NIEUWE VADERLANDSCHE voor het Jaar MDCCXC. Percierd met fraaije Tooneel en Faderlandfche Historie Plaatjens. te AMSTERDAM. By AREND FOKKE a simonüz. Boek- en Kunsiverkooper, in de Kalverftraat, by de Jonge Roelofiteeg*  ZONNE -TAFEE. Jannary 19de, de Zon in Aquarius, op ren 8, en onder ten 4 uuren. ffebruary 18de, de Zon in Msces% op ten 7, en onder ten 5 uuren. Maart softe, de Zon in Arïës , maakt Dag en Nacht even iang. April softe, de Zon in Taurus; op ten 5, onder ten 7 uuren. |lei 2ille, de Zou in Gemini, op ten 4, en onder ten 8 uuren. Jony 2,fte, de Zon in Cancer, maakt den langften Dag. Juiy asfte, de Zon in Leo, op ten 4, en onder ten 8 uïiren. Augustus 2afte, de Zon in Virgo, op ten 5.» en onder ren 7 uuren. «êptember aslle, de Zon mLibra% maakt defi Dag en Nacht even lang. Oétober asfte, de Zon in Scorpb, op ten 7, en onder ten 5 uuren. * November 23ite, de Zon ?n Sagittarius. op ten 8, onder ten 4 uuren. December a2fi:e, de Zon in Capricornust maastdfia4eHfluu flaa. —_  TANUARY XXXI. Louwmaand. 1 V. iiV.7r/rtrVoll.Maan,'sav.c.7U.29rn. 2 S. Duinkerken Leipzig j. lav. op 3 Z. Ouden. Doesburg j. 7-10 4 M. Eindh. j. 8*30 5 D. Thelesp'ïorus. 9 - 50 6W, Drie Koningen. n - 10 7 D. LaetfteQuarE. fav»5 uuren 55 min. V. St. Omer fin. op 9 3. Middelburg j. 1 . ^5 10 Z. 1 Zond. Opentyd. 3 - 5 tl M. Koppermaandag» 4. - 15 i O. Archadius. 5 - j5 13 W. Juletta. 6-10 [4 D. j Poniaan. 6 55 5 V. N. Maan fin. 6 uuren 55 min. 6 S. Brugge j. fav.ond. s7 Z. 2 Zond. II. N. Jef. sAnth. 7.15 18 M. s Plet er fi oei. 8 - 20 9D. Weftzsane band. 9-25 20 VV- Fab. en Sebast. ' 10 - 30! 21 ü. s Asniet. j 11 - 30j £2 V. ,? Vincent. |I2 - 30 23 s» Eerfte Quart. fin. 1 c uuren 48 min. 24 Z. 3 Zond. Antwerpen p. jfm.ond. 25 M Paulus bek. {2-40 26 D. Kortryk j. I 3 - 4a a? W. Tilburg j. 4 - 40 281D. Herenthal j, 5 - 30 29 V, Emmerik j. '6-20 301s. Volle Maan fav. 8 uuren 12 min. t; 1)Z. Septuagelima. |fav. on.  VEftMJ ARIUS XXVIII.Sprok. Maand. 1 M. uetaerj. 7-20 2 O. Maria Lichtmis. 8-40 3 W. Rouaan Geldorp p, io - o 4 D. Arnemuyden j. 11 - 2« 5 V. s dqata. 12 .35 6 S. LaatfteQuart» fraidd. 12 uur. 19 m\ 7 Z. Sexagelima. fin. 0p 8 M. Gend p. 3 - o 9 D. s Apolonia, 4 . 0 to W" Breemen j. 4-50 11 D. Roermond j. c . 2c 12 V. Bulalia. "g . 2 i'3 So Gregorius 6 . ao 14 Z. Quinq. N. Maan fin. 1 uur 33 min. 15 M. [peren j. fav.on. 16 D. Vastenavond. 8-10 17 W. bejl. tyd. 9 " ï5 18 D. Sicneon. Ia . ao 19 V. > Bonifatiui. Bommel p. u - 25 20 S. Maastricht p. r2 . 25 i't Z. Quadrae,, Zwol p. cm. 0ii. . 22 M. ÜerfteQuart. fmorg.6uur,49nnn. 13 D. deusden j. 2-20 24 W. vMath. Quateri. 3-15 25 D. Gouda p. 4-10 26 V. Quatertemp, * 4-30 27 S. 'Qjiaiertcnp, 5 . 20 28 Z tieminifccre» 5 - 50  MAART XXXI. Lentemaand. i;;M. Vuile Maan fm. ö uur. 30 min, | a!D. Heusden p. (av. op ^jWijEmmerik p. Dev. j. 9 - oj 4|D. Grave p. 10 - 2c 5IV. Cafimirus 11 - 35 6 S. Bos halfvaftemarlt. 12 - 50 7 Z. Ocullh. Quart. lav.i 1 uur iomin. 8 M. Wilmftad Barneveld p. fm. op. J 9 D. Amfl. lootdag. 2 50! 10 IV. Rotr. ieerm. Amft.lootd 3 - $0 11 Di Arnb. vrym. 4-5 12 V. s Gregorins. 4 - 35' 13 S. Euph'rafte. 5 - °1 14 Z. Let are, 5 - £10 15 M. N. Maan fav* 7 uur $5 min. 16 D. Muiden p. fav. on. 17 W. s Geertrui Amfl. Mir, 8 • 15 18 D. Deventer leerm. 9 • 15 19 V. s Jofeph. jio . 20 a« S. Joachim. 11 • 20 ai Z. Judica sBcnediiïus. 12 • 22 M. Maarden Kuilenb. p. fm. on. 23 D. Eerfte Quart. fav. 9 uur $7 min. 24 \V. Loenen Arnh. p. 1 2 - 5 25 D. Maria Boodfchap, 2 • 50 26 V. Vianen p. 3 - 25 27 S. Bosch b, 4.0 28 Z, Palmzondag, 4 - 2f> *9 M- Schoorl b. Utrecht p. 4-50 5o O. Volle Maan nam. 3 uur 16 min. 31 W. Vollenhoven p. jfav. op  APRIL XXX. Grasmaand. t Ijb. Witte Donderdag. " 9-20 2iV. Goede Frydag. s Franc, 10 -35 3 S. Richardus. > 1 - 45 '/UZ. PAASSCHEN. 12-55 5 M. h PAASCHDAG. fm. OP. 6 0. Laatlte Quart. fm. 10 uur. 25 min. 7jW. Groning. p. Wyk b. i 2 . 15 8ID. Vooifch. k. 2 - 45 9[V. Pietersh. Amesfoort b. 3 - 10 ï'.Ö'hS. Thiel p. 3 - 30 11Z Qiiafim* Alkm. j. 3 • 55 12 M. «uuren p. 4 . 15 13 D. Weesp Montf. b. 4-35 14 VV, N. Maan nam. ten 1 uur. I*; D. Naard. Zwolle ,b. fav. on. 16 V. iïooni p. 9 . 20 II7S. Vellen Leerdam b. 10 - 20 18 Z. Mifer'cordia. 11 . 15 19!M. Wyk Alkm. b, J1 a - 5 2OjD. Andt. Weesp Naarden b.|i2 - 50 2i|VV. Wyk Alkm. p. Ifm. on. 22|D4 Genie Quaa fm. 7uur25 min. 23| V. s Joris. 2 - 5 24|S. Eüam Arnh. b. 2-35 25 ,Z. fubilate s M.rrc. 3-0 2Ó:M. Lcyden b.' Barn. p, 3-25 27,D Weesp Meppelt b. 3-50 28 W. Volle Maan fav. 11 uur. 57 min. P9|D. Delft Medenbl. b. jtav. op. 30 V. Eüamp. Hoorn b. 9-35  MAY XXXI. Bloeimaand. ijS. fW/!/, cnjcc. Hoorn b. ;o • 4» 2 Z. Cantate Zwam. k. 11 - 34 3 M. f Vinding. Purm. 0. 12 • i§ 4 D Weesp Purm. Bode gr, b. 12 • 50 5 YV\ Laatlte Quart. iav. 12 uur. 30 min 6 0. s Jan Latyiu fin. op. 7 V. Benfcliop b. | 1 - 45 8 S. MichteJ Openb. Arnh. b. 2 - 5 9 Z. Vocem 's Ilage k. 1 25 10 M. t Dazen A'mèsf. p. 2 45 11 D. 's Hage p. Weesp b. 3-5 12 W. Nereuj? Achill. 3 - 25 13 D« HEMELVAART CHR1STI, 3 - 50 14 v*. N. Maan im. 4 uur, 45 min. [5 S. Nymegen p. fav. on 16 Z. Bxauai Vianefi k. 10 • 5 17 ii. Utrecht p. jo - 50 ib D Venantius. f ii - 30 [9 W. Weesp Gron. Gore p. Uz - 5 20 D. Deventer j. en p. Jia - 35 21 V. EerfteQuart.nam.4uur, 12 min. 22 3. Vastendag. fm. on. 23 Z. piNxTRR, Scbev. k. 1 - 30 24 M. 2 Pinxtbrdao Naard. k. 1 - 55 25 D. Duiveland p. 2-20 26 VV. (h:aten. Amft. Lootd. 2-50 27 D. |rt.mft. Loocd. Heenvl.p. '3-25 28 V. Volle Maan im. 8 uur. 10 min. 29 S. \Qjiatertemper, fav. op 30 Z. ]//. Drievuld, Dord. j. 10-15 31 M. 'Petronella. 10 - 55  •JUNWS XXX. Wiedemaand. 1 o. Gron. Ilarderw.Lar. p. in - 20 2 VV Delft Gron. p. ju - 45 3 D. IJ. Sacramentdag. |n2 10 4 V. Laatfte Quart. nam. 4uur. 10min. 5 S. Oudewater p. ,12 - 45 6 2 Zond. Brielk. fm. op. 7 M. [Junfchoten p. i- 5 b D. Dinteloort p. 1-30 9 VV. Gouda Beest. p. 1-50 10 D. Harderw. Montf. P. a - ao 11 V. s Barnabas. 2-55 12 S. N. Maan nam. 6 uur. 16 min. 13 Z. 3 Zondag $ Anih, fav. on. i £4 M» Medenblik p. 9 . 15 if D. Mernkerk p. 10-5 16 W. Wyk Puttershoek p. '0-35 1? D. Scbagen p. H - o 18 V. Oarlingen j. Loosdr. p. U - 2*» , 19 S. Eerfte Quart. fav. 10 uur. 4min ! 2c Z, 4 Zondag VJaard. k. ia - 15 1 j 21 M. 'sGraveland p. 12 - 4* 1 22 O. Deventer Viaard. p. Ifm. on*. ' 23 W. Vastendag, 1 - 15 ! 24 D. 5^0» Baptist. 2 - o 25 V. Adeibertus. 2 - 45 ; 26 S. Volle Maan nam. 5 uur. 10 min I 27 Z. 5Zond. Haarl. Schied.k. fav. ©p ! 28 M« Vastendag. 9 * jf 29 D. \s Petrus en Paulus, 9 - 4^ 30 W.'sPau/us Gedenk. 0-5  uD. Heemlte Breda p. ió - 36 2 V. s Maria Fifitatie. 10 * 50 3 S- Giesfen p. 11 - 5 4 Z. Laaüïe quarr. fm. 9 uur 32 min., 5(.M. s Bonifacius. 11-50 <5 D. Purmer. Gorcum p. 12 - 15 7 VV. Utr. lootd, Schied. p. 12 - 45 8 D. Edam lootd. fin. opg V. Geertruidenberg p. 1-25 toS. Edam k. Leyden j. a - J5 11 Z. 7 2k»rf. Vlisf. k. 3 * ï& ijM. N. Maan fin. 5 uur 4a min. 13D. Leyden kaasm. fav. on. £4 VV. Zwyndrecht p. 9-0 15 D. Apostel Scheiding, 9^25 .16 V. Edam p. ( 9*5° :i7 S. Alexus. 10 - 15 t8 Z. 8 Zond. Alphen k. io • 40 £9 M. Eerfte quart. fm. 2 uur 30 min. 20 D. Hondsdagen heg. II - 50 21 W. Klundert Gron. p. ia - 35 22 D. .v Maria Magdal, fm. on. 23 V. Deventer j. 1 - 25 $4 S. Vastendag. 2 . 30 55 Z. 9 Zond. s Jacob. 3-4° 26 M. Volle Maan fm. 3 uur 44 min. 27 1"». Kampen leerm. fav,. op 28 VV. Vooifchoten p. 8 - 30 29 D. Martha. ' 8-50 jo V. Beemfter Bidd. 9-10 uS. sAgnes Bsenift. Zwol k. 9 " 30 JULI US XXXI. Hooimaand.  AUGUSTUS_XXXr. Oogstmaand. aM. Pomunculoi 3 D. Laatfte Qu rti fm. 3 uur. 25 min. 5 D. Wa«« /«• Sneeuw. I2 . - 7 S. Donatus. 'rm nn 8 Z. u ZaW- WykLoosd.k. 2 - f51 9 M. Vastendag *J Ï?l8r rN;;M^"»^.3uur 3om. fw. J3 V. Hypolitus. 8 - fó 14:6. Vastendag. '8-4.0 '5 ?; 12 Zond. Maria Uemely. | o p 16.M Hartjesdag Haarl. p. o - rQ S w 5erft?Qua»;^ 8^.5o9mi^ ib.W. Agapinus. Y,, J ipp. Lodovvi'cus. Ja * *OiV. Uondsd. eind. s Dernard. ful 0» ai s. Pnvatus; I , . , *2E" !3 Sardam k. j a ^ 23 M. Vastendag. j * 4: 24 D Voli.Maannam.4uur.32m.?/^^ 25 W. j Ludovicuu rav OÖ Mp Rotterd. lootd. 7. 2o 2? V Amftelv p. 7 0 I28 S. s Angustiaus. 3 L o j29 Z 14 Rott- k. 3-2^ IS© M. Muiden p. 3 gjlgj^gpmmel k. Naarden'p. 9 - 25  SEPTEMBER. XXX. Herfst Maan*. i[VV.|Laatfte Quart. nam ö uiic. 3Ö üuu 2 D. Blokzyl b. Delft kaasm. 10-55 3 V. Rampen b. Delft zaadm. 11 - 55 4 S Beraphin. 12-55 5 Z. 15 Zond» Weesp Abc. k. lm. op< e M. Alkmaar p. 2-15 7 0. Nymegen p. : 3 * 55 i VV. Maria Geboorte» 4 * 5° 9 D. N. Maan fmorg. I uur 5 min. ie V. Tbertolen j. fav. on 11 S. Rofendaal j,« 7-20 12 Z. i& Zond. Maarf.Loen.k. 7 - 55 13* M Amft. lootd. Nym, k. 8-35 14 D» f ^W> Munnikkendam b. q - o [8 D. Delft Varkenm, 4 . 5 19 V. s Eüfabeth. 5 , g 20 S. Alkm. lammerm. ^ 6" « 5 t\ Z. V.Mian fav. 8 uur, Maria prer. 12 M- s Cccilia. fav, op 23 Dö Clements. 5 - 45 »4 W. Schoorl Munn. b. 6 • 40 25 Di s Cal har. Vellen Lis b. 7-40 a6 ¥» Bos b, Edam lamm. 8 - 4^ 27 S. Alkm. lamm. Hoogftr. b- 9 - 55 28 Z i Advent. Relhtsn tyd. n - 10 ag M. Laatfte Quart. nam 2 uur. 56 min. joD. Is dndries. Purm. lamm. jim. op NOVEMBER XXX. Slagt-Maand.  DECEMBER. XXXI. Winter Miajid. ijW. \s Eloy, i i . 45 . 2 D 3os j, I 3 - 5 3 V. i Frar.ciscus, | 4 - 20 4 S, s Bar bar \ 5 .. 40 5 Z. '. Adv. Sahbas. 1 6 - 5 6 M Nieuwe Maan fm. 4 uur 54 min.' 7 0. ■ Antbr\ October, dezelve zal geheel verdufsteren.bet begin 's avonds ten n uuren 14 mm., geheel verduisterd 12 uuren 21 mm. het begin der verlichting a uuren 6 mm. geheel verlicht 3 uuren £3 min., zullende dus 1 uur en 45 nnn, geheel verduisterd zyn. T>e IVe. zal zyn aan de Zon, den 6 No# vember, dog buiten ons gezicht.  Bk Getydrn des Jaars. De Lente begint den 20 Maart. De Zomer begint den 21 Juny. De Herfst begint den 23 Septemb. De Winter begint den 22 Decerab. In dit Jaar is De Zonne Cirkel . 7 Het Gulde Getal . « 5 De Epacta . . «14 De Zondag Letter . . G» Vieescbtyd 7 Weeken en 2 dagen. Vallen Avond den 16 February. Paasfchen den 4 April. Hemelvaart Christi den 13 May. Pinster den 23 dito He Qyatertempcn. De Ie. den 24. ao* en 27 Febr. De He. den 26. 28 en 29 May. De Ille. den 15. 17 en j8 Septemb. De IVe den 15. 17 en 18 Dccerab.  De Zondags Letters, zyn zeven in getal: als A. B. C. D. E. F. G. en 'worden op de dagen der Week toegepast, zo dat die Letter , waar mede de eerfte Zondag in January gcteekend ftaat, het geheele Jaar door, de Zondagen' aanwyst: By voorbeeld; als de ifte January op Zondag valt; dan is de Zondags Letter door het geheele Jaar A., dog zo de i January op Woensdag viei, dan was de Zondags Letter E wyl naa zeven dagen telkens de E. weder in de hand komt en op Zondag valt. Zo nu een Jaar lang ware 364 dagen, dan zou men alle. Jaaren dezelve Zondags Letter hebben, dat is: men zoude, zo de Zondags Letter van het loopende Jaar A. ware geweest, het volgende Jaar weder met dezelve Zondags Letter A. zien beginnen; maar dewyl het Jaar 365 dagen en omtrent 6 uuren lang is, verhopen tot drie Jaar, ren toe de Zondags Letters, op het vierde Jaar een dag uitmaakende, die, gevoegd by de 365 dagen van htt gemeen Jaar, een j,ia,r van 36Ó dagen uitmaakt, 't welk wy èeri Schrinkel- Jaar noemen, waarin twee Zondags Letters zyn, de een duurende rot den 24 February, en de andere vervolgens het geheele Jaar door. De Zondags Letterstellenaltyd vanG, tot A„ * 1)8 •  II De Zonnen C irke l is niets ander *an de tyd waarop de Zondags Letters die, door de Schrikkel Jaaren uit haar op «ie geraakt waren, zig weder herftellenen dit geichiedt naa zeven Schrils kei Jaare» en dus naa den tyd van agt-en twintig ach tereenvolgende Jaaren, welketydkringdi Zonnen Cirkel genoemd wordt* Hei Gu lde Ge tal, omzyngrooi in t aldus genoemd, is een tyd wanneet de Maan op dezelve dag of datum derzeh Ve Maan weder vol is, als in vorige Jaavtn. By voor beeld; als men op den ifter. January, vcdte Maan heeft, dan zal men /iaa neegen.ien achtereenvolgende Jaaren weder op den iften January volle'Maan hebben. Deeze uitreekening is gevonden door een Atheener , Methon genoemd, 43q Jaaren voor Chrifius Gehorte. De Ep acta, is de ouderdom van dé Maan, by het begin van elk Jaar, wylhet Maanjaar n dagen vroeger als het Bur-i ger Jaar eindigt. Deeze 11 verfchillende dagen worden Epacla genoemd, maar kunnen niet boven dederttg gaan, dewyldertig dagen voor een vollen maanefchyn gehouden worden. De Roomsche Indictie, of het Romeinfch Cyns Getal, is een tyd van vyflien achtereenvolgende Jaaren, naa verloop  foop van v slke de Romeinen aan den Inftèller vau ueeze tydsbepaaling , Keizer Oêtmus Augustus, hunne Cynfen van Goud, Zilvei , Koper en Yzer moest< n opgebragt hebbt... en wel in deeze orde : in de eerfte vyf Jaaren Goud, in de twee. de Zilver en in de derde Koper en Yze . In het derde Jaar van deeze eerfte vyf Ja:,>ren, te tellen van den aanvang deezer reekening af, wordt de Zaügmaaker gezegd jebooren te zyn. De Echpskn, aan de Zon en die aan de Maan, hebben beide verfcbilleiuio oorzaaktn, maar byna gelyke uitwetkfeb , ten opzichte van onze Aarde, naarrlyk datze dezelve op fommige plaatfen vtiot een kleinen tyd van licht beroven, baar rechte oorzaak is niet anders dan de [luiting van de ftraalen der Zon, welke in de Zons vtrdutstenng door het dichte li;., aaam der Maar., 't geen zig als dan in zynen loopkmg, juist tusfehen de Aardeen ie Zon bevindt, voor een gedeelte als voor Dns bedekt wordt en in de Maanjverduis. tering, waar by volle Maan de ftraalen Ier Zon, door de tusfehen komende Aarie belet worden, op de Schyf der Maan :e vallen; dus ziet men in de verduisterie of geëchpfeerde Mam, de fchaduwe /an ome Aarde en in de verduisterde Zon. • * het  liet geheele lïghaam d>r Maan. Dn de ucups niet by ane nieuwe Maanen voorvalt, wordt veroorzaakt door de hel¬ ling oer Maansknng-Joop op de Ecliptica «ie met dezelve eenen hoek maakt. Gedachten over de oorzaak van dr Ebbe en vloed der Zee Het af en aanvloeijen der zee, is een natuurlyk verfchynfel, 't welkdegrootfte philofophen der Oudheid niet hebben kunnen doorgronden , en 't geen zelve de de Nieuwfte en beste Heedendaagfche Wysgeeren veel moeite geeft, Ariftoteles die zo veele weetenswaardige zaaken wegens de verfchynfelen der Zee aangetekend heeft, gaat dit mei ftilzwygen voorby, waarfchynelyk om dat het hem te moeijelyk ware om te b ehandelen, maar federt men de Natuurwetten een juifter bep^a- ' hngtoegekend heeft, feedert mengevon- ? den heeft, dat alle Lighaamen naar rede 1 van haarcn inhoud, op eikanderen weegen, zeedert dien tyd, heeft men meer lichts in de oorzaaken der Ebbe en vloed gezien, te meer, wyl men bemerkte dat dezelve {veelal aanmcrkeiyk ware, als de Man  Maan zig ineciievin haarejfchvngeftalten voordeed, zo dat het fcheen alsofde Zee dan meer of minder zwol, naar het de werking der Maan vereischte. Deeze verlchynfelen getoetst zyr.de aan de Natuurwet van de op elkander weeging der Lighaamen, maaken de op elkander werking van het Lighaam der Maan, tot dat van onze Aarde, tot de waavfchynelyke oorzaak van de Eb en Vloed en wel op deeze wyze: wanneer wy onderftellen , dat de Aarde gantfch met Water omgeeven ware, en plaatfen dan in ons denkbeeld de Maan, onbepaald boven welk gedeelte des Aardryks dat men ook verkiezen moge, dan zal men vinden dat detegenweeging der Aarde op de Maan, en die der Maan op de Aarde , de Aarde eenigzints naar het Lighaam der Maan buigt, maar wyl de Aarde een vast Lighaam is, en de aantrekkende kracht, voornaamlykop het middenpunt deszei s werkt, is haare toeneiging zo zichtbaar niet, als die van de vloeiltof die haar omringt, welke,.zo dra de Maan in haar toppunt nadert, zig als een berg verheft, het geen dan op die plaatfen en Zeekusten, waar zulks gefchiedt, de Vloed veroorzaakt, en in de plaatfen die op deszelis horizont liggen de Ebbe, en weeder in het ncêrpunt, de * 3 Vloed  Vloed; wyl de Aarde door dc aantrekken- de kracht der Maan, eenigzins opgetrokken zynde, eenige ruimte overlaat tusjcnen haar en de Zee, die zig op haaren bodem bevindt, in welke ruimte door het Zeewater dat van de Horizont des Toppunts af-ebt, daar weder eenen vloed verwekt. Maar wyl de Aardein dien tyd dat de Maan haar aintrekking oefFent, met eene ongemeene fnelheid op deszelfs eigene as rond gevo erd wordt, veroorzaakt zy, dat de opheffing der Baaren, oi de Vloed in de groote Zee niet eer voorkomt, dan naa dat de Maan reeds twee uuren door den Meridiaan gepasfeerd is. Dat men sis de Maan nieuw of vol is, het hoogfte water en zulke getyën heeft, die men Springvloeden noemt,'komt daar vandaan, dat de Zon, die meede eenige aantrekking op de Aarde oenent, hoewel , om zyn verafgelegenheid veel minder dan de Maan, haare aantrekking als dan met die der Maan vermengt, en dus eene dubbele verheffing der zeebaaren veroorzaakt, 't geen wanneerde Maan zig in zyne Kwartieren bevindt, gantfeb anders is, want dan werkt de aantrekkings kracht der zon, op eene gantfeh byzondere wyze op de wateren des Aardkloot» als de aaiitrekkingskragt der Maan, door wel.  kende fi? 7 f ^"Onderwerken, keiide kracht, de wateren maar zeer weinig opgeheeven worden, het welk alsdan veroorzaakt, dat het water by de Kwartier Maanen, flechts 8 voeten, en by de Nieuwe en volle Maanen 12 voeten in de groote zee ryst. 5 m Elke zeekust des Aardryks beeftindf>™ übbe en Vloed, want wanneer men eer, Plaats onderftelt, daar de Vloed om zes uuren des avonds ontdektwordt dan zalïU zes uuren door de omwenteling des aJ?7 ryfes deeze geftelde plaats komen iden Honzont van het toppunt, waar in a v oed gehad heeft, ?n dus Zn imfren de Ebbe gewaar worden, dan naa zesuu ren weeder gekomen zyt'de, in het nunt" dat toen zy de Vloed gewaar wierd S «eerpunt was . zal zy^weder Vioéd heb ben, s morgens ten 6 uuren, en naa 2. uuren wentehngs, wedergekomen"vnde in den honzont van her tonnnm- fynae» der Eb hebben ten 12 uuren 0p den mlZlt en dus ,„ den tyd van M uuren 'S %%^^%*«*&$& De bovengenoemde verfchvnfel^ti , hier verhaald naar maaten1 ^ in  in de gfoote Zee en langs deszelfs Kus«s ten voordoen, maar de tyd der Eb en Vloed in byzondere Golven , Baayen , en Zeeëngtens kan daar wel eenigzints vanafwyken. Os  GEOGRAPHISCHE BES CHRYVING VAN HET TURKSCHE RYK I N EUROPA.   11   GEOGRAPHISCHE BESCHRYVING VAN HET TURKSCHE RYK I N EUROPA. De Landen welke de Turken thands in Europa bezitten , kan men, volgends de nieuwfte Landbefchryvingen in drie voornaame Gewesten verdeden : te weeten I. Het eigentlyk Europisch Turkeyen. II. Griekenland. III. Klein Tartaryen. I. Turkeyen bevat de Landfchappen a.) Romanie of Romelie. b.) Bul. gari^ Seryie, Bosnië, Cr patten, A * £itL  C 4 ) Slavonien en balmaih. c.) Walackyen. d.) Moldavië. II. Griekenland bevat a.) Macedonië. b.) Albanië, c.) Thesfalië. d.) Z,*'y^Atf. e.) Het Schier Eiland M> , en de Eilanden in den Archipel. III. Klein Tartaryen houdt in: a.) Het vaste Land van Tartaryen % en b.) het Schier Eiland Crim. Het Land grenst ten Noorden aan Hongcryen, Poolen en Rusland. Ten Oosten aan de Zwarte en Azophfche Zee, als ook aan de Marmora en Leyanifihe Zee, welke de Archipel ge-* noemd wordt. Ten Zuiden aan de Middelland ft he Zee; en ten Westen aan de Golf van Venetiën* pe Rivieren welke het Land dootftroomen zyn: 1. De Uonau, welke Moldavië en llongaryen van Bulgarie, Servië en Slaventen fcheidt: en aanrner. kelyk is, wyl het de eenigfte Rivier iu Europa is, die tegen het Oosten af. loopt, daar de overige meest oostelyk ontfpringen ; welke afloop den Romeinen veel gehinderd beeft in hunne oorlogen tegen de Barbaren aan gene zyde van den Donau. 2. De Nieter. wélke '  C 5 ) welke by de fterke Vesting Oczakow in de Zwarte Zee ftort, zynde in Muscoyie by Smolensko ontfprongen. 3. De Don of Tanais, een voomaame Vloed, nieede uit Muscovien afdaaiende, en uinn©ndende in de Azo'jhfche Zee. 4.) BeNiester, fcheidende Walachyen van Tartaryen. 5.) De Spg, ftortende in den Tanais, tusfehen Oczakovs en Nieuw Cherjon. en 6.) DePruth, welke door Moldavië ftroomt, en in den Donau valt. De Zeeën die bet Turkfchc Ryk befpoelen, zyn voornamentlyk : De Azophfche, Z.warte, Marmer a^ Levantfche of Archipelfche en Middelland/the Zee en de Golf van Venetien. De Lucht is in geheel Turkyen, dat genoegzaam , immers wat het Europeaansch Gebied der Muzulmannen betreft, onder eenerlei climaat ligt overal even gemaatigd, en bv uitftek vruchtbaar; alhoewel het Land overal een wildernis gelykt, daar de Turken te traag zyn, om den anders milden grond te bebouwen. De Regeering in Turkyen is Despotiek of onbepaald Wille, keurig, zynde alle de inwooners van Turkyen afhangeiyke Slaaven van den Sultan , die een Groot~Vizir, als zyn ' Onderkoning bezigt, op wien de ReA 3 gce-  C * ) geering ook veelal berust, en die zeer ügtelyk in de ongenade des Sultans vervallen kan, in welk geval zyn dood, door middel van den ftrop, zeeker is. De Sultan trouwt zyne Dogters, die by by de Sultanen des Serails gewint, alleen aan mindere Fizirs en Grooten des Ryks uit, die door deeze hunne Vrouwen ook voiftrekt despotiek geregeerd worden, welke zelfs recht van leven en dood over hen oefenen ;fchoon de overige Vrouwen in Turkyen onder de ilavernye hunner Mannen moeten bukken. De Turken zyn voor 't overige eene zeer gemakzoekende Natie, zynde zelfs te gemakkelyic om een wandeling te doen, waar over zy de overige Enropcaanen befpotten , daar zy geheele dagen in hunne Huizen, op een Sop ha, met Tabak rooken doorbrengen ; geene leerzaamheid of nieuwsgierigheid is ook onder hen bekend; dit ongevoelig en dof leven wordt niet weinig geholpen door de groote menigte Opium, «he zy, zo wel in hunne Kcffv en Servet, als zelfs voor fpys gebruiken, en den gantfchendag kaauwen ; dit maakt ben zo dof en ongezellig, dat ze zomtyds een geheelen dag kunnen doorkrengen met rooken, zonder eenig woord  C 7 3 woord te fpreeken; voor 't overige zy» zy zeer Godsdienftig in het navolgen der Mahomedaanfche Godsdienstregelen, en gelooven zo vastelyk aan een yoorhepaaiing of predestinatie, dat zy zelfs die leer daar door tot roekeloosheid toe, misbruiken; begeevende zig in Pesttyden al te zeer in gevaar, waar door het Land fomtyds groote fterfte lydt , en by geval van brand zyn zy rueede flap tet hulpe, dat veeltyds halve Steeden aan 't vuur ter prooije geeft egter in den Oorlog komt hen deeze Itoutmoedigheid ongemeen te flade; want, wyl zy meenen dat zy bun gevaar niet kunnen ontkomen, zo vechten zy wanhoopende en welgemoed. Zy noemen zig Mnzulmans, dat is waar» geioovigen, want de naam Turk (een Boef) is een fcheldwoird onder hen. Deftaat der Weetenfchappen en Geleerdheid is, na het laatfte bericht dat de Ridder Torretini daar van waereldkundig gemaakt heeft, in lange na zo verwaarloost niet als men wel meent Deeze Schryver, die zig eenigen ryd in Turkyen opgehouden heek, zegt, dat de Koran ot hun Wetboek hen niet verbiedt de letteren te beoefenen, geiyk men eerst, doch ten onrechte, geA 4 meend  C 8 > meend heeft; ja zelfs dat zy, behalve» dit boek, verfcheidene werken 20 in de Genees- Sterre- Wis- Aardryks- ais Cefchiedkunde en Wysbegeerte bezitten, behalven de Griekfche Autheuren, als zyn Arifioteles en andere Wysgeeren, welke, toen de geleerdheid uit Griekenland naar Barbaryen trok, door hunnen Averroes,Avicenna, oïAben Said* tn andere Geleerden in het Arabiesch vertolkt zyn, waarom zy het Arabiesch en Perfiesch als geleerde Taaien leeren, even gelyk wy het Grieksch en Laiyn, te weeten om die beroemde Schryvers In hun taal te kunnen leezen. Zy hebben zelfs nu, volgends den Heer 1'orretini, Schooien en Academiën ter voortplanting der geleerdheid, en de onlangs overleden Sultan Abdul Hamed heeft de Boekdrukkerye, die 'er reeds door een zyner voorzaaten opgericht is geweest, maar fints weder in verval geraakt was , herfteld. 'Er is ook te Conftantinopolent in een vertrek des Serails, eene Bibliotheek van meer dan 2000 Manufcripten, waar onder waarfchynelyk veele zeldzaame Griekfche Autheuren zullen zyn; maar de Sultan laat niet toe dat 'er iemand, laat ftaan een vreemdeling, 20 diep ia het Serail doordringe. De ge-  C 9 ) genoemde Heer Torretini hadt 'er egter de Catalogus van gezien. ■ De voornaame Steeden welke in het Europïesch gedeelte des Turkfchen Gebieds gelegen zyn, worden aldus genoemd; vooreerst in de Provintie Romanie, ligt de tegenwoordige Hoofdiïad des Turkfchen Ryks, welke wel eer Bjzêniium geheeten was , en van Conjlantyn de Groote, Nieuw Rome genoemd werdt, waar van daan de geheele Provintie, die oudtyds een deel van Thracie was, den naam van Romania, of Romelia, verkreegen heeft,en naa zyn dood Conflatim tinopolis, dat is Confiantyns Stad her-» noemd is, hebbende hy den zetel des Roomfchen Keizerryks van Rome aldaar verplaatst, en de Stad met een fchoone Renbaan, Capitool, en fraaije Gebouwen voorzien. De Hoofdkerk weleer aan St. Sophia gewyd, is nu eene IWosquee of Bedehuis der Turken, die deeze Stad A0- T453 onder hunnen Sultan Makometh II. bemagtigden, en dezelve thands den naam van Stamboül geeven. Zy ligt allergefchiktst voor den Koophandel,en ons een beheerfcheresfe der Zee te zyn, daar zy de geheele Zwarte en Marmora Zee, benevens den Archipel, in heure nabuurfehap A 5 heeft;  < 10 ) heeft; zy is omringd met vyf Vcorlteeden , zynde Casfum, Poeha % Pera% Thephana en Galata% in welke laatfte Voorftad de Ambasfadeurs der Christen Mogendheeden meest bun verblyf houden, inzonderheid als de Pest of eenig Oproer in de Stad ontftaat. , De Haven der Stad is zeer aanmerkegk, als l isfchen twee Zeeën liggende, «et Serail van den Sultan is zeer merkwaardig, wyl deszelfs Poort het geheele ■K-yk den naam van Ottomannifche Poort or Pons doet draagen. 'Er zyn een zeer groote menigte menfehen in dit baleis gehuisvest, zo dat de Hr. Mon~ ■rtraije verhaalt een rekening van den Kok gezien te hebben, waar uit bleek , dat binnen deszelfs muuren jaarlyks 30,000 Osfen, 2o,oco Kalven, 60,000 Schaapen , i6\ooo Lammeren , io,coo Geiten, 100.000 Kalkoenen en Ganzen, ioc,ooo Duiven, 2od,oco Kuikens, en 130.000 Tarbotten geconfumeerd wof\den, en alhoewel daartoe een groote meenigte monden vereischt wordt, zo is 't egter zo ftil binnen de rnuuren van dit Paleis, als of 'er geen enkel mensen in gevonden wierdt, en dat komt daar van, dat men 'er niet dan door tekens op de vingeren fpreeken mag,  C u ;> mag, welke ftomme taal de Inwoonerss ook zo goed verftaan als de natuurlyke fpraak De Stad doet zig voor 'c overige, uit Zee gezien wordende, zeer fraai voor, als zynde /mphïtheaters gewyze, tegen eene hoogte gebouwd, waar door alle de torens der Stad, die menigvuldig, en alle met vergulde halve Maanen voorzien zyn, tevens ia het oog vallen, en het lich: der Zonne aangenaam blikkerend wederom kaatlen ; maar van binnen befchouwd , is de Stad lang zo fraai niet, zynde naauw en zeer flordig bebouwd. De Jooden en Fianken, zo noemen zy de overige Euroneaanen, zyn meest alle in de Voorftad ..Galata gehuist, waar ook Herbergen en Wynhuizen zyn , waar zelfs de Turken wel eens hunne Wet komen verbreeken, met zig in den wym te verloopen. — Voorts ligt 'er ia Romanie nog de Stad AdrianopoVs, voortyds Oresta, na den Griekfchcn. Orestus, genoemd, maar naa dat dezelve door een Aardbeeving verwoest was , door Keizer lladrianus herbouwd en na zyn naam Hadriaaas Stad geheeten. Onder rneer anderen kleine SteedjenS vindt men 'er ook nog Trajanopolis, Philippopolis enz. De Steden Nicopolis en  C 12 ) en Sophia in Bulgarie, de lsatfre onbeinuurd, en de Refidentieplaats van den J>eglerbey 0f Landvoogd van Romanie. Bucnarest. in Walachyen , hier woont meede een Landvoogd; Jaspy in Moldarle» voor2ien van een flerk Kasteel enz. II. Griekenland bevat a.) Macedonië, Welks Hoofdflad is Salonica of Tesfalontca, oudtyds werdt deeze Stad Therme geheeten. Men vindt 'er ook nog Sta. gira, een klein Steedjen , beroemd wegens de geboorte van den Wysgeer Anjtoteles, de Leermeester van Aie'xander de Groote. b.) De Kust van Ma* cedomen was wel éer Epirus, thans is zy Albanië geheeten, de Hoofdflad is Scutan: voords vindt men 'er Durazzo. zynde by de Gefchiedfchryvers onder den naam van Dyrrachium bekend, en de Stad waar naar Cicero gebannen werdt. Hier omtrent heeft ook het oude Dodogelegen, waar een Bosch en Tempel aan Jupiter gewyd, geweest is, in welken Tempel een Fontein was, waar m men brandende fakkels kon uitdooven, en uitgedoofde ontfteeken. Voorts is hier nog Chimeera, het Acroceraunia der Ouden, en Palofia. Het geheele Land Albaniè'n wordt meest door Griekiche Christenen bewoond, c.} Thesja- li'è  C 13 ) ///bevat Larisfa, de Hoofdflad, van zeer hooge oudheid, ais zynde de geboorteplaats van Achilles ; hier omtrent is de Berg Olympus, waar op de Ouden de woonplaats der Goden fielden, als ook de Bergen Os fa en Pelion, waarvan de Dichters verhaalen, dat de Titans of Reuzen, die den Goden hemel beflormden, dezelve op eikanderen flapelden om 'er een flormladder van ta maaken. De Zondvloed van Deucalioti en Pyrrha wordt meede verhaald hier voorgevallen te zyn. Hier is ook hec fabelachtig Tempé, of de gelukkige Landflreek der oude Dichters geweest, nog is dit oord beroemd door de Landengte by Therwopyle, waar de dappere Macedonifche Koning Leonidas, met driehonderd Grieken, tegen een talieloos leger der Perfiaanen ftrydende, manmoedig roet aüe zyne manfchap fneuvelde. d.) In de Landflreek Lavadie, daar Lepanto de Hoofdflad van is, lag eertyds de Stad A'-hena, waar nu nog een Steedjen, Sethines geheeten, gevonden wordt; deeze Stad is zodanig vermaard, gelyk ook de gcheelï Landflreek , die te dien tyd Achayen en Attica genoemd werdt, dat wy 'er hier niet breed over behoeven uitteweiden ;  C 14 ) zy was de Vaderftad der wysheid en de bron van alle onze voornaamfte Weetenfchappen , waarom zy ook aan de Godinne der Wysheid Pallas Athene gewyd werdt, en daar van beuren naam onthng, daar zy te vooren, wanneer zy in 'tjaar der waereld 2496 door Cecrops gedicht werdt , Cecropia heette. De Turkfche Keizer Mahometh II. heeft ze in den jaare Christi 1455. zyn beheerfching onderworpen , en thans wordt ze gedeeltelyk door Turken, Griekfche Christenen, en weinige Jooden bewoond, dj Livadia, weleer Hellas, waar de hoogfte Berg in Griekenland, te weeten de aloude Parnas en Helicon gevonden wordt, in de nabyheid van het nu verwoeste Delphos, bekend door zyn Godfpraak, en het SchierEiland Mor.ea, bevattende de Hoofdflad Corinthe, deeze was in de bloeijende Eeuw van Griekenland ongemeen fchoon van Gebouwen, en de Vaderltad van geheel Griekenland: de Corinthifche Bouworde die een allerprachtigst voorkomen heeft, is hier door Callimachus uitgevonden; thans is het een half verwoeste en verlaaten Stad. Het Landfchap dat eenyds Peloponefus of Pelopspilandgeheeie» werdt, heeft nu zynen naam  C 15 ) «aam Morea, van deszelfs gedaantewelke veel na een Moerbezieblad zweemt, ontfangen. In dit Landfchap heelt ook, in hec oord dat wel e^r La. tonica heette, de Stad Lacedamon of Sparta gelegen, welke de Hoofdftad eener Republiek was, die door de itrengfte , doch tevens verftandigfte wetten geregeerd werdt, thands heet deeze Stad Mefitra. en is onverwinlvk iterlc. Her geheele Schier-Eiland Morea behoort tegenwoordig aan de Venetiaanen, gelyk ook eenige Eilanden in den Archipel. e.) In het vaste Land van Tanaryen, [ook wel Klein Tarta- & iïnï00* ,ee^ Mahmetaanscli Pnns, of Cham, beftuurd wordt, die wanneer 'er geen afftarnmelingen uit het Ottomannifche Huis meer overhr ÏSr' 5en Twkfchen Zetel beklimmen moet;] vindt mende Hoofdftad Back. Merai oï BachaCerai, en wel in een Landfchap deszelfs. 't welk eenSchierEiland ra de Zwarte Zee uitmaakt, en dei Crm heet, doch wel eer het Taurifche Cherfomfus genoemd werdt, dit geheele Land is zeer vruchtbaar in tam vee, maar wilde beesten worden 'er met gevonden; de Inwooners zyn noff «er woest van leyenswyze, eetendl raauy  muw Paardenvleesch voor een gewoon voedfel. In het vaste Land vindt men op den oever van de Rivier Nieper, de; fleike Steden Oczakow en Nieuw Cher. Jon, wiens ligging nog op weinige Landkaarten gevonden wordt, en aan den oever der Rivier de Nies ter, de Stad Bender, welke de Rusten bemagtigd hebben, en die als een lleutel van ge-, heel Europiescb Turkyen aan te mer« ken is; nog vindt men, in Klein Tarta< ryen de Steden Precop en Azoph, welke laatfte Stad de Rusfen toebehoort. Zy ligt in het Land der Cuhanfche Tar-> t aar en, waar men ook het zeer berugte Gebergte Caucafus aantreft, dat onge. meen hoog , woest, en geheel met fneer.w bedekt is. Alvoorens wy van bet vaste Land van Europisch Turkeyen affcheiden, en tor de Eilanden overgaan, moeten wy nog acht geeven op twee Kasreelen,^welker eene in het Landfchap Romanie, in Europa, en de andere in Natolie, in Azia, gelegen is, en waartusfchen dé TMarmora Zee met een ftraat heenen ftroomt, deeze Zeeëngte die weleet BeUefpontus genoemd werdt , na de overtocht van Phrixus en Helle, zynde Kinderen van den Koning Aihamas, die  die, van hunne Stiefmoeder vérvo!*d wordende, op een Ram, met een gouden vacht, deeze Zee over,naarColchos m Azia zwetnden, waar Vhrixus alleen aanlande ; dewyi Helle in deeze Z*e die daarom heur naam voert, verdronk. Over deeze Zeeëngte van Helle Jiwt Xerxes een brug opwerpen om in Griekenland te landen, van de Stad Mydus lotdt Stad Seflos, welke Ste. oen nog in weezen en beroemd zyn door den ongelukkigen Minnehandel van JJero en Leander, Se/los was op den Uithoek van Romanie, en Abydos ot> den hoek van Natolie gelegen. Hero was een Priesteresfe van Venus in de : ïstad beftos , en Leander een jongeling, woonende in de tegen over liggende Stad Abydos, welke aan Hero kennis kreeg, by gelegenheid dat het *eest van Adonis in Seftos gevierd werdt, ter welker gelegenheid dl meesJe Inwponers der rondom liggende Griekfche Steden , zig te Sefos be- Hero nu' weSens beuren gewydenftaat. geen gemeetrfchap met mannen mogt hebben, ondernam Leander des nachts de Helle/bónt over te 2wemmetlï en haar op het Kasteel, Waar zy woonde, te bezoeken, waarB. toe  C 18 ) toe zy hem gelegenheid gaf, door eeai fakkel uit te lleeken, op welks licht hy afzwom, maar laatftelyk door eeni ftorm in de baaren fmoorde, welke ongelukkige liefde de Griekfche Dichten Muzaus met veel roems bezongeni hee t, zyrde zyn Dichtftuk nog by des Geleerden in hooge agting. ■■ Dei twee Kasteden welke thands op de uit-hoeken van deeze ftraat gefhcht zyn , worden Dardanellen genoemd, na de. oude vStad Dardana, die weleer in Na-, tolie gelegen heeft, zy zyn zeer fterk,, en de fleutel der Zwarte Zee en van: geheel Turkeyen. —- Het vaste Land en de Schier-Eüan-' den befchouwd hebbende, zullen wy i tot de Eilanden overgaan, welke men in menigte in dit Europisch gedeelte: des Turkfchen Ryks aantieft en wel I voornamentlyk tusfehen Natolie en 1 Griekenland, waarom deeze plas ook; het Hoofd der Zee, of, met een Griekfchen mam,Jrchipelagos genoemd wordt, , van waar zy in de hedendaagfche Taa- ■ len de Archipel geheeten wordt. Wy vinden daar i.) het Eiland Negropont, , het grootfle der Griekfche Eilanden,, wel eer Eubcea geheeten. 2. Lemnos s of Sthaütuene, 3.} Mitylene, of Lesbos 1 dei  C 19 ) Sappho. 4 ) scios of Chios, een om *yn wynen beroemd Eiland. 95.Sam?t dit e land was wel eer vermaard wegens een beroemden Tempel van Junof en Aeure Godfpraaken liet hooren. 6.) £ïJrS\de banP,aats va* den Euuu gelist Johannes, die aldaar zyne Qfi*»baattngen gefchreeven heeft. 7.) JMiwr/ö, oudtydsgenoemd, by dit Eiland ftortte Aarw, die met zyn Xi,? nt fUs* uit het Laby«nth van w r-i°niV,ugt was' in Zeei waarna o NLi,d zynen naam ontfangen heeft. »0 Oelos of öiV/oj, het Eiland waarop Latona, Apollo en gebaard heeft. 90 /tem, beroemd wegens zyn Mar* mor. io.j Andros, en 11.) r^r/o.r. Nog vindt men in deeze Egeefche en joniiche Zee, eenige min aanmerkenswaardige Eilanden. Maar langs de kust vzn Azia ügt ia.) het Eiland Coj, de jeboorteplaats van Hippocraies. 13 ) «Aorfffj, waar wel eer het groot Zonneheld, of Coïosfus geftaan beeft, tuschen welks beenen een fchip doorzeien konde. 14.) Candia of Creta, de cbuilplaats van yupiter, waar hy, door e Lorybanten, opgevoed werdt, een zeer B 2 groot  C 20 ) groot Eiland; nog liggen 'er ten westen; van Griekenland de Eilanden i5,)Corfu. 16.) Cephalonia ,ex\ ijf) Zante, of het oude Zacynthus, deeze drie Eilanden i behooren den Venetiaanen. Tot dus verre gaat het Turkfcbe Gebied in Europa, maar op het Kaartjen: is ten noorden nog zichtbaar, een gedeelte van het Koningryk Hongaryen^ met de flerke Stad Buda, of Of en, em Zevenbergen, Ten westen een gedeelte i van Oostenryk , en de Republiek vani Venetiëbenevens de geheele Golf vani Venetië, of de Adriati/che Zee, waaraan het westelyk gedeelte van lllyriënk en Griekenland grenst. Ook ziet men nog het geheele Koningryk Napels, met den brandenden berg Vefuvius*. en het: Eiland Sicilië, met den Vulcaan Etna, benevens een groot gedeelte van Italië ten de Middelland-feite Zee; ten zuiden en «ten oosten een gedeelte van het gebied •der Turken in Azia, als zyn, de Tar-< iaaren van Cuban, en het groot Land» fchap Natolie, waarin de voornaarae Handel- en Zeeftad Smyrna; en eindelyk langs de kusten van de Zwarte Zee of Pontus Euxinus, de Steeden Samastro en Trebizonde. Het lurkfche Ryk in Europa ligt op de  C 21 ) de lengte van 37 tot 58, en op de 1 breedte van 35 tot 481 graaden. Deszelfs lengte is in een regte lyn genomen, van het oosten tot het westen, omtrent 105 Duitfche Mylen, en ide breedte van het meest zuidelykst gedeelte van het Eiland Candia tot het meest noordelyk gedeelte van Walackyen, wordt gefchat op 210 Duitfche Mylen. B 3 KAAM-  C 22 ) N A A M L Y S T Der vooroaamfte, thans in leven zyn-i de, regeerende Keizeren, Koningen i en Voiflen in EUROPA. Met hunnen Ouderdom, Huwelyken eni aanvaarding van de Rsgeering, na de Orde van het Alphabeth gefchikt. Voor 't Jaar 1790. B b 1 ë r e n , is, door het overlyden van 1 den Jaatftsn Keurvorst Maximiliaan Jo. leph, aan de Paltz vervallen. Zie Paltz; Brandenburg, zie Pruissen. Brunswyk Wolffenbüttel van de \ Lutherfche Religie, KarelWilhem. Fer-  Fermnand oud 9 OcL 55 Jaar , gehuwd met Augufta, Zuster des Konings vaa Engeland oud n Aug. 53 Jaar. De Refidentie Stad is Brunsw'yk. Denemarken, van de Lutherfche Religie, Koning Christianus VII. oud 29 January 41 jaar, is Weduwnaar van Caro» lina Machtildis, Zuster des Konings van Groot-Brittanniën. De Koninglyke refidentie Stad is Cop pen tijgen. _ Enseland, van de Gereformeerde Religie, Koning George Willem Fredrik, onder den Naam van George den 111. Keurvorst van Hanöver, Oud den 4 den JunYi52jaar, gehuwd met SophiaCharJotta, Prinfes van Mecklenburg Strelitsoud den 19 Mey 46jaar, de Koninglyke Refidentie Stad is london. Genua, van de Roomfch Cath. Relicie Jacobus Mara Brignola, verkooren 1779. de Refidentie is Genua. Groot Brittanien. Zie Engeland. Hanöver, (Keurvorst van) Zie hier boven op Engeland. Hessen Cassel, van de Gereformeer, de Religie, Landgraaf Wilhelm, oud den 3 Juny 47 jaar. is ook Graaf van Hanau, gehuwd metWilhelmina Carolina,dochter van Frederik de Vyfde, Koning van B 4 De-  C24) Denemarken, oud den ioden Tulv Ar jaar. de Refidentie Stad is CassÉl. z B p° N ° A R Y 'é N" Zie Duitfche K e i«: Keizer , (Duitfche) doch in Maart ^ van iiaargefcheiden , deeze Prinfes refideerc te irankfott aan den Main, De Vorst is  C *5 ) is weder in hetHuwelykgetreeden, met een Prinfes uit den Huize Jefubau, genoemd Eudoxia, dog weder van haar gefcheiden in 1788. dezelaatfte Geroaa. lin is overleeden 19 July 1780. de derde Geraaalin is AnDa, Gravin van Medem - oud den 3de Febr. 29 Jaar. De Refidentie Stad is Mitthau- Luyk , van de Roomfche Cath. Religie, CezarConftantyn Frans5Graaf vanHoensbroek, verkoren den 21 July 5784. oud den 27 Augustus öö Jaar. Refideert te LtTYK. Maltha , van de Roomfche Catholyke Religie^xmxiUQX de Rohan, Grootmeester den 13 Novemb.25jaar ,oud 19 April 65 Jaar. De Refidentie is Maltha. Mentz, van de Roomfch Catholyke Religie, Fredrik Karei Jofeph Baron van Erthal, AartSbisfchop en Keurvorst van Mentz, Bisfchop van Worms, oud den 3den Jan. 71 Jaar. Refideert te Mentz. Modena, van de Roomfche Catholyke Religie, Hercules Reinaldus, oud den22 Nov. 63 Jaar, gehuwd met Maria Therefia Francisca, Erfdogter van den Hertog van Massa Carrara, den 16 April 49 Jaar, oud den 29 JunyösJaar. Refideert te Modena» B 5 Nas-?  C 26) JUlttAU$lETZ? van de Gereformeerd, Jxeltgte Vorst Willem de Vde, Prin AdS1*13"^"; C„»Pitein Ge^aal ei 2v Z V°.Ud dCn 8ften Maart 4^ Jaar; \?, J9 Taar* Eerst onder voogdvfchao booren8^^3 Vf0UW Moeder Sa ^ öooren Kroon - Prinfes van Engeland mSen ^-C-H-Frifo^laaS ™XTn' ^orgevailcn den i2Februa. van H 3E V?l?' ^ vooëdykhaa heid £l„ Mog' in meerderjaarig-. cehmfn ?men', den 8 Maa" i?öö. en, fB3d de" 4'Jen Odlober 23 4r,met • fes van pa SrPHIA wil^lm,na ,! tü« ,vanTPru'sien, oud den ?den Augus- • uepjaatsis 'sGravbnhaok. i?^SAUE.W?,-;BURG 'yan d"Lutherfche oaS 'o?erdrik VP,em' oud de» ^5 JJttob. 22 Jaar Gehuwd den 14 Au?. Aircnberg oud den 19 April iü Taar. 1V KoniPZ Ferdinand de iv. darde Zoon van den Konina van ^anje: oud den ia Januaiy ^Vaïï Ge-  (*7) Gehuwd met Maria Carolina Louila; Aartshertogin van Oostenryk: oud den 13 Augustus 38 Jaar. Oe Koninglyke Refidentie Stad is Napels. Oostenryk. Zie Duitfche keizer. Oranje. Zie Nassau Dietz. Orleans. , van de Roomfche Catholyke Religie, Lodewyk Philip, Hertog, oud den I2den April 43 Jaar, gehuwd den 5 April 21 Jaar, met Louifa Maria Adelheide, Prinfes van Penthievre , oud den 13 Maart 37 Jaar. Refideert te Parys» Osnabruo, van de Gereformeerde Religie, Bisfchóp Fredrik, de 2de Zoon des Konings van Engeland: oud den i6den Augustus 27 Jaar. De Refidentie Stad is O s n a b r u o. Paltz, yan de RoomfcheCath. Religie% Keurvorst Carolus Theodorus, nu ook Keurvorst vanBeiëren, oud den 11 December 66 Jaar, gehuwd den 27 January ; 47 Jaar, met Maria Elizabeth LMnles van Sultzbach, oud den 7den January 69 Jaar. De Refidentie Stad is Dusseldorp P abmAj van de Roomfche Cath. Reli* pie, Hertog Ferdinand, oud den 2often 'January 39 Jaar; gehuwd met Maria Amaha Joiepha van Oostenryk, oud den aoüen  joften February 44 Jaar. De Refidentie Stad isParwa. „.f." s • pi«s VJ: uit den huize Brafchi g oud den suften December 73 Taar. De*! Refidentie Stad is Rome. Poolen, de Roomfche Cath. Religie t Koning Staniilaus Augustus Poniatouws-. Ky, onder den naam van Staniilaus den i liden ; oud den ^den January 58 Taar. De Refidentie Stad is Warschau. Portugal, van deRoomfch Cath. Reli- , £«VKoningm Maria Franfisca Ifabella. , oud den i7den December 54 Jaar. De Refidentie Stad is Lissabon! Pruissen, van de Gereformeerde Relt- Sn'n °nJngLFredrik Willem; Keurvorst van Brandenburg: oud den 25ften Sent. itlrZ^ehu^d ?etFredrica Louifa van Westen-Darinftad, oud 16 Oc5t.3Qjaar. De Refidentie Stad isBerlyn. r ^ U S Lo N,D».rfirw ^ Griekfche Religie , Keizennpathanna de Hde, oud den 3den Mey 61 jaar . Douairière van Petrusden lilden. De Refidentie Stad is P e t e r s- BURG. i,v?ardjnlë.n9 van de Roomfch Cath. Re* Koning Viftor Amadeus Maria, oud  (29) oud den'27ften Juny 64 )Wf Wedj* wenaar va/Ma da Antoma■ F«din«nda, Infante van Spanje, °v?Je?£ c'd is Septemb. 1785. De Refidentie Stad is TüUINi SAxm.vande Roomfch Cath. ReUgie, Keurvorst Fredrik August oud de»£3 ften December 40 jaarGeh^dp^f Maria Amalia Augufta Prmfes vanPaltzTweebruggen, oud den n den Mey■ & jaar. De Refidentie Stad is Dresden. Spanjf, , van de Roomfch Cath. Religie, Koning Karei de IVde.oudden 12N0V. 42 Taar, Gehuwd den 4 Sept. 25Jaar, £etJ LouUa Maria, Princes van, Pjrma. oud den 9 Dec 39 Jaar- De Refidentie Stad is Madrid. T r1 e r, van de Roomfch Cath. Religie , Keurvorst Clemens Wenceüaus .oud den aftften September 51 jaar. De Relidentie Stad is Trier, Venetiön, van de Roomfch Cath. Re* ligie, Doge, PaulReinierverkoorenden ijjun.1779. De Refidentie Stad is Va- NETlëN. Vrankryu, van de Roomfch Cath,' Religie, Koning Lodewyk de XVIde, oud den 23ften Augustus 36 Jaar: Gehuwd  C30) huwd met Maria Anna Antnonïa Aartsi 3 " va.n Oostenryk, oud den a NottSST 0cRefid--plaats iS! Zweden, de Lutherfche Relw'tP fcomng GBfluf oud den S4Ve„ Jalf £ \ TOO-  TOONEEL - OEFENING.   TOONEEL - OEFENING. Inhoud van het Krygsfpel DE GRAAF VAN WALTRON. Dit fraaije en aandoenly^e ftuk is na het Hoogduitsch van den Heere M ö lle r gevolgd. De drie eerfte Bedryven zyn door wylen den Heere A- Hartsen, en de twee laatfte door der* Heere H. J. Roullaud vertaald ert berymd. De inhoud van hetzelve is als volgt: - De Graaf van Waltron, een braaf ert achtingswaardig Officier, doch zeet driftig van aart, heeft het ongeluk, naa dat hy kort te vooren zynen Prins, op; eene heldhaftige wyze, van een aanmerkelyk gevaar verlost hadt, van in gefchil te geraaken met zynen Kolonel, wegens het deferteeren van twee mannen van zyne Compagnie, en geraakt door zyn driftig geftel, tot zulk ee* woede, dat hy tegen de Subordinatie misdoet, den degen tegen den Kolonel trekt, en onmiddelyk daar op gevangen genomen wordt , om, volgends het ttaadrecht, geftraft te worden. Dit C voor-  C 34 3 voorval verwekt, niet alleen by zynn medeofficieren, die hem allen eevet zeer beminnen, maar ook by denKolo-; nel Graaf van Bembroek, met wieni zuster Waltron getrouwd is, de grootfte ontfteltenis en droefheid, die not vermeerderd worden, door den komsi van de Gravin van'Waltron in 't leger { die, geheel onbewust van dit toeval, heuren Gemaal met heur byzyn tragtti te verrasfchen, en hem wegens de ver-i losfing van den Prins geluk te wenfchen, doch welhaast zyn ongeluk ge^ waar wordt, het welk haar in hevige klagten en verwytingen tegens heur' Broeder, Waltrons Kolonel, doet nitt barften. Ondertusfchen alles tot het houden van 't Standrecht gereed ge* maakt zynde, verfcbynt Waltron voor hetzelve, worde gehoord, fchuldig ver* klaard, en gevonnisd, om, volgends Krygsrecht, doorfchoten te worden. Onder dit alles blyft de Graaf van Wal-, tron even bedaard, te^wyl de overige; Officieren, en inzonderheid zyn boe«: Zemvriend, de Kapitein Winter, dui-i delyke blyken van hun medelyden met: den braaven man, geeven, wiens leed,! door de ontmoeting van zyne vrouw, «a de bittere klagten die zy uitboe-: zemt»  C 3f ) zemt, niet weinig verzwaard wordt, lntusfchen maakt de Graaf van Waltron de vereischte fchikkingen om zyn naderend noodlot te ondergaan, en neemt een zeer teder affcheid van zynen zwager, de Kolonel Bembroek, en van zynen boezemvriend, de Kapitein Winter,dien hy de zorg voor zyn ongelukkige Vrouw en Zoontjen, naa zyn overlyden, opdraagt, en vervolgends aan alle de overige Officieren van zyn Regiment, welken intusfchen, en inzonderheid de Graaf van Kroonenburg , een jong doch edelmoedig Officier, alles aanwenden om Waltron te behouden, doch vruchteloos, dewyl het vonnis uitgevoerd moet worden, en deeze treurige plegtigheid neemt welhaast een' aanvang. Zo als Waltron zig bereid om te knielen, dringt zyne Gemalin, met loshangende hairen, en in de uiterfte woede, door 't Volk heen, vliegt naar heuren man, omarmt hem, en Waltron voor altoos verlooren achtende, wil zy zich uit wanhoop doorftceken, doch Waltron eD Winter ontwringen haar de pook, waar op zy vervolgends, door al dat worftelen afgemat , in zwym valt.. Hier op wordt WttltïQn geblinddoekt, en zes SoldaaC a ten*  ( 3« ) ten , met overgehaalden liaan, treden tegens over hern, doch op het oogenblik dat zy beweeging maaken om aan te leggen, hoort men halt! roepen, een witte doek vliegt ter gelyker tyd vooruit , en onmidlyk verfchynt de jonge llroonenburg, en voord naa hem de Prins zelf, beiden ten uiterften vermoeid, en byna buiten adem. De Prins vliegt met drift naar Waltron, rukt den blinddoek van zyne oogen, omhelst hem, en fchenkt hem volkomen vergiffenis. De Gravin van Waltron , door al 't gejuich der Officieren weder bygekornen zynde , ziet den Prins, kuscht van blydfchap zyne voeten, en vliegt in de armen van beur' Gemaal , dien zy in de uiterfte vervoering van vreugd omhelst. De dankbaare Prins fielt hier op Waltron tot hooger post by 't leger aan, en hangt hem^ zelf een Ridderorde om de hals. De jonge Kroonenburg, aan wien Waltron, voor 't grootfle gedeelte zyne verlosfing te danken hadt, door de vlyt die by aangewend hadt, om den Prins van Waltrons gevaar te verwittigen, ■wordt door elk genreezen , en door den Prins mede beloond. Terwyl ieder •even opgetogen en over Waltrons verlos-  ( 37 ) losfing verblyd is, hoort men eenige kanonfchooten, en kort daar op een algemeen alarm, waar door men verneemt dat de vyand naaby is Terwyl zy allen zich vaardig maaken hem wel te ontfangen , neemt de Gravin van Waltron heuren Gemaal in heure armen en moedigt hem ten ftryd aan, waar op de Prins, Waltron, en alle de overige Officieren , onder een algemeen gejuich en Vivat vertrekken, waar mede dit Krygsfpel een luisterryk einde neemt. C 3 Op  C 38 ) Op het Tooneelplaatjen voor BE GRAAF VAN WALTRON. Rarupzaalge drift, wat kwaad bewerkt uw briiisfchen niet! Wie immer 't iyfsgevaar van braaven Waltron ziet, En zig den Krygsdienst wyde, om in zyn tucht te leeven, Moet niet meer voor uw woên, dan voor een doodwond beeven; Met zó veel deugd verfierd, met zó veel moeds bedeeld, Als de eed'le Graaf nog korts in's Prins» fen redding toonde, Was dra zyn Heldenrol in 't leven af- gefpeeld, Daar haast een vrienden fchoot, zyn drift met fterven loonde; Nog tydig komt de Prins, en redt zyn* redder weêr, Ontbindt hem de oogen , haast voor eeuwig toegeflooten, Hergeeft hem aan zyn' Vrouw, kroont hem met helden eer, Hem plaatlende in den rang der eêlfte legergrooten. In-   BE GRAAF j V? Belry4 *  I "WAL TRON', * Tooneel. .1   C 39 > Inhoud van het Tooneelfpel FANFAN en KLAAS, of de TWEE ZOOGBROEDERS. Dit Stukjen, dat door den Heere V* J. Uilenbroek , na her Franlche van Mevrouw de Beaunoir gevolgd ïs, ftelt op eene geestige wyze voor,hoe men de gebreken der jeugd best kan verbetereu, en is van üe volgende iuhoud: Mevrouw de Fierval, eene ryke en aanzienlyke Weduwe, is moeder van eenen Zoon, Fan/dn genoemd, een jongeling van dertien ut veertien iaaren , welken door eftne eenvoudige Boerin, Pieternel geheeten, benevens heu~ ren eigen Zoon Klaas gezoogd is geworden, waardoor deeze twee kinderen , die faamen opgevoed waren, zich altoos als Broeders befchouwd en elkander bemind hadden, tot dat de jonge Heer Fanfan door zyno moédes t'huis ontboden werdt, welke hem eenen Abt, dat een braaf man was, tot zede- en leermeester gaf, doch de jonge C 4 Heet  C 4Ö ) Heer oruSarte wel haast van zyne eerfte eenvouwdigheid , en werdt, nu in groote ilaat opgetrokken, en prachtig j gekleed wordende, trots tegen zyn minderen, vadzig in 't leeren , dartel en kwaadaaitig, waar van hy dageJyks nieuwe proeven gaf, zonder dat zyne motder of leermeester iets op hem verifiogten , waardoor hy niet alleen de diesistboden van zyne moeder op allerhande wyzen kwelde, maar ook zy-j rten ouden Zoogbroeder^ Klaas, een goeden en eenvouwdigen jongen, wanneer deezen hem met zyne moeder Pieternel, een bezoek kwam geeven, in 't geheel niet meer wilde kennen, j ja hem zelfs icholdt en floeg, zonder dat de vermaaningen van zynen leermeester iets konden baaten, tot dat deeze fchrandere man op den inval kwam, om Fanfan door een gewaanden tegenfpoed te vernederen, en daar door te verbeteren. Om zulks met vrucht in *t werk te ftellen, belluit hy, met Mevrouw de Fierval en Pieternel, den jongen Heer te doen doorgaan voor den waaren Zoon van Pietemei, en Klaas in tegendeel zyne plaats by Mevrouw de Fierval te doen bekleeden, en voor ie geeven, dat de ontdekking van dee. ze  C 41 ) Zé zaak, de waare reden van de komst van Pieternel en Klaas was. Dit gewaande geval vervolgends aan de beide kinderen bekend gemaakt zynde, doet zulks de arme Klaas vry wat droefheid aan , als niet gaarne van Pieternel willende fcheiden, tot dat de Abt hem gebiedt Mevrouw de Fierval, als zyne moeder, te gehoorzaamen, waar aan Klaas zig huilende onderwerpt. Fanfan gevoelt geen minder verdriet van Mevrouw de Fierval te moeten verlaaten. Ondertusfchen wordt Klaas het pragtig gewaad van Fanfan, en deezen het Boerenpak van Klaas aangedaan. De Dienstboden, hoewel nog kortelings op den jongen Heer gebeeten , krygen nu egter groot medelyden met zyne vernedering, en imeeken allen Mevrouw de Fierval dat zy Fanfan, zo wel als Klaas, by zig behoude, met aanbod zelfs van een gedeelte van hun loon te willen misfen. om de gewaande ouders van hem , voor het verlies van zyn byzyn, fchadeloos te ftellen. Fanfan , getroffen door zyne vernedering, en nog meer door de edelmoedigheid der Dienstboden, worde nu dén geheel ander kind, en wel verre van Klaas zyn gewaanden hoogen Haat te benyden, verzoent hy zig opregtlyk C 5 m«£  C 42 ) met hem, toont zig vervolgends be-.i reid zyne gewaande Ouders in hunne armoe, door zynen arbeid te onderfteanen, en fmeekt de Dienstboden hartejyk om vergeeving en om hunne vriend» fcbap, doch behoudt by dit alles, nog 1 de grootfte tederheid voor Mevrouw 1 de Fierval. De Abt, ziende dat Fan. fans berouw opregt is, en uit een gebroken hart voordkomt, en getroffen door de zichtbaare ontroering van zyne , moeder, maakt een einde van de zaak, i ontdekt alles, en geeft Mevrouw de Fierval heuren zoon weder, De goede 1 Kldas zig dus weder de zoon van Piezernel ziende, vliegt zyne moeder vol blydfchap in de armen, en keert met haar weder naar bet Dorp, terwyl Mevrouw de Fierval zig, op goede gron» 1 den , met de verbetering vau beuren zoan Fanfan verheugt. Op   FANFAN xxnij  S: KLAAS . oneel.   C 43 ) Op bet Tooneelplaatjen voor FANFAN en KLAAS. Het need'rig boerenkleed dekt hier de gulfte zee ien, En'tfierlyk praalgewaad een bron va» fpoorloosheeden; Men wisfelt deezen ftaat, de Boer wordt dra een Heer, En 't Heenjen wordt een Boer, die fpoedige ommekeer. Verneedert ftraks een hart, dat elk zogt te onderdrukken; Het keert tot zynen plicht,geleerd door ongelukken. De weelde ontaart doorgaandsch het jeugdige gemoed, Maar wysheid wederftaat den toomeloo- zen vloed, Van fnoo gebreken , die de dyk de deugd vermannen, Men vindt maar al te veel baldaadige Fanfannen, Wier zedeloosheid flegts ontftond uit weelde en pracht; Ach' wierden ze allen eens zo juist te regt gebragt! Ver-  VERZAMELING VAN DE NIEUWSTE ARIA&i Romance uit de MEL0MAN1 E* SAINT RB AL* 'K *v mag u eind'Iyk dan genaaken, Voorwerp van myn' minnegloed, Eeniglyk voor u te blaaken Is myn heil, myn eenigst goed, Door u te derven Zou 'k moeten fterven; Maar een ftraal van uw gezigt, Kan het leven Aan my géeven, Als het koest'rend zonnelicht, bis* Niets onthoudt aan ons 't vermoogen, Om te fpreeken met elkaar Door een lonk flegts van uwe oogen Word ik ftraks myn lot gewaar,  C 45 ) Hy ivien de liefde Zo teder griefde, Zoekt uw hart in uw gelaat, Laat uw trekken Hem ontdekken, Dat gy hem niet wederftaat. bis. ARIA uit de Opera de dwaaling van een oogenblik. of: Het vervolg van JULIE. kaetjen. AHe druk verzwindt op moeders naam. bis, ft Vervrolykt allegader. bis. Ah, Lucas l Ah, Lucas! myn vriend! gy zyt myn Vader, En gy bemindt, ja gy mint my nog nader Sedert dit geluk. Welk een zorg! maar ook, wat een troost! En wat is onze arbeid teder Wy vinden de vergelding weder In de armen van ons lieve kroost. Alle druk enz. ARIA  C 46 ) ARIA uit de KOORNMAAIJERS. ARIA. O geld! ó geld J waart gy te ©ntbeeren p Wat kwaad wierd niet daar door ontgaan. Nu gy alles kunt regeeren, Wat ziet men niet om u belïaan, Verlokte gy niet door uw' fchyn , Men zou zyn plicht min overtreeden, Gy weet de deugd zelv' te overreeden Die zonder u zou veilig zyn. ARIA uit LUGILE. L U C I L E. Al 't zoet dat teer verliefde zinnen Kan ftreelen is my hier bereid , *K zie my als kind en gade minnen, Ja my ten top van heil geleid. Liefde fchenkt met teedre banden, Me alles waar ik ooit naar haak, En zyn üeffelyke banden, Zyn het werkftuk van 't vermaak. Al Tt zoet enz. ARJA  C 47 ) ARIA iï:t TOM JONES., S0PII1A. ARIA* Dat ik by vt meêly vinde, Laat uw gunst niet ten halve ftaan, Indien gy my ooit beminde, Laat myn wensch toch zyn voldaan ; Weer van my alle vrees en fmarte, Doet in myn bekommerd harte De eerfte kalmte weêr ontflaan. Ja ik minne het is waar, maar 'k beeve Ik vrees dat ik myn wenfchen vier' Wat fmaakt een hart door min gedreeven,. Somtyds veel fmert en fomtyds plaifier. Laat my by u enz. ARIA  C 48 ) AïUA uit de Optra LUCILE: lucile alleen» ARIA. 'K was fchier, 6 fmarte! Ten top van 't hoogst geluk geraakt, Gy, die in 't harte Teêr voor my blaakt, Ons heil is heenen *t Is gantsch verdweenen En 't wee genaakt» Wel laat ons vlieden Dat ik myn minnaar ftraks ontwyk' 't Kan niet gefchieden Ik voel dat ik bezwykl   -"Vb©rTai met ienJager va <$rau ver, feó&r  ju Fraiifelieiti Amfjasikfl-eia*   A A N M E R K £ L V K E GEBEURTENISSEN* Zo in de Landen van den Staat, als elders,voorgevallen, federt de ajaand July 1788, tot de maand July 1789. Den 6 Juïy ontftond 'er eenige beweeging, onder 't gemeen in 's Gravenhage, by gelegenheid, dat de Jager van den Franfchen Ambasladeur, de Ridder de Si. Priest-, met eenig Volk in twist geraakte, die van woorden, van de zyde des Volks, tot Steeran werpen, en van des Jagers zyde, tot van zig affchermen met den biootem Sabel, overging, waar door twee Kinderen gekwetst werden: doch deezeonmin, waar over de Ambasfadéur v.rvolgends. aan den Staar eene Memorie liet overhandigen, werdt door eene beantwoording van- die Memorie, in de geboorte getmoord. Men zie de nevensgaande Piaat. D Dea  C 50 ) Den Ij July, zynde Zondag naamiddag, ten 3 uuren, hadt men teAmfterdam een allerhevigften Storm, die ïo één ogenblik zo hevig uitberfte, dat verfcheidene Vaartuigen, welke, ter gelegenheid van 't Admiraalfchap zeilen, op 't Y waren, daar door omtloegen, en anderen tegen den wal gefmeeten werden , (zie de nevensftaande Plaat) 'sLands Oorlogfehip de Admiraal Piet Jhtn, dat voor de Boom op 't Y was liggende, was in die akelige ©mftandig» heid van ongemeen veel nut,* de Luitenant van Hamel, die 'er het bevel op voerde, deedt aanftonds een Sloep met zeven man van zyn volk beman, sen, die,onder opzicht van den Kwartiermeester Harmen Camp, ter hulp van de naast by zynde Vaartuigen atging, door welke dan ook drie Drenkelingen gered, en aan zyn boord gebragt werden: dit gefchied zynde, vertrok dezelve andermaal, en redde nog vy man, die op Oostenburg aan den wal *ezet werden: In of op zeker Vaartuig «at omgeflagen was, waren Man en Vrouw, welke laatfte een touw om t lyf geflagen was, de Man hielde baar iti hoofd boven water, zy fcheen   Storm ©y 9t X, 3. fccttr.xf3Q.    C 5ï ) dood, doch aan Land gebragt zynde, werdt bevonden nog te leeven. Heeren Burgemcesteren, van deeze zo menschlievende daad, van de Oiii» ciers van 't Oo.logfchip, bericht kry«ende, vonden dezelve eene beloonin.g waardig, zo als dan ook goedgevonden werdt aan de beide Luitenants en den Kwartiermeester en verdere Equipagie, toe te leggen, een fomma van bonderd Zilveren Ducatonnen. Den 15 September, ontitond te Colbom een zwaare Brand, waar door s.6 . Huizen , benevens de Gereformeerde en Mennoniten Kerken, in den asch ge» Jegd zyn. b Den 310a.,werdt het nieuw Gebouw, gelchikt ter Vergadering van de MaatIchappy der Veroienflen, onder deZinIpreuk: Felix Meritis, (Jbp de Keyzersgragt, by de Beerenftraat) in 't byzyn van veele Leden der Regeering, door den Hooggel. Heer Prof. van Smnden% met eene Redevoering plegtig inge'wyd.' Den 20 December, ontftond te Amiterdam, op de Derde ütrechtfche Straat, een zwaare Brand, waar door een Huis byna in den asch gelegd werdt, en eemge belendende Huizen zeer befchadigd werden. D 2 J7*9«  1789. Den 14 January, werdt te Amfter-j dam, op o'rdre van Heeren Burgcmcesteren , voor de, door de knellende koude behoeftige Gemeente, gecollecteerd, een i'omma van 36385 : 12: o. Op den Algemeenen Dank- Vast- etll Bedendag* werdt te Amfterdam gecoUj leéteerd-, een ibmma van 20697: 6: o.| Den 14 July, ontftond 'er in de Stad Parys een allergeweldigst oproer, by| gelegenheid dat het Volk vernoomenj hadt, dat de Heer Necker, de Stad, opI bevel des Konings veriaaren hadt. Het Volk, waar onder'een groot getal Sol-'' daatèn , en de geheele Gewapende Burgery der Stad , geraakte op de been, en "trok in vollè geweer, en voorzien*, van cenige Kanonftukken, welken zy Kit het Hotel der Invaliden gelnald? hadden, naar de Baflille; daar geko-fj men zvnde , vroegen zy om verdere VVapénS en Kruid, cn toonden, om. binnen te worden gclaaten, een win| Vaandel, sis een teken van Vrede; de. Gouverneur de Launcy l?at daarop 200 Man binnen-komen, maar in plaats van aan hunne begeerte te voldoen, laat hy de Valbrug ag'ter hen opnaaien, en het in-   Ojpro'er te JFsltjs M C UB reu. uw,mót&jrj 8a.    C 53 j ingekomen Volk wit twee (lukken Gefchut, met fchroot, befchieten , zo dat 'er 80 van fneuveiden; alhoewel de overigen zig dapper verweerden, en het Volk dat in de Baftille in bezetting lag, veel fchade. toebragten. De buitenfbande menigte, dittrouwlooze gedrag des Gouverneurs verneemende, begon uit hun zwaar Gefchut de Rajlille zodanig te befchieten, dat welhaast de Voorpoort omgeworpen, en een aannjerkeiyke bres gemaakt werdc; waar op het Volk met een vreesfelyk geweld, door deeze bres ftormde, en we!naa*st het geheele Gebouw in hun magt kreeg; de Gouverneur Launaj lneuvelde zelve io dcezen eerden aknval, en zyn Hoofd werdt afgekapt en op een piek gefïooken, benevens dat vanMr.^/V/, de Majoor der Baftille, daar meede trekt al tiet gewapend Volk naar de Place de Greve, waar zy de Hr. de Flesfelks, welke aan de Launay onderftand beloofd hadt te zullen zenoen, van het Raadhuis haaien , en voor het zelve,doorBeuls harden, het hoofd aliiaan, welk vreeslyk voorval, op de nevensgaande Kunstprent, naauwkeu"g afgebeeld wordt. D $ Op  ( 54 ) Qp deh 30 July verfcheen de Heer JSecker, op aanzoek des Konings, en der Nationaale Vergadering, weder te Parys, en werdt op het Raadhuis in eene Zaal, waar in de 120 Reprefentanten der Gemeente vergaderd waren , plegtig, en met groote toejuiching des Volks, ontfangen , weinig tyds daarnaa begaf by zig, vergezeld van den Heer delaFaystte, in de Zaal der Kiezers, waar Zyne Gemalin en Dochter, de Gemalin des Zwecdfchen Ambasfadeurs, hem reeds voorgegaan waren, en hem opwagten . om ooggetuigen te zyn van de blvdfchaps-teekenen van meer dan duizend Burgers, die aldaar vergaderd waren; welke heugchelyke en aanmerkelyke verwelkoming, op de nevensftaande Kunstprent uitvoerig afgebeeld is.   r IVederjkoiii&t van den den 50 ^: 7. Or^rJ*.. ~ -    BEGINSELEN van devoot ft envoornaamftekeizerryken , roningryken, republ1eklpï enz. der waereld* en wie hunne eerfte grondleggers geweest zyn. m De waereld heeft een begtn genomen m de Nachtevening van de Lente volgends het gevoelen van fommiaen 5741 en volgends dat van anderen 4051, en wederom van anderen 4004 of4000jaar h o de Geboorte van JE SUS rf* ilila T F S? 20 dat zv 1)U' volgends de laatfte rekening, oud zoude zyn,te weeten m dei jaare Chr. 1790. 5790 jaaren. De vernieuwing der waereld naa den Zondvloed is begonnen in den jaare 1656 door noach en zynedriezoo» nen sem, cham en japhet LVe* "prielche Ryk is begonnen : Ao. Mundt ot omtrent den jaare der waereld 1070, of 214 jaaren naa den Zondvlotd door nimrod en duurde tot op Nïnus Ao. M. 2737. . RïtChaiaeeuwfche Ryk, dat ook door anderen onder het Asjyriesch «y* vervat wordt, begon met Niaus en eindigde D 4 «e:  C 56 ) met, Relfafar, die door Cyrus, in liet Jaar 3468, overwonnen werdt. Het Ryk der Meden is begonnen Ao. JMuiidi 3178, door Arbaces s en duurde 319 Jaaren. Het Bahylonifche Ryk is begonnen Ao. Mundi 3307,. door Nabonas'fcu, en beeft geduurd 209 Ja-iren. Het Perfijche Ryk is begonnen Ao M. 3468, door Cyras, en in het zelve heeft het Aslyrifche , Medifche en Babyionifche Ryk een einde genoomen. Wet Griekfche Ryk is begonnen door Alexunder, Ao. M. 3681, en duurde egter, in verfcheide Ryken verdeeld, tot dat Augustus, in den Slag by A&'mm\ Chopp.na te onderbragt, Ao. *M. 3970» Het Roomfche Ryk begint met Augustus Ao- M 3970, en werdt door de Ryksverdeeling vzwTheodofiusde Groote, Ao. Chr. 395, aan zyn beide Zoonen JiTcadius en Honorius, in het Oostersch en Westersch Ryk verdeeld. Het Oostersch Ryk duurde van Arcadius tot op Conftantinus Pala-ologus, geduurende wiens Regeering C'mflantinopolen , deszelfs Hoofdftad, in den Jaare 1453» door de Sarraceenen , onder Mahometll. veroverd, en de Keizer, in de Poort, doodgedrongen werdt. Het Wester- - fche  C 5T ) fche Ryk duurde van Mwórius, tot dat Odoacer, Koning der Herulen, in den Jaare 475, deszelfs iaatfte Keizer, Romu'us Awunulus, te onder bragt, als wanneer de Herulen, 324 Jaaren lang, bet Westersch Ryk bezeeicn hebb-n, tot 799, als wanneer Karei de Groote, betDuufche By& vormde, dat tot op deezen tyd duurt- Her R yk der Sarraceenen is begonnen Ao. Ciinsti-Ó22, terzelfder tyd wanneer Mahstnst van Met ca naar Medina viugrte, van welke vlucht de Turken Hunne Jaartelling of tf^>a aanvangen. liet tramefze Ryk in 't Westen, is Grf0^eQn A°' Chr' 8C°' d00r Karelde r-frf; T%tar}fche Ryk Ao. 1202, door Het QuomanniCche Ryk Ao. 1300. door Oitoman, het wordt ook wel de Porte en Ottomannijche Purte genoemd, na de Poort of Ingang des Serails, of het Pale.s van den Sultan, welke Poort dien naam voert. Het Spaanfahe Ryk in \ Westen. is begonnen Ao. Chr. 716, door Garci* Atmaes, en Ao. 1519 door Karelde V. volkomen bevestigd , gelyk het than» nog voortduurt. ö 5 Het  C 5* ) Het Ennellche Ryk is begonnen door Brutus, Zoon van Eneas Sylvius* Koning der Latynen , in't Jaar der Waereld 2828, en het Moderne Ryk begon met Egbert, Koning der West . Saxen, in Ao. Chr. 818. Koning Jacobus VL vereenigde Schotland en Ierland in t Jaar 16c3'aan de Kroon, en fints werdt het Ryk , uit drie Eilanden beltaande, Giool* Brittanniën geheeten. Het PoolfeheRyk begint Ao-Chr. 999. 't welk door Keizer Otto de III. tot ten Koningryk verheeven werdt. De eerfte Koning was geheeten Boleslas* Het Ryk was eerst door Hertogen geregeerd, van welke Lech L in Ao Chr. 69.4, de eerde wordt gezegd geweest te zyn. Het Hongaar(che Ryk is begor.nen Ao. Chr. iooo, xvarmQcrKoxnngStephanus}. het vah een Hertogdom tot een Koning ïyk verhief; het behoort thans onder de Oostenrykfche Erflanden. Het Boheemfche Ryk werdt een Koningryk in den Jaare 1086, en des.relfs eerfte Koning was Uladifiaus.il* thans behoort het meede onder het gebied van Oostenryk, Het JJeenfcheRyk is begonnen Ao.M. 0910, door Danus, De eerl^e Christen  C 59 ) Koning van dat Ryk was Erik I. omtrent het Jaar Chr. 850. Het Rusfifclie Ryk is begonnen in het Jaar Chr 8Ö2, door Parca Rurike. De Tytei van Czaar, Autocrator of Keizer, is eerst in iör3 door Michaël Federowitz aangenoomen. Het Portugeejche Ryk is begonnen Ao. io3o, door Alphonfus de I. die door de Soldaaten in 'c veld tot Koning verheeven werdt. Het Zweedfche Ryk begint van Biorno III. in Ao. 714, wanneer Ansgarius aldaar het Christen geloof predikte, irt it 14. egter, onder £n'cIX. vangt de zeekerite Chronologie der Koningen aan. Het Pruisfijche Ryk begint een Koningryk te worden Ao. 1701, wanneer Frederik de I. eerst onder den naam van Hertog geregeerd hebbende, den tytel van Koning aannam. Voor het Jaar 1007 was dit Volk nog niet bekend. Het ftapolitaanjche Ryk begon eerst in 1101 een Koningryk genoemd te worden, onder het beftuur van Roger II. Het Sardiniefche Ryk is begonnen met Viëior Amadeus I. Ao. 1718. De republieken van Europa zyn geweest: De Republiek der Jooden is begonnen Ao»  C Co ) Ao. Mundi 2543, onder Mofes, en beeft geduurd 1580 Jaaren, tor op de verwoesting van Jerufalem, door Keizer Titus, Ao, Chr. 70. De Reiubliek van Athene, is begonnen Ao. Mundi 2935, door Medon, eerfte Archon of Bewindsman >tot op Alexander, De Republiek van Rome is begonnen Ao. Mundi 3545, onder L. J. Brutus en P. Valerius Publicola, en duurde tot op Augustus. 1 De Republiek Veneüën is begonnen Ao. Chr. 452, door de Inwooners van Aquilea, die voor de Lombarden vlugtende , de Eilanden in de Adriatifche Zee ten woonplaats verkoozen. De waardigheid van Doge is in den Jaare 737 in den flaat gebragt waar in die nu nog is. Theodat was de eerfte Doge naa deHerftelling. De Republiek van Genua is begonnen Ao. Chr. 1327, door Dominicus Fulgofe, de eerfte Doge. De Zwhferfche Republiek is begonnen Ao. Chr. 1315. De Republiek van Luqcü is begonnen Ao Chr 1284, door Keizer Rudolph. De Republiek van Holland is begonnen Ao. 1566. De Hanzee Steeden hebben hunne verbindtenis begonnen, omtrent het Jaar 1*70. De  C 61 ) De voornaamiïe Taaien in Europa. 'Er zyn vyf algemeene of GrondtaaIen in Europa . naatnlyk vier Nationaale , als: De Hoogduit fche, de Latynfche, de Griekfche en Slavonifche, en een vreemde, dat Is die der" Tartaar en, die uit Azla komt, onder welke wy de Turk* fche verftaan. I. De Hoog duitfche Taal wordt weder in vier deelen verdeeld, als» De Hoog. duitfche, die in gantsch DuHsckland gefprooken wordt. De oude Saxifche, die in Engeland en Schotland ontfangen is. D'e Deenfche, die in Denemarken, Zweeden en Noorwegen gefproken wordt met eenige verandering, tin de Nederduitfche in de Nederlanden^ deeze alle • worden uit de Hoogduitfhe Taal afkomftig gerekend. II. De Latynfche Taal is tegenwoordig geen eigen Landtaal meer; uit baar zyn gebooren de Italiaan1 fchg, Franfchey Spaan fche en Ponugcefche Taaien. Dl. De Griekfche Taal werdt certyds verdeeld in vier byzondere Sprauk^n; te weeten: De Attifche, Dorifche, j** nïfcke en Eoüfche. IV*. De Slavonifche Taal is in gebruik onder de Bohcsmsrs> Poolen, Rusfen en Slayoniers, V.  C 62 ) V. Behalven deeze vier Grondtaalen, zyn 'er nog verfcheidene anderen in Eu» ropa< doch van minder belang daa de voorgaande, als die van de Albaniers, die van deCofakken, die van de Hongaatin, die van de Finlanders, die van de Laplanders, die van de Ieren, en die van Klein Tartaryen, Beschryving van de thans regeerende planeet SATURNÜS. Deeze dwaalfter is om veifcheidene redenen meer dan de overige opmerkelyk , heur afftand van de,Zon wordt begroot op 117779^19 duitfche mylen, waaruit vooitvloeit dat 'er een zeer koud Climaat in derzelver dampkring heerlchen moet, ds innerlyke inhoud, waaruit men heur grootte nagaan kan, wordt nagenoeg op ift39I2533s322 teerlingfche duitfche mylen gefchat en heur loopkring bellaat 740.320519 duitfche mylen, welke zy in den tyd van 10759 dagen en eenige uuren afdoet , zo dat zy elk uur 2867 duitfche mylen op hemen weg vordert, eene waailyk onbegryp'yke fnelheid, men gtlooi't, fchoon 't nog niet door waaineeinirigen is  is gebleeken , dat zy,. even als de andere dwaalfterren, oen hemen asch wentelt, en dus een ouderfcheid van dag en nacht geniet, en Huigens bepaalt deeze went Jing even als die van Jupiter op den geringen tyd van flechts 9 uuren en 56 minuten, waaruit zoude volgen dat de dagen en nagten op deeze Planeet niet meer dan 5 uuren lang zouden zyn, en door derzelver regtftandigheid op den Zonsweg het geheele Jaar door, eveneens, immers weinig verfchillende zouden zyn. De groote afltand waaruit deeze Planeet van bet Lighaam der Zon woont, maakt derzelver vyf Maanen voor haar onontbeerlyk, welke de Zonneftraalen rondsomme opvangende,telkens een gedeeltebeurer kloot, met een wedergekaatst Zonnelicht, voor duisterheid bewaaren , tot welk wys einde men ook meent dat heur verwonderlyke ring mede dienilig is Dit zeldzaam verfchynfel heeft den Sterrenkundigen veel moeite gekost, om met de andere Hemelverfchynfelen overeen te brengen, als zynde eenig en verwonderlyk in zyn foort, de rand van deezenring, is ongelyk bree» der dan onze aarde dik is, en deszelfs afftand van de dwaalfter is zo groot, dat onze aarde gemakkeJyk rondom den kloe  C H ) kloot van Saturnus zoude kunnen in *t ronde dryven , zonder derzelver ring te raaken. Deeze ring heeft, eeven als de Maanen, zyne fchyngeftalten , waardoormen dien den eenen tyd, zo, enden anderen tyd anders ziet, wordende den eenen tyd als een langrond en den anderen tyd als een fmalle witte ilreep, over de fchyf der Planeet, gezien, in een tusfchenliand van 15 Jaaren. Sommi» gen meenen dat het eene vaste luchtitoffe is, die den kloot omringt, ande. ren weder, dat het een foort van dampkring is, die geen licht heeft, maar het licht derZonne wederom kaatst, althans men is'tover de natuur en eigenfchappen van dit Hemelwonder nog in lange na niet eens. Onlangs, te weeten des ntchts, tui fchen den 12 en 13 September 1789, heeft zig deeze Planeet in eenen zonderlingen enzeldzaamen Hand voorgedaan; te weeten zodaanig , dat heure Schyf den ring geheellykonzichtbaar maakte; dit verichynfel is door den grooten Sterrekun* digen Heffend, in Engeland, met .zyne nieuwe Telescoop, van 45 voeten lengte, cn 5 voeten middellvns, naauwkeurig waargenoomen. Gelyk ook nog eene zesde Maan, welke dichtst by de Planeet Haat, en iiechts 6 uuren tot heur om-» loop bcftëedt.  VERZAMELING VAN PUNTSPREUKEN. DE ONZEEKERE GEBOORTE. T ■*■ wee EedJen, waar van de een in wet* tige echt gebooren, En de andre een duistre bastaart was» Krakeelden onder 't fpel; Hoe! liet zig de eerde hooren, Zou zulk een Aterling, wie weet van welk een ras! De ftoutheid hebben zig met my gemeen te maaken 1 Wie is uw Vader? hebt ge 'er weleenf fpteek dan vry. Wel zot! zei de ander, die in toorn be» gon te bbiaken, Ik heb 'er mooglyk meer dan gy t, E Een  fien voornaam Engelsch Heer tct-. voegde zig eens by een Paruikmaaker,, om een nieuwe Paruik te beftellen, deein hem een nieuwen en gewigtigém calant te gemoed ziende, wist niet waci by al zoude doen om hem aamehaalen jj Hy noodigde hem by zig ten eeten, en I fcelchonk hein , naa 't eindigen den snaaltyJ, met Punch, naa dat zy nu faa-men, de eene kom voor , en de andere; naa, geieedigd hadden, ttondi de Paruikmaaker op. om de maat van bet hoofti 2yns gasts ie neeroen; maar de Edelman hielde hem tegen, zeggende, datl hy zig wel w gten zou van hem in m n?erk te (tellen; en waarom toch? Mylord'. vroej de beleefde Paruikmaaker, met bevreesdheid, heb ik. dan t onge-j luk gehad van u ergens in te beleedigen. Wel verre van daar , goede vriend! wasj het amwooid; ik zie dat gy een braaf] kaerel zyt. en dat is juist de redeni waarom ik u niet voor my wil laatenj wei ken; want, tuslchen ons gezegd?! ik ben niet gewoon te beiaalen.  DE ONTWAPENDE CUPIDO, (Ontwapend is de min en al zyn wapens myn', Ky moeien myvoordaan tot alles dfenftig zyn, rK gebruik zyn Pylen om myn vaten op- tefteeken, Zyn Htio tband dient my by de maaltyd voor Servïëc, Zyn kooker heb ik ftraks by een foudraal geleeken, Waarin ik Lepel, Vork en Tafe'meslen zet, En , om den Dwingeland, nu Slaaf, nog meer tt plaagen, ls hy gedwongen, by het tappen van den wyn, In myne Kelders, die gemeenlyk donker zyn , My, waar 't my lust te gaan,zyn toorts vooruit te draaien.  C es ) Een Engelschman te Parys gekomen zynde, om Guinies onder den msn, en daar voor goede manieren en een grsceJyke houding, in 2ya Vaderland terug re brergen, nam aldaar een Dansmeester aan, maar kon zig niet gewennen, de Voeten buiten waards te zetten ; dewyl dit, na zyn zeggen, hem veel te veel geneer* de; eindelyk, verdrietig wordende, onder de daaglyks hernieuwde, doch vergeeffche poogirgen, zeide hy tegens zynen' Meester; „ Ik gcef u nu zes guldens voor de les, maar zie dasr, ;k zal u twaalf geeven, alsgyrry,met de voeten binnen waards , kunt leeren dansfen." In den tyd der vervoUrg van de Pro- teüan-en in Fatiknk, verzocht een Engebcb Ambasfadeur aanLorewy* XIV. om de vryheid van die genen, die om den  C ff* ) den Godsdienst, op de Galeien geplaatst' i waren. De Monarch antwoord- de hem: Wat zou de K«ning van GrootvBriitannién zeggen, als ik hun verzocht om de gevangenen van Nt\v;ate? (eene gevangenis te Londen voor de raisdaadi- gers; • Sire! hernam de Ambasfa- oeur, 'dc Koning nyn Meester zoude, de* zeh'e aan uw: Mijeflit toe (laan, indien dezelve hen opëis.hte ah keure Broeders, Een Spaansch Reiziger ontmoette e2nen Indiaan. in 't midden eener Wildernis in America; beiden waren te paard gezeten. De Spanjaard die vreesde, dat het zyne de reis niet zou kunnen goednaaken,de,vyl het zeer flecht wéér was, loeg den Indiaan, die op een jong en noe iig paard zat, eene ruiling voor, die ieezc afilotfg, en met reden.. — De E 3 Span-  C 70 ) Spanjaard maakte een gezogtten twist; , zy werden handgemeen: de Spanjaard, die beeter gewapend was dan d • Indiaan, maakte zig gemakkelyk van het paard meester, en reedt daar meede voort. De Indiaan volgde hem agternaa, tot in de naaste Stad, en beklaagde hem aldaar by den Rechter. De Spanjaard daartegen hieldt ftaande dat het paard hem toebehoorde, en dat hy 't zelfs van jongs af opgevoed hadde. De Rechter noch bewyzen, noch getuigen hebbende, was reeds gereed om hen zonder vonnis af. tewyzen, wanneer de Indiaan andermaal riep: het is myn paard, en ik zal 't klaar bewyzen, terftond werpt hy zyn mantel af, en Haat dien over den kop van 't paard, zeggen Je: indien deeze man die paard opgevoed heeft, zal hy zeekerlyk wel weeten aan welk oog het. zei» -  c 71 y fcfelve M!nd is? De Spargard die geeft tyd gehad hadt om het paard naauwkeil, fLte bezichtigen, en egter iets op deeren vraag moetende antwoorden, zeides ian 't rechter 1 daaror ontdekte de Indiaan 2yn paard, zeggende, ziet daar ^^^^ ren, hoe naauwkeurighy het paard ken, *tis aan geen van beide de oogen blind. Een onbekwaam en ongeftudeerd ApO- , thecar, die zeHs geen woord Latyn vetftond , in zekere groote Stad voor Eocïor fpcelende, en door zyne onbedrevenheid veel verwoesting aanrechtende, werdt éaa* over by het Collegie aangeklaagd , en hem zyn Do&oraale Afte afgevraagd, hy zeide die bmneti weinig dagen te zullen bezorgen; vertrok daarop taftond naar een Academieplaats, waar by wist dat men voor geld £4 «B0!  C 7* ) r * «eerde zeer vpi*. -US, ziet daar Heeren i . Kul neeren, zeu/e h d Rechtend » ^ueJu'ts9 (du beide «•muiten; bevorderd was- ^ vvas zeekeer §fü°te «buisier " °°mak Va" * VRAAG. Snaak en hu Hart.^ GyHeeren.Philofoopben! Verklaart my toch dit wonder^ Dc Jeugdige Lucinde WitJilaanva,,ig m^ Wxerfcboone blanke j,andeil  C n ) JTo dikwils zyn bezongen, Dit me;sjen zat te Keven, Te rillen, van de koude; ■ Wat deert u toch, Lucindel Dus fprak ik. 't Kan niet weezen! Zou nu een felle koude Zoo hevig u doen trillen? - Lucinde, 't is geen winter! » Gy zyt een ftoute jongen, En wilt my nooit gclooven! Daar! — voel dan } — zei Lucinde. En bragt heur poezel handjen My, vriendlyk, op de wangen; Myn lieve Pliilof Een vuur, door al myn adersï Myn boezem klopte en gloeide! Ik zugte en kon niet fpreeken, Getroffen, door dit wonder! — 16! Wyze Philofoophen! Hoe zoudt ge dit veiklaarenJ Beproeft het eens met marmer, En drukt dat op uw wangen ï Micfchien zult ge ook wel gloeijea DE GEWELDIGE BRAND» Phoebus is gewoon te rennen Door de wyde Hemelzaal, Daar hy, na der wyzen taal De aarde zynen gloed leert kennen 9 Pbcebus brandt toch niet zo zeer Of myn boezem brandt nog meer. Is niet Troje, naa tien jaaren, Wiet alleen door Griekenland, Maar  C 75 ) Maar oofc door Ulysfes brand, In beur ondergang gevaaren? Tróje brandt toen niet zo zeer, Of myn boezem brandt nog meen De altyd vuurige PoSeten, Zingen van een'Berg wiens mond Vuur en zwavel, in het rond. Rook cn damp heeft uicgefmeeten, /Etra brandt tcch niet zo zeer, Of myn boezem brandt nog meer. Phcebus zenge vry de Landen, Troje lta in vollen brand, ^tna lchittre door al 't Land, Phcebus, Troje en .-Etna branden, Al te faam toch niet zo zeer, Of myn boezem brandc veel meer. Uit het Hoogd. van Opitz» O *  - C 76 ) 1 OP DEN ROOK TA*1 A K, *t 7onne licht van 't rond geweekea Noodigt my de kaars te omfteeken, VTat ik beden vreef en fchreef. Alle bezigheid en zorgen , Blyven opatfchort tot morgen ; Eer ik my rot rust begeev', Zalikmyne zinnen ilypen Op een koppel Goudfche Pypen. Onder alle fraaije waaren , Sedert eene reeks van Jaaren, Uit Amerika gebragt, Moet Tabak by jong en ouden Heuren pry, altydbehouden Zelfs ons fpaJe nsagell >chr Zti de uitfteekende OifbrHtndea Tot des Waerelds eiadê bunden. - 8.  3. Geenerriande Speceryen Kunnen ons zo wel gedeyen, Als dit overheerJyk kruid, Heeft het Goud niet Zuid en Noorde» Oost en west tot enkel moorden En verwoesting opgeruit! Waar dat (lof wordt opgegraaven Zyn de Koningen flegts flaaven. 4. Dat de lust en pracht der aarde Onvolmaakt gering van waarde Nietig , boos en yiel zy, Heb ik in den rook bevonden, Want. in weiniger feconden, . Vliegen deeze en die voorby. En ons iighaam zal he: leven Als het vuur, de pyp begeeven» 5*  < 7* > 5- Specery voor alle rampen. Pest of doodelyke dampen, Souverein antidotaal l Panacé van gulden blaeren, Balzem onzer Levensjaaren, Quint Esfcncein alle kwaal! Man ik uwen Nectar zuigen Dan moet alle kommer buigen» 6. Werdt de Rnw'lykstegenlrreever N er door Reok en damp der Ie» ver Van Tobias Visch verjaagd? Bookt Tabak, getrouwde mannen 1 Om den Afinodé te bannen, Die zo menig Echtbed plaagt; Want hy mag hem zien noch nigten *Oi by gaat terftoud-aan *t vltgten»  C 7S > 7* Kan geen Pharifeeuw verdraagen Dat een Chr sten fchept behaagen In dien aangenaamen rook. Knabbel, witte Satans engel! Op de dorre Steel en StengelAls ik puik Virginie fraook , Brandend Pypjeh! vuurige oven! Wie u kent moet u ook looven 1 D E KÜS C H JEN S. Twee kuschjens gaaft gy my, ik gaf u weder twee, Daarom fchynt gy verftoord en flaat uwe oogen neder, Kom, 'k bidde u,wees daarover niette onvree, Houd daar reeds uwe twee, geeft my de my< e weder.  C 80 ) EERLYKHEID DIERBAAR. Zoo fchaarschheid de waardy derdin gen lyzen doet, Dan is een cer'yk man een onwaardces/, lyk goed. DE GULDE MIDDENMAAT* Draag u altyd ftil en vreedig Jegens Gode en de Ovrigheidj Niet te beezig, noch te ledig. Spreek niet dan met onderich'-idf. Wil de waereld vry gebruiken; Doch misbruik die nimmermeer. Wil vry voor uw'meerder duiken; Doch behondens piïgt en eer. Wees opregt in woord en wandel. Laat uw vroomheid kenbaar zyn. Wees voorzichtig in uw' handel. Schuw den Pleitzak als venyn. Houd u uit des Pachters klaauwen. Neen i  Neem den Artz uit hoogen nood; Want dat Volk zoekt goud te kaamven» Schoon al hadt gegeid noch brood, Myd vooral de Priesterkleeden, Steek u nimmer in hun' haat. Wie dus wyslyk weet te treedea Houdt de gulde middenmaat. LEERZAAMS SPREUKEN UIT VERSCHEIDENE TAALEN. 'T is beeter zonder Soiipê ter rust re g*an, dan met fcliuldéh op te liaan. Een loshoofd is een open brief, drn ieder leezéh kan. De Luiheid heeft geen voorfpraak, maar wel veel vrienden. Schryf de beledigingen in het zand en de weldaaden in marmer. Een valsch vriend is gelyk de fchaduw van een Zonnewyzér, die zig vertoont wanneer de zon fgiynt , F doei  C 82 ) doch verdwynt zo dra zy met een 1 wolk bedekt wordt. Hy die geeft om gezien te worden zal I geen' armen in de fchaduw byftaan. De eenvoudige eerlykheid is de beste ce» > remoniemeester, En de maatigheid de beste Doctor. De Weetenfcbap is de fieraad der ryken en 1 de rykdom der armen» Een Zot moog zyn kleed vergulden het : zal toch fteeds een Zotspak zyn. Help een beedelaar te paard , hy zal I draaven. De tyd is een geneesmiddel tegen alle noodzaakt lyk kwaad. Het kwaad is eene bezitting die gemakkeiyk verkreegen wordt. De waarheid bezigt eenvouwdige uitdrukkingen. Het leven is gelyk een Tooneelfpel, daarom leer lpeelen, zonder ernst, of verdraag de rampen. Ont-  C 83 ) )ntvlucht den wellust die een fchade»" lyken naafleep heeft. Er is geen eeriyker noch beftendiger bezitting dan de deugd. Vanneer de Wyze zyn mond opent, gelyk een Tempel, dan zal zyn ziel daar in gelyk een Godenbeeld, pryken. Iet is nog geen rechtvaerdig man, die nooit onrecht deedt; maar die het kunnende, het egter niet wil doen. >eugd is op de Levensreis het gang.' baarffce reisgeld. piacharfus zeide, de eerfte beeker verftrekt tot gezondheid, de tweede tot weelde, de derde tot twist, de vierde tot razerny. 'dykheid van Staat en Jaaren, voedt de vriendfehap. e Zeden der Leeraars, niet de woorden , ftichten. e kennis van veele dingen baat of febaadt. F * HET  c 8.4 ) HET LUIDEN DER. poortklokken; van AMSTELDAM. Verlangen. Den 22 Jan. 's morg. ten half 7, 's av,i ten half 5 uuren 8 Febr. 's morg. ten 6, 's av. ten 5. 24 dho 's morg. en 's av. ten Balf 6. 14 Maart 's morg. ten 5, 's av. ten 6. 28 duo's morg. als boven.'sav. ten h?.\c?i 10 April's uioij,. ten baif 5 , *s av. U n 7^ 22 dito's morg als vooren, *s av. ten half tl 7 Mei 's morg ten 4, 's av ten 3 Dus blyve.i de Poorten (laan, tot het j Vevk'irten. Den 8 h tig. 's morg. ten half 5, 's avj ten bal. 8 25 dito 's morg. ten 5, 's av. ten 9 Sept. 's morg. ter hatfó,*sav, teh halF?, fi dit • 's rnorg. als vooren , 'sav te, 6. 3 OcT: 's morg. ten 6, 's av. tenhalfö 21 di o 's morg ter half 7, 's av. ten 5* C Nov. 's morg. tin 7. 's av. ten half| Dus blyven de Pooi ten wederom ftSan ,. tott den 22 January; en in wat tyd van '■ Jaar t ook zy, kan men voor > StuivJ de Perfoon , tot half >o uuren in cni wit de Stad komen, «och laater niet. f V E R«,  VERTREK en AANKOMST DER. 'osten, scheepen, schuiten E N KOOPMANS* BODENS.   09r VERTREK der POSTEN V A N- AMSTERÜAM.- TTet Generral? Pist-C^mptoir, afwaait" aenoegzaam alle Bri ven afgaan er»s aankomen , is agtér het Stadhuis, tusfehen de Huiszirten enMo;fteegen Ook': zy'! tot g'-ryr' voor hun die vt rafgeiegen wöonen , op diverfche phiatfën Kasfen. gehangen, waarin men de Brieven op de meefte binnen landfche Steeden (mit*; ongcfrar.keerdj) lleeken kan. De Poften vertakken allé avonJpa' naar de binnentëndlche Steeden v».n Hol-» land, als Rotterdam, Schiedam, Vlaar-.imngen. Maasfluis, Hellevóetfluis , enz; ten half 9 uuren ; op Delft en s'Hage ten negen uuren; op Leyden, Texel, Dordrecht en s'IIe.rtogenbosch ten agt wuren; op Béverwyk, Alkmaar en vetdc*re omleggende plaa feh ten ztven uuren; op Haarlem ten half zes uuren;.ookworden dezelve driemaal daags uit de" Kasfen gehaald, om met Ue Schuiten te' »«4 ■ vw*  C 20 ) vertrekken: als 'smorsens ten half tien, 3s namiddags ten half één en half vyf ,uuren. De Brieven op Utrecht worden driemaal daags uit de Kasfcn gehaald , om met de Schuiten verzonden te worden, als 'sraorgens ten 6 uuren , 's middags ten 12 uuren en 'savonds ten 7 uuren. Des Maandags op Spanje en Portugal ten 8 uuren; Vrankryk, Brabmd,- Vlaanderen en .Zeeland 'savonds ten half a uuren. Dinsdags op Italien, Keulen, Aken, Luik , Maailricht , Munfter, en op geheel Duitfchlai:d , Gelderland , Kfeelsland , en oe Oostzee tot aan Mol'cou toe, ten ien ten 8 uuren naar Overysfel en-Leeuwaarden. « 'Est aankomen der P ften te 'Utrecht. Alle dage» van Holland. Zondags, van Duitfchland, Vikfland. Groningen, Gelderland cn Overysfel. Maandags,, van Maftiicht , Aken e» Luik. D .7 'sdags , van Braband , Vlaanderen Vrankryk , VrieBand , Groningen en Overysfel. Donderdags , van Gélderland , geheel Duiifehland en Italien. Vrydags, gelyk als Maandags. Saturdags , van Hamburg , Braband. Vlinderen en Vrankryk. het vertrek eter Puiten van '0 Wtfvenhage. Alle avonden ten 10 uuren vertrekt de Post naar Amfterdam. Haarlem , Alkmaar, Hoorn, en alle Noordboiiamlfehe Stecden. Ook naar Nsarden , Muiden, Delft , Leyden', Gouda , 'Rotterdam^ Dotd, Gorniehem en geheel Zuidholland , Breda , 's Hertogenbosch, Geer*truidenberg en Zeeland ten 8 uuren, als B 4 'öok  ^?ng^ VriesJand, ' Hert°Senbosch ten 8 uuren hnd'"Sten™ "W «ÏÏ** ren des avnnw. Lngtland ten o uuNedewLïen^^ gffJ ^oftenryffchc Steenbergen ' Willemftad VRb?'*?• Aken en r uit- , ,,cn}ltaci > Vrankryk, Oost en Hambur? ' ™r dck!dn* Donderss %af 5M 11 UUr- Vrankrvk f ' • 1 de er anden, te' ?^^n6parje en P"^als 'savonds DfeSêrnT/kên ""zjS? ©nitscftland^ ^ngeProVimi^n aiDbUrg tn de ««Vr«k?yk?'' de Nederlanden en VeSS' Va" Zwi^«d, Italiëa ^nderüam ^ ZQ»dags.  C»50 Prydags , gelyk D'wgsdags , en Van Spanje en Portugal. Postwagens van A'ntterdam op {V tiage» Alle dagen van den isden February tot den i4den November 2 Wagens, yice ver fa , één des Morgens , en één des Namiddags ten één uur. De Morgen. Wagen rydt van den isden February tot den 23 dito, ten halfzeven uuren , van den sAiten February tot den aden Oclober ten 6 uuren, van den gden dito tot den suften dito, ten half 7 uuren, van den aiften dito tot den 5den November ten 7 uuren , van den öden dito tot den i4den dito; ten half8 uuren, van den i5den dito. tot den i4den February Zal 'er maar één Wagen ryden, des Morgens ten 9 uuren. Edog by be-ilooten Water zal ook des middags ten één uur een Wagen ryden ; ook zullen deeze Wagens moeten ryden al was 'er maar één PaiTagier:, v«.n den. I5den. November tot den i4den February zal^ des- Zondags maar. één Wagen: ryden 's morgens ten 9:,utiren; de overige tyd des Jaars zal dt sZondags ca. op den 2den Kers-Paasch - en Pinxterdag, als ook in de groote Vacantie, óemiddag - Wagen maar alléén. ryden: op B 5, de  C 2 'er vracht is ; dog alleen des Zomers te beginne! met den rden ApriJ. "«-gmnea Op Amersfoort, Zondags , Woens. aiiren dito ten 7 UUren v N t enerv'ünrHt,en L^" ten^. nJf anP°R?CHSM en Breda . de* Colliers alle dagen ten 6 uuren, te bezin- «en met den J5den April. ' **** Op Zutphen, aiie dagen van voor het Logement de Wkte Engel. »?hefSS?1ÏYMEGRN' «»e morgen i naa het .afkomen der Nachrfchuiten. Oftober zaldctos w ïè ve r^" lfti. rF "Kt-',A> V'A- W/c, s{ e morgen ten 5 uuren, en 's namiddags * ten 1  C*9) ten i sur, van Gornichem op Vianen^ van waar alle uuren een Schuit op Utrecht vertrekt, zo dat men 's morgens van breda vertrekkende 's avonds te Utrecht aankomt, van waar men de Nachtfchuit op Amsterdam nemen kan. De vracht van Br.eda tot Vianen is voor ieder perfoon met 15 pond Bagagie ƒ 6-2 en van ViANENtot■Utrecht met de Schuit 3 en een halve üuiver. ;In tegendeel rydt de Postwagen van ViaKen op Gornichem af,'s morgens ten 8 uuren, zo dat men dien zeiven dag nog te Rreoa aankomt. Op Rhenen, Amekongen en 'c Rheensche Veen, aile Woensdagen en \Saturdagen op den middag. Op Waceningen , Saïurdag, 'smorgens ten 10 uuren. Op T h 1 e l , over K u 1 l e n b ü r g en Buuren, van den iften Maart tot den alten December alle Maandagen en Donderdagen, 's morgens ten 9 uuren, en van daar des Dingsdags en Vrydags over idezelfde plaatfen te rug: en aile Maandagen en Donderdagen van Thiel over euuuen en Kuilenburg, naar U< 1 recht, te rug, keerende van daar des "Dingsdags en Vry'dass naar Thiej.terug. Ook maakt men bekend dat de PostD 5 w*-  C- 3 0 >. wagen van Zwol op Lingen, heen en we- der rydende, met die van Byleve'j cor- • ïefpondeert en van ZaoI des Maandags 1 ten 7 en tiih§sdags ten 6 uuren naan hingen , en des Maandags en /■ rydags.t omtrent, den middag, van hingen taart Zwol a ryJt, kunnende met dezen Wa-gen, Pi flaters, Geld en gded<. ren getrans- ■ porteeru worden,- na«r EyUvHa Hér* . yo^ , Minden, Üildeshtim , Brunswyk,,, Gü//ar , Halberdad , Ma^dfbntg ; Letp- , geheel >V*.;c 9&e voornaamfte Beurt, en Veer Schepe* van AMSTERDAM. Buiksloot , alle uuren van het openen/ ' toe het iluiten der Boom een Schuit, «te vracht is a en een halve Huiver* be ver wy k, alle dagen ten 3 uurenen Maandags ten één en drie uuren een Schuit van de Texeifche Kaay. Hardervvyk. alle dagen één uur voor. net uitden der Boomklok, van de Canu perfteiger aan den Nieuwenbrugsbooin. Zaandami alle uuren een Schuit lew* gende by de Haringpakkers Toren. De vracht, is,3. „stuivers, Dordrecht, des Saturdags avonds een Sch.p^van de Cingel, tusfehen de Lvnfeaan en Korsjes - fteege».- Enkhuisen., alle avonden voor bet luiden der Boomklok, legt by den Nieuwenbrugs bjom. Zwol, alle avonden van den 1 sdea february tot den 6den December; één uur, voor het luiden der Boomklok, en van. den ;7den December tot den 12 Fe* urua'y, , Ot/iqsdag!, Donderdags en Sa* tiirdngx , aan de Oostzy van den Ouwenbrug.; I »ARi(.iiNCEJJï, aUe avonden één uur voor k&tz  het luiden der Boomklok, van de Texeül fehekaay, van Harüngen kan men door geheel Friesland Reizen Des Zomers betaalt men voor de vracht 15 en 's VVin-i ters 18 Huivers. Hasselt, des Zomers, Zondag* .Maan-' dags Woensdags en Vydazs , één uur voor het luiden der i'.oomkïok. Des Winters Zondags niet, het Schip ligt opt het Water voor de Kolkfteeg, men kani ook met den Zwolfcheu Beurtman gaan,,: en zig te Hasfeit laaten uitzetten. Gampen , des Zomers , Maandags, Woensdags en V- y lags. 's Winters. Dings* ■ dags en Vrydags voor het luiden den Boomklok - op het Water, voorde Ou— denbrugfteeg. Deventer., "Dingsdags, Donderdagse en Saturdigs, 's morgens vroeg van het! Water by den Oudenbrug. breda)alleDe^.>inë>sdags , met het luiden der Boomi kk>k, van het Water voor de dubbeld» Worstfteeg. Nieükerken , Bingsdags , Bonj derdags en Saturdags , voor het luider uer Boomklok, van de Texelfche kaay.. 'sHertogenbosch. Zondags een Schip van de Cingel by de Torenfluis,: Brremen, Saturdags een Schip, van de Fexelfche kaay by de Nieuvvenbrug. Kuilenburg , des Vry dags , van de Cingel voor de Schoorfteenvecgers fteeg- Kuinder, Bingsdags avonds met het iuiden der Boomklok , uitgenomen in de maand January, liggende aan den Dam. Brouwershaven, om de 14 Dagen een Sehip van de Cingel , by de^Lutherfche Nieuwe Kerk. Z wa mme r dam , Maandag em Vry dag , teu 12 nuren van het Rokki» by de Langenbrut*. Kkulen, alle weeleen een Schip, de kleine liggen op de Oude Turf-, markt en de' groote o? de Gelderfche fcaay , en aan'den buitenkant van het: nieuwe Eyland. Korten hoef, Miandags, ten 12. wurea van het Rokkin. HAM  C 35 3 Hamburg, wanneer het Schin vol geladen is. ; A n i werpen, Antvserpen, Br neten Ofende, Bntfel , Gent, Rouaan, Mcheteu , Duinkerken ., J^ren el Meuw oort , hier van is geen bepaalde Wd, te bevragen op net Cingel by de rorenüuis. J L e e u w a a r » e n , Zondegs en Vondetdaijs,, s morgens met het openen Ier Boom, een Schip. Franeker, Saturdags , met het uwen der Boomklok , van het Water oor de Zoutft-eeg. * Lemmer, 's Avonds by de Papenrug , en van buiten met het luide» er Boomklok. Dusseloorp , otn de 2 a % feeken een Schip van de Gelderfcke lay Ooftzyde. Den Dam, in Groninger/and, slle fRen ' , ?e,S Zomers ' met het I«iden .t Boomklok, van het Water by de ïafjesfteeg. J Delfziel, alle Weeken , des omers met het luiden der Boomklok, n het Water by de Valkeni'eeg. M r d n e l b u r g , Saturdass 's mor"s,tfV1,uunren» van de Heer.ngragt C z Steen  C ,5 3 •Stee-kwyk , aKe Saiurdri? avon-; «üen, vóór hut luiden der Boomklok b* de Sparrendarnmeibrug. Mefpel enZwari:sluis,Dingsdygf cn Saturdags,1' dog *s Winters Woensdags* vóór het Iniden der Boomklok , val d^ Texelfchskaay. Lu bek , alle Weeken een Schip* in de Haringpakkery. Oldrnbu.xg, ééns in de Week byde Y-brug. Viane-n aan de Vaart, om de veert \ien dagen een Schuit, van het Rokkinl N yme gen., Donderdags 's morgen! van de Cingei by.de Lutherfche Nieuwe] £.erk» Vlis mncen , om de 8 of 14,. dagen , een Schip van. de Cingel by; de Bergfh;aat. Vollenhoven , Dingsdags , een| Schip van de Texelfchekaay , voor dë| llaamskooy. Ve.nlo, van April totOclober, alleffl dagen een Schip van de Gelderfckekaay^ Wezel, alle 14. dagen een Schip vani 4e, G.elderfchekaay by de Bantemerbrug. hier mede verftuurt men Goederen naa»; 'Jt Tolhuis, 6chenk.enp.hans, Griet, Ernmerik,- Rees, Burik en Rynherg. £ï, VallerY; jn Franfcryk , ©?n tl*  C 37) de*® of 14'dagen een Schip vrn de Cra^ gel by de Lutherfche Nieuwe Kerk. E m herik, alle 14 dagen, des Zomers Dirfgs'dags , van het Rokkin by Je duif esllLeg. W a g e ni n g e *, alle 14 dagen-, des Saturdags van het Rokkin by de Beurs. A r n h e m Woensdag en des avonds, maar in de Maande* December, January en February, om de 14 dagen, van hec Rokkin voor de Gaperileeg. < Zierikzee, Zomers alle Weeken een Schip van de Cingel voor de Molenfteeg. . Woerden, Maandag en Donderdag-, ten ia uuren v&n hec Rokkin voor de Gaperileeg en ten 3 uuren van buiten öe 'Uticclitfchc Poort. C 3 >'eï"  c 38 > Vertrek der VRACHT MARKen andere SCHUITEN. a a r l e m , de Vracht - Schuiti «„„,I!itreKt,van den 1 AP«1 tot den 30 September, 's morgens ten 10 uuren en s namiddags ten 1 uur, en van den i October tot den 31 Maart 's morgenstern 10, s middags ten 12 uuren. Des avonds Öeh5e,eJaardonr, een uur voor het Jwden der Boomklok. ri« 7™?n* a!le é^cn' uitgezonderd» des Zondags , Zomers , 's namiddags!- «f Cingel by den Heiligen weg. Ookgaaci « ues bomers en wel van den n Maart tot 31 Oétober, de Kaag vaal den Overtoom. 6 " Delft, alle middagen ten 1 uuj f/" irChUU Van bct Rokkin » ^ *4 Kapelfteeg ten 3 uuren van buiten! de Utrechtfche Poort. Deeze neem! Perronen en Goederen mede. I «.-Irravenhaölt a!!e dagen'sna- atKipeL: e" ten 3 uuren van buiten iepBnce.% Dwm neemt Perfo*C4 ea Goederen mede* Rot»  C 39 ) Rotterdam, alle» middagen ten 12 uuren van het Rokkin by de Kapel, en ten 2 uuren van buiten de Utrechtfche Poort. Ook gaat 'er als het befiootcn water is, van de Reguliers Breeftraat een wagen , 's morgens ten 8 uuren met Perfonen en Goederen- Schiedam, des Dingsdags, Donder dags en Saturdags, een Schuit snamidda«s ten 1 uur van het Rokkin by de Kapelfteeg, en ten 3 uuren van buiten de Utrechtfche Poort. Gouda, alle dagen de Yker, liggende op de Pypenmarkt, de Maiktfchnit van den 1 Maart tot den 30 ApriT 's morgens ten uuren, van den 1 Mey tot den 31 Aupustus 'smorgcns ten / uuren, u?v*n den 1 September tof den 31 October 's morgens ten 8 uuren. Van November tot February geen Dagfchuit, maar het gantfche jaar dooreen Nachtlcbuit, ten 8 uuren van de Becrebyt, twee uuren vroeger van de Pypenmarkt. Utrecht, alle dagen een Vracntfchuit , Zomers *s namiddags ten 4 en 's Winters ten half 4 uuren , van de Cingel tusfehen de Raan en Gastliuismooienfteegen. t A's het bcflooten water is, caatDi«/r*dars en Hydags e,« Vracht Wagen C 4- simoi".  C 40 ) Wgens ten b uuren van de Reguliers BrecUrnat by de Botermarkt, en& keert Maandags en Donder d: van Ww», re iui. nin0rENE„N»J V3n ^n 1 May tot 31 ?A S,J.fD7flfl den 1 November tot Wo^f, lle ,dagen»béhalveti Zondags en vznltr?' ff "«middags ten ia uuren Or1n?ngel hy het taiynlche School. Sch.rr v KiRK' a,ïe indagen een gersitceg , s middags ten 12 uuren. «aambrug, Maandags en //'..:;>r- IiubI iS;TTiï0ren» en ten a uuren vari tWUcn de Ltreclulcbe Poort. van VefERNoka!le ten U uur vn„ ƒ r Rokk:n» aan de Oostzvde vande Langeiibrug, ZiUL sJ.nVEGHV*^' a,,e Mandagen een f ooïen V'sn ^ Cingel ^ dc Muntsiooiu,, s middags ten 12 uuren. «edeViw tANU' ailed^^ bchalS Sn ffe^ 5chui£ 'sNamfdA}n , h/if één BUr van dc Binnen D \ i LÖ*£heU de ^oefleburgw ^ -de1"^ " het  C 41 ? het-Cingel , by bet Latynfche Schobt, en ten 6 uuren van buiten. De Marktfehuiten van Nicbtevecht, Doenbersloot en Overmeer, vertrekken 'sMiddags ten 12 uuren vau de Binnen Amftel by de Bakkerbrug. Wave ren en de Nes , alle Maan. dagen, ten 12 uuren van het Rokkin, by de Oiyrfogersfteeg. Noordwys en Hoordwyrerhout , «^es Maandags, 2 Marktfehuiten, als: één aan de Nieuwmarkt en één aan de Blotmmarkt > vertrekken 'sMiddags ten 12 uui en. O uuenwated, alle Dingsdegen en Vry dagen ,x.m 11 uuren van de Voorburgwal achter het Stadhuis en ten 12 uuren V2n buiten de UtrecbtfchePoorü. Es am, alle dagen 's Namiddags ten 1 uur'ecn Schuit van de Texelfchekaay. Alkmaar, alle dagen 's morgens ten 9 uuren dog Maandags een „ 's Narrnddags ten 2 uuren van het Water voor de Karneraelkileeg. Stavoren; alle avonden nrt het luiden der Boomklok van de Alkmaar» der fieigor, • Mün nikkend am , alle dagen een Schuit, 's rfaimiddag5 ten 2 uuren, van het Water voor de K&netneikfie&g van üe Alkrn. ftéigef. C 5 .SuiooN.  ' c40 Schoonhoven, alle veertien dapen des Dhigsdass een Schuit 'sMiddags ten 12 uuren , van de Heerengragt hy de Utrechtfche Straat, en ten één uur van buiten de Utrechtfche Poort. P urm erend, aile dagen een VrachtSchuit 's middags ten 1 uur dog maandags ten 2 uuren, van het Water, voorby de Karnemelklleeg. Trekfchuiten van AMSTERDAM op Haarlem, met het openen van de Poort, tüt 'savonds ten 8 uuren, alle uuren een Schuit, de Vracht voor ieder Perfoon is 6 Stuiv. 12 penn. L eyden, deNachtfchuitalleavonden ten & uuren: van buiten de Utrechtfche Poort de V racht is 19 ftui v. en 4 penningen. Door M u 1 e n op Naardkn. alle dagen van den 1 April tot 30 September , Zondags 's morgens ten 5 , 7 en 10uuren, Namiddags ten 2,4 en half ö uuren , in de Week 'smorgens ten 6, 8 en 10 uuren , dog des Namiddags gelyk des Zondags* Van den 1 Üctober tot den laatften Maart, 's morgen* ten 7, 9 en 11 uuren en's Namiddags ten *j 3 en 5 uuren, van de Frinlfcgragt by.  (43 ) by den Amftel, een half uur laater van buiten de Weesper Pcort. De Vracht tot Muiden is 5 Huivers en 12 penningen en tot Nan'rden 9 Huivers. Noch gaat 'er aile Woensdagen 'sMiddags ten 12 uuren een Marktfchïp van het Water voor de Baaf jesfteeg. Met befloten Water ryd 'er een Wagen door Muioen tot Naarden , Namiddags ten een uur van de Prinfegragt by den Amftel. Weesp, alledagen, van den 16Maart tot 15 Ociober Zondags 's morgens ten 6, 8 en ïo unren en 's Namiddags ten half 3 en half 6 uuren In de Week 's morgens ten 6 en 9 uuren, 's Namiddags ten half 2, half 4 en half 6 uuren Van den 16 Ociober tot den 15 Maart. Zondags ten 8 en 10 uuren, 's Namiddags ten balf 3 cn half 5 uuren, en in de Week 's morgens ten 8'en 10 uuren 's Namiddags ten halt 2, half 4 en half 5 uuren , van de Prinfegragt by den Amftel , een half uur laater van buiten de Weesper Poort. Des Zomers is de Vracht 5 Huivers en 4 penningen , eu 's Winters 5 Huivers en 12 penningen. Utrucii 1 , alle dagen van den 15 Maart tot 14 September,' 'smorgen-s ten 7, 's Namiddags ten 1 en 's avonds ten 8 uuren. Van den 15 September tot den 14  ('44 / 14 Maart, 's morgens ten 8,"s NsmMdngs ten 1 en 's avonds ten 8 uuren, reu half uur vroeger van de agtergrsgt by de binnen Amfbel,de Vracht is t kluivers en 8 penningen. Men kan met deeze Schuit ook gaan naar Ouderkerk, Abcoude, Baambrugge, Loenen, Loendcrfloot, Nieuwerfluis, Breukeien, Maarsfm en Zuilen. Maarssen en Breukelsn, alle dagen (behalyen des Zondags geen Schuit op Maafsfen) 'sMiddags ten 12 uxu-en van dc Cingel, by de Munts - Tooren , en ten 2 uuren van buiten de Ütrechtfcbe Poort, vaarende door Ouderkerk, Abcoude, Baambrug , Lo en der floot en Nietiwe'nluis, met perlbonen en Goederen. Uithoorn, alle dagen behalven'des Zondags , 's Namiddags ten i uur een Schuit van het Rokkin by de OlyfLtgersft. Hoorn , aile avonden eca half imr vóór het luiden der Boom'.hk , van het Water vóorby de Karnertielkfteég. Ook kan men over Buikfloot gaan, als 's morgens ten 6, 8, en 9 uuren 'snamiddags ten 1, s, 4 en 'savonds ten half 9-uüreft Van bet Buikfïooterveer aan de nieuwe Stads Herberg. De Vrachtfchuit op Hoorn, zynde het birtneveer op de Voorburgwal voor de Graven (traan, vertrekt Dingsdag Donderdags en Saturdags, «CHES-  C 45 ) SCHEEPEN en SCHUITE.N.. Ven de luiten Steeden, Vaa UTKEC H T. Op Amste rda.mVj even gelyk a!s van Amfterdam op Utrecht . dog met dat onderfcheid , dat des Winters de laatfte Schuit ten o uuren van Utrecht vertrekt ; ook gaat des Maandags ten 4 uuren een Schletlchuit. Op Leyden, van den 15 April tot den 14 October 3 Schuiten, als 's morgens t«n 7, 's middags en 12 ten 's a~ vonds ten 8 uuren , en van den ±5 October tot 1 5 April, *s morgen* ten 7 cn 'savonds ten 3 uuren», Op Rotterdam, alle Maandagtn, en IVoènsitgen een Schip „ 's Namiddags ten 3 uuren van binnen en ten 4 uuren van- buiten , Itingsdags en D«w»derdags, ten 10 uuren va« de Vaart, Saturdags 's morgens ten 10 «uren van binnen, ten 12 van buiten en ten 4 uuren van.de Va art. Op de Vaart , vice yerfa van den 15 Maart tot 15 September ''s'morgens ïen 6, 8, 10 en 12 uuren , 's Namiddags ten 2,4, en 6 uureu, en van den ié-  C46) i6 September'tot den 14 Maart 'smorgens ten 7, 8, 10 en 12 uuren en 's Namiddags ten 2, 4 en 6 uuren. Nog zal van den 15 Maatt tot den 15 September een Schuit moeten vaaren 's morgens tin 7, 's Namiddags ten 1 en 'savonds ten 5 uuren. En van den 16 September tot den 14 Maart, 'sNamiddags ten t uur , al was 'er maar eén Perfoon , en die voor drie willende betaalen, en zo 'er tweePerfoonen zyn, zullen voor ivier moeten betaalen. Op Antwerpen, om de 14 dagen Dings agi 's morgens ten 8 uuren. Op Delft, alle hingsd~gen en Saturdagen één Schuit , ss morgens ten li uuren. Op 'sGraven 11 age , alle Do». der dagen en Satur dagen één Schuit's Namiddags ten 4 uuren. van HAARLEM op Amsterdam, even als van Amjïer* dam op Haarlem, dog met die uitzondering,_ dat de laatfte Schuit 'savonds ten hall'7 uuren van Haarlem gaat. Op Leyden, alle dagen van den 14 Maart tot 2 Oéiober 's morgens ten <*, 8, 10 en 11 uuren, en de Marktfchuit ten 12 uutcfa; ?s Namiddags ten 1,2, 4  C47) 4 en 6 uuren. Van den 3 Oclober tot 13 Maart, 's morgens ten 5, 10 en n uuren en ten 12 uuren de Marktfchuit; «Namiddags ten 2, 4 en 5 uuren. Ook alle dagen een Nachtfchuit, 'savonds ten 11 uuren. Deeze vaart op de morgenichmt van 4 uuren van Leyden , op •den Haag, Delft en Rotterdam. Van LEYDEN op Amsterdam, de Marktfchuit alle dagen, des Zomers ten 6 en 's Winters ten4 uuren 's Namiddags: de Nachtfchuit ten 9 uuren , ook vaart des Zomers s morgens ten 11 uuren de Kaag. , °P Haarle m, van den 14'Maarttot den 2 October, 's morgens ten half 4, half 7, 9 en n uuren, '«Namiddags ten «alt 1, 2, 4 en 6 uuren ; de Marktfchuit ten 10 uuren , van den 3 Ocïober tot den 13 Maart 's morgens ten half c en J'FF01*.0*** Selyk als Zomers,- de Nachtlchuit ten 11 uuren, „r°P Gou da, 4 maal hvdeWeek al«« Woensdags, Donderdags; Vry dags en SlS?1* SMidda^s ten 12 uure» Op 'sHage en Delft, 'smorgens ten ?\? enuh?if 11 uuren' ^namiddag» ten half x, half 3, | ett half 7 uuren Op  C.4S0 Op Utrecht door Woerden,, van den 15 October tot 15 Maart, 'smoF- • geus ten 11 en 'savonds ten 9 uuren,j en van den 15; Maart tot oen 14 üélo- ■ ber 's morgens ten 9, 's namiddags ten 1 half 1 en 's avonds ten 9 uuren. Van 'sGlAVENHAGE op Dei.FT, alle uuren een Schuit vïce ver fa, dog vaart op het haif uur af. , Op Rotterdam , alle Middagen ten half 2 uuren een Marktfchuit. 0.p Leyden, 's morgens ten 5,7», en halt 11 uuren, 's namiddag* ten half 1, half 3, half 5 en half 7 uuren. Op HauaM, Vry dag s 's morgen s ! ten 8 uuren. Op Amste rdam, alle middagen ten half 4 uuren, de Markfchuit Op Gou da , alle Dwgsdagen 'smor- ; gens ten 8 uuren. Op Utrecht; alle Saiurdagen na- j middags ten 4 uuren. Van ROTTERDAM op T) k l f t , van den 1 April tot den 30 > September, alle «uren, 'smorgens van 6* 101 'savonds ten $ uuren een icbuit en van j den I  C 49 ) den i Oclober tot den 31 Maart van 's morgens ten 7 tot 's avonds ten 7 uuren en ten half 5 's morgens de Marktfchuit. Van'tTolhuis , aan deoverzvdc van de Maas, gaat in vreedens tyd alle dagen een Postwagen op Antwerpen en voorts door geheel Braband, van den 1 Apnl tot den 20 September 's morgens ten 5 uuren, de Vracht voor ieder Peribon met 25 Pond Bagagie ƒ9.9. De Scheepen op Nymegcn , Zeeland, Antwerpen en Bergen op den Zoom, vertrekken met de Eb en Vloed. KOOPMANS BOODENS van AMSTERDAM op Deventer, Dlngsdags en Vry dags avonds met bet Duiten der Boom , te bevragen in de Warmoesftraat, by de Nieuwenbrugfteeg. 's Hf rtoge nbosch , en omleggende Plaatfen , om de 14 dagen des D'ngsdetgs, te bevragen aan 'r, Comptoir van 's Hertogenbosch. Tilburg, Gornichem, Heusden, en omleggende Plaatfea, om de D 14  C 50 ) 14. dagen , des Saturdags avonds , te bevragen in 't bovengenoemde CompLOtr. Vriesland, *s Woensdags avonds vóór het fluiten der Boom, te bevragen óp de Achterburgwal over de Brouvvery de Hooyberg. Zeeland , alle Dingsdags en VryJagS avonden, te bevragen aan het Zeeuwfche Post- ComptoiVaande Beurs. Zutphen , alle Vrydags avonden, vóór het flaiten det Boom, te bevra ten op da Fluweele Burgwal by de Niefel. De u te kom, om de \ar dagen met Brieven en Pakken, door Harderwyk en' Doesburg, te bevragen in de Nieuwetrbrugileeg, in de Zwa'an. Zo 'er eemge Schippers van legplaats moeten veranderen , of eenige veranderingen by hun voorgevallen , bevinden bier overgeflagen te zyn , zo worden dezelve vriendelyk verzogt, zulks aan den Drukker deezes bekend temaken, zullende in 't vervolg naar genoegen veranderd worden.  C 5* ) SPECIFICATIE VAN HET KLE1NZEGEL. Met de vyfde verhoginge , tot welkt Prys dezelve worden verkogt. j) g, HUUR» i Zegel a 3 ft. kost . ƒ o: 5;[ ^ ï a 15 ft." — i - o; r J a 30 ft! —■ |U|J r 1 a I ^j' ^— ~ ! a 12 gl. *5: °: — ! a 16 gl ao:o:~ 1 a 18 gl. -  ( 52 ) ■ huur.cedullen Van Huizen, Landen, Schepen &r * iscned. de 50 gl. 0p een 3 ft. 2. ƒ0 • ft * o Van 50 gl. tot 100 öVz i ioio loto ~ 1000 «Si- 2. 3:18:0 looo ~ 2000 \\ §h Z.7:i4:o ?ooo ~ 3000 8 g'' 2.10:4:0 3000 4CO0 . z * OOOO I200Ol8 gl, Z* 2,2' IA' Q laooo en daar boven 24 gl ^ 3 0 2* O De Huurders moeten hebben Conven van Huur Cedullen op een6ftu?vSle? een 3 ituiv. Zegel dan behoeft de rnnw ook met hooger dan van 3 ftuïv. te ■o b ligTtitn: ^=JS£3"S ||; #•{?;« koven- 2oo gl.