KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK
COLLECTIE-TH IERRY
BRUIKLEEN van de Ned. Herv.
Gemeente te 's Gravenhage
7118 - '35












LEERREDENEN,
over het
L E V E N
van
D A V I D.
door
PAULUS BONNET.
Predikant te ROTTERDAM.
~VI1I. DEEL. REGISTER,
Te UTRECHT, Bij WILLEM van YZERWORST, Academie - Drukker, m d c c x c v.






BERICHT
van den
DRUKKER.
JL oen het Werk, het Leven van David, gefchreeven door D*. PAULÜS BONNET, Predikant te Rotterdam, in 't licht kwam, wenschten verfcheiden Leezers, dat bij het zelve een uitvoerig Register gevoegd werde; doch tot het opftellen van zulk een Register, had de Schrijver, wegens andere bezigheden , noch tijd , noch gelegenheid.
Dit Werk door koop in mijne handen gekoomen zijnde , wierden de verzoeken tot het uitgeeven van gemelde Register, vernieuwd , waar over meermaalen met den Schrijver fpreekende , heeft zijn Eerw. mij vrijheid gegeeven, om door eene bekwaame * hand,



BERICHT van den DRUKKER, hand, zulk een Register te laaten opfeilen. Tevens hebbe ik door die zelfde hand, den korten inhoud van alle de Leerredenen laaten opmaaken, meenende, dat het een' en ander, den Leezer niet onaangenaam, noch ondienftig zijn zou.
Het is'met goedkeuring van den Schrijver, dat ik dit Stukje als een achtfte Deel van het Leeven van David, in 't licht geeve; wenfchende, dat zij die dit Werk leezen , van het zelve al het nut zullen trekken, waar toe het gefchikt is.
Willem van Yzerworst.
Utrecht, den 22 September 1795.
EENI-



t
ËENIGE PLAATSEN
der
HEILIGE SCHRIFT,
Die in deeze Leerredenen meer of min worden opgehelderd.
Genesis.
D. • BI.
XIV. 7. I. 48 17. I. 48 21—24. III. 414
XV. 18-21. ï. 59 XLII. 27. 28. I. 245
Exodus.
H. IX. 3. i. 245
XVII. 8-16. I. 52 XX. 25. VII. 155 XXI. 13. I. 245
13. 14. VII. 333
n u M E r i.
H. XXIV. 7. 20. I. 48 17- V. 16 18. V. 61
21. I. 59
XXXI. 25-27. III. 414
J o s u a.
H. XXII. 8. Hf. 4,4
RlCHTEREN. j
H. IX. 23. I. 246
VIII. Deei.. a '
I 1. en 2. Samuels.
De beide Boeken Samuels, wanneer en door wie gefcbreven. III. 213.416.463 1 B.H.XXIV. 14. II.346 2B. XXIII. 13.14. II.3ia
De 2 Boeken der Koningen.
1 B.H. II. 7. IV. 347 XI. 15. 16. V. 60 2B. II. 3. II. 64
De 2 Boeken der Kronijken.
Dezelve zijn voor de Babylonifche Gevangenis gefchreven ; doch hebben Bijvoegfelen van laater tijd. . . VII. ui iB.H. XII. 1-7. III. 374 19. III. 325 XIX. 18. V. is3 2B. XX. 24. II. 315
Job.
H. VIII. 8-10. I. 1 XXXIV. 2. 3. VIL 48S
psai^



(2)
Psalmen.
D. BI. Pf. III. VI. 113.152
170
XVIII. VI. 518 XXEI. II. 466 ' XXIV. IV. 404 XXX. IV. soa VI. 369 6. V. 344 VI 505 XXXI. II. 460. 466 XXXIV. II.257.303 XXXVII .5.6. IV. 142 XXXIX. VI. 16 10. VI. 232 14. VII. 309 XLII. XLIII. VI. 113.174 * LI. V. 301 LIL II.348 LIV. II. 453- 454 466. 476 III. 106.109 12"
LV. VI. 146 LVI. II. 265. 273 3"3
LVII.3. 1H.459 LIX. II. 28 LX. V. 12. 55 LXVI1I. IV. 402 LXXI. VI. 113 LXXIl. 20. VII. 457 . LXXVI. 7. V. 154 LXXXIII. V. 9 LXXXIX. IV. 486
cm. vu. 82
CXVI. 5. V. 198 CXXVII. 5. VII. 246
cxui. 11.305
CXLIII. VI. 113.150 3- IV. 351
Spreuken.
D. BI.
H. V. 22. II. 529
x. 29. m. 350
XI. 2. VII. 2
in. 303 18. 11. 300
XII. 5. VIL 285
XIII. 6. IV. 103
XIV. 9- I- 87 14. 111. 151
XVI. 18. V. 134
XVII. 14. III. 2
VI. 354
XX. 3. VI. 465
XXI. 30- 11. 392
XXIV. 17. I. 421
XXVII. 1. III. 197
XXIX. 2. III. 401
16". VI. 166
23. III. 98
Prediker.
H. VII. 8. L 134
IL 53
J e s a i a.
H. XXVI. 9. VI. 428
J e r e m i a.
H. XVII. 11. III. 169 XLI. 17. VI. 318
E Z e c H i ë l.
H. XLIII. 7- VIL 5Ó0 XLVII. 10. II. 487
M i c h a.
H. VII. 8. IV. 359
Mat-



C3)
M a t t fi e u s.
D. BI.
H. VII, 3.6. 25. IV. 310
3« j
XXV. 29. I. 236 j
L u k a s. H. XIV. 23. IV. 3 u
Br. aan de Korinthers.
1 Br. H. X. 12. V. 182 |
2 Br. I. 18. II. 438 I
■ A 2 IJ.
' Br. aan de Efesicrs.
D. BI.
H. IV. 26. 27. I. 272
Br. aan de Hebreeuwen.
H. IX. 4. iv. 334
Apocryphe Boeken.
Sirach XLVI. 22. III. 2Ö5 2 B. der Makkabeeuwen. H.VII.25-2S. III.415



I h
KORTE INHOUD
DER
LEERREDENEN,
I. Leerrede; i Samuels XV. 1—35.
De kennis der vroegere gebeurdnisfen is ten hoogden aan ie prijzen. (Verg. 'Job VIII. 8 —10.) 1.1,2. Des wi] die van David zulten befchouwen. Welker belang getoond wordt: uit aanmerking van derzelver innerlijke waardij. Zijnde een voornaam gedeelte der heilige Bijbelgefchiedmsfen; en eene levensbefchrijving van eenen der grootfte Mannen; op wien wij eene zonderlinge betrekking hebben. 3-12. En niet weinig nut aanbrengende: verftandiglijk onzen geest vermaakende, onderwijzende, waarfchuuwende, vermaanende, en ons beftuurende. 13-19- Dlt ver" maak en nut, is uit de heilige gefchiednisfen best te trekken. Bezonder uit die van David. 19-25- Eer wij die behandelen , ftaat om redenen het XV. Hoofdftuk te befchouwen. Het welk kortlijk gefchetst en ontleed
wordt J J:/6~r9
Wij leeren hier uit: Onze verpligting om de heilige Gefchiednisfen te onderzoeken; als betaamelijk; door God geboden; door de heiligen beoefend; van ons hoog te achten , en te beoefenen. Waar in veel gebrek is. En zulks tot seene geringe fchade. Het welk hoogst onbetaamelijk is." En des met vlijt te verbeteren ; bij jongen, en ouden. Daar de onvroomen in Saai zien, wat kwaad de zonde baarc. En de vroomen, in David, de heuglijke vrucht van waare vroomheid. 30-36. Waarom ook de vroome bij Davids levensbefchrijving groot belang heeft L 36-39
II. Leerrede. 1 Samuels XV. 1—9»
Een ongeheiligd mensch, misbruikt de gelegenheden, ter bevoordering van zijn welzijn gefchikt, tot zijn verderf. Zoo als blijkt in Saul. I. 41-43. Uitwijzends den inhoud ' van



Cs)
van dk XV. Hoofdfluk. Waar uit nu te overweegen: eerst, 'g Heeren bevel aan Saul; ten gepasten iijd, door Samuel aan hem gedaan. Met hoogwijs, beleid. Om Amalek te verdelgen. Inhoudende de reden van dit bevel. Om welke te verdaan , wij Amalek moeten kennen. Afkoomftig van Efau, en niet van Cham, Het welk nader blijkt uit deszelfs woonplaais. Welk vertoog tot verzwaaring (trekt van Amaleks boosheid jegens Israël. Getoond als overgroot; en hoogst ftraffchuldig. Welke draf te oefenen de Heer nu aan Saul opdraagt; die Amalek verbannen moest. Waar toe Saul een heir verfaamelt. Met welk hij optrekt naar Amalek. Het welk hij, na de Kenijten, woonende onder de Amalekijten, gewaarfchuuwd te hebben, beoorloogt en flaat. Den Koning leevendig in handen krijgende. Dien hij, tegen 's Heeren gebod verfchoont; gelijk ook het beste vee. En zulks uit fnoode beginfelen. Grootlijks zich bezondigende. I. 43—67. Dus werd Amalek gedraft. Doch niet, dan in laateren tijd verdelgd. Bedenkingen over de billijkheid van Gods geboodene draf, ook over het vee, en vrouwen, 'en kinderen. Bedenking ook over den tijd. Alles beftaanbaar met
Gods Deugden I. 67-72
Wij leeren hier: dat 's Heeren beweezen weldaaden verpligten tot gehoorzaamheid aan den Heer. I. 72—74. En dat God, menfchen in waardigheid (lellende, zij verplicht zijn, God daar in te dienen. 74. 75. Ook, dat liefde tot het vaderland en nagedacht, ons moet weerhouden van alle onrechtvaardigheid en godloosheid. 75-77. En dat God het ongelijk, zijn volk aangedaan, op zijnen tijd zal wreeken. 78. 79. Terwijl Hij den dienst, zijnen volke beweezen, ook aan het nagedacht vergeldt. 8o 81. Verder, dac wij Gods bevelen naar zijnen eigen wil moeten doen. 81. 82. Eindelijk, dat 's Heeren volk in alle verzoekingen den Heere getrouw moet weezen. . . J. 82. 83
III. Leerrede. 1 Samuels XV. 10-23.
Wij allen daan aan overtreeding van Gods Wet fchuldig; en zijn echter geneigd, om zulks in bijzonderheden te ontkennen. Waar van wij een voorbeeld in Saul zien. Dat wij thands befchouwen. I. 86-88. En wel eerst, 's Heeren bevel aan Samuel. Waarbij de Heer aan den Profeet verklaart, dat het Hem, wegens Sauls zonde, berouwde, dien man Koning gemaakt te hebben. Het weik Samuel A 3 ge-



■co
geweldig treft. I. 88-91. Die zich daarop tiaar Saul begeeft; die te Karmel was, en aldaar zich een'pijlaar had gedeld. Daar Samuel hem ontmoet; dien hij, door leugens poogt te misleiden; doch te vergeefs; fchoon onbefchaamd lengen op leugens fhpelerde. 01—98. Doch waar in Samuel hem irremt, hem van 's Heeren wege, zijne fnoode ondankbaarheid, moedwillige ongehoorzaamheid , en ruofzugt verwijtende. Welk alles Saul ontkent; de fchuld op het volk werpende. Ontdekkende dus zijn flegt bedaan. Waarop Samuel hem doet verdommen; hem voorhoudende: dat God in offeranden geen behagen heeft; maar in gehoorzaamheid aan zijn bevel. Hoe dit te verdaan. Het welk nader wordt getoond; uit de voortreflijkheid van gehoorzaamheid ; en ui: de fnoodheid van ongehoorzaamheid. 98—114. Waarop Samuel hem het Godlijk vonnis aankondigt. Welks zin onderzocht word. I. 114—uö Hier daat ons te leeren, ons over zondaaren te ontfermen, en God voor hun, te bidden. I. 117—119. Uit Sauls gedrag, leeren wij de geaartheid kennen van eenen huichelaar; maar ook, hoe God hem befchaamt. 119—122. Ook zien wij, hoe fnood eene zonde de gierigheid is. 123. 124. hoe de eene zonde den zondaar brengt tot andere zonden. 125—127. en hoe God de voorwendfelen zal wechvaagen. 127. 128. Voords, dat de zondaar, door die zonden, door welken hij zijn geluk meent te bevoorderen, zijn bederf'bewerkt. 129-131. Ook de vroome, vindt hier dof tot opwekking. . . 1. 131. i32
IV. Leerrede. 1 Samuels XV. 24—35.
Dat het einde eenes dings beter is dan zijn beginfel, is veelzins waarheid. Doch het is ook waar, dat het einde eenes dings, niet zelden degter is dan de=zelfs beginfel. Dit zien wij hier in Saul. 1. 134-136. Zich fchuldig maakende aan veel flegt bedrijf. En die nu, ja, belijdenis doet, doch zeer onoprecht; en vergiffenis bij Samuel verzoekt; gelijk ook, deszelfs tegenwoordigheid bij zijn offer. 136-140. Samuel zwijgt, op het eerde verzoek, en flaat het tweede af; en zulks, omdat hij 's Heeren woord verworpen, en de Heer hem verworpen had ; en gaat heen. 141-143. Dan, Saul hem bij zich willende houden,'*gri'Pt de dip van zijnen mantel; welke daar door fcheurt. ' Het geen voor Saul eene droevige beduidenis beeft. Waar van Samuel hem ten flerkflen verzekert.
Doch



(7)
Doch dat Saul zoekt voortekoomen , door onbepaalde fchuldbekendienis, en door verzoek om eerbewijs, van Samuel, voor het oog des volks. Waarin Samuel eindelijk bewilligt; en zulks om goede redenen. Waar op Saul den Heer aanbidt. I. 144-154.. Samuel beveelt Agag tot hem te brengen ; die weeldiglijk tot hém koomt en zich zei ven vleit; doch door Samuel ter dood veroordeeld, en gebragt wordt. 155-161. Hier op fcheidt Samuel van Saul, zonder hem ooit weder te bezoeken. Niet te min leed om Saul draagende; dat niet te laaken, maar te prijzen is. I. 161 — 164 Wij zien hier, dat een onbekeerd mensen, op zijne wij. ze, zijne zonden kan belijden. Een noodig onderwijs. I. 165—167. Ook, dat zulk een zich meer aan menfehen, dan aan God, laat gelegen zijn. Anders beftaat en handelt hier de oprechte. 167-160. Ongeheiligde menfehen poogen meermaalen, ter bereiking hunner inzichten, de vroomen te gebruiken. 170. 171. God is waarachtig in zijne bedreigingen. Deeze waarheid poogt de zondaar te verdonkeren. Doch hoogst dwaaslijk. 172—174. Een godvruchtig mensch kan billijk, in voornemen en doen veranderen. 175-178. Men vleit zich, vaak, het .meest met vrede, wanneer het verderf naast bij is. 178-180. Veel is uit deeze doffe, tot des Christens beduur en troost,"te leeren I. 180-18a
V. Leerrede. 1 Samuels XVI. 1—13.
David, in zijnes vaders huis, door Samuel ten Koning gezalfd. I. 185. volg. Deeze doffe onzer heilige befpiegelinge overwaardig; blijkends derzelver inhoud, 185. 186. Samuel, door den Heer berispt, krijgt bevel om zijnen hoorn met olij te vullen, en wordt gezonden tot lfai den Bethlehemijter, omeenen van deszelfs zoonen ten Koning te zalven. Waar in Samuel zwaarigheid vindt. Betoonende hier in eene berispelijke zwakheid. Waar in de Heer hem te geinoet koomt, hem beveelende een kalf met zich te voeren ; om het ten dankoffer te offeren. Het welk door Samuel gefchieden mogt; ook te Bethlehem. Waar bij lfai moest genoodigd worden. In welk beleid niets te berispen valt. 186—106. Samuel gaat naar, en koomt te Bethlehem; daar de Oudden, beevende hem te gemoet koomende, door Samuel worden gerust gedeld, hun zeggende, dat hij kwam om den Heere te offeren; bij welke plegtigheid hij hen ook noodigt; ook lfai en zijne zooA 4 nen.



C 8 )
nen. L 197—201. Samuel voert zijnen last uit; waar vata het verhaal kortlijk wordt opgegeeven. Het welk ons vermeldt, dat eerst Eliab, vervolgends dezes andere zoonen van lfai, worden afgekeurd; dat vreemd moest voorkoomen. 201—206. Waarop David, de jongde van Ifai's zoonen , de fchaapen weidende , uit het veld geroepen wordt. Een jongeling van een fchoon voorkoomen. Deezen zalft Samuel uit het midden zijner broederen; en zulks Zoo vroegtijdig, tot wijze einden; wordende, fchoon nog herder, reeds met 's Heeren Geest begundigd. 206—216. Samuel keert nu naar zijn huis, en David weder tot zijn bedrijf. Davids ouderdom ten deezen tijd, kan niet zeker bepaald worden. . . . . I. 217. 218 Hier is voor ons te leeren: Onder 's Heeren bedel te buigen. I. 218—220. Gods goedheid in de zwakheid der zijnen tegemoet te koomen, te gelooven. 2<jt. 222. Voorzichtigheid met oprechtheid te paaren. 223—220. In het gehoorzaamen aan God, op zegen te wachten. 216—228. Voorzichtig te zijn in het beoordeelen van menfehen. 229—231. Onder het waarneemen van onzen pligt, op 's Heeren .beduur te letten. 231—233. Op den tegenbeeldigeu David te zien. ... 1. 233. 234
VI. Leerrede. 1 Samuels XVI. 14—23.
Bij gelegenheid van Sauls ongedeldheid wordt David, als een bekwaam harpenfpeeler ten hove ontboden. Vindt gunst bij Saul; en wordt zijn wapendraager. I. 236. volg. .Van 't geen de Heiland leert, als Hij zeide: ,, Van den geenen die niet heeft, van dien zal genoomen worden, ook dat hij heeft;" zien wij een voorbeeld in Saul; daar wij hem de gaaven van 's Heeren Geest zien ontneemen. 236—239. De Heer had aan Saul gaaven van den Geest gefchonken; welken hier '* Heeren Geest genoemd worden. Doch die nu week van Saul. Droevig; maar ook rechtvaardig; en wijslijk. 239—241. Waar op een booze geest van den Heere, hem verfchrikte. Welke booze geest, van fommigen wordt gehouden , eene lichaamlijke kwaal geweest te zijn; van anderen, den Satan. Welke gedachte verkoozen, betoogd en verdeedigd wordt. 241—248. Die booze geest verfchrikt Saul, zoo dat elk de droevige uitwerkingen zag, en zijne hovelingen beweegd werden, om hem raad te geven; en wel, om naar eenen kundenaar in de .muzijk te zoeken, die op de harp wel (peelen kou;
'ver-



verwachtende dat hij daar door beter zou worden; en zulk» niet buiten alle reden. Aan welken raad Saul gehoor geeft. [. 248-254. Een zijner hovelingen prijst hem David aan, wegens zijne kunst, dapperheid, verlland, fchoonheid, en voorfpoed. Veel voorwaar, bij eikanderen. Doch opgegeeven naar waarheid, en op goede gronden. 255-250. Waar op Saul tot lfai zendt om David; die door zijnen vader gezonden wordt, met een gefchenk evenredig aan zijnen flaat. 259-264. Dus kwam David ten hove; en ftond voor den Koning; die hem beminde, en bevoorderde, en verzocht, hem bij zich te houden. Gelijk ook David hem zeer nuttig is; alzoo Saul, wanneer de booze geest over hem was, en David op de harp fpeelde, verademing kreeg, en beter werd, en de booze geest van hem week. Hoe dit een ukwerkfel van Davids rnuzijk heeft kunnen zijn ? ... . . . 1. 264-2-"
Hier Haat ons te leeren, dat die God verlaat, ook van God verlasten wordt. I. 273-276. En dat zulk een daar door alleronzaligst is. 276-278. Ook, dat wij, omtrent Satans werkingen, en ons zei ven, voorzichtiglijk moeten pordeelen. 278-284. Ais ook, dat het een voorrecht is, anderen, jonge lieden vooral, met reden te kunnen aanprijzen. 284-288. Voords, dat de Overheden de ouderlijke rechten nimmer moeten krenken. 288-290. Eindelijk t.at de vroome in druk op troost mag hoopen. I. 290. 291
VII. Leerrede. 1 Samuels XVII. 1-11.
Oorlog met de Filiftijnen. De kampvechter Goliath. I. 293. volg. De orde van tijd en zaaken, der hier verhaalde gebeurdnis, wordt verfchillend begreepen; meenende fommigen, dat het verhaal niet naar orde des tijds afloopt. Anderen, dat de gebeurdnisfen in die orde van tijd zijn voorgevallen, gelijk zij worden verhaald. Terwijl een derde meent, dat in Hoofdll. XVII. de aanleiding wordt gemeld, van het geen Hoofdft. XVI. 21. verhaald wordt. 293-302. Inhoud der floffe. Ter verklaaring van welke , de Filiftijnen worden befchouwd, ten aanzien van hunnen naam, van hunne afkoomst, van hunne woonplaats, regeering, Godsdienst, en geaartheid, en lotgevallen. Hunne vijandfchap tegen Israël. Oorzaaken van die vijandlchap ; aanhoudend geoefend. Waar van wij hier een vernieuwd blijk zien; daar zij een leger tegen Israël ?e veld brengen. Waar op Saul ook een leger tegen hen A 5 te



\
C 1°)
te veld brengt. I. 302—319. Wanneer eföfe Fitifltin, een kampvechter , Goliath , van Gat ) ; van buitengewoone grootte, en wel van zes ellen en een fpan; en zwaar gewapend, gaande zijn fchilddraager voor hem heen; terwijl hij, met doute taal, eenen kampvechter uit Israëls leger eischt, om, door een tweegevecht, oorlog en lot der oorloogenden , te bedislchen, die nitdaaging met vuilen fpot verzeilende. Bedroevende gebeurdnis voor Israël, en zeer ontmoedigend. .. .. I. 319—33<» Waar in wij zien: de uitwerkingen vmn het verderf der zonde; haat, vijandfchap, tusfchen menfehen en menfehen. I. 333—340. Als mede, dat God, een volk willende draffen, zu'.ks ook door oorlogen, de zwaarden van alle rampen, doet. 340—345. Ook zien wij hier, dat men, aangevallen wordende, zich met beleid te verdeedigen hebbe. 345—348. Verder, dat wij over het krijgsbeleid voorzichtiglijk moeten oordeelen; en ons zeiven door wijsheid beftuuren. 348—351. Ook, de dwaasheid van trotfche zelfsverheffing. 351—355- Eindelijk zien wij: God baant in én door de zorgelijkde omftandigheden, den weg tot heerlijke redding. . . . 1. 355-359
VIII. Leerrede. 1 Samuels XVII. 12—37»
Dartel van lfai naar 't leger tot zijne broederen gezonden. Verdere en nadere aanleiding tot zijnen tweedrijd met Goliath. I. 363. volg. Verband van deeze, met de voorige doffe. Nu te befchouwen , David door zijnen vader tot zijne broederen in het leger gezonden. Dit Hoofdduk een door den H. Schrijver overgenoomen gedenkduk zijnde, worden de bedenkingen, hier gemaakt, ligtlijk wechgenoomen. 363-366. lfai wordt befchreeven van zijne geboorte, en woonplaats, ook van zijnen huislijken daat, en van zijnen leeftijd. Zijne drie oudde zoonen in 't leger dienende, terwijl David heen en weder ging, was Israë/s leger in bedroevende omdaudigheden. lfai zendt David, met levensmiddelen voor zijne zoonen, en een gefchenk voor den Overden. Waar in wij Gods beduur hebben op te merken. 366-375. Saul, bij het Eikendal gelegerd zijnde, ging David vroegtijdig naar het leger, en "kwam aan den wagenburg, toen het leger uittrok. Zijne vaten in bewaaring gedeld hebbende, liep hij naar de dagorden, en bezocht zijne broederen. Wanneer de kampvechter, naar gewoonte, ten voorfchijn kwam,
en



C " )
en fprak, en Israël zeer vreesde, en men veel van 's Konings aanbiedingen fprak; die zeer aanmoedigend waren, deed David navraag op dezelven; 't welk van Ettab leelijk misduid wordt; doch waar over David zich weinig bekommert, terwijl hij voordgaat met navraag te doen. J- 375—392- Dit koomt den Koning ter oore, die hem ontbiedt, en zijn aanbod hoorende, zwaarigheden maakt; welken David beantwoordt, door een verhaal van groo'e gevaaren; uit welken hij zich, door's Heeren hulp, gered had. Waar op Saul, door Davids herhaalde verklaaring beweegd, hem vrijheid geeft tot den tweeftrijd. I. 392-400 Zien wij hier een talrijk huisgezin, men ziet dan ook, wat zorg en arbeid dit van ouders vordert. En waar toe kinderen verpligt zijn; vooral, wanneer ouders hoog bejaard en zwakVorden. I. 400-403. Ook zien wij in lfai een voorbeeld van een' waaren vaderlander; van een zorgenden vader; en van een edelmoedig burger. 404-407, In Davids koomst in het leger, bij zulk een faamenloop van gebeurdnisd-n , zien wij Gods wijs beduur, en onzen piigt. 407-409. ' In Goliath zien wij het fnoode van den hoogmoed. 409-411. Ook ftaat ons van iX-mV voorzichtigheid te leeren. 412. 413, j;„ u;r zijne .^Omg naar t leger, Gods tijdige zorg, in bangen nood. 414' En eindelijk leeren wij van David, uit voorige bevindingen van 's Heeren hulp, hoope te fcheppen. . I. 415-417
IX. Leerrede. 1 Samuels XVII. 38—58.
David verfiaat den Filiftijn I. 421. volg. De Zedenleer van Gods Woord, "die allervoortreflijkst is, verbiedt, zijnen vijand te haaien, doch niet zich teeen hem te verweeren, of over den voorfpoed der wapenen zich te verblijden. 421-423. David, door Saul ten tweeftrijd gemagtigd , wordt op zijn last gekleed , en gewapend. Doch, zich daar door belemmerd vindende, legt hij die af, en wapent zich flegts met ftaf, flinger en rteenen. Dus treedt hij den Filiftijn, en dees hem te geroost; met verachting, fcheldwoorden, en hoonende bedreigingen, hem bejegenende. Waar op David hem overdeftig antwoordt. En zulks op goeden grond. Betoonende hier in veel goeds en groots. 423-434. Waar op David toetreedt, en den Filiftijn door een flingerfteen velt. Welk wapentui» al van cmds, in den krijg gebeezigd werd. Met welken David den Filiftijn in het hoofd trof. 't Welk hij vervolgends



C 12 )
geneis met zijn eigen zwaard afhieuw. Waar bij wij 's Hee? ren moogendheid zien , als ook Davids gemoedsgelreld,heid: wiens beleid, en beginfelen, tegen laster verdeedigd worden. I. 434—440. Op deeze gebeurdnis vlugtten de Filiftijnen. Waar op Israël, met gejuich, den vijand vervolgt, en zijne legers berooft. David brengt het hoofd des Filiftijns naar Jerufalem, en zijne wapenen plaatst hij, eerst in zijne tent, en naderhand in den Tabernakel. Alles David tot veel roems en nuts. 420—447. Nog wordt gemeld, hoe Saul, naar David, ten fïrijde gaande, onderzoek deed. Bij welke gelegenheid de bedenkingen, tegen de orde van het Gefchiedverhaal gemaakt, worden beantwoord. David, weederkeerende tot Saul, en door hem gevraagd, wiens zoon hij was, antwoordt met groote zedigheid. Wat gefprekken verder moeten zijn gehouden, is hier niet aangeteekend. Wat de reden zij, dat David op dit geval geen Pfalm of Lied gedicht heeft. Wat men te denken bebbe, van het zoogenoemde Eigen gefchrift Davids. . . ... 1. 440-485
Uit dit Gefchiedverhaal (bat ons te leeren, dat niemand wapenen moet behandelen , dan die hem voegen. 1.459—462. Hoe haatelijk de hoogmoed, en hoe zeer die te fchuuwen is. 463—465. Ook, dat onder het gebruik van middelen, de Heer alleen het voorwerp van vertrouwen moet zijn. 465-469. Verder, welk eene uitkoomst de hoogmoedige, op zijn' tijd, te wachten hebbe. 470-473. Voords, dat men bij heuglijke omwendtelingen, zich, ja, mag verblijden ; maar vooral toezien , dat men die ten nutte aanlegge. 473—475. Ook nog, dat men zijn deugdlijk beftaan allerbest bewijst uit deugdlijke bedrijven. 475. 476. En dat de jeugd zich zoo behoort te gedraagen, dat zij haaren ouderen tot eer firekke, en, bij navraag, zelve zich niet behoeve te fchaamen. 476—478. Hoe men, eindelijk, hier, van David tot de befchouwing van Jefus Christus mag opklimmen. . . . .1. 478—480
X. Leerrede. 1 Samuels XVIII. 1—27.
Eenige gevolgen van Davids overwinning 1.484. volg.
Tegen ondankbaare misduiding heeft men zich te wapenen. Waar toe Davids beftaan en wedervaaren ons onderwijs geeft. 484. Ook in deeze (toffe, welke ons meldt, hoe Davids hoedaanigheden Jonathans hart innamen. Saul houdt David nu bij zich. Terwijl Jonathan hem blijken
van



C 13 )
Hn achting geeft. En zulks uit waare liefde. In dit alles was voor David veel op te merken; die, in zijn bedrijf voorzichtig zijnde, door Saul bevoorderd werd, en grooten lof bij het volk behaalt; en zulks verre boven Saul. 1.485-499. Het welk in Saul den nijd ontfleekt, nadenken baart, en hem vervoert, om Davids leven te belaagen. Waar tegen David zich beveiligt; terwijl Saul voor hem' vreest, en hem van zich verzendt; hem Overflen van duizend maakende. In welken post hij zich loflijk gedraagt, doch de beloofde vergelding niet ontvangt; maar wel veel liefde van de naarfij. 499-508. Eindelijk verklaart Saul, Zijne dochter Merab aan David te willen geeven; maar in de daad zijnen dood bedoelende, door der Filiftijnen hand. David intusfehen toont zich verlegen met zulk eene eer; maar Saul zijne valschheid , door David te bedriegen! 509-513- Miehal, intusfehen, heeft David lief. Saul', bericht daar van krijgende, verklaart, haar aan David te willen geeven, en laat hem tot dit huuwlijk aanlpooren Waar op David voorzichtiglijk antwoordt. Waar in hij niet te laaken is. 514-517. Saul, Davids antwoord verneemende, vordert, ten bruidfehat, flechts honderd voorhuiden aer Filiftijnen ; doch daar bij zijnen dood bedoelende. Voorflag, welken David aanneemt; en waar aan hii dubbel voldoet. Bedenkingen, hier gemaakt, worden beantwoord. David voltrekt zijn huuwlijk . I. 517-523 Hier flaat ons te leeren, op welk eenen grond", deugdIijke vriendfehap moet gevestigd zijn. Bij veelen rust de vnendfehap op zeer flegte gronden. I. 523-525. Bij gewig^ tige posten wordt groote voorzichtigheid vereischt. 525-507 In het prijzen van prijswaardige daaden, dient men omzichtigheid te gebruiken. 527-530. De beste menfehen, en daaden, worden vaak flegt beloond. 531. 532. Voords flaat ons uit Sauls bedrijf te leeren, hoe het met 's weerelds eer en vriendfehap vaak gelegen is. En wat de vrucht is van verharding des harte. 533-535- Eindelijk geeft Davids gedrag den Christen wijs befluur ; en besten
tr00St I- 536-539
XI. Leerrede. 1 Samuels XVIII. 28-30. XIX. 1-17.
Saul zoekt David te dooden Jonathan bevredigt
Saul. ■—, Deszelfs nieuwe woede tegen David. Die
door hst van Miehal ontvltigt. II. 3. volg. Verband van deeze met de voorgaande Leerrede. Aanleiding tot Sauls
vol-



volharding in boosheid: hij zag, dat de Heer met David was , en Michal hem lief hadde; 't welk hem David deed vreezen, en haaten. Te meer, daar David, in den krijg, boven anderen gelukkig was. If- 3—7. Waarom hij befluit, David te dooden; en zulks openlijk verklaart. 7—10. Jonathan, David flatidvastig beminnende, waatfchuuwc hem, en geeft hem raad, om zich te verfteeken; en belooft zijnes vaders gezindheid te ondertasten. .Dat hij te werk ftelt; goed van David fpreekende; en niet zonder vrucht. Waar van hij David bericht geeft. 7—17. Doch bij vernieuwden krijg; gaf Davids voorfpoed aan Saul nieuwe \aanleiding tot woede. Welke David gelukkig ontwijkt. Waar op Saul hem 's nachts zoekt te verrasfchen. 't Welk Michal ontdekt. En David otnvlugt; terwijl Michal Sauls boden door list ophoudt. 17—25. Waar op dees andermaal boden zendt. Wanneer Michals bedrog wordt outdekt. 't Welk Saul zeer euvel opneemt; en Michal poogt te verfchoonen. David intusfehen ontkoomt ook dit gevaar. En maakt bij deeze gelegenheid den LIX. Pfalm. II. 26—30 Uit dit breedvoerig verhaal leeren wij: Dat dikwijls de zonde, in den zondaar, door het goede wordt opgewekt. II. 30—33. Ook, dat waare vriendfehap vordert, dat men zijnen vriend voor kwaad waarfchuuwe. 34. 35. Ook, dac men tegen zonde waarfebuuwende, zulks vooral, omtrent meerderen, op eene liefderijke wijze moet doen. 36—38. En dat God die vermaaningen boven waarfchijnlijkheid kan zegenen. 39. 40. Als ook, dat 's weerelds gunst, hoe zeer verzekerd, onzeker is. 40—42. Tevens, dat wij ons te wachten hebben, van goede zaaken, door kwaade middelen , te willen bevoorderen. 42—44. Eindelijk, vindt de vroome hier, bij onderwijs, veel troost. II. 45. 46
XII. Leerrede. 1 Samuel XIX. 18—24.
David vlugt naar, en verblijf: bij Samuel, te Rama,
en Najoth. Saul zendt een en andermaal boden,
Wat deezen, en ook Saul zeiven wedervaaren zij. II. 48. volg. Gewigt en inhoud deezer doffe. In welke wij zien, David vlugtende naar Rama . en kooniende tot Samuel. Zij begeeven zich te faamen naar Najoth, 48—51. Daar David door Saul vervolgd wordt. En wel, eerst door boden; welken kwamen aan de fchool der Profeeten. En wordt onderzocht, wie en hoedaanig deeze Profeeten waren; van welke wij hier eene vergadering vinden , beftaande uit
leer-



C 15 )
leerlingen, die in den Godsdienst werden onderweezen en ia de heilige zang- en fpeelkunst. Deezen worden hier' Profeeten, en hun werk pvofeteeren genoemd. En Samuel over hun gedeld, en wel Maande. 11.5,-64. Sauls boden daar koomende, kwam Gods Geest op hun; waar door ook zij profeteerden. Hier door werden zij belet David gevanglijk wech te voeren. Saul hier van verwittigd zendt andermaal boden. En deed dit ten derdenmaale!
£~7°/ 3aar °P ,hij zelf g3at' en vr»«gt op weg naar David. Waar op 's Heeren Geest op hem kwam; en hij profeteerde tot hij te Najoth kwam. Te Najoth gekoomen, trok hij zijne kleederen uit, en profeteerde, voor Samuels aangezicht; nedervallende, en zulks bloot, den ganfchen dag, en nacht. Waar uit een fpreekwoord ontitond.70-76. Door deeze gebeurdnis , befchikte God David ontkoominge. 76. 77. Hier vallen bedenkingen te beantwoorden. „ ls het oogmerk van Davids vlugt niet geweest, om met Samuel ontwerpen tegen W te fmeeden? , Is t waarfchijnlijk, dat Sauls boden in Profeeten hervormd *i,n, en vrijwillig te Najoth bleeven ? Wat was toch de (toffevan .profeetflj?" „Wat betrekking
heeft het uittrekken yan zijne kleederen, tot zijn profeteert r-, ZT Jnede„rli^en' een' dag en nacht, niet eene wonderlijke houding? En wel bloot? Is dit niet afzichtelijk i_ Hoe flrookt deeze ontmoeting van Samuel en Saul, rnet het geen te vooren gezegd is?" II 7"—%k
Ons flaat hier te leeren: Van welk een'belang wel ingerichte fchoolen zijn; vooral ter voordplanting van den waaren Godsdienst. II. 86-88. Welk bedrijf den ouden in ruste leevende meest betaamt. 88-89. Wij zien hier ook, Gods beftuur, in het beteugelen van der menfehen boosheid. 91-94. Verder, dat menfehen, ongeheiligd blijvende, veelerlei gaaven kunnen ontvangen. ck-Q7. Nog leeren wij, dat God de boozen en hunne booslieid tot fmaad (telt. 97. 98. Eindelijk, leert de godvruchtige hier Zijn phgt, en vindt hier troost. . n. 09. 100
XIII. Leerrede. 1 Samuels XX. 1-23.
Davids vlugt uit Najoth. Gefprek met Jonathan
gehouden. Hunne onderlinge affpraak. II. 104. vol* Vrienden moet men vriendelijk behandelen. Zoo doen David en Jonathan jegens elkanderen. 104. 10?. David uit Najoth vlugtende , koomt bij Jonathan. Wien hij
vraagt,



( i6 )
vraagt, wat hij toch misdaan hadde. Jonathan poogt David gerust te (lellen; op gronden , die David niet voldoen; en welken Jonathan ook laat vaaren. Waar op David voorflaat, op het feest der nieuwe maan, aan 's Konings tafel niet te verfchijnen; wanneer uit Sauls gedrag, en uit zijn antwoord op Jonathans bericht, zou blijken, of hij wel, dan kwaalijk, omtrent David gezind ware. In welk laattle geval, David Jonathans gunst verzoekt; en zulks met Herken aandrang. Welke Jonathan hem toezegt. Wien hec geoorloofd was, zijnes vaders gezindheid, in deeze zaak, te openbaaren. II. 105—118. Hier op beraamen Zij, hoe dit veiligst uit te voeren. Waar toe zij beide zich in 't open veld begeeven. Daar zij hun verbond vernieuwen, en Jonathan belooft, zijnes vaders gezindheid aan David te zullen ontdekken, en hem te laaten heenen gaan; hem nadruklijk zegenwenfchende. Waar in zijne voortreflijke gemoedsgedeldheid heerlijk doordraait. 118—123. Waar op Jonathan aan David voorftelt het verbond te vernieuwen ; deszelven weldaadigheid bedingende , voor zich, en voor zijn huis. En zulks onder duuren eede. 123—128. Hier op wordt beraamd, waar en hoe, Jonathan bericht aan Darid zal geeven. Dat wijslijk wordt beleid. Waar op zij plegtig affcheid neemen. II. 129—133 Wij leeren hier: Dat men, in ongelegenheid, met getrouwe vrienden hebbe raad te pleegen. II. 134—136. Dat het een voorrecht is, in oprechtheid te kunnen vraagen: „ Wat heb ik gedaan?" 137. 138. Dat den godloozen niets te betrouwen is. 139—111. Dat men het gevoelen en de redenen van getrouwe vrienden moet plaats geeven. 141 —144. Dat elk, in zijne roeping, gaarne aan anderen moet nuttig zijn. 144—148. Dat Gods ingedelde dienst moet worden waargenomen. 149. 150. Dat wij ons aan 's Heeren bedel moeten onderwerpen. 151—154. Dat Ouders voor het welzijn hunner kinderen moeten zorgen. J55> 15^. Dat wij, elk ons waar heil moeten behartigen. . . . H. 157-159
XIV. Leerrede. 1 Samuels XX. 24—43.
Vervolg deezer gefchiednis Jonathan laat David
heen gaan. II. 162. volg. Een trouwloos vriend, vertrouwd wordende, is onnut, niet alleen, maar fchadelijk; maar een trouw vriend, een groote zegen. Zoo was Jonathan ma David. 162—164. Deeswas, volgends affpraak, heen
ge-



C '7 )
gegaan en verbergde zich in 't veld, zekerlijk onder veel kommerlijk gepeins. ii. ï64. 165. Saul, op het feest der nieuwe maan, aan den maaltijd zittende, en Jonathan zij. ne plaats aan Abr.er inruimende, laat Saul geene achterdocht op David blijken, maar verontfchtildigt zijne afweezendheid Doch op den tweeden dag, welken Saul ook vierde, als Davids plaats andermaal ledig gevonden werd vraagt SauUmy Jonathan naar de reden; die hem bericht! dat Davtdn^xBethlehem was gegaan, en wel op aandrang
ortft^r" br„0erder' 1<5n172- Waar °P S*«l in toorn ontfleekt, en heftig tegen hem uitvaart, tevens reden van zijn misnoegen geevende, met bevel om David te haaien. Waar op Jonathan poogt, zijnen vader te bedaaren , doch die te meer verbitterd, zijne fpies op hem fchiet. Jonathan, zeer verftoord, flaat op, en gaat heen zonder te eeten en zeer bekommerd. 173-1s0. Hij begeeft zich, den volgenden morgen, naar het veld, met eenen
l°"f"'™ ^ h''j DJVif door hec eefteide ^eken bericht geeft. Waar op hij den jongen wechzendt , en David ten yoorfch.jn koomt, die Jonathan begroet. Waar op zij elkander omhelzen. Beide bedaard zijnde, neemt Jonataan geheid van David, hem hun gemaakt verbond her mierende. Waar op David.heen gaatf ii. 181-187 Wij leeren hier, dat wij verpligt zijn, in zaaken van aangelegenheid te raadpleegen, en ook tijdig te befluiten? Zijnde befliuteloosheid veelszins onbetaamelijk. ii. 188.189 Ook, dat het houden van plegtige maaltijden geoorloofd is. Doch, waar bij te letten is, op de perfoonen, wie, den tijd wanneer, en de wijze, op welke. Deeze be! hooren christelijk te zijn. 190-193. Ook kunnen wij hier ïfir?" ' V00rZ;ChLlgh]k « zwijgen. ï94-I96. Ook zien wij. ontveinsde haat, en andere booze driften, kunnen
l2LlT-/]d naape"' d0Ch breeken' bii voorkoomende fnÏÏS ■ 1.' 7?' g6WeId uit' Dic moet den oprechten ™" 'Cht'gheid leeren. 196-198. Ook zien wij hier, hoe toomloos de zonde, daar ze woedt, door alle teugels heen breekt, te zien in fommige kinderen. Ook in fommige ouders. 199-202. Nog, dat het best is, der boozen drift, zuigende te ontwijken. Het welk vooral aan kinderen en minderen te raaden is. 203. 204. Eindelijk, zien wi
aarde. 'ëheid' °°k Va" het ^est begeerlijk goed oJ * • • ii. 204—207.
viii. Deel. b xy>



XV. Leerrede, i Samuels XXI. 1—9.
David vlugt, en wel eerst naar Nob, tot den Priefter Achimelech, die hem brood, en 't zwaard van Goliath geeft. II.209. volg. David,\m% door Saul belaagd , wordt genoodzaakt te vlugten. En wel eerst naar Nob. En kwam daar tot Achimelech, ten tijde van Abjathar {Mark. II., 26.) 209—216. Achimelech koomt beevende David te gemoet, omdat hij hem alleen zag. David, om hem gerust te (lellen, geeft hem eenig bericht. Zijnde hij niet verpligt, alles van zijne zaaken te zeggen, maar wel, als hij lp rak, waarheid te zeggen. Waar in hij echter faalde; door het zien van Dcèg verbijfterd. 217—220, Hij verzoekt den Priefter wat leevensmiddelen, die hem bericht, dat er niet dan heilig brood voor handen is, t. w. Toonbrooden, welken hij genegen is, hem te geeven, indien Zijne manfehap zich van de vrouwen onthouden had. Zijnde er geen tijd, om elders leeftogt te zoeken. Waar op David zegt, dat de manfehap rein was, ook hunne vaten. En dat dit brood eenigermaate gemeen was. Waar op de Priefter hem de brooden gaf. Dan, de vraag is, of dit geoorloofd ware? 't Welk Heilig beantwoord, en betoogd wordt. 221—231. Ondertusfchen ziet David Doeg den Edomijter. Waar in Gods hoog beduur is op te merken. „3I_234.. Verder verzoekt David om wapenen. En de Priefter biedt hem Goliaths zwaard aan, dat achter den Efod bewaard werd , alzoo hier geen ander zwaard was.
II. 234-237
Wij leeren hier : dat men in tijd van nood, eerst, en vooral den Heere moet zoeken, dat veeltijds wordt verzuimd, het welk zoo onbetaamelijk, als fchadelijk zijnde, moet verbeterd worden. Vooral van de vroomen. II. 237— 242. Ook leeren wij hier, in zorgelijke omftandigheden, voorzichtigheid te behartigen , in zwijgen , en vraagen. En niet minder wordt ons hier de oprechtheid aangepreezen. 242—2.16. Ook zien wij hier een bewijs voor de waarheid der heilige fchrift. Als ook nuttige waarfchuuwing. 247. Verder, dat het plegtige in den Godsdienst moet wijken, niet voor onze willekeur, maar voor noodige zedenpligten 248-250. Ook leeren wij, dat ons overleg door 's Heeren beduur kan verydeld worden. 250. 251. Eindelijk, dat wij geestelijker wijze moeten doen, het geen David ligchaamelijk deed. . . . II. 251. 252
XVI.



C «9 )
XVI. Leerrede, i Samuels XXI. 10-15.
David koomt te Gath tot Koning Achis. Wat hem daar wedervaren zij. II. 254 volg. Het gaf, al van ouds, veel bedenking tegen het Godlijk beduur, dat de onfchuldige door (chuldigen werd vervolgd, en de vroome door God zelven werd gedrukt ; doch buiten reden. 254-256. Davta vlugt verder van Nob, van voor Sauls aangezicht, rot Achis, Koning van Gath. Het welk ons bedenkelijk kan voorkoomen, Doch David had hier toe zijne redenen. Niet een ontwerp van verraad, maar eigen veiligheid dreef hem daar toe. 256-262. Dan hoogst zorgelijk zijn hier zijne omftandigheden , daar men hem herkende en hem als gevaarlijk afmaalt, 't Welk David bekommert, en groote vrees aanjaagt, en hem in zwaare beproeving brengt. Zoo dat hij zijn gelaat veranderde, en zich zinneloos gedroeg. En zulks dóór kondig zich dus te veinzen. 263-270 Wanneer men vraagt, of hij zich daar in bezondigd hebbe ? Meenende fommigen ja , anderen neen ; terwijl anderen meenen, dat David waarlijk krankzinnig geweest zij Voor welk gevoelen gewigcige redenen zijn. 270-278. Intusfehen geeft God eene blijde uitkoomst.
tIT- 1 , • II' 278— 281
Wij leeren hier, dat wijze menfehen zich in hun beleid kunnen vergisfen. II. Wt. 282. Ook, dat men vooraf met kan bepaalen, tot welk eene hoogte de beproevingen zullen rijzen. 283-285. En dat God, het geen meesc ïchijnt te verzwaaren , kan doen dienen tot verligiing. 2^6-2!!9. Verder, dat God der Koningen hart regeert 290-293. Ook, dat het best is, in' hangen nood, met yereemgde harten , God te zoeken. 293. 09/ Voords, dat wij, uit nooden verlost, den Heere moefen danken. 294-296 Eindelijk , dat men, uit zwaare beproevingen gered, niet moet denken, allen ftrijd te boven
6• • ... ii. 297. 298
XVII. Leerrede. 1 Samuels XXII. 1-8. De godlooze doet een valsch werk. Dat ook in Saul
lonk ^°/7302* ?***{ ging door' en kwam iri *z <Pelonk Adullams. Alwaar nevens zijne bloedverwandten, ook anderen tot 400 in getal , zich bij hem voegden Deezeii werd David ten Hoofd. Men vraagt, of deeze manfehap niet een hoop flegt volk was. Doch dit kan niet B 2 wor.



C 20 )
worden opgemaakt uit de befchrijving hier gegeeven, nocïi uit hunne koomst tot David. Ook vraagt men , of Davidwel deed rnet hen bij zich te houden, en hun ten hoofd te worden? II.303—314. David gaat van daar, naar het land der Moabijten, en wel naar Mispe, daar hij, bij den Koning gehoor hebbende , veilig verblijf aldaar voor zijne ouderen vraagt, Godvruchtiglijk hier in verkeerende. Hij brengt hen tot dien Koning, daar zij bleeven, zoo lang David in de vesting was. 317—320. David wordt, door den Profeet Gad vermaand, niet in de vesting te blijven, maar in het land Juda te gaan. Waar op hij zich naar het woud Chereth begeeft. 321. 322. Saul intusfehen, verneemt dat David bekend geworden was. En hij beklaagt zich zeer, in hooge Itaatelijke houding, over achterhoudendheid der zijnen; David verachtende, en hun veel dwaasheid verwijtende; zelfs hen zwaar befchuldigende. Ook Jonathan. Hij befchuldigt hen niet alleen van kwaade geheimhouding, maar zelfs van verraad. A-Hes zeer beleedigend voor zijne knechten. . II. 323—331 Wij zien hier een beminnelijk voorbeeld van ouderliefde. II» 332- 353- en leeren voords, dat men, daar belang en nood roept, zich voor een goede zaak betaamelijk moet laaten zien. 333—337. Dat elk zich moet wachten, van iets te onderneemen, 't welk de betaamelijke ondergefchiktheid verbreeken, of de rust ftooren zou. 335—337Ook dat men, in zorgelijke omftandigheden, den Heere moet verbeiden. 337. 338. Ook , dat niet zelden zij, die zich hunnes misdrijfs bewust zijn, anderen valschlijk befchuldigen. 339. 340. Eindelijk , hoe wij omtrent den tegenbeeldigen David hebben te verkeeren. II.'
341-343
XVIII. Leerrede. 1 Samuels XXII. 9-23.
De Prieftermoord. Abiathar vlugt en komt bij David. II. 346 volg. Van de Godloozen koomt godloosheid voord. Waar van wij voorbeeld zien in Saul en Doeg. Gehoord hebbende Sauls verwijt aan zijne knechten, hooren wij nu üoëg den Edomijter, een man van fnooden aart, in Sauls dienst zijnde, en thands in deeze vergadering tegenwoordig — 't welk vermoeden baart, dat dit beftooken werk was — bericht geeven; doch allerfnoodst; van hetgeen hij had vernoomen. Bericht, niet alleen ligtvaardig, maar ook boos, en deels valsch. 346—353. Saul
laat



C 21 )
Jaat daar ap Achimelecr. nevens alle de Priefters tot zich roepen. Deezen gekoouien zijnde, verwijt Saul hun, met David^ tegen hem te hebben aanspannen. Hoogst ongerijmd. II. 353-355 5 waar op Achimelech eerst David veromfchuldrgt en aaar op zich zeiven ; toedemmende het geen waarheid was, en vraagende: heb ik heden be. gonnen God voor hem te vraagen ? Waar mede hij zulks ichijnt te ontkennen. Verder ontkent hij, dat hij, of zijns vaders huis zoude misdaan hebben. Verdeediging, welke eerbiedig , vrijmoedig , aanneemelijk , deugdzaam, en menschl.evend is. 356-362. Het gevolg was allerdroe?&* j Saul aJ,e de Priefters doet ombrengen, en oe itad Nob met haare inwooners verdelgen. 363. 364. Men z,et hier uit, waar zulk een zondaar toe koomen ltan. Ook hoe menfehen in ongeval kunnen koomen. En dat God , door der menfehen boosheid, zijne oordeelen uitvoert. 364-368. Abjathar, den algemeenen moord ontvlugt, koomt tot David, die hem vriendlijk ontvangt, en onder zijne befcherming neemt. . n 368-371
Wij zien hier in Döëg, het beeld van een fnooden vleier. • 371-375- Als ook, hoe zeer ongegronde verdenkingen en vooroordeelen zijn aftekeuren. 375-577. Ook hoe groot een zaak het is, onder valfche beschuldigingen , een zuiver geweten te hebben, en betaamelijk zich te ver! deedigen. 377-379. Nog, hoe een zondaar, bij trapP-n, van de eene zonde in de andere vervalt. 380-38^ *n, hoe een geveinsde zich zeiven ongelijk is. 382-384 Ook zien wi, hier, Gods beduur, en de uitvoering zijner bedreigde oordeelen. 385.386. Verder, dat God den zijnen meermaal ramp op rampen toezendt, doch hun ten beste 387. 388. Eindelijk , dat bij den tegenbeeldigen Davtd de beste verfchuiling is. . . n, 388. 389
XIX. Leerrede. 1 Samuels XXIII. 1-13.
David verlost Kehila. Kwaade gezindheid der inwooneren jegens hem. Hij trekt uit Kehila. II. 392 volg. Tegen den Heere geene wijsheid, noch raad, noch verdand; het welk ook uit dit verhaal zal blijken. David ontvangt bericht, dat Kehila door de Filidijnen beoorloogd, en het omliggende land beroofd wordt. 392-397- Bedenkelijk voor Uavtd, wat te doen. Hij vraagt den Heere raad. Die hem beveelt te ftrijden. Zijne manfehap zwaarigheid maakende, vraagt hij andermaal den Heere, die hem anderB 3 maal



(«)
maal beveelt op te trekken. Waar op bij den vijand flaat. Welk bedrijf billijk verdeedigd wordt. II;: 396,4)401. lutuslchen koomt Aéjalhar. tot hem, na dat Kètiila ontzet was, met den Efod. Dat zeer troostedjk was vuör David. Waar in noch Abjathar , noch David ,. iets:- misdeed. 401—405. Saul kennis van zaaken hebbende gekreegen, verblijdt zich, en roept zijn krijgsvolk bij een, om David te belegeren. David daar van kennis krijgende, vraagt den Heere raad. Die hem antwoordt. De bedenkingen hier gemaakt, worden beantwoord. 406—418. Waar op David Kehila verlaat, en gaat waar hij kan. Des Saul van zijn voorncemen afziet. . . II. 419- 420 Wij leeren hier: dat een godvruchtige een liefhebber is van zijn vaderland. II. 421—423. Ook, dat wij in onze onderneemingen den Heere moeten raad vraagen. 423—425 Als ook, dat een goed voorganger wel moét worden gevolgd. 425. 426. £n dat men, verzekerd van goede uitkoomst, ligtlijk wat goeds durft onderneemen. 427. 428 Verder, dat God den vroomen, in die zelfde bmffadighe* den, in welken de booze hem zoekt te bederven, wel eens tot groote dingen gebruikt. 428—430. Ook , dat een verblind zondaar zich inbeelden kan. dat God hem en zijne daaden begunfligt. 431—433. Eindelijk , dat God der boozen raad, den vroomen ten goede, kan vat» ydelen. II. 433-435
XX. Leerrede. 1 Samuels XXIII. 14—28.
David in de woeflijn door Jonathan bezocht. Van de Zifijten verraaden. Door. Saul amfingeld. Maar van den Heere verlost. II. 438 vo'g. Dat God getrouw is, zien wij ook hier in David. 438—440. David Kehila verlaa.tende , koomt in de woestijn Zif. Terwijl Saul hem opzocht. Waar van David kennis krijgende, begeeft zich in het woud. Alwaar hij van Jonathan wordt bezocht. Die hein in God fterkt. Waar in hij hoogst prijswaardig is, en met reden te verdeedigen. Zij vernieuwen te faamen hun verbond. Waar op Jonathan van daar naar huis gaat. 440-452. De inwooners van Zif dom Saul aanwijzing van Davids verblijf. Een liioode handel. Saul is zeer verblijd, en begeert nader bericht. Dit ontvangen hebbende, trekt hij op. Daar Saul hem gaat zoeken. 452-459, Hij treft hem aan. 't Welk David in uiterften nood brengt. Doch uit welken God hem wonderbaar verlost.



C 23 )
fost. Want de Filifiijmn in Juda gevallen zijnde, krijgt .fea/daar lijding van, en trekt terftond af. II. 460—466.
Wij leeren hier, dat de Heer, niet zelden , wanneer men aangenaamheden wacht, ons in barre woeftenijen brengt. II. 467. 468. Doch daar in ook troost befchikt, dikwijls door middel van eenen getrouwen vriend. 469—471. Ook, dat waare vriendfehap befiendig is en getrouw. 471—474. Verder, dat voorbeelden van waare zelfsverloochening, als beminnelijk, ons moeten uitlokken tot navolging. 474-47Ó. En dat (legte menfehen in verzoeking koomende, tot-alles wat flegt is, bekwaam zijn. 477.478. Ook dat men uit de booze bedrijven van booze menfehen, fomtijds wat goeds kan leeren. 478—480. Als ook, dat vroomen, wanneer zij op hulpe hoopen, in uicerften nood kunnen geraaken. 480. 481. Wanneer God dikwerf ongedachte uitkoomst geeft. . II.481—483
XXI. Leerrede. 1 Samuels XXIV. 1-8.
David in de woeftijn Engedi. Hij wordt door Saul vervolgd. Dien hij zou hebben kunnen dooden; maar verfchoont. II. 485 volg. Hier zien wij David op nieuw door Saul vervolgd in de woeftijn van Engedi. Daar hij zich onthield in de vestingen. 485-490. Dit wordt Saul bericht. Waar op hij, met 3000 man, David gaat opzoeken. Aan eene fpelonk komende, gaat hij daar in, om zijne voeten te dekken , d. i. volgends fommigen om de natuur te ontlasten; doch, volgends anderen, om te flaapen. 490—496. David en de zijnen in deeze fpelonk ■zijnde, vernamen dit; Davids mannen raaden hem, Saul om 't leven te brengen. David zwijgende, flaat op en gaat tot Saul, niet om dien te dooden, maar fnijdt eene flip van deszelfs mantel af. Waar over zijn' hart hem flaat. Tot de zijnen koomende, wijst hij hunnen voorflag af; en volhardt daar in. 496—502. Bedenkingen van het ongeloof over dit verhaal. 502—506. Als ook over Davids zedelijk beftaan in dit geval. . II. 506. 507
Hier flaat ons te leeren : Dat aanmerklijke verlosflngen geen grond geeven om te vertrouwen, dat men niet op nieuw in ongelegenheid zal koomen. II. 508. En dat, een zondaar, aan zich zei ven gelaaten, zijne zonde, fchoon kenbaar verhinderd, ftoudijk voordzet. 509. Ook, dat God der boozen ontwerpen , hun tot fchande, weet te verydelen. 510-512. Ook, dat niet de beftellingen B 4 der



C *4 )
der Voorzienigheid, maar Gods Woord, onze regel moet zijn. II. 512—516. Ook, dat wij de onbetaameüjke veizoeken van onze vrienden, flandvastig moeten afwijzen. 517—52°' En dat wij door anderen niet moeten laaten doen het kwaad, dat wij weeten zelf niet te mogen doen. 521—523. Eindelijk, dat wij daar toe een goed en teder geweten moeten hebben, en bewaaren. II. 523-526
XXII. Leerrede. 1 Samuels XXIV. 9-23.
David toont de afgefneedene (lip van Sauls mantel. Gefprek tusfchen hen beiden. — II. 529 volg. „ Den godloozen zullen zijne ongerechtigheden vangen", hier bewaarheid. — David, de fpelonk uitgaande, roept Saul achter na. Waar in hij kloekmoedig èn wijslijk handelt. Saul eerbiedig groetende, vraagt hij hem, waarom hij aan lasteraars het oor leent? Hij toont zijne onfchuld, en brengt Saul het onbetaameüjke van zijnen handel onder het oog. 529-53»'. Saul dit gehoord hebbende, barst uit, en Weent, David rechtvaardigende, en zich zeiven verbordeelende. Vooral, uit aanmerking van het goede , heden aan hem beweezen; 't welk hij vermeldt, en uitbreidt 538—546. Saul, ven David zullende fcheiden, doet aan David eene opmerklijke verklaaring, en het billijk verzoek, dat hij zijn zaad niet zal uitroeien. Waar toe David zich onder eede verbindt. Die daar op met de zijnen naar de vesting keert; veel goeds met zich neemende. II. 546-552
Wij leeren hier: Dat wij befchuldigd, onze onfchuld ook best door daaden bewijzen. II. 553—555. Ook, dat van de godloozen godloosheid voordkoomt. 556. 557. Als ook , wat het ontwaakt geweten in een onbekeerd mensch kan uitwerken. 552-562. Verder, hoe fnood het is, ontvangen goed met kwaad te vergelden. 562-564 Nog, dat wij voor huis en kinderen betaamelijk moeten zorgen. 565—567. Eindelijk, dat een Christen, uit 1100■ den verlost , bij den Heere beveiliging moét blijven zoeken. .... II. 567. 56S
XXIII. Leerrede. 1 Samuels XXV. 1-31.
Samuels dood. Davids beleefd verzoek aan Nabal, door deezen onbefcheiden beantwoord. Davids rechtmaatige toorn, en zwaare bedreiging , door tusfehenkoomst van Abigail afgewend. III. 5 volg. Schadelijk zijn dj gevol-



C 25 )
srolgen van den twist. (Spreuk. XVII. 14) Men moet des den twist zorgvuldig vermijden. Het eerlte zien wij in Nabal, het tweede in Abigail. III. 5-7. Samuel flerft. Jin wordt onder zwaaren rouw begraaven. 7—10. David trekt op naar de woeftijne Paran. Hij zoekt zich van leevensmiddelen, daar fchaars vallende , te voorzien. r°\' U'Pe r'^ke Nabal hier befchreeven, zijne fchaapen lcheerende, wordt van David verzocht hem eene vrijwillige gift te geeven. 't Geen David vrij Hond. Waar op iMabal antwoordt, als een onbefcheiden, als een gierig, en als een onverftandig mensch. 11-17. David, hier van bericht ontvangende, bereidt zich, om wraak te neemen. Waar in hij zich bezondigt. 17-20. David wordt in zijn opzet verhinderd, door het kloek beleid der lchrandere Abigail, die hem haare gefchenken aanbiedt, en haar verzoek aandringt. Waar in zij prijslijk handelt. TT. _ III. 20—31
Uit Samuels fterven, (laat ons te leeren, hoe wij benooren te leeven, en te fterven. En hoe omtrent het derven van uitmuntende godvruchtigen te verkeeren. 32—34. Ook leeren wij hier, dat rijkdom geen waar geluk geeft. Schoon dezelve nuttig kan zijn. Echter niet te hoog te fchatten. En voorzich,tiglijk te behandelen. o5—37- Verder, dat men in zaaken van het huuwlijk voorzichtig hebbe te verkeeren, en in het zelve verftandie en godvruchtig zich te gedraagen. 37-40. Ook, hoe ichadelijk onverftand en woest befcheid is. 40-45. En hoe noodig wel toe te zien. met wien wij te doen hebben. 42.43. Ook, dat de besten, bij fmaadlijke bejegeningen , noodig hebben over hun hart te waaken. 43- 44- Nog, dat men met hun, die door drift vervoerd zijn omzichtig hebbe te handelen. 45. 46. En dat betaamelijke infchikkelijkheid veel kwaads kan voorkoomen. 40-48. Eindelijk, wat wij tot onze eeuwige behoudenis behooren te doen. . . m, 48_50
XXIV. Leerrede. 1 Samuels XXV. 32-44.
wJ^Vng w6Zer gefchiedenïs- N*bal fterft. Abigail Z^tLTt ter.vrouwe- Hl. 53 volg. Dat het einde e.nes dings beter is dan zijn beginfel, zien wij ook in dit gefchiedverhaal. David, door Abigai/s taal en beleid getroffen betuigt zijne dankbaarheid aan God en aan Abigail; caar hij van zondig geweld wederhouden was , en zulks B 5 recht



C 26 )
recht tijdig. Hij laat Abigail in vrede gaan , billijk zijnen onbedachten eed breekende. III. 53-60. Abigail t huis gekoomen, vindt Nabal aan den maaltijd ,■ en dronken. Thands zwijgt zij, maar geeft hem des anderen daags bericht. Waar op hij van fchrik befterft-, en na tien dagen den geest geeft. 60-65. David dit verneemende, aanbidt den Heere. 65. 66. Bedenkingen over dit zijn gedrag, en of hij zich daar in tegen de liefde des naasten bezondigd hebbe. 66. 67. Hij vraagt Jhgail ten huuwlijk. Zij bewilligt daar in. En trekt op naar David Waar in geen van beiden te berispen is* En waar door God zijn hoog beduur verheerlijkt. Bij deeze gelegenheid, wordt Davids huuwlijk met Ahinuam, vermeld. 6 III. 6Ü-75
Wij leeren hier, vermaand wordende, van zondig opzet aftezien. Het welk veeten dikwijls niet verkiezen te doen. Raad hier tegen. III. 76-78- Dat wij van zonden wederhouden wordende, den Heere behooren te danken. 78-80. Dat wij in tiids ons zeiven en ons gedrag wel moeten beoordeelen, ten aanzien van ons ujdlijk, en eeuwig belang. 80-83. Dat God in de hoopelooste omftandigheden , uitkoomst kan geeven. Dat wij verpligt zijn middelen bij der hand te neen* , doch op betaamelijke ■ wiize. 83-87. Dat God den zondaar wel voor eenen K draagt, doch ook op zijnen tijd llraft; ook nu m den tijd, en zeker in de eeuwigheid. 87-90. Dat wij op de bewijzen der Godlijke wraak moeten letten; doch me bedachtzaamheid. Daar die bewijzen dikwerf zoo kenbaar zijn , moeten wij die opmerken tot ons nut. 00-93. Dat vroomen uit nooden gered, tegen verzoekingen hebben te waaken. 94- Dat wij het aanzoek van den tegenbee digen David moeten in acht neemen. . 9¥ J5
XXV. Leerrede. 1 Samuels XXVI. 1-12.
Dantvva de Ziftten verheden, door SafjWflg. in zwaare verzoeking gebragt om hem te dooden , hem weder verfchoonende. Hl. 98 volg. De ^ vernedert den hoogmoedig. Terwijl de,j? nederlf^ de eere vasthoudt. (Spreuk. XXIX. 23.) Waar van wij een voorbeeld vinden in het gedrag van Saul, en van David hier vermeld. 98. 99; David bee cz.cnendermaal naar de woedijn Zif begeeven. Waar toe h gewigdge redenen had. Deeze gebeurdms wordt ten on



( V )
rechte voor dezelfde gehouden, met die, welke reeds verhaald is. Waut fchoon beide veelszins overeenkoomen, zijBze wezenlijk onderfcheiden. III. 100—105. De Zifijten verraaden David andermaal aan Saul. 105. Waar op deeze zijne vervolgingen hervat; en zich legert op den heuvel van Hr.chila. — Waar in veel fnoodheid faamenloopt. 106—109. David verneemende, dat Saul op hem afkwam, wendt zich tot den Heere, en fielt een welberaamd plan 1 te werk. 109— ui. Het verhaal daar van heeft wel eenige overeenkoomst met een voorig; doch is wezenlijk van het zelve onderfcheiden. Het welk uit verkeerde oogmerken, en zonder reden, door fommigen wordt tegengefprooken. 111 —116. David koomt aan Sauls legerplaats. Hij flaat die gade , en begeeft zich met Abifai in dezelve. Een ftout beflaan; echter niet onbezonnen. 116—119. Zij koomen in het leger, en vinden dat in flaap liggen, 't Welk niet zonder reden bevreemdt , en David treft. 119. 120. Ook Abifai; die zich aanbiedt om Saul te dooden. Hier zien wij Gods aanmerklijk beduur; en eene fterke verzoeking voor David ; doch in welke hij zich godvruchtig gedraagt. — 120—125. Eene bedenking beantwoord. 126. David keert veilig weder. 127. 128. Korte overziening van zaaken — trekken van zijn edel en godvruchtig karakter. —
III. 128-131
Wij leeren hier; Dat menfehen van verraaderlijken aart, nooit te vertrouwen zijn. III. 131. 132. En dat een mensch onder de heerfchappij der zonde zijnde, in weerwil van zijn berouw, al ligtelijk dezelfde zonde hervat. 133- 134' Ook , dat een wijs mensch zich binnen de paaien van zijne roeping houdt. 135. 136. Verder, hoe fchandelijk zorgeloosheid is. 137—141. En hoe noodig de bedachtzaamheid is, op dat men niet tot misdappen vervoerd worde. 142. 143. Waar toe ook noodig is, belang en uitkoomst van zaaken in 's Heeren hand te dellen. 143 — 145. Nog , dat God door geringe gevallen, veel goeds kan befchikken. 145. 146. Eindelijk, dat ook onze dag zal koomen. . . III. 146—148
XXVI. Leerrede. 1 Samuels XXVI. 13—25.
Vervolg deezer gefchiedem's. — III. 151. volg. Dat hij, • die afkeerig is van hart, van zijne wegen wordt verzadigd ; maar dat een goed man van zich zeiven verzadigd
wordt,



( 2* )
wordt, (Spr. XVI. 14.") blijkt bier' in Saul en David. III. 151. 152. David, Saul willende befcbaamen , en zich zeiven rechtvaardigen, klimt op den top vau eenen berg, en roept van daar tot Abner, 153. 154. Dees vraagt, wie dus riep. Wearop David hem antwoordt, met treffend verwijt van achteloosheid, en uitfpraak van het vonnis des doods. 153—156. Waar in wij zien Davids rechtvaardigheid, voorzichiigheid, fchranderheid, en rechte begrippen omtrent Gods Voorzienigheid, zonder bewijs van onbedachtzaamheid. 156—158.. Saul ontwaakende, vraagt, of hij Davids Item hoort? David antwoordt beleefdlijk, ja. En vraagt naar de reden, waarom hij hem vervolgt. Hij geeft Saul goeden raad, om, indien de Heer hem aanporde , den Heere een (pijs-oiïer toetebrengen. Doch verklaart, zoo het menfehen doen, dat zij vervloekt zijn. Welke verklaaring hij billijkt, met redenen, ontleend van zijne vaderlandsliefde en godvrucht, en van de boosheid zijner vijanden. Voords waarfchuuwt hij Saul, geen onfchuldig bloed te vergieten. En brengt hem tevens onder het oog, het laage en onwaardige van zijnen handel. 158—169. Aanfptaak van David, welke Saul treft. Hij belijdt zijne zonde, verzoekt David weder te keeren, en belooft hem veiligheid. En zulks om dugtige redenen. 170. 171. Dit alles heeft een gunftig voorkooroen , immers bij den eenvouwdigen. Uan, David dit anders beoordeelende, geeft Saul daar op geen antwoord. Maar de fpies en flesch hebbende laaten afhaalen , gaat hij in het fpreeken voord, zich beroepende op Gods Vierfchaar, en zulks op deugdlijken grond, en in welgegrond vertrouwen. Waar aan Saul zelf toeftemming geeft. . III. 171—176 Hier leeren wij : Dat de belasterde vroome zich zeiven mag verdeedigen. III. 176—178. Dat een wijs mensch met voorzichtigheid hier in te werk gaat. 179. 180. Voords, dat het verwaarloozen van een' toevertrouwden post, haatlijk en gevaarlijk is. 180—133. Verder, dat een befchuldigend geweten ligtlijk zich zeiven verraadt. 184. Dat menfehen van (legte be^infelen oordeelen naar den regel van eigenbelang. 185—187. Ook, dat geen kruis den vroomen zoo zeer drukt, als door geweld van den plegiigen Godsdienst verftooten te weezen. 187—189. En dat zij, die anderen in den waaren Godsdienst belemmeren, hem in verzoeking brengen om eenen valfchen te omhelzen. 190. Ook, dat der vroomen troost is, dat God een iegelijk zal vergelden naar zijne gerechtigheid. En dat elk zijnen weg
gaan-



C *9 5
gaande, de uitkoomst van dien der vroomen vrede zal ziJ'n- • • ... III. ipi_iQ4
XXVII. Leerrede. 1 Samuels XXVII. 1—12.
David begeeft zich weder naar Gath; en verkrijgt van Achts de Had Ziklag ten verblijf. Hij doet een inval in 't land der Amalekijten. III. 197. volg. Billijk ziet en zorgt men vooruit, doch roem daar op te draagen, is dwaasheid. Hier aan maaken ook vroomen zich fchuldig. Dit deed ook David. 197-199- David, vol gepeins, vreest door Sauls handen te zullen omkoomen. Hij trekt naar Gath tot Koning Achis. Bij wien hij met zijn» manfehap koomt. 200-203. Vreemd verfchijnfel. Waar omtrent eemge bedenkingen worden voorgefteid, en beantwoord — 203-209. Hoe zich te Gath gedraagt. Hij verzoekt niet daar, te Gath; maar in eene der andere Heden te woonen. 209-211. 't Welk Achis bewilligt, en geeft hem Ziklag werwaards hij optrekt , en een' geruimen tijd blijft. Zeker voor hem een voorrecht; doch waar in Achis min voorzichtig handelt. 211-217. Aldaar zijnde,beoorloogt hij nabuurige volken. Veel buit gemaakt heb' bende, koomt hij tot Achis, die hem vraagt, waar hij was mgevallen. Waar op hij antwoordt; doch dubbelzinnif. Waar door Achis zich misleidt. Voords wordt onderzocht, of David zich hier hebbe gedraagen als een bedrieger als een ondankbaare - als een wreedaart - als onbevoegd — als ongehoorzaam tegen God -? Hoe deeze bedrijven van
David voor Achis konden verborgen blijven. III.217 27
Hier leeren wij : Dat vroomen, meer op rampen, dan op reddingen ziende, ligtelijk tot verkeerde befluiten koomen. III. 228. 229. Ook, dat uitmuntende heiligen ook hunne gebreken hebben. 230-232. Ook, dat gelukkige uitllag geen bewijs is van de deugdlijkheid der ontwerpen. 333-236. Als mede, dat God over de gebreken der zijnen, in liefde zwijgende, boven bidden en denken doet. 237. 238. Verder, dat men geleeden mishandelingen, niet ten nadeele van het algemeen belang moet wreeken. 238—241. En dat men ligtgeloovigheid , als zeer gevaarlijk, tefchuuwen hebbe. 241-243. Voords, dat verwachting te voeden, zonder grond, zich zeiven bedriegen is. 243-246. Eindelijk, dat vroomen in druk zich behooren te wachten van moedeloosheid. . III. 246. 247
XXVIII.



C 30)
XXVIII. Leerrede, i Samuels XXVIII. 3-25.
Nieuwe oorlog tusfchen de Filiftijnen, en Saul. Bij deeze gelegenheid raadpleegt hij eene waarzegller. III. 252 volg. Samuels dood en begraaving waarom hier herinnerd, en dat Saul de waarzeggers had uitgeroeid. 252. 253. Optocht der Filiftijnen tegen Israël. Sauls vreeze. Welke hem drijft om God te zoeken; doch te vergeefs. 253—256. Hij laat onderzoeken naar eene vrouw, die een' waarzeggenden geest heeft. Over welken onderfcheidenlijk wordt gedacht. — 256—269. Zijne knechten hem zulk eene vrouw aanwijzende, gaat hij onbekend tot haar. Hij begeert dat zij iemand doe opkoomen. Waar in zij zwaarigheid maakt. Doch wordt door Saul gerust gefield. 259—261. Die daar op begeert, dat zij Samuel doe opkoomen. Waar door Saul haar bekend wordt. Hij vraagt haar, wat zij ziet ? Zij hem bericht geevende, gelooft hij , dat het Samuel is. Aan wien hij reden geeft van zijn bedrijf. 261—263. Waar op deeze Samuel hem zijn wangedrag verwijt, en hem zijnen kort aanllaanden val voorfpelt. 263. 264. Verfchillende wordt hier over gedacht. Meenende fommigen, dat waarlijk Samuel verfcheenen zij. Welk gevoelen wordt, wederlegd. 264—269. Sommigen meenen, dat dit ganfche ltuk louter bedrog geweest zij. — Over welk gevoelen eenige aanmerkingen* worden gemaakt. 269—226. Anderen meenen, dat deeze vrouw hier door Satans hulp is bedrijvig geweest. Redenen voor dit gevoelen.—En beantwoording van tegenbedenkingen.— 276—282. Aanmerkingen omtrent deeze verfchillende gedachten. . . . . III. 282. 283
Hier flaat ons te leeren : Hoe flaaffche vrees het Itoutfte hart ontwapent. III. 284—286. Dat een, die den Heere uit verkeerde beginfelen zoekt, geene verhooring heeft te wachten. 287—289. Waar voor een God verlaatend, en van God verlaaten zondaar, bloot ligt. 289—291. Dat heil en hulp best bij den Heere wordt gezocht. 291—293. Dat een ongeheiligd mensch in zekere gevallen zónden kan tegenflaan, die hij vervolgends, om inzicht van eigen belang , met overleg bedrijft. 294—296. Dat men van vroo. men gebruik moet maaken, terwijl zij in leeven zijn. 296. En hoe gelukkig het beltaan en de verwachting is van hem, die in waarheid den Heere zoekt. . III. 297—300
XXIX.



C 31 )
XXIX. Leerrede, i Samuels XXVIII. i. 3. XXIX. i-ii.
't Voorgevallene tusfcben Achis en David, bij gelegenheid van den oorlog tegen Israël. — III. 303 volg. Dat de rechtvaardige in benaauwdheid koomt, maar dat de Heere hem daar uit redt, (Spreuk. XL 8.) zien wij in dit verhaal. 303-305. Waar in ons bericht wordt, dat de Filiftijnen eenen oorlog tegen Israël onderneemen. Zij legeren zich te Afek, en Israël bij de fonteine Jizreëls. 306-309. David bij Achis zijnde, wordt van hem verzocht met zijn volk mede uittetrekken. Benaauwende omllandigheid voor David. 309. 310. David op dit voordel bedenkelijk antwoordende , ftelt Achis hem tot zijnen lijfwacht aan ; 't welk zijne verlegenheid moest vermeerderen. Doch waar uit de Heere hem redt. 311—313. Ln zulks door middel van de Vorlten der Filiftijnen; die hun wantrouwen tegen David, aan Achis-ontdekken. 313. 314. Waar op Achis zijn vertrouwen op David verdeedigt- 314- 3i5- Doch de Overften der Filiftijnen verzetten zich daar tegen, en eisfchen, dat hij wechgezonden worde. En zulks met redenen. Waar onder hunne nijd ook woedde. III. 315-318. Achis roept David tot zich, en verzekert hem van zijne achting; doch verklaart, dat hij door de Vorften genoodzaakt is hem wech te zenden. Waar op David zijn gedrag verdeedigt. 318. 319. Onderzoek, wat men van Davids houding te denken hebbe. 3197323- Achis verzekert David nogmaals van zijne achting. Doch dringt hem tot een fpoedig vertrek. Waar op David naar Ziklag opbreekt. Zeker tot zijn geluk.
III. 323—327
Wij leeren hier: Dat buiten 'sHeeren weg rust noch veiligheid te verkrijgen is. III. 328-330. En dat het gevaarlijk is , zich door vijanden van God en zijn' dienst te laaten verpligten. 331—333. Dat de voorzichtigheid eischt,wel toe te zien, aan wien wij ons vertrouwen geeven. 334. 335. Verder, dat wij den goeden naam van onzen evenmensen behoorlijk moeten verdeedigen.336.337. Nog,dat het een voorrecht is , tegen misvattingen gewaarfchuuwd te worden; en een pngt, naar goeden raad zich te gedraagen. 338-340. En dat wij in verzoekingen waaken moeten tegen roekeloosheid enonoprechtigheid.34t.342. Als ook,dat God zijne kinderen dikwijls redt uit ongelegenheden, in welken zij zich
zei-



C 3= 5
zeiven gebragt hebben. 343-345- Eindelijk, hoe gelukkig Gods Volk is. . . III. 346"
XXX. Leerrede. 1 Samuels XXXI. 1—20.
De nieuwe ongelegenheid, waar in David zich bij zijne vvederkoomst te Ziklag bevond, met de zeegerijke gevolgen. III. 350. volg. „ De weg des Heeren is voor de oprechten Herkte; maar voor de werkers der ongerechtigheid verflooring." QSp euk. X. 29. Hof. XIV. 10.) — 35°—352- De Amalekijten doen eenen inval in 't Zuiden van Juda, verbranden Ziklag, en voeren de vrouwen en kinderen ween. — 352—354. David aldaar koomende, en dit dus bevindende, heft met zijn volk een bitter gefchrei aan. Hier bij werd hij zeer beangst, daar zijn volk dreigt hem te (leeuigen, zeer tegen David verbitterd zijnde. Doch tegen reden. Dit maakt hem angftig. Doch hij fterkc zich in den Heere zijnen God. En vraagt door den Hoogenprielter den Heere, of hij de Amalekijten zou najaagen en achterhaalen. Waar op de Heer hem gunftig antwoordt. 355—363. David trekt met zijne 600 mannen op; doch bij de beekBefor koomende, moesten 200 door vermoeidheid aldaar blijven. 363. 364. Waarheen nu? Een Egyptenaar , krank in 't veld liggende, wordt door David ondervraagd, en geeft het begeerde onderricht. 364—367. David nu voordtrekkende, vindt den vijand buitenipoorig zorgeloos, en flaat hem; en verlost alles, vrouwen en kinderen, en buit. 368—370. Gebeurdnis, waar in veel is op te merken, zijnde dezelve hem ten grooten zegen, en ftof tot blijdfehap. Eenige bedenkingen worden opgelost. En Davids eer verdeedigd. . III. 371—377
Leeringen : Dat God zijn volk meermaalen door op een volgend kruis oefent. III. 378. 379. En dat wij met al onze zorgen niet kunnen voorzien, wat ons over 't hoofd hangt. 379. Verder, dat gevoeligheid bij het ondergaan van rampen , betaamlijk is. 382—384. Ook, dat men geneigd is, veelal, zijne rampen aan anderen te wijten, en te wreeken. 385—388. Verder, dat de vroome in nood zich mag Herken in den Heere, zijnen God. 385—390. En dat wij den Heere in onze wegen moeten kennen en raad vraagen. 390—394. Als ook, dat allen die denzelfden lust hebben, niet dezelfde kracht bezitten. 394—396. Eindelijk, dat wij, in het ondergaan van rampen, op de inmengfelen van goedertierenheid moeteu letten. UI. 397—399
XXXI.



C 33 )
XXXI. Leerrede. \ SamuelsXXXI. 2i-3r.
Davids befchikking omtrent den veroverden buit JU 4CH. volg. Wanneer godloozen heerfchen , heeft hè vo k reden tot zugten. Maar als de rechtvaardigen groo 2 den, verblijdt het zich. (Spreuk. XXIX 2 ) Dit wordt ook Her, door het voorbeeld van Saul^Lu^t .^aar in wij vinden het wangedrag van rliet vreen-d V ,man,'cnaP > Bêlkü. mannen%e:,oemd" Wiet vreemd ook, dat zulken onder Davids volk waren Zi, poogen hun onrecht met fchijn van recht te SS2 404-409. Waar op Da«id met bedaardheid hen beri«Dt en befchaamt. Waar in David allerbillijkT handelt Dié dan op eene wet maakt, ormr.nt den veroverden buir Welke wet nog in kracht was op den tijd , da°^ verhaal' geboekt werd. In deeze gebeurdni, toont baviden10ml karakter 409-4.7- David doet gefchenken van zijn aan deel ln deu buit aan veeIe 0adtteif ,„ Juda ™ g aan-
aareen^ anderen. En zulks op eene ^dvruchS? wiS ul 4f. JfalBi') deugdzaam en voorzichtig handelt
larf nAb4 £ i5'u V°°ral va" gee5t|Üke itrijdgenooren. menszijn die onrecrj met ^van^
inoet verdeedigen. 436. Waar roe* elk verpl cht ! f
.rent^Tnf hér?'" ^ 43b' Verder' dat » " °^ verkeereni 1,0' door dr,ft ,verv°«d, zachtmoedig moet
« ' n4V J°0raI in ' KoninSr,Jk «- -Chris-
'"'ff2~444- Ook, dat men, ten rechten tijd roede fchikkmgen op zaaken moet maaken. 445. 44Ö w«r toe nooteïwtf d°rderd WOn,L 44*-44* En d« Ï£ °e! Xndnni,? e" nMr, vermo0^ "toet erkennen. Welke
448-451. Eindelijk, dat wi ons oog, tot veel nuttiVe einden , op den tegenbeeldigen David moeten veiiéen !^
Zr^X^t1 Wij m°eten in acht "eemen En naar wiens gefchenken men heilbegeerig moet uitzien.
III. 451-456"
VIII. Deel. C XXXII.



( 34)
XXXII. Leerrede. 2 Samuels I. 1-16.
David te Ziklag' wedergekeerd, krijgt bericht van ïsraêls nederlaag , en den dood van Saul en Jonathan. Hl. 459. volg. David, in gevaar, riep tot God. Verwachtende, dat die het aan hem voleinden zou. Waar in hij niet befchaamd werd. 459-461. Saul, met zijn leger op de vlugt geflagen zijnde, poogt zich zeiven om 't leven te brengen, 't welk door een ander wordt volbraet. Ongelukkig voor Israël. Doch gebeurdnisfen, waar door David uit zijne noodeti wordt gered. (Overgang van Davids droevige tot zijne meer heuglijke lotgevallen). 461-465. David ontvangt bericht van Sauls dood. 't Welk hem gebragt wordt door eenen rouwvertoonenden bode. David, hier door geweldig getroffen , vraagt nader, en ontvangt bericht van Sauls dood. Dees boodfchappsr, een Amalehij ter, zegt, zelf Saul gedood te hebben. Omtrent welk bericht wel eenige bedenkingen vallen; doch van weinig gewigt. 465-472. Aanmerklijke gebeurduis. Vooral voor David. Die rouw bedrijft. Niet geveinsdelijk. Schoon hij hier (tof vond tot blijdfchap, had hij ook groote flof tot groote droefheid. Billijk bedrijft hij rouw. 472-479. David ondervraagt den boodfchapper nader. Hij veroordeelt hem, op bekendtenis, ter dood. En zulks rechtvaardiglijk. Waar tegen men bedenkingen maakt. Doch
zonder reden nI- 479-485
Wij zien hier : Hoe zwaar een plaag de oorlog is. 111. 485-487. Verder, hoe God na lang geduld zeker flraft. Terwijl de vroome zalig fterft. 488. 489. En hoe veelzins aan vroom en onvroom een gelijk lot wedervaarr. 490. 491. Dat een Vaderlander billijk rouw bedrijft. 492. 493. Ook, hoe noodig het is, op gerucht en bericht onderzoek te doen. 494. 495- Verder, dat fchending van Majefteit ftrafwaardig is. - Van Godlijke vooral. 496.497. Wij zien hier ook de dwaasheid van de verleiding der zonden. 498. 499. Eindelijk, wat de vroome hier tot beHuur en troost te leeren heeft. . HL 500—503
XXXIII. Leerrede. 2 Samuels I. 17-27.
Davids rouwklagt over Saul en Jonathan. III 505. volg. Bij blijdfchaps-ftoffe past vertooning van blijdfchap. Maar nuttiger is het in 't klaaghuis te gaan. Het welk door David, gelijk elders, zoo ook hier, wordt in acht genoo-



C 35 )
men. III 505-509. Geljk klaagliederen, bij bedroevende gelegenheden werden gemaakc, zoo maakt David eene rouwklagt. 509-511. Waarfchijnlijk , toen hij Koning was geworden 5ia 5,3 Waar na het gefchreeven wefd in he Boek des Oprechten. 514-516. Dit Klaaglied is zeer nadruklijk 517- VVaar in David beweent Sauls' dood, en Israels nederlaag. 517-520. Jonathans lof niet vergeetende. Noch dien van Saul. 520-522. Vooral betreurt hi] zijn eigen verlies. 522-524, Dit Dichtiluk is zeer verheven, en de zuivere taal van Davids hart, gepaard met groote voorzichtigheid, godvruchtige omzichtigheid, en prijswaardige befcheidenheid , met bewijs van dankbaar-
nJTVpe-enTh,ier:' Dat e'e" wij* tóens^ weem!'daar w5ee8 ZX»t «IfV1, 522-53i- En dat voornaame lotgevallen, m Staat en Kerk, in geheugenis moeten bewaard worden
5J,l~53J' ^ zJen ,wi* hier het nut der Dichtkunst. 535-537- Ook, dat de vroome geleeden ongelijk vergeeft. 538-540. En dat der godloozen rampen, denvroomen geen ftof van blijdfchap zijn, maar van medelijden. 540-542- Verder, dat wij het goede zelfs in een (legt mensch moeten erkennen. 542-544- Ook, dat het verlies van nuttige werktuigen zeer te betreuren is. 544-^6 En
dren-/lVeJ'lieSnV^eenen Waaren vriend' me? reden betreu.d wordt. Doch met maate. 547-549. En dat der vroomen klagten eenmaal zullen ophouden. HL-549? 550
XXXIV. Leerrede. 2 Samuels II, 1—7.
David_tot Koning gezalfd over Juda. Bezending aan d e van Jabes ,n Gilead. IV. 2. volg. Moeilijk is het, in der menfehen tegenwoordig beftaan te befluiten, wat wLrrl- r", uZl" ZU"en- Echter kan men zulks met veel ™n «h,,""ikheid doen' Van eenen David zoo lang beproefd, had men ve.el goeds te hoopen. 2-4. Het" welk bij de uitkoomst bevestigd wordt. Daar hij op het bericht van Sauls dood, godvruchtiglijk met den Heere te raade fü ïTgH1m,of hij Z0U °Prre!<ken naar eene derfieden van juda. - Waar op de Heere hem beveelt: trek op.
ha» wVgt W6der' Waar heen? en krii'g[ ten amwoord, zïlJfJ'T 5~12, Werwaards hij fpoedig optrekt me alle de zijnen. 12. 13. Aanmerking op het geen met Amafia gebeurd was. 13. 14. En o4 deezen op*ogc nïr Hebron. i5~i7, Hij word[ ten Koning over Juda ge-
c 3 zalfd.



( 36 )
zalfd. IV. 17—19. Thands veel te befchikken hebbende, ontvangt hij bericht aangaande die tan Jabes in Gifead, die Saul begraven hadden. — Weiken hij door eene bezending bedankt, zegen wenscht, van zijne gunst verzekert, aanmoedigt , en bericht geeft van zijne zalving. 19—21. Dit zijn gedrag was beiaamelijk, voorzichtig en lofwaardig. 21—24. Drie vraagen beandwoord : Deeden die van Juda wel, dat zij David teu Koning verkoozen? Deed David wel, dat hij die verkiezing aannam ? Heeft hij den troon wel door behoorelijke middelen beklommen ? Het een en ander verdeedigd. . . IV. 24—30 Wij leeren hier: Dat wij in alle onze wegen, vooral in zaaken van gewigt, den Heere moeten kennen. IV. 30—33. En dat wij 's Heeren wil kennende, volvaardig dien moeten volgen. 34, 35. Ook, dat God zijne belofien op zijnen tijd vervult. 35—37. 't Geen den vroomen tot beduur dient, en troost. 37. 38. En dat God gewoon is, trapswijze te vethoogen. 38—40. Ook , dat wij het goede aan onzen vijand beweezen , den weldoeneren dankbaar moeten erkennen. 40—43. Voords, dat wij tot een goed einde, deugdelijke middelen, met voorzichtigheid moeten gebruiken. Daar verzuim alhier hoogst fchadelijk is. 4).—47 Eindelijk, dat de lofwaardige daaden der be.ste menfehen, vaak beleedigend misduid ;worden. . IV. 47—49
XXXV. Leerrede. 2 Samuels III. 1-39.
hbofeth Koning over de 10 Stammen. Davids kinderen. Twist tusfehen hbofeth en Abner. Die het Rijk omwendt tot David. Abner óootjoab verraaderlijk vermoord. David bedrijft rouw over Abner. IV. 55. volg. David door Juda tot Koning verkoozen wordende, maakte Abner Isbofeth Koning over de andere Stammen. Deeze veroorzaakte door Abner eenen oorlog, waar in hij de nederlaag krijgt. De gevolgen daat van. Er ontdond een krijg. Die vijf jaaren duurde, tusfehen Sauls en Davids huis, waar in David voorfpoedigst was. 55—59- Onderwijl gewint hij verfcheiden kinderen , bij verfcheiden vrouwen. 59—61. Abner intnsfehen maakt zich detk en groot in Sauls huis. Zich misdraagende omtrent Sauls bijwijf, en Isbofeth hem daar over onderhoudende, duift hij in woede op, doet zijnen Koning fchampere verwijtingen, en harde bedreigingen- En zulks niet zonder geveinsdheid. Waar bij hbofeth verdomd ftaat. 61-66. Abner zendt hier op
bo-



Benjamin L y w ^ 0ok handelc «J met
en hanJifk betreurd fL >°r, ^!^..ho°§ opgenomen, beurdnis w^^,?^ ^ T Ge'
veSeSnhei;eg-rS[ ^
zijnen weltonJ EgeliiT'te ^ Se ^LTh^ iS'
FlLf heèS hDodeeh"'dwï1 e? vtderflt^^T^ kwaade , ten goede | Sr we/ktu'/e" waren teo
XXXVI. Leerrede. s ^««^ tv. 8_i2<
lorvoT0^" T *W ter d°°d gebragt. IV. beid ld ff^,™^' WOrdt doorger!chig: (Spreuk Xl\\ ^ «odI^»eid keert den zondaar om. 103- 06 WiiV;r/°°rbee!d hier van in deeze (toffe t- W/öatVi eSreH h/r> gebeurde, deszelfs hoffu tot nJ, ,T' hbtft,ï Vermoord "ebbende,
i 10-116. ben handel, waar in z>*. C 3



( 38 )
vid betoont een wijs beleid en prijswaardige billijkheid. — Ook in zijn gedrag omtrent het hoofd van hbofeth. Alles ge&bJkt om een' goeden invloed te maaken op de naatfij. IV. uö 117. Bedenkingen over Davids gemoedsgefteldheid. Of hij niet heimlijk de hand in dit bedrijf gehad hebbe. Of hij geen aanleiding tot deezen moord hebbe gegeeven. De moordenaars hebben (laat gemaakt op Davids goedkeuring. Of Davids gedrag geen loutere Staatkunde was. ..... IV. 118-121
Wij zien hier : Waar toe godlooze menfehen op uitzicht van voordeel, kunnen vervoerd worden. IV. 122—125. En hoe vleiende verbeeldingen het lokaas der zonde zijn. 125-128. Ook, dat oprechten zich voor het gevlei van huichelaars te wachten hebben. Die niet zelden plaats heeft. Doch, waar bij men zich voor misduidinge te wachten hebbe. 129-132. Voords, dat God de fnoodfte bedrijven , ten goede van zijne Kerk kan doen (trekken. Dat den vroomen moet troosten. 133. 134. En dat wij over perfoonen en zaaken niet moeten oordeelen naar het nut, dat zij ons aanbrengen. Dat echter teveel gebeurt. Waarin men zich zeer bezondigt. I35~«38. Dat ook de Opperrechter een ieder vergelden zal naar >zijne werken. 138. 139 Eindelijk, dat de ondervinding van Gods redding uit nooden, afkeer moet verwekken van verkeerde middelen ™. 140. 141
XXXVII. Leerrede. 2 Samuels V. i-5-
David ten Koning gezalfd over gansch hraël. IV. 142. volg. Deugd en recht, door logen en geweld onderdrukt, wordt door God, op zijnen tijd, gered, en aan t licht gebragt. (Pfalm XXXVII. 5. 6.) Gelijk wij in David zien, die ten gefchikten tijd te Hebron, door alle de Stammen , daar gekoomen, en wel in zeer groot getal, (\Kronijken XII. 23-38. opgehelderd) tot Koning over gansch Israël verklaard wordt. 145-149- En zulks onder nadruklijke betuigingen, van hunne Betrekking tot hem, van hunne bewustheid van zijne bekwaamheid; en van 's Heeren verklaaring. Zich zeiven dus befchaamende. I49-152. Waar op David een verbond met de Oud (ten maakt. (Aanmerkingen over de niet onbepaalde magt der hraëlitifche Koningen). En wel voor het aaiigezichte des Heeren. Hier op zalven zij David tot Koning. Gebeurdnis van veel gewigt. 153-160. In 't geheel heeft hij XL
jaa-



C 39 )
jaaren geregeerd, zeven jaaren en zes maanden re Hebrm en drie en dertig jaaren te Jerufalem. Welke jaartelling met reden wordt opgegeeven. Zijnde hij dertig jaaren oud, toen hij Koning werd. Veertig jaaren regeerende regeert hij lang; dan die jaaren zijn ras vervloogen.' „ IV. 161 — 165
Het oog op Davids tegenbeeld vestigende, zien wij dien hoog verheven. IV. 165. 166. Wien wij ons ten Konin^ moeten verkiezen. Waartoe flerke drangredenen zijn En waar van niets ons mag te rug houden. 167-160. Wij moeten daar toe met Hem in het verbond komen. 170. Waar in ftof tot waare blijdfchap ligt. 172. Te meer daar Davids tegenbeeld een eeuwig Koning is. 173; Wil zien hier ook, dat God de zijnen trapswijze redt en verhert. 174. Intusfehen moet de Christen' getrouw zijn aan het gemaakt verbond. 175. 176. Te meer, daar Davids tegenbeeld is aanbevoolen zijn Israël te weiden en ten Voorganger te zijn. Wien men des te volgen heeft. 170-176-, Daar Hij ons gebeente en ons vleesch is, moet dit den Christen opwekken, om aan zulk eene betrekking te beantwoorden; en zich met dezelve te troosten.
IV. 179-181 XXXVIII. Leerrede. 2 Samuels V. 6-16.
David verovert den Burg Sion, IV. 183. volg. Gelijk Saul zelf had verklaard, dat David hem zou opvoleen; zoo zien wij hem eerst, op den troon van Juda, vervolgends op dien van gansch Israël geplaatst, en bevestigd. 183. 184. De Jebufijten, woonende in Jebus, weleer Salem, naderhand Jerufalem genoemd , tbands nog in het bezit van den burg 'Sion, worden aldaar van David beoorloogd. Wien zij fmaadlijk bejegenen, zeggende : de blinden en kreupelen zullen u afdrijven. 185-101. Waar op David Iaat uitroepen, dat al wie de' Jebujijten flaat, en geraakt aan die watergoote, en die blinden en krr-upden llaat, die van Davids ziel gehaat zijn (of die Davids ziel haaten) tot een Hoofd zou zijn. Geval , waar uit een ipreekwoord ontftond. _ Schrander beleid van David l9lZ\96-. 3°ab-> de eerlieden berg beklimmende, roeit de Jebufijten niet geheel uit. Gsbetrdnis van groo'e aangelegenheid voor 't Vaderland, en voor Da-id\ die nu in nl",, cg Z''m wooninS P'aatfle, en dien verlterkt. Van Millo af en rondom bouwende. 197-201. Intusfehen ging C 4 Da-



C 4° )
David geduuriglijk voord , en werd groot ; om dat de Heer met hem was IV. 201—203. Vervolgens bouwt hij zich een huis, door hulp van Hiram, Koning van 1'yrus— die David deed begroeten, en hem bouwüoffen en bouwlieden zond, om hem een huis te bouwen, 't Welk hij inwijdt en bewoont 203—210. Onder des bemerkende, dat de Heer hem als Koning bevestigd , en zijn Koningrijk verheven had, om zijns volks wil. 210-212. Voords nam David meer vrouwen. Uit welken hij verfcheiden kinderen gewon. ... . . IV. 212—215
Hier flaat ons te leeren: Dat elk in zijnen post met vlijt moet werkzaam zijn. IV. 215. 216. En dat men den vijand uit het hart van Vaderland en Kerk moet poogen te verdrijven. 217—2io.*Ook , dat men hoe wel en vast gezeten, bloot llaat óm verdreeven te worden. 219 220. Nog, dat hoogmoedig gedrag den weg baant tot verderf 222.223 Voords, dat moed en vlijt door voordel van belooning moet worden aangefpoord. 224—226. En dat ook godlooze menfehen gelukkig kunnen flaagen, en daar door bevoorderd worden. 227. 228. Ook, dat wij in voorfpoed op beveiliging moeten bedagt zijn. 22U—230. Als ook, dat voorfpoed daar van afhangt, dat de Heer met ons is. £231. Voords, dat eene gefchikte wooning te hebben, een zegenis, 232. 233. Eindelijk, dat wij op's Heeren weg met ons, moeten letten. Vroomen vooral. 234—236 Tevens , dai ontvangen voorrechten dienstbaar moeien zijn aan 's Heeren einden. . . .IV. 237—239
XXXIX. Leerrede. 2 Samuels V. 17—25.
Davids overwinning op de Filiftijnen behaald. IV. 241. volg. De mensch is van natuure haatelijk, en geneigd om de een den anderen te haaten. Ha welk ook plaats heeft bii, en tusfehen peheele volken. Gelijk men ziet in Edom. En hier in de Filiftijnen. 241—244. Die Davids voorfpoed verneemende, tegen hem optrokken; en zulks zeer fchieliik. 245 246. Waar op David naar den Burg trok; her zij Sion , of wel Adullam. Terwijl de Filiftijnen in het dal Refaïm zich verfpreiden. 247—249. David hier op vraagt den Heere, of hij zou optrekken, en of de Heer hem de overwinning zoude geeven. Die troostlijk hem beantwoordt. 249—251. Waar op hij den vijand aanvalt, en flaat. Waar van hij Gode de eer geeft, en zulks met nadruklijke bewoordingen. Om het geheugen daar
van



C 41 )
van duurzaam ste maaken, noemt hij de plaats Baal Perazim. IV. 251-255. Groot was der vijanden nederlaag; daar zij hunne afgoden op het (fagveld achterlieten. Welken op Davids bevel verbrand worden. 255-257. De geflaagen Filiftijnen hervatten den oorlog, in het zelfde dal zich verfpreidende. 257. 258. David vraagt wederom den Heere. -Die hem beveelt achter den vijand om te trekken, op dat hij tot hem kwam, tegen over de moerbezien-boomen. Met bericht, hoe zich, op het geruisch van eenen gang, in de toppen der moerbezienboomen te gedraagen. 258-263. David, dit in acht neemende, flaat den vijand, van Gebazï, tot bij Gezer. 263-265. Gebeurdnis, voor David van aangelegenheid, en hem tot veel roem. Welken het Ongeloof te vergeefs poogt te bezwalken.
IV. 265 267
_ Uit deeze ftoffe flaat ons te leeren : Dat alle gelulrftaar inde weereld, aan moeilijkheid is blootgefteld. En hoe zeer men zich tegen nijd, Edoms zonde,hebbe te wachten. Daar Gods wet die verbiedt, en ze ons verderfiijk is. Gelijk men ook in voorfpoed, tegen vleeschlijke gerustheid te waaken heeft IV. 267-270. Ook, dat de welvaart van Gods Volk, de terging is van deszelfs vijanden. Waar tegen men zich te wapenen heeft. 271. 272. Ook dat wij m alle onderneemingen den Heere moeten raad vra'agen. Vooral in. bedenkelijke omftandigheden. *t Welk hoogst betaamelijk is. 272-274. Ook , dat God , door middel var) ftrijd, Z1jn volk aan veiligheid en zegen helpt. En zulks wijshjk. 274-276. En dat Gods belofte der menlchen vlijt niet uitfluit. Waar omtrent veel verkeerdheid plaats heeft, zoo aan den eenen, als aan den anderen kant. 276-278. Verder, dat het geen, waar op men buiten God vertrouwt, in nood begeeft. Dwaas is zulk een vertrouwen. En fchadelijk. Vooral voor de eeuwi.rHd. 278-281. Ook, dat blijken van Gods gunst heerlijkheid op zijn Volk leggen. Waar van het droevig gemis zeer te bezugten is; maar welks genot billijk hoog gefchat moet worden. 282. 283. Eindelijk , dat Godlijke verlosfingen dankbaar moeten gedacht worden, . IV. 284, 285
XL. Leerrede. 2 Samuels XXIII. 13-17.
Davids begeerte naar water miBeihlehems bornput. IV. 2*7. volg. Deeze gebeurdnis fchijnt voorgevallen , niet ten tijde van Davids ballingfchap; maar toen hij Koning C 5 over



C 4* )
over gansch Israël was geworden. IV. 287—289. In het gefchiedverhaal, vinden wij David in en 'oij de fpelonk Mullams, en de Filiftijnen in het dal Refa'im io\. 292. Drie helden koomen tot hem , en wel in den oog;t. 292. In Bethlehems poort een bornput zijnde, krijgt David lust om van deszelfs water te drinken. Hij zulks verhaalende, neemen de drie helden het befluit, om van dit water te haaien: Gelijk zij deeden, en het tot David bragten, die het niet dronk, maar piegtig uitgoot. Onder erndige betuigingen. En zulks om billijke redenen. 793—298. Sommigen verdaan Davids woorden oneigenlijk. En wei van zijn verlangen naar Mesfias, en zijn heil. Voor welke verklaaring men meent gronden te hebben. 299—302. Beter houdt men zich aan den letterlijken zin. Welke met de omftandigheden best Itrookt. En waar tegen geene bedenkingen van eenig gewigt voorkoomen. Zijnde zijne begeerte misfchien min berifpeiijk. Zijne weigering om dit water te drinken, lofwaardig. En deszelfs uitttorting voorzichtig en godsdiendig. . . IV. 302—307.
Wij leeren hier : Dat men in zaaken van aanbelang niet ilegts woorden, maar des Spreekers meening moet verdaan. In het burgerlijke. — En in het godsdiendige. — Waar toe veel voorzorg vereischt wordt. IV. 308—312. Ook, dat wij op het verneemen van 's Heeren wil, volvaardig moeten zijn. Het welk van veelen wordt verzuimd; doch van 's Heeren volk moet behartigd worden. 313—316. Wij zien hier ook, dat God der menfehen onbezonnen bedrijf ten goede kan fchikken voor zijn volk. Doch waar op men niet mag zondigen. Maar verdandiglijk op moet letten, en godvruchtelijk omtrent verkeeren. 317—319. Verder, dat men het aangenaame moet opofferen aan het meest nuttige, 't WeJk veelen niet in acht neemen. Daar de vroome, hier omtrent, in veele beproeving kan koomen, moet hij zich verdandiglijk gedraagen. 319—325. Eindelijk vinden wij hier een beeld van geestelijke dingen. Elk toe aanmoediging. » . IV. 325—327
XLI. Leerrede. 2 Samuels VI. 1—10.
Rangfchikking van eenige gebeurdnisfen voor en na de opvoeringe der Arke; en di.? eerde opvoering zelve. IV. 329. volg. David, de Filiflijnen ovprwonnen hebbende, gelijk uit het beloop van zaaken blijkt, beraaddaagt zich, op de overbrenging van 's Heeren Ark. Deeze Ark was
van
■



(43 )
van groote aangelegenheid in den ouden Godsdienst; en heeft verfcheiden lotgevallen ondergaan. IV. 329-337. Hier toe doet hij een voordel aan hraëh Oudden. En zulks met krachtigen aandrang. Met wijs beleid vraagt hij hun goedvinden op dit dnk. En vooral, dat van den Heere. Wien hij wilde raadpleegen. 337-342. Dit voordel goedgekeurd zijnde, zendt hij boden af, door het ganfche land, van het Egyptisch Siehor af, tot Hamath. Bedrijf, waar in David toont zijn wijs beleid en waare godsdien" ftigheid. 342—345. Om zijn voorneemen uit te voeren, brengt hij 30,000 man bij een, uit de vergaderde meenigte. En trekt van Jerufalem, naar Kiriath-Jearim ; om dé Ark. van daar op te haaien. En wel uit het huis van Abinadab, dat op eenen heuvel was. Dit deeden zij op eenen nieuwen wagen, door runderen getrokken. Doch ftrijdig tegen 's Heeren Wet. 346-354- Die wagen werd geleid door Ahio, ea vergezeld door Uza. Terwijl David voor de Ark ging; en nevens de meenigte met fpei, en zang, den Heere verheerlijkte. 354-357. Intusfehen gebeurt een ontzaglijk geval. Bij den dorschvloer van Nackor, druikeiden de runderen. En Uza flaat zijne hand aan de Ark. Doch de Heere flaat hem, dat hij fterft. En zulks om zijne onbedachtzaamheid. En hoogst billijk. 't.Welk nader beweezen wordt. 357-368. Heftig wordt Davtd hiet door aangedaan. En noemr deeze plaats PerezUza. David door vrees benard , en zeer verlegen , daakt de overvoering. En beftelt de Ark ten huize van Obcd-
£i°™\ • iv. 369-374
Wij leeren hier: Welk een belang wij in den openbaaren Godsdienst moeten dellen. IV. 375—378. Ook, dat godvruchtigen voor misdagen bloot liggen ; en elk moet toezien, het geen men doet, op de rechte wijze te doen. 378—380. Ook, dat onder 's Heeren befluur , zonden door volgende zonden verzwaard worden. 381. 382. Verder, dat waare godvrucht gepaard kan gaan met onopgemerkte zonden. 383. 384. Ook, dat wij zoo wel Gods llaande, als zegenende hand moeten opmerken. 385-387. En dat voorwerpen van heilige blijdfchap , door onze verkeerdheid , de dof kunnen worden van droefheid. Wanneer men verdandiglijk hebbe te handelen, en tegen moedloosheid te waaken. 388-390. En hier mede mag de Christen zich troosten : dat de Heer in verval, middelen kan verwekken tot herflel. . . IV. 389-392.
XLII.



C 44 >
XLII. Leerrede. 2 Samuels VI. ir—23.
Hervatte en volbragte overbrenging der Ark naar Jeru. falem. IV. 305. volg. De godvruchtige kan onder zwaare rampen koomen. Doch gemoedigd in den Heere. mag hij op redding hoopen. Uit zien \vtj ook in David, die zwaar geQaagen , heuglijk hetlteld wordt. Want bericht krijgende, dat de Heer het huis van Obed-Edom zegende om der Arke wil, en eene tent op Sion bereid hebbende , roept hij gansch Israël te faamen ; en beveelt den Prielleren en Levijten zich te heiligen. 395-400. Die daar op de Arke draagen, en onder blij muzijk,en heilig maargezang, opvoeren. 401-404. Zes treden voordgegaan zijnde, offerde men een dankoffer, om dat de Heer de Levijten hielp, door hen te bemoedigen. Waarna de Ark verder werd opgevoerd, en in Sion geplaatst. 404-407. David offert; zegent het volk, en onthaalt het zelve. En dit alles met reden. Want daar de Ark van groot belang was, voegde hier billijk zulk een toeftel, en zoo groot eene blijdfchap. 407-412. Dan, hier op bejegent David eene fmenlijke onaangenaamheid. Hij huppelde bij deeze opvoering voor de Ark; omgord met eenen linnen lijfrok, en mantel. Zich dus vernederende, en zich gedraagende als 's Heeren onderdaan, wordt hij van zijne huisvrouw veracht, en bij zijne 1' huiskocmst, terftond fmaadlijk door haar bejegend. 413-419. Dan, men vraagt, of' David daar toe geen reden had gegeeven , door zijn huppelen voor de Ark, en wel in 't openbaar? Ook door zijne ge» meenzaamheid? Vooral door zich zei ven te ontblooten? En wel, gelijk de ijdele lieden, ja onbefcbaamdelijk ? De misduiding en laster ongegrond en valsch zijnde, blijkt, wat van Michals beftaan te denken zij. Gelijk ook van hen, die haare gezegden misbruiken. David. zijne huisvrouw ernftig toefpreekende, erkent, dat hij zich blijmoedig vernederd had; en dat hij voorneemens was zulks verder te doen. Ten flot wordt gezegd , dzt Michal kinderloos • ... IV.. 419-433
Wij leeren hier: Dat 's Heeren tegenwoordigheid een bron van zegen is. IV. 434-436. En dat die tot 's Heeren dienst moet aangelegd worden. 437. 438. Zoo ook, 's Heeren rucht tot verbetering. Waar op men wel te letten heeft. 438. 430. Verder, hoe men omtrent de tegenbeeldige Ark verkeeren moet. Ook de bekommerde, en de geloovige Christen, 440-442. Ook hebben wij ons te ✓ wach*



C 45 )
wachten van Davids gedrag te misbruiken, tot verdeedfging van onberaamlijke danferijen. IV. 443. Moetende de Christen in alles tot eer van God leeven. 444. Voords, hoe fnood de hoogmoed is. 445.446. En hoe ongelukkig, door oiigodsdienftige beginfelen bezield te zijn. Waar door men vervoerd wordt tot misduidingen, en tot verachting; zelfs tot fpotternij. 447~450. Nog heeft men hier te leeren nederig te zijn', ook onder de menfehen; doch met wijsheid.Als mede dat de Christin verachting en befpotting te wachten heeft. En dat hij zijn grootfle voorrecht (lellen moet, in het geen ook den geringften zaligend is. IV. 450-455
XLIII. Leerrede. 2 Samuels VII. 1-16.
Davids voorneemen om den Heere een' Tempel te bouwen. Nathan tot hem gezonden. Groote belofte van God aan David gedaan. IV. 458. volg. Niet zonder reden vraagt men naar der Vorden bedrijf. Doch dat men dit best van achteren ziet, blijkt in David. Die nu vredig zijn paleis bewoont, en in itille rust, ontwerpen maakt van groote aangelegenheid. Waar over hij met Nathan , m vertrouwen fpreekt, hem te kennen geevende, dat hij den Heere eenen Tempel wilde bouwen. Dit voorneemen, verre van bijgeloovig, was op zich zeiven betaamelijk. Billijk pleegt hij daar over raad met Nathan. Die zijn voorneemen goedkeurt. 460-467. Doch de Heer zendt Nathan tot David, om hem te zeggen, dat hij den Heere geenen Tempel zou bouwen. Alzoo dit eene zaak was, welke de Heer tot nog toe nimmer had geeischt. En welke aan David niet voegde, daar hij, als een krijgsman, veel bloeds vergooien had, en verder zou vergieten. Zijnde hij verheven en begunstigd, gelijk ook Israël. 467-^70 Dit moest Nathan David aanzeggen. Boodfchap, wel bedroevend, doch verzeld met beloften, dat de Heer hem een huis zou bouwen; zijn zaad in het Koningrijk bevestigen, en het zelve den Tempel zou doen bouwen. Voords, dar Hij dit zaad zeer genadiglijk zou behandelen. Dus zou Davids huis en rijk bellendig zijn tot in eeuwigheid. 479-4ö5- Deeze beloften zien, in de eerde plaats, op Salomo. Vervolgends op het Koninglijk nagedacht. Doch hebben verder uitzicht op den Mespas. En wel in den grootden nadruk. Beloften, zeer troostrijk voor David. \\v IV- 485—492
wij leeren hier: Dat een wijs mensch zijne rust befteedt
tot



(46)
tot-nuttig werk. Dit wordt bij veeien verwaarloosd, ten aanzien van hun tijdlijk, en vooral van hun eeuwig belang. IV. 492—496. En dat een godvruchtige in voorfpoed, zijne vermogens gaarne tot 's Heeren dienst aanlegt. 496—500. Ook, dat niet alles, wat op zich zeiven goed is, en in het hart opkoomt, ons ten regel van handeling kan ftrekken. Derhal ven -is hier voorzichtigheid noodig. 500. Verder, dat de Heer zijn volk vaderlijk onderrecht, welke onderrechting men te volgen heeft. 503-506. Nog, dat de Heer aan de inzichten van zijne begunftigde kinderen wijslijk paaien fielt. 507. 508. En dat de Heer de liefde van zijn volk genadiglijk beandwoordt, ook in den tijd. 508. 509. Eindelijk, dat Jefus Christus de grootfte zegen is. En deeze zegen moet den vroomen bemoedigen.
iv. 509-513
XLIV. Leerrede. 2 Samuels VII. 17—29.
Davids godvruchtige dankbaarheid. IV. 516. volg. Be> weezen weldaaden worden met reden dankbaar erkend. Gelijk ook David deed. 516. 517. Door Nathan, van 's Heeren wege bericht ontvangen hebbende, ging hij in, in de Tente, voor het aangezicht des Heeren. Alwaar hij bleef. Om den Heere aan te bidden, en te danken, voor het goede, reeds aan hem gefchonken , vraagende: Wie ben ik? en wat is mijn huis? dat Gij mij tot hier toe gebragt hebt? 518—525. Ook dankt hij, voor 't geen de Heer nu beloofd had, en wel naar de wet der menfehen. 525—529. Verlegen vraagt hij, wat verder te fpreeken ? En beroept zich op 's Heeren hartenkennis. 529. 530. Den Heer dankende, roemt hij de grootheid, van 't geen de Heer had gedaan, om zijnes woords wil , en naar zijn hart, en om die aan hem bekend te maaken. Waarom hij God, als groot, verheerlijkt; wegens het geen de Heer gedaan had, ook in laateren tijd. 530—535. Verder fmeekt hij, om de vervulling der beloften. En zulks met Herken aandrang, en met betuiging van zijn geloofsvertrouwen. Alles met onbedenkelijken nadruk. IV. 535—539
Hier zien wij : De uitneemendheid van den geopenbaarden Godsdienst. IV. 539. En dat Godlijke gunstbewijzen ons tot God moeten brengen. 540. 541. Ook, dat ootmoedigheid de bron is van waare dankbaarheid. 541—543. Verder, dat men behoorlijk werkzaam moet zijn met Gods beloften. 544. Ook, dat wij Gods vrij raagt en goedheid
moe-



(47 )
moeten verheerlijken. IV. 545. En dat wij ook belang moeten flellen in het geen anderen betreft. 546-548. Öok, dat geloof aan de Godlijke beloften moet doen bidden om het beloofde goed. 548-550- En zulks met vertrouwen.
IV. 550-55* XLV. Leerrede. 2 Samuels VIII. 1-8.
Davids oorlogen en overwinningen op de FMftijnen, Edomijten en Syriers. V. 2. volg. Ook de befchouwing van Davids krijgsbedrijven heeft haare nuttigheid. 2. 3. Nadat God hem ruste gegeeven, en heerlijke" belofte gedaan had, geraakte hij in oorlog met de Filijlijnen. Welken hij t'onderbragr, en Meteg-Amma , d. i. Gath. veroverde. Waar toe hij billijke reden had. Niet tegenltaande Achis hem vriendfehap had beweezen. 3—8. Vervolgends beoorloogt hij de Maabijten. Waartoe hij dugtige redenen had. Bedenkingen, of hij wreed met dit volk gehandeld hebbe. Bileams voorzegging vervuld. 8-16. Verder beoorloogt David den Koning van Zoba. Ook hier toe had hij gewigtige redenen. 16-19. Die van Damascus, den Koning van Zoba willende helpen, worden ook door hem overwonnen. Bij den een' en anderen behaalde David veel buit. 20. 21. Men vraagt, of David die oorlogen heeft moogen voeren. Dan/ hij handelde hier naar het recht der volken. Ook had God deeze landen Abrahamszaad toeeezegd. Hier (laat aan te merken, dat God Kanadn had gegeeven tot Israëls eigenlijk erfdeel, en verdere oostelijke landen tot gebruik, om bij gelegenheid in bezit te neemen-. . . . . V. 21-26
Hier leeren wij: Dat God op zijnen tijd zijne beloften vervult. Doch veelal door middel van onze vlijt. V. 26-29 En door middel van overleg, beleid en itrijd. 30-32. Ook, dat de Heer fomiijds toelaat, dat de vijand zijn volk langen tijd verdrukt; doch op zijnen tijd hun vergeldt. 33-36". En dat vijanden , door eitren onvoorzichtigheid, tegen hun oogmerk, 's Heeren volk dienen. 36-38.^ Dat deezen ten troost vertlrekt. 38. 39. Eindelijk, dat de Heer de zijnen behoedt. Dat hen Itof geeft tot danken. V. 40-42
XLVI. Leerrede. 2 Samuels VIII. 9-18.
Eenige gevolgen deezer overwinningen. V. 44. volg. Daar de een zich over'snaasten voorfpoed bedroeft, en
de



( 43 )
de ander zich verblijdt, moet beide voorzichtig beoordeeld worden; zelfs wanneer eigenbelang hier op invloed heeft. V. 44—46. De Koning van Hamath, Thoï genoemd, neemt deel iir Davids voorfpoed , en zendt om hem te begroeten, zijnen zoon met een gezandfchap. En zulks niet zonder reden ; alzoo Hadadezer hem fieeds beoorloogde. 46—50. Dit gezandfchap bragt David gefchenken. Welken hü met den behaalden buit den Heere heiligde. 50—52. David flaat de Edomijten , in het Zoutdal, gelegen aan de grenzen van Edom, of zoo anderen willen , in Syrië. En zulks door zijne Veldheeren. Bezonder door Abifai. Waar op hij bezetting in Edom legt. Men vraagt, of David tot dit alles recht had? Welke vraag beandwoord wordt. 52—63. David, de Edomijten dus flaande, maakte zich eenen naam. 63 64. Onder des regeert David over gansch Israël, aan elk recht en gerechtigheid doende. 64—66. Hij maakt befchikking op zijne Ambtenaaren. Stellende Joab tot Krijgsoverflen, en Jofafat tot Kanfelier. Terwijl Zadok en Achimelech Priefters waren. Seraja was Schrijver. En Benaja, hoofd van 's Konings lijfwacht, hier genoemd de Crethi en Plethi. Maar Davids zoonen waren Prinfen; de eerflen aan de hand des Konings. ... . . V. 66-75
Hier leeren wij : Hoe men door betaamelijke vriendelijkheid zijn belang kan bevoorderen. V. 76. En dat wij ver•kreegen zegeningen den Heere moeten toewijden. 77—79Ook, dat wij 's Heeren oppergezag, in de befchikking van het lot der menfehen moeten eerbiedigen. 79—82. Verder, welk een groote zegen het is, naar billijkheid geregeerd te worden. 83. Als ook, dat in eene welgeregelde maatfehappij, onderfcheiden ambtenaars noodig zijn. 84—86. Eindelijk, moeten wij ons herinneren, dat wij, als menfehen, eikanderen gelijk zijn. . V. 86-89
XLVII. Leerrede. 2 Samuels IX. 1-13.
Davids weldaadigheid aan Mefibofeth. V. 92. vo'&Dat David zijnen ganfehen volke recht deed, wordt billijk tot zijn lof vermeld. Boven dien is zijne edelmoedigheid te roemen. Immers, tot meerder rust gekoomen zijnde, doet hij onderzoek, of er nog overgebleevenen van Sauls huis waren. Ten einde weldaadigheid aan hun te doen, om Jonathans wil. 94—96. Verneemende, dat Ziba best hem onderrichten konde, ontbiedt hij dien, en ontvangt
be-



(49)
bericht, dat er, fa, een zoon van Jonathan is, doch kreupel. Als ook , waar dezelve zich onthoudt. V. 96-99 David doet hem haaien. Koomende, bewijst hij David eerbied. Die hem vriendelijk aanfpreekt, hem gerust fielt, 'zijne gunst belooft, om Jonathans, zijns vaders wil; en hem herltelt in zijne vaderlijke bezittingen. Voords, neemt hij hem aan zijn hof en tafel. 99-103, Wanneer dit gebeurd zij. Waarfchijnlijk na verloop van verfcheiden jaaren. Waar in geen reden ligt om David zeer te beichuldigen. 103-107. Dankbaar antwoordtMefibofeth, zich diep vernederende. David beveelt aan Ziba, zijns heeren land te bouwen, en zijn huis te verzorgen. Waar op Ziba zeer beleefdelijk antwoordt, zelfs op zeer vleienden toon. 107—113. Voords, wordt nog bericht gegeeven aangaande Mefibofeths huis, bezittingen, verblijf, en ligchaams toeftand. . . . . V. 113 114.
Wij zien hier een voorbeeld van 's weerelds onbeftendig. heid. V. 115-118. En dat onze tijden in 's Heeren hand zijn. 119. 120. Ook, dat wij verpligt zijn weldaadigheid' te oefenen; en zulks edelmoedig, dankbaar, voorzichtig, en getrouwlijk. 120-124. Verder, dat wij geen misbruik moeten maaken van eens anders zwakheid, of van het vertrouwen , dat men in ons ftelt. Maar dat elk in zijnen post getrouw moet zijn; en zich wachten van zelfsverheffing. 125. 226. Wij moeten hier, van David opklimmen tot Koning Jefus, die aan de zijnen gedenkt, hen opzoekt, en roept, hun vrede toeroept, en hen, verrijkt, en bevoorrecht. Door dit alles , moet 's Heeren volk, meer dan Mefibofeth door zijne verheffing, diep getroffen zijn , zich daar over verblijden, en er zich mede troosten. . .... V. 127—130.
XLVIII. Leerrede. 1 Samuels X. 1—19. XII. 26-31.
De oorlog tegen de Amnionijten. V. 134. volg. Dat hovaardigheid gevolgd wordt door verbreeking en val, zien wij in de Amnionijten. 134—136. David doet eene bezending aan den Koning der Ammonijten.. Een volk afkomftigvan Loth, woonende in het Overjordaanfche, en verder oostwaards, en mëest altoos vijandig tegen Israël. 't Welk men hier wel onder 't oog moet houden. 137—140. Hun Koning, Nahas, overleden zijnde, van wien David weldaadigheid genooren had, vaardigt David een gezandfchap af, aan deszelfs zoon, Hanun, om dien te begroe-
VIII. Deel. D ten.



( 5o )
ten. Dan, zijne Vorften, het oogmerk dier bezending misduidende, mishandelen de gezandten, hun den baard en kleederen ten halven alïhijdende. V. 141 — 146. Dan, achter na begreepen zij, wat zij hadden uitgevoerd. In plaats van David te vreden te (lellen, Wapenen zij zich, zoeken hulp bij de Syiên, en verkri'gen 33000 man. Schoon de Sjriêrt te vooren door David in hun vermogen gefnuikt waren. 147-150. David, hier op, vetfaamelt zijn heir. Joab de Syiên flaande, vlugten de Ammonijten voor Abifai, in de ftad. 150. 151. De Syriers, op nieuw een leger te velde brengende, verfaamelt David een heir, en (laat de Syrië's. Omtrent welker getal bedenkingen vallen. - Eene zegenrijke overwinning voor David. 152-157. Joab vervolgends Rabba belegerende, neemt de Waterftad in , en verzoekt Da<id de ftad te komen inneemen. David voldoet aan dit verzoek , bemagtigt de ftad, en neemt de kroon des Konings, welke hij zich op het hoofd laat zetten. Welke kroon een talent gouds bedroeg. 157-162. David ftraft het overwonnen volk zeer (Ireng. Waar omtrent men vraagt : Of David het wangedrag der Ammonijten zoo hoog mogt opneemen? er zoo fel eenen oorlog om voeren ? en hun land in bezit neemen. Vooral, of hij hen zoo ftreng mogt ftraffen?
V. 162—170.
Wij leeren hier : Hoe fchadelijk het is, misvattingen te roeden, in het burgerlijke. V. 170. En niet minder in het godsdienftige. Daar dwaaling tot het hoogde wangedrag vervoert. Het welk door geene voorwendfelen te verfchoonen is; maar zekerlijk eene rampzalige uitkoomst heeft te wachten. 170-176. Ook, dat tijdelijke voorfpoed niet altijd een bewijs is, dat onze wegen den Heere behaagen. 177. Ook, dat wij bezorgd moeien zijn voor 'sHeeren eer. 178, Eindelijk, dat de Heer der vijanden boosheid doet medewerken tot heil van zijn volk- V.
179.180.
XLIX. Leerrede. 2 Samuels XI. 1—4.
Davids zwaare zondenval. V. 181. volg. De Apostel vermaant de begunftigde Korintheren, en ook ons, dat die meent te (laan, toezie, dat hij niet valle. (1 korintn. X. 12.) Daar men hier zoo veele droevige voorbeelden van vallende vroomen heeft, ook in onzen David, is deeze vermaaning ook hier te hooren, ons zeer nuttig. 188-185.



C sO
Terugzicht op Davids voorigen (laat, als een zeer beguns.' tigd, veilig bewaard, en gelukkig Koning; ook als een godvruchtig man. V. 185.186. Nu koomt hij voor,als ongelukkig, door zijnen zondenval. 186—183. Voorafgaande aanmerkingen : Dat vroomen in zwaare zonden kunnen vallen. Dat het niet om 't even is, wie eene (toffe, als deeze, behandelt; noch op welk eene wijze men omtrent dezelve verkeert. 188-102. Kort voorilel der zaaken. 192. 193- Aanleiding tot deezen zondenval. David, te Jerujalem gebleeven zijnde, en een' middagflaap genoomen hebbende, ging wandelen op het dak van zijn huis. Waar j toe de daken der Oosterlingen gefchikt waren. Van daar ziet hij eene vrouwe zich wasfchende. 193—198. Hier is de eerfte (lap tot zijnen val, de ongefteldheid van zijn gemoed. De tweede, dat hij op het voorwerp' gehecht bleef. De derde, dat hij toeliet, dat zijne driften ontitooken werden. De vierde, dat hij zich onvatbaar maakte voor redenen, welke hem moesten wederhouden. De vijfde, dat hij beveelt, naar dit voorwerp te verneemen. De zesde, dat hij haar laat haaien. De zevende, dat hij noch nadacht, noch tot God bad. 198-204. Eindelijk, voltrekt hij zijnen val. Waar bij Bathfeba zich ook zwaarlijk b"°"dif- ,. • • • • V. 205.206, W11 leeren hier : Dat men voorzichtig moet zijn in het neemen van uitfpanningen; daar ze dikwijls onbetaamllk zijn. V. 206-208. Als ook, dat ze altijd gevaarlijk zijn. 209. 210. Voords, hoe onbetaamelijk het is, anderen ia het bedrijf der zonde behulpzaam te weezen. 210—212. Ook, hoe noodig het is, Iteeds te waaken en te bidden. 212-215. Als ook, dat waare vroomen in groote zonden kunnen vallen. Waar mede men nimmer fpotten mag. 215. 216. Eindelijk, dat vroome in vreeze behooren te wandelen- .... .V. 216-21
L. Leerrede. 2 Samuels XI. 5-27.
Vervolgdeezergefchiedenis. V. 221.volg. Dezondewordt met reden dwaaling genoemd. Waardoor men bij voordgang, zich (leeds verder van den rechten weg verwijdert. Het'welk de ondervinding , ook in David bewijst. V. 222. 223. David, de gevolgen van zijn bedrijf indenkende, is bedacht, hoe best het zelve te bedekken. In groote verlegenheid zijnde, be/eelt hij Joab Uria uit het leger tot zich te zenden. 224-228. Uria te Jerufalem gekooid 3 men



( 52 )
men zijnde, ondervraagt David hem, en zendt hem daar op/naar zijn huis, en tot zijne huisvrouw, doende hem een gerecht van zijne tafel achter na brengen: Dan, Uria bij 'sKonings wacht blijvende, wordt dit beleid verijdeld. Geüjk ook Davids nadere aandrang. Dewijl Uria niet verkoos, daar de Ark in 't leger in eene tent, en wel in het veld was, tot zijne huisvrouw te gaan. Dit beleid mislukkende, overlegt hij, Uria uit den weg te ruimen. Doch beproeft nog éénmaal, hem tot zijne huisvrouw te doen gaan. 't Welk andermaal mislukt. V. 229-240. Hier op fchrijft David Run Joab, dat, en hoe hij Uria in den irrijd moest doen fneuvelen. Doende den brief door Uria zeiven overbrengen. 240. 241. Joab, dit fïuk uitgevoerd hebbende, geeft David daar van bericht. Waar over David toont voldaan te weezen. Doch, hoewel David in zijn oogmerk flaagde, was dit ganfche ftuk kwaad in des Heeren oosen. • • • Y*. 441-24 .
Wij vinden hier een bewijs, voor de waarheid der heilige gefchiedverhaalen. V. 247. 248. Ook zien wij hier, hoe natuurlijke fchranderheid kan misbruikt worden. 248. 249. Verder, hoe weinig ftaat op veeier vriendfchapsbetooningen te maaken zij, 250. 251. En hoe gevaarlijk het is, menfchen meer dan God te ontzien. 251-253. Verder, dat de eene zonde de baarmoeder is van de andere. 253. 254. Ook, dat Gods Voorzienigheid de fchranderfte ontwerpen kan verijdelen. 255. 256. Eindelijk, dat wij daar bij het grootlle belang hebben, dat wij den Heere behaagen.
V. 257-
LI. Leerrede. 2 Samuels XII. 1—12.
David door den Profeet Nathan overtuigd en beurafr. V. 260. volg.' Zonden , in veele oprichten eikanderen gelijk, zijn, en ten aanzien van de zonde, en van hem, die ze bedriift, eikanderen ongelijk. Dus was die van David zeer zwaar. Om hem dit onder het oog te brengen, zendt God Nathan tot hem. De Profeet fpreekt den Koning aan, en ftelt hem eene gelijkenis voor, als ware het eene gebeurde zaak. 260-265. Deeze gelijkenis past hij op David toe; aanleiding krijgende uit deszelfs vonnis. En zegt hem aan: Gij zijt die man. Voords brengt hij hem onder het oog, dat de Heer hem ten Koning gezalfd, uit Sauls hand ;>ered, en hem Sauls huis gegeeven had; ook deszeifs wijven. Welk laatfte men wel te verftaan hebbe.



(53 )
En dat de Heer gezind was hem nog meer te begunftigen. V. 266-271. Waar op hij hem'Voorhoudt, dat hij met verachting van 'sHeeren woord, Uria had gedood, en zijne' huisvrouw zich ter vrouw genoomen. 271-273, Waar op hij hem aankondigt, dat het zwaard van zijn huis niet wijken zoude, en'God zijne vrouwen aan zijnen naasten zoude geeven. 273. 274. Dit moest dienen ' om Vavid tot zich zeiven te brengen. 274. Maar zou David thans uit den ftaat der genade gevallen zijn ? Hier ftaat wel te letten, op het geen hier de vraag niet - en op het geen die immers is. Op de redenen van hun ,'die denken, dat David geheel uit den ftaat der genade irevallen is geweest, wordt kortlijk geand woord. . V. 275-281.
Wij leeren hier : dat God tot afgeweeken' zondaaren zendt, om hen te recht te brengen. V*. 282. 283. Ook, hoe wij onzen evenmensen moeten trachten te overtuigen! Met bedachtzaamheid, en met een oog op ons bederf! 284. 285. Voords, dat wij verpügt zijn op onze eigen zonden te letten. Het welk te veel verzuimd wordt, ook bij godvruchtigen. Het welk wij moeten verbeteren. 286-289. Ten dien einde is noodig, dat wij tot ons zei, veti koomen, en zeggen : ik ben die man. 289-291. Ook heeft men wel op te merken, dat zonden zwaarder zijn, naar maate zij tegen grooter weldaaden gepleegd worden. 592-294. Als ook, dat God verborgen zonden aan het hcht zal brengen. ... V. 295-297.
Lil. Leerrede. 2 Samuels XII. 13. 14.
Hij wordt op zijne fchuldbalijdenis, door Nathan bemoedigd. V. 298. volg. Dat de Heer genadiV en rechr, vaardig is, zien wij hier in David. Hij belijdt aan Nathan : Ik hebbe gezondigd tegen den Heere. En fchoon hi] ook tegen menfehen gezondigd had , kon hij naar waarheid belijden, alleen tegen den Heere gezondigd te heoben. Dit befefte hij voorbeen niet recht; maar thands wc. Dit zegt hij teritond. 298-303. Belijdenis, welke zeer gewigtig was. Hij zegt er mede, dat hij zijne zonde recht Kende; dat zijn hart vernederd was; dat hij Gods recht billijkte; dat hij begeerig was naar genade. En dat hij d.t alles voor God en menfehen verklaart. Dit alles verklaart hij met weinig woorden. Doch breidt het nader .
UUi \nJuden LIften pfal"u 1,1 welken hiï zijne gemoedsgeiteldneui ontvouwt, en zijne zonden openlijk erkent.
P 3 , QëT



C 54 )
Der Kerke rot onwaardeerbaar nut, V. 303—313. Nathan verklaart daar op aan David, dat de Heer hem zijne zonde vergaf. Waar in de Profeet geenzins te berispen is. In die verklaaring fpreekt Nathan van Davids zonde. Waar door hij verltaat de fehuld der zonde. En zegt, dat dé Heer die had wechgenoomen — ook wechgenoomen. Dit verklaart hij David terdond. 314—319. Verder verklaart Nathan: Gij zult niet derven. Waar door David zeer getroost werd ; doch niet ten vollen. 320—322. Dan , daar David, door zijne zonde, des Heeren vijanden grootlijks had doen lasteren 's Heeren volk , wet en dienst, en den Heere zeiven. En zulks, dewijl zijne zonde reeds bekend was, en verder bekend dond te worden. Daarom, zegt Nathan, zal het kind derven. Waar door de laster ftond gedremd te worden. . . .V. 323—329.
Wij leeren hier : Dat wij onze zonden belijden moeten. Niet (legts met woorden der lippen. Omtrent welke belijdenis, de oprechte zich dikwijls bekommert- V. 330—333. Ook, dat de zonde den geloovigen onder zonden-fchuld brengt. 333. En dat bij God vergeeving van zonden is. 334- 335- Voords, dat groote zonden van vroomen aanleiding tot lasteren geeven. 336. 337. En dat de Heer die ook in zijne kinderen t'huis zoekt. Ook wel in en door hunne kindeten. . , V, 338—34U
LUI. Leerrede. 2 Samuels XII. 15-25.
Zijn gedrag bij de ziekte en dood van zijn kind. V. 344. volg. Dat 's Heeren toorn, en der vroomen geween, vaak worden afgewisfeld met dof tot blijdfchap, zien wij, gelijk elders, ook in David. 344. 345. Zijn kind, bij de geweezen huisvrouw van Uria gewonnen, krank zijnde, zoekt hij God, en zulks met reden. Doch het derft op den zevenden dag. 345-351. David, dit verneemende, ftond op, en ging in 's Heeren huis. Het welk bij zijne knechten verwondering baart. Waar tegen hij zich verantwoordt met bondige redenen. Welke door allen niet op dezelfde wijze verdaan worden. 351—355. David troost zijne huisvrouw. In zijne droefheid bemoedigd, wordt hij verblijd door de geboorte van eenen zoon. Dien hij Salomo noemt. En zulks met reden. Daar de Heer hem lief had, en zulks door Nathan verklaarde. V.
356-? 61.
Wij zien hier: Dat men in veele dingen, vooral in,
kin-



(55 J
Kinderen, afwisfelende ftof tot droefheid en blijdfchap vindt. Dit heeft plaats in veele lotgevallen, vooral ten aanzien van kinderen. In welken fommigen te veel belang Hellen, en anderen te weinig. Die beide vermaand worden. Gelijk ook de kinderen. V. 362—370. Voords, dat de Godlijke bedreigingen niet minder vervuld worden, dan de beloften. 371—374. Ook wel over vroomen, niet tegengaande hunne verootmoediging. Waar van niet weinig voorbeelden zijn. 375-377. Nog, dat droefheid moet gemaatigd worden; ook in onze medemenfehen. 378—382. Ook, dat fchrandere menfehen zelfs, over het beftaan van den vroomen, dikwijls verkeerd oordeelen, en zulks uit onkunde. 383-386. Verder, dat bij verlies van kinderen, of vrienden, de verwachting van zalige opdanding, de beste troost is. 386—388. En dat wij het heil van onze kinderen ernftig hebben te behartigen. . V. 389 393.
LIV. Leerrede. 2 Samuels XIII. 1—39.
Ammon onteert zijne zuster Thamar. Wordt vermoord van Abfalom, die naar Gefur vlugt. V. 396. volg. De veelheid van fnoode zonden in de weereld , is een bewijs van aangebooren verdorvenheid, welke veel wordt aangekweekt, en waar over Gods beduur gaat , ook tot tucht der vroomen. Dit zien wij ook in dit Hoofdduk. Waar in verhaald wordt, hoe Ammon jegens zijne zuster Thamar op fchendige wijze,in vuile drift ontdooken wordt. 396—401. Jonadab dit merkende, geeft hem raad, hoe best gelegenheid te bekoomen , om daar aan te voldoen. Waar in Jonadab veel kwaads bedrijft en veroorzaakt. 401—404. Daar Ammon nu, door geveinsde krankheid, zijnen vader misleidt, die op zijn verzoek Thamar tot bem zendt. Waar op hij haar verkracht. In weerwil van haare erndige afmaaningen. Waar op hij haar doet wechdrijven. En zulks in fpijt van haare erndige vertoogen. Waar door hij, naar het fchijnt, haar in verdenking poogde te brengen. 404—411. Des zij openlijk haar leed vertoont. Abfalom haar broeder raadt haar tot bedaardheid , en tot zwijgen. 411—413. Dit geval treft David. En wat zal hij doen? Het fchijnt, dat hij Ammon heeft opgeflooten. Terwijl David hier in , op meer dan eene wijze, Gods vergeldende tucht ondervond. 413-417. Abfalom zijnen haat tegen Ammon bedekkende, fmeedt een ontwerp om hem verraaderlijk om 't leven te brengen. Bij gelegenheid van D 4 het



(5* )
het fcheeren zijner fchaapen, gaf hij eenen maaltijd. Hij noodigt tot denzelven den Koning en zijne Gvo«>ten. David dit vriendelijk weigerende, dringt Abfalom er fterk op, dat dan zijne broeders , en Ammon vooral, mogten koomen. Waar in zijn vader eindelijk bewilligt. V. 417—423. Even voor den maaltijd, geeft Abfalom zijne verraaderlijke bevelen. En op zijn' wenk wordt Ammon vermoord. Het gezelfchap vlugt. Het gerucht, dat alle de zoonen des Konings dood waren , deed David geweldig aan. Jtnqdab poogt hem gerust te Hellen. Waar op 's Konings* zoonen inkoomen. 'tWelk groote ontroering verwekt. 417—428 Abfalom vlugt ten lande uit. En David draagt rouw. Na eenig tijdverloop , verlangde hij zeer naar Abfalom. 428—433. Men vindt in deeze gebeurdnis eene leevesdige fchets en juifie vergelding van Davids zonden. V.
433. 434.
Wij zien hier : Hoe fnood een zonde de ontucht is, en hoe verderflijk. V.435-437. Als ook, hoe haatelijk en fchadelijk verleidende raadgeevers zijn. En hoe noodig het is die te fchuuwen. 437—439. Ook zien wij hier, den aart en uitkoomst van zondaaren en zonden. 439, 440. Verder , het bedriegelijke van 's weerelds gevlei. Waar voor zich elk te wachten heeft. 440-442. Ook zien wij hier, dat de Heer diep treffende onheilen veelal vermengt met troostend goed. 442-444. Als ook, dat gekoesterde wraakzugt zondig, en van gevaarlijke gevolgen is. 445. 446. Eindelijk, dat men wel menfehen, maar geenzins God o'ntvlugten kan. . . . V.447. 448.
LV. Leerrede. 2 Samuels XIV. 1-13.
Naaste aanleiding tot verdere droevige gevolgen. Abfalom keert naar Jerufalem te rug, en wordt met zijnen vader verzoend. V. 454. volg. Dat het zwaard, aan Davids huis bedreigd, niet van het zelve week, zien wij ook in dit Hoofdftuk. Waar in verhaald wordt, hoe Abfalom, thands Davids oudffe zoon , een uitneemend fchoon man was, zeer lang en zwaar hair draagende. Het welk '5 jaarlijks gefebooren wordende, tweehonderd fikelen weeg. Dus fchoon van ligchaam, was'hij bevallig aan zijn vader, en bemind bij het volk, en hij daar op hoogmoedig. Niet misgedeeld van zielsvermogens, was hij loos in zijn beleid. Vader ook van een huisgezin. 454—464, Abfalom naar Gcfur gevlugt zijnde, merkte Joab, dat zijn vader
naar



Cs?)
paar hem verlangde. Hij laat den Koning door een fchrandere vrouw, over Abfalom onderhouden. Het welk zij door een verdicht voorfte! treffend uitvoert.. Den Koning ernftig over Abfalom onderhoudende. Echter nrm bondig. V.464—470. David bemerkt, dat Joab hier in deh;-nd bad. En willigt het verzoek in., Doch ontzegt Abfa 'om zijne tegenwoordigheid. 471. 472. Dees nü te J&ufalem zijnde, ontbiedt Joab tot zich. Wien hij verzoekt hem toegang tot zijnen vader te bezorgen. Waar in David bewilligt. Bedenkingen hier over gemaakt, worden beand-
woord. V. 473—77.
Wij zien hier : Wat uit Abfaloms fchoonheid te leeren zij; voor de jeugd, en voor ouders. V. 477-480. En hoe gevaarlijk het is, in onze verkeerdheden voordgeholpen te worden. 480. 481. Ook, hoe gevaarlijk zulke menfehen zijn , die hunne bekwaamheden voor alle veil hebben. 482. In David ziet men, dat wij vooringenoomenzijnde, ons door fchijnredenen ligtiijk laaten misleiden. Het welk bij veelen plaats heeft in zaaken van den Godsdienst, en van hunne eeuwige belangen. 483-485. Ook zien wij in hem, hoe men door zwakheid tor onvoorzichtigheid en dwaasheid koomt. 486. Waar tegen ouders in de opvoeding hunner kinderen, zeer te waaken hebben. 487. Gelijk een ieder, in zijue omttandighedfn. 480" Uit het gefprek en gedrag der Tkekoïtifche vrouw nioogen wij aanleiding neemen, om te leeren, hoe men zich bij den tegenbeeldigen David te gedraagen hebbe. 400. awJ En van Abfalom, hoe godvruchtigen omtrent den Heere verkeeren moeten. . . , V. 492. 493.
LVI. Leerrede. 2 Samuels XV. 1-26.
Abfaloms verraaderlijke opftand. David vlugt uit Jerui jalem. V. 407. volg. Daar God zijne kinderen tuchtigt, ontdekt Hij zijn wijs be'tuur. * Het welk ook zonderling blijkt in Davids wedervaaren. 497-499- Bezonder in het geen hier zeer uitvoerig gemeld wordt. 500. Wij zien hier, hoe Abfalom het ontwerp fmeedt, om zijns vaders troon te overweldigen. Tot dat einde vertoont hij zich in grooten flaat, verrijst vroeg, eiken-morgen; betoont zich vaardig tot s volks dienst, uitermaaten vriendelijk, en genegen tot hulp. Alles , met groote beleefdheid. Doch met geen minder fnoodheid. 501-507. Na XL jaaren , hier gemeld, wendt hij voor, te Hebron eene gelofte den D 5 ° Hee-



(58 )
Heere te willen betaalen. Waar toe hij veel volks met zich neemt. Terwijl Achitofel naar Gilo gaat, en van daar zich bij Abfalom vervoegt. Alles befchikt zijnde, wordt Abfalom als Koning uitgeroepen, en de opftand algemeen gemaakt. V.508—513. Dit alles werd verricht met ftrikte geheimhouding, en grooten fpoed. Dit treft David geweldig. Die, aldus verrast, door het bericht van deeze gebeurdnis zeer beroerd wordt. En befluit te vlugten. Waar in hij wijslijk handelt. Waar bij, tot zijnen troost, het volk, dat bij hem was, zich aan hem verbond. 514—520. Dus vlugt David, vergezeld van de Crethi en Plethi, en zes honderd Gethijten, Jthai aan 't hoofd hebbende. David fielt Ithais gezindheid op den toets. Waar op dees rondborftig zich verklaart. Onder des zien wij David over de beek Kidron gaan. 520—525. Zadok de Ark medegevoerd hebbende, gebiedt de Koning dezelve te rug te brengen. De taal, door David bij die gelegenheid gevoerd, drukt uit zijnen betaamelijken wensch ; gezetheid op den Godsdienst; geloof op 's Heeren raagt; befef van eigen onwaardigheid, en van 's Heeren vrijmagt; ootmoedige onderwerping, en berusting in 's Heeren beitel.
V- 526-532.
Wij leeren hier, dat grootfche praal, of dwaas, of bedriegelijk is. V. 532. 533. En dat men omtrent der Grooten beleefdheid voorzichtig moet zijn. 533. 534. Ook omtrent klaagers over wettige regeerders. 534 535. Insgelijks omtrent zulken, die fchielijk Godsdienftig worden. 535- 536. Daar ligtlijk de Godsdienst misbruikt wordt. 536. Waar van wij een afkeer moeten hebben. 537. Gelijk ook van alle verraaderij en volksberoering; beide allerfchadelijkst. 538—540. Ook zien wij, dat men in rust zijnde, onverwacht, droevig kan ontrust worden. 540.541. En dat men een dreigend kwaad niet roekeloos moet tarten. 542. Voords, dat de Heer, onder zijne kastijdingen, troost befchikt. 543. tn dat men uit hoogheid ras kan worden nedergeftooten. 544. Als ook, dat bedienaars van den Godsdienst, der wettige regeering getrouw moeten zijn. 545. Eindelijk, dat men in tegenfpoed zich aan den Heere moet onderwerpen. Dit is onze pligt en zalig voorrecht. . . . .V. 546—551.
LVII. Leerrede. 2 Samuels XV. 27-37.
Vervolg der voorige gefchiedenis. VI. 2. volg. Altijd,
voor-



\ <5P)
vooral in nood, moet men biddend zich tot God wenden. Doch tevens betaamelijk werkzaam zijn. Dit deeden de heiligen. Ook David. VI. 2-5. Hij beveelt , de Ark naar Jerufalem te rug te brengen, en dat Zadok zich ook derwaards begeeve; dewijl hij een Ziender was. Met zijnen en Abjathars zoonen. 5-8. Intusfehen gaat David op door den weg der Olyven ; al weenende, met bewondert hoofd en barvoets. Gelijk ook het volk rouw bedrijft. 8-10. Inmiddels ontvangt David bericht, dat Achitofel zich aan Abfalom verbonden had. 't Welk David geweldig treft. Zich tot den Heere wendende, bidt hij dat die Achitofels raad verijdele. Dus koomt hij op de hoogte, en bidt aldaar den Heere aan. 11—16. Hier ontmoet" hij Hufai, zijnen vriend. Wien hij rajidt niet met hem te trekken, maar zich bij Abfalom te vervoegen, en hem zijnen dienst aantebieden. Schrander, ja; maar wordt door fommigen fcherp berispt, en onbepaaidelijk veroordeeld, 't Welk buiten reden gefchiedt. David toch had hier te doen met eenen verraader en geweldenaar, aan wien noch hij, noch IJufai verpligting had. Terwijl hier geen verpügte trouw wordt gefchonden. En fchoon David meer of min berispelijk mogt zijn, is hij daar door niet eerloos. Hufai koomt te Jerufalem. . . VI. 17-2-5.
Wij leeren hier: Van welk nut een verflandig raadgeevèr is, hoedaanigen fchaars te vinden zijn; en, zoo al t°e vinden, te weinig gebruikt worden. Vooral in zaaken van eeuwig belang. VI. 26-28. Ook, dat men, als God vernedert , zich vernederen moet. Vooral wegens gemis van Gods gunst. 28-30. Voords, dat bidden het beste wapen is, tegen der fnooden raadfiagen. 31. 32. Ook, dat kennis van der boozen raadfiagen, "hoog noodig is. Vooral van die, welken tegen het Rijk van Christus genoomen worden. Waar toe men veel zorge heeft aan te wenden. 33—35- Eindelijk, dat ons belang vordert, dreigende gevaaren te ontwijken. Vooral, het gevaar van eeuwig verderf. Ten welken aanzien, de vroomen, bij dankflof, veel troost vinden tegen veelerlei gevaaren. VI. 33-38.
LVIII. Leerrede. 2 Samuels XVI. 1—23.
Wat verder aan David op zijnen weg is voorgekoomen. Hufat te Jerufalem bij Abfalom. Snoode raad van Achitofel door Abfalom uirgevoerd. VI. (2. volg. Daar God ons altijd volmaaktelijk kent, leeren wij ons zeiven en
an-



( 6o )
anderen best in de gevallen kennen; zoo in het goede, aiy in het kwaade. Dit blijkt ook uit deeze dof. Waar in wij zien : hoe Ziba met veel voorraad tot David koomt. Wien dit wel te ftade kwam. Doch dien hij fchendig misleidt; zijnen Meer Mefibofeth grouwelijk belasterende en verraadende. Waar op David al te onbedachtzaam Mefibofeth veroordeelt. VI. 42—52. Intusfehen wordt David door Simei' gevloekt, en mishandeld. Waar in wij zien de boósheid van dien man. Davids vernedering, en zwaare beproeving; welke nog aangevuurd werd door Abifai. Maar ook zien wij hier Davids verltandige en godvruchtige berusting in 's Heeren beduur. Waar aan hij zk:h onderwerpt; ootmoedig, verdandig, en geloovig; ziende op den Heere. David koomt eindelijk veilig te Bakttrim aan. 52—62. Intusfehen koomt Abfalom in Jerufalem, met Achitofel. 62. 63. Hufai maakt zijne opwachting bij Abfalom. Waar op Abfalom hem ondervraagt. Die hem ten uiterden loos beantwoordt. Waar over bedenkingen worden gemaakt. Terwijl Abfalom zich zei /en misleidt. 63—68. Abfalom raad vraagende , raadt Achitofel hem het pleegen van een ongehoord grou velttuk. Door valfche Üaatkunde daar toe beweegd, als ook door eigen belang. Dees raad wordt goedgekeurd; ook uit hoogachting voor Achitofel. 68—74. Met reden wordt dit alles dus breed verhaald. ..... VI. 75. 76.
Wij leeren hier : Dat wij tegen onverwachte ontmoetingen gewapend moeten zijn. Vooral de jeugd. VI. 76. 77. In Ziba een beeld van veelerlei fnoodheid. 78. Davids gedrag moet ons leeren, hoe zeer men zich voor overhaasting te wachten hebbe. Vooral in zaaken van Godsdienst. 79. 80. Voords, dat God meermaalen tuchtigt, door lasterende Simeis, Wanneer wij op den Heere, en zijn bedel moeten zien, en lijdzaam op hem wachten. 80—82. Als ook, dat voorfpoedlge beginfcls , geen onderpand zijn van gelukkige uitkoomden. 82. 83. Ook, dat bedriegers op hun beurt bedroogen worden. 83. 84. En dat wij dankbaarheid en getrouwheid fchuldig zijn aan menfehen; doch vooral aan God. 84—86. Als ook, dat men zich in een zondigen handel inwikkelende, ligtlijk tot uiterden van godloosheid koomt. 87. 88. En dat men in alles Gods Woord moet raadpleegen. 88. 89. Eindelijk, dat vroomen zich moogen troosten , met de verbooring hunner gebeden. . . .VI. 89. 90.
LIX.



C 61 )
LIX. Leerrede. 2 Samuels XVIL ï-29'.
2)<wrf krijgt bericht ruit Jerufalem. Trekt over dèjordaan , en koomt te Mahanaim. VI. 95. volg. Dat de Heer regeert, en gewoonlijk door middelen, zien wij ook in deeze ftoffe. 95—97. Abfalom nu in Jerufalem zijnde, wordt er eene Raadsvergadering gehouden. Waar in Achttof el voorfiaat, met 12,000 wel geoefende krijgslieden, den weerloozen David, ten fpoedigften te overvallen. Een loos ontwerp, en zeer zorgelijk voor David. 97—99. Dan, Abfalom begeert ook den raad van Hufai. Dees keurt Achitofels raad niet goed. En geeft daar reden van. Waar op hij raadt een magttg leger op de been te brengen, om David, het zij in 't veld, het zij in eene vesting, daar mede te overvallen. Waar in Hufai looslijk te werk gaat. Deeze raad bevalt Abfalom uitneemend. Kn zulks door 's Heeren beltuur. 100-137. üan 1 Achitofel dit vergaande, brengt zich zeiven om 't leven. 108. Hufai geeft aan David van het een en ander bericht. Waar op David fpoedig over de Jordaan trekt. Alwaar hij aangenaam ver* zorgd wordt. .... VI. 109—113.
Wij zien hier: Hoe gevaarlijk een fchrander mensch is, wanneer hij tevens ondeusend is. Ook in Gods Kerk. VI. 114. 115. Uit Achitofels raad, hoe fnood ook, mag men echter leeren, dat zaaken met klein beflag, en behoorlijken fpoed, best bevoorderd worden. 116. 117. Ook zien wij hier, dat menfehen zeer veranderlijk zijn, en veelal weinig te vertrouwen. 11 IJ—120. Verder, dat de Heer door ongedachte wegen fchranderen raad verijdelen kan. Waar van veele voorbeelden zijn; ook in ons Vaderland. Noodig dan, den Heere te bidden, en Hem te verbeiden. 120—124. Ook,, dat trouwe raad wel in acht moet genoomen worden. Vooral , daar God' ons waarfchuuwt. 124—126. Men ziet hier ook het rampzalig loon van den dienst der 2onde. 126. 127. Als mede een beeld van des Christens losgevallen. 128. En een voorbeeld van den lijdenden Heiland. ... VI. 129. 130.
LX. Leerrede. 2 Samuels XVII. 25. 26. XVIII. 1-4».
Wederzijdfche toebereidfelen tot den-ftrijd. VI. 132. volg. Hnt oorlog is altijd een zwaare ramp. Doch zwaarder is de burgerkrijg. En allerzwaarst, als een zoon zijn' eigen
va-



C & )
vader beoorloogt. VI. 132. 133. Abfalom vergadert een gfoot leger. En ftelt Amafa tot krijgsoverften. 133—136. David ook, monftert zijn volk, en verdeelt het in drie benden. Dit heir dat niet klein was, en geen paardevolk had, trekt te velde. 137—139. David, voorneemens zijnde, zich in perfoon aan het hoofd van zijn leger te ftellen, wordt daar in door het volk verhinderd, met fterken aandrang. Waar in David berust. J39—143. ue beide legers befchouwende, zien wij de rampzaligheden van den burgerkrijg. Welken door David thans niet te vermijden waren. Die vlugtende naar de Joidaan; zoo veel boosheid bezugt; en over de Jordaan getrokken, veele gemoedsfolieringen ondergaat. Gelijk ook te Mahanaim. Opgehelderd uit verfcheiden Pfalmen. Ernftig tot God biddende. .-. |. . . VI. 143-153.
Zoo zien wij, de rampzaligheden van den burgerkrijg. Waar tegen elk verpligt is te waaken. VI. 133. 154. Ook, dat men, ter bereiking van een goed en gewenscht einde; middelen moet gebruiken; in het burgerlijke, en in het godsdienftige. 155. 156. Voords, dat de vroome op aarde ftrijd te wachten heeft. 157. is8. Ten welken opzichte hier van David veel te leeren is. 158. 159. Wij alle moeten keuze doen, onder wien wij llrijden zullen. 159. 160. Zij, die keuze voor Jefus Christus gedaan hebben, moeten zich tot ftiïjden vaardig houden. Ook in den ouden dag. Terwijl ftrijd hun nuttig is. . VI. 161—163.
LXI. Leerrede. 1 Samuels XVIII. 4b—18.
Abfaloms leger geflagen. Hij zelf door Joab gedood. VI.166 volg. Wanneer de godloozen, (vooral die zulks in nadruk zijn,) veele worden, worden de overtreedingen veel. Doch • de rechtvaardigen zullen hunnen val aanfchouwen. (ó>-. XXIX.16.) Het een en ander blijkt ook in dit verhaal. 166—169 David doet zijn volk uittrekken. En zulks onder veel aandoeningen. Terwijl hij beveelt zachtelijk met zijnen zoon te handelen. Dien hij hier eenen jongeling noemt. 169-171. De legers worden handgemeen, in Efraimswoud. Alwaar Abfaloms volk geflagen wordt, en vervolgd, zelfs in het woud. Dus geraakten deeze godloozen ten val. Niet door Davids , maar door 's Heeren magt. David ten goede. 171-177. Abfalom in het woud vlugtende, blijft in 'c geboomte hangen. Joab hier van bericht ontvangende, neemt drie pijlen , en doorfteekt hem. Waarop zjne
die-



C 63 )
dienaars hem verder afmaaken. Waar in Joab grootlijks misdoet, zijne wraaklust fnoodlijk voldoende. VI. 177—183. Veel is hier in Abfaloms lot te zien. Nu baat hem niet ^ dat hij zich eenen pijlaar gedicht had, om zijnes naams — dewijl hij geenen zoon had — te doen gedenken. Deezen pijlaar noemde hij naar zijnen naam. Hij had dien opgerecht in het Koningsdal. Dus neemt deeze veldtogt een eillde; . . . VI. 1S3-189.
Wij zien hier: Hoe ouders hunne liefde jeeens kinderen te beduuren hebben. VI. 190. 191. Ook, hoe een rechtvaardig God, de onrechtvaardigheid blijkbaar draft. 191. 192. En dat God in uiterden nood op eenmaal redden kan. Waar op wij wel te letten hebben. Ten aanzien van ons Vaderland, van de Kerk, en van bezondere perfoonen. Nadien God zulk een beleid houdt tot gewigtige einden. Den vroomen tot vee! nut. 193—199. Verder zien wij hier, hoe de doute fchending van kinderpligt, zeer zwaar van God gewrooken wordt, 't Welk de jeugd behoort ter harte te neemen. Ook zij, die ouder van dagen zijn. 200-202. Ook, hoe God onwettigen opdand tegen de wettige Overheid rechtvaardig draft. 203. Nog, dat der godloozen eer, eindelijk te fchande wordt. Terwijl hunne gedachtenis hen onteert. Daar die der vroomen in zegening is. 203-206. Eindelijk, dat het allergelukkigst is, bij God in gunst gedacht te worden. VE
206. 207.
LXII. Leerrede. 2 Samuels XVIII. 19-33.
David ontvangt bericht van de overwinning, en van Abfaloms dood. VI. 210. volg. Dat groote gebeurdnisfen, den eenen tot blijdfchap, en den anderen tot droefheid zijn, ook bij hen, die in de hoofdzaak eensgezind zijn, zien wij ook hier. 210-212. David, over den uitdag van den ftrijd zeer bekommerd, ziet uit naar bericht. 213. Daar tijding van overwinning te brengen begeerelijk is, verzoekt Ahimaaz die aan David te moogen brengen, 't Welk Joab niet raadzaam vindt, die liever Cufchi afzendt. Dan, Ahimaaz aanhoudende, laat Joab ook hem gaan. Men ziet hier een blijk van goede krijgstucht. 213—216. Ahimaaz, Cufchi voorbij fnellende, terwijl David te Mahanaim tusfehen de poorten zat, werd van den wachter gezien. Ook Cufchi. 217-219. Ahimaaz geeft David bericht; godvruchtiglijk, en met beleid. David



(64)
vid naar Abfalom vraagende, ontwijkt Ahimaaz daar op recbtftreeks te antwoorden. VI. 219—223. Cufchi naderende, doet ook bericht. En op Davids vraag geeft hij bericht van Abfaloms dood. Dit treft Davids hart. Opgaande naar de Opperzaal, boezemt hij zijne droefheid, door luide klagten uit. 223—225. Niet vreemd, wanneer men hem befchouwt als Vader. Maar minder voegt hem dit als Koning. Als een godvruchtige befchouwd, ontdekt hij zijne zwakheid. Schoon het hem billijk fmertte, dat Abfalom in zijne zonde geftorven was, had hij echter Gode moeten zwijgen. . . VI. 225—232.
Wij leeren hier : Dat God dikwijls ftof tot blijdfchap met ftof tot droefheid mengt. VI. 233.234. Hier is veel te leeren voor kinderen. 334—337. En voor Ouders bij het verliezen van een godvruchtig kind. Of van eenen Abfalom , of van eenen, omtrent wien zij bekommerd zijn. Hier is wat te leeren, voor alle menfehen; en wel wat de weereld is. Ook voor godvruchtigen, hoe zij in druk zich hebben te gedraagen. Eindelijk, dat wij, in druk, eikanderen moeten vertroosten. Waar toe het Evangelie de beste ftof aan de hand geeft. . VI.F237—242.
LXIII. Leerrede. 2 Samuels XIX. 1—23.
Jeabs hartige taal en wijze raad. Davids fchikkingen tot den te rugtogt naar Jerufalem. VI. 246. volg. Dat al het ondermaanfche veranderlijk is, zien wij ook hier in David. 246—248. Joab bericht den Koning 's volks verflaagenheid over zijne droefheid; hem verwijtende bnverftand en ondankbaarheid; en hem vermaanende zich vriendelijk aan het volk te vertoonen. Deeze raad was nuttig voor David, en niet minder voor Joab zelveri. David volgt dien raad. 249-253. En verneemende, dat Israël in overleg was,om hem weder te haaien. — Waar bij veel valt op te merken. — wekt hij onder de hand die van Juda op, om Israël voortekoomen. Met bedaard beleid dus te werk gaande,en met groote voorzichtigheid. Doende door eerwaardige mannen Juda uitnoodigen. Waar in hij wijslijk handelt. Blijkends de perfoonen, die hij gebruikt, en de boodfehap welke hij laat doen; als ook de wijze, op welke hij die laat doen. Hij onderfchept hunne zwaarigheden. Doch bewaart tevens zijne Kouinglijke achtbaarheid. Ook verzekert hij hen Joab van zijnen pose te ontzetten, en denzelven aan Atnafa te geeven. Waar
in



(05)
in hij billijk handelt. Terwijl hij Amafa wint. Alles met gewenschten uitflag; daar Juda David verzoekt om weder te keeren. Groote gebeurdnis voor David. VI. 253-2Ó5 Judaas Oudften gaan hem naar Gilgal te gemoet Simei intusfehen lioomt met veel volks David over de Jordaan te gemoet. En bidt David om vergeeving van zijne mis-
n -j E?A^ met, Veel aandra"S en brander beleid. David, Abtfars wraakzugt beteugelende , fehenkt Simei vergiffenis. Waar in David zeer wijs en voorzichtig han-
Wij leeren hier, Dat tijdlijke aangenaamheden'vedaT meï onaangenaamheden verzeld gaan. En dat wij dus omtrent dezelve wijshjk moeten verkeeren. VI. 276 277 Als ook, dat wij in het openbaaren van ons inwendig gevoelen, met bedachtzaamheid moeten te werk gaan Daar men zulks bij den Heere onbelemmerd mag doen «78 Ook dat men goeden raad behoort te volgen, meer op"den raad, dan op den raadsman ziende. 279. 280. Verder dat op menfehen niet te bouwen is. 281. En dat wijs* beleid meer uitdoet dan drift. 282. Nog, dat Jefus Christus ornaat zondaaren doet, het geen David omtrent Juda deerj. 283. En dat wijs en vriendelijk beleid de beste uitwerking heeft. 284. Verder,, dat der vroomen rampen eenmaal een einde neemen. 285 Daar de Heer ook afkeerige harten hun ten goede neigt. 286. Voords zien wii hier, dat Iroute zondaars, voor gerechte wraak beducht boetelingen worden 287. 288. Eindelijk, moeten wij varl David leeren, recht dankbaar te zijn. 't Welk vooral der vroomen pligt is. Wien het hier aan geene drangredenen 0Dtbreekt VI. 288-292.
LXIV. Leerrede. 2 Samuels XIX. 24-40.
Davids fchikking omtrent Ziba en Mefibofeth. Barzillai verzelt hem tot zijnen overtogt over de Jordaan. VI. 295. volg. Dat de Heer de Koningen en Volken regeert, zien wij in David en Israëls volk; beide grootlijks beweldaadigd, en zwaar gekastijd. 295-298. Ziba, met de zijnen, wacht looshjk Da,-id op. Ook Mefibofeth begroet hem, en wel zeer ongehavend. Dit gefchiedde of in' het Overfordaanfche, of te Jerufalem. Op Davids vraag, geeft hi, bencht, van het bedrog door Ziba gepleegd. David unfpraak doende, vonnist hier, naar fommiger gedachten, 1 V1I[VD eDSa"deren' onrechlvaardiS" of ook op grond



( 66 )
van eene onwaarheid. Dan, geen zwaarigheid, al erkennenwij, dat David hier gedwaald hebbe. De vraag is, hoe Davids woorden te verftaan zijn. Het zij zoo, dat hij nu het land gedeeld hebbe, hij kan daar toe voldoende reden hebben gehad. En David is niet van onwaarheid te befchuldigen. Er is althands geen reden om hem zoo haatelijk te teekenen. VI. 298—310. Barzfilai, voorheen gemeld, thans nader te befchouwen, bevinden vï;j een edelmoedig man, en oprecht vaderlander. Daar hij met David over de Jordaan trekt, verzoekt dees hem, om mede naar Jerufalem te trekken. Waar in hij dankbaar en wijslijk handelt. Doch 't welk Barzillai met reden weigert , wegens zijnen ouderdom. Doch beleefdelijk, zelfs zijnen zoon den Koning aanbiedende. Waar in David genoegen neemt. Die daar in voorzichtig en dankbaar handelt; gelijk ook Barzillai. Over de Jordaan gekoomen, neemt David een teder affcheid. 311—321. David nu voordtrekkende, ondergaat eene groote verandering. Welke hem niet weinig dankftof geeft. Dus trekt de Koning op met Chimham, en veel volks; ook uit de andere Stammen. . » .« • VI. 321—324.
Wij leeren hier, in navolging van David, dankbaar te wezen, aan weldoeners, aan ouders vooral, allermeest aan God. VI. 324—326. In Barzillai zien wij een oud man. Oude lieden behoorden hunnen leeftijd natedenken, en zich voor de eeuwigheid te bereiden. Terwijl de vroome hier veel dankftof vindt. 327—329. Ook moeten wij van hem leeren, wat er in de weereld, en aan de hoven te vinden is, en hoe elk dat behoort te beoordeeleu, en in zijnen ftand te vreden te zijn. Daar het mindere ook een zegen is. .330—332. Ook leeren wij van Barzillai, wel te beoordeelen, wat ons dienftig is. Waar in men vaak mistast : uit onkunde; uit hebzugt; uit hoogmoed; uit zugt tot vermaak; en uit aardschgeztndheid. Ook bij oude lieden vindt dit plaats. Het welk zeer dwaas en zondig is. 332—336. Eindelijk leeren wij van hem. hoe voor aangeboden gunften best te bedanken. Daar 's Heeren aanbod nimmer mag geweigerd worden. . VI. 336—338.
Nog eenige leeringen , bezonder voor ouders en kinderen. Wij zien hier Barzillai, een oud man, die eenen zoon heeft. VI. 339. En wel dien hij den Koning durft aanbieden. 341. En overceeven aan een gansch andere levenswijze. 342—344. En ten gemeenen nutte. 344—347. Waar in hij loflijk zich gedraagt. 347. 348. Zoo kan
wel»



(«7 )
weldaadige godvrucht der ouderen, aan 't nakroost tot "gen zijn. • • • VI. 348-350.
LXV. Leerrede. 2 Samuels XIX. 41-43. XX. 1 —13.
Twist tusfehen die van Juda, en Israël. Opfiand van Zeba. David te Jerufalem gekomen , maakt befchikking o/er de oc teerde bijwijven. Wil Amafa als Legerhoofd gebruiken tegen Seba. Dan Joab vermoordt hem verraaderli|k , en dringt zich weder in her Opperbevel in. VI. 354- volg. Gelijk een, die het water opening geeft, veel kwaads veroorzaaki; even zoo doet hii , die krakeel begint. Dit zien wij ook in deeze ftuffe. Wij vinden hier de Naatfij eensgezind om David te hertellen; en tevens verdeeld aangaande de wijze op welke. Israël zich bij David beklaagende, vindt hij best zich buiten dit verfchil te houden. Juda daar op verdeedigt zich, met fchrander beleid; doch niet zonder fcherpheid. Waar tegen Israël zich poogt te verdeedigen. Gedrag, waarin zij beide gelijk en ongelijk hebben. Dan, Juda behoudt de overhand. 357-364 Gebeurdnis, fmertlijk voor David, en verderflijk voor het Rijk. Een Ueüals man, ó>£« genaamd, veroorzaakt door fnoode taal, dat Israël David verlaat. Des hij bedrukt te Jerufalem ko >mt. Alwaar hij op nieuw (toffe van droefheid vindt. 364-368. IntusfchL-n poogt hij Sebaas oplïand door Amafa te dempen. Doch dees achterblijvende, door Abijai, en niet door Joab. 368-371 Nabij Gibeon zijnde, koomt Amafa, die door joab, onder fchijn van vriendfehap, aldaar deerlijk wordt vermoord. Smertlijk geval voor David. Wij zien hier wederom Joabs fnood karakter. Als ook Gods rechtvaardig oordeel' over Amafa. 372-375. Joab zich weder in zijnen post dringende, en Amafaas lijk wechgeruimd zijnde, jaagt Seba achter na. . . . . ' VI 375—377.
Wij leeren hier : Hoe de beste ontwerpen , door der menfehen onverltand, (trijdige uitwerkingen kunnen hebben. VI. 378 En hoe het waar belang niet zelden aan hoogmoed en nijd wordt opgeofferd. 379. 380 Ook, dat bij den vroomen, de eene ramp den anderen kan opvolgen. 381. 382. Verder, dat één woelgeest een gansch volk fchandeliik vervoeren kan. 382. 383. Nog, dat de Heer dikwijls zijne kinderen de nagedachten van voorige zonden verleevendigt, 384. 385. Ook, dat onrust en verdeeldE 2 heid,



(68 )
tieid, zoo fpoedigmooglijk, moet gefmoord worden. VI. 385, 386. Voords, dat God, op zijnen tijd fnoode godloosheid t'huis zoekt. 387. Eindelijk, dat Christenen beletfelen moeten uit den weg ruimen. . VI. 388. 380.
LXVI. Leerrede. 2 Samuels XX. 14—26.
De opftand van Seba door Joab gedempt. Davids hooge Ambtenaars' VI. 391. volg. Er waren ten allen tijde vrouwen, lofwaardig door haare deugden en bedrijven. Zelfs, die te recht bragten , het geen door mannen bedorven was. Waar van wij hier een voorbeeld zien. 391—393- Seba oproer geftookt hebbende , trekt Joab hem achter na. Terwijl hij noordwaards optrekkende, zich begeeft naar Abel Beth-Maacha. Waar bij gemeld wordt het ganfche Berim. Dus zien wij Seba het land doortrekken naar Abel. Tevens zien wij, dat veel volks zich tot Joab verfaamelde. Die daar op de ftad Abel belegert. 393—397. Waar door de burgers in verlegenheid geraaken. Eene vrouw uit de ftad verzoekt Joab te fpreeken. Wien zij veel tot lof van Abel zegt. En zulks met reden Als ook van de geaartheid haarer burgeren, en van haare vermaardheid. Hem des afmaanende van de ftad te verderven. Joab, hier op, verklaart , dac hij (legrs Seba begeert. Waar op zij terftond bewilligt, hem Sebaas hoofd te leveren. En haalt hier toe de burgers over; doch wegens bedenkingen, niet zonder moeite. Dus wordt Abel verlost. En Davids gedrag geeft blijk van zijne goedertierenheid. 397—410. Hier op maakt tfavid befchikking op de ambten, en herftelt ook Joab in zijnen post van Veldheer. Waar voor hij reden had. . VI. 411—414.
Wij zien hier: Hoe veel kwaads één eenig woelgeest veroorzaaken kan. Gok mjefus Koningrijk. VI. 414-416. En hoe noodig het is, met wijs beleid te werk te gaan, en driften te bedwingen. 416. 417. Van deeze wijze vrouw ftaat ons te leeren, vaderlandsliefde, voorzichtigheid, befcheidenheid, onderfchepping,en kloekmoedigheid. 418. 419. Ook ftaat ons verder te herinneren, wat in eene christelijke vrouw vereischt wordt. En hoe die wijsheid niet — en hoe immers te verkrijgen is. 420—422. Nog leeren wij, dat vreedzaamheid lofwaardig is. 423. Eindelijk, daar de vijanden van den tegenbeeldigen David zullen omkoomen, moogen zilne volgelingen, in weerwil van den vijand, zich met verlosfing vertroosten. . . VI. 424. 425.
LXV1I.



( 69 )
LXVII. Leerrede. 2 Samuels XXI. 1-14.
Godlijk drafgericht wegéns eene zonde van Sauls huis, «gen Je Gibeonijten. VI. 428. volg. Wanneer God op aarde genchten oefent, leeren de inwooners der weereld gerechtigheid, (fcfi XXVI. 9.) Waar van wij ook hier een bewijs zien. 428-430. Op het te vooren verhaalde, volgen nu eenJge aanhangfels. Het eerde wordt ons op, gegeeven m dit Hoofdltuk. Deszelfs korte inhoud. 430-433. Waar omtrent gevraagd wordt , wanneer dit
hf„V„ ,ge^Uud iS? Vülgens fommigen, na de verhaalde binnen andlche onlusten. Volgens anderen , in vroeger tijd. Voor het laatfte zijn dugtige redenen. 434-436. Verder waar in Sauls zonde gelegen zij? Daarin, dat hij^de Gibeonijten had willen (kan. Waar in hij den Eed had gefchonden. Offchoon onder voorwendfel van prijswaardigen ijver. Zeker zeer drafwaardig. Doch geveins-
r^h, a~^°> \ Verder' vraaët men> of het niet Gods rechtvaardigheid (Irookt, een gansch volk daarom te draften? En zulks na zoo lang een tijdverloop. En die misdaad te wreeken op Sauls kleinzoonen. 440-445. Nog vraagt men, waarom David de keuze der voldoening aan de Gibeonijten gaf? En waarom deezen zeven van Sauls
'tZT 'n °,d !isfche"? 44Ö-449. Ook vraagt men, waarom David die zeven , hier gemeld , overgaf? 449-451. En wat het gedrag van Rizpa beduidt ? 451. Lenige bedenkingen van het Ongeloof worden opgegee-
Wij leeren hier : Hoe groote zónde de'meineecTis fik hoe vloekwaardig. VI. 453. 454. En dat wij, bij zwaare oordeelen, naar de verdienende oorzaak moeten vraagén. 455-457- Ook, dat hongersnood een zwaare bezoeking is. 458. 459. Voords, dat geveinsdheid God niet misleiden, kan. 459. 460. En dat, fchoon God langmoedig is, HU echter op zijn tiid draft. 461. 462. Eindelijk, dat God phgtverzuim ook in zijne kinderen bezoekt. VI.
463. 464
LXVIII. Leerrede. 2 Samuels XXI. 1-14.
De opgegeeven bedenkingen van het Ongeloof beandwoord. VL 465. volg. Schoon het eere voor een man is , van twist afteblijven, (Spreuk. XX. 3.) is het nogthands noodig, tegen hen te twisten, die met den,Heere E 3 twis.



( 7°)
twisten. Waartoe deeze doffe ons roept. VI. 465-468. Afkeerigheid des harten van Gods Woord , doei omzien naar voorwendfeien om zich van het zelve te ontdoen. Hier toe mishandelt men ook deeze gebeurdnis 468—470. Voorgeevende, dat David dit ftuk met de Gibeonipw beft 00ken hebbe. Doch waar voor geen fchi|ii altoos is, maar wel het tegendeel. 472-474. Dan ook wendt men voor, dat David den Troon in zijn huis willende verzekeren, Sauls manlijk kroost poogde uit te roeien. Het welk een lasterlijk veidichtfel is. Daar noch M fibofeths onnoozelheid, noch zijne kreupelheid hem onbekwaam maakten. Terwijl hij ook eenen zoon had ; vader van een ta'riik kroost. 475—482. Onwaar is het ook, dat David zich hier fchuldig maakte aan meineed. Alzoo hij Sauls naam en zaad geenzins heeft uitgeroeid, maar beide heeft bewaard. 481—484. Dat David zijnen eed aan Jonathan hield , was gen Staatkunde. 486 De vreemdheid der gebeurdnis kan derzelver geloofwaardigheid niet verhinderen.
VI 486.487.
Wij leeren hier: Hoe het Ongeloof den mensch vervoert tot heiligfehennis en tot laster, x>ok regen heilige Mannen. Waardoor men zich vergrijpt tegen den Heeie, en tegen Zich zeiven. VI 488-490. Ook, hoe groot een zonde haatelijke misduiding en laster is. 490—49.?. Verder , hoe een belasterde vroome zich met Davids lot moet troosten. En hoe hij leeren moet voorzichtiglijk ie wan leien. 493-495' Eindelijk, dat Davids tegenbeeld, in zime gerichten en beduur misduid , immers niet recht gebillijkt wordt. In zwaare gerichten moeien vroomen den Heere rechtvaardigen. Het welk zij eens volmaakt zullen doen.
VI- 495-498'
LXIX. Leerrede. 2 Samuels XXI. 15-22. XXII. 1-51.
Een Aanhangfel betreffende eeniee oorlogen tegen de Filiftijnen. Davids Zeegelied kortlijk toegelicht VI. 505. volg Dat weenens dof, wegens rampen dikwijls verwisseld wordt met juichens dof, en wel fpoedig; zag men, gelijk meermaalen ook hier in David. De krijgen der Filiftijnen. hier vermeld, zijn waarfchijnlijk voo>gevallen voor Ahfaloms opdand. En wel toen David in oorlog was met de Ammonijten en Syriers. 508—511. Op dit verhaal volgt een bericht, aangaande zeker Lied, door David op-



(7i )
gefield. Zijnde een Godverheerlijkende Lofzang. Waar toe onder Israël veele en de beste ftoffe voorhanden was. Gelijk het? aldaar ook niet aan kunst ontbrak. Blijkende ook dit Lied. VI. 5U-513. Waar in wij vinden Davids daukbaaren roem. Eene teekening van zijn bangen nood; van 's Heeren verlosfing; van zijn gedrag en beftaan; van s Heeren getrouwheid. Het wordt befloten met een verheven lofgalm. Alles in hoogdraavenden ftijl 514-518. Dit Lied koomt voor, in den XVIIIden Pfalm; doch met eenige verandering. Het onderwerp van dit Lied, is niet. de Mrsfias. _ Maar- David. Het Opfchrift van dit Lied maakt melding van Davids vijanden; en van zijne verlosfing, door den Heere. Aan wien hij zulks toekent. 518-527. Ten dien dage — fprak David de woorden van dit Lied. Deeze tijdsbepaaling teekent Davids god-'
vrucht VI. 527-531.
Wu leeren hier: Dat men het loflijk bedrijf van verdienftelijke Mannen moet blijven gedenken. Het welk zeer nuttig is. VI. 531—533. En dat vroomen onder langduurigen ftrijd kunnen verkeeren. 533 534. Doch ook , dat zij van verlosfing moogen zingen.'534. Wanneer zij ook verpligt zijn den Heere te danken. 535-537. En in weérwil van alle moedbeneemende omlhndiirheden, zich te troosten met het vooruitgezicht van volkomen verlosfing.
VL 538. 539.
LXX. Leerrede. 2 Samuels XXIV. 1-9.
Davids zonde in het tellen van het volk. VII. 2. volg. Daar waare wijsheid bij den ootmoedigen is, volgt, dat bij de hoogmoedigen dwaasheid is. Dit blijkt ook in deeze ftoffe. Waar in wij befchouwen Davids zonde, in het tellen van het volk. Welke, volgens fommigen, gebeurd zoude zijn in het laatst van Davids leven. Doch, volgens anderen, en met meer waarfchijnlijkheid, in vroeger tijd. En wel, na dat hij het Rijk beveiligd had. 2-8. De aanleiding tot de volkstelling, dat's Heeren toorn tegen Israël ontftooken was. Waar toe de Heer reden had. Dat liet Hij toe, dat David tot het tellen van het volk wierd aangezet. Men vraagt, door wien? In hoe verre door den Heere? Waar op bedenkingen vallen. Door eenen Satan. Wien daardoor te verftaan? 8-14. De zonde, waar toe David werd aangezet. was de telling van het volk. Dit was, op zich zeiven befchouwd, geen zonde. Maar het E 4 was



C 7* )
was zulks, of, als een uitwerkfel van zijnen hoogmoed; of, als een verzuim, van het doen opbrengen van den halven fikel; of ook, van zijn oogmerk, om eene krijgsregeering in te voeren, 't Welk nader wordt opgehelderd. Waar in hij zich grootelijks bezondigde. Te meer nog, daar hij zulk een verlicht en vroom man was. VII. 9—22. David dit werk aan Joab opdraagende, zoekt dees hem daar van te rug te houden. Waar in hij te prijzen is. Doch zijne poogingen zijn zonder vrucht; dat wel niet vreemd, maar evenwel flegt is. 22—26. Joab dan , trekt het land om, met grooten fpoed; doch met geen' minderen weerzin. Tot David koomende, geeft hij het getal over. Over welks opgave bedenkingen vallen. Welken beantwoord worden. . . . VII. 26—31.
Wij leeren hier: Dat, wanneer God een volk wil ftraffen, Hij deszelfs Hoofden aan verkeerden raad overlaat. Veel voorbeelden hier van, zag men van ouds; en in laateren tijd. Des men zorgen moet, 's Heeren toorn niet te ontfleeken, en ernflig bidden voor 's volks Hoofden. VI. 31—33. Verder, dat men zich wachten moet voor hoogmoed , en voor vleiers. Maar die beiden beftrijden. 34. Ook, dat men goeden raad behoorlijk plaats moet geeven. 35. Nog, dat een flegt mensch,, in eenig bezonder geval, den vroomen fotmijds goeden raad kan geeven. 36—38. Eindelijk, gedenken wij, dat de tegenbeeldige David de zijnen kent. . . VII. 38—40.
LXXI. Leerrede. 2 Samuels XXIV. 10-17.
David ontroerd over begaane zonde, 's Heeren geduchte gerichts-oefening; en tevens genadige verfchooning. VIL 42. volg. Davids hart flaat hem wegens zijne begaane zonde. Waar toe verfcheiden dingen aanleiding hebben kunnen geeven. Dit werkte uit, dat hij zich voor den Heere vernederde. 42—45. De Heer zendt tot hem den Profeet Gad. Die hem de keuze voorflelt uit drie plaagen. Eene boodfebap, voor den Profeet moeilijk, en voor David zeer treffende. Zijnde de plaagen uitermaate zwaar; en het ganfche volk raakende. Uit welke plaagen de Heer David gebiedt keuze te doen. Waar door David zeer beangstigt wordt,. En niet zonder reden. 46—50. Hij kiest liefst in de hand des Heeren te vallen. Waar toe hij dugtige redenen had. Waar op God de pest onder het volk zendt, en wel op buitengewoone wijze, Welke duurde,
van



C 73 )
van den morgen af, tor op den gezetten tijd toe, dat is tot op den derden dag. Deeze plaag [bekte zich verre uit, en deed 70,000 menfehen derven. Welke bedenkingen men hier ook maake, Gods doen is rechtvaardig, 't Welk nader wordt opgehelderd; VII. 51-62. Zoo als de ingel jerufalem naderde, berouwde het den Heere Zijnde den Engel toen bij den dorschvloer van Aravna. En zulks op Davids ootmoedige bede. VII 62—6s
Wij leeren hier: Dat een weldenkend hart over begaane" zonden flaat VII. 65 En wat de godlooze te wachten heeft, daar zelfs den rechtvaardigen vergolden wordt. 67. 68 Ook dat wij, daar ons geen keuze van rampen gegeeven wordt, aan allerlei rampen bloot ftaan. 60. 70. Verder dat het ons betaamt, bij dreigende oordeelen ons te verootmoedigen. 70. 7r. Eindelijk, dat de Heer den boetvaardigen genadig is. . . . VIL 72 73.
LXXII. Leerrede. 2 Samuels XXIV. 18-25.
David bouwt op 's Heeren bevel een' altaar. - Denlaagtr houdt op. VII. 75. volg. Onder veele naamen welke de Heere draagt, is ook die van Ontfermer. Wat het vleeschl.jk verfland er ook tegen mooge inbrengen ; dat de Heer Ontfermer is, blijkt onder anderen, ook in David, in deeze ftof. 75-77. De Heer gebiedt David, door zij! nen hngel en Ziender Gad, om op Aranjaas, des Jebuftj/i/ckenKonmgs dorschvloer, werwaards hij moest opgaan een altaar te bouwen, en aldaar te offeren. Davids zwakheid aldus te gemoet koomende, 77-85. David daar op, vervoegt zich tot Oman. Die hen. beleefdlijk out-' vangt. David vraagt hem om zijnen dorschvloer. Waar in hi] zeer edelmoedig en befcheiden tewerk gaat. Aravna biedt edelmoedig den Koning alles aan, wat noodig was om te offeren. Waar voor David bedankt. Maar biedt aan cm te koopen. Waar in Aravna bewilligt. 85-92. David bouwt daar op een' altaar, en offert brandofferen, endank. otteren. Ootmoedig biddende. En wordt verhoord, door het nederdaalen van hemelvuur; als ook, door 's Heeren bevel aan den flaanden Engel. Voords bleef David aldaar otteren.. Gelijk uit het verhaal is af te neemen. Vll.02-07
Wi, leeren hier: Dat de blijken van Gods rechtvaardigheid vreeze verwekken; ook bij den vroomen. 't Welk de zondaar moet ter harte neemen. VII. 98-100. Ook hoe de Heer de zwakheden van zijn volk te gemoet wil E 5 koo-



( 74 )
koomen. VIL 100. 101. En dat, ter verzoening met God, een zoenoffer vereischt wordt. 101—103. Van David en Aranja ftaat ons te leeren : lust ter bevoordering van den Godsdienst; nederigheid ; dienstvaardigheid , en eerlijkheid. 101-105. Ook, dat wij, in nood, den Heere moeten aanroepen, en dat wij verhoord zijnde, moeten danken VU. 105-108.
LXXIII. Leerrede. ïKronijken XXII. 1-13.
De voorfchikking, welke David ter bouwing van den Tempel maakte. En zijne nadruklijke opwekking aan Salomo. VII. ui. volg. Deeze ftoffe is vervat in het I. Boek der Kronijken. Welken gefchreven zijn, niet na, maar vóór de Babijlonifche gevangenis. Hier zien wij het bericht welk David geeft, aangaande de plaats waar de Tempel zou gebouwd worden. Deeze zou, volgends Godlijke aanwijzing, op den heuvel Morija zijn. 114—118. Verder wordt ons bericht, dat David de vreemdelingen vergaderde, om fteenen uit te bouwen. Ook, dat hij voorraad van yzer en koper bezorgde. Waar van Kanaan wel voorzien was. Ook cederen hout. Dit deed David, om dat Salomo jong, en het werk zeer gewigtig was. 118—124. Voords leezen wij, Davids opwekkende aanfpraak aan Salomo, hem berichtende, dat de Heer hem belet had den Tempel te bouwen, om dat hij veel bloeds vergooten had. Het welk eene gewigtige reden was. Maar wel zijn zoon. Op deezen grond bemoedigt hij hem met 's Heeren hulp. Tevens biddende, dat de Heer hem wilde begunftigen met kloekmoedigheid en verftand; en hem het gebied geeven over Israël. En hem vermaanende , zich aan 's Heeren woord te houden. . . . VIL 124—131.
Hier leeren wij, dat wij, wanneer God zijnen wil verklaart, onzen wil aan Hem moeten onderwerpen. VIL 132-134. Ook, dat wij, als God ons tot eenig werk roept, alles moeten bereiden wat ons moogelijk is. 136. Verder, dat Godsdienstplaatfen behoorlijk moeten worden ingericht. 137 138. Ook , hoe Ouders hunne kinderen moeten onderrechten. En hoe kinderen zich daar bij hebben te gedraagen. 138-140. Verder, dat wij moeten overweegen , tot welk werk de Heer ons roept. Geloovig aiende op 's Heeren beloften. . VIL 140-142.
LXXIV.



(75 )
LXXIV. Leerrede, i Kronijken XXII, 14-15».
Vervolg van Davids aanfpraak aan Salomo. Vit. 144. volg. Die wat goeds wil uivoeren, moet zich van de noodige middelen voorzien. Zoo deed David. Daar hij den jongen Salomo, met wijs beleid ^ bericht geeft, van den voorraad, welken hij tot den Tempelbouw had opgelegd. Dees fchat wordt door Vrijgeesten zeer ligtvaardig en bedriegelijk berekend. Schoon de berekening ten uiterften moeilijk is, was echter die fchat zeer groot, 't Welk fommigen deed vermoeden, dat in de Affchriften een feil is ingefloopen. Zekerlijk is hier een overgroote fchat, weiken David door veelerlei middelen had verfaameld. Ook van koper, yzer, hout en (leen. Dit alles had hij in zijne verdrukkingen bereid. 144-158. Ook geeft hij Salomo bericht aangaande de bouwlieden , en van veelerlei hulp. Als ook van gezegende omftandiaheden. Zijnen zoon tevens vermaanende , om dit werk met den Heere te beginnen, en het volijverig voordtezetten. En hem onder het oog brengende, het einde en oogmerk van dien
Te,mpel-rt • , • • • VIL 158-163.
Hier ttaat ons te leeren : Welk eene froode zonde het is , Gods Woord ten voorwerp van fpotternij te Hellen. VII. 163. 164. Ook, dat God veeltijds druk en zegen te faamen paart. Zelfs wanneer men dit niet opmerkt. J65. 166 Verder, dat onze bezittingen den Heere moeten geheiligd worden, 't Welk bij veelen verwaarloosd wordt. Doch hoogst dwaaslijk is. 167-169. Nog, dat elk verpligt is, het zijne toe te brengen, tot bevoordering van goede zaaken. En zulks onder opzien tot den Heere, en waakende tegen hoogmoed. 169-171. Voords, dat tijd van vrede, de tijd is, om wat goeds te doen. 171. 172. Vooral, dat wij groot belang moeten Hellen in het tegenbeeld der Ark en der heilige Vaten. VII. 173. 174.
LXXV. Leerrede. 1 Kronijken XXIII. XXIV. XXV. XXVI.
Daar de Godsdienst de ziel is van den Staat, maakt David mei reden de noodige fchikking op denzei-en. Deeze leveren wel een zeer ruime Hof op, doch moeten evenwel kortlijk van ons befchouwd worden. VII. 175-177. De Levijten, in plaat? van de eerstgeboorene, door den Heere zich geheiligd, waren gefchikt tot veelerlei dienst.
Waar



> (76)
Waar bij goede orde hoog noodig was. Zulk een orde befchikt David. En wel naar 's Heeren vootfchrift. VII. 177—183. En zulks omtrent de Levijten. Brengende den tijd van hunne aankomst, van 25. tot 20. jaaren. Ook omtrent de Priefters , en de ordeningen der Levijten. Ook ftelde David orde, omtrent verfcheiden ambten. Als, omtrent de Zangers. Schikkende onder drie hoofden, 24 Opperzangmeesters. En onder deezen, de Zangers. Voords 4,000 tot Poortiers. Ook Schatbewaarders. 183—191. Wijders maakte David ook befchikking, op het werk buiten den Tempel. En ftelt uit de Levijten, Ambtlieden en Rechters , als best daar toe gefchikt. 191—194 Men vraagt: waarom in 't Qverjordaanfche 2700 Atabtlieden en Rechters waren? En waarom gezegd wordt, dat in het 4olle jaar van Davids regeering, te Jaëser in Cilead, kloeke mannen gevonden werden? Ook, waarom hunne posten njet bij looting werden aangeweezen ? En wanneer deeze fchikkingen zijn ontworpen, en ingevoerd? VII.
195-197-
Wij leeren hier : Welk eene verpligting men heeft, aan zorgende Overheden. VII. 198. 199. Ook, dat wij, in den ouderdom, werkzaam en nuttig moeten zijn. En ons bereiden moeten voor de eeuwigheid. 200—202. Voords, dat elk in zijnen post en ftand, door den Heere ons aangeweezen, zich betaamelijk moet gedraagen. Vooral Godvruchtigen. 203—206. Nog leeren wij, dat het niet gejioeg is, goede ontwerpen te beraamen, maar dat ze ook moeten worden uitgevoerd. . . VII. 206—208.
LXXVI. Leerrede. 1 Kronijken XXVII. 1—34.
Davids befchikking op het krijgswezen, en op het burgerlijk beftuur. VII. 213. volg. Daar voorrechten ons onder verpligting brengen, is David lofwaardig, die zich zoo voorbeeldig van dezelven kwijt. 213. 214. Het krijgswezen, hoe veel verwijt met zich brengende, is nogthans noodig. David, offehoon nu in rust zijnde, is met reden op het zelve bedacht; 24 000 man , maandelijks doende dienen. Onder hunne Hoofden. Blijvende de Crethi en Plethi beftendig in dienst. Welker Overfte Betiaja was. Deeze Hoofden waren mannen van verdienften. Thands gaf David die inrichtingen plegtig over. 215—220. In het Burgerbeftuur, was in eiken Stam een Bewindsman. Gelijk van ouds in de huisgezinnen. Deezen, of fommigen



(77)
gen van hen, verkoozen Rechters. Naderhand Koningen: Thands regeerde David. Doch niet vrijmagtig. Waar van wij hier bewijzen zien. Wij vinden hier Vorften der Stammen, die elk voor het belang van zijnen Stam moesten zorgen. Van Gad, noch Afev, wordt hier geen melding gemaakt. Terwijl Manasfe twee Vorften had. Ook had Levi eenen Vorst. Desgelijks het huis van Aaron. VII. 321-227. In de volkstelling, werd het getal van die beneden de 20 jaar waren, niet opgenoomen. En die van de manfehap, boven de 20 jaar, werd, wegens het GodJijk oordeel, niet voleindigd. 228. 229. Voords maakt David befchikking op het beduur van zijn' huis en hof. Zijne groore goederen eischten goed beduur. David, hoe bekwaam ook , had Ambtenaaren noodig. Des wordt gemeld, wie Geheimfehrijver was; wie beftuurder zijner zoonen; wie 's Konings gewoone Raadsman, en wie zijn boezemvriend was. . . . VII. 230—233.
Wij leeren hier : Dat deugdlijk beduur en zorg omtrenc den Godsdienst hoog noodig is. VII. 234-237. Ook omtrent het krijgswezen, burgerlijk en hofbeduur. Waar in kennis en vlijt gevorderd wordt. 237. Doch, ondergefebikt aan onze eeuwige belangen. 23S. Ook leeren wij hier, dat wij onze huislijke zaaken behoorlijk moeten beduuren. 239. 240. Voords, dat wij vooral ons eeuwig belang moeten behartigen. Daar de tegendand hier veel en magtig , en het gevaar groot is. En wij daar toe ernftie gehóodrgd worden. 241. 242. Eindelijk, dat men onder zorgend beduur geveiligd , vredig leeven moet. 's Heeren volk vooral, onder het beftuur van Koning Jefus, dat erkennende, eerbiedigende , gehoorzaamende, blijvende elk in zijnen kring, vindt hier ook gronden Van troost VII. 243. 244.
LXXVU. Leerrede. 1 Koningen I. 1—10.
Davids ouderdom en ziekte. Abifag de Sunemijtifche. Ontwerp van Adonia om zich van de troonopvolging te verzekeren. VIL 246. volg. Dat bij menfcheüjke vlijt, s Heeren zegen noodig is, leert Gods Woord, en de ondervinding. Ook in David. Wien men nu, oud en verzwakt, door dekfel poogde te verwarmen; doch te vergeefs. Des men hem eene jonge dochter toevoegde. Welk bedrijf voorzichtiglijk moet beoordeeld worden.' 246-253. U dit werk fpeelde de Staatkunde haare rol. Adonia
poog-



(78 )
poogde zijnen vader op te volgen. Daar toe plaatfte men
die jonge dochter bij den Koning. Doch met loos en fnood beleid. VII. 253—256. Adonia ,ihands Davids oudlte . zoon, zegt, Koning te zullen zijn. Waar toe hij wel voorwendfelen had, maar geen recht. Daar Salomo door God en David tot Koning verklaard was. Des was Adoniaas onderneeming hoogst mjsdaadig, en eene fnoode ondankbaarheid. 25Ó—263. Adonia ftelt zijn ontwap tewerk, door prachtigen toeliet, en met hulp van Joab. 't Welk vreemd kan voorkoomen. Ook van Abjathar. 263—266. Adonia recht eenen grooten maaltijd aan. Tot welken genoodigd waren, onder anderen, alle des Konings zoonen, behalven Salomo. Ook niet die geenen , welken men wist, dat aan David getrouw zouden blijven. Voords befchikt men, dat onder den maaltijd. Adonia tot Koning worde uitgeroepen. . . VII. 266-270.
Wij zien hier: David oud en zwak. Tot onderwijs voor de jeugd. Ook van ouden. VII 270. 271. Ook zien wij; dat de moeite den ouden vroomen volgen kan tot aan het graf Het welk de weereldling ter harte moet neemen 272—274. Ook , hoe 's weerelds vriendfehap te fchatten zij. 275. 276. Voords, het fnoode van verkeerde zelfslielde . en van onbetaamelijk bejag van eigenbelang. Het welk ten uiterften fchadelijk is. Des wij onder het oog moeten houden, in welke betrekking wij liaan. 276—279. Eindelijk zien wij , dat fnood beleid voor eenigentijd, voorfpoedig kan flaagen. . VII. 279. 280.
LXXVTII. Leerrede. 1 Koningen \. 11-40.
Adoniaas ontwerp door Nathan en Bathfeba verijdeld. Salomo tot Koning gezalfd en ingehuldigd. Vil. 285 volg. Der godloozen raadllagen ziin'-iedrog. Dan, dat zij, anderen bedriegende, vaak zich zeiven meest bedrieten , zien wij ook in deeze ftofte. Adonia, tot Koning uhgeroepen zijnde, ontbrak alleenlijk des Konings toeftemming. Dan, Davids vrienden toezicht houdende, geeven door Nathan bericht aan Bathfeba. De Profeet raadt haar tot den Koning te gaan, beloovende haar te zullen volgen. Dit voegde best aan Nathan. Vooral aan Bathfeba. Die haar fluit met veel beleid uitvoert. Eerbiedig en zedig herinnert zij den Koning zijne belofte ; en bericht hem , dat Adonia, buiten zijn weeten, tot Koning was uitgeroepen. En zulks''door loos beleid. Zij herinnert den Koning zijn
g e-



O 79 )
gezag in deeze zaak. En ftelt hem voor oogen, het gevaar, waar aan zij, en zijne vrienden, bloot ftonden. VII 285-294. Terwijl dit David treft, koomt Nathan in. Waar toe bij best gelegenheid had. Hij vraagt den Koning, of dit 'sKonings befchikking was? En geeft hem verder bericht, van het verraadlijk beleid. Waar in Nathan deugdlijk handelt. 294—300. David neemt hier op wijze maatregelen. En doet vooizichtiglijk, Bathfeba gerust gefield hebbende, Salomo te Gihon tot Koning uitroepen , en zalven met heiligen oly. J'Jij deeze gelegenheid was het gejuich zoo llerk, dat de aarde fpleet. Zijnde dit eene vergrootende manier van fpreeken, VII. 301—308.
Wij zien hier een voorbeeld van Mesfias krooning. VII. 308. 309. En leeren hier, dat God magtig is, boozen raad te verijdelen. Waar van Vaderland en Kerk ook ondervinding hebben. 399. 310. Ook, dat men, ten rechten tijd, goede middelen moet ter hand neemen. Waar in de weereld zich zeer bezondigt; daar zij God vergeet. Ook vroomen kunnen zich hier misdraagen. 312—314. Verder, dat wij onze zaaken met verftandig beleid moeten aanleggen en beftuuren. 315-317. Eindelijk, dat men de ftof tot blijdfchap wel moet zoeken te kennen. VII.
318—320.
LXXIX. Leerrede. 1 Koningen I. 41—53.
Adonia krijgt van 't voorgevallene bericht. Hij verdeemoedigt zich, en Salomo fchenkt hem voorwaardelijke vergiffenis VII. 323, volg. Der boozen vreugd in boos bedrijf, is der vroomen fmert. Doch dat die vreugde korc van duur is, moet den vroomen bemoedigen. Het een en ander zien wij in deeze ftof. Terwijl Adonia zijne vrienden onthaalt, en deezen zich en elkandereu veel goeds belooven; wordt aller vreugd fchielijk geftoord. Zij worden ontrust door het hooren van gejuich. En krijgen door Abjathars zoon bericht, dat David Salomo op den troon heeft geplaatst. Tot groot genoegen van het volk. En tot blijde dankftof voor David. Dit bericht baart eene geweldige verfchrikking. Adoniaas aanhang verftrook zich. En hij zelf, bevreesd, vlugt naar het altaar. Welks hoornen hij vat, om zich te beveiligen. 323—334. Salomo, hier van bericht ontvangende , fchenkt hem het; levend Onder voorwaarde van deugdelijk gedrag. Waar op hij Salomo hulde doet. . . . VIL .^34—337.
Hier



C 80 )
Hier zien wij de ijdelheid van 's weerelds blijdfchap. Blijdfchap in overdaad , in hoogmoed en pracht, en in hec wel gelukken van fnood bedrijf. Doch blijdfchap , die een treurig einde heeft. Veelal rèeds in den tiid, en zeker in de ééuwigheid. VII. 338—340. Ook zien wij hier den aart van den hoogmoed , en deszelfs uitkoomst. Hoogmoed, op zich zeiven dwaasheid, is daar beneven een • bron van rampen. Blijkends de ondervinding. Dés wij tegen dit kwaad zeer te waaken hebben. 340—344. Nog zien wij, welk eene blijdfchap het aan ouderen baart, wanneer zij hunne kinderen gelukkig zien. Deeze hebben zich derhalven, daar het bederf zoo groot is, van wangedrag te wachten. Zij vooral , die godvruchtige ouders hebben. 344—346. Daar Adonia naar het altaar vlugt, en zich voor Salomo vernedert, moeten wij, die voor God doemfchuldig zijn, ons naar Jefus, en den troon der genade wenden. 346. 347. Nog zien wij, hoe God list en geweld kan verijdelen, zijn volk tot troost, VII. 348.349.
LXXX. Leerrede. 1 Kr snij ken XXVIII. i— al;
De lartrte Rijksdag door David gehouden. VIL 353. volg. Daar dingen die zeldzaam en groot zijn , onze aandacht trekken, moeten wij het oog vestigen op deeze doffe. David op de zaaken befchikking gemaakt hebbende, wordt door Adoniaas opüand verpligt, om Salomo op den troon te plaatfen , en eenen Rijksdag te beieggen. In walken hij , ftaande, bericht geeft van zaaken , raakende den Tempelbouw, en zijn eigen perfoon en huis. Waar op hij Salomo als Koning voorfielt. En allen vermaant tot 's Heeren dienst. 353—360. Wijslijk belegt David deezen Rijksdag, om Salomo plegtig voorteflellen. Waar in hij te werk gaat met groote vriendelijkheid, en voorzichtig beleid, niets buiten reden doende of fpreekende. 360—363. Hier op wendt David zich tot Salomo. Wien hij nadruklijk aanfpreekt. Hem vermaanende, God recht te kennen en te dienen. En zulks met frerken aandrang. Ook om 's Heeren Tempel te bouwen. Tevens onderricht hij hem dien aangaande volgends het geen bij hem door den Geest was. 363—369. Zoo zien wij, dat David , fchoon hij den Tempel niet mogt bouwen, echter deszelfs fchets mogt kennen. Welker overgifte voor Salomo zeer dienfiig was. Dit overgegeeven bericht doet ons zien, op welken grond, de Tempel in veele opzichten;, anders moest gebouwd
wor-



( Si )
Worden , dan de Tabernakel. Waarbij echter dezelfde evenredigheid in acht werd genoomen. VII. 369-372 t indelijk hooren wij David zijnen zoon bemoedigen , en vertroosten, door de verwachting op 's Heeren hulp, en trouve. Als ook met de hulp van Levfs Stam; oek vart Kunftenaaren en Vorften. . . VII 372--7S Wij leeren hier: Dat wij bij tijds befchikking op onze zaaken moeien maaken. Vooral ten aanzien van het Godsdienftige; VII 375-377- Ook, dat God te dienen, eer en za.igheid is. Waar bii oprechtheid gevorderd wordt, en rechte kennis. 377-379- Ook zien wij hier, dat, en hoe, ouders hunne kinderen moeten onderrechten. Zij inzonderheid, die den Heere kennen. 380-3Ï2. Deezen toch moeten, vooral in zaaken van Godsdienst, wel onderrecht worden. 382-384. jjan, hier bij moeten wij ernftig om s Heeren zegen bidden. . . VII. 384. 385.
LXXXI. Leerrede. 1 Kronijken XXIX. 1-25.
Vervolg van de voorgaande ftof. VII. 390. vol*. BaJ David, 111 zwaar drukkende benaauwdheid, om "verademing, de Heere hoorde zijne bede. Vooral, kort voor nij heenen ging, en niet meer was. Büjkends deeze ftoffe 390-392. Wij zien, dat David, aan de ganfche Gemeente herinnert, het gewigt van den Tempelbouw; en dat Salomo ,ong en teder was. Als mede, wat hij tot dit werk had faamengebragt; ook uit zijn' eigen fchat. Welk laatfte geene kleine femme was. 392-397- Door dit verhaal wilde David de Rijksgrooten opwekken, om zijn voorbeeld te volgen. Die ook rijklijk gaven. En wel gew.lliglijk. Waar door Davids hart getroffen wordt, en opgewekt om den Heere plegtig te danken, en te bidden voor het volk, en voor Salomo. 397-4°3- Waar op men ttaarelijk den Heere looft; Hem offeranden toebrengt. en een binden maaitijd houdt. Intusfehen wordt Salomo plegtig Koning gemaakt, en Zadok Hoogenpriefter. Schoon Abjath.ar m leven was. En zulks om gewigtige redenen. 404-407. Dus zat Salomo op den troon des Heeren , in zijnes vaders plaats. . . VIL 408—410.
Wij leeren hier: Dat, fchoon eigen lof veelal onbetamelijk is er echter gevallen zijn, waar in men zijn deugdlijk gedrag mag vermelden. VII. 410 411. Ook zien wij welk een' invloed goede voorbeelden maaken kunnen. Welke derhalven zeer te wenfehen zijn. 412.413. VIII. Dt'EL. F * 00k,



(8a )
Ook, dat wij, tot 's Heeren dienst blijmoedig moeten geeven. Waar toe het aan geene drangredenen ontbreekt. VII. 414. 415. Voords, dat wij den Heere hebben te erkennen als Opperheer van alles, en hoe wij hem moeten dienen. 416—418. Eindelijk, dat onze pügtis, den Heets om hartbuigende genade te bidden. En al< vreemdelingen op aarde te leeven. . . VII. 418—42®.
LXXXII. Leerrede. 1 Koningen II. 1-10.
Davids ziekte. — Laatfte bevelen aan Salomo. VII. 42». volg. Dat de Heer regeert, is den Itervenden vroomen tot troost. Doch dit belet hem niet, dat hij betaamelijke befchikkingen maakt. Dus doet ook David. Wij hooren hem , nu oud van dagen, zijnen zoon Salomo, kort voor zijnen dood, ernftig vermaanen , tot kloekmoedigheid; vooral tot godvrucht. Naar Mofes wet. Het welk van groote aangelegenheid was. Deeze vermaaning dringt David fterk aan. 422—430. Voords beveelt hij Salome, om Joab, wegens begaane moorden , ten gefchikten tijd te ftraflen. Ook beveelt hij hem, den zoonen van Barzillai wel te doen. Als ook te zorgen, dat Simei geftraft worde. 430—434. Omtrent twee zaaken , in dit bevel vervat, vallen eenige bedenkingen. Vriigeestige menfehen befchuldigen David, ten aanzien van Joab, van ondankbaarheid, en ontveinsde wraakzugt. En ten aanzien van Simei, van lafFe wraakzugt, onverzoenlijkheid , meineedigheid , en fnoode Staatkunde. 434-437. Doch hoe ongegrond, blijkt uit Davids godvruchtig gedrag. In zijn bevel, aangaande Joab, ligt geene ondankbaarheid, noch gefmoorde wraakzugt; maar wel rechtvaardigheid. Salomo befchouwde de zaak op dezelfde wijze. Terwijl die veiligst nu eerst kon worden uitgevoerd. Aangaande Davids gedrag omtrent Simei, moet men enderfcheid maaken , in de perfoonen, tegen wien misdaan wordt. Zijnde hier de beleedigde perfoon een Koning. Het is zoo, de Koning beloofde, onder eede, dat Simei niet fterven zoude. Doch hii bepaalt dit tot heden. Verder is die verklaaring voorwaardelijk. Ook beveelt David niet volftrekteiijk, Simei te dooden; maar een waakend oog op hem te houden. Verwachtende, dat hij zich zeiven t' eenigen tijd de doodftraf berokkenen zou. . • VII. 438—445»
Hier leeren wij, ons tot fterven te bereiden. VII. 446. 447. Voords, dat het aanprijzen der waare godvrucht
nood-



( 83 )
noodzaaklijk is. Waar aan wij gehoor moeten geeven n ons houden aan Gods Woord. VII 448. 449. Terwijl Joabs en Simen lot ons waarfehuuwen moet. 449. 450. Ook moet Davids dankbaar gedrag, omtrent de zoonen van Barzillai, ons dankbaarheid leeren, en op 'sHeeren genadige vergelding doen hoopen. . VII. 450-452.
LXXXIII. Leerrede. 2 Samuels XXIII. 1-7.
Davids laatfte woorden. VIL 453. volg. Daar de mensch troost behoeft, in dit leven, vooral in het fterven is die best te vinden in het genot der Godlijke genade, en geloofsvertrouwen op dezelve. Dit zien wij hier in David. En wel uit zijne laatfte woorden- 453-J59. Zeer verheven is zijne Voorrede waar in hij zich nadruklijk befchrijft. Dankbaar Gods gunst erkennende. Hij vermeldt hier eene openbaaring, door den Heere hem gedaan. Waar bij hij den Heere onder verfcheiden benaamingen voorftelt 13e doelende daar door den Heiligen Geest. Terwijl h'ij in dichterlijken ftijl dezelfde zaak, onder verfchillende'bewoordingen herhaalt. Openbaaring, voorheen, en nu op het einde van zijn leven aan hem gedaan , aangaande den Metfins, Het welk ook door Joodfche Uitleggeren erkend wordt. En aangaande Salomo, deszelfs voorbeeld Doch voornaamelijk, aangaande dm Mes/ias. 459-468 Befchriivende deszelfs hoedanigheden en openbaaring. Ook verklaart hl), hoe hij ten aanzien van die ontvapgen openbaaring, werkzaam was. Hijerkent.dat de Heer hem belofte had gedaan; belofte, uitneemend behoedaanigd en wel bewaard. 468-473. Verder zegt David, dat zijn huis alzoo niet is voor God. De woorden, „ hoewel Hij het nog met doet uitfpruiten ".- worden door fommigen vraagswijze opgevat, en door anderen met het eerde lid verbonden. 473—475. Ten aanzien van de mannen Belials, zegt hij : dat zij, als doornen, die onwaardig, fchadelijk en haatelijk zijti, zouden verworpen worden, en verbrand, ter zelve plaatze. Dit was zijne geloovige verwachting. Ook ten aanzien van Sakmons vijanden. VII. 475-480.
Deeze ftoffe geeft ons aanleiding om te overdenken wat wij op een derf bed zouden te zeggen hebben, tot dan,tbaare erkentenis; (ot veelvuldig beklag, en tot zelf. veroordeeling En de vroome tot 's Heeren roem. 481-483. Voords, daar de Mèsfiht gekoomen is, behooren wij te vraagen, hoe wij verkeeren omtrent zijne heerF 2 fchap-



( 84 )
fchappij, welke van veelen verworpen wordt, tot hun eigen verderf. Doch van de vroome omhelsd, 't Welk hen iterk verplat, en krachtig vertroost. Vil.482—485. Hetgeen hier, aangaande de vijanden gezegd wordr, geeft den zondaar een akelig vooruitzicht, maar den vroomen blijden troost VIL 486. 487.
LXXXIV. Leerrede. 2 Samue/s XXIU. 1-7.
Vervolg van nuttige overdenkingen. VIL 488. volg. Die met wijsheid fpteekc, begeert met reden , verftandige hoorders. Omdat, gelijk het gehemelte de fpijze fmaakt, de ziel, door middel van het oor, kennis verkrijgt. Waar bij oplettendheid vereischt wordt. QJob XXXIV. 2. 3 ) Gelijk omtrent andere zaaken, zoo bezonder omtrent Godlijke. Davids laatfte woorden gehoord hebbende, kunnen wij, bij verder nadenken , er uit opmaaken. Dat David een ziekbedde gehad heeft. — Als ook het'gebruik van zijn veiftand en fpraak. 491—493- Dus hebben wij zijne laatfte woorden. De laatfte woorden van ftervende. vroomen verdienen opmerking. Vooral die van David. 493~495- wiJ zien uit dezelve, dat hij ontflaapen is, in dankbaare erkendtenis van 's Heeren gunstbewijzen. Waar toe hij reden had. Gelijk ook ijder ftervende Godvruchtige heeft. Vooral wegens geestlijke zegeningen. Waar toe ijder vroome, maar David inzonderheid, reden heeft. 496—498. Ook ontflaapt hij in geloofsomheizing van den Mesfias. Het welk geen klein voorrecht is. 500. 501. Ook fterfc hij in geloof op de Godlijke beloften. Een fterven, dat God verheerlijkt, troostlijk is, en nuttig voor veelen. 502. Ook fterft hij met genoegen in God. Het welk hij nadtuklijk verklaart. 503-505. Dus fterft hij getroost. En niet tegenftaande hij de tegenkanting der vijanden voorzag, in volle verzekerdheid, dat hunne magt zou verbrookêii worden. 506. 507. In dit gemoedsbelkan bereidt zich David tot fterven; des, tot de grootfte verandering. En zulks gemoedigd op zekere gronden. . VII. 506—509.
Hier mogen wij leeren, hoe zich tot fterven te bereiden. En wel, ons zeiven te vraagen, aangaande ons ziekbedde, aangaande onze gezindheid , en hoe wij verkeeren omtrent Gods Woord; vooral pmtrenj; Jefus Christus; en het verbond. VII.509—511, Zullen wij zalig fterven, wij moeten in dit leven naar den Heere hooren; die ons tot zich ia zijn verbond roept. 511. 512. De vroome moet, waakende
te-



C 85 )
Wfffl1 onnoodige zorgen, zich voorbereiden. En zich in den Heere vertroosten. . . vil. 5u_5I4.
LXXXV. Leerrede. zSamuth XXIII. 1-7,
Vervolg. VII. 5r5. volg. Daar in de weereld vee! gebeurt, wordt het gewigtigfte met reden te boek gefield. Hetwelk dienftig is tot mutige einden. lnzonder,^fd ^
ATZ\e\rmnde ftnVende menfchen- Vooraf aangaande het afrterven van David. 515-517. Wiens vocb-Id wij moeten volgen. Waar van'veelen verre af Z óf waar in verkeerdlijk gehandeld wordt. Het welk de uirer»e dwaasheid is. 517-520. Om wel bereid te zijn, is
HSL!!1" ,ZÜ° feer bij hetfterven' zijne verwachting te leiden, als wel, dat men met David goede gronden hebbe. 520-522. Omtrent de woorden der ftervenden . ll^VlChzelyen !° zijne verwachting misleiden kan door valfche overlegg.ngen. Waar in men zeer onredelijk onhuJ-Ho^K s°"de«"^chen zeker; dat God zonde, en op hun doodbedde kan bekeeren. 522-527. Voords moeten wij omtrent overledenen verftandiglijk te werk gaar. Gelijk omtrent de meuken van 'ftervenden, tot goed-
XTll T 'emands .ftaat- Waar in «"'J fei'en kunnen. Schoon de vroome z,jn eigen ftaat, op goede gronden zeker is Voorzichtigheid is hier dan noodig. 0° om
oomerTe "'H't,33"^"^"- 5^~^ ^ moeien ™ opmerken, dat fchoon de vroome reden tot klaagen beeft
ÏÏw /^i °°1 °P het fter^dde, hij nogthans' dankftaf heeft En (fhoon niet altijd het genot, heeft
roL r.gr°n ' 6" meeni«raaal h« genot, van blijden roem, n het ftervensuur. Hoe het zij, daar de zondaar rampzalig fterft, fterft de vroome zalig. J Hij mag dus bemoedig fterven. Waar van de voorbeelden vee? zijn.
Wij zien hier uit . Hoe noodig het is, goedfgrÖnden
derzoe'k'ï VebbeD" Wa°r omtrent ^ °ns moete" ™ oerzoeken. En ons wachten van verderllijke verleiding, ie meer, daar wij niet weeren, wanneer wij fterven zulJen. Het welk, zelfs op de krankbedden vaak uit de gedachten wordt gefield. Hoewel, ten aanzien van den kranken, de getrouwheid met de voorzichtigheid moet geEhI ëT'r lle afkeerigheid van zich tot fterven te bereiden, heeft haaren grond, in het bederf der ziel; en F 3 wordt



( W )
wordt gevoed door veelerlei voorwendfelen. Waar mede men zich bedriegt. VII. 541-548. Godvruchtigen moeten leeven onder befef van fterven ; vast houden aan het verbond, en getroost zijn tegen den dood. VII. 549- 55°'
LXXXVI. Leerrede. 2 Kronijken XXIX- 26-30.
Davids dood. - En begraaving. VII. 551. volg. Daar de uitvaart van groote perfoonaadjen door veelen befchouwd wordt, vestigen wij met reden onze aandacht op die van David. VII. 551. 552. Wij zien hem zoo hooglijk bevoorrecht, Herven. Aan welke ziekte, weeten wij niet. Maar wel, dat dit gebeurde, na dat bij zeven jaaren over Juda, en drie en dertig over gansch Israël geregeerd had. Oud omtrent de LXX jaaren. Na dat hij Gods raad gediend had. En wel in gelukkige omftandigheden , en geloovig. Eene heuglijke gedachtenis nalaatende. 553—558. Overleeden zijnde, werd hij begraaven in de ftad Davids. 558—563. Zijnde na zijnen dood hooglijk door den Heere vereerd. En zijne gedachtenis vereeuwigd. Ook tot lui fier van Israëls Rijk. Dat waarlijk groot was. 564-567. Wij zien hier, David, uit burgerlijken (land, hoog verheven, en zeer roemwaardig. Vooral wegens zijne uitmuntende godvrucht, en groote voorrechten. Zijnde tot een voorbeeld van den Mes/tas gefield. En zeer gepast; ten aanzien van zijn' naam, geboorteplaats, zalving, vernedering, Koningriik, uitbreiding van het zelve, en bevoordering tot hoogen geiukftaat. . VII. 567—575.
David zien wij fterven. En des* zien wij een mensch fterven. Gezicht, niet aangenaam, maar echter nuttig. Ook voor de vroomen. Wij zien eenen Koning fterven. Waaruit ons veel te leeren ftaat. VII. 575-581. Wij zien Da"id begraaven , en daar in veel onderwijs. En voor den vroomen ftof tot troost. 581. 582 Daar Davids leven en fterven dus belcbreven is, leeren wij het nut van levensbefchrijvingen van voornaame perlbonen. Mids die egt zijn. Het welk vaak ontbreekt. Terwijl goede levensverhaalen zeer zijn aan te pri]zen. Vooral der Bijbelheiligen, en in het bezonder van David. Als (trekkende ten nutte van Kerk-en Burgerftaat, en van elk Christen. Ook moogen wij vraagen , wat er zij van ons leven en lot? Waar van femmigen zich lantèekenirigen maakten. Het welk veelen, indien zij zulks deeden, ftof zou geeven tot
bc.



C 87 )
befchaamdheid. Intusfehen is ons leven en lot bij God
befchreeyen Ook de tijden, die over ons verloopen zijn. Het welk ftof tot nadenken geeft, aan allerlei menfehen. Ook troost aan vroomen. VU 58,-593. Gelijk David, zullen wij fterven; doch in ongelfke omftandigheden. David fterft in een tijd, dat Land en Kerk rust en vrede genooten Daar dit ons thans niet gebeurt, heeft ijder ftof tot zelfonderzoek , en de vroome inzonderheid om veel te bidden. Terwijl hij zich met eeuwigen vrede mag troos telu ' ' • ■ • VII. 583-599.
F 4 UI,



r i l
REGISTER
VAN OPGEHELDERDE
WOORDEN en ZAAKEN.
A
Aanbieding.
— Bij vleiende voorftelüngen en aanbiedin- D. Bladz. gen moeten wij groote Voorzichtigheid gebruiken. . . . 1,412.
— Aanbiedingen en beloften in nood gedaan, worden niet altijd vervuld, of wel onder
allerlei voorwendfelen verfchooven. . 454.
— Aanbieding van eerbelooningen, door Koningen of Krijgsoverften gedaan, zijn zeer gefchikt om moed en vlijt te omfteelten, en tot heldendsaden op te wekken. Zoo
is.het ook in den geestlijken ftrijd. . 381.
, IV. 192. 224.
— Van den ouden Barzillai kan men leeren , boe voor aangebodene gunften best te bedanken, 's Heeren aanbod mag nimmer geweiaerd worden . . VI. 336.
Aandoeningen. D'iften. Uartstogten.
— Zijn op zich zeiven onzondig en nuttig.
Hoe ontftooken en zondig worden. V. 199.
— Groote gebeurdnisfen verwekken groote; doch ook verfchillende aandoeningen. Ook bij hen, die in de hoofdzaak eens
gezind zijn. . .' VI. 210.
— Dat wij in het openbaaren van ons inwendig gevoelen met bedachtzaamheid moeten te werk gaan. . . . 278.
Aanprijzing. Zie Lof. ASron.
— Het Priesterlijk gedacht uit zijne beide zoonen Ehazar en Ithamar voordgeplant. 't Was in Davids tijd zeer talrijk. Zijne
ver-



A B. g,
verordening omtrent de Priesters, die hij D. Bladz in 24 Ordeningen verdeelde, 16 uit Eleazar, en 8 uit Ithamar. . . yjj
— Opvolging van Hoogenpriesteren in die beide huizen. Zie Eleazar.
Abel.
— Meer dan ééne ftad van dien naam. Abel, Beth-Maacha. En Abel ■ Mehola. 'tEerfte' naar fommigen de benaaming van ééne ftad, naar anderen was Beth-Maacha onderfcheiden van Abel, en nabij ^/gelegen. Abel lag in 't noordoostlijk gedeelte van hraëls
land, in den ftam van Naftali. . VI. 391
— 't Gebeurde aldaar, ten aanzien van Seba. ' 2o6vo\f Abjathar. *y ë'
— Zoon van Achimelech, Hoogenpriester uit het gedacht van Ithamar. Hij was waarfchijnlijk reeds bij zijns Vaders leven, als
■ mede- of tweede Hoogenpriester ingewijd II 212-21*
— Den algemeenen moord der Priestereti re ~ Nob ontvlugt, koomt hij tot David, die
hem vriendelijk ontvangt, en onder zijne befcherming neemt. . . ,,-g
— De tijdsbepaaling, wanneer hij tot David ' kwam. 401. 402. Hij had den Priesterlijken Efod bij zich. Waarom dit zoo be-
zonder wordt aangeteekend. . . 402<
— David vraagt den Heere raad, en wel door 4°4' 4°5' Abjathar den wettigen Hoogenpriester. 4.oö
— WmomDavid bij zijne vlugt voor Abfalom de Ark niet wilde medevoeren , maar Abjathar met Zadok naar Jerufalem te rug zond. 525 volg.
n - r r VI. 608.
— -£ijne laamenfpanmng om Adonia op den
troon te (tellen. . . . yjj 2ÓI
— Vervolgends is hem de Hoogenpriestérlijke waardigheid ontnomen , en uit het huis van Ithamar weder overgebragt in dat van
Eleazar. (Zie Zadok) . . * ,„„
Aligail. 405-407-
— Beteekenis van dien naam. Zij was de
huisvrouw van Nabal. Wordt be-
lchreeven als eene zeer uitmuntende vrouw
F 5 III.



po
A B.
Ut.' 12. Haar kloek en fchrander beleid , D. Bladz.
waar door zij David verhindert zijnegram
fthap tegen haaren man en huis uit te
voeren. • . . . . III. 20- 31.
— Waar uit wij leeren: Dat men in zaaken van het huuweliik voorzichtig hebbe te verkeeren; en in het zelve zich verltandig en godvruchtig tegedraagen. III. 37. Dat men met hun die door drift vervoerd zijn, voorzichtig hebbe te handelen. 45. En dat betaameüjke en tijdige infchikkelijkheid veel kwaads kan voorkoomen. 46. Daar zij zoo veel deed voor het tijdelijk welzijn , dat wij veel meer moeten doen om ons eeuwig welzijn te bevoor-
deren. . . . . 48-50.
— David laat baar in vrede gaan. 55. volg. Zij t'huis gekoomen , vindt Nabal aan den maaltijd , en dronken. — Thands zwijgt zij, maar geeft hem 'sanderen daags bericht. 60—62. Waar op hij van fchrik befterft, en na tien dagen den geest geeft.
62—64. Zij wordt David ter vrouwe. 65. volg.
— Leering: Dat God in de hoopelooste omftandigheden uitkoomst kan geeven. Doch ook, dat wij verplat zijn , middelen ter hand te neemen; en zulks op betaamlijke
wijze - 85-87
— Zij baart David eenen zoon Chileab, elders Daniël genoemd. . . IV. 59.
Abigal.
De moeder van Amafa. Zie Jethrt. Abimelech.
— Een gemeene naam der Filiftijnfche Koningen. ... .11. 257. 258.
Abinadab.
— Een Levijt, in wiens huis de Ark gebragt was na het voorgevallene te Beth-Semes,
van waar David dezelve overbragt. . IV. 350. Abinadab.
— Een van Davids broederen. . I. 204. Abisag.
— De Sunamijtifche. Zij meet niet als eene dienstmaagd, maar als eene bijgevoegde
vrouw



AB. pI
vrouw of bijwijf van David worden aan- D. Bladz Sea,erkt VII. 25o
— t ichijnt dat Adonia en zijn aanhang zich van • baar hebben willen bedienen , als een werktuig ter uitvoering hunner oogmerken. , ° _
Aeisai of Absai. 25°"
— Zoon van Zeruja, Davids zuster, broeder van Joab en Afahd. Befpiedt en gaat
met David in Sauls legerplaats enz. \\\. 11 -
— Hij (laat de Edomijten in 't Zoutdal. V.' «/.' cö
— Zijn togt met Joab tegen de Ammonijten.] 151.
— H:j is rechtmaatig ontftooken tegen den' fnooden Simei, en wil hem dooden , maar wordt door David wederhouden. Ook
bij Davids terugkomst. . . VI. 550 272
— In den oorlog tegen Abfalom ftelt hem de Koning over het derde deel der krijgsben-
d™ ,3-
— Da< td beveelt hem, en niet aatv>«£, 't krijgsvolk uit te voeren tegen den oproerigen Seba v<
— Eene zijner heldendaaden vermeld, ineen Aanhangfel op Davids gefchiedenis. . cn
Abital. j '
— Eene van Davids vrouwen, moeder van
. Sebatja IV>
Abner. r'
— De zoon van IVer, Sauls krijgsoverfte. Hoe te begrijpen , dat hij David niet kende,
toen hij Goliath verflagen had. . I. 448 vole
— David verwijt hem fcherpelijk zijne onachtzaamheid, enz. . , ujt j-p
— Na Sauls dood David als Koning over Juda gezalfd zijnde, maakt hij hbofeth, Sauls zoon, Koning over de andere Stammen. Oorlog tegen David. Veldflag tusfehen Abner en Joab , waar in de eerfte Afa-
hel, Joabs broeder, om 't leven brengt. IV. «- «7 Abner maakt zich groot in Sauls huis 62. zich misdraagetide omtrent Sauls bijwijf, en hbofeth hem daar over onderhoudende, ftuift hij in woede op; doet zijnen Koning



J>2 A B.
ning fchampere verwijtingen, en harde be- D. Blaiz. dreigingen; en zulks niet zonder geveinsdheid. Waar op hbofeth verlïomd Haat. IV. 61—66. Abner zendt hier op boden tot David, wien hij een verbond voorflaat; waar in David bewilligt : doch onder voorwaarde, dat hij hem Michal wederbrenge. Zeer verflandig was dit beding. IV. 66 - 68.
— Abner hier op handelt met Israël. Met fchrander beleid. Doch tot eigen (chande. Ook handelt hij met Benjamin. 69-71. Waar op hij tot David Itoomt, en een verbond met hem geflooten hebbende, van Hebron vertrekt. Maar wordt door Joab
te rng geroepen, en vermoord. . 71- 73,
— Bedrijf, door David hoog opgenoomen , en hartlijk betreurd. Een blijk van zijne
onfchuld. . . . . ■ . 73-"6.
— Dit voorgevallene met hbofeth en Abner kan ons leeren: Dat het ongélukkig is,zijnen welftand afhangelijk te maaken van menfehen. 88. Ook dat het verkeerd is, billijke berispingen voor beleedigingen re houden. 90. Dat uit flegte gronden meermaaien plaats heeft. Doch dwaas en verderflijk is. 91. En dat menfehen, door eigenbelang beheerscht, niet ts vertrouwen zijn. 92. Verder , dat dé flegrfte menfehen, dikwijls den Godsdienst te baat neemen. 95. Ook, dat God dikwijls dezelfden, die werktuigen waren ten kwaade, ten goede gebruikt. 96. Voords, dat de zondaar, wanneer bij waant zijn oogmerk bereikt te hebben , dikwijls op het onverwachtst ge-
ftraft wordt. . . . . pfl- 100.
— Davids bevel aan Salomo, om Joab we-
. gens dien verraaderlijken moord teltraiTen. Vil. 431. Abraham.
— De belofte aan Abraham gedaan, van het land door zijne nakoomelingen te bezitten,
hoe te verltaan. ... V. 23. 24. Absalom.
— Zoon van David, hem te Hebron geboo-
ren



AB. n
ren uit Maacha, de dochter van Thalmai, D. Blazd Koning van Gefur. . . > IV. 50- 61.
- Beteekenis van dien naam. Zijn gedrag in de zaak van zijne zusier Thamar. Brengt Amnon om 't leven. Vlugt naar Gefur. V. 358.
- Abfalom, rmmAmnons Aood, Davids oaA- 4I2'volS' Ite zoon, befchreeven als een uitneemend
fchoon man, zeer lang en zwaar hair draagende. Het welk jaarlijks gefchooren wordende, twee honderd fikelen woeg. Dus fchoon van ligchaam, was hij bevallig aan zijn' vader, en bemind bij het volk; en hij zelf daar op hoogmoedig.. Niet misgedeeld van zielsvermogens, was hij loos in zijn beleid , en van een flegt karakter. Vader ook van een huisgezin. . 415-464.
- Zijne wederkeering naar Jerufalem, en herfteiling in 'svaders gunst. . 46« vo),
- Waarom de gefchiedenis van Abfaloms verraderlijke ophand zoo breedvoerig ver.
meld wordt. . . . 500
- Hij fmeedt een ontwerp om zijns vaders troon ie overweldigen. Gaat onder fchijn van Godsdienst naar Hebron. Waar dit
ontwerp is uitgevoerd. . . 501-516*
- Hij koomt te Jerufalem. En neemt onverhinderd bezit van die hoofdftad. . VI. 35,
- Hufai maakt zijne opwachting bij AbTalom, .die hem ondervraagt. En Hufai beantwoordt hem ten uiterften loos, en wint
zijn vertrouwen. . . ; 63-68
- Op raad van Achitofel fchendt hij zijns
vaders bijwijven. ... 68. volg
- In eene raadsvergadering ftelt Achitofel voor David ten fpoedigften te overvallen. Dan Abfalom ook Hufai hoorende, verwerpt dien wijzen raad. (Zie Achitofel
en Hufai} .„ ,
j, r 1 J , * " • • 10°- volg.
- /Ib/atom vergadert een groot leger. Hij
ftelt Amafa tot krijgsoverften. . . 134 115
- De veldflag bij Efratms woud. Abfaloms leger geflagen. Hij door Joab gedood.
Da-



AB. AC.
David krijgt bericht van zaaken. Zijne. D. Bladz. droefheid en weeklaage over Abfaloms dood, met de gevolgen. . . VI. 169. volg. Achimelech.
— De Hethijter, een van Davids krijgshelden HL 117.
Achimelech.
— Een Hoogenprieder uit het gedacht van Ithamar, nakomeling van Eli. — David in zijne vlugt koomt tot hem, en verkrijgt van hem brooden van de'foontafel, en 't zwaard van Goliath. — Hoe dit te vereffenen met Mark. II. 26. . . . II. 211. volg.
— Hij wordt met alle de Priefters van Nob voor Saul ontbooden, die hem verwijt met David te hebben aangefpannen. — Zijne verdeediging, en edel karakter daar in doordraaiende. — Zij allen veroordeeld,
en wreedaartig omgebragt. . . 354-v0'S'
— In Prieder Achimelech zien wij : hoe groot een zaak het is, onder valfche befchuldigingen een zuiver geweten te hebben, en betaamlijk zich te verdeedigen. 377—380. Gods aanbiddelijk beduur, in de uitvoering zijner bedreigde oordeelen. . 384- 385'
Achimelech ,
— zoon van Abjathar, kleinzoon van den bovengem. Achimelech. Zie Zadok.
Achis,
— Een Koning van Gath , waarfchijnlijk ook Abimelech genaamd, zijnde dit de gemeene naam der Filiftijnfche Vorden. David vlugt tot hem; en wat hem daar w&edervaaren zij. . . • 257. volg.
— Achis de zoon van Maoch. Schijnt van den voorigen onderfcheiden, en zijn opvolger geweest te zijn. David met zijne manfehap, en hunne huisgezinnen ,begeeft zich tot hem naar Gath. — Hij verkrijgt
. van Achis de dad Ziklag ter wooning. ( Zie verder David.) . . III. 202. volg.
— Achis gedrag kan ons leeren : Dat men ligtgeloovigheid, als zeer gevaarlijk, te
fchuu-



AC. AD. n
fchuuwen hebbe. III. 241. En dat ver- D- Bladz.
wach'ting te voeden zonder grond , zich
zei ven bedriegen is. . . . III. 243-246.
Achitofel ,
— De Gilonijter. Een van Davids Raaden. Zijn_ verraaderlijk gedrag tegen David in den opltand van Abfalom, bij wien hij zich
te Hebron voegt enz. . . . V. 511. volg.
— David krijgt bericht, dat hij onder de vloekverwandten is. Waarfchijniijke gisfing naar de redenen, waarom hij zich met
Abfalom verbonden had. . . VI. it - 13.
— Mij koomt met Abfalom te Jerufalem. 6a,
— Zijn fnoode raad aan Abfalom, om zijns vaders bijwijven te fchenden. Redenen daar van, en wat hij beoogde. De groote hoogachting waar in hij in 't algemeen te '
dier tijd ftond. . . . . 70-75,
— Sommigen meenen, dat hij de grootvader van Bathfeba was , en dat hij als zoodanig zijne wraaklust hebbe uitgevoerd. Dan,
zulks is onzeker, en min waarfchijnlijk. V. 226.
VI. 71.
— Abfalom nu in Jerufalem zijnde, wordt er eene Raadsvergadering gehouden , waar in Achitofel voorflaat, met 12,000 welgeoefende krijgslieden , den weerloozen David ten fpoedigften te overvallen. Een
loos ontwerp, en zeer zorgelijk voor David. VI. 97- 99.
— Deeze raad wordt door Hufai te leur gefield. (Zie Hufai). . . . 100-107.
— Achitofel dit voorziende, dat zijn raad niet gevolgd wordt, brengt zich zeiven
om 't leven. .... 108.
— In de optelling van Davids Ambtenaaren,
koomt hij voor,als zijn voornaamfteRaad. VII. 233. Adel. Adelftand.
— Bij Israël niet bekend. . . I. 382. Adonia.
— Een van Davids zoonen, hem te Hebron
gebooren, uit Haggith. . IV. 59- 6l.
— Beteekenis van dien naam. Zijn karakter. Hij tracht zich van de troonsopvolging te
ver-



i
$6 AD. AF. AG.
verzekeren, en maakt daar toe eene faa- D. Bladz. menfpanning enz. . . . VII. 256/volg.
— Door tusfchenkoomst van Nathan en
Bathfeba verijdeld. . . . ai!8. volg.
— \ Vervolg deezer gebeurdnis. — Adonia verkrijgt van Salomo vergiffenis, docb onder billijke voorwaarde. . . . 323. volg.
Adoram,
— Van David aangefteld tot Schatmeester. VI. 412. Adricl,
— De zoon van zekeren Barzillai, krijgt Merab, Sauls ondfte dochter , die aan
David beloofd was, ter v-ouwe. . I. 512.
— Het droevig lot zijner vijf zoonen, uit Merab verwekt. (Zie Merab.)
Adullam ,
— Eene ftad op de grenzen van Juda, nabij der Filiftijnen land. Niet verre van daar was de fpelonk Adullams, in de gefchie-
denis van David bekend. . II. 3°4-
IV. 291.
Afek,
— Eene ftad in Juda, eene andere van dien naam in Afer, en nog eene andere in Isfafchar, waar de Filiftijnen in den oorlog
tegen Saul, gelegerd waren. . III. 307.
Afgod. Afgodsbeeld.
— Gewoonte der Heidenfche Volken, hunne Afgodsbeelden met zich in 'r leger te neemen. Een voorbeeld in de Filiftijnen, die door David geflagen, dezelve op het flagveld achterlieten. David deed ze verbranden IV. 255. 256.
— Ook pleegden de Heidenen hunne Afgodsbeelden en vervoerbaare Heiligdommen,
op wagens plegtig om te voeren. . 352Afval,
— Uit den ftaat der Genade. Zie Zonde. Agag ,
— Koning der Amalekijten, van Saul levendig gevangen en verfchoond. I. 62. Samuel beveelt Agag rot hein te brengen, die weeldiglijk tot hem koomt, en zich
zei-



AG. AH. AL.
9?
zelven vleit; doch door Samuel ter dood D. Bladz.
Veroordeeld, en omgebracht wordt. 155—
160. Die daad van Samuel verdeedigd.
Agag geen menfchen-offer. . . ' I. 160. 161.
~ Agag, het beeld van een zorgeloos zondaar, die zich veelal met de verbeelding van vrede en veiligheid dan het meest vleit, wanneer zijn verderf naast bij is. , I7<»
Ahia , '
— Hoogenprieder, uit de nakoomelingen van
Eli, uit het gedacht van Ithamar. . ii 211 Ahimaaz,
— Zoon des Prieders Zadok, door David in zijne vlugt voor Abfalom, met zijnen vader naar de dad te rug gezonden. . VI. 7
— Hij blijft met Jonathan, Abjathars zoon* buiten de dad, en dient Hufai in zijne verdnndhouding met David. (Zie Jonathan.}, . ; t 108-110
*- Ahimaaz het bericht van Hufai aan David
hebbende overgebragt, was vervolgends
met het leger mede uitgetrokken, 't Leger
van Abfalom gedagen zijnde, verkrijgt hij
op zijn aanhoudend verzoek, van Joab
verlof, om de tijding der overwiuning aan
David ie Mahanaim over te brengen. En
hoe hij dit uitvoert. . . 2I, vol
Ahinoam , * 6
— De Jizreëlitifche, eene van Davids vrouwen, moeder van Amnon. . . m 74
A„,o, . IV<- SP'
— Zoon van Abinadab den Levijt, Uit wiens
huis David de Ark opvoerde. . . ,0 Ahitub , j4"
— Uit het Priederlijk gedacht van Ithamar, kleinzoon van Eli, vader van den Hoogenprieder Achimelech. . . ii. 211.366.
Alexander de Groote.
~ Zijn lofwaardig gedrag in het drarfen van
Besjus, den moordenaar van Darius, te
recht vergeleken met Davids drafoefening
over de moordenaars van hbofeth. . IV. 121. Ai.mon, en Almeleth.
viii. Deel. q _ De-



o8 A L. A M.
D. Bladz.
— Dezelfde ftad als Bahurim. . VI. 52.
Altaar.
— 't Verbod (- Exod. XX. 25.) om dien fteenen altaar niet te bouwen van gehouwen fteen,
en geen houwyzer daar over op te heffen. VII. 155.
— De hoornen van den altaar. — 't Aangrijpen van dezelve door fmeekelingen, om zich te beveiligen. — Waar uit deeze gewoonte ontftaan zij. — 't Voorbeeld van Adonia. . . . . 332.
—" Wat men in 't geestlijke daar uit mooge
leeren. .... 346. Amalek ,
— de ftad der Amalekijten. . . I. 58. Amalek. Amalekijten ,
— Af komftig van Efau. I. 47. En niet van Cham , zoo als fommigen willen. De redenen voor dit gevoelen, niet voldoende.
48-50. Derzelver woonplaats. . 50. 51.
— 't Godlijk bevel, door Samuel aan Saul gegeeven, om de Amalekijten te verdelgen. I. 51. volg. Wegens hunne boosheid, voorheen tegen Israël in de woeftijne gepleegd: hun vijandlijke aanval op de IsraëJijten, was eene onderneeraing van groote aangelegenheid, en eene zeer groote zonde. 53—55. Welker ftrafoefening aan Saul wordt opgedragen. 55. En van hem maar gedeeltelijk uitgevoerd. 62—67. Zij zijn vervolgends onder David meer vernederd, en ten tijde van Hiskia geheel
verdelgd. . . . . 67. 68.
— Bedenkingen over dit Godlijk ftrafvonnis aan de laate nakomelingen, en wegens de misdaad hunner Voorouderen, zoo ftren-
gelijk uitgevoerd, opgelost- . 63- 72.
— David, zich te Ziklag onthoudende, overvalt en flaat de Amalekijten. . III. 218-225.
— Naderhand, David en zijne mannen afwezig zijnde , doen zij een' inval in 't zuiden van Juda, verbranden Ziklag, en voeren alles wech; doch met een voor hun rampzalig gevolg. . . . 353- volg.
Amasa , „
- De



A M. <jo
— De zoon van zekeren Jethro, verwekt bij D. Bladz. Abigal, eene halve zuster van Zeruja,
Joabs moeder. Zijnde hij dus een neef
van Joab, en David hun beider oom. VI. 135.136.
— Hij wordt van Abfalom als Legerhoofd aangefteld. .... 134.
— En naderhand van David, in de plaats van Joab, door wien hij verraaderlijk ver-
moord wordt. .... 262.
369-376.
— David beveelt aan Salomo zijn bloed te wreeken VIL 431.
Amasia,
— Koomt met eenige manfehap tot David. Zijne rondborftige taal : „ Wij zijn uwe,
o David! enz. . . . jy. 13. 14 Ambt. Zie Waardigheid. ' Ambt lieden,
— David fchikte 6000 Levijten, om Ambtlieden en Rechters te zijn. De Levijten daar toe best bekwaam, en waarom. In 't Overjordaanfche 2700 Ambtlieden en Rechters; aan de westzijde der Jordaan
1700,en in'tbinnenlandfche 1600. VIL 193-19?.
Ammizadab,
— Z oon van Benaja, die onder zijnen vader den post van krijgsoveriten der derde verdeeling bekleedde. . . . 219.
Ammon. Ammonijten.
— Af koomelingen van Lot. Waar zij voorheen en naderhand gewoond hebben. Hunne vijandfehap en oorlogen tegen Israël. Hunne lotgevallen en eindelijke vermen-
_8mg onder andere volken. . V. 137-140.
Davids oorlog tegen de Ammonijten, in A^sze'fs oorzaak en gevolgen. . 141. volg.
— Davids oudfle zoon, uit Ahinoam, de Jizreëlilifche. . . .IV. 59.
— Zijne fchendaad aan Thamar, zijne halve zuster gepleegd, met de voor hem dood-
lijke gevolgen. . . . V. 398. volg. Amorijten ,
— Zij hadden een gedeelte van 't land der
G a Am-



100
A R.
Ammonijten en Moabijten, tusfehen de D. Bladz*
beeken Ar non en Jabbok, veroverd, en
zijn door de Israëli/ten daar uit verdreeven. Vfl. 137.
138-164..
Aram. Aramijten. Zie Syrië. Araw-Naharüim. Zie MeJ'opotamie. Aravna.
— Of Aranja, elders Oman , en bij Jofeftts Oronna geheeten, een gewezen Koning der Jebufijten ; waarfchijnlijk Joodenge-
noot geworden. Aravnaas dorschvloer enz. VII. 79. volg. Arba. Zie Kiriath Arba. Argwaan. Zie ook Lafter.
— Dat niet zelden zij, die zich hunnes misdrijfs bewust zijn, anderen valfchelijk befchuldigen. . . .II. 339.
— Ongegronde verdenkingen zijn zeer te veroordeelen, als zondig in haaren aart,
en veeltijds rampzalig in de gevolgen. 375.
— Dat de lofwaardige daaden der beste menfehen vaak beleedigend misduid worden. IV. 47.
— Hoe fchadelijk het is misvattingen te voeden, in het burgerlijke, en niet minder in het godsdienftige. Daar dwaaling tot het grootfte wangedrag vervoert. Het welk door geene voorwendfelen te verfchoonen is; maar zekerlijk eene rampzalige uit-
koomst heeft te wachten. . V. 170. volg.
Ark. (de) De Ark des Ferbonds.
— Haar maakfel enz. Was van groote aangelegenheid in den ouden Godsdienst. En heeft verfcheiden lotgevallen ondergaan. Is niet altijd in den Tabernakel,maar op eene
andere plaats geweest. . . IV. 333 -336.
— Door David overgebragt uit KiriathJearint, en vervolgends uit het huis van Obed-Edom. Wat bij beide die gebeurd-
nisfen is voorgevallen enz. . . 357. volg.
401. volg.
— Waarom Salomo geene nieuwe Ark deed maaken, maar die van Mofes behouden heeft. 363.
— Groot belang der Ark voor Israël, en in
den Mofaïfchen Godsdienst. . 409.
— 't Huis van Obed-Edom werd gezegend
om



AR. AS. AV. AZ.
lot
om der Arke wil. 397. 308. Waar uit wij D. Bladz. mogen leeren, dat 's Heeren tegenwoordigheid een bron van zegen is. . IV. 434.
— De opvoering der Ark toegepast ophette-
1 genbeeld. Onze pligten in deeze betrekking. 440.
— Werd fomtijds in het leger medegevoerd, waarfchijnlijk ook bij de belegering van
Rabba. . . , V. 234-236,
— Waarom David bij zijne vlugt uit Jerufalem de Ark niet wilde met zich voeren. 525. volg.
VI. 5.
— Wij moeten groot belang (lellen in het tegenbeeld der Ark en der heilige Vaten. Zonder betaamelijke werkzaamheid omtrent den verzoenenden Middelaar, geene godsdienftigheid Gode aangenaam. . VII. 173.
Armoni,
— Een zoon van Saul, uit zijn bijwijf Rizpa. Zie Rizpa.
Arnon,
— Het land tusfehen 1 de beeken Arnon en Jabbok, eerst door de Moabijten en Ammonijten bezeten geweest, voords door de Amorijten, die van de hraëlijten daar uit verdreeven zijn , en het land den Rubenij-
ten en Gadijten ten erfdeel gegeeven. V. 11.137.
.. 138. 164.
ARoeR,
— Eene ftad op een klein eiland in de beek Jabbok. .... VII. 26.
asaf,
— Een der Opperhoofden van de heilige Zangers. Van God door zwaaren druk en beftrijdingen geoefend. . . 188.
asdod,
— Een ftad der Filiftijnen. Volgens Hero-
dotus 29 jaaren belegerd. . . 1.31a. Avijten ,
— 't Land der Avyten, gelegen ten noorden van Egypte, langs de zeekust, tot aan Kanadn. Zij zijn van daar verdreeven door
de Filiftijnen, of wel de Kaftorim. . I. 305. Azeka ,
— Eene ftad in de Stam van Juda, waar
G 3 door



lot AZ. BA.
D. Bladi.
door merkwaardig. . . I. 316.
Azmaveth,
— Davids Rent- of Schatmeester tejerufalem. VII. 231.
B.
BaSla. Badla Juda. Badlim Juda. Zie
Kiriath Jearim. BaSlbek. Baleek.
— Eene oude beroemde ftad in het laage
Syrië V. 51.
Baïl-Hazor ,
— Eene vlakte op de noorderlijke grenzen
van Benjamin, nabij de ftad Efrem. 418. Baülis ,
— Een Koning der Ammonijten, die Ismail ophitfte om den Landvoogd Gedalia te vermoorden. . . . . 139'
Baard,
— Het affnijden van den baard was bij de Oosterlingen een teeken van de allerlaagfte vernedering. . . . I45>
— Het niet afkorten van den knevelbaard in
groote droefheid. ... VI. 209. Bacna ,
— Een der moordenaaren van hbofeth ,door
David geftraft. . . . IV. 107. volg.
Bahurim ,
—■ Ook Almon genoemd, eene Priefterlijke ftad, in Benjamin, niet verre van dejordaan. Van hier was Simei, die David vloekte. . . . . VI. 51.
— David in zijne vlugt voor Abfalom , koomt met zijne manfehap te deezer plaats, waar hij vriendlijk ontvangen wordt, en zich verkwikt. .... 59-
Balbek Zie Badlbek. Ban. Zie Verbanning, Barvoet s,
— Barvoets gaan , in groote droefheid en vernedering. .... VI. 9. 10.
Barmhartig. Barmhartigheid. Zie Ontferming.
B ikzillai , de Gileadijter, van Rogelim.
- Hij



BA. li E. 103
— Hij koomt David te gemoet met veelerlei D, Bladz. noodwendigheden. . . yi. in.
— Zijn edel karakter. Hij was een man van groot vermoogen, bewees aan David, geduurende zijn verblijf in 't Overjordaanfche, groote weldaaden. Hij verzelde den Koning bij zijne wederkeering tot aan de Jordaan; doch weigert om goede redenen, mede naar Jerufalem te gaan, om bij David te blijven; maar geeft zijnen zoon Chimham in Davids dienst en befcherming
over 311 -32r.
— Leeringen, daar uit afgeleid. . . 327-338.
— David op zijn fterfbed liggende, beveelt Salomo den zoonen van Barzillai wel te
doen- , VII. 432.
Eatiiseba ,
— De huisvrouw van Uria den Hethijter.
Davids overfpel met haar enz. . V. 192. volg.
— Dat ook zij zich zwaarlijk bezondigde. 205.
— Zij was eene dochter vznEliam, die onder Davids helden gerekend, en van fommigen gehouden wordt voor een zoon van Achitofel, den Gilonijter. Dochten onrecht. 226.
VI. 71.'
— Na den dood van haaren man Uria, wordt zij Davids huisvrouw, en baart zij het
kind, in overfpel geteeld. . . y. 245.
— Geboorte van Salomo. — Dees wordt tot Troonsopvolger gefchikt. Wanneer Bathfeba daar van plegtige verzekering kreeg. VII. 197.
— Door Nathan onderrigt, verijdelt'zij 't onrwerp van Adonia, om zich op den
troon te plaatfen. . . . 29©. volg.
Bedachtzaamheid. Zie Voorzichtigheid. Bedreiging.
— Gods ftrafbedreigingen zijn waarachtig. Zie Straf. B
Bedrog. List.
— Staat-en krijgskundige listen worden niet beoordeeld naar eene geftrenge zedekunde. Of men de regels van eerlijkheid en goede trouw tegen een' openbaaren vijand of oproerigen verraader hebbe in acht te neemen. VI. 18.
G4 -Zij



104 B E.
— Zij die anderen bedriegen, worden door D. Bladz. Gods rechtvaardige beftiering weder be-
droogen. , . . .VI. 83.
— God kan ook de fchranderfte list en geweld verijdelen. . .. . VU. 348.
Beek (de) Sichors. Zie Sichar.
— Garis. Zie Jabbok. Beer. *
— Voorbeelden van menfehen die een leeuw
of beer aangreepen en vernoegen. . I. 395.396. BreROTH,
— Eene ftad in Benjamins erfdeel. V Gan-
fche Berim. . . , VI, 395.
Begeerte. Neiging, Verlangen.
— De Godvruchiigen , daar zij we! eens hunne op zich zeiven geoorloofde begeerten verkrijgen., doch iu derzelver genot verhinderd worden; hoe zich te gedraagen hebben. Men moet het aangenaame opofr
feren aan het meest nuttige. . . IV. 319,
— Gaarn worden wij in onze verkeerde neigingen voordgeholpen. 't Is gevaarlijk aan belangzoekende vleiers 't oor te leenen; maar een voorrechtdoor oprechte vrienden gewaarfchuuwd te worden. . . V. 430,
Bcgrnavirg
Begraafnis. Graflieden.
— 't Begraaven der doode ligchaamen in een hof, en op 't open veld, eene oude en prijswaardige gewoonte. . . III. 19,
— 't Begraaven der lijken had plaats van de oudlte tijden af. Of men in laatere tijden bij de Jooden de lijken ook pleeg te verbranden , wordt voor en tegen beweerd. Het branden van fpecerijen bij de uitvaart van aanzienlijke perfoonen, is uit voorheelden zeker, . . , VII. 55S.
— Graven der Iraêiijtifche Koningen.— Davids graf. — Wat Jofifus daar van vermeldt, enz. .... 560.
— Begraaven des lijken, eene Itoffè van. nuttig onderwijs. .... 58.1.
Behoudenis. Zie Uitredding. Bekwaamheid. Vermsogen.
- Mis-



B E. ic5
— Misbruik van gefchonkene bekwaamheden. D. Bladz. De zin en waarheid van Jefus woorden.
„Vanden geeuen die niet heeft, zal genoo-
men worden , ook 't geen hij heeft." I. 236.
— Hoe gevaarlijk zulke menfehen zijn, die hunne bekwaamheden aan allen veil hebben, in wat zaaken, of tot welk einde het
°°k zij V. 482.
Belang. Zie Nut. Beleediging.
— De beste menfehen hebben , bij fmaadlijke bejegeningen , zeer noodig over hun hart te waaken. . . . m,
Beleefdheid. Zie Friendlijkheid. Beleid. Zie Voorzichtigheid. Beletfelen.
— Dat Christenen beletfelen moeten uit den weg ruimen. Toegepast op den geestlij
ken ftrijd. . . . . VL 388>
Beltal.
Wat beteekene; Mannen Bellals, fnoode, ondeugende menfehen. . , III. 406.
Belofte. V1L475:
— Schoon de Heere, om wijze redenen, de vervulling zijner beloften wel eens uitftelt, zal hij die echter op zijnen tijd , onfeilbaar vervullen. Dit moet den vroomen tot beftuur en troost dienen. . . iv. 35,
— Dat Gods belofte des menfehen vlijt niet uitfluit. Waar omtrent veel verkeerdheid plaats heeft, zoo aan den eenen kant. als aan den anderen. . . .
— Dat men behoorlijk werkzaam moet zijn
met Gods beloften. . . . ...
— Geloof aan de Godlijke beloften moet doen bidden om het beloofde goed. En
zulks met vertrouwen. . . 5.,g. ,c0
t- Aanmerkingen over de Godlijke beloften aan Abraham , betreffende de landen welke zijn zaad bezitten zoude, zoo wel bet eigenlijk erfland Kanaan, als de meer oostwaard gelegene landen. . V. 21. volg,
— wij leeren b.ier uit, dat God op zijnen
G 5 tijd,



106 B E,
tijd, zijne beloften vervult. V. 26. Doch D. Bladz.
veelal door middel van onze vlijt. 27. En
door middel van overleg, beleid en llrijd. V. 30.
— Ook, dat God der vijanden onvoorzichtigheid , tegen hun oogmerk, wel gebruikt, om zijnen raad en beloften, ten goede van
zijn volk uit te voeren. . , 36,179.
— Getrouwheid in 't vervullen van beloften en verbindnisfen. Zie Getrouwheid.
Belooning. Zie Wedervergelding.
— Aanbieding van eerbelooning op eene voortreflijke daad. Zie Aanbieding.
Belijdenis,
— Een onbekeerd mensch kan, op zijne wijze, zijne zonden belijden. Voorbeeld in Saul, van eene zondebelijdenis, die
niet oprecht, noch volkomen is. . 1.137.
150.165,
— In den zelfden Saul zien wij, wat het ontwaakt geweten in een onbekeerd mensch
kan uitwerken. . . . H-53P-558.
— 't Baat niets,zijne zonden voor menfehen ,te bedekken; en 't is zeer gevaarlijk menfehen meer, dan God te ontzien. . V. 251.
— Hoe wij onzen evenmensch moeten trachten te overtuigen. Met bedachtzaamheid,
en met een oog op ons bederf. . 284.
— Wij zijn verplicht op onze eigen zonden te letten. Hetwelk teveel verzuimd wordt. Ook bij Godvruchtigen. Het welk wij moeten verbeteren. . . • 286.
— Ten dien einde is noodig, dat wij tot ons zeiven koomen , en zeggen: ik ben die
man. ... . 289.
— Kracht en nadruk van Davids belijdenis. „Ik heb gezondigd tegen den Heere." 300.
Een leerbeeld voor ons. . • 33°-
— 't Gebeurt niet zelden, dat (loute zondaars , voor gerechte wraak beducht, boetelingen worden. . . . VI. 287.
~ Een weldenkend mensch zal het hart over
begaar.e zonde (laan. . . VII. 65.
— Bij dreigende oordeelen behooren wij ons
te verootmoedigen. 7°-



E E. ÏÖ7
— De Heer is den boetvaardigen genadig, en D. Bladz. gedenkt des ontfertnens. . . VII. 72.
Beminnelijk. Beminnenswaardig. Zie Liefde. Bemoeijing. Bemoeial.
— Hoe dwaas en haatlijk het karakter van zulke menfehen zij. Een wijs mensch houdt
zich binnen de paaien van zijne roeping. 135. Eenaja, de zoon vmjojada,
— Een van Davids helden, en Overlte zijner Lijfwacht. ... V. 69.
— Hij koomt ook voor als derde Kriigsoverfte, of Hoofd der derde verdeeiing , doch deezen post bekleedde onder hem zijn
zoon Ammizadab. . . . VIL 219.
— Hij was onweetende van Adoniaas aanflag om Koning te worden; en bleef aan
David getrouw. . . . 268.
— En dient hem met zijne Crethi en Plethi,
bij de inhuldiging van Salomo. . 303.
Beproevingen. Zié ook Ongeluk. En Nood.
— Men kan vooraf niet bepaalen, tot welk een, hoogte de beproevingen zullen rijzen.
Wat wij daar uit kunnen leeren. . II. 283-285.
— Dat God, het geen meest fchijnt te ver-
zwaaren, kan doen dienen tot verligting. 286-289.
— God zendt den zijnen meermaal ramp op
ramp toe , doch hun ten beste. . 387.
— Dat wij in beproevingen waaken moeten
tegen roekeloosheid en onoprechtheid. III. 341.. Berim. Zie BEèROTH. Beroep. Ambt. Zie Waardigheid. En
Levenswijs. Berothai. Zie Betach Berouw ,
— Aan God toegefchreven , hoe te verdaan. I. 89.147.
— Berouw. Boetvaardigheid. Zie Belijdenis. En Vergeeving.
Befchikking. Zie Voorzichtigheid. Bef uit van God. Zie Raadsbcfuit. Be/luit. Bef uit neemen.
— In zaaken van aangelegenheid moeten wij uietflegts raadpleegen; (zie Raad) maar ook befluiten. Befluiteloosheid veelzitis onbetaamlijk. . . . II. 1815-190.
Be-



i°8 BE BI.
Bmo», D. Bladz.
— Eene beek die uit het gebergte van Juda vloeide, en bij Gaza in de Middellandfche
zee viel m. 3<y.
Beflraffing. Zie Fermaaning. Betach, en Berothai,
— Elders Tibchat en Chun genaamd. Steden in het SyriscA Koningrijk Zoba gelegen; uit welke David veel buit naar Jerufalem
wechvoerde. . . . . V. 21. Bf.th-El ,
— Eene Had in 't midden des lands ge-
,eSen- s III. 418.
— 't Behoort fomtijds vertaald te worden, 't Huis Gods, en dan wordt de plaats bedoeld,
waar de Tabernakel was. . . 418.410. Bethlehem ,
— Davids geboorteplaats, van hem niet gemaakt tot zijne Hofitad. Wat daar bij aan
te merken. . . . IV. 0. \&.
— Bethlehems bornput. Nos heden wijst men eenen waterbak aan, Davids put genoemd. .... 203.
— Eene kostbaare waterleiding, uit de nabuurfcbap van Bethlehem naar Jerufalem,
door Salomo aangelegd. . . 304.
Beth-Maacha. Zie Abel.
Beth-Rechob. Een Koningrijk in Syrië.. V. 148. Bewaaring. Hoede.
— Dat de Heer de zijnen , op alle hunne wegen, behoedt, 't Welk hun ftof tot danken geefr. ... V. 40.
Bezittingen. Zie Rijkdom.
Bidden. Bidplicht. Gebed. Zie ook Nood.
— De pligt om zich over de zonden van anderen te bedroeven, en God voor hun te bidden ; in 't voorbeeld van Samuel aangewezen. .... 1,116.163»
— Dat een die den Heere uit verkeerde beginfelen zoekt, geene verhooring heeft te wachten. .... III. 287.
— Dat heil en hulp best bij den Heere gezocht vvordt. . , . 29 u
—- En hoe gelukkig het beftaan en de ver-
wach-



BI. B L. 109
wachting is van hem, die in waarheid den D. Bladz. Heere zoekt. . . . III. 297.
<— Dat wij den Heere in onze wegen moeten
kennen en raad vraagen. . . 300.
IV. 50.272.
— En 'sHeeren wil kennende, dien volvaar-
dig doen. • • • - 34.
— Gods beloften zijn een grond van vertrouwen in 't gebed. (Zie Belofte.) . 548.
— Hoe noodig het zij, fteeds te waaken en
te bidden. ; . , , V. 212.
— Altijd, vooral in nood, moet men biddend zich tot God wenden ; doch tevens betaatnelijk werkzaam zijn. 't Voorbeeld der
oude heiligen. . . . yj, 2.
— Vroomen moogen zich troosten met de verhooring hunner gebeden, fchoon God
hun niet alles geefc, waar om zij bidden. 89.
Blind.
— „ Een blinde en kreupele zal in 't huis niet koomen." Van waar dit fpreekwoord " ontdaan zij, en wat beteekene. . IV. 94.
Bloot. Naakt. Zich ontblooten.
— Veeltijds te verdaan van het afleggen der bovenkleedereu. Ook bij ongewijde Schrij-
vers- • • . . II, 83- 85.
IV. 423.
Blijdfchap. Zie ook Droefheid
— Bij blijdfchapsftoffe past vertooning van blijdfchap jjl. 5o5.
— De rampen der Godloozen, zijn den vroomen geen ftof van blijdfchap, maar van medelijden. .... 540.
— Dat voorwerpen van heilige blijdfchap, door onze verkeerdheid, de ftof kunnen worden van droefheid. Wanneer men verftandiglijk hebbe te handelen, en tegen
.„ «„..„.u tc waa&cu. . IV.305.
— Dat God dikwijls ftof tot blijdfchap met
ftof tot droefheid mengt. . VI. 233.
— Tijdlijke aangenaamheden gaan veelal met onaangenaamheden verzeld. En dat wij des omtrent dezelven wijslijk moeten ver-
keeren 376.
- Wij



110
BL. BO. BU.
— Wij moeten de ftof tot blijdfchap wel D. Bladz. zoeken te kennen. . . . VII. 318.
— Der boozen vreugd in boos bedrijf, is der vroomen fmert. Doch dat die vreugde kort van duur is, moet den vroomen bemoedigen. . . . 323«
— IJdelheid van 's weerelds blijdfchap, die
een treurig einde heeft. . . 338.
Boetvaardigheid, Zie Belijdenis. En Vergeeving.
— Oprechte boetvaardigheid wat daar toebehoore, uit Davids fchuldbelijdenis aange-
weezen. . . V. 229. volg.
Boog. Boogfchutters.
— De Filiftijnen daar in zeer bedreeven. I. 309.
Branding.
— Van fpecerijen bij de uitvaart van aanzienlijke perfoonen, bij de Jooden in gebruik. .... VII. 558.
Buikfpreeker. Zie Waarzegger. Buit.
— De buit op den vijand veroverd naar 't oorlogsrecht het eigendom van den overwinnaar. . . . . III. 373.
— Verdeeling van den buit onder de manfehap. Davids verordening daaromtrent. 412. volg.
— Hij heiligt eenen grooten buit op de vijanden veroverd, den Heere tot den Tempelbouw. . . . V. 51. 52.
Burger,
— Ij ai een voorbeeld van een edelmoedig Burger. .... I.404.
— Een (legt mensch, een Ongodist ©f Vrijgeest, kan niet wel een goed burger zijn. II. 139.
— Edn braaf burger, elk in zijnen (land, moet
ten nutte van 't algemeen werkzaam zijn. I44«
— En zal bij waare of vermeende beleediging, niet ligt iets onderneemen, 't welk de betaamlijke ondergefchiktheid verbree-
ken, of de rust verftooren zou. . 335»
— Een rechtgeaart burget heeft voor de Overheid veel «ver ten nutte van 't algemeen. .... VII. 104.
Burgerkrijg, Zie Oorlog,
Bur-



B U. B IJ. in
Burgerbefluur. Zit Regeering. D. Bladz
Bijbel.
— De Bijbelfche gefchiedenisfen, bezonder ook die van David, aan veele berisping en verdraaijing der Vrijgeesten onderworpen. Zie Ongeloof.
— Derzelver belang, nut enz. Zie Gefohiedenis.
— De waarheid der H. Schriften blijkt ook daar uit, dat de gebreken der meest geroemde heiligen niet verzwegen worden. II. 247.
V. 247.
— De 2 boeken naar Samuel benoemd, wanneer, en door wie gefchreven . III. 213.
— In den Bijbel worden eenige gefchriften gemeld, die niet tot de H. Boekrolle behoord hebben, en die verlooren zijn geraakt. ..... 515.
— De 2 boeken dtrKronijken zijn niet door Ezra, maar voor de Babylonifche gevangnis gefchreven. Doch hebben bijvoegfelen
van laater tijd. . . . VII. 111. Bijfiaap.
— Wettige gemeenfchap met eene vrouw, verontreinigde wel niet, maar toch werd de onthouding fomtijds gevorderd om wet-
tifcher wijze niet onrein te zijn. . II. 222. 223
Bijwijf-
— De Bijwijven der Oosterfche Vorften wierden tot hunne bezittingen gerekend, ea kwamen in eigendom van den troonopvolger. Davids bijwijven, door Abfalom onteerd, wierden voordaan als weduwen befchouwd, die nu alleen en afgezonderd moesten woonen. . . VI. 368.
— Kinderen uit de bijwijven verwekt, hadden geen recht van erfni s. . . 475.
— Abifag, ótSunamijtijche, moet als een
bijwijf van David befchouwd worden. VII. 252.
C,



,12 CH. CO. CR. CU. CY.
C.
Chereth. D. Bladz.
— 't Woud Chereth in den ftam van Juda,
eene der verblijfplaatzen van David. II. 3*3-
Chkretijten,
— Een Filiftijnfche ftam aan de zuidelijke grenzen van Juda. . . • III. 365.
Chidon. Zie Nachon. Chileab,
— Een zoon van David, uit Abigail. Elders Daniël genoemd. . . IV. 59.
— Hij is vroeg geftorven , voor het ombrengen van Amnon door Abfalom. . V. 456. 502.
Chimham ,
Zoon van Barzillai, die hem bij Davids wederkeering naar Jerufalem , den Koning aanbiedt en aanbeveelt, enz. . VI.317.
318.323.
— Leeringen, uit het karakter en gefchiede-
nis van deezen perfoon afgeleid. . 339-volg. Chineezen,
— Hun roem op hooge Oudheid en Gedenkfchriften, ijdel. . • • 1-5-
Christen. Zie Godsdienst. Chun. Zie Betach. Cohanim. Zie Priefters. Crethi en Plethi.
— Verfchillende gedachten over deeze benaaming. Zij waren Davids lijfwachten , en maakten eene afzonderlijke bende uit,
onder hun bezonder Opperhoofd Benaja. V. 69- 72.
— Zij gaan met David in zijne vlugt voor Abfalom 5««
— Benaja was hun Overfte, en zij bleeven beftendig in dienst. . • VII. 219.
Cuschi,
— Mogelijk een eigen naam, of anders een Ethiopiër, een van Joabs dienaaren of wapendraagers, van hem afgezonden om de tijding der overwinning op Abfaloms
leger aan David te brengen. . VI. 215. «l En hoe hij deezen last uitvoerde. . 223. Cyimjs, z.h



C Y. DA. i,3
— Zijne eefchiedenis wordt met vermaak en D. Bladz, genoegen gelezen. , . , I. sa.
D.
Dak,
— De daken der huizen bij de Oosterlingen plat en bevloerd. Leuning om het dak. Wandelen op het dak, enz. . V. IQ&.
Dal, ™
— 't Koningsdal, waar Abfalom zich een gedenkteeken had opgericht, waar gelegen. VI. 187.
— 't Kaarsmaakersdal, tusfehen den berg
Sion en den heuvel Moria. . VIL 80.
Damascus ,
— Eene zeer oude en vermaarde ftad en Koningrijk in Sy,ië, door David veroverd,
en van zich afhanglijk gemaakt. . V. 20. Dammim,
— of Ephesdammim, en bij verkorting, Pasdammim, in 't gebergte van Juda. L317.
DAMlè'l ,
— Een zoon van David. Zie Chileab. Dankbaarheid. Zie ook JVeldaad, en Uitredding.
— Uit nooden verlost, moeten wij den
Heere danken. . . .II. 294.
— Wij moeten genootén weldaaden naar vermoogen erkennen, en die erkentenis moet
door anderen niet misduid worden. III. 448.
— Uok het goede door anderen aan onze vijanden beweezen , moeten wij dankbaar erkennen. .... IV. 40.
— David een voorbeeld van een waarlijk dankbaar mensch. . . . 516.
— Godiiike gunstbewijzen moeten ons tot
God brengen. . , . 540,
— Ootmoedigheid is de bron van waare dankbaarheid. .... 541,
— Dat wij Gods vrijmagt,en goedheid moeten verheerlijken. . , ,' 545,
— Ook de fnoodfte menfehen kunnen wel lesfen geeven; hoe wij verpligt zijn tot dankbaarheid en getrouwheid aan weldaa-
dige vrienden. . , .VI. g4.
VIII. Deel. H _ wij



,i4 D A.
— Wij moeten van David leeren, recht D. Bladz. dankbaar (e zijn. 't Welk vooral der vroomen pligt is. Wien het hier aan geene drangredenen ontbreekt. . • VI. 288.
— Davids dankbaar gedrag jegens Barzillai en zijne zoonen; een leerbeeld, hoe wij dankbaarheid betoonen moeten aan Weldoeners, aan Ouders, en vooral aan God. 314.
VII. 450.
— Ook hoe Godvruchtigen op 's Heeren genadige vergelding moogen hoopen. . 45*•
Da> koffer. Zie Offerande. Dan:.' Zie Muzijk. Dm' d.
Men zie den korten inhoud der Leerredenen, waar alle de bijzonderheden voorkoomen , welke Davids lotgevallen en karakter betreffen. Hier eenige voornaame Hoofdzaaken.
— Nut der Gefchiedkunde. Vooral der heilige. Groot belang van Davids gefchie-
denis. . . • • . I. 1 - 25.
— Deeze wordt aangevangen met de verwerping van Saul, volgends i Samuel XV. 26-182.
— Hij wordt door Samuel, op Godlijk bevel, in 't huis van zijnen vader tot Koning
over Israël gezalfd. . . • 185-234-
— Sauls ongefteldheid. David, als een kundig harpenfpeeler, koomt aan Sauls hof,
en vindt gunst bij hem. • • 236-291.
— Oorlog met de Filiftijnen. De Kampvechter Goliath. David koomt in 't leger. Zijn tweeftrijd met Goliath, dien hij
overwint. . . . - 293-480.
— Jonathan maakt vriendfehap met David. Aanvang van Sauls vijandlijke gezindheid
tegen hem. Hij krijgt Michal ter vrouwe. 4I5"539'
— Voordgang van Sauls vijandfehap. Getrouwe vriendfehap van Jonathan, die zijnen vader bevredigt. Nieuwe woede van Saul. David ontkoomt zijne vervolging door hulp zijner vrouwe Michal II. 3 - 46.
— David koomt bij Samuel te Rama. Door Sauls boden, eu door Saul zeiven



D A.
H5
ven vervolgd. Wat hun te Najoth weder- D. Bladz vaaren zij. .... H. 48-'oó
— David vlugt uit Najoth, en koom't bij Jonathan Hunne onderlinge aflpraak, Hoe David bericht van zaaken zou krijgen. Dit bericht voor hem ongunftig. 104-ac.
— David koomt te Nob bij Achimelech , die hem brood en 'tzwaard van Goliath geeft. Zijne vlucht naar Gath tot Koning Achis, en hoe hij daar, door 's Heeren merkwaardige tusfchenkoomst, 't gevaar ont-
™!kt- • • • • • 209-208,
— Ht) onthoudt zich in de fpelonk Adullams. Zijne bloedverwandten koomen bij hem. Ook eenige manfehap. Hij beveiligt zijne Ouders te Mispe. Keert weder naar 'tland van Juda. Saul beklaagt zich over hem
bij zijne hovelingen. . . 300-3'".
<~ Saul door Doêg onderricht van 't voorge- +°' vallene te Nob, ontbiedt alle de Priefters, en Iaat ze wreedaartig ombrengen, gelijk ook de overige inwooners dier ftad. Abjathar den moord ontkomen, vlucht tot David. . . m 3,17-380
— Hij verlost Kehila van een' inval der Filiftijnen. Saul vervolgt hem derwaards. Verraderlijke gezindheid der burgerij van Kehila, hem door den Heere bekend gemaakt. Zijne ontkooming. . . 3i>2-±-'<.
— Jonathan bezoekt hem in de woeftijn * Zif. Hij wordt door de Zifijten aan Saul verraaden. Doch van den Heere uir oogen-
bliklijk gevaar gered. . . 438-483.
— Zonderlinge gebeurdnis in de woeftijn van En-Gedi. Daar hij Saul had kunnen dooden, fnijdt hij een Hip van deszelfs mantel af. Merkwaardig gefprek met Saul. Die hem rechtvaardigt. En doet zweeren , dat hij Koning geworden zijnde , zijn zaad
niet zal uitroeien. . . . 485-568.
— Samuels dood en begraaving. David doet eene bezending en beleefd verzoek aan Nabah Deszelfs onbefcheiden antwoord. David zweert eene geduchte
H a wraak



,16 D A.
wraak te zullen neemen, maar wordt door D. Bladz. Abigail bevredigd. Nabal fterft, en Abigail wordt van David ter vrouwe genoomen. Ook Ahinoam van Jizreël. Saul had Michal, Davids vrouw, aan zekeren Palti gegeeven . . • Hl. 5- 95.
— David andermaal door de Ziftten verraaden,en van Saul vervolgd. Dien hij nogmaal in zijne magt ziet, maar verfchoont; de fpies en wateiflesch mede neemende. Zijne twistrede met Abner, en vervo!gends
met Saul, die hem weder rechtvaardigt. 98 -19*.
— David met zijne manfehap begeeft zich weder naar Gath tot Koning Achis, van wien hij Ziklag tot een verblijf verkrijgt. Van daar doet hij een inval in 't land van nabuurige vijnndlijke Volken, die hij flaat en berooft. Achis door zijn dubbelzinnig
antwoord misleid. . • • I97"247-
— Herinnering van Samuels dood. Saul begeeft zich tot eene waarzegfter te Endor. De vermeende Samuel voorzegt hem zijne nederlaag in den aanftaanden ftrijd met de
Filiftiinen 251-300.
— Achis poogt David en zijne manfehap met zich in den ftrijd tegen Israël aan te voeren; maar wordt door de Filiflijn/che Vorften daar in belet. Davids voorzichtig en loos gedrag. Hij keert te rug naar
Ziklag 303-346-
— Hij vindt deeze plaats beroofd en verbrand. Op 's Heeren raad vervolgt hij de roof bende der Amalekijten, die hij flaat, en allen den ontvoerden , met veel. anderen buit, te rug brengt. Twist van zijne manfehap over de verdeeling van den buit, door hem bijgelegd. Hij zendt van zijn aandeel eenigè gefchenken aan veele Oud-
ften van Juda enz. . - • 35°"4 »•
— Kort daarna brengt een Amalckiiter hem bericht van de nederlaag des Israëlijtifchen legers , en den dood van Saul en Jonathan. De boodfehapper, zeggende dat hij Saul op zijne begeerte had afgemaakt,
door



DA. u?
door David ter dood gebragt. Zijn treur- D. Bladz. lied over de gefneu velden. . In. 459
- Na raadpleeging met den Heere, trekt hij met alle de zijnen naar Hebron, waar hem die van Juda Koning maaken. Zijne vneudiijke bezending aan de burgers van
Jabesm Gilead, die Saul begraven hadden. IV. 2- 40.
— hbofeth door Abner Koning gemaakt over de andere Stammen. Davids kinderen hem te Hebron gc-booren. Hij eischt en verkrijgt zijne vrouw Michal weder. Abner, naar zijne meening, door hbofeth beleedigd, maakt een verdrag met David, om het ganfche Rijk tot hem over te brengen. Hij wordt door Joab verraaderlijk omge-
bragt. David beweent hem. . 55-lot
— Recbab en BaSna, die hbofeth vermoord hadden, en zijn hoofd tot David bragten , door hem ter dood veroordeeld, 't Hoofd
van hbofith eerlijk begraaven. . 103-14!
— David ten Koning gezalfd over geheel Isiaël. Bereekening van zijne regeerings-
ja/tn', . " . * * • . 142-181.
- David bemagtigt den burg Sion. Zijne vriendfehap met Koning Bram, den Koning van Tynts. Davids vrouwen en
kinderen. . ,q„ „,„
r> -j . " • 103-240.
— Davids oorlog met de Filiftijnen, die hij
tweemaal (laat. . . . 241 -28?
- Drie van Davids helden breeken door 't leger der Filiftijnen, en brengen hem 't verlangde water uit Bethlehems bornput.
Hij plengt het godsdienfliger wijze. . 287-327
- Opvoering der Arke, door Gods Ilrafge richt over Uza geflremd. Zij wordt in \
Va" 0bedEd(im gebragt. . 329-302.
— Naderhand wordt zij plegtig overgebragt in de Stad Davids. Davids vreugde bij deeze gelegenheid. Schampere verwijting van zijne vrouw Michal, door hem godvruchtig beantwoord. . 39<?-4«
- David raadpleegt met den Profeet Nathan, om den Heere een prachtigen Tempel te bouwen. Des Heeren antwoord,
H 3 en



i8 D A.
en groote beloften aangaande eenen zoon, D. Bladz.
die hern gebooren zoude worden, en die
dit zoude verrichten. . . IV.458-513.
— Zijne godvruchtige dankzegging en gebed deswegens. ....
— Davids verdere oorlogen en overwinningen op de Filiftijnen , Moahijten en Syriërs. Hij brengt grooten buit naar Jerufalem, dien hij den Heere heiligde; zoo &ls ook de gefchenken door den Koning van Hamath gezonden. Zijne voornaame Ambtenaars. . • • • V. 2- 00.
— Zijne gunstbetooning aan Mefibofeth, zoon van Jonathan, wien hij de landerijen van Saul wedergeeft. en Ziba tot
zijnen rentmeester of huisbezorger aanftelt. 90-130.
— Smaadlijke behandeling van Hanun, Koning der Ammonijten, Davids gezandten aangedaan, en van hem fel gewrooken. Hij Haat bunneSyrifche bondgenooten. en in een tweeden veldtogt verovert hij de hoofdftad liabba. Strenge ftrafoefening
over de Ammonijten. . • 134-180,
— Zijn zwaare zondeval, ftaandedeezen oorlog voorgevallen, ten aanzien van Bathfeba, en haaren man Uria. . • 182-7257,
— Godlijke draf bedreiging, hem deswegens aangekondigd door Nathan, die op zijne boetvaardige fchuldbelijrienis, hem weder bemoedigt. .... 260-341-
— Davids zonderling gedrag bij de ziekte en dood van het kind , in overfpel geteeld. Geboorte van Salomo, de echte vrucht van
ziin huuwlijk met Bathfeba. _ . 343-39°.
— Zijne huislijke rampen, overeenkoomftig de Godlijke bedreiging, neemen een aanvang. Thamar, de zuster van Abfalom, door haaren halven broeder Amnon fchsndelijk onteerd. En dees na eenig tijdverloop, bij gelegenheid eener blijde feestviering omgebrast door Abfalom, die daar op naar
Gefur vlugt. .... 396-448.. _ Joab., door middel eener welbefp'aakre vrouw van Thekoa, bewerkt de terugkeering



ring van Abfalom naar Jerufalem, en dat D. Bladz Davtd met hem bevredigd wordt . V J* L
- Oplhind van Abfalom tegen zijnen vader. 454 493* Hi] wordt te Hebron'Hs Koning uitgeroepen. David vlugt uit Jerufalem. Het voorgevallene met AA* met de
Ark te rug gezonden naar de ftad. . AQ7.
- t Oogmerk deezer terugzending, ten ein- % de ZW^geheime verftandhoudhig mogte hebben. Ten zelfden einde overreedt hij zijnen vriend Hufai, naar Jerufalem weder te keeren, en zich bij Abfalom te voegen. Die vervolgends met zijnen aanhang de ftad intrekt. . yj .
-David op zijnen weg vriendlijk ontmoet ' '
door Ziba, die zijnen heer Mefibofeth
fnood beliegt. Degrouvvlijke boosheid van
Simei door David zeer godvruchtig ver1 dragen. David koomt te Bahurim. Ge-
lprek van Hufai met Abfalom, die hem
Zijn vertrouwen geeft. Op raad van
Achitofel onteert Abfalom zijnes vaders ' biiwijven.
- Abfalom houdt eene raadsvergadering 4*" 9°" over de verdere krijgsverrichtingen. De
wijze raad van Achitofel om David fpoedig te overvallen, wordt door 't fchoonfchijnend voorftel van Hufai verijdeld. — David krijgt van alles bericht. Hij koomt te Mahanaim, waar hij van Barzillai en andere vrienden verzorgd wordt. . ot-iso
- Amafa door Abfalom tot krijgsoverften gefield. Zij trekken met hun over de Jor. daan. Wederzijdfche toerusting ten ftrijde. David door de zijnen overreed, blijft te" Mananaim, terwijl zijne bevelhebbers ten ftrijd uittrekken , wien hij beveelt Abfalom te Ipaaren. Doch dees wordt in den veldlag, en zulks opzetlijk, door Joab se-
dood. . • * /
- David bericht ontvangende, g'edraagtzich 132 zeer weekhartig en al te zeer aangedaan
over Abfaloms dood, en is in gevaar van de zijnen verhaten te worden ; doch wordt
H 4 door



130
D A.
óooxjoabs hartige taal te recht gebragt.
De /sraëlijten, en die van Juda beijveren zich David naai Jerufalem te rug ce brengen. Ook Simei, die vergiffenis verzoekt en verkrijgt . • •
— Ziba en Mefibofeth ontmoeten hem. Zijne nadere uUfpraak over hen. Barzillai geleidt den Koning iot over de Joidaan, en laai zijn' zoon Chimham bij hem.
— Leeringen uit het gedrag van Barzillai afgeleid. ....
— Hevige twist tusfehen die van Juda en de andere Stammen. — Opftand van Seba. David te Jerufalem. Amafa door Joab vermoord Joab trekt voord tegen Seba, die te Abel omgebragt, en de oplland gedempt wordt.
— Een merkwaardig aanhangfel betreffende Sauls fnood bedrijf tegen de Gibeonijten. Godlijk urafgericht daar over, en hoe dit afgewend werd.
— Eenige berichten aangaande Davids helden. Zijn Dank-en Zegelied.
— David bezondigt zich zwaar door de Volkstelling, die Joab op zim bevel. doch met weerzin doet. Droevig gevolg daar van; eene zwaare pesrziekte. — Hoe die een einde neemt te Jerufalem, en wat bij die gelegenheid tusfehen David en Aravna voorviel.
— De plaats waar de Tempel zoude ge bouwd worden, bepaald. David maakt groote toebereklfelen. En geeft Salomo daar van bericht.
— Hij maakt befrhikkinaen omtrent de bedienaars van het Heiligdom.
— Ook omtrent het Krijgswezen en Burgerbeltuur. .
— Saamenfpanning van Adonia met eenige voornaame lieden , om zich van de troonsopvolging te verzekeren. Nathan en Bathfba verijdelen dit ontwerp. Salomo op Davids bevel als Koning uitgeroepen. DeSaamenzweerders verllrocid. Ado-
D. Bladz.
210- 292. 295-338.
339-35°-
354-4=5-
428- 498. 5°5-539-
?IL 2-10S.
111-174. 175-208. 213-244.
nia



DA. DE. Dl. DO.
nia krijgt vergiffenis op voorwaarde va goed gedrag.
— David houdt een plegtigen Rijksdag Zijne treffende aanfpraaken aan de Rijks grooten, en aan Salomo, die als zijn Op volger erkend en gezalfd wordt. Ook Za dok, als Hoogenpriefter.
— Zijne beveelen aan Salomo, aangaandi Jnah en Simei.
— Davids laatfte Profeetifehe woorden.
— Jaaren zijner regeering en luider van zijr Koningrijk. Zijne laatfte ziekte, dood, er begraaving. En wat uit dit alles te leeren.
— Davids karakter meermaalen verdeedigd tegen de aanvallen der Vrijgeesten. Zis Ongeloof.
Deugd.
— Dat men zijn deugdlijk beftaan allerbest bewijst uit deugdlijke bedrijven.
Dichter. Dichtkunst.
— Waarom David op zijnen ftrijd met Goliath geen Pfalm of Lied gedicht hebbe. En wat te denken van den bijgevoejiden CLiften Pfalm. . . .
— Het nut der edele Dichtkunst.'
— Wat een Lied, en een Lofzang zij. Waar toe onder Israël veele en de beste ftoffe voor handen was. Gelijk het aldaar ook niet aan kunst ontbrak. Oudheid en verheevenheid der Hebreeuwfche Dichtkunst. DeXVIIIde Pfalm konlijk opgehelderd.
Dienstboden.
— Kunnen en behooren hunne Heeren en Vrouwen van dreigend gevaar te waarIchuuwen.
DoëG,
— De Edomijter, waarom dus genaamd. Een opperhoofd over Sauls herders , bevond zich te Nob, wanneer David daar bi] Acaimelech kwam.
— 't Slegt karakter van deezen mensch. H 33i. 343- Uij geeft Saul bericht, fchoon vslschfijk, van 'r geen te Nob tus-
H 5
121
1 D. Bladz. VII. 246-340.
353-420.
42.4-452. 454-55°.
551-599.
I. 475.
457HL 535-
VI. 512 volg.
III. 31.
11.2*9. 231-233.
fchen



m DO. DR,
fchen David en Achimelech was voorge vallen, 't Is vermoedelijk, dat dit beftooken werk was.
— In Doeg zien wij 't beeld van een' fnooden vleier. ....
Dood (de)
— IJdele gronden tegen de vreeze des doods, en welke alleen de waare zijn.
— 't Sterven van uitmuntende Godvruchtigen , en nuttige werktuigen der Voorzienigheid , hoe daar omtrent te verkeeren.
— De dood voor ieder te wachten, onze dag zal koomen, onzeker, wanneer. Vermaaning tegen zorgeloosheid.
— Groot onderfcheid van den dood des godloozen , en van den vroomen.
— 15eweenen der dooden. Rouwklagt. (Zie Rouw.) . - •
— Bij 't verlies van Kinderen of Vrienden, de verwachting der zalige opftaiiding, de beste troost. . . . •
— Dat wij ons tot fterven te bereiden hebben. . • c
_ Davids laatfte woorden. Zijn ziek-of fterfbedde, dood, en begraaving, ftoffe tot veele nuttige overdenkingen.
Dorschvloer.
— Waren bij de Oosterlingen in t open veld. _ Nachors dorschvloer, daar U*a geflaa-
gen wierd, en ftierf. . , _ Wijze van dorfchen bij de Oosterlingen.
Aravnaa's dorschvloer. Drift. Driften. ZieToorn. En Aandoeningen. Droefheid Zie ook Blijdfchap.
— Pligt van medelijden en droefheid over de zonden van anderen , en om voor hun te bidden, in het voorbeeld van Samuel aangewezen. . . ... i
— Dat gevoeligheid en droefheid bij net ondergaan van rampen, betaameiijk is; doch zij moet niet overflaan tot moedeloosheid. . . •
_ Een wijs mensch weent, waar weenens ftof is
V
D. Bladz.
II. 349-353' 371 375-
I. 178.
III. 33-544'
146. 4855°9'
V. 3S6". 7II.446.
481. volg. II 395-
IV. 358. VII. 88. 89
1.116. 163
III. 382.
528. -Af-



DR. DU. DW. EB. E D.
123
— Afwisfeling van droefheid en blijdfchap; fomtijds fchielijk en onverwacht
•— Dat men in veele dingen, vooral in kinHeren, afwisfelende ftof tot droefheid en tot blijdfchap vindt.
— Droefheid moet gemaatigd worden, en wij daar toe arbeiden, dat anderen aan dezelve paaien ftellen.
1— Hoe Godvruchtigen in druk zich hebben te gedraagen. En dat wij in druk eikanderen moeten vertroosten. Waar toe het Euangelie de beste ftof aan de hand geeft.
— Dat God veeltijds druk en zegen te faamen paart. ....
Droom.
— God pleegt meermaalen zich aan de menfehen te openbaaren, en zijnen wil bekend te maaken door droomen.
Dubbelzinnigheid.
— In antwoorden, of, en in hoe verre geoorloofd. David heeft zich meer dan eens van een zoodanig antwoord bediend.
— Dubbelzinnigheid om den vijand te misleiden, is volgends Staat-en Krijgskunde, gewettigd. ....
Duivel. Zie Satan. Dwaaling. 7ja ook Argwaan.
— Dwaaling in den Godsdienst , geenzins onverfchillig, maar wezenlijk kwaad en nadeelig. ...
— Waarom de zonde dwaaling, afdwaaling genoemd wordt.
E.
Enusus.
— Thands Ivica, een Eiland in de Middellandfche zee, nabij de Spaanfche kust. Die naam misfehien afkomftig van de Jebuftjten. . . ...
Edelmoedig.
— Edelmoedigheid wordt vereischt in het oefenen van weldaadigheid.
D. Bladz.
V. 344VI. 505.
V. 362. 3/8.
VI. 240. VIL 165.
III. 255. i55. 224.
311.312. VI. 18.
V. 172.
222.
IV. 197.
V. 120.
Edom.



124
E D. E E.
Eeom. Edomijten.
— Zij droegen den Israëlijten een' erflijken haat toe. . . .
— David (laar de Edomijten in het Zoutdal. En maakt hen fchatting fchuldig, leggende bezetting in hunne (leden.
— Dat Joab al wat manlijk was in Edom uitroeide, is te verdaan van hunne Krijgslieden. 61. 62. De voorzeggingen van Jakob en Bileam in de Edomijten vervuld. Hunne vijandfchap tegen Israël. Van David overwonnen , hebben zij onder Joram 't juk weder afgeworpen, 57—63. Gods vrijmagtig beduur in de verfchillende lotgevallen van Jakob en Efau, en derzelver nakoomlingen, met eerbied op te merken.
Eed. Eedzwcering.
— Menfehen , die de vrees voor, en de gehoorzaamheid aan God, verworpen hebben , zijn nooit, al zweeren zij met duuren eede, te vertrouwen.
— Een onbedachten zondigen eed moet men niet houden. .
— Hoe groote zonde, en vloekwaardig de meineed is. .
Eer.
— Zijn wij verpligt den hoogeren eer te geeven ; veel meer moeten wij bezorgd zijn voor 's Heeren eer.
— Dat der godloozen eer eindelijk te fchande wordt. Terwijl hunne gedachtenis hen onteert. Daar die der vroomen in zegening is. ....
— Eerteekenen. Zie Gedenkteeken. Eerztigt.
— Een prikkel en oorzaak van heldhaftige daaden. Zie Held.
— 't Zoeken van de gunst der menfehen. Zie Gunst.
Eeuwig. Eeuwigheid.
— Beteekent niet altijd eene eindelooze duuring, maar wordt ook gebruikt van een Ijngen en onbepaalden tijd. De belofte van een eeuwig Koningrijk aan David ge-
D. Bladz.
IV. 243-
V. 52, volg,
79. 80.
II. 139. UI. 59-
VI. 453.
V. 17S; VI. 204.
daan,



EF. EG. EI.
daan, is niet vervuld in zijn vleeschlijl nagedacht, maar ziet op deaMeslias, dii uit hem zoude voordkoomen. Efa.
— Een maat van tien Gomers.
Efod.
— Befchrijving vsn dit Hoogenpriefterlijkc kleed. . . .
— Daar van onderfcheiden een plegtgewaai der Prkfteren en Levijten , met denzelf den naam benoemd, en welke Efod ook fomtijds door anderen gedragen werd.
Efkaims woud.
— Gelegen over de beek Jabbok, omtrent 5 of 6 uuren van Mahanaim.
— 't Behoorde niet aan Efraïms dam; maar wierd zoo genoemd van zekere treffende gebeurdnis. De ftrijd tegen Abfalom bij dit woud voorgevallen.
Efrata.
— Een benaaming van Bethlehem in Juda, wegens de vruchtbaarheid der landftreek.
Egla.
— Eene van Davids vrouwen, moeder van Jithream.
Eigenbelang. Zelfsliefde.
— Slegte menfehen , daar door gedreven, en in verzoeking koomende, kunnen tot al wat flegt is, vervoerd worden.
— Menfehen van flegte beginfelen oordeelen naar den regel van eigenbelang.
— Én kunnen met overleg en voorbedachten raad, zwaare zonden bedrijven, die zij zelve verboden en belet hadden.
— Zoodanige menfehen, die door eigenbelang beheerscht worden, zijn niet te vertrouwen.
— Dat men door betaamelijke vriendelijkheid zijn belang kan en mag bevoorderen.
— Het fnoode van verkeerde eigenliefde, en 't bejaagen van eigenbelang.
"5
£ D. Bladz. IV.481-491. I. 372.
235^ 235.403.
IV. 414. VI.t 39.
172.
1.366. IV. 59. 60.
II. 477-
IV. 122.
III. I85.
294.
IV. 93.
V. 76.
VII. 276.
- Be-



126
EI. EK. EL.
— Betaamlijke zelfsliefde geoorloofd. De zelfsliefde ons ingefchapen.
Eikendal. (Het)
— In 't gebergte van Juda, ten zuiden van Azeka. .
Einde.
— '/ Einde eener zaak is. beter dan 't begin, hoe te verdaan. Somtijds is ook 't einde eener zaak flegter dan 't begin.
Ekron.
— Een ftad der Filiftijnen. El. Ellen.
— In de Schrift gemeld; derzelver grootte moeilijk te bepaalen.
Eleazar.
— De oudfte zoon van Aaron, en deszelfs opvolger in de Hoogenpriefterlijke waardigheid. God had het Priefterdom aan zijnen zoon Pinthas en deszelfs nageflachi bevestigd. Deeze opvolging eenigen tijd afgebrooken, zijnde£//en zjne nakoomelingen tot op Abjathar uit Ithamar afkoomftig; doch in Zadok weder herfteld.
( Zie ook Abjathar.) Eleazar.
— Een zoon van Abinadab, in wiens huis de Ark eenigen tijd geweest, en van daar door David opgevoerd is..
Eli.
— De Hoogenpriefter en Richter. Was afkoomftig uit Ithamar. 't Is niet zeker te bepaalen, hoe de Hoogenpriefterlijke waardigheid uit het huis van Eleazar, Adrons oudften zoon , en zijnen opvolger Pinehas, in wiens gedacht, God het Priefterdom bevestigde, in dat van Ithamar zij overgebragt. — De Godlijke bedreiging ter verdelging van EWs huis , hoe vervolgends haare vervulling heeft verkregen in Achimelech en Abjathar.
Eliab.
— De oudfte van I/ais zoonen, van den
D. Bladz. VII. 276.
I.31S.375.
1.134-136. HL 53-
I-443336.
II. 364. volg. VIL 405-407.
IV. 35°. 354'
n. 365. voig.
Hee-



EL. EN. EPH.
127
Heere voorbij gegaan in de aanftelling van een' Koning. . .
— Zijne onbefcheidene berisping van zijn' broeder David. . . .
Eliam.
— De vader van Bathfeba. Sommigen houden hem voordenzelfden Eliam; die befchreeven wordt als een zoon van Achitofel, den Giloniiter. Maar dit is onzeker, en min waarfchijnlijk. . .
Elifelet.
— Een van Davids zoonen, hem te Jerufalem gebooren.
Eljada.
— Een van Davids zoonen, hem te Jerufalem gebooren.
Elisama.
— Een van Davids zoonen, hem te Jerufalem gebooren. .
Elisua.
— Een van' Davids zoonen, hem te Jerufalem gebooren. . ,
Enak. Enakim. Zie Reus. Endor.
— Eene ftad in Isfafchar, niet verre van 't gebergte Gilboa. . , ,
En-Eglajim.
— Aan het Zuider einde van de Zoutzee. En-gedi.
— Eene ftad in Juda. De woeftijn van En-gedi, een gedeelte der woeftijn van Juda, waarfchijnlijk aan 't Noordlijk einde van de Zoutzee.
Engel
— Vergelijking van iemand bij een Engel 'Gods, eene uitdrukking van hoogachting, bij de Hebreeuwen niet ongewoon.
— Dat een Engel met een uitgetrokken zwaard te Jcufalem, bij den dorschvloer van Aravna, door David gezien wierd, moet eigenlijk verftaan worden.
Ephesdammim. Zie Dammim.
D. Bladz. 1.203.
386.
V. 192.226.
VI. 71.
IV. 213. 213.
213.
213.
III. 259. II. 487.
II. 486-488.
III. 323.
VII. 62. 63.
' 81.
Er-



128 ER. ES. EU. EZ. FI. FR. GA.
D. Bladz.
IV. 319.
II. 130. /II. 112.
I. 304-315. IV. 243.
1.316. volg
VI. 508-541'
IV. 279. V. 17. 156.
koomt
Ergernis.
— De zelfverloochening ook daar in te oefenen, dat men het aangenaame fomti ds opoffere aan het meest nuttige; en in middelmaatige dingen het geeven van ergernis vermijde.
EsflU. Zie Edom. Eufkat. Zie Frath. Ezel (de Steen)
— Waarfchijnlijk zekere rots of fpelonk.
Ezba.
— Van veelen gehouden voor den Schrijver van de 2 boeken der Kronijken.
\
F.
Filistijnen.
— Hunne naam — afkoomst — woonplaats regeering — Godsdienst en geaartheid — lotgtvallen. — Hunne vijandfchap tegen Israël, oorzaaken van die vijandfchap; aauhoudend geoefend.
— Oorlog tegen Saul, waar in David hunnen Kampvechter Goliath verflaat.
— Hunne voordere oorlogen. (Zie Saul. En David.)
— Eetnge invallen der Filiftijnen, en aanmerkelijke Tweegevechten, als een Aanhangfel tot Davids gefchiedenis vermeld, en wanneer die kunnen zijn voorgevallen.
Frankrijk.
_ De H. Maagd als bezondere Patrone^e vanditRtjk, in 1638. door Lodewijk XIII. aangenomen. Zulks is bij de eenwfeestviering in 1738. vernieuwd.
Frath, of Eufraat,
— Een voornaame rivier van Syrië. David breidt zijn gebied uit tot aan den Frath.
G.
Gad.
_ De naam van een Profeet, den eerden van wien men na Samuel leest, waarfchijnlijk uit deszelfs fchoole voordgekoomen. Hij



G A. G E. ' m
koomt tot David in de fpelonk Adullams. D. Bladz.Men de.nkt.dat hij een der Schrijve, en van de boeken, inzonderheid het tweede boek Samuels geweest is. Hij heeft David in zijn omzwerven veelal verzeld , en heeft naderhand zijn verblijf aan deszelfs Hof gehouden. Wordt Davids Ziender ge-
noemd 11.321.
VII. 46.
— Hij wordt tot David gezonden, na dat
dees het Volk had laaten tellen enz. , .5 vojGath. f ' 5
— Eene der Filijlijnfche Hoofdlieden. Een overoud bericht van 't geen tusfehen de mannen van Gath en Efraims zoonen is voorgevallen. 2 Kron. VII. 20—22. opgehelderd. . . . . 1.312.
— Eenige merkwaardigheden en lotgevallen
van deeze Hoofdftad. . . . 32r.
— David viugtte naar Gath tot Achis, en 't /* ~5°' geen hem daar bejegende. . . vo!g>
— Koomt ten tweedemaal naar Gath, en verkrijgt Ziklag tot zijn verblijf enz. m, 20o. volg.
— Koning over gansch Israël geworden, en in oorlog ziinde met de Filiftijnen, verovert hij Gath, daar Meteg-Amma genoemd , en maakt den Koning van zich af-
ha"8!iJk. • • • . V. 6.
Gaza. 4
— Een ftad der Filiftijnen. Hand. VIII. 26. opgehelderd. . . i I. *io.
Gazer. Zie Gezer. Geba. Geha Benjamins.
— Eene ftad in dien Stam gelegen , ten noorden van Jerufalem. . . IV. 264.
Gebed. Zie Bidden. Bidpligt.
Gebod. Bevel. (Vetten.
—■ Wij moeten Gods bevelen naar zijnen
eigenen wil doen. . . . I. 3i.
— Mafes wetten een juist faamengevoegd geheel, en de grondflag van Israëls gan-
fchen Burgerlijken en Godsdienftigen ftaat. VII. 428* Gedachtenis. Zie Gedenkteeken. VIII. Deel. I Qg,



13o G E.
Gedenktecken. , _ 't Oprichten van Gedenk- Eer- en Zeegeteekenen, op zich zelve niet laakbaar, maar nuttig en prijslijk, doch kan zondig werden. . • • • ,
— Abfaloms hand, of gedenkteeken, in t Koningsdal door hem bij zijn leven opgericht. • • tf •*
— Welke poogingen de godloosheid ook aanwendt om haare eer te vereeuwigen, zij vereeuwigt haare fchande.. De eer en gedachtenis der Godvruchtigen blijft in zegening. .
— Loflijke daaden van verdienitelijke mannen, moogen en moeten in gedachtenis gehouden worden.
Geest. (booze) Zie Satan. Geest (de) des Heeren.
— Die uitdrukking is fomtijds betrekkelijk tot de gaaven en werkingen van den H. Geest, bijzonder ook de buitengewoone. Wat het zij, dat des Heeren Geest over iemand vaardig werd, of van iemand week.
— „ De Geest Gods was over Sauls boden , en die profeteerden." „Was op [Saul en hij — profeteerde." Hoe te verftaan.
— Menfehen, ongeheiligd blijvende , kunnen veelerlei gaaven van 's Heeren Geest ontvangen. . • •
Gehoorzaamheid.
— Behalven andere gronden , verpügten ons ook bijzonder de Godlijke Weldaaden tot gehoorzaamheid aan den Heere.
— Dezelve vereischt, dat wij Gods bevelen naar zijnen eigenen wil doen.
_ Voortreflijkheid der gehoorzaamheid aan God; bijzonder ook in vergelijking met Godsdienflige plegtigheden. . •
— 's Heeren Volk opgewekt tot eene onbepaalde gehoorzaamheid.
— Wanneer wij in gehoorzaamheid aan den Heere doen, het geen Hij gebiedt, moogen wij voorfpoed en zegen op onzen weg en werk wachten.
D. Bladz. L 91. 92'
n. 184. voig.
203. 531.
1.215.239
II. 65. volg. 95-
I. -5. 81.
109. 133-
226. - Des



G E. 131
— Des Heeren wil kennende, moeten wij D. BladZi dien volveerdig doen. . . IV. 34.
— Daar wij zoo veel doen voor geachte menfehen, hoe vol vaardig moesten wij zijn op het verneemen van 's Heeren wil. Dit wordt van veelen verzuimd. Moet van
's Heeren Volk behartigd worden. . 313.
— Wanneer God zijhen wil openbaart, moeten wij onzen wil aan hem onderwerpen. .... VII. 132.
Geit. Geitenvet. Geitenhair.
— De Geiten in 't Oosten langhairig. Mogelijk kan 1 Sam. XIX. 13. hierdoor opgehelderd worden. . * II. 24.
Ceitenboksken.
— Van ouds als een fmaaklijk gerecht geacht. 1.262.
Gelegenheid.
— Een ongeheiligd mensch, misbruikt gelegenheden , ter bevoordering van zijq welzijn gefchikt, tot zijn verderf. . I. />tt
— Dat men gunftige gelegenheden, om zijne onderneemingen uit te voeren, uiet moet misduiden als een wenk det Voorzienigheid. Ze geeven nooit vrijheid om tegen
pligt te handelen. . . . II. 512. Geluk. Gclukftaat. Gelukzaligheid. Zie ook Voorfpoed.
— Doen de menfehen zoo veel voor hun tijdelijk belang, veel meer zijn wij verpligt voor onze eeuwige behoudenis te zorgen. . ... II. 156.
III. 481
Dat God gewoon is trapswijze te verhoogen, in 't voorbeeld van David aangeweezen. . IV. 38.
— En dat men niet dan door flrijd tot het verwachte heil geraakt. . . 86/
•— 't Is ongelukkig zijnen welftand afhangëlijk te maaken van menfehen. . 83.
— Dat alle gelukdaa; in de weereld aan moeielijkheid is bioot gedeld. . 267. Door betaamelijké vriendelijkheid kan en
mag men zijne tijdlijke belangens bevoor-
deren. . . . . ' V. 75.
I 3 — Orl-



138
— Onbedendigheid van alle aardsch geluk en heerlijkheid. ....
— Wij moeten vooral ons eeuwig belang be■ hartigen. Daar de tegenftand hier veel en
magtig, en het gevaar groot is. En wij daar toe ernftig genoodigd worden. Gelijkenis.
— 'i Onderevijzen door gelijkenisfen zeer oud en voegzaam. Er is voorzichtigheid noodig in 't verklaaren van dezelve.
— 't Schrander verdicht voordel der wijze vrouw van Thekoa, door Joab haar in den mond gelegd, misleidt David. .
Gelijk. Gelijkheid.
— Als menfehen, en voor God , zijn wij allen gelijk. (Zie Waardigheid)
Genade. Genade/laat.
— Of David door 't bedrijf dier zwaare zonde van overfpel en dooddag, uit den daat der geuade zij uitgevallen V
Genoegen, Aangenaamheden. Zie Blijdfchap, En Vermaak. Gerar.
— Ten tijde van Ifaak reeds door Filiftijnen bewoond; hoe dit te verdaan.
— Naar fommigen het zelfde als Rhinocolura. Gerichten. Strafgericht en. Zie Straf. Gerucht.
— Losfe geruchten zijn zelden naar waarheid. Wij moeten in zaaken van belang, en die ons betreffen, onderzoek doen.
Gefchenk.
— Gewoonte der Oosterlingen, om voornaame lieden met gefchenken te vereeren.
Gefchiedenis. Gefchiedkunde. Zie ook Levensbefchrijving.
— Dezelve is noodig en van groot belang. Wat eene gefchiedenis zij. — De ongewijde zeer onzeker en gebrekig in de zaaken van de hoogde Oudheid.
— De üijbelfche gefchiedenis alleen geeft de oudfte en volzckere berichten : haare voor-
D. Bladz. V.115.
lil. 241.
V. 263.
466. volg. V. 86.
276.
I.307. iV.343-
III.494.
I. 260.263.
373V. 5°-
I. 4- 6.
tref-



G E.
treflijkheid en hoofd-inhoud. I. 6-8. Geeft vermaak en nut,
— Onze verpligting om de H. gefchiedenis te onderzoeken ; als bctaamende; door God geboden; door de Heiligen beoefend. 29, 30. Van ons hoog te achten; doch waar in veel gebrek is. 31. Zulks ftrekt tot geene geringe fchande; is hoogst onbetaamlijk; en met vlijt te verbeteren, zoo bij jongen, als bij ouden.
— Voornaame lotgevallen en gebeurdnisfen in Staat en Kerk, moeten in geheugenis bewaard worden.
Gefaeht lij sten.
— Waren voor den oude Jooden van zeer groot belang.
Gesurijten, en Girzijten.
— Overblijfzels van de oude, door God verbannen , Kanaanijten. Waar zij ten tijde van David gewoond hebben. Door David geflagen.
— Gefur, eene ftad in 't Overjordaanfche, aan de noordelijke grenzen van Israël. Maiicha, dochter van Thalmai. Koning van Gefur, eene van Davids vrouwen.
Gethijten.
— Eene bende van 600 man , geboortig van Gath, waarfchijnlijk Joodengenooten geworden , en van David in zijnen dienst genoomen, en tot eene krijgsbende gevormd. Hun Opperhoofd was hhai. Zijne en hunne getrouwheid aan David, bij den opftand van Abfalom.
Getrouw. Getrouwheid.
— Dat God gerrouw is in 't vervullen zjjner beloften, ook zelfs tegen de uiterlijke waarfchijnüjkheid.
— Men moet geen misbruik maaken van 't vertrouwen, dat men in ons ftelt. Elk moet in zijnen post getrouw zijn; en zich wachten van zelfsvetheffing.
Gevaar. Zie Nood.
I 3
133
D. Bladz. L 19.
32- 34-
III. 53i. /H. 515-
113.
III. aijr.ai8.
IV. 60. V.429.
521. II. 438.
V. 125.126.
Ge-



134 G E-
Geveinsdheid.
— De geaanhekT en 't gedrag van eenen Huichelaar, f tl 't beeld van Saul aangewezen. De fnoodheid deezer mifdaad. I. 119. En hoe God den zoodauisen befchaamt. 121. En de voorwendfelen wechvaagt. . . • , •
r- Ontveinsde haat, en andere booze driften , kunnen voor een' tijd flaapen; doch breeken, bij voorkoomende gelegenheid, met geweld uit. Dit moet den oprechten voorzichtigheid leeren.
— Dat een geveinsd mensch zich zeiven ongelijk is. ....
— Ook de flegtfte menfehen neemen dikwijls den Godsdienst 'te baat.
— Dat oprechten zich voor 't gevlei van huichelaars te wachten hebben, dat niet zelden plaats heeft. — Doch waar bij men zich voor misduiding wachten moet.
— Door geveinsdheid kan men God niet misleiden. . . . •
Gevoel. Zie Aandoening. Geweten.
— 't Is ons noodig, dat wij een welgefteld en teder geweien hebben , en bewaaren.
— Wat het ontwaakt geweten in een onbekeerd mensch kan uitwerken ; in Sauls fchuldbelijdenis aangewezen.
— Dat een befchuldigend geweten zeer ligtliik zich zeiven verraadt.
— Rampzalige toeltand van een' zondaar, die bij 't ontwaaken van zijn geweten, door (laaffche vrees gefolterd wordt.
— Dat het hart iemand flaat, wat beteekene. Een weldenkend mensch flaat het hart over begaane zonde. . .
Gewigt.
— De berekening van 't gewigt in den Bijbel gemeld, zeer onzeker. Zie Talent. En Sikel 's Konings gewigt minder dan 't gewoone. . . ' • •
Gezandt. Gezandtfchap.
D. Bladz.
I 127.
II. 19738a.IV. 95.
128.129. VI 459-
II- 523-
535-.5Ó-8III 185.
284.
II. 500. VII. 43- 6$.
V. 459-



GE. G I.
— 't Zenden van een gezandtfchap aan een Vorst is eene bijzondere eerbewijzing Hun karakter heilig; en hen te onteeren wordt als een zwaare hoon, en majefteit fchending gerekend. . .
Gezer. Gazer.
— Eene ftad in Efraïms Stam, nabij de noorder grenzen van Benjamin, naar den kant van de Middellandfche zee.
Gibea.
— Ook Gibea Sauls genaamd. De geboorteplaats, en waar Saul zijn Ho; hield.
GiBEON.
— Eene Priefterlijke ftad van Benjamin, ruim anderhalf uur ten noordwesten van Jerufalem^ De groote fteen nabij Gibeon.
— Te Gibeon was' de' Tabernakel ten tijde van 't Godlijk ftrafgerichte over de Volkstelling. . . , .
Gibeon. Gibeons dal.
— Waar door beroemd. Gibeonijten.
— Een overbliifzel der Amorijten, Zij hadden onder Israël lang in vrede gewoond, doch in een ftaat van dienstbaarheid. — Saul zogt hen uitteroeien, met fchending van den plegtigen eed en verbond. Hoe dit onrecht naderhand in Davids tijd, ter afweering van een Godlijk ftrafgericht, gewrooken zij.
— Mogelijk waren zij in zeven hoofdftaminen, of geflachten verdeeld, en eischten zij daarom juist zeven nakoomelingen van Saul ter fttaffe.
Gierigheid.
— In Saul zien wij een leerbeeld, hoe fnood eene zonde de gierigheid is.
Gihon.
— De fontein Gihon , ten zuidoosten van Jerufalem, dezelfde, zoomen meent, die naderhand Siloam genaamd is.
Gilboa.
I 4
135 D. BLdz.
V. 142. IV. 264.
H. 325.
VI. 448.
371-
VII. 81. IV. 255.
VI. 436. volg.
449.
I. 122.
VII. 301.
— 't



136 G I. GO.
— 't Gebergte 'Gilboa beroemd door de ne- D. Bladz. derlaag der Jsraglijten, en Sauls dood. 111.253.
518.510.
Gilgal.
— Nabij Jericho, Waar door vermaard. I. 93. Gir.o.
— Een ftad in Juda, niet verre van Hebron,
de gebootteplaats van Achitofel. . V. 511. GiRZijTEN. Zie Gefurijten. God.
— Gods Volmaaktheden , of Eigenfebappen. Zie op de bijzondere Hoofdwoorden.
— Leger Gods. Btrgen Gods enz. Zoo wordt de Foortreflijkheid eener zaak uitgedrukt; maar nooit met de bijvoeging van , den naam Heere. Iets anders beteekent een
diepe flaap des Heeren.'' . . L 240.
IJl. 127.
— Of in 't O. T. iets aan God worde roe gekend , om dat de oorzaak daar van onbekend is. 1.24;..
Godsdienst. Godsdienflig. Godvruchtig.
— Ook een ongeheiljgd mensch kan Godvruchtigen beminnen. . . 200. 536.
— Godsdienilige in'ltellingen en plegtigheden, hoe fomtijds voor Zedenpiigten wijken moeten. . . . . . 109.-
. , ,, 11.2:8. '
— Aangedrongen ter beoefening. . , 248-250..
— Groot belang van wel ingerichte Schooien ter voordplanting van den waaren Godsdienst. . . . ■ 85.
— tien ongeheiiigd. mensch kan Godsdienilige gaaven ontvangen, en in Godsdienflige verrichtingen met lun verkeeren, zonder waare gemoedsverandering. . 95.
— De p'egtige Godsdienst, zoo in't openbaar, als in de huisgezinnen, is een (luk
van 't hoogfte belang. . . 148.
— Niets drukt den vroomen zoo zeer, dan, door geweid, van den- plegtigen Godsdienst veritooren te weezen, . III. 187.
5r- Zij die ' anderen in Hen waaren Godsdienst belemmeren , brengen hem
in



G O. i37
in verzoeking om eenen valfchen te om- D. Bladz, helzen: ■ III. 190.
— Davtds opvoering van de Ark, leert ons, Welk een belang (vij in den openbaaren Godsdienst moeten (lellen. . IV. 375.
— Dat de Heer in tilden van verval, middelen kan verwekken tot herftel. . 391.
— 's Heeren tegenwoordigheid een bron van heil. Eer en dienst aan zijnen naam be-
. weezen, baart zegen. En die moet weder tot's Heeren dienst aangelegd worden. 435-43?.
— Hoe een Christen, in alles tot eer van
God moet leeven. . . , ■fl^
Hoe fnood, en van verderflijke gevolgen de hoogmoed in den Godsdienst zij. . 445. -- En hoe ongelukkig , door ongodsdienflige beginfelen bezield te zijn. Waar door men vervoerd wordt tot mis luidingen, en tot 1 verachting; ja'tot fpotternij met het Gods-■ dienftige. .... ... . 4f_
— Een Godvruchtige zal., in voorfpoed, zijne vermogens gaarne tot 's Heeren dienst aanleggen. — Ook het betaamlijk onderhoud .der Kerkgebouwen, onderfteuning van verarmde Gemeenten enz. behoort.tot de pligten van meer vermoogende Chris- ■
tenen- • ' . . . 495. ■
— De uirneemendbeid van den geopenbaarden Godsdienst, en deszelfs heuglijke uitwerkingen in 's menfehen hart en daaden. Blijkbaar in Davids dankzegging en gebed. 539.
— Ootmoedigheid is de bron van waare Gods diendigheid ,.en dankbaarheid. . 54,.
— Dat misvatting en dwaaling. in het Godsdienftige fchadelijk zijn. Daar dwaaling tot het fnoodfte wangedrag vervoert. Het welk door geene voorwendfelen te ver- ' fchoonen is; maar zekerlijk eene rampzalige uitkoomst heeft te wachten. . V. 170-,177.
^ Men behoort op zijn hoede te zijn omtrent weereldfche- menfehen , die fchielijk zeer Godsdiehllig worden. Daar de Godsdienst ligtlijk misbruikt wordt tot verkeerde en fnoode oogmerken. . , 531. S35I 5 - .Dat



I3« G O.
— Dat bedienaars van den Godsdienst, der D. Bladz. ' wettige Regeering getrouw moeten zijn. V. 545.
— Der boozen 'raadfiagen tegen den Godsdienst, en het Rijk .van Christus, 't Is noodig die te kennen. . . VI. 33-
— Geene waare Godsdienftigheid buiten de betrekking tot den verzoenenden Middelaar. VII. 173.
— De Godsdienst is de ziel van den Staat. 175.
— David maakte de noodige fchikkingen op
den Godsdienst. . . . 176. volg.
— Deugdlijk beftuur, en zorg omtrent den Godsdienst, is hoogst 'noodig. . 534'
— Dat God te dienen, eer en zaligheid is. Waar bij oprechtheid gevorderd wordt, en
rechte kennis. . • • • 377-
— Zij die omtrent den Godsdienst eenig beftuur hebben, moeten aangaande denzel-
ven-wel onderricht worden. . • 382.
— Dat wij tot 's Heeren diemst blijmoedig moeten geeven. Waar toe 't aan geene drangredenen ontbreekt. . • 4'4-
— Dat wij den Heere hebben te erkennen, als Opperheer van alles, en hoe wij Hem moeten dienen. . • • • 410-
— Het aanprijzen van waare Godvrucht noodzaaklijk. . 448-
Godsdienstplaatfen. Zie Kerk. Kerkgebouw. Godloos. Godloosheid. Zie Zonde. Zondaar. Godsregeering. Zie Voorzienigheid.
— Over Israël. Zie Koning. Godfpraak. Orakel.
— Groot onderfcheid en tegenftelling der Godfpraaken bij de Heidenfche Volken, tegen de Godlijke antwoorden onder
Israël. .... IV. 250.251.
Godvrucht. Godvruchtig. Zie Godsdienst.
Godsdien/lig. Goed. Goedheid.
— Gods goedheid niet ftrijdig met zijne ftrafoefenende rechtvaardigheid. . I- 70, 7h
— Wil zijnen Kinderen,die lust hebben Hem te gehoorzaamen, in hunne zwakheden te gemoet koomen. . • • 22°*
VIL 100.
Go-



GO. GR. GU. HA. m
Goliath. Di Bladz.
— De Filiftijn van Gath. I. 321. Zijne buitenge woone grootte. 322. tn zwaare wapenrusting. 327. Eischt een Kampvechter uit hraëk leger tot een beflisfend tweegevecht, j 332i
— Het beeld van hoogmoedige zelfsverheffing
en fnorkerij in Goliath vertoond. . 351.407.
— Zijn tweeftrijd met David, in deszelfs omftandigheden en gevolgen. 423. volg. Nieuwe trekken, hoe haatelijk de hoogmoed zij. 462. En welk eene uitkoomst de hoogmoedige op zijnen tijd te wachten
hebbe 470>
— Golialhs zwaard als een zeegeteeken bewaard. Naderhand door Achimelech aan David gegeeven, . . . II 23?
Gordel. '
— De gordel van vermoogende en Vorftelijke Oosterlingen , kostelijk en hoog ge-
fchat. . . j ,0I
Goud. Zie Rijkdom. ' .
Graf. Grafplaats. Zie Begraaving. Gunst.
— Dat een onbekeerd mensch zich meer aan menfehen, dan aan God Iaat gelegen zijn.
Anders beftaat, en handelt de oprechte. 1.167-169,
— Ongeheiligde menfehen poogen meermaalen, ter bereiking hunner oogmerken, de vroomen te gebruiken. - . . I/0,
— De allergelukkige ftaat is, bij God in
gunst gedacht te worden. . . VI. 206.
H.
Haat.
— Ontveinsde haat en andere booze driften kunnen voor een' tijd flaapen, doch breeken, bij voorkoomende gelegenheid , met geweiduit . , . \ n.lp7.
— De mensch is van natuure haatlijk , en geneigd om de een den anderen tehaaten. Dit
heeft ook plaats tusfehen geheele Volken. IV. 241. Hachila. t
— De heuvel van Hachila, die aan de rech
v ter-



*4°
H A.
terhand (de zuidzijde) de „wildernis (of van Jefchimoon) is." Eene plaats waar David zich oek onthouden heeft.
Hadadezsr.
— Of Hadarezer, zoon van Rehob. Koning van Zoba , door David overwonnen.
— Zendt hulpbenden aan de Ammonijten, onder zijnen Veldheer Sohach, die door David gellagen wordt en fneuvelt.
Hadoram. Zie Joram. Haggith. *
— Eene van Davids vrouwen, moeder van Adonia. ....
Hair.
— Rood hair bij fommige oude Volken zeer geacht; bij anderen zwart hair.
— Al van ouds maakie men veel we-rks van fchoon, lang, zwaar hoofdhair. Abfaloms hair ongemeen zwaar.
Hamath.
— Eene vermaarde ftad en landfchap in het laage Syrië , tusfehen den Libanon, en Anti-Libanon, ten noorden van Isvaëls land. ....
— Verfchillende gedachten, welke ftad van laatere benaaming, het oude Hamath zii.
— De Hamathiiteu waarfchijnlijk afkdomftig van Hamath, den jongden zoon van Kanadn, en dus uit Cham.
Hamilcar.
— Een Karthaagsch Veldheer. Gaat verraaderlijk over tot Alcxander , wiens maatregelen hij uitvorscht, en aan de zijnen bericht. Vergeleken met het gedrag van Hufai den Archijtev.
Hanun.
— Zoon van Nahas, Koning der Ammonijten. Zijn dwaas en onteerend gedrag tegen Davids gezandten. Oorlog en ne derlaag. . • •
Hat ttasch,
D. Bladz.
II. 441.
453-454-
III. 100.
V. 17. 152-'53-
IV. 59L 209.
V. 457-460.
IV. 343V. 46.
V. 46.
47. 49-
VI. 19.
V. 141. volg.
- Co-



HA. HE.
— Goliath gewapend met een fcheenhamasch boven de voeten.
Harp.
— Een veelfnaarig handfpeeltuig. Hart. Zie Geweten. Hartstogt. Zie Aandoeningen. Hatsatson Thamar.
— De oude naam van En-gedi, de woonplaats der Amorijten.
Havjla.
— ('t Land van) Gen. II. n. gemeld. Een ander.. Havila, als de grens van der Ismaèiijten wo'onplaats befchreven.
Heber.
— De naam van Jaël, uit den Ham der Kenijten. . ,
Hebron.
— Oudstijds Kiriath Arba genaamd.
— Een voornaame ftad in Juda. Nader befchreven van eenige merkwaardigheden. David aldaar ten Koning gezalfd over Juda; zijn verblijf aldaar enz. . f
— Vervolgends werd hij ook te Hebron ten Koning gezalfd over gansch Israël.
— Waarom van Abfalom verkoozen, om zij ■ ne gewaande Godsdienftigheid daar te vervullen, en zijn verraad uit te voeren.
Heerfcker.
— Een eernaam van den Mesftas. Onze pbgten jegens hem, als zoodanig, 'c Rampzalig lot der vijanden van dien Heerfcher. . . y
Heilig. Heiligen. Heiliging.
— Wettifche heiligiug om een Offer, en Offermaaltijd bij te woonen; waar in gelegen.
— Heilig en gemeen, hoe in wettifchen zin tegen elkander overftaan : heilig brood, en gemeen brood. . # 1
Helam.
— Een ftad in Syrië-Zoba, niet ver van den Eufraat, waar David de Syrifche hulpbenden in den oorlog tegen de Ammonijten, floeg. . . . \
141
D. Bladz. I. 329.
25*.
II.488.
I. 6t. 62.
60. 324-
T, 9. volg. 146.
V.510.
II. 4f56\ 484-486.
I. 200.
I. 221, 224.
152. 153. He-



HE. Hl. HO.
Held. Heldenmoed.
— Wordt opgewekt door eerzugt.
— Davids heldenmoed had edeler grondbeginfels. .....
Helm.
— Een wapentuig voor 't hoofd , van leder, of wel van koper. . . .
Hf.man.
— Een der drie Opperhoofden van de heilige Zangers, 't Schijnt dat hij door zwaaren druk en beftrijdingen geoefend is. . 1
Hezron.
— Vader van Jerahmeël, van wien de Jerahmeëlijten.
Hiram.
— Een Koning van Tyrus, vriend en bondgenoot van David, en waarfchijnlijk dezelfde , van wien men in Salomons leeftijd veel gemeld vindt. Zijne bezending aan David enz.
Hoede. Zie Bewaaring: Hof. Hofleven.
— Van den ouden Barzillai moogen wij leeren, wat er aan de Hoven te vinden is; en hoe elk dat behoort te beoordeelen. Gevaar van het Hofleven.
— Davids befchikking op zijn Huis- en HofbclUmr. ....
Hond. Een hond, een doode hond.
— Uitdrukkingen van verachting. (Zie ook
rioo.) . . .
Hongersnood.
— Dat hongersnood eene zwaare bezoeking is. . . ...
Hoofd.
— lieftrooien van 't hoofd met asfche of aarde. 'Als mede het bedekken of omwinden van het hoofd, in groote droefheid
Hoogenpriefler.
— Voorbeelden ,dat er fomtijds twee waren; en waarom dit noodzaaklijk was.
D. Bladz, 432827-
HI.IS8.
III. 2i0.
IV. 203. volg
VI. 330-343.
VII. 230.
II. 557V. 108.
VI. 458.
V. 411.
VI. 8. 17-
II.212.213- Op-



'HO. H U.
— Opvolging van HoogenprielTers uit het huis vmEleazer en Ithamar. Zie Ekazer.
Hoogmoed.
— Dwaasheid van trotfche zelfsverheffing. i Goliath een beeld van ijdele fnor-
kerij. ...
— Nieuwe trekken, hoe haatlijk de Hoogmoed zij. 462. En welk eene uitkoomst de hoogmoedige op zijn' tijd te wachten hebbe. Voorbeelden uit de Vaderl. Gefchiedenis.
— Salomom fpreuk: „ de hoogmoed zal hem vernederen": toegelicht.
— Een hoogmoedig gedrag baant den weg tot verderf.
— Hoe fnood de hoogmoed, en fchadelijk deszelfs uitwerkfelen in den Godsdienst zijn.
— „ Hovaardigheid is voor de verbreeking, en hoogheid des geestes voor den val." . \ '
~ Dat het waar belang niet zelden aa'n hoogmoed en nijd wordt opgeofferd.
— Wij moeten ons wachten voor hoogmoed en vleiende raadgeevers.
— De aart en uitkoomst van den' hoogmoed. Is op zich zeiven dwaasheid. En een bron van veel rampen. Blijkends de ondervin. ding. Des wij tegen dit kwaad zeer te waaken hebben.
Hoop.
— Verwachting te voeden zonder grond, is zich zeiven bedriegen.
— 't Is moeilijk uit iemands tegenwoordig gedrag te befluiten, wat men in vervolg van hem mooge verwachten. Dit kan ech-
gefchiedendS ^ waaifchiinliikheid Hosa.
— Een Levijt, uit het gedacht Hm Msrari. Zijne nakoomelingen onder de Poortiers van den Tempel gereekend. . v
Huicnelaar. Zie Geveinsdheid. Huis. Huiswerk. Huisbefluur.
D. Bladz. I- 35I.407-
47»-
III. 98.
IV. 222.
445-
V. 134.
VI. 379.
/II. 34-
34°.
III. 243.
IV. *.
II. 190. — Huis-



144
H U.
— Huiswerk, als fpijsbereiding , 'c maaken ' vau kleederen, enz. bij de Oosterlingen-,
't bedrijf ook van zeer aanzienlijke vrouwen en docbteren.
— De oudfte regeering is die der Hoofden van een Huisgezin. ( Zie Regeering.)
— Davids befchikking op zliu Huis- en Hofgeïin. Wijsheid en voorzichtigheid vorderen , dat wij onze huislijke zaaken behoorlijk inrichten en beftuuren.
— Huisgezin. Zie Ouders. En Kinderen. Husai.
— Afkoomltig uit de ftad Archi, daarom de Archijter genaamd. Een man van fchrander 'beleid , en Davids getrouwe vriend; — op deszelfs raad voegt hij zich bij Abfalom, en verijdelt, het plan van Achitofel enz.
— Hufai maakt zijne opwachting bij Abfalom'. Waar op Abfalom hein ondervraagt. Die hem ten üiterften loos beantwoordt. Waar over bedenkingen worden gemaakt. Terwijl Abfalom zich zeiven misleidt. . •
— Eene Raadsvergadering gehouden wordende , raadt Achitofel, David ten fpoedigften te overvallen. Abfalom begeert ook den raad van Hufai. Dee's keurt Achitofels raad niet goed. En geeft daar reden van. Waar op hij raadt een magtig leger op de been te brengen, om David, het zij in 't veld, het zij in een vesting, daar mede te overvallen. Waar in Hufai iooslijk te werk gaat. Deeze raad bevalt Abfalom uitneemend. En zulks door 'Heeren beftuur.
— Hufai geeft David van het een en ander bericht. •
Huuw ijk.
— Een Fsraëlijt mogt wel buiten zijnen ftam huuwlijken, uitgenoomeu in 't ge,<al der Erfdochteren.
D. Bladz. V. 405.
/II. 230. 239-375'
VI. 17.100. /II. 233.
VI. 63- 68.
97-107. 108-110.
I.522. — Huuw-



HUU. JA.
— Huuwlijkstrouw in 't voorbeeld van Michal aangeweezen.
— In het aangaan van het zelve moet' men voorzichtiglijk handelen , en in het zelve wijslijk en Godvruchtig leeven, ook wanneer men reden meent te hebben om zich te beklaagen.
Jabbok. (de beek)
— De grens der Ammonijten.
— Elders de beeke Gads genoemd. Jabes in Gilead.
— Loflijk gedrag der burgeren van Jabes,ia 't begraaven van Sauls lijk. David ontvangt daar van bericht. Doet hen door eene bezending vriendlijk bedanken enz.
jAëZER.
— Een ftad in 't Overjordaanfche. Opheldering van iKron. XXVI. 31. , i
Jafia.
— Een van Davids zoonen ; hem te Jerufalem gebooren.
Jakob.
— Gods vrijmagtig beduur in de verfchillende lotgevallen van Jakob en Efau, en derzeiver nagedacht, luiderrijk blijkbaar.
Jaser.
— Het boek des Oprechten. Of: het boek van Jafer. Verfchillende gedachten over deszelfs Maaker, en inhoud, 't Heeft niet behoord tot de H. Boekrolle, en is verlooren geraakt. . . . I
Jazoeham.
— Door Perez uit Juda afkoomdig , Krijgsoverde van Juda. . . y
Ibchar.
— Een van Davids zoonen, hem te Jerufalem gebooren. • • . I
Jebus. Jebuftjten
— Jebus, derde zoon van Kanaan, den zoon van Cham. Zijne nakoomelingen woonden op 't gebergte van Juda; en hunne hoofd-
VIII. Deel. K
H5
D. Bladz. II. 20.
38. 39. V. 138.
vu. 26.
IV. 6.
19- 24. m.i95.
IV.213.
v. 79.
1.5i4-5ïö-
I.21I.
/.213.
ftad



146 J E'
ftad was naar hunnen Stamvader Jebus genoemd, dezelfde die naderhand Jerufalcm genoemd is. De Jebujijten zijn lang in de bezitting der bovenftad geblc.vven , terwijl eenigen hunner te gelijk met die van Juda, de benedenftad bewoonden. Doch zijn eindelijk door David t' ondergebragt.
— Overblijffelen van dit volk nog in laater tijden gemeld. .
Tedid-jau.
— Een naam aan Salomo gegeeven. Van wien, en waarom. ....
Teduthun.
— Een der drie Opperhoofden van de heilige Zangers. • • • •
jEHlè'l.
— Hij had het beftuur over de opvoeding van Davids zoonen. . •
"jliMlNI.
— Bij verkorting voor Benjamin. Zoonen Jemini, 't zelfde als Benjaminijten.
jERAHMEëUJTEN.
— Nakoomelingen vmjerahmcël, een zoon van Hezron , uit Juda.
Terusalem.
— De oude naamen deezerftad. (Zie Jebus. En Salem.) Beteekenis van den naam Jerufalem. Ligging en fterkte derzelve. De bovenftad was lang in de magt der Jebufijten gebleven , tot dat ook deeze doot David veroverd, en zij t'ondergebragt zijn. . • . • •
— David verplaatst den Rijkszetel van Hebron naar Jerufalem, en noemt den burg Sions, Davids ftad. . • •
Teschimoon.
— Wildernis vertaald. Naar fommigen de eigen naam eener plaats.
Jesus Christus.
— Veele bijzonderheden , in welke men van David tot zijn tegenbeeld mag opklimmen. Zie David.
— Dit uitvoerig befchouwd : Bij Davids zalving ten Koning over gansch Israël;
D. Bladz.
IV.i85- volg. 107.
V. 359VII.1S8.
233-
II. 326.
III. 219.
IV. i?5-vo!g. 199.
II. 454.
met



JE. JI. IN.
met de pligten daar uit voordvloeiende enz. .....
— Davids zaad. Z'/on van David Belofte van een eeuwig Koningrijk, aan David gedaan. En andere uhdrukkingen meer, moeren op Hem »vor.ien toegepast.
— J. Christus is de beste gaave Gods. .
jETHl;A.
— Vader van Amafa. Hii wordt elders de Israllijt\ en eltk-rs de Ismaëlijt genoemd. Hoe dit ie vereffenen.
— Ümfchreeven, als ,, die ingegaan was tot „Abigat, docher van Nahas, zusier van „Zeruja, Joabs moeder ' Hoe te verdaan. . . . . .
Jeihko.
— Priefter van Midian , Mofes fchoonvader. Waar ziine Nakoomelingen gewoond hebben. Ziine weldaadigheid aan Mofes en hraë '->eweezen , niet onbeloond gebleeven. . . . .
Jeugd Jonge lieden Zie ook Kinderen.
— Jonue Heden behooren zich zoo te gedraagen, dat men hen met reden bij anderen kunne aanprijzen ter hunne bevoordering.
— En dat zij hunne Ouderen tot eere (trekken, en bij navraaging zelve zich niet behoeven te fchaamen.
— Abfalom hoovaardig op zijne fchoonheid. Een leerbeeld ter waarfchuuwing voor de jeugd. ....
JlSRP.ëL.
— Twee dedten van dien naam, eene in den ftam van Juda, en d'andere in den (tam van hfafhar. . . . .
— Het dal en de fontein Jisre'èls is van de laatstgemelde te verdaan.
JlTHREAM.
— Ken zoon van David, uit Egla.
Infchikkeliikheid.
— Dat betaamelijke infchikkelijkheid veel kwaads kan voorkoomen.
K 2
147
D. Bladz. IV. 165 - lol.
482. 510.
VI. 135. 135- «36-
I. 60. 61. 80.
1.284.
476. V. 477.
III. 74.
3°7-
IV. 50.
III. 46.
Jo.



i48 J O.
JoSb.
— De zoon van Seruja, Davids zuster. Zijn ftrijd tegen Abner den Veldoverfien van hbofeth. Zijn verraaderlijke moord aan Abner, die zijnen broeder Afahel in den krijg gedood had, gepleegd. En Davids gedrag daar omtrent. (Zie Abner. En David.)
— Hij wordt Krijgsoverfte van de ganfche Legermagt, en zulks, daar hij den burg Sion verovert. ....
— Slaat de Edomijten. Dat hij al wat mannelijk was uitroeide , is te verdaan van hunne krijgsknechten.
— Zijn beleid en dapperheid, maar flegt karakter. -
— Zijn krijgstogt tegen de Ammonijtenr, wier Syrifche hulpbenden hij flaat, en naderhand Rabba belegert enz.
— Hij zendt op Davids bevel Uria uit het leger voor Rabba, naar Jerufalem. En zijn verder bedrijf in de zaak van Uria.
— Joabs fchrander beleid om Abfalom uit zijne vlugt naar Gefur weder naar Jerufalem te brengen. . . • "
— In den oorlog tegen Abfalom wordt hij over een derde deel der krijgsbenden gefield. ....
— Hij brengt Abfalom om 't leven, waar in hij grootlijks misdeed tegen 't uitdruklijk verbod des Konings, en waarfchijnlijk ook in voldoening van perfoonlijke wraakzugt.
— Zijn hartige taal, waar door hij David van zijne buitenfpoorige droefheid over Abfaloms dood, te rug brengt.
— De Koning bij zijne berfielling, geeft het Opperbewind aan Amafa, en wil hem gebruiken om den opfland van Seba te dempen. Maar Joab vermoordt hem verraaderlijk, en dringt zich weder in het Opperbevelhebberfehap. Brengt den opftand fpoedig ten einde; en wordt van
D. Bladz.
IV. 107.
V. 56.
61. 62.
66. 150. volg.
V 528.
240- 244. 464. volg.
VI. 137.
. 179-183. 249-253.
Da-



J o.
David op nieuw als Krijgsoverfte aangefteld, of bevestigd.
— Hij ontraadt den Koning de gebodene Volkstelling. En zijn verder gedrag in die zaak. ....
— Wikkelt zich in met Adonia om deezen van de Troonsopvolging ie verzekeren. Zijne redenen en inzichten daar bij.
— Davids laatfte bevelen aan Salomo, om Joab te (haffen.
Jojada.
— De zoon van Benaja, een van 's Konings Raaden. . . . .
JüNADAB
— Zoon van Simea, of Samma, óm broeder van David. Hij wierd geacht een fchrander en wijs man te zijn, en was de vertrouweling van zijnen neef Amnon, wien hij fnooden raad geeft in de zaak van Thamar — enz. .• .
Jonathan. De zoon van Saul.
«— Davids goede hoedaanigheden neemen zijn hart voor hem in, hij maakt vriendfehap met David, en geeft hem blijken van achting. — Gods beftuur daar in op te merken. ....
— Zijne getrouwheid in die vriendfehap. Hij waarfchuuwt David tegen 't voorneemen van Saul om hem te dooden ; en geeft hem raad om zich te verfteeken, met belofte om zijns vaders gezindheid te ondertasten. — 't Geen hij met een goed gevolg te werk ftelt, en zijnen vader bevredigt; waar van hij David bericht geeft.
— Leeringen daar uit afgeleid. Waare vriendfehap vordert, dat men zijnen vriend voor kwaad waarfchuuwt. 33—35- En dat men tegen zonde waarfchuuwende, zulks vooral, omtrent meerderen op eene liefderijke wijze moet doen. 35—38. Dat God die vermaa*ningen boven waarfchijnlijkheid kan zegenen. . ...
— David vlucht uit Najoth tot Jonathan,
K 3
149
D. Bladz.
VI. 3*9. volg.
VIL 22. volg
264. 265. 431-volg.
VII. 233.
V. 401.426".
I. 486. 489-493.
II. 7- '7-
39. 40. en



150 J 0.
en waarom tot hem- II. 106. 107. Wien hij vraagt, war hij misdaan hadde. 107. 108 jonathan ?oekt hem geruit te Hellen 108-in. Davids voorflap, teneinde hij zijns vaders gezindheid ontdekken , en hem daarvan berichten Zoude. lil — 117. 't Welk deeze hem toezegt. — Hunne beraaming, hoe dit uit ie voeren. — Zii vernieuwen hun verbond van vriendfehap. 117— 12u. Voortri fliii.heid van "Jonathans gemoedsgeütldheid. 123. Wat hii van Da^id bedingt voor zich en zijn huis. 124-128 Zij bepialen waar, en. hoe Jonathan aan David berich' zal geeven. 129—132 Waar op zii pifcgtig af fcheid neemen.
— Leeringen : Dat men in ongelegenheid met getrouwe vrienden hebbe raad te pleegen. 134. Dat het een vdorrecht is, in oprechtheid te kunnen vraagen , wat heb ik gedaan ? 137 138. Dat men het gevoelen en de redenen van getrouwe vrienden moet plaats geeven. 141 —144 Dat elk in zijne roeping gaarne aan anderen moet nuttig zijn 144—148. Dat wij ons aan 's Heeren bedel moeten onderwerpen. 150—155. Dat ouders voor het welzijt hunner kinderen moeten zorgen 155 156. En dat wij, elk ons waar heil moeten behartigen.
— Davids terugkoomst ter beftemde plaats, en in welke gemoedsgelleldheid. II 164. 165 Jonathan, om aan de afl'praak te voldoen, vervoegt zich op '1 Feest dei nieuwe Maan aan 's Konings maaltijd, die op d r. eerften dag geen achterdogt laai blilken wegens Davids af \ eezigbeid. 165— l6y. 'Maar op dtn tweeden dag vraagt Saul ppar de reden 169—171. Jnuathans antwoord • \ f\. 172 Wp.ar op Saul in toorn om (leekt, en heftig rpgen hem uitvaart. 173-176. Rn hem b'vce't om David te haaien 176 177. Waar op Jonathan zijnen vader poogt te bedaaren,
D. Bladz. II 132.
1
156-159. doch



J o.
doch die te meer verbitterd, zijne fpïes op hem fchiet. II. 177.178. Waar op Jonathan zeer verftoord hcenen gaat, en zich den volgenden morgen naar't veld begeeft. 179—182. David op't gegeeven teelten ten voorfchijn gekoomen, begroeten en omhelzen zij eikanderen. 182—185. Hun teder affcheid, onder herinnering van 't gemaakt verbond.
— Het een en ander kan ons leeren : Dat wij in zaaken van aangelegenheid niet flegts moeten raadpleegen, maar ook befluiten. 188—100. Plegtige maaltijden zijn wel geootloofd, maar wat daar bij in acht te neemen. 190—194. Wij leeren hier voorzichtelijk te zwijgen. 194—196. Dat geveinsde haat, en andere booze driften, kunnen voor een' tijd (laapen , doch breeken bij voorkoomende gelegenheid, met geweiduit. 197—199 Dat de zonde, daar ze woedt, door alle teugels heenen breekt. 199—202. Dat het best is , der boozen drift zwijgende te ontwijken. 203. En eindelijk zien wij hier de wisfelvalligheid» ook van het meest begeerlijk goed op aarde. .....
— Sauls onrechtvaardig beklag bij zijne Hovelingen over jonathan.
— David zich onthoudende in een woud nabij Zif, wordt duar van Jonathan bezocht, die hem in God (lerkt. Waar in hij hoogst prijswaardig is; als een hartlijk liefhebber van David — een ftandvastig vriend — een verzaaker van onbetaamlijk eigenbelang — en wegens zijn leevendig geloof. Zij vernieuwen hun verbond Dit is de laatfte maal dat zij eikanderen zien.
— Hoe God ook in ongelegenheden den zijnen troont befchikt door middel van eenen getrouwen vriend. 469. Dat waare vriendfehap beftendig en getrouw is. 471. Voorbeelden ,van waare zelfsverloochening, als beminnelijk, moeten ons uitlokken tot navolging. •
K 4
IS'
D. Bladz.
II. 185-187.
204 - 207. 328.329.
443-452.
474. - >



15» T o.
— Jonathan fneuvelt in den ftrijd, waar van David bericht ontvangt.' Ui. 466. 475. Zijne droefheid.
— Davids treurklagt over Saul en Jonathan.
— Hij doet weldaadigheid aan Mefibofeth. ( Zie aldaar).
— Uit deszelfs zoon Micha is een talrijk nagedacht voordgeplant.
— De beenderen van Saul en Jonathan naderhand eerlijk begraaven.
Jonathan.
— Een zoon van den Hoogenprieder Abjathar. Hij wordt door David in zijne vlugt voor Abfalom , met zijnen vader
. naar Jerufalem te rug gezonden.
— Zadok en Abjathar keeren in de ftad te rug, laaiende hunne zoonen buiten de ftad, alwaar zij door eene getrouwe dienstmaagd van het voorgevallene onderricht, de boodfchap van Hufai aan David te Bahurim overbrengen. . . .
— Abjathar ingewikkeld inde faamenzweering van Adonia. — (Zie Abjathar.) Zijn zoon Jonathan brengt den faamenverbundenen bericht van Salomons verheffing op den troon. V
Jonathan.
— Davids Rent- of Schatmeester over 2ijne bezit-ingen op het platte land.
Jonathan.
— Davids oom of neef, en Gebeimfchrijver. Jongeling. Jonge lieden. Zie Jeugd.
— De benaaming jongeling wordt aan perfoonen van onderfcheiden, ook van meer gevorderden leeftijd gegeeven.
Je ram.
— Elders Hadoram, zoon van Thot, Koning van Hamath, koomt als afgezant van zijnen vader, om David te begroeten.
Jordaan.
— Befchrijving van den oorfprong en loop deezer rivier. „ , .
Josafat.
D. Bladz.
478 479509. volg.
V. 113.
n, 480. 451-
VI. 7.
10S -110.
II 328. volg.
231. 231.
394-
V. 48.
II. 148.149.
zoon



J O. IS.
153
-r Zoon van Achilud , een van Davids
hooge Ambtenaaren. Isai.
— Davids vader. Samuel noodigt hem en zijne zoonen tot de Offermaaltijd, om verder 's Heeren lastbevel uit te voeren enz.
— Een leerbeeld voor Ouders, hoe zij in de beftemming hunner kinderen verkeeren moeten, zoo,dat zij op 'sHeeren beftuur letten, en daar in eerbiedig berusten.
— Zendt op Sauls verzoek zijnen zoon David aan 't Hof enz,
— Een voorbeeld ter navolging, in 't eeren der Overheden.
— Nader befchreven van zijne geboorte en woonplaats, van zijnen huislijken ftaat,en van zijnen leeftijd.
— Hij had agt zoonen, elders maar zeven gemeld. Hoe dit te vereffenen.
— Zijne drie oudfte zoonen dienden in 't leger. • . i' . .
— Tot welken hij David zendt met eenige mondkost, en een gefchenk voor den Overften. Gods beftuur in deezen.
— In lfai met een talrijk huisgezin gezegend, zien wij, wat zorg en arbeid dit van Ouderen vordert. 401. En waar toe kinderen verpligt zijn, vooral wanneer hunne Ouders hoog bejaard en zwak worden. 402. 403. lfai een voorbeeld van een waaren Vaderlander, van een zorgenden Vader, en van een edelmoedig Burger.
— lfai met alle de zijnen koomt tot David in de fpelonk Adullams, en waarom. II. 306. 307. Die vervolgends zijne Ouders een verblijf befchikt bij den Koning der Moabijten. Na deezen rijd leezen wij niets meer van lfai, en Davids moeder, die dènkelijk daar overleden zijn. . ]
ISBOSETH.
— Zoon van Saul, door Abner Koning gemaakt over de andere Stammen. Oorlog tusfehen hem en David. Wat tusfehen hem ea Abner is voorgevallen enz. fZie Abner\ V
K 5
D. Bladz. V. 67.
I. 200. volg.
230.
259280.
366-368. 205. 367. 363.
3/1-
404-407.
I. 315-321.
55. volg. - Hij



»54
IS. IT. JU. KA.
— Hij wordt verraaderlijk vermoord, en zijn hoofd tot David gebragt, die de moordenaars rechtvaardig en wijslijk flraft..
Ithai.
— Overfte eener Krijsbende van coo Cethijten in Davids dienst. ( Zie Gcthijten)
— In den kriig tegen Abfalom (lelt hem David over het derde deel der benden.
Ithamar.
— Jongere broeder van Eleazar, en zoon van Aarort. 't Hoogepriederfchap eenigen tijd in deszelfs gedacht geweest. (Zie Abjathar. Eleazar. En Eli.)
Juda.
— Zendt, in vergelijking der andere Stammen , maar weinige manfehap aan Saul, in den oorlog tegen de Amalekijten. Waarfchijnlijke reden daar van.
K.
Kaas.
— Melk- of verfche'Kaas. . . Kaarsmaakers dal. Zie Dal. Kaftor. Kaftorim.
— Afkoomdig uit Mitsraim; hebben oudtijds in Egypte gewoond , en wel in Kaftor, een Eiland van een der armen van den Nyl. Hunne optogt naar 't land der Avijten. ....
Kalebijt.
— Dus wordt Nabal benoemd, 't zij van zijnen hondjeken aart; 't zij liever als een afdammeling van Kaleb, . .
Kampvechter.
— In den oorlog, wie. Zoodanigen in de oude gefchiedenisfen niet onbekend.
KanaSn.
— 't Land Kanaan was eigenlijk den kinderen Israëls ter erf bezitting en erfverdeeling gegeeven, en welks inwooners zij moesten uitroeien, 't Moet daar in wel ondetfeheiden worden van die uitgedrekte landdreek, welke mede in de belofte aan
D. Bladz. IV. 106. volg.
V.522. VI. 137-
I. 57L 373-
1.305-
III. 12. 1-333-
Ah ra-



KA. K E.
ïS5
Abraham gedaan, begrep -n was, en die
zn i'n a.irere tijden veroverd hebben. Kaukl IX
— K 'i Mig van Frankrijk , zijn rampzalig einde. . . . - .
Kakhiel.
— vieer dan eene plaats van dien naam. Kar mei in 't zniderdeel van 'juda, waar Samuel 't Gouiijk vonnis aan Saul aankondigde , en waar Nabal zijn bedrijf had.
— Karmel een berg in de gefchiedenis van Eli as beroemd , waar gelegen. .
Kehila.
— Ktne ftad in juda , niet verre van Bethlehem Wat aldaar met David voorgevallen zij.
Kémjten.
— ben overoude ftam onder de inwooners van Kanadn Gen. XV. Doch van welken wij niets meer leeZen.
— Andere Kent/ten. uit Midian oorfpronglijk, tot welke Jethro, Mof'es Schoonvader behoorde Hunne woonplaats onder, of nabij de Amalekiiten. Hunne gunrtige betrekking tot Israël. Van Saul ge-vaarfchuuwd en gefpaard, in den oorlog tegen Amalek. ....
— Da^id zendt hun een gedeelte van den buit op de Amalekijten veroverd.
Kerk. Gemeente. Zie ook Godsdienst.
— Dat God het ongelijk , zijn Volk aangedaan . op ziinen tijd zal wreeken.
— Terwijl hij den dienst ziinen. Volke beweezen , ook aan het Nagedacht vergeldt.
— De welvaart van Gods Volk is de terging van deszelfs vijanden.
— Dar blijken van Gods gunst heerlijkheid op zijn volk leggen. Waar van het droevig gemis zeer te bezugren is; maar welks gunst billijk hoog moet gefchat worden.
— De uitbreiding van Gods Kerk moet ons ter harten gaan.
— De Heer laat wel eens toe, dat de vijand
D. Bladz. V. 23. 24.
I. 273-
I. 91. III. 11. 12.
11.
II 394. volg. I- 59-
59- 61.
III. 219.
419.
I. 78. 79-
IV. 271.
IV. 282.
V. 28.
zijn



156 K E. KI.
zijn volk langen tijd verdrukt; doch hij vergeldt hem op zijnen tijd.
— En Hij doet foms der vijanden boosheid medewerken tot heil van zijn volk.
Kerk. Kerkgebouw.
— Dat Godsdienstplaatfen behoorelijk moeten zijn ingericht. . . V
Kerkplegtighcden.
— Godsdienftige inftellingen moeten fomtijds wijken voor Zedenpligten- Deeze regel moet niet misbruikt worden.
Kidron.
— David uit Jerufalem vlugtende , trekt met zijn volk die beek over.
Kind. Kinderen. Zie ook Ouders.
— Ook de liefde tot het Nagedacht moet ons weerhouden van ongerechtigheid en Godloofheid, nadien God de misdaaden der Voorouderen , fomtijds in 't Nagedacht bezoekt. Merkwaardig gezegde van Wolfgang , zoon van Filippus, Keurvorst van den Paliz.
— Waar toe Kinderen verpligt zijn, vooral wanneer hunne Ouders hoog bejaard en zwak worden. .
— Dat ook Kinderen hunne Ouders mogen waarfchuuwen tegen 't zondekwaad , en hoe die behoore te gefchieden. In 't voorbeeld van Jonathan aangewezen. . ]
— Hunne verpligting om der Ouderen raadpleegingen en voorneemens te verzwijgen, is wel zeer uitgedrekt, maar toch niet onbepaald. ....
— De heerfchappij en woede der zonde, die door alle teugels heenen breekt, is ook blijkbaar in veele ontaarte Kinderen.
— David een uitmuntend voorbeeld van Ouderliefde en trouw.
— God bezoekt wel eens de zonden van zijn Volk in en door hunne kinderen. Iets over 't vroeg afderven van kinderen. \'
— War Godvruchtige Ouders daar bij vertroosten kan. ....
33179.
1 137-
I. 109.
II. 223.
V--523-
1-75- 77-
402,403.
I. 13^ 35-
iiü.
200. 332-
• 339-
354— Dat



K I. K L.
" Dat men in veele dingen, en vooral in Kinderen, afwisfelende ftof tot droefheid en tot blijdfchap vindt. In welken fommigen te veel belang ftellen. Anderen te weinig. Die beide vermaand worden. Gelijk ook de Kinderen.
— Dat bij verlies van kinderen, of vrienden, de verwachting van zalige opftanding, de beste troost is. ...
— En dat wij het heil van onze Kinderen etnftig hebben te behartigen.
— Dst de ftoute fchending van Kinderpligt zeer zwaar van God gewrooken wordt, 't Welk de jeugd wel behoort rer harte te neemen. ....
— Davids droefheid over den dood van den ontaarten Abfalom, daaruit is veel te leeren voor Kinderen.
— Als mede uit het gedrag van Barzillai, zijnen zoon Chimham aan David overgeevende. .
— Dat Ouders hunne Kinderen moeten onderrichten. En hoe Kinderen zich daar bij hebben te gedraagen. . . 1
— Welk eene blijdfchap het aan Ouderen baart, wanneer zij hunne Kinderen gelukkig zien. Deezen hebben zich derhalven, daar 't bederf zeer groot is, van wangedrag te wachten. Zij vooral, die Godvruchtige Ouders hebben.
KlIUATH-AltBA.
— De oude naam van Hebron, naar Arba, den vader van Enak. .
KtRlATH-jEARlM.
— Eene ftad in Juda, ookBaala en BaalaJuda genoemd. Was eenigen tijd de verblijfplaats der Arke.
Klaaglied. Zie Rouw. Kleed. Kleederen.
— Lange kleederen der Oosterlingen , tot op de voeten nederhangende. 't Affnijden derzelve een teelten van fmaadlijke verachting en flaavernij.
157
D. Bladz.
V. 362 - 370.
386. 389.
VI. 201. 234*
339-350. r II. 138.
344.
L324.
[II 410.
:v, 340.347.
V. 145. - Ook



15?
KL. K O.
— Ook de aanzienliikfte vrouwen hielden Zich oudtijds bezig met het vervaardigen van kleederen voor haare mannen en vrienden. ....
— Het niet veranderen der onderkleederen in groo'e droefheid.
Klein.
— De kleinfle. meermaalen in den zin van jong, de jong/ie. Dat David klein van pcrfoon geweest zij, is eene ongegronde Volksmeening. . . .
Koning Koning-ijk.
— Za>ving der Koningen. Zie Zalving.
— Koningsmoord. Vorlfenmoord. Zie Moord.
— Israêls Koningen regeerden niet met een opp rmagiig gezag ; zij wa^en ais Onderkoningen in de Godsregeering. ziinde de Heere in bezonderen zin opp 'rkoning. David, den dood van Saul verneemende, vraagt deswegens , of en waar heen in Juda hij zoude optrekken. Dus ook in andere gevallen.
— Dit bliikt mede uit het verbond, welk de Israëlijten met David maakten, toen zij hem ten Koning verkoozen.
— Waarom hunne regeering>iaaren zoo bepaaldelijk gemeld worden.
— 't Recht van opvolging in de bezirringen van alles wat tot den overleden Koning behoord hadde, ook zijne bijwijven, bij de Oosterlingen zeer uigellrekt.
— Die Godsregeering moet ook in 't oog gehouden worden , bij aanmerklijke ftrafgerichten, van God onmiddelijk aan Israël toegezonden wegens een zwaar wanbedrijf. Zie daar van voorbeelden. . \
— Om dezelfde reden wordt de Israëlijti fche troon in bezonderen zin de troon des Heeren genoemd. . . V
— Korte overziening der uitgeflrf-ktheid van Davids Rijk; en dat het Israëlijtiseh Koningrijk in vergelijking van de toen be-
D. Bladz.
V. 405.
VI. 299.
1.206. 424.
IV 6. 249. 259 4i7'
153- volg. 163.
V. 270.
I. 440. volg. 487.
II. 40C.
flaan.



K O. KR. LA.
traande Heerfchappijen, onder David en Salomo zeer aanzienlijk geweest is. " — Belofte van een eeuwig Koningrijk aan David gedaan. Zie Eenwig.
Konings dal. Zie Dal.
Koper.
— Kopermijnen in Kanacin. Veel koper van David tot den Tempelbouw opgelegd.
KuRE.
— Een Levijt., Zoon van eenen Afaf. Zijne nakoomelingen onder de Poortiers van den Tempel gerekend.
Koren.
— Geroost koren; eene gemeenzaame fpijze en verfcheidenlijk toebereid. .
Koxe.
— Zekere vogel van geringe waarde. Krankzinnigheid.
— Geveinsde. Zie Veinzerij.
— Eene fcbielijke krankzinnigheid wel eens door zwaaren angst en fchrik veroorzaakt. Wat van Davids onzinnigheid, toen hij te Gath bij Achis was , te oordeelen.
Kreupel. Zie Blind. Kronijken (de 2 boeken der) Zie Bijbel. Krijgskunde, — beleid, — tucht, — recht — knechten , — list. ( Zie Oorlog.)
L.
Langmoedigheid.
— Dat God den zondaar voor eenen tijd draagt ; doch ook op zijnen tijd ftraft, ook nu in den tijd, en zeker in de eeuwigheid. .... 1
— Hoe God, na lang geduld, zeker ftraft.
— Dikwijls wordt de zondaar, wanneer hij waant zijn oogmerk bereikt te hebben, op
't onverwagtst geftraft. . . ]
— Dat de Heer fomtijds toelaat, dat de vijand zijn volk langen tijd verdrukt , doch op zijnen tijd hun vergeldt.
— Dat, fchoon God langmoedig is, Hij echter op zijn tijd ftraft.
15?
D. Bladz. vTI.565.
120.155.
189.
I' 372. III. 168.
II. 269. volg.
II. 87- 90. 488.
V. 98.
v. 33.
Las-



l6o LA. L E.
Laster.
— Treft ook de beste menfehen, doch de bewustheid van onfchuld maakt hen vrijmoedig. ....
— Lofwaardige daaden der beste menfehen worden vaak misduid.
— Dat groote zonden der vroomen aanleiding tot lasteren geeven.
— En dat God meermaalen de zijnen tuchtigt door lasterende Simeis. Hier moeten zij op des Heeren beitel zien, en lijdzaam op hem wachten.
— Haatelijke misduiding en boosaartige laster , eene groote zonde.
— Een belasterde vroome moet zich met Davids lot troosten. . .
Leder.
— Lederen zakken bij de Oosterlingen gebruikt om wijn en andere vloeibaare ftoffen te bewaaren en te vervoeren. .
Leering.
— Dat men uit de booze bedrijven van booze menfehen fomtijds wat goeds kan leeren.
Leeuw.
— De leeuw op roof gaande, is niet gewoon zich met andere dieren te vergezellen. Voorbeelden van menfehen, die een leeuw of beer aangreepen en vernoegen.
Leven. Levenswijze.
— Wij moeten wel beoordeelen wat ons dienftig is, en aan onzen ftaat voegt. Daar in wordt, uit verfcheiden oorzaaken, veelal misgetast. ...
— Barzillai geeft zijnen zoon aan eene geheel andere levenswijze over. Wat daar uit te leeren. ....
— Wij moeten nier flechts voor ons zeiven en ons huisgezin; maar ook ten gemeenen nutte leeven. . . ■ . .
— En ieder moet in zijnen post en ftand getrouw zijn. ( Zie ook Waardigheid. *) \
Levensbefcktij vingen.
— Van groote Mannen zeer nuttig, en wórden met aandoening geleezen.
D. Blactzi.
II. 137.
IV. 47.
V. 336.
vt. 80. 490. 493.
I. t6i.
II. 478.
I 395- 3S><5.
332.
342.
344» II. 203.
I. 21.
- Het



L E. LI.
— Het nut van egte Iovensbefctirijvingen, vooral van voornaawe perfoonen, en van de Bijbelheiligen. . .
Levi. Levijten.
— Zij. woonden in de Priefterlijke, en ook in andere lieden. . .
— -Hunne Weeding, ,i
— Aanzienlijke inkomllen van Levfs (tam, met 48 Steden.
~ De (tam van Levi onder Israël verllrootd. Hun voorrecht, als bedienaars van den Godsdienst. Lcvi's !tam voordgeplantuit zijne drie zoonen Gerfon, Kehath en Mei ari.
— De Levijten, in plaats van de eerstgebooren, door den Heere zich geheiligd. Zij waren gefebrkt tot veelerlei dienst. Davids befchikking omtrent hunne rangen, bedieningen enz. zoo in als buiten het Heiligdom.
Leugen.
— Zoogenaamde Godsdienjlige, niet te verdeedigen uit 1 Sam, XVI. 2, 3.
— 't Liegen eene fchandelijke zonde. Afmaaning daar van.
— Leugenen van gedienftigheid, om zich of anderen te redden. Hoe daar omtrent te oordeelen. .
— Of David aan Jonathan eene onwaarheid inden mond gelegd hebbe (iSam. XX. 6.)
— Zijn bericht aan Achimelech den Hoogeqpriefter beoordeeld.
Lied- Zie Dichter. Dichtkunst. Liefde.
— 't Is ieders pligt zich door goede elgenfchappen beminnenswaardig te maaken. Ook ongeheiligde menfehen kunnen om die reden Godvruchtigen beminnen.
Ligchaaw.
— Schoonheid van ligchaam; waar in beflaa; geeft een aangenaam en bevallig voorkoomen. Werd vooral in Koningen en Vorlten gevorderd. ....
VIII. Deel. L
161 D. Bladz.
ra. 583. voig.
IV- 362.
414. VII. 193.
VII. 177.178.
182-194.
I. 196. 225.
II. 43.
42. 114.
2l8 -22o0
1.290.536.
ï. aaSVis*. V. 456.461. - God-



\6i LI. L O.
— Godlijke wijsheid ook in onze ligchaarrisgrootte blijkbaar; verfcheidenbeid daar in op te merken; menfehen die buitengewoon klein , of groot zijn. ( Zie verder Reus.)
— Wat uit Abfaloms fchoonheid te leeren zij — voor de Jeugd — en voor Ouders.
Ligigeloovig. Ligigeloovig held.
— Dat men ligtgeloovigheid als zeer gevaarlijk te fehuuwen hebbe.
— Veroorzaakt ongegronde verwachting, waar door men zich zeiven bedriegt.
— De voorzichtigheid eischt wel toe te zien , aan wien wij ons vertrouwen geeven. ....
— Op losfe geruchten zich niet te verlaaten, maar als de zaak ons aangaat, eerst onderzoek te doen.
— Wij moeten tegen onverwachte ontmoetingen van vriendfchapsbetooning, met bedachtzaamheid gewapend zijn.
— Losfe onbedachtzaamheid en overhaasting brengt ook de uitmuntendfte menlchen tot misflagen, die van fchadelijke gevolgen zijn. ....
List, Zie Bedrog. En Schranderheid.
Lo-DEBAR.
— Een ftad in Gi/ead. . . Lof. Aanprijzing.
— 't Is een voorrecht, anderen, jonge lieden vooral, te kunnen aanprijzen.
— In het prijzen van prijswaardige daaden, dient men omzichtigheid te gebruiken.
— De lof van booze menfehen en booze daaden, hun van anderen toegejuichd, wordt fomtijds door God in fmaad verkeerd. . . . .
— 't ls echter een pligt het goede en loflijke,zelfs in een liegt mensch te erkennen.
— Lofwaardige daaden van verdienftelijke mannen moet men blijven gedenken.
— Schoon eigen lof veelal onbetaamelijk is, zijn er echter gevallen, waar in men zijn dcugdlijk gedrag mag vermelden. . 1
D. Bladz.
L322.
V. 456. 477.
III. 241. 243.
334494.
VI. 76.
79-
V. 99VI. 112.
I. 2S4. 527-
II. 97.
L 542-
n. 531.
/II. 4 ro.
Lof



EO. L IJ. 163
Lofzang. Zie Dichter. Dichtkunst- D. B'adz.
Lot. Lotgevallen.
— Dat wij met alle onze zorgen, niet kunnen yourzien wat ons over het hoofd
hangt. . . . . III. 379.
— Hoe veeizins aan vroom en onvroom gelijk lot wedervaart. . . . ^Q0,
— Dat voornaame lotgevallen in Staat en Kerk, in geheugen moeten bewaard wor-
den. ..... 53u
— Wij moeten Gods oppergezag in de befchikking van 't lot der menfehen en volken eerbiedigen. ... V. 79.
— Onbeftendigheid der weereldfehe dingen.
En dat onze tijden in 's Heeren hand zijn. 115.119.
— Dat men' in veele dingen, en vooral ook in kinderen, afwisfelende ftof van droefheid en blijdfchap vindt. . . 363.
— En dat men uit hoogheid ras kan worden nedergeftooten. . . . 544,
— Dat, als God vernedert, men zich vernederen moet. Vooral wegens gemis van
Gods gunst. . VI. 29.
— Groote gebeurdnislèn zijn den eenen tot blijdfchap , en den anderen tot droefheid , ook bij hen, die in de hoofdzaak eensgezind zijn. . . . , 2I0>
Lijdzaam. Lijdzaamheid.
— 't Betaamt ons, in moeilijke gevallen onder 's Heeren beftel te buigen, en in
zijnen heiligen wil te berusten. . I.218.
-- Wij moeten, eigen wil en belang verzaakende, ons aan 's Heeren wil onderwerpen, in den zeiven berusten, en aan den zeiven dienstbaar zijn. Voorbeelden in Jonathan II. 150./! 74..
Lijfeigen. Slaaf.
— De lijfeigenen bij de Oosterlingen niet allen van eenerlei ftaat. Sommigen werden in beftuur van zaaken gefteld, en verkreegen bezittingen. Zoodanig een was"
Ziba. . . . . . V. 97.
Lijkzang. Zïe Rouw.
L 2, M.



IÓ4 M A.
M.
MaScha.
— Een Koningrijk in Syrië. MaScha.
— Ue dochter van Thalmai , Koning van Gefur, eene van Davids vrouwen, moeder van Abfalom en Thamar.
Maaltijd.
— Bij plegtige en Godsdien fti^e gelegenheid wierd een Familie-maaltijd gehouden.
— [Iet houden van plegtige maaltijd- n is geoorlooid. Doch waarbij te letten i> op de perfoonen , wie; den rijd , wanneer; en de wijze, op welke. Zij behoorenChristelijk te zijn. . .
— In de ourifte tijden plagten de Tooden bij den maaltijd aan te zitten; in laatere tijden aan te liggen. ....
Maan.
—• ('t Feest der nieuwe) Hoe gevierd. II.
112. En waarom twee dagen. MaatrtgeA Zie Onderneeming. Maatfchappij.
— In alle iVla3;(chnppijen , en onder de beste Opperhoofden, vindt men ligtlijk eenige flegte m nfchen.
— Dat in elke welgeregelde Maatfchappij, onderfcheiden Ambtenaars noodig zijn.
— Men moet zich vachten van woelzieke menfehen , die onrust in eenen welgevestigden Burger-en Kerkftaac verwekken.
r.lACHIR.
— Een vermoogend man uit den ftam van Mandsfe, bij u ien Mefibofeth woonde.
— Hij ontmoet David in zijne vlugt over de Jordaan met leevensmiddelen. . 1
Macimnaim, of Mahanaim.
— Een bad in 't Overjordaanfche, op de noorder grenzen van Gad. David in zijne vlugt voor Abj'al»m, koomt te Mahanaim, en word." daar vriendlijk verzorgd
— Hier bleef David, toen zijn leger tegen Abfalom uittrok; en hier kreeg hij
D. Bladz. V. 148.
[V. 59. 60. V, 39».
II. 113-
190-194. 166.
169.170.
II. 427. V. 84.
53799.
71. i 12.
/I. tn.
de



MA. ME.
de tijding der overwinning, en ven Abfaloms dood. Majeftcit, Zie verder Regeering.
— Uat fchending van Majefteit ftrafwaardig is. Van Godlijke vooral.
Malchi-sua.
— Een zoon van Saul. Men weet niet of 't géflacht van Saul uit hein is voordgeplant
Maliënkolder.
— Een krijéskieed, waarfchijnlijk nets-, cf ringswijze gemaakt.
M/.oh.
— Eene ftad en woeftijn, in 't zuiderdeel van juda, nabij de doode zee. Eene van Davids verbiijfp'narzen. . 1
— De woonplaats van Nabal. Masada.
— Eene bergvesting in de woeftijn Zif, door Jonathan, broeder van judas den Makkabeeuw gebouwd , en door Herodes den grooten nog meer verfterkt.
Mefiboskth.
— Nagelaten zoon van jonathan. Van David zeer begunftigd.
— Mefibofeth wordt door Ziba op de fnoodite wijze bij David belasterd en verraaden. David v^eroordeeit hem al te onbedachtzaam , en fchenkt zijne bezittingen aan Ziba. .
— Nadere befchikking bij Davids wederkeering, toen Mefibofeth zich over Ziba beklaagde. ....
— Bij het ftrafgericht. over Sauls huis, wordt Mefibofeth van David verfchoond.
— Uit deszelfs zoon Micha is eene talrijke nakoomelingfchap voordgepiant.
i
MEFIBOiETfl.
— Een zoon 'van Saul, uit zijn bijwijf Rizpa. Zie Rizpa,
MwjoiIa, Zie Abel. Meineed. Zie Eed. Menfchenojfer.
L 3
i65
D. R'aJz. VI. 217.
III. 496.
VI. 477-
111.467.
II. 458 459. 111. ii.
n. 454.
V. 98. volg.
VI. 48- 52.
299-310. 432-449.
V. 113.
/I. 4b'0.
- Be-



i66 ME. ML
— Belagchelfjk voorgeeven van zekeren Vrijgeest, dat zulks onder Israël hebbe plaats gehad , en dat Agag als zoodanig door Samuel geflagr zij.
Menschkunde. Menfchenkennis.
— Is geen geringe zaak. Voorzichtigheid noodig in 't beoordeelen van menfehen.
— 't Is moeielijk uit der menfehen tegenwoordig beftaan te betruiten, wat zij naderhand zijn zullen. Echter kan men zulks met veel Waarfchijnlijkheid doen.
— Wij leeren ons zeiven, en anderen best in de gevallen kennen , zoo wel in het goede als in het kwaade. , .
Merab.
— Sauls oudfte dochter , aan David beloofd, maar san zekeren Adriël ter vrouwe gegeeven.
— Haare vijf zoonen den Gibeonijten ter ftrafoefening overgegeeven.
Meribbaül.
— Dezelfde als Mefibofeth, zoon van Jonathan. .'
Mesopotamie.
— Of Araa Naharaim, bet land tusfehen den Tigris en Eufraat.
Mesfias. Zie Jtius Christus. Meteg-Amma.
Dus wordt dè Filijlijvfche hoofdftad Gath
elders genoemd, en waarom. Micua.
— Kleinzoon vw\ jonathan, uit Mefibofeth. Uit hem is een talrijk nageflacht voordgeplant. ....
Michal.
— Sauls jongere dochter, bemint David; hoe Saul zich daar omtrend jegens David gedraagt, en deeze haar ter vrouwe krijgt,
— Z'j ontdekt aan David haar vaders voorneemen om hem te dooden, en doet hem ontvlugten. Haare list om Sauls boden op te honden en te misleiden. Het bedrog ontdekt zijnde, neemt Saul dit zeer
D. Bladz. L 160.
220. IV. 2.
VI. 42.
1.512.
VI. 450.
V. 100.
VI. 148.
v. 5.
V. 113. VI. 480.
1.514. volg eu



\6j
M I.
euvel. Zij tracht zich te verontfchuldigen, en bedient zich van een leugen.
— Leering: Wij hebben ons te wachten van goede zaaken door kwaade middelen te willen bevoorderen.
— Zij werd naderhand door hasren vader aan een' anderen man, Palti g..naarad, ter vrouw gegeeven. . . ,
— Na Sauls dood, door David te rug geeischt en aan hem weder gegeeven.
— Haar beleedigend gedrag jegens David bï) de opbrenging der Ark enz.
— Zij is kinderloos geftorven. 3/iddelen.
— Wij moeten nimmer eene goede zaak door kwaade middelen poogen te bevoorderen.
— Wijze menfehen kunnen zich in de keuze der middelen om een goed oogmerk te
. bereiken, vaak vergisfen.
— Dat God den vroomen ,in die zelfde omftandigheden , in welken de booze hem poogt te bederven, wel eens tot groote dingen gebruikt.
— Dat wij, tot een goed einde , deugdlijke middelen met voorzichtigheid moeten gebruiken; daar verzuim alhier hoogst fchadelijk is.
— Dat God we! eens,zulken , die werktuigen ten kwaade geweest waren, ten goede ge- : bruikt. .....
— De ondervinding van Gods uitredding uit nooden, moet in ons afkeer verwekken van verkeerde middelen.
— Dat men ter bereiking van een goed en gewenscne einde , middelen moet gebruiken — in het Burgerlijke — en in het Godsdienuïge,
— Wij moeten , ten rechten tijde , goede middelen met vlijt ter hand neemen. Waar in de weereld zich'zeer bezondigt, daar zij God vergeet. Ook vroomen kunnen zich hier misdraagen. . . . 1
— En onze zaaken met verltandig beleid aanleggen en beftuuren.
L 4
D. Bladz.
II; 20- 28.
42- 45-
LH. 75.
IV. 6«. 69.
4'. 6. 433-
II. 42. 2Ü1.
428.
IV. 44. 96. 140,
VI 154.
ril. 3 ra. 3i5-
Mil-



i68 M L M O.
MlLLO.
— Waarfchijnlijk eene fterkre of (lot, rot den burg van Sion bchoorende, en door de Jebufijteft gebouwd.
Misduiding. Misvatting. 7.\e Argwaan.
MlSPE.
— Eene ftad der Moabijten , denkelijk op eene hoogte gelegen, en daar van elders een IVachttooren genoemd. .
Misleiding.
— Vooringeroomenheid brengt ons in gevaar om door zwakke fctójnredenen misleid te worden. Zie Vooroordeel.
Moab. Moabijten.
— Hun land ia;; ten Oosten van 't Joodfche land , aan de overzi|dc der Zoutzee. David bezorgt daar zijne Ouders in veiligheid, . . ...
— Nader bericht van dit Volk. De Moabijten door_David vernederd, en aan zich onderworpen. Vervulling1 van B'ileéms voorzegging enz.
Moedeloosheid,
— Dat vroomen in .druk zich behooren te wachten van moedeloosheid.
Moerbeziën.
— Het dal der moerbeziën. Waar David eene aanmerklijkc overwinning op de Ftlijlijncn behaalde.
Moord.
— Verraaderlijke onderneeiningen tegen het leven van Proteftantfche Vorften, en Vorftenmoord zelfs, door Rome fomtijds als een verdienftelijk werk geroemd en beloond.
— Tafercel van den ysüjken Prieftermoord, door Saul gepleegd.
M:rija.,
— Deeze heuvel van David verkoozen om daar den Tempel te bouwen. . 1
Mosf.s.
— Geene gedenkfehriften bij die van Mo fes in oudheid te vergelijken,
D. Bladz,
IV. 199. 200,
II.315.
£1.315. vo|g,
V. 8 16,
involg,
III 946. IV. 26a.
97363.
11 s.
I- 5-
- Mo-



MO. MU. MIJ. NA.
~r- Mofes nakoomelingen flegts onder de gemeene Levijten gereekend. Laster der Vrijgeesten, als of hij de grootheid van zijn huis bejaagd hadde.
— Mofes wet de gronddag van den ganfchen Israëlijtifchcn Burgerlijken en Godsdienftigen Staat. . ...
Muzyk.
— Heilzaame invloed van dezelve op droefgeestige menfehen.
— Gebruik van fpeeltuigen met zang,en dans verzeld bij plegtige en Godsdienstige gelegenheden. . . . ■ #
— Wij moeten ons wachten, van Davids gedrag te misbruiken tot verdeediging van onbetaamlijke danfejijen.
Mijnen. Mijn werken.
— Men was oudtijds' gewoon overwonnen Volken uit hun land te vervoeren, ook wel tot het bearbeiden der Steengroeven, Metaal-mijnen en andere llaaffche dienden te veroordeelen.
— In Kanaan waren Koper- en Yzermijnen. 1
N.
Naakt. Zie Bloot. Naam. Naamgeeving.
— De naam bij de Ouden aan de kinderen gegeeven , niet zonder, beteekenis , en drukte de verwachting der Ouderen uit, waarin zij echter meermaalen zich bedroogen vonden.
Naarfligheid. Zie Vlijt. Nabal.
— Een zeer vermoogend man te Maon, maar van een degt karakter; de naam beteekent een Dwaas. — Zijne feestviering bij gelegenheid van 't fcheeren der fchaapeu, te Karwei. Hij wordt op eene zeer beleefde wijze door David om een vrijwillige gift verzocht; maar andwoordt zeer
L 5
169
D. Bladz.
VII. 184.
428.
. L253.27L 503-
496.
IV. 355401- 410.
443-
V. 169.
m. 120.
v. 357-
oh-



iyo N A.
onbefcheiden. Davids voorgenoomene wraak — door Abigail afgekeerd. ( Zie ook Abigail)
— Leeringen : Dat rijkdom geen waar geluk geeft. Schoon dezelve nuttig kan zijn. Echter niet te hoog te fchatten , en voorzichtig te behandelen. 35—37. Ook hoe fchadelijk onverftand en woest onbefcheid is. 40—4.2. En hoe noodig, wei toe te zien, met wien wij te doen hebben.
— Abigail t' huis gekoomen, vindt Nabal aan den maaltijd en dronken. 60. Tbands zwijgt zij, maar geeft hem des anderen daags bericht. 61. 62. Waar op hij van fchrik bederft. En na tien dagen den geest geeft.
— Hier zien wij, dat God den zondaar voor eenen tijd draagt, doch ook op zijnen tijd ftraft, ook nu in den tijd, en zeker in de eeuwigheid.
Nachon.
— Ook Chidon genoemd. Heteekenis tleezer naamen.- Nachons dorschvloer, waar Uza om het aanraaken der Ark, van God geflaagen wierd.
Nagefacht. Nakoomelingen. Zie Kinderen. Nahas.
— 'jeihra, vader van Amafa, wordt omfchreeven als ,, die ingegaan was tot Abtgal, dochter van Nahas, zuster van Zeruja, Joabs moeder." Hoe dit te verdaan. ....
Nahas.
— Koning der Ammonijten, die aan David vriendfehap had beweezen.
Najot h.
— Een voordad of vlek b\)Rama, Samuels woonplaats, die te Najoth zijne Leerfchool der Profeeren had. Het gebeurde te Najoth aan Saul en zijne boden.
Nathan.
— De Profeet. Waarfchijnlijk een leerling van Samuel. Zijn edel karakter. Was een bezonder vriend, vertrouweling en raads-
D. Bladz.
III. 11. volg.
42. 43.
6:- 65. 87- 90.
IV. 358 359-
V. 135- I3ö. 141.
II. 50. volg.
man



NA. NE. NI.
171
man van David, die hem raadpleegde over 't bouwen van een Tempel enz.
— Hij wordt van den Heere tot David gezonden , na het gepleegde overfpel en huuwlijk met Bathfeba.
— Ook bij de geboorte van Salomo; met eene aangenaame boodfchap.
— Hij verijdelt het ontwerp van Adonia, om zich op den troon te plaatfen. ( Zi Adonia.') . . . .
— Zijn deugdlijk gedrag in deezen, tegen laage lasterzugt verdeedigd.
— Da'Hd zendt hem met Zadok en Benaja, om Salomo als Koning uit te roepen.
Nathan,
— Een van Davids zoonen, hem te Jerufa: lem gebooren; wiens geflachtlijst voordloopt tot op de geboorte van den Heere jf. Christus. ...
Nederig. Nederigheid.
— De fpreuk van Salomo : „ De nederige vat geest zal de eere vast houden ", toegelicht.
— Een Christen moet nederig zijn, bezonder ook in het Godsdienftige, en ondet zijne medechristenen. Dit neemt echter het onderfcheid van rang in het burgerlijke en huislijke niet weg. De Godvruchtige wordt deswegens wel eens aan verachiing bloot gefteld. Doch hij ftelt zijn grootfte voorrecht in dat geene wat ook den geringden zaligend is. Uit Davids voorbeeld opgehelderd.
— Ootmoedigheid is de bron van waare dankbaarheid. . . . .
— Als God den mensch vernedert, moet hij ook zich zeiven vernederen. En vooral wegens 't gemis van Gods gunst
— Met den ootmoedigen is wijsheid. Nefsg.
— Een van Davids zoonen, hem te Jerufalem gebooren.
Neiging. Zie Begeerte. Nieuwsgierigheid.
— Is onbetaamlijk en veeltijds nadeelig. Men
D. Bladz.
IV. 461. volg
V. 262. volg.
359-
VII. 288. volg. 269. 303.
IV.213.214.
III. 98.
IV. 450. 54>-
VI. 28. VII. 2.
IV. 213.
be-



1/2
NI NO.
behoort voorzichtigheid te gebruiken in 't zwijgen en vrasgeri.
— Dezelve verkeert bezonder omrr-'nt het bedrijf en de oogmerken der Vonten.
Noc.
— Eene Priefterlijke ftad in Benjamin, waar ten tijde van Saul de Tabernakel was. David koomt daar bij den Priefter Achimelech, ,
— Rampzalig gevolg deezer gebeurdnis. Saul doet de onfehuldige Prieflerfchaar en alle de inwooners der itad wreedeiijk ombrengen. ....
Nood. Gevaar. Z.vaarigheid. Zie ook Ongeluk.
— God baant in en door de zorgljjkfte omHandigheden , meermaalen den weg tot heerlijke uitredding.
— Uit Davids zending naar 't leger, leeren wij Gods tijdige zorg in hangen nood.
— Dat men in nood, eerst en boven al, den Heere moet zoeken. . ' .
— In zorgelijke omftandigheden voorzichtigheid noodig in zwijgen en vra.:gen.
— 'tGeen de nood meat fchiint te vcrzwaaren, doet God wel eens dienen tot verligting. Ook met voorbeelden uit onze Vaderla-'-.iTehe gefchiedenis opgehelderd.
— Uit nooden verlost, zijn wij verpiigt den Heere te danken. . .
— In zorgelijke omftandigheden moeten wij den Heere verbeiden. <, .'..
— Niet zelden , als men aangenaamheden wachtte, brengt God ons in barre woeftenijen. . . ...
— Doch befchikt daar ook troojt, dikwijls door middel van eenen getrouwen vriend.
— Dat vroomen, wsnneer zij op hulpe hoo-. pe:i , in uiteilien nood kut nen geraaken. . . .
— Wanneer God dikwerf ongedachte -uitkoomst geeft.
— God kan in de hoopelooste omftandigheden uiikoonwi geeveni m;:ar wij zijn ver-
D, Bladz. II.243-24S.
V.458.
II. 21 r. volg. 363. 364.
I- 355414.
H. 237 253, 242.
2CÓ"- 290. 204-96.
337467.
469. . *
4C0. 4S1.
P'fgï



NO. NU.
plit't middelen ter hand te neemen, doch op eene betamelijke wijze. •— Uat men in beproevingen en zwaarigheden , belang en uitkoomst in 's Heeren hand moet (tellen.
— In Davids voorbeeld zien wij, dat de vroomen meer op rampen, dan op reddingen ziende, ligtelijk tot verkeerde beduiten koomen. ....
— God, over de gebrceken zijner kinderen in liefde zwijgende, doet in hangen nood wel eens boven bidden en denken.
— En dat zij in druk zich behooren te wachten van moedeloosheid.
— Du, waarom en waar door de rechtvaardige meermaalen in benanuwdheid koomen.
— Dat God zijn volk meermaalen door opvolgend kruis oefent.
— Dat gevoeligheid bij het ondergaan van rampen , betaamelijk is.
— 't Is een voorrecht, dat de vroome in nood zich mag (terken in den Heere.
— Wij behooren in het ondergaan van rampen , op de mraengfelen van goedertierenheid te letten.
\
— Wij moeten een dreigend kwaad niet roekeloos tarten. . .
— Ons belang vordert, dreigende gevaaren te ontwijken; vooral het gevaar, van eeuwig Verderf. Ten welken aanzien de vroomen, bij dankftof, veel troost vinden tegen veelerlei gevaar. . . 1
— Dat God in uiterden nood op eenmaal * redden kan. . ,
— De rampen der vroomen hebben eenmaal een einde.
— Dat wij ,-6i nond , den Heere moeten aanroepen; en verhoord zijnde, Hem moeten danken. , . . , v
Nut. Nuttig. Nuttigheid.
— Wordt dikwijls met het eigenbelang ver-
173
D. Bladz. III. 83 - 87.
143.
223.
237246.
'3°3377382.389.
397V.442.
n, 119. 11.165.
v.542.
<ï. 35. 193. 285.
ii 105.106.
ward;



174
NU. NIJ. OB.
ward; en de bcooging van 't geen nut aanbrengt, veeltijds ftrijdig met de rechtvaardigheid.
— Dat wij over perfoonen en zaaken niet moeten oordeelen, naar het nut, dat zij ons aanbrengen. Dit echter gebeurt te veel; doch waar in men zich zeer bezondigt. ....
— Dat men het aangenaame moet opofferen aan het meest nuttige, 't Welk veelen niet in acht neemen, Daar de vroome hier omtrent in veel beproeving kan koomen, moet hij zich verdandiglijk gedraagen.
— Van den ouden Barzillai kunnen wij leeren, wel te oordeelen wat ons dienftig is. Waar in men vaak mistast: uit onkunde, uit hebzugt, uit hoogmoed, uit zugt tot vermaak, en uit aardsgezindheid. Ook bij oude lieden vindt dit plaats. Het weik zeer dwaas en zondig is.
— Het waar belang wordt niet zelden aan hoogmoed en nijd opgeofferd.
Nijd. IVangunst.
— Daar door wordt de boosheid van 't hart opgewekt. ....
— Hoe zeer men zich tegen nijd te wapenen hebbe; daar Gods Wet die verbiedt, en ze ons verderflijk is. Dit is ook waar van geheele naatfijen; die andere naatfijen benijden. ....
De welvaart van Gods volk is de terging van deszelfs vijanden.
— Het waar en gemeen belang wordt niet zelden aan hoogmoed en nijd opgeofferd.
O.
Oseo-Edom.
— De Gethijter, een Levijt, in wiens huis de Ark gebragt werd, toen de Heer Uza geflaagen had.
— Hij wordt van God gezegend om der Arke wil. ....
— Zijne aframmelingen onder de Poortiers van den Tempel gereekend. . 1
D. Bladz.
III. 431.
IV-135.
3tS».
VI.33S.
379-
II- 31.
ÏV.268.
27». VI. 379-
IV. 373-
398. m, 190.
Ofir.



O F. O L. ON.
OjMfc
— Verfchillende. gedachten , waar Ofir te zoeken, 't Goud van Ofir zeer voortrefiijk en hoog gefehat.
Offerande.
— Brand-en Slagt-offeren, hoedanig; en in welken ziu Gode aangenaam waren. Gehoorzaamheid geiteld" boven Offeranden; en hoe. «...
— Buitengewoone en vrijwillige offeranden zijn fomtijds ook van andere perfoonen, dan Priefters, doch niet in *t Heiligdom opgeofferd. ....
— Dank-offer, waar in beftond, en hoe daar mede een Offermaaltijd gepaard was.
— Zich heiligen tot het bijwoonen van zulk offer, en maaltijd, waar in gelegen.
— Een die wettisch onrein was, mogt van 't vleesch der dankofferen niet eeten.
— 't Spijsoffer werd ook alleen op zich zeiven den Heere toegebragt ; en zulke fpijsoffers waren ^verzoenende. De fpreekwijs: „ indien u de Heer tegen mij .aanport , - laat Hem het fpijsoffer rieken." Hoe te verdaan.
— Buitengewoone, ook wel op Godlijk bevel , op eenen anderen dan den gewoonen altaar, den Heere toegebragt.
— Ten bewijs van 'Godlijke goedkeuring, werd fomtijds eene offerande met vuur uit
. den hemel aangeftooken.
— Dat ter verzoening met God een Zoenoffer vereischt wordt.
Offermaaltijd. Zie Offerande. Olijfberg.
— Dus genoemd van de Olijfbooman. Op denzelven verfcheiden wegen, één van welken de opgang of weg der Olijven genoemd werd, langs welken David in zijne vlugt voor Abfalom, dien berg optrok, en op de hoogte gekoomen, den Heere aanbad. ....
0 nafhanglijkheid.
— Gods onafhanglijke vrijmagt in de ver-
175
D. Bladz. VII. 395.
I. 106. volg.
192-195.
193.
200.
II. 168.
III. 16S.
/II. 80- 84.
93101.
VI. 714. v tchil-



i76
O N.
fchillende lotgevallen van menfehen en
volkeren blijkbaar. Onbedachtzaamheid. Zie Ligtgeloovigheid. Onbefc heiden Onbef-.heidenheid.
— Uit de gefchiedenis van Nabal kan men leeren, hoe fchadeiijk onverlhnd en woest befcheid is. . . ' .
— Ooit hoe de beste menfehen bij fmaadlijke en onbefcheidene bejegeningen, noodig hebben over hun hart te waaken.
Onbeftendigheid. Zie Verandering. Ondankbaarheid.
— De beste menfehen en daaden worden vaak flegt beloond. . ...
— Ontvangen goed met kwaad vergelden, is eene fnoode misdaad.
Onderneeming. Ontwerp. Werk. Zie ook ■■Voorneemen.
— öndetneemingen van gewigt, ons van anderen voorgefteld, vereifchen goed beraad en voorzichtigheid.
— Dat wij in onze onderneemingen den Heere moeten raad vraagen; en hoe.
— Vreesachtige menfehen durven wel wat goeds onderneemen, als zij maar genoegzaame zekerheid hebben van een' goeden uitflag. Te groote fchroomachtigheid zoo wel te vermijden , als onbedachtzaamheid.
— Een godloos mensch kan zoo verblind zijn, dat zich inbeelde, dat God hem in zijne onderneemingen begunftigt.
— Een gelukkige unllag is geen bewijs van de deugdelijkheid der ontwerpen. . ]
— Al hebben menfehen met anderen dezelfde zugt om eene goede zaak te bevoorderen , hebben allen echter dezelfde vermoogens niet. Piigten jegens zoodanigen.
— ^Ook godiooze menfehen kunnen gelukkig (laagen en daar door bevoorderd worden. ]
— God kan ook der menfehen onbezonnen bedrijf ten goede fchikken voor zijn volk.
— Een tijd van vrede en rust is best gefchikt tot gewigtige onderueemingen.
D. Bladz. V. 79.
III. 40. 43-
I 53111,562.
1.412-
11.433. [V.273.
II.427.
43*' II.233.
394V.226.
3V
V. 492.
— Nie:



O N.
— Niet alles, wat op zich zeiven goed ei betaaraeiijk is, wat in ons hart opkoomt en van verftandige Godvruchtigen wordi goedgekeurd, kan ten regel van onze han delingen flrekken.
— Gods Voorzienigheid kan de fehranderfte ontwerpen verijdelen. . t
~ Voorfpoedige beginfelen in godlooze ohderneemingen , zijn geen onderpand van gelukkige uitkoomften.
— Dat zaaken met klein beflag, en behoorlijken fpoed, best bevoorderd worden.
— Dat de beste ontwerpen, door der menfehen onverftand , firijdige uitwerkingen kunnen hebben.
— Als God ons tot eenig werk roept, moeten wij alles bereiden , wat ons mooglijk is.
VII. !3<5. En wij behooren te overweegen, tot welk werk de Heer ons roept. 140. Geloovig ziende op 's Heeren beloften. . ,j
— Die wat goeds wil uitvoeren, moet zich van de noodige middelen voorzien.
— Dat elk verpligt is, het zijne toe te brengen tot bevoordering van goede zaaken. En zulks onder opzicht tot den Heere,en waakende tegen hoogmoed.
— 't Is niet genoeg goede ontwerpen te beraamen; maar ze moeten ook worden uitgevoerd. . . i .
— Bidden en betaamelijke middelen ter hand neemen, moet gepaard gaan. Wij moeten onze zaaken met verfiandig beleid aanleggen, en beftuuren.
Onderwerping. Zie Lijdzaamheids Onderwijs. Zie Schooien. Ongehoorzaamheid.
— Tegen een Godlijk gebod , wordt naar den aart en duidelijkheid van zoodanig gebod , aanmerkelijk verzwaard.
«- De zondige mensch zoekt voorwendfelen om zijne ongehoorzaamheid te verfchoonen. * . . <
VIII. Deel. M
i?7
1 D. Bladz.
IV. 506.
V.255. VI. 120.
82.
VII. 1421 144-
207.
312. 315*
I. 67.
8<5. - De



178 O N.
— De fnoodheid der ongehoorzaamheid tegen God. Wederfpannigheid en moedwillige ongehoorzaamheid, hoe met tooverij en afgoderij vergeleken.
— God "zal op zijnen tijd de voorwendfelen van den zondaar wechvaagen.
— 't Is een zeer bittere bejegening een' onfchuldigen van wederfpannigheid te befchuldigen. Saul verweet zulks aan Jonathan. . ...
— Wij zijn in den zondigen natuurftaat weerfpannelingen tegen het Godsrijk. J. Christus doet omtrent zondaaren , het geen David omtrent het afgevallen Juda deed.
Ongeloof. Ongeloovige. Vrijgeest.
— De Vrijgeesten maaken zich fomtijds belagchelijk, en verraaden hunne argwaanige denkwijze in hunne bedenkingen tegen het heilig gefchiedverhaal. ,
— Een Ongodist en Vrijgeest kan niet wel een goed burger zijn.
— 't Ongeloof ontttaat veelal uit af keerigheid des harte van Gods Woord, 't welke doet omzien naar voorwendfelen om zich van het zelve te ontdoen. .
— 't Vervoert tot heiligfchennis en laster, ook tegen heilige Mannen. Waar door men zich vergrijpt tegen den Heere, en tegen zich zeiven. . «
_ Welk eene fchtiklijke zonde het is, Gods Woord tot een vooorwerp van fpottemij te treilen.
Het Bijbelverhaal in eenige bijzonderheden van dit gedeelte der heilige gefchiedenis verdeedigd tegen de bedenkingen van het Ongeloof. _ Amalek geftraft; doch niet dan in laatere tijden verdelgd. Bedenkingen over de billijkheid van Gods geboodene_ ftraf, ook over het vee, vrouwen en kinderen. Bedenking ook over den tijd. Alles beflaanbaar met Gods deugden. , .
— Belagchelijk voorgeven van een befaam-
D. Bladz.
I. 112. 127.
II. 173. VI. 282.
I. 160.
II. 78.
«39-
VI. 468.
488.
VII. 163.
ï. 68- 72-
den



O N.
179
den Vrijgeest, die wil, dat Samuel de Koning Agag den Heere hebbe opgeofferc en daar uit tracht te bewijzen, dat in de Joodfchen Godsdienst offeranden van met fchen plaats hadden. ~ °yer de tijd-orde,in welke Davids twee ftrijd met Goliath fchijnt geplaatst te woi den. Bedenkingen daar over gemaakt kunnen zeer wel opgelost worden.
- Davids beleid en beginfelen in 't onder neemen van dien tweeftrijd , tegen den blaam van ligtvaardigheid en ijdele eet zugt verdeedigd.' . ,
— Saul vordert van David honderd voorhuiden van Filiftijnen, als een bruidfchat om hem zijne dochter Michal te geeven Een voorftag, welken David aanneemt' en waar aan hij dubbel voldoet. Bedenkingen daarover gemaakt: moest hij geen afgrijzen hebben gehad van zoo moorddaadig eene voorwaarde? Was het beginfel, waar uit dit bij David voorkwam, wel vaderlandsliefde? Was het niet zijn eigen belang ? En is het betaamelijk daar aan het leven van zijnen medemensch op te offeren?" En, zoo het dooden van zulk een getal vijanden, en met zulk een inzicht, niet te wraaken zij, is het echter met de betaamelijkheid overeen te brengen , dat David hunne voorhuiden tot Saul bragt ?"
~ Bedenkingen °P 'c geen te Najoth 'en in de School der Profeeten is voorgevallen. Men vraagt: „Is het oogmerk van Davuls vlugt niet geweest, om met Samuel ontwerpen tegen Saul te fmeeden?" II 79- .„ Is 't waarfchijnlijk, dat Sauls boden m Profeeten hervormd zijn, en vrijwillig te Najoth bleeven? 80. Wat was toch de ftoffe ven Sauls profeptfij ? " Wat betrekking heeft het uittrekken van zijne kleedereti, tot zijn profeteeren ?" Is zijn nederliggen, een'dag en nacht, niet eene wonderlijke houding,? En wel bloot.
M 2
n D. Bladz.
1' i-
I- 160. itfi,
293-3°3440.
VI. 522,
.Ti



iSo ON.
„Is dat niet afzichtelijk?" 81-84. „Hoe ftrookt deeze ontmoeting van Samuel en Saul , met het geen te vooren gezegd was, dat Samuel Saul niet meer zag"?
— David vlugt naar Gath,lot Koning Achis. Het welk ons bedenkelijk kan voorkoomen. Doch David had hier toe zijne te denen. Niet een ontwerp van verraad, maar eigen veiligheid dreef hem daar toe.
— Eenige manfehap verfaatnelt zich bij David, tot 400 in getal, en hij wordt hun ten Hoofd. Men vraagt, of deeze manfehap niet een hoop (legt volk was? Doch dit kan niet worden opgemaakt uit de befchrijving hier gegeeven, noch uit hunne koomst tot David. «Ook vraagt men, of David wel deed, met hen bij zich te houden , en hun ten Hoofd te worden ?
— Saul geraakt in eene fpelonk in Davids magt. Die een (lippe van Sauls mantel gffnijdt enz. Bedenkingen van het Ongeloof over dit verhaal. Als ook, over Davids zedenlijk beltaan in dit geval.
— Zijn wraakzugtig opzet om Nabal en alle de zijnen te verdelgen, was voorzeker zondig; maar hij was geen zoo ondeugend mensch, als de Vrijgeest daar uit wil beweeren.
— Het karakter van Abigail en David tegen laster verdeedigd.
_ Zoo als ook Davids edelmoedigheid en godvrucht, in het fpaaren van Sauls leven, toen hij hem zou hebben kunnen ombrengen. . • ' • ■
— Achis geeft hem en zijne manfehap de fud Ziklag ten verblijf. Aldaar zijnde, beoorloogt hij nabuurige Volken. Veel buits gemaakt hebbende, koomt hij tol Achis, die hem vraagt, waar hij was ingevallen? Waar op David antwoordt, doch dubbelzinnig. Waar door Achis zich misleidt. Voords wordt onderzocht, ol David zich hier hebbe gedraagen — ah een bedrieger — als een ondankbaare —
D. Bladz.
II. 85.
259-262.
309-3I4502-509.
III. 18- 20. 71. 7*.
130-
als



O N. l8l
als een wreedaart - als onbevoegd - als O Bladz ongehoorzaam tegen God - ? En hoe deeze bedrijven van David voor 4cW konden verborgen blijven? . . In 2I7.B27
- De Vorften der Filiftijnen willen niet roe laaten, dat Achis hem met zich regen Saul ten ftrijd voere. Davids gefprek met Achis. Hier wordt onderzocht , wat men van Davids gedrag en. houding te denken
- De Amalekijten, die in zijne afweezendbeid Ziklag verbrand en uitgeplunderd hadden, door hem achterhaald en geflaagen. Eenige .bedenkingen worden opgelost , en Davids eer verdeedigd. " %77
- Van den buit op de Amalekijten veroverd,_ zendt hij gefchenken enz. Dat hij daar in deugdzaam en voorzichtig gehandeld hebbe , wordt betoogd , en hij daar in verdeedigd. , _ .
- Hij krijgt bericht van Sauls dood. David 4H' ondervraagt den bood.'chapper nader. en veroordeelt hem, op zijne bekendrenis,
ter dood. y Bedenkingen , of hij daar in rechtvaardigüjk gehandeld hebbe. . 470-48?
— ■David zendt gezandten aan die van Jabes in Gilead enz. Dir zijn gedrag verdeedigd,
als betaameliik, voorzichtig en lofwaardig.. IV. 10- 24
— Als mede dat de ftam van Juda recht had hem Koning te maaken : Dat David wel deed, die verkiezing aan te neemen. En bezonder, dat hij door wettige middelen
den troon beklommen heeft. . . 24_ 28
— Bedenkingen beantwoord , die men maakt op Davids opeisfching van zijne vrouw Michal: Qp zijnen krijg tegen hbofeth:' Op zijne onderhandelingen me: Abner: En
op zijn gedrag omtrent Joab. . 77- 8<;
— David ftraft de moordenaars van hbofefh, en laar het afgehouwen hoofd eerliik begraaven. Bedenkingen over Davids gemoedsgefteldbeid. Of hij niet hejmlijk de band in dit bedrijf gehad hebbe ? Of hij geen aanleiding tot deezen moord hebbe
M 3 ge-



182 O N.
gegeeven ? De moordenaars hebben ftaat gemaakt op Davids goedkeuring. Of Davids gedrag geen loutere Staatkunde was ? if. Hiram, Koning van Tyrus, zendt hem bouwftolfen en bouwlieden. Of dan het joodfche volk zoo bijlter dom en onbefchaafd was, dat het geen werk van eenige kunst of vernuft konde vervaardigen?
— Is het gelooflijk, dat de Fiiiftijnen, een volk, zo eng eene landftreek bewoonende, zoo dikwijls in oorlog, en van David zoo deerlijk gefhagen, zoo fpoedig weder een talrijk leger op de been brengen, en den aanval hervatten konden?
— Zijne oorlogen met de Filijlijnen , geen bewijs dat David een bloeddorftig man
'■ was,die in menfchenmoord vermaakfchicp.
— Of Uza waarlijk van God met een fchielijken dood geftraft zii; en, zoö ja, of dit met de Godliike rechtvaardigheid overeenkootnftig ware?
— Over Davids gedrag bij de opvoering der Ark, en de berisping die hij van Micha, ondergaat. .
— Snoode verdraaijing van 't geen de Heere zegt: „ Gij zijt een krijgsman , en gij hebt veel bloeds vergooien." Als ware dit het zelfde, wat Simei den Koning nariep •. „ dat hij een man des/oloeds was."
— Oorlog met de Filijlijnen , waar in Davia de hoofdftad Gath veroverde. Of dit beftaanbaar was met zijne verpligting aan Ko ning Achh^&it hem zoo veele gunst had beweezen? . • • •
— En met wat recht hij de Moabijten be oorloogd , en zoo wreerie ftraf aan dt overwonnenen geoefend hebbe.
— Het bericht aangaande de kroon van Ha nun, den Koning der Ammonijten, op gehelderd. •
— Voords . of David het wangedrag de; Ammonijten zoo lioo.; mogt opneemen er zoo fel eenen oorlog om voe ren; hun land in bezit neemen; e;
D. Bladz. [V, 118 -122.
208.
257. 258. 266.
368.
413-volg.
473-
V. 5- 8. 8- 16. 160 -163.
voor-



O N. l83
Sn? °f h'j Z0° ftreng m0gt D- Bladz'
-Nathan tegen den Ja'ster van ligtvaardig- V* 163 *I?0, heid en vleizugt verdeedigd, daar hij Da vid op zijne boetvaardige fchuidbelijdenis zoo aanftonds verzekerde : „ De Heer heeft ook uwe zonde wechgenoomen di zult niet derven," . . . *ia.-vi6
- De blaam van laaggeestigheid en klei'n- ' moedigheid, welke David in zijne vlugt
voor Abjalom zoude vertoond hebben, afgeweerd. ...
- David raadt zijnen vriend Hufai naar je. rufalem te rug te keeren, zich bij Abfalom te vervoegen, en hem zijnen dienst aan te bieden. Schrander, ja, maar dit wordt door fommigen fcherp berispt, en onbepaaldelijk veroordeeld, 't Welk buiten reden gefchiedt. David toch had hier te doen met eenen verraader,. en geweldenaar, aan wien noch hij, noen Hufai verpligting had. Terwijl hier geen verpligte trouw werd gefchonden. En fchoon David meer of min te berispen mogt zijn,
is hij daar door niet eerloos. . VI 18- 2<
- Een aanmerkelijke blijk van goede krijes- ' tucht in Davids leger. . . a,5
- Davids uitfpraak over Mefibofeth 'en Ziba beoordeeld.
- En waarom hij Joab niet'geftraft heeft, 3°4"310, wegens het vermoorden van Amafa; ja
zelfs hem op nieuw in den post van Krngsoverften bevestigde. . . ,„
- Twee zoonen van Saul uit een bijwijf, en vijf zoonen van Adriël, uit Sauls dochter, Merab, opgehangen, ter afwending van het Godlijk ftrafgericht. Bedenkingen tegen deeze gefchiedenis, en Davids handelwijze opgegeeven en breedvoerig beant woerd. , .,„
' " » 452.
- Davids zonde in de telling van het volk V°'g' f" 'c Godlijk ftrafgericht over Israël.
Welke bedenkingen men hier ook maake,
M 4 Gods



ü34
O N.
Gods doen is rechtvaardig, 't Welk nader wordt opgehelderd. . . A
— Over den verbaazenden fchat, door David tot den Tempelbouw verfaameld.
— Of David recht had .zijnen ouderen zoon Adonia, van de troonsopvolging te berooven , en die aan Salomo te verzekeren,
— Dat Nathan deugdlijk gehandeld heeft, daar hij met Bathfeba 't ontwerp van Adonia verijdelde. . , . .
— Davids laatfte bevelen aan Salomo, aangaande Joab en Simei.
Ohgelub. Rampen. Zie ook Lotgevallen, En Nooden.
— Dat men geneigd is, veelal, zijne rampen aan anderen te wijten en te wreeken. ....
— Gevoeligheid in het ondergaan van rampen , is betaamelijk. Zie Droefheid.
•— Bij het ondergaan van rampen , moeten wij op de jnmengfelen van goedertierenheid letten. , . , .
— De Godvruchtige kan onder zwaare rampen koomen , doch gemoedigd in den Heere , mag hij op redding hoopen.
— Dat God diep treffende onheilen veelal vermengt met troostend goed.
— Dat men in tegenfpoed zich aan God moet onderwerpen. Dit is onze pligt en zalig voorrecht. ....
— Der vroomen rampen neemen eenmaal een einde. ....
-r- Dat hij den vroomen de eene ramp den
anderen kan opvolgen. . Ongevoeligheid.
— Ongevoeligheid onder rampen, is veelal hoogmoed of verharding, en zeer onbetaamlijk. ....
Ongodsdienftig. Zie Godsdienst. Godsdienftig. Onrecht. Onrechtvaardigheid. ■— Snood gedrag van hun, die onrecht met fchijn van recht bemantelen.
— 't Is een pligt de gerechtigheid tegen onrecht betaamelijk te verdeedigen.
D. Bladz. 'II. 60- 62,
148. volg, 258-261. 296.
434, volg.
III. 385. •397.
IV. 395442,543-
546. VI.2S5. 38!.
III. 38a.
43 ï-
436. — Hoe



ON. 0 0.
— Hoe een rechtvaardig God de onrecht vaardigheid blijkbaar ftraft.
Onfchuld.
— De bewustheid van onfchuld, de beste verdeediging tegen laster, 't Is een voor recht, te kunen vraagen : „ Wat heb ik gedaan ? "
— Pligten jegens onfchuldig verdrukten.'
— Wij zien in Achimelech, hoe groot een zaak het is, onder valfche befcbuldigingen, een zuiver geweeten te hebben, en betaamlijk zich te verdeedigen.
— Als ook in David, dat wij befchuldigd, onze onfchuld best door daaden bewijzen.
— En dat de belasterde vroome zich zeiven mag verdeedigen.
— Dat een wijs mensch met voorzichtig beleid hier in te werk gaat.
— Dat wij den goeden naam van onzen evenmensch behoorlijk moeten verdeedigen.
Ontferming. Barmhartigheid.
— God wil barmhartigheid, en niet offerande, hoe te verftaan.
— Ontfermer wordt de Heer genoemd, en waarom.
Ontblooten. (zich) Zie Bloot.' Ontucht.
— Hoe fnood eene zonde de ontucht zij, en hoe verderflijk.
Ontwerp. Zie Onderneeming. Onvermogen. Zie Zwakheid. Oobh. Hebr. woord. Zie Waarzegger. Oog. Oogen.
— Schoon van oogen, wat beteekene. 'tAangezicht en de oogen veelal de tolken der ziel. .....
Oordeel. Oordeelen.
— Daar menfehen niet altijd zijn, het geen zij fchijnen te weezen, en God alleen het hart kent , betaamt het zelfs den wijsten en Godvruchtigften , in het beoordeelen van menfehen zeer voorzichtig te zijn.
— Dat wij, in tijds; ons zeiven, en ons gedrag wel moeten beoordeelen , ten
M 5
185
D. Bladz. VI. 191.
II-137333-
377553III. 176. 178. 336.
II. 229.
vu. 75-
V.435.
I. 210. 1.229.
aan-



i86 O O.
aanzien van ons tijdlijk, en eeuwig belang
— Wij moeten over perfoonen en zaaken niet oordeelen naar't nut, dat zij ons aanbrengen. ....
— Ook fchrandere menfehen oordeelen dikwijls verkeerd over het beftaan van den vroomen. . ...
— Overhaasting in het oordeelen bij onverwachte ontmoetingen van vriendfehapsbetooning, brengt ook de beste menfehen tot ichadeltjkc mts (tappen.
— Liefdelooze veroordeeling, haatelijke misduiding en boosaartige lastering van den naasten, een fnoode misdaad.
Oorlog. Krijgsrccht enz.
— Dat God, een Volk willende (tranen, zulks cok door oorlogen , de zwaarltevan alle rampen, doet.
— Dat men, aangevallen wordende , zich met beleid te verdeedigen hebbe.'
— Dat wij over het Krijgsbeleid voorzichtiglijk moeten oordeelen.
— Oudtijds bediende men zich niet van bezoldigde en in dienst blijvende Krijgsknechten , maar 'slands weerbaare manfehap werd opgeroepen.
— beloften van eenige bezondere belooning zeer gefchikt om den krijgsmoed op te wekken. ....
— Aanmerkingen over Davids oorlogen en overwinningen op de nabuurige Volken.
— Het Krijgsrecht bij de oude Volken, zeer wreed, onbepaald , en gansch anders dan in laatere tijden.
— Is het oorlog een zwaare ramp, nog zwaarder de burgerkrijg. .
— De Krijgskunde- bragt met zich, dat, wanneer de Koning in perfoon bij 't leger was , men meest toeleide om dien te doen fneuvelen, en dan den ktijg (taakte. . . ...
D. Bladz.
III. 80- 83.
IV. 135.
V. 383-
VI. 79. VI. 490.
I- 343.
111.4X5.
1-345348.
368.
383.
V. 21 - 26.
166.
VI. 132.
143.153. 141.
- Een



0 0. OP. OR. OU.
— Een ftaaltje van flipte krijgstucht in 't leger van David.
— Volkstelling, of opneeming van 't getal der weerbaare manfehap, waarom zulks in David als eene zoo groote zonde wordt aangemerkt.
— Davids befchikkingen op het Krijgsbeiftuur. Het Krijgswezen brengt veel verwijt met zich. Is echter in den ftaat der weereld noodzaaklijk.
— Krijgslisten. Zie Bedrog. Ootmoed. Zie Nederigheid. Openbaaring. Zie Godsdienst. Oprecht. Oprechtheid.
— Wij moeten in woord en wandel oprecht, doch tevens naar vereisch van zaaken, voorzichtig zijn.
— Bezonder ook in zorgelijke omftandigheden.
— Salomons fpreuk : „De gerechtigheid bewaart den oprechten van weg."
— Oprechtheid en eenvouwdigheid, ten aanzien van het openbaaren onzer innerlijke gevoelens, moet door bedachtzaamheid beftuurd en gemaatigd worden.
Oprechten. ( het boek des ) Zie Jafer. Oproer. Zie Regeering. En Maatfchappij. Opvoeding. Zie Kinderen. En Ouders. Ornan. Zie Aravna. Oud. Ouderdom. ,
— Ouden van dagen zien in 't voorbeeld vau Samuel, wat elk in zijnen ftand, bij meer of minder ontflag van zorgend bedrijf, betaamt. .
— In Barzillai zien wij een oud man. — Oude lieden behoorden hunnen leeftijd na te denken , en zich voor de eeuwigheid te bereiden. Terwijl de vroome hier veel dankftof vindt.
— Ook, hoe zij over de vermaaken der groote weereld hebben te oordeelen.
— Dat wij in den ouderdom werkzaam en nuttig moeten zijn, en ons bereiden moeten voor de eeuwigheid. . . \
187
D. Bladz.
VI. 21Ó.
VII. 15. /II. 215. vo'g.
1.222. II. 246. IV. 103.
VI. 278.
II. 8S.
VI. 327. 334-
'II. 200.
- De



O u.
— De ouderdom gepaard met verzwakking, en wordt als eene ziekte op zich zeiven aangemerkt.
— David oud en zwak. Leeringen tot onderwijs voor de jeugd. En voor ouden. Ook, dat de moeite den ouden vroomen volgen kan tot aan het graf. Het welk de weereldling ter harte moet neemen.
Ouders. Zie ook Kinderen .
— Hoe zij te handelen hebben ten opzichte der belternming van hunne kinderen; zoo, dat zij te gelijk op 's Heeren beftuur letten, en daar in berusten. Een ieerbeeld in lfai.
— De ouderlijke rechten altijd te eerbiedigen. Dit moeten ook de Overheden doen.
— Ouders met een talrijk huisgezin gezegend , hebben veel zorg en arbeid; en waar toeverpügt zijn. lfai een voorbeeld van een zorgenden vader.
— Moeten voor het welzijn hunner kinderen beiaamlijk zorgen, 't Voorbeeld van Jonathan. II. 155. En ook van Saul.
— David met Abfaloms fchoonheid te zeer ingenoomen. Een Ieerbeeld ter waarfchuuwing voor Ouders. Dus ook zijne zwakheid in het al te veel toegeeven aan zijne kinderen. . , .
— Hoe Ouders de liefde jegens hunne kin deren beftuuren moeten.
— Davids droefheid over Abfaloms dood, uit verfchillende oogpunten befchouwd. Ook daar uit is veel te leeren voorOuders, bij het verliezen van een Godvruchtig kind , of van eenen Abfalom , of van eenen, omtrent wien zij bekommerd zijn.
— Barzillais gedrag jegens David, en omtrent zijnen zoon Chimham , een uitmuntend voorbeeld voor Ouders en Kinderen. Hij is een oud man die eenen zoon heeft; en wel, dien hij den Koning durft aanbieden . en overceeven aan eene gansch andere leevenswijze, en ten gemeene nutte. Waar in hij zich loflijk gedraagt. Zoo kan
D. Bladz. vTI. 250.
270-275.
I.230. 288.
400.405, II. 5°5.
V. 479-487-
VI. 190.
237.
wel-



OU. O V. PA.
weldaadige Godvrucht der Ouderen, aan 't nakroost tot zegen zijn.
— Dat Ouders hunne kinderen moeten onderrichten. En hde kinderen zich daar bij hebben te gedraagen. . . <
— Bezonder ook omtrent den Godsdienst. Overheid. Zie Regeering. Overtuiging. Zie Vermaaning. Overwinning. Zie ook Zeegepraal.
— Hoe God genaamd worde de Overwinning hraëh , of liever , de Waarheid Israëls. . .
— Buitengewoone beloften of aanbiedingen op eenige heldendaad en overwinning.
— Bij alle middel-oorzaaken blijft het waarheid : de overwinning is des Heeren.
— Het overbrengen der tijding van eene groote overwinning, werd altijd voor eene zonderlinge eer en voordeel gerekend.
P.
Paard. Paardenvolk.
— Paarden en Paardenvolk van minder gebruik in Kanaan. De Wetgeever van Israël had het vermeenigvuldigen van paarden verbooden.
Palmyra. Zie Thadmor. Palti.
— Befchreven als „de zoon van Laïs, die van Gallim was." Aan deezen werd Michal,Sauls dochter, aan David gehuuwd, maar hem weder ontnoomen , ter vrouw gegeeven. . ...
Paltz.
— Met de kinderen van den Keurvorst Filippus, is het oude Keurvorstlijk Huis uitgedorven. Merkwaardig gezegde van zijn' jongden zoon Wolfgang.
Panfier.
— Een borstwapentuig, van Ieder of andere doffe. Een fchubachtig panfier van kleine koperen plaaten , in de gedaante van faaragevoegde vischfchubben.
189
D. Bladz. VI.339-350-
m. 138. 3fto.
1.148.
380. IV. 192.
VI. 176. 213.
138.
III. 75.
I- 7h I.328.
Pa-



ipo PA. PE. PI. PL.
Paran. D. Bladz.
— De woeftijn van Paran, hoedanig, en waar gelegen. David begeeft zich derwaards , en'met reden. . . III. 10.
Pasdammim. Zie Dammim. Perazim. Baai Perazim.
— Een berg bij het dal Refaim, van David zoo genoemd wegens zijne overwinning
op ie Filiftijnen. . . . IV. 254.255. Perez-Uza. Zie Uza. Pest.
— De Pest eene zeer geduchte plaag, meermaalen , gelijk ook het oorlog en de hongersnood, van God aan Israël bedreigd, en bezonder als een oordeel, onmiddelijk
van God voordkoomende, aangemerkt. VII. 47.
51- 56.
PlNEHAS.
— Zoon van Eleazar , den oudften zoon van Aaron. (Zie Eleazar. En Eli.)
Pisfen.
— „ Niet overlaaten, die aan den wand pist." Een fpreekwoord, waar mede eene geheele verdelging en uitroeijing wordt aangeduid. .... III. 24.
Plaats. Plaatsbefchrijving.
— Naauwkeurige befchrijving van plaatfen, waar iers aanmerklijk gebeurd is, voor
een Vaderlander nuttig. . . 1.318.
Pligt. Zie ook Gehoorzaamheid.
— 't Betaamt ons, onder het waameemen van onzen pligt, op 's Heeren beftuur te
letten. ..... 231.
— Schijnbaare wenken der Voorzienigheid, raad en aandrang van welmeenende vrienden , enz. moeten ons nooit afleiden om tegen pligt te handelen. Gods geopenbaarde wil altijd onze regel. . II. 512.521.
III. 142.
— Een wijs mensch bemoeit zich niet met zaaken tot welken hij geene roeping heeft, maar is zeer oplettende op zaaken, tot weiken zijn pligt hem roept, en bij weiken hij een waar en deugdlijk belang heeft. 135.
— 'e



P L. PO. P R.
— 't Verwaarloozen van een toebetrouwde \ Postj haatlijk en gevaarlijk.
*— Gods beloften fluiten onzen pligt en vli niet uit.
— Ieder moet getrouw zijn in 't vervulle der pligten van zijnen ftand en post.
— God bezoekt pligtverzuim, ook in zijn kinderen.
Poort. Poortier.
— De poorten van eenige uitgeftrektheid Eau binnen- en buitenpoort. Wachters o| het dak der poorten. Raadsvergaderinj in- en op bovenzaalen der poorten.
— Davids verordening omtrent de Poortier van den Tempel. 4000 Levijten daar to< gefchikt, uit het nakroost van Kore, zooi van eenen Af af, en uit dat van Obed-Edom als ook uit dat van Hofa, uit het geflach der Merarijten. .
Pracht. Praal.
— Dat grootfche praal, of dwaas, of bedriegelijk is. ...
Priefters.
— 't Hebr. woord Cohanim , door Priefters vertaald, beieekent eenen die dient, of eenen die toegang heeft tot eenen Vorst of Grooten, en dus nadert om hem te dienen. En wordt ook van voornaame Ambtenaaren gebruikt, in burgerlijken zin.
— Tot Priefters had de Heer afgezonderd de nakoomelingen , niet uit Levfs oudften zoon Gerfon, maar van zijnen tweeden zoon Kehath.
— Davids verordeningen omtrent de' Priefters. Verdeeling in 24 Ordeningen , Hoofden , of Overften der Priefteren enz.
Profeet. Profeteeren.
— Saul door een boozen geest aangedaan, profeteerde. Hoe dit te verftaan.
— Wie in bepaalden zin Profeeten: ruimere beteekenis van dit woord. II. 54. Eene vergadering van Profeeten. 55. Schooien der Profeeten. 56.57. Onderwijs der leerlingen in den Godsdienst. 57-59. En in
191
1 D. Bladz.
III. 180.
t
IV. 276.
1
V. 125. VI. 463.
)
VI. 217. 244.
I
VII. 189.
v.533.
v. 72. 73.
ra. 184. 186. 1.502.
de



tpa PR. PS. PY. RA.
de H. Dicht-Zang- en Speelkunst. II. 59. Maar niet in de wijze, op welke men de ' buitengewoone werkingen van den H- Geest konde ontvangen. 60. Zulke leerlingen wierden zoonen der Profeeten, ook wel Profeeten, en hun werk profeteeren genoemd. 61 ■ Samuel aan 't hoofd van zulk eene Schoole. 62-65. Sauls boden profeteerden. 65-69. Ook Saul zelf. 71—7375. 76. Spreekwoord : ,, Is Saul ook onder de Profeeten." 76. 77. Bedenkingen over deeze gebeurdnis beandwoord.
— Leeringen : Van welk een belang wel ingerichte Schooien zijn; vooral ter voordplanting van den waaren Godsdienst 86— 88. Welk bedrijf den ouden in rust leevende meest betaamt. . • £
Pfalm.
— Lie/J. Lofzang. Zie Dichter. Dichtkunst.
Pyïhius.
— Een rijke en edelmoedige Lydigr. Hij onthaalt Xerxes en zijn talrijk heir, en biedt hem eene groote geldfomme ten dienlle aan. Hij verzoekt ontllag v'an den krijgsdienst voor zijnen zoon; maar deezen laat Xerxes in Hukken houwen.
R.
Raad. Raadpkegen. Raadgeeven Raadf.ag.
— Dat men in ongelegenheden met getrouwe vrienden hebbe raad te pieegen. II. 134. Dat men aan derzelver gevoelen en redenen moet plaats geeven. 141. En hoe men dan omtrent de uitkoomst te verkeeren hebbe. • • • •"
— Dat God der boozen raad, den vroomen ten goede, kan verijdelen.
— Wijze en Godvruchtige raadgeevers worden wel eens na hun affterven verlangd, van zulken, die bij hun leven, hunnen goeden raad verwaarloosd hadden.
— Wij moeten in gewigtlge zaaken en onge-
D. Bladz:
II. 80- 85. 8- 91.
VI. 3ao.
II. 188. 433 5Ï2'
III. 296.
Ie-



R A. io3
legenheden, 's Heeren aangezicht zoeken D. Bladz.
om hulp en raad te erlangen. ZieBidpiigt.
En Nood, Buiten 's Heeren weg is geene
rust of veiligheid te verwachten. . III. 323.
— 't Is een voorrecht , tegen misvattingen gewaarfchuuwd te worden, en een pligt,
naar goeden raad zich te gedraagen. . 330.
— Hoe haatlijk en fchadelijk verleidende raadgeevers zijn. En hoe noodig het is
die te fchuuwen. . . . V. 437.
— Dat een verftandig raadgeever van groot nut is. Zoodanigen zijn fchaars te vinden; en, zoo al te vinden, worden weinig gebruikt. Vooral in zaaken van eeuwig belang yi. ^
— Bidden, het beste wapen tegen der fnoo-
den raadflaagen. . . . \ ^i.
— Dat kennis van der boozen raadflaagen hoog noodig is. Vooral van dip, welken tegen het rijk van Christus genoomen worden. Waar toe men veel zorge heeft
aan te wenden. " ■ • • 33.
— Dat men in alles Gods Woord moet raad-" pleegen ; en boven allen menfchelijken raad
tellen 88>
— God kan door ongedachte wegen den fchranderflen raad verijdelen, en zulks ten goede van zijn volk. Voorbeelden ook in
onze Vaderlandfche gefchiedenis. . VI. 120.
— Dat trouwe raad wel in acht moet genoomen worden. . . ,
— Wij behooren goeden raad te volgen; meer op den raad, dan op den raadsman
ziende 27p.
— Dat, wanneer God een volk wil flraffen, Hij fomtijds deszelfs Hoofden aan verkeerden raad overlaat. . . VII. 31.
— Dat men goeden raad behoorlijk moet
plaats geeven. .... .35.
— Dat een flegt mensch, in eenig bezonder geval, den vroomen fomtijds goeden raad
kan geeven. . . . . 36.
— Snood beleid kan voor eenigen tijd voorfpoedig flaagen. . . S7«
VIII. Deel. N - Der



IP4 RA, RE.
— Der Godloozen raadflaagen zijn bedrog. >
— God is magtig boozen raad te verijdelen. Raadsbejluit.
— Gods befluit gaat ook over 't geen bij de menfehen toevallig is. En hoe, omtrent hetgeen in zeker geval gebeuren zou. Davids vraag, en Godlijk antwoord omtrent de Kehilijten. ...
Rabba.
_ De hoofdftad ter Ammonijten. Door David veroverd. Ra ma.
_ Eene ftad in Benjamin, niet verre van Gibea, Sauls hoofdftad. Rama de woonplaats van den ouden Samuel, tot wien David daar heenen vlugtte enz.
— Rama beie&ent hoogte; gelijk ook Gibea een heuvel beteekent. i Sam.. XXII. 6. daar door opgehelderd.
Ramp. Rampfpoed. Zie Ongeluk. Rechab ,
_ en Baëna van Beëroth, vermoorden Isbofeth, en brengen zijn hoofd tot David, die hen rechtvaardiglijk en wijslijk ftraft.
Recht. Rechtvaardigheid. Zie ook Wedervergelding.
— Gods rechtvaardigheid in 't uitoefenen van zwaare ftrafgerichten verdeedigd. Eenige aanmerkingen over de Godlijke rechtvaardigheid, en 't beoordeelen derzelve, 't Strafgericht over Uza verdeedigd. .....
— De Godlijke rechtvaardigheid is met te beoordeelen naar de voorfchriften, regelen en verpligting van gerechtigheid onder de menfehen. ....
— De blijken der Godlijke rechtvaardigheid verwekken vreeze; ook bij den vroomen.
Rechters.
— Davids verordening aangaande óboo Levijten , tot Ambtlieden en Rechters aangefteld. (Zie Ambtlieden.")
— De zoogenaamde Rechters , die voor de invoering der Koninglijke regeering
D. Bladz. % 285. 3°9-
II. 414.
V. 150.158.
II. 49. 3=5-
IV. 107. volg. I. 69. 70.
IV. 365-363.
VI. 445-
VII. 98.
193 - '95 ■ wer-



II E. ,o5
werden aangefteld; hoe befchouwd moe- D. Bladz. ten worden. ..... VII. 222.
Refaïm. Het dal Refaïm.
— Een oud volk, reeds in Abrahams tijd vermeld, en van welke dit dal zijnen naam ontleende. Deszelfs (trekkingen grootte. IV. 248.201.
Regeering. Overheid.
— De fpreuk van Salomo: „ Als de rechtvaardigen groot worden , verblijdt zich het volk; maar als de godlooze heerscht,
zugt het volk." . . . in. 40Ii
— Israëls regeering was oorfpronglijk eene Godsregeering. Zie Koning.
— Het is een groote zegen, naar billijkheid geregeerd te worden. . . . V. 83.
— Men moet voorzichtig zijn omtrent hen die over hunne wettige Regeerders Iteeds klaagen. ..... 534,
~ Ook moet men afkeerig zijn van alle verraaderlijke handelingen , en volksberoering. . 539<
— De bedienaars van den Godsdienst moeten
der wettige Regeering getrouw zijn. . 545.
— Hoe God onwettigen opltand tegen de wettige Overheid rechtvaardig ftraft. VI. 203.
— Hoe veel kwaads een eenig* woelgeest veroorzaaken kan, . . . 382,414.
— Welk eene verpligting men heeft aan zorgende Overheden. . . vil. 199.
— Het Tsraëlijtisch Burgerbeftuur was gegrond in het Aardsvaderlijk huisbeftuur.
Davids verordeningen omtrent het zelve. VIL 221. volg.
— Korte overziening van die Staatsgefteldheid. De 12 Stammen zoo veele afzonderlijke Gemeenebesten; doch faamen verbonden , en hoe. De regeering der Rechteren,- ook die der Koningen, was met die onderfcheiding beltaanbaar. De Koningen waren geene Oppermagtige Heeren enz a,d>
— Davids befchikking op zijn Huis- en Hof-
befluur.__ . . . 230.volg.
— Dat wi] onder een rechtmaatig en zorgend beftuur , vredig leeven moeten.
N 2 Toe-



i96 RE. RH. RI. RO.
Toegepast op het Godstijk van Koning Jefus. 1 Reus. Reuzen.
_ Wie de Nefalim of Reuzen voor den Zondvloed geweest zijn. Reuzen, menfehen van buitengewoone grootte , en fterkte; of er geheele zoodanige volken geweest zijn, en nog zijn? Wel enkele gedachten of familiën; onder deeze waren de Enakim, of Enakskinderen, en wat de Schrift van deezen vermeld. Befchrijving van den Reus Goliath.
Rhinocolura.
— Naar fommigen het oude Gerar der Filiftijnen, bij de uitwaatering der beek Sichor. . •
Rizpa.
— Een bijwijf van Saul, welker twee zoonen Armoni en Mefibofeth, den Gibeonijten ter drafoefening zijn overgegeeven. Haar gedrag omtrent de doode ligchaamen.
Roekeloosheid.
— Dat men een dreigend kwaad niet roekeloos moet tarten.
Rogel.
— Een fontein en plaats buiten Jerufalem , waar Jonathan en Ahimaaz zich onthielden, ter heimlijke verdandhouding met Hufai. . ...
— De deen Zoheleth bij deeze fontein. Rogslim.
— Een dad in \Overjordaanfche, de woonplaats van Barzillai. .
Rood.
— Rood hair. Zie Hair. Eene frisfche roode koleur van 't aangezicht teekent gezondheid en fchoonheid.
Rouw. Rouwklagt.
— Salomons fpreuk: „ Beter te gaan in 't klaaghuis —" toegelicht.
— Klaag-en treurliederen bij droevige gelegenheden , vooral ook bij voornaame fterfgevallen , al van ouds in gebruik.
— Davids treurzang over Saul en Jonathan.
D. Bladz. 'II. 243. ■
I.322. volg. IV. 343-
VI. 449.451-
V. 542.
109.
VII. a66.
VI. 112.311.
1.209. III. 506.
5°9
5i7.volg - De



RO. RU. RIJ. SA.
— De rouw over eenen dooden , duurde bij de Hebreeuwen maar weinige dagen.
— Teekenen van rouw en groote droefheid bij de hraëlijten.
— Bezonder ook het omwinden van het hoofd, bedekken van 't aangezicht, en het barvoets gaan.
Ruiter. Ruitery. Zie Paard. Rust. Zie Vrede. Rijkdom.
— Geeft geen waar geluk. Schoon dezelve nuttig kan zijn. Is niet te hoog te fchatten, en voorzichtelijk te behandelen.
— Verbaazende rijkdom van fommigen onder de Ouden, 't Goud en zilver oudtijds zeer meenigvuldig; doch meest in de fchatkisten der Vorften , weinig onder den gemeenen burger. Overgroote fchat van David opgelegd tot den Tempelbouw.
— Dat onze bezittingen den Heere moeten geheiligd worden, en hoe.
Rijksdag.
— Die aanzienlijke Vergadering, van David gehouden na het dempen van Adoniaas opftand, en krooning van Salomo, dien hij door alle de Krijgs- en Burgerhoofden deed huldigen, moet als een plegtige Rijksdag befchouwd worden. En wac daar op verder zij voorgevallen.
S.
Saöraim.
— Hoe gelegen, ten opzicht van Gath en Ekron. ....
Sabbath.
— Alles, wat ter oefening van den plegtigen Godsdienst in het Heiligdom noodig was , mogt niet alleen , maar moest op denSabbath verricht worden.
Salem.
— Een ftad in Kanaen, in Abrahams tijd bij dien naam bekend, en dezelfde die
N 3
197
D. Bladz. V. 244.
347-
411, 426. VI. 299.
8- 10.
I"- 35- 37-
/II. 14 7-156. 167.
354. volg. I 443II. 227.
na*



ioS S A.
naderhand Jerufalem genoemd is. Dit .wordt van fommigen, doch zonder genoegzaame reden, ontkend. Salomo.
— Een zoon van David, uit Bathfeba, mm. te Jerufalem gebooren , doch niet de eenige van deeze moeder. Uit hem is de Koninglijke Ham voordgeplant.
— Zijne geboorte, en waarom David hem deezen naam gaf. De Heer, of volgens anderen , Nathan noemde hem jedid-jah, en waarom.
— Davids opwekkende aanfpraak aan den jongen Salomo, Hij merkt hem aan als troonopvolger , en die den Heere een Tempel zoude bouwen enz.
— Salomo een voorbeeld van den waaren Vredevorst,, die den Heere een geestlijken Tempel zoude bouwen.
— Üij 't bekend maaken en invoeren der verordeningen, door David gemaakt ten aanzien der Levijten, werd Salomo openlijk door hem als zijn Opvolger verklaard.
— En vervolgends , bij gelegenheid der faamenfpanning van Adonia, nog bij Davids leven, en op zijn bevel, voor Koning uitgeroepen , en door Zadok gezalfd. . ....
— Reden, waarom Salomo niet flegts uitgeroepen , maar als Koning gezalfd wierd.
— Salomons krooning eene fchilderij van Mesfias verhooging.
— De opftand van Adonia geheel gedempt. Hij krijgt van Salomo vergiffenis, ondei voorwaarde van een (lil en vreedzaam gedrag. ... . .
— Dat Salomo, toen hij Koning werd, reeds gehnuwd, en omtrent 23 jaaren oud was.
— Op den plegtigen Rijksdag door Davia gehouden, wordt hij nogmaal gezalfd, et van alle de Rijksgrooten gehuldigd.
— Davick laatfte bevelen aan Salomo gegee veu , kort voor zijnen dood, .
D. Eladz. IV. 185. 186.
IV. 213. 214.
V. 357-vol-.
VII. 124. vols14.5. voig.
128. 197.
3co. voig. 302. 308.
3?3vV°!g, 393-
1
405. 408.
424. volg. Sam -



S A.
199
Samma.
— Een zoon van lfai, broeder van David. Sammua.
— Een van Davids zoonen, hem te Jerufalem gebooren.
Samuel.
— De 2 boeken, naar Samuel benoemd. Zie Bijbel.
— Wordt van den Heere tot Saul gezonden , met lastbevcl om de Amalekijten te verdelgen. I. 46. De Heere verklaart hem, dat hij Saul wegens zijne ongehoorzaamheid , verworpen hadde. 88. Zijne aandoening en droefheid daar over. Hij bidt voor Saul. Zijn edel karakter daar in op te merken. 89. Zijn nadruklijk twistgeding met Saul, aan wien hij de Godlijke verklaaring bekend maakt. ,
— Een Ieerbeeld, hoe wij ons over zondaaren moeten ontfermen , en God voor hun bidden. ....
— Zijne verdere onderhandeling met Saul.
— Verdeedigd tegen den blaam van veranderlijkheid in zijn woord.
— Zijn bedrijf omtrent Agag, den Koning der Amalekijten. . .
— Verdeedigd tegen de befchuldiging van wreedheid, ....
— Samuel fcheidt van Saul, zonder hem ooit weder te bezoeken. Niet te min leed om Saul draagende, dat niet te laaken, maar te prijzen is. . ...
— Daar Samuel,- op Sauls aandrang, tegen zijne eerst gedaane verklaaring, met hem wederkeert, kan men daar uit leeren; hoe een Godvruchtig mensch, billijk in voorneemen en doen kan veranderen,
— Zijne aanhoudende droefheid over Sauls verwerping, van den Heere berispt; en hij gelast naar Bethlehem te gaan, om eenen anderen, dien de Heere hem zoude aanwijzen, tot Koning te zalven enz.
— Hij maakt daar over zwaarigheid, betoo-
N 4
D. Bladz. I. 205.
IV. 213.
I. 94. volg.
116.163.
186.
137-155152.
155-161. 161.
iöi -164. 174.
185. volg, nen-



800 S A.
nende bier in eene berispelijke zwakheid, doch waar in de Heere hem te gemoet koomt. ....
— Leeringen uit deeze gefchiedenis afgeleid: Wij moeten ons onder 's Heeren beftel buigen. 218. God koomt de zwakheden van zijne kinderen te gemoet. 220. Voorzichtigheid moet met oprechtheid gepaard gaan. 224. In het gehoorzaamen aan God, moogen wij zijnen zegen op ons werk wachten. 226. Wij moeten voorzichtig zijn in 't beoordeelen van menfehen.
— Davids vlugt naar, en verblijf bij Samuel te Rama en Najoth, waar Samuel zich bevindt aan 't hoofd van de Schoole der Profeeten. ....
— Nut daar uit te leeren. (Zie Schooien.)
— Samuel zag Saul niet meer tot den dag zijns doods toe. 1 Sam. XV*. 35. ftrijdt niet met 1 Sam. XIX. 24.
— Samuel fterft, en wordt onder zwaaren rouw begraaven.
— Hier uit ftaat ons te leeren : Hoe wij behooren te leeven — en te fterven. — En hoe omtrend het fterven van uitmuntende Godvruchtigen te verkeeren.
— De melding van Samuels dood en begraaving, waarom en bij welke gelegenheid herhaald wordt.
( Zie verder Saul.) Satan.
—■ Een booze geest van den HEERE, verJchrikte Saul. Of dit alleenlijk oneigenlijk eene ligchaamskwaal van zwaarmoedigheid, enz. aanduide. I. 242. 502. Satans werking op menfehen niet te ontkennen. 272. Doch is voorzichtigheid noodig om daar over te oordeelen.
— Rampzalige toeftand der zulken, die God verlaatende van Hem verlaaten, en aan de heerfchappij des Satans overgegeeven worden.
— Satans werkingen , en gewrochten die menfchelijke krachten te boven gaan, kun -
D. Bladz. 1.190. 191
229.
II. 49. volg.
II- 85. III. 8- 10.
32- 2425?.
278. 276.
nen,



S A.
201
tien, behoudens't gezag der H. Schrift, niet ontkend worden.
— 't Woord Satan wordt ook van tegenpartijdige en beleedigende menfehen gebruikt.
Saul.
— Dit Werk wordt aangevangen met de verwerping van Saul, wegens zijne ongehoorzaamheid aan 't Godlijk bevel, i Sam. XV. kortlijk gefchetst. 1.26. En vervolgends breeder verklaard.
— In Saul een fpïegelbeeld, wat kwaad de zonde baart.
— 't Godlijk bevel aan Saul, om Amak'k met alle zijne bezittingen te verbannen. I. 45- 55- Van hem niet volledig uitgevoerd.
— Zijne prijswaardige voorzichtigheid en billijkheid in het fpaaren der Kenijten, die onder de Amalekijten woonden.
— Gods verklaaring aan Samuel, dat Hij Saul wegens zijne ongehoorzaamheid verworpen hadde.
— Sauls gefprek met Samuel, waar in een faamenloop van huichelaarij, onoprechtheid, leugens, enz. Weshalven Samuel hem zeer nadruklijk befrraft.
— En hem 't Godlijk vonnis aankondigt. De HEER heeft u verworpen , dat kïj geen Koning zult zijn, hoe dit te verftaan. ....
— In Sauls gedrag zien wij de geaartheid van eenen huichelaar. I. mj. En hoe God den zoodanigen befchaamt. 121. Alsook, hoe .ihood eene. zonde de gierigheid is. 123. Voords, hoede eene zonde, den zondaar brengt tot andere zonden. 124. Hoe God de voorwendfelen zal wechvaagen. 127. En, dat de zondaar, door die zonden, door welken hii zijn geluk meent te bevoorderen , zijn bederf bewerkt.
— Zijne verdere onderhandeling met Samuel. Hij doet belijdenis van zijne zonde, doch zeer onoprecht. 137. En verzoekt bij Samuel vergiffenis. 139. En deszelfs te-
./ N 5
D. Bladz. III. 276. volg.
VII. 14.
1.40. volg. 35-
57-
62- 67.
58.
88.
94. volg. i'5-
129.
gen-



aoi S A.
genwoordigheid bij zijn Offer. I. 14.0. Samuel zwijgt op het eerfte verzoek, en flaat het tweede af. 141. Samuel gaat heen. 143. Saul grijpt de (lip van zijnen mantel, welke fcheurt; 't geen voor Saul eene droevige beduidenis heeft. 144. Samuel verzekert hem ten fterkften van zijae verwerping. 147. Welke Saul zoekt voor te komen. 149. Door onbepaalde fchuldbelijdenis. 150. En door verzoek , dat Samuel hem eere voor het oog des volks. 15Ij Waar in Samuel om goede redenen bewilligt. 152. Waar op Saul den Heere aanbidt.
— Wordt eindelijk van Samuel geheel en voor altijd verlaaten.
— In Saul zien wij een Ieerbeeld: dat een onbekeerd mensch op ziine wijze zijna
• zonden kan belijden. I. 16$. Dat zulk een zich meer aan menfehen, dan aan God laat gelegen zijn. 167. En, dat ongeheiligde menfehen meermaalen poogen, ter bereiking hunner inzichten, de vroomen te gebruiken. .
— Saul beroofd van de gaaven van's Heeren Geest, en overgelaaten aan naargeestige kwellingen. Raad van zijne Hovelingen. David koomt aan zijn Hof, en in zijne gunst enz. .
— Leeringen daar uit afgeleid : Die God verlaat, wordt ook van God verlaaten. 273. Zulk een is hoogst rampzalig, 276. Wij moeten over Satans werking op menfehen voorzichtig oordeelen. 278. 't Is een voorrecht anderen, jonge lieden vooral, te kunnen aanprijzen. 284. Overheden moeten de Ouderlijke rechten nimmer krenken. 288. Een ongehciligd mensch kan ook de vroomen beminnen.
— Zijn oorlog met de Filijlijnen, en zijn gedrag omtrend David, ten opzicht van zijnen tweeftrijd met Goliath,
D. Bladz.
1.153161 -164.
170.
239 vol-. 290.
293. volg. 363. volg. 423. volg. - Hoe



S A.
— Hoe het zij, dat hij David toen niet kende. .....
— Sauls gezindheid en gedrag jegens David tot den tijd , dat deeze zijne dochter Michal ter vrouwe krijgt.
— Hij volhardt in zijne boosheid en zoekt David te dooden, zulks openlijk aan zijne Hovelingen verkiaarende. — Wordt door Jonathan met David bevredigd, die weder ten Hove koomt.
~ Davids voorfpoed tegen de Filijlijnen, ontfteekt zijne woede op nieuw, doch welke D«vid ontwijkt. Ii. 17-19. Waar op hij hem 'snachts zoekt te verrasfchen, maar 't geen door Michal wordt beiet. 19-25. Gevolgen daar van.
— Leeringen : üat dikwijls de zonde in den zondaar, door het goede dat zij in anderen zien , wordt opgewekt. 31—33. Dat 's weerelds gunst, hoe zeer verzekerd , onzeker is. ....
— David naar Rama gevlugt zijnde , en zich bij Samuel ophoudende, wordt daar door Saul vervolgd , die tot drie maaien boden gezonden hebbende , zelf daar heenen gaat. Wat deezen boden, en Saai zeiven te Najoth in de Schoole der Profeeten wedervaaren zij.
— Het fpreekwoord : „ Is Saul ook onder de Profeeten", bij die gelegenheid vernieuwd. 76". 77. En 't gefchiedverhaal deezer zonderlinge gebeurdnis, tegen de vitterijen der Schriftbeftrijderen in 't waare licht gefteld. ....
— Leering: Dat menfehen ongeheiligd blijvende, veelerlei gaaven kunnen ontvangen. 95—97. En dat God de boozen en hunne boosheid ren fmaad ftelt.
— David tot Jonathan gevlugt zijnde, maaken zij aflpraak, en Jonathan belooft hem , bij gelegenheid van den maaltijd op 't feest der nieuwe Maan, te zullen ontdekken , hoe Saul jegens hem gezind zij, en hem zulks te berichten.
203
D. Bladz. 448.
485. volg. II. 4- I7.
26- 30. 40- 42.
51. volg.
78- 85. 97. 98.
III. volg. — Twee



io4 S A.
— Twee leeringen daar uit afgeleid: Dat den godloozen nieis te betrouwen is. 139—141. Dat Gods ingeftelde dienst moet worden waargenoomen.
— De uitvoering deezer affpraak. Sauls woede, ook tegen Jonathan. Wat tusfehen deezen, en David vervolgens zij voorgevallen. ( Zie Jonathan.)
— Saul beklaagt zich bij zijne Hovelingen, hen befchuldigende van achterhouding, en Jonathan van verraaderlijke zamenfpanning met David. ....
— Eene leering, dat niet zelden zij, die zich hunnes misdrijfs bewust zijn,anderen valfchelijk befchuldigen.
— 't Vervolg deezer gefchiedenis : D*ëg geeft bericht aan Saul, fchoon valfchelijk, en vermoedelijk volgetjs onderlinge affpraak. 348—353. Saul laat Achimelech, nevens alle de Priefters tot zich roepen. Hij verwijt hun met David te hebben aangebannen. 354. Hij laat ze allen ombrengen , en de ftad Nob mtt haare inwooners verdelgen,
— Saul raadpleegt eene Waarzegfter te Endor. . . . . !
— Wij zien hier uit: waar zulk een mensch toe koomen kan. Ook 'hoe menfehen hl ongeval kunnen koomen. En dac God, door der menfehen boosheid , ziine oordeelen uitvoert. 364. 365. Ook, hoe zeer ongegronde verdenkingen en vooroordeelen zijn af te keuren. 375. Hoe een zondaar, bij trappen , van de eene zonde in de andere vervalt. 380. En hoe een geveinsde zich zeiven ongelijk is.
— Saul in zijne hoope om David te Kehila te overvallen, en in zijne magt te krijgen, verijdeld. En wat daar uit te leeren.
— Zijne nieuwe pooging om David in de woeftijne Zif en Maon in zijne handen te krijgen, insgelijks verijdeld.
— Hij vervolgt David in de woeftijn Engedi. la eene Ipelonk ingegaan, geraakt
D. Bladz. II. 148-150.
164. volg.
322-33'. 339-341-
3^3' II. 251. volg.
382.
393. volg. 440. volg. hij



SA. SC H.
hij in Davids magt, maar wordt van hem verfchoond. ~ Gelijk ook de aanmerküjke gevolgen. Davids krachtvolle zelfsverdeediging, en Sauls weemoedige fchuldbekendnis, mee de leeringen uit het een en ander afgeleid.
— Eene foortgelijke, doch onderfcheidene gebeurdnis in de woeftiju van Zif.
— Saul met zijn leger op de vlucht geflaagen zijnde,poogt zich zeiven om 't leven te! brengen, 't welk door een ander wordt volbra^t. ....
— Davids treurklagt over Saul en Jonathan.
— Het droevig lot van 2 zoonen, en vijf kleinzoonen van Saul. De beenderen van Saul en Jonathan naderhand met die 7 lijken eerlijk begraaven.
Schaapen. Schaapfclteering. Zie Pee. Vee-
hoederij. Schande. Smaad. Verachting.
— Dat God booze menfehen, en hun boos opzet , fchoon door veelen toegejuicht, bij de uitkoomst wel eens ten fmaad en verachting ftelt.
Schatmecfler.
— Schatbewaarders, of Opzienders over de fchatten van den Tempel, door David verordend uit de Levijten, en wel uit de zoonen van Gerfom, nakoomelingen van Mofes zoon. .
Scheenharnasch. Zie Hamasch Schikking. Befchikking. Zie Voorzichtigheid.
Schild Schilddraager.
— Een wapentuig ter beveiliging van den rug en fchouderen.
— Goliaths fchilddraager. Schooien.
— Der Profeeten. Zie Profeet.
— Van welk een belang wel ingerichte Schooien zijn , vooral ter voordplanting van den waaren Godsdienst.
205
D. Bladz. III.485. volg.
530. volg.
100. volg. èn 153. volg.
461-464. 473-
509. volg. VI. 451.
II. 97/II. 190.
I. 329. 33'-
II. 86.
Sc 'non-



2o6
SCH. SE. SI.
Schoonheid.
— Van ligchaam en geftalte. Zie Ligchaam. Schranderheid.
— Hoe natuurlijke fchranderheid kan misbruikt worden.
— Gods Voorzienigheid kan de fchranderfte ontwerpen verijdelen.
— Schrandere listen in Staats-en Krijgskunde, tegen een' openbaaren vijand, en vooral tegen een oproerigen verraader, al gaat men de paaien van eerlijkheid te buiten, worden niet beoordeeld volgens de regelen eener ftrenge Zedenkunde.
— Een fchrander mensch, die tevens ondeugend is, is zeer gevaarlijk. Dit beeft ook plaats in vijanden van Gods Kerk.
Seba.
— Zoon van Bichri, een Benjaminijt. Verwekt een opftand tegen David; doch die fpoedig gedempt, en hij gedood wordt. (Zie David.)
— Een Ieerbeeld, hoe het den oproerigen vergaa. Ook die zich tegen den tegenbeeldigen David verzetten.
Sefatja.
— Zoon van David, hem te Hebron gebooren , uit Abital.
Seja. Zie Seraja.
Sela Machlekoth.
— Dat is, Rots der verdeeling. Waar, en waarom dus genoemd.
Seraja.
— Een van Davids hooge Ambtenaaren, zijn Geheirafchrijver. . .
— Naderhand wordt Seja, als zoodanig gemeld , zijnde Seraja waarfchijnlijk overleden. . . .
Sichor.
— De rivier, of beek van Egypte, de zuidelijke grensfcheiding van Juda, en van 'tjoodfche land. Zuid waard van die beek woonden de Amalekijten. ,
D. Bladz.
V. 248. 255-
VI. 18. 114.
365- 4°5 423-
IV. 59-
II. 466.
V. 69.
VI. 411.
III. 219.
IV. 345-
V. 46.
Si



SI. S L.
Sikèi.
— De zwaarte van fommigen op een half lood, van anderen hooger bereekend.
— Er was onderfcheid tusfehen den gemeenen en den heiligen fikel, of ook tusfehen den heiligen en den Koninglijken. Zie ook Talent. ....
— 't Gevoelen van Jofefus, dat Davids zonde bij de volkstelling, befiaan hebbe in het niet doen opbrengen van den halven fikel, wederfprooken.
Siloam. Zie Gihon.
SlMF.Ï.
— Zoon van Gera , uit Bahurim. Zijn vloekwaardig gedrag jegens den vlugtenden David; door deezen Godvruchtig verdraagen.
— Hij ontmoet met veel volks uit Benjamin, den wederkeerenden Koning, zeer gedienftig bij de Jordaan, en verzoekt eerbiedig vergiffenis , die hij ook verkrijgt. (Zie David.)
— Davids laatlte bevelen aan Salomo omtrent Simei'. • . . . \
Sion.
— De berg Sion in de H. Schriften zeer vermaard. Eene fterkte of burg op den zeiven , door de Jebupjten aangelegd , en van hen lang bezeten, doch door David veroverd, en Davids ftad genoemd.
— Dus wordt de weg gebaand om Sion ten zetel van de regeering en Godsdienst te ttellen. ....
Slaaf. Zie Lyfeigen. Slaap.- Slaapen.
— In de heete landen zeer gewoon een middagflaap te neemen. De voeten dekken fchijnt te beteekenen zich te flaapen leggen. Wij leezen ook van een voetdekfel. ....
Slinger. Slingeraar.
— Dit wapentuig van ouds in den Krijg gebeezigd. Misfchien oorfprongüjk uit Is-
207 D. Bladz. 1.329.
V. 459VII. 150-152.
17. 18. VI. 52- 61.
267-274.
'II. 433. volg.
IV. 1C7. volg. 201.
II.492-495. raël.



ao8 SM. SO. SP.
raël. Zeer bedreevene Slingeraars onder de Benjaminijten. . . ,
Smaad. Zie Schande, En Beleediging.
Smaak.
— Eigenlijke en overdragtelijke beteekenis van dit woord.
— de fpreuk van Elihu opgehelderd : „ Het oor proeft de woorden, gelijk het gehemelte de fpijze fmaakt. ...
SOBAB.
— Een van Davids zoonen, hem te Jerufalem gebooren.
Sobacii.
— Een Veldoverfte van Hadadezer. Zie aldaar. Sobi.
— Zoon van Nahas, broeder van den onttroonden Hanun, door David aangefteld tot Koning der Ammonijten. Hij koomt den vlugtenden David te Mahanaim te gemoet met veelerlei noodwendigheden.
Socho.
— Eene ftad in Juda, onderfcheiden van een ander Socho.
Spelonken. Holen.
— Li 't Joodfche land waren Holen en Spelonken van groote uitgeftrektheid, waar in een groot aantal menfehen zich konden verbergen en fchuilplaats vinden. Ook uit de laatere gefchiedenis bewezen,
Spies.
— Een befchadigend wapentuig. De zwaarte van Goliaths fpies.
— 't Was een werppijl , aan de punt met fcherp beflaagen. De fpies was oudtijds het teeken van Koninglijke waardigheid, en diende,als 't ware,voor een fcepter.
— Van Saul, in zijne woede meermaal gebruikt tegen David, ook tegen zijn zoon Jonathan. •
Spys.
— Spysbereiding, bij de Oosterlingen het bedrijf ook van de aanzienlijkfte vrouwen.
D. Bladz. 1-435-
268. VU. 488.
IV. 213.
VI. 112.
I. 316.
II. 304. 489.504.
I. 331.
II. 18,325-
I. 503.
II. 18.178.
V. 4°5V .
Spijs-



SP. S T.
Spijsoffer. Zie Offerande.
Staan.
- Foor '/ aangezicht van een' Vorst fiaan • eene befchrijving van Hovelingen , en s Vorften dienaaren.
- Leermeesters worden gezegd te''/taan * en gefield te zijn boven of over de Leerlin gen. Waarom.
- De (taande geftalte bij de oude To'oden vereischt in den plegtigen Godsdienst.
Staatkunde.
- Staatkunde en Godsdienst behooren verbonden , en aan eikanderen nuttig gemaakt te worden.
- Schrandere Staatkunde is niet altijd met ■ eene ftrenge Zedekunde te vereffenen.
Stammen. Stamhoofden.
- Onafhanglijkheid der Israëli]tifche van en vereeniging met eikanderen. Zie Re' geering.
- Elke ftam had een bijzonder Opperhoofd en Voorganger; en waar in zulks beftond. iii] de opnoeming deezer Stamhoofden, worden Gad en Afer niet gemeld Ma«asje had twee zulke Hoofden. Levi fenoon overal verfpreid, had ook een Stamhoofd. Nog had onder deezen ftam het huis van Adron zijn eigen Hoofd ofVoorganger. , m y
Sterven. Sterf bedde. Zie Dood. Stilzwijgendheid.
- Wij moeten op zijn; tijd voorzichtielijk weeten te zwijgen. Voorbaaiigheiu in 't fpreeken, dikwijls van fchadelijke uitwerking. 1 j
Straf. Strafoefening. Zie ook 'wedervergelding.
- Zwaare ftrafgerichten van God geboden, of toegezonden, niet ftrijdig met zijne volmaaktheden.
- God is waarachtig in zijne bedreigingen. Deeze waarheid poogt de zondaar te verdonkeren , doch hoogst dwaaslijk.
~ ™rnG0di heilig beftnur kunllen menVUL Dlll. ■ o
209 D. Bladz.
L 265.
IL 62- 64. IV. 520.521,
IV. 344VL 18.
'1.226-228.
I. 194. I. 68.
m-m>
fchen



210 S T.
fchen buiten fchuld, door een onnooozel geval, in groote rampen geraaken, ook door de boosheid der menfehen voert God zijne oordeelen uit : dezelve zijn voor ons onbegrijpelijk.
— Dat de zondaar, wanneer bij waant zijn oogmerk bereikt te hebben, dikwijls op bet onverwagtst gellraft wordt;
— Wij moeten zoo wel Gods flaande, als zegenende hand, opmerken.
— En 's Heeren tucht moet ftrekken tot verbetering. . • . •
— Dat God dè zonden van zijne kinderen ook in dit leven t'huis zoekt.
— Schoon God de zonden van zijn volk vergeeft, bezoekt hij die echter meermaal door vaderlijke kastijdingen ; ook wel in hunne kinderen.
— Dat de Godlijke bedreigingen niet minder vervuld worden , dan de beloften.
— Ook wel over vroomen, niet tegénftaande hunne verootmoediging.
— En dat God hen ook wel tuchtigt volgens den regel .van wedervergelding.
_ Dat God diep treffende onheilen veelal vermengt met troostend goed.
— üair God zijne kinderen tuchtigt, ontdekt bij zijn wijs beleid.
— Dat God meermaalen tuchtigt door lasterende Simeis. Wanneer wij op den Heere en zijn beloften moeten zien, en lijdzaam op hem wachten.
— In Achitofel zien wij het rampzalig loon van den dienst der zonde.
_ Dat God dikwijls zijnen kinderen door nieuwe tuchtiging, de nagedachten van voorige zonden verleevendigt.
— Dat God op zijnen tijd fnoode godloosheden f huis zoekt. .
— „Wanneer Gods gc-richten op de narde zij.i , leeren de inwooners gerechtigheid." ...
D. Bladz.
li- 364. 365384-
IV. 98. "385-
V. 296.■
33«37*375-
415-433. 442.543.
497-
VI. 80. 126.
384.
387VII. 449.
VI. 428. - Dat,



S T. SU. fi„
— Dat , fchoon God langmoedig is, Hij d. Bladz echter op zijn' tijd ftraft. . . VI 461
— Hij bezoekt ook in zijne kinderen het piigtverzuim. . -
— Wanneer God meer buitengewoone oor- ó' deelen uitoefent, is 't onze pligt, naar de verdienende oorzaak te vraagen. .
— In zwaare gerichten moeten vroomen dén
fleere rechtvaardigen. . . .J*
— God ftraft wel eens een volk, door hunne Hoofden aan verkeerden raad over te
laaten VII 31.
— Wat de godlooze te wachten heeft, • daar zelfs den rechtvaardigen vergolden
wordt. • *■
— Dat het ons betaamt, bij dreigende oor-' 7' deelen ons te verootmoedigen. . ?It
— De blijken van Gods rechtvaardigheid verwekken vrees; ook bij den vroomen. 0a
Strijd. v
— In den geestlijken ftrijd moet ons het welzijn onzer ftrijdgenooten ter harte
gaan. - . . III j. 6
— Dat God door middel van ftrijd, zijn volk ' aan veiligheid en zegen helpt. . 274
— God vervult zijne beloften ook door mid- ' del van onze vlijt, en door middel vau
overleg, beleid en ftrijd. . v «6- ,0
— Dat de vroome op aarde ftrijd te wachten ' ' heeft. Ten welken opzichte van David
veel te leeren is. Wij moeten keuze doen
onder wien wij (trijden zullen. Zij die
keuze voor J. Christus gedaan hebben,
moeten zich ftrijdvaardig houden Ook
in den ouden dag. .. . Vl.t^-Ï^
— Tot den geestlijken ftrijd behoort ook,
dat de Christen de beletfelen wechruime ,88
— Dat vroomen in langduurigen ftrijd kun- ' nen verkeeren; doch dat zij ook van ver-
losfinge kunnen zingen. . ,
SUNF.M. OJJOJ4"
— Eene ftad in Isfafchar, beroemd in de gefchiedenis van FJifa. . . III s**.
— Abifag, de Sunamijtifche. . vi1m50'
02 Sr-



(12
SY* TA. T2.
SYRië. Syriërs.
— De Syriërs, of Aramij ten, afkoomltig van Aram, zoon van Sein. Syrië in de H. Schrift Aram genoemd. Volkshaac tusfehen de Aramijten en de Uamathijten, afkoomltig uit Cham, misfehien daar aan- toe te fchrijven.
— Davids overwinningen op de Syriërs van Zoba, van Damascus, en vervolgends op de Vorften , die van Hadadezer af hanglijk waren. Hij breidt zijn gebied uit tot aan den Eufraat. . .
T.
Tabernakel.
— Werd door Jofua geplaatst te Gilgal, maar is vervolgens meermaal elders ge plaatst. ....
— Tabernakel en Tente fomtijds onderfcheiden , en hoe.
Talent.
— Ren Talent der oude Jooden, Syriërs en anderen, ook voor en na de Babyloinfche gevangenis, wordt zeer verfchillende bereekend, en naar 't gewigt met geene zekerheid te bepaalen. Een kroon, welker gewigt, of waarde, was een talent gouds.
— Qnderfcheid tusfehen een heilig en gemeen talent. 3000 fikelen maakten een talent. . . •
Tarente.
— Gedugte wraakoefening der Romeinen over de inwooners dier ftad, wegens den hoon hunnen gezsndten aangedaan.
Tegepfpjoed. Zie Ongeluk. En Nood. Telaim. Telem,
— Eené ftad in Juda, aan de zuidzijde van Kanaan. ....
Tempel.
— David voorneemens om den Heere een Tempel te bouwen, raadpleegt met Nathan enz. .
— Hij heiligt eenen grooten buit, op de
D. Bladz,
V. 49.
V. 16. volg. 146. volg.
II. 214. 215.
IV. 470.520.
V. 159. volg.
nu 150.
v. 165-
I. 57-
[V. 461. volg.
vij-



T E. T H,
vijanden veroverd, den Heere tot den Tempelbouw. .
— Voorfchikkingen welke hij daar toe maakte. Bepaaling van de plaats. Toebereidfeleri ter befchikking van de bou ritpfren. Zijne nadruklijke opwekking aan den jongen Salomo, om dit werk te zijner rijd met Godvruchtigen moed en yver voord te zetten enz. . , J
— De kunst, kostbaarheid en pracht van den Tempel door fommigeu te zeer verkleind.
— Verbaazende fchat door David tot den Tempelbouw opgelegd. Bedenkingen van 't Ongeloof daar tegen.
— Zijne befchikkingeu op den aanflaanden Tempeldienst en dienaars.
— Van al het welk hij nogmaal op den Iaatften plegtigen Rijksdag den Rijksgrooten bericht geeft, en hun Salomo als zijnen Opvolger voordek.
— En Salomo onderrecht aangaande den Tempelbouw, volgends het geen bij hem door den Geest was. — Dit overgegeeven bericht doet ons zien , op welken grond de Tempel in veele opzichten anders moest gebouwd worden, dan de Tabernakel. Waar bij echter dezelfde 'evenredigheid in achc werd genoomen.
— Aanzienlijke vrijwillige giften, zoo van Davi-l uit zijnen eigen fchat, als van de Rijksgrooten, tot den Tempelbouw.
Tente. Zie Tabernakel. Terafim.
— Wat over dezelve gedacht worde.
— Waarom dit woord i Sam. XIX. 13. van de Onzen door beeld vertaald is. Aanmerkingen over de Terafim.
Thadmor.
— Of Palmyra, eene beroemde dad in Syrië, door Salomo gebouwd.
Thalmai.
— Koning van Gefur, vader van Maacha, eene van Davids vrouwen, uit welke Abfalom en Thamar gebooren zijn. Abfa-
O 3
213
D. Bladz. V. 51. 52.
VII. 114. volg. 124.
147. volg. 177. volg.
358. volg.
366.
395- volg.
I. 113.
II, 23.
V. 26. 55-
lom,



214 TH. TI. TO.
lom, zijnen broeder Amnon gedood hebbende, vlugt tot hem naar Gefur. Thamar.
— Dochter van David, en zuster van Abfalom, uit Maacha. Zij wordt door haaren halvevi broeder Amnon onté'erd. (Zie Daniël.) . ...
T'IEKOA.
— hene ftad in Juda. De geboorteplaats van Amos. Eene fchrandere vrouw van Thekoa. ....
Thoi.
— Koning van Hamath, bij Jofefus Thenuf genoemd. Ziine bezending aan David.
TtBCHAT. Zie Betach. Tul-; Vespasianus.
— Zoo zeer geroemd van zijne mcnschlievendheid. Zijne vreeslijke wraakoefening aan de overwonnen Jooden.
Tois.
— Een ftad en Koningrijk in Syrië.
TOBIAS.
— Een Ammonijter, vijand der Jooden.
Toegeevend.
— Door zwakheid koomt men tot onvoorzichtigheid, endoor onvoorzichtigheid tot dwaasheden. Ouders jegens hunne kinderen , en ieder in zijne omftandigheden, moet waaken tegen te groote en zondige to^geevendheid.
Toonbrooden.
— Wat daar omtrent was voorgefchreeven. Achimelech gaf die aan David. — Of dit geoorloofd ware; mefjja beantwoord, en nader betoogd.
Toorn.
— Du het best en voorzichtigst is, menfehen door booze drift vervoerd, ftil te ontwijken; vooral moeten dit minderen doen omtrent hunnen aieerderen.
'w Dat men met hun, die door drift vervoerd zijn. omzichiig hebbe te handelen. Abigaïls fchrander beleid om David te bevredigen. ....
D. Bladz. V. 309.428.
V. 393. Wig.
V.456. 48.
166. 148. "39-
486.
II. 221. volg.
203.
III. 45- 55— Wan-



Til. Tü. TW.
-~ Wanneer men door drift tot een zondig opzet is. vervoerd,is het onze pligt,voor al op betaamlijke vermaaningen, van dat opzet af te zien, en tot onzen pligt weder te keeren. ....
— Hoe noodig het is met wijs beleid tewerk te gaan, en driften te bedwingen.
Troon.
— De troon des Heeren, Zie Koning. Troost. Vertroosting,
— Dat de vroome in druk op troost mag hoopen. . .
— Dat bij verlies van kinderen of vrienden, de verwachting van zalige opllanding de beste troost is.
— Dat wij in druk eikanderen moeten vertroosten ; waar toe het Euangelie de beste ftof aan de hand geeft.
— Daar de mensch troost behoeft in dit leven, vooral in het fterven, is die best te vinden in het genot der Godlijke genade,, en geloofsvertrouwen op dezelve.
Tucht. Kaftijding.
— De Godlijke over zijn Volk. Zie S'raf. Tweeftrijd. Tweegevecht.
— Van twee bezondete perfoonen hoogst onbetaamlijk. Of in den oorlog geoorloofd zij , om deszelfs lot te befcnlisfen. . . •
Twist. Twecdrngt.
— Schadelijke gevolgen van den twist. Men moet dien zorgvuldig vermijden.
— Snelle voordgang en fchadelijke uitwerking van den twist. „Het begin des krakeels is gelijk een die 't water opening geeft." . . .
— Eén woelgeest kan een gansch volk fchadelijk vervoeren. En veel kwaads veroorzaaken.
— Onrust en verdeeldheid moet, zoo fpoedig moogüjk , gefmoord worden. Ook in 's Heeren Kerk.
— Schoon het eere voor een man is, van twist af te blijven, is het nogthans noodig
O 4
2'5
D. Eljdz.
IH.7$- /8. VI.416.
I. 290. V.3S6. VI, 240.
VII 454.
1-333III. 1.
VI-354382.414.
385.
te-



ai6 J Y. U I.
tegen hen te twisten, die met den Heere twisten. . > .
Tyiius.
— Eene zeer beroemde ftad, in Afers erfdeel gelegen, maar van hen niet beroagtigd. De Koningen van Tyrus, door onderling belang en vriencfehap, maaken verbonden met David en Salomo.
U.
Vit laating.
— Van i.it in de rede. Zie Verzwijging. Uitredding. Zie ook Nood. En Raadfiagen.
— Uit voorige bevinding van 's Heeren hulp, moeten wij hoope fcheppen. bij nieuwe gevaaren. Davids voorbeeld.
— Dat men bij heuglijke omwendtelingen zich mag verblijden, maar vooral toezien, dat men die ten nutte aanlegge.
— Dat Cod in zijn hoog albeftuur wel eens de boosheid der menlchen beteugelt, hunne magt ontwapent, en.den benaauwden vroomen in eenen oogcnblik ruimte befchikt. .
— Aangedrongen tot bèftiering en troost der vroomen. .. ' . .
— Uitredding uit een tegenwoordig kwaad, moet ons niet zorgeloos of ongevoelig maaken omtrent het toekoomende.
— Dat wij uit nooden verlost, den Heere moeten danken.
— Dat God fomtijds in den uiterften nood , ongedachte uitkoomst geeft.
— lien Christen, uit nooden verlost, moet bij den Heere beveiliging blijven zoeken.
— En heeft tegen vetzoekingen te waaken, dat hij niet in zonden valle.
— God kan door geringe middelen zeer veel goeds befchikken.
— ,, De rechtvaardige wordt uit benaauwdheid bevrijd." Die fpreuk van Salomo toegelicht. . . .
— Meermaal redt God zijne kinderen uit
D. Bladz. VI. 465.
IV. 203. volg.
I. 415.
47*
II. 91- 94. 91.100.
283. 297.
294 - 296. 481.
567-
III. 94145-
3^5.
on«



UI. UR.
ongelegenheden, waar in zij zich zeiven gebragt hebben. .
— Des Heeren tijd om uitredding te befchikken, is de beste tijd, en zijn beleid is vol wijsheid.
— Godliike verlosfingen moeten dankbaar gedacht worden.
— Dat vijanden, door eigen onvoorzichtigheid, tegen hun oogmerk, 's Heeren Volk dienen, 't Geen daarom ten troost verllrekt. ....
— Dat God, in uiterften nood, op eenmaal redden kan. Waar op wij wel te letten hebben , ten aanzien van ons Vaderland, van de Kerk, en van bezondere perfoonen! Naardien God zulk een beleid houdt tot gewigtige einden. Den vroomen tot veel nut. ...
— Dat vroomen in langduu-rigen ftrijd kunnen verkeeren. Doch dat zij ook van verlosfingen kunnen zingen. Wanneer zij ook verpligt zijn den Heere, hunnen Verlosfer te danken.
— En dat zij, in weerwil van alle moedbeneemende omftandigheden, zich mogen troosten met het uitzicht van volkoomene verlosfing.
Uitfpanning. Zie Vermaak. Uria. De man van Bathfeba.
— Hij was van geen gering aanzien onder de Krijgslieden , en wordt onder Davids Helden gereekend. Waarom de Hcthiiter
' genoemd.
— Wordt door David ontboden uit het leger voor Rabba, en koomt te Jerufalem enz.
Urim en Thummim.
— In den borstlap des Hoogenpriefters, die door dezelve in gewigtige zaaken den Heere raad vraagde.
I
r
o 5
217
D. Bladz. HI.343.
500.
IV. 284.
V. 36.
/1.103.
533- volg. 533-539-
V. 226. 228. 228. volg.
II.403.404.
400.411.
412. II. £54.256. T. 6. 7.
341-
Uza.



si8 UZ. VA. VE.
Uza.
— Een zoon van Abinadab, den Levijt, uit wiens huis de Ark werd opgevoerd. Zijne onbedachtzsamht-id in 't r.ar.raaken der Ark, waarom hij van God gedaagen werd, en ftierf. De plaats Perez-Uza genoemd. . .
V.
Vaderland. Vaderlandsliefde.
— Liefde tot het Vaderland en Nagedacht, moet ons weerhouden van alle onrechtvaardigheid en godloosheid.
— lfai een voorbeeld van een' waaren Vaderlander. . . . .
— Dat een Godvruchtige een liefhebber van zijn Vaderland is.
— Een waar Vaderlander bedroeft zich over de rampen van 't algemeen, fchoon die zeifs tot zijn bijzonder voordeel ftrekken.
— Voorbeelden in onze Vaderl. Gefchiedenis ; hoe God fomtijds ook den fchran derden raad verijdelt, ten goede van een Volk.
— Gelijk ook, dat God in den uiterden nood, op eenmaal redrfeu kan.
— Barzillai een rechtaart Vaderlander. Hij geeft zijnen zoon aan eene geheel andere levenswijze over, ten nutte van 't gemeen. . . . .
Vee. Veehoederij.
— De Veehoederij bij de Oosterlingen een aanzienlijk bedrijf, ook van voornaame lieden. Eigenaars en Herders van zeer talrijke kudden. Feestviering en maaltijden bij het fcheeren der Scbaapen.
Veelwijverij.
— S rijdt met de ooifpronglijke indelüng van 't huuwlijk; doch van ouds onder deOosterlinven , vooral bii aanzienlijke lieden., vrij gewoon, en in Mofes wet door geene Kufbepaaiing verboden. . 1 .
D. DlaJz.
IV. 354359 volg.
I. 75-
404. 11,420.
HI.49a.
V..122. VI. 195.
3»3- 344-
HL 13.
V. 419.
III. 75-
- Da-



V E.
— Davids veelwijverij, hoe te beoordeelen. Aanmerkingen over zijne vrouwen en kinderen. ....
— De veelwijverij wordt verkeerdelijk verdeedigd uit i Sam XII. 8.
Veinzerij.
— &r is ook eene geoorloofde veinzerij; dus hielden fommigen zich als gek, om zich uit gevaar en nood re redden. Zoo denken veele aangaande Davids krankzinnigheid , en verdeedigen dit bedrijf als onzondig. . » . .
Veldhoen.
— Zoo vertaaien de Onzen 't woord. Maar 't is niet met zekerheid te bepaalen, welke vogel daar bedoeld worde.
Verachting. Zie Schande.
V'.r ander ing- Veranderlijkheid.
— Verandering van voorneemen en gedrag. Zie Voorneemen
— Gunftige verandering of omwendteling van zaaken. Zie Uitredding.
— Onbeltendigheid van alle weereldfche zaaken, ook veelal blijkbaar in 't lot der Grooten.
— Dat menfehen zeer veranderlijk zijn, en veelal weinig te vertrouwen.
Verbanning. Ban.
— De Godlijke verbanning van een mensch of volk, waar in gelegen, en van verfchillende trappen.
— In de Mofatfche (trafwetten is de verbanning uit het land, niet bekend. Reden, waarom.
Verdeediging. Zie Onfchuld. Verdenking. Zie Argwaan. Vergeeving. Vergeeflijkheid.
— Dat de vroome geleden ongelijk vergeeft. . ....
— En dat der godloozen rampen hun geen oorzaak van blijdfchap zijn , maar van medelijden. (Zie ook Vijand.)
D. Bladz. IV ,50.212. V. 269.
II. 269. 271. 272.
III. 168.
V. 115.
VI. 239.
119.
1.55. III. 16-5.
538.
54°- Ver-



sao V E.
— Vergeeving der zonden op waare boetvaardigheid en zondebelijdenis.
— Daar mede ftrijdt niet, dat God ook de zonde van zijn Volk, op veelerleie wijze t' huis zoekt. ( Zie Straf. )
— De waate verzoening door de eenige offerbande van den Mesfias., is de grond van de vergeeving der zonden. Dit leerden de oude offeranden.
— Wij moeten groot belang dellen in het tegenbeeld der Ark, en der heilige Vaten. Onze Godsdienst kan Gode niet behaagen, zoo wij omtrent den verzoenenden Middelaar niet betaamelijk verkeeren.
— Daar Adonia naar bet altaar vlugt , en zich voor Salomo vernedert, moeten wij , die voor God doemlchuldig zijn, ons naar Jefus, en den troon der genade wenden. ,
Vergrooting.
— Vergroorende (hyperboüfche) fpreekwijzen , welker beteekenis bekend is, zijn in alle taaien gebruiklijk, en worden ook in de H. Schrift gevonden.
Verharding.
— Verharding in 't kwaade, is van de ramp. zaligde uitwerking.
Verhoogen. Vet hooging. Zie Geluk. Ve; laaien. Vcrlaating.
— Een zondaar die God verlaat, wordt ook van God verlaaten, wac dit zij, en de ramnzalige toetfand der zulken.
— In bangen nood, op verkeerde wijze God zoekende, worden zij niet verhoord. En waar voor de zuüte-i bloot liggen.
Verlangen. Zie Bogeerté. Verlosfing. Zie Uitredding. Vermaa k. UUfpanning.
— Vermaak van den geest, waar Lu gelegen, en hoe uit het leezen van gefchieder.isfen, bezonder de heilige, en die van Davids leven verkreegen worde.
— Dat men voorzichtig moet zijn in het neemen van uklpanningen, daar ze al dik-
D. Bladz. V. 3«7- 334-
VII. 101.
'73-
346.
305. I- 534-
273. III. 287. 28y.
I. 13- '9-
'wij is



V E.
wijls onbetaamelijk zijn. Ook zijn ze al toos gevaarlijk. Vermaaning.
— Beftraffen van zondaaren, is elks pligt,, en bezonder de pligt van 's Heeren dienaaren. ....
— Waarfchuuwingen regende zonde, voor' al van minderen omrrent meerderen , moeten liefderijk en befcheiden gefchieden.
— God kan zulke vermaaningen boven vvaarfchijnlijkheid zegenen.
— Dat wij, vermaand wordende, van zondig opzet moeten afzien.
— Hoe verkeerd het is, billijke berispingen voor beleedigiugen te houden. Dat uit flegte beginfelen meermaaien plaats heeft, doch dwaas en verderflijk is,
— God zendt tot afgeweeken zondaaren , om hen te recht te brengen.
— Onzen evenmensen van zonde en fchuld te overtuigen, is een zaak van groot gewigt , en hoe gefchieden moet.
Vermogen. Zie Bekwaamheid. En Rijkdom.
Vernedering. Zie Lotgevallen. En Nederigheid.Veroordeeling. Zie Oordeel. Verraad.
— Hoe fnood deeze misdaad zij, cn dat menfehen van verraaderlijken aart nooit te vertrouwen zijn. Een voorbeeld in de Zifijten. ' . .
— Vetraaderlijke' listen, of men die tegen een openbaaren vijand en verraader moge te werK Iteileli. Een verraader heeft de rechten der maatfchappij en der goede trouw verbeurd, 't .Gedrag van David en Hufai tegen Abfalom beoordeeld. 1
Vervolging. Vervolgers. . — Vervolgers der Kerke en van den waaren Godsdienst, wel eens in belijders en voorftanders veranderd. Merkwaardig voorbeeld van zekeren Graaf van Oftorog. Vertrouwen. Zie ook Nood.
«at
D. Bladz. V. 207 - 209.
I. n8.
II- 3539Ul.76.
IV. 90.
v.282. 284.
III. 105.131. li is- 25.
II. 93. 94' - Dat



222
V E. V L.
— Dat onder het gebruik van middelen, de Heer alleen het voorwerp van vertrouwen moet zijn. Davids voorbeeld in zijnen ftrijd met Goliath. Aanmerklijk gezegde van Prins IVillem I.
— Wij hebben wel toe te zien, aan wien wij ons vertrouwen geeven.
— Dat het geen, waar op .men buiten God vertrouwt, in nood begeeft. Dwaas is zulk een vertrouwen; en fchadelijk , vooral voor de eeuwigheid.
— Wij moeten geen misbruik maaken van 't vertrouwen dat men in ons ftelt.
— Menfehen zijn zeer veranderlijk, en veelal weinig te vertrouwen. . .
Verwachting. Zie Hoop. Verzoekingen.
— Dat 's Heeren Volk in alle verzoekingen den Heere getrouw moet weezen.
— Dat flegte menfehen in,verzoekingen koomende, tot alles wat flegt is, bekwaam zijn. .....
— Zij die in verzoekende beproevingen zich betaamelijk gedraagen, ftellen hunnen weg in 's Heeren hand, om de uitkoomst op zijnen tijd te wachten.
— In dezelve moet men waaken tegen roekeloosheid en onoprechtheid. .
— Vleiende verbeeldingen en redeneeringen zijn een lokaas der zonden , en ftrikken voor den zondaar.
Verzoening. Zie Offerande. En Vergee-
ving. i Verzwijging.
— Van iets in de rede, 't geen tot den volzin behoort. In de H. Schrift, gelijk bij andere Schrijvers , niet ongewoon.
Vet.
— Het vet der Offerdieren den altaar toegewijd. ....
Vleier. Vieizugt.
— Vleiers van verfcheiderlei foort. Een boos vleier de fnoodfte van allen. Deeg, het beeld der zoodanigen.
D. Bladz.
I. 465-469. UI-334-
IV. 278.
V. 125.
VI. 118. 281.
I. 82.
II-477»
III-143. 34'.
IV. 125.
192.193. 1.109.
II. 37'-
- Dat



V L. V O.
223
— Dat oprechten zich voor het gevlei van huichelaars te wachten hebben.
— Hoe bedrieglijk het wëereUls gevlei is.
— Gaarn worden wij in onze neigingen voordgeholpen. 't Is zeer gevaarli]k,'als dit gefchiedt door belangzoekende vleiers.
— Hoe gevaarlijk zulke menfehen zijn , die hunne bekwaamheden aan allen veil hebben,
— Dat wij ons moeten wachten voor hoogmoed en vleiende raadgeevers.
Vloo.
— Zich zeiven te vergelijken bij een vloo of een dooden hond, zijn Ipreekwoordelijke gezegden , om zijne geringheid in vergelijking met een aanzienlijken uit te drukken. . ...
Vlugt.
— Voorbeelden van voornaame mannen, die tot den vijand de vlugt namen. David vlugt tot Achis. . .
— De zondaar kan wel menfehen , maar geenzins God ontvlugten.
— Somtijds vordert ons belang en de voorzichtigheid , dreigende gevaaren te ontwijken. ,
Vlijt. Naarftigheid.
— Dat elk in zijnen post met vlijt moet werkzaam zijn.
— Gods belofte fluit onzen vlijt niet uit. Zie Belofte.
Voet.
— De fpreekwijs, zijne voeten dekken, tweemaal in de Schrift voorkoomende, zegt naar 't gemeenfte gevoelen, de natuur ontlasten; doch fchijnt liever te beteekenen zich te flaapen leggen.
— 't Wasfchen der voeten bij de Oosterlingen zeer gewoon, en waarom doorgaans 't werk der dienstbaaren.
— ',t Nalaaten deezer voetwasfehing in trroote droefheid. ' .
D. Bladz. IV. 128. V.440.
480. 482. VII. 34-
II. 537.
III. 167.
11.262. v.447.
532.
W. 35-
IV. 215.
II.492-495.
[II. 69.
V. 229. ■
VI. 299.
Volks.



224 V O.
Volkstelling.
— Eene opneeming van 't getal der ingezetenen, op's Vorften bev"el gedaan, is op zich zeiven onzondig, en fomtijds noodig of nuttig. Die van de Krijgslieden , of weerbaare manfehap, noodzaaklijk. Waarom de Volkstelling door David bevolen, zoo groote zonde was. . . \
— Nader herhaalde melding deezer geftaakte Volkstelling, en dat die niet gedaan was van de manfehap onder de 20 jaaren.
Voorbaarigheid.
— Voorbaarigheid in 't fpreeken, is dikwijls van zeer fchadelijke uitwerking.
— Dus ook overhaasting in het maaken van fchikkingen.
Voorbeeld.
— Welk een' invloed goede voorbeelden maaken kunnen. Welken derhalven zeer te wenfehen zijn. . . 1
Voorganger. Voorgaan.
— Een goed voorganger kan weinig nut doen, wanneer zijne helpers buiten reden, weigeren te volgen, en mede te werken.
T' oorneemen. Zie ook Onderneeming.
— Een Godvruchtig mensch kan billijk in voorneemen en doen veranderen. Voorbeeld in Samuel. Deeze waarheid wordt veelal misduid , of ook misbruikt. Vermaaning en bellier daar omtrend.
— Een zondig voorneemen in drift genoomen, en wij daar van vermaand zijnde, moeten wij van 't zelve afzien.
— Dat niet alles wat op zich zeiven goed is, en in het hart opkoomt, ons ten regel van handeling kan (trekken. Derhalven is hier voorzichtigheid noodig.
— Dat de Heer zijn Volk, wanneer zij uit een Godvruchtig beginfel, een voorneemen opvatten, welks volvoering niet overeenkoomt met zijnen raad, vaderlijk onderrecht, zijnde zij dan ook verpligt, zich naar die onderrechting t e gedraagen.
— Ook, dat de Heer aan de inzichten zij-
D. Bladz.
'II. 15. 228.
II. 194.
III. 445-
•H.4JA. II.425.
I. 174. [II. 76.
:v. 500. 504. .
ner



V O.
her begunfligde kinderen, wijslijk paaler,
(lelt
Vooroordeel. Vooringenoon, enheid.
— Als ons gemoed vooringenoomen is, zijn wij in gevaar, om door zwakke fchijnredenen ons re laaten misleiden. Toegepast op zaaken van Godsdienst en van onze eeuwige belangen. . .
Voorrecht.
■— Die de van God ontvangene voorrechten niet waarJ;g gebruikt, zal van dezelve beroofd worden.
— Ontvangen voorrechten moeten wij dienstbaar doen zijn aan de van God becoelde einden.
— Voorrechten brengen ons onder verpligting. ....
Voorfpoed. Zie ook Vrede.
— In voorfpoed moeten wij ook het belang van anderen ter harte neemen, en weldaadigheid oefenen. . . .
— Dat men , hoe wel en vast gezeten,bloot flaat om verdieeven te worden.
— Ook godlooze menfehen kunnen gelukkig flaagen , en daar door bevoorderd worden.
— In voorfpoed moet men ook op zijne beveiliging bedacht zijn. ,. ,
— Voorfpoed haugt daar van af, dat God met ons is. . ...
— Ontvangen voorrechten moeten wij dienstbaar doen zijn aan 's Heeren einden.
— In voorfpoed heeft men te waaken tegen vleeschlijke gerustheid.
— Dat wij verkreegen zegeningen den Heere moeten toewijden.
— Tijdelijke voorlpoed , niet altijd een bewijs dat onze wegen deii Heere behaagen. . . . .
— Dar God dikwijls druk en zegen faanien paart, . . . . \
Voorwendfelen.
— Van dan zondaar, om de zonde te verbloemen. Zie Ongehoorzaamheid.
Vior zicht ig. Voorzichtigheid. VIII. Deel. P
225
D. Bladz.
IV. 507.
V. 483.
I.237.
I'V. 237. VII. 213.
III. 424.
JV.220. 227. 228. 230.
23727O.
V. 77.
II. 165.
— Moet



*6
V O.
— Moet met oprechtheid gepaard worden. Zie Oprecht.
— In 't beoordeelen van menfehen. Zie Oordeel.
— Voorzichtigheid moet ons beftuuren ; bezonder ook, als ons vleiende voorftellingen gedaan worden.
— Hij gewigtige posten wordt groote voorzichtigheid vereischt.
— Dat wij in zorgelijke omftandigheden voorzichtigheid moeten gebruiken in zwijgen en tangen,
— Menfchelijke voorzichtigheid wordt door hooger beftuur fomtijds onverwacht verijdeld. . - .
— Dat wijze menfehen zich in hun beleid kunnen vergisfen. . . ,
— Ook van booze meufchen en hunne booze bedrijven, kan men fomtijds voorzichtigheid leeren. . ...
— Bedachtzaamheid is hoogst noodig, op dat men niet tot misftappen vervoerd worde. ....
— Men moet ten rechten tijd fchikkingen op zaaken maaken. Waar toe wijs beleid gevorderd wordt.
— En ook in voorfpoed bedacht zijn op onze beveiliging.
— Voorzichtigheid in 't oefenen van weldaadigheid.
— Ook noodig in 't openbaaren van ons inwendig gevoelen.
— Wijs beleid doet meer uit dan drift en geweld. ....
— 't Is noodig met wijs beleid te werk te gaan, en dtiften te bedwingen,
— De wijze vrouw te Ahel Beth-Maacha, een voorbeeld van voorzichtigheid.
Voorzienigheid. Godsregeering. Zie ook Middelen.
— Wij behooren onder 't waameemen van onzen pligt, op Gods beftuur te letten, en daar in eerbiedig te berusten.
— Gods wijs beftuur in zonderlinge omftan-
D. Bladz.
I.412. 525-
II. 243-245.
250. 281.
478.
III. 142.
445-44^.
IV. 228.
V. 120.
VI; *77' 281.284. 416. 419.
I.231.



V O.
digheden, en derzei ver uitkoomst op te merken.
— 't Gaf al van ouds veel bedenking tegen het Godlijk beltuur, dat de onfchuldige door fchuldigen werd vervolgd, en de vroome door God zeiven werd gedrukt. Doch buiten reden.
— Dat God het harte ook der Koningen regeert. Davids verlosfing uit het gevaar, waar in hij zich te Catk bij Achis bevond, daar van een fpreekend bewijs.
— Ook een verblind zondaar kan zich inbeelden , dat God in zijn voorzienig beftuur, hem en zijne daaden begunftigt.
— Hoe God der boozen raad , den vroomen ten goede, kan verijdelen.
— Te recht fpreekt men van eene bezondere Voorzienigheid, in zoo verre God fomtijds door dezelve bezondere, zonderlinge gewrochten daar ftelt.
— Wij moeten fchijnbaare hertellingen der Voorzienigheid niet misduiden, om die ten regel van ons gedrag te ftellen in zaaken die tegen, onzen piigt zouden aanloopen. ....
— Dat God in zijne Voorzienigheid dikwijls dezelfden , die werktuigen waren ten kwaade, ten goede gebruikt. . . \\
— En dat God de fnoodfte bedrijven der boozen, ten goede van zijne Kerk kan doen ftrekken, dat den vroomen moet troosten. ....
— Wij moeten op % Heeren weg met ons, letten. Vooral de vroomen '.
— Ook des Heeren Oppergezusr in de befchikking van het zoo verfchillend lot der Volken, huisgezinnen en menfehen, eerbiedigen. V
— Gods heilig beftuur omtrent het zedenlijk kwaad. Davids raai in 't geval van Simei; de Heere heeft tot hem gezegd: vloek David, hoe te verdaan. . VI
— Dat de Heer regeert, en gewoonlijk door middelen, blijkbaar in Davids lotgevallen.
' P 2
227
D. Bladz. I.407.
lil 254-250'.
290.201.
43'. 433-
465.
512.
• 96.
133234'
• 79-
. 26.
95- Of,



Ba!)
V O. V R.
_ Of, en hoe dan, de Heere gezegd worde David te hebben aangepord, om 't Vollt te tellen.
Voorzorg. Zie ook Voorzichtigheid.
— Wij kunnen met alle onze voorzorjcn niet voorzien wat ons over't hoofd hangt.
— lVJen behoort ten rechten tijd goede fchikkingen'op zijne zaaken te maaken.
Vi ede. Rw.t. Zie ook Voorfpoed.
— Dat een wijs mensch zijn rust beiieedt tot nuttig werk. Dit wordt bij veelen verwaarloost, ten aanzien van hun tijd!ijk,en vooral van hun eeuwig belang.
— En dat een Godvruchtige in voorfpoed, zijne vermoogens gaarne tot 's Heeren dienst panlegt. Dan veelen hunne rust ontrusten-Je, verzondigen hunne vermogens. En anderen belleeden hun vermogen niet tot 's Heeren dienst.
— Dat men, in rust zijnde, onverwacht droevig kan ontrust worden.
— Vreedzaamheid is eene lofwaardige deugd.
— Dat tijd van vrede de tijd is, om wat goeds te doen.
Vreemdeling.
— Groot getal van vreemdelingen in Kanadn, ten tijde van David. Hij tteldehen te werk. ....
— Da: wij als vreemdelingen op de aarde moeten leeven. ....
Vrees.
— In Saul zien wij, hoe flaaffchc vrees het ftoutüe hart ontwapent.
— De blijken der Godlijke rechtvaardigheid verwekken vrees, ook bij den vroomen. 't Welk de zondaar moet ter harte neemen. ....
Vriend. Vriendfehap. Vriendliikheid.
— Op welk eenen grond, deugdlijke vriendfehap moet gevestigd zijn.
— Hoe het met 's weerelds eer en vriend fchap vaak gelegen zij.
— Waare vriendfehap vordert, dat men zij
D. Bladz. VII. ii.
III. 37«-
445, VIL 375-
IV. 492.
496.
V.541. VI. 423.
VIL rfï;
119. 419.
III. 284.
VIL 98.
I-5*3533-
enn



V R.
221!»
nen vriend voor dreigend kwaad waar- D. Bladz. fchuuwe. . , . .11. 33.
— Ook voor zonde . ( Zie Vermaaning.)
— Der boozen gunst en vriendfehap , hoe zeer ook verzekerd , is onzeker en onbehendig. ... .40.
— „Een man die vrienden heeft,heeft zich vriendelijk te houden." . . 104. 105.
— Een trouwloos vriend vertrouwd wordende, is onnut niet alleen, maar fchadelijk; maar een trouw vtiend is een groote
zegen I(j3.
— Waare vriendfehap het allerbegeerlijkst goed , doch mede onzeker, en aan de 011befïendigheid onderworpen. . . 204.
— Waare vriendfehap fluit niet uit eene voorzichtige geheimhouding in fommige gelegenheden. .... .243.
— Dat God dikwijls door eenen getrouwen vriend, in ongelegenheden, troost be-
fch,ikc. . . . . . 4(;g.
— Waare vriendfehap is beftendig en getrouw. ..... 471.
— Onbetaamlijke verzoeken onzer vrienden, moeten wij flandvastig weigeren. . 516.
— Hoe gevaarlijk 't zij vriendfehap te oefenen met \ en zich te laaten verpligten door hen, die zich als vijanden van God en
zijnen dienst betoonen. . . III. 331.
— Dat het verlies van eenen waaren vriend
met recht betreurd wordt. . . 547.
— Dat men door betaamlijke vriendlijkbeid
zijn belang kan bevoorderen. . V. 76.
— Hoe weinig flaat op/veeier vriendfehapsbetoontngen te maaken zij. . . 250.
— En dat men omtrent der Grooten beleefdheden voorzichtig moet zijn- . 533.
— En gewapend tegen onverwachte ontmoetingen van vriendfebapsbetooning. . VI. 76.
— Dat wijs en vriendlijk beleid de beste uitwerking heefr. . . . 284.
— Wat men veelal van 's weerelds vriendfehap te wachten hebbe. . . VII. 275.
Vroom. Zie. Godsdienst. Godsdienftig.
P 3 Vrou-



23o VR. VIJ.
Vrouwen.
— Wettige gemeenfchap met eene vrouw, verontreinigde wel niet, en echter werd fomtijds de onthouding vereischt, om wettiicher wijze rein re zijn.
— Er waren altijd eenige wijze, en uitmuntende vrouwen, ook die wel eens te recht bragten, 't geen door mannen bedorven was. .....
— De wijze vrouw uit Abel Beth-Maacha. 398. Wat van'haar te leeren. 418. En wat in eene Christelijke vrouw vereischt wordt. 420. Hoe zoodanige wijsheid te verkrijgen. ....
Vrij. Vrijdom.
— Israël was een vrij volk. Ia welken zin Saul beloofde iemands huis te zullen vrij maaken. ....
Vrijdenker. Vrijgeest. Zie Ongeloof. Vrijwilligheid.
— Blijmoedigheid in 't bewijzen van weldaaden. Zie Weldaad.
Vijand.
— De Zedenleer van Gods Woord verbiedt zijnen vijand te haaten, doch niet zich tegen hem te verweeren , of over den voorfpoed der wapenen zich te verblijden.
— Hoe men op eene onzondige wijze God moge danken, en zich verblijden over de uitoefening zijner lirafgerecntigheid aan onze vijanden. . -
— Wij moe'en ooit het goede, door anderen aan onzen vijand beweezeu,, erkennen en prijzen. ....
— Dar men den vijand uit het hart van Va derland en Kerk moet poogen te verdrijven. . . . ...
— Den openbaaren vijind door list en dubbelzinnigheid te misleiden, is volgens Krijgs-en Staatkunde geoorloofd.
— Wanneer het 's fleeren tijd is, wendt hij 'tafkeeiig hart ten goede van zijn volk.
W.
D. Bladz.
II. 222.223. VI. 391.
421. I 333.
I. 421-423.
III. 66. 67.
IV. 40. 217.
VI. 18.
286.



W A. W.
Waakzaamheid. Zie ook Pligt. En Zor-
geloosheid.
— Opwekking tot geestelijke waakzaamheid. En om in vreeze te wandelen.
Waardigheid. Ambten. Eereposten.
— Menfehen, van God in eenige waardigheid gefield, zijn verpligt Hem daar in te dienen. . . .
— Bij gewigtige posten wordt groote voorzichtigheid vereischt.
— Dat liet verwaarloozen van een toebetrouwden post, haatelijk en gevaarlijk is.
— Elk moet in zijnen post met viijt werkzaam zijn. ....
— Davids voornaamrte Ambtenaaren in Staats-en Krijgsdienst. Waar uit wij leeren, dat in eene welgeregelde Maatfchappij, onderfcheiden Ambtenaaren noodig zijn. Pligten daar uit afgeleid.
— Bezonder ook, daar wij als menfehen elkanderen gelijk zijn. De hoogde waardigheid is daar in gelegen, dat wij onderdaanen van het Godsrijk zijn.
— Davids bedelling op de hooge ambten, na den gedempten opdand vau Abfalom, en van Seba.
— En op de Tempeldienden. Elk moet in zijnen post en ftand, van den Heere ons aangeweezen , zich betaamelijk gedraagen. Vooral Godvruchtigen. . . 1
— Ambtenaars in allerlei beduur noodzaak lijk. Kennis en vlijt wordt in hen gevorderd. ....
Waarheid.
— De Godlijke Waarheid in zijne Bedreigingen, en in zijne Beloften. Zie Straf. En Belofte.
— Men is verpligt altijd,maar niet alle waarheid te fpreeken.
P 4
231
D. Bladz.
Ui; 180.
V.2I2-2l6.
L 74. 525.
III. 180.
IV. 215.
V. 66. volg. en 84-86.
86- 89.
VI. 411.
II. 203237-
II. 42.246. - De



23* W A. W E.
— De groote kragt der waarheid, ook op 't gemoed van eenen godloozen.
Waarzegger.
— A'le zoodanige duivelskonftenaarijen waren op doods toffe verbooden.
— Saul had de waarzeggers uitgeroeid. III. 253- 260. Beteekenis van 't Hebr. woord Oob'i, meermaalen vertaald waarzegger, waarzeg/Ier , waarzeggen/is geest. De waarzeglter te Endor; van veelen voor eene Buikfpreck/ler gehouden. 'Voorbeelden van Buikfprcekers in de O. en laatere gefchiedenis. 255. 256. 272. Andere gevoelens over deeze waarzegfter. (Zie ook Saul.)
Wagenburg.
— De plaats buiten het leger voor het voer en rijdtuig. ....
Wapenen. Wapendraager. Wapenrusting.
— Zwaare wapenrusting der Ouden, 't Ambt van Wapendraager een post van aanzien.
— De wapenrusting van Goliath.
— David van Saul gekleed en gewapend enz. Uier uit leeren wij , dat niemand wapenen moet behandelen , dan die hem voegen. Dit toegepast op oneigenlijke en eigenlijke wapenen.
— De wapenen te voerctf in vertrouwen op God. . . . . .
Water.
— Uitflorting van water, eene Godsditnfiige plegtighcid.
— Eenige Koningen p!.n<ren alVen water van zekere rivier te dindan, en altijd met z:ch te voeren,
IFatergoit.
— Et n Kanaal, waar vai mplding is in deverovering van den burgt Sion. .
Wederfpannigheid. 7.\s Ongehoorzaamheid. Weder vei gelding. Zie ook Straf.
— Godlijke wedervergelding aan de verdrukkers van zijn Volk en Kerke . nis mede. aan derzelver weldoeners; Zie KerJL
— Dat wij cp de bewijzen der Godlijke
D. Bladz. JI-5 39-55».
III. 269.278.
III. 256-2S9.
I 377-
I.266 331. 327-
459-462. 4°5-
IV. 296. 307. 3°3192.
wraak



W E.
2,33
wraak moeten letten; doch met bedachtzaamheid. Daar die bewijzen dikwerf zoo kenbaar zijn, moeten wij die opmerken tot ons nut.
— Blijdfchap over Gods wraakvergelding. Zie Vijand.
— 't Is der vroomen troost, dat God een' iegelijk zal vergelden naar zijne gerechtigheid. ....
— Geleeden mishandelingen moet men niet ■ wreeken, ten nadeele van het algemeen belang. . .
— Dat de Opperrechter een ieder vergelden zal naar zijne werken.
— Dat de Heere de liefde van zijn Volk genadiglijk beandwoordt. Ook in den tijd. Jefus Chiistus is de grootfte zegen; met wien God alles fchenkt.
— Dat God fomtijds toelaat, dat de vijand zijn Volk langen tijd verdrukt, doch op zijnen tijd hun vergeldt.
— Dat gekoesterde wraakzugt zondig, en van gevaarlijke gevolgen is.
— De Godliike wedervergelding en tuchtiging door David ondervonden in 't geval met Amnon en deszelfs gevolgen. V. 415. 433. Als ook in den opdand van Abfalom. ....
— De Heer pleegt ook zijnen kinderen de nagedachtenis van voorige zonden te verleevendigen. .
— Wat de godlooze te wachten heeft, daar zelfs den rechtvaardigen vergolden wordr. \
Weg. Gods weg. Zie Voorzienigheid. En llidpligt.
Weldaad. Weldaadigheid. Zie ook Dankbaarheid en Voorfpoed.
— 's Heeren beweezen weldaaden v:rpligten tot gehoorzaamheid aan den Heere. . . ,
— David, een voorbeeld van een edelmoedig, dankbaar, voorzichtig en getrouw weldoener.
•- Dat wij tot 's Heeren dienst blijmoedig P 5
D. Bladz.
III. 90- 93.
191.
238.
IV. i33.
508.510.
v. 33445-
% $
3*4* 'II. 67.
I. 72.
V. 120.
moe-



234 WE- WI- wo- WR- XE- YZ- ZA.
moeten geeven. Waar toe het aan geene D. Bladz. drangredenen ontbreekt. . . VII. 414.
— God is de Opperheer van alles. Van Hem is niet alleen ons vermogen om te kunnen,
maar ook het hart om te willen geeven. 416.
— *t Is onze pligt, den Heere om hartbui-
gende genade te bidden. . . 418.
Werk. Zie Onderneeming. Wet. Zie Gebód. Willem I. (Prins)
— Zijn Godvruchtig vertrouwen op God, in
den hoogen nood van 't Land. . 1.469.
Woeftijn.
— Ueteekeht meermaal eene vlakte, en min bewoonde ftreek, maar grasrijk, en ge-
fchikt voor de veehoederij. . II. 488.
Wooning,
— Eene gefehikte wooning te hebben, is
geen geringe zegen. * . ' . IV. 232.
Woord. Woorden.
— Dat men in zaaken van aanbelang, niet flegts woorden, maar des Spreekers meeuing moet verfhan. In 't burgerlijke en in 't Godsdienftige, is dit van groot aanbelang. . . . . . 308.
Woud Efraims. Zie FJ'raim.
Wraak. Zie Wedervergelding. En Straf.
X.
Xeuxf.s,
— Zijne verfoeilijke ondankbaarheid en wreedheid omtrentPythius. . . VI. 320.
Y.
Tzer.
— Yzermijnen in Kanaiin. . . VIL 120.
— Veel yzer onder den voorraad, van David tot den Tempelbouw vervaardigd. 155.
Z.
Zadok.
— Ten tijde van David, waren Zadok, zoon van Ahitub, en Achimelech, zoon van Abjathar, beltuurende hoofden der
gan-



Z A.
235
ganfche Priefterfchaar, of Priefters der tweede ordening. Zijnde Abjathar toen Hoogenpriefter.
— Zadok met den Hoogenpriefter Abjathar de Ark willende mede voeren, toen Da vid voor Abfalom vlugtede, worden van hem naar Jerufalem te rug gezonden.
— Hunne geheime verftandhouding met David, door hulp vaü hunne zoonen, die buiten de ftad verbleeven.
— En de dienst welken zij aan David bewijzen bij die van Juda, om hem weder naar Jerufalem te brengen. . , .
— Zadok, bij de faamenzweering van Adonia, blijft den Koning getrouw. Hij zalft den jongen Salomo tot Koning. . \
— Hij zelf wordt öp den plegtigeu Rijksdag, voor Davids. dood gehouden, tot Hoogenpriefter gezalfd, fchoon Abjathar nog in leven was, en eerst naderhand door Salomo van die waardigheid ontzet is geworden. Hoe dit te verftaan. Dtis kwam deeze hooge waardigheid weder in het huis van Eleazar, en wierd dat van Ithamar daar van beroofd.
Zachtmoedig. Zachtmoedigheid.
— Dat men omtrent menfehen, door drift vervoerd , met zachtmoedigheid moet verkeeren. Davids voot beeld. Eu dit vooral te betrachten in 't Koningrijk van den tegenbeeldigen David. . . I
Zalving.
— De Zalving der Koningen, eene aloude plegtigheid. L 187. Of die van Saul en David verfchild hebbe, ten «anzien van het vat, waar uit zij gezalfd zijn, en of dit y.an geheimzinnige beduiding zij geweest. ....
— Davids zalving in 't huis van lfai, fchijnt alleenlijk aan zijnen vader, en niet aan zijne broederen, bekend te zijn geweest. „In het midden zijner broederen!', 't zelfde als uit zijne broederen.
D. Bladz. V. 67. 68.
525. volg. VI, 6- 8.
108.
259'II. 301.
4°5-4-7II.440-4J4..
I. 188.
211.
- Ge-



336 Z A. Z E.
— Gezalfde perfoonen wierden heilig en onfchendbaar geacht.
— David tot Koning over Juda gezalfd.
— En daarna over gebeel Israël, de 12 Stammen. ....
— Deeze 3 zalvingen van David toegepast ; op zijn tegenbeeld.
— Salomo tot Koning gezalfd met heilige olie, en wel door Priefter Zadok. Een bewijs, dat zulks niet altijd door een. Profeet gefchieddc.
Zangers.
— Davids verordening omtrent de Zangers in den Tempel. Hunne drie Hoofden, Afaf. Hem O* en Jeduthun. Onder deezen 24 Opperz-mgmeesters ; en onder deezen 4000 Zangers uit de Levijten, verdeeld in 24 Ordeningen.
Zeden. Zedenkunde. Zede/iike gel/oden.
— Zedenpiigten , voortreflijker dan Godsdienliige inliellingen. Deeze regel moet niet misl-ruikt worden.
— Voortrcflijkheid der Bijbelfche Zedenleer, in "t vetbiedeu , dat men zijnen vband
,, haat. , .V>
— De Zedenleer was zoo ivel onder 't O. als N. Vei bond , in haare voorfchriften volmaakt. ....
Zeigept aal. Zergetccken.
— 't Ligchaam of hoofd van een verflaagen vijand ten toon gefield , tot een teelten van overwinning. ....
— Zang-en l)antreien van vrouwen bij eene heuglijke zeegf vj.-rirv.
Zegeningen- Zie Voorfpoed. Zelfd>ep<oeving. Zie Oordeel. Zelfliefde. Zie Geluk. En Eigenbelang. Zelfsverloochening. 7Ae ook Onderwerping.
— Voorbeelden van waara zelfsverloochening, als beminnelijk, moeten ons uitlok' ken-ter navolging. . . .
— Moet ook «aar in gf.ojfend worden; dat
D. Bladz.
II. 501.
III. 123. 174.
IV. 17.
145'59-
vll.302 303.
. 180.
1.109. II 228.
421.
III. 66.
1-445-
4-9(5.
II.474.
men



ZE. Z I.
men het aangenaarae opolfere aan het meest nuttige, en in middelmaatige dingen 't geeven van ergernis vermijde. Ziba.
— Een knecht of iijfeigen in Sauls huis, waarfchijnlijk een Kanadnijt, immers een vreemdeling. Hij fchijnt rearmeester te zijn geweest, die 't belhmr bad over 't akkerwerk. Zijn bericht asn l)mid\ in gaande Mefibofeth. . .
— David in zijne vlugt door Ziba ïtk-fidlijk verrast, maar ook fcbJ-ndri!;!; rnbieid, daar Ziba zijnen Heer Mrjiètjcth grouweüjk belastert en vermdc.
— Verraaderlijke vleizugt eg andere fac^tTi» misdaaden, in Ziba blijrlw. .
— JLiij Davids wederkeerinjMi^^raf/fc/w», koomt hij David bij mf'^:i;%ja.3 te memoer. En hoe Davidfi'''ff:- *•,..-■ , i...fchikkingen, maakt over Mefibofeths bezittingen. ....
Zkkbedde. Sterfbedde. Zie Dood. Zien.
— Iemand zien, fomtijds 't zelfde, als hem bezoeken. . . .
Ziender.
— Kan in 't gemeen beteekenen, iemand die doorzicht in zaaken beeft. Maar die benoeming wordt bijzonder gebruikt van een Profeet. ....
Zif.
— Eene ftad, en woeftijn van dien naam, zijnde een ftreek van de woeftijn van Juda, langs de doode zee.
— Er was nog eene andere ftad Zif, ook in Juda, meer zuidwaard aan de grenzen der Edomijten. De eerfte , in Davids gefchiedenis meermaal gemeld, lag in de nabijheid van Maon en Karmel.
— Verraaderlijk gedrag der Zifijten jegens David, enz. . ...
Ziklag.
— Eene ftad in 't zuidelijk gedeelte van Ju-
*17 D. Bladz.
IV. 319-
i'i ..-..;.ï
298-310.
I. 167. li-, «s.
VI. 6.
II. 441.
452.453.
486. III, 100. volg.
da,



23 8
Z I. ZO.
da, aan de grenzen van Edom, aan den itam van Simeon toegeweezen. Van de Filijlijnen bemagtigd. Door Achis aan David gegeeven. Zijn verblijf en gedrag aldaar. . ■ . f . . ]
Zilver. Zit Rijkdom.
Zitten.
— Joodfche overlevering, dat alleen de Koningen uit Davids huis , in het Heiligdom mogten zitten. . . . .
Zoe.x.
— Een Koningrijk in Syrië, ten noordoosten van Kanadn, en (trekkende naar den Etifraat Davids oorlog tegen Hadadezer, den zoon van Rckob, Koning van Zoba, dien hij overwint, en zijn gebied uitbreidt tót aan den Etifraat.
ZOHELETH.
— ( De (teen) bij de fontein Rogel, niet verre buiten Jerufalem, ten zuidoosten van die ltnd. . . . 1
Zon. fde)
— Een zinbeeld van Koningen en Opperheerfchers. Mesfias openbnaring als Koning , bij de opgaande Zon vergeleeken.
Zonde. Zondaar.
— Bedraffing van zondaaren. Zie Vermaanivg.
— Droefheid over de zonden van anderen.Zie Droefheid.
— In Saul zien wij, hoe de eene zonde, den zondaar brengt tot andere zonden. I. 124. Ook, hoe God de voorwendfelen van den zondaar zal wechvaagen. 127. En dat de zondaar door de zonden, door welke hij zijn geluk meent te bevoorderen, zijn bederf bewerkt. . ..
— Hoe een zondaar God verlaat, en van Hem verlnaten worde. Zie Ferlaaten.
— De uitwerkingen van het verderf der zonde , haat, vijandfchap tusfehen menfehen en menfehen, enz. Wat hier uit te leeren, en hoe ons daar bij te gedraagen..
D. Bladz. II. 211. volg.
IV. 52®.
V. 16- 19. 156.
riLsók 470.
129.
337-
- Dat



Z O.
— Dat de zonde dikwijls door het goede, dat men in anderen ziet, in den zondaar opgewekt wordt.
— De zonde, daar ze woedt, en de heerfchappij voert, kan wel een tijd lang flaapen, maar bij voorkoomende gelegenheid ontwaakt ze van nieuws, en breekt toomloos doot alle teugels heenen.
— De gebreken van de meest geroemde heiligen worden in den Bijbel niet verzwegen. Een bewijs van deszelfs waarheid. Zij moeten ons ter waarfchuuwing, maai niet ter verfchooning dienen. . .
— 't Oude fpreekwoord: „ van den godloozen koomt godloosheid voord", opgehelderd. .
— Dat een zondaar bij trappen van de eene zonde in de andere vervalt.
— En aan zich zeiven gelaaten, zal hij ongeacht voorige verhinderingen , zijne zonde ftoutlijk voordzetten.
— Wij moeten nimmer door anderen laaten doen, het kwaad, dat wij weeten zelf niet te moogen doen.
— Dat wij, van zonden wederhouden wordende , den Heere behooren te danken.
— Een mensch onder de heerfchappij der zonde zijnde, zal in weerwil van zijn berouw, al ügtlijk dezelfde zonde hervatten. Blijkbaar in Saul.
— Dat uitmuntende heiligen ook hunne gebreken hebben. .
— Dat God , over de gebreken der zijnen in liefde zwijgende, boven bidden en denken doet. ....
— In Saul zien wij, waar voor een God verlaatend , en van God verlaaten zondaar, bloot ligt. ....
— En dat een ongeheiligd mensch, in zekere gevallen , zonden kan tegenftaan, die hij vervolgends, om inzicht van eigenbelang, met overleg bedrijft. i .
239 D. Bladz. II. 31.
i'j6.199.
247.
344-53"'. 556-
380. 5°9-
52tIII. 78.
133230.
237289.
294. - De



240 Z O.
— De fnoodheid e:i dwaasheid van de verleiding der zonue. . 1
— Hoe vleiende verbeeldingen het lokaas der zonde zijn. ....
— Dat ook Godvrucbtigen voor misdagen bloot liggen. En elk moet toezien, om het geen men doer, op de rechte wijze te doen. . . ....
— D.rt oi.der's Heeren beduur, zonden door volgende zouden verzwaard worden.
— Dat waare Godvrucht gepaard kan gaan met onopgemerkte zonden.
— Zonden en zedelijke gebreken zijn eene doffe van droefheid , maar niet van vrolijke fcherts en luchtige Deipotting.
— De trapswijze voordgang der zonde , in Davids zwaaien vai vour^eiieid.
— Hoe onbetaameliik het is, anderen in het bedrijf der zo.:de benu.pzaam te weezen. . .... . . ..
— Dat waare vroomen in groote zonden kunnen vallen. ....
— De vermaaning van Paulus, „ die ftaat, zie toe dat hi] niet valle." Hoe noodig het is, deeds te waaken en te bidden. De vroomen behooren in vreeze te wandelen.
— Bedekken der zonde. Hoe gevaarlijk het is, menlchen meer dan God te ontzien. ... > .
— L)e eene zonden is de baat moeder van de andere. . ....
— Niet alle zonde eikanderen gelijk ; de eene zonde is z-waarder dan de andere.
— Of David door zijne zwaare zonde, uit den daat der genade zij uitgevallen.
— Onzen evenmensen, van zonde en fehuld te oVertuigen, is eene zaak van groot gewigt. Dit moet gefchieden met bedachtzaamheid, en met een oog op ons eigen bederf. .....
— Wij zijn verpligt op onze eigen zonden te
D. Bladz. II. 498.
IV. 125.
379381.383.
V. 191.
198.227, 253-
210. 215.
182. 212, 21Ó.
251253260.276.
284.
let-



zo. z w.
s42
letten. Het welk te veel verzuimd wordt, ook bij Godvruchtige».
— Dat zonden zwaarder zijn, naar maate zij tegen grooter weldaaden gepleegd worden. . ....
— Dat God verborgen zonden aan het licht zal brengen. ....
— De zonde brengt ook den Geloov.igen onder zondefchuld.
— Groote zonden van vroomen, geeven aanleiding tot lasteren. . . .
— In Amnons voorbeeld zien wij den aart en de uitkoomst van zondaaren en zonden. . . .
— Dat men zich in een zondigen handel inwikkelende, ligtlijk tot uiterften van Godloosheid koomt.
— In Achitofel zien wij het rampzalig loon van den dienst der zonde.
— „Wanneer de godloozen veel worden, wordt de overtreeding veel ; maar de rechtvaardigen zullen hunnen val aanzien.
Zonden-belijdenis. Zie Belijdenis. Zorgeloosheid.
— Een zorgeloos zondaar vleit zich vaak, het meest met vrede , wanneer het verderf naast bij is. Waarfchuuwing tegen ijdele zelfsvleijing. ....
— Afmaaning tegen zorgeloosheid omtrent onze tijdelijke en eeuwige belangen.
— Men is nooit in grooter gevaar, dan wanneer men zonder behoorlijke voorzorg, onbekommerd en gerust is. .
Zoutdal
— Gelegen op de zuidoostelijke grenzen van Juda, nabij de zoutzee. Een ander Zoutdal , verre oostwaard van daar gelegen, in de woeftijn van Syrië. In één van deeze beide floeg David de Edomijten.
Zwakheid.
— God wil de zwakheden van zijn volk t» gemoet koomen, Zie Goedheid.
— Men moet geen misbruik maaken van VIII. Deel. q
D. Eladz. V.286.
201. 295333336".
439.
VI. 87. 136.
167.
1.178. III. 80.
V. 54.
eens



Z W.
eens anders zwakheid van ligchsam of D. Bladz. geest. .... VI. 125. — Door zwakheid van geest koomt men ligtlijk tot onvoorzichtigheid, en vervolgeuds tos dwaasheden. Zwakheid der Ouders in te veel toegeevendheid aan de Kinderen. .... 486'.
EINDE.