AMSTELDAM EN Z Y N E GESCHIEDENISSEN.   AMSTELDAM en Z y N e GESCHIEDENISSEN, IN 'T KORT. VYFDE DEEL, MET PRENTVERBEELDINGEN. te AMSTERDAM, b? JOHANNES ALLART. m d c g x c i.   EENENTWINTIGSTE GESPREK inhoud; Overgang tot de Befchryying van de voornaam» fte Bezittingen der Stad. Ambachts» heerlykheden. Ambachtsheerlykheid yan Amftelyeen of Nieuwer Am ft el. Naamsrede. Historiën. Verdeeling. Buitenyelder Polder* Befchryving yan het Dorp Amt stelveen. Boyenkerker Polder. Heem» rctadfchap yan Nieuwer AmfteU Stads Polder. Outewaaler Polder. Regeering of ilechtsoeffening in Nieuwer Amftel ■ Ambachtsheerlykheid yan Ouderkerk of Ou» der Amftel Naamsrede. Gefchiedenis. Ver» deeling. Groot e Duiyendrcfhtfche Polder. A % Buurt  tf amsteldam knzynb Buurt aan den Omval. Duiyendrecht. Klei' ne Disiyendrechtfche Polder. Befchryying yan het Dorp Ouderkerk. Holen drechter Polder. De Bullewyk. Hoeppolder. Regeering yan Ouder Am/lel. Ambachtsheerlykheid yan Diemen. Gelegen» heid. Naamsoirfprongk. Oudheid. Historie. Verdeeling. Qyerdiemen. Bovenkerk. Diefnerbrug. Buitenkerk. Befchryying yan het Dorp Dis men, Outersdorp. Rcgtbank en Regeering. »■ ■■ Ambachtsheerlykheid yan Slooten, Slooterdyk, Osdoip , de Vfye Geer en de Vrye Anïbagtcn. Legging Ge» fchiedenis. Verdeeling. Sloot erban. Den Overtoom. Befchryying yan het Dorp Slooten. Befchryying yan het Dorp Slooterdyk. Slatuintjes- Osdorper Ban. De Buurt Osdorp. Hockenes en Buitenheining. De Vrye Geer. De Vrye Ambachten. Houtryk. Palatten. B.aasdorp. Regeering yan Slooten.-— Ambachtsheerlykheid yan Kudelflaarl. On* derzoek naar het Regt v#n Holland om het Stigtsch Kudelftaart temogen belasten. Gefchillen hier over. Regeering van KudeU Jlaari»  geschiedenissen. f- Jaart. • •• De A mbachtsheerlykheden van Leimuiden en Vriezekoop. Gelegenheid. Geschiedenis. Befchryying yan het Dorp L e ivi u i d e n. De Oude Wetering. De Buurt Billerdam en deszeifs Sluizen. Regeering lier Ambachtsheerlykheden. — — Ambachts» heerlykheid van de Volewyk. Gelegenheid. Qe/chiedenis. Het Tolhuis. De Nes, Ambachtsheerlykheid van Urk en Emmehord.. Befchryying der Eilanden Urk en Emmeloord. Gefchiedenis dier Eilanden. Regee- ring yan dezelyen. Aandeel der Stad in de Volkplanting yan Surinaame. Gele» genheid. Befchryying en Regeering van Su~ rinaame. .Zr o on. Zullen wy nu tot de Befchryving van de Bezittingen der Stad Amfterdam overgaan , die, zo als gy by het einde van ons voorige Gefprek aanmerkte, onder haare voornaarafte Voorregten gefield kunnen worden V Vader. Dezelve leggen nu aan de beurt, doch om ze allen op te tellen, zoude ons be.. A 4] ftek  .8 am stel DA M en Z y n B llek verre te buiten gaan, dus zal ik my vergenoegen, met u (iflgtss eenige van de voornaamfle te doen kennen , welken beftaan in Ambachtsheerlykheden zo binnen als buien Holland gelegen,, en in eenige Regen op Dyken, Wegen, Wateren, Polders en Sluizen, die allen naby de Stad gelegen znv Wy zullen beginnen met de Am ba ch isheerl yk iie b e n, in alle welken, Burjemeestcren op den voorflag van den aangcflclden Ambachtsheer, welke ook wel Sterfteer genaamd word, Schouten en Secrenrisfen aanbellen. Doch door den Ambachtsheer worden de Schepenen, Buurtmeestcren » en andere Amptenaaren gekozen, en insgelyks verleent denzelven ook handopening tot het beroepen van Predikanten, waar van hy het recht van goed of afkeuring heeft. Z. Van wélke Ambachtsheerlykheid, zullen wy 't eerst handelen ? V. Van die van Amfelveent als zynde het langde in 't bezit der Stad geweest, fchoorr anders de Ambachtsheerlykheid van Ouderkerky de. rang voor die van dmflelyeen toe. ZOÜT  GESCHI EDE HlSïE'N: $ zoude komen, die ook altoos aan dezelve gegeeven is. De Ambachtsheerlykheid van AmJlelyeen, word ook wel van Nieuwer Am* ftel genoemd, fchoon in eenen brief van den Jaare 1434. dat Ambacht yan Amfielreyeen van dat Ambocht yan der Nyenamflel onder» fcbciden word, doch het is waarfchynlyk dat men in dien brief door het Ambocht van Amfielreyeen, het Doip van dien niam, en door dat van Nyenamflel, de Landeryen rondom het zelve gelegen verftaan heeft. Dc naam van Amfielyeen, komt ontwyffelbaar van de groote menigte van Veenen, welken in die ftreek gevonden worden. De naam van Nieuwer Amflel, heeft dezelve niet voor den Jaare 1334 gedragen, Gantsch Amftelland; geraakte, na het overlyden van Gut van He» degoitwen, Bisfchop van Utrecht, in 't begin der veertiende Eeuw, in handen der Graaven1 van Holland, tot dat Hertog Albrecht van* Beyeren, in 't Jaar 1399. goedvond1 het Ambacht van Amfielyeen te fchenken aan Heer' Kven van Oesterwyk, een Zoon van 's GraaAf» ven-  IQ AMSTËLDAM EN ZYNE ven Hofmeester Willem Kuzer, die 'er hem ruim drieduizend Schilden voor betaald had. Z. Bleef Koen van Oosterwyk lang in 't be« Zit der Ambachtsheerlykheid ? V. Neen, want hy verkogt dezelve flegts vier Jaaren laater , in den Jaare 1403. aan Vrouw Margareet van Kleef, Gemaalin van dén genoemden Hertog Albrecht, doch die Vorftin kort daar op komende te overlyden, verkogt haare Moeder, meede Margareet vanKleef genaamd', en die dezelve van de Hertogin geërft had , aan haare andere Dochter Catharina van Kleef, die ze, benevens Slooten en Osdorp, in 't Jaar 1434. aan Henrik yan Borfelen, Heer van Vecre verkogt, wiens Kleindochter, Margareet yan Borfelen, dezelve aan Walraven van' Br ederode , met wien zy in den Egt trad", tot een Huwelyksgift aanbragt, en door wiens Zoon Reinoud van Bre» der ode, dezelve eindelyk in den Jaare 1529. aan de Stad van Amfteldam verkogt wierd, waardoor een lastig Regtsgeding , over de Grensfcbeiding der Stad en der Ambachtsheer- lyk-  GESCHIEDENISSEN. tl lykheid , bet welk meer dan dertig Jaaren lang geduurd had, te niet gedaan wierd. Keizer Karei de Vyfde bevestigde fcderd deeze koop, in *t Jaar 1531. met beding dat de Stad alle Jaeren vyfentwintig gouden Caroli Guldens aan de Graaflykheidlvan Holland op zoude brengen. Ook behield de Graaflykheid het regt aan zig om de gekogte Ambachtsheerlykheid, ten allen tyde, tegen de Koopprys, weder te moogen naasten, hoewel men nimmer te raade geworden is, zig van dit regt te bedienen. —— De Ambachtsheerlykheid van Amjlelyeen legt, voor het grootfte deel aan de Westzyde van den Amftelflroom , en ftrekt zig uit ,tot aan liet Dorp Thamen of den Uithoorn, in 'c Stigt van Utrecht gelegen , naar 't Zuiden, en voords ten Oosten over een gedeelte van den Outewctaler of Oyeramftel Polder, en deeze ftreek Lands bevat drie Polders, als de Bui» tenyelder, de Midden en de Boyenkerker Polder. Ook behoort de Stads Polder mede gedeeltelyk tot de Ambachtsheerlykheid van Am. jlelyeen. Z. Zyn deeze Polders nog al taamelyk groot ? A 6 V. De  Jffit A'MÏ TELDA. M EN 2 YNE V. De Buitenvelder Polder, die in *t Jaar1634 i aangelegd wierd is veertienhonderd tweeënnegentig morgen groot , en bcftaat meest uit vet Weiland en heeft verfcheide fraayeBuitenplaatfen, die langs de Westzyde van den Amftel en de Oostzyde van den Amjlelyeen' fehen Weg gelegen zyn. De Oude We¬ tering , loopt in de lengte door deeze Polder , van de Weteringspoort af tot aan het groote Xoopveld. Omtrend in 't midden van deezen Polder, aan de Oostzyde van den Amfielyeenfchen Weg, ftaat een Roomfche Kerk, die gemeenlyk door een waercldfchen Priester bediend word. Ook vind men niet verre van éaar een Water, bet Karnmelksgat geheten, aan het welk een Sluisje of Verlaat legt, van ouds Jan Koenen Sluisje genaamd, welk het Amftelwater uit de Meer fchut, benevens een Watermolen die het Amftdwaier dat van buiten komt, op de Meer uitmaak. Voords loopt, meer naar 't Noorden toe, van 't begin van den Amftelveenfehen Weg af, by den Overtoom, en voorby den Slooter Weg tot in de mmmMm, m Water, de Schinkel genaamd*  geschiedenissen. ij naamd. Tegen deeze Polder legt ook" de Zuidoostzyde van den Heiligen- of' Overtoom• fchen Weg, die genoegzaam van den StadsCingcl af, tot den Overtoom toe, met Huizen en Tuinen bezet is,, en welke weg thans eene aanzicnlyke Voorftad van Amjleldam is,, en waar op men verfcheidene Katoendrukke* ryen, eene Pottebakkery, eene ZwavelraftV neerdery en eene Vingerhoedenmaakery heeft» Voords maaien drie Watermolens het overtollig Landwater uit deezen Polder en loozen het in den Amftcl. Het opzigt over deeze Polder Maat aan vier Poldermeesters, die door Burgemeesteren der Stad als Ambachtsheeren van Amftciyeen, aangefteld worden. Eindelyk word den ring van deezen Polder uitgemaakt door den Dyk langs de Westzyde des Amftels , de Stads Buitencingel van den Amftel, tot aan den Overtoomfchen Weg , die Weg zelve, de Amftelveenfehen Weg, tot aan' bet kleine Loopveld of Kalfjealaan , en dit Loopveld zelve. Z. Hoe is het nu met de Middenpolder gelegen ? A 7 V. Dee*  14 a'mstelOAm en zvne V. Deeze ftrekt zig uit van de Kalfjeslaan tot aan de Kerklaan , gemeenlyk liet groote Loopveld gebeten, wordende Oostwaards door den Amfleldyk', en Westwaards door den^;«« jlslyeenfchen Weg bepaald, en dezelve vervat ook eenige aanzienlyke Buiienplaatfen, die zo wel langs den Amflelftroom, als aan den Am» flelyeenfcken Weg leggen. Ook worden in deezen Polder twee fleenen Mylpaalen gevonden, als een aan den Amftcl, by de voorheen zo beroemde doch nu, helaas! gefloopte fraaye Hofftede Tulpenburg, en een aan den AmfteU yeenfchen Weg by de Hofftede Elsryk. Nog loopt in deezen Polder de Wetering Bankras Meer geheten, als mede die aanzienlyke Buurt over het Dorp Ouderkerk, ten onregte zelfs Ouderkerk geheten, doordien zy tot de Ambachtsheerlykheid van Nieuwer Amftel, be* boort. De voornaamfte plaats in deeze Midden Polder gelegen, is het van ouds bekende Dorp Amftelveen. —— Dit Dorp het welk in 't midden van 't Geboomte, ruim anderhalf ' uur gaans van Amfteldam , naby 't groote Loop» yeld legt, heeft een aanzienlyke Kruiskerk, die  HET BOIP AÏSTE1VEEI.   geschiedenissen' t$ die net, ruim en lugtig is, deszelfs koor dat agter den Predikftoel, en met een hek van den buik der Kerk afgefcheiden is, dient thans tot een Kerkenkamer. De Baljuw van Amflelland, en de Ambachtsheer hebben hunne Geftoeltens in de Kerk, in welke ook een fraay Grafteken voor den Dichter Joan van Broekhuifen welke aldaar begraven ligt, te zien is. Voords heeft de Kerk een fpitfèn Toren, die van Uur en Slagwerk voorzien is. Agter het Kerkhof, dat met Boomen bezet en door ee» nen Steenen Muur omringt is, vind men des Predikants Wooning, die een fraay uitzigt, en een Tuin voor en agter heeft. De oudfte Kerk van dit Dorp, was in de Hoekfche en Cabeljaauwfche twisten afgebrand, doch wanneer deeze tegenwoordige Kerk gefligt is blyft onzeker, doch voor den Toren Haat het Jaartal 1641 te leezen. Na de hervorming is deeze Kerk met die van Ouderkerk van 't faar 1586 tot het Jaar 1595, door éénen Predikant bediend, wanneer Amjlelveen in *t Kerkelyke van Ouderkerk afgefcheiden wierd en een predikant op zig zelf kreeg. Buiten het Regu liuis ,  t6 AMSTELDAM EN ZYNS huls, dat voorheen de Wooning van den Schone plagt te zyn, vind men hier ook een Armhuis en in 't Jaar 1765 is 'er een aanzienlyk Dia» coniehuis geftigt, waar in, behalven een Regentenkamer , een Keuken en eene Kamer voor de Binnenmoeder, verfcheiden Vertrekken voor oude Vrouwen en Kinderen gevonden worden, die allen met behangen Bedfteden voorzien zyn. In 't Jaar 1523. is het Dorp, door Keizer Karei de Vyfde, met een •Vrye Paardenmarkt begiftigd geworden, fchoon zy of nimmer gehouden of reeds voor twee Eeuwen ruim, te nietgeloopen is, hoewel men dikwils in overleg geweest is, om ze weder te berflellen. Eindelyk heeft Amjlelyeen, inzonderheid des Zomers, veel doortogt van Rytuigen, van en naar 't Züidelyke gedeelte van Holland, die hunnen weg liever door de Vee* nen neemen, dan de gulle Zandwegen beryden. Voords heeft deeze Midden Polder goed Weiland en twee Watermolens , die beiden ©p den Amftel uitmaalen , en fbat mede onder het opzigt van vier Poldermeesters. ïhans gaa»wy tot é& Boy enkerker Polder over. Z. Waar-  GESCHIEDENISSEN. I£ Z. Waarom word zy aldus geheten? V. Om dat zy hooger of meer Zuidwaards dan de Kerk van Amftelyeen gelegen is. Zy wierd in den Jaare 1630 aangelegt, en bevatte vyftienhonderd veertig morgen, meest Veenland, doch ver het grootfte gedeelte deezer Polder, al voor veele Jaaren uitgevecnd zynde, heeft men dezelve, met bewilliging van Burgemeesreren als Ambachtsheer-en , beginnen droog te maaien en tot Land te maaken, in den Jaare 1765. ook heeft men 'er een nieuwe Sloot gegraven, en aan dezelve een ftevige houten SchutOuis-, met drie paar Deu» ren, en een fraaye Brug gelegd, daarenboven Zyn er verfcheide Watermolens geplaatst, om deeze Polder van het overtoilige Water te ontlasten. Voorby het groote Loopveld, langs den Amftel, heeft men de twee Buurten, Waardhuizen en de Zwaaluwenhuurt, al» waar een Roomfche Kerk ftaat, en nog verder een Buurt, de Nes genaamd, die zig tot de Grensfcheiding tusfehen Nieuwer Amftel en Óen Uithoorn in 't Stigt,.uititr:ekt. De Amftelveenfehen Weg 3 verdeelt zig boven Am- fteU.  t8 AMSTELDAM ENZ?NE ftelveen, aan een Buurt de hand van Leiden geheten, in twee Wegen. De eerfte of Bovenkerker Weg loopt tot aan *t gewezen Dorp Thamen , en ter halver wege van dezelve is, een Roomfche Kerk. De andere aan welke ook een Roomfche Kerk ftaat, die met de voorbaande vereenigd is, en welke weg de Legmeerfche Dyk genoemd word, loopt langs de Legmeer naar Kudelflaart, verder op deeze weg, aan een meest uitgeveende plas, de Vrye Noordveen geheten , is ook nog een Roomfche Kerk, die door een waereldfchen Priester bediend word. Voords ftaat de Boyenkerker Polder, mede onder *t opzigt van vier Poldermeesters. De bovengenoem. de drie Polders, van welken ik u verOag gedaan heb, (taan, ten opzigte van haare Dyken en Wateren, onder het algemeen bewind van Vykgraaf en Hcemraaden van Nieuwer AmPel, benevens het Geregt der Ambachtsheerlykheid. Het Hof van Holland ftelde al van ouds, gelyk ook nog heden , Dykgraaf en lleemraaden van Nieuwer Amftel, op de be. noeraing van Burgemeesteren van Amfteldam aan,  GESCHIEDENISSEN. ï£ aan, en een der Stads Secretarisfen, is ook tevens Secretaris van het Heemraadfchap van Nieuwer Amftel, en heeft zynen byzonderen Bode onder zig. Z. Maar heb ik u niet reeds van de Stads Polder en Outewaaler Polder hooren fpreeken, behooren deezen mede onder Nieuwer Am» fiel. V. De Stads Polder flegts voor een klein gedeelte en de Outewaaler Polder, voor omtrend de helft. De eerstgemelde (trekt zig, langs de Westzyde der Snd, tusfchen de Buitencingel en de Kostverhoren Vaart, van de Vaart r.aar den Overtoom, tot aan de Haarlemmer Trekvaart toe uit. Doch dat gedeel* te deezer Polder, het welk zig agter 't Pesthuis om, tot aan de Drie Baarsjes (trekt , behoort alleen maar onder Nieuwer Amftel, en het overige onder de Vryheid der Stad. Het gedeelte van deeze Polder dat onder Nieuwer Amftel legt, en waar onder ook het fan Hanfenpad begrepen is, beftaat, behalven uit eenige Fabrieken , in Weiland, geringe Wooningen, en eenige Lustplaatfen en tuinen. De Rasp»  90 AMSTELDAM ENZYKE Rasphuismoolen ftaat insgelyks in deeze Poï» der, die door vyf Poldermeesters beftierd word. — De Outewaaler ook wel Overamflel Amftel polder genaamd, is begonnen in 't Jaar 16si. en ftrekt zig uit van de Oostzyde des Am. .ftels, tusfchen de Stads Buitencingel, deDiemerdyk en de Ringdyk tot aan het Nieuwe Diep* De Outewaaler Weg, die voormaals de Meerweg geheten wierd, en thans uit eenen beftraaten Ryvveg, en een bekwaam Voetpad, beftaat en van de Stads Cingel, tot aan 't Tolhek van de Diemermeer loopt, beftaat voor zo ver zy tot Nieuwer Amftel 'behoort , uit [meest Weiland , en eenige Lustplaatfen, benevens eenige Katoendrukkeryen en andere Fabrieken. Dit gedeelte Lands het welke eigentlyker tot Ouder Amftel, zou fchynen te behoor en , was al in den Jaare 139^. aan Koen yan Oosterwyk afgeftaan, en was ook door de Diemermeer, die aan bovengeraelden mede opgedraagen was, genoegzaam van 0«der Amftel afgefcheiden. Over de Outewaaler Polder heeft een Collegie van Thefaurie»en- der Stad, al». Dykgraaf, twee Heemraa- den  GESCHIEDENISSEN. £f den en twee Poldermeesteren, het opzigt en de Heemraaden worden door Burgemeesteren der Stad verkozen. Z. Hoe ftaat het met het Rechtsgebied dee» zer Ambachtsheerlykheid ? V. De Vierfchaar van Nieuwer Amftel word, in 't lyfftraffelyke, gefpannen door den Baljuw van Amftelland, en Schepenen van Amftelveen, en de gevangenen worden meestentyds in de boeien te Amfteldam bewaard, en in 't Burgerlyke, door den Schout van Amfielyeen 9 en de zeven Schepenen van dat Dorp. De gewoonlyke Regtdag word, meest, om da drie weeken gehouden. De Secretaris va» Nieuwer Amftel, die door Burgemeestereii aangefteld word, heeft zyn verblyf te Amftel-. dam. Voords zyn 'er te Amfielyeen vier Buurtmeesters , twee Kerkmeesters , twee Armmeesters en doorgaands één Geregtsbo* de. Eindelyk is 'er van 't Jaar 1529. tot het ]aar 1664. over de drie AmbachtsheerJykhe-, den [van Amfielyeen , Slooten en Sloterdyk maar één Ambachtsheer geweest, wanneer over Amftelyeen, een byzonder Aahachts*. beef  ftü AMSTELDAMEN ZYNE heer gefield is geworden , die door Burgemeesteren van Amfteldam verkozen word. — Thans gaan wy over tot de Ambachtsheerlykheid van Ouderkerk of Ouder Amftel, gelyk het grootfle gedeelte van Amftelland genoemd word. Deeze Ban heeft vermoedelyk de naam van Ouderkerk ontfangen, om dat de Kerk in dezelve, ouder was dan die van Amftel veen , waarom ook aan Ouderkerk de Rang voor Amftelyeen gegeeven word, en in de daad de Kerk van Ouderkerk voerde reeds in den Jaare 132.3. de naam van Kerspelkerk yan Ouder Aemftele. Ja de Ingezetenen van Amfteldam gingen reeds lang voor het Jaar 1300 , te Quderkerk, de Misfe hooren, De Ambachtsiieerlykheid van Ouderkerk , was nogthans tot in deeze loopende Eeuwe toe, in den boezem der Graaflykheid van Holland gebleven , zonder ooit ter leen uitgegeeven, verkogt of verpand geweest te zyn. De Stad Amfteldam, had egter al vroeg den eigendom van Ouderkerk tragten te verkrygen Inzonderheid wierd hier aan gearbeid in den Jaare 1658, . toen de Gecommitteerde Raaden van Holland , dien»  GESCHIEDENISSEN.1 2£ dienftig gevonden hadden eenige der Graaf, lykheids Domeinen te verkoopen. De Vroedfchap van Amfteldam befloot toen onder anderen, ook de Ambachtsheerlykheden van Ouderkerk en Diemen, voor de Stad te koo« pen. Doch hier kwam egter,ten deezen tyde, niets van, In 't Jaar 1674 befloot de Vroedfchap der Stad, de hooge Heerlykheid vaa Ouderkerk en Diemen, benevens eene vermeerdering van Rechtsgebied van twee of drie honderd gaarden , voor eene redelyke fomme in pandfchap te verzoeken, van de Staaten van Holland , doch deeze willigden dit verzoek niet in, en betoonden zig doorgaans ongenegen, om hooge Heerlykheden tc verkoopen of in pandfcnap uit te geeven, zo dat de Stad te vrede heeft moeten zyn , met zig alleenlyk de Ambachtsheerlykheden van Ouderkerk en Diemen, by aankoop eigen te maaken , het welk egter eerst in den Jaare 1731. volkomen gelukt is. Z Tot hoe verre llrekt zig deeze Am», bachtsheerlykheid uit ? V. De Ambachtsheerlykheid van Ouderkerk * i  £4- AM STEL DAM EN ZYN* of Ouder Amftel, (trekt zig van de Diemfrmeer af langs 't gebied van Diemen, de By lemermeer en Bylemerlanden , de Abcoudermeer, Aasdom en Wayeren, tot aan ÏVayer» veen toe uit, en bevat de volgende vyf voorjiaame Polders, als de groote en kleine Dttiyendrechtfche Polder, de IJolcndrechter Polder, de fiullewyk en de Hoeppolder. De eerfte of groote Duiyendrechtfche Polder , beftaat meest uit Weiland , benevens eenige Buitenplaatfen die aan de Oostzyde van deri Amftel leggen, en is ruhn agthonderd drieëntiegentig morgen groot. Even - buiten deeze Polder, aan de Ringfloot der Diemermeer, legt de Buurt aan den Omyel, dus genoemt raar een Buitenplaats, thans Vryziqt geheten, doch die voonnaals den Qmyal genaamd! wierd, In deeze Buurt zyn, buiten eenige aangenaame Lustplaatfen, ook verfcheiden Fabrieken, en binnen de Polder een Loodwit* tnaakery, en aan den Amftel een Katoen* drukkery, voor deezen het Molentje genaamd. De Buurt Duivendrecht legt terr Óósten in deeze Polder%■ langs de Duiven. drtcht  O E 5 C ï! I E D~E N J S S E N. a5 tkrchtfche Laan, die van de Ringfloot der Diemermeer af, tot aan de Ouderkerker Laantoe loopt. In deeze Buurt is , behalven een Roomfche Kerk , ook een School en twee Watermolens, en voords word de Polder, door zes Poldermeesters beftierd. De kleine Duivendrechtfche Polder vervat, behalven het Dorp Ouderkerk, waar Van ik zo aanftondï zal fpreeken, ook eenige Buitenplaatfen langs den Amftel, en beftaat voor 't overige meest uit Weiland. Deeze Polder word door vier Poldermeesters, die meestentyds Ingezetenen der Stad Amfteldam zyn', beftierd, Z. Nu verwagt ik de Befchryving van het Dorp Ouderkerk zelve? V. Dit vermaakelyke Dorp, legt ruim anderhalf uur gaans van Amfteldam, en is waarfchynlyk het oudfte Kerkdorp van Amftelland. De Brug, over welke men, uit Nieuwer Am» ptl, in het Dorp komt, behoort eigenlyk tot de Ambachtsheerlykheid van Nieuwer Amftel, zo als ook de Huizen aan de Westzyde, gelijk ik u reeds gezegd heb, endierhalvenheeft de Stad Amfteldam al van den Jaare 1529 af,, V. deel» B het  $& AMSTELDAM RN ZVNE het Bruggeld verpagt, en uit de Penningen iiier van, de Brug en de Straat aan dezelve gelegen, onderhouden. Het Dorp Lheeft een 2eer lterke doortogt van Jaagfchuiten, naar en van veel Steden en Dorpen van Zuidhoh land, ook van Rytüigen en Wandelaars, al het welke dit Dorp zeer levendig maakt, en doet bloeien. De Kerk die zeer oud wns, is fchoon dezelve in 't Jaar 1756, langs de Zuid* Zyde, van den grond af herbouwd was, in *t Jaar 1773. geheel afgebroken, en 'er is federd eene nieuwe, onder het opzigt van den Heer E. de Witte, Direclsur Generaal Over de Stads Werken , geftigt geworden. De eerfte Steen aan dit nieuwe Gebouw is ge* 1'egd door den jongen Heer Balthazar Nolthenius, Zoon van den Heer en Mr. Jeronimus Wolthenius, Secretaris ter Ouder Amjiel, ten. overftaan van den Kerkenraad dezer Ambachfe , by welke gelegenheid de Weleerwaarde Heer Dom. Adrianus Mandt, federd Predikant te Kampen , eene zeer gepaste en cierlyke Aanfpraak deed. En den 13 Augustus 1775 is de nieuwgebouwde Kerk, mei eene zeer gepaste Pre-  HET BOIP O U-D E B. K E X K .   q a s C n ï e s s *n s s e g g* Predikatie , door den Weleerwaarden Heet Abraham van de Kop, Predikant te Ouderkerk, in \ byzyn van den toenmaaligen Ambachtsheer, Mr. Willem IMyghens, Burgemeester  j8 AMSELDAMENZYNE laaten u by deeze gelegendheid eene aanmer» kelyke byzonderheid mede te deelen. Z. Waar in beftaat dezelve F V. Wanneer men by gelegenheid van het berftellen der Zuidzyde van de oude Kerk van dit Dorp, aan 't graaven was , ontdekte men in den grond, niet alleen een zeer oude Doopvont van gehouwen graauwen Steen, en met de Beeldtenisfen van Apostelen en Heiligen verfierd, maar ook Doodkisten, zynde uirgehoolde ftammen van Boomen, met ronde Dekzels. De Doopvont, en ééne der Kisten, is door den Stads Hisroriefchryver Wagenaar, in den Jaare 1766. daar ter plaatze nog gezien geworden. Doch laat ons met onze Befchryving weder voordgaan. Het Regtbuis van Ouder» kerk is een taamlyk groot Gebouw, en heeft beneden eene gevangen Kelder, en een weinig beoosten de Kerk, vind men het ruime Portugeefche Jooden Kerkhof, het welk door een fmalle Laan omringt is. Op dit Kerkhof, alwaar de Oppasfer van het zelve eene vrye Wooning heeft, zyn de Graven met Zerken ge-  GESCHIEDENISSEN. 2p gedekt, veele uit Marmer gehouwen en allen , met Hebreeuwfche of Portugeefche Graffchriften voorzien. Ook zyn eenige met Beeldwerk , en andere met de Stamwapens van aanzienlyke Lyken verfierd. De Holen- dr echt er Polder legt Zuidoostwaards van do kleine Duivendrechtfche Polder , en word van het Water, de Holendrecht genaamd, het welk in de Abkoudcr Meer loopt, bedoeld. Deeze Polder, die meest uit goed Weiland beftaat, is ruim vierhonderdtweeëntwimig Morgen groot, én word door zes Poldermeesters beftierd. — De Bullewyk Zuidwestwaards van de voorgaande Polder gelegen, is niet meer dan ruim tweehonderddertig Morgen groot, en heelt ook eeven als dezelve maar een Poldermolen , voords beftaat zy meest uit Weiland, en eenige Buitenplaatfen * die langs het water de Bullewyk zyn aangelegd. Een derzei ven het Reigerbosch genaamd, en door fommigen ten onregte voor het oude Lusthuis der Heeren van Amftel gehouden, is zo groot dat dezelve zig met zyne Landeryen tot aan de Broekerweg \os uitftrekt. ——• De laatfte Polder van de B 3 Am*  3jS AÜSTB13 AM EN ZïSB Ambachtsheerlykheid-.van Ouder Amftel', is ife Hoeppouïer oi Ronde llorp, en is de groot* ftè van alle vyf, dewyl zy op ruim vyfiicn* honderdzcscntwiiuig' Morgen gerekend word». Zy legt tusfehen den Auiftel, de Bullewyk enhet water de ©mfe Wavcr, en beftaat meest uit fclrocn Weiland. In dcezc Polder vind men verfcheidene Buurten, als de Oostzyde van Waardhuizen, de .Zwcilmvenl'uun en de rj'fct Wayeren. Ook ftaat 'er aan het water de Bullewyk eene Romnfche Kerk, die door eenen .Waerejüfehew Priester bediend word. Heibewind van deeze Polder, waar in drie Wa« terraokns zyn, ftaat aan vyf Poldermeesters. . Z. H^e is het,met de Regeeöhg van Ouder Amftel gelegen ? V. De RegtBank aldaar word te Ouderkerk^ eeven-als xe Amfielyeen, in 't lyfftraffelyke» waar in ook Wavérveen te regt ftaat, door. den Baljuw van Amftelland en zeven Schepenen gefpannen', en in 't burgerlyke door den Schout en dezelfde zeven Schepenen, en de, fewoonlyke Regtdag, word te Ouderkerk alle Maanden op den eerften Dingsdag. der Maand  GESCHIEDENISSEN.. $t gehouden. De Schout van Ouderkerk word door Burgemeesteren van Amfteldam, als Arabaehtstieeren, aangefteld, en de Schepenen door den aangeftelden Ambachtsheer. Het Gerecht van Ouder Amftel heeft ook een Secretaris, die door Burgemeesteren aangefteld word, en te Amfteldam zyne woonplaats heeft. Voords heeft men in dit Ambacht vier Buurtmeesters, drie Armmeesters, twee Kerkmeesters , twee Broodwegers, vier Marktfchippers op Amfteldam en mindere beampten. — Nu komen wy tot de Ambachtsheerlykheid: van Diemen, die eeven als die van Ouderkerk in den. Jaare 1731, door de Stad aangekogt is geworden. Zy legt tusfchcn de IFatergraafs, of Diemermeer ten Westen, en .den Ban. van* Muiden ten Oosten-, en grenst Zuidwaards aan deBylemtrmeer, en de groote Duiyendrechtfche' Polder, en Noordwaards aan 't Y, tot ver over: de Zeedyh. Deeze Ambachtsheerlykheid heeft; haare naam naar her Riviertje den Oïem , het wélk uit de Ringfinot der Byhmermeer ko* mende . door middel van de Sluis te Diemer» dam, met het Y gemeenfchap heeft* Het Am. B 4 bacht  32 AM STEL DAM IN ZYNE bacht van Diemen > is reeds voor eenige Eeuwen bekent geweest, men leest althans in een van onze oude Kronyken, dat de Kcnnemers, door een zvvaaren Watervloed overvallen zynde , door die van Diemen met Schuiten ge* hulpen wierden. Diemen of zo als men toen fchreef Demen, plagt omtrend den Jaare 1225. door de Heeren van Amftel voor de helft van hetStigt, in pandfehap gehouden te worden.' Ook plagten zy van ouds de Graaven van Volland-, in hunne Krygstogten te water met zestien riemen te dienen. Voords is de Ambachtsheerlykheid van Diemen, met de andere goederen van den huize van Amftel, aan Gui yan Henegouwen, Bisfchop van Utrecht, en na zyn dood aan de Graaven van Holland gekomen, v^n waar zy in de Graaflykheids Domeinen gebleven is, tot dat zy, zo als ik u reeds gemeld heb, m de Jaare 1731. aan de Stad Amfteldam verkogt is geworden. Z. In hoe veel Buurten is de Ban van Diepien verdeelt? V. In vier, welken Overdlemen, Bovenkerk^ Buitenkerk en Outersdorp genoemd worden. Over*  GES C H1É D Ê N ï S S Ê K Oyerdiemen legt ten Zuidoosten van 't watek" den Dient, en ter wederzyden van den Trekvaart naar Muiden, en bevat verfcheiden Polders als de Dicmetdammer, de Hopmans, de School, de Oude Stammer, de Oude Kieken en de Oude Gaasper Polder» De eenige Roomfehe Kerk van den gantfchen Diemerban , ftaat ook in Overdiemen, en is omtrend het Jaar 1630 geltigt , en is lang met de Roomfche Kerk van Durgerdam vereenigd geweest» Diemerdam waar maar één huis ftaat, legt ook in Oyerdiemen aan den Dyk en hier ziet men de gewoonlyke Mylpaal , die de uitgestrektheid van het Ban en Vangregt der Stad Amfteldam aanwyst. De Buurt Bovenkerk Jegt aan de Ryksrfloot, een oude Vaart, die van de Hardyelder tot de Finkenbrug in de Korte Diem loopt, en een gedeelte van de Trekvaart naar Muiden is. Voords word Bovenkerk in Bovenrykerftoot en Benedeniykerfloot onderfciieiden. Aan de Diemerweg cn Rykerfloot legt aan de aanzienlyke Buurt Diemerbrug, waarin veel meer en beter Huizen itaan dan in bet Dorp Diemen zelve. Ook zya B 5 ia  S41 A**M 5 ;TE' L' 13 *A 'M rff Z Y WE" in deeze Buurt, die omtrend den Jaare 1640»1 is aangelegt, verfcheidene nceringryke Herbet*gen, ook veroorzaakt de doortogt van Rytuigen en allerhande Schuiten die naar- Muideir,. Naarden en Wécsp willen,„hier altoos, inzonderheid des Zomers, veel leven en gewoel. —■ De Buurt Buitenkerk, buiten den Zeedyk te* gens het Y gelegen, beftaat meest uit zeer goed Hooiland, verfeheiden Huizen en eenig Weiland , zynde het voornaatnfte van deezeBuurt het Dorp Diemen.. Z. Is dit ook al een oud Dorp? V. Zekerlyk ja, doch van haare Gèfchiede-' nisfen vak zeer weinig te melden, dan dat her den elfden Jüny 16*52. door een zwaarerr Brand bezogt wierd, waardoor eene Bakkery-, waar in ■ de Brand omftaan was, en tien Huizen, waaronder het Regthuia, nr de asfebe gelegd wierden, Dk Dorp legt aan de Diemermg, en eene kleine Vaart die de Kerkvaart genoemd" werd; De Kerk is-al een zeer oud', doch taamelyk welgefchikt Gebouw , het welk in den Jaare 1744 niet weinig verbeterd is. »ï Vcrwulü en de Wanden zyn met alleihan- de  IET DOIP BIEMENo   G*E S C HI E Ö E: N 2 S S E ' 35 de Geestelyke Zinnebeelden befchilderd , doch zy zyn, door ouderdom, voor 'tmeeste' gedeelte reeds onzigtbaar geworden. In 't ruim der Kerke is de Pfedikftoel, benevens het oude Geftoelte van den Baljuw van AmfteU laad, en dat van den Ambachtsheer. Voordsheeft de Toren der Kerk eene fiërlyke Spits , die meer dan eens vernieuwd is. Het Regih'uis van Diemen, dat tevens ook eene Herberg is , ftaat bezyden de Kerk en de meeste Huizen van dit Dorp, ftaan hier en daar door het Land verfpreid. — De Buurt Outersdorp--, ligt binnen den ]$iemer0. Westwaards het Nieuws Diep, rn paalt aan de Vryheid der Stad Amfteldam. By" deeze Buurt Benedendyks ziet men een Kerkhof' der Hoogduitfchs Jooden, waar de geringften onder hen begraven worden, hebbende de Aanzienlykften eene begraafpkiars te Muiderberg. Op dit Kerkhof zyn geen Zerken te vinden, maar alleen ftaande platte paaien met Opfchriften. Voords zyn op den Dyk zelve het Gemeenelandshuis van den Diemerdyk, waar van hier na; e>rceder,en de vermaakelyk Herberg Zeeburg, B 6 die.  }6 A M S TE L D A M E N Z Y N E die het Oudezydshuiszittenhuis te Amfleldam toekorct, en in den Jaare 1766. aanmerkelyk vertimmerd is geworden Oudtyds lagen ook nog aan den Dyk de Buurten Jaaphannes en Tpejloot , doch dezelven zyn met het doorbreeken van den Diemerdyk, in 't Jaar 1651. geheellyk weggeraakt. Z. Behoort de Diemermeer ook niet tot de Gerechtsban van Diemen ? V. Zy plagt 'er wel ecrtyds toe te behooren, doch maakt na den Jaare 1632. eea byznndere Gerechtsban uit. De Regt- bank en Regeering dezer Ambachtsheerlykheid Diemen, word m 't lyfflraffelyke , te Diemen of aan de Diemerbrug , door den Baljuw van Amftelland en zeven Schepenen, en in 't burgerlyke door den Schout en dezelfde Schepenen gehouden, en zy zitten gemeenlyk op den eerften Saturdag in elke Maand te Regt- Burgemeestcren van Amfleldamtte\lm,a.te Ambachtsheeren, den Schout, die ook tevens Secretaris is aan, doch de Schepenen worden door den aangefixlden Ambachtsheer verkozen. Voords zyn 'er zes Buurt-  GESCHIEDENISSEN. ^ Buurtmcesters, drie Armmeesters, drie Kerk. meesters , twee Broodwegers en een Gerechtsbode, benevens eenige mindere bedieningen , en hier mede flappen wy van de Ambachtsheerlykheden, die de Stad in Amftelland bezit af, en gaan tot die over welke Amftel* dam in Kennemerland behooren. Z. En deeze zyn? V. Slooten , met het geene "er van ouds onder begrepen geweest is, Sloterdyk, Os» dorp, de Geer en At Vrye Ambachten. Deeze Ambachtsheerlykheid legt ten Westen van de Vryheid der Stad en van het Water de Schinkel, en ftrekc zig, aan de eene'zyde uit tot de Haarlemmermeer, en van de andere zyde, tot aan de Spaar endammerdyk en 't Y, toe. Tiet Ambacht Slooten was reeds, door Jan de Tweede, Graaf van Holland, in den Jaare 1303 verpand geweest aan Meer Dirk yan Haarlem , doch federd het Kinderloos overlydcn van denzclven , wederom aan de Graaflykheid vervallen zynde, wierd het in laater tyd aan Vrouw Margareet yan Kleef gegeeven, en federd met het Ambacht van B 7 Am»  0ye Ambachten overgaan , die mede aldus genoemd zyn om dat zy, eeven als de Geer van ouds niet in • de Beden der Graaven plagten te draagen. Zy zyn drie in ge tal en worden Houtryk, Rolaanen en Raasdorp geheten. Het eeifte, oudtyds Houtrif & genaamd is een kleine Polder gelegen tusfehen de Sparendam» mer en Spieringsmeer , bewesten halfwegen Haarlem , aan eenen Inham van 't Y, het word, om dat 'er de Haarlemmer Tre&yaa-rt door loopt, in twee deelcn onderfcheiden. In bet eene gedeelte Noord Houtryk genoemd, legt  GESCHIEDENISSEN. 45 Je.gr, een Lustplaats en eenige Bouwhuizen , doch het andere gedeelte Zuid Houtryk geheten, is verlaaten Land, als genoegzaam altyd open liggende voor de Overftroomingen der Spierings Meer. Polaanen legt ten Oosten van Houtryk, en 't Gemeenelandshuis van Rynland, benevens de Sparendammer Of Rynlandfctie Sluizen, zyn in 't Gerecht van Polaanen gebouwd , onder het welk de fraaye en bekende Lustplaats Polaanen, benevens de Huizen ter wederzyden van de Vaart, aan Halfwegen Haarlem , mede behooren. —Raasdorp is een kleine Polder by den Ban van Osdorp, welke Oostwaards door de Lu/kv en Westvvaards door de Spieringsmeer befpoeld word. Hier plagt oudtyds een taamelyk Dorp te leggen, doch het zelve is al voor langen tyd door de Meer ingezwolgen ofs wegge» fpoeld. Z. Hoe word de Regeering van deeze Ambachtsheerlykheid beftierd ? V. Dezelve beftaat uit den Schout, zeven Schepenen en een Secretaris, de eerfte en laaifte worden door de Burgemeesteren van Am*  ^f) ATVI STERDAM EN Z Y NU Amfteldam , doch de Schepenen door den Ambachtsheer aangefteld, die ooi: de verkiezing van Ambachtbovaarder, Kerk- en Arm» meesters heeft. 'Het Gerecht zit van den eer* ften May tot den eerften Augustus te Slooten , vervolgens tot den eerften November te Slooterdyk- .' y&n den eerften . der genoemde Maand, tot den eerften February te Osdorp » of liever, gemakshalve, te Bloter dijk, en van den eerften February tot den eerften May, ttan 3en Overtoom. Voords heeft de Ambachtsheerlykheid maar eene algemeen e Wees» kamer, welke door drie Weesvaders, een uit Slooten., een uit Slooterdyk en een uit Osdorp word waargenomen, die vooral hun leeven dienen, en viermaal in 't Jaar, in het' Regthuis te Slooten of elders Weesdag houden. De negen eerfte Ambachtsheeren van Slooten , met het geene 'er toe behoort ,waTen ook te gelyk ; Ambachtsheeren van Amfielyeen , doch in 't Jaar 1664, is de Eerfte byzondere Ambachtsheer van Slooten aangefteld geworden. Z.  G E S C H IE D E N I S Sï N. Z Welke Ambachtsheerlykheden zullen na volgen V V. Die welken de Stad Amfteldam onder het Baljuwfchap van Rynland bezit, te wee* ten die van Kudelftaart, zo ver dit Ambacht toe Holland behoort, en die van Leimuiden tn Vriezekoop. Het Dorp en Ambacht van Kudelftaart legt gemeen met het Water van de Haarlemmer Meer, ter wederzyden van den Ryweg van Amfteldam, door de Veenen, naar den Rhynkant en Leiden, welke weg een weinig boven Amfielyeen aan de Noord' dammerbrug begint. Deeze weg en 't geen ten Westen van denzei ven le'gt, behoort on» der Holland, doch de Kerk van 't Dorp, ftaat op Stichtfchen Bodem, ook geniet dePredikant zyne Wedde van de Provintïe Utrecht. Egter word de Kerk door een HoU landfehen en Stichtfchen Kerkmeester geregeerd. De oude Kerkklok, in 't jaar 1^47. ter gelegendheid van de verheffing van Prins Willem de Vierde, aan (tukken geluid zynde, wierd 'er het volgende Jaar een nieuw»» Klok in den Toren gehangen, De Opgeze- Ut?  43 AMSTELDAMENZYNE tenen van Kudclflaart, geneeren zich meest met de Visfchery, en 't groodte gedeelte van hen draagt, fchoon onder Utrecht behoorende, in de Verpondingen en andere gettnene Lasten van Holland zyn aandeel, het welk al van de dertiende Eeuw af zo geweest is, , en dus geenszins begonnen na dat de Stad, , deeze Ambacbtsheerlykheid, in den Jaare 1724. uit de Graaflykheids Domeinen aange» . kogt heeft , het welk voornaamlyk gefchie* • de , met oogmerk om te zorgvuldiger te waa- ■ ken tegen het uitbaggeren,, en voor en 't on- ■ derhoud van den Dyk, als zynde de naaste : Ryweg naar Leiden, Gouda en Rotterdam,, riewyl de doortogi naar die drie Steden verhinderd zoude worden, indien deeze Weg., door 't Veenen aan denzelven bedurven 1 wierd. Z. Maar van waar heefc Holland tog het recht bekomen, om Stichtfche Plaatfen in Hollandfche Lasten te doen draagen? V. Zulks is bezwaarlyk te zeggen. Dit weet men alleen dat Willem de Tweede , Graaf van Holland, federd dat Henrik yan 1 Vian- <  gechiedenissen. 0 Vianden, door zyn toedoen , om trend den Jaare 1250. Bisfchop van Utrecht geworden was, vry wat gezags in 't Sticht geoeflfend heeft, en veelligt heeft de affiand van Bisfchop Gozewyn van Amftel, die te vooren Proost van St- Jan, en in die hoedaanigheid Heer vnn Kudelftaart geweest was, den voornoemden Graaf gelcgendheid gegeeven , om de Proostdyianden naar willekeur te belasten, hoewel ik u zulks niet hooger dan als waarfchynlyke gistingen Opgeef. Doch zekerer is het dat 'er naderhand dikwi's twisten tusfehen de beide Provintien over gerezen zyn,'waar van de laariïe in den Jaare 1747. by miunelykefchikking is afgedaan geworden. — De Regeering van Hollandsch Kudelftaart beftaat uit oenen Schout, welke ook tevens Secretaris is, en door Burgemeesteren van Amfteldam aangefteld word, en vyf Schepenen, die door den Ambachtsheer verkozen worden. Voords zyn'er ook twee Huisjlrrnmecsters, een van de Hollandfche, die door den Schout te Kudelftaart % en een van de Stichtfche zyde, die door den Schout van den Uithoorn, aanV. deel. C ge.  53 AMSTELDAM ENHNÏ gefield word. ■ De Ambachtsheerlykheid van Lehnuiden en Vriezckoop, in welke veel bevallige Lustplaatfen zyn , en die ook ter wederzyden van den Ryweg naar Lelden enz. legt, wierdin't midden der voorgaaudeEeuw bezeten, door den Huize van Wasfinaar en Warmond, geraakte daar na door erffenis en huwelyk aan het Huis vau OultremontcnWarfufé, en wierd door de Stad, in 't Jaar 1727, gekogt van Francois Paul, Graaf van OuUremnt en Warfufé, en zyne Gemalin Maria Ifabella yan Beyeren van Schagen, welke deeze Ambactsheerlykheid van Anna Uenrietta van Wdsfenaar, Gravin van Berlo geërft had, en 't bezit van dezelve geeft de Regeering der Stad ge legenheid om van nabyacht te kunnen flaan op de geduurige afflytende Oevers van de Haarlemmer Meer, en op de gefteldbeid der Waterkeeringen en Verlaateu, waar aan de Stad zo wel ten opzigte van haare binnenkndfche Scheepvaart als de doortogt te Lande naar Leiden , Gouda enz. zo veel gelegen legt. Z. Is het Dorp Lelmuiden niet al zeer oud ? V. Het  G KS CIIIEDSNISSEN. 5I V. Het is eekerlyk een der ondfte Dorpen hier te Lande, en in den Jaare 1053. onder de naam van Liethemuthen al bekend geweest. Deszelfs Kerk, die in 't Jaar ïffc, aannierkclyk vergroot wierd, is wei een ruim, :doch zeer oud Gebouw, waar in in 't Jaar 1737. vier nieuwe houten Püaaren gezet zyn geworden. Derzelver Predikant behoort, tot de 'Clasfis van Woerden en Overrhynland. Voords ris het Dorp Leimuidcn fraai betimmerd , en heeft-, zo te Lande als te Water, zeer veel doortocht, al het welke die Dorp zeer levendig en welwarende maakt. — — De fraaye Buurt, de oude Wetering geheten, behoort voor 't grootfte gedeehe ook onder LeimuiJen , en hier heeft men verfchcidenc Zaagmolens en Scheepstimmerwerven , benevens verscheiden Handwerken die tot de Scheepvaart Vereischt worden, als Zeilenmaakers, Bloken. maakers enz., behalven een goed aantal Winkeliers. Ook ftaat 'er, tot beveiliging van de Scheepvaart, eene hooge houten Vuurbaak, Deeze oude Wetering , die de groote Haar■ lemmer Meer aan de Braas/emer Meer hegt, C * is  5» AMSTELDAM EN ZYNE is de gewoonlyke doortogt van alle binnenlandfche Vaartuigen, die van Amfteldam naar 't Zuiden van Holland, of van daar te rug naar Amfteldam moeten , het welk deeze Buurt niet minder dan Leimuiden doet bloeien. — In het Ambacht van Vriezekoop, verdient de Buurt Billerdam nevens de Billerdamfche Sluizen, de meeste opmerking. De Buurt is taamelyk wel betimmerd, fchoon het kleinfte gedeelte derzelve alleenlyk tot Vriezekoop behoort, zynde het grootfte der Stad Haarlem onderworpen , die 'er omtrend den Jaare 1700. door aankoop meester van is geworden , en in dit gedeelte ftaat het Tolhuis aan de Drecht, alwaar de Amfleldamfche Trekfchuiren op Go«» da, en de Pak* en Nagtfchuiten van hier op Delft, Rotterdam en 'J Grayenhaage aanleg* gen- De Billerdamfche Sluizen of Verlaaten zyn twee in getal, dienende de eene om het Amftellandsch Water uit Rhynland, en de andere om het Rhynlandsch Water uit Amftelland te keeren. De Dam in de Drecht, waar in deeze Verlaaten leggen , is reeds in de dertiende Eeuw in wezen geweest. Omtrend de  GES C EII 8 DE NISSEN. 53 de beheering en 't onderhoud van de voorge» melde twee Sluizen, zyn de Heemraadfcbap. pen van Rhynland en Amftelland op eenefj billyken voet overeengekomen. De Regt- bank van de laatstgenoemde Ambachtsheerlykheid word, in h^t lyfltraffelykegefpannen door den Hoog Baljuw en Welgebooren Mannen van Rhynland, op het Stadhuis te Lelden, en in 't burgerlyke door den Schout van Leimuiden en vyf Schepenen, als drie uit Leimuiden en twee uit Friezckoop. Voords zyn 'er drie Armmcesters en drie Kerkmeesters, welken allen, zo wel als de Schepenen door den Ambachtsheer aangefteld worden , doch de Schout word door Burgetneesteren van Am, fieldam verkozen. Z. Welke Ambachtsheerlykheid legt nu anti de beurt ? V. Die van de Volewyk , indien dezelve dus genoemd mag worden, dewyl 'er geen Ambachtsheer maar flegts eenen Dykgraaf over gefield is. De Volewyk, oudtyds de Vogelwyk geheten, is een flak Lands in 't Y, tegen over de Stad Amjleldam , en een foort C 3 vau  54 AMSTELDAM ÏN 2ÏNB van Voorland van den Waterlandfchen Dyk , cn plagt van ouds onbedykt eu met het Y gereten te liggen, doch het wierd in den Jaare 1393 bcdykt, cn door Ikrtog Albrechi van Ëeyeren aan Amfteldam afgedaan , en in de vyftiende Eeuw fcefioot de Stad hiev Galg en Rrad op te regten. De Ga"g en de Put onder dezelve, die van gebakken Steen is opgehaald, is meermaakm vernieuwd geworden. Aan de Zuidoosthoek van de Volewyk legt een paaien Ihoofd , het Schelvis hoefd genaamd, hetwelk, nog zorgvuldig onderhouden word , en aan 't Zuidwesteinde der Volewyk heeft men het Tolhuis , welke de ccnigfte Wooning in de VoUwyh is. Dit Tolhuis is tevens eene ranzienlyke Herberg, van waar men een aangenaam uitzigt in het Y en op de Stad heeft. — Westwaards van de Volewyk legt een ftukje Land, buitendyks, de Kaale Nes of geineenlyk maar de Nes genaamt. Het beflaat flegts 1 vier Morgen , en is in den Jaare 161 !J. door de 1 Stad gekogt geworden, om dat het eeven als 1 de Volewyk dienen konde , om fchuuring en 1 diepte voor de Stad te houden, wordende door : den.)  GESCHIEDENISSEN. 55 den Schout, die over de Volewyk aangefteld, en gemeenlyk de Omfanger uit het Tolhuis is, by gelegenheid de Schouw ook over de Nes. gedaan. Thans f'aan wy over tot de Befchryving der Heerlykheid van Urk en Emmeioord , welke Ambachten door de Stad Amjleldam in de voorgaande Eeuw gckogt zyn.. Urk in de Zuiderzee, tusfcbon Enkhu'izïn en Kampen gelegen, wierd al van de dertiende Eeuw af geagt tot Holland te behoor en , on plagt van ouds veel gropter te weczen dan het nu is , door dien het naamvelyks één uur gaands m den omtrek haaien kan. Z- Waar is dat by toegekomen ? V. Om dat de Zuiderzee van tyd tot tyd een goed gedeelte van dit Eiland afgefpoeld heeft. In de voorgaande Eeuw plagt men nog wel twee plaatfen aan te wyzen, waar wel eer Kerken en Huizen geftaan hadden, aan de overblyfzelen van dewelken de Visfchers nog hunne Netten fcheuren. Op Urk is tegen* woordig maar ééne Kerk, welke door iïonn ingeftort zynde , in den Jaare i7io\ weder herbouwd is. 't Huis van den Predikant, die, C 4 door  5* AMSTELDAM EN 2YNE door de Gemeente verkooren word , en owder de Clasfis van Enkhuizen beboo.'t, is in het Jaar 1736 , van nieuws opgetimmerd. Voords vind men een goed getal van fteenen Huizen op het Eiland, Ook heeft men 'er eene Zeilenmaakery en Taanery, en de Opgezetenen geneeren zig voor 't grootfie gedeelte met de Vischvangst. Men heeft weinig Boomen op Urk , doch goed Bouw- en Hooiland. Urk word met veel moeite en kosten befebermd tegen de aanvallen der Zee, die 'er dikwils tegen aanklotst, en federd den Jaare 1617 is 'er, op het Strand van dit Eiland, een Vuurtoren gefield , die menigmaal meer Landwaards in heeft moeten verzet worden. —— Emmeloord, oudryds Emmehvaarde genaamd , is het Noordelyke gedeelte van het Eiland Schokland, tegen over Kampen , behoorende het Zuidelyk gedeelte, waar in bet Dorp Ens, legt, aan de Provintie van Overysfel. Emmeloord is niet groot , en heeft meest houten Huizen. De Roomfche Kerk, die dooreenen waereldlyken Priester bediend word, en het. Schoolmeesters Huis, dat de Hervormde In-  GESCHIEDENISSEN. 5? Inwooners tot eenKerk verftrekt, zyn de eerigfte (teenen Gebouwen in Emmeloord. De meeste Wooningen der Emmeloorders. die zig ook meest alleen met Visfchen geneeren . (taan op eene rey langs eenen befchoeiden Kadyk. Voords is de kleeding der Vrouwsperfoonen zo wel te Emmeloord, als op geheel Schok * land, zeer wonderbaar, dewyl zy zulke korte rokken draagen, dat dezelve haar maar eevea aan de kuiten komen, daarenboven hebbea zy meest al geel hair, het welk haar op eene aartige wyze , met gekuilde lokjes voor 't Voorhoofd en in den nek hangt. Z. Zyn deeze Eilanden al lang bekend geweest ? Z. Van Urk word ten minden al in den Jaare 968. gewag gemaakt, in den Giftbrief van Keizer Otto dsn Groote, waarby by Urk, nevens het Gooiland, toen Nardmclant geheten , aan de Abdy van Elten opdroeg. In 't Jaar 1280, ftondt de Abdisfe van Elten, Nardingerland met zyn toebehooren, af aan Floris de Vyf de, Graaf van Holland, en by deeze gelegenheid is Urk ook zekerlyk aan Hol» C 5 land  58" AKISTELDAW EN ZYÏfE tand gekomen. In 't Jaar 1363 verlei Je Hertog Albrècht van Beysren , eenen Roderik van Voorst met Urk, en dit Eiland zo wel als Emmeloord is tot den Jaare 1408 aan *t Huis van Voorst gebleven, wanneer het aan Herman, Heer van Kuinder afgeflaan wierd, doch omtrend het Jaar 1470 fchonk Hertog Karei de Stoute, de Heerlykheid van Urk en Emmeloord aan Gerrlt Entzoon, Burgemeester van Enkhu'nen, na wiens overlyden dezelve aan het oude Utrechtfche Huis van Zouden» lalck kwam, federd geraakte het in handen van 't Huis van der Werye, van welk Huis de Stad Amfteldam in den Jaare 166c. de beide Heerlykheden gekogt heeft. -—— Het Geregt van Urk beftaat uit den Schout, die te gelyk Secretaris is, en vyf Burgemeesters, die ook tevens Schepenen zyn. Dat van Emmeloord' beftaat iri'sgelyks uit eenen Schout , en vyf Burgemeesters, van welken het eene Jaar drie,, en bet andere twee afgaan. Voords beftaat het hoog Gerecht over Urk en Emmeloord, aan den Ambachtsheer, die door de Stad Am» ftêldam aangefteld word, en met wien , Schout en  GESCHIEDENISSEN. J«) en Burgemeesteren, in Lyfftraffelyke zaaken , komen raadpleegen. Z. Bezit de Stad buiten deeze gemelde Ambachtsheerlykheden, ook nog niet eenige Leengoederen ? i V. Ja dezelve bezit 'er verfcheidene zo in •Holland, in 't Sligt als elders, doch onder de voornaamfte moet haar aandeel in de Volkplanting van Surinadme gerekend worden , van welke ik alleen ttegts melding zal maa- ken. Surinaame legt in Zuid America, in 't Landfchap Guiana aan eene Rivier die ook Surinaame heer. Men heeft in deeze Volkplanting, voor eerst het Vlek Paramaribo , het welk omtrend vierhonderd Huizen groot is, en door eene fterkte Zelandia genaamd , gedekt word-. Voords het kleine Borp Zandpunt, en meer Landwaards in, het Dorp de Savane , het welk meest door Jooden bewoond word, en alwaar in den Jaare 1685.. eenetreffelyke Synagoge pf Kerk, voordezel. ven is opgericht geworden. De zogenoemde La* ladisten bezitten, nog verder op, eenige fraaye phntaadjeu , en aan de famenvloeingen der. C 6 ver-  Co AM5TELBAM ENZYKE verfcheidene Rivieren die deeze Landflreek doorfnyden, zyn nog eenige Sterkten, en langs de Stroomen ziet men overal Suikermolens en Koffy- en Suikerplantaadjen , wier getal op meer dan vierhonderd begroot word. ■ < In 't Jaar 1683. verkreeg de Stad voor een derde gedeelte de eigenduin van deeze Volkplanting , het andere derde gedeelte wierd door Cornells yan Aerfen, Heer van Ssmtnelsdyk, en het overige derde gedeelte, door de West Indifche Maatfchappy overgenomen , cn deeze drie Leden maaken de Sociëteit, of het Genootfcbap van Surinaame uit. Alle de Ingezetenen der Veireenigde Nederlanden , mogen vryelyk op Surinaame bandelen, of zig in de Volkplanting nederzetten, raids alle Jaaren vyftig ponden Suikers, ten behoeve van de Sociëteit opbrengende, ook moet 'er hefcalven het Waaggeld ook nog eenig Geld betaald worden, van alle de Schepen die in de Rivier van Surinaame komen. 7.. Hoe word deeze Sociëteit beftierd, zo wel bier te Lande als in Surinaame zelve ? Y. De Regeering der Sociëteit hier te Lande  GESCHIEDENISSEN. 6t de Haat aan eenige Bewindhebberen, die door ieder Lid worden aangefteld. Amfteldam heeft gemeeulyk vier Bewindhebbers, in de Sociëteit, die door Burgemeesteren aangefteld worden. De West - Indifche Maatfchappy heeft 'er insgelyks vier, doch het Huis van Sommelsdyk niet meer dan drie. Deeze Bewindhebberen, die ook een Secretaris toegevoegd is, trekken geene Wedde ten laste der gemeene Maatfchappy, maar worden door elk Lid , in 't byzonder, naar welgevallen beloont. Buiten deeze Bewindhebbers, zyn 'er ook nog verfcheidene Boekhouders en andere Bedienden der Sociëteit. — De Regeering der Volkplanting in Surinaame zelve, beftaat uit den Gouverneur en twee Raaden, naamenlyk een Raad van Politie en Crimineele Justitie, die uit tien Perfoonen, en een Raad van Ciyile Justitie, die uit zes Perfoonen beftaat. Ieder Raad heeft zynen eigen Secretaris en de Gouverneur is aan 'c hoofd van beide de Riaden. Voords is 'er ook nog een Fiscaal en mindere Bedienden. Alle de hooge Amptenaars houden hun verblyf en Vergaderingen te Parama- C 7 T H  #2 am stel Dam en ztnb ribo, bet welke men zo veel als de Hoofdplaats van deeze Volkplanting aan kan merken. In de Sterktens langs de Rivieren leggen gemeenlyk vier Compagnien Voetvolk, en de Burge* ry is in agt Vaandelen verdeeld, van welke 'er twee te Paramaribo, en de andere zes in de overige deelen der Volkplanting verzamelen en onder welke Burgervaandelen ook een is die geheel uit Jooden beftaat. Voords zyn in Surinaame drie Gereformeerde Kerken, welke door drie Nederlandfcke en een Franfshe predikant bediend worden, en aan Paramaribo is ook voor eenige Jaaren eene Lutherfche •Kerk geftigt, die door eenen Predikant be» iiend word. TWEE»  TWEEENTWINTIGSTE GESPREK. INHOUD. Overgang tot de Befchryving yan het regt der Meer en, Polders, Dyken , Wegen en Vaarten. Watbrgïuafs- of Diemermeer. Gelegenheid. Naamsrede. Gefchiedenis. Byzondere befchryving derzelye. Ma* liebaan. Regeering. - Bylemermeer. Legging. Oudheid. Gefchiedenis. Befchry ving. Regeering. — Abcouder Meer. — Zeeburg of de Diemerdyk. Naamsreden. Oudheid. Gefchiedenis. Befchryving. Re» peering. Bericht der uitwatercnde Sluizen. Tfienjlooterjluis. Diemerdammerjhtis. Het G&.  64 amstelsam en zyne Gemeenelandshuis. ®e Zeedyk Beooste?? Muiden. Oudheid. Beftiering. Hoogheem* raadschap van Amstelland. Oorfprong. Gefchiedenis. Regeering. Groote Ring van Amftelland. —-— De Amstelstroom. — De Westvriessche Dyk. De Hondsbossche. De Slaaperdyk. De Heiligen Weg. Wegen , Zandpaden en Trekvaarten. — Vaart, Trekpad cn Wagenweg op Haarlem. Wagenweg en Trekpad op Weesp. Trekvaart en Weg ep Muiden en Naarden. Trekpad cn - Vaart op Gouda. Trekpaden en Vaarten over Monnikkendam en Eoam, en over Purmerend naar Hoorn. Zandpad lus. fchen Ouderkerk en Breukelen. Zandpad van Weesp naar 's Gravenland. . Weg van Dui vendreciit op Abkowe. Zoon. Tot welke zaaken zullen wy nu overgaan *? Vader Ik zal u in dit Gefprek eene befchryving incdedcelen van bet regt, welk de Sttd  GESCHIEDENISSEN. 6*5 Stad Amfteldam heeft, in of over verfcheidene Meeren, Polders, Dyken , Wegen en Vaarten , welke ten deelc, in den eigendom, en ten deele in eene beheering of toezigt over dezeiven gelegen is, en beginnen met de IVatergraafs of Diemermeer , welke tegenwoordig eene bcdykte Polder is, leggende aan de Oostzyde van den Amftel, een vierdendecl vaneen uur saands van de Stad , West en Noordwaards van den Diemerban en groote Duiven» drechtfclte Polder en Zuidwaards van den Overamftel Polder, Zy heeft haaren naam ontfangen van het naastbygelegen Dorp Diemen , doch word Watergrafts s en niet zo als meest al gefchreven vrordfFatergraafsmeergcnoemd, na eene Graft of gegraaven Vaart, die van ouds langs Diemerbrug tot Sn de Meer plagt te loopen , zynde tegenwoordig de Rifker* floot, die in de zestiende Eeuw al in wezen was. _— Deeze Meer behoorde al, eer zy nog bedykt was , de Stad Amfteldam in eigendom toe, als zynde ontwyffelbaar een aanhangzel van de Ambachtsheerlykheid van Amftelyeen die de Stad , zo- als wy te vooren za-  66 AMSTELDAM EN ZYNg zagen, in den Jaare 15-9. gckogt had. De. Visfchery van de Diemermeer is in 't Jaar 15*3. voor 't eerst van Stads wege verhuurd ge,worden. De Meer die, van ouds, doof eenen wyden mond, gemeenfehap met den Am. Rel had, ftond veeityds zo hoi dat de Scheepen die 'er op voeren, dikwils in merkelyk gevaar geraakten , waarom men in den Jaare. 1569, in beraad nam,-om' een Vaart, langs en om de Meer, tot in den Amftel te graaven, wanneer men de mond der Meer niet voorby zou behoeven te zeilen , doch men. kwam tot geen befluir. In 't Jaar 158?. wierd de zaak andermaal in beraad gelegd , doch, eeven vrugteloos als te vooren. In 't Jear \6cx*, wilde men den Amfteldyk doorgraaven , en twee Bruggen in denzelven leggen, om aan 't Water der Meer, ruimer doortogt te verleenen, en dus de kragt van hetzelve te doen b reeken , doch zulks wierd mede niet ten uityoer gebragt. Geven zo min gelukt het ontwerp van den Jawe 160^. em een Binnenvaart te maaken , door den Amfleldyk omtrend den mond der Meer, Eindelyk deed de Advocaat  GESCHIEDENISSEN. Cornelis van Davelaar. in den aanvang vrn dt:n Jaare 1622. aan Burgcmeesteren van W»" fteüam een verzoek om, benevens zyne Medeitenders, de Diemermeer te mogen bedyken en droog maaken. Z. En dit wierd hem toegedaan ? V. Ja, docb het liep egter tot den Jaare 1624.. aan , eer Burgemeesteren bier toe van 's Lands Siaatenverlof verwierven, waar op de bedy king ondernomen , en in den Jaare 1629, voltrokken wierd. Doch zy had nog geen tweeëntwintig Jaare'n bedykt geweest, of zy liep den vyfden van Maart 1651. weder onder, by gelegenheid eener doorbraak in den Zeedyk ♦ boven Outetyaal. Een groot deel van den Ringdyk, wierd weggefpoeld, veele Huizen van hunne grondflagen afgerukt, en anderen weésfélyk befehadigd. Tegens het einde van 't daar op volgende Jaar wierd de Meer op nieuws bedykt, doch in den Jaare 16-2.. weder doorgelloken , om de Stad in dien benaauwden tyd beter tegen den naderenden vyand te dekken, en toen liep het aan tot den Jaare 1678. eer de Meer weder herfteld, en in beter  ©• AMSTELDAMSN2YNE ter ftaat geferagt wierd, dan zy te vooren ge^ weest was. In 't Jaar 1702. bragt baar bet doorbreeken van den Zeedyk weder in meuw gevaar, doch zy werd toen nog gelukkig behouden, zo als zy ook by den ftorm, tusfcben den eerften cn tweeden van February dezes loopenden Jaars (1791) volgens de Berichten van fouimigen rayner Kennisfen ook weder een oogenfchynlyk gevaar geloop en heeft, doch door Gods goedheid egter nng behouden is gebleven. De Diemer¬ meer is zevenhonderd en vyf Morgen groot, en beftaat uit Lusthoven, Wei en Warmoeslanden, voords word zy doorfneden van twee groote wegen, de Middenweg , die van de Outewaaler tot de llartsvelder Brug loopt, en de Kruisweg, die aan 't Zandpad, over de groote Duiyendrechtfche Volder begint,, en aan 't Nieuwe Diep eindigt. Beide deeze wegen , langs welken de voornaamfte Lustplaatfen leggen, zyn bezet met hooge Ypen en Lindenboomen , en op de-Middenweg die voor eenige Jaaren geheel beftraat is, vind men verfcheidene Lantaarns, die des avonds ont-  GESCHIEDENISSEN. 69 ontdoken worden. Op de Outewaaler Brug, die in den Jaare 1762 van deen herbouwd is, daat een fraai yzeien Tolhek, tusfehen twee Harddeenen Zuilen , waar op aan de eene zyde de Wapens van Amfteldam en de Watergraftsmeer, en aan de andere zyde bet Wapen van den Burgemeester Willem van Heemskerk, ten tyde van de digting, Baljuw en Dykgraaf van de Meer, uitgehouwen zyn. Ecven over deeze Brug daat het Regthuis van de Diemermeer, het welk mede federd eenige Jaaren van nieuws hettimmerd is, en boven den Ingang een Balcon, en uit het dak een Toorentje met een Uurwyzer heeft, het welk dit Regthuis een aanzienlyk voorkomen geeft. Z. Zyn 'er bchalven de Midden en Kruisweg geen meer Laan en in de Meer V V. Ja, doch eenigen daar van hebben geen doortogt. De voornaamden zyn , de Paauwen Laan , de Burghors liaan, de Schelpslaan en de Schaagerlaan, die wel de fraaide is, en aan de Ringdyk, niet verre van den Schelpbrug, die over de Ring floot legt, begint  70 AM STEL DAM EN ZÏNE gint, en aan de Maliebaan eindigt, de voornoemde Maliebaan waarby een Herberg onder digt geboomte ftaat, bet Maliehuis gebeten, Ls honderdzeventig Roeden lang, en heeft ter wederzyden hooge Boomen. Z. 'Word deeze Maliebaan nog wel gebruikt ? V. Neen, dezelve is thans met gras be' groeid , fchoon de Maliebaan in vroeger tyd , eene aangenaamc en groote uitfpanning voor de Amfteldamfche Jeugd plagt te zyn , doch deeze Liefhebbery is na den Jaare t^io. geheel verdweenen, en thans word 'er nu en dan wel eens een Ilarddraavery met Paarden gehouden, en om de Zilveren Zweep gereden , by welke gelegenheid 'er altoos een aan-' zieniyk getal Aanfchouwers zyn. De Regeering der Diemer of Wat er gr aft smeer beftaat uit den Dykgraaf die te g'elyk Baljuw is, en door de Staaten van Holland verkooren word, en vyf Heemraaden, die ook tevens Schepenen zyn. Voords is 'er een Secretaris , een Penningmeester en een Geregtsbode van deeze Meer. Het Collegie van Dykgraaf en Heem-  geschiedenissen. jé] Heemraaden van de IV% tér graftsmeer houd, op den eerften Maandag, in elke Maand, zyne gevvoone Regtdagen, federd den Jaare 1716. op het Stadhuis, te Amfteldam, boven de Kt uier der Comraïsfarisfen van Zeezaaken, —Thans gaan wy tot de Befchryving der Byte* 'mcrvdccr over, waar in de Stad het regt der Visfchery oeffent. Dezelve legt niet meer dan een vierdendeels uur gaands van de Diemermeer , en heeft ten Zuidoosten en Oos. ^ien de Bylemerlanden , en ten Noorden, den Ban van Diemen. Oudtyds was zy nevens 'het naaste Land, onder de naam van Bin'delmerbrac bekend, en behoorde onder de 'Goederen van de Heercn van Amftel, wel-ken in den Jaare 1297 verbeurd verklaard, •cn door den Graaf van Holland zig toegeëigend wierdeu, en van dien tyd af is 't Gehugt de Bylemer, de Broek en de Byleme'r'lande*., met Holland vereenigd gebleven, in 'Jt Jaar 1623. wierd deeze Meer droog gemaakt en bedykt , doch .in het noodlottig 'Jaar 1672. tot beveiliging der Stad Amfteldam doorgeftoken, hoewel dezelve eeyige Jaaren kater!  r£2 A MS TEL DAM ENZYNE ter weder beverscht en droog gemaakt wierd, doch wanneer den Ringdyk der Meer, door den geweldigen ftonn van den Jaare 1702 weder bezweek, ontging de Ingelanden de lust om dezelve ten derde maale weder te bedyken, en federd is dezelve nimmer wederom geheel droog gemaakt, alleenlyk heeft men '*:r eenig nieuw Land aangewonnen, waar op zeer goede groente geteeld word. De Ringdyk der Eylemermeer, langs welken het Zandpad en de Trekvaart naar Weesp loopt, is geheel herfteld geworden, en men vind 'er , twee Watermolens om het overtollige Water te loozen. Voords word de Visfchcry in de Eylemermeer, voor rekening der Ingelanden verhuurd, die nogihan^ het Regt behouden, om 'er voor zig zeiven in te mogen vis- fchen. De Regeering der Meer ftaat aan eenen Baljuw cn Dykgraafen vyf Heemraaden, die tevens ook Schepenen zyn, en welken een Secretaris, die ook Schout is, en een Penningmeester onder zig hebben. Het Collcgie van Dykgraaf en Heemraaden der Eylemermeer. houd zyne Vergaderingen mees • ten-  GES-C HIBDjE NISSEN. tentyds in de Herberg de Munt, te Am//eldam en enkele keeren, des Zomers, in het Regthuis van de Dijlemermeer. Z. Heeft de Stad ook geen deel in het Ah* coudermeer dat in 'c Stigt van Utrecht legt ? V. Ja, dit kleine Meert je word door de Stad.. Amfteldam ,izdcrd den Jaare 1630. van't Kapittel van St. Pieter, te Utrecht in Erfpagt gehouden. Ook fielt de Stad eenen zogenoem-. den Sterfheer over het zelve aan, zo wel als «ver eenige Goederen onder Nigteyegt , die de Stad van 't Stigt ter leen houd. Aaitzienlyker deel heeft Amfteldam egter in 't bewind over den Zeeburg of Diemerdyk, welke zig langs het Y en de Zuiderzee, tot het Stcedje Muiden toe uiiftrekt. Dus word hy dikwils de Muiderdyk en fomtyds ook wel eens de Dyk van Tpeftoot geheeten. Welke naamenhy, naar de Stad Muiden, het Dorp Diemen, en de gewezen Buurt Tpeftoot, ontfangen heeft. Digter by de Stad droeg hy weleer den naam van St. Anthonysdyk, naar St. Anthony , aan wien het Leproofenhuis, toen nog buiten de Stad (taande toegcwyd was. V. deel». D. In  74 AMSTÉLDAM EN 2YNE In de Stad, daar hy ter hoogte van de Me* wenbrug aanving, wierd hy al van ouds, de Zee dyk gene eten, welke naam hy aldaar tot heden tóe nog behouden heeft. Z. Maar maar van ontleend hy den naam van Zeeburg ? V. Öm dat deeze naam, betekenende een èurgt of Sterkte tegen de Zee, oudtyds hier te Lande aan alle Zcedyken gegeeven wierd.— Deeze Dyk is, zo wel als de Haarlemmer of JSp'garendammerdyk, die insgelyks binnen de Stad, aan de andere zyde der Nieiwenbnig begint, en tot Spaareniam toe loopt, reeds in de dertiende Eeuw en misfchien al eerder in wezen geweest, om Hólland tegen den hoogen Vloed der Zuiderzes te dekken. Dewyl de laatstgenoemde Dyk, onder de beheering van het Hoogheemraadfchap Van Rhynland ftaat, behoeven wy 'er hier niet verder van te fpreéken, dus keeren wy weder, tot den cerstgemelden, over Welken de Stad AmfleU dam reeds van deii Jaare 1485 af, een groot deel van 't bewind gekregen heeft. De Diemer of Maiiderdyk is ondertusfclien in de drie voor-  voorgaande Eeuwe*, dikwils doorgebroken gefeest, waar door fciet alleen het platte La-nA van Hoïla'ad rot aan den R'iyn, maar ook het Taage gedeelte van de Provintie van Utrecht, tot boven Brcvkelcn toe, onder Water ge?5t 'is geworden. In deeze Eeuw maakt de meergemelde ftorm van den Janre 170?.. eevea Voorby Diemerdam, tsh gat in den Dyk va* ïiiim tweeëndertig Roeden. In de^ Kersvïoed van den Jaare 1717, flond het wfier aan der? Icruin van 'den Dyk, fckoon de Dyk zelve nog gelukkig behouden ifófef. In 't Jaar 1735. bevond men dat het Paalwerk en de Balken 6\z tien Dyk fchoorden, door een vreemd Zeege* Wormte geheellyk doorknaagd, en ten eenemaal nutteloos gemaakt waren. Dierhalven wierden Dykgraaf en Heemraaden , door de "Sraaten van nmam gemagtigd, om den Dyk, daar hy 't meest gevaar liep , met zwaart Keifteenen, in plaats van Paaien en Balken ^ te beielmtten, het geen ook 'federd in 't werk gefield is. De vernieuwde Dyk is, onder in fcynen aanleg, elf Roeden breed, en de buiten glooijing is beftort met Puin, 'waar op D % zwaa-  ?6 AMSTELDAMENZYNE zwaare Keifteenen geplaatst zyn, welken egter, ondanks hunne zwaarte, fomtyds, door het geweld van 't Water, zyn weggeflagen. Voords worden de Landen die tot het onderhoud des Dyks draagen , in Dykpligtigen en Waalpligtigen onderfcheiden. Onder .de Dykpligtigen behooren de Landen van Outersdorp, Buitenkerk en Overdiemen, de Landen tusfchen de Weesperyaart en den Zeedyk tot aan Weesp, en van daar door Muiden tot aan den Hoogendyk toe. Alle de overige Landen zo Wel in Holland als in 't Sticht, die mede deezen Dyk helpen onderhouden, worden WaaU pligtigen genaamd, vermoedelyk om ,dat zy, van ouds den Dyk moesten helpen hermaaken als 'er een doorbraak of grondwaal gefchied was. ! Z. Door wien word de Diemerdyk beftierd? V. Door het Collegie van Dykgraaf, en Hooge Heemraaden van den Zeeburg, beftaande uit den Dykgraaf en tien Heemraaden, zes wegens Holland, en vier uit het Sticht van Utrecht. De Dykgraaf word door de Staaten •yan  GESCHIEDENISSEN. 77 van Holland aangefteld, de Heemraaden , door de Steden. Bannen of Ambachtsheerlykheden , wegens welken zy afgevaardigd zyn, uitgeno. men de Heemraad van Abcoude, die door de Staaten van Utreaht aangefteld word, en die van Kortenhoef, waar toe altoos een Regent van 't Gasthuis in deeze Stad, het welk deeze Heerlykheid toekomt, als Hoog Heemraad afgevaardigd word. Voords heeft het bovengenoemde Coilegie, een Secretaris, een Penningmeester, en een Boekhouder onder zig. De Vergaderingen van dit hooge Ileemraadfchap worden des Zomers gehouden op het Gemeenelandsliuh, aan deezen Dyk, waar van ik u ftraks eene nadere Befchryving zal geeven, en des Winters gemeenlyk in de Her-, berg de Munt, te Amfteldam. Het zelve heeft ook eene algemeene Schouw over de uitwaterende Sluizen van den Dlemerdyk, die twee in getal zyn: de eerfte de Tpeftooterdyk gQnaamd, zynde een Duiker van twee paar Vloed» deuren en een Valdeur, ligt tu^fchen het Gemeenelandshuis in den afloop tiaar Diemen, en dezelve lag 'er alreeds in den Jaare 1413. D 3 en  f% AMST1LBAM8N2YNI en (bekte toen al tot eene uitwatering vooi die van de byleyeld. De rndere, de DiemcrdmKWjfitjuh ^thfllT. TFtffti een Duiker, met een paar Vloeddeuren en een Valdeur, legt in den blenierdyk , tegen het Water de biemy en mea vind van deeze al in 't Jaar 1402. ge. wag gemaakt. Het onniiddelyk bewind over deeze twee Sluizen Haat aan twee byzondcre Collegicn, welker Leden afgevaardigd zyn uit de byzondere Bannen , die het onderhoud dee* zer twee Sluizen bekostigen. De Stad Amfidduni heef: iu de bei-.tering der 'ïpefiooter* jhüs, haar aandeel ais Ambachtsheer van Ouderkerk en Amfielyeen, en iu die van de Diemerdamtnerfinis, als Lid van het Hooge Heen*, raadfehap van den Zeeburg. Z. Zal nu de Lefchrjving van het Gemeenclandshuis volgen ? V. Het zelve legt eeven voorby de Herberg Zeeburg, een eigendom van het Oudezydshuiszittenhuis der Stad, en niet verre van de Tpeficoterfiuis, en wierd in den Jaare 172.6. van den grond op herbouwd, zo als uit een La» tynsca Opfcbrift, dat in dea-Voorgevel uit- ge-  GESCHIEDENISSEN. gehouwen is, blykt. Het is een deftig vierkant Gebouw, met twee Vleagels, en van binnen met verfcheiden fchoone Vertrekken voorzien. Het Voorhuis is van boven fierlyk bepleisterd, met een Neptunus op zyn Wagen, en ter zyden met de Wapens der Provintien van Holland cn Utrecht» en dertien Steden en Plaatfen, uit welken de Hooge Heemraaden zyn afgevaardigd. De Schoorsteenmantels der twee grootfte Vertrekken , pronken met de Wapens der laatfie Dykgraaven en Hooge Heemraaden. De Wooning van den Kastelein van dit Huis, die ook tevens Opzigter over de Dykaadien is, benevens de Kooken en Kelders, zyn beneden , en agter het Huis loopt een Laan tot het nieuwe Diep, welke ter wederayde een Moestuin, een Boscbje en eenig Weiland heeft. - — Thans ftaat ons van den Zeedyk, beoosten Muiden te fpreeken , over de beheering van welken de Stad ook eenig deel heeft, en die zig van den raond der Vegtt by het Muiderftot af tot aan Mutderherg. en van daar tot niet verre van Naatden toe, uitftrekt. De. 2eiven is buiten twyffel, a{ zeer oud, althans D 4 in  ZÓ AM S TE LD AM EN Z YNE in een Handvest van Hertog Albrecht van den Jaare 1399. word al van denzelven , onder de naam van die Heudyck, als van ecu ouden Dyk, gewsg gemaakt. Deeze Dyk, die op den vyfden van November 1675. op eene geweldige wyze doorbrak, is federd den Jaare 1673. onder het bewind gefield van een Collegie van Dykgraaf en zeven Hoog Heemraaden , welken ook een Secretaris is toegevoegd geworden. De Drost van Muiden is 'er altoos Dykgraaf over. Drie der Heemraaden worden door Burgemeesteren van Amfteldam, Mniden en Naarden , de vierde door Schout en Schepenen van Wees-per Karfpel, en de drie overigen door Dykgraaf, en dienende Heemraaden verkozen, en de Secretaris word door het Collegie aangefteld, het weik zyne Vergaderingen houd, in de Steden Amfteldam, Muiden en Naarden, alwaar het door den Dykgraaf befchreven word. Z. Wat zal nu volgen ? V. Thans komen wy tot het uitgeftrekte Hoog Heemraadfchap van Amftelland, begryjjende de Landen, beide in en buiten Amftelland  GES CU IE Dï» NI § S E ïf. 8l land gelegen, die met eikanderen over Amfteiland, in 't Y en in de Zuiderzee uitwateren. De Landen van Amftelland plagten in oude tyden hunne vrye uitwatering te hebben, door den Amftel, in het Y. Doch deeze uitwatering wierd in de dertiende Eeuw geheel verhinderd , door het leggen van een Dam en Sluis, in den Amftel, welke den naam aan Amfteldam gaf. De Heeren van Amftel Honden dezelve wel toe aan hunne Opgezetanen, doch de Vreemden , waren thands verpllgt, deeze uitwatering te moeten koopen, zo als die van Reyerskoop, Byleyeld,, Ag t hoven en RIastwyk, allen op Stichtfchen Bodem gelegen, in den jaare 1413* ook moesten doen. Doch eenige tyd hier na, bevond men dat de Stichtfche Landen, die door de Vegt in de Zuiderzee uitwateren, dikwils, wanneer de* nood zulks vorderde, eenige Dammen opnamen , en hun overvloedig Water over Amftelland bragten , tot merkelyken overlast van Amfteldam , inzonderheid wanneer de Sluizen , by hoogen Vloed en Noordweste Winden, niet &a behooren wit konden tapD £ Pen»  pen. Dit bewoog de Stad, om, in 't Jaar 1520. by de Landvoogdesfe Margareet yan Oostcnryk, herftetling van 't geleden ongelyk te verwerven -, doch het liep aan tot den Jaare 1525. wanneer Keizer Karei de Vyfde, beval dat de Baljuw van Amftelland als Dykgraaf, alle Jaaren, uit Amfteldam, Weesp, Ouderkerk, Amfielyeen, Diemen en Waverveen . zes Heemraaden zoude kiezen , enmet twee of drie derzelven den gantfcben» Hing van Amftelland Schouwen , en deeze fchikking is de eigeatlyke oorfprongk van hec Hoog Hccmraadfchap van Amftelland, hee welk nog heden tn wezen is. Z. En is het beffier ook mg in diervoe» gen -gebleven ? V. Ja , en ditColïegie, het welk zyuen by» zonderen Secretaris heeft, vergaderd , zo em te Schouwen, als tot andere einden,ep aanfehryving' van den Dykgraaf, doorgaands deeerik Maandagen in de Maanden, Maart, July, Sefwein» her en Ofkiber, op bet Qemeemkindshuh vm den Dlemerdyk , of op het Stadhuis te Anifieléfiwi, in few^gsmeestere Vertrek. De koe-  62éHIEÜBSÏISnaar cn door de Billerda-mmerlaan tot aan Nieuw • y-een. alwaar hy over de Nieimveenfüie Weg voortloopt, naar Noorden en verder naar Harmeien, van waar dezelve zig voords uit» ftrekt tot aan den Tsfeldyk, digt by de Stad Montfoort. Van daar keert hy weder Oostwaards langs langs dien Dyk, tot aan de Meerendyk, en Noordwaards tot aan den ouden Rhyn of Leidfche Vaart, loopende als dan langs de Zuidzyde deezer Vaart, naar den Heldam, vervolgens naar Kokengen, en ftrekt zig van daar naar den Krommen Angftel, loopende voords langs de Oostzyde der Rivier naar Nieuwerftuis, en van daar tot aan de Westzyde van de Vegt, voords door Nigte* ytgt tot aan Weesp , en van laatstgemelde plaats, door Muiden, naar den Dkmerdyk, die tot aan Amfteldam toe loopt. Z. Dus  GESCHIEDENISSEN. Z. Dus zouden 'er nog al eenige uuren noodig zyn om deezen Ring van Amftelland rond te wandelen. V. Ik heb u dit alles zo byzonderlyk befchreven, om u de uitgeftrektheid van het Regtsgcbied van dit Hoog Heemraadfchap zo veel te beter te doen kennen. —— In den Amftelftreom, die Amftelland in de lengte, in twee deelen doorfnyd, heeft de Stad al van ouds , behalven het Regtsgebied over den ftroom tot op honderd gaarden, verfcheidene Voorregten gehad, als de Visfchery in den Amftel, ca het maaken van Keuren zo op bet diepen van den ftroom, als tegen het breeken van 't Ys, by ftrenge Vorst. In 't Jaar 163*, liet de Stad eenen Wandelweg maaken, langs de Oostzyde van den Amftel, van de Stads Wallen af, tot aan de Diemermeer toe, en op het onderhoud van den Amfteldyk, langs de Westzyde heeft de Stad in den Jaare 1756. een overeenkomst getroffen roet d« Ingelanden, volgens welke deeze Dyk, van den fteenen Straatweg af, tot aan de Brug van Ouderkerk toe, onderhouden moest worden, voor de D 7 kelft t  8$ AMSTELDAM RN ZYNE helft, op kosten der Ingelanden, en voor de wederhelft op kosten van de Stad, die daarenboven de vereischte Puin daar toe moest leveren. Voords is voor eenige Jaaren óp den Amfteldyk, voorby Bergenyaarders Kamers, en Tolhek geplaatst geworden, alwaar de Rytuigen toe moeten betaalen, zynde de Voetgangers 'er van vry gebleven. —— Amfteldam heeft ook van ouds al eenig bewind gehad over den Westyriesfchen Dyk, by Medenblik , door dien de Stad zeer veel aan '*t behoud van deezen Dyk gelegen legt, die wanneer hy doorbrak, niet alleen Kennemerbxnd onder water zoude zetten, maar ook het gehëele Land om 'Amfteldam zoude overftroomen. Dierhalven zend de Stad, zo wel als de Steden Haarlem, Alkmaar, Hoorn, Enkhuizen en Medenblik, hunne Afgevaardigden, tweemaal 's Jaars, om met die der vyf ande» re Steden , het Dykwerk te bezigtigen, en de rekeningen na te zien. Deeze Afgevaardigden draagen den'naam van Super Intendenten, en bekleeden die pest voor a! hun leeven. In 't Ü&ïr 1733. Mond het met deezen Dyk ten uiter-  GESCHIEDENISSEN. terften hachelyk, dewyl het Paalwerk voor denzeken, van het Zeegewornate doorknaagd zynde, byna geheel weggedaagen was» Doch na dien tyd heeft men hem ook, hoewel mee veel moeite en zwaare kosten , met groote Keifteenen voorzien, en daar door weder in een veiliger ftaat gefield. —Amfteldam ende vyf bovengenoemde Steden hebben ook gezamcntlyk deel aan de beheering der Dy kaadje van den Homhbosfche, by Petsen, be~ ftaande uit drie Dyken, de W&akerdyk, de Droomerdyk en de Staaperdyk. De eerstge* noemde is wel de voornaamfte, toepende van Petten tot Kamperduin toe. Hy is federd eenige Jaaren zeer wel onderhouden, en op de glooijinge nset zwnjye Ke'fteenen belegd , waar door h gevaar van dooïbreeken, daar jaen dikwils, niet zonder rede voor fchroom* de, thands zeer weel verminderd is. Het opz-igt over de Dyken van den Hondsbosfche , ftaat aan een Dykgraaf en zes hooge Heemraaden, die driemaal 's Jaars op bet Gemeene* landshuis te Petten vergaderen. ■ Z. Heeft  #§ aMsteldam en zyne Z. Heeft de Stad ook iets omtrend den Slaapefdyk te zeggen ? V. Voorzeker. De Stad beeft, by meer dan een Verdrag met het Hooge Heemraadfchap van Rhynland ook het Regt bekomen , om deezen Dyk op eene bepaalde hoogte te doen houden. Deeze Dyk wierd fh den Jaare 1624. tusfchen den Spaarendam en de Zand* poort gelegd, met oogmerk om het voornaam* fte gedeelte van Kennémerland, tegen de hoo* ge Yvloeden te dekken. Doch alzo het hoog leggen van deezen Dyk zeer fchadelyk en gevaarlyk voor Amfteldam bevonden wierd , droeg de Stad al ten eerften zorg, dat denzeiven nier te hoog gelegd wierd, op dat hy, by zeer hooge Vloeden overloopende, de Stad voor 't hooge Water bevryden , en in geen grooter nood laaten zoude, dan zy te vooren geweest was. De Algemeene Opziener der Stads Waterwerken, word dierhalven , van tyd tot tyd, afgezonden , om de hoogte van den Slaaperdyk op te neemen, en toe te zien dat dezelve niet ie zeer boven de Stadspeil worde aangehoogd. By ongemee. n«n  GESCHIEDENISSEN. I1) nen hoogen Yvloed, loopt deezen D\k ten eerften over, en fchoon hier door het Land om Haarlem veeltyds onderloopt, word daar door het Water te Amfteldam belet om hoo uit de Regeering der Steden Amfteldam en Weesp. En 'er word eene redelyke Gabellegelieven van alle Perfoonen, welken met Jaagschuiten van de laatstgenoemde Stad, naar de Ui-  GESCHIEDENISSEN. % Uitermeer en den Hinderdam, of naftr 'j Graa* yenland vaaren, als mede van de Rytuigen-, paarden en ander Vee, die deezen weg langs kootnen. —— Thafts zullen wy fpreeken vah den Weg van Duivsndrscht op Abcoude ,waar "meede wy deeze Saam enfpraak zullen bcfiuiten. Z. Wanneer is deeze Weg aangelegd geworden ? V. Het was in den Jaare 1685. dat de Stad, toen nog geen Eigenaar van de Ambachtsheerlykheid van Ouder Amftel, waar in DuU yendrecht gelegen is, zynde, van 's Lands Staaten Octrooi verkreeg om deezen Weg , die zeer vervallen was, te mogen herftellen, * en toè het vinden der Kosten, hier toe ver* eischt wordende, eenen draagelyken Tol te mogen heffen. De Weg wierd federd voltrokken, en doordien 'er een Valbrug over de Ringftoot der Diemermeer gelegd moest worden , zyn de Kosten veel hooger geloopen, dan men eerst gedagt had. De nieuwe Valbrug wierd gelegen aan het begin van de Duiyendrcchtfcltc Laan, alwaar een aanzienlyke Her-  f6 AMSTELDAM EN ZÏNE Herberg (laat, en word de Dmv sndr echtfcjie Brug genaamd. De Weg zelve loopt, wy ders van de' Ouderkerker Laan af, langs de Ringfloot der Bylcmermeer, en voords dwars door de Bylemer Landen, naar bet Dorp Ab» .coude. De Stad Amfteldam heeft twee Gabellen tot onderhoud van deezen Weg, als een aan de Duiyendr-echtfche Brug, en een aan het Tolhek, niet verre van de Ringfloot der Bylemer Meer, DRIE-  DRIEËNTWINTIGSTE GESPREK. INHOUD. Overgang tot de Befchryving yan het PooR- • terschap yan Amfteldam. Aanleiding tot ■• het y er le enen yan Poort erlyke Foor regt en, ■ Betekenis der woorden Burger of Poorter. Onderfcheid tusfchen de Amfteldatnfche Poor! terSt - — By zonder e Voorregten derPoorters. Ten opzigte yan Regeeringsampten. Van het doen van Neerlng. Wegens d*J ' Tollen zo in als buiten Holland. Van de - Graaftyksheids Tollen. Van de fVasfenaar- • fche Tol. Van de Bloifche Tollen. Van de ' Markt Tollen te Heusden en Woudrichem. V. deel. E Van.  AMSTELDAM EN KYNI Van de Beesten en Roer Tol, IVyzen van 't Verzoeken en Verkenen yan Tölbricyen» • Vryheid van Tol in *t Stigt van Utrecht. Te Kampen. Te Deventer. Te Zwol. Te Staveren. ——- Voorregten wegens veron* gelyking buiten 'j Lands. (Vegens het aanfpreeken in Regten oyer Misdaaden. Wegens bekommeren of gevangen houden. We* gens Verbeuring van hunne Goederen. We* gens nagebleven Kinderen. —— Algemeens Voorregten der Burgers en Inwooners. Ten opzigte der Visfchery en Vaan naar cn yan de Stad* Wegens bekommering ten plat* ten Lande benoorden de Maaze. Wegens het Executeeren voor de Panding. Wegens tiet te regt ftellen buiten de Stad. Aan- tvyzing van eenige verouderde Poort er lyke Voorregten. Wyze waar op het Poort er regt verkregen word, zo door Ingebooren, Behuuwden als gekogte Poorters. Prys van *t Poorterfchap. Wie alleen Poorters aantteemen en de wyze waar op zulks gefchied. Poorter Eed. Aantekening der aangenomen Poorters* By zonderheden wegens de Poor* te-  ©&SCK lEDENTSSCN» W ter esfen. Schenken van tet Poorterfchap. Verlies van 't Poorterfchap door misdaad. Door ontyrydvrg of ycrwvonhg. Uitzonde* ringen hier op. Wegens de Reizendew. V/c■gens de zxdken die h Js hands of der Stede Mcnst afwezig zyn. Wegens die langer dan een 'Jaar alt de Stad blyven. • Befchryving der Schutterybn. Oude Schut* tery. Oorfpronk derzelye. Kleeding der oude Schattcry* Hunne Wapenen. Bienst vat" dezelycn. Schieten naar H Wit en naar de Papegaai. Voorregten der oude Schutteryen. Onderzoek of zy immer regt gehad hebben tot het bejlellen der Wethouderfchap» Haare Afhanglykhsid van Burgemeestereti en ""t Gerecht. Vcreeniging der oude Schut» tery met de Burgervaandelen. Overman* fc i.ippen der Doelen te niet gedaan. Be» fch/yv'mg van het Schiet Collegie in ds Kloyenicrs Doelen. Nieuwe Schutte* ty. Oudheid der Burger Vaandelen. Ouderdom en getal der waakende Poorters yan $uds. Verdeeling derzelyen m Wyhen. Uit» togt en Monjlering, Derzclyer Kleeding. E z Fff»  xoo AMSTELDAM en Z y n e Verandering in de Burger Vaandelen ten tyde der Spaanfche Beroerte. Oprigting van ■ elf Burger Vaandelen. Ordonnantie voor dezelven. Vermeerdering van 't getal der Burger Compagnien. Dienst der zeiven. Te' genwoordige ftaat der zestig Burger Compagnien. Aanneeming der Schutteren. On» derhoorigen aan de Krygsraad. Contribuanten. TVagtvryen. Schutters Eed. Orde op het waaken hy Nagt. De Schildwagt. Bet Woord of Leuze. Ronde. Tromftagers. Sluiten en openen der Poorten en Boomen. Dienst der Schutteren by Oproer en Brand. , Loopplaatzen. Boelen op de Overtreeding der Ordonnantie. Drilmeesters. Tegenwoordigs Gefteldheid yan den Krygsraad. Ver» . kiezing der Hoofdofficieren. De vier Buiten» wyken. Inkomften yan den Krygsraad. — . Ruxterwagt en Nagtwagt. Oudfte Aan» . ftelling derzelye. Aanftelling tot het be» waaken yan de Vierfchaar. Oorfprong. Ge» fteldheid en Dienst der tegenwoordige Ruiterwagt. ——— Aandelling der Ratelwagt. Wagthuizin vqqt dezrtye, Wyze en Tyd  geschiedenissen. 101 Tyd van Waaken en Roepen. Aanftelling der Officieren van de Ratelwagt. - Stads Guarnizoen of Bezetting. Oudfle Bezettingen in Amfteldam. Gezag der Regeering over dezelve, Hoofdwagt en Dienst der Bezetting. Aanftelling der Hoofd» Officieren over dezelve. Provoost of Gewei» oud in „ dat geen „ Poorters, wegens misdaad,, langer dan na „ verloop van twaalf Maanden , in Regten mogen worden aajigefproken". Ingevolgen bier van is,de Schout verpligt eenen Burger, we?ei)S b^gaanen misdaad, binnens Jaars in Regten te betrekken, mids deMisdaadige niet voordvlugtig zy, zo by anders zyn Regt op denzelven niet verliezen wil. — Voords hebben de Amfi er dammer s 9 in den Jaare 1387. ook verkregen, dat zy, om geene zaaken, mogen bekommerd of gevangen gehouden worden , zo zy borg kunnen ftellen, en Schepenen van Amfteldam hebben den Poorteren hunner Stad, dit Voorregt meer dan eens laaten genieten 9 zo als uit de Stads Re-  1*14 AMSTELÖAM EN ZYNE gisters duidelyk gebleken is. —— Insgelyks hebben de Poorters hier ter Stede ook van ©uds , het Voorregt gehad „ dat zy, om Doodflag of eenige Misdaad, niet meer dan ,, 't Lyf en honderd Ponden uit hun Goed, „ verbeuren konden". De oudfte Handvest van dit Voorregt was van den Jaare 1348. En de Regeering heeft altoos veel werks gemaakt van de handbaaving van dit Voorregt, inzonderheid ten tyde van Keizer Karel de Vyf de, en zyn Zoon Philips de Twee-* de, wanneer men verftond dat de Misdaad van gekwetfte Goddelyke en Menfchelyke Hoogheid, waar onder men toen ook de zogenaamde Kettery begreep, met Lyf cn Goed, zonder aanzien van eenige Privilegiën, moest geboet worden. Z. Word dit Voorregt heden ten dage nog. wel gébruikt ? V. Neen, bet zelve is tegenwoordig van geen byzonder gebruik meer , door die» *s LanésvStaaten, in den Jaare 1732. de Verbeurtverklaaring van Goederen , om welke Misdaad ook , voor altoos afgefchafc hebben,.—  • e sc111eden1ssën. ï1§ %en. —— Emdelyk hebben de A-mflelicMn». fche Poorters ook het Voorregt, dar hunne ■wettige Kinderen, na hun overlyden, in het Burger Weeshuis kunnen aangenomen worden» •Van derzclvcr Jaaren en andere Hoedanigheden heb ik u reeds , by de Befchryving van 't Burger Weeshuis melding gedaan. (*) Dus voege ik alleen hier nog fjegts by dat de Regeering zig ontSagen agt, van het onderhouden van zulke Poorters Kinderen, wier Vader zig, met 'er woon , buiten deStadbegeeven.heefc. ———- Laat ons thans zien, welke Voorregten de Poorters en andere Ingezetesen, in 't gemeen toebehooren. Voor eerst komt in aanmerking de Vryheid die de Ingezetenen in 't gemeen , zo wel als de -Poorters hebben, om zekere Handwerken en Neeringen te mogen doen, doch daar wy 'er reed» van gefproken hebben , (|) zal ik alleen hier nog maar by voegen, „ dat de Ingezetenen dcf „ Stad, in 't gemeen, van ouds, ook vrye- „ lyfc (*) Amfleldam in .zyne Gefchied. in 't koïï» III De*l Blttdz i*4-en 185. CU Bladz. 105 en iqó-  116 AMSTELDAM EN ZYNE „ lyk, in de Zuiderzee hebben mogen Vis„ fcIien, mids zig onthoudende van de Overr »> ysfelfchc Kusten, en den mond der Stroo„ men, in die Provintie". Ook hebben Ingezetenen en Poorters, ja zelfs Vreemden, de vryheid om met hunne Schepen en Goe« deren, door 't Vlie en 't gat van Tesfel te komen, tot voor de vryheid der Stad, en . wederom van daar de Zeegaten uit te zeilen, zonder onder weg bekommerd te mogen worden. Dit Voorregt, enkel verleend ter bevordering van den Koophandel en Zeevaart deezer Stad, word door de oudfte Keuren, en inzonderheid door die van den Jaare 1498. bevestigd — Het tweede Voorregt is, dat geen Poorter of Ingezeten , ten platten Lan» de, benoorden de Maaze mag ■ bezet, be* kommerd of gearresteerd worden. Van welk Voorregt in de Jaaren 1342. ,4Ci en 1422. de Handvesten verleend zyn geworden. . Z. Hoe moet ik de woorden benoorden de Maaze verdaan ? V. Onder het geen benoorden de Maaze in Holland legt, word eek het gamfche Noor* der»  GESCHIEDENISSEN. tl? derkwartier deezer Provintie begrepen , en dit Voorregt is in den Jaare 1474. door Burgcmeesteren van Amfteldam tegen den Baljuw van Egmond, op het kragtigfte gehandhaafd geworden. — Het derde Voorregt, van Poorters en Ingezetenen is, niet te mogen wor» den geëxecuteerd, dan na voorgaande Panding, ten waare zulk een Poorter of Ingezeten van de Loos- en Eigenpanding afftand gedaan had. Het vierde en laatfte Voorregt is , „ dat geen Burger of Ingezeten, ter eerfïer aanleg, buiten de Stad te Regt gefield mag „ worden". Schoon Amfteldam dit Voorregt, met andere Steden en met het Land van Holland gemeen heeft, zo is egter al in de Oudfte Keuren der Stad, die naamentlyk van den Jaare 1342. vastgefteld geworden , dat een Poorter, Regt zoekende, buiten de Stad tegen zynen Medepoorter, tien ponden, Bol' landsch, en daarenboven zyn Poorterregt, den tyd van tien Jaaren agtereen , verbeuren zoude. Dus is uit deeze Keure duidelyk te zien , hoe zeer de Regeering 'er al van ouds op gefield geweest is, dat alle «aken, binnen de # Stad  ft3 AKSTELDA3I BW Zï»E Stad zelve beregt, en partyen niet voor £stt *nderen Regter betrokken zonde werden. Ook ieverde de Wethouderfchap altoos, zo veel als mogelyk was, voor dit Voorregt de rrcrrt ayocando , zelfs tegen het Hof in den Haags , en dat niet alleen ten opzigte van Poorters maar ook van alle Ingezetenen, die hier ter Stede iet verbeurd hadden , zonder onderfehetd, gelyk zulks in vroeger en laster tyden dikwils gebleken is. Z. Zyn nu al de Voorregten der Amflcl» damfeke poorteren cn Ingezetenen opgeteld? V. Ja, bebalven dezulken die verouderd of door verandering van tyd en zaken, van zelve te niet geloopen zyn, doch om niets byzonders over te Haan, zal ik u dezelven ook' opnoemen. Z. Gy zult my hier een byzonder vermaak 1 mede doen ? V. Zy beftonden dan, volgens de Handvest van den Jaare 1342. daar in: „ dat eenPoor^ ter, tweemaal zes weeken in 't Jaar, bui5y ten de Stad verblyven mogt, eens om te 0 Zaayen, en eens, 0111 in te Gogüen. Dat 1» zyn  GESCHIEDENISSEN. 11$ „ zyn Goed nergens Ongeld ichuldig was, dan w in de Stad zelve. Dat men hem niet ten „ Kamp uitdaagen mogt, dan met zyne ben williging. Dat men hem, als hy buiten de Vryhctd der Stad in nood kwam, by moest „ fpringen. Dat Poorters iemand gedood of „ gekwetst hebbende, zig door het opbren„ gen van eenig Geld, met deszelfs Maagen j, mogten verzoenen. Dat men hen , ten „ behoeve der Stad geen Geld afleenen mogt» „ dan tegen den twaalfden Penning", enz. Alle welke Voorregten geheel in ongebruik geraakt zyn, Zo als ook de Vrykooping van bet Regt van Koermeede, waar aan de Am» fteldammers, zo wel als de andere Ingezetenen van Holland, in oude tyden, onderwor* pen waren. Z. Wat was dar voor een Regt, en wat, betekend het woord Koermeede ? V. Dit was een Regt het welk de Graaf* rykheid, op het beste Pand uit iemands Boedel, na'deszelfs overlyden , had- Het Regt van Coermlde of Keurmede, welk woord zo veel als gift ter Keure yan den O.mfanger be:  früO AMSTELDAM EN 2VNÊ betekend, is niet alleen in Holland, maar ook door al de Nederlanden ingevoerd geweest, en kan, daar het door Geestelyke en YVaereldiyke Heeren gevorderd wierd, met veel waarrchynlykheid, als een overblyfzel der oude dienstbaarheid, hier te Lande, aangemerkt worden- —— Thans gaan wy over tot de Wyae waar op het nu befchrevene Pocrterregt verkregen kan worden. Voor eerst komen de ingeboren Poorters in aanmerking, Deeze zyn zulken die in de Stad, en van Poorters , geboren zyn. Ook zyn 'er meermaalen die geenen onder begrepen, die, terwyl de Moeder op de reis was, ter waereld zyn gekomen. Nogthans kunnen de zulken geen gebruik maaken van hun Poorterregt, ten zy dezelven zig eerst als zulks doen erkennen, het welke hier genoemd word , zyn Burgerfchap te laaien overtekenen. Nogthans is niet noodzaakeIvk dat men zyns Vaders Poorterl'chap, met deszelfs Burgercedul bewyze, dewyl zig een ingebooren Poorter ook op zyn Grootvaders Burgercedul kan laaten overtekenen. — Een iehuuwde Poorter is zulk een, die niet een Poorr  ces C H i et) e N i s § e w. fttt ter tot Vader gehad heeft, maar met eene Poorteres of Poorters Dochter getrouwd is, en deeze kan geen gebruik van zyn Poorterfebap maaken, voor en aleer hy den behoorlyken Poorter Eed heeft afgelegd, ook worden hunne Kinderen niet in 't Burger - JVceshuis ontfangen , indien zy verzuimd hebben den Eed af te leggen, waar uitblykt dat 'er eenig onderfcheid tusfehen de ïngeböoren en behuuwde Poorters is. ——— De Gekogte Foor» ters beltaan uit allctiet Ingezetenen en Vreemden, die, noch van Poorters geboren, noch met Poorceresfen of Poorters Dochters gehuuwd zynde, hun Burgerregt koopen. ——• De prys,van het Poortcrregt was federd den Jaare 1411. flegts vyf Kroonen, ten voordeele der Stad. Doch deeze prys is na dien tyd zeer dikwils, dan eens verminderd, en dan eens weder verhoogd, tot dat het in den Jaare 1650. op vyftig Guldens gebragt, en tot heden toe op deeze Prys gebleven is. Van dit Geld geniet de Stad niet meer dan vyf Gulden, het Burgerweeshuis dertien,het Aalmoesfeniers» hms tweeëntwintigen dcKrygsraad tien?Gu!defjs. ■ V. dbel. F Z. Maar  it& aksteldam enzïne Z. Maar aan wien behoort het regt om Poorters aan te mogen neeraen ? V. Oudtyds aan Schout en Schepenen der Stad, volgens het Handvest van Graaf Willem de Vierde, van den Jaare 1342. doch federd den Jaare-1537» tot op deezen tyd toe, alleen aan Burgemeesteren. Allen de geenen dan die hun Burgerregt willen koopen, of zig, als, Ingeboren of behuuwde poorters willen laaten aantekenen, verfebynen voor Burgemeesteren, op 't Raadhuis deezer Stad, alwaar de Ingeboren Burgers, aan 't hooge einde van *t Vertrek, in *t Oosten, of onder de Spiegel, de behuuwde Poorters in 't Noordoosten, en de gekogte Poorters, gemeenlyk in 't Noorden geplaatst worden. De Ingeboren Poorters ko* «Jen met twee Getuigen, en brengen door* gaans haare Burgercedullen mede. De Be. huuwde Poorters zyn veeltyds verzeld van hunne Vrouwen, die bewyzen moeten Poorteresfen of Poorters Dochters te zyn, en var» twee Getuigen. Doch zy die 't Poorterfchap willen koopen behoeven niet verzeld te zyn. Het ftaat een Vader, het Poortetlchap voor zig -zel«  GESCHIED^ NÏSSE tt. IYJ zeiven koopende, ook vry, fret ten'zelfden ty« de voor zyiien rainderjaarigen Zoon te koo* pen, mids deeze den Eed komt doen, zo' dra Iiy daar toe de vereischte jaaren heeft. Voords is men in *t gemeen niet zeer keurig fa 't aanneemen van Poorteren, hoewel Lieden van een openbaat fiïood gedrag ligtelyfe afgewezen zouden worden. —— De Bewy«* zen en Getuigen der aankomende Poorteren , bchooriyk onderzogt en goed bevonden zyn* de, worden dezelven door den voorzittenden Burgemeester, een vooreen, den gewoonlyke Poorter Eed afgenomen, doch zulken die wegens Geloofsgezindheid zwaarighefd' rriaaken om den Eed af te leggen, doen alleen eene belofte van getrouwheid en gehoorzaam» beid. Ondertusfchen blykt het niet zeer klaar, of men van ouds de Ingeboren Poorteren weT een^nEed beeft haten doen, die mogelyk eerst in den Jaare 1578. in gebruik geraakt is. De behuuwde en gekogte poorters hebben egter al vroeg in de vyftiende Eeuw, en de laatften waarfchynlyk al eerder, den Poorter Eed af moeten leggen. — Wanneer de Pjorter Eed F z %s*~  tS-4 amsteldamenzyne gedaan is, worden de aangekomen Poorters, door een Bode naar den Thefaurier geleid,.al. waar zy hun vyftig Guldens Poortergeld betaalen,cn hun Burgercedul ontfangen, waar voor de gekogte Poorters zestien Stuivers betaalen. De Burgercedul word vervolgens ter Secretarie geregistreerd, waar voor zes Stuivers gegeeven word, en eeven zo veel geniet ook de Bode. De Ingeboren en Behuuwde Poorters betaalen het zelve Geld voor hunne Cedullen, die op Franchyn gedrukt zyn. Z. Maar hoe is het omtrend de Poorteres» fen gelegen? Ia V. Vrouwen van Poorters geboren zynde, worden geboren Poorteresfen, en met Poorters trouwende, behuuwde Poorteresfen , ook kunnen zy, het Poorterregt koopen , doch met geen Poorter trouwende 'er genot van hebben, zo lang haare Mannen zig niet als behuuwde Poorters hebben Iaaten aantekenen, ja zei ven haare Kinderen, voor dien tyd geboren , kunnen niet als geboren Poorters aangemerkt worden, dewyl het Poorteifchap niet dan door de Mannen op de Kinderen overgaat.-.  GES CH IEDENISSEN. I2g gaar. -— Het Poorteifchap word ook fomfyds door Burgemeesteren, om niet gefchorrken, zo als in den Jaare 1614. aan eenige Wolleweevers, en in 't Jaar 1662. aan Filip von Zefen, Raad des Prinfen van Anhalt, en federd mecrmaalen, hoewel zeldzaam , gefchied is. Ondertusfchen worden federd den Jaare 16Ó7 alle wettig beroepen Leeraars der openbaare Kerken, na't afleggen van den gewoonlyken Poorter Eed, met het Burgerfchap vereerd. Ook worden hunne Kinderen al zyn zy geboren, eer de Vaders den Poorter Eed deeden, als Pooners aangemerkt, mids met hun agttien Jaaren den Eed, als Poorters afleggende. Z. Maar kan dit Poorte.fchap niet wel verloor en worden ? V. Ja, en zulks gefchred door misdaaden, en door ontvtyd'mg of verwooning. Wat de nrsdaaden betreft, onder d-zelven wierd van ouds geteld. het veteren dit der poirte om te rooven en hemen , zonder verlof van den Graaf of de Wethouderfchap. Het haaien van Brieven van eenige Heeren, om van Stads Dien* F 3 ften  'JS2D A W S T E T, 13 A U E N Z V N E ften of Boeten om dagen te zyn, ten nndeele r*er Stad. Het bekommeren van zulLen, die *t Flie of 't Marsdkp, inkwamen, buiten de Vryheid der Stad. En het zoeken van Re&t op zynen Mcdcpcorter, buiten de Stad. Kwaaddoeners die gebannen worden , verbeuren ook hun poorterfchap zo lang de ballingfehap duurt, en zulken wien Burgemees., teren, buiten vorm van Regten, de Stad ont* 1 zeggen, verliezen ir.sgclyks hun Poorterfchap met alle de Voorngien die 'cr aan vast zyn.— — Belangende nu de omvrydir.g of verwooning;,, tnen word gcagt zyn pcorterfehsp verloeren te bebben , wanneer men met zyn Huisgezin ,, Jaar en Dag, bujtan de Stad, l?ïyfc woflf < roen. Z. Wat betekend doch deeze fpreekwyze » , 'Jaar en Dag, of in welke zin word dezelve genomen ? V. Deeze fpreekwys, die zeer dikwiis i voorkomt , heeft tweederlci betekenis, en i men yerftaax 'er voor eerst door, een geheel, ep volkxnneti Jaar , by voorbeeld van den i tweeden February deezes Jaar=s, tot den tweeden,]  GESCHIEDENISSEN. 12? den February des volgenden Jaars, beide in'« gefloten, het welk dan op één Jaar en op één Dag uitkomt. Of ten anderen, een Jaar en zes Weeken, en deeze twee betekenisfen zyn 'er door *t gebruik, ©f by nadere Verklaaring ,rian gegeeven geworden. Doch laat ons wedei- tot de zaak komen. Op de Keur van ontvryding tof verwooning, vallen de volgende uitzondeTingen. Voor eerst, verliest men'zyn Poorterregt niet, wanneer men, tot voordzetting zyner Studie of Koophandel, langer dan een Jaar, uit de Stad bh/ft, mids het oogmerk is om zig hier, naderhand met 'er Woon, né« ♦der te zetten. Ten anderen , verliest men ook zyn Poorterregfjuet, wanneer men , 'm1 Dienst van 't Land of van de Stad, verpligt is, Jaaren agter een, uit de Stad te blyven. Zulken egtCr, die een Ampt buiten de Stad, voor al hun leeven, gaan bckleeden, worden verftaan hun Poorterfchap verboren te hebben, zo als in den Jaare 1578* den Raad Gerrit Jansz. Delft, die Treforier van Holland, en den RaadPieter Paauw, •éie in 't Jaar 1586. Rentmeester te Alkmaar F 4 wierd,  laB AMSTELDAM EN ZïSE wierd, gebeurd is. Nogthans hebben vcele aanzienelykc Burgers, in hater tyd, buiten de Stad Ampten voor hun ieeven, zullende gaan bekleeden, van Burge meesteren of Vroed' fcbappen, eene verklaaring verworven, dat zy en buune Kinderen , des onaangezicn , Poorters van deeze Stad zouden blyven. Einddyk, verliezen ook zulken hun Poorterfchap niet, die, hoewel zy met hun Huisgezin, Jaar en Dag, buiten de Stad, willen gaan woonen, voor hun vertrek of ten langden, binnens Jaars na het zelve, ter Secretarye zullen hebben verklaard, waar zy bier ter Stede, hun Domicüium, of Woonplaats, cf, gelyk bet gemeenlyk genoemd word, Vuur en licht blyven houden, om dus aan alle Stads Lasten en bevelen, gelyk andere Inwqoners, onderworpen te blyven. Ook moeten zy,voor hunne afreize, ten minden, twee Maanden agter een, in de Stad huis gehouden hebben. De Aantekening ter Secretarie, moet gemeenlyk alle Jaaren vernieuwd worden , en inzonderheid, zo dra de tyd van 't Verlof verftreken is, zo men de Voorregten van het Bur-  GESCHIEDENIS «EN. ~*9 turgerrcgt niet verliezen wil, dewyl het gebeurd is dat een Poorter, die verzuimd had, de aantekening van zyn Dormcilium te vernieuwen, met zyn Kytuig in de Stad ko* ,mende, als een Vreemde gearresteerd wiercf. Buiten deeze opgenoemde uitzonderingen ver* liezen alle de geenen die Jaar en Dag buiten de Stad blyven, hun Poorterregt, al waare het ook, dat zy, door Ziekte of andere ongevallen , belet geworden waren. Voords zal ik niet fpreeken van zyn poorterfchap kwytfte raaken, door 'er van af te (Taan, of het op te zeggen, om dat zulks van ouds meer dan tegenwoordig plagt ie gefchieden , doch alleenlyk nog maar aanmerken dat zulken ■■ die zig van hun Poorterfchcp ontvryd , of bet zeive verwoond hebben, naderhand weder in de Stad willende komen woonen, verpligr zyn het Burgerregt op nieuws te koopen, indien zyde Poorterlyke Voorregten willen genieten* V. Van welke zaaken zullen wy nu hande* len f V. Thans zullen wy overgaan tor de Befchryving der Schutteryen,. Burger CompagF 5 w*»»  *8o jT ws e e d a m rif zrws nien, Wagten en Bezetting der Stad, en eerst' van de oude Sehutteryen fpreeken. Al voor het midden der veertiende Eeuw, had men alhier, met kennis en bewilliging van de Wetfeouderfchap , onder zekere voorwaarde een Schutters Gilde opgeregt, cn omtrend honderd Jaaren teatér nog twee welken genoemdwierden , die Scutteryen yan de Foetboghe, en die yan de HantUghs, waar van de eerfte, vermoedelyk de oudfte geweest is, om dat «le laatfle , oudtyds blootelyk , die Jonghe Scutterie genoemd is geworden. De oude Schuttery in 't Jaar 15 iö". vernietigd zynde, wierd in derzei ver plaats, de Kloyeniers Schutterye opgeregt, entoen wierden dedrieSchutteryen in h gemeen, de Kleveniers- of Oude, de Voetboogs en de Handhocgs Schuttery geheten, en het getal der oude Sehutteryen,. 4fc. wel van de Burger Vaandelen- onderfchtiden moeten worden , is hier ter Stedenooit frooter dan drie geweest. Deeze Sehutteryen beftonden ieder uit tweehonderd Perfoonen, *tn elke Schwtery was verdeeld in twaalf Rot* KW, *c had haare.Dtkms en Overmannen, als>  Jfls mede haaren Koning, die om 't affchieten/ der Papegaai verkozen wierd, en de eerfte in rang was. — De Kleding der Schutters was onderfcbeiden. De Ilandboogfchutters waren fbmtyds in 't zwart, fomtyds in 't bruin gekleed , doch de Voetboogfchntters droegen' gemecnlyk een tweeverwig kleed , het welkr san de regterzyde groen, en aan de fiinkerzyde rood was. Hunne Wapenen waren imfge*-' jyks onderfcbeiden, en veranderden naar tyds-; gelegenheid. De Óüdfteri hadden Hand en Voetboogen, ook Clovers t zynde een foort van Handbusfen. Voords droegen zy een Harnas, toen Püntfter en een Hegen op zyde , toen nog een lang Mes gebeten. Daarenboven voerden zy ook wel eens , Spietfen, Hellebaarden , Slagzwaarden en andere Ge-wceren. Z. Maar waar in beftönd de Dienst die zy' aan de Stad deeden ? V. Vooreerst in bet uittrekken in 's Graaven of der Stede dienst. Voords in 't bewasren en bcwaakeridcr Stad, voor al in zorgelyke tyden, wanneer de oude jSchimers op If <5 den  13* AMSTELD AM EN ZYNE den Zto tot befchenning van 't Stadhuis verficheenen, en de twee andere Sehutteryen de poorten voor onraad bewaarden. Ook waren Zy verpiigt, om op Sacramentsdag den plegtigen Ommegang by te woonen, en wierden ook by de Inhaaling van 's-Lands- Vorften , of andere doorlugtige Perfoonen, onder de Wa* penen gebragt. Ieder der drie Sehutteryen had haare byzondcre Doelen, daar zy naar 't Wit moesten fchieten. Ook fchooten zy, gemeenlyk op Meidag,naar de Papegaai, her welk*, oudtyds op het Schaapenyekl, daar naderhand, de Handboogs by de Voetboogs Doelen ge- pktatst wierd, gefchiedde. De oude Sehutteryen hadden voords. verfcheide Voorregten- In 't Jaar 1394. verkreeg de oude. Schuttery de Visfchery in de Stads Gragten,. benevens de Vryheid om, drie maal 's laars* ©p zekere tyden> negen dagen lang, alleen Wyn te mogen tappen, op zo veele plaatfen als zy goedvond, zonder eenige belasting. In 'k Jaar 1480, wierd de Visfchery in den Amftel , zo buiten ais binnen de Stad, aan de tuue Ssbuucry yan dm Voetboog en Handboog-  GESCHIEDENISSEN. 1$$ Boog gegeeven. Ondertusfchen wierd de oude Schuttery, zig diep in «Schulden geftolcen' hebbende , in den Jaare 15 iö. vernietigd'. Haare Doelen verkogt, en de Penningen benevens al wat zy van de Visfchery en Wyntap plagt te hebben, gebruikt tot het opregten van eenen Kloveniers Doelen. Z. Maar hebben de Sehutteryen oudtyds geen regt gehad tot het heitellen of veranderen der Regeering van de Stad, zo als fommigen zig nu en dan verbeeld hebben? V. Indien men deeze zaak naauwkeurig overweegt, kan men volftrektelyk Neen zeg» gen. De Sehutteryen zyn nu en dan wel eens , in zorgelyke tyden, door de Regeering ge' raadpleegd geworden, doch men heeft voor den Jaare 1578. geen voorbeeld* dat zy zig met de beftelling deMVethouderfchap bemoeid hebben. Ook heeft men op dat voorbeeld alleen het Regt gebouwd, bet welk de Schutters, of anders de Burger Compagnien, waanerr te hebben om de Regeering te kunnen zetten »f verzetten. Ik zeg, met rede, waanen, wanc F 7 ui*  f34 AMSTELDAM EN ZYNB uit de gamfche handeling der drie Schuttery4n in den Jaare 1578. blykt duidelyk , dat zy afweek van de oude Voorregten en gewoonte, dewyl de Schutters van dien tyd, die de dienende Wethouderfchap toen van den Eed ont. fioegen, en eene nieuwe Regeering verkozen 9 by twee opentlyke Acten wel uitdrukkelyk protesteerden, dat zy het geen zy deeden, voor die reize alleen deeden , en zonder het zelve in geyolg te willen trekken. Ook wierd de nieuwe Magiftraat eigentlyk niet eer gevestigd,, voor dat zy van 's Lands Staaten, voor wettig erkend wierd. Daarenboven waren de drie Sehutteryen zo weinig tot 'het beftellen der Wethouderfchap geregtigd, dat zy integendeel, eer van de Regeering afhingen, en zo wel als andere Gilden, geheel aan dezelve onderworpen waren. Ook blykt reeds, uit de Ordonnantie van het Jaar 1394. dat de Broeders van* het Schutters Gilde, wel door raad van haareOverraannen , doch door het Geregt in het zelve aangenomen, of uitgezet wierden. Ja de Doe&ns zelven, fchoon de Schuneryen van oud» toe-  GESCHIEDE NISSEN. I35 toebehoorende, . mogten buiten bewilliging van % Geregt, niet eens bezwaird, veel min verkogt worden, Z. Nu zie ik dat, uit dit alles, de afliankelyk* beid der oude Sehutteryen van de Wethouderfchap ten duidelykfte blykt, en verzoek u dier»balven weder verder te vervolgen. V. Ik heb u reeds gezegd dat de oude Schut» tery in den jaare 1516". vernietigd wierd. Zy is naderhand ook niet weder herfteld, In 't Jaar 1568 ten tyde der vervolging verliepen de meeste Schutters der nog aangeblevene Sehutteryen, welke fiegts tot den Jaare 1578 flegts in naam betonden, wanneer zy weder tot ftand geraakten. Doeh twee jaaren laater, wierden zy, op bevel vanPrinsWillem den ËeWr ff en, met de Burger Vaandelen tot één lichaam gebragt , welke federd ook den naam van Schuttery kreeg Een zweemfel der oude Sehutteryen hield alleen nog maar tot in de volgende Eeuw ftand, en dit waren de Overmanfehappen der drie Doelens, welken eerst,, by een befluit der Vroedfchap in den Jaare 1672. vernietigd wierden. Ds gedagtenis der ou>  Ï3Ö ASfSTELDAM ÊN Z Y N" B oude Sehutteryen is egter tot heden toe nog overgebleven , in het gezelfchap van eenige Liefhebberen, die, met kennis der Wethouderfchap, in de Schïetdoelen 9 in de nieuwe Doelenftraat, by een komen, om naar het Wit te febieten. —« Dit Gezelfchap het welk tegenwoordig den naam van Schiet Collegia voert, beftaat wanneer het voltallig is, uit dertig Leden, en heeft zyne eigene Wetten. De Leden van *t zelve komen den laatften Woensdag in elke Maand by een, om naar 't Wit te fchieten, en de gecnen die zulks het jietfte treft, geniet eene byzonderc eere. Eens in 't Jaar fchieten de Leden ook, in 't Dorp Slooten, naar de Papegaai. Voords word in dit Collegie een blaauw Vaandel, met Stads Wapen verfierd, en een fraaye Zilveren Beken, die twintig Leden van het Collegie, ten gebruike van 't zelve, in den Jaare 1754. hebben doen vervaardigen, bewaard. Eindelyk word door de Leden, eens in 't Jaar, in de Kloveniers Doelen, eene vriendelyke Maaltyd gehouden. Z, Ik bedank u wel voor dit kort en te- vee*  GESCHIEDENISSEN. l$f vcns duidelyk bericht, en verlang nu diergelyk van de Nieuwe Schuttery of Burger C'ompagnien en Krygsraad te hooren. V. Ik zal u ook hier in, zo kort en duidelyk •ls my mogelyk is, tragten te voldoen. • Uitegte Berichten blykt, dat de Amfteldamfche Poorters, reeds in den jaare 1421. in kommerlyke tyden de Stads Poorten bewaakten , onder twaalf Hoofdmannen , toen Waak'meesters genaamd , welken ook te gelyk Brandmeesters, waren. Voords gcfehicdde het bewaaken der Stad, uit gehuuwdc of ten minften huishoudende Ingezetenen, wier ouderdom, niet minder dan twintig, en niet meer' der dan zestig Jaaren mogt zyn. Doch be* getal der poorteren, die alle nagten moesten waaken, was or.gelyk', en veranderde dik wils baar tyds gelegenheid. Ook was de Stad al vroeg in Wyken verdeeld, over ieder van welken , een of twee Hoofdmannen aangefteld waren, die in laater tyd, hunne Luitenants, Vaandrigs toen Werf els gebeten, en Sergeanten, of Vuurders order zig hadden. In \ begin der vyfiiende E cuw was de Siad Si  AMSTELDAM EN2VKE in vier Wyken, twee aan de Oude, en twee aan de Nieuwe Zyde, verdeeld. In 't Jaar 1481. telde men negen Wyken , die dan eens verminderd, en dan weder vermeerderd wierden, doch in 't Jaar 1566. had men zestien Wyken binnen dee^e Stad. De waakende Poorters, waren ook, zonder onderfcheid, verpligt, om, als de nood het vorderde, in 's Lands Dienst uit te trekken, zelfs op verbeurte van Lyf en Goed, vèor al, wanneer 2tg een Burgemeester of twee Schepenen aan het hoofd fielden. Ook wierden zy door Schout, Burgemeesteren en Schepenen gemonflerd. Wy hebben toen wy van de gebeurtenisfen der Stad handelden, ook gezien, dat Henr'ik Jansz. Akkerman , Schepen der Stad, als Hoofd eener bende Poorteren in den Jaai;e 1475. het beleg van Nuis bygewoond heefi. (*) En op bet Jaar 1535. vind men gemeld van twee Schepens, die te gelyk Hoofdmannen der Èurgery waren. De Kleeding der Wagtdoen- de (*) Amfteldam en zyne Gefchied. in '/ kort. % Deel. Eladz, 122»  GESCHIEDENISSEN» I de en uittrekkende Poorters, was Rood van boven, en Wit van onder, zynde twee vaft de drie Kleuren uit bet Wapen der Stad —— Doch ten tyde der Spaanfche beroerte, kwam 'er merk elyke verandering in de Burger Vaan» deten der Stad. De vrees voor de naderende vervolging deed in de Jaaren 1566 en 1567". de Schutters geheellyk verloopen, en Wanneer de Stad, in het laatstgenoemde Jaar genoodzaakt geweest was, Spaanfche bezetting in te neemen, wierd de gantffhc lurgery ontwa-> pend. De Burgerwagt \*ierd egter in bet volgende Jaar 1568. weder eenigzius berflx-ld, el* beftond toen uit een zeker getal van uitgekozen Poorters , Gecligeerde Burgers genoemd', die onder negen Kaptteinen ftonden, welke de Poorten en Boomen bewaakten, hoewel de Roomfche Rcgcerbg zig meest op de Soldaa» ten verliet, die zy van tyd tot tyd in St2ds dienst genomen had. Na de verandering der Regeering, in den Jaare 1578 maakte de nicu* we Wethouderfchap, terflond eene Ordonnantie op de Sehutteryen, welke egter niet lang fiand hield , want Willem den Eerfte Prins van Qrasi'  140 AMSTELDAM EN 2YNB Otange, in den Jaare 15X0 in Amfletttamge-* komen zynde, maakte eene nieuwe fehikking op de Burger Vaandelen, die toen op elf gefield wierden. Waarby her Gerecht eene Keure op dezelve maakte , by welke bevolen wierd , dat niemand, onder de agttien, of boven de zestig Jaaren zoude opgetekend mogen worden. In 't Jaar 1613. wierden de Burger Compagnten tot zestien, en in den Jaare 1622. tot agtentwintig vermeerderd, en op dit Getal bleef het tot den Jaare 1650. wanneer de Regeering goed vond, hun getal tot vier en vyftig te vergrooten. In 'c Jaar wierden 'er nog zes bygevoegd, doch in 'c Jaar 1681. wierd dit getal weder tot op vyfeig verminderd. Schoon het zelve drie Jaaren laater, weder op bet voorige getal van zestig bepaald wierd, waarby het tot deezen tyd toe gebleven is. Z. Welke Dienfïen trok de Stad van deeze Cotnpagnien ? V. Dezelfde Dienden als de Poorters en Schutters, van ouds gewoon waren te doen. In Oorlogstyden trokken zy dikwils uit om de grens•  GESCHIEDENISSEN. I4I grensipkiatlen van Holland te bewaaren. Ook bewaakten zy, nevens de Schutters, in zor» gelyke tyden, de Stad by dag en nagt, en kweeten zig niet minder, by het inhaalen van Doorlugtige Perfonaadjen enz. Thans gaan wy over tot de Befchryving van den tegenwoordigen ftaat der Burger Compagnien van onze Geboortcftad. Dezelve zyn tegenwoordig Zestig in getal, zo als ik u bereids gezegd heb, en worden verdeeld in vyf Regimenten, welken na de kleur hunner Vaandelen , bet Oranje, Geel, Blaauw, Wit en Rood Regiment genoemd worden. In 't Jaar 1672. was 'er nog een zesde Regiment gemaakt, het purper geheten, doch het zelve is reeds in't Jaar ió"8i. weder vernietigd geworden. Over de vyf Regimenten , ieder van twaalf Compagnien, zyn van den Jaare 1580 tot 1748. niet meer dan twee Colonellen geweest, doch in 't laatstgenoemde Jaar, heeft Prins Willem de Vierde, eene buitengewoone verandering in den Krygsraad gemaakt , en goedgevonden vyf Colonellen, één over ieder Regiment aan te Hellen. Ieder Compagnie of Vaang  »43 AMSTELDAM EN ZVffE Vaandel heefc zynen Kapitein , Luitenant, Vaandrig en drie Sergeanten, Daarenboven is ieder Compagnie iu drie Corporaalfchappen verdeeld, die elk hunnen Sergeant, Kapitein des Armes, Corporaal, Adelborften, Landspasfaaten cn Asfistenten hebben. Het getal der waakende Manfchap, word doorgaands op zesduizend gerekend, want in 't gemeen zyrt 'er niet veel boven de honderd Man dienst doende Schutters in ieder Wyk, zynde de overigen alleenlyk verpligt, by buitengewoone gelegenheden , de Wagt waar te ncemen. De Aanneeming der Schutteren gefcbied alle Jaaren-, kort na den gewoonlykcn Verhuistyd , wanneer de Kapiteinen en mindere Odiciereu , elk in hunne Wyk, orafehryving doen. Niemand mag, volgens de Ordonnantie van den Jaare i68t. van de Wagt verfchoond blyven, dan die ongezond , magteloos , jonger dan agttien, en ouder dan zestig Jaaren zyn, of die wegens hunne Geloofsgezindte zwaarigbeid maaken om de Wapenen te voaren, en deezen noemd men onderhoorigen aan den Krygsraad* Alle deeze cn andere uitgezon» der-  gsschiSbe nissen. 14$ derden, als huishoudende Weduwen en Vrys** ters, en onderhoorigen aan het Stadhuis, worden egter opgetekend, en worden op een Maandgeld gefteld, dat zy aan den Krygsraad voldoen moeten. Voords zyn 'er ook Schutters die op een Jaarlyks Wagtgeld gefield; worden, om van de gewoone Togten en Wagten vry te zyn, welken Contribuanten genaamd worden, en aan de Compagnie, waar onder zy bchooren, betaalen. De vyf Provoostetr van den Krygsraad zyn verpligt naauwkeurige aantekening te houden, zo wel van de Con« tribuanten, als van de Onderhoorigen aan den Krygjraad. Z. Doch zyn 'er dan in *t geheel geen Lieden die vry van Waaken en tevens van betaalen zyn? V. Ja, verfcheidcnen en voor eerst de Regenten der Godshuizen, die daadelyk dienen, cf zulks byzonderlyk verzoeken, mids dezel* ven geene Kapiteins of Luitenants zyn. Voords de Diakenen der Gereformeerde Nederduit» fche, Waalfche en Engelfche Gemeentcns , de Profesfooren in de Doorluchtige Schoole9 «te  AM STEL DAM EN ZYKE de Predikanten der protestantfche Gezindheden , de Doétoorcn en Chirurgyns der Nederduitfihe en Franfehe Gemeente, de Chirurgyns van 't Gasthuis, de Stads roedraagende Boden, en de Koornmolenaars die in hunne Molens woonen. Eindelyk mogen geene Schutters onder de byzendere Vaandelen geplaatst worden, dan na dat zy dVn gewoonlyken Schutters Eed voor den Krygsraad afgelegd hebben. Welke Eed aflegging op de Krygsraadskamer, op het Stadhuis gefchied» alwaar de Krygsraad kort na de optekening zit, en voor welken, elk, ontboden zynde,'gehouden is te verfchynen. Z. Maar waar in beftaat tegenwoordig de Dienst der Burger Compagnien ? V. In het bewaaken der Stad, by Nagt,, door vier Vaandelen te gelyk , het welk om den vyftienden Nagt, en dus vyfcntwintïg reizen reizen in 't Jaar gefchied, hebbende ieder Compagnie zyn Hoofdwagt en eenige'byposten. De vier Hoofdwagten , zyn het Stadhuis, de St. Anthonieswaag, de Westerhal «n de Reguliers Waag. Voords moeten de Wagt.  geschiedenissen. i^g Wagthebbende Schutters, met hun Geweer, gcmeenlyk tegens agt Uuren des avonds, op de ilooidwagt zyn , en mogen niet eer af« gaan voor dat de Wagt geëindigt is, ten zy dezciven by zonder Verlof van den Officier kunnen verkrygen. Zo dra de Naamen opgeleezen zyn, word de Schildwagt voor de Hoofdwagt geplaatst , die niemand door mag laaten , al waare hy ook van zyne eigene Com* pagnie of Corporaalfchap • ten zy hy het Wóórd of de Leuze hadde. Dit wooi-d word, alle dagen van Burgemeesters Kamer, of van 't Huis van den Voorzittenden Burgemeester afgehaald , door den Wagthebbenden Hoofdofficier der Stads Bezetting, die zorg draagt dat liet door den Woordfchryver , in beflooten Briefjes, ten Huize van de vier Burger Kapi. teinen, die den volgenden Nagt de Wagt heb-' ben, bezorgt word, van welken het zelve alleen bezorgt word, aan zulken die het noodig hebben, en de Ronde moeten doen. Deeze Ronde word gedaan door een Adelborst en eenige Schutters, zynen naam aan alle Wagthuizen tekenende, en vervolgens verflagvan zyn ] V# deel. ft we -  jAÖ a'm s t ïld am en zyne wedervaaren aan de Hoofdwagt doende. Voords 2yn by ieder Compagnie twee Trommel/lagers, die ten minden agtien Jaaren oud moeten weien , en verpligt zyn omtrend den middag , wanneer hunne Compagnie de Nagt daar aan waaken moet, zulks door omflaan en uitroepen bekend te maaken. "Ook moeten zy voor de Hoofdwagten de Reysille flaan en de Poorten, des morgens, mede helpen openen. — <«De Poorten worden des avonds ten half tien üuren geilooten en 's morgens vroegtydig weder geopend. De Sleutels derzelven, worden door eenen Soldaat der Bezetting, verzeld van ; eenige Schutters, naar 't Stadhuis gebragt en aldaar, nevens de Sleutels der Boomen, in een Kist gelegd waar van de Sleutel, aan 'tl Huis van den voorzittenden Burgemeester bewaard word. De Sleutels der Kisten met Kruid én Lood, die op de Hoofdpoorten zyn, daan fcy dag, ter bewaaring van de Provoosten, die ze des avonds, op de Hoofdwagten, aan de aldaar-Wagthebbende Officieren ter hand del» len. De dienst der Schuttery in geval van onraad beftaat hier in, dat dezelven, op • 't  GESCHIEDENISSEN. I47 'c fUin der Stads Klok, of't roeren der Trom,' in hun volle Geweer, dervvaards mo-ten trekken daar 't hen door den Kapitein of by zyn afwezen, door een der mindere Officieren ge'ast •word. Uturne gewconc lienJevous of Loop* ■plaatfen zyn, de Texelfcke Kaay, de Westerwerkt t de Botermarkt, den Dam tn de'ffee. renmarkt. By ongeval van Brand, moet ge« •Heenlyk de Wyk, of ten minden het Huis daar de Brand ontdaan is, door-een of twee ..der naaste Compagnirn bezat worden , om alle noodclooze toevloed van Volk en gevaar vau Dieven te beletten. ' Z.'Zyn 'er niet eenige Boetens gedeld op bet overtreeden van alle deeze bevéelen ? i V. Ja, en wel inzonderheid op het te Iaat tomen, of geheel wegblyven van de Wagt , op hét dronken drinken of opfchudding verwekken aldaar, op het verzuimen der Schildwagt, op het fchieten zonder last cn onder 't voordtrekken en diergelyken. Van deeze Boetens, dia gemeentyk Geldboetens zyn, genieten de Provoosten een vyfde gedeelte, en de vier overige-vyfde deelen worden gewoonlykV C & mee  143 AMST EL DAM EN ZYNE met toeftemming van den Kapitein en Luitenant, belteed tot het houden van een Jaarlykfche Maaltyd, of aan een zilveren Lepel aan ieder Schutter of wel aan beide, naar goedvinden van het Corporaalfclnp waar in de Boetens gevallen zyn. Voords zyn door Burgemeesteren drie Drilmeesters aangefteld, om de Schutters in de handeling der Wapenen te oeffenen, en de Beurs gefchikt om de zestig Compagnien, beurtelings des Zomers, alle nai. middagen, de Zon en Feestdagen uitgezonderd, te doen Drillen of Exerceeren, waar van zy des morgens door Tromflag gewaarfchuwd worden. —— Alle de Zestig Compagnien ftaan onder den Krygsraad, die thans uit vyf Colonellen, zestig Kapiteinen, en eeven zo veel Luitenants beftaat. Allen deezen te faamen maaken den grooten , doch Colonellen en Kapiteinen alleen, de kleinen Krygsraad uit * welke niet dan op befchryving van Colonellen en met voorkennis van Burgemeesteren ver* gaderd, en federd eenige Jaaren eenen Secre» taris in dienst genomen heeft, die door Burgemeesteren aangefteld word, — De Colo- nel-  GESCHIEDENISSEN. 149 nellen worden door den kleinen Krygsraad eo de Kapiteinen, Luitenants en Vaandrigs, door den Grootcn Krygsraad verkoozen. De Provoosten worden ook, hoewel op voorftelling van Burgemeesteren, door den Krygsraad aangefteld. De verkiezing der mindere Officieren en der Trominclflagers, gefchied door de Kapiteinen. Z. Zyn 'er ook nog geene Buitenwyken ? ' V. Men heeft 'er vier, waar van de eetftè zig uiiftrekt van den Amftel, buiten de Utrechtfche Poort tot aan de Wetering* Poort, de tweede van buiten de Leidfche Poort tot aan Mest Sloot. De derde van de gemelde Sloot tot aan 't laatfte Huis voorby de Raampoort, en de vierde van de genoemde Raampoort tot aan de Haarlemmer Poort, Deeze Buiten Compagnien , die ieder ook een Kapitein, Luitesant, Vaandrig en drie Sergeanten hebben, behooren egter niet tot den Krvgsraad, in de Stad, maar de Kapiteinen derzelven hangen onmiddelyk van Burg«neesteren af De Voomaamfte Inkomften van den Krygsraad beftaan uit het VVagtgeld, welk niet alleen door G i da  J50 AMSTELBA.M EN 2 Y NE de Contribuanten , maar ook, zo als ik u reeds gezegd heb, door veel andere foorten van Ingezetenen, opgebragt word. Voords uit de belasting op de onbewoonde pakhuizen, die ten behoeven van den Krygsraad betaald word , en welke belasting federd den Jaare Ï694. ftand gegrepen heeft. Voor dien tyd was den Krygsraad reeds twee Duiten van elk Half vat Biers, dat ingebngt wierd, toegelegd. Van 't Jaar 165c af» gcn5et dezelven ook de helft van de' Boeten i in de Corporaalfchappen val* lende en tien Gulden van de Vyftig, die vooi*. 't koopen van 't Burgerregt betaald moeten worden. Ook nog twaalf Stuivers van elke Bezegeling die voor Schepenen of voor 't Ge« regt gefchied,. en eindelyk ook de helft van' tlken Stuiver die voor het Poortgeld betaald; word. De Krygsraad geniet alle deeze lnkomften, in plaats der voordeden die oudtyds y door de drie Sehutteryen bezeten wierden. Z. Zuilen wy nu tot de Befchryving der Rui» terwagt cn Nagtwagt overgaan ? V. Ja, dezelve legt nu aan de beurt. —— Hoogst vvaarfchynlyk is 'tdat 'er in de Stad,: al  GESCHIEDENISSEN. 15» al van haare vroegfte tyd af, eene Nagtvvagt door 't G er egt is aangefteld geworden, fchoon men 'er nergens klaar bericht van vind. Het eerfte licht dat wy van de gefteldheid der Nagt» wagt krygen, is uit eene Ordonnantie van den Jaare 1493. waar by eenen Cornelis Wiüerns» zoon bevolen word, om als Kapitein der Nagtwagt, zestien Mannen, op kosten van de Stad aan te neemen, om hem dezelve te helpen be* Waaken, totdat hem anders geordonneerd zoude worden. Doch het fchynt dat deeze Nagtvvagt eerlang weder afgefchafr is geworden. Althans ja 't Jaar 1495. bevolen Burgemeesteren,„ dat Jan Mot feil bi die yierc Horsfers , nog acht goede Ghefellen zouden aanncemen, om die Stad bi Naehte te bewachten na ouder ghe«. woenthe". Deeze Wagt is vermoedelyk lb» derd de Ruiterwagt genoemd geworden, die van ouds de Ronde, te Paard, door de Stad fchynt gedaan te hebben» . Z. Wat betekende het woord Horsfers? V. Niet anders dan Rniters, door dien het woord Hors, Ors en by verzetting Ros voor een Paasd genomen wierd, en *an waar wy G 4 de  IS* AMSTELDAMEN2YNR de woorden Roskam, Rostttïfcher en anderen nog behouden hebben, gelyk ook by de Dichters Ros (moedig Ros) voor een Paard genomen word. Doch om weder tot ons verbaai te keeren- In den jaare 1550. wierd deeze Ruiterwagt aangefteld om de Vierfcbaar en ee-; nige andere Plaatfen der Stad tebewnaken, en om, nevens de Poortiers, des Morgens de Poorten te openen. In 't Jaar 1561. was de Ruiterwagt reeds duidelyk van de Nagtwagt onderfcbeiden, alzo men vind dat eenen Peter Laers Luitenant van de eerfte, en te gelyk Kapitein van de laai ff e Wagt, onder de naam van Foorwagt', geweest is , welke mogelyk aldus genaamd wierd, om dat zy in den Voor* nagt waakte, daar integendeel de Ruiterwagt Üle de Poorten moest openen, in den Nanagt fchynt gewaakt te hebben. Eenige Jaa« ren laater beftond de Nagtwagt uit honderd Man, cn in 't Jaar 1570. wierden vier Wagters aangefteld om de Vierfchaar, by Dag te bewaaken, die waarfchynlyk de Oude Ruiterwagt zyn bygevoegd geworden, Sederd heeft de Nagtvvagt in 't gemeen den naam van Ruiter»  GECHIEDENISSEN. JRJ terwagt gekregen, tot dat in 't Jaar 1585. beflooten wierd, boven de Oude Ruiterwagt,nog eene gaande Ratelwagt aan te ftellen, die tot heden toe in wezen gebleven is. . Z. Hoe is het dan federd dien tyd met de Ruiterwagt toegegaan, is dezelve dan geheel afgefchaft geworden ? ■ V. Neen, dech zy heeft merkelyke veranderingen ondergaan. Na 'taanftellen der Ratelwagt is zy grootendeels afgedankt, en allengskens uitgefturven, tot op eenige weinige Perfoonen na, die 't Stadhuis en de Vierfciiaar bewaakten, en hunne ouden naam van Ruiterwagt behielden, fchoon zy fints lange reeds niet meer te Paard gediend hadden. Doch dezelve, befchuldigd zynde van door onvoorzigtigheid, oorzaak tot den Brand van 't oude Stadhuis gegeeven te hebben, wierd in den Jaare 1656. geheellyk afgedankt, en niet eerder dan in 't Jaar 1664. weder opgerecht, wordende het Stadhuis geduurende dien tyd door Stads Soldaaten bewaakt. De Ruiterwagt beftaat, tegenwoordig maar uit zes Man, die door Burgemeesteren aangefteld worden, G 5 on  Ï54 AMSTELDAM EN ZVNE en onder de oudften Kapitein van de Ratelwagt ftaan. By Dag zyn zy gewapend met eenen geverwden Stok, daar het Wapen der Stad op te zien is, en by Nagt, wanneer zy verpligt zyn de beveelen van de op het Stadhuis wagthebbende Burger Officieren te gehoorzaamen , voeren zy een halven PiekVoords genieten zy gemeenlyk, twintig Guldens ter Maand, en hebben daarenboven nog eenige Voordeden van de Paaren die zig tèn Huwelyk laaten Aantekenen of op het Stadhuis Trouwen , welke door de Ruiterwagt op en afgeleid worden. Z. Wat valt 'er nu wegens de Ratelwagtsaau te merken f V. Zy hebben haaren naam naar de groote Ratels die zy gebruiken Hunne eerfte opregting gefchiedde in 't Jaar 1585. en haare aanftelling wierd toen aan eiken Burgerkapitein overgetaaten, doch in *t Jaar 1650. bragt men dezélven tot eene byzondere Compagnie, die toen haare eigene Officieren kreeg. In den jaare 1628. was de Ratelwagt reeds honderdagtentwintig Man fterk, in 't Jaar 1672. wierd zy  GÊSCHIÈDENÏSSEN. 755 zy nog veel vermeerderd, en in den Jaare 1685. wierd zy op vierhonderdtagtig Man gefield , op welk getal dezelve federd gebleven is , behalven dat in de Wyk, buiten de Leidfche Poort, in den Jaare 1754. ook eenen Nagtwagt aangefleld is geworden. Buiten de gemelde vierhonderdtagtig Nagtwaakers , zyn'er nog een goed getal Noodhulpen, die, ingeval van ziekte of afwezendbeid , de Post der vaste Wagts waarneemen. Ten dienst der Ratelwagt?, zyn vier Corps de Guarde, of Wagthuizen aangelegd, waar van 'er twee aan de nieuwe Zyde der Stad zyn, als een aan de Oostzyde van de Beurs, een aan Zulderkerk , een in de Tuinfïraat, en een aan de Amft'elkerk. In ieder van deeze Wagthuizen onthouden zig 's Nagts, een Sergeant, oen Corporaal, en zes Adelborflen, die verpügt zyn beurtelings de Ronde te doen, en wel op te letten, dat de Wagten naar behooren waargenomen worden. De Wagts moeten, om het half uur, door hunne Wyk, Ratelen en Uitroepen hoe laat bet zy, waar mede zy hetgantfche Jaar door, ten ^en Uuren des avonds G 6 be-  156" AMSTELDAM EN ZYNE beginnen, de Wyk , twee aan twee, met een Houwer cn halve Piek gewapend, rond gaande , voor deezen tyd mogen zy de Ratels niet roeren, ten zy in geval van Brand of andere Onraad, Op het dronken ter Wagt komen, of het flaapen in Hoeken en Winkels is Boeten gefield, en die des avonds of 's morgens, by 't afleezen van de Wagt, niet tegenwoordig zyn, mogen in een halve Maand niet waaken. Ook mogen de vaste Wagts, niet buiten hunne Wyk, noch voor elkarderen waaken. En indien zy zig tegen eenige Soldaaten, en Burgers of anderen, met vloeken, fchelden , flaan of anderzins vergrypen, worden zy daadelyk afgezet. Eindelyk moeten zy zig, by Eede verbinden, Burgemeesteren , Colonellen en bunnen Kapitein in alles te zullen geboorzaa, men. Z. Gaan wy thans tot de Befchryving van de Stads bezetting over? V. ja, na u alvoorens gezegd te hebben, dat de twee Kapiteinen der Ratelwagt door Burgemeesteren , en de Luiterants en Sergeanten door Colonellen aangefteld worden, die  GESCHIEDENISSEN. 15? die ook insgelyks de Ratel wagts en de Nood"» hulpen aanftellen. In de oudfte tyden wierd Amfteldam alleen door haare Poorters, tegen alle aanflagen van buiten en binnen befcliermd, dewyl de Graaven van Holland niet gewoon waren bezetting in de Steden te leg» gen. Dus was 'er alleen maar ten tyde van Vrouw Jacoba van Beyeren, bezetting in de Stad gelegd geweest, om dezelve tegen de aanflagen der Cabeljaamvsgezinden te beveili. gen. En in de maand May des Jaars 1567. wierd zy van 's Graaven, of 's Lands wege genoodzaakt, den Heer van Noircarmes, met vier Vaandelen Spaanfche Knegten te ontfangen Egter bad de Stad al vroeg, onder anderen in het Jaar 1482. Knegten in haare Soldy aangenoomen. In 't Jaar 1585. had de Stad vyftig Man in haaren dienst, die toen. onder het bevel van eenen Caspar Beyer*> ftoffer ftonden, die ook aangefteld was geworden, om het Volk in den Wapenhandel te oeffenen. In laater tyd heeft de Stad dikwijs, eenige. Vaandelen Soldaaten in haaren dienst genomen, over welke Burgemeesteren G 7 de:  158 AM STELD AM EN Z YNE de Hoofd Officieren fielden. Doch na den Jaare 1697. wanneer de laatften geheeüyk afgedankt wierden, heeft de Stad geen Soldaaten meer in haaren dienst g»had. Het Krygs* volk dat door de Stad in dienst genomen wierd , deed ook alleen aan de Stad den Eed. — De Spaanfche bezetting die in den Jaare 1567. in de Stad gelegd was , bleef 'er flegts een korten tyd, en de Regeering betaalde in het Jaar 1571. tweehonderdduizend Guldens aan den Hertog van Alba, om van een Kasteel, waar mede die Hertog de Stad bezwaaren wilde en van Spaanfche bezetting, voor altoos vry te zyn, zo als ik u in een onzer voorige Saaraenfpraaken reeds gemeld heb. (*) Doch wanneer de Stad, in 't zelve Jaar van de Staatfcke zyde met eene belegering gedreigd wierd, verzocht zy weder verfteiking van bezetting, die toen in en buiten de Stad gelegd wierd. Dezelve wierd federd met nog zes Vaandels Stads Knegten vermeerderd , wel- (*) Amfteldam en zyne Gefchied. in V kort. I Deel, Dladz. 224.  GESCHIEDENISSEN. 1$$ welken egter in den Jaare 1578. zeer tegen de zin der Roomfche Regeering van dien tyd, weder afgedankt wierden, en over de overige Soldaaten, nieuwe Officiers gefield, doch deeze Manfchap het hunne tot de verandcrirg der Regcering, die kort daar op voorviel, gedaan hebbende , wierden federd op twee Compagnien, ieder van tweehonderd Mannen gebragt, welken federd de gewoone bezetting der Stad gebleven zyn. Na de Staatsomwenteling van den Jaare 1787. heeft de Stad zo als u bekend is, wel meerder bezetting gekregen , waar over de Heer Generaal van Dopf de Bevelhebber is, doch zulks is flechts als een buitengewoon voorval aan te merken. Dus zullen wy alleenlyk van de gewoone bezetting, en hoe dezelve hier ter Stede onrfangen is , en gehouden word * fpretken. Z. Wanneer heeft de Stad dan haare gewoone Bezetting gekregen ? V. In den Jaare 1581. Wanneer Prins WiU Urn de Eerfte alleen opgedragen was, dezelve te mogen vermeerderen of verminderen , na  ï6© AMSTELDAM EN ZYNE na dat de omflandighcden van tyden zulks vorderde. De Kapiteinen van dezelve moeten Burgers der Stad zyn , en de benoeming van dezelven is in 't Jaar 1580. gefield aan Burgemeesteren der Stad, doch zy moeten hunnen Lastbrief neemen van den Stadhouder en Kapitein Generaal. Naderhand hebben ook Burgemeesteren , de VVagtmeester, Provoost en Betaalmeester, zo wel als de Luitenants en Vaandrigs aangefteld. De Officiers zo wel als de Soldaaten zyn verpligt den Eed van getrouwheid, aan den Lande van Holland, en aan de Stad Amfteldam, en dien van gehoorzaamheid, aan den Stadhouder en Kapitein Generaal, en ook aan Burgemeesteren der Stad te doen. Voords mag de gewoonlyke bezetting niet mt de Stad getrokken worden. Het welk de rede is dat de Regeering meer dan eens geweigerd beeft, haare Bezetting uit te doen trekken, fchoon hetzelve egter dikwils, als de nood van 't Land het vorderde , en men bet Krygsvolk hier konde misfen, met byzonder verlof van de liegeering, gefchied is, doch altoos onder ftil  GESCHIEDENISSEN. itftf iltlzwygend en uitdrukkelyk beding, dar dit verlof niet tot verkorting van bet Regt der Stad {trekken zoude. De Stad is ook niet gehouden, eenige andere bezetting in te neemen, dan in geval van hoogen nood, en op patent van den Kapitein Generaal, hoewel Zy egter op haar verzoek , meer dan eens , het zy tot voorkooming van inwendige beroertens of vyandlyke aanvallen, verfterking van 's Lands Soldaaten bekomen heefr. Anderszins is de inneeming van meer Krygsvolk , menigmaal door de Regeering van de hand gewezen. Zelfs mag de Doortogt en Huis. vesting, voor korten tyd van 's Lands Sol. daaten, niet zonder byzonder verlof van Burgemeesteren en Raaden gtfehieden, waar van verfcheidene voorbeelden zouden aangehaald kunnen worden. i Z. OefFent de Wethouderfchap ook eenig gezag over de Bezetting der Stad? V. Voorzeker, 's Lands Staaten hebben reeds in den Jaare 1577. duidelyk verklaard, „ dat de Regeering der Stad mede goede op* w zigt zoude mogen neemen,dac de Bezet- n "'ig  02 AM STELDAM «N ZYNE p ting aldaar in goede orde, gehoorzaamheid „ en Krygstugt zoude gehouden worden". Dust is de Leuze of het Wagtwoord voor de Bezetting van dien tyd af reeds door den oudften of voorzittenden Burgemeester gegeeven.. Ook hebben Burgemeesteren meer dan eensg/jede Ordonnantiën , zo voor de Officiers als; de Soldaaten der Bezetting gemaakt. De Soldaaten mogen *s nagts niet buiten de Stad blyven, en veel min buiten dezelve woonen. Ook" .zyn zy vcrpltgt Burgemeesteren en Colo-; nellen, wanneer dezelven tegenwoordig zyn* te gehoorzaamen , doch by afweezendheid van; deezen, hunne Officieren in rang van dezelven. Onder de laatstgenoemden word ook vag tyd tot tyd, Krygsraad gehouden, waar in de> overtreedingen, der Officieren en Soldaaten,in hun beroep begaan, onderzogt en geftratti WOrden De Hoofd wagt van deeze be¬ zetting is , al van ouds , op eenige Vertrekkenboven de Stads Waag op den Dam. De tvvee Compagnien waar uit dezelve beftaat, trekken; ook van tyd tot tyd op , zo om op de Beurs. jbunne Soldy te ontfangen , als om, op _ het Slag*  GESCHIEDENISSEN, ï5$ Slagveld, by de Utrechtfche Poort, in de Wapenhandel geoeffend te worden , het welk ge« meenlyk des Zomers in de vroege morgen, gefchied. Voords bewsaken zy ook bydag>: de Poorten en Bootnen der Stad, en zetten Dagen Nagt een Schildwagtuitop de lloofdwagt, tegen over het Stadhuis, het welk ook.zo wel als de Tnppen der Waag , met Soldaa,--, ten bezet, word, als "er LyiïïraiTelyk Geregt^ word geöeHeiuU, Veeltyds beeft men zig ook. van hen. in tydenvan oproer bediend, dochegter niet altyd met eejien ecven goeden uit-fjag, zo als ons meer dan eens in de Ge-, fchiedeniifen der Stad. is voorgekomen. Ein-, dclyk moet ik u. ook nog. herinneren, dat 'ers boven iu de 'Janroden PoortHoren een Ver-; trek gefchikt is tot het houden van den Ktygs-, raad der Bezetting, cn twee anderen, tot Gevangenisfen voor de Soldaaten zo als ik u by de Befchryving van deezen Toren in een on,, zer voorige Gefprekken reeds gemeld heb. (*>, Z Hoe (*) Amfteldam en zyne Gefchied. in '* kort* III Deel, Bladz, 39 en 40.  ;rj4 AMSTELDAM E N Z Y N E Z. Hoe vee! Wagthuizen heeft de nieuwe Bezetting der Stad ¥ V. Zeven, als één, het welke het grootfte van allen is, op de Varkenmarkt, een op de Botermarkt, een op de Janroodenpooristo* ren/luis, een in 't Kistemaakerspand een ia 't gewezene Spinhuis, een in de Plantaadje, en een op het Koningsplein voor de Ruiters. De Kapiteinen , Lui-* tenants en Vaandrigs over de twee Compagnien van de oude Bezetting der Stad, worden door Burgemeesteren aangefteld , doch lfrygen tegenwoordig hunnen Lastbrief van den Prinfe Erfftadhouder, als Kapitein Generaal, die'er kennis van gegeeven word, waar na de aangeftelde Hoofd Officier zyne Com. misfie bekomt, op naam van de Algemcene' Staaten, ter Relatie van den Raad van Siaate en met een Attaché van den Kapitein Generaal en Gecommitteerde Raaden der Staaten van Holland. Burgemeesteren Hellen ook de Provoost of Geweldige van Stads bezetting aan , die vrye Woning in den Janrooden* $Qortstoren heeft. V. Want  geschiedenissen/ itfe Z. Waar zullen wy nu van handelen ? V. Thans zullen wy overgaan tot het ba» fchryven der Regeering van de Stad, en daar mede in ons volgende Gefprek een aanvang maaken. VI SR-}  Vierentwintigste gesprek. i N II 0 'ü d. Overgang tot de Befchryving der Stads Re» geering. Oudfte Regeering onder de Heer en van Amstel. Onder Heer Jan van Persyn. Onder Heer Gui van Henegouwen. Onder de Graaven van Holland. Veranderingen die de Graaven in de beftelling der Regeering hebben gezogt te maaken. Ongewoone Veranderingen in de Regeering. — Vereischlen omtrend de Wethouderfchap in V Algemeen. Zevenjaarig Poorterfchap. Bepaalingen Omtrend de Namaagfchvp der IVethouderen. handvesten wegens dezelve. Ver-  GESCHIEDENISSEN. Verpligting tot het aanvaarden van Stedelyke dienften en Commisfien. Rang onder de Wethouderfchap. T?aiïemc?tt der Wethou» deren. Regt tot het hegeeven van Amp» ten. 'Schadeloosft elling der Wethouderfchap. Straffen op de belediging dezelve aangedaan. Schikking over de Rang van zulke Régenten welke een duurzaam Ampt buiten de Stad gaan bekleeden. Schoóts Ampt. Betekenis vdn het woord Scheut. Aanflelling door den Baljuw van Amftel'taha. Door 's Lands Graaven. Verpanding van het Schouts Ampt aan de Stad. Tegen" woordige wyze van Aanflelling van den Schout. Eed van denzelyen. Oude en baa* tere Inftruclle van denzelven. Magt en Uit* geftrektheid zyner Jurisdictie. Zyne Regts* vordering in Lyfftrüffelyke en Burgerïyke zaaken. Bericht wegens zyn Secretaris en Dienaars. Naam van den Oudfte nbekendeh en Tegenwoordigen Schout. Burgemeesters Ampt. Oude Naamen der Burgemeesteren. Oud gebruik van den Tegenwoordigen Naam, Aanwyzmg-waar&m men Bur* ge*  *68 am stïldam en zvne gemeester en niet Burgermeester behoort te fchryyen. Oude en Tegenwoordige wyze yan Verkiezing yan Burgemeesteren. Eed . van'dezelyea. Verouderde Schikkingen op het Burgemeesterfchap. Aanzien yan Bur. gemeesteren als Opperde Regeerders der Stad, Als Hoofden yan den Raad, Als Op* per Regenten der Kerken, Godshulzen enz. Bewind oyer de Stads Goederen. Het vast* ft ellen van Keuren. Het bemiddelen en af. doen van Gefchillen. Het bywoonen yan Ei' genpandlng. Raadpleegende Stem in V ver. cordeelen van Misdaadigen. Regt om onrustige Ingezetenen, ter Stad uit te zetten. Hoog bevel over der Stads bezetting. Ge* zag oyer de Sehutteryen en Burger Vaan* , delen. Magtiging tot het ftillen yan Be* roerte. Bewaaring van Stads Zegel. . Tyd en Wyze der gewoone Vergaderingen van Burgemeesteren. Oud Raad van Bur. gemeesteren. Naamen der Oudfte en Tegenwoordige Burgemeesteren der Stad.—. Schepens Ampt. Oude wyze yan hunne Aanftelling, Plegtigheid der benoeming van Veer*  geschiedenissen. ioy Veertienen: Verkiezing van Schepenen. Ont* f.ag der afgaande Schepenen. Beè'ediging ■ der nieuwe Schepenen. Verkiezing van twee ' Preftdenten Schepenen. Regt van Schepenen ~{:in Lyfftraffelyke-en Burgerlyke zaaken. Om'J 'Handige Befchryving van-den Handel me* ■ mxsdaadigtn die met de 'dood, aan '* lyf of "' 'anderszins geftraft- worden. Aanwyzing \ der Regtspleeging in Burgerlyke zaaken. ' -Opnoeming van dingen waar op door Sche* penen geen regt gedaan wordt. Andere zaa'"ken het Schepens Ampt'Wtreifénde. Toe* "1 laating van Advocaatcn en aanflelling van Procureurs en Notarisfen. «—— Naamen '•' der Oud/Ie en'tegenwoordige Schepenen der " Stad. «t.-Ci snvx ui 'A& low os eictbiy Avhbioiuïy* f '* ' ' .ItsnaqsrUïi po JupriaZ t V.\aV-^'-.-.vW nc7 v:q 5:0 on/ Daar wy thans gekomen zyn tot dè befchryving der Regeering van Amfteldam f Zult gy my vermaak doen van my deeze ge* Wigtige taak, in alle haare voornaamfte by» zonderheden naauwkeurig te doen kennen. v-a d e r. Uwe' leergierigheid behaagt - my, " V% deel. Ji daar-  JfO AMrSTEl, DAM E N Z YNE daarom zal ik 'met vermaak aan uw verzoek voldoen. De oudfte Regeering van Amfteldam is zekerlyk onder de Heeren van Amftel geweest. Althans de Baljuw van Amftelland oeffende'er, uit naam van den Heer, het Halsregt, en de weinige Inwooners, (tonden in het Burgerlyke voor Schout en Schepenen van Ouderkerk- te regt, dewyl, zy aldaar ter Kerke moesten gaan, eer Amfteldam,. zelve nog eene Kerfpelkerk had. —■— Toen de Heerlykjbeid van Amfteldam in den Jaare 12,68. aan Jan van. Perfyn, Heer van Waterland opgedraagen wierd» tno,e§t 'er. nqodzaakelyk verandering hL.de Regeering vallen, en daar de Ingezetenen toen niet meer te Ouderkerk te regt konden ftaan, zal Heer Jan van Per{yn vermoedelyk aldaar, zo wel als in zyne Dorpen van Waterland, Schout en Schepenen aangefteld. hebben * die de Burgerlyke Visr* fchaar fpatiden, hoewel ik- u zulks niet faoo* ger als waarfcbynlyke, gistingen op durf gee» ven. —Meer zekerheid hebben wy van der Stads Regeering , wanneer Gut van tfenegQw yen , in den Jaare 13.00- Heer van geheel A/ni*  GESCHIED É NISSEN. I7T Am fteiland, en gevolgelyk ook van Amfteldam geworden was. Amfteldam , waarfchynlyk door den voornoemden Pleere Gtti, die ook Bis * fchop van Utrecht was, tot een Stad verhe* ven zynde , verkreeg ook toen reeds eene Stedelyke Regeering, en wierd gelyk andere Steden hier te Lande, naar befchreven Wetten geregeerd , wordende de Wethouderfchap die ten dien tyde uit Schout en- Schepenen bc '* ftond, door den Baljuw van Amftelland, zekerlyk uit naam van den Bisfchop , aangefteld. —— In 't Jaar 1311. viel 'erweder verandering in de Regeertng van Amfteldam voor, wanneer Bisfchop Gui de 'Heerlykheid vart Amftelland aan zyn en Neef. Willem de Derde, Graaf van Holland, afilond. De Stad, die reeds eenigen uitheetnfchen Koophandel dreef en in den Jaare 1304 met Markten, Brugge» en Vesten voorzien was, begon nu merkelyfe toe te neemen, en van zo veel belang te worden, dat Graaf Willem de Derde, cn zyneti Zoon Willem de Pierde, beftooten zelf Schout en Schepenen aan te fielten, en afle zaaken, 2o wel Lyfftraffelyke als Burgerlyke, binnen' H % haa-  17a amsteldamenzyne haare Vryheid voorvallende, aan derzelver 1 Regtbank te bepaalen. De Baljuw van Am*. ftelland bleef egter nog aanklager, in geval 1 van Doodflag van eenen Vreemdeling, of ie-, mand die Vriend noch Maag had, fchoon Sche- ■ penen van Amfteldam 'er regt over uitfpra- . ken. .. Z. Deeze gewoonte zal zekerlyk ook niet lang geduurd hebben ? V. Zy bleef tot den Jaare 1409. in gebruik, wanneer de Regtbank der Stad, in het regt bevestigd wierd, om over alle zaaken uitfpraak te doen, zonder eenig toezeggen van den Baljuw van Amftelland en Waterland, of. iemand anders van 's Graaven wege. Sederd ftelde de Graaven, of iemand hunnent wegen Schepenen aan, doch in laater tyd wierden zy uit een benoemd dubbel getal verkoozen. Ook waren op het verkiezen van Burgemeesteren en Raaden insgelyks onderfcheidene Voorregten yerleend, hoewel de Graaven fomtyds veranderingen in 't benoemen van Schepenen en in 't verkiezen van Raaden zogten te maaken. Onder andere wilde de Aartshertog Philips van Oos*  GESCHIEDENISSEN. I73 Oostenryk , toen hy in den Jaare 1494. de Ree. geering der Nederlanden aanvaarde, de Voor* regten op het aanblyven der Vroedfchappen en het heitellen der Wet, aan fommige Steden en inzonderheid ook aan Amftelland ver»leend, niet dan voor eenen bepaalden tyd bekragtigen, waar mede men zig te vrede moest houden , doch zynen Vader Keizer Maxhnillaan de Eerfte, wanneer hy wegens zynen Kleinzoon Karei, in den Jaare 1508. hier ter Stede ingehuldigd wierd, maakte egter geene zwaarigheid, om alle de Voorregten , door de voorige Graaven en Gravinnen Verleend, te bezweeren. Karei zelve beves* tigde de Stad wel, in *t Jaar 1516 by haare Voorregten, doch alleenlyk tot weder opzeg>gens toe, doch zyn Zoon Philips de Tweede, bezwoer by zyne inhuldiging in den Jaare 1549. alle de Voorregten, zonder onderfcheid en be» vestigde dien Eed in 't Jaar 1555- Daarenboven bekragtigde hy, drie Jaaren laater, het groot Privilegie van Vrouw Maria yan Boursgondien, uitdrukkelyk, en (telde dus de Stad ju Jïet regt, om, zonder bepaaling haare ei. H 3 gen  174 AVISTELDAM EN ZYNE gen Vroedfchap te kiezen, en Schepenen ten benoemen, waar door zy eindelyk in het wettig bezit van alJe haare Voorregten, en inzon-i derheid van die cp het beflellcn der Wethouderfchap verleend, volmaakt bevestigd geworden is. Z. Maaj zyn 'er niet verfcheidene onge-: Woone veranderingen in de Regeering vani deeze Stad, van tyd tot tyd voorgevallen ? . V. Ja, 'er heeft by buitengewoone gelegen» beden, nu en dan eenige afwyking van de Privilegiën plaats gehad, welken ik u kortelykl op zal noemen. In 't Jaar 1419. ftelde Hertog Jan Beyeren} buiten tyds eene gebeeles nieuwe Wethouderfchap, Schout, Burgemeesteren en Schepenen aan. In 't Jaar 1445. .deed Hertog Philips de Goede het zelfde. Honderd Jaaren laatcr, wilde de Landvoogdes Ma*, rla van Oostenryk, dat de Regeering voordaan op den Tienden May zoude herleid worden * doch zulks duurde flegts tot het Jaar 1 1555. In 't Jaar 1566 Helde deLandvoog-. des Margaretha van Parma, zelve, hoewel niet zonder tegenkanting der Stad , Burgemees- 1  ceschiedYni ssen. f75 meesteren aan , verklaarende egter dat zy Zulks in geen gevolg wilde trekken, noch dè Privilegiën daar mede verkorten. In't Jaar 1578» gefchiedde de grootfte verandering derRegeering die hier immer plaats gehad heeft, en waar van Ik 'u in 't befchryven der Gefchiedenisfen van Dns Vaderland en van deeze Stad, reeds een ömftandig bericht gegeeven 'heb. f) In *t Jaar i'5i8. wierd de Regeering door Prins Mauvits veranderd , op bevel der Algemeene Staaten. Cf) Na de dood van Prins Willem dè Tweede, in den Jaare 1650. verkreeg de Stad verlof van 'sLands Staaten, dat de verkiezing van Schepenen, die eerst aan de Stadhouders gedaan had, voordaan door Burgemeesteren zoude mogen gefchiedden , het welk ftand hield tot de verheffing van Prins Willem dg Derde, die in 't Jaar 1572. ook op bevel der Staaft*) Nederl. Gefchiedenhfen, V Deel, BI. Ii8-i2i. en Amfteldam en zyae Gefchied. itt 'f hort. I Deel Bladz. 239. enz. lyk het doorgaands word uitgedrukt, dezelve zyn toegedaan. Het tweede vereischte is da* de Wethouders en Raaden en de Kiezers vati Burgemeesteren, eikanderen niet te na, het zy in den bloede of door aanhuvvelyking mo» gen beftaan. Welk alles, behalven door eene oude en wel herbragte gewoonte , by drie Handvesten bepaald is geworden, waar van de eerften door Hertog Albreckt van Beyeren, in den Jaare 1387. de tweede van den zelveiï Hertog, tien Jaaren laater, en de derde van de Landvoogdes Margaretha van Parma, in het )aar 1565. gegeeven is. By de laatfte word wegens de namaagfehap onder de Wethouders de volgende vyf punten vastgefteld. ,, Voor eerst, dat de zesendertig Raaden , eikanderen niet nader, in den bloede, zou*  l80 AMSTELDAM BN2YN1 „ den mogen beftaan, dan Broeders Kinde»„ ren, en dat in de Zwagerfckap niet tót ( „ Raaden zouden mogen worden Verkozen ,, Schoonvader en Schoonzoon, noch twee i „ Zwagers. Ten tweeden, dat de Stadhou». „ der in het kiezen van Schepenen, agt gee- • j, ven zoude dat dezelven eikanderen niet te s x> na, noch in den bloede, noch door aan-■ j, huwelyking beftondeu. Ten derden, dat : », de Kiezers van Burgemeesteren , niet zou- . „ den mogen zyn, Vader en Zoon, Broeder >, en Broeder, noch in den bloede, noch „ door aanhuwelyking. Ten vierden, dat men „ geen Burgemeesteren zoude kiezendie el- kander nader befïonden, dan, m den bloe* „ de, Agter Zusters Kinderen, en door aan,, huwelyking , Broeders en Zusters Kinde* ren- Ten vyfden, dat men eindelyk zo in „ "t verkiezen van Burgemeesteren, als in 't. „ benoemen van Schepenen, zorg zoude draa„ gen, om zulke» te verkiezen en te benoemen , die eikanderen zo weinig befïonden , a, als bekwaamlyk gefchieden koude". Deem drie aangehaalde Handvesten zyn de ee- nJ8r  GESCHIEDENISSEN» lii nigften, waar by het Bloedverwant en Zwagerfchap der Regeering van deeze Stad, is bepaald geworden, en men heeft 'er zig ook van de vroegfle tyden af, doorgaands, ftipteïyk aan gehouden, en altoos aeht gegceven op den Raad ,'die in het bovengemelde vy fde 'punt, der Handvest van de Hertogin van Par» ma, gegeeven word. De namaagfcbap tusfcben Schout en Burgemeesteren, Schout en Schepenen, Burgemeesteren en Schepenen, Schepenen onderling, Burgemeesterenen Raaden, en Schepenen en Raaden , is zo ver men weet door geen Handvest bepaald geworden. In "t Jaar 1543- zyn Willem Bar des en Claas Heitr, twee Broeders, den eenen Schout, en den anderen Burgemeester geweest. Ook was in den Jaare 1492. Jacob Henrik Auwelsz. en Jan Benning Jansz,, Schoonvader en Schoonzoon, de eerfte Schout, en de tweede Sche» pen. Doch men zal na den Jaare 1565. niet ligt eenig voorbeeld omtrend deeze aaak ontmoeten, hebbende men altyd, na het laatstgenoemde Jar.r zorg gedraagen, dat de Wethouderfehap elkander zo- weinig beftond-, ah 11 7 nasï  %%ï AMSTELDAM EN ZYNE mar rede en tydsgelegenheid , mogelyfe iware. Z. Wat is nu de derde vereischte omtrent jde Wethouderfchap in 't algemeen ? V. Dat elk, die tot Stedelyke Dienden of Commisüen gekozen word, gehouden zal zyn, 4ezelven te aanvaarden, of zekere boete te verbeuren, die in de oudfte tyden op honderdduizend Leydfchen Steens, en in laater tyd ©p vyfentwiutig Guldens en tweehonderddui, zend Leydfchen Steens » bepaald is geworden,. En deeze verpligting houd nog tegenwoordig jftand. De vierde vereischte betreft de Rang ander de Wethouders. De Schout, als de eerfte Graaflyke Amptenaar aangemerkt wordende, heeft altyd zitting en rang, voorschepenen in derzclver Rcgtbank, en voor Burgemeesteren en Schepenen in het Collegie van jayne Heeren van den Geregte, zo als ook in byzondere plegtige Gelegenheden. Burgemeesteren die eerst de Rang na Schepenen hadden, om dat zy van laater aanftellmg waren, hebben egter, met bet toe.neemen der §tad, aanzjenlyter geworden zynde, al in 't be«  GESCHIEDENIS JEN. igg begin der vyfciende Eeuw, en vermoedelyg in den Jaare 1413. Rang voor Schepenen gekregen, en federd ook behouden. Doch Sche. penen hebben altoos en ook nog , hier ter Stede, rang gehad voor de Raaden, om dat deezen als een vast Collegie aangemerkt zynde , veel jonger van inftellmg dan de Schepenen zyn. —*m De vyfde vereischte heeft betrekking , op de Wedden der Wethouderfchap. Deeze was oudtyds zeer gering, en is tegenwoordig nog zeer klein. In 't midden der zestiende Eeuw genooten de Wethouderen , niet meer dan drie Stuivers daags. In 't Jaar 1593. wierd de Wedde verhoogd rot vyfjg Guldens in 't Jaar, en vyftig Guldens voor Kleeding of Mantelgeld, het welke te vooren maar op zesentwintig Guldens bepaald was. In 't Jaar 1602. wierd de Wedde bepaald op Jriehonderdvyftig, en negen Jaaren laater op vierhom» derd Guldens, hetwelk vervolgens tot duizend Guldens, en daar boven opklom, doch in 't Jaar 1624. wierd het weder tot vyfhonderd Guldens verminderd. Dus bleef het tot in den jaare 1740". wanneer de Wedden der Bur-  04 AMSTELDAM SN 2YNE Burgemeesteren op tweehonderd vyftig Guldens , ieder,, en vyftig Guldens Mantelgeld gefield wierd. De Wedde der Schepenen bleef, gelyk het geweest was, op vyf honderd Guldens bepaild, uitgenomen dat de Prefidenten van Schepenen, ieder duizend Guldens toegelegd wierden. En na dien tyd blykt niet dat 'er eenige verandering in de Wedden der Regenten gekomen is. Gy begrypt ligt dat ik deeze Wedden, niet zonder reden, zeer klein noem, vooral wanneer-ik 'er byvoeg, dat Burgemeesteren in't geheel geene, en Schepenen flegts weinige noemenswaardige Emolumenten hebben. : Z. Nu volgt het zesde Vereischte omtrend üe Wethouderfchap ? V. Ja, en het zelve beftaat daar in, dat Burgemeesteren geregtigd zyn, tot het begce* ven van Ampten zo wel kleine als groote , die tot eene goede Regeering der Stad vereiseht Worden. Eenige weinige voornaame Ampten woorden door Burgemeesteren, niet zonder kennis en bewilliging der Vroedfchap begeoven, doch de meeste andere Ampten begie- vfn  GESCHIEDENISSEN. iSj yen zy, uit eigen hoofde. Schoon het begeeven van Ampten eigenaartiglyk aan de Magiitraaten der Steden behoord, ten dienst van .welken zy begeeven werden ,, hebben egter de Steden dit Regt niet dan by byzondere over.gifte der Hollandfche Graaven. kunnen verkrygen, dewyl deezen oordeelden dat ben alleen het begeeven van Ampten in haare Stelden toekwam, Graaf Willem de Vierde was de .eerfte, die in den Jaare 1342. de Stad de begeevhig van eenige Ampten afftond. Hertog Albregt yan Beyeren en zyn Zoon Willem de Zesde, beloofden in den Jaare 1394 en 1409. dat de Stad alle Officien en Dienften, die zy ten haaren Oorber federd vyftig Jaaren begee* ven bad, voordaan ten eeuwige dage zoude moge gebruiken en behouden.. Herrog Karei yan Bourgondien, bevestigde de Stad, in den Jaare 1469. uitdrukkelyk in dit Voorregt, en by 't groot Privilegie van zyne Dochter Vrouw Maria, van den Jaare 1477. wierd dit irisgelyks vastgefleld en bekragtigd. Dus bezit de Stad het begeeven van alle Ampten, ten haauxen nutte, op eene gautsch wettige wyze. ar  tSé" A*f S T E L9 A M EN ZYNE -Het zevende vereischte rot de Wethouderfchap behoorende is, dat de Wethouders om der Mede dienst, in eenige ongelegenheid komende, van Stads wege, Jèhadeloos gefteld moeten worden. Waar van de ouder en laater Ge. fchiedenisfen der Stad, verfcheidene voorbeelden kunnen opleveren. — Het agtfte vereiscb. te, beftaat daar in dat niemand eenen der Wethouieren of derzeiver Dienaars, om uitv gefproken of uitgevoerd Regt, misdoen oi kwe*. fen mag, op verbeurte van den Hals, ten zy bet Gerecht anders mogt oordeelen. Fin- •delyk betreft het negende en laatfte vereischte, dat Regenten deezer Stad zig buiten de Stad begeevende, tot het bekleeden van een* duurzaam Ampt buiten dezelve, na Jaar ef» Dag vervallen zouden zyn, van hunne plaats 4» de Regeering, en vooral ook van hunnen voorgaanden Rang, indien zy Van de Vroedfebap niet verwierven, dat hen hunne voorige Plaats en Rang weder ingeruimd werden, ingeval zy, ten eenigen tyden, met 'er Woon •bier ter Stede raogten wederkeeren. Ondertusfehen blykt uit de Registers der Vroed* fchap,  GESCHI EDENISSEN. iZf fchap, dat zulks dikwils, het zy eenvoudig, het zy onder voorwaarden, is toegeftaan ge» worden. Zie daar de vereischtens en zaakeiï de Regenten in 't algemeen betreffende, ti duidlyk voorgedraagen. Z. Dan zullen wy nu zekerlyk over de by» Zondere Regeerrngs Ampten handelen ? V. Ja, en met dat van den Schout begin» nen, na u alvoorens de betekenis van dien Naam gezegd te hebben. . Het woord Schout, of zo als het oudtyds gefchreeven wierd , Schouteth is faamengeiteld uit de twee verouderde woorden Schout of Schuld, en Et of Regter, waar door het zo veel als Schuldreg' ter betekend. De Eerde hooge Amptenaar in rang is dan de Schout, die egter meestentyds Hoofd Officier genoemd word, om dat hy oudtyds aangefteld wierd, om het Regt, uit 's Graaven naam te vorderen, zo als het nu nog doorhem gefchied, van wege de Hooge Overheid, de Heeren Staaten van Holland en West • Vriesland, waarom hy ook aan t boofd der Schepenen zyn plaats neemt, zittende op een Kusfen dat Biet het Wapen varj  a m s t e l d A m e n Z ï n e iioiiand hm^ \,. — ln de eerfte m den def Stad, wanneer de Schout van Amfteldam nog maar over mindere zaaken Re«t vor^rde, wierd hy door den Baljuw van Amftel» land aangefteld, ook had de Baljuw van Am. Heiland, ook nog eenig zeggen fn de Regtvordermg hier ter Stede, tot dat Graaf Willem de Zesde, den Schout van Amfteldam , in den Jaare 1499, magt gaf, om alle breuken te beregten, zonder eenig toezeggen van iemand hoe genaamd. Sederd begaven 's Lands Graa! ven zeiven het Schouts Ampt, doch HertoKarei de Stoute verpande het Schoutfchap" in den Jaare i47a. aan de Stad, voor veer! tienduizend vierhonderd P#(jps Kllnkaarts die het ftuk vierentwintig Stuivers waardig waren, fchoon het zelve naderhand door de Graaflykheid afgelost wierd. In 't Jaar 1-00 pandde de Stad, andermaal, dit Ampt, d'ocli het wierd in den Jaare r55o. weder afgelost. Het leed egter geen vyftien Jaaren of de Stad verkreeg het Schouts Ampt, in 't Jaar 1554, ten derdenmaal in pandfebap, voor eene fomIBC van twintigduizend guldens en driehonderd  GESCHIEDENISSEN. tSg dei d ponden 's Jaars, aan de Graaflykheid van welken Jaaiiykfclie last de Stad egter, in den Jaare 1581. ontflagen is geworden, en van het laatstgenoemde Jaar af, tot heden toe is de Stad in 't gerust bezit van het Schouts Ampt gebleven. : Z, Hoe word de Schout dan tegenwoordig aangefteld ? V« De Schout word reeds , federd veele Jaaren, door Burgemeesteren en Raaden aangefteld, van welken hy ook alleen zynen Lastbrief ontfangt. Hy is ook federd dat de Stad het Schout Ampt in; pandfchap gehad heeft verpligt en nog tegenwoordig gehouden, Burgemeesteren te kennen, te refpcSieercn en te gehoorzaamen, fchoon hei voor dien tyd gefeeel anders gefteld was, zo als blykt uit de volgende woorden , die de Wethouderfchap in een' Brief aan die van" Hoorn, in 't Jaar 1477. fchreef en die dus luidde: Gy wetet *toael dat die Scout onderons tfyt en flaet, ende dat wy gheen gebot dair ouer en hebben , hy flaet onder den Stedehouder ende raide in den Haghe. Ook wierd hy in dien tyd, dikwils 1V 't hoofd der Keuren , den Heer genoemd. Ia 'I  fgo AM,STEL,DAMENZYNE 't Jaar 1:509. genoot hy voor 't eerst eene Jaarlykfche Wedde , doch tegenwoordig gepiet hy, al federd veele Jaaren , geen vast Tra&ement, doch verkrygt in de plaats van het zelvede helft der Burgerlyke Boeten op het overtreden der Keuren, uitgenomen der Burger Compagnien, daar benevens ook de helft van alle Schat en Weetbrieven, Veileklagten , verzet, ia, dagen, en diergelyken, rnidsgaders. een. derde van 't geen de Stad Wegens Lyffixaffelyke zaaken toekomt. De Schout die voormaals üegts , ten hoogden, voor twee of drie Jaaren plagt aangefteld te worden , word nu federd veel Jaaren wel voor drie Jaaren aangenomen, doch bekleed zyn Ampt, gemeenlyk zo lang tot hy, of bedankt word., of zelve affland doet, on* tot eenig ander, hem aangenaamer Ampt be* yorderd te worden. Veeltyds zyn Schepenen cn Raaden ook weJ eens met het Schouts Ampt bekleed geweest. Ook is. het meermaaien ge beurd,.dat regeerende Burgemeesteren of Oud„ Burgemeesteren tot Schouten aangefteld,,wier-tjen, die als dan verpligt. waren van hunBurf -01*3003 ivjft c tmuj gQf  GESCHIEDENISSEN. ï$t gemeesterfchap afftand te doen. Dairenbo* ven is voor de verandering der Regeering van den Jare 1578. dikwils gezien dat iemandt Schout wierd, die te vooren, noch Burgc* meester, noch Schepen, noch Raad geweest was. Willem, van dtr Does, die in 't Jaar 15.85* Schout wierd, is het eenigfte voorbeeld dat men na dien tyd kan aanwyzen, Z. Moet de Schout, by zyne aanftelling * eok geen. Eed aan: Burgemeesteren doen ? V. Ja., hy belooft, by zynen Eed , „ Bur* », gemeesteren., als van. Stads wege, het „ Schouts Ampt van de Hooge Overheid irj 5, handen hebbende:, te zullen gehoorzaamen *. „ en na zyn uiterfte vermogen., van. wege dej » Hooge Overheid, en Burgemeesteren, he,t „ Regt opregtelyk t£ doen bedienen, en all$ w plaecaaten , Ordonnantiën en Keuren te* n uitvoering te leggen, en zyne Inftrucftte tg „ agtervolgen". —- By de eerfte InftwéKe na, dj3t het Schouts Ampt, in den Jaare 1504 aart de Stad verpand was geworden, wierd hy geraagtigdrom over alle misdaade», zelfs zul* feen waar over- de. Graven, oudtyds dg  3§J2 AMSTELD AM EN 2YNK Regtfpraak aan zig behouden hadden , als Zeeroof, Mosrd, Vrouwenkragt, Falfche Munt enz regt te vorderen, doch omtrend eenige zaaken van Zeevonden, Bustaardy, of onbeheerde Goedéreu, mogt hy zig-. niet bemoeien.' Volgens de jongfte Inttructie van den Jaare 1646, die nog heden ffcand houd, is hy verpl'gt» w geene andere Ampten nevens het » Schouts Ampt te bekleden [hoewel 'er om„ trend dit punt wel eens eenige uitzondering plaats gehad heeft] Voords moet hy m alle Plakkaaten en Ordonnantiën, die, met n kennis. -van Burgemeesteren afgekondigd „ worden, doen nakoomen, de Overtree- * ders ftrafTen, en de boeten invorderen. Ook „ móet hy, voornaamlyk door zynSubflituiten-t ,, zorgen dat de Stad, zo Veel mogelyk van „ Geboefte gezuiverd blyft. in gewigtige zaa* * ken mag hy niet'verdraagen ,, dan met vooryt kennis van Burgemeesteren of Schepenen*„ en is gehouden van alle zaaken van belang i, aan Burgemeesteren bericht te geevent >, Zonder bewilliging van deze-lven mag by 'h niet buiten de Stad vernachten, of verlof t> gee.  CE S C R IE RENISSUN'. ' 1f J , gecvén tot afkondiging van eenige Muhda* meniën of vertooningen , van Spelen of s, Vreemdigheden. Het ftaat hem vry, in ge«»■ vvigtige ziaken-, die niet voor den Gerech„ te deezer Stad gebragt zyn, met de Pen,, fionarisfen , of andere Regtsgeleerdèn te ,,-raadpleegen. Hy moet de Gevangenenten fpoedigfte onderzoeken, en te regt {tellen, „ en mag niemand uit de hegtenis ontflaan, „ dan by raade van Schepenen. Eindelyk mag „ by geene Gefchenken, naar Regten verbo„ den, aanneemen, noch door iemand laaten aanneemen, moetende zig zó veel mogelyk „ zy, omtrent alle Burgers in Liefde en Vriend„ fchap gedragen Z. Heeft de Schout ook geen nfagt om Keu. ren te helpen maak'èn? V. Ja, en in dit Regt is hy reeds door een Handvest van Graaf Willem de Vierde, in den Jaare 134a. bevestigd. Daarenboven is hy bevoegd, om allerlei Misdaadigen, binnen de Stad, derzelver Vryheid, en in eene myl in \ ronde, te doen Vangen , en zelfs buiten de Vryheid, en binnen de Vang en Banpaalen al. -V. 9 E E i 1 l leea  IM AMSELDAM E» ZYNE leen te mogen doen Executeeren. Ook is hy bevoegd om Vreemdelingen, op welken merkelyk vermoeden van misdaaden valt, uit alle Plaatfen te laaten haaien, en in de Boeien te brengen. Wanneer in Lyfftraflyke zaa- ken de Misdaadigen in hegtenis gebragt is , onderzoekt de Schout dezelven, en doet hunne bekentenisfen, in 't byzyn van twee Sche* penen, door eenen der Secretarisfen aantekenen , vervolgens wint de Schout de behoorlyke Getuigenisfen in, fielt de Misdaadigen den Regteren voor, doet zynen eisch tot zulk een* ftraf, als hy oordeelt dat dezelven verdiend hebben, en draagt daar na zorg dat de Vonnisfen, door Schepenen gewezen, ter uitvoering gebragt worden. De plegtigheden hier by gebruikelyk, zal ik u by gelegenheid verhaaien. Geringe zaaken van Kyvaadjen, kleine Vegtpartyen en diergelyken, worden gemeenlyk , buiten vorm van Regtspleging, tcrftond ten zynen Huize afgedaan. In Burgerlyke zaaken, vermaant de Schout insgelyks de Schepenen, in 'tgeeven van hun Vonnis, het Welk, indien hy afwezend is, gefchied door den voor-  '"geschiedenissen» 195 voorzictendcn Schepen, als des Schouts Stedehouder zynde. — — Omtrent het einde der voorgaande Eeuw , fielden Burgemeesteren eenen Klerk van den Hoofd Officier aan, welke in 't Jaar 1719. den Titel van Secretaris kreeg, welken de Getuigenisfen moet beleggen, de Vonnisfen registreercn, en alles aantekenen dat ten Comptoire van den Schout geboekt moet worden. Hy heeft twee Klerken onder zig , en zit op het Stadhuis [n het Schouts Comptoir, boven Schepens Kamer.— Schoon de Stads roedraagende Boden den Schout in eenige zaaken ten dienst (laan, zo beeft dezelven egter zyne byzondere Dienaars, die dertien in getal, en met een Handrotting en zyd Geweer voorzien zyn. Zy leggen onder verpligting om hunnen Heer te moeten volgen, en voords alle opfpooringen en gevangenneemingen te doen. Niemand mag hen, in *t ftuk van hunnen Dienst beletten, wederftand doen of hinderen. Voords moeten zy zfg fchikkelyk ge. dragen, en dagelyks, ten minften drie of vier, op het Stadhuis verfchynen, wanneer Schepenen vergaderd zyn. Hunne aanftelling ge-' I % fchied  196 AMSTELD AM EN ZYNE fchied op voorflag van den Schout door Burgemeesteren, aan vvien zy ook zo wel als aan den Schout den Eed doen. Hunne gewoonlyke Wedde beloopt tweehonderd vyftig Guldens ïn 't Jaar. Voords genieten zy ook de kleine Boeten, benevens eenige vervallen, die hen door de Burgers, als zy by Bruiloften, Begravenisfen of andere Plegtigheden hen ten Dienst ftaan, als dan gegeven worden. Z. Maar wie is tog de Eerfte Schout van Amfteldam geweest ? V. De oudften welken bekend is , on reeds voor den Jaare i33o. in dienst was, heette Sy mon van der Burchtte tegenwoordige Heer Hoofd Officier is Mr. Willem Cornelis Backer, welke het Schouts Ampt bereids verfcheide Jaaren bekleed heeft. • Nu nog een enkel woord van de Subftituit of OnderJchouten. De Hoofd Officier had federd veele Jaaren , vyf mindere Schouten onder zig gehad, een van Welken Hoofd Provoost van 't Almoesfeniershuis is, en een ander die den titel van Baljuw V?n 't Waterrecht voerd. Doch by welken vyf, in 't Jaar 1764. nog een Subftituit Schout van  GESCHIEDENISSEN." I97 van de Plantaadje, en na de ftigting van bot Nieuwe Spin en Werkhuis eenen Hoofd Provoost van 't zelve, is bygevoegd, waar door hun getal thans tot zeven vermeerderd is,wel* ken alle ten beveele van den Hoofd Officier ftaan. Voor het Jaar 1600. was 'er niet meer dan éénen Subftituit Schout, zynde de eerfte in 't Jaar 1534 aangefteld geworden. Burgemeesteren flellen doorgaans de Subftituit Schouten aan , welken, ieder ook voor zig zeiven een zeker getal van Dienaars onder zig hebben , die op voorftelting der Subftituit Schouten , in«gefyk dcor Burgemeesteren aangefteld worden , eeven als de Dienaars van den Hoofd Schout gewapend zyn, en onder dezelfde verphgting leggen. Z Nu zullen wy zekerlyk tot het Ampt van Burgemeesteren overgaan ? V. Dit waardigfte en gewigtigfte Ampt hier ter Stede, beftond in zynen oorfprong, in het voeren van bewind, over der Stede goederen, doch heeft van tyd tot tyd meerder magt en aanzien gekregen , en beitaat tegenwoordig, in 't algemeen , in 't bezorgen van de rust, l $ eca-  ï<}2 amstelbam en zyne eendrsgt, goede orde en 'r welvaren der Ingezetenen, en van de behoudenis der Stad.— In de oudfte tyden der Stad wierden Burgemeesteren , Beraders, Raadsluiden en Raaden genoemt, zo als blykt uit de volgende woorden, van eene Keure die voor den Jaare ï3^7j gemaakt is geweest. „In 't eerfte z© .„ wilcoirt die Scoute mitten Scepenen , dat die Raide van" der Stede wilcoren moghen „ ende zullen mitte hem". Deeze raaden of beraaders wierden vermeedelyk eerst in den Jaare 1343. ingefteld , dewyl men voor dien .tyd 'er niets van gemeld vind , daar men eenige Jaaren vroeger reeds van SchoutenSchejpenen der Stad leest. 2. Het verwonderd my egter, dat hier eerder Schepenen dan Burgemeesteren geweest zyn? V. Laat u zulks niet zo zeer bevreemden. De Steden van Holland en inzonderheid Am* fleldum , van zeer geringe beginzels opgeklommen zynde, bezaten, by haare eerfte opkomst , byna geene de minite goederen, waar door het dan niet vreemd is, dat Burgemeesren a  GESCHIEDENISSEN. 199 ren, door 't geheele Land, en dus ook hier ter Stede, van laater aanftelling zyn dan Schepenen , die, zelfs in de geringde Dorpen niet gemist konden worden. Doch laat ons weder ter zaak komen. De naam van Burgemeester was, hier ter Stede al in 't begin der vyftiende Eeuw in gebruik geraakt, dewyl dezelven reeds in een Brief van den Jaare 1406. gefpeld is geworden. Daar en boven vind men deeze naam ook al in de Lysten van de Regeering op het Jaar 1413, en in een Handvest van ' Hertog Jan yan Beyeren van den Jaare 1420. Z. Maar wanneer deeze naam gefchreven word, moet ik dan Burgemeester of Burger. meester zetten ? V. Schoon veelen Burgermeester gewoen zyn te fchryven, zou ik liever voor de fpelling van Burgemeester zyn. Voor eerst om dat men in vroeger tyd, in 't Latyn, doorgaans Burgimagistri, dat is Meester yan der Burght of Stad plagt te fchryven- Ten tweeden , om dat men oudtyds ook Poortmeesters fchreef, wanneer men de Burgemeesters deezer Stad plagt te noemen, en Poortmeester I4 bet  AM-S TEL DAK EN ZYN» *etzelfde als Burgemeester betekend, raamljkBeftierder der Poort of'Stad, fchoon uien in laater tyd ook al Poortermeester begon te fpellcr. Eindelyk verkies ik ook liever Burgemeester dan Burgermeester te fchryven , om dat het eerstgemelde woord dus in de oudfte Stads Re- gisters en Stukken ftaat Door wie ei hoede Burgemeesteren hier ter Stede, en in veertiende Eeuw gekozen zyn geworden, js bezwaarïykte zeggen , dewyl 'er geen het miafte fpoor van gevonden word, doch na den Jaaie 1400. zyn zy gemeeeniyk door deSehepenen verkozen geworden, welke dit Regt by een Handvest van het laatstgenoemde Jaar verkregen. Volgens het gemelde Handvest* en eemgen anderen (gefchied nog tegenwoordig de verkiezing der Burgemeesteren, die vier in getal zyn, cn waar van 'er een, altoos twee Jaaren agtereen in Regeering blyfr,, alle Jaaren op den Eerften February, of zó als de meergenoemde Handvest meid, op on* zer Vrouwen ayondt te Uchtmisfi, De Kiezers van Burgemeesteren zyn, volgens deè zelfde Handvest, alle die ghene die Soepen of  Gt S CHl E D E NIS S E tf. 3o r Raide geweest hebben, of gelyk men * t altoos verft-aan heeft , alle de regeerende en Oud Burgemeesteren en Schepenen. De Baljuw van Amftelland, of de Schout van Amfteldammogen hier niet onder gerekend worden, al waaren zy zelfs Burgemeesteren of Schepenen? geweest. Ook kunnen, Vader en Zoon 9 noch' twee Broeders , het zy in den bloede of door aanhuwelyking , onder de Kiezers wezen* Zulken die eenig duurzaam Ampt buiten de Stad bekleden mogen, volgens befluit der Vroedfchap, van den Jaare 1641. m?de nier op de Verkiezing verfchynen. Den avond voor de Verkiezingsdag houden Burgemeesteren enSchepenen eene vriendelyke Maab.yd op het Stadhuis in de groote Kamer der Concherge, hoewel zulks- te vooren in Schepens Kamer plagt te gefchieden Ook hield de geheels Regeering op den- tweeden February in da voorgaande Eeuw, eene defuge Maaltyd, doch deeze gewoonte is reeds in den Jaare 1672 afgefchaft geworden, Terwyl de Kiezers van Burgemeesteren, ook de Groote Oud Raad genoemd, by elkander komen, luid der Stede t £ Klok y  £02' A m T m t TT A:M E N" Z- y ^ Klok, des morgens van half negen tot negen i Uuren. Wanneer zy allen by een zyn, leestdeSekretaris eerst het Gebed , waar by den AL . magtige gefmeekt word, dat de Verkiezing moge vallen op Godvreezende, Waarachtige^, Verjiandige Mannen, der Gierigheid Fyand- ■ lyk zynde, daar na leest hy verfcheidenHandvesten voor, welker betrekking hebben>\ op de Verkiezing van Burgemeesteren. Hier op treed men tot de Verkiezing zelve, houdende de Secretaris aantekening van de Stemmen, en verklaart ook wie de, meeste Stem», men hebben, indien dezelven niet eenpaartV geweest zyn. De verkozen Burgemeesteren0 worden ten eerften, zo zy tegenwoordig zyn , met hunne vcrkregene waardigheid geluk gewenscht, waar op de Vergadering uit e}. kander fcheid, behalven dat de drie nieuwe Burgemeesteren met den Secretaris in de Raadkamer blyven. Daar op treed men ten eerften tot de Verkiezing van den aanblyvenden: Burgemeester, die, als zulks gefchied, is we. der in de Raadkamer komt, en de nieuwe ïurgemees:eren den gewoonen Eed afneemt, waajp>  GESCHIE DE NIS Sfifl. StoJ waar ty dezelven belooven moeten, „ goede „ Poortmeesters en Beraaders der Stad te „ zullen zyn, der Stede Goede , Eer en „ Rente te bewaaren als hun zelfs Goed » der Poorteren, Weduwen en Weezen be- fchutten ende befchermen, metter Stede „ Handvesten en Rechten, ende dit niet te j, laaten om eenigerhande zaken". Ook moe. ten de nieuwe Burgemeesteren , federd den Jaare 1748. nog twee andere Eeden doen. Z. En-waar in• beftaan dezelven? V. De eerfte is een belofte om de Ampten met geene uitkeeringen te zullen bezwaaren, of daar voor iets te zullen genieten, en de tweede behelst eene verklaaring, dat de verkoozenen niets gegeeven of beloofd hebben , om de Burgermeesterlyke waardigheid te bekomen, Dezelven op deeze wyze verkoozen zynde, aanvaarden de Burgermeesterlyke Strooken, en Sleutels, en treeden terftond naar hunne Kamer, alwaar zy , zonder uitftel, eenen aanvang van hunne Regeering maaken. Des avonds wagten dezulken , die voor 't eerst deeze waardigheid verkregen I 6 bob-  St&4 AMSTE-LDAM E'N 2Y:N* hebben, ten hunne Huize gelukwenfching a$ *t welk ook ten opzigte der nieuwverko2ene Schepenen gefcbicdé Voor den Jaare 1725. plagten deeze gelukwenfchingen omWend allen, die verkozen wisrden te gefehie.-den,. doch zyn toen op de gemelde wyze bepaald. Wanneer een Burgemeester binnen 's Jaar&, of in het tweede Jaar zyner Regcering komt te fterven, word zyn Plaats, ge« nocgzaam op de voorgaande wyze, weder door eenen ander , vervuld.. Z» Maar ik heb. u daar zo- hooren fprec ken van Burgermeesterlyke Strooken , ikwenschte. wel. te weeten wat dat voor dingen zyn?: V. Ik„ zal - uwe nieuwsgierigheid hier in> voldoen. Deeze Strooken zyn lange Fluwee!e Banden, met roode Fluweele Kanten,.en van het een tot het ander einde belegd met Zil» vere Kruisfen , en aan de twee einden der. Strooken. hangen twee kleine Zilveren War pens der Stad, aan ieder van welken de eerfte e.n laagte Letter van 't woord Amfteldam , naamlyk een A. en M, mede.van Zilver, zyn> vast?.  «TB SC H I E D EN IS S E Ni 2$5* vastgemaakt. Deeze Strooken worden door Schout,'Burgermeesterei en Schepenen, ge« woonlyk by het doen van Halsrecht gedragen,, wanneer zy aan de linker fchouder vastgc* maakt worden. Men vind niet dat zy voor den. Jaare 1578. in gebruik geweest zyn.- • Thans gaan wy over tot eenige verouderde febikkingen, die bet Burgemeesterfchap betrofV fen, doch die tegenwoordig in ongebruik ge* •raakt, of misfehien nooit regt in gebruik gebragt zyn. Zo weigerde Dirk Hermanszoon^ in »* Jaar 14S4. het Burgemeester Ampt te •aanvaarden, en- den nieuwen Burgemeesteren den Eed af te neemen, voor dat men vastgefteld had, dat men voordaan niemand zoude vergen , Burgemeester te worden, dan die ten minften drie Jaaren ftil gezeten had. Tien Jaaren laater befloot de Vroedfchap dat een Burgemeester, die in het tweede Jaar zyner Regeering was, niet langer, dan zes weeken, agter een, uit de Stad zoude mogen gaan, en in't Jaar 1577. wierd den voorflag gedaan,.van geen regeerend Burgemeester , die van Huis was, tot Oud Burgemeester te kiezen. —• I 2; tsat.  20"? AM STEL DAM EN ZYNE laat ons nu zien, waar in de luister en heti aanzien van eenen Burgemeester van Amftel* door 't belooven van eene fomme Gelds, naar gelang der misdaad , of door belofte van ffrafvryhdd voor de medepligtigen, wanneer meer dan een Perfoon aan de misdaad fchuldig is, hoewel het Geregt deezer Stad altyd de vereischte behoedzaamheid gebruikt, in het belooven van ftrafvryheid voor medepligtigen ontdekkers.-— De m'sdaadigen op deeze of eenige andere wyontdekt zynde , worden door of van wegen den Schout gevat , en met toeftemming van Schepenen, in de Boeien, van ouds *s Heeren K 3 «S/0.  524 AMSTELDAM EN ZYNE Slote genaamd, overgebragt en in handen van den Cipier gefield, zonder dat deeze de Ge vangenen verligten of bezwaaren mag, dan .Op bevel van den Schout. Vervolgens worden de Gevangenen, zodra mogelyk , door de« Schout in de tegenwoordigheid van twee Schepenen ondervraagd. Indien zy niet bekennen en de misdaad ook niet duidclyk genoeg blykt, worden zy, by Schepenen Vonnis, blootelyk ontflagen, doch zyn de bewyzen niet klaar of volkomen, als dan worden zy by borgtogt of onder handtasting ontflrgen, of ook wel in hegtenis geiaaten om den Schout gelcgendhei'd te geeven, om tegen hen, by wegen van ge. woonlyk geding, regt te vorderen. Wanneer de Schout vcele en flerke bewyzen van fchuld oordeelt te hebben , geeven de Schepenen gemeenlyk verlof om den misdaadigen, door .pyne de waarheid te doen bekennen, het zy door Geesfeling of door daadelyk aanzetten der Scheenfchroeven , of tot nog zwaarder en vol* komen pyniging , bcflaande in den Gevangen , by de armen agterwaards om hoog te haaien, en  GESCHIEDENISSEN. 22$ en honderd pond géwtgt aan ieder der groote teenen vast te maaken , en hem in die geftaïte te doen geesfelen. Z. Ik denk egter niet dat deeze zwaartte foort van pyniging hier juist dikwüs gefchied ? * V. Tot dezelve word niet beGooten, dan Wanneer genoegzaam bewezen is, dat de misdaad door den befchuldigden is gedaan, en de dood verdient. Zo de Gevangene bekent, en by zyne bekentenis volhard , dan word by naar 's Lands en Stads Wetten gevonnist, doch zo hy niet bekent , word by fomtyds ontflagen, fomtyds met het Tugthuis of met Ballingfchap geftraft, of ook fomtyds in een gewoonlyk Regtsgeding ontfangen. Ondertusfchen mag de pyniging niet gelchieden dan ten ovcrflaan van Schepenen, en niet langer of zwaarer dan deezen goedvinden. ;— Mis* daaden waar op geen halsftraf ftaat, worden thans met heimeiyke of openbaare Geesfeling, Bannisfement, het Tugt- of Spinhuis, of ook wel ten toon (telling op het Schavot of de Kaak , naar gelang van zaaken, geftraft. K 4 Wa.  + AM STEL DAM EN ZYNE Z. Waren in vroeger tyden nog geene andcre ftcaren hier- ter Stede in gebruik ? V. ja, cn zelfs al zeer zonderlinge, want voor het invoeren der hervorming , wierden de icbuldigen d&wiis verwezen tot het doe* van Bedevaarten , het zy naar Hoorn , het zy naar de Lieve Vrouw te V Graayezande} of mar Amersfoort, mzvRysfel, naar Keulen en •Aaken , naar Napels , naar Romen. Ja zelfs heel naar 't Eiland Cyprus. Somtyds wierden de fchuidigen aan kleine of geringe misdaaden geftraft, met een ton, eene houten huik o£ zwaaren ffcen, door de Stad te moeten dragen. Die aan zwaarer misdaaden fchuldig waren wierden, fomtyds, de Regterhand of beide de Handen afgekapt, ae beide öortn afgefneden, ja zelfs wel eens de beide Oo» worde, waar na de Heeren in rang, afgaa», onder het roeren der Trom boven de Waag. De Roede van Justitie word den Schout, door een zynerDienaars, boven het Hoofd gedragen. Voords fcheiden de Heeren, gemeenlyk voor aan in de Kalverflraut van elkander, waar mede deze plegtigheid eindigt. Z. Ik zeg u wel hartelyk dank, voor dit gewig-  ©30 AM STELDAM ENZYRE wigtig en.omftandig Verhaal en Verzoek u ver■ der my nu een Befchryving der Regtspïeging van Schepenen in Burgerlyke zaaken te gee*ven. V. In Burgerlyke zaaken , boven de zeshonderd Guldens beloopende, die niet ter eerder aanleg voor eenige ondergefchikte Regtbanken hier ter Stede behooren , of van daar juist niet by Appél voor de Schepensbank gebragt zyn, word by Schepenen Regt gevraagd, of ter Vierfchaar of op eenige andere Rolle, tot welke de zaak behoord/ De Algemeens Regtbank hier ter Stede, wierdal vroeg met den naam van Furfchaar benoemd, en aller■hande zaaken voor dezelve gebragt, en in -vervolg van tyd zyn voor veeleriei zaaken , .byzondere Regtbanken en Rollen gefebikt. Tegenwoordig worden voor de Vierfchaar al" leenlyk zulke zaaken gebragt, die tot geen andere Regtbank betrokken kunnen worden. Twaalf zulke Vierfc haaren worden 'er alle Jaaren gehouden, iedervierdendeel Jaars drie. Wanneer men iemand ter Vierfchaar wil dag! yaarden, moet zulks uiterlyk des Donderdags voor  GESCHIEDENISSEN. 237* voor 't aangaan derzelve gefchieden. Indien» de Gedaagde of iemant van zynent wegö niet verfchynt, verleenen Schepenen, op ver* zoek van den Eisfcher, drie Defautcn, wordende de Gedaagde op het derde boetfchuldig verklaart, en voor 't profyt daar van verweezen, de gevorderde Sommen te rtampli* feeren. Doch zo de Gedaagde wei ter Vierfchaar verfchynt, en beweert wedereisch te hebben, word de zaak opgehouden, en naar de Ördinaris Rolle gewezen. Zulke zaaken die gefchikt zyn, om daar op of proyife te verleenen , of vol regt te doen , worden ter Vierfchaar afgedaan, de overige worden naar de Rolle verwezen, en zaaken by provlfie ter Vierfchaar afgedaan worden, zo Schepenen niet belast hebben, dezelven ten principaaïe te befchryven, op de Ordiniris Rolle vervolgd, behoudens het regt van Reauditie of herbooring. De zonderlingfte Vierfchaar welke hier ter Stede gehouden word, is de Mcyayonds Vierfchaar, welke eens in't Jaar op de gewoonlyke Verhuistyd gehouden word , en die voornaamlyk dient om gebrekkige Huur-  i-ZS , amsteldaji rnune Huurders te noodzaken tot betaaling , en van welke men al in den Jaare 1540 gewag gemaakt vind. Deeze Vierfchaar begint's morgens ten zes uuren, en door dien de meeste maaken , die voor dezelven gebragt worden zeer klaar zyn, neemt ieder Schepen eenden van dezelven voor, verleent Defauten*m tweede en derde Citaten, welken laatften tegen negen en elf uuren gefchieden , waar op gemeenlyk Vonnis, en voor twaalf uuren de Executie volgt. Z. Maar wat betekend tog eigentfyk het woord Vierfchaar? V. Het wil zo veel zeggen als een Schaart. of getal van vier Perfoonen, dewyl de Burgerlyke Regtbanken bier te Lande, vanouds befïonden uit eenen Schout, de Rèner de tisfchcr en de Gedaagden. — Doch laat ons thans tot de byzonderc Rollen overgaan De zeiven zyn tegenwoordig een Qtdinaris Rol een Gepriviligeerde Rol, een Extraordinarii Rol, een Beneficie Rol, een Impost Rol, een Schouten Rol, een Keur Rol en een Kleine Rol, Op de Grdlnarls Rol worden gebragt ai-  GESCHIEDENISSEN. 23? te zaaken van Arrest cn anderen , die ter Vierfchaar, by provifie afgedaan, of na**t voldingen, bevolen zyn afgepïcit te worden, ook alle tegenkantingen wegens Arresten en InterdiClien van nieuwe Werken, wanneer dezelven, by provifie, onder borgtogt zyn afgedaan. En voords alle zaaken , die by Commhtimus van de hooge Overheid, of de Geregtshoven der Provintie, aan 't Geregt deezer Stf d komen, ook zaaken van wedereisch of fchadeloosflelling , herhooring en Appél. Ter Gepriviligeerde Rolle worden gebragt alle tegenkantingen tegen Arresten, tegen Interdictien van nieuwe Werken , en tegen Executie, pandkeering en benadering. Op de Ex* traördinaire Rolle worden alleen zaaken gebragt, waar in Schepenen Extia Citatie verleend hebben. Op de Beneficie Rolle worden overgegeeven alle Brieven van Uitftël van betaaling, Boedel afltand Inventaris of Boedelbefchryving, die by de hooge Geregtsboven met Comdttimiïs* aan deezen Geregte verworven zyn. Op de Impost Rolle worden gebi-a-t alle overtredingen van 's Lands. PlacB caa.  &40 AMSTELDAM SN ZYNE caaten oo de gemeene Middelen van verteering en huisfelyken órnflag. Tot de Schouten Rulle bebooren alle zaaken , waar in de Schout of zyne Subfiituiten, arnpts wege, als Eisfchers voorkomen. Op de Keur Rolle worden alle zulken gedagvaard , die ter oorzaake Van de Overtreeding van eenige der Stads Keuren of Wetten, in de kleine Boeten 2yn vervallen. Tot de kleine Rolle bebooren alle zaaken , die ter Vlerfchaai belast zyn befchreven te worden, ook zaaken waar in iemand gedagvaard word eenen Eed te doen, •of te zien doen, of om getuigenis der waarheid te geeven. Op deeze Rollen zitten gemeenlyk twee of drie Schepenen, als Commisfarisfen, benevens den Secretaris. In alle' zaaken die voor de Bank van Schepenen dienen, moet een Procureur gebruikt worden, behalven op de Schouten en Keurroilen. Die' duisterheid in eenig Vonnis meent te vinden , mag daar van vryelyk verklaaring verzoeken, welke nogthans niet verleend word, dan na' dat party'er eerst op gehoord is. De Von«isfen Igeweezen zynde worden vervolgens, al  GESCHIEDENISSEN. 24t; al was 't na verloop van een Jaar, door dien Schepenen Vonnisfen niet verjaaren, ter uitvoering gebragt. Z. Zyn 'er ook niet veel zaaken waar op Schepenen geen regt doen? V. Ja by verfcheidene Keuren zyn de volgende zaaken uitgezonderd, als bet Koopen cn Verkoopen op Bedevaarten , Reizen cn andere Wisfelvalligheden , Weddenfchappen, Speciën en Boeveryen, Koopmanschappen of peering «van Vrouwen, uitgenomen Winkel» neering en Herberg houden, Borgtogten van Vrouwen. Testamenten of andere Aclen voor Notarisfen die by 't Geregt niet erkend zyn,. Schulden door Stads Kinderen gemaakt of handelingen met Weeskinderen en Onmondigcn, buiten bewilliging van Weesmeesteren of Voogden. Makelaarsgcld gevorderd door zulken die geene gezwooren Makelaars zyn. En eindelyk Gefchillen over Timmeraadje , binnen de vyftig Roeden der Stads Vesten. Behalven de Regtfpraak in Lyfftraffelyke of Burgerlyke zaaken, die aan Schepenen opgedraa-  240 AM-S TELDAM EN ZYNE gen is , worden 'er ook nog andere dingen voor hen gebragt, en door ben afgedaan,wek ke voorwerpen van hunne RegtTpraaken zouden kunnen worden, dus geeven zy Appointementen op veeicriei flag van Rcquesten, ook worden voor ben Borgtogten verleden,' benevens kwytfcheldingen van vaste Goederen, Rustingen en Schepenkennisfen, daarenboven Schatten zy vaste Goederen, en maaken Vrede tusfehen twee Ingezetenen , alles over. eenkomftig met de oude Privilegiën van den Jaare 1342 en 1389. Voords hebben Schepenen het werk hunner Kamer, onder zig , in drie ploegen, die Weekelyks verwisfeïen,' by eene fchikking van den Jaare 1744. Ver. deeld , en onderling, op de haauwkeurigè waarneeming van eenige byzondere declen van hunnen dienst, zekere Boeten gefield, 't zy van eene volkomen Maalryd, het zy van een ntnoens onthaal, waar in zy gelykelyk deden. Eindelyk verfchyncn Schepenen, by geen an'. dere gelegenheden in hun Amptskledcren, dat is in 't zwart, met Mantel en Bef, dan op open»  geschiedenissen.- «4§ ©penbaare gelukwenfchingen , over Ampten van Pvcgeeringj of Lands en Stads waardigheden. Z. Nu wenschte ik nog wel eenig bericht van de Advocaaten, Procureurs en Notaris* fen, die tot Schepensbank behooren,te heb» ben? V. De Advocaaten dis hier ter Stede pleiten zullen, moeten vooraf, by 't Hoi van Holland beëedigd zyn, waar na zy toegelaaten worden , indien zy myne Heeren van den Geregte, om byzdndere reden, niet onaangenaam zyn. Hun getal is vry groot, doch in elke zaak pleiten ten hoogden maar twee Advocaaten van elke zyde, en gemeenlyk maar een Advocaat en een Procureur. - De Procureurs wordendoor Schout, Burgemeesteren en Schepenen aangedeld, en mogen tegenwoordig, volgens een befluit van myne Heeren van den Geregte, van den Jaare 1755. niet hooger dan agt in getal zyn. Zy zyn verpligt eenen plegtigen Eed te doen, die zy alle Jaaren moeten vernieuwen, en mogen zig niet uit de Stad begeeven, 4*n met kennis * V. pbkl. h  f44 «KSTÉLDAM EM2YN8 Van den Prefident Schepen, of verbeuren zettere Geldboete. Voords moeten zy zig in alles naar de Ordonnantie en Manier van Procedeeren , hier ter.Stede gebruiklyk, fchikken. — — De Notarisfen worden door Burgemeesteren en Schepenen aangefteld. In den Jaare 1565. waren hier ter Stede niet meer dan vyf Notarisfen, doch hun getal nam in de twee volgende Ecuwen, zo fterk toe, dat het zelve in den Jaare 1720. reeds tot om» wend zeventig geklommen was, wanneer Burgemeesteren goedvonden het zelve op zestig te bepaalen, waar op het tot nu toe, gebleven is. De Notarisfen moeten, ten minfren, vyfentwintig Jaaren oud zyn, en mogen geene Verklaaringen verlyden, die in Regte gelden, dewyl zulks alleenlyk maar ter Secretarye gefchieden mag. Voords zyn zy verpligt een net Register te houden, alle Minuten te nomineren , en voor al geenen te fcheuren of te verduisteren, moetende dezelven, indien zy fterven of affland van hun Ampt doen, ter Secretarye deezer Stad overgebragt worden. —— Zie daar u zo veel my mogelyk was,  (fcESCIlIEBENISSEïr» 245 ^as, de weetenswaardigfte zaaken, het Schapens Ampt betreffende, medegedeeld. Z. Maar wie waren tog de Eerfte Schepenen deezer Stad? V. Dit is niet wel na te fpeuren, de oudftcn waar van eenige aantekening overgeblevenis, waren, in den Jaare 1333» Dirck Franchen en Dhck Willemsz. De tegenwoordige Edel Achtbaare Heeren Schepenen zyn : Mr. Pieter de Smeth, Mr. Nicolaas Wart» Antonisz. Mr. Pieter Graafland Joansz.9 Gillis du Quesne, Heer van CWershoek 5 Nicolaas Abeleyen, Jlbertus Cornelis Schuyt, Jan Hodshon, PaullwanHogguer enMr.Pieter Georgesz. Cliford. Hier mede zullen wy dit Gefprek fluiten , en in een volgend de draad van ons Verhaal weder opvatten, als wanneer ik u de verdere Befchryving der Regeering zal geeven, en u daar na ook de beroemde Mannen e» Vrouwen deezer Stad doen kennen.