itje m m jat wn M x xsr &
over rwee
COMEETEN
uit de berekeningen VAN den heer
H A L L, E Y,
Waar van de een door zijne terugkomst, aan de voorzegging VOldaan heeft, en de ander verwagt word.
Behelzende
Voornamelijk de wegen, welke deze
laatste, aan den sterrenhemel kan schijnen te doorloopen, volgens den tijd des jaars, dat hij het naaste bij de ZoN komt.
Waar bij gevoegd is een Afteekening van den PARABOLISCH EN LOOPKRING.
'""""VTen dienfte van de Beminnaaren der SterreGAD/\ kunde °PSefeId;
ÏD.BAI] door IBL.7J» A. F A §,
_ b^/t M, PM, Doft. en Lettor der Wiskunde, aan ' 'sLands Hooge School, te Liïoem.
TE L E T D E Nt Bij FRANS de DOES* mdcclxxxvii.



Puniïum cjl iflud, in quo navigaüs, m qiw Mlatis, in quo regna difponitis. —, Surfum ïngentia fpatia funt, in quorum pojeftonem animus
admittitur Secure fpeclat occafus fidtrumat-
que- ortus, &iam diverfas concordantium vias ,
Obfervat uhi quaeque flella primum ter ris lumen e/Iendat, ubi culmen ejus fummum, qua curfus fit, quousque defcendat. — Curiofus fpeclator txcutit fwgula fip quaerit. Quidni quaerat ?
S e n e c a h Praef. Qitaeft. Nat.



VOORREDE.
Ah men oordeeld dat de Wetenfchappen, naarmaate, zij meer regtflreeks mvloed hebZn, l de koorfpoed van een Volk te bevorde7n\ verdienen aangemoedigt te worden ■ jal Zn niet twijfelen om in ons Land, dat by de Zeevaart zooveel belang heeft; een voornam Plaats aan de Stemkunde toe te pan. Reeds ^noudT, hebben de Zeevaart in het waarneemen van hun beroep, veel voortuien uit de lennt, van den Loop der Sterren getrokken, toch zedert deze Wetenfchap tn hater tijden t00 veel verbeeterdis, en (waar a<w onze Na -tuurt* niet weinig'toebrengen) nog dagelijks n et het beste gevolg beoefend en voortgezet word : zijn deze voordeelen^ thans onvergelijkelijk grootèr dan in vroeger tijden.
Tiet is hier de plaats niet, om een optelling te maken, vm de Hulpmiddelen die de Zeevaar ende van de Sterrekunde ontkenen, of ontkenen kinnen; het zal genoeg zyn éen voor veeIn te neemen; en enkel te herinneren het gebruik dat men thans maaken kan, van den af Tand der Maan, tot de Zon of vaste Sterren, am daar uit de lenzte op Zee te bepaalen. ' hen Uitvinding waar van men zich op den duur, met S v el goeds belooft; en welker verdere
'Laaking , de Aandagt der Sterrekundigen, met het hoogjle regt verdund. ^



" VOORREDE.
A^°ftgder fferfekm^ heeft noch m. dere voordeeleiwangebragt, die algemeener zijn en van een gants^h verfchillenden aart. Het h lekend hoe veel vermoogen eertijds aan den invloed der Sterren wierd toegefchreeven: niet allem met opziclii tot dj veranderingen van het Weder, en het geen daar van afhangt- Maar
tilt" Zeifke m ^rlylutrfretZ M nffen. Men maakte- geen zwarigheid,, om met degrootjïe verzekering, de houding aan tl neemen van aan bijzondere Perfoonen\ hunne toekomftigt lotgevallen te voorzegL. Deze Z voonte heeft lang ft and gehouden. Maarlil dat men het gezond verft and, yan tijd tot Uil Zijne pogingen tevergeefs had zien aanwenden ter ftuinnge van deze heerfchende vooroordetkn ' heeft jn eindelijk, door de Sterrekunde v 07gelgt durven befliuten: Deze voorzegkunde heeft
Men weet onder welke fchrikkelijke gedaante CtT J, de Lomeeien Zig in vroeger tijden
ver-
da Temp, de Tieht ! Til f"r MjWg»



V O O R R EDE. in
vertoonden. Het Bijgeloof in den waan dat deze zeldzaame Sterren, voorbooden waren van ongemeene rampen, was altoos gereed om voorwerpen te 'zien die niet beflonden. Dat deze ake^ lige vertooningen , bij het verfcbijnen der Staart(ierrcn , een einde hebben genoomen , en de vreeze voor toekomflige onheilen verdweenen is; heeft men ook aan de Sterrekunde ts danken. De Beoefenaars dezer Wetenfchap zien thans dis Verfchijningen, niet dan met innig genoegen; en daar de Ziel in de bef houwing dezer zaaken, het gezicht verre voorbij fi'reeft, verlangen zij ten ferkften, naar de terugkomst van zodanige Sterren, welker omloopstijden bekend fchijnen. Alleenlijk beklagen zij zich, over de nalaatig-^ beid der vroegere Sterrekundigen, die weinig of geen werk van de Comeeten gemaakt hsbben, en van welken derhahen zeer weinig goede Waar* neemingen zijn overgebleeven.
Daar men nu deze Sterren reeds zedert eemgen tijd, in beter licht geplaatst heeft, is het een noodzakelijk gevolg, dat de Wetenfchap,, in dit opzicht van gedaante heeft moeten veranderen. Tegenwoordig word der Sterrekunde dienst gedaan, als men de kennis der Comeeten voortzet. Doch hier zijn nog veel zwarighe* den in den weg.
De Staart fier ren worden niet dan ge duurende een gedeelte van den tijd dat zij z'chtbaar zijn, waargenoomen. Sommige alleen maar gsduurende een zeer klein gedeelte van den zeiven. Dit werd veroorzaakt, zoo dsor de onze* a ker-



iv VOORREDE.
kerheid van het tijd flip haarer verfchijning, die over bijna het geheel geaoomen zich gantsch onverwagt opdoet; als door de onzekerheid van de plaats, daar een ontdekking te doen is: Dewijl deze foqrt van Sterren, zich aan alle gewesten des Hemels kunnende vertoonen, de oplettenheid verdeeld, van den Waarneemer die zich op die entdekkingen toelegt Zonder deze beletzelen, zou het getal der Wlarneemingen grooter kunnen zijn; en hoe juist men deze laatfle ook moge onder-/lellen, blijft 'er altoos uit hoofde van derzelver fchaarsheid, meer onzekerheid in den Loopkring, die daar uit afgeleid word, dan wel anders zou plaats hebben. Als men hier bij aanneemt, dat eenige Comeeten zoo als zeer waarfchijnelijk is, klein van Masfa zijn; en alle Planeeten door welker aantrekking zij kunnen aangedaan worden, ons misfchien noch niet bekend; zou het niet vreemd moeten voorkoomen, als men naderhand ontdekte dat fommige Loopkringen grooter veranderingen ondergaan hadden, dan dat m n dezelve volgens den tegenwoordigen ftaat der Wetenfchap zou kunnen hepaalen.
Het zijn egter tot nog toe de Loopkringen gewsgfiaam alleen, waar uit men over de terugkomst van een Comeet kan oordeelen Qf):
Dus
Ct) Hieruit volgt niet dat andere middelen, niets zouden kunnen toebrengen om de terugkomst van een Comeet te voorzeggen. Het gebrek is hier te groot, om Ügtelijk iets te vei werpen. Ais men uit de Geichiedenis-
fen



VOORREDE, v
Bus blijkt het van hoeveel belang de waarneemingen in dit opzicht moeten gefchat worden. Om deze in genoeg faam aantal, en met de vereischte~Naauwkeurigheid te kunnen doen, is het dienftig voor af de Sterrebeelden te kennen, ï'angs welke men het gezicht moet la at en gaan, teneinde een Gomect wiens terugkomst voorzegt is, op de zeker [ie wijze te ontdekken.
. De
fen weet, dat telkens na verloop van eenen bepaalden tijdkring; een Comeetsverfchijning beeft plaats gehad; kan men (tillen dat 'er eenige waarichijnelijkheid is, dat dit bij de vervulling van dit tijdperk wederom gebeuren zal. Zoo hier bij komt, dat de verfchijningen door gelijke orcftandigheeden zijn verzeld geweest, word de waarfchijnelijkteid grooter. He: is op deze wijre, dat de Heer Halky geoordeeld heeft, dat de Staartfter die op het laatst van 1680, en het begin van 1681 verfcheeneniis, zijnen loop volbrengt in 575 i»«en. W,lders onderftellence dat men met telkens 575 jaaren te rug te tellen,op dcQ tiid des Zondvloeds uitkomt; nam hij bier uit aanleiding, om een Natuurlijke oorzaak (naar zijne gedagten) op ie neeven van de groote hoeveelheid waters, die de Aarde toen bedekte. Deze Helling werd door den Heer Wmsum met vver verdeedigt. Het een en ander in zijn waarde la-tende, merke ik alleen aan, dat men zich vooreerst noch niet. met de terugkomst van deze Staartfter zal behoeven op te houden. Een andere door den Heer Struyck aaneeweezen , fchijntde Aandagt der Sterrekundigen fpoediaer te vorderen. De Comeet namelijk van 11552, wiens omloopstijd door dezen Schrijver, niet zonder waarfchijneliikheid op zeer na 138 jaaren gefteld zijnde, door Hem teeen omtrent het jaar noowierd te gemoet gezien. Dit jaartal zou dus, indegefchiedenis der Sterrekunde, zeer aanmerkelijk kunnen worden, als de beide Comeeteri van HaU In en Struyck aan de voorzegging kwamen voldoen. _ De klcinder waarfchijnelijkheid voor den Laatften, zou mijmer weerhouden hebben, deszelfs mogelijk fchijnbaare weegen te bepaalen, als mij de tijd daar toe niet oatbrooKca had.



vr VOORREDE.
t De zaak uit dit Oogpunt befchouwende, heb ik gemeend den Beminnaaren der Sterrekunde geen onaangenaamen dienst te doei? , met de jchijnbaare wegen van den Comeet die in 1661 nerfcheenen is, en tegen omtrent 1790. terug verwagt word, te bepaalen. De plaatzen zijn aangeweezen in onderftelling, dat de doorgang van het naaste punt gefchied in het jaar J789. »m dit niet mogt intrefen, kan het verfchil dat bier uit gehoor en zou worden, genoeg faam over 'i geheel, niet hooger hopen dan tot e enige weinige minuuten; en de fchijnbaare wegen, zoo men de moeite neemt, van de bereekende plaatJen op een Hemelglobe of Sterrekaart aan te flippen , zullen evenwel van het zelfde gebruik zijn, Wijders heb ik voor af bij 'wijze van Inleiding , een kort bericht geplaatst aangaande den Comeet van 1759. Zoo het een en ander gun, pig ontfangen word, zal ik den tijd met vermak daar aan gegeeven, wel hefteed aehtm.
V E R-



VERHANDELING
OVER TWEE
C O M E E T E N.
VAN -
H A JL 1L E ¥.:
H et kan niemand, dan die geheel vreemd •is, in de Gefchiedenis der Sterrekunde onbekend zijn , dat deze Wetenfchap aan den Heer Nemon een zeer groote verpligting heeft; en dat men niet te verre gaat als men de algemeene Theorie der Comeeten plaatst bij zijne andere ontdekkiugen. Genoegzaam in alles wat men naderhand met betrekking tot de kennis der Staartfterren gevorderd is» feeeft men, zoo als in veele andere gedeelten



a Verhandelino
derSterre en Natuurkunde, zijne voetftappen gevolgt. Wat deeze foort van Sterren betreft, volgens Newton weet men dat haare Loopkringen Ellipfen zijri, zoo wel als die der Planeeten. Dat in beide dezelfde wetten van beweeging plaats hebben; en dat het on« derfchetd enkel beftaat in de Uitmiddelpuntigheid , die in de Loopkringen der Comeeten zoo groot is, dat men het gedeelte "der El: ïips in welken zij binnen het bereik van ons gezigt,vallen, zeer na voor een Parabel houden kan.
De Heer Halley bereekende volgens deze Theorie de weegen van 24 Comeeten, naar de Waarneemingen, voor zoo verre de opgaaven ujt de Gefchiedenisfen toereikende waaren. Onder zijne bereekende Loopkringen vond hij.'er drie, van de Jaaren 153,1, 1607 en 1682,, welke op de Ecliptica bijna een



<ö V" e r t w e è Comeeten* §
gelijke helling hadden van tusfchen 17 en 18 *rraaden» terwijl van alle drie de kleinfle afïtand van de Zon, omtrent $ji honderdfle deelen uitmaakte, van den middelafftaud tusfcnen de - Zon en den Aardkloot , waar bij nog kwam dat de plaats van den klimniendfiri knoop, voor deze Comeeten zig vereenigde omtrent de 2© graden in den Stier, en d@ plaats van t Perihelium.:, omtrent in t% graad van den Waterman: In alle drie was de bei weeging tegen de order der teekenen;- waas Oit Hdley 'befloot dat deze drie Uitrekening gen zeer waarfchijnelijk behoorden tot één êfl de zelfde Comeet die zijn omloopstijd in 7S o£ 76 jaaren volbragt, en bepaalde de mogelijke wederkomst van deze Ster op omtrent het jaar 1758. De waarfchijnelijkheid dat dit gebeurea zou wierd vergroot, toen de Heer Halley zeM ye-naderhand nog drie andere Comeetsverfthifc



4 VlRHANDÏLlue
ningen in de Gefchiedenisfen ontdekte, met een bijna gelijken tusfchentijd op de jaaren 1305» 1380 en 1456 (fj).
Het was voor de Sterrekunde een zaak van groot aanbelang, dat de Comeet bij zijne terugkomst wel wierd waargenoomen; ook verzuimde] men niets van hetgeen hier omtrent dienftig kon zijn. Terwijl de tijd vast naderde, wierden de moogelijke fchijnbaare weegen door voornaame Sterrekundigen bereekend: hier te Juande wierd dit verrigt door den Heer Klinkenberg (» De Heer Clairaut (b) bereekende volgens het Vraagftuk van drie Lichaamen
de
f (t) Aanmerkelijk is nogtans het onderfcheid der omloopstijden van deezen Comeet, Hij ging door het Perihelium Anno ,45« Junij 9, 1531 August, ij, i6.7 Otfob. 26, i6g* Sept. I4, en 1759 Maart 13. De drie laatste datums zijn Nieuwe ftijl, dus zijn de omloopstijden geweest van 27470, 07811, 2735a, en 27935 daagen
O) Verhandeling™ van de Holl. Maatjch. *&e deel.
CO Thetrit du ««room» des Cometes, w Cuuivr,



over. ïwïs Comeeten; £
de veranderingen, die in den Loopkring dezes Comeets door de Aantrekkingen van Jupiter en Saiumm te weeg gebragt waaren. Eindelijk kwam de Comeet zelve aan het verlangen der Sterrekundigen voldoen in April 1759 (c), vervulde dus de voorzegging van Halley, en beveiligde dê Newtoniaanfche Theorie.
'Deverfchijning van dezen Comeet, de eerfte wiens terugkomst op Wis - en Natuurkundige gronden voorzegt is, toonde welke groote vorderingen de Sterrekundigen in hunne Wetenfchap gemaakt hadden. Vorderingen die te meer aanmerkelijk zijn, daar men voor veele verfchijnfelen in de Sterrekunde tot heden nog geen voldoende reden kan geeven; om zig alleen bij de Comeeten te bepaalen, behoeft men flegts te denken aan die van 't Jaar 1770. Deszelfs
Loop-
£») Alregi de la Theorie du mouvement .det Cmetes, ?*t lï. HallxT, traduite £ƒ Augmentée , par Af. »E LA LiKD*.
A |



ü Verhandeling.
Loopkring was een Ellips welke, volgens de Theorie in omtrent 52 jaaren moest doorloopen worden: en egter heeft men dezen Comeet die toen voor het eerst wierd waargenoo-. men, ook naderhand, zoo verre my bekend is % niet weder kunnen te zien krijgen. (f_)
Deze en andere zwaarigheeden voor het tev genwoordige daar laatende, keeren wij terug; tot de bereekeningen van den Keer IIalky:% Onder dezelve waren ook deze twee
Komst in 'tPe-
rihelium. 1532. Oct.20.
Plaats van den 1 Helling op Nd. knp. I d'Ecliptica, 2t. aoQ 2?' o' j 320 3c>' o at. ia» 30'go" J 34 3S50
Plaats van 't Perihelium. 3t. 21" ?'o'' 31. 2S° s»'4»"
Kleinfte af» ftand.
44851
In beide was de rigting der beweeging volgens de order der teekenen. Waar uit Halkyopmaakte dat deze Loopkringen wel tot een zelfde Comeet konden beboeren. In deze on-
derft) Astrtnemie de Af, n z la Lande Tome 4. pag. 709 |ip. fifln?' jur les Cmêies Toni 23 pag. 89 en go,



over twee Comeeten. T
derftelling hebben de Sterrekundigen de terugkomst van deze Ster, reeds van over lang te gemoet gezien, tegen omtrent het*Jaar 1790. (*) Van 15-32 O&ober 20, Ouden Stijl, tot 1661 Januarij 27, Nieuwen Stijl, zijn verloopen 46841 dagen (ft) ; zoo dat indien het dezelfde Comeet is, en de tegenwoordige omloopstijd
(*) Hijtoire de l' Afironomie moderne . par M. de Bailly Tom.
3Ï. pag. 647: Inde Hiftoire des Mathematiques de MostuCL*
vól. II.part. IV. Liv. VIII. pag. S75 ftaat 1780dit is een druk.
fout die in de errata niet verbeterd is.
(tt) De Comeet van 153a is waargenoomen van Septem.
ber 25, tot November 2c, door den Duitfchen Sterrekundigen p. Appiamis aan welken men de ontdekking vcrfchuldlgt is dat dé zogenaamde ftaarten dezer fterren altoos van de zon afgekeerd ftaan, die gefteldheid heeft aanleiding gegeeven tot verfcheide gifiingen nopens den Aart van de Lichtftreek die de Comeeten veeltijds vergezeld. Anno 1772^wierd te Salem in Nieuw Engeland, een werkje van den Heer Andrew Ohver over deeze floffe gedrukt; en esn Franfche uitgaave van deeze zeer lezenswaardige verhandeling is door den Hooglee-
. xaar Allmnand bezorgt. Esjay Jur les Cometes 8vo. Amfterdam
M. M. Rey 1777-
De waarneemingen van Hevelius op deezen Comeet zijn van
S.Febru. tot 28 Maart 1661
A 4



$ VïRHANDBLlNC
tijd gelijk was aan de voorige zou hij door het Perihelium moeten gaan op den 27 April i73y. Dog uit het geen te vooren wegens de Comeet van 1759 aangemerkt is, blijkt genoegzaam dat men geen volmaakte gelijkheid der omloopstijden moet verwagteh; zoo men egter het getal van 46841 dagen, als een middeiomloopstijd aanneemt zal de Comeet in zijn grootfte afiland ruim 50 maal zoo verre van de Zon afgeweest hebben, als de Aardkloot in zijn middelbaaren affland, dit moet gefchied zijn omtrent het Jaar 1725, federt welken tijd de Comeet zijnverfnellenden loop wederom naar de Zon toe, heeft voortgezet, ("ƒ_)
Schoon
Ct) De Koninglijke Academie der Wetenfchaopen te Paheeft eenen dubbelden Eerprijs toegezcgt tegens Paasfchen 1786 , aan den fchrijver van het best te keuren onderfoek of de werkingen van Jupiter en Saturms het verfchil hebben kunnen te weege brengen dat tusfchen beijde deze bereekende Loopkringen plaats heeft, in onderftelling dat een zelfde Co«eet in 1532 en 1651 is wïargenoomen.



over twee Comeeten*
Schoon het nu zeer waarfchljnelijk is dat de onvermoeide vlijt der Sterrekundigen zoo met betrekking tot het nazien der Waarneemingen van Appianus, Hevelius en anderen, als tot de bereekening der werkingen van Jtipiter en Saturmis op dezen Comeet; een veel juifter denkbeeld nopens den tegenwoordigen ftaat van den Loopkring dezer Ster zal uitleeveren ('jf); heb ik egten'om de fchijnbaare wegen te bereekenen? mij bepaald tot de voorgemelde begin-
fe-
(|t) Het is zeer waarfchijnèlijk dat deeze Comeet in vroeger tijden ooit gezien is. Men kan hier over met de Schriften van wijlen den Heere N. Struyck , raadpleegea , als daar zijn de Inleiding tot de Algemeene Geograplue 4to. Amfterdam 1740. en het Vervolg van de befchrijving der Staartfterren 4toAmfterdam 1753. Op pag. 252. Regel 5, van de korte Befchrijving der Comeeten welke zig in het eerstgenoemd zeerkeur^ werk bevind, ftaat tegen moet zijn met of volgens ; en op pag, 113 van de Befchrijving der Comeeten in het Vervolg Regel 7 leest men, zoo veel digter aan de zon, moet zijn zoo veel^ verder van de zon, deeze beijde zinhinderende „drukfeilen met opzigt tot den verwagtwordende Comeet heb ik in de Errata Iliet verbeeterd gevonden,



'lo Verhandeling.
felen van 1661, en .'volgens dezelve, op de gewoone wijze deze Tafel opgefleld. De mid. delaffland tusfchen de Zon en Aardkloot is gereekend op IQ0900
Dagen f Comeets gereduceer- T Log f Los
voor de plaacsuir.de Zon. d. Gure. Perp'
80 X 28- 38': o" £,1583 4,9ÖI8
75 V o : 37 : o 5, 1378 4,9393
7o 2 : 48 : o 5,1161 4,9149
65 T S • 14 : 20 ■ 5,0932 4,8882
60 7 ■ 5<5 : 30 5,0688 -4,8535
55 10 : 59 ■ o 5,0427 4,8255
50 14 •• 25 : 40 5,0149 4,7881
45" 10 : 21 : 50 4,9851 4,7451
40 ^2 : 53 : 40 4,953I 4,^947
55 28 : 10 : 40 ] 4,9188 4,6344
30 V 4 : 23 : 50 4,8820 4,5596
'*5 11 : 49 : 10 4,8425 4,4625
3.0 J 20 : 45 : 3® 4,8004 4,3272
15 rt 1 : 42 : 10 4,7562 4,1125
10 15 : 8 : 40 4,7106 3,6242
7,65 2£ : 30 : 30 4,689c» Loer. o
5 23 1 : 41 : 30 4,6665 3,6754
4 5 .'-25 : o 4,6585 3,8133
3 9 : 16 : 30 4,6508 3,9167
2 13 : 16 : o 4,6437 3,9991
* l 17 = 23 : 25 4,6373 14,0671
©a-



over. twee Comeeten. n
Pagen Comeets gereducccr- I Log. Log.
■ j333 de plaats uit de Zon. D.Curt. Perp.
0 25 2i°: 37': 2°" 4,6317 4,1246.
1 25 : 57 : 4° 4,627<5 4,174*
2 Q. o : 22 : 50 4 56235 4,2174
3 4 : 52 : o 4,6211 4.2554
4 9 : 23 : o 4,6200 4,2891 \ § 13 : 54 : 20 • 4,6204 4,3191
10 trp 5 : 38 : o 4,6430 4,4297
15 23 : 57 = i° 4,6927 4,4984
20 4 8:5:3° 4,7539 4,5434
25 l8 : 42 50 4,«I55 4,574^
30 2Ó : 47 : 0 ' 4,8728 4,5958
35 m 3 : 2 : o 4,9245 4,6112
40 R : 3 : 10 4,9711 4,6222
45 12 : 7 : 50 5,0128 4,6300
50 ï5 : 31 : 5o 5»°5°4 4,6354
55 ï8 : 25 : o 5,0845 4,5389
60 20 : 53 : 30 5,1156 4,6409
és 23 : 3 : 20 5, H4i 4,6416
70 24 : 57 : 4o 5, 1704 4,6413
75 26 : 39 : 30 5,1948 4,6401
8a l 28 : 10 : 50 5,2175 l 4,6381
De eerlte Colom bevat de Daagen voor en naa des Comeets komst in 't Perihelium. De tweede toond des Comeets plaats uit {de Zon $e zien en op de Ecliptica gereduceert: In de
der-



is Verhandeling»
derde Colom vind men de logarithmen der verkorte afflanden; en eindelijk behelst de vierde de logarithmen der perpendiculaaren die uit de Comeet op de Ecliptica neergeiaaten worden. De reeden dat deze Tafel zig niet verder uitftrekt dan 80 daagen voor en na het Perihelium, is, om dat de Comeet van de Zuidzijde der Ecliptica opkomt, en dus naar het mij toefchijnt in ons zoo Noordelijk geleegen Land, bezwaarlijk vroeger dan 8« daagen, voor de komst .in 't Perihelium kan gezien worden; de berekening verder uit te werken dan 2o dagen na het Perihelium , kwam mij ook onnodi* voor, om dat men den Comeet in dien tusfchen tijd reeds dikwijls zal hebben waargenoomen, en zig dan denzelven niet zal laaten ontgaan, zoo lange hij eenigfïns zigtbaar is.
Bij de voorige Tafel is nog aan te merken
dat



over. twee Comeeten. 13
dat de Comeet 7,65 daagen voor desfelfs komst in 't Perihelium de Ecliptica doorlhijd, en in plaats van een Zuidelijke Breedte, als dan een Noordelijke Breedte verkrijgt, hec welk men niet uit het oog moet verliezen als men eenige bereekeningen met deze Tafei zou willen in 't werk Hellen.
De volgende Tafel is uit de gewoone Zonstafelen berekend, zij heeft drie Colommen, de eerfte behelst den tijd van 't Jaar; Inde tweede heeft men de plaats des Aardkloots uit de Zon te zien; En de derde toond de logarithmus van den afftand. Het ezn en ander zeer na van 1788 OcT:. 28, tot 1790 Maart 2,
O&ob/



ï4 Verhandeling
Mm.
, Plaats van de Aarde Lojrj uit de Zon te zien. Dilh
0f5tcb. 2S V 50: 45' 4,99^
Nov. a 10 : 46 4,996 r
7 15 : 47 4>995Ó
12 '-o f 49 fïf$ï*
22 n o : 56 4,9942
2? ( 6:04,9938
Deccmb. 2 11 : 4 4,5935
? _ 16 : 9 4,993»
12 si : 14 4,9930
17 26 :'2o 4,9928
22 23 1 ; 26 4,9927
27 6 : 32 4,9905
January 1 11 : 38 14,9926
6 16 : 44 4,9927
11 21 : 50 4,993*8
16 26 : 55 4, 9928
21 Él 2:0 4,9931
26 7:5 4.9934
31 12 : 10 4^9937.
Febr. 5 j 17 : 14 4,9941
10 22 : 17 4,9945
15 27 : 20 t 4,9949
20 Vip 2 : 22 4,9954
25 7 : 24 4,9959
Maart 2 12 : 24 4,9965
,7 i»7 : 24 4*997»



©ver twee Comeeten.
Plaats van de,Aarde Loar. uit de Zon te zien. Dift.
Maart, 12 np 22°: 23' 4,997^
17 27 2f 4,9934
22 2 : i9 • 4,9990
\H r • ik 4,9996
April 1 12 : %t-_ 5,0002
6 17 : 6 5,0009
11 22 1. 'o / 5,0015
16 26 r 53 4 5,0021
ar ia. 1 : 45 5,0027
26 6 : 37. 5?oo33
May 1 11 : as 5,0038
6 16 : 18 5,0043.
11 21 ,• 7 5,0048
If5 25 : 56 5,0052
21 +) ■ o : 45 - 5,0056
26 5 : 33 5,0060
31 10 : 20 5,0063
Ju»y 5 15 • h 5,0066
10 19 : 54 5,0069
15 24 : 40 5,0071
20 29 : 26 5,02171
25 i° 4 : 12 5,0072
3° 8 : 58 5,0072
Jllly 5 13 : 44 5,0072
10 18 : 30 5,0072
!5 23 : 16 5,0072
20 l *8 ; g j 5,o©68
Juli)



\6 \ Verhandeling
é* , Plaats v.in de Aarde Log.
uit de Zon te zien. ' Di(i.
July. iS 2°: 50' 5,0066
A 30 7 : 37 5,0063
AUS> 4 12 : 24 5,0060
9 17 : 11 5>QOJ7
1 \- 22 : o 5,0053 *9 26 : 49 5,0048
2 L X 1 : 38 I 5,0044 29 6 : 28 5,0039
oept. • 3 11 : 19 5,0033
8 16 : 10 5,0028
J3 2f : 2 . 5,0022
3 8 25 : 56 5, ooi 6
43 T o : 50 5,0010
rta sj 5 : 45 5,0003
uct- 3 10 : 40 4,999/
8 J5 : 37 4>999i
H 20 : 34 4,9985
18 15 : 32 4,9978
= 3 * 0 : 3i . 4,9972
28 5 : 31 4,9967
Nav. 3 J 10 : 31 4,9962
7 15 : 32 4,9955
12 20 : 35 4,9950
371 25 : 38 4,9946 1
22 n o : 41 4,9942
27 1 5 : 44 4,9938
Pee. £ «o : 49 4,9935
* ï 1



orer twee Comeeten. 17
Plaats van de Aarde Log. uit de Zon te zien. üift.
Decemb. 7 & *5°: 54' j 4,993»
• 12 20 : 35 4,993° .
'17 26 : 5 4,9928
22 23 1 : 11 4>9927
27 6 : *7 4,9925
January 1 H : 23 4,9926
ó\ 16 : 29 4,9927
11 ai : 35 4>9928 d
16 26 : 40 4,9929
Ji Ü 1 : 45 4,9932
26 6 : 50 4,9934 i
51 11 : 55 4,9937
Febr. 5 16 : 59 4,994*
10 22 : 2 4,9945 |
15 27 : 5 4,9949
20 tip 2:8 4,9954
25 7 : 9 4,9960
Maart 2 12 : 9 4,99^6
- v :. - ...•. •• -v.xr
Met



It V E R H A N D E L I N C
Met behulp van de twee voorgaande Tafelen zijn de plaatfen van den Comeet, uit de» Aardkloot te-zien, zoo als die hier volgen» bereekend; in onderftelling dat hij door 't Perihelium gaat op den 16 January, 15 February, enz. telkens 30 daagen voortgaande, fcebalven in de Maand July, om dat de Comeet zo hij in die maand het digtfte bij de Zon komt 3 wegens den ongunstigen ftand des Aardkloots moeijelijk zal zijn waar te neemen.
'Sim



over twee Comeeten. 19
Plaat/en van den Comeet, xoo bij door V Perihelium gaat, op dm 16 January.
Lengte. Breedte.
Nov. 2 $» 14°: 32' 440: 10' Zuidcr.
12 12 : 59 43 : 5fc"
17 1 12 : 45 3tf : 58
22 12 : 48 36 : 58
27 13 : 4 34 : 54
Decemb. 2 23 : 36 31 : 41
7 14 : 15 3° : Ö
12 15 : 1 27 : 40
17 15 : 46 26 : 40
22 16 : 18 21 : 6
27 16 : 22 iö : 44
January 1 ig : 29 11 : y
6 12 : 58 3 : 58 ■
9 10 : 40 0:0
11 9 : 24 4 : 32 Noorden
16 o : 59 13 : 26
j. 18 ^3 28 : 31 17 : 26
21. 4i = 3° l9 '• 44
31 14 : 11 «4 : 15
Febr. 5 12 : 4 24 : 26
15 10 : 48 24: 9
Maart 2 10 : 23 22 : 57
12 6 : 48 22 : 43 April é 4 : 21 21 : 24,
B * Zoo



£0 VbRHANDI V'l ¥ ©
Zoo derhalven de Comeet op den lójanua-i
ry door het Perihelium gaat, zal hij in 'tbe-* gin van November zig bevinden in de Sterren van derf Kraanvogel , en blijft onder onzen Ilorifon verborgen. Noordelijk' opklimmen-? de3 komt' hij in 't laatst van December boven denzelven , en zou dan moeten gezogt " Worden jn den Zuider-VL\ch zo hij niet te digt bij de Zon was. Den i January gaat de Comeet iii *t Zuidwesten onder om zes uuren. Hij moest zig dan laatcn zien bezuiden den Steenbok tusfchen den voet van den Waterman, en den Staart van den Schutter. Op den 6 van die maand is hij in de Sterren van den-Steenbok. Den i. è zig in 't Perihelium bevindende, komt hij 's morgens om 7 uuren op bij den boog van Antinous, dog nadien hij een groot deel van zijne duistere zijde naar ons toe keerd^en bijnaa in. Cj>njunc"lie met de Zon is, zal hij dan. .
nie£



@ V:E R. TWSE C Ó KEEXE.N. 2*
nies te zien zijn 5 vijf daagen daar naa bevind hij zig in Antinbus, en komt ^morgens om half fes op. Zijn opkomst nu dagelijks vervroegende, rijst hij den 5 February reeds ten half 4' uit den horiibri. Voorts gaat hij langfaara te rug door het S'child van Sobiesky naar de Slang, zo dat * hij den 6* April, 's nagts ten half twaalf opkomt 3 gra* den bezuiden het Oosten*



aft Verhandeling
Plaat/en van den Cmeet, zoo hij het naaste bij de Zon komt,, op den 15 Febtutry*
Lengte. J Breedte.
Decemb. 2 vx 180: 59' 3i*: 54' Zuiden
12 21 : 36" 29 : 12
V 23 ; 15 27 •* 48
22 G5 ' 7 «6 s 2a
, 27 27 • 10 24 : 51
January 1 29 : 26 23 : 14
6 X * : 54 21 : s8
11 4 : 38 19 : 34 16 7 = 25 |17 : 19
2* 10 i 58 14 : 54
26 13 = 23 11 : 35
31 16 : 14 7 : 4I
February 5 i3 : 32 a : 46
10 «9 : 38 3 : 29 Noordei
12 19:38 4; 35
*4 19 : 1 9 : 24
16 18 : 7 ia : 34
30 14 = 55 18 : 54
25 8 : 49 26 : 8
Maart 2 - 1:25 34:43
7.a* 23 : 58 34:44
12 18 : 2 36 : 8
* ., 22 5 : o 38 : 41
April 1 -Jo 24 : 2 39 : 5
11 13 • 6 38 : 30 ». 21 1 : 46 j 36 : 53 May 1 20 : 43 33 : 54
6I 15 = 1/ I32 : 7
Zoo



ÓVER TWEE CöMEETSN. S*J
Zqo de kleiüfte afftand tusfchen de Zon en den Comeet op den 15 February plaats heefe blijft hij onder onzen hof ifon tot ruim half December > gaande door de Sterren van den Kraan" Vogel naar den Zayder Visch; den 1 January bij 'de Ster Fomahant zijnde gaat hij 's avonds een half zeeven onder. Den 26 van die zelfde maand bevind hij zig nog in de Sterren ''van den Waterloop, en gaat bijnaa op gelijken tijd onder als vooren, omtrent dertig graaden bezuiden het Westen. Den 5 February gaat hif
onder 's avonds om haif agt. Op den ïo. is
f
•de Comeet in de Westelijkfte der Vtsfchen* Den 14. is hij in de Conftellatie van Pegafut bezuiden de Ster Marcah Den ao. February Zig zeer naa bij de laastgemelde Ster bevinden* de gaat hij 's avonds onder ten half agt, na die hij boven is geweest van 's morgen! ten hal£ fes. Ja \ tegin van Maart komt da ComseS B 4 'i mm



24 Verhandeling
'smorgens ten drie uuren op, en blijft boven tot 's avonds om half zeeven, zig als nog bevindende bij de Sterren van Pcgafus. In 't begin van April is de Comeet inden P^7,en komt 's avonds een elf unren op in 't Noord-Oost. Den 11 dito is hij in den Staart van ten Arend. Den i May in den hals van den Slangeman, en op den zesden van die maand gaat hij 's morgens ten half drie door den Meridiaan.
Plaat*



©ver twee Comeeten. 25.
Plaatfen van den Comeet zoo hij door het Naaste Punt gaat, den 17 Maart.
Lengte. | Breedte.
Decemb. 27 tas *6°: 55 26"e: «•'Zuiden'
January. 1) 28 : 16 25 : 2r
6 H 1 : 4 24 : 23
16 6:0 : so »6 f 11 : 4a 20 : 4
February 5 18 : i> 17 : 2i
15 25 : 58 *3 : 55
25 T 4 : 43 9 ' 9 Maart 7 14 \ ^5 j 2 : 7
12 17 : 17 2 : c8Noordeï
17 22 : 47 8 : 20 22 25 : 44 » 14 • 5»
27 27 : 28 21 : 59
April 6 28 : 28 37 : 49
11 28 : 7 4<S : 44
16 27 : 10 56 : 16" 21 25 : 7 °7 : 48
26 18 : 38 79 : 45
May 1 % ll : 5 86 : 49
6 ni 8 : 44 75 : ^2
11 5 : 17 6+ : l7
16 4 : 10 54 : 42
21 3 : 50 46 : 44
26 3 • 52 4°
Juny 5 1 4 : 20 30 : 50
B 5 Als



*^6" VERMANOfitlNc
Als de Comeet door het Perihelium gaat op den den 17 Maart, moet hij zig even bezuiden de Ster Fomahant bevindef in de Jaatfte week van het jaar te vooren, en gaat des avonds om 5 uuren onder, na omtrent anderhalf uur boven den Horifon geweest te hebben5 in het laatst van January komt hij vcor de middag op;- en gaat des avonds om 6 uuren onder. Omtrent den 1$ February gaat hij 's avonds om 7 uüren onder. De Comeet moet dan gezogt worden inden Staart van den Walvisch. Den j> Maart doorfnijd hij de Ecliptica, komt h morgens ten 7 uuren booven, en gaat 's avonds om 6 uuren onder. In de eerfte daagen van April, begind de Comeet zijn verblijf geheel boven onzen Horifon te houden, het welk tot over het midden ym de maand May blijft Yoortduurenj hij doorloopt in dien tusfchen



©TER TWEE C OME ET EN." d^'
tijd de Conftellatièn van Cajpopea, Perfeus, den Draakten Hercules. Tusfchen Pootes, en hot rfltaar gekoomen zijnde blijft de Comeet boven den Horifon , van 's middags tot 's morgens ten zes uuren; hetwelk omtrent 21 May plaats heeft. Eindelijk omtrent 5 Juny bezuiden de Knie van Beotes koomende, gaat hij onder 's mor* |»ens ten 5 uuren.
Ja*



#8 ^ I RHANDSL IKÖ
f ■ Plaatfen van den Comeet zon hij door 't Perl» helium gaat, op den 16 April.
Lengte. Breedte. "
January 26 X r: 58' 2 20: 4©'Zuiden
ïebruary 25 . 26 : 20 tfi • 43
Maart 27 Y' 23 : ji 7 { 57 ' fl •
April 16 V 19: (5 i <S : ^Noórdef
, 21 £J I 4^ 10 : ja
26 n . . 2 ; 2ö r0- : . .;
May 1 9 : 44 22 1 io
6 *8 : 11 27 : 45
11 28 : 29 33 : 1
16 20 11 : 10 37 : 47
*i 26 : 13 40 5 45
^«0 f,1 12 : 29 41 ^45
31 . ■ 27 : 58 40 : 34
Juny 5 «P 11 : 7 "37 : 50
i° 2i : 45 34 : 28
15 ^ o : 6" 30 : 59
20 6:45 27: 45
25 12 : 6 24 : 51
50 16 : 36 22 : 19
July 5 20 : 24 20 : 5
Zoo de Comeet op den 15 April het naaste
bij de Zon is, zal hij mogelijk reeds in 't laatst van January kunnen gezien worden, want zig alsdan tusfchen den fValvisch en Zuidervisch
bff-



©VER t WÏB C ©MEBT E h '1$
bevindende, gaat bij 's avonds om 6 uuren onder. In de Maanden February en Maart doorwandeld hij de Sterren in den Staart van d:n Walvischy en gaat naar't zuideiyklle van den ' Koppelband der Visfcken. Den 27 der laatstgemelde maand blijft hij boven den Horifon van -7 uuren 's morgens, tót 7 uuren 's avonds. Voorts gaat de Comeet door de Zuidelijke Sterren van den Ram naar Capella, en blijft omtrent den 26 April, flegts 2 uuren daageJijks onder onzen Horifon verborgen.» vanMiddernagt namelijk tot 2 uuren 's morgens. Geduurende het grootile gedeelte van. de maand May, gaat de Comeet niet onder, maar doorloopt de Sterren van QewLijnX , en die van den CreotenBeer. Omtrent den 10 Juny blijft do Comeec dagelijks boven onzen Hovifon van half 10 voormiddag, tot 'smorgéns ten 4 uuren. Den 20 Juny gaat hij 's morgens onder.
Ein,



| V « RHANDELING
Eindelijk omtrent den 5 July zig bevindend* bij den Zuidelijkten Voet van Bootes, gaat hij ender 's morgens ten twee uuren.
'Plaatfen van den Comeet zoo hij door 't Perihelium gaat, den 16 Maij.
Lengte. Breedte.
February 25 X 20°: ©' 28«: 58' Zuider.
Maart 27 T 10 : 53 ,6 : 46
April 56 12 : 4 7 ; »5
J*ay J6 rx 11 : 43 5 : 51 Nöorder
Juny 5 35 18 : 28 20 : 12.
i° 29 : 10 22 : 30
J5 ft 10 : 14 24 : 1
20 21 : 12 24 : 38
25 2 : 14 24 : 35
3° 11 : 14 23 : 39
July 5 19 : 45 22 : 28
*° 27 : 23 21 ; 6
'5 14 3 = 43 19 : 38 •
*° 8 : 5J >J : 3
25 J4 : 24 16 : 51
30 18 : 50 15 : 36
August. 4| qi ; 42 14 ; 27
Al*



OJt% TWIE CO MEKT! N. 31
Als de Comeet het naast bij de Zon is op ,-ïlen i6May, zal hij den 25 February, omtrent ten 10 uuren voordemiddag booven deh Horifon koomen, en 's avonds ten 8. uuren ondergaan » dewijl* hij zig dan bevind in de Zuijdelijke Sterren van den Staart van den Walviscb; van daar neemd de Comeet zijn loop Noordoostelijk aan door de Sterren vair deze Conftellatie , komt den 27. Maart ten half zes 's morgens op, en gaat 's namiddags ten 6. uuren onder, zig aldus in 't Zonnelicht verbergende. Wijders vervolgt hij zijn loop els vooren naar het Noordoosten door den Stier» naar het Zuijdelijkfte van Capella, en gaat omtren£ half May, 's avonds onder eeven voor #en uuran. Van het begin der maand Juny tot den 10. blijft hij booven onzen Horifon. Den 25. in de Sterren van den Kleinen Leeuw toornende 3 komt hij *s avonds
, om



$2 V lRH *KDELIJS.ff
om half zeven op, en gaat na midder nagt ten twee uuren onder. Den 10 July gaat hij onder 'snagts ten een uur. Den 20. ten half een; en den 4. Augustus Y avonds om 11. uuren. De Comeet bevind zig dan in het Oostelijkfte van den Noorder Vleugel der Maagd.
Plaatfen van den Comeet zoo hij het naaste bi/ de Zon komt, op den 15 Juny. J Lengte. ] Breedte.
Maart 7 V 2*: 10' I200: 39' Zuider.
Juny 15 s 2 : 34 I 5 : 23 Noorder
July 5 ft 11 : 30 16" : 5
15 o : 46 j 17 : 5*
20 9 : 40 ' 17 : 57
25 18 : 34 17 : 51
30 25 : 20 17 : ■ 5
Auguft. 4 =2* ■ 2:4 16 : 22 9 7 : 24 15 : 24/
14 13 : 31 r4 : 32
19 18 : 24 13 : 53
24 sa : 51 13 : 3S
29 26 : 54. i% : 18,
Septemb. 3 mi o ; 30 1 iz : 35'
Zoo



©v*.r twee Comeeten. 33
, Zoo de kleinfte aiïiand tusfchen de Zon en den Comeet voorvald op den 15 Juny, is hij op den 7 Maart bij ons nog onzigtbaar, want fchoon hij zig dan in de Sterren van den Wahnch onthoud, en omtrent 7 uuren dagelijks boven onzen Horifon blijft, gaat hij egter 's agtermiddags om 5 uuren onder. Hij neerad vervolgens zijn loop door de Sterren van den Stier naar de Tweelingen, en houd zig eenigen tijd vrij meeijelijk om waargenomen te worden. Den 15 Juny in de Sterren van de laastgemelde Conftellatie zijnde , gaat hij 's avonds ten half 10 onder. Den 5 July gaat hij onder op middernagt. Den 15, 20, en 25. gaat hij onder omtrent ten half elf 's avonds. Den 30, omtrent ten 10 uuren. Voorts gaat hij des avonds telkens een weinig vroeger beneeden den Horifon , zo dat zijn ondergang den 3 September reeds ten 9 uuren plaat»
C heeft.



34 Verhandelinc
heeft. De Comeet-bevind zig dan in de Sterren van de Maagd, na dat hij die vandenKreeft en den Leeuw heeft doorloopen.
Plaatfen van den Comeet Zoo hij door 't Perihelium gaat, op den 5 Juiy.
Lengte. Breedte.
April 16 V 8': 12' 2o°: 55' Zuider.
26 ! 17 : 28 20 : 21
May 16 V 4 : 56 17 : 47
Juny 5 27 ' 4<5 12 : 16*
25 n *7 : 20 1 : 36"
July 5 23 15 : 44 4 • 31 Noorder.
'5 ,Sl 5 : 43 11 : 5
20 15 : 16 12 : 57
25 25 : 12 14 : 28
August. 4 tip 13 : 1 15 : 37
9 20 : 57 15 : 34
14 28 : 16 15 : 16
19 4 : 52 14 : 47
24 lo : 52 14 : 13
29 1$ • 18 ïj : 35
Sep*



qvjsr twee Comeeten. 35
Lengte. Breedte.
Septemb. 3 =a» 21°: 12' 12°: 5.5X
8 25 : 42 12 : l(>
13 29 : 49 11 : 39
18 n 3 : 27 11 : s
23 7 : 6 10 : 29
Als de Comeet door het Perihelium gaat op den 5 July, dan heeft hij reeds in ,'t midden van de Maand .April geduurende 9 uuren zijn. verblijf bov-n onzen Horifon, dog gaat's namiddags om 4 uuren onder. De fchijnbaare lo p, gefchied wijders genoegfaam door dezelfde conftellatien als of de kicinfte afïhnd van de Zon, had plaatsgehad op den 15 Juny, alleenlijk met dit onderfcheid dat de weg twee of drie graaden Zuidelijker geleegen is. Geduurende de Maand May komt de Comeet *s morgens gedurig vroeger op en gaat's avonds laater onder, in 't begin van Juny komt hij 's morgens ten 4 uuren boven, en gaat snamiddags onder ten half zes. Half july is de opkomst
Ca nog



36 Verhandeling
nog als vooren, maar de Comeet gaat onder ten 10 uuren des avonds. Voorts komt hij telkens laater op, maar van het midden van Augustus af te reekenen, rijst hij dagelijks vroeger. Den 8 September gaat hij 's avonds onder om 9 uuren, en den 23 van dezelfde maand ten 8 uuren.
P/aat/èn' van den Comeet zoo hij het naast bij de Zon komt, op den 15 July.
Lengte. Breedte.
April £6 T 130: 8' 210: H'Zuider.
May 6 31 : 38 20 : 53
16 29 : 34 * 19 : 53
Juny 25 n 18 : 13 7 : 40
August. 4 tip 1 : 46 13 : 53 Noorder.
Septemb. 13 =a 25 : 15 12 : 18
23 m. 3 : 3 r 11:9
OcTtöber 3 J 10 : 30 j 10 : 6 >
Zoo de Comeet op den 15 July door het
, * Pc*



over twee Comeeten. 37
Perihelium gaat, moet deszelfs beweeging door de vaste Sterren , zeer veel overeenkomst hebben met de beide voorgaande, zijnde alleen wederom eenige weinige graaden Zuidelijker dan de laatfte. Doch daar de Comeet zig telkens bijnaa in Conjunclie met de Zon en agter dezelve bevind, kan geduürende de maanden April, May, Juny en July, maar weinig hoop tot waarneemingen plaats hebben. In Augustus en September gaat de Comeet onder naa de Zon , ten 9 uuren, voorts ten 8 uuren , en in 't begin van October 's avonds om half agt.
C 3 Plaat*



3«
Verhandeling
Plaat/en van den Comeet zos hij hor het Perihelium gaat, op den 25 July.
Lengte; j Breedte. :
May 6 V 18°: 2' I as0: 10'Zuider.
26 'S' 4 : 28 20 : 39
Juny 15 5-5 : 54 *° : 45
July. 5 n 23 : 53 8:9
15 23 10 : 41 1 : 49
25 29 : 31 5 : 17 Noorder
..Augi 4 ft 19 : si fo : 29
14 g : 13 13 : 26
19 16 : 48 14 : o
24 24 : 44 t4 : 30
29 A 1 : 56 14 : 4
Stpt. 3t 8 : 32 13 : 4*
8 14 : ï9 f3 : to
x% 19 : 55 t 2 :
18 *4 : 52 12 : 20
*3 ' 29 : 22 11 : 48
£h ttl 3 : 30 11 : iö
©£tob. 3 7 : 20 10 : 46
'8 10 : 52 10 : 16
13 14 : jo 9 : 48



ÓVBR T W B B COMIÏTEN. 39
Zoo de Comeet het naast bij de Zon komt op den 25 July, houd hH zijn loop iets Zuidelijker, endoor dezelfde Conftellatien als vooren.
In 't begin van May, komt hij 's morgens om 6 uuren op, en gaat nademiddag ten half vier onder; verders, laat hij zig op gelijke wijze niet waarneemen, om de weinige graden afftands van de Zon. In 't begin van July komt hy 's morgens ten 3 ULlren °PZijn ondergang word telkens laater; zo dat hij omtrent half Augustus 's morgens ten hatf $ opkomt, en 's avonds ten half elf ondergaat. Voorts komt hij na de Zon op, en in 't begin van September gaat hij Is avondö ten half neegen onder. In 't laatst van dezelfde Maand, gaat hij 's avonds ten 8 uuren onder, en omtrent half Odober ten 7 uuren.
C 4 Plaat'



40 VZRHAMDUINC
Tlaatfen van den Comeet, zoo hij het digst ly de Zon komt, op dm 14 Augustus.
Lengte. Breedte.
May 26 V 250: 33' 23»: 58' Zuider.
31 [ 29 : 30 23 : 52
Juny 5 V 3 : 44 23 : 35
10 8 : 15 23 : 16
15 13 : j i 22 : 48
2© 18 : 17 22 : 10
*5 23 •• 54 21 : i8
30 29 : 55 20 : i £
July i . n 6 : 20 18 : 46
10 13 : 14 16 : 55
15 J 20 : 9 14 : 5ij
2c [ 28 : 7 11 : 461
25 '25 5 : 4i 9 : 10
39 l »4 : 58 5 = *9
August. 4 23 : 54 x : 4Ö
9 fSl 3 : 18 1 : 58 Noorder.
Sept. 13 f 6:11 13:18
Ü&ober 13 ' Ui 7 : 49 { n : S
28 18 : 29 9 : 51
Novemb. 2 J 21:28 9:27
Zoo de Comeet het naast aan de Zon korac op den 14 Augustus, gaat hij in 't laatst van May door de Oostelijkfte Sterren van den IVaU
yiscb,



©Ve*. tweï CoMïii'n. 4t
yisch, onder den Stier door, naar den Reus enz., en blijft boven onzen Horizon van half zes 's morgens tot half drie na de middag. Den 25 Juny komt hij 's morgens op om half vieri en blijft bijna 12 uuren booven. Den 20 July zig nog in de Noordoostelijkfte Sterren van den Orion onthoudende komt hij 's morgens om 3 uuren op, en gaat voor den avond onder. Voorts gaat de Comeet door de Zudeüjkfte Sterren der Tweelingen, middendoor ten Kreeft en Leeuw heen , en veragterd dagelijks zijn op en ondergang. Half September gaat hij 's avonds om half agt onder. Eindelijk als de Comeet in 't begin van November zig bevind in de Sterren van de Schaal komt hij 's morgens ten S uuren op, en gaat 's avonds onder ten 6 uuren.
C s Plaat-



|£ 'VlR H A N D E L I M •
. Plaat/en van den Comeet zoo hij door 't Perihelium gaat, op den 13 September.
Lengte. Breedte.
Juny 25 5«: 41' 28°: 36'Zuider.
30 jo : 1 28 : 44
July 5 14 : 40 28 : 48
25- n . 7 : 52 27 g 7
August. 24 25 26 : 47 ri : 4
29 Q. 5 : 52 6 : 37
Septernb. 8 24 : 36 2 : 14 Noorder,
*3 ™? 4 : !3 5 : 57
Novemb. 27 +* o : 10 9 : 44
Decerab. 2 2 : 28 j 9 .: 48
Zoo de kleinfte afiland tusfchen de Zon en den Comeet plaats heeft op den 13 September, is hij den 25 Juny boven onzen Hor,zon ■van 5 uuren 's morgens tot 3 uuren nademidda<% Een Maand laater komt hij 's morgens ten 3 uuren op, en is reeds lang voor den avond ondergegaan. Den 29 Augustus zig bevindende in de Zuidelijke Sterren van den Kreeft gaat hij 's morgens nog ten drie uuren



©ver tweb comeeten. ^3
op. • Den 13 September komt de Comeet 's morgeus op ten 4 uuren, en gaat tegen den ftvond om zev@n uuren onder. Den 1 December is de Comeet bij de Sterren vdn den Scorpieen komt hij 's morgens op ten half zeeven, en gaat *S avonds ten half vijf onder.
Lengte. Breedte.
July ï5|V it°: 38' 379: 10' Zuider.
August, 24 n 21 : 15 39 : 26
Septemb. 13 ÉTl 1 : 48 27 : 42
23 21 =47 15 : 29
*8 np 1:0 8 : 5S
Oélober 3 9 : 53 s : 40
8 18 : 41 3 : 44 N^rder.
13 27 : 29 6 : 57
23 =2» 14 : só ii : 43
Novemb. 2 28 : 49 13 : 7
12 rn, 10 : 2« 13 : 4
f 19 : 40 12 : 3*
Dt-
Plaatfen van den Comeet zoo hij het naaste punt, op den 13 Oclober doorgaat.



Verhandeling
Lacgte. j Breedte.
Pecemb. 2 m 27°: 19' n*: 52'Noorder; 17 +» 6 : 30 10 : 52
*a . 9 : 17 10 : 34
27 11 • 45 10 : 17
January 1 14: 3 10; i
Als de Comeet door het Perihelium gaat op 13 Oéfcober, bevind hij zig den 25 July 's morgens ten 3 uuren bij zijn opgang 35 graaden bezuiden het Oosten en gaat reeds voor den middag onder. Een Maand laater komt hij 'smorgens ook ten 3 uuren op, 28 graden bezuiden het Oosten, en gaat 's middags onder. Den 13 September komt hij vóór driën 's morgens
©p bijna in de verticaal die tusfchen Capella en den Kleinen Hond doorgaat. Den 23 van die zelfde Maand is de tijd van opgang iets laater dan te vooren, de Comeet pasfeerd de linie en komt dus in 't Oosten op. Den 13 Oclober komt hij op om 4 uuren 'smorgens, 0 graaden benoorden het Oosten. Den 2 November -SCI • pas*»



otér ïweé Comeeten. 4?
pasfeerd hij de linie voor de tweede maal, en komt op ten half zes. Den 22 dito komt,hij op ten 6 uuren 's morgens, en gaat *s avonds om 5 uuren onder. Den 27 December als de Comeet zig bevind in de Sterren van den Slan^ geman , komt hij 's morgens ten 5 uuren op. Den 1 January komt hij 's morgens op ten half zes, en gaat onder ten 3 uuren.
Plaat/en van den Comeet zoo hij door 't Peri» m helium gaat, den it November.
Lengte. Breedte.
August. 24 V 8°: 59' $2": 1?' Zuidei.
Septemb. 3 17 : 49 57 : 35
13 u 2 : 11 63 : 31
23 25 0:0 68 : 23
28 21 : 2 68 : 33
Oflober 3 fil 13 ; 20 65 : 28
13 rrp 15 : 12 49 ; 3
23 * 1 : 56 24 : 55
Novemb. 2 13 : 21 3 : 46
12 24 : 58 Z : 44 Noorder.'
17 «l, 1 i 17 11 : 53
2a | ? : 33 l *3 : 34
Nov.



4<5 Verhandeling
Lengte. ! Breedte.
Novemb. 27 m% 130: us' 14°: 20'Noorder.
Decemb. 7 23 : 35 r4 : 32
17 +> 1 : 48 14 : 3
22 5 : 20 13 : 43
January 1 11 : 26 13 : 4
11 16 : 32 i2 : 27
21 20 : 47 11 : 55
.26 22 : 40 11 ; 40
31 24 : 24 11 : 27
Zoo de Comeet het naaste bij de Zon komt op den 12 November, zal hij den 24 Augustus, zig in den Eridanusbevindende, omtrent 25 graden bezuiden het Oosten opkoomen, 's morgens om drie uuren. Zijn ichijnbaaren loop Zuidoostelijk neemende gaat hij door het Schip , en wel zoo Zuidelijk dat hij onder onzen Horifon verborgen blijft; en hoewel dit niet lang duurd, blijft hij evenwel bijna de geheele Maand O&ober onzigtbaar, om dat hij alleen bij dag booven is. Drn 23 van die Maand is de Comeet in de fVaUrflmng, en komt 's morgens
ten



o v i r twee Comeeten. 47
ten zes uuren op in 't Zuidoosten. Den 2 November is hij in de Sterren van de Maagd, en komt ten £ uuren 's morgens in dezelve iïreek op, als vooren. De tijd van opgang nu telkens vervroegende, komt hij in 't laatst van January 's morgens reeds quartier voor vieren boVen den Horizon, en geeft dus geduurende eenigen tijd goede gelegendheid tot waarneemingen. De fchijnbaare loop van den Comeet is eeven benoorden de Schaal, en omtrent half Novem* ber in de Dije van den Slangeman. Voorts gaat hij naar het Schild van Sobiesky.
■
Plaat-



4t Verhandblin©
Plaat/en van den Comeet zoo hy door 't Perihelium gaat op den iz December.
Lengte. Breedt».
Septemb. 23 X 230: 37' 6\°: 20' Zuider.
Öclob. 8 o : 25 67 : 53
23 «; o : 40 » 64 : 56
Novemh. 2 14 : o 58 : 28
12 ö : 10 47 : 24
22 +* 17 : 16 29 : n
Decemb. 2 6:75:4
22 6 : 38 16 : 20 Noordar.
27 7 : 33 17 z8
January 1 10 : 35 17 : 31
6 13 : 33 l7 •* 2»
11 16 : 20 16 : 52
16 18 : 52 16 : 41
21 1 2i : 13 16 : 19
a5 [ 23 : 19 15 : 59
31 25 : 13 15 : 40
February 5 26 : 56 15 : 22
10 28 ; 26 15 : 6
15 29 44 14 : 52
20 1e o : 51 '4 : 39
25 i :,.4£ 14 28
Maart 21. 2 : 30 14 : 20



oyer twee Comeeten. 49
Zoo de Comeet op den 12 December door zijn Perihelium gaat, moet bij den 23 September eènige graaden bezuiden de Rivier Eridanus zijn, en voor ons onder den Horifon verborgen blijven. In December begint hij zig eerst te laaten zien. Langfaam opklimmende door de Sterren van den Slangeman, komt hij den 22. 's morgens om vijf uuren op. Den
1 January komt de Comeet 's morgens op omtrent half vijf, en gaat 'snamiddags om half vier onder. In 't begin van February komt hij 'smorgens reeds ten 3 uuren op in 't Oost ten Zuiden. Den 20. van die zelfde Maand, komt hij 'smorgens boven ten half drie, graden bezuiden het Oosten en bevind zig tusfchen den Slang en het hoofd van den Schutter. Den
2 Maart komt de Comeet ten 2 uuren reeds op, en vervolgt zijn loop Oostwaards.
D De



50
Verhandeling
J3 e Bijfchriften agter de bepaalde plaatfen Van den Comeet, voor elke maand, zijn om de kortheid, niet geheel uitgewerkt; en behelzen flegts een oppervlakkige aanwijzing. Een ieder kan toch ligtelijk met behulp der Globe, dezelve verder uitbreiden, en fchikken naar het gebruik dat hij.'er van maaken wil. In zoo verre is 'er dus aan het oogmerk voldaan. Egtcr zal het, inzonderheid Mingevorderden , zoo ik vertromve niet onaangenaam zijn, hier bij een Afteekening van den Loop-, kring te vinden.
De Jaarlijkfche weg, van den Aardkloot om de Zon S, aan de Noordzijde te zien, is hier verbeeld door e.n Cirkel, in wiens centrum de Zon % g bevind, DeTeekens van de Eclip,
tica



OVER TWÉÉ CóMEETEN. $ S
tica op den omtrek , toonen de plaats van de Aarde uit de Zon te zien : waar door men elke begeerden tijd des jaars met behulp van de Tafel, pag. 14 en volg. kan opmaaken. De Parabolifche Loopkring is ANPB, in wiens brandpunt S, de Zon is; het Perihelium of naaste punt is in P, de getallen aan den Loopkring tusfchen A en P geeven de daagen te kennen, die 'er nog moeten verloopen eer de •Comeet van de plaats dezer getallen, het Perihelium bereikt; Zoo hij zig bevind bij eender getallen tusfchen P en B, toond het getal de dagen die 'er reeds na den doorgang van het Perihelium verloopen zijn. Het vlak van den Loopkring ANPB doorfnijd het vlak van des Aardkloots jaarlijkfchen weg, in de lijn NSZ; de hoek van doorfnijding is 3x° 35' 50"j 200 veel moet het gedeelte der vlakte, ZNPB, boven of benoorden des Aardkloots weg uitDa koo-



52 Verhandeling
toornen; en het gedeelte A NSZ, beneeden , of bezuiden denzelven daalen. De lijn ZSN verlengd zijnde, moet uitkoomen inn 22°3o'3o", hec welk de plaats van den Ndknp. N is, in de Ecliptica, terwijl het overftaand punt Z den Zdknp verbeeld. De hoek NSP 1s van 33° 28' 10". De getallen der daagen bij den Loopkring geplaatst, zijn u'.t de volgende Tafel genoomen; welke ook gediend heeft om de plaatfen van den Comeet te bepaalen zo als die voorkomen pag. 10 en 11.
Da-



over twee Comeeten. 53;
Dagen. Waare Anomalie. Voerliraalen.
0 o 44851
1 40: 38': 11" 44925
2 9 : 14 = 35 45«45
3 13 : 47 : 25 45507
4 18 : 15 : 6 46008
5 22 : 36 : 17 46643
7,649 33 : 28 : 10 4S904
)o 42 : 11 : 34 , 5*527'
i5 57 i 44 : 5i 58490
20 69 : 45 : 9 666^7
25 79 : 3 ■' '4 75389 '
30 86 : 23 : 38 84395
35 92 : 18 : 33 9347'
40 97 : 10 : 50 102510
45 101 : 15 : 45 111470
50 104 : 44 : 34 120320
55 107 : 44 : 56 129040
60 110 : 22 : 33 137620
65 112 : 41 : 53 146070
7o 114 : 46 : 1 i5437o
75 116 : 37 : 38 162560
80 1118 : 18 : 37 1651790



54 "V*-E «.HANDELING
Van de drie Colornmen waar uit zij beftaat, toond de eerfte de dagen voor of na des Comeets komst in 't Perihelium; de tweede Colom behelst de ware Anomalie; in de derde vind men de voerilraalen die daar toe behooren. De middelaffland van de Aarde tot de Zon, als vooren gereekend op honderd duizend, (f)
De Afteekening kan dienen om een denkbeeld te kiifgenr^mgaande de Af/tanden, die de Comeet, zoo van de Zon als van den Aardkloot op verfchillcnde tijden heeft. En hier uit zal men eenigzints fchatting kunnen maaken, nopens het Licht, dat van de Ster afkoomende, den Aardkloot kan bereiken; zoo men dan ten tijde der verfchijuing hier bij acht
geeft
O) De Tafel zelve is opgeteld volgens de Regelen, die men behalven bij andere Scbiijveren , ook vind in het ip Boek der jtjlronmie van den Heer ag la La ast.



over twee Comeeten. 5?
geeft op den hoek bevat tusfchen de Zon, en den Comeet uit de Aarde te zien, (zoo als de Figuur ook ten naasten bij kan aantoonen) zal men op een gereegelde wijze kunnen nagaan, of de zigtbaarheid grooter of kleinder Haat te worden.
Wijders kan uit de Afteekening met de voorgaande opheldering vergeleeken , blijken dat 200 de doorgang van het Perihelium gefchied omtrent 25 November , de Comeet zeer na 47 dagen te vooren , dat is den 9 Oclober, bij de Zuidpool der Ecliptica zal heen gaan, en de Aarde zeer nabij koomen; maar zoo de doorgang voorviel omtrent 19 Maart, dat als dan omtrent 42 dagen daar na, dat is 30 April, de Comeet zig in den Noordpool der Ecliptica zou bevinden: en in dit geval den Aardkloot nog nader bij koomen, dan in hetvoorige geval omtrent 9 O&ober zou plaats gehad hebben.



5<5 VeRhandeling ben. Voorts ftaat op gelijke wijze aan te mei, ken zoo de doorgang van \ Perihelium gefchied omtrent *, December, het mogelijk js dat de Comeet zig op de Schijf der Zon vertoond, omtrent den 14 van die zelfde maand; het welkeen waarneeming zou kunnen geeven, niet alleen de Eerfte inbaar foort, maar welgedaan zijnde, in meer dan een opzigt van veel belang.
Eindelijk, als men de Tafelen der Planceten inziet, en hunne af/landen van de Zon vergelijkt, met die welke de Comeet van dezelve heeft, in zijne beide doordingen van de Ecliptica; blijkt de mogelijkheid dat de Comeet in den Ndknp zeer nabij Mercurius, en in den Zdknp zeer nabij Jupiter koomen kan. Doch, daar de Comeet omtrent m of tl* Jaaren werks heeft, met zijn loop om de Zon te volbrengen, volg: dat deze Aannaderingen maar zelden kunnen gebeuren.
E 1 iV P> E