1160
^^^^



K O R T E ,
,AENTEEKENIN.G 1
Wegens de opkomst, voortgang en • Bioey der beroemde KOOPSTAD
ROTTERDAM*
Derde Stuk*
Deeze aanteekeningen worden elk Jaar vervolgd.
Alles te famengefteld door den beroemde Miftorie Jchryver^
J: KORTEBRAND
TE ROTTERDAM,
. . -
Xe R O T T Ë R D A M,



K O R T E
. A £ IN T E È K E 'k$H G E-N •
der Stad
ROTTERDAM-
In het jaër igjo wierd de Toren door cenenhevigen ftorm uit den zuidwesten, met veel gekraek nog i% duimen i noordwaerd ovcrgedrongea en fton.41 toen 42-duimen icheef. In het jaer ' 1651 wierd 'er een nieuw fondement: ondergeheit, aen alle vier de hoeken veel breeder i>ui«enwaerd ui-gewerkt,', dit, gereed zyndeli«t nsen de hoogde' fyde van dén Toren toé lang neder*■ zakken tot de Toren weder recht lm het Loot itonri; hy is op den gtdnii omtrent voëtèn vierkant. . Van de oude Wetering , die nu het Slykvaertje genoemt. word, heb ik; aeenigu ©'«4e £chepspsWscvea gezien,,



deze woorden in ftonden, van huizen, die aen deoostzyde der DeliTchevaert Jn deze Stadgèftaen hebben.* ft rekkende voor, half uit der Stedevaert^ tot achter, half in de oude Wetering. Zie breder van de oude Sluis, onze vorigs Aenteêkening.
Weinig weken na dat Hoogheemraden van Schietend, ia het jaer de oude Sluis hadden afgekeurt ea vryheit gegeven om een gedeelte va^ de oude Wetering te dammen, oia do Kerk te verlengen, gaven 4e Heeren van Rotterdam aen hen vrydom vaa Accyns en Schot.
Indien men het Bagynhof onder de Kloosters wil tellen, is dat het altereerde dat hier ter Stede wierd gefticht, in het jaer 13;8 tusfeaen der Stedcvaert en oude Wetering, nu het Delf(chevaert? en Slykvaertje genormt» (trekkende van de zuidzyde der Gys* bert Jtoekelftcf g tot de aopr^zyde van A » de



de Bagyneftiaet, daerhet een ruime poort hiiê. De Gysbert Boekelfteeg; word in een Schepensbrief van het jaer li 60 zoo ai genoemt, die Briefis van een fiuis ftaende aen de zuidzyde van die (leeg, achter op dien Brief is by later tyde gefchreven: Joffer Amelis misfe, lager ftond: Het Conventhuis in H Bagynhof. Dus is die fteeg nu de Sellebroers- of Broederfteeg. Nog la- • ger ilond; Gyjehecht B&ckei'(keg, Lys-iet Pieten van Calys 15 blanken. Qp> een Brief van het jaer 1437 Hoeden 1 ^eze woorden: Bet zyn voorwaarde dat mtn-waskaerfen brane voor dehèy~Hge drievuldightit 9 ende geen adere \ Uaerfen envernJndert, dat bevelen wy ' by bdtre copftenijien den bagynen. In het jaer 1497 is in dit Bagynhof overleden Gcibrecht van Montfoort, outf' 123 jaren 5 maenden. In 't jaer 1576 > gaven de Meeren van Rotterdam sen' de Kerkmecstcran, ten behoeva der]
Krr-



kerke, het Bagvnhof, mits dat de •Kapel in esfe móest blyven fhcn, zonder die aftebreken , of te verkoopen. fZe ftaen 'er ook nog. De kerkmeeshers moesten on>k een ftraet door net IBaevnhof maken, die frcröra in bche-, ipensbrieven de Heereftraet genoamt 'word, thans heet ze het Bagynhof. Door het msken van die ftraet raekte de Bagynepoort weg, en voor de Kapel wierd een huis gebouwt dat met de Kapel veel jaren voor een Dnmtwinkel gedient heeft. Aen de noord* zyde in de Kapel is een vierkante Karaerdie de Beyer heet, aen de zuiizyde gaet men voorby dien Beyer m het Koor, dat een Kookkenkeutje is, de Kapel is 29 en 1 half voet lang, (#ïq en 1 half voet breet. Thans behoort ze in eigendom aen de Bsnk van Leening dezer Stad.
Het onzer Vrouwenhuis, was geen oud Wyfieshuis-, rcaerhetwas eencnA 3 zer



lieve Vrouwenhuis, zoo als men toen i ïprak; in de Keur van het jaer 1430) voor de beëedigde Sluisdieper van het: Heemraedfchad van Sehieiand, wordl 'er van de Zegwaerdfche Sluis, die: aen de westzyde der dubbelde Sluis i ten weste der Korenbeurs legt, gezegt, dat hy die moest diepen, ook de Vlieten killen tot onzer Vrouwenhuis toe,, in het Westaieuweland, dac voor Pie-ter Godingershuis ftaet; van den hoek; van het meüwelandaf, 12 roeden gemeten,, Dus (toni dit Huis in het: Westnieuweland» het komt my voor? dat het aen de Broederen en Zusteren 1 van onze lieve Vrouwe van Kannel behoort heeft 9 zyode een Geestelyki Gilde. Het is waerfchyuelyk vernielt! door dea grooten brand van het jaeri
Het is duister waer en wanneer heti Minne- of Minderbroeders Klooster hier gedicht is 3 fowtoigcu melden ia het
jaeri



iaer tiat, anderen (lellen iJ-44- Ik oordeel dat het geftaen heek op de oostzyde van de Delfichevaert, een weinig benoordede B-roede/iteeg, daer dos een naeuwfteegje en open plaetsjc is. DeMinnebroeders wierdenm Holland Graeuwe Monniken * en later Obiervanten, genoemt, zy mochten geen goederen heb&eu, maer moesten van den Bedelzak leven; se worden pikzwart uitgefchildert; onderhen was de beroemde Brugman, van wlen nog l^t fpreekwoord is: al kunde gy pra~ ten als Brugman. Dus Wisten ook do Minnebroeders in Amfterdarn te praten.
H-t Sellebroers- of Alexianen Klooster is gefticht in het jaer 14*^ aen de noordzyde van de Gysberc Boekeiieeg, die na dezen tyd de SeUe-öf broeder (teeg genoemt word. Deze Kioosterliagen wierden gebiülkt om op de zieken te pasfen cn de dolden te begraven , stoo als ze nog in de A 4 ^n-



^en der R oomsgegezinden doen. Ook moesten zy op de menfchen pasfen i die met de Pest beimet waren, Hierin mochten zy onder de Gemeente: niet in de Kerk koomen; men vind te; Amflerdam, in de oude Kerk, nog; een hangkamertje daer zy kwamen,, •m de Mis en Predicaticn te hooren.. Jriet komt myvoor dat de Seliebroera? hier ter Stede de jeagd ook de La- ■ tynfche tael zullen gcieert hebben,, maer dat ze in ty4 van Pest dan geen 1 Leerlmgen zullen onderwezen hebben; i echter heb ik de benaming van ReótO' ren Schoolmeesters niet vroeger aenge-troffen dan het jaer 1570", la het jaer: Ï592 wiexd 'er een gedeelte van ditt Klooster, aen de westzyde,.in eeni Latynfche- of -Erasmiaenlche School,! verandert, en in het jaer 1603, aeni de noordzyde der plaets, een nieuw < "Woonhuis voor den .Rector gebouwt;, in het jaer 1726is de oude póórt, daer:
het



toet borstbeeld boven ftond, afgebro. ken, en een veel grooter poort gemaekt. In het jaer 1752 ishet Latywfche Schooi en Woonhuis geheel nieuw ■bebouwt.
Het Klooster der Dominikanen of Preekheeren, ook wel Jakobynen genoemt, heeft zyn eerfte beginzel van een man die in het jaer 1393 hier ter :Stede woonde, en een-Kapel en Gasthuis wilde bouwen; in het jaer 1404 gaf dan deze Jan Dirks zoon een Kspel ten Huis ftaende in de Lombertftraet, ;op den zuidwesthoek van de Kalverftraat, aen de Jakobynen, die nu en .dan in Rotterdam kwamen preken , maer die Kapel en hen Huis waren ivoor een Klooster. In het jaer 1444 ! Jfwamen de Preekheeren hier ter woon, 'en bouwde een zeergroot Klooster op het Oosteinde, aen de noordzyde van de Hoogftraet; in een Brief van het jaer 1453 word het gsrioemt, bet Kon* ,A 5 vent



der Ohfervante Predikaren Oerde, Dit' Klooster nam in vermogen zoo ftertó toe, dat het hondert SelJeo had, en een zomer-en winter Eetzael. Bet trotsheit der Preekheeren nam zoodanig toe, dat ze de Rotterdamfche Prks^ ter die 300 gulden 'sjaarshad, als hyy zelfden dienst deed8 of *oo gulden,) als hy zulks door een ander liet doen, rikt weinig benadeelden, zy wisten by Bruiloften en Doodmalen , hun voordeel zoo wel waer te nemen, dat Jer. nog een fpreekwoord van over is; Het zy vreugd of rouw het valt dém Pa$p in de mouw. Dit baerde grooti verfchü tusfehen den Priester en de: Preekheeren, dat eiodeiyk in hetjaerr 1^73 uoor de Heeren van de Regeer riag wierd, met een fchrrftelyk Verdrag, vereffent» De Kerk der Preek* heeren rtond recht voor het Kerkhof,, daer naderhand de Gefchurgietery was, en nu ae Brouwery van deriL$euwmet
dei
1
.1



1de Staf is. Het Kerkhof, dat er nog is, had aen de oostzyde: een' ruimen Vyver, die by later tyde gedamt is, en daer de Vyverfteeg heur naem nog van ontleent, meer oostwaerd was een groote Boomgaerd, dit alles tlrekte zich uit tot aen de oude ftads Vest, Idaer nu de lange Warande is, maerna idat de Stad, in het jaer 1490, verikleent wierd, is daer veel vanafgeüi®iden en buiten geratkt. Dit Klooster is door den gtO Jten brand van het jaer 11-63, geheel vernielt. In \ voigende jaer begon men voor-de Predikheeren een Kapelletje, met een klein Torentje te bouwen,, en aen de oostzydé, in Jiet jaer 1565, een Kamer laags de 'ftraet, zoo als nog te zien is, aen etii Kitten fteen daer met zwarte i^uere* 'dit jaartal op getleld is, Philip de Tiweede, Koning van Spanje en Graef ,van Holland, Haf in het jaer 1566 , tot opbouw van di: KJogwer, 75 guiCe
en



en het volgende jaer ook zro Veel lm het jaer 1576 weri het gemelde Kapelletje gereed geraaekt voor een ingang van het ftads Gasthuis, men ziet 'en nog eenige Nisfen daer beelden in^e-1 ftaen hebben, in het jaer 1Ö04 is 'er de tegenwoordige Toren opgemiekt, met een Uurwerk en Slagklok. Maet of men de zieken uit het Stadhuis ot Anthoni Gasthuis hier gebrag't heeft, is m.y niet gebleken*
In het jaer 1460 werd het Klooster van fint Aecht gedicht, voorde Zus-s ters vm, fint Augusty*, zy wierderi gemeenlyk de witte Zusterkens geheet ten, 't ftrekte zich uit, met der Zus< teren Veld-en Lieskamp, van dewestt zyde der Westewagenftraet tomende noordzyde der Leeuwenftraet ftonden;, tot aen de Zuid-Raemfingel, daer nu de Hof en Halve-maenitraet zyn, der witte Zustren Kerk, ftond aen de zuid zyde, daer nu de Vierwindeftraet is \
in



:n bet jaer .1471. gaf Wouter Dirkfe *;oor zyne geproffesfide Dochter Lysoet, op afrekening voor 4e helft van leur Moeders bewys, aen dit Klooster zier Margen lands, leggende *en de cuidzyde van Boekelsdyk, en op die wys heeft dit Klooster verfcheiden Lanien langs de Kruiskade gekregen , in iet jaer 1560 kogt de Heer Mattys Öark» ftads Geheimfchry ver der Zustren Veld-en Lieskarnp, en in het jaer 1564 kogt de Heer Bark nog eeiig Land van dit Klooster, mits dat de witte Zusters heure Kerkekamer, die bp dien grond ftond, zouden laten afbreken binnen anderhalf jaer, of zoo veel eerder als het haer beliefden. De Heer Baek liet hier een Tuin of Hof planten, daer de Hofllraet dien naem Slbg van draegt. In het jaer 1576 gaven de Heeren van Eotterdam dit klootter met al zy» Landeryen aen de Heeren Kerkneesttren 9 doek de Kerk der
witte



witte Zusteren en Huisken van dent Heer Bark, zouden voor het Werk< huis zyn. In het jaer 1578 zyn de; Wceskinders, uithet oude Weeshuis,' dar op de Hoogftraet ftond, daer nu: èt Weeztftraat is, in de Kerk der witte: Zusteren, in de We«tewageftraet,©ver^egien, en zyn daer'gebleven tott 1598, toen zyn 'er 125 Weeskinderen! Hl het Anna Zusterhuis by de Goudfche; F-oort^overgebragt, en de Kerk den witte Zusieren is daer na afgebroken,, en op dien grond zyn burgerhuizen gev bouwt. De leste witte Zuster is^int het jaer 1623 overleden.
Men vind niet waer es wanneer hetl Klooster der beflotene Zusteren hieri ter S'ede geftichtis,- echter is het zeker, dat het 'er al voor het jaer 1425; geweest is, wyl Vrouw Jacoba, Gra* vin van Holland, met met haren Neef, Hertog Philip van Bourgondien , ini •orlog zynde, om binnen Gouda des;
te 'i



:e veiliger te wez*n , den IJsfeldyk iad latee doorfteken, hier dqor waren deze Zusters zoo verarmt, dat ze 3e jaerlykfche rente van twee Nobeèn aen dien Hertog niet konden betaen, zoo dat de Hertog in het gemelde laer die Zusters , voor de vier volgende (aren, daer van vry verklaerde.
In het jaer 1408 wierd het Klooster Jergraeuwe Zusteren van lint A^niet eeftiéht, daer nu de nieuwe Markt is, jit was zulk een aenzienelyk gebouw, lat '*er de Staten van Holland ver.cheiden malen vergadert zyn geween 'r lit Klooster had aen de oostzyde van de Boterflöot een Kerk van bontrent joo voeteti lang ef* 34. voeten bree i, «ynde geweest het. rmddehïe gedeelte 'win de Frinfche Kerk, dat ia het jaer ï?37 afgebroken en geheel vernieuwt is.> het Kerkhof ftrekte zich uit, daer au de Prinfeftraet is van de Kerk tot au de -Meereen' Pannekoektraet, tus-
fchea



fciien de huizen van de Botei floot en en Pannekoekftraet. Toen de Spanjaerds in het jaer i^fLefden belegerden, zyn in dit Klooster de Prins van Oranje, de Staten van Holland, de Admirsel Lodewyk Boizot, en andere Zeeraden vergadert geweest, hier door kreeg het den naem van Admiraliteit* of Prinfenhof. Hier wierd befloten om Leiden te ontzetten, de Maesdyk door te fteken en de Sluizen te openen. Öaeröp wierden 'er 16 gaten in den Dyk gemaekt; tusfehen het Slot Kapelle en de Oostpoort, ook nog een groot gat in de bogt by Schooaderloo, daer het meeste water doorliep, om dat de opkomende vloed daer recht inftroomde.
(Het Vervolg aanflaande Jaar^)