C 21






JOHANNA GR.AY,
E N
DOLSEY en AMELIA.






JOHANNA GRAY,
TREURSPEL,
door
PETRONELLA MOENS. E N
DOLSEY en AMELIA,
TREURSPEL,
door
adriana van o vers tra ten. * * *
Te HAARLEM, Bij a. L O O s J e S.
mdcclxxxix.






aan de
WEL EDELE HEEREN BESCHERMHEEREN en HOOFLEDEN van 't GENOOTSCHAP:
STUDIUM SCIENTMRUM GENITRIX,
te rotterdam.
Doorluchte Dicbtrenrei, die, tot 's Lands eeuwige eer,
Den tuin der vrijheid doet weergalmen. Dit offer leggen weop't altaar der vrt'endfchnp neêr,
Befchaêuwd door frisfche Maagdengalmen. Gij zaagt de dichtlier naauw in onze teedre hand,
Of vriendlijk ftemderge onze fimren:Gii ftrenaeldet voor 't oog van 't zangrijk Vaderland,
Het eerfte kransje om <mae haircn.
* 3 Gij



VI
Gij wenkte ons minzaam toe; uw vriendïchap fcbenkt ons _ (.moed: Uns lied huwt aan uw grootfche zangen.
De bloelzems onzer kunst, gekoesterd door uw gloed,
Zijn vol toegeevenheid ontvangen, 't Lust onze Zangfter, in haar prillen Lentetijd,
Het werkzaam leeven na te fchildren: Haar zwakke pooging,aan dit grootsch ontwerp gewijd,
Voelt zich door fchaamte en fchroom verwildren. Al bloozend doofden wij reeds 't jeugdig ijvervuur.
Dan in de flaauwe fchaduw trekken, Hoe los getekend, fcheen gevoelige natuur
Zomwijl haar fpreekend beeld te ontdekken, 't Belighaamt beeldwerk der verheven Poè'zij.
Ontvangt dan deeze onze eerftelingen, Die wij uw nedrig hiên. van laage trotschheid vrij',
De vrucht van vlijtige oefFeningen; De trouwfte min, bewolkt door vaalen tegenfpoed,
Terwijl haar Hemelvonken gloeijen, En groene mirthen, uit het ftollend harte-bloed,
In 't dal des doods met luister groeijen;
De



VÏI
De reine liefde, door een Maagden- hand gemaald,
Zoekt 't Vaderlandfche hart te itreelen, De heil'ge Godvrucht, die met Hemel glansfen praalt,
Schonk verw aan onze kunstpenceelen j Welaan ! o Dichtren rei! wraakt ge onzenzanglust niet*
Duld dan, dat we uw befcherming vergen, Voor tweeling wichtjes,bij't gulhartig vriendfchaps.lied,
Gekweekt in Jardenburg en Bergen. Kom, fla een vriendenoog op onze teedre kunst,
Leer ons der braaven eerkrans winnen! Schenk ons, van tijd tot tijd, de blijken uwer gunst,
Twee zusterlijke Hartvriendinnen. Uw roem, uw glorie moet, het wislend lot ten fpijt,
Op 't fchild van Neêrlands vrijheid blinken. Dat de eedle Dichtkunst, aan verheven deugd gewiji,
Haar galm door Bato's erf doe klinken. Wek onze zangdrift op, zoo 't maagdüjk lied u ftreelt,
Wij blijven op uw vriendfchap boogen. De vrije kunstmin, die aan Rottes boorden fpeelt,
Moet flaag uw grootfchen naam verhoogen.
1 • * 4 jaak



VIII
Jaa dat fieeds de oeffening een ichitterenden ftoet
Van eedle Weetenfchappen kweeke. Vermaak en nut zien zich in haaren fchoot gevoed,
Dat niets den band der vriendfchap breeke.
Aardenburg, PETRONELLA MOENS.
Bergen op den Zoom,
ADRIANA van O VERSTRATEN.
BIJ



ËIJ DË ÜITGAVË
van
JOH ANNA GRAY,
dook mij n e ZEER GELIEFDE VRIENDINNE Mejuffrouw PETRONELLA MOENS.
Dat vluchtige Eeuwen vrij in 't'peilloos niet verdwijnen;
Trophée en Grafnaald word door'twoêndestijdgeyeld,
Maar 't voorwerp van uw zang blijft eeuwig glansrijk fchij.
(oen.
Vriendin! Johanna's deugd tart wisling en geweld.
Johanna's Godvrucht treft nog godgewijde harten: Haargroote needrigheid, haar moed en fiere deugd,
Kan 't wislend lot, ja zelfs den dood, grootmoedig tarten, Zij vondt in 't grievendst leed,in Goë.'s trouw haar vreugd.
* 5 Waj



X
Wat kan ccn kroon of troon voorwaar genoegengeeven
Aan hun, wier eedle geest met Seraphijnen vlucht,
Van zigtb're fchijnfchoon los, naar hooger kreits durft
(zweeven,
En in den jongften fnik, verlangt naar ruimer lucht.
Johanna's jonge ziel kon 't waare fchoon bekooren;
Zij zag Gods-liefde alom vol vreugd ten toon gefprenl; Nooit zag haar jeugdig oog de bloozendeuchtendglooren,
Of 't Feestlied der Natuur huwt haar aan dankbaarheid.
Maar de onbettendigheid, vérknogt aan't tijdlijk leepen, Verkeerde 't vreedzaam lot in kwelling en verdriet,
Dan Englands pronkjuweel, ver boven't fiof verhtven, Praalde overwinnend, toen zij 't ftrijdgewest verliet.
Zou 't blinkend klaatergoud een vrije ziel verzaaden?
Neen! haar befiemming was tot hooger flaat bepaald,
Haar Heilvorst fchonk haar reeds de onwelkbre laauwer-
ïblaarlen,
Door d'eeuw'gegloriezon in Edctis beemd bellraald.
Haar



XI
Haar dierbaare Echtgenoot, de wellust van haar leeven, Ziet zij vermoord, terwijl ze omGilforts afzijn fchreit:
Maar veegefchoonheid.... ach! doet u die fcheidingbeeven, Ge omhelst hem ftraks ind'arinderzaalgeonfterflijkheid.
Ach! waarom moest natuur dien feilen fchok nog lijden?
Waarom haar Gilforts lijk aan 't minnend oog vertoond? Ontaarde wreedheid ! Moest die fmart haar zielbeftrijden?
o God! wordt liefde en deugd met fchimp en rouw beloond.
Dan, laat het foltrend leed haar jongen boezem grieven, Johanna's besten vriend trotfeert reeds angst en fmart;
Haast zullen zij elkaêr, gelijk Gods Englen, lieven, Johanna volgt verrukt den wellust van haar hart.
Nu leeven zij, bevrijd van aardfche zorg en kommer,
Geen woelend Staatsbelang bewolkt hun hoogst geluk.
Geen Kroon blinkt hun op't hoofd in't fchaêuw van'slee-
' vtns lommer, In't juichend Eden kent geen vrijheid'thaatlijk juk.
- Was



xrr
Was 'e vreemd, dat alj vol moed kon voor de moordbijl
(knielen,
Zij wagte't eeuwig heil aan 't eindperk van den tijd; De dood zij fchriküjk voor aan 't (tof geboeide zielen , Johanna's glorie daagt der trotfche wiaak ten fpijc.
Zij geeft haar zaïi'ge ziel vol moed in Goëls handen;
lïeminlijke onfchuld wenkt, terwijl zij de aarde ontvlucht. Nu zal ze in't juichend oord der minnende Englen landen.
Zij wijdt aan'i heil des volks haai jongtten boezemzucht.
Vriendin! uw juiste fmaak, belust op't kern der zaaken, Zocht eedle nedrigheid, een fier' en eedlen geest;
Dit vond ge in uw heldin, wie kan uw Z3ngkeur laaken? Leid door uw Poêzij 't kunstminnend hart ter feest.
o Jaa, mijn waarde moens ! deez' proef van uw vermoogen, Zoo liefdeniet misleid, zoo vriendfchapniet verblind,
Zal, ja dit fpelt mijn hart, uw r.aam, uw roem verhoogen, Bij elk, die kunst waardeert, en nijvre vlijt bemint.
Elk



XIII
Elk roept, door u verrukt, moest moens het zonlicht
(derven,
Haar lieve ziel is met veel weetenfchap bedeeld, Haar geest ziet opgeklaard, haar naam zal nimmer fterven, Zoo lang in Nederland een zinrijk dichter kweelt.
d'Ede. R. DRESZELAAR,
Geb. Oouemans.
er



O P
DOLSEY en AMELIA.
Hier pronkt de kragt der min , zoo grootsch, zoo onbe-
(perkt,
Wie zou niet om het lot van deez' gelieven treuren, Vriendin! moest dus de dood het zaligst huwlijk fcheuren? Wat gloeit de zuivre liefde in teedre harten fterk.
Hier maalt een Maagdenhand het fchoonst gekleurd ta-
i freel,
Geen vindingrijk vernuft biedt haar deez' eedle zwieren. Neen! fabelprncbt behoeft deez' trekken niet te zieren, De waarheid fchenkt zelfs verf voor 't fijnfte kunstpenceel.
Brittanje zag den gloed der zuivre liefdevlam Op't helderst flikkren, voor nog naauwlijks twintig jaaren. Amerika blijft nog het treurigst merk bewaaren
Van'taakligsteind', dat eens de trouwlte liefde nam.



XV
o Jonge Amelia! gij zoogt het doodlijk gift rjit Dolfey's boezem, jaa! 't was gadelooze liefde, Die toen uw tee.lre ziel met wreede fmarten griefde.
Zijn rampftaat trof uw hart als de allerfcherpfle ftift.
Maar fchoone Amelia! zijn leeven is uw dood. De liefde doet u ftout het grievendst leed verachten Zij doet uilegts na't heil van uwen halsvriend trachten;
Zij kent geen tegen fpoed, geen moeite is haar te groot.
Uw Dolfey leeft, maar ach! uwe aardfche zaligheid; Zal haast voor 't ijslijkst lot te jammerlijk bezwijken, Gij hebt uw zielenvriend de reinfte trouw doen blijken;
Hoe werd zijn minnend hart door dankbre vreugd gevleid.
Maar tederlievend paar! haast zwigt uw heil en rust, Naauw heeft de huwelijksband uw hart en hand gekluisterd, Of lieve Amelia ziet al haar hoop ontluisterd,
Daar Dolfey zucht op zucht van haare lippen kuscht.
Haar



xvi
Haar kragt bezwijkt, waar vindt haar echtgenoot weêr
((roost,
De pijnelijkfte dood zweeft door haar hart en aadren, De droeve Dolfey ziet haar fterfuur kwijnend naadren, Terwijl haar hart voor hem de teerde zuchten loost.
Hij waant zijn wellust dood, en plengt zijn dierbaar bloed. Gij liefde! fchoon een telg van 't gunstrijk Alvermoogen, Treft mijn gevoelig hart door tedtr mededoogen:
Gij dwaalt, wen reden zwijgt, en drift en wanhoop woedt.
Vriendin! dit fijn gevoel, op aard' zoo ongewoon, Doet gij op'i duidlijkst in deez'juiste trekken leeven, Uw roem is boven't graf, gelijk de min, verheeven,
Ontfang uit Vriendfchapshand deez' zagte gloriekroon.
R. DRESZRLAAR, Geb. Ooremans.
JO-



j O H A N NA GRAYj
TREURSPEL,
DOOS.
PETRONELLA M O E N S/



PËRSOONAADJEN.
maria, Koningin van Engeland. stkphanus ZARniNEz, Bisfchop van Winchefter.
Dc Graaf van p e n b r o e k.
francisca, Hertogin van Suffolk, Moeder van Johanna Gray.
joh anna gray, Onttbroondc Koningin.
jan gilfort DUDi.Ei, Echtgenoot van Johanna Gray.
eduard en robbert, Broeders van Gilftirt.
teckingham, Koninglijke Hofprediker.
Thomas cranmer, Aartsbisfchop van Canterbury* gevangen in den Tour.
Sir henry gage, Bevelhebber van den Tour.
charlotte, Boezemvriendin van Johanna.
lucia.
Juffer ellen.
Be Jonge Graaf VAN peneroek.
thomas hoflei.
harding, Gewezen Kapellaan van den Hertog van Suffolk.
3fredrik, Kamerdienaar van Gilfort.



JOHANNA G R A Y,
TREURSPEL.
EERSTE BEDRIJF.
Het Tooneel verbeeldt een Kamer van'Johanna Gray, in den Tour.
EERSTE TOONEEL.
fe H A ft L o T T E, alleen, zittende voor een Tafel ■waar op een Kaars, half afgebrand: zij houdt haare oogen naarketVenjler.
Is dit de fcheemring reeds ? o God! — wat lijdt dit hart.'
Elk oogenblik vergroot mijn zielangst en mijn fmart.
Vriendin! de jongde nagt van uw onfcbuldig leeven
Verdwrnt; gij zult deez' dag, de wraak ten offer, fteeven....
Hoe zweeft het moordfehavor voor miine ontroerde ziel! ~
Ik zag, hce zij vermoeid in zachte fluimring viel;
De rust lachtteop 't gelaat: Ik moest haar koets ontvlugten,
Om lugt te geven aan geprangde boezemzuchten. ö Dierbre Zielvriendin.' wier zachtheid elk bekoort, pntaarte wreedheid! die de onnoozle deu^d vermoordt. Nooit klopte een eedier hare in menfcbelijken boezem;. Ik ken haar' groote Ziel; in onzen leevensbloefem
A 2 Em



4
JOHANNA G R A Y,
Had reine vriendfchap ons voor de eeuwigheid geboeid. Ja, veege fchoone! ach ia! 'k ben met u opgegroeid,' Met u flerft al mijV vreugd, ik wijd mijn kwijnend leeven...
'Er wordt zagt aan de Deur geklopt.
Hoe? wie alreê zoo vroeg?
Zij maakt de Deur open, en ziet Cranmer met llenry Gage, die hem tol aan de Deur verzelt.
TWEEDE TOONEEL. henry gage, cranmer en charlotte.' henry gage, tegen Cranmer.
'k Zal me op het plein begeeven
Voor 't flot; 'k wacht Teckingham. Dan 't werdt uftraks bericht.
Wees op mijn zórg gerust.
cranmer.
'k Ben u op 't hoogst verpligt r
Mijn Vriend!
Tegen charlotte.
Vergeef mij.
charlotte.
Hoe durf ik mijn oog vertrouwen? 2il mijn Vriendin u voor haar fterven nog aanfchouweri?' Wie fchenkt haar deeze gunst ?
cran-



TREURSPEL.
5
CRANMER.
Miin komst is ongevraagd. Mijn zie!, die om het lot der jeugdige onfchuld klaagt, Vergeet haar eigen leed; en 't vriendlijk mededoogen, Had Gages hart van zelfs tot tederheid bewoogen, Hij las in mijne fmart mijn drift om haar te zien; Hii waagt zich zelf om haar en mij dien troost te biên. j6! Kon ik moed in 't hart van vrouw Johanna kweekenl God kent mijn zucht; ik moet,...
CHARLOTTE.
Jk hoc?r haar dunkt mij fpreeken, Zij luistert.
Ze is dan ontwaakt, en ziet voor't laatst den morgengloed.
Ach! kende gij haar deugd en onverwrikbren moed!
Eerwaarde vriend, uw komst zal haar totblijdfchap ftrekken;
Maar meêr ftandvastigheids kunt ge in haar ziel niet wek. ken.
Hoe minzaam troost zij mij: geen doodsangst üoort haar rust.
Zij fcheen al flaapend door Gods Englen zagt gekuscbt. Zij komt; ö Lucia! hoe treft me uw grievend fnikkcnj
A 3 DER-



O
JOHANNA GRAY,
DERDE TOONEEL.
Ds vorigen, johanna gray en lucïA.
johanna, tegen Lucia, terwijl zij uit het Kalmei je treden.
Bedaar; 't behaagde God dit alles dus te febikken! Weerftreef hem niet di or zulk een hoopeloozen rouw. Zijn'min bedoelde ons heil.
charlotte, haar te gemoet vliegende. Mijn Hattsvriendin!
cranmer, haar met jlerkr. aandoening naderende.
Mevrouw!
charlotte.
Mijn Engel! neen, gij zult alleen het licht niet derven! Neen, *k overleef u niet; ik moet, ik kan iHcê ftervenl Kom, dat de moordbijl op Charlottes ha's ook woed'! Welaan, de Koningin eiacht Hechts onfcbuldïg bloed. Zij kan haar wraak zoo wel in 't mijne als 't uwe koeien, 'k Viieg naar 't Paleis, ach ! zo ze ooit vriendfehap mogt gevoelen,
Dan fchenk' zij op mijn bede aan mij alleen den dood; Vlieg dan in de armen van uw' dierbren Echtgenoot! Leef voor uw Gilfort! 'k ga! —
Zij zuil zich uit Johanna''s armen rukken, ierw jl deeze haar nog naauwer omhelst.
jo-



TREURSPEL.
1
johanna.
O Goii! heb medelijden Charlotte! fpaar mijn hart ~ ach! — 't heeft genoeg te flrijden
Met liefde en vriendfchap! — voel, ei voel, hoe't hijgt en klopt! . .
Wat heb ik niet al leeds en boezemfmart verkropt, Sims ik mijn Gilfort van dit breekend hart zag fcheuren! Hoe zal zijn' teedre ziel mijn' vroegen dood betreuren! Mijn Gilfort! Lievlingvan mijn jeugd! befcherm,oGod! Befcherm hem voor de wraak!
cranmer, terwijl hij Johanna uit Charlottes arm naar een' Stoei'gek idt, tegen C har lot te.
Ach ! gij verzwaart haar lot! ■k Zie knellende angflen in haar teedre boezem woelen.}
. johanna, terwijl zij, in de treurig/le houding tegen Lucia's boezem leunt.
Natuur doet mij de kragt der teerde banden voelen; Hoe wordt mijn ziel gefchokt!'
cranmer? In pverflelfing van droefheid.
Wie kent uw wijs beleid?
o Godheid!
Tegen johanna.
Ach,Mevrouw! de glans der Eeuwigheid Ziet ge immers fchittren in uwe uiterfte oogenblikken;
A 4 char



h JOHANNA GRAY,
charlottE) naar haar toetreed, nie. Grootmoedige Vriendin!
f; ..' .. . f» ■: j ~' !
CRANMER.
Zou u de dood doen fchrikken^ Hij is een Engel der vertroosting voor de deugd.' Kiip voor de onfteiflijkheid , in 'i bloeiendde uwer jeugd , Zweeft gij van't moordfehnvot naar 's Hemels gloriezaalen. Uw* vrienden drijden no^ : gij rrióogt reeds zegepraalen' Haast worden ze ook door u in 't zafïg oord begroet! Haast vliegt ook Gilfort u onilerflijk te gemoet! pan zal geen fgbeiding mtêr uw minnend hart ontroeren.
johanna, zig opbeurende met een blij moe' dige Jlem.
Verrukkend denkbeeld.' ja ik voel me aan de aarde ontvoeren.
De dille kalmte dreelt mijn ziel: ik vrees niet meêr: Neen;'k vind mijs besten vriend in God mijn'Opperheer! 'k Zi! van 't bebloed fchavot in Goëls armen vlugten. Mijn Lievelingen! ach! zoudt ge om mijn' beüdaat zuchten! 'k Wacht u, mijn Gilfort!
Tegen cranmer.
Uw' troosttaal, trouwe Vriend, Heeft van 't gefolterd hart de opregtde min verdiend. De fmart had mij belet u als mijn Vriend te groeten: Ik, had mij nooit gevleid u meer op aard te ontmoeten, 'k Erken uw teedre zorg.
cran-



TREURSPEL.
cr a nmek.
Heer Gages liefde en trouw Geleidden me in'tgeheiin VQor't laatst bij u, Mevrouw!
* VIERDE TOONEEL.
De voortgen. Juffer ellen, die het ontbijt brengt.
Juf. ellen ft'tl tegen cranmer.
Neem affcheid; Gage komt, om u weer af te haaien. De Prediker van \ Hof wacht reeds in een der zaaien.
Overluid tegen johanna.
Mevrouw, Heer Teckingham verlangt om u te zien. Mishaagt zijn komst u niet?
johanna.
Konde ik dien man ontvliên! Zijn goed menschlievend hart kan wel mijn ziel bekooren; Dan,'k ben reeds moê de taal van 't bijgeloof te hooren. 'k Heb vaak mijn leergeftaafdjmaarwordtmijnjongftetijd Me ontroofd I
cranmer.
Gij zijt aan 't eind van al u moeite en ftrijdï Na weinige uuren zult ge, omringd van Englenreijen, U, vrolijk juichend, voor Gods Liefde-troon zien leien.
A 5 In



te JOHANNA GRAY,
In 't doodlijk oogenblik blij»' God uw heil en kragt.' 'k Moet fcheiden! —
Hij treedt naar haar toe.
johanna, opjlaande.
Ga! gij wordt om hoog door mij gewacht, •k Zal ligt mijn vriend daar met de martelkroon zien prijken,
Hoe nu? . . . ge ontroert!
cranmer.
Heldin.' doet me ooitde vrees bezwijken, Dan word' deez' hand, nu nat van traanen uir uw oog, hen prooy der heete vlam, die haar verteeren moog'i
V IJ F D E T O O N E E L.
De vcorigen. gage. gage, fchielijk inkomende.
Vergeef mü; 'k moet MevroHw voor d'eedlen Dudlei funeeken:
H j wil zijne Echtgenoot nog voor zijn fterven fpreekeij.
charlotte.
Hoe voor zijn fterven ?
ga-



TREURSPEL.
GAGE.
Ja! 't Schavot is reeds bereid: Hij wordt nog voor Mevrouw den Tourburg opgeleid!
johanna.
Mijn bloed verftijft! — Moest mij die rampfpoed nog beftrijden ?
Mijn Giifort! moet ge om mij 't geweld der wreedheid lijden ?
o Voorwerp van mijn liefde, is die het wrange loon Voor uwe tederheid? 'k Ontving van u de kroon; Toen ik om dit gefchenk aan uwen boezem fchreide, En vruchtloos aan uw1 hals om uw' b^fcherming vleide. Mijn fchijngeluk had uw beminnend hart bekoord. Nu wordt gij, om uw liefde, op 'c wreed Schavot vermoord !. . . .
Zij valt in Chaiiottes armen, en vervolgt al fchreijend.
En 'k overleef u nog! Ontroerende gedagten! O! kon men niet gei:jk twee fchuldlooze offers Aagten ! ÏLigt wierd dan nog een traan om onzen dood geplengd, En met ons jeugdig bloed op 't moordtooneel gemengd!
charlotte, haar kusfehende. Mijn Engel!
johanna.
Neen, zijn ziel bezweek, wanneer zijne oogen Mij zagen op het blok, en voor de bijl geboogen.
Mijn



t» JOHANNA GRAY,
Mijn dierbre Gilfort! 'k heb alleen den dood verdiend; Ik fchond het recht der Kroon!
cranmer.
Omhels uw' besten vriend! Druk hemden jongden kusch op bleeke en veegelippen! Wat is uw fcheiding kort,flechts weinigleevenstlippen _ En 't koor der Seraphs roemt uw hooger huwlijksmin!
johanna, op nienzu in een"1 vloed van traanen uitbarftetide.
Mijn boezem fchept weêr lucht!
charlotte.
Mijn' dierbre Hartvriendin!
GAGE.
Heer Dudlei wacht bericht.
Stil tegen cranmer.
Help mij zijn drift bedaarea. Tegen johanna.
Gij wacht hem?
johanna.
Neen; ik moet zijn lijden niet verzwaaren.' Ik ken zijn teder hart; welligt bezweek zijn moed, Zoo die geliefde bij een heetea traanenvloed
Eens



TREURSPEL. 13
Eens troost fchepteaandithart, vooreenigeoogenblikkeri.
Wat heul ontvangt hij uit mijne afgebroken fnikken.'
Men fcheurt hem uit mijn' arm naar 't doodlijk moordfchavot!
© Neen! hij kome niet!
GAGE.
Die weigring maakt zijn fot Ondraaglijk; ach Mevrouw! — zaagt gij met welke ontroe-' ring,
Met welk een drift, met welk een fterke ziel vervoering, Hij mij zijn' wensch, om u te omhelzen, deed verfiaan! Is 't mogelijk? zulk een beê grootmoedig af te flaan? De dood verfchrikt hem niet: bem was zijn leed vergeeten; Dan zints hij 't fterven van zijn Gade heeft geweeten, Betreurt hij moedloos *t lot van zijne zielsvriendin! Hij fchreef nog onlangs aan de ftrenge Koningin, Hoe hi| wreedaartig u de Kroon had opgedrongen, Hoe hij uw zagte Zie! uit trotschheid had gedwongen; Hij pleitte voor uw jeugd.
cranme r.
Verzwaar haar lijden niet.'
9 Doodelijke dag!
johanna, met een bedaarde Jlem.
Hij, die mij bijftand biedt, Hij-, die dees wrangen Kelk voor mij heeft ingefchonken, Maar 't bitterfte vergift aan 't Kruis heeft uitgedronken,
Hij



34 JOHANNA GRAY,
Hij zal mijn Gilfort niet verlaaten in den dood. Ga, zeg: Johanna volgt haar dierbren Echtgenoot Welhaast vol vreugd: 't geweld noch fterflot kan ons fcheideh.
Tegen gage. Hoe lang vertoeft hij nog»
gage.
Straks kunt gij hem zien leiden, Voorbij uw venfterraam; wil hem dien troost dan biên, Dat hij u voor het laatfte in 't jammerdal moog' zien.
j o iia nna.
Hij zal: 'k oot; hem dan na; 'k wil hem den doodflag geeven,
Zijn berstend hart klopt voor den wellust van zijn leeven, Voor mij! en daar zijn naam nog van 's Volks lippen rolt, Steif ik, terwijl zijn bloed vast aan de moordbijl ftclt.
Tegen gage en c kan MER, die treurig vertrekken.
Vertroost hem, ach zijn rust kan al mijn fmart verzachten.
Tegen charlotte.
Kom, 'k voel mij niet gefchikt om Teclungham te wach' ten.
Te-



TREURSPEL. 15
Tegen lucia in V heen gaan. Zeg, dat ik de eenzaamheid thans vooreen tijd begeer.
Tegen charlotte, Nooit ziet mijn fterflijk oog den trouwen Cranmer weër,
TWEE-



U JOHANNA GRAY,
TWEEDE B E D R IJ F.
EERSTE TOONEEL.
Het Tooneel verbeeldt eene. andere Kamer in den Tour.
GAGE en GILFORT. GILFORT.
Moest ik met zo veel drift naar't da.igend licht verlangen, Gm't ijsfeiijkst berigt ,den wreedften hoon te ontvangen. Zij weigert mij te zien, mijn laatfte troost op aard. *fc Ben haar geen affcheidskus, in 't doodlijk ftérfuur, Waard.
o Gage , 'k dagt den dood vol moed , vol vreugd te wagten. Haar iongfte omhelzing zou 't verfchrikiijkst lot verzagten. Mijn'God! hoe gloeit dit hart door reine Huwelijksmin, In weerwil van haar hart,
GAGE.
Gij dwaalt! uw Zielsvriendin Voelt door uw leed haar' ziel met hijgende angften prangen.
'kLas liefde en teedre fmart, op haar betraande wangen. Zij voelt haar liiden niet: haar fchoon ontloken jeugd, Beeft voor de moordbijl niet; grootmoedig, tart haar deugd
De



TREURSPEL. i?
De helfche wraak, maar acli! uw frerüot dost haar lilden. 'k Zag haar ontroerde ziel met wreede foitring ftrijden, Zij haakt om aan haar hart u 't jonast vaarwel te biên. Maar 't fijnst gevoel duld niet....
gilfort.
Mijn dierbre Gaê te zien, Te omhelzen ,fchreiend haar aan deezen borst te drukken: Dit vleiend denkbeeld kon mij deezen uagt verrukken. Ik knielde, dankend, toen de duisternis verdween. °k Beveel haar aan uw' liefde, o God!
gage.
'k Laat u alleen'. Bedaar een öogenb'ik, Mijn Heer! Uwbloedverwamen, Uw Broeders, die nog kotts alo:n de Hetrvaan planten, Maar thans gekerkerd zijn in dit rampzalig flot, Ontvingen vrijheid, om u, in het treurigst lot, Den lautUen troost te biên; ftraks zult gij hen zien leiden: Ik ga.
TWEEDE TOONEEL
gilfort, alleen.
Mijn ziel ontroert, helaas! voor eeuwig fcheiden.
Neen! niet voor eeuwig, ach! mijn Robben! troost uw" Viiend,
1
Of



JOHANNA G R A Y,
Of heb ik oök uw haat, mij'n Broeder! thans verdient. Johanna, 'k zal u nooit aan 't zwoegend hart wcêr drukken,
Die reine wellust zal U Echtvriend niet gelukken. Zagtaarte Schoone! word g' in 't aaklig flcrfuur wreed. Verdooft de koude dood uw min? Maar't lot en leed, Dat gij nu door moet ftaan, heeft u mijn hand befchooren. Dit zijn de pijlen, die mijn ziel het diepst doorbooren, Neen! ik verdien niet meer, ik moorder van uw rust, Dat mij uw arm omhelst en dat uw mond mij kuscht.
DERDE TOONEEL.
GILFORT, E D U A R D D U D L E I met geweld
de Deur openende, omhelst Gilfort.
EDUARD.
Verdrukte Broeder! 'k Zweer, ik zal uw fterven wreeken , Kon ik met deeze vuist Maria's hart doorfteeken. Dat vrij die moorderes voor mijne wraakzucht beev', Of ijlings meê 't bevel tot mijne ontzieling geev\
GILFORT.
Waar ben ik ? Hemel!...
EDIJARD.
In uws Broeders knellende armerr: Bier zal mijn woede u voor der beulen magt befchermen.
Ik



TREURSPEL.
19
Ik tart het (noodgeweld, God kent miin vast befluir... Men rukke mij veel eer dit hare ten boezem uit, Voor ik zou duiden, dat ze uw fchuidluos bloed doen
ftroomèo. Het mijne Kookt en bruischt.
GILFORT.
Wil uwe drift betoomen. Mijn dierbre Broeder! denk bezadigd, en bedaar!
E D U A R D.
Bezadigd denken in uw doodelijk gevaar, Gij hebr geen uur meer tijd ! Steun op mijn moed en kragten.
Zou een regrvaardig Gbd dan de onfchuld wreed zitn flagttn ?
GILFORT.
ck Ben niet onfchuldig; mijn gedrag duldt geen genaë, Ik volgde 'sVaders raad; ik dwong mijn lieve Gaê, Om, tegen regt en wet, den Rijkstroon op te ftij^en. Hoe deed de weedom haar' geprangden boezem bijgen, Toen ik, voor fchreiep doof,aan haar mijn hulp ontzei, Tóen ik haar beevend leidde in Londen? hooffchen reil Ik was 't, die uit haar hair de frisfche roozen rukte, En trotsch de Rijkskroon op haar bruine lokken drukte. 'i Ontvang geregte ftraf; ik heb den dood verdiend. 'ï. Bedorf de onnoozelheid!
C 2 EDJARD.



■20 JOHANNA GRAY,
EDUA RD.
Mijn Broeder en mijn Vriend;
Mijn Gilfort!....
GILFORT,
Dat mijn dood den Britten op doe merkea, Wat Staats-omwenteling en oproer uit kan werken; Ach! waar'mijn b'oed genoeg, en zag mijne Echtgenoot Zig voor 't geweld bevrijd! Ik vrees niet voorden dood.
EDUARD.
Tk voel de banden der natuur en vriendfchap fcheuren. O God! —
GILFORT.
Ach! blijf het lot van rijk en volk betreuren: Js' wraakzucht eens voldaan , dan wordt uw lot verzacht; Wrjd dan aan 't Vaderland uw frisfche levenskragt. Laat rede en Godsdienst...
EDUARD.
Neen.' men doe mij met u fneeven.
Gij fterftf
GILFORT.
Maar Gij, gij moet voor 'sLands belangen leeven.
EDUARD.



TREURSPEL
eduard.
•O God! wierd' door uw' magt ons Vaderland ontboeid! Gij ziet, hoe 't martelvuur rampzalig blaakt en gloeit. Wijn Gilfort, hielp' uw vuist ons haatlijl; juk verbreeken?
gilfort.
Mijn geest zal nog om 't heil van Volk en Godsdienst
fineeken.
Ligt worden beide haast uit fiaaffchen dwang gered. Lacht u de hoop niet toe in jonge Elizabeth? De Koningin huw' vrij aan 't bijgeloovig Spanje, Gods liefde waakt; zijn Bruid zucht in 't verdrukt Erittanje.
VIERDE TOONEEL,
Be voorigen, robbert dudlei
en THOMAS h o f l e i.
Robbert tegen hoflei, onder V inkomen.
Ik dacht niet dat men ons dit affcheid zou vergunnen,
hoflei.
Wie zou het laatst vaarwel aan Broeders weigren kunnen? De wreedheid zelf gevoelt de werking der natuur, Wen haar gedoemde fmeekt, in 't jongde levensuur.
B 3 eduard,



£2
JOHANNA G R A Y,
En tja Rn Robbert ziende, neemt hem bij de hand, en leidtihemin vervoering naar Gil/ort.
Tegen ROBBERT.
Omhels hem,Robhert; ach! de wreedfte folteringen Doorgrieven mij de Ziel!
ROBBERT.
Het voegt aan ftervelingen Zich met gelaatenheid te fchikken naar hun Let.
EDUARD.
Gelaaten! ook wanneer ze een fchandelijk fchavot Zien fi.i3r.en voor een' Vriend, een' boezemvriend, een* liroeder ?
gilfort, Robbert omhelzende.
'k Beveel u aan de zorg van 's waerelds Albehoeder: Hij fpare u: Leef tot nut van ons verdrukt gedacht: Leef voor uwe Echtgenoot?
robbert, met aandoening.
Gij hebt uw heil veracht;
Gij haclt uwe onfehu'd vast veel fterker kunnen toonen:
Was 't niet uw Gaè, die zich tot Kor.inr.in liet kroonen?
Ze aanvaardde 't rijksgebied , toen 't Engiands Raad haar boodt.
Ligt waart gij vrij gepleit, ten minden van den dood; Het tlond niet in uw magt haar krooning te beletten.
De praalzucht van haar jeugd zag erfregt aa;i nog wetten.
GIL-



TREURSPEL. 23
GILFORT, zijne hand voor Robber is mond houdende.
Terg/terg mij' nier door zulk eene onbezonne taal! Zeg dat ze een dwingland vond, alleen in haar Gemaal.
ROBBERT.
Niets kon haar echter voor Mariaas wraak bevrijden. Indien ge uw zelf niet fpaart, wat baart u medelijden? Verligt dit? neen; ik kusch, tot eigen veiligheid, De hand, die ik vervloek, die *t dwangjuk mij bereid. Hadde uw Johanna met den rijksftaf blijven pronken,
'k Had haar gereed mijn trouw,doch uit belang, gefchonken.
En wil Maria mij bij voorrang'gunsten biên,
Zij zal me ook aan haar dienst getrouw verbonden zien.
'k Volg hier in *t veilig fpoor van onzen wijzen Vader,
EDUARD, met drift van zijnen Stoel opjtaande.
Neen! 't laage voetfpoor van een' fnooden Landverraader, Dit fchetst een kruipend hart, aan eer noch trouw gewend.
GILFORT.
Nooit heeft mijn zie! de list der huichlaarij gekend. Nooit heeft Hiij de eigenbaat in haare boei gekluisterd, 'k Heb nooit om eigen roem eens anders deugd ontluisterd. Neen-heilig God! die lust in blanke opregtheid vindt, Gij kent de zwakheid van dit hart, dat u bemint. Gij zijt bevredigd; 'k zal u haast volmaakter kennen!
B 4 ' EDUARD,



■
?4 JOHANNA GRAY,
EDUARD, de Kamer op en neder gaan.de, treedt naar Gilfort en omhelst hem.
Hos zal mijn broedermin zich uw gemis gewennen? Ach! de aarde is zonder u voor mij een wildernis.
HOFEP.I, die zich bijinkomen treurig op een Stoel geplaatst had* opjlaandc, tegen Eduard.
Houd moed!
EDUARD. Weetgij ,hoe derk dekragtderVriendfchap is? GILFORT.
Kïflri Eduard, zij wordt door 't fterven niet verbroken.
'k Blijf nog uw Vriend.' haar gloed, aan 't godlijk vuur ontdoken ,
Blaakt tot in de eeuwigheid.' en daar vindt gij mij weêrJ
EDUARD, hem in de armen vallende.
Sla fom5 een oog op uw' bedroefden Broeder neêr: Maar neen; mijn lijden zou uw zachteblijdfehap dooren. Ik volg u.
GILF ORT.
'k Wacht mijn' vriend,in 's hemels blijdekooren.
ROB-



TREURSPEL. ft
robbert, die-gedurende dit 'gefprek, fa <%jM gedr.crstcn a.sn 't ven Her fiaat'i tegen, Eduard.
Jk heef voor u: wellfgt treft n dezelfde ftraf! Uwe onbezonnenht id baant 11 den weg naar 't graf Helaas! is ons gedacht nog niet genoeg vernederd?
e du a rd.
Her doodelijke wee heeft mijn gevoel vertederd.
Der ftoutftcn ziel bezwijkt door't grievenst leed bezwaard!
gilfort begeeft zich naar een hoek van '| vertrek* en wendt zijne oogen na het daglicht.
*t Is haast gedaan , ö God ! ik zal nog eens op de aard, Mijn fterfhjke Engel zien!
iioflei, naar hem ioetreedende.
Hoe bitter valt zulk fcheiden! Mijn Vriend vergun ine u firaks ter treurplaats te geleiden.
gilfort.
Hoe ftreelt me uwVriendentrouw!Haast naakt het oogenblilr, Dat al mijn leed verzacht: neen,'k voel geen'killen fchrik. Een ft'il genoegen doet mijn ruimen boezem gloeijen.
Maar mijn Johanna! ach dat edel bloed zal vloeijen /
Haar fterflot zweeft gelijk een fchrikbeeld voor mijn Ziel. Die fchoone ontloken Roos, die 't flugfte hart beviel, B s Ver-



KG
J0HANN4 GRAY,
Verwelkt, daar nog de dauw der jeugd haar blos verfierde!
Waar is die blijde dag, toen elk ons huwlijk vierde?
Toen vrolijke ünfchuld lachte en ("peelde op't vreedzaam land? r
Waar is de tijd, toen ik in 't groen haar tedre hand
(Terwijl ze als de Englen zong) aan mijne lippen drukte,
En frifche bloeintjes voor een jeugdig kransje plukte?
Hoe deerlijk, Staatzucht! heeft uw invloed ons ontrust!
HOFLEI,
Gij hebt dees'uchtend haar voor't laatft vaarwel gekuscht? Ik fte! me een fcheiding zoo aandoenlijk voor gedachten. Gewis bezweeken in uw' arm haar leevenskragten : Bezwijmde uw dierbre Gaè niet aan uw hijgend hart?
GILFORT.
Ik heb haar niet omhelsd! Zii fpaarde mij die fmart. Hoelang viel mij de nacht! wat was de hoop niet vleijend , Dat ik haar nog zou zien. Helaas! zij hoorde fchreijend Van Gage mijn verzoek; mijn vastgeflelde dood Was haar nog onbewust; dit lijden was te groot, Fn zulk een proef te zwaar voor zulk een huwlijks liefde.' Daar zoo veel weedom haar'beklemden boezem griefde, Ontzei ze mij mijn beê; en dit befiuit zoo grootsch Alsüefdrijk, trof mij; maar 'k gevoel in 't uur des doods De kragt der banden , die me aan mijn Johanna boeijen! Tuigt heete tranen; die langs bleeke wangen vloeijen! ....
HOF-



TREURSPEL. <t7
HO FL ei.
Troost ui fcheidt menfcbenhaat u van uw Zielvriendin, Gij worde met haar heiëend door Goëls menfehenmin. ■<
Geduurcnde dit gefprek met Ho/lei, zit Eduard ter zijde van eene Tafel, waarop ecnige Boeken e$ een Bijbel liggen; hij leunt met zijn'' arm op de Tafel, in eene houding, die de grievendjle zielefnart te kennen geeft, terzuijl Robbert nu diep in gedachten door de Kamer wandelt, en zich dan met aandoening achter Eduards ftoel plaatst.
VIJFDE TOONEEL.
De voorigcn. fredrik, teckijvg-
ham eil gage.
fredrik, inkomende, Qen even daar na gevolgd van Teckingham en Gage~) fnikkende.
Mijn goede Heer! hoe wordt miin hart van eengereeten!
gilfort, op ft aande.
't Is tijd!
Tegen fredrik.
Bedaar u, 'k heb uw dienden niet vergeeten. Geniet na mijnen dood de vruchten van uw trouw; Mijn Broeder weet mijn wil.
fr e-



2S JOHANNA GRAY,
fredrik.
ö Jammerlijke rouw! Moet ik mijn braaven Heer zoo fchandelijk zien lierven?
Eduard weent overluid en wringt moedeloos de handen.
O
teckingham, terwijl hij naar Gilfort treed.
*k Begeerde u nog te zien: ei.' wil de heilkroon erven! "k Smeek in der Heilgen naam, omhels voor uwen dood Het waar geloof» de Kerk biedt ftervendcn haar fchoot.
gilfort, hem de band gcevende.
MtjnVrfêndl ik flerf gernst,mijnHeilborg fchonk voldoening Aan een beledigd God en aan mijn ziel verzoening. Het kruisbioed fpreidt Gods Liefde in al haar kragt ten toon, Eï) baande mij den weg naar zijn Genade - troon.
gage inkomende.
Mijn Heer, men wacht u reeds.
EDüard, in vervoering van droefheid.
Rampzalige oogenblikken! *fc Voel zelf den angst des doods!
gilfort.
'k Heb niets meer te befchikkjen, Mijn ziel verlangt naar rust, Wat heeftme al fmartsbeftreên,
Door



TREURSPEL. 29
Door 't zien van Vrienden, fints dees' morgen 't licht
verfcheen.'
Wijn Zufter kon mijn mond geen kusch vanaffcheid geeven,
Dan, 'k heb haar deezen nacht mijn jongst vaarwel gei fchreeven.
Teqen gage.
Groet eedlen SufFolk : zeg dat zifn bekhagliik lot Mij treft. Zijne eedle Ziel vertrouwe alleen op God.
robbert, hem omhelzende.
Gods Liefde fta u bij; ik voel, 'k min u ook teder! 'k Betreur uw' dood.
gilfort, met aandoening. Vaar wel!
eduard, in vervoering van fmart.
Ontfermend God! Zie neder.
Hij omhelst Gilfort , doch laat hem wéér los, wringt de handen en werpt zich op een jlvel.
fredrik, tegen Ednard.
Red mijn bedroefden Heer!
gilfort, met aandoening.
Min dierbaare Eduardï . . Mijn befte trouwfte Vriend! hoa grieftme uw boezémVmart Houd moed, wij fcheiden niet.
tl c-



3o JOHANNA GRAY,
teckisgham, Gilfort omhelzende.
Hoe voel ik mij bewoogen! God fcbenke uw Zie! genaé?
gilfort.
Mij treft uw mededoogea:
lUiju Vriend!....
gage, tegen Gilfort.
MijnHeer,helaas!'tis waarlijk meer dan tijd.
Hij ivenkt hem* om van Eduard geen affcheid te noemen.
gilfort, terwijl hij Eduard aanziet, 'k Zal u dan nooit weerzien. — 6 Hemel! welkeen ftrijd ..i
Hij treedt naar de deur , doch Eduard dit bef peurende, vliegt op, en fluit hem in zijne armen.
eduard.
CntaarteWreedaarts! neen! nooit-nooit- zaPtugelukken, MijnVriend,mijnBroeder van dit breekend hart te rukken!... MijnGilfort,fcheurt ge u los? bemintge uw Vriend niet meer.' Doorftoot dan. eerst dit hart.' waar, waar is uw geweer?
Mijn knellende arm verfti.ft.'... 'k zal om uw' dood niet treuren.'
Neen, 'k fterf/ — gij blijft mijn Vriend.'..
GEL-



TREURSPEL. 51
gilfort.
Ik voel miin Ziel verfcheures. Leef! Leef mijn Eduard! de godsdienst biedt u troost, Denk aan uwe Echtgenoot en aan uw hulploos kroost. Spaar mijn gevoelig hart,
eduard.
Mogt mijn rampzalig leeven Met deezen bangen zucht uit mijnen boezem zweevtn! Mijn Gilfort fterft! . .
gilfort.
Misgunt uw liefde mij de vreugd Der Engelen? 'k zal met de wellust mijner jeugd, MijnGaè, herëenen, waar geen leed ons heil zal krenken» 'k Zal daar op hemelwijs aan onze Vriendfchap denken. Mijn Gade! Och of uw ziel, wanneer me uw kwijneudoog Befchouwt, gelijk een duif uit haaren Kerker vloog! Och! dat geen wreede bijl uw'teedren hals moest Aagten?
Hij kuscht Eduard.
Vaarwel! ligt zal zij thans haar trouwen Gilfort wachtel Laat los, mijn Boezemvriend!
Tegen teckingham.
Vertroost hem. —
mo?-



3? JOHANNA CRAY,
HüFLEI, terwijl hij Gilfoit uit de Kam$r leidt.
Welk een lo;!
ED'uAKD, terivijl hij door Teclinshrtm en Kobben teg< ngchouUcn wordt.
Laat los! ik moot .... men fleept mijn G.'.fort naar'c
fchavotl —
DEUn



treurspel.
:33
DERDE BEDRIJF. eerste tooneèl.
Het Tooneel verbeeldt de gehoorzaal van het Paleis der Koningin.
h arding, en de Graaf van penbroek
penbroek, inkomende.
Hoe, Harding/gij aan 't Hof? Kunt ge u hier veilig waanen ? Zardiners Ketterhaat wist zich een weg tebaanen Ten top van eer; ik zelf nam Romes Kerkleer aan Om veiligheid.
harding.
'k Heb ook belijdenis gedaan Van'tgeen mijn ziel niet kent, uit zorg voor mijn belanden Mijn hechrnis was bepaald, 't bevel daar toe ontvanL' Mij dacht, *k misdeed niet, fchoon 't uitwendig Jf' Uit divang, zich regelde naar Romes KerkgezagMijn hart toch wankelt niet: maar ach een rustloos wroee Verpest mijn dagen,'k vind fints nergens waar genoe, Ja, waarde Graaf.' hoe vaak roem ik het ^ZT' Des ouden Lattimers en Cranmers, die hun God Getrouw zijn, en welJigt dit met den dood betoenen.
*" PEN-



34
JOHANNA G R A Y,
penbroek.
Die al te fterke zucht naar de eer der marfelkroonen Behaagt mij niet; 'k geloof, dar God geen fterfling vergt, Dat hij dc woede van een' blinden ijvraar tergt. 'tAl weetende oog blijft flcgts den grond der ziel befchouwen.
harding.
Mag ik zijne Almagt en Voorzienigheid mistrouwen? Vermag een Chrïften , door zijne eeuw'ge min geleid , ■Zijn zorg te loonen met de fioutfte ondankbaarheid? Een Godsdienst , zoo 'k vertrouw , die hem het hoogst kan eeren,
Voegt mij het dien in nood lafhartig af te zweeren? Wat hebben mij niet fel natuur en pligt beftreên? M ijn rust, mijn welvaart vlugt voor wreede angstvalligheên. Mijn Vrienden dwingen mij de Koningin te(fpreeken, En, door Zardiners hulp, om eeneAbtdij te fmeeken , Die open valt; maar ach! wordt zij me eens toegedaan, Ach! een huicblaarij!
TWEEDE T O O N E E L.
Be vorigen, Z A U din e r.
z A R din e r, bij 't inkomen zonder de anderen te ztcn.
\
Zoo wordt mijn wenfch voldaan! Mijn grootsch ontwerp zal nu welhaast volmaakt gelukken.
Hij



TREURSPEL. . $5
Hij ziet Penbroek en Harding.
Vergeeft mij, Hceren.' 'k voel 't gewigt der Staar-zors drukken. s
Mijn geest verliest zich zelf: ik zweer, mijn waarde Graaf, 'k Rust niet, voor ik den troon, die thans nog wankelt, naaf. 3
Rij u-ijst op Harding. Wien heb ik thans'tgeluk in deezen Heer te ontmoeten?
PENBROEK.
't Is Harding, die den vriend der Koningin wil groeten.
Opregt bevredigd met onze algemeene Kerk,
Biedt hij zichzelf reeds aan, voor 't heilig Priesterwerk.
Z AR.DINER.
'k Dank God!
Tegen Harding.
'k Schenk n mijn gunst; Ja!' k min bekeerelingent. Welaan, help 't ketterdom door magt en list bedwingen Door die gevloekten wordt 's Lands bloeijend hei! verpest; Maar deezen dag verzinkt hun hoop in *t Britsch gewest. Zij lijden heimlijk fmart; 'k wistfchrik in *t harttejaagen: 6 Ware 't Rijk ook van Elizabeth ontflagen! Maar welk een zegepraal, 'k zag daar, hoe DudleFs zoon ■ t Schavot beklom, terwijl Johanna, die de Kroon, Tot vreugd der ketterfchaar, om 't jeugdig hoofd zas
pasftn, ° ,
Straks met haar bloed die vlek van England af za! wasfen!
, r 2 HAR»'



JT6 JOHANNA GRAY,
harding.
Die lieve Lentebloem!
zardiner.
Hoe! deelt gij in haar lot?
penbroek.
Een jonge fchoonheid op een fcbandelijk Schavot, Rampzalig voor de bijl van eenen beul geboogen, Vergt aan het flugfte hart gevoel van mededogen! ...
zardiner.
En haar gedoemde ziel kent eeuwig rust noch vreugd: Zij fterft in Satans magt.
harding, met verontwaardiging.
O wreed gehoonde deugd!
Beklaaglijke Onfchuld!
zardiner.
Hoe, zoudt gij ze onfchuldignoemen? De heiige kerk, die nooit kan dwaalen, durft haar doemen. Is dit een blijk van uw bekeering.
penbroek, tegen Harding.
Waarde Vriend!
Bedaar.
har-



TREURSPEL.
3?
harding. Johanna heeft geen moordfchavot verdiend.
zardiner. Eene oproerkweekfter, die van trouw en pligt ontaarde?
harding.
Zij was, toen Eduard haar tot Vorftin verklaarde, Bekragtigd door den Raad, van alles onbewust. Ik was getuige van 't genoegen, 't heil, de rust, Die om 't beminlijkst Paar op englenwieken zweefden, Daar zij in 't lommrig oord van Durinhamhoufe leefden.
zardiner.
Haar trots bedoelde daar Maria's ondergang.
De helfche nijd lag ais een giftige adderflang,
Door fchijndeugd gevernist, al knaagend aan haar boezem.
harding.
Beminlijke onfchuld bloosde op haaren leevensbloezem. Bezwalk de onnoozelheid vrij met uwe lasterfpog, Nooit kende 't minzaam hart verraaderlijk bedrog, 't Is waar, Northumberland, wiens eerzucht hen verblindde, En Suffolk, die op 't fterkst zijn dierbre Telg beminde, Verftoorden haar geluk.: mij heugt dien droeven dag,
penbroek.
IVaartge op hun landgoed! 'k Haak naar een getrouw verliag,
C 3 har-



SS JOHANNA GR AJf,
HARDING,
Ja, 'k was genoodigd om de onfchuldige vermaaken Des lieven zomers bij het jeugdig Paar te ftoaaken. Een lagchende uchtend bood ons 't fchoon van 't blij faifoen.
'k Zat in een weesje van in een geftrengeld groen.
Waar Gilfort voor zijnGacde fchoonfte bloemen fchikte,
Die ze in haar golvend hair, of voor haar' boezem, (hikte.
Zij zong een morgenlied, flraks werd de rust geftoord!
Eerst trof ons 't woest gedruisth dcs-ftoets, in 't vreedzaam oord j
Men doet op 't oogenblik ons een bericht ontvangen, Dat twee gezanten naar Johannaa's komst verlangen; Dit wekt verwondering, daar zich de fchoone fpoedt, En in 't gezantfehap haar' cn Dudlei's Vader groet. Men weidt, op 't plegtigst, hoe de Koning voor zijn fterven,
Jjaar, züne Nicht, benoemt om Englan&s Rijkskroon te erven.
Bedaagde Safrolk knielt en kuscht verrukt haar hand. Alen groet haar Koningin : 't oog van Northumberland Ontgloeit, daar de eerzucht in zyn blikken lagchend fpeelde, Terwijl vast Gilfort zijne ontroerde Liev'iing ftreelde; Bewondering en fchrik hield nog haar' tong geboeid; Haar boezem hijgt, daar fchaante op zachte wangen gloeit. Eet) teedre traan geeft lucht: „Noen, zegt zij, dieibre Vader!
5)'k JJegeergeen kroon: mijn Nicht is *t heilige Erfregt nader ( ,
„Maria zij Vorflin!" U (roept men) wordt de Troon, ,, Uit Wanl van Raad en Volk, op 't plegtigst aangeboón."
Haa-



TREURSPEL. 39
Haare edlezie! blijft groot; zij Iaat zich vruchtloos dringen. Geen Vaderlijk gezag, geen liefde kan haar dwingen. Veraeeffch noemt SufF>lk haar dek weekller van zijn fmart. Vergeefsch driikr Gilfort haar al vleijeni aan zijn hart. Zij bliift ftandvastig; dan 't niogt gloriezucht gelukken , Dat zij de Schoune, in 't eind, voor liefde en dwang deed bukken.
Men voert haa- in triumph naar Londens Vorstlijk Slot; Waar uit men 't weerloos Lam ftraks leidt naar 't moordr fchavot.
penbroek.
Hoe treft mij uw verhaal?
■ zardiner.
't Kan zelfs mijn ziel ontroeren.
h a r d in g.
O! kon 't gevoel u tot den rang eens Engels voeren.
zardiner, terwijl hij in gedachten naar de deur van de Zaal gaat.
Zoo ze eens geen fchuld hadd'; doch haar helfche leer eischt ftraf.
harding, tegen Penbroek.
'kHoor uw Vorftin; maar'k wacht haar bijzijn hier niet af; 'k Begeer geen gunst; zou 'k ook een moorderes aan-
fchouwen. Met eerbied
c 4 pen-



<W JOHANNA GRAY,
PENBROEK.
Zwijg! gij moet aan 'tHof u zelfmistrouwen.'
DERDE TOONEEL.
MARIA, PENBROEK, ZARDINER dl AMELIA.
MARIA,^ Zaal intreedende, terwijl Zardiner haar naar een Stoel geleidt.
Hoe dikwijls worden wij door 't fchijngeluk misleid! Wat baart de hoogde rang? Niets,dan rampzaligheid.
Tegen Amelia, die zich nevens haar plaatst.
Een heimlijk knaagende angst doet mijne boezem zv/oegen. ZARDINER.
Haast fmaakt uw Majefteit op nieuw het flil genoegen. De fnoode Muitzucht fmoort deez* dag in'tfcbuldig bloed.
MARIA.
Helaas! Johanna! '
ZARDINER.
Zoo zwicht' Heerschzuchts overmoed.
MA-



TREURSPEL.
4ï
MARIA.
Zoo minzaam, zoo opregt; zoo jong! Een drom van zorgen, Verfchrikte mij dees' nacht: 'k zag hijgend naar den morgen.' Ach! zoo ik in mijn Nicht eens waarlijk de onthuld ftrafT', Dan vindt mijn heil, mijn rust, op haar fchavot een graf.
AMELIA.
Haar lot is in uw hand, VorftinJ
PENBROEK.
Ze is nog in *t leeven. Hoe groot, hoe Vorstelijk is'teen misdaad tevergeeven!
MARIA.
Maar, zou dit veilig zijn ? Zardiner! trouwe Vriend! Ducht gij geen onheil ? Spreek.
ZARDINER,
Lang heeft ze uw wraak verdiend. Zij fchond het heiligst regt; Uw Majefteit te hoonen Schijnt nu vergeevelijk; maar zultge uw liefde toonen Aan haar, die u veracht? Gij dreigt een zuchtend Volk Dat u zijn leven biedt, met de ijslijkfte onweerswolk; Zoo lang Johanna leeft kwijnt welvaart en genoegen. Heur hart blijft naar 't bezit vanKroon en Schepter zwoegen.
MARI A.
Wie biedt haar hulp, wiefteun? Northumberland isdood; EnSufFolk wacht zijn Itraf: ligt wordt haar'Echtgenoot
C 5 Op



f,2
JOHANNA GR A Y,
Op 'toogenblik de flag, door d' arm des beuls gegeeven: *k Schenk aan Johanna ook de vrijheid niet, maar 't leeven!
ZARDINER.
Dit is 't alleen, waarom haar ketterfche aanhang zucht. Was't vorstlijk Londen zelf niet onlangs nog bedugt, Voor trotfchen Wiat, die door woede en wraak gedreeven, De Kerk en't Staatsbeftuur den doodfteek zocht te geeven? De Godsdienst eischt haar'dood l
PENBROEK.
Maar 't oproer is geftild.
Dc Hoofden zijn geboeid.
ZARDINER.
Nog wordt de tijd verfpild, In'theimliik, aan een plan om't hoog gezag te krenken. De hoop fpelt hun, te ftout, dat gij geüaè zult fchenken Aan Vrouw Johanna; zoo die fnooden dit gelukt, Dan ziet uwMajefteit zich haast de Kroon ontrukt, Dan zegeviert de Hel opRomes Priesttrfchaaren; Dan voedt men't vreugdevuur metHeilgen enAltaaren: Maar al hun moed wordt door johanna's dood gebluscht.
MARIA.
Welaan; zij fterve dan, tot Englands vrede en rust; *t Voegt mij 't gefchokte rijk voor rampen te behoeden; Neen, heiige Moederkerk! geen helfche magt zal woeden
Op uw' gewijden fchat; mijntioiiw, mijn ijver tart
VIER-



TREURSPEL.
IS
VIERDE TOONEEL.
De voorigen. de hertogin van suffolKj de Jonge pen broek. »
de hertogin, eer men haar nog ziet.
Ik moet: weêrhoud mij niet...
Zij vliegt zvanhoopend na de Koningin.
Genaê, Voritin! dit hart Bezwijkt. Ontferming! fchenk mijn dierbre telg het leevenl Of doe met haar ook een rampzaalge moeder fneeven; Vermoord mij even wreed, daar'k fchreijend voor ukniel! De wanhoop groeit en gloeit in mijn gefchokte ziel.
penbroek, tegen zijn Zoon.
Ach! waarom moest gij haar naar 't haatlijk Hof geleiên, In zulk een flaat?
De Jonge penbroek.
Zij wilde, en ach, haar fuieekend fchreien Verzagt ligt marmerfteen; welk treurig oogenblik!
de hertogin.
Verfchcurd ... door angst en fmart ...blijft... de ijslijk..." koude fchrik
Des allerwreedften dood ... mij door... de boezem ... woelen...!
z ar-



14
JOHANNA GRAY,
ZARDINER.
Het vonnis is geveld.
DE HERTOGIN, V2Ct drift.
Gij kunt uw moordlust koelen,
In Jt moederlijke bloed!
MARIA.
Helaas! rijs op, Mevrouw,'
Ge ontroert me!
DE HERTOGIN.
Ach.' fpaar mijn fpruit, de wellust van mijn trouw. Doorgrief dit hart, dat voor haar hulploos leeven waakte, Toen ik al 't zoet van haare onnoozle lachjes (maakte; *k Kusc.h dervend nog uw hand.' maar achlbefcherm mijn kind!
'k Heb u beleedigd; 'k dorst, door gloriezucht verblind, Mijn fchuldlooze Enge! trotsch mijn moederliefde weigren, Toen ze om mijn voorfpraak fmeekte, ik deed haar onheil fteigren ;
Zij zocht verberging in mijne armen — Groote God! ik heb haar dood bewerkt!...
AMELIA.
O Deerniswaardig lot!
Ach! 'k ben ook Moeder! 'k voel bet grievendst mede. dongen.
E E



TREURSPEL. 45
de hertogin, tegen Maria, die traanen Jtort.
Spaar de onfchuld! ó Vorftin! ik heb uw zielbewoogen.— Gewijde traanen?'k hoop*
maria.
ó Kende gij mijn' fmart! Ontwijk mij; ach Mevrouw, 'k heb ook een teder hart. Maar kan ik?
zardiner.
Waarlijk groot! een Koningin ftort traanen, Wen zich 't getergde regt, op muitende onderdaanen , Tot nut van 't Rijk, en de eer van Kerk en Godsdienst wreekt.
maria.
God eischt dat ik haar ftraif' —
de hertogin.
*k Heb dan vergeefsch gefmeekt!
ó Eeuwig-liefdrijk God!.... behaagt u 't moordziek woeden?
Neen... neen! uwe Almagt zal de weerlooze Onfchuld hoeden.
Zie mij, van hulp ontbloot, bekneld door angst en fmart: Ach! fpaar de Lievling van dit hijgend moederhart!
maria.
Vertrek , Mevrouw! „ Helaas 1 'J
z ar-



45
JOHANNA G R A Y,
zardiner.
Gehoorzaam; Haak uw klagten; De boosheid moet geftraft. Wie kan uw leed verzachten? Gij kunt thans in den Tour voor 't laatst uw Telg nog zien , Zeg, dat de Kerk haar nog verzoening aan laat biên, Ze ontwijk 't gevloekt geloof; kon haar die raad bekooren, Dan hadt gij troost; ma3r nu is ze eindeloos verlooren.
de hertogin.
Zwijg, Moorder! Huichlaar! — 'k Wacht — ik eisch
van u geen' troost; Daarge als een tijger woedt op mijn onnoozel kroost.
De jonge pensroek tegen de Hertogin.
Ach! volg mij!
de hertogin, zich losrukkende, knielt voor de Koningin.
Neen! 'k moet nog deez jongde beê verwerven \ Kom,laat me, op 't moord fchavot, met mijn Johanna fterven, Gij waart reeds lang te wreed; word nu door weldoen groot; Kom, eindig mijn verdriet! Vorftin ! fchenk mij den dood. Ge ontroert: gij vindt vermaak in mijn rampzalig lijden;
maria.
Neen, leef, Bedroefde!
de



TREURSPEL.
47
de hertogin, wanhoopenden
Leef...! om met den dood te ftrijden" Welaan, ik terg uw wraak... Franciske heeft nog moed. Hier in deze adren kookt enfchuimt het Vorstlij'k bloed. 'kZal woedend/t moordgeweer in fnoode boezems drukken'kZal mijn onfcbuldigkind aan 't doodsgevaar ontrukken. Mijn Gaê! mijn Huwlijksvriend! o God! *k zag hem geboeid! Wel ligt dat op 't fchavot zijn edel bloed haast vloeit. O God — befcherm mij thans?
penbroek,
Gii moet dit Hof ontvlieden.
De jonge pen broek baar bij de hand neemende.
Vertrouw u aan mijn zorg; ik zal u Lijfland bieden, 'k Gelei u naar den Tour!
de hertogin.
o God waar 't eens te laat, Ligt is zij reeds vermoord.'
zardiner.
Zij leeft nog; volg mijn' raad. Doe haar het waar geloof.
de hertogin.
Ach.' 'k gloei nog van verlanpen, Voor't laatst, mijn liefling! zult ge een moeder-kuschontvangen.
VIJF;



*o JOHANNA GRAY,
VIJFDE TOONEEL.
MARIA, PENBROEK, ZARDINER en AMELIA.
MARIA.
Mijn Kroon is de oorzaak dan van zoo veel fmart en rouw 7
AMELIA.
Wat heeft mijn ziel geleênï
ZARDINER.
*k Beklaag die teedre Vrouw; Ik vrees zij zal in't eind'voor 't grievend leed bezwijken.
PENBROEK.
Wat doedt ze een teedre liefde en eed'le grootheid blijken!
MARIA.
Johanna fterft door mij.' ik zag haar lieve jeugd Zoo fchoon ontluiken; vaak verrukte mij de vreugd, Deonnoozle blijdfchap, die haar kindfche dagen ftreeldé, Toen 't lief genoegen in haar glinstrende oogen fpeelde , En ik door 't ftaamlend Kind zoo vriendlijk wierd gevleid. Ik, die haar thans oniziele!



TREURSPEL, 4?> Tegen amelia, terwijl zij af/laar.
Ik haak naar de eenzaamheid. Graavin, 'k moet alles, 'k moest, kon 't zijn, mij zelve 03;. vlugten,
Gefchokte heerfchappij! wat kostgeal boezemzuchtens Ach! hadd' mijn Broeder in zijns Vaders wi! berust.'
zardiner, terwijl zij vertrekt* De kragt van 't bloed was door de Ketterij geblusdit.



50 J O H A N N A CRAY,
VIERDE BEDRIJF.
Het Tooneel verbeeldt de Kamer van Johanna. EERSTE TOONEEL.
JOHANNA en CHARLOTTE. JOHANNA.
Mijn Hartvriendin.' zoudt ge om mijn naadrend fterfuur treuren?
Zij omhelst haar.
Wat lijdt natuur ? ik voel de teerde banden fcheuren. Daar derft mijn Gilfort.'— welk een huivring?... 't Bon* zend hart
Zwicht, moê gefolterd, nu voor de allerwreedde fmart...
Zij valt in zwijm.
CHARLOTTE.
Zij fterft.' mijn Engel, ach.' ontfluit eens nog uwe oogen! Ontfangmijn'jongdenkusch . .Ontfermend AIvermoogen.' Befchouw mijn bittren angst; mijn dervende vriendin Zweeft, met haar' Echtgenoot, den ruimen hemel in... Hier derft mijn aardsch geluk.'...
G
TWEE-



TREURSPEL. [ f|
TWEEDE T O O N E E L;
De voorigeri. Juffer ellen en lucia. lucia.
G God.' ze ontvlucht dit leeven H
Tegen Charlotte.
Gij zaagt haar in uw' arm den jongften thik dan geeven? De ontaarte wreedheid wacht'nu't fchuldlooze ofFer vrij>
charlotte,
Nog flaat haar breekend bart; ligt klopt het ook voor mij. Nog zweeft een ademtocht op haar verbleekte lippen, o Hemel !'k voel een zucht aan de enge borst ontglippen!.. Zij leeft nog; wel keen vreugd, en fmart!.. mijn Zielvrien. din!
Haast wordt gij mij ontrukt.'...
johanna, in bedwelming.
o Reine onfchendbre min, 'k Zal eeuwig in uw' gloed, gelijk de Seraphs, blaaken' Mijn Gilfort! ja, gij wenkt! — kom, 'k zal uw heil volmaaken.
Waar ben ik ? 't grievendst leed had 's leevensvuur verkoeld.'k Word aan een borst gedrukt, die 't grievendst Jijden voelt!
Aeh, mijn Charlotte! ftaak, ach ftaak het vruchtloos fnikken i
D 2 ft



52
JOHANNA GRAY,
Ik voel geen lijden meêr: nog weinige oogenbükkeny En 'k ben onfterflijk!'
CHARLOTTE.
Ja, ge ontwijkt mijn fchreijend oog. Mijn dierbre! dat mijn' ziel met u deeze aarde ontvloog'! 'k Zal eenzaam zonder u, o vreugd mijns leevens! d waaien. Nooit zal de vreugde opnieuwmijn kwijnend oogbeftraalen.
Juf er ELLEN. Mevrouw, Heer Teckingham treedt aanftonds in de Zaal:
CHARLOTTE.
Helaas; voor't laatst! gij fterft, daar ik nog.adem haal;. En voor altoos
J.OHANNA.
Niet lang zult ge om mijn afzijn kfaagen; Ik ken u, ach de fmart zal 't jeugdig leeven knaagen. 'k Zag, zintsgij kwijnde en treurde om mijnen tegenfpoed, Uw kragt verteeren door een' beimelijken gloed. Voor mij verbergt ge uw fmart; denk lieve! ons vlugtig leeven
Heeft de Opperwijsheid ons tot hooger heil gegeeven, Ik heb mijn taak voltooid, 'k Wacht u in de eeuwigheid.
CHARLOTTE.
Denkdaar,datuwv.iendinop aarde uw'dood befchreit...
D E R-



TREURSPEL. DERDE TDONEEL.
53
&e voorigcn. teckingham. teckingham, bij *t inkomen. -o God! kon ik haar nog van eeuwig leed bevrijden»
Tegen Johanna.
Mevrouw, uw rampftaat wekt ontfermend medelijden. Ach! uw beklaagüjk lot treft mijn gevoelig harU Helaas! ii) 's leevens bloei!...
johanna.
'k Weet dat mijn dood u fmart. Maar hoe verfchriklijk ook die dood voor u moog' fchijnen,
Mij wenkt hij met den lach der blijde Seraphijnen.
teckingham.
Bedrieg u niet; omhels, om Gods wil, nog die leer, Die waaren troost belooft; kniel voor dit kruisbeeld neêr. Geloof. —
johanna*
■Gij weet het, Teckingham, 'k haat alle Godsdienst* twisten.
'k Belijd' al ftervend nog de leer der Calvinisten. De zuivre waarheid ftreelde al vroeg miju teedre ziel.
D 3 Ach!



SU J O H A»N NA G R A Y,
Ach! dat uw zorg, uw trouw, mij niet meer lastig viel. Mijn troost, mijn blijdfchap is Gods eeuwge menfchenliefde,
Die aan 't bebloede kruis mijn' Goëls boezem griefde. Reeds voert de blijde hoop mijn' geest in 't Vaderland Der hemel, vriendfchap, waar geen baat de rust verbant.
teckingham.
p Jefus! zoudtge een ziel, die ftervend u blijft roemen,
Die in uwe armen vliegt, zoudt gij die eeuwig doemen?
Dit duldt uw goedheid niet! Uw zaligheid,. Mevrouw!
Wacht ik, offchoon gij dwaalt, van 's Heillands liefdeen trouw.
Heer Gilfort is gerust ook in die hoop geftorven. p! Dat die hoop niet feil'!
charlotte.
Hij heeft reeds 't heil verworven. Hij wacht zijn dierbre Gaê.
johanna, tegen Teckingham.
Zaagt gij mijn' Echtgenoot? teckingham.
Hij groette me als zijn* vriend, 'k zag hem, vol moeds, den dood
Verwachten; in'zijn oog blonk rust,en'tgrootst vertrou. wen,
yerteederddoor de drift, om u voor H laatst te aanfchouwen.
! ■ . Jp-



TREURSPEL. m> johanna.
'k Zag dien geliefden; 'k las op 't edel, 't fier gelaat, Die liefde, alleen gefchikt voor een' volmaakter' ftaat! Die liev'ling, die inii blij naar 't huwlijksöuter leidde, Trad naar het moordfchavot, terwijl ik fnikkend fchreide; Mijn ziel is nog vervuld met dit ontroerend leed. o Ijsfelijk gevoel!
charlotte.
Toen ge op mijn' boezem gleedt, De blaauwe doodskleur op uw zagte wangen kleefde, Was 't reine min, die in elk kwijnend trekje zweefde.
johanna.
Deze aarde waar voor mij een fombre treurwoestijn, Zoo ik nog lang van hem te wreed gefcheurd moestzijn. Ik roem het moordbefluit, dat ons dra wil verëenen. Neen, 't is geen wreedheid meer.
teckingham.
Vergifnis te verleenen Is groot, is edel; maar uit Staatzucht zulk een' moord.... Ach! had de Koningin naar -uwe ftem gehoord, o Smeekende Natuur! hoe zal 't berouw haar knaagen; Gij fterft, daarEnglands Raad u dwong de kroon'te draagen. Gij ftondt die willig af!
johanna.
'k Eerbiedig *t hoog gezag, D 4 AI



50* JOHANNA GRAY,
Al ftervend; llierfmet mij de tweedragt deezen dag! Mogt'.doormijn'dood, de rust in 't Vaderland herleeven ƒ 'k Pleit voor Gods gunst: hij will'Maria's haat vergeevtn. Haar heil, haar voorfpoed bloei'. Mij fcbonk het rijksgebied ,
Schoon kort mij toevertrouwd, niets dan het wreedst verdriet.
charlotte.
Mijn dierbre, uw vreugd verwelkte als afgevallen bloezem. johanna.
Charlotte, ik heb in uw vertrouwelijke boezem ,
Vaak 't zwoegend hart ontlast, toen ik, op 't wentlend rond,
Geen troost dan in den arm der teed're vriendfchap vond. 't Verwarde oproerig Rijk deed mij voor onheil duchten. Hoe trof mij 't naar gegil, hoe griefde mij de zuchten Der droeve burg'ren, voor Mariaas magt verfchrikt. Dit hart, dat zoo beklemd, door rouw naar vrijheid fnikt, Heugt nog het tijdftip, dat mijn Gilfort, in mijne armen , Met heldenijver zwoer, mij eeuwig te befchermen. Toen fchitterde in zijn oog, en wraak, en liefde, en moed.
Men hoort een wagen voorbij V Venster rijden.
'jVat 's dit?
Zij vliegt na 't Venster. Juffer ellen, haar tegenhoudende. Ach niets Mevrouw!



TREURSPEL.
57
Johanna, zich los rukkende, en uit het Vinster ziende, daar zij"''t Lijk van Gilfort ontdekt.
Kom; pleng nu ook mijn bloedt o God! mijn Gilforts lijk... Dit moet mijn ziel ontroeren.' Vertoef! gij moet uw Gaê ook meê aan de aarde ontvoeren. Is dit zijn dierbaar ftof?
Tegen Cbarlotte.
Zaagt gij zijn laatfte groet, Daar ftraks zoo minzaam ? 'k vlieg ontwaakt hem te gemoet Wen ik in zaalger oord het eeuwig licht zie glooren.
charlotte, haar omhelzende. Hoe woedt de gramme wraak!
VIERDE TOONEEL.
De voorigen. hoflëi,
teckingham, tegen Hoflei, die de Kamer intreedt.
Doe ons het fterven hooren Van dien grootmoedigen: 'k verlang naar uw verhaal.
johanna.
Ach, HofleH zaagt ge, o vriendI het eind' van mijn* Ge>
D 5 hof-



58 JOHANNA GRAY,
HOFLEI.
*k Zagdeeedle Christen-deugd, in deuiterfte oogenblikken, Den dood trotfeeren; niets — niets kon baar moed verwrikken.
Pe Godvrucht zegevierde op 't doodlijk moordCcna-vot!. Hij knielde, en bood zijn ziel vol vrolijk aan zijn' God. Hij groette een talrijk volk; 't gevoelig mededoogen Dwong zijnen haatren zelfs een teedren traan uit de oogen. Hij drukte mij de hand. — Smart hield mijn tong geboeid. „Vaarwel! groet nog mijn Gaê, voor wie mijn boezem gloeit;
„Laat haar, in'tuur des doods, mijn fterven niet bedroeven. ,,'k Wacht haar, die Engel zal niét- lang op aarde toeven;"
Dit was zijn taal. Hij trad vol fierheids naar het blok, En boog zig moedig.
TECKINGHAM.
'k Voel den ijsfelijken fchok Der lijdende Natuur, in 's leevens frisfche kragten...
JOH ANN A.
Mijn Gilfort! neen,niet lang zultge op mijn bijzijn wachten!
Wti grenzen aan hst uur van't eeuwig huwlijks feest. Hoe 'itrèelt het voorgevoel reeds mijn' verrukten geest, 'k Ben los Van de aarde, o God! befcherm mijn lievelingen. Die'k ftervende achterlaat in ondermaanfche kringen, Mijn' trouwen Vader,... ach 'k voel, hoe zijn minnend hart,
Om



TREURSPEL.
59.,
Om mij geknaagd wordt, door de folterende fmart. Maar voor zijnftaatzucht pleit de opregtfte kinderliefde, Hoe treft mij 't lijden, dat mijn' teedre Moeder griefde, Zints in de Vierfchaar eerst mijn fterflot wierd beitemd!
Tegen Charlotte.
En 't lot van mijn vriendin!
CHARLOTTE,
Hoe is mijn hart beklemd!
Mijn dierbrel'k voel uw dood,mete!ken polsflag.naadren,
Ik volg u naar 't fchavot. Stolde ook mijn bloed in de aadren,
Bij 't laatfte omhelzen.'
LUCIA.
"Ji Hoor de ftem der Hertogin : TECKINGHAM.
Uw Moeder! Hemel!
CHARLOTTE.
Dit 's te veel, mijn Hartvriendin!
VIJF-



£s> JOHANNA GRAY,
VIJFDE TOONEEL.
De voort gen. de hertogin van
su f folk. de hertogin.
Ik moet mijn kind voor't laatst aan deeze boezem drukken, Of durfde wreedheid haar reeds uit dit leeven ruk ken?
johanna, baar te gemoet vliegende.
'k Omhels mijn Moeder nog! Dit heil is niet gering.
de hertogin.
Helaas, hoe fmeekte gij, mijn dierbre Lieveling! Om, zo het moog'lijk ware, uw krooning te beletten, Daar ze in uw denkbeeld ftreed met Eng'lands Regt eu Wetten;
Toen had de gloriezucht dit moederhart ontaart. Noem mü geen Moeder; *ü ben dien teedren naam niet waard.
'k Deed mijn onfchuldig kind eenheillaos offer (trekken, o Wreedheid!
HO F LEI, tegen Teckingham.
'k Zie in haar verwarde wezenstrekken, De wreedfte foltring, die haar hijgend hart verflindt.
DE



TREURSPEL. «i
de hertogin, in de uiterfle droefheid.
o ICnaagem! zelfverwijt! ik heb mijn dierbaar Kind Versnoord; elkmensch ontzegt mij troostend mededoogenl
johanna, haar weder omhelzende.
Ach 1 Iaat mijn hand voor 't laatst uw heetetraanen droogeni Verwijt u zelve niets; uw tederminnend hart Bedoelde mijn geluk: mijn Moeder! ach uw fmart Bewolkt de vreugd, die in mijn' fchreijende oogen fchittert. 'k Verwis fel flegts deeze aard', waar leed al't hei! verbittert,. Voor 't eeuwig juichende oord. Js u mijn zaligheid' Niet dierbaar?
DE he rtog i n.
"k Heb vergeefsch uw aaklig lot befcbreid;
Zints Ln dit fom-ber fiot uw lieve jeugd moest kwijnen,
Zag ik, met eiken dag, mijn flaauwe hoop verdwijnen.
Uw Vaderwacht zijn ft-raf'- o God waar vind ik troost?
Ginsch dreigt de dood mijn'Gaê, hier fterft mijn dierbaar Kroost.
teckingham.
ó.' Wilde Gods genaê haar droeve ziel ontvonkenho f lei, tegen de Hertogin*
't Wordt juist ons kortziend oog op aarde nog niet gefchonken,
Het heilrijk eind' te zien van 't eeuwig wijs beftuur-,
Dal



62
JOHANNA G R A Y,
Dat niets dan 's menfehen nut bewerkt.
J o li a n n A.
Geen vlugtig uur
Zal 't fterrlijk leeven meer in deeze boezem woonen.' Dan dank ik juichende op weergalmende englentoonen, Den Heilbeftuurder van ons best, ons zaligst lot. Neen, wees niet moed'ioos — neen!
DE HERTOGIN.
Geef mij geduld, mijn God} Verfterk mijn zwakke kragt' in 't al te grievend lijden!
johanna, terwijl Cbarlotte haar in de armen valt, tegen de Hertogin.
Charlotte zal aan u haar teerde liefde wijden:
In haare omhelzing wordt uw wreedfte fmart verzoet.
Tegen Charlotte.
Gij mint haar?
CHARLOTTE.
> Heeft zij mij niet vriend'lijk opgevoed? Toen ik in't vreemd gewest was zonder vriend en hoeder, Vond ik, een jonge wees, in haar een teedre Moeder.
JOHANNA, tegen de Hertogin.
Zij zal u troosten.'
TyE



TREURSPEL.
<*3
de hertogin.
'k Heb die dankbre, als mijn kind, De lieve fpeelnoot van Johanna, teêr bemind: Zij is mij dierbaar; maar 'k zal fteeds uw dood betreuren.
ZESDE TOONEEL.
De voorigen. De jonge penbroek en gage.
teckingham, tegen Gage, die zachtjes de deur opent.
Helaas!
penbroek, tegen Gage.
Ach! kunt gij zèuit haar Moeders armen fcheuren? o Hemel! welk gezigt!
gage.
Verfterk me, o groote God! Mijn pügt noopt mij; de wacht toeft voor depoort van't ilot.
johanna Gage ziende, en zich uit 'de armen der Hertogin rukkende.
Heer Gage, *k ben bereid.
Zij ziet Penbroek, en omhelst hem. Mijn Broeder!
pen-



$4
JOHANNA G R A Y,
penbroek.
Dierbre Zuster!
Johanna, op de Hertogin tu ij zendt.
Eeloof aan haar uw liefde; Ik fterf dan veel geruster, Denk, dat een veege u thans om haar befcherming vleit.
penbroek.
'k Heb haar zoo lang ik leev* mijn liefde toegezeid. De Moeder van mijn gaê zou die mijn' bijftand derven?
gage, naar Johanna toetreedende. Mevrouw, ik moet!
de hertogin.
Sleep mij ter ilrafplaats; ik moe t fterven!
In eene zoort van raazemij.
Nooit heeft de Koningin Johanna's dood bedoeld.
CHARLOITE, overflelpt van droefheid , op een ft oei vallende.
Mijn Zielvriendin! dit hart—dat hevig klopten woelt, Bezwijkt—ja ,'t breekt, o God! 't wordt alles aklig duister!.
Naa eenig (Htztvijgeh gaat zij voort, terwgl ze op Johanna s boezem rust.
Waar ben ik ? reeds in't graf?., .welk fomber dof gefluister? Zij fïierf op 't moordfchavot... 'k fterf ook —'k omhels haar wtêr!
J0-



TREURSPEL. {< johanna, in vervoering. Charlotte.' Zielvriendin —!
Lucia en Juffr. Ellen vliegen beide ter hulp. Juffr. ellen.
o GodS zij leeft niet neer! johanna.
Zij geeft den jongden fnik— ik voel mijn'moed bezwijken! Ach! geeft uw Vriendfchap mij dees folterende blijken? «Zagt —■ gevoelig hart'
penbroek, Charlottes hand\ vattende.
Haar fiaauwe levenskragt Bezwijkt; men biê haar hulp,
johanna, al [nikkend.
Neen, de ijslijk koude nacht Des doods bedekt haar jeugd. — Ik kusch uw koude wangen!
'k Sluit uw gebroken oog, —hoe zal uw ziel verlangen Naar mij, welaan ik volg.' r—
floflei geleidt haar naar eene andere zij van de Kamer, terwijl Charlotte door Penbroek, Juffr. Ellen en Lucia weggebragt wordt.
E



*4 JOHANNA G R A Y,
teckingham.
Ziet ge eeuwig Menfchen • vriend ■ oHeilland! al dit leed? Heeft dit de deugd verdiend?
hof lei, tegen Johanna.
Troost u: zij lijdt niet meer, hoe grieft me uw hikkend fchreijen!
Haast groet ze u welkom in de zaalige englenreijen.
teckingham.
Helaas.' bezwijkt uw hoop?
johanna.
Neen, in de felfle fmart,
Is Goël de eeuwge vreugd van mijn gevoelig hart;
Dat mijn Charlotte zagt den ftillen doodflaap fluimer';
Zij voelt geen' bangen angst: dit maakt mijn' boezem ruimer.
Nu plengt haar vriendlijk oog geen traaaen ontmijn dood.
Tegen de Herttgin, die uit eene zoort van bedzvelming op/laat en Johanna aan haar hart drukt.
Mijn Moeder!
gage, tegen Johanna. Ach! 't wordt tijd. de hertogin.
o God! die uitkomst boodt Aan



TREURSPEL. — ^
Aan mijn Charlotte, die door heiige Vriendfchap gloeide, Dat ook uw gunst mijn ziel van 't zwoegend lijf ont^ boeide.
johanna.
Leef, dierbre Moeder.'
de hertogin.
Ach! h dit nu de eer, de roem; Mij van uw Kroon beloofd? o fchoon ontlooken bloemI Hadtge in uw vroegfte jeugd, o wellust van mijn leeven! Hadtge in uw wiegje reeds den jongden fnik gegeeven. Waartge aan deez' boezem in de moeder-melk verfmoord', Ik had mijn dervend kind befchreid maar niet vermoord} Ach! kan"eene eedle ziel, gemaald in zagte trekken, Kan jeugd of onfchuld dan geen medelijden wekken?
Penbroek, Juffer Ellen en Lucia verfchijnen weder op het Tooneel.
Johanna, Lucia ziende, fchijnt met hare oogen naar Charlotte te vragen.
lucia, flamelende.
Zij — flaapt —
johanna.
o Ja! zij viel hier aan mijn hart in rust' 'k Heb van haar b.eeke wang den laatden traan gekuscht!
de hertogin Johanna kusfcbende. Mijn Lievling!
E 2 J Qm



1i JOHANNA G R A Y,
johanna. Wees getroost, haast ziet ge uw leed verzagtea.
de hertogin.
Ja, door uw' Vader ook rampzalig te zien flagtenf
teckingham, ïigèn de Hertogin.
Schik u naar *s Hemels wil'
gage, tegen Johanna-,
Ik bidu, kom, Mevrouwr
johanna, tegen Lucia, die haar /nikkend omhelst.
Vaarwel, mijn Lucia.' Gods liefde loone uw trouw.
de hertogin, terwijl zij Johanna in haare armen fluit.
De dood grimt u welaan, maar'k durf zijn woede tergen! Hier, aan mijn' boezem, kuntge u voor zijn fchichs
verbergen! Hier zijtge in veiligheid.' —
( Penbroek rukt haar los.)
Ach; wie ontrukt haar mij»
johanna, tegen Penbroek.
Ze is aan uw zorg vertrouwd.
Th



TREURSPEL. fS
v ■
Lucia, <#c de fc}'^ zinnelooze Hertogin onderfteunt.
o.' Sta mijn Moeder bij! —
TE C KINGH AM.
Haar lot blijft in de hand van 't eeuwige Alvermogen. Houd moed. Hij ziet haar leed met Godlijk mededoogen.
JOHANNA,
Tegen Penbroek, terwijl zij hem een Griehch Tettament, met een Brief voor haar Zuster, en eenen voor Harding aanbiedt.
■Omhels voor mij uw Gaê. 'k Bied' haar dit heilig pand, Mijn' iongften wellust; zeg, dat haar mijn zwakke hand De Iaatfte liefdegroet blijmoedig heeft gefchreeven. *k Zocht ook inHardings ziel den moed te doen herleevenJ Hij lees dit blad , en fla weer 't veilig heilfpoor in.
tegen Gage,
Welaan, Mijn Heer.'
Zij /laat het oog of hare Moeder, treedt naar haar toe, en kuscht haar.
Verhoorme, o God vol menfchenmin! — 'k Smeek om haar heil, zoo lang mijn borst kan adem" haaien.' ~
e 3 j»e



il JOHANNA GRAT,
de hertogin.
Nooit zal dan meer het licht haar vriendiijk ooe bsdraaien! —; b
Ik druk mijn kind voor 't laatst aan 't breekend moederhart!
Geef mij den jongden kusch —
johanna, zig losrukkende. Mijn Goël, zie haar fmart —!
de hertogin.
yerlaat gij mij.' 'k Bezwijk —
teckingham.
Gods oog blijft haar bewaaken. Penbroek, tegen Johanna. De rust blinkt in uw oog.
- johanna.
'k Voel reeds mijn banden flaakenl {Heel de aarde ontzinkt mijn' voet!
teckingham.
•; « Nu nadert de Eeuwigheid!



TREURSPEL.
71
JOHANNA.
U02 vreedzaam wenkt ge,o dood! kom ,'t offer is bereid.
Johanna treedt, door Juffer Ellen onderJletend, van Gage, Teckingham en Hoflei vergezeld, uit de kamer, terzuijl Penbroek en Lucia de half bezwijmde Hertogin naar het Rust kabinetje geleiden.
VIJF?



n JOHANNA GRAV,
V IJ F D E B E D R IJ F.
In dezelfde Kamer als bei voorig Bedrijf. EERSTE TOONEEL.
De jonge penbroek, alleen.
Mijn Gade! Hoeveel fmart moest uwe zuster lijden?
k Zag haar door foltrend leed in 't uur des doods beltrijden. Hoe droevig weende die bewoogen fterveling , Schoon zij met Englen-moed hét doodsbevel omring! Charlotte,toenge uit d'angst naar zaalger oorden fnelde, Toen uw Vriendin u aan haar beevend hart nog knelde, Toen in uw «ervend oog een vriendelijke lach, Door heete traanen blonk, toen waande ik ook deez'dag Den jongften van mijn ramp en jammerzalig leeven. o Fijn,ofterkgevoel! nogdeedtmij't denkbeeldbeeven: Deeze aard was in mijn oog een pijnbank van de deugd; Waar haat en wraakzucht woên, op onfchuld, liefde en Vreugd. '
TWEE-



TREURSPEL.
73
TWEEDE TOONEEL.
fiNBRoEK, en de jonge penbroek.
penbroek met aandoening de Ka<mer intreedende.
Dit is de plaats dan-waar de onnozelheid voor deezen
Haar lot verbeidde, 'k Zag, hoe op 't onfchuldie weezen, °
De vriendlijke onfchuld blonk, toen zij't fchavot beklom.
■Dejonge penbroek. Zaagt gij haar dood ?
penbroek.
Neen; 'k v!ugtte,albeevende, uit den drom Van 't zaamgefchaarde Volk; 'k voel mijn geweeten knaager; 'k Had haar de Kroon, dis 'k haar ontnam, ook opgedraagen.' Hoe grootsch , hoe wijs, hoe zagt begon het rijksbeftuur Der jonge Schoone, die gevormd fcheen door Natuur Tot Koningin: maar hoe blijmoedig, hoe verheeven, Zag ik haar ijllings Kroon en Scepter wedergeeven! Toen lachte op 't lief gelaat een achtbre nedrigheid. Neen, fprak zij, 't hoog gezag heeft nooit mijn ziel gevleid. Nu zal de ftille rust weer in mijn boezem woonen. Ik, laage ziel.' ik hielp haar deugd lafhartig hoonen! 'k Erkende, uit zelfbelang en vrees, Maria's magt;
E S Maar



n
JOHANNA GRAY,
Waar 'k heb in 't openbaar haar ftrenge wraak veracht. Ach.' hadd* Johanna nog mijn fnood gedrag vergeeven!
De jonge penbroek.
Geen haat woonde in heur hart.
penbroek, terwijl hij clc Kamer op en neêriuandelt.
Hier moest haar fchukiioos leeven Wegkwijnen! Groote God! hoe treft mij dit gezift! Mijn Zoon! wijk nimmer uit het fpoor van eer en pligt.
De fcnge penbroek.
Geen zelfbelang zal eoit mijn yrij geweeten fmooren. Mijn Vader, kan de fchijn van 't Hof u nog oekooren.
penbroek.
Bezield met Iaage vrees, verblind door eigenhaat... Maar 't ksaagend naberouw volgt telkens elke daad.
Zijn houding geeft befchroomdheid en onrust te kennen, •
Thans noopt voorzigtigheid mij deeze plaats te mijden, Ligt ben ik reeds verdagt; ik ga.
DER.



TREURSPEL.
75
DERDE TOONEEL.
De jonge penbroek, alleen.
Beklaaglijk fbijden Metpligten drift, wen't licht der reden niet meer gloeit, En haatlijke eigenbaat den vrijen Godsdienst boeit! Neen, fchoon ik op deeze aard' geen voorfpoed mogt verwachten,
'k Blijf hooffche buichlaarij en helfche list verachten. Dat mij de Koningin een fnooden muiter noem', Ja, dat Zardiner me als een' trotfchen ketter doem', *k Betreur Johanna's dood; en haar bedroefde Moeder * Vind in haar dochters vriend een toevlugt en behoeder.
VIERDE TOONEEL. De jonge penbroek en teckingham,
teckingham.
Wat is mijn ziel ontroerd! De jeugdige Engelin
Vloog, van het moordfchavot, het hofderEnglen in!
Neen, fchoon zij Romes leer niet wilde of kon gelooven,
Gods liefde zal haar nooit van 't eeuwig heil berooven.
Hoe dankbaar was haar hart; hoe treft mij de affcheids groet!
De



75
JOHANNA G R A Y,
De jonge pen broek.
Zij ftierf dan?
teckingham.
Ja, helaas! ik heb haar gudzcnd bloed, Mijn Vriend! gelijk een flroom, langs 'c wretd fcliavot zien vloeijen.
VIJFDE TOONEEL.
De voortgen. lijcia en de hertogin.
de hertogin, door droefheid bedwelmd met drift uit het Kabinetje komende* en door Lucia gevolgd wordende, tegen Teckingham.
Ik hoorde nw (tem; de hoop doet weêr mijn' boezem
gloeijen:
Zij leeft nog, 'k moet haar zien. o Ja! Maria's wraak Was met mijn' angst voldaan: geen fterfling vindt vermaak , Hoe wreed hij zij, in 't leed van zijn' natuurgenooten.
Waar is mijn' kind? ge ontroert Kan dit uw fmart
vergrooten?
li Moethaar omhelzen! fpreek — waar is mijn Dochter? — De jonge penbroek.
Ach!...
Mijn ziel gevoelt te veel — verfchrikkelijke dag! —
t e c-



TREURSPEL, -j7
teckino ham.
o Hemel! 't folterend leed bedwelmd haar denkvermoogen.
de hertogin, /chreijende.
Bedwelmen?... Ja.... een floers bedekt mijn fchreijende oogen. —
Ik zie 't fchavot! mijn Kind waart dervende om mij heen j... Lucia.
Rust op mijn' boezem
ZESDE TOONEEL.
De voorigen. gage en Juf er ellen. Juf er ellen, die al /nikkende inkomt.
Ach! haar ftriid is afgeftreên! o God! zij leeft niet meer. 'k Herdenk die oogenblikken, Zoo lang ik adem!
gage.
Niets—niets kon haar ziel doen fchrikken," Zij was reeds zalig bij het naadren van den dood.
de hertogin, met drift. Ze is dood? waar is haar lijk?
* GA-



72
JOHANNA G R A Y,
gage.
't Wordt aan den fiillen fcho»t Der aarde toevertrouwd.
teckingham, tegen de Hertogin.
Haar geest zal zegepraalen,
Verheven boven *t leed.
de hertogin.
Uw gloênde blikfemftraalen, o God! verteeren *t hart der wreeden, die ontaart De lieve onnoozeïheid dus moordes !...
teckingham.
Wees bedaard, Mevrouw! dat woeste wraak uw ziel thans niet verneder*.
De jonge penbroek.
Denk aan uw dierb're Telg: baar ziel, zoo zagt, ZOO teder,
Heeft voor haar moorderes zo vaak bij God gepleit. gage.
Troost u; de zaal'ge leeft in 't rijk der eeuwigheid; Daar zult gij haar volmaakt eens met haar Gade ontmoeten.
i De



TREURSPEL. }gj
De jonge penbroek.
Thans zal haar zielvriendin die lieve Heemling groeten, j Waar zij met Gilfort blijde op Seraphswieken zweeft.
de hertogin.
Ja, 'k voel een'dillen troostloGod! mijn Dochter leeft. } Zij mint mij nog; zij fmeekt den hoogen Albehoeder Om zijn genade en zorg voor haar bedrukte Moeder.
Juf er ellen tegen de Hertogin.
In 't jongde tijddip bleef voor u haar hart nog flaan: Mijn Moeder! zuchteze, en een vriendelijke traan Blonk in haar oog: ik zag, hoe 't volk meedoogend fchreide, Toen ik haar, aan de hand, gelijk een offer, leidde Naar't akelige blok; „Vaarwel nu, treurige aard'," Zoo fprak ze en boog zig neêr.
de hertogin.
Die liev'Iing, mij zoo waard, Moest door een wreede bijl haar jeugdig leeven derven !J
teckingham,
De Godsdienst biedt u troost.
DE



fo JOHANNA GRAY,
de hertogin.
Mij troost liet naadrend fterven.
Be jonge penbroek.
Vertrouw u aan mijn zorg: is 't hijgen naar den dood Wel 't kenmerk van geduld? Denk aan mijne Echtgenoot. Gij zijt nog Moeder: kan een tweetal dierb're kind'ren De fmart om 't misfen van een zaal'ge niet vermind'ren? Kom, vlieg in d'armen van uw telg, mijn jonge gaê.
de hertogin.
Neen, *k ben niet los van de aard, neen Penbroek! 'k volge u, Ja!
Ik zal mijn traanen op Cathrina's boezem plengen; Ik zal mijn klagten met haar treurig fchreijen mengen. Kom, voer me uit dit verblijf.
Tegen Lucia en Juffer Ellen,
Verzelt gij mij? S
lucia.
De fmart
Verteert, zoe ge ons verlaat, pns afgefolterd hart.
de



TRËURSPËLv
13
de hertogin tegen Gage.
Mijn Vriend, ontvang mijn dank: God wil de zorg beloonen,
Die ge aan mijn ftervendkfnd tot haaren dood bleeft toonen. Uw vriendfcbap worde ook aan mijn1 Suffolk niet ontzeid; Ach! zijn rampvolle (laat vergt uw menscblievendheid. De angst voor zijn naad'rend lot verteert mijn laatfte kragten.
gage.
Ik ben zijn vriend.
De jonge pensroek, haar bij de. hand neemende.
Gaan wij,
teckingham tegen de Hertogin,
Blijf op Gods bijfiand wachten, Hij kent uw knellend leed,
de hertogin,
Dank zij uw liefde en trouw
Voor mijne telg.
!
1EC-



DO La
0 JOHANNA GRAY, TREURSPEL,
TECKINGHAM. Vaar welt
GAGE.
Haast daage uw heil,Mevrouw!
Einde van het Vijfde en Laatjle Bedrijf.



DOLSE Y en AMELIA,
TREURSPEL.
door
adriana van o vers tra ten,






De Gefchiedenis van Dolfey en Amelia is geen Verdicht zei. Geheel Engeland waagt nog van hun rampzalig lot. Dit 'geval is gebeurd, toen het gefchil met de Wapens door Engeland en Noord-Amerika heflist moest worden. Ik heb deeze Gefchiedenis grootdeels gevolgd naar het Fransch van den Heer d'Arnaud. Geen beter woorden kon ik vinden, dan van dien kundigen Letterheld , tot mijn Voorberigt.
Waarfchijnlijk is zijQnaamelijk Amelia) door andere Natiën niet minder beklaagd geworden, dan door haare Medevaderlanders; gevoelige harten kennen geen Vdks-vooroordeelen, geene verdeeldheden, gce~ ne verbittering,. die niet minder onbefchaafd dan onrechtvaardig is. Op zoodanige gemoederen heeft de Staatkunde en de Oorlog geen invloed: Zij wierden door de Menschliev endheid, die bron van alle zedelijke deugden, met eikanderen vereenigd, door banden, die niets gemeen hebben met de bijzondere belangen van tijden of plaatzen; Zij weeten, dat zij allen denzelfden oorfprong hebben, en dat zij alle Leden van een algemeen huisgezin zijn; dus houd'' ik mij verzekerd, dat zij in het lot van Amelia en Dolfey van harten deel zullen neemen. Hun dood is voorgevallen in de maand Junij van het Jaar 1779."
Ik geloof niet, dat ik verfchooning behoefte vraagen voor de Vrijheden , die ik gebruikt heb, om die Gefchiedenis de gedaante van een Tooneelftuk te gcevcn.



PERSOONAADJEN.
poljey,
amelia;
Lord bromt on.
Mevrouw brom ton.
SARA, Voedftervrouw van Amelia.
mozema, een Oud Amerikaan.
?AMi, een Jong Amerikaan, een Vriend van Dolfey.
Èensgs Bedienden.
Het Eerfte Bedrijf fpeelt in een Vertrek van het Huis van Dolfey,- Het Tzueede, op eene heuvelachtige vlakte, en in het verfchiet het Huis van Dolfey; Het Derde, in het zelfde Vertrek als het Eerfte; Het lfierde Bedrijf in een breede Laan, spet ver van het Huis van Dolfey; flet Vijfde gelijk het Eerfte.



DOL S E Y en AMELIA,
TREURSPEL.
EERSTE BEDRIJF.
EERSTE TOONEEL
DOLSEY en AMELIA.
DOLSEY, geheel door droefheid neêrgeflagen.
"Verfcbriklijk denkbeeld! 'k voel mijn teedre ziel doorboo-; ren.
Voor altijd is mijn-hoop, mijn blijdfchap dan verloeren.. Mijn bloed, dat ik getroost voor 't vaderland vergoot, Werd nu het doodlijkst gift, voor u, mijn Echtgenoot! Rampzalig oogenblik! toen mijne ondoofbre liefde, Amelia! het eerst uw jonge boezem griefde. Rampzalig oorlogsvuur! gevloekt Amerika! Waar vind ik heil of troost ?
AMELIA.
Bij uwe Amelia. 'k Voel ook de banden, die me om uaan'tleeveakluistren, Mijn Dolfey! laat geen drift uwe eedle ziel ontluistren. Hij, die ons heil bedoelt, heeft ons dit lot bereid,
F 4 ü



38 DOLSEY en AMELIA,
Is niet ons hart vereend voor de eindlooze eeuwigheid? Mijn allerlaatfte fnik zal uwe min nog roemen: Was 't niet uw hoogfle wensch, mij eens uw gaê te noemen ? Nu zijn wij zaamvereend, gij kreegt mijn hart tot pand. 'k Noem eeuwig mij uw gade.
Dolsey, haar omhelzende.
Ontvloodt g'uw Vaderland, Om in mijne armen hier uw fterfuur te zien naadren. De pijnelijkfte dood kruiptdoor uwkronkiende aadren. Wat is miin krijgsroem ?— 'k Haat, van u beroofd, dee^e aard.
Gij hebt mijn leeven tot den wreedfien rampgefpaard. Ach! had mijn hand den fchigt der woeste Amerikaanen Diep in dit hart gedrukt.
AMELIA.
Mijn Dolfey! dat mijn traanen Getu'gen, hoe uw fmart mijn teedre ziel ontroert.
DOLSE ï,
jaa, had de viiand mij in flaavernij gevoerd, Of had der wilden wraak mij woedend dood gemarteld; Hun wreedheid zinloos in mijn gudzend bloed gedarteld. *k Had u mijn laatften zugt in d'angst des doods gewijd, Waarom heeft mijn behoud uw minnend hart verblijd ? *k Moet u, dpor vreugd vervoerd, in knellende armen drukken,
Om u, door finart verteerd, mijn oogtezien ontrukken.
Welk denkbeeld, neen! 'k ontvlucht de pijnbank van mijn ■hart. '
TWEE,-



TREURSPEL. 89
TWEEDE TOONEEL;
amelia all:cn.
Mijn Dolfey! .. goede God! verzagt zijn boezem fmart, Hoe zal, in 't uur des doods, zijn rouw mijn'ziel ver-
fcheuren
Ik weet; hij zal zijn Gaè tot aan het graf betreuren. Dit is dan al de vreugd gefpeld uit zijn behoud. Ik had mijn blij geluk, mijn heil, op hem gebouwd.
Ik dacht hem, door mijn' trouw, aan doodsgevaar te ontrukken.
Ik zag, vol dankb're vreugd, mijn poogingen gelukken. Mijne onbedagte jeugd heeft ftorm en vloed getart, Ik fcheurde mij, vol moeds, van 't minnend ouderhart. Hoe zal het wreedst verdriet hun kwijnend leeven knaagen. Ja 't misfen van hun telg verpest hun leevensdagen. Miir.e Ouders • 'k heb uw liefde, uw zorg met finert beloond. Uw' tederheid, aan mijn onnoozele jeugd betoond, Zal u, om 't afzijn van uw eenig kind, doen zuchten. Thans voel ik al uw leed, ik durfde uw liefde ontvluchten» Verbeelding maalt mij nog dien akeligen fiond, Toen, in het diepst des nachts , op mijn'geboorte grond, De laatfte traanen bij het kwijnend maanlicht vloeiden, o Lieve beemden, waar mijn lentejaaren bloeiden, Gij hebt den ftillen klagt van 't angftig hart gehoord! Ach! was mijn leeven in zijn uchtendftond gefmoord; Mijn Moeder, had ge uw kind den adem zien ontglippen, ÏJog met uw boezemmelk, op fchuldelooze lippen.
F 5 Dan



«jo DOLSEY en AMELIA,
Dan was mijn vroege dood door't minnend hart befchreid, ja zelfs mijn droeve dood hadtu ligt troost bereid: Mijn dierbaare Ouders! 'k had nooit uw beminlijk leeven Verbitterd door verdriet. Ach! was mijn fchuld vergeeven. 't Is waar, ik zag'door u mijn besten vriend veracht. Dan'k had,door mijn gebeên,welligt dien haat verzagt. De Algoedheid wa"akt Vööi'c heil der teederfte gelieven , Wier' deugd zijn gunst verwacht. Moest ik uw boezems grieven,
Beminlljke Ouders! 'k Voel al'de angllehdie gij-lijdt; Was niet uw trouv^Ite zorg afin mijn belang gewijd. Gij waande alleen op''t héü'van uwe relg te doelen, Of kon uw ftrenge wfaak de zuchrvoor mij verkoelen? Haat ge uwe Amelia, dan voelt gij thans geen' fmart, Maar di'e gedhchtè móórd mijn'angftig kloppend hart, Ik ken uw liefde, neen! gij kunt uw kind niet lmten: Natuur pieit voor mijn regt. Drift deed me uw' huis ver» laaten ;■
Een min, op Dolfey's'deugd en eedle trouw gevest, Geleidtie mij, vol moed', na 't akelig gewest,. Wen 't vaderlandfche bloed op vreemden grond moést vloeijen.
Die zelfde min doet nog mijn veegen boez-em gloeijen, Die liefde fchonk mij kragt: mijn weereloozen ftaat Verborg, ik moedig-, in een mannelijk gewaad, Geen ongemeeten p'as kon mij verfchrikking baaien r 'k Tartte, als een jeugdig, Held y de dreigendegevaaren. De liefde ftondt mij tij,, en il oog mijn' gangen ga&-
DER-



TREURSPEL. gx DERDE TOONEEL,
amelia dl s aha. sara.
Is hier mijn voedfierling: mijn Heve Ait elia?
amelia, geheelverfuk'dng. Welk Engel voert u hier?
(Zij omhelzen elkander.")
sara.
Mag ik u wedervinden? Uw liefde kanalleen mij aan deeze aarde binden.
amelia.
Ach leeft mijn moeder nog, of is zij mij ontrukt. Is vader niet door fmart in' 't zwijgend graf gedrukt? Dit denkbeeld moordt mijn ziel: ik kan niet langer leeven. Ach! was toch, voor hun dood, mijnfchüld aan mij ver* geeven.
sara,
Die braaven leeven nog, maar treuren dag en nacht, Geen blij bericht is nog van u aan hun gebragt. '(i'^as vruchteloos uw vlucht , mijn dierb're! na te fpeuren
Maar



92 DOLSEY en AMELIA,
Maar niets zal mij voortaan van uwe zijde fcheuren. Ik voel, hoe blijdfchap zich in deeze borst verfpreid, Ja door een zagte hoop, word'ik geftreeld, gevleid, Dat gij uw Ouders eens omhelzen zult en fpreeken.
AMELIA.
Is Dolfey u ontmoet ? Hij is mijn oog ontweeken, In een vervoering, die mij niets dan onheil fpeit. o Sara! 'k voel mijn ziel door grievend' angst bekneld. Gij fchrikt.
SARA.
Helaas! Mevrouw! mij dacht, *k kon in de trekken
Van uwen Echtgenoot, de wreedfle fmart ontdekken, 'k Heb hem zoo even in een breede laan ontmoet. Ach! meld mij, 'k fmeek u , wat zijn hoop bezwijken doet. Ik zie de welvaartsblos op beider wangen kwijnen. Uw Doifey'sblijdfchap, dooreen ftillen rouw, verdwijnen , ]a 'k zag hem hooploos in de treurige eenzaamheid.
AMELIA.
'k Heb tot het ijslijkst lot mijn weerhelft voorbereid. Hij voedt geen hoop meêr, 'k zal op aard niet lang meêr lijden.
SARA.
Geneeskunst zal haar hulp aan uw behoudnis wijden. Mijn dierbre Voedfterling! ach, waarom zweeft de dood.
Ge-



TREURSPEL.
93
Geftaadig voor uw oog? Dit grieft uw Echtgenoot. Waarom verdwijnt uw moed?
AMELIA.
Vlei u niet met mijn leeven. 'k Voel 't doodelijkst vergif door hart enaadrenzweeved.
SARA.
Vergif! o Hemel! heeft de wanhoop u vervoerd. Waar vind ik hulp?
AMELIA.
Bedaar; gij fchijnt door drift ontroerd. Geen wanhoop deedt mij 'teind van 't pijnlijk leeven zoe» ken.
Zou ik een leeven, dat voor Dolfey blaakt, vervloeken. Neen.' hoormijn noodlot, eer de dood mijn leeven bluscht. Hoor na mijn trouw verhaal, dat op de waarheid rust. Gij weet,hoe't droevigst leed mijn bangen boezem kwelde, Zoo men van Linfton fprak, of van zijn rijkdom meldde. Hoe lang ik't diep geheim verborg voor *t fcherpzienst oog. Gij hoorde elk zuchtje dat mijn hijgend hart ontvloog. Toen minde ik Dolfey reeds, eer ik nog liefde kende. Gij zaagt, hoe vaak ik 't oog na mijnen Dolfey wendde, Want Dolfey was mijn vriend, reeds van mijn prilfte jeugd. Zijn aart was minzaam, zagt; hij droeg de blos der deugd Op 't manlijk fchoon gelaat; men kon in fiere trekken, De teêrfte menfchenmin en heldenmoed ontdekken. Hoe werd ik door zijn min, zijn eerb're min, geftreeld Dan 't wankelbaar geluk had hem te fchaars bedeeld,
Om



•94 D O L S E Y en A M E L I A,
Om mij uit's Vaders handeons als zijn bruid te ontvangen*
Toen, toen ontdekte gij' mijn eerbaar minverlangen.
Gij zaagt,hoe ik aan st hart van Dolfey was gehegt.
Helaas.' toen -werdons huis dien jongling zelfs ontzegd.
Waarin eik vrolijk zich naar ;zijne wenken fchikte.
Gij weet nog,hoe mijn hart op dat bevel verfchrikte.
Wat heeft mijn teedre zie!, toen om mijn vriend geklaagd.
Hoe wietd, door 't wreed verdriet, mijn lieve jeugd ge* knaagd.
De naam van Linden deed mijn teedren boezem beeven.
Zins men aan hem mijn woord gedwongen had gegeeven,
Hadt fmart en grievende angst mijn dagen reeds verpest.
Mijn min voor Dolfey was onwrikbaar vast gevest.
't Gerucht,dat Dolfey uitdeezeoorden moest vertrekken,
Deed mij de kragt der liefde op't allerfterkst ontdekken.
De naare wanhoop zweefde in mijn verduisterd oog,
Daar Jt fnikkend fchreien u tot deerenis bewoog.
Gij waart getuigen van mijn bittre jammerklagten.
'Jt Lag vaak voor u geknield. Gij kost mijn rouw verzagten.
Toen riep ik gillend uit: Het woest Amerika, Zal Dolfey's Graf zijn, daar de droeve Amelia, Uit zijnen arm gefcheurd, de ileepende oogenblikken, Zal flijten in geween, tot 's leevens jongde fnikken. Maar kon ik hem voor't laatst voor zijn vertrek nog zien. Kon eenig dervling mij dien zagten troost nog biên. Aqh Hemel! laat mij toch die jongde beê verwerven. Ik moet mijn Dolfey zien, omhelzen voor mijn derven." Ach gij voldeedt mijn wensch, deeds tot mijn hulp gereed. Vergeef mij, dat ik u herhaal het geen gij weet. .. 'k Dank u,datdoor uw hulp mijn hartsvriend is verfcbeenen
Ia



TREURSPEL,
95
In mijn vertrek, toen al mijn uitzigt was verdweenen. 'ii Lag voor uw oog verbleekt, op Dolfey's zwoegend harti Die trouwe minnaar ieedt de feldfte boezemfuiart. De tijd was, kort, en dwong hem .uit 't vertrek te vluchten. De naam van Dolfey zweefde op de afgebroken zuchten. Gij weet, -mijn Sara! wat mijn boezem heeft geleên, Toen zijn gewiinpeld fcbip uit mijn gezicht verdween. Toen -viel ik in uw' arm en fcheen den geest te geeven. 't 'Herdenken.aan dien ftond doet mij van fchrik nogbeeven. Gij zaagt de traanen in mijn halfverduisterd oog, Dat 't heil van mijnen vriend affmeekte van om hoog. Maar Dolfey's afzijn kon mijn' liefde niet verkoelen, Hoe voelde ik 't hevigst vuur in mijne boezem woelen. Nog aaauw was Dolfey aan mijn fta'arend oog ontvlucht, Of't vreemd befluit gaf mijn beklemde boezem lucht. Toen fne.Ide ik om uw' hal;; 'k zag traanen in uwe oogcn, En won bij uwe liefde uw gunstrijk mededoogen. Jaa gij boo.lt bijftand aan uw droeve Ameüa, Daar 'k na mijn Dolfey vloodt: Helaas! Amerika! Waar ik mijn leeven zocht, heb ik mijn dood gevonden, Gij hebt mijn heil gebaard, en mijo geluk verflonden. 'k Wgrd door geen zagte hoop, die vleiend ftreelt, beftraald.
'k Heb in dit woest gewest door bosch en veld gedwaald. *t Verlangen kon alleen de moeilijkheên verjigten. 'k Ontving van Dolfey Hechts de onzekerfte berigten. 'k Trof in een volkrijk dorp in 't eind zijn wooning aan, Verrukt door vreugd, vond ik een jong Amerikaan, Die ik den uittogt van mijn Dolfey hoorde melden. Hij was dien zelfden dag met eenen drom van Helden
Ge-



0 DOLSEY en AÜiÉLl A,
Getrokken na den boord der kronklende rivier.
De Helden hadden daar, zoo moedig, flout en fier,
Hun legerplaats gevest: dit moest mijn vriend beletten:
„*t Strijdt," fprak de Amerikaan, „metregt, natuur en wetten,
„Dat ik mijn volk bevecht. Waar 't anders, ik verliet „Den eed'len Dolfey, de eer der trotfche Britten,niet." Jk Bewoog den jongen vriend van Dolfey mij te leiden Na 't ftrijdperk, 'k hoorde al ras het krijgsgeluid verfpreiden :
Een woest, een heesch gefchreeuw weergalmde door de lucht.
„Triumph, mijn landvolk drijft de Britten op de vlucht."
Dus riep de Amerikaan: 'k verdubbelde mijn poogen,
Doch 't ijsfelijkstgezigt trof mijn verwilderde oogen.
'k Trad in een fom'ier woud: de ruw bewasfen grond
Was't aakligst moordtooneel, dat al mijn hoop verflondt.
'k Zagfidderend, vol angst, de ontzielde lijken bloeden.
■*kHoorde, onder 't kermen, gindsch den trotfchen vyand woeden.
Mijn Sara! 'k vond mijn vriend alom met bloed bemorscht, Bleek op den grond geftrekt; ik rukte uit zijnen borst, Een fchigt. De min herriep de reeds bezweeken kragten. Ik vulde 't aaklig woud met naare jammerklagten , En hield hem in den arm. 'k Zoog met mijn lippen 't bloed Uitzijn gekwetften borst. Ik zag mijn trouw verzoet: De dood vlood weg. Ik voelde,in deijslijkfte oogenblikken*
Mijn Dolfey's edel hart op mijnen boezem tikken.
De blaauwe doodverw week van 't minnelyk gelaat.
jk Smaakte al de zaligheên der wellust, in dien ftaat.
Nooit kende ik zoo veel heil, dan toen 't mij mogt gelukken ,
Den liev'ling van mijn ziel den wreeden dood te ontrukken.
Ik



TREURSPEL; p-,
Ik had zijn bloed gefielpt, jaa 'k zag d'Amerikaan, Die mij verzelde, met mijn Dolfey's lot begaan; Hij raadde minzaam mij, mijn Vaderlandfche trekken, Door kleurend planten-zap voor Dolfey's oog te dekken.
Dè blijdfchap, was zijn taal, van eenen Landgenoot
Te aanfchbuwen, wasmisfchien desjonglings wisfedood.
Mijn Dolfey opende wel haast zijn' vriendlijke oogen.
Hij dankte, fpraakeloos, ons zorgend mededoogen.
Wij bragten hem verflaauwd in eene fchaam'Ie fiulp:
Hier boodt menschlievendheid haar Goddelijke hulp.
't Gevaar mijns vriends deedt mij den grievendft' angst gevoelen.
Hoe deedt, in 't hijgend hart, de min haar' kragten woelen. Hoe trof me elk oogenblik mijn Dolfey's dankbaarheid. Hoe heeft hij 't melden van mijn' naam mij afgevleid, 'k Zocht voor zijn oog vergeefsch mijn' traanen te verbergen.
Ik bleef door angst voor hem mij zelv' die kwelling vergen. Mijn fmart verraadde mij; een lang verkropte zucht, Bij 't veege bed mijns vriends , aan 't lijdend hart ontvlucht Deedt hem Amelia, zijn zielvriendin, herkennen. Geen liefde, geen natuur, kan zig aan dwang gewennen. Verrukking fchonk hem kragt ; zijn wreede fmart verdween,Hij leefde, in mijnen arm, voor mij zijn bruid alléén.
SARA.
Nu kon het fijnst gevoel het wreedfte lot verzagtèn, Had zoo veel tederheid dit grievend leed te wachten. Nu' fcheen uw heil gevest.
G
AME-"



*1
DOLSEY en AMELIA,
AMELIA.
De wellust van mijn' jeugd, Mijn Dolfey was voldaan. Toen mogt de reinfte vreugd, Door teedre traanen, in zijn fpreekende oogen glooren, En d'afgebrooke flem in zagte omhelzing finooren. Dan 't zwakke leeven van mijn Dolfey fcheen gevlucht. Hij zwijmde; een naare gil gaf aan mijn' boezem lugt. Op nieuw fcheen de angst des doods mijn' ziel te doen bezwijken,
Doch 't liefdrijk Alheftuur deedt nog zijn fterflot wijken. Mijn vriend aerltelde: nu lachte ons 't genoegen toe. Jaa de echt bekroonde in *t eind, zo gul en blij te moe, De liefde van ons hart: dan 'k voelde 't grievendst lijden Weldraa de zaligheên van ons geluk beftrijden. De pijl, die Dolfey's borst zoo wreed getroffen hadt, Was door der wilden hand gedoopt in 't giftig nat. Helaas! 'k heb met zijn bloed dat gif ook ingezoogen. Geen Artzenij fluit ooit dit doodelijk vermoogen. IWijn leevenszappen zijn verpest; geen hulp, geen raad Verzagt de fmarten van mijn' hulpeloozen flaat. Vergeefsch zoekt liefde en trouw mijn lijdeu te verzagten. ïk. fmeek flechts, om vol moeds het uur des doods te wachten.
SARA.
Een aaklig voorgevoel heeft mij uw lot voorfpeld. Ach! had ik, in uw vlucht, mijn voedllerling verzeld. Gij rukt u uit mijn' arm, maar had ik dit te duchten. Tuig,treurige eenzaamheid! van mijne boezem-zuchten, Die 'i£ om u hebgefiaskt. Niets heeft mijn' ziel geftreeld.
VJEÏV



TREURSPEL. 99
VIERDE TOONEEL. DOLSEY, AMELIA dl SARA,
D o L s E Y treedt verrukt in de Kamer en knielt voor Amelia.
Nu, nu herleeft mijn hoop. 'kVoel reeds mijn fmart geheeld. Mijn dierbre Amelia! gij zult voor Dolfey leeven. Hoe doet de vreugd mijn bloed met dri,*c door de aadren zweeven.
Vertrouwen wij ons lot aan 's Hemels liefde en gunst. Een oud Amerikaan, ervaaren in de kunst, Om door beproefde kragt van eedle kruiderijen, Voor 't doodelijk vergif den fterfiing te bevrijen, Waart gindsch aan *t rijzen van een heuvel in 't verfcbiet. Mijn Zami, die mij ftaag mijn trouwen vriend fchap biedt, Zal ftraks den grijsaard hier, in onze wooning leiden; Geen dood zal mijne gaê van Dolfey's boezem fcheiden, Verrukkelijke hoop, die al mijn angst verzagt.
AMELIA.
Ach! vlei mij niet: geen hulp, niets fluit de flerkekragt Van't langzaam werkend gif, dat reeds mijn leevensbloezem Heeft weg geknaagd. De dood woelt in deez' bange boezem; Een onuitblusbre gloed verteerd mijn zwoegend hart,
SARA.
Ach! fchonk geneeskunst nog verlichting aan haar fmart. Wat lijdt mijn teedre ziel?
G a DOL.-



ico D O L S E Y en AMELIA,
DOLSEÏ.
Mijn Gade i? nier verlooren. Neen, 'k zie een firaal van hoop door donkre wolken glooren.
Getrouwe Sara! gaa, vlieg Zami te getnoet. Smeek, dat de grijsaard ras zijn bijfland blijken doet.
VIJFDE TOONEEL.
DOLSE Y etl AMELIA.
AMELIA, fchreijendc.
Neen Dolfey! 't is vergeefsch. Slechts weinige oogenblikken,
En'k flaak in uwen arm mijn' jongfte leevensfnikken. Hoe teder vindt mijn hart zich thans aan u geboeid. Deez' heete traan , die nu uw' lieve hand befproeit, Kan van mijn' grievend' angst voor 't fcheidings uur getuigen.
Zoo jong,duor vreugd omringd, voor't fterflot reeds te buigen,
Ontroert natuur: —dan'k zwijg, daar mij de Godsdienst wenkt.
DOLSE Y.
Mijn dierbre! daar de hoop ons reeds den voorfmaak fchenkc Van aardfchezaligheên, die ons te vroeg ontvluchtten, Zou dan nog grievende angst ons minnend hart doen zuchten.
Dan



TREURSPEL.
101
Dan't aaklig denkbeeld.'... Zie, de blijdfchap lacht ons aan. 'c Gefolterd hart zal weêr van fttl genoegen liaan, 'k Zal reine wellust in uw tintiend oog zien gloeijen. 'k Zal wjêr de lenteroos op 't lief gela3t zien bloeijen. De Hemel hoort mijn' wensch, terwijl ik fmeekend kniel. Gij fchreit: elk traantje grieft mijn lang gefchokte ziel. o Lieve Amelia ik zie uw heil reeds naadren. Gezondheid jeugd en kragt fpeelt fpoedig u door deaadren. Dan voert elk oogenblik ons nieuwen wellust aan. 'k Gelei u juichend door bebloemde wandelpaên, Terwijl we in zuivre Iugt een' vrijen adem haaien. Verbeelding helpt mij reeds die blijde dagen maaien. Straks komt Mozema hier. Schep moed, mijn leevenslust, 'kGaa zien, waar hij verbeid. De Hemel fchenke urust.
Naa haar omhelsd en gekuscht te hebben , vertrekt hij, en midde-i lerzuijl valt het Gordijn.
Einde van het Eerfte Bedrijf.
O 3 TWEE-



|82
DÖLSËY en AMELIA,
ÏWEEDE BEDRIJF. EERSTE TOONEEL. MOZEMA dl SARA. SARA,
Ge ontzegt ons dan uw'hulp; gij blijft mijn'beê verachten. Kan lijdende onfchuld geen getergde wraak verzag.ten. Is dit grootmoedig? Kan een vrij Amerikaan De ftem der tederheid, der menschlijkheid weérftaan.
MOZEMA.
Nooit wordt mijn bijftand aan een wreeden Britgebooden. Ik deed een' plegtig* eed voor 't oog der heil'ge Goden. 'k Verbreek dien nimmer, 'k Werd door Zami hier geleid. Hoe heeft diejongling voor de deugd zijns vriends gepleit. Ik volgde hem in 't eind door zijn gebeên bewoogen; Dan naauw trof dit verblijf mijn moedloos kwijnende oögen,
Of ik herdacht mijn leed. 'k Mis al mijn heil op aard'.
Niets troost mij, neen! geen Brit is ooit mijn bijftand v, aard.
«Mijn zoon, de wellust van mijn afgeleefde dagen,
Die



TREURSPEL, «3
Die liev'ling van mijn hart, werd aan mijn zij verflagen, 'k Ontvlucht uw ihood geflacht.
SARA.
Neen! achtbreGrijsaart,'kfmeefc, Toef, zo lang, dat uw moed zich aan uw vijand wreek. Maar moet een jonge fchoone, in 't bloeijendst van baar
leeven ,
Died'ijzelijkftedood door 't foltrendhart voelt zweeven. Uw bijftand derven? Zaagt gij in haar'veegen ftaat, De teedre minzaamheid op 't uitgeteerd gelaat. Gewis 't verwelkte fchoon, in zagte en eed'le trekken, Reeds door den dood befchaêuwd, zou u tot deernis wek» ken.
Treê binnen , bied haar hulp; haar dierbaare Echtgenoot Wacht alles van uw kunst.
MOZEMA.
Neen! hij betreur' haar dood. Mijn wraak vermaakt zich, als uw volk door fmart moet lijden!
Maar heeft een Brit gevoel, hij durft natuur befirijden. SARA.
't Is dan vergeefsch. Die taal doorgrieft 't gewonde hart. Men wacht mij.
Sara gaat in eene treurige houding heen.
G 4 T WE Ei



»4 D O L S E Y en AMELIA,
TWEEDE TOONEEL:
mozema alleen.
Ja hij lij' de wreed fte boezemfmart Geduchte Goden, die voor *t heilig recht blijft waaken, Zou uw menslievendheid het wreed gedrag niet wraaken Van een geflacht, dat zig zagtaarte Chrisfnen noemt, Terwijl het roof en moord a|s eedle daaden roemt.
DERDE TOONEEL.
mozema en zami.
Mozema tegen Zami.
Welaan! verzei mij, 'k vlucht weer naar mijn ftille wooning. Daar fmaakt mijn zwoegend hare de treurigfte belooning Voor teedre liefde en trouw; de zwijgende eenzaamheid Heeft daar de fchaduw nog van voorig heil verfpreid, Toen voorfpoed, liefde eri vreugde alom mijn treên vér. zelden,
Tpen blijde telgen mij in vleiende armen knelden, Toen ik al 'c zoet genoot der zuivre Huwljjksmin. Kom Zami,
z a m r.
Schonktg' uw bulpaan Dolfey's zielvriendin ?
Hebt



TREURSPEL. 105
Hebt gij de wellust weêr in dit gezin doen leeven? Hoe zal uw achibre naam op dankhre lippen zweeven.
MOZI1M A.
Ik bied geen vijand troost, neen! mijn ontvlamde wraak Vindt in zijn grievend leed en tegenfpoed vermaak. Verdoolde jongeling, kan u een volk bekooren, Dat al de zaligheên der onfchuld durft verftooren. Poept niet ons dierbaar bloed alom op 't kwijnend land? Zijn onze dorpen niet tot Huivende asch verbrand? Wij van ons goed beroofd.... rampzalige oogenblikkenl 'k Herdenk nog, hoe 't geweld mijn lief gezin deed fcbrikken,
Terwijl het vreedzaam lag geftreeld door zagte rust. Mijn gade had haar wicht nog pas in flaap gezust, Toen ik een woesten drom in onze ftulp zag dringen. De bloeddorst blikzemdeop hun fcherpgepunte klingen, 'k Streed voor mijn gade en kroost,door wraaklust aangefpoord.
Ik zag mijn' Florida in mijnen arm vermoord, 'k Zag telgen , die vol angst haar aan den boezem hingen, De wreede dolken door hun jon«e harten dringen, 'k Vlood , met bun bloed befpat, terwijl mijn' oudfte zoon, In't opgaan van zijn jeugd, zoo vlug, zoo fier als fchoon. De fcherpe wapens hield in forsch gefpierde handen. Wij moesten ons , op nieuws, door moordzucht aan zien randen.
Men eischte mijnen telg t»t wreede flavernij,
Of dreigde mij den dood, dan 'k ftreed ons moedig vrij.
Neen, riep ik, 'k zal getroost vol heldenglorie fterven,
G 5 Maar



io6 D O L S E y en AMELIA,
Maar nimmer zal mijn telg zijn dierbre vrijheid derven. De wreedaarts vlooden; dan door deeze taal getart, Trof hun verraadlijk lood mijns zoons grootmoedig hart. De boog ontzonk zijn hand: hij liet den adem glippen. De teedre vader.naam zweefde op zijn bleeke lippen. Ik tielpte 't gudzend bloed, omhelsde hem vol fmart, En hield hem, reeds verftijfd , aan 't hevig kloppend hart. Ik vloekte 't Britfche volk, 'k fmeekteom de wraak der Goden,
Zints werdt mij, hier beneên, geen hoop, geen troost gebooden.
Mijn kragten zijn vergaan, 'k wacht rust bij 't vreedzaam graf.
Mijn vijand! luider vrij voor zijn geregte ftraf.
z a m r.
'k Ken al de rampen, die mijn dierbaar volk moest lijden, 'li Heb al mijn vrienden zig of dood of vrij zien (hijden, Maar Dolfey, in wiens ziel de deugd zich heeft gevest, Bemin ik, als den roem van Jt Albionsch gewest. Ach! kende gij zijn hart: 't gevoelig mededoogen Huuwt zig aan heldenmoed, en gloeit in tintlende oogen. Hij mint heel 't menschdom: elk is zijn natuurgenoot. Ach: red zijn Ieevenslust van een gewisfe dood. Helaas! de wreedlte fmart deedt al haar kracht verdwijnen. Ik heb *t beminlijk fchoon onfchuldig weg zien kwijnen. Zij zoog 't verpeste bloed uit zijn gekwetften borst. Een fchigt, door ons ge(lagt,met giftig zap bemorscht, Bewerkt in fchijn zijn doed, terwijl zij pijnlijk griefde. Waar zaagt ge ooit grooter blijk van onbezweeken liefde?
VIER-



TREURSPEL.
VIERDE TOONEEL.
dolse y, mozema en ZAMI, D o l s e y,
Mozema! toef niet, help mijn' Üervende echtgenoot. Zie hoe elk oogenblik haar angst, haar fmart vergroot. Volg me, eedle grijsaart! Iaat mijn noodlot u beweegen. De Schepper van 't Heelal fchenkt immers heil en zegen Aan elk, wiedeugd waardeert, van welk een volk bij zij; Kom, dat uw'hulp en kunst mijn' dierbre gaê bevrij.
mozema.
Nooit wankelt mijn befluit. Gij hebt geen hulp te wachten. Zelfs fchoon mijn hart gebiedt, dat ik u hoog moet achten. Betreur uwe echtvriendin: voel, wat Mozema lijdt, Daar hij, door rouw gedrukt, de fleependeuurenflijt.
dolse y.
Ontaarte wreedaart! Kan het liefd'rijk Alvermoogen, Zooveel onmenschlijkbeid in uwe ziel gedoogen, Terwijl ge uw onheil aan beminlijke onfchuld wreekt. Kom; zie mijn gaê, wier lot om uw' befcherming fmeekt.
zami tegen Mozema.
Zoo teedre vriendfchap ooit uw fleren boist deedt gloeijen ,"
Zoo



io3 D O L S E Y en AMELIA,
Zoo uit het helden oog 't gevoel een traan deedt vloeijen, Mozema! hoor dan Hechts tnijn teedren boezem - zucht, Ach ! dat uw haat, uw wraak , voor menfchenliefde vlucht, 't Is groot, 't is edel voor ons heilig recht te ürijden: Maar 'tis zelfs godlijk, hu'p te biên in *s vijands lijden. Ach! help, mijn vriend! befcherm de liefiing van zijn jeugd. Gij kent mijn' Dolfey niet: hij is deatroost, de vreugd Van mijn geflacht; door hem zien wij ons heil herleeven: Hij heeft ons 't zoet genot der voorfpoed weêrgegeeven, Die vriend van't menschdom heeft....
DOLSEY.
'k Deed Hechts mijn' pligt als mensth.
Tegen Mozema. Gij fcbijnt bewoogen.
MOZEMA.
Jaa! wel aan! —'k voldoe uw' wensch. Geleid mij na uw' gaê; met hulp der groote Goden Wordt door Geneeskunst haar het leeven aangebooden.
dolsey biedt hem de hand.
Mijn vriend! hoe gloeit dit hart door zuivre dankbaarheid.
VIJF,



TREURSPEL. 109
VIJFDE TOONEEL.
zami alleeri.
'k Zie, hoe een blijde hoop haar lieven glans verfpreid. Zag ik hier eerlang weêr het blij genoegen woonen. Gewis der Christnen God zal Dolfey's deugd beloonen. Zijn jonge Amelia wordt weêr, door vreugd verrukt, Vol lieve aanval!i»heên aan 't minnend hart gedrukt. Elk zal weêr in 't geluk van Dolfey juichend deelen; Hoe zal zijn heil de ziel van teedre Roza ltreelen. Mijn dierbre zuster! 'k zag, hoe uw gevoelig hart, Deelde in mijn Dolfey's leed, terwijl uwe Eduard De pareldroppen van uw roozen wangen kuschte, En gij zagt zuchtende op zijn' teedren boezem ruste, 't Verdriet keert baast in vreugd, wordt mijne wenseh vervuld.
'k Wacht hier Mozema weêr met hijgend ongeduld.
Einde van bet Tweede Bedrijf.
DER-



iio
DOLSEY en AMELIA,
DERDE B E D RIJ F.
EERSTE TOONEEL.
DOLSEY, AMELIA eil MOZEMA.
AMELIA, uit een fluimering in haar fioelontwakende, ziet Dolfey , die met Mozema binnen treedt.
Mijn Dolfey! 'k bleef vol fmaic reeds na uw komst verlangen.
DOLSEY.
Mijn dierbre'. 'k heb den wensch nu van mijn' ziel ontvangen.
Hij toont haar Mozema.
Deeze eedle grijsaart Ruit de doodelijke kragt
Van 't gif, dat u zoo naa aan 's Ieevens eindperk bragt.
Haast voelt ge uw' fmart verzagt...
AMELIA.
Jaa,,nan den kouden boezem Des doods. Mijn Dolfey, neen! Reeds is miin leevens-
bloezem Verteerd door 't doodlijk gif.
MO-



TREURSPEL.
mozema, Amelia befchowwende.
Wat zielverrukkend fchoon Spreidt, door de verf des doods, zich voer mijn oog ten toon.
*k Zie eedle grootheid in de zagtfte trekken kwijnen. *k Zie fleren moed en trouw in tederheid verdwijnen. Wen me in Brittanje nog die fGbets der deugden vindt , Dan wordt ook't Christendom door mijnen God bemind.
dolsey.
Red mijne Amelia! verzagt haar bittre fmarte.
mozema, haar fterk aanziende.
o Hemel! 'kzoek vergeefsch 't geweld des doods te tarten. Hij nadert! 't gif, dat thans den loop des bloeds vertraagt, Heeft reeds den bloezem van het leeven doorgeknaagd. Neen! eedle fterveling! gij zult niet lang meêr lijden. Wel haast zal 't fterfuur u van alle fmart bevrijden.
dolsey, bedwelmd.
Amelia! mijn gaê! van 't leevenslicht beroofd
Is dit de troost, die ik mij hoopend' had beloofd?
Is 't mooglijkjzou de dood haar uit mijne armen rukken.
Tegen Mozema.
Eefcherm haar; ach welligt ziet gij uw'konst gelukken.
TWEE-



fii DOLSEY en A M E L I Aj
TWEEDE T O O N E E L.
DOLSEY, AMELIA, MOZEMA dl SARA,
S A E A tegen Dolfey. Een vreemd bediende gaf mij deezen brief, mijn Heer!
Zij treedt na Amelia.
"k Omhels u dan, vol hoop op uw behoud'nis, weêr. Mijn lieve voedfterling! 'k voel a! mijn zorgen vlieden.
MOZEMA.
Geen menfchelijke hu'p kan haar meêr bijftand bieden. •Alleen de diagt van Hem , die zee en landen fchiep, Die zomwijl dooden zelfs in 't werkzaam leeven riep. Kan nieuwe leevenskragt in hart en aadren fchenken j
DOLSEY.
Jaa, 'k hoop nog — 'k Zie op nieuws de gunst der Godheid wenken.
Tegen Amelia.
Mijn waardfte! deeze brief fchijnt... uit het Vaderland. Welk troostelij-k bericht.' Ach! 'tisuws vaders hand. Uwe ouders volgen reeds, daar ze ons vergifnis bieden. Dat de oogenblikken thans met dubb'le fnelheid vlieden....Hoor d'inhoud.
D O L-



TREURSPEL.
dolsey leest.
ÏI3
Wacht ras, na gij deez"1 lettrenleest, Ons in uwe armen: Zijt voor geen verwijt bevreesd. Uw fchuld heeft al de kragt bij de oudermin verlcoreni Gelukte ons, in het eind1, uw tuoonflaats op te fpooren ;
Ge omhelst ons, iets, waar naar ons hijgend hart verlangt ,
Welligt dien dag, dat uur, als gij'deez''brief'ontfangt.
amelia bezwijmende.
Mijne Ouders! ach!
sara.
Zij fterft.
dolsey laat den brief vallen.
Befcherm haar vluchtend leeven, o God! Ik zie mijn gaê den laatften doodfnik geeven. Mijn lieve Amelia! ach hoor uw echtgenoot. Tref dit verfcheurde hart; kom, *k vrees niet, wreede dood !
sara.
Ik vlieg om hulp; kon ik haar leeven Hechts verlengen.
mozema.
Nog ademt de enge borst: ik gaa een heildrank mengen,
Mozema en Sara vertrekken.
H DER-



"4. DOLSEY es AMELIA; DERDE TOONEEL.
DOLSEY eil AMELIA. DOLSEY.
Ze is doodS — De wanhoop groeit in mijn gefchokteziel.— Mijn Engel, die al vroeg mijn minnend hart beviel! Gij moest dan't offer zijn van een onfchendbre liefde, Die eens op 't allerdiepst uw' tecdren boezem griefde. Jaa , zins gij Dolfey zaagt, verdween uw' rust en vreugd. De zagte aanvalligheên van uw ontlooken jeugd Verrukten't hart van elk, die deugd en fchoonheid kende, Ach die aanvalligheên,die bron van onze ellende. Mijn dierbre Amelia! mijnfchat! mijn echtgenoot, Ik zag, hoe als een roos uw Ieevensknop ontfloot. Ik zag in't maagdlijk fchoon de reinfte blijdfchap glooren. Mijn vriendfchap kon al vroeg uw fchuldloos hart bekooren.
Uw dagen rolden zagt in lief genoegen voort.
Maar, ach ! mijn liefde heeft uwaardsch geluk veröoord.
Gij waart de wellust van der oudren blijde dagen.
*J| Zie thans dien lentebloem voor eeuwig neêrgeflaagen.
Vcrrukfter van mijn ziel; neen 'k overleef u niet.
Ik heb uw jeugd verpest door grievend ziels-verdriet.
Om mij moest gij den haat van dierbaare oudren lijden,
Om Dolfey moest uw ziel met foltrende angften ftrijden,
Om mij ontvluchte gij de zorgende oudermin,
En ach! tot welk een prijs, mijn teedre hartsvriendin!
Om in Amerika voor 't ijslijkst lot te buigen ,
Om uit mijn boezem wond het doodlijkst gif te zuigen.
Ramp-



TREURSPEL. «y
Rampzaalge Dolfey! Ach wat heeft mijn ziel geleên, Mijn lieve Amelia! zins uw geluk verdween. Ik wijde elk oogenbük aan zorg voor uw belangen, Terwijl het blos verwelkte op uw betraande wangen, 'k Zag uw aanminnig oog door bittre fmart verflaauwd, Elk kwijnend trekje, thans met doodlijk zweet bedaauwd, Verfcheurt mijn gloeijend hart. Ik heb uw bloed doen Hollen.
Ach! dat mijn dagen ras naar 't eind'loos eeuwig rollen.
Hij neemt haar hand.
Nooit word uw Dolfey door deez' zagte hand geftreeld,
Wen vreugde en tederheid op uwe lippen fpeelt.
Zij floot dan 't vriendlijk oog, dat vleiend mij belonkte, En 't reinfte liefdevuur in deezen borst ontvonkte. Mijn God! haast wordt alom dit wreed berigt gehoord, Amelia is door haar' echtgenoot vermoord. Ja'k haat het leeven; 'k moet mijn' aardfchen wellust derven. Verfchriklijk denkbeeld! neen,— Wat hindert mij te fterven. Natuur, ge ontroert.—Mijn ftaal gedoopt in menfchenbloed.
Hij grijpt zijn degen, die in een hoek van de kamer fiaat, terwijl hij ze uittrekt en naar Amelia treedt.
'k Heb't veege leeven vaak door u met drift behoed.... Ik beef. — Gij zult voor 't laatst in deeze hand nog blinken.
Hij ziet Amelia aan.
H * Haast



iiö DOLSEY en AMELIA,
Haast zuüen we in den fchoot der vreedzaame aarde zin; ken.
'k Belet vol moed dit hart in d'engen borst te flaan.
Hij door [leekt zieh, terwijl hij voor Amelia neervalt.
Vergeef, ó Leevens Vorst! mijn zinneloos beftaan.
Hij Jierft.
amelia lot zich zeiven komende.
Mijne Ouders! 'k Zal u dan in dervende armen knellen, 'k Voel blijde traanen in mijn fcheemrige oogen zwellen. Waar is mijn Dolfey?
Zij flaat de oogen neder.
Ach, geduchte Godheid! help. Ach! dat mijn hand uw bloed, mijn dierbre Dolfey! rtelp'.
Zij poogt hem bijftand te bieden.
Heeft helfche wanhoop thans uw eedle ziel verwilderd? 'k Zie 'tblaauwe waas der dood op uw gelaat gefchilderd. Ge ontwaakt niet, ach! verlaat ge uw hulpeloozegaê. Noem eenmaal flechts den naam van uwe Amelia, Mijn God! hij leeft niet meêr. Wie zal mij bijftand bieden?
Zij valt op het lijk van Dolfey neder, en geeft een gil.
VLERr



T R 1 U R S P E L. ItJ
VIERDE TOONEEL.
dolsey, amelia, sara en mozema. sara.
o Hemel! welk gezicht.
mozema.
'k Zie al mijn hoop thans vlieden. Hij waande reeds den dood van zijne zie! vriendin. Hoe hevig werkt de kragt der teedre huwlijks min.
Sara houdt Amelia in haar arm, terwijl Mozema Dolfey's wonden ziet.
amelia, weder bijkomende.
'k Moest dan den wreedften ramp nog ftervend overleeven. Ach! — Had ik in zijn arm den jongften fnik gegeeven. Dan had mijn veege mond zijn foltrend hart verfterkt. Wat heeft de wanhoop op mijn Dolfey uitgewerkt? Vergeef, o liefdrijk God!—gij zaagt hem moedloos d waaien.
Tegen Mozema.
Hij leeft niet.
mozema.
Neen! Mevrouw! hij moest de fchuld betaalen Der fterflijke natuur.
Hij roept eenige Bedienden. H 3 Te-



txs DOLSEY es AMELIA,
Tegen Sara.
Men zorge dat zij 't lijk, Indien het mooglijk is, in 't naast vertrek ontwijk.
amelia, tegen Sara.
MijnVoedfter! neen, ik wil mijn jongften troost niet derven. Ontvoer mij Dolfey niet, 'k moet aan zijn zijde fterven.
Zij ziet het Lijk aan.
Zijn oog is zonder glans: waar is uw lieve lach, Die ik op 't blij gelaat zoo dikwerf blinken zag? o Hemel! moet het lot zoo wreed mijn ziel beproeven; Wat doet mij, zonder hem, op de aaklige aarde toeven.
Zij valt weder op het Lijk.
Niets rukt mij van hem af, in 't uiterst oogenblik, Wijd ik mijn liefde aan hem met d'allerjongften fnik.
Einde van het Derde Bedrijf.
yiER-



TREURSPEL.
ITO
VIERDE B E D R IJ F. EERSTE TOONEEL.
bromton en Mev. brom ton, en ecnige Bedienden.
bromton.
'k Heb duidlijk na de plaats van hun verblijf vernomen ! Hun dille wooning rijst in fchaêuwdiertrottche boomen. Hoe hevig klopt mijn hart. Kom,mijn geliefde gaê, Gij weent!— Welhaast omhelst ge uw dierbre Amelia. Haast zal haar teedre hand weêr onze traanen droogen. Mij dunkt, 'k lees liefde en vreugd ur Dolfey's glinstrende oogen.
Ik heb zijn' deugd miskent: die hoon wordt nu verzoet, 'k Omhels hem, als mijn zoon: 'k Waardeer zijn tiouw,
zijn moed. Hoe grieft me uw fmart.
Mev. bromton.
't Verdriet blijft mij alóm verzeilen. Ik voel een heimlijke angst 't verlangend hart beknellen. Mijn lieve Amelia! Zoo lang doof ons betreurd, Der oudren dwangzucht heeft uw teedre ziel verfcheurd. Helaas! wij waren doof voor al haar' boezemklagten.
H 4 Haar



DOLSEY e» AMELIA,
Haar altoos groofe ziel moest laagen dwang verachten: Maar kien haar zagten aart: 'k weet, hoe haar minnend
Aan ons flaêg heeft gedacht: Welffct deedt rouw en fmart Die jonge fchoone reeds in Dolfey's arm bezwijken.
bromton.
Verban dit denkbeeld: 'k toon u immerszeekreblijken, Dat onze Amelia, met haar geliefden held, Zich in dit oord bevind, door hei/ en vreugd verz^ld Dan 'k zie geen flerfling, die ons 't minst bericht kan geeven, Alleen toont veld en tuin, dat hier 't geluk moet leeven. Een treurige eenzaamheid heerscht hier op 't bloeijend land. Hoe fchoon fchijnt alles hier door kunst en fmaak beplant, t Draagt alles tekens van....
Mev. bromton.
'k Zie gindsch een grijsaart naadren. Een voorgevoel van rouw perst 't bloed met drift door de aadren.
Zijn neêrgeflagen oog verraadt zijn ziels verdriet. TWEEDE TOONEEL. De voorigen. mozema.
bromton. Woont op dit land verblijf de dappre Dolfey niet?
Mev.



T R E U R S P EL
121
Mev, bRomton met drift. Leeft nog Amelia?
mozema.
De dood heerscht in die wooning. Vlucht, zoo gij' Dolfey mint. Zijn* jeugd vondt geen verfchooning.
Mev. bromton.
Afgrijslijk oogenblik! o Hemel! zie mijn'fmart.
bromton.
De wreedire moorddolk grieft thans mijn angstvallig hart. Ach! zou de Algoedheid niets dan ons verdriet bedoelen.
mozema.
Natuur! 'k Zie Britten ook uw teedre kragt gevoelen. , Tegen Bromton.
Hoe treft u mijn bericht: 'k voel, dat de tegenfpoed 't MeéKjdend hart verzagt, fchoon heete wraakzucht
Ik ben reeds moê getreurd.
Mev. BROMTON.
Maar ach! meld ons uw lijden. Niets evenaart ons leed, waar wij meê moeten ftrijden.
B 5 MO-



*** DOLSEY en AMELIA,
mozema.
Het Britsch geweld heeft mij van al mijn heil beroofd. k Had me al de zaligheên van 't aardsch geluk beloofd. •* Vond nergens troost, dan in de hoop om mij te wreeken; Aan Dolfey en zijn gaê is zelfs mijn haat gebleeken.
Mev. bromton.
o Hemel! 'k heb met recht hun ijslijk lot vermoed.
bromton met drift.
Waar zijnze?
MOZEMA.
Dolfey ligt te wentlen in zijn bloed. Zijn gaê zal mooglijk thans denjongftcn doodfnik geeven.
bkomto n.
Ontaartc wreed :art, door wat helfche drift gedreeven,
Hebt gij mijn kbuld'loos kind, de kroon mijn's echt, vermoord.
Mev. bromton.
Mijn kragt bezwijkt. Ik fterf in dit rampzalig oord.
Tege?i Mozema.
Was ooit uw ziel gevormd om tederheid te voelen, Laat dan uw fnoode wraak zich in mijn bloed ook koelen. Doorftoot dit moederhart: 'k Biedt u vol moed mijn borst.
mo-



TREURSPEL. ftu
mozema.
'k Heb nimmer nog mijn hand met fchtildloos bloed be« morscht.
Ter zijde.
De fmart bedwelmt haar ziel: zou dit de moeder weezen Van Dolfey of zijn Gaê.
bromton, terwijl hij zijn gade Onder [leunt.
Blijf voor mijn gramfchap vreezen, Ontaarte grijsaart! '3$ Wil mijn dierbre Amelia Omhelzen, eer ik fterf. Kom, mijn geliefde gaê! Dat onze traanen nog 't ontzielde lijk befproeijen.
DERDE TOONEEL.
De voorigen. sara,
SARA.
De fchoone voelt zich noch aan 't wislend leeven boeijen. Zij hoopt al ftervend nog haar ouders hier te zien. Ach! kon Mozema haar zoo lang zijn bijftand biên.
Zij ontdekt Bromton en zijn Vrouw.
Wat's dit? Is'tmooglijk ? Ach! wat drift bedwelmt mijn zinnen ?
-Mev.



t24 DOLSEY en AMELIA;
Mev. BROMTON.
Ach Sara! waar's mijn kind? Bleef zij ons nog beminnen? Ach Sara, brengt ons bij d'ontzielde Amelia.
BROMTON.
Toom uw ontroering....
SARA.
'k Ducht uw wraak, uw ongenaê. Ligt noemt gij mij de bron van 'tzieldoorgrievendst lijden.
BROMTON.
Meld ons den rampfpoed, die mijn dochter bleef beftrijden. Steun op mijn vriendfchap.'k roem uw liefde voor mijn kind, Door ons geweld verdrukt, maar eeuwig teêr bemind.
Mev. BROMTON.
Gij hebt,door's grijsaarts hand, haar 't leevens licht zien derven.
Welligt wierdt haar vergund in uwen arm te fterven. Zag nog haar breekend oog 't lot van baar echtgenoot?
SARA.
De wanhoop voerde hem in de armen van de dood. Hij waande, dat uw telg voor 't lterflot was bezweeken, Dit deedt hem in zijn'angst't wanhoopend hart doorfteeken.
'k Zag



TREURSPEL,
125
'k Zag hem in de armen van zijn troostloos echtgenoot. Zij boodt hem vruchtloos hulp. Reeds hadt de koude dood In het doorgriefde hart zijn jeugdig bloed doen ftreminen, Zij blijfc hem fchreijend aan haar teedre boezem klemmen.
Mev. bromton.
Zij leeft dan Sara; ach! dat denkbeeld flreelt mijn hart.
bromton tegen Mozema.
Vergeef de harde taal aan oudren, lang door fmart Verdrukt.
mozema.
"k Wil u gu! mijn trouwe vriendfcbap fchenken. Zelfs bleek uw' liefde, om mij als moorder te verdenken. Lang had de wanhoop reeds mijn vader - hart verfcheurd. Had niet de zucht tot wraak mij telkens opgebeurd. Dan al de teederheid, die ik deez' dag zag blijken, Heeft in 't gefolterd hart mijn felften haat doen wijken. Ik zie dan de ouders der rampzaal'ge Amelia. Biedt haar den jongften troost: omhelst haar ftarvend.
Mev. bromton.
Ja,
'k Bezwijk van ongeduld: ik zal haar leed verzagtea. sara.
Neen, vlei u niet Mevrouw! gij hebt geen troost te wachten.
Zij



Ï2S DOLSEY i» AMELIA,
Zij fterft reeds. Ach! haar bloed is door vergif verpest. Haast is haar leed voitooid.
bromton.
Verfchrikkeiijk gewest! Hier meet mijn dierbre telg, naa haar angstvallig zwerven , Dan ligt door 't fnood verraad der wrêe'de' moordzucht iterven.
Mev. bromton, door Sara onderfleund.
Waar ben ik ? 'k voel niets meer, geen enkle boezem zucht Geeft aan dit hijgend hart, hoe wreed gefolterd, lucht. Ach! kon mijn gloeijend oog een vloed van traanen plengen. Kan niets meêr 't leeven van mijn eenig kind verlengen.
bromton.
Gevloekte wreedheid!
mozema.
Neen! geen fnoode menfehenhaat Was tot het moorden van Amelia in ftaat. Die lieve fchoone doet in haare zagte trekken, De vleiendlle onfchuld van 't aanminnig hart ontdekken. De trouwfie liefde alleen is de oorzaak van haar leed. Zij vond haar Dolfey eerst, daar hij met d'onzen ftreedt. De punt der pijlen doopt mijn volk, om zich te wreeken , In 't allerfïerkst vergif, dat fmart en dood moet kweeken.
Een



TREURSPEL. 127
Een van*die fchigten trof held Dolfey. Kragt en moed Bezweeken , dan uw telg zoog zijn vergiftig bloed , Uit zijn gek wetften borst. Dit fchonk hem 't vluchtig leeven, Maar 't zal uw'dierbre telg dendoodfnik nu doengeeven.-
BROMTON.
o Hemel! Valfche hoop heeft dan mijn ziel gevleid. Mijn fchuldloos kind ! ik zelf heb u dit lot bereid. Geen zweem van troost zal ooit mijn naaberouw verzagten. Alleen de zucht na goud deed Dolfey mij verachten. Hij was haar liefde waard: ik dwong het tederst hart. 'k Heb wreed de rechten van een vrije ziel getart. Ik dacht, door fchijn misleid, op haar geluk te doelen, 'k Heb haar de ftrengheid van een dwingland doen gevoelen. Ik was 't, Amelia! die al uw heil verflond, Terwijl gij nooit een vriend in uwen vader vondt.
Mev. B R O M T O N.
Mijn Bromton! waarom heeft ons d'afgrond niet bedolven:
Verduurden wij 't geweld der rustelooze golven,
Om in dit treurig oord, waar niets ons troost kan biên,
't Onfchuldig offer van 't misbruikt gezag te zien.
Gun mij die zaligheên, o Iiefd'rijk Albehoeder!
Dat lieve Amelia haar afgeleefde moeder
Omhelze, en ftervend aan haar teedre boezem drukk'..;
Nog eens, haar minzaamheid 't gefolterd hart verrukk*.
BROMTON.
Ras eindige de dood mijn onbefchrijflijk lijden.
M O-



«8 DOLSEY en AMELIA,
mozema,
Ach ! Kon mijn zorg, mijn hulp, uw'dierbre telg bevrijden. Zij wacht den dood vol moed; ja treurende om't gemis Van Dolfey, is deeze aard voor haar een wildernis. Word eens een beter oord aan Christnen plaats gegeeven, Dan zal ze eerlang daar ook bevrijd van fmarten leeven.
Mev. bromton.
Gelei mij, Sara! Ach, weérhou mij langer niet.
mozlma tegen Sara.
Welaan! ik zal, terwijl ge aan hun ververfching biedt, Uw teedre Meesteres vol zorg hun aankomst melden. De driften, die nogkorts haar hijgend hart beknelden, Verhaasten 't fterven thans.
bromton in het heen gaan.
Dat haar de dood niet bosi, Eer nog de vadernaam van haare lippen vloei.
VIERDE TOONEEL.
mozema alleen.
Gevoelige natuur! Niets kan uw' werking dwingen, Gij kunt het wreedfte hart een teedren zucht ontwringen. Hoe diep is kinderliefde in 's menfchen ziel gegrift. Met welk een grievende angst, met welk een teedre drift,
Heeft



TREURSPEL. ias>
Heeft mijn meêlijdend oog dit oud'ren paar zien (trijden. Hce tekende elke trek, wat hunne ziel moest lijden. Elk naadrend oogenblik vermeerderde hun fmart. 'k Ontroer óp 't denkbeeld, hoe hun afgefolterd hart, Straks in hun dochters arm de reinite vreugd zal fmaaken. Dan, achl daar liefde en hoop hun beider ziel doen blaa^ ken,
Verflindt welligt die fchok de Iaatfte leevenskragt Van hunne telg, die reeds den jongden adem wacht. Hoe zal de wanhoop dan in hunne boezems gloeijen. Jaa! *k voel den band die ons aan 't kinderhart blijft boeijen. Mijn gaê i mijn kroost! 'k wijd u deez' heeten traanenvloed. Wel haast, ziet ge u door mij in ruimer lucht begroet.
Einde van het Vierde Bedrijf*
i VIJF-



130 DOLSEY es AMELIA,
V IJ F D E B E D R IJ F.
EERSTE TOONEEL.
amelia, zittende in een zwart kleed bij de kist van Dolfey,
amelia, fchreijende.
Dit is mijn Dolfey dan, die voor mijn welzijn leefde: Dit is de held, voor wien wel eer de vijand beefde, Verbleekt, van kragt beroofd, in doodlijk Üjk-gewaad. Waar is de roozen-gloed van 't manlijk-fcboon gelaat? Die fpreekende oogen , die zijn hartsgeheim ontdekten? Die lieve lippen, die zoo vaak mijn blijdfchap wekten ?Mijn Dolfey! ach! waar heeft de wanhoop u vervoerd? Uw fiere ziel, door fmart en woeste drift ontroerd, Bezweek voor 't lijden.
TWEE-



TREURSPEL.
TWEEDE TOONEEL;
AMELIA etl SARA,
SARA bij het inkomen. Ach! hoe grieven mij' haar klagten? Tegen Amelia. Moet dit tafreel des doods uw aaklig lot verzagten.
AMELIA.
Mijn Sara! kent gij hem. Zie, hoe op't bleek gelaat, Nog met de verw des doods, zijn min gefcbüderd ftaat. Welke eedle trekken, die zoo vaak mijn' ziel verrukten. 'k Zag, hoe mijn' fmarten lang zijn reine vreugd verdrukten. Waar zijn die dagen, toen mijn heil hem heeft bekoord. Hoe vaak heb ik een zucht in 't zwoegend hart verfmoord, Wijl hij mij fpraakloos aan zijn fleren borst bleef knellen. 'k Zag teedre traanen in zijn minzaame oogen zwellen. Mijn lijden was zijn fmart.
SARA.
Bekoort u't denkbeeld hiet^ Dat haast het eindperk naakt van al uw ziel verdriet. Mijn dierbre! zou de rouw uw teedre leevenskracbtera
I a Ver-



ï32 DOLSEY en AMELIA,
Verreeren : laat uw moed het knellend leed verzakten, 'k Bied, uit .vlozema's naam , u deez' verfterking aan.
amelia.
Neen, Sara! verg mij niets, 'k Voel 't hart reeds ftootend flaan.
Haast doet de aood mijn bloed in de aadren bevriezen. Hij doet mij al de hoop op zagten troost verliezen. Neen ! 'k zal mijn oudren :n dit fterflijk oord niet zien. Dan 'k weet hun lievend hart zal mij vergifnis biên. Waar is hun dierbre brief. Ik moet met fcheemrende oogen Die troost taal leezen.... 'ii Beef.
DERDE TOONEEL.
amelia, sara 611 zami.
zami met drift de deur inkomende.
Ontfermend Alvermogen! Ziet thans uw' menfehenmin 't rampzalig lot der deugd. Mijn trouwe boezemvriend, de leidsman mijner jeugd, Voor eeuwig mij ontrukt... Verfchriklijke oogenblikken!
Tegen Amelia.
Vergeef mij, ach! Mevrouw! ik voel de koude fchrikken Des doods thans rillen door mijn angftig kloppend hart.
'k Vloog



TREURSPEL.
133
'k Vloog in dit fierfvertrek. Wie kent al de angst en fmart Der teedre vriendfchap. Niets, niets kan dien band verbreeken.
Hij treedt na de kist,
i
Grootmoedig vriend! ach waart ge op't bloedig veld bez weeken.
Ik had, door rouw verfcheurd, uw hcldenroem aanfehouwd. 'kHad weenendde eernaald op uw praaiend graf gebouwd.
Hij vat de hand van Dolfey.
Maar ach! deez'koude hand heeft zelf uw bloed doen vloeijen.
Ach! kon geen vriendfchap u aan'tfterfliik leeven boeijen. Uw Zami, door uw deugd, op 't fpoor des heils geleid, Ontvlucht gij.
amelia.
Elke traan, die de eedle jongling fchreit, Verrukt mij... Dolfey! kon uw deugd zijn hart gewennen Aan de eedle deugd; Gij deedt hem reeds de heilieer ken. nen
Van 't Christendom.
sar.a tegen Zami..
Bedwing uw rouw, uw boezem fmart. Spaar de echtgenoot uw's vriends. Zie haargevoelig hart Elk oogenblik verfcheurd.
I 3 VIER-



Ï34 DOLSEY en AMELIA,
VIERDE TOONEEL.
AMELIA, SARA, ZAMI en MOZEMA.
m O Z E M A.
Duldt, o gercgte Goden! Dat nog de Iaatfte troost word door mijn zorg gebooden.
Tegen Sara.
Gaaft gij aan uw Meestres, de fteikende Artzenij. 'k Heb die. verzaameld uit de beste kruiderij.
SARA.
Zij weigert aües.
AMELIA,
Niets weerhoudt mijn vluchtend leeyeu. Mijn hijgend hart verlangt den jongften fuik te geeven.
Zij biedt Mozema de hand.
Eerwaardig grijsaart! 'k dank uw menfchenliefde en deugd.
Op Zami wijzende*die voor Dolfey's kist legt geknield.
Zorg voor mijn Dolfey's vriend. — Eefcberm zijne eedle jeugd.
MO-



TREURSPEL. I3S
mozema.
Ik blijf hem, als mijn zoon, tot aan mijn dood beminnen. Maar kan geen flaauwe hoop dan 't lijdend hart verwinnen? Is u het naad'ren van uw ouders niet voorfpeld.
amelia hem den brief toonende die zij van Sara heeft ontvangen, en die aan haar hart drukkende.
Dit dierbaar blad heeft mij en Dolfey dit gemeld, Maar de avond fcheemring daalt: 'k voel al mijn hoop ontzinken.
Geen nieuwe morgenftraal zal in mijne oogen blinken. Haast hijgt natuur ten rust. o Eeuw'ge menfchen min, Dan üuimer ik getroost den langen doodflaap in.
mozema.
Wis fpaart het wijs beftuur der Goden 't kwijnend leeven, Tot ge aan uw ouders nog den affcheidskus zult geeven.—* Reeds zijn ze in dit verblijf.
amelia met drift.
Mijne ouders? Hemel!
mozema.
Jaa.
amelia.
Mijn ouders! vliegt in de arm van uwe Amelia.
't Verlangen vormt alreeds van de oogenblikken uuren.
I 4 MO-



HS DOLSEY en AMELIA,
moze ma.
Bedaar. Hou moed: niet lang zalmeer hun afzijn duuren.
amelia.
Getrouwe Sara i fnel die dierbre te gemoet. Mijn lot verfcheurt hun ziel.
mozema.
'k Heb hun u tegenfpoed Gemeld. *
am Elia met drift.
Gij zaagt hun, en ik moet hun biizijn derven Mijn moeder! 'k zal vol vreugd op uwen boezem fterven.
VIJFDE TOONEEL,
bromton, Mev. bromton en de voorigen.
Mev. bromton fchreijende intreeden de.
Waar is de liefling van mijn angstig moeder.hart, Hoe ftrijdt de reinfte vreugd met bange boezem-fmarf.



TREURSPEL.
m7
Amelia ontdekkende, vliegt zij tn haare armen.
Mijn kim!!—,
AMELIA,
Mijn moeder! —
bromton.
Ach! Wat damp zweeft voor mijne oogen. Mijn hart bezwijkt door angst, door liefde en mededoo^en.
Amelia omhelzende.
'k Vind dus mijn troost te rug. zoo lang door mij betreurd.... Dan ach ' voor eeuwig wordt ze uit mijnen arm gefcheurd.
Mev. bromton, terwijl Amelia fpraakloos op haar boezem ligt.
In welk een ftaat bezwijkt de wellust van mijn dagen, Mijn kind, mer zoo veel zorg eens onder 't hart gedraageq Met zoo veel teederheid aan deeze borst gevoed. Gtiqstriike Hemel! kon mijn bittre traanen vloed Uw magt beweegen. Doe haar aaklig ffèrfuur wijken.
mozema.
Voor deeze ontmoeting zal baar Iaatfte kragt bezwijken.
1 5 brom-



138 DOLSEY ew AMELIA,
bromton, terwijl hij haar hand met traanen befproeit.
Is dit Ameha, wier lieve ontlooken jeugd
Mij niets dan blijdfchap gaf. Zij was mijn hoop, mijn vreugd.
Haar teedre kindschheidfchonk me alde aardfche zaligheden.
Mijn dierbre Amelia. Ik heb uw rust beftreeden.
Uw wreede vader heeft al uw geluk verfloord.
Ik heb uw Dolfey's hart met grievend leed doorboord.
amelia weenende.
Mijn dierbre vader! ftaak uw teedre — boezem-
klagten.
Laat uw vergifnis thans al d'angst des doods
verzagten.
Ik voel mijn fchuld. Ik heb mijn ouders hart •
bedroefd.
Gun mij dien troost,— terwijl mijn Iaatfte tijdftip — toeft.
b r o m t o n.
Uw onbedachte daad, mijn telg! was lang vergeeven.
Mev. bromton.
Dat onze komst uw trooste, o liefling van mijn leeven! Kwel uw gefolterd hart, uw gadeloos verdriet, Beminlijke Engel! thans met onze wreedheid niet.
brom-



T R E U R S P E :..
}}9
bromt »n.
Mijn lieve Amelia! Ik dacht uw heil te (haven Op Linftons fchatten. 'k Heb uw liefdevoordenbraaven , Voor d'eedlen Dolfey vaak met woest geweld veracht. Neen! 't knaagend naaberouvv word door geen troost verzagt.
Hoe pijnigt dit mijn ziel!
amelia.
De Algoedheid heeft mijn fineeken Verhoord. Zijn liefde en zorg, zoo dikwijls mij gebleeken, Biinkt in mijn dervend oog Ik vind mijne ouders weêr. Ban naare wanhoop; denk aan 't voorig leed niet meer. Uw liefde, uw tederheid bleef mijn geluk befchermen. Het eeuwig Wezen zal zig over u ontfermen. Ik fterf gerust. Niets boeit mijngeest aan't laag gewest.
Mev. bromton bezwijkende.
Zij fterft. Mijn leeven door het wreedst verdriet verpest Bezwijkt. ■—■ 'k Zal met mijn telg deez'treurige aarde ontvluchten.
Ach! baat geen zorg, geen kunst ? Mijn kind! hoor 't angstig zuchten
Uw's vaders, die u van den Hemel heeft gebeên.
mozema doet Amelia door een;ze verflcrkcnde kruiden bij^ komen.
De ftiijd der veege fchoone is nog niet afgeftreêu. Haar boezem hijgt na lucht.
sa-



140 DOLSEY en AMELIA,
sara Mev Bromton na een Jloel leidende.
Wat wreede folteringen
Baart deeze dag!
-mozema,
Kon ik 't verfchriklijk noodlot dwingen. Het blij genoegen keerde in deeze harten weêr.
amelia een weinig tot zich zelf komende.
Is dit het dal des doods? Neen,'k voel geen lijden meêr. Hoe is mijn borst verruimd.
Zij jlaat het oog of de doodkist.
o Sleepende oogenblikken! Hoe treed de dood te rug....
bromton houdt haar bij de hand.
Helaas! kon 't fcbreiend fnikken Der teederfte oudermin, mijn lieve Amelia! Uw hart niet roeren?
Mev. bromton opftaandc, haar met drift omhelzende.
Ach! ik volg uw ftervend naa.
ame-



treurspel;
141
amelia tegen Mozema.
Vaarwel, grootmoedig vriend! Gij zult uw deugd zien loonen.
Ach! blijf mijn'ouders thans uw zorg,uwvriendfchap toonen, Mijn Sara! Voedfter van mijn hulpelooze jeugd, Omhels mij! ach, gij deelde in al mijn leed en vreugd. Wat deedt u mijn bedui: om 't vaderland te ontvlieden, Niet lijden, 'k Dwong u.v zelfs om mij u hulp te bieden. Hoe fmeekt mijn dankbaar hart, mijn waarde! om uw geluk.
Tegen Bromton.
Haar liefde troostte mij in al mijn leed en druk. Vaarwel mijn vader.
Zij kuscbt zijn hand.
bromton iveenende.
Ach! 'k Moet meêr dan doodsangst lijden. Rampzalig tijdftip!
Hij omhelst haar. Mev. bromton.
Ach! wat beeft dit hart te ftrijden. Natuur! 'k voel al uw kragt.
amelia.
Mijn moeder! ach uw fmart Treft nog dit oogenblik dit afgefolterd hart.
Mev,



dolsey es Amelia, treurspel.
M«V'. BROMTON.
tVüt hei! genoot ik; toen dce?/ doodiijk koude lippen, De teedre moedernaam eerst ftaamlend mogt ontglippen. *k Druk d'eeuwi^'affcheidskusch op uw verbleekten mond. Mijn hart bezwijkt.
Natuur! die mij aan 't fii.f nog bondt, Uw kluisters zijn verfcheurd, 'k voel 't Iaatfte tijdftip naadren.
Een koude huiv'ring rilt voor 't laatst niij door mijne aadren. Hoe fchemert alles voor mijn oog? wat zwarte nagt?
Zij flaat haarband aan de doodkist.
Mijn Dolfey! jaa ik volg.
Zij doet pooging om baar op het Lijk te werpen.
Ik voel geen angst: hoe zagt Is 't Sterven. Liefdrijk God! —Vaarwel, vaarwel... mijn vader!
Mijn moeder!... Dolfey wenkt. ..mijn vriend, mijn vriend ik nader....
MOZEMA.
Zij fterft. Rampzaalge min! hoe fchriklijk is uw loon , Wacht u, naa d'aardfchen druk, geen Goddelijke kroon.
Einde van het Vijfde en Laalfie Bedrijf.



JOHANNA CRAY.
en
DOLSE? E N AMELIA.