ZEELANDS
CHRONYK-
alm anach:
1786»



I? VERKLAARING *Ji
IDER TITELPLAAT.
Mtrcuut beluft, iets goeds te hooren I Wat Hoopmanjchap voor tyding heeft? I ! Die pakt en merkt, de Krap en Kooren, I
IProdu&en, die ons Zeeland geeft, I De Zeevaart hier voor aan gezeten, I Met Graadboog, in de eene hand, I Toont ook een Kaart, netafgemeeten. I
ÉVan Zeelandsllroomen, Kreek.enLand, jl De Visvangfl, die met Tuigen Netten, ïö Als perit, nit 2ee gekoomen is, 2£ Wiit'die met Voordeel, uit te zetten, W I Brengt fehuitcn vol gelaên met Visch. Gevange omtrent de 2eeuwfe ftranden.
En ftroomen, daar men in 't verfchiet, Na deeze en vergeleegen Landen,
Noch veele Kielen, dobberen ziet. Dit was 't begin van Zeelands luiuer,
Voorheen een arme Visfchers-Buurt Wier woon was, Hutten laagen duifter, j Maar nu bevolkt,bebouwcT,bemuurd. ; Praalt'tLand.metrcs voornaameSteden. i Wi"rwapenfchild , hangt aan eentrits. i Naar Rang, zoo als die Stem beklceden Q In Zeelands Staat, wiens 't bovenfle is. JR|



^liUnlIiftUi'iiinnfirnn'nüUhftfiMirnili jlvui<iniiiiTiiLiMiiiiii^tiil'ii.iiiMJI}üll)l






DZEELANDSn
C H R O N Y K-
ALMANACïïJ
voor 't Jaar 1786.
1 Bevattende eene Befchryving der I Provincie Zeekind ^ van deszclfs I
1Opkom]} tot op detzen tegenwoordigen Tyd. Ten" dienfte der Jeugd, || h gefield in Jl
g VRAAGEN en ANTWOORDEN, § ! Voorzien met al bet noodip;e, be- W Iioorende tot tienen Almanach. S I Als mede veele Byzonderhcden, be- ij ■ trekking hebbende tot de Provincie I
ZEELAND. |
Te MIDDELBURG, \
By p. gillissen en zoon, j •
5 KnCCLXKKFI. I!
,J$ M/ Privilegie. KJ



$ TEEKENS. 4
* nit Starfetjè beteekent de Ge- I I boorte, oFOpkomft9ofhetbeg«i
||l eener Pcrlbon of Zaa*e. ï
+ Dif&«iy> beteekent den dood, I
of het einde van een Perfoon or I
I m^kruisfe verkeerd gezet be- I
teekendeen geweldige dood,door- I
gaans in den Oorlog, ^
g VERKORTINGEN. g
« W.I. betekend Willem I. Gn^;— Ij Kr.Keizer. — Kg. Koning, Kgin. , J Koningin. — Gr. Graaf, B»p.
I Bisfchop. — Car. Cajd'v"SitaS'
II vr. SP.., &C. Engeland, VmU) k, Spanje &c. Tracl Tracftaat. —S A!l. Triple Alliantie vbond, Vband , verbond , verbrand , &c. r> Oorlog . v. van, t. tegen, dr. Lr — Fr/Henr. Frcderik Hen- 1
» drik, &c. |



j^t De v'lcr Getyden des Jaqrs i^QóT §
IDe Lente begint den 20 Maait. \ De Zomer - - - - 20 Juuy. De Herflt - - - . 22 September. | | I De Winter - - - P 2t December. jj
In dit Jaar 1780 Zyn: jj
IDe Zonne - Cirkel • | Het Gulden-Getal i j De Epacta so ij De Zondags - Le,tter. - - - A. 'I De Vlee'fcbtyd 6.Weeken, i jf en 1 Dag. & Septuagefirna den 12 Febniary. jjVaflen-Avond den 2" Eelw'uary. ! [ Paassciien den 16 April. I' | He me l va a r t den 25 Mey. ]! Pinxteren den 4 Jany, ; * Advent. den 3 December. 1
De Quatertempers. Maart 8,10, n. I Sent. 20, 22, $3, | 8 JU!iy 7> 9,10. I Dec. 20,22,23. £



IrMaan gaat door den Meridiaan, sna- £
tmiddags U.M.5». I tZo. C. V. Hooft fi62t5. 0Ï55-40 I 2 Ma. vhigt van Jacob II. uit Engelftid 1689. , 1-5.^
I aDi vertrekV.'tgroofGezantfcftap 1 ° ' naar Vrankvyk 1585. 2-4"- o I 4 Wo- Zeeflagby Qoa, tegen de Portugeezen 1638. 3-30-3P I c Do. Embargo op onze Koop vaar-
I dvi-8i. . " 4-18- Q L
8 ittwEerfte Ouarticr, Zaturdagdeö 7, 9 i « Jps Avonds ten li Uure 9 M in. | I tza. 'tConeilievanTrenre^iHO. |
I r?ó. Ö^Mf^fjpZeenagbyStciHen, 1 tc-.deFranf.167n. 6-17- 0
I o Ma. #cn Titel der Sf*tf« 9 van Holland, tls Souvereme van Holland •1585- 7"4*- 0 1 ioDI. Refolutie van Opdragt aan |
1 „Wo. Nicuwé Kerk te AmJK-rdam | ^ verbrand 1645- 9"4°-■ «J



January Louwmaand 31 Dagen, g I Maan gaat door den Meridiaan, 's na- i middags U. M. j 12 Do. Commisöe der Nieuwe PfalI men • 1773. 10-39
13 Vr. Menf20 Sjmons f1559. H-3S
©Volle Maan, Zatmdag den 14, 's namiddags ten o Uur. 55 Min.
14 Za. Arfenaal yan Viïspngen ver
brand 1749. 's nagts o- 4
15 Zo. Pruisfen tot een Koningiyk»
1700. '0-28 % 16 Ma. XX Stellingen verboden te <
Leiden 1676. f.17 5'
ff 17 Di. Franfche Furie te AnVwcr- \
pen 1583, 2- 2 j]
18 Wo. Groote Vergadering der Ver- jj
eenigde Neder L * 1051. 2-45 I
19 Do. Geldlecning van Elïzabelk II
van Engeland aan de Staaten ]
1577- 3-25 I
Zo« i« Aquarius op ten 3 , o«<fer ]| 4 ï/ür.
20 Vr. HctcerflèOoft-lndifchcCom- I
pagnie Schip na 't Vaderland I ö 1624. 4- 5 J



|5 {ja-as=^^^«===^3 #
rA January Louwmaand 31 Dagen. £| $ Maan gaat door dsn Meridiaan, 's na »
middags U. M. 1 21 Za. Scaliger * 1609* *-46 I /k^Laatfte Quartier, Zondag den 22, I IS*, 's morgens ten 11 Uur. 59 Mm. I 22 Zo. Haarlem Staatsgezind 1577. ï 5"27 !| 07 Ma. Pain en Vin onthoofd 1673I ~° 6-12.
I 24 Di. Willem de I., ingedaagd
door Aha 1568. 0-59 JL 25 Wo. Don Jan, hervat den Oorlog ( ff tegen de Nederl,ï57*- 7-5?- 5j
ë 26 Do. Engelfche Manufacturen m <h f HDlland verboden 1665. 8-44 H
II "7Vr. EertteOclrooivandcGroenl. I Visfchery 1614. 9" 39 I 28 Za. Keizer Karei de Groote* 814.
io-35
I 29 Zo. UnievanUtrecht 1179- 11-31 I /üülKNieuwe Maan. Maandag den 3?, I S) 's morgensten aUure 58 Min. I «*Ma. Munflerfche Vrede 16401 J 's namiddags 0-24
I oxDi. De Wisfelbank van Amftcr- J £<$ dam * 1609. i-J5^



ST^ Februafy Sprokkelmaand 28 Dagen. * * » Maan gaat door den Meridiaan, 's na- a middags U. M. 1 Wo. OproerinLeeuwaarderi 1580. 2- 4
12 Do. Will. III. Erfitadhouder van Holl. en Zeeland 1674. 2-54 3 Vr. St. Euftachius gerooid door de Engelfchen 1781. 3-45 4 Za. Schout by Nagt Krul tegen de Engelfchen 1781. 4-37 «^Eerrte Quartier, Zondag den 5 , «®/ 's Avonds ten 8 Uure 48Min. & 5 Zo. Jooft van den Vondel f 1679. « I 6 Ma. Brafil door de Nederlanden j verlaaten 1654. 6-30 I
7D1'. Groningen en Ommelanden I naauwer vereend 1595. 7-27. I j 8 Wo. Amfterddm Staatsgez. 1578. [
8-2ó I
I 9 Do. Carel de I. onthoofd 1649. |
I 9r23 I
10 Vr. Vrede - Tra&aat , tusfchen I Engeland en Vrankryk 1763. f
£ io-io ik
0 a5 a



V-XFebruary Sprokkelmaand 28 Zte£*».£}! w Maan aaat door den Meridiaan, 'sna- ij?
|| middags 13. M.
| xi Za. Vrede van Keizer Carel V me, Francois I. 1526- 11- 6
12 Zo. Egrnonds verantwoording aan
den Bloedraad 1567. 11-52 rtamiddernfagt. Volle Maan, Maandag den 13, jj |~/ '8 Morgens ten 4 Uüre 59Mm. I
13 Ma. JoodënroofderEngelfcben op ||
'Sr. Euflachius 1781. o- 4 jr
!i4Di. Paul iVurtz Vekimarfchalk M der Nederlanden 16681 0-7,6 55 15 Wo. Willem Gcorge Frederik van H Oranje * 1774* I"I7 16 Do. De XVII Provintien veroordeeld, lyf en goed verbeurd te hebben 156Ó. 2- o
I i7 Vr. Zee-Tractaat met Engeland I 1668. 2"39
18 Za. Middelbars, aan Willem den Eersten 1574- 3-20 Zon in PU ces , op ten 7, onder ten 5 Unr. ; iq Zo. Weftmunfterfche Vrede met .
Engeland 1674. 4' 4?



J g%SG %
'^Fi'bruary Sprokkelmaand 28 'Maan gaat door den Meridiaan , 'sna- t middags U. M» i .20Ma. Willem de III. weigert de I Souverainiteit van Gelder- j land 1675. 4-50 ! ^S^LaatfïeQuartierjDihgsdagden 21, 1 's Morgens ten 8 Üure 36 Min. !2i Di. 'tCoilesn'cderGecoimn.Radcn van Holland * 1585. 5-39 ! 22 Wo. Carel Ga/laaf * i6óo. 6-3t !23Do. Willem de,Hl. en Maria j
Koningen Koningin van E \* ij geland 1689. 7"24 24
24 Vr. Vrede met Algiers 1624. 3-2o y 2? Za. D. Heinfius * 1655 9-15 ] 26 Zo. Ftipsdell. beveiligt *t vonnis van 16 February. 10- 9 ! 27 Ma. Hsnrik IV. tot Koning van Vrankfyk 1594- 11- 2
Nieuwe Maan, Dingsdag den-28, . I |§p s morgens ten 2 Üure 57 Min. 2gDi. Scheepsftryd van Walcheren, tegen de Spanjaarden 1573.
IW4 j



Mwr? Lentemaand 31 Dagen. Qt w Maan gaat door den Meridiaan?s na-' | middags U. M. j jWo. Wagenaar f 1773» °-45 2 Do. Vredehandel te Breda 1575. ï
1:37
aVc* Renncbergs fuoode afval
1580. * 3*
4Za. Brcdafche Turf [chip 1590.
•3; 27
5 Zo. Suriname den Engelfehen oninomen 1667» 2-25 il 6Ma. OldenbameyeldAdvoCMtvm j §| Holland 1586 <r25 «
W "%iEcrfl:e Quartier, Dingsdag den 7, < ' J|p 's morgens ten 5 üure 35 Min. 7Di. Henrtk IV. van Vrankiyk niet erkend voor Koning, door Flips li I5S>4. ö-ns
8 Wo. Willem de V. * 1748. 7"22
9 Do. Brusfel ingenomen door de
Spanjaarden 1585. 8-16
10 Vr. De Berbice genomen door de
Engelfehen 1781. 9" 6
11 Za. Lutjebroek in Noordholland Jj verbrand 1703. 9"53
7 /-i„„.,„ /~*
Lentemaana 31 inn^u. y 1



$ Maart Lentemaand 31 Dagen. 0% ! Maan gaat door den Meridiaan , 's na- Éz
middags U. M. iia Zo. Contra-Mahifeft tegen Engeland gepubliceerd 1781.
10-38.
1 13 Ma. Orde van 't publiek Gebed * 1663. 11-20 , 飣\Volle Maan, Dingsdag den 14, ' 's Avonds ten 10 Uure 13 Min.
namiddcrnagt 14Di. Fredrik Henrik f 1647. o* 1 115 Wo. Ban'tegenWillemdenEerjien, .h ( 25000 Goude Kroonen } f| 1580. 0-4^! 16D0. Utrechtfche Academie ingeweid 1Ó36. . 0-42 17 Vr. Engelands Declaratie van opfchorting der Traélaaten met Nederland 1780. 1-23 1 18 Za. De Ruiter Luitenant Adra-
Gen. begraven 1677. 2- 6 ' 1 19 Zo. Willem UI. * 1702. 2-51 Zon in Arits\ op en onder ten 6 Uurcn. £2c Ma. IfaacNewton f 1727- 3-39^J



) Maart Lentemaand 31 Dagen. £T Maan saat door den Meridiaan, 's na- W middags U. M. I 21 Di. Alvaeifcivt den 100'fte, 2oite, I cn ioden Penningi5Ó9. 4-.r->° jij 22Wo. Hugo de Groot, in de Roe- I kenkift 162.x. _ 5-22 || Overg. van Goes* by Satisf. ï$.7- I i^LaatfteQuartier,Dondcrd.den23, || tj^. 's Morgens ten 2 Uuren 14 Mm. Ij 23 Do. Zeeheld van Galen aan zyn j| Wonde | *ó53» 6"lS il
> 24 Vr. MichieldeRuiter * 1607. 7- 9 S
25 Za. Huwelyk van Will. de IV., g f met Anna 17?A' . 2 j\
26 Zo. Piet Hein tot Admiraal van
Holland 1629. 8-»54
27 Ma. Vrouw van Bourgon¬
diër» t 1482. . 9-45
08 Di. 1 Utr. Holt. en Zeel. 10-3/ ÖqWo. JbeüuitendenKoning 11-30
aftezweeren 15S0. 'J ^iNienweMaan, Donderdagden30, \|jgP 's Morgens ten o Uuren 28 Min. 30 Do. SieiiiaanfcheVesper 1282.0-24 j i 3l W0.De Jefuiien uit Spanje ver- I $ bannen 1707.



féfi» ■qttO^
^ ^/>n/ Grasmaand 30 Dagen. ( Ê Maan gaat door den Meridiaan, 'sna-' middags U M. f I Za. Den Briel ingen. 1572» 2-19
2 Zo. Vier eerfte O. I. Schepen uit-
gezeikWan Amft. 1595. 3-19
3 Ma. Elizabeth Koningin van En¬
geland f 1603. 4.23 4D1'. Haarlemmervaart toegedaan.
31631- ' 5-23
Eerfte Quartier,Woensdag den 5, 's Namiddags ten 4 Uure 8 Min. 1 5W0. Requefi aan Margariet 1566. 1
6-19
6 Do. Overgang van VTisfingen *
1572. 7-11
7 Vr. Oorlogs-Verklaring van Enge¬
land en Vrankryk aan Nederland 1672. 8- o
8Za. Tweede Requeft der Ed. aan Margariet 1566. 8-45
9 Zo. Twaalfjaarig Befïand 1609.
9'27 I
10 Ma. H. de Groot * te Delft 1583.
10- 8
XI Di. UlrechtfchcFude 1713.10-49 $



r> April Grasmaand 30 Dagen. <£ Maan gaat door den Meridiaan, sna- 6 middags U. M. | i9 Wo. pXabaatvanLè/^rJontflag
! ~ 1588. 3
Volle Maan, Donderdag den 13, t^J 'sNamiddagsten3Üure24Min. . tTdo. Catharina de M&dias * 1519i 3 0-4
I 14 Vr. ^ito/.*te,Dillehburgi533^ 0-12
rcZa. Vrede met Cromwel 1654-
I? 16 Zo. Willem IV. Opperdirecteur U der O. I. Comp. 1749-
17 Ma. Overgang van Tholen ,
Satisfactie 1577. . ■ 2-3x i8Di. Inval der Franfchen in Staats- • Vlaanderen 1747- , . 3-24 l to Wo. John Addms erkend by Hun 1 9 Hoog Mogende 1/32. 4-16 > Zon in Taurus, op ten$, onder
Iten 7 Uuren. 2.0 Do. Willem lil. tot Erfftadhouder der Unie 1674. 5"10
ï



$ April Grasmaand 30 Dagen. C\ ' Maan gaat door den Meridiaan, 'sna- « middags U. M. [I
CLaatftc Quartier, Vrydag den 21, j 's Namiddags ten 4 Uure 2 Mm. jj ! 21 Vr. .Prrwj Eugenius f 1736. 6- 1 J ! 22 Za. Zte Ruiters doodwonde 1676. I
6-52 J
123 Zo. Maurits f 162j. 7-42 11 :24Ma. Het Oproer van 1747 begon- I
nen te Middelburg. 8-31 I !25,Di. 'Zceflag by Gibraltar Heetns- j
kerk 4 1607. 9-21 Ji
26 Wo. De Edele neemen de naam f|
Geux aan 1566. 10-13 w
27 Do. Moedwil der Boeren te Tho-
len 1747. n-9
€^Nieuwe Maan , Vrydaa den 28, P 's Morgens ten 8 Üure 35 Min.
's Namiddags
28 Vr. Willem W. Stadhouder v' n I
Zeeland 1747. o- 7 j
29 Za. De Ruiter f aan zyne wonde j
167Ó. 1. Q J
30 Zo. 's Herrogenbofch door f^r. |
Hendrik belegerd1629. 2-12 jx
2fff> l, ,



£'■>> Mev Bloeimaand 31 Dagen. £j \ï'Maan a'aat door den Meridiaan ,. 'S na- 8 Ij 1 ö' middags U-.M. |
iMa. ïCongresvan Moord-Amerika j]
I * I775» 3~ï6 i
oDi. Vrede-msfchienflfe»W*.l^.en ƒ?/;/>.? //• 1598- 4-i8 I
I a Wo. Maaftricht Capituleert 1748. I 0 5-10 f 4Do. Overg.ranVeere\^i. 6- 1 I ^Aiveille Quartier, Vrydag den 5> I L' -jP \s Morgens ten 4 Uure 36 Min. li «Vr. Dui'gcrdamtne'ï Brarid i637-1 ff M8 j
ê 6Za. Hulp-Traaaat met Branden-1 I burg 1Ö72. 7-32 1
S 7 Zo. Oorlogs-VerkKvanAF?«^i/i. > ! aan Lodew.XlF. 1689. 8-13 \
S 8 Ma. in den Ban door Keizer r
I Karei F. 152T. 8-52-
i 0Di. Zinzendörf f1760. 9-33,: l 10W0. Lodew.deXV fi7?4- if-ióc I 11 Do. Amftcidaralcbe Schouwburg I " verbrand 1772. 10-59
| 12 Vr. Columbo door de NederJanJj den veroverd 1656. w-45



Q Mey Bloeimaand 31 Dagen * Maan gaat door den Meridiaan, 'sm-'tf middags U. M. j /f^Volle Maan, Zaturdag den 13, J Va? 's Morgens tcy.7 Uure 33 Min. j 13 Za. Oldenbarneyeld onth. 1619. |
[ 14 Zo. ffenrik IV. Koning van Vran- I kryk vermoord iöio. 0-^4 i \ 15 Ma. Keizer, Engeland en Nedèr- I ! land verklaaren tegelyk Ooi-- {
1 log aan Lodev.yk XIV. 1702. j
f 16 Di. Oorlogs-Verklaring vzw Ma- f| ria TliereJiaaanLodewvkXV. <§ „r *744- * 2-16 II
; 17 Wp. Barnet f 17^. - g 5
; 18 Do. Hago de Groot ter eeuwige \ Gevangenis 1619. 4_-0 1
: 19 Vr. ^/^'j trots Standbeeld op- 1 gerigt te Antwerpen i57r. |
20Za. ËeriJeRefolutiete?verdraai- J zamiheid itfix. 5.|p 1
Zon in Gemini, op ten 4 ° J L mider ten 8 Uuren. ' A
-P B 2



inf* 3lev B'oeimaand 31 Jktgen* £l i tfVtfpi door den Milaan, ¥ « b middags U.M..
1 ^Laatïle Quartier, Zondag den 21, } i 's Morgéns ten t Uure 49 M U;
( >fzo. 'ihUnnd^Mna^happyder I WetenfchaDpen * 1752. 6-26
I 09 Ma. Orden der Templieren ver|K nietigd 13(2. 7-*3 1 ,,pi. S/as by Hef iigerleer^OS.ii' o $ Swo. Be?ge*ninHiiieg.doorIo^w. | I yatiNasfamvgen. 1572 8-55
1 ,< T)0 'Airaal van der Does zeik Alj B r ' uit 1 egen de S.panj 1599; 9"5° « U 2fi vr. Arntterd. hefv. ï5|8. 10-49 W 1 ^Nieuwe Maan, Zaturdag den 27» i ra 's Namiddags ten 4 Uui:...n. I n^Za. AinJterdaro^2^zondftJ I 7f Regeering t578, . n °" 0 1 ,q7j Hervorming Biaeg?-
| 29Ma. Eerfte Zeedag tosTchcn>.dc j Ij ?9 Nederl.enE4igcl.i652. t-50 i 3oDi. Dapperheid van JfcW I Oorthuis 1701. 3 57
I nWo. Hoogs Raad van HAland t



^ Zomermaand 30 Daggen. £»1
jj Maan gaat door den Meridiaan, 'sna- p f middags ÏJ.M. I
I 1D0. ^/vfl'j- flagting te Brusfel be- j| gonnen 1568. 4-41 1
2 Vr. Breda door Spinola genomen a
1625 5-26 f
■^SHxEerfte Quartier, Zaturdag den 3, JS I 's Avonds ten 6 Uure' 50 Min. jl
3 Za. Eerfte Oétrooi aan de W. I- $
Compagnie 1621. 6- 8 j| I qZoi Refolutie van Hoi), ter Hulde || I vmlPihemL alsCraaf* 1584- ||
1 6-49 II
> 5 Ma. Egmonden Hoorn ondialsd te tb
Buisfel 1568. ■ 7-30 S
6 Dl. II. de Groot en Hoogerbeets I
op Loevend'in 1619. 8-ti 1
7 Wo. /Jé Ruiters Zëeflag tegen de 11
Engelfehen en Franfchen i072 J en 1673. 8-5u !
8 Do. Temmink enz, me^Amfterd ,
Memorie op 'tlluis uABofch i78r. 9-3S 9Vr. C. P. Hooft*s Wyze Ra;d
I584. IC-2Ó &
| B 3 _ (3



1JQ ^««y Zomermaand 30 Z)<zg<?/7. ^ la .Maangaat door den Meridiaan, 'sna- & middags U.M. II ! 10 Za. Eerfte PlakaatderIaqu|fitiein I Holland 1521. n-ió Ij
B /Qv Volle Maan Zondag den n, |
|%p 's Avonds ten 10 Uure 7 Min. n Zo. Luitenant Admiraal Eyertze | I iheuvelt ióóö. o- 4 1
rzeeflag van Trompy 12 Ma. 3 tegen Monk. bjXi- 8 J 13 Di. jNieüwp.entDuink.O- 3
kt 14Wo. De Ruiters Hooge Triomf. . fc? 16Ó0. 1-53 1
15 Do. Ncderlandfche Glorie in de
Zond 1646. 2-44
16 Vr. Eerfte Provinciaale- Synode
van Holl. en Zeel. 1574- 3"33 | 17 Za. Oorlogs-Verkl.vanViankryk 1 aan Engeland 1750. 4-21
I 18 Zo. VddmarfdialkP.^montflagen 1674. 5-7 | '-mEerllcQuartier, Maandag den 19, 1 ^JP 's Morgens ten 8 üure 20 Min. J ioM.1. lVu.f'ardv.Brederode-\i67g.
$3 5 54
5 54^



5 J!!ny Zomermaand 30 Dagen. £?J ' Maan gaat door den Meridiaan , 'sna- fa
middags U. M. • 20 Di. 1O00 Hari'ngbuyreu uit Texel 1625. C--13 . Zon in Cancer, op ten 3 Uuren, 48 Minuten, 'onder ten 8 Uuren y 17 Minuten.
21 Wo. Jan de Wit gekw. 1672. 7-34
22 Do. "I Neêrlands Glorie m 8-29
23 Vr. + Chattam 1667. 9-30
24 Za. Heden begint onze Haring-
j Visfcherye; 10-31 $
f ^^Nieuwe Maan, Zondag de.1 25 , c f<\gjji' 's Avonds ten u Uure 51 Min. j 25 Zo. Uitfcbryving Van 't Synode van Dordrecht 1618. n-30
26 Ma. Zeelauds moed tegen de han¬
del, met Vrankryk 1772. 0-3Ó
27 Di. Groote fchrik in de Vergade¬
ring van Holland 1672. "1-33
28 Wo. dar denburg s Krygs - Rpcm
1672. 2-2(5
2ÓD0. Maaftricbt overweldigt doör de Spanjaarden 1579. 3-12 I 30 Vr. MoedigBefl.v. Amft.om zichj $ te verdedig. t.Vr.1672. 3-57^,



Juty Hooymaand 31 Dagen. £T Maan gaat door den Meridiaan , 's na-
middags U. M. j
I 1 Za. Veldfl. byFleury 1690. 4-39 I
II 2 Zo. Veldflag by Schellenberg I
11704. 5-zo I
^fjfoEcrfte Quartier, Maandag den 3, I sjp 's Morgens ten 10 Uure 35 Min. I 3 Ma. 'cEeuwig Ediót -f1672. 6- 1 I
14 di. Willem lil. Stadhouder enz. I van H »l!and 1672. 6-44. I 5VV0. Triömf-Intrede van Lode-wyk | XW. in Utrecht 1672. 7-28 & 6Do.. Holland: verwerpt den eifch ||j van Vrankryk 1672- 8-I3 W 7Vr. Handelingen met deEngelfche ; Gezanten 1672. 9- 3 j
8 Za. Circulaire Brief vim WilUllU
aan de Steden iö?2. 9-54 j
9 Zo. N euw^icgen gaat over a;»n de j ,
FfarllChen 1672. 10-48 ! 10 Ma. Wdlcn 1. te Delft do; d ge- j|,
fchooten 15^4. 11-41 ^\Volle Maan ,- Dingsda;* den ir, ; %gj 'sMorger)S;tén 10 U6re 55 Min,, j j ei 11 Di. Beleg van Bergen-op-Zooin J*
fö 1747- °-<W



U Jidy Hnoymaand 31 Dagen. ^ \ Maan gaat door den Meridiaan, 'sna- i
middags U-M. 112 Wo. Amfterdam zegt: alle Regenten zyn verpligL hun Geweft tot den laatftenMan te verdedigen 1672. 0-31 : 13 Do. Grol door Frederik Hendrik belegerd 1627. 1-23 14 Vr. Texel door dubbele Ebbe gere'-' 1.672* 2-13 ij Za Eerlle Vergadering van Holl.
tegen Ah'a te Dord 1572 < 3- o l > 16 Zo. Spaanleb e flagting te Haarlem
- 1573* -. -3-49 1
■i7Ma. Yslyk&Eisfchen van Vrankryk en Fngeland 1672. 4-36
CLaatfteQnar^ie^Dingsdagdenxu, 's Naroiddags ten 1 Uur. :i8 Di. Zeeflag tegen de Spanjaa rden 1615* 5-26 J9W0. Groningen belegerd door den Bis'chop 1672- 6-19' 120D0. Oranjes-brief, dat men zich , inftuk moeit laaten bakken , B dan zulke Eisfchen omhelzen Js 1672. B 5 ó-iö&f



IQ July Ho oy maand 31 Dagen, £T V-Maait gaat door den Meridiaan , 's na- S* middags IJ. M. I ai Vr. Fredrik Hendrik wint. Maa- I ftiieht 1632. 8-14 l
22 Za. Dejooden uit Vrankryk ver- Ij
bannen 1308. 9'I(5 I
Zon in Leo, op ten 4, onder jj ten 8 Uuren. _ [
23 Zo. ^ Raadpenfionaris
van Holland 1653. 10-16 04Ma. Corn.deWilGev.1672. u-16 | dl l$i|ïNNicuweMaau,DingsdagdeiT.25, I jg «P 'S Morgens 'ten oUure 9 Min. | » 2^Di. Hulp -Tra&aat met Keizer <fi § LeopoW 1672. o-10
1 26W0.PlakaatvanAftw.1581. 1- 1 I 27 Ho. Breda overweldigd door de H Spanjaarden 1581. 1-46
I 28 Vr. Will. L ontdekt den Staaten de aanflaagen van Don Jan
1577. „ 2-3°
20Za. Akad. van Franeker * 1585.
9 3-12 !
30 Zo. 5 Holl. Regenten door W.II. , & inbegtenis gen. 1650. 3_55j
31 Ma. Bredafche Vrede 1667. 4-36$



qasow
Auguftus Oogflmaand 31 Dagen. §\ Maan gaat dooi den Meridiaan, 'sna- Vmiddags U. M I iDi. Eerfte Byëenkómfr. op de [ BenrsteAmftcid, 1613., 5-20
3EerfreQuartier,Woensdag den 2 , 's Morgens ten 3 Uure 40 Min.
2 Wo. J. Bart overvalt onze Ha¬
ringbuizen 169i. 6- 7 |
3 Do. Veidil. by Steenkerken 1692.
6-54
4 Vr. De Ruiters Beroemde aftogt |
1666. 7-45 &
5 Za. Zoutman op Dcagershank f|
1781. . ' 8-36 \\
1 6;Zö. VredemetPortugaii66i,9-29 7 Ma. Hofland neemt OMen]?. inbyzond. befcherin 1618. 10-22 8Di. Eerfte Overgang van Zie \ rikzee 1572. it-14 I
Volle Maan, Woensdag den 9, 's Avonds ten 10 Uure 6 Min. 9 Wo. Toetreede tot 'c Verdrag van Hanover 1726. o- 3
10 Do. Nieuwmeegfche Vrede 1078.
r ' °"
fcgn asm ratg



Auguflus Oogflmaand 31 Dagen, d «3 Maan gaat door den Meridiaan, 's na- | middags U.M.
11 Vr. De Ruiter tot Admiraal Ge¬
neraal 1ÓÓ5. 0-56.
12 Za. Gezantfchapder Staaten Gen.
naar Vrankryk Ï580. i-44
13 Zo. Onze 5 Admiraliteiten * 1597-
2-31
14 Ma. J. de ^V^IIollandfche Loots
in Texel 1665. 3-24
15 Di. Beeldenftorm * te Iperen
\\ 156Ó. 4'l7
H /^LaatfteQuartier3Woeusd.de-n 16, j
\% %}kt 's Avonds ten 5 Uure 23 Mm.« i6%o. Atiföu's komft met i40ooMan 1581. 5-i3 itDo. Geneye hervormd 1535, 6-it 18 Vr. DeRaadvanSraaten * 1581
7-11
io Za. Frederïk Hendrik neemt Grol 1627. 6-11
20 Zo. De Gebroeders de Witt ver¬
moord 1672. 9-10
21 Ma.. Curacaoaan de Nederlanden



i Auguftus Oogfimaand 31 Dagen. £T5 Maan gaat door den Meridiaan , 's na- « middags U. M
22 Dedel heeft den Kop gewaagdï762.
10-55
Zon 'in V'irgo, op ten 5, onder ten 7 Uaren. |^p>NieuweMaan,Woensdagdèn 23, }§jg0 's Avonds ten 8 Uure 46 Min-
23 Wo. /F.F.v.Oranje*\yj<2.. 11-41
24 Do. Moord van Parys begonnen
1572. 0-30 j
25 Vr. Ordonnantie van Willem I. als & 1
'sKonings Stadh. 1572. i-n ?|
26 Za. \tBeleg van Groningen opge- Sf
broken 1612. 1-53
27 Zo. Commercie - Tractaat met
Sicilien 1753- 2-36
28 Ma. Alya's kom ft als Gouverneur
der Nederlanden 1567. 3-19
29 Di. QUenbameycld de Groot en
Hoogerbeets gev. 16*8. 4- 5
30 Wo. Ferbond met Keizer Leopold
1673. 4-52 fljJNEei (IcQuarticr.Dondcrd. den31, Olj1 's Avonds ten 9 Uure 31 M:n «
31 Do. Manifeftyan/T. ƒ.1568. 5-41&?



3T§ September Herfjlmaand io Dagen. M % Maan gaat door den Meridiaan, 's na- | middags U.M. 1 ; iVr. Willem IV. * 1711 en LodewykXlV. tl7i.5. 6"32. 2Za. Vrede met door de
Ruiter 1662. : 3 Zo. Bfsderöcle Veldmarfchalk der ]
!Nederlanden -f X655. 8-t6j ' ■ 4 Ma. Conflantyn Huigens van ZuiJichem * 1596. 9- 9;
5DL Frcdcrik Hendrik wint Sas i «k * van Gent 1644. 10- t ; H 6W0. Leeuw. herv. 1566. 10-51 i tj? 7 Do. Ëlizabèili van Éng. * 15334 H 11-411
I Volle Maan , Vrvdag den 8 ,, f t~J 's Morgens ten 8 Uure 2 Mm., ! 8'Vr. Margariet Verzoekt öntflag| van den Koning 1567. 0-2: I 9Za. Pi^ neemt de Zilvere Ij Vloot 1628. c-31
j 10 Zo. Maurits veranderd denMagiffraat van den Briel 1618.1-2.3 , 11 Ma. Veldflag by Malplaquet 1709.)



> September Herfflma'and'30 Dagen. i Maan gaar door den Meridiaan , '\s na- td
middags U M. 12Di. Nagtgevegt op'tSlaak 1631.
3-15
.13 vVo. 4000 Man gevangen en alle Scliepen veroverd op 't Slaak
CïöV. 4-13 LaatfteQuarticr,Dondcrd deni4, 's Avonds ten ir Uure 30 Min.
14 Do. Fredcrik Hendrik wint den
• B0fi.l1 1629. 5-14
15 Vr. Carel V. verlaat de Neder- J.
landen 1555. 6-17 «
16 Za. Bergen - op - Zoom door de
Franfchen ingen. 1747. 7-13 ' ■17 Zo. Nagtgcv.v.Trompi639. 8-12 !ï8Ma. Willem JII. tot Eerfte Edele van Zeeland 1668. 9-17 19 Di. Verdrag met Jnjou tot V01 ft van Nederland '1580. 9-48 .20 VVo. Nieuwe Weft-Indifcbe Compagnie f 1674, 10-33 Zon in Liora. op en onder ten 6 Uuren. 21 Do. Carel F. f 1558. n-16 *
*x ' * ™



^^eem^a'Sm*
r> September Herfftmaandio Dagen. $ « Maan gaat door den Meridiaan, s namiddags U. M. Nieuwe Maan," Vrydag den aft, (Hl 's Morgens ten 10 Uure 54Mjn. aTvr. Carel Plakaat tegen de Reformatie 1540. o- o
23 Za. Huift door Mauriu ingeno¬
men I59T- °'41,
24 Zo. JandeWitt * 1625. £H 2? Ma. 'Philip de Schoone, VorftdeiNederlanden f 1506. 2- o
L 26 Di. Odtrooi om den Schermer te , I?~ droogen 1631. 2-55 :
w 27Wo. JacobCats op zyn verzoek óntflasen 1651. 3-41 fNagttogtderSpan-Tf 28 Do. J jaarden door 't \va- C 4-33 09 Vr. S ter naarDuivelandr 5-24 [
CenSchouweni575.3 '^kEcrfte Quarticr,Zaturdagden 30; . .O 'sMiddags ten 3 Uure 16 Mm. ■ Za. De Rader, Tromp, enz. met 1 Rentebrieven begiftigt, doort de Staaten voor de drie Zee- • ,i Hagen van 1673. 6-16 >
V$ v \



) O Bob er Wynmaand 31 Dagen. 0|' \ Maan gaat door den Meridiaan, 's na- 0 middags U. M.
1 Zo. Don Jan van Ooftenryk t 1578. 7- 8
2 Ma. Mechelen door diva geplonderd 1572. 8-0
3D1'. Leiden Oh f zet 1574. 8-48 ■ 4W0. E'chfviti WitteniideP. met de Princesv.Pruisf.\-7(yj. 9-37 5 Do. 't Synode van Nederland te Emdenbegonnen 1571.10^27 1 6Vr. Neerlaag der Rom. tegen de I i Cimbren 105 U. C. it-17 I -? r/O*Volle Maan, Zaturdag den 7,5: 's Avonds ten 5 Uure 20 Min.' 7 Za. Breda door Frederik Hendrik genomen 1637. . 0-0 ! 8 Zo. Alkmaar Ontzet 1573. -0-12 ; 9 Ma. Chineefche Moord op Bata*•' : ' via 1746. . ' ..1- 9
icDi. Optocht.van7?7.tegen Woerden 11572. 2-9 n-Wo. Vein.by7?^o?/ri746. 3-12 t2 Do. Zwaar Gevegt by Woerden 6 \ ' tcg.deFranlehen'i672. 4-17 ■JL'i
ijji''—i'iïi! 1" 11 ji liiifi ■■ 1 3 ^



^P^tStober Wynmaand 31 Dagen. £\ «Maan gaat door den Meridiaan, 'sna- 1 middags U.M.
13 Vr. Brand in 't Stadliuis van Am-
fier dam 1672. '5-1(5
CLaatfteQuartier, Zaturdagden 14, 's Morgens ten 8 Uure 14 Mm.
14 Za. YslykPlacaat tegen de Refor¬
matie in de Nederl. 1529* o-13
15 Zo. Gregoriaanfche of N. Styl.
* 1582. 7- P
116 Ma. Oorlogs-Verklar. van Spanje aan Vrankryk 1673. 7-55 j 17 Di. Verbond van Graaf Jan 1., meteenige Steden 1299- 8-40 ïSWo. Akenfche Vrede 1748. 9-23 tqDo. Pacificatie van Gent begon20Vr. KeizerCarelVl.\iï\°>}°-*P ' 21 Za. TVom/'jViétorie in Dutns op de Spanjaarden 1639* H-30 1 Zon in Scorpio, op ten 7, onder ten 5 Uur. ANieiiwe Maan, Zondag den 22,< I W 's Morgens ten 3 Uure 35 Mm.. 1 22 Zo. Willem IV. ■[ 1751' o^SJ



$ Oclober Wynmaand 31 Dagen < I Maan gaat door den Meridiaan, 's namiddags U.M. : 23 Ma. EdicT: van Nantes , vernietigt door Lodewyk XIV. 1685. j_ j
24Di. ƒ>. JWi /fer Z)o« , Admiraal van Holland f ,599. , 6
,„ v0verdr-vanC^5
25 Wo. JV. aan FilipsIL ent 26Do. j Eed vanFilips aan r 3J5 Cde Sraaten 1555. *
27 Vr. AmfterdamTolvry door Graaf.
Floris V. 1275. 4 1(j I
28 Za. Eerfte Steen van 't Stadhuis \
van Amfterdam 1648. 5- 6 ■19*0. Vertrek van A. Hertog
U|Eerfte Quartier, Maandag Óen 30,
Sm, p FnVen ? Uure 38 Min. I ioMa. Eerfte Beleg van Leiden. I
rv ^573* <5-4l 1
n'(?;f f> de Gewapende j Neutraliteit 1781. 2. 0 I



f\ November Slagtmaandjo Dagen, £J ff Maan gaat door den Meridiaan , s na- |
II middags U. M.
1W0. Maurits Stadhouder van Hol- ] landen Zeeland 1585. 8-19 I 2 Do. Geen Ampt aan VreemdehnI gen in Holland 1555. 9" 7
'I sVr. Antwoord van aa,n £ Buraemeeftcr C. i>. öoo/ï.
I 10- 9 !
I 4Za. Yslyke Spaaractie Furie te
II Antwerpen 1566. 10-51 li «Zo ^. M. Schuurman * 1607. , w 5 n-50 ; S /^vVolle Maan, Maandag den 6,'.
11 W) 'S Morgens ten 2 üure 45 fIin-; 11 6Ma. Eerfte begin van 't Verbond 1 6M der Edelen 1565, °^33
I -rDi Tweede Overgang van Zie-
! 7U rikzeei576. ; ^
II S Wo. Pacificatie van Gent geiloI ren 1^76. -1"5.
I 0D0 Oproerig Inval in 't Stadhuis:
Ü ^ van Amfterdam 1747- 3-4-
f 10Vr. Luther • 1483. Oats
\ * 1577- 4



November Slagtmaand 30 Dagen. 1 Maan gaat door den Meridiaan, ss i a- r:f middags U.M. ] ïiiZa. Togt van Willem III. naar I Engeland 16S8. 5- 1 |
CLaatlteQuartier, Zondag den 12, j 's Avonds ten 8 Uure 27 Min. I 1 12 Zo. De Franfche eistenen 500,000 | Guldens aanBrandfcbattimen I van Utrecht 1673. 5-52 I H3 Ma. Maurits * 1567. 6-39 1
14 Di. KeizerJufliniamisif 565 7-'23 j|
15 VVo. Barriere-Traclaat 1715.8- 4 gft
16 Do. De Kleinzoon van Lodewyk ■
Y7F. tot Koning van Spanje ^ I7°°- 8-46 j
17 Vr. Zutphen deerlyk mishandeld, f
door de Span jaard. 1572. 9-17 j| : 18 Za. Algem. Verdrag tusfthen den I
KeizerenVrankr. 1738. 10-10 jj 19 Zo. 72 Dorpen by Dordrecht ver- I
dronken 1421. 10-56" j|
y#&Nieuvve Maan , Maandag den 20, jf 's Avonds ten 10 Uure 7 Min^ 'j f20 Ma. Nederland in de gewapende li
Neutraliteit 1780. 11-41 &
.L. c 3 &



^^ovember Slagtmaand 30 Daggen. Q l^Maan gaat door den Meridiaan, snaIS 5 middags .U.M-
1 21 Di. Ncdet'and in 't Verdrag van I Seville 1729. o-3i I
Zon in Sagittarius, op ten 8, onder ten 4 Uuren. »n Wo. Graaf Jan van Nasfauw |
I* 1535. T"2° 23 Do. Utrecht door de Iranfchen verlaaten 1673. 2" .9
24 Vr. Neêrlands Gezantfchap m j Mofcou 1630. 2:59 {
25 Za. Adieu van Leicejler aan de . Staaten 1586. 3-4» 2,6 Zo. Oorlogs-Verkl. van Lod. XIV. aan Nederland 1688. 4-35 27 Mi.PietHein teDelfsh.^577.5-21 ^mEerfte Quartier,Dingsdag den 28, I! Jtf 's Avonds ten 9 Uure 35 Min. . I 28Di. FrederikaLouifaWilnelmna'
li * I77°- ,6" '
I 20 Wo. lïeldin Mevrouw van Lalamg 1
gedwongen Doornik over te I ceevenaandeSp.1581- 6'52:
£ Do. CarelXII. door een Kanons-
Kogel 4 1718. 7-4o; «v C?-, „ ---^^««agEsastSi^J



-ffi «EEg*» «CgjgL
( December IFïnlermaand 31 Dagen. g% ^ Maan gaat door den Meridiaan, 'sna- tl middags U.M. iVr, Slingeland t 1736. 8-31 2Za. Elburg door de Franlchen verlaaten 1673. 9- 2
3 Zo. Jefuiten uit Napels verbannen
1767. 10-24
4 Ma. J.yan Wasfcnaar aan zyne
wonde | 1523. 11-26 \(%^\Volle Maan, Dingsdag den 5, k\sz& 's Middags ten o Uure 53 Min'. 1
5 Di. Socinus * 1539. Bolleen . |
* 1630. o- 2 |£
6W0. 't Concilie van Trcnthegeëin- % f
digt 1563- ' 0-31
7 Do. Don Jan tot Vyand verklaard door de Staaten 1577. 1-37 ! 8Vr. De Steden van Holland in het I Recht, om zelve hunneBurmeelteren en Schepenen aan te {tellen 1650. 2-37 9Za. Keizer Siglsmundus f1437.
3-32
i 10 Zo. Tramps Zeeflag tegen de Ëng.
de IV. van 1652. 4-23 Jt
5 c 4 Ö



December Wintermaand 31 Degen. O Maan gaat door den Meridiaan , 's na- 1
middags U. M. 11 Ma. Haarlem belegert door de Spanjaarden 1572. < 5" .9
CLaaifteQuartier5Dingsdagdcni2, 's Middags ten o Uure 15 M.n. : ia~Di. Geveebtby Woerden tegen de Franlchen 1672. 5-5nWo-Apotogie van Willem I. tegen den Ban van Fiüps 1580. 6-34
14 Do. Tycho Bralie * 1546. 7'10
15 Vr. Aldegonde groot Staatsman i
t 159.3. 7-57 J
16 7a. Leonunus f ï593. 8-4*1
17 Zo. Afïïand van Leicefler 1587. 7 9-27
18 Ma. Vertrek van Aha uit de Ne¬
derlanden 1573- I0"14
19 Di. Oftcnd. Coinp. * I7aa«- 3 A Nieuwe Maan, Woensdag den 20, %m 's Namiddags ten 5 Uure 9 Min. 20W0. Manifeft van Engeland, vol I
lilt en logen 1780. «"S1 Zon in Qapricornus, op ten 6uur en i ' 8 M«-, o/wfcr f<?a 3 Uuren $Min,, $ maakt alhier den kortften Dc'8'^



'fik December Wintermaand 31 Dagen. £3 Ö Maan gaat door den Meridiaan 3 'sna- êf
Imiddags U.M. 21 Do. EenKruidmolenteMaaftricht geipfongen 1761. 10-43 I 22 Vr. Eg bert de Vry Temiminck I * 1700. 1-31 I
f 23 Za. Mvcds Triomf en Feefl: te I Brusfel 1568. 2-11 |
I 24 Zo. Verbond met Marokko 1609. I
I 25Ma. Kersdag Newton * 1642. |
g2óDi. De Koning van Vrankryk» » belooft hulp aan Nederland W
Ij 4-37 f
I 27 Wo. Optocht der Franfchen om in I Holland te vallen 1672. 5-22 I li >^|Eerfl:eQuaitier,Donderdagden28, jj 's Morgens ten 8 Uure 40 Min. X o8Do f De Franfchen val-} ^9Vr' ^en 111 Zwammer-C 6-10 »
30 Za" / dam en Bodegraver 7- 1 M
C 1672. ^7-53 I
31 Zo. Ons Convooy onder Graaf I
Byland , aangevallen door & $ Fielding 1780. 8-56£}
Ifcfo «aaa ■ '



gsffi -gag ^s>m
sr> ZONNE-TAFEL, <T t£ Aanwyzende den Op-en Ondergang der ZON.^% n bereekend op Polus Hoogte der Stad Mid- |ï I delburg , geleegen op f 1 Graden jx Minu- I I ten Jo Seconden 1786 II
rangen aer JL/agcu. Dag. »sm.op 'sAv ond. i] Uur.Min. Uur. Min.
January.
5 8- 2 3-58
10 7—58 4-- 2
15 7-52 4- 8
20 7—46 4--14
25 7"39 4-22
S 3° 7"3I 4-3°
£| February.
*f 5 7"21 4--40 ïo 7--12 4—49 15 7" 3 4"58 20 6-53 5- 7 II 25 6-44 5--I7 28 I6--36 5-24 Maart. 5 6-26 5-35 ïo 6-16 5-45 15 6-- 6 5-55 20 5—56 6« 5 « 25 5-46 6--15 L530 I 5-37 6"24
ivorten u«=» ^.a^i».
2ag'sm op 'sAv.ond. jl Uur Min. Uur Min- I
5 3-48 8--Ï2 10 3-51 8- 8 15 3"56 8- 3 20 4- 2 7-57 I 25 4" 9 7"5° J 30 4—16 7—43 f Auguftus. i 5 4-26 7-33] 10 4-34 7-25 15 4"43 7--I6 ! 20 4-52 7" 7 25 5-- 1 6-58 30 5--11 6—48 September. 5 5-22 6-37 10 5-32 6-27 ' 1$ 5-42 6--17 ' S20 5-51 6- 8 ! 25 6- 1 5-58 i 30 6--II I



> ZONNE-TAFEL, .rC f Aanwyzende den Op- en Ondergang der ZOH,V*4 bereekend op Polus Hoogte der Stad Mfd- ff delburg , geleegen op 51 Graaden 31 Minu» | ten jo Seconden 17 86.
juangen aer uagen. 3 Pag 'sm op s'Av ond. Uur. Min. Uur. Min.
April. 5 5-25 6-36 10 5-15 6-46 15 5- 6 6-55
!20 4-56 7- 5 125 4-47 7-14 30 4-38 l 7-23
Mey. j 5 4-29 7-32 10 4--21 7--40 15 4--I3 7-48 20 4- 6 7—55 25 4-- o 8- 1 30 3--S4 8- 6
Juny. 5 3-49 8--II 10 3-46 8--14 15 3-44 8--16 ■20 3-43 8-17 125 3-43 8-17 I30 3-45 J 8-15
—■ ■ lU^jt;
is-orten aer J-»agen Dag 'sm op 'sAv.ond. Vur.MinvUur.Min.
October. 5 6--211 5-38 10 6--31 5-28 15 6--41 5-19 20 6—50 5— 9 25 7— o 5— o 30 7- 9 4-50 & November. «
5 /7-I9 4-4° f
10 7-28 4-31
15 7"36 4-23
20 7--44 4--10
25 7"50 4-- 9 [|
30 7-56 4-- 3 December.
5 8- 1 3-59
10 8- 5 3-55
15 8- 7 3-53
20 8— 8 3—52
25 8- 7 3-53 4
30 8- 6 3-55



jfÓZoN- en Maans-Verduisteringen^ 1 » in V Jaar 1726. * I
In dit Jaar zullen 5 Verduilteringen op het Aardryk zich vertopnen, narnelyk drie aan de Zon , en twee aan de Maan,
De Eerfte Vérduiftering is aan de Maan, dén 14 January, onzigtbaar by ons.
(3 De 'Tweede Vérduiftering''is aan, § de Zo», den 29 January, onzigtbaar » © by ons. 1
De Zte/vfe Vérduiftering is aan de ilfótf», den 11 July, onzigtbaar by ons.
De Vierde Vérduiftering is aan de Zon, den 24 July, onzigtbaar by ons.
De Vyfde Vérduiftering is aan de Za», den 20December, ontzigibaar j foby ons. j



> WATER-GETYDEN, r*
f* By Nieuwe- of Volle Mud , is het Hoog- *& Water of Vloed, op de volgende Pltatfen : af Uur. Uur. I
ij Arnemuiaen, . 1
L Axel 3
\ Amfterdam. . 3 Y Antwerpen. » 6 p Broawershayen. 1 ► Biervliet. ... 3 | Banken, Vlaarnle. 3 | Bergen-op-2oom.4 \ Briel, (den) . . 3 E Brusfel. ... 7 f Bos, (Ouden) . 6 Calei. ... .10 t Duins, ( in ) . 1 ï Delfshaven. . . 3 f Dor dregt. . . . j I Duinkerk*. . . n | Doeveren. . . u I Enkhuyzen. . 11 l Embden. . . v% \ Goeree. ... 1
I' Goes 3
\ Gouda. ... 6
[Gent 10
I Groningen. . . 12!
► Water, op Jt vootnowde Pla*tf«n , Mnzjky II iScornt of zomniiga Winden. Jj*
nooiaentusicheae3 Helvoetfluis. . 3 Huift. . . . . *
Lillo y
Middelburg . . » Maas (voor de) i Neufen. ... 4 ■ Niepoort. . . 11 Oo(lende. . . 12 1 Pleimuide. » • f Eotterdam > * <f > Sluisïnvlaandere. 1 3 Rchengen. ... 1 2* Saardam. . , . 4 v ' Steenbergen. . 4 Tholen. . . . Z ïonge(0 enN.)} Texels Sleede. . cj Vlisfinge. . . . \
Vsere t
VTlie, (voor't) 7 Willemflad. . . \ \ Zierikzee. . . . a
typ. 3



i
DE TWAALF
HEMEL.TEEKENS.
Y Rara.
V Stier.
u Tweelicgen.
93 Kreeft.
Q. Leeuw,
ttp Maagd,
-o* Balans,
trt Scorpiöen.
Schutter,
vjo Steenbok.
S£ Waterman, v Visfen.



) AAN VV Y Z I N G fe
der. *
ijaarmarktenJ
KERMISSEN, PAARDEN- en BEESTE-MARKTEN, ] in de voornaamfte
STEDEN en DORPEN,
PROVINCIE ZEELAND, |
voor het Jaar 1786. J
IN HET EILAND WALCHEREN. \
< Atnemuiden. Tnarm. Febmary n.
• Jrnemuiien. Kormis z Vinxterdag.
' Aagtekerk. Kermis Juny 34.
' Jbee/e. Kermis July 7.
Brigdamme. Kerrhis Juny iS.
Dcmburg Kermis Juny 2f.
Middelburg. Kermis July zz.
■ Middelburg. Beeftem. November 6
Ooftkappells. Kermis Juny f.
) „ A
•ry C 1 Souhufg, £



^3(j JAARMARKTEN, rnz. fcjj fsoübwg. fVefl. Kermis J n'nxterdat |" | 5«m(y*- Kermis ƒ«// 5-
f! s<««t«*#. Kermis S«/'"w,"r u | *' r«r«. Kermis T«/y ?•
(Vlhfingen. Kermis J«/y ïo. j |
Vlisfingen. Becftera. Sovember 7. I 1 tttftktfptlle. kermis J«(y i
!SCHOUWEN en DUIVELAND. j Brouwershaven.Kermis ƒ««> Ï- |j KroKffWiSaveti.Paardern. f««y 9- jb,! Jl *„rgf. Kermis Ju"yift- VI
ft *r«y»;i/«. kermis Aug. *4- St U Haanftede. Kermis Juny o. fl »> lïaamftede. Beeftem. O/fci" $0.
II shuwerkerk. Kermis iHnxtefdag, \ | /'ij Duivetand. j | xUuwerktrk Kermis J?K?y ió-
!in Schouwen. i Vootdwtlle. Kermis Ja/y ?, s Oolferland. Kermis Ja/y 1. J kermis J.«/y M: I
I Z/er*"ftr«. Jaar-en Paardem. Maart 2J. . I Zimi*w. Kermis Stpumhf * 1 2i<rfk*«' Beeftem.Off.18.Not1.4-i»- 1



r$ JAARMARKTEN, enz. 37£J i Z U T D - BF. VEL A ND.
sllr.Arend.5d. Beeftem. Jfov. 1. Donderd. J
| Borsfelen. Beeftem No-u.i Saturdag. 1
I Baarland. Beeftem. Uov.i.Donderd. | ! Cloetinge. Kermis ^«7 2.0.
i Driewegen. Beeftem. Xov.i.Maandag. |
) Ellewoutsdyk. Beeftem. No« i.Donderd. !
1 Goex. Paardem. Maart 1. Dingsd. g
; Goex. Beeftem. Mey i.Dingsdag. |
! Goex. Kermis Au^uftus 26. 1
. Goex. Beeftem. Nov.ya^Dtngs- $
L dagen. Jjfc
3 xGr«'ue«pc7</er.Beeftem. Noo. 1 Donderd. || | lleinkens^and. Kermis 2 Vinxterdag.
! He/nkens^and. Beeftem. Nov.i. Saturdag. ■ j 'slïr.Hendriks. Kermis ^/»r/7 20.
1 's Heerenhoek. Beeftem. Kov.i Woensdag. i|
j Krabbendyke. Beeftem. Vov.i.Donderdag. 1
! Kjruningen. Kermis lYoensd. naSt.Jan. II
Hfawjngert. Beeftem Nou. (. Woensdag. I
] Ter Nix/è. Kermis Woensd.voorS.Jan jf
Ter Nisfe. Paardem.Woensd.voorS.Jan 8
! Wemeldinge. Beeftem. Non. 1 Zaturdag. \ \ Xer/lke. Beeftem. Z.aaf/7e Woensdag j j in September.
\
.*> C x NOORD- i



r>38 JAA R MA R K ïE N. 2* NOORD-BEVELAND. "fi I
?! Rolynsplaat, Kermis T«/y 20.
Il^ortgeent* Kermis Augujiut 2Ï. LAND van TïiOLEN. f St. Anneland. Kermis Auguflus 14» Se.jrlaariensdyk. Jaarm. Oclober 7. $5 0«</ Kojmaitr. Kermis Sacramentsdag. |ït'J 0 Qudelande. Kermis September 12. £3,
(Poortvliet. Kermis September >f. ||' 5fö(/ Tholen. Kermis September 2. j Stavenisfc. Kermis September is. |||
iSeherpenisfe. Kermis 2<fc tïnxterdag. LAND van FLAKKE. | Sommtlsdyk. Kermis September ïï.
JaarïykfcheQ S> n «^gfin ---inr-"rn^ f^.



U Jaarlykfche Veranderingen der I'MAGISTRAATS - REGEERING. *5 MIDDELBURG. Den 31 July word de Nominatie I j gemaakt, en ter Verkiezing uit de f \ voorgeftelde Perfootien, aan den / Prins Er-fftadhmder toegezonden. Z'iERIK ZJÉ E. Den 2.6 December worden byBurge1 meefter en Schepenen, de twee BurI gemeefters voor het volgende Jaar \ verkooren; en in de Maand 'Mey ij wordt by Heeren Raaden, een No- J | | minatie gemaakt van Schepenen, en f| 1 ter Verkiezing gezonden, als boven, f f
G O E S. I Den 2$ Juny, de Nominatie gemaakt.
THOLEN. 1 Den 13 Mey, de Nominatie gemaakt.
VLISSINGEN. I Den 15 April, de Nominatiegemaakt. V E E R E. Den 10 December, de Nominatie I gemaakt: wordende oqk deeze alle ter Verkiezing aan den Prins Erf1Jladhouder gezonden. jk 5 C 4 VA-Q
JKO » aS»



$3 gs-™-»^ S§
HV A C A N T I E N ^
voor de refpeBive Rechtbanken in den Jaare 1786. MIDDELBURG.
Beg. den al Dec. 1785". Eind. ïo Jan. 178$.
Beg. den 11 April I78«. Eind 2* April,
i Beg. den 31 Mey. Eind. 24 Juny
| Beg. den»?July. Eind. ?SePtemb.
j Beg. den2oDecemb. Eind. 10Jan. 1787. j
A ZIERIKZEE. 1
«Beg. denaiDec. 178?. Eind. 11 Jan 178Ó. ^
' ' Beg. den ia April 1786. Eind. J Mey
Beg. den 31 Mey. Eind. »I juny.
Beg. den 24 July. Eind. 11 Septeml».
Beg. den aoDecemb. Eind. 10 Jan. 1787.
G O E S. Beg. den ipDec. i7Sy. Eind. 9 Jan 178«. Beg. den ?I Maart 17Ü6. Eind. M April. 1 I Beg. den 13 Mey. Eind NS juny.
j Beg. den a Juny. Eind 2 September.
] | Beg. deni8Dece»b. Eind 8 jan. 1787. '
fjj VACANTIEN,



jV A C A N T I E N,£j
ycwr <f<? refpecllve Rechtbanken 'f in den Jaare 1786.
T H O L E N.
-Beg. den i8Deei78y. Eind 8jan. 1786- I
Hieg. den «4 Febr. 1780. Eind. f Maart. ' I
iBeg. den 7 April. Eind. ij April. |
Beg. den ajuny. Eind1. ïgjuny. j
iBeg. den ïijuly. Eind. 6Septemb. |
VLISSINGEN. A ■ Beg. denaoDec. i78f. Eind. 10 Jan. 1786. p i Beg. den 44 Febr. 1786. Eind a8 February. 1 r . Beg. den it April. Eind. zf April, 1
' Beg. den 30 Mey. Eind. -.; juny.
» Beg, den 25-July. Eind. fSeptemb.
V E E R E.
I Beg. den a; Dee. 178;.. Eind. «jan. 1785.
Beg. den 24 Febr. 17SÖ Eind 6 Maait.
< Beg. den 14 April. Eind a3 April.
Beg. den ïjuly. Eind. 14 july.
Beg. den t8 july. Eind. 1 Sepreab.
J C ? Jaittvyiiiigt'^



A A N W Y Z I N GE ^
I
H O O G T Y D E.N.
I van den Jaare 1786 tot 1800. j
ijaaren 1786. 1787. 1788. 1789. 1790. 1791. I7?2' ' 1793. 1794. 1795. 1796. » 1797[ 1793.
I 1799I 1800.
è
28 Febr. 10 Febr. ' 5 Febr. 24 Febr.
16 Febr. 8 Maart.
20 Febr. 12 Febr. 4 Maart.
17 Febr. 8 Febr.
28 Febr. 20 Febr. 4 Febr. 124 Febr.
Paasfch.
16 April 8 April 23 Maart 12 April, j 4 April ! 24 April j 8 April I3T Maart ! 20 April 5 April 27 Maart ió April 8 April 24 Maan 12 April
°inxter. j
4 Juny. I 27 Mey. ij
11 Mey. m 3lMey.J 23 Mey.,1
12 Juny. 27'Mey. 19 Mey.
8]uny. 24'Mey. 15 Mey.
4Juny. 27Mcy. : 12 Mey. 31 Mey.
è



r. Oeder op liet Luyden der Poert - Klokktn to \ <iV MIDDELBURG. «J
ju»e roerten woraen «es Arend* veer goed n i gefloten en 4e Bruggen opgehaald , nn I Oc- 1 tober tot 31 Maart ten 9 Uure ) Tan I April i jS.tot joSept. ten 10Uure 1 tot «00 lang kan ¥% O bier Ferfeoe. foor een Stuff «r «innen komen.. ~'Jg
' jMorgens uur. 1 Jan. half 7 !j 1 Febr. 6 21 Dito. half 6 16 Maart. 5 ' 1 April, half 5 I 1 Mey, Juny en
! J"ty. 4
I 1 Aug. half 5
I 1 Sept. 5
| 15 Dito. half 6
% 22 Oétob. 6
| iNov. half 7
1 Dec. half 7
NB. By het Openen en Sluiten da Poorten wordt ooi de Boom of Ketting aan de Haven geopend en gefloten.
'j Avonds Uur.
1 Jan. qu.over4 15 Dito. q. voor 5
1 Febr. 5 15 Dito. q. over 5
1 Maart. 6 j 15 Dito. q. over 6.
ï April. q. voor7 j 15 Dito. q. over 7
1 Mey. 8 ,
15 Dito, q. over o jl
1 Jun.&Jul. hf.9 H
1 Aug. ' 8 S> 15 Dito. half 8 il
1 Sept. 7 15 Dito. half 7
1 Oét. 6 15 Dito. half 6
1 Nov. 5 20 Dito. half 5 15 Dec. 4 .



Openen en Sluiten der Poorten tc^ j V* ZIERIKZEE. ¥' fl Zte Land-Poorten. |
's Morgens Uur.
January. 5 .
February. 5
Maart. 4
April. 4
Mcy-Aug. 3
Septemb. 4
Oct )ber. 4
November. 5
© December. 5
¥ De Hoofd of Zee-Poort. lf|
's Morgens Uur.
january. 6
February. 5
IMaart. 5
April. 4
Mey-Aug. 3
September. 4
October. ■ 4
November. 6
December. 6
Openenf^
''s Avonds Uur.
January. 8
February. 9
Maart. 9
April. 9
Mey-Aug. 10
September. 9
October. 9
November. 8
December. 8 &
's Avonds Uur. B |
January. 8 n
february. • 8 jj ;
Maart. 9 |
April. 9 f
Mey-Aug. 10 I
september. 9 II
Oétober. 9 1 November. 8 jl December. 8 «jj



a vx " " 't*
O Openen en Sluiten der Poorten te£^J H G O E S. ??
De Poorten worden des Avonds j voor goed geflooten. Van den eeri ften April tot den eerften Oclober I ten ii Uure; van den eerften Ocj tober tot den eerften April ten ïo 1 Uure. 3c 5 OpenenQ
's Morgens Uur. i January. 6 I i February. 5 i Maart. 4 i April. half 4 Mey, Juny en
July* 3
' 1 Aug. halt 4 1 September. 4 R 1 October. 5 1 1 Nov. en Dec. 6{
| NB. By het Ope^ nen en Sluiten der Poorten, wordtook de Boom aan deHaven geflooten. I
's Avonds Uür. 1 January. 5 1 February. 6 1 Maart. 7
16 Dito. half 8 1 April. 8 Mey, Juny en July. 9 1 Aug. half 9
16 Dito. 8 I'
1 Sept. half 8 8
16 Dito. 7 è|
1 Octob. half 7 11
16 Dito. 6 r Nov. half 6 1 Dec. 5



/"^Openen en Sluiten der Poorten te'J] V T H O L E N. f?
'sMorgens uur, i january. 7 1 'Febr. half 7
15 Dito. 6 1 Maart, half 6
15 Dito. 5 '1 April, half 5
15 Dito. 4 1 Mey. half 4
§15 Dito, 3 1 Juny en July. 3 1 'Aug. half 4 15 Dito. 4 1 Sept. half 5 15 Dito. 3 1 Octob. half 6 15 Dito. 6 i Nov. half 7 15 Dito. 7 1 December. 7
I' Op deesc bovenïtaande Uuren worden de J I Poorten voor goed geflooten; alleen de Water- | 1 Poort , blyft des Avonds open tot ïo Uure , * t'- die dan ook yoor goed fluit. i\ Lr Order J
*s Avonds uur. j
1 fanuary. 4 i
1 Febr. half 5 j 15 Dito. 5 {
1 Maart, half 6 "j 15 Dito. 6
1 April, half 7 15 Dito. 7
1 Mey. half 8 ! 15 Dito. 8 l
1 Juny en July. 9 §
1 Auguftus. 8 s 15 Dito. half 8 ]
1 Septemb. 7 15 Dito. half 7
1 Oétober. 6 15 Dito. half 6 |
1 Novernb. 5 I 15 Dito.' half 5
1 December. 4 j



'f\Order op het Luvden der Pook - Kiok ra
VLISSINGBN. \i
Ive Poorten wordea des Avonds roor goed ge. 1 floten , van i Oft. tot Jl Maart ten 9 Uurej I Tan x April tot 3 o Sept, ten 10 Uure, tot 1 . «00 lang kan ieder Ferfooa voqr een Stuyver f4 (^binnen komen, Order jf
's Morgens Luidt\ geen Poort - Klok, wordende de Poorten omtrent Zonne-Opgang geopend.
s Avonds Uur.
ijan. qu.dver4 i5Ditö*qu.yooi'5 \
1 Febr. 5 ;
15 Dito. qti.oyëi'5 i
1 Maai t. 6 \ 15 Dito. qu.ovcrö 1
1 April.qu.vooi 7 15Dito.qu.over 7 |
1 Mey. 8 j
15 Dito. qu^over8 i >
1 Jun.&juK hf. 9 ||
iAug. 8 §
1:5 Dito. half3 ff
iSept. 7 i
15 Dito. half; ij
'1 October. 6 \\ 15 Dito. half6
ÏNov. 5 I
zo Dito. half 5 J r^Dec. 4 j



g*ffi - ■ - "'flCT'i,
JOOrder op hët Luyden der Poort-Jvlok £n V te V E E R E. jj
i
IDe Poorten worden des Avonds voor goed geflooten, ten ïo Uure.
V Morgens Uur, i January. 5 15 Febr. half 5 1 Maart. 4 1 April, half 4 1 Mey. 3 Juny en July. 3 1'Aug. 'half 4 1 Sept. 4
§i Oct. half 5 Nov. en Dec. 5
'$ Avonds Uur. fl
ijariuary. 5 1 15 Febr. half6 y
1 Maart. 6 |
15 Dito. half7 I
1 Anril. 7 |
15 Dito. half 8 |
iMey. 8 15 Dito. half 9
Juny en Tuly h. 9 l
i Auguftus. 8 f 15 Dito. halfS j
1 Scptemb. 7 15 Dito. hall"7
1 October. 6 15 Dito. half 6
1N0v.cn Dec. 5



? SPECIE-TAFELEN ^
VA N Z E E U W SCHE
IHALVE RYXDAALDERS,
tot 4 Schell. 5 Gr. of iGl. 6 St. 8 P. van i tot 40 Stuks.
[QUART RYXDAALDERS,
tot 1 Sch. a§ Gr. of 13 St. en 4 Pen. van 1 tot 40 Stuks.
AGTSTE RYXDAALDERS, \
toti Sch. j\ Gr. of 6 St. en ioPcn. * van 1 tot 40 Stuks.
Alle Uitgereekend by en Guld. St. Perm,
A -*



Ij Dceze SPECIE-TAFELEN I j zyn zoo naauWkeurig Gecorrigeerd, I J| dat 'er geen Cyffer-EÖut in gevon- ö; ff den wordt: waar van de Gebruikers w; || kunnen verzekerd zyn.



^g*g^-a_^—6ffig§
ft SPECIE-TAFEL ^
VA N ZEEUWS C HE j/
' HALVE RYXDAALDERS, I tot4 Sch. 5 Gr. ofi Gl. o~St. 8Pen. ] uitgereekend by
£ 8 $ Gl.St.P. I
j i halve R. 1!4 5 i 6 8 I
[ 5 12 1 O 12 8 jl
» 6 i 6 6 719 H
f 7 1 10 11 9 5 8 5$
8 1 15 4 1012 |
9- 1 19 9 1118 8 J
i IO 2 4 2 13 5
] 11 287 14 11 8
112 2 13 15 18
1 13 - 2 a7\ 5 i/4 8
1 14 3 I; IO l8 II
1 15 3 ! 6i 3 19'17 8
1 ió 3 jio! 8 21 4
1 ï7-—' 3 {15! 1 22 ic 8
■ 18 3 .19 6 \ 2317! JL
2 A 2 ZeeMwfchej/j



é^~~*^*tz®
jftZëeuwfcrte Halve Ryxdaalders
% tot4Sci1.5Gr.of1Gl.6St.8Pen. Wt
iHalvcR. HeH Gl.St. P.
I 19 4 3 11 25 3j 8
I 21 ' 4 12 9 -7 i<5 j 8
123 5 1 7 30 9] 8
26 ■; 5 i4 ic 34 9i—II
*L 27 5 19 3 35 15 8 d&)
ff 00! 6 81 38 8 8 S
i 3o 6 12 6 39 15 —" |f
3I 6 16 11 41 18 I
33 1 1 7 5 9 4-3 14 8 I
34- 7 10 2 45 1 li
35 7 14 7 46 78»
36 7 19— 47 14— ■
37 83 5 49 8 li
| 38 ] 8 7 10 5c 7 — II
39 j 8 *~ 3 51 13 8 |
£3 SPECIE-t2
^^■■■m^ss»» «a^j



J SPECIE-TAFEL £>|
VAN ZEEUWSCHE. ?3
QUART RYXDAALDERS, tot 2 Schell. 2| Gr- of 13 St. 4 Pen. Uitsereekend -bv
J> f? & G1. St. P.
iquartR.' 2 2$ 4 ï
2 UJ 4 5' 1 6| 8
3 6 7i 1 19; 12
4 — 8lO 2 19
5. 11 § 3 ój 4 j
6 13 3r 3 19i 8 A
7 £5 5* 4 12; 12 g
8 17 8 5 6j y
0 _ig io§ 5 19} 4
10 1 '2 1 ó 12! 8
n 1 4 3! 7 5j"
ï2 ! 6 o -7 19
131 1 8 82 8 12 4
14 ï jjori " 9 ,..5 8
15 1 13 i§ . 9 ji8 te
16 1 15 4 IQ 12—-
17 1 17 61 11 d 4
18 1J19 9 :11 i8i 8 L
5 A 3 Zcetuvfche^J



y^ZüCUWfcllC Qü.ART RYXDAALDERS ,£5'
ÏT tot 2 Sch. af Gr. of 13 St. 4 Ren. &i
Ij QuartR.dC ƒ> $ Gl.St.P.fl
Jy 2 I tl* 12 II IZ V
: 20 242 13 5 j
01 2 6 41 13 18 4
22' 287' 14 II 8 I
I 23 : 2 to 9| 15 4 12
24 — 2 13 — 15 r8
25 2 15 2j 16 II 4
26 2 17 5 17' 4 8 • i
127 2 19 7j 1? 1/ 111
28— 3 1 10 18 11 l$i
29 3' 4 4 l9 4 4
; 3° 363 19 17 81
31 3 8 5; 20 10 12
32 1 3 10 8 21 c\ ]
33 1 3 12 tof 21 17 4 1'
34 3 15 1 22 10 8 1
35 3 17 3i 23 3 12 I;
36 3 19 6 23 17 1
37 4 ï 8§ 24 10 4 Ij
38 4 3 11 25 3 8 ;
23 39 4 6 i§ 25 16 12 JL
1^4o-^ 4 8 4 l 26 10



% SPECIE-TAFEL £J !
VAN ZEEUWSCHfl ¥
AGSTE RYXDAALDERS, i tot i Sch. i \ Gr. of 6 St. ïo Pen. i
Uitgereekend by g
ji a % gi.s.p.
iAgfteR i m — 0 10 II
o_l_. a j&i — 13 4 j
3 33* - 19 r4
4 4 5 168
5 —* 5 6* 1 13 2 HL<
| 6 6 >§ 1 19 12 ff I
| 7 78$ a 6 6
8 8 10 2 13 — Ij
9 9 li* 2 19 10 I
10 li § 3 ö 4 j
11 12 4 3 c2 14 |
12 ■ 13 3 3 £9 8
13 14 4* 4 6 2
14 15 5§ 4 £2 12
15 16 6| 4 c9 
j"6 . 17 8 56 —
m I7 -18 91 51210 JL ;
£$18 1— 19 ioi 5 19 40 i



jftZeeuwfchc Agste Ryxdaalders,( & tot iSch. i*Gi\ of 6St. ioPen.
I AefteR. & Gl.S.R
19 1 1 — u| 6 5 14
20 i . 2 i 6 12 8
21 j 1 3 2\ 6 IO 2
22 ! 1 4 3* 7 5 r2
1 23 I' .5 .44 7 12 6
24' ■ 166 7 ty —
25 j 17 7? 8 5 10
126 1 3 81 8 12 4
27 j 1 9 9I 8 18 14
28' 1 10 n 9 5 8
29- - 1 12 f 9 12 2
I 30 1 13 il 9 18 12
31 —' 1 14 2| 10 5 6
32 j 1 15 4 10 12 —
33- ; -| 1 ió 54 10 18 10
34- j 1 17 6| 11 5 4
35 1 18 7$ 11 U 14
36 1 19 9 11 18 8
37 -1 2 — toi « 5 2
38 2 1 iif 12 11 12
g 39 2 3 * 12 18 6
£5 4o 242 13 5-i



^SPEC I|-TAFELfi
VAN KLEÈNE ZÉEUWSCHE ji<
G E L D - S P E C I E N, | Als een bygeyoegd Payement jj tot den ij i ZEEUVVSCIIEN RYXDAALDER. I Uitgerekend by
Jé & Gl.S.P. 11
if Ryxd. is 9 m* 2 19 ïo I
' i* ii I 3 6 4 I.
i l| 12 i| 3 ^ 14 J|
' i§ — 13 3 3 *9 8 g
, if 1 14 4Ï ■ 4 6 2 Q |
I ï| is 51 4 r2 12 1
i if ió 6| - 4 19 6
! 2f 18 9? S 12 10
! i\ —• 19 lo§ 5 19 4
[:.2| i Ii4 6 5 14
] 2± 12 1 O 12 8
2| i 3 2* 6 19 2
2-| i 4 3§ 7 5 12
2f 15 4^ 7 12 6
3£_ i 7 7} 8 5 10
3* — 1 8 ' 8§ 8J12 4 I
«5 A 5 SPECIE-^3



$ ga ,—' ?»
OsPECIE-TAFEL van kleene£| T Zeeuwsche GELD - SPECIËN. i|
de u % gi.s.p. J
I 3i' i l° "J *9 5 8
1 3| , I 12 * 9 12 2
J 33 i 13 l§ 9 iS i2
I 3|, i 14 2| 10 5 6
[ 4f, 1 ió 5* 10 18 iö
I 4*. i 17' 64 11 5 4
j 4j 1 18 7* 11 11 i4 J
» 4*. 1 19 9 11 18 8g
|l 4f 2 " IGf 12 5 l\
'[ 4I 2 I £I§ 12 II 12 1
4i— 2 3, i 12 18 6
! $f ■ 2 5 3f 13 11 1°
j 5*. 2 C 4* 13 18 4
I4 5|. 2 7 54 14 4'4
5§ 2 8 7L 14 II 8
5|__ 2 9 8* 14 18 2
i $f_ 2 ie 9§ 15 4 I2
[ 5|_ 2 11 iO^ 15 11 6
fi 6f 2 14 if | 16 4 1°
|! f| 2 15 2*1 16 II 4
j 6$ 2 16 3*i Ió 17 M^1



^SPECIE-TAFEL van kleene^j Zeeuwsciie GELD - SPECIËN, ■
j>B » GLS.P.
óf 1 19 7§ ij !7 iM
4- 3 " 84 18 4 6
'7i- 3 4 * 19 4 \ .
■7| 3 5 1* P^Ts r
J| 363 19 17 8 J
:7| _ 3 7 44 20 4
'7* 3 8 5* 20 !°pf-f
. -4 3 91 o| |2o 17 6 li
! g 3 Ui 9* j2110U°
: 8f 3 I* I9§ 21 I? 4
i 8| 3 13 ui H 3114
j 8J 3 15 I 22iÏO
I €| 3 16 2* ;22ji7 2
I 8*. 3 17 3i '23! 3 12
8f _ 3 18 4f 2? \xo q
of — 4 " 7* «41 3 10
9$ i 1 81 24>io 4
l| 9f 4 2 9I 24 16 IJ 1
Uk 4 3!ii 25! 3 8^
JCY;*Ê



$8PE G IE-TAFEL van klbenhJ
Zeeuvvsciie GELD - SPECIËN. jj
c£ 8 % G1.S.P.
9f Ryxd.is 4 5,' * 25 ic 2 j
9Ï 4 6 i§ 25 16 12 ]
9l 4 7 4 2( 3 6 ]
lof 4 91 5* 26 IÓ 10 I
ïo* 4 10 6| 27 3 4 I
ip4 4 11 7-| 27 9 14 1
ÏO§' ' 4 I2| 9 27 16 ü I
io| 4 |i3:io* 28 3 2 I
lo| 4 Ü4 ui 28 9 12 J
Io| , 4 iiói * 28 16 ó f.
NOTITtEq



tuGX&a******^^
^NOTÏTIE van 't KF.EÏNZECEL.Q
f Z<?$W voor de Minuien van Huur- & Cedulkn en Pagt - Contracten van Huizen, Landen enz., te bet aaien bv de Huurders, naar het beloop van de Huur, volgens een of meer- j der Jaaren. Gl. St.
I Benedende so Gl., Zeg. van fo- 2 j 50 Gl. en daar bov. Zeg. van fo - 4 . 100 Gl. en daar bov. Zeg. van fo - 6 .
• 200 Gl. en daar bov. Zeg. van fo - 12 400 Gl. en daar bov. Zeg. van ƒ 1 - o
* 600 Gl. en daar bov. Zeg. van fi -10 A
F e Z:gels voor bclopp van grooter |f J Sommen, te vinden in Art. 38.van i de Ordonnantie.
Voor de Pagt-Ceelen van Landen, i loopt bet Zegel niet bov. de 3 Gl., mits j voor een Termyn van 7 Jaaren ; anders te vermeerderen voor eiken Termyn.
De Verhuurders moeten een Duplicaat hebben van 6 St., zoo de Huur 100 Gl. of daar bov. bedraagt, anders van 2 of 4 Stuiv., zoo als de Min. zyn. Tot Continuatie van P/uur of \ Over gif ie, van een gedeelte _ van gs (jdicn, is een Nieuw Zegel noodig. £j



ft ga—m—i^^-tgg
^NOTITIE van 't KLF.INZEGEL.tfJ
' Rekeningen van Boedels, Gildens of ï andere Genieene Admintftratiën, van Reederyën van Scheepen en Compag- i j. niefchappen van Negotie, te Be zegelen: wanneer den Ontfang bed; aagt. tooGl. en daar bov. Zeg. van fo - 8 300GI. en daar bov. Zeg. van ƒ o -18 600GI. en daar bov. Zeg. van ƒ 1 - 4 1000G!. en daar bov. Zeg.van f 1 -16 De Zegels voor grootere Sommen bepaald in Art. 39 van de Ordonnant. j » De Duplicaaten voor de Geïntres-1 [féerdens, volftaan met een vierde*' » van het Zegel der Rekeningen, mits '' niet beneden de 4 Stuivers.
Alle Rekeningen, Declaeatimi, of de Qtntantien, dienende in plaats van Rekeningen, aan Debiteuren, binnen of buiten 'sLands, wanneer 50 Gulden cn daar boven bedranden, een Zegel van 4 Stuivers.
Rekeningen met de Ordonnantiën tot betaalingen, aan de Oofl-oïWeflCo?np. te bezeg., wanneer bedraagt. $ 50Gl.cn daar bov. Zcg.v. 4 en 8St. jl 5 300GI. en daar bov. Zeg.v. 4 en i2St.^



ttNOTITIE van 't KLEINZEGEL.£ï i 600GI. en daar bov. Zeg.v. 4 en i6St. | * 1 1000GI. en daar bov. Zeg.v. 4 en 20SU aoooGl. en daar bov. Zeg.v. 4 en 2481. f 3000GI. en daar bov. Zeg.v. 4 en 36SC j 4000GI. en daar bov. Zeg.v. 4 en 48St. f 6000GI. en daar bov. Zeg.v. 4 en 6oSt. | Contrasten, Koop-Condilien ,BeflekI Ken of Aanneemingen van Werken enz., volgens den Inhoud der
j Sommen. Gi.sc. ff
1 Beneden de 300 Gl. Zeg. van fo - 8 i 300 Gl. en daar bov. Zeg. van ƒ o -12 i > | 600 Gl. en daar bov. Zeg. van ƒ o -16 || f En zoo vervolgens, naar Aanwy- «S [ zing van de vorenftaande dus £ geteekende tweede Colom.
Ond&rhandfche-Borgtogtcn; Volmachten , Verklaaringen of Attejtatien; voorts alderhande A&ens of Contracten, geen bepaalde Somme inhoudende, moeten zyn op een Zegel van 8 Stuivers.
Biljetten van Verkoop of Verhuurïuge van Huizen, Pakhuizen, Zolders , Kamers enz., moeten zyn op & $een Ordinair Zegel van 2 Stuivers. £j



j^NOTITIR van 'x KLEINZEGEL.£|
M en by elke Vcrandcringe der Bekendmaakingen vernieuwd worden.
Tot Tranfporten van Obligalicn, I op bet Land enz., een Zegel te ge- XI bruiken van 2 Stuivers voor elke | honderd Ponden Vlaams , en wor- | den de Oiiitantien van gekogtc Obligatïen , ten aanzien van 't Zegel voor Tranfporten gehouden.
Tot alle Begravenhfen, zoo in de J I |> Steden als ten platten Lande word ^ k H vereifcht, een Zegel van 30 Stuivers, S| < f doch voor die, welke op \Qjiohier, W f van het Familie-Geld, zyn aangegeüagcn op ƒ500 - o moet zyn een Zegel van f 3 - o - op icoo een van ƒ 6 - o - o.
En met iedere Verhooginge van . ƒ 500 - o - o cene vermeerdering van ƒ 3 - 0 - °«
Tot Onderhandfche Obligalien, drooge Wafels , of Asfignatien, als ik ook Quitantien van Huishuur, be- J I^HOort, geen Zegel. KÏ



ZEELANDS £ H R O N Y K
VERKORT.
O F
NEGENDE DEEL,






B CHRONYK VERKOUT. 945 £j < Vraag. Op welken voet gaat men in het Vtisfmgfche Genootfdjap der Wetenfcliappen te werk, by bet verkiezen en uitfehryven der , Prysvraagen, en bet bekroonen van derzeiver Antwoorden?
Antw. De Vraagcn, die van tyd tot tyd door yerfebeidene Hoeren opgegeeven zyn, worden in een voorafgaande Vergaderingc overwoogen, en eenige uit dezelve voorgedragen \ a;m de Algemeens Vergaderinge, J j
3 welke daar uit, met eenpaarigheid U 'of by meerderheid van (Temmen, fèj eene keuze doet. De verkoorene v' Vraaaen worden Jaarlyks , door ] middel van een gedrukt Programma, ?an het algemeen voorgefte.d, met toczeggmge van een' gouden Eer- , penning, op den ftempel van 'tGenooti'ehap gefiagen, aan deii geenen, die 't belle Antwoord ial toegezon- | den hebben. Alle ingekomene Ant- j wuorden worden , op befluit der i Heeren Directeuren, ter naauwkeu- -
Ö> Q.qq rigeQ



ffGP ' gag gg^i
2^946 ZEELANDS ft t* rige onderzoekingen gefield, in banden van eenige Leden, welke men iiT den Tak van Wetenfcbappen, waartoe de Vraag en Antwoorden bchooren, kundig genoeg oordeelt, om een gegrond bericht over de waarde der (lukken te kunnen geeven. Hunne berichten ingekomen zynde, wordt daar uit een Prseadvys opgemaakt ,en het zelve aan de Algemeene Vcrgaderinge medegedeeld. , ( l Deeze, doorgaans in Oogft-of Herfft- < « maand byëengekomen, doetuhfprank, j w en wyffc eten gouden Eerprys toe aan \ ■ I den Schryvcr van het befte en meert 1 I voldoende Antwoord , welks naam j eerft daarna bekend wordt, doorliet j openen van een verzegeld Billet, i
l|' door hem by zyne Verhapdelinge gevoegd, en aan den Secretaris toegezonden. Is 'er eene tweede Verhandeling over dezelfde Vraag, welke naby de eeifte in waarde komt,dan wordt daar aan, fomtyds, het acce>fit toegekend, en een zilveren Eerpen- j ning tocgeweexen. Praag.q



y^S%
\ CMRONYK VERKORT. 947£5 Vraag. Kunnen ook door byzon- a : dere Perfoonen eenige Vraagen voor: gefield worden?
Antw. Dit is niet zonder voorj beelden. Eenige Heeren , begeerig : zynde, om de eene of andere Vraag : bepaaldelyk aan 'talgemeen ter beanti woordinge voor te draagen, verzoch; ten nu en dan het Genootfchap, om i zoodanig voorftel in 't Jaarlykfch \ Programma, bekend te maaken j met I of zonder byvoeginge van hunne A \ Naamen, onder toezeggingc van den £ > ' gouden Penning , op den ftempel« !
van 't Genootfchap geflagen.
Vraag. Hoe komt het, dat fom-
mige Vraagen in 't Programma op-
gegeeven worden , ten koften van I het Genootfchap der Kunften en ' Wetenfchappen, te Batavia ?
Antw. Dit Genootfchap, in 'tjaar • .1778 opgericht, zyne poogingen niet
alleenlyk tot die Hoofdplaats der | ;Nederlandfche Volkplantinge in het | Ooflen willende bepaaien, maar de- jk $ Qqq 1 zelve^jf



flgffi^ii ' nes» • .ag'Sgg
11943 ZEELANDS £M zelve zoekende uiitebrciden, ren wï aigemeenen natte van liet Vaderland, j en voorziende, dat zonder den by- f r fhnd van deszelfs Ingezetenen , uit I; hoofde van .de verre afgelegenheid, j' j het geweufehte doelwit niet dan gt- [I hrekielyk zou bereikt worden, be- | I floot zich te keeren tot de geenen, j I die in 't Vaderland bekend daan, j } voor Befchermers en Handhavers I van alle Kunlten.en Wetenfehappeiij j | en derhaiven toevlucht te neemen, J& J tot de drie Genpotfchappen , te |*> Haarlem, Rotterdam en yiisfinge-n $f « opgericht, met verzoek,dat dezelve ft
Iyan «en zeker gedeelte van. hunne : J Jaarlykfche Inkomften zouden willen j! gebruik maaken, om buiten derzei- , | ver gewoone Vraagen, voor het geid, door het Bataviafche Genootlchnp j hecwaards gezonden, ccssc of meer »| Vr.iagen ten nutte van ons Vaderland , of deszelfs Kolanien voorteftellen, hl •en uan.de bfifte Beantwoordinge den ■ zj.Prys of Pryzpn, 'c zy in ,oenen «4 H ' Eer-£|! 13.1 n""i ■ i irfTriS''"—,TTtr^n^jL^ffi]









X CHRONYK VERKORT. 949$j
'Eerpenning, 't 2y in geld, Völgens, I derzelver bekendepnzydighftd, toe. I tmvyze». Aan deeze edelmoedige I e» verplichtende begeerte van het j 5 Bataviafche Genootfchap is men ver- g, ! fchuldiffd,zoo het voorfld van lom.- ft miec Vraagen, als het ontfangen van |\ eenige Verhandelingen, ter Bcant- i Woordinge van dezelve gefchikt, en ft-, i donv 't Zecuwfch Genootfchap,, ten j .
kollen van 't Genootfcliap te Batavia* jf IK bekroond» ex i Vraag. Wat is 'er op den gewoo-1| f nen Eerpenning van 't Zeeu\vlch'£»>, Genootfchap te zien en te leezen?
/lnt\v. Or> de voorzyde van deezen | : Penning, welks afbeelding hier ne- | 1 vcnsftaat, ziet men eene Rots m R f| Zee^ w arop de Zeven vrye Kantten, E
Imét^hetBovenfchriit: Non sojüdent § in itndis; met welke zinfpreuk be- ï doeld wordt, dat de Wcteutcbappen I ook in Zeeland niet in verachtinge | zyn. Van onderen leeft men, ter ft i wederzyde van 't Wapen deezer * $ Qqq3 PrQ;^



?95o m ZEELANDS ^r, Provincie: Socjet. Sciünt. B\-T tavo Fless. Pr/bmium, dar is - | Pi' van 'tZeeuwfch Genootfchab f Wetenfchappen te Vlïslinnen \ Op de tegenEyde van den Pennim» ftaat: Minerva , in haare pewoone t Kenüeraaden, en houdende een laurierkrans in de reehtehand. j„ \ vcrlchiet ziet men de Stad VLUfm. gen. Van boven ftaan de woorden •
§1 Calcar Bonos , dat is: de eer is een Spoorflag. Op de opene plaats 1 beneden wurdt de naam en *t laar-tal Sf gegraveerd, ten blyke, aan wie Qi en wanneer deeze Eerpenning door f
: Genootfchap gefchonkcn is? I
j Met de voorzyde van den Pcnnin- f (.komt, met eene kleine verandS I 1 -nnge , overeen , het Zegel van 't J ff Genootfchap, 't geene , gelyk wy I
III zeiden, door de Heeren Staaten van I Zeeland ]S bekragtigt geworden. i Vraag. Waartoe wordt dir Zegel J gebruikt? h JJ
#,. Antw. Niet alleenlyk tot het toe- £ ij- zegelen^ I
■^frn"" '■4>gBftf» , qQffi;



^ chronyk^^rkort! '^^1
zegelen der Brieven, die door den cf Eerften Secretaris, onder welks bewaaring het Zegel gerteld is, afgezonden worden ; maar het wordt i ook gedrukt op het Diploma, of den i open'Brief, die aan de nieuw verkooren Directeuren en Leden gezonden wordt, onderteekend door den Prefident en Eerften Secretaris van 't Genootfchap. Vraag. Welke waren, tot deezen L tyd, de vruchten van't Genootfchap? J \ \ Antw. Sedert het Jaar 1769 tot het || f einde des Jaars 1784, zyn Tien Dee- $ I len door hetzelve uitgegeeven, behelzende Antwoorden op de voori geftelde Vraagen , Verhandelingen, I zoo door Directeuren en Leden der , 1 Maatfchappye , als door anderen, | gefchreeven over verfcheide Takken der Wetenfchappen, en eenige korte Berichten van verfchillenden aart. Voor elk Deel wordt een HiftorifchBericht geplaatft, en daarin verflag gegeeven, van vcele Byzonderheden, & i$ Qqq 4 ditgf
gggi' 1 1



£395* ZEELANDS £J w dit Genootfchap betreffende. Som1 T tyds vindt men aldaar Redenvoeringen of Verhandelingen, voorgeleei zen in de Algemeene Vergaderingen» of in die der Hëeren Directeuren.
IDe Naamlyft der noch levende Di■reét.Htren en Leden wordt voor fominigè Deelen gedrukt, doch voor allen geplantH de fraaije Titelplaat. Vraag. Welke was de aanleiding tot de oprichtinge van het Middelturg/'ehDepartementvan"t Zeeuwfch ,, Genootfchap der IVetenfchappen ie X Flisfingen ? i I
Antw. De mcefle Ileeren Dircc.teuren en Leden van dit Genooti'chip, te Middelburg woonachtig, ;' zich genegen getoond hcbbe:.de,om . binnen die Stad ceue Maandclykj Helle bycenkomfte te houden, ten einde het heilzaam oogmerk deezèr j M latfchappye en de volyverige poa| gingen van haare inftellet'ëii en Be' < guufrigeren te beter ie kunnen bevor» deren ; werdt in eene Vergaueringe 15. I derW



CIIRONYK VERKORT. 9$.t£j fer Heercn Direétaaren, den 17 Maart jJ ■1784, goedgevonden en beiloten, het houden van zo»danigc MaandeJykfche Vergaderinge aan dczalvcn toe te ftaan , onder den naam van 't Middelburgfch Departement van 't \ ■ 'Genootfchap , en onder alle zulke j bcpanlirfgcn, als tot genoegen va i |n Heeren, en ten meeftcn' nutte fan 't Genootfchap r zuücn kunnen ftrekkcar. Dit Middelburgfch D> & \ panement houdt Maandelvks •zync g feyeenkomdan in de Vergaderkamer Q vim het Phylifch Gczclfchap alhier, f geduurendè de zc« Zomermaanden, I den eerden Maandag, «n in de zes ' (Wintermaanden, den eerden Wocnsidag van elke maand, en dus altyd kort na de gevvoone Ma,mdclyktcbe i K'argaderirigen van 't Gertoottchap , die, gtHvk reeds gezegd is, den \ jjaatftcn ÏHagsdag van eike Maanu- jj . gehouden worden.
Vraag. Wat wordt in decze Ver- 1 ■ gaderingen, van het Middelbargfche & $ Qqq 5 n-'-sX



2^054 ZEELANDS ft w Departement verhandeld, en hoeda- £ fi nig is het beleid der zaaken aldaar ? I jj Antw. Een der Leden, leeft op II zyne rondgaande beurt eene Vcrban-
1deling voor, over een of ander Onderwerp , naar zyne Verkiezing en Oordeel, kunnende ftrekken , ter bevordering van Konften en Wetenfchappen; ook worden de Verhandelingen, in het Zeeuw/bh Genootfchap te Vlisfing§n ingelevert, in deeze Vergadering voorgeleezen, uit- i, gezondert de ingekomen ene Ant- ?! woorden op de Prys-Vraagen : Alle w Heeren Dire&euren en Leden-, hebben vryheid om hunne Aanmerkingen op de voorgeleezene ftukken fchiiftclyk op te ge even: En deeze worden, indien het Departement, en het perpetueel Commitcé te Flisfingen zulks noodig oordeelt,' in handen gefteld, van de Gecommitteerdens tot het examen van de ingeleverde ftukken: doch deeze Ge& committeerden worden, altyd, door ] IS hetÊV



$ CHRONYK VERKORT. 955$^ '\ 'liet Genootfchap te Vlisftngcn be- « noemd. Alle Verhandelingen, door iemand der Leden van het M'nldelburgfche Departement, in deeze Vergadering voorgeleezen, bchooren aan het Zeeuwfchc Genootfchap der Wetenfchappen te Vlisfmgen, het welke daarvan naar bevind van zaa-
Skeii, gebruik maakt. Vraag. Wat verderen invloed behoudt het Zecuwjch Genootfchap der Wetenfchappen, te Vlisfingen , i » op dit Middtlburgfch Departement ? « Antw. Niet alleen dat alle des- H [ zelfs Confbtutioneele Grondwetten, alhier in volle kracht en waarde blyven, maar alle Directeuren, Leden te Vlistingen, zoo wel als alle uitlandige Direéteuren en Leden, te eeni| ger tyd alhier tegenwoordigzynde, hebben ook in de Vergadering van dit DepartementZitting, en eene concludeerende ftern: even gelyk Directeuren en Leden te Middelburg, £ in'tperpetueel Commitcé te Vtisfingen « & " hebben
tSs/Vt- mm*—, ~X*\ï£&



4${gSteKma-* .«^^BfaujiJi-^....^^J
(1^956 ZEE LANDS ' £'
V hebben ; dan de Voorzitting wordt f «ltyd cioor den Oudften der'Heeren ij ,! Directeuren te Middelburg waarge- | nomen. Niemand kan Lid van dit I Departement zyn, of by moet Dir cteur of Lid wezen van liet Zeeuwfche Genootfchap te VlUfmg. n ; by ! moet binnen bet Eyiand fValcheren ; woouen, en ten minüen door drie ] vierde der Leden van het Departement , voor aangenaam verklaard I Azyn; ook hooren alle Don:nien,J| §| van wat aart dezelve zyn,. die aan ft 1 ' dit Departement gedaan worden , Ml wel aan hetzelve in het byzonder {j toe; maar by aldien dit Departement | immer ophieldt te beftaan, worden J al'e deszelfs eigendommen, in den J boezem van het Zeeuwfch Genoot- | fchap jngelyft. 1 |
Vraag. Heeft dit Departement zyn 11 eigen Huishouding cn aizonderlyk ï Bewind? I Antw. Ja: De onkoften van dit j \\ et Departement komen eredeeftejyk uit al



ffg& i ■ --«ssap"
0 CHRONYK VERKORT. 957^ F Contributiën , der Directeuren van
Middelburg, gedeeltelyk uit vaftge- , ftelde boetens : De Penningen worden ingezameld en tot dc ondericheidene behoeftens verft re kt, door cenen Thefaurier van dit Departement, welke Poft men tot dus ver, by hetzelve altoos op dc fchouders van het jongfte Lid gelcgt heeft: zyndc eerft géweeft Ds. Royaards ,
I* niaar nu tegenwoordig den Heer en Mr. Carel Coenraad Reitz: St Voorts werdt by de oprigting van t& dit Departement tot Secretaris van « het zelve aangeftcld, den mecrge- I melden Heer Jon a Willem Te \* Water, eerfte Secretaris van het Zeeuwfch Genootfchap, cn by des- | i
1 zelfs vertrek als Hoogleeraar naar I Leiden, in zyne plaats D°. Anne
I DryFhout, tweede Secretaris van I het gemelde Genootfchap. Deze moet ' aan net Departement verflag doen, van het voorgevallene in de Vergade- [ | ringe des Genootlchapï te Viisfingen; 1
3 c n II
fegaa' sim?- 1



Iftgn -ict rrg^i
r^958 ZEELANDS ^ » en in het Committé te FHsfmgen, Si van het verhandelde in de Byeenkomften van het Departement, moetende dus van beide Vergaderingen H Notulen houden.
Vraag. Wanneer is de eerfte Vergadering van dit Departement ge- | houden ?
Antw, Op den 3. April des voorleeden Jaars 1784. Als wanneer dit Departement door een der Heeren
§Directeuren, namentlyk den Heer |, johan ADR1AAN van de PERRE de £ Nieuwerve, met eene zoocierlyke y als gepafte e.i nadrukkelyke Aanfpraak is geopend : en zedert worden deeze Vergaderingen , zoo als gezegt is , van maand tot maand agtervolgt, en telkens met de voorléezing van eene Verhandeling, door een of ander Directeur of Medelid veiëerd.
Vraag, Welke Byëenkomften zyn 'er nog'verder ter bevordering der j 1 Weetenfchappen aanweezig. ^



CHRONYIÏf^RlToRT.
f Antw. Men kan behalven andere i. nuttige Collegien, welke thans door i den Heer Lector Fokker gehouden . worden , aan liet hoofd derzelve , brengen een Gezelfchap , zedert ettclyke Jaaren alhier ter beöeffening da- Natuur- en Starrekunde, tusfchen eenige weinige waare Beminnaars deezer Wetenfchappen opgericht , doch hetwelk zig nu alleen I 'bepaalt tot het Proeföndervindelykc, u volgens den leidraad van den lieer 1 j Knikt; terwyl hetzelve zig thans | j Imag beroemen op eene talryke ver- ? l meerdering van Leden, die behalven eenige weinige lieden van Studie, j allen uit de Aanzienlykfte cn Vermogendlle ftandtn van hier, zyn toegevloeid, cn getrokken.
Vraag. Wat is u nader bewuft nopens den aanvang, voortgang, en verdere aangelegenheden van dit '- Natuurkundig Gezelfchap ? ff :
Antw. Het werdt in den Winter des I Jaars 1777. in navolging van derge- Sj ï Rrr lyke£j



£$960 ZEE LANDS £Vj lykc vroegere, doch weder vervallene V f ondernemingen opgericht, door dc . Heeren Predikanten, 'sGravezande, Krom. Ballot, Reitsma, en den in verftandsöeiFening onvermociden Ilcej, Leendert Bomme. Met den iiaavang van het VVinterfaizoen des ' Jaars 1779 werd dit Gezelfchap, ■ met vyf aanzienJyke Kunftminnendc ; j 'Leden vermeerdert , namentlyk: met de Heeren van de Perre de
INiEUWERVg, Tl'llf.ken VAN ME- Ol LISKERKE, johan StEENGRAC'HT , g Radermacher, Heer van Nieuwer- vp] .kerk, cn Willem Aarnout Kien van Citters; vervolgens werdt dit Gezclfcanp op den 30. November 1780, door een nieuw gearretteerd
IReglement, 't welk in druk het licht ziet, onder vaftgeftelde Wetten gcbragt, en bepaald re zullen mogen j beftaan uit twintig Contribueerende enticnDoccerende of onderwyzende Leden; mogende dus niet uit meerJ$ der, maar wel uit 111:nder dan dertig £3 per-£l



% CIIRONYK VERKORT. 961QI
| perfooncn beftaan. Doch door de \ ' toejuiching, die dit Gezelfchap, onder de lieden van den eerften rang genoot , en door een nadrukfyken aanzoek van vcden, om tot deezen kring te behooren , bcvon^t zig hetzelve met den aanvang des Jaars 1782 bereids dertig C'ontribueerende,en acht doceerendeLcdenfteik: 't welk nog vermeerderd is, beftaande dit Gezelfchap tegenwoordig uit 36 S dontribuecrende en 9 Docecrende j j l Leden. Men heeft het zelfs zo ver f| f weten te brengen, en hierin is mo- C j gelyk dk Gezelfchap, in deeze Lan- j den een eenling in zyn foort, dat den I Vrouwen toegang tot dec*ze Natuurkundige Oeflenfchool is bezorgd ge- | worden, ja,' men beeft reeds vyf- ] maal, onder het doen van daartoe
I met voordachtuitgekoorene Proeven, ■ en 't veorleczeh van ten dien einde ontworpeneVerhandelingen, aaneen groot getal der voornaamftCh Dames
II dezer Stad, die deswegens alle bly- |t ;> Rrr2 > kena



^962 ZEELANDS Q j
af ken haarer goedkeuringe betoonden, » les ffegcevcn.
Vraag. Waar, cn wanneer vergadert dit Gezelfchap, 'en door wie |
!wordt hetzelve belticrd en bediend. IJ Antw. Dit Gezelfcbap plag te •Vergaderen in zyn eerften anivaug I by rondgaande beurten, aan de lunzen j der Leden, daarna in bet Schutte shof j I op de Balans ; doch komt sedert den j aanvang des Jaays 178a byclkandercn, 1 L in eene groöte Zaal, ten huize \aii g den \\tc\ Rablnel, Stads-Kofticlfbol- S£ f ff der in de lansé Noordflraat alhier;, «j ! alwaar ook, zo als gezegt is, het ï MiddslbüTgfche Departement van het | Zeeuwfch Genoo.fcbap vergadert I De tyd der bycenkomft is eens ter weckc, zynde 's Maandags avonds ten zes uuren, cn dat alleen geduu- , rende de zes Wintermaanden: Dit j Gezelfchap heeft een perpetueel Voorzitter , zynde jcgcnswoordig [ den Heete van de Perrb van i ii is ie uwer ve ; wyders vier Di- M £«j recteuren^i



CIIRONYK VERKORT. 963$! Iw rècMiren uit de Contribueeren.de, £ ; mitsgaders Asfesforen uit de onderI wyzende Leden, een Thefaurier, I zynde Ds. Foeko Reitsma, een Secretaris , namclyk den Heer L e ë n d e r t Bomme , cn een ; I Opzigtcr der Werktuigen, waarvan | l dit Gezelfchap, eene voortrefJyke 1 Verzameling zal kunnen maaken, j indien hetzelve in zyn en welftand ; ; mag volharden, wyl de Contribui| tien der Leden tot den aankoop van 1 ; § de befte Werktuigen, ter uitvoering u der Natuurkundige Proeven benob- ' f digt, volgens de Comlitutie dezer j Ryeenkoinft , moeten worden bedeed. . ♦
P'raeg. Is het ooit in aanmerking gekomen, om ter voortzetting van Wetenfchappen, in Zeeland, eene Akademie of • Hoog.'fchoole te {lichten V » f Antw. donder te beflisfen , of I over een diergelyk gevvigtig onder- I f werp, in vroeger tyden, aj of niet f& 3 Rrr 3 in^J



<?G»--J—■ ip»
Ï964 ZEE LANDS £J in Zeeland gehandeld is : Is het « niet onbekend, das, toen Mr. Pie- j ter Moccs , in leven OudBurgomeeftet en Raad der Stad j Zierickzee, en wegens Zeeland,
1gewoon Afgevaardigde ter Vergaderinge der Algemeene Staaten, op den
!6. November 1756 overloeden was, hy een Uitterften Wil naliet, waarby den Uitvoerderen deszelfs bevoolen werdt, zig te vervoegen by Hun 8 Edel Mogende, de Heeren Staaten & van Zeeland, tot het verzoek om £ Oétrooi, ter opregting eener Hooge «? Schoole, binnen de voornoemde Stad Zierikzee; zytide ingeval eener gunftige inftemming van hun verzoek, aan zodanige opteregtende Akademie doorden Teftatcur gemaakt, eene Somme van zeventig duizend ponden Vlaams. Ingevolge van ( welken uitd-vlyken lalt, de Uitvoerders des Uittetften Wils, van den 1 overledenen Heer Mooge, zig j i op den 7. April 1757. met een 1 y 1 fchriftelyk*
^frfijpi mm\ iwlllOI1'1 ~~Ttri ï



Ci"R0rTy?VERK0RT/,9^^
H' fchriftelyk verzoek, by de Staaten • "van Zeeland, hebben vervoegd I Vraag. Wat gevolg heeft dit vcrI zoek gehad?
I Antw. Toen hierover door geI melde 'Heeren Staaten met nadruk 1 werdt geraadpleegd, kwamen de StaaI ten van' Hollatid daar tegen op, ij seevende hunne bevreemding te ij kennen , dat de Heeren Staaten van I Zeeland, het oprechten eener Hooge' |f Schoole in eruftige overweging geno- 'A i'men hadden, vermeenendc, dat men*| • in Zeeland daartoe ten eencmaale * \ onbevoegd was J uit hoofde van het Oftrooy aan de Univerfkeit van Leiden gegeeven in 't Jaür 1575, volgens welke geene Akade'mien elders in Holland en Zeeland mogten opgerecht worden.
Vraag. Is deeze zaak hierbv 2cbleeven?
Antw. Het tegendeel is waar; de '
!Staaten van Zeeland hebben km recbt tot het ftichten eener Hoopet O Rrr4 SchouieQ
^(gpiaMMmici;jjb in, 1 . töfê



i i'i gap»- v ■ ■
U966 ZEEL ANDS £J
' Schoole, zeer bondig tegen die van *p Holland bcweezen en gehandhaafd; offchoon zy aan de Staaten van IIolland,beleefdelyk de gelegenheid hebben gelaaten, om alvoorens dit ftuk
'»: geheel af te doen, hunne nadere bedenkingen op te geeven, om daarop . zodanig te letten, als zy behoudens
j 'sLands Hoogheid, en Geregtighe- i den, zouden meenen te behooren. De Heer en Mr. MeynArd van «
§Visvliet, Oud - Penfionaris der |a Stad Middelburg, thans Boekhou-\t der der Ooft - Indifche Maatfchappy.-w heeft toen ter tyd dit Recht van Zeeland, tot het ftichten eener Hooge School , door de onwederfprckelykfte gronden op de Trium, phantfle wyze betoogd ; Mr. Pieter . i Paulus , nu Raad, en Advocaat ' ■ Fifcaal by de Admiraliteit op de Maas, i is deezen Heer op het fpoor gevolgd, I in zyn Vertoog, getytelt Zeelands I I Regt tot het ftigten eener Hooge I È School. En voorts kan men alles, \



^ CHRONYK VERKORT. 967^ 1 wnf Vr vprdcr. nooocns deeze ov- 2r
— - j - . . . , > 1
1 reptinrr eener AUauemie in jceeicna
» ö . t
\ vnnrorpvrillf n is. eezen in de nieuwe
' Nederlandfche jaarboeken van 1768. J
Vraag. Waarom is aan net oprichten van eene Hooge Schoole in Zeeland achterwege aebleeven ?
Antw. Daar is mogelyk meer ais
eene reede voor ; maar onder de
aanneemlykfte fchynt wel deeze in
het 002; te vallen : Dat zulk een
• 1 '1 - i t ri - .]„ „..
UAKanemie, uic noorue vanue twuai-
l,E m^nAin* Av„\rUoa\Aun Ai* inrm in
p de nabuurige Provinciën over Zee-
lands Luchrgeftel vormt , .aldaar sanfifh weiuia zoude opneemcn: En
1 dit fchynt aan veelen, dc waare
reden te zyn geween:» waarom. sLands Hooge Overheid, deeze zaak heeft laatcn zitten.
Vraag. Zyn alhier nog eenige andere inrichtingen betrekkelyk de ^Wetenfchappen ?
Antw. Ja;, men beeft hier nog
;.een Departement van den Oecono- « 5 Rrr 5 mifchendjf
m



igffl ■ " ■ off
^968 ZEË LANDS $ itf mifchen Tak, en een Departement, | van de Natuur- en Geneeskundige | Correfpond«ntie Sociëteit.
Vraag. Van wat herkomft is dc 1 Oeconomifchen Tak , en tot wat einde dient dezelve?
Antw, Zyn oorfpronk is uit de Hollandiche Maatfchappye der Wetenfchappen te Haarlem, die dén zeiven in den Jaar e 1777,juift 25 Jaaren naa derzelver oprichting, heeft doen
fvoortfpruiten. De hoofdbedoelingi van denzelven is de bevordering van • Konften en Weetenfchappen; doch ' byzonder van die, welke het huis-, houdelyke betreffen: gelyk dc Landbouw, Zeevaart, Visfcherycn, Koophandel, Handwerken, Volkplantingen , enz.: ten einde dezelve in ons Gemeenebeft en Onderhoorigheden, tot algemeen nut en vooldeel der Ingezeetencn te doen bloeijen. De Oeconomifche Tak geeft t ten dien einde Jaarlyks aan het alge, l meen Prysvraagen en Voorftellen 1
l3 ^ ^ ^ ■ nc;j» in 1 pi



'Sffiiimi i i«i"GftB>Ba -in iitfg^
3 CHRONYK VERKORT. 969^ ' op , zoo om in gcfchrifte beant- w - woord, als met er daad uitgevoerd 1 te worden door een iegelyk, wie by zy, die daar toe genegenheid mag I hebben; alles betreklyk de 'Voorengemelde zaken, en dus met uitfluiting van alle enkel geleerde, en befchoüwende Verhandelingen, tot de Wetenfchappen in het afgetrokkene behoorende: Dezelve bekroont, | tnet kleine en groote goude Gedenkb penningen, of Medailles, en be- < 1 : moedigt hen, die zich bevlytigen aan || deszelfs voordellen te voldoen, ook S i veelal, met gefchenken in gelde, naar evenredigheid, van het gewigt der zaken, welke zy ter uitvoer gebragt hebben.
IVraag. Waar is de Hoofdzetel van den Oeconomifclren Tak , en hoedanig beftaat dezelve zo elders als alhier? dnhv, Zyn Hoofdzetel is te Haarlem, alwaar de Prefident, Vice - Prefident en Secretaris zig L »5 ont-Qf



J970 ZEELANDS « ontbonden ; cn afwast Jaarlyks dc algemeenc Vergadering, van alle de Departementen, die dezen Tak in de voornaamfte Plaatfen van de J Vereenigde Nederlanden; en dus ook ; binnen Zeeland, alhier en te FlisI fingen heeft, gehouden worden, De Oeconoirilfclié Tak betfaat uit Leden ; van alieriey Standen, Beroepen, en Rangen; niemand is uitgefloten,'! j en ieder kan Lid worden-, mits be--|
ttaalendc Jaarlyks twee Bncaafeti j Wanneer' in eene Stad of Plaats j Hechts vyf Leden voorhanden zyn, kunnen zy een Departement uitmaa-' ken, 't welk in de algemeenc Vergadering ééne Stem heeft. Vyftig Leden hebben twee Stemmen» en zoo voor ieder vyfttetal by vermeerderjng:, hebbende elk vvi'tigtal een'? dirigèerend Lid als P.efhlent, een'. Thefaurier, en een' Secretaris, voor] bun Departement. Eensin het jaar,, wnrden uit ieder Departement Leden
fi benoemd, om de algemcene Verga-j S * deringi



CHRONYK VERKORT. 9?i£J
derins tc Haarlem by te wooiien: lalwaar de ingekomen antwoorden, cn berichten gcleezen, beoordeeld , de p -y/,cn , belooningcn , en aanmoedigingen toegeweezen, en nieuwe \ Viaagen en Voordellen, vadgedeld worden. Het llaat intusfchen aan icen iegclyk der Leden vry, om deeze algemecne Vergadering te [Haarlem, als toehoorder te gaan bywoonen. Voorts worden de byzondere Vergaderingen in de afzon- & dcr'ykc Depincmcnr.cn zo dilavils • gehouden, als zulks nodig geoordeeld w wordt: waar by dan alle Leden van zodanig Departement worden Opgeroepen. .Tegenwoordig bedaar, de" Directie van "bet Middelburgfch Departement uit de Heeren Prefident, Meinard yan Visvliet, Trelauricr, MuPhenix Ifaac Boddaert, en Secretaris Mr. B. van de Kreeke. Bereids hebben eenige Zéèmvfdu ÈChiderneemtrs, in Handwerken als Inderzints , voornaanie Prysbefoo- a niogenJS



J^972 ZEEL ANDS £\ V ningengenooteji, en eenige Inlandfchc fcj Jongelingen, hebben reeds Deel • gehad , van de Uitruftingen , waar mede de Oeconomifche Tak, de-
|izulken begunfrigt, die zig tot de Zeevaart willen bcgecven; ook zyn hier, gelyk in vcelc Plaatfcn, Spin{choofen opgericht, waarin de jeugd door Pryzcn van den Occonomji'chen Tak bemoedigd wordt. Fraag. Wat is 'er van de Natuur- 1 en Geneeskundige Correlpondentie- * Sociëteit? i Antw, Zy is in 'sGravenhagc ten V -Jaare 1779 opgericht, en haarc Geboorte vcrfchuldigt, aan eene Vcr. handeling, door den Kundigen Arts, j den Heer 1. J. van dïn Bosch, aldaar , overgeleverd aan , en bekroond door de Hollandfche Maatfchappy der Wetcntchappen te Uaarj lem, ter beantwoording der Vraag j bv die Maatfcbappy in de Jaaren 1770 j>
è' en 1772 opgegeven ; flamentlyk: : Welke de Zïektens zyn , die uit de 1 NaluurlyktM



r CHRONYK VERKORT. 973 'Natuurlyke gefteldheid van ons Va-^t. 'derland voortvloeien, hoe men zich 'tegen dezelve behoeden kan, endoor welke middelen zy kunnen geneezcn wordend zynde dit Antwoord uitfcegeeven, in bet XVIII. Deel der Verhandelingen van gemelde Maatfchappy. De bedoefng van deeze [ Correlpondentie Sociëteit is, om den I Éart cn de veranderingen van het •tuchtgeftel , in de onderfcheidene ugcüeeltens der Vereenigde Neder- J , landen en Onderhoorighedcn, waar- |: teneemen; gelyk ook de Ziekten, \ 1 Un haare Natuurlyke gefteldheid, on■er den invloed des Dampkrings, in de vcrfchillcnde oorden van 'dit Gemeenebeft, en in de op elkander I volgende Saifoencn. Zy is ten dien einde uitgebreid en Departcmentsiewyze opgericht, in vericbeiden Steden en Plaailèn van ons Vaderland, en dus ook te Middelburg. Zierickzee en tdisfingen , welke £)eÈ*rtemcntcn con-elpondecren met &
de£J



ZEBLANDS £V %f% overige Zeewfche Steden. De 0 eden zvn , of Contribuerende welke by Intekening, Jaarlyks één ^ofmeérducaaten, —g£?J welgevallen betaalen, of WaarneeI n.ende, welke niets behoeven 01 tebrengen. Deeze Waarneemende Leden zvn verdeeld, in Weêrkundigen
den nauwkeurige aanteekemngen, , ! v rde barometers enThermoiiKtcrs, 1 1 de Winden gevallen Regen, Damp- JL
§ heffingen, L&g^^^^l è anderen geven acht, op de byzon <* \ jere cn doorgaande Ztcktens, derzelver Gcneezing, nieuwe: G^tleésmid<lelen,opdebyzonderekracbt
van Inlandfcbe Planten, cn| ^cre nieuwe Ontdekkingen hier toe^beLorènde, wordende de gedaane Waameélingen , en toegezotidc! ne Ve handelingen m Druk uit l I LeevenS waarvan reeds yyf Atleebn^n bet Licht z.en: H«D*| partement deezer Societeu beftaat.



i CHRONYK VERKORT. 97501 '1 thans alhier ter Stede, onder het**» Mecenaat van de Heeren Rader- !j tnacher van Nieuwerkerk , en Fan I de Perre de Nieuwe/we , hebbende | tot Thefaurier den Heer Leétor i Fokker, en tot Secretaris, den meer[ gemelden Heer Leendert Bomme. Fraag. Wat veritaat men door : KónfteO? Antw. In 't algemeen beteekent 1 het woord Konft, "de bekwaamheid i of afgerichtheid, om iets werkftellig i I te maaken, waartoe overleg en oef- ra 1 lening noodig is;en in dien cnbepaal- « 1 den zin is het werkdadig of beöef1 fenend gedeelte van eeniegelykeWet tenfehap eene Kónft; waarom ook » veele Wetenfchappen den naani van i Konft dragen ;• gel-yk Wiskonff - Stari renkonft, Rekenkonft enz.: Ja alle , Ambachten en Handwerken zvn, in 1 deezen zin genomen, inderdaad min 1 of meêr Konften ; doch in een byzonder opzicht is Konft van WetenI fchappen, en het geené men Hand- m J S s s werken(3



flPef ZE ELANDs"
« werken noemt,, wezenqlyk onder- |
II fcheiden. Hoe kan men dit ondct- || fcbeid beft doen bevatten? J, | Antw. Door acht te geeven, dat fl f deWetenfchap afhangt van het verI flanden'tvernuft: eene Wetenichap j 1 doch eifcbt duidelyke bevattingen, en doorzigt in den zaamenhang derzelve, het eerfte is het werk des
Iverftands ; het ander dat des vcrnufts. Een bloot, handwerk eiicht, afgerichtheid en vaardigheid des j lighaams, en geheugen, waardoor' men zich herinnert, hoe dit ot dat werk 't welk men voormaals gedaan heeft of 't welk men heeft zien doen, zal ter uitvoer gebragt worden. De Konft dan eens verftand en vernuft, dan eens lighaamsvermo^ens en behendigheden : maar voegt 'er iets by, *t welk noch tot de Wetenfchap, noch tot de Handwerken wezentlyk behoord; te weten i ^Verbeeldingskracht; 't ^Jgj



CHRONYK VERKORT. 977^
(anders met de woorden vinding eii%j geeft, in onze taal gewoon is uitte- f drukken. [ Vraag. Wat is dan bepaaldelyk f |J de Konft? wat is baar voorwerp? I en wat baarc bedoeling?
Antw. De Konft is'eene vaardigj beid der Verbeeldingskracht, met j gezond oordeel naar eigen en oor| Ipionkelyke keuze beftuurd. Haar ij voorwerp is dg geheele zoo ftoflyke h als onftoflyke natuur, in baare by- 1 , I zondere dcelen en zaamenhang; die $ [ r zy volgt, nabootft, of overeen-fc; komftig naar eigen fmaak zamenftelt, a en alzoo aan een iegelyk onder het f j bereik der zinnen brengt. Haar oog- g I merk is de zinnen ftreelen, te be- § haagen, en zoo veel mogelyk, door jf hetgeene zybehaaglykmaakt, nuttig § i te zyn : waarom men ook kan zeg- § gen, dat de Konft eene vertegen- I 1 woordigfter is, van de fchoone "Na- § i tuur: dat is, van alle zaaken, in I zulke omftandigheden voorkomende, S Sss 2 waaringx



V> gV8 Z E E LAND S
|£ waarin bet vernuftig cn gevoelig &
imerfclidom met bewondering, die || aahdoenlyke genieting fchept, welke l| men welbehagen en zomwylcn ver- I I rukking noemt. Zy fchynt geen Ij | algemeen hebbelyk vermogen der I II menfeben uittemaaken ; maar alleen ]| « deeze cn geene vlugge vernuften | f aangebjoaren te zyu; wordende deeze 1 hemelgaaf wel door o effening ont1 wikkeld cn uitgebreid , maar zelden, « ai ia n«oit alleen door arbeid oorfprott- £ S kelyk verkreegen, echter kan eer, * § iegelyk, die 't gebruik zyner zinnen S #1 heeft cn gezond vernuft bezit, door
!het polyften van zynen fmaak, een | rechtmatig Kunftrecbter en beoordelaar worden, cn zig dus vatbaar
Imaaken, voor duizenden verrukkeIvke gewaarwordingen , waarvan men anders geene de minftc aandoening ;
I'j beeft. ! Vraag. Wie noemt men dan met I recht Konftenaars, bv ondcrfcheiding < A va:v Tlandwerkslieücn , Wysgceren i P^en Geleerden? ****



f* UL^&JÜ £g
Ö CHRONVK VERKORT. 979 ' /f«n#(. Alle de zodanigen, die al-''"-? genebt zyn, om iets üfctedenkch, i; te doen, te vervaardigen of daar fe ! f tellen , 't welk, de Zinnen ftréelénde, j' het verftand verluft'igt ,N het hart be- ! koort, den geeft inneemt, en oih I alles met een woord uittédrtikken, j het nuttige met het aangenaame te j. zaamen paart.
.Vraag. Hoedanig zvn de Konden, in j 1 deezen zin genomen, onderfebeiden ? { I Antw. Men fpreekt van de zeven 1 > ) fraaije Konften , te weeten : De •)£ ' Schilderkonfl: , Beeldhoüwkonft 5$ Bouwkonft, Dichtkonft, Muzykkonfr' jf 1 Welfpreeftenheid en Gebaardenkor.'ft • j] onder welken de Bouwkonft en dè 1 1 Welfpreekenheid, het volftrckt np( - I dige, by het bekoorlyke voegen, jj terwyl de overige, hoófdzaaklyk, li de verluftiging van zinnen en verftand 1 ten doelwit hebben.
Vraag. Zyn deeze fraaije Konften Ij yolftrekt noodig, in (.ene mepfch- I ttyke Maatfchappy ? j* ! S s s 3 Amw . 'tQ



ZEE LANDS M W Antw. Hierop moet met ondu- a I fcheidina geantwoord worden : wanI neer, het menfchdom zig in Mant| fcbappyen heeft vereemgt , zoo is f voorzeker het hoofdoogmerk geweelt, U om in eens iegelvkj? nooddruft te ! voorzien, en zich onderling tegen i| ' f dreigende gevaaren te dekken, zo i 1 lang nu een volk in deezen toeftanfl I j ï blvft, dat het zich niet anders, ais || I 's leevéns eerfte en noodwendige fll behoeftens weet te verfchaffen, zoo g; S lang is het buiten het geval, om te g § kunnen denken aan de gemakken cn w | aangenaamheden van dit leeven, en n, f zoo lang leggen ook de fraai,e Kon- | ! ften, als in eenen dooddaap. Maai « II zelden is eene Maatfchappyc, waar I
Iin het vernuft eenigen opgang maakt, enziaaan den nyvren arbeid huuwt, j zoo weinig voorfpoedig. Alras groeit | in eetje zaatnenwoomn*van veiHUf- | tige en -naarltige menfchen, eene I I menigte,wiervermogenverderre.kt, ^ dan de bezorging van de eoUy



$f£5l . l—i-BSgjjgL
^ CHRONYK VERKORT. oSi£J ! noodwendigheden. Dan begint men Ê? ; om gemak en vermaak te denken, 1 ; en dan worden voor dezulken, door f een gezegend befteld der Voorzie- j nigheid, de uitwerkzels der fraaije 1' Konden, noodwendigheden. Zonder 1 deeze , zyn de vermogende, ondraag- I lyke fchepzels, voor de miuvermo- 5 genden medemenl'ch ! zonder trek I naar die aangenaamheden, welke de | fchoone en onfcbuldige Konden ver- | fchaffèn , worden zy bakiaadige ,» brooddonkene peden, of geldwinnende f? dieren, vadzige fchepzels, die onder 9 hunne grillen, onder hunnen ver- J waanden hoogmoed , dat is, onder hun eigen ballaft hunnen evenmenfch verdrukken.
Vraag. Wordt dit door de ondervinding beveiligt?
_ Antw. Ja, voorzeeker: Alfe Na- | tien der waereld, leveren hiervan de bewyzen op ; hun middelftand, dat is, wanneer zy in zoo ver ge. veilige waren, dat zy niet alleen in & 5 Sss 4 hunnen^}



2TXo82 ZEE LANDS . M iThunnen nooddruft konden voorzien, ö i ' maar ook llvken en Machtigen on- | der hun zagen opkomen , zonder j no^ tot de aangenaamheden der ij j I fraaije Konften toegang te hebben, 4 1 was aemeenlyk een ftaat,waarin de vermogende allerleie baldadighe- I, den aanwendden, allerleie fchriktoo- i| neelen van verwoeftingen aanrich- l( den de vuigfte vooroordeelen onder lij den fchamelen hoop aankweekten , Ij j i om daarover te beter den baas te. m U fncelen , en hunne dwaaze heer leb- & W zucht, en wufte inbeelding den teu- W B «el te vieren. Uit zulke Heeren, en int zulke Slachtoffers beftond fchier gantfeh Europa , in de Middel-Eeuwen, tot dat de fmaak der fraaije I Konften van langzamerhand het hoofd • weder opftaki de overhand verwierf, de ' gemoederen verzachte , en woefte benden tot befebaafde Natiën beifchiep. Dus is de vordering m de fraaije Konften de waare peilftok £ der befehaaftheid van eene Maat- 1 f*V ichappye.Q



h CHRONVK VERKORT. 983^ ! fchappye. De fraaije Kontien in- » roepen, derzclver beöeifenaars op 1 allerleie wyzen handhaven en aan- u moedigen, is eene Natie de kroon j| op het Hoofd zetten, die haare naar- 8 ftigheid , waardoor zy machtig is J geworden, verdient heeft. Zy die II | Gezag hebben en hier omtrent on- jj verfchiilig, flaaperig of onaandachtig I zyn, behoorden veel eer over eene I horde Tartaren, Kaffers, of eene | ; Negery van Hottentötten , dan over & l een vernuftiger deel des menfebdums g f bewind te voeren. S Vraag. Zyn alle befchaafde Natiën ! in hunnen aart wel even vatbaar | voor den fmaak tot alle de fraaije I Konften ?
Antw. Het kan zyn, dat de eene I voorlpoediger is dan de andere, in I 1 deeze_ of geene der Konften.; maar I daaruit kan men niet betruiten, dat zy I 1 daartoe geene gefchiktheid zouden I hebben. De Italianen en Diiitfchers I 1 hebben in de Muzyk ajs nog de f $ S s s 5 over- I



40$ ^^(S^KH^5^®11 >t
r^nL ZE E LANDS 'ffl l? overhand, boven alle andere vol- j ; ken van Europa, en zy fchyncn van Natuure tot die Konit eene byzoudere inrichting te hebben : maar de naaryver van de overige Natiën, volgt hen op het fpoor, ook zelve in ons Gemeenebeft; hoewel onze Landaart opliet (luk van fijn gehoor È„ fmaak voor Zang- of Spcelkonft alom en van ouds in garingen tel l v-as. Zoo hebben daarentegen de ; dl Engelfehen altoos VA de Schilderköhft 1 verre agter selcegen, by de Neder- • f landers en Italianen; echter geeven i . zv, en met reden, den moed met : verfooren. Maar de fchoone Konften i willen volop hebben; hoe gemeen- ■ zaamcr zy worden ten toon gelpreid ,, hoe meerder gelegenheid men heek,:, om baare aangenaamheden te genie-, ten zoo veel te meer vergraageni zy te zinnen, zoo veci te meer ou-i tert zi« de fmaak, zoo veel te arooter! zoo veel verhevener, zoo. ; , veel meefterlyker worden de Konften £ £ naars



CHRONYK VERKORT. naars; en de vatbaarheid vnor, en'p gefclnktheid tot de Konft, ontwikkeld zich zomwyien in menfchen, waarin men te vöoren geheel geene gefchiktheid tot dezelve befpeurde.
Vraag. Wordt binnen Middelburg ter voortzetting deezer Konften eenige openbaare gelegenheid gegecven ?
Antw. Ja, immers aan eenige der voornaamfte, als daar zyn de Schik derkon ft, Bouwkonft en Muzykkonft. Zyndc kortelings alhier in dezee Stad ^ een Teekenfchool geopend, ter be- k oeffening van beide eerftgemelde h f Konften, welke thans op hoog Gezag » vereerd is met den Titul van Akafiemk : terwyl reeds zedert eenige Vroegere Jaaren,alhiervan Stadwegen een Muzyk of Concert-Zaal is opgericht. En offchoon men niet weet, dat alhier, gelyk in vecle andere Steden van ons Vaderland , eenig Genootfchap der Edele Dichtkunde zyn befta'an hebbe; zoo is het nogtaus bekend, dat ter deezer Steede, j i voormaals £j
i 2»«*-^n~B-»3&{3fr iihiimiiibiih,^ 4|



]o93ó ZEELAND S Q
^ voormaals een Broederfchnp, Gilde o of Confrérie van Redcnrylccrs heeft ij gebloeid. Voorts is het onderricht \ der Jeugd in de Welfpreekenheid, ,] immers "wat betreft de eerfte gron- | den deezer hoogftnuttige Wetcnfchap j (welke aan niemand, die amptshalven j ! verpligt is, in het openbaar te Re- j I denvoeren, behoorde te ontbrecben) I toevertrouwt aan de Rectoren der ] Latynfcbé Schooien. En vodr zoo } dl ver de Konlt van bet te Paardryden, j § gclyk ook de Schermkonft zouden -i ff kunnen gezegt worden, eenigermatcn ^ ] tot de Konft der Gebaarden te be-
I booren, en alzoo, als zydehngfchc li Takken van een der zeven fraaije
II Konften te kunnen worden aange- I Jj merkt, mag men met voorbygaan te
f zesden, dat men onder de Stadsge- ; I bouwen alhier, ook mede een ReyI fchool of Manege telt, en dat door 1 de Magiftraat aan cenen StadsI Schermmeefter tot het houden van JJ een Schermzaal word gelegenheid , f^gegeeven. Praag.Q



) CHRONYK VERKORT. 93?£1 Vraag. Waaraan is alhier het Te- ör • kcnfchool en nu Teken- Akadenrie » zyn en oorfpvonk verfchuldigt? " Antw. Aan eenige Kunitminnende, welke zig onderling oeffenden in Tekening naar gekleed model: deeze overtelden met den anderen, eenige 1 BeöefFcnaars der Bouwkunde, zig i daarby gevoegt hebbende, om een ' Verzoekfchrift ter Tafel van den : Edelen Achtbaren Magiftraat deezer . \ Stad inteleveren, om onder deszelfs j befcbermlng , een Tekenfehool ter 5§ ' beöeïfening der Schilder- cn Bouw- | kimde opteriehten, in hoop cn ver- j ! trouwen, dat hun Edel Achtbaren, I : hunlieden daartoe eene gelonkte I | plaats zouden gelieven aantewyzen. I Dit Verzoekfchrift werd door Daniël L deKeyzer, Jacóbus Perkois, Tomas I Gaal, Abraham Msertens Abra- | : hamszoon, Conraad Kayzer, Johan ï i Camhout, Johan Ooremans en Pi ft er I | Dam, den 6 December des Jaars 1777 I f ingediend, en-den ir July van het A ■5 daar-£j



h9h ZEELANDS ' Q
ö daaraanvolgende Jaar 1778 , werd b dit Verzoek door Heeren Burgemeefteren , Schepenen en Raaden deezer Stad ingewiiligt, Wordende 1 hen ten dien einde eene plaats verleend en aangeweezen , boven de Stads Waag. Men maakte vervol- j gens om de koften te vinden, en j [aarlyks eenige Pryzen te kunnen j 'nitdeclen , eene Intekening van naar | welgevallen Contribueerende, onder «L den naam van Honoraire Leden; f f| welker getal wel dra tot ruim twee- > ff honderd aangroeide , en dus werd deeze Tekenfehool, met een getal van 60 of 70 gratis onderweezen wordende Leerlingen , in de Tekenkonft, en omtrent-20 in de Bouwkunde, den 2. November 1778 aangevangen.
Vraag. Hoe wordt deeze School , beftuurd. „ , ,
Antw. Aan bet hootd van dezelve zyn door de Oprichters twee Heeren OpEi perbeftuurders, op den iften Oktober :
jfcy 1778,^



^ CHRONYK VERKORT. 98£$1I '1778, uit de Regeering deezer Stad êa ' verzocht , te weeten : de Heeren ! Mrs. Gerard van Citters en E. P. ) van der Mander e , welke als nog, i in die hoedanigheid volharden. Voons 1 hebben de meede der voornoemde < Oprichters, zig tot het beduur en het geeven van Onderwys laaten vinden j ook heeft deeze nuttige Oeffenfchool, eenen Thefaurierzynde den Heer Pieter Ackermans, en tot » Secretaris den Heer Leenden Bomme. Ja Alle maanden hebben deeze Beduur- ff \ ders, byzonder in den Winter eene H f | gewoone Vergadering, en wel op 1 den tweeden Woensdag in ieder Maand, om alle voorkomende zaaken aftedoen ; zy komen wyders ook buitengewoon by den anderen, wan1 neer de noodwendigheden zulks vereisfehen.
Vraag. Waar , wanneer en op 1 welke uure, wordt in deeze Schoole 1 Getekend en Onderwys gegeeven ?
Antw. De Plaats voor de Teke- « 5 naars£j



f?9Jo Z E E LAND S Q *5' mars ter Beoeffening der Bouwkunde, |
Ij is thans óm meerder ruimte te hebben , ineen der Vertrekken, van het I Schuttershof, de Voetboog op de J Balans; die voor de Beöeffenaavs der I Tekenkunde, is, 200 als hiefvoaren j gemeld is, boven de Waag , de
I tyd van 't Onderwys is van halt i | October tot half Maart, vyimaal ter l
II weeke , des avonds van zes tot acht uuren : hiefby moeten altoos vier
AL beftuurendeLeden tegenwoordig zyn. , ff teweetcn,twee by ^Tekenaars # en twee bv de Leerlingen in de Bouw1 kunde.' Wordende in beide Departementen, door een dcrzelve, als ;
I Meefter , Onderwys gegeeven , uy
l afwisTelinq ieder Maand.
I Praag. Wordt onder deLeerhngen i
I en Boöeffcnaars eenige rangfchikUmg
I oebouden?
Lb Z*. Ta, onder de Tekenaars; worden drie Hoofd - Clasfen in acht genomen; de eerfte en voornaamfte,
1 tekent naar leevend tóodel^euj



'} CHRONYK VERKORT, gpi^j
t bellaar: voor als nog niet in Leerlm- 3? i gen, maar uit zulken, onder de OnderwyzendeLeden, welke luft en ! tyd hebben , om zich te oeffenem De tweede Clasfe tekent naar Pleifter, en de derde naar Prent : zynde de .Clasfe naar Pleifter nog in twee, en 1 die naar Prent, in drie Cla'sfen on: derdeeld. De Leerlingen in de Bouw- kunde zyn alleen in twee, dat is, in 1 eene meer cn eene min gevorderde Clasfe onderfcheidcn. ijl Vraag. Wordt hier ook naar Pry- || zen getekend ? door wie , en op w welk eene wyze?
Antw. De Leerlingen van ieder f Clasfe, te weeten: van de twee I Clasfen naar Pleifter, de drie naar li 'Prent, en de twee in de Bouwkunde, || tekenen Ciasfe voor Clasfe naar een I byzonder voorbeeld, om eencn Prys, jj voor ieder Clasfe beftemd; zynde jj dus in het geheel zeven P yzen, I \waar naar gedongen worde; hiertoe n : zyn op het laatlte van het Teken- fk \ Ttt Saifoen;0,



^ zeIlands
Saifoen, een bepaald getal van avon- || den gefchikt; geduurende welke, zodanige onderwyzende Leden, die j \ over de uitdeeling der Pcyzen moe- j ten Hemmen, zig afwezig bonden. |
Vraag. Welke oroftandigheden, werden by het toewyzen der Pryzen [ I in acht genomen? 1
Antw. Nadat de Piys - Tekenaars hun werk volbragt hebben, 't welk zy ieder met een byzonder Ment L onderfcheiden, geeven zy gefloten A l Briefjens over, waarin hunne naamen |* ^ verzegeld zyn : deeze Briefjes zyn R bovenop door hun geteekend, ieder | met het Merk van zyn eigen Prysteekening. Vervolgens worden by de Heeren Opperbestuurders , Onderwyzende Leden, en den Tbclaurier en Secretaris, zes of zeven Pe:looncn uit de Honoraire Leden ver -ogt, om over de verdienften der PrysTekeninsen in ieder Clasfe te helpen oordeelen, blyvende de ingegeeven Billenen der Leerlingen genoten ; en
V -s» vfi



15 "gStLLf ^b^^-b-»!— ^ ^|
5 CHRONYK VERKORT. 993^
* alleen getcekend met liet nommer «f van den Rang, welke de Prys-Teke- | ; ningen die hun Merk draagen, by ij meerderheid van ftemmen is toege- li weezen ; de Tekening die den eerften 1 Rang in eene Clasfe is tocgekent, 1 wordt den prys van die Clasfe toe- 1 geweczen. " j Vraag. Heeft'er ook eenige plech- j tigheid plaats, by het uitdeden der I . Pryzen ? » t Antw. Ja, ten dage dat de Reke- A ; ning van deeze Oeffenfchool opent- S% Slyk wordt gedaan, 't welk gefchied op fa de groote Zaal van het meergemelde i Schuttershof de Voetboog, worden alle de Leden opgeroepen, tot bet bywoonen van de uitdeelingder Pryzen. Aldaar verfebynen alledö Leerlingen, welke naar Pryzen getekend j hebben; en twee Heeren Gedeputeerden uit den Magiftraat, doorgaans Heeren Regeerende Burgemeefters zyn by deeze Plechtigheid tegen!! woordig; in derzelver byzyn, wor- JL 5 Ttt2 drn>l



W ZE E LANDS gï! Cdcn dc Briefies der Leerlingen geo- «ff
pend; en de Pryzen, beftaande allen, I [ fo keurige gebonden Hoeken, van 1 | meerder cn minder waarde mtge- I | deeld, cn overhandigd aan die gce- I nen welke bevonden worden, de- I zelvê te zyn toegeweezen: Dit ge- i j fchïed met een plegtige Aanfpraak I van den Heer Opperbeftuurder tot | 1 ieder der bekroonde Leerlingen , in || I hec byzonder; aan wie deVryhcid | vergund word, om hierop, naar hun M
5 vermogen, eene opentlyke dankbe- 4 I? rviï^ïn^ te doen. v
6 Vraa-g. Wanneer is dit Tekenfehool S tot éen Akademie verheven ?
S int». Door de Edele Achtbaare I Maailtraat deezer Stad Middelburg,
!' I is ÓP den eerften Mey des Jaars 1784, voor deeze Tekenfehool, eene zeef lofrvke Rcf)lu:ie genomen, waarvan J aan de Drecteuren by Estracl: een 1 afcefehriltis medegedeeld , wornerae I hei-voorgemelde Tekenfehool daaiby ! verleend^ deTytel van Tef er^l



—
^ CHRONYK VERKORT. 9-95 £ï
(Akademïe der Stad Middelburg, En fee op de Algemeene Vergadering, tot jj het doen der Rekening van deeze S Schopte, en het uitdeek n der Pryzen jl
Igehouden den 12. van dezelve maand, j is zulks, door de daarby aanweezige I Heeren uit de Magiftraat deezer Stad, jl opentlyk aan de Leden bekend ge- jl maakt. rt Vrdagi Welke Meefters in de I 1 Sdiilderkonft heeft Zeeland voort- j! h gebragt, en hebben daarin gebloeid? jb I Antw. Als men naauwkeurig zal B ' fpreeken, weet men niet, dat deeze w Provincie op Schilders van den eerften I rang, immer heeft kunnen roemen, I evenwel gewaagt men veel , van I Hugo van der Goes, een der eerfte J 1 Olyverf-Schilders, van het laatft der j < vyftiendeEeuw, die-men, uithoofde I v van zynen Naam, gift in de Zeeuw- jl \ fche Stad Goes gebooren te zyn; ook j heeft inert nog eenig geheugen van j . Maryn de Zeeuw van Reirnerswdal, I 1 welke in 't midden der zeftiende Eeuw l\ 5 Ttt 3 leefde,i»J



tt9 ^==~-^r^^=«===«
Ï799Ö ZEE LANDS £1 ^deelde, en een wed Schilder was. M ^a» Groot, werd te Vlisfmgen L| gebooren in 't Jaar 1650, en was een , rèdelyk wel gedaagde Leerling van |j Öjiade. Johannes Goedaart, Schilderde Vogels in Waterverwe, was. een tydscnoot van den voorgaanden,
ien een Inboorling en Inwooner van Middelburg- Gornel'u Eversdyk, uif j een aanzicnlyk Gedacht van Ter Goes, was geen sering Hiftorie-Schilder in . L de voorgaande Eeuw; deeze had een | f Zobtt» " Willem Eversdyk, die een I «? croed Portrait fchilderde, HermanuSW i 'Co^.r , werd in 't Jaar 1663 geboren te Middelburg , cn woonde aldaar i tot den ïaare 1709, hy was een I geacht Zee-Schilder. Dirk van Deelen een Heusdenaar heeft lang te Arnemidden gewoond en aldaar veel gefchilderr, hy bloeide in 't midden ) der voorige Eeuw, en was een Leer- v ling van den beroemden Frans Hals. Doch vooral behoord, onder dc Zeen& wen. die zig by dc Schilders heb-,



RGP . «sa? «g^
CHRONYK VERKORT. 997-gl
' ben beroemd gemaakt, WillemGoerêe, f die zoo vernuftig 'over de Tekenkond beeft gefchreeVeen ; by werdtte Middelburg in den Jaare 1635 gebooren, en beeft aldaar een geruimen tyd gewoont : zyn Zoon Jan Goerée, mede alhier gebooren ten jaare 1670, was insgclyks een ervaaren Tekenaar, en
, maakte te Amfteldam veel Opgang.
" Thans daar het volftrekt verval der liefhebbery voor deeze Edele Konft,
ionder Vermogende, de befte Mees- < terftukken , die 'er nog zyn, ten « Lande uit laat voeren; thans, daar 5 onder hen, . weinig Mecenen de oogen fiks genoeg hebben, om een goed Schildery te beoordeelen, en waare Verdienden te belooncn of I | aantemoedigen, zalmogelykdeKond I | weder wonderen doen, en boven alie | hoope, echte Zoonen aankweeken. R Vraag. Welke zyn de Rcderykers, waarvan hier vooren gewag gemaakt
I is?
\ Jniw. Van vroege tyden, hebben $ Ttt4 zigQ
& ^ - — . -.y^ is



f3998 ZEE LANDS £| V zig in Nederland eenige Vernuften m I opgedaan , die in Gezelfchappen I zaamen gevoegd, zig met Dichten lij I en Vertoon en van Toneel-Speelen, ill zoo in het ernftige ais boertige, bezig Jj hielden : Sommigen zouden dezelve I; voor opvolgers der aloude Bardzan- I; gers , willen doen doorgaan , die gelyk J • men weet, de Gefchiedenisfen des I Lands door Liedjes en Gezangen, I ' van Vader tot Zoon deeden over- | si gaan : doch hierin niets kunnende jk ff beflisfen, is het hoogftwaart'chynlyk, |f W dat deeze Gezelichappen van eenen <J gelyken ouderdom zyn, met de oudfte Akademie, in Europa, te weeten, de Academie. des Jeax Floraux, welke in het Jaar 1324 te Toulouze, door een Gezelfchap van Franfcbe Dichteren werd opgericht, en in het laar 1356 den naam van Collége de j 'Rhéto'ïique aannam , even gelyk der- | gHyke Gcnoodl'chappen in Vlaanderen I In Braband zig Rhetoryk - Kamers j 11 noemden: alzoo de Dichtkunde zelve J| frt oulingsQ
fee»—-<w «ai



pC? »42!»!f-
_ CI1R0NYK VERKORT. 999^ [r oulings hier te Lande, den haam van *f 1 Kun ft van Rhetoryke, droeg; fehoon / Rhetorica cigentlyk de Kunft van \ Welfpreekenheid betekene. Ook 1 werden de Dichters Rhstrofijnen, of Rhetorykers geheeten, waarvan 1 men naderhand de naam van Rede1 rykers gefineed heeft.
Vraag. Uit welkfooit van Lieden I beftonden de eerfte Dichters of Re[ derykers , onder onze Voorvaders ?
Antw. Veelal, ja zelfs geheel uit j ; j Kerklyken ; want in de duiftere |j: Eeuwen, toen de Vorften hunnen' 1 naam niet konden fchryven , en de i Kunften en Wetenfchappen der alöudiheid, uit Europa verbannen fcheeinen, werden zy in de Kloofters i alleen voorhaarengeheelen ondergang 1 behoed. Ook waren de oudfte bekende Toueelfpeelers , zoo hier als elders, Kerklyken. In de meefte [Kerken vierde men niet alleen de Feeftdagen, maar men vertoonde, l de Bybel-Gefcln'edenislèn, die daartoe j t > Ttt5 bc-O
tkan-w»" ■wow» .1 i.n. ts^rg



O^oo ZEE LANDS £t W betrekking hadden ; denkclyk om »
Ibet dom gemeen, boven en behalven deSeliilderyen cn Beelden, metleevende cn fpreekendc Perlbonagien | R eenis denkbeeld daarvan te geeven. | Het Spel, 't welk veelal metMuzyk, | Gezang en Orgel gepaard ging, werd l U dus in dc Kerk, en op de Kerkhoven ï vertoond, en dit is de reden, waarom I I de oud (te Toneelfpeelcn, by alle de H hedendaaafche Natiën van Europa, ] gl Bybel-Gelchiedenisfen behelzen. Het | ff toeftellcn en vertoonen van deeze 1 W en andere Tooneelftukken, ook de < Beoeffening der Dichtkunde in het algemeen, was het gewoon bedryf der Rederykeren. Naderhand even-
Iwel, toen de Nevels een weinig begonden op te klaaren, beftonden de Kamers, meetlat uit Leeken, die 'er hun werk van maakten, om de gebreken der Geeftlykheid, en de misbruiken ter Kerke ingefloopen, in hunne Speelen, en Referyen met » de levendigfte kleuren aftemaalen. . £3 Vraag.\



$ CHRONYK VERKORT. 3ot£l Vraag. Hoedanig was de inrigting p i deezer Gezeifchappen, en op welk ( Gezag vergaderden zy ?
Antw. Zy hielden hunne ByëenI komften op plaaifen, hun door de ' Regeeringen der Steden en Dorpen, ■ waar zy zig veftigden , aangeweezen en verleend, onder den naam van Rhetöryk- of Rederyk-Kamers; ingevolge waarvan derzelver Leden ook Karneriften genoemd werden. * Ieder Gezelfchap,'t welk ter zelfder & ? plaatfe vergaderde , had zyn .by- || f zonder Blazoen, of Schildwys-Ta- W fereel, meelt in de gedaante van een 5 Ruit, waarop een Zinnebeeld was n afgemaald , met eene daarop toe- i fpeelende Naam, en Zinfprtuk, n 't welk de Kamers van elkander on- ij derfcheidde. Zy werden door de I Graaven en Regeeringen in Nederland || i dermaaten befchermden begunftigd, S dat geene Broederfchappen met zoo \ ! veele Voorrechten en Vryheden als I \ de Rederykers bezaten, voorzien »



O302 ZEELANDS ^ » waren. Zulke Kamers werden dan | ook, ter onderfcheiding van zodani- '\ gen, die op eigen Gezag, zond t bekragtiging der Magiftraat opgericht Waren, Vrye Kamers geheeten, welke ook, behalve deeze bekragtiging van hoogerhand, door de andere Vrye Kamers, alvoorens deezen Tytel te kunnen voeren , moeiten erkend , beveiligd , en aangenomen worden : 't welk met een foort van plccluig$5 heid, diemen^?(A^?;ofDoopen i fè noemde, wierd volbragt. Deeze j <ff Gezeifchappen waren aan Wetten ' "- gebonden, die door henzelven ontworpen , en zomtyds door hoog Gezag bekragtigd werden, waarvan men onder anderen tot een ftaal kan nazien, den Gilde-Brief, door Adolf I van Bourgondisn, aan de RederykI Kamer der Stad Veere, op den 3de I van Zomermaand des Jaars 153° verleend, en nader bekrachtigt, door j den Gilde r Brief van de Magiftraat j M der Stad, op den 6de van Herfft-j £«J maandfjl
gS&ii ■ rTfl^wag»^ ^ j



} CHRONYK VERKORT. 303^ r maand des Jaars 1608. beide voor- & I banden, achter de Verhandeling over 1 de Redèrykers , door Willem Kops, I welke geplaar.it in bet Ildc Deel van | de Maatfchappy der Nederlaridfche j Letterkunde te Leydett, by .P. I der Eyk en Z). 1774 uitge- I
geeven. | Vraag, Was 'er ook eenige Rang I onder de Leden eener Kamer? u I Antw. Ja, men bad Hoofden en j Gemeene Kamer - Broeders. De Jft Hoofden voerden den Tytel van f| Keizer., Prins cn Faclor, waartoe w men gemeenelyk de meert uitmunten- j dc in de Dichtkunde, en in 't ontwerpen der Speciën verkoor ; by fommige had men Deeken, Beleders I enz. Ook was 'er een Fiskaal, ter handhaving van goede Orde: dewyf ook de Kamers ieder in den haar en j veelal gemagtigt waren , om alle IWiften, welke in dezelve voorvielen zelve te befleebten, zoo wel als om iUe wanördens en vechteryen onder s
L - nenQ



^304 ZEELANDS Q
hen gepleest , uitgezonderd waar j$ Lid ofLyfaan lag, te corrigeercn. I Verders behoorden tot de Officianten 1 een Vaandrager, dewyl men gewoon * was, met liaan de Trom, en ontrold jj Vaandel, by eenige Saamenkomft of j Beichryving optetrekken : Men had I ook by verfcheiden Kamers een Nar, j zoo als oudtyds de Vorften aan hunne Hoven hadden, die, gemeenlyk in Ij een zotskap, by openbaare Klucht- g fflj Vertooningen, die men ook Batte- 1 f| meuten noemde, voorden dag kwam, | $ om het gemeen, naar den aard van S ] dien tyd met fnaakeryen te ver- J
1' maaken. Praag. Waaren deeze Redenrykers, wyl zy als dc Toneeüpcelders van dien tyd moeten aangemerkt U worden, niet in minachting?
Antw. Integendeel, de Vorften des j Lands vergenoegden zig niet, met : hen aanmerkelyke Voorrechten te i I vergunpen , maar werden zelfs hunne 2 * Mede-Leden, Hertog Jan van Bra-% £J5 hand 1



CHRONYK VERKORT. 305^ pand, was Lid van de Brüsfclfcde » Kamer het Boeck, gelykKoning Mips, Zoon van Muximiliaan en Maria, Lid was van de Kamer de Gentfche Balfem. Keizer. Karei de F. behoorde (ander de Amftefdamfché Kamer In Uefi? bloeijende; en Prins Willem \ ie Eerfte van Orflnje, beeft Prins zweeft van de befaamde Kamer, de fiölieren, binnen Antwerpen. Veele I Edellieden volgden dit voorbeeld, 200 dat verfcheide Kamers in hunne Jl Leden pronkten, met de Hoogade- ff yke Naamen, van Montmorency, § 'ravre, Home, Launoye, van der Ooes en anderen. De Paufen zelf :ettcdendeczenVergaderingen,Gecselyken Juiflrer by, met aan znmmige Cameren de uitdeeling van Afraaien e vergunnen. Ja men pleeg elkander c vertellen, dat de Heilige GeeftCamer te Brugge,, Baare Tnflelling an een Mirakel verfchuldigt was; ' Vraag. Wat was'bet oogmerk der .ederyl crs toch ? lX ■y, AntwjQ
«ig&^SSSfflHHSa^ £g



v£6 ZEE LANDS ö r ^„w. Voornamentlyk, om met 8 I Tooneelfpeelcn de Zeden te verbe- I teren en te befchaaven, door Jok en rrnft. Deczen noemden zy Spelen Tan Zinnen, of Zinneftelen, zoo als men nu gewoon is te zeggen. Zy vertoonden die in het openbaai niet alleen met de Leden hunne* ebene Vergadering, maar noodigdcn met Circulaire Brieven op rym , die men Kaarten noemden , en de L voorwaarde der Befcbryvmg behels, Iden mitsgaders bet onderwerp,! sKt wclk uitgevoerd moeft wordeni 1 en een opgaave der Pryzen, die te behaalen waren. Deeze Prvzen S min of meer aanz.enlyk, fomwds Zilveren , dikwils Tinnen, I naar gelang van bet vermogen, der itnoocligende Kamer. De hoogfte prvs werd gemeenlyk toegeweezen, li? die welke men oordeelde, de : opgegeevene Vraag het. belt beant-wS te hebben. De mindere Pryzen |Uaren gefchikt, voor hun, die^
i ■ , l^aggaggg«s:



| Uk-Jgggto -r-gg
ö ClhTONYK VERKORT. 1007^ ' haft haai' Spel wifl uittevoeren, of h voor die, welke met de grootfte pracht en toeftel, of wel van de verftiifgclegene plaats gekomen was enz. Ook had de Schilderkonfr voor het medebrengen der fchoonfte gefchilderde Blazoenen, haar aandeel r in deeze Pryzen; zynde meelt alle [ de oude voornaamfte Schilders Rede, rykers geweeft. Aldus uitgenoodigt zynde , kwamen de Kamers, ten igeftelden tyde, op de plegtigfte, en J | prachtigfte wyze uitgedofl, en ver- || } zeld van alles wat praal aan de zaak !; kon brzetten, by den anderen. j§ Vraag. Hoe noemde men zodanig jj J eene plegtige Byëenkomft, en wat ij | was de gewoonte by dezelve? v. H j Antw. Men noemde dezelve Intrede li \ en onderfcheideze met de haam van || ! Landjuweel en Haagfpel. %zn Land- \ \ juweel, 't welk zoo veel zegt als ff [ Landprys of Ëerpys van den Lande, f | mogt alleen in de' Steden gehóuden f r worden, en muntte boven de Haag-'% 5 Vvv ■ fpeten^J



Sxg ZRELANDS ffj üïDdrpfpèelen* welke ooi; op I "het platte Land gehouden werden , in Koftbaarheid, Pracht en StaatHe uk De Kamer, die by zulk een gelegenheid den Opperften Prys weg j Broes, was verplicht, wederom een S euwFeeft inteftellen. De Hoo^M Prvsvan een Landjuweel beftond altoos in een Zilvere Schaal, die deeze weg droeg, moeft 'er twee op zyn St geevên, de volgende drie, en . dus tot de zevende Kamer toe die k 'er zeven belooven moeft, cn daar » hnedehieldhetop.DiezevcndcKamerf I mogt dan ook zelve naar haaren Op- I perfteh Prys dingen , waartp^men mitsdien Regters uit alle de byeengekomen Kamers gekozen werden. O- Haarfpeelen mm koftbaai, min prachtig .waren aan deeze gewoontens met gebonden , zy |.werden fomtyds m de Steden zoo wel ais in de Dorpen gronden) en dienden aldaar gemeenlyk, om een I plegtig Fecft, 't zy VorfW^J



P CIIRONYK VERKORT. iooo> baaling, Rèderyk- of Schietfpel der4* Scbutteryen, te béfluiten.
J'/vwg. Zederr wanneer zyn deeze Landfuweelen der Rederykcrs in gebruik gewesfï, en waar, en wanneer : zyn wel de opmerklykfte Landfuweelen gehouden?
Antw. De eerfte Intreede, waarvan men eeniggewag vindt, gefebiedde te Doornik m \ Jaar 1394, alwaar de 1 Kcdeiykcrs van Dïxmuiden eenen I I Prys behaalden. Het opmerkelvkfte j ,en in de Nederlandfche Gcfchiedenis § 1 belangrykfte Landjuweel, werd ge- « houden te Gend den 12. van Zomermaand 1539- Alwaar het Feefï 1 tot den 23. daaraanvolgende duurde. 'De voorgeflelde Vraag was: Wat den Jtervenden MenJ'chen den meeften 'iroofi aanbragt. De Kamers,'in weerwil van de vervolging, die zy reeds hadden ondergaan , van wegen de Geeftlykheid, welke ganfeh niet t te vreden was, over hunne vrye 2dog zeerbillykedenkwyze en fpeeJ- £ Vvv2 trant,*/}



ruoio ZEELANDS. « Iftrant, gaven aldaar byzondcre be- II | wvzen,' van eenen regt Vryen Va1 derlandfcben Boezem; en gispten h f onbenepen de ingcfloopene gebreken . f! der Kerke, op eene MannelykeWyze; E ipreiende aan het Volk in hunne 1 deftige antwoorden en fpeelén, alle | de hoofdgronden der Kerkhervorming I ten toon; de gemoederen als waare J I bet tot dit groote en noodige Werk , l toebereidende, en inneemende, en JL zulks ten trots der ftrenge Bloed- m H piakkaateh des Keizers-. Het op de «* 3 meidc Vraag gegeeven Antwoord van ^ de Antwerpfche Kamer de Violieren 'twelk den hoogden Prys, beftaande in vier Zilvere Kannen, vveegende o MarkTrois gewigt, weg ttreelt, |was,<te* des jleryenden menfche meefte troofl gelegen was, in de 1 r/erryzenisfe des Vleefchs. Dat van I Brusfel, in Gods belofte, Brugge, f in't betrouwen door 't woord op i Clmflus alleen. Iperen vond smenlachen trooft in het leevend woord ^
^Q^s^m^^m^ i IlSj



$ CHRONYK VERKORT. io7r£ I Cr0d; Nieuwpoort, in Chn{lus\ , Mccnen, in de roeringe des Geefls, betuigende den Vrede met God. Kortom, de Antwoorden van aiie | dc Kameren toonden we] verre af te || zyn, van den trooft der ftervenden . m bygeloovigheden te zoeken • Ook ' getuigen a.'le Nederiandfche Hifrorie- j] \ Schnyers, dat de Rcderykers door li jj dergelyke Bedryven, al waren hunne f boeneryen zomwylen wat plomp'en 8 '• grot, en de vryheden hunner Zin- jk \nefpeeleu, wat iapftootelyk', onge- fl irnecn veel hebben tocgebragt, tot % l de Kerkhervorming in Nederland • if igeevende met eenen aan het nW Ij 1 lacht eene Les, hoe het vrye fpee- I iken enfehryven, altoos nuttige Staat II en Kerk herftellingen heeft te wees 11 georagt; ligtende defchillen van de I oogeii des algemeens, zekcrlyk tot | ■angit en fpyt van overheeritheren, die I laltoos belang Rellen, by blindhok- 1 Ken; en gaarne «enen onkraakbaren I balt van domheid, onderden Volk- i Étakweeken. Vvv 3 Vraagt



pm i ««BSBN«8g^^g^ 1
|£ ZEE LANDS £| |
iT Vraag. Waar, wanneer en hoe I
Iis bet Liiifterrvkfti Landjuweel gebonden, waarvan Nederlands Ge- , Ichiedenisfcn gewag maai en. ■ ^«W. Te Antwerpen gcfchiedde j den 3. van Oogftmannd des Jaars 1561 . op uitnoodicing van de Antwerpen. |I I Rethorvk-Kamer de Violieren, de i ; I plechtigfte en pracbt.gfte Lvreede waarvan men immer boordt., ue i j Broeders der genoodigde kameren \\j iL werden door die der W-^» & iSd die vyc-en-zertig in getalle ft; fe waren, allen te Paard gezeten, ge-W | ïoftinViöletteRy-Tabb.arden m t 1
1 Hoeden én Sluiers van dezelve kuu , l Witte Wambuizen, Kousen en Laai- | } zen; met Violette, roode en ƒ .te | l( Pluimen gecierd en verzeld van | I Herauten, onder bet geCchal van I Trompetten , Schalmejfen,. Pjpen 1 1 en Trommen. Met hun verfdieenen I ook op dergèlyken trant, de twee i I andere Autwerpfche Kamers, de * Goudsbloem en hyftak, ter Feete; I



3 CHRONYK VERKORT. ioi3£1
gevolgt door tien Kanieren, welke ?3 als genoodigd , zig, aldaar lieten vin1 dei). Onder deeze muntte in pracht j • uit, de Kamer het Marien Kraxske 9 van Brusfel. Haar Train hcftondt uk , ddehondert- en-veertig Rcderykcrs | te Paarde, gekleed in.roode Kar- f mozyne met Zilver omboorde KS- I zakken; zy droegen witte Wambui- § zen, Pluimadien cn Laarzen, en I waren omgord, met ecnen van Goud | j en vieiderleie kleuren doorvlochten ia j Gordel, roode Hoeden in gedaante ^ f van Helmetten op bet hoofd : dus % ' werden zy gevolgd, door zeven Romynfche Zegewagens , cierlyk toegeruft, en nogacht-en-zeventigandere Wagens, allen overdekt met rood Laaken, met wit geftreept cn geboord. De Wagenlieden droegen 100de Mantels, en op de* Wagens zag men verfcheide Perfoonagiën, uitbeeldende, hoe men uit Jonftc zal verzaamen en yriendelyk fcheiden: 't welk men , ingevolge de & Vvv 4 Kaarte,$J[



tótoi4 ZE F, LANDS Oj V Kaam, by dc Iutreede, Zinne-Jj ] beeldig moeft vértoonen. Na deeze j j I muntte de Pioenk Kamer van MeclicI len uit, welke met driehondert-zes! en-veertig Rederykers tc Paard, i zeven gecierdc Zege- , cn zeihen andere Wagens binnen kwam, zoo [ j dat 'er op dit Feeft uit elf Steden, , 1473 Reden-kers tc Paard, 21 Zegeen 196 andere Wagens, zig heten * vinden. De Printen j Hoofdmannen, ik Edellieden , Dekens en Factoors, & g van alle de Kam eren, Werden door | \f de Magiftraat, op een trefielyk Banket * onthaald, en dit Feeft werd den 24. j van dezelve Oogftmadnd, door een luftig Haagfpel beQoten. Waarop de Dorp-Kamers kwamen gereeden, met Wagens, die geheel en al met een Bqfch van Meyen beftooken waren, en volkoomen een Haage geleken ,• deeze Meyen waaren met Speelkaarten omhangen ; om daar mede te voldoen aan de opgegeeven
IZinfpreuk; welke was: Ik kom ook , op V Haagfpel. Praag *}
a&m 11 11,. MÊS/Êrn******* s
i



!|§5 ^^—^
O CHRONVK 'V^RkoRt. ko^^J )b£ Vracg. Vcrfeheenen de Reden->J
ryk-Kamers uit 'Holland en Zeeland : niet op dergelyke Intreeden , en Landjuweelcn?
Antw. Zeker ja, en al in veel vroeger dagen; in 't Jaar 1496 had men te Antwerpen eeii Landjuweel, waarop agr-en-twintïg Kamers verfcheenen; onder deezen, de eden de Ka meren van Sluis, Qoftende, Rergen-opuIcn-Z'ooin, Rcimerswaal en
IAmfteldam, met veel pracht en lui- Jfc dhr, haarc liurecde te Water; op f| dit Fecil.behaalde de Jenette Bloem v } van Lier, (op de Vraag, Welke is de grootjle genade, die God, tot hel meejle heil der menfehen verleend heeft ?~) den Prys beftaande in drie | I zilvere Kannen. En in den Jaare 1507 is 'er, in de voormelde toen bloeiende Zccuwfche Stad Reimers- | waal, door dcrzelver Kamer, de 1 drie Koorenbloemkens, voerende ten Zinfpreuk :-Jn minne verfaemt een [ Rederyk-Fecft gehouden , daar zes JL , «$ Vvv 5 Zeeuwfcbc(3
&£a ■c&ag



r$X0i6 Z RE LANDS " £V
\& Zccuwfche Kamers vcrfchccfnen, en fii ) de Middelburgfche Kamer bet Blo&mke j I Jes/'e zeven tinnen Stoopen, en tien tinnen Kannen won. Men uit de | Printvcrbdelding hiernevens gevoegd, | omtrent zien, op welk eene wyze de Rederykers te Middelburg, by zulke gelegenheden, op hunne Wagens en | met bunnen train, welke hier llegts voor een fraai gedeelte vertoond word, gewoon waren bunnen opl% tocht te doen. $ ''. \ Vraag- Hoe veel Kamers van 5| ; » Rhetoryken, heeft men in Zeeland W gehad ? j
Antw. Dit is met geene zekerheid te bepaalcn, die, waarvan men eenige melding vind , zvn de volgende : Te Middelburg , Hei Blpemken Jetje, onder dc zirrfpreuk: In Minnen groeiende; TeZierikzee De Diflelbloèm, doch de zinfpreuk deezer Kamer word niet gemeld; Te Goes, De Nardusbloem , ten zinfpreuk voerende: Met ixganfeher herten; Te Tbolen is 1 voorzeker^









j ga *s^s=ag^j£g %
} CHRONYK VERKORT. 1017^5
f voorzeker een Kamer gevefiigc ge- tl 1 weeft, dan men vind geen gewag van derzelver Naam of Spreuk ,• Te Reimerswaal had men dc Kamer De drie Koorehbloemkens, met de zinfpreuk : In minne yerfacmt; Te Vlisfingen De blaeu Aco/eye, onder de fpreuk: Den Geeft onderfoecket al; Tc Vecre had men van ouds l twee Kamers, de Witte Leiyen en \de blaauwe Accoleycn, welke inden ,'Jaare 1530 zyn vereenigd, ondef dc ft ; zinfpreuk : ln reyfider jonften. Nog j had men te Vosmec? de Kamer ge- h | naamd de Koorenaircn , onder dc zinlpreuk : Chriftus is 's menleken ) Voedfel.
Vraag. Ten welken tyde is de Kamer van Rhetoryker te Middelburg opgericht, en welke waren haare voorrechten ? j
Antw. De Sehryver van de Oudheden en Geftichten van Zeeland, zegt , dat bet Rhetorykers - Gilde \ aldaar is ingefteld, en met verfcheiden k 5 Voorrechten ,$3



r^ioiB- ZEELANDS Q l£ Voorrechten voorzien, in het Jaar »' j 1430. Maar of deeze Voorrechten I; i door de Graven van dien tyd gc- Jf | febonken zyn , gëlyk niet zeldzaam [; ! was, dan of dit door de Stad is i 1 gefchied , zulks fchynt thans moeie- I lyk te ontdekken, zoo als ook dat jj gecne, waarin die Voorrechten heb- j ben mogen beftaan. Dat ondertus- | fchen de Rederykers reeds in die ty- | j den, "eenige Voorrechten van Middel- y *jj burgs wegen hebben genooten , fchynt M s| te blyken, wyl zy in dezer Stads- *>i ' f Rekeningen, van de Jaaren 1450 cn t§' 1469, ouder den naam van Sprook- |[ Spreekers ftaan vermeld: De Zeeuw- j fche Chronyk-Schryver Smallegange | verzekerd insgelyks dat bereids in jl den Jaare 1483 door de Stad Mid- | delbürg aan de Rederykers aldaar, \ eene Ordonnantie en Privilegie is \ verleend ; maar meldt niets, van Ij den Inhoud, noch van deeze Or- || donnantie, noch van het verleende jj L Privilegie: alleen zooveel weet men «
fcgfl Mpm; 1 tQë



5 $g*
l CHRONYK VERKOPvT. ioi9£| >uit Stads - Regiflers , dat zy Vyf fc? Ifchellingen 's maands van dezelve J itrokken, waarentegen zy verplicht I avaren den Dienjlin de Heilige Kerke j de onderhouden: Door welke Kerk jj men naar alle gedachten, die van I i St. Maarten of fVeftmunjler, welke ij 'Op het midden van de jegenswoordige > \Markt gedaan heeft, en alwaar de , voornaame Gilden en Schutteryen hunne Outaaren hadden, moet be- j srypen: nog fchynt men onder de A i Voorrechten van dit Gilde te moe- || ten tellen, dat zy een huis hadden, waar voor zy aan de Stad alleen jl eenen Cyns van Vyf fchellingen j 1 Jaarl^ts moeften opbrengen: Wyders Ij ■ hielden zy, en vooral zedert dat te I f Middelburg ten Jaare 1567 een Wagt- jj [ Ordonnantie was vaftgefteld, tegelyk J e met de Schutteryen alhier geveftigt ||' e en voorzien van behoorlyke Wape- -Ij nen, de Dagwagt aan Stads-Poorten, ft 1 waartoe men in die tyden , geen jj [bezoldigde Liedeiï, maar alleen de ö 5 voor-^fj



Ê^roio ZEELANDS £ï > voornnamfte en meeftvertrouwde *?! I Burgeren , nis zelfs het grootfle Ij f belang in Stads zekerheid hebbende, I 1 gewoon was te verkiezen. Ook I
Ivergaderden zy te gelyk met de Ij Schutteryen, tot inwilliging van de | Bccden der Graven, of andere zaa- ji
Iken van gewigt ; hebbende aldus I geen gering- aandeel, in het toen- I maalig Regeerings-weezen van deeze J I Stad. De Rhetorykers' alhier hadden \{ {tj ook hunne eigen huishoudelyke Re- ik ii geering, befta,ande in eenen Prince. || $ Deken, (naderhand Boekhouder geI noemd) en Bclcders. Hun Dceken li of voornaamfte Hoofd, was al van J| ouds een Stads PenOonaris.
Vraag. Waar ter plaarfe werd de I Vergadering der Rhetorykers alhier I te Middelburg gehouden. Antw. In een Huis, agter in een Ij
IGang, op de Markt of liever in bet I' verlengde van de Noordfhaat, over I het Stadhuis , vindt men als nog li
Ceen Herberg, kekend onder den & $ naam£J(



^-■-.^■-a^BM^
) CHRONYK VERKORT. i02i£l
rnaamvande Rhetorie-Kamer, alwaar 1 van oudsher de Rhetorykers alhier, ; hunne byëenkomften plegten te hqutden: Dit Huis wordt ook in het Derde Wyk - Regiftcr deezer Stad 1 befchrecven, als weezende de Pro'ferie de Kamer van Rhetorica: 1 waaruil; men mogelyk zoude kunnen opmaaken, dat, wyl de Kanunniken , van St. Manen of Weftmunfter als Klooflerlingen plegten faam te wooi nen, rondfom de Kerk van dien 1 1 •naam, welke, zoo als gezegt is op f| de Markt heeft geftaan, en wyl de® eerfte Rhetorykers, zoo als tevooren is' aangeroerd , hier te Lande Geeftclyken waaren, het aldus niet lonwaarichynlyk voorkomt, dat de eerfte Middelburgfche Broeders van dit Geld, de Geeftlyken en Kanunniken van St. Maften geweeft zyn.
Vraag. Zyn in dit Huis nog eenige overblyfzelfs van de Rhetorykers aanweezig ?
Antw. Gèene andere , als die, « waar-^J



gs ffi ^z®**- ^ 9
C^róaa ZEE LANDS Ij 1 waaruit men kan opmaakcn, dat dit 1 i Gebouw voormaals tot een Vei ! derplaats der Rhetorykers godient heeft. Men vindt 'er ter regteizyde van den Gang nog een groote Zaal, waarin het cenig kenbaar overblyfzel van deeze Broederlcbap beftaat, in een groot dog zeer verönzagtzaarnt , lankwerpig vierkant Tafereel, op 't welke de koppen van eenige oude Regenten en Leden deezer Con
ib frerie gefchildert ftaan, zoo als men j | dergelyken veelvuldig in onze Schut- < r tershoven vindt. Den Gang ten einde < gaande , komt men op eene Binnenplaats, waarop een Agterhuis itaat, 't welk in zynen Gevel prykt, met eenige Wapen - Schilden : namemlyk I in de midden boven den Ingang, I een Wapen met dit onderfchrift: I D. Hr. Mr. Jacobus Peckius OpI perprins; ter regterzyde ziet men i I een Schild, waar onder Raat Pr. van f Goeihem , cn ter linker een Blafoen, » waar onder men leeft: Sfyngerreght. & zekerlykl



& CHRONYK VERKORT, 1023^5 : zekcrlyk voormaalige Hoofden van « ( deeze Broederfchap. Dit Gebouw I I binnen getreeden, vind men, eenige i trappen opgaande, een Zaaltje, beI flaande de gehcele breedte van dit 1 Agterhuis : ' welk Vertrek tamelyk . net, naar den tyd, betimmerd, en ; overdekt met een houten Coupelfchewyze Vervvulfzel, als nog het J Prinfen-Zaaltje word genoemd; dan, I of deeze naam ontleend is van den B Prince van 't Gilde, of van eene A itoewyding, of toceigening aan den ff Prins van Oranje, fchynt twyfTel-« achtig, wyl men boven het Jan?iwerpig Coepei -Verwulf, twee Medaillons ziet, waarvan het eene gebeeldhouwd is; met het Wapen van den Prins van Oranjen, cn het gewoonc omichiïft : Hony foit gu] mal y penfe, terwyl het andere het zinnebeeld van deeze Kamer met het omfchrift: In minnen groeijende, en bet Jaartal 1675 vertoont; zynde zekerlyk het tydflip, toen dit Zaaltje, « Xxx cn£J



g5 ^ss»*™.»-^ |
bi62'4 ZE E L ANDS ' . Q fa'en denkeïyk, dit gchccle Agtcrluns I ; gebouwd , of mogelyk op Nieuw !
'vertimmerd is geworden.
Vraag. Wanneer, en óp welk eene
wyze , is deeze Rhetory - Kamer
in de banden van andere eigenaars
gemankt?
i Antw. De Rethory - Kamer is ï reeds zedert meer dan eene Eeuw, I eene bloote Herberg geweeft, waarin . ! misfclijeti de Rederykers alhier nog fa wel eenigen tyd zyn by den ander J || gekomen; maar waaraan zy geene • %f enkele Reen eigendom meer hadden. { I' Het blykt althans uit de Schepen f Schuldboeken ter Kamer van RegiI ftrature alhier voorhanden, dat de I Confrérie reeds in den Jaare 1639,
Ihet zy door btiitengewoone onkos- ten, 'ft zy door achtelooze directie, welke meermallen by dergelyke
ILighaamen, in laateren' tyd, pleeg plaats te hebben , genoodzaakt is geweeft, dit Huis te*êlafren met een F> ï lypothfcek van 204 Vlaams, tot& den£



ra CHRONYK VERKORT. io2S£1 | den Intereft van vyf ten hondert, ten sf behoeven van eenen Leonard Jacobs: waarby ten Jaare 1665 , nog een tweede Hypotheek, tegen vier ten hondert kwam, ten behoeven van Elizabet Penne, groot twee duizend Guldens of <£ 333. 6. 8 Vlaams. En emdelyk wicrd deeze Schuld ten Jaare 1678 vergroot, met eene Somme van vyftienhondert Caroli Guldens 1 of <-£ .250 Vlaams : welke Penningen ft op Hypotheek werden opgenomen, j . H van Schout en Keur-Schepenen der ff V Stad Middelburgs -Ambagten , als § Oppervoogden van de Weezen onder bun Ambacht. Deeze dcnkelyk , by gebrek van betaaling der verloopen Renten, na rot baJlingfcbap te hebben geprocedeert , verwierven den 30 January 1681, Authorilatie, om het Hms genaamd en weezende de Rhetone - Kamer , Publiek en met den Stokke te Verkoopen; 't welk dan ook den 19 February daar aan ^ volgende is gefchied, werdende dit « >J Xxx 2 Huisgf
|U *&tf&w — a£)^S



JO1026 ZEELANDS . £5 VH'iis voor eene Somme van vier- W honderd en één ponden Vlaams I verkocht ann de Heeren Corn lts I Verfluïs, CorneÜs Govaerts, Amhony n C"lyn en Pieter van Gocthem t den- B kelyk alle Leden van dit Reden-Hof, 1 met het Recht, om hetzelve gelyx jl voorheen tot een Herberg te gebrui- j ken. volgens Refolutie vin hun Edel I A''htbaare van den 15 January des- | ' zeiven Jaars i68r. is dit Huis A jL vervolgens aan deeze Heeren Koo & f? pers, 'by Decreet-Brief van den 11 ft 4 lanunrv 16*83, in Vryen Eygendom, <M l en Wettige Posfesfie getvanfpoiveerd, H uitgezonden dat volgens Authon- I fatfe ter deezer Stads Vierfchaarc I I peftrekt, den 5 December 1682 de
!Heer Bur'emeefter Alexander Muncq Junior, is QPgeyq'gr in de plaats | van den vierden Koper, zynde den 0 cetncldcnHeer Pieter van Gocthem. Vraag. Hoe, en vanneer, is de Rbetorie-Kamer vervolgens van eige- I ^naars veranderd? _J



1 1 «ffi§
fT4 CHRONYK VERKORT. 1027^
1| Antw Dezelve bleef maar zeer p 1 korten tyd in eigendom, der voorf gemelde vief Heeren ; zy werd I weder verkogt; en den n January I | 1637 getrahfporteért aan Maria I lVyckaert; welker Erven dit Pand I verkochten, en den 3 April 1715 | j tranfporteerden aan Reinierde Clerck, | I uic welks handen het is overgegaan I en getranlportcerd, den 11 January Ih T727 ?tnn Jur af mus van Semmertier, VL die de Rhetoric-Kamer verkogt, en i \ ït$ den 1 February 1740 tranfpnrteerde W Jacob Zauwer; Welks Boedel Infol- 11 I' vent geworden zynde, is de/elve I door den Sequefter Jacobus Pieters verkocht en getranfporteerd den 29 E J;,nuary 1742, aan den Heer Lodewyk van den Bogaert. Johanna du 1 Ca/lel, zyne Huisvrouw komende te overlydien , en tor erfgenaame I nalaateude haare Voor-Dochter Sara I de Fries, gehuuwd aan Jacob Pols, I werdt dit Huis wederom by het [3 Ichiften van den Boedel verkocht, « P Xxx3 engj



•Q1028 ZEE LANDS £ » cn den 26 Juny 1755 getranfpor- « teert, aan den voornoemden Lodewyk '
<&/z Bogaert en DaniëlMathysfen ieder voor de helft. Eindelyk de eerftgenoemde overleden zynde , en tot erfgcnaame nagelaaten hebbende, zyne Ziifter, Jufvrouw Helena van den Bogaerd, Weduwe Jacobus Carlier, werd dit Huis nogmaals verkocht, en door de voornoemde Eigenaar en Eigcnaresfe den 21 No-
tvcmber 1768 getranfportcert , aan . den Heer Huibrecht Blommaert, . Koopman in Wynen, bier ter Stede,' wiens Erven thans in het bezit van heel gemelde Pand zyn.
Vraag. Op welke tyden Vergaderde deeze Broederfchap ? .
Jntw. Men kan niet bepaalen of, en wanneer dezelve door geheel het Jaar heen , vaftgeftelde dagen tot "hunne byëenkomften hadden: echter bragt den aard van derzelver inftelling mede, dikwils by den anderen 25 te zyn ; als ftrekkende op hunne £5 " wyzc"



& CHRONYK VERKORT. 1029^5 i wyze tot bevordering van Taal- en fci Dichtkunde , en van alle Talenten , welke daartoe betrekking bad den. De Speelen van Zinne, door bun opgefteld, en waarin ieder zyne rol door den Prince of Factor werd toegedeeld , vervolgens beoeffend, en eer bet tot eene openbaare vertooning kwam , zckerlyk een en I andermaal beproefd , maakten hunne I j geduurige byëenkomften noodzaak- I k lyk : Maar buiten dien hadden zy A hunne plechtige Feeften; waarvan « ' het voornaamfte, alhier te Middel- tig burg, werd gehouden op- St. Anna Dag, 't welk ook hunne Kermis genaamd wierd. Op deezen dag zullen zy, voor de tyden der Hervorming, zekerlyk Gildens - gewyze , hunne plechtige Misfe bygewoönd, en hunne offerhanden gedaan hebben ; zoo als zulks by een iegelyk Gilde, op den dag van den Heilig, onder welks befcherming het zig gefield, pleeg ï te gefch eden. Zoo hadden de Rede- A # Xxx 4 ' rykers,£3



JJJ1030 ZEE LANDS J
Y fykèrs van ter Veere hun voornaam Feeft op Maria Boodfchap. Op i zulke dagen gaf men gemeenlyk de Intreeden, beftaande in Speelen van Zinne, en Battementen , en men 1 deed een pleclitigen optocht, deels i op vercierde Wagens , deels te voet en te Paard, met Trommelen, Trompetten , en ander Speeltuig. Zy fpeelden in vroeger tyden hunne j Speelen van Zinnen, in de Kerken
iL alhier ; althans men vindt aange- .
|| tekend dat in 't Jaar 1519, in de'
Wp St. Pieters Kerk te Middelburg eene ^ Itellagie moeft gemaakt worden, !
, waarop de Rhetorykers van ter Veere zoudeh fpeelen, en dat die Itellagie ook daar na weder moeft worden geruimd. Het blykt ook dat de Rederykers te Middelburg, den Nieuwejaarsdag , ten einde toe, tot j eenen plechtigen Vergaderdag ge- ] houden hebben, waarop de beantwoorde Prysvraagen werden be-
23 kroond: Men vierde ook alhier den f t> Vaftenavond^



3 CIIRONYK VERKORT. 103 if| f Vafteniivond, met veelerlcye Klucb- 0 V ten: en de zogenaamde Zot, fpeelde 1 alsdan in den Zotskap gedoken, zvn grootfte perfonagie. Roven dien , | hielden de Rederykers alhier, gelyk 1 i alom plechtige optochten, by de [Inhaaling der Gaven, Jubïleën9 f en andere openbaare Vreugdebe- ( dryven Elk der Leden . droeg ! by -die gelegenheid aan een Lint, eenen Penning met de Zinneprent j. van de Kamer heftempeld : befta.mde | [ in de Beeldtenis, van een oud Man ja ■ betekenende den Stamvader Jesfe, \ leggende uitgcftrekt op een Beddeken. Uit deszelfs Buik ging eene Boomfpruit op, welker twee zydwaarfche Takken belaaden waren, mee den Harpenaar Dayid, en de Moeder Maagd Maria, ter wyl de Middentak het Kind Jefus droeg, inet de Waereldkloot in zyne hand. Het omfchrift van dien Penning was, Het Bloemken, en ook anders de 'Spruitejesfe; In Minnengroeijende: « Xxx 5 Dcr-Q



^1032 ZEELAND S $1 *? Dergelykcn langronden zilveren ver- m gulden Penning, verzekert men nog onder deeze en geene Familien i alhier voorhanden te zyn ; cn naa
Ieenen dergelyken,doch ronden koperen Gilde-Penning, van den Jaare 1642, aan ons medegedeeld, is de hier-
||nevensgevoegde Plaat, getekend en gegraveerd. . Vraag. Zyn 'er nog eenige merkwaardige overblyfzels van de Rethorykers alhier voorhanden ? J Antw. Waarfchynlyk fchuilt des- 8 wegens nog wel het een of ander, * in deezen of geenen vergeeten hoek; maar zulks is zeer moeijelyk optefpeuren. De zeven Tinnen Stoopen, _ en tien Tinnen Kannen, die deeze Kamer ten Jaare 1507 te Reimerswaale gewonnen heeft, waarop het Wapen van Reimerswaale, en des Kamers Devyfe , met den datum daar by, volgens Smallegange geI fchildcrt ftaat, fchynen nergens meêr |3 te vinden; hoe zeer Smallegange, ty diej?
i^Qfl —b a£}j









j . CHRONYK VERKORT. 10335 i die zyn-Chronyk van Zeeland, ten Jaare 1695 in 't licht gaf, zegt dat zy alstoen noch in weezen warren; weshalven zy ten minften < veertien Jaaren den tyd hebben overleeft, dat de Rhetory- Kamer alhier by executie werd verkocht, zynde izoo als gezegt is, geweeft den 19 February 16S1. Hier by in aanmerking genomen, dat deeze Stoopen t en Kannen van Tin waren, en dus byna geen andere waarde hadden,, als die van hunne Oudheid, zoo f wordt men genoopj om té denken, < dat dezelve mogelyk nog wel hier i of daar zullen aanwe.ezig zyn , waarvan na veel vergeefsch onderzoek de nalpeuring aan hun, die daar eenig belang in zouden mogen (lellen, moet worden overgelaaten: Voorts zyn 'er noch wel hier en daar gedichten, Prysvraagen, Antwoorden, 1 en andere Gewrochten van de Rede>rykers te Middelburg voorhanden gelyk onder anderen zeker Boeksken v/v , getyteltfc



fïiow ZBELANDS £i » getytelt : iV7 -«w - j^n? - Gift aan \
Mittels Redenhof, op dc Geeftige . Vragen van Pallas voor gefield, endoor de Redenaars en Liefhebbers van de Spruite Jesse, onder 't woord in Minnen Groeijende,, beantwoord binnen Middelburg m Zeeland, den i January 1680. tot Middt Iburg gedrukt, by Johannis Meertens Boekdrukker, 1680.
Vraag. Is de Broederfchap, of. I L het Gilde der Rethorykers alhier te ff Middelburg niet raeêr in-Weezen? _ \ f Antw, "Neen ; hetzelve deelt in het Lot van zeer veele andere wel 1 eer gebloeid hebbende Kameren,, waarvan geen overfcbot meer te: vinden is. Het heeft niet zoo ge- ■ lukkig mogen wcezen, als de nabuurige Kamer der Rhetorykeren te : Veere, welke, ofichoon niet zeer r bedryvig, echter nog in volkoomen 1 Rand fchynt te zyn. Men weet! zelfs niet, hoe lang de Confrérie; 1 ; van Rethorica alhier , werkelyk \ {"jj heeft t



f ffl .„gBBPu
CHRONYK VERKORT. 1035^
j» heeft Jieftaan: en of zy ten einde » toe voor haare Privilegiën heeft gewaakt. Kortom, het fchynt, dat de Magiflraatcn der Steden zelve, die ten tyde der Graaven , zeer veel belang fielden in deeze Broederfcbappen, cn op Stads- cn Lands-Zaaken grooten invloed hebbende Gildens, naa de beveiliging der Republicaanfchc Regeering, veiiigfl achtende, geheel het Meefterfchap aan zig te k houden, zig niet veel werk hebben * i \ gegceven, om deeze Confreriën in || ' hunnen luifter te bcwaaren. <r \
Vraag. Wat heeft in 'f algemeen gelegenheid gegeeven, tot het voorval der Redenrykers , zoo in Holland, en Zeeland: daar toch hunne inftelling Pryzenswaardig, en hunne bedryven, fchier van alle onze Ge fchichtsfehryvers , als den Lande groot nut gedaan hebbende, worden te Boek geflagen? Antw. 'Er Zyn in Braband, en { Vlaanderen , nog verfcheiden vm « *J deezc^J



JS ,^=a==«^ tffiffi
^1036 ' ZEE LANDS £1 3 deeze Rethorykers Cónfrerien in «Ti fleur: Maar de Hoofdbronwel van hun verval alhier word by veelen gevonden, in de groote algemeenheid Rederyk-Kamers. Het was hier te lande de Heerfchende fmaak van de voorgaande tyden; en vooral j de ziekte van de zevende, zoo als dè Geleerde en Weetlievcude Konftgenootfchappen, de ziekte is van de i achtiende Eeuw- Geen Dorp. was
!'er, of het fchaamde zig ten langen J laatften, geene van Rhetorica , in I zynen Omkreits te bevatten. Het S ging eindelyk naa 't fpreekwoord. Hoe grooter hoop , hoe ' kpvaadër koop. Dc Haagjpeelen op de Dor- j pen, beftonden nu veelal niet anders rtjeer dan uit plompe, grove Boerteryen, aanftootelyke uitdrukkingen, en ergcrlyke vertooningen, tot ont-
IRichting éh verbaftering der goede Zeden, dienende wyl liet iederJ Mans werk niet is, aardig en geeftig A tï zyn, of zelfs over het waare I £3 Geeftige|



d(gsf
} CHRON YK' VERKORT. foj^rf 'Geeftige te kunnen oordeelen, eri « vatbaar daar voor te weezen, waartoe men Smaak, Runde en Befchaafdbcid moet medebrengen. Deeze befmetting waaide zelfs in weerwil van 'sLands Verbod brieven, in de iSteden over : alwaar de Magifïraaten evenwel de Speelen der Redenryikers, door voorzigtige Maatregulen, willen in toom te houden. De ^Rhetorykers, onder anderen alhier ite Middelburg, in den Jaare 1621. J > een Spel dc Franfcbe Tyranny ge- || naamd, willende vertoonen, moeiten \ \ daartoe verlof aan de Regeering verzoeken , die daarin hunne toe' Remming , weigerde tot dat het Ruk van haarent wegen was naagezien. De ongeregeldheden evenwel, vooral ten platten Lande, zelfs op de Zondagen ilandhoudende en veldwinnende, tot bederf van veele huisgezinnen , werden door een Reik ■'P.'akaat der Heeren Staaten van Zeeland ter bekragtiging van voorige Jk
Vcr-G?



^ rat, '-'««sgp
30to33 ZEELANDS £;
Verbodbrieven op den 31 Mey 1646, j alle Rberoryk- en Battement-Spcelen op het ftrengfte verboden. ^ Dergelykc Maatregelen van wegen 's Lands Hooge Machten, zoo in Zeeland als daarna in den Jaare 1711. in Holland , en by herhaaling genomen, wierp een zeker foort van veraebtelykheid, op de Gildens van Rheto'- I rica, die dezelve natuurlyk moeftcn ; doen vervallen. En mogelyk is | L hiervan ook wel afkomftig , de i § zonderlinge verdenking van zondig- j ttf heid cn onftichtelykheid, die onze ^ Natie fchier alleen onder al de volken van Europa. ten opzigte van Toneelen en Toneel-Speelen voedt; 't welk aan eenvoudigen is toetegeeven; maar nimmer aan de zulken, die weeten, of immers by het geringfte onderzoek kunnen wecten, hoe zeer de hedendaagfche ToneelSpcelen, Mecfteiftukken van Menfch en Zedekunde, onderfcheiden zyn, , 1 li van de walgelyke en laffe kluchten ,
van*



—^gggg
\ CHRONYK VERKORT. 1039^5 1 van onze ten deezen min befchaafde tt. 1 Voorouders, en hoezeer het Am- ff 'fteldams Toneel, 't welk in zynen jj ooripronk eene Kamer was van Rhe- I (toryke, eerft door de Vernufts-ge- H \ wrochten van de Fenis - Dichters 1 Hooft en Vondel, en daar naa I Idoor die van laatere GeeRen, tot f eene Hooge Kweekfchool van Taal- (3 1 en Dichtkunde, Befchaafdheid, Smaak 1 en goede Zeden, en tot eene aller- S ibetaamelykfte uitfpanning , is inge- sL richt . H
Vraag. Hoe is het dus ver alhier ^9 te Middelburg met de Bcöeffening, I der zoo aangenaame Zang- en Speelr f konft {Mufica') gegaan?
'Antw. Het Nationaal oor en gevoel f is over bet algemeen genomen, j weinig vatbaar voor de Verrukke- I lykhcden van deeze fchoone Konft; f men heeft 'er zelfs, onder zeker I foort van naauwgezette lieden, een I vooroordeel tegen; zoo verregaande, I dat men by dezulken in vroeger tyd, \



r«$io4o ZEELANDS £f « tot de Orgels toe, ter Kerke beeft $
Iwillen uitbannen, offchoon by alle jj Volken, en door alle Eeuwen heen , |, den plechtigen Godsdienft zelve, |
1||altoos met-Zang, en Muzyk-Spel | gepaard ging. Eenige weinige Be- I minnaars deezer Konft , hebben I evenwel alhier zedert langen tyd, I met byzondere Concerten zig zelve l geöeffent en veraangenaamt. In ' 't Jaar 1738. vervoegden zommige 1 derzelve, zig met een Verzoekfchrift \ aan den Magiftraat, om ter bcöeffe- \ ffl ning deezer Konft, een Vertrek cn jj eenige Vrydommen te mogen bekoI men: doch hierop fchynt geen be5 Üuit gevolgt te zyn. Omftreeks van i de Jaaren 1750 tot 1753, kweekte 1 den' toenmaaligen Kappel meefter I Graf met behulp van den als toen Ij niet min bekwaamen en ervaaren, i ij Mufiais Gerzony, de Luft tot de f Mu'zyk alhier niet weinig aan; zoo ij dat ten jaare 1754, wederom eenige ' m Beminnaars het waagden , zig byj






</. -Drente, <ü&v. ad ya>. ^/ y^w^y&f.J
♦



^ CHRÖNYK VlvRKORT. io4i£*$ f Verzoekfchrift tot den Magirtraat* U I te keeren : op het welke hen den 27 July 1754, dë Zaal boven de Stads Yk, op het Molen-water, tot een Concert-Zaa.1 gunftig Werd aangeweezen; met toeleg van de noodige Turf tot Brandltoffe. Wordende voorts , door Heeren Thefaoriers voor Stads-Rekening, dit ruime Vertrek tot een Concert-Zaal, met een Orcheft, en zindelyk be| kleedde Zitplaatlën voor de Toe- j > | hóorders Ingericht, volgens de hier ff f nevens gevoegde Prentyerbeeldins. §
Vraag. Hoe g'ng het vervolgens, I met dit nu opentlyk door de Stad erkende en bevoorrechte Concert ?
Antw. Het verkreeg eenen belten digen voet, volgens Reglementen en andeie Orders, welke op de Jaarlykfche Intekening door eonige Heeren , die de Directie en Befcherrning van dit Concert op zich namen", werden gefield: Onder welke dit 1 Concert niet weinig ten nutte ga- » Yyya deyde,£}



3^1042 zeelands
x3 deyde, den iever en voorftand, van V de Heeren Radermacher, Hogendorp en Speldernieuw : „ Door bezorging ) van deeze Heeren, werd het verlies 't welk men leed, by het Vertrek van den Capelmeefter Graf, die onder de Hof-Mufikanten des Princen
Ivan Oranjen eene plaats had bekomen , weder vervult door den zeer bekwaamen Muzykmeefter Frans Joachim Heinricks. Doch bynaa was het, in den Jaare 175S, met 1 dit Concert gedaan geweeft, wan- $< neer eene Aardbeeving zig in de w
IMaand November alom door geheel J Europa, hoewel hier te Lande zeer j weinig deed gevoelen. Men waande zekerlyk den Hemel te vertoornen, met het fpeelen van onfchuldige Muzyk: althans de Mufikanten werden afgedankt, het Concert opge- [ zegt, en dee>.e Edele Konft moeft wegens driefte vooröordeelcn, agterftaan; Evenwel wcrdt het Concert j » eenigen tyd daaruaa, en vervolgens J



*S CHRONYK VERKORT. 1043 £1 j aanhoudend, weder voortgezet, ja w ten blvke , dat Hun Achtbaarc zulks goedkeurden, werd den jegenswoordigen Kappelmeefter Heinrichs voornoemd , aangefteld tot Concberge, by Refolutie van de Magiftraat deezer Stad, van den 6 Auguftus 1768, en aan hem Vrye Wooning boven de Concertzaal, en eenen Jaarlykfchen toeleg van vyf-en-twintig ponden Vlaams toegeftaan. Met j XL deeze Voorrechten blyft di t Concert, i \ !| Taarlyks by Intekening, geduurende H p hetWinter-Saifoen, eens ter Weeke, ? : zynde dus ver geweeft des Woensdags Avonds, aan den gang. Voorts zyn bier bovendien nog eenige byzondere Concerten, die met goed gevolg, door de Beminnaars der Muzyk, worden bezogt.
Vraag. By wat gelegenheid, en | waar ter plaatfe, is alhier een RydSchool of Manége opgerigt ?
Antw. De Heer van Borsjele, , toenmaals vertegenwoordigende Zyne ft
l -i^Hrjt-i iiiii^qS



f3r"'44 ZEELANDS
» Hoogheid , den Heere Prime van H>. j Oranje, als Eerfte Edele deezer I j Provincie, zeer daarop gefield zynde, j
Iom alhier een zodanig' Ryd- School j toe oeffening der jonge Lieden te j hebben, haaide den Lieutenant ten 1 dienfte deezer Landen, Frangoh Waslander over, om zig aan de Magiftraat by ©en Verzoekfchrift te ! vervoegen,ten einde den grond, agter
Iden Muur, die van denYk af, tot \ aan de Huizen naait de Lutherfcbe X Kerk , van Stadswegen tot eene || aanëenfluiting der Gebouwen zoude % gelteld worden, te mogen gebruiken, W om aldaar eene Loos , tot eene Ma- I nêge zullende dienen , te mogen I
Ioprichten, onder de genieting van II deezeh of geenen gunflrige toeleg: 1 't welk by Hun Edel Achtbaa're I Raadsbefluit, van den 23 van Win- Jj termaand 1752, aan hem werd ver- I gund, met eene Jaarlykfchen Toe- I] leg van Vyf hondert Guldens, mits I houdende voor zyne Rekening drie a Rypaarden.^j*









$ CHRONYK VERKORT. 1045 £| Rypnarden. Voorts werd in Slacht- j? I maand des jaars 1753 •> aan den ' Heere van B'orsfele deeze Grond en Voormuta-, onder vergoeding van de koften tot de oprichting derzelve, en onder eenen Jaarjykfchen Cyns van drie. Guldens, van Stadswegen afgeftaan, en deeze Heer deetvervokgens, daar ter plaatfti, een "Steenen Gebouw tot eene Manége, ten zynen koften oprichten , met eene Huizing j k lot intrek van den Piqueur. De j \ 5 hier nevens gevoegde Plaat, Verf toond deeze Rydfchool of Manége, SJI \ zoo als dezelve is van binnen, I Fraag» Bleef de Manége na bet Ovcrlydcn van den Heer van Bors| fele , in eigendom van dcszelf^ Erven?
AnLw. Neen : de Weduwe van deezen Heer, Vrouwe A. M. li. I Koningk, nu hertrouwd aan den I Grave van Rendwyk , ftelde ten Jaare 1767 aan de Stad voor, om i1 dezelve overteneemen; 't welk gc- « ■3 fchiede£J



m&i i ' «g« -<35
PT046 ZEE LANDS £ fchiede voor eene Somme van tweeduizend Guldens: En aldus is dit Gebouw, tot lieden toe, aan deeze Stad vcrbleevcn, die ten Jaare 1769, liet zelve met nog twee Vertaekkén, liet vergrooten.
Vraag. Wanneer, en waar is van < Stadswegen eene Schermzaal, aan den Schermroeefter ingeruimd, en welke Gunden, zyn denzelven toej geflaan?
g Antw Den 26 van Grasmaand 1726, . « werd de Zoldering boven de Balans, • 'r of Stads-Waag, 'alhier tot dat einde < aangeweezen en ingericht, ook werd rep* Jaare 1747- den Stads-Scherhimeeftcr , die aldaar zyn Wooning heeft, drie-en-vyftig Guldens Jaarlyks toegelcgt, 't welk ten Jaare 1751, nog met de helft is vermeerdert.
11



^ Provintiaate Impoften van Zeeland. £71 A2yn. Betaalt per Stoop i Stuiv. U Moervvyn, en Zuuring-Azyn van buiten de Provintie. 2 Stuiv. Beestiaal. Betaalt den 7. Kooppen. Bier Zceuwfch, per Ton
Bet. voor Burgers 1 Gl. 4 St. Voor Tappers 3 Gl. 7fSt. Bokking, van buiten, Betaalt van de ico fluks. 3 Stuiv. Bqter. van buiten de Provintie. Betaalt $ Ton van 40 {§. 1 Guld. . Billet. 3 Stuiv. 11
f Brakdewyn. Bet. per Stoop 8 Stuiv. p» ! per Anker 6 Gl. 8 St. Billiet 6 St. $ f zamen 6G1. 14 St. Brandhout, van buiten de Prov.
Betaalt den 10. Kooppeun. 1 Gemaal Tarwe,in de Stad de Zak 2GI.
tenplattenL:;ncrc.34St.
Rogge in de Stad de Zak 1 Gl. v' ■ 1 tenplattcnLande 15St. Boekweit de Zak. ' 84 St, GarJletGort, de GoefcbeZak 15 Stuiv.
\ deMidd. Zak i4St |k
? B Billiet per Zak 2 St.^J



f$ GP—L-i-i- ^'
Provlntlaale Impoften. Q
IKooi.Etf. Betaalt per Schaal. 3 Sri Biliiec tot ïo Schaalen toe. 2 St. Smits, de Hoed. 16 St. |
WyN. Bet. per Stoop, voor Tappers \ 5& Stuiv. Ren tieren 12 Perm. zamen 5^ Stuiv. 1 Betaalt per Anker 4 Gl. 14 Stuiv. I Bet. per Stoop vgotBurg*^ Stuiv* Rcntiercn isPenn. zamen 5^ Stuiv. i fl| Betaalt per Anker 4 Guld. 4 Stuiv. jj, £| Billet per Anker 3 St. |'
< r Turf. Betaalt per La ft. 6 Guld.
Billet. 8St. H Tar^k. Betaalt per fg. 3 St. gekorven van buiten per (£. 6 St. Shuiftab. van buiren per f#. 6 St. Carotten, per {£. 3 St. ]
Z|EP. Betaalt per Ton vtvn 240 .
10 Guld. 4St. I
[harde Zeep, per$. i2penn. j Zout Betaalt per Zak. 4 Gl. ioSt. I Quot'ifat'ie van 4 Perfoonen Ij V ióSchclk, waarvoor zy één p.
Zak Zout mogen haaien.



i O •deophetAfvaaren der Beurtfchepcn ~X
Van
' MIDDELBURG op ROTTERDAM, |j VaarenalleDagenVoordenmiddagaf, ij omrrent op die Uuren, gelyk de jj ntiderftaande Tafelaanurvft. I
' Van 1 April tot 30 1 .' Sept. op Nieuwe of j Volle Maan,'s Mor- ' 1 gens, tenhalfioUr. 1 1 iDag daar na quartier over 10 Ur. zDagendaar na ren 11 Ur
ï Daeendaar na ten [ halfnUr. ^ 4 Dagen daar na ten half 6 Ur. < Dagen daar na ren half 7 Ur 6Dagen daar naten half 8Ur. 7Dagen daar naten half oUr. Op Quartier Maan ten lal ft) Uuren. 1 Dagdaarnaq. ov.q I aDag. daarna ten 10 1 3 Dag. daarna ten6 I 4Dag.daarnaq.vo.7j L S Dag. daar na half 8' f 6Dag.daarnaq.ov.8
fan 1 OBober tot 31 11 Aaartoy Nieuwe of I folie Maan ,'sMor- jl ;ens, tenhalfioUr. 'I Dag daar na quar- jl tier over 10 Ur. jl iDag.daarnatenn J 1 Dag. daar na half ii 1 \ Dagen niet varen, jl ÜB.Tenwaaredee^e |§ invalt op een Dag, & wanneer de Am- 1 ' fier dam feite Bode \ moet vertrekken. Vaart dan ten half 1 I <Dag. daar na half? t
5 Dag. quart. over 7 1 7 Dag. daar na ten 8 j Op Quart. Maan ten 9 ; 1 Dag daarna q.v.io | z. Dagen ten half 11 ]
3 Dag daar natemi j
4 Dag. daar na half 7 | fDag.daarna q.ov 4 \
6 Dag. daar na ten S ?J 7D^g.daarnaq.oy 9 J[



*o Orde ophet Afvaren der Béurtfchepen^j \ Van MIDDELBURG op ]
Aardenburg alle Vrydagen. Arendsk.('sHi'.) alle Donderdagen. \ Antwerpen alle Dings.enVryd. Axel alle Dings.enVryd.
Alkmaar alle 3 a 4 Wecken.
Brusfel alle Dónd.ofDmgs,
Bergen-op-Zoom alle Zond. Woensd.
en Vrydagen. Borsfele alle Dond.of Vryd.
§" Biervliet alle Dings.enVryd. i
Bveskcns alle Vrydagen.
Breda ; alle Woensdagen* Ql
■ Bofcb('sHertogf) alle Vrydagen. Bommel alle VeerüenDagen
Brugge alle VeertïenDagen
Cortgene alle Donderdagen.
DcIftendenHa2g aY>e Vrydagen. Gorcum z)\e Vrydagen.
q0£s alle Maand.en Zat.
1Gouda SLhcWoeusd.enZal. Groniigen die Zes Weeken. • Harlingen 2l'e Zes Weeken.
\ Haarlem alle Zaturdagen. \
jjHulfl: alle Vrydagen. <q



^Öule opliet Afvaren der BeurtfcbtfpcnQ Van MIDDELBURG op
Yfendyke alle Vrydagen,
Leiden a\]c Dingsdagen.
Leuven alle Zond. ofDings.
Mechelen alle Zond. ofDings. ;
Maartensd. (St.) alle Vrydagen.
N. of St. Toosland alle Maand, en Don. , Neufen a\\e Dings.enVryd.
Nimvvcsen alle VeerüenDagen L Ooftende aWeVcerüenDagen A
fphilippine a\\a Vrydagen. g
* Rotterdam aWzDagen, V
Schiedam a\]eu Dagen Vïryd.
Sas van Gent aüelVoenfi.enZat.
Saandam aUt^^IVeeken. ,
Sluis in Vlaand. alle IVoens.enVryd.
Tholen alle Dings.enVryd.
Thiel alle VeerüenDagen
Utrecht alle tfwtfc»
Zierikzee alle #^«M«-
e// Vrydagen.
Zaamllag alle Vrydagen.
$ B 3 Ordc?9



j^Ordeop het Afvaren der'Beurtfcherj :ntf* Van ZIERIKZEE op % Amflerdam , op geen bepaalden ty l. Antwerpen, Brusfel cn Mechelen,' op geenbep. tyd. . Bergeu-op-Zoom, alle Dingsd. en Zond. Breda, op ! geen bep. lyd. Delft, den Haag, en Lef den,nik agt Dagen. Dord, alle IVoensd. Goes5aile Maanden Zat. \ Midd., alle Dingsd., Dond. en Zat. Rotterdam en Schiedam, als Boven. Tholcn, alle 14 Dagen. 'VRsfihgen, \% alle IVoensd. Veere, alle iVoensd. 1 g Van G O E S op f 1 m Antwerpen alle Veertien Dagen 9! .. Bei-gen-op-Zoomalle/),9;?/fer^e;?. I Doid alle Woensdagen.
Delft en den Haag alle H Dage Dond. , Gouda zlle iiDageWoens. 1
, Haarl. en Amft. alle Peertien Dagen Leyden alle x^DagcWoeris.
Middelburg alle Donderdagen. Ro;terdam alle^«4 f» Zö?. Tholen alle Donderdagen.
■ Vlisflngen alle IVoensdagen.
R,Y.cere ajle Dagen. %
tirZierdizee alle Donderdagen.



ftOrdc dpWt AfvarenderBeurtfchepen£T| Van THOLEN op j? ■ Middelburg alle Zondagen van ] den i April tot jl den soScptcmb. Woensd'. en van i Oclobertot 31 Maart,Dingsd. ! Bcrgen-op-Zoom alle Dlngsdagen. Rotterdam ü&aturdagen. Zierikzee alle Veertien Dagen
Dor.d zWtDingsdagenyan \
1 15 February tot J1
I 15 Novemb. van a
;» 1(5 Novemb. tot 9 }
xójan. Zaturd.
Van VLISSINGEN op Goes zilt Zaturdagen. ,
Rotterdam alle Dings.cn Prryd. Sluis in Vlaand. alle Maandagen. Zierikzee zWeVrydagen. .
I Op andere Plaatfen is geen bepaalden Dag, moetende hier toe byzonder II Bevragt of Afgehuurd worden, ook I Vaart op alle uur van den Dag, | » een Schuit over naa Breskens of Land gk V&vzn Cadzand. B 4 KJi
■' t"^3» n''^jg



jf^Orde op het Afvaaren der Beurt- ] Scheepen van VEERE op HOL-* I LAND of Elders, vaaren op geen I bepaalden tyd, alleen op GOES, I Zomer en Winter.
!(Tan Veere op Gast op N.of VolleMaan 'sMorg. ten ?Vr. i Dag daarna 8Ur. 2Dagen half gVv. 3 Dagen half ïoUr. 4 Dagen. ïoUr. f Dagen. nUr. 6 Dagen. ixUr. op Qiiartier Maan.
INamidd.ten i Ur. i Dag daar na zUr. aDagen half 3 Ur.
11 3 Dagen 's 7»forj gen s ten half 4 Ur. j 4 Dagen. 4Ur. [ f Dagen. 5Ur. ■ 6 Dagen, 6Ur.
(! NB. De Pasfagicrs betaaten in het \ < Voor-Onder of Ruym, ieder ÓStuyv. 1 P en in het Agter-Onder, nStuyrers. ? . Qrda'G
Van Gut óp Veert.
op N.of Volle Maan Namidd. ten 2 Ur. > Dag daar na "s Morg, ten 3 Ur. 1 Dagen half 4Ur.
3 Dagen half $Ur.
4 Dagen half 6Ur.
f Dagen 6 Ur. \ dJDagcnhalf 7Ut i
op Quartier Maan. j
's Mdrg. ten 7 Ur. I «DagJaaraa 8Ur. i Dagen. gUr. !
3 Dagen. 10 Ur. J
4 Dagen u Ur. I ï Dagen u Ur.
<$ Dagen'«Middags ten 1 Ur.



iOrdc op het Ryden der Poft-Wagensgj r van Middelb. op Vlissingen en j l van Vlissingen op Middelburg.
. Jan. Febr. 'sMorg.7toVsAv.7Ur.
Blaart April - - - 6 1U?> \
Mey tot Aug. - - - 5 - - - - 8yr.
Sept. ObUb. - - - 6 7 Uf- \
Nov. en Dec. - - - 7 7Ur' \
Betaalends de Pasfagiers als volgt: iPerfoon 13 St. I4 Perfoon. 20 St. 2 Perfoon. 13 St. 5 Perfoon. 20 St. [sPerfton. 15 St. 16 Perfoon. 2481.,» ï Nog bet. iederP erfooniSt.Boomgeld. \ \
\ Van Middelburg op Veere , en van Veere op Middelburg.
Van half Maart tot half Oiïober. Fan Middelburg 'sMorg. te.ti half 8 Ur. Van Middelburg 'sMorg. ten 9 Ur. Van Veere 'sMorg.ten 11 Ur. Van Middelburg 'sMidd. ten 12 Ur. Van Middelburg Namiddagten 2 Ur. Van Middelburg Namidd. ten halfs Ur. \ , Van Middelburgss Avonds ten 7UK
5 B5 Ordc$3
111 ■ 1 «a;ss —■ rs3 >il



JT^ Orde op het Ryden der Poft-Wagens£Y *' van Middelburg op Veere en ï| van Veere op Middelburg. I
Van half Oclober tot half Maart. J
Van Middelburg 'sMorg. ten half 9 Ur. I
Van Veere 'sMorg.ten 11 Ur. Jj
Van Middelburg 'sMidd. ten 12 Ur. j
Van Middelburg Namiddag ten 2 Ur. I
VanMiddelburgNamlddagtcn 4U: I
tVanMiddelburg^sAvonóstcn 6Ur. j||
Betalende de Pasfagiers opBo yengem. 1
Poft - Uuren. I buiten de Poft-Ur.
1 Perfoon 12 St.ji Perfoon iSSt.
2 Perf. ieder 8 St. '2 Perf. ieder 10 St. meerder als 2Perf,| 3 Perf.icd. 75 St. ieder Perf. 6 St.; meerder alssPerf.
iieder Perl'. 6St.
Die 's Morgens Voor- en's Avonds na Poft-Uuren begeeren te Ryden, moet 6 Stuyvers extra betaalen.
Vertrek^



1^Vertrek en Aankoinft der Poften^ '• van Middelburg op J'
Goes,
Triolen, Per Land-Pojl.
Holland, Vertrekt van het
Gelderland, Poft-Compt. ZonGeneral. Land, dagen Woensdag, Vriesland, YsAv. om 9 Uuren, Overysfel, ' koomt aan ZonEnccland, ■ dag en Donderdag D uitfchland, 's Morgens. Zwitzerland, jj NoordfcheLand.J . ||
\ NB. Met de voorfz. Land-Poft., ijg gaande Brieven moet betaald worden II op Engel.,Schotlanden Ierland, 3SL |
IVrieslarrd 6 St. franko Utree ht. Overysfel 3 St. franko Dordrecht. J Noordholland 5 St. franko Rotterdam, j Zwhzerland 5 St. franko Rotterdam. Noordf.Land.iiSt.ixanko Hamburg. Ddkfchland', moeten gef'ranqijeeld • werdenmaar de gelegenbeidder Plaatfen, November, December, January^ en February, betaald iSt. meerder. J_ 1$ Venrekgj



Ê^Vertrek en Aankornft der Poften£X 1 van Middelburg, op S< Frankryk, *] Vertrekt van het Braband, Poji . Qompioir
Vlaanderen, Dingsd. enVryd., \ Spanjen, ]6ft. by y-„Morgens vroeg, Portugal,Jöft.by | £ow?# ^ö;2 /s/^;.. Italien, i$i\. by \. dag en,Donderdag j J 'j Namiddags. I Ook Vertrekken dagelyks Brieven, op I Amfterdam, n | {1 Rotterdam, ^ Ov^r Rotterdam Jl ff Dordrecht, j ongefranqueerd. p 1 ? 's Gravenbage. J «3j
Ook op geheel j Holland, "\ Over en franko tot
Gelderland, / Rotter-dam moet 3 1 Vriesland, ystuyv.hy ; voorts [tl Overysfel, J na gelegenheid der Duitichland. j Plaatfen. Vertrek en Aankornft der Ordinaire !
Koopmans -Boden, op : Amfterdam, vertrekt IVoensd. en Za-
J| , koomt aan Dingsd. en £Vy^.
£5 Vertrekt van Amft., Dingsd. en /^jy/.&Ï



fcVertrek cn Aanköraft der Koopmans-O Boden van Middelburg op jf ' . f Vertrekt 's IVoensd. || ; Zierikzee. < koomt aan Vrydag* en j] f Zaturdags. jj f Vertrekt'sMaandags I i Goes. \f>oomt aan Donderd. »
I Vi issingen S Vertr. alle dag-sMld. J Vlissin gen. I ^;7/&o. ^ ^ A
% Vertr. alle dag'sMul. I Veere. ^ ■ ^w '^v0?/^ H
Delft f Vertrekt P*rydags. Jl
f en den < Aoo;/z; fltf» Zondags SS
ï Haag. tofs Maandags. S
f Vertrekt om de 14 W
D o r d. Vrvdags, koomt I
t aan's Maandags. I
t v t n ïr ivr / Vertrekt Dingsdags, I Leiden.^ aflo^ ^ ^fVoensd. I
t Vertrekt Dingsdags I 1 Brugge. J en Vrvdags,koomt aan I C Maand, en Donderd. 1
NB. DoordeBodensop Zierikzee I en Gö<?j werden'buiten hun Ver- jj L trckdagen genoegzaam dagelyksBne- a £$vcn verzonden. Vcm£x\3



èrtrek cn Aankbmft der Polkn^ V, van Zierikzee op T I Walcheren. T j Goes. I Tholen.
I ]l0\]jliU}' , per Land-Poft; \
Gelderland. Vertffkt Zondag I Overysfel. Woensdag des
I Vriesland. Avonds. [ Groningen.
| Generaiiteits- Koomt aan, d><; \ I Landen. Zondags 's *m„j. \ Vlaanderen. gensln'sWoen- | gBraband. dags 's Avonds. 1
jr Engeland. éi Vrankryk. /» de Ulnter re- ]l
Spanjen. woónlyk Donder- li
Portugal. dags 's Morgens, jj
Duitfcbland.
Italië n. II Zwitzerland, j| enz. J |
Veroek en Aankómft der Ordinaire f'
KOOPMANS-BODEN, Op T
) Vertrekt Zaturdag I' Middelburg. W Dingsdag, koomt & ij/ - ^ry^ Zond. £2



f ^jjfil lüJSSgggBg^f^y^T^-J. 1 ! ^
^Vertrek en Aankomll der Poften yi van GoES„op «
( Walcheren, r Vertrekt Woensdag \Vlaanderen. ?en Zaturdag, koomt [ Braband. \ aan Donderdag en ' Zondag.
\ Holland. 1
l Gelderland. • Per. Land - Poft. I Overysfel.
\ Vriesland. Vertrekt Woensdag (Groningen. % en Zondag's Avonds \' Tholen. yom half Tien Uuren, 53* • Zierikzee. koomt in Goes aan 2f i Generaliteits alle Woensdagen en ' . en verdere j Zaturdagen. It Landen.
1 Vertrek en Aankomft der Ordinaire
KOOPMANS-BODEN, op
~) Vertrekt alle veertien , Antwerpen. >Dagen *s Woensdags, j koomt aan V Maand. *} Vertrekt Woensdag . , , _ ten Donderdag, koomt . Miduelourg. Paan donderdag en « ? 3 Vrydag. ÏJ
hCg '11 ™*s%gfr - * b2#



)!^Vertrek en Aankomft der Pofl:en£Y
van Tholen op yj
Goes. S
Zierikzee. |
Walcheren. Per Land-Poft. I Holland.
Gelderland. Vertrekt Woensdag \
Overysfel. fcn Zaturdag, koomt \
Vriesland. _ aan Maandagen Don- I
Gcneraliteits derdag. I
Landen. I
Groningen, jt
Vlaanderen, a Deeze worden op 5§!
Braband. /hel Pod-Comptolr te ■
Frankryk. >Middelburg of Rot-
Spanjen, \ ter dam gezonden.
, , enz. *
Vertrek der Ordinaire- of Koop-
mans-boden, op
&\ alle Maandag. Berden-op- Woensdag. Zoom. ralle Donderdag. \ alle Zaturdag. Met * het openen der Poort.



r|Vertrek en Aankomft der Poften*' van Vlissingen op *j Zierikzee. Goes,. /.^ Land-Poft.
holen. Vtrttekt, alle Zon- I
Holland. dagen en JVoensdHPen \ Gelderland. fo/ Poft-Comp- I
Generaliteils /o?>, des Avonds om i Landen. '8 Uuren, *t'lPinterr\ Engeland. fej, 7 foozw? Duitfchland. aan alle Zondagen m J Zvvitfej'land.. Donderdagen 'sMor- 3 83 Nóordfche- geus. A |i| Landen.
Braband. % Z)^<? Mwvfe« 0* ff Frankryk. (het Pojt-Comptoir te | Spanjen. > Middelburg ge^on- ff Portugal. b I
Italiën. ^
IVertrek en Aankomft der Ordinaire KOOPMANS-BODEN, Op .. I Vertrekt mlle dagen j Middelburg. >>s Middags, koomt te J rug 's Avonds. Zr, _ C VertrekQ
c Vertrek



Vertrek en' Aankomft der Poften £| " van Vee re op Goes. "1
Zierikzee. Ar Land-Poft. ! Holland. L Gelderland. , ttrrtrd* tf/fe t Overysfel. Vg*« <?» Woensdagen, Vriesland. koomt aan allé Zon- j Groningen. *» Donderdx-
Gèneraliteits
Landen,enz.J |
!Vlaanderen. "] $ Braband. f 1 ||
Frankryk. | Deeze worden op v| Spanten. >het Poft - Comptoir j, Portugal. te Middelburg gezou- [• Italiëü, enz. </«i. 1 Vertrek en-Aankomft der Ordinaire koopmans-B-oden, Op \ F'er-trekt alle Dagen ^Middelburg. Vs Morgens , ^oöw/ J rag ''sJyonds.



P REGISTER. £|
Ii Gétyden des Jaars. jr 2 Quatertempers. H 3 Almanach. 4 0/>- Ondergang. 5 Zte Eclipfen. 6 IVatergetyden. 7 Ilemel-Teekens. ! I 8 Jaarmarkten en Kerm'isfen. ] 9 Magiftraats Verandering. j ïo Vacantiën voor Middelburg. li ————— —— Zierikzee.
m 12 Go*j. A
g i3 2%o/«i. , ff
ir x4 Vlisfmgen. Tf
15 Veere.
16 Aanwy zingen der Hoogtyden.
17 Sluiten der Poorten te Middelburg. I 18 1— ■ . Zierikzee.
19 , ^ Gow>
o0 ^ TAo/tf».
!21 te VU sfmgen. 22 . , Veere. 23 Specie-Tafels van Halve, Oawr/ Ryxdaalders.
3 C 2 24 iVb//^M



gSffi B^^^^^f,
R E G I S T E R. ^
t| 24 Notitie van 't Klein-Zegel. j 25 Provinciaale Impoften van Zeeland.
16 Zeelands Chronyk Verkort.
27 Afvaar cn der Beurt-Scheepen te \ Middelburg Zie; ik- Zee, Goes, | Tholen, Vis fin gen en Veere. \
28 der Pojl-lVagens op Vlisfinge en Veere. \
29 Afgaan en Aankomen van Pof!en \ I en Koop mans - Boden te Middel- l
JS burg, Zierik - Zee, Goes, Vli-s- | ff fingen en Veere. i\



PRIVILEGIE.
De staaten van zeeland. Allen
fen genen, die dezen zullen zien ofte hooren ieezen faluit; doen te weeten dat wy ter Ootmoedige Supplicatie door Jan Dane, forger en'lnwoonder, mitsgaders Vrymee:ter in het Boekdrukkers, Boekbinders en (Joekverkoopers-Gilde, binnen de Stad Midlelburg, aan ons gedaan, ten eivide wy hem ifeppliant, zyne Erven of Rechtverkrygende piefden te vergunnen, Octroy of Privilegie , >m met feclufie van alle anderen binnen den ..ande van Zeeland te mogen Drukken, doen '■rukken en Verkoopen, eenen Almanach % len Tytel hebbende van Zeelands Chronyk. mtnanach, behelzende behalven het geene. ot een Ordinaire Almanach behoort, nevens le Specie-Tr.fel van kleine Zeeuwfche Geldspeciën ; Zeelands Chronyk Verkort, of 3efchryvinge van de Provincie Zeeland in 't dgemeen^ van deszelfs begin tot op den egenwoordigen tyd; en zullende Jaarlyks vervolgd worden met eene Befchryvinge van eder Stad, Eiland en Dorp in het byzonder net Aanteekeningen van VLands Zegen ea Dnheilen, zoo van de gantfche Provincie, ah» ran ieder Eiland Stad of Dorp meer afzonderyk, met byvoeginge van het Merkwaardige o dezelve voorgevallen, aUes tan dienfte vaa
de
-



PRIVILEGIE, it Jeugd, geftcld in Vraagen en Antwoorder: zoo als in dergelyke gedrukte Almanakkc; voor den Jaare 17776111.778, refpeétivehj reeds is vervat, en by vervolg nog zouu ▼ervat worden, by wyze van Almanacl: of daarna in zulk een Formaat te Drukker doen Drukken en Uitgeeven, als ten meef! nutte der Jeugd, ter keuze van den Suppljau zoude konnen ftrekken, en zulks voor eenis; agterëenyolgende Jaaren, en onder zoodanig Pcenaliteiten tegen de Contraventeurs, ai wy naarde Omftandigheden vanZaakenzulldi oordeelen te belmoren.
Zoo is het, dat wyde Zaakc en lid voorfz. Verzoek overgenierkt liebbcndtl ende geneegen weezende- ter Bede van del Suppliant, uit Onze Rechte Wetentchar: Souveraine Macht en Auctor iteit, denzelve, Suppliant, zyne Erven of Rechtverkrygenc Geconfenteerd,GeaccordeerdcnGeöéh-oiec:i hebben , Conlènteeren , Accordeeren < Oétroieeren hem, zyne Erven of Rechtve krygende by deeze, om geduurende dc tyd van vyftien agterëenvolgende Jaarei, de voorzeide Zeelands Chronyk Al'manac in dier voegen als zulks by den Supplia; is verzogt, en hier vooren uitgedrdkt Raai kinuBa den yo^ü" enzen Lande 9 alleen
mog.



PRIVILEGIE.
ogen Drukken, doen Drukken, Uitgeeven en ferkoopen, verbiedende daarornme allen ën ïhiegelyk,dezelve Zeelands Chronyk Aima:ich in 't geheel of ten deele te Drukken, na te rukken , te doen Nadrukken , te Verhanden, ofte Verkoopcn of elders Nagedrukt, men denzelven ot*zen Lande te bréngen, pÖtegeeven, of te Verhandelen cn Verkoosn, op verbeurte van alzulke Nagedrukte, gebragte, Verhandelde of Vcrkogte Exemaaren , en eene boete van Driehonderd tddens, daar en boven fe verbeuren, te Ipliceeren ten behoeve van deNedcrduitfche rmen der plaats, daar de aanhaalinge zal fchieden : Alles met dien verftande, dat y den Geöclroijeè'rdeh zyn Erven of Recht'rkrygende , met dcezen Onzen OAroye jeen willen Gratificeeren, tot Verhoeding n hunne fchade, door bet Nadrukken van n voorfz. Zeelands Chronyk en Almanach, iar door in geenen deele verflaan den Inhoud .n dien te AucT-orifccren , ofte Advoueeren , 4 veel min dezelve onder Onze Protectie Befcherminge ecnig meerder Credit, inzien of Reputatie te geeven, nemaar n Geöftroieerden, zyne Erven of RechtIrkrygende, in Cas daar in iets onbehoorls zoude influöeren, al liet zelve teu
kunuêa



PRIVILEGIE.
hmmen i laite zullen gehouden weezen te Verantwoorden; tot dien einde wel expres-1 felyk begeerende, dat by al dien zy deezen Onze.'! Oetroie voor derzei ver Zeelands Chronyk Almanach willen {tellen, daar val geen geabbreviëerdeofgecontraheerde.mentï zuilen mogen manken, netnaar gehouden weezen , "het zelve Octroi in 't geheel enj zonder eenigeOmisfiedaarvoor te Drukken! of te doen drukken ; En ten einde denj Geöéiroieerden deezen Onzen Confente en! Oetroie mogen genieten als naar behooren, lallen Wy allen en eenen iegeïyken dien het aangaan mag, dat zy den GeöCtroieerdé| van^den Inhouden van deezen, doen laatJ gedoogen ruftelyk, vredeiyken volkomentljj genieten en gebruiken, cesfeerende alle befe! ter contrarie
Gegccven in 't Hof van Zeeland^ te Middelburg den 27 Auguftus Zeventienhonderd - Acht - en - zeventig. {Onderftond) f er Ordonnantie van Hooggenaalde Heer* Staaten.
£fV*s Geteekend')
€. J. BLANKER*