ Dies tydt de moede Wolf ten leften op den loop.
Ge-



60
DICHTLIEVENDE
„ Gedenkt dit alle tydt, gy vrye Nederlanden; n Want ziet in eenig zyn, daar zyn uw vafte banden: ts Maeckt dat u binnen 'slandts geen wrevel om en roert, „ Vermits een grage Wolf op uwe kudden loert. n Ey fie wat Eendragt doet, en hoe gevoegde kragten M Haar doen van haren vrient, van haren Vyand achten: „ Blyf eenig, Hollands Volk, en alle wrevel ftilt, „ Ten zy gy, t'uwer frnaat, uw glans verliefen wilt. Wilt eensgezindheid uit het oog tog nooit verliefen, En, voor 't behoud van Land en Volk, het befte kiefen: Door eensgezind te zyn, blyft vryheid op den troon Eendragt maakt altyd macht-, Eendragt is wonder fchoon: Veracht het fnood bejach des Vyands en zyn' liften; Vegt met beleid en moed; weer binnenlandfche twiften; Dan blyft uw macht vereend; uw Vyand, overmand, Zal Duigen voor u neêr, en Vryheid blyft in ftand.
23. 5<3fJ». 1781.
TER



UITSPANNINGEN. fli TER GELEEGENHEID
VAN DE
VIER ENj TWINTIGSTE VERJAARING
DER
GEBOORTEDAG,
VAN
MEJUFFROUW CATHARINA CORNELIA ROELOFSWAART, DEN 25. AUGUSTUS 1781.
iZóo ik 't wel heb, vierd men heden
't Feeft van uw' geboortedag» Dus zou Vriendfchap niet gedoogen,
Dat myn' Cïther werk'loos lag; 'k Zal èen wyl tyds dan befteeden,
Om te zingen, u ter eer: Hoe zeer ik ben, in het Dichten,
Slechts een Zuig'lïng, en niet meer.
'k Zal



6a DICHT LIEVENDB
'k Zal geen vleijers taal gebruiken,
Om uw' Deugd, uw fchoon gelaat Op het hoogfte te verheffen:
Dit's een taal, by my gehaat. Vriendfchap kan dit ook niet dulden;
Vriendfchap wil, dat 't harte fpreekt: Laat de Vriendfchap dan vervullen,
't Geen aan myn Gedicht ontbreekt! Leefd tot vreugd van uwen Vader,
Die gewis u teer bemind: Want wie deeld, met u, zyn' liefde?
Daar gy zyt zyn' eenig Kind. Vergenoegd flyt by zyn' dagen,
In uw byzyn, dag aan dag, Ja! my dunkt, ik hoor hem roemen,
Dat hy dit genieten mag. Daar dus, hier door, zyne vreugde
Daag'lyks aangroejd, op deef' aard, En dat niets, hoe fchoon 't mag fchynen
Zyn genoegen evenaard;
Wenfch



UITSPANNINGEN.
Wenfch ik hem, uit grond myn's harte,
Van deef' vreugde een lang genot; Tot hy, oud en grys van dagen,
't Hoogfte Goed geniet, by God. Wil my hier door niet verdenken,
Dat ik u zoek aan te raên, Altoos ongehuwd te bly ven :
Dit ware een vetwaand beftaan, 't Huw'lyk is van God verordent;
't Is noodzaak'lyk; en gewis Kan 't uw Vaders vreugd vermeeren
Zoo 't met zyn genoegen is. 't Stryd ook niet met myn gezegde:
Gy blyft immers nog, alsdan Zyne Dochter, welkers byzyn
Hy geftaag genieten kan. Mogt ik, op dit tydftip, fpreeken,
'k Zoude u zeggen dat — maar neen'. Llefft bepaal ik myne wenfchen
Thans tot uw Perfoon alleen.
God



DICHTLIEVENDE UITSPANNINGEN. God dus wilP myn beê verhooren !
Dan word uw geluk volmaakt: Ja! dan word, nog lange jaaren,
't Zoet hier van, door u, gefmaaktDan geniet gy , na dit leeven,
Ook gewis, in eeuwigheid, 't Heil, dat God , door Jesus Lyden,<
Zynen kind'ren heeft bereid.



K LINK-DICHT EN.






DICHTLIEVENDE UITSPANNINGEN. 67
KLINKDICHT
GEVOLGD NA HET FRANSCH VAN DE HEER DES BARREAUX.
Grand Dieu ! tts jugemtm Jont rcmpiïs d'Equits
o CjoD! uw vonnisfen zyn vol van billykheid; Gy fchept altyd vermaak, in ons uw gunft te toónen;
Maar 'k heb zoo veel misdaan, dat uw' Barmhertighdd My, zonder ktenking van uw recht, nooit zal verfchoonen.'
ö Ja! de gröotheid van myne ongodvruchtigheid Laat flechts uw macht de keur der ftraf ,die 't kwaad moet looneji-'
Ook ftryd met uw belang myn gelukzaligheid; 't Meêdoogen zou hier uw' zachtmoedigheid zelf hoonen. v
Voldoe uw wil; de.wyl het u roemwaardig is; Ja! myne traanenvloed ftrekke u tot ftorenis; Sla! donder! het is tyd: doe ftryd voor ftryd bemerken!
Ik billyk, in myn' ftraf, de reen, waarom gy woed ; Maar , cp welk lid , zal tog de kracht uw's donders werken, Dat niet gantfeh zy bedekt, met Jesus Christus bloed.
E 2 De



68 DICHTLIEVENDE DE STAAT
DER ONMOGELYKHEID.
"W"anneer men uit een vat, dat leeg is, vocht kan tapp-n;
Wanneer een herder, op de zee, zyn' fchaapen dry ft; Wanneer een fmous van het bedriegen afkan (tappen;
Wanneer- een grompot, of een viswyf niet meer kyft
Wanneer een windbuil heeft vermaak in wetenfchappen;
Wanneer het water van de zee, door vorft, verftyft; Wanneer, uit de natuur, de Papegaay kan klappen;
Wanneer , op 't zandig ftrand, de vis in 't leven blyft;
Wanneer men d'Öceaan ziet, door den boer, beploegen; Wanneer de gierigaart zyn' hebzucht kan vernoegen; Wanneer men, met zyn' hand, tot aan de wolken, rykt;
Wanneer men, daar niets ftaat gefc'ireeven, iets kan leefen;
Wanneer het dorre ftrand met fehoone bloemen prykt j' Den zal de waare trouw, op aard, beftendig weefen.



UITSPANNINGEN. t*> HET ZELFDE ONDERWERP.
Eer zal een menfch 't heelal op zyne fchoud'ren laên; Eer zal men hem den loop des tyds zien paaien (lellen; Eer za! hy 't fterrenheir aan 'sHemels boogen tellen;
Eer zal hy droogvoets door de zoute plasfen gaan;
Eer zal de gulde zon in 't ooften ondergaan ; Eer zal 't onnozel fchaap den wolf ter neder vellen ; Eer zal het in heur vlugt het pluimgediert verzeilen;
Eer word de glans der zon verdoold door 't licht det maan;
Eer zal men door een muis de zee gantfch leeg zien drinken; Eer zullen, in de lagt, by dag, de Herren blinken;
Eer word door '«menfchen hand een fteen als wafch geplooid;
Eer zal gerechrigheid 't kwaad ftraffeloos geheugen ; Eer 't krooft van Da^aus (*) heur vrugt'loos werk volbienge;i;; Eer trouw beftendig zy: dat is te zeggen T-ooit.
H E T
( * ) Die niet onkundig is , in de gtrchiedenisfen dep ouden , ral het bewttfl Syn, dut Danaus, de zoon van Bei.us , gezegt word vyfu^ dochters gehad te hebben, welke, met even zoo veele zoonen. van zynen broeder AEQtfcTus, gehuwt zynde, in <i". ecrfte nacht, van heur huwelyk, op aanraking van haaren vfjer, een' ieder haaren man, vermoord hebben, uitgezonderd hypiembnestra, <reUé haaren man lynceus gefpaart heeft: wanrorr.deeelve dochiers gezegt worden, tot dit foort van ftraffe veroordeeld te zyn, dat zy een vat, aan alle kanten doorboord, mee water moeiten vullen , hc; Wtlk zy aanhoudend, vrugteloos, trachtten te doen.
E 3



7t. DICIITL1EVENDE HET
TEDER AFSCHEID.
^X^anneer men affcheid neemt, word vaak het hart beftreden Door droefheid; dit was ook het lot van Clorimeen, Die, met Ergast, onlangs was, in den echt, getreên,
Toen hy van huis moeft gaan voor zyne bezigheden.
Ach! fnelgewiekte tyd! kan u niets overreeden Te ftaaken uwen loop; vliegt ge immer fneller heen, Als men wenfcht, dat gy toefd; kan u dan geen geween
Vermurwen; ziet gy niet, wat, om u, word geleden?
Het tydüip naderd vaft; Erg ast maakt zich gereed; Wat teder affcheid! Laas! wat innig harten leed! Hy gaat! — Het fcheen, dat nooit haar droefheid zou bedaar en.
Geen wonder, dat men niets, dan fmert, dan traanen zag; Haar man verlaat haar! — En wel voor een gantfehen dag, Om, met de veerfchuit, uit den Haag, na Delft, te vaaren.
DE



UITSPANNINGEN. fJ7l D E
ZONDERLINGE MOED.
D e dapp're Heldenmoed doet thans myn dicifitaêt zwellen; Een zonderling geval fpoord myne Zangnimf aan; Een ander roerae vry der groote mannen daên;
Wie evenaard den Held, wiens moed ik voor zal ftellen?
Een onverwacht geraas fcheen onraad te voorfpellen;
Zyn vrouw verbleekt' van fchrik; zy was geheel ontdaan;
Doch hy field' haar geruft, en fprak; laat my begaan. Ik zal hem, wie hy zy, wel ras ter neder vellen.
Hy vloog op van zyn ftoel; hy kreeg een blinkend zwaard, Dat aan den wand hing, en liep, met een' vollen vaart, Straks na de plaats, van waar deef' onraad fcheen te komen.
Een tweede pan viel van zyn dak: door deefe flag, Was 't dat hy ras, van fchrik, voor dood, ter aarde, lag. Waarfchynelyk heeft hem een pan den moed benomen.
E 4 DE



7? PICHTLIEVENDE UITSPANNINGEN. D E
BEDROOGE BOER.
JEen Boer, vermoeid van 't werk, kwam van zyn akker loopen, En vond een ('ehoonen haas, die in zyn leger lag; Hy keek eerft in het rond, en toen hy niemand zag, Sprak hy, vol vreugd: my dunkt, dit haasje kon ik ftroopen.
/
& Ja! die flaap zal hy ras, met de dood bekoopen; Ik neem hem meê naar huis, en eet hem nog dees' dag-, Dit is iets, dat my niet heel veel gebeuren mag; Hy fchynt nog jong, en zal wei fmaaken, wil ik hoopen.
Hy loopt dus naar een boom; hy ïiaald zyn mes ftraks uit; Hy fnyd een' dikken tak, en roept, gantfch overluid: De droesr met eenen llag, zat ik hem nedervellen.
De haas, hier door ontwaakt, begaf zich op het pad.; Liet flechts den Boer de plaats, daar hy gelegen had: Waar mede, deefe dus zich moeft te vrede (letten



MEN GEL-DICHT EN.






DICHTLIEVENDE UITSPANNINGEN. 1$
D E
GELOFTE
NAAR HET HOOGDUITSCH GEVOLGD.
Een Schipper, die, ruim dertig jaaren,
Schier alle zeên had doorgevaaren,
En meer, dan honderdmaal, verteld,
Dat hem nooit ftormwind had gekweld;
Zag tog eenmaal de zwarte wellen,
Als huilen op malkander zwellen;
Kortom: hy raakt, in groot gevaar;
Zyn' ramp was groot; zyn eind' fcheen daar. Eerft brak zyn roer; zyn maft viel naaft het fchip ftraks neder; Dit, fel geflingerd, door den wind, vloog heen en weder:
Dus



7* DICHTLIEVENDE.
Dus maft-en-ftuureloos, vernam de Schipper ras, Dathy, hier door, in groot gevaar zyn's levens, was; Doch, trots op zyn geluk, begon hy ftraks te vloeken; Alleen dit hielp hem niet: dus ging hy onderzoeken, Wat het gebed vermag. Hy viel de Goön te voet; Hy zag den Hemel aan, met een beklemd gemoed, En riep: Jutyn! verhoor myn weenen en myn' klagten: Van u, kan ik., in nood, myn' hulp en byftand wachten.
Ja! zoo gy my, ditmaal, van het gevaar bevryd,
Zy u, uit dankbaarheid, een wafchlicht toegewyd,
Dat wel zoo lang en dik, als mynen maft, zal weefen.
Zyn zoon, dit hoorende, geraakt vol angft en vreefen ;
Hy ftoot zyn' vader aan; hy luiüerd hem in 't oor;
Beloov tog niet te veel; ftel u den maft tog voor;
Waar krygt gy zulk een licht? wil u tog niet bedriegen;
Zoo Jüpiter u helpt, moet gy hem niet voorliegen. Zwyg; fprak de vader, gantfch verwoed: Zet eerft, met my, op 't land, uw voet, Dan zal zich alles vinden.
Men moet zich, in den nood, niet, aan de woorden, binden.
Lach



UITSPANNINGEN. Jl * * * * * * *%
Lach leefer! Lach tog niet; ik bid het u recht zeer: Hoe dikwyls fpreekt gy zoo, en dikwyls nog wel meer. Denkt flechts een wyl te rug, aan de verloope ftonden, Waar in, ge angft, krankheid en verdriet, hebt ondervonden. Hoe dikwyls hebt gy God niet, ieder hoofd voor hoofd, Een vroomerleevenswys, dank, beterfchap, beloofd;
Hoe vaak hebt ge u , daar toe, door eenen Eed, verbonden;
Hoe dikwyls ook dien Eed , op 't ogenblik, gefchonden;
Hoe dikwyls zegt gy niet, met Jacoe, in uw' pyn,
Help God! gy zult myn GoD; ik zal uw dienaar, zyn;
Hoe vaak heeft, als dit kind, uw hart en uw geweeten
U niet beticht, dat gy hebt deefen pligt vergeeten;
Doch hoe vaak hebt gy u, daar aan, gantfch niet geftoord, En deefe drift, in de geboorte, fchier gefmoord,
HET-



7§ DICHTLIEVEN DE
HET
ONGEREGELDE
HUIS H OUDE ü
X^anneer de man zyn pligt als man niet recht befeft;
Te veel zyn oog laat gaan, op 't geen de vrouw betreft;
En zich flechts vergenoegd, met alles na te fpeuren,
Het geen, van dag tot dag, moet in zyn huis gebeuren;
Steeds leeft op zyn gemak; zyn pligt niet wel betracht;
Of dathy zyn beroep, als flaaffch enlaftig, acht;
En liever zich wil met der vrouwe zaak bemoeijen,
Dan, door zyn vlyt, zyn huis beiïendig te doen bloeijen:
Of dat de vrouw zich aan den drank gantfch overgeeft;
Uitmunt in hovaardy; of overdaadig leeft;
Haar weefentlyk belang fteld, in zich te vermaaken,
Ten kollen van 't bellier der huifdyke zaaken:
Dan, dan gebeurd het juift, het geen men dikwyls ziet,
Dat twift in 't huis regeerd; dat alles loopt in 'o riet:
En de eensgezindheid zal, hier door, dan ras verdwynen.
Daar tweedracht heerfcht in *t hart, daar gaat de Liefde kwynen.
s D E



UITSPANNINGEN. 7$
D E
LIEFDE
E I S C H T
VOORZICHTIGHEID.
"\V ie roemd meef op 't waar genoegen, Dan hy, die een voorwerp vind, Dat hem, en dat hy, bemind,
Daar hy zich meê zoekt te voegen In den echt Hy roemd dien band,
Als de grootfte fchat, op aarde :
Niets fchynt hem zoo groot van waarde, Als heur hart, tot liefdenspand.
Lief-



$9 DICH TLIE VENDE
Liefde zal hy eer bewyfen
Liefde is fteeds zyn hoogfte goed:
Alles wat zyn liefde voed, Hoórd men hem op 't hóogfte pryfen.
Niets valt aan zyn' liefde zwaar. Al wat Filis kan vei maaken , Zal ook Daphnis zeeker fmaaken;
Spreekt zy flechts, hy ftaat reeds klaar.
Kuifche liefde te verachten,
Ware een dwaasheid, 't Is gewis:
Die daar voor niet vatbaar is, Moet fchier de natuur verkrachten:
Want het legt als in den aart Van den menfch, om te verlangen, In dien ftrik te zyn gevangen.
Wie wenfcht niét té zyn gepaart?
HÉftjj



UITSPANNINGEN, S?jf Maar men moet omzichtig weefen:
Want de liefde is 't ergfte kwaad,
Als zy eens verkeerd in haat, En dan heeft men veel te vreefen.
Eifcht dus liefde kloek beleid. Dan mag men, die 't eenzaam leeven Hftaten, deefen raad wel geeven,
Vrydt tog met omzichtigheid.
* Pi



8» DICHTLIEVENDE
DE RECHTMATIGE
WEIGERING.
CjTy eilch vergeeffch, dat ik Clarinde moet beminnen: Dat zoo genaamde fchoon zal nooit myn hart verwinnen »t Is my fteeds aangenaam, een fchoon gezicht te zien, En 'k zal, waar ik maar kan, een ftuurfch gelaat ontvliên; Doch liever liet ik my, aan d'eerften boom ophangen, Danmy, door fchynfchoon, indenftrik, te laaten vangen Ik lach in al dat fchoon, waar op gy roemd: want ziet, De Deugd, het waare fchoon, bezit Clarinde niet.
O A tS



UITSPA N N I N G E
Dat op het oog goed schynt; is daarom juist niet altyd goed?
M eeft al de verjaargedichten,
Die men, voor een meisje, maakt, Diend men zoo wat in te richten,
Na 't geen haar het meefte fmaakt, Haare fchoonheid moet men roemen,
En ook heur goedaartigheid Heur gebreeken wat verbloemen,
Uit vrees voor een kwaad befcheid» Daarom zal men, door poëeten,
Maakende een verjaar gedicht, Dit altyd breed uit zien meeten:
't Is een ftaaltje van hunn' pligt»



g4 DICHTLIEVENDE
Zy diend dan zeer fchoon te weefen,
Vriend'lyk, goed, wat niet al meer? Haare Deugd diend ook gepreefen;
Hier in fteld een dichter eer; Maar het kan hem wel eens misfen, Daar men zomtyds wel befpeurd, Dat men zich kwam te vergisfen:
't Is my zelv' ook eens gebeurd. * Zie Pag. 51
D È



UITSPANNIGNEN, Sj
D E
GELUKKIGE VERANDERING.
'kI Iad lang gezucht, geweend, 't was alles vrugteloos,
Wyl Kloris niet verkoos, Om my heur hart te fchenken.
Jk vond in 't aak'lig ach, voor myne fmert geen baat:
Dit was veeleer in ftaat, De Vriendfchap zelv' te krenken.
Dus nam ik een befhiit, dees' wreede ver te ontvliên^
En haar niet meer te zien, Wyl ik niets kon verwerven.
'k Sprak by my zelv': eer ik meer weigering verdraag,
Of dat ik haar weêr vraag, Wil ik veel liever Iterven.
F 3 Door



86 DICHTLIEVENDE
Dooi droefheid overmand, barftte ik verwoed dus uit:
Ik zal myn vaft befluit Aan Kloris meede deelen.
Geen laffe minnaars taal bekoord thans meer myn hart;
'k zal haar, in fpy t der fmart, Daar door niet meer verveelen.
Vol nyd, vol vuur, dus wel gewapend, naar ik dacht =,
Meende ik, gantfch onverwacht, Heur Stulpdeur in te treeden;
My dacht ik gaf aireede aan Kloris te verftaan s
Dat ik van haar zou gaan; Daar 'k zoo veel had geleeden
Maar 'laas' wat werd myn hart, toen ik haar zag ontfteld:
Ik was niet meer die held, Die 'k eerft wel wilde weefen.
Daar was geen mannen moed, geen waare dapperheid;
Maar wel verlegenheid, yit myn gezicht te leefen.
Daar



UITSPANNINGEN.
S7
Daar ftond ik — wat gedaan? ik voelde een traanenvloed,
Ondanks myn heldenmoed, Straks vlieten uit myne oogen.
Ach Hemel! Ach! hoe groot was myn geluk, dien dag!
Toen Kloris traanen zag, Werd zy met my bewoogen,
Zy vloog my om den hals, en fprak: Ach waardfte Vrind,
'k Zal, zoo gy my nog mind, Uw' wenfch niet vvederftreeven.'
Vergeev my, en vergeet, het geen ik heb misdaan;
Ik hoop , van nu voortaan, Vernoegd met u te leeven.
E4
D E



DICHTLIEVENDE DE PLIGT
VAN EENEN- V ADER
P M T R E N - T
ZYNE KINDEREN. \Y/
W' elk een geluk is 't niet, den naam te moogen draagea Van Vader; hoe moet u die fchoone naam behaagen« Zoo het dus zeker is, dat dit uw harte frreeld, Dat gy de kind'ren ziet, uit uwen echt geteeld: Zoo ftrekke dit geluk ook, om u aan te fpooren, Om u, van uwen pligt, te kwyten, na behooren : Want, zoo gy dien verzuimt, ziet gy, tot uw verdikt, Dat, in hun hart, het kwaad zyn' diepe wortels fchiet. Bedenk, dat gy, naaft GüD, zyt de oorzaak van hun leven, Die, over hen, u heeft volkomen macht gegeevenj En dat een Vader dus kan hand'len, met zyn kind, Gelyk het hem behaagd, of zoo hy 't raadfaam vind; Maar weet, dat hy u ook eens rekenfchap zal vraagen, Hoe gy, omtrent hen, u, als Vader, hebt gedraagen. Zorg dan, dat u geen kind, voor Gods gericht, verwyt', Dat gy zyt de oorzaak van de ftraften, die het lyd;
De-



UITSPANNINGEN. g£
Dewyl gy fteeds het kwaad te veel, in hem, verfchoonde,
En 't Vaderlyk gezach hem niet genoeg betoonde;
Hoe aangenaam Is 't niet, als uw geweeten zegt,
Dat ge uw vermoogen, tot hun nut, hebt aangelegt.
Toon dat gy Vader zyt, en wil geen moeite fpaaren;
Behandel hen altyd, na fnaate hunner jaaren;
En buig tog, in de jeugd, voor al het jonge riet:
Want als het ouder is geworden, gaat dit niet.
Wil ook, door uw gedrag, hen, tot een voorbeeld, ftrekken;
Tracht hen, tot hunnen pligt, hier door, fteeds op te wekken;
Bemin; maar ftraf hen ook, indien het weefen moet;
Zyt nimmer al te ftraf; maar ook niet al te goed;
Wil hen ook boven al de Godsdienft pligten leeren;
En doe hen de oefFening daar van, naar eifch , waaideeren;
Spoor hen geftadig aan, tot vlyt en naarftigheid ;
Toon hen, wat nadeel niet al fpruit, uit ledigheid.
En als het, vroeg of laat, dan eens komt te gebeuren,
Dat gy, in hen, de luft tot trouwen mogt befpeuren;
Is 't billyk, dat gy ftemt in een' verbintenis:
Wyl 't huwelyk niet flechts goed; maar zelf noodzaak'lyk is.
F 5 Wil,



<jO DICHTLIEVENDE
Wil, tegen hunne keus, u nimmermeer verzetten,
Of, door baatzuchtigheid, een huwelyk beletten;
Om dat, of geld, of ftaat, in hen, niet e venaard:
Genoeg, wanneer zich Deugd en Eer te faamen paart.'
Doch, zoo ge iets vind, waarom gy het niet kunt gedoogen.»
Staat u 't beletten vry: hou teffens dan voor oogen,
Dat gy hen nimmer dwingt, een huw'Iyk aan te gaan,
Waar door, uit pligt, hun hart geweld word aangedaan.
Zoo gy dit wel betracht, zal alles t'faamen loopen,
Dat u het befte van. uw nakrooft kan doen hoopen;
Vermits doorgaans een kind het kwaad of 't goede doet,
Na maate dat het flecht, of wel, is opgevoed.
Moet u dan onverhoopt dit onheil overkomen,
Dat uwe raad, door hen, niet word in acht genomen.
En dat gy ziet, dat zy, tot ondeugd, overflaan;
Verftrekt u dit tot trooft: IK HEB MYN' PLIGT GEDAAN.
PLIGT



UITSPANNINGEN; »ag PLIGT
DER KINDEREN
J E E G E N S
HUNNE OUDERS.
I~Iet is der Kind'ren pligt, hunne Oud'ren hoog te fchatten,
En nooit, in weelde, nog in welluft, uit te fpatten:
Indien een Kind dit niet verheft uit het gezicht,
Word het ook nooit van ongehoorzaamheid beticht.
Pe Kinder pligt eifcht, dat men meet zyne Oud'ren eeren,
En hunnen goeden raad, op 't hoogfte , moet waardeeren:
Hier door volbrengt een Kind Gods Wet, die dit gebied ;
Gelyk men duid'lyk in de tien geboden ziet.
Wanneer een Kind dees' pligt betracht, heeft het te wachten,
Dat en de Vader en de Moeder het zal achten,
Gelyk hun dierbaar krooft, dat, door hen, word bemind;
Vermits het weldoen zyn belooning altyd vind.
Een Kind moet nimmermeer zyne Oud'ren tegenfpreeken,
Wanneer het ziet, dat zy hem trachten de gebreeken
Te brengen onder 't oog, die vaak een Kind begaat:
Want hunn' vermaaning ftrekt, tot weering van het kwaad.
Laat



g<t DICHTLIEVENDE Laat nooit de ftraf, tot haat, u, tegens hen, opwekken; Denkt, dat het u altyd, ten beften , zal verftrekken, Indien gy, aan den raad der Oud'ren, leend het oor. En dat gy nimmer, aan den Satan, geeft gehoor, Deef' kan alleen u, van het rechte fpoor, doen dwaalen, En Gods geduchte haat u, op den hals, doen haaien: Wacht u dus voor zyn lift; weert alles uit uw hart, Waar door gy Gods , oa uwer Oud'ren, gramfchap tart. Wilt in uw' pligt altyd een waar genoegen ftellen, En, door een Hecht gedrag, uwe Ouderen niet kwellen; Denkt, dat een Vader vaak een innig hartzeer heeft, Dat hy u ftraffen moet, als gy niet Deugdfaam leeft. Beneemt hem dus die fmart, en wilt u zoo gediaagen, Dat hy, in 't geen gy doet, een weefentlyk behaagen Kan hebben; weet, dat hy een groot genoegen fmaakt, Als gy, na waare Deugd, en naar uw welzyn, haakt. Befteedt, in uwe jeugd, den tyd, tot het befchaaven Van uw verftand; dit is een van de fchoonfte gaaven, Die God heeft, aan den menfch, gefchonken: hier op aard', Yercierd dit hem, terwyl het teffens voordeel baard.
Waar-



uitspanningen. tl
Waardeert de moeite, die gy, voor ü, ziet befteeden; Door uwe Meefters, die der Oud'ren plaats bekleeden, Hoort hunn' vermaaning; neemt hunn' lesfen wel in acht; 't Is tót uw voordeel, zöo gy uwen pligt betracht. Zoekt uwen Schepper, in uw' jeugd, te leeren kennen, Wilt, tot zyn' dienft, üwhart, Van jongs af aan, gewennen; Wacht hier niet mede, tot gy oud geworden zyt; Dan is het ligt te laat; dan hebt gy ligt geen tyd. Daar is geen menfch, die u verzeekering kan geeven, Dat gy ooit oud word; nog hoe lang of gy zult leeven: Betreedt den tyd dus wel, die immer fnel vervliegt; Eer de zorgloosheid n, op 't onverwachft, bedriegt. Zoo gy deef' pligt betracht, zal alles u gelukken, En gy, hier namaals, ook, daar van, de vrugten plukken. Die hier wel leeft, die ieeft, hier fiamaals, voor Gods troon, Ook Eeuwig wel: dit is der Deugd en Godsvruchts loon.
o p



r>4 OICHTLIEVENDE.
O P
MYNE WANDELING»
J Jet flikk'rend fterrenheir blonk aan des Hemelsboogen
Niet meer; de zwarte nacht was reeds van d'aard' gevlogen-,
De gulde Dageraad, fteeds trouw in haaren pligt,
Had aan de waagen van de Zon heur werk verricht;
Zy was vooruitgegaan; de Zon had reeds de kimmen
Verlaaten; en begon allengskens op te klimmen;
Heur gulde ftraalengloed verkwikte 't jeugdig gras,
Dat, door de vrugtb're dauw, des nachts, bevogtigt was; .
De zuide wind blies zacht, en deed de blad'ren ruisfen
Van 't digt belommerd bofch; de beeken zachtjes bruisfen;
Een onbewolkte lucht voorfpelde een' fchoonen dag,
En, daat de fteêling, op het zachte dons, nog lag;
Had reeds de nyv're boer zyne ega's zy' verlaaten;
Den werkman zag men', in de ftad ook, langs de ftraateaiji
Reeds wel gemoed, met luft, na zynen arbeid gaan,
Terwyl de luijaart nog, met flaapluft, was belaên;



UITSPANNINGEN, $3
Men hoorde 't pluimgediert heur uchtend lied reeds zingen;
En 't weeld'rig vee zag men ook in de weiden fpringen,
En hupp'len keer om keer, in 't aangenaame groen;
Toen ik, met mynen vriend, een'wandeling ging doen>
VAL-



$6 DICHTLÏEVENDB
V A L S C H E
VRIENDSCHAP.
2ioo lang ge in voorfpoed leeft, zult gy veel' vrienden tellenWaar doorgy, voor dien tyd, in fchyn, vertnaak'Iyk leeft; Zoo lang gy goeden wyn, en lekk're fpyfen geeft;
Zoo lang ziet gy, dat zy u fteeds getrouw verzeilen.
Maar! als het los Geluk eens van u is geweken ;
En dat uw goedheid u tot armoê heeft gebracht; i Is 't vrugt'loos, dat gy nog op deefe Vrienden wacht.' Dan hoort men hen fteeds, met verachting, van u fpreeken.
Dan word uw Gulheid, door ondankbaarheid, beloond; Geen een, die u fteeds prees, die u niet zwaar dan hoond: Zy zullen zelf zich nog, in uwen ramp, veiblyden.
De befte van den hoop, fchoon, in zyn hart, zeer flegt, Als hy uw ramp verneemt, fchynt aangedaan, en zegt! HY was te goep. Wil dus die laage zielen myden.



UITSPANNINGEN. qj WAARE
VRIENDSCHAP.
H
y, die een' Vriend heeft,'op wiené Vriendfchap hy kanhouwen; Een Vriend, die, met zyn hartj deeld, in zyn zielsverdrietj Een' vriend, die hem, met raad en daad, fteeds hulpe biet; Een' vriend, aan wien hy kan zyn hartsgeheim betrouwen^
Een vriend, öprecht van hart; en Deugdfaam, in zyn' wandel}' Die hem zyn vriendenraad gulhartig meededeeld; Die door zyn vriendentaai, zyn hart en ooren ftreeldj? Die onbaatzuchtigheid betoond , in all' zyn handel.
Deef' fmaakt de waare vreugd, den Hemel hier op aard*, En, daar de Vriendfchap, in zyn h'd'rC, 't genoegen kaard', Mag hy, mé' rechi, daar door, zich zeet gelukkig'flosmen»
Ja! daar zyn zuiver hart geveinsde vriendfchap haat/ Waar op zich meenig een te reukeloos verfaat. Mag hy op het genot van WAARE VRIENDSCHAP tdMtftlW
& DE



? DICHTLIEVEN DE
DE VEREISCHTE
HOEDANIGHEDEN
VAN
HET H U W E L Y K.
Het geen den ftetveling het meeft gelukkig maakt, Is 't huwelyk; die band kan alles overtreffen,
Waar in men, ongehuwd, een flaauw genoegen imaakt: Die 't huw'lyks zoet niet kend, kan 't naauwelyks befeflfen. Het is een Hsmel, hier op aard', Als men, uit zuiv're liefde, paard.
Het huwelyk moet dus op liefde zyn gegrond; Door liefde, kan 't geluk des echts beftendig weefen:
Want, zoo men zich flechts trouw wil zweeren, met den mond, En 't hart, daar in, niet deeld, heeft men veel ramp te vreefen. Hoe genoeg'iyk is de band, Die liefde heeft, tot onderpand'
Daal



UITSPANNINGEN. 09 Daar liefde heerfcht, zal nooit geen huiskrakeel, geen twift, fyaar door de ruft zoo vaak geftoord word, ingang vinden;
Maar het genoegen van het huvv'lyk word gemift, ftls men zyn hart laat, door de minnenyd, verblinden» De liefde, die het hart bekoord, Zy nooit, door minnenyd, geftoord.
's ÜS waar, 'er is, op aard', nooit een volmaakt geluk; De menfch ontmoet vaak iets, het geen hem kan verftrekken
Tot droefheid; maar, zelf in de zwaarfte ramp en druk, Kan liefde alleen de fmart van 't ongeluk bedekken, , Als men malkanders liefde ziet, Strekt dit, tot trooft, in het verdriet,
't Geld moet nooit de oorzaak zyn, waarom men iemand rnindj 't Zyn laage Zielen, die alleen na fchatten haaken:
Zoo dit het oogmerk is, waarom men zich Verbind, Sal men liet waare zoet van 't huwelyk nooit fmaaken, Wanneer het geld de dryfveêr i&, Waarom nier* mind, dvvaald men gewis»
G 2 la-



too DICHT LIEVENDÉ
Indien men zyn geluk beftendig wenfcht te zien, Is 't billyk, wederzyds, wel op zyn' pligt te letten:
En, door malkaêr, met raad en daad, fteeds hulp te biên, Zal men meer lnifter aan het huwelyk byzetten.
De man zy man, de vrouw zy vrouw: Hier door, beftaat de liefde en troaw*
Een jongeling moet ook deef' pligt wel gade flaan, Die zeer noodzaak'lyk is, zoo hy zich wil begeeven
In 't huwélyk; dat hy moet hebben een beftaan, Waar van hy, met de geen', die hy bemind kan leeven'. Dit is de bronaêr van 't geluk; Het tegendeel baard niets, dan druk.
Gefteld, dat, zónder dit, een echt voltrokken was; v En dat de man en vrouw malkander teêr beminden:
Wat zou 't gevolg hier van niet zyn? Zy zouden ras
Hun innig zielsverdriet, in hunne liefde, vinden:
Want, als men niets, dan ramp, verneemtf Is, aan het hart, 't genoegen vreemd.



UITSPANNINGEN. ïoi Zoo dus geen dwaafe drift zich van ons meefter maakt; Maar, dat men alles eerft heeft ryp'lyk overwoogen,
Eer men naar het bezit, van die men hoog acht, haakt, Vind men zich 't allerminft, in zyn befiuit, bedroogeq. Bedaardheid en een goed beleid, Zyn de oorfprong van beftendigheid.
G 3
D E



103 DICHTLIEVENDE: DE ONGEGRONDE
MINNEN Y D.
X loe ras de minnenyd word, in het hart, gebooren,
Schoon ongegrond; Hoeveel kwaadfpreekend eid vermag. Op ligtgeloovigheid; Hoe deef' de ruft kan ftooren;
Legt ons dit voorbeeld klaar en duid'lyk aan den dag. Ernest, een jongeling, die waare deugd beminde,
Wiens hart, door yd'le drift noch fchynfchoon, was verblind, Eegaf zich in den echt: Hy trouwde met Piiilinde,
Een voorbeeld van de Deugd; en werd, door haar, [bemin L Hoe zal lk het taf'reel van 't huwelyk afmaaien,
Van dit beminn'lyk paar! Myn veder fehiet te kort: 'k Volbreng dan flechts myn' taak, en zal den ramp verbaalen,
Waar in, kwaadfpreekendheid hen ylings heeft geftort.
De



UITSPANNINGEN. 103
De nyd , misgunnende aan deef' tee lere Echtgenooten, De zoete vreugd, door dit gezeegend paar gefmaakt, En fteeds begeerig, om de ruft om vet te ftooten,
Bekruipt het valfche hart van Seladon. Hy maakt, Tot boeting van zyn' luft, en geile drift geneegen,
Gebruik van 't tydftip, toen hy wift, dat zich Ernest Niet t'huis bevond; Hy tracht Pm linde te beweegen
Tot fchandig overfpel: dit tydftip fcheen hem 't beft. Beef! Beef! Echtbreeker! Beef! Hoe duift gy het te waagen?
De ftraf verbeidde u reeds, toen, in uw boofe hart; De luft gebooren werd, om kuifehheid te belaagen:
Ja! toen had gy, tot wraak, de Algoedheid reeds getart. Philinde ftond verbaaft; zy was niet uitgelaaten
Van gramfchap, tegen hem, die haar zoo zwaar mïsd ed; Zy berft in traanen uit; ja! ver van hem te h;aun;
Spreekt zy hem minfaam aan; en zegt: „ Het doe. my leed, ,, Dat gy de vriendfehaps pligt zoo reukeloos wüt krenken,' „ Daar ik altyd u heb,als eenen vriend, geacht;
G 4 Ja!



io4 piCHTLIEyENDE M Ja! als een' hoefem vriend: wie had dat kunnen denken• „ Neen' van deef' euveldaad, had ik u nooit verdacht. u Ach Seladon ! hoe kunt gy dus u zelf yergeeten ?
» Denk tog, offchoon ge u th,ans, voormy,ftputmoedig toond; ss Ja, als verhard in 't kwaad; op 't knaagen van 't geweeten:
u Bedenk tog, dat het kwaad, in 'teind, zyn' meefter ioond,. " Philinde ! kon deef' taal de yuile drift betoomen., Van Seladon? liet u die booswicht wel geruft? Neena Neen! een zwaarder ramp moeft u nog overkomen:
Zyn geile drift werd, door die woorden, niet gebluft. Ily, ziende dai heur Deugd zyn' aanflgg deed mislukken , En dat hy, met de hoop, zich vrugt'lo.os had gevleid, Om, van zyn fncsode drift, de onkuifche vrugt te plukken, Werd raaiend', daar hy zich zag, in zyn' hoop, misleid. Hy gaat gramftoorig heen; Ernestus komt hem tegen;
Deef' fpreekt hem vriend'lyk aan; maar Scladon, verwoed, Antwoord hem dus; en zegt, uw' vrouw fchynt u geneegen; Maar weet, dat se, in heur hart, onkuifche liefde voed.
Deef'



UITSPANNINGEN. tog DeeP zaak, zoo 't fchynt, Ernest! gaat uw begrip te boven;
Maar echter is zy waar i gy vleid misfchien u nog, Met haar' geneegenheid; gy kunt my niet gelooven;
Gy kend Philinde niet; zy is vol van bedrog. Haar ontrouw is, van daag, my Zonneklaar gebleeken»
Zy ftelde zich voor my verachtelyk ten toon; Zy had vermaak, om fteeds, met fmaad, van u , te fpreeken;
Zy prees my Hemel hoog; ik fcheen haar wonder fchoon: Zy toonde my hour fpyt, door veel bedekte weegen,
Dat ze u verkoofen had tot man; kortom, myn vrind! Zy floeg my voor, om met haar overfpel te pleegen,
Toen gy afweezig waart: oordeel dus, of reu mind. Ernest, ontroerd, leende aan deef' lafrertaal zyn'. ooren;
Dit maakte, dat hy zich, vol ffyt, naar huis begaf: Zyn' Vrouw, gantfch onbewuft, wat ramp haar was befchooren,
Omhelfd hem, by zyn komft: Hy ftoot haar van zich af. Wat fmert! Philinde kon de reden niet bevroeden
Van deefe koelheid , daar heur hart onfchuldig was:
G 5 Zy



ïo5 D I C H T L 1 E V E N D E
Zy kon, van Seladon, geen fchelmfch verraad vermoeden;
Maar, tot heur innig leed, ontdekte zy dit ras. Ernest, als gantfch ontfind, door 't geen hy had vernomen,
Earft tegen haar dus uit: weg fchendfter van de trouw ! Myneedige! durft gy nog voor myn' oogen komen?
Vertrek: gy zyt voortaan niet meer myn'echte vrouw» Philinde klaagd; zy fmeekt; Ernest wil haar niet hooren:
Zy zucht; zy weend; zy zweert; zy valt-voor hem te voet; Ernest graauwd haar nog toe: gy kunt my niet bekooren,
Door die geveinsdheid; neen! 't is vrugt'loos, wat gy doet. Een zilte traanenvloed verdoofd heur heldere oogen:
Die oogen, die, zoo vaak, Ernest, tot kuifche min, Beweegen konden, die bezitten geen vermoogen,
Om felle minnenyd te bannen, uit zyn zin. Hoe teêr hy haar ook had bemi.id , kon haar niets baaten;
Geen woord, geen zucht, geen traan, die hem beweegen kon: Piiilikde blyft verdacht. Hy wil zyn' vrouw ye.la**en;
Detydhisr toe was reeds bepaald, toen Seladon,
Door



UITSPANNINGEN. i07
Door knaaging in 't gemoed, door na berouw, beftreeden, Aan 't huis kwam van Ernest; en hem zyn ftout beftaan Te kennen gaf: Dit moeft Ernestus overreeden,
Van de onfchuld van zyn' Vrouw, die hem niet had misdaan. Gelukkig tydftip, dat Philinde kon verwachten;
Heur eer was ongekrenkt; zy had een rein gemoed: Want, fchoon de bitfe nyd, de Deugd zoekt te verkrachten;
Zy blyft ftandvaftig, en een trooft in tegenfpoed. Eenest ftond fpraakeloos; zyn knaaging, in 'tgeweeten,
Zyn innig hartenleed, bleek klaar, op zyn gezicht; Hy kon de fmaad, die hy haar aandeed, niet vergeeten;
Daar hy Philinde dus, ten onrecht, had beticht. Zyn kuifche min, ontvonkt, verdubbeld', door 't befchouwen
Des lafters, die zyn hart, zoo fpoedig had verblind; Geen wonder! dat Ernest, dees' misllag moeft berouwen;
Daar hy, in zich, den fchuld, en haar onfchuldig vind. Een' kus, een teed're kus, verftrekte, tot een teeken Van zyn oprecht berouw; een zuiv're traanen vloed,
Die



jpi DICHTLIE VENDE
Die langs zyn'wangen vloot; dees',dees', moeft voor hem fpreeken,
Daar hem de ftem ontbrak. Philinde , wel gemoed, Verheugd, dat zyn berouw , op nieuw, den weg kon haanen
Voor hunne kuifche min, door laftertaal verdoofd, Mengd, met de traanen van Ernest, heur liefde traanen;
Daar zy zich alles goeds, van zyn berouw beloofd. Zy toond zich zeer geneigd, dees' misflag te verfchoonen;
Zy drukt hem aan heur hart; dit deeld in zyn verdriet; Zy zegt: ach waarde Ernest! wil tog meer vreugd hetoonen:
Ik weet, gy zyt misleid: Philinde haat u niet. Ernest ontwaakt, als uit een flaap, toen hy dit hoorde;
Hy ziet haar aan: hy zucht; omhelsd haar andermaal; Hy antwoord ftamelend': gy, die my fteeds bekoorde,
Verrukt myn' droeve ziel, op nieuw, door deefe taai. Verfchoon Ernest , die u ligtvaerdig dorft verdenken
Van ontrouw : ik befpeur, dat ligtgeioovigheid Den menfch misleiden kan; de waare trouw kan krenken; Ik min uw'- zuiv're Deugd , eu u w' teerhartigheid,
Kort-



UITSPANNINGEN. *cp Kortom: de liefde kon, het fnood verraad bedekken,
Dat door kwaadfpreekendheid, en nyd was uitgedacht, Om, in het hart van hen, de tweedracht te verwekken;
De pooging van de nyd, werd door de min veracht. Een ieder fterveling, kan door dit voorbeeld leeren,
Dat men niet ligt zyn oor, aan de kwaadfpreekendheid Moetleenen; maar, metkracht, dees', uit zyn hart,moet weeren:
Men waapene zich fteeds, liefft met omzigtigheid.
RAAD



110. DICHTLIEVENDE;
RAAD
AAN
EENEN DRONK AART.
D ie u, in fterken drank, of wyn , te buiten gaat, Verfchoon de vryheid, die ik msein, u te vermaanen,
Dat gy, van nu af aan, die dwaafe luft verlaat, Zoo gy, tot uw verderf, den weg u niet wilt baanen.
'/
Bedenk tog, waar aan gy niet al word blootgefteld, Zoo gy niet na den Raad, van eenen Vriend wilt hooren ;
Befef de rampen, die u worden voorgefpeld, Als u het misbruik van den drank, fteeds blyft bekooren.
Dit is het niet alleen, dat gy veel geid verkwift, Dat gy gantfch anders, en veel beter, kondt befteeden;
Hoe zeer het zeker is, dat, als dit word gemift, Door dit gebrek, ook vaak, groot nadeel word geleeden.
P/a::^



UITSPANNINGEN. 11$.
Maar, daar gy, door den drank, geheel raakt buiten ftaat, Iets , met verftand, te doen; hebt gy, daar door, te wachten,
Dat gy, van ieder een, befpot word, en gehaat: Want geen weldenkend menfch, zal ooit e«n Droftkaart achten.
't Is ook onmoogelyk, zoo gy den tyd hefteed, Tot drinken, om uw' pligt behoorlyk na te komen.
Geen wonder, zoo gy vaak , iets Weefentlyks vergeet; Wyl,u fchier het verftand word, door den drank, benomen.
Nog meer: gy field u zelv',. aan veel gevaaren bloot, Wat ramp, wat ongeluk, hebt gy niet al te vreefen,
Van overdaad in drank! eene onverwachte dood. Kan van de dronkenfchap, 't gevolg ook dikwyls weefeH.
Bedenk dit tog te recht; myn bloed verftyft, van fchrik; Op de overdenking van uw noodlot, in myne aderen:
Wat zoudt gy zeggen, als gy, op dat ogenblik, Zoudt, voor de vierfchaar, van uw' rechter moeten naderen;
'cl*



fI8 DICHTLIÈVÈNDE
't Is meer dan eens gebeurt, wil dit ook gade (laan, Dat de een den anderen beroofd heeft van het leven:
Het geen de wet eifcht, moet de daader ondergaan, Hoe zeer de misdaad wórd, in drorikenfchap, bedrevem
Vertrouw dus niet, dat dit ü èenigzints verfchoönt. De Rechter heeft niet in zyn' macht, u vry te fpreeken-
Schoon gy het tegendeel, van kwaade wil betoond; De ftraf moet volgen, als de misdaad is gebleeken.
Het fpreekwoord, denk ik, zal u ook wel zyn bekend: Dat gy, in dronkenfcbap, doet, moet gy nuchter boeten.
Vergeefsch is, al wat hier word tegen ingewend : Gy zoudt, op een fchavot, uw leven derven móeten,
Befchouw dus het gèvaar, eer ge ü 'er in bevind*, Hier door kunt gy u beft, daar voor, in tyds, bewaaren ;
En laat die dwaafe luft tot drank , die u verblind, En die u daag'lyks aan veel' rampen bloöt fteld, vaa'ren',.
TAïk



UITSPANNINGEN. 1x3
Misfchien antwoordt gy my, dat dit niet we! kan zyn, Of dat ik, van u, verg onmogelyke dingen;
Dat uw natuur te zeer gewend is aan den wyn, Of aan den fterken drank, om die zoo te bedwingen,
Het zy zoo : niet te min kan dit zeer wel gefchiên, Zoo gy, met al macht, daar in, wilt medewerken, .,;>i
En de gelegenheid tot drinken tracht te ontvliên: Hier door, zult gy wel ras, verandering bemerken.
Die zyne driften ksn beteugelen, is groot; Maar dit te doen, kan, zonder moeite, niet gefchieden;
En men ftaat dagelyks, aan veel' gevaaren bloot, Zoo men zyn' driften, met geweld, niet zoekt te ontvlieden.
't Koft dus niet weinig; doch het is genoeg bekend, " Dat men geen voordeel, zonder moeite, kan genieten. Zoo ge uw vermoogen, tot uw beterfchap, aanwend, Zal u die moeite, nog dees' arbeid, niet verdrieten.
Dan



H4
DICHT LI E V E N D E
Dan zal die zelfde drank, die u fteeds heeft bekoord; Die luft tot overdaad kon, in uw hart, verwekken;
Die dikwyls heeft de ruft van uw gemoed geftoort; Waar aan gy waart verflaafd; u, tot een walg, verftrekken.
Dan! dan! herleeft gy eerft; dan krygt gy eerft gezicht, Van uwe dwaasheid, die uw hart dus kon verblinden;
Dan zult gy eerft, in het betrachten van uw' pligt, Ais een weldenkend menfch, een waar genoegen vinden.
Ik taade u dus, als vriend» dat gy te rugge keerd, Van uwen dwaalweg: het zal tot uw voordeel weefen,
Voor lichaam en voor ziel. Zoo gy myn' Raad waardeerd, Hebt gy geen nadeel van de dronkenfehap te vreefen.
D Ai-



UITSPANNINGEN. n>
D A M O N S KLAGT
OVER DE ONSTANDVASTIGHEID
VAN
GALATHEE.
JS^yn lot fcheen, op deefe aard', volmaakt, Toen my myn' Galathee beminde;
Geen grooter vreugd werd ooit gefmaakt, Daar ons geen argwaan, 't hart verblindde,
Al wat ik wenfchte; al wat ik dee ;
Was niet, dan voor myn' Galathee.
Een zuiver hart, vercierd door Deugd, Een hart, dat veinfery verbande,
Was 't cieraad van heur frisfe jeugd, Waar door, myn kuifche min ontbrandde
Myn hartsgeheim, deelde ik haar mee
Én kreeg gehoor, by Galathee.
II 3 Toen



iiö DICHTLIÈVENDE
Toen ik myn meening had gezegt, Liet zy zich das, befcheiden, hooren:
Myn vriend! uw' min fchynt my oprecht; Zy kan, zy moet myn' ziel bekooren
'k Sahenk u dus wedermin: beklee
Een plaats in 'c hart van Galathee.
De vreugd, met zuiv're min verknocht, Werd, ongeftoord, door ons, genooten;
Vergeeffch werd, in ons hart, gezocht De nyd, die 't al omver kan ftooten.
Ik was, fchoon uiterlyk wel twee ,
Maar eene ziel met Galathee.
Eer nog de alkoellerende Zon Die in het wellen was gedooken,
Heur hoofd, uit de oofter pekelbron, Met glans, weêr had om hoog geftooken;
Weidde ik reeds wel gemoed myn vee,
In 't klavergroen, met Galathee.
Wan-



UITSPANNINGEN. H7
Wanneer zy, in het zuiden, fcheen, Dan, om heur hitte voor te komen,
Bracht ik 't gewolde vee by een; Dan werd, door ons, de vlugt genomen,
In 't lom'ryk bofch, om, daar ter ftee,
Te ruften met myn' Galathee.
Daar aten wy met groot vermaak, Ter wyl een teugje werd gedronken,
En wars van allen kiefchen fmaak, 't Geen ons de Hemel had gefchonken,
Het middagmaal was fchielyk-ree,
Voor my en voor myn' Galathee.
Als 't lichaam dus verzadigt was, Door goed, fchoon zeer eenvoudig, eeten,
Werd, door ons, in het jeugdig gras, Een uurtje üuimerend' gefleeten:
Nooit vond ik fchooner legerftee,
Dan deefe, by myn' Galathee.
H 3 Een



Ii8 DICHT LIEVENDE
Een wyl tyds aldus uitgeruft; Ja, als een frisfe bleem ontlooken,
Vervolgden wy, met nieuwen luft, Den arbeid, hier door, afgebrooken, Nooit hoorde men van ach of wee, &ls ik was by myn' Galathee.
Des avonds, als de Nachtegaal, Die mild, die hartverrukkend, kweelde,
Na 't eindigen van 't avondmaal, Door zyn gezang, ons harte ftreelde;
Dan was de grootfte fmert, die 'k lee,
Dat 'k fcheiden moeft van Galathee;
Doch altoos 'door de hoop gevoed, Ras weêr, by haar, te zullen komen,
Werd, door my, met een bly gemoed, De rys te huiswaatds ondernomen:
Van waar ik, 'smorgens, fnel ter tree,
Weêr vloog na myne Galathee.
Dus



UITSPANNINGEN. 119
Dus leefden wy fteeds, dag aan dag, Ik had in 't minfte geen gedachten,
Dat wangnnft op heur luimen lag, Waar door my ftond veel ramp te wachten:
Myn hart was altoos wel te vree , .
Als ik flechts was by Galathee.
Thans ondervinde ik, tot myn fmart, Schoon ik het nooit had durven denkan,
Dat zy my haat; en dat heur hart Bekwaam is, waare trouw te krenken.
Geen zucht maakt nu het hart gedwee
Van myne fchoone Galathee;
Doch fchoon die wreede my thans haat, En aan my kan heur hart onttrekken,
Is deef' behand'üng buiten ftaat, Om wraakzucht in my te verwekken.
'k Bemin haar nog; en dit's mynbee:
Waak Hemel; voor rayn' Galathee.
H4 L Y-



IfeQ DICHTLIEVENDE
LYSANDERS VREUGD,
OVER HET BEZIT
van 't
II ART VAN KLORIS.
H sug'ilyk tydperk! blyde dagen?
Ik min Kloris; zy mind my; En dan durft men my nog yraagen:
Hoe Lysander! hoe zoo bly'? Is 't een, vraag? — Kan 't anders weefen?
Daar myn hart voor haar thans is, En dat ik niet heb te vreefen,
Dat ik ooit heur hartje mis: .
Pus kan my geen kommer kwellen;
Ik ban, van my, alle vrees: Wie kan zich myn* vreugd voordellen,
Als ik haare brieven lees ? ■
Ho-



UITSPANNINGEN. Ut
Honingzoete, lieve, woorden,
Die, gekomen uit heur' mond, Dikwyls myne ziel bekoorden,
Spruiten daar, uit 's Hartengrond, Zy geeft my geduurig blyken,
Dat ze, in fpyt van 't ongeval, Nimmer van my af zal wyken;
Maar ftandvaftig blyyen zal. Wil my Hemel! dus nogfchenken,
Dat ik, door den echten trou\jr, Die geen haat of nyd kan krenken,
Haar magkrygen tot myn' vrouw!
H 5 SLOT-



m DICHT LIEVE ND E UITSPANNINGEN.
SLOT - ZANG
OP MYNE
MENGELDICHTEN.
2üiet hier! waarde Konftbeminnaars!
De eerfte vrugten van myn' vlyt: *k Hoop u beter op te disfchen;
Hebt geduld, en geeft maar tyd. Mag ik midd'Ierwyl verneemen ,
Dat zy zyn, van uwen fmaakj Kunt gy u verzeakerd houden,
Dat het my ftrekt, tot vermaak; Maar, zoo u niet kan behaagen ,
't Geen ik, in dit werkje, zeg: Spilt den tyd dan niet, met leefen,
Legt het dan terftond weêr weg.



TONEEL-POES Y.



VERTOONERS.
Gerardüs, vader van Henriet te.
HeJsriette, desze/fs dochter.
Jan Schraalenoord, minnaar vtn Henriet te.
Van Stoffels, mede verliefd op H$nriette.
Een Advocaat.
Katryn, Kamenier van Henriet te.
jan, Knegt van Gerardus.
Het toneel is, in het huis, van Gerardus.



DICHTLlEVENDE UITSPANNINGEN. Ï2jf
D E
BEDROGGE MOR
B L T S P E L.
EERSTE TONEEL.
HENRIETTE, KATRYN,
Henriette.
N
een, Neen, Katryn, 't zal niet gebeuren: Ik zoek me om hem niet dood te treuren.
Katryn. Wel hoe juffrouw? hy is een man
Van aanzien.
Henriette.
ö! Dit aanzien kan Geenfints zyne afkomft my bedekken, Hy heeft gediend.
Ka-



ï&ö DXCHTLIEVENDE.
K a t r y n.
Dit kart hem {trekken
Tot eer.
Henriette. Dat's goed; maar hy vergeet Wie hy geweeft is: 't Doet my leed ' Dat ik myn vader moet mishaagen, Maar 'k trouw hem niet. 'k Zal alles waagen.
K a t r y n.
Hy heeft een fchoone ftoiver geld.
Henriette. Daar ben ik ook nietop gefteld. Wie weet hoe hy dat heeft verkreegen: Wie weet door welke flingfe wegen Hy ryk geworden is Katryn , 't Is zeeker, dat 't niet recht kan zyn: Want 't is niet meer, dan zeeven jaaren, Dat hy, met wien men my wil paaren,
• Met fpykers in de fchoenen kwam Uit Duitfchland, en zyn' intrek nam In een van de gemeenfte ftraaten: ■ Toen hoorde men van hem niet praaten, Van geld, van aanzien, nog van eer,
. Toen was het Hans: nu is 't Myn Heer.



Ü I T S T? ANNINGEN; rtSjf
TWEEDE TONEEL.
DE VOORIGE, JAN.
Jan, (teegen Henriette.') Juffrouw! daar is een heer gekomen, Hy vraagt naar u: na 'k heb vernomen
Hiet hy van Stoffels
Henriette.
ö! Die gek Wil ik niet fpreeken: ik vertrek.
DERDE TONEEL.
KATRYN, JAN.
K a t r y n.
ïrïoe! zy vertrekt wat wil dit zeggen?
'k Weet niet, hoe ik het aan zal leggen: Haar vader wil, dat zy hem mind, Maar 't is hier alles in den wind, Gefchermt: kon m'als Brugman praaten, Het zou by haar in 't minft niet baaten.
JAN.



gtff DICHTEIEVENDJE Jan.
Juffrouw heeft wel gelyk Katryn: « Ik zou, in baar plaats, ook zoo zyn.
K a T r y n.
En waarom Jan ? —— als ik 't mag vraagen. Jan.
. Ik kan die moffen niet verdraagen.
Zy fpeelen maar genad'ge heer;
Zy worden groot, fchoon ze op myn eer
Van toeten nog van blaafen weeten;
En wie zy zyn, word ras vergeeten: * De ampten zyn thans, voor een mof,
Schoon de Hollander zich zelf dof
Studeerd, nogthans zal hy niets krygen:
?t Is voor een vreemden. Men moet zwygen. Katryn.
Gy hebt gelyk, zoo 't fchynt; maar Jan!
Wyl een Hollander zich niet kan
Verneederen ——
Jan.
ó Al die praatjes Die vullen, als men zegt, geen gaatjes: Een man van eer en van fatfoen
Weet ook zeer wel wat hy moet doen,
\ . KM



uitspanningen. t2j
Katryn
Zacht Jan! gy moet uw' tong bedwingen: Daar zyn ook braave Vreemdelingen: Jan.
Dat's waar Katryn; maar als men ziet, Dat zulk een meerder gunft geniet, Als een inboorling, doen die dingen, Iemand, van fpyt, uit 't vel, fchier fpripgen.
Katryn. Jan, Jan! zwyg, zwyg! bedaar, bedaar! Jan.
Ik fpreek te veel Katryn, 't is waar; Maar zeg my, wie kan altoos zvvygen, Als, die 't verdienen , nooit iets krygen.
Katryn. Ik hoor gerucht: ik denk gewis, Dat het myn heer van Stoffels is.
' Jan. Daar zal vaft geen klein leeyen leggen, Dat ik hem niets heb komen zeggen.
I
Vier*



13» DICHTLIEVENDE
VIERDE TONEEL.
KATRYN, JAN, VAN STOFFriLS. Van Stoffel s. W ie ift 'sjohann? wie! bleibft du da? Jan.
Mynheer ik zal 't u zeggen: na Dat 'k by mejuffrouw was gekomen, En dat zy had uw' komft vernoomen, Is zy terftond van hier gegaan.
Van Stoffels. Warum? \ as hab ich Ihr gethan ?
Jan.
Dat weet ik niet; maar 'k moet u zeggen, Zy laat zich niet geleegen leggen Aan uw perfoon , om u, tot man, Te neemen, naar ik merken kan.
Van Stoffel r. Ei was Johann: wie kan das wefen?
Katryn. 't I» zoo: en ik begin te vreefen, i Dat gy,, hie5, niet veel op zult doen;
Vm



{
UITSPANNINGEN, 131 Van Stoffels, Hor: Lafz das nur, auf mir, beruhn Ich werde fchon ein Mittel finden, Um mich mit Ihr bald zu verbinden, Ich werd bey ihren Vatter gehn.
Jan.
Ja doe dat: bruy maar fchielyk heen.
VYFDE TONEEL.
KATRYN, JAN.
Katryn.
JlLen fchoone taal om te beginnen, Zoo doende zal hy niet veel winnen.
j a n.
Nu ziet gy het: kunt gy Katrïn, Voor hem nog ingenomen zyn?
Katryn. Neen Jan: want naar ik kan vermoeijen, Zou zulk een echt veel onheil broeijen Voor onfe juffrouw.
I 2 Jan



132 DICHTLIEVENDE Jan.
Zoo! wel aan Katrïn ! wat anders dan gedaan: Laat ons dan ras een lift bedenken, En haar quanfuis een ander fchenken Tot echtgenoot; een die haar fchaakt: Waar door dit fpel in duigen raakt. De droes wat zal die fchreeuwer kyken, Als hy denkt, dat ze is door gaan ftryken Met iemand anders.
Katryn.
Deefe lift Was hier niet nodig, zoo gy wift Dat ze iemand heeft, die, moet je weeten, • Op deefen mof zeer is verbeeten.
Jan.
Wel wat gy zegt! 't is dan gewis, Dat dit geen vreemdeling en is.
Katryn.
Een vreemdeling? met geen gedachten.
Hoor hier: zoud gy dit wel verwachten.
Het is een Hagenaar.
Jan.
Gantfch bloed l Dat doet my, in myn' darmen , goed.
K A-



UITSPANNINGEN. t33
Katryn. Maar hy is arm.
Jan.
Wil hy wel werken? Katryn. Ja wel: na 'k aan hem kon bemerken.
Jan.
Wel nu! die werken wil Katryn , Die zal nooit ongelukkig zyn: En onfe juffrouw daar en boven Is ganfch niet arm,
Katryn. Ik zou 't gelooven.
Zeis ryk,
Jan. Dat denk ik ook: zy kan Hem dus wel neemen , tot haar man.
Katryn.
Ik wil hier in wel mede werken; Maar laat haar vader tog niets merken, En hou de zaak voor al wel ftil.
J a n.
6 ik kan zwygen, als ik wil;
Maar gy moet my *t geheim verklaaren,
En my den naam ras openbaaren
I 3 Van



134 DICHTLIEVENDL
Van deefen minnaar Nu!
Katryn.
Hy hict
Jan Schraalenoord: kend gy hem niet?
j a n.
Die ken ik zeedert lange jaaren. Ik zal, voor hem, geen moeite fpaaren. Laat my begaan Kathyn: ik zweer U by Sint Feiten! op myn eer! Zoo my myn' aanflag mag gelukken, Zal hy, van daag, de vrugten plukken Van mynen arbeid. Nu! ik vlieg - Na Schraalenoord, en ik bedrieg My zeer, zoo ik niets goeds zal brouwen, En zoo hy niet, met haar, zal trouwen.
ZESDE TONEEL.
Katryn (alleen.)
IVÏynheer van Stoffels! door 't beleid Van Jan, word u een ramp bereid, Daar gy niet van hebt kunnen droomen. Gy zyt blymoedig hier gekomen; Maar gy zult, met een biaauwe icheen, Vertrekken.
ZEE-
1 v



UITSPANNINGEN.
135
ZEEVEN DE TONEEL.
KATRYN, HENRIETTE.
Henriette,
Is van Stoffels heen Gegaan Katryn ? of nog gebleeven; Dan moet ik my weêr weg begeeven.
Katryn. Juffrouw, dat onbefchaamde beeft, Die buffel, is zoo hier geweeft, Hy is verftoord van ons geloopen , Om dat Jan hem niets goed* deed hoopen.
Henriette. Hoe ! welke taal fpreekt gy Katryn ? Daar gy fcheen zyn' Vriendin te zyn.
Katryn. AH' myne achting is vervloogen, Zoo ras ik hem zag, voor myne oogen:
I 4 Ja!



T56 DICHTLIEVENDE
Ja! ik beklaagde u zeer Juffi ouw, Zoo u van Stoffels kreeg, tot vrouw. Hy fprak van ongehoorde dingen: Hy zei, dat hy u wel zou dwingen, Om hem te neemen, tot uw' man , Zoo hy u niet bekooren kan.
Henriette. Helaas Katryn! wat nu begonnen?
Katryn. Wy hebben 'er iets op verzonnen.
Henriette.
Dat is ? —
Katryn. Dat's, dat gy Schraalenoord, Die 'k weet, dat uwe zin bekoord, . Tot man zult neemen
Henriette.
Hoe 't te maaken? Om tot myn oogmerk te geraaken.
Katryn. Denkt gy niet, dat Katryn of Jan Het een of aar verzinnen kan, Om deefe zaak te doen gelukken: Ik kan u niet zien onderdrukken.
H e n-



UITSPANNINGEN. ^ Henriette.
Dat weet ik wel; maar wat te doen?
Om hem te krygen, met fatfoen.
Katryn.
Om tot uw oogmerk te geraaken,
Moet gy u, door hem, laaten fchaaken.
Henriette.
My laaten fchaaken!
Katryn.
Ja! in fchyn:
Gy zult daarom niet minder zyn. I
Henriette.
Hoe zou myn Vader zich verftooren;
Als deefe zaak hem kwam ter ooren.
Katryn.
Bekommer u daar over niet;
Die zaak is wel eens meer gefchied:
Het zou dus de eerfte keer niet weefen.
Henriette.
Dat kan wel zyn; maar ik zou vreefen
Katryn.
Waar voor ? Voor eenen jongen Heer
Dien gy bemind?
&y I 5 Hen-



i$ DICHTLIEVENDï
Henriette.
Neen! voor myn eer. Katryn. Gy moet wat op u zelf betrouwen, Myn voorflag zal u nooit berouwen.
Henriette. Dat's wel, maar dit kan niet gefchien
Katryn. Nou ja: ik kan het aan u zien
Henriette. Gy fpot Katryn ! maar wil niet denken, Dat ik iets , dat myn eer kan krenken, Zou onderneemen, of iets doen, Dat ftrydig was, met myn fatfoen. Eer dat ik zulk een ftap zou waagen; Zou ik veel liever alles draagen
Katryn. Zoo gy vaft op uw ftuk wilt ftaan, Dan groet ik u. 't Is afgedaan.
Henriette. Hoor hier Katryn !
Katryn.
Wat wilt gy vraagen?
Hen-



UITSPA N N I N G E N. *4Ê Henriette.
Denkt gy dat ik 't zou kunnen waagen
En dat myn eer
Katryn.
Ei wat! uw eer! Spreek my voortaan daar van niet meer.
Henriette. Ik zal me, op uw beleid, betrouwen; Maar 'k vrees dat het my zal berouwen.
Katryn. Ik hoor van Stoffels : Iaat ons gaan. Daar komt hy, met uw Vader, aan.
ACHTSTE TONEEL.
Van STOFFELS, GERARDUS.
G e r a r d u s.
Ik zweer u, dat ik haar zal leeren, Hoe men met menfchen moet verkeeren Van aanzien: ik gaf u myn woord, Dit zal ik houden, zoo 't behoord.
Van



Me> DICHTLIEVEN DE
Van Stoffels. Ihr wiszt mein Herr ich bin kein Prahler, Allein ich hab wol taufend Thaler Von meinem Ampte: und noch mehr.
Gerardus. 't Is my niet onbekend Mynheer. Laat my begaan: ik zal wel maaken , Dat gy zult tot uw oogmerk raaken. Ik ben verzeekerd, dat myn kind, Offchoon zy u nog niet bemind; My niet zal ongehoorzaam weefen: Dierhalven hebt gy «iets te vreefen.
Van Stoffels. Wir werden fehen.
Gerardus. Een' zaak mynheer.' Maakt my verleegen: en hoe zeer Ik nergens voor behoef te duchten, Vrees ik, dat zy veel ongenuchten Zal baaren.
Van Stoffels.
Und das ift? geh fort
Gerardus. Dat is, dat men, van u, niets hoord
Als



UITSPANNINGEN.
Als Duitfch; die taal mag zy niet hooren, Zy klinkt haat al te nard ïn de ooren, En zy begeerd volftrekt geen man , Die 't Hollandfeh niet goed fpreeken kan.
Van Stoffels. Und mufz man mich darum vexieren Ich kann auch Hollandfeh difcourieren.
Gerardus. Dat is my lief mynheer, welaan! Dan zal de reft, na 'k denk, wel gaan; Maar gy moogt vry uw harfens breeken Gy zult tog nooit goed Hollandfeh fpreeken. Het aber, ohne, fonft, mynheer Neem het niet kwalyk, legt te zeer Beftorven, in uw' mond: wy kunnen U nooit, met recht, den naam vergunnen Van een' Hollander.
Van Stoffels. Was ift das ? Het teutfeh Accent verliert man ras Als man alzeit hoort hollandfeh fpreeken Laat dit alzoo die Kaup nicht breeken.
G E-



f4» D I C H T LIEVENDE
Gerardus. Zie zoo! kom! dat begint te gaan. Ais gy zoo fpreekt, kan tri' u verdaan: Vaar zoo maar voort; dan kan 't niet misfen Of ge overwint, En na myn gisfen, Zal zy u neernen, tot haar man.
Van Stoffels. Nun! wo bleibt Henriette dann?
Gerardus. Ik zal haar aanftonds laaten komen, Gelyk ik my had voorgenomen.
Hola Katkyn — Katryn — Katryn -
Waar Drommel mag de meid tog zyn! Ik ga zien waar zy is gebleeven.
NEEGENDE TONEEL.
De VOORIGE, JAN. Jan.
JVXynheer! dees' briev is my gegeeven: Zy is voor u, na 'k heb gehoord.
Gerardus.
Geev hier Zy is van Schraalenoord'
Wat drommel is 'er nu weêr gaande, Met dien man heb ik niets uitftaande,



uitspanningen:» »41
(Hy Jcejl den Briev.~)
Mynheer!
Verfcboon my , dat ik u in 't kort Verbaal), Dat ik uiv' Dochter min: gun dat ik u afimal De droefheid, die 'k gevoel; dewyl ik Jieeds moet /chroomen^ Dat ik misfebien, niet ligt, zal, tot myn oogmerk, komcn\ Off hoon uw' Dochter ook voor my veel achting voed: Daar 't my, door wangunfl van 't fortuin, aan geld m ge*2 Ontbreekt. Ook was als nog myn meening, om te zivygen,Wyl ik bevreeft was, om een kwaad befcbtid te krygen; Doch daar ik heb gehoord, dat haar van Staffelt vraagd ( Tot Vrouw; hoezeer hy aan uw1 Dochter zeer mishaagd, Ben. ik verplicht, door deefen briev, my te verklaartn, En u, fchoon boopeloos, myn1 liefde te openbaaren. Ik vley my, daar de trouw, als zy, door dwang, gefcbiei\ Niets baard, dan Hartenleed, en bitter zielsverdriet, Dat gy haar liever nog aan my, tot man, zult geeven, ' Dan dat zy met een mof zou ongelukkig leeven: Een mof, die haar, gelyk gy aanflonds hebt geboord, Tel walg verjlrekt. Ik ben
Uw' Dienaar
Schraalenoord; (Na den Briev geleefen te hebben: ter zyde) Hoe is 't hem in het hoofd gekomen, Dat hy die zaak heeft ondernomen.



M DICHTLIEVENDE:
(tegen van Stoffels) k Gy hebt gehoord, het geen ik las.
Van Stoffels. Ein unverfcharnter Hund ift das * Wie! durft 'er mir ein Mof zu nennen?
Gerardus. 'k Zal hem dit fchelden wel afwennen; Myn dochter geev' ik u. Zy kan Een', dien ik niet begeer, tot man Niet neemen; hy mogt dus vry fchroomen, Van tot zyn oogmerk niet te komen. Een fchoone vryer, op myn eer, Jan! ' roep myn Dochter.
Jan.
Goed mynheer!
TIENDE TONEEL.
Van STOFFELS, GERARDUS.
Van Stoffels.
w er hatt' das immer können denken.
G a«



WIT .-SPANNINGEN; 145
Gerardus.
Ik zou aan hem myn' Dochter fchenken : Neen Schraalknoord ! dat hebt gy mis; Zoo ik my niet geheel vergis.
Van Stoffels.
Wie durft der Spitsbub es doch waagén. Ihr Tochter zich, zutn Frau, zu fragen, Was foit' fie thun , mit folchen Mann Der Ihr nicht maintinieren kan. Ich hab ja geld.
GerArdus.
Wat moet ik hooren! Wat legt men my al niet te vooren : Al is 't, dat zy haar' plicht vergeet JvJynheer, denk vry , dat ik wel weet j Wat my te doen ftaat; 'k zal wel maaken, Dat zy myn' zin doet. Zulke zaaken Zal ik nooit dulden.
Van Stoffels?.
Das ift recht, Denn diefe Sach' ift gar zu flecht.
Gerardus.
Ik zweer U, 'k zal haar niet verfchoonen; Ik ben haar vader; 'k zal haar toonen,
K Dat



ï45 DICHTLIEVENDE
Dat 'k haar als vader brengen kan
Tot haaren plicht — maar daar is Jan.
ELFDE TONEEL.
DE VOORIGE, JAN.
Gerardus Jan.)
"X^V^aar is myn Dochter? zal zy komen?
Jan.
Mynheer! zy heeft de vlucht genomen, En na 'k heb, van Katryn, gehoord, Zoo is 't, met Mynheer Schraalenoord.
Van Stoffels.
Was fagft du?
Gerardus.
Hemel! kan het weefen. Zou zy myn gtamfchap dan niet vreefen ?
Van Stoffels.
Wo find fie hin?
J a n. Dat weet ik niet. Gerardus. Deef' zaak ftrckt my, tot groot verdriet.
J a K



UITSPANNINGEN. Ï47 Jan.
Mynheer, na dat ik heb vernomen, Zoo zal zy aanftonds wederkomen, Als gy haar maar geliefd te ontdaan, Van met Van Stoffels aan te gaan Een huwelyk, dat haar moet mishaagen, Vermits zy hem niet kan verdraagen. Zy zegt, dat, fchoon zy reeds haar woord Gegeeven heeft aan Schraalenoord , Om hem alleen haar hart te fchenken; Zy nogthans aan haar' plicht zal denken, En hem niet neemen tot haar' man, Dan met uw zin.
Van Stoffels. Was wil fie dann? Jan.
{Ter zyde.) (Tegen van Stoffels.)
Die lompert ■ kunt gy dat nog vraagen.
Zy wil alleen maar zyn ontflaagen Van uw perfoon: zy wil geen man, Dan die aan haar behiagen kan.
Gerardus. Ik moet die zaak eens overweegen. Zy maakt my, op myn eer, verleegeri*
k % Va n



M5 DICHTLIEVENDE Van Stoffels.
Du weift, du haft das Madgen mir Verfprochen.
Gerardus.
Wat doet dat nu hier Ter zaake: is 't in myn vermoogen, Of is de vogel ons ontvloogen? Maar ftel eens, dat ik haar al vond Mynheer; zoud gy haar dan terfiond Begeeren, tot üw vrouw, te maaken, Olïchoon zy zich heeft laaten fchaaken ?
Jan.
Mynheer! deef' zaak is gantfch niet vreemd. Ik wed, hy tog uw dochter neemd , Offchoon zy heeft de vlucht genomen ; Dit kan de befte overkomen. En is die zaak dan ook zoo flecht ? Hoe dikwyls word niet, door een knegt, Als hy eerft heeft een ampt bekomen, Mits dat hy trouwd, tot vrouw genomen Een kamenier, of meid, of maagd, Die aan zyn heer niet meer behaagd? Mynheer heeft ook gediend, voor deefen, En zal misfchien zoo kies niet weefen.
Van



UITSPANNINGEN, i47 Van Stoffels.
Du Spitsbub!
Jan.
Zeer verpligt Mynheer! Gy doet my waarlyk te veel eer.
Gerardus.
(Tegen Jan) (Tegen Van Stoffels)
Zwyg ftil, al lang genoeg; De zaaken
Staan gantfch niet goed Mynheer! zy maaken rVly zeer verleegen: wat gedaan! Wilt gy my van myn woord ontllaan?
Van Stoffels.
Nein, Nein ! wahrhaftig nicht.
Gerardus.
Wat reden? Hebt gy dan all' de zwarigheden , Die zich hier opdoen, niet gehoord?
Van Stoffels.
Das thut zur Sache niehts •*— Ihr wort!
Gerardus.
Wat wilt gy, met myn woord, i errichten ? Ontfla my: gy zult my'verpligrërt.
Van S t o f f e l s.
Ich lasf nicht los.
K 3 Ge-



t«f DICIITLIEVENDE Gerardus.
Niet?
Van Stoffels. Nein.
Gerardus.
Welaan
Mynheer! dan zal 'k my zelf ontdaan.
Jan (ter zyde.)
Hoe! durft Mynheer dien toon te aingen.
Gerardus.
Wilt gy, dat' ik myn kind zal dwingen, Om u ie neemen, om myn woord Te hopden? foey! 't is ongehoord. Ik vrees, al koud' gy haar ook trouwen Dat het u fpoedig zou berouwen.
Van Stoffels.
Ei was! das kann ich gar nicht fehn.
Gerardus.
Ik vind' u waarlyk zeer gemeen.
Zoo gy my aan myn woord wilt binden,
Kunt gy my, voor den rechter, vinden.
Van stoffels.
Ihr feid ein Nar; allein ein Mann
Von grosf Verftand, wie ich bin, kann



UITSPANNINGEN. 13*.
Mit folch' ein Nar nicht procedieren, Ob er ihm fchon fucht zu vexieren, Nun kenn ich euch, und wil nur gehn, Allein du wirft was anders fehn.
Gerardus.
Ik groet u: gy zult door u drygen, Myn dochter nog veel minder krygen.
TWAALFDE TONEEL.
GERARDUS, JAN.
Jan (ter zyde.~) G enoeg gewonnen, hy is weg.
Gerardus. Wat zeg je Jan ?
Jan.
Mynheer ik zeg: Ik wenfchte wel, van uwent wegen, Dat hy uw dochter had gekreegen.
G e r a R d U f,
En waarom Jan ?
Jan.
Mynheer! om dat Gy achting voor Van Stoffels had.
K4 Ge-



Ï5* DICHTLIEVENDE
Gerardtjs.
Gy hebt u, hier "in , niet btdroogen; Doeli a! die achting is vervloogen, Nu ik hem ken. Maar niet te min Zal Henriette tog haar zin Niet hebben Neen! ik zal haar toonen Of ik my ongeltraft laat hoonen.
Jan.
Mynheer hebt gy dan niet gehoord. Als i.ai zy niet met Schualeno>rd Wil trouwen, dan met uw genoegen?
Gerardus.
Dat zou waarachtig wel zoo voegen.
Jan.
Wel nu Mynheer! wat is 'er dan Dat u, tot hoon, verftrekken kan.
Gerardus.
Wat? dat zy heeft de vlucht genomen,
j a n.
Mynheer zy zal wel wederkomen: Daar twyfel ik in 't minft niet aan.
Gerardus.
En is het daar meê afgedaan?
Jan.



UITSPANNINGEN. 253
Jan.
'c Is waar Mynheer, zy heeft misdreeyen; Maar wil haar deefe four vergeeven: Geev haar aan Schraalbnoord Die bloed Is al te braaf te hupfch, te goed , Om enkel, van verdriet, te fterven, Zoo hy uw' gunft niet kan verwerven. Schenk hem verlating van zyn pyn: Hy zal u altoos dankbaar zyn.
Gerardus.
Ik zou myn dochter zoo maar geeven, Aan een, die niets heeftom te leeven! Een die haar nog wel heeft gefchaakt; f Het geen my 't meeft "aan 't harte raakt. Neen, Neen!, het zal heel anders weefen.
Jan (ter zy&s. )
'Laas! ik begin voor hem te vreefen
(Tegen Gerardus.)
Maar, dat uw dochter nu de vlucht Eens niet genomen had: wat klucht Zou dat niet zyn.
Gerardus.
Wilt gy wel zwygen, Of gy kunt een pak flagen krygen.
K5 JAI*.



j£f> DICHTLIEVENDE.
Jan.
Wyl gy 't begeerd, zoo zwyg ik ras; Maar 't zwygen komt hier niet te pas: Tc Weet waar uw dochter is gebleeven: 'k Had u daar kennis van gegeeven; Maar 'k zwyg vermits gy het gebiet.
Gerardus.
Spreek op.
Jan.
Neen , neen Mynheer! dat niet: Ik ben te zeer bevreeft voor flagen,
Gerardus.
Ach' wat moet ik niet al verdragen'. Spreek op: waar is myn dochter? zeg?
Jan.
Waar of uw dochter is ? —— ze is weg.
Gerardus.
Durft gy met my den fpot nog dryven? Jan.
Gy doet ook waarlyk niet als kyven.
Gerardus.
Zoo gy weet, waar myn dochter is, En dat gy zwygt, kunt gy gewis Verzeekerd zyn, dat ik zal maaken,
Dat



UITSPAN NT N G E NJ J§J*
Dat gy wel zult aan 't fpreeken raaken. Weet gy waar ze is ?
Jan.
Dat kon wel zyft Mynheer; maar zacht, daar is KATRYM Die zal 't misfehien nog beter weeten.
Gerardus. Ik zal u nog den rug eens meeten.
DERTIENDE TONEEL.
DE VOORIGE, KATRYN.
Katryn.
Daar is een Heer in het falet,
Die vraagt, of hy u geen belet
Zal doen Mynheer'? Hy moet u fpreeken.
Gerardus.
Wie komt my nu den kop weêr breeken! Kend gy dien Heer niet?
Katryn.
Neen Mynheer.
G e-



DICHT LIEVENDE
Gerardus (tegen Jan.) Sinjeur! ik kom zoo aanftonds weêr.
(By wil been gaan. Tan maakt eenige teekens van befpotting tegen Gerardus , het welke deefe, onverwacht omziende, gewaar word.)
Gerardus.
Hoe! wat beduiden deefe ftreeken? Moet ik u eerft den hals eens breeken, Eer ik vertrek? Ge dacht tnislchien Jou fchurk, dat ik he niet zou zien. Spreek: heb je reeds je tong verlooren ?
Jan.
Helaas ik bid u, wil my hooren. Het was niet tegen u Mynheer; Maar tegen haar. 't is op myn eer.
Gerardus.
Ei ! tegen haar. Ik wil je zweeren, 'k Zal je die kuuren wel verl'eeren.
Katryn.
Mynheer bedaar.
Gerardus (fpreekende als Katryn.)
Mynheer bedaar: Ik heb nog ongelyk,, niet waar.
VEER»



UITSPANNINGEN; ik}
VEERTIENDE TONEEL.
DE VOORIGE, SCHRAALENOORD. Schraalenoord.
't Cjerucht, dat ik hier heb vernomen Mynheer, heeft my doen binnen komen.
Gerardus.
Hoe! zie ik wel, of ben ik blind ? Is 't niet de fchaaker van myn kind, Die zich hier komt, voor my, vertoonen? Hoe zal men my nog langer hoonen!
Schraalenoord.
Ik ben bet, ja Mynheer! in naam-, Maar ben niet, tot de daad, bekwaam.
Gerardus.
Zoekt gy my nog wat voor te liegen, Om my dus zagt in flaap te wiegen.
Schraalenoord.
Geev my gehoor Mynheer. Ik zal U openhartig het geval Verhaalen. >
Gï.



$5<5 DICHT LIEVE NDEi
Gerardus.
Ik wil u niet hooren.
Schraalenoord.
Ach! wil u niet zoo zeer verftooren.
Het is een waarheid, dat uw kind
Door my hartgrondig word bemind;
Maar 't is nooit in my opgekomen,
Dat ik, met haar, de vlucht genomen
Zou hebben, fchoon u dit uw knegt,
Na 'k kan vermoeden , heeft gezegt.
't Is waar, ik heb haar hart bewoogen, ——
Gerardus (tegen Jan.) Hoe fchelm! gy hebt my dan bedroogen ?
SCHRAAJDENOO rd.
Het is , om mynentwil, gefchied Mynheer: wat doet de liefde niet? Wil ons dan deefe lift vergeeven.
Gerardus.
En is myn dochter t'huis gebleeven?
Sshraalenoord. 6 Ja: voorzeeker en gewis.
G e r 'a r d u s.
Wel aan Katrtn ! als dat zoo is, Laat zy terftond dan by my komen.
Schraa-



UITSPANNINGEN! ^ Schraalenoord.
Mynheer, zy zal uw gramfchap fchroomen.
Gerardus.
Dat zy zoo; maar ik wil haar zien.
Schraalenoord.
Wyl gy 't begeerd, moet het gefchien,
Katryn.
Zal ik uw dochter dan gaan haaien Mynheer ?
Gerardus.
Ja: zonder lang te draalen: 't Is billyk, dat ik haar misdryf Haar onder 't oog breng. (Katryn vertrekt.')
VYFTIENDE TONEEL.
GERARDUS, SCHRAALENOORD, JAN. Schraalenoord.
'k Smeek bekyf Haar niet te zeer: wil haar vergeeven, 't Geen zy heeft, tegen u, misdreeven: Denk, dat het alles is gefchied Om voor te komen het verdriet,
't Geer»



ga DICHTLIEVENDE
't Geen ze als zy. tegen haar genoegen, Zich, met van Stoffels, moeit vervoegen, In d'echt, te wachten had.
Gerardus.
Ik zal,
Gelyk betaamd, me in het geval Gedraagen.
Schraalenoord.
Gy moogt haar bekyven; Maar 't vaders hart zal boven dryven.
Jan (tegen Schraalenoord: Zacht )
Heb ik myn rol niet goed gefpeeld.
Schraalenoord. (Zacht-)
Zacht wat myn vriend : misfchien verbeeld Ge u dat wy reeds ten top geraaken Van ons geluk; fchoon onfe zaaken Zeer fchrap ftaan.
Gerardus.
Hoe begin je weèr.
Te fnappen Jan ?
Jan.
ó Neen Mynheer. Gerardus. Waar of myn dochter tog mag bly ven!
Schraa-



UITSPANNINGEN. ïö|
Schraalenoord. Zy vreeft gewis dat gy zult kyven.
™H —"•■ ■•«• "■■ "!"!ïiüi.".Kii«i-jïj.:!ïia;a
ZESTIENDE TONEEL,
De VOORIGE, HENRIETTE, KATRYN,
Katryn (tegen Henriette.) -Ei wat! kom voort: wat zou het zyn ?
Henriette.
Ik ben te zeer bevreeft Katryn.
Gerardus (tegen Henriette.)
Welk een geluk Juffrouw ! ■ uw vader Mag u dan nog eens zien tree nader.
Henriette.
Helaas myn vader 'k heb misdaan: Ik weet het was een ftout beftaan —-
Gerardus-
Foey ! gy behoorde u dood te fchaamen. Hoe dortr gy deefe lift beraamen, Waar door ge uw vader, in 't verdriet, Geftort hebt?
h HïS-



ït4 DICHT LIEVENDE
Henriette.
Deefe lift is niet, Met zulk een oogmerk, ondernomen Dat u, daar door, iets overkomen Zou, 't geen a 't minft verdriet aandeed Myn vader. Neen! het doet my leed, Dat ge, over myn gedrag, moet klaagen.
Gerardus.
Dit zy zoo; maar ik moet iets vraagen.
(Tegen Schraalenoord.)
Mind gy myn' dochter?
Schraalenoord.
Ja Mynheer!
Gerardus. (Tegen Henriette )
En gy dien Heer ?
Henriette, Ja vader! zeer.
Gerardus.
Wel nu! wyl ge u dorft onderwinden, Malkander zoo ver te verbinden, Eer gy, van my, het vaders woord Gevraagd had, zoo als hot behoord; Zal ik myn wil u openbaaren : Gy zult niet met malkander paarers.
Jan.



UITSPANNINGEN. J63
Jan. (ter zyde.)
Ons karretje, dacht ik gewis,
Reed op een zandweg •, maar 't is mis.
Schraalenoord.
Ach! wil dit vonnis tog verzachten.
Henriette.
Myn vader! 'laas! wy zullen trachten, Ons te onderwerpen aan de ftraf. Maar ach ! dat gy verligting gaf!
Gerardus. (Tegen Henriette.)
Zwyg, zeg ik u : want al uw praafen, Nog klaagen, kan, in 'tminft, niet baaten.
(Tegen Schraalenoord.)
Hebt gy myn' meening niet verftaan?
Schraalenoord.
'Laas! tot myn fmert Mynheer.
Gerardus.
Wel aan! Wil u dan ras van hier begeeven.
Jan. (zacht tegen Katryn.)' Katryn ! zyn paspoort is gefchreeven.
Katryn. (zacht.') Dat fchynt zoo Jan: wat raad?
L 2 Jan



f 64 DIC'HTLIEVENDE Jan (zacht.)
Mynheer
Is al te ftraf.
Katryn. (zacht.} Het fpyt my zeer. Shraalenoord. (tegen Gerardus.) Gy wilt dan, dat ik zal vertrekken ?
Gerardus. Ja: aoekt gy nog den tyd te rekken ?
schraienoord.
Ach Henriette ! welk verdriet!
Henriette.
Wat ftrafï ik overleev ze niet!
Schraalenoord.
'Laas! wat kan ons het klaagen baaten, Dcwyl ik u tog moet verlaaten.
Ik ga ik moet maar draag uw Beeld,
Dat my ftaag, in de zinnen, fpeeld, Met my , in dit hart, dat zal kwynen; Maar myne min zal nooit verdwynen. Vaar wel, en volg uw's vars wil: Zegt hy al iets, houd u maar ftil. Hy is uw vader. >
Hen-



UITSPANNINGEN. ift
Henriette.
'k Zal verdraagen, Al wat myn vader zal behaagen : Dit eilcht myn plicht; ik ben zyn kind: Zoo dit hart, dat u teêr bemind, En u moet, tot zyn fmcrt, verliefen, Maar niet een ander man moet kiefen. Vaarwel, myn waarde Schraalenoord!
Schraalenoord.
Vaar wel» gy, die myn hart bekoord.
(Zacht.)
Dor ft ik, nog eens, uw vader naaken,
Gerardus. (Terzyde.)
Ach! dat de kind'ren fteeds zoo fpraaken! Ik deel in hun verdriet.
( Hy flort eenigg traanen. > Jan. (Tegen Katryn: zacht.) Katryn.
Mynheer die huild, wat mag dit zyn? Schraalenoord. (Tegen Henriette,) Vaar wel.
Gerardus.
Elyf; gy hebt my bewoogen; Uw hart verdiend myn mededoogen; 'k Herroep het vonnis, dat ik gaf,
L 3 Wyl



löff DIC HTLIE VENDE
Wyl ge u gewillig, aan de ftraf, Wilde onderwerpen, en my toonde, Wat Deugd 'er, in uw' harte, woonde. Zoo gy myn' dochter, door den trouw, Wilt neemen , tot uwe echte vrouw, Stem ik het toe. 'k Wil haar niet dwingen.
Schraalenoord.
0 Hemel! wat veranderingen!
ZEVENTIENDE TONEEL.
DE VOORIGE, VAN STOFFELS, een ADVOCAAT. Van Stoffels. (Tegen den Advocaat.)
1 lerein, herein, Herr Advocat!
Jan. (Tegen Katryn.) De droes! daar is de mof: dat's kwaad.
Katryn. (Tegen Jan.)
Geen nood ! Mynheer zal hem wel leeren, Om fpoedig weêr naar huis te keeren.
Van



UITSPANNINGEN. *Ö7 Van.Stoffels. (Tegen GirardüS.) Mein Herr, ich t'rag Sie noch einmahl, Prefent dem tieren, wem ich bezahl, Ob du mir wdft Ihr Tochter geben ? Sonft foll, das fwör ich, bey mein Leben, Die fach' .
Gerardus.
Al lang genoeg Mynheer! Gy komt te laat; en op myn eer! Ik ben niet bang, voor al uw drygen: Spaar dus die moeite; wil maar zwygen.
De Advocaat.
Mynheer! na dat my is gezegt,
Door Heer Van Stoffels, hebt gy Hecht,
En niet, Secundum jus, gehandeld
Zyt gy een man, die Deugdfaam wandelrl,
En weigerd gy dien Heer uw kind,
Dat hem, en dat hy, teer bemind, ;
Ja', zonder redenen te geeven,
Van uwe weigering? Zyn leeven
Raakt, hier door, in geen klein gevaar,
En gy zyt de oorzaak, dat is klaar,
Van 't geen hy, om haar, thans moet lyden.
'T is ongehoord.
L 4 Gerar-



i6B~ DICHTLIEVENDE.
Gerardus.
Ik wil niet ftryden; Maar niet te driftig Advocaat! Naar ogenfchyn, fpreekt gy niet kwaad. Ik weet, dat ik moet reden geeven, Zoo 'k, als een braaf man , tracht te leeven: Ik heb 't ook, zoo ik meen, gedaan. Deef'heerfchop (laat myn kind niet aan; En dit 's genoeg , na myn' gedachten: Dus durf ik ook van u verwachten, Dat gy die reden billyk vind. Vraag 't verder haar, daar is myn kind.
Henriette.
't Is zoo Mynheer!
De Advocaat.
Zou 't waarheid weefen ?
Schraalenoord.
Gy hoeft daar geenzints voor te vreefen: 't Is wel waarachtig zoo.
De Advocaat.
Mynheer
Van Stoffels! dan hebt ge, op myn eer! In deefen, my wat voorgeloogen, En my dus fchandelyk bedroogen.
Van



UITSPANNINGEN. Van Stoffels. (Tegen den Advocaat.) Was? — ich gelogen? »— Schraalenoord. (Tegen Van Stoffels.)
Ja gewis.
Van St offels. (Tegen den Advocaat.) Geh, Geh, nur Fort.
Den Advocaat. (Tegen Van Stoffels.)
Dat hebt gy mis: 'k Zoek myn crediet niet te verliefen, De befte weg, die 'k hier kan kielen, Is, dat ik u bedank. ,
Gerardus.
Dat's recht,
Schraalenoord.
Zoo is 't.
Van Stoffels.
Wie fo ? das- ware flecht.
Gerardus.
Nu! recht of flecht; het moet zoo weefen.
Jan, (wyfende op Van Stoffels.)
Ik kan puur uit ?yne oogen leefen, Dat dit hem 1'maakt.
L 5 K a-



jyj piCHTLIEVENDE Katryn.
Dat'loof ik'valt. —* Zyn Advocaat, die flimme galt, Vat wonder, wat Mynheer wil zeggen: Men hoefd het hem niet uit te leggen.
Gerardus.
(Terzyde.) (Tegen Van Stoffels, die Jïerk Baat
te peinfen.)
Daar ftaat hy nu. Gaat gy niet weg?
De Advocaat, (tegen Van Stoffels.)
Kom, laat ons gaan Mynheer! Ik zeg, Ik raade u hier niets te onderwinden. — Kom, kom.
Van Stoffels. (Terwyl de Advocaat hem, by der. arm, neemt, om te vertrekken, in bet heengaan, ver' woed tegen Gerardus. )
Ich werde dich fchon finden: Wart nur! Ich werd dich mit Proces! ——
Gerardus.
Goed, goed! ik vrees 'er voor geen zes.
ach-



UITSPANNINGEN.
*7ï
ACHTIENDE en Laatste Toneel.
gerardus, henriette, schraalenoord 1 katryn, jan.
Gerardus.
IrJyzou, metmy, niet procedeeren! —■ Maar nu fchynt hy tog om te kèeren.
Henriette. (Tegen Gerardus.)
La?t hem begaan . Ach! het vermaak,
Dat ik, door uwe goedheid, fmaak, Verrukt my: 'k zal my zoo gedraagen, Dat gy nooit, over my, zult klaagen; Maar my beminnen, als uw kind, Dat fteeds een waar genoegen vind, In 't geen haar' vader kan vermaaken.
Schraalenoord.
Op 't onverwachtft, mag ik geraaken, Ten top van 't waar genoegen. Ach! Hoe groot is myn geluk deef' dag! Deef' dag , de fchoonftc van myn leeven, Word my, die 'k min, tot vrouw, gegeeven.
Dit



*74
DICHTLI.EVBNDÏ
Dit field een perk aan all' myn fmart. Mynheer! ontfang een dankbaar hart. Uw' gunft uw' goedheid, nooit volpreefen, Die gy, deef' dag, my hebt beweefen, Eilcht dankbaarheid, niet, met den mond Alleen j maar dank, uit 's harten grond.
Gerardus.
Ik voel een innerlyk genoegen,
Dat ik twee harten t'faam mag voegen,
Daar kinderpligt, en Deugd, en min
In woond: gun my een plaats daar in.
Uw' Deugd kan thans myne achting winnen
Deef' doet me u, als myn kind, beminnen.
Jan.
De lift, die, door ons, werd bedacht, Is na genoegen dus volbracht; Het hart des vaders is bewoogen; . De Mof is, hier door, fchoon bedroogen: En, hier door, heeft hem Schraalenoo&ü Dit vetje, door den neus, geboord.
EINDE.