VERBAAL»
gehouden by den commissaris van de
CAAP DE GOEDE HOOP,
A, J.SLÜYSKEN,
Zeedtrt het arrivement der Engetfche Kloot, onder den Admiraal
§. G. &EIT ELPHINSTONE,
t>tn iö Jüny 1795% en de oytrgadVe van dit Kolonie aan de wapenen van Groot. Britt annien, dm 16 September daar aan volgende.
2N DEN tJAGËt B» ISAAC van CLEEf,
i. 7 9 fa



ll



VERBAAL,
Gehouden by den Com~ Hiisfaris van het Gouvernement van de Caap deGoede Hoop, Abraham Josias Sluisken, zeedert het arrivement der engelfche vloot onder den admiraal, SirGeor*
GE KEI TH F.LPHINSTO-
ne, den 10 Jmy 1795, en de overgaave van die Kolonie aan de wapenen van Groot-Brittannien, den 16 September daar aan volgende.
]Na dat geduurende woensdag den 10 Juny van den westhoek vanBaayfals de fcinen waren gedaan, en den ondergetekenden, vervolgens laat in den avond van dien dag, door denReiident Brand, bericht gezonden was, dat de etrfte officier van 'sLands Fregat Meedenblik, in de Baay geankerd liggende, eenige fcheepen ten getalle van agt ftuks had gezien, buiten den westhoek en dc kangklip voor den mond Yaa de Baay^ hun cours O. Z. O. ftuiaren, a en



<yi vorens de manoeuvres «a den toenmaals waayc.4* wind, na praOimatic, naar de Oost hunnen cours voortzetten.
Ontfing tij daags daar aan, zynde den ne. naader bcrigt van gemelde Rcfident, dat de paquetboot de Star, welke daar dien ogtend was gearriveerd, agt fcheepen voor den mond van de Baayfals had gezien welke tragtten binnen te zeilen, met by voeging egter' dat dezelve zecdeit niet waren vernoomen.
Dan dit rapport wierd des avonds om half zes uuren gevolgd van een berigt, dat 'er agt fcheepen, waar van een den ftandaart voerde , de gezegde Baay kwaamen oplavccrcn zonder te kunnen worden verkend, welk bcrigt vervolgens geconfirmeerd wierd door het mondeling rapport van eenen matroos van Muyfenburg, en vervolgens ten tien uuren door eeen nota van den adjunct Refidcnt Brand alzoo de Rcfident zelve zig op de batteryen bevondt, houdende dat agt fcheepen kwaamen opzeilen , dat dc chaloup van Meedenblik, welke kapitein Dekker na boord had gezonden om zoo het vrienden fcheepen waren, een vlag te laaten waayen, geen fein gedaan had en de fcheepen dus voor vyandelyke gehouden wierden, en.hier op door dén ondergeteekenden de leeden der regeering vergaderd zynde, wierden de gewoone feinen te^r oproeping van de land militie deezer kolonie, des nagts van den 12e Juny ten half twee uuren gedaan, en vervolgens alles in 't werk gefield, wat ter afweering van een vyand en ter verdeediging deezer kolonie mogelyk was.
Terwyl reeds een detachement van 200 man in-
fan-



fantcrye, en roo artelerist.cn onder commando van den'üeut. colloncl de Lillc was afgezonden, ten einde het in de Baayfals garnilbcn hebbende corps van too man infanterie ,en ,50 man artilleristen te verfterken, cn welke aldaar des voormiddags van dien dag aankwarancn cn post vatten.
Ondcnusfchen arriveerde ten half drie uuren, onder geleide van cenen brief van den Rcfident, een pusfer of fecretaris, Rofs genaamd, welke, na dat eene misfive van den admiraal Efphinftone van den volgenden inhoud:
Aan den lieer Refident Brand in Simonsbaay, aan boord van Zyner Brittanrrifche Majefteits fchip Monarch , den io> Juny 1795. —
M'/ti lieer \
i, In navolging van Zyner Bfittannifche Majefteitsa . ordrc alhier gearriveerd cn in posfèsfie zynde van „ importante informaticn, zoo wel als van eenen ,, brief van Zyne Doorluchtige Hoogheid den prins „ van Orange en Stadhouder, verzoek ik vuuriglyk
datUEd: direótelyk een expresfe gelieve aftezenr „ den om deeze omftandigheeden aan Zyne Excel„ lentie den Gouverneur van de Caap, en den col„ lor.el Gordjn te communiceeren, en dat UEd: hun A 2 i, ge-



X 4 X
>, gelieve te informeeren van myn verlangen om „ hun dezelve te communiceeren, waarom ik mf >, zeer gelukkig agten zal dezelve aan. boord van „ het fchip Monarch, het welk ik commandeer, te zien, of anders zoodanige middelen ten dien „ einde te adopteeren als dezelve goed zullen vin„ den my tc bededen. Ik heb de eer te zyn ',]
„ Myn keeri
1, UEd: zeer onderdaanige e* geh: Dienaar
(g"') >} G. K. ElPHINSTONï
}, Commandant en Chef.
„ P. S. Indien het voor Zyne Excellentie ongevoe„ gelyk is de Caap te verlaaten, zal het my aange„ naam weezen coll. Gordon te zien. aan den zclven Refident had overhandigd, herwaards kwam, ten einde aan den ondergeteekenden van weegens voorzeiden admiraal een boodfchap over te brengen, beftaaade in het overhandigen van eene misfive van het geheim committé van de engelfche Compagnie ter aanbeveeling van de» meergemelden admiraal van de volgende contenu.
v Aan-



X 5 X
„ Aan Zyne Excellentie A. „ J. Sluysken, Gouver* „ neur van Cabo de Goede „ Hoop.
„ Wel Ed: Groot Achtbaare Heer»
» Wy, de fecreete commisfie van de Engelfche r» Oost-Indifche Compagnie, zyn ten uitterften ge„ lukkig van ons te kunnen bedienen van deezs ge„ leegenheid om tJEd: Groot Achtbaare te verzee„ keren van de hooge achting, welke wy gevoelen „ over UEd: Gr: Achtb: polite en vriendelyke com„ municatie met onzen Gouverneur van St. Helena, „ waarvan door dien heer ten vollen zyn geïnfor„ meerd geworden, gelyk ook van de goede behan„ deling ondervonden by zodaanige kapiteyns van „ onze fcheepen, als nodig hebben gehad de Caap „ voor ververfchingen aan te doen. Wy hebben „ dus den fchout- by-nagt, den heer George „ Keith Elphinstoone, verzogt! deeze Iet„ teren aan U wel Ed: Groot Achtbaare ter hand te „ ftellen, ons flatteerende dat gedachte fchout- by*
A 3 „ nagt



X 6 X
,/nagt een yriendelyke receptie .zal ontmoeten, j, verblyven wy,
„ Wel Edele Groot Achtbaare Heer!
„ U wel Ed/ Groot Achtb: „ zeer gehoorzaamc en „ onderdaanige Dienaarcu,
„ In het O. II Huis t, Londen den 24. Maart 1795-
W. de VaYNES,
John Hun ter en John Manship.
- (met en beneevens twee particuliere brieven door de Directeurs der gezeide Compagnie, de heeren Hunter en ScoTT,ten zeiven einde aan hem commisfaris gefchreevcn ).
: En vermits uit de hier boven geïnförccrdc misfive van den admiraal,aan den Refident.gerigt, gebleek , dat alhier was gearriveerd ingevolge de ordres van Zyn Groot Brittannifchc MajefTcit en de brenger zoude zyn, zoo wel .van cenige importante informatien als van eene 'misüve vari Zyne Doorl. Hoogheid , den'hcerc prins Van Qrange , met te kennen geeving van zyn verlangen om met den ondergeteekenden en den collonel Gordon in onderhandeling tc treeden en offerte om hen beide of zoo het den°ondergetcckenden niet wel moogelyk was de Caap te vcrlaatcn, den collonel alleen aan boord van zyn fcbip de Monarch te ontfangen, moest dit nood-
wen-



H ? n
wendig het reeds opgevatte agterdenken omtrend de •oogmerken, van dceze expeditie opwakkerenen zelfs door de agterhoudende antwoorden van den voornoemde purfcrop de aan hem gedaanc vraagen, ten aanzien van de deftinatic deezer vloot en den fkaat van Holland enz. vermeerderen, oordeelde de ondergeteekendc het vooreerst de voorzigtigfte weg om den admiraal te reschbeeren , dat daar het voor het tegenwoordige niet in des ondergetekenden vermoogen was de Caap te verlaaten, zoo min als om het hoofd der militie van zig te verwydereh , hy admiraal verzogt wierd, om door een officier waarop vertrouwen konde ftellcn, herwaards aan hem te willen doen toekoomen de voorzcide importante tydingen, en depêches, tcrwy'1 al daadelyk de compagnic'caapfche kavallerie van den kapt. Pistek de Waal, fterk 84 man, wierd gedetacheerd, met ordre om by Muyfenburg post tc vatten, cn dc Reüdentin de Baay gelast wierd, om met alle zorgvuldigheid en oplcttenheid tegen alle furprifes tc waaken, om de paquetboot de Star, dire<5t van daar het zy gelaaden of ongelaadcn na decze Tafelbaay te zenden, om met den licut. coll. de Lille als commandant van het detachement naar dc Baay als voornoemd gezonden, zodaanige fchikkingen te maaken, dat hetzelve in geval van eenen aanval niet konde worden afgefneeden cn verhinderd, om in gevalle van overmagt na Muyfenburg te retireeren , om wanneer de admiraal daar en tegen eenige ververfchingen vraagen mogte, dezelve niet te weigeren, maar hem tevens te doen wecten, dat hy hem niet konde toeftaan om eetfig en veel minder A 4 £c'



X s x
gewapend volk aan wal te zenden, alvoorcns hy daartoe nadere ordres zoude hebben ontfangen.
Vervolgens ter zclver tyd den heer kapt. Dekker. meede by misfive gewaarfchuwd hebbende om in cas deeze vloot eenige vyandelyke voorneemens hebben mogt, te zorgen dat niet gefurprenecrd wierd. . Zond de ondergetekende dadelyk nog na Muyfenburg, by de reeds aldaar geplaatfte twee mortieren, een zesponder en twee vierponder ftukken, nog twee ftukken vier ponder gefchut en zeo meede twee veldftukken aan den voet van de Steenbergen, met last aan den Refident Brand, om van de zig in de Baay bevindende artilleristen, een officier, een bombardier en dertig gemeenen te detacheeren na derwaards, ten einde aan Muyfenburg, ter bediening van het voorfchreeve gefchut post te vatten en te dienen zoo wel tot dekking van het detachement in de Baay in cas van noodzaakelyke retraite als om dien aangeleegen post daarna te defendeeren. — 1. De kapt. Dekker inmiddels zynen eerften officier van Vegezak aan den ondergetekende hebbende afgezonden om aan hem overtebrengen de informatien, welke menomtrent de meergemelde vloot had kunnen magtig worden, met een by gevoegde misfive van denzelven kapitein, houdende zyne ongerustheid omtrent haare komst, en verzekering, dat by eenen vyandelyken aanval in het betragten van zynen pligt niet zoude aarzelen, engeen kans ziende, zyn fchip te doen zinken, met zyne cquipagiezig na wal zoubegeeven, omdaarbeneevens het guarnizoen alle moogelyken wederftand te bieden, oordeelde de commisfaris noodig, den Re-



X 9 X
fidcnt by hcrhaalinge tc gelasten, om met alle zorgvuldigheid het gedrag en de handelingen van den admiraal, mitsgaders de manoeuvres zyner vloot gaadete flaan, ten einde wanneer eenige andere dan vriendelyke vues mogten aanduiden, dezelve als dan op de beste wyze te verhinderen en geweld met geweld te keeren.
De ondergeteekende vervolgens des' daags daaraan of den 13. Juny van den Refidcnt berigt ontfangen hebbende, dat des avonds bevoorensde vocrzeide vloot, beftaande uit de volgende fche- pen the Monarch van 74. ftulcs, gecommandeerd door den admiraal Elphinstone.
America van 54.ftuks door den comm.iS lanket t.
Ruby 64. 'Stanhope.
Statcly 64.- Douglas.
Arrogant —74.' Lucas.
Viclorious — 74. Clark.
n^s. Jat» -ue&j?!?-' nyfópifli r.Q3:xar>yyyA-y> j« wfoxyb
Bcneevens de Fregatten.
■Sphinx van 24. ftuks door den kapt k Jj r e s d.
TLcho — 18. h ard y , en
Ratelsnake 16. Spranger.
ïn de Simonsbaay ten anker gekoomen was en nog ftond gevolgd te worden door vyf andere fcheepen van oorlog, bragt dit in hem de natuurlyke bedenking voort, dat de beide batteryen in de Baay, Boetzelaar en Zoutman, gemonteerd , de eerstgemelde met vier ftukken van 24 ffi, en twee ftukken van is fê, en dc laatfte alleen met vier 24 g? , fchoon ook met gloeijende koogels ageeren konden, niet A s



n 10 ).(
'm ftaat waren om een vloot van die fterkte, wanneer men vyandelyke voorneemens had, .aftekeeren, in een Baay van die grootte en uitgeftrektheid als de Simonsbaay, daar de ftukken van weederzyden, ten einde het midden van dezelve, alwaar gewoonlyk de fcheepen liggen, te befchietcn, wel agt graaden elevatie noodig hebben, cn de fchooten dus zeer onzeeker zyn cn dat dus in weerwil van alle poogingen gemakkelyk uit het midden dier Baay eene landing entameeren konde, terwyl het gefchut der fcheepen de voorzeide batteryen vernielde; en dat wanneer deezc landing ondernoomen wierd , van beide de zyden van dc Baay het geringe guarnifoen van 300. koppen infanterye en 150. man artiljerye met en beneevens 30. man ordinair postvolk, zig op twee. plaatfen en op cencn zoo grooten afftand moetende, verdeden, niet vermoogens zoude zyri dezelve aftekeeren, ten minsten niet zoo het zyn inogte, dat gezeide vloot zulk een aanzienlyke magt landtroupes aan boord had, als tot het neemen van deeze kolonie vereischt fchynen, maar in teegen*: deel in zulk een aanval noodwendig tusfeben twee vuuren moetende geraaken, zeer gemakkelyk genoomen en voor het grootftc gedeelte afgefneeden zoude kunnen worden, cn het welke plaats vindende ons op eenmaal van de helfte van onze milire fterkte zoude berooven, ongereekend de fchrik, welke zulk een coup in de overblyvende zoude kunnen verwekken, weshalven dan met overleg van den chef der militie, den heer Gordon, dienzelven dag nog een ordre aan den lieut. collonel de Lille afzond, om met zyn voormelde detachement



ment van coö. man infanterye cn no. artillerye uit gedagte Baay' na Muyfenburg terug te marcheeren en aldaar post te vatten tot 'maintien' van dezelve, hatende dus het voörige guarnizoen alleen in de Baay verblyvcn ter bezetting van de batterycn en gcwoonc posten, terwyl ter zeiver tyd een order afzond aan den kapt: van de burger - kavallcrye de Waal, orh geen vreemdelingen van wat natie ook zyn mogtcn, aan gezcide post uit de Baayfals na herwaard tc laaten pasfeeren, als die van een febriftclyke pas van den ondergeteckenden of van den Rcfident aldaar zouden zyn Voorzien, en den gemelden Refident by herhaaling te gelasten, om te zorgen dat niet veel xnanfehappen van gezcide fcheepen te gclyk aan wal kwamen cn vooral daar aan geene na zons-ondergang te laaten verblyvcn. .
De commisfie van den admiraal en den generaal Craig, beftaande uit den licut. ÏVUckensie, den kapt. ter zee Hardv cn den fecretarisRoss; vervolgens den 14 Jüny des namiddags ten twee uuren alhier aangekomen zynde, ontfing dc ondergetekende uit handen van .dezelve cene misfive van den heere prins van Orange, gefchreeven te Ken in Engeland, dort 7 February dezes jaars, van dezen inhoud, H
,, Edele Ernsfeste vroome onze lieve getrouwe! „ Wy hebben nodig geacht UEd. by deze aante„ fchryven en te gelasten om zoo in het fort a!s „ verders in UEd. ondérhebbendc kolonie te adrriit„ teeren de troupen, die van wegens zyne Groot„. Brittanifchö Majefteit derwaards zullen worden ge„ zonden , cn op de rheedc in Baayfals of op zo-
„ daa-



daanige andere plaatzen, waar fcheepen met ze-
„ kcrhcid kunnen liggen, de oorlog - fcheepen, „ fregatten of gewapende vaartuigen, die van we„ gens hooggemelde zyne Groot - Brittannifche Ma„ jefteit derwaarts zullen worden gezonden en de„ zelve te confiderecren als troupes cn fcheepen „ van eene moogendheid, die in vriendfchap en al„ liantie is met hunne Hoog - Mogenden en die ko, men om te beletten, dat de kolonie door de Fran-
5
,, fchcn werde geinvadeert.
„ Waarmeede Edele Ernfeste vroome onze lieve ,, getrouwe wy UEd. beveclen in Gods heilige pro„ tech'e."
UEd. goedwillige Vriend ( was get.) Willem Prins van Obange;
( fager fiond") Ter Ordonnantie van Zyne Ken den 7 Fe- Hoogheid, by abfentie van
. bruary 1795. den geheim Secretaris
( getckendy P. W. Boejenke.
En (geaddr.") aan den gouverneur van Cabo de Goede Hoop.
&eneevens eenen brief van voorzeiden admiraal en generaal van de volgende contenue.
Translaat. t> In de Simonsbaay, aanboord „ van zyne majefteits Schip „ Monarch , den 13 Juny



X u X
Wel Ed: Groot Achtb. Heer»
,j Terwyl wy UEd. Groot Achtb. doen gewor^ den de misfive, met welke wy door zyne Doorl. „ Hoogheid den Stadhouder gechargeerd geworden ,> zyn, en welke de burgers, de lieut. collonel „ Mackensie en de kapt. ter zee Hardy,
beneevens den Heer Ross, fecretaris van den „ geueraal majoor, de Eer zullen hebben UEd. „ Groot Achtb. ter hand tc ftellen, hebben wy ge-
mecndnietondienftig te zyn , datwy dezelve mis„ five vergezeld lieten gaan met eenige narigt van ?, den ftaat der zaaken, toen wy Europa verlaaten „ hebben, in zoo verre als die tot de Vereenigde „ Staaten bctrekkelyk is, en van welke UEd. Groot „ Achtb. moogelyk nog geen kundfchap bekomen „ hebt. —
„ De ftrengheid van een ongemeen harden winter „ nutteloos gemaakt hebbende de barrière, welke
alleen konde doen verhoopen , dat de armeen „ van zyn Brittannifche Majefteit en van de Ver„ eenigde Staaten in ftaat zouden zyn om de onein„ delyk grooter magt van den vyandtewederftaan, „ gelukte het den laatstgemelde om in de provin„ tien van Utrecht en Gelderland door te dringen, „ in het laatfte gedeelte der maand January, en de „ armée van zyn Majefteit daar door genoodzaakt „ geworden zynde zig over den RhynnaarDuitsch„ land te retireeren en die der Vereenigde Staaten
onvermogend zynde tegenftand te doen, was ge„ noodzaakt zig over te geeven. In weinige dagen „ viel het geheel der zeeven Provintien in de han„ den des vyands zonder eenig tracTiaat, capitu-
» la-



X 14 X
„ latic of overeenkomst , terwyl de prins van „ Orangc en Hoogstdeszelfs Familie zig genood„ zaakt vonden de toevlugt naar Engeland te nee„ men.
„ De Franfchcn dus meesters van het land zynde,
is het byna onnodig de gevolgen daarvan te dc„ tailleeren. In den korten tusfehen tyd, die voor „ oiis vertrekvcrloopen is, zyn onnoemelyke con„ tributien op de allerwillekeurigftc wyze belast ge,, worden, de Raad Penfionaris, dc Griffier, de „ Graaf Bentink wierden gevangen gezet, het com„ mando der vloot wierd den admiraal Kinsbergen
ontnoomen, en aan een tot dien einde uit Frank„ ryk gezonden officier overgegeeven, terwyl dc „ ecrstgemelde insgelyks gevangen gezet wierd. —
,, De regeering en de oude conftitutie der groote „ ftceden wierden fchielyk verandert, Amfierdam,
Haarlem en veele andere reeds gemunicipaliceerd „ zynde,, wierden op. alle plaatfen revolutionnaire „ committe's ingefteld, en binnen korten tyd de „ franfche grondbeginfelen en regeeringsvormen „ vertoonden zig overal en greepen plaats onder het „ bellier cn protectie van cene gearmeerde magt, ,, die in derdaad onwederftaanbaar was; de Staaten „ Generaal continueerden egter nog hunne zittingen, „ dog onder de controle van dezelfde gearmeerde „ magt wierden dezelven beftierd, om dc ordres „ alleen van de conventie uit tc vaardigen, terwyl „ derzelver voorftellingen noopens de onmoogelyk-
heid, om de aan het land gedaane requifiticn „ of eisfehen te voldoen, bcandwoord wierden — ,, met bedreiging van militaire executie. -—
» On-



X 15 X
„ Onder deeze omftandigheedcn is het te vermoe„ den, dat de vyand tragten zal het meeste voor„ deel te trekken uit zyne veroveringen, van kor„ ten duur, als dezelve alle reeden heeft te vreezen, „ dat die waarlchynlyk zyn zal, wegens de uiterfte „ onmocgelykheid van deszelfs vermoogen om in „ onderdaanigheid te houden een volk, het welk ten „ allen tyde de baarblykelykfte bewyzen van zyne lief„ de tot oi afhangelykheid heeft opgeleevert, cn wee-
gcns de oneindelyke prseparatien die by geallieerde „ mogcntheedcn gemaakt worden om den aanftaanden „ vcldtogt tc beginnen met cene magt meer over„ cenkomfcig met de ongemeene poogingen, die den „ vyand vermoogens is geweest dit jaar tc maaken , „ dog welke te groot geweest zyn om moogelyk te „ weezen, dat hy die voor een andere campagne „ zoude kunnen continueeren. Zyne Brittannilche „ Majefteit gevoelig aangedaan I over de ongelukken „ van Hoogstdeszelfs oude bondgenooten en vrien„ den, heeft niet nagclaaten om met zyne Doorl. „ Hoogheid, den prins van Oranje middelen te „ beraam en, om, zoo moogelyk, voor te koomen, „ het geheele verlies en vervreemdinge van derzel„ ver importante bezittingen in de Indien, naar de „ welke dc Franfchen zeekerlyk hunne aandagt zullen „ rigten, en welke, indien eens in derzelver beïit, „ onherftelbaar zyn konde. Het is ingevolge van „ deeze beraaming tusfehen Zyn Groot-Brittannifche „ Majefteit en Zyne Doorl: Hoogh:, dat wy thans „ te Eer hebben, de misfive van laatstgemel„ de overteleeveren, welke de brengers UEd: Groot „ Achtb! ter hand zullen ftellen, en welke wy
„ geen



X X6 ):(
w geenzints twyffelen, of zal van U! myn heer, „ ontmoeten die attentie welke dezelve vereischt,
uithoofdevan de anthoriteit en het gezag, van wel» „ ke dezelve voortkomt, zoo wel als uit overwee„ ginge van de belangens der maatfchappy, die „ UEd: Groot Achtb: reprasfenteert en van die der ,, inwoonders deezer kolonie, over welke UEd:
„ Groot Achtb: gezag voert.
,, De noodzakelykheid om de ontwerpen van den „ vyand voor te koomen, indien hy 'er eenige ge„ maakt mogte hebben, heeft zyne Majesteit be„ woogen ons ten dien einde te depêcheeren met f, zodaanige magt alleen als direct by een kon worden „ gebracht en als waarfchynlyk de pasfage effectueercn „ konde, zonder dc vertraagingen waar meede ge„ woonlyk groote vlooten, door transportfcheepen „ verzeld, gepaart gaan; wy hebben echter de eer „ UEd. groot Achtbaare te melden, dat zulk eene, ,, met eene genoegzaame landmagt om de kolonie „ tc beveiligen tegen allen aanval, die op dezelve zou-
dc kunnen worden gedaan, zodaanig tot gerced9, heid wasgevordert, toen wy uitzeilden, dathaare „ aankomst daagelyks verwagt kan worden, en inmid„ dels vlyen wy ons, datdepoogingen, welke wy „ alle geneigtheid gevoelen om des noods aan te wen-
den, ons met onze tegenswoordige magt in ftaat zal „ ftellen onder medewerking van de inwendige fterkte „ van deeze volkplanting, aan welkers opregte by„ ftand wy niet willen twyffelen om tegenftand te ,. bieden aan alle woeste aanvallen, welke de geene „ is, die door den vyand alleen kan worden gefor„ meerd, wegens de overhaasting die vereischt zou
„ wor<



, worden om de uitrusting voor te komen die wy daagelyks alhier te gemoet zien f wy hebben m f, Eer te zyn.
„ Wel Ed. Groot Achtbaare Heer!
„ UEd. Groot Achtb. Gehoor-? „ zaamfte en Onderdaapig„ fte Dienaaren.
(geteekena") G. K. Elphinstone.
Commandant en Chef, Cft J. H. Craig. —-
Generaal Majoor.
met bygeyoegde kennisgeeving dat zy door Zyn 'Groot- Brittannifche Majefteit waren afgezonden om yoortekoomen het geheele verlies en vervreemding
yan de koloniën van den Staat in Indien.
Omtrend al bet welke vervolgens ter vergadering yan politie gedelibereerd zynde, wierd beflotenop gezcide brieven te rescribeeren het volgende:
., Aan de Engelfche HooftJ. „ Officieren.
„ Hoog Ed. Geftr. Heeren!
„ Wy hebben wel onttfangen de misfive, waarpt meedeUweExcellectien den eerst ondergeteeken? den «ommisfaris over dit gouvernement, op gisB f> teren



*C is y.(
,a teren hebben gelieven te Verëercn , met de daar„ ncevens gevoegde Ietteren van Zyne Do.rl. „ Hoogh. den heere prins van Orange aan dcfl
„ eerst-ondergeteckenden geichrceven.
„ Wy zullen de nodige ordres ftellen dat de vloot „ door UweExcellentiengecommandeerd wordende, „ van de noodige provifien en andere gerieflykhee-
„ dens word voorzien.
„ Dan vermits dc omftandighceden deezer kolo„ nie niet gedoogen pm gewaapende troupes of volk aan wal te laaten kcomen, zoo moogen „ wy niet afzien Uwe Excellentien te verzoeken by ., provifie geen volk anders als ongewaapend naar „ land te zenden en in zulke kleine getallen als „ moogelyk zal zyn.
w Wf moogen voor het overige niet afzien Uwe ^•Excellentien onze dankërkentcnisfe tc betuigen „ voor deblykenvandeelncciiüng, welke Zyn Groot Brittannifche Majefteit in het behoud deezer kolo„ nie heeft gelieven te ftellen, door Uwe Excellen„ tien te authorifeeren om dezelve te helpen verdee„ digen, zullende wy by onverhoopten vyandelyken „ aanval op deeze kolonie,de vryheid neemen Uwe „ Excellentien te follicitccren om ons met de magt, „ welke Uwe Excellentien commandeeren, te adfis„ tecren.
„ Wy moogen 'er egter tot Uwer Excellentien „ gcrnstftelling byvoegen , dat wy ons in de gelukkige fituatie bevinden om een vyandelyke magt „ het hoofd te kunnen bieden en wy wenschten
wel, dat Uwe Excellentien ons geliefden te infor-
» mee-



X 19 X
s, inceren met welt eene magt van militie Uwe Ex„ ccllentien in zulk; een cas ons zouden kunnen ad„ lliiteeren.
. „ Wy hebben de Eer ons met alle gedistingueorde „ hoogachting tc noemen
„ Uwer Excellentien zeer ootmoe„ dige en onderdaanige Die„ naaren,
„ De Commissaris in Raad yan, Politn „ aan Caap de Goede Hoop.
„ A3um , ter Politie
Vergadering in 't Cas„ teel de .Goede. Hoop , „ den 14. Jimy 1795- —
A. j. Sluysken. J. J. Rhenius. R. J. Goudon. J. j. lk Sueur.
W. J. v. Rh eede v. Outshooe.», en W. A. v. Rhyneveld.
Er.de zulks om deeze twee hoofd-reedencn.
i°. Dat men hier door tyd gewon om inmiddels, daar men zig van alle tydingen zeederd den 22, Deo. 1794. en van alle officieele bcrigten, zeedert den iot .Ottober beyoorens gcdefütuecrd vond, verder als dg Engelfchen goedvonden te verbreiden, te zien of B 9 men



)••( 20 ):(
men iets met zeekerheid van den waaren f.aat cntdekken konde.
2°. Dat het ons tyd gaf om ons, zoo de Engelfchen mogten onderneemen zig door geweld in de posfèsfie van de Caap te fte.len, beeter in Haat te ftellen en de aankomst der landmilitie van welke de verafgeleegene agt- en twaalf daagen tyds noodig hebben eer kunnen opkoomen, te beeter kunnen afwagten (I.).
Weshalven dan ook den 15. Juny nogmaals aan den Rcfident wierd gerecommandeerd de zoo noodzaakelyke zorge en waakzaamheid te betragten*en zulke arrangementen te maaken, dat ingeva le van noodzaakelykheid het in de Baay leggende detachement zig konde retireeren na Muyfenburg, na het gefchut dat niet getransporteerd zoude kunnen worden, te hebben vernageld, wel zorg draagendc dat geene paarden of osfen in of omftrecks de Baay verbleeven, ten einde de Engelrc;ien de geicegenheid te beneemen om haar gefchut ea u quo te kunnen meede- voeren, Ichoon men ter z Iver tyd aan den admiraal op zyn daar toe aan de 1 Rcfident gedaane verzoek, permitteerde om zyn zieken aan de wal te brengen en die niet noodig hadden aldaar te blyven, des nademiddags vroegtydig weederom na boord te. laaten gaa.1..
' De officier in de Houtbaay comrnandeerende, gelast zynde omme alle fcheepen, chalöupen, of vaartuigen, onder welke vlaggen het ook zyn mogte, het inloopen in die Baay te beletten met geweld, door dezelve in den brand te fchieten of in den
grond



X 31 X
grond te booren, als mecde om alle osfen en paarden van daar, op het aannaderen van eenige fchee-. pen, weg te dry ven.
Wierd het detachement kavallerye op Muyfenburg verfterkt op ruim 200. man en eene ordre aan den land-drost van Stelienboseh, mitsgaders den veldwagimeesters cn veld - korporaals afgevaardigd, ten einde alle bastaard-en naturelle Hottentotten, die zig in haar respective diftrieten bevonden, herwaards te zenden, ten einde in het campement van Muyfenburg dienst te doen, werwaards dienzelven dag nog twee veldftukken met haar be1 oodigdheid en irtilleristen wierden afgezonden , om aan deeze zyde der Zandvalley te worden geplaatst. —
De ondergetecke .de den 16. Juny van den admiraal en generaal ontfangen hebbende eene misfive, waar by eene perfoneelc conferentie, ten einde ons te doen geworden de begeerde informatien (zoo als zy zig uitdrukken) te verzoeken, met by voeging dat de laatstgemelde zig ten dien einde caapwaards zoude begeeven, en verzoekt om de noodige pasfen of vrygeleide; Antwoorden denzelven daarop, na voorgaande belluit van de regeering, eenvoudig, dat het hem plaizier zoude zyn om met het bezoek, dat de generaal Craig voorneemens was hem te geeven, te worden vereerd, met toezending van een pas of ordre aan den Refident cm zyn Ed. herwaards te laaten pasfeeren en van eenen officier, zynde de kapt. van Kervel, om den generaal te conduifeeren.
Den 17. ontfing de ondergeteekenden de onder» B s vol-



X 22 X
volgende misfive van den kapt. van het fregat Meedenblik, Dekker.
« Wel Ed. Groot Achtb. Heer!
D Deeze morgen my per misfive aan den engel* p fchen admiraal gcaddresfeerdhebbende mctkennis„ geeving myn voorneemen te zyn * om met de „ twee thans hier leggende koopvaardy- fcheepen » dc rcize na Batavia aanteneemen, op 't welke «9 my door den baron von Vee gesak uit naam » van den admiraal is gerapporteerd, ik myne rei* s, ze van hier zonder verhindering konde entamee„ ren, maar dat my verzogt een gefchrift te pas„ feeren, waarin op woord van eer beloofde van „ geene franfche havens aantedoen (en 't welk ik „ ook van dc koopvaarders moest requircercn) „ teifens met vcrzeekering als dat nimmer deszclfs „ intentie geweest was, om eenige vyandelykheet, den te onderneemen , maar wel te beletten dat de
Caap door geen Franfcben zoude werden over-
rompcld. ■
„ Ik hebbe 't van mynen pligt gcagt UEd. Groot „ Achtb. van alle 't bovcnfiaande te prasveniccren „ metfollicitatievanperexpresfe, door UEd Groot ,» Achtb. van deszelfs intentie, aangaande myn ver,, zoek te moogen worden geïnformeerd , cn als „ zulks plaatsvond, of ook eenige depêches na de „ Indien met my wilde doen afvaardigen.
„De engeifeie admiraal heeft my'ook doen ««ommuniceeren, dat misfehien eerstdaags eenige
■>■> van



.).( *3 X
, van d":szelFs fcheepen na zee zouden vertrek„ ken.
„ In afwagting cencr fpoedige refcriptic op dee* „ze; zoo hebbc d'eer met betuiging van waan? „ hoogagting my tc noemen,
„ Wel Ed. Groot Achtb. Heer!
„ U wel Ed. Groot Achtbaare zee* „ Ootmoedige Dienaar,
,, Aan Boord van 'sLands -„ Fregat yanOorlogMeden„ b\'±, geankerd in Simons„ baay i6. Juny 1796.
Sm. Dekkeb.
Eq c*aar op gerefcribeert.
„ Wel Ed. Gcftr. Heer! UwelEd. Gcftr. vereerende mufive van hee„ den ontfange ik op dit ogenblik, en heeft het my • daaiby gecommuniceerd discours van den heer B 4 » a



K' *4 H
{, admiraal ÈlpiIinstone tfegen deri baron ii von Vee ge sak zeer gecharmeerd, en ik den ka », dat nog ü wel Ed. Geftr., nog de ingehuurde leheepen onder deszelfs coavooy eenige tegen„ werping zullen riiaaken tegan de Vordering van „ eengefchrift te pasfeeren, Waarin U wel Ed. Geftr; ), op zyi woord van eer verklaard, gcene franfche „ havens te zullen aandoen, alzoo ik my verzee„ kerd houde, dat U wel Ed. Geftr. zulks zoo min i, zal doen, als dat ik de Caap aan de Franfchen „ zoude willen overgecven, by gevolge zoude U „ wel Ed. Geftr. zyn Hoog Edelen des gelievende
„ hier van kunnen kennis geeven.
„ Daar de engelfche vloot juist in de Baay is ge* „ arriveerd des avonds te vooren dat de papieren i, den vo genden morgen van hier na dezelve Baay „ zouden zyn verzonden, zoo bevinden zïg depar„ ticuiiere- en compagnies - papieren nog hier, en j, die zal ik zenden by eerfte geleegcnheid: dan i, daar dit nog wel een a twee daagen zoude kun„ nen aanloopen, cn ik U wel Ed. Geftr; nog wel ü, eerst'wcnscatc in peribon te zien, zoude U wel >, Ed. my zeer verpligten, wanneer voor een ogen,t blik herwaards kwam, om een woordjen zaamcn i, te fpreeken, waarom ik den heer Z o r n heb ver* i, zogt om een paard voor my te bezorgen, dat ik i, U wei Ed. Geftr» hier ncevcns zende, om daar i, Van gebruik te konnen maaken. Ondertusfchen i, dat ik Ü wei Ed. Geftr; wensehtë te zien, ver&, Wagt ik den heer generaal majoor Craig hier* „ óm. rriy eene vifite te geeven, wanneer z:g moe*
»■> ge*



m a5 n
i, gèlyk veele' neevelen, die ons nog bedekken» zbi» i, len opklaaren. i
„ Waarmeede d'eer he5 met alle hoogagting te 4, zyn
„ Wel Ed. Geftr. Heer!
„ Uw wel Ed. Geftr. zeer Onderdaa* „ nige Dienaar,
„ Caap de Goede „ Hoop den 16. Ju„ ny 1796- '-f avonds ■„ ten 8 uuren-,
A. J. SlUYSKEM.
ten einde daar door gelegenheid te hebben, om aan denzelven capt. Dekker mondeling meede te deelen zodaanige reflexien en conflderatien als aan de penne thans niet gevocgelyk konden worden toebe-
trouwd.
Des middags van den 18. Juny arriveerde de generaal Craig met zyne fuite, beftaande in drfe officieren en feöretaris, en zonder dien dag over eenige officieele zaaken te handelen, terwyl over de publieke zaaken vaa Europa en den ftaat van de Republiek, dezelve agterhoudenheidobfcrveerde, Verzogt dezelve des morgens van den 19*. van den ondertekenden om zyne informatien zelfs aan den raad voor te draagen, cn het welk toegeitaan zynB 5 dó'



X >c
ijfey vcrfcheen zyn Ed. in dc vergadering cn droeg aldaar voor:
„,E*at beneevens den admiraal Elphinstone ,» berwaards gezonden waren, met last om uit „ te noodigen en te proponeeren aan het gouverne„ ment en etablisièment van Cacsp de Gotdc Hoop, „ om te accepteeren, en zig te ftellen onder protcc„ tie van Groot-Brittanhicn tot dat eene generaale „ bevreediging der onlusten in Europa plaats vond , ,,, en tot dat door Gods goedheid de oude cn wet3> tige conüitutie van het beftier der Vereenigde „ Nederlanden herfteld zynde, zyn Majesteit zig in „ ftaat zou bevinden, om hetzelve aan deszelfs „ regtmatige en wettige eigenaar wederom tc kun,, nen geeven, alles onder verzcekering dat geene ft verandering inde wetten, gewoontens, cn ge-
bruiker der ingezeetenen zoude worden gemaakt, w dat geen nieuwe belastingen op dezelve zullen „ worden gelegd, dog dat zy de onkosten van hun „ tegenwoordig gouvernement zouden moeten draa3, gen, dat alle koophandel met Holland en de „ hollandfche etablisfcmenten noodwendig geëin-
digt zynde, de handel der ingezeetenen zig zou „ moeten bepaalcn tot de etablisfcmenten van de „ engelüche Compagnie, dat de troupes een tem„ poraire eed van getrouwheid zouden moeten „ afleggen aan zyn Groot-Brittannifche Majesteit, ,, en dat de amptenaars in hunne bedieningen zou„ den worden gelaaten tot dat het welbehagen van „ Hoogst dezelve bekend zoude zyn."
Na het w^ikc de voorzeide generaal buiten de vergadering geconduifcerd zynde, beflootcn wierd
de



X *7 X
de voorfchr. namens den koning van Engeland ge-> daane aanbieding en vordering, ten eenemaal te de-, clinecren cn van de hand te wyzen, en daar van by het volgend fchriftelyk antwoord aan dien generaal kennis te geeven.
„ Hoog Edele Heer! „ Wy hebben rypelyk overwoogen, alles wat „ betrekking heeft tot de uitnoodiging om te aceept> teeren en het gouvernement, mitsgaders etablisfe,, ment te ftellen onder de protectie van zyn maje,, ftcit van Groot-Brittannien invoegen door U „ Hoog Ed. deezen morgen aan ons gedaan, en wy „ vinden ons in eer cn eed verplicht dezelve ten „ eenemaale te declineeren, voorgcnoomen hebben„ de om met de magt die wy aan handen hebben „ ons zeiven te verdeedigen teegen ieder,welke een ,, aanval teegen deeze kolonie en de wettige con„ ftitutie van ons vaderland, dewelke wy bezwoo-» ren hebben, zou tragtente onderneemen. „ Wy hebben de eer te zyn „ Hoog Edele Heer!
,, U Hoog Ed. Onderd. Dienaaren.
„ In 'tCalteel de • ,, Goede Hoop, den „ 19 Juny 1795. "
(geweekend') A. j. Slüisken. J. j. Rhenius, R. j. Gordon. J., j. le Su eur.
W. T. v. Reede van Oudsho 0 un. en W. S. van Rh y ne veld. —
cn



tn 'É welke nog dien zei ven avond door den fecreta-* ris Goetz aan meergenoemden generaal zynde ter hand gefield , ontfing dc ondergeteekende kort daar na eene vifite van denzeiven, hoofdzakelyk daar toe gerigt, om hem door veele redenen en argumenten te disfuadeeren en terug te brengen van het hem gecommuniceerde bcfluit der regeering; dan ziende dat zulks vrugteloos was, en dat de ondergetekende beflooten had de kolonie voor haaren fouverain te befchermen en zoo moogelyk tc bewaaren, nam zyn Ed. zyn afichcid en vertrok des anderen dags onder geleide van den voorn. kapt. van Kervel, weder na de baay.
Ondertusfchen waren reeds bevoorens en dadeïyk na het aanhooren van zulk een on. ewoone fuspicie verwekkende verklaaring, a'le r.oodige ordres afgevaardigt, zoo wel naar het camp aan Muyfenburg als in de Baayfals ten einde een ieder tot zorgvuldigheid, waakzaamheid cn moed op te wekken, cn daar men nu van flap tot ftap meerder verligt wierd, omtrend de oogmerken van het Britfche cabinet, en men meerder agterdogt voeden kon, of niet wel in fteede van ons teegen een vyand te befchermen , zoo als tot nog toe voorgewend was, het waare oogmerk weezen mogte, om zig met geweld te ftellen in de bezitting van deeze kolonie, en die te vervreemden van haaren wettigen fouverain, wierd aan den refldentBrand gelast, om alle zeevarende, welke in de baay riet abfblut nodig waren, beneevens het buitengewoone detachement van roo man infanterie en ,50 artilleristen (het geen aldaar eeniglykzéedert zig de republiek in oorlog bevind, gelegd
ge-



X 2p ):(
geworden is) na Muyfenburg te zenden zoo wel ali de zig nog in de baay bevindende twee vcldftukken, ten einde daar door voor te koomen dat deeze manfchappen en Huiken in gelyker voegen , ais bevoorens omtrend bet detachement bereeds gezegt, niet in harden der Engehchen zouden vallen, ingevalle die mogten goedvinden de baay te attaqueeren, welke in cas van eene landing, onmoogelyk teegen zulk een oveimagt te verdeedigen was, met bygo voegde ordre om egter in zulk een geval alles aan te wenden ten einde eenige van haare ichcepen in geval van eene landing in brand te Ifchieten en by .eene noodzaakelyke evacuatie van de refidentie vooraf het gefchut te vernagelen, dog om zulks buiten geweld en nooddwang niet te doen als na voorgaande naadere beveelen. —-
Voorts wierd door deh ondergetekenden mmediaat aan clen heer kapt. Dekker gezonden een affchrift van de1 bovenvermelde door den generaal Craig gedaane declaratie,. en van het daarop genoomen befiuit deezer regcering, met vriendelyk verzoek om zig, in cas van eene attaque en ten einde niet in de handen der Engelfchen te vallen, te voegen by de troupen en manfchappen van de compagnie en herwaarts te koomen , met verzeekering dat aan hem zouden worden verlïrekt wat tot 't onderhoud zyner officieren en equipage zou noodig hebben, en aan dezclven haare gagien v orden betaaM, met verdere ii ftantie om de fchippers van de onder zyn convooy zynde fcheepen van het een en ander kennis te geeven, ten einde ig daar na te gedraagen, en vooral te zorgen, dat wanneer
me{



):( 3o ):(
met hun volk genoodzaakt wierden hunne bodems te verlaaten, 'er als dan den brand in te fteeken cn herwaarts te koomen, btykens de volgende misfive welven.
„ Wel Edl. Geftr. Heer!
„ Hierinne heb ik de eer UEd. Geftr. toe te zen„ den copie van het door den generaal Craig op ., gisteren in onze vergadering voorgedraagene, 5, met herhaalde kennis geeving, dat dezelve voor„ dragt door de regeering cn door de gcheele kolo„ nie, met verontwaardiging aangedaan, eenparig „ van de hand geweezen en gedeclineerd gcwor„ den is.
„ En offchoon UEd. Geftr. onder de ordres van „ dit gouvernement niet is gefield, zoo mag ik
cgtcr niet afzien om UEd. Geftr. te adhorteeren 9, en te verzoeken om zig , wanneer by eenen aan-
val zulks noodzaakelyk word, ten'einde niet te „ vallen in handen van den gccne welke zig in de
bezitting van deeze kolonie zouden tragten te ftel,, len, by de troupes en manfchappen van de com„ pagnie te voegen en herwaards tc koomen, zul„ lende UEd. Geftr. alles worden verftrekt wat tot 9, onderhoud van zyne officieren en equipage bcnoo-
digd is, en haare gagien worden betaald, zoo ,, als UEd. Geftr. zulks zal denken te behooren, „ wordende UEd. Geftr. verzogt om dc fchippers „ van de onder deszclfs convooy zynde fcheepen
aan deszelfs boord te laaten roepen en van het „ een en ander kennis te geeven, ten einde zig
,, daar-



„ daarna te gedraagcn en vooral te zorgen, dat
„ wa neet genoodzaakt worden haare bodems met „ haare equipagien te verlaaten, 'er als dan den „ brand in te Iteeken, egter niet anders als wanneet" zullen worden aangevallen.
• „ Wel Ed. Geftr. Heer!
„ UEd. Geftr. zeer Onderdaanigc „ Dienaar
„ In 't Casteel de „ Goede Hoop den „20. Juny 1795. •
A. J. SLVYSKXWt
Dan bevoorens deeze brief by zyn Ed. konde ont« fangen zyn, ontfing de ondergeteekende het volgend fchryven van dcnzelvcn.
„ Wel Ed. Groot Achtb. Heer!
„ Ingevolge de affpraak, welke ik d'eer had met UEd. Groot Achtb te neemen, zoo is by deeze, myne ferieuste follicitatie UEd.' Groot Achtb. aan „ den kapt. Zorn gelieve te doen geworden het „ faldo myner reekening, welke aan dezelve ben „ fchuldig gebleeven, ten bedraagc van Rx: £316; „ 4. — waarmeede UEd, Groot Achtb. my fenübel a, verpligten guit. ——
v Myo



)•( 33 );(
„ Myn voorneemen is, met de eerfte geleegenheid. „ naar zee te zeilen en aan myne inftructien en or„ dres te voldoen, hebbende daarin van weegens de m £ngeüchen geene verhindering te wagten. ——
„ Ondertusfchen hebbe d' eer na UEd. Groofr „ Achtb. in dc befcherming Godes te heb* ?, ben aanbevolen, my met waare hoog^ „ achting te noemen
i9 Wel Ed. Groot Achtb. Heer!
„ UEd. Groot Achtb, zeer Qotmoe„ dige Dienaar,
„ Op 'sLands Fregat « Medenblik, geankerd Jfin Simonsbaay den
ao. Juny 1795.
(.ge* O
S, Dekker.
En welke op den 21. Juny gevolgd wierd van het antwoord op den voorengem. des ondergpteeken^ dens brief, luidende aldus :
„ Wel Ed. Groot Achtb. Heer!
„ Ik hebbe d'Eer UEd. Groot Achtb. dank te be« >, tuigen voorde aan my toegezondene copie van 't «, door den generaal Crasg geproponeerde in de „ vergadering en voor de communicatie van 't gere» p> ftfiteerde in gemelde vergadering genoomen en
„ verde?



X 33 X
„ verder koomende ter beantwoording van UEd» }, Groot Achtb. Misfive, zoo dient dat my ben re„ fereerende aan de myne deeze morgen aan UEd, „ Groot Achtb. toegezonden , met byvocging als „ dat in geene deele entreeren kan om aan 't ver„ zoek van UEd. Groot Achtb. te Voldoen, niet kunnende refolveeren om een fregat van den Staat „ en aan my toevertrouwd op dusdaanige wyze te verlaaten en ten prooy over te laaten, te meer „ daar ik mooreel verzeekerd ben, ik met myn on„ derhebbende manfchappen hier niet van zoo veel „ nut kan weezen, dan ik ben, my met het 'slands „ fregat van hier na Indien te begeevcn (waartoe „ nu de geleegenheid nog open is) om aldaar aan , de generaale commisfie van weegens haare Hoog „ Moogende de communicatie te doen, van de eri„ tique omftandigheeden in deezen tegenwoordigen „ tyd. Ik twyffele niet of UEd. Groot Achtb. zult „ dit met UEd. Groot Achtb. doordringend oordeel „ wel pondereeren, dat myn voorneemen om van „ hier te vertrekken en waarby blyve perfifteeren, „ op de billykfte en gegrondfte reedenen is fteunen„ de, moetende ik alles in 't werk ftellen en zooveel ik kan myn devoir aanwenden om 't fregat , te behouden, waar voor ik zoo wel verantwoor„ ding verfchuldigd ben als UEd. Groot Agtb. voor „ het behoud der kolonie is.
„ Ik hebbe niet gemanqueerd by 't ontfangen van „ UEd. Groot Achtb. misfive de fchippers van de , Tfcheepen onder myn convooy zynde aan boord te „ feinen en hun opening van de misfive gedaan, , voor zoo verre zulks hun was concerneerende, C „ heb-



X 34 X
„ hebbende hun heeden volgens inhoud myner in„ ftructie weeder 't geleide na Batavia aangeboo„ den. •
„ Waar meede de eer hebbe met gedistingueerde „ achting te zyn
„ Wel Ed: Groot Achtb. Heer!
„ UEd. Groot Achtb. zeer oot„ moedige Dienaar,
„ Aan boord van „ 'slands fregat van „ oorlog Meedenblik „ geankerd in Simons„ baay 20. Juny 1795.
(ge*: )
S. Dekker.
Waarop gemelde kapt. Dekker dan ook denzelven 21. Juny de Simonsbaay alleen vcrlaaten heeft, zonder dat hem door de Engelfchen, zoo veel den ondergeteekenden ter kennisfe gekoomen is, eenig leed is aangedaan geworden.
De ondergeteekende zig den 21. Juny na het Camp by Muyfenburg begeevcn hebbende , ten einde hetzelve, gcadfifteerd door het hoofd der militie Cordon, den iieut. koll. de Lille en den ü!apt. ingenieur Thibauit in perfoon te examineeren en te zien of alles in een behoorlykc ftaat van defenfte gebragt geworden was, gjlyk de officieren hem
ook



K 35 X
cok declareerden dat naar inzien daaraan niets was te verbeeteren, ontfing op den weg een geflootea paqnet van den admiraal Elphinstone en den generaal Craig met de volgende mislive van daags te. vooren.
„ Wel Ed. Groot Achtb. Heer!
De generaal majoor Craig op dit moment te-* „ rug gekoomen zynde en in ovcrweeging genoo„ men hebbende het gefchriit, het welk hy de eer „ had aan UEd. Groot Achtb. ter hand te ftellen, ,, hebben wy vermeend, dat in eene zaak van zulk „ oneindelyk belang voor het geluk en den welftand „ van duizende van beide natiën, het ons betaamde j, dat geen gebrek &an naauwkeurigheid en formali,, teit ons zoude worden toegefchrecven, en derha!* „ vent,, vermits het gemelde gefchrift door den gene„ raai majoor alleen geteekend was, en weegens „ den haast, in welken hetzelve was opgefteli, in „ veele opzigtcn niet zoo volkoomen en comp eet ■„ was, als wy voorneemens waren hetzelve |ö| UEd. Groot Achtb. overweeginge aan te bieden t „ hebben wy thans de eer hier in te fluiten een ge* „ fchrift nopens dit onderwerp, het welk wy hoo„ pen dat ten volle ons oogmerk om de intentie i, van Zyn Groot Brittannilchen Majefteit hekend ,, te maaken , bereiken zal, en wy hebben de eer „ 'er alleen bytevoegen dat wy V6-trouwen, dat , „ uit aanmerkinge van regtvaardig!,eij, hum-mitei? „ en attentie voor het geluk des volks, over h?e „ welke UEd. Groot Achtb. prefideert, UEJ. Groof Ca J5 Aclitb,



X 36 X
„ Achtb. zal bewoogen worden om den inhoud „ bekend temaaken:
„ Wel Ed. Groot Achtb. Heer!
„ UEd. Groot Achtb. gehoorzaamfte ea „ ootmoedigfte Dienaaren
„ Aan boord van Zy,» ne Majefteits fchip „ Monarch, den 20. Ju» ny 1795.
G. K. Elphinstone en j. H. Craig, generaal majoor.
En daar by teevens geïnclosfeerd het ondervolgend gefchrift.
„ Nademaal eene gearmeerde magt, ageerende „ onder de gewaande authoriteit van de pcrfoonen „ thans uitoeffenende het gezag van het beftier in ,, Vrankryk, zig in het grondgebied van ZynMaje„ fteits oude Bondgenooten, Haar Hoog Moogende „ de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Ne„ derlanden, heeft gefpoed, en nadien door de bc„ middeling van deeze gewaapende magt, de ge„ vestigde conftitutie en beftier van het Land om„ vergeworpen en de Stadhouder genoodzaakt „ geworden is om het land te verlaaten en Zyne „ toevlugt naar Engeland te neemen, de oude over-
„ heid



K 37 X
„ heid en beftiering der grootc fteeden is vernietigd en eene geheele nieuwe wyze van regeering in„ gevoerd, de ftaatsdienaars in het generaal zyn af „ en gevangen gezet. — 's Lands eigendom is uit ,, naam der Franfche conventie in beflag genoo-
„ men. De armée is afgedankt en de zecmagt
„ onder het bevel van een Franfch officier gefteld geworden.
,, En nademaal door deeze bedryveh de vcrëenigde ftaaten der Nederlanden niet langer konnen ,, worden aangemerkt als een bellier van haar eigen genietende, maar als onderworpen aan de nationaale conventie van Vrankryk, welke in derdaad ,, beflierd op de willek eurigfte en onderdrukkend,, fte wyze eontributien van kleederen, proviant „ en geld heeft geëischt, boven de moogelykheid ,, van dezelve te kunnen fourneeren , de voorftel„ lingen van we'ker onmoogelykheid zyn beant„ woord geworden, door bedreigingen van militai„ re executie, en nadien onder andere gevolgen, ,, welke deeze aanmaatiging van het bellier op de ,, authoriteit van het gewaand gezag van Vrank,jj ryk en het beflag op het geheele 's lands eigen;dom vcrzcld, zoo wel als door de bekende en tbar.s in Vrankryk bovendryvende grondbeginfe,, len , oogfchynlyk is , dat de Hollandfche oost-in„ düchc compagnie niet langer gezegd kan worden ,, te cxilbeercn, maar dat derzelver etablisfementen ,, en bezittingen zullen worden aangemerkt als het eigendom te zyn geworden van Vrankryk, en als „ zudaanig in beflag zullen worden genoomen, C3 „ doen



X 38 X
>9> doen wy derhalven door deeze proclamatie geëma„ necrd uit kragte van Zyn Majefteits bevel, uit35 noodigen en requireeren het gouvernement en de
inwoonders van het etablisfementvan Caap de goes, de Hoop, te accepteeren en zig te ftellen onder „ de protectie van Zyne gem. Majefteit , door
de overgaave van gem. etablisfemcnt en den resy, fbrte van dien aan dc magt onder onze respective j, ordrcs, om veortekoomen, dat hetzelve niet vali, le in de handen des vyands, en om hetzelve ten i, voorfch. oogmerk in bewaaring te houden tot dat .i, eene generaale bevreediging zal hebben bygelegd
de thans in Europa ftbfifteerende verfehillen en ft tot dat het Godc zal bchaagen, dat door de hert, ft-clJïnge van de oude conftitutie cn beftier der
vereenigde Staaten, Zyne Majefteit in ftaat zal >, worden gefield, om hetzelve aan deszclfs regt-
maatigen en wettigen eigenaar weederom te kun„ nen overgeeven.
,, En naardien het de intentie en de wensch van ft Zyn Majefteit is, dat de ingezeetencn der kolonie
in plaats van eerig inconvenient of fchaade door „ de anneeminge van dc propofiüe en requiftie by s, de^ze aan hun gedaan te lyden,in tegendeel daars, door bevoordeeld zouden worden, zoo verre als s, de omftandigheeden cn dc geleegenheid van de y, kolonie zulks zal toe'aaterj ; doen wy hun der>, halven te weeten, dat wy geauthorifeerd zyn en ft gelast, om 'de voormelde ingezeetencn te ver^ zeekeren , dat zoo lang dezelve onder de protecft tic en het beftier van Zyne Majefteit zullen bly ven,
„ gecne



H 39 X
, geene verandering of inbreuk in hunne wetten ea , gewoontens.zal gemaakt worden, except de zul-
, ke die zy.zeïvcn begceren mogtcn.
„ Dat gcene -nieuwe belastingen zullen worden , gelegd, Zyne Majefteit vertrouwende dat de in, gezectencn zelve zullen zorgen om de kosten , van derzelver inwendig gouvernement of beftier
, te fourneeren.
Tint- nprmkfif1 aan hun zal worden verleend om
„ uai r~~"~=
„ naar'en van de etablisfementen van de Ooft-ln„ difche compagnie den koophandel te dryven met „ dezelve voordeden als gehooten worden door de
„ meest begunstigde natie, cn dat in het ge-
„ nerard de ingezeetencn geadmitteerd zullen wor„ den tot een vol en vry gebruik van alle die „ commercieele voordeden die hunne geleegenheid „ en omftandigheeden zullen toelaaten, terwyfalle „ poogingen zullen worden gedaan om ten hunnen „ faveure de verbecteringe en uitbreiding van die voordeden op de milddaadigfte wyze te bevor* „ deren. —
„ En nadien het uit die fituatie- van de Holland„ fche Oost-Indifche compagnie blykbaar is, dat „ het geenzints langer in het vermoogen van haare „ dienaars alhier zyn zal om dc ncodige foldy voor „ de troupes, ten dienste deezer kolonie te ver„ fchaffen, belooven wy hier meede dat wy niet al„ leen de geheele of zulk een gedeelte der troupes „ in foldy van Zyn Majefteit zullen neemen, als ge„ willig zullen zyn om een temporeden eed van „ getrouwheid aan Zyn Majefteit afteleggen, voor C 4 v den



>>( 4° ):(
„ den tyd dat de kolonie in hoogstdeszelfs posfesfie „ verblyven mogt, maar wy zullen aan gem. trou„ pes ook voldoen alle agterftallen van foldyen, „ die, uit dezelfde omftandigheeden thans kunnen „ fchynen aan hun verfchuldigd te zyn.
„ Voorts informeeren wy insgelyks de dienaaren „ van het gouvernement, dat om zoo weinig ver„ andering intevoeren , en hen aan zoo weinig on,r geleegenheid te onderwerpen als . moogelyk is, „ wy hun in het genot van derzelver onderfcheide„ ne en refp. bedieningen zullen laaten, tot dat „ het welbehaagen van Zyne Majefteit hekend zal „ zyn.
„ En alhoewel wy zulk eene verzeekering onnoo„ dig zouden hebben geagt , egter geïnformeerd » zynde dat eenige kwalykgezinde peribonen „ goed gevonden hebben het teegendeel inteboeze^ „ men en te verfpreiden, verzeekeren wy derhal„ ven, en verpanden onze refp. woorden van eer, „ dat het periöneele eigendom van elk en een ie-e„ lyk door ons als heilig gehouden en des noods „.verzeekerd en befchermd zal worden door alle „ poogingen der magt onder ons bevel, en dat de „ ftnktftc krygstucht belast en met de grootfte op-
„ lettenhcid onderhouden worden zal.
„ En eindelyk om aan het gouvernement en aan ,? de ingezeetencn de intentie van Zyn Majefteit „ tcegens hen, aangaande'hunne befcherming ten „ vollen bekend te maaken, doen wy hun te weetc n , dat alhoewel de wensen om ons vertrek op „ het moogelykst tc befpoeden, Zyne Majefteit be-
„ woo-



X 4i X
j, woogen heeft, om ons ten voorfch. einde afte„ zenden met zodaanige troupes alleen als in de „ fcheepen van oorlog geambarqueerd konden wor„ den, eene zeer aanzienlyke landmagt, ten vollen „ gefchikt tot dat oogmerk in gereedheid was ge„ bragt om ons te volgen cn welker "aankomst wy „ op onze woorden van eer verpanden, binnen kort „ verwagt kan worden.
„ Tot deeze declaratie en verzeekering hebben „ wy alleenlyk nog by te voegen, dat daar het „ blykt dat eene groote fom van papiere-munt in „ de kolonie in roulance is, welkers verzeekering „ alleen op die van de Hollandfchc öost-Indifche „ compagnie berustende, thans ten eenenmaale „ moet vernietigd zyn, waar door veel fchaade en „ verlies op dc ingezeetenen vallen moet, wy rype„ lyk deeze omftandighcid in confideratie hebben „ genoomen , alhoewel de uitgebreidheid en de „ aart van dit geld in Engeland onbekend is en wy „ geen inftructies dienaangaande hebben en daarom „ wenfehende alle moogelykheid tot eenige verwy„ ting van mislcidirge aan onzen kant te vermy,, den, vermogen wy niet om eenige byzondere en „ fpecifique verzeekering ten dien opzigt te gee„ ven ; egter het gewigt gevoelende , het welk „ zulks hebben m iet op den welvaart en voor„ fpocd van de kolonie, bclooven wy, dat wy ,, met oplcttenheid zullen ontfargen cn be„ hartigen alle voorflagen en maatregulen die de „ daarin belang hebbende perfooncn ons mogten „ koomen aantewyzen cn wy zullen dezelve naar C 5 „ En-



H 4* X
'» Engeland overzenden, alwaar wy hoopen wil„ len, dat eenig middel zal worden uitgedacht om „ het verlies ten minsten te verminderen zoo niet „ geheellyk te vereffenen en wy hoopen zulks te „ meer, om dat wy weeten dat een eigendom van „ een groot bedraagen aan de Nederlandfche maat„ fchappy toebehoorende, thans aangehouden en in „ bewaaring gehouden word in de havens van En„ geland, om te beletten dat dezelve niet in de han„ den der Franfchen vallen, en welke.eigendom het „ zoude konnen werden goedgevonden ( en wy zul„ len zulks zoo ver als het van ons afhangt aanbe„ veelen) om te emploijeeren tot de vereffening „ der fchulden en eisfehen van zodanige etablisfe„ menten als gerechtigd mogten zyn tot de vergeli, ding van Groot-Brittannien, door zig te hebben i,. gefield onder Zyn Majefteits protectie.
( g*'. )
G. K. E l p h i n s t o n h ,
Commandant en Chef van de Vloot, en
j. H. Craig,
Generaal Majoor.
Het



X 43 X
Het welk dan by de Regcering bevonden zynde ger.oegfaam niets anders te behelzen als een uitbreiding van dc door den Generaal Craig op den 19. deezer in onze Vergadering gedaane declaratie hier vooren vermeld, nam de Regcering het befluit om by haare gevoelens en weigering tc blyven perfifteeren en dienvolgens de ondervolgende misfive aan bovengemelde commandanten te laaten afgaan. ——
„ 'Hoog Ed. Geftr. Hceren!
, Wy hebben de eer gehad te ontfangen 1} Hoog „ Ed. Geftr. misfive van gisteren en wy kunnen " ons niet genoegzaam verwonderen dat U Hoog ", Ed. Geftr. zoo eensklaps aftreeden van de ge, voelens, welke wy in dezelve hebben veronder-
fteld, namcntlyk dat U Hoogd Ed. Geftr. door „ Zyn Groot -Brittannifehe Majefteit in de qualiteit „ als geallieerde en bondgenoot van den ftaat. der „ vereenigde Nederlanden in overleg met Zyne „ Doorl. Hoogh. den heere prins van Oange, ftad„ houder der Republicq , herwaards waren gezon„ den om deeze kolonie , ingevalle dezelve door „ eenen vyand wierd aangevallen, te helpen be„ fchermen en die wy U Hoog Ed. Geftr. gemeld „ hebben-, te zullen accepteeren, indien wy door „ eenen vyand mogton worden aangevallen en de „ nood zulks kwam te vereisfehen. — Inmiddels
„ dat



X 44 X
„ dat wy ordres hebben gegeeven dat U Hoog Ed. „ Geftr. gelegenheid zouden vinden om haare vloot „ van het noodige te voorzien en haare zieken aan „ wal tc plaatzen, buiten gewaapend volk, in „ welke ordre dan ook door ons tot nu toe geene „ alteratie is toegebragt, en ons thans beneevens „ de kolonie, eerst inviteeren en nu requireeren in „ voegen als by U Hoog Ed. Geftr. gefchrift ver-
„ meld ftaat.
„ Daar wy bereids by onze voorige misfive van „ den 19. deezer hebben verklaard, dat wy voor„ genoomen hebben, met de magt die wy aan han„ den hebben, ons zclven te verdeedigen teegens „ ieder een, welke een aanval teegens deeze kolo„ nie cn de wettige conftitutie van ons vaderland „ die wy bezwooren hebben, zou trachten te „ onderncemen ; zoo konnen wy niets anders doen „ als deeze onze vcrklaaring te herhaalen, onder „ byvoeging dat zulks niet gefchied door ons alJ5 leen, maar op de unanime inftantie van de ge-
,, heele kolonie. ■ .
„ En daar de proclamatie, welke U Hoog fd. „ Geftr. hebben kunnen goedvinden alomme rond „ tc doen brengen, niets anders kan verporzaaken ,, dan eene vcrwydcring tusfchen/dc onze en de „ gecne die wy als onze vrienden en geallieerden ,, hebben gehouden, zoo willen wy voor het Op„ pcrweczen , dat onze harten kent en onze daa„ den beoordeelt, onfcluildig zyn aan de funeste ge„ volgen, die dit zou kunnen te weeg brenocn, „ dezelve alle laatende ter verantwoording van t ie
■,, gcene



X 45 X
„ geene welke daartoe aanleiding hebben gegeeven „ en verders zouden geeven.
„ Wy hebben de eer te zyn
„ Hoog Ed. Geftr. Heeren!
U Hoog Ed. Geftr. gehooi„ zaame en ootmoedige „ Dienaaren,
„ In 't kasteel de „ Goede Hoop, den „ 32. Juny 1795.—
A. J. StUYSKKN.
j. j. Rhenius. r. j. Gordon.
j. j. le sueur.
W. j. v. rheede v. out8hoorn.
W. A. v. Rhyneveld. en E. Bergh.
Inmiddels en alvoorens deeze misfive konde worden afgezonden had de ondergeteekende aan burger-raden ter hand gefteld eene in zyn voormelde paquet geflootene en aan haar gerigte misfive, vervattende een gelykluidend gefchrift, eeniglyk met dat onderfcheid, dat aan het hoofd het woord proclamatie was gefteld en haar teevens kennis gegeeven van het befluit daar op door de regcering genoomen, met ordre om daar van kennis te geeven aan den krygsraad deezer kolonie en daar het verder
noo-



X 46 X
noodig gevonden wierd, en deeze bragtan hem be* rigt dat zy voorich. last geëxecuteerd hebbende, ieder burger en officier hetzelve befluit toegejuigd en zig daar over zeer vergeneegd getoond had, met verklaaring dat volkoomen gezind waren om de kolonie teegens alle aanvallen te befchermen en voor
haaren wettigen fouverain te bewaaren. .
En vermits de Engelfchen hadden kunnen goedvinden om de voorfch. proclamatie, in gelyker voegen te zenden aan den koll. en hoofd der militie Gordon, mitsgaders aan den lieut. koll. deLille en zelfs te verfpreiden in het campement, langs den weg en overal waar zy daartoe gelegenheid vonden, gelaste de ondergeteekende om het campe* ment of detachement aan Muyfenburg nog met een hondert man kavallerye te verfterken , ten einde te beeter teegen eenen aanval van 'de zyde van de Baay gedekt te zyn , terwyl het faifoen moest verhinderen ons voor eerst in de Tqfelbaay te attaquecren. —
Dan gelyk het veelmaalen plaats vind, dat men in tydcn van gevaar onderzoek begint te deen na zwaarigheeden, aan welken men in tyden van gerustheid had behooren te denken; zoo ontfing de ondergeteekende den 24. Juny eene misfive van den lieut. koll. de Lille, dat hy geconverfeert hebbende met den kapt. ingenieur Thibaulï over den ftaat der gemaakte fortificatiën van het ge* zeide camp, deeze had aangemerkt dat het hoogst uoodzakclyk was. dat een kundig zeeman gezonden wierd, ten emde te onderzoeken, op welk eene
dis»



X 47 X
distantie men aan de kant van het campement met een fchip of vaartuig van oorlog zoude konnen ankeren en aangetast worden, wierd door den ondergeteekenden immediaat derwaards gezonden de kapt. ter zee Christiaan van Veerden, ten einde de diepten daaromtrend te peilen en te onderzoeken hoe digt en op welke wyze eenige fcheepen of vaartuigen aan de Visch* of Kalkbaay zouden kunnen worden gelegd, ten einde eene landing aldaar te favorifeeren of het campement te incommodeeren.
Het rapport hier omtrend binnen gekoomcn zynde by berigt van den ingenieur, van den 27, Juny en de diepten door den kapt van Veerden in de kaart van de Baay zeiven geplaatst, lieten het twyffelagtig of en hoe verre eenen vyand (egter niet anders dan met groot gevaar voor zyne fcheepen) aldaar zoude kunnen ageeren en in deeze omhandigheid oordeelde de ondergeteekende het beeter, en 't camp en de aldaar gemaakte werken ter verdeediging van hetzelve te laaten blyven , als om door eene verplaatzing van hetzelve Ibmtyds eene vrees of wantrouwen by de burgers te doen gebooren worden, dat men nu eene pofitie verliet of verplaatfte, welke uit hoofde der défilés imprcnabel geoordeeld is, aan den anderen kant, om aan dc Engelfchen geen vermoeden te ge2ven, dat men, uit overtuiging onzer zwakheid, voor haar reeds begon te retireeren, buiten dan nog dat de genoomene pofitie in allen deelen , wanneer dit onderfield gevaar voor het gele 'uit der fcheepen niet zoo groot
mogte



X 41 X
mogte zyn, de beste en fterkfle was die in den ge* heclen omtrek tuslfcben de Caap gevonden word. —■ Tot dat de lieut. koll. de Lille aan hem preTenteerde een plan van dcfenfie door denzelven en eenige andere officieren geteekend, en den <5. July gedagteekcnd.
En welk plan gefield zynde in handen van den chef der militie Gordon , den majoor der artillerye Kuchler en den kapt;- ingénieur Thibault, beneevens den equipagie-meester Voltelen , met last om den ondergeteckenden daarop te dienen van haare confideraaen en berigt, hebben dezelven daaraan voldaan •, cn is dienvolgens by brièf van den 8. dito de lieut. koll. voornoemd gelast om de post van Muyfenburg niet te veranderen nog te verplaatzen, blykens de misfive zeiven.
H Aan den lieut. koll. de „ Lille.
Goede Vriend!
„ Na ingenoomene confideraticn van het hoofd „ der militie den heer koll. Gordon, mitsgaders „ den majoor der artillerye Kuchler en den kapt. „ ingenieur Thibault, beneevens den equipagic„ meester Voltelen, voor zoo verre de ftran„ den betreft, gevoegd by myne eigene bedenkin-
■>•> gen,



X A9 x
- geri, Word UEd. by dcezc gelast om deszelft „ post op Muyfenburg als alleraangeleegendst zyn" de, niet te veranderen nog te verplaatzen, maar dezelve in cas daarop door eenigen vyand eenen. „ aanval mogte worden gedaan, met alle moogclyke „ kragt te defendeeren en niet te verlaatcn voor en „ aleer de hoogfte noodzaaklykheid zulks zal vorderen en dat UEd. door overmagt gedwongen wierd, die te abandonneeren en tc retirceren. "„ Ende my hier op verlaatende, in het vertrou, wen dat UEd. beneevens alle de militairen en bur* \, <rCr-officieren en de geheele te zaamen gevoegde magt, alles zullen aanwenden in het weederftaan " en afkeeren van eenen vyand, wat men van brau£ vc lieden verwagten mag, zoo moet ik 'er by'„ voegen dat de major Kuchler, beneevens , den kapt. ingenieur Thibault op morgen " vroeg van hier zullen worden gezonden, ten cm" de te onderzoeken of 'er ook nog eenige werken l kunnen worden aangelegd of iets anders gedaan, „ hetwelke tot meerder dekking en verfterking van
" de gezcide post zoude ftrekken kunnen. De
1 veldftukken volgens myne bevoorens gedaanc aanfchryving reeds uit de Kalkbaay na Muyfenburg l gevoerd zynde, zoo word LEd. gelast om met , de kapiteins der burger-kavalleryc z.»daanige lchik„ kingen te maaken, dat alle de aldaar gevonden , wordende osfen geduurende den nagt m kraa ea „ worden opgeflooten en bvëen gehouden, en op „ den dag zodigteby gegraasd en gevoed als mco„ gelyk te maaken is, ondertusfehen ctaf IE-'- P% D »' o^ct"



X 50 )<
'„ overleg met gezeide kapiteins my berigt hoe veel „ osfen men tot vervoer van alles, in cas van een „ onverhoopte retraite zoude benoodigd zyn en hoe », veel 'er daartoe thans aan handen hebben.
» Waarmeede na genecgene groete blyve., „ UEd. goede Vriend!
„ In 'tCafteel de '„ Goede Hoop, den v 8. July 1795."
iget. ) A. J. Sluysren.
Waarmeede den ondergeteekende den afgebrooken draad van dit zyn verbaal weder opvattende , was dezelve intusfchen op den 24. Juny door meergcm. Engelfche commandanten Elphinstone en Craig toegezonden een gefchrift, geïntitulcerd : addres aan den gouverneur, den raad en magüiraat en dc ingezeetenen van Caap de goede Hoop , en van den volgenden inhoud: ■ >
„ Mync Heeren!
„ Het fpyt ons te verneemen dat 'er een misver„ ftand fchynt plaats te hebben gehad omtrend onze „ beoogde meeningc, om by proclamatie bekend te
„ maa-



X 5i X
5, maaken , Zyne Majefteits koninglyke intentie jee* gens de ingezeetenen van de Caap, eene omftan* „ digheid, waarvan men ligtelyk in onze geringe „ kennis der Hollandfche taal, de oorzaak vinden j, kan.
„ In de eerfte plaats, aangaande den eed van gc„ trouheid; deeze kan alleen worden gcrequireerd „ van de militairen en de zodaanigen die bezolding „ van Zyne Majefteit genieten, en alleenlyk voor „ zoo lange tyd, als dezelve in hoogstdeszelfs foldy „ verblyven zullen:
„ Befcherming en getrouwheid zyn woorden van „ eenerly beteekenis, en Zyne Majefteits beyejhebbers kunnen niet twyffelen aan de goede intentisn „ der ingezeetenen, zonder hen de moeite te gee» „ ven hunne wooningen te verlaaten, ten einde „ eenen eed te doen, indien zulks wierd gerequi„ reerd; wanneer Zyne Majefteit hoogstderzelver „ koninglyke intentie door ons heeft te kennen ge„ geeven, dat geene nieuwe belastingen op de in„ wooners zouden gelegd worden, wierd daarmee„ de niet gemeend dat alle voorige belastingen bly„ ven zouden, maar dat het ons vry zoude ftaan, „ om op verzoek van de gemeente, eenige belas„ tingen die bezwaarend mogten zyn of waarover „ zy regtmaatige reeden te klaagen zullen hebbenf „ intetrekken, en niets zal ons meerder genoegen „ verfchaffen, als Zyne IVIajefteits gunstige intentie „ te vervullen, door aan te hooren en te yerligten „ alle welgegronde klagten, die door de meerder» ,, heid der invoonders mogten wprden voorgedrag v gen. — <



X v X
i, Eenig misver/tand fchynt insgelyks te hebbes „ plaats gevonden omtrend de papiere-munt, wy „ kunnen niet anders dan gevoelen dat dit een on„ derwerp van eenige zwarigheid weezen zal, en ,, weshalven wy dat geene hebben geproponeerd, „ het welk ons toefcheen als het waarfchynlykfte „ middel om eene waarde aan dezelve munt te doen .„ byblyven, welke zy anderfmts verliezen moet, „ weegens de fataale onlleltenisfe van de Neder„ landfche Oost-indifche compagnie, op welkers
„ behoud dezelve alleen berustede. Het zal ons
„ aangenaam zyn, de denkbeelden tc verneemen „ van lieden die meer in dit onderwerp ervaaren „ zyn en wy hebben alleen de ingezeetenen tc ver„ zeekeren, dat wy alle maatregulen zullen aan,, neemen, welke ons toefchynen zullen doenlyk en „ in ons verfchoonlyk te zyn, om, is het mooge„ lyk, voortekoomen, of ten minsten te verminde„ ren een inconvenient,. waaraan dezelve bloot ge„ field moeten zyn. ■
„ Eene omilandigheid is ons aangebragt gewor„ den, die wy aanmerken zouden als te ongerymd, „ om 'er eenige agt op te flaan, zoo wy niet ver„ naamen dat dezelve eenigen indruk op zommige „ der ingezeetenen heeft gemaakt, namcntlyk dat
de inwoonders bloot zullen worden gefield om te „ worden geprest om te dienen aan boord van de
vloot, cn zelfs dat eenige van dezelve naar de „ Botany - Baay gezonden zullen worden.
„ Op dit onderwerp hebben wy hen allecnlyk te „ verzeckeren, dat beide de voorfchr. maatregulen „ in ons tea eenenmaal ongeoorloofd zyn, en ons.
„ aan



X 53 X
„.aan zwaare ffraffen bloot ftellen zouden, zo wy
dezelve wilden adopteeren.
„ Dog wy gevoelen dat onze onkunde in de hol„ landfche taal ons bloot ftellen moet aan bet ge„ vaar van te worden kwalyk verftaan op cenonder-
werp, het welke wy wcnschten het meest yer„ ftaanbaar te zyn.
„ Wy hebben derhalven tè ~ proponeeren, dat „ een aantal van gecommitteerdens uit de ge,, meente zig naar Baayfals moogen begeeven, al„ waar het ons aangenaam weezen zal, dezelve te „ ontmoeten en hun op ieder poinet te geeven zo„ daanige uitleggingen als zy mogten requireeren, „ cn zulks alswy wel verzeekerd zyn, dat hen za! „ voldoen noopens de goedheid van Zyn Majefteits „ intenden, cn noopens onze yverige wenfeben om „ onze beste poogingen aantewenden om dezelve te „ vervullen.
„ En nademaal verfcheid^n byzondere perfoor.en „ haare grootfte bcangftiging hebben betuigd, om-
trend de aanmoediging die aan de zwarten en flaa,, ven mogten worden gegecven, moeten wy aan,, merken, dat wy alle diergelyke flappen ten uiter„ ften afkeuren, en zelfs zyn wy in de tecgens,. woordige omftandigheeden gereed, in geval van „ eenig oproer of opftand, dezelve met alie onze „ magt te helpen dempen, en wy declareeren dat
alle ten dien einde geëmployeerde manfchappen „ wederom geëmbarqueerd zullen worden op het „ moment dat de gouverneur betuigt dezelve nog „ derzclver byftand niet langer nood'g te hebben.
D 3 m Wy



X 54 M
Wy zyn voorneemens om de fpoedlgfte flappen „ te maaken om onze betaalingén in gereed geld te „ doen, door hetzelve ten dien einde te bezor« gen. —
„ Zyne Majefteit fleert ons heïwaards gezonden „ met een oogmerk om de tiranny van Frankryk
teegenftand te bieden* dog met geene intentie om •„ braaf volk, onze oüde vrienden en geallieerdent „ in flaverny te brengen.
„ Aan Boord van Zyne '„ Majefteits fchip Afo„ narek, in de Simonst, baay den 33. Juny 1795*
(g«-)
G. K. Elphinstone en J. H. Chaig.
ter-



X SS )-c
Terwyl de ondergeteekende teevens geïnformeerd wierd, dat de cngelfchen, welke door haare eerfte en hier voorens gem. proclamatie bereids zelfs onder de foldaaten en matroozen hadden weeten te verfprciden (2) ook bereids een affcUrift van het bovengem. addres aan burger^raaden hadden te huis gezonden, weshalven dan de regeeringe, ten einde voortekoomen de twisten en haatelykheeden , welke onder de ingezeetenen door de promulgatie van diergelyke gefchriften zouden kunnen gebooren worden, het befiuit nam, om alle onderhandelingen en correspondentie met de cngel-fchen, die nu toonden dat haare intentie alleen was om de kolonie te vermeesteren, geheel aftebreeken en niets meerder te contribueeren tot die vriendelyke adfiftentie, welke in den aanvang van de komst aan de vloot beweezen was en van welk befiuit daags daaraan den 25. Juny aan dezelve' commandanten wierd kennis gegeeven by de volgende brief:
„ Hoog Edele Heeren!
„ De eerstgeteekende in onze vergadering gis„ teren avond hebbende overgelegt zecker ge„ fchrift, geintituleerd , addres aan den gouver„ neur, den raad, den magiftraat cn de ingezeete„ nen der kolonie en ftad C^bo de goede Ifoop, vin„ dsn wy ons hans in de oraangenaame noodzaakeD 4 » lyk-



):( 5* H
f, Jykheid en in eer en eed verpligt om ons van 4j alle verdere onderhandelingen te excufeeren,
Wy hebben d'eer te zyn
„ Wel Edele Heeren !
,, Uw Hoog Ed. Onderdaanige en „ Dienstwillige Dienaaren
„ In 't Casteel de „ Goede Hoop den ,,2o. Juny 1795.
A. J. S lui sken.
J. J. Rhenius. R. J. GordonJ. J. le Su eur.
W. T. v. Reedevan Outshooek.
W. S. van rh y ne veld
en E. Bergh.
En teevens aan den rcfiient Brand gelast om voortaan geen enkcld ftuk hoornvee , paarden of andere trekdieren in Baayfals dan wel in de Vischhoek cn daar omitreeks toetclaaten, om op de bstterye Boctzelaar, als niet kunnende verdecdigt worden, uit hoofde van het zwaar gefchut dat teegens dezelve agecren kan., en zonder al het volk, in geval van eene landing, te verliezen, flegts een
ver-



y< 57 X
vertrouwd perfoon te ftellen, om in dien gevalle het gefchut te vernagelen enz. blykens de volgende brief.
„ Goede Vriend!
Gisteren avond ontvangen en direct ter deliberatie „ van den raad gebragt hebbende een gefchrift,geïn„ tituleerd: addres aan den gouverneur , den raad, „ de magiftraaten en de ingezeetenen der kolonie en' „ ftadvan Cabo de goede Hoop; zoo is daarop het be„ fluit genoomen om, aan den admiraal en generaaL „ vandeengelfche vloot te fchryven,dat ik en de re, gecring ons thans in de oaaangenaame noodzake-
lykheid en in eer en eed verph'gt vinden , ons van „ alle verdere onderhandelingen te excufeeren, ter-
wyl wy verders nog bcflooten hebben niets meer" der te contribueeren tot die vriendelyke adfiften-
tic, welke tot nog toe aan de engelfche vloot be-
weezen is.
„ Ik mag dus niet afzien UEd. daar van kennisib te geeven met last omme voortaan geen cnkeld „ ftuk hoornvee , paarden of andere trekdieren in
„ Baayfals of aan de Vischhoek toetelaaten.
, Om ordre te ftellen om op de battcrye Boetze„ laar, die niet te verdccdigen is uit hoofde van het „ zwaar gefchut, dat teegens dezelve agceren kan, een vertrouwd perfoon te ftellen , welke wanneer men gronden heef: te veronderftellen dat eene „ vyandelykc attaque in til is, het gefchut daadelyk D 5 " z»1



X 53 X
H zal moeten vernagelen om van het volk dat UEd. „ nog in de Baay heeft, het zy artilleristen of ge„ mcenen immediaat zoo veel na Muyfenburg te
zenden als niet benoodigd zyn tot verdeedigmg „ van dc batterye Zoutman, op welke UEd. de noo„ digeordres zal ftellen, om wanneer de engelfchen
mogten goedvinden onze comps.-fcheepen opte„ eisichen en met geweld aantevallen, dan wel eene „ attaque op de BaoyPals zeivete doen, of eirde-
„ jyk gewaapende floepen van boord naar de Visch,, hoe: te zenden'om aldaar te landen, dadelyk van " gezeide batterye mee gloeijende koogels te agee„ ren, en a' het nadeel toetebrengen wat in haar vernoegen weezen zal, omme wanneer de bat„ terye niet meerder te houden mogt weezen, zig , over het gebergte naar Muyfenburg te retireeren,
na dat het kanon meede vernaageld weezen
„ zal —
„ De fiscaal Ex ter, als! niets meer in de Baay „ te doen hebbende, kan herwaards koomen en zal „ UEd. de fchippers der particuliere hollandfche „ fcheepen, welke zig in Baayfals bevinden, aan „ wal doen koomen en met kennisgeeving van ons „ bovengemeld befiuit gelasten, om ingevalle vyan,, delyk worden aangedaan, haar ten beste aan wal „ te bergen en herwaarts te koomen, na dat haare „ fcheepen des moge'yk, in brand zullen hebben ,, geftooken, terwyl UEd. zorge zal moeten draa„ gen, om dit alles, wanneer vyandelyk mogt wor-
den aangevallen meede herwaarts te koomen.
„ Voorts



k m k
„ Voorts zal UEd. zorgen om alle de feinen inte* „ wekken en voortaan geene feinen van de bergen „ in de Baay te doen waaijen.
„ UEd. zal verdagt zyn om alle brieven, papie„ ren en Roeken, welke zig onder UEd. bevinden „ en waaruit een vyand het een of ander zou kun„ nen ontdekken, direct op den ontfangst deezer „ herwaarts te zenden.
,» Nader nog beflooten zynde om niemand van „ a Cofly zynde engelfche vloot naar de Caap te „ laaten koomen Zonder van een fchriftelyj, ke pas van my eigenhandig onderteekend ' te zyn voorzien. —— Zoo heb ik my verpligt gevonden om de authorifatie tot het geeven van " pasfen aan UEd. verleend, van heeden af intetrek„ ken en voor vervallen te houden.
„ Bovengemelde ordre voor de fchippers van de „ particuliere fcheepen gegeeven, is ook van ap-
plicatie, op die van 't gisteren van Batavia gear„ riveerd fchip.
„ Ook zal UEd. de noodige zorge moeten draa„ gen dat geen hoornvee, paarden en andere trek„ dieren op de plaatfen de Uiterjlê hoek, Buffels„ baay, Oliphantsbosch, Wildfchutsbrand, Poespas„ kraal, Slangenkop en Noordhoek en boven op de j,, Steenbergen word gevonden. —
„ UEd»



X so X
UEd. word gelast al het buskruit van nagt in 3, zee te doen werpen ( 3 ), en daartoe direct de „ noodige maatregulen te neemen.
„ Waarmeede naar geneegen groete blyve
UEd. goede Vriend!
„ In 't Casteel de
goede Hoop, den „ 25. Jany 1795. —
(*«■)
93 ^iMQ oL '1 ü • i >• . ! ' . '
A. T. StUÏSKEN.
èaaiaajiaÊoo y.iöaadoe-ai* vrn ih$v • g<*r/ «4 *' De fchippers der by de compagnie ingehuurde fcheepen de Geertruyde, Willemftad en Boetzelaar en de jonge Bonifacius, welke zig nog, de twee eerstgemelde door het overhaaste vertrek van 's lands fregat Medenblik en de laatstgenoemde door zyn arrivemcnt aldaar van de hoofdplaats, in de Baay bevonden, hebbende te kennen gegeeven, dat fchoon het prcfente jaargety, volgens's compagnies inftructien, niet toelaat ter rheede van de Tafelbaay te leggen, zy zig cgter zouden verpligten om de verantwoording weegens ongelukken yan weer en wind te helpen draagen, wanneer met een ordre wierd gemunicert om Baayfals te vcrlaaten en herwaarts te koomen.
Zyn dezelve dien dag den 26. Juny gelast om met de cerfte goede geleegenheid haare legplaats te vcrlaaten en na deeze TafJjaay te koomen.
Den



X «i x
Dc lieut. Johan Gerhard Cxoetb, zynde aangebeld tot commandant der naturelle en bastard hottentotten en dat corps met fhaphaanen voorzien ten getalle van 138. koppen, meede ter verfterking op Muyfenburg geplaatst, wierd alle moogelyk voorziening gedaan, ten einde te verhinderen dat de engelfchen van herwaarts met geene provifien, ververfingen of benoodigdheeden konden worden voorzien en alle correspondentie tusfchen deeze hoofdplaats, en de Baayfals ten eenenmaale verhindert en geflopt.
De ondergeteekende den 27. Juny weeder ontfangen hebbende de volgende brief van den admiraal en generaal des daags bevoorens gedagteekend.
„ Aan boord van 't fchip Monarch „ den 26. Juny 1795.
„ Wel Ed. Groot Achtb. Heer! en Ed. „ Achtb. Heeren!
Wy hebben de misfive, gedateerd den 22. deo„ zer ontfangen, waarmeede UEd. Gr. Achtb. m „ Ed. Achtb. ons hebben gelieven te vereeren.
„ Wy verzoeken om te moogen aanmerken dat ,, wy nimmer gewaar geworden zyn van eenigfints „ te zyn afgeweeken van de gevoelens, die wy Ya» „ begin af aan, zeedert onze onderhandeling met „ UEd., aan UEd. Gr. Achtb. cn Ed. Achtb. be-
tuigd hebben. .
In



K €2 X
„ In dc eerfte misfive, die wy de éer hadden ,, aan UEd. Gr. Achtb. en Ed. Achtb. te addresfee„ ren, en dewelke vèrzeld ging met die van Zyne „ Doorl. Hoogheid , dén heere ftadhóuder, agteden ,, wy het niet noodig te zyn, om byzqndcrlyk in „ den eigentlyken aart van onze zending te trce„ den, vermits wy vermeenden uit onze inftruótie ■„ te kunnen vermoeden dat zulks duidelyk in Zyne „ Doorl. Hoogheids misfive aangeweezen wierd, 9, en wy dagten dat het UEd. Gr. Achtb. en Ed. s, Achtb. aangenaamer zoude weczen, door het ge„ meld aanfehryven als door eenige andere commu„ nicatic van onzen kant verwittigd te worden. Wy „ hcrhaalen thans UEd. Gr. Achtb. en Ed. Achtb* „ heeren, dat de groote en eenige oorzaak, die „ Zyne Majefteit bewoogen heeft in de demarches „ die hoogstdezelve gedaan heeft, door de afzen„ dinge van eene krygsmacht naar deeze kolonie, is, om dezelve voor de heeren Staaten Generaal „ te bewaaren en de inwoonders te belchermen en „ te verdcedigen teegens de elendc en de verwoes„ tinge die voortkoomen moeste zoo de franfche het ?, bezit daar van erlangden, -—• en zoo doende „ repeteeren wy aan UEd. Gr. Achtb. en Ed. Achtb. „ op nieuws insgclyks , dat onze inflructten meede brengen om alle middelen, het zy van onderhandeling of van eenige andere aart aantewenden en 3, te vervo'gen als ftrekken kunnen om den ftaat der , ingezeeten te verbeeteren. „ Wy wenfehen UEd Gr. Achtb. heer en Ed, heeren , te yerzeekeren, dat daar wy braave
„ man»



X 63 X
„ mannen hoogachten, wy de eerfte zyn zouden om
„ goed te keuren en te pryzen uw befiuit van zig „ zeiven te verdeedigen , zoo de omftandighee„ den weezentlyk vereischten om zulks te doen „ teegens een aanval op de wettige conftitutie van „ uw vaderland, dog wy gevoelen een oneindig „ leedweezen dat wy genoodzaakt zyn u te moeten „ herinneren, dat die wettige conftitutie niet langer „ exifteert, was dit niet het geval, dc oorzaak van „ onze komste herwaards, zoude waarfchynlyk insr „ gelyks niet hebben geëxifteerd, en zo ja, dan „ zoude zig geene zwaarigheid kunnen opdoen tot „ onze landinge, hoe groote krygsmagt ook noodig „ mogt worden geagt onder de directie van eene „ authoriteit, die van een wettig beftier, in vriend„ fchap en alliantie, met dat van Brittannien, zou-
„ de weezen afgeleid, dog tot geenig zulk
„ beftier kan men thans zyntoevlugt neemen; Hol* „ land is inderdaad een gedeelte van Frankryk, en ,, zoo de kolonie van de Caap de goede Hoop haare „ getrouwheid aan Holland continueert, zal dezelve
„ ingelyks een deel van Frankryk worden. ■ Zoo
„ het gemoedelyk attachement aan derzclver ge„ trouwheid aan Holland en de eed , die zy hebben „ afgelegd, de inwooners verpligten zoude, om de „ ordres der Staaten Generaal op te volgen, zoude „ de aankomst van deeze zelfde ordres,geëmaneerd „ op bevel van de franfche conventie, ons morgen „ tot vyanden kunnen veranderen, en excufeert ons, „ zoo wy 'cr byvoegen dat dit binnen korten „ tyd het geval zyn moet. Dog wy kunnen
>, niet



X 64 X
* niet gelooven dat eenig Volk zig verbonden agteïï „ kan, door een eed, aan een bellier, terwyl dat „ beftier door een gearmeerde magt om ver ge-
„ worpen is,; De ingezetenen deezer kolonie
„ zyn zeekerlyk niet verbonden, door eenigen „ eed of eenigen band aan de franfche conventie. —■ „ Het is onder deeze omftandigheeden en onder „ deeze alleenlyk, dat zyne Brittannifche Majefteit „ heeft uitgenodigd en gerequireerd de ingezeete„ nen deezer kolonie om hoogst deszelfs beftier te „ accepteeren, geduurende de vernietiging van hun
„ eigen. Wy hebben in den naam van Zyn
,, Majesteit hoogstdeszelfs koninglyk woord ver„ pand, voor de herftelling der kolonie, zoo dra „ haar eigen beftier wederom te voorfchyn koomen „ zal, en Zyne Majesteits voornaamfte cn grootfte „ poogingen zyn gcrigt, om zig daar toe in ftaat
„ tc ftellen. Dog het kan niet worden ver-
„ wagt, dat Zyne Majesteit in eenig geval zoude ,, kunnen dulden dat eene kolonie, welke cenigfints „ geconfidereerd kan worden als de Oeutel tot zyne „ eigene in Indien, in de handen van hoogst des„ zeifs vyanden vallen zoude. En wy zyn ten „ hoogften ernftig in onze yverigfte vermaaningen, „ dat UEd. Gr. Achtb. zullen gelieven in ovcrwec„ ginge te neemen het ontzpglyk oogenblik dat gc„ booren worden kan, wanneer eene franfche en „ engelfche krygs-magt binnen uwe muuren om de
„ opperheerfchappy zullen ftryden Zonden
„ dezelve or,s ten dcele vallen, zullen wy weinig ,, verpligting hebben aan u, welkers yrieadfehap wy
„ al-



K 55 )<
alleen door everwinning zullen hebben verWor)t ven, en zoude dezelve in het teegendeel aan de i} Franfchen blyven ; zullen dezelve u waarfchyn)} lyk aanmerken als rebellen om een prastext te i? vinden tot de confiscatie van uw eigendom, huri i, eerst oogmerk in alle haare verrigtingen. ■-
,j Wy zyn bykans verleegen de meining van het j, laatfte gedeelte van uwe misfive te bevatten, ten „ opzigte der. proclamatie, die wy veripreid heb« it ben.
Wy moeten verzoeken om te moogen aanmerti ken dat deeze demarche (zoo verfchoonlyk als „ zy in haar zelve is) egter niet is gedaan gewori} den, voor cn aleer wy reedenen hadden te ge?, looven, dat de meest onmiddeiyk belang hebj, bende perfoonen onweetend gehouden wierden , „ aangaande onze intenticn, en na dat een engelsen. ,, officier de ftad te verlaaten gelast geworden was ,
alleenlyk om dat een gefchrift had vertoond, het „ welk de géneraal onder geene verpligting was „ geheim te houden, cn welkers inhoud door den „ gouverneur zelve aan de burgers bekend gemaakt „ geworden was, zoo als gedagtc gouVefncur den „ generaal géïnfornieerd heeft.
„ Het is onmoogelyk zig Voor een oogenblik
voorteftellen, dat de kennisgeeving aan de ingeiy zeetencn van een land van de voordeelige voor-
waarden, welke wy geïnftrueerd zyn, hun aantebie3) den, de gemoederen van ons zoüde kunnen ver-jj vreemden van eenige anderen als van de zodaanigen, „ die om reeden van eigenbelang of uit jacobynfehe
grond-
E



X 66 >.(
„ grondbeghizelen (zoo 'er zulke moogen weezen} „ wenfchen moogen om voortckoomen, dat dezel-
„ ve haar behoorlyk indruk maake. Laat deeze
„ alleen verantwoordelyk zyn voor de gevolgen „ hunner verwerpinge, die wy ons met u verëe-
nigen in te denken dat zy allerongelukkigst zyn
kunnen. Dan terwyl wy nog geenige ant-
„ woord van de magiftraaten en burgers hebben ont~ „ fargen, willen wy nog verhoopen dat alle zulke „ ongelukkige gevolgen moogen worden afgewend „ door derzelver poogingen om tot toeftemminge te
beweegen van een vóórhel, het welk alleen tot „ hun eigen voordeel gedaan is.
„ Wy bidden om vergiffenis dat wy hier geen „ translaat byvoegen weegeus de afweezigheid van „ den heer Ross, onzecenigfte byftand in de hol-
landfche taal.
,> Wy hebben de eer te zyn ,
„ Wel Ed. Groot Achtb. Heer! en Ed, „ Achtb. Heeren t
„ U wel Ed. Gr. Achtb. „ en Ed. Achtb. gehoor„ zaamfte en ootm. Die«. ,, naaren,
<g":>
G. K. Elphinstone, ca J. H. Craig. .
Wi.»rd



X *7 X
Wierd daarop door de regeering het volgende ant* woord gezonden en by de voorige befluiten en gemaakte fchikkingen ter verdeediging geperfifteerd. ""i
„ Hoog Ed. Geftrenge Heeren!
„ Wy hebben de eer gehad te ontfangen U Hoog „ Ed, Geftr. misfive van den aö. deezer. — Of* „ fchoon wy ons ook verpligt vinden om ons te ge„ draagen <aan onze jongfte van den 25. deezer; vas*
telyk befiooten hebbende deeze kolonie te bewaa*
ren voor de wettige conftitutie van ons va* „ derland en te befchermen teegens de geene, wel*
ke daarop een aanval zouden willen doen} zoo „ permitteeren wy ons egter op dezelve U Hoog
Ed, Geftr. misfive aantemerken, ten einde aan „ U hoog Ed. Geftr., de geheele waereld en de na„ koomelingfchap bekend zy de motiven e» het
fundament van ons gedrag, dat de goedkeuring
van God en menfehen moet wegdraagen. ——*
" „ Dat het verre is dat U Hoog Ed. Geftr, van „, den beginne zouden hebben gedeclareerd de fèn* „ timenten welke thans manifefteeren, dezelve in „ teegendeel eerst hebben verklaard te zyn gekoo* „ men om ons teegen eenen vyand behulpzaam te „ zyn, daar dezelve nu, op een ongehoorde wyze4 y, vorderen om ons cn de kolonie aan haar overte* E ? m> g90H



X 68 ).(
„ geeven en een recht vermeenen te hebben om die «, voor haaren fouverain te neemen.
„ Byftand verdient dankzegging, zelfs dan wan~ „ neer eigen kragten genoegzaam zyn en men de„ zelve niet noodig heeft y maar iemand tc willen „ noodzaaken iets afteftaan, dat hem is toever*, trouwd, is eene daad van geweld, die wynim-» „ mer wenschten te ontmoeten van een oude geal,, lieerde van ons vaderland, onze geringe begrip,y pen leiden ons vastteftellen, dat wy de benaa„ ming. van eer en trouwloos verdienen zouden, „ wanneer wy van ons verkrygen konden om de „ ons toevertrouwde kolonie afteftaan of overte« geeven aan een fouverain, welke de onze niet is „, en daarop geenig regt of aanfpraak heeft, welk „ regt hebben U Hoog Ed. om ons te ontdaan van
den eed aan onze hooge fuperienren gedaan, cn „ welk regt heeft het ryk van Engeland op deeze „ kolonie? zoude iemand, welke goederen in be3, waaring heeft van zyn fouverain, van zynen mee„ deburger, ja zelfs van een- vreemde met eenige „ fchyn van regt kunnen gedwongen worden om „ die aan een derde, die dezelve uit hoofde van „ convenientie, goed vond te vraagen,, overtegee„, ven; wy begrypen dat de zulke zig aan mein„ eed cn trouwloosheid voor God en menfehen „ fchuldig maaken zoude.
„ En de reedenen welke U Hong Ed. daar teegen 'n gelieven aanterocren,. zyn te zwak om den mins-
>■> ten



)••( 69 )ft
ten indruk op ons of de "burgers en ingezeetenen te maaken, want is de conftitutie niet meer, waar is de onmoogelykheid dat die kan worden „ herfteld? zouden wy onze gehoorzaamheid aan ,, de republicq verkragten , om dat dezelve door „ een vyand gedeeUelyk overmeesterd is, cn waar „ van wy zelfs, nog van den heer ftadhouder, nog „ zelfs van een enkeld regent van ons vaderland „ eenige informatie hebben, in teegendeel hebben „ wy beflooten, hetzelve te bcwaaren volgens on„ zen pligt tot dat de conftitutie zal herfteld zyn, „ en wy zullen hetzelve in gelyker wyze met alles „ befchermen teegen eenige magt, welke de franfche conventie teegens ons mogte goedvinden te „ zenden, terwyl wy betuigen van jacobynfche ge„ voelens zoo af keerig te zyn als iemand immers wee„ zen kan. — Hier by zouden wy ons antwoord „ kunnen laaten berusten, zoo wy niet gedwongen „ waren, ten einde aan dc waereld te toonen dat „ wy nimmer de geheiligde regten van hospitaliteit „ verbraaken, om een woord te repliceercn op ons „ gedrag omtrend den kaptain in dienst van de en,, gelfchc compagnie Cust, dat wy vermeend heb„ ben hem niet langer te kunnen laaten jouisfeeren van die genoeglykheeden, waarvan zecdert maanden tot herftellinge zyner gezondheid had gebruik gemaakt, zoo ras zig met publicque z aken, „ waar toe nog gewettigd nog gequalificeerd was, „mêleerde, terzclver tyd dat de lieut. O wen ,, zig in gelyker voegen alhier bevindende, door „ den eerst geteekenden Is te kennen gegeeven dat E 3 „ met



5K 7* ):(
M met dezelve gerustheid als in het midden van „ Groot-Brittannien, alhier verblyven konde, zoo „ als zig ook onder dieszelve toezegging, engelfche ,» onderdaanen alhier bevinden.
3, Wy hebben de eer te zyn 9
t> Hoog Ed. Geftr. Heeren!
„ U Hoog Ed. Geftr. ge» hoorzaame en oot„ moedige Dienaaren,
.„ tn 't Cafteel dt goede Hoop, den iy 27. Juny 1795.—
<.*«: )
A. j. Sluysken, j. j. Rhknius,
R. J. gordon, J. j. le suevr,
W. F. v. Rheede v. OutshoorN, W. a. v. Rhyneveld, en E. Bergh.
T envyl op de dooi" den refident aan den ondergetéekenden gezondene brieven van den Admiraal ElphiKsïone meede den 26. en «7. Juny gedateerd Van volgende contcnue:
>, Myn



X 7i X
„ Myn Heer!
Ik ben deezen namiddag geïnformeerd geworden door den heer Farquhar , dat U wel Ed. „ hem verzogt had my kennis te geeven, dat alle „ provifien voor Zyne Brittannifche Majefteits es\, quader, onder myn bevel, voortaan geweigerd „ zouden worden, het welk my verbaasde en verleegen maakte. ■
„ Ik hebbe zcedert eene andere boodfehap van „ U ontfangen door een officier van het fchip Sta„ tely, zeggende dat het esquader zal worden voor„ zien van versch vlecsch voor morgen. Deeze is „ myn heer! eene fituatie Waarin ik niet kan bly, ven ; ik moet derhalven verzoeken te moogen.weeten, waar op ik my voor het vervolg verlaa* ten kan, op dat ik myn gedrag daarna kan regu-
A leeren.
„ Ik hebbe de eer te zyn, „ Myn Heer!
„ UEd. gehoorzaame en ootmoe-: dige Dienaar,
„ Aan boord van Zyne „ Britt. Majefteits fchip „ Monarch in de Simons„ baay 26. Juny 1795-
( g«-)
6. K: ElPHINSTOH»
E 4 ^ftn



K 72 j-c A^rf den zelve.
Myn Heerl
„Ik heb op dit moment ontfangen UEd. misfive „ waarby my word geïnformeerd, dat UEd. door „ Gouverneur gelast is, om 'skonings fcheepen „ verders niet met eenige verfche provifien te voor„ zien.
a, Ik moet derhalven verzoeken om te moogen » weeten of UEdr eenige ordre heeft, aangaande „ het hospitaal, op dat ik dc noodige demarches „ doen kan , om de zieken yan daar te neemen „ veele van welke vergaan moeten door deeze acte *i van onmensehlykheid. .
$ Ik hen
„ Myn Heer!
», Aan boord van Zyn {, Majefteits fchip Mo-
narch in dc Simonsbaay^ „ aan de Caap de goede „ Hoop, den 25. Juny *? *79«?
tt UEd. gehoorzaame en » ootmoedige Dienaar.
Cr- K. Elphinstok^



X 72 X
Wierd heflooten den voorzeide reüdent aantelfchry* ven omme aan de engelfchen geene gerieflykheeden te bewyzen , dan dezodaanige, welke de mcnschlievendheid onder de befchaafde volkeren van Europa ornjtrend zieken heeft ingevoerd, en om dienvolgens zodanige welke niet transportabel zyn, te doen foigneeren en yan het noodige voorzien, pet aankondiging aan den admiraal dat men voor zodanige zieken als door hem moeten worden agtergelaaten, alle noodige zorge zal laaten draagen, pn inftantie om alle zieken die eenigfints in ftaat zyn na boord te laaten vaaren.
> - A •■"■> : '.<:". ■■>,.: :: X",-)
„ Goede Vriend!
„ De brief door den admiraal ElphiNstone aan „ UEd. gefchreeven, en door UEd. aan [my toege„ zonden, heden avond ter deliberatie van den „ raad geweest zynde, is daarop het befiuit genoo» „ men UEd. aantefchryven, om zodaanige zieken „ dier engelfehe.-vloot, welke zig in het hospitaal „ a Cojiy bevinden en niet transportabel zyn, te „ doen foigneeren en van het nqodigc voorzien — „ zullende UEd. den admiraal aanzeggen, dat men voor deeze menfehen, wanneer door hem mogten „ werden agtcrgelaaten, de noodige zorge draagen „ zal, terwyl UEd. overigensjden heer admiraal „ zult verzoeken, de zieken welke zig daar r,pe E £ ,s eenige



X 74 ):(
•„ eenigfints in ftaat bevinden naar boord van zyne „ fcheepen doen voeren.
, „ Waar meede na geneegene groete verblyve UEd. Goede Vriend Cl»-) A. J. Sltjisken.
„ In 't Cafteel Se Goede Hoep, den 27 ^««y 1795 —
Het Deenfche fchip Cronenburg, gecommandeert door den kapt. Mulder inmiddels in de Baayfals uit Bengalen zynde gearriveerd, en volgens het zeggen van dies Juper Carga, Tennent, den wil hebbende naar Coppenhagen, dagt de ondergetekende van die geleegenheid gebruik te moeten maaken, om heeren bewindhebberen kennis te geeven van den toeftand der zaaken alhier, gelyk hy deed by de ondervolgende misfive geadresfeerd aan den heer advocaat Geupin en den 28 Juny gedagteekend.
„ Wel Ëdl. Geftr. Heer!
„ Deeze is gerigt om aan de heeren bewindhebberen van deEd. compagiie kennis te geeven, dat „ op den u. deezer in dc Baayfals is gearriveerd
„ een



X 75 X
een engelfche vloot, onder commando van den *' admiraal Elphinstone, beftaande in drie fehee" pen van 74., drie van 64. en twee klemder vaartuigen, met, na men zegt, 2000 man troupen „ aan boord, by haar arrivement de feinfchooten ][ gedaan zynde, is alles in de wapenen gebragt, '„ en wy hebben ons in alle moogelyken ftaat van " verdeediging gefteld, in de onzeekerheid omtrend „' den ftaac van ons lieve vaderland, ja zelfs van geheel europa zeedert de maand December 1794. \, voorn, admiraal, met toezending van eene mis„ ftvc van den heere prins vanOrange, gefchreeM ven te Kew in Engeland, den 7. Febr. 1:1:, waar „ by ons gelast word de engelfche fcheepen en trou", pen te ontfangen binnen onze havens en forten, * en dezelve te conüdereeren als troupes van eene moogendheid, die in vriendfehap en alliantie is „ met Hun Hoog Moogende, en koomen om te bes letten dat de kolonie door de franfehen worde ^ geïnvadcert, aan ons gefchreeven hebbende dat l hy als zodaanig gekoomen was, en een commis0 fie had, van welke hy aan my opening doen wil„ de, is hem dadelyk gerescribeert, dat wy 2yn „ Majefteit van Groot-brittannien bedanken voor " zyne attentie, dog in ftaat waren ons zeiven tee„ gen eenigen vyand te defendeeren, de generaal „ der troupes vervolgens alhier, vérzeld van vier perfoonen, verfchynende, heeft ons, tot onze byzondere verwondering, overgegeeven eerst eene „ invitatie aan ons en de burgers gerigt, ten ein„ de de kolonie overtcgeeven aan de Engelfchen om
„ die



X 7* X
f, die te bcwaarcn tot dat de republiek Zoude herfreld zyn, onder conditiën, van we ke het hoófd« zakelykile beftond: ja jtótafleggen va'h een eed aan *> taaren fouverain,'hebben wy zulks van de hand „ geweezen, vervolgens hebben het zeiven goedge-' vonden eene proclamatie onder het volk te ver* ,, fprciden, ten einde dezelve van haare getrouw„ heid aan het moederland cn haaren gedaanen eed „ aftetrekken met bygeyoegde differente beloften van haaren ftaat en bekendmaaking van de aan„ zienlyke magt, welke zy zeggen, dat haar nog te „ volgen ftaat, waarop wy direct alle corresponden„ tic cn onderhandeling met haar hebben afgefnee,, den en zoo veel moogelyk verhinderd, terwyl wy „ ons, zooveel ons klein guarnizoen in vergelyking ,, van de uitgeftrektheid die befchermd moet wor„ den, toelaat, met adfiftentie der burgers cn land„ militie in ftaat gefteld hebben om geweld met gc„ weid te keeren, en deeze kolonie te bewaaren „ voor den wettigen fouverain, die wy trouwe gezwooren hebben. Dit dc prafente ftaat en omftaudigheeden van deeze kolonie zynde, zullen ,, wy1 moeten afwagten of deEngelfchcn eene vyanv ,, delyke attaque onderneemen zullen, dat niet onwaarfchynlyk is, zo zy haare magt daartoe ge,, noegzaam oordeelen, en terwyl wy niet in ftaat zyn om haar in de Fals-Baay veel'nadeel toctcbrengen, veel minder van daar te doen vc'rhui„ zen, hebben wy een gedeelte van ons' guaroi»» 20(311 > mct ecn gedeelte van de burger-kavallerye {locn campeeren aan Muyfenburg om met behulp
van



X 77 X
,j van de battcryen, die daar opgaworpen zyn, ai* „ daar den eerften teegenftand te doen, en eene lan„ ding te beletten; ondertusfchen geeve de Heemel dogÖ dat wy eerlang iets moogen verneemen van „ den waaren toeftand van ons vaderland, waarom„ trend wy volkoomen in het duister zyn, verftoo„ ken van eenige tydingen van het bewind, zee'„ dert den 10. Oclober 1794; en zelfs van particu" lierc of couranten, zeedert den 22. Decembir 1:1: „ de Engelfchen zeggen wel dat de geheele zeeven „ provintien genoomen zyn, dog wy weeten niet „ of zulks by verdrag of hoedaanig is gefchied. Ik „ mag hier alleen byvocgen, dat tot dittydftip alles in eene inwendige rust en verre het grootfte gedeelte der burgers en landlieden gezind is, om \\ neevens my en de regeering deeze kolonie te befchermen en te bewaaren voor haaren wettigen " fouverain, aan welke zy gezwoorenhebben, zo„ danig, dat de eensgezindheid onder militairen cn „ burgers, mitsgaders de blyken van aankleeving en „ verknogtheid aan het moederland, tot nog toe „ allen prys en lof verdienen en myn eenigfte ver„ trouwen zyn.
„ Kaptein Dekker is voor eenige daagen , egter „ na dat de engelfche vloot al in de Baay was ge„ arriveerd, naar Batavia vertokken, dog de IFilm„ flad en Boetzclaar, bcneevens de Geertruida leg„ gen nog aldaar, ook is de jonge Bonifacius hier „ van Baiaria aangekoomen , zynde den 6 April van
„ daar



X 7§ X
daar vertrokken, wanneer alles aldaar wel was.
„ Waarmede de eer heb met gedistin„ geerde hoogachting te zyn
„ UEd. Geftr. zeer Ootmoedige „ en Onderdaanigc Dienaar.
„ In 'tCasteel de „ Goede Hoop, den „ 28 Juny 1795.
A. J. Sluisken.
Na dat ten zeiven daage door den refident in de Baay aan den ondergetekenden was kennis gegeeven , dat de drie aldaar liggende Hollandfche fcheepen , namentlyk de jonge Boneficius, de Willcmflad en Boetzelaar, en de Geertruida hier boven vermeld, door den engelfchcn admiraal zouden zyn geflopt, om tot zyne nadere order aldaar te blyven leggen, en gezeide refident daarop door de regeering was gelast, deri gezeide admiraal cathegorisch aftevraagen, of hy ordres had om deeze Hollandfche fcheepen tc floppen, en te verhinderen om de ordres hen door de regeering dezes gouvernements gegeeven om herwaarts te koomen , teobedieeren, wierd des daags daar aan, zynde den 29 Juny aan den ondergeteekenden door meergenoemde refident toege-



U 19 )*.
gezonden de opcne ordre, welke veelgenoemde admiraal Elphikstonï, aan de fchippers der drie gedagte fcheepen had gezonden, zynde van den volgenden inhoud:
Van weegens den Hoog Ed. Geftr. Heer Ridder Baronnet, George Keitii Elphinstone , Schout by Nagt, en Commandant en Chef van Zyne Brittannifche Majesteits fcheepen en vaartuigen geëmployeerd en te worden geëmployeerd in eenen byzonderen dienst in alle de Indifche zeeën.
„ Nademaal, uit de onvriendelyke vertooninge „ aan de zyde van den gouverneur en den raad van
de Caap, teegens de oude vrienden en bondge-
nooten van Holland, het twyffelagtig is of zy „ niet van voorneemen mogten zyn de kolonie „ over te geeven aan de Franfche natie die het Moe„ dcrland overftroomd heeft, en door den koning „ mynen fouverain, benevens zyne Doorl. Hoog-
heid den heere prins ftadhouder geinftrueerd zyn„ de, om zulks te wederltaan en tcffens in verzee„ kering te neemen alle fcheepen en publick eigen-
dom, aan de Hollandfche Oost-Ind. comp. toc„ behoorende, en dezelve te houden cn tc bcfcher-
men teegens ontvreemdmge, en voortekoomen „ dat dezelve niet in handen des. vyands vallen,
•i en



x 8o y*
ï, en insgelyks aan alle fcheepen van gem. corrrp* it te beletten te zeilen, ten waare onder de befcher-» „ ming van een ftaaten of engelsch oorlogfchip 5 „ weshalve en ingevolge van deeze inftructie ik „ Uw gelaste, om niet van deeze plaats te gaan, „ maar hier te blyven, om eene ftricte en zorgvul3, dige wacht te honden, over het fehip en de laa„ ding aan uw opzigt toebetrouwt, tot dat dezelve
weederom kunnen worden gegeeven aan haare „ wettige eigenaars.
„ Dog zoo UEd. Weigeren mogt aan de ordres „ van den ftadhouder, door my bekend gemaakt ,, te gehoorzaamen, . ftaat het aan u vry om te if vertrekken, met, uwe eigene effecten en eigen„ dom* en alle die geenen die verkiezen te ver„ blyven, en zig aan hunne pligt te houden, zul„ len in de behoorlyke uitoeffening derzelven bc„ fchermd worden.
3) Gegeeven onder myne handteekeii fing» aan boord van zyne Ma„ jefteits fchip Monarch, in de „ Stmons-Baay den 28 Juny 179£.
G. K. EtPHI NJTONE.
s, Aan de refpective kapiteins en fchippers, „ van de hollandfche fcheepen in Simons*„ baay.
Joh. Jackson Ster*
En



"En daarop, 'als zynde een openbaar bewys van Violentieen vyandige voorneemens, by de regeerirgs beflooten, aan den refident Brand te zenden de ordre by de volgende misfive vervat:
Goede Viïehd!
,~, Neevens UEd. misfive van gisteren avond, » heb ik ontfangen de fchriftelyke ordre door den 3, heer admiraal Elfhinstone uitgevaardigd aan „ de drie a Cofly leggende particuliere hollandfche ,, fcheepen, om niet, ingevolge de beveelen hun
gegeeven door de geene welke alhier het gezag is „ toebetrouwd, uit Baayfals te vertrekken, maar „ daar teegens in gedagte Baay onder zyne bewaa„ ring te blyven leggen. UEd. zult aan de gezeide ,, fchippers myne groote verwondering betuigen „ over hun gehouden gedrag in te gehoorzaamen en zig ,, te onderwerpen aan de beveelen van den engela, fchen admiraal, op eene rheede, waarin zy zich 3, bevinden, onder de befcherming van de holland„ fche vlagge, en alwaar zo min dc gezegde ad-
miraal, als wie het ook zyn mooge, bevoegd is ,, eenige ordres aan de onzen uittevaardigen —— ik ,, had dus ook billyk moogen verwagten, dat zy
ingevolge hun eige voordragt en verzoek aan
my gedaan, om Baayfals te verlaaten en naar de „ Tafelbaay te koomen, daartoe alle moogelyk® „ poogingen zouden hebben aangewend, tot dat zf f> daarinne door daadelykheeden zouden zyn verF ' „ hin-



X Sa X
hinderd, daar my tot nu toe niet is gebleeken* wat door hen is verrigt, om hun eige oogmerk ,, cn myne ordres te bereiken, zullende zy dus ook, wanneer daartoe moogelykheid en geleegenheid zal zyn, alles moeten aanwenden, om Baayfals „ te vcrlaatcn en dit heen te koomen.
Dan daar ik en de regeeringe deeze handeling „ van den cngelfchen admiraal niet anders kan con„ fidereeren, als ten eenemaale weedcrregtelyk en „ vyandelyk, en daar uit als van zelfs kan worden „ afgeleid , waartoe de fpooreloosheid der Engel„ fchen hen zoude kunnen vervoeren, zoo heb ik „ en de regeeringe, omme volgens ons onverzette„ lyk voorneemen, deeze kolonie zelfs te bcwaa„ ren voor haaren wettige fouverain, en te verdee„ digen teegens alle die gcene welké onze rust „ mogten trachten te ftooren, noodig geacht UEd. „ aantefchryven, zoo als gefohied bydezen, om op den „ ontfangst van deeze myne ordres direct en zon„ der eenige vertraaging de a Cofly zynde voorraad 3, van provifien en dranken , 't zy meel, ryst, „ vleesch, fpek, wyn, brandewyn, azyn, en in een woord alles wat tot eenige ververfching, „ voorraad of voedzel door de Engelfchen zou kun„ nen worden gebruikt, te deftrueeren, vernieti„ gen, bederven, of op wat wyze maar moogelyk „ is, onbruikbaar te maaken, zoo wel 't geen zig , hier van onder UEd. berusting bevind, als 't gee„ ne de ingezeetenen daarvan in hunne|huizen en pak'„ huizen in Baayfals ten verkoop aan handen mogb ten hebben, waartoe ik vertrouw da,t UEd. met
„ de



X *3 X de nöo- onder UEd. bevel ftaande manfchappen en de flaaven, welke daartoe zult kunnen presfen, , o-enoegzaame geleegenheid zult hebben, om zulks „' in de aanfraande nagt te laaten doen, kunnende de vaaten metwyn, brandcwyn, azyn en andere vogten, flegts open geilaagen worden om lce„ dig te loopen waar zy zyn, en dc proviiicn of „ door dezelve in zee te werpen, of do«r die met „ zeewater tc befproeijen ; vernietigd kunnen wor'„ den; zullende UEd. dus ook geen meerder eet„ of-drinkbaare dingen moeten conferveeren als 't geen voor eenige tyd toereikende zal zyn om UEd. en dc gcene die by UEd. zullen verblyvcn, te voeden; terwyl wanneer UEd. vervolgens bc> noodigdhecden mogt hebben, daar van hier zult „ kunnen worden voorzien.
Dit alles verricht hebbende, zal UEdk het ka„ non op de batterye Boetzelaar direct doen ver' naagelen, doch de batterye Zoutman doen bewaa" ren, daarop iaatende verblyven zoo weinige man', fchappen als ten hoogften noodig zullen weezen, ,', om zich van gemelde batterye by vyandelyke attaquezoo veel moogelyk, tc dcfendecren, omme " wanneer genoodzaakt mogten worden die batterye ' te verlaatcn, alsdan het gefchut te vernaagelcn en *t\ herwaards te koomen, UEd. zult dus, beneevens "„ UEd. adjunct in Baayfals verblyvcn, om onze „ wettige posfesfie aldaar te repraefcnteeren, met „ de weinige manfchappen, welke ten voorzeiden „ einde op de batterye Zoutman worden vereischt, ,, cn al het volk wat zig verder nog in UEd. refip 2 den*



X $4 X
„ dentie mogt bevinden, direct herwaards te zen» j, den. UEd. verzoek by misfive van gisteren na,, middag gedaan , dat een der wagenvrachten met 3, groentens aan Muyfenburg fiaande, ten behoeve „ van de engelfche zieken naar Baayfals mogt wor„ den vervoerd, mitsgaders dat dagelyks tot dat „ einde , zes fchaapen naar UEd. refidcntie „ gebragt moogen worden , hebr ik en de re-
geering zeer ongepast gevonden; terwyl
„ UEd. op gisteren is aangefchreeven, om alleen „ zodaanige zieken van de engelfche vloot als bui-
ten ftaat zyn naar boord te kunnen worden ge-
voerd , in het hospitaal a Cofly te doen foigneeren, „ waar uit natuurlyk moet worden verftaan, niet
tc verhinderen dat dezelve aan wal verblyven,
en aldaar door de geënt die het aangaat gadegeflaa„ gen en verzorgd worden, dog geenfints eene ver-
pligting of belofte van onze zyde om hen te j, voorzien van zoodaanige behoeftens, als waar „ van de toevoer naar Baayfals, door het gedrag „ der Engelfchen allernoodzaakelykst heeft moeten
„ worden verbooden. Zoo heb ik op de aller-
„ ernftigfte wyze myne ordres naar het campement „ aan Muyfenburg afgevaardigd , om zoo min de „ volgens UEd. fchryvens zich aan Muyfenburg be-
vindende wagens met groentens belaaden, als eeni„ ge flaaven, hottentotten of andere huurlingen, „ welke met groentens, vleesch of andere verver„ fchingen mogten weczen belast, naar UEd. refi„ dentie te laaten gaan, en ik vertrouw dat UEd. », volgens dcszelfs zoo vaak gedaane belofte, om



X *5 X
-„ myne ordres ten kosten van alles «ptevolgen cn „ uittevoeren, ook zal zorgen dat aan deeze zoo noodzaakelyke als belangryke beveelen in allen „ deele zal worden voldaan. „ Intusfchen gevoel ik de noodzaakelykheid, dat UEd. en de by zig in Baayfals behoudende Man„ fchappen van het noodige leevensonderhoud wor„ den voorzien, en ik wil dus ook gaarne toeliaan, „ dat ten dien einde daagelyks twee fchaapen naar „ Baay-fais worden gebragc.
„ UEd. goede vriend!
„ In 't kasteel de „ Goede Hoop , den » 2p. Juny 1795*—!
A. j. Sluisken.'
P. S. „ Weest verdacht om niemand der Engel„ fchen een pas te geeven, om naar Muy„ fenburg te gaan.
Ende zulks ten einde daar door te beletten en voortekoomen, dat de Engelfchen by het meede in bezit neemen van de refidentie zelve, ket geen men na zulk een gewelddaadige flap ieder oogenblik verwagten moeste, geen het allerminste voordeel tot F 3 voe»



X 8d ):(
voeding- of ververfching, veel minder tot haare fubfiftentie, trekken konden , zynde het kruit en ammunitie van oorlog reeds eenige daagen bevoorens in zee geworpen en vernietigd, terwyl aan den admiraal zclven wierd gedepecheerd de volgende brief,
„ Hoog Edele Geftrcrge Heer!
,, De ftremming door U Hoog Ed. Geftr. toege„ bragt aan de fcheepen van dc nederiandfehe com„ pagnie, op haare eigene rhcede, welke ons ge„ bleeksn is uit een by U Hoog Ed. getcekend en „ aan de fchippers van dezclven gezonden gefchrifr, „ is van dien aart, dat doof onsniet wel anders kan
worden bcfehouwd , als een daad van verkrag-
ting der tractaaten tusTchen onze vederzydfche „ fouverainen fubfiftccrendc, en een openbaare vio-
lentie gepleegd op de rheede van dc republicq „ aan onderdaanen van den ftaat der vereeigd eN c-
derlanden, en wy vinden ons dus in de onaan„ genaame noodzaakclykheid om daar van herftel-
Hng te vraagen, niet twyfl'elendc of U Hoog Ed. „ Geftr. zal dezelve fcheepen niet langer in haare it rcize vertraagen, veel minder door openbaar ge„ weid daarinne verhinderen, maar haar vreedig „ cn vry na herwaarts laaten vertrekken , volgens ., de aan haar' gegeeven ordres, by ontftentenis „ van het welke wy protefteeren teegens alle con-
„ fe-



X «7 X
„ fequentien en ongelukkige gevolgen , welke daar'„ uit nu en in der tyd mogten voortfpruiten.
„ Wy hebben de eer te zyn
„ Hoog Edele Geftrenge Heer!'
„ U Hoog Ed. Geftr. gehooi„ zaame en onderd, Die„ naaren,
;"/ * »...: i'~r
„ In 'tCafteel de ;3 Goede Hoep, den » 29. Juny 1795"
A. J. Sluysken. j. J. Rhenius. j R. J. Gordon. J. J. le sueur.
W. J. v. Rheede v. Outshoorsï; ;W. A. v. Rhynevei-d. cn E. Bergh.
Tot nu toe waren wy geheel onkundig gebleeven van den ftaat der zaaken in de republicq. De laatftc officieele depêches omtrent dezelve beftonden in eene misfive van den eersten advocaat van de Compagnie, de heer Guepin, gedagteekend den 10. O&ober 1794. aan den ondergeteekenden afzonder3yk, en ontfangen den 7. Febr. deezes jaars, het F 4 fr«a£



fregat Meedenblik en de onder deszelfs convooy den 22. December des voorigen jfears uft Texel gezeilde fcheepen, hadden geene andere publicque tydingen, dan dat van de nieuws-papieren en couranten meede gebragt, en de Engelfchen hadden zeer zorgvuldig de door hua mede gebragte teruggehouden,onder voor, geeven dat aan boord van haare fcheepen niet te vinden waaren, en dus waarenwy nog ontbloot van eeni>e kenmsfe, hoedaanig het met Holland was -efteld verder als het geen den engelfchen admiraal en gene' raai hadden goedgeöordeeld by haare brieven en Proelamatien te ftellen.
Dan op den 28. Juny arriveerden in de Baayfals twee fcheepen onder arnericaanfche vlaggen van welken dc relident Bkand den ondergetekenden den 29. dito kennisfe gaf, geïnformeerd tc zVn dat een uit Holland zoude zyn gedepecheerd dol welke door de engelfche vloot daadelyk by Zyn OD zeilen in de Baay in arrest genoomen was, zoo ftrikt bewaard en bewaakt wierd, dat niemand hetzelve naderen, nog met dies equipagie of officieren eenige communicatie hebben konde, fchoon de on dergeteekende ook een praemie van een duizend dukaa" ten had doen toezeggen, aan den geenen, welke in ftaat was eenige tydingen van hetzelve magtig- Z worden, tot dat ons op den r. July Van wee»en. den admiraal door den lieut. Owen Wierden toe-e zonden een zak met een getal van twee-en" dertig brieven aan onderfcheidene dienaaren en bur~ gers alhier geaddresfeerd, alk door de Engelfch^ geopend en uit zommigen, zoo als de courerten aantoonden, papieren of couranten weggenoomen,
en



X 89 X
am voorts vier brief- paquetjes van de heeren bewindhebberen en haare gecommitteerdens, zoo aan de regeeringe als aan den ondergeteekenden en den fecundegerigt, dog alle geopend , gcmudtileerd en uit zommige de papieren en bylaagen weggenoomen en agter gehouden, zodaanig dat wy, alzoo daar by zelfs geen enkeld nieuwspapier gevonden wierd, nog genoegzaam eeven zo onkundig omtrend den waaren toeftand van het vaderland verbleeven als bevoorens, (4).
Egter kon zulk een ongehoord gedrag als het in beflag neemen van een fcheepje, uit Holland na de Indien gedepêcheerd, het openen van alle brieven, zoo wel van de Compagnie als Van particulieren , het wegneemen der daarin gezondene papieren, zo publicque als andere, en het agterhouden of verdonkeren van dezelye, niet nalaaten den agterdogt teegens de Engelfchen tc vermeerderen, en haare voonaeemens meer en meer als vyandelyk te doen befchouwen, offchoon ook de admiraal by eene by dezelve brieven gevoegde misfive goedvond te zeggen, dat ons dezelve uit byzondere confideratie had laaten toekoomen.
Aan boord van Zyne Majefteits „ fchip Monarch, den 29, Juny
„ 1795. -r—
F 5 Wc



X 90 X „ Wel Ed. Groot Achtb. Heer! en Ed. „ Achtb. Heeren!
„ Wy geeven ons d'eer UEd. Gr. Achtb. en Ed.
Achtb. te verwittigen, dat op den 28 deezer, het , Americaanfche fchip Cclumbia door de boots van het 5, esquader ondervraagd geworden zynde, heeft de „ fchipper gedeclareerd dat hy gezeild was van „ Amflerdam, een haven in bezit der vyanden van
zyne BrittannifcheMajesteit, onderden ingellooten „ pas van de commisfaris der nationaale conventie „ van Vrankryk, welkers gezag het opperste fchynt „ te weezen in dat land —• en heeft aan de magtj, hebbende officieren een getal van paquettcn cn „ papieren geaddresfeerd, aan verfcheide lieden „ aan dc Caap overgegeeven.
„ Het van onzen plicht te zyn achtende, om te „ examineeren alle papieren, koomende van eenige
haven in bezit van 's konings vyanden, en onder ,, hun paspoort, hacfiteerden wy niet om de voor„ melde te openen. Wy hebben dezelve volgeiyk „ alle doorgcleezen, cn verfcheidene vindende,
welke fchynen te zyn publieke depêches, gead„ dresfeerd a^n UEd. Gr. Achtb. en Achtb, doen wy „ ons d'eer dezelve aan U! voortezenden, zoo wel als ,, de particuliere brieven geaddresfeerd aan byzon„ dere perfoonen aan de Caap. Deeze zouden wy „ ons zeiven misfehien verfchoonlyk hebben kun„ nen agtpn aan te houden, vermits het uit den j, inhoud van verfcheidene derzelver blykt, dat
geenc hebben moogen afgaan, dan de zodanige
„ als



X 9i X
als vooraf eene infpectie hebben gepasfeerd, ' van perfoonen, geheel onder de ordre van onze " vyanden, het welk wy insgelyks obferveèren in eene publicque Misfive aan den eerftcn commis' faris dan, wy hebben vermeend, dat door " zulks te doen, veele particuliere ongeleegenheid
„ veroorzaakt worden zoude.
„ Wy achten het egter gevoegelyk, om UEd. Gr. Achtb. en Ed. Achtb. kennisfe te geeven, „ datwy alle nieuwspapieren hebben aangehouden, dewyl wy weeten dat de waarheid niet kan wor-
,, den gepubliceerd in Holland.
,, Het is ons bekend dat niemand publicceren durft als ftiptelyk, zoo als het revolutionaire committé het goedkeurd , en derhalven zouden dezelve allcenlyk misleiden, in plaatze van te informeSren „ de gcenen aan welke dezelve gericht zyn. Dc „ brieven vallen in vcele opzigten onder dezelfde „ befchryvinge, want veelen informeeren U! van „ de plantinge van den boom der vryheid, dog gcenc „ maaken eenig gewag van de opregtinge der guit, lotine, veele wyden uit over de zegeningen van „ hunne nieuwe vryheid, dog geene enkelde meld ,, de gevangen-neeming van alle de amptcnaars cn „ beste lieden der republicq, of van de yfelyke con„ tributien, die geheft geworden zyn ten voordcele „ van de Franfchen; zommwe dier brieven merken „ aan de vriendelyke dispofjtie en bet goed gedrag van „ hunne nieuwe vrienden of meesters, dog geene ., enkelde geeft het geringste denkbeeld van dé honderden die de wrok en verbolgenheid der hollan-
„ ders



):( 02 ):(
„ ders reeds van hun leeven hebben beroofd, in „ alicileeden derrepublcq. — Wy twyffelen geen„ Onts of uwe correspondenten zyn 'er gevoelig »* van» en gevoelen hunne fituatie, dog wy worden „ gewaar dat zy zulks niet durven uitdrukken in „ brieven, die eene Franfche infpectie moesten pas„ feeren; de eenigfte omfiandigheid in welke uwe „ correfpondenten febynen zich met eenige vrymoe„ digheid te hebben uitgedrukt, is in de waaragtige „ fchildery die zy geeven, van de beklaaglyke fitua„ tic van het finantic weezen en van het publicque „ credit van de Oost-Indifche compagnie.
„ Wy zyn
„ Wel Ed. Groot Achtb. Heer! cnEd. Acht. „ Heeren!
„ UEd. Groot Achtb. en Ed. Achtb. ge„ hoorzaamfte en ootmoedigfte Die„ naaren
G. K. Elphinstone en J. H. Craig.
Terwyl gezeide admiraal op onze misfive, ter reclame der in bellag gensmene drie compagnies fcheepen, ons toezond de volgende misfive»
„ Aan Boord van Zyne „ Majefteits fchip Mo„ narch, in de Simons„ baay den 30. Juny 1795.
„ Wei



K 93 X „ Wel Ed: Gr. Achtb. Heer ! en^Ed. Achtb* „ Heeren!
'• „ Ik heb de eer gehad te ontfangen uwe misfive „ van den 29. deezer, requireerende dat ik de drie „ Hollandfche Oost - Indifche Compagnies - fchee„ pen, thans in deeze Baay ten anker leggende, „ mogt laaten vertrekken en haare reizen vervol■>■> gen.
„ Ik verzoek UEd. Gr. Achtb. cn Ed. Achtb. my „ het recht te willen laaten weedervaaren van te „ gelooven, dat ik niet heb gewaagd een hap van ü zulk een belang te doen, zonder daartoe ten vol„ len geinftrueerd tc zyn, welke inftructie volkoo„ men goedgekeurd wierd door den heere prins „ van Qrange, volgens Zyne Hoogheids Misfive „ aan lord Grenville, van welkers weezentlykfte „ inhoud UEd. Gr. Achtb. cn Ed. Achtb. verwittigd „ wierden, kort na dat ik de eer had Zyn Hoog„ heids misfive aan UEd. Gr. Achtb. en Ed. Achtb. te doen geworden. Ik moet verder remarqueeren, dat ik de voorfchr. „ fcheepen niet als pryzen in beflag genoomen, „ maar dezelve alleenlyk opgehouden heb, tot dat het beflooten worden zal, aan wien dezelve „ wettiglyk toebehooren en in allen gevallen dezcl„ ve te beletten in de handen der Franfehen te val„ len.
„ Het is niet meer noodig UEd. Gr. Achtb. en 9, Ed. Achtb. te informeeren dat lang voor dat ik „ Europa verliet, gelyke ordres uitgevaardigd en
„ rond



X 94 X
„ rond gezonden waaren, door de nieuw gem'odu,, leerde Staaten van Holland teegen Engelsch „ eigendom, nog is het noodig 'er bytevoegen, „ dat deeze ordre gegeeven geworden is, op cx„ pres bevel van een lid der franfche Conventie, ,, als toen in Holland refideerende, dewelke benec„ vens den generaal Pichegru de thans gewaande „ Staaten dwingt hunne ordres blindelings tc ge„ hoorzaamen.
„ Ik hebbe de eer te zyn
» Wel Edele Groot Achtb. Heer! en Ed, „ Achtb. Heeren.'
„ UEd. Groot Achtb. Ed. Achtb. „ geh. en ootm. Dienaar,
<£«••) Cr. K. EtPHISSTONE.
Ter zeiver tyd dat'; de ondergeteekende door den refident Brand geïnformeerd wierd, dat de Engelfchen, een haarer fcheepen, voerende 64. ftukken, voor de batterye Zoutman hadden gelegd.
Vervolgens ter vergadering op den 2. July dooiden ondergeteekenden ter deliberatie gelegd zynde
het



K 95 H
het translaat eener almeede ontfangene misfive van den welgem. admiraal en generaal den 29. July gedagteekend en luidende als volgd.
„ Aan boord van Zyne Majefteits „ fchip Monarch, den 29. Jimy » *795-
„ WelEd. Gr. Achtb. Heer en Ed, Achtb, „ Heeren!
Uwe intimatie of aanduidinge van den 25 dee„ zer ontfangen hebbende, namentlyk dat UEd. Gr. „ Achtb. en Ed. Achtb. zig verpligt vonden, zig „ van eenige verdere correspondentie te excufee„ ren, was het ons voorneemen niet om ons „ eenigfints verder op uwen tyd intedringen. Dan „ terwyl een andere geleegenheid ons in de nood„ zaakelykheid fteld om nog eenmaal met UEd. Gr. „ Aclitb. en Ed. Achtb. te correspondeeren, kun„ nen wy niet afzyn van de geleegenheid, die zig „ thans prasfenteerd , te profiteeren , om eenige „ weinige aanmerkingen aan te bieden op de mis„ five, die UEd. Gr. Achtb. en Ed. Achtb. goedge„ vonden hebben, niet teegenftaandc de voor„ melde intimatie aan ons te addresfeeren , en „ welke gedateerd is den 27. deezer.
„ In aanmerking neemende de onvriendelyke ver„ tooningen, die overal rondom ons heerfshen, en
?> nog



):( 9& X
„ nog in het byzonderc de fluitinge van die geehfe Verzorgingen van verfche provifien, welk of„ fchoon zoo weezentlyk nuttig voor dë weinige „ zieken die wy hebben, terwyl het csquader geen „ gebrek aan mondbehoeftens heeft, in de alge„ meene confideratie alleenlyk worden befchouwd, in het ligt van ververfchingen, die de befchaaf„ de manieren van heedendaagfche oorlog, zomtyds „ niet aan opentlyk bekende vyanden weigeren, „ konde het niet als met veel aangenaamheid weett zen, dat wy uwen afkeer leezen van alle jaco„ bynfehe grondbeginfelen , zoo wel als het befiuit om „ de kolonie tc defcndceren teegens de magt der „ franfche Conventie. „ Het is waar wel Ed. Gr. Achtb. Heer en Ed. Achtb. Heeren , zoo als dezelve aan„ merken, dat wy in het begin den by„ ftand van de gantfchc magt onder ons „ bevel tot die verdeediging, zoo de geleegen„ heid daartoe prasfenteerde, hebben aangebooden, ,, dan wy vermcenen nimmer van die aanbiedingc „ te zyn afgeweeken, en wy wenfchen dezelve „ thans te hernieuwen, want het voornaamfte oog„ merk van zyne Majefteit in ons herwaards tc „ zenden, is geweest om U te bewaaren voor die „ ellende die voortfpruiten moet, zo de Franfchen „ het bezit der kolonie erlangen, dog het is niet „ gelyklyk waar, WclEd. Gr. Achtb. Heer en Ed. ,, Achtb. Heeren, dat wy U eenige reedenen heb„ ben gegeeven om te beweeren, datwyons geregtigd „ achten, om deKolonie voor onzen Scuyerain te neemen.
%, Zyne



X 97 X
„ Zyne Brittannifche Majesteit confidereert de ■, republicq van Holland, onder derzelver oude en „ wettige conftitutie, als hoogst deszelfs vriend „ en bondgenoot, en alhoewel het de goddelyke „ voorzienigheid in derzelver wysheid heeft be„ haagd, het land te laaten vallen onder de heer„ fchappy van eene vreemde magt, is Zyne Ma„ jefteit egter zoo ver van de herftellinge dier con„ ftitutie als onmoogelyk te befchouwen, dat by „ dezelve te gemoet ziet, met vertrouwen tot de „ zeegeningen van die zelfde voorzienigheid, over „ de rechtvaardigheid zyner wapenen, voor het ge„ lukkig gevolg zyner poogingen, om zoo eene „ gewenschte gebeurtenis te weeg te brengen, en „ inmiddels is het de wensch van Zyne Majefteit, om voor de republicq, hoogst deszelfs oude vriend en bondgenoot, onder derzelver oude con, ftitutie te bewaaren, zo veele van de haar toe[\ behoorende bezittingen, als kunnen worden gered ][ van de ftaatzuchtige greep van den algemeeneH
„ vyand.
„ Het is met dit oogmerk, dat wy geinftrueerd „ zyn, om tc inviteeren en te requireeren, het " gouvernement en de ingezetenen, om de protectie
van zyne Majefteit te accepteeren, door de kolonie „ en den resforte van dien over te geeven, aan de „ magt onder ons bevel; dog UEd. Gr. Achtb.
zullen gelieven aantemerken, dat de voorrchr, " invitatie en requifitie zig flcgts extendeert tot het „ tydftip , dat het voor Zyne Majesteit zal moogelyk . weezen, om dezelve aan haare wettige en eigentG „ lyke



K ?8 ):(
„ lyke eigenaars te reftitueeren. Intnsfehen moet „ eenig gouvernement of beftier in weezen zyn , „ en daar Zyne Majefteit, en wy hoogstdeszelfs „ dienaaren niet befeffen, dat de ingezeetenen van „ de Caap dat der jacobyners van Vrankryk wen„ fchen te omhelzen, fchynt 'er geenig alternatif ,,te wcezen voor hunne verkiezing, nog kunnen wy voor een oogenblik vcronderftellen, dat wy „ hun iets anders hebben gepraefenteerd, als eene „ gclukkigmaakinge, door dc aanbiedinge van de „ zagte en rechtmaatige heerfchappy van Groot„ Brittannicn, terwyl zy van de moogelykheid ver„ ftooken zyn van haare eigene te genieten.
,, By de overzendingc van welke invitatie, ver„ meenden wy het billyk te zyn, om UEd. Gr. „ Achtb. cn Ed. Achtb. en de kolonie ter zeiver tyd „ voor te leggen, zoodaanig gedeelte van Zyne „ Majefteits op ons verleende inftruclien, als tot „ uwe fituatie betrekking hebben , in geval van „ derzelver acceptatie, waardoor wy vermeenden „ dat Zyne Majefteits genaadige en goedwillige „ wensch, om den ftaat der ingezeetenen te ver„ beeteren, zoo ver als zulks moogelyk fcheen, „ blykbaar zoude zyn om tc verdelgen de jaloufy , „ met welke wy wel weeten dat alle menfehen ge„ neigd zyn eene vreemde heerfchappy in het be„ ginne aantezien. Wy verzeekerden u! dat op „ de wetten, gebruiken en gewoontens geen in„ breuk zou gefchieden.
„ Zyne Majefteit en het gouvernement van Groot„ Brittannien, geen oogmerk hebbende om te pro-



X 99 X fkeercn van die belastingen, welke tot nu toe „ hebben geëxifteerd, ten voordeele van de Oost\ Indifche maatfehappy, op den markt en inwendi„ gen handel van de kolonie, hebben wy gedecla„' reerd, dat dezelve vry cn ontkluisterd weezen „ zal, terwyl geene nieuwe belastingen daarop gelegd „ zullen worden, ter contrarie die geene welke wy be„ vinden zullen bezwaarend en onderdrukkend te „ zyn, zullen afgefchafc worden. Perfoncele vry„ heid en particuliere eigendom hebben wy gedü„ clareerd, dat door ons allerheiligst gehouden zul„ len worden en befchermd in alle gevallen door '„ a'le onze moogelyke poogingen; bewust zynde dat „ de kolonie geenigen koophandel met het moederland dryven kan en dat dezelve aan de grootfte * verleegenheid bloot gefteld moet zyn, weegens „ de onmoogclykhcid om eenige verdere onderftand „ of noodwendigheeden van daar te ontfangen; „ hebben wy hun aangebooden het recht om den koophandel te dryven, niet als voormaals, on„ der het monopolium van eene maatfehappy, maar „ op hun zeiven, naar Groot - Brittannien en der-
„ zeiver bezittingen in de Indien.
„ Wectende dat uwe troupen niet langer door de „ Oost-Ind. Comp. betaald kunnen worden, wel„ kers credit met haaren koophandel eindigen moet; „ hebben wy hun aangebooden eene hoogcre en „ beetere bezolding. Het kan niet voor zeldzaam „ worden aangemerkt, dat wy van hun gevorderd „ hebben de verzeekering van eenen eed van getrouwheid, welken wy bepaalen tot den tyd, dat
G 2 „ zy



X ioo X
zy door ons worden betaald ; dog dat wy vcr„ trouwen, op zulke verzeekering in dezelve ftel„ len, zal het beste bewys voor de waereld zyn, „ dat wy niets oneerlyks en onoverëenkoomend „ met hunne teegenswoordige verpligtinge, van „ hun requireeren.
„ En eindelyk, wel Ed. Gr. Achtb. Heer en Ed. „ Achtb. Heeren ons op u zeiven beroepende, om„ trend de ongeleegenheid, die UEd. Gr. Achtb. en ,, Ed. Achtb. weeten, dat de amptenaars van het , gouvernement overkoomen moet, uit dezelfde „ oorzaak der onmoogelykheid, dat zy langer door „ de Compagnie bezoldigd kunnen worden, hebben
wy hun toegezegd, dat zy in hunne teegens„ woordige posten continueeren zullen, ten mins-
ten tot dat Zyne Majefteits welbehaagen bekend „ zal zyn.
„ Deeze, WelEd. Gr. Achtb. Heer en Ed. Achtb. ,, Heeren, zyn de generaale poincten die tusfchen „ ons verhandeld zyn, in welken wy vertrouwen „ dat aan den kant van zyne Brittannifche Majefteit „ niet anders kan worden befpeurd, als de grootfte „ vriendfchap en achting voor hoogst deszelfs oude „ vrienden en bondgenooten, de Heeren Staaten „ Generaal, onder haare oude en wettige conftitu,, tie, en deteederfte bekommering voor Uw geluk „ en uwe welvaart. Dan WelEd. Gr. Achtb. Heer ., en Ed. Achtb. Heeren Uw Ed. vraagt ons, wat ,, recht wy hebben, om U van uwen eed te ontflaan. „ Wy maatigen ons zulk een regt niet aan WelEd. „ Gr. Achtb. Heer en Ed. Achtb. Heeren, ter con-
„ trarie



H ioi ):(
„ trarie het is uit kragte van dien zelfden Eed, dat „ wy van U requireeren, als eene acte van pligt „ om de kolonie te bewaaren, voor dezelfde fupe„ rieuren aan welken uwen Eed u alleen verbind, „ door de eenigfte middelen die thans aan u gelaa„ ten zyn, dog WelEd. Gr. Achtb. Heer en Ed. „ Achtb. Heeren, alhoewel wy de hoogde achting „ voor de plegtige verpligting van eenen eed heb„ ben, en wy eeven zoo weinig van anderen zouden ,, willen requireeren daar tegens te handelen, a's „ wy zeiven tot zulk eene eerloosheid gedrongen „ zouden willen zyn, zouden wy u egter in dit te,, genswoordig geval, met den ftrictsten eerbied voor „ de waarheid, kunnen zeggen, dat UEd Gr. Achtb. „ en Ed. Achtb. niet langer onder eenigen eed leg„ gen, en ten bewyze van de regtvaardigheid dee„ zer beweeringe, refereeren wy ons aan den der-
den paragraaf van de hier ingeflootene proclamatie. „ Aan heeren, gevoelig van de kragt der verbinte„ nisfe van een eed, willen wy zulk een hoon niet ,, doen, als te redenkavelen tegens het regt hier uit,, geoeffend, van een gedeelte van een eed tc ver,, nietigen, en de verplichtinge van het overige te „ behouden, een regt, eeven zo onverdeedigbaar „ in deszelfs aanmaatiginge, als dat is van uwe ge-
trouwheid over te brengen op de Franfche con„ ventie of eene nieuwe onder derzelver directie ge„ formeerde conftitutie, en eene aanmatiging eeve.i „ zoo ongerymd als de benaaming is, die zy u „ geeven van een vry en onafhangelyk beftier, „ terwyl zy eene arme'e van 120,000 man in uw G 3 „ land



).( 102 ):(
„ land hebben, terwyl zy uwe officieren cn zeelie„ den hebben afgedankt, om voor hun eigene plaats
te maaken , in het commando van uwe fcheepen „ en vlooten, cn terwyl zy openlyk en zonder be„ winneling uwen voorraad en arfenaalen employ„ eeren, om hunne eigene aantcvullen, wy ver,, myden om in eenig onderzoek omtrent de zaak „ van kapt. Cust te treeden, welke affaire wy 3, wenfehen, dat Wy in eenig ander ligt befchou„ wen konden, dan als een bygevoegd merkteeken „ van eene dispofitie, die wy met lecdweezen aan,, zien ; dog wy kunnen deeze aanmerkingen op „ uwe misfive niet eindigen, niet tegenftaande de „ lengte waar toe zy ons reeds getrokken hebben, „- zonder byvoeginge, dat door de leezinge der ,-, depêches, die ncevens deeze san u geworden „ zullen, UE. Gr. Achtb. en Ed. Achtb. thansvol„ komen kundig zyn, in de fituatie van zaken in
Holland, UEd. Gr. Acht. en Ed. Achtb. moeten „ weeten, dat alle informatien die wy u tot nu toe
daaromtrendgegeeven hebben, ftiptelykwaar zyn, ,, UEd. Groot Achtb. cn Ed. Achtb. moeten de „ kragt gevoelen van ieder argument, dat wy op ,, die fituatie gegrondvest hebben, en het fchynt „ ons toe dat UEd. Gr. Achtb. en Ed. Achtb. eene „ eenvoudige verkiezing voor zig hebben.
„ Aan de eene zyde hebben UEd. Gr. Achtb. en „ Ed. Achtb. een beftier volgens Franfche grond}i beginfelen van Jacobinismus, UEd. hebben Vry,, heid, Egaliteit en Broed rfekap, moogelyk onder „ de protectie van eene Franfche magt, met de
ver-



X 103 U
„ veiTprcidinge van het te bekoorlyke denkbeeld „ van een algemeen vrydóm en de rechten van den * ménsch, onder uwe flaaven ( de algemeene handel„ wyze der Franfchen, waardoor zy reeds de beste „ eilanden in de West-Indien verwoest hebben) „ de ongelukkige ingezetenen der koloniën met ge„ weid aftrekkende van het vraedzaamfte genot fmne „ ner huishoudingen en Famillien op het land, om „ op uwe marktplaats de guillotine aantetreffen, „ UEd. gr. Achtb. en Ed. Achtb. hebben te ontmoe-
ten, een totaal gebrek aan geld, noodwendig„ hceden en byftand uit het moederland, de ont„ fteltenisfe van uwe markten en de geheele vernie„ tiging van den geringen koophandel, die thans
„ alhier gedreeven word. Aan den anderen
„ kant hebben UEd. Gr. Achtb. en Ed. Achtb.
befcherminge, vreede cn een uitgebreiden koop„ handel, met alle voordeden waar voor de kolo^ „ nie vatbaar is. UEd. hebben de voortduuringe „ uwer wetten, gewoontens en gebruiken, en „ UEd. hebben de zeekerhe idvan weederom in het „ bezit van Holland te keeren, op het oogenblik „ dat zulks moogelyk is. UEd. Gr. Achtb. en Ed. „ Achtb. hebben verzeekering van uw eigendom „ en uw huislyk geluk. Dog het is onnoodig Wel„ Ed. Gr. Achtb. Heer en Ed. Achtb. Heeren, te „ herhaalen wat wy reeds aan u ten dien opzigte „ gezegt hebben, wy laaten het aan uwe overwee„ ginge. Wy zullen ons voldaan houden door ieder „ roep van menschlievenheid en vriendfehap te heb„ ben vervuld en door de getrotwelyke kwytinge G 4 „ van



):< lo4 ).(
van onzen pligt, teegens onzen fouverain, in i, zulks dus nog eenmaal in uw gemoed te drukken.
„ Wy verzoeken u verzeekerd te zyn, dat deeze „ beweegredenen alleen ons aanleiden konden, om „ eene correspondentie te continueeren, die aan „ uwe zyde geweigerd is geworden, en op eene „ wyze vergezeld met zulke merkteekenen van „ eene onvriendelyke dispofitie. Wy wenfehen „ hartelyk om ons te kwyten van alle moogelyk„ heid tot verwytinge, en zoo de kolonie ongeluk„ kiglyk mogt ondervinden alle de jammerlykegevol„ gen, die wy niet anders als voorzien kunnen, ,, dat uit de verwerpinge onzer aanbiedingen mog„ ten voort koomen, dan vertrouwen wy en heb„ ben geenen twyffel, of de ingezetenen zullen ons „ regt laaten wedervaaren, en hunne erkentenisfe „ rigten tot de geene alleen, onder wiens invloed
zy te werk gaan.
„ Wy hebben de eer te zyn,
>, Wel Ed. Groot Achtb. Heer! cn Ed. 4, Achtb. Heeren 1
„ U wel Ed. Gr. Achtb. „ en Ed. Achtb. gehoor„ zaamfte en ootm. Die« naaren,
(get: )
G- K- Elphinstone, en j. H. Craig. .
Wierd



X io5 X
Wierd daarop aan gemelde hoofd-officieren eenvoudig geantwoord, dat de regeering by die misfive niets gevonden hebbende, dat haar zoude kunnen doen refilieeren Van haare voorige befluiten; dienvolgens herhaalden, datzy de aanhaar toevertrouwde kolonie zoude befchermen en bewaaren teegens eenen iegelyk, welke daarop eenen vyandelyken aanval zoude willen onderneemen, blykens de misfive zelve.
„ Hoog Ed. Geftrenge Heeren!
>, Wy hebben de eer gehad, te ontfangen U Hoog „ Ed. beide misfives den 29. 1. 1. gedagtekend; ,, en wy verzoeken U HoogEd. ons zullen in* „ fchikken, dat wy in dezelve niets hebben „ moogen ontmoeten , het geen ons zoude kun* „ nen aftrekken of doen refilieeren van die gevoe>} lens, welke wy ons permitteerden U HoogEd. „ te fchryven , by onzen voorigen van den 25. „ der gepasfeerde maand, en die wy verzeekerd ,, zyn, dat een genereufe natie en U Hoog Ed. ,i zclven niet kunnen afkeuren.
,, Wy vinden ons daarom genoodzaakt tc herhaaien , dat wy de aan ons toebetrouwde kolonie zullen befchermen, en trachten te bewaaren teegens elk en een ygelyk, welke daarop G 5 „ eenen



):( i«5 ):(
„ eenen vyandelyken aanval zoude willen onder„ neemen.
„ Wy hebben de eer te zyn,
„ Hoog Ed. Geftr. Heeren!
,, Uw Hoog Ed. Onderdaanige en „ Geh: Dienaaren
„ In 't Cafteel de goede Hoop, den „ 27. Juny 1795.—
A. J. Sluysken, J. J. Rhenius, r. J. Gordon , J. J. le Sijeur,
W. F. V. rheede V. OüTSHQORN,
W. A. v. Rhyneveld, en E. Bergh.
Waarna , op eene ontfapgene misfive van den refident Brand , in overwéeging genoomen zynde, dat de batterye Zoutman, als flegts gemonteerd zynde met vier ftukken van 24 f§:, in geenen declc beftaanbaar was teegen het gef.hut van een fchip van 64 ftukken, daar de geheele batterye door dezelve konde worden plat gefchooten en gedefinieerd,
eer



>:( I°7 X eer men de tyd had om de koogels gloeijend te maaken of een ftuk daarmeede te laaden, buiten dan nog, dat de wagt op dezelve batterye uit so. kanonniers en twee officieren beftaande, van ter zyde in den nagt konde worden aangevallen en gevangen genoomen, terwyl men in alle gevallen door deeze te facrifiercn zeer weinig nadeel aan de Engelfchen konde toebrengen , beflooten wierd gezeide batterye te abandonneeren, na de voorzeide vier ftukken te hebben vernageld en de ammunitie vernield, met aanfehryving aan gezeiden refident, om dsarna peevens alle dienaaren en zoo meede de zieken de voormelde Baay te verlaaten, aldaar nog eeniglyk agterlaatende deszelfs adjunct refident met een paar flaaven tsr zyner oppasfinge; vooral zorg draagengende dat aldaar geen osfen, paarden of ander trekvee agter bleeven, maatregelen die te noodiger waren om dat het volftrekt onmoogclyk was om alle correspondentie met dc Engelfchen aftefnyden en haar den toevoer van alle ververfchingen te verhinderen, zoo lang eenige der dienaaren en burgers, mitsgaders zieken, enz. aldaar gelaaten wierden, die dagelyks van het benoodigde onderhoud worden voorzien.
Des namiddags van gezeide 4. July wierd door den refident herwaarts gezonden eene van den admiraal ontfangene doos met brieven aan de addresfen van de heeren commisfarislèn generaal,de leeden van de hooge regeering enverfcheide particulieren te Batavia, dog alle geopend, gemulrilecrd cn fomrrii«c couverten ten cenenmaalc leedig.
Dit



):( 108 ,:(
Dit alles voorgegaan zynde, ontfing de ondergereekcnde eerst in het hollands een brief van den kaptain Willam Maley, voerende het bovengem. americaanfche fcheepjen Columbia, houdende kennisgeeving dat zyn bodem aan de hollandfche Compagnie was verhuurd, tot het overbrengen van brieven, die hem allen door den Engelfchen admiraal waren afgenoomen, met verzoek om van de noodige provifien tc worden voorzien, dan dit verzoek zynde afgeflaagen, uit hoofde van de omftandigheeden , waarin dat fchip zig in de magt der Engelfchen bevond, wierd hetzelve den 6. Juty herhaald, met deeze byvoeging , dat daar de Engelfche admiraal hem zyne ordres had afgenoomen, hy verzogt met ordres te moogen worden gemunieerd, om zyne reize naar Batavia voortezetten, en hem geantwoord , dat daar hy zyne ordres aan dien admiraal had afgegeeven en zig in geweldige detentie bevond, hy zelf behoorde te weeten, wat hem te doen of te laaten ftond. .
De adjunct refident in de Baay den i. July aan den ondergetcekenden hebbende gezonden een brief door den Engelfchen admiraal aan hem gefchreeven, van den volgenden inhoud:
Aan



X lop X
„ Aan boord van Zyne Maje„ fteits fchip Monarch, in de Simonsbaay den 26, „ Juny 17 95-
„ Wel Ed. Heer!
Het zal my ten uiterften leed doen, zoo 'er „ eenige klagten mogten plaats vinden over roovin„ ge van het algemeene of perfonecle eigendom, die „ ik niet vermogens ben om voortekoomen.
„ Myn hospitaal is zonder eenen fchildwagt; daar „ zyn Americaancn, Deenen, mitsgaders hollandsch 5, fcheepsvolk en flaaven in meenigte, over welke
ik niets te zeggen heb. Ik heb a'Ie commu-
,, nicatie met de wal verbooden en meer kan ik
„ niet doen. Toen ik hier kwam, verzeeker-
de ik den gouverneur dat ik geene vyandlykhee-
,, den ploegen zoude. Deszelfs ordres zyn my
„ ten vollen bekend. Waar van daan dan de
ftaatelyke prasparatien van gloejende koogcis, „ rigtinge van het gefchut, ftortinge van wyn en provifien, — Verlaatinge der magazynen — cn ,, de wreede ordre aan de arme ingezeetenen van „ te vertrekken na dat men hun vee met geweld ,, had weggedreeven. Zoo het niet was geweest „ met een oogmerk om de plaats bloot te ftellen aan „ de roofzugt der geenen, die ik hier booven be„ fchreeven heb, cn om den algemcenen haat op de „ vloot te werpen.
„ Ik



):( iro X(
„ Ik vcrfmaade uitvlugt en wanneer het van my„ nen pligt zal weezen om kryg te voeren, zal ik
„ zulks niet ten halven doen. Zoo de gou-
„ verneur my permitteeren wil eene wagt aan de „ wal te brengen, zal ik belooven om allen eigen,, dom hoe ook genaamd te befclaermen, en inmid,, dels zal ik bereidwilliglyk met UEd. overcenkoo,, men omtrent alle maatregulen die UEd. tot dat „ heilzaam oogmerk uitvinden zal.
„ Ik hebbe de eer te zyn „ WelEd. Heer!
„ UEd. gehoorzaame en ootmoe„ dige Dienaar,
( V*<) C K: Elphinstone.
Wierd dezelve gelast daar op aan den admiraal te antwoorden, van weegens de regeering, dat dezelve geenfints zou refilieeren of afgaan van de maatregulen, welke zy uit hoofde van het gedrag dei admiraals, zig in eed, eer en pligt genoodzaakt was geworden te neemen, blykens de aanfchryving zelve.
„ Goede



X 3" X „ Goede Vriend!
„ UEd. misfiven van gisteren zyn my alle wel ge„ worden, beneevens de daar by gevoegde brief „ door den heer admiraal Elphinstone aan UEd. „ gcfchreeven, in antwoord van welke laatfte UEd.
den admiraal zal informeeren , aanfchryven of laa„ ten weeten, dat ik en de regeeringe goedgevonden „ hebben UEd. te gelasten om hem heer admiraal „ kennelyk te doen worden, dat daar het requiree„ ren der kolonie voor Zyne Groot-Brittannifche „ Majefteit, zonder dat dezelve daarop het aller-
„ minste regt heeft het vergen van een eed van
„ trouwe aan dezelve, mitsgaders het in beflag nee„ men van Hollandfche fcheepen, zelfs op eene Hol„ landfchc rheede enz.; onder welke voorwendzels „ ook door hem, admiraal gedaan, ftrydig met de „ tractaaten tusfchen onze weeder zydfche föuverai„ nen, niet anders kunnen worden geconfidereerd, „ dan als actes van violentie. — Ik en de regeeringe „ dus ook geenfints zullen refilieeren of afgaan van „ die maatregulen, welke wy uit hoofde van het „ gedrag des admiraals ons in eed, eer en pligt ge„ noodzaakt hebben gevonden te neemen.
„ Waarmeede na groete blyve,
UEd. Goede Vriend
„ In 't Cafteel de Goede Hoop, den
7-» 1795 — . v
A. J. Seüisken.
Daar



):( na ).(
Daar deeze Tafelbaay zeedert de aankomst der Engelfchen in de Falsbaay , continueel geblokkeerd gehouden wierd, door twee voor dezelve kruisfende fregatten, en zulks verhinderde, om door de hier leggende paquetboot de Star, eenige tydingen na Indien aftevaardigen, wierd den 8 July, na dat van den posthouder in de foldanhaBaay , Stopfenberg rapportontfangen was , dathet Engeisch Fregat welke aldaar zeedert eenigen tyd hadde geleegcn, van daar weeder vertrokken was, zonder eenige andere moedwil, als het doodfehicten van eenige hoenders te hebben bedreeven, hebbende aldaar eenige der hierbovengem: proclamaticn (5) verfpreid, het befiuit genoomen om zeeker zig aldaar in de koetjes-Baay bevindend vaartuig van de gebroeders van Rheenen in te huuren, en van daar zoo geheim als moogelyk na Batavia te depecheeren, ten einde de hooge regeering kennis te geeven
van onzen tegenswoordigen toeftand. Eindelyk
den 9 July des avonds of in de voornagt ter Caapfche rheedc gearriveerd zynde het Americaanlh fcheepjen Columbia, wierd de ondergeteekende do ir den equipagemeester Voltelen overgebragt de papieren tot hetzelve betrekkelyk ( beftaande in een copie in het Engeisch, van eene charter - party, volgens welke gedagte fchip by de heeren bewindhebberen ter kamer Amflerdam was ingehuurd, tot het overbrengen van depêches, zoo na Batavia als dit gouvernement, mitsgaders een ondergeteekend extract uit het zoogenaamt journaal, van het geen gemelde fchip zeedert zyne aankomst in Baayfals
tot



X "3 X
tot dies vertrek van weegens de ergelfche v'oöfc, zoude zyn weedervaaren, en een originei\ decla-ratoir van den admiraal Elphinstone, dat van dat fcheepjen de depêches voor deezen uithoek en de hoofdplaats hadopgeëischt en gênoomen) teevens kennis geevende, dat de kapt. Maley gem: fcheepjen commandeerende, hem hadde verklaard géén andere brieven of papieren meerder te hebben, dog dat hjr equipagiemeester, geduurende zyn aanweezen aan boord had ontdekt, dat zig een engelsen officier aldaar bevond, welke zig met het afgeeven -der papieren, en het vorderen van eene recepisfe voor derzelver ontfangst, hadde bemoeit, en die zelfs had voorgefchreeven.
En allé welke omftandigheeden niet kunnende nalaaten, om zeer nadeelige vermoedens te infpireeren, omtrend de opregtheid van voorfchrceve Maley en zyn fingulier gedrag met de Engelfchen, in het overgeeven van alle brieven en papieren aan den admiraal, den ondergeteekendën deed befluiten , om daadelyk een militaire wagt aan boord te plaatzen, tot dat den volgenden morgen zelfs meer gem: kapt; Maley zoude hebben gefprooken.
Het welk des morgens van den iö July, wannéér die fchipper door den eqiüpagiemeestet wierd aan land geconduifeerd j plaats gevonden hebbende, verklaarde denzelven Maley, dat hy geen papieren meerder, maar alles aan den admiraal ovérgegceveri bad: dog op de vraage of Hy eenige pasfagierS aan boord hadde, een ontkennend antwoord geevende, tot dat de equipagiemeester die tegenwdord g ^as, H >VP:



X U4 X
hem in face aanzeide, dat hy een engeisch officier aan boord had gezien, wanneer zeer verward en verleegen zulks erkende, met byvoeging dat die officier licutcnant was geweest op een der oorlogfcheepen in de Baay leggende, die door den admiraal gecasfeerd was, en nu met permishe van dien Vüotvoogd met hem te huis voer, om als officier voo.r de kost dienst te doen, moeste dit het opgevatte vermoeden noodwendig doen vermeerderen, waarom de ondergetekende daadelyk ordre na boord zond, om wel te zorgen dat voorzeide officier geen geleegenheid vond, om van onze batteryen en fortificatiën langs de tafel-Baay eenige afteekeningen te maaken, terwyl de door hem gevraagde provifien wierden in gereedheid gebragt en afgefcheept, waarna gezeide fchipper gelast wierd de rheede te verlaaten, na dat hem was ter hard gefteld eene Misfive aan den heer advocaat Geupin geaddresfeerd, en zodaanig gerigt, dat van dezelve, al wierd ook aan de Engelfchen overgebragt, zoo als mogt worden onderfteld, nimmer een kwaad gebruik kon worden gemaakt.
Na dat de ondergetekende dien zeiven avond uit dc Baay berigt ontfangen had, dat de Engelfche admiraal op ieder der aldaar leggende drie fcheepen had geplaatst een officier, een cadet en zes gemee;nen, cn aan ieder der fchippers toegezonden de volgende ordres van weegens den Hoog Ed. Geftr. Heer Ridder Baronriet G. K, Elphinstone , ffchout by toagt en commandant en chef.
„ Nadien' ik verneem dat 'er groote vernielingen
„ en



m VS m „ en fchaade alle nagten op ordre van dpn gouycr^
neur aan het eigendom der Hollandfche O. I. com„ pagnie wordt toegebragt en redenen hebbe, om „ te gelooven, dat hy gezonden heeft, pf voor-; „ neemens is te zenden, ordres van een gelyken „ aart aan de fcheepen in deeze Baay, en dezelve „ in den brand te fteeken, het welk die van zyne
majefteit oiader myn bevel in gevaar zal ftellen , „ weshalve ten einde voortekoomen, dat geene , diergelyke verderflyke voorneemens ten uitvoer \, worden gebragt, ik my verpligt vinde om offi-
eieren cn manfchappen aan boord te zenden, „ omme te waaken en bekend te maaken alle onge„ regeldheeden, die 'er plaats mogten hebben.
„ Gegeeven aan boord „ van Zyn Majefteits „ fchip Monarch in de „ Simonsbaay, dea^July
G. K- Elphinstonb,
(in margini ftond) „ aan de gezaghebbers der „ Hollandfche fcheepen in de Simons-Baay. — „ ter ordonnantie yan den heer Schout. b|f „ nagt"
(g«. ) Joh. jACitsosi
H 2 89fr



):( ll6 ):(
zonden de Engelfchen des avonds van den n July, na dat door het heifen van twee lantaarns of Donsjes uit het hospitaal, en het huis van de wed. Auret, feinen gedaan, en van het fchip van den admiraal hcandwoord waaren, neegen chaloupen met volk aan het groote ftrand, by de Baay , terwyl eene meenigte volk op de batterye Zoutman was geplaatst, en de admiraal door eene officier den zig aldaar nog bevindenden adjunct refident liet boodfehappen, dat hy direct op het doen van het fein van het hospitaal een majoor entwee honderd gewapendefoldaaten, na de ftrand had gezonden, om de burgers de pas af te fnyden , met ordre niemand te laaten pasfeeren en aan boord te brengen, dat de post in de Baayfals verlaaten zynde, hy admiraal niet zoude tolereeren dat 'er 's nagts gewapend volk aankomen zou, om Zyne zieken te ontrusten, maar dat hy by weder verfchyning van diergelyke manfchappen direct daarop zoude laaten vuuren, en foldaaten aan dc wal zetten, en dat zo lang het voormeld geland volk aan wal zoude zyn, niemand zou kunnen pasfeeren enz., met verdere aanzegging door Mr. Pringle, dat hy adjunct refident de burger capteins in het campement moest aanfehryven, om voortaan geen gewapend volk en patrouilles *s nagts naar Baayfals te zenden, alzoo dezelve allen zonder genaade zouden worden doodgefchooten, enz., en welke boodfehappen na dies door den admiraal en generaal aan hem adjunct refident waren bevestigt geworden.
Alle 't welke de regeering by refolutie van dien
avond



):( H7 X
avond, alwaar het een en ander omftandig by herhaaling befchreeven is, deed befluiten, om deeze openbaare vyandelykheeden met vyandelykheeden te keer te gaan, zonder zig doordraayen cn zwaayen in flaap te laaten wiegen, en ten dien einde den adjunct refident daadelyk uit de Baay te ontbieden en zig vervolgens teegen de aannadering der Engelfchen aan Muyfenburg met alle vermoogens te defendeeren, beftaande het zig aldaar bevindende detachement, beurtelings gecommandeerd wordende door den lieut. koll. de Lille en majoor Buisfine in 287. koppen infanterie, 150 man artillerie, 200 man burger kavalerie (6) en 138 pandouren of hottentotten, met twee houwitfers en een hand mortier, beneevens 2 ftukken van 6 Ê8., 6 veldftukken, 2 van 4 fig en 4 van 3 $, voorts by de voorposten in de kalk-Baay op rolpaarden, 2 van 8 ffi en dan nog a van 4 ©. aan de Steenbergen, en 2 d.°. aan deeze zyde de Zandvaley, zynde alles wat van de veldartillerye met moogelykheid by de voorposten konde worden gemist, zonder de Caap te ontblooten ingevalle de Engelfchen, gebruik maakende van zulk een ftil en zagt faizoen als in meenigte jaaren niet ondervonden is, mogten goedvinden dezelve (welke al het locaal kundige officieren eenparig hebben verklaard ten minften vier duizepd man tot een voldoende defenfie benoodigd te zyn) van twee zyden, dat is uit de Baayfals met haare land-troupes , die men verneemt ten minfte uit twaalf honderdert man fchotfe hooglanders, buiten de mariH 3 nicrs



X ü8 X
wfërs te beftaan, en in deeze tafetbaay met haare fcheepen aan te vallen.
Des nagts Van den 14. July wierd de lieut. ter jee Pieter Wouters door den ondergeteekenden met éenc misfive aan de hooge regeering afgezonden na de Saldanhd- Baay, ten einde van daar met de eerfte goede geleegenheid met het gehuurde vaaituig Of boot, de drie gebroeders genaamd , bemand met 6 koppen buiten voorzeide officier, raar Batavia onder zeil te gaan en zyne reize met alle moogelyke fpocd te vervolgen.
Den ï6. July vertoonde zig in de Visch-Baay een detachement van 50. man, gewapend met fnaphaanen en houwers, welke door een uitgezonden detachement burger - kavallerye ten getalle van 40. paarden wierden terug gedreeven, zonder dat 'er Van wederzyden een fchot was gedaan, hoe wel de Engelfchen zig op een zeekeren afftand met geveld geweer in ftaat van defenfie hadden gefteld, en verVolgens door haare paarden waren heenen gedrongen.
Daar hét den ondergeteekenden niet weinig furpreneerde dat de cavallerye deeze troep niet hadde gevangen genoomen cn opgebragt, fchreef hy aan den commandeerende major Buissine , onder te kennengeeying van zyn ongenoegen, om met en bêhéevens dc kapkains der burger-kavallerye ordre te ftellen, om by wecder verfchyning aldaar dezelve des moogelyk gevangen ofte anders op dezelve te vüuren en tot retireeren te noodzaaken.
„ Goe-



X H9 X it Goede Vriend! Met de uiterfte bevreemding heb ik uit UEd. „ rapport van half twaalf uuren vernoomen , dat „ men de Engelfchen, die tusfehen de paarden van „ onze ruitery zyn doorgedrongen en zig teegen de „ onze met geveld geweer paraat hebben gehou„ den, weederom heeft toegclaaten te vertrekken, „ daar men dezelve in teegendeel had moeten trag-„ ten meester te worden of met geweld te kcerem „ Ik mag dus niet afzien UEd. met allen ernst te „ recommandeeren, te zorgen dat voortaan dierge„ lyke ongercgeldhceden niet meerder plaats heb„ ben, maar om met en beneevens de kaptains der „ burgcrye de noodige ordres te ftellen om cpen„ baar geweld, waar onder het aan land zetten van *, gewapend volk, het doordringen van deeze tus,\ fchen onze kavallerye» en den aanftelom met ge„ veld geweer de onze aftewagten, zeer zeeker „ moeten werden gercekend, ook met allen moo„ gelyk geweld te keer, te gaan , en moet by „ wcederverfchyning aldaar op dezelve worden
„ gevuurd.
„ Waarmede ra groete blyve,
UEd. goede Vriend!
„ In \ Casteel de goede Hoop, den „ li July 1795— KgciY)
A. j- SluYskbn. P. S. „ ÜÊd; zünén van deeze myne ordre aan alle „ officieren moeten kennisfe geevea'.
H 4 "



).'( I30 ):(
Zeedert den aanvang deezes jaars hadden de ingezeetenen van graaf Ryket een. woelige dispofitie bjyken laaten, welke tot eenen formeelen opftand was toegenoomen, zodaanig dat men den landdrost Maynier van daar had doen vertrekken, en fonimigehecmraadenenkrygsöfficieren willen deporteeren en uit devergadering verwyderd, wcshalven de ondergeteekende den opper-koopman Olof Godlos de Wet, vergezeld door den kaptain von Hu6el en den fucretaris Truter, derwaards had afgezonden ten einde die beroerten tc ftillen, dan deeze lieden, toen voorn, afgevaardigden zig vleiden dc ruste te ' zuilen hcrftcllcn, wederom aan het woelen door deeze en geene onrustige geesten, welke na verandering haakten, gebragt zynde, hadden den 14. Juny goedgevonden de voorzeide deputatie met geweld tc noodzaaken yan daar. tc vertrekken, zoo als dezelve dan ook den .5. July alhier, zonder iets te hebben kunnen verrigten, terug gekoomen is; ondertusfehen .dat dc ingezeetenen van Zvsellendam, door die van graaf RvNETaangefpoord en opgezet, meede tot de buitenfpoorigheid waren overgegaan, om den land-drost Faure, niet teegenfiaande zy hem pene verklaaring verleenden, dat niets op hem te zeggen hadden , boneevens den fecretaris, den kaptain der kavallerye de Jager en den gerechtsbode van haare bedieningen te ontzetten en zeeker Hermanus Steyn, zynde een burger van Zwelkndam cn buitenden dienst van de maatlchappy, tot drost aantcitellen, terwyl zeekere burger Petrus Delport, die zig de benaaminge van nationaale com-
man-



X X
l«andant toeeigende, neevens een burger Louis H. Pisani , de hoofd-direórie van alles fcheenen te voeren.
Dan de tyding van dit alles juist alhier aangekoomen zynde, toert de engelfche vloot arriveerde was het den ondergeteekenden niet moogelyk deeze beroerten te ftillen , nog met dezelve magt teegen te liaan, nog door de vorderingen deezer lieden, welke alle goede ordre den bodem infiaan en het gezag der regeering, ja zelfs van het moederland vernietigen wilden, intewilligen, zonder zig zelfs ten hoogftcn verantwoordelyk en ftrafwaardig te maaken en dus in die gefteldheid van zaaken niets overig, als om deeze ingezeetenen van graaf Rynet en ZwelJendam aan zig zeiven over te laaten, en om ze inmiddels door zagte vermaaningen en brieven zoo veel in rust te houden als doenlyk was, zoo als de ondergeteekende dan ook door dit middel en even of van de plaats gehad hebbende ongeregldheeden en afzettingen geheel ignorant geweest was, zoo verre flaagdc, dat 'er van de burgers van Zwelkndam, die door de feinfehooten ter adfiftentie en verdeediging der kolonie waren opgeroepen, 70. koppen opkwaamen, welke zig door het agterblyven van haare officieren, uitgenoomen de lieutenants Storm en Ceeerblad , onder het commando van den captain Dirk van Rheenen plaatften , dienst deeden en zig als braave ftille burgers gedroegen, dog verre het grootfie getal der Zwellendamfche burgerye agterblyvende, niet tegenftaande de ondergeteekende haar door vriendelyke brieven en het afzenden van H 5 de



X »« H
de officieren Morrel en Holthauzer tot de opkomst vermaande, addresfeerden burger-raaden deezer fieede zig den 7. July by hem, met een verzoek om de ingezeetenen en burgers van Zwelkndam eene acte ofte verzeekering te moogen laaten toekoomen, dat namentlyk door hem met alle liefde en vriendelykheid ontfangen en gelyk met haare meede-burgeren van het noodige voorzien zouden worden ( 7 ) zonder dat haar nog door iemand anders over het gepasfeerde te Zwellendam eenig leed gefchieden zoude, maar daaromtrend een diep ftilzwygen bewaard, onder voorwaarde dat de zaaken te Zwelkndam op den voorigen voet zouden werden gebragt, terwyl het regt behielden om zoo eenige klagten hebben mogten, dezelve op een behoorlyke wyze cn zoo als braave burgers betaamde, voortedraagen, als wanneer daarop alle moogclyke aandagt zoude worden gevestigd, dit wierd wel door den ondergeteekenden als het beste middel om alles in rust te houden, toegedaan; en dienvolgens dezelve verzeekering afgezonden, dog had geenfints de verwagte uitwerking, alzoo de ondergeteekende den 19. July ontfing eene misfive van den 17, bevoorens met en beneevens de twee bylaagen hier onder geïnfereerd.- #m—
„ Wel Ëd. Groot Achtb. Heer!
,i> Op heeden, zynde donderdag den 16. July,
„ ar-



):( 143 X
a arriveerde alhier op de kolonie van Zwelkndam, „ de manhafte. heer Petrus Jacobus Delpoi t, „ commandant der nationaale, beneevens een aan,, zienlyk getal burgers, op welkers verzoek een „ nationaale Vergadering is gehouden:
-dan na .irioowjnsgerits noo B93|*WT*t «Ö'O'jS « % Donderdag dm 16. July 1795.
„ Voor de middag nationaale Vergadering, ,, praefent de heer1 prasfident Hkrmanus „ Steyn Harmensz. cn de Ed. oud heems,, raad H. Anthony van Vollenhoven , en de oud heemsraad Ernst du Toït en „ de commandant de heer Petrus Jacobus „ Delport cn de heer Louis Almoro Pi-
„ sani. l
,, Wierd ter' tafel gebragt door de nationale bnr„ gers een misfive, geaddresfeerd aan de nationaale collegie, beneevens- nog een papier, alwaar tien „ articuls op ftaan, om dezelve aan UEd. Groot •„ Achtb. ten fpoedigften ter hand te ftellen. „ Zoo neemen wy ondergeteekendens de vryheid TJEd Groot Achtb. deeze inleggende papieren, met twee expresfen te doen toekoomen , waaruit ,, UEd. Gr. Achtb. zult kunnen zien , het belang „ deezer nationaale burgers, die bereid zyn om. „ alle caapwaards te koomen, als zy een favorabel „ eigenhandige misfive van UEd. Gr. Achtb. moogen li ontfangen, om dan gezaamentlyk caapwaards te
„ koo-



X «4 X
koomen en den laatften droppel bloed voor hun
vaderland en vryheid op te offeren.
„ Wy ondergeteekendens nationaalen , hoopen „ hiermeede aan de nationaale burgers te hebben vol-
daan en beveele den dierbaare perfoon van UEd. „ Gr. Achtb. in de befcherming van 't Opperwee» zen en verwagten een gunstig antwoord, en hebw bende eer ons met alle eerbied te noemen,
„ Wel Edele Groot Achtb. Heer»
„ UEd getrouwe Nationaalen,
„ Zwelkndam den n 17- >/y 1795-
Hermanus Steyn, a. j. van vollenhovïh, Ernst du Toït, P. j. Del port en L. A. Pisany,
„ Aan de wel Edele heeren land-drost en heemj tt raaden nationaal te Zwelkndam.
„ Wel Edele Heeren»
„ Wy ondergeteekendens nationaale burgers , m hebben de eer UEd. by doezen ter hand te ftellen, een
„ n h-



):( i»5 X
, misfive, waaruit UEds. zullen kunnen zien ,wai , onze belangens zyn, met verzoek door de eer-
„ waarde collegie deeze aan den wel Edelen heer-
„ commisfaris ter hand te ftellen;
1 ten eerften.
„ Wy zyn zeer verwonderd, dat de welEdHeer commisfaris niet refpecteert de refolutie „ van de Nationaale Conventie, daar de welEd. „ Heer commisfaris wel bekend zal weezen, wie „ of hier als land-drost der kolonie ZweUendam „ ageert, daar de brieven tot heeden toe nog aao den koopman titulair, Anthony Alexandex „ Fauke worden geadresfèerd. •
ten tweede.
„ Wy zyn ook gerefolveert, om nooit te dnldesa „ dat monfieur Anthony Alexander Faure» beneevens de kwaad pleegende Willem LuDOLJf van Hardenberg eh monfieur de jager junior, „ en monfieur Hendrik van As, de oude, geweet, zene boode, die door ons gedeporteerd .zyns „ nooit ofte nimmer eenige officie of bediening te „ moogen bekleeden in dit land, vermits wy hunne begaane fauten hebben aangetoond van artieul tot artieul in praafentie van alle officieren en een aan„ zien'yk getal Burgers.
te?



X 126 X ten derde.
„ Begceren wy, dat de brieven aan de eollegie „ van Zwelkndam, zullen geadresfeerd worden aan „den nationaalen land-drost Hermanus Stein ,
Harmensz. , ten bewyze dat onze aanftellinge j, goedgekeurd is.
ten vierde,
„ Wy hebben de misfive ontfangen , van de man„ haftige heeren burger raaden, en daar uit gezien ,, hebbende, als of 'er een misverftand weegëns „ onze burgers der Zwelkndamfche kolonie zoude „ plaats gehad hebben, dat verre van dienis, en ,, dat na het eindigen van den ooriog de zaaken ,.v alhier op Zwelkndam op den ouden voet zouden „ gebragt worden, dat gansch niet naar onze Con„ ftitutie is, want op den ouden voet blyvende, *, kunnen wy aangemerkt worden als oproermakers.
ten vyfde.
„ Wy begeeren dat die geene die wy aangefteld ,, hebben, ook in hunnen dienst zullen blyven con~ „ tinuceren, of daar toe niet bekwaam zynde, een
ander na ons goeddunken in plaats te ftellen, „ want wy lang genoeg in het juck der ilaverny „ zyn geweest, en wy nu gerefolveert zyn het beste „ droppel bloed voor onze lieve vaderland en 3, vryheid tc wagen, en ons onder een vrye repu)s blicq te fortccren.
Wy



X 127 X
ten zede.
- „ Wy zyn niet onwillig, maar integendeel ge„ zaamentlyk bereid om Caapwaards optekoomen, „ en het laatfte droppel bloed daar voor te laaten, „ zoo als wy alle hier reeds op Zwelkndam verga„ dert zyn, als wy een eigenhandige misfive moo„ genoütfangen van den wel Ed. Heer commisfaris, „ omtrend zyn Ed. gevoele van deeze inhoud, te „ weeten, en verzoeken om een {landaard daar „ vivat de vryheid op ftaat, en ook deeze inleggende articuls daarop te antwoorden.
ten zeevendc.
„ Wanneer wy geen favorabele refolutie bckoo„ men, zullen wy genoodzaakt zyn om een anderen weg mteflaan, die gansch niet aangenaam zal „ weezen, maarteffens hoopen wy dat God geeven „ zal, dat wy een favorabele refolutie zullen be„ koomen, tot welftand van de geheele Nationaale Conventie en alle onze nakoomelingen. „ Terwyl wy intusfehen blyven vcrwagten, op „ een favorable antwoord zonder uitftcl. „ Wel Edele Heeren!
„ UEd. Getrouwe Burgers „ tot 'er dood toe,
,, Zwelkndam den „ 16 Juny 1795.
(gei.) per ordre van alle Nationaale Burgers P. j. Delport en
E. A. Pl sany. —
Den



X .128 ):(
DEN EISCH van de ALGEMEENE BURGER Y.
Artieul. i*
„ Is ons aller eisch vry van alle tollen en accysfth „ te zyn, en dat wy 'slands producten moogen „ leeveren aan die ons goed dunkt.
Art. 2.
„ Is door reeds van vyfentwintig jaaren het land door onze eigen kosten gedraagen, zoo dat wy „ niet alleen onwillig zyn de verloopene recognitie ,, te betaalen, maar ook nimmer ofte nooit voor „ het land, dat wy vry vegten moeten, recognitie „ te doen.
Art. %.
„ Dat omtrend de burgerlyke opgaaf geen dispu,, ten meer gefchieden, maar geloofwaardig aange„ noomen zal worden, zonder dat de land - drost de 3, authoriteit zal gebruiken meer bytezetten.
Art. 4.
„ Dat ieder eenloopend jong gezel of perfoon by een anderwoonende niet zal noodig hebben, vecopt, te geeven, maar alleen het hoofd-geld betaalen,
HK9 A«-



);( i-9 U Art. 5.
„ fiat bok een bosjesman, bottentot óf hotten,, tottinne, het zy by commando's gevangen of par-
ticulier in handen gevallen, reeds voorheen of ,y nu voortaan, aan zodanige burgers waarby hy
woonachtig is, zyn lceven lang in rechten eigen„ dom zal moeten blyven, en hem van geflagte tot
geflagte dienen, en byaldien zoodanige hottentots >, pf hottentottinnes zig kwaamen te verloopen, „ zal de eigenaar geregtelyk zyn, hen te kunncg
haaien en naar merites te ftraften.
Art. 6,
Dat omtrend de ordinaire of de reeds dienende hottentots by de christenen groot gebracht, zal
„ moeten dienen tot zyn vyf en twintigfte jaar, en geen andere willekeurige gaan dienen, zonder
jf confbnt van zyn heer en meester, dat geen hot» tentot voortaan wegloopende van zynen meester| zyn toevlugt en fchüilplaats op eenige kolonie zal
„ moogen neemen, maar door de regecrende ofrV
„ ciers zal werden a'angehqord, en na notatie van klagten, directelyk aan zynen heer en meestér te-
i, rug zenden, of door den boöde laaten aanféhry-
i, vèn.
Art. 7.
Öat geen land-drost, ofte ifccreta'ris óf rnfndw
I lap-'



X 13° X
„ fuppoost vee zal moogen houden tot voordteeling', ,, maar alleen tot hun nooddruft, ook geen negotie „ van wat natuur het mogte zyn, zal moogen „ dryven.
Art. ?.
,, Dat de ontroofde lieden niet door de juftitie .., zal aangedaan worden, maar confideratie verlee,, nen, tot tyd en wyle zy weeder tot verhaal zyn „ gekoomen, wy willen ook de oude gebruiken „ wecder vernieuwd hebben , dat wanneer een erf,, gen aam op vendutie koopt, niet noodig zal heb„ ben om het geld op te brengen, maar zal van ,, zyn erfportie afgetrokken werden, doordien al „ veele ingezeetenen zig door die weg hebben van ,, goederen moeten berooven, om gemelde vendu „ penningen te betaalen.
Art. 9.
„ Wy begeeren ook dat het papieren geld zal afge„ fchaft worden, want veele menfchen die niet leezen
nog fchry ven kunnen, weeten het zelve nietbekwaa„ melyk te gebruiken , het welk htm tot groot radcel „ verftrekt, waar in wy vryelyk onze heeren en „ meesters kunnen verdagt houden, door dien ons ,-, geene fchoolmeesters verftrekt worden, want men „ buiten de wet des Heeren niet zal gaan, hoe zoude
de



K 131 )=(
„ de Heeremet ons zyn, als wy tegens hem zyn, „ blykens eerfte Regum ofte Koningen, cap. ia, en „ P/alm 58 en 8a, en Jonas eap. 4.
Art. 10.
,, Dat de zeevaart haar vrye vaart moet hebben „ als in vroeger tyden, al het geen dat de zeevaart s, tot bestwil van het land afgeeft, zal afgefcheept „ worden, en al het geen het land opgeeft tot best-
wil van de. vaart, zal ook afgefcheept worden."
Dan daar veele deezer vorderingen niet te paslê kwamen, en anderen door den ondergeteekenden niet konden worden tocgeftaan, maar alleen van de fchikkingen van heeren bewindhebberen moesten afvloeijen, en wederom anderen thans nog te gevaarlyk waaren uit hoofde van de flaaven, zoo dagt de ondergeteekende best om tot bewaaringe der ruste den burger - raad Meyer beneevens de captains der burgerye Meyburg en Horak aan haar toetezenden, met last haarlieden te perfuadeeren om haare vorderingen vooreerst te laaten berusten, en de zaaken te laaten in haare Voorige gefteldheid tot na het vertrek der Engelfchen, en om inmiddels haar vaderland teegens deeze te koomen helpen * ia hoope van geleegenheid te zullen vinden, om deeze lieden, aan de Caap verfchynende, zelfs ter neder te zullen kunnen zetten , en weeder te regt te brengen, daar ter contrarie handelende, en de;ze bttr-



X i33 H
gers van de Caap weerde, uit vrees voor ortfüttige gevolgen, gevaar liep, dat zy het geheel inwendige deel van de Caap in roer bragten, en zelfs het bygcleegcn Stéllenbosch ontrustten, waardoor de opgezeetenen genoodzaakt wordende haare huisgezinnen te gaan bewaaken en befchermen $ de Oap van defenfie ontbloot, ten prooy van de geene welke dezelve aanviel, vallen moeste; ondertusfchen was zeëdert den 17. July niets aanmerkelyks gebéurd; de Engelfchen hadden eeniglyk met twee differente cartels eenige brieven gezonden , welke met een Zweedsch Oost-Ind. Compagnies-fchip en meteen fchip onder Deenfche vlag in Baayfals waaren aangebrsgt, dog alle geopend: van onze zyde wierd by aarhoudenhcid alle voorzorge gebruikt om te verhinderen , dat de Engelfchen door niemand van deeze Czap met eenige provifien of ververfchingen wierden voorzien > waartoe al eenige tyd geleeden door een detachement burgers van Muyfenburg alle groenten in dc tuinen rondsom de Voorzeide Baay waaren uitgeroeid, bedorven en vernietigd, en op den 24. July de volgende publicatie door de regeering Wierd gedaan 5
P U B L I CA T ï É.
A Alzoo de regeering tot haare byzondere ont-: 3i ttigting en leedweezen geïnformeerd word, dat
„ niet



X 133 X
„ niet teegenftaande by haar zeedert lange het be3, fluit genoomen is, om alle correspondentie met „ de Engelfche vloot, welke zig onder den adniiraai Elphinstone in Baayfals bevind, mee voorneemens om zig op eene ongehoorde en onwet„ tige wyze te ftellen in 't bezit van deeze kolo„ nie aftefnyden, en niet toetclaaten dat dezplve f, van eenige provifie, ververichingen , dan wel „ leevendigvee ofte osfen, paarden of andere trekf, dieren, word voorzien of geriefd, egter fommi„ gen zig niet fchynen te ontzien, om de correspondentie gaande te houden, en naar Baayfals », aftezenden provifien, fchaapen &c, al waar omme een ieder door deezen word gewaarfchouwd, „ zig voor dit een en ander zorgvuldig te my den, „ op pcene dat, contrarie doende, na exigentie van ,, zaaken en rigueur der wetten, crimineel zal „ worden geftraft, beloovende de regeering by dee„ zen aan den geenen, welke een flaavenjongen, die zig na de Baayfals zou willen begeeven, opvat „ en terugbrengt, een prasmie van zes ryksdaal,, ders. . . ■;-
., Aan die, welke een flaavenjongen zal opvat„ ten en opbrengen, welke brieven van hier naar „' de Baayfals, en van daar herwaards overbrengt, „ een prasmie van tien ryksdaalders.
„ Aan den geenen welke een Europeesch deferr teur (8) zal koomen optevatten , een praemie ,, van vyftien ryksdaalders.
I S „ En



x m K
„ En een gelyke pfaemie van vyftien ryksdaal„ ders aan den geenen, welke een Europeesch hot\\ tentot ofte flaavenjongen opvat, die met verver9 (chingen of proviflen, het pluimvee of iets „ diergelyks belaaden zy.
„ Aan den geenen, welke Europeefche hottentot„ 'ten of flaaven, welke fchaapen of koeijen na
Baayfals dry ven of gedreeven hebben, een pras^ mie van vyf-en -twintig ryksdaalders.
„ En cindelyk aan den geenen welke Europeefche „ hottentotten of flaaven zullen opvatten en op-
brengen, welke osfen, paarden, ezels of andere „ trekdieren naar Baayfals dryven of gedreeven hebUi ben, een premie van vyftig ryksdaalders.
„ Alle welke pr<emien aan de aanbrengers, na „ dat de zaak zaf weezen geverifieerd, uit 'sCom,, pagnies-casfa zullen worden betaald.
„ Voorts hebben wy uit aanzien van de tegenwoordige omftandigheeden en de waarfchynlyk" heid dat deeze hoofdplaats vyandelyk zal kunnen L worden aangevallen, goedgevonden, alle goede „ burgers en ingezeetenen te gelasten, om altoos in hunne huizen in gereedheid te houden, een " half aam gevuld met water, voor zoo verre zy „ geen putten in huis mogten hebben, en dat .eder een fteeds een lantaarn met een kaars in gereedl beid zal houden, om die by nagt in tyde van
al-



I
x n
„ allarm of attaque optefteeken en voor deszelfs ,huis te plaatzen.
„ En op dat niemand hiervan eenige ignorantie „ zoude kunnen pretendeeren, zoo willen en bcgee„ ren wy, dat deeze ter gewoone plaatze gepu„ bliceerd zynde, alomme zal worden geaffigeerd.
„ Aldus gedaan en gearrefteerd in het cafleel de „goede Hoop, den vier - en - twintigfte July » 1795., mitsgaders gepubliceerd en geaffigeerd „ 's daags daar aan volgende.
" l' \ Cg«t ) . ,"3^3
A, J. Sluisken.
„ Ter ordonnantie van den Ed. heer „ commisfaris en den raad.
R. Beek, Eg. clerq. —
Den 36. July kwaamen eindelyk weeder een gedeelte der Zwellendamfche burgeren van de compagnien van de captains Mulder en Botha aan, by Zig hebbende den burger Pertus Delport, welke zig noemde commandant der nationaalen, van welke hier vooren bereids melding is gedaan , cn geleid wordende door den cerstgemclden l aptain Mulder , en alles fcheen nu eene voorgenoomenc revolutie en ommekeer van het gezag aantekondigen, verfchciI 4 den



■
I
H 136 );(
deri gefchriften, welkers inhoud voor den onderga» teekenden wierden gecacheerd, warden ter teekening hier en daar aangebooden, en veele der eerfte bedienden en officieren begonden te apprehendeeren, dat men haare dimotie zogt, en zelfs veel erger, voqrneemens met haar had, hierom was de ondergeteekeade , wel voorziende dat van diergelyke ver? deeldheeden, niet alleen alle fchroomlyke gevolgen te dugten waaren, maar dat zuiks ook ten gevolge konde hebben, dat de vyand zig onder faveur van dezelve meester van de kolonie maakte, verpligt alles aantewenden, wat tot voorkooming en disfipatie yan een diergelyk ontrustend gedrag ftrekken konde, en om de humeuren door zagte weegen tot bedaaren te brengen, zoo als hy dan ook na verloop van eenige daagen, daarin gelukkig voor die, tyd flaagde , fchoon de gisting eens aangevangen zynde, niet ten eenenmaale wierd weggenoomen.
De ondergeteekende zig den 2. Aug. na het campement by Muyfenburg begeeven hebbende, ten einde aldaar nog twee. ftukken van 24 (8. te doen plaatfen (9) en eenige fbhikkingen met de kaptains der burger-kavallerye te maaken, omtrend het uitzetten van de fchildwagten in het gebergte van de, Falsbaay, die de ondervinding hadde geleerd dat te verre van een ftonden om het deferteeren der flaaven te beletten en het campement eenigermaate vloGtfteldcn om yan agteren te worden aangevallen , en hetgeen nu door de plaatzing van 16 pos-; ten ieder van 3 hottentotten, alle onder het gezag yan een onder-officier en 5 der burgers,, te weeten



X 137 )tf
ten 8. van de trappen tot de Poespaskraal,4 van dee-; Ze tot de Slangenkop en 4 van daar tot de Ratelklip, ten eenenmaal verhinderd cn yoorgekoomen wierd, had het genoegen om al het overige aldaar in goede prdre te vinden, de ppndokken waaren yoor de burgers pn hqttentotten bereids ten eenennjaale, en voor de foldaaten byna vaardig, en 'er heerschte een goede eensgezindheid in het zelve.
De Engelfchen hadden zig nu voor eenige daagen ftil gehouden zonder iets te onderneemen, toen de ondergeteekende van drie laottentotten, welke door haar waaren opgevat en, na een verblyf van eenige daagen, hadden weeten te echappeeren en terugtekoomen, vernam , dat zy in de Baay fterk aan het werk waaren met het vervaardigen en maaken van wielen of raderen en wagentjes , zoo als zy die noemden, dog denkelyk afiuitcn, en datzy het gebergte agter de Baay, of yan waar men in dezelve kan zien, met posten en fchildwagten hadden bezet, en hy had uit eenen afltand van het campement zeiven geobferveerd, dat beneeden het hospitaal tot in de Baay, een meenigte tenten waaren opgeflaagen. ——; .
En daar het dus van de hoogfïc nopdzaakelykheid konde zyn, dat men zoo veel moogelyk, van haar 'gedrag en waarfchynelyke intentien onderrigt wierd, zond de ondergeteekende den 2. Aug. zynen ad-r judant van Rheenen , bcneeven.s .5 burgers derwaarts over het gebergte, om te recogn.pfceeren, dan deeze op het zelve booven de Baay van de zyde van dc noordhoek gekoomen zynde, ypnden alI S daar



X 13? >(
daar eene wagt van Engelfche militairen, van welke de fchildwagt op haar vuurde, waarna een groot gedeelte der troupes den berg kwam opmarcheeren, en zig in drie kolonnen verdeelden, met voorneemen haar te omcingelen en den pas af te fhyden en gevangen te neemen , zoo dat zy genoodzaakt wierden zig te verdeedigen, door weder op de Engelfchen te vuuren, en daar door te ontkoomen , en waardoor haar dan ook verhinderd was geworden om eenige nangt te brengen.
Den 6 Aug. wierd de Engelfche foldaat Robert fVonir.gh krygsgevangen gemaakt.
Den 7 Aug. op den middag wierd het'campement aan Muyfenburg door de Engelfchen geattaqueerd met 2 fcheepen van 74 en 1 van 64 ftukken en 2 fregatten, welke na dat eerst door eene decharge van haar gefchut het commando van 14 man geplaatst by de twee 8 ffi in de Kalk-Baay, hadden verdreeven , door een by zonder gunftige wind en zeer ftil water, binnen de tyd van minder dan een uur voor deeze post geankerd waaren, cn door het fterk vuuren de batterye van de aldaar geplaatfte twee 24® demonteerden , na dat de aldaar zynde artilleristen alles hadden gedaan wat moogelyk was, 'hebbende .vermits de kortheid des tyds en het breeken der blaasbalg mctllcgts 2 gloeiende en voor het overige met koude koogels, moeten agceren, terwyl de infanterie en kavallerie voor het meenigvuidige en zwaare gefchut van deeze 4 fcheepen daadelyk moest retireeren, zig plaatzcnde agtcr de compagnies ftal, met agterlaatmg van twee hauwitfers en de twee 24ft, welke zy
niet



):( H9 X
niet konden meede voeren , en voorts van alle tenten, provifien, en een gedeelte der amunitie, ondertusfchen landen de Engelfchen haare troupes, (10) onder dekking van haar voornoemde gefchut, en deeze vervolgens avanceerende, bragt het een en ander het geheele campement in de uiterfte confufie, de infanterie onder den lieut. koll. peLille, retireerde met 4 veldftukken en een 6 fg canon,beneevens een gedeelte der Burger kavallerie door dc Zandvalley, en de overige kavallerie, benecvens een detachement infanterie van ruim 50 koppen met 3 veldftukken en de noodige artilleristen onder den captain Warnecke , en de pandouren pf hottentotten onder den commandant janCloete, retii eerden zig langs de Steenbergen, langs welke de Engelfchen mede vooimikkende, wierden die op het einde van de Zandvalley aan de Keizersmond, door laatstgemelde detachement, geadfifteerd dooreen veldftuk, gecommandeerd door den captain lieut. Kempér , gerepousfeerd, met verlies van eenige dooden en'gekwetsten, en met den donkeren avond retireerden zy zig na Muyfenburg, zonder dat van onze zydé van de militairen of burgers iemand, maar flegts 5 a 6 hottentotten gefneuveld, en eenige van deeze met een cannonnier gewond waaren (11),
Zo ras de ondergeteekende door 1 de feinen langs de bergen van deezen aanval kennis verkreegen had, liet by de hier zig bevindende vyf compagnien burger kavallerye, ter onderfteuning des nademiddags ten drie uuren na Muyfenburg marchecren, en plaa ste bet overige van het garnifoen, mitsgaders de artide-
rye,



H 14© H
fye, ra dat de batteryen aan de linker vleugel van 4e Tafeibaay, zoo veel moogelyk waaren bezet gebleeven, en de burger infanterye met het volk yan, de linie en de afgefchreevene yan gagie in de ünien, mitsgaders het fort de Knecke en alle de redouten op de regter vleugel, en bleef in die pofitie, de tyding van het gebeurde afwagten, tot dat hy des avonds? om ruim 6 uuren de onaangenaame tyding ontfing dat Muyfenburg vermeesterd was, het welk hem deedbefluiten,omzyn aide de camp, den captain van Meuron Zorn, met een fchiftelyke lasten expresfe ordre aan den lientenant coll. de Lille aftezenden , om zig tot den laatften te verdedigen, en de Engelfchen den grond voet voor voet te betwisten, waar na tien man van de kavallerye tusfchen de voorzeide linie en de plaats der retraite geplaatst zynde, ten einde van tyd tot tyd des te fpoediger en zeekerder te kunnen worden geïnformeerd, en eene voorpost van kavallerye, mitsgaders een compagnie burgers in Papendorp en aan de Roodebloem gelegd, en eindelyk de linie, het fort de Knockc en de redouten behoorlyk bezet gelaaten zynde, de overige militairen, van welke de loldaaten al een geruimen tyd van 48 Duren aan een de wagt moesten houden, door de zwakheid van het garnizoen, terug na de Caap getrokken wierden. De aide de camp Zorn voormeld, des nagts terug gekoomen zynde, rapporteerde dat hy den overfte iieutenant de Lille met zyn hierboven genoemd corps had gevonden omtrend het huis van hochner aan de diepe rivier, onder aan de wynbergen, (ia) zynde byna twee uuren van Muyfenburg
wet-



X Ui X
derwaarts 'dezelve geretireerd was, zonder zeè^ ker te weeten wat van de kavallerye geworden was^ of waar zig bevond; weshalven de ondergeteekende befloot, om zig in den vroegen morgen vart $ Augustus zelve naar Muyfenburg, öf zoo verre koomen konde te begeeven, ten einde alles te onderzoeken en de noodige ordres te ftellen, dog de ondergeteekende nog niemand, is in ftaat om te befchryven, of zig voor te ftellen de confufie, verwarring;, en disordre waarinne hy, zoo wel de militairen als burgers bevond, het corps van den lieut. coll. de Luxe was, na het ontfangen zyner ordres wel weer voortgerukt geweest, tot byna aan de Keizersmond van de Zandvalley, dog de ondergeteekende vond het zelve weer een zeer groote diftantie van een half uur in de duinen terug marcheeren en recireeren met zyn gefchut, zonder den vyand te hebben afgewagt, of een enkelde fchoot gedaan, de burger kavallerye was verftrooid door de geheele vlakte, en had zig geposteerd pik mêie by troupen van 10 en 20, en fömmige meerder en minder, eenige met en andere zonder officieren ,• agter de duinen, zonder eenige commando, en een ieder na zyne neiging of vrees hem dreef, zonder dat 'er eenige hoop of moogelykheid was, om ze in een gereegeld corps by een te trekken, om den vyand te keer te gaan * terwyl zig door het geheele leeg .-r een gerugt had verfpreid, dat de Engelfchen in drie kolonnen, met 1500 man en twee ftukken gefchut opmarcheerden , (13) iets dat aan den ondergeteekenden door den lieut*koll/ de Lille, en den overde Gordon,'
be-



X W )=(
beneevens den aide de camp Zork , welke twee laatfte de ondergeteekende ter recognosceering had afgezonden , mitsgaders door veele burger-officieren dcrmaten geraporteerd, en door zommige zoo ftellig verzeekerd wierd, dat het de ondergeteekende van zyn pligt oordeelde om te moeten zorgen, dat het corps militairen met het gefchut, niet omcingcld en vermeesterd kon worden, alzoo na dies verlies de defenfie van de Caap zeiven onmoogelyk worden moeste, offchoon de burgers zig met haare paarden ook falveeren konden, het voorZeide gefchut wierd dienvolgens eerst op eenen heuvel geplaatst, die gcfchikt fcheen om een groot terrein rondom zig te dekken , dan deeze door dat midden in de duinen lag, aan den vyand permitteerende om dezelve of te omcingelen, of agter zig te laaten leggen , en dus van de Caap af te fnyden, gaf de ondergeteekende last om tot aan de wynbergen agter de diepe rivier, op de grond, die in den voorigen oorlog door zeer kundige officieren, als de beste plaats van defenfie, tusfchen de Caap en Muyfenburg was uitgekoozen, en in de kaart met benaatning van het camp geteekend ftaat, te retireeren en aldaar post te vatten, ondertusfchen hadden de Engelfchen des morgens zig verdeeld, niet in drie, zoo als bevonden wierd erroneus te zyn verfpreid, maar in twee kolonnen, van welke de eene, beftaande uit mariniers door de zandvally van'Muyfenburg trok zonder gefchut, cn de andere zynde gereguleerde infanterye met een fuik kanon langs de Steenbergen marcheerde , ten einde ons yan twee
zy-



X *43 X
zyden aantevallen, dog wierden op laatstgeme'de post door onze 2 veldftukken, beneevens ruim 50 man infanterye onder den kaptain lieutena.t Kibourg, neevens een gedeelte der kavallerye, en voornamentlyk door een corps van 150. pandouren , welke zig onder haaren commandant Jan Cloete byzonder wel kweeten, en veele bravoure betoonden, gerepousfeerd en terug gedreeven, met verlies van eenige dooden , waaronder een officier, en het bekoomen van veel gekwetften, terwyl van de door de ZandvaUy getrokkene mariniers vyf dood gefchooten en gewond zynde, de overige almeede terug trokken, beftaande het verlies van onze zyde eeniglyk in 5 of 6 pandouren, die dood gefchooten en eenige die gekwetst zyn (14).
Hier na door den ondergeteekenden ordre gegeeven zynde, aan den lieut. coll. de Lille , om zyn nu betrokken camp by of op de wynbergen in ordre tc brengen, en met zyne manfchappen en 6 veldftukken, tot het laatst te defendceren, mitsgaders om ten zeiven einde, en om den Engelfchen te verhinderen buiten zyn bereik, langs de ftecnbergen door te dringen, den kapt. Kibourg met zyn detachement van ruim 50 mannen infanterye en 36 koppen artillerye, met 2 veldftukken, en de compagnies kavallerye van Meybukg en Cloete te laaten post houden aan de voormelde bergen, ter plaatfe van den burger Rossouw, keerde hy in den laaten avond weeder na de Caap, alwaar het voorfchreeven veroveren van Muyfenburg reeds veele fènfatien begon te maaken, en men de bovenge-
mel-



) ( 144 X
Belde retraite, zoo als dikwyls gebeurd, aan gcbréfé Van moed Of verraad toefchreef, terwyl de gemoederen teevens ontrust wierden door de brieven der veldwagtmeesters omtrend eenèn voorgénoomen opftand der hottentotten, en dë nadering Van den hier Vooreh vermelden Pisany met een deel onvergenoegde burgers. -—
Den 9. Aug. na de zaaken van de Caap befthikt te hebben, begaf de ondergeteekende zig na de duinen aan het einde dér ZandvaUy'? by de Keyzersmotto*, alwaar de kavallerye daags te vooren in het open veld vërbleeven was, hy vond dezelve ook rog aldaar even verfpreid, en door eikanderen zonder eenige ordre of discipline, dog was niet weinig1 verwonderd , wanneer hy aldaar meede vond den kapt. Kibo'urg met Zyn veldftukken, artilleristen en militairen, welke hy expres had doén gelasten óm de post aan de Steenbergen, als van de uiterfte aangelegenheid, tot het behoud van deeze hoofdplaats, niet tc verbaten, dog moeste zulks onge» ftraft pasfeeren, wanneer de burgers verklaarden gemelden kapt. daartoe génoegzaarn gedwongen te hebben, en dat hem zelfs gebleek, dat dit geheele corps gemcene militairen, Zoo wel infanterye als artillerye, genoegzaam buiten fubordiiatie en gereed was om teegen hèm opteftaan. ■
Om deëze en andere reedenen én voornamentlyk uit aanzien dat het ondoenlyk was de post aan Muyfenburg, welke doof het gefchut van twee fregatten tn door een opgeworpen batterye gedekt wierd, to herneemen, én men niet geene mogelykheid de U-
v&k'



)•( 145 K vaVrye, welke nu reeds 48 volle uuren, zonder provifien voor haar, of voeder voor haare paarden was verbleeven, langer onder den blooten hemel, midden in de zand-duinen konde laaten verblyvcn, gelastte de ondergeteekende aan de kavalierye om aldaar eene compagnie of 100. paarden tc laaten eampeeren, om te dienen ais een voorpost , met ordre om van alle beweegingen der Engelfchen, cn voomaamentlyk zoó een gewapend detachement van dezeve, door de Vaïley op- óf om haar zoude marcheeren, kennis te geeven aan het camp aan de wynoergen, en om 'zig ingevalle van noodzaakelykheid op het zelve te repliceren, en de overige kavallerye om zig naar de Caap te begeeven, ter zeiver tyd dat den kapt. lieut. Kibourg ordonneerde om zig wceder na zyn vöorige pofitie aan de Steenbergen by de kavalierye van MeyburG en Cloete te begeven, met uitdrukkclyken last om gemelde pofitie
niet te abandonneeren als by de hoogfte nood.
De ondergeteekende vervolgehs des nademiddags vertrokken zynde, arriveerde ten drié uuren in het camp aan de wynbergen, dog hier vond hy nu tot zyn byzonder lecdweezen en furprife, alles in de grootfte desördre en verwarring , ja op het oogenblik van eene formeelc revolte en ophand, zonder dat de lieut. koll. de Lille of eenige der andere officieren vermoogen hadden hetzelve te verhinderen, weshalven hy genoodzaakt wierd, beide artillerye en infanterye onder de wapens te roepeö en haar door reedenen en dreigementen, mitsgaders het in arrest zenden van een der brutaalfte foldaaK trt,



5k m<J )>C
ten, weedcr tot ftilte en haaren pligt te brengen, v/aarna hy des avonds laat weeder na de Caap keerde, na dat de lieut. koll. ce Lille van het commando afgelost cn door den majoor Buissine vervangen geworden was, dan hier koomcnde vond hy eene gevaarlykc gisting in de gemoederen van vce'e burgers, de retraite van de kavallerye wierd door dezelve geweetcn aan den fchielyken afmarsch, tot op zulk een verre diftantie, van den lieut. koll. de Lille. De kapts. Botha , Laubschsr , de Waal, van der Byl, Gous, Hofman en MulDEft, hadden reeds by een briefjen, des morgens in het veld met potloot gefchreevcn, gezeidcn lieut. koll. als een verraader gedeclareerd, en verzogt dat mogt worden gearresteerd en buiten acces geplaatst, en alles klaagde dat die de oorzaak van het ongeluk was cn daar in allen gevalle niet konde worden ontkend , dat dezelve koll, met tc veel precipitance en zonder den vyand zelfs op eenen matigen afftand aftewagten, veel min eenigen tegenftand te bieden, was geretireerd , oordeelde de ondergeteekende noodig om hem provifioneel en tot zyn relaas cn verantwoording zoude weezen ontfangen, binnen het castccl in arrest te moeten houden, zoo als hy dan ook den 10. des morgens daarin geordonneerd cn geplaatst wierd; de ondergeteekende begaf zig nog dienzelven dag weder na het detachement van de Steenbergen, ten einde ook aldaar de noodige ordres tc ftellen, voornaamcntlyk over het corps militairen, welke zig des daags te vooren aan ie 'Üuynen meede zeer infiibordinaat cn woest ge-
draa-



yX'/.M?;, ,X dingen hadde, dog had het genoegen ze thans ftjl en gewillig te vmden, lehoon ook moeite ontwar ren,- dat in deeze, zo wel ais in de andere, een zeüa.ro geest van woestheid, ongepast voor een militair, heerschte, gecceafioneerd door haare lange en familiaire ommegang meten onder de burgers, hy examineerde vervolgens het camp en deszelfs environs, cn maakte de noodige fchikkingen met de burger-officieren, ingcvallc de vyand verder zoude zoeken doortcdringen, waar na hy zig na het camp aan de IFynbcrgen begaf en aldaar meede de "noodige ordres gaf in een gelyk geval, defereerende htt commando over dat camp aan den kaptein van Balen, een actief officier, alzoo de majoor Bujssine nu in het guarnizoen noodig was, en over het detachement aan de Steenbergen aan den kaptein yON Hughel meede een kundig en braaf officier, ,waarna des avonds wceder na de hoofdplaats-terug keerde, ©ndercusfëhen begonnen de ingezeetencn aldaar meer en meer te woelen, het verlies.van Muyfenburg wierd -loer de militairen aan de burgers en door deeze aan dc overhaaste retraite van dk LiLL-i geweeten, zodafnig dat 'er des morgens yan den ii. A:>g._ eenige honderden van menfch.cn voor de burgcrwagt vergsaorien de kopteins Gpvr • i Horak aan dcn.p:;dcr;etcckcndcn: committeerden , meteen fchrii'tciyk verzoek, om, daar de burgers vermeenden in ftaat tc wcezen, om te bewyze-n jat .gezpiden lieut.: kóll.,zig asn een g.oorvr misdaad als _,p!igtycrzoim jjad fchuldig gemaakt, :y. buiten acces Van-iemand nu g'ce worden geplaatsï, •xayz.-.c-ck : h 2 dat



>••< M» X
dat door den ondergeteekenden niet koude worden go* weigerd , zonder een formeel oproer te occaüoneeren, en derhalven geaccordeerd en ter uitvoer gelegd wierd; dienzelven morgen ontflng de ondergeteekende van den hier boven meermaalen genoemden Pisany de volgende brief:'
Aan den wel Édelen heer „ commisfaris des gou„ vernements a Cabo.—
„ Wel Edele Heer!
„ Huyden den 8. Aug. arriveerden alhier onze „ expresfe trompetters, die wy gezonden hebben „ na den wel Edelen heer, met twee brieven van „ alle onze belangens om zonder uitltel refolutie te „ hebben, maar tot heeden toe nog geene ontfan„ gen , zoo beweegt ons voor de laatfte maal uit ,, naam van de hem der nationaalen van U wel Ed. „ Groot Achtb. afvraagende, om die twee expres„ fen aan U wel Ed. gezondene papieren te beant„ woorden in den tyd van vier - en - twintig uuren, „ of declaratie te doen, omtrend U wel Ed. inten„ tie. Wy belooven ü wel Ed. Groot Achtb. als „ eenftemmige nationaale burgers, om voor 't regt „ te ftaan, en onze laatfte droppel bloed die in on-
„ ze



)••( 149 X
„ ze aderen zyn daarvoor te waagen en andere mïd„ delen in te flaan, dat U wel Ed. Groot Achtb. „ niet aangenaam zal weezen.
„ Laatfte Refolutie van 't Volkftem der Natior aa„ len.
Roode Sand, Aclum den 10. Aug. 1 7 9 5-
tget )
LOUIS A. PlSANY,
Commt. der Nationaalen.
„ P. s. Gelieve de Refolutie over te geeven aan „ den Meede-Broeder J. H. Crous, die door ons „ daartoe is gequalificeerd pr. ordre der nationaalen „ en pr. ordre van den Commandant der nationaa„ len.
"Louis Af Pxsany.
Een brief van zulk een inhoud, gevoegd by de ; voorige, het ontrustend gedrag van deezen man, die een Italiaan van geboorte, hiervoor eenige jaaren in den dienst als Ibldaat aangekoomen, vervolgens gedeferteerd cn by fententie van den Raad van Juftitie gebannen, en na eenigen tyd in het land omgezworven te hebben door den raad van politie geK 3 re-



M ',;o K
rchah:!:tcerd, rf&rM onder afgerchrecvcn gagie gt* iiclJ, bri cindelyk zeer condemnabc! voor drie jaarcii g leedcn burger gemaakt was, zyn oproerig gedrag door het geheele land te beroeren, de Schrikverwekkende voornccmens die hem wierden te Jaste' gelegd, en cindelyk de misdaad van openbaart opftand teegen de wettige regeering, noodzaakte den bndergéteekehdën, om ten einde dc ongelukken en beroeringen, welke hy met die van zynen aanhang binnen in het land konde verwekken, en welke ten gevolge moesten hebben dat de hier dienst doende opgezeetenen, zig ter hulpe van haare Vrouwen en. kinüerfen van hier begaaven en de kolonie buiter. ftaat van defenfie bragten, te voorkoomen, eene praemie van een duizend ryksdaalders tc bcloovcn aan den geenen , welke gezeide Pisawy leevend of dood gevangen nam en in handen van de Juültie fteide.
Ondcrtusfchëh werden de gemoederen döor kwaadaardige lieden meer en meer nan het gisten gebragt, •de bcüngüe gemeente aangezet door fommige, welke haar lafhartig gedrag op den 7. deezes vermeender, te bedekken of te verdeedigen, door vchchicnte befchuldigihgén van andere en voornaamfcnt\\\ \an dc mi.itairen, fchreeuwden niet anders als dat Ze verraaden v.ierden, en de goede ordre was ton eer.tr,:, aa.'e gemoord, het geen den ondergeteekenden bewoog den kr\-gsraad op de burgcrwagt tc doen convoceeren, zig deezen avond nog aldaar zeirs in perfoon te begeeven en aan a'le de vergaderde officieren te doen dc volgende aanfpraak.
»,, Toen



):( 151 X
„ Toen ik in het jaar 1793. alhier aankwam, met „ een voorneemen om het geringe overfchot myner „ daagen in Nederland als een vergeeten burger te ,s eindigen, ben ik tot het gouvernement geroepen,
en de zugt voor myn vaderland, mitsgaders de „ hoop dat het de Voorzienigheid mogte behaagen, „ om my te gebruiken als een middel in zyne han„ den, om deeze kolonie cn haare ingezeetenen , „ zoo veel geluk te bezorgen , als myne zwakke
poogingen en geringe vermoogens toelaaten, heeft „ my geperfuadeerd hetzelve te aanvaarden. Zee„ derd dien tyd zyn alle myne demarches cn voor„ dragtcn daartoe gerigt geweest, zulks zal, daar „ het my niet gepermitteerd is, dit alies voor U
open te leggen, de tyd, die ontdekker van alles, ,. blyken does, myne correspondentien met heeren
Bewindhebberen en met commisfarisfen generaal „ zullen daarvan, al was bet ook, wanneer ik niet „ meer weezen zal, de bewyzen opleveren en >, myne nagedagtenis, dit is myn eenigen troost en „ belooning, zal de achting van alle Caapfe burge., ren verwerven.
„ Dan daar wy thans, na dat ons lieve Vader„ land eerst zeedert twee jaaren eenen harden oor„ log met de Franfche natie heeft moeten voeren, „ door de Engelfchen, eerst onder fchyn van vrien,, den en nu vyandclyk worden aangevallen, d:e ,, zig bereids van Muyzenburg, onze voornaamiïe „ voorpost meester hebben gemaakt, zoo dat wy „ eerlang verwagtcn moeten, dat zy ons van de ,, zyde van de Baayfals over land en door haare K 4 > fcncc"



X w X
„ fcheepen in deeze Tafelbaay aanvallen zullen , na., derd het oogenblilc dat een ieder militair benevens.
my, zig van zynen eed en pligt kwyte, en dat „ een ieder van u , nevens alle burgers en inge,, Zeetenen zig te binnen brengen dat hy zyn ge„ boorte land en haardfkede verdeedige, en daar ,, het in deeze zorgelykc toeftand noodig is, dat „ dc zinfpreuk van ons vaderland, Eendragt maakt, „ Magt, nooit uit ons geheugen ga,zo ben ik, vas,-, tclyk beflooten hebbende, om, getrouw aan myn „ eed en pligt, alle vyandelyke aanvallen teegen te „ liaan en onder Gods hulpe meede afteweeren , ,, hier in deeze uwe vergadering verlcheenen, om u als commisfaris over dit Gouvernement te re., commandeeren, en als uwen meede-burger te ad„ horteeren, om alles nevens my aantewenden om ,, de eendragt en eensgezindheid, als de fterkftc „ weederftand, welke wy den vyand bieden kunnen, te bewaaren en te maintineeren, want zon,, der dien, myne meede-burgers, moetnoodwen,, dig alles verboren gaan, hoe gering de magt der ,, Engelfchen ook weezen mag, en daar het, om deeze eendragt, en de goede ordre te bewaaren, „ noodig is, dat de wetten blyven regeeren, en de ,, uitvoering daarvan mitsgaders van alle beveelen en fchikkingen verblyve aan de geenen welke daartoe geroepen en aangefteld zyn , een ieder in „ zyr.e betrekking, en de post, waarin zig ge,, plaatst vind , zoo vertrouwe ik dat gy , van de „ heer praefident af aan , tot den jongften van deev, ze vergadering, daartoe zult meede werken, en
„ deeze



X *5i X
„ deeze gevoelens aan zyne ondergefchikte inboe* „ zemen, en de goede ordre maintineeren. Op dat ,, dus alle de burgers en ingezeetenen van dit goede „ land, met vereende harten, en onder de gehoor„ zaamheid der ■wetten, mitsgaders bewaaring der
goede ordre, te zaamen den vyand moogen af-
weeren, en daarna meedewerken tot alles, wat „ tot nut en welvaart deezer geheele volkplanting „ ftrekken mag, terwyl ik u eindelyk als uwen „ Commisfaris en Meedeburger moet recomman,, deeren, om u tog alle te hoeden voor opvat-
tingen en verdenkingen , teegens wie ook zoude „ moogen weezen, bevorens dezelve wettig on* „ derzogt zyn, laat den loop van het regt en de „ bewyzen d» zaaken beoordeelen, en laat een ieder
verzeekerd zyn, dat ik nimmer het wangedrag, „ van wie ook, of met oogluiking pasfeeren, veel „ min de geenen die zig aan pligtverzuim of mis„ daaden fchuldig maaken, protegeeren zal, geleerd „ hebbende myne eer te ftellen boven myn lceven, ,, zal ik deeze kolonie blyven defendeeren, teegen „ de Engelfchen en alle vyanden, welke daarop eea „ aanval onderneemen, en zullen myne laatfte wea„ fchen voor deeze kolonie zyn.
„ Cabo de goede Hoop „ den zi. Augustus
(g«*-> A. J. Sluisken»
K s Waar



X 154 X
Waar na eenige refolutien omtrend de burger-ka= vallerye, mitsgaders tot dekking van de Hombaay door een detachement van dezelve, ter zyner praefèntie genoomcn wierden.
Ben 12. bleef de ongerustheid nog nl voortduuren, en wierd door de verfchillen onder de burgerofficieren over dc divific der compagnien nog eerder vermeerdert,toen de ondergeteekende desnademiddags ontfing het volgende gefchrift, door den Engelfchen admiraal en generaal geteekend, endeezen morgen door een officier met een cartcll gebragt aan het detachement in de duynen:
Aan den eerden commisfaris en Dienaaren van dc Holl. OostInd. comp., mitsgaders de burgers , kooplieden, militairen en inwooners, belang hebbende in het behoud en de welvaart van de kolonie van Caap de goede Hoop, in het hoofdquartier in het campement van Muyfenburg den 12. Augustus 1795.
„ Na de peremptoire cn niet zeer weivoegelykè „ wyze in wcike UEd. uwe antwoord op onze voo„ rige misfives hebben geflooten, door tc verzoe„ ken om niet langer met enze correspondentie ge-
„ in-



tt iheimmadeert te worden, kunnen UEds. vetzec„ Rerd zyn, dat geene andere beweegreeden der „ vOöêWeld ons aanleiding geeven konde, om dezelve door. den flap die wy thans doeq te vernieui, wcn-j als juist de geene door welke wy alleen bewoogcn worden, namentlyk de vriend.'chap die „ wy. altoos voor de Hollandfche natie gevoelen zul* .,. len en die ons by deeze geleegenheid ten uiterfte 3) bezorgd doet zyn, om dc kolonie te bewaaren ,, voor dc rampen die wy vreczen dat onaffcheide„ lyk zullen zyn van onze aanftaande verrigtingen. „ By alle onze correspondentie zeedert onze aankomst hebben Wy u nimmer misleid, maar wy j, hebben voor u opengelegd onze inlr.rac"tien en intentien met een openhartigheid , die u over, tuigd moest hebben van onze vriendelyke dispofitie, zoo ver als dezelve met de uitvoering van onze inir.rucf.ien gedoogzaam is , dan het doet ons leed dat U Ed. ons genoodzaakt hebben om vyan,, dclyk teegens u te agceren. Wy zullen egter „ voortvaaren om met dezelfde openhartigheid te „ handelen en laaten de gevolgen aan u zeiven.
,, De eerfte divifie van provifien en verfterkingen ,, die wy vcrwagten, is gearriveerd, en volgens onze jongftc narigten uit Europa, verwagtcn wy ■„ ieder oogenblik de laatste diviüe, dewelke be,h ftaan zal uit 3000 man, die weeièntlyk tot uwe „ toekoomende verdeediging beftemd waaren, terwyl wy door de aankomst van de eerfte alleen eene m^er als genoegzaame magt aan handen ts helbjh, om u tot onze voorwca den te nood-
,, zaa-



X 156 ):(
„, zaaken, zoo als wy ook voorneemens zyn te ,, doen.
„ Intusfchen leid ons het gevoel, het welk wy hebben te kennen gegeeven, als dat geene het welk ons alleenig heefc kunnen beweegen u op „ nieuw te addresfeeren, U Ed. nog eens te her,, haaien dc aanbiedingen, die wy reeds aan u gedaau hebben, zoo ver als onze mftru&te ons tot „ nog toe heeft gepermitteerd te doen, en die wy ,, u ernitiglyk vermaanen te accepteeren. ,, Dezelfde openhartigheid, die wy betuigen jeegens u te hebben geobferveerd , bcweegd ons jy u te zeggen : dat, zoo die aanbiedingen nuver,, worpen worden, het niet meer in ons vermoogen „ weezen zal , om u dezelve toeteftaan — de„ zelve zyn uit-Tukkelyk gemaakt als voorwaardens van eene vry willige onderwerping, en wy zyn gcinftrucerd op wat wyze jeegens u te han„ delen, inge al ü Ed. ons noodzaaken om met „ gjv.e!d posfesfie van de Coloniete neemen, doch ,, het i deeze confidcratie niet, die ons thans be„ weegd, wy willen voor u bekennen dat wyeen „ kragtdaadiger beweegreeden in onze gemoederen „ lubben.
„ Een aanmerkelyk gedeelte der magt, die te-e„ gens u ageert, beltaat uit Zeelieden van de vloot, „ en zylieden in het byzonder, zoo wel als de „ Troupes vermeenen kwalyk te worden behan,, deld door de weigering van de ververfchingen, „ die zy in eene vrienden Haven verwagten. Wy „ willen voor u niet verbergen, dat zyzeer ver-
„ bit-.



)'■(. t51 H
„ bitterd zyn, en wy vreezen de uitw^^'s van „ deeze gemoeds gefteldheid , onder eene clasfevan „ menfchen door teegenftand en kwaade behande„ ling ontftooken, te beteugelen, het is altoos onze „ wenschi, als mannen van menschlievenheid onze „ militaire operatien te bellieren, zelfs teegen on„ ze ergfte vyanden, met zoo weinig perfoneele „ beleediging als gedoogzaam is met een ftaat van „ vyandelykheid, en wy zyn nog meer bezorgd om „ hetzelfde gedrag te onderhouden jeegens u, die „ wy nog niet van ons zeiven verkrygen kunnen, „ anders als onze vrienden te confidereeren, hoe „ zeef ook misleid by deeze geleegenheid. Het is „ deeze confideratie alleenlyk, die ons zoo begee„ rig maakt, dat U Ed. onze voorige aanbiedingen „ mogt accepteeren, terwyl Wy vreezen dat zoo „ U Ed. ons laat voortvaafen in onze operatien, het „ niet in ons vermoogen weezen zal om u voor „ rampen, hoe zeer ons dezélve ook leed zullen „ doen , te behoeden; doch de bewustheid, dat „ wy alles moogelyk hebben aangewend om u daair „ voor tebewaaren, zal ons verontfchuldigen, met „ betrekking tot ons zeiven en ons vaderland , als „ geenzins de oorzaak daar van zynde.
< get. )
G. K: Elphinstone. Commandant en Chef van de vloot.
en j. H. Craig, Generaal Major commandeerende zyne Majefteits Troupen.
Ook



Ook oatfing de ondergetcckcr. kcndevervojgenseenigeuuren , daarna .<e volgende- misfive - ., van-de Ofi]cicpui,van.b,et-]')ctaciiemeaf aan dc. Steenbe; -aoü3^9j ?i»3S frmatfcRf dj nsruroqo viijaiiirn „ ciswóh-jq 5(! b-.v ous Km ,noin«v^ oiijw. as „ Sivaane-ndyk den 12 "l'lT|rrL"llTrJf -ifrlijihUllUl ojn quattier ver twaalf.
tnaaoiM «ss-n* .- ■ navis* luo nav j'jjri jon yw .. „ Wel Ed. Groot Achtb. Heer!
„ De ondergeteekendens hebben de eer om TJ Ed.
Gr. Achtb. te raportceren dat cmllreeks tien uuren „ zig aan de Sandvaüey vervoegd heeft een En„ gelsch officier met een tamb'oüc en een foldaat, j, draagentfë by zig eenig goed waarvan hier ncevens „ de fyst. wy hebb..n voor goedgevonden om daar »» «a toe een militaire en een burger, officier van een
trompetter verjeld te zenden , aan welke de „ officier, de navoi^pdc boodfehap heeft opgedrat„ een, üVt de EujfeYche generaal eenig goed 'wee-
derom zónd, cn verders meerder zoude zenden , „ wanneer het, door dat onder 5000' mannee vér„ fpreid was, niet önmoogelyk was, dat zy van „ 's gelyker. vere nten, oir} haar goed cn gcreed-
fphapperi wecderom te moogen hebben, dat het '„ geen Krygsgèbrmk was , om op voorposten te „ vuuren; dal hy dus. verzogt om aan onze posten • .,-oiurgey;-:c orders te geeven, en dat hy het eigen, , 1 „ Ae



X 159 X
,, fte doen zoude. Waarop wy hebben geantwoord, „ dat wy van zyne propofnie aan U Ed. Gr. Achtb. „ zouden rapport doen , en intusfehen geen goed „ konden aanneemen, en aan onze voorposten zo-* „ daanige ordres zouden geeven als wy oordeelden „ te behooren, van U Ed. Gr. Achtb. antwoord „ hierop zoo wel als op de papieren, welke niet „ in onze handen zyn geweest, maar door den
lieut. Storm van de Comp. van Botha, ftaande „ aan de andere kant der valley aan U Ed. Achtb. „ zullen zyn bezorgd, zouden wy hem door een „ trompetter laaten narigt geeven, en verzogtea „ hem dus om zig niet langer aan de Sandvalley te „ willen ophouden.
„ Waarmeede de eer hebben met eerbied te zyn
Wel Ed. Groot Achtb. Heer!
U Ed. Gr. Achtb. Ondcrd. cn Geh. Dienaaren.
Cgeteekend')
v o n HUGEt.
H. Cloete Jr. j. Tesselaar.
z Lecpcls en Vorken, i Zilverc Degen. ■ 2 Jasten.
1 Monteerings - Rok.
2 Baatjes, i Broek.
Had



):( l6o K
. Had de Ondergeteekende zig nu flegts voorzien gevonden met twaalf honderd man infanterye en Artillerye, meerder, in ftecde van de iaoo man burger kavallerie, hy zoude het Van zyn pligt hebben geoordeeld, het eerstgemelde gefchrift terug te zenden, aangezien het zoo ongenoorde vyandelyk gedrag der Engel lehcn, onder het masker van vrienden , doch daar hy by een exacte overwceging gevonden had, dat hy, wanneer de Engelfchen zoo als men vcrwagten moest, deeze Kaap te gelyk van de zyde van Muyfenburg en met haare Scheepen in de Tafelbaay aanvielen, en dus de nu uitgezette posten en detachementen in de duinen aan de fteenbergen , de wynbergen en in de Houtbaay, haar van de landzyde en over de gebergtens afweeren, en dus geposteerd blyven moesten, hy tot verdcediging van deeze hoofdplaats teegen eene landing in de Tafelbaay, en waarfchynlyk aan het paarden Eiiand, om niet onder onze batteryen en gloeijende kogels te koomen (flegts onderfteld dat 'er geene zieken waaren, en dat alle dienst konden doen) zoude hebben fchaars 200 man infanterye, 208 artillerye (15), 350 man burger infanterye en circa 650 cavalleristen met 380 man pennisten, afgefchrceven van gagie, volk yan de linie en matroozen, een zeer gering getal tot bezetting van zulk een uitgeftrektheid welke verdcedigt Worden moest, (16) en waartoe kundige hoofd-officieren altoos tenminften 4000man infanterie en artillerie bepaald hebben, buiten de burgers , oordeelde hy het voorfchr. gefchrift te moeten brengen ter kennisfe van de regeering , mits-
ga-



X iöi X
gaders van burger Raden cn krygs-officieren, en bragt hy het zelve dienvolgens nog dienzejven avond ten zecvcn uuren in de vergadering , wanneer daarop genoomen wierd de volgende refolutie, 3
„ Wierd door den Edelen heer commisfaris ter tare! geproduceerd een gefchrift door den admiraal en generaal van dc in Baayfals leggende vloot geteekend , en heeden morgen per een cartell aan de burgers in de nabyhcid van Muyfenburg, geeampe. id, ter verdere verzending naar deeze hoofdplaats toegezonden , welk gefchrift was luidende volgens dief Translaat F, J. hier vooren gcïnfèrccrd..
„ Het gezegd translaat gclcczcn zynde, wierd
door den edelen heer commisfaris te kennen ge„ geeven, dat offchoon Zyn Ed. ook ha dc reeds „ plaats gevonden hebbende vyandlykheeden, ge„ wettigd was geweest, of zyn mogt, om Jict * voormeld gefchrift van den admiraal en generaal „ terug te zenden, dan wel by zich te houden, „ Zyn Ed. egter, uit aanmerking van de zwakke „ militaire magt, vooroaamentlyk nu dezelve op „ zoo yeele posten vetdpcld heeft moeten worden, ,, en de daar uit voortvloeiende onmoogelykheid „ omdeczchoofdp'aats endewyduitgeftrekteZföWOT „ teegens de Engelfchen met eene, hoop van goede „ uitflag te dcfendeeren, zonder de wclmeenende „ en trouwe adfiftentie der burgerye, yermeend
had het van zyne pligt te zyn, dezelve niet al„ leen te moeten brengen ter deljbcratie van deezen „ Raad — maar ook ttflens van gedagten was, dat L „ men,



):( 16». ):(
„ men in deeze buitengewoone omflandigheid, en „ tea einde zig verzeekerd te kunnen houden, van „ de voorgem. hulpe en byftand der burgeren, van „ den inhoud van gedagte gefchrift, mitsgaders van t% het befluit, dat by deezen raade daarop zal wer„ den genoomen, behoorde kennisfe te geeven „ aan burger raden, en aan den burger krygsraad , ti of fchoon hy edele heer commisfaris te gelyk „ moest verklaaren, dat zyn eed en trouwe aan het „ vaderland hem wederhield, en altoos wederhou„ den zoude om de kolonie aan de Engelfchen op „ eenige vry willige conditiën overtegeeven, maar ,, bleef perfisteeren om dezelve ingevolge zyne, „ by herhaaling gemanifesteerd, voorneemen tebly„ ven defendeeren, en bewaaren voor zynen wet-
tigen fouverain, tot zoo lange zyn Ed. door „ overmagt van den vyand, en men geene weeder„ ftand meer bieden kan, onverhoopt tot deeze ,, overgaave zal genoodzaakt worden, met verzoek „ aan alle de heeren leeden des raads hier omtrend „ derzelver advtfen te willen uitbrengen. De
Heer Gezaghebber en dc Heer Gordon zig ,, met de propofitie van den edelen heer commisfa„ ris geconformeerd hebbende, betuigde de heer „ l e Sueur, dat zyn Ed. gaarne zou blyven vol„ harden, by de meermaals genoomen beiluiten, „ om de kolonie aan niemand wie het ook zyn mog-
te vrywillig overtegeeven, doch dat zyn Ed.niet „ konde voorbygaan te obferveeren, dat men zig ,, bedroogen had moeten vinden in de dapperheid „ der geene van wien men zig eene manmoedige
»> de-



)=c m n
i, defenfie deezer kolonie had beloofd. —- De i, heeren de Wet, B randt van Rhyneveld i, en Beh gh zig meede met de propofitie van den „ edeien heer commisfaris geconformeerd hebbende, ,, zo is verftaan dezelve propofitie te converteeren ,, in eene refolutie deezes raads, zoo als dezelve „ geconverteerd word by deeze.
Terwyl hy den volgenden morgen van den 13. Aug. hetzelve gefchrift met de hier voorens ingefchreevene refolutie der regeering aan burger-raden en krygs - officieren ter hand ftelde, ten einde zig des te beeter van haare trouwe adfiftentie en byftand zoude kunnen verzeekerd houden, wanneer de nood aan den man kwam, hoe geringe hoop hy uit het geen bereids den 7. en 8. deezes was voorgevallen, ook by zig zeiven voedde, dat de kavallerye immer zig aan de artillerye van den vyand bloot geeVen zoude , als meest alle beftaande uit landlieden, die nimmer bevoorens vuur hadden gezien of in den kryg ópgetrokken waaren, en waarvan, hoe goed haar wil ook weezen mogt, in cas van eene heevige attaque geen fterke wederfiand te onderftellen was» hoe zeer het ook tot haare gerustheid ftrekken moeste, dat den te meermaalen genoemden oproermaaker Pisany, beneevens twee zyner meedepligtigen onder de afgefchreevene van gagie ftaande foldaaten Carel Heisselman en Jan Valentyn Biglrr, deezen dag alhier ten kafteelc in gevangenis gebragt waaren, zynde door de burger-kapteins Bresler, J. H. Crous en F. J. Botha, aan de Tygerberg op de plaats van Martinus Roux gevangen genooL a men



X m )=(
men, daar haar zulks van alle vrees voor haar vrouwen en kinderen bevrydde (17).
Den 14. Aug. bleef men nog al voortvaaren met het verfpreiden van allerhande onder dc gemeente fchrik verwekkende tydingen en berigten, dan waaren de koogels op de batteryen te groot voor het caliber van het gefchut, dan waaren 'er een meenigte osfen naar de Baay aan de Engelfchen gebragt, dog alle welke by naauwkeurig onderzoek van den ondergeteekenden, die zelfs de batteryen en het gefchut was gaan vifiteeren, en vier burgers ter nafpcuring der osfen gezonden had, zonder eenig fondament gevonden wierden.
Des voormiddags wierden alle compagnien der burgers, zoo kavallerye als infanterye onder de wapenen gebragt, en het hier vooren geïnfereerde gefchrift van de Engelfchen, met het genoomen befiuit der regeering, aan ieder compagnie afzonderlyk voorgcleezcn zynde, rapporteerden de kapteins derzelve aan den ondergeteekenden , dat alle de fchutters eenparig zig hadden gedeclareerd om de kolonie tot het uiterfle te zullen defendeeren, gelyk burger-raden nog dien avond aan hen prasfenteerden de volgende haare Refolutie:.
„ Weid Ed. Gr. Achtb. Heer! en Ed. Achtb. Heeren !
Wy hebben wel ontfangen U wel EJs. Groot „ Achtb. en Ed. Achtb. lecreete refolutie , gcan„ ncxeerd met een misfive door dc in Ba.iyfals zig
be-



X 165 X
bevindende Engelfche admiraal en generaal van „ Zyne Groot - Brittannifchc Majefteit George Keith Elphinstone en James Craig aan den „ eerften commisfaris en dienaaren van de Holland„ fche Oost-Ind. compagnie, mitsgaders dc bur„ gers, kooplieden, militairen en inwooners, be,, lang hebbende in het behoud en welvaart van de „ kolonie van Cabo de goede Hoop, gefchreeven, „ dezelve is by ons in ernftige overweeging genoo„ men en daar over rypelyk gedelibereerd zynde, ,, hebben wy niet nagelaaten den inhoud van dee„ ze misfive aan fommige der ingezeetenen voor „ zoo verre het de kortheid des tyds heeft gepcr,, mitteerd , te communiceeren, zoo als wy ook „ met de gezaamentlykc krygsöfficieren over dit on„ dcrwerp hebben geaboucheerd, welke laatfte aan „ ons hebben te kennen gegeeven, datwy op een ,, onfchuldige wyze wierden aangevallen, en niets ,, anders tragtcden als aan hun eed en pligt getrouw ,, te zyn, en ten dien einde ook de ganriche bur,, gcryc hebben doen in de wapenen koomen en „ aan dezelve den inhoud van de misfive door „ den admiraal en generaal van het Engeisch csqua,, der gefchreeven, voorgelcezen, wierd door hun allen gedeclareerd, liever het land teegen eenigen aanvallende vyand tot het uitterfte te zullen ver„ decdigen, dan ontrouw aan hun eed cn pligt te ,, zyn , waar yan dc ondcrgctcckendens oor- en „ ooggetuigen zyn geweest, zullen wy ons dier„ balven volkoomen conformceren met het befiuit, „ welke ten deezen aanzien door U wel Ed. Gr.
L % Achtb.



):( l66 ):(
„ Achtb. en Ed. Achtb. ftaat te werden genor „ men.
„ Intusfchen beveelen wy U wel Ed. Groot Achtb. „ en Ed. Achtb. dicrbaare perfoonen in de alleen „ veilige hoede des Almagtigen en hebben voorts „ de eer met alle gevoelens van waare hoogachting „ ons te noemen,
„ Wel Ed. Groot Achtb. Heer, en Ed. Achtb. „ Heeren!
„ Cabo de goede Hoop „ den 14. Aug. 179^.
U wel Ed. Gr. Achtb. en Ed. Achtb. onderdaanige engehoorzaame Dienaaren
Johs. Smuts,
G. H. Meyer,
H. de Wet, A. Fleck,
H. W. Trüter, en J. G. Warnecke.
Ondertusfchen fchikten zig de gemoederen weeder tot meerdere rust; den 17. Aug. wierd ontfangen het berigt van de burger-officieren, van de volgende contenue;
„ Wd



)•( I«7 ):(
„ Wel Ed. Groot Achtb. Heer, en Wel Ed. „ Achtb. Heeeren!
,, Ingevolge U wel Ed. Groot Achtb. en wel Ed. ,, Achtb. vaderlyk befiuit, waaruit ons ten klaarften „ bleek de teedere gevoelens, welke U wel Eds. „ voor uwe burgers en ingezeetenen koestert, heb,, ben wy aan het zelve gehoorzaamd, en aan on„ ze onderhoorige burger - krygsmagt daarvan op „ eene plegtige wyze kennis gegeeven, door het „ openbaar voorleezen van den brief van de heeren „ admiraal en generaal der Engelfche vloot en trou„ pes.
„ Nimmer is het te befchryven nog uittedrukken „ met welk een indignatie de brief der Engelfchen „ is aangehoord. — Min nog te kenfehetzen met „ welk eene vreugd en vergenoegdheid UEd. Groot „ Achtb. en wel Ed. Achtb. refolutie ter kennisgee„ ving van der Engelfchen gevoelens is ontfangen! „ ontelbaare meenigte, zoo der burger-kavallerye „ als infanterye, hebben niet getwyfteld om hunne „ vaderlandlievende handen aan hunne gewecren te , flaan, en op onze ernftige afvraaginge betuigd, „ deeze plaats en dit land, nimmer aan geen ande„ re magt, dan die der wettige regeering der zee„ ven vereenigde Nederlanden en die der generaalc „ geöctroijeerde Oost-Ind. compagnie, vandenzelve lande te onderwerpen, en dat zy eendragtelyk beflooten hebben, ten behoud van dit land en „ van de wettige overigheid, die daartoe onteegen„ zeggelyk geregtigd is — hun goed en bloed onL 4 der



M 168 ):(
, eter de goedgunstige hulpc, overeenkomstig dé ,. dappere denkbeelden erj befluifen van Ü wel Ëd.
Grot Achtb. en Ed. Achtb., mitsgaders deezen ,, krygsraad, optcöfferen en alzoo teegens de Eni, geifchen en alle andere aanvallende vyanden, on>, der den byftand van den Almagtigen God! dit ,5 land te verdeedigen.
Zie daar Ed. Gr. Achtb. Heer en wel Ed* Achtbi „ Heeren! het befiuit door de gezaamentlyke mond 3, der burgerye'aan ons te kennen gegeeven! wy ,, allen beveelen ons in UEd. Gr. Achtb. en wel Edi „ A clitb. vaderlyke voorzorgen en onze armen en ,, wapens zullen gereed zyn uwe verdeedigende ,, bêveeien teegen een iegclyk, welke als de vVant, den of overweldigers van dit ons land kunnen be-
fchouwd worden, met onverfchrokken mannen,, harten te volvoeren.
,, Hier meede vertrouwende aan de onzer meede,j burgeren aankondiging en afvraaging te hebben ,, voldaan, noemen wy ons met de meeste en har-
telykfte eerbied cn agting,
„ U wel Ed. Groot Achtb. cn „ Ed. Achtb. Dicnstv. Burgeren.
„ Wy ondergetcekendens praefident en officieren fi der burger-krygsraad qualificeeren, en voor zoo
veel des noods gelasten by deezen onze fecreta,, risfen, omme het concept van de hier vooren ges, melde misfive tc Converteeren in een origineel en
„ de-



):( *-9 n
,, dezelve behoorlyk door hun , op onze expresfe „ ordre geteekend, tc doen in handen koomen van „ den Ed Achtb. heer commisfaris deezesgouvertes, ments, mitsgaders der Ed. Achtb. heeren gezag„ hebber en raade van politie.
A&um Cabo de goéde „ Hoop den 15. Auguflus til i?9ö- —
I?. J. GORöoy.
ï>. J. MOELLER. }4 B0TI1A. P. V. BREDA. S. V. BREDA.
C. p. BRAND.
tt, O* EKSTEEN, Prz. H CLOETE, Junior. H. O. LAUBSCHER. H. MULLER. P. Hi MYBURGH. P. H. MORREL. W. MORREL.
d. O. VILLIERS. A- J. v. der POEL. j. J. TESSELAAR.
J. T. SCHIKKERLING. A. DB smidt. C. T. GiES. H. K. SMTJT5.
m neLsW.'
Hi DEMPERS. ! P. SJSEMAN. PETRUS 1ER3LANS.
ï
L 5 Ter?
J. BOLLEURS.
C. BRINK.
J. BRINK.
A. BRINK.
L. BIEL.
A. v. WILLIEG.
P. Jaspb. du TOIT.
A. v. BREDA.
M. HOFMAN.
G. T. RAUTENBACH.
W. WIUM.
M. PENTZ.
J. BOONGAARD.
J. A. van der POEL.
A. HORAK.
C. A. STORM.
J. J. VOS.
J. C. FAURE.
S. V. v. REENEN.
A. j. MYBURGH.
W. A. KIRSTEN.
JACOBUS du PREEZ.
HERMANUS STEYiY.
W. d. VOS, DlRitz.



3;C 170 ):.(
Terwyl de ondergeteekende zig dien dag weeder na het camp aan de Wynbergen begaf, alwaar, na dat van den kaptein von Hugel rapport had ontfangen van den ftaat van deszelfs onderhebbende corps aan de Stembergen, beftaande nu uit 50 man infanterye, 30 man artillerye met 3 veldftukken, twee compagnien burger-kavallerye en ruim 200. pandouren, in eenen krygsraad genoomen wierd dp volgende refolutie:
Den 17 Augustus 1795. Krygsraad ^ ^ aan de Wynbergen, Prasfh. t
de edele heer commisfaris, overfte GoRDON.Capiteins Zorn, van Balen en von Hugel.
„ Wanneer geattaqueerd worden , drie vuurpy„ len by de nagt met een fchot; by dag drie fchoo» „ ten, twee fchielyk op den anderen en een daar „ na.
„ By attaque van de Kaap zal in cas van nood „ het fein zyn een vlag, geheist van de linie m 't „ drie fchooten , twee kort na malkan eren, cn het „ laatfte een weinig daarna, het ge r gerepeteeid „ word van van Rheenen en de Wynber en ,en by nagt „ drie vuurpylen. Wanneer de deta,heme en van
de -Wynbergen en de Steenbergen moeten opbree„ ken, en de hoofdplaats zelfs ter asfistentie koo-
men met allen moogelyken fpoed; laaiende al-
„ hier



):( 171 H
,, hier een detachement van een of twee com» pagnien kavallerye.
„ Wanneer egter de Engelfchen met een groote „ magt de beide voormelde posten mogten aanval„ len, ten einde na de Kaap door te breeken, in„ dien geval zullen zy, met ter zydeftelling van
het fein, zig moeten defendeeren en den vyand „ repousfeeren, dan wel in cas van nood al veg„ tende, na de Kaap zig retireeren. Zoo de post „ aan de Steenbergen geforceerd wierd, zal dezelve „ repliecren na de Wynbergen, wanneer die zig „ maintineert.
„ Doch zo de laatstgemelde aan de Wynbergen eerst „ wierd geforceerd, zal die aan de Steenbergen zig
daadelyk, wanneer zulks in hetzecker verneemt, ,, moeten retireeren na de beste geleegenheid.
„ In cas beide moesten retireeren zullen zig wee„ der tragten te vereenigen agter de Liesbek rc„ vier.
„ Zullende de bruggen by Holtman en Dry er, „ wanneer onze detachementen gepasfeerd zul-. „ len zyn, moeten wordenafgebrooken. Dolfüs „ met 30 man van de linie detachceren by vow
hugel.
„ De compagnie kavallerye thans by Ekjleen, moet post vatten tusfchen de duinen en Lochner, met ordre om een naaderende vyand zod veel „ moogelyk te harceleeren en des noods te wyken „ na het campement aan de Wynber gen, en zig te » voegen onder de orders van Captein van Ba„ len, en de Burgers te recommandeeren om de



H te X
„ Osien van den vyand, vooral voor het gefchut 3> dood te fchieten, ook zal van deeze compagnie een detachement van 12 man met een onderofficier moeten blyven aan het camp aan de Wyn„ bergen ieder nagt, de beide capiteincn zullen haare j> posten maintinceren als mannen van eer, cn gce* *>c detachementen met gefchut laaten avanceeren „ op het verzoek van iemand wie het weczenmag, „ om voor al te zorgen dat de detachementen niet „ afgeiheeden worden en de ftukken verlooren „ raaken.
33 Worden geauthorifeerd om alle provifien en „ dranken in den weg van haare retraite of daar
omtrend, welke den vyand van dienst zouden kun„ nen zyn te bederven of te vernietigen. Aldus gerefolveerd enz."
tget )
A. j. Sluysren. R. j. Gordon. Zorn.
B. C. van Balen, von Hugel.
^ Den iSden vroeg in den morgen wierd met den lieut. der Stellenbofche kavalierye Willem Wium afgezonden het volgende antwoord aan den Engelfchen Admiraal en Generaal, met order aan den Capt. von Hugel om hetzelve door twee officieren met ecu Cartcll te doen overbrengen, gelyk
ook



).( 173 X
ook dien dag door voorfchr. W i u m en den Lolt» Cl o £ te is gefchied.
Aan den Admiraal Sm George Keith Elphinstone, en den majoor generaal Craig, commandeerende de Engelfche vloot en troupes in de Baayfals.
,, Ontfangen hebbende het gefchrift door UEd. „ geadresfeerd aan den eerften commisfaris en die„ naaren van de Hollandfche oostindifche compag„ nic, mitsgaders de burgers, kooplieden &c. &c. „ den 12 deezer maand aan Muyfenburg gedagteekecd, zenden wy hier ingeflooten de andwoorwoorden .van de burgers en krygs-officieren als „ reprefentanten der gemeente, en verklaaren tef„ fens, dat wy getrouw aan onzen eed en pligt, ,, vastelyk bcilooten hebben, om de colonie ne„ vens haar te blyven defendeeren en befchermen; „ dan wy kunnen van ons niet verkrygen , om ,, deeze geleegenheid tc pasfeeren, zonder aante■ „ merken , dat wy UEJ. by de aankomst van de „ vloot geconfidereerd en in onze haven ontfangen „ hebben, zoo als wy die van den vriend en bond„ genoot van onzen ftaat tc ontfangen pleegden, „ dat wy dezelve door provifien hebben gevoed en „ haare zieken in onze hospiraalen ontfangen , ter,, wyl wy hebben verklaard dc hulpe en aififtenue
„ die



M 174 H
die ons teegen een vyand aanbooden, te zullen „ aanvaarden, wanneer wy die zouden noodig hebben.
„ Dit was ons eerfte gedrag, dat eenparig ge„ weest is, tot de proclamatien en opëifchingen „ van deeze colonie, waardoor UEd. klaar aan den dag
heeft gelegd, dat UEd. inftruében geheel andere „ vues hadden, en waarfehynelyk niets minder als „ om dezelve voor de Engelfche natie, of wel haa„ re compagnie in handen te hebben, ons aftefcheu„ ren van onze getrouwheid aau ons moederland; ,, ons met een eed te verbinden aan een fouverain ,, die de onze niet is en eene maatlchappy van
derzelver eigendom te depofèeren , terwyl het „ raifonnement waar op UEd. haar gedrag zoeken „ te vestigen van alle fundement is ontbloot; zoo „ de Republicq al waarlyk, zoo als UEd. ons ge„ fchreeven hebben , door de wapenen van de „ Franiche natie ingenoomen is, daar haare aan„ klceving aan het ryk van Engeland haar mooge-
lyk van het maaken van eene afzonderlyke en „ vroegere vreede heeft weerhouden, zoo zyn 'er ., immers geen blyken, dat die natie onzen ftaat „ voor een wingewest en overheerd volk verklaard „ heeft, en dat zy voor altoos zal ophouden een „ onafhangelyke Republicq te zyn, en even dan, ,, kan zulks zyne Majefteit van Groot-Brittannien „ nog geen regt geeven om de colonie onder zyne
gehoorzaamheid te willen brengen, of ons wet„ tigen om afftand te doen van eene volk-planting „ aan onze beftiering en bewaaring toevertrouwd.
„En



X '75 X
„ En fchoon wy niet minder als UEd. wenfchen i, te vermyden alle perioneele beleediging , zoo „ verre zulks met onzen prefenten ftaat van ver„ deediging gedoogzaam is, moeten wy al verder „ remarqueeren, dat wy aan een onpartydige wae„ reld en de posteriteit overlaaten om vonnis te „ vellen over UEd. openhartigheid, wanneer zal
onderregt zyn van de middelen die UEd. gebruikt ,, hebben, om ons van alle tydingen uit Europa en „ Indien te verfteeken, en om zig vyandig by ftap„ pen van de colonie meester te maaken, terwyl
wy voor het opperweezen zullen onfchuldig zyn, „ aan het bloed dat zal vergooten worden en de „ rampen die UEd. inftructien verder moogen voort„ brengen."
Cabo de Goede Hoop den i6Aug. 1705.
(get )
A. J. Sluysken. J. J. Rhenius. R. J. Gordon. J. J. le Süeur. C. G. de Wet.
W. F. v. Rheede v. Oütshoorn. W. A. v. Rhyneveld. en E. Bergh.
Des nademiddags liet de ondergeteekende de geheele burger infanterye en kavallerye, welke niet
na



X I7<S X
na buiten was gedetacheerd, de revue pastceren, en deed aan dezelve compagnies gewyze de volgende aanfpraak.
Braave Burgers!
'„ Het befiuit dat uwe capiteins en officieKii ter ,y kennisfe van de regeering hebben gebragt dat UEd. „ gezind zyn haar geboorte Land met goed en .bloed
„ te verdeedigen, verdiend myne achting.
„ Ën thans, daar wy nu ieder ogenblik een aanval
van den vyand verwagten moeten, kom ik in „ perfoon om UEd. voor te ftellen, dat het behoud „ van uw land, mitsgaders UEd. verknogtheid aan
het moederland en de Ed. compagnie van u.yor„ dert, om aan uwen eed en piigt getrouw te zyn , ,, en zonder gevaar te ontzien, uw leeven voor het „ land te waagen, als braave burgers betaamd en „ verpligt zyn eerbiedigt de wetten , want
buiten dien kan 'er geen voorfpoed nog welvaard „ zyn , bewaart de goede ordre, woest gchoor-
zaam aan de beveelen van uwe officieren, vegt „ onder uwe vaandelen cn ftandaardenmetden moed
van mannen, die baar land, haare vrouwen cn „ kinderen verdeedigen , en laaten de vyanden, wel„ ke dit land zoo geweldig, zonder eenige reden „ aanvallen, gewaar worden dat het bloed der Ba-
tavieren door UEd. aderen vloeit, op iat wy
dezelve met onze braave militairen tc zaamen, •



X 177 X
,, onder Gods zecgen en hulpe van ónzen grond „ afweeren en weeder verdry ven moogen, en weest ,, verzeekerd dat ik daarna uwen welvaart op nieuw „ zal ter harte neemen. En of ik u zoo gelukkig „ mogt maaken als myn hart u tocwenscht. „ Dien zeiven dag wierd by de regeering genomen de volgende refolutie, zoo wel ter voor„ koominge, dat de Engelfchen by een verderen vy„ andelyken aanval en het onverhoopt doorbreeken „ naar deeze hoofdplaats , onder den weg niets ,, zouden vinden het geen hunne operatien favori„ feeren kon, het zy vin voedfel, trekvee, flaa„ ven enz., als ter verdere verhindering van alle „ communicatie met den vyand, het zy door flaaven „ of brieven, en het voorzien van den zeiven van „ eenige provifien of ververfchingen.
bingsdag den 18 Aug. 1795., prefent de Ed. heer commisfaris, de heer Gezaghebber en alle de heeren leeden, behalven den heer Gordon,
„ In overweeging genoomen zynde de noódzaakc„ lykheid om te zorgen, dat by eene vyandelykë
attaque op deeze kolonie, het welk moogelyk „ binnen korte daagen het geval zal zyn, den „ vya»d op de plaatfe tusfehen de Steenbergen en dé
Roode Bloem gelecgcn, niets kan vinden om zyi, ne opèratiën teegens deeze kolonie te favófifeéM „ ren'



):( 17? ):(
„ ren, zoo is verftaan aan alle en een icgelyk „ der eigenaars of bewooners der plaatfen en hof,, fteeden zig bevindende tusfchen de plaats , de , Roode Bloem cn die van den burger Rosfouw aan
de Steenbergen, mitsgaders langs dc Zoute Rivier ., cn Liesbeks Rivier gelcegcn, namens deeze re„ geering by opene fchriftelykc ordres te gelasten, „ alle noodige zorge te draagen, dat by, eene vyan,, delyke attaque op deeze kolonie niets op hunne
plaatfen word gevonden, wat den vyand tot vocd,, iel, onderhoud of behulp kan ftrekken, zullende „ dus by attaque a'le de flaaven van de plaatfen ,, moeten gaan, en met al het vee, zoo paarden, „ osfen, fchaapen, bokken als ander zig aldaar bej, vindende herwaarts moeten bcgecven, endusde-
zelve plaatfen moeten worden verlaten, na dat „ alvoorens alle cetbaare waaren , die zig op de,, zelvcn bevinden mogten, zullen weezen mcedcj, gevoerd, bedorven of onbruikbaar gemaakt, op „ pcene dat de geene die hier in najaatig mogten „ zyn, zullen worden beichauwd als mccdehclpers ,j van den vyand, cn ais verraaders van hun va-
deriand worden geftraft, en zal op gclyke ftraflb „ by herhaaling der voorige placaaten en ordres, „ aan alle en een icgelyk wie hy zyn mogt, wor-
den geordo.nneert en gelast, omme wel zorge te „ draagen , dat nog door haare flaaven, cn veel „ minder door haar zelve eenige correspondentie , „ het zy door brieven of mondelinge boodfehappen „ worden gehouden met den vyand, en dat dezél„ ve van geen trekvee, provifien of ververfchin-
» gen



X i?9 X
„ gen worde voorzien, door wie het wecfen mag.
Terwyl door eene commisfic van militaire en burger - officieren alle de batteryen cn fterktens, zoo aan de regter- als linker-vlengcl van het caftcel, mitsgaders in de van Kampsbaay naauwkeurig ondefzogt, alles in bchoorlyke ordre gevonden wierd, blykens volgende rapport.
„ Wel Ei. Groot Achtb. Heer!
U wel Ed. Groot Achtb. zeer gerefpecteerde commisfie van den 15. deezer volbragt, en ingevolge van dien op alie de batteryen en fterktens, zoo aan de regter- als linker-vleugel van het kasteel, mitsgaders in de Kampsbaay, alles naauwkeurig 011,, derzogt, en de vcreischtc ammunitie na behooren ,, gevonden hebbende, vertrouwen de ondergetee,, kendens hier meede te hebben voldaan aan UEd. Groot Achtb. zeer geëerde intentica , laaten deeze needrig dienen tot bcrigt en blyve met alle „ verfchuldigde onderdaanigheid.
„ Wel Ed. Groot Achtb. Heer!
„ UEd. Groot Achtb. gehoor,, zaamë Dienaaren, ,, Cabo de goede Hoop (get: )
den 15. Aug. 1795. A. G. van Kervel, P. U. Visscher, S. van Breda. H. Cloete, junior. L. Kendler, J. J. Thesselaar, P. W. Marnitz, en A. Smith. M 2 Tec-



X l8o ):(
Teegen den avond kwam de Tafelbaay inzeyléri een fchip onder americaanfche vlag, hetzelve door dc batterye aan de groote Moelje geftopt, en tusfchen die en Chavonnes geankerd zynde, kwam de kaptein John Smith met zyne papieren aan wal, en by den ondergeteekenden, wanneer volgens zyne paspoort en zeebrief, welke vertoonde aan onderdaanen van den ftaat van Noord-America in de provincie van New-York, van waar in December zoude zyn gezeild na London, en van daar den 10. Mey laatstleeden vertrokken, gedestineerd naar Madras.
Den volgende 19. Aug. wierd by de regeering beflooten hetzelve fchip van de buiten - rheede te laaten binnen brengen, en het zelve aldaar onder embargo te leggen by de volgende refolutie, terwyl den meede americaanfchen kaptein Hay, commandeerende het fcheepjen Robbert Morrits, wierd aangezegd de rheede niet te verlaaten.
„ Woensdag den 19. Aug. 1795. ,, 's voormiddags prasfent de „ Ed. heer commisfaris, be„ nevens de heer gezagheb„ ber en de heeren leeden de „ Sueur , de Wet , Brandt ?,en van Rhyneveld.
„ Geliefde de Ed. heer commisfaris den raade
„ ken-



X iSx X
,, kennisfe te geeven, dat op gisteren namiddag ter „ buiten-rheede van de Tafelbaay gearriveerd, zynde „ het Nooid-Americaanfche fchcepjen genaamd the „ Samfon, koomende laatst van London, gecom„ mandeert door den kaptein John Smith , dezelve „ kaptein zig direct aan wal en by Zyn Ed. ver„ voegd en gerapporteerd had, dat hy den 10. Mey ,, van London, en den 19. Juny van Madera was vertrokken, dat zyne deftinatie was naar Madras, „ en dat zig aan zyn boord drie Engelfche en drie „ Americaanfche pasfagiers bevonden , dat hy Ed. „ heer commisfaris hier op den kapt. Smitz had „ toegeftaan om zyn fchip verder ter rheede te bren„ gen, en ten dien einde zig weeder naar boord te „ begeeven, met verdere permisfie, om met het „ noodige water en groentens &c. zig te voorzien, „ dog dat gemelde kaptein in fteede van zig aan „ boord van zyn fchip te vervoegen, en het zelve „ verder ter rheede tc brengen, aan de Caap was blyyen vernagten, laatende gemelde zyn fchip op. „ de buiten - rheede leggen, dat Zyn Ed. dus ook, by overweeging, dat het moogelyk wel de inten„ tic van voorzeiden fchipper Smith weezen kon„ de, om wecder direct van de buiten-rheede te „ vertrekken, en zulks na de informatien yan den „ ftaat deezer hoofdplaats, die hy gemakkelyk heeft ,, kunnen verkrygen, van de nadeeligfte gevolgen ,, zoude kunnen zyn, zoo de Baayfals binnen liep ,, of in zee eenige communicatie met de Engelfchen houden konde, buiten dat de publicque tydingen , welke daarmeedc en voornaamentlyk met de drie M 3 w zig



):( ttk ):(
„ zig aan boord van hetzelve bevindende Engelfche ,„ pesfagiers , ten uiterff.cn aangeleegen voor den vyand zoude kunnen zyn , deeze vergadering „ expres had laaten beleggen, om van de heeren „ lecden aftcvor leren derzelver advyzen, of men „ ter voorkooming van al het voorenftaande gezci„ dc fchccpjc , riet zou behooren te leggen onder een „ embargo , zo lange dc noodzaakclykhcid hetzelve 3, vorderen zal, zoo is by den rrade unanime be,, fioöten het voormeld America'ansch fcheepje Som*
,', fan provifioneel te léggen onder embargo. •
,, Zullende ten dien einde de kaptein Smith wor,, den aar gezegd, dat hy aan land zal moeten verblyvcn, tot dat door hem de noodige ordres ,, zyn gegeeven en gcëfïeólueerd, om zyn bodem 3, op dc gewodnc ankerplaats tc leggen, als wan* „ neer het roer daar van zal worden getigt cn aan „ wil gebragt, om aldaar bewaard tc worden en te ver* ,, blyven, tot zoo la: ge deeze regeeringe zulks nöbd„ zaakclyk zal oordeclcn, terwyl aan den kaptein May, voerende het americaanich fchcepjen Rob* ,. bert Morris zal worden aangezegd om provifioncel met gedachte fchip deeze rheede niet te vcr., laaten.
En is dienvolgens het bovengemelde fchcepjen 'the Santjbn nog dien zeiven avond ter Caapfchs Rheede geboegfeert.
Den eo Aug. wierden door het detachement in dc 'Hbuibaay twee Engelfche Mariniers opgebragt, welke aan de Nocrdhoek waaren opgeligt en krygsgevangen gemaakt. (
Den



):( 1*1 n
Den 2i. Aug. wanneer een patrouille van ijkavallcristen onder den adjudant Crouse zig door de duinen ftrandwaarts begaf, ten einde te reedgnofeeren, wierden circa 100 Engelfchen , die door de Valky waaren gewaad om dezelve tc omcmgelcg, na eene fchcrmutfeling waarin een burger, benevens een paard gekwetst en een paard gedood wierd, wecder terug gedreeven, met agterlaatirjg van twee dooden. Voorts wierden des avonds twee Enge.fche Mariniers binnen gebragt, welke door ue pandouren waaren krygsgevangen gemaakt.
Den 22 en 23 Aug. wierden alle krygsverngtingen creftremd door den zwaaren ftorm, verzeld met reegen, welke drie daagen regeerde, en het Amcncaanfche fcheepje the Robbert Morris op firand flocg en deed verongelukken.
Des avonds van den laastgem. dag, wierden van de Steenbergen, door den Captain von Hugel herwaards gezonden vier Engelfche overloopers, welke 's middags ten ëén uur van Muyjenourgwren gedcfertcerd, en bcrigten, dat toen aan ieder foldaat en matroos was uitgedeeld voor drie daagen randfoen, cn ordre gegeeven, om zig op een ogenblik waarfchuwing in gereedheid te houden , het ^cen haar deed vermoeden, dat dc Engelfchen eenen aanval op onze campementcn aan de duinen, mitsgaders de Wyn- en Steenbergen in den zin hadden. * Waarom de ondergeteekende des morgens vroeg van den 24 Aug. de aldaar gedetacheerde corpfen aanfehreef om op hunne hoede te zyn. Ondertusfchen had de commandant der hottenM 4 tem



X J$4 X totten Jan Cloete, met een detachement yan dat corps des morgens vroeg een attaque gedaan op de voorposten der Engelfchen , en dezelve met verlies van eenige dooden en gekwetften verdreeven.
En wierd de lieut. co11.de Lille, welke de. ondergeteekende zig vcrpligt had geoordeeld te arreftceren, en vervolgens by eene fchriftelyke ordre van den 20 deezes met de nukken en verklaaringen ren zynen laste te moeten nellen in handen van het officie fiscaal, ten einde na zyn op den 7 en 8deezes by den aanval der Engelfchen op Muyfenburg gehouden gedrag regterlyk onderzoek te doen, en teegen den zelvcn na bevinding te procedecren,' voor «ecommitteerdens uit den raad van juftitie, door den fiscaal op interrogatorien gehoord.
s Nagts van den 24 Aug. was wecder een Engeisch foldaat gevangen genoomen , en terwyl zyn verhaal omtrend het voorneemen der Engelfchen, om eenen aanval op deeze hoofdplaats te onderneemen, dc raportes van voorige gevangenen niet alleen bevestigde, maar 'er zelfs by voegde, dat de ordres daar toe in het camp waren gegeeven teegens den volgende nagt, zond de ondergeteekende den 25 dito by herhaaling deflricïfte ordres om op alle posten wel op hoede te zyn, ten einde tc zorgen om niet onverheeds overvallen te worden, ten welken einde de aide de camp kaptein Zorn, nog des avonds ten 5 uuren by reprice wierd afgezonden, terwyl gelykc ordres, wierden gegeeven aan alle hier aan de hoofdplaats dienstdoende burger officieren, en den majoor der artelerye gelast om alle posten



X lg5 X
ten op de batteryen met het volle getal officieren, gemeene artilleristen en afgefchreevene van gagie te bezetten, en alzoo tot nadere ordre bezet te laaten, het geen de ondergeteekende te meer noodig oordeelde , daar uit de campementen van de kapteins van Balen en von Hugel berigt ontfing, dat fucc-'sfive drie fcheepen de Baayfals waren uitgezeild.
Voorts wierd denzelven avond ontfangen eene misfive van den admiraal Elphinstone, den 21. deezes gedagteekend en geaddresfeerd aan den ondergeteekenden en de inwponers van Caap de goede, Hoop, ten geleide van een paqnet brieven, zoo wel van de hooge regeering te Batavia aan den raad, als aan particulieren, meest alle geopend, en voornamentlyk dc eerstgem. gemutileerd.
Den 26. in den morgenftond, wferd door den landdrost van Stellenbosch berigt,, dat des.avonds bcvoorens ten 7 uuren een Engplsch fchip uit de Baay zig had geankerd aan het ftrand van hottentots holland voor de Mosterdbqay, en dathy direct alle gewapende manfchappen had gelast zig derwaarts te begeeyen om eene landing te verhinderen, dan daar gemelde land-drost 'er by voegde, zyne bedugtheid dat die daartoe niet genoegzaam zyn zouden, wierd de kapt. Meyburg door den ondergeteekenden gelast om 50 burger-kavalleristen met haare officieren vaardig te houden, ten einde op den ontfangst van nadere berigten des noods te kunnen derwaards marcheeren.
Dog den 27. dito wierd de ondergeteekende door den land-drost van Stellenbosch geïnformeerd, dat voorichr. fchip door het opgekoomene flegte weer, van daar zig weeder geretireerd, en na de M s Fals-



):( xS6 ):(
Falsbaay terug gekeerd was. Vermits de ondergeteekende den 25. deezer door eenige burger-kapiteins was geprefenteerd geworden een plan en memorie beide ongetcekend van eene attaque op het camp der Engelfchen (18) aan Muyfenburg, en hy zoo wel uit dien hoofde, als om dat het zelve aan hem al te gevaarlyk, zoo niet onuitvocrlyk fri der eerftcn opliag voorkwam, geoordeeld had van de hand te moeten wyzen, Voornaamcntlyk meede uit aanzien van het gering getal artilleristen, cn het gevaar dat daar uit voor deeze hoofdplaats rcfultecren kon, dat hy op gisteren onderrigt wierd, dat deeze weigering weeder eene groote fenfatie onder dc burgerye gebragt hadde, alzoo men zulks deed aanzien als eene onwilligheid om de kolonie van den vyand fpoedig te verlosfen, zoo vond hy zig tot bevvaaring van de inwendige ruste aan de eene zydc, en tot verdeediging van zyn gedrag in een tydgewrigt, dat de banden van het gezag door differente werktuigen meer en meer wierden verflapt en lösfet gemaakt, aan den anderen kant, verpligt om den 27. Aug. des morgens aan de kapteins der burger-kavallerye IVIeyburg cn Cloete , mitsgaders aan die der infanterye Eksteen ter hand te ltelicn dc ondervolgende door hem gerigte misfive aan alle de kapteins der kavallerye en infaeterye.
„ Goede Vrienden!
„ Op gisteren morgen is my door eenige van UEds. „ gepraefenteerd een ongeteekend en ongedateerd
s, plan



):( iS7 K
„ plsn en memorie tot een attaque van de Engel-
„ fchenaan Muyzenburg.
„ De voormelde ftaat van dat plan en de reede„ nen die 'er zyn dat de Erigelfchen ons hier ter „ rheede meede zullen aanvallen, heeft my genood,, zaakt hetzelve wel te overweegen, en dc volgende aanmerkingen op het zelve plan van een atta„ que op Muyzen'wg zyn myn toegefcheenen, „ grootc attentie te meritccren.
„ Eerftelyk fchynt men met geen moogelykheid te „ kunnen onderftellen, dat 2 ftukken van 12$. en ,, 2 hauwitfers, voor ydcr van welke 12 @3s. 16. en „ voor ieder hanwitfer 12 Osfen moeten zyn, be„ neevens dc noodige vier ammunitie waagens, „ kunnen worden gevoerd tecgen over Muyfenburg „ aan de Sandvalley, in minder tyd als 5 imren; wan„ neer men nu in de ftilte des nagts, als men onder,, ftéld dat de Engelfchen in ruste zyn , ten 11 uuren „ aldaar zal aankoomen, is het dan te hoopen dat men ,, die ftukken zal kunnen plaatfen na behooren, cn „ dat de compagnien kavallerye welke ze moeten 'dekken cn befchermen, aldaar meede zullen koo„ men, en tot den vroegen morgen verblyvcn, ja „ dat men verfchanfingen zal maaken, zonder dat de Engelfchen daar van by de ligte maan, en door het geraas van paarden, osfen en flaaven ÖV. &c. „ iets zouden gewaar worden, en zig in ftaat van
„ defenfie ftellen dit is niet te onderftellen,
„ doch genoomen, zy worden zulks niet gewaar, ,. zflilèn dan 2000 man, welke 'er volgens alge„ mcene raportes ten minften zyn, geen geleegen-
„ heid



X 188 X „ heict hebben, zig te verzamelen onder het vuuren „ van ons, en zullen die alle voor het vuur van zoo „ weinig gefchut daadelyk gaan loopen? God gaave „ dat zulks gebeuren mag! Dan daar het zeekcris, dat het gefchut zoo maar op het flrand der Sandval,, ley geplaatst zynde , zonder eenige beddings, na „ weinig fchooten in het gulle fand weg zinken moet, (eens gefteld zy doen zulks niet) maar avancee„ ren met haar gefchut , dat men zegt uit i% zes tSs. „ ftukken te beftaan, en koomen zoo verre dat de „ kavallerye kunnen befchietcn, zal die het dan met „ haare paarden houden, en zig niet gedwongen vin„ den te retireeren, en wy gevaar loopen dat onze v ftukken door zulk een grooter hoop vyanden om,, cingeld , genoomen, en de artilleristen krygsge„ vangen worden gemaakt.
„ Het eerlte zoude ons zeeker, hoe noodlottig „ ook niet bederven, maar ons in zoo verre nadeej, lig zyn , dat dit gefchut teegen ons zeiven meede ,, gebruikt wierd, maar zoo het laatfte gebeurde, ,, van waar zullen wy 50 kannonniers met haare „ officieren die by dat gefchut noodig zyn, buiten „ 15 a 20 die dienen moeten by de hand mortieren „ fupplecrcn, en daar wy flegts 104 mannen heb„ ben, om al het gefchut van onzen regter vleugel ,, te bedienen, zoude ons zulk een gemis niet ten „ allerhoogflen nadeelig, ja onherftelbaar zyn?
„ Daar benecvens, zoo dit plan geëxalteerd wierd, „ word deeze hoofdplaats al die daagen dat deeze „ expeditie uit en op weg is, vaneen groot deel „ van haare defenfie verftopken, ingevalle de vyand
tj in



):( 189 )=(
in deeze Tafelbaay iets onderneeraen mogte dóór het gemis van bovengemelde manfchappen, en van „ de kavallerye die ter dekking van dezelve nood„ wéndig marcheeren moet.
„ Eindelyk moet in confideratie koomen het nut „ dat men van die expeditie verwagten mag , en „ het geen, zoo de raportes der gevangenen en de„ ferteurs waar zyn, dat namentlyk de provifien „ alle drie daagen uit de Baay na derwaarts worden „ gezonden, niet grootelyks kan dienen tot destru„ eering van haar onderhoud en voorraad, tenwaare „ men onderftelle, dat het onder de moogelykheeden is , om Muyfenburg te hernecmen, en deEn,, gelfchen geheel en al van daar te jaagen, wau,, neer men gelooven mag, dat zy daar vooreerst „ niet weder zullen koomen, alzoo het jaargety „ waarin de zuid ooste wind gewoonlyk begint, „ haar fcheepen moet noodzaaken de Baayfals eer„ lang te verlaaten, zoo men my, want hier in ben „ ik niet zeer kundig, onderricht.
„ Dan daar het verlangen van niemand grooter „ weezen kan. als van my zelvcn, om van den „ vyand ontflaagen te zyn, en hem te verdry ven, ,, en ik niets wil verzuimen, wat daar toe dienstig „ weezen kan, moet ik UEds. by deezen aanichry„ ven,om hetzelve plan te zaamen te overweegen, ,, zoo als de bovengem. myne aanmerkingen, en my UEds. gedagten, en hetgeen dezelve oordee,, len, dat tot welzyn en behoud van deeze hoofd,, plaats het beste is, fchriftelyk te berigten; zullende UEds. by omhelzing van hetzelve plan, dat
>, my



)•( 19° ):(
„ my terug moet worden gezonden, dadelyk een „ commisfie van twee kapiteins moeten benoemen, ,, welke door my kunnen worden gedirigeerd, om ,, alles wat betrekking heeft tot de burgers te vcr,, vaardigen, en in fpoedigc ordre te brengen, ter„ wyl ik op al het verdere de noodige ordre ftellen „ zal.
„ En daar ik op UEd. allen het zelfde vertrouwen „ ftelle, en my van UEd. welmeenendhcid geperfua„ deert houde, zullen de kapteins der kavallerye „ over haar refpeclive pofiticn, cafu quo, het lot „ moeten trekken. .
„ Waarmeede na groete blyve
„ In 'tCafteel de „ Goede Hoop, den „ 26. Aug. 1795."
A. J. Sluisken.
Dan den overften Gordon, den major Kuchler. en kaptein ingenieur Thibault, met den ondergeteekenden van gelyke opinie omtrend de gevaaren, waar aan de onderneeming teegens de voorzeide post, de kolonie noodwendig moeste bloot ftellen , en de weinige waarfchynlykheid die 'er was, om daar in te llaagen, zynde, oordeelde de ondergeteekende het voorfch. plan, ten minste voor het
tee-



X w X
teegenwoordige te moeten ter zyde ftellen , te meer daar hetzelve onmoogelyk konde worden geëntameerd , zonder de hoofdplaats genoegfaam van alle defenfie te ontblooten.
Den 28. wierd aan den ondergeteekenden door de kanteins der burgerye voorgedraagen, dat volgens berigten van lieden, welke de pasfen in de zoogenaamde Steenbergen bekend waren, het detachement aiuaar zeer geëxponeerd zoude zyn, om door de Engelfchen over het gemelde gebergte te worden omemgeld, en wanneer door een fuperieure magt wierd aangevallen, de retiaite afgefneeden , weshalveü ten emdc daaromtrend volkoomen zeekerheid tc ontfangen, de volgende commisfie decerneerde.
De karteins van de. infanterye, van Baalen, van Kervel en von Hugel , de kapteins van de burgerye P. H. Myburg, H. O. Eksteen, Pieter ds Waal en Hendrik Cloete , mitsgaders den kapt. lieut. van de artillerye Kemper, en den kommandant der pandouren j. G. Cloete, worden by deeze gelast, om te onderzoeken, eerftelyk of het aangeleegen campement aan de Steenbergen zodaanig is gefitueerd, dat de daar leggende infanterye en artillerye, mitsgaders burger - kavallerye, inge„ valie den vyand daar op met fuperieure magt een „ aanval deed, en hetzelve noodzaakte te wyken, „ haar retraite zoude weezen afgefneeden, en ge„ noodzaakt zyn, zig met het gefchut overtegeeven.
,, Ten tweede of het gezeide camp zodaanig gefitueerd is, dat ongewoon gevaar loopt om te
„ kun-



)■■( *9* X
„ kunnen worden omcingeld, en dus van vooren én „ van agteren te worden aangevallen, en overmees„ terd, niet teegenflaande men goede wagten en pos-
„ ten uitzet.
„ En ten derde, ingevalle dat alzoo geoordeeld „ wörd, waar dan, naar haare gedagten hetzelve ,, camp beeter zoude kunnen worden geplaatst, en „ den vyand verhinderd, om niet aileenzelfs geen ,, bezit van dit zelfde camp te neemen, wanneer het „ door ons zal verlaatcn zyn, maar om ook teevens „ te beletten, dat niet met meer gemak kan bezit„ ting neemen, van de plaatfen tusfchen, en ter „ zyde van het campement aan de Wynbergen, „ als daar zyn groot en klein Confiantia, eu daar „ rondfomme, en of de Houtbaay ook daar doof „ meerder gevaar loopt.
„ Doende van het een en ander rapport in ge„ fchrifte aan den ondergeteekenden commislaris, „ ten einde daarop te disponeeren voorens eenige „ andere fchikkingen worden gemaakt."
,, In het Casteel de „ Goede Hoop, den 28 „ Augustus 1795.
A. j. Sluisken.'
Des morgens ten e'e'n uur van den 29 dito, öntfng de ondergeteekende by een brief van den
land-



):( i?3 K
land-drost van Stellenbosch, berigt, dat een groot Engelsen fchip aan Hottentots Holland ten anker was gekoomen, en ten vyf uuren wierd het gevolgd door een tweede misfive, houdende; dat hetzelve zig gelegd had een kogelfchoot verre van de vischhoek, en daarna een chaloup aan wal had gezonden, in de Bothmansbaay, met vordering van provifien voor geld en declaratie, dat niet voorneemens waaren eenig kwaad te doen enz. de ondergeteekende detachecrende daarop daadelyk de compagnie kavallerye van den kapt. Laubscher, met ordre, om ds landing tc beletten , en te zorgen dat de Engelfchen van geene provifien wierden voorzien, of geleegenheid vonden , om van daar eenige osfen of paarden meede te voeren.
Doch des nademiddags wierd hem, door den landdrost van Stellenbosch, by brief des morgen ten elf uuren, en dus bevoorens voorgemeld detachement aan de Bothmansbaay konde zyn afgevaardigd, toegezonden , eenen door de Engelfchen aldaar aan den corporaal van het ftrand ter-hand gefielde gefchrift, zynde van den zeiven inhoud, als bevoorens door het geheele land hebben verfpreid, met en benevens het ondervolgende gefchrift , van den admiraal
Elphinstone, zonder dagteekening.
„ Ik vinde het voegelyk, om de ingezeetenen van ,, Stellenbosch, en van het daar om leggende land te berigten, dat als ze paarden, osfen, waagen of „ vee naar het Britfche leeger zenden, hun in zil„ vergeld een liberaale prys zal betaald worden; — „ maar als ze in 't teegendeel zulke leverantien niet N „ doen,



„ doen, of toeflaan, moeten ze een corps van trou„ pen te gemoct zien, welke daar met het voor„ hebben zai geland worden, om zodaanigc ft.uk„ ken met geweid weg te neemen.
„ Alle de ingezeetenen die te huis verblyven, „ zullen befchermd worden, terwyl die geene welke „ het teegendeel voortrekken, ook contrarie gevol, gen te verwagten hebben, en als iemand op de „ troupen in hunne marsch van ergens een huis 3, fchiet, zal zodaanig huis aanftonds in brand geftoo,, ken worden.
„ Aan de ingezeete„ nen van Stellenbosch, ,, en de omliggende „ landen."
ie*-.)
G. K. Elphinstone,
Commandant e$i Chef van de Vloot.
En na welkers leclure de ondergeteekende noodig oordeelde, nog dien zeiven avond de volgende nadere ordres, aan meergem. kaptein Laubscher, cn zyne officieren tc laaten toekoomen.
„ De



H '95 U
„ De kaptein der burger - kavallerye Hendrik „ Qostwald Laubscher , wiens compagnie boej, den morgen is gedetacheerd geworden naar Hol„ jands hottentots ftrand, mitsgaders zyne inbaker,. ne officieren, en zoo meede de zig aldaar bcvindende adjudant Steyn, cn ale andere, worden „ by dec/e door my ondergeteekende commisfaris over dit gouvernement gelast, het door my gegeeven bevel, om niet tc permjtteeren dat van „ het in de nabyheid van gemcli ftrand ten anker „ leggend Engeisch oorlogschip , volk aan land koome, veel min zig landwaars in begeeve, maar om zulks met geweid te beletten, en teegen te „ gaan, prompt worde geëxecuteerd, en daardoor ,, niets anders te verftaan, dan om op dc Engclh fchen, die tragtcn mogten te landen, of geland mogten zyn, te vuuren, en dezelyp dood te fchie,, ten, dan wei te noodzaaken, zig wecdcrom naar „ boord te begeeven, zonder zig door drcigemen,, ten, beloften nog om lief nog leed daar van te V) laaten aftrekken, maar om in teegendeel met hunne onderhebbende manfchappen, yojgens hurmen }, eed en pligt, den vyand te fluiten, te vervolgen, „ terug te dry ven, of te vernielen, en hem den ,, grond voet voor voet te betwisten, en teegea „ zyne aanvallen te verdeedigen,
„ Wordende verders gemelde kaptein cn officio „ ren gelast, omrae te zorgen, dat zy, en hunne „ opderhoorige manfchappen , van alles worden voorzien wat tot hun lecyemsonderhoud bcnoodigd „ is, 't zelve vraagcr.ee en kuopende, waar te bc?
$4 ? ^ koe-



X i9«S x
„ koomen zal zyn, om vervolgens door dc Ed; „ compagnie te worden betaald.
„ In 't Casteel de goede Hoop „ den 29. Augustus 1795.
( get, ) A. j. Sluysken.
Den 30 Aug., wanneer dc Engelfchen op onze officiers welke recognofeerden, met hun kanon met kogels hadden gefchooten, wierd de ondergeteekende door de kapiteins aan de Steenbergen gedetacheerd onderrigt, dat volgens het rapport van gemelde officiers dc magt der Engelfchen aan Muyfenburg vermindert zoude zyn, tot op zes honderd man, als hebbende zy aldaar des morgens niet meerder onder de wapenen gezien , als na gisfing 300 man in roode uniform en 19 pelottons ieder van zes man in het front en twee diep in blaauwe monteering, hy zond dien volgens des morgens van den 31 Aug. zeer vroeg aan den kapt. L au bscher na Hottentots Holland, van waar het hier bovengemelde Engelfche fchip zig weedcr geretireerd had, een ordre om immediaat na de Kaap terug te keeren , en fchreef de volgende misfive aan den krygsraad, ten einde te beproeven om de Engelfchen uit haare pofitie aan Muyfenburg te delogceren.
,, Aan



X 197 X
„ Aan den gecombineerden „ burger krygsraad.
„ Goede vrienden 1 i
„ Daar ik door de kapiteins uit het campement j, aan de Steenbergen ben onderrigt, dat 'er thans „ niet meerder dan <5oo man Engelfchen aan Muyfenburg zouden zyn, zou het moogelyk de tyd zyn om iets teegen de Engelfchen aldaar te onderneemen, waarom UEds. een commisfie zullen de,, cerneeren op vier officieren, waar van ten miniten twee van de kavallerye om deezen avond om vyf „ uuren in het gouvernement met my en de hoofd„ officieren te confereerén, tot het maaken van een plan waarmeede na toegencegen groete verblyvc
UEds. goede vriend.'
„ In 't Casteel de Goede ,, Hoop, den3/ Aug. » 1795-
i get eekend y
A. j. Slüisken.
In de voormelde krygsraad, in welke de kollonel cn hoofd der militie Gordon, de major Kuchler, kapt. van Baalen en kapt. ingenieur N 3 Thi-



M 198 )<
f HisAuf-t, benevens de kapts. der burgef infanterye Pi e te r Jesss Mulder en Andriès Ho zak, mitsgaders der kavallerye Pikte r de Waal, H. J. Gouts, en J. G. Eisteen, asfifteef enden \ dan beflooten zyndë de meergemelde Engelfche post aan Muyfenburg tc attr.-> quecren en zoj moogelyk te verdry ven volgens nee ondervolgende pian.
y, Wel Èd. Groot Achtb. Heer!
ü Door UEds. Groot Achtb. gelast zynde ommyi» nc confideratien op tc geeven, hoe en op wat ü wyze dat vermeene met goed fucces eene attaque ü op Muyfenburg te kunnen doen, en wat gefchut ,i daartoe benoodigd ware | zoo hebbe de eer \, aan UEds Groot Achtb. tc rapporteeren, dat na
4, myn inzien men hetzelve óp de volgende wyze
5, behoorde te attaquecren, nanicntlyk. —
„ Van de zyde van de Volley, plaatfènde aldaar „ twee hauwitfers, beneevens twee canons a 6 ft?,
ffónt maakende na dc kant van Muyfenburg, en 2 „ canons a 4 ©, front maakende na de kant van de h zeé i gefouteneerd en gedekt door de infanterye >j van de fvyêwrfjèê, en twee kompagnien kaval* ,^ lerye, zynde dit gefchut en troupen de geene
welke de hoofd attaqué moeten doen, vervolgens
dient men op dezelfde zyde en wél omrrend hefc \\ cindé der Volley hier na tóe 2 ftakken canon a \> i3 B ie plaatfen * raoêttónde deeze eanor.s dienen
}J öhn



X 157 X
„ om dc vyandelyke batteryen te doen zwygen cn „ te demonteeren, als meede de attaque en retirade „ te dekken.
„ Aan de zyde van de Steenbergen, alwaar thans „ drie canons a 4 ffi ftaa-n, moet een vierde van de „ Wynbergen bygebragt worden, om met de iular„ terye en kavallerye in front te attaqueeren, en „ dan de 2 canons a 3 Tneede aan de IVynbergen „ ftaande, moet men doen avancceren tot omtrend ,, de Kcyzers - Mond, om ingevalle men mogte ge„ repousfeerd worden, niet alleen veilig konde retij, rceren, maar zig ook wceder omzetten om op „ nieuw te attaqueeren ,moctcndezoowelbydetwce „ 12 ffis. als by de twee 3 ffis. eene halve kompagnie kavallerye tot dekking geplaatst worden j de „ Steenbergen vermeene met eenige hondert band-, „ grenaatcn te moeten worden voorzien, dewelke „ door een officier, 8 gemeene artilleristen cn iójon„ gens moeten behandeld worden, zynde de'par> „ douren op het gebergte, zoo om tc attaqueeren, „ als om even gem. artilleristen te fouteneeren cn „ te dekken.
,, Om dit ten uitvoer te brengen word voor de „ artillerye verë:scht, dat ten eerften 2 canons a „ 12 fö, 2 hauwitfers, 1 canon aöfö, alle met derzelver ammunitie en toebJiooren, 200 handgra,,naaten, 10 zwalpen van 2 duim dik en 8 voeten lang tot beddingen, zoo ftll Cn met zoo minom„ ftag als moogelyk na de Wynbergen verzonden worden, om daar van daan ter geleegenc en bc„ paalde tyd, verder ter bovengem. plaatfen te wörN 4 „ den



):( ):(
„ den getransporteerd — om de hier boven aangehaalde plaatlèn wel te vinden, dient aan den com-
„ mandant een exact fituatie plan dier eontry ter hand gefteld te worden, waar in zoo wel de po-
„ fitie van het gefchut, als ook der infanterye en kavallerye aangemokt zy.
,. Tot de bediening van de 2 canons a 12 18, 2 ,, hauwitfers, 2 canons a 6 18, 6 canons a 4 18, 2 ,, canons a 3 18 en het werpen der handgrenaaten „ zyn noodig de volgende manfchappen van het „ corps artillerie.
„ 8 Officieren.
„ 19 Bombardiers en kanonniers der 1 clasfe. „ 120 Gemeenen.
„ In de beide campen bevinden zig reeds 6 offi„ eieren. „ 6 Bombardiers. ,, 10 Kanonniers der ijle clasfe. „ 2 Tambours en ,, 87 Kanonniers der 2de clasfe. ,, Zoo dat nog dienen daarna toegezonden te worden „ 2 Officiers. „ 3 Bombardiers en
33 Kanonniers der 2de Clasfe. „ En de volgende fpannen, paarden of osfen. „ 2 Span a 16 ~)
„ 4 12 > tot transport van 't gefchut;
„8 ro J
„ 9 12 tot transport der ammunitie; wor-
M dende voor de 2 canons a 12 18, 2 carrewey wagens tot traasporteering der ammunitie vereischt.
„ Doch



):( 2or X
Doch vermits alles afhangt aan het goed be„ leid en de praefentie van geest van den comman„ dant, gelyk meede van de obediëntie en cordaatheid der officieren en gemeenen , zoo kan de „ ondergeteekende UEd. Groot Achtb. voor den „ zeekeren goeden uitflag niet inftaan.
Vertrouwende hier meede aan het hoog geëer,, de bevel van UEd. Groot Achtb. te hebben voldaan , zoo hebbe de eer met de voikooraemte hoogachting te zyn
Wel Ed. Groot Achtb. Heer!
U EJ. Gr. Achtb. Onderd. cn Geh, Dienaar.
G. C. KUCHLEB.
„ Bovenftaande plan is door ons ondergeteeken„ dens commisfaris en officieren na rype deliberatie „ geadopteerd en vastgefteld, om daadelyk met het „ in gereedheid brengen van hét benoodigN S „de



):( 202 ):(
5 dc tc worden aangevangen, en zoo fpoe.Iig mooi5 gelyk ter executie te worden gefteld.
Den 31. Aug. 's avonds ten zes uuren.
(g«0
A. j. Slüysren. R. J. Gordon. G. C. Kuchler. "B. C. van B a alen. L. M. Thibault. P. J. Molles. P. de Wa.al. J. P. Eksteen. A. GoirscH, cn A. Horak.
Wierden den Volgenden dag, zynde den 1. Septemier immediaat de noodige toebereidzelen gemaakt, en al bet gefchut, cn ammunitie des nademiddags ïia het campement aan de Wynbergen gezonden. Inmiddels hadden eenige van de burger-kavallerye met het corps pandoureiï dienzelven morgen weedcr eene attaque gedaan op de voorposten der Engelfchen, waarby vyf krygsgevangenen gemaakt wierden , en twee posten reeds overrompeld waaren
toen



X 20s X
ibcn dè Engelfchen door een hevig vuur üit haait artillerye dezelve noodzaakten weeder te retireeren, het geen egtcr gefchiedde in een behoorlyke ordre.
Dog offchoon door deeze daagelykfe fchermutfelingen^ by dewelke tot nog toe weinige doodén en ïlegts eenige gekwetffen bekoomen waaren, terwyl Van de Engelfchen verfcheiden gedood, gewond* en kryg.'gevangen waaren geworden, de moed wel wiei d v akker gehouden, zoo won egter de geest der ir.il bordinatie daagelyks veld onder alle clasfèn van dienaaren en burgers , waartoe het oproerige en ongeschikte gedrag van eenige ZwelendamJchehuT" gers met h&arCn zogenaamden commandant nationaal Petrus Delport, of wel die geene, welke onder zyn masker veranderingen zogten, zeer wel meede werkte, veele kwaadaardige gefchriften en brieven wierden verfpreid, vervuld met befehuldigingen teegens hoofd-officieren, leeden van de regeering en b.aaVe burgers, aan welke zelfs de onnozelfte mensch geen redelyk geloof konde fiaan, gefingeerde brieven gezonden, omtrendeenengewaandenopftand der baftard- en andere hottentotten enz. zo* daanig dat men moeste vreezen •, dat een opftand en oproer de Engelfchen zoude doen obtinceren, het geen haare waapenen en menèes tot nog toe onvermoogens waarèn geweest te verkrygen 4 terwyl de bovengemelde gerugten en eene onagtfaame behandeling, reeds haaren indruk by het corps pandouren hadden gemaakt, zelfs zoo verre, dat des nademiddags direct na de bovengemelde attaque, met geweer en Wapenen teegen wil en dank van haare
bur*



X 2o4 X
burger-officieren, na herwaarts marcheerden, (19) cn des avonds alhier til het caflcel aankwaamen, rerklaarende dat zy voor de boeren niet langer wilden vegten, alzoo die ter zclvcr tyd, dat zy haar leeven ieder dag teegen den vyand in gevaar fielden, voor de kost en flegts een geringe bezolding van 2 ryksdaalders 'smaands, niet nalieten haar geflagt, haare vrouwen en kinderen op een barbaarfche wyze tc handelen, door gevargenisten en flaagcn , en reeds voorneemens waaren, om zoo ras de oorlog zoude geëindigt zyn , haar zeiven op een gelyke wyze als bevoorens, zoo niet erger, te handelen, met verdere byvoeging van verfcheiden klagten over de burger-officieren.
De ondergeteekende dit alles in de enveloppe van het casteel, waarin hy dezelve uit voorzorg had doen marcheeren, aangehoord hebbende, vond geraaden haar den begaanen ftrafwaardigen flap, op een vriendelyken toon onder het oog te brengen, ten einde zig van de onontbeerlyke asfistentie van deeze waarlyk verdrukte lieden, niet te priveeren, en vooral te zorgen, dat zy zig niet landwaarts in begaaven, en haar vervolgens, met dc verzeekering dat haare klagten by hem zouden worden overwoogen en geredresfeert, en belofte dat hy, nadat de Engelfchen zouden verdreeven zyn, voor haare veiligheid zorge draagen zoude , tot bedaaren gebragt en gerust gefield hebbende, deed hy haar ten getallc van 170 koppen den volgenden morgen, zynde den 2 Sept. onder geleide van eenige haarer
Bur-



X 205 ):C
burger- en onder-officieren weeder naar het campement vertrekken met den volgenden brief aan haaren commandant en officieren:
„ Goede vrienden!
„ Met het uiterfte leedweezen, en zelfs ontroering „ heb ik alhier zien aankoomen het geheele corps pan„ douren , dat in ftaat is geweest om het camp te „ verhaten en daar door de defenfie merkelyk te ver„ zwakken.
„ Offchoon ik niet zal treeden in een onderzoek over „ de gegrondheid hunner klagten, zoo kan ik egter „ niet verzwygen, dat eene infubordinatie die ik overal „ befpeur, my de allerfchaadelykfte gevolgen doet „ dugten.
,, Om dan voor 't vervolg dit alles voortekoomen, „ heb ik noodig geoordeeld aan de pandouren toete„ leggen nog een ryxdaler 'smaands voor de gemee„ nen, en twee ryxdalers voor hunne corporaals, „ waarvan hen ieder week een vierde gedeelte zal wer„ den betaald, terwyl ik UEds. verder gelast te zorgen , „ dat zy ieder daagelyks genieten 't geen aan elk man „ 'scompagnies weegen is toegelegd, zoo wel aan „ eeten, als in wyn en brandewyn, en dat dus ieder „ hottentot des morgens een zoopje, mitsgaders 'smid„ dags en 'savonds een glas wyn geniet, met verdere 3, recommandatie, om hen over deeze begaane ftap, „ hoe ongewoon ook, en zelfs gevaarlyk voor de de-
„ fenfie, geen leed te doen. Zonder egter daar-
„ door



X 2*5 X
j, door te verftaan, dat zy in andere gevallen niet on« „ der eene behoorlyke lubordinatie zouden moeten, „ verblyven. En daar ik ordres gegeeven heb, om „ voor ieder een haaitjen en broek te laaten vervaar„ digen , begeer ik ook dat dc buit, welke zy op de „ Engelfchen hebben behaald, aan hen zal worden af-
gegeeven en onder hen zal werden verdeeld, en dat „ zy door haare pigen officieren zullen worden gcy „ commandeert.
„ Eindelyk zal UEd. aan haare corporaalen , wan-. „ neer daartoe verzoek doen, moeten permitteeren „ zig by my te vervoegen, en aan my ten fpoedig» „ ften doen geworden eene fpecifique lyst van het ge„ heele pandouren - corps, met aanwyzing , welke „ van hen heeden niet aan de Caap zyn geweest, ten „ einde aan deeze ook te doen genieten het douceur, „ welke aan de geenen die zich herwaarts hebben be„ geeven, en thans wederom naar het campement „ overgaan, hebben uitgedeeld.
„ Waarmeede na toegeneege grocte blyve,
UEd, goede vriendl
In 't Casteel de goc„ de Hoop den a.. Sept. n W5f
Of*!»
A. J» SLUYSK.EN.
Des



):( 2d? X
Des avonds circa 9 uuren, ontfing de ondergetee» kende van den kapitein van Baalen , mitsgaders van den kapt. von Hügel, en de kapts. der kavallerye Meyburg en Cloete berigt, dat zig vier Engelfche fcheepen vertoonden by Muyzenburg en de Kalkbaay, met de bedenkingen van de drie laatstgem. omtrend het met hoop van fucces ter executie leggen van het den 31. Aug. gearrefteerde plan van attaque op Muyzenburg-, van den volgende inhoud. ■
Bcrgylied den a. Sept. 1795. —
„ De ondergeteekende kaptein militair, benevens „ de kapiteins der kavallerye aan de Steenbergen gede-
tacheerd, oordeelen van derzelver pligt te zyn, om „ ten einde door geen misverftand het ontworpen plan
van attaque te zien verydelen, daar teegen te oppe-
ren de navolgende coniideratien:
„ i°. Aan de infanterye, artillerye, en kavallerye „ aan de Steenbergen is geordonneerd om te attaquee,, ren , 't welk verouderfteld , dat het met fucces be„ looyend gebruik van alle deeze verfcheidene dcelen, „ kan gefchieden, het welk zoo verre van daar is, ,, dat 'er niet meer als een, ten hoogden twee ftukken in front kunnen ageereo, en de infanterye en kavallerye, vveegsns de engte van het terrein in een „ geflootese kolonne opinarchecren, ook teegens de „ vyandelyke verfchanfmgen en Cnd gisteren verjlerkte p^fïiu, ftukken optrekken, met vast. yooruitzigr
1 „ om



X 2oS x
„ om een meenigte volks te zien zonder voordeel ver„ nictigen; zonder aai) den vyand, agter de klippen „ verl'chanst en verborgen, eenigeu afbreuk te kunnen ,, doen.
„ a°. Verklaard de ondergeteekende kapt. mili„ tair, met een al te groot getal van Hukken belemmerd te zyn, en niet daar voor te kunnen inftaan, om ze uit 'svyands handen te kunnen „ houden, alzoo 80 man naauwlyks mfficient zyn, „ om zyne drie ftukken behoorlyk te dekken, oor„ deeld de twee ftukken aan de Keyzcrsmond gc„ fteld, onnoodig, om dat deeze plaats de eenigfte „ is, waar denzelven met zyne kavallerye, infan,, terye en artillerye, met hoop van fucces kan „ ageercn, en dus met zyne ftukken deezen post te „ maintineeren en te verdeedigen.
„ s°. Verklaaren de kapts. der burger-kavallerye „ P. Meyburg cn H. Cloete, altoos te zullen „ doen wat van eerlyke mannen tot behoud van
hun vaderland vereischt word, vertrouwende eg„ ter dat van hun niet zal worden gevergd , om zon-
der vooruitzigt van eenig voordeel, teegens fter„ ke verfchansfingen en grof gefchut te moeten in„ vallen, en hunne manfchappen dus te laaten vcr,, nielen.
„ 40 In cas, niet teegcnftaande deeze reprsefentatien, men daarby bleef, om deeze zoo onvoordeclige attaque van de ondergetcekendens te ver„ wagtcn, zoo verzoekt de kapitein militair, om aan
„ de.



):C 209 ):(
it de 'Ed. heer commisfaris te moogen worden ont„ flaagen, van de nakooming der ordre om daar „ voor te waaken, dat het detachement niet ver„ nield, en dus tot verdeediging der hoofdplaats „ verlooren gaat.
,, 5. Verzoekende dus de ondergeteekendens om ,> eene 1 aiere modificatie, der ordre omtrend de „ Steenbergen, dan wel om ligt; imatie naardeplaat„ felyke omftandigheeden te moogen ageeren."
Aldus voorgedraagen in den krygsraad ter tyde en plaatfe voormeld aangaande het gezegde van de ftukken.
(**••)
LS. FlSCHEH* VON HüGÊfci
P. Mybürg en JL Cloete, juniotj
,, Over de twee ftukken aan de Keyfers - Mond, tt in zoo verre dezelven van deeze kant worden ge* „ plaatst en gedekt, buiten verantwoording van de „ ondergeteekendens, trekken dezelve haar repre* „ fentatie weeder in.''
O Waarom



):( £io >(
Waarop nog dien zclven nagt na voorgaande raadpleeging en overleg van den chef der militie Gordon, en den m*ajoor der artillerye Kuchler het volgende antwoord in gereedheid bragt.
Goede Vrienden!
Ingevolge het geen ik UEds. in den gepasfeer„ den nagt heb aangefehreeven, laat ik in antwoord „ op UEd misfive van gisteren dienen, dat ik over ,, dc daarby gedaane voordragten gebefoigneerdhebbende met de heeren hoofd - officieren , noodig heb geoordeeld in het plan van attaque op den „31. Aug. jongstleeden gearrefteerd, de volgende 3, modificatie te maaken.
„ Eerftelyk, daar het zceker is dat alle plans van „ attaque gemaakt worden, naar de fterkte en fitua„ tie, waarin de vyand zig bevind , zoo is het
gem. plan ook ontworpen naar dc toeftand der „ Engelfëhen in het campement aan Muyzenburg op „ den 30. Aug., op welkers volgende dag het plan
is gemaakt en toenmaals volgens de officieele be„ rigten van de kapteins von Hugel, Meyburg „ en Cloete begroot wierd op zes honderd man,, ncn, zonder dat 'er fcheepen gezien wierden,
het dus van zelve fpreekt, dat zoo ras men be„ vind, dat de fterkte ongelyk grooter is, en dat » 'er zig eenige fcheepen voor Muyzenburg zouden g» gelegd hebben , mitsgaders het campement en
» ver-



X au X
,, vcrfcganfing der Engelfchen op eergisteren door
... morrrW nrmt-ip-mtlrk'pn «n tiinra/ff vrrfrhanfïno' _
„ volgens dc op gisteren avond ten 9 uuren ontfan„ gene misfive verfierkt zyn, dc commandcerende
officier cn verdere militairen, artillerye- en bur,, ger-kapiteins in eene gecombineerde krygsraad, ,, na voorgaand ryp overleg moeten bcfiuiten; of j, het voorzeide plan als nog met hoope van fucces
uitvocrlyk is, dan wel door te tusfehenkoomende ,, omftandigheeden pnuitvoerlyk is geworden.
„ Ten tweede, zoo by den gezeiden krygsraad word „ vermeend, dat de voorgenoomen attaque als nog „ met hoop. van fucces gefebieden kan, word aan
dcnzelve gedemandeerd en overgelaaten om tc
„ bepaalen het getal van de gezwind-ftukken, ,, waarmeede van de Steenbergen kan worden gea,, gcerd, cn die, welke aldaar te veel zyn, agter „ te laaten en te plaatzen daar het noodig geöordèeld
„ word.
■ Ten derde, door het attaqueeren van de Steen* bergen moet werden verftaan, daarmeede niet ap„. ders te beginnen, dan na dat de twee 12 UBs., welke aan dit einde van de valley zyn geplaatst, „ het vyandelyk gefchut hebben doen zwygen, of „ ten minften zoodaanig verfiaauwd, dat men haare ,, overige, en volgens voorzeide rapporten, fints „ gisteren gemaakte verfchanfingen , agter de klip„ pen attaqueeren kan, met hoop van fucces, want om te verondcrftellen dat diergelyke aanvallen O 2 ,» kun-



)•( 212 X
„ kunnen gefchieden zonder verlies van volk, zou„ de boven de moogelykheid zyn en alle hoop furpasfeeren.
„ Ten vierde, zoo is het zeeker dat geenig oftï„ cier, zoo min als de gouverneur kunnende in„ ftaan voor de goede uitflag van eenig plan van
attaque, wanneer hetzelve met algemeen overleg „ gearrefteerd is, ook ieder een altoos gejutifieerd ,, is, wanneer hy zynen pligt als een braaf man be„ tracht, en betoogd dat hy in de omftandigheeden „ gedaan heeft, hetgeen men heeft moogen ver„ wagten, en heeft kunnen doen, egter moet niet „ uit het oog worden verlooren , dat het gezegd ,, plan van attaque, voornaamentlyk ten doel heeft
om den vyand afbreuk te doen, door zyn ge-
fchut te vernielen en zyne pofitien aan Muyzen„ burg te deftrueeren (iets waarop de burger-offi„ eieren al zeedert zoo lange, en zelfs toen men,
door alle berigten genoegzaam verzeekerd was, „ dat de vyand 2300 mannen aan Muyzenburg had, „ hebben geïnfifteerd, en door alle follicitatien aan„ gedrongen) zonder dat daarvan de verdeediging ,, en bewaaring van deeze hoofdplaats of de kolonie ,, af hangd, maar in teegendeel dat 'er behoord in
acht genoomen te worden, dat door een al te „ groot verlies de defenfie van de Caap niet word „ verzwakt.
„ Eindelyk zoo kan de uitvoering van het meer„ gemelde plan van attaque niet bepaald worden op
mor-



).( 213 ):(
„ morgen of eenen anderen dag, maar naar maate „ van weer en wind, de aannadering van fcheepen ,, en onderfcheiden andere omftandigheden beweik„ ftclligd worden, waaromtrend in eene gecombineerde krygs-vergadering zal moeten werden 5, beflooten.
„ Waarmeede na toegeneegene groete blyve
UEd. goede vriend!
In 't Casteel de „ Goede Hoop den „ 3. Sepi. 1795- ~
(.ge*: ) A. j. Sluysken.
„ PS. Onderfteld dat de Engelfchen onkundig „ zyn van onzevoorneemens, om dezel„ ve in hun campement aan Muyfenburg „ te attaqueeren , fchynd het niet on„ moogelyk, dat het leggen van haare „ fcheepen in de Kalkbaay, en voor Muy„fenburg, wanneer zulks volgens UEd. „ veronderftelling heeft plaats gevonden, „ zoude kunnen aanduiden een voorneemen om ons te attaqueeren, moet „ ik UEd. recommandeeren, om daar op n meede derzelver aandagt te vestigen.
O 3 Dan



Dan voor dit konde worden afgezonden, wierden des morgens om agt uuren van den 3 Sept« negen feynfchooten van de Leeuwen Kop gedaan voor een gelyk getal fcheepen, het geen de ondergeteekende deed befluiten , om daadelyk de allarmfchooten te laaten doen, en aan de can> pementen aan de Wyn- en Steenbergen ordre te zenden, om alle de kavallerye en artillerye, gefchut &c, zoo ter uitvoeringe van dc bovengem. attaque op Muyfenburg zig derwaards te begeeven hadden, cn zig aldaar bevond, herwaarts te doen marchceren en brengen, terwyl alhier alles ter defenfie dienende, in de wapenen en ordre gebragt wierd, dan deeze fcheepen weeder haast uit het gezigt zeilende, ontfing de ondergeteekende des avonds berigt, dat 15 groote fcheepen, alle voerende Engelfehe vlaggen in de Simonsbaay waaren ingezeild. Het geen des morgens van den 4 Sept. door de rapportes van de Wyn- en Steenbergen geconfirmeert wierd, zonder dat men egter met eenige zeekerheid konde kennis krygen van het charter der fcheepen.
Den 5 Sept. na dat de differente posten der kavallerye afgelost geworden waaren, ontfing de ondergeteekende berigt van de kapiteins Meïbukg en Cloete, dat zig reeds na de aankomst der Engelfchen op den 4 deezer eene meenigte derman. fchappen tot haare eompagnien behoorende, ten getalle van wel 70 koppen gcabfenteerd en waarfchynelyk na huis landwaarts in begeeven hadden (eo) zender haare voorkennisfe en pernüsiie, en welke
kiag-



X 215 X klagten ook door andere officieren wierden voorgedragen , zelfs rapporteerde de aan de Steenbergen commandeerendc kaptein van Kervel by misfive van hceden, dat dezelve burger kavallerye 's daags bevoorens geweigerd had de voorposten op het gebergte te bezetten (niet teegenftaande zulks van de uiterfte noodzaakelykheid was om den vyand te verhinderen om langs de Houtbaay na deeze hoofd, laaps te avanceeren) hy oordeelde dus noodig om met regeering daadelyk te laaten doen de volgende
PUBLICATIE.
„ Alzoo het in de teegenswoordige omftandigheeden, waarin men den vyand op onze bodem ziet', en ieder ogenblik moet verwagten te zullen worden geattaqueerd, van de alleruiterfte ,', noodzaakelykheid en aangelegenheid komt te wee„ zen, dat niemand der burgers deezer kolonie zig „ van zynen ftandaard of vaandel verwyderd, of zig abfenteerd van de plaatfe waar hy gezonden word, of verblyven moet om zyn vaderland te „' helpen befchermen en verdeedigen, maar dat in tcegendeel alle goede burgers zig begeeven, vcr„ blyven en vinden laaten ter plaatfe werwaards „ hunne ftandaarden ofte vaandels gezonden zul„ len worden, en zoo meede dat niemand zig ab„ fenteere van de plaatfen waar gehouden zyn te „ verblyven, ten einde op het eerfte geblaas der „ trompette of het flaan der trommels ieder in den
04 „ zy-



):( 2i6 ).(
zynen, zoo als braave manmoedige en vroomc „ burgers betaamd in de wapenen te verfchynen — „ zoo is 't dat wy goedgevonden hebben, allebraa„ ve burgers deezer kolonie nogmaals te vermaa„ nen, en te gelasten, zoo als dezelve gelast en „ vermaand worden by deeze, omme zig niet van „ deeze hoofdplaats te begeeven, zonder daartoe „ gecommandeert te zyn, of permisfie te hebben „ erlangd , insgelyks omme zig niet van hunne „ ftandaarden ofte vaandels te verwydcren, ofna„ tclaaten die tc volgen, dan om de allergewigtigfte 3, reedenen, welke zy als dan voldoende zullen „ moeten bewyzen, alles op pcene dat die geene ,, die dit eene of andere mogten vcrwaarloozen, „ daar over na rigueur der wetten zullen worden „ geftraft en openbaar te recht gefteld.
„ Aldus gedaan en gearrefteerd in 't casteel de „ Goede Hoop den 31 Aug. 1795., mitsgaders ge„ publiceerd en geaffigeerd den 6 September daar aan „ volgende."
A. J. Sluysken.
Ter ordonnantie van den Ed.heer commisfaris en den raad.
<**.•■)
G. T. Goitï, Secret.
Den



X m H
i De 6. Sept. leeverde geene byzondere voorvallen, alzoo defterke zuid-oofte wind, welke deeze en den voorigen dag woei, alle ondernecmiugen van de Engelfchen verhinderde, egter ging de ondergeteekende de in de van Kampsbaay en in de .K/oo/aangelegde batteryen bezigtigen en had het genoegen alles in eene behoorlyke ordre te vinden.
De 7. dito pasfeerde insgelyks zonder eenig nieuws, terwyl nu alle de aan de regter-vleugel nieuw aangelegde batteryen, mitsgaders het fort dc Knocke, en alles wat eenigfmts ter vecdeediging ftrekken konde, in allen moogelyken ftaat van defenfie was gebragt: middernagt wierd de ondergeteekende berigt van de Steenbergen, dat zig aldaar geheele troupen Engelfchen op het gebergte vergaderden en waarfchynlyk het voorneemen hadden een attaque te doen, egter gebeurde 'er niets.
Den 8. wierd een matroos aldaar krygsgevangen gemaakt, welke berigtte, dat zig onder de nu aangekoomen Engelfche fcheepen bevonden, een fchip van linie, een fregat en een kleinder vaartuig of floep, en dat de overige alle fcheepen waaren van de engelfche compagnie, als meede dat 'er zig op die vloot een aantal van 3000 man troupen met eenen anderen generaal bevonden, ook wierd door de officiers gerapporteerd, dat het haar toefcheen, dat het campement aan Muyzenburg ten minsten in tenten accreslèerde.
De ondergeteekende ondertusfehen, tot zyn O 5 leed-



):( ai8 ).<
leedweezen obferveerendc, dat de burger - kavallerye daagelyks minder wierd, door dat veele derzelver, welke nu al drie maanden van haare wooningen afweezig waaren, door noodzaaklykheid gedwongen wierden voor het beftaan van haare vrouwen en kinderen te gaan zorgen, en anderen, uit eene vreeze voor dc toenecmende magt der Engelfchen, haare ftandaarden verlieten en, niet teegenftaande de hier vooren ingefchreevene publicatie, in ftilte na haar afgeleegene diftrióten terug keerden, iets dat door geene middelen konde worden voorgekoomen, vond zig genoodzaakt, om nadere tentamens tc doen, of 'er geen moogelykheid zoude zyn, om dit verlies van manfchappen, en by gevolg een verzwakking van defenfie te fuppleeren door dc vcrzaameling van nog eenige hottentotten, ten welken einde dan dea 10. dito de burgers Fredrik van Rheenen, Josua Joubert en Martinus Theünissen wierden gecommitteerd en afgezonden met opene commisfien en ordres aan de land-drosten van Stellenbosch en Zwellenaam, om de opgezeetenen tc verpligten, alle nog by haar dienst doende en verders de in haare kraaien zig onthoudende hottentotten op te zenden en herwaards te brmgen, ten einde van dezelve als goede fchutters zynde nog een corps pandouren te formeeren.
Dien dag wierd door den ondergeteekenden ter beftellüig afgegeevcn aan den kaptain van het Deenfche fchip Berger, Borgh , zyne misfive gedateerd den 9- bevoorens aan den eerften advocaat van de
Ed.



):( 219 ):(
Ed. compagnie Mr. Petrus Jacobus Guepin, onder addresfe aan de heeren de Coning cn comp. te Koppenhage, dienende tot kennisgeeving van den prsefenten ftaat en toeftand van de kolonie.-
Des avonds -wierd de ondergeteekende doorl den burgeer Cornet Mevburg gebragt een geflooten paquet,. dien nademiddag door een Engeisch carteli gebragt aan het detachement in de Duynen, waar van het opfchrift was: aan de Burger-inwoonders van Caap de goede Hoop, en waarin was geflooten het volgende gefchrift: *
„ De gevoelens van algemeene menschlievendhcid ,, en van vricndfchap, voor de Hollandfche natie, welke de vice admiraal Sm George Keith „ Elphinstone en de generaal majoor Craig be„ woogen hebben, om de ingezeetenen van de „ Caap de goede Hoop op den 12. der jongstgepas„ feerde maand te addresfeeren, in geen minder ,, kragtige graad werkfaam zynde, en dc generaal „ Clarke , die den laatstgemelden in het comman„ do vah Zyne Groot-Brittannifehe Majefteits troupes is opgevolgd ; zoo vinden zig de officieren „ door haar zelve aangezet om te verzoeken, dat „ de ingezeetenen in haar ernftige overweeging wil„ len neemen dat dc verwagte verfterking uit Euro„ pa thans aangekoomcn zynde, de magt teegens ,, hen ageerende, zodanig is, dat dezelve allen tee„ genftand nutteloos maakt.
Zyne Brittannifehe Majefteits officieren zyn eg-
„ ter



):( 2=0 X
„ ter zoo wel bewunt van de fentimenten van hun,, nen koningiyken meester, dat zy zig overtuigd houden, dat het veel aangenaamer voor hoogst,, deszelfs gevoelens weezen zal te verneem en, dat ,, de kolonie de protectie van Groot-Brittannien „ heeft aangcnoomen, onder de aan de ingezeete„ nen reeds aangeboodene voorwaarden, dan dat ,, zy door eene hardnekkige volharding in eene „ vrugteloozc verdeediging zig hebben bloot gefteld aan de rampen van eenen ftaat Van oorlog , aan welke hoogstdeszelfs wensen nimmer was dezel„ ve te onderwerpen.
„ Tn den ordinairen loop van krygs-opcratien, „ konde geene onderhandeling van deezen aart plaats
gry en, voor en aleer de armée voor de werken der ,, ftadis. — De Brittifche bevelhebbers zyn egter zoo „ zeer bezorgd om zoo moogelyk de kolonie te be-
hoeden voor de onheilen, die met hunne vorde-
ringen tot de voorfchrceve ftandplaats gepaard
,, moeten gaan. Zy wenfehen zoo zeer om al-
„ leenlyk onder zodaanige vriendelyke omftandig-
hecden te naaderen, als welke hun in ftaat kun„ nen ftellen om de veiligheid van allen eigendom „ van ieder foort te verzeekeren. Zy zyn zoo bc„ geerig om het land te bewaaren voor de verwoes-
tinge, die voortkoomen moet uit de behoeftens ,, voor de arme'e, in den loop van welkers opera„ tien, huyzen vernield moeten worden om mate„ rialen voor werken te verkiygen. Slaaven moe-
,, ten worden uitgenoodigd vee moet worden
„ verdelgd, en thuynen en velden zullen weinig
,, ont-



):C *ai X
- ontzien woden. Dat zy nog eens bewoogen zya „ te zeggen, dat de tyd nog open is voor negotia„ tie om die gewenschte oogmerken te weeg te „ brengen. Vermits geen onnoodige uitftel thands „ kan worden toegeftaan, zal het antwoord wor„ den verwagt zoo fpoedig als moogelyk weezen „ zal. •
„ Campement aan Muy„ zinburg den o. September „ 1795.
dget:) A. Clahke, G ener aal. G. K: Elphinstone,
Vice Admiraal en j. H. Craig, Generaal Majoor.
Bè ondergeteekende in overweeging neemende zoo wel, dat hy, volgens zyne inftructie verandwoerdelyk is voor de defenfie van het aan zyn bewind toebetrouwd gouvernement, en dat het aan niemand, wie hy zyn mooge is toegeftaan correspondentie te houden, veel min eenige onderhandeling met den vyand te entameeren, als dat het wcdervraagcn van de gevoelens der burgers over den voorflag der Engelfchen , hoe zeer hy ook geperfuadeerd is, dat de grootlle meerderheid daarvan af-
kee-



):( ):C
keerig weezen {zoude, dikwerf beroerten en inwendige twisten konde voortbrengen , welke altoos aan de verdcediging nadeelig zyn, oordeelde het van zyn pligt om de. Engelfche hoofd-officieren te anr,woor den dat hy beflooten had de kolonie teegen haare vyandelyke attaque te verdeedigen by de volgende misfive.
„ Aan den Generaal Alureb ,, Clarke , den vice ad„ miraal Sir Georce „ Keith Elphinstone „ en den Generaal Majoor „ J. H. Craig, in dienst s, van zyne Majefteit van
3»
Groot Brittannien.
„ Myne heeren!
„ My is ter hand gekoomen het door UEd. der. „ 9 Sept. aan de inwoonders deezer kolonie gcad-
drcsfèerd gefchrift, myn eed verpligt my den„ zeiven voor den wettigen fouverain te bev/aaren, „ en dien volgens dan ook beflooten hebbende om de „ kolonie te defendeeren, hoop ik dat de voorzie„ nigheid myne poogingen zal zeegenen, cm de
■>•, aa'>



):( 223 X
„ aanvallen èener natie die goedvind ons vyandeiyk „ tc attaquecren, te weederftaan en afteweeren."
Waarmeede de Eer hebbe te zyn
Myne heeren.'
UEd. onderd. dienaar
A. J. Sluvsken.
In 't Casteel de Goede Hoop, den 12 Sept. i 7 9 5-
Doch befloot teevens neevens de leeden der regeering op den ii daar aan door het verzenden van copien van hetzelve gefchrift aan burger raaden en aan den krygs-raad van dies inhoud enz., zoo meede van het daarop gezonden antwoord, kennis te geeven, ende zulks ten einde langs fdien weg het vertrouwen tusfehen de burgers en de regeering te bewaaren en haar te meer te encourageeren, om met en beneevens de militaire magt en de dienaaren van de compagnie het land haarer inwooning en geboorte in deezen nood, kloekmoedig en met al haar vermoogen te befchermen, terwyl'erbuiten dat weinig hoop om den vyand te weederftaan overfchoot,
alzoo



):( 224 >(
alzoo het nationaale batail.on nu, na aftrek der zieken niet Kerker als 557 koppen met ruim 400 artilleristen en 57 koppen van de depots van Meuron en Wur tenberg niet toereikende was om de posten en batteryen te bezetten, daar men den aanval der Engelfchen zoo wel van de landzyde als van de zeekant te vrcezcn had.
Den 12 Sept. wierden de ordres om den vyand van de kant van Muyfenburg het Ta rein voet voor voet te betwisten by lurbaaiing vernieuwd, met recommandatie , om wel op hoede te zyn , en zig niet te laaten furereneeren aan de Wyn- en Sternbergen, mitsgaders aan de detachementen kavallerye aan de duinen cn artillerye en kavalierye in de Houtbaay, en begaf zig de ondergeteekende des morgens vroeg van den 13 Sept. na het campement aan dc Wynbergen, alwaar de officieren van dat aan de Steenbergen, cn het d taehement in de duinen had geordonneerd zig te laten vinden, wanneer na examinatie en bevinding dat alles in ordre was, zoo wel aan de militairen als burger officieren nogmaals voor het oog ftelde en adhorteerde, om tog als mannen van eer haaien pligt te betragten, en den vyand op alle moogelyke wyze afteweeren.
Des avonds wierden uit de Houtbaay herwaatds gebragt vier matroozen, in naame Theofanes Josephus Vermors, uit He e gauwen , Leendert Hades HuopjöiChristofel Pi eters, beide van Amlterdam , mitsgaders Willem Doris, van Rotterdam, verklaarende
dc



X 235 X
dc drie laastgemelde, dat, zy met het fchip Zuyderburg in November i 1. van hier vertrokken eninEngcland binncngekoomcn zynde, aldaar geprest, en vervolgens met het Engelfche Oost Ind. comp - fchip Osterley, r,a China gedestinecrt, over eenige daagen in Baayfals gearriveerd waaren, en zig van daar herwaards begeeven hadden, alzoo teegen haar eigen natie niet konden vegten, met by voeging, dat zy in het laatst van Mey met een vloot van 1.2 Engelfche comp. fcheepen met een oorlogfchip van 64 ftukken en een vaartuig van 20 ftukken uit Engeland waaren gezeild en alzoo in de Baay gekoomen, buiten het oorlogfchip dat zyn mast gebrooken hebbende terug gekeerd was, en verdere verklaaringc, dat voormelde 12 fcheepen te zaamen, volgens hetgemeene zeggen onder de matroozen, 3000 man troupen aan boord hadden, zynde meest hooglanders of bergfehotten, en dat het fchip Osterley, op het welke zy befcheiden waaren geweest, alleen joo koppen had aan boord gehad, alle welkefoldaatcn in de Baay ontfeheept en na Muyfenburg, van waar zy vernoomen hadden, dat den aanval ftond te gefchieden, terwyl de vloot in deeze Tafelbaay zoude ageeren, gezonden waaren, welk rapport de ondergeteekende bewoog om nog dien avond te 9 uuren'de campementen aan de Steen- en Wynbergen aantefchryven, wel op haare hoede te zyn: des nagts tyding gekrecgen hebbende, dat 5 en vervolgens 8 fcheepen de Baayfals verlaaten hadden, gaf de ondergeteekende des morgens vroeg van den p Den



X X
veertienden Sept. aan den equipage -meester eene or* dre om het fchip de Caftor na de Ooftwal digt aan ftrand te laaten brengen, en vervolgens zoo veel van de equipage daarvan aftcnecmen en aan wal te doen koomen als moogelyk, om tot de defenfie op de batteryen te worden geëmployeert, zoo als dan ook 25 matroozen van de Cqfter wierden aan wal gezonden; ongeveer 9 uuren kreeg de ondergeteekende tyding van den kaptein van baalen, dat de Engelfchen in twee kolonnen langs de Wyn- en Steenbergen kwaamen opmarcheeren, waarop direct de zig aan de Caap bevindende burger-kavallerye, zig ter adfiftentic derwaarts fpocde, houdende de compagnie van kapt. Laubscher alleen aan de Caap, ten einde by verfchyning van de fcheepen, van dezelve gebruik te kunnen maaken, het hier op volgende berigt van gem. van Baalen was ten 10. uuren, dat de vyand nu in drie kolonnen, waarvan eene door de vlakte, opmarcheerde, cn verzeld was van eenige veldftukken, cn ten 11 uuren kwam weeder een ichriftelyk rapport, dat meer en meer gezcide drie kolonnen naderden, en de pos taan de Steenbergen reeds zonder defenfie te bieden, verlaaten was, wordende de fterkte van den vyand toenmaals op 3200 koppen begroot, terwyl nog 6 fcheepen volgens het zelve rapport uit de Baay waaren in zee geftooken, 's middags wierden de fèinfchooten gelost, ten teeken dat de vyand aanviel, terzelver tyd dat een fchip van 64 ftukken, benevens drie van minder kaliber na dc Tafelbaay tot
voor



x ui x
vóór de van Kampsbaay naderden , en na aldaar een kanonnier te hebben doodgefchooten, eene landing fcheen in den zin tc hebben, waartoe haar de ftille en aflandige Wind zeer gunstig fcheen, terwyl men op dat tydftip om haar te oppofceren niet meer aan handen had als een comp. kavallerye en 178 militairen, zynde met 350 koppen burger-infanterye, alles wat zig aan de Caap bevond en niet teegen den vyand aan den landkant ageerde, cindelyk kwam de noodlottige tyding , dat de vyand ten getalle van tuifchen de 4 en 5000. man, met veertien veldftukken en twee hauwitfers onze magt aan alle zyden hebbende doen wyken, eindelyk ook het campement aan dc Wynbergen ingenoomen had , en deeze tyding wierd kort daarop gevolgd van een rapport dat de onze met allen fpoed herwaarts koomende, de Engelfchen het voorfchreeve campement reeds gepasfeerd waaren en zig tot by het Nieuwland, een uur van deeze hoofdplaats vertoonden (21) terwyl onze artillerye en infanterye tot by de drie koppen een half uur van deeze ftad geweeken(22) cn de kavallerye overal in het veld en zelfs gedceltclyk over de zoute rivier gevlugt was. In deeze allarmeerende omftandigheid kwam by den ondergeteekenden in overweeging, dat, daar de ondervinding by reprice leerde , dat de burger - kavallerye niet kon worden gebragt tot het agecren teegen den vyand, anders dan op een zeer groote diftantie en zelfs agter het gefchut, waaruit volgen moest, dat zy nimmer konde dienen om het gefchut te befchermen of binnen de linie te agecren, zoo als de kan* P 2 teins



H 228 ):(
teins ook alreeds hadden verklaard , 'er na aftrek van dat corps, flegts tot de verdeediging van dezelve linie, zynde een uitgellrektheid van 374 roeden , als meede teegen eene landing aan den (linkervleugel overfchooten 542 koppen militaire foldaaten, ,57 man van de depots van Wurtenberg en Meuron, 350 burger-infanterye, 125 man van het pennistencorps, 42 maleyers en 71 gereconvalisceerden van de linie, terwyl de 403 artilleristen met de afgefchreevene van gagie op verre na niet toereikende waaren om alle de batteryen in de Hout- en van Kampsbaaijen, mitsgaders op de regter- en linkervleugel en de pofitie -nukken te bezetten, ongercekend dan nog, dat men deeze geheele magt buiten trekkende, gevaar liep van eenen opftand onder de flaaven in de ftad, en dat zulk eene geringe magt onmoogelyk in ftaat zynde, om deeze hoofdplaats teegen eenen aanval met fcheepen van de zyde der zee in de Tafelbaay en met tusfehen de 4 a 5000 man van de landkant te defendeeren (23 ) met de geringde hoop van fucces, men door eene langere teegenftand niet minder konde verwagten dan eene algemeene plundering en vernieling van deeze Caap en vermeende hy dus, na een teegenftand van ruim drie maanden, in dewelke men ieder dag met angstvalligheid na ontzet uit het moederland had uitgezien , eindelyk aan de leeden des raads te moeten voorflaan, om aan den vyand een ftilftand van wapenen voor 48 uuren te verzoeken, ten einde daarin een eerlyke en meest roordeelige capitulatie te fluiten,



):( 229 X
ten, en het welke dan ook by volgende refolutie beflooten wierd.
„ Maandag den ^September „ 1795, 's avonds tenzes uuren, alle prasiënt.
„ De Ed. 'heer commisfaris gaf de vergadering „ kennis, hoe dat zeedert deezen morgen ten 9 „ uuren eerst door de lëinfchooten en vervolgens „ door fuccesfive rapportes tyding bekoomen heb„ bende, van de aannadering van den vyand in
twee en vervolgens in drie kolonnen langs de „ Steenbergen, Wynbergen en door de vlakte, daa„ delyk tot onderfteuning van de campementen al„ daar, hadde afgezonden alle de compagnien bur„ ger kavallerye, welke zig nog aan deeze hoofd„ plaats, buiten de aldaar gedetacheerde bevonden, „ eeniglyk eene compagnie alhier behoudende, ten 5, einde beneevens 100 man van het pennistencorps , „ 178 man militaire infanterye en circa 400 bur„ gers, benevens 42 Maleyers en 71 op de linie zig
bevindende gereconvalisceerde matroofen en fol„ daaten, te dienen tot dekkinge van de linker „ vleugel van de Kaap, ingevalle die door de En„ gelfchc vloot, van welke volgens de rapporten „ van den kaptein van Baalen wel dertien „ fcheepen waaren uitgefeild, ter zeiver tyd wierd „ aangevallen , doch dat zyn Ed. vervolgens in den P 3 »



I
X s3o X
n namiddag door gezcide kaptein van Baalen ,, was berigt, dat na zyn vermoeden de post aan
de Steenbergen verlaatcn was, en 'er weedcr zes fcheepen uit de Baay in zee liepen, het-welk ai vervolgens door een nader berigt bevestigd zynde, met byvocgingc dat de vyand ruim 3200 „ man fterk was, voorzien van diverfe gezwind.,, ftukken en ander gefchut, hy nu het onaangc„ naame rapport had ontfangen, dat de vyand alle
onze posten en detachementen had doen retiree,. ren, onze campementen ingenoomen had, cnbe,, reids tot by het Nieuwland flegts een uur van „ deeze hoofdplaats genaderd was en zynen marsch „ fteeds voortzette, met eene magt welke op tus„ fqhen de 4 en 50C0 man begroot wierd, terwyl „ ter zclver tyd reeds vier fcheepen zoo na gekoo„ men waaren, dat een kanonnier op de batteryen ,, in de van Kampsbaay hadden gedood en aldaar, „ aangezien het ftille weer een landing dreigden te
onderncemen , waar teegens men , buiten het
volk zoo kanonniers als onder afgefchreevenevan ,, gagie ftaande dienaaren, mitsgaders de matroo-
zen van de Werff en van de Castor, waarmeede ., de batteryen bezet waaren en bediend moesten ,, worden, niet als bovengem. eene comp. kaval-
leryc, benevens 50 iöldaaten ter afweering had, „ alzoo men met het overfchietende van de andere „ manfchappen de linie tot eene uitgeftrektheid van ■>■> 374 roeden bezetten moest en zelfs genoodzaakt „ zyn om de helft van het Fort de Knocke, benee-
vens de geheele regter vleugel onbezet te laaten.
„ Dat



X x
„ Dat hy Ed. heer commisfaris dit alles en daar , beneevens in overweeging ncemende, dat deeze ,, hoofdplaats thans bezet is, cn verder ftaat te worden aan de zyde van de zee door 's vyands vloot en aan de landzyde op fiegts een uur af'„' ftand van ten minsten 4000 man gereguleerde i troupes, met een respeSable trein van veld - ar„ tillerye, en dat men teegens zulk een aanzienelyke magt flegts tc oppofecren had, een byeen„ vcrzaamcling van 54* man infanterye 57 man „ depots van Meuron cn Wurtenburg, 'I ruim 100 man van het pennisten corps, 42 koppen Maleyers en 71 gcreconvalcsdeerden van de *' linie, 800 burger kavalleristen op zyn hoogst ge" noomen (daar reeds een aanzienlyk gedeelte van " dezelve na huis gevlugt was, terwyl de overgc', bleevene reeds meermaalen hadden getoond dat "„ van geen andere nuttigheid waaren, a's zig agter het gefchut te posteeren) en 400 burger infar" tcrye, terwyl de 400 aan hand hebbende aftHlc* risten', beneevens ruim 200 man onder afgefchree" vene van gagie en geligte dienaaren, met de ma'„ troezen, zoo van de Werf als van de Castoren de Paquetboot de Star, op verre na niet toerci*; kende waaren, om alle de batteryen op de beide *l vleugels van de Kaap te bezetten, en de boven" gemelde magt, wanneer hier alle weeder te zaa„ men getrokken waaren, over dc geheele uitge,\ ftrektheid moeste worden verdeeld, gemeend had '„ zynen pligt te zyn, om daar hy nu geduurende ' den tyd van drie maanden alles te hebben in 't p 4 „ werk



X 232 ):(
„ werk gefteld, wat tot defenfie van de kolonie, „ volgens de trouwe aan het vaderland gezwooren. „ moogelyk was, in hoope dat in dien lange tyd „ eenig ontzet uit Europa zoude opgedaagd zyn, „ of dat de Engelfchen zulk eene magtigc verfter„ king van 3000 man en veertien fcheepen niet „ zouden hebben bekoomen, te moeten zorgen, „ dat door een onverwagte overrompeling van dc „ hoofdplaats, welke men ieder oogenblik te dug„ ten heeft, zoo de vyand al meerder naderende, „ mogte goedvinden in de aanftaande nagt een at„ taque op de linie te doen, terwyl onze troupes „ bereids tot aan dc drie koppen geretireerd waaren „ en de burger - kavallerye zig wyd en zyd door „ het veld verfpreidde, ja de kapiteins van dezelve „ gedeclareerd hadden dat de burgers zig, uit vrees „ van door den vyand te zullen worden ingefloo„ ten, nimmer binnen de linien zouden laaten em„ ploijecren, de burgers en ingezeetenen niet aan „ eene plundering en verlies van alles blootgcfteld „ worden (25) door het verzoeken van een ftil„ ftand van wapenen van 48 uuren, ten einde met „ den vyand in onderhandeling te trecden over de „ voorwaarden van een eerlyke en meest voordce„ lige kapitulatie, hetzelve dienvolgens aan de lec„ den der vergadering proponeerende.
„ Waarop gedelibereerd en in aanfehouw genoo„ men zynde, dat 'er geene moogelykheid meerder „ is om dc hoofdplaats teegen deeze overmagt te „ defendeeren met zulk een geringe magt en waar-
,5 van



X 233 X , van zelfs veelen mismoedig, en andere ongedisciplineerd en oproerig zyn , zodanig dat de arootfte omzigtigheid heeft moeten worden gebruikt en veele toegeevendheid geoeffend, om de ,', inwendige rust te bewaaren, en dat men dus, ingevalle van eene langere defenfie gevaar loopt deeze hoofdplaats aan eene algemeene plundering , te cxponeeren, waaren alle de leeden der vergadering, (den heere van Oudshoorn uitgezon" derd, welke declareerde, dat hy niet en wist of '„ de noodzaaklykheid zulks vorderde, uit hoofde y\ dat hy onkundig was gelaaten van het defenfieweezen deezer plaatfe (26) dat de Ed. heer com„ misfaris zulks moest weceten, als het defenfie, weezen alleen aan hem toevertrouwd zynde, dat hy intusfehen als commandant van de pen, nisten met 120 man in 't Camel gemarcheerd „ zynde, op 't feinfehoot van allarm, offereerde „ zich met zyn corps in het heetfte van het vuur te ,', laaten emploijeeren, terwyl hy eindelyk als lid „ van den raad betuigde van gevoelen te weezen „ om deeze plaats nimmer aan de Engelfchen over , te geeven,) van gevoelen om een ftilftand van „ wapenen te verzoeken voor den tyd van 43. „ uuren, ten einde geduurende dezelve in onderhan„ deling tetrceden, zoo als dan ook daadelyk wierd „ gerefolveerd en beflooten en daartoe de volgende ,, misfives aan den commandeerenden officier van 't „ 't Engeisch leeger, mitsgaders aan die van de „ vloot afgezonden.
-n u P 5 »» AaB



„ Aan den commandeerenden „ officier van 'c Leeger van „ Zyne Groot-Brittannifche Majefteit.
„ Myn heer!
„ Ten einde verdere bloedftortinge voortekoomen „ proponeere ik U wel Edele een ftilftand van wa3, penen van 48 uuren, ten einde in onderhandeling
te kunnen treeden.
„ Ik heb de eer te zyn &c.
„ Ik verzoek het antwoord, met den officier, die „ brenger deezes is, om alzoo te moogen weetcn „ de wyze op welke UEd. zoude verlangen de on„ dcrhandeling te entameeren.
„ Aan den commandeerenden „ officier van de vloot „ van Zyne Groot-Brittannifche Majefteit.
„ Myn heer!
„ Ten einde verdere bloedftortinge voortekoomera „ proponeere ik U wel Edele een ftilftand van wa-
■>•> pe-



X 235 X penen van 48 uuren, ten einde in onderhandeling , te kunnen treeden.
„ Ik heb de eer te zyn &c.
„ Ik verzoek antwoord met den officier die bren"er deezes is ; terwyl ik denzelven voorflag ge" gedaan heb aan den heere officier van het Brittan" fche leeger, met verzoek te worden geïnformeerd, " ^ „r^o wvze de onderhandeling kan worden
' „^ntfimeerd, ondertusfehen dat U wel Edele wel
\\ zal willen refolveeren om de batteryen niet ver„ der te approcheeren.
Aldus gerefolveerd ende gearrefteerd in 't ' „ Caftecl de goede Hoop , ten daage en „ jaarevoorfchreeven.
A. j. Sluisken. j. ]. Rhenius.
J. J. DE SüEUK.
O. G. de Wet. C. Brand.
W. S. van Rhyneveld en E. Bergh.
On-



)■( 236 ):(
Ondertusfchen had de ondergeteekende, zoo ras hy van het verlaaten van de Wynbergen narigt ontfing, daadelyk ordres gezonden aan het detachement artillerye in de Houtbaay, mitsgaders aan de zig aldaar bevindende compagnie kavallerye van Hofman, het welke nu door het fpoedig avanceeren der Engelfchen van deeze hoofdplaats, afgefneeden was, om in den nagt over het. gebergte na herwaarts te retireeren, en daardoor te voorkoomen dat krygsgevangenen wierden gemaakt.
Des nagts teïi twaalf uuren de voorzeide ftilftand van wapenen alleen voor 2.4 uuren toegeftaan zynde, wierden den volgenden 15. Sept. de leeden des raads Mr. J. J. le Suevr en W. S. van Ryneveld met de voorfiagen van capitulatie gezonden aan den Engelfchen generaal majoor Craig, die als door den generaal en chef Clarke en den admiraal Elphinstone tot de onderhandeling gequalificeert, zig aan het ronde Boschjen bevond, en welke commisfie terug gekeerd zynde, met het antwoord, waarby eenige gcagreëerd, andere bepaald, en het artieul omtrend het pardonnecren van de deferteurs ten eenenmaale inadmifibel wierd verklaard , was de ondergeteekende nevens den raad genoodzaakt, ten einde deeze hoofdplaats niet bloot tc ftellen aan eene plundering en totaale ruïne, om dc capitulatie volgens de door de Engelfche hoofd-officieren op de gedaanc voorflaagen gemaakte veranderingen, aantegaan (27), en wierden dezelve dus, na dat door den ondergeteekenden, benevens de gezaghebber



).( 237 X ber Rhenius , alle de fecreete feinen die in deeze Tafelbaay en in de Baayfals, geduurendc deezen en den volgenden jaare 1796. moeten waaijen,
mitsgaders alle de eyffers van de compagnie verfcheurd en door het vuur vernield geworden waaren nog dien avond geteekend, om des morgens vraêg door voormelde gecommitteerden aan de gezcide officieren te worden overgebragt, gelyk dan ook den volgenden morgen van den 16. Sept gevolg nam wanneer de voorfchreeve capitulatie door den " eneraal Clarke en den vice admiraal Elphinstone geteekend wie*, ^ van den V°lgendCB houd. « ■
Voorfiaagen van Capitulatie, gedaan, door den commisfaris en de regcering van Caap de goede Hoop aan den generaal Clarke als commandeerende het leeger van Zyne Groot-Brittannifehe Majefteit en den vice admiraal George Keith Elphinstone, ridder van 't Bad , en commandeerende de vloot yan hooggemelde Zyne Majefteit.
Articul I.
„ De Capitulatie getee„ kend zynde, zal het Cas„ teel en de Stad worden „ over-



):C 238 ):(
„ overgegesven aan een de„ tachement troupes van „ Zyne Groot-Brittannifche Majefteit.
Antwoord.
'„ De Capitulatie geteekend 9> zynde, zal het cafteel en „ de ftad aan een detachement ,» van Zyn Groot - Brittanni„ fche Majefteits troupes moe„ ten worden overgeeven ,
heeden om elf uuren.
Art. I L
„ De militairen zullen met „ alle krygsëere uittrekken, en buiten gemarcheerd zynde, haare wapenen needer„ leggen, en krygsgevangen „ zyn, dog de officieren haa„ re deegens behouden.
Antwoord. Toegeftaan.
Aft.



X 239 X
Art. I I t
„ Die geene der militaire„ officieren, welke op hua „ woord van eer om niet tee„ gens het ryk van Engeland, geduarende deezen oorlog „ te zullen dienen, zullen ver„ zoeken van hier te vertrek„ ken, zal het zelve worden „ toegeftaan, zelfs met neu„ traale fcheepen, dog in dien „ gevalle op haar eigen kosten, met vryheid om haare eigendommen te realifeeren en meede te neemen.
Antwoord.
Toegeftaan, en zullen zig '„ ter zeiver tyde als krygsge„ vangenen op haar woord „ van eer aan de Caap in de „ ftad verblyven.
Art. I V.
„ De officieren welke verlangen alhier te blyven, zal „ zulks



)•( =4° X
3, zulks worden geaccordeerd „ buiten eenige dienst.
Antwoord.
„ Toegeftaan.
Art. V.
„ Alle onder afgefchreevene „ van gagie gefielde en geligte
dienaaren der Ed. compa„ gnie zullen in deeze kolo-
nie moogen verblyven.
Antwoord.
„ Toegeftaan in deszelfs „ volkoomendfte uitgeftrekt7, heid._
Art. V I.
„ Alles wat aan de compa„ nie behoord zal ter goeder „ trouwe worden overge„ geeven onder inventaris „ zonder agterhouding, doch „ de eigendommen der com„ pagnies



X ^ X
„ pagnies dienaaren zoo aan ,, de penne, de zeevaard als „ den militairen ftand, mits„ gaders van alle burgers en „ ingezeetenen zullen vry en „ onaangeroerd blyven, zoo „ wel -als bet geene toebc„ hoord aan Godshuifen, Wce„ zen en publicque Geftich„ ten.
Antwoord. , Toegeftaan.
Q Art,
An'woord. „ Toegeftaan.
Art. V I L
„ De kolonisten zullen alle haare voorrechten, welke thans genieten, biyven be-
.„ houden , zoo wel als de praefente Godsdienst zon-
„ der verandering. -—



X 242 X
Art. TUI.
Zyne Groot Brittannifehe „ Majefteit zal tot voorkoo„ ming van de totaale ruïne if der ingezeetenen de waarde
van het papieren geld dcqg
ftand grypen.
I
*t Antwoord
„Op deeze artieul is aan „ de voet van de capitulatie.
Art. I X.
„ Geen nieuwe belastingen „ zullen worden ingevoerd, maar de teegenswoordige uit aanmerking van hetverval der kolonie zoo veel „ moogelyk worden gemodis, ficeert.
Antwoord. „ Toegeftaan.
Art,



X 243 X
Art. X.
„ De commisfaris als gouverneurkrygsgevangenzynde, zal na overgaaf van „ alles , wat aan de com„ pagnie behoord , vryheid „ hebben om op zyn woord van eer te moogen vertrekken, zelfs des verkiefendé „ met een neuteraal fchip.
Antwoord, n Toegeftaan;
Art. X t
„ Hem zal toegeftaan zyn, „ om alles wat hem toebe„ hoord , volgens zyne ver-
klaaring op zyn woord van 5, eer, meede te voeren, of s, te realifeeren zonder eeni>■> ge belemmering. ——•
Antwoord. u Toegeftaan.
q 2 Art



)••( 244 X
Art. X I I.
„ Ook zal hy, na dat alle „ papieren, plans &c. aan „ het gouvernement toebe„ hoorende, ter goeder trouwe „ zal hebben overgeleeverd, „ vryheid hebben, om alle de „ papieren welke hem behoo-
ren, en tot verdeediging ,, van zyn gedrag geduurende „ den tyd van zyn ministerie „ noodig heeft, na zig en
meede te neemen, zodaa„ nigals hy zulks zoude heb„ ben moogen doen, was hy „ door zyn fouverain ontflaa„ gen geworden.
Antwoord, n Toegeftaan.
' Art. X I I I.
„ Eindelyk zal niemand, het „ zy dienaaren der Ed. com„ pagnie , zeelieden, militai9, ren, burgeren ofte wie het „ weezen mogte , tot den „ dienst van zyne Groot Brit» tannifche Majefteit worden ger



X =45 X
„ geprest nog geëngageert, „ als met zyn eigen vrye wil„ le.
Anwoord. „ Toegeftaan.
5, Aldus gedaan en voorge„ flaagen by dc ondergete„ kende commisfaris, mits„ gaders de leeden van „ den politiqne raad uitmaakende de regeering van het gouvernement van Cabo de Goede Hoop, „ den zestienden dag der „ maand September van „ 't jaar 1795.
( geteekend )
A. j. SluyskeiX j. j. Rhenius. R. j. Gordon. J. j. le Sueur. G. de Wet, C. Brand,
W. A. v. Rhynr veld. en E. Bergh.
Q 3 'Antwoord



Anwoord of 't %fle Artieul.
j, Het aan ons zynde gere„ prefenteerd, dat de uiterfte
confufie volgen moet in de „ kolonie en dat het in alle s, waarfchynelykheid gepaard 3, zoude gaan met derzelver „ geheele ruïne , zoo de pa33 piere munt, thans in de„ zelve circuleeiendc, wierdt
ontbloot van die borgtogt, „ welke alleenig eenig effect „ aan het 80e artieul geeven
kan; wy confenteeren diers, halvcn, dat dc landeryen „ cn huifen, het eigendom
van de Hollandfche Oost3, Indifche Compagnie in de
kolonie blyven zal de borg33 tocht voor dat gedeelte „ der munt, het welk nog „ niet verzeekerd is , door „ fchcepenkennisfe op de „ bezittingen van byzonde„ re perfoonen door zulks „ aan dezelve te hebben „ geleend. ——
Dit moet egter zorder aaadeel voor de regee„ ring van Groot Brittannien weezen, als hebben-
,3 de



):( 247 >C „ dc het gebruik der gebouwen &c. voor publicque „ eindens, enwy zullen verder aan zyne majefteits " regeering reprefenteeren het oneindig belang van "„ dit fubjecc, tot de toekoomende welvaart van de „ kolonie en verzoeken dat men zulks inaanmer„ king wilde neemen, ten einde zodaanige fchikkin„ gen te maaken als ftrekken kunnen, voor deszelfs „ verdere zeekerheid, indien noodzaakelyk mogt weezen, dan wel des moogelyk ten eencmaale te „ vereffenen.
Rustenburg, den («?'•') 16 April 1795.
A. Clahke.
Generaal en Cr. K. Elphinstons. Vice - Admiraal.
Accordeert
( get. ) Goetz, Secretaris. ( 28 )
's Nadcmiddags ten drie uuren kwam een detachement Engelfche Troupes van 1200 man infanterye en 200 man artillerye, gecommandeerd door den Generaal Majoor Craig, post vatten agter het casteel, op de zyde van de geregts plaats, waarna het 04



):( ):(
Hollandfche guarnifocn ftcrk drie honderd man infanterye cn twee hondert man artillerye (alzoo een gedeelte zig reeds met de vlugt na buiten begeeven had, uit oorzaak van een volkoomcn gebrek aan aae fubordinatie ) uitmarcheerde met alle krygsëer en na het zelve corps gepasfeert te zyn, de wapenen neerlcide, waarna vervolgens de Engelfchen in het casteel marcheerden, en zig in de bezitting van heizelve helden, na dat men drie maanden en § daagen met de grootfte angstvalligheid, na eenig ontzet uit het het Moederland, uitgezien had.
Den 17. Sept. maakten de Engelfchen alle noodige fchikkingen tot dc behoorlyke plaatfmg, inquartiering en berging van haare fbldaaten, zoo wel op diverfe batteryen als in 't caftccl, zynde de majoor Kuchler, benevens de kaptein van de Gkaaf, beide artillerye-officiers1, door den ondergeteekenden benoemd om de kruit-magazyncn, mitsgaders artiilerye-wapengoedcren, ammunitie &c„ wat betrekking heeft tot de defenfie , aan de Engelfche commisfarisfen onder behoorlyke inventaris en quitantie over te geeven, en kwam dc ondergeteekende met den generaal Craig overeen, om daar de gemaakte krygsgevangene militairen en anderen de ftraaten op en neer liepen zonder het benoodigdc onderhoud en dat, buiten dien nog zeeker veele daagen zouden moeten verloopcn, eer alles in ordre konde weezen gebragt , om alle de adminifiratien met het geen daartoe betrekking heeft, beneevens den gehcelcn omfiag aan de Engelfchen, onder behoor-



):( =49 X
hoorlyke invcntarisfen over te geeven, dc gagic en emolumenten van alle de dienaaren der compagnie te laaten betaal cn tot uit0, van deeze maand. »
Des avonds kwaamen 2000 man Engelfche infanterye, met een trein artillerye opmarcheeren, geleid door den generaal Clarke in perfoon , zynde de 1400 man mariniers, welke in de attaque van den 14. deezes hadden gediend, bevorens uit het campement wcedcr na dc Fahbaay terug gezonden , dezelve troupes marcheerden agter het cafteel, alwaar een campement opfloegen, by gebrek van behoorlyke bergplaats voor dezelve, des avonds arriveerde de generaal zelve in 't cafteel.
Den 18. Sept. des avonds arriveerde de Engelfche vice admiraal Sir George Keith Elphinstone op de Caapfche rheede weeder met twee fcheepen en kwam daadelyk in het cafteel, met dezelve wierd bmnen gebragt een fcheepjen onder Americaanfche vlag, gezegd wordende te koomen van Bourdeaux, waarmeede het den 16. Mey 1:1: geflooten vreedenstraótaat tusfehen Vrankryk en Holland wierd gebragt.
Onder den 16. July bevoorens, zynde verflag gedaan van het rustelooze en gantsch onbetaamelyke gedrag der opgezeetenen van Graaf Reynet en Zwellendam, beneevens de middelen welke door den ondergeteekenden, ter in rustbrenging en bewaaring der goede ordre zyn te werk gefteld, gelyk vervolgens van de aankomst van een gedeelte der frurgeQ 6 ren



ren van Zwelkndam, met haaren zoogenatmdcn nationaalen commandant Petrus Jacobus Delport , en eindelyk van het arreftecrcn van den tweeden commandant Loüis Almaro Pisakv , moet de ondergeteekende tot zyn hartelyk leedweezen hier noteeren, hoe dat alle zyne gedaane poogingen door brieven en bezendingeu, cn nietteegenitaandc den nationaalen land-drost Steyn, bcnecvens de heemraaden hadden gefchreeven en vcrzeekcrd van haar gehouden gedrag te rug te willen koomen , en haaren verjaagden land-drost Faure , beneevens de verdere dienaaren van de compagnie weeder in haare bedieningen ongeltoord te laaten ftmgceren, eindelyk-en ten laatften van geenig effect hebben moogen zyn, zoo als blykt uit de ondervolgende memorie van de burgers van graaf Reynet voor eenige dagen ontfangen.
Per Memorie.
„ Door de volkftem verzogt zynde zonder agter„ houding UEd. Geftr. Gr. Achtb. en wel Ed. Achtb. r, met eerbiedigften respeft, zoo veel kennis den „ ondergeteekenden van het toeftand der burgerye „ onzer kolonie draagt, de poindlcn der zaaken, „ na bevindelyke waarheid pligtfchuldig ter ken,, nisfe te brengen.
„ Diend deeze eerftelyk t' vooren te melden, hoe „ den eerst- ondergeteekenden, omtrend een uur te „ vooren, dat het volk met den achtb. heer de Wet
fprak



X *& X
„ fprak op Graaf Reynet, by het volk aankwam, „ gevraagd hebbende haare zaaken en bezwaaringen „ te moogen weeten, tot antwoord bekwam van „ ja, mits dat het niet ontdekt word, voor dat „ het haar belieft, het welk de ondergeteekende „ beloofde niet te zullen doen, zoo hebben zy haa„ re fchrift- als mondelyke bezwaaringen aan de „ ondergeteekende bloot gefteld, waarop de on„ dergeteekende hazardeerde door veele ftigtelykc „ teegenreedenen haar van alle misverftand en dwaa„ lingen af te leiden, en onder veel andere byvoeg„ de, dat zy door dusdaanige misftappen, niet al„ leen haare overheid fiootende, haare goede zaa„ ken bedorven, maar ook zelfs onder haare mee„ meede - burgerfiaats famiiiien beklatten , waar „ door haar eigen ryk zoude kunnen verdeden, „ maar boofen belials tot antwoord bekwam, fpreekt „ oas geen woord meer tot eenige verfchooning van „ den land-drost , nog van zyn twee cabaalfche „ heemraaden, wy waaren van u heel wat anders „ te wagten dan te poogen om lafhartige menfchen „ moedeloos tc maaken, en jongelingen van onze „ noodige zaaken te doen affchrikken, en alles te „ verderven, wat let of wy zullen aan u ftatuee„ ren, dat geen andere in't vervolg deeze woorden „ Zullen nafpreeken, en als het volk door Marti„ nus Prinloo beftraft en tot eenige bedaari-g „ wierd gebragt, heeft de ondergeteekende de „ reedencn teegens oude bedaarde luiden breed,, vocriger-hervat, die beloofde van fommige zaas, ken te zullen alzien, ah Van de Ed. compagnie
„ plot-,-



>'< X
„ plotfetyk te bedanken , en het laatfte gefchrift te „ praefenteeren, cn wat dies meer is, maar te ver„ geefs, anderen, die zig niet hebben kunnen ont„ houden, hebben fommige zaaken mondelyk ge» daan, om in 'c vervolg UEd. Geftr. hoog Achtb. „ en wel Ed. Achtb. nu de laatfte bezwaaringen „ des volks klaar voor te ftellen, zeggen de in„ woonderen van agter de Bruyns hoogten, Bosch„ jes Mans Rivier, Zondags Rivier en het zuure ., Veld, zoo fchrift- als mondelyk eenpaarig :
Ten Eersten.
„ Dat de krygs-officieren van onze kolonie, zig „ den zwaart onverantwoordelyk heeft laaten ont„ neemen, waar door den vyand O) de magt „ heeft behouden, en zoo de krygs-officieren het 3, zwaart tot beveiliging des lands niet weeder op„ vatten, van haar nooit zullen worden erkend.
Ten Tweedem
'„ Dat de land-drost Mayniers, als onbepaald
„ heeft poogen te regeeren, en uit heerschzugt en „ eige; baat, niet alleen de inwoonderen der kolo„ nie heeft doen verarmen, maar door ilegte di„ rtciie met geheele bezittingen byna aan dea „ vyand heeft verfpeeld.
Qa3 De Cafferfche Natie,
Tes



X 253 X
Ten Derden.
„ Hendrik Myntjes van den Berg door den land„ drost tot Heemraad is bewerkt, uit hoofde dat Myntjes van concept met hem wel overeen„ komt, want dat hy Myntjes uit baatzugt een „ eed, teegens de Edele Josua Joubert heeft ge„ daan, die nimmer te verantwoorden is, het welk „ zoo 'er geen andere waaren, alleen reeden ge„ noeg is, om hem het rang van de vergadering te „ ontzeggen.
Ten Vierden.
,, Dat de heemraad Stephanus Naudc', door „ zig alleen aan de vriendfchap van den land - drost „ te hebben opgeöffert, zyn eed en piigt tot den
burgerhaat heeft vergeeten.
Ten Vyfden. 1
„ Dat Cornelis Koetze , uit enkel gunst en ,, willekeur van den land-drost, andere naader in •rang ftaande, in officie zyn voorgetrokken, daar „ Koetze van een allerlaag le famillie is, daartoe ,, een man, die men geen woord gelooven, veel „ minder aanbetrouwen kan, dierhalven geen offi„ cier over haarlieden behoord gefteld te zyn.
Ten



X 254 X
Ten Zesden.
„ Dat de Achtb. heer de Wet by haar als geen voorftander van de vryheid des lands kunnen Wor„ den aangemerkt, dewyl hy altyd by de Compa„ gnie om hooger ampten folliciteerende, het land „ met meerder belasting heeft helpen bezwaarcn, „ ook by deszelfs laatfte commisfie, haaren armoe„ digen ftaat, vcrdreeven landen, verbrande plaat„ fen, niet eens heeft willen koomen bezien, maar „ dat hy zig meer heeft bemoeid om vriendelykheid „ aan hottentotten, cafters en allen die haaren vyand „ waaren te betoonen, dan na het vervallen bur„ gerftaat om te zien.
Ten Zeevenden.
,, Dat de Edele Compagnie door haarlieden word bedankt, nimmer eenige compagnies - wetten te „ zullen gehoorzaamen, veel minder tot accys, „ zeegelgeld, veertigften penning ofte recognitie' „ aan de Edele Compagnie te zullen betaalen, uit ,, hoofde dat het veld reeds zes- a agt - en - twintig „ jaaren, alleenlyk door burgerkosten, in een ge„ duurige ftryd zyn gedraagen, en achten niet wettelyk te zyn, om voor het land, dat zy zelfs op „ eigen kosten moeten vry vegten, tribuyt te „ doen.
Ten



X *SS X
Ten Agtften.
„ Dat dan nog den burger verbooden is eenige „ produclen dat het land opleeverd, aandezcevaard „ te moogen leeveren, veel minder van haar iets „ te koopen, waar van zig de Ed- compagnie al-
leen bediend, word nog booven dien meest alle
beste waaren, dat het land opleeverd, voor de „ laagfte pryzen verpligt, zoo dat het nooit kun„ nen ryzen, waar by dan nog het groot bedrog „ met het papiere geld komt, 't welk de Edele com„ pagnie beloofd heeft weeder te zullen inwisfelen , ,, door welke fpecie den landman niet alleen ver„ ftooken zyn eenige correspondentie-goederen uit „ andere plaatfen te krygen, en alle 's Lands pro„ ducten daarvoor moeten leeveren, maar booven
diena kare vaste goederen by paraate executie „ voor die ilegte fpecie, met verlies van zoo veel „ percenten moeten zien verkoopen, waar door de „ Ed. Compagnie het land infolvent maakt.
Ten Neegenden
„ Dat de burgers zoo wel van dc hoofdplaats alt van de uitgeftrekte koloniën zig altoos in den „ dienst der Ed. comp. als militairen hebben laaten „ gebruiken, terwyl het land niet buiten cavallerye „ kunnen worden bpfchermd, de hoofdplaats wee,, gens de veele havens en vlakke ftranden, en de uithoeken der kolonies, weegens de geduurige „ ftrooperyen, dat de Ed. comp, veele millioenen
„ zoude



X =5<* X zoude kosten, om daar toe een kavallerye te on„ derhouden, als de burgerye de innorme kosten „ geduurende den tyd niet zelfs en aliecn droeg en „ de Edele compagnie daarvan geheel kosteloos ftel„ den.
Ten Tienden.
„ Dat de ingezeetenen van de voormelde dis„ trictei zig vee; liever nimmer met eenige beroer„ tens zoude hebben willen bemoeijen, veel minder
uitlaaten, wanren de lasten niet onlydelyk zwaar 3, om té draagen geworden, langer met aanzien te „ kunnen dulden , dat haar vaderland , 't welk zy )t neevens haar zelfs beminnen, tot'een ftaat van „ armoede , honger en naakte weduwen en weezen,
ten prooy van het woedend heyderidom door moet„ wil zal koomen te vallen, waar zy haaf' goed en
bloed prefenteeren.
Zy proponeeren by voorbeeld ten laatften, „ wanneer de hoofd - regeering deezer plaatfe den „ les van Titus Quinctius kunnen gelieven „ na te volgen, by welkers aankondiging der vry„ heid een groote meenigte des volks hem toegalm„ de, dat de raaven uit de lu$t zwaaydën, nu zee„ kerlyk alzoo zoude gefchteden.
A. V. Jaarsveld en. Am. P. Burger.
Ter-



X 257 X
Terwyl de meede volgende misfive van den landdrost Fa ure van den 17 deezes aantoond, dat hoe zeer de nieuwen land - drost S t e y n ook geneegen weezen mogte, om met eenige andere van haare dwaalingen terug te koomen, en van haare geufurpeerde bewind afftand tc doen, den zoogenaamden nationaalen commandant Del port met die van zynen aanhang daar toe niet te brengen zyn geweest, en hetzelve hebben verhinderd»
Wel Ed. Gr. Achtb. Heer »
„ UEd. Gr. Achtb. Geëerde Misfive van den 1» deezer, my per een expresfe door Baas Teu,, nissen afgevaardigd, heeden morgen zeer wel „ overhandigd zynde, hebbe ik de eer daarop pligt„ fchuldig te -refcribeeren, dat ik my terftond op „ den ontfangst uwer wel Ed. Gr. Achtb. gehono„ reerde letteren van den 8. en 9. deezer, uit han„ den van den burger-adjudant Marthinus Theu„ nissen de Jonge , door hem op den 14. deezer „ alhier aangebragt my hebbe vervoegd ter drost„ dye en den heemraad Steyn op nieuw U wel „ Ed. Gr. Achtb. by herhaaling gedaane vriendely„ ke vermaaning onder 't oog gebragt, wanneer hy als nog van zyne begaane misftap wilde afzien „ en de belangens der kolonie weeder aan my doen „ overgaan, daarop van denzelven tot antwoord R „ ont-



„ ontfangen, dat hyniet alleengeneegen was, daar„ van als nu ten cenenmaal te zullen afzien, maar „ zig daarop terftond met den fecretaris Nieuw„ hoff Caapwaards zoude begeeven, en alle pa„ pieren door hun gehouden, U wel Ed. Gr. Achtb. „ te zullen overleeveren, terwyl ik daarop direct be„ floot, ten dien einde eene vergadering te beleg„ gen, die bepaald wierd op den 23. deezer.
„ Juist op het ogenblik dat ik met hem Steyn „ nog over dat fujet discoureerde, arriveerden de
burgers Johannes Franciscus Crause, en ]a„ cob van Eeden , dewelke door hun tot UEd. „ Groot Achtb. en hunnen commandant Delport 4, waaren afgezonden, met welke beide perfoonen „ hy Steyn in de kamer gegaan, en een gcruimen
tyd in dezelve verbleevcn was, na dat zy beiden
dan w~,der waaren vertrokken, vroeg ik hem in „ het particulier, wat antwoord zy van U wel „ Ed. Groot Achtb. hadden bekoomen, waarop hy „ my in fubftantie repliceerde , de Ed. heer com-
misfaris fchryft ons juist zoo UEd. my zoo even „ heeft gezegd, dat ik de drostdye en fecretarye
weeder aan UEd moeste overleeveren, maar wy „ hebben een brief van Delport gekreegen, die ,, fchryft dat wy zulks niet moesten doen , maar „ ftandvastig blyven, zoo dat ik nu niet meer weet „ wat ik doen of laaten zal, ik zal beide brieven in „ de vergadering overleggen, dan kunnen de ande», re heemraadea doen wat zy willen, maar ik wil
„ het



X =59 X
het niet langer waarneemen; waar op wy van el„ kander zyn gefcheiden, en de dag der vergade„ ring bepaald gelaaten op den 23. deezer, van
welk een en ander door my> na dat dezelve verga„ dering zal zyn afgeloopen, aan UEd, Gr, Achtb. 5, behoorlyk verilag zal worden gedaan.
• „ En dewyl de nieuwsgierigheid my aandrong om „ te weeten wat antwoord zy van Delport had„ den ontfangen, hebbe ik tog myn oogmerk moo„ gen bereiken door Nieuwhoff, (die my zeer
getrouw blyft) en heeft my dies inhoud gecom„ municeerd , dezelve brief is geteekend door „ P. J. Delport, J. H. Crouse en Daniël du
Plesies , en behelsd het volgende:
,, Dat zy met verwondering hebben ver„ noomen de twyfFelagtige gevoelens van „ hem Steyn en de overige nationalen, vol„ gens de papieren, dat teegenftrydig tee„ gens haare wetten en pligten zyn en voorts „ dat Bresler zig voorgedraagen heefc als „ rcpraefentant van UEd. Gr. Achtb., dat „ haar zulks gantsch niet onbewust is, en . 4, dat het beeter was dat Bresler zig met ,, zyn eigen affaires bemoeide, als met Zaaken „ die hem niet aangaan, en de zaaken die zy „ tot dus verre hebbenwerkftellig gemaakt, ook „ ter uitvoer zullen moeten gebragt worden, zoo dat by Steyn niet meer heeft te doen Ra „ als



):( n6o )»(
„ als eerlyk en oprcgt in zyn post te hande* ,, len, en alle moeite aan te wenden om de „ kolonie in ftand te houden, en zoo 'er
eenige gewigtige zaaken te vooren koo„ men, om als dan direct aan hun te fchryven, „ en zoo gemelde Steyn zig van zyn pligt „ kwyt, zy hem in alle dingen zullen main„ tineeren, want het geen door hun is ge-
daan, nooit weeder te herroepen zal zyn.
,, Behalven nog de mondelinge boodfchap van Delport aan hem Steyn, dat hy Delport
„ binnen de agt dagen op Zwelkndam zoude zyn, zonder te weeten wat de reeden van zyn komst
„ weezen zal, het is God bekend wat lot ik nu
„ weeder by de komst van Delport zal moeten
„ ondergaan.
„ Uit de heimeiyke correspondentie dan van „ Delport (E. S.) met de ingezeetencn deezer „ kolonie, dewelke UEd. Gr. Achtb. heilzaame be„ veelen geduurig contrariëeren, zal UEd. Groot „ Achtb. zeer klaar ontwaaren, dat, wat moeite „ UEd. Gr. Achtb. ook mooge aanwenden om de „ rust en eensgezindheid te herftellen, UEd. Gr. „ Achtb. daar niet in flaagen zal, zoo lang die alle„ fints fchaadelyke en ongeoorloofde briefwisfelingen „ niet werden teegen gegaan, waarom ik de vryheid „ neem UEd. Gr. Achtb. by deezen oi'tneederigstte „ fupplieeren ter Yoorkoominge van de nadeelige
3, ge-



):( iét ):<
„ gevolgen, dewelke daar uit ftaan gebooren te „ worden, daarinne gelieve te voorzien.
„ Ik beveele UEd. Gr. Achtb. voorts in de be„ fcherminge des Allerhoogften, en hebbe de eer met verfchuldigde refpect te zyn,
Wel Ed. Groot Achtb. Heer!
„ Rotterdam den 17. „ Sept. 1795-
U Ed. Gr. Achtb. Onderdaanig* cn Gchoorzaame Dienaar,
( Was get: )
A. A. Faure.
Ondertusfchen is 't te bejammeren, dat deeze beroerten en voornaamentlyk het gedrag van meergemelde Delport en veele der hier aanweezende Zwellendamfche burgers met die van haaren aanhang, zoo onder de Caapfehe burgers , afgefchreevenen van gagie en vrye zwarten, zoo veel hebben meede gewerkt tot het verlies van deeze kolonie, alzoo haar gedrag den militair van de fubordinatie afgeR S trok<



):( 262 }(
trokken, en veele burgers, bevreesd voor de gevolgen , neerflagtig heeft gemaakt, zulks het daar aan meede mag werden toegefchreeven, dat op den dag van de attaque en zelfs al eenige daagen bevoorens , groote meenigten zig geabfenteerd, en in uilte na haare wooningen en plaatfen begeeven hebben, zodaanig dat kwalyk de helfte van haar getal daar by teegenswoordig zyn geweest, en dat alle de anderen, eenige weinige, en zoo men zegd, geen 50 uitgezonderd, in de actie genoegfaam geenen teegenftand gedaan, maar zig niet tecgenftaande alle gebeeden en adhortatien, dadelyk geretireerd hebben, alvoorens een enkelde van haar gefneuveld of gekwetst was.
De ondergeteekende verzeekerd , dat het van de uiterfte aangeleegenheid, zoo wel voor zyn vaderland als voor hem zei ven weezen moeste, dat hy op het fpoedigfte na Nederland vertrok, ten einde aan den fouverein verflag te doen, dagt het zynen pligt een eartell-fchip te verzoeken, en zond dienvolgends den 21. Oclober de ondervolgende misfive aan de Engelfche hoofd-officieren.
Hoog Edele Heeren.'
„ Alzoo thans alles wat aan de Nederlandfche Oost-fndifche Compagnie toebehoorde, volgens het zesde artieul van de capitulatie, waarbydee„ ze kolonie aan zyne Groot Brittannifehe Majefteit
„ den



):( 253 U „ den 16 September h 1..is overgegaan, genoegzaam J is overgegeeven, buiten een kiein montant van ,' papieren geld en cartonne munt, dat nog onder „ myne berusting is, en nog eenige papieren welke
daartoe binnen weinige dagen meede in gereed„ hcid zullen zyn, wenschtte ik om te jouisfeeren „ van het 10 artieul van dezelve capitulatie, dat
my toeftaat om van hier te vertrekken op myn „ woord van Eer, weshalvcn ik, daar het my thans „ aan geleegenheid ontbreekt om zulks te doen met
eenig neutraal fchip, dc vryheid neem U Hoog '„ Ed. by deezen te verzoeken, om my beneevens " de officieren, welke daartoe zullen inclineeren,
een Cartell- Schip toe te ftaan, len einde daar
meede na Holland te vertrekken."
Waarmeede de Eer kb met refpee: te zyn
Hoog Edele Heeren!
U Hoog Eds. zeer geh-orzaame Dienaar.
A. J. Sluysken. '
In 'tSafteel de Goede Hoop, den ai. Qclob. 1795"
R4 Ea



En ontfing daarop den 24 October het volgende antwoord, waar by het zelve wierd geaccordeerd.
„ Aan boord van zyn Majefteits ,, Schip Monarch, in de „ Tafelbaay, den 24 Octo„ her 1795.
,, Myn Heer!
„ Ik heb de Eer TJEd. te informeeren, dat inge„ volge van UEd. Misfive aan den Generaal en my, „ ik heb goedgedagt, om zyne Majefteits Transport, fchip de Loyalist te doen vervaardigen om UEd. „ te ontfangen, hy zal vaardig zyn om in tien daa„ gen te vertrekken."
Ik heb de Eer te zyn.
Myn Heer!
UEd. Gehoorzaame en Ootmoedige Dienaar.
G. K. Elphinstone.
Den 25 Oclober ontfing de ondergeteekende cindelyk de rapportes van de kapteins va n Baalen en Kibourg, welke by de attaque der Engelfchen



X *6S X
fchen op den 14 September 1. I., en waar op de overgaaf heeft moeten velgen, de detachementen aan de Wyr.- en Steenbergen hebben gecommandeerd , van den volgenden inhoud.
Op den 14 September 179.5, circa de klokke agt uuren in den morgen, wierden de feynfehootenvan de Steenbergen gedaan , dewelke door mf volgens ordre van den Ed. Heer Commisfaris zyn beantwoord.
„ De ondergeteekende gaf direct ordre aan den „ kaptein der artillerye, om al 't geen onder zyn ,, directie en departement behoorde, in ordre te
doen brengen, waar toe men nog overvloedig „ tyd had.
„ By deeze geleegenheid vermaande ik alle hee„ ren officieren op 't nadrukkelykfte, om zig vol„ gens eed en pligt, gelyk mannen van eer betaam„ de, te gedraagen.
„ Kort hier op vermeene ik den vyand, vanMay„ fenburg in twee collonnes in aanmarch gezien te
hebben, waar van de eene langs de Steenbergen „ trok, de andere en wel de grootfte haar route „ door de duinen nam.
„ De burger kavallerye was ondertusfehen den vyand in de duinen te gembet gerceden , maar re„ tireerde zig zoo fchielyk en haastig weeder, dat 9, ik my genoodzaakt vond, om daarna toeteryR 5 „ den,



):( 256 ).(
„ den, vefzeld door den lieuteöant der artillerye „ van Schuler, om aan den retireerenden hun9, nen pligt op 't ernftigfte onder 't oog te brengen,
met haar lieden voor te ftellen, dat zy aan dè „ Wel Ed. Gr. Achtb. Heer commisfaris en hunne i, meede-burgers beloofd hadden, om hun vadcr-
land.te verdeedigen, daar deeze teegenswoordige „ kans juist voor de kavallerye toe gefchikt was, „ terwyl de vyand meest door 't zwaare zand in ,, de duinen moest marcheeren, en zyne veldftuk„ ken met de uitterfte moeite-daar door heen fleepen, „ dat zy dus van dit zoo gunftig ogenblik moesten, „ gebruik maaken, om den vyand in 't zand van „ alle kanten te harfeleéren, en hem in zyn marsen „ te belemmeren ; ik verzogt de burgers my te
willen volgen zonder vrees, om den vyand hier „ alle tegenftand te bieden, en hem dus weeder te„ rug te dry ven: Want, voegde ik 'erby, koomen „ zy uit het zand in de vlakte, dan is uw voordeel ,, weg. ——
„ Deeze aanmoedigingen waaren egter vrugteloos, '„ terwyl zy my niet volgden, egter reed ik nogver„ der ter plaatie daar ik den burger kaptein D. van Rh eenen vond, met nóg eenige manfchappen , „ die ik meen hun best te hebben gedaan, deeze „ waaren vermoeid en onvergenoegd, dat hunne „ meede - burgers zig geretireerd hadden, alles met „ leedweezen ziende, begaf ik my terug na myn , post aan de Wynbergen.
», Hier rappofteerde my de kaptein Kibourg»
„ dat



H 267 X
dat hymet zyn commando infanterye, artillerye, „ burger kavallerye en pandouren deSteenbergenhai„ de verlaaten , om dat hy door de overmagtgee„ ne defenfie had kunnen bieden ; de vyand nader„ de ondertusfchen zoo fterk, dat ik appel lietflaan
om 't volk in de wapenen en alles in ordre de „ bataille te fchikken om den vyand bedaard af te „ wagten; in de namiddag om ftreeks drie uuren zag „ ik de collonne die langs de Steenbergen gemarcheerd „ was, over de plaats van den burger kaptein „ H. O. Ek steen, genaamd Bergvlied, uitkoo„ men, voegende zig aan de linker zyde van die „ collonne, die door de duinen kwam nitmarchee„ ren, avanceerende toen hoe langer hoe fterker op „ de Wynbergen aan, naar dat zy in de duinen gee„ nen verderen teegenftand meer van de burgers „ hadden ontmoet, welke nalieten om ze in de flan„ ken te vallen, en zoo doende hen te harfeleerem
„ Dc kavallerye en verdere geheele magt dus by „ myn detachement geretireerd zynde , maakte ik „ myne dispofitie op de volgende wyze, de paft„* douren regts na den bergkant aan de regter vleugel, ,, twee compagnien burger kavallerye, twee aan de „ linker vleugel, twee aan of tusfchen de openin„ gen ter plaafe van van Ess, de andere m het „ centrum, de paarden agter uit en gekoppeld, al„ les in ordre zynde, verwagtede wy zoo eene fu„ perieure overmagt af, om wanneer de vyand ,, wilde ftorm loopen, het myns bedunkens'teenig„ fte middel te zyn, om met het kort geweer den
„ vyaBd



)-C ):(
„ vyand te doen ftaan om de veldftukken te dek„ ken, en dezelve, des noods, veilig tc doen re„ tireeren.
„ De vyand digt aan de plaats van Lochner ge„ koomen zynde, meen ik hun getal op groote 4000 „ man te moeten reekenen, daar myne infanterye „ niet fterker als 230 man was, daar by gevoegd „ moeten worden 88 artilleristen met 9 veldftuk„ ken, een van 6.- en de andere 3 en 4 ffis.
De kaptein der artillerye vroeg my om vuur „ te geeven, meenende dat de vyand onder be„ reik van zyn gefchut genaderd was, ik verzogt „ hem nog wat te wagten , vermits het my te ver„ re fcheen, en niet' eer te fchieten dan daar het van
goed effect kon zyn, terwyl zig anders de vyand „ daarna kon reguleeren, hy antwoordde my dat „ het na genoeg was, en als artillerist dit moest „ weeten, deed dan 3 fchooten die te kort waaren, „ en paufeerde hierop een weinig ; de vyand be„ antwoordde dezelve kort daar na met meenigte „ fchooten , zoo ik meen aan de koogels uit zes „ ponders geweest te zyn, het getal van hun gefchut „ my onbekend, ageerden toen over en weeder met „ de veldftukken, na gisfing een uur met een ge„ ftadlg vuur, onder dit geftaadige vuur avanceer„ de de vyand fterk met een kolonne regts ter zy„ den af na de plaats van den burger van Ess, „ alwaar de lieutenant van Schuxer met 2 drie „ ponders gedetacheerd was , daar neevens „ de verklaaring by legt. ■—s
n Voor



X ^9 x
,> Voor deeze kolonne retireerde zig alles, en ik ï, kon niet anders denken als van deeze kolonne te „ zullen worden omcingeld, om myn gering deta„ chement in te fluiten, en van zoo eene groote „ overmagt gevangen genoomen te worden met ,, veldftukken en ammunitie, 't welk ook onfeilbaar „ binnen vyf minuten tyds zoude zyn gefchied. — „ Dit deed my eindelyk befluiten om te moeten re„ tireeren, marcheerde met myn detachement iri,, fanterye agter aan fluitende, tot dekking der ar-
tillerye , marcheerden in den avond tot op de „ hoogte van de drie koppen, alwaar de ondergeteken„ de, ingevolge ontfangene.ordres moest blyven^ ,, en om dien nagt of in den. morgeu niet van den ,, vyand overrompeld tc worden, zette ik als een
voorpost uit, twee compagnien kavallerye aan de „ voet van den berg, aan deeze zyde van de plaats
van van Rheenen, twee by 't detachement op den
weg.de refteerende verdeelde ik aan de zoute Jfcè „ vier en tusfchen de drie koppen, met ordre dien „ nagt geftaadige patrouilles uit te zenden, om „ wanneer de vyand dien nagt of in den morgen„ ftond verder wilde avanceeren, dit best doenlyk „ te beletten. — Des morgens ontfing verder or-
dre van den wel Ed. Groot Achtb. heer, om „ naar de hoogte van de roode Bloem te marchee,,'ren, daar zynde, ontfangen de burger-kapteins „ ordre zig Caapwaards met de kavallerye te begee„ ven, en ik twee uuren daarna, om my met dc „ infanterye na de Kalkbranderye te vervoegen en „ daar tot nadere ordre te verblyven tot 's anderen
m daags



X 270 x
n daags circa 3 uuren, om binnen in het cafteel te (, moeten marcheeren by de overige manfchappen „ van 't bataillon, die reeds onder de wapenen fton,, den, rapporteerde ik aan den kollonel kommandanluGoRDON, dat ik met myne manfchappen „ prefent was.
„ Al dit booven ftaande verklaaren wy ondergetee* „ Jtenden de zuivere waarheid te weezen , welke „ wy met eeden des noods, kunnen beveiligen."
C in margini was get.~) ( waren get.)
•
Vf. F. VAN SCHULER. B. C. VAN BAALEN.
Lieut. der Artillerye.
T. W. Lutcens. Capt.
Van 't moment dat ik met myn onderhebbend detachement aan de Wynberg geconjungeerd heb, U dit boovenftaande de waarheid.
( g't: )
J. V. KiBOURG. F. SCHUM ACHER.
H. O. Wilsenach,
H. le SUEUR.
P. S. Buissine. Stoeder en Michaei Lebch.
RAP-



)••( 271 X
„ RAPPORT aan den wel Ed.
Groot Achtbaaren Heer Abra-
^ ham josias sluisken,Raa4
ordinair van NederlandschIndien, mitsgaders Commis-» „ faris over het gouvernement „ van Cabo de Goede Hoop en „ en den Reforte van dien &c
,j Wel Ed. Groot Achtbaaren Heer!
„ Ik heb de Eer Uw Ed. Gr. Achtb. by deezen te „ rapporteeren, dat op den 14 deezer, 's mor,, gens circa agt uuren, my in myn detachemen» „ aan de Steenbergen gerapporteerd wierd, dat door „ onze voorposten fein wierd gedaan van het aan„ naaderen van den vyand, waarop direct allarmliet „ liaan, en myn onder hebbende artillerye en fol„ daaten op de gewoone allarm plaats liet uitruk„ ken, en aldaar rangeerde, kort daar op wierden „ wy de eerfte collonne des vyands gewaar, de„ welke reeds de Valleye pasfeerde, langs den ordi„ nairen Caapfe weg, gaf de ondergeteekende ordre „ aan den officier der artillerye om de drie fein„ fchooten voor de JVynberg uit het canon te doen, „ de welke ook direct van daar gerepeteerd wier„ den, op voorzeide collonne volgde nog twee, „ ieder fterk van 44 plottons of afdeelingen, be„ ncevens verfcheide veldftukken, neemende alle „ den weg door de duinen, na de plaats genaamd „ Bergvliet en na de fFynberger vlakte, deeze drie
„ col-



K 272 )K
éolionnen estimeerden wy fterk te zyn tusfchen ,, 3 a 4000 man, liet de kapteins der burger kaval-
lerye en zyne militaire officieren by hem koomen , „ ten einde te overleggen, wat ons te doen ftond, „ direct ontwaarden wy, dat om den hoek van dc „ Steenbergen een vierde collonne, voorzien met „ twee vaanen en eenige ftukken canon kwam aan„ marcheeren, en wierd te gelyKer tyd rapport gc„ daan, dat aan haar linker vleugel, over den hoek „ van den Berg een getal van circa 3 a 400 man in „ blaauwe kleedercn meede op ons kwamen aan?, marcheeren, waarop wy gezaamentlyk refolveer,, den. deeze pofitie te verlaaten, en ons op het ,, Plein, tusfehen de plaatfen van Teubes en Rous„ Jouw te posteeren, aldaar geposteerd zynde, reed „ de burger Wium vooruit om te recognosceeren „ cn te zien of de vyand werkelyk veldftukken j, by zich hadde, dewelke fpoedig retourneerde en „ my ra-port deed, dat de vyand twee veldftukken „ aan het hoofd van zyne collonne voerde, en dat ,, zy twee fchooten daar uit op hem op eene ys',, felyke diftantie gedaan hadden, cn de collonne „ 800 man fterk estimeerde, zonder die in het „ blaauw gekleed daar by te reekenen , dewelke aan „ haar linker vleugel en reeds in den Berg waaren; l„ de overmagt te groot zynde voor 't klein com„ mando van den ondergeteekenden , en om niet „ van de Wynbergen afgefneeden worden, (het „ welk een van de drie collonnen, die door de „ Duynen gemarcheerd waaren, zogten te doen) „ en dewyl wy zaagen, dat het vuur van eenige
ka*



K m n
\, kavaller'sten der burgerye niet in ftaat was, om ,, den aannaderendên vyand in de Voorduynen het „ hoofd te bieden, en byzonder daar wy vernaa„ men, dat hy zeer fterk gebruik van zyne veldftukken „ maakte, befloot ingevolge myne inftructie de ,, marsch te vervolgen, en my aan de Wynbergen ,, te vervoegen, om my met het aldaar leggend „ commando onder bëvèl Van den kaptein van Eaa-
len te conjungeeren, en met zyn Ed. gezaament„ Iyk te ageerën, vreezende dat zoo indien ik my „ nog langer aan de S-teenbergen had opgehouden, „ my de vyand al te Voorwaards was gekoomen, „ en alle communicatie en pasfagie van het hoofd„ quartier had afgefneeden, dat ik naderhand ge-
noodzaakt Was geworden om te retireeren, (het' „ geen zonder twyffel had moeten gefchieden) my „ de wég tot eene veilige retraite was afgefneeden, „ dobrdien ik my als" dan tusfchen twee vuuren ,, zou vinden ingeflootén (NB. een commando van „ 80 man militairen, 3 kannöns , waarvan ik door „ defmaUeweg, ten hoogften van één had kunnen
gebruik maaken, 2 cömpagnien kavallerye en de ,, hottentotten, ivetke twee laatften door de gaau,, wigheid hunner paarden en fiuksheid hunner bee„ nen, zig altoos beeter dan een militair kunnen! „ retireeren) natuurlyk voor de overmagt hadde ,, moeten bukken, en my met infanterye, artille-
rye, ammunitie en bagagie op difcretie aan den „ vyand hadde moeten overgeeven, en om zulks „ te vermyden, continueerde ik myn marsch tof
vooiby Bergyliet, alwaar wy goedvonden, dat S i, dé



M 274 ):(
„ dc kavallerye (die natuurlyk veel fchielykcr over„ al kan weezen ) met de hottentotten zig in de „ vlakte of voorduynen zouden vervoegen, om te ,, zien den vyand afbreuk te doen , waarop zy my „ verlieten, en aldaar nog een weinig te hebben „ vertoefd, en op dien kant geen vyand gewaar wor,, dende, begaf ik my weeder op marsch naar de „ Wynbergen, alwaar digte by de twee compagnien „ kavallerye, weeder by myn commando kwamen, „ en. aan gezegde Wynbergen gearriveerd zynde, „ vroeg ik naar meergemelde kaptein van Baalen, „ ten einde zyn Ed. myn arrivement aldaar bekend „ te maaken , maar dezelve niet praefent zynde, „ heb ik my by den kaptein Lutgens geaddres„ feerd, waar op kort daar na de kaptein van ,, Baalen uit de vlakte terug kwam, en na dat ik ,, myn geheel wecdervaaren aan de Steenbergen, aan ,, zyn Ed. had verhaald, en verzogt had verder „ met zyn Ed. ordres te weezen gemimieerd, be„ neevens eene pofitie voor myn detachement en „ artillerye, dewelke zyn Ed. plaatfte aan de rech„ tervleugel van zyn commando , alwaar de onder» geteekende vervolgens onder zyn commando is ,, gebleeven , overigens laat dc ondergeteekende „ deeze dicmen voor eerbiedig rapport.
„ Wel Edele Groot Achtbaare Heer.'
„ U wel Ed. Groot Achtb, ,, zeer gehoorzaame en „ onderdaanige Dienaar,
„ Caap de goede Hoop
}, den 18. September (Wasget.-y
■» 1795' j. v. Kibourg, kapt.
Ver-



):( a?5 )K
Vermits de ondergeteekende geïnformeerd was, dat het fchip tot een cartell, ter overvoering van 200 gemeenen, beneevens de officieren en hem zeiven, geene doctor of oppermeester aan boord had , had zig, vermits het ondoenlyk was, met zulk een' aantal menfchen na zee te gaan, zonder de minste adfiftentie, ingevalle van ziekte, tot dies obtenue by den admiraal Elphinstone vervoegd, dog van denzelven niet verders kunnen vcrkrygen, als zyne permisfle om zig zeiven en zyne meede-krygsgevangenen van een oppermeester te voorzien, ten zynen kosten, en was dus genoodzaakt om met den doctor Willem van Rees een contract aan te gaan, waar by deeze zig verbond de reize meede te doen, en om hem en alle meede overvaarende krygsgevangenen te foigneeren, onder het genot van duizend Ryxdaalders en het onderhoud voor hem en zyne twee zoontjes , geduurende de pasfage aan boord, —-
Dan vermits 'er nu nog medicynen en inflrumenten ontbraaken , was de ondergeteekende weeder genoodzaakt die by een bricfjen van den voornoemden admiraal te vraagen, en deeze zig verfchoonende van geene medicynen (voorzien te zyn, alzoo des konings chirurgyns dezelve bezorgen moesten, was de ondergeteekende gedwongen zig te addresfeeren by den generaal majoor Craig, op welkers ordres hy dan ook van een gedeelte voorzien geworden is, terwyl hy de overige ook al zelfs
heeft moeten inkoopen. -
s % Den



):( *7<S n De commisfaris nu alles volgens de capitulatie aan de Engelfche commisfarisfen overgegeeven hebbendé, volgens dc door haar geteekende inventarisfbn, begaf zig den 12. November aan boord van het cartel-fchïp the LoyaHft, en verliet nog dien avond daar meede de Caapfche rheede ( 29 ) met zig hebbende den kaptein van het regiment van Wurtemberg von Hugel, de lieutenants der artillerye Cloete, Wynrich en Wolburg, beneevens de vaandrigs Kuntze, en le Sueur, voorts zynen fecretaris Jacobus Faay, en eindelyk 200 koppen artilleristen en foldaaten.
den 12. November anno 1795.
iWasget;} A. J. Sluysken;
VERBAAL gehouden by den voormelden Commisfaris van Caap de Goede Hoop, zecderd zyn vertrek van daar, geduurende des«> zelfs rcize na Holland. ——
Na de ongelukkige noodzaakelykheid, om de Caap de Goed Hoop aan de overmagt der Engelfche Wapenen op den 16 September laastleeden tc moeten



):( 277 & ten overgeeven by capitulatie, heeft de ondergeteekende al het moogelyke aangewend, om dien uithoek te kunnenverlaaten, teneinde het venchuldigde verflag, waartoe hy aldaar geene vryheid nog gelegenheid had, aan zyne mperieuren in perfoon te doen; en ten dien einde, na van alles wat aan de Engellchen heeft moeten worden overgegecven, geteekeade Inventarisfen ontfangen te hebben , heeft hy den 21 Qftobcr daar aan een Cartel-fchip gcobüncerd, en is daarmcede den 12 November van de Caap vertrokken , neevens2oozynermeedekrygsgevangene officieren en gemeene militairen. Den ao derzelver maands m St. Helena zynde gearriveerd, ten einde het Cartel-fchip van waater te voorzien , wierd hetzelve door een aantal Engelfche onder officieren over oopen, welke haar werk maakten, om de zig met de ondergeteekende bevindende militairen,'in haaren dienst te engageeren, weshalven hy genoodzaakt wierd daar negen te waaken , en ten dien einde aan den Gouverneur aldaar Bkokk eene misfive af te vaardigen en is zulks van dat gevolg geweest, dat de wervers weg geblceven zyn * en aldaar geen man verlcojcn is.
Door de zwaare ftorm die op de hoogte van 30 graaden N. B. op den 12 Jan- deezes jaars woede, en genoegzaam tot den ao/ïen voortduurde, had het Carcel-fchip een lek gefprongen, het geen de ondergeteekende noodzaakte om ie militairen dag en nagt by continuatie aan de pomp te plaatzen , ten einde het fehip, dat zeer flegt bemand was, boven waaS 3 ter



)•( 278 );(
ter te houden, het welke den 5 Febr. op de hoogte van 47 graaden en 33 minuten weeder van een zeer zwaare buy gevolgd wordende, brak deftandervan het roer, waar door het vaartuig niet meerder na hetzelve wilde luisteren; dit wierd egter dien dag en den volgenden door Sjordings en bouten weeder zoo verre in ftaat gebragt, dat den 13 Febr. in het gezigt van het Eiland wight kwaamen.
Wanneer de lieut. ter zee en agent van het Cartel!, hem kwam kennis geeven, dat hy zig genoodzaakt vond te Portsmouth binnen te loopen, uit hoofde van de continueerende lekheid van het fchip, en de breuk van het roer, eene communicatie, welke door de ondergeteekende beantwoord wierd, met te zeggen, dat hy in zyne prefente omftandigheid lydelyk zynde, hem eeniglyk kon antwoorden, dat daartoe zyne toeftemming niet konde nog wilde geeven , maar dat hy zyn gedrag zoude moeten verantwoorden, en dus weeten wat de nood van hetfchip vorderde.
Drie daagen daar na of den 16 Febr. arriveerde het Cartel op de Rheede van Portsmouth, doch het was niet voor den aFflm dat hetzelve in dc Haven wierd binnen gebragt, om zoo men zeide gerepareerd te worden, wanneer de ondergeteekende met de officieren wierden geplaatst in een Dorp ra mylen van Portsmouth, Hambledon genaamd, op haar woord van eer; terwyl de gemeene militairen w,erden gebragt na Ponhcster Castel, egter met piegtige verzeekering,



):( *79 H
ring, dat zy wel en met alle moogelyke attentie zouden worden getracteerd, meede uit hoofde van de asfistentie die zy aan het fchip hadden gegeeven.
Na in 't voorzeide Dorp weinige daagen te hebben gepasfeert, ontwaarende dat het cartel nog niet gerepareerd en in ftaat gefteld wierd, fchrcef de ondergeteekende den i Maart eene misfive aan den Minister van het oorlogs departement, dc heer Dundas, houdende inftantie, om volgens de capitulatie en overeenkomftig met de wetten van een Cartel, na Holland met het Volk te worden overgebragt, en waarop een antwoord den $ien Maart gedagteekend, ontfangende, furpreneerde het de ondergeteekende niet weinig te vinden, dat die Minister flegts alleen melding maakte, van hem en de officieren, welke aanfpraak konden maaken op het 3 Je artieul van de capitulatie, zonder iets van degemeenen te zeggen, en hier om fchrcef hy den jden dito eene tweede misfive aan gezeiden Minister ter betooning, dat dezelve een even gelyk regt op het Cartel hadden, als zynde op het woord en de plegtige verzeekering van de Engelfche Commandanten , op het zelve cn onder de Cartel Vlag afgefcheept, waar op de ondergeteekende denken daaraan volgende eene misfive van den Commisfaris van Transport te Portsmouth Johnston ontfing, hemkennis geevende dat hy ordre had ontfangen om de Loyalist of een ander Cartel van drie weeken provifie tc voorzien, ter vervoering na Holland van S 4 de



Tl 280 ):(
de ondergeteekende en alle die met hem van de Caap waaren gearriveerd , welka brief den iidcn daar aan gevolgd wierd van een tweede, by welke die Commisfaris hem kennis gaf, dat een ander Cartel de Middleton genaamd was aangelegd, bleef hy tot den ziften aanvolgende de overfcheeping van de goederen en Bagage afwagten, dan danr van niets verneemende, begaf hy zig dien dag in perfoon weeder na Portsmouth, wanneer in vertrouwe geïnformeerd wierd, dat 'er een contra ordre was gezonden , om met de vervaardiging van het nieuwe Cartel de Middleton te toeven, tot naadere ordre, en daar hy wel onderregt was, dat de ordre hier voofen gemeld, inhield, om hem beneevens de officieren en alle welke nevens hem van de Caap waaren gekoomen, niet alleen, maar zelfs de geene welke verder van daar zouden arriveeren, na Holland voort te zenden, deed hem dit befluiten , dat men het voorneemen had het vertrek op deeze wyze te vertraagen, en om ten einde geinformeerd te worden, waar aan .deeze contra ordre te attribueeren was, gebruik te maaken van zyne goede vrienden te London, en hier meede wierden de volgende daagen tot den suften daar aan, zonder eenig fucces gefleeten, wanneer gezeide commisfaris hem verzogt, om eenige perfoonen na Portsmouth te zenden, ten einde te asfifteeren by het overfcheepen van de bagage &c, van het Cartel de Loyalist, welke moeste geleedigc en gerepareerd worden, op de 'Middleton voormeld, en zond hy den volgenden' 25/jen eenen bediende,' ien voorfchreevea einde derwaarts, inmiddels dat,
ter-



n 381 ).c
terwyl dan voorfphreeven commisfaris hem teevens melde, dat hy geen nadere ordres omtrend het vertrek had ontfangen, al weeder aandenfecretaris van oorlog eene misfive liet afgaan, ten einde denzelven te doen zien, de hardigheid en onwettigheid van. eene procedure, welke hem ophield , en neevens de foldaaten beroofde van dat geene, w^ke aan de Caap plegfig was toegeftaan;
Doch weinige uuren na dat deeze misfive met de post was verzonden, van veel genoemden commisfaris ontfangen hebbende, de copie eener misfive van den fecretaris van de admiraliteit, aanhetCommitté van Transports, houdende, dat de ondergeteekende, beneevens de officieren konden vertrekken , met een neutraal fchip, wanneer zy wilden, konde hy niets anders als vreefen, dat men ziende dat niets in ftaat was om de ondergeteekende van zyn fpoedig vertrek te detourneeren, het voorneemen hadden, om het geheele Cartel den bodem in te (laan, zoo wel ten reguarde van hem en de officieren, als ten aanzien van de gemeene militairen, cn fchreef hy dien volgens vroeg in den morgen van den 26 Maart voorn, in antwoord, dat hy geenzints konde toelaaten dat de bagage en effeften van het Cartel de Loyalist wierden afgefcheept, voor een ander Cartel geordonneerd zoude zyn, terwyl hy nog dien zeiven dag in gereedheid bragt, een nadere misfive aan den Minister Dund a s meergenoemd, dan eer deeze konde verzonden worden, vermits het daags voor den Paaschdag was, datgees 5 nc



):C aSa ):(
ne posten na London gaan, ontfing hy den 27 in de» morgen, eene misfive van gezeide fecretaris van fiaat, waar by tc kennen gaf, de Kotter de Goadwood was geordonneerd, ten einde hem, beneevens de officieren &c. na Texel over te voeren, doch ten aanzien van de gemeene militairen , dat die behoorden onder de articuis der capitulatie aan de Caap geteekend, en geconfidereerd moesten worden in het zelve ligt, als andere gevangenen van oorlog, en waarom haar niet kon worden toegeftaan na Holland te vertrekken, voor zy behoorlyk waaren uitgewisfeld.
Dus bleek het dan nu, dat dc ministers niet voorneemens waaren om het plegtige woord aan de Caap gegeeven, geftand te doen ; maar in teegendeel deeze braave lieden, welke zig op het zelve hadden vertrouwd, van haar vryheid te verfteeken en in gevangenis te houden, niet teegenftaande men haar bereids den 9. Maart had aangekondigt, dat zy binnen 4 a 5 daagen na Holland zouden vertrekken, en dus wierd het een poinct Van deliberatie, of den ondergeteekenden, na alles tc hebben aangewend, zoo wel door zyne goede vrienden, als door de hier bovengemelde remonftrantien , wat moogelyk was, om een ander cartcll, zoo wel voor alle deeze, van dc Caap meede overgekoomene militairen, als voor hem zclvcn cn de officieren, te verkrygen, zoude tehooren te vertrekken, dan wel blyven, en declarecren dat zonder deeze alle niet vertrekken wilde, als het eenigftexlat hesai, na alle aangewende moeial ' *k~i*K ..' , c' te



X 283 X
te overbleef, dan confidereerende, aan de eene zyde, dat het Engelfche minifterie, welke hem alle correspondentie met het vaderland, zoo wel hier, als aan de Caap zeer zorgvuldig verhinderde, waarfchynlyk niets meerder wenschte, als deeze laatfte ftep, ten einde langs dien weg de volkoomene kennisfe van alles aan zynen fouverein te onthouden , cn aan den anderen kant, dat zyn verblyf alhier niet in ftaat weezen konde, om het minifterie van gedrag te doen veranderen, of deeze fchandelyk misleide menfchen eenige verligtinge toetebrengen, het van meerdere nuttigheid voor zyn vaderland weezen konde, dat hy fpoedig in Holland aankwam, ten einde van alles verflag te doen , nam hy het befiuit om te vertrekken, op zulk een wyze als men goedvond, hem te verzenden; en begaf zig dienvolgens neevens de officieren en bedienden den 1. April van Hambledon weeder na Portsmouth aan boord van de voormelde Cutter de Goodwood, dog de wind continueel uit den oosten waaijende, was het niet moogelyk laatstgemelde plaats voor den 14. van die maand te verlaaten, waar meede vervolgens op heeden alhier is aangekoomen.
'sHaage den 18. April 1796.
( Was get. ) A. J. Sluvsken.
A A N-



X 3?4 X
AA NTEE KENINGEN.
J3ladz. 20 . ( 1) Te beeter te kunnnen af-
wagten. Al was de commisfaris van
alles onderregt geweest, als neen, alzoo men by 't arrivement der Engelfchen, geene jongere tydirg uit Nederland had, als tot den 22. December 1794., en die zelfs de hoop op vreede te kennen gaven, had hy in dit oogenblik hetzelve gedrag moeten houden, om daar door tyd te gewinnen; Muyzenburg, daar geene de geringfte fortificatiën waaren, te verfterken, en van gefchut te voorzien, en de Engelfchen te verhinderen , direct na de Caap te marcheeren, het geen haar, in dat eerfte moment, met de geringe militaire magt niet zoude hebben kunnen worden belet. -— Dc magt der Engelfchen was toenmaals: 3 fcheepen van 74 ftukken.
fre-



3 fregatten yan diverfe charter met 5700." man, waar by na dies nog gekoomen is >, het geheele guarnizoen van St. Heltna, en nog; een fchip van linie, welke vervolgers den 3. September nog verfterkt wierd, door 14 compagnies - fcheepen met 3000 man troupes, onder den generaal ClabCke. ——
Het zal mogelyk niet kwalyk gepast zyn; om te zeggen, dat hec plan van verdeediging, het geen de commisfaris zig van den aanvang, dat hy de voorneemens der Engelfchen fuspecteerde, by zig zeiven voorbelde, gerigt was, om de tyd te rekken t zoo lang moogelyk, in hoope dat hy tyding of ordres van den fouverein, en in cas van oorlog met Engeland, hulpe en ontzet ontfangen zoude, daar de geringe magt,welke hy aan handen had met de burgers, nimmer in ftaat konde weezen, om de Engelfche vloot uit de Vals-Baay te dry ven, en 'er alle reedenen waaren om te vreezen, dat men by een aanval van beide ztden, buiten dat ontzet, zoude fuccombeeren moeten, daar zeer kundige generaals altoos 5000 man tot de verdeediging van de Caap hebben noodig geoordeeld. ——
Bladz. 55 . ( 2 ) Zelfs onder defoldaaten en matroozen hadden weeten te vsrfpreiden. — Men ftrooide teevens briefjes in de Franfche



):( 286 ):(
fche en Hollandfche taaien onder de militairen , waarby tot deferteeren wierden geadhorteerd, met belofte van pracmien, en betaaling van haare meedebrengende wape; nén, waar door 'er 25. in weinige dagen met haare geweeren, haare posten verlieten , en overiiepen tot den vyand.
Bladz. 60. (3 ) het buskruit van nagt in zee te doen werpen. — Namentlyk 25000 ffi. buskruit, welke uit Nederland waaren ge■ zonden, en na de Caap niet hadden kunnen worden getransporteerd, en dus booven de quantitcit, welkemen in deBaay noodig had, terwyl 'er overvloedig kruit aan de Caap was.
Bladz. 89. (4) zoo onkundig omtrend den waaren ftaat van het vaderland verbleeven als bevoorens. ■ Door de ontfangst deezer brieven, hoe zeer ook gemutileerd, "geïnformeerd zynde, dat door de reprefentanten van de Franfche natie, kort na derzelver aankomst een publicatie was geëmaneerd, waarby dezelve verklaarden, ons voor een vrye Republicq te blyven erkennen , - dat -men de Franfche natie voortaan niet meerder behoorde te confidereeren ais vyanden , en 's compagnies - fcheepen niet te laaten zeilen als onder het convooy van oorlogfchcepen dier natie, cn eindelyk
dat



X a»7 _X
dat het Stadhouderfchap vernietigd was, wierden de formulieren van den eed, mitsgaders van de publicque voorbiddingen veranderd , met agterlaating van den ftadhouder, terwyl het draagen van orangc-cocardes verbooden, en van de militairen genoomen wierden.
Bladz. ii2. (5) hebbende aldaar eenige der hier boovengemelde- proclamatien verspreid. Deeze proclamatien, welke de
Engelfchen, tot in de afgeleegene koloniën hadden weeten te verfpreiden, waaren in het Hollandsch en Hoogduitsch gefehre»» ven, «n van den volgenden inhoud:
PROCLAMATIE des KONINGS van GROOT BRITTANNIEN, aan de REGEERING en INGEZEETENEN van de CAAP de GOEDE HOOP.— (In '(verkort/el. )
De Franfchen hebben Holland aangevallen en de Conftitutie verdelgd ; de inwoonders in gevangenis gezet; haare eigendom aangcflaagen ; uitfpoorige brandfchattingen opgelegd; en de Hollandfche Qj%Indifche Maatfchappye vernietigd.
De



X =88 X
De koning van Groot Brittannien bied derlialven aan de Regeering en Ingezeetenen van de Caap en zyne afhanglykhceden zyne vriendelyke befcherming aan, tot dat hy dezelve door eene gemeene vrcedemaaking aan de Staaten Generaal, onder de volgende bedingen mag herftellen; te weeten:
Dat de wetten en gewoonten niet zullen veranderd worden , ten zy de inwoonders zelve het zullen verlangen; dat geene nieuwe (chattingen zullen Opgelegd worden; dat zy moogen naar Indien handelen ; dat de jaarlykfche 's Lands koophandel zal Vry zyn; dat het perfoonlyke eigendom zal ongeTaakt blyven; dat de troupes hunne rugftaande vorderingen, zoo 'er eenige zyn, zullen betaald, en zy in Engeliche bezolding genoomen worden; dat het papicre geld met het oogmerk zal betracht zyn, om de eigenaaren zoo veel als moogelyk fchadelöos te houden;
Aan de KOOPLIEDEN, BURGEREN en INGEZEETENEN van de CAAP de GOEDE HOOP.
Vrienden!
Uwe regeering en conftitutie in Holland is omgeworpen; Holland is nu een gedeelte van Vrankvyk; haare fcheepen door Franfche Officieren en mannen



):( 239 W
tsn bezet, en de Hollandfche Offic:erèn zyn afgedankt; haare wapenhuifen ca Magazyren worderi leedig gemaakt om die van Vrankryk te vullen ; baar Koophandel is vernield ; de Oosc Indilthe Maatlchappyc is banqueroet geworden ; Franfche' a'sfignaaten zyn het eenigfte geid in omloop; de vryheids boom is te Amfterdara geplant, en de guillotine is zyn gebuur.
De Franfche regeering heeft u van een deel van uwen eed van getrouwheid openbaarlyk ontflaagen, terwyl zy u in dc verpligting des anderen deels daar van bchcud.
Daar ligt voor u de volgende verkiezing : Een Franfche regeering op de Jacobynfche grondbeginfelen; de vryheids boom en de guillotine: de vryftelling der flaaven is reeds door de conventie beflooten , met alle die fchrikkelykhceden, die by gevolg van dit befluit, de ryke en fchoone Eilanden van St. Domingo en Guadehupe verwoest hebben; een geheele ophouding van meededeeling met het Vaderland , zonder koophandel, geld, of nooddruftigheeden
OF
De befcherming van de eenigfte mogenheid in Europa, die door haar wel bekende öpperheerfchappye ter zee, bekwaam is om aan u te verzeekeren de
veiligheid van uw perfoon en eigendom, onder uwe' teegens woordige wetten , of onder eenige andere
t wy-



X 2<30 ):(
wyze van regeering, die het u meer behaagen za! te bepaalen ; een vrye verkooping van alle uwe voortbrcngzels zonder eenige fchatting of monopolie; elkeen permisfie hebbci.de om zyne producten, koorn, wyn of vee, aan wien dat hy wil, te verkoopen, op de voor hem voordeeligfte wyze ; de affchafflng van alle fchattingen die teegenswoordiggeheft zyn, voor het nut der Hollandfche Oost-Indifche maatfehappye; een openbaare koophandel, en volkoom en permisfie aan elk een, vaartuigen te houden , en ze te gebruiken , om de voortbrengfels van zyn plaats, van een deel der kolonie naar een ander tc transporteeren, om te visfehen, of opzodaanige andere wyze als meest met zyn voordeel overeenkomitig is. ——
Een beetere bczolding voor de militairen, die ve. kit zen zullen in Engelfchen dienft te treeden, en de officieren zullen hunne teegenswoordige rangen behouden.
Kunt gy nog beraadflaagen om een verkiezing te doen.
Onthcud niet te min, dit is de teegenswoordige aanbieding,- deeze zyn de voor waarden van een vrywillige aanneeming, als zy geweigerd worden zal, zal het uw eigen fchuld weczen, zoo als na de gevaar, e.i het verlies van een nuttelooze en misfehien bloedige twist, gy genoodzaakt worden zult om condities veel minder voordeelig aan te neemen.
Bladz.



):( 3QI ):(
Bladz. 117. (6) 200 Man burger kavaï-
tery. ■ Daar men zeer weinig tenten
had tot berging der militairen, en genoegzarm geen plaatzing voor de burgers en haa e paarden, waar voor toenmaals de pondocken of hutten nog niet in gereedheid waaren , was men verpligt de detachementen aan Muyfenburg, om den derden dag te veranderen, ten einde de paarden tyd te geeven tërherftelling, daar beneevens moest men van dë Caap de Houtbaay bezetten, en alle nagten een detachement kavallerye aan het Societeitshuis, en tusfchen dat en de van Kampsbaay plaatfen, ten einde voor een overrompeling in de nagt te waaken.
Bladz. 122. en gelyk met haare meede-burgeren van het noodige voorzien zoude worden. Ieder burger kavallerist ontfing tot onderhoud voor hem en zyn paard, des daags, in het begin een ducaton, cn na dies, op inftantig verzoek van de kaptains, twee ryksdaalders, het welke aan ieder man, door twee commisfarlslèn uit den raad vanjuftitie, wierd uitbetaald. .
Bladz. 133. ( 8 ) aan den geenen welke
• een Europeesch deferteur. Tot deeze
maatregulen was men genoodzaakt om de defertie te beletten, die bleef continueeren, tot vyf foldaaten, die mét geweer en 't 3 wa-



X ):(
wapenen na den vyand wilden overloopen, agterhaald wierden, en twee van dezelve by v mnis van den raad van jmtitie met de koorde geliraft zyn.
Bladz. 136. (9) ten einde aldaar nog
twee ftukken van 24 ©. te doen plaatfen.
Niet teegenftaande de commisfaris zelfs toenmaals had gelast, om deeze ftukken op een aangeweezen hoogte te plaatzen, alwaar voor het vyandelyke gefchut der fcheepen meerder zouden zyn gedekt geweest, bevonden dezelve zig by de attaque, op den 7. van dezelve maand, nog beneden op den gelyken grond zonder beddings i en de blaasbalken, welken de koogels moesten gloeijen , waaren daadelyk onbekwaam, zulks men zeer weinig fchooten met dergelyke koogels heeft kunnen doen, maar flegts met koude heeft kunnen agecren.
Bladz. 139. (ie) Onder nufchm landen
de Engelfchen haare \trtupen. Daar de
commisfai is genoodzaakt was om des avonds van ieder dag, wanneer een oogenblik rust had, dit zyn Verbaal te lchryven, is het la; den der vyandelyke troupes hier niet duideiyk genoeg gefteld, en het konde fchynen , als of zv aan Mujzinburg geland waaren; tot eli.c.date dient, dat een gedeel-



X 293 X
dceltc der troupes uit de Baay gemarcheerd, en een gedeelte in de Ka'.kbaay geland ?.yn, en dat deeze geheele magt c'rca 2000 man zyn geavanceerd te gelyk en genoegzaam in eene linie met de fcheepen die digt langs het land zeilende, onze batteryen vernielden.
Bladz. 139. ( li ) en eenige, van d?tze met een kanennier gewond waaren. — Het verfchrikkelyk vuur van het zwaare gefchut der Engelfche fcheepen , die zig veel nader, hoewel met groot eevaar, aan het ftrand by Muyzenburg leiden, als men zig konde voorftellen, verwekte zulk een confufiie en vcibaazing, dat alle de bcrigten van deeze affaire even verward, en fomtyds ftrydig zyn, het geen nimmer zoude zyn geweest, had men by tyds , toen dc vyand aankwam, de noodige maatregulen, tot eene koele verdcediging genoomen, en daar de nood het vorderde, zig in ordre agter dc Zandvalley, op de aangeweezen plaats geretireerd, daar men voor het gefchut haarer fcheepen veilig was.
Het zoude de gevoelens van de regters, welke te eeniger tyd het gedrag van den toenmaaligen iieutenant collonel de Lillb en andere in deeze affaire gehouden , zul, len moeten beoordcelen, te veel aan de een of andere zyde kunnen innuccren , zoo de T 3 com-



X 394 X
commisfaris zig daar over expliceerde, daar alle vonnisfen in de bewyzen baar fundament moeten hebben, hy zal dus alleen dit zeggen, dat men den aanval der Engelfchen toenmaals niet fchynd te hebben verwagt of genegligeerd om agt te flaan op haare manoeuvres ; de Lille zegt men zat aan tafel over het middagmaal, toen de Engelfche fcheepen haare zcylen byhaalden, hy fchynd gewagt te hebben, tot hy haare coers zag, eer hy zig in poftuur Helde, en toen kwamen de Engelfche fcheepen met een gunstig koeltjen en buitengewoon fraay weder, hem zoo fGhielyk op het ly f, dat hy daartoe geen tyd had, en hy was dadelyk buiten defenfie, toen de blaasbalken, welken de kogels moesten gloeijen, onbekwaam raakten; de militairen en burgers konden teegen de 36 W. ftukken, vooral wanneer ze met fchroot waaren, niet ageeren, en het retireeren was noodzaakelyk tot agter de Zandvalhy, om zig aldaar te verdeedigen, daar men ten dien einde gefchut geplaatst had , dog wierd door de confufie denkelyk nagelaaten , en hier door zoude de vyand, zoo op dit moment van veldartiilerye was voorzien geweest, hebben kunnen doordringen.
'Er waaren egter veele braave burgers en militairen, welke zig in de omftandigheeden wel gedroegen, onder andere de kapitein
der



X ^95 X
der burger-kavallerye MeybtjrG, welke den ftandaard zyner compagnie in handen neemende, teegen het gebergte opreed, zyne meede-burgeren toeroepende, dat, die zyn vaderland wildé behouden , hem volgen zou, dog genoegfaam geene die hem nagingen.
Bladz. 140. ( 12 ) Omtrend het huis van
Lochner aan de diepe Rivier. Dit
gedrag was ftrydig met de orders; de commisfaris moest van den aanvang vreezen, dat wanneer de Engelfchen met haare fcheepen en troupes tc gelyk van twee zyden een aanval op Muyzenburg konden doen, die poft zig niet zoude kunnen maintinee> ren, zoo wel uit hoofde van de geringe magt, en de onmoogelykheid om batteryen te formeeren, die in ftaat konden zyn, de linie-fcheepen der Engelfchen, welke 36 fês. voerden, af te wceren, of op zulk een diftantie te houden, dat zy ons camp nietko; £ den befchieten, ingevalle zoo als gezegd is, het weder en het ftrand zulks toelieten, en hy had daarom van den aanvang gefchut geplaatst agter de Zandvalley, cn de hoj. ^ ten van het ftrand, met last aan de Lille , om ingevalle hy door het kanon der fc'icepen mogte genoodzaakt worden te retireeren, alsdan daar post te vatten, zorgende dat zyn gefchut niet kwam te verliezen , ja hy T 4 had



X X
had hem zuiks zelfs vier dagen bevoorens aar.gcweczen.
Bladz. 140. (13) met 1503 manen twee ftukken grfciiut. —•
Bat een fterk corps troupes langs de Sandralley kwam aanmarchecren , zag de ondergeteekende zelfs, maar het is naderhand bevonden» dat het verfprcide gcrugt dat zy van veldftukken voorzien waaren, onwaar was, en denkelyk gefchied om de burgers vrees aan te jaagen , en deeze vrees was by fommige zoo groot, dat de commisfaris door de Har mans -Kraal moetende ryden, alleen verzeld van een adjudant, ten einde dc Lille het verder retireeren te beletten, eenige burgers en daar onder de zoogenaamden commandat nationaal Delport, middel in dezelve Kraal vond, ftaar de tot genoegzaam de midden in het water om zig te verfqhuiien.
Bladz. 143. (14) Die doódgefchooten en gekwetst zyn. .'
Het is van agteren geblccken, dat de Engelfchen in deeze affaire vry meerder volk hebben verlooren , als men toenmaals wist; én de Pandoeren, die zoo wel als haar l aptein Jan Cloete den grootften lof verdienen, en altoos wel gedaan hebben zgj lang deeze braaven burger haar aan-
voer-






Bladz. 2Q7.
MAANDELYKSE I> Y S T
VAN HET CORPS ARTILLERYE,
Zoo als zig het zelve bevind op den Eerften September A°. 1795. -
1 . 1 —
Ö In Ryen cn Geleederen.
<= i? c « !r> « ——
§ S & § £ Ö
.§ ' s? 0 H i
ö e 2 - 2 *a
ë & s w s I ~
O tj rj o h Canonniers. Gcmcenen.
S -5 'I m
^ o o . t;
. . _ <a g 2 . o
.__ g g g
B c K o 3 w>
" & I «3 i <2 &
6 •§ 4 ° ó 2 J q . « <
£ i R I | i 8 J 3 8 tis i i § 8 § . 53 I ^ u &hQ e^o p-u o
Z o & §< & £- *
-|g • • hg^z:— _* do xxz: min izzexie: bz zjd~ ^ttt —i-.fr- xSr -4- t- -f- -f - -o1-
dlt0 * '' ^ =M=g= ^= =1^ ^ -i: ii-ZEl ~~_^Z 1~ ~~o~ ir~ — ~i"igrj 'Tg: — -o-T-~rr
1otaa'- ^ IO- ' ° ' i- 3- i. 15. i8- o' 3. - 4-Q i 8. 24. •. 1. !Ü~;228. t7t"la~iil^ii-0ri=T= "aT" "T^^
In de attacque van den 7. Augustus zyn gebleeven W. Menkman en A. Weeber. William Haklït, Waltu Gwatkin en Carel Lodewyk Lange.
De nieuw aangenoomenen zyn: Heim Doesburg, Carel Verdon, Charl Don fort, William Berzy-,
Qffas geteekend')
G. C. KUCHLER.



X m X
voerde, maakten by deeze geleegenheid veel buit; alzoo de Engelfchen in hetre.ireeren door het water, alle haare randfels en bagagie van zig wierpen.
Jöladz. 160. ( 15) 200 man infanterye, 208. ar*///frye.-De ncvenftaande Lystentoonen de juiste fterkte van het geheele guarnifoeu op den 1. September.
Hier by waaren 57 koppen van de depots van Meuron en Wurtemberg, met een comp. Maleycrs, fterk 42 koppen, dit was het geheele guarniiöen. Én waar by kwam groote honderd man pennisten, waaronder eenige jongelingen cn kinderen, en 210 koppen bastaard - hottentotten.
De burger-infanterye en vrye zwarten, die moesten dienen ter bewaaring van de ruste in het Caapfe vlek, alzoo men het cafteel by de attaque flegts met 20 man konde bezet laaten , beftonden in circa 3,39 koppen, en 1140 mannen burger-kavallerye, was het geheele getal, dat men onder onophoudelyke klagten, dat de differente contryen zodanig van Europeefchenontbloot waaren, dat men voor kwaade onderncemingen van de flaaven en hottentotten vreezen moest, in de maand Auguflus had, cn beitond volgens de lysten in
C 127 koppenvan de comp .van pe waal.
yan de Caap \ /■
v dlt°. 1 rGous.
T 5 yan



X 208 X
• #-io.5 kopp. v. de comp. v. Laubscher.
\1.56 dito 'Meyburg.
yztiStellenbosch< 144 dito ■—vanderByl
J124 dito ■ Hoffman.
m20 dito Cloete.
f 96 dito Botha.
yznZwellendamJ 80 dito Muller.
I 62 dito de Jager.
te Saamcn 1140 koppen.
Bladz. 160. (16) zulk een uitgejïrektheid
welke verdeedigd worden moet. De nee-
venftaande Lyst vertoond , hoedaanig de posten en batteryen, zoo wel als het casteel bezet waaren.
Bladz. 164. C *7 ) Voor het mishandelen van haare vrouwen en kinderen bevryde. —< Niemand behoord zig voor te ftellen, dat de voorncemens van deezen man, die zeer veel nadeel aan de defenfie heeft gedaan, eene andere rigting hadden, als om den commisfaris door de omftandigheeden te noodzaaken, de in het Verbaal geinfereerde vorderingen van weinige verdwaalde burgers, welke in Zwelkndam geen 100, en in graaf Reynet moogelyk 250 koppen bedroegen , in te willigen. Deeze lieden
noemden zig nationale burgers, fchoon haare vorderingen beftonden, in het bevryd zyn yan alle tollen en fchattingen, het tot
flaa-



Bladz, 2,98,
L Y S Tl E
Van ?t getal der Officie ren, Bombardiers, Cannonniers, der ie en 2e Clasfe, als meede der Burger Constapels en Afgeschreevenen,dewelke den 16 September l79S-y °P diverfe Batteryen prelènt geweest zyn.
Cabo de Goede Hoop, den (28 September 1795,
( was get.)
G. C K U C II L E R,
[ CORPS ARTILLERYE. AS^k\Re||sc^K;en.
« ..' '.j
o _ *
° " w' w ,• . » m
ï I 2 £ = S. : 2 S !' 1
Pf ^ O £ W _ „ ~ _3 « ft K. Jij
u 15 t> 2 « » „, 55 „ u H h >w I
" S * « s c " 2 01 - 2 O * •
5 0
1 ö ö~~ o o ____o "2 " ~ "ö ~~o" ö 1 Overal. ^
~5 l o" 5 2 14 86 ~o~ o ö~~ ö In 'c Leeger.
2 ö ö 2 o _____ 19 o ö ' ~ö ~Ï6 In de Houtbaay.
~1 ö ö ï o 2 11 ö~~ ~o | ö " 16 Agter dc Cioof.
* ° ~ 1 o 2 _____ o~ ö j o 16 In de Cloof.
0 o" o o ______ 1 2 o ~6 o _ Op de Leeuwen Neic!
ï o 0 1 __________ % o o 8~ Aan de kleine Mouiile.'
1 ö 1 1 o 1 __i2 o ~ 2 35 - - . groote dito.
~o ö __o o o 1 _____ __ï~~ o~ ~o 20 Op de Kyk in de Pot."
2 ö 0 0 1 3 _____ 1 1 " 3 ~3° - - Chavonesfe.
~2 ö i~~ 2 1 o 1 2 3 "40 - - Amiterdam.
~o ö ö ï 0060 ~ö ' o o Aan de KmitKeider.
—ö ö ö~ o~~ o~ o o 0 ~o 1 . 6 Op de Klbkuil.
~~ö ö ~T~ ö o 2 ö~ o Marine. Roggebaay.
~~2 o o ______ 1 0 __ 12 o~~" ö A.mbagtsLui. [mholf en de Enveloppe.
~ °~ 0 1 0 1 _____ o~ ö 20 In 't Casteel.
~o~~ ~ö o o o 0 2 z___l ~ï ~ö 3 Op tijiabeth.
0 _o~ o_ o 0 _ 0 0 o j ~ö~"_~6~ - - Helena.
1 0 0 1 . __ s_ _____ o Linievolfc. - - Gnartottë.
o _~o~~ _____ 0 002 _____ o o I 8~~ - - Tulbach.
0 o o o o o 2 o 1 o I 8 - - Riebeelc.
1 o o 1 o 1 6 o _ ~o I 16 - - de nieuwe Batterye.
~a o o 2 1 1 I&' o 1 ; x |~2o - Fort de Knocke.
o ~ö o o 4 _____ ____ j ' o ! 8~ - - de MoUandlche Redoute.
o o o o _____ 0 _____ o I - • o j 10 Aan de Courcine.
^ o ï 3 _____ 1 24 o _ 2 ("T0" Op Frederik Wilhelm.
~_ o~~ ~ö~ i~ o~ 1 12 o~ ~~_, ö"' io - - de Burger Redoute.
o 0 ~ o 1 o o 3 _______ ~ .0' 8 Op de ie pofitie.
ö" ö o o ___________ o o ~Ö 8~ -^ejdito^
~ o" cT^ 0 o 1 _____ _____ __°~ 0 I - - - - 3e dito.
__ 0 ~o o _____ _____ '3 0 0 ~o j H~ 4e dito.
~ ö ~~o~ ö o o 16 ______ ~° ö | ï [n 't Hospitaal ziek.
~~o o ' o- o o _____ __■ 0 0 o j 1 Doodsrefchooten^
"28 ' ï ) 3 _ 7_ 34 32_ e; ro I ~j !}7_; TOTAAL.






):( 299 ):(
flaaven maaken voor altoos, van de vrye boschjesmans-hottentotten, en voor 25jaa. ren van de kinderen der by haar dienst doende hottentotten, het zelfs ftraffen haarer flaaven, het affchaffen van het papiere geld en meer diergelyke teegen de principien van vryheid aanloopende vorderingen, yan welke de toeftemming van fommige zelfs booven de moogelykheid waaren, en haar hoofd Petrus Jacobus Delport, welke neevens vyf andere burgers de nationale vergadering formeerden, na dat zy alle 's compagnies bedienden van Zwellendam en uit de Mosfelbaay verdreeven hadden , gaf zig de benaaming van nationaale commandant; En toen deeze met ruim zestig der voornoemde misnoegden cindelyk meede ter, defenfie aan de Caap was opgekoomen, nam Pisany dezelve benaaming aan, met het overfchot van, zo ik meen, 42 burgers, welke agter gebleeven waaren, en helde daar meede de binnenlanden, die van mannen ontbloot waaren, in roere. Een gedrag dat zelfs Delport tot zyne apprehenfie deed meede werken, en hy is door de zoogenaamde nationalen van deezen opgevat.
Bladz. 186. ( 18 ) Een plan en memorie leidt ongeteekend van een attaque op het camp der Engelfchen, — Diergelyke plans ichec-
nei



X §*° X
nen de ingccving van die geene, welke on? verduldig wierden om de zaak gedecideerd te hebben en naar huis te keeren.- althans dit plan, dat Ce onkunde zyner msakers aantoond, zoude den vyand de geleegenheid gegeeven hebben om ons een gevoelige neep te geeven , ons gefchut te vermeesteren, na dc Caap door te dringen, en de overgaave te verhaasten, daar de commisfaris alle het moogeyke moeste aanwenden, om een vyand, die hy niet anders verdry ven konde, a;s door gebrek te beraauwen, en hem allen toevoer te beletten, ten einde daar meede ten minften de tyd te rekken in de hoop dat uit het Moeda-.and zoude worden ontzet.
Bladz. :o|. (19) teegen wil cn dank haarer burger - officieren , herwaarts marcheerden. . Deezcn opftand der bastaard hottentotten, welke juist plaats vond op een tyd dat haar braave kaptein Jan Cloete genoodzaakt was door ziekte het bed te houden , had van fehroomelyke gevolgen ku. nen zyn , doordien niemand deburgers zig teegen dezelve wüde verzetten of beletten het- -campement te veria ten, maar haar toelieten met gclaaden geweeren na de Caap te koomen, alwaar zy vee! confternatie verwekten, waszyr.enoorfprong f:i mdigarm het verzuim der burgcr-ofiïc.eren om
den



)•( _oi X
den buit, die fuccesfive op den vyand hadden behaald, en zoo meede de-200 ryksdaalders die de commisfaris haar tot een prasfent voor haar betoonde yver en bravoure gezonden had, onder haar te verdeclen, dan offchoon de commisfaris deezen opftand wel te boven kwam. wierd haar moed verdoofd, en zyn deeze elcndige dog braave lieden, die zig tot das verre wel gedraagen hadden, daarna, en vooral by den laatllen aanval van weinig nuttigheid geweest.
Bladz. 214. ( 20 ) en wcarfchynelyk na
kuis, landwaarts in, begeeven hadden. .
Geene ordres, bedreigingen of adhortaticn waaren genocgfaam , dit weggaan te beletten , en op den 14. September de dag van den aanval, waaren 'er flegts 521. koppen, te weetcn:
j_7 koppen van de comp. van be Waal. 65 dito . . . . Gous. 95 dito .... Laubscher.
8 dito . . IWeyburg.
140 dito . . . van der Byl.
6 dito .... Hoffman.
8 dito .... Cloete, 64 dito .... Muller.
6 dito .... Botha.
i dito .... Rautenbag.
tefamen 52 1 koppen. Van



X 502 X
Van welke nog 161 man gedetacheerd waren in de Houtbaay, en aan het Societeitshuis, en het is zeer aanmerkingswaardig, dat 'er van de Zwellendamfche burgers van Botha en Rautenbag, met haaren zoogenaamden commandant nationaal Delport flegts zeeven waaren prasfent gebleeven, daar zy door haare nagtvergaderingen in de klipkuilen, alwaar by het ligt der maan papieren toekenden, na dat met de zwaarfte eeden zig verbonden hadden, oni dies inhoud niet tc zullen openbaaren, en waarby het gerugt zeide, dat veele perfoonen geprofcribeerd waaren, alle goede burgers met febrik hadden vervuld, terwyl in fteede van om de verdeediging te denken , des nagts met violen en fpeeltuig de Caap op en neer liepen, en de pandouren of hottentotten afkeerig maakten door dreigementen.
| Bladz. 227. (21) Tot by het Nieuwlaud een uur van deeze hoofdplaats vertoonden. Dus deeden de Engelfchen in een dag een marsch, waartoe kundige Generaals twee dagen hebben noodig geoordeeld , doch de affuiten van haar gefchut waaren van een derde klein der rad, agter in het ftaartfr.uk voorzien, dat de trekking die door 50 vrywillige matroozen voor ieder ftuk gefchiedde, ge-
ma£-



X 303 X
inakkelyk maakte, terwyl de kavallerye niet te perfuadeeren was, om haar in het zwaare zand van alle zyden te gelyk aan té. vallen en haar den marsch ten minsten moeilyk te maaken.
Bladz. 227. C 22 ) -By de drie koppen een halfuur van deeze Jladgeweeken. ■ Deeze retraite gefchiede met zoo veel overhaasting , dat men zig geen tyd gaf, om volgens de ordre van den commisfaris de bruggen agter zig behoorlyk af te breeken of te verbranden, om het naadcren van den vyand te vertraagen.
Bladz. 228. C 23 ) 4 a 5000 Man van den
landkant te defendeer en. Dit heeft wel
geen adftrucfie noodig, egter zal de ondergeteekende het zelve een weinig ophelderen , wanneer 542' koppen infanterye met 50 man van Meuron en Wurtemberg, onderfteld dat alle in ftaat en prefent waaren, eene linie van aarde aan den regter vleugel, alwaar de aanval gefchieden zoude verdeedigen vart 374 roeden, ftond ieder man meerder als een halve roede van den anderen, de pennisten én 42 Maleyers moesten dan het Fort de Knokke verdeedigen, en wanneer men hier by de burger infanterye fterk circa 350 man voegde, was de geheele linker vleugel buiten eenige defenfie teegen eene landing.
Zoo



Zoo nu de Engelfchen van ha ir 5000 man, flegts 2000 teegen deeze zogenaamde linie , op een zcekere diftantie lieten avanceeren , zonder zelfs onder het gefthut te koomen, konden de overige 3,00' man langs het fehuins gedeelte van het gebergte, de lange Hoogte geraamd, midden in de Caap marcheeren , want in het Casteel had men maar 20 man kunnen iaatcn , en dit zelfs was nog niet noodig, daar men geen foldaat langer als 36 uuren onder de wapenen en in defenfie houden kan onder den blooten hemel, cn men niemand had om dezelve aftelosfen, hadden zy ons die tyd maar telkens met verfche manfebap te harfeleeren en in beweeging te houden, om ons te noodzaaken van door vermoeidheid de wapenen neer te leggen.
Hier beneevens was de geest van infnbordinatie zoo groot onder de militairen, dat zelfs des nagts van den 14 September , in het huis van den burger kaptein La ubs c h e r , alles aan ftukken floegen cn vernielden , zonder dat eenig officier zulks konde verhinderen.
Bladz. 230. (24) Dat een kannonnier op de batteryen in de van Kamrsbaay hadden
gedood. Zy fchooten op onze batter) en
een Kannonnier door midden, en de koo-
gef



X 305 X
gels vloogen verre in het Gebergte, terwyl wy geen enkelde gloeiende kogei in haare fcheepen konden brengen, door dien haare ftukken wel 36 ponders waaren,
Bladz. 232 (25) En verlies van al/ei
bloot gefteld worden. Niet a leen dit
maar zo de Caap was overrompeld of zonder capitulatie genoomen geworden, wa_j het papiere geld, dat nu by dczelye zyne waarde verzekerd is, geheel vernietigd en niets waardig , waar door de Ingezeetenen in Nederland zelfs, die gelden of vorderingen aan de Caap hebben, een verlies van 4 a 5 millioenen guldens zouden hebben geleeden.
Bladz. 233 (25) Onkundig was gelaaten van het defenfie wezen deezer plaafe.
Hoe kon van Oudshoorn , als een lid der vergadering die zelfs alle rcfokitieh mcedegcnoomen had, die daar bencevens kaetein der pennistcn was, cn als commisfaris tot de verftrekkingen ageerde , van het defenfieweezen onkundig gplastcn zyn; Bladz. 236 (27) Op gedaane voorflaagen
gemaakte veranderingen aangegaan.
Voor dat dit egter gefchiede, was de ftilftand van wapenen, den 15 September, welke geheele dag in onderhandeling gefleeten wierd, nog voor 24 uuren verlangd, alzoo y dij



X So6 X
d'ë commisfaris niet kunnende befluiten om de desferteurs over te geeven, voor af het artieul, waar by het vrygeeven van dezelve gevorderd, en by de capitulatie geweigerd was,, in een afzonderlyk artieul begreep, en daar meede de commisfie na den Engelfchen Generaal zond, met verklaaring dat nimmer tot de overgaave deezer menichen zoude befluiten, en het geen ten gevolge had, dat, of fchoon dit als een feuaraat artieul ook wierd verworpen, de Engelfchen Generaal, egter op zyn woord van eer beloofcle geen onderzoek naarhaar te zullen doen.
Bladz. 247. (28) Accordeerd (wasgeteekend) Goetz, Secretaris. Daar het
den leezer waarfchijnelijk niet onaangenaam zyn zal, om de officicele berigten, welke de Engelfche hoofd-officieren van het neemen dcc/er colonie, aan de minister hebben gedaan, te zien, zal men dezelve alhier in translaat laaten volgen, zoo als die door het papier the Gentlemen magazyn van December 1795 publiek gemaakt zym
EXTRACT



X 307 X
translaat.
EXTRACT uit het Gentlemen Magazyn van December 1795,
MISSIVE van den Generaal Majoor C ra i g , aan den Mi* nister en Secretaris van oor-» log Dundas in het Casteel de Goede Hoop, den 21 Sep* tember 1795.
Myn heer.'
J)e Hollandfchen gouverneur niet alleen hebbende verworpen op de peremptoirfte wyze, de voorflaagen welke hem waaren gedaan, ten einde de be* zitting , zig zeiven zoude plaatfen onder de befcherming "van Groot Brittannien, doch teevens geageerd hebbende op eene wyze welke zodaanige vyandelyke dispofitie teegens ons demonftreerde, dat ze het vermoeden billikte, welke ons was aangeb ragt, dat zyn voorneemen was, om de $imons-Baay, van webkc alle inwoonders zig op zyne ordre hadden moeten retireeren, in brand te fteeken, concureerde de admiraal met my in de noodzaakelykheid om die te voorkoomen door eene landing en het in bezit nee*
v ? mw



X X
men van de plaats, .welke ik overeenkomftig deed
den 14 July met een gedeelte van het "jSfte regiment onder myn commando, en de mariniers van het esqnader, de laatfte omtrend 350 en de eerfte 450 man, weinig dagen pasfeerdcn , wanneer op onze patrouilles wierd gevuurd door de burger militie en Hottentots , welke het gebergte rondsom ons occupeerden, terwyl ons volk door de ontfangene directie weerhouden wierd, eenige vyandelykheeden teegen de Hollandfche troupes te pleegen. De vyandelykheeden al egter dus begonnen zynde, en daar de tyd naderde dat wy de aankomst van de troupes en ammunitie , welke van den gouverneur van St. Helena waaren verzogt, vcrwagten konde, fcheen het my een onderwerp van aangeleegenheid om dc Hollandfche magt te verdry ven van den post, welke zy geoccupeerd hadden, aan den aangeleegen post van Muyfenburg alwaar wy moogelyk eene gemakkelykc communicatie met het land verkrygen mogten, ter zclver tyd dat wy daar door de inwoonderen mogten overtuigen van de realiteit van onze voorncemens, waaromtrend wy wisten dat zytwyffeling voedden. Ik floeg dit dien volgens aan Sir George Elphinstone voor, welke het zelve immediaat goedkeurde met die bereidvaardigheid, welke by alle geleegenheid zynen byftand zoo fterk hebben verzeld; Sir Geor ge een detachement van zeelieden geland hebbende, die ln twee bataillons verdeeld waaren , wierden wy alleen opgehouden door het gemis van een goede wind, welke deeze bcwecging niet permitteerde voor den morgen van
des



X 3°9 H
den zeevenden Augustus, wanneer Sir George het teeken gegeeven hebbende dat zenudicnftigwas, de America met de Stately, beneevens dc Echo en Ratthnake het anker ligten ten 12 uuren, en ik marcheerde ter zelvcr tyd met' het 78/** de mari* niers en matroozen, zynde in al 1600 man. De post van 'Muyfenburg zeer fterk in het front-met een groote veld artillerie, waar teegen ik geen enkeld ftuk oppofèeren kon, zynde, was ons voofnaamfte vertrouwen op het vuur van de fcheepen , het welke door den commandeur Blankett behoorlykbcftierd zynde al het effect deed dat van hetzelve konde wor-' den verwagt.
De vyand wierd verdreeven van twee 24 f„s, welke na de zee gefteld waaren, en verlieten de post aleer het moogelyk voor ons was, om na genoeg te koomen om van deeze omftandigheid zoo volkoomen gebruik te maaken als wy hoopten, alzoo zy al haar artillerye meede voerden , uitgezonderd deeze twee zwaare ftukken met een zes ponder en twee hauwitfers, de vyand al egter post gevat hebbende op eene voordcelige ry van rotfige heuvelen, zeer fterk en moeijelyk te naadcren/cen weinig van het camp , wierden door de geavanceerde guarde onder het commando van den majoor van het 78. Moneypenny, onderfteund door het bataillon van dat regiment, aangetast, en van daar verdreeven met grooten moed, fchoon ook de vyand befchermd wierd door het kanon van de overzyde van de Spruit, welke Muyzenburg van de zyde van de Caap dekt, V 3 in



U 310 H
in deeze affaire, welke zig alleen door den dag termineerde, wierd de activiteit: cn moed van de ligte compagnie van het 78. onder commando van den kaptein Campbell zeer blykbaar; kaptein Scott Van het 78. was de eenige by deeze geleegenheid gewond* officier, de vyand den volgenden dag zyn geheele magt van de Caap met agt veldftukken hebbende faamen getrokken, avanceerde om ons te attacqueeren, dog vindende ons al te fterk geposteerd en begroet uit de 24 Ss., welke daags te vooren hadden moeten agterlaaten en weederom open geboord waaren door de vlyt van de compagnie piekeniers onder den lieutenant Coffin van de Ratelsnaket dagt het voorzigtiger om van zyn onderneeming af te zien en retireerde na eenige fchermutfelingen, verzeld met weinig verlies van onze zyde, en aanmerkelyk voor de ftandvastigheid van het eerfte battaillon zeelieden gecommandeerd door kaptein HarDy van de Echo, welke door het water zynde gewaad met de mariniers het vuur ontfingen zonder een fchot te doen , de mariniers onder den majoor Hill, gaaven blyken van dezelve ftandvastigheid by deeze occafle: op den 9. arriveerde van _>. Hclena de jiriofton, met den byftand welke de gouverneur Brooke in ftaat geweest was ons te geeven, bcftaande in 3,52 man, met eenige veld-artillerye en een kwalyk geproportioneerde voorraad van ammunitie _ zy wierden immediaat na het camp gezonden, en de booten van de vloot wierden onophoudelyk gebruikt om voorraad cn provifien derwaarts te voeren, een werk met het welke wy langfaam vorder»



):( 3ii >.
derden, uit aanzien van de byzondere difficukek van onze fituatie, en dikwerf geinterrompeerd door flegt weeder.
Terwyl dit noodzaaklyk werk voortging, waaren onze toekoomende operatien het voorwerp van myne ernftige overweeging, aan de eene zyde fcheen de vyand aantallig en gedisponeerd tot eene obftinate defenfie, waartoe zy overvloedig tyd hadden gehad om zig te praspareeren, en ik konde niet als gevoelen dat de force onder myn commando in getal niet genoegfaam was om hem te onder te brengen , en ik had weinig vertrouwen om dit verfchil te balanceeren als de geest van de geene welke daartoe behoorden, ik had nog trekdieren nog wagens tot vervoer van ammunitie of provifien, en om va11 die noodwendigheeden te worden voorzien moest 'er eene communicatie van 12 mylen opengehouden worden, ten minsten zoo lang, tot dat ik een korter weg zoude Kunnen vinden met de fcheepen die de admiraal na de Tafelbaay konde zenden , en waartoe het faifoen fteeds zeer ongunstig was, aan de andere zyde, fchoon deeze zwaarigheeden reeds genoegfaam waaren om ons den moed te beneemen, was de aankomst van den generaal Clarcke nog onzeeker, en de ftaat onzer provifien was zodaanig dat de moogelykheid van een lang verblyf geen plaats konde vinden. Te midden deezer omftandigheeden, bedoor ik des nagts eene onderneeming op de voornaamfte vyandelyke voorposten te waagen, in de hoop van door eene V 4 groo-



X 312 X
groote ravagie onder de burger-militie, dezelve befchroomd te maaken, en ons deeze omitandigheid ten nutte te maaken. — Dit gebeurde op den 27, der gepasfeerde maand , maar niet teegenftaande alle moogelyke zorgvuldigheid van den lieutenant kollonel M. Kenzie , welke commandeerde , mislukte deeze onderneeming, door de flegtheid der weegen en de vrees en onkunde der gidfen; dit diende dus alleen om onder de vyanden eene meerdere waakzaamheid te verwekken, welke my tcrftond overtuigde dat het onmooglyk was iets door middel van verrasfing uittewerken. In den morgen van den 1. September, wanneer de vyanden de bergen booven ons met hottentotten en burger-militie voorzien hadden, begonnen zy een muskettenvuur op ons camp, maar dewyl wy by eene voorige keer gezien hadden, hoe weinig effect: zulks gedaan had, lloegcn wy 'er weinig acht op, tot dat ongelukkiglyk het piquet de referve te zeer bezorgd om zig voor het vyandelyk vuur te dekken, hun front verzuimden, waarop de vyand in groote meenigte inviel, en bet zelve met eenig verlies forceerde. Kaptein Brown met de grenadiers van het 78. regiment, die terftond ter hulpe toefchoot, dreef den vyand tot den berg terug, en de gronden van de piquets wierden weederom bezet. In deeze affaire wierd de majoor Monnypenny van 't 78. zwaar gekwetst, en wy ondergingen een zwaar verlies, alzoo wy verftooken waaren van de adMentie van een allerverdienstelykst officier in het bevel der referve, waar meede hy belast was geweest feedert onze marsch uit



X su X
Simónibaay. Kaptein Dantaffe van de troupen van St. Helena was ook gewond. In eene conferentie op den 2. September met Sir George Elphinstone gehouden, befioot mee nog zes dagen te wagten, in hoop dat de generaal Clarcke mogt arriveeren , cn dat wanneer hy in dien tyd niet mogt opdaagen, ik zoude voortrukken, en nietteegenftaande de ongelykheid van getal en het moeijelyke van onzen toelland, een attapue waagen , weikc hoe zeer ook gehazardeerd, wy nogtans van onzen pligt reekende te onnerneemen; voor dat het totaal gebrek onzer provifies ons in de onvermydelyke noodzaakelykheid bragt dezelve elders te zoeken. — De vyand aangemoedigd door het mislukken onzer onderneeming van den i. was voorneemens, in den morgen van den 3. eene generaale attacque oponscamp te waagen, welken» alle waarfchynlykheid het lot der kolome moest beflisfen, zy rukten 'snagts aan met de grootfte magt, die zy konden vertoonen, en met een train van niet minder als 18 veldftukken,
Eenige beweeging, welke den avond te vooren bafpeurt was, had my hun voorneemen doen vermoeden , en wy waaren volmaakt bereid hen te ontfangen. Zy waaren op marsch, en aanmeikelyke eorpfen begonnen zig aan ons te vertoonen, wanneer in dat critiecq ogenblik, het teeken van een vloot hun het eerst ontzetting baarde, en de verfchyning van veertien groote fcheepen, welke terftond naderhand In 'tgezigt raakten, bewoog hun van de ondernee* Y 5 mir.g:



K 314 X
ming aftezien en hunne voorige pofitie te herneetnen. Generaal Clarcke kwam ten anker in de Simonsbaay den volgenden morgen, en aangaande de omftandigheeden, welke door het neemen van deeze importante kolonie gevolgd zyn, heb ik de eer my aan zyn vcrllag te refereeren: vertrouwende dat Z. M. en myn vaderland my het regt zullen doen van te gelooven, dat het mislukken van de expeditie in den tyd dat wy aan ons zeiven overgelaaten waaren, niec is toe te fchryven aan eenige werkloosheid , of aan mangel van moed cn dapperheid, in het overkoomen van alle gevaaren, waartoe wy
door onzen pligt geroepen waaren. In onze om-
ftandigheid befchouwde ik eenen aanval, ten zy door den nood gedrongen, als zeer roekeloos: maar wy waaren te gelyk vast gerefolvecrt niet te zullen vertrekken zonder eene attaque te waagen, dewelke, al of niet met fucces bekroond, ten minsten een bewys van onze verkleefdheid aan Z. M. belangen en dienst zoude opgeleeverd hebben.
Het is my niet mooglyk dit rapport te eindigen, zonder myne dankbetuigingen te doen aan den lieutenant collonel M. Kenzie van 't 78. den majoor Kill van de mariniers, en de kapteins Hardy en Spranger van de floepen de Echo en Ratelsnake en welke de twee battaillons zeelieden commandeer-
,_en_ Aangefpoort door het voorbeeld deezer
officieren, hebben de troupen en zeelieden met de beste welwiilenheid de grootfte moeilykheeden en ongemakken doorgeftaan, en een vyand fterker dan
zy



)»( 315 X
zy in getal met eene onverfchrokkenheid ontmoet , die aan hun de grootfte lof by Z. M. waardig maakt. De lieutenant Campbell van de Eho , welke eene compagnie zeelieden commandeerde, waarvan ik naderhand eene ligte compagnie gemaakt heb, verdiend ook dat ik zynen onvermoeiden yver roeme, en de gefchiktheid waar meede hy de troupes onder zyn bevel geftaadig heeft aangevoerd.
Ik heb hier enkel by te voegen, dat ik aan Sm. George Elphinstone zoo veel dank fchuldig ben, dat ik my niet in ftaat bevinde , myne gevoelens dien aangaande na waarde uittedrukken, zyn raad, zyne yverige adfiftentie , en hartclyke meedewerking, hebben by alle geleegenheeden uitgeblonken, en verdienen myne warmste erkentenis.
Ik heb de eer te zyn
( Was get: )
j. H. Craig, Generaal Majoor,
MIS-



n 316 ):(
MISSIVE van den generaal Clarcke aan den heer Dundas.
Cape Town 23. Sept. 1795-
Myne brieven van St. Salvador per de brik Chattam, zullen u verwittigd hebben dat wy die plaats zouden verlaatenik heb nu de eer u kennis te geeven, dat alle de Ooft - Indifche compagnie-fcheepen, troupen aan boord hebbende, den 3. deezer op de hoogte van de Caap waaren aangekoomen, en op den 4. deezer Simonsbaay hebben bereikt, alwaar ik den admiraal vond in bezit van de haven, en den generaal majoor Craig te Muyzenburg, een importante post, omtrend zes mylen op de weg na deeze plaats, met een corps zeelieden en mariniers van de vloot, zes compagmen van het 78. regiment en een detachement van de Ooft-Indifche compagnie-troupen van St. Helena, in alles beloopende omtrend 1900 man, en den vyand, welke volftrekt alle handelingen had afgeflaagen in een ftaat van daadelyke hoftiiiteit teegen ons. In deeze omftandigheeden wierd het noodig te tragten onze ordres zonder tydverzuim ter uitvoer te brengen, derhalven ontfeheepte ik met behulp van den admiraal, de regimenten, artillerye en de noodige ammunitie, en zond dezelven zoo ras moogelyk na de voorposten; alwaar, door zynen onvermoeiden yver voor het alge-



)•( Si7 X
gemeen belang, zoo veel voorraad en provifie wierd verzaameld, als wy hoopten genoegfaam te zyn, om ons in ftaat te ftellen, ons voor de ftad neer te flaan, cn voort te gaan, tot dat wy met onze fcheepen in de Tafelbaay commnnicatie konden hebben, of eenige adfiftentie van het land agter ons konden bekoomen; en de beste fchikkingen tot het vervoeren van onze provifien, kanonnen en verdere noodwendigheeden van allerley aart, enkel door de eenigfte middelen welke wy in het werk konden ftellen (namentlyk menfehen arbeid) gemaakt hebbende, marcheerden wy den 14. van Muyzenburg, alwaar wy een genoegfaam aantal manfchappen agter lieten tot befeherming van ons camp en ammunitie. De vyand kon alle onze beweegingen zien, en alzoo het land door 't welke wy moesten heen trekken , zeer gunstig was tot die foort van kleine oorlog, welke het hun belang was te voeren, (dewyl veelen van hun te paard en voorzien waaren van gewceren , .die op eenen grooten afftand fchooten ) had ik reeden tc denken dat wy zeer zouden worden geharrasfeert, en groote ongemakken op den weg uitftaan. — Evenwel door de v/yze voorzorgen en 's vyands fchuwheid, was ons verlies geringcir dan wy hadden kunnen denken, hebbende wy alleen een matroos dood, enzeeventien foldaaten gewond, op onze reis na de Wynberg, alwaar de vyand zig in meenigte bevond met 9 ftukken gefchut, en na men ons verzeekerde voorneemens van fterken weederftand te bieden, alzoo ik de armee gefchikt had, van colonnes de marche, in twee ryen, en een de-
ta-



X 3i8 X
tachement bad geformeerd van de regter en de linker zyde, om beide hunne flanken aantetasten, terwyl ik teegen hun middenpunt mee het hoofd - leger en dc artillerie ( welke laatfte tot roem van den Majoor York zeer wel bediend wierd ) aanrukte, vonden zy zig zodaanig door ons gedrongen, en te gelyker tyd zoo zeer verfchrikt door de verfchyning van den commandore Blankett met drie fcheepen, welke de admiraal in de Tafelbaay gedetacheerd had om aan dien kant eene diverfie te maaken, dat haar veel agterdenken baarde, dat zy met een gering verlies aftrokken, voor dat wy den top des bergs konden bereiken ; wy volgden hun na omtrend2 mylen, maar de duisternis naderende, cn de troupes zeer vermoeid zynde door de last welke zy moesten draagen , en door de moerasfige weegen waar door zy moesten trekken, befloot ik dien nagt halt te houden op de plaats daar wy ons bevonden, welke zeer gunftig tot bereiking van ons oogmerk was, en de marche 's anderen daags met het aanbreeken van den
da» te vervolgen. • In deeze omftandigheeden
kwam 'er een officier met een vlag en eenen brief van den gouverneur S_uysken, eene wapenftilftand van 48 uuren vraagende, om overeentekoomen en voorflaagen te doen tot overgaaf van de ftad, ik oordeelde het onvoorzigtig meer dan 24 uuren tyd te geeven , in welke tyd alles gefchikt wierd, ingevolge dc articulen van capitulatie, welke ik de eer heb hier in tc fluiten, waar by de reguliere troupen, welke het guarnifoen uitmaakten , krygsgevangen zyn en Z. M. gefteld word in het volle bezit van de ftad
cn



X 3i9 X
en kolonie, het welk ik hoop hem aangenaam zal zyn, en de aanbeveeling zal billyken, welke ik het van mynen pligt reeken te geeven aan de uitfteekende dienften van alle de officiers, ibldaaten en mariniers, welke in deeze gevaarlyke expeditie geëmployeerd zyn geweest. De ongemakken en verdrietelykheeden welke de meeste van hun hebben moeten ondergaan, zyn veclen geweest, en de welwillenheid en onvertzaagdheid, waar meede zy alles hebben doorgeftaan, doet hun de grootfte eer, ik ben ook verzeekerd datzy zig allen de gunst van Z. M. hebben waardig gemaakt. Het algemeen: caractcr van SirGeorge Keith Elphinstone, en zyn begeerte om zyn land tc dienen, is te veel bekend om 'er eenigen luister door dit verhaal aan te willen byzetten; maar ik zoude onregt doen aan myne eigen gevoelens, indien ik niet uitdrukte myne verpligtingen voor de yverige asfiftentie waarmeede hy my heeft onderfchraagd, en welke zoo veel tot het wel gelukken onzer beider poogingen heeft toegebragt De fchikkingen door
den generaal Majoor Craig voor myne aankomst gemaakt en de groote dienften welken hy naderhand heeft beweezen, vorderen myne dankbaarheid, en leeveren een fpreekend bewys op dat hy Z. M. heeft gediend op eene wyze welke loftelyk is voor hem zelve en voor het vaderland zeer voordeelig.
De lieutenant collonel Mr. Murdo, quartiermeester generaal van de expeditie onder myne ordres , zal de eer hebben u deeze ter hand te ftellen,



):( 34* X
hy is zeer in ftaat u alle informatie te geeven, wét* fce zyn kort verblyf alhier hem vergunt heeft inteWinnen, cn ik neem de vryheid deeze oude en verdienftelyke officier in uwe en Z. M. gunst aan te beveelen.
ALURAD CLARCKE.
P. S. De quantiteit kanon, amunitie en andere behoeftens, welke wy hier hebben gevonden, is zeer groot, maar alzoo ons tyd te kort fchiet om alles te examinceren, en 'er een gefchikte inventaris van te maaken voor dat het fchip, welke deeze depêches overbrengt, vertrekt, moeten wy de afzending van die en andere noodige documenten tot nadere geleegenheid uitftellen.
De reguliere troupen welken krygsgevangen gemaakt zyn ,beloopen omtrend iooo man , waar van .00 man van het regiment van Gordon, en ds rest artilleristen.
ALURED CLARCKE,



X 221 .):(
ARTICULEN van CAPI-. TULATIE , voorgefteld door den Commisfaris en Raad Van Cabo de Goede Hoop, aan den Generaal Clarcke, commandeerende Zyne Brittannifehe Majefteits troupen, en aan den Vice - Admiraal Elphinstone, commandeerende Zyne Majefteits oorlogfcheepen.
Articul I.
Het cafteel en de ftad zullen overgegeeven worden aan de troupen van zyne Brittannifehe Majefteit.
Antwoord.
De capitulatie geteekend zynde , zal het casteel en de ftad overgegeeven worden aan een detachement van Z. M. troupen, heeden ten ji uuren.
Art. II.
De militairen zullen Uittrekken metkrygsëer, ver.volgens hunne wapens neder/ieggen en krygsgpvan.gen zyn; maar de officieren zullen hunne degens behouden.
X Jnt-



X 5*2 X
Antwoord.
Toegeftaan.
Art. III.
De officieren .welken begeerig mogten zyn de kolonie te verlaaten, zullen daartoe de vryheid hebben; mits zy haar woord van Eer geeven van in dce-« zen oorlog niet teegen Engeland te dienen, en zy zullen vry op hunne eigen kosten in neutraale fcheepen na hunen kunnen vertrekken.
Antwoord.
Toegeftaan, en in dien tuslchentyd zullen zy op hun woord in Cape Town als krygsgevangen blyven.
Art. IV.
De officieren, welken verkiezen mogten hier te blyven buiten dienst, zullen daartoe de vryheid hebben.
Antwoord.
Toegeftaan.
» Art. V.
Alle eigendommen behoorende aan de Hollandfche Oost - Indifche compagnie zullen getrouwlyk uitgelee.



U 323 H
leeverd worden zonder eenige terughouding, cn inventarisfen gegeeven worden aan dc officieren, welken dezelven in ontfang zullen neemen : maar particuliere eigendom van wat aart ook, behoorende aan de Compagnies politicque of militaire beampten, aan de burgers en inwoonders, aan kerkep, weezen, of publicque geftichten, zullen vry en onaangeroerd blyven.
Antwoord. Toegeftaan in den uitgeftrektftcn zin.
Art. VI.
Bediendens van de Comp. buiten foldy of in dienst der burgers, welken begeeren mogten in de kolonie te blyven, zullen daartoe de vryheid hebben.
Antwoord.
Toegeftaan.
Art. VU-
De inwoonders van de kolonie zuUen de voorregten behouden, welke zy thans genieten. De publieque godsdienst zal ook zonder de minfte verandering moeten voortgaan,



Toegeftaan.
H 324 X
Antwoord.
Art. VIII.
Zyne Britfche Majefteit zal het papieren geld op deszelfs teegenswoordige waarde doen ftand houden. om den ondergang der inwoonders tc vermyden.
Antwoord.
Tofgeftaan.
Art. IX.
Geene nieuwe heffingen zullen'er plaats hebben, maar die, welke thans helman, zoo veel moogelyk worden verminderd uit hoofde van het verval der kolonie.
Antwoord.
Toegeftaan.
X.
De Commisfaris (alsgouverneur) krygsgevangen zynde, zal, na alles te hebben overgegeeven wat aan de Comp. behoort, de vryheid hebben van hier op zyn woord van Eer te vertrekken, en kan, zoo hy het verkiest, met een neutraal fchip overgaan.
Am-



Antwoord.
Toegeftaan.
XI.
Het zal hem ook vergunt zyn met zig te voeren of te realifeeren al zyn byzonderen eigendom van wat aart ook, zyn woord van Eer geevende dat zulks het zyne is.
Antwoord,
Toegeftaan.
Art. XII.
Hy zal ook dc vryheid hebben (na alvoorens getrouwelyk overgifte te hebben gedaan van alle de papieren, plans &c. aan dit gouvernement behoorende) terug te houden alle de papieren aan hem zelve behoorende, en welken hem noodzaakelyk mogtea zyn om zyn gedrag geduurende zyn ministerie te regtvaardigen op dezelfde wyze als of hy door zyn fouverein was afgedankt geworden.
Antwoord.
Toegeftaan.
Art. XIII.
Geene perfoonen hoe genaamd, 't zy bediendens van de Comp., zeelieden, militairen, burgers, of X. aa*



n 325 ):(
anderen aan de colonie behoorende, zullen moogen edwongen worden in Engelfchen dienst over tcgaan of daar toe te worden aangezogt, ten zy zulks met hun eigen vryen wil gefcaiede,
Antwoord.
Toegeftaan,
C Was get)
A. Clarcke.
Generaal.
George Keith Elphinstone.
Vice-Admiraal.
bygevqegd articul.
Daar men aan ons heeft voorgefteld, dat de grootfte confufie in de kolonie zoude plaats hebben, en waarfchynelyk deszelfs geheele ondergang zonde volgen, indien het papierengsld, thans in circulatie, verftooken wierd van die fecuriteit, welke alleen klem aan het agtfte artieul kan geeven; vergunnen wy dat de landeryen en huizen, welke bet eigendom der Hollandfche Oost-Indifchc Compagnie in deeze kolonie uitmaaken, zullen behouden de fecuriteit van dat gedeelte v*n 't geld, het welke bereids niet genoegzaam



X S27 X
zaam gefecureerd is door verpandingen op de goederen van individueele burgers, aan welken het zeU ve gejeend is. Dit moet nogthans zyn zonder nadeel van 't Britsch gouvernement, het gebruik hebbende der gebouwen &c. tot publicque eindens. Wy zpllen verders aan het gouvernement van Engeland aantoonen, hoe zeer deeze zaak invloed heeft op de toekoomende welvaart der kolonie, en hetzelve verzoeken dit point in ernftige deliberatie te neemen, ten einde zulke fchikkingen worden daargefteld, welke tot meerder fecuriteit, of tot deszelfs geheele liquidatie (zoo moogelyk) dienen moogen.
(was get.)
Alured Clarcke.
Generaal.
G. K. Elphinstone. Vice' Admiraal.
Copie der Translatie (.was ger.)
John Jackson. * 4 Ee



X 325 X
De vice - admiraal Elphinstonï aan den heer Dundas.
Ik heb de eer u te informeeren, dat op den 3. deezer de Indifche fcheepen van St. Salvador in de Baayfals arriveerden: Z. M. fchip Sphynx, welke met dezelve vertrokken was, kreeg ramp cn was genoodzaakt terug te keeren om de geleedene fchaade te herftellen. Op den 4. kwam de generaal Clarcke in de haven, en na eene gehoudene conferentie met hem, beflooten wy de troupen zonder tydverzuim te ontfehcepen; maar nietteegenftaande de fterkfte poogingen der troupen en zeelieden was het den 14. voor dat de provifien, het gefchut en ammunitie konde verzaameld worden, om den generaal in ftaat te ftellen zig voorwaard te begeeven. Den morgen van dien dag marcheerde de arme'e, yder man droeg voor 4 dagen proviüe, en de vrywilüge zeelieden der Indifche fcheepen fleepten het gefchut door zeer zwaar zand , de weegen waren zeer moeijelyk te pasfeeren, en zy wierden zeer benaauwd door den vyand, geduurende een allermoeijelykfte marsch in fchroeijend heet weer. —Aan de Wynberg hielt de Hollandfche armee halte, do°- wierd fpoedig door ons genoodzaakt dien post te verlaaten, enbyna op 't zelve oogenblik verfcheen commandore Blankhtt ( welke ik te vooren gedetacheerd had om eene diverfie aan "dc zyde van de Caapfe ftad te maaken, en den vyand te allarmecren ) op de hoogte van Campsbaay met de fcheepen America, Echo, Ratelsnakt en Bombay Cafile, een
Oost-



):( 329 X
Ooft-Indisch fchip. Ten elf uuren P. M. zond de commisfaris Sluysken een vreede-vlag om een wapenftilftand van 48 uuren te vraagen, en den volgenden morgen was de kolonie in handen van Zyne Majefteit.
Ik kan deezen brief niet eindigen zonder te erken,nen de troost, welke my heeft verfchaft de vriendelyke meedewerking en de goede raad van den generaal majoor Craig , geduurende een verveelend verblyf voor deeze plaats, te midden van duizend onaangenaamheeden, en het is my een genoegen tc erkennen, dat, en met hem, en ook feedert dc aankomst van den generaal Clarcke dezelfde gevoelens fchynen gehuisvest te hebben by alle de officieren, welke in deeze onderneeming zyn gebruikt geweest.
Ik neem de vryheid in 't byzondcr te roemen dc uitfteekende diensten van de kapteins Hardy en Spranger: het gedrag der officieren van de zeeen marine-corpfen is allerpryzenswaardigst, en zullen aan Zyn Majefteit aangenaam zyn; de welwillenheid met welke de matroozen der Oost-Indifche fcheepen onder kaptein Acland van het fchip Brunswyk hebben gediend, gaf my het grootst genoegen, in waarheid ieder een onderging deeze verdrictelyke expeditie met den grootften moed,fchoon dikwyls buiten iemands fchuld, liegt gevoed wordende, en met de zwaarste moeilykheeden hebben te worstelen gehad. (Was ga.)
G. K. Elphinstone, Vice Admiraal.
Bladz.



X 33° K
Bladz. . 276 ( 29 ) en vertiet nog dien avand daar meede de Caapfe rheede. — Het zal niet noodig zyn om af te fchilderen, de; fenfatien van den commisfaris, om op die wyze een kolonie, die hem zoo na aan het harte lag, te moeten verlaaten, in de magt van eenen vyand, en op een tyd, dat alle zyne poogingen werkzaam waren om de ingezeetenen gelukkkig te maaken, die hem met de heerlyke benaaming van Vader begroeten, een ieder zal zig dezelve gemakkelyk kunnen verteegenwoordigen, egter had hy deezen troost, dat fchoon hy ook aan de Caap voor de oyermagt hadde moeten bukken, de Engelfchen egter, door de lange verdcediging , buiten ftaat geraakt waren om Batavia te gaan attaqueeren, zoo als 'er veele reedenen zyn om te onderftellen dat haar plan was, want was de Caap daadelyk by haare komst overgegeeven op de wyze als zy vorderden, hadden zy hunne reizena Indien direct kunnen voort zetten, daar nu vier manden opgehouden zynde, te Batavia niet konden koomen als in 't midden van de kwaade mousfon, en dan nog zelfs niet dan zonder troupen, alzoo nu genoodzaakt waren, die aan de Caap te laaten, en de vloot te verdeden , bevindende de admiraal Elphinstone zig nog aldaar met een groot gedeelte van dezelve, ten tyde toen de commisfaris dien uithoek verliet.
E Y N D E.



ERRATA.
Pag. ix.de 10. Regel van onderen, ftaat: gefchrecH ven te Ken in Engeland s moet zyn Kew.
Het zelve heeft plaats in de dagteekening van de brief van den Prins , alwaar meede Ken in fteede van Kew gezét is.
Pag. 13. de 5 Regel van booven ftaat ren welke de Burgers moet zyn de Brengers.
Pag. 15. de 10 Regel van bovenftaat by geallicer* de, moet zyn by de geallieerde.
Pag. 20. eerfte Regel ftaat: men iets met zeekerheid van den waaren ftaat ontdekken konde, moet weezen, van den waaren ftaat van het Vaderland ontdekken konde.
Pag. 47. de 26. Regel agter de woordenoordeeld,' is uitgelaaten aan de eene zyde en
Pag. 72. de 4. Regel ftaat: dat UEd. door GouveN neur, moet zyn den Gouverneur.
Pag,



ERRATA.
Pag. 76. de 5. Regel ftaat: vervolgens hebben het zelve, moet zyn dezelve.
Pag. 83. dc 15 Regel ftaat: daar van hier zult kunnen &c. moet zyn daar van van hier zult &c.
Pag. 90. de 12. Regel ftaat: Magthebbende moetzyn Wagt hebbende.
Pag. 112. de 3. Regel van onderen ftaat: Onder geteekend Extract:, moet zyn Ongetekend Extract.
Pag. 121. de 7. Regel ftaat :Nog met dezelve magt, moet zyn-nog dezelve met Magt.
Pag. 154. de 23. Regel ftaat: aan hen prcfenteerden , moet zyn hem prefenteerden.
' Pag. 180. de 7 Regel moet agter de woorden: welke vertoonde , volgen , genaamd was the Samfon.
Pag. 209. de 8. Regel ftaat ■. ligt; imatie, moetzyn ligitimatie.
Pag. 214. de 10. Regel ftaat •. derwaards te begeeven, moet zyn derwaarts begeeven.
Pag. 219. de 19. Regel ftaat: en de Generaal,moet zyn in.