NIEUWE VADERLANDSCHE
voor het Jak MDCCLXXXVII.
Vertier d met fraane Tooneel- en Fa. dsrlandj'che Historie-Plaatjes.
Te AMSTERDAM.
By AREND FOKKE, Simonsz. Boek- en Kunstverkooper, in de Kalverftraat, by de jonge Roelofftccg.



ZONNE-TAFEL.
*?ftniïary, den aoften, de Zon in Aquarim j.
op' ten 8 en onder ten 4 uuren. ïebruary, den aoften, de Zon in Pis-
ces, op ten 7 en onder ten 5 uuren. blaart, den i8den, de Zon in Ariës,
maakt dag en nacht even lang. 'April» den aoften, de Zon in Taurus,,
op ten 5 en onder ten 7-uuren. ïtfey, den aiften, de Zon in Gemini,
op ten 4 en onder ten 8 uuren. Juny, den 2often, de Zon in Gancer,
maakt den langften Dag. Tuly, den 23ften, de Zon in Leo, op*
ten 4 en onder ten 8 uuren. Augustus, den sgften, de Zon mVirgo^,
op ten 5 en onder ten 7 uuren._ September, den aiften, de Zon in lit~
bra, maakt dag en nacht even lang, Oclober, den 2,2ften, de Zon in ócor-
pio, op ten 7 en onder ten 5 uuren.,. November, Aenj2A0^f^é&^Zon in Sa-
gittarius, op ten 8 en onder teil 4.uur. December*,'den giften,, de Zon inXa*
2^W«#j9,maaktden. kortften dagr
I ïj jiiDiüRL. IiliïT'i'ERK. I \ LEIDEN /



JHNUARUTS XXXI. Louw» Maand.
1 M. JV. Jaarsdag. 5 • 5öj
2 D. Leypf. Duink. j. 6 - 55
3 w. Oudenaard. Doesb. j. 7-50 4D. vol Maan nam: 1 Uur 25 M.
5 V. Thelefphorus. fav. op.
6 S. 3 Koningen. 7-30
7 z. 1 Zondag opent» 8-55 8M. Koppermaandag, 10-10 9D. Middelburg?. u - 15
10 w. Parys j. 12 - 40
11 Dr Laatst.Quart,fov>.i2Uur42nnn.
12 Y. Archadius. jlra. op.
13 S. Juletta. a - 55
14 z. 2,-Zond: H. Naatnjef. 3 . 35
15 M. Paulus. 5 . o i6jD. VVestz.band. Bruggej. 5-55 171W. s. Jnthonius. 6-40 18 D. s. Pieterftoel. 7 - 15 iojV. N. Maan fra. u Uur 15 rnin. 20|S. Fab. en Seb, fav. op 2i|z. 3 r« Jgniet. 7 - o 22|m. j. Fir.ctnt.. 8 « 20 23 D. Oorfchot 3. 9-45 24AV. Antwerp Pi 11 - 5 25;D. Js*. I2 . 3c 2öjV. ;EertL Qüart. nam.2Uur7min ?7 S. I Tilburg j. fm.ond. 28|z. J4 2o«^. Herentb, 3. 3 - ic 29IM.! Emmerik 3. 4 . 30 30'Di Geersbergen \i, 5 « 5c 3i'w. Luik j. 6-15



FEBRUARIUS. XXVIII. Sprofc. Md
i]D. Gelder J. 1 6 - 50
2 V. vol. Maanfm. 10 Uur 57 min.
3 S. Rouaan Geldorp p. ifav. op.
4 Z. Ssptuagsfima. 7 - 45;
5 M. s. Agata» 9 - oj $ D. s. Dorotheeim 10 - 15
7 W. Nioort j. 11 - 30
8 D. Gend. p. 12 - 35
9 V. s. Apolonia. 1 fm. op.
10 S. Laatfte Quartfm.4Uur46rnin.
11 Z. Sexagefima. 2-41
12 M. jEulalia. 3-40
13 1). (Gregorius. 4-3°
14 W. Valentyn. 5-10
15 D. |lperen j. 5-4°
16 V. Juliana. 6-5
17 S. Rees. j. 6 - 25
18 Z. N. Maan fin. 2 Uur 40 min.
19 M. s. Sonifacius. fav. on,
20 L). Vasten-Avond, 8-45
21 VV. Asdag Beflotent. 10-5
22 D. is Pleterftoel. \\ - 30 £3 V. iBommel j. I2 - 55
24 S. \s• Mathys. fm.ond.
25 Z. EerfteQuart.fm. 1 Uunsmüi.
26 M. .Utrecht j. Hoorn 1. 3-20
27 D. 'Heusden j. Herenthp. 4 - 15 281W. Quatertemper. 4-50



MAART XXXI Lente-Maand.
1 ü. Bourdeaux j. Zwol l.l 5 - 2.6
2 V. Ojiatertemper. j 5 - 40I
3 S. Quatertemper. I 6 - A
4 2. voll. Maan fin. iUur 51 min."
5 M. Haarl. Hard. p. ifav.ond. 6D. Heiden p. 1 9 - 10
7 W. s. Thomas. i io - 25
8 D. Grave p. H - 35
9 V. Schiedam p. 12 - 35 10 S. Bofch half'vastenm. |fm. op. n Z. LaatfteQuartfav.i2Uur5omin.
12 M.! s Gregorius. I 2 - 50
13 D. Amft. lo Leerd. 3-10
14 VV. Amft. mir. I 3 - 45
15 D. Thiel p. Texel fch. 4-10
16 V. Herebertus. 4-45
17 S. s Geertruy. 4-5*
18 Z. Letare. 5 - 15
19 M. N. Maan nam. 2 Uur 47 min.
20 ). Muiden Montf. p. Ifav.ond.
21 VV- s Btnedictus* I 9 - 15 220. Deventer leerm. iio ■ 40
23 V. Benedkjtus. I12 - o
24 S. H. Kind Simeon. Ifm.ond.
25 Z. fudica MariaBootfch.il -15
26 M- Eerfte Quart. fm. 8 Uur 48 min. 2; D. Wageningen p. 1 2 - 55
28 VV Loenen Arnh. f. j 3 - 30
29 D. Loenen p. 3 . 50
30 V. Vianen p. 4 - 10
31 S. Bofch b. . 4. - 30



APRIL XXX Gras- Maand.
i Z. I'alm Zonaag. I 4 - 45
2M. voll. Maan nam. 4Uur44min. 3 D. Utr. leerm. Gore. p. fav. op. 4W, Wyk b. Vollenh. p. & - 25
5 D. witte Donderd. 10-30
6 V. goede Vrydag. ,11 - 35
7 S. Groningen p. ia - 25
8 Z. P aasch. fm. op
9 M. 2 Paafchdag. I - 15
10 0. Laatst Quart.nam.ïUur 50 min.
11 VV. Woerden b. i 2 - 2c
12 D. Voorfch. k.Naardenb.1 2-45 ij V. Amersfoort b. 3-5 14 S. Wyk j. velfen b. 3 - 25 lf Z. Quafitn, 3-4° 16 M. Alkmaarb. hoorn p. 4-0 i~ D. N. Maan. lm. 2 Uuren.
18 W. Woerden b. Wyk p. ifav.ond
19 D. Naardenb. Alkmaar p.j 9-50 2c V. Amft. Hasfelt b. lio - 55
21 ^. Leerd.Arnh.Doesb.b.ln - 5
22 Z. Mifericordia. jfm.ónd.
23 M. f. Joris. I 1 ■ o
24 D. Eerft, Quart. fav. 7Uur 15 M.
25 W. Marcus. 2-5
26 . Delft b. Barnev. p. 2-25
27 V. Loofd. b. Edam p. 2-40
28 S. Edam Arnh. Wyk b. a - 55 ap Z. JubUate. 3-15 %6 . Hilv. Purmer. b. 3 - 30



[ I D. ij. Phil.en Jac. I % - 4& ! a W. voll. Maan. nam. a Uur.
3 D. f vinding lis b. i fav. op.
4 V. Amersfoort b. • io - 25
5 S. Leerdam Arnb. b. \ii - 15
6 Z. CantatesJanL.Hagek 11 - 55
7 M. Bodegrave p. 12 - 25 8D. t.Micii. Weefp.b. 12-50 9 VV. Wyk b. fra«
10 D.; Laatfte Quartfav.öUur 11 min,
11 V. Franeker p. 1 - 35
12 S. ZwolAmh.Leerdamb. 1-50
13 Z. f7occt}i Yfelftyn p. 2 - 10
14 M. f Dagen Nieuwk. p. 2 -25
15 D. Nymègcn p. 2,-45
16 VV. Zevenb Wcefp p. 3 5
17 D tX. M. nam 3 U. Uemelv- Christ.
18 V. Venantius. &v' on
19 S. Zwol p. 10 - 5o
20 Z. üxuuii. Vian. Amf. k. H - 35
21 M. Utrecht p. 12-5
22 D. Marcianus. 'ia - 3°
23 W. Schoonh. Gron. p. iz • 5o %\ D. EerfteQuart.fin.8Uur iomin
25 V. Urbaan. fm.ond.
26 S. Vastendag. i - 2Q
27 Z. Pinster Ichev. k. 1 - 35, 28M. 2 PinXLerdag. i * 55: I29 D. Duiveland p. 2, - 15 \$dXV.\Ouat>-.rtemaer. 2 - 35 krlr». Ivnli. Maan fav. ti Uur s.< mm-i
"MAY XXXI. Bloei'Maand.



T;V. Oiiatert. Enkh. j» fav. op. 2 S- Otiatsrt. Groningen p. 9-50 3jZ. H. Drievuld. Dortj. 10 . 25 4'M. Bunfch. p. 10 . 55
5 'D- Briel Bommel Laren p. 11 - 15 6jW„ Delft Waalw p. n - 31
7D. ƒƒ. Sacramentd, ju . 55
8V. LaatfteQuartfav.9 Uur30 min 9 S. Geest Gouda p. 12 - 30
10 Z. 2 Zond. Wormer k. 12 - 45 n M. ? Barnabas. fm. op.
12 D. f 0 /«//. 1 - 5
13 W r Anilwn. 1-35 14D. Medenblik p. 2 - 10 15V. NieuwMaan nam.4 Uur 12min. 16 S. Puttershoek Wyk p. Ifav.ond. I7|Z. 3 Zondag Delft k. | 1 - o i8|M. Loosdrechtp. Harl.j.'iio - 25
19 D. Rynsb. Hilverfum p. 10 - 50
20 W. Bofch j. n . ,
21 D. Deventer leerm. ju - a6
22 V. Eeifte Quart nam 1 Uur 35 min.
23 S. Vastendag. \\ -
24 Z. xZ.s.J. ^Haarl.k. 12 - 10
25 M. Domburg p. 12 s£ D. Texel j. l2 . «
27 W. Haarlem 1. Ysfelm. p. fm.ond.
28 D. Vastendag zwol leerm. 1-35
29 V. s Petrus en Paul. | 2 - 20
30 S. Ivoll. Maan nam. 3 Uur.
JUNIUS XXX Wieds-Maand.



TULIUS XXXI. Hooi Maan'.
. i Z. \5 Zond. Leyd. Sch. k. o - 50
2 M. Mar\a yifit. 9 - 15
3 D. Glefen Purm. p. 9 - 35
4 W. Mart. tra. 9 - 55
5 D. s. Botiif. 10 - 10
6 V. Gorcum p. 10-25
7 S. Edam k. Schiedam p. 10 - 40
8 Z. Laatfte Quart fin. 8 Uur? min.
9 M. Utrecht k. 11-30
10 D. Deventer k. 12-0
11 W. Soelmond p. 12-45
12 D. Nabor en Felix. fin. op.
13 V. Edam p. 1 . 45
14 3* N. Maanlav. 11 Uur 18 min.
15 Z. 7 Zo. d. Apostel fcheid> fav.ond.
16 M. Breukélen k* 8 - 45
17 D. Alexis. 1 9 - 5
18 W. Symphorofii. j 9 - 25
19 D. Bernulphus. 9-4°
20 Hondsdag. beg.s.Marg. 9-55
21 Groningen Klandertp. 10 - 10
22 Z. Eerfte Quart. fin. 1 Uur 23m5n«
23 M. Wyk k. Dev. j. 11 - 0
24 D. Vastendag. 11 - 3°
25 W. s Jacob. 12 10
26 D. s Anna Hoorn leerm. fm.ond.
27 V. Kampe Leerm. 1 - 10
28 S. Voorfchoten p. 2-5
29 Z. 9 Zond. Gon.DeIfs1i.k. 3- 15
30 M. voll. Maan fin. 5 Uur 32 min. 3ï D 's. Tgna ius. Zwol k. Ifav. ^p>'



AUGUSTUS XXXI Oogst Maand*
i W. s Pietstoei Beemst b. 8:15 2D. Portiantula* 8 : 50
3 V« s Stev. vind. 8 : 50
4 S. s Bominicus. 9 : 5
5 Z. 10 Zond. Maria ter fn. 9 : 25
6 M» Laatfte QuartnamjiUur57 min.
7 D. Donatus |io : 35
8 W.'s Hage kaafm. Rot.1. ju : 30
9 D. Vastendag. .12.: 15
10 V. s Laurens Hoorn k. fin. op.
11 S. Leeuw. p.Utr. Leerm. 2 : o
12 Z. 11 Zow/.BofchWykk.j 3 : 25
13 M. N. Maanfm. 7 Uur 28 min.
14 D. Vastendag. fav.ond.
15 VV. Maria Hem Iv. 7 : 50
16 D. Sneek Dockum j. 8 : 5
17 V. Jeroen. 8 : 20
18 S. Munnikkendamb. 8: 40
19 Z. 11Z. Hond e.Zard k. 9 : 5
20 M. Eerfte Quartlav. 5 Uur 39 min.
21 D. Lis p. 10 : 10
22 VV. Tiiiinotheus. ; n • o
23 D. Vastendag-. i 11 155
24 V. * /iarth'ii. fm.ond.
25 S. .? Ludovicus. 1 : o 24 Z. i3Zo«ri?. Muid. Rottk. 2 : 15 [27 M. Ltxmoud Mniden p 2 : 30 '28 ü. voll; Maan fav. 6 Uur 48 min. 29 W.s Jan onth. ifav. op. 39 D. Abcou p Harl. leerm 7 : o 31 V. Amftelv. Naaiden p. I 7 : 15



SEPTEMBER. XXX Herfstmaand.
ijS. (s Giltis | 7 : 40
2Z. 14 Zon. Weefp Ab. k. 8 : 5
3 M. Zierikzee j Alkra. p. j 8 : 40
4 D. Laatfte Quart fav8 Uur 30 min.
5 VV. Alkm. j blokz k. kio : 30
6 D. Delft kaafm. ,11 : 50
7 V. Nymegen p. fm. op.
8 S. Maria gebuurte \ : 25
9 Z. 15 Zond. Loene 'k. 2 : 45
10 M. Nymegen k. Tertol j. 4 : 5
11 D. N' Maait fav .-6 Uur 16 min.
12 VV. Leeuw 3. Ifav.ond.
13 V Valkenburg p. 1 6 : 35
14 V. f- verheffing. 6 : 55
15 Utrecht leerm. 7 : 15
16 Z. 16 Zo««/ Maarfen k. 7 : 4f
17 M. f Lam bert | 8 : 2C
18 D. Amft. Lootd. 9 : 5
19 VV EerfteQuartfm. 12Uur 33 min. zo D | Vastend. Gouda kaafm. 11 : c
21 V. >• Matthys Quatert 11 : ic,
22 S Quatert. Leeuw p. fm.ond
23 Z. 17 Zond Amft k. 1 : 20
24 M Utrecht p. j 2 : 50 2K D. Texel lch. Brakél p. 4 : c
26 W. Thiel p. 5 : 15
27 D. voll. Maan fm. 7 Uur 30 min
28 V. Gorcum Zwol p. 'fav. op
29 S. s Michiel Soelm p. J 6 : 1$
30 Z. I18 Zond. Leerdam k.l 6 : 45



OCTOBER XXXI. Wyn-Maand.
1 M. Havo lluel p. I 7 : 30
2 ü. Wyk leerm. ' 8 : 30
3 W Ltycten ontzet. | 9 : 40
4 D. Laatfte Quartfm. 3 Uur20min. 5V. 'iorc: j. Nykerk p. 12 : 30
6 S. ïkuno fin. op.
7 Z. !9Zo«^.AmftelvEd.k 2:30
8 M- ilkmaar omset. 3 : 25
9 D. vVeefp Texel b- l 4 : 40
10 VV, Vicior Weefp p. 15: 55
11 D. M. Maan fm. 6 Uur 27 min.
12 V ^dam p. Vianen b. fav.ond
13 S. 5oeren Saturdag. 5 : 55
14 Z. 10Z. Loosd. Voorb-k. 0:25
15 M. inift. varkm. 7 . 5
16 D. Vlkm. varkm.weefp b. 7 : 35
17 VV. b>urm. p. Ysfelft. b. 9:0
18 D. Lucas. 10 : 5
19 V. ,erfte Quart fm. 8 Uur 50 min.
20 s. ilkm.Dev.Utrecbtb. ia : 25
21 Z. uZond. s Urjuia* fm.ond.
22 M \mft. Hilvf. b. 1 : 45
23 D. lott. Weefp b- 3 : c
24 VV7 laar!. Woerden b. 4 : if
25 D. Jouda Naarden b. 5 : 35
26 V. ^oll Maan fav. 5 Uur 23 min.
27 S. ''asterdag. fav. op
28 Z. 12Z0nd.lsSim.en Jud. 5 : 30
29 M. Haarl. verk- 'sHa'geb. 6 : ac 30p. Tergoes Weefp b. 7 : 25 31'W f - de-. 8 : 45



NOVEMBER XXX Slacht Maant*
i,D. Aller luiligen, Ho : 10
2|V. Laatfte Quart fm. 2Uur8min.
3 Si Grave Alkm. b. fm. op.
4 Z-. 23 Z;»</. Dockum j. 1 : 10
5 M. Alkm. Schage Arnh.b. 2 ; 30
6 D. Tergoes Weefp Bredb 3 : 45
7 VV. s Wilkbrordus. 4 : 55
8 D. Enkh. GoudaLis b. 6 : 10
9 V. N. Maan fav. 10 Uur 22 min.
10 S. Sclioorl Vellen b. fav.on.
11 Z. 24 Zond. s Maarten. 5 : 5
12 Mf Hoorn Arnhem b. 5, : 55 I3lf>. Weefp Texel b. / 6 : 55 14JW. Munnik. b. Alk. p. 7 : 55 15 D. Lis b. Delft varkm. 9 : o 161V. Bofch b. 10 : 10 i7;S. Gregorius. 11 : 20
18 Z. Eerfte Quart fra 3 Uur 39 min.
19 M. s Elifah. Purm. b, fm. on. 20|D. Edmundus. 1 : 55
21. |W'. Maria prefent 3 : 10
22. D. s Cecilia Ütr. dankd. 4 : 30 aj V. Bofch b Alkmaar lam. 5 : 50 24!S. Schoorl velfen b. 7 : 10 25 Z. voll. Maan fm: 5 Uur 8 min. 26;M. Vlis b. Vlym p. fav. op. 27|D. Purm lam.Hoogftrb. 6 : 15 28|W. Munnikendam b. 7 : 35 29 D. Vastendag. 9 : 10 301V. ^ Andries. 10 : 40



DECEMBER 'ZXM Winter.Maand.
1 S. Laatfte Quart fav. oUursmin
2 Z. Zond. i adv Besltyd. fm. 0p.
3 M. s Franciscus., i ; 25
4 O. f Barbara 2. : 40
5 W. Sabbas. 3 : gQ
6 D. s Nicolaas. 5 ; G
7 V. j Ambrofius 6 : 5
8 S. Maria ontfang. 7 : o 9Z. N. Maan fav. 4 Uur 50 min,
10 M. Melchiades fav. on.
11 D. Rodenburg j. 5 : 35
12 W, Joachimsdal ji 6 : 40
13 D. t Lucia 7 : 50
14 V. Rysfelj. | 9 : 0
15 S. Tongeren j. 10 : 10
16 Z. 3 Advent ]u : 20
17 M. Eerfte Quart fav. 6' Uur 27 min.
18 D. Munibaldus. fm.ond.
19 W. Qnaiertemper» \ 155
20 D. Vastendag. 3:15
21 V. s Thomas. 4 : 35 lp. S. Quatertemper. 5 ; 50
23 Z. 4..Adv. Yverde vullem. 7: o
24 M; voll. Maan nam. 3Uur 38 min.
25 D. Kersdag. Ifav. op.
26 W. 2 Kersdag. 6 : 30
27 D. s Ja?i Euanir. 8 : 0
28 V. Onnofele-Kinderen. ' 9 : 25
29 S. Thomas Kantelberg. 110 : 50
30 Z. Savinus. 112 : 1
31 M. Laat. Quartfm.ioUur Silvester



Van de Eclipsen- des Jaars 1787.
Zes Eclipfen zullen zig dit jaar op het Aardryk vertoonen, als 3 aan de Zonen 3 aan de Maan, waar v?n één aan deMaan en één aan de Zon aibieraalkunnen worden gezien.
De Ie. zal zyn aan de Maanden 3den Tanuary 't begin by ons te zien's avonds ten ia uuren 7 Minuten, geheel ver duisterd 11 uuren 54 Minuten, het begin der verlichting 12 uuren 45 Minuten.
De He. zal zyn aan de Zon den 1 o Tanuary 's morgens ten n uuren sMinuten buiten ons gezicht.
De Ille. zal zyn aan de Zon denisTunv 't begin by ons te zien 's namiddags, ten 4 uuren 41 min. Zullende 6 en een half duim over de Noord zv verduisteren. J
De IVe. zal zyn aan de Maan- den *o ■ Tuny s namiddags ten 3 uuren zullende geheel verduisteren buiten ons gezicht. 6
De Ve. zal zyn aan de Zon den q December 's namiddags ten 4..uuren 4S' Min. buiten ons gezicht,.
De Vle. zal zyn aan de Maan den ^December s namiddags ten* uuren 30 Min, kuiten ons gezicht.



Be Getyden des Jaars.
De Lente begint den 2ofte Maart. De Zomer begint den 21 Juny. De Herfst begint den 21 September. De Winter begint den tl December.
De Zonnen Cirkel. • 4 Het Gulden Getal. . • 2 De Epacta. 11 De Zondags Letter. . . G Vleeschtyd 7 Weeken en 6* Dagen. Vastenavond 20 February. Paasch den 8 April. Hemelvaart Christi 17 Mey. Pinxter 27 Mey.
De Quatertempers.
De Te. 28 February 2. en 3. Mey. De He. 30 Mey 1. en 2. Juny. De Ille. 19. 21. en 22. September. De IVe. 19. si. en 22. December.
In dit Jaar zyn.



De Zondags jl etters, zyn ze-* i ven in getal, als: A.B.C.D.E.F.G^
i en worden op de dagen der Week toe! gepaft, zo dat die Letter, waarmede I de eerfte Zondag in January geteekend [ ftaat, het geheele Jaar door," de Zoni dagen aanwyft; By voorbeeld; als de ! ifte January op Zondag valdt, dan is de ; Zondags Letter door het geheele Jaar t A., dog zo de i January op Woensdag iviel, dan was de Zondags Letter E. > wyl naa zeven dagen telkens de E. weder in de hand komt en op Zondag valt* ! Zo nu een Jaar lang ware 364 dagea, dan zou men alle Jaaren dezelve Zondags Letter hebben, dat is : men zoude, zo de Zondags Letter van hetloopende Jaar A. ware geweeft, het voli gende Jaar weder met dezelve Zondags !Letter'A. zien beginnen, maar dewyl het Jaar 365 dagenden omtrent 6 uuren lang is, veiloopen tot drie Jaaren toe de Zondags Letters ,op het vierdejaar i een dag uitmaakende, die, gevoegd by de 365 dagen van het gemeen Jaar, een | Jaar van 36Ó dagen uitmaakt, 't welk i\vy een Schfikkel-Jaarnocmcn,waarin twee Zondags Letters zyn, de een duurende tot den 24 February, en de andere vervolgens bet geheele jaar door. De * £0»



Zondags Letters tellen akyd van G. tot A.
De Zonnen Cirkel is niets anders dan de tyd waarop de Zondags Letters, die, door de SchrikkelJaaren uit haar orde geraakt waren, zig'weder herftellen en dit gefchiedt naa zeven Schrikkel jaaren en dus naa den tyd van agt-'en twintig achtereenvolgende Jaaren, welke tydkring de Zonnen Cjrk e v genoemd wordt.
Het Gulde Getal, om zyn groot nut aldus genoemd, is een tyd wanneer de Maan op dezelve dag of datum derzelve Maand weder vol is, als in vorige Jaaren. By voorbeeld; als men op den riten January, volle Maan heeft, dan zal men naaneegentienachtereenvolgende Jaaren weder op den iften fanuary volle Maan hebben.Deeze «itreekening is gevonden door een J~ thecner, ïietlnh genoemd, 430 Jar.ren voor Chrifius Geboorte.
De Epacta, is de ouder-'orn van de Mar.n, by het begin van elk Jaar, wyl het Maanjaar 11 dagen vroeger als het Burgerlyk Jaar eindigt. Deeze 11 ▼èrfchtllende dagen worden Epacta gefïoeajd, maar kunnen niet boovtn de



'dertig gaan, dcwyï dertig dagen voor een
i vollen maanefchyn gehouden worden.
De Roomsche Indictie, of ihct Romeinjch Cyns Gstcl, is een-tyd van vyftien achtereenvolgende Jaaren, inaa verloop van welke de Romeinen aart ilden Infteller van deeze tydsbepaaling, tKeizer Octarius 'Auguftqs, hunne Cynfen •van Goud, Zilver, Koper en Yzer moesten opgcbragt hebben, en wel in deeze orde: in de eerfte vyf Jaaren Goud. lin de tweede Zilver en in de derde Koper en Yzer. In het derde Jaar van ! deeze eerfte vyf Jaaren , te tellen van Iden aanvang deezerreekening af, wordt !de Zaligmaaker gezegd gebooren te zyn.
De Eclipsen, aan de Zon en die aan de Maan,hebben beide verfchiileo-
[de oorzaaken, maar byna gelyke uitwerkfels ,ten opzichte van onze Aarde % «.naamlyk datze dezelve op fommige iplaatten voor een kleinen tyd van licht jibetoven, haar rechte oorzaak is niet anjlders dan de ftuiting van de ftraalender :Zon, welke in de Zons yerduiflerhig Idoor het dichte lighaam der Maant 't ügeen zigalsdanin zynenloopkring,iuift tulfchen deAarde en de Zon bvindt, voor een gedeelte als voor ons bedekt wordt * a ca



«n in de Hf lansverduiflering, wanneer by volle Maan de ftraalèn der Zon, door de tuflchen komende Aarde beletworden,op de Schyf der Mcian te vallen ; dus ziet men in de verduifterde ofgeëclipfeerde Maan, de fchaduwe van onze Aarde en in de verduifterde Zon, het geheele lighaam der Maan. Dat de Maan Eclips wet by alle volle en de Zon Eclips niet by alle nieuweMaanen voorvalt,wordt veroorzaakt door de helling der Maanskring-loop op de Ecliptica die met dezelve eenen boek maakt.
Gedachten over de oorzaak van db Ebbe en vloed der Zee.
Het af en aanvloeijen der Zee, is een natuurlyk verfchynfel, 't welk de grootfte Philofophen der Oudheid niet nebben kunnen doorgronden , en *t geen zelve de Nieuwfte en befte Heedendaagfche VVysgeeren veel moeite geeft. Ariftoteles die zo vecle weetenswaardige zaaken wegens de verfchynfelen der Zee aangetekend heeft, gaat dit met ftilzwygen voorby, waarïchynelyk om dat hst hein te moeilyk
wa-



ï«ftre ora te behandelen, maar iedert iinen de Natuurwetten een juifter beIpaaling toegekent heeft, feedert men I gevonden heeft, dat alle Lighaai men naar rede van haaren inhoud, op i eikanderen weegen, zeedert dien tyd, I heeft men meer lichts in de oorzaaken i der Ebbe en vloed gezien ,te meer ,wyl i men bemerkte dat dezelve veelal aani merkelyk ware, als de Maan zig in i eene van haare fchyngeftalten voori <ieed, zo dat liet fcheen als of de Zee i dan meer of minder zwol, naar het de i werking der Maan vereifchte. Deeze \\ verfchynfelen getoetft zynde aan de i Natuurwet van de op elkander weeging i der Lighaamen, maaken de op elkan( der werking van het Lighaam der i Maan, tot dat van onze Aarde, tot de ' waarfchynelyke oorzaak van de Eb en Vloed t en wel op deeze wyze: wani neer wy onderftellen, dat de Aarde gantlch met Water omgeeven ware, en : plaatfen dan in ons denkbeeld de Maan , i onbepaald boven welk gedeelte des Aardryks dar men ook verkiezen mooge, dan zal men vinden dat de tegenweeging der Aarde op de Maan, en die der Maan op de Aarde, de Aarde tenigzints naar het Lighaam der • * g Maaa



Maan buigt, rnaw^vylaêAaraêeê^^
vaft Lighaam is , en de aantrekkende kracht, voornaainlyk op het middenpunt deszelfs werkt, is baare tceneiging zo zichtbaar niet, als die van de vloeiftof die haar omringt, welke, zo dra de Maan in haar toppunt nadert, zig als een berg verheft, het geen dan op die plaatffm en Zeekusten, waar zulks gefchiedt, de Vloed veroorzaakt, en in de plaatfen die op deszelfs horizont liggen de Ebbe , en weeder. in het ntêrpunt, de Vloed, wyl de Aarde door de aantrekkende kracht der Maan, cenigzing opgetrokken zynde, eenige ruimte overlaat tuffchen haar en de Zee, die zig op haaren bodem bevindt,in welke ruim- . te door het Zeewater dat van den Horizont des Toppunts af - ebt, da ar weeder eenen vloed verwekt. Maar wyl de Aarde in dien tyd dat de Maan haar aantrekking oeffent, met eene ongemeene fnelheid op deszelfs eigene as rond gevoert wordt, veroorzaakt zy, dat da opheffing der Baaren, of de Vloed in de groote Zee niet eer voorkomt, dan naa dat de Maan reeds twee uuren door den Meridiaan gepaffeerd is. Dat men als de Maan nieuw of vol,
is»



ïs, hethoogfte water en zulke getyën heeft, die men Springvloeden noemt, komt daar van daan, dat als dan de Zon, die meede eenige aantrekking op de Aarde oeffent, hoewel, om zyn ver afgelegenheid veel minder dan de Maan, haare aantrkking als dan met die der Maan vermengt, en dus eene dubbele verheffing der zeebaaren veroorzaakt, *t geen wanneer de Maan zig in zyne Kwartieren bevind, gantfeh'anders is, want dan werkt de aantrekkings kracht der zön, op ecne gantfeh byzondere wyze op de wateren des Aardklootsalsde aantrekkingskragt der Maan , door welke gelyktydige tegen elkander werkende kracht, de wateren maar zeer weinig opgcheeven worpen, het welk alsdan veroorzaakt, dat het water by de Kwartier Maanen ,fleehts 8 voeten , en by de Nieuwe en Volle Maanen 12 voeten, in de groote zee ryft.
Elke zeekuil'des Aardryks heeft in den tyd van vierentwintig uuren, tweemaaien Ebbe en Vloed, want wanneer men een plaats onderfeeld, daar de Vloed om zes uuren des avonds ontdekt wordt, dan zal naa zes uuren door de omweteling des aardryks, deeze gefielde plaats k&m.n in den Horizont
vaa



van het toppunt, waar n^ydêvTöêï
gehad heeft, en dus ten ia uuren de bbe gewaar worden, dan naa zes uuren weeder gekomen zynde, in het punt dat toen zy de Vloed gewaar wierd, haar neerpunt was, zal zy weder Vloed hebben, 's morgens ten O uuren, en naa zes uuren wentelens, weeder gekomen zynde, in den horizont van het toppunt, daar zy de eerfte vloed gewaar wierd, zal zy weeder Eb hebben teu iauuren op de middag, en dus in den tyd van 24 uuren, zal het water ter dier plaatzen tweemaal Ebben en Vloeijen.
De bovengenoemde verfchynfelen , zyn hier verhaald naar maaten dezelve zig in de groote Zee en langs deszelfs Kuftcn voordoen, maar de tyd der Eb en vloed in byzondere Golven , Baayen , eh Zecëngtens kan daar wel eenigzms van afwyken.



GE O GïtAPHISCHE BESCHRYVING
VAN
VRANKRYK.












G E O G R AP Hl S C II E
BESCHRYVING
VAN
V R A N K R TM
rTrankryk, een der magtigfre KoiV_ mngryken der Waerold, heeft dés* eits naam,volgensfommigen.omvangen an zeekeren zwervenden Trojaan FranJo, een Zoon van 7M?or, die aldaar het cm eene Volkplanting zonde gcflicht ebben : anderen fchryven denoorfprong es naams aan de Franken toe, een volk at uit Franconia of Frankenland een andlchap in EJuitschland oorfprongelyk as , en zig in den jaare 420 in een geselte van Vrankryk, dat toen Gallia geoemd was , nederzette, wordende het 'onmgryk Vrankryk heden nog in de • Btynfchejtaal Gallia, ook wel Francia • moernd. De Luchtsgemaatigdheid in 1 t Wagtig Konjngryk 1S Zeei gezond ,, A &-> zya<



<4)
zynde de hette 'er niet zo groot als inde Zuidevlyke , 'p de koude in kng zo fel Dier ais in de Noorderlyke Landen. Deeze geinaaügdheid van weder maakt het La^d ongemeen vruchtbaar; het brengt in overvloed alomgezogte Wynen en ■vrugten, Koorn, Hennip en Zout voort; de Weiden, het wild en al wat het leven veraangenaamen kan, wordt 'er overvloedig gevonden; men vindt 'er ook op fomiHige plaatzén Yzer- Koper- Kooien- en zeii's ook Zilver- en Goud-rayncn; ook Taspis en een menigte van warme en ïnineraale baden. liet Land is omtrent honderd en agtentwintig Duirfche mylen lang en even zo veel breed, én heeft «au den 4«en tot den gien graad breedte en van den hén tot den 15011 graad lengte, lien verdeelt het Land gemeeniyk in twaalf Landfdianpen en vierwingewestc» als I. l'Isle de FraNöe, II.l'Orlean-
KOIS , Iü. LE LIONNOIS , IV. PlCAR-
bie , V. Normandie , VI. Betagne, VII. Guienne, waaronder nog begreetren wordt Gastogne. VIII. Languedoc,
IX.. provence , X. DAÜPHINé , XI.
Bourgonje , XII. Champagne en de Wingewesten zyn XlIL Lotharingen, XIV. Fianche CoMTé, dat aan Spanje



C5)
behoord heeft, XV. de ELZA$,een Duifeh La.ndgraaffchap en XVI. de Fransche Nkdsrlanden. Aite deeze vereende Landfchappen maaken het Kon in gr yk Vrankryk uit, grenzende het zelve ten Oosten aan DuïtscHland en Zwitzerlanrf; ten Zuid Oosten aan halten; ten Zuid Westen aan het Koningrys- Spanje en. wordende ten Zuiden bèfpoeld door een. gedeelte der Middelandicbe Zee, weiKü mea de golf van Lyon noemt en door de Middelaiïdfchc Zee zelve , enten Westen door een gedeelte van de Noordzee, de bogt van Vrankryk geheeten, paaiende ten noorden aan "het Kanaal en aan da Vereenigde Nederlanden. Vier voorn"time Rivieren doorilroomen dit vruchtbaar Land, te weeten de Seine, dj Loire, de Gcronne en de Rhone. De gebergten >velke in dit Ryk gevonden worden, zyn het Pyrenecfche, dat Vrawkryk van Spanje fcheidt, het Alpifche, dat deszelfs icheiding met (taliën uitmaakt. De Sevsnn^s ia Lauguedoc, en de Jura tusfehen die Ryk en Zwitserland gelegen. DeKarspen of uitfteckende hoeken van dit Ryk zyn Kaap Anti/er, Kaap la Haiue aan den Noordkant van Vrankryk, Kaap Pe<et aan «Usgclfk Westsyde, en Ue Kaaps» A g Ut-



'<8icie en Taillat, aan den Zuidkant deezes Ryks Het getal der Eilanden welke onder 't gebied deezes Land's Ibaan is niet groot4 men telt 'er alleen zesonderfcheidenc als zyn de Eilanden Je-fey en Guirnfiy, bet Eiland Oleron,Ri en de Uier es Eilanden.
Deeze algemeene Landbefchryving vooraf hebbende laaten gaan, zullen wy de voornaamfte aanmerkèlykheden welke ■in de Steeden van dit zo magtig Ryk • voorkomen van ter zyde aanfb'ppen, en beginnen ten dien einde met l'isle de France , waarin wy terftond de Hoofdftad van geheel Vrankryk het waereldberoem. de Parys aantreffen, waarvan zeeker Autheur te recht zegt Lutttia non Urbs>[ed 0?bis eft, Parys is geen lia-d macr een ■waerdd Wy zulien daarom een weinig breedvoeriger over deeze groote Stad en deszell's omliggende, waranden handtien, <iau wel over de oveiigc Steden, waartoe orjze ruimte te bepaald en ons plan niet ingericht is. Pa ys dan ligt aan de Seint en heelt deszelfs naam na zeekeren Palis, Koning der Galliërs, die de eerfte fiichter derzelve geweest zoude zyn ontfangen, anderen zeggen weder de plaats wsm op de Stad geüicht is} heeft weleer
aan



'c? y
'"tin'de" Godinne Ifis gewyd geweest, e» men noemde dezelve daarom para lfis, in 'tgrieksch, hylfa, befeekenende, of van de Parrafrs eene Arabifchc natie, die door lisrcuks in Gallien gebiugt zouden zyn , gelyk men ook- de (lichting nog aan Samothes, een zoons zoon van Nüack, toefchryven wil. Hoe het'er mede gelegen zy is onzeeker, egter is het waaragtig dat de Stad van eene hooge Oudheid is. Zy wordt in het Latyn ook Lutetia, genoemd of van den Gallifchea Koning Lucas, of van het woord Luius datflyk beteekent, wyl de ftraaten in'Parys immer van hetzelve voorzien en bynaa onbruikbaar zyn. De Stad wordt ia drie deelen of Quartieren verdeeld, als zyn, la Cité, la Filie znYUnive; fui, eu munt boven alle Steden in de menigte van Koninglyke Paleizen en pragdge Gsbotiwen uit ; als zvn de EgUfede Notte Da>r,e of de Hoofdkerk , hier U een fcanderye , door den Schilder Jouvenet naa dat by aan de Reehtfche zyde lam geworden was , met de linkfche hand ge"fchilderd. De oude en nieuwe L»uvre, weleer het Paleis der Franfche Koningen en ook, toen het nog buiten Parys Houdt, een Jachthuis geweest zynde, waainaa het



co
deszelfs naam van de Wolven {Lnupiy ontvangen heeft. In dit Koninglyk Gebouw hebben de meeste Collegien en Koninglvke Academiën hunne Kamers; hier is ook het Boekvertrek en de Schilderyen Zaai des Konings. Hier aan volgen de Gilloysn van de Louvre, waarin men de modellen van de voornaamfte vestingen in Europa, alle in verheven werk ten getale van honderd en zeventig ftuks aantreft; deeze Gaanderyeu ftrekken zig uit tot het Paleis des Tuilieriit, dat nog dien naam draagt van wegens de Pannenbakkeryen die hier eertyds geweest zyn, agter dit Paleis is een overheerlyke Tuin welke voor ieder ten bewandehnge open ftaat. Voorts vindt men in deeze ftreek der ftad nog het Paleis van Rie t* lieu, thans lePalatsRoyal genoemd. De Bastille zynde een zeer fterk Kasteel reeds gebouwd A°. 12,66 en dienende ter gevangenisfe van Staat. Het ArzJiaal, het Stadhuis op de Plaats de Greve waas de openbaare ftrafoefeningen verricht worden. Het groot en klein Chutelet zynde Gevangenhuizen voorts zyn 'er nog een rneenigte Paleizen van byzondere Perfoonen te Paiys, ais zyn: het Ho* X&iéiLuxtmbituTgxatSiiuiïJ* enz. L'iM?



co
rèrfitê begrypt mede de heerlykfte Gebouwen als zyn de Paleizen der Sorbonne en hotCollege Mazaryn of der vier natiën, Franfchen , Duitfehers , Itajiaanen en Spanjaarden, waar by eeneaanmerkelyke Bibliotheek gevonden wordt ; met nog een menigte andere Collegien waarin de Jeugd in de eerfte gronden der Weetenï'chuppen geoeffend wordt, gelyk ook eert groot aantal Kloosters en Kerken. Nog
' is Parys vercierd met een zeer fraaije fteenen Brug over deS&ine, defantneuf genoemd , vercierd met het ftandbeeld van Koning Hendrik W te Paard; en de Pont aux Charges ,, waar op het beeld van
. Lodewyk XIV. is geile ld , ook zyn in Parys verfcheide cierlyke Pleinen met heerlyke Gebouwen omringd, als zyn le PL xe Dauphine,lepla'.e desConqueUs ivaar op het koperen ftandbeeld van Lodewyk den gi ooten ftaat; dit ftandbeeld is zo Colosfaal dat men wil dat twintigmenfehen met gemak aan eene tafel in den buik van het paard zouden kunnen zitten. Voorts vindt men 'er nog la Ptaci des yictdrs waar op het ftandbeeld van L dewyk XIV van verguld Metaal praalt, gelyk 'er ook nog weinig Jaaren ge* tedcü 'icn Standbeeld voor LsdswyliXtf*.
A 5 »«•



( 10)
'nevens de Tuilleries, opgerecht is, nrtg zyn 'er verfcheide aanmérkelyke Kloosters , Kerken en Hospitaalen in die Stad. De overheerlyke Landhuizen en Kasteden welke men buiten Parys aantreft zyn nog aamnerkelyker als de Stad en deszelfs Paleizen zelve: men vindt in de eerfte plaats het oveiheerlyk Landgoed van fcrlaitiesjWaau deKoningdeszelfs verblyf houdt; dit Laistbuis en deszelfs Tuinen zyn met zo een-Koninglyke pragt aangelegd, dat men in geheel Europa geen fchooner vindt. De Kapel van dit Paleis en de Stallen zyn in 't by:Zonder aamnerkenswaardig, in het Park of de Tuinen van Verjailles vindt men de heerlykfte Beelden , Fonteinen en Waterwerken . welkers water een uur verre uit de Seine opgcpomt wordt, onder dé Fontein werken zyn hier, aanmerkelyk: het Doolhof of de Labyrinthe waarin veertig fabelen van Ezopus in zoveele fonteinen afgebeeld worden, de fontein van rfpollo ; van Latond; van den Reus , en de Draak en de grootflfe vy ver , die men wel een klein "meirtje zou mogen noemen, wordt het ftuk der Zwitzers, lepif.ee des üuisfes, genoemd &w dat het door de Zwitzers gegraven
is



C rO
is en beïlaat negen RbynlandfcheMofge* gronds. Ten einde van het Park van Fertailles vindr men Trianon, zyt.de een Paleis geheel van Marmer gebouwd en met de keurigfte tuinen en watcrfprongen voorzien , van dit Paleis leidt een pragtige weg die ruim een uur gaans lang is,, naar het bevallig Lusthuis Marty 't welk met de fraayfte Beelden , Waterwerken en fonteinen voorzien is , hier1 is ook de berugte water machine gemaakt door eenen .Rcnequin, door middel van welke aile de fonteinen van Ferfail/es, Triw on en Marlv fpringtn , egter dit gefchiedt niet dagelyks; maar alleen by ■byzondere gelegenheden en als dan worden de kosten die daar toe behooren op 3000 Livres of 1500 Gulders gereekend. Twee uuren buiten Parys vindt men voorts nog de fraaye Lusthoven Meudon, 'behoord hebbende aan den Dauphin den Zoon van Lodewyk XIV. voorts Saint Ciotid aan de oever van de Seine; St. Gtrma'm en L'üye drie uuren van Parys, Het Kasteel van Sceaux twee mylen van Parys en Fomainebleau, veertien my len van Parys afgelegen en eindelyk Si. Denis waar de Abdye in gelegen is, waar 4e ■■ Koningen van Frankxyk begraaven
wor-



worden; men vindt hier ook een rykvoorziene Schatkamer waar in dt Reget» Hen of Kouinglyketieraadeo bewaard worden, üe verdere voornaame Stceden in Vrankryk zyn Orleans de Hoofdftad van het Hertogdom van deezen naam, hier vindt men het Standbeeld 'xanjean»<? d'Jrc, dc Msagtvan Orleans genoemd, die deeze Stad Ao. 14.17 uit de handen der Engelfchen gered had. Liens de Hoofdtlad van het Liontiois, alhier ligt voor de poort van St. Justus eene ongemeen groote en zwaare Steen, welke zodanig iu evcnwigt gefield is, dat ze met de vingeren kan bewogen worden. A. miers de Hoofdftad van Picardyen, een aller ver maakelykile plaats; in "de Kerk van Notre Dame aldaar, is een portaal waarin men tien duizend beelden of ftatuen telt. Ruuaan de Hoofdftad van Normandy"n isJ eene zeer beroemde Koopftad", liggende aan de Seine, over welke Rivier men aldaar een Schipbrug ter lengte van Ufo fchreeden geflagen heeft, de lucht is hier zeer zwaar» vogtig en ongezond, waarom desze Stad iie Wdtitpiti van Ffdnkryk genoemd wordt. Rennes da Hoofdftad Van Rtétattnc^ iu taze iiwfaftaU vindt Wtrn een dy
groot*



C 13 )
?rootfle klokken van geheel Vrankryk. Bourdeaux de Hoofdftad van Guysnne, de oudfte en gezondfte ftad des geheelen Koningryks en voorzien van een ruime en gemakkelyke Haven. Bajonne de Hoofdftad van Gasconje, de naam betekent in de taal der Basques,goede Haven, in de nabyheid deezer Stad is een berg van wiens top men in drie Koningryken zien kan; te weeten in Vrankryk, Spanje en Nayarre. Tuuhuze de Hoofdftad van opper Languedoc, hier is bezienswaard een hol waarin de Barvoeter Monniken hunnedooden begraaven, welke aldaar onbedorven blyven. Narbonne de Hoofdftad van neder Languedoc, hier is de Domkerk om deszelfs fraay orgel en Tafereelen aanmerkenswaardig. Aïx de Hoofdftad van Provence , buiten deze Stad in het vlek Salon, is het graf van den beruchten Propheet Nostra Damus half buiten en half binnen den Kerkmuur gemetzeld. Greuobls een zeer oude plaats en de Hoofdftad van het Dauphité in ■welk Landfchap men verhaalt dat zeven wonderen der natuur aanmerkelyk zyn als i. zes mylen van Grenoble Jigt dè onbeklimbaare berg, welke tegen de gewoone gedaante der bergen van onde*
pun-



puntig en van boven breed is1: m De Toorn zonder vergif een myl fJegts van de Hoofi ftad, geen giftig dier kan in dezelve blyven leeven. 3." De Kuiten van Sesfenage welke bet geheele jaar ledig en droog zyn, maar juist op den zesden January niet water bevonden worden. 4. De brandende Wel digt by GrenoMe. 5. De wind,Pandas genoemd \ waayende in neder Dauphiné, zes mylen van Oranje , komende uit de kloovê eener rots van djenzelfden naam. 6. De Rivier Gervane die in het gebergte van mis zyn oorfprong neemt ,en-ftcgts van demaandJ/ïf tot September op dezelfde plaats gezien wordt, ontfpringende in de overige maanden duizend 1'chreeden laager aan den voet des, bergs en 7. de fpringbron by Mfoncher welke een piek hoogte uit den grond ryst en zig als een Triumphpoort Verlpreidt, onder welkers bogen men door kan wandelen zonder nat te worden Nog is in deeze Provincie een zeer aanmerkelyk wonder der natuur, dat men we! voor bet agtfte tellen kan, 't is eene £rot die men vindt tusfeben Grenoble en Lion en de grot van Beaume genoemd wordt, in dit grot is een doorzypeling van water 't welk in aljerleye gedaante
firaiau



C 15 0
ffetemt. Ook is 'er een breed meir, her welk aan Francois I. in den Taare 1538 . byna het leven gekost zoude hebben 9 Want hy, nieuwsgierig zynde om te beproeven of hy dén uitloop van dit meir konde ontdekken, begaf zig met eenige Edellieden in een bootjen op de zyden van het welke men planken met brandende fakkels vastgehecht haat om hebt iri dit onderaardsch water te geeven , een weinig voortgeroeidzynde, bevonden zvdat de ftroom hoe langs boe fterker liep , waarom de Koning te rade wierd om een plank met fakkels te doen dry ven, om te zien waar dezelve door den ftroom zou-' de heengevoerd worden, en naa dat de plank een kleinen tyd met den ftroom voortgedreeven hadt , werdt zy met een vreesfelyk geweid in eenen grondeloozen draaiftroom omgevoerd en verzonk 'er oogenbliklyk in. Dit gezicht vervulde het gezelfchap met yzing,zien., de hoe na zy allen aan hunnen onder-
fang geweest waren, en deed hen vlings eeren en den weg dien hen tot dit meir gevoerd hadde, met fpocd weder opzoeken , gelyk zy dan ook weder veilig in /deboven waereld aanlanden. Voorts zyn JK>S j« Vrankryk aanmerking waard dc
Stad.



(.16 )
Stad O/V*, een zeer fterke vesting de Hoofdftad van Bourgogne. Rhe,.ms de Hoofdftad van CU. nfagnt, in de ahtdye van St. Rctnus, alhier wordt een üeïje» bewaard, datby de zalvinge van den eer. ften Christen Koning C<ovis aldaar door de Engelen gebragt zoude zyn. Metdeeze zafve worden ook alle Koningen van Vrankryk gezalfd, die ten dien einde zig naar *Rhews moeten begeeven. Nancy de Hoofdftad van Lotharingen , hier wordt Taaiiyks een vermaakelyke Carnaval gehouden. Jiefarfn de Hoofd* ftad van het Franche Com<é, eene zeer oude Stad , waar weleer de Druïden ot menfehenoferaars plegen te woonen. Cfllais een zeer fterke Stad en Haven in Pi. eardie neevens deeze Stad zyn zwemmende Eilanden. Boulogne een Havenftad ia Picardyen , hier plegen de Franfche Koninaen by hunnen komst tot den throon een Hart van masfyf Goud ter waarde van 2000 Ryksdalers m de Hoofdkerk te offeren. Ha'vre de Grace een zeer fterke Havenftad in Normandyen, door de Enselfchen in Ao. 1694 gebombardeerd en verwoest. St. Malo een Havenftad in Bretagne , deeze Stad wordt des nachts door vyftien Verfcheurende Honden be-
wa a*£j



C *7 )
t waakt, welke al wie naa dat zy los gelasten zyn op ftraat komt vernielen, egter « eer deeze Hondenwagt begint, wordt de ! Klok ge'u d om de Burgers te waarichouiv en zig van'ftraat-te bcgeeven, deeze ! Stad is raeede in 1695 door deEngelfchca f gebombardeerd.Ztoj*,efen{chooneHaven, i in Bretagne hier is het Grootfte Magazyn 1 van'sKoningsOoiiogfchepen enAmmunietie. Oriënt mede een fraaije Haven in die ['Landftreek ; gelyk ook Nantes waar eea y verwon derlyk Uurwerk in het GerechtsI hof gevonden wordt. Roebelle eene fraaije 1 Haven in het Bisdom, van dien Naam. 1 Marfeille een zeer beroemde Haven, en I pragtig gebouwde Stad in Provence; 'm 1 deeze Landftreek is nog een zeer groote ; zeldzaamheid hyTarascone zynde een 011i deraardfeh Hol 't welk by toeval door i een Burger van Tarascone die inzynhuis i aan 't graven bezig was, en op een Yze1 ren Deur met zyn Spade ftiet ontdekt 1 weidt, men liet 'er een misdaadigen in: gaan welke op den dood gevangen zat, ! met belofte van kwytichelding, wanneer I hy eenige ontdekkingen 'erin gedaan hadt. maar naauwlyks was hy 'er ingelaaten of kwam 'er vol fchriks weder uit, zeggen1 de liever te willen hangen dan een onoefi kek-



C 18 )
leenden dood in dit hol tefterven,alzolry/'er een zo vreesfelyk gerucht gehoord badt dat hy meende dat het de Poort der helle was , waar alle de Duivels ftorm opliepen ; men haalde hem egter weder over door groote belofte, zeggende dat'erzeekerlyk een Schat zouden verborgen zyn, en men gaf hem arbeidslieden mede'we'lke hem in zyn ontdekkingen behulpzaam ■moesten zyn. Beloovende aan hen het vyf en twintigfte deel der Schat die zy aldaar zouden vinden,zy gingen dan weder op nieuw hunne ontdekkingen in dit hot Voortzetten en vonden een tweede Yzeren deur, by welke het fchrikkelyk gedruis nog meer fcheen te vermenigvuldigen: «deeze deur opengemaakt hebbende, vonden zy tot hunne groote verwondering dat die een engen weg opende welke naar de nabuurige Stad Beaucalre geleide, gelyk ook dat het fchrikkelyk gedruis door de Rhotie ftroo n veroorzaakt werdt, welke met deszelfs Steenachtige grond over dit hol heenen vliet, en wyl het Vyfen, twintigfte deel der fchat die de Werklieden meenden te vinden aan hen belooft was, zeggen zy nog dat het vyfen-twintigfte deel der Stad Beaueaire aan hen behoort, wcdelyk i§inFr*nkryk nog aan»



Hjerkeryk de Stad en Haven van Toulon in Provence, alwaar de Zeep en deszelfsgebruik bet eerst gezegd wordt uitgevonden te zyn; en de'fraaije Haven van AMiues mede in deeze Provincie gelegen. Straats~ burg de Hoofdftad van den Neder Elzos en Neufchatel zyn nog aanmerk ely'; er. De Franfche Nederlanden en de byzonderheden welke in de Steeden dier Provinciën gevonden worden, hebben wy reeds behandeld, waarom wy de Lezers wyzen tot onze Almsnacb van den Jaare 1785. waarin wyde Befchryving dier Landen gegeeven hebben.
Daar wy, de voornaamfle Steeden en Landfchappen van Vrankryk nu bezigtigd hebben, zal het den Lezerniet onaangenaam zyn , eene befchryving van des Ko. nings wyze vanleeventehooren,waartoe Wy by voorkeur uitgekoozen hebben, de befchryving van het groot en klein ontiyt, Qrand £? petit leyer du Roi,~) dat men iu den tegenwoordig en /iaat yan Vrankryk aldus befchreeven vindt.
Een uur voor dat de Koning bevolen heeft zig te wekken, ftaat de Kamerdienaar op,die aan 't voetenend heeftgeflapen,en doet, zig gekleed hebbende, d» Luiken openen , vuur aanfteeken, en air



( scO
les opruimer. Dit jrt daan zynde, blyfthy ;al!een, en wekt, als 't unr daar is!, den Koning, openende daar naa de deur voor de Kamerjongens, welke maaken dat het onbyt aangehragt worde; laatende niemand inkomen, dan die tot de eerfte Intree di zyn bevooirecht, zommigenhebben dit voorrech t wegens hunne geboorte, andere wegens hunne Ampten, en cenige weinigen door een byzondere Vergunning van zyne Majesteit. De Koning,nog op h Bed zynde, wafcht zyne handen met Brandewyn, die door den eerftcn Kamerdienaar, op dezelven, over een Lampet gegooten wordt; en doet eenige gebeden. Daar naa kiest zyne Majesteit een van de Pnruiken uit die hem door den Paruikbezorger worden vertoond, of wordt door den Kamerdienaar gekapt, vervolgens van 't Bed opftaande, worden zyne Muilen en Kamerrok aangetoogen , en de Koning begeeft zig naar den ftoel, om zigtekleeden; als wanneerhetzogenaamcle petit Levér begint. De Koning naa 't afneemen van de Slaapmuts, gekamd zynde, wordt hem een korter Paruik opge* zet, dan die hy over dag zal dragen. Op 'sKoningsbevel worden, terwylmenhem voort kleedt de voornaamfte Beampten
van



C 2i )
van 'sKonings Huis, de Heeren van 't Hof en van den Adel, in de, Kamer gehten. De Koning trekt zelv zyn Broek en Koufen aan, doch de Schoenen worden hem door een Kamerjongen aangctoogen.
Naa dat de Koning, vervolgens eon kop Vlcefch nat, of Salie, of Water enWyn gebruikt heeft, wordt hem het fervetora zyn en mond af te vcëgfia» door den Hertog van Orleans cf een derPrinlen van den Bloede, of "sKonings Kinderen anugebooden. Naa 't ontbyt,s'Konings Kamerrok en Kamifool uitgetoogen zynde, geeft een der gemelde Prinfen hem zyn Hembd over, dat met wit Satyn overdekt wordt aangeb agt. Dk aangetrokken zyn* de, wordt zy.ie Majesteit verder aangekleed door de \ Groot Meesteren Meester van dc Klee;kaintr. Hy knielt aan 'C lloofdend var) zyn Ledikant, op twee Kusfens neder, neemt voor de derdemaal Wywarer, doet zyn Gebed waar naa de Groite of eerde of een ander Alnoefenier overluid bidt, doch met een zagteftem. Daar naa begeeft zig de Koning , nog eens Wywater genomen hebbende,' in zyn Kabinet; (leekt in zyn zak 't Orio.-ïie e;s de Reliquieu, die hy zo by nagt als by dag
& 3 by



( 22 )
by zig beert; gaat ter Miste , en fehïkt zig tot bezigheid van dien Dag.
Tot het te Bedde gaan van den Koning dienen hein dezelfde Ainptena.-tren als tot het opftaaöi Eerst legt de Koning zyn Hoed , Handfchoenen en Rotting af. Dm r naa den Degen en Draagband." Hy doec zyne Gebeden, en gééft de ReMqmen benevens 't Orlogieover, benoemende den Heer die de Eer zal hebben van den Kandelaar te houden. Men ontkleedt den Koning ; doet zyne Broek, Koufeii en Schoenen of Laarfen uit, en trekt hein zyne Nachtrok en Muilen aan. Daar op omgordt zig zyne Majesteit met den Band waar in de Reliquien zyn, als meteen Draagband, doende verder een Èuigmg, en dö Deurwaarders roepen overluid Heefèn gaat heen ; neemendc de eerfte Ka. mei-dienaar den Kandelaar djm Heer af, dieze hieldt;en het Hof onttrekt zig, uitgenomen de genen, die 't recht van de eerfte lutreede hebben. Dus eindigt het grand Couchér van den Koning, en het peilt Coucnér begint. By het zelve zyn. gelyk by het peut Lever, ook de eerfte Geneesheer, de Heelmeesters, enzulken wien het zyne Majfcttdt in 't byzondcr Vfci^uiit. tegenwoordig. De Koning, by



C 23 )
*t Ledikant zittende, wordt gekamd, de Slaapmuts opgezet; hy wafcbt het Aangefiot en de Handen, en droogt dezelve» af, eeeverde verder last tot de uuren van zvn opftaan, en het kleed dat hy den volgenden dag aan zal doen. Dan blyven, m de Slaapkamer niet meer dan de eerlte Kamerdienaar, de Kamerjongens, en sKonin» eertte Geneesheer De Jongens maaken°, terwyl zyne Majesteit in zyn Kabinet is gegaan, het bed gereed en brengen een helder Glas op een fcherikbord, m t wélk den Koning Wyn en Water wordt gefchonken, naderhand wafcbt de Koning weder zyne handen en gaat te bed, waarop licht sangeftooken wordt dat den geheelen Nacht brandt :Naa het uitgaan van de Kamerjongens, haalt de eerfte Kamerdienaar de Gordyneiivan'sKonings Ledikanttoe, grendelt de deur van binnen en gaat te Bed aan 't einde van 'sKomnjP leaerAc -liegen.
g 4 NAAM-



N A A M L Y S T
®er voornaamfte, thans in leven zynde, regeerende Keizeren, Koningen en Vorften in
EUROPA. Met hunne Ouderdom, Huwelyken e» aanvaarding van de Regeering, na de Orde van het Alphabeth geYchikt. Voor 't Jaar 1787.
R e1 ë r e n , is door het overlyden van «en laatiten Keurvorst Maxirniiiaan Toieph, aan de Palts vervallen. Zie Paitz.
brandenburg, Zie pruissen.
Rrunswyk Wolpfenbuttel, yan de Lut kerfde Religie, Karel Wil hem FERDiNANDoud 9, 0<ft. 5ajaar, gehuwd piet Augufh , Zufter des Konings van Engeland oud n Aug. 50 jaar. De ReAdentie Stad is Brünswyk.
D e e n e marken, van deLutherrche Religie, Konmg Chriflianus VIL oud 20 January 38 jaar, is Weduwnaar van CaroUna Machtildis, Zufter des KonincS van Groot Bmtanniën, de Konineiyke reddende Stad is Coppenhagen»
8«ï



Engeland , yan de Gereformeerde Re* ligie, Koning George Willem Fredrik , onder den Naam van George den III. Keurvorst van Hanöver, Oud den 4dea Juny, 49Jaar, gehuwd met SophiaCharJötta Prihfes van Mecklenburg Strelits. Oud, den 19 Mey43 jaar, deKoninglyke Refidentie Stal is L ondon. .
Genua, van de Roomfch Cath. Religie Jacobus Mara Brignola, verkooren 1779. de Refidentie is G e n u a. Groot Brittanien. Zie Engeland* Hanöver, (Keurvorst, van) Zie hier hoven op [Ingeland.
HfessEN Cassel, yan de Gereformeerde Religie, Landgraaf Wilhelm, oud den den 3 Juny 44 Jaar, is ook Graaf van Hanau, gehuwd'met Wiihelmiua CaroRna , dochter van Frederik de Vyfdei Koning van Denemarken, oud denioden July 40 Jaar, de Refidentie Stad is Cassel. H 0 n g a r y ë n. Zie Duitfche Keizer Keizer, (Duitfche) van de Roomfch Ca-h'dyke Religie, Jofephus deII.Keizer van 't Duitfche Ryk, Koning van Hongaryën, Aartshertog van Oostenryk, Oud den I3den Maart46 Jaar, is Weduwenaar vau zya-i ads Gemaalin Maria Jofepha B 5 Al-



Affthonia van E eieren 28 Mey 19 Jaar» De Refidentie Stad is Wee nep;.
Keizer, (Turkfcbe) Abdul Hamed, Zoon van Sultan Adnnet, Oud den poften Mey 62 Jaar, de Keizerlyke Refidentie Stad iü CONSTANTlNOPOLEN.
Keizerin van Rusland. Zie Rusland Keulen-, van de Roömfch Catholyke Religie. Maxirailiaan jöfephus Xavier, Oud den 8ften Dec. 31 jaar , Grootmeester der Teutonifcbe Ridder Orde, 2.2 Oei. 7 Jaar- De Refidentie Stad is Bon aan den Rkyn.
Kourland, van de Linherfche Religie, Hertog Petrus, Ruffifcbe Generaal van • de Cavalleiye , Oud den isden Febr. 63 jaar : gehuwd met Carolina Louifa Piinles van Waldek, dog in Maart 1772. van haar gefcheiden, deeze Prinfes relideert te Frankfort aan den Maan Da Vorst is weder in het Huwelyk getreeden, met een Prinfes uit den'Huize Jefubau, genoemd Èu'doxia, dog weder Van baar gefcheiden in 1778. deeze laatfte Gemaalin is overleedën 19 July 1780, de derde Gemalin is Anna, Gravin van Medem, oud den 3de Febr. 26 Jaar. De Refidentie Stad is Mittbau.
Luy«



C 27 )
• Luyk , van ds RoomfcheCat"-. Religie, öezarConftaneynFrans, Graaf van Hoen swoek , verkoren den 21 July 1784. oud den 27 Auguftus .63 jaar. Rendeert te
IiLöYK.
Maltha, van de Roomfche Catholyke ÏReligie, Êraanüèl de Rohan Grootmceslterden 13 Novemb. 22Jaar, oud 19 April 62 Jaar.' De Refidentie is Maltha.
Mentz , van de Roomfch Catholyke [Religie, Fredrik Karei Jofeph Baron van 'Erthal, Aarrsbisfcbop en Keurvorst van iMentz, Bisfchop van Worms, Oud den ;3den fan. 68 Jaar; Refideert te Mentz.
Modena, von de Roomfche Catholykz Religie Hercules Reinaldus, Oud den 22 Nov. 60 Jaar', gehuwd met Maria Therefia Francifca, Erfdogter van den Hertog van Massa Carraka, den 16 April 46 Jaar, oud den 29 Juny 62 Jaar. : Refideert te Mod e na. -
Nassau Dieiz- y-« de Gereformeerde iReügie, Vorst Willem de Vde, Prins van Oranje, Erfitadhouder der Vereenig1 de Nederlanden, Capitein Generaal en 1 Admiraal, Oud den 8ften Maart39Jaar; zyn Heer Vader opgevolgd, den 22 Oc1 tober 36 Jaar. Eerst onder voogdyfclrap 1 van deszelfs] Vrouw Moeder Aana, gele 00-



(*&)
booten Kroon - Prinfes van Engeland, Douairière van W. C. H. Frifo, naahaar ©verlyden, voorgevallen den 12 February dis Jaars 1759. onder, voogdyfebap. van H. E. Gr. Mog. in meerderjaarigbeid gekomen , den 8 Maart 1766. en gehuwd den 4den0ctober, 20Jaar, met Frederica Sophja Wilhelmina, Prinfes vin Pruisfen, Oud den 7den Augustus 3"? Jaar..De StadhouderlykeRefiden-tie plaats is 'sGravewhage.
Nassau Weilburg van de Lnt her fcheReligie. Garolus Ghrifiianus. Oud deni8den Jan, 52 Jaar gehuwd met Wilhelmina Carohna Primes van Oranje en Nasfau den. 5den Maart 27 Jaar. Oud den, 28 Februaiy 44 Jaar. De Vorftelyke Refidentie plaats is Kirchheim Pohland.
Napels en Sicilien , van de Room/bh Catholyke Religie, Koning Ferdinand de IV. derde Zoon van den Koning van. i^panje: oud den 12 January 36 [aar: Gehuwd met Maria Carolina Louïfa: Aartshertogin van Ooftenryk: oud den 13 Auguftus 35 jaar. De Koninglyke Refi-dentie Stad is N a pe l s.
Oostenryk. Zie Duitfche Keizer. 1 Oranje ; Zie nassau Diets.



( ±9 )
'Üïueans, van de Roomfch Catholyk* Religie, Lodewyk Philip , Hertog,\oud den iaden April 40 Jaar, gehuwd den 5 April 18 Jaar, met Louifa Maria Adelheide, Prinfes van Penthievre, oud den 13 Maart 34 Jaar» Rendeert te Parys»
Osnaburg, yan de Gereformeerds 'Religie, Bisfchop Fredrik, de 2de Zoon des'Konings van Engeland: oud den %6den Auguftus 24 Jaar. De Refiden* itie Stad is Osnaburg.
PalTZ, van de Roomfch Cath. Religie, iKeurvorst Carolus Theodorus, nu ook «Keurvorst van Beieren, oud den 1 iDecember 63 Jaar, gehuwd den 27 January; 145 Taar, met Maria Elizabeth Prinfes van iSultzbach, oud den 7den January 66 Taar, De Refidentie StadisDussELDORP. ' Parma, van de Roomfch Cath. Religie. Hertog Ferdinand, oud den 2often ITanuary 36" Jaar ; gehuwd met Maria ' Amalia Tofepha van Goftenryk, oud den Motten February 41 Jaar. De Refidentie ! Stad is Parm a.
Paus, Pius VI. uit den huize BraiTchi, oud den 27ften December 70 Jaar. I De Refidentie Stad is Rome.
Poolen , van de Roomfch Cath. Religie % Koning Staniflaus Augustus Poniatouws! ky, onder den naam van Staniflaus dea



C 30 3
ÏTden : oud den i^den January 55 JaarDe Refidentie Stad is W'arscha ü'.
Portugal, van de Roamjch Cath. Re» lïgie, Koningin Maria Francifca Ifabéüa ©ud den i7den December 53 Jaar. De Refidentie Stad is Lissabon.
Prulssen, van de Gereformeerde Religie, Koning Fredrik de lilde; Keurvorst van Brandenburg: oud den 24ften January 75 jaar; Gehuwd met EhTabcth Chrifiiha van Brunswyk Wolffenbuttel, Oud den 8ften November 72 Jaar. De Refidentie Stad is B e r l y n.
Rusland, yan de Grlekfche Religie , Keizerin Catharina de Ilde, oud den 3den Wey 58 Jaar. Douairière van Petrus den lilden. De Refidentie Stadis Peters. Burg.
_ S ARDiNiëN, van de Room fch Cath. Religie , Koning Vicïor Amadeus Maria, ' end den suften Juny 61 Jaar. Weduwenaar V2n Maria Antonia Ferdinanda Infante van Spanje, overleden den 19 Sentemb. 1735. De Refidentie Stad is
ltlRIN.
Saxen, van de Roomfch Cath. Religie, Keurvorst Fredrik August. Oud den «Jlten December 37 Jaar: Gehuwd met ftlana Amali* Auguiïa , Prinfes van Paltz.
Twee,



C ST >
Tweebmagen, oud der! nden Mey 35 Jaar.'De Refidentie Stad is Dres«
den. .
Spante , ras Roomfch Cnth. Rsligte,. Koning Karei de lilde, oud den aoften January 71 Jaar: is Weduwnaar. De kcfidentie Stad is Maorid.
Trier, yan deRoomfch Cath, Religie; Keurvorst Clemens Wencefiaus, Oud den 28fien September 48 Jaar. De Refidentie Stad is'Trier.
Venetië?», van de Roomfch Cath. Religie, Doge,Paul Reinier verkooren den 14 Jan: 1779. De Refidentie Stad is Ve. neticn.
Vrankryk, van de Roomfch Cath» Religie, Koning Lodewyk de XVlde, Oud den 23ften Augustus 33 Jaarr Gehuwd met Maria Anna Antnonia Aarts > Hertogin van Ooftenryk, oud den s November sa Jaar. De Refidentie plaats ïsVeHsAilles.
Zweeden, van de Lutherfche Religie , Koning Guftaaf, oud dea 24fton January 41 Jaar, Gehuwd met Sophia Magdalena: Kroonprinfes vanDeenetnarken: oud den 3den July 41 Jaar. De Refidentie Stad isSTOüHOLM.
SE-



BeSCHRYVING van de thans REGIiE^
rende Planeet
V £ N ü S.
De Planeet Venus tusfclien Mercurïus en de Aarde omwentelende, grenst inet haaren loopkring naa aan de Aarde, en is van alle de andere dwaalfterren , ons , ten opzichte van de Zon, de naaste , deeze haare voor den waarneemeren gunftige ftand, is oorzaak geweest, dat zy van alle tyden de aandacht der b»roemdfte Sterrekundigen tot zig getrokken heeft, welke ons van baar wezen** omloop en verdere byzonderheeden, het volaende melden:
Het Lighaam van Vernis is digt en bolrond , van zig zelve geen licht geevende , maar alleenlyk de ontfangene Zouneftraalen in het Heelal door terugkaatzing verfpreidende , even als de andere Dwaalfterren en Maanen van ons Zonneftelzel, zy loopt in eeneuitmiddelpuntigen loopkring (Orbis^ rondom de Zon, waardoor haare afftanden van dezelve en van de andere Dwaalfterren telkens «toeten verfchillen, en dan eens grooter
ta



< S3 )
en dan weeder kleiner zyn, knar vcrfte afftand van de Zon, wordt gefchat op 24,037,000 en haar kleinfte op 23, 70^,000 mylen, haare grootfte afftand van deAarde wordt gerekend gelyk te zyn aan 60655 halve Aardklootsmiddellyuen en de kleinfte aan 9355 derzelve, welke door Rohault op iets meer dan 2470 Engelfche mylen gerekend wordt: dit vaftgefteldzynde,wil#w*'J§"<«7.ydat een KanonsKogel die 600 Schreeden in elke feconde met eene gelykmaatige beweeging vorderde, 17 Jaaren zoude voortfnellen eer hy uit Venus de Zon, en 8 Jaaren, eer hy uit dezelve onze Aarde berykt had, beiden in hunne kleinfte afftandenonderfteld zynde zig te bevinden, hier uit blykt dat 'er de warmte een vierde minder dan in MïTcurius en tweemaal zo veel als by ons •weezen moet.
Haare grootte is gelyk aan die van onze Aarde, nogthans naar fommiger meeuing, onder welken zig Huigens meede bevindt, is zy anderhalf maal groorcr , dog op zulk eene verre afftand maakt dit verfchil weinig verandering, en men mag veilig bcfluiten dat onze Aarde uit Venus, ev«n zo groot gezien wordt, als zy zig aan ois oog opdoet. Dit Lighaaam, dat, C zoo



C 34)
200 men 't flegts zo groot als onze Aarde ftelt te zvn . 170 iSi^oo 900 Cubiecque mylen inhoudt, legt in den tyd van 224 dagen eenen weg van ï24 487,114 Emgcliche mylen rondom de Zon af. en aus met eene fnelheid die 146 maal grootens dan de vaart van een Kanonkogel,in gely]ke tvden gelyken weg afleggende. Gasfit i heeft 'gewild, dat ze in 24 uuren om haare eigene as wentelde maar de Heeren Bianchini endeltardinaalde Polienac* meenen, door het waarneemen van haare vlekken, duidelyk ontdekt te hebben, dat deeze haare omwenteling om haare eigene as niet geschiedt tn 24,uuren, maar •wel in 24 das-en en byna 8 uuren, deeze haare vlekken, van welke men nogtans ïange tyd geineend1 ueeft dat zy met voordien was, n,aar de I leer de la Hr, e, heeft dezelve waargepqmen en-aan de franiche Académie meedcg.deeld , zyn niet andersdan ongelykheeden van haare oppe; vlakte of wel Zeeën en daakfl op haare uloot, even als die zig in de Maan voordoen, zeVen derzelven heeft zy ia haare Equator en twee in de Poolen. Om haare ongemeene helderheid en fchittering mag men met zeekerheid vastftellen dat haare oppervlakte met fcherpe Ilotzen en Bergen als



C 35)
. bezaaid zynde, boe fchoon zy'ztg ooit van verre vertoonen moge, van nabyeen fchrikkelyk aanzien hebben moec; wanc haare groote ongelyk en ruwheid, is de oorzaak van haare ongemeenc helderheida als de ftraalen der Zon in veel ruimer maate terugkaatzende dan de efFener en daarom duisterer Dwaalrter - Klooten.
Zy heeft even als de Maan haare Schyngeftalten en wordt meest in haare Quartieren gezien, en wel op het allerhel Jerfte, na 't zeggen' van den Heer EAIaU ley, wanneer zy omtrent 40 graden van de Zon verwyderd is , en als maar het vierde gedeelte van de verlichte zyde uic de aarde gezien wordr, in welken ftandF*«a^zelfs by dag en by Zonnelcüyn;gezien is. Met Verrekykers kan vuen haar, wanneer men flegts haar ftandplaais weet, by dag ahyd vinden, maar 't moeten zulke Kykers zyn welke door het aanhegten van lange en van binnen zwart gemaakte huifen daar toe bereid zyn, als zy van baarenbovenftenf«menfrand metde Zon 5naarhaaren onderhen voortfpoedt, wordt zy al tyd ooftelyker dan de Zon gezien en gaat laater dan de Zon ©ndera wanneer zy den naam van de AvondfteC Ftjperus, verkrygt, en dit gefchiedt in



( 30
•haare afaardigheid (apogeia); maar wan«eer zy van haaren onderften famenltand met de Zon, naar haar bovenften ipocdt, «aat zy eer dan dc Zon onder, en wordt westelyker gezien . komende 's morgens weeder voor de Zon op, wanneer ze de Moreenfter (Vhofphorus of Lucifer dat is de Lichtbrenger) genoemd wordt, en m haare by aardigheid (JPerigeta) is. In deeze haare byaardigheid, wanneer ze m haar knoop van de Ecliptica komt, op welke haare loopkring met een hoek van % er. aV en 5" helt, en zy dus haare duistere zyde geheel naar de Aarde gekeerd heeft, valt haar Eclips met de Zon voor, wanneer men haar Lighaam yoorby de .Zon, als een klein zwait vlekje uit onze Aarde ziet been dry ven ; als een klem vleide zegge ik, want men heeft uit nette ISeUingen bepaald, dat de^grootte van Venus tot de Zon, gelyk ftond als t.84 en dat 'er dus 84 kiooten zo groot als Venus vereifebt worden , om de ichy der Zonne te bedekken. Deeze verduts» tering of Eclips,als men die zo noemen ma« der Zon, do sr Venus, is het eerfte waareenoomen door Horoccxus een Sterrekundige in Engeland, m het Jaar den 24 November, en heeft zig wee-



der vertoond den 6den Juny des Jaars 176*1
en in het Jnar 1769 wanneer die ook hier, te Amflerdamt door veele Liefhebberender Sterrekunde waargenoomen is. In de Jaaren 1874, 1996, 2004, 2109, aiijr enz. zal die weeder voorvallen.
Zoo men den Sterrenvoorzegkundigen geloof gee ven mag, is deeze Planeet voor onze Aarde van eene zeer aangenaameen weldaadige invloed, inaakende de Mcnfchen, welke onder dezelve gebooren worden , over 't algemeen, maar in het byzonder de Vrouwen, zeer fchoon en gelukkig , doch de Mannen van eene zo verliefde gelteldheid, dat ze 'er veeltyds een kwynend leven door te lyden hebben, Het weêr is door haare invloed over 't algemeen in deeze Jaaren warm en vogtig, 't geen veel toebrengt aan derzelver vruchtbaarheid, 't Voorjaar doet zig wel laat eerst aangenaam voor, maar is vry gunftig voor't bloemgewas enz- De Zomer is lieffelyk en warm, maarzoo'tin het Voorjaar zwaar geregend heeft, heet en droog, zoo 'er inde Maanden February, Maart, April, of May des voorigen laars een Zon Eclips geweest is , dan willen de Sterren voorzeggers dat het Venus iaar, heet. dor en droog zyn zal. De Herfst is in deeze Jaaren in het begin als nog C 3 a*n



( 38 )
aan de Zomer paaiende- warm, en in de tvtraor-ina're Venusjaaran, dat is de letv en drooge, ook zeer warm, maar 't duurt niet lang en men heeft eeni vraeyen Winter te gemoed te zien. Welke nogtans niet zeer koud is, maar veelal uit zwaare Winden en plasregens zonowr veel vorst beftaan zal.
STER?



^TERREKUNDIGÏ
AANTEKENINGEN
OVER DE
GOORDER STERREBEELDEN.
*W'y hebben in onzevoorigealmanach, XV eene vevklaaring gegeeven van.de, Twaalf Hemetsteki nen,thans zullen wy die verzamelingen van Sterren QCoriiellatien^ welke uTt noorder halfrond de.6 Hemels voorkomen, bezigtigen. Deeze zyn *7 ingptal.waarby men nog ze^ noot-der Hemelstekens voegt, als wanneer hun getal &%uitmaakt.
• 1, De kleine Berr (urfa minor) beftaande uit 12 Sterren, waaronder drie zeer bekende als zvn de N' ord of Pnolfler en nog twee welke men de w:f-'n noemt, <ik Sterrebeeld Raat regt tegen over den asderwaereld,zo dat alle de andere Sterrebeeldcn . rondom het zelve heen fchyC 4, nea



C 4& >
nen te draaijeh. II. De groou Brr (urj% major) belbande uit 73 Sterren,vier van dezelve worden de wagen genoemd en drie in de ftaart,de Paard*. _ De groote Beer werdt weleer door den gntkenarbos of Helice genoemd en de kleine Cynofura of. Honds/taart. De groote Beer was weleer Cali/lo, Dogter van Lycaon op welke. Jupïter verliefde , waarom hy haar en haar Zoon Arcas'm de gedaante van een groote en kleine Beer aan den Hemel plaatïle. UI. De Draak (Draco) heelt 4° Sterren en is die Draak welke Hercules verfloeg om de appelen van Hespendssl* plukken. IV. Cepheus beeft 51 Sterren, Hy was Koning van Ethiopia en is met zyne Vrouwen Dogter V. CasftopeaenWU Andromedaaan den Hemel geplaatst, welkedoor de nymphen om haare fchoontieij vertoornd zynde, aan een verilmdend Zeemonfter opgeofferd, maar doorVlim-
feus van den dood verlost en door Jupïter aan den Hemel gefield werdt. Casfiopea heeft Androme Ja en Perfeus elk 46' Sterren, vlll. De Jagt honden (fianet yenaticij Asterion en CAara genoemd,hebben 13 Sterren. IX Bootes^ae BserenHeitr genoemd, 0111 dat hy den grooten^r fchynt voerttedxyven, hy Haat met zyn
¥.oe-



£ 4.1 >
voeten op X den BergMmalus Qlons Ma* nalas) en deeze beide Sterrebeclden bevatten fhmen 52 zigtbaare Sterren. XI de Noorder kroon (Corona Birealis) heeft 8 Sterren; het is die der Princes Ariadne de verlaatene minnares van Thefeuswelke doorden God Bachchus op het Eiland. Naxos gevonden zynde , aan den Hemel geplaatst werdt Xtl Hercules heeft 45 Serren en is genoeg in de Fabelgeschiedenis bckend.XIIIDeZfe/Aoffrf' Cerberus die door Hercules gevangen en Op de aarde omgevoerd werdt, heeft 4 Sterren, men ziet hem in de hand van Hercules. XIV De Lier (Lyra) op de berst van een grooten/fftfa^het isdzLier vanden Dichter Ürpheus XV. De Zwaan (Cygnus) heeft verlcheide fchoone Sterren en is Orpheus zelve. XVI. Hei vosjemetdegans (Vulpecula cum anjer e) heeft 27 Herren , XVÜ De Hagedis (Lacerta feu fteillp) heeft 10 Sterren. XVIII De wagenmenner CAuriga of Erichthonius) met een geitjen Capslla ,op de lchoudei*, wordt voovPnaeton gehouden en heeft 40 Herren XIX» De (langendraagerQSerpentariusfeu Ophi* uckus~) hsQÜ 42 Sterren, men zegt dat dit de geneesheer Efculapius voorftelt*. XX. De Slang (_Serpens,OphiucHiy]fiQ^t &q ttraicn, XXI. llQtKameelpaard(JCams-C i



■hparMus-) heeft 32 fterren XXII De'^yJ
(S gitta) van CuPido beeft 5 e" XXIU. T)v Arend ,(aquila\ welke f*r ■oppevoed beeft, beeft 23 Sterren xxiv. *Gmhnedei. Jupiters fehenker of /*« ï Keizer Hadrianvs gunfïeling, heeft iq «Sterren: XXV. HetPaai:dtjen(£ «"W beeft 6 Sterren enwordt Callanus^enoema XXVI A*/ gr o 't Paard (Pegafusj heeft 37 Sterren en verwekt door zyn hocüiag de bron weikers water de Dichten pleegen te drinken, XXVil. DeDolpkynCDelphtjius) welke o« gered beeft .' bevat 74. Sterren. XXVIII De groote driehoek (Trianguïum mahis) beeft 6 Sterren; XXIX. De kleine driehoek (Trianguïum minus-) heeft 3 StervenXXX. De vlieg (musea) heeft 4 Sterren XXXI lletUmfihair van Uertnice^ de gemaahn wEuergetes, welke het den goden wy^e om dat tiaar man onbefchadigd uit den ftryd terug kwam. (Coma Berenicis) httït 2.0 Sterren XXXII. De Lugt (Lynx Ien Tgns) heeft 19 Sterren XXXIII üekkine Leeuw, (Leo mimr) heeft 18 Sterretjes XXXIV. De kleine H,nd(CanisminorjeuCamcula) heeft 13 Sterren,den tyd als deeze met de Zon aan dtn Horizon opgaat, noemew wy de Hondsdagen, XXXV. De Esnkoorn



C 43 )
(Orion) dus genoemd om dat by u t de. % der goden W en ^r^* ren werdt, heeft 62Stcrren. YYvvil. De Watertta>i% (Hydra bevattende34Sterren, dit Sterrebeeld behoort nok tot het Zuiderhalfrond waarom wy Saa\- van breeder in onze volgendefpreekcn zullen; men voegt nu r.og by deeze Stenebeelden, de zes noorder Hemelsfekenen als zyn. DeRam, de ^.r ;de Tweelingen, de Kreeft, &e Leeuw en de «Jii,maaker.de dus te fomen 43 Sterrebeetden, buiten welke zes Sterrebeeldej bet noorder halfrond in het geheel 15tl bekende vaste Sterren bevat.
On het verbaazend gezicht van den Ivuïterryken Sterrenhemel, hebben wy ons
wel ee/ elders in dezer voegen , by het behandelen cener Hemelglobe, in Dicnttnaat'uitgedrukt:
'k Zie 't getintel en gewemel Van den grooten Sterrenhemel, Na my dunkt van zeer naby in een Hersfcn Schildery.
k déit



C40
% Zie den Beer, zyn dagreis enden, *T logge lighaam langzaam wenden. Om des HemHs noordcr as, Of hy waarïyk levend was : 'k Zie Perfeus moedig ftryden. En zyn fehooue Bruid bevryden, Van het Monfter dat verwoed. Dorst naar heur onfehuldig bloed : Cepheus droefheid kent geen paaien, JS'anuwlyks kan hy adem haaien, *k Zie hoe Casjeopaa, Beeft voor haare Andromeda,
#
Raakt myn Dichtgeest dus aan't dwaaJen ,
Door die luis/erryke Zaaien, *k Mis my zilven in 't Heelal, By dit talloos Zonnental.
TO-
(*) In de Zede en dichtlievende mengelingen , beftaande in Kedivoeringcn en Gedich'en, in grcot 8vo. Dit Werk is by den Uitgeever dcezes gedrukt, en zo lang de weinige Exemplaa» ren, die 'er nog van voor handen zyn ltrekken, nog 'op Scbiyf- ca qruiiiair papier cc bekomen.



TOONEEL - OEFENING.






TOONEEL - OEFENING.
Inhoud van het Treürfpel het BELEG der STAD CALAIS» T")it Treürfpel, het welk doorden Heerö
A" ER uno ZWEERTS, Ilil het Fran*
fche van den Heere belloy gevolgd is^, fielt-een derfchoorifie voorbeelden van Vaderlandsliefde voor, in het geval van zesBurgers ■» in 't beleg der Stad talais , door de Engel ehtn ondernomen in den Jaare 1347. en is dus getrokken uit een der gewichtigftc voorvallen der Franfche. Gefchiectenis.
Het Treürfpel begint met dë vrugteJooze onderneeming van eenen uitval derBelegerden, op hunne Vyanden, die door Edtiard de Dc-rdi Koning van Engeland zólve aangevoerd waren. Saint Pitrre, de Hoofdfchout van Catais, wordt 'er door Lconora, Dochter van den Gouverneur der Stad, van verwittigd; die hem tevens bericht, dat zyn Zoon Aurelïux .aldaar gewond is,welke daarop,verzeld
van



(48)
van eenige Burger Hoplieden, verfchynt, welken de ramp van hun Vaderland be. «weenen , tot dat Leof.o-.a vooifiaat de Stad, op dat dezelve den Eng'lfchenniet in handen mogt vallen, in brand te fteeken, en zich allen door de vlamtelaaten vernielen, 't welk goedgekeurd wordt, doch Saint Pierre weerhoudt'zulks uit xnedelyden, en ftelt voor, deezen ysfelyken raad aan den Belegeraar te doen melden, met aanbod egter van dit opzet met te volvoeren, indien Eduard al het volk een vryen aftogt toe wilde liaan. Etuard neemt deeze aanbieding aan,doch eischt egter zes Burgers .om hen als ongehoorzaamen bet hoofd te doen afflaan, hatende de keuze dier Burgeren aan hen zclven o?er. Sant Pierre, Aurelius en hun Bloedverwant Ambletufe bieden zig hier ten eerflen toe aan, en geeven hun geweer in 's Vyands handen, alle de Hoplieden het zelfde willende doen,om mede de eer van voor 't Vaderland te fterven, jdeélachtig te worden, zien zig egter door Saint Pierre wederhouden, ten einde uit de gantfche Burgery, door 't lot de drie oog overig zynde Naamen te kiezen.
Ondertusfchen was de graaf van Hareourt* eeu geboren Franschvian^ doen * tban*



C49)
| thans Bevelhebber van het Engelfche La i ger, door berouw getroffen zynde, om dat i hyden dienst vanzynen Vorst,om eenige 1 belediging hem aangedaan, verlaaten hadt, i heinifclyk met Leor.ora, voorbeen zyne ! Minnaaresfe in gefprek geweest, en hadt ; zig weder min of meer met haar bevredigd i en haar beloofd by Eduard al zyn vermo! gen ter behoudenis der Burgers van talais I te zullen aauwenden;maar;nochzynvoorI fpraakmoch de fiere taal vanLeonora,welke i Eduard hadt tragten tot zyn belangen over i te haaien, kan niets baaten, de zes gei vonniste Burgers worden naar de Kerken : geleid, alwaar zy onverfchrokken den tyd hunner ftraf afwagten, Harcourt komt; daar op by hen en biedt zig zeiven aan om in de plaats van Aurelius te fterven , doch welk opzet egter door Saint Pierre : en zyn zoon gefluit wordt,
Hier nas laat Eduard den Hoofdfchout 'Saint Pierre alleen voor hem koornen, tragtende door allerhande listige reden hem in zyn belang te trekken, doch 't welk ook mislukt, hier op ontfangt hy ,van den Franfchen koning eenen uitdaagbrief, om door een tweegevecht hun beider recht tot de Franjche kroon te be:Hechten, mits alvoorens de zes Burgers D van



C 50 )
van Calais te ontdaan, dit bekoort Eduard ten hoogden ; doch dit ontwerp geraakt egter fpoedig weder in duigen, dooide komst van den Ridder Melun, die de tyding brengt dat dit Tweegevecht door de gantfehe Franfche Natie verworpen wordt: de woede van ^«^vermeerdert hier op, en wordt door Harcourt nog ilerker aangezet, die zig zeiven in de plaats der zes Burgers, welken hy op eene listige wyze hadt weeten te ve;losfen, ter ftraf aanbiedt, hoewel de bur^ gers zelve,zyn ontwerpverydelen, door zich weder aan Eduard over te geeven , om hem hunne ftraf weder te laaten volvoeren. De Engelse Vorst eindelykdoor zo veel edelmoedigheid getroffen zynde, geeft het op, lchenkt hen helleven en de Vryheid, en laat Harcourt zickweder aan Frankryks dienst verbindenf waar, mede dit Treürfpel eindigt.






HET BBJkKG DE IY. Bearvi



STAD GALAIS..
IX. Tooiieel.






C5i >
Op liet Tooneelplaatje voor HFT BELEG der STAD CAL AIS.
Jg Stad Calais kan best van Burgertrouw getuigen
n hoe die fterktst in nood en onheil word gekend,
/aar drie paar Burgers voorliet wraakzwaard moeten buigen
'an Eduard die't recht der Menfchei> liefde fchendt.
aintPierre, Aurelius enAm— bletüsë bieden
■oor Stads behoud en rustvolvverig hun Hoofd.
e keur der ovrigen zal by het lot gefchieden,
ö word' des Konings haat in Burgerbloed gedooft.,
[aar Harcourt fluit dien moord, verlost de braave Helden*
ifcht zeiv' in hunne plaats den flagvan 't moordend zwaard;
og wyl zy zig Op nieuw in 'sKonings handen fielden,
ermurwden zy den Vorst en ieder werdn gefpaard.
D 2 In-



<50
Inhoud van het Zangfpel.
DE GEWAANDE TOVERY.
De Inhoud van dit Zangfpel in twee. bedryvcn, gevolgd na het Franfche le fausfe Migie, door den Ileere Beau-; mont, is als volgt:
Lucette , by haare Tante, Mevrouw St. C/air, opgevoed, wordt door Linval bemind, die "haare wederliefde ook verworven heeft, en weet de goedkeuring van deeze min van haare Tante te verkrygen, welke haar belooft ailes in 't werk te zullen ftellen om haar Huwelyk met Linval te doen voltrekken. Ondertusfchcn wordt haar Broeder Dalin, een Oud Vryer, en voogd van Lucette zelve op haar verliefd, en tragt, fchoon,. hy het jonge Meisje aan zynen Vriend Dor.'tnon, mede een oud viyer en Oom van Linval ten echt beloofd hadt, haar op alle wyzen tot een Huwelyk met hem te beweegen, gebruikende hier zelfs de magt toe die hy, als Voogd over haar, hadt; doch desniettegenftaande wordt de arme Dalin op de volgende manier bedrogen:
iets



C53 )
iets gedroomd hebbende dat hem een kwaad gevolg van zynen echt voorfpelde, veinst lucette één zelfde droom als de zyne en op ééne nagt gehad te hebben , het welke de bygeloovige Grysaart der masten ontzet, dat hy zyn toevlucht tot eenige Waarzeggen, die ter dier tyd in bet dorp waren, neemt.
Deezen door Mevrouw St. Clair omgeivogt zynde, maaken Dalin wys, dat zy hem alles omtrent zyn voorneemem voorlpellen zulleii en in een Spiegel laa, ten zien, indien hy een lint, door Lucette gedraagen , om zyn hoofd laat binden, en daar t hen eigentlyk om te doen was, de ppperfte Waarzegjter een bladfchoon papier, met Lucettes naam' en den zynen » door hem zeiven getekend, ter hand fielt: de Iigtgeloovige Dalin doet zulks, en intusicnen wordt een fpiegel, met een ;kleed bedekt, op den grond voor hem KfU' ?C WMrt'ëfter, Dalin het lint om het hoofd gebonden hebbende, doet hem nederknielen en in de Spiegel zien , |aa hein wel ffreng verboden te hebben op te kyken. Hier op verfchynen, achter op het Tooneel, eerst Lucette met een lagchend wezen, daar naa Linval die *a$re handen vat, en eindelyk Dorimon.
D 3 die



die van zyne dwaaze liefde voor Lucette afftand gedaan hebbende, de jonge Lieden zaamen vereent. Dalin, dit alles m de Spiegel mede gezien hebbende, ftaat driltig op, ontdoet zig van zyn lint en wordt, hoewel te laat, gewaar dat hy bedrogen is, en Lucettes trouwverbond met Linval zelve onderfchreevcn heeft, doen door de veréénde beden van de jonge gelieven, en van zyne Zuster en Donmon., wdt hy eindelyk ter neder gezet, waar mededit vrelykZangfpel een einde neemt.
Öj






BE GEVAAR - YIII.



E TOVESI.
cmeel.






C 55 )
Op het Tooneelplaatje voor hetZangfpel DE GEWAANDE TOVERY.
DALiN,uwbygeloofzal u nadeelig weezcr., Gy gaaft uw eigen hand reeds tot L u-
c ü t t e s trouw En zult haast tot uw 'fpyt in 't Trouw-
contract zelv' leezen : Dalin geeft zyn Lucette aait
Heer Linval ten Vrouw, Zo wordt men dikwyls door Waarzeg.
gery bedrogen. Zie, in de fpiegel kunt gy de Echtverbindt-
nis zien.
' t Is alles waarheid geen misleiding van
uwe oogen. 't Is Heer Lin val wel zelv'die heur de
hand komt bien, Maar ftel ufleclits gerust en denk: gelyke ja iren
Vereenigen zig best, zie Dorimon,uw Vriend,
Is immers ook te vrede , ei denk niet
meer aan paaren, Dat is een werk der Jeugd, dat voor geen'
Gryzaarc dient.
VAi



C 5«)
VADERLANDSCHE
OUDHEDEN
* e n
GESCHIEDENISSEN.
In onze voorige Almanach onder deezen Titel het leven van Diderik den twedeNj de tweede Graaf van Ho Hand be/ckouwdhebbende,zoudede orde vereisJch: n Jat wy nu den derden Graaf onderhanden namen ; maar wyl een byzonder voorval ons in ftaat gefield heeft, van de origineele ieekeningen van het oproer in den Jaare 1754 in Amflerdam voorgevallen, magtig te worden, hebben wy gedacht den leezer en yan dit Tydboekjen geene ondienst te zul* len doen, met dezelve naauwkeurig en kun/lig in het Koper gegraveerd, in aseze Almanach te plaatzen en ten dien einde eene uitflap in de gefchiedenis te doen, IVy zyn dan voorneemens den Leezer een kort yerhaal van alle de onlusten welke deeze Stad zedert haare» Qurfprong beroerd heb-
ben*



C 57 )
ben, Volgens de Jaaren waarin die voorgevallen zyn van 1444. ■ 1754/0* mede te deelen, en de laatfte te verryken met na waarheid en in dien tyd door den beroemden S. Fokke geteekende afbeeldingen , welke nimmer van te voor en in plaat uitgegeevenjnaar onder deszelfs naagelaaten Kabinet Papierkunst gevonden, voorts publiek verkogt en ons door den tegenwoordigen eigenaar ten gebruike ver* gund zyn. Ontfang dan geachte Leezers dit naavolgende kort verhaal met den wenfeh dat de God des Vredïs, dit ons gezegend Land in 'if algemeen en deeze onze nyvere en yreedzaame Koopliad in 't by zonder , voor alle diergelyke verderfelyke onlusten ,yoor altoos bewaaren moge.
B 5 KORT
/



C 5S >
KORT VERHAAL der-
OPROERIGE BEWEGINGEN, welke van deJaaren
1444. tot 1/54.
in de Sta d
AMSTERDA M.
zyn voorgevallen.
Ao. 1444»
De welbekende Uoelfche en &Wjattwfche twist, gaf aanleiding tot het eerfte ■Ooroer, het geen hier ter Stede ontfiond. De Cabi lWtwfchéi hadden te Amfierdm •fluts eenige Jaaren op YKusfen gezeten. De Hoekfcheh zogten zig by de gewoonlyke Verandering der Regeering, in January, wederom in te dringen. De Sr ad



C 59)
geraakte vol beweging. Beide de partyen yverden om zig aanhang te verkrygen uit de Burgery Men hieldtafzonderlyke vergaderingen. De klokken wierden getrokken, en 't graauw en de Burgers kwamen alom op de been. De Schout wierdt geweldig aangevallen, en iemand, die de menigte met woorden tot bedaaren dagt te brengen, doodgeflagen. De Priester, zig met het Sacrament op ftraat en onder ,de menigte begeven hebbende, was tuf naauwer'nood in ftaat, om 'tgraauw een weinig tot bedaaren te brengen. Vier en dertig Perfnonen, waar onder veelen in de Regering geweest waren, wierden, als deel aan den Oproer gehad hebbende, voor 't Hof in den llaage gedagvaard.. Eindelyk wierd 'er een verdrag getroffen, waar door de Iioekfchen het na hun zin kreegen, en de Stad weder in rust geraakte.
Ao. 1535.
De NaaktloopendeZferioöpm, welken zig in deezen tyd zo berucht hier te Lande gemaakt hadden, poogden dit Jaar /Imjterdam te overrompelen, waar uit eene geweldige beroerte ontftond. In 't begin
van



(60)
van January, hadden zornmigen van hes reeds by nagt, als onzinnige menfchen, het wee en de Goddelyke wraake over de Stad uitgeroepen, doch waren gegreepen en geftraft geworden. Dit belette egter niet dat de Herdbopers, des nagts naa den 10 May, hunnen aanflag tegens Am, fterdum werkftellig, en zig wel haast van den Dam en het S.adhuis meester maakten , by welke gelegenheid de Burgemeester Kolyn en verfcheide Burgers het leeven verloren. Doch toen de Burgemeester Reekalf eenig gefchut op den Dam hadt doen brengen, wierdt de Stadhuisdeur welhaast op de vloer gefchoten en het oproerig gelpuis van alle kanten overvallen en gedood. De eene der hoofden Hendrik Goedbshtd wierd geveld, en de andere Jan van Geelen , op den Toren van 't Stadhuis gevlucht zynde, ftelde zig bioot voor 't Schieten der Burgers en wierd wel haast getroffen, en nogzieltoogende op ftraat gefmeten. 'T leed niet lang of de Herdoopers waren allen gedood of gevangen,welke laatften vierdagen laater zwaar geftraft en met de Beenen aan de galg opgehangeu wierden.
Ao. 154I'



( 6-1 )
Ao. 1541.
Iu September van dit Jaar, ontftond eene geweldige beroerte, om dat de ontvanger van 't Verlofgeld, met zyne Dienaars, zekeren Poorter of Burger, die na 't fchvnt niet hadt willen betaalen, uit deszelfs huis sezogt had religten, en te vervoeren. De Gemeente, diedithield te ftrydcn met de voorrechten derpoortr. ren, was in merkelyke getalen op de been gekomen, en wilde den Ontvanger te lyve, die hier op heimelyk des nagts,door de Regeering der Stad uitgelaaten wierdr. De Landvoogdesfe was hier overzeergeftoord, en liet zich niet dan met moeite te vrede Hellen.
Ao. 156*6".
De Hervorming, in deeze landen thans fterk doorgebroken, gaf dit Jaar, tot meer dan een oproergekgenheid. In Augustus , wanneer de tyding der Beeldvorming in deeze Stad gekomen was, ftreefde het graauw naar de Oude Kerk, en fchondt aldaar Beelden en Altaaren. De Schout die het zelve beletten wilde, wierdt verdreeven. Toen geraakte de Schutteiy
op



C«0
ep de been, dewelke het Volk door vriendelyk bidden en fmeeken.bewoogen te vertrekken, waaraaade Kerk gefloten wierdt. Dit vuur van oproer, zedert eenige weeken gefmeuld hebbende, borst den 26 September weder heviger uit. Het gemeen liep naar 't M nderbroedersklooster ,, dat reeds voor lang in 't oog geloopep hadt, om dat in het zelve, alles, wat de vervolging der onroomfchen betrof, beraa.'.flaagd wierdt. De glazen van 't gebouw wierden uitgefmeeten, Beelden en fieraaden verbroken. Het zelfde lot trof, den volgenden dag, het Karthtiizersklooster > waar in alles mede vernield wierdt». 'De Schout hadt ondertusfehen wel vier fcplonderaars laaten vatten, doch was genoodzaakt , wilde hy zyn leven behouden,, dezelven aan de Burgery, die vast van. alle kanten aantrok, weder over tegeeven, waarmede de beroerte eindigde.
Ao. KS17.
De ongelukkige geloofsverfchillèn tusföhen de RemonïlrentenewContraRemonpanten , waren omtrent deezen tyd op zyn hoogst. De Remonllramen, die te Amlierdam zig openüyk van de Kerkhadr den.



ch y
dfen afgezonderd, lieten voor zig prediken , in een daartoe vervaardigde lootsop dwarsBoomfloot,dochhierw'ierdthunne vergadering, den 12 February door het graauw verftoord, en alles wat los wasvernield, de predikant ontkwam met groote moeite en niet zonder levensgevaar. De Toehoorders wierden op ft ra at naagelöopen, uitgejouwd en met flyk gel'neeten, en het zoude, na alle waarfcbyh* lykheid nog veel erger afgeloopen hebben, zoo Burgcmeesteren geen goede orde gefield hadden. Desniettegenftaan.de wierden 'er kort daar naa nog t wéé Huizen van Rcmonfiran fchs Burgers geplunderd , zonder dat 'er fchaveigoeding van te. bekomen was..
A'O. 1629..
Dit Jaar ontftond een geweldige Beroerte onder de Matroozen, welken met hunne belooning, wegens 't vermeesteren der Spaan fche Zilvervloot, bet voorgaande Jaar voorgevallen, niet te vrede zynde, zig in groote menigte naar het Westindiiche Huis begaven, daar dcfchat bewaard wierd , de fteenen vloogcn welhaast doorde. gjazen, en over de muur; 'op de plaats,
meiii



C U )
men tragtte de deur met een byl open te hakken, en zulks niet willende gelukken, open te fchieten, doch niemand wilde hen buskruid verkoopen. De Wcthouderfchap gaf ondertusfehen aan de Stads bezetting last, om geweld met geweld te keeren, doch die wel haast de oproerigen, zonder eens te fchieten verftuiveu deedt, waar door de fchat beveiligd en de rust in de Stad gelukkig herfteld wierdt.
No. 1652.
Eene niet mindere opfchudding ontftond 'er in September deezes Jaars, onder bet Bootsvolk van 'sLands Vloot, dat volle betaaling eifchte, ofdreigdeniet te willen dienen. "En toen men de Muiters wilde ftrafien, ontftond 'er uit louter fchrik zulk eene beroerte, dat'er gelast wierdt vuur te geeven op de menigte, waardoor 'er agt gedood en veelen ge* kwetst wierden. De Kapitein Kotivmelyn, dien men hieldt last gegeeven te hebben om te fchieten, weekzedert ter Stad uit, en wierdt vervolgens onbekwaam tot den dienst verklaard en gebannen.
Ao. 16*96.



Ao. 1696.
De Regeerders van deeze Stad goedgevonden iiebbende een nieuwe keure, wegens het begraaven derLvken temaaken, ontftond zulk een gemor onder't gemeen, aangeftookt door buiten dienst geraakt zynde Aanfpreekers en hunne Vrouwen, dat het graauw haast aan 't faruenrottea ging, en op den 30 January, in grooten getale naar den ZWtrök, fcheldendeopde afgaande Heeren, die de keur hadden helpen maaken. De volgende dag was detf Dam, 'smorgens ten 9 Uuren reeds zo vol gepropt van allerhande Menfchen, dat de Regeenng ter naauwernood op het Stadhuis kon komen. De geheele Stad was in beweeginjj. Mannen , Jongens en Wy ven, trokken metputhaaken, bezems. Luiwagens en ander diergeiyk geweer op niet Schorteldoeken aan Hokken gebonden , en trommelende met talhouten op Bier en Botervaten. Men vertoonde aait alle hoeken der Stad, befpottelyke Lyklianen, en het graauw, meteen menigte vreemd boots volkverfterkt, ihelde naar het Aalmoesfeniershuis, dreef de Soldaateta aldaar op de vlucht, en trok naar 't huis va» deu Burgemeester Emcl% dat geheel £ «ie



i6S )
uitgeplunderd wierd. het huis van Kapitein Spaaroog, die zich moedig tegens de muitelingen verzet hadt, kreeg toen ook een beurt, alwaar alles vernield wierdt, gelyk mede 'sanderendaags dat van den Envclfchen Conful, gehouden voor den uitvinder der nieuwe keur. Naa dat hier alles ook verwoest was, dreigde men het huis van den Burgemeester de Pms, met sclyke vernieling, doch de Schutters op de been gekomen zvnde, wierden de plonderaars gefluit. Zy begaven zig egter naar het huis van den ryken Jood Pituo, om het zelve te plunderen, idioon die geen het minfte deel aan de keure op 't begraven hadt. De Burgers ziende nu dat het de Schurken maar om buit te doen was, fchoten hier fchielyk toe, en deeden, door de Jooden trouwlyk gehulpen, de woedende menigte in een oogenbhk verHuiven, waar mede tegens den avond alles in rust geraakte, dè fchuldigen eerlang geftraft en de Burgers voor hunne Kouwe yver beloond wierden.
Ao. 1747.
De bekende Verandering in de Regeer/mg dit jaar voorgevallen, haduo^-"



O 3
fcheideBeroertensin Nederland aanleiding gegeeven, Amfterdam bleef 'er dus ook niet vry van, alwaar men het volk by aangeplakte briefjes, in November, op den Dam noodigde om de Magiflraatte noodzaaken zig. naar den wil van het gemeen te voegen, den 9 der genoemde Maand, deed men, om dit oogmerk te bereiken, een oproerigen inval in het Stadhuis, en tot in Burgemeesterskamer, daar Inktkokers cn alles wat'erwas, om verre raakten. Hier op wierden de Vengflers der Voorpui?e open gefloten, en men ftak van daar een Raagbolftok uit, met een Oranjelint voorzien. Erg zou dit Oproer hebben kunnen afloopeïi,' indien de Burger Compagnie van Capitein Schecrenberq, niet in de Wapenx-n gekomen was, en deezen oproerigen hoop, in een oogenblik, van het Stadhvistfgsdreeven hadt.
Ao. 1748.
Van zwaarder gevolgen was het Oproer in de Maand Juny dezes Jaars, tegens de Pagters onderromen Het ving aan op de Botermarkt, met het vernielen van het Bjter Cotnptoir. De Burgers onderE 2. tus-



Có*8)
tusfchen op de been geraakt zynde, fchooten onder de oproerige menigte, waar van 'er eenigen fneuvelden en anderen gekwetst wierden , doch ondanks dit fchieten en de voorzorg der Regeering, wierden de huizen der pagteren egter aangevallen en op eene deerlyke wyze geplunderd, niets, hoe kostbaar ook wierd verfchoond, alles tot de boomen in de Tuinen der pagters vernield, en de affchuWelykfte baldaadigheden aan de huizen der Direéleuren van de wynen gepleegd, alwaar zoinmigen der plunderaars zich zo vol zoopen dat zy 'er 't leevenby infehoten. De Schuttery, door de gantfche Stad op de bèen geraakt, ftuitte eindelyk den moedwil. Twee der Belhamels, een mansperzoon en een Vrouw, kreeg men in handen, en beiden wierden, daags daar aan, uit de Waag op den Dam opgehangen, terwyl de Vrouw onöphoudelyk wraak fchrecude. — Deeze ftrafoeffening gaf ondertusfehen gelegenlieid tot een bitter ongeluk. De Man was naauwelyks ten ven'gfteruitgeheesfen, of eenige Burgers, die derondegedaan hadden, wilden langs den Fygendam op den Dam doordringen. De aanfehouwers, welke hier als op elkandec gepakt fton-
dea



C *9 >
den, bodenwederftand; deBurgersvuurden hier op met los kruid op hen, het geen vry wat gerucht verwekte. De Scbuttery hieldt dit ten allen ongelukken, voor een aanval van 't gemeen , en beantwoordde die fchooten met fcherp, waardoor een menigte menfchen gekwetst en gedood wierdt. Het gedrang der benaauwde menigte, voor al naar de zyde van 't Damrak, veroorzaakte dat 'er veeIe , ongelukkig door omkwamen, en ook veele , in 't water fmoorden, wordende het getal van deeze laatften wel op veertig begroot, en met deeze ramp nam het oproer tegens de pagters, in deeze Stad, een einde,.
Ao* 1754.
Tot dus verre hadden de oproeren ïn deeze Stad leevenuige perfoonen betroffen , doch dit Jaar rees 'er eene geweldige beroerte wegens een dood ligchaam, naamentlyk dat van den befaamden Porceleinkooper Daniël Ra^p, een man welken zich in de groote veranderingen van den Jaare 1747 en 1748. zo berucht hadt gemaakt en waardoor hy zo flerk in den algemeencn haat was vervallen dat men E 3 hem



C70
fiem ,naa zynen dood eene eerlykebegraaffenisfe geheel onwaardig oordeelde.
Reeds voor zyn overlyden, wanneer men hoorde dat hy zodaanig aan de waterzucht luvynde, dat 'ergeenherftelvan te hoopen was, wierd zeker Testament, op den naam van R.aap, en waar in ky zyn ziel den Duivel en zyn Lichaam de galg bevcelt,en dat bovendien met de haatlykfte dispofiüen, als by uiterfte wille, opgevuld was, in groten getale onder hecYolk vërfpretd. Dien zelfden geest befpeurde men ook in eenige Nieuwjaarsltsfen, mede op zynen naam uitgegceven, en waar in den haat, dien men hem toedroeg ,klaarJyk aan den dag gelegd wierd.
Zyn overlyden viel vooropden 10 January, en zyne Weduwe vondt ternaauwcr nood t&mgtAanfpreekers om hetLyk te bedienen, en die nog met de grootfte moeite des waerclds overgehaald wierden om debekendmaaking van zynen dood te doen, die by veelen, op hunne boodfchap ten antwoord kreegen, dat zy weinig belang in den dood van Raap namen, maar dat zy zich zouden verblyden als hen de tyding gebragt wierd, dat zyn Lyk aan de galg gehangen was. Ook wierdt dien Av»nd en eenige volgende Avonden, aan



(7i )
't huis van zeker Schilder, in de Warmoesflraat, eene Illuminatie vertoond, verbeeldende een Sater, die een raap zo geweldig kneep dat 'er het fap uitgeperst wierd, eeven als of het verbeelden wilde dat de Duivel Raap nu in zyn klaauwen gekregen hadt, en zich met zyn prooi vermaakte, insgelyks hadden eenige Schuitenvoerders aan het huis van den overledenen, hunnen dienst aangeboden om het Lyk naar de fulewyk te vervoeren.
Uit alle deeze Staaltjes zag men klaar wat 'er verder te wagten Hond. De Regeering zelve, de drift der Gemeente ziende, liet de Weduwe, onder dehandraa. den, dat zy het Lyk in ftilte buiten zoude laaten begraaven, doch dit aanbod wierd met veel verachting afgeflagen. 'sMaandagj wierden de briefjes rond gebragt, waar uit bleek dat men voornemens was, het lyk des anderen daags in de Oude Kirk te begraaven, doch den zelfden Avond rotten reeds een menigte volks zaraen voor het huis van Raap, en 'er wierd nu en dan al eens een fleen door de glazen gefmeeten, ook wierd dien Avond zeeker fpotagtig Liedje op den dood van Raap, door eenige perfoonen, ver. eeld van een Lierman en een andere arme li 4 Mu



(7* >
Muzikant, voor het Sterfhuis gez«nge tn gefpeeld, doch door een diender, die op'de ftoep geplaatst was , omonördentlykheden voor te komen, gewaarlchuuwd zynde dat het daar tyd noch plaats wasem te fpeelen en te zingen, vertrokken zy, doch gingen al zingende en fpeelende de gantïche Stad door, voorzommige huizen een weinig ftilftaande, om eenige reizen uit te roepen: Hoezee! Raap is sloodl
Hier op volgde de dagderbegraafnisie. In den morgenflend was reeds een groote menigte teekykers voor het huis van Raap vergaderd, wier getal hoe meer de tyd der begravinge naderde, boe langer hoe grooter wierd, en waardoor de geenen die het Lyk draagen moesten en die de hegraafnisfe by zouden woonen, met de uiterfte moeite en de grootftebezwaarlykheid konden naderen, en genoodzaakt waren, door behulp van denGeregtsdiejiaar; die zich weder op de Stoep bevond, en dé Aanfpreekers, over de Baar en de Roef, die digt aan de Stoep geplaatst waren, heen te klimmen , en niet zonder verlies van hunne Mantels en beffen in huis kwamen, terwyl andere door het fterk dringen van 't Volk, zo verre van
6



(73)
'thuis weggedreven wierden, dat hethe* ©nmooglyk was, om 'er binnen te se*
De Regeering wasondertusfehenophe* Stadhuis vergaderd gebleven, en zag door de glazen van verre, de groote toevloed van Volk op den Vygendam, welke de begraving onmeoglyk" icheen te maaken. Tlierom zondt dezelve een hunner boden» *er naar toe, om, uit bunnen naam, aan J Volk te bevelen van plaats te maaken, op dat het Lyk ter Aarde befteld mogt worden, doch naa dat de Bode vertrokken ■was, wierd integendeel den aandrang zo groot, dat de Diender en de Aanfpreekers , het Volk niet langer van de Stoep kunnende houden, befloten de Baar en Roef tegen de Pothuizen van het huis van Raap en 't naaste huis zo digt aan te zetten, dat zy tegen het gedrang eenigzins beveiligd mogten wezen. Intusfchen naderde de tyd dat het Lyk op de Baat gezet moest worden, en ieder zag reikhalzende uit of zulks nu niet gefchieden zoude, doch door het geweldig dringen van 't Volk, en dewyl zommigen nu en dan op de Baar klommen, geraakte dezelve aan Rukken, het welk niet zo ras. getehiede* of ee« uit de hoop nam het afE 5 8ê"



C 74 )
gebroken Huk in de band, hief bet om hoog en deed daar door de lucht weergal-j men van een algemeen Hoezee, voorts! wierdt 'er de IVarmoesflraat mede doorge-! loopen, om al de aanfehouwers te vertoonen dat de Baar reeds gebroken was.
Omtrend half drie uuren brak de Baar andermaal in 't midden aan (lukken , waar op aanftonds eenige Jongens een touw aan het eene ftuk bonden, en het langs den Fygendam voortfleepten tot op den Dam, omtrend voor c!e K'omm Hebo8<rftéeg, [Zie de Plaat No. i.] alwaar zy de Heeren var de Regeering voor de glazen ziende (laan, ylings hunnenprooi verlieten, terwyl ondertusfehen den etn en ander een brótje van het afgebroken ftuk der baar affneed; om het als een Rel'q'iie ter gedachtenis vau Raaps uitvasrt te bewaaren. Een uur hater geraakte < e Roef mede aan {lukken, en liet lautile ftuk van de Baar wierd door eenige Jongens, die 'er een raap aan een klein touwetje aan vast geknoopt hadden, tot voor de deur van de Quae Kerk gefleept, alwaar zy het touwetje met de raap'er aan v;ist, onder het geroeo van hier is Raap ah iu de Kerk wierpen.
Oader al dit gewoel, wierd onder het
vellC















C rs)
volk voor het huis van Raap een Vaandeltje opgewurpen, waar roet groote letters opgefchreven ftond: D. Raap Landverradtr waar mede het Volk zich ruim een half uur vermaakte, het toen aan een ftuk van de gebroken Roef vascbonden, en het aan de Luiffel van het overftaande huis poogde vast te maaken, het welk egter door de bewoonersjvau hei.eelve nogbelet wierd, voorreoegeevende, dat doorkundige menigte hei Vaandeltje daar zieude hangen, ïupfefchien zou uieeuen dat Raapykaw wjSonde, waar door het huis, dat by de beroert* van den Jaare 174". al ea*s geplunderd was, gevaar zou looB^HplL111 andermaal eene plundering te
* In dóezen toeftand begaf zich de Col\QCtzmRomqns, bewindhebber van R iap, by Burgemeesteren, verzoekende het Lyk nu, dewyl de Baar en roef verbroken waren met een Lykkoets te mogen begraven, het welk egter om meerder onheil voor te komen afgeflagen wierd, befluitendede Regeering nu zelve voor de Begraaffenis verdere zorgtedraagen. Terftondwierd de Tro.m geroerd en de Burgery in de .Wapenen gebragt, ook wierden eenige Qaderfchoucen met hunne Dienaars voor
het



*et huis van Raap gefïeld om het tT&ïl»
Js^r»* dat de on-
tot tvH tn! ' den avond van tyd fle n l°*nam f '« weder verfcheioe vlocen ™J de.§laZe» van het Sterfhuis
en Hio ' en-^e zoons van/J<7**.
vare» Z^h" tf1"^ die i" huï geS'Z'ide b,00te de§e" i" de hand,
fSm drieën * T V°,k' 3,S hcti» ven " g ,V ten K0Ste van hun leOnd^SfId,genteSe"^J te bieden, ipmï? p cIien Wierden door de waa-
lemeen ™elk? ™"er dan ee"^al het van Tt jrf"^,15 naar huis <e8»«n ZJZhrii l ,3St hadden 0in de meeste doet lSd mCt geJveld te ke« te gaan ; ooch fjes was vruchteloos, en men zai£
ÏS vefS° de "J1* d" «eweld "odag. |
^SSe^bCghS oo!i^em af ia w?/6" d400""oepen: Bombarde*, bard r t ltfkfzyde en dan weer Bom- A
S?n 6,2werthen van Steencn f
bigden, en waardoor de Dienders nu genood? f















(77)
noodzaakt wielden de vlucht te moet?* tieemen, deeze woede duurde tot dat de Kapitein &eenhof met zyne Burgers optrok, dc toegangen tot den Vy gendom bezette, en de moedwil van 't Volk dus eenigszins beteug.clde.[Ziede plaatNo.a. j
Naa het bezetten van den Vygendom oordeelde dc Regeering die den üoodgraaver van de uude Kerk, reeds kennis van hun voorneemen hadden doen geeven, dat het nu tyd begon te worden om het Lyk ter aarde te doen brengen, om zulks met He vereifchte veiligheid te doen gelaste hun Ed Gr* Achtb. de weg die men met het Lyk gaan zoude te bezetten , en eenige Ratelwagts in gereedheid te brengen, om tegen alle aanvallen veilig te kunnen wezen, alle het welke bezorgd zynde, had de Lykstatie op de volgende wyze voordgang.
Het was nu ruim hall drie uuren in de nacht. De drie onderfchouten en meer dan twintig dienders met een groot getal Rateiwagts kwamen, vergezeld van een wit Sleeperspaard en eene Koekfleede, zonder leuningen, aan het huis van Raap met bevel van de Magiflraat dat thans het, Lyk begraven zou worden, hierop wierd de kist ten fpoedigflen door eenige man*en op de fieede gezet, zondereenig kleed



C 78 )
«f andere dekking'er boven op, en dooi de haast met het hoofdeinde naar de ag. terfb deelen van 't paard gekeerd, en zo ei medevoordgejaagd^terwyt een menigte Dienders met hunne'onderfchouten , benevens de Ratelwagts, zich rondom de Sletde fchaarden ,engevolgd wieiden door zyn' jongften zoon Daniël Raa ■, in dert rouw, met een handende lamfer, doch Zonder mantel; de Collecteur Romans ; zonder lamfer en mantel, en nog eenige anderen, zonder eenige orde of rang in acht te neemen, en mooglyk alleen maar om te zien of het Lyk wel iu bet graf gebragt wierd. Het Lyk voor de Kerkdeur gekomen zynde, rukte de Doodgraversknegt in éénen de Deuren openen men reed met Paard en Sleede het portaal .ier Keikin. [Zie de Plaat No. 3.] Pfldertuslchen beproefde het gemeen, dat aan de Kerkdeur ftönd te wagten, nog eens voor 't laatst ofzyhet Lykmagtig konden worden en begon dus op de Dienders en Ratelwagts zo hevig met fteenen te gooijen, dat dezen ziggenoodzaakt vonden met hunne (tokken braaf onder de menigte te flaan, w;ar door hun voornemen belet wierd.' Door het geweld dier beweegingen waren on.
der-



























C 79 ^
dertusfchen van een der brandende Flanu bouwen die de aldaar geposteerde Burgery by zich hadt, zo veel vonken op "de fleede en in de {taart van het paard ne. dergevallen, dat zy beiden in de brand fcheenen te ftaan, het geen de omftan» ders, fpottender wyze. tegens elkander deed zeggen , kyk ! de Duivel heeft hem al in zyn kluiven.
Niettegenfbande alle deeze hindernisfen geraakte de kist egter in de Kerk, en wierd aldaar door eenige mannen in de handen genomen en in bet graf No. 45. dat voor Raap vervaardigd was gebragt, en daar met de uiteifïe verhaasting, om dat men nog voo de woede van't Volk, dat voor de Keikdeur {fond, bevretst was ingeworpen. [Zie de plaat No. 4.]
Naa dat de Begraaffenis geëindigd was, keerden de geenen , die het Lyk begeleid hadden weder naar het Huis van den overledenen, tfrwyl het paard met de fleede de Hhrkaay langs ree-.it. Kort daar na dankte de Kolonel Hartjtns uit naam der Regeering, de Kapiteinen en hunne onderhoorige Burgers voor hunne getrouwen yver en byftand , ter bewaring van de rust der Stad, in deeze omftandigheid



C '80 )
betoond, waarop de Burgers naar hunne posten weder aftrokken. \ De beweeging voor het Sterfhuis duurde egter nog, wanthetgemeen bun voorneemen om Kaaps lyk te mishandelen nu mislukt ziende, wilde zulks naa het vertrekken der Burgery in een geweldigen aanval op hét huis verhaalen ,en fmeetcn op nieuws, de Steenen uit deftraatmetzulk een geweld door de glazen en in heihuis, dat alles ftond te trillen en beeven, terwyl zommigen reeds riepen om een fpar te haaien om de deur op te Runnen loopen. In deezen toeftand zou bet huis waarfchynlyk eene gewisfe plundering ondergaan hebben, indien niet eenige fterke Schuitenvoerders en andere lieden de dolle menigte door redenen tot ftaan gekregen hadden , terwyl zy voor 't overige, eenige hardnekkigeplonderzuchtigen hunne vuisten deeden gevoelen en met geweld wegdreven, waardoor het huis dus van de gevreesde woede bevryd bleef.
Eindelyk verzegelde de Regeering de rust der Stad tegen nieuwe onverhoopte toevallen van Oproer, door eene premie van vyf honderd Guldens, door de wetten aan die Compagnie Burgers toegelegd, die eerst ia dè Wapenen komt, om aller-



C8i)
! tóafïdè oproerige bewecgingcn tebctêuge-
1 len uit te doen doelen aan den wakkeren Kapitein Steenhof, welke zo gereed geweest was om zich, in het uiterfte o*gcnblik van het gevaar der plunderingen, op den Fygendam teposteeren, en hier mede
! liep dit oproeraf, het wélke van nög erger
\ gevolgen had kunnen zyn.



A a n m e k k u u 'ï
CEB EUR TE N I SS EN,
£o in de Landen van den Staat als elders voorgevallen, zedcrt de Maand July 1785. tot de Maand
Julj x7ü6.
TTVn 24. July is te e e r l y n een zwaar 1 |_J Onvreder geweest, de Blixem floeg in 't Konindyke Invalidenhuis, en floeg het Standbeeld van Mars , 't welk op een Frontefpice ftond, het Hoofd af, zonder verdere fchade te veroorzaaken.
Den 5 Augustus ontftond te Manheisn cenverfchrikkelykonweder,deHagelfteenen ter zwaarte van 16 aao lood hebben 4c Wynbergen geheel vernield en zwaarc fchadenaan Huizen ea koorn-Landen



.Benzelfden dag is tePAUYScenknegtfwelTtegetragthadzynHaerdoorBuskruid otn C leven te brengen; levendig verbrand, dog op't ogenblik dat by zyn ftraf zou ontvangen ontftond'er ecnverfcbrikkelykonwedec verzeld met Hagel en een zwaren ftortregen waardoor men genoodzaakt wierd een nieuwe boutftapel op te rechten om dert ongelukkigen niet te langzaam te doe» fterven.
Den ipden dito zyn te we enen voor 30,000 Guldens aan Contrabande-waaren beftaandeinFluwelen, Galonnen, Lynwaaten enz. publicq verbrand.
Den 19 September ïs te Hamburg aa* alle Gereformeerde enRoomfch-Katholyken de Vryheid hunner Godsdienst oeffening toegeftaan.
Den 31 Oétober is dè Landgraaf van Hesfen- Caslel aan eene beroerte overleden.
Den % December ontftond in het Dorp Nieuwkoop een hevige brand waardoor a , Broodbakkeryën en een huis geheel verbrand zyn.
In VTaar 1785 zyn te Amft, gebooren F * 5534



'SSHi geftorven 7108 Menfchen en getrouwd 1887 paar.
1786 den 12 January ontftond te Vlaardingen een zwaar onweder een Stuurman en een Matroos zyn op een lïoekerfcliip door den Donderdood geflagen.
Den 28 February ontitond 'er aan den Leydfchen -Dameen verfchrikkelykenBrand ■waardoor 9 Gebouwen in de Afch gelegt zyn.
Den 1 Maart zynde de algemeene Dank. Vaft en Bedendag is gecolleéteert
als te Amft: ƒ 23199 - 15 te Deventer niet meer dan 319 —— Dordrecht 5361 - 10 'sGravenhage 5011 - 6 - 8 Schiedam 1127 - 5 Utrecht 5043 - 1
Den 7 Mey is zo te Leyden als te Leyd-* fehendam een Colecte gedaan voor de door den Brand ongelukkig geworden Perzoonen van laatst genoemde Plaatsje enby die gelegenheid gecollecteerc eenZomm» \an ƒ 1435 -7-8.



C*5 )
f'ï R Z A A MI l 1 K I
VAN
PUNTSPREUKEN.
Eenige Edelluiden, in een Herberg zynde, kwam 'er, wanneer zy op het vrolyklle waren , een van hunne Vrienden by
'hen, Sam/bn genoemd, o zeide een hunner, nu kunnen wy onbefchroomd vrolyk zyn zonder Schout noch Gerechtsdienaars ie vreezen, want oftchoon 'er nu
- duizend dezer Philiftynen by ons kwamen , zie hier een Samfon die tegen hen allen
'kan biftaan, Ja Myn Heer zeide Samfon, ik maak my jlerk om duizend van diePiülu
ftynen te ver dry ven., zoo gy maar uw Kin-
nebakken leent.
Ik zal 'tl de gunst die gy verzoekt toefft'aan ; zeide eens een jongedogter tegen een Jongman die.haar Vryde, naa dat gy my gegetven hebt dat gy niet hebt, dat gy met kunt hebben en dat gy my egter kunt geeven. Zy meende eenl/««.
2eker Aaitsbisfchopj eenige daaden va» F $ Eli-



C J
ï l i t h BE th Koninginne van Engeland, ieftraffende en haar uit Je H. Schrift aantoonende, dat zy meer Staatkundig, dan Christelyk gehandeld hadde; gaf zy ten antwoord: Ik zie wel, dat gy.de II, Schrift yrel, maar het Boek der Koningen niet geieezen hebt.
Waarover mag myn Man tog altoos kla* gen zeide eeus een Vrouw , ik wil immers aitydzo als hy wil} Hy wilmeesterwezen en ik ook.
De Profesfor Sehmidius kreeg eerst in '2ynen hoogen Ouderdom een Kind dat hy' Adam noemde,wanneer Taubmann dit hoorde, zeide hy -.Heer Collega, gy hebt wel yan A begonnen, dog zult bezwaarlyk tot 2,, komen.
De jonge Lieden verhaalen wat zydocn, <<le Ouden wat zy gedaan hebben en da dwaazen wat zy doen zullen.
Zeker Vorst, een Lief hebber van 'weinig praats zynde, ontmoette eens een >lan buiten de Stad die zeer driftig hem' in 'rgemoed kwam loopen en riep hem toe , Mn wqsï komt gyl waar gaat ge en ^mt
zoekt



C8*>
spekt ge? de man 'sKonings ongeduld: kennende antwoorde, kort en fpoedig» yan Bourges , naar Patys, een Atnpt, er», kreeg het'ook.
Een Prediker-op zekeren tyd elders predikende alwaar men hem nog nergens te sast genood had, zeide, wanneer hy zyn affcbeid nam : Ik heb tegen allenondeugdenUitgevaren, behalyen tegen d Brasferyert dewyl ik niet weete hoe het daar meae w dit Land toegaat,
Zekere Abt predikte eens in een voor•naame Stad en gaf gantfeh geen genoegen ; wanneer iemand zeide; Hy deedt voorleden Jaar bceter; toen predikte hymet, zeide een ander; dat weet ik wel was 't antwoord, en daarom deedt hy toen beter.
Men verhaalt dat zekere Leeraars plaats ©p een Dorp vakant zynde; de Heer die de plaats begeven moest, liet bekend maaken dat wie hem kon zeggen wie de Vader en Moeder vanUulcjtiizedek was, Pred.kant zou zyn en dat niemand dat tot jrvn genoegen konde zeggen, tot dateindeiyk een Proponent met twee beunen by feeiö kwam, waarvan in de eene goud en. k 4



Cs*-)
fa de andere Zilver was, en de eerfte ©vergeevende zeide: dat is del^ader, voorts de andere en dat is de Moeder en daar op de plaats kreeg.
Iemand eens laat in het donker langs de <5traaten van een voornaame Stad gaande hadt het ongeluk van tegen een Kalktobbe aan te ioopen,zo dat hy 'ermethet iioofd voor over inviel en zyn kiecderen in de grond bedoiven waren, 's Anderendaags vervoegde hy zig hy dc Regeenng dier Stad, zig beklagende over zyn geval en verzoekende dat men liét piaatzen var. Kalktobbën op de Straatën by eene Keur verbieden zoude, de Reget.ringantwoorde hem dit niet te kunnen doen. Hy daarop, dan zal wel wee en wat my te doen ftaat, en ging toornig heen, men liet hem terug roepen en vroeg wat hy met die oneerbiedige bedreigingen meende, Wel Ed. User en was zyn antwoord, dat ik nooit zo laat weder by den weg zal gaan*



(<*9)
(VERZAMELING BEU NIEUWSTE ARIAS.
MYN WENSCH.
Z00 ik iets voor my mogt wenfchen,
't Zouden wis geenfchatten zyn;
*k Zou niet .wenfchen om hy Vorsten,
iGunfteling en ftaaf te zyn :
Neen! ik wensch me een ftillè wooning,,
:Aan een groenen waterkant.
En een. bofchje, dat zyn fchaduw
Op myn nedrig dak verfpreidt.
© #>
0 Hoe {UI, hoe fchoon, hoe vreedzaam» Zou voor my dit bosje zyn l
Hoe onfchuldig en hoe zalig Vloeiden dan myn dagen heen,
01 Voor ons,myn lieve Phyllis. •Zou dit reeds een Hemel zyn*
F | Niet#



( 5° >
Kietis sou daar den Kelk vergallens Dien de zuivre liefde ons fchonkl Geen behoevte, door de weelde Door den wellust, uitgebryd, Zou in onze kleine wooning Ons geluk verflauwen doen! En, wanneer myn fchoone dagett Vrojyk zyn voorby gegaan, Hemel geev me in Phyliis armen, Dan een ftille zagte dood! Dan een ftille zagte doodl.
HET AFSCHEID.
VRY ER.
Adieu lierfte meid:, ïk neem myn affcheid.
VRY S T E! Ré Bi ftwf van.fpyt. ■
Adiei



AÜïeu dan voor altyd. Moet ik fcheiden! myn hart breekt van pyn 'k Hoop dat dc Hemel uw geleidsman maf zyn l
VRYER. I Ménig uurtje heb ik met U doörbragr,
By dag en nagt
Heb ik naar u getragt.
©y myn,lief'waart myn grootfle plaifier » , Maar nu moet ik gaan vertrekken van hier*
V R Y S T E R.
'k. Smelt in traanen*. myn hart barst aa# twee.
V R Y E. R.
© Droeve ree! !• Moet te van u naar zee. 1 'kZal gaan vaaren doorftormweêren wind,
Maar myn getrouwheidblyft by, u myn kind.
Vi



'C 9^ )
?ïk hoor'Nephtunus roept my op dé kiè!s Ik nedcrkniel. Voor u myn tweede Ziel.
VRYSTER. .Ach d3t dit ogenblik myn laatfte zy.
Raak ik u kwyt geen vermaak meervoermy.
VRYER.
Jong van Jaaren ben ik, lieffte meid'!
Staak nw droefheid,
Het is maar voor een tyd. :Lieffte meisje!nog eens dan adju, ;Zoo iang als ik leev .zal ik denken om .EZ.
NIEUW



C 9T)
NIEUW REGISTER LIEÖiOp de wyzc,Pantalon door kunst verheven,. Of, Je ne fuis qu'une Bergère, i.
vJëef een aelmoes aan den blinde»^ Wanneer de Zon zyn Paarden ment?Bbilidaatje myn beminde, 'k weec een meisje pertinent. Wat word ons ai vreugd gegeeven., Als ik myn Phyllis kusien mag. Clotis liev myn lust myn keven ,.. Aurora brengt den klaaren dag. -
2.
Lieve vrybeid zoet van 't Ieeven. Wat is b,et Boeren leevcn zoet. En Jupiter is verheeven. Voor de Deur van myn gemoed. Toen ik laatst myn geitjes wyde. Tryn myn Engel 2 myn Godin ! Ik ging my lestmaal vermyden. Alcione 1 o Koningin t
Eca»



,3«
SRenzaam bosje aanhoord myn klagten* "
Men zsg Dametas langen tyd.
Wel wat heeft de liefde kragteri,
Liefhebbers van de vrolykheid,
Polifemus aan de Branden.
Phvllis fprak eens haar Datnon aan.
In Babiion met onverfhnde.
Mietje wilje mee naar de Molen gaan.
4.
MaKrroek gaat ten oorlog vaaren o Holland fchoon gy leeft in vree, I^aar was een meisje jong van jaaren, Al myn rykdom is myn vee. Roosje Koningin der bloemen. Gy die thans gaat met my ter jagt, Men hoort beeds Floraasgunften roemen, |k ging laatstmaal in een duistre nagt.
5-
Phyllis-vol aanminnigheden^ Eenzaam leeven is myn zin» 't Is nu ruim vyf jaar geleeden? Tryntje myn zoete Engelin ! wir&r zal ik myn klagt volenden Toen Pkrleua nog was een kind Hier leg ik wreed in decs Ellenden, O Wat is de Liefde blind l ^



6.
lik be/i in den tyd van negen dagen* Wie beeft ooit grooter gek gezien, pik heb reeden om te klaagen. Ik he'b myn duitjes over zien. Damon meende nooit te trouwen/ Laatfhnaal eenen kluizenaar, Daar was een Maagetje vol benouwen* [Kermis komt maar eens in 'tjaar
7-
' Pantalon door kunft verheeven ,
Daar komt Prins Eneas asn. i Zoet vermaaklyk buiten leeven,] \ Vrienden hoort dit lied eens aan. I Bat een wys man Soldaat kan weezetï*
Afkeerig van vrede bemin-ik denkryg, f'Phyliida myn ui'geleezen. i pZuija zuija kindje zwyg.
8.
! Jloor Annaatje ik zal verhaalen.
; 'Zonder lievde zonder wya.
, Schoner augen fchoner flrahlen.
I Een Kuiper vol jaloerfe pyn_, Waarom zouden wy niet drinken? 't Huwlyk is als een meloen, Joris moet gv ffceeds rinkinken ?
, En fchoon dat ik onder 't groen.
1%



e 9#t
8.
litfb'n dormalt dans un bocage Wanneer de Zon in 't morgenrood Quand yetnis dans monjeuneage, •Neerlands Volk gaat naar de vlooc Ziet hoe helder fehynt't maantje Je le compote ayec Louis. JSen ik niet een kitttig Haantje, La garde pasje la minuit.
10.
Astrea waarom gaat gy vlugten. Laatst verzegt n;y Rozcrnond In de min vondt ik genugtcn. o Zielverrukkende Avor.dltond Tryn , ke daar, hoe zal 't nu weezciqj 't Was in de zoete maand van Mey , Wilt nu Vrienden, vrolyk weezen Zingt voor 't iaaüt Eykokkery,.



VERTREK en AANKOMST
DER
POSTEN, SCHEEPEN, SCHUITEN
■
E N
[KOOPMANS • BODENS.






09)
VERTREK der POSTEN
van
AMSTERDAM
j TTet Generaal Poft - Comptoir, alwaar JLJ_ genoegzaam alle Brieven afgaan en aankomen,is agterhet Stadhuis, tusfchen de Huiszitten- en Molfteeg. Ook zyn tot geryf voor hun die verafgelegen woonen, op diverfche plaatfen^Kaffen gehangen , waarin men de Brieven op de meefle binnenlandfche Steeden (mitfi ongefrankeerd) fteeken kan.
De Poften vertrekken alle avonden naar de binnenlandfche Steeden vanllollahd, als Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen, Maasfluis,Hellevoetfluis,enz. ten half 9 uuren; op Delft en s'Hage ten negen uuren; op Leyden, Texel, Dordrecht en s'Hertogenbofch ten agt uuren; op Beverwyk, Alkmaar en verdere omleggende plaatfen ten zeven uuren; op Haarlem ten half zes uuren; ook worden dezelve driemaal daags uit de Kaften gehaaid, om met de Schuiten te £ 2 yex-



( 20)
•vertrekken: als 'smorgens ten half tien, ten half één en half vyf
%'e Brieven op Utrecht wordendrie.-.Sf faZ uit de Kallen gehaald, om ïï?d?Schuiten verzondenteworden Ss 'smorgens ten 6 uuren, 'smiddags tin iTSren en 'savonds.ten 7 uuren. ^£ JEU** op Spf3C en Portugal ten 8 uuren; Vrankryk, Braband, Vlaanderen en Zeeland 'savonds ten half 9
mnLsdags op Italien, Keulen, Aken,
teel Duitfchland , Gelderland, Kleefeland, en de Ooftzec: tot «n Mofcou toe ten ia uuren: geheel O0lten,not ft%n .Deenernarken, Zwceden, Poolen, Moscovien, Hamburg .Lubek ,Oldenburg, G eertruidenberg, Breda ^ Yfielftein, enz. s'avonds ten 6 uu en .op Zeeland enz. ten 7 uuren, en naai Engeland ten half 9 uuren. ^ '
Dorulrdags op Spanje en Toituga *s avonds ten 8 uuren, op Braband ei Vrankryk ten half 9 uuien.
"r^opltalien^^ Diutfchland-3Kleef en Gdderland ten 1. naren. De Bode op Gelderland J .Weef welke goederen mede neemt sna



C2Ï )
' middags ten 3 uuren. Zeeland,'savonds» ten 7 uuren. Braband,Engeland,enz. ten half 9 uuren. Campen, Zutphen, DeVenter, Zwol, en opalleOveiyifelfche 'plaatfen voor het fluiten der Boom.
Saturdags op Breda, Zweeden,Poolen, Hamburg en Deenemarken, 'savonds ten 6 uuren.
HetPoftcomp/oiropFrieslandwordt gehouden op de Nieuwezyds Agterbu'rgwal, over de Brouwery de Hooiberg, ook hangen 'er 2 Kaffen, als 66n aan de groote Beurs en één aan de Koornb;urs,. waarin men de Brieven,.(mits ongjprankeerd,") fteeken kan.
Op Vriefland alle avonden voor liet uideu der Boomklokken, en met de :Joft Dingïdags en Saturdags avonds. :en 7 uuren.
OpGroningen enOmmelanden,öfe^\ags en Saturdags 's avonds ten 6 uuren.. ( Op Oofivricfland Dingsdagsen Satur'ags avonds ten 6 uuren.
, jfankomfi der Poften te Amfltrdam. :'. 1 Alle dagen van de binneuiandfche :teeden.
i Zondags van Gelderland, Munflermd, Luik, Keulen en Duitfchland. 1 Maandags van geheel Oofleu, PooB 5 lea,



( aa )
len ,Z weeden ,Deenemarken, Hamburg Breemen, Kleef, Overyffel, Vriefland, Groningen en Ooftvriefland.
Dinsdags, van Zeeland, Braband, Vlaanderen, Vrankryk, Spanje en Portugal.
Woensdags van ïtalien.
jDo»ffcr<fo£f,vanVriefland,Gromn«:en,
Gelderland, Munfter, Luik, Keulen, •eheel Duitfchland en Hongaryen
Vrydags, van Ooftvrielland, Kleef, Vlaanderen, Braband, Vrankryk ,Spanïe Portugal, geheel Ooften,Üeenemarken , Zweeden , Poolen , Hamburg , Bloemen, Oldenburg en Delmenhorft.
DeEnselfche brieven komen aan naar dat de Wind is.
"Vertrek der Poften van Utrecht.
Alle avonden naar Hollandenzeeland,
Maandags om de veertien dagen naar Braband, Vlaanderen, Vrankryk, Spanje en Hamburg 'savonds ten 8 uuren,
Dinssdags, naar Hamburg,tenauuren. Naar Gelderland en Duitfchlandf ten 6 uuren. Luik, Maaftricht, Aken, Groningen , Leeuwaarden , Overyliei en Engeland ten S uuren. ......
Donderdags, naar Vrankryk,Braband m Vlaanderen,'savonds ten 8 uure£*^



Vrydags, naar Italien en zo als des
Dingsdags.
Saturdags ,ten 3 uuren naar Hamburg en ten 8 uuren naar Overyffel en Leeuwaarden.
Het aankomen der Poften te Utrecht.
Alle dagen van Holland.
Zondags, van Duitfchland, Vriefland, Groningen, Gelderland en Overyffel.
Maandags, van Maaftricht, Aken en Luik.
Dlngsdags, van Braband , Vlaanderen, Vrankryk, Vriefland, Groningen
ïn Overyffel.
Donderdags, van Gelderland, geheel Duitfchland en Italien.
Vrydags, gelyk als Maandags.
Saturdags, van Hamburg, Braband. Vlaanderen en Vrankryk.
Het vertrek der Poften van 's Grayenhage.
Alle avonden ten 10 uuren vertrekt ie Poft naar Amfterdam, Haarlem, Alkmaar ,Hoorn, en alle Noordhollandfche Steeden. Ook naar Naarden, Muiden, Delft, Lcyden, Gouda, Rotterdam, Oord, Gornichem en geheel Zuidholand, Breda, 'sllertogenbofch, Geerïruidenberg en Zeeland ten 8 uuren, als B 4 «ok



C n y
• Mk naar Utrecht, Woerden, Vriesland,
\Groningen en Overyffel. \ Zondags, naar Maaftricht en de MeyeW van 'sHertogenbofch ten 8 uuren. X Dingsdags en Vrydags naar Gelderl\md .geheel Duitfchland,Decnemarkeu, tweeden, Hongaryen, Poolen ,Zwitfcrland, Italien en Turkyën 'smiddags ten 12 uuren; naar Engeland ten4uuren des avonds; naar de Ooftenryktü-ie Nederlanden , 'sB'ofch, Zevenbergen,. Steenbergen Willcmftad , Vrankryk, Aken en Luik, 'savonds ten 8 uuren.
Dingsdags en Saturdags'jwxc de kleine Ooft en Hamburg, 'srnorgensten ti uur.
Donderdags , naar de Nederlanden, Vrankryk, Spanje en Portugal, savonds ten 8 uuren. .
^lilTTankoxien der Po[ien in 'sGrayenhage.
Zoxdatrs , van geheel Duitfchland, Deenemarken, Zweeden, Hongaryen,. Poolen, Zwitferland en Gelderland.
Maandags, van Hamburg en de naburige Provintiën. , „ M
Dingsdags, van de Nederlanden en
^Wo^siïags, van Zwitferland, Italiën en Veuetiën. Donderdags, als Zondags* rrn



iüsi
P/yddgs, gelyk Dingsdags, en va» Spanje en Portugal.
Poflwagens van Jmfterdam op 'sHags.
Alle dagen van den igden Frebruary tot den i4den November 2 Wagens • yice yerfa, één des Morgens, en één des Namiddags ten één uur. De Morgen. Wagen rydt van den 15den Februa»ry tot den 23 dito, ten halfzeven uuren , van den 24fi:en February tot den aden October ten 6 uuren, van den 3deu dito tot den 2often dito,ten half 7 uuren, van den 2iften dito tot den 5den November ten 7 uuren, van den óden. dito tot den i4den dito, ten half 8 uuren. van den isden dito, tot den I4denFebruary zal'er maar één Wagen ryden, des Morgens ten 9 uuren. Edog by befiooten Water zal ook des middags ten één uur een Wagen ryden; ook zullen deeze Wagens moeten ryden al was 'er maar één Paffagier, van den I5den November tot den i4den February zal des Zondags maar één Wagen ryden 'smorgens ten 9 uuren; de overige tyd des Jaars zal des Zondags en op den 2den Kers-Paafch - en Pinxterdag, als ook in de groote Vacantie, de «iddag - Wagen maar alleen ryden: op B 5 de»



gen eerften Kers - Paafch- en Pinxterdag noch op den algemeenen Dank-V aft- en Bedendag, rydt in 't geheel geen Wagen.
Men betaalt voor de vracht der vier eerfte of binnenfte plaatfen ƒ 4 -12- en voor de 2 anderen ƒ 4 - i°* voor een Kind op den fchoot zittende, betaalt men de halve vracht.
Men betaalt voor een afgehuurde Wagen ƒ27-8-, dog zo de Wagen door meer dan' 6 Perfoonen bevracht is, zal de 7de Perfoon,naaft den voerman zittende, ƒ410 daarenboven moeten betaalen.
Men bcfpreekt de plaatfen op deze Wagen,op den hoek van dc Beursfluis en Beursftraat, in No. 19 by Christiac.n Guet.
Deze Poftwagen rydt, van voorliet ffleuwezyds Heeren Logement op de Haarlemmerdyk af, en men betaalt als men op den weg wil afgaan, als volgt: Naar het Huis ter Hart ƒ - 13 — Haarlem — I - o —«
1—- Berkenrode ■■ 1 - 12 —1
—— Hillegom 2 - 2 —•
i Lis 2 - 12 ~
—-— Saüenheim 2 - 18 —
—— Duivevlucht — 3 - ö —
—— 't Haagfche Schouw 3 - 12 — 't Huis ten Deil 4 - 2 —
Ea



1*7 )
En wederom van'slïage naarAmfterdam*
Naar 't Huis ten Deil f - 14 —
't Haagfche Schouw 1 ■ 4 —-
■ D uivevlucht 1 - 14 —
» • Saffenheim ■ a - 1 —
— Hiilegom —• 2 - 15 —
• Berkenrode ■ 3 - 8 —
■ Haarlem • 3 - 12 -~
—— 't Huis ter Hart •— 4 - 2 ~



( ^ y
Toftwagens van UTRECHT.
Op '« HERTOGENBOSCH.
Alle morgen zo 'er vracht is; dog alleen des Zomers tc beginnen met den sden April.
Op Amersfoort, Zondags,woensdags , Vrydags en Saturdags, 'smorgens ten 7 en 'snamiddags ten 4 uuren.
OpDEVENTER,Ding.sdags enVrydags, yicc ysrfa, van den itten April tot den jollen September, 'smorgens ten halt 6 uuren, van den iftenOetobertotden giften dito ten 7 uuren, van 1 November tot den aoiten February ten 9 »uren,vanden ifleifMaarttotdcn 31 «en dito, ten 7 uuren.
Op Gornicijem en Breda , nes /.otners alle dagen ten 6 uuren,.te beginnen met den isden April.
Op Zutphen, alle dagen van voor fcet Logement de Witte Engel.
OpArnhen enNYMEGEN,alle morgen naa het aankomen der Nachtfchuiten.
Van den isden April tot den ïiten Octoberzal dePoftwagen vertrekken van Gornichem op Breda , vice ver fa, alle «orgen ten 5 uureii, ea 's namiddags



<*9 )
ten i uur, van Gornichem op Vianek, van waar alle uuren een Schuit op Utrecht vertrekt, zo dat men'smorgens van Breda vertrekkende,'savonds te Utrecht aankomt , van waar men de Nachtfchuit op Amsterdam nemen kan. De vracht van Breda tot Vianeï* is voor ieder perfoon met 15 pond Bagagie f6-z- en vanViANEN to'tUTRECHT met de Schuit 3 en een halve ftuiver. In tegendeel rydt de Poftwagen van Vianen op Gornichem af, 'smorgens ten 8 uuren, zo dat men dien zeiven dag nog te Breda aankomt.
Op R. henen, Amerongen en 't Rheensché Veen , z\\e. Woensdagen m Saturdagen op den middag.
Op Wageningen , Saturdag, 'smorgens ten 10 uuren.
Op Thi^l, over Kuilenburg en Buuren, van den iften Maart tot den iften December alle Maandagen en Donderdagen , 's morgens ten 9 uuren, en van daar des Dingsdags en Vrydags over dezelfde plaatfen te rug: en alleMaandagen en Donderdagen van ïhiel over Buuren en Kuilenburg , naar Utrecht, te rug,keerende van daar des Dingsdags en Vrydags naar Thiel te rug.
Ook maakt men "bekend dat de Poft-
F»;



wa<xen van Zwo/op bugenptwa™ der rvdende.met die van fj^W coireftondeert en van Zwo/ desilfWtfgf
LbJen en des A&m&W' en Fr?**' Sent den middag van naar S atrvdt. kunnende met dezen WafenPau^
Sor eerd worden, waxByhvtld, lur-
Zftar, Halbrftad, MagMurgUip-
ÏÏuiiC Poolen, Beland, mji^. Meeklenburg, PonnnerenLypftad Hesfènland, Paderbor»., Osnabrug, en verder boven in 't Land.
Ook rydt 'er een Poftwagen van 7/^Mt ov den Hardcnberg des £odm de Veerman van <fr0tf*9 * aangekomen.
te



Cs*)
fce voornaamfte Beurt-en Veer Schepen van AMSTERDAM.
Buiksloot, alle uuren van het openen tot het fluiten der Boom eenSchuit de vracht is 2 en een halve.ftuiver ' beverwyk, alle dagen ten 3 uuren en Maandags ren é én en drie uuren een Schuit van de Texelfche Kaay.
Harde rvvyk , alle dagen één uur voorliet lulden der Boomklok, van de Camperfteiger aan den Nieuwenbrugsboom.
Zaandam , alle uuren een Schuit leggende by de Haringpakkers Toren. De vracht is 3 Stuivers.
DoRDRECHT,des^ö/7/rr%javondseen Schip van de Cingel, tullchen deLvnbaan en Korsjes-fteegen.
Enkhuisen, alle avonden voor het luiden der Boomklok, legt by den Nieu wenbrugs boom.
Zwol, alle avonden van den itden February tot den 6den December 'één uur voor het luiden der Boomklok, en van den 7den December tot den 12 Fe bruary, Dingsdags, Donderdags en Sa turdags, aan de Ooftzy van den Oudenbrug.
ÜARLiNGEN^alIc avonden éénuurvoor
het



c 51
betluiden der Boomklok, var. deTexelfchSv , van mtingen kan men door
betaak men voor de vracht 15 en sWm-
Winter?Zo»^ ™et> h et Sctup h§, °? hel Witer voor de Koikfteeg, menkan ook me den Zwolfchen Beurtman gaan, en 7 £ te Haffeit lasten uitzetten. Campen I des Zomers , Maandags
tn Vrydags voor het luiden der Boomklok, op het Water, voorde Ou-
^Sl^l 'smorgens vroeg van het •Water by den Oudenbrug.
Rrfda alle Zondagen met het openen
'iterB^
het Water voor de Zoutlteeg. ^ecem* Tanuary en February geen vaft Veer; ook l&n Embder Scheepen by de Nieuwcftads Herberg.
Saturdags één uur voor. het luiden oer «oomkiok, by de Nieuwenbrug.



C 33 )
! Texel, alle avonden met het luide» |der Boomklok, yan de Tcxelfche kaay,
Work um, in Vriesland, alle avonIden met her iuiden der Boomklok, dog rs Win ters 3 maal in de week : als DingsIdag, Donderdag en Saturdag, van'het Water, voor de Kapel fteeg. | Sneek, Zomers Maandag , Donderdag , en Saturdag , voor het luiden der Boomklok, van het Water voor de \falkenlteeg.
Zutphen, Saturdags , voor het luiden der Boomklok , vim het Water aan de Oolt-zy der Oudenbrug.
Medenblik , des Maapdags en Donderdags ten 2 umen^nïVsensdagsen Saturdags een van buiten.dog 's Winters alléén Dingsdag, by de Nieuwen brug.
Hillegom jDingsdags en Vrydags, ten 2 uuren een Schip , van de Heeren gragt, over de Leydfciie gragt. 1 Gornichem, Donderdags met het. openen der Boom, van de Cingel, by de Lutherfche Nieuwe Kerk. i IIuisduiken, Maandags, ÏFoens* dags , en Saturdags, by de Haringpakkers Toeren.
1 Groningen, Zot; dags en Donderdags, met het openen der Boom , van bet Water voor de dubbelde Woritfteeg. 's H berjjkveem, in Vriesland, C Dugsdags,



C 34)
Dinssiass, met het luiden der Boomklok, van het Water voor de dubbelde
Worstftceg. ^.
NiEUKERKEN, Dmgsdags9 Donderdags en Saturdags, voor het luiden der Boomklok, van deTexelfchekaay.
'sHertogenbosc n,Zondagsem Schip van de Cingel by de Torenfluis.
Breemen , Saturdags een Schip, van deTexellche kaay byde Nicuwenbrug.
Kuilenburg, des Vrydags , van de Cingel voor de Schoorfteenveegers fteeg.
Kuinder, D'ingsdags avonds met het luiden der Boomklok, uitgenomen in de maand January, liggende aan den Dam.
Brouwershaven, om de 14 Dagen een Schip van de Cingel, by de Lutherfche Nieuwe Kerk.
Zwammerdam , Maandag en Vrydxg, ten 12 uuren van het Rokkin by de Langenbrug. .
Keulen, alle weeken een Scmp, de kleine liggen op de Oude Turfmarkt en de groote op de Gelderlche kaay , cn aan den buitenkant van het ' nieuwe Eyland.
Korte nh o e f , Maandags 3 ten 12 uuren vaa het Kokkin.
II AM-



C 35 )
Hamburg, wanneer het Schip vol geladen is.
Antwerpen, Antwerpen.. Bruggen , O opende ,Brujfcl, O ent, ftouaan , Meckclcn , Duinkerken , lp. ren en. ififteuwpoortihiervsLriis geen bepaalds tyd, te bevragen op het Cingel by de Torenliuis.
Leeuwaarden, Zondags en Donderdags, 'smorgens met het openen der Boom, een Schip.
F raneker, Salurdags , met het luiden der Boomklok, yan hu Water, voor de Zoutfteeg.
L e m m e r , 's Avonds by de Papenbrug , en van buiten met het Juidea der Boomklok.
Dusseldorp, om dc i a p Weeken een Schip van dc-Gelderiche kaay Ooftzyde.
D en Da m , in Groningerland, alle 'Weeken, des Zomers, mee het luiden der Boomklok, van het Water by dc iBaaljesiteeg. .
Delfziel , alle Wecken , des Zomers met het luiden der BoomlJck, van het Water by de Valkenlieeg.
Middelburg, Saturdags 'smorgens ten ii uuren, van de Heerungrugc ms>t de Molunleeg.
C a Sïeej*-



C 36")
Stïsnwyk, alle Saturdag avonden, vóór het luiden der Boomklok by de {$ parren dammerbrug.
Meppel enZwAUTSLUis,Z>/^^jen Saturdags, dog 'S Winters Woensdags, vóór het luiden der Boomklok, van de Texelfchekaay.
Lubek, -allé Weeken een Schip, in de Haringpakkery.
Oldenburg, ééns in de Week by de Y-brug.
,ViAN'Rw aan de Vaart , om de veertien dagen een Schuit, van IietRokkin*
Nymegen, Donderdag, < 's morgens van di Cingel by de Lutherfche Nieuwe Kerk.
Vl is sin gen , om de .8 of 14 dagen , een Schip van dc Cingel by de Bergftraat.
Vollenkoven, Diugsdags, een Schip van de Texelfchekaay, voor ue Raamskooy.
Venlq , van April tot 0<3róber, alle $ dagen een Schip van de Gelderfchekaayj
Wezel, alle 14 dagen een Schip van de Gelderfchekaay bv deBantcmcrbrüg, hier mede verduurt men Goederen naar 't Tolhuis, Schenken/thans, Griet, Emmerik , Rees , Burik en Rynberg.
St. Yallekx, in irankryk, onf



C 37 )
pe 8 of 14 dagen een Schip van de Cingel by de Lutheifche Nieuwe Kerk.
emmerik, aile 14 dagen, des Zomers Dhgsdags, van het Rokkin by Je Duifjeslleeg.
Wagenixgen, alle 14 dagen , des tdttirdags van het Rokkin by de Beurs.
Arnhem alle Woensdagen des avonds, naar in de Maanden December , January ïii February,om de 14 dagen,'van het kokkin voor de Gapertteeg.
Zie rik zee, Zomers alle Weeken Ért Schip van de Cingel voor de .Vlolenfteeg.
Woerden, Maandag en Donderdag, en 12 uuren van het Rokkin voor de Saperfteeg en ten 3 uuren van buiten ic Ucrechtfche Poort.
C 3 Ver-



C 3?)
Vertrek der VRACHT MARKen andere SCHUITEN.
Haarlem, dc Vracht - Schuit vertrekt van den i April tot den 30 September, 's morgens ten 10 uuren en 's namiddags ten 1 uur, en van den 1 Oétober tot den 31 Maart 'smorgens ten 10, *s middags ten 12 uuren. Des - avonds he* geheele Jaar door, een uur voor hu luiden der Boomklok.
Leyden, alle dagen, uitgezonderd des Zondags , Zomers, 's namiddags ten 6 en 's Winters ten 4 uuren van de Cingel by den Heiligen weg. Ookgaat 'er des Zomers en wel van den 1 Maart tot 31 October , de Kaag van den Overtoom.
Delft, alle middagen ten 1 uul een Schuit van het Rokkin, by djj Kapellteeg , ten 3 uuren van buiten] de Utrecntfche Poort. Deeze neeinj Perfonen en Goederen mede.
's G r a v f n h a g e , alle dagen 'sna-^ middags ten 1 uur van het Rokkin by de Kapel, en ten 3 uuren van buiten! aan de Beerebyt. Deeze neemt Perfonen en Goederen mede.
RotH



C J9 1
Rotterdam, alle middagen ten 12 uuren van het Rokkin by de Kapel, en ten 2 uuren van buiten de Utreccfche Poort. Ook gaat 'er als hec beflooten water is , van de ReguliersBreeftraat een wagen, 's morgens ten 8 uuren met Perfonen en Goederen.
Schiedam, des D'mgsdags, Donderdags en Saturdags, een Schuit'snainiddags ten 1 uifr van het Rokkin by de Olyflagersfteeg, en ten 3 uuren van buiten de Utrechtfche Pooit.
Gouda , alle dagen de Ykcr, liggende; opdePypenmarkt, de Marktfchuit van den 1 Maart tot den 30 April'smorgens ten8uuren, van den 1 Mey tot den 31 lAugustus 'smorgens ten 7 uuren, en van den 1 September tot den 31 October fs morgens ten 8 uuren. Van November tot February geen Dagfchuit, maar het gantfche jaar door een Nachtfchuit, .ten 8 uuren van de Beerebyt , twee uuèen vroeger van de Pypeumarkt.
Utrecht, alle dagen een Vrachtschuit, Zomers 's namiddags ten 4 en >s Winters ten half 4 uuren , van der Cingel tusfehen de Raam - en C astnuisimooienfteegen.
Als het beflooten water is, gaat Dingsdazs en Vryda-j een Vracht-Wagen
* C 4 'wm-



(40
*s morgen ten o uuren van dfe R eguliers Breeftraat by de Botermarkt, en keert Maandags enDonderdcvanUirechttü rug.
Loenen, van den 1 May tot 31 'October alle dagen, uitgezonderd des Zondags, en van den 1 November tot; 30 April alle dagen, behalvenZondags en' Woensdags, des namiddags teniauuren vandc Cingel by het Latynfche School.
Ouderkerk, al Ie Maandagen een Schuit van het Rokkin by de Olyflagersfteeg, 's middags ten 12 uuren.
Baambrug, Maandags en Woensdags , ten half 1 uur van dc Cingel by de Munts- Tooren, en ten 2 uuren van buiten de Utrechtfche Poort.
Alp hen, alle Maandagen ten 12 uur en het Rokkin, aan de Oostzvde van de Langenbrug.
Bodegraven , alle Maandagen een Schuit van de Cingel by de^MuntsTooren, 's middags ten 12 uuren.
'sGrave l a n o, alle dagen, behalvcn des Zondes een Schuit 's Namiddags ten half één uur van den BinnenAmftel rusfchan de Groeneburgwal en Halvemaansbrug: ten 2 uuren van buiten de Weesper Poort. ■ V ss el s t e in , alle Maandagen een Sc.iüit, 's Namiddags ten 3 uuren v*an
het



C 4i )
het Cingel, by het Latynfche School, cn ten 6 uuren van buiten.
De Marktfchiiiten vanNiCHTEVECHT# LoENDEP.SLOOTenOvERMEER,vertrekken 's Middags ten 12 uuren van de binnen Amftcl by de Bakkerbrug.
Waveren en de Nes, alle Maan* dagen, ten 12 uuren van het Rokkin, by de Olyflagersfteeg.
NoORDWYKCnNOORDWYKERHOUT,deS
Maandags ,2 Marktfchiiiten, als: één aan de Nieüwmarkt cn één aan de BloemmarktjVertrekken'sMiddagsteniauuren.
Oudenwater, alle D'mgsdagen en Vrydagen, ten 11 uuren van de Voorburgwal achter het Stadhuis en ten 12 uuren van buiten de Utrechtfchc Poort.
Edam, alle dagen's Namiddags ten 1 uur een Schuit van de Texelfchekaay.
Alkmaar, alle dagen s'morgens ten 9 uuren dog Maandags een, 's Namiddags ten 2 uuren van het Water voor de Karnemelkfteeg.
Stavoren; alle avonden met het luiden der Boomklok vair de Alkmaarder fteiger.
M un nIkenp am) alle dagen een Schuit, 's Namiddags ten2uuren, van het Water voor dc Karncraeikileeg van de Alkm. fteiger.
C 5^ Schoon-



C 4* )
Schoonhoven, alle veertien dagen des Dingsdags een Schuit 's-Middags ten 12 uuren, vari de Hcerengragt by de Utrechtfche Straat, en ten één uur van buiten de Utrechtfche Poort.
Puu me re nd , alle dagen eenVrachtSchuit's middags ten iuur dog maandags ten 2 uuren, van het Water, yoorbyde Karnemclkfteeg.
Trekfchuiten van AMSTERDAM op Haarlem, met het openen van de Poort, tot 's avonds ten 8 uuren, alle uuren een Schuit, de Vracht voor ieder Perlbon is van den 1 April tot 30 September 6 ftuivers, en van den 1 Octobcr tot 31 Maart 7 ftuivers.
Le yden , deNachtfchuit alle avonden ten8 uuren, van buiten de Utrechtfche Poortde Vracht isi9ftuiv.en4periningen.
DoorM uiDENop Naarden,alle dagen van den 1 April tot 30 September, Zondags 's morgens ten 5, 7 en 10 uuren, Namiddags ten 2, 4' en half 6 uuren, in de Week 'smorgens ten 6, $ cn 10 uuren , dog des Namiddags gelyk des Zondags. Van den 1 Ofto. ber tot den laatften Maart, 's morgens ten7,9 en 11 uuren en '3 Namiddags ten ï > 3 en 5 uuren , van de Priuiegragt
bj



C 43 )
by den Atnftel, een half uurJaater van buiten de Weesper Poort De Vracht tot Muiden is 5 Huivers-en ^permin«r*n en tot Naarden 9 Huivers. N-ocu ?aat 'er ^Woensdagen 's Middags ten !a uuren een Marktfchip van het Water voor de/Üaafjesfteeg. Met gefloten Water rydt 'er een Wagen door Muiden tot Naarden , Namiddags ten een uur van de Prinfegragt by den Atnftel.
Weesp , alle dagen, van den 16 Maait tot i5October, Zondags 'smorgens ten 6, 8 en 10 uuren en 's Namiddags ten half 3 en half 6 uuren. In de Week 'smorgens ten 6 en9,uuren, s Namiddags ten half 2, half 4en half 6 uuren> Van den 16 Odober tot den 15 Maart, Zondags ten 8 en 10 uuren, sNaraiüdass ten half 3 en half 5 uuren, en in de Week-smorgens tenv8 en 10 uuren \s Namiddags ten half 2, half 4 en balt c uuren , van de Prinfegragt by den Amftel, een half uur laater van buiten de Weesper Poort. Des Zomers is de Vracht 5 Huivers en 4 penningen, en »s Winters 5 ftuivers en 12 penningen.
Utrecht, alle dagen van den if Maart tot 14 September, 'smorgensten 7, 's Namiddags ten 1 en'savonuï. ten 8 uuren.. Van den 15 September tot den



C 44 )
14 Maart, *s morgens ten8, 'sNamiddags ten 1 cn 'savonds ten 8 uuren, emi half uur vroeger van de agtergragt by de binnen Amfteljde Vracht is 13 fhiïvers en 8 penningen. Men kan met deeze Schuit ook gaan mavOuderkerk.Abcoude, Baambrugge,Loencn,Loenderfh,ot.lSieuwerfluis, Br enkelen ,Maarsfe'n enZuilen»
MaarssbnenBRBüKELEN,alle dagen £behalven des Zondags geen Schuit'op Maarsfen) 's Middags ten 12 uuren van de Cingel, by de Munts - Tooren, en ten 2 uuren van buiten de Utrechtfche Poort 9 vaarende door Ouderkerk, Abcoude , Baambrug, Loenderfloot en NicuVrcrfluis, met Perfooncn en Goederen.
Uithoorn , alle dagen behalven des Zondags, 's Namiddags ten 1 uur een Schuit van hetRokkinby deOlyilagersft.
Hoorn, alle avonden een half uur vóór het luiden der Boomklok, van het Water voorby de Kamcmelkfteeg. Ook kan men over Buikfloot gaan, als 'smorgens ten 6, 8, en 9 uuren 'snamiddags ten 1, 2, 4 en 's avonds ten half 9 uuren van het Buikflootervecr aan de nieuwe fitadsHerberg.DeVrachtfchuitopHoorn9 zynde het binneveer, op de Voorburgwal voor de GravenltraaijvertrlktDingsdag Pondcrdags en Saturdags.
SCHEE-



C45) *■ SCHEEPENS SCHUITEN
Van de bulten Stee den.
Van UÏRECH T.
Op Amsterdam, even gelyk als van Amfterdam op Utrecht» dog met dat onderfcheid , dat des Winters de laatfte Schuit ten 9 uuren van Utrecht vertrekt; ook gaat des Maandags ten 4 uuren een Schictfchuit.
Op Leyden, van den 15 April tot den 14 October 3 Schuiten, als 'smorgens ten 7, 's middags ten 12. en 'savonds ten o uuren , en van den 15 October tot 15 April, 'smorgens ten 7 en 'savonds ten lï uuren.
Op R. 0 t t E r p a m, alle Maandagen, en Woensdagen een Schip, 'sNamiddags ten 3 uuren van binnen en ten 4 uuren van buiten, Ding'dag* cn Don* der dag s, ten r o uuren Van de V a a r t>. Saturdags 'smorgens ten 10 uuren van binnen , ten T2 van buiten en ten 4 uuren vaw de Vaart.
Op de Vaart, vice verja van den 15 Maart tot 15 September'smorgens ten 6, 8, io cn 12. uuren, 's Namiddags ten.2, 4 en 6 uuren, en van den
36



(4<5)
16 September tot den 14 Maart 's morgens ten 7, 8, 10 en 12 uuren en s Namiddag ten 2, 4 en 6 uuren. Nog zal van den 15 Maart tot den 15 September een Schuit moeten vaaren 'smorgens ten7,'sNamiddags tem en'savonds ten 5 uuren. En van den 16 September tot den 14 Maarf, 'sNamiddsgs ten
i uur, al was 'errmaar één Perioon, en die voor drie willend^ betaalen, en zo 'er twee Peribonenzyn, zullen vcor vier moeten betaalen.
Op Antwerpen, om de 14 dagen Di ifsda---s 'smorgens ten 8 uuren.
Op D e l ft , alle D'mgsdi een en S*twdagen één Schuit, 's morgens ten
ii uuren.
Op 'sG ravenhace • alle Donderdagen en Sdturdasen één Scluut sNamiddags ten 4 uuren.
.van II A A 11 L E M op
Amsterdam, even als van 'Amfterdam op Haarlem, dog met die uitzondering, dat de laatfte Schuit 'savonds ten half 7 uuren van Haarlem gaat.
Op L'e y d e n , alle dagen van den 14 Maait tot 2 Oétobcr 's morgens ten 6, 8, 10 en 11 uuren, en de Marktfchuir ten 12 uuren; 's Namiddags ten 1,2,
4



C47)
4 en 6 uuren. Van den 3 October tot 13 Maart, 'smorgens ten 5, 10 en n uuren en ten 12 uuren de Marktfchuit; 's Namiddags ten 2, 4 en 6 uuren. Ook alle dagen een Nacbtfchuit, 'savonds ten 11 uuren. Deeze vaart op de morgenfebuit van 4 uuren van Leyden, op den Haag, Delft en Rotterdam.
Van LEYDEN op
Amsterdam, de Marktfichuit alle dagen, des Zomers ten 6 en's Winters ten 4 uuren 'sNamiddags: deNachtfchuit ten 9 uuren , ook vaart des Zomers 'smorgens ten 11 uuren de Kaag.
OpHAARi.EMjVan den i4Maarttptden 2 October, s'morgeus ten half 4, half 7,9 en 11 uuren, 's Namiddags ten half 1, 2 , 4 en 6 uuren • de Marktfchuit ten 10 uuren, van den 3 October tot den 13 Maart *s morgens ten half 5 en 9 uuren, 's Namiddags gelyk als Zomers; de Nachtfchuit ten 11 uuren.
Op Gouda , 4 maal in de Week als: Woensdags, Donderdags ; Vrydags en Saturdags 's Middags ten 12 uuren een Schuit'.
Op's Hage en Delft, 'smorgens ten 4,6, 8 en half ïi uuren . 'sraniddags tqn half 1 j half 3 , 5 en kalf 7 uuren.
Op



C 43 )
Op Utrecht door Woerden, van den 15 October tot 15 Maart, smorgens ten 11 en s'avonds. ten 9 uuren, cn van don 15 Maart tot den 14 October 's morgens ten 9, 's namiddags ten half 1 en 's avonds ten 9 uuren.
Van 'sGRAVENHAGE op
Delft, alle uuren een Schuit yiie ver/a, dog vaart op het halfuur af.
Op Rotterdam, alle Middagen ' ten half 2 uuren een Marktfchuit.
OpLEYDEN, 's morgens ten 5,7, en half 11 uuren, 's namiddags ten half 1, half 3, half 5 cn half 7 uuren.
Op Haarle m, Vrydags'smorgens ten 3 uuren.
Op Amsterdam, alle middagen ten half 4uuren, de Marktfchuit.
Op Gouda, alle Dingsdagen 'smorgens ten o uuren.
"Op Utrecht ; alle Satur dagen namiddags ten 4 uuren.
Van ROTTERDAM op
Delft, van den 1 April tot den 30 Septembe •, alle uuren,'smorgens van 6 tot 'sayonls ten8üurcn een febuiten van
den



t
Jen i October tot den 31 Maart van
'smorgens ten 7 tot 'savonds ten 7 uuren en ten half 5 's morgens de Marktfchuit.
Van 't Tolhuis, aan de overzyde van de Maas , gaat in vreedens tyd alle dagen een Postwagen op Antwerpent en voorts door geheel Braband, van den i April tot den 20 September 's morgens ten 5uuren,de Vracht voor iederPerfoon met 25 Pond P»agagie/9 - 9. De Scheepen op Nymegen, Zeeland, Antwerpen en Bergen op den Zoom, vertrekken met de Eb en Vloed.
/
KOOPMANS BOODENS van AMSTERDAM op
Deventer,/) 'ngrdags ^n Vrydags. avonds met het fluiten der Boom, te jbevragen in de Warmoe sftraat, by de ■ Nieuwenbrugfteeg.
's Hertogenbosch, en omleg, gende Plaatfen, om de 14 dagen des Dingsdags, te bevragen aan 'tComptoir van ,s Hertogenbosch.
Tilisu rg,Gornichem,IIeusDsn, en omleggende Plaatfen, om Ce - : D ï*



^ 0^ }
<,* da«en, des Safurd&s avonds , tê UyrJinm 't bovengenoemde Comp-
t0v r i e s l a N d, Woensdags avonds vól het fluiten der Boom, te bevragen op de deAgterburgwal over deBrouwery
^ïtïX zK*Di**sdags<nFry. Jgs"avonden, te bevragen aan, het leeuwfche Pofl>Comptoir aan dc Bern s.
zutph.bn, int Vrydags avonden, vóór het fluiten der Boom te bevragen op de Fluweele Burgwal by ^gieTel.
D e u t e k o m, om de *4 ^agen met Brieven en Pakken , door Harderwyk S; Doesburg, te. bevragen in de Nieu-
Wfeenfe^^^^-« nonen veranderen, of eenige yeran-
ider overpeflagen te zyn , zo woidcn dezeWevriendelyk verzogt:, zulksaan den Drukker deezes bekend te maken, Ellende in 't vervolg naar genoegen veranderd worden*
S V



SPECIFICATIE
VAN HET
KLEINZEGEL.
Met de vyfde verhoginge , tot welke Prys dezelve worden verkogt.
i Zegel a 3 ft kost . f~ o: 5r»—
1 —— a 12 ft. —— 0:16: —
I a 15 ft. • i s o:-^
I a 24 ft. '1:11 : —
1 a 30 ft. —— 1:18:-—
1 a 48 ft. • 3: 2: —
1 • a 3 gl. • 3 :i7:~
, I —- a 4 gl. • 5: 1: —
1 —— a 6 gl. —— 7:12: —
1 a 8 gl. 10: 1: —
1 a 9 gl. i 11: 7: —
1 a 12 gl. —— 15: o: —
1 a 16 gl. > 20: o: —
1 a 18 gl. 22:10: —
I a 24 gl. —— 29:18
D % HUUR,



HUUR-CEDULLEN.
Van Huizen, Landen, Sehepenx,&.c. Alle de jaaren Huur by een gerekent. Bened. de sogl. op een 3 ft. Z. fo: 6 : o Van 50 gi. tot 100 6 lt. Z. 0:10:0 100 tot 20012 ft. Z. 0:17:0
200 ■ 60024. ft. Z. 1:12:0
600 1000 3gl-Z. 3*-i8:°
1000 • 2000 6g!.Z. 7:i4:°
2000 • 3000 3gl.Z.io: 4:°
5000 4000 I2gl Z.15: 3:0
4000 6000 i6gl. Z. 20: 6:0
6000 12000 18 gl. Z. 22: i4'°
12000 en daar bov^n 24 gl. Z. 30:2 :o De Huurders moeten hebben Copyeti van Huur Cedullen op een 6 ftuiv.Zegel, ten ware de Huur-Cedulle zelfs was op een 3 ftuiv- Zegel dan behoeft de Copye ook ni'-t hooger dan van 3 ftuiv. te zyn.
OBLIGATIE N~.
Tot — 100gl.opeen 3 ft,Z.fo:6 boven — 10c gl. tot 200 6 ft. Z.o:io boven — 200gl.tot600 i2lt.Z.o:i7 boven — 600 gl. tot 2000 24ft.Z. 1: ia • boven de 2000 gl. op een 48 ft. Z. 3:4 Obligatien van beleeniugen, met Borgtochten , Echte Luiden &g. geregukert. als boven,
O?



V 5S J
Op een Zegel van 12 ft. koft ƒ:19:0 Op een Zegel van 24 ft. — 1: 14: 0 Opjeen Zegel van 48 ft. —-3: 6:0 De Binnenlandfche WhTelbricven ea geaccepteerde Affignatien op tyd , moeten de Zegels gereguleerd worden, gelyk dé Qbligatien.
PO I, I S S E N van ASSURANTIE. Minder dan 200 gl. op 3ft.Z./o:3:8 van2oototond.5oogl. Öft.Z.o: 13:0 van5oototond.iooogl. 12 ft..Z.i:G:a van 1000 tot ond. 10000 gl. 2411. Z. 1:15 :o tri van iocoo.endaarbov. 48 ft. Z 3:7.0 25 Poüiïen a 3 ft. Z. kotten ƒ9:15,0
25 dito a 6 ft. Z: 14:5:0
25 dito a 12 ft. Z: 24:0:0.
" 25 dito a 24 ft. Z: 42: o :p
Alle Cognoflementen op Zegels van _3 ft«-koften ƒ o: 5: 8
C Ö~N T R~A CTTTE N.
De Minuten van Proteften, Infinuatien , Atteftatien, Certificatien,Procuratien adNegotia, Cbartepartyen, Bodemaryen, moeten zyn op een Zegel van 12 ftuiv. koft ƒ o: 16
Gedrukte Bodemary Brieven o: 18 Hier van zyn uitgezonderd de Minuten van Proteften van Wiflel. Zie de Ordonnantie Artikel óo.
Dj TRAtf-



TRANSPORTEN.
Van Obligatien, Actiën in de Ooft - en Weft-lndifche Coinpagnien, &c. .
Tot iooo gl. op een 24 ft. Z. ƒ1:11 boven 1000tot 2000 48 ft. — 3:2 boven 2000 tot 4000 3 e1* ~ 3 ! J7 boven 4000 tot 8coo 4 gl. — 5: I boven 8000 tot 12000 6 gl. — 7:13 boven 12000 tot 18000 9 gl. —11: 7 boven 18000 tot 25000 i2gl. —15:? boven 25000 tot 35000 16 gl. — 20: o boven 35000tot 50000 i8gl.— 22:10 boven de 50000 guldens 24 gl. — 29:18
Dog bet Zegefvan de Tranfporien van dt Actiën in de Oolt-Indifclie Compagnie zal worden gerekent naar het oud en origineel ingelegd Capitaal.
LEES-CEDULLEN.
By Begraaffenifleu en Bruiloften te gebruiken, voor die gegoed zyn tot 1000 gl. en daar bov. op 6 ft. Z. ƒ0:9 3000 gl,en daar bov. op I2ft.—'0:16 6000 gl. cn daar bov. op 24O:.—1 :ï 1 12000gl.en daarbov.op — 3: *7 25000 gl. en daar bov. op Ógl —7:12 400000 gl. en daar bov. op i2gl. — -i 5 •?



REKENINGEN.
VanalleDeeIaratien,Specificïtien,Ac1 vanbeftek,aanneemingeti v»n Werken enz. ten lallen van -m[3 de Steden, Collegien, Ambagten , Genchten cn andere Sociëteiten.
Van to tot bened.200 gkop een3it,Z.it.5 4oo gl. en daar boven 6 ft. 9 400 gl. en daar boven 12 ft. 16 1000 gl. en daar boven 24 ft. ƒ1:11
REQUESTEN.
Ordinaire Requcften aandeStaaten van IIollandjCecommitteerdeRaadenenz.* aan Burgemcefteren en Sclieepcn , Ooft cnW eft-IndifcheCompagnien,en alle andere Collegien, door één Sup. pliant geprefenteert, op een Zegel van 3 ft. kolt. ƒ o : 5 ft.
Dog door meer als een Suppliant, niet reprefenteerende één Perfoon, op een Zegel van 6 ft. ƒ o: 9 ft.
Extraordinaire , zie de Ordonnantie, Artikul 4 en 37.
De Minuten van alleKufting- Schulden Rentebrieven, minder bedragende dan
: iopogl.opeen24ft. Z^i: 11 boven de ióoo gl. op een 48 ft. Z. 3:
AI1&
\



fc^VSdcmnalcnverzogtenge.
decemeert zullen worden.
On eei Zegel van 3 gl- koft{-Un f
Da^onder zyn niet te <k demnatiën op eenige Judicieeie i«j myn en. .. __ : •■
bligauen SJicpeiVueuu ' t-cbapbileGoederen, tot
dezelve zal willen laaten drukken. auuv n„ PPn 7egel van 12. ft.
Mhiutenop ^tb*°^J^oSE fchreven, en met zyn.Naam en plaats daarin uitgedrukt, te wangen * de Sccretary dezer ftad.



C57)
Het Luiden der Poort-Klok van
AMSTERDAM.
't Verlangen.
Den 3 Feb.'s morg.ten óVsavonds ten k uur Den 24 dito ,'smorg. en ,'s av.ten haif6 uur Den i4.Maari,'s morg. een 5's av. ten 6 uur. Den 28 dito, smorg.als bov.,'sav.ten half» Den ioApr.,'sinorg.tenhalf5,'sav.ten7uur ' D™ fMdl^,'smorg- ^ bov.'s av.ten half 8 Den7Mei, smorg. ten4,'sav.ten8trur. NB. Van den 7 Mei tot den 8 Augustus bly. Jnu3? P°°rten Tnftaan to?'savondys bergen 3 a mede de Stads a*r"
Het Verkortin
Den 8 Aug.'smorg ten half 5,'s av. ten balfS
Sfn 2 s,morg-ten half6,'s av.tenhalf7 ï£ï 'u morg'a,s bov.'sav.tèn 6 uuV
Den 3O&, s morg. ten 6,'sav.tenhalf 6uur
Sfn ATdlt?' s m°rg ten half 7,'sav.ten5uur Den7Nov.'s morg.ten 7/s av.ten half |uur De maand December blyft als voorea.



REGISTER.
: De Almanach der dagen, met het op en ondergaan der Maan, benevens de "jaarmarkten en Kermisfen. De Eclipfen.
De vier getyden des Jaars. t De Zondags Letters, Zonnecirkel.
Het gulden getal, Epacta enz.
De Quatertempers.
Gedagcen over de oorzaak van de fcbbe en
vloed der Zee. Ceograpbifche Befchryving van vrankryk met een naaüwkeurig afgezet Landkaartje. • . ^SNaamlyst der voornaamfte, thans in leven zynde, Keizeren, Koningenen Vorsten van Europa. . • jH*
Befchryving van de thans regeerendePia■ neet venus. » • 39. Sterrekundige Aantekeningen over de Noorder Sterrebeelden. • 39» tooneiloefening, met twee keurig uitgevoerde Tooneelplaatjes.^ 45. Kort verhaal der oproerige bewegingen welke van de Jaaren 1444' tot 1754. m de Stad Amfterdam zyn voorgevallen, met vier keurige Vaderlandfche Histor.ieplaatjes. . . ^ • ; 58. Aamneikclyke gebeurteni$ten, zo ™<te



Landen van den Staat als elders voofgevallen. . . . ^
Verzameling van Puntfpreuken. . 85.
Verzameling der nleuwfte Arias. 8q.
Vertrek en aankomst der posten , Scheepen Schuiten en Koopmansboden 17.
Specificatie van het klein zegel. ni
Luiden der Poortklok. . . 57"
By den uitgeever dezes is onlangs van de Pers gekomen.
De verfcheidene Tydperken des Menfcbelyken levens gefchetst in een Zestal Redevoeringen overde Geboorte, Kindsheid yjvngelinqfchap. MarJyken, Ouderdom , Grysheid, en Dood. Voorgeleezen in de Maatfchappy der verdienften onder de Zinfpreuk Felix Meritis, Vergaderende binnenAmfterdam, door arend fokke, sz. Mede lid der zeiver Maatje happye , Hoofdlid yan het Amfteldamfche Dicht-en Letteroefenend Genootfchap, Lid van het Dicht Gekootfchap , Oefening kweekt kunst enz. 8vo.
zede- en dichtlievende mengelingen : beftaande in Redevoeringen en Gedjehten 3 waar achter Lykzctg 01 et Aionit»
na



tia 1iet Griekfche van Bion van Smyrna, met aanteekeningen. door denzelfden 8vo.
Neerlands Ratnpfpocd, klaagzang, door denzelfden in 8.yo. op best gr. med.Schryf£apier.
Catechismus derWeetenfchappen kunsten en fraaije Letteren uit de beste Schryvers byeenvergaderd 4de deel door denzelfden : behelzende, de onderwyzenie Godgeleerdheid, Troostende Godgeleerdheid^de weetenfchap des Kerkbeftiers, HetKerklykrecht, Kuop-Wisfel en Zee-recht Krygsrtcht Geneesmiddelen Qnateria mtdica) Kruid - kunde, Natuur en Volksrecht, Burgerlyke Bouwkunde, Kunst van opzeggen (Declamatie^) Danskunst, 8 vo. met fraai je Plaaten,onderwelkenuitmuntdeyy/£f«worden met derzei ver afmeetingen enby^zondere Cieraaden; zeer naauwkeurigin 't koper gebragt. Van de drievoorigedeelen alle met fraaije plaaten voorzien; zyn nog eenige Compleet te bekomen; het yfde deel is op de pers en zal eerst daags uitgegeeven worden.
G. Brender k Brandis, Vaderlandsch Kabinet van Koophandel, Landbouw Fabrieken enTafiquen met pl 8vpJ het tweede ftuk is op de pers.