BESCHRYviNO X' VAN DE PROVINCIE VAII ü t r e c h t —k '^Wwjf/h DIRK KEfliJNJC  BE S CHRYVING; VA N DE F R: O AT I N C I E van-: 10 t r e q h t. T"\eze Provincie, ook bet S':i ht of Blsi*/--'dom vai>-Utrecht genaam 1, legt ge-' ïiCwgznnm w' h midden der zjven vciee» aigde Lanifphappen. m em aangename Landftreek|,,. hebbende dowgaans een. vruchtbare»etiov-& « cm /e«ffèb-on Bouwen Wciland.^y wor&hefpoelJ, door de RU' vieren de Leek, o,f Neder Rhyn, den Ysfe),. êe. Vecht en |e Eern. Zy grenst ten Ooïlen aan Gelderkftd , fen Zuiden, Noorden en Tgfojm aaitiipilaiKU Hen ander Ajjteux; daiiZG'-le'paald word ten Nofcrdefci dopr het G^ai^apiHollaml.eA.de ^ui" r-  e i ten Weden weder door Holland. SB YsfèilW Uuur(led^Montfoo;t : a!s dat van Abcoude v f MATe!!> 5 va" «beland en van VVyk'. Momfbow» ' fc H&te'?,?.^ Utrecht i  nmrde Sif.d, gelegen op den midde'nroom van den Rbyn,en tusfc5 en <$e irterfte paaien en Icheidinge van Duitlehland en WnUchland. Ten ryde Her Ron"-rxn is zy reeds, zo niet .n de gedaante van een bemuurde Stad, ten mirfte niet verfcbeidè Cafha, Legerplaatzm en Blokhuizen, tegen den gedü|*wgéfl san- en inval der *yanden, gefterKt en voorzien geweest. Het wcik men inzonderheid afleid uit de onderaardfciie en uitgegraa.ven overblyfzelen, op ve-le plaatzen m deeze Stad te vinden , als mede uit de oude fondamenten en reiiquiën, by de Romeinen nage-i laaten, betraande in kunftsge en roode aarde gebakkene Potten enz, Altaarfteènen met Roomfche opichriften ; en wel vournamt-utlyk in veele gouue, zilverc en koopere Penningen der eerfte Roomfche Keizers , doch by uttllekendheid van de Antonvnen; waarom fommige n'e < ngerymde ienryvers, gelooid hebben, uat deze Stad ewiyds Antonina genaamd en van  van zeker Romeinsch Raadsheer Anro r is die voor di dwin|Wiï% van Nero der. waards vluchtte, gedicht is. Doch - lS betrek met toelaateude, om nopens den oorfprong van de Stad Utrecht , haare benaaming, gelegenheid aan den ouJen Knyn, Hiftone van haare verwoesting. Oorlogen enz., ons breeder uit te laten, zullen wy alleenlyk nog zeggen, dat wy ymden, dat ze ij den jare 230 bemuurc is; dat ze voor dezen Trajeétom Vetuot, Autrecht, of Oudrecht, en 11a de bS ttuunn? Trajecïuni Novum, Nutrech » dat is Wm Trecht genaamd was „ ca zedert in Utrecht veranderd is,- dai ze van de Noormannen eindelyk vernield en verorand «dpd.; dat ze in den jare 718 door CI.Harius den iv. Koning de? Franken weder gebouwd is, en dat de ifsictiop baldericus dezelve in 't i'aar 0*4 S00t'€n me£ cm Muur «SK^ A 3 Kïi?cT  Keizer 'Carel de v. waerelulyk "Kter >. van Onecht g. worden zynde, liet kort , daar na her vermaarde Kafteel in die ftad bouwen, en noemde het zelve Vredenburg, om dat by het Kafteel van Vreeland hebbende doen al'breeken, met die bouwftoffe dit Kafteel liet opbouwen. Hetzelve is in den jaare 1577? djor de 'Utrechtfche Burgery, ter oorzaak van deïï overlast, door de Spanjaarden, die daar binnen lagen, geleden, en zo men , verhaald, aangevoerd door Gathanna van Leemput, in de wandeling Iryn van Li open. genaamd , afgebrooken en vers woest. Vermits deze tfad, om tot den laater - tvd te komen, opgepropt is met KerkcJ, Kloofters, Ap:dyen en Gast - of Godshuizen . zullen wy alleen eenige derzelven aannaaien, en onzen Lezer voorts wyzeii naar den Heer Antomus Mattheus , die 'er een geheel Boek van gefchreeven heeft. , ^M,  Tegenwoordig zyri 'er negenr;Kerkén « T V?h de GeTeformeer^GoïdSt geoeffend word, als zeven voor de Ne- derduuichjn ,-ééu voor de Franlenen en één voor de Engelfchén. ^ Behalven deve is er eén Luterfche , één RemonftW nfn d /Ch-?0nfte Toorens en kérken. Onder zy? ™ede voor! tfeffdyk. De Domkerk is de Hoofdwet k , ter eere-van'Sr. Maarten, Patroon van Utrecht, gedicht, en wel zo men meent, in fare 86o door Ko- ning  ftfaff Dagctet den ï* De gemelde Bisschop Ba Iderik , die van oitf tot 977 geregeerd , en de Stad vergroot heeft, zou deze Kerk herbouwd, en Adelbold dezelve Qrnttent her jaar 1015 vernieuwd lieb&en ; gelyk Bisfcbop Hennk van Vim anden zulks in 't jaar 1224 gedaan heeft. > an dien tyd af is ze zo gebleven tot clen jare 1674In;welk^'aar, in.'t begin, van de. maand Augntfus, een zwaa? en donker weer ontftond, des avonds tusfchen 7 en 8 upren , gevolgt van een felle Orkaan, die binnen een groot half uur het zydelings muurwerk der Kerke, tot byna aan't Koor,.nederwierp, Het gedruis en geweld dat de winden maak* ten 1 was zodanig, dat men hooren noch zien konde, wat 'er viel of'gevaüen was, voor dat het weer na een'half uur bedaarde; toen zag men de Domkerk aan den Zuidkant naar 't Noorden meer dan half nederleggen ; wyders de uitermaten fchoone fteile Torenfpits van St. Jacobs Kerk,  Kerk, met het fraaife Kfokkefpel daarin, ref aarde geveld ; nog de Torens m vericheide Kerken, als vm de Pieterskerk ftwee, van de Pauwels ook twee:.voorts veele gebouwen , dsir Utrecht wel eer dapperi op praalde* onder de voet. Het Iprentje met het Khkkef'pel op Sr. Ni-, colaas - Kerk blee ven {taan, doch defpiis; van: den anderen Tooren, daarnaast, wierd neéfgeveld;; gelyk meest alle Kerken en 1 poreus veel Ichade leden ;* ook zag-men een meemgte gevels, daken, molens en bomen ter aarde ieseen, en nauwlyks een huis, dat niet.beWdigd: ■ Ook is nog merkwaardig de St. Ma- . «en-Kefk , in den jare iöo> van Bisfchop Koenraad geftich» , op de ftalhanfchS We , en van Keizer Henrik den IV. JVKelyk met iukomftvn beêfftiid. Zv , hxk nog in fófer tyden twee Torens Ü l «ad, meelt , van .Duivenfteen gebouwd, A 5 die.  die deze Kerk en de Stad niet weinig verfierden ; maar die, om dat ze bouwvallig waren, of om andere redenen, toe den grond toe afgebroken zyn. Ook is deze Kerk aan de Weftzyde, daar de Torens gedaan hebben , naderhand omtrent ao voeten ingetrokken en korter - gemaakt. Men vind opeen Pylaarbinnen deze Kerk een zwaare Stier flaan , met een Latynfch byfchriftj'c welk in'tNederduiifch zegt: Nakomeling vertel dit vry, tyd in tyd uit, . 1 Dees Zuil flaat hier gevest met Osfenhuid op huid. Ja zelfs men wil, dat deze Kerk op een' grond, zo vol Wellen zou zyn ge* bouwd, dat men 'er naüwlyks mede kon te recht raken; gelyk het dan nog heden voor een fpreukje flrekt, dat die Kerk daar is komen aandryven, het welk in zeekeren-zin ook waar is; wan^ de du rf-  'duiftteen of tuffteen, waar van ze ge» bouwd is, kwam te fcheep den Rbyn of Rhoer af tot Utrecht aandryven. Onder andere was 'er eene Wel die niet te dempen noch te floppen was, zo dat 'er veel geld belooft wierd aan die haar floppen kon. Een zeker Man zou dat mid* del uitgevonden , en met zyne Vrouw en Zoontje praatende gezegt hebben, hoe by het uitgevonden had. £en looze Paap die het kind vry veel, en toen nog meerder aanhaalde, om dat hy gehoord had, dat de Vader een middel tot demping van de Wel had uitgevonden , vraagde het kind uit, en verflaan hebbende dat zyn vader van gezoute Osfenhuiden gefproken had, ging hy heenen en wees het middel aan. De vader zich dus van de be-s looning verftceken ziende, en hoorende dat hét door zyn zoon was uitgekomen, 2ou in. zyn gramfchap het kind doodgefligen hebben» Doch fchoon dit in 't breede  breede met Latyufche vaerzen tegen over het Choor aan beide de PyJaren te leezeu is, word 'er echter weinig geloof aan* geöagen. Wyders zyn nog de ongenoemde Kerken de Buurkerk, de GeertruideKerk en de Si. Katharine-Kerk. De overige. Kloofters; Kon ven ten en Kerken zyn meest alle tot andere gebruiken veranderd* i Nog zyn 'er in de ftad, benalven het Bislchops-Hofv by den: Dom fhande, daar die Prelaat wel eer tfa Hof hield, zeer deftige en heerlvke hn^en , als bet Duitfchen - Huis, eene Vórftdyfce \Vm* ning en Hof voor < ie van de RüderOrde van onze Lieve Vrouwe van |e« rufalem, begonnen in *t j.iar iió i en in t jaariioo onder Paus Cdeftnu* den lil. en Keizer Henrik den V. bevestigd 3 daar in  3n hebben gemeenlyk de Land- en Huiscommandeurs van gemelde RidderfchaB bun verblyf en Hof. »"««"icnap mnn?LZ/n„,'p binnen Utrecht de Com- al, kalleden, vmd men 'er ook, teveel £ H d, LIS" 3 en Jie te vind;n heer IW, rrrjTn" *»' *** .ne.r uooth. Uit deze hu zen. dk- Am meest a)le kanteelen en mu"k ■met fchietfiaten hebben, wierd SS * H«*% Kabeljlu*fcl,e ' e* a " ËSFtt" !?" di» tyd helft fo* fm A{ilmnas de iv., daar een huis laten  laten bouwen, dat nop; heden den ïr.am' van Paus -Huizen voerd ; hoewei dat huis door hem langen tyd te vooren , eer hy tot de Pausfelyke waardigheid geftegen was* gebouwd is. , Waariyk een hoog achtbaar teken van oude def* tgheid en deftige oudheid der ftad Utrecht, waar uit ook de rrieelïe Edelen des Lands g:fp:oten zyn. . De Akademie der ftad zet haar geen kleinen luifter by. Men heeft al in de zestiende Eeuw in ernftige over-.vegings genomen om in deze ftad , die ais van de'natuur daar toe gefchikt fcheen, eene Akademie op te rechten. ■ Paus Adriaaa de vi. heeft toen dien toeleg ai gehad, om daar door zyne Geboortestad vermaard te makeiu - In het .jaar 1580 is dk werk wederom op.de baan gcbiagt + doch als vooreu biyyen ftébken." Eindelyk heeft deMagiüiraat der ftad, na dat de twee voorzittende leden der Staten het van  van de hand gewezen hadden , of ten > «mffen (air heenen helden, om de Aka- demte te Amersfoort op te rechten, een llluüre School in Y aar 1654 opgerecht, en daar mtor Profesfor beroept G ^ bertus Voetius. in, de Theologie', Arnomusi MMthciw in de Rechten* Antonrus s ^nnhus m de Hiflorfeüj in'de Latvn- . JUiê en Gnekfche Taaien, juftus Lv, mnde(Ph5Ioj;oPhie aenricus Re- 1 gnerios. De Inwydïn* gefchiedde den iUft deS J?ars1 ' env^ School weid geopend fdoor, een, Redevoering van den Heer Joan van der ^yooort Secretaris deezer Stad. Maar dóór den ' ferooten toeloop van Studenten, is-irY pu i 636 deeze IHuftre Schoo e>ej" n! frd m een Akademie, by Octrnov van Kl? C i en de Akademie-is iVe- pren- Gysbert van der: HookPen Dr5: denfc  derik van Veldhuizen, met zeer grocte nlechtigheid , waar by veele hooge en laage Srandsperf >onen zich lieten vinden. De S'ad Utrecht heeft ook vry groo. ten naam en lanter gekreeg;n, door de cmderhaud Inuen en ft fluiun van den Vreet tu^chen^de1 Kroon van Frankiyk en de -hooee 'Bond^no-Men , utotfm* dero den Keizer, die den i^April des lnais des nachts wierd getekend, en de vUwaard.n daar vm dien zeiven morsen nog 'naar «'den :Haage door 'OöS Gevoln achtten uer VredehandelingL aan dc Alsemeene Staa^en overgeLaden. De vergadering der Hooge Afne 'rteu tot dit heifcaam 'Vredewerk was in "het Stadhuis, dat daar toe in het byzonder naai vereisen wierd vervaardigd , het wek op «e -plaats-of het voorplein, wegens de%roote menigte der Koetzen li pracht^ rtoet der 'bedienden, by elke verëadeung, een grootseh en vermag  den def GezanSf» ™ml by het fcheiKoets tredeXVvnMl!l,eer ^ den Juifler zyner S TT" ftaat door de. Veel voorden nen in \ gemeen rL 60^ de %«ereuït de.en Vrede'h,^e!"ders en B"Ws, door 't verrt r vVn K^etrokken^ naamelyk 't veSuurpn P a?ren.a,s voorde aanzienlykftfH,ze**JL" mmei1 vaa de volle waarde door £ van veeJe rende den Vrede-banL TV> Seduu. dJen tyd in de gebouwen I r?edert iêrooteJyksis verbeid. HüUeu gffeegen, waar fant**Jhfr,yk^den wa-  I^npadt, Hooge en La?|e\. c y| aan «ie Leek., vejlaten. ' Zt.mmi^ ««ven  ««' vee/ fe** S* Momfoon fce.fr melde B&?n ,n - ■-te" minfle dat « teen bouw, *^;lJ4******ffi té* tot eene&mi' «wff ^'V* «raven van Montfóan „ ieefcn of C ma«r als eindelv " genoem,i ««fel «  „ileo het zelve in >t Jaar 1648 «tkogt S„ dè Betten Staaten van Utrecht. De Spanjaarden pionderden en vMWoete wreek" over den hoon , ü.en ynneer f3nêÊ" X lo ópXên ; en in ze «ut belef ™°e"™en de Franfcben dit f1 ,f fn be^tTeBeten het Kafteel Steeoje m oe^n * fpruigen. Hier was in de % Collegiale Kerk. deweUe ^ ter e,re van Sr. Jan,j D M Kanunniken op S"^f Jduitsch KoorMemorias, en in t^derou ^k heetel) genoemd^ .« eene in **W elLVvan het Oude Mannenhü.s,  aery geoad, behoorende onder de Ba've ^t. E=indelyk moeten wy nog tepiaats is geweest van de» beroemen Lambertus Hortenfius. "eroemdui Nn^Ën1 Kwa»iM van Emeland, ten ^oorden van Utrecht gdeeaen heefr "n ö^tlrP" 'S \ea aanname Stad, ten opzichte van haare legain» , doch t?4W""Ide£e,ve gedicht isg, kan n, n melden ■™ "««*«»Wen „iet Het ,s mee te min zeefeer, dé va" Keizer rl? ifl eeu Bsief van «.eizer Coenraad van den lare io^K en vanBernaldns, Bisfchop van UtJech I fj . fvan I0ds> daar zy de Tien'' ba^dZft M°" Je™elden. Nadcrnand heeft B^fchop Öemife van Vvanden ?aa Schepenen, Raaden en geroeene bu" c 3 ge-  Amerafoordêifr de Heerevaan>n ?n eene beede van 10 panden UUgen, wanneer %g*«5^SS footld^*«»sS Stad enbyzonatre ReSeeniJ^_n yvn btad zon gemaakt hebben. In ,r w ,s6i is de Stad aan eene In t jaar 1501 nieuwe muur .vdemtgeiegt en ma een.»» ^.^ SftnjP' ^X"'^ eenwkkelyke es  Guitige Huizen voorden. De "Brouwt ryen ?y i 'er ondstyds meenigvulfg geweest, want men leest in een o-id &m gias dar er 3*0 geweest zyn, ]a >tmii}m &n*m ae Stad ftaan twee -voornaam* ÊSfei^^i^ d<~, groot[te m "c *■ J24b volbouwd, en door Bisfchop Otto h aanISt' J0risS^yd is, We is m 'c har 1340 afgebrand , mxn w^uer opgetimmerd. Zy was van een Parpchiaie -tot een Kollegiale-Kerk verbeven door Btfchop Jan van Diest. M% Ê^iP%- Ve tweede Kerk w<*s aan frhn^^raagd toeSewvd, en met een i'ictiooüe i oren vercierd, No? z"n bW i:veeJe KJooflers gewast, d^tbaCnS toSttazen enz. gebruikt worden;, geiyk er een tor de St is ia" . pen, aan ,1p X1** ftflf*  een hoogen heuvel, op de grenzen van Gelderland, geleegem Dit is mede een oude Plaats, die met haare omleggende L uui^reek van ouds byzowdcre Heereri or'Graaveu heeft gehad, die ook de byiKuim van Rheenen of Rienen voerden, De. isatfie van dezen,is. geweest Gade* 'ÏMm van Rheenen, Bïsfchop van Utrcht* s mt de?e Siad met vee! andere goe ie^ea a*an de Kerk van Utrecht heelt gvfdionRèii, en ir 1178 geftorven is, In't Jaar 1 ; heeft Bisfchop Jm van Arkel de Stad met eëne Munr laten omringen , ot ?ten mlnfte met nieowe Werken ^verfterkr, De verdrereveri Koning van Bohemen en, Km vorst van den Palts, Frederik de V., kwam in't Jaar 1621 in deeze Stad zyn verblyf nemen, na dat hy door de alg& törWïte Staaten in hunne befcherming was. igmomen. De Kerk van Rheenen is een oer oudfteri van het Sticht van Utrecht, .en al voor de elfde eeuw gebouwd ge- Tot  Wat dceze Kerk was in de bygeloo* -vige ryden een groote teebop vau meitichen, die een zeere Keel hadden, komende in dezelve hunne gebeden doen, om daar' van verlost te worden. Op de Kerk ftaat een zeer hooge Tooren, met ■een kundig Uurwerk en Kiokflag daar m, zynde volbouwd in den Jare ifSi* Buiten de Poort van Rheenen op den weg naar Wageningeo , is een kleine i ber^j rondsom met boomen beplant, waarop eertydaeene Kapel beaft geltaan, i-aan St. Gnnera, Maagden Martelaresfe, rt02gewyd. Deeze Kapel was van ouds 'Wji-maard door de menigvuldige Beedepaartet, dewelke van «de Roomfchen gog tegenwoordig daarheen gedaan worgen; Nog Jegt 'er digt by^ deeze Stad pen berg, genaamd Heinenberg, die zy« ;nen naarü waarfehynlyk van eenen Hay'ttio . fleer van die plaats, gefereegen nedt, Oeeze berg is vermaard door de ne-  nederlage, welke de GeMerfchen aldaar hebben geleeden in den Jaare ï\9\\ . . Zie daar de Heerlvkheid, of bet Sticht van Utrecht, zoo kort en zaaklyk befchreeveti als mooglyk was. De Dorpen in deeze Provimie zyn de volgende: A Aa, of Ter Ja, aan de Vecht, in \t Sticht. Abkoude- of M^Khi»' Sticht, aan de Trekvaart. M™-** ïuiten Utrecht , een Buurt. AchtMven Buurt in 't Spicht. Achmenhoven, vr>« Heerlykheid in dito. Amermigen, aan den Rbyn, in dito. Ankeveen, In dito, Baam, of Baarne\in ^^t^M brug, ook Baambrug, makende met Abkoude een JmbaclHsbetrlykbeuL Bildt, in H Overkwartier. Blauwkapel, m t Sticht. Breukelw, aan de Veéu Uren-  iXtlêveen, landwaard in, acbier het va. rtge* Eunmk* in't Overkwartter. BunJcboten, tn Eemland C» Demmerik, eertyds Deenemarken, in tNederkwartier. Doorn, in H Sticht • Driebergen, in dito. ™cbu £. , „j?T' °-k R*mh™gge, w Sticht. Em. menes, m Eemland. Q iftf Göv, f» H Overkwartier. De Haar, in 't Neder-Sticht. Har,. ft»a , Hooge Heerlykheid in % Stic% Jutphaas, aan de Vaart/en Rkyn> Kamerik, in't Neder kwartier, Baauw Ka*  KcMle , in 8 hanevorcekr sj,rt mm MmfarU Kokmgen, m >t <:ticbt. Korthorf, in % N? dirkwaf ■ tier. Koten , of Koot en, in t Sticht* Kudelftesrt, H&riykhvta x tag Saclits ■ m hd'f HdUuiés. Neder- en Ovor - Langebroek, beide in i Sticto-* Lcmgmh, WMt$&*& ?wn <** Leek. Willige Lanserak; in ;< *WwM luiten Schoenhoven* Lcer/mn. ü} » Ovp kwartier, heusden; non €e Jenden, ook Leden jn Liendcn in't inent mr.Rwnm.. Linjchotm in f ïtwvï* hy Wesnhn. Locidrccht, m duo. Ufr pik, in den Lfyik&vmürxU Maarfin, in *t Ntüerkwuriier. Maarfevee-n, indito,. St MarUnsayk^m | Sticht. Mieren r o/ |flfcrh(nr~ifi 'tSiicbt. 0c$%&èm  O. ■Beyarskooji, Buurt ih $ Stirlt ndS. * Scbalkwyk, aaneen Lekkevdyk. Tbamen in >t Tsilderkwanier 9*! Tul aan Waal, in VMwrn, in *tStü.htyaanchn An;gu Vechten , in 't Overkwartièr ook Y Rbeenfcbe fef rehbmzm Buurt in dito. MÈl^ ï Sim* " te  f Werkhoven, in't Over'kwartier. Westbroek in 't Nederkwartier. Wdus , of Wilnis, in't Sticht. Woudenberg, m Eenlar.d. Z> Zegveld , in 't Nederkwartier. Zegyel.erkroek « in dito. Zevenhoven, Buurt in dito Zevenhu'zen, Buurt in Eemland. Zmt.il Amersfoort. Zoe^tdyk, "Buurt en Lusthuis by dito. Zuilen, ta H Sticht, aan de Vecht> Zeist, tn t Q ysr kwartier* E I 9 N o D E.