EX BIBLIOTHECA F.G.WALLER 1933  D E NIEUWE AMSTERDAMSCHE APOTHEEK. te AMSTERDAM, n PIETER HENDRIK DRONSBERG, stads drukker. m d c c x c v. UIT HET LAT YN VERTAALD.   VOORRÉDE. ITet is reeds in liet zeven en zestigftë jaar, dat door onze voorzaaten eene Vernieuwde Amfterdamfche Apotheek is uitgegeven. Daar nu zedert dien tyd veele oude vooröordeelen zyn weggenomen, en de verkeerde zucht tot het maaken van lange recepten, door het onder een mengen van veele, dikwils niet famenftrookende geneesmiddelen, allengskens verminderd en byna opgehouden is, en men de Scheikunde ook met meer yver en naauwkeuriger heeft beoeffend, is thans de gedaante van het Apotheekwezen grootlyks veranderd; gelyk een ieder ligtlyk kan gewaar worden, die flegts de Apotheekcn, welke voor eene halve eeuw zyn opgefteld, vergelykt met die, Welke in andere landen in onze dagen zyn uitgegeven en overal met grooten lof bekroond geworden. Geen wonder derhalven, dat veele ge^ * nees-  neefmiddelen, die eertyds in aanzien waren, nu geheel vervallen zyn, of van dag tot dag meer in onbruik geraken, 't Gevolg hier van is, dat in onze Apothecarswinkels, welke volgens de keuren moeten ingericht zyn, verfcheide famenftellingen van veelerhande mengelingen onder elkander moeten worden in gereedheid gehouden, welke, buiten gebruik zynde, ftaan te bederven of te verrotten; terwyl, aan den anderen kant, dikwils van de Doctoren zulke dingen worden voorgefchreven , welker vervaardiging, in de Apotheek niet te vinden is, en uit dien hoofde in verfchillende winkels , naar verfchillende voorfchriiten en dikwils op eene gansch andere wyze worden famengefteld; en hoe zeer hierdoor meer dan te veel tegen het oogmerk en de verwachting der Geneesheeren moet te werk gegaan, en dus aan het welzyn der zieken groot nadeel toegebragt worden, is te klaar, dan dat het zoude behoeven betoogd te worden. Dit hebben wy dan de Burgemeesteren dezer Stad te kennen gegeven, wanneer  III neer dezelve, cm deze ongemakken voor te komen, ons hebben opgedragen eene nieuwe Apotheek, welke voor deze Stad gefchikt zoude zyn, te vervaardigen ; hetwelk wy ook geredelyk op ons genomen hebben, zonder afgefchr;kt te worden door veelerhande moeilykheden, welke wy, dit werk zullende onderneemen, reeds voorzagen, en vervolgens in de volvoering daarvan met de daad ondervonden hebben. Want het is gewislyk eene moeilyke en hachlyke taak ih ' dezen tyd een Apotheek te fchryven, doordien 'er byna dagelyks nieuwe boeken van verfchillenden aart over de Apotheek- en Scheikunde uitkomen, welke zo veele verbeteringen aan de hand geeven, dat men verleegen ftaat wat te kiezen; ja zelfs, wanneer men, naar zyne gedachten, het beste gekozen heeft, niet zelden evenwel de berisping moet ondergaan van hen, die niet op dezelfde wyze denken, noch van den byzonderen toeftand van zaaken behoorlyke kunde hebben. Immers hebben, onder anderen, by ons * 2 door-  IV doorgaans de voornaamfte Steden, met welken de onze groote gemeenfehap heeft, haare byzondere Apotheeken, die alle op de thans grootendeels verouderde leest gefchoeid zyn, en nogthans haar gezag behouden; waarom dan ook, daar men dit mede in acht moest neemen, door ons niet zoo vry, als men wel wilde, kon gehandeld worden. Daarenboven moest 'er aan den eenen kant gezorgd worden, dat de winkels niet door eene te groote menigte van bereide en famengeftelde middelen overkropt werden; terwyl men aan de andere zyde op het groot getal der Genees- en Heelmeesters in deze Stad moest acht flaan; opdat ze niet zouden verdoken zyn van de zodanige, als zy gewoon zyn meermaalen in hun praftyk voor te fchryven. Ook gebeurt het dikwils, dat eenige geneesmiddelen, zo tot inwendig als wel voornaamlyk tot uitwendig gebruik, gelyk pleisters en zalven, die in de voorige Apotheek befchreven waren, zelfs van den gemeenen man, zonder Genees- of Heelmeester geraadpleegd te hebben, in de  V de winkels gevraagd worden; hetwelk in eene zo groote Stad niet kunnende vermyd worden, wy daarom ook oordeelden, niet geheel te moeten veronachtzaamen. Uit dien hoofde moest men in de keuze der geneesmiddelen voornaamlyk onderzoeken, welke vry dikwils, of zeldfaam, of nooit door de Genees- en Heelmeesters in deze Stad gebruikt worden; als mede, welke dikwils door anderen in deze Stad gehaald worden. Dit alles dan veroorzaakte, dat wy door veele beletzelen verhinderd werden, zo veel wy wel anders wilden die loflyke eenvoudigheid en kieschheid opvolgen, welke tegenwoordig by veele Schryvers over de Artzeny-mengkunde, en in de nieuwfte Apotheeken byna overal, zo in de keuze als famenftelling, wordt in acht genomen, en welke wy ook zochten te betrachten. Daaraan is dan ook toe te fchryven, dat in onze lyst van geneesmiddelen fomtyds eenige voorkomen, die van dezelfde geneeskracht zyn , en waarvan ligt één of twee zouden voldaan; ja, dat men 'er zelfs zulke vindt, nogthans weinige * m. Bloemen. A 5 Cha-  io LYST van Chamaemelum vulgare Gemeenc Kamille,V Kruid, de Bloemen, Chelidonium majus. Stinkende Goiwz,'t Kruid. China, radix. Clïnia-Wortel. China China, cortex Kina , Pcruviaanfche iJeruvianus. Koorts-bast, de gcele, roode en Konings. Ciccr rubrum. Roode of Spaanfche erw¬ ten, het Zaad. Cichoreum. Suikerei , de Wortel, '/ Kruid. Cicuta. Dolle Kervel, de Bladen, het Zaad. Cina. Cin3.-Zaad. Cinara. Artichok, de Bladen. Cinercs clavellati. Pot-asch. Cinnabaris factitia. Door kunst gemaakte Vermiljoen. Cinnamomurs Zeilo- Ceilonfche Kaneel, de nenfe. Bast, gedestilleerde Olie. Citrus. Citroen, het Sap van de vrucht, en der zeiver buiten ft e Schil. Coccionella. .Conchenielje. Cochlearia. Lepelblad, 'tverfche Kruid. Colchicum. Tyloos, de verfche Wortel. Colocynthis» Koloquint, de Vrucht. Co-  ENKELVOUD. GENEESMIDDELEN, u Colomba, radix. Goiomba.-Wortel. Colophonium. Gemeene Harst. Colubrinum, l'ignum. Slangen- Confolida major,Sym- Smeer-kruid, de Wortel. phytum. Contrajerva. Tegengif-Wortel. Corallina, Mufcas ma- Koraal- of Zee-moscli. rinus, Corallium rubrurn. Rood Koraal. , Coriandrum. Koriander, liet Zaad. Cornu cervi, Hertshoorn. Cortex Wintcranus. Wiineraanfche bast. Creta alba. Wit Kryt. Crocus. Saffraan. Cryftalli tartari, qui, Kristallen van Wynfteen, in pulver em redact'i, die, tot Poeier gebragt, Crenior tartari, di- Room van VVynitecn cuntur. genoemd worden. Cubeba. Staart-Peper, de Vrucht. Cucumis. Komkommer, de verfche Vrucht, het Zaad. Cticurbita. Calabasfe, het Zaad. Culilawan. Kulilawan, de Bast, ge¬ destilleerde Olie. Cuminurn. "Komyn, het Zaad. Cuprum. Koper, Cui>  ia LYST van Curcuma. Geelzucht-Wortel. Cuscuta. Wrange , 't Kruid en de Bloemen. Cyanus. Koornbloem, de Bloemen. Cyclamen. Varkensbrood, de Wortel. Cydonia mala. Kwee peer , de Vrucht, het Zaad. Cynoglosfa. Hondstong , de Wortel, '/ Kruid. Cynosbatos. Hondsroos, de Vrucht. D. D. Daucus creticus. Vogelnest van Candie , het Zaad. Daucus fylveftris. Wilde Krooten, het Zaad. Dictamnus. Esfchen-kruid, de Wortel. Digitalis. Paarsch Vingerhoed-kruid, 't Kruid. Dracunculus. Dragon, het verfche Kruid. Dulcama-a. Bitterzoet, Elfrank , de Stengels. E. E. Elemi. Elemi, een Hars. Enula, Helenium. Aland-wortel, de Wortel. Eryn-  ENKELVOUD. GENEESMIDDELEN. 15 Eryngium. Veld-krnis-distel, Tui- mel-clistel, de Wortel. E nphorbiura. Wolfsmelk, een Gom-Hars. F. Fel bovillum. Ferrum, Chalybs, Mars. Filix mas. Flammula jovis Foeniculum dulce. Foeniculum vulgare. Foenum Graecum. Fragaria. Fraxinus. Fuligo fplendens. Fumaria. G. Galanga minor. F. Osfen-gal. Yzer. Mannetjes-Varen, de Wortel. Opftaande Klematis, de Bladen, Bloemen. Zoete Fenkel, het Zaai. Fenkel, de Wortel, het Zaad. Grieksch hooi, het Zaad. Aard-bezicn, .de Vrucht, Bladen. Esfchen-boom, de Bast. Blinkend Roet. Aardrok, Duive Kervel, 't yerfche Kruid. G. Kleine Galegaan, de Wortel. Gal-  14 LYST van Galbanum. Moeder-hars, ten Gom- Hars. Gallae quercinae. Galnooten. Gambogia , Gummi Gutte - Gom, een Gomguttae. Hars. Gcnifta. Brem , de Toppen , het Zaad. Gentiana rubra. Roode Gentiaan, de Wor¬ tel. GeofFroeaSurinamenfis. Surinaamfche GeoffroeaBast. Glycyrrhiza, Liqui- Zoethout, de Wortel, het ritia. verdikte Sap. Gramen. Honds-Gras, Kweek, de Wortel. Grana Paradifi. Paradys - korrelen , het Zaad. Granatum. Granaat, de Bast, Vrucht, Bloemen, Balaüftia, genaamd. Gratiola. Genade-kruid, '/ Kruid. Guajacum. Pokhout, 't Hout, de Bast,. Gom-PIars. H. H. Haematites lapis. Bloedftcen. Hcdera terreftns. Aardveil, Hondsdraf, 't Kruid. Hel-  ENKELVOUD. GENEESMIDDELEN. 15 Helleborus albus, Wit Nieskruid, de Wortel. Veratrum. Helleborus . niger, Zwart Nieskruid, deWor- Melampodium. . tel. Helminthochortos, Worm-mosch, Korfikaanmufcus Corficanus. • iche mosch. Hippocaftanum. Paarden Kastanje, wilde Kastanje-boom, de Bast. Hordeum. Gerst, het gefchilde en 'gepaerelde Zaad. Hydrolapathum. Watér-Patick, de Wortel. Hyöfciamus. Zwart Bilfenkruid, de Bladen, het Zaad. Hypericum. St Jans-kruid, de bloeien- ' de Toppen. Hyöbpus. Yzop, het Kruid, de Knop¬ pen. J- J. Talappa.- Naclitfchoon, de Wortel. Iehthyocolla. Huifenb'las, Vischlym. Imperatoria. Meester-wortel, de Wortel. Ipecacuanha. Braakwortel. Iris Florentina. Florentynfcbe Lisch , de Wortel. Iris noftras. Inlandfche Lisch,deWortel. Juniperus. Geneverboom, het Hout, Beziën en Conferf. Ker-  ifS LYST van K. K. Kermes grana. Scharlaken bezien. Kino, Gummi rubrum Kino , roode famentrekadltringens. kende Gom,een Hars. L. L. Labdanum feu Lada- Labdanum,^»Gom-Hars, num. Lac vaccjnum. Koei-melk. Lacca. Schcl-lak, een Gom-Hars. Lapathum acutum , Wilde Patick, de Wortel. Oxylapathum. Lavendula. Lavendel, de bloeiendeTros- [en, de Bloemen. Laurus. Laurier-boom, de Bladen, Beziën, uitgevente Olie. Levifticum. Lavas, de Wortel, 't Kruid, Zaad. Lilium album. Witte Lelie , de Wortel, yerfche Bloembladen. Lilium convaliium. Lelie der dalen, de Bloemen. Linum. Vlas, het Zaad, Meel, de uitgeperste Olie, LynOlie, genaamd. Li-  ENKELVOUD. GENEESMIDDELEN. 1? Liquiritiae fuccus v. Drop. Glycyrrhiza. Lithargyrus. Goud-glit. Lobelia radix. Lobelia-wortel» Lopeziana radix. Lopez-wortel. Lycopodium. Wolfsklauw. M» M» Macis v. Mofchata nux. Foelie. Majorana. > Majolyn, *t -Kruid* Mal va. Kaasjeskruid, 'i Kruid, dó Bloemen, het Zaad. Manna. Manna, een verdikt Sap, uit den boom vloeiende. Marrubium album. Malrove, witte Andoorn, 't Kruid. Marum Syriacum. Syrifche Thym, 't Kruidé Maftiche. Mastik, de Hars, 'tHoutf Lentiscinum genaamd. Matricaria. Moederkruid , 't Kruid a de Bloemen. Mechoacanna. Witte Jalappe, de Wortel. Mei. Honig. §ggg Melilotus. Melote,'t Kruid, de Blos- men. Melifla. Citroen-kruid, 't Kruid.' B Men«  18 LYST van Mentha crifpa. Kruis-Miint, 't Kruid. Mentha piperitis. Peper-Munt, 't Kruid. Mercurialis. Bingel-kruid, 't Kruid. Mefpilus. Mispel, de onrypeVrucht. Mezereum, Garou. Peper-boompje, de Bast, bekend onder den naam van Garou. Millefolium. Duizendblad, de Bladen, bloeiende Toppen. Millepedae. t Pisfebedden. Minium. Menie. Morus. Moerbeziën, de Vrucht. Mofchata nux. Muskaat-noot, derzelver bekt1 eedzei de Foelie, de uitgeperste en gedestilleerde Olie yan de Muskaat-noot, en de gedefinieerde Olie yan de Foelie. Mofchus. Muskus. Mufcus iflandicus. Yslandfche moach. Mufcus quereinus. Eiken mosch. Myrrha. Myrrhe, een Gom-Hars. Myrtillus. Blauwe beziën, de Beziën. Myrtus. Myrteboom , de Beziën Bladen. Myrtus brabantiea. Gagel, de Bladen. Nas*  ËNKELVOÜD. GENEESMIDDELEN. i§ N. N. Na'lurtium aquaticuhi. Water-Kers, 't ytrfckè Kruid. Nepeta. Kattekruid, 't Kruid. Nicotiana; Tabak, de Bladen* Nihil album v. Pom- Wit-niet. ph'olyx. Nitriim. Salpeter. Nux vomica. Braak-noot. O. O; Oleum vitrioli. Vitriool-olie. Oiibanurm Wyrook, een Gom-Ifark Üliva. Glyf, de Vrucht, uitgë~ perste Olie. ' Ononis. Stal-kruid , de Wortelj, 't Kruid. Opium. Heul-fap, een verdikt Sap. Opoponax. Opoponax, een Gom-Hars: Origanum: Gemecrte Orego, 't Kruid} dc Bloemen. Origanum ereticum. Orcgo van Creta j 'tKruitt; Oryza. Ryst, het gefchiids ZaaJ: Olrrearuhl teftaö. Oester-fchelpen. OvUid gallinaccum. Hoender-ei. b 2 §ü  20 LYST van P. P. Paeonia. Pioen, de Wortel, Bla¬ den , het Zaad. Palma. Palm-olie, een uitgeperste Olie. Papaver album. Maankop , Slaapbollen , witte Heul, de Bollen, het Zaad. Papaver erraticum, Klap-roozen, de BloemRhoeas. bladen. Pareira brava. Vaxera.-Wortel. Parietaria. Glas-kruid, 't Kruid. Paffulae majores. Rozynen. PaiTulae minores. Korenten. Pechurim. Pechurim, de Boonen. Pentaphyllum. Vyfvinger-kruid, de Wor¬ tel. Petroleum Barbadenfe. Steen-olie. Petrofelinum. Peterfelie, de Wortel, 't Kruid, Zaad. Pimenta, Piper Ja-Jamaïkaanfche Peper, de maïcenfe. Vrucht. Pimpinella alba. Pimpernel, de Wortel, 't Kruid. Piper album et nigrum. Witte en zwarte Peper, de Vrucht. Pi-  ENKELVOUD. GENEESMIDDELEN. 21 Piper longum. Lange Peper, de Vrucht. Pix liquida. Teer. Pix folida, dicta nava.- Harde Pik , gemeenlyk lis. _ Scheepspik. Plantago. Weegbreede, de Wortel, verfche Bladen. Plumbum, Saturnus. Lood. Polygala amara. Bittere Kruis - bloem , de Wortel. Polygala vulgaris. Gemeene Kruis-bloem, de Wortel, 't Kruid. Polypodium. Boom-varen, de Wortel. Poma acida. Zuure appelen. Populus. Populier-boom, de Knop¬ pen. Portulaca. Porcelyn, 't verfche Kruid. Primula veris. Sleutel-bloem , 't Kruid, de Bloemen. Pruna gallica. Franfche pruimen. Pfyllium. Vloo-kruid, het Zaad. Pulegium. Polei, 't Kruid, de Bloe¬ men. Pulmonaria. Longen-kruid,'/ Kruid. Pulfatilla nigricans. Veldfche Keuken-Schelle, '/ Kruid met de Bloemen. Pyrethrum. Vuur-kruid, de Wortel. B 3 Quas*  ss L YST van Q. Q. Quasfia. Quasfie-hoyt, 't Hout, do Bast. Qnercus. Eiken-boom, de Bast. R. R. Rapa. Raap, het Zaad en uitgei perste Olie. Raphanus niger. R.:mcms/lererfche Wortel. Rcfina alba et flava, Witte en geele Harst, feu citrina. Rhabarbarum ,Rheum Rhabarber, de Wortel. RJiamnus catharticus, Rhynbeziën-doorn, de Be' Spina cervina. zien.. Rhodium lignum. Roozcn-Z/wf Ribes rubrum. Roode aalbeziën, de ver¬ fche Bezien. Ribes nigrum. Zwarte aalbeziën, de ver¬ fche Beziën, Ste;!gels. Ricinus. Wonderboom,Kruisboom? het Zaad. Rofa pallida. pieeke roozen, 'de Bloem¬ bladen. Rofarubra- Roode roozen, de Bloem-, bladen. Ros=  ENKELVOUD. GENEESMIDDELEN. 23 Rosmarinus. Rosmaryn, de Bladen Bloemen, Anthos genaamd. Rubia tinclorurn. Krap, de Wortel. Rubus idaeus. Braamboizen, de Beziën. Ruta. Wynruit, 't Krutd. S. S. Sabadilla. Luis-zaad. Sabina. Zevenboom, de Bladen. Saccharum rubrum,al- Bruine, witte en kandybum, canthum. Suiker. Saccharum lactis. Melk-iuiker. Sagapenum. Sagapenum,^» Gom-Hars. Sal Acetofellae. Zuuring-zout. Sal Anglicus amarus Engelsch bitter buikzuivecatharticus. rend zout. Sal ammoniacus. Ammoniak-zout. Sal gemmae. Delf-zout. Sal marinus. Zee-zout. Salab. Salep, de Wortel. Salicornia. Kraal-kruid, 't verfcht Kruid- Salix alba. Witte Wilg, de Bast der Takjes. B 4 Sal»  94 LYST VAN Salvia. Salie, de Bladen. Sambucus. Vlier, de tweede Bast, Bloemen, Bezien. Sandaraca. ■ Sandrak, een Hars. Sans-uis draconis. Draaken-bloed, een Gom" Hars. Santalum citrinum. Geel Smdel-Hout. Santalum rubrum. Rood Smdel-Hout. Santonicum. Zever-Zaad. Sapo albus Hifpanus Spaanfche en Venetiaanet Venetus. i'che zeep. Saponaria. Zeep-kruid,. de Wortel, 't Kruia. Sarcocolla, Vlcesch-lym, een Gom- Hars. Sarfaparilla. Salze, lange Pok-wortel, de Wartel. Sasfafras. Zweet-hout, 't Hout en deszelfs Bast. Satureja. Boonkruid, 't Kruid. Scabiofa. Schurft-kruid, 't Kruid. Scammonium. Scammonium, een Gom- Hars. gcilla. Zee-Ajuin, de Wortel. Scordium. Water-look, '/ Kruid. Scorfonera. Scorfoneer, de Wortel. Se-  ENKELVOUD. GENEESMIDDELEN. 25 Sedumacre, Illecebra. Muur-Peper, Bergknop, verfche Kruid. Sempervivum majus. Groote Huis - look , de verfche Bladen. Senega. Senega, de Wortel. Senna. Senne, de Bladen. SerpentariaVirginiana. Virginisch flangen-kruid, de Wortel. Serpyllum. Wilde Thym, de bloeiende Toppen. Sevum bovillura. Osfen-vet. Sevum hircinum et Bokken-talk en Schaapenovillum. ongel. Simaruba. Roodeloop-Zfa.?*. Sinapi. Mostaard-kruid, het Zaad. Sium. Sjum^ 't Kruid. Smalthum. Blauwfel. Soda. Delfftoflyk Loog-zout. Solidago Saracenica. Heidens Wond-kruid, 't Kruid. Sperma ceti. Walfchot. Spica Celtica. Spica, de Wortel. Spigelia. Wormdoodend kruid, de Wortel, */ Kruid. Spbi'.us fiumentL Koorn-Brandewyn, Moutwyn. B 5 Spi-  a6 LYST van Spiritus juniperi. , Genever. Spiritus vini tenuior. Gemeene Brandewyn , waarvan de foortlyke zwaarte gemeenlyk ftaat tot die van overgehaald Water, als 931 of 936 tot 1000. Spiritus vini fortior. Brandewyn,te koop onder den naam van Voorloop drie quart, waarvan de foortlyke zwaarte gemeenlyk ftaat tot die van overgehaald Water, als 007 ot 911 tot joco. Spiritus vini rectifica- Overgehaalde Brandewyn, tas, waarvan de foortlyke zwaarte tot die van overgehaald Water moet zyn, als 884 tot iooo. Spiritus vini rectifica- Zuivere overgehaaldeBrantisfimus. dewyn , waarvan de foortlyke zwaarte tot die van overgehaald Water moet zyn, als 835 tot iooo. Spongia. Spons. Stannum Angücum. Engelsch tin. Staphifagria. Luis-kruid, het Zaad. Stoechas. Stoechas, de Bloemen. Stramonium. Doom-appel, 't Kruid. Sty-  ENKELVOUD. GENEESMIDDELEN, ay Styrax. Storax, een Hars in kor¬ rels. Styrax liquida. Vloeiende Storax , een Hars. Succinum album et Witte en roode Barnfleen. rubrum. Sulphur ejusque ilores. Zwavel en de Bloem. T. ï. Tacamahaca. Takamak, een Hars. Tamarindus. Tamarinde, de Vrucht. Tamarifeus, Tamaris-booni, de Bast. Tanacctum. Boeren Worm-kruid, 't Kruid, de Knoppen, het Zaad. Taraxacum. Paardenbloemen, V Kruid, de Wortel. Tartarus albus etruber. Witte en roode Wynfteen. Terebinthina larigena. Venetiaanfche Terpentyn, de Hars, overgehaalde Olie. Thymus. Thym, 't Kruid. Thus. Gemeene Wyrook, een Hars. Tilia. Lindeboom, de Bloemen. Tormemilla. Zevenblad, de Wortel. Tra-  a8 LYST van Tragacantha. Dragan, een Gom. Trifolium aquaticum, Water-Drieblad, 't Kruid. five fibrinum. Triticum. Tarwe, 't Meel. Turpethum. Tmbith-Wortel. Tusfilago. Hoefblad, de Bladen. Tutia. Oogniet. V. V. Valeriana fylveftris. Wilde Valeriane , de Wortel. Verbafcum. Wollckruid, de Bladen, Bloemen. Veronica. Eerenprys. 't Kruid. Vincetoxicum. Zwaluw-kruid, de Wortel. Vina varia. Verfcheide foorten van Wynen. Viola. Blauwe Violen,^ Bloemen. Viola tricolor. Drieverwige Viool, 't Kruid. Vipera. Vipers, Adders. Vifcura quercinum. Marentakken, '/ Hout. Vitriolum album. Witte of Spiauter-Vitriool. Vitriolum coeruleum. Blauwe of Koper-Vitriool. Vitriolum viride. Groene of Yzer-Vitriool, UI-  ENKELVOUD. GENEESMIDDELEN. 29 U. U. Ulmus. Olm of Ypen-boom, de onderfe bast. Unica. Brand-netelen, 't verfche Kruid. Uva urfi. Beeren-beziën, de Bladen. Z. Z. Zcdoaria. Zedozx-Wortel. Zincum. Spiauter. Zingiber. Gember , de Wortel, gt- confyte Gember, en Siroop. EEN-  EENVOUDIGE BEREIDINGEN VAN SOMMIGE GENEESMIDDELEN. BEREIDING VAN VET, VARKENS REUZEL, JSCHAAPEN-ONGEL EN DERGELYKEN. N a dezelve van alle velletjes, vaten en vezelen gezuiverd te hebben, moet men ze zoo lang met water atvyasfehen, tot dat dit niet meer bloedrig' is; vervolgens fmelten, doorzygen, en voor de lucht bcwaaren. BEREIDING VAN SPAANSCH GROEN. Wryf het Spaansch Groen in een' fteenen mor* tier tot een zeer fyn poeier, en zift het door eene zeer fyue zeef. Op dezelfde wyze worden bereid ARMENISCHE AARDE, KR EEFTEN SCHAAREN, KORAAL, WIT KRYT, KREEFTS OOGÈN, BLOEDSTEEN, OESTER SCHELPEN, die hol en wel fcaoon gemaakt zyn; en dergelyken. UE*  EENVOUDIGE BEREIDINGEN enz. 31 GEBRANDE ALUIN. Brand den Aluin zoo lang in een aarden pot, tot dat dezelve niet meer opzwelle. GEBRANDE HARTSHOORN. Houd de ftukken Hartshoorn in de gloeijende kooien, tot dat ze geheel wit zyn, en men van binnen geen zwart meer ontdekt; wryf ze daar* na tot een allerfynst poeier, en zift ze door. VERDIKTE OSSEN-GAL, Laat de verfche Osfen-Gal op een maatig vuur uitdampen tot de dikte van een extrakt. ZUIVERING VAN DE GOM-AMMONIAK EN ANDERE GOM-HARSSEN. Kook de Gom na ze tot een grof poeier geftampt te hebben, met even veel zuiver water zagtjens in een aarden verglaasden pot. Wring dezelve, week geworden zynde, door een linnen doek, en damp ze door eene maatige warmte tot de voorige dikte uit. FOEI»  3i EENVOUDIGE BEREIDINGEN POEIER VAN ARABISCHE GOM, DRAGAN, MYRRHE, EN DERGELYKEN. Na de Gommen een weinig gedroogd te hebben , moet men ze tot poeier ftampen, het geen 't best in den winter gelchieden kan. # PIET DROOGEN VAN KRUIDEN EN BLOEMEN. Droog de verfche Kruiden en Bloemen door eene matige ovenwarmte, telkens in die hoeveelheid, dat dit zeer fchielyk gefchieden kan. BEREIDING VAN DEN KALAMINTSTEEN. Wryf den Kalamint-Steen, nadat hy driemaalen gloeijend gemaakt, en telkens in het watef uitgebluscht is, op een marmeren fteen tot een allerfynst poeier, en laat dit door eene zeer fyne zeef loopen. Op dezelfde wyze wordt bereid OOGNIET. AFSCHUIMING VAN HONIG. Kook den Honig op een zacht vuur, met een weinig water, neem het fchuim af, en laat denzelven door een wollen lap loopen. BE-  van soMMiGfc GENEESMIDDELEN. 33 BEREIDING DER PISSEBEDDEN: Doe de levende Pisfebedden in een grovetl hennip-zak, hang dien in een gefloten vat, boven warmen bnmdewyn, totdat ze van den waasfem fterven, en wryfbaar worden. GEZUIVERD HEULSAP. Ontbind het Heulfap in een ruim glas, dóór het bydoen van driemaal zo veel water, op een zagt vuur, tot de dikte van bry ; die , door een linnen lap gewrongen, op een zeer maatig vuur tot de voorige dikte moet worden uitge- ■ waasfemd. BEREIDING DER MERGEN. Rook de vruchten, die een Merg in zieh bevatten, het zy ze onryp, of ryp en droog zyn, met een weinig water, om ze week te maaken. Haal 'er dan het merg uit, wryf het door eene haken zeef, en kook het op een zagt vuur in eene aarden pan tot de dikte van honig, telkens wel omroerende, om het aanbranden te beletten; doch het Merg van rype en verfche vruchten moet zonder voorafgaande kooking door de zeef gewreven worden. De Tamarinden worden, door middel van een houten ftamper in cea iteenen mortier, met heet C wa-  34 EENVOUDIGE BEREIDINGEN enz. water allengs tot een bry gcbragt, die, van de kernen gezuiverd, door een zeef wordt gewreven, totdat al het merg 'er uitgehaald is; en op dezelfde wyze vervaardigt men het CasfiaMerg uit de gekneusde pypen. BEREIDING VAN HET SCAMMONIUM. Wryf het Scammonium tot poeier, met 'er Bu en dan een zoeten amandel, of een weinig amandel-olie by te doen, en laat het dan door eene hairen zeef loopen. GEDROOGDE ZEE-AJUIN. Sny den Zee - Ajuin, van den buitenften bast gezuiverd, in fchyfjes, en droog ze by eene zagte warmte. Goed gedroogd zynde , moet hy , wryf baar geworden , zyne bitterheid en fcherpte behouden hebben. BEREIDEN SPONS. Doop fyne gedroogde Spons , en van alle vreemde lichaamen wel gezuiverd, in geftnoken geel wasch, en pers dan de Spons fterk uit. BEREIDING VAN BARNSTEEN. Stamp den Barnftecn met een weinig water tot een allerfynst poeier, en laat dit door eene zeef fyne zeef gaan. AF-  25 AFKOOKSELS EN WATERIGE AFTREKSELS. GERST - WATER. Neem geparelde Gerst, twee oneen, Zuiver water, zes pond. Verkook het tot de helft, en giet het door, AFKOOKSEL VAN KINA. Neem Kina, anderhalf once, Zuiver water, vyf pond. Verkook het in eene toegedekte pot, op een zagt vuur, tot twee en een half pond; zyg dit afkookfel nog warm door, en bewaar liet. Doe by het overblyffel Zuiver water, twee en een half pond. Verkook dit wederom tot de helft, zyg het nog warm door, en waasfem de beide afkookfels, onder een gemengd, tot een pond uit. Dit afkookfel dient ook ter bereiding van de Siroop en het Extrakt. C 4 VER-  $5 AFKOOKSELS en VERZACHTEND EN WIND-BREEKEND AFKOOKSEL VOOR KLISTEEREN. Neem Heemswortel, een once, Bloemen van Melote, gemeene Kamille, van beiden zes drachmen, Zuiver water, twee pond. Kook den wortel in 't water tot op de helft; doe 'er dan de bloemen by, laat het een kwartier'uurs trekken, en zyg het door. WATERIG AFTREKSEL VAN BRAAKWORTEL. Neem geftampten Braakwortel, anderhalf drachme, Gedroogde Oranje Schillen, twee drachmen , Room van Wynfteen, anderhalf drachme, Zuiver water, vier oneen, Honig-azyn van Zee-ajuin, een half once. Kook den room van wynfteen in 't water, tot dat hy gefmolten is, giet het heete vocht op den wortel en de fchillen,en laat dit één uur trekken; zyg dan het vocht, nadat het koud geworden is, door, en meng 'er den honig-azyn by. WA-  WATERIGE AFTREKSELS. WATERIG AFTREKSEL VAN RHABARBER. Neem fyn gefneden Rhabarber, een once, Kookend zuiver water, zes oneen, Kaneel-water, vier oneen. Loogzout van Wynfteen, twee drachmen." Laat de rhabarber in het water zes uuren lang warm trekken, en zyg het door; meng 'er vervolgens het kaneel-water en zout onder. aanmerking. Deze afkookfels en aftrekfelsmoet men telkens, wanneer ze voorg«fchreven worden, bereiden. C 3 GE-  38 GETROKKE AZYNEN. BEDERF-WEERENDE AZYN. Neem gedroogde Kruis-Munt, Rosmaryn, Wynruit, Salie, van elks twee oneen, Lavendel bloemen, drie oneen, Geftampten Engelwortel, Meesterwortel, van beiden anderhalf once, Wynazyn, zeven pond. Laat het Zes dagen in eene gefloten glazen kolf trekken, en fchud het dikwils om; wring het dan door, en bewaar den azyn in gefloten flesfehen. AZYN VAN TYLOOSEN. Neem gefneden bollen van Tyloofen, een once, Wynazyn, een powd. Laat het twee dagen in een flesch trekken , fchud het intusfehen dikwils om; wring dan het vocht vooizichtig door, en bewaar het in een gefloten flesch, nadat het bezonken en helder geworden is. WYN-  GETROKKE AZYNEN. 59 WYNRÜIT-AZYN. Neem matig gedroogde Wynruit, een half pond. Wynazyn, vier pond. Laat het vier dagen in een glas trekken; wring het vocht door, en bewaar het in een gefloten flesch. Op dezelfde wyze bereidt men vlier-azyn, uit de Vlier-bloemen. ZEE - AJUIN - AZYN. Neem verfche matig gedroogde bollen Zee-ajuin, een half pond, Wynazyn, vier pond. Laat het vierentwintig uuren met eene maatige warmte in een glas trekken; zyg dan het vocht, uitgewrongen zynde, door, en laat het ftaan om te bezinken; giet het vervolgens af, en bewaar het in een gefloten flesch. aanmerking. Om deze azynen langer te kunnen bewaaren,kan men 'er een twaalfde gedeelte voorloop drie quart by doen. C 4 ELIX-  4Q ELIXERS, AFTREKSELS MET WYN, TINKTLUREN. ZUUR ELIXER VAN HALLER. Neem Vitriool-olie, Zuiveren overgehaalden Brandewyn, van ieder even veel. Droppel de vitriool-olie langzaam in een glas in den wyngeest, om ze te vermengen, en laai het rhengfel drie dagen in eene gefloten flesch (taan. SAAMGESTE LD ELIXER VAN ALOË. Neem gewreven Myrrhe, Aloë van Socotrina, Saffraan, van eik een once, Overgehaalden Brandewyn, dertigoncen. Trek de Myrfhe vier dagen in den brandewyn; doe 'er dan de Aloë en Saffraan by, trek het nogmaals twee dagen, en zyg het door. SAAMGESTELD ELIXER VAN SENNEBLAÜEN. Neem gezuiverde Sennebladen, twee oneen, Rozynen, zonder pitten, een half pond, Gefnceden Alantswortel, Ge*  ELIXERS, AFTREKSELS enz. 41 Gefloten Koriander-zaad, Anys-zaad, van elks een once, Gemeenen Brandewyn, drie pond. Laat het agt dagen, nu en dan omfchudden* de, trekken, en zyg het door. WOND-ELIXER of BALSEM. Neem Benzoë, drie oneen, Peruviaanfchen Balfem, twee oneen, Lever-Aloë, écn half once, Overgehaalden Brandewyn, twee pond. Laat het tien dagen trekken, en zyg het door* MAAG-ELIXER VAN HOFFMANN. Neem verfche Oranje-fchillen, anderhalf once, Extrakt van gezegende Distel, Duizend-gulden kruid, Gentiaan-wortel, Cascarille, Gommig extrakt van Myrrhe, van ieder twee drachmen, . Spaanfchen Wyn, twee pond. Laat de fchillen twee dagen met den wyn trekken , en wring het door; doe 'er dan de extrakten by, om ze 'er in tc doen fmelten, C 5 ZUUR  42 ELIXERS, AFTREKSELS met WYN, ZUUR VITRIOOL-ELIXER. Neem zuiveren overgehaalden Brandewyn, twee pond. Vitriool-olie, een half pond, Kaneel, anderhalf once, Gember, een once. Meng de vitriool-olie langzaam met den wyngeest, laat ze drie dagen met eene zeer matige warmte in een gefloten glas trekken; doe 'er dan de fyn gefloten fpeceryen by , en laat het op dezelfde wyze nogmaals zes dagen trekken; zyg het vervolgens door papier op een glazen trechter door. ZOET VITRIOOL-ELIXER. Neem Kaneel, drie drachmen, Kleine Kardamom, zonder zaad - huisjes i een half once, Engelwortel, anderhalf drachme, Lange Peper, een drachme, Vitriool-Aether, vyf oneen, Zuiveren overgehaalden Brandewyn, tien oneen. Na de Aether langzaam met den wyngeest gemengd te hebben, doe men dc overige inmengfels fyn gefloten 'er in; laat ze zeven dagen in een digt glas trekken, en zyg het vocht door papier. BIT-  TINKTUUREN. 43 BITTERE WYN. Neem Gentiaan-wortel, een half once, Kina, een once, Gedroogde Oranje-fchillen, twee drachmen, Witte Kaneel, een drachme, Brandewyn driequart, vier oneen, Witten Franfchen Wyn, twee en een half pond. Na dit alles fyn gefneden en gefloten te hebben, trek men het eerst met brandewyn, doe 'er na verloop van vier en twintig uuren den wyn by; laat het dan drie dagen ftaan, en zyg het door. WYN of TINKTUUR VAN BRAAKWORTEL. Neem geftampten Braakwortel, een once, Witten Franfchen Wyn, vyftien oneen. Laat het drie dagen trekken, en zyg het door papier. RHABARBER-WYN. Neem fyn gefneden Rhabarber, twee oneen, Gefbampte witte Kaneel, een drachme, Gemeenen Brandewyn, twee oneen, Witten Franfchen Wyn, vyftien oneen. Trek het zeven dagen/, en zyg het door. WYN  44 ELIXERS, AFTREKSELS met WYN, WYN VAN ZEE-AJUIN. Neem verfchen en een weinig gedroogden ZeeAjuin , een half once, Gefloten Gember, een drachme, Gemeenen Brandewyn, twee oneen, Witten Franfchen Wyn, twee pond. Trek het drie dagen, en zyg het door. VLOEIBAAR HEULSAP VAN SYDENHAM. Neem ruw Heulfap, uit het zuiverfte gedeelte genomen, twee oneen, Saffraan, een once, Kaneel, Kruidnagelen, van elk een drachme, Spaanfchen Wyn, een pond. Trek het vier dagen, en wring het door. ALSEM-TINKTUUR. Neem gedroogde bloeiende Alfem-knoppen, zo veel gy verkiest, Voorloop drie quart, zesmaal zo veel. Trek het zes dagen, zyg het eerst door linnen, en dan door papier. Op dezelfde wyze worden gemaakt TINKTUUR VAN CATCHOU, OR ANJE-SCHII/LEN, QUASSIË-HOUT, TINK-  TINKTUUREN. 45 TINK TUUR VAN TEGENGIFT-, GALANGA-, GENTIAAN-, ALANTS-, VALERIAAN-WORTEL. ALOË - TINKTUUR. Neem fyn gewreven Aloë van Socotrina, zo veel gy verkiest, Voorloop drie quart, agtmaal zo veel. Trek het agt dagen; zyg het eerst door linnen, en da?rna door papier. Op dezelfde wyze worden bereid TINKTUUR VAN CONCHENIELJE, ANGUSTURA-B AST, WITTE KANEEL, CASC ARILLE, HOUTIGE CASSIA, koud getrokken, KANEEL, koud getrokken, GEOFFROE A-B AST, ROODE en GEELE KINA, ZWARTEN NIES-WORTEL, RHABARBER, koud getrokken , SLANGEN-WORTEL, ZED O AR-WO RTEL, KARDAMOM, zonder zaadhuisjes. TINK-  46* ELIXERS, AFTREKSELS met WYN, TINKTUUR VAN DUIVELS-DREK. Neem Duivels-drek, zo veel gy verkiest, Overgehaalden Brandewyn, agtmaal zo veel. Trek het agt dagen; zyg het dan door linnen, en daarna door papier. Op dezelfde wyze worden bereid TINKTUUR VAN SPAANSCHE VLIEGEN, BEVERGEIL, GOM-LAK, MASTIK, MYRRHE. TINKTUUR VAN BALSEM VAN TOLU. Neem Balfem van Tolu, anderhalf once, Overgehaalden Brandewyn, zestien oneen. Trek het, totdat de balfem ontbonden is, en zyg het door. Op dezelfde wyze wordt bereid TINKTUUR VAN BENZOË. SAFFRAAN-TINKTUUR. Neem Saffraan, een once, Voorloop drie quart, vyftien oneen. Trek het agt dagen, en zyg het door papier. VLUCII-  T I N K T U U R E N. 47 VLUCHTIGE POKHARS-TINKTUUR. Neem Gom van Pokhout, vier oneen, Gcestryk Ammoniak-loogzout, anderhalf pond. Trek het zes dagen met eene maatige warmte ia een gefloten glas, en zyg het door papier. SAAMGESTELDE BEVERGEIL-TINKTUUR. Neem Gedroogde Peper-munt, Polei, Wynruit, van ieder een once, Zevenboom, een half once, Oranje-fchillcn, twee oneen, ■ Myrrhe, Bevergeil, van beiden drie drachmen, Saffraan, een drachme, Voorloop drie quart, drie pond. Trek de kruiden en fchillen in den wyngbest zes dagen, en wring het door; doe 'er vervolgens de Myrrhe, Bevergeil en Saffraan by, en na agt dagen geftaan te hebben, zyg het wederom doox. saam:-  48 ELIXERS, AFTREKSELS enz. SAAMGESTELDE of VERSTERKENDE JALAPPE - TINKTUUR. Neem fyn gefloten Jalappe-wortel, drie oneen, Citroen - fchillen, een once, Geltampte Kaneel, een half once, Anys - zaad, twee drachmen, Overgehaalden Brandewyn, zestien oneen. Trek het agt dagen, en zyg het door papier, WYN-TINKTUUR VAN HEULSAP. Neem gezuiverd Heulfap, twee oneen, Spaanfchen Wyn, zestien oneen, Voorloop drie quart, vier oneen. Trek het twee dagen, en zyg het door. Een half fcrupel van deze tinktuur bevat een grein Heulfap. TINKTUUR VAN BARNSTEEN. , Neem witten geftampten Barnfteen, twee oneen, Zuiveren overgehaalden Brandewyn, zestien oneen. Trek het agt dagen zeer warm, en zyg het vervolgens door papier. O LI-  49 ÖLI'ÈN, DOOR UITPERSSING OF KOKING, BEREID. OLIE VAN ZOETE AMANDELEN. Neem zoete verfche Amandelen, zo veel gy wilt,) Na ze in een fteenen mortier, door middel van een houten ftamper, tot een deeg gekneusd te hebben, doe ze in een ftuk kanefas, en druk de olie in een koele pers uit. Op dezelfde wyze perst men ook dé OLIE VAN DEN WONDERBOOM, Uit het zaad, dat nauwkeurig van den bast bevryd en niet garstig Zyn moet. DE LAURIER-, MUSKAAT-, OLYF- en PALMOLIE worden reeds uitgeperst van elders aangebragt. Tot het uitwendig gebruik is de LYNOLIE, die men koopt, voldoende; doch als ze zeer versch tot inwendig gebruik wordt voorgefchreven , moet ze uit het lynzaad , even als de amandel-olie, geperst worden. OLIE  50 OLIËN, DOOR UITPÈRSSING enz. OLIE of BOTER VAN KAKOÜW. Neem Kakouw-boonen, door eene zagte roosting van de fchil gezuiverd, zo veel gy wilt, Zuiver water, agtmaal zo veel. Maal de boonen in een koffi-molen tot poeier, kook dit in water, totdat de olie, door de bette gefmolten , op deszelfs oppervlakte dryve; neem dan, nadat het water koiid geworden is, de geftolde olie 'er af, en herhaal dit, zo lang men olie verkrygt. Zyg de gefmolten olie door een linnen doek, en zuiver ze, door het herhaald opgieten van heet water, van alle vreemde Kehaamcn, ten einde de olie, wanneer alles is koud geworden, zo hard als ongel, en te gelyk zuiver.en wit zy. SLV-  5* S L Y M E N* SLYM VAN ARABISCHE GOM. Neem fyn gewreven Arabifche Gom, Zuiver heet water, gelykè deelen. Ontbind de gom, al vvryvende, totdat het een flym worde. SLYM VAN GOM-DRAGAN. Neem fyn gewreven Gom-Dragan, een deel, , Zuiver heet Water, zestien deden. Doe 'er al het water op eenmaal by, wryf hel fterk, tot de gom zich in flym ontbinde. SLYM VAN KWEE-PITTEN. Neem Kwee-pitten, een drachme, Zuiver water, anderhalf once. Laat het zagt opkooken; en zyg het vervolgens door een linnen doek. Aanmerking. Deze Hymen kan men, door ^er meer of min water by te doen, tol verfchillende einden dunner of dikker maaken; doch allen moet men eerst bereiden, wanneer ze voorgefchreven worden. Da C ON*  5-ft CONSERVEN. CONSERF VAN ALSEM. Neem verfche Alfem - knoppen, zo veel gy wilt. Witte Suiker, driemaal zo veel. Stamp de knoppen in een fteenen mortier mee een houten ftamper, eerst alleen, daarna met de futker allengs 'er by te doen, totdat het een gelyk conferf worde. Op dezelfde wyze vervaardigt men de C ONS ER: F VAN ZUURING, uit de bladen, ROS MAR YN, uit de bloemen, van dc kelken gezuiverd, LEPELBLAD, uit de bladen, WITTEN ANDOORN, uit de bladen, KRUIS-MUNT, uit de bladen, PEPER-MUNT, uit de bladen, ROODE ROOZEN, uitdebloemen, waarvan men de witt« puntjes heefc afgefneden.  53 SIROOPEN. ENKELE SIROOP. Neem zuivere Suiker, vyftien deelen, Kookend water, agt deelen. Laat de fuiker op een zagt vuur, tot een firoop, fmclten. Aanmerking. Dezelfde evenredigheid van fuiker tot het vocht moet men, by het maaken van firoopen, overal in acht neemen, alwaar wy het gewigt der fuiker niet bepaald hebben, AZYN-SIROOP. Neem Wyn-azyn, anderhalf pond, Zuivere Suiker, twee pond. Kook dit in een aarden pan tot firoop. HEEMSWORTEL - SIROOP. Neem Heemswortel, zes oneen, Zoethout, een once, Gedroogde Vrouwen hair-kruid, anderhalf once, Zuivere Suiker, zes pond, Zuiver water, tien pond. D 3 Kook  54 5ÏR00PEN, Kook den fyn gefneden heemsvvortel eerst in 'c water, totdat 'er een derde van uitgewaasfemd is, en doe 'er op 't laatst het kruid en zoethout by. i\1eng onder het doorgewrongen en bezonken vocht de fuiker, en koojc het ter dikte van firoop. ANJELIER-SIROOP. Neem verfche Anjelier-bloemen .waarvan de witte puntjes afgefneden zyn, agt oneen, Kookend water, zestien oneen. Trek dr bloemen in het water met een zeer maatig vuur in een glas, vierentwintig uuren lang; doe dan by het vocht, dat men byna zonder uitpersOng moet doorzygen, dc fuiker, en maak 'er firoop van. Op dezelide wyze bereidt men uit de bloe» men, van de bloem-kelken gezuiverd, VIOOLEN-SIROOP. RHABARBER - SIROOP. Neem fyn gefneden Rhabarber, drie oneen, Verfche Suikerei bladen en wortels, twee oneen, •Zuiver water, Zuivere Suiker, van elk drie pond. Kook de fuikerei met het water, totdat 'er een derde gedeelte vervlogen is; doe 'er dan de  SIROOPEN. 55 de rhabarber by, laat het twaalf uuren trekken, en zyg het door, na het zagt te hebben laaten opkooken. Meng onder het doorgewrongen en bezonken vocht de fuiker, en waasfcra. het uit ter dikte van firoop. KANEEL-SIROOP. Neem geftampte Kaneel, vyf oneen, Zuiver water, Kaneel-water, van elk anderhalf pond. Trek de kaneel vier dagen in het water; meng dan onder 't doorgewrongen en bezonken vocht het kaneel-water, doe 'er vervolgens de fuiker by, en maak 'er zonder kooking firoop van. ORANJE-SIROOP. Neem het geel van verfche Oranje-fchillen, een half pond, Zuiver water, vyf pond, Zuivere Suiker, drie pond. Trek de fchillen in 't water twaalf uuren lang, haal 'er vervolgens door destillatie vier oneen vocht van over, waarin men agt oneen van de fuiker fmelt. Doe by het overgebleven vocht, nadat het uitgeperst en doorgezegen is , het overige van de fuiker, en kook dit tot de dikte D 4 vsn  $6 SIROOPEN. van firoop, die, nadat ze koud geworden is, onder de vorige firoop moet gemengd worden. Op dezelfde wyze vervaardigt men KRUIS-MUNT-SIROOP, uit het maatig gedroogde kruid. KINA-SIROOP. Neem afkookfel van Kina, een pond, Zuivere Suiker, een half pond. Laat de fuiker in 't afkookfel fmelten, en kook dit ter dikte van firoop. Deze firoop bereidt men uit de geele en roode Kina. SIROOP VAN ZEE-AJUIN. Neem gedroogde Yzop-bladen, twee oneen, Maatig gedroogden Zee-ajüin, een once, Gefloten Gember, een half once, Yzop-water, twee pond. Trek de yzop, zee-ajuin en gember in 't wai ter vier en twintig uuren; wring het vocht naderhand door, doe 'er, nadat het bezonken is, de fuiker by, en maak het door eene zachte warmte tot firoop. SLAAPBOLLEN-SIROOP. Neem gedroogde Slaapbollen, van het zaad gezuiverd, een pond, Kookcnd water, vier en twintig pond, Zuivere Suiker, drie pond. Week  SIROOPEN. 57 Week de gefneden en gekneusde bollen in 't water twaalf uuren; kook ze vervolgens, totdat 'er maar een vierde gedeelte van 't vocht overblyft.en wring "dit fterk uit. Verkook het doorgezegen vocht tot de helft, en dit wederom doorgezegen zynde, laat het ftaan om te bezinken. Doe 'er nu de fuiker by, en kook het tot de dikte van firoop. Deze firoop) met een gelyk gedeelte Heemswortel-siroop vermengd , kan dienen in plaats van Diacodium- siroop. KLAPROOZEN- SIROOP. Neem verfche Klaproozen, een pond, Kooieend water, vier pond, Zuivere Suiker, een pond. Trek de bloemen in het water twaalf uuren; verkook het daarna, onder geftadig roeren, tot de helft. Doe by het doorgewrongen en be* zonken vocht de fuiker, en kook het ter dikte van firoop. SIROOP VAN BLEEKE ROOZEN. Neem verfche Bloem-bladen van bleeke Roozen, een pond, Kookend water, vier pond, Zuivere Suiker, twee pond. Trek de roozen in het water twaalf uuren, verkook het daarna, onder geftadig roeren, tot D 5 dc  5§ SIROOPEN. de helft. Doe by het doorgewrongen en bezonken vocht de fuiker a en kook het tot firoop. SIROOP VAN GEDROOGDE ROOZEN. Neem gedroogde Bloem - bladen van roode Roo^ zen, agt oneen, Kookend water, vyf en een half pond, Zuivere Suiker, zestien oneen. Trek de roozen in het water twaalf uuren; verkook dit daarna tot de helft, en wring het vocht door. Als het vocht bezonken is, laat het dan zo lang uitwaasfemen, dat het, door bydoen van de fuiker, zonder te kooken een firoop worde. SIROOP VAN SENNEBLADEN. Neem verfche Bloem-bladen vanbleekeRoozen, een pond, Zuiver kookend water, zes pond, Gezuiverde Sennebladen, agt oneen. Zuivere Suiker, twee pond, Anys-olie, Fenkel-olie, van elk vyf droppels. Trek de ro,ozen in het water twaalf uuren, verkook het daarna tot vier pond, en wring het vecht door. Dit gedaan zynde, trek dan in dit aftrekfel de fennebladen twee uuren, en wring  SIROOPEN. 59 Wring het door; doe vervolgens by het bezonken vocht de fuiker, en kook dit tot liroop, waarby men de oliën menge, nadat de firoop koud geworden is. SIROOP VAN ORANJE-SAP. Neem versch uitgeperst, en helder gemaakt Oranje - fap , zestien oneen, Zuivere Suiker, twee en een half pond. Maak het, zonder te kooken, tot firoop. Op dezelfde wyze vervaardigt men uit het fap SIROOP VAN CITROENEN, KWEE-PEER EN, MOERBEZIËN, RHYN BEZIEN, BRAAMBOIZEN, GEMBER - SIROOP. Neem gefloten Gember, drie oneen, Kookend water, vier pond. Trek het vier en twintig uuren in een toegedekten pot; meng dan onder het doorgezegen en bezonken vocht de fuiker, onj het de dikte van. firoop te doen verkrygen. TOE^  6c TOEBEREIDE HONIGEN. ROOZEN - HONIG. Neem gedroogde Bloem-bladen van roode Roozen , agt oneen, Kookend water, zes pond, Witten afgefchuimden Honig, twee pond. Trek de roozen in het water twaalf uuren; verkook het dan tot de helft, en wring het vocht door. Kook dit vocht, nadat het bezonken is, zo lang, dat het, door bydoen van den honig, de dikte van firoop verkryge. AZYN-HONIG VAN TYLOOSEN. Neem Azyn van Tyloofen, een pond, Afgefchuimden Honig, twee pond. Kook dezelve, onder een gemengd, op een maatig vuur, in een aarden pan, tot de dikte van firoop. AZYN - HONIG VAN ZEE - AJUIN. Neem Azyn van Zee-ajuin, een pond," Afgefchuimden Honig, drie pond. Ver-  TOEBEREIDE HONIGEN. 61 Verkook dezelve, onder een gemengd, op een maatig vuur, in een aarden pan, tot de dikte van firoop, ENKELVOUDIGE AZYN-HONIG. Neem Wyn-azyn, een pond, Afgefchuimden Honig, twee pond. Verkook dezelve, onder een gemengd, op een maatig vuur, in een aarden pan, tot de dikte van firoop. SAP».  SAP-CONSERVEN én GELEIEN. CONSERF VAN JENEVER-BEZIËN. De conferf van jenever-beziën, welke uit Duitschland wordt aangebragt, laat men doorzygen, en tot eene behoorlyke dikte uitdampen,; GELEI VAN ZWARTE AALBEZIËN. Kook de beziën met een weinig water in een Wel vertind bekken, onder een geftadig omroeren, totdat ze barsten- druk dan het lap door een zeef, en doe by een pond van dit fap een half pond zuivere fuiker; kook het vervolgens, onder een gedüurig affctmimeri, zo fchielyk als mooglyk is, tot de behoorlyke dikte. GELEI VAN ROODE AALBEZIËN. Neem uitgeperst fap van roode Aalbeziën, vyf deelen, Zuivere Suiker, twee deelen. Na dit onder een gemengd te hebben, verkook het fchielyk tot de behoorlyke dikte, geftadig op het affchuimen pasfende. CON-  SAP-CONSERVEN en GELEIEN. 63 CONSERF VAN VLIER. Rook de beziën, onder een geftadig omroeren , in een wel vertind bekken, totdat ze barsten; wryf het fap door een zeef, en pers, hetgeen in de zeef overblyft, uit, en zyg het insgelyks door; meng nu deze fappen onder een, en doe dan by vyftien deelen vier deelen zuivere fuiker; verkook het vervolgens fchielyk, onder een nauwkeurig affchuimen, tot de behoorlyke dikte. GELEI VAN HARTS-PIOORN. Neem geraspt Haiishoorn, vier oneen, Zuiver water, negen pond, Zuivere Suiker, een once, Rhynfchen Wyn, een half once, Citroen-fap, zes drachmen. Kook den hartshoorn met 't water op een matig vuur in een toegedekte pot, totdat 'er zestien oneen vochts overig zyn; waasfem het doorgezeegen vocht tot zes oneen uit, doe 'er, terwyl het nog warm is, de fuiker by; en zet het vervolgens, na 'er den wyn en het fap by gedaan te hebben, op eene koele plaats, om het ge-lei te doen worden, GE-  64 SAP-CONSERVEN en GELEIEN*. GELEI VAN WORM-MOSCH. Neem Worm-mosch, een once, Zuiver water, tWee pond, Zuivere Suiker, anderhalf once. Kook het mosch met 't water op een zagt vuur in een toegedekte pot, totdat 'er agt oneen vochts overig zyn; zyg het dan door, en meng onder het doorgezeegen en bezonken vocht de fuiker; verkook het vervolgens tot vyf onceh, en zet het op eene koele plaats, om tot gelei te laaten verdikken. GELEI VAN YSLANDSCHE MOSCH, Neem Yslandfche Mosch, anderhalf once, Zuiver water, agt pond, Zuivere Suiker, vier oneen. Kook het mosch met 't water op een zagt vuur in een toegedekte pot, totdat 'er twee en een half pond vochts overblyft; zyg het dan door, en verkook het doorgezeegen en beZonken vocht tot de helft; meng 'er de fuiker vervolgens onder, en kook het tot de dikte van frroop, die koud geworden, tot gelei moet ftollen. Aanmerking. Deze geleien moeten maar klaar gemaakt worden, als ze voorgefchreven zyn. EX-  6$ EXTRAKTEN en HARSSEN. EXTRAKT VAN ALSEM. Neem verfche Alfem-knoppen, een pond, Zuiver water, tien pond. Kook het twee uuren lang, wring het vocht door, en laat het ftaan, om te bezinken; zyg vervolgens het vocht door een wollen lap, en damp het tot die dikte uit, dat het, warm zynde, niet aan de hand kleeft. Roer vlytig op *t eind van 't kooken, en gebruik een maatig VUür, ten einde 't aanbranden belet worde, en het extrakt niet korrelig, maar gelyk zy. Op dezelfde wyze worden bereid EXTRAKT VAN LEVER-KRUID, Uit het verfche kruid, GEZEGENDE DISTEL, Uit het verfche kruid, DUIZEND GULDEN-KRUID, uit de verfche knoppen, GEMEENE KAMILLE, uit de verfche bloemen, STINKENDE GOUWE, uit het verfche kruid, LEPELBLAD, uit het verfche kruid, E EX"  66 EXTRAKTEN en HARSSEN. EXTRAKT VAN DUIVE KERVEL, uit het verfche kruid, WITTEN ANDOORN,uithet verfche kruid, PAARDEBLOEMEN, uithet verfche kruid en de wortels. WATER-DRIEBLAD, uit het verfche kruid. EXTRAKT VAN DEN ANGUSTURABAST. Neem Angustura-bast, een pond,Zuiver water, twintig pond. Kook het tot de helft, zyg het vocht nog warm door, en bewaar het. Doe by het over- blyffel Zuiver water, vyftien pond, verkook het wederom tot de helft, en zyg het vocht warm door; laat dan de beide vochten, onder een gemengd, tot de dikte van extrakt uitdampen. Op dezelfde wyze worden bereid EXTRAKT VAN C AS CARILLE , uit den bast, ORANJE-SCHILLEN, BITTERZOET,uit deftengels, GENTIAAN, uit den wortel, GEOFFR OEA-BAST, GRAS, uit de verfche wortels, AL ANTS WORTEL, EX-  EXTRAKTEN en HARSSEN. 6? EXTRAKT VAN ZWARTEN NIESWORTEL, WITTE WILLIGE, uit den verfchen bast, SALZE, uit den wortel, Z E V E N-B L A D , uit den wortel, GROOTE WILDE VALERIAAN, uit den wortel. EXTRAKT of VERDIKT SAP VAN MONNIKS- KAPPEN. Neem Monniks-kappen-kruid, voordat het bloeit, zo veel gy wilt. Stoot dit in een fteenen mortier, en pers het fap uit; kook- dit vervolgens in een aarden pan op een maatig vuur, onder aanhoudend roeren, tot de dikte van extrakt. WATERIG of GOMMIG EXTRAKT VAN ALOË. Neem Lever-Aloë, een half pond, Zuiver water, twee pond. Laat de aloë met het water in een toegedekt vat warm ftaan, totdat ze ontbonden is; laat dan deze ontbinding op eene koele plaats vielen twintig uuren ftil ftaan, welke, na afgegoten en doorgezegen te zyn, op een maatig vuur tot de vorige dikte van de aloë moet uitgedampt worden. E a Op  68 EXTRAKTEN en HARSSEN. Op dezelfde wyze bereidt men WATERIG of GOMMIG EXTRAKT VAN MYRRHE. EXTRAKT of VERDIKT SAP VAN DOLLE KERVEL. Neem verfche bladen en fteelen van bloeiende dolle Kervel, zo veel gy wilt. Pers het fap uit, en damp het, nadat het gefchuimd en doorgezegen is, onder aanhoudend roeren, tot de dikte van dunnen honig uit. Doe 'er vervolgens, nadat het koud geworden is, poeier van gedroogde bladen van dolïe kervel, zo veel als genoeg is, by, om 'er pillen van te kunnen maaken. Doch men zorgc, de uïtwaasfeming Hechts zo verre te laaten voortgaan, dat men 'er za veel poeier kan bydoen, als na genoeg een vierde van 't geheel uitmaakt. EXTRAKT VAN KOLOQUINT. Neem Merg van Koloquint, een pond, Gemeencn Brandewyn, fes pond. Trek de Koloquint drie dagen in den brandewyn, wring het vocht door, en bewaar het. Kook het overblyvende merg in zuiver water, en zyg het vocht, nadat het bezonken is, door; meng dan de beide vochten onder een, en damp ze tot de dikte van extrakt uit. EX-  EXTRAKTEN en HARSSEN. 69 EXTRAKT VAN KINA. Neem afkookfel van Kina, zo veel gy wüf. Waasfem het tot de behoorlyke dikte uit, om 'er tweederlei extrakt van te maaken, een weeleer naamlyk, tot pillen gefchikt, en een harder, om in poeier te kunnen gewreven worden, hetwelk gefchiedt, door 't weeke extrakt op eene haaire zeef te laaten droogen. Men bereidt deze extrakten, zo wel uit de ceele, als roode kina, om van beide foorten , zo wel een hard, als week extrakt, in gereedheid te hebben. EXTRAKT VAN QÜASSIE-HOUT. Neem fyn geraspt Quasfie-hout, twee pond, Zuiver water, twintig pond. Verkook het tot de helft, en na het vocht afgegoten te hebben, doe by het overblyffel wederom Zuiver water, twintig pond, verkook dit nogmaals tot de helft, giet het vocht af, en herhaal dit vier of meermaalen ; meng vervolgens alle de vochten onder een, zyg die door, en verkook ze tot een dikken honig, en meng dan onder de vyf drachmen van dit extrakt Gom-dragan, twee fcrupels. E 3 EX-  70 EXTRAKTEN en HARSSEN. EXTRAKT VAN RHABARBER. Neem fyn gefneden Rhabarber, een pond. Kookend water, zestien pond. Laat het vier en twintig uuren trekken, en zyg het bezonken vocht door; doe dan by het overblyffel Kookend water, agt pond, Iaat het wederom vier en twintig uuren trekken, en zyg het door. Damp vervolgens de beide vochten, onder een gemengd, tot de behoorlyke dikte uit. HARS VAN GEELE EN ROODE KINA. Neem grof gefloten Kina, vier pond, Voorloop drie quart, zestien pond. Haal 'er met een maatig vuur droppelswyze twee pond van over. Wring het overblyflel, nadat bet koud geworden is, door, en bewaar het doorgezegen vocht. Giet dan op het overblyffel , behalven den brandewyn , die overgehaald is, nog twaalf pond voorloop drie quart, haal 'er op dezelfde wyze anderhalf pond van over, en wring het koud geworden overblyflel wederom door. Laar dan de beide vochten, nadat ze doorgezegen en onder een gemengd zyn, agt dagen ftaan om te bezinken, en giet ze af; doe 'er vervolgens zes pond zuiver water by, en destilleer zo lang, totdat al cle brandewyn met een maatig vuur is overgegaan. De hars zal nu aan den ketel blyven kleeven, die men 'er uit moet nee-  EXTRAKTEN en HARSSEN. 71 neemen , en met heet water wel afwasfchen, totdat het water byna fmaakloos wordt. Uit het vocht, dat overgebleven is, zal door uitdamping, onder de gedaante van korrels, nog veel hars zakken, welke, op dezelfde wyze afgewasfchen, onder de yoorige kan gemengd worden. Al de hars, door middel van een weinig overgehaalden brandewyn week gemaakt, moet men naderhand tot een klomp brengen, en op een zacht vuur droogen. HARS VAN JALAPPE. Wordt op dezelfde wyze, als de hars van Kina, bereid; uitgezonderd, dat men op 't laatst dezelve niet behoeve week te maak en, doch op een zeer zagt vuur moet uitwaasfemen, om ze te droogen, en de verë'ischte hardheid en broosheid te dueu verkrygeri. HARS VAN POKHOUT. Neem Gom van Pokhout, zo veel gy wilt, Voorloop drie quart, zesmaal zo veel. Ontbind de gom in den voorloop, zyg het door, en haal 'er de helft van over; door water op het overblyffel te doen, zal nu de hars zich affchelden, die met water wel afgewasfchen, door eene zeer naaatige warmte moet gedroogd worden. Op dezelfde wyze bereidt men HARS VAN SCAMMONIUM. E 4 EN-  ENKELVOUDIGE OVERGEHAALDE WATERS en GEESTEN. OVERGEHAALD WATER. Destilleer regen-water in zeer zuivere vaten, totdat 'er byna twee derde gedeelte van is overgegaan , hetwelk men in geflote Hesfchen of kannen bewaare. KANEEL-WATER, Neem grof gefloten Kaneel, een pond. Doe 'er zo veel water op, dat, waneeer 'er tien pond zyn afgehaald, 'er nog genoeg overblyve, om het aanbranden te beletten. Week het vier en twintig uuren, en haal 'er uit een ketel, met een tinnen helm en een ruim koelvat voorzien , tien pond van over. ' Op dezelfde wyze, na voorafgaande weeking, die evenwel moet gefchikt zyn naar den aart en meerdere of mindere hardheid der lichaamen, bereidt men de overige enkelvoudige overgehaalde waters; zodat men verkrygt tien pond wa-  ENKELV. OVERGEH. WATERS enz. 73 water van lepelblad, uit vier pond versch kruid, oranje-schillen, uit vier pond verfche fchillen, citroen-schillen, uitvier pond verfche fchillen, fenkel-z a ad, uit een pond, Y z o p, uit zes pond versch kruid , majolyn, uit vyf pond versch kruid, citroen-kruid, uitzespond versch kruid, kruis-munt, uit twee pond maatig gedroogd kruid, peper-munt, uit twee pond maatig gedroogd kruid, oranje, uit vier pond verfche bloemen, peterselie, uit anderhalf pond zaad, poley, uit vyf pond versch kruid, rosmaryn, uit vier pond verfche bladen, roozen, uit zes pond verfche bloem - bladen van bleeke roozen, E 5 wa-  74 ENKELVOUDIGE OVERGEHAALDE WATER VAN WYNRUIT, uitvyf pond versch kruid, SALIE? uit vier pond verfche bladen, VLIER, uit drie pond maatig gedroogde bloemen. WYNGEEST, DOOR LOOGZOUT VAN WATER BEVRYD. Neem zuiveren overgehaalden Brandewyn, vyf pond, Gezuiverde allerdroogfte Pot-asch, c rie oneen. Meng het onder een, en Iaat het, nu en dan omfchuddende, vieren twintig uuren ftaan; als het zout gefmolten is, giet 'er dan den wyngeest af, vvaarby men wederom drie oneen gezuiverde drooge pot-asch doe , en herhaal dit, tot zo lang 'er van het zout niets meer finelt; giet dan den wyn-geest af, en haal dien met een zagt vuur in drooge glazen byna geheel over. Deszelfs foortlyke zwaarte tot die van overgehaald water ftaat, als 820 tot 1000. GEEST VAN ROSMARYN. Neem verfche bloeiende Rosmaryn-toppen, een pond, Gemeenen Brandewyn, vier pond. Trek het twee dagen, en destilleer het. Op  WATERS en GEESTEN. 75 Op dezelfde wyze krygt men GEEST VAN LAVENDEL, uit de bloeiende trosfen. GEEST VAN KANEEL. Neem grof gefloten Kaneel, anderhalf pond, Gemeenen Brandewyn, agt pond. Trek het drie dagen, en haal het over. GEEST VAN LEPELBLAD. Neem verfche Lepelbladen, vier pond, Voorloop drie quart, vyf pond. Haal het over. GEEST VAN ORANJE-SCHILLEN. Neem verfche Oranje-fchillen, twee pond, Gemeenen Brandewyn, vier pond. Trek het twee dagen, en haal het over. Op dezelfde wyze bereidt men GEEST VAN CITROEN-SCHILLEN. GEEST VAN KRUIS-MUNT. Neem maatig gedroogde Kruis-Munt, twee pond, Gemeenen Brandewyn, negen pond. Trek het twee dagen, en haal het over. Op  ■76 ENKELV. OVERGEH. WATERS enz. Op dezelfde wyze verkrygt men GEEST VAN PEPER-MUNT. aanmerking. Wanneer men, by het overhaalen dezer geestryke vochten, gevaar loopt, dat dezelve zullen aanbranden, kan dit, door het bydoen cener genoegzaame hoeveelheid water, voorgekomen worden. Men draage ook vooral zorg', om de overhaling op een zacht vuur te doen, en dezelve zo verre voort te zetten, dat de foortlyke zwaarte dezer geesten tot de zwaarte van gedestilleerd water zy, als 890 tot 1000. SAAM-  7? SAAMGESTELDE OVERGEHAALDE WATERS en GEESTEN. GEESTRYK WATER TEGEN DE SCHEURBUIK VAN SYDENHAM. Neem verfche Lepelbladen, veertig oneen, Gedroogde Salie, Kruis-munt, van elk drie oneen, Verfche Oranje-fchillen, een half pond, Muskaat-nooten, een half once, Mout-wyn, drie pond, Zuiver water, negen pond. Na dit alles fyn gefneden en gefloten te hebben , trekt men het drie dagen , en haalt 'er vervolgens zes pond van over. GEESTRYK WATER VAN CITROENKRUID, of EAU DE CARMES. Neem maatig gedroogd Citroen-kruid, vier oneen, Verfche Citroen-fchillen, Muskaat-nooten, Koriander-zaad, van elks een once, Kruid-nagelen, Kaneel, van elk een half once, Gemeenen Brandewyn, vyf pond.  7% SAAMGESTELDE OVERGEHAALDE Na dit alles fyn gefneden en gefloten te hebben, trekt men het drie dagen,, en haalt 'er vervolgens drie pond van over. GEESTRYK SPECERY-WATER, op KINDER-BALSEM. Neem Muskaat-nooten, Foelie , Kruid-nagelen, Kaneel, Staart-peper, Gember, Zedoar-wortel, van elks een half once, Galegaan, twee drachmen, Lavendel-bloemen, Gedroogde Kruis-munt, Salie, van elks een half once. Zaad van Koriander, zoete Fenkel, van elk twee drachmen, Gemeenen Brandewyn, anderhalf pond, Zuiver water, zeven en een half pond. Dit alles fyn gefneden en gefloten, trekt men drie dagen, en haalt 'er vervolgens drie en een half pond van over. WIND-  WATERS en GEESTEN. 7S WIND-BREEKENDE GEEST VAN SYLVIUS. Neem Kaneel, zes drachmen, Zaad van Engelkruid, Anys, Koriander, van elks een half once, Gedroogde Peper-munt, Majolyn, Rosmaryn, van elks twee drachmen,Muskaat-nooten, Foelie, Wortel van Engelkruid, Galegaan, Meesterkruid, Gember, Kruid-nagelen, van elks anderhalf drachme, Gemeenen Brandewyn, vier pond, Zuiver water, anderhalf pond. Dit alles fyn gefneden en gefloten, trekt men twee dagen, en haalt 'er vervolgens twee en een half pond van over. MOE-  8o SAAMGEST. OVERGEH. WATERS enz. MOEDER- of GOM-GEEST. Neem Mastik, Myrrhe, Wyrook, Barnfleen, van elks twee oncefl, Voorloop drie quart, drie pond. Trek het vier dagen, en haal 'er anderhalf pond van over. OLIE- EN SPECERY* - GEEST VAN VLUG ZOUT. Neem verfche fchillen van Oranje, Citroenen, van elk twee oneen, Kaneel, anderhalf once, Foelie , Muskaat-nooten, van elk zes drachmen, Kruid-nagelen, twee drachmen, Ammoniak-zout, drie oneen, Gezuiverde Pot-asch, zes oneen, Gemeenen Brandewyn, zes pond. Dit alles fyn gefneden en gefloten, trekt men twee dagen; daarna haalt men 'er uit een glazen kromhals drie en een half pond van over. OVER-  OVERGEHAALDE OLIËN. WEZENLYKE of VLÜGTIGE OLIËN. Men verkrygt dezelve byna op gelyke wyze, als de enkelvoudige overgehaalde waters; doch men moet 'er minder water opgieten, en het vuur fterk aanzetten, om het vocht fchielyk te doen kooken. Na de destillatie wordt de olie, die op de oppervlakte van 't vocht dryft, of op den bodem zinkt, van 't water afgefcheiden, hetwelk, zo het nog meer olie-deelen bevat, door 'tbydoen van nieuwe ftoffe, wederom tot hetzelfde einde kan gebezigd worden; mits men 'er maar èene genoegzaame hoeveelheid zuiver water by doe, om het aanbranden te beletten: en dit wordt zo dikwils herhaald, totdat men de ver-> langde hoeveelheid van olie verkregen heeft. Dit zy in 't algemeen genoeg gezegd: het overige moet aan 't oordeel van den werkman overgelaten worden ; want, in het bereiden dezer oliën, heeft 'er naar den onderfcheiden aart en 't famenftel der zelfftandigheden , het jaarzaifoen en andere omftandigheden, een zo groot veifchil plaats, dat het nauwlyks mooglyk zy, vaste en algemeene regels, die in alle gevallen raceten naargekomen worden, te kunnen voorfchryven. F Op  8s, OVERGEHAALDE OL1ÉN. Op deze wyze dan verkrygt men OLIE VAN ALSEM, uit het kruid en de toppen, ANYS, uk het zaad, ORANJE-SCHILLEN, CITROEN-SCHILLEN, FENKEL, uit het zaad, JENEVER, uit de beziën, L A V E N D E L, uit de bloeiende trosfen, KRUIS-MUNT, uit het kruid, PEPER-MUNT, uit het kruid, ROSMARYN, uit het kruid, W YN R UIT, uit het kruid en de toppen, ZEVEN-BOOM, uit het kruid, SASSEFRAS, uit het hout, RHYN VA AR, uit het kruid ende toppen. De CAJEPUT-, NAGEL-, KANEEL-, KüLILAWAN-, FOELIE-, MUSKAATNOOT-, TERPENTYN-OLIE worden reeds bereid van elders aangebragt, waarom die dan ook onder de enkelvoudige geneesmiddelen, ieder op haare plaats, genoemd zyn. aanmerking. Uit deze overgehaalde oliën worden de zogenaamde OLIE-SUIKERS, doeh niet in voorraad, bereid, met op ieder half once witte fuiker een half fcrupel olie te neemen, en ze wel onder een te wryven, OLIE  OVERGEHAALDE OLIËN. 83 OLIE VAN WASCH. Neem fyn gefneden geel Wasch, Ongebluschte Kalk, gelyke deelen. Doe die onder een gemengd in een glazen kromhals, en destilleer, nadat 'er de ontvanger aan vast is gemaakt, uit een zandbad met een vuur, welk zoo lang trapsvvyze moet verflerkt worden, tot de bodem van den yzeren pot gloeit, en 'er geen olie meer overkomt. Op die wyze zal men eene geele olie met een zuurachtig vocht verkrygen, welk vocht afgefcheiden moet worden van de olie, die men bewaart. DIERLYKE OLIE VAN DIPPEL. Neem Olie van Hartshoorn , die versch bereid en van al 't zout bevryd is, een pond, Overgehaald water, agt oneen. Giet die onder een gemengd door een glazen trechter in een glazen tubulaat kromhals, die een weinig meer als de helft hiermede moet gevuld zyn. Haal dan, wanneer 'er de ontvanger is aangelegd, en alle openingen wel toegehiteerd zyn, op een zacht vuur een half pond olie over. Doe deze olie met vier oneen water gemengd in een andere tubulaat-retort, die wat kleiner is , en haal 'er vier of vyf oneen F 2 olie  8$ OVERGEHAALDE OLIËN. olie af; vooral zorgende, dat 'er niets van het zout, hetwelk fomwylen zich nog aan den ontvanger zet, onder de olie kome. Doe eindelyk deze olie, met twee oneen water vermengd, op dezelfde wyze in een derden kromhals, die wederom kleiner is, als de voorige, en haal 'er met een zeer zacht vuur drie oneen olie van over. Deze olie moet men in zeer kleine fleschjes , die geheel gevuld en met een flop en wasch behoorlyk gefloten zyn, of wel in bladlood gerold, en in water omgekeerd, ten gebruike bewaaren. aanmerking. Wanneer wy, gelyk hier ter plaatfe, van een tubulaat-retort gewag maaken, kan men, by gebrek daarvan , ook een gewoonen kromhals gebruiken, waarin boven een gat gedrild is. OVERGEHAALDE OLIE VAN BARNSTEEN. Neem Olie van Barnftecn, een pond, Gedestilleerd water, zes pond. Giet die onder een gemengd door een trechter in een glazen tubulaat-retort; leg dan den ontvanger aan, luteer alles wel digt, en haal met een zacht- vuur vier oneen olie over. Wanneer al-  OVERGEHAALDE OLIËN. 85 alles koud geworden is, giet dan de overgehaalde olie af, en bewaar ze; gaa dan op dezelfde wyze met destilleeren voort, en haal "er vyf oneen olie af, waarvan men, na 'er water by gedaan te hebben, door eene derde destilleering op nieuw drie oneen olie van overhaalt. Meng dan eindelyk de eerfte en laatst verkregen olie onder een, en haal ze nogmaals, na 'er water bygevoegd te hebben, over, om dus eene zeer zuivere olie te verkrygen. F 3 ZOU-  ZOUTEN. VITRIOOL-OLIE. De koop Vitriool-olie, die bruin of te weinig foortlyke zwaarte heeft, moet men in een glas uitdampen, totdat ze wel helder is, en een gewigt verkiygt, dat tot gedestilleerd water ftaat, als 1850 tot 1000. GEEST VAN VITRIOOL. Neem Vitriool-olie, zo veel gy wilt, Gedestilleerd water, agtmaal zo veel. Meng het zuur langzaam onder het water. ROOKEND SALPETER- ZUUR. Neem zeer zuivere, drooge, fyn gewreven Salpeter, twee pond, Vitriool-olie, een pond. Doe de Salpeter in een glazen tubulaat-retort, die in een zandbad geplaatst, en waaraan te voren een ruime ontvanger vastgemaakt is; wanneer het zandbad maatig warm is , giet dan langzaam en droppelswyze de vitriool-olie door een glazen trechter 'er op, om den kromhals door de  ZOUTEN. 87 de fchielyke hette niet te doen fpringen. Dit verricht zynde , fluit dan de opening met een glazen flop, luteer die, gelyk ook de overige voegen wel digt, en begin met eene zachte warmte te ftooken; als dan zullen 'er eerst geele dampen te voorfchyn komen, die, onder eene trapswyze vermeerderde hette,rood worden. Zet dan het vuur aan, totdat al het zuur is overgegaan, hetgeen men weeten kan, wanneer onder het ftooken de ontvanger niet meer warm wordt. Nadat alles koud geworden is, giet dan fchielyk het overgehaalde zuur in eene lies, di* men met een glazen ftop wel moet toeflulten, en op eene koele plaats bewaaren. Hetgeen in den kromhals overblyft, fmelt men in water, zyg het, na 'er eene genoegzaame hoeveelheid zuivere pot-asch bygedaan te hebben, om het overtollige zuur te verzadigen, door papier, en laat het kristallen fchieten , welk zout onder den naam van GE VIT RIOOLDEN WYN STEEN bekend is. GEEST VAN SALPETE^ Neem rookend Salpeter-zuur, Gedestilleerd water, gelyke deelen. Meng het onder een. F 4. ROO-  38 ZOUTEN, ROOKEND ZEE - ZOUT- ZUUR. Neem zeer zuiver, droog, fyn gewreven Zeezout, zes pond, Vitriool-olie, drie pond, Gedestilleerd water, twee pond. Doe het zout in een. glazen tubulaat-retort, die in een zandbad geplaatst, en waaraan te voren een ruime ontvanger vastgemaakt is; giet dan door een glazen trechter het zuur,nadat 't allengs onder 't water gemengd en koud geworden is, op 't zout. Dit verricht zynde, fluit men de opening met e?n glazen flop, en na dezelve, zo wel als alle de andere voegen toegeluteerd te hebben , ftookt men de vier eerfte uuren met een zacht vuur, om te beletten, dat de ontvanger niet fpringe. Op die wyze zal het Zee-zout-zuur overkomen, hetgeen men wecten kan, wanneer 'er zich ftreepen beginnen te vertoonen, die, in den hals van de retort byeen komende, in de gedaante van flangswyze ltraaltjes nederdaalen. Vermeerder dan het vuur, en zet het allengs zo fterk aan, dat de yzeren pot gloeiend wordt, en 'er niets meer overkomt. Wanneer alles koud geworden is, giet dan het zuur fchielyk over in eene fles , die met een glazen ftop wel moet toegeflotcn en op eene koele plaats gezet worden. Het-  ZOUTEN. 89 Hetgeen in den kromhals overblyft, wordt met water vermengd en met eene genoegzaame hoeveelheid gezuiverd myn-ftoflyk loog-zout verzadigd, waarna men het door papier zygt, en kristallen laat fchieten, die GLAUBER'S W ONDERZO UT zyn. GEEST VAN ZEE-ZOUT. Neem rookend Zee-zout-zuur, Gedestilleerd water, gelyke deelen. Meng ze onder een, OVERGEHAALDE AZYN. Neem Wyn-azyn, veertig pond. Haal die op een zacht vuur over, doe de agt eerst overkomende ponden weg, en houd op met ftooken, zodra de reuk brandig begint te worden. aanmerking. Wanneer deze azyn goed is, moeten agt deelen een deel zuivere foda, waarvan de kristallen wel doorfchynende zyn, verzadigen ; doch te flap zynde, kan men denzelven, door het bydoen van hoogst verfterkten azyn, of te fterk zynde, door het bydoen van water, tot den verëischten graad van zuurte brengen. F 5 HOOGST  9Q ZOUTEN. HOOGST VERSTERKTE AZYN. Neem gezuiverde Pot-asch, zo veel gy wilt, Overgehaalden Azyn, zo veel als genoeg is. Giet den azyn op de pot-asch, totdat ze verzadigd is; en, na dit vocht tot droogwordens toe uitgedampt te hebben, vul hier mede een tubulaat-retort tot op de helft; giet 'er vervolgens, wanneer 'er de ontvanger aan Vastgemaakt is, half zo veel gewigt vitriool-olie op, als dat van "t zout; dit verricht zynde, ftook dan met een zeer zacht vuur, en houd daarmede aan, totdat 'er geen dampen meer te voorichyn komen. Uit het overblyffel kan men op dezelfde wyze den GEVITRIOOLDEN WYNSTEEN verkrygen, ais na de destillatie van 't rookend falpeter-zuur. WEZENLYK ZUUR-ZOUT VAN WYNSTEEN. Neem Wynfteen-room, zeven pond, Wel bereid, en met warm water dikwils gewaschen Kryt, twee pond, Gedestilleerd water, twee en dertig pond, Geest van Vitriool, zestien pond. Na het kryt met het water een weinig te hebben laaten opkooken, doe 'er allengs den wyn-  ZOUTEN. 91 wynfteen-room by; neem dan de pot van 't vuur af, en laat het een half uur ftaan, om te bezinken; giet vervolgens het bovendryvende heldere vocht voorzichtig af in een glazen kom, en wasch het overblyffel twee of drie maal met versch water af. Giet dan op dit overblyffel het vitriool-zuur, en laat dit vier en twintig uuren ftaan, telkens met een glazen pyp of houten fpatel omroerende. Giet voorts het zuure vocht over in een glazen kom; meng onder het overblyvende zestien pond gedestilleerd water, zyg het door papier, doe op het overfchot wederom gedestilleerd water, en herhaal dit zoo lang, totdat het water fmaakloos is. Meng nu de zuure vochten onder een, en verkook ze in een glas op een zacht vuur tot de dikte van dunne firoop, die men onder het kooken nu en dan doorzygt, om den wynfteen-feleniet af te fcheiden ; zet het daarna neder, om kristallen te fchieten. De overblyvende loog dampt men wederom zoo lang uit, totdat 'er geen kristallen meer te voorfchyn komen. Smelt eindelyk al het gekristallifeerde zout, dat men verkregen heeft, in gedestilleerd water, om het van 't vitriool-zuur, dat 'er nog mogt aanhangen, te bevryden, en tevens meer te zuiveren; zyg het dan door, en zet het op eene koele plaats, om te kristallizeeren. Men  92 ZOUTEN. Men merke wel op, dat by deze bereiding tevens de GETARTARIZEERDE of OPLOS. BA ARE WYNSTEEN kan verkregen worden, met het vocht, dat, na de koking met kryt, afgegoten is, door te zygen en uit te dampen. GEEST VAN WYNSTEEN. Neem grof geftampten ruuwen Wynfteen, zo veel gy wilr. Vul hiermede twee derde van een aarden kromhals ; maak 'er een ruimen ontvanger aan vast, en ftook met een zacht vuur, totdat 'er witte dampen te voorfchyn komen, vermeerder dan het vuur, en zet het allengs zoo fterk aan, dat de retort gloeic, en 'er niets meer uitdruppe. Op deze wyze verkrygt men een zuuren geest en olie, welke olie, door middel van een trechter van 't zuure vocht afgefcheiden, onder den naam van STINKENDE of ZWARTE OLIE VAN WYNSTEEN bewaard moet worden. Hetgeen in den kromhals overblyft, brand dit in een open fmeltkroes, totdat het wit, of ten minften asch-grauw wordt; fmelt het dan in heet water, en zyg het door een linnen doek, dat, tot droogwordens uitgedampt, een zeer zuiver ZOUT VAN WYNSTEEN oplevert, hetgeen in gefloten glazen moet bewaard worden. ZOUT  ZOUTEN. 93 ZOUT VAN BARNSTEEN. Neem grof geftampten Barnfteen, agt pond, Zuiver Zand, een pond. Vul hiermede, na het onder een gemengd tehebben , de helft van een glazen kromhals. Maak 'er een ruimen ontvanger aan vast, en ftook in een zandbad met een maatig vuur, totdat 'er eerst een zuurachtig vocht overkomt, en daarna het zout met eene bruine olie. Neem dan den ontvanger af, giet het vocht 'er uit, en verzamel het zout, dat zich aan den hals van de retort en de kanten van het ontvang-glas gezet heeft. Leg vervolgens een anderen ontvanger aan, en verfterk het vuur, totdat 'er eerst geele, daarna roode en eindelyk bruine olie overkomt. Smelt het zout, dat tusfchen vloei-papier uitgedrukt is, om het van de olie te bevryden, in het zuure vocht, dat 't eerst is overgegaan, met byvoeging van een weinig overgehaalden brandewyn; zyg. dan dit vocht door papier, en laai het, nadat het op een zeer zacht vuur is uitgedampt, tot kristallen fchieten. BENZOË-BLOEMEN. Neem fyn gefloten Benzoë, een pond, Gezuiverde Pot-asch, drie oneen, Zuiver water, agt pond. Kook  94 ZOUTEN. Kook het in een aarden pan op een zacht vuur, onder een geiladig omroeren, tot de helft, en zyg het vocht Warm door papier heen. Verkook, hetgeen op 't papier blyft liggen, met zes pond zuiver water, wederom tot de helft, en zyg het op dezelfde wyze door. Doe de vochten onder een, en verkook ze op een zacht vuur, tot 'er twee pond overblyve; drup 'er vervolgens geest van vitriool in, zo lang'er iets uit nedergeploft wordt. Zyg het nederploffel door, laat het zonder vuur droogen, en flel het vervolgens, om opgeheven te worden. Om nu deze fublimatie nauwkeuriger te doen, en zeer zuivere bloemen te verkrygen, kan men zich bedienen van een laage fles, met een eenigzins nauwer hals, (gewoonlyk een laage jlangtnof praeparaat-fles genoemd,) waarin men by gedeeltens het gedroogde nederploffel doet. Op deze fles, die in zand moet gezet worden, wordt geplaatst en met lutum tusfchen beiden vastgemaakt eene glazen of houten fchyf, waarin in 't midden een gat gemaakt is , dat juist op de opening van den hals der fles fluit; hierna zet men op dezen fchyf een glazen klok of een ander glas, dat wyder moet zyn, dan de fles, waaruit men fublimeert, en niet vastgemaakt worden, ten einde nu en dan afgenomen te kunnen worden, om de bloemen 'er uit te haaien, die door  ZOUTEN; 95 door den hals van de fles opklimmen, en op de fchyf binnen de klok nedervallen. PYN-STILLEND ZOUT VAN HOMBERG. Neem fyn gewreven Borax, een half pond, Vitriool-olie, anderhalf once, Zuiver water, vier pond. Doe de borax in een glas, en giet 'er het koekende water op, om ze te doen fmelten. Zet dit glas in een zandbad, giet 'er allengs het vitrioolzuur by, roer het met eene glazen pyp om, en zyg het vocht nog warm door. Laat dit vocht op een zacht vuur uitwaasfemen, totdat 'er dunne blaadjes zich beginnen aan te zetten. Verminder dan allengs het vuur, zet het vocht ftil re- 1 der, wanneer 'er eene groote menigte van kristallen zullen gemaakt worden, die men met gedestilleerd koud water wel moet afwaschen en daarna droogen. GEZUIVERDE POT-ASCH. Neem Pot-asch, zo veel gy wilt, Zuiver water, driemaal zo veel. Laat de pot-asch in een fmelt-kroes wel gloeien, om het aanhangend vuil te verbranden; wryf ze dan tot poeier, giet 'er het water op, en roer het nu en dan om, om het wel te mengen, zyg dan de loog door papier, en damp ze uit, totdat 'er  96 ZOUTEN. 'er op de oppervlakte een vliesje gezien worde. Zet het dan weg , om de midden-zouten ta haten kristallizeeren, en herhaal dit, totdat 'er geen kristallen meer aanfehieten. Het over* blyvende vocht, van alle zout-kristallen wel bevryd, verkookt men vervolgens, onder een viytig omroeren, tot droogwordens. Op dezelfde wyze zuivert men het loog-zout, dat uit de asch van alfem, brem, of eenig ander bitter kruid, bereid wordt, hetwelk den naam van de plant ontleenende, genoemd wordt ZOUT VAN ALSEM, BREM, &c. Ook verkrygt men dit zout, hetwelk men gemeenlyk ZOUT VAN WYNSTEEN noemt, uit het overblyffel van de destillatie van den geest van wynfteen, op die wyze, als daar befchreven is; of wel, men brandt den ruuwen wynfteen ftérk in een kroes, en na die in water gefmolten en door papier gezeegen te hebben, dampt men de loog uit, totdat ze droog is. Uit deze zouten, in even veel water ontbonden en door papier gezeegen, wordt de loog bereid, die men gewoon is te noemen NEERGEDRUPTE OLIE VAN WYNSTEEN, waarmede ook overeenkomt het zo genaamde VOCHT VAN VASTE SALPETER. BY-  ZOUTEN. BYTENDE LOOG> gemeenlyk ZEEPZIEDERS-LOOG. Neem versch gebrande Kalk, negen oneen, Gezuiverde Pot-asch, zes oneen, Zuiver heet water, vier pond. Doe de kalk met het water in een yzeren pot; Wanneer de kalk niet meer opbruischt en gebluscht is, voeg 'er dan aanftonds de pot-asch by, meng die wel onder een, en dek den pot toe, totdat het mengfel is koud geworden. Na het wel omgeroerd te hebben, giet dan alles uit op een glazen trechter, waarvan de hals met boom-wol moet voorzien zyn> ten einde de loog daardoor druipe. Wanneer 'er geen vocht meer doorloopt, giet dan op den trechter zo veel kokend water, als genoeg is, om drie pond loog te verkrygen; fchud vervolgens het bovenfte gedeelte van de loog met het onderfte wel onder een, en bewaar ze in flesfen, die met een glazen flop wel gefloten zyn. Wanneer deze loog wel bereid is, zal ze in "t geheel niet of zeer weinig met zuuren opbruisfehen; doch indien dit mogt plaats hebben, moet men 'er meer kalk bydoen. G BY-  9§ ZOUTEN. BYTENDE STEEN. Neem bytende Loog, zo veel gy wilt. Verkook ze in een zuiveren yzeren pot tot droogwordens; doe dit in een kroes op een vuur, hetgeen allengs moet vermeerderd worden, totdat het zout zo vloeibaar wordt, als olie. Giet dit gefmolten zout in yzeren vormtjes, welke vooraf met vet befmeerd zyn, eh bewaar ze in eene wel gefloten flesch. GEZUIVERD DELF - S TOFLYK LOOGZOUT. Neem Spaanfche Soda, drie pond, Zuiver water, twaalf pond. Kook dit in 't water, en zyg het door papier. Hetgeen op 't papier overblyfc, kook dit wederom met zes pond water, om al het zout te doen fmelten , en zyg het door. Meng de beide loogen onder een, en zyg die wederom door, na ze genoegzaam uitgewaasfemd te hebben; zet het dan weg, om kristallen te laaten Ichieten, welke van andere zouten, die 'er nog mogten byzyn, door herhaalde koking en kristallizeering nauwkeurig moeten gefcheiden worden. VLUG-  Z O Ü T Ë N. oo Vlugtige bloemen Van ammoniak-zout. Neem Amffioniak-z-öut, een pond, Gezuiverde Pot-asch , twee en een half pond. Na ze ieder afzonderlyk fyn gewreven te hebben , vermengt men Ze in een kromhals met een wyden hals, maakt 'er een ontvanger aan vast, en fublimeert Ze met een allengs vermeer4 derd vuur. geest VAN AMMONIAK-zout. Neem Ammoniak-zout, een pond, Gezuiverde Pot-asch , twee en een half pond, Zuiver Water, vief poiid. Wryf de zouten ieder byzonder tot poeier, en , na ze in een. glazen kromhals gedaan te hebben, giet 'er dan het water op; haal'er vervolgens in een zand-bad, door het vuur allengs te verfterken, twee pond van over. GEEST VAN AMMONIAK-ZOUT met WYN. Neem overgehaalden Bfaiidewyn, een pond, Geest van Ammoniak-zout, agt oncern Meng ze onder een. g i geest  ioo ZOUTEN. GEEST VAN AMMONIAK-ZOUT MET ONGEBLUSCHTE KALK BEREID. Neem versch gebrande Kalk, twee pond, Ammoniak-zout, een pond, Zuiver water, vyf pond. Na de kalk en het zout ieder byzonder tot een poeier gebragt, en ze in een wyden glazen kromhals vermengd te hebben, doet men 'er het water by. Breng 'er dan, zo fpoedig als mooglyk is, een zeer wyden ontvanger aan, die maar even moet vastgemaakt worden. Nu zal 'er fchielyk eene hevige opbruisfching plaats hebben. Nadat deze bedaard is, maak dan het lutum fterker vast, en haal eerst met een zacht vuur, dat allengs vermeerderd wordt, anderhalf pond over. Dit vocht moet in eene llesch met een glazen flop bewaard worden. GEEST, ZOUT EN OLIE VAN IIARTSHOORN. Neem fchaaffel van Hartshoorn, zo veel gy wilt. Doe dit in een yzeren kromhals, die van boven met eene opening, waarop een yzeren dekfel fluit, voorzien is, leg dien in een fornuis, en maak 'er een wyden ontvanger aan vast, waar tusfchen beiden een glazen buis moet uitfteekenj lutecr dan alle de voegen wel digt, zodat 'er geen  ZOUTEN. loi geen opening zy, behalven de glazen buis, waardoor de ontvlambaare lucht onverhinderd moet kunnen uitgaan. Begin dan met een zacht vuur te ftooken, en verfterk dit allengs, totdat de ontvanger warm wordt: houd met dien graad van hette eenigen tyd aan, en vermeerder dan het vuur, totdat de kromhals gloeit. Op die wyze verkrygt men een vlugtigen geest, olie en zout. Scheid de olie van het vocht af, en bewaar ze in een flesch tot gebruik. Meng dan het loogzoutige vocht en 't zout onder malkander, doe 'er een gedeelte gezuiverde pot-asch by, en haal het nog eens in een glazen kromhals met een zeer zacht vuur over, ten einde ze beiden van de brandige olie wel te zuiveren. Indien het zout nog niet zuiver genoeg mogt wezen, moet men hetzelve, met een gelyk gcwigt gezuiverde pot-asch, in een kolf met een helm opheffen. Dezen geest, zout en olie kan men op gelyke wyze uit de beenderen van andere dieren verkrygen, indien ze maar te voren, door koking in water, van het merg wel gezuiverd zyn. GEVITRÏOOLDE WYNSTEEN. Neem gezuiverde Pot-asch, zo veel gy wilt, Kokend zuiver water, agtmaal zo veel. G 3 Smelt  ioa ZOUTE N. Smelt de pot-asch in het water, en drup» pel 'er geest van vitriool in , totdat ze verzadigd is. Na het eindigen der opbruisfching, zyg dan de zout-loog, na ze genoegzaam imgewaasfemd te hebben, door papier, en laat ze kristallizecren. Vergelyk ook de bereiding van het ROOK ENDE SALPETER-ZUUR en "den HOOGST VERSTERKTEN AZYN- POLYCHREST- ZOUT. Neem zuivere Salpeter, Bloem van Zwavel, gclyke deelen. Na die wel tot poeier gewreven en onder een gemengd te hebben, werpt men ze by poozen in een gloeiende kroes. Na het ophouden der opploffmg, laat men ze een uur lang in het vuur gloeien. Vervolgens fthèlt men het zout in eene genoegzaame hoeveelheid heet water; daarna laat men de zout-loog uitdampen, doorzygen, en kristallen fchïeten. WONDERZOUT VAN GLAUBER. Dit wordt op dezelfde wyze uit de gezuiverde Soda bereid , als de gevitrioolde wyriïeen uit de pot-asch. Vergelyk ook de bereiding van het ZEE-ZOUT-ZUUR. GE-  ZOUTEN. 103-. GEZUIVERDE SALPETER. Neem gemeene Salpeter, zo veel gy wilt, Kokend zuiver water, zesmaal zo veel. Het zout, in water gefmolten en genoegzaam uitgedampt, zygt men door papier; daarna zet men de zout-loog op eene koele plaats, om te kristallizeeren. Wanneer men dezen falpeter in: een kroes fmelt, 'er by tusfchenpoozen een twintigfte gedeelte bloem van zwavel bydoet, en, na bet verbranden van de zwavel, dit zout in dunne plaatjes uitgiet, verkrygt men het zo genaamde SAL PRUNEL. GEZUIVERD ENGELSCH ZOUT. Neem Epfom-zont, een pond, Kokend zuiver water,- drie pond. Plet zout, in water gefmolten, dampt men uit, totdat 'er een vliesje op de oppervlakte verfchynt; daarna zygt men de zout-loog door papier, en zet ze op eene koele plaats, om te kristallizeeren; doch als men een half pond van die zout-kristallen verkregen heeft, moet men de kristallifatie niet verder voortzetten. GEBLADERDE WYNSTEEN-AARDE. Neem Loog van Wynfteen-zout, een pond, Overgehaalden Azyn, agt pond. G 4 Meng  io4 ZOUTEN. Meng dit onder een, en verkook het tot dc dikte van dunne firoop; doe 'er dan wederom azyn by, tot het volmaakt verzadigd is; en damp vervolgens dit zout in een glas, onder een geftadig omroeren, langfaam uit. Smelt het gedroogde zout in overgehaald water, en zyg het door papier; waasfem vervolgens deze zout-? loog in een platten aarden fchotel, die wel verglaasd is, op een zacht vuur, uit, het zout, wanneer het begint droog te worden, nu en dan omroerende, om het des te fchielyker geheel te doen uitdampen. Dit zout moet men in eene wel gefloten flesch bewaaren. VOCHT VAN GEBLADERDE WYNSTEEN. AARDE. Neem gebladerde Wynftcen-aarde, twee deelen, Overgehaald water, een deel. Meng dit onder een, en zyg het door papier. MYNSTOFLYK AZYNZUUR-ZOUT, Neem gezuiverde Soda, zo veel gy wilt, Zuiver kokend water, viermaal zo veel. Smelt het zout in 't water, en doe 'er dan eene genoegzaame hoeveelheid overgehaalden azyn by, om het tot een volmaakt midden-zout te maaken. Wanneer het niet meer opbruischt, zyg  ZOUTEN. 105 zyg dan de zout-loog, na ze genoegzaam uitgewaasfemd te "hebben, door papier, en zet ze op eene koele plaats, om kristallen te laaten fchieten. GETARTARIZEERDE of OPLOSBAARE WYNSTEEN. Neem gezuiverde Pot-asch, zo veel gy wilt, Kokend zuiver water, twaalfmaal zoveel. Smelt de pot-asch in 't water, en doe 'er by poozen room van wynfteen by, totdat het niet meer opbruischt en volmaakt verzadigd is. Waasfem dan deze loog genoegzaam uit, zyg ze door papier, en zet ze op eene koele plaats, om te laaten kristallizeeren. Vergelyk ook de bereiding van het WEZENLYK ZUUR-ZOUT VAN WYNSTEEN. Op dezelfde wyze bereidt men, uit de gezuiverde Soda en den room van wyuftcen, het POLYCIIREST-ZOUT VAN SEIGNETTE. GEZUIVERD AMMONIAK-ZOUT. Neem fyn gewreven Ammoniak-zout, zo veel gy wilt, Zuiver kokend water, driemaal zo veeL Smelt het zout in 't water, zyg het door papier, en damp het op een zacht vuur tot droogwordens uit. G 5 GEEST  io6 ZOUTEN. GEEST VAN MINDERER. Neem overgehaalden Azyn, zo veel gy wilt, Vlugtige Bloemen van Ammoniak-zout, zo veel als genoeg is. Doe het vlugge zout by den azyn, totdat die volkomen verzadigd is. GEBARNSTEENDE GEEST VAN HARTSHOORN. Neem vlug Zout van Harts-hoorn,een half once, Gezuiverd Zout van Barnfteen, zo veel genoeg is, Overgehaald water, drie oneen. Smelt het zout van harts-hoorn in 't water, doe 'er dan zout van barn-fteen by, totdat het volkomen verzadigd is; en zyg het vocht door papier. OVER-  107 OVERGEHAALDE WYNGEEST MET VI TRI 00 Lo f S A L F E T E R-Z U U R. VITRIOOL-AETHER. Neem Wyngccst, door loog-zout van water be« vryd, vier pond, Vitriool-olie, drie pond. Giet den wyngecst in een glazen kromhals, meng hieronder by gedeelten en langfaam, geftadig fchuddende, het zuur; nadat het mengfel koud geworden is, leg dan een ruimen ontvanger aan, en ftook uit een zandbad. Matig het vuur dusdanig, dat 'er tusfehen ieder droppel , die overkomt, byna zes feeonden verloopen; en houd op met ftooken, wanneer 'er zich zwavelachtige dampen vertoonen , en de olie-deeltjes, onder de gedaante van losfe bolletjes, die malkander traag opvolgen, en met de waterige ftreepen vergezeld zyn , verfchynen ; hetgeen men gemeenlyk befpeurt, als 'er zeven en twintig oneen vochts zyn overgegaan. Doe by dit overgehaalde vocht zo veel gebrande Magnefia, als genoeg is, om den zwavelachtigen reuk geheel te doen verdwynen, en fchud dit  io8 WYNGEEST met VITRIOOL- enz. dit fterk om; giet dan het vocht in een anderen kromhals, en haal 'er met een zeer zacht vuur een pond vochts van over, doe hierby een half pond gedestilleerd water, fchud dit wel onder malkander, en bewaar dan de bovendryvende aether'vsx een flesch met een wel gefloten glazen flop. MYNSTOFLYK PYNSTILLEND VOCHT. Dit wordt op dezelfde wyze bereid, als de Vitriool-aether, met dit onderfcheid, dat men by de tweede destillatie twintig oneen vochts afhaale. VERZOETE SALPETER-GEEST. i Neem Wyngeest, door loogzout van water bevryd, drie pond, Rookende geest van Salpeter, een half pond. Giet allengs het zimr by de alcohol in eene wyde flesch, en fchud het geftadig om. Laat dan. de ilesch los gefloten op eene koele plaats zeven dagen liaan; en haal 'er vervolgens met eene zachte warmte twee pond en agt oneen van over. Giet dit vocht, na 'er een half pond zuiver water en eene genoegzaame hoeveelheid gebrande Magnefia , om het zuur te verzadigen , bygedaan te hebben, wederom in een kromhals, en haal 'er met een zacht vuur twee en een half pond van over. M A G-  I©9 MAGNESIA. WITTE MAGNESIA. Neem Engelsch buikzuiverend Zout, vier pond, Zuiver water, veertig pond. Smelt het zout in 't water, en zyg het door papier; giet allengs hierby gezuiverde pot-asch, die in eene genoegzaame hoeveelheid zuiver water ontbonden en door papier gezegen is, tot *er niets meer wordt nedergeploft. Laat het vocht een weinig opkooken, en roer het onderwyl om. Zet het dan neer, totdat de hette een weinig verminderd is ; zyg het vervolgens door linnen, waarop de magnefia zal blyven liggen, die met zuiver water zorgvuldig moet afgewaschen worden, totdat dit geheel fmaakloos is. Intusfchen kan men voldaan met de witte MAGNESIA, die Uit ENGELAND komt, £H ÏU de winkels ook moet bewaard worden. GEBRANDE MAGNESIA. Brand de witte Magnefia in een kroes met een fterk vuur, en bewaar dezelve in een wel gefloten glas; genoeg gebrand zynde^ -moet zy met geen zuuren meer opbrukfchen. BE-  ho BEREIDINGEN Ui? DE KALK. en ZWAVEL. KALK-WATER. Neem versch gebrande Kalk, een pórict, ' Zuiver water, festien pond. Giet by tusfchenpoozen het water op de kalkoen fchud bet nu en dan om; wanneer de hette' verminderd is, bewaar het in eene gefloten flesch, en zyg het dan eerst door, wanneer het moet gebruikt worden. KALK - ZWAVEL - LEVER. Neem fyn gefloten Oester-fchelpen, Bloem van Zwavel, gelyke deelen. Meng dit onder een, en brand het in êeu kroes twaalf minuten. Bewaar het overblyffel in eene wel gefloten flesch] * PROEF-VOCHT VAN HAHNEMANN. Neem Kalk-zwavel-lever, twee drachmen, Room van Wynfteen, zeven drachmen, Overgehaald water, zestien oneen. Na de zwavel-lever en room van wynfteen ieder byzonder tot poeier gewreven te lubben, doe*  BEREID, uit de KALK en ZWAVEL, in doet men ze in een flesch, en fluit die, nadat het water 'er opgegoten is, digt; fchudt het vervolgens wel om, en laat het ftaan, om te bezinken , opdat het helder geworden, in eene wel gefloten flesch gedaan en tot gebruik bewaard worde. Dit vocht kan niet lang in voorraad gehouden worden, wyl het fchielyk zyne kragt verliest. W1RTEMBERGER PROEF-VOCHT. Neem Operment, een once, Ongebluschtc Kalk, twee oneen, Overgehaald water, een pond. Na het operment en de kalk ieder byzonder tot poeier gewreven , en daarna onder een gemengd te hebben, giet men 'er het water op, en laat het twaalf uuren ftaan. Om dit vocht, nadat het bezonken is, lang goed te kunnen houden, giet men het in zeer kleine fleschjes, die wel gefloten zyn, over. ME-  12* METAAL-BËRÉIDINGEN. HELSCHE STEEN. Neem best Kapel-zilver, een once, Geest van Salpeter, zo veel als genoeg is. Smelt het zilver in 't zuur op een zacht vuur in een glas, en waasfem de ontbinding byna tot droogwordens uit. Doe dan deze ftof in een wyden kroes, zet dien op 't vuur, dat in 't begin zacht en vervolgens allengs vermeerderd .moet worden, totdat de ftof, die in 't eerst fterk kookt, zacht, gelyk wasch, begint te vloeien, en een weinig hiervan uitgegoten en behoorlyk bekoeld zynde, de verëischte hardheid verkrygt; giet het dan uit in yzeren ronde vormtjes, die alvorens met vet befmeerd zyn, om het daardoor tot pypjes, tot 't gebruik gefchikt, te maaken. Nadat dezelve koud geworden zyn, moeten ze in eene wel gefloten flesch bewaard worden. GEBRAND LOOD. Neem Lood, zo veel gy wilt. Smelt dit in een yzeren lepel, doe 'er wat zwavel by, en roer het om, terwyl het brandt; wanneer  ME TA AL-BÉ RÉI DIN GEN. 113 neer de vlam ophoudt, doe 'er dan op nieuw zwavel by, en gaa zoo voort, totdat het lood geheel verkalkt is, wryf dit tot poeier, en laaE het door eene zeer fyne zeef gaan. GOUDGLIT-AZYN. Neem Goudglit, een half pond, Wyn-azyn, twee pond. Laat het ftaan 9 en roer het nu en dart om, totdat de azyn zyne zuurte verloren heeft, hetgeen men weeten kan, wanneer het blauw papier door den azyn niet meer rood wordt; laat vervolgens het vocht door bezinking helder worden. LOOD-EXTRAKT. Neem Goudglit, zo veel gy wilt, Overgehaalden Azyn, viermaal zo veel. Kook het op een zacht vuur in eene aarderi pan* totdat de azyn zyne zuurte verloren heeft; zyg vervolgens her vocht door papier, en laat het tot de dikte van honig uitwaasfemen. LOOD-SUIKER. Neem Loodwit, zo veel gy wilt, Overgehaalden Azyn, tienmaal zo Veel. Kook het loodwit met den azyn in eene aarII den  ii4 METAAL-BEREIDINGEN. den pan, totdat de azyn zyne zuurte verloren heeft; zyg vervolgens den azyn door papier, en damp hem op een zacht vuur uit, totdat 'er een vliesje opkomt; zet dan het vocht, na hes wederom doorgezegen te hebben, op eene koele plaats, om te kristallizeeren. AMMONIAKAAL- KOPER. Neem zuivere blauwe Vitriool, twee deelen, Vlugtige bloemen van Ammoniak-zout, drie deelen. Wryf het wel onder malkander in een glazen mortier, totdat het niet meer opbruischt, en een hemelsblauwe klomp geworden is, die, fn vloeipapier omwonden, eerst op kryt en daarna door eene zachte warmte gedroogd zynde, in eene wel gefloten flesch moet bewaard worden. GEZUIVERD YZER-VYLSEL. Men legt yzer-vylfel onder eene yle zeef, en houdt boven deze zeef een zylfteen , om 'er het fynere gedeelte door aan te trekken. YZER-ROEST. Men befproeit het gezuiverd yzer-vylfel meermaalen met azyn, en laat het in de zon ftaan, totdat het geheel in roest verteerd wordt, dat tot een allcrfynst poeier moet gewreven worden. YZER-  META AL-BEREIDINGEN. 115 YZER-TINKTUUR MET AZYN. Neem Wyn-azyn, twee pond, Gezuiverd Yzer-vylfel, twee oneen. Kook het op een zacht vuur in een yzeren pot, totdat de helft van 't vocht is uitgewaasfemd; zyg dan de tinktuur door papier, en bewaar ze. OPENENDE of GEWYNSTEENDE YZERTINKTUUR. Neem gezuiverd Yzer-vylfel, een half pond, Room van Wynfteen, een pond, Gezuiverde Pot-asch, zo veel als genoeg is ter verzadiging, Zuiver water, tien pond. Na dit wel onder een gemengd te hebben, kook het vier en twintig uuren, met 'er nu en dan zo veel water by te doen, als 'er door het kooken verloren gaat; zyg vervolgens het vocht door papier, en laat het tot twee pond uitwaasfemen. SAMENTREKKENDE YZER-TINKTUUR. Neem Yzer-roest, drie oneen, Geest van Zee-zout, zo veel genoeg iss om het yzer te ontbinden. II 2 Laat  n6 METAAL-BEREIDINGEN. Laat het in eene zachte warmte ftaan, en doe *er by, nadat het opgelost is , overgehaalden ivyngeest, zoo veel genoeg is, om met het vocht twee en een half pond uit te maaken. YZER-AMMONIAK- ZOUT- BLOEMEN. Neem zeer fyn gewreven Bloedfteen, Geest van Zee - zout, van ieder twee oneen, Fyn gewreven Ammoniak - zout, zestien oneen. Wryf den bloedfteen met den zout-geest in een fieenen mortier; voeg 'er dan het ammoniakzout by, doe het alles in een wyden fiool, en laat het in een zand-bad fublimeeren. Men moet vooral zorgen , dat bet vuur behoorlyk gematigd worde; wyl anderzins het ammoniakzout alleen opgeheven wordt, weshalven men het vuur wel trapswyze, maar echter fchielyk genoeg zodanig moet verfterken, dat de bodem van 't glas byna geheel gloeïe. SAMENTREKKEND YZER-VOCHT. De ftof, die, na het opheffen der Yzer-ammoniak-zout-bloemen, op den bodem der retort overblyft, die donkerbruin van kleur en wrang van fmaak is, laat men, zonder 'er water by %& doen, op eene vochtige plaats van zelfs fmet- ten,  METAAL-BEREIDINGEN. 117 ten, waardoor zy eene oranjekleur verkrygt, en famentrekkend en dik wordt. TINKTUUR VAN YZER-AMMON1AKZOUT-BLOEMEN. Neem Yzer-ammoniak-zout-bloemen, een once, Zuiveren overgehaalden Brandewyn, vyf oneen. Meng het wel onder een, en trek 'er op een zeer zacht vuur eene oranjekleurige tinktuur van , die, nadat ze door papier gezegen is, moet bewaard worden. YZER-VITRIOOL. Neem gezuiverd Yzer-vylfel, een half pond, Vitriool - olie , met viermaal zo veel gedestilleerd water verdund, zo veel als genoeg is, om het yzer te ontbinden. Na de vitriool-olie en het water onder een gemengd te hebben, doet men 'er by poozen het yzer-vylfel by, en, wanneer dit gefmolten is, wederom drie pond gedestilleerd water; na dit mengfel behoorlyk te hebben doen uitwaasfemen, zygt men het door papier, en zet het op eene koele plaats, om kristallen te fchieten. H r GE-  n8 METAAL-BEREIDINGEN. GEBRAND YZER-VITRIOOL. Neem Yzer-vitriool, zo veel gy wilt, • Brand het in eene onverglaasde aarden pan j totdat het wit worde, en geheel droog zy. Indien men deze bewerking verder voortzet, totdat het poeier eene roode kleur gekregen heeft, noemt men het DOODEN KOP VAN VITRIOOL. GEZUIVERDE KWIK. Neem levende Kwik, Yzcr-hamerflag, van ieder even veel. Wryf het onder een, en destilleer het uit een yzeren of glazen kromhals in een glazen ontvanger, die met water gevuld is, KWIK - ONTBINDING. Smelt in falpeter - geest op een maatig vuur zoo veel kwik, als 'er m opgelost kan worden, en voeg by deze ontbinding, terwyi ze nog warm is, twaalfmaal zoo veel overgehaald water. MINERAAL - MOOR, Neem gezuiverde Kwik, Bloem van Zwavel, gelyke deelen, Wryf  METAAL-BEREIDINGEN. 119 Wryf ze in een glazen of fteenen mortier ~n$et een glazen ftamper wel onder een, totdat de kwik-bolletjes niet meer zichtbaar zyn. OPGEHEVEN BYTENDE KWIK, Neem gezuiverde Kwik, vier deelen, Salpeter-geest, zo veel genoeg is, ooi de kwik te ontbinden, Gedroogd Zee-zout, zeer fyn gewreven, Gebrande Yzer-vitriool, zeer fyn gewreven, van elk vyf deelen. 'Ontbind de kwik in den falpeter-geest. Doe deze ontbinding tot een witten, geheel droogen zout-klomp uitdampen, wryf denzelven wel fyn, en doe 'er dan het zee-zout en de vitriool by. Na dezelve bchoorlyk onder een gemengd te hebben, doe ze door een papieren koker in een glazen fiool, totdat diebyna halfvol is, enfublimeer in een zand-bad, dat eerst met een zacht, en vervolgens met een trapswys vermeerderd vuur geftoekt wordt. Na het eindigen der fublimatie, breek dan het glas, en haal 'er het zout uit, dat zeer wit en blinkend is, en wel gefcheiden behoort te worden van de roode ftof, die op den bodem zit, en weggedaan moet worden. H 4 VER-  iao ME TA AL-BE HEID IN GEN. VERZOETE KWIK. of CALOMEL. Neem opgeheven bytende Kwik , die in een glazen mortier fyn gewreven is, een pond, Gezuiverde Kwik, tien en een half once. Wryf ze met een glazen ftamper in een glazen mortier wel te finnen, 'er nu en dan een weinig water by doende, totdat de kwik-bolletjes geheel onzichtbaar worden. Doe dit mengfel in een fiool, welke 'er üeclws tot een derde gedeelte mede moet gevuld zyn, en met een papieren ftop gedekt wordt. Sublimeer dan. in een zand-bad met een allengs vermeerderd vuur, dat na verloop van anderhalf uur het fterkst moet zyn, en op dien graad gehouden worden, tot 'er niets meer opklimme. Na het eindigen der fublimatie, breek dan de fiool, en doe het roode poeier, dat by den bodem zit, en het witte, dat zich aan den hals gezet heeft, beiden weg. De opgeheven ftof wryft men fyn, en iublimeert dezelve nogmaals drie keeren op eene gelyke wyze. WITTE NEERGEPLOFTE KWIK. Neem gezuiverde Kwik, twee oneen, Salpeter-geest, zo veel genoeg is, om de kwik te ontbinden, Overgehaald water, twintig oneen. Na  METAAL-BEREIDINGEN. iai Na de kwik in den falpeter-geest ontbonden te hebben, doe 'er het water by, en zyg deze ontbinding door papier; neem dan eene ontbinding van zee-zout, uit ée'n deel zout en zes deelen overgehaald water beftaande, en laat 'er dit indruppen , tot 'er niets meer uit nedergeploft wordt. Het neergevallen poeier bewaart men, na het wel afgewasfchen en gedroogd te hebben, onder den gewoonen naam van WITTE NEERGEPLOFTE KWIK. By het vocht, waaruit deze kwik neergeploft is , giet men allengs geest van ammoniak-zout, zoo lang 'er zich een wit poeier uit affcheidt, dat vervolgens herhaalde reizen met warm water afgewasfchen , totdat dit fmaakloos is, met eene zachte warmte gedroogd, en, ter onderfcheiding van het voiigc, WITTE KWIK-KALK genoemd wordt. ROODE NEERGEPLOFTE KWIK. Neem gezuiverde Kwik, zo veel gy wilt, Salpeter-geest, zo veel genoeg is ter ontbinding van de kwik. Na de kwik in den falpeter-geest opgelost te hebben , waasfemt men de ontbinding uit tot een droogen, witten zout - klomp , die tot poeier gewreven, in een glazen kolf gedaan, en met een allengs vermeerderd vuur geftookt moet H 5 wor-  ï22 METAAL-BEREIDINGEN. worden, totdat het glas, hetgeen te voren met damp gevuld was, doorfchynend begint te worden, en de ftof in roode giinfterende fchubben veranderd wordt. MINERAAL - TURBITH. Neem gezuiverde Kwik, twee oneen, Vitriool-olie, vier oneen. Giet de vitriool - olie in een glas op de kwik, en laat het zich door eene allengs vermeerderde warmte tot een witten zout-klomp vereenigen, die met een fterk vuur geheel moet uitgedroogd worden. Deze ftof zal, door het bydoen van eene groote hoeveelheid heet overgehaald water, terftondeene geele kleur aanneemen, en een poeier worden, dat men in een glazen mortier met het water fterk wryven moet. Nadat het poeier gezakt is, giet 'er dan het water af, en wasch deze ftof herhaalde reizen met versch overgehaald water, totdat het fmaakloos worde. 5PIAUTER- BLOEMEN. Men werpt kleine ftukjes Spiauter in een ruimen, gloeïenden, hoogen en hellenden kroes by tusfehenpoozen. Uit het brandende metaal zullen vlokken opgeheven worden, die men moet wegneemen, om den vryen toegang der lucht niet  METAAL-BEREID IN GEN. 123 niet te beletten; en vervolgens het witte en ligtere gedeelte derzelven door een zeef affcheiden. SPIAUTER- KALK, DOOR NEERPLOFFING BEREID. Neem Spiauter, een once, Vitriool-olie, met viermaal zo veel gedestilleerd water verdund, als genoeg is, om het fpiauter te ontbinden, Gedestilleerd water, agt pond. Smelt het fpiauter in 't zuur, en na deze ontbinding door papier gezegen te hebben , doe 'er het water by; druppel 'er vervolgens allengs de ontbinding van zout van wynfteen in, totdat 'er niets meer worde neêrgeploft. Zyg dan het vocht door papier, en droog de kalk , na ze mecrmaalen met heet water afgewasfchen te hebben, op een zacht vuur. BEREID SPIESGLAS. Men doet het fpiesglas, na het in een yzeren mortier fyn geftampt, en op een fteen met een weinig water wel gewreven te hebben, in een wyden pot, giet 'er dan water op, fchudt het dikwils om, en giet het over, terwyl het nog troebel is. Laat dan het water ftilftaan, om te be-  j24 METAAL-BEREIDINGEN. bezinken, wanneer 'er een fyn poeier op den bodera zakt, dat gedroogd moet worden. Het grove poeier, dat zich door het omlchudden met 't water niet vermengt, moet men op nieuw fyn wryven, en voorts op dezelfde wyze feehandelen. MOOR VAN SPIESGLAS. Neem bereid Spiesglas, drie oneen, Gezuiverde Kwik, vier oneen, Bloem van Zwavel, twee oneen. Wryf het in een glazen mortier, totdat het een zwart poeier geworden is, en de kwik-bolletjes in 't geheel niet meer zichtbaar zyn. ZWEET- DRYVEND SPIESGLAS. Neem fyn gewreven Spiesglas, twee deelen, Zuivere Salpeter, tot een allerfynst poeier gewreven, zeven deelen. Na het wel onder een gemengd te hebben, doet men het by kleine gedeeltens in een gloeïenden kroes, om af te branden, altoos wel zorg dragende, om telkens het vorige wel te doen uitbranden, eer men 'er iets op nieuw bydoet. Laat het dus een kwartier uuis in het vuur ftaan, wel zorgende, dat de kroes gloeiend blyft, waarna men alles koud laat worden. De witte, har-  METAAL.BEREIDINGEN. 125 harde ftof, die 'er dan overblyft, wordt genoemd ONGEWASSCHEN ZWEET-DRYVEND SPIESGLAS, dat, na het uit den kroes genomen te hebben, in eene wel gefloten flesch moet gedaan worden, om het tegens het vochtig of fcherp worden te bewaaren. Om nu het AFGEWA.SSC HEN Z WEET-D RYVEND SPIESGLASteverkrygen, doet men de ftoffe, terwyl ze nog gloeiend is, in kokend overgehaald water, en roert het met een houtje om; daarna laat men het water ftilftaan, de witte kalk 'er uit neêrzinken, en giet het bovendryvend vocht af; deze witte kalk vvascht men herhaalde, reizen met water af, totdat het geheel fmaakloos zy, droogt ze vervolgens in de fchaduw, en bewaart ze in eene gefloten flesch. GLAS VAN SPIESGLAS. Neem Spiesglas, zo veel gy wilt. Wryf het fyn, en ftrooit het op eene 011 verglaasde, ondiepe, aarden fchotel, zet het vervolgens op een weinig vuur, pm het fpiesglas langzaam heet te doen worden; roer het intuslchen met een glazen of tabakspyp geduurig om, om " het klonteren te beletten. Wanneex de dampen, die 'er dan uit opryzen, en naar zwavel ruiken, met dezen graad van hette beginnen op te houden, vermeerder dan een weinig het vuur, om ze  126 META AL-BEREIDINGEN. ze weder te voorfchyn te doen komen; gaat dus voort, totdat 'er geen damp meer opryst. Doe dan deze kalk in een gloeïenden kroes, waarop een dekfel gelegd wordt, en fmelt ze met een fterk vuur, totdat ze de gedaante van gefmolten glas verkrygt; giet vervolgens de gefmolten ftoffe op een heeten marmeren fteen uit. Menzorge, om alles langzaam te doen bekoelen, ten einde het glas niet aan ftukken fpringe. SPIESGLAS-WYN VAN HUXHAM. Neem Glas van Spiesglas, tot een zeer fyn poeier gewreven, een once, Spaanfcheu Wyn, twee pond. Laat het twaalf dagen trekken , en fchud het nu en dan om; zet het daarna neder om te bezinken, totdat de wyn volkomen helder is, die vervolgens voorzichtig afgegoten , door papier gezegen,en in eene wel gefloten flesch bewaard moet worden. BRAAK-WYNSTEEN. Neem Glas van Spiesglas, tot een zeer fyn poeier gewreven, drie oneen, Room van Wynfteen, een half pond, Zuiver water, zes pond. Na het glas van fpiesglas en den wynfteen ieder afzonderlyk wel gewreven te hebben, doet men ze  METAAL-BEREIDINGEN. i# ze onder een, cn kookt ze twaalf uuren lang in een verglaasden aarden pot, 'er nu en dan, naar maate het water verkookt, warm water by voegende, om den wynfteen altoos ontbonden te doen blyven; en zygt dan het vocht kokend door papier. Dit vocht laat men daarna in eene aarden, verglaasde , wyde, ondiepe pan fchielyk tot droogwordens, onder een geftadig omroeren, uitwaasfemen. Wryf dan dit zout, nadat het koud geworden is , nauwkeurig tot een zeer fyn poeier, en bewaar het in eene wel gefloten flesch. MINERAAL-KERMES. Neem fyn gewreven Spiesglas, vier oneen, Gezuiverde Pot-asch, zestien oneen, Zuiver water, zo veel genoeg is. Meng en kook het drie uuren lang in een yzeren por, totdat 'er agt pond loog overblyft- zyg daarna het vocht nog heet door papier, e'n zet het weg. Het roodachtig poeier, dat, na 't bekoelen van het vocht, op den bodem gezakt is fcheidt men af, met 't vocht door papier te zygen, wascht het herhaalde reizen met water af, en laat het droogen. Met het doorgezegen vocht en overgebleven fpiesglas kan men, na 'er water by gedaan te hebben, dezelfde'bewerking herhaalen, zoo lang 'er een foorrgelyk poeier uit gefcheiden wordt. GOUD-  tsZ MÉT AAL-BEREIDINGEN. GOUD - ZWAVEL VAN SPIESGLAS, Neem fyn gewreven Spiesglas, twee oneen, Bloem van Zwavel, drie oneen, Bytende Loog, Zuiver water, van elk vyf pond. Meng dit onder een, en kook het, onder" een geduurig omroeren, in een yzeren pot, totdat het vocht op de helft uitgewaasfemd is. Zyg de loog, terwyl ze nog heet is, door papier, en, na by dit vocht twaalf pond overgehaald water gevoegd te hebben, drup 'er allengs geest van vitriool in, zoo lang 'erzwavel uit neergeploft wordt. De neêrgeflagen zwavel fcheidt men, met het vocht door papier te zygen, 'er af, wascht ze met warm water vlytig af, en droogt ze met eene zachte warmte. BOTER VAN SPIESGLAS. Neem Glas van Spiesglas, vier oneen, Gedroogd Zee-zout, zestien oneen, Vitriool-olie, Zuiver water, van elk agt oneen. Na het glas en zout afzonderlyk tot poeier gewreven , en vervolgens vermengd te hebben, doet men ze in .een glazen tubulaat-retort, en giet 'er dan de vitriool-olie, die te voren met het wa-  Metaal-bereidingen. 129 water vermengd moet zyn, by; leg dan een ontvanger aan, en, na alle voegen wel digt gemaakt te hebben, destilleer in een zand-bad mêi een zacht vuur, dat allengs vermeerderd wordt, totdat 'er geen vocht meer overkomt. Dit vocht giet men terftond over, en bewaart het in eene flesch , die met een glazen flop wel gefloten wordt. MEDICINAALE SPIESGLAS - KONING, Neem Spiesglas, vyl* oneen, Gedroogd Zee-zout, vier oneen , Gezuiverde Pot-asch, een once. Na ze tot poeier gewreven en vermengd te hebben, fmelt ze in een kroes, en ftoft ze, wanneer alles wel gefmolten is, in een giet-kroes uit; fcheid dan het metaalachtige van de flikken, ftamp het tot een grof poeier, en bewaar he:, na" 'e met zuiver water afgewasfchen té hebben. I POEI--  13° P OE I E RS, KRAMPSTILLEND POEIER. Neem zuivere Salpeter, een once, Gevitrioolden Wynfteen, een half once, Door kunst gemaakte Vermiljoen, twee drachmen. Na ze tot poeier gewreven te hebben, meng ze onder een. i SAAMGESTELD POEIER VAN KALFSVOET. Neem versch gedroogden wortel van Kalfsvoet, twee drachmen, welriekende Lisch, Pimpernel-wortel, van elk drie drachmen, Kaneel, twee fcrnpels, Gevitrioolden Wynfteen, twee drachmen. Meng ze , tot poeier gewreven, onder een , en bewaar het in eene wel gefloten flesch. SPE-  POEIERS. 131 SPECEREI-POEIER. Neem Kaneel, Muskaat-noot, Zaad van kleine Cardamom, zonder zaadhuisjes , Gember, gelyke deelen. Wryf ze te famen tot poeier, en bewaar het in eene wel gefloten flesch. SAAMGESTELD POEIER VAN KREEFTEN - SCHAAREN. Neem bereide Kreeften-fchaaren, twee oneen. Bereid rood Koraal, een once, Witte Magnefia, een half once. Meng ze onder een. KENT-POEIER. Neem Kreeften-fchaaren, twee oneen, Kreefts-oogen, Rood Koraal, Parels, van ieder een half once, Gebranden Harts - hoorn, Witten Barnfteen,van elk twee drachmen, Tegengif-wortel, agt fcrupels, Oosterfchen Bezoar-fteen, Viper-vleesch, van ieder vier fcrupels, Blad-goud, een fcrupel. I % Na  r3* POEIERS. Na de aard-achtige middelen en den barnfteen op een wryfiteen met een weinig water tot een allerfynst poeier, dat niet meer op de tanden knerst, gewreven, en het overige ook tot een zeer fyn poeier gemaakt te hebben, mengt men ze onder een. DRAGAN-POEIER. Neem Arabifche Gom, Gom-dragan, Styffel, van elk ern once, Zuivere Suiker, twee oneen. Wryf ze tot poeier, en meng ze onder een. DOVER'S POEIER. Neem Braakwortel, Gezuiverde Heulfap, van ieder een fcrupel,. Gevitrioolden Wynfteen, drie drachmen. Wryf en meng ze wel onder een tot poeier. Elf grein bevatten een grein Heulfap. ROOK-POEIER. Neem Eenzoë, Barnfteen, Mastik, van ieder zes drachmen, Storax, een half once, Kaneel, twee drachmen, Kruid-nagelen, een drachme. Na  POEIERS. 133 Na ze tot een grof poeier gewreven te heb» ben, mengt men ze onder een. SAAMGESTELD POEIER VAN MYRRHE. Neem Myrrhe, een half once, Opoponax, Sagapenum, Bevergeil, van ieder twee drachmen , Olie van Kruis-Munt, Wynruit,van ieder vier droppels. Meng ze, tot poeier gewreven, onder een, en bewaar het in eene wel gefloten flesch. NIES - POEIER. Neem gedroogde bladen van Mans-ooren, Majolyn, Syrifehe Thym, Lavendel-bloemen, gelyke dee* len. Wryf alles te famen tot poeier. WITTE SIEF, op POEIER VOOR DE KOEKJES VAN RHaZES. Neem Loodwit, in Roozen-water gewasfchen, tien drachmen, Styffel, een half once, 1 3 Ara-  134 POEIERS. Arabifche Gom, Gom-dragan, van ieder twee drachmen, Kamfer, met een weinig brandewyn gewreven, een half drachme. Dit onder een gemengd zynde, maakt men tot een allerfynst poeier, dat in eene wel gefloten flesch moet bewaard worden. KOEK-  135 KOEKJE S. WORMDRYVENDE PURGEER- KOEKJES. Neem bereide Scammonium, Verzoete Kwik, van ieder drie drachmen, Zuivere Suiker, vier oneen. Na ze tot poeier gewreven te hebben, mengt men ze nauwkeurig onder een, en maakt 'er, door middel van gom-drag?n-flym, koekjes van, die een half drachme, twee fcrupels en een drachme zwaar zyn. WITTE BORST-KOEKJES. Neem Arabifche Gom, Zuivere Suiker, van ieder een half pond. Na dit in een weinig water te hebben doen ontbinden, moet men het doorzygen, en daarna, onder een geftadig omroeren, op 't vuur uitwaasfemen; op 't einde mengt men 'er vier oneen ei-wit, dat in oranje-bloesfem-water ontbonden is, onder, en maakt 'er koekjes van. ZWARTE BORST-KOEKJES. Neem Drop, Arabifche Gom, van ieder vier orcin, Zuivere Suiker, agt oneen. I 4 Na  n6 KOEKJE S. Na dit in heet water ontbonden te hebben, moet men het doorzygen; en daarna op een zacht vuur uitwaasfcmen , totdat het een bekwaam deeg worde, om 'er koekjes van te maaken. CATCHOU- KOEKJES. Neem Catchou, Arabifche Gom, van ieder twee oneen , Zuivere Suiker, agt oneen. Wryf het onder een tot poeier, en maak 'ermet roozen-water koekjes van. ZWAVEL - KOEKJES. Neem PJoem van Zwavel, twee oneen, Zuivere Suiker, vier oneen. Na dit onder een tot poeier gewreven te hebben, maakt men 'er, door middel van gom? dragaivfiym, koekjes van. PIL-  137 PILLEN. ALOE-PILLEN. Neem fyn gewreven Socotrynfcbe Aloë, Extrakt van Gentiaan, gelyke deelen. Meng ze onder een , en ftamp ze tot een deeg, om pillen van te maaken. COC CHIE-PILLEN. Neem Sccotrynf he Aloë, Bereide Scammonium, van iedereen once, Polychrcst-zoat, een drachme, Koloquint, een half once, Olie vin Kruid-nagelen, een half drachme. Wryf de aloë en 't fcammonium met het zout tot poeier; meng 'er vervolgens de koloquint, die zeer fyn moet gemaakt worden, en de olie onder; en breng het, door middel van flym van arabifche gom, tot een pillen-deeg. PILLEN VAN EXTRACTUM CATHOLICUM. Neem gommig Extrakt van Aloë, een once, Extrakt van zwarten Nies-wortel, twee drachmen, I 5 Ex-  i33 PILLEN. Extrakt van Koloquint, een drachme, Bereide Scammonium, drie drachmen. Meng ze onder een, en maak 'er een pillen-deeg van. GOM-PILLEN. Neem Duivels-drek, Galbanum, Myrrhe, van ieder een half once, Overgehaalde Olie van Barnfteen, een half drachme. Meng ze onder een, en ftamp ze met brandewyn tot pillen. MA JERNE-PILLEN. Neem Suikerei-wortel, Kruid van gezegende Distel, Toppen van Duizend-gulden-kruid , van ieder twee oneen, Zuiver water, zo veel genoeg is. Kook dit een uur, totdat 'er vier pond vochts overblyft, en, na dit doorgezegen te hebben, laat 'er een uur lang in trekken Gezuiverde Senne-bladen, Gefneden Rhabarber, van elk zes drachmen. Zyg dan dit vocht wederom door, verkook het op agt oneen, en doe 'er by Gommig Extrakt van Aloë, vier oneen; laat  PILLEN. 139 laat het daarna op een zacht vuur op nieuw uitwaasfemen, totdat 'er pillen van gemaakt kunnen worden, en doe 'er ten laatften by Gedefinieerde Foelie-olie, een half drachme. PILLEN VAN RUFFITS. Neem Socotrynfche Aloë, een once, Myrrhe, een half once, Saffraan, twee drachmen. Na ze fyn gewreven te hebben, meng ze onder een, en maak 'er met brandewyn een pillendeeg van. PILLEN VAN ZEE-AJUIN. Neem fyn gewreven Ammoniak-gom, Matig gedroogden Zee-ajuin , van ieder een half once, Poeier van kleine Cardamom, twee drachmen. Na den zee-ajuin in een fteenen mortier geftampt te hebben, mengt men 'er de poeiers onder, om het tot een pillen-deeg te maaken, die te hard zynde, met het bydoen van een weinig azyn-honig van zee-ajuin , moet week gemaakt worden.  i4o PILLEN. PILLEN VAN BARNSTEEN. Neem bereiden Barnfteen, anderhalf once, Mastik, een once, Socotrynfche Aloë, twee en een half once, Ronden Holworttl, twee drachme' , Tinktuur van Barnfteen, zoveel genoeg is. Dit alles tot poeier gewreven , mengt men onder een, en ftampt het met tinktuur van barnfteen tot een pillen-deeg. SAAM-  i4i SAAMGESTELDE CONSERVEN. PRUIMEN-CONSERF. Neem Merg van Franfche Pruimen, een pond, Casfia, Tamarinden, van ieder twee en een half once, Senne-blalen, vier oneen, Korianderzaad, een half once, Enkele siroop, een pond. Na de fenne- bladen en het koriander-zaad tot een fyn poeier gewreven te hebben, mengt men ze onder de overigen. SAAMGESTELD CONSERF VAN WaTERLOOK. Neem bladen van Water-look, Catchou, Wortel van Zeven-blad, van ieder tot poeier gewreven, twee oneen, Mu.skaat-noot, Kaneel, Arabifche Gom, van ieder tot poeier gewreven, een once, Ge-  142 SAAMGESTELDE CONSERVEN. Gezuiverde Heulfap, dat in Spaanfchen wyn ontbonden is, anderhalf drachme , Rf ozen-honig, agt en twintig oneen. Na het heulfap met den honig wel vermengd te hebben, doet men het by het overige. Tien fcrupels bevatten na genoeg een grein heulfap. THERIAAK. Neem Specerei-poeïcr, een Jialf pond, Fyn gewreven wortel van Virginisch Slangen-kruid, drie oneen, Gezuiverde Heulfap , dat in Spaanfchen wyn ontbonden is, drie drachmen, Afgefchuimden Honig, agt en twintig oneen. Na het heulfap met den honig wel vermengd hebben, doet men het by het overige. Een once bevat na genoeg vyf grein heulfap. VIER-LEDIGE THERIAAK. Neem ronden Hol-wortel, Gentiaan-wortel, Laurier-beziën, Myrrhe, van ieder tot poeier gewreven, twee oneen, Afgefchuimden Honig, twee pond. Meng het onder een. CON-  SAAMGESTELDE CONSERVEN. 143 CONSERF VAN SCHARLAKEN-BEZIËN. Neem Siroop van Scharlaken beziën, anderhalf pond, Aloë-hout, Kaneel, van ieder zes drachmen. Na de firoop warm gemaakt en een'weinig verdikt te hebben, mengt men 'er het overige onder, dat te voren tot een fyn poeier moet gewreven zyn. Wanneer het met ambergrys wordt voorgefchreven, moet men by een once van dit conferf agt grein amber doen. MENG-  144 MENGSELS TOT UITWENDIG GEBRUIK. WATEil VAN FERNELIUS. Neem bytende opgeheven Kwik, een drachme, Gedestilleerd water, een pond. Meng het onder een. BYTEND WATER. Neem bytende opgeheven Kwik, een half drachme t Kalk-water, een. pond. Meng het onder een. BLAUW WATER. Neem Kalk-water, agt oneen, Ammoniak-zoat, twee fcrupels, Fyn gewreven Spaansch Groen, vier grein. Meng het onder een, en, nadat het vier en twintig uuren geftaan heeft, zyg het door. SAAM-  MENGSELS tot UITWEND. GEBRUIK. 145 LOOD-WATER VAN GOULARD. Neem gedestilleerd Water, twee pond, Gemeenen Brandewyn, een once, Goudglit-azyn, een half once. Meng het onder een. GEKAMFERDE BRANDEWYN. Neem overgehaalden Brandewyn, twee pond, Kamfer, twee oneen. Meng het onder een. K GE-  146 GETROKKEN GEKOOKTE OLIËN. OLIE VAN ALSEM. Neem gefneden Alfem-toppen, een pond, i Olyf-olie, drie pond. Laat het eenige dagen in een glazen kolf op eene warme plaats trekken; kook vervolgens de olie, totdat de waterige deelen vervlogen zyn, en wring ze eindelyk door. Op dezelfde wyze worden bereid OLIE VAN KAMILLE, uit de bloemen, St. JANS-KRUID, uit de toppen, WITTE LELIËN, uit de bloembladen. BAL-  Ï47 BALSEMS, SMEERSELS, ZALVEN. BALSEM VAN ARCAEUS. Neem Gom Elemi, Venetiaanfche Terpentyn , Bereide Schaapen-ongel, Varkens-reuzel, van ieder gelyke deelen. Na ze onder malkander op een zeer zacht vuur gefmolten, en door een doek gewrongen te hebben, moet men het geftadig omroeren, totdat alles koud geworden is. BALSEM VAN LUCATELLL Neem geel Wasch, vier oneen, Olyf-olie, Venetiaanfche Terpentyn van ieder een half pond, Rood Sandel-hout, Balfem van Peru, van ieder een once. Na het wasch en de olie op een zacht vuur te hebben laaten fmelten, mengt men, onder een geftadig omroeren, de terpentyn en 't fandel-hout 'er onder, en vervolgens, wanneer 't koud genoeg geworden is, den balfem. K % LOOD»  148 BALSEMS, SMEERSELS, ZALVEN, LOOD-BALSEM. Neem wit Wasch, vier oneen, Olyf-olie, een pond, Lood-extrakt, een half pond, Kamfer, een half once. Smelt het wasch met de olie, meng 'er dan het lood-extrakt onder, en, wanneer dit koud geworden is, doe 'er de kamfer by, die alvorens in een weinig olie moet ontbonden zyn. ZWAVEL-BALSEM. Neem Bloem van Zwavel, een deel, Olyf-olie, agt deelen. Kook de zwavel met de olie op een zeer zacht vuur, totdat ze wel vereenigd zyn. VLUG SMEERSEL. Neem Olyf-Qlie, drie deelen, Geest van Ammoniak-zout, een deel. Schud het in een flesch wel onder een, totdat het gemengd is. STERK VLUG SMEERSEL. Neem Olyf-olie, twee deelen, Geest van Ammoniak-zout, met ongebluschte kalk bereid, een deel. Schud  BALSEMS, SMEERSELS, ZALVEN. 149 Schud het in een flesch wel onder een, totdat het gemengd is. aanmerking. Deze fmeerfels moeten' niet in voorraad gehouden worden. EENVOUDIGE ZALF. Neem Olyf-olie, vyf deelen, Wit Wasch, twee deelen. . Smelt dit te famen op een zacht vuur, en roer het om, totdat het koud geworden is. EGYPTISCHE ZALF. Neem bereid Spaansch Groen, vyf oneen, Gemeenen Honig, veertien oneen, Wyn-azyn, zeven oneen. Kook dit op een zacht vuur, onder een geftadig omroeren, tot de dikte van zalf. WITTE ZALF. Neem eenvoudige Zalf, drie deelen, Loodwit, tot een allerfynst poeier gewreven, een deel. Na de zalf op een zacht vuur gefmolten te hebben, meng 'er, gefladig omroerende, het loodwit onder. Met een half fcrupcl kamfer by ieder once van deze zalf te doen, verkrygt men de GEKAMFERDE WITTE ZALF. K 3 WORM-  ï5o BALSEMS, SMEERSELS, ZALVEN. WORMDRYVENDE ZALF, in plaats VAN ARTHANIT- ZA LF. Neem poeier van Koloquint, Lever-Aloë, van ieder een half once, Verdikte Osfen-gal, twee oneen, Bereide Varkens-reuzel, een pond, Alfem-olie, twee drachmen. Doe by de week geworden reuzel de gal; e», meng vervolgens, al roerende, de poeiers en naderhand de olie 'er onder. KONINGS-ZALF. Neem geel Wasch, Harde Pik, Geelen Harst, van ieder een half pond, Olyf-olie, twee pond. Dit te famen gefmolten en door een doek gewrongen, mengt men, al roerende, tot zalf. Wanneer men 'er de pik uitlaat, en anderhalf pond olie'er bydoet, verkrygt men de GEELE KONIWGS-ZALF. BL-AUWE zalf. Neem eenvoudige Zalf, zestien oneen, Goudglit-azyn, Blauwfel, van ieder vier oneen.  BALSEMS, SMEERSELS, ZALVEN, igi Na de zalf gefmolten te hebben, mengt men 'er eerst allengs den azyn en daarna de blauwfel onder, en roert het geftadig om, totdat het koud geworden is. VERZACHTENDE ZALF. Neem Palm-olie, Lyn - olie, van ieder twee pond, Geel Wasch, een half pond, Geelen Harst, anderhalf once. Dit op een zacht vuur onder een gefmolten," roert men geftadig om, totdat het koud geworden is. Deze zalf kan dienen, in plaats van dc EENVOUDIGE ALTHAE A-ZALF. GRYZE ZALF, of VAN KALAMINTSTEEN. Neem geel Wasch, een pond, Olyf-olie, twee pond, Bereiden Kalamint - fteen, anderhalf pond. Smelt 't wasch met de olie, meng 'er den kalamint-fteen onder, en roer het geftadig om, totdat de zalf koud geworden is. WITTE KWIK-ZALF. Neem bereide Varkens-reuzel, anderhalf once, Witte neêrgeplofte Kwik, tot een allerfynst poeier gewreven, een drachme. Meng het nauwkeurig onder een. K 4 GEE-  152 BALSEMS, SMEERSELS, ZALVEN, GEELE KWIK-ZALF. Neem gezuiverde Kwik, een once, Rookend Salpeter-zuur, twee oneen, Bereide Varkens - reuzel, een pond. Laat de kwik met het zuur op eene warme plaats ftaan, totdat ze opgelost is; meng deze ontbinding nog warm zynde onder de gefmolten, maar reeds Hollende reuzel; wryf het vervolgens vlytig in een mortier, totdat het een gelyke zalf worde. NAPELSCHE ZALF. Neem gezuiverde Kwik, Bereide Schaapen - ongel, van ieder een half pond, Varkens-reuzel, anderhalf pond. Smelt het ongel en de reuzel op een zacht vuur, en laat ze koud worden, wryf dan de kwik in een. mortier met vier oneen van die zalf, totdat de bolletjes geheel onzichtbaar zyn; meng'er vervolgens het overige van de zalf allengs onder. ZENUW-ZALF. Neem bereide Schaapen-ongel, agt oneen, Laurier-olie, een pond, Terpentyn - ohe, een once, Cajeput-oiie, een half once, ft  BALSEMS, SMEERSELS, ZALVEN. 153 Na het fchaapen - ongel gefmolten te hebben, mengt men 'er de laurier-olie onder; vervolgens neemt men ze van het vuur, en doet 'er de andere oliën by. GOUDGLIT-ZALF. Neem Goudglit-azyn, tweededen, Olyf-olie, een deel. Doe allengs, ondereen vlytig omroeren, dea azyn by de olie, totdat het een zalf worde. OOG-ZALF VAN KEYSER. Neem bereide Varkens-reuzel, twee oneen, Oognict, een half once, Kamfer, een drachme, Bereid Spaansch groen, twaalf grein. Meng het alles onder een tot zalf. ROODE OOG-ZALF of BALSEM. Neem bereide Varkens - reuzel, anderhalf once, Roode neergeplofte Kwik, tot een allerfynst poeier gewreven, vyftien grein. Wryf de kwik eerst nauwkeurig met een weinig reuzel; doe 'er vervolgens allengs het overige van de reuzel by, en meng het wel onder een. K S PO.  154 BALSEMS, SMEERSELS, ZALVEN. POPULIER - ZALF. Neem verfche Populier-knoppen, anderhalf pond , Bereide Varkens-reuzel, drie pond, Verfche bladen van dolmaakende Nachtfehaade, zwart Bilfenkruid , van ieder vier oneen. Bewaar de gekneusde knoppen onder de reuzel gemengd, totdat men in den zomer de overige kruiden kan verkrygen. Snyd dan de bladen, laat die met het voonge mengfel eenigen tyd ftaan, en verkook het, totdat al het water is vervlogen; pers het vervolgens uit, en zyg het door. SCHURFT-ZALF. Neem bereide Varkens-reinzel, agt oneen, Bloem van Zwavel, twee oneen, Poeier van Ammoniak-zout, twee drachmen. Meng het wel onder een. WASCH-PLEISTER VAN WALSCHOT. Neem Olyf-olie, Walfchot, van ieder twee oneen, Wit Wasch, een once. Smelt dit te famen op een zacht vuur, en roer het geftadig en vlytig om, totdat het koud geworden is. PLEIS-  15* PLEISTERS. GEMEENE of DIAPALM - PLEISTER, Neem Olyf-olie, Goudglit, van ieder drie pond, Bereide Varkens-reuzel, twee pond. Kook het goudglit met de olie en een pond water op een zacht vuur, en roer hetgeiladig om, totdat byna al 't lood gefmolten is; doe 'er vervolgens allengs de reuzel by, en kook, totdat ze volkomen vereenigd zyn, en de dikte van pleister verkrygen. Doch men moet vooral zorgen, dat niet al 't water onder 't kooken vervliege; waarom men 'er meer water moet bydoen, wanneer byna al dat geene, dat in 't begin 'er bygedaan is, voor het eindigen der koking is uitgewaasfemd. Stort vervolgens de pleister op een fchotel in koud water uit, en haal 'er door lang kneeden al het water uit. Wanneer men by ieder pond van deze pleister twee oneen geelen harst doet, verkrygt men de HECHT-P LEISTER. PLEIS-  156 PLEISTERS. PLEISTER VAN DOLLE KERVEL. Neem gemeene Pleister, Extrakt van dolle Kervel, van ieder een pond, Geel Wasch, een half pond, Olyf-olie, drie oneen. Na de pleister, het wasch en de olie op een zacht vuur onder een gefmolten te hebben,doet men 'er het extrakt by. Doch men lette wel op, dat men door extrakt van dolle kervel dat geene verftaat, hetwelk met 't poeiër op de te voren belchreven wyze bereid is. KOMYN-PLEISTER. Neem gemeene Pleister, twee pond, Geel Wasch, Olyf-olie, Komyn-zaad, van ieder een pond. Smelt te famen de pleister, het wasch en de olie, neem het dan van 't vuur, en meng 'er het fyn gewreven zaad onder; roer het vervolgens, totdat de pleister koud is. DEK-PLEISTER. Neem gemeene Pleisters twee pond, Geelen Harst, een half pond, Geel  PLEISTERS. 157 Geel Wasch, Olyf-olie, van ieder drie oneen, Dooden Kop van Vitriool, agt oneen. Wryf de vitriool met de olie, en meng die allengs by het overige, dat men eerst moet fmelten. GOM-PLEISTER. Neem gemeene Pleister, vier pond, Geel Wasch, Gezuiverde Galbanum, Ammoniak - gom, van ieder vier oneen, Venetiaanfche Terpentyn, drie oneen. Meng onder de gefmolten pleister en 't wasch de gommen, na die alvorens op een zacht vuur met de terpentyn ontbonden te hebben. LOOD-PLEISTER. Neem geel Wasch, drie pond, Olyf-olie, twee en een half pond, Gebrand Lood, een pond , Lood-wit, agt oneen, Pompholyx, een half pond, Wyrook, twee en een half once. Na het wasch met de olie gefmolten te hébben , doet men 'er het overige, tot een fyn poei-  158 PLEISTERS. poeier gewreven en wel onder een gemengd , by; daarna roert men het, totdat het is koud geworden. STINKENDE PLEISTER. Neem gemeene Pleister, Gezuiverde Duivelsdrek, van ieder twee oneen, Geel Wasch, Gezuiverde Moeder-harst, van ieder een once. Doe by de gefmolten pleister en 't wasch de gommen, en roer het wel om, totdat het is koud geworden. MOEDERHARST-PLEISTER MET SAFFRAAN. Neem gemeene Pleister, Gezuiverde Moeder - harst, van ieder een pond, Geel Wasch, een half pond, Venetiaanfche Terpentyn, vier oneen, Saffraan, anderhalf once. Meng onder de gefmolten pleister en 't wasch de gom, die alvorens op een zacht vuur met de terpentyn is week gemaakt, en doe 'er naderhand TÏefaffraan, tot poeier gemaakt, by. GRY-  PLEISTERS. iS9 GRYZE PLEISTER of VAN KALAMINTSTEEN. Neem gemeene Pleister, Bereiden Kalamint-fteen, van ieder anderhalf pond, Geel Wasch, Olyf - olie, van ieder negen oneen. Na de pleister, 't wasch en de olie gefmolten te hebben, mengt men 'er, geftadig omroerende, den Kalamint-fteen onder. LABDANUM - PLEISTER. Neem gemeene Pleister, Komyn-pleister, van ieder een pond, Geelen Harst, een half pond, Labdanum, twee oneen, Storax, een half once. Smelt de pleisters en den harst op een zachc vuur, neem ze dan van 't vuur af, meng 'er de poeiers onder, en roer alles wel om, totdat het koud is geworden. KWIK-PLEISTER. Neem gemeene Pleister, een pond, Geel Wasch, Gezuiverde Kwik, van ieder drie oneen, Bereide Varkens - reuzel, anderhalf once, Schaapen-ongel, een half once. Wryf  ioo PLEISTERS. Wryf de kwik met de reuzel en 't ongel, totdat Jer geen bolletjes meer zichtbaar zyn; doe het naderhand allengs by de gefmolten pleister en 't wasch, en meng alles wel onder een. PIK-PLEISTER. Neem gcelen Harst, een pond, Harde Pik, veertien oneen, Geel Wasch, tien oneen. ...Meng dit alles, na het op een zacht vuur onder een gefmolten te hebben, tot pleister. Uiteen deel van deze pleister en twee deelen van de M O E D E RHARST-PLEISTER MET SAFFR AAN ,gefmolten en onder een gemengd, verkrygt men een andere pleister, die in plaats van de EMPLASTRUM OXYCROCEUM kan dienen. ZEEP-PLEISTER. Neem gemeene Pleister, drie pond, Spaanfche Zeep, een half pond, Kamfer, zes drachmen. Doe by de gefmolten pleister de fyn gefchaafde zeep , en kook dit op een zeer zacht vuur, met 'er een weinig water by te doen, tot de dikte van pleister; meng 'er vervolgens, wanneer het byna koud geworden is, de kamfer met olie gewreven, onder. BLAAR'  PLEISTERS. 161 BLAARTREKKENDE PLEISTER. 'Neem geel Wasch, agt oneen, Gemeenen Harst, Harde Pik, van ieder vier oneen, Bereide Varkens-reuzel, drie oneen, Spaanfche Vliegen, agt oneen. Smelt 't wasch, de harst, pik en reuzel te famen, en meng 'er, voordat ze ftollen, de fpaanfche vliegen onder, na die alvorens tot een zeer fyn poeier gewreven te hebben. L BË-  i6& BESCHRYVING en GEBRUIK VAN DEN VOCHT-MÊTER. De Natuur- cn Scheikundigen zyn gewoon de byzondere zwaarte der natuurlyke lichaamen, zo der vasten als der vlofjbaaren, door middel der waterweeg-kunde te onderzoeken en te bepaalen; dan, opdat dit wel cn volkomen gedaan worde, heeft men niet alleen een toeftel van kostbaare werktuigen noodig, maar .'er wordt ook tevens veel ervarenheid in de natuur-kunde, en eene groote handigheid in het neemen van proeven verëischt. Daar nu het een zo wel als het ander niet gevonden wordt by allen, welke belang hebben in het kennen der zwaarte van zulke lichaamen, welke zy tot hun gebruik behandelen moeten, is 'er eene eenvoudige wyze uitgedacht, om, met hulp van een werktuig, hetwelk men Hygrometer noemt, min geoeffenden in de natuur-kunde gelegenheid te geeven, de byzondere zwaarte der vloeiftoffen fchielyk en gemaklyk te kunnen opfpooren en bepaalen. Reeds lang hebben fommige werklieden zodanig een werktuig tot hun gemak in gebruik gehad,hetwelk echter tot ons oogmerk niet voldoende was. Want  BES. en GE BR. van den VOCHT-METER. 163 Want daar wy wilden zorg draagen, dat in alle Apotheeken tot dezelfde bereidingen even fterk e. gecsten zouden gebruikt worden , en uit dien hoofde poogden te bewerken, dat de meesters Apothccars voortaan eene algemeene regelmaat zouden hebben, waarna zy de verfchillende fynheid der zo genaamde ontvlambaare geesten op ' eene gemaklyke wyze zouden kunnen afmeeten, is men bedacht geweest, om een Vocht-mêter te vinden, die in alle de winkels dezelfde zoude zyn, en hierin is men zo ver gevorderd, dat 'er zodanige by paulus wast vervaardigd -zyn, die tot het neemen van deze proeven voldoende zyn; vermits zy allen met dezelfde fchaai voorzien zyn, welke van den graad o getekend tot die van 40 opklimt. Zo nu een van deze Hygrometers in de geestryke vochten in eeil flesch, die wyd en ruim genoeg is, ingedompeld wordt, fteekt hy boven de oppervlakte van 't vocht zoo veel meer uit, als het vocht meer vastheid heeft, en zinkt zoo veel meer naar den grond, als de geest fyner is, zodat die graad, welke de oppervlakte van het vocht raakt, deszelfs byzondere zwaarte te kennen geeft. Gedestilleerd regen-water dient tot een grondflag, en tekent o. In gemeenen brandewyn . . gr. 12. In brandewyn drie quart . . 17. L 2 In  i6"4 BESCHRYVING en GEBRUIK In eenvoudige geneeskundige geesten . 2,1. In overgehaalden brandewyn . . 23. In zuiveren overgehaalden brandewyn . 34. In wyngeest, door loogzout van water bevryd, omtrent . 38. Indien nu de gemeene, de fterkere of overgehaalde brandewyn niet aan de graaden beantwoordt, dan moet dezelve door zuiveren overgehaalden brandewyn verfterkt, en te fyn zynde met gedestilleerd water verlengd worden, totdat men de verëischte hoedanigheid bekomen heeft. Dit wel waargenomen wordende, kunnen de Apothecars gemaklyk en veilig van deze Hygrometers tot hun werk gebruik maaken. Men merke echter aan, dat dit alles dus plaats heeft in eene getemperde lucht, terwyl 'er in eene zeer heete of zeer koude lucht eenig verlchil wordt waargenomen, byzonder zoo verre dit de fynfte geesten betreft. Dan, dewyl het van groot belang is, hoedanig deze werktuigen gemaakt worden, hebben wy, om alle misvatting voor te komen, beiloten, alle die Hygrometers, welke in de winkels moeten voor handen zyn, vooraf te beproeven, en met ons zegel te voorzien, opdat daardoor alle bedrog geweerd worde. Zy moeten dus voor eene matige prys, op het Collegium Medicum zelfs gehaald werden, zullende voorzien zyn met zodanig  van den VOCHT-MÈTER. 165 nig 'eene lyst, welke, zo zy met de Vocht-mêter vergeleken wordt, by alle graaden de foortlyke zwaarte van 't beproefde vocht tot die van het water kan te kennen geevcn. EINDE. L 3 RE-  1Ó6 R. EGT S T E R A. /ether. Vitriool- — — ftj icn Afkookfel van Kina. — — — 55 Verzachtend cn Wind-breekcnd- — 36 Aftrekfel waterig van Braakwortel, -— —-36 Rhabarber. — — 37 Aloë Pillen. — — — 137 Aluin. Gebrande — — —-51 Ammoniak-zout. vlugtige Bloemen van- — 99 Gezuiverd- — — jrg Ammoniakaal-koper. ■— — — 114 Azyn. Bederf wcerende- — — gg Goudglit- — — ji-j Enkelvoudige Monig- — — 61 Hoogst verflerkte- — — pc. Overgehaalde- — — —- 89 Siroop. — — — 53 van Tyloofen. — — —38 Vlier- — .— — s9 Zee-ajuin- — — — 39 Azynzuur-zout. Mynftoflyk- — — 104 B Balfem van Arcaeus. — — — 147 Lucatelli. -— —- — 147 Lood- — — — J48 Wond- — — —41 Zwavel- — — — 148 Ben-  REGISTER, 167 Benzoc-b'oemcn. — — BI. 93 Bereiding van Armenifche aarde. — — 30 Barnfteen — — — 3 ^ Bloedfteen. — — 30 Kalamintfteen. — — 3a Koraal. — — — 30 Kreeften-fchaaren. — — 30 Kreefts-oogen. — — 30 Wit Kryt. — — — 30 der Mergen. — «- — 33 van Oesterfchelpen. — — 30 Ongel. — — — 30 Oogniet. — — — 32 der Pisfcbidden. — — 33 van Reuzel. — — .— 30 Scammonium. — — 34 Spaansch groen. — — 30 Vet. — — —- 30 Bloemen. Het droogen van- — — 31 Borstkockjes. Witte- — — — 135 Zwarte- — — — 135 Braak-wynftecn. — — — «26 Brandewyn. Gckamferdc- -— — 145 C. Calomel. — — — 120 Catchou-koekjes. — — —136 Cocchie-Pillcn. — — — 137 Conferf van Alfem. — — — 5a Witten Andoorn. — — 52 Jenever-Beziën. — — 62 Kruis munt. — — —52 Lepelblad. — — — 52 L 4 Con-  168 REGISTER. Conferf van Peper-munt. — — ui. 51 Pruimen. — —- — 141 Roode Roozen. — — 52 Rosmaryn. —■ — — 52 Scharlaken-Beziën. — — 143 Saamgefteld- van Waterlook. — J41 van Vlier. — — — 63 Zuuring — — — 52 E. Elixer. Saamgefteld- yan Aloë. — — 40 . Maag- van Hoffmann. — — 41 Saamgefteld- van Sennebladcn, — 40 Zoet Vitriool- — — — 42 ZuurVitriool- — — — 42 Zuur- van Haller. — — 40 Wond- — — — 41 Emplastrum üxycroceuoj, — — — iéo Extrakt van Akfntswortel. — — 66 Waterig of Gommig- van Aioë. — 67 van Alfem. — — — 65 Witten Andoorn. — — 66 Angustura-basc. — — 66 Bitterzoet. — — — 66 Cascarille. — — — 66 Gezegende Distel. — — 65 Water-Drieblad. — — 66 Gentiaan-wortel. — — 66 Geoffroea-bast. — • — 66 Stinkende Gouwe. — — 65 Gras. —• — — 66 Ex-  REGISTER. 169 Extrakt van Duizend Gulden kruid. — BI. 65 Kamille. — —• — 65 Duivc Kervel. — — 66 Dolle Kervel. — — 68 Kina. — — — 69 Koloquint. — — — 68 Lepelblad. — — — 65 Lever-Kruid. —- — 65 Lood. — — — 113 Monnikskappen. — 114 Waterig of Gommig- van Myrrhe. — 68 yan Zwarten Nieswortel. — 67 Oranje-fchillen. — — 66 Paardebloemen. — — 66 Quaslic-hout. — — — 69 Rhabarber. — — — 70 Salze. — — — 67 Groote wilde Valeriaan. — 67 Witte Willige. — — 67 Zeven-blad. — — — 67 G. Gerstwater. — — — 35 Geesc van Amraoniakzout. — — 99 niet Wyn. — 99 met ongehluschte Kalk bereid. — ico Citroenfchillen. —- — 75 Hartshoorn. — — — ico Kaneel. — — 75 Kruis-munt. — — — 75 Lavendel. — — — 75 L 5 Geest  IJO REGISTER. Geest van Lepelblad. — — Bi. 75 Moeder- of Gom- _ g0 van Minderer. —. IC5 Oranje fchillen. _ 75 Pepermunt. — _ 75 Rosmaryn. — _ — 74 Salpeter. ~ — — 87 Verzoete Salpeter- ~- _ j08 Windbreekende- van Sylvius. — 79 Olie- en Speccry- van Vlugzout. — 80 van Vitriool. — — —-86 Wynfteen. — — _ Q2 Zee zout. — — — g- — 123 Spies-  176 REGISTER. Spiesglas. Boter van- — _ bi, Kg Glas van- — — — Goudzwavel van- — — 123 Koning Medicinaale- -- — J20 Moor van- — — — 124 "Wyn van Huxham. — — j2ó Zweetdryvend- —- — 124 Afgewasfchen zweetdryvend- — 125 Ongcwasfchen zweetdryvend- 125 Spong. Bereide- — — — 34 Steeri. Bytende- — — «*- yg T. Theriaak. — &. — 742 Vierledige- — — — 141 Tinktuur van Alantswortel. — — 45 Aloë. — — — 45 Alfem. — ~ — 44 Angustura-bast. —• — 45 Barnfteen. — — 48 Benzoï. — — 46 Bevergeil. — —- Saamgefteldc- van Bevergeil. — 47 van Braakwortel. — — 43 Cascarillc. — _ 45 Houtige Casfia. — 45 Catchou. — — — 44 Conchenielje. — 45 Duiv.lsdrek. — — 46 Galanga-wortel. — — 45 Gentiaan-wortel. — — 45 GeofTroea bast. — — 45 Tink-  REGISTER. 177 Tinktuur van Gom-lak. — BI. 46 Wyn- van Heulfap. — — 48 Jalappe- faamgeftelde — — 48 van Witte Kaneel. — — 45 Kaneel. — — — 45 Kardamom, — — 45 Geele en Roode Kina. — 45 Mastik. — — 46 Myrrhe. — --46 Zwarten Nies-wortel. — 45 Oranje-fchillen. — — 44 Pokhars vluchtige. — — 47 Quasfie-hout. —■ — 44 Rhabarber. — — 45 Saffraan. — — 46 Slangen-wortel. — — 45 Spaanfche vliegen. — 46 Tegengift-wortel — — 45 Balfem van Tolu. — — 46 Valeriaan-wortel. — — 45 Yzer-ammoniak-zout-bloemen. — 117 Yzer met Azyn. — — 115 Zedoar-wortel. — » 45 Openende,of Gewynfteende Yzer— 115 Samentrekkende Yzer- — — 115 V. Vitriool. Dooden kop van- — —- 118 Vlug Smeerfel. — — ' — 148 Sterk- — — 148 Vlug-zout. Olie en Spccery Geest van- — 80 Vocht. Mynftoflyk Pyntiïllend- — — ic8 M W.  17* REGISTER. W. Water. Blaauw- — BI 144 Bytend- — J44 van Citroen-kruid. 73 Citroen-fchiilen. — — 73 Fcnkel-zaad. — 73 Fer-nelius. — — 144 Gerst- -r- _ — 35 Kalk- — — —uq Kancel- ^- _ — 72 van Kruis-munt. — 73 Lepelblad. — — 73 Maolyn. — 73 Oranje- — 73 Oranje-fchillen. — 73 Overgehaald- ~- 72 van Pepermunt. — — 73 Peterfelie. — 73 Poley. *- _- 73 ROOZen. ra» — 73 Rosmaryn. —- — 73 Salie. — -fi — 74 Geestryk- tegen de Scheurbuik van Sydenham. — 77 Geestryk Specery- — — 73 van Vlier, — — — 74 ' Wynruit. — — 74 Yzop. — — —73 Wyngecst, c'oor loogzout van water bevryd. — 74 Wyn van Braak-wortel. — — 43 Bittere- — —. — 43 Wyn-  REGISTER. J79 Wyn Rhabarber- — — 43 van /^ee-ajuin. — 44 Wynfteen aarde. Gebladerde- — — 103 Vocht van Gebladerde- — J04 Wynfteen, Braak- — — •— 126 Getartarizeerde pf oplosbaare. — 105 Gevitrioolde- ■— — 101 Wezenlyk zuur-zout van- — 90 Y. Yzer-Ammoniak-zout-bloemen. — — iió Roest. — — — 114 Vitriool. — — '— 117 Gebrand- — — ui Yzer-vocht. Samentrekkend- — — 116 Yzer Vylfel. Gezuiverd- — — — 114 Z. Zalf. Althaea Eenvoudige- — — 151 Blauw©» — — — 150 Eenvoudige — — — 149 Egyptifche- — — — — 149 Gekanstcrde Witte — —149 Goudglit- — — — — 153 Konings- — — — 153 Geclc Konings- — — — 150 Geelc Kwik- — — —152 Witte Kwik- — — — 151 Kapclfche — — — 152 Gryze- of van Kalamintftcen. — — 151 O. g van Kcyfer. . — — 153 Roode Oog- of Balfem. — — 153 M 2 Zalf.  ïSo REGISTER, Zalf. Populier- — — — 154 Schurft- — — — 154 Verzachtende- — — — 151 Witte- — — — 149 Wormdryvende of Arthanit- — 150 Zenuw- — — — 152 Zee-Ajuin-Azyn. — — — 39 Gedroogde- — — 34 Zee-Zout-Zuur. Rookend- — — 88 Zout, van Alfem. — — — 96 Barnfteen. — — — 93 Brem. — — — 96 Hartshoorn. — — ico Homberg. Pynftillend- — — 95 Wynfteen. —- — — 96 Gezuiverd Ammoniak- — —- 105 Polychrest- — — — 102 van Seignette. — — 105 Glauber's Wonder- — — 89 102 Gezuiverd Engelsch- — — 103 Mynftoflyk Azynzuur- — — 104