ZEELANDS
CHRONYK-
ALMANACE 1784.



I' ï\
VERKLAARING *
DER
TITELPLAAT.
Mercuur belaft, iets goeds te hooren t
Wat K^oopmartfihap voor tyding heeft? Diepakt en merkt, deKrapen KoOren,
Produften, die ons Zeeland geeft, De Zeevaart hier voor aan gezeten.
Met Graadboog, in de eene hand, Toonrookeen Kaart, nctafgemeeten.
VanZeelandsftroomen,Kreek,enLand.* BeVisvangfi, die-met* Tuig en Netten,
Als eerff, uit Zee gekoomen is, •Wift die met Voordeel, uit te zetten,
Brengt fchuiten vol gelaèn metVisch. Gevange omtrent de Zeeuwfe Aranden,
F.n ftroomen ,;daar menin'tverfchiet, Na deeie en vergeleegen Landen,
Noch veele Kielen, dobberen ziet. Dit was 't begin van Zeelands luifter,
Voorheen een arme Visfchers-Buurt Wier woon was, Hutten laag en duifter, r
Maar nu bevolkt,bebouwd,bemuurd. i Praalt 'tl-and.metres voornaameSteden, i
Wicrwapenfchild , hangt aan een trits. \ Naar Rang", zoo als die Stem bekleedea i
In Zuctandt Staat, wiens 't bovenfle iÜA



TE Mïn0ELBlrE& W\ hrJ-BANE,






^g^faae—«gsaggBr-., BCT^jL
pZEELANDSg
c h r o n y k- ff
ALMA NACH,
voor 't Schrikkel-Jaar 1784,
Bevattende eene BeJ'chryving der Provincie Zeeland, vandeszelfs Opkomft tot op deezen tegenwoordigen Tyd.
Ten dienfte der Jeugd,
IL gefield in .
g VRAAGEN en ANTWOORDEN, § I Voorzien met al liet noodige, be- W hoorende tot eeuen Almanach. Als mede yeele Byzcnderheden, fotrekklng hebbende, tot dc Provincie
ZEELAND.
2v middelburg, By 1 a n d a n e,
rj MDCCLXXXir. $ Ma Privilegie. $\






IgSgB-^j—^4BftOE n|gg
0 De vier Getyden des Jaars 1784. 1
[ De Lente begint den 19 Maart. De Zomer - - - - 2oJuny. De Herfll .... 21 September. De Winter - - - - 22 December.
In dit Jaar 17.84 zyn: De Zonne - Cirkel. - - - - 1
Het Gulden - Getal ig
De Epacta. ------ - 7
De Zondags - Letter. - - d. c.
| De Vleciciityd 8 Weeken, ^ en 3 Dagen.
Septuagefima den 8 February. yaften - Avond den 24 dito. Pa a s s ch e n den 11 April. Hemelvaart den 20 Mey. Pinxteren den 30 dito. Advent. den 28 November.
De Qjiatertempers.
1 Maart 3 , 5 , 6.1 Sept. 15,17, j8. J Jimy 2» 4, 5. I Dec. 15,17,18.
Ik ^v



• ' "Xv> "
2fè January Louwmaand 31 Dagen. J * Maans Op-en Ondergang. Ur. Min. 1 Donderdag.Nieuvtejaarsd. 2-15 V
• 2Vrydag Bafijius. 3-35 V
3 Zaturdag Genovëva. 4-55 V
4 Zondag Phararildis. 6- 5 n
5 Maandag Theloi'phoms. 7-10 n
• 6Dingsdag Drie Koningen. 7-55 Sx>
Volle Maan, Woensdag den 7, i ^/ ^Namiddags ten 2 Uur. 52 Mm.
11 7Woensdag Opemyd. fin. op-SS 9 8 Donderdag St.Omer. 4-30 25. || oVrydag Sr. Julius. • 5-45 ^ Tj 10 Zaturdag. 7" 5 Q.
1 11 1 Zondag St. rlyginius. 8-20 m; I 12 Maandag/top£em^ró?£-9-30 "V V 13 DingsdagSt.Godelridus.. 10-45 «4, " 14 Woensdag St.Pontiaan. 11-55 =és ' /pf^Lefie Quartier, Donderd. den 15, 's Namiddags ten 4 Uur. 33M111. 15 Donderdag St. Paulus. fm. op =a= iöVrydag Wilhelmus. 1-30 m. '. 17 Zaturdag St.Anthon.Abt. 3- o m_ 18 2 Zo«<feg H. N. Jezus. 4-45 +*



f<$. january LoiivJwacjid 31 Dagen. gff ? Maans Op- en Ondergang. Ur. Min. f . 19 Maandag Mar. en Mart. 5-50 +* I
|; Zon in Aquarias op ten 8, o«£&r f te« 4 Uuren.
ïcDingsdagFab. enSebafr. 7-0^ ( 21 Woensdag St.Agniet» 7-45 ^ I
/^feNieuwe Maan, Donderdag den 22, I , siijpf 's Morgens ren 10 Uur, 30 Min. ]
| 22'Dondevd.St.Vincent. firviqnd.-*s£ pf, jf 23 Vrydag Emernr.t. 5-40 *s %
s 24 Zaturdag St. Tirtiótbeus. 7-15 x 1*'' | 25 3 Zondag St. Pan!. Bek. 8-50 \ \ I 26' MaandugSr. Poiykarpus. 10-15 v \ I 27 Dingsd. Sc.J;rnC!)ryi'oil:. H-40 -y f b 28 Woensdag - Cynilïs. tin. ond. 'yj I
I "^^t^c-vflcQuartiei-, Dgndcrcl.den 29, 1
II >Hf 's Morgens ten 6 Uur. 23 Min. I
m 29Dbndeidag. Franc, de S. ï-10 v I
|| 30 Vrydag Sr. Aldcgonda. 2-30. t
|| 31 Zatuinlag St.PieterBund. 3-50 '| $ A 4



JföFebruary Sprokkelmaand 29 Dagen.fi* Maans Op- en Ondergang. Ür. Min. '
1 4 Zondag St. Ignatius. 5- o LT
2 Maandag Maria Lichtmis. 5-50 n 3Dingsdag St. Biazius. 6-30 2B
4 Woensdag St. Veronica. 7- o SB
5 Donderdag St. Agatua. 7-20 SI
Volle Maan , Vrydag den 6", ^/ 's Morgens ten 10 Uur. 14 Min.
6 Vrydag St. Dorothea. fav. op SI
§7 Zaturdag St. Richardus. 6- o ny . 8 Zondag Septuagefnna. 7-15 ny 33 9 Maandag St. Apolonia.. 8-3om; w
10 Dingsdag St. Wilhelmus. 9-45=13= |
11 Woensdag Euphrofina. ii-io=£u 12Donderdag Eulalia. 12-30.ru j
13 Vrydag St. Gregonus. fm.opiu
CLefte Qurtier, Zaturdag den 14, 's Morgens ten 4 Uur. 55 Min.
14 Zaturdag St. Valentins. 2- o n\
15 Zondag Sexagefima. 3-25+-» ió Maandag St. Juiiana. 4-40+-»
j ^17 Dingsdag St. Silvinus. 5-35



ffig>«=^«flsgg tfg^s
jsF^wtfr^ Sprokkelmaand 29 Zfczgw/.g^ ■ Maans Op- en Ondergang. Ur. Min. 10 Woensdag St. Simeon. 6-io> 19Donderdag St. Bonifaas. 6-35'Ai:
Zon in Plfces, op ten 7, onder ten 5 Uuren.
#Nieuwe Mian, Vrydag den 20, 's Avonds ten 8 Uur. 47 Min. 20 Vrydag Gaubinus. fav.ondas: I! Overgang van Middelburg, 1574. «
| 21 Zaturdag pipinus. 6-15 X |'
22 Zond.Qj'inq.St. Piet. St. 7-45 X
I 23 Maandag Petrus Damian. 9-15 X
I S-iDingsdag/^yfefl-^vow/. 10-50 V
| 25 Woensd.St.Matt.A.BeJI, n-55 T ; 2(5 Donderdag Neclor. 1'm.ond.
3Eerfte Quarcier, Vrydag den 27, 1 's Avonds ten ri Uur. 2 Min.
I 27 Vrydag Leander. 1-30
1 28 Zaturdag St. Romanus. 2-50 n j
k 29 Zondag Ouadragefima. 3-45 n ëk
[$ a5 ei
feC» nbw—



^ Maart Lentemaand 31 Dagen.
Maans Op- en Ondergang. Ur. Min. T | ■ 1 Maandag A'binus. 4-30 25 I
; 2Dingsd:ig Simpliciüs. 5- 5 25 I I
3 Woensdag Quatertemper. 5-30 j
4 Donderdag LucipinusP. 5 40 Q
5 Vrydag Quatertewprr. 6- o »n/
6 Zaturdag Oii at er temp er. 6-15 «n? ,]
' Volle Maan, Zondag dén 7,
's Morgens ten 4 Uur. 3 Min. [ 1 gi 7 Zondag Keminifcere. fay. op ito j 1 Jrf 8 Maandag Apolonarius. 8-15 w fffj fjf 9*Dingsdag de XL. Martel. 9-orn.ffijj
Ifi 10 Woensdag Sc. Vicitor. 10-15 "1 !• 11 Donderdag Vindic. n-45 »U 12 Vrydag St. Gregorius. fm.op m. 13 Zaturdag Chrifüna. 1- 5 -h» ^|*Lefl:e Quartier, Zondag den 14, 's Namiddags ten o Uur..14 Min.' ' 14 Zondag Oculi. 2-25+>
15 Maandag Amffc. Mirak. 3-15 "%"B| i&Dmgnlag Abraham. 4-15 "}o 1: 17 Woensdag St.Geercruida.4-45 ss: {L,



i"^ Maart Lentemaand 31 Dagen. («£S * Maans Op- en Ondergang. Ur. Min. *'
18 Donderdag Eduard. 5- 5p 'Zon in Anus, op en ouder
ten 6 (jaren. \ i :19 Vrydag Sr. Jofeph. S- o X
| 20 Zaturdag jöachim. 5-35 X • \ .yjfl^NieuwcMaan, bondag den 21,
'HP 's Morgens ten 7 Uur. 13 Min.
2iiT0»//.^tó;-.St.Bened.fav.ond. v
22 Maandag St. Cadiaiina. 8-15 <y S Oyergang van Goes, by Satisfactie m
1 I577' lï
f 23Dingsdag Emereut. 9-50. w
I 24Woensdag. . *i-i5 kJ
2> Donderdag Maria Boodf. 12-35 n
I 2ö Vrydag Emanaël. fm. ond. n 27 Zaturdag Johannes. 1-45 n | -^.Eerfte Quartier, Zondag den 28, •<JP 's Avonds ten 5 Uur. 33 Min.
I\-2% Zondag jfudica. 2-35 25
29 Maandag Euftachius. 3-45 225 3oDingsdag Aldegonda. 3-40 25 Woensdag Guido. 4- o |
Isa* ^««iai



f3 April Grasmaand 30 Dagen. £$1 ¥ Maans Op- en Ondergang. Ur. Mirt. m I I Donderdag Hugo. 4-15 nw
I 2 Vrydag Sc. Fraucifcus. 4-25 iw
3 Zaturdag St. Ricliardus. 4-35 rm
4 Palm-Zondag. 4-55 j
é^Yoil° ^aai1' Maandag den 5 , 1 ^zJ 's Avonds ten 7 Uur. 10 Min.
5 Maandag Sc. Maximus. Tav.op =s= 6©ing^sdag"Cel$fttii ft 8-10=0,
I Overgang van Füsfmgen 1572. j || 7 Woensdag Eptj'hamis. 10- 5 » i | % 8 YimA^AJVimDohderA 1 r -10 h-> |1 | I 9 Vrydag Go<ri$ Frv.irg. 12-15 +-» (T 10Zaturdag iïzechici. - fin. np h> I 1 r Zo,7./ g Pa a s s h e n. r-3q > I I #^Lcfte Quartier, Maandag den 12, I • 's Avonds ten 9 Uur. "29 Min. I
12 Maandag 2Paaschdag. 1-45 >> I
13 Dingsdag fumis. 2-55 > I:
14 Woensdag JufKnus. 3-20 ,
15 Donderdag 'Hbuitiiim. 3-35^ I | 16 Vrydag Anaftafius. 3-45 *g
£^17 Zaturdag QuimaJ. 4-10 r^j



$ ffi .^^gSBN»—^{fe
'f^ ///>n7 Grasmaand 30 Dagen. £ï ij Maans Op- cn Ondergang. Ur.Min. ' OvergangvanTholen by Satisfactie, *577-
> 18 Zondag Qjiafim. Opent. 4-15 T /^Nieuwe Maan , Maandag den 19, ' 's Avonds ten 6 Uur. 11 Min.
j 19 Maandag St.Jozcpb. fav.ond. V
I Zo;? «*« Taurus, op «« 5, onder \ ten 7 Uuren.
'js 20 Dingsdag Viétor. 9- o V S
ai Woensdag Anfelmus. 10-15 v|[
22 Donderdag Sotherus. 11-35 nj'
23 Vrydag St. Joris. 12-35 n
24 Zaturdag Melitus. fm. ond. ^
25 Zondag 'Mi'fer. St.Marc. 1-15 %z \
26 Maandag Cletus. 1-30^: 1
3EeriteQuart?er,Dingsdagden 27, j *s Morgens ten 9Uur. 15 Min. j
27Dingsdag Amandus. 2-15 Q. I
28 Woensdag Vitales. 2-30
29 Donderdag Sebilla. 2-45 &l
j i^oO Vrydag Katar. v. S. 2-55 »ty^g|



Mey Bloeimaand 31 Lagen. V Maans Op- en Ondergang. Ur. Min.
1 Zaturdag St. Phil. en Jac. 3- 5 ni
2 Zondag JubVate. 3-15 tn
3 Maandag * Vinding. 3-25 rn. 4Dingsdag Monica.. 3-45 rt\
Volle Maan, Woensdag den 5, 's Morgens ten 7 Uur. 21 Min-
5 Woensdag Pius Paus. fav. op +•»
6 Donderdag St. Jan Lat. 10- 5 «
7 Vrydag Staniflaus. 11-15 +■» » £3 8 Zturd. Si. Mich.Openb. 12-15 ^>A\ .« ygotidag Cantate, 12-55^
^[ 10 Maandag St. Anthonius. fin op "Je \
11 Dingsdag Manccrtius. 1-251^ J
CLefteQuarder, Woensdag den 12, I
*s Morgens ten 3 Uur. 28 Min. I
12 Woensdag Nereus. 1-45 J
13 Donderdag St. Servius. 2- o X )
14 Vrydag Chriilophorus. 3-15 X J
15 Zatnrdag Sopliia. 2-25 v i
16 Zondag Vocum. 2-40 y i
17 Maai,dag * DngenFafl. 2-55 jj : g^i8 Diiigsdag Felix. 3-10 y«■



Mey Bloeimaand 31 Dagen. njf Maans Op- én Ondergang. Ur. Min. T I idJlttjwNieiiwe Maan, Woensdag den 19, 's Morgens ten 6 Uur. 3 Min.
I 19 Woensdag Prudent, fav. ond. n i; 20 Donderd. Hemelv.Chrift. 10-25 H
Zo;/ f« Gemini, op ten 4, onder' ten 8 Uuren.
21 Vrydag Thimotheus. 11-20 25 ■S 22 Zaturdag Julia. > n-55 25 S|
jS 23 Zondag Éxaudi. 12-20 25 |t
™ 24 Maandag Richardus. 12-35 $ | 25 Dingsdag Urbanus. 12-50 &2 !; 26 Woensdag Phil.Nereus fm.ond.
3EeriïeQuarticr,Donderdagden27, 's Morgens ten 2 Uur. 39 Min.
27 Donderdag Bafilius. T- 5 "V | jj 28 Vrydag St. Germanus. 1-15 "V I 29 Zaturdag Vaflendag. 1-25 I 30 Zondag Pïnxteren, 1-35 =2= ^31 Maandag 2 Pinxterdag. 1-45



^tfwy Zomermaand 30 Dagen. £*. * 1 Maans Op- en Ondergang Ur. Min. '' ' 1 Dingsdag Pampliilius. 2-15 =0=
2 Woensdag Quatertemper. 2-25 +-»
Volle Maan, Donderdag den 3, Ks/ 'sNamiddagsteii4Uur.57Min.
3 Donderdag Erasmus. fav. op
4 Vrydag Quatertemper. 10- 5 +-»
5 Zatmd.Quatert. St.Bon. 10-45 "Jo
6 1 Zondag H.Drieyuld. 11-15 ^0
§7 Maandag Robert. 11-45 ^ ,
8 Dingsdag Medarc 12- 5 rtt |
9 Woensdag Pr. en Fel. 12-20 \xz %
/^LefteQuartier,Donderdagdemo, 's Morgens ten 9 Uur. 17 Min.
10 Donderdag II Sacram» 12-15:^
11 Vrydag St.Bariiabas. 12-35 V
12 Zaturdag St.Odul. 12-45 y | '13 2 Zondag St.Andionius. 12-55 M .
14 Maandag Bafilius. fm.op
15 Dingsdag Vitus. 1-30 W ! j i^ió Woensdag Sc. Aurelius. 2-5 Uj\



^ 7«;/y Zomermaand 30 Z)^*?».
' Maans Op- en Ondergang. Ur. Min. F /É%NieuweMaan,Donderdagdcn 17, \§§y 's Avonds ten 7 Uur. 10 Min.
17 Donderd. St.Adolph. fav.ond. n
18 Vrydag St. Arnolphus. 9-45 25
19 Zaturdag. 10-15 25
■Zon in Cancer, op ten 3 Uur en, f 48 Minuten, o«^r f 8 Uur en,
17 Minuten. i i
'2o 3 Zondag Rapbaël. 10-35 25 S ,2i Maandag Zomer begint. 10-55 ^ ca : 22 Dingsdag Pauline. 11- o |f
[23 Woensdag J'ajlenda?. 11-15 ^ "24 Donderdag Si. Jan Bapt. 11-35 =^=
JjfcEcrrte Quartier, Vrydag den 25 , / 's Avonds ten n UuiC 34 Min»
25 Vrydag St.Etoy. 11.45=0,
26 Zaturdag Joh. Mart. 11-55 ?7 4 Zondag Qefccntius. 12-15 ■+-*
28 Maandag' FafteriMg. 12-Q0 4-»
29 DingsÖ. St.Piet. cn 7W. 12-40
30 Woensd.St.Paur G.-d. ira.ond. +4 «
\rr B &



y«/y Hooymaand 31 Dagen. g( [ Maans Op- en Ondergang. Ur. Min.
1 Donderdag Theohaldus. 1-30 ^ , 2 Vrydag Maria Vifitat. fav. op >
Volle Maan , Zaturdag den 3 , %sJ 's Morgens ten o Uur. 56 Min.
13 Zaturdag St. Martyn. 9-45 vzz | 4 5 Zondag Mart. tran. 9-55 tü' 5 Maandag Sr. Anzelmüs. 10- ott£ J[ ó Dingsdag Tertullianus. 10-15 X. %i 7 Wocnsd. St. Benediclus. 10-25 >( \ & o Donderdag Elifabetb. 10-45 X \
Ij^Leffe Qunrtier, Vrydag den 9 , : V^Sy Namiddag ten 4 Uur. 2 Min. i
9 Vrvdai Cyriüus. 10-55 y !l
10 Zaturdag de 7 Broeders. ii-Vo 'b1 I 11 6 Zondag St.Beno. 11-30 V i 12 Maandag Nab. en Tol. 11-55 v | 13 Dingsdag Anacletus. T2 25 n j 14 Woensdag St.Bonav. fm.op rj | 15 Donderdag Apoft. Scheid. T-15 n È^ió Vrydag Euftachius. 2-10 25^



July Hooymaand 31 Dagen.
f Maans Op- cn Ondergang. Ur. Min. W
I M^Nienwe Maan, Zaturdag den 17, : 's Morgens ten 9 Uur.'38 Min.
f 7 Zaturdag St. Alexis. fav. ond. 23 I I 18 7 Zondag. 8-45 2B
19-Maandag llondsd. Beg. 8-55 nxj
20 Dingsdag St.Margnrctha. 9 20 mj \ .
SU Woensdag Daniël. 9-30 rro
: 22 Donderdag Maria Magd. 9-40 «a.
Zo/; In Leo, op ten 4, onder J. tew 8 Uuren. 8
23 Vrydag Apoliinaris. 9-50
24 Zaturdag Fajlendag. 10- o «cl l
3Èérfte Qaartier, Zondag den 25, | Namiddag ten o Uur. 36 Min. 1
25 8 Zondag St. jfacoh. 10-15 4-» I 20 Maandag St. Anna. 10-35 -h> I 27 Dingsdag Pantajeon. 11-10 ■+■» { 2.1 Woensdag St. Innocent. 11-55 +* I
29 Donderdag Martna. 12-55 "fc I
30 Vrydag St. Abion. fin. ond.. *)o I $1 Zaturdag St.Ignatius. 2-20 > &
B 2
^M^gs^frr, ■ mSafc



Auguflus Oog ft maand 31 Dagen. £1 Maans Op- en Ondergang. Ur. Min. jjji
©Volle Maan , Zondag den i, 's Morgens ten 8 Uuren.
1 9 Zond. St. Piet. Band. fav.optü j|
2 Maandag Portiuncula. 8-20 xxz j H
3 Dingdag St. Steven Vind. 8-35 X
4 Woensdag St.Dominicus. 8-45 X
5 Donderdag Maria ter Snee. 9-o v |
6 Vrydag Transf. Cbrift. 9-15 v
CLefte Quartier, Zaturdag den 7, lj| 's Avonds ten 11 Uur. 53 Min. ||J f| 7 Zaturdag Donatus. 9*45 ^ || |y 8 10 Zondag Cyriacus. 10-15 n §| Eerfte Overgang van Zicri?:zec 1572. |
9Maandag Fajlendag. 10-25 D.l
10 Dingsdag 67'. Lauren.t. n-10 II |||
11 Woensdag Su^anna. ?2-45 Ijl
12 Donderdag Olara. fin. op £5 j!
13 Vrydag HypoKtfts. i-ib 25 jjl i^^atiTrdag Faftendag. i-zo ,Q 1 15 11 Zond. Maria Uernclv, yup Q
^NicuwcMaan, Mandag den ïö, I 's Morgens ten 1 U.:r. 7 Min. f q



toga tigfêk
^ AugufiusOogftmaand 31 Dagen. £ï Maans Op- en Ondergang. Ur. Min. " 16 Maandag Hartjesdag, fav.ond. S\
'\ 17 Dingsdag Sr. Agapitus. 7-40 rm
18 Woensdag Helena. 7-50 m;
19 Donderdag Hondsd. eind. 8- o mj
20 Viydag Sr. Bemard. 8-10 =Q=
21 Zaturdag Hyaiiltus. 8-25 =Q= ,
Zö« /« Firgo, e>/> 5, onder ten 7 Uaren.
22 12 Zondag 'Thimotheus. 8-40 »l
!? ^IfeijEerfleQuartier, Maandag den 23, | ! Ij 's Avonds ten 10 Uur. 3oMiu. U
23 Maandag Fajlendag. 9- 5 »l
24 Dingsdag St. Bartholom. 9-45
25 Woensdag Sc. Ludov. 10-45 +-» 26Donderdag St. Sever. 12- o ^ 27 Vrydag St.Rufus. fm.ond. "^o
. 28 Zaturdag St. Auguftus. 1-30 ttü 29 13 Zondag Sr. JanOnth. 1-45 ixz Volle Maan, Maandag den 30,
? tI&J Namiddag ten 2 Uur. 47 Min.
; 30 Maandag Felix M. fav. op X 31 Dingsdag Paullinus. 7-0 X
5 B 3
ffi» , n ■ sQflg



September ILrfftmaana 30 Dagen. fi\ 1 Maans Op- en Ondergang. Ur. Min. ||
1 Woensdag St. Gillis. 7-15 «y»
2 Donderdag St.Jufhis. 7-3*0 y
3 Vrydag St. Gregorius.. 7-45.
4 Zaturdag Rofalia. 8- 5
5 14 Zondag St. Bertiu. 9-35 y
|^Lefte Quartier, Maandag den 6, Namiddag ten o Uur. '43 Min.
6 Maandag Zacliarias. 9-45 25
§7Dingsdag Evertius. 10- 5 25 J
8 Woensdag Maria Ged. 11- 5 25 f
9 Donderdag St. Omer. 12-10 25 vj
1 10 Vrydag St.Viélor. fm. op ■ > j
11 Zaturdag H.N.Maria. 1-35 &ï |
12 is Zondag St. Guide. 2-50 Q II
13 Maandag St. Ëduardus. 4-50 |||
■ ijifekNieuwe Maan, Dingsdag den 14, j vJgP Namiddag ten 4 Uur. 31 Min. jj
i4Dingsd. * Verheffing, fav. ond. n
15 Woensdag Quaierteniper. 6-20 =Q.
16 Donderdag ^Cornelius. 6-45=0= j| ^17 Vrydag Quatertemper. 6-ss =2=Jj



September Hcrfftmaand 30 Dagen, 1 Maans Op- en Ondergang. Ur. Min. ; -
18 Zarurdag Quatertemper. 7- o +■»
19 16 Zondag. 7-35 +-»
20 Maandag Vaftendag. 7-45 +4
Zo« 2» Libra, op en onder ten 6 Uuren.
21 Dingsdag St. Matthys. 8-35 -)->
' -*|&EerfteQuartier,Woensdagden22. ,9 nJP 's Morgens ten 8 Uur. 22 Min.' ||
| 22 Woensdag Mauritius. 9-45 "Je C | j 23 Donderdag Tekla. 11-15 24Vrydag Geiardus. 12-45 25 Zaairdag Cleophas. fm.ond. >xz \ 26 17 Zondag Cyprianus. 2-25^ | 27 Maandag Cofm.enDam. 2-45 tu:
jjsjhVolle Maan, Dingsdag den 28, VizJ 's Avonds ten 11 Uur. 42 Min. j
1 28 Dingsdag II. Kind.Sim. fav.op X
jij 29 Woensdag. St. Michiel. 5-40 X
3 30 Donderdag St, Iïieronim. 6-0 X ! i £ B 4 Ö



2^) Oclober IVynmaand 31 Dagen. ' Maans Op- en Ondergang. Ur. Min. f
1 Vrydag St. Bavo. c-10 y I
2 Zaturdag E'etitherus. 6-40 y •
3 iS Zond. Lcyden Ontzet. 7-35 y 1
4 ivï'aandag Sr. Franciscus. 8-5 n I
5 Dingsdag Placidus. 9-5 k
/^Leftc Quarticr, Woensdag den 6 's Morgens ten 5 Uur. 14 MinJ
é6 Woensdag St. Hruno. 10.15 2? 7 Donderdag Sf. Marcus. ri-20 25 j 8 Vrydag Alkm. Ontzet. 12-4 5 D f 9 Zaturdag Dyonifius. fin. op 52 i
110 19 Zondag Sr. Viótor. 1-4.5 Q j 11 Maandag Gomtnariüs, 31b nrj 12 Dingsdag MasiiniiiaaiV. 4-25 m; j , 13 Woensdag St. Eduardus. 4-35 m; j ' jtfpwNictnve Maan, Donder dag den 14, • ' 's Morgens ten 9 Uur* 8 Min. \ 14 Donderdag Donatius. fav.ond. «o, 15 Vrydag Therefia. 5.-15 jj, |
16 Zaturdag St, Galjas. 5-45-h» ! 17 20 Zondag St.Hadvvig. 6- o +*^|:



£ ' Oilohi? ttynmaand 31 Dagen. £1 ' Maans Op- en Ondergang. Ur. Min.
18 Maandag St. Lucas. 6-20 ^
19 Dingsdag St. Pétrus. 7-40
20 Woensdag Wendelius. 8-45 "fc : '^EerrteQvrartici',Donderdagderi2ï9 \ >JjjP Namiddag ten 4 Uur. 27 M,n.
t ai Donderdag St. Urfula. 10-25 i&S
2To« Scorpio, op 7, OK^r f«J 5 Uuren.
* 22 Vrydag Mauritius. ï2- 5 ^ fif mj Zaturdag St.Scvcryn. fin.ond. nar j ^24 21 Zvvicg Rapliaè'l. I- o' V 25 Maandag Sr. Krispyn. 3- 5 V :<2Ö Dingïda.y Èwirifrus. 4-45 7» ^7 Woensdag Vajlendag. 4-55 W Voile Maan , Donderdag den 28, \%zJ 's Morgens ten 10 Uur. 34 Min.
j 28 Donderd. .S7w.cnJudas, lav.op y ]
I9VrydagNarcisfijs» 4-45 V
SoZaaird.Fö^ffi/.Marcelli. 5-15 8 j
31 22 Zondag. 6- o n «



£3 November SI gt maand 30 Dagen. £'] M mis Op- en Ondergang. Ur. Min. *|
1 Maandag Alderheiügen. 6-55 £3
2 Duigsdag Alderzielen. 8-35 22 ■ 3 Woensdag Sr. I lubcrt. 9-20 SB
4Donderdag Car. Bor. 10-35 i\
CLefte Quartier, Vrydag den 5, s Morgens ten o Uur. 41 Min.
5 Vrydag Emerikus. 11-45 $
6 Zaturdag Leonardüs. fin. op Q f 1 7 23 Zwz^St.Willebr. 1- o ny . |
|| Tweede Overgang van Zierikzee ff 1f 1576. Ê
8 Maandag Godefridus. 2-15 rxtj j 9D;ng^dag St. Salvator. 3-25 m; j ióWoensdag St. Juftus. 3-35 Ijl
11 Donderdag St. Martyn. 3-45 =0= II
12 Vrydag St. Varenius. fav.'ond. in I
€\ Nieuwe Maan, Zaturdag den 13, 1 V 's Morgens ten oUur. n Min. [j
13 Zaturdag Didacus. 4- o m L1 1 24. Zondag Seraphion. 4-35 n\ Ij t5 Maandag Albert.Mag. 5-25 ^ M



4 ffi—^g^asagfe =gg
|^ NovemberSlaglmaand 10 Dagen.
? Maans Op- en Ondergang. Ur. Min. |f 16Dingsdag Edmundus. 6- o ^ 17 Woensdag St.Agnes. 8- o "je
T8Donderdag St.Eugenius. 9-35 st: j
. 19Vrydag Sr.Elizabeth. 10- 52a:
3EerfteQuartier, Zaturdag den 20, 's Morgens ten o Uur. 27 Min. ' 20 Zaturdag EdmundK. 11-35 ua: ' al 25 Zondag Mar. Pre'", fm.ond. x I
I Zon in Sagittarius, op ten 8, s \ onder ten 4 Uuren,
■22Maandag St.-'Ciciiia. 2-15 XI 123 Dingsdag St. Clement. 3-45 X 24 Woensdag St< Severyn. 5-10 y \ 25 Donderdag Sc Catharina.ó-40 y \ , Volle Maan, Vrydag den 26, I f 's Avonds ten 11 Uur. 44Min. j i 26 Vrydag St. Conradus. fav op y 1 ' 27 Zaturdag PieterAlex. 3-45 n ; 28 Zond. xAdy. Beil-tyd. 4-35 n | 29 Maandag Fafietidcg. 5-45 £5 ^30 Dingsdag St.Andries. 6-55



December Wintermaand'31 Dagen. Q
T Maans Op- en Ondergang. Ur. Min.
1 Woensdag St.EIoy. 8-10 Q «Donderdag Babiana. 9-25 Q
13 Vrydag St.Franc.Xaver. 10-40 m; /SM.efte Quartier, Zaturdag den 4, 's Avonds ten 10 Uur. 37 Min. i 4 Zaturdag St.Barbara. 11-50 ny | I 5 Zondag 2 Sabbas. fm. op «y I I 6 Maandag St. Nicolaas. 1- 5 »y J 7Dingsdag St. Ambrofius. 2-15=2= w 8 Woensdag Maria Ontf. 3-30=0=4! « 9Donderdag Lancadia, 4-50 m. | ' f ro Vrydag Melchiades. G'-io m i
11 Zaturdag Damafus. 7-35
I Nieuwe Maan, Zondag den 12» j Namiddag ten 1 Uur. 57 Min.
12 Zondag 3 Advent. fav. ond -K>
13 Maandag St. Lucia. 4-10^)0
14 Dingsdag Nicodemus. 5-30 v)o
15 Woensd. Oü^?. Euzeb. 6-55 "t: 16Donderdag"Aibina. 8-35 na: j 17 Vrydag Qtiat. Gregorius. 10-10 x i
23 18 Zaturd. 'Öuat. Gratianus. 11-45 x gk
u



fg»-1—;-*^*==^*M
\ December Wintermaand 31 Dagen, ^\ 1 Maans Op- en Ondergang. Ur. Min.
3§|Eerftc Quartier, Zondag den 19, W 's Morgens ten 3 Uur. 49 Min.
19 Zondag4 Adv. Elizab. fav.ond. X
20 Maand. /^/?.Endmund.K. 1-15 V
Zon in Capricornus, op ten 8 Uur en 8 Min., onder ten 3 Uur en 5 Min., maakt alk ier denkortften Dag.
,21 Dingsdag St.Thomas. 2-40 T||
22 Woensdag Halle Bevaard. 4-5 j^S
23 Donderdag Victoria. 5-30 ^ |' •24 Vrydag Fajlendag. 6-45 n 25 Zaturdag Kersdag. 7-55 n
Volle Maan, Zondag den 26, Namiddag ten 3 Uur. 36 Min.
: 26 Zond. 2Keusd. St.Stcv. fav.op 53 mfMaandag St.janEiiang. 4-20 23 j>8 Dingsdag Or.noz. Kinder. 5-40 I 29 Woerscl. Tnoni. Cante'b. 6-5; p |SoDondc;da'» Dav. de Kon. 8-to Q pi Vrydag S:. Silvcfter. 9-25 >»/^J
I



1
0 gst-i'—j-mag** ^grri *\
?? ZONNE-TAFEL, <r<| Aanwyzende den Op- en Ondergang der ZQN, 'Kt T bereekend op Polus Hoogte der Stad Mid- ?
1 delburg, geleegen op fi Graden ji Minu- II I ten 3o Seconden 1784. j!
«ngen aer i^agen. js.orten der uagen. ü Dag. fm. op fav. ond. Dag fm op fav ond. ;i Ur. Min. Ur Min. Ur. Min. Ur Min. j
Jau^ry. j tij . I
5 8- 2 3-58 5 3-43 8-12 j 10 7-58 4- 2 10 3-51 8- 8 (É 15 7-52 4- 8 15 3--5Ó 8- 3 20 7—46 4—14 20 4-- 2 7—57 I J 25 7-39 4-22' 25 4- 9 7-50 j ö 3o 7--31J4-3C 30 4--16 7-43 | II February. Augiifhis. p
Y 5 7"21 4"4° 5 4-26 7-33 |]
Iïo 7-12 4-49 io 4-34 7-25 !5 7" 3 4"58 15 4-43 7~*6 ' 20 6-53 5- 7 20 4"52 7- 7 J| 25 6-44 5-17 25 5— 1 6-58 ! 28 6-36 5-24 3° 5--ii Ö--4S f Maart. September. j;
, 5 6-26 5--3S 5 5-22 ó-37 J J lo ó--t6 5—45 jio 5--32 6—27 I I 15 6- 6 5-551; 15 5--42 ór-17 I j 2o 5,—56 ö- 5! 20 5--51 6— 8 i fi 25 5--4C 6-15 25 6- 1 5-58.I V730 5-37 6-24L30 ó--11 5--48CJ ArfV .v-v.v*



l?C? qjggj
I ÏQHN^.TAPEL, ?
il Aanwyzende den Op- en Ondergang der ZON, 3
bereekend op Polus Hoogte der Stad Mfd- jf
delburg , geleegen op 51 Graaden ji Minu» i| ten jo Seconden 1784.
Irangen der Uagen. Korten der Dagen.
Pag fm op fay. ond. Dag. fm op fav ond. Ur. Min. Ur. Min. Ur.Min. Ur. Min. April. ÜCiober. 5 5-25 6-36 5 6--21 5—38
10 5-15 Ó--46 10 6—31 5-28
15 ?-- 6 6-55 15 6-41 5-I9
20 4-56 7- 5 20 6-50 5- 9
25 4-47 7-14 25 7-- o 5- o 1
.30 4-38. 7-23 30 7- 9'4--5oê Mey. November. |t
5 4-29 7-32 5 /7--19 4-40 jf
10 4-21 7-40 10 7-28 4--31
H 4-13 7-48 15 7"36 4-23
20 4- 6 7-55 20 7-44 4-16
25 4— o 8— 1 25 7--50 4— 9
30 3-54 8- 6 3017--5Ö 4- 3
Juny. December. 5 3-49 8--11 5 3- 113--59
'10 3—46 8-ia 10 8- 5 3—55 f
15 3--44 8-161 15 8- 7 3-53 So 3-43 8-17 f20 S- 8 3-52 ï |f 3-43 8-17! [25 8- 7! 3-53 « 3o'3-4S 8-15 [ISO S-6h-55Qf
L"»js=^r, ir*ae*i_> . ïT\\*&-



£3 Eclipfen des Jaars 1784.
In dit Jaar zullen 'er twee Zonen /wé* Maan-Verduiflcringen voorvallen; waarvan een aan de Maan, i by ons zal konnen gezien worden.'
De Eerfte Verduiftering aan de Zon, zal zyn den 20 Febriuiry, 's morgens 1 ten 6 Uuren 43 Minuutèn, zullende 5 duim over de Zuidzyde verduiftcren, by ons onzigtbaar. J
§De Tweede Verjiuiftërkig zal zyn f aan de Maan, den 7 Maart, 't be- fc gin by ons te zien, 's morgens ten 2 Uuren 39 Minuuten.
\ De Derde Verduiftering zal zyn aan de Zon, den 16 Auguftvs, 's morgens ten 8 Uuren 28 Min juten, docb by ons onzigtbaar.
1 De Vierde Verduiftering zal zyn aan de Maan den 30 AuquRus , namiddag ten 1 Uuren u(j Minuuten, F docb by ons onzigtbaar.
ES



g WATER-GETYDEN,
pBy Nieuwe- of Volle Maan, is het Hoog- j» Water of Vloed, op de volgende Pfciatfen : flf
uur.. Uur. 1
\ Arnemuiden. . i Hoofdentuslchedej
Axel 3 Helvoetfiuis. . 3
! Amfterdam. . 3 Huift. . . , ; y
1 Antwerpen. . 6 jLillo 5
Brouwershaven. 1 Middelburg- . . 2 Biervliet. . . . 3 Maas (voor de) x I ; Banken,Vlaamfe. 3 Neufen. . . . 4 I Bergen-op-Zoom.4 Niepoort . . 11 ; Briel, (den) . . 3 Ooftende. *T . ii Brüsfel. ... 7 Pleimuide: -» . * Bos, (Ouden) . 6 Rotterdam . . 4.
Cales 10 Sluisïnvlaandere. 1 2 \
Duins, (in) . 1 Schengea. . . . 2» Delfshaven. . . 3 Saardam. fin . 4'W Dordregt. . . . 3 Steenbergen*. . 2 I Düinkerké. . . 11 Tholen. . . II «Doeveren. ; . 12 ronge(0 enN.H I 1 Enkhuyzefl. ; 12 Texels Reédfc. . a 1 HEmbden. . . u Vlisfinge. . , , '
Goeree 1 Veere.\ . . 1
'Goes .... 3 Vlie, (vdbr't)' 7 Gouda. . . . 6 Wülemftad. . . 4 Gent. .... 10 Zierikzee. . . i Groningen. . . ïziZyp. . . v $ j
n icn tycte van Quartier Maan it het L>ae I üj&ater, óp de voornoemde Plaattèn , ten sj cf 1, iMctm of iojnjnige Windeji. ^



IDE TWAALF HEMEL-TEEKENS.
IV Ram.
V Stier,
n Tweelingen.
25 Kreeft.
£1 Leeuw.
tup Maagd.
-Os Balans,
m Schorpiöen.
-B Schutter.
Steenbok.
XX Waterman.
X Visfen.



j$ ^ AANWYZING ^
der
JAARMARKTEN,
KERMISSEN, PAARDEN- en BEEST!' - MARKTEN, in de voornaamlle
STEDEN en. DORPEN,
PROVINCIE ZEELAND, voor het Jaar 1784.
t IN HET EILAND WALCHEREN. Arnemuiden. Jaarm. February t,j. Arnemuiden. Kermis iFinxterdag. Aagtekerk. Kermis ]utiy ij. Abeele. Kermis Jnly 7.
Srigdamme. Kermis Juny 18. Domburg Kermis JurtyXf» Middelburg. Kermis ]uly zi. Middelburg. Beeftem. November 6. Qofikappelle. Kermis Juny f. souburg} Ooft. Kermis Ju/y 7.
*y Cl Souhurg.\



gj36 JAARMARKTEN - p<z, < * Souburg. Wefi. Kermis J«ny 18. SWj-fe. Kermis }uly 5.
Seroojfcerfc*. Kermis September 1. Veert. Kermis July S-
V/hfingen. Kermis Julyit. riisfingen. Bceftem. November 7. itfeftkappelle. Kermis Ju/y a.
SCHOUWEN en DUIVELAND. Brouwershave. Kermis J««y 7Brouwershave. Paardem. Juny 6. , ! Burgt. Kermis 14.
?2 Bommenede. Kermis July 5« Bruynisft. Kermis ^«g. 19. [ Dreyfihor Kermis J««> 18. Haamftede. Kermis 18. Haamftede. Beeftem. OHober 16. Xieuwerkerk. Kermis i?inxterdag.
in Duivel. Xoordwelle. Kermis n, Oofterland. Kermis jipyr *4#<w'*/e. Kermis ]«(y uZterikijst. ]aar-en Paardem. AWr 10. 2/e«*t«« Kermis September 6. Zierikiee. Beeftem. Ofl. 30. Xov. 6. 1 J.S 2 U L D->



$ JAARMARKTEN, enz. 37^5
ZUID-BE VEL AND. f
sllr.Aretidsd. Beeftem. Xov.i. Donderd. ! Borsfelen. Beeftem. tfov.i Saturdag. 'Baar/and. Beeftem. Vov.i. Donderd.
Cloctinge, Kermis April 20.
Driewegen. Beeftem. Nov.i.Maandag.
Ulewoutsdyk. Beeftem. Sov 1. Donderd.
Goes. Paardem. Maart z. Dingsd.
G°es. Beeftem. Meyi. Dingsdag.
Goes. Kermis Auguftus 16.
Goet. Beeftem. Ifov.} «4 Dingt'
l dagen. . ,
'tGravenpolder.Becftcm. Xov. 1 Donderd. « 1 Heinkens-and. Kermis zTinxterdag. S
Heinkensz_and. Beeftem. Jiov.i. Saturdag. 'nir.ilcndriks. Kermis April zo. 't Meerenloek. Beeftem. Vov.l Woensdag. Xrabbendyke. Beeftem. Nov.ï.Donderdag'. Koningen. Kermis Woensd. naSt.Jan. Klingen. Beeftem. Nov. 1. Woensdag'.
Ter Nisfe. Kermis Woensd.voorS.Jan VTer Visfe. Pazrdem.Woensd.voorS Jan ' Wemelïnge. Beeftem. Jiov. 1 Zaturdag. I Xetfike. Beeftem. Laatjle Woensdag in September. j
f, Cj NOORD-^



JAARMARKTEN. £'
NOORD-BEVELAND.
Xvtyniplaat. Kermis July it. Kprtgeene. Kermis Auguftut 17.
LAND van TIIOLENw
Sr, Ameland. Kermis September 4. St.tfaartensdyk. Jaarm. September 14.
tO«</ Vosmaar. Kermis Sacramentsdag. J
Quwelande. Kermis September 21. I
Soortvlies. Kermis September 16.
5wJ Tbolen. Kermis September 4. Stavenisfe. Kermis September 12. Scherpenisfe. Kermis 2</e Pinxtcrdag.
LAND van FLAKKE. SommelsJyk. Kermis September 1$.
j«$ Jaaflykfcta»



} faarlykiche Veranderingen der /rv MA GIS TRA ATS - REGEERiNG. fcf MIDDELBU R G.
Den 31 July word de Nominatie gemaakt, en ter Verkiezing uit de Voorgeftelde Peribonen , aan den Prihs Erfjiadhouder toegezonden.
Z ,1 E R I K Z E E. ; Den 16 December wórden byBurgemeefter en Schepenen , de twee Burgenieefcers. voor fhet; volgende Jaar. ;verkooren; -en in de Maand 'Mty wordt by Heeren 'Raaden,'een No- j , vninfltie gemaakt van Schepenen, en »• ter Verkiezing-gezonden, aks boven. ra
G O E 'S. i Den.a4 juny, de Nominatie gemaakt, j
T II O L E N. ( Den 13 Mn', de Nominatie gemaakt.
V L I S S I N GDE N. Den 1,5 April, de Nouiinatiegemaakt. V E E R E. Den .10 D. ccmber, de Nominatie gemaakt:, wordende ook deezc alle ! ter Verkiezing aan den Pms 'Erfftadhouder gezonden. iL ~ °4 VA-{3



gV A C A N ï I E N,gj{
yoor de refpeBïve Rechtbanken
in den Jaave 1784.
MIDDELBURG.
Keg. den S40«c. 1783. Eind. ij Jan. 1784Beg. dtn 7 April 1784. Eind. »o April. Peg. den ifJMey. Eind. 8 juny. Beg. den ai July. Eind. 7 StfStemb.
Beg. d»n 2*Decemb. Eind. 11 Jan. 178?.
2 I E R I K Z E E. ,
§Beg. dens4Dtc. 17%. Eind. «Jan 17*4. | Beg. den 7Aprili784. Eind. 2 8 AprR. Beg. den i<S M«y, Eind. ïdjuny.
Beg. den 16 July. Eind. 13 Septemb.
Beg. den tï Deeemb. Eind. tsjan. 178?
GOES.
Beg. den 14 Dee. i78j. Eind. 10 Jan Ï7P4. Beg. den t6 Mqart 178+. Eind. 16 April. Beg, den 18 Mey. Eind. Iijuny.
Beg. dtn z6 July. Eind. 4 September.
Beg. 4é» loDeetmh. Eind. tojan. tpSf.
VACANTIEN,^



)V A C A N T I E N,g
[f yoor de refpeciive Rechtbanken
in den Jaare 1784.
T H O L E N. sBeg. den tjDec. 178}. Eind.itjan. 1784 Peg. den ap Febr. 1784. Eind. 19 FebruaryBeg. den 1 April. Eind. 18 April
Beg. den s8 Mey. Eind. 1 ? juny
Beg. den jij.uly. Eind. f Septemb.
VLISSINGEN. Beg. den ai Pee. 178J. Eind. it Jan. 1784.. |^ Beg. den 47 Febr. 1784. Eind. 2 Maart. ^ Beg. den 6 April. Eind. *o April, Beg. den jf Mey. Eind. 8juny.
Beg. den 47 July. Eind. 7 Septemb.
V E E R E. Beg. den xi Dec. 178?. Eind. aJan 1784. Beg. den 10 Febr. 17S4. Eind. 1 Maart. Beg. den p April. Eind. ij April. jBeg. den agMey, Eind. 11 juny. Beg. den 1 july. Eind 14 july.
Beg. den 30 July. Eind. jSoptemb. L



0 ffir —pr-tcg m
^ AAN WYZLNGE £1
DER |j
HOOGTYDEN.
I van den Jaarè 1784 tot 1800.
Jaar en haften-A.'PaasfchXPhixter.
17.84. 24 Febr. 11 April 30 Mey.
1785. 8 Febr. 27Maart 15 Mey.
■ 178(5. 28 Febr. 16 April 4 Juny.'
] ? 1787. 20 Febr. 8 April 27'Mey. ^
ïa 1788. 5 Febr. 23 Maart 11 Mey. t
\ 1789. 24 Febr. ia AgiaJ 31 Mey.
1790. 16 Febr. 4 Aprii 23 Mey.
1791. 8 Maart, 24 April 12Juny.
1792. 23 Febr. 8 April 27 Mey.
1793. 12 Febr. 31 Maart 19 Mey. 1794.. 4 Maart. 20April 8juny.
1795. 17 Febr. 5 April 24 Mey.
1796. 8 Febr. 27 Maart £5 Mey.
1797. 28 Febr. ió April 4.]uny. 1798/20 Febr. 8 April-27 Mey. 1799. 4 Febr- 24 Maart 12 Mey.
f*A 1800. j24 Febr. 112 April j3iMey.



IDri#r op het Luyden <3er Paart • Klokktn te ' «j I MIDDELBURG. *A
f De Poorten worden des Avonds toot goed I
gefloten en de Bruggen opgehaald , van i Oc- II
qtober tot 31 Maart ten 9 uuren ; van 1 April ii
Iitot 30 Sept, ten 10 Uuren ) tot xoo lang kan ft ■ieder Perfoon voor een Stuyver binnen komen,
i^fi-r- T-j^ $g
fs Morgens Uur. 'j Avonds Uur. plan. half 7 i Jan. qu. over 4 1 Febr. 6 \ 5 Dito. q. voor 5
tiDito. lialf 6 1 Febr. 5 cö Maart. 5 15 Dito. „£. over % 1 April, half 5 1 Maart. 6 1 Mey, Juny en isDito. q. overö July. 4 1 April. q. voor 7
iAug. half 5 15 Dito. q. over 7 1 Sept. 5 1 Mey. 8
I5Dito. half 6 15 Dito. q. over 8 J * 12 Octob. 6 1 Jun.&Jul. hf. 9 || 1 Nov. half 7 1 Aug. " 8 e \ iDec. half 7 15 Dito. half 8 1 Sept. 7 NB. ByhetOpc- 15 Dito. half 7 fte« en Sluiten der 1 Oét. 6 Poorten wordt ooi 15 Dito. half 6 ie Boom of Ketting 1 Nov. 5 laan de Haven geb'- 20 Dito. half 5 \wend en-gefloten. isDec. 4 |



?Openen en Sluiten der Poorten fc?J ZIERIKZEE. De Land-Poorten.
Upcnent»J«
II s Morgens Uur. 's Avonds Uur.
Ij January. 5 January. 8
February. 5 February. 8
Maart. 4 Maart. 9
I April. 4 April. 9
Mey-Aug. 3 Mev-Awg. 10 :
Septemb. 4 September. 9 j
_ October. 4 October. 9 '
(SL November. 5 November. & J
$f Decembei. 5 December. 8 t
jj De Hoofd of Zee-Poort. \
¥ sMorgens Uur. I's Avonds Uur.
Ij January. 6 fanunry. 3
I February. 5 February. 9
I Maart. 5 Maart. 9 I
I April. 4 April. y
I Mey-Aug. 3 Méy-Aïigi 10
I September. 4 September. 9 f
f October. 4 October. 9 1
f -November. 6 {November. 8 I
* December. 6 jDecember. 8 '



^Openen eu Sluiten der Poorten te £5 GOES. #
''s■Morgens Uur. 's Avonds Uur. p January. 6 i january. 5 1 i. February. 5 1 February. 6
I i Maart. . 4 1 Maart. 7 i April. half 4 16 Dito. half 8
Mey, Juny en 1 April. 8 - Ju!y« 3 Mey, Juny
1 Aug. half 4 en July. 9 1 September. 4 1 Aug. half 9 ; ï October. 516 Dito. 8
II Nov. en Dec. 6 1 Sept. half 3 t \
16 Dito. 7 £x
NB. By hetOpe- "1 Oftob. half 7 1 «£/2 en Sluiten der 16 Dito. 6 Poorten, wordt ook 1 Nov. half 6 de Boom aan de>. 1. Dec. 5 Haven gefioolen. I
De Poorten worden des Avonds voor goed geflootèn. Van den eerdien April tot den ecrften October I teil 11 Uuren; van den eerften October tot den eerften April ten 10 ! /Uuren. J
'' Openenfij



0 g*».U LX-iaüBiggSto-L-i. 4%$ |
T*^Openen en Sluiten der Poorten te \5 THOLEN.
IOp deezc bovenftaande. Uuren worden de U I Poorten voor goed geflooten; alleen de Water- I ' Poort , blyft des Avonds open tot to Uuren , ,| jP„ die dan ook voor goed fluit.
Ord«r |
's Morgens Uur. 's Avonds Uur. .
i january. 7 1 [anuary. 4
1 Febr. half 7 1 Febr. " half 5 15 Dito. 6 15 Dito. 5
1 Maart, half 6 1 Maart, half 8 15 Dito. 5 15 Dito. 6 i
1 April, half 5 i April, half 7 > 15 Dito. 4 15 Dito. 7
1 Mey. half 4 1 Mey. half 8 . 1 15 Dito. 3 15 Dito. 8
1 Juny en July, 3 1 Juny en July. 9 H 1 Aug. 'half 4 1 Auguftüs. 8 15 Dito. 4 15 Dito. half 8 I
i Sept. halfs 1 Septemb. 7 15 Dito. 3.15 Dito. half 7'
i Octob. half 6, 1 October. 6 15 Dito. 61' 15 Dito. half ó
1 Nov. half 7' 1 Noverab. 5 ■ 15 Dito. 7 15 Dito. half 5,
i December. 71 ï December. 4



frea-j jjag^^gL
rOrder op het Luyden der Pook • Kiox te 1 VLISSINGEN. 'Vj
| t^e ï'oorten worden des Avonds voor goed ge- I jloren , van 1 Oft. tot it Maart ten p Uuren j I fan I April tot 30 Sept. ten 10 Uuren , tot l |oo lang kan ieder Perfoon voor een Stuyver, R |nnnen komen. Order j^f
's Morgens Luidt 'j Avonds Uur. ' ■geen Poort-Klok, 1 Jan. qu.over4 'ivordende de Poor- isDito.qtl.voors tten omtrent Zon- 1 Febr. 5 ne - Opgang geö- 15 Dito. qu.over 5 pend. 1 Maart. 6
15 Dito. qu.overó 1 April.qu.vooi 7 15 Dito. qu.over 7 iMey.' 8 15 Dito. qu.over8 J [ ijun.&jul.hf.q |i iAug. 8$f rsDito. half8 iSept. 7 c5Dito. half7 iO&ober. 6 15 Dito. half 6 iNov. 5 20 Dito. half5 j r.^Dec. 4 j



f^Order op het Luydèn tferPbort-Rjkok \f te VEERÊ.
De Poorten worden des Avonds1 voor goed geflooten, ten 10 Uuren.i
& , Order
'j Morgens Uur.\ '$ Avonds Uur, i january. 5 1 January. 5 15 Febr. half 5 15 Febr. half6 1 Maart. 4 1 Maart. 6 1 April, half 4 15 Dito. half 7 1 Mey. 3 1 April. 7
Juny en July. 3 15 Dito. half 8' 1 Aug. 'half 4 'iMey. 8 1 Sept. 415 Dito. half9
1 Oct. half 5 juny en July h. 9
§Nov. en Dec. 5 i Augullus. 8 15 Dito. halfS 1 Septemb. 7 15 Dito. half 7 1 October. 6 15 Dito. halfö 1 Nov. en Dec. 5



c
SPECIE-TAFELEN I
VAN ZEEUWSCHE
HALVE RYXDAALDERS,
tot 4 Schell. 5 Gr. of iGl. 6 St. 8 P. van i tot 40 Stuks.
^UART RYXDAALDERS,
tot 2 Sch. <x\ Gr. of 13 St. en 4 Pen. van 1 tot 40 Stuks.
\GTSTE RYXDAALDERS, j
.totiSch.if Gr. of 6St.en ioPen. w van 1 tot 40 Stuks.
Alle Uitgereekend by en Guld. St. Pcnn.
A



Deeze SPECIE-TAFELEN
zyn zoo naauwkeurig Gecorrigeerd ,i dat 'er geen Cyffer-Fout in gevonden wordt: waar van de Gebruikers kunnen verzekerd zyn.



SPECIE-TAFEL fft
VA N Z EÊ U W S CUE P
pi-VE RYXDAALDERS, tot 4 Sch. 5 Gr. ofi Gl. 6 St. 8 Pen.
uitgereekend by i
i? % Gi.st.p.
i halve R —- 45 j 6 8
-2 j 8 IO 213
3 13 3 -3t9 8
4 1? 8 5 6
6 1 6 6 6 8 ?!
I 1 10 11 ^5 8 |
• 1 15 4 10 12 ff
9 1 19 9 1ii8 8 I
0 2 4 2 13 5— I
1 o 8 7 14 „ 8 j
I 2 13S— 15 18—- j
I 2 i7j 5 17 4 3 i|
I 3 I 10 18 11 f
\ 3 6j 3 1917 8 {
} 1 3 10! 3 21 4 I
[ 3 15' I 22 IC 8 j
' ' 3 19» 6 23 17 J,—, I
^ A 1 Zeeuwfche.ïJ



- 6
fZeeuwfche Halve Ryxdaalpers,$ tot 4 Sch. 5 Gr. of i Gl. 6 St. 8 Pen. HalveR. « * Gl, St. P.
|> lp 4 3 II 25 3 »
oo 4 8 4 26 io -■
oj . 4 12 9 27 16 8
oo 4 x7 2 29 3
: S3 5 l 7 3o 9 8
24. . 5 6 31 16
a5 5 10 5 33 2 8
oj5 | 14 10 34 9——'
107 5 19 3 35 15 8 28 6 3 8 37 2 n, I 681 38 8 8 I 6 12 6 39 15 gj. , j 6 l6 II 41 l 8 13 • —l f 5 9 43 14 8
!*-., 7 10 2 45 1
* r * 7 f 7 s
36 ' 7 i9 47 14
j{ 3*. 8 3 5 49 8
I 38 8 7 10 50 7 —~
f in 8 12 ?, 51 1? ?'
i 4£ ! 8 16 8 53
|1 SPECIjv-



SPECIE-TAFEL £1
VAN ZEEUWSCHE jf
QUART RYXDAALDERS, || ; tOt2Schell.2IGr.of13St.4Pen. ff Uitffereekend by
1 i? % Gl.St.P. I
:iquartK. 2 2± ——13 4 n
2 4 5 1 6 8 .]
3 -I I 6 7J 1 1912 |
4 — 8ïo 2 13 1
5 11 * ' 3 6 4 |
:6 13 3 3 19 o j|
7 .15 5§ 4 12 12 f§
8 17 8 5 6 §
9 l 1910a 5 19 4 jf
-o 1 2 1 6 12 8 B
I 1 4 3* 7 5 12 1
1 ; 6 6 7 19—i
rg X 8 8§ 8 12 4 II
t4 1 1011 9 5 8 1
c5 1 13 i§ 9 18 12 «
[6 1 15 4 10 12 ff
17—i 1 17 6i 11 5 4 I
C8 1 1 19 9 11 18 8 II
A 3 Zeeuwfche^
(2a a^Hb-i



jT^Zecuvvfch'eQtJART Ryxdaaldbr* i tot 2Sch. 2|Cr. of i3St..4Pen.
I OuartR.de Gl.St.PJ
Ij -V 2 1 £1, 12 r-i X2
I20 2 4. 2 13 —■
| 22 2 i» ^ ,4 n 8 ,
125 — , 2 15 2, r6 a 4
26 5. x- 4 8
27 2 7I I." 17 12,
28 3 1 ro i8 XJ
29" 3 4 J 19 4 4
30 1 3 6 3 19 x- 8
■ 31 3 § 5i 20 rc 12
32 3 rc 3 21 (
33 3 12 toï 21 1- 4
34 3 ï5 t 22 xc ö
35 3 ï/ S| 23 3 12
36 3 I(J <$ A2 1;
37 4 1 Ü| ,4 Ic. 4
38 4 3 ti j5 3 8
r^39 4 6 ij 25 i£ 12 j
>40' 484 26 ic
—1—--gro^-r—^



SPECIE -TAFEL C%
van zeeuwsche j?
*GSTE RYXDAALDERS, J tot i Sch. i|- Gr. of 6 St. 10 Pen. I
Uitffereekend by r
.AG % GI.S.P.
iAglteR i i£ - — 6 ro |
2- 2 2i — 13 4 t
3 3 3* — 19 x4 I
4 4 5 -i 6 8 I
5 5 6f ï*3 2 fl
| 6 7k i «9 12
7 7 3| o 6 6Cf
8 8 io ■ 2 13 — ;
p—1 . p ri^ 2 iy 10
:o u i 3 (5 4
:i 12 i| 3 re 14 I
I 13 3 3^8'*
1 14 4? f- 6 è
[4 15 55 4 " 12
t| ió ó| 4 f9 6
E<5 I7 o 56 —
1 18 98 5 ro A
c8 i- 19 ioi 5 19 4S?:
)5# Jast»" ' 'gQffi



3?? ^*"™—=» ^as= ;
f^Zeeuwfche Agste Ryxdaalders,, « 'tot iSch.'i|Gr. of 6St. ioPen. '
AgftcR. ^i? & GI.S.P..
20 -j 121 6 12 8
21 . ■ 132^ 6 ip 2!
; 22 11434 7 5 12 2
2.3 — , 1 5 4-1 7 12 6 .
24 1 1 6 6 7 r9 —
25 H 1 7 7i 8 5 ro ■
26 1 3 8§ 8 f2 41
& 27 ( 199! 8 x8 r4)
§28' < k 10 n 9 5 85
' 29 j 1 12 I 912-21
30' [• I 13 l| 9 £8 12!
31 i 14 2% 10 5 <5
32 -4- 1 1.5 4 • • rc 12 —-
3$n —' 1 ió gi [ro 18 ioï
34 _j 1 t7 6| 11 5 rA
35 —! 1 ?8 7f 11 U 144
f 36. 1 1 19 9 n 18 83
37- \ 2 — IC4 12 5 21
38— — J 2 I ilk 12 II 12!
k 39- -Ij 23I* 12 iS 6;.
J^4Q 242 13 5 ^4



Hg» ^cn«—
SPEC IE-TAFELfl van' kleene Zeeuwsche jjf GELD-SPECIEN, Als een bygevoegd Payement tot den
ZEEUWSCHEN RYXDAALDER.
Uitgerekend by
& 8 & GLS.P. I
t^Kyxa. is 9 ui 2 1910
lf 11 § 3 6 4 I
if Ia ^ 3 12 14 (l
Ff 13 3 3 19 8 li
if T4 4! 4^2»
M 15 55 4 12 12
■ ic 6| 4 !y 6
2f — IS 94: 5 12 10
m 19 105 5 19 4
'4 — x — it| 0 514
2§ I 2 1 6 12 8
4— I 3 2j 6 19 2
m 1 4 3§ 7 5 12
2£ 1 5 4* 7 12 6
m 1 7 7? 8 5 10
Sï ) I 8 8i 8J12 4 ^
A'5 SPECIE-O



j^ffi ■ gs&g nggj'
f^S P E C IE -TA FEL van kleknrÖ' 1' Zeeuvvsche GELD-SPECIEN.
£ 8 $ GI.S.P.
' 3f Ryxd. is i 9 9f 8 ib i4 >
3j — i io li 958
3f 1 12 i 9 12 2
34— I 13 ii 9 18 12
3t l H M 10 5 6
t 16 54 10 18 10
4I I 17 ^ II 5 4 ,
4| I IS 7* H II 14 j
£?4± 1 19 9r 11 18 8
S4I- 2 iq* 12 5 2
| 4J 2 1 12 11 fjH
4| 2 3 | 1218 6
5| . 2 5 3+ 13 11 10
5* 2 £ 4| 13 18 4
|5|4 2 7 54 14 4 14 I
5$.; 2 8 7 14 « 8 :
5§_ 2 c 84 14 18 2 j
5|_ 2 10 92 15 4 12 i
5'| 2 II iof 15 11 4
Ojj - |_ 2 14 I? 16 4 IC
j\ 2 15 2| 16 II 4
2 16 3f 116 1716^



SPECIE-TAP EL van kleene£J Zeeuwsciie GELD-SPECIEN. T
GI.S.P.
iRyxd. is 2 -7 5 I ,i.7 4 8
| o 18 «4 17 11} 2
4- 2 19 7i- 17 17 12
i 3 -- Si 18 4 6
$ 3 2 n| 1.8 17! 10
I 3 4 i 19 4 4
i 3 5 i| !9 10 r4
1 3 ó 3 19 17 8
fr 3 7 44 20 _4 2,2j
4 3 8 5! 20 10 12 li
ffi 3 9 f'! 2017 6 j
jf 3 II 94 21 IO IO
I 3 laliói -.21417 4
!•} 3 $ Ulf 22 3 14
B. 3 t5 1 '22 10 8
» 3 IÓ . 24 ' 22jI7 2
II 3 17 3* 23; 3 12
35 3 18, 4^ 23U0 6
K 4.-- 74 24] 3. 10
p-. 4 1 8i 24*10 4
gf 4 2 9$ 24:16 14 _
— 4 3ii 25j 3 8JJ
=^3." ' ■■■gQfflF



gj6PECIE-tafel van kleenei || Zeeuwsche geld - speciën;
^ g $ gi.s.p:
notitie^
U 9jKyxd.u 4 s i 25 xo 2
9f 4 6 ij 25 16 12:
9f - 4 7 4 26 3 6
IO| 4 9 5| 26 16 10;
xc\ 4 10 6$ 27 3 4.
ïoj 4 XI 7| 27 9 I4
ici 4 12 9 27 16 8;
i0| 4 i3 ioi 28 3 2
& 10$ 4 141ÏÏ 28 912:



E5» «3»-
NOTITIE van 't KLEINZEGEL.g
voor de Minuten van Huur- if I Cedullen en Pag t -Contracten van Huizen, Landen enz., te betaalen by de Huurders, naar het beloop van de Huur, volgens een of meerder Jaaren. Gl. St. Beneden de 50 Gl., Zeg. van fo - 2 i 50 GL en daarbov. Zeg.van fo- 4 100 Gl. en daar bov. Zeg. van fo- 6 ïoo Gl. en daar bov. Zeg. van fo - 12 loo Gl. en daar bov. Zeg. van ƒ1 - o | 5oo Gl. en daar bov. Zeg. van ƒ 1 - 10 <j [ De Zegels voor beloop van grooter f| Sommen , te vinden in Art. 38. van * i je Ordonnantie.
'Voor de Pagt-Ceelen van Landen, loopt het Zegel niet bov. de 3 GL, mits vooreen Termyn van 7 Jaaren ; anders te vermeerderen voor eiken Termyn.
De Verhuurders moeten een Duplicaat hebben van 6 St., zoo de Huur 100 Gl. of daar bov. bedraagt, anders van 2 of 4 Stuiv., zoo als de Min. zyn.
Tot Continuatie van Huur of Overgifte, van een <?edeelte van « dien, is een Nieuw Zegel noodig. £j



g?c<? ^^m^^^^^,
[^NOTITIE van 't KEEINZ$GElI
Y Rekeningen van Boedels, Gildens of • andereGemeene /fdininiftratiè'n i)>dn i I Reederyën van Scheepen en Gompag- ■ I mefchappeu van Negotie, te Bezcgc- ■ I /£/z: wanneer den Onifang bedraagt. . I 100GI. en daar bov. Zeg. Van /'o - 8 300GI. en daar bov. Zeg. van fo - 18 >
IócoGl. en daar bov. Zeg. van fi - 4 , 1000GI. en daar bov. Zeg.van ƒ 1 -16 De Zegels voor grootere Sommen 1 ■ bepaald in Art. 39 van de Ordonnant. A De Duplicqaten voor de Geïntres- j H feerdens, volftaan met een vierde !
I ? van bet Zegel der Rekeningen, mits <
niet beneden de 4 Stuivers.
Alle Rekeningen, Declaratien, of ' de (jiiitantien, dienende in plaats van Rekeningen^ aan Debiteuren, binnen of buiten 's Lands, wanneer 50 Gulden en daar boven bedraagen, een Zegel van 4 Stuivers.
Rekeningen met de Ordonnantiën tot betaalingen, aan de Ooft- of IVeft\ Comp. te bezeg., wanneer bedraagt, f
ii 50GI. en daar bov. Zcg.v.4cn 8St. |_ I! 300Gb en daar bov. Zeg.v. 4 en 12.St.fj



NOTITIE van 't KLEINZEGEL.^ ' 6ooGI.endaarbov.Zeg.v.4enióSt. » IcooGl. cn daar bov. Zeg.v. 4 en 20SU 1000Gl. en daar bov. Zeg.v. 4 en 24S!:. 3000GI. en daar bov. Zeg.v. 4 en 3'6St. pooGl. en daar bov. Zeg.v. 4 en 4SS1:. 5oooGl. en daar bov. Zeg.v. 4 en 6oSt. Zontraclen, Koop-Conditiën, Bedekken of Aanneemingen van Werken enz., volgens den Inhoud der Sommen. Gl. St.
3eneden de 300 Gl. Zeg. van fo - 8 ;oo Gl. en daar bov. Zeg. van ƒ o -12 J . )'oo Gl. en daar bov. Zeg. van fo -16 ff . En zoo vervolgens, naar Aanvvy- « :ing van de vorenf taande dus % geeekende tweede Colom.
Ond&rhaiidfchc-Borgtogten; Volmachten , Verklaaringen of Altejlcien; voorts allerhande Aêtens of lontraBen, geen bepaalde Sonnne ihoudende, moeten zyn op een Zegel an 8 Stuivers.
Biljetten van .Verkoop of Verhuuinge van Huizen, Pakhuizen, Zol- \ ers, Kamers enz., moeten zyn op « en Ordinair Zegel van 2 Stuivers. £J



1
^NOTITIE van 't KLEÏNZEGEL1 en by elke Veranderinge der Be kendmaakingen vernieuwd worden.
Tot Tranfporten van Obiigatien op het Land enz., een Zegel te ge bruikcn van 2 Stuivers voor elk» honderd Ponden Vlaams , en wor> den de Quïtantien van gekogte Obli gatien , ten aanzien van ''t Zege voor Tranfporten gehouden.
Tot alle Regrayenisfen, zoo in dc j j Steden als ten platten Lande worc g vereifcht, een Zegel van 30 Stuivers. 1 f doch voor die, welke op 't Quohier. van het Familie - Geld, zvn 'aange-, geüagcn op ƒ500 - o moét zyn een Zegel van ƒ 3 - o- op 1000 een
II van f 6 - o - o. En met iedere Verhooginge van ƒ 500 - o - o eene vermeerdering ■ van ƒ 3 - o - o.
Tot Onderhandfetie Obligatien, j drooge Wisfels , of Jsfi natiën, als' &: ook Quitantien van Huishuur, beV_> hoort geen Zegel. {



ZEELANDS : H R O N Y K
VERKORT.
O F
A Q T S T E DEEL.









1 JÏCTrvpAw.





















$ CHRONYK VERKORT. 759^
Vraag. Worden 'er noch andere jf Gollegien uit de Leden der Regeeringe aangelïeld?
Antw. Ja, devierHeeren Commisfarision van de Wisfelbank, dewelke doorgaans ook Leden der Regeeringe zyn, en hun leeven lang dienen, en ieder Dingsdag voor den middag, of zoo menigmaal zulks noodig is, Vergaderen.
Vraag. Door vvien wordt de Wis- l felbank te Middelburg bediend? »
Antw. Door vier Boekhouders,» twee Kasfiers , dén Eslayeur, en een Concbierge, die door de Heeren Commisiarisfen aan de Regeeringe werden voorgefteld : de Commisfarisfen moeten voor de Bedienden inltaan , die ook daarom tot hun genoegen moeten Borg Hellen ; alle dagen is de B.tnk open, van negen tot elf uuren 's morgens, en van drie tot vyf uuren des Namiddags, bthalven des Woensdags Namiddags ) Ddd - • en {
■1



r^7<5o ZEELANDS IjJ en Zaturdags 's morgens alleen v; agt tot negen uuren; konnende ga duurende al dien tyd, aan en afai fchreeven worden, en Gelden uit* in worden gebragt. Iemand eet Rekening in de Bank begcerendtl betaald daar voor tien Schellinge, eens, zonder dat voor aan en a febryven der Partyen iets betaal wordt ; minder dan vyf-en-twint; j Ponden Vlaams mag in de Bank gaf
§noch afgefchreeven worden : Dl Bank fluit driemaal 's jaars, Vryda avond voor Paasfchen'tn P',nxteren tot Maandag agt dagen daar na; e Van half December tot den 2 Jatiuar daar aan volgende; wordende iri tusfehen nieuwe Boeken gemaakt ! en de Balans getrokken; ieder moe Jaarlyks zyn Saldo of Slot van Re I kening, op twee bepaalde Zitdagen'
Iin 't faatire van Decembnr over brengen , op de boete van dén Ponc Vlaams; de Stad is Borg voor dc & Bank, de Gelden in de Bank liggende.; £5 konnen



CHRONYK VERKORT. 7^C% nonnen niet beflaagen worden, zelfs le Qnderdaanen der Vyanden van den Jtaat, konnen vry hunne daar in ' ïggende Gelden bëftellen.
Kraag. Welke Geldfpecien mo;en in de Bank gebragtworden, en ioedanig ftelt men derzeiver Ree-
:ening ?
Antw. Geen ander dan grof gangbar Geld, Dricguldenftukken, RykSlaalders , Daalders , en Guldens, j 3e Rekeningen worden gehouden |$ n Ponden, Schellingen , Grooten i \ /laam?, Courant Geld, doch die j sulks begeert, kan 'er ook eene .icckening in Bankgeld houden: ille Verkooping van Goederen, in tVis'elbrieven moeten per Banen jetaajd worden , niemand mag meer \ ifichryven dan op zyne Reekening | :e goeds ftaat, of verbeurt drie ten jonderd , van 't geen men meer lad afgefchreeven. Noch kan men n de Wisfclbank, als dezelve open j i 'D'dda is(Sf
u ^iga^nMTr-gj^}^



#5" er
ZEEL ANDS is, Geld op Intreft bekomen; mits; daar voor geevende een Wisfelbrief op drie, zes, of twaalf Maanden,, en daar by tot Pand, Obiigatien op dee.ze Provincie, Stad of Eiland! Walcheren, of Actiën op de OoftIndifche Maatfcbappy; met Vrybeid d om alle Maanden de Hoofdfbm inn t geheel of ten deele met den ver- • loopen Intreft weer te mogen af-
(■ leggen; doch de Ooft-Indilche Actiën n 1 worden voor njet minder dan voor twaalf Maanden beleend. Vraag. Wanneer is de Wisfelbank ; te Middelbarg opgerigt? Antw. Zedert den 28 Maart van 't Jaar 1616, en wierd den i Mey ■ van dat zelfde Jaar reeds geopend', , zynde toen gehouden in de korte ! St. Pieterftraat, in 'c huis Men, maar dezelve van tyd tot tyd toeneemende, wierden in 't Jaar 1643 door twee Heeren , te dier tyd Gommisfarisfen van de Wisfelbawk a -v zynde>b
HE» 3%&m j^j,



%s toc? i ii flgiSjE
CHRONYK VERKORT. 763$^ ynde, gekogt twee Huizen , het Ö lene genaamt den zwarten Helm :aande op den Dam , tegens de iude Koorenbeurs, het andere naad an in de Gisftraat, genaamd de Volbaal ; beide voor een Somma an 2260 Ponden Vlaams, teekenende, lehalven hun naam, Nomine "Q110; :'aar op zy in Wet en Raad inbragi:n, zoodanig een Koop te hebben idaan ; aantoonende , dat beide zczc Huizen zeer geleegen llon- < \ ?n , en geichikt waaren om tot || :ne Wisfelbank te worden bekwaam S ? Smaakt, ten welken einde, zy de x>r hen gcdaane Koop, aan de Stad nnbooden, welke dan ook volgens lefolutie van Wet en Raad den 17 ïïober 1643, voor Reekening der •ad werd overgenomen; en is daar ) in de plaats van de twee geoemde Huizen een geheel nieuw lebouw gezet, en van buiten naar :ads gewoone wyze befchilderd. oven den Ingang of Deur leeft men «
& 1» ' ■ i&èQ



0^4 ZEEL A ND S
Win vergulde Letteren Wisselbank.. Het Voorhuis verrcrekt voor een Corporaalfchap uit de Burgerwagt, tot een Corps de Guarde, om des: nagts VVagt te houden; voorts is dit Huis voorzien van een bekwaam
(» Comptoir voor de Boekhouders,, zoo als ook elk Kasfier een afzon-' dertyk Comptoir heeft ; behalven ; decze is 'er ook een Vergaderkamer [ voor de Heeren Commisfarisfen, en ] genoegzaame Wooning voor den i Conchiergie; uit het inkoomen wordt. het gantiche Huis onderhouden, de ' Commisfarisfen ën Bedienden betaald ; blyvende bet ovcrfchot ten voordeele van de Stad.'
Vraag. ïloe veel Weesmeefters heefr mcii te Middelburg ?
Amv;. De Weeskamer wordt befl-mird door twee Heeren uit den Raad, doorgaans Oud Burgemeefters Zynde, die één jaar, en twee uit bet Collegie van kiezeren, die twee Jaaren dienen.



F" Sfrr-r—Tff*SB!B&..i.i CHRONYK VERKORT. 765^ Vraag. Door wien worden de 1 /cesrneefters aangefteld ? Antw. Men merkt aan , dat Oud;ds het middelbaare Rechtsgebied ich ooit bemoeide onder andeten, iet het oprichten van Weeskamers, : aanftellen van Weesmeefters, en I j geen daar toe behoord. Zoo dat | urgemeeftcrs en Schepenen , daar )C uit kragte van hun Rechtsgebied :hynen bevoegd gewecft te zyn, J | venwel liebben zy daar toe ook S erkregen Willekeuren van de Graa- « en. Thans gefchicdt zulks noch ' aarlyks des Zaturdags voor den erflren Rechtdag in de groote Vaantie.
Vraag. Zedcrt wanneer is 'er te | liddelburg eene Weeskamer, ge- • /eefl: ?
Antw. Deeze moet reeds, voor of imtrent 't Jaar 1476 geflicht zyn; • /yl de eerfte Ordonnantie voor de Veeskamer is gegecven door Vrouw $l D d d 4 Mariaxjt



1
©7^ ZEELANDS * ? Mma den 14 Afe^ l47<5 de welke naderhand op den 2 July 15^ js agtervolgd, nagezien en vermeer derd geworden, door Keizer Kareli doch deeze Ordonnantiën zyn mee rendeels veranderd en verbeterd ili t Jaar 1597, echter door 'c verloor en verandering der tyden , nocl veele zwarigheden en ditputcn daan uit outfïaan zynde, is in 't Jairaörs
§by Bailhu, Burgemeefters, Schepenen en Raaden een geheel nieuwe Ordonnantie, naarvolgens de Coftumei van Middelburg gemaakt, gcarre-' fteerd en by de Heeren Staaten vani Zeeland den 21 Auguftus van dat zeilde Jaar goedgekeurd : Welke, Ordonnantie, in 't jaar 1546, men eemge Articulen is vermeerderd ge--
ij worden, die mede gelyke Goedkeuringe hebben bekomen ; zoo dat 1 deeze Ordonnantie , met deszelfs s vervolgen, de kragt van eene pofi'. ttve of Heilige Wet gekreegen heb» beu. ö ■
SZrv. • Vraagi



CHRONYK VERKORT. 767^5 1 Vraag. Waar over gaat het Be- er uur van Weesmeefters jij
Anl,\v. Over Krankzinnigen, Sim2]en, en andere opzigt behoevende erfoonen; byzonder over minderarige Weeaen en derzelver Goedeïri, 't zy die van dén , of van eide hunne Ouderen beroofd zyn, n hierdoor onder 't Beduur van (oogden , ondergefchikt aan de leeskamer ftaan ; ten waare de Veeskamer uitdrukkelyk zy uitge-. > ooten by uiterftc wille der Oude- « ;n, na voorgaande verkreegen ver- v \ )f der Regeeringe; in weiken gealle , de Voogden evenwel voor Veesuicelteren beëedigd worden, oor 't verkenen van dit verlof, er lutfluitingc der Weeskamer moet 5 Ponden Vlaams tot eene erkensnis aan de Stad betaald worden.
Vraag. Waar en wanneer is de ewoone Vergadering van Weesneefters ?
Antw. Op het Stadhuis, in een L Ddd s deftig^}



u-sssgte u-aar
g^?68 ZEELANDS | deftig Vertrek, op de Oude Gaar dery, boven de Vleefchhaj; alwar, I des Woensdags en Vrydags 's mov j gens altyd, ten minften twee Wees meefteren, vergaderen.
Vraag. Door vvien wordt dit Col legie bediend ?
Antw. Te vooren door eene\ Griffier tot in 't Jaar 1782, wannee ter behulp noch een tweede Griffe »is gevoegd , die nevens de vie i | Klerken , en een Kamerbode doo ' Wet en Raad worden aangefteld* om geduurende hun geheele Jeevei te dienen.
Vraag. Hoe veel Commisfarisfer. zyn 'er over de Leenbank, te Mid, delburg ?
Antw. De Reftuuring van deeze Bank, of't Huis van Leening fraai: aan twee, Commisfarisfcn; dewelke ; Jaarlyks veranderen, en uit de Raadden gekooren worden.



■■•.- nssag—~—«gift
CHRONYK VERKORT. 769^ Vraag. Zedert wanneer is 'er te f Middelburg een Leenbank geweeft?
Antw. De Lombarden,, ook die 'an Middelburg, waren al voorlang n 't gebruik, en behoorden oulings iot 's Graven Domeinen, en werden >y de Rentmeefters derzelve Ver)agt, doch in 't Jaar 1589, zyn de I „ombardén by de Staaten van Zee- 1 and, aan de Steden afgeitaan, en I s daar na, door de Magiftraat dee- I zet Stad, ter weering van vuil ge- ja vin, en onmatig woekeren der Lom-11 aarden, die van Middelburg afgeschaft, en in deszelfs plaats in 1636, ïen Huis of Bank van Leeninge op*eiïgc; welke Leenbank ten behoeve ran de Stad, Verhuurd of Verpagt wordt, voor zeven Jaaren.
Vraag. Tot wat gebruik is dit Huis Of Bank van Leeninge?
Antw. Byzonder tot gemak en behulp voor de kleine Gemeente, die .iaaiin alle Goederen, naar eene A redelyke^J



J377° ZE E LANDS ' redelyke Waardeeringe op maatigei Intreft konnen beleend krveen , vol.' gens eenc bepaalde Oidonnantie; van de Regeeringe daar op gemaakt!; zoo als ook by dezelve Ordonnantit vier Beëedigde Perfooneu zyn aan* gefteld, om voor die geenên, dewelke niet willen bekend zyn, mede! voor een bepaalden prys, 'hunne Goederen ter Beleening "in de Bank
§te laaten brengen, en op zyn tyd weder te losten, welke Beleende Goederen zorgvuldig tot de Losfing* of zoo zy boven den tyd geltaan hebben, tot de Verkooping, (dewelke gewoonlyk viermaalen in 't I Jaar gefchi.edt) bewaard worden. [ Vraag. Waar is de Leenbank te
Middelburg geplaatft ? j . Antw. Voor dat deeze Leenbank is opgerigt, fchynt 'er eene Lombard.
igeweeft te zyn , in de Lange Lombaardftraat, digt by de Noordftraat;: alwaar een groot Gebouw, noch met dehj



CHRONYK VERKORT. 771Q ro naam van de Oude Lombard f :kend is; en waar van de Straat jor welke, die bezogt wierd, noch tn naam draagt. Ook wil men , dat 1 de Zufterftraat , ter linkerzyde in de Vifchmarkt Kerk, insgelyks me Lombard geweeft zy: doch of e beide te gelyk in gebruik wa□,, of in onderfcheiden tyden, is t niet wel te bepaalen : de tegenoordige Leenbank is zedert den > O&ober van 't Jaar 1636 opgerigt j [ de St. Janrtraat, in een gedeelte |f n het Engelfch Courthuis, en jf eeg door den Courtmeefter te 1 jrden beweid ; het andere geelte van 't Courthuis wordt door Weft - Indifche Maatfchappy geuikt.
Vraag. V/elke gedaante, heeft de tnk van Leeninge ? j Antw. Het is een zeer Oud lang- I irpig vierkant Gebouw, naar Stads | woone wyze befcbjlderd; de ingang fk
is£J



772 ZEELAND S is langs zes fteene Trappen, doe eene groote fteene Poort, bovei dezelve ftaat tusfehen bet Wapei van Zeeland en dat van Middelburg, in Steen uitgehouwen, 't Huis va:: Leeninge. Dit Huis is zoo bene den als boven van genoegzaam: Vertrekken, zoo ter bewaaringe va beleende Panden als ter byëenkomt van Commisfarisfen, en Wooning
§van den Bankhouder voorzien. Vraag. Welke zyn de verdei: Subalterne .of Önderhoovige Colk I gien van de Regeeringe te Middelburg
Antw. HetCollegi'evan.^/«nz#^£: en 't IVaterrecht, . als mede hc Landrecht, Kleene Zaalten, Kem Schepenen van Stads Ambachten Defblate Boedels,. Directeuren val [ den Levantfchen Handel, Comptol | van Finantie en Confignatie, eiil delyk het Comptoir ter RegiftrcA iuure. In ieder, behalven de tvvêl » laaftgenoemde, is een Prelidcht, <J \y VoorzitterJ



^^«^^aagï^ ^
■CHRONYK VERKORT. 773^
5orzittend"Lid , uit. de . Stads R.e- T eringe; doch van alie Vormisfen ezer Collegien , valt hooger beroep, .1 de Wet van Middelburg ? Vraag. Hoe vee! CoininjsfarLit» ! n 'er in het Coilegic van Jsfuravtie
IVaterrecht.? | 4ntv,\ Bchalven den Prcfident zyn
thans zes Coramisfarisfen van. de furantie, en noch daar en boven ee over 't Waterrjcbt; dewelke I oi' Wet en 'Raad worden aabge- S ld, en geduurende hun leeveu die- M n ; de Vergaderplaats van dit illegie is op 't Stadhuis in Schenskamer, wordende bediend door i der Stads Sc'cretarisfen."■- \ Vraag. Zedert wanneer is dit illégie iii.<ïefl:eid 1 ' ' " 4ntw. Wanneer na den Overgang ï Middelburg , de Koophandel
Zeevaaal dagelyks tocneemende, b meer en meer verder uitftrekte, ar door ook dikwils de gefchillen « Ree nietïjr



§»ga i .-^
^774 ZEELANDS ' niet minder waaren ; waarom dt Regeering van Middelburg in 't bei gin der zeftiende Eeuw deeze Kame heeft ingefteld , en vier van d voornaamfte Kooplieden benoemd dewelke nevens den Prefident en Së cretaris over de Zaaken des gefchil
f zouden handelen, volgens eene Ori donnantie van 30 September 160 op 'tftuk van Asfurantie en van dei t 24 January 1693. op het Waterreeli
] 3 gemaakt.
fii Vraag. Wat voor Zaaken worde in de Kamer van Asfurantie i Waterrecht behandeld ?
Antw. De Commisfarisfen Von nisfen over alle gefchülen in 't ftu van Asfurantie, zelfs mogen zy oe Zaaken aldoen , dewelke uit d Asfurantie, buiten de Stad gereze. zyn, indien dezelve betrekkclyk zy ^ tot den Koophandel, of tot deez1 Kamer behooren , en van de Partye
23 zelve yoor deeze Kamer betrokke1!
y$ worden



GHRONYK VERKORT. 775$ rorden. Mee Waterrech: Vonuift ver de Gefchillen tusfchen den vateifcbout, Reekers, Scheepsvolk 1 anderen , dewelke voor deeze .amer betrokken worden. Vraag. Aan wien ftaat het beW'rtf heC Lanclrecht* « Nid-
\A11fw. Dit Collegie hefbar thans t eenen Prefident, uit de Raaden e doorgaans jaarlyks veranderd praen, benevens vier Cominisia- f sten , die twee jaaren dienen als £ ede eenen Griffier; welke bediend ï orden door eenen Deurwaarder en II /ee Landboden. Hunne Verga'de I |g is op het Stadhuis in een^Ka- 1 er; byzonder hier toe gefchikt. \\ Wraag. Is 'er altyd zulk een Land- n f ent te Middelburg geweefl: ? jj Ja , doch Oudtyds was dit ï in Geeltelyk Rechtsgebied, van \l \QYtfjor en Dekens van Middelburg li k welke zy oeffenden uit naanjvln £ I Eeea den£j
CT~*-^--^jr--r»



j&GP ecg
^776 ZEE LANDS
den Utrechtfchen Domprooft; deeze hadden te dier tyd een groot gezag,, zoo dat zy zelfs Vonnisden zonder | Appel: doch met de aandellinge van den eerden Bisfchop van Middelburg , kwam hierin een groote Verandering; zoo als daar na ookl verfcheide Placaaten ter beteugeling van dit Rechtsgebied gemaakt zyn; en na den Overgang van Middelburg,
§1 is den Provifoor en Dekenen dat Rechtsgebied geheel ontnoomcn, en zyn door Prins Willem denEersten drie andere bekwaame, Perfoonen Gecommitteerd, om met éénen Griffier, volgens eene nieuwe. Ordonnantie van't Jaar 1575, de zaaken , tot dit Rechtsgebied behoorende, te behandelen ; welk Collcgie 1 thans het Landrecht genoemd wordt.
Vraag. Welke zaaken worden door dit Landrecht behandeld ? Antw. Dit Collcgie neemt kennis' j i van Zaaken en Verfcbillen tusfchenf & 'H



CHRONYK VERKORT. 777£j Ie Burgers van deeze Stad, en de j ,andlieden in Walcheren , zynde in 579 tusfctien de Steeden Middelurg, Vlisfmgen, en Veere, een ^erdrag geflootenj, volgens welke het ,andrecht in ieder Stad de Rechtsilceging over zaaken van hunne kirgers tegen alle de Landlieden, . iver geheel Walcheren, mag ter kenis neemen, en over dezelve Voniisfen. Te Middelburg^ gelbhiedt ulks volgens cene vernieuwde Or-1 \ onnantie van den 10 December1689, g n andere vervolgens in der tyd daar ] ' >p gemaakt. Praag. Hoe veel Commisfarisfen yn 'er over Kleine Zaaken te Mid- I elburg ?
Antw. Dit Collegie beftaat in een 'refident uit de Raadeii, die voor J én Jaar, en vier Commisfarisfen, die I oor twee Jaaren dienen, benevens enen Griffier, die voor zyn leeven rordt aangefteld ? van wélke Com- & ' Eee 3 ' mis-Ö



i J$778 ZEE LANDS 9 misfarisfen ten minden twee verzek doöt een Giiffier, des Woensdag:, en Vrydags, cp 't Stadhuis in di Kamer vati *t Landrecht t' zaamei koomen , eh door Stads gcvvoont Kamerhoden bediend worden.
Vraag. Zedert wanneer is het Collegie van Kleine Zaaken ingefteld ? |
Antw. In 't Jaar 1643 is door dc Regeerifig van Middelburg, zoo ter bevordering van Jultitie m 't ge-
Smeèn als tot weering van alle onge-t fchiktheden goedgevonden , datBurU gemeëltérs en Schepenen, voortaan Jaarlyks na het vernieuwen der Wet. k-iezert gouden vier C'umfiisfaiïslen. om over zaaken (die te klein van waarde zyn, om voor het Collegia van Wette te dienen» en het zelve hier door in zaaken van meerdei belang op te houden ) te Vonnisfen }
Iwaar döor de partyen op eene min-: koitbaare wyze konnen worden ge-, hólpen, en kteenere Gefchillen ipoe-i p digef wórden afgedaan. t> Vraagt



^ CHRONYK^VERKORT. nÜjÊÏ
Praag* Over wat zaaken wordt Ö y deeze Kamer Recht gedaan ?
Antw. De Commisfarisfen nemen lennis, naar mondeling verhoor van aityen, over alle Verfchiilen in Geld f Goed , bedraagende 50 Guldens, n daar beneden; 't geen daar na, olgens Refölutie van den .8 Oclc-bër 661 gebragt is op 150 Gülderts; borts over alle Adiien van Injurien, if verfchil van Woorden, als ook ver alle Civiele AStien, beftaande * i 1 Faitcn van Dreiginge, Gevegt, || f Kwetzinge; behoudens den Heer « lailliu zyne Actie in 't Crimineele; Hes volgens eene Ordonnantie vaft len 24 Auguftus 1643.
Vraag. Uit hoe veel Leden beftaat et Collegie vaft Keurfchepenen over e Stad Middelburgs Ambagten ?
Antw. Dit Collegie beftaat thans lit eenen Piefident, zyndé een Lid lit den Raad, die Jaarlyks vernieuwd vordt; één Schout eri zeven Schepenen (waar van 'er vier uit de & Eee4 Burgeijr,£f



g^73o ZEE L ANDS I
Burgery, en drie. uit de Landlieden of Ambagren, door de Regecring , gekooren worden } de vier eer'fte dienen alleen voor twee Jatten* ; doch de drie lnatfte benevens den Schout geduurende hun leven lang;
Vraag. Zeden wanneer is dit Collegie te Middelburg opgericht?
Antw. De Stad Middelburg heeft al van Ouds onder, zich s-ehad, en & van tyd tot tyd verkregen, verfcheide f| Ambachten , ien Ambachtsgevolgen 1 f in 't Eiland Walcheren , die van ' de Graaflykheid verheven wierden; ftaande het Rechtsgebied daarvan' te dier tyd, aan Leenmannen en Burggraven, welke laatfte ook wel Graaf genoemd wierden, en gaven Keuren te gelyk met den Graaf, zoo als ook weï uit beider naam de Hooge Vieifcliaar gebannen wierdt. Doch den Burggraven dit recht onttrokken zynde, is zulk Rechtsgebied op den naam van eenen Heer uit i & deg



«a_. =*sj»Er qgjft
CHRONYK VERKORT. 78i£J
e Regeeringe als fterflyk Man gc- f leid: zoo als ook daar na, door 2 Regeeringe van Middelburg, als tnbtchtsbeeren , omtrent 't Jaar 564 dit Collegie van KeurfchèpeWi over Stads Ambachten is op:richt.
Vraag Waar van wordt dit echtsgebied Ambachten genoemd ? Antw. Het woord Ambacht, bekkende in de Oude Nederlandfcbe ( 1 al, Dienft'baarheid, Dienftplich- || gheid, waar van noch hedendaags § i Handwerken, die iemant dienftbaar 1 dienftpüchtig maaken, Ambachten itioemd worden; gelyk men ook il, dat de naam van Ambasfadeurs, ' Dienaars en Gezanten der Vorften, n dit woord zouden -afftammen, zoo veel zyn als Ambaclufiadeurs; at hier van zy, liet woord Ambacht vervolgens overgenomen om te bekkenen eene Landflreek of Rechtsbied, 't welk Dienftplichtig was « Eee 5 aan^Jf
•p t&a



2EELANDS 1 aan eenen Opperheer, wegens af-i hanglykheid of Leenroerighekkwaaiom de Ambachten in 't Latyn wel Officia , dat is Dienftbaarheden, en in 't Franfch met denzelven naam Offices, uit-c gedrukt worden.
Vraag. Over welke Ambachten gaat het Beltuur van Keürfchepenen te Middelburg?
Antw. De Ambachten, dewelke
§thans tot die van Middelburg behoorcn , zyn gelegen in *t Eiland 1 Walcheren ; waar van de Partyen gelegen zyn in Koudekerke, in Willinkwerve, in Noordmonfler, in Hai-i man, in Arnemuiden, en in Popperoeden - Ambacht , bedraagende te zaamen 2777 Gemeten io4f Roeden; Lands.
Vraag. Over wat zaaken gaat bett Beftuur van Keürfchepenen ?
Antw. Dezelve hebben opzigt overl de Goederen van VVeezen, die in f p deeze Ambachten woonen, ook over] \3 de{J



t35-jui «4Sg»q»g-~ i -
1 CHRONYK VERKORT. 783^
f Venduën of Verkoopingen ; Injvente of onbetaalbaare Boedels, jirin vallende zy Vonnisfen over ; Gefchillen, tusfchen Perlboncn ierdit Rechtsgebied behoorende: >k heeft de Schout de behcering Crimineele Zaaken, zooverre die £ eene Geldboete konnen gebeterd rden. Hunne gevvoone Vergadeg is op 't Stadhuis in dé Kamer i't Landrecht, bediend wordende ~>r eenen Griffier , dewelke ook i i ndumeefter, en door een Bode ö | ook te gelyk Criëerder is.
Vraag. Hoe veel Commisfarisfen 1 'er over de Kamer van Deftjlate edels te Middelburg ?
4ntw. Tot dit Collegie behoort nen prefident, uit de Raaden georen , die Jaarlyks, en vier Comsfarisfen, die' alle twee Jaaren verderd worden ; te vooren wierd dit pllegie bediend door eenen Griffier, i>eh thans door eenen der Stads &
2 Se a



f^7H ZEELANDS
Sec'ret'arisfen, houdende mede humn Vergadering op 't Stadhuis , daa zy van eenen der Stads Kamerbode, worden opgepafr..
Vraag. Zeden wanneer is di Collegie te Middelburg opgerigt?
Antw. Deeze Kamer van Defolatil Boedels is opgerigt den 19 Februarj 1661, om volgens eene daar op ge
§maakte Ordonnantie, het Opzigt ei Bewind te hebben, over alle hüolventi of onbetaalbaare Boedels en Goedé, ren van voortvltigtige Perfoonen, bin-i nen de Stad woonagtig ; om dezelve, te Gelde te maaken, en de Pennin-, gen daar van gekomen te doen brengen, ten Comptoirc van Confignatie; om naar bevinding van Zaaken door drie Schepenen, en èen der Stads1 Secretarisfen, dezelve by PreferentiA (of Voorrang) en by Concurrentie] (of 't Zamendeeling ) onder de '1
iSchuldeifchers te verdeelen. _ VractA



I' CHRONYK VERKORT. 785^ yraag. Hoe veel Directeuren zyn w
Ir over,den Leyantfchen Handel te 'ddelburg ? j Het beduur van deeze Ka- I :r beltaat uit eenen Prefident, vier recleuren, en eenen Griffier ; die v~ voor hun leven worden aangeld; hunne gevvoone Vergadering, améde op het Stadhuis in Scherkskamer, dewelke door een der
Iids gevvoone Kaïnerboden bediend »rdt. J \
Vraag. Zedert wanneer is deeze ?| tuner te Middelburg ingefteld ? W pAntw. In 't Jaar 1696, by gelejhbeid van de kfagtè der Kooplieden timen deeze Stad , over die van Stëelve Kamer te Amjlerdam, wan;ier ook eene Ordonnantie op deIve bepaald is.
Vraag. Aan-wien ftaat het opzigt ■;er het Comptoir van Finantie en
Xnfignalic ?.
iA,i>w. Dit Comptoir (laat onder WRÏ van drie Commisfarisfen, uit st



^780 ZEE LANDS « de Reegering, en is gefchikt, oir alle de renningen van Defolaatc Boedels, of zulke waar over gelcbij is, daar te brengen, onder Recht te leggen , en te Conjigneeren o) Verzegelen, tot zoo lang, dat dooi den Rechter uitfpraak of daar van verdeelingen gemaakt is, wannèei zy, aan de daartoe geregtigden, onder borgtogt, worden overgegeven. Vraag. Door wien wordt het | ( Comptoir van Regijlrature bediend? ij Antw. Dit Comptoir 't welk in 1 !'t Jaar 1597 is opgericht, wordtl thans bediend door twee Griffiers enl eenen Klerk; op dit Comptoir wor-' den naauwkeurig aangeteekend, allel Overdragten en Beladingen van 'Hui-; zen en Erven, en andere zoo Roe-, rende als Onroerende Goederen bin-ili nen deeze Stad.
Vraag. Zyn 'er noch andere Per-; föonen gefchikt ten dienfte der Stads;! Rcgcering te M'vlthlbarg ? f4 Antw. Ja, het bedienen van del 1$ Col!e-H
^gfr ^smn 1 -nsBa



\ CHRONYK VERKORT. 787^5 fcollegien van Wet en Raad in 't » emeen, aJs ook der Wethouderen } 't byzonder, benevens alle de nndere Colleeïen die geen afzonderde Katnerbodens hebben, wordt waargenomen en verricht door vier lerechts of Stads^Kamerboden; ook yn 'er vier Criëerders, of Roepers elders Affiagers genoemd) die in lle openbaare Vcrkoopingen den Stok zynde een zwart Ebbenhoute Stokje iet zilver beflagen en van Stads i \ Papen voorzien j roeren; en alle » lak - Biljetten en publicatien. van \ and en Stads wegen, zoo wel als an byzondere Zaaken of Verkoojngen, op de meeft openbaare laatfen der Stad aanflaan moeten, eeze alle dragen, wanneer zy in Stads enft zyn , hunne Pallurcs of Statie fkken, en moeten zoo welde laatfl | 'f eerftgenoemde , des gevorderd II Jordendo, met dezelve omhangen, I In Bnrgemeefteren ten dienfte fiaan; I | wanneer een Lid der Regeeringe &
Ir 0^C3



«'of een Kiezer, of-hunne Vrouwen,: I of Weduwen begraaven worden,i 1 moeten de Stadsboden met hunne I Busfen , benevens de Criëerders.'
Ialle met hunne Pallures, na bekomen verlof van Wet en Raade, hei Lyk ten Graave draagen; met toevoeginge van noch vier andere Perfoonen ( gewoonlvk de drie Zaalbewaarders en Conchierge van 't Stad^ huis) die met Gildemantels omhan-, & gen worden,
|| Burger ft aat te Middelburg.
Vraag. Wat verftaat men dooi: eenen Burgerftaat j?
Antw. Ecne BurgerlyRe Maatfchappy: en deeze is niet anders dan de vereeniging van eene menigte menfchen, die zich hebben t'zaam-1 gevoegd, om af te hangen van bet bewind van één of meer Opperbe-1: (tuinders , ten einde onder hunnè Befcherminge en Zorgen het geluk] p te vinden , waar naa de begcertel
va ft



^ CriRONYlfvERKORT. ^jft iri een ieder menfch zich natuur- $ ker wyze uitftrekt. Praag , Welke is de oorfprong der urgerlyke Staaten* \ Antw. De oprichtingen der Maathappyen en van het Scaatsbeftuuf, byna zoo oud als de Wereld zelve 1: doch Wegens den Oorfprong der |. jive, en de Oppermagt in dezelve '• n verüheide giisfingen die de eene in, en de ahdere meer, eenigeii' liryn van waarheid hebben. <£■ iVraag. Welke gisfingeri heeft men il Bïgens den oo'fproiig der Burger- I |ce Maatfchappyciï, benevens derllver Oppermagt of Regeering in Izelve gevormd ?
ylntw. Zommige leiden die af van 5' Paderlyke Magt, dewylde eerlte )wooners der W-reid zeer hing -fden, (en djfderWélIeiÜè &; ge- . lion^é der verheid van Vrouwen jdier tydJ) de Hu sjezinnen zee' irmgnigvuldigden, weike ai' fM& j& ^^^^ ^



ï$79° ZEELAND S
hngen allen, als van zelve ónde; het gezag van eenen Stamvader om dergefchikt waaren, en waardoor de Kinderen van jongs aan gewenu werden, de Ouden te eerbieden eè te gehoorzaamen; en zy fchoon too ryper Jaaren gekoomen, van zelv<v en vrywiliig het Oppergezag in der-r zeiver handen overlieten, van waan 1 dan de Regeerders van eene Maat-:
1 } fchappy de Oudjlen des Vodks zou-J
tden genoemd worden. Andere ftellen dat de Vreeze enAgterdogt, van den eenen menfch omtrent den anderen, vooral na den: dood van eenen Stamvader, onder: de hoofden der huizen van deszeifsi; Kinderen, hier toe aanleiding kondë gegeven hebben, en hen ireurongeni hebben , zich zeiven te* vermaat-i fch appcn onder het Gezag van een; algemeen Hoofd; om zich hierdoor te dekken tegens de rampen, voor; welke zy van anderen bedugt waa-i23 ren; en dat zy zich tot hunne.ze->. *-> kerijexd|



1 CHRONYK VERKORT. 79i£ï :kerheid zulke Opperhoofden uit fel 'hunne Mantfchappy verkooi'en, die ihunne belangcns , en Voorrechten volgens bepaalde Wetten zouden tonnen en willen handhaaven , en ien tegen de Verftoorders van het .algemeen belang verdedigen.
Eihdelyk zyn 'er die willen, dat de Staatzucht, door Magt en Schranderheid onderfleuncf, deeerfte be*infelen en aanvang der Burgcrlyke Staaten-zouden geweeft zyn; waar-• i (door de fterkfte de zwakkere onder- f| worpen maakten, en zich by trappen H | nog meer vevfterkten, 't zy door Landwinningen van anderen, of ook door toevloed en 't zamenloop van tolken die vrywillig Leden van hunne Maatfchappy wierden. Wat hiervan zy, het is niet vermoedelyk, dat de initelling aller Staatendouimen , een en 't zelve algemeene en eclykvormig beginzel zal gehad ihebbe:i; maar dat verfchillende omftandighedin, de or.rzank van ver- ,i Fff 2 TchillendeQf



0 Z$}**=SSB!*^^-l
ZEELA ND S
fchillende Maatfchappyen zullen heb. ben konnen zyn;, en dat in 't ven volg ook veele anderen dooi* byzoiv dere beweegreden genoopt, zich by deeze of by geene Maatfchappy zuli len hebben vervoegd , en zich aar l derzelver Wetten hebben onderwor-i pen.
Vraag. Wat, behoort 'er tót eerk: wel ingerigte Maatfchappy ?
iAntvf. Om hiertoe te komenwas vooral noodig, dat eene menigte van menfehen zich te zaamen voegde, en wel op zulk eene wyze, dat de behoudenis des eenen verbonden was, met de behoudenis der anderen; ten einde zy allen zoudem
Igenoodzaakt worden onderling elkander te helpen handhaaven; en door deeze vereeniging van kragten em belangen, zouden in ftaat zyn, omi te gewilliger en gemakkelyker de( aanvallen en beledigingen (tegen;
r* welke zy ieder in 't byzonder 2ich \ £ nietti



F CHRONYK VERKORT. 793£J niet zouden hebben konnen dekken■) IK • te keercn, en hen, die vin hunmen piigt wüden afwyken, binnen de paaien derzelve te houden; als ook lm tekragtdadiger, aan't algetneene INut te konnen arbeiden; waartoe .vooral noodzakelyk was, dat men voor altoos den wil van alle dé Leden der Maatfchappy derwyze vereenk'de, dat zy voortaan mets wd- , iërii dan eene en dezelfde zaak, overeenkomende in 't wezendlykite & met alles , wat betrekking hadde tot || i bevordering van het Oogmerk en S ! Heil der Maatfchappy : Behalyen dit, was vervolgens noodig, deeze ver■eenigde Oogmerken tot Wetten te maaken, en'Opperbeftuurders, Medc-Ledcn der Maatfchappy zynde, nl5 eene Oppermagt, onderfteund door alle de kragten van het geheele Staats Lichaam aan te {tellen, tot een breidel der menfehelyke ongeftadigheid. door middel van welke men dezulke kon beteugelen, en in vreeze fc Ff f 3 houden,



(3794 ZEELANDS
t' houden, die de banden der Maatfchappy wilden vcrfcheuren, of deni Vreede ftoorcn, en een iegclytc wie
< ook, die tegen het getnecne welzyn. wilde handelen , bepaalde itraffcni
1 naar evenredigheid van zyn misbe-o
j dryf doen ondervinden.
Vraag. Waaren certyds alle del Burgcr-Maatfchappycn van dezelfdcl gefleldheid, als waarin zy zich thans.
. bevinden ?
5z Antw. Neen, de nienfchelyke { 3 Grondveftingen zyn altoos in hunnen aanvang zwak en onvolmaakt, dd tyd en ondervinding moeten dezelve befchaaven, en tot een beter ftaan van volkomenheid brengen.
Vraag. Bchooren dan niet alle! menfehen tot eene en dezelfde Maat-, fchappy ?
Antw. Zy bchooren wel alle tot) de nienfchelyke Maatfehcppy in 't algemeen ; doch de bewooners der» Waereld zyn thans verdeeld in veelei 1$ onderfeheide<



gga. i ... .j=asjs%»«a ■ gggg
CIIRONYK VERKORT. 795 | ipndcrlcheide Ryken en Staatendora- \ nen', zoo dat ieder Koningryk, Landfc'iap of Staat, ja zelfs leder byzondere'Stad, eene afzonderlyke ï Maatfchappy ui;maakt, wiergefteldheid van Wetten en Regeering aan alle mcnfchen, die in de Maatfchappy verkeeien , en zich naar die Wetten gedraagen, haare befcherming ver- I zekert , maar de Burgeren bo- | ven dien deelgenooten maakt van J* zekere Voorrechten en Vryheden,sft welke hun e gen zyn, en derhalven % \ door vreemden niet. konnen genooten ' .worden.
Vraag. Hoe worden de Inwooners van Steden, doorgaans benoemd?
Antw. De Stedelingen worden, wegens hunne inwooning, zoo hier als elders Poorters of Burgers geiheeten, zoo als die van Middelburg in 't begin der twaalfde Eeuw, reeds >met den naam van Burgers genoemd :zyn; waarom zy ook boven andere, « i • Fff4 dic£}



ZEELANDS 3j ' ' die men Buiten- of Haag-Burger) noemde, aileen de Burger Voor-: rechten genieten.
Fraag. Waar van daan, worden de Inwooners van Steden, Poorters Of Burgers geheeten?
Antw. Poorter en Burger 5 zym bénaam ingen van een en dezelfde, beteekenis, en zeggen zoo veel als: Stedeling. Nu weet men, dat het j l ftichten van Steden oulings niet moge; II gefchieden , zonder bewilliging vam \ p de n Souverain, dus moeften ook dei ; Graaven dcezer Landen, hunnetoeftemming geeven tot het bemuurem der Steden ; tn deeze bemuuring der Steden werd des te meer ge- ■ zocht, om dat Qudtyds de Inwooners ! van Steden alleen Vryè waaren, enr de overigen min of meer dienftbaarenr of hof hoorigen der Vorften en Heeren;; waarom in teganftelling van die s [ dienftbaarheid de groote Steden met t & de uitgefixektheid van derzelver t 15 Recbts-{-



CHRONYK VERKORT. 797f}
Rechtsgebied van Ouds Vryheden ' f jgenoemd werden , des men in de (Oude Brieven der Graaven vindt, de Vryheid van Leyden , Middelêurg en?. Terwyl de Overblyfzels der dienftbaarbeid of Hof hoorigheid, (Onder den naam van Heerendienjlen in Zeeland noch eenigzins bekend zyn.
Vraag. Beftaat de Bnrgerlyke Vryheid in eene onafhanglykheid van anderen , zoo dat een ieder naar zyn || l algen welgevallen mag handelen? (3
Aniw. Geenzins, want fchoon elk unenfch op zich zclven aangemerkt, natuurlyk vry is, dat is, zyn eigen tneefter is, niet fiaande onder het gebied van zyn' medemenfch, maar onafhanglyk van het zelve, en met anderen gelyk is; nochtans wanneer, de menfch (die natuurlyk als vry konde befchouwd worden) een Lid is van den Burgerftaat, dan is hy niet meer in eenen ftaat van onar-,A Fff 5 hang-Ö j^yn i ■ i -"jgftftft, ■



g^798 ZEE LANDS
T liangïykheïd , maar by ïihHgt af yam Wetten , en ook" van 't Opperbe-. wind, 't geen de Wetten moet hand-! haaven.
Derhalven in den Burgerftaat on-i der den naam van Vryheid , eene: onafhanglykheid te willen dryven, is onbeftaanbanr met de onderwerpingen aan 't Opperbeftuur en de Gehoorzaamheid der Wetten, door welke de»
. Rechten van elk der Burgeren ver- .
SS zekerd worden, en daarom de mis-
A daaden, die de gemcenc ruft zouden: ftooren,tenftrengften worden geftraft..
Zonder zulk eene onderwerping: aan Opperbeftuur en Wetten, die door t 't ftraffen der Overtreders worden: gehandhaafd, zoude ras de Vryheid. buitenfpoonge losbandigheid worden; en de verlinaading dei- Wetten en der- ■ zeiver ftraffeloosheid, de Vryheid ten t ondergang doen heilen , en 't misbruik 1 der Vryheid den eerften ftap tot fla- •
* verny doen zetten,
Vraag.\



u*s$ê
CHRONYK VERKORT. 799JT5 Vraag. Hoedanig is dan de aart a "er Vryheid, in de Burgedyke Maat- I khappy? . f
Antw. Deeze is van tweederlei | oort, of ten opzigt van den Gods- j ;lienit, of van de Burger lyke belangen. I Vraag. Waarin beftaat de Gods- I Jicnftigc Vryheid ?
i Antw. Daarin, dat het elk Ingezeten I s veroorloofd God tc dienen, naar I iet Licht van zyn gevveeten. Want I le Godsdienftige Vryheid , is af- Jfe jèétig van alle Heerfchappy, overg. ie Conicientien der Menfchen; maar % \ iet belang van een geregelde Bur- j rerltaat vordert nochtans, dat 'er *éne Godsdienft zy door Publyk gesag vaftgeftcld , om openbaar ge- | teraard te worden, en het Volk tot I Godzaligheid en Deugd te leiden; deeze Godsdienft, door de Oveiheid j lïls de.gefcbiktfte geoordeeld, wordt ! doorgaans deheerfchende Godsdienft genaamd, zynde door derzelvcr byzondere kenmerken van anderen wel &
teQ



--gay- ■■ ecg
Psoo ZEEL ANDS
' te onderfcheiden ; doch bevindt iemand, dat deeze kenmerken vai:> zyne Godsdienftige denkbeelden ven fchillen, de Vfgiefd van ons Lam: geeft hem Oorlof om wat anders ia gelooven, mits hy de vaftsefteldd Godsdienft niet beftaa aan te randen .1 en zyne begrippen te volgen, zoo die: niet aanloopan tegen de eere var Göd, en het geluk van den Staat i i zelfs men Veroorlooft hem in eener. |? ltilien liuiïdienft, of ook wel met an-j 5 deren van zyn begrip gemeenfebap-' pelyk, en genoegzaam in 't open-, baar, onder de befcherming der Over-1 beid te vergaderen.
Vraag. Waar in beftaat de Vryheid, ten aanzien der Burgerlykei belangen ?
Antw. Men onderftheidt deeze ( doorgaans in eene byzondere en: openbaare Vryheid ; de eerfte of byzondere heeft zyne bctrekkingc;
&tot den Burgerftaat zelve; de andere, verkeert^
fyOfl" gQj



CHRONYK VERKORT, 8oi£|
verkeert omtrent de Regeeringsform ier Overheden , doch de eene en ïndere heeft zoo wel als de Godsliepftige Vryhejd haare bepaalinge; Jé Burgcrlyke Vryheid heeft plaats n eenen viyën ftaat, die daarin is, : Dnderfchcidcn van eenen willekeuriger! ftaat, dat de eerfte naar vaftaepaalde en bekende Wetten, doch Je anderenaar den wil van den Vorft • af Oppergebieder geregeerd wordt; i | zoo dat ih ons gezegend Land de || Dyzonderc Burgerlyke Vryheid daar- 5 i n gelegen is , dat een ieder Burger jf Ingezeten, wie hy zy, van den loogden tot den geringften, Heer is van het zyne, en alkTde Burgers, inder de befcherming der Wetten, jun Leeven en Eygcndommen onreftoord mogen bezitten, en daarvan niet mogen beroofd worden, lan door hun eigen misdryf, endoor i/onnis van hunnen Wettigen Rcch:er, die uit hun is, en aan dezelfde
Wetten^/



!8o2 ZEELAND S Wetten zoowel verbonden n, als did minfte Ingezeten. Deeze befcherinn ook den goeden tegens de aanvaller: en overmagt van .anderen, die hem trachten te benadeclen, en oordeel ;l hierover volgens de Wet, die hem het Vonnis voorfebryfr. Daar er tegen verbinden hem "de Wetten tOjc Gehoorzaamheid aan het Burgerlyk Beftier der Overheden, betaalendc! die Belaftingen, waarop hy in evenredigheid met anderen gefteld wordt.. wyl niemand hiervan vry is, cr: zonder dit ook gecne Maatfchappy kan in (land blyven.
Vraag. Welke is de openbaare Vryheid, die genooten wordt in de Regeeringsform der Overheid?
Antw. Wanneer de Overheden: menfehen zyn, uit de Inboorlingen des Lands genomen, die geene aan-
ïi: gebovren, maar eene ontleende magt;
*> hebbenj



CHRONYX^RKORT.
Rebben, die even als de geringfte der Onderzaaten aan de Wetten gebonden zyn, welker verkeerde Regeering kan geftraft worden , die in zaaken van gewigt, malkanderen niets konnen opdringen, maar ecnflemmig moeten befiuiten , dan mag men .zeggen, dat het Land Vry is; maar wanneer de Burgerlyke Overheden zich, en hunne Gedachten zouden j beginnen aan .te zien, ais eene by- i i zondere Clasfe van Menfchen, afge- « fcheiden van het gemeene lichaam w der Ingezetenen, als zelve eigenaars F der WTetgeèvende Magt, Wanneer I zy uit eigen belang , uit angfl: of I traagheid , zich lieten overhaalen 'I lot de begrippen van andere, die bet 1 fvelzyn van den Staat, niet nuttig I yaaferi, dan had men biilyk te vree- I zen, voor den aanftaanden ondergang I jjer openbaare Vryheid, dewelke I daarin geveftfgd is.
^■o^w^^fe »fi£2$g



1804 ZEELANDS Praag. Wat voor Nuttigheid o< Voordeel verkrygt men door dt Burgerlykë Vryheid ? . Antw. De OnwaardeerbaareVoor rechten der Vryheid. zyn door de;» Dichtkuridigen B-roeckhof, in zym Zedekundige Befpiegelingen, fierly\ uitgedrukt, in het navolgend Dichti ftuk:
{I» ó Vryheid , Vreugd en Troojl van ' ö leeven I f Fontein van aar dfdie Zaligheên,, Gefchenk van God den Menfch ge gecven ,
Vermaak der Velden. L uft der Steêr! Gezegend zyn die htugh'V Oorden' I -Waarin uw heilzon nimmer daalt Daar *t Volk door uwen glans be ftraald,
1 Alleen door Rede en Liefdekoorden' En niet door wreeden awang, ah V redeloos gediert', 1 \ Geleid wordt en beftierd. & 0(



dekt de trouw der Buigerye, ' Met een geheiligd IFapehfchild, V.aar op de magt der Dwhglandye, ^ Fergeefs haarfcherpepylen [pilt. ly hoedt den IFaJikren Ingezeten Byalles,wat hemde Jlmagtfhenkt, Ily leeft, en werkt, en fpretkt en denkt ,
Zoo als zyn eerelyk-geweeten-, )al dwang nog kluif er dugt van 't breide loos bcwitid, ' Het nut en heilzaam/1 y'mdt. ♦e zuïvre Onfchuld, (ligt verwezen, Daar eigen w'llekeur gebiedt,} heft, dmr gyheerfcht, geen leed
te vreezen ' Den Magteloozen drukt ge niet. Uk leeft in zyn bezitting veilig, 'tZyarmof ryk jtzy groot of kleen, Elk zorgtvoor''tnutvan''talgemeen, [et Recht der fchaamlen wordt zoo heilig
fy u geacht, als H Recht van Hem, die tydlyk goed Bezit in Overvloed.



!M L A N ^ s 'Gy doet den nutten Handel levenn De Koopmanfchap, die handelt fchraagt, Wordt beft door 't vryë Folk gedreept» Zy fchynt gelyh eene fiere Maagd Die niet gedwongen maar gebeden, Niet hard gehandeld, maar ge ftreeld. HaatgunflhaarMinnaarmededeelt Die fchoone zal in Land of Steden Nooit tieren, daar de lucht, doo Dwinglandy bef met Haar d* ademtogt belet» _ Nooitzuttgyhaaren welvaarddrukken, j Gy laat den Koopman ongeftoorc j De vrugten van zyn arbeid plukken : i I Dies breidt hy, door u aangefpoord
ITen befte zvner Landgenoot en; Den Handel, daar geen dwang hen fluit,
Ma winft naar Ooft en Weften uit.. Hy vree ft geen Kneeylary der Groo tem I Leeft Zeeman, Kunftenaar en Am-i h bachtsman ten nut,
Zoo lang gy hem befchut.



CHRONYK VERKORT. 807^5
'Gy kyeekt den bloei der Weten- ff fchappen 3 I Gy zei haar Onderzoeker aan, I 'Om, onvermoeid, met nyvre flappen, U
/« 'tfpoorder Oefning voort te gaan. Nooit tracht ge V edel zielsvermogen De Rede, nooit de Denkenskragt Te dwingen, door een vreemde magt. E'k laat ge zien uit eigene Odgen. By ti is niemand, omdeyrugienvan zyrd Geeft, Voor'/ wocjl gevseld beyreeft, . \ \
yy Kroont doorluchtige Verftanden ' !
Beloont hun ylyt métfehat of eer: r/oor al, als V nut Her Vryë Landen Bedoeld wordt, door hun fchrandre Veer, ö« Slaverny mag Domheid kweeken, Op dat geen ftaafin 't moeilyk wei k Zyn heten breek, zyn onheil merk, ïypöogt een klaarer licht teontfteeken 'erdryft de Onwetenheid : en't blind vooroordeel vliedt, Uit uw verlicht gebied. . .
L G^2 WEt
fifll WlllllHl l ggESffiir '«Sfff



gffffi 'i i ffi
r^8o8 ZEELANDS ^; Gy leert de Volken dapper fïrydcn,: Bezielt hen met meer heldenmoed f Terwyl zy geen ge'vaaren myden.
Om eigen Haardjleên, goed en bloet' Te dekken voor vithsemfche Magten.i Wat byjlandkan hei wreed geweld ? Wat hulp in ""trookend Ovlogsvek Van zwaar gedrukte flaaysn wachten i Wie vecht niet willig, daar zyn hdrv van liefde brandt, ^ Voor *| vrye Vaderland,
'53 &y <*e^ ^en Godsdienft voor ge-t * vaar en,
En bergt zyn Kiniren in uw fchoot,: Als zy door Aartsgeweldenaaren
Vervolgd, van alle hulp ontbloot, , By u weer ruimer adem haaien. ' De Dwingtandy yoor reden doof Zal ligt het dwaalrnd bygeloof, Als '** haar verheft , doen zege-t praaien.
Ligt wordt haar Becttnh zei"/ doofi 7 dom en waf g-.meen,
rOp *i Outcr aangebeên. $ 't m



S* ■< ...SEC
CHRONYK VERKORT. 809Q //f Huicblaary, 't isGodö'nteering, «
Die door7 tgeweld wordt voortgezet, reen Godsdtenfl:, , «rt#r j^/w.? leering,
Ons bindt aan zagter Liefdewet, les wraakt ge 't dwingen van 't geweten
1 De Waarheid, die u'tmeejl bekoort, i Wordt onverhinderd aangehoord. T,y vreefl by u geen boei of keten; 'yfpreekt, door By geloof nog Dwing-
landy gekrenkt, . >
Frymcedig als ze denkt, ! 5
tfemoetdan'tOordnicthcïïryk achten, ö Vryheid ! daar ge uw Zetel yeft, 'aar onafhanglyke Oppermagten t Nooit krenken't Algemeene befl, mr Deugd, door vaflgeftelde Wetten Beloond , en de Ondeugd wordt verfmaad;
Daar ieder het belang van Staat 'al boven eigen voordeel zetten n onvermoeid het heil der Maatfchappy e zoekt, L Maar Dwingldndy vervloekt,



£}8ïo ZEE LANDS j 5l Bewaart, 6 vry gevochte Landen! | De Vryheid meer dan goud geacht:,. I Toont yder, die haarman durft randen, \ J Dit u als U waardig Nageftacht, Als zoonen van uw traave Vaderen i Die haar van Godsdienft vergezeld,. Verloftmi uit het Spaanfch geweld,, . Dat u hun bloed nog ft raait door de i Ad'ren,
. Bukt nooit voor *| ftaaffche juk: zo t bloeit uw Vryê Staat ■ • oL Tot al het aardfeh vergaat.
1' Vraag. Stelde men Oulings reeds$ zoo veel aanbelang in het genieten i der Vryheid?'
Antw. Ja, want men wilt toem reeds dat Vryheid, Biyheid gaf, zoo; wel als Moed en Dapperheid ; in 1 tegenfrelhng van nienfchen, d,e in ilaverny leeven :. Hiervan , da. de . I 'woo'.iers van Vrye Landen, een.i ander foort van menfenen lchynen,.:, dan die, welke "onder de Heerfchappy| \ van Dwingelanden zuchten i> dus-
verwon^



CHRONYK VERKORT. 8tl^| erwon by Grieken en Romeinen, j! .iet zelden een hand vol vrye men:hen, groote Légers van fïaaffche ^olken. Dit bleek ook in de Oude , iatavieren , die ter bekoming en ehoodenis der Vryheid, zelfs hun raderland verlieten, en zich hier en Iders nederfloegen, en al vroeg r an hunnen Heldenmoed ter behou- f enis der Vryheid (die zy niet dan I :n kolte van hun leven wilden verlezen ) proeven gaven -, en hier docr , zegens hunne Oorlogen tegen de f romeinen, by die Volken zelfs den oem verkreegen, dat zy de Dap- , erften van alle Volken waaren; en ï :hoon zy naderhand , door langdurige Oorlogen sefmolten , tegen ene zoo groote Övermagt der Roïeinen te zwak zynde, zich onderwerpen, aan den Roomfchen Staat; lefchiedde zulks niet als overwonne I 'olken, ,maar met beding der Vryeid, als Vrienden cnBondgenoöten; n hoewel men wil, dat het onzeker k
& ^_ GgJJ zyl1 ö



(|8i2 ZEELANDS .
zyn zoude , of de Inwooners vai Zeeland tot deeze Batavieren be boord hebben , zoo heeft echter dd ondervinding hevcftigt, dat men hun ook deezen Joffpraak niet kan be,twiften , ais {taande in het zeifdcl verbond met de Romeinen ; ook waaren zy in alles den Batavierer Rclyk, behalven dat zy door hunne Landaart en harder Luchtsgeftsl, noch ruim zoo moedig waaren, als. v3 de batavieren.
\ l Vraag. By welke gelegenheid, enom welke reden .kreeeeii d» Stedelingen den naam van Poorters ?
Antw. Wegens hunne getrouwei dienden , tn de belcberminge des Lands, vermits de Stedelingen van
IOuds ten tyde der Graafiyke Re-. gcering verpligt waaren, onder de t bamere van hunne Stad, ten ftrydej te trekken; en om dat hunne Steden 1 open liggende, door den Vyand ge- ■ makkelyk zouden konnen overrom- ■ -y peld^l
j&w' " 1 *eB3Xfr» tfffij



fep ii j$M$>* i ■ ■
CHRONYK VERKORT. 8x3g >eld worden , terwyl de meefte Vlanfehap in het Veld was , vertreegen zy van den Graaf de Vryteid, om de Steden te betnuuren, net Gragten te omringen, en met 1 Joorten te flm'tcn, en alzoo befloten' ;ynde, werd de naam van Poorten eeds in de Xli Eeuw by v'erwisfeing voor eene befloten' Stad gebruikt, • 'au vvaar fchynt afkom/Hg te zyn, j lat dé Burgers Poo-ters WöXderi ge- J loemd , en de Burgemeefters Poort-11 necflers. l\
Vraag. Houdt deeze verpligting Ier Burgeren, tot den Ktygsdienft log ftand?
Antw. Ja, in zekere gevallen; | traifneer de onvermydelyke dienit an het Vaderland dit vereii'cht; ge- 1 fk in de voorige Eeuw nog Com- \ agnien van Burgers uit de Zeeuwfche I uden uitgetrokken zyn, ter bezetng van eenige Plaatfen in Staats' laanderen , terwy! het Krygsvolk & G g g 5 ■ eldersQf
& 11



jjftffl i i -.staar* ,, —ecg*
£38:4 ZEÉLANDS i' elders moeit gebruikt worden; maarr I voor al zyn de Burgers verpligt tcrr I befcherming hunner Steden , waarj uit de Schutteryen en Burgerwagten 1 I ooifpronglyk zyn, welke voornameI lyk werden opgerigt, ten einde geen 1 1 vreemd Krygsvolk in de Steden zouI den behoeven gelegd te worden: I gelykook lbmmige S.ede.i, en onder 1 anderen de Stad Middelburg in het t ji =>|anr 1408 het Privilegie v 1 den
Graaf ve;kreegen hebben, van geene,. jS Weerbaarc Qéat is) Gewapende Manj fchap te moeten inneemen ; doch hier van zal by de Befchryving der Schuiteryen, Rethorikersen Burgerwagten breeder'gefprouken worden.
I Praag. Hebben de Burgers van de Zeeuwlche Steden zig ook niet beroemd gemaakt in eenen vrywiiiigen 1 Krygsdienit ter Zee, tot afbreuk van de Vyanden van het Vaderland? Antw. Ja, tot getuigen hier van, p zyn de Kruis- Kaap- of Commisfie- j v5 vaarten ;f i



CHRONYK VERKORT. 815 sarten ; zoodanig genoemd, om dat fel y met Schepen, die met Commisüe an de Staaten , of uit derzei ver aam van den Admiraal Generaal, oorzien, op den algemeenen Vyand jr Zee Kruiften, Kaapten, en hem eroofden van dat geene, waarmede y den Lande zogte fchaade aan te rengen ; deeze Schepen der Kiuisaarders werden van één of meerder igezetenen, vry willig en op eigen -ftentoegeruft,enmet(Commisiie) 11 f Vryheid als bovengemeld hiertoe» oorzien : Dikwils waaren deeze ^ \ kruisvaarders in een zoo aanmerkeyk getal, dat die byna eene geheele' )or!ogs-Vloot uitmaakten; en hoe ;eer in voorige Oorlogen der Zeeuiren Heldenmoed, ook hierin, heeft tkgeblonken, en hunne Kruisvaart lier te Lande gebloeid bebbe, blykt dit Zekere gedrukte Lyft, dat 'er in le Maand April des Jaars 1704 van Middelburg alleen zyn uitgevaaren , 112 Schepen met Cominisfien voorzien, jjk bemand^*/
j3|"| 1 mi 111 l^^^J3iff*:;MgMm°^^1^^^



r38i6" ZEEL AND S l bemand met 3361 Koppen , voeI rende 514 ftukken Kanon; behalvem I noch vier Schepen die ten zelvem ■ einde noch werden aangebouwd.
| Praag. Waarom worden de In-i I wooners van Steden nu Burgers 1
Igenaamd ? Antw. Het is zoo even opgemerkt, dat de Stedelingen wegens hunne, inwooning van Steden Poorters genoemd .wierden; en om die zelfde, reeden, werden zy vobrtyds ooki Burgenfesy dat is, Burgers geheeten;want het gcene wy nu eene Stad noemen , werd Oulings een Burgt of Poort genoemd, uit hooide e van derzelvcr Bewa!!ing,ofBevefting5 waarvan noch Zoo v'ecle Steden,, welker naam in Burg 'uitgaan , alsAardenburg , Domburg , Middel- ■ burg, en anderen; Burgers noemde : men die, dewelke zulke Steden be-■ j§ woonden.
{V Vraag\



CHRONYK VERKORT. 817^
Vraag. Hoe groot rekent men liet ^etal van Inwooners te Middelburg1.
Antw. Het juiftè getal van Ingezetenen , is moeilyk te bepaalen, wyl derzelvcr getal niet altyd even groot 's, en dikwüs .af of toeneemt, en gcene jaarlykfche telling plaats heefc; nen kan derhalven het tegenwoordig i;etal van Ingezetenen, niet dan by Gisreekening opmaaken, thans meent men, dat in Middelburg 25000 Inwooners zouden zyn. §3
Vraag. Zyn alle de Inwooners * f deezerStad Middelburg, Poorters of Burgers ?
Antw. Neen, dit recht vevkrygt men alleen door Geboorte , of door Koop , ook wel eens door Gii'te; de ectrgenopmde zyn door hunne Geboorte van zelve vry, de tweede worden tot.bet Poorter of Burgerrecht x leaelancen ; mits overbrengende goed béfcheid, van de Migiftrait hunner Jaaifte Vvoonplaa'S. «
den£|
igg ' ■ ' ^r-r-^^l



p8i8 . ZEELANDS
■1 den géwoonen Burger Eed doende en boven de Griffie koften betaalen de, twee Ponden Vlaams, vMf Stad Rechten; 't geen volgens Reiöluti van den 20 December 17S0. noc, verhoogd is, met zes Guldens, tet behoeve van den Armen deeze: Stad ; het Poorterfchap door Gifte wordt gefchonken aan alle de Predi! kanten, die van elders geroepen, ik | deeze Stad overkomen ; ook ver 8g krygt men wel eens het Poorterfchap ] I door gifte, wanneer iemand aan Stan ^ of Land, eenige byzondere dienftek heeft aangebragt, wanneer wel een: het Poorterfchap, als eene erkenteni, aan zoodanig een Inwooner geichon, ken wordt.
Vraag. Zyn alle de inkoomend. Poorters, tot het doen van den Bur, ; ger Eed verpligt ?
Antw. Ja, behalven de Doopsge» zinden, dewelke doorttisfchenkomfi h, van Prins Willem de& Eersten* & ■ 00b



P CIIRONYK VERKORT. 8^?£Ï
)ok van deezen Eed bevryd zyn, j nits doende , op hunne Mannen vaavheid , de belofte van de Bur;erlyke verpligting , die hen , even fcerk verbindt a's de Eed zelve.
Vraag. Welke is de zaakelyken nhoud van deezen Eed ?
Antw. Een Poort ervan Middelburg •erbindtzich, dat hy de Chriftelyke Jereformeerde Religie, en derzelvcr j ^effening, in geenedey manieren! al zoeken te beletten , of verhin- w 'eren; en dat hy den Lande en W Jraaflykheid van Zeeland Za\ ge- S rouw weczen , en alle der Stad I 'iiddelbnrgs ~ Rechten, getrouw zal Jj ■ndcrbouden, en met Goed en Bloed I et Gemeenebcfi: tegen de Vyanden jj lal voorftaan; en zoo iets ter zyner 1 .ennisfe kwame , 't geen aanliep § 2gen het wdzyn der Vereenigde II lovintien , het Graaffchap Zeeland, II f deeze Srad Middelburg, hetzelve I onder uitfte! aan de Overheid aan »



1^820 ZEELANDS
te geeven: Voorts beionft by, dat by den Overheden zal gtboorzaami en onderdanig wezen, en alles doen, dat een goed Poorter behoort, en' fclmldig is te doen.
Vraag. Voor wie is men gewoon: deezen Burger-Eed af te leggen ?
/tfflftv.-Oudtyds voor den Graave; of zynen Gemagtigden, thans'vóoïj een der Schepenen , in naam vani den Burgemeefter dcezer Stad.
§Vraag. Wat wordt 'er noch meer vereifcbt, om Poorter van Middel-', burg te zyn?
Antw., Eene bepaalde inwooning, binnen de Stad; want volgens eenti Oude Keure, gegeeven by Koicinci WiLLEUf, in 1253, zoo mogt mei mand Poorter wcezen binnen Mul-, delburg, of hy moeit in de Stac woonen, van Kersdag tot St. M.:ria Lichtmis, en van half Mey tol St, jans Mi/f 'e, binnen de Poot te 1 (dit was iuiit de tyd,. dat het dti h Buitenlieden minft mogelyk was, om
binnen'



CIIRONYK VERKORT. 82i£> nnen de Stad te verblyven, als /nde het voornaamfte van de Zaay i Hooytvd ) op dat geen Buiteneden , in Walcheren niet 'er daad oonende, Naamburgers van MiJzlburg zouden zyn, en, onder dat oorwendzel, Burgcrlyke Vryheden orderen; waarover te dier tyd reeds lagten inkwamen, waarom deeze urgers toen Buiten of Haagburgers eno'emd wierden : Zoo als ook Iders alle Burgers , die de volle . 'ooirechten genieten wilden , binnen . e Stad moeiten woonen, en niet 1 uiten derzelvcr Muuren , fchoon y in Stads Vryheden liun vcrblyf 'addenj niet alleen om,. nevens ndere ' inwoonendc Burgers , des achts huiiiie Wachten waar te neelen; maar voor al, op dat de Reéerders ten allen tyde op het eerfte >evel, by gelegenheid van Brand, Iproer, of aanval van Vyandcn, zich an hunne hulpe konden bedienen; a zelfs zulkcu, die niet' met Vrouw % H b h ©tt§
achts hunne Wacnten waar te nee- | ien: maar voor al, op dat de Re- I



r^822 ZEEL AND S £ sjj en Kinderen hun vafte en gednurige \ Ij Woonftede binnen de Stad hielden, I werden voor geen Burgers gerekend, li en mogtcn hunVrydom, als Poorter
Iniet gebruiken; doch, met'er Woon-' i wederkeerende, genooten zy hunne Oude Vryheid; elders verloor ook
Ieen Poorter zyn'Burgerrecht, wanneer hy zich een Jaar, en op andere:s Plaatfen maar zes weeken te zoek:< maakte , of verborgen hieldt, ten waare in 's Graaven of gcmecnen, 's Lands dienft zynde. Vraag. Welke zyn de Voorreek-' ten , den Poorteren of Burgeren vaïi \ Middelburg toebehoorende?
Antw. Behalven de Vryheid te vooren gemeld, zoo hebben de Burgers noch veele Privilegiën of Burgcrlyke Voorrechten, reeds ten tyde' c der Graaven aan hun verleend, en 1 waarop zy deswegens een volkomen' i Recht en Aanfpraak hebben; bevrydende ook hunne Huisvrouwen en. i p Kinderen, die na hun overlyden inji £$ veeleC






[ ^èAro/istr -^Ce*i- Teer d& ^tc-c^é ^'^C^^Ilz..:



-^tocy* ^nerscAaar, ^ ycvrzaal W A<rf ^fau&utzs a^^gg&gggT






\ CHRONYK VERKORT. 823^ vcele Voorrechten, ( bier na te tnel- 6?
' den ) deel hebben ; ook genieten 1
tde Poorters vecle byzondere Voor- I rechten , vooral in de manier van I
; Recbtspleeging , zoo in Appel, f
. Apprchenfie, Arrefl, Kamerrecht, f
' Pynbank , Flerfchaar , en meer I andere Zaaken ; vooral mag geen ! Burger of Ingezeten van deeze Stad , I of onder het Rechtsgebied van die I behoorende , om eenigerhande mis- I daad worden weggevoerd; uitgeno- & men om het Crimen Lafce Maiejlatis, ff of gekwetfte Majefteir. Behalven \ \ deeze zyn 'er nog veelc Privilegiën, doch in ieder Stad volgens eene by-
' Zöndere Goflume Vim den anderen on- ' deifcheiden, waarvan de voornaamlle 'by vervolg ieder op derzelver plaats
! zullen worden aangewcezen.
Vraag. Hebben de Poorters, behalven de reeds genoemde , nog
.andere Rurgerlyke Viyheden ? :
Antw. Ja, dewyl 'Zeeland, door deszelfs gelegenheid, bvzonder tot «
i H h h 2 ecn^J



jnS24 ZEELANDS j M een Land van Koophandel gefchikt ■ is, zoo heeft men al van Ouds toe- gelegd, oin aldaar den Handel aan- ■ merkelyk te begunftigen,en denzelven i meer en meêr 'aan te moedigen ; zoo zorgde men al vroeg voor den Koop- • handel door de Totvrykdd der r Burgeren, welke Tolyryhdd by eene \ Sententie van den Hove in 1500,. nog nader is bevcftigt. Den Nee- ■ rhisdoende Burgeren, werden ook; 'A vcele Vryheden" verleend, zoowel, ff als hun, die zich op het voortzetten i I f ea oeffencn van nuttige Konften en i Handwerken toeleiden ; waarom n men ook zulken , die van't zelfde, Bpdryf of Ambacht waaren , m by- • zondere Gildens, heelt f zaamen- ■ gevoegd , cn hen met Wetten ent Voorrechten begiftigd, doch waarvan het jammer is , dat veele der- ■ zeiven reeds in onbruik geraakt zyn.i, Vraag. Wat onder'.'cheid is er, tusfeben Gilde en Ambacht? a, Antw. Ambacht is tëtaig Handwerk I
h



| CHRONYK VERKORT. 825 £J
1 of ander Eedryf, maar G//<te, een f É^z'elteh-i}) van Menfchen, welken, ■volgens zekere valtgeftelde Wetten vcreenicd, zich in dezelve Handwerken of fecdryvên bezig hielden ; en die uit hunne Leden ook Beftuurders verkooren. Men wil , dat in de 'Oude taal, 't woord Gild of Gilde, Ö6k een gemeenfcbappelyk Woon- en Tafclgczelfchap aanduidde, zoo dat, eigemlyk gefprooken , is Ambacht I het Etedryf zelve , en G/ftfo , het {: [ vereenigde Lichaam dier Ambachts- 2* lieden : Aïioeuel dikwils Gilde en I' Ambacht, onveri'chillig verwisfeld , en voor hetzelfde genoomen worden.
Vraag Wat verltaat men door het tyoord Gildens?
Jtriw. Het woord Gildcns, werd Oülings ruimer en uitgebreider geuruikt, als zynde te clier tyd niet II. ïegts bepaald tot eenjg Konftwerk )f Ambacht, maar ?cr waaren zelf itaiizienlyke Collegien , die met « Hhh 3 deezen^3



J3826 ZEEL ANDS j|| ' deezen naam benoemd wierden, zoo 1 als by voorbeeld, het Gilde van 1 ' Rhetorica, en de drie Gildens der r Schutteryen. Thans verltaat men 1 i door her woord Gilde , eene ge- • veftigde Maatfchappy, Genootfchap.1 of t' Zaamenkomit van Burgeren,, een en dezelfde Kond oeffenende, i of ook een en hetzelfde Werk doen- ■ de; en welke alle aan zekere be-1 paalde Wetten , tot bun Gilde be- •
fhoorende , gehouden zyn , en dam ook in der Gilde rechten deel hebben,, zoodanig dat de onwilligcrs doori Dekens en Beleders , ter betaalinge van Boeten of Jaarpenningen, by; Gyzcliug konnen worden genood-i j zaakt.
Vraag. Zedert wanneer zyn de Gildens al bekend geweeft ?
JJntw. In Frankryk en Ulrechl werden dezelve omtrent eenen tyd opgerigt, in 't Jaar 1261: fchoonde, , naam van Gilde, ter beteekenis var. *S zekerei



| CHRONYK VERKORT. 827^3
zekere Broederfchap of Maatfchappy W .tot een bepaald einde.ingefteld, hier .te Lande wel een Eeuw vroeger zy 'bekend geweeft: nochtans ontfangt ïmen, wegens de Handwerk- oïNeeringdoende Gilden.1;, eerft eenige aanleiding uit her. Privilegie van 'Hertog • Willem van Beyeren van de XIV. :Ecuw, ook zyn 'er in de XV. Eeuw reecis vier Hoofd - Gildens binnen \Middelburg opgerigt, zoo- als daarna dn 1534^ ook reeds Publicatien te- j t gen den invoer van buitenlandfche ï| Goederen, ten behoeve der Gildens W geordonneerd en bepaald, en in vol- [ gende cyden vermeerderd en beveiligt zyn, waardoor de Konft- en Hand' werken meer en méér toenaamen, en de luifter en het aanzien der Gildens merkelyk verbeterd zyn.
Vraag. Zyn de Gildens Oulings reeds van een groot aanzien geweeft ? I
Antw. Ja deeze wierden toen I reeds als een voornaame zaak in den L Hhh 4 Bur-^J
ffi ■ 11 ,_4xat*



j^828 ZEELANDS $| %$ Burgerftaat aangemerkt, zoo dat zy in 't Jaar 1455 , als ware het de klem der Regeeringe in handen hadden, dewyl niet alleen geene Schattingen of Laffcen konden worden gee'. heven , zonder toeltemminge der
Gildens, ( zoo als in Vlaanderen en \ ! Brabant nog in gebruik is) maar • ook werden in fommige Steden de i j Raaden door de Gildens verkooreu, j en jaarlyks veranderd , die dus in de 1
§Vergadering de Burgcry en Gildens j reprefenteerden , en hunne, zoo wei < als de gemeen e Belangens hielpen ' bevorderen. En elders, te weeten te Utrecht, kon niemant een Lid der Regeeringe zyn, ten ware hy een Gildebroeder van 't een of ander Auibaehts - Gilde was; hieruit oncRont, dat veeleEdellieden, dewelke eeuigen invloed in de Burgerlyke Regeeringe zogten te verkrygen, genoodzaakt waren , zich in het een of ander Gilde tebegeeven, om m zich door een beproefd gedrag by J E? de«$J



| CHRONYK VERKORT. 829^ den Burger re veraangenaamen, niet '.zoo zeer om de AmbacbtsbezighoIdén te oefFeuen, als wel, om door een gemeen en dagelyks verkeer met !de Burgers, bekend te worden, te^i einde zy konden merken, wie al- of niet tot het Regeerings - Ampt gefchikt was; waarin de Burgers, als een aanmerkelyk deel der Maatfchappy uitmaakende, het grootfte belang hadr iden, en op dat men deede blyken, dat Regenten en Burgers tot een en dezelfde Clasfe van Menfchen behoorden, fchoon zy ailecniyk door de waardigheid, aan de Perfoonen der Regemen toevertrouwd, en niet door eenen erfelyken rang van de overige Ingezetenen onderfcheiden waren.
Vraag. Waaruit blykt nog meer
het aanzien der G.!dens?
Antw. Uit hunne aanzienelyke 'Gildckamers of Iluizen, voorzien van j'.ooLe, ruime en Kondig verheide Hhh 5 Zaaien,^
Sa» 1 ■' MmS$& dDri



ffi
^830 ZEELANDS jj ^ Zaaien, gefchikt ter byeenkomPc der i Gildebroederen, zoo ter verrigting 1 van Gildezaaken, als ook om zich fomtyds met eikanderen te vervro- ■ lyken, of tot meer andere dienften;; waarvan 'er thans noch maar weinigee by ons te vinden zyn.
Vraag. Zyn 'er noch andere by-. zonderheden op te merken, ten aan- zien der Gildens?
IAnt-w. Ja, Oulings hadden de Gildebvoeders, ten minften derzei-, ver Overlieden, rokken, Palluurcngenoemd , of een ander zigtbaar tceken, waardoor de Gildens van: elkander onderi'cheiden werden , welk, teeken zy droegen, voornamentlykl ten tyde van plegtige Omgangen ójb andere byzondere Plegtigheden, im dien tyd gebruikelyk; welk teeker, I dan het Livrey van zodanig een I Gilde genoemd vvierd; vermoedelylv I hiervan , dat de Gilderokken o. i Mantels, by de meefte.Gilden ijpi



CHRONYK VERKORT. 831^5
n gebruik zyn , doch thans niet a loor de Overlieden , maar alleen loor hunne Dienaars of Gildeknegts iy zekere gelegenheden gedraagcn «orden. Ook hadden zy. het recht, >m nevens andere aanzienelyke Colegicu, hunne Dienaars in' het bellenen vim dit hun Gilde-Ampt, van ilkander, niet alleen te onderfchei3en , maar ook achtbaarheid by te setten , voornamentlyk door het iraagen van een zilvere Bus of Plaat, 1 t waarop een kenbaar teeken van« ieder Gilde was afgebeeld; fommigen w hadden dit op de Gilderok of Pal- } luurc, alleen geborduurt, anderen op eene geflagenc Zilvere Plaat of Schild, zoo als zodanige Busfen of Schilden, ; nog tegenswoordig van de Gildeknegts der meefte Gildens, by zekere gelegenheden gedraagen worden.
Vraag. Hoe werden Oulings de Gildens onderfcheiden ? *
Antw. Te dier tyd had men hier en elders tweederley foort van Gil- jk dens;§3



C^32 ZEELANDS j l dérjs; deeze bcftoudcn uit byzon- • dere Gcuootfchappen, die zich ookk tot onderfchcide verristingen bepaalden ; de eerften hadden zich t' zaa-• 1 mengevocgd , om cenige liefdewer- • ken gemeenfchappelyk. te oefenen,, en wel byzonder om voot eikanderen.) tc bidden, en op gemccne' koftcn.i Altaaren te flichten, en tytètcn op;i dezelve te laaten doen, en nok jaar-lyks eene Maaltyd met elkandcrena
§te houden ; onder deeze had meun zoo wel Gilden van Vrouwen, alsc van Mannen. De. anderen waren i Genootfchappen van Kooplieden off Handwerken , de meefteu hiervan, verkooren zich ook eenen Befcherm- ■ Fleiligen , vvaaraan zy ook eenen ■ Altaar tocwydden, gewoonlyk in eene der Parochie - Kerken , waarvan dei overblyfzels in de Abtdy of Nieuwe,. i en in de St. Pïeter- of Oïide, zoo als ook in de St. Barbara Qapel of ! Gafthnis Kerk , binnen deeze Stad,.
&noch zigtbaar te vinden' zyn ; bJykenqel



CI1RÜNYK VERKORT. 833^ kende uit dc nog overgeblevene | i?cfchildcrde Glasraamen vaii vcrfcheide Gildens , waarin men niet illeen hun Bedryf, miiar. ook het j Wapen en den Naam van ieder Over- | ieken, en die der verdere Overlie- ! Jen. Kondig ziet afgebeeld, zodat \ lie Gildens vermoedelyk ook hunne Altaaren aldaar zullen gehad liebben; /an welke Altaaren, by dc Befchryving van ieder Gilde breedcr zal ge- j prooken worden. De diend , de- i .velke op die Altaaren gefchiedde, « werd door de Gildens behaald; zelfs *f ie Burgers van Arnemuideii, die in j .'enige Gildens waaren opgeteekend, noeden jaarlyks tot onderhoud deezer Mtaaren te Middelburg eene Schatinge opbrengen , betaaiende ieder j'.ldebroeder zes duivers. Te dier vd hadden de Gildens ook hunne j '3,ocesJieti, of plegtige Ommegan;en, zoo als die van Arnennaden, »ok gelioudu: waren, om door een tunnel' Gildens, ieder op zyne beurt y
heta



r^8-54 ZEELANDS g< w liet H. Kruis by Ommegang in de 1 I St.Maar lens of Weftraunfter - Kerk : 1 te Middelburg, jaarlyks en op eigen I koften ten toon te ftellen, en moes- ■ ten nog, de drie Schutters Gilden 1 van Arnemuiden , met Wapenen, , Trommelen , Fluiten en Wagens, , op deezen Jamiykfchen Ommegang, te Middelburg veifchynen. Deeze Gildens hadden ook hunne Jaarlykfche^ Maaltyden , wanneer de Altaaren 11 j \ ongemeen verfierd , en met buiten- || gewoone Feeftzangen vereerd wier- • 1» den ; de Gildebroeders droegen 1
Iieder iets tot de koften van ditt Feeft, en hiervan is oorfpronglyk,, dat het GiWe Geld , of de Jaarpen- ningen, die nog Jaarlyks tot heti j houden der Maaltyden en andere .'
koften worden opgebragt, nog elders: I den naam van Jaarzangen draagen.i j Ook wierden op of omtrent den tyd, der Jaarïykfche Maaltyden, gewoon-, lyk nieuwe Overluiden of Regenttnt $ verkooren , en de Verkoorene by; £5 deeze::
j^j ffiggs«Es^s<£&v3iP ïffiv



CHRONYK VERKORT. 835^ deeze Maaltyd niet tegenwoordig » \tynde, pleeg men in fommige Gilden, j setjj Ruk van de Paftey, die men op deeze Maaltyd voordiende, f huis | e zenden , waardoor hy kennis ;reeg , dat hy tot Overman was , ;iangefteld . en verkooren ; voorts: ■ aaddën de Gildens ook Armbusfen, I vaaruit behoeftige Gildebroeders onJerhouden werden, zoo als dit ge- f iruik by fommige Gildens nog } I jlaats heeft, zelfs zoo, dat daar 11 11't voor de Ki anken wordt gezorgd, Jat zy van noodisie Heel- en Genees- 5 ': neelieren en Middelen, in fommige Steden uit deeze Armbusfen worden I roorzien. Oulings pleeg men zoo wel lanGilden als aan andereGeftichten by feftament ofuitterften Wille, te Lega- i eeren, ook wel gefchenken van Zilver >f andere Koftbaarheden , ter geiagtenis aan de Gildens te verëeren. j
Vraag. Welke zyn de nog overeblevene gefchilderde Grasraamen er Gilden, in de Kerken zoo even js, enoemd ? Antw.fjj



2^836 ZEELANDS $1 \f sintw. In de Oude oi St. PietersKerk, op het zoogenaamde Choor, . vindt men noch genoegzaam ongei'chonden , vier gefchilderde Glasraamcn : het eerfte verbeeldt, het t Schoenmakers-Gilde, en daaronder t leert men, zoo als op alle de GildeGlaazcn , de naamen der Regenten 1 van dien tyd, met het Jaartal 1C69 : In het tweede vertoont zich het t Broodbakkers-Gilde, cn daar onder r
11671. Het derde verbeeldt in de; vier gekroonde Hoofden, bet Metlldaars , Loodgieters, en Schalie- • dekkers - Gilde , onder ftaat 1657- • In het vierde, behoorende het Timmermans-Gilde, ziet men het Afbeeldzel van St. Jozsf, in bet: zelve leeft men: Bouwd Gods Kerk,, ónder ftaat 1620. Aan de Zuidzyde der Keik ziet men de Glasiaamcn, van het Zyde, IVollc , Luhnkoo-pers en Kramers - Gilde, onder het. 1 eeifte ftaat 1691; verder z.et men, A dat van het Kuipers - Gilde, alleen; f«* maar,



CHRONYK VERKORT. maar kenbaar aan hetVVapen,zynde het fer Gefchilderde byna geheel onkenbaar, f en zonder Naamen of Jaartal, ne- 1 vens hetzelve is dat van het Smits- I 'Gilde, en daar onder 1697; bier op I volgt, dat van het Kleeryerkoopers- I Gilde. Voorders zyn 'er no? ver- I xheide andere Glasraamen, waarin I :e vooren de bedryven der Gildens I ook waaren afgebeeld, zoo als dat I van St.Jans, Slachters, Schryn- \ werkers, Wo'genmaakers, en an- L leren ; doch waarvan de Gefchilderde ff Slaazen zoodanig gefchonden zyn, « dat de Afbeelding of Byfchriften ' net meer kenbaar, en van fommijen geheel vernietigd zyn; nochtans >lyft het ondeihoud daarvan ten code der Gildens, aan welken dezelve oebehooren. In de Abtdy of Nieuwe Serk ziet men ten Zuyden , no* , genoegzaam ongefebonden, het Gefchilderde Glasraam dér Kooplieden, 'erbeeldende de Koopmans - Beurs' nede met de Naamen der Overlieden T i i
1 . , ' .v — w
«jrcicnuoerae nyna geheel onkenbaar,
V«ll



ZEELANDS < % van deezen tyd, onder ftaat het Jaartal 168a, in het Wetten der Kerk,, is geplaatft dat van het groote em kleenc Schippers-Gilde, onder hetl laattte ftaat 1652, ten Noorden Haat:! dat van het Veltewaarers , Graan ,, Kinnen en Glasverkoopers - Gilde,, mede niet dc Naamen, doch zonden Jaartal ; eindelyk ziet men nevens; 'het zelve, dat van de Kruideniers,, Apothekers, Drogiften, Tabaksverfakoopers, en Suykerbakkers: onder 1 §§ de Naamen ftaat 1682. In de Bar-W bara Kapel, of Gafïhuis-Kerk vindti f} men ook nog drie Gefchilderde, | Glasraamen , der Gildens , als dat | van het Wagenaars- en Sleepers-' f Gilde, onder de Naamen der Over1 lieden van deezen tyd, ltaat 1636, 1 verder ftaat dat van de Wagenaars, I berydende het Veer van Middelburg; | op FVUfingen , onder Haat 1657. | Eindelyk vindt men , ten Weften der. | Kerk, dat van d: Draaij<.rs, Wit4 werkers , Blok- Spaanfchc Stoel-



CHRONYK VERKORT. 839^
.Z^6'. en Borjlelmakers, onder de s3 'Naamen ftnat I68ó.
' .Vraag: Hoe wierden Oudtyds de Gildens benoemd?
Antw. Dik wils werden dezelve I naar hunnen Befcbermheiügen ge- j heeten, zoo als van fommigen nog plaats beeft; als : daar is bet St; Lucas, «Schilders, het St. Elny, ör Smeden, het St.Jans, ofZakkedragers, en meer andere Gildens; ' Joch doorgaans worden de meefie i, benoemd, naar hunnen Koophandel, f : Neering, Konft- of Handwerken.
Vraag. Hoe veel Gildens heeft 11 nen te Middelburg? Antw. Men telttiians van deNeerin*loende Handwerkers,of anderen, binten Middelburg, 98 onderfcheide BeIry ven,dewelke tot 45 byzondere Gillens zyn gehragt, dewyl fommige van he bedryven, (hier na ce melden) tot kfii Gild zyn t'zaamengevoegd; welke 'zamenvoegingjten minfte van veelen nogelyk al heeft plaats gehad, voor &
v Iii2



r>840 ZEE LANDS || «.de tyden der Hervorminge, ingevalle !
T elk afzonderlyk bedryf op zich zei- .
I ven, de kollen niet konde draagen, ,
I die tot verfcheide Gilden behoeften i f vereifcht werden, als mede die noo|| dig waaren, tot onderhoud van den
II Dienft, die in eene der Hoofdkerf ken, of Kapel, op eenen byzonde-
] ren Altaar pleeg verrigt te worden; ; I en dat daarom eenigen zich t' zaamen- ■ i voegden, om gelykelyk deel te heb- ■ fllben, aan de voordeden, dewelkei ff men zich van zulk eenen Dienft be- • & loofde; doch deeze t' zaamenvoe- • s sing is hier niet zoo zonderling, als s wel elders plaats hadde, wyl men 1 hier °een Frulteniers, met Bont- ■ werkers, of Chirurgyhs met Klom- pemaakers beeft vcreenigd; maar dc; Bedryven zoo na, als 't meelt voeg-lykwas, by den anderen tot een; ! Gilde gemaakt heeft, en fchoottJ, i terftona met de openbaare invoering ! der Kcrkbervo'min.ee te Middelburg £ in 1*74, de Altaar Uienltcn bebbefl Pa opgei
KJ1. •



CHRONYK VERKORT. 841 £5
'opgehouden, en door de Regeering inu veranderd zynde, de Kerken van Idezelve zyn gezuiverd, fchync even- ' iwel" de vereeniging der Gildens ter * goedmaking van andere benoodigde koften te zyn gebleven, zoo als die nog by fommigen plaats hebben, en ook onder eene gemeene Regeeringe beftuurd worden.
Vraag. Aan wie ftaat het Beftuur der Gildens, te Middelburg? .
Antw- Oudtyds alleen aan vier of f| imeer Perfoonen , door de Gilde- H j srocders by meerderheid van ftem- j men gekooren, en mogelyk ook oeëedigd, dewyl de Overlieden in deezen tyd, Gezwooren Dekens, Be- I 'eyders, of Beleders, ook wel Ouderlingen genoemd wierden; elders loemt men die Overmannen, Over- I lieden, doch hier ter Stede, worden I ,:y doorgaans Regenten, of Dekens ;n Beleders genoemd; doch na de Dvergave der Stad, is by Refolutie & Iü 3 van$3
^j; ■ ■ "■ r TiEr^BrT 1—1-£2



R842 ZEELANDS < « van den 24 1574, door de »
Regeering van Middelburg, aan alle : 'de Schutteryen, Gildens en Ambach- ■ ten , geordonneerd , van wegens i hunne Gildens behoorlvke Rekeningetedoen, en uit het Collegie I van Wet en Raad, een Overdceken
((over hunne Gildens te verzoeken;; zoo dat zedert deezen tyd, ook een Lid der Regeering, over één of meerder Gildens als een Opperbeftuurder, , aan dezelve is toegevoegd, die dcn-i naam draagt van Overdek* n, om,, onder zyn Opperbeftuur, en de mëdewerkinge van Leken en Beleders,, de mindere gefchillen tusfcben Giidebroeders of anderen het Gilde makende , op eene min koftbaare : wyze, door hun Gezag te vereffenen,, of, zoo de zaaken van meerder gewigt t zyn, die in Wet en Raad voor te 1 draagen , om alzoo het Welzyn en 1 Voorrecht, van zulk een Gilde te; helpen bevorderen, en, met de Re- « geering in Perfoon., daarover zelve e JL5te handelen. VracgX



CHRONYK VERKORT. 843£j Vraag. Door wie worden Oy<?r- s ^ dekens en verdere Regenten aan: gefield?
De Heer Overdeken, als een Lid uit het Lichaam der Regeeringe, ontfangt zyne aanflelling 1 daartoe, uit de Regeeringe zelve; doch de andere Regenten, te weeitcn, Deeken en Beleders, worden uit !de Gildcbroeders genoomen ; want niemand,' dan die een Gildebroeder is, J kan tot Regent van het Gilde wor- W den gekooren ; en deeze Verkiezing %£ moet door de gezamentlyke Gilde- J' broeders gefchieden, met meerderheid van Remmen , die doorgaans op de Oudften, of mceftkundigfte J Gildebroeders wordt uirgcbragt.
Vraag. Hoe dikwils gefchiedt de verandering, of vermaaking der Regenten van de Gildens te Middel- \ burg? !
Antw. Deswegen is geene vafle : bepaaling, wyl fommige Gildens om & I Iii .4" de£J



—
J3844 ZEEL A ND S $
de twee, drie, of meerder Jaaren, worden veranderd, andereu houden 1 daarin geenen bepaalden tyd; doch, , wanneer zulksgcfchiedt, moet door- ■ gaans door den afgaanden Deken,, wegens de Inkoomlten van het Gilde,, onder zyne bewaaringe beruft hebbende, zoo van Öntfang als Uitgaaf,, aan den Heer Overdeken , en de: gantfche Broederfcbap , Rekening , worden gedaan; waarna door rheérdeiheid van Remmen, nieuwe Over- ■ 11 luiden Worden gekooren , en het baatelyk Slot der Rekening en andere zaaken, aan den nieuwver- ■ kooren Deken overhandigd; welke plegtigheid doorgaans met een vriendelyke Broedertnaaltyd (zoo de Inknomllen dit toelaaten ) beflooten 1 wordt.
Vraag. Door wie worden de : Gildens te Middelburg bediend ?
Antw. Door eenen Gildeknegt, & Knaape genotmd, dewelke door "de 15 Over^



i CHRONYK VERKORT. 845
; Overlieden doorgaans uit de Gilde- ( 1 broeders , doch' fomtyds Ook wel buiten dezelve worden aangefteld; :en by "fommige Gildens moet de ijongfh'Gildebroederdeze Plaats waarmeemen, tot dat hy door eenen jonger Gildebroeder hiervan wordt afgekort. Deeze Gildeknegts zyn Verpligt , in alle Gildezaaken de Överlied n, altyd ten dienft te ftaan , zoo tot het invorderen van Jaarpenningen, bedienen van Proefmeefters, i [ Gildemaaltyden en meer andere zaa-1| ken, en zyn bovendien verpligt, de 1» . Onvrye Perfconen , dewelke tegen de rechten der Gildens aangaan, ' waarvan zy berigt erlangen, aan de . Overlieden aan te brengen, op dat dc nadcelige gevolgen, daaruit te 'wachten , geweerd worden, en de Gilderechten ongefchonden bewaard : blvvcn.
Vraag. Wat Wordt 'er vereischt, om een Gildebroeder te Middelburg \ te konnen zyn ? & üi 5 Antw.ZJt



20346 ZEELANDS {<
w Antw. Niemand mag ingevolge ' de Oude en ondcrfcheidene GildeOrdonnantien, dewelke by Refolutie ; van Wet en Raad, den vj'juny 1775,' nog nader beveftigd zyn , in eenig Gilde worden aangenomen, ten zy >' by een Poorter of Burger der Stad i is, bet zy door Geboorte of doorr Koop, waarvan de eerften bun Doop- BxtraSt, en de laatften \nm Acte x*\v\ Poorlerfchap den Overlieden moe- -
ttcn vertoonen, eer dat zy tot Gil- debroedeis mogen worden aangeno- • men. In de meefte Handwerk-Gil- • den, moet iemand twee, drie, ofi meerder Leerjaaren hebben gediend,. voor dat hy zyn Proef of Meefterftukk mag maaken, en in het Gilde ont-fangen worden. By de ineefte Gilden 1 worden de Leerlingen ook in- ofii aangeteekend , waarvoor zy eenig,; Inkoomgeld, ten behoeve van het:' Gilde, moeten betaalen: ook zyn de t Gildebroeders van fommige Gildens: * verpligt, des verzogt zynde , met



CHRONYK VERKORT. 847^
het Lyk van een Gildebroeder of » van deszelfs Huisvrouw, ter Begravenis te gaan; en die zulks verzuimen, vervallen in eene boete, ten | voordeele van het Gilde. Veelc Gilden houden ook een zwart Doodkleed , of Pelle, fommigen ook wel j twee zilvere Schilden, op een zwart j fiuweeien Kleed, om.by de Begraavenis van zulken, die tot het Gilde betrekking hadden, over het Dood- J kleed op de Lykkift te hangen; op' A > de Schilden, ziet men het teeken f| ,van zoodanig een Gilde, fierlyk af- W geheeld; de meefte Gildens hebben ook een eigen Doodbaar, die ;mede met een kenbaar teeken, of den Naam 't van Gilde is befchilderd ; ideeze beide konnen tot eenen geiringen prys by de Begraavenis van icenèn Gildebroeder of deszelfs Huisvrouw, van wegens het Gilde ge■ bruikt worden.
Vraag. Waarom moet een Gildc* broeder ook Poorter van Middelburg_ a Izyn? Antw-xJi



top
IO843 ZEEL ANDS { ^«/w. Te vooren is reeds opge- I merkt, dat het Gilderecht een voor- ] naam deel der Burgcrlyke Voorrech- H ten is; en dat dit den Burgeren:i
1alleen Vryheid geeft om Poorters-Neeringe te mogen doen, in tegen- ■ Helling van anderen, geen Poorters s zynde, zelfs de iuwoonende Gees-telyken mogtcn Zulks niet doen; ge-lyk in vroeger tyd te Middelburg dec Bogarden, het Boekbinders bedryfi ocffenden, en zelfs de Levering vana Comptoirbehoèften, aan deSchryf-'kamer op 't Raadhuis hadden; ook) niet de Inwooners van het platte, Land, als alleen onder hun Rechts-:gebied. Men pleeg wel eens de. Gilderechten aan Vreemden toete-ftaan, zoo dat zy niet alleen Gilde- ■ rechten, nevens de Poorteren ge-nooten ; maar zelfs boven hun, voornaame Burger-Ampten bckleod- ■ den, zonder ooit den Burger-Eed te.i hebben afgelegd; doch hierin is door i j de wyze fchikking der Regeeringe;



^CTRONYKE^RKORT. in 1775 voorzieninge gedaan, zoo y dat nu niemand tot het Gilderecht mag worden tocgelaaten, ten zy het Iblyke, dat hy waarlyk een Poorter deezer Stad is; geevende dit een I aangenaam vooruitzigt, dat ook an- I dere inbreuken tegen de Gilderech- I ten der Burgeren, door die zelfde j ,hand zullen worden geweerd, dewyl I landers de Burger in zyne Voorreek- I ;ten zoude verkort , en hierdoor in f de middelen van zyn beflaan ver- \ zwakt, en onbekwaam worden ge- ff maakt, tot het draagen van Stads *p ien 'sLandsLallen, daar integendeel j de Buitenlanders, ten kofle der In- I gezetenen zouden worden verrykt, I en de Inwoonende Burgers verarmd, J en alzoo de Welvaard der geheele I : Burgerrraatfchappy, die niet dan door I !de handhaving van Voorrechten en I > Vryheden beflaan kan, den bodem I worden ingeflagen.
) Fraw.KjlL



ÏO850 ZEE LANDS Q
*3 Vraag, Om wat reden moet men ï by Handwerks-Gilden, ten Proef of Meefterftuk maaken ?
Anhv. Dit is van eene groote en algemeene nuttigheid ; opdat men niet als welgeöeffendc en bekwaame Leden, ook tot de HandwerksGilden zoude toelaaten , wyl niet flegts het welzyn van den Handwerker zelve , maar ook de Roem en Luifter.der Gildens, en ook die j
§van de geheele Maatfchappy , ten j , hoogden daarin geleegen is; waarom |i dit mee alleen by de Handwerken,? maar ook in meelt alle zoo hoogere j als langere Clasfen der Maatfchappy, ieder na zyne byzondere gelegenheid j fchynt te zyn ingevoerd, opdat men } niemant tót het bedienen van een j Burgerlyk of Kerkelyk - Ampt toe- j laate, dan na een naauwkeurig on- I derzoek nopens zyne bekwaamheid. Even om dezelfde reden fchynt het j maaken van Proef- of Meejterjl ukken, | » by de Gildens te zyn biftemd, om jjj! i$ vanjl
■ ■ » ; sStf



CHRONYK VERKORT. 851^
van de bekwaamheid van zulk een a ^Handwerker te konnen verzekerd zyn; waarom een der voornaamfïe Werkftukken, die tot het bedryf van zulk een Gilde bchooren, door Iden Proefdoender moet worden gcrmaakt; cn dit in alles wel verrigt zynde, wordt hy in de Gildereohten lals eene Medebroeder aangenomen; leiders fielt men zulk een prys op een vernuftig en Konflige Handwerker, dat hy niet alleen in de ge-< 1 rrneene Voorrechten, als een Gilde- || broeder, nevens anderen wordt toe- \ \ tgelaaten , maar dat zyn Proefïtuk imeer dan gewoon buiten andere uitmuntende, hem door de Magiftraat veel Eer, ja zelfs ook ter aanmoediging van zyn Vernuft byzondere erkentenis wordt toegevoegd, hétKeen by ons alleen onder fommige iGenootfchappcn maar plaats heeft.



L



Prov'mtiaaleImpoftenvan Zeeland. RAzyn. Betaald per Stoop i Stuiv. Sz Moèrwyn, en Zu uririg-A/.yn van buiten de Provintie. 2 Stuiv. iBeestiaal. Betaald den 7. Roóppen. JBoter. van buiten de Provintie. Betaald § Ton van 40 1 Guld.
Billier. 3 Stuiv. Bokking, van buiten, Betaald van de ïoó fluks-. 3 Stuiv. SBier Zeeuwfehe, per Ton
Bet. voor Burgers 1 Gl. 4St. Voov tappers 3 Gl. St. 1 \ Braxdewvn. Bet. per Stoop 8Stu'v. jf| . per Anker 6 G). 3 St., Bijliet 6 St. H \
zamen 6 Gl. 14 St. Brandhout, van huiten de FrovBetaald den 10. Kooppenn. Gemaal Tarwe, in de Stad de Zak 2 Gl.
-ten platte Linde. 34 Sr.
B.nf.Ti',m de Stad de Zak iGl.
— ten platte Lande 15 St. Boekweit de Z;:kv | 84 St. üarjtetGort, dc Goefcbe Zak 15 Stuiv. deMidd. £ak 14 St & B BillietperZak -Sr.{^j



«PI
2^ Prcyintiaale Impoften.
Koolkn. Betaald per Schaal. 3 St.
Billiet tot 10 Schaalen toe. 2St.
Smits, de Hoed. 16 St.
Wyn. Bet. per Stoop, voor Tappers 5i Siuiv. ,
IRenderen 12 Perm. . zamen sf Stuiv» Betaald per Anker 4GI. 14 Stuiv. Bet. per Stoop voor Burg. 4I Stuiv. Renderen ï2Penn. zamen 5? Stuiv. . , Betaald pdr Ankei' 4 Guld. 4 Stuiv. , Billiet per Anker 3St. » Turf. Betaald per Laft. ó Guld. Billiet. 8 St.. Tabak. Betaald per f§. 3 SS. gekorven van buiten per fg. 6 St.. Snuiftab. van buiten per f§. 6 St. Carotten, per 3 St. .
Zeep. Betaald per Ton van 240 §§» 10 Guld. 4St. . harde Zeep, perfg. i2Penn.. Zout Betaald per Zak. 4GI. is>St.. Quotifatie van 4 Per (bonen 0 ióSchell., waarvoor zy één: $ Zak Zout mogen haaien. \
.««aa t&j



(Order op het Afraaren der Beurtfchepea
Van
IMIDDELBURG op ROTTERDAM, Vaarenalle Dagen Voordenmiddag af? omtrent op die Uuren, gelykde onderftaande Tafelaanwvft.
\ Van 1 April tot 30 Van 1 Öftober tot jt Sept. op Nieuwe of Maart op Nieuwe of i Volle Maan, 's Mor- Volle Maan,'sMor:gens, tcnhalfioUr. gcns, tenhalfioUr. tDag daar na quar- 1 Dagdaar na quartier over 10 Ur. tier over 10 Ur. :i Dagen daar na ten iDag.daar na ten 11 11 Ur jDag.daarnahalfii } Dagen daar na ten 4 Dagen nictvaren.
half iiUr:. HB.Tenwaarcdeeyt
4 Dagen daar na ten invalt op een Dag
half 6 Ur. wanneer de Am, J Dagen daar na ren ' fterdamfche Bode half 7 Ur moet vertrekken. 6 Dagen daar na ten Vaart dan ten half 1 half 8Wr. ? Dag. daar na half? ; 7 Dagendaar naten^Dag.quart. over7 half oUjr. 7 Dag. daar na ten 8 Op Qjtflrtier Maan Op Qjtart. Maan ten 9 tenhalf^Vrtn. 1 Dag daar na q. v. 10 i Dagdaarttaq. ov.9 1 Dagen ten half 11 : 1 Dag.daar na ten 10 J Dag elfaar na ten ti ï Dag. daar na"ten ^ 4 Dag. daar na half f 4Dag.daarnaq.vo.7. ?Dag. daarna q. ov.7
5 Dag. daar na half g 6 Dag. daar ra ten 8 óDag.daarnaq.ov.&yDag.daarnaq.ov 9!



J^OrderophetA(Varendc^Beu;tlehcpcn£; | Van MIDDELBURG op
Aardenburg alle Vrfaagffi, \ Arendsk.('sHr.) ajje Dphdezjpgen*
Antwerpen zWeD'n/gs.enFryd.
Axel alle üings.enFryd.
Alkmaar alle 3 a 4 Weeken.
Brusfel al le Bèn'd.ofDïHp.
Bergen-op-Zoom alle Zond. IFomsd.
en. Vrydagen..
Borsfele alle Bond. of p'ryd..
Biervliet alle Dings.enVryd.
Breskens alle Vrydqgen.
Breda alle Woensdagen.
Bofch('sHertogO alle Vrydagen.
Bommel alle VeertienDagen
Brugge die Veertien Dagen
Cortgene alle Donderdagen.
Delft en den Haag al!e Vrydagen.
Gorcum d\c Fry dagen.
1 Goes' iilkfl/aand.en Zat. ■
Gouda mMeJFoen.sd.enZai* .
Groningen alle Zes Weeken.
Ha''line:en file Zes Wecken,
i. Haarlem vt\\c Zaturdagen.
SL/Huift aUc Vrydagen. $



Order ophetAl'varen derBeürtfchepen£5
Van MIDDELBURG op '
'YPehdyke TilïcVrydagen.
Leiden a]]eDingsdagen.
Leu ven alle Zond. of Dings.
Mcchelen alle Zond. of Dings. Maartensd. (St.) aïlaVrydagen. N; ofSt.Joosland alle Maand, en Don.
JNeufen s\\c Dings. en Vryd. Nimwcgen VeertienDagen U
Ooftendc zfteVeertienDagen i \ Püilippine Vry dagen, if
Rotterdam alk Dagen. Y»
Schiedam alle ï$ Dagen Vryd.
Sas- van Gent aïleWoens.en Zat.
Saandam alle 3 a 4 Weeken.
Sluis in Vlaand. alle fVoens.enVryd.
Tholen vMeDings.en Vryd.
Thiel alle VeertienDagen
'Utrecht allé Veertien Dagen
Zierikzee alle Zond. Woensd.
en Vry dagen.
Zaamflag zWcVrydagen. \
y b 3 0rd^^



sivsr w^
C^OrderophetAfvarenderBcurtfchcpenv V Van ZIERIKZEE op i Amfterdam , i pp geen bepaalde, tyrl. Antwerpen, Brusfel en Mechelen, op geenbep. tyd. Bergen-op-Zoom, alle Dingsd. en Zond. Breda, op geenbep. tyd. Deift,den Haag, en Leyden,alle^/jD^<:'/7. Dord, alle Woensd. 0oes,aile Maund.en Zat. , Midd., alle Dingsd., Bond. en Zat. . Rotterdam en Schiedam, als Boven.. Tholen, alle 14 Dagen. Vlisfingen,
§alle Woensd. Veere, alle Woensd. . Van GOES op Antwerpen alle Veertien Dagen Bergen-op-Zoom alle Donderdagen. Dord z\\e Woensdagen.
Delft en den Haag alle 14 Dage Bond.. Gouda alle i^Dage Woens..
Haai'1. en Amft. alle Veertien Dagen > Leyden alle ï^ BageWoens.-.
Middelburg alle Donderdagen. Rotterdam olteWoens.-en Zat. , Tholen alle Donderdagen.
Vlisfingen aUe Woensdagen.
1 i! Veere alle Dagen.
V>ZieriKzee alle Donderdagen.



Order op toëtAf^^
Van THOLEN öp vé
Middelburg $.\\z Zondagen van den i April tot den ^oSeptemb, TVoensV.. en van I Öclob&r.tot-sf, Maart.,Dingsd.
Bergen-op-Zoörn allé Dingsdagen.
Rotterdam alle Zaterdagen.
Zievikzee alle Veertien Dagen.
Dord alle4 Dingsdagenvan
t^Febritdry tot i
15 'Novcmb.van »
16 Novemb. tot l 16fan. Zatürd.
Van VLISSINGEN op Goes" ' nïk Zaturdage'n. ,
Rotterdam alle Dings.en Fryd. Sluis in Vlaand. aR1-. Maandagen. Zierikzee ^Frydagen.
. Op andere Piaarfèu is geen bepaalde Dag, moetende Kier tóe byzonder Bevragt of Afgehuurd worden, ook Vaart op alle uur van den Dag, een Schuit over naa Breskens of Land jk hznGadzaiid. B 4 £J
■ SEKS ■ 1 a&tff



JTÏoïder op hét Afvaarea der Beurt* £
Scheepen van VEERE op HOUl "II LAND of Elders , vaar en op geen ] I bepaalde tyd, alleen op GOES, 1 ïomer en Winter.
* Van Veere op Goes. Van C«J op Veere. i
opN.ofVollcMaan op N.of Volle Maan | 'SMorg. ten 7 Ur. Namidd. ten lUr. 1 Dag aaar na 8 Ur. 1 Dag daar na iDagenhalf oUr. 'sMorg. ten 3 Ur. 5 Dagen half 10 Ur. 2 Dagen half 4Ur. 4Dagen. 10 Ur. 3 Dagen half $Ur.
5 Dagen. 11 Ur. 4 Dagen half 6Ur. , a 6Dagen. 11 Ur. f Dagen 6Vr. \ g ö 6 Dagen half 7Ür- j V Op Quartier Maan. 1
op Quartier Maaa. 1 Namidd. ten 1 Ur. j iDagdaarna zUr. 's Morg. ten 7Ur, iDagen half 3 Ur. iDagdaarna 8Ur. } Dagen's Mor- * Dagen. oUr.
genstenhalf 4Ur. 3 Dageh. 10 Ur. 4 Dagen. 4 Ur. 4 Dagen nUr. ] t Dagen. 5Ur. f Dagen uür.
6 Dagen. ©Ur. óDagen'sMid-
dags ten 1 Ur. j
1 NB. De Pasfagiers betaalen in net | ' ï Voor-Onder of Ruym, ieder óStuyv. i ftea in het Agter-Onder, izStuyvers. d £5 Order;



:tÓrder op het Ryden der Poft-Wagens r» ' van Middels, op Vlissingen en & van Vlissingen op Middelburg- I
]Jan. Febr. 'sMorg.?tofs/tv.? Ur. \Miart April - - - 6 - - - - 7 Ur. I Mey tot Aug. - - - 5 - - - - 8£/r. 'S-pt. OStob. ^ - - 6 - - - - jUr. ''Nov. en Dec. - - - 7- -- - 7 Ur. j
■Betaalende de Pasfagiers als volgt: I
1 Perfoon 13 Sc. U Perfoon. 20 St.
2 Perfoon. 13 St. 5 Perfoon. 20 St.
3 Perjöon. 15 St. 16 Perfoon. 24 St. !. Wog bet. ieder Perfoon 1 St.Boomgeld. ||
Van Middelburg op Veere, en^' van Veere op Middelburg.
Van half Maart tot half Oclober. ' Fan Middelburg 'sMorg. ten half 8 Ur. ' Fan Middelburg 'sMoig. te n 9 Ur. Fan Feere 'sMorg. ten 11 Ur. I Fan Middelburg \sMidd. ten 12 Ur. ' Fan Middelburg Namiddagten zUr. Fan Middelburg Namidd. ten halfs Ur. j FanMiddeiburg 's Avonds ten 7 Ur.
j B 5 Order$9



^Order op hetRyden der Poft-Wagens^ V van Middelburg op Veere en J van Vee re op Middelburg.
Van half Oiïober tot half Maart.
Van Middelburg TsMqrg. ten half 9 Ur. Van Veere. . 'sMorg.ten 11 Ur. Van Middelburg 'sMidd. ten 12, Ur. Van Middelburg Namiddag ten 2 Ur. Van Middelburg Namiddag ten 4 Ur. I VanMiddelburg'sAvQïiósten 6Ur. (
i Betalende de Pasfagiers opBoyengem. 1
Poft - Uuren. \ buiten de Pof- Ur. iPeiïoon 12 St. 1 Perfoon 18 Sc 2 Perf. ieder 8 St. 2 Perf. ieder 10 St. meerder als aPerf. 3Perf.ied. 7I St. ieder Perf. 6St. meerder als 3perf. , ieder Perf. 6 St. .
Die 's Morgens Voor-en *s Avonds s na poft-Uuren begeeren te Ryden, moet. 6 StuyVers esora betaalen.
£5 Vertrek!



rea .agffgfta—%
Vertrek en Aankomft der Poften^ van Middelburg op w
Goes,
Tholen, Per Land-Poft.
Holland, Vertrekt van het
Gelderland, Poft-Compt. Zon-
General. Land, dagen Woensdag, t
Vriesland, rsJv.pmg Uuren, j
Overysfel, ' koomt aan Zon- J
Engeland, dag en Donderdag
üuitfchland, 'sMorgens.
Zwitzerland, j
*NoordfcheLand.J «
KB. Met de voorfz. Land-Poft, C
gaande Brieven moet betaald wórden op Engel.,Schotland en Ierland, 3 St. Friesland 6 St. franko Utrecht. Oyerysfel 3 St. franko Dordrecht. 1 Noordholland 5 St. franko Rotterdam. Zwitzerland 5 St. franko Rotterdam. Noor'df.Land. i 1 St. ftïmkollamburg. Duitfchland, moeten gefranqueeid werden,naardc gelegenheid der Plaat- I fen, November, December, January, I cn February, betaald iSt. meerder. I Vertrekt



i .^^s^^^^'
f^Vertrek en Aankomft der Pofteh^J
¥ van MlDDÊLRURG, Op
Frankryk, "] intrekt van het Braband, nnq . Comptoir
Vlaanderen. /;;^t(fm en yryd,■
Spanjen , ]6(ï. hy ykMorgtyS yroèg% Portugal, JÓ"ft.by | koomt aan MutiiItahen, Ï3.ft. by \ dag en Donderdag J V 'Namid.'.ags.
Ook Vertrekken dagelyks Brieven, op
Amfterdam, n xk Rotterdam, ^ 'Over Rotterdam \ <| Dordrecht, . f ongefranqueerd. \ \ j 'S Grav.enhagë. J «(
IOok op geheel | Holland, "1 Over e:i franko tot I
Gelderland, \ Roti, rdum moet | Vriesland, ^.$ft{$irjtyt'; voortt
Overysiel, l na gelegenheid der Duitichland. J Plaat Jen. | Vertrek en Aankomft tier Ordinaire 1 - Koop ma ns-Boden, op Amfierdam, vertrekt Woensd. en Ztf- I : , koomt aan Dingsd. en ^/y^. jjj
5 Vertrekt van Amft., Di«^yrf; en VrydXx



* ^--^LL..ig^g!, L^jgg %
^Vertrek en Annkomll der Koopmans-«H| Boden van Middelburg op y
r Vertrekt s JVoensd. ! ZiERlKZEE. < koomtaan Vrydags en
f Zyjturdags. f q"0 e g< ƒ Vertrekt \g Maandags
• koomt aan Donderd.
\ Vlissingen. / ViW/'tf.
1 koomt terüg %s Avonds
-Veere. I f«"4 2^ ■
l koomt terug sAvonds
D e i. f t r Vertrekt P'rydags.
en den < koomt aan Zondags H
Haag. (J o/' ?j Maandags. *S
C Vertrekt om d,e 14 da- j Dord. k gen Vrydags, koomt I
£ dïr» V Maandags. [ Leiden. / Vertrekt Ditigsdags, I
1 koomt aan \1fV0ensd. j
f Vertrekt D'hgsdags j JBrügge. cnVrydags.koomtaan I
( Maqüd]. en Donderd. I
NB. Doordc Bodcns op Zierikzee I en G'o;'.r werden buiten bun Ver- I trekdagcngenoegzaam dagelyksBrie- « ven verzonden. Vertrek^



iVertrek en Aan koud! der Pollen^' van Zierikzee op Ij Walcheren. "1 Goes. 1 Tholen.
Holland. fier Land-Poft.
Gelderland. Vertrekt Zondag Overysfel. en Woensdag des Vriesland. Avonds. Groningen.
Gencraliteks- I Koomt aan, des Landen. \ Zondags 'j Mor, Vlaanderen. gens en 'sWoen- j
Braband. dags 's Avonds. «
' Eniidand.
Vrankryk. Jn de Winter ge-
Spanjen. woonlyk Douder-
Portügal. dags 'f Morgeus.
Duitfchland.
Italiën.
Zwitzerland, enz. J
Vertrek en Aankomft der Ordinaire ;
KOOPMANS-BODEN, Op
^ Vertrekt Zaturdag l Middelburg. >en Dingsdag, koomt. $ j aan Vrydag en ZondX



[Vertrek en Aankomft der Poften van Goes op '»
} Per Land-Poft. \ Walcheren, f Vertrekt Woensdag Vlaanderen. Yen Zaturdag, koo?nt i Braband. \ aan Donderdag en ■ Zondag. ■
\ Holland. 1
Gelderland. Per Land-Poft, Overysfel.
\ Vriesland. Vertrekt Woensdag Groningen. I en Zondag 's Avonds \ Tholen. ' om half Tien Uuren, » Zierikzcc. kaomt in Goes aan § Generaliteits alle Woensdagen en \ '
i en verdere Zaturdagen.
\ Landen. J
1 Vertrek en Aankomft der Ordinaire Koopmans-BodEn, op
~\ Vertrekt alle veertien Antwerpen. ^Dagen^s Woensdags, J koomt aan 's Maand. ^ Vertrekt Woensdag
Midcie!burg. S£g$SS8*ï i ) J Vrydag. $jj



Vertrek en Aankomft der Poften^ V van Tholen op
Goes. Zierikzee.
Walcheren. Per Land-Poft. Holland.
Gelderland." } Vertrekt Woensdag ■ Overysfet. ren Zaturdag, koomt 1 Vriesland. aan Maandag en DonGeneraliteits derdag. Landen.
j: Groningen,
' * enz.
1 f Vlaanderen. \ Deeze worden op Braband. ( hel Poft-Comptoir te Frankryk. > Middelburg of Rot- ■
■ Spanjen, \ terdam.gezonden. enz. '
Vertrek der Ordinaire- of Koopmans-Boden, op
\ alle Maandag. r> *12 „n f alle IVoenrdag. Bergen-op- ),Me/J^erJg. Zoom. (^■ZaUlYdag. Mei £jj ) het openen der Poort:}.



Vertrek en Aankomft der Poften^
van Vlissingen op 'Zierikzee.
Goes* Per Land-Poft.
ITholen. Vertrekt alle Zon-
Ilolland. r&z^tf en Woensdagen
Gelderland. yan het Poft - CompGeneraliteits toir, .des Avonds om
Landen. '8 Uuren, "sWinters
Engeland. ten jKUuren, koomt
Duïtfchland. aan alle Zondagen en
'Zwitferland. Bonderftagen 'sMor-
JMoordfche- gens. «
Landen. ïf
Braband. -\ Deeze worden op I Frankryk. r het Poft-Comptoir te iSpanjen. f Middelburg ge zon- ■• 'Portugal. V den. j Italiën. *
'Vertrek en Aankomft der Ordinaire Koopmans-Boden, op
x • ■ 7 Vertrekt alle dagen
Middelburg. ^ Middags, koomt te
rug *s Avonds. jL C VertrekQ



Vertrek en Aankomft der Poften^) j? van Vee re op jj Goes. "|
1 Zierikzee. Per Land-Poft. | Holland.
I Gelderland. t Vertrekt alle Zonda-
II Oveiysiel. S-gen en Woensdagen,. 1 Vriesland. koomt aan alle Zonf Groningen. dagen en Donder dai Generauteits gen,
| Landen,enz J
JL Vlaanderen. Braband.
\ f Frankryk. Deeze worden op Spanjen. yhet Poft - Comptoir Portugal. i te Middelburg gezonItaliën3 enz. I den.
Vertrek en Aankomft der Ordinaire 8
K o O p;m ans-boden', Op
\ Vertrekt alle Dagen i Middelburg. i> 's Morgens , koomt f te rug 's Jvonjts.



\^ r e gTs^t e r^^g
1 Getyden des Jaars.
2 Qtiatertempers.
3 Almanach.
4 Zons Op- en Ondergang.
5 Dé Eclipfen.
6 Watergetyde-n.
7 Hemel-Teekens.
8 Jaarmarkten en Kermisfen*
9 Magiftraats Veranderuig. io Vacantiën voor Middelburg. m » ■ —— Zierikzee,
12 —•—> — Goes. S
1, „ Tholen. S
14 'Vlisfingen.
15 Veere.
16 Aanwyzingen der Hoogtyden. f7 Sluiten derPoo rten te Middelburg.
15 . te Zierikzee.
19 . te Goes%
20 _ te Tholen.
21 te Vlisfingen.
22 — . Veere.
23 Specie- Tafels van Halve, Quart en Agtfte Ryxdaalders.
C 2 24 Notitie^



Q REGISTER.
f 24 Notitie van 't Klein - Zegel.
25 Provinciaale Impoften van Zeeland.
26 Zeelands Chronyk Verkort..
27 Af vaar en der Beurt-Scheep en te Middelburg Zierik - Zee, Goes, Tholen, Vlisfingen en Veere.
28 Ryden der Pofi-Wagens op Vüsfinge en Veere.
■ 29 Afgaan en Aankomen van Poften en Koopmans - Boden te Middellb burg, Zierik-Zee, Goes, Vli-s« fingen en Veere. -{



PRIVILEGIE. Je STAATEN van ZEELAND. Allen u genen, die dezen zullen zien ofte hoorën ezen faluit; doen te weeten dat wy ter tmoedige Supp'icatie door Jan DanE, ■rger en inwoonder, mitsgaders Vrymee• in het Boekdrukkers, Boekbinders en :kVerkoopevs-Gilde, binnen de StadMidhurg, aan ons gedaan, ten einde wy hem opliant, zyne Erven of Rechtverkrygende ! efden te vergunnen, O&roy of privilegie ,
met feclufic van alle anderen binnen den hde van Zeeland te mogen Drukken, doen okken en Verfcoopen, eenen Almanach, t Tyccl hebbende van Zeelands Chronyk nanach, behelzende behalven het geeue
een Ordinaire Almanach behoort, nevens Specie-Tafel van kleine Zecuwfche Geldfciën ; Zeelands Chronyk Verkort, of chryvinge van de Provincie Zeeland in 't emeen, van deszelfs begin tot op den enwoordigen tyd; en zullende Jaarlyks volgd worden met eene Befchryvinge van er Stad, Eilard en Dorp in het byzonder t Aanteekeningen van 'sLands Zegenen heilen, zoo vandegantfche Provincie, als 1 ieder Eiland Stad of Dorp meer afzonder, met byvoeginge van het Mcrlwaidige iezelve voorgevallen 3 alles ten dienftevan
de



PRIVILEGIE. de Jeugd, gefield in Vraagen en Antwoord 200 als in dicrgelyke Gedrukte Almanakkc. voor den Jaare 1777 en 1778 , rcvpectivelyi reeds is vervat, en by vervolg nog zout vervat worden, by wyze van A'manadi ©['daar na in zulk een Formaat te Drukker doen Drukken en Uitgeeven , als ten mccfl! putte der Jeugd, ter keuze van den Suppliati zoude konnen (trekken, en zulks voor eenii aktereen volgende Jaaren, en onder zoodanig Poenalitciten tegen de Contraventeurs, li wy na de Omftandigbeden van Zaaken zulle oordeelen te behooren.
Zoo is het, dat wy de Zaake en hei voorfz. Verzoek overgemerkt hebbendé ende geneegen weezende ter Bede van de' Suppliant, uit Onze Rechte Wèfchfcfe» Souvercine Macht en Auctoriteit, denzèiw Suppliant, zyne Erven of Rechtverkryger.d' Geconfenteerd,GeiiccordeerdenGeöctruieer hebben , Confenteeren , Accordeeren c Oétroiecren hem, zyne Erven of Recbtvei. krygende by deeze, om geduurende de tyd van vyfuen fcgtcrëcnvolgende JaaréjH de voorzeide Zeelands Chronyk Alm: mal in dier voegen als zulks by den SuppHai is verzogt, en bier vooren Uitgedrukt Raat binnen den voorfz. onzen Lande, alleen 1
mog('



PRIVILEGIE. ngen Drukken, doen Drukken, Uitgeeven en .fkoopen, verbiedende daaromme allen en i>iege!yk,dezclve Zeelands Clironyk Ahnath in 't geheel ol' ren deele te Drukken, na te Likken te doen Na^rukk in , te Verhandc, ofte Verkoop c-n of elders Nagedrukt, men denzelven onzen Lande te brengen4 rtegeeven, of te Verhandelen en Verkoo.1, op verbeurte vari akuike Nagedrukte, ;ebragcc, Verhandelde of Verkogte Exem;:ren , en eene boete van D ï honderd Idens, daar en boven te verbeuren, te wiceeren ten behoeve van de Necierd ritfche nen dier plaats, daar de aanhaaiinge zul èhieden : Alles met dien verftande, dat den Geóélroijeerden zyn Erve.i of Recht-' krygende , met_ deezen Onzen Oetroye ;cn \v:!!en Gratificeeren, tot Vcshoeding i hunne fcliadfe, duur het Nadrukken van 1 voorfz. Zeelands Chronyk en Almanach, 1* doorin geenen deele verfraan den Inhoud il dien te Auctorifeeren, ofte Advouëeren , veel min dezelve onder Onze Protectie Befcherminge eenig meerder Credit, inzien of Reputatie te geeven, nemaar n Geöctroieerden, zyne Erven of Rechtrkrygende, in Cas daar in iets onbehoor>;s zoude ihlluëeren, al het zelve ten
hunnen



PRIVILEGIE.
hunnen lafte zullen gehouden weezen te Verantwoorden; tot dien einde wel expres*.' felyk begeerende, dat by aldien zy deezen. Onzen Oftroie voor derzelvcr Zeelandsi Chronyk Almanach willen (tellen, daar van geen geabbreviëerdeofgecontraheerde meiuii i zullen mogen maaken, nemaar gehouden», weezen , het zelve > Oclroi in 't geheel en , zonder eenige Omisfie daar voor te Drukken i of te doen drukken ; En ten einde den, Geöétroieerdqn deezen Onzen Confcnte m Octroie mogen genieten als naar behooren,); latten Wy allen en eenen iegclyken dien het'i aangaan mag, dat zy den Geöciroieerds van den Inhouden van deezen, doen laaten gedoogen ruftelyk, vredelyk en volkomcntlyl; genieten en gebruiken, cesfeerende alle belet; ter contrarie.
Gegceven in 't Hof van Zeeland tii Middelburg den 27 /luguftus Zeventien» t: honderd - Acht - en - zeventig.
(Onderflond)
Ter Ordonnantie van Hooggemelde Hoeren : Staatcn.
QfVds Geteekend')
G. J. BLANKEilT. 1