2102
C
20






BRIEVEN*
behelzende
ëcpite en naauwkeurige
BERICHTEN
van het
dezer dagen voorgevallene
t e
PARIJS en VERSAILLES,1
en de
handelingen
der
NATIONAALE VERGADERING
van
FRANKRIJK.
No. r.
CPrijs 51 ftuivers.)






HET
GEBEURDE
T Ê
PAK & 5.
EERSTE BRIEF;
MIJN HEEK!
D
e vorige postdag fchreéf ik tl, fnét overijling , met een woord van de ijsfelijkc beroerten die in deze Hóofdftad plaats hadden, eri die dezelve met gansch het Koningrijk den ondergang dreigden. Thans heb ik gelegenheid oni u een meer bepaald en naauwkeurig verflag vari het gebeurde te doen; kunnende gij op mijn berigt volkomen ftaat maken, en het als zodanig aan elk uwer Landgenooteri, die 'er zig bij gein-
teresfeerd rekend, mededeelen. Ik zal dit iri
3 of 3 brieven trachten te doen, die ik zo moogelijk met dezen eigen post of met de expresfes dies morgen en overmorgen van hier afgaan, fuccesliyelijk zal overzenden.



Hoe verre de zaken in de Nationaale Vergadering tot den tienden dezer Maand gevordcrt waren, is u uit de nieuwstijdingen bekend. De drie Staa' ten rekende men vcreenigd, en zelfs was de W nung reeds Lidsgewijze begonnen. Men voorzag, en met reden, evenwel dat de Adelftand die met deze ichikking veel van zijne gepretenl deerde rechten verloor, niet ftil zou zitten, en, door $jne zesdelragen die den Koning omringen, zou tracaten te bewerken, dat door bepalingen yan de zijde zijner Majefteit deze zegepraal van het Volk het bedoelde eftecl: niet zoude forteeren. Het heentrekken van de trouppes, zelfs Van de grenzen des Rijks, naar de Hoofdftad en derzelver omtrek , merkte men aan als een duidlijk bewijs van 's Konings mistrouwen op de getrouwheid en gehoorzaamheid zijner onderdaanen. Van daar den voorflag die de Graaf de Mirabeau den 20 m de vergadering deed, om den Koning te imeeken de Armee uit de environs van Parijs en Verfa-lles te verwijderen, en waarin die Graaf de tegenwoordigheid van zo veele foldaaten aftekende, als gefchikt om de gemoederen te verbitteren , en aan elk de gedachte inteboefemen dat dit verfchijnfel niet anders ten oogmerke had, dan de Natie in banden te houden , die haar beletten haare belangen waar te nemen en aan den welvaart van het Rijk te arbeiden. Het adres dat op dit voortel uit de Nationale Vergadering aan den Koning gedaan werdt, was van den volgenden inhoud.
SIREf



Cs }
SIRE.
„ Gij hebt de Nationaale Vergadering uitge„ noodigd om U haar vertrouwen te betuigen: » dit was de aangenaamfte van haare wenfchen w vooruit te loopen.
„ Wij komen in den boezem van uwe Majefteit „ dc levcndigfte ontfteltenisfen nederleggen. In» dien wij 'er 't voorwerp van waren, indien wij « de zwakheid hadden van voor ons zeiven te „ vreczen, zoude uwe goedheid zich nog ver„ waardigen ons geruft te ftellen, en zelfs, ons „ laakende dat wij aan uwe gevoelens hadden ti getwijfeld, zoudt gij onze-ongeruftheden aan„ neemcn: gij zoudt 'er de oorzaak van weg„ neemen; gij zoudt geene onzekerheid over den „ toeftand der Nationaale Vergadering overlaa» ten.
„ Maar, Sire, wij bidden niet om uwe be„ fcherming; hiermede zouden wij uwe gerech„ tigheid beledigen. Wij hebben vrees opgevat, „ en, wij durven *t zeggen, zij onftaat uit de ^ zuivcrfte Vaderlandsliefde, uit het belang on„ zer Committenten, uit de algemeene ruft, uit „ het welzijn van den geliefden Monarch, die „ ons den weg des geluks baanende, dien wel „ zelve verdient zonder tegenftand te bewande* len.
„ De beweegingen van uw hart: Sire, zie „ daar het waare heH der Franfchen. Wanneer „ Troepen van alle zijden aanrukken, wanneer „ Campementen rond om ons gevormd worden, » wanneer de Hoofdftad belegerd is, vraagen wij



C4)
h ons zeiven met verbaazing: „ „ Heeft de Ko„ „ ning aan de trouw zijner volkeren getwij„ „ feÜ? Zo hij 'er aan had kunnen twijfelen, „ „ zou hij niet in ons hart zijn Vaderlijk hart» „■ „ zeer uiigcftnrt hebben? Wat wil deze drei„ „ gende vertoonin'g zeggen? Waar zijn de vijan„ „ den des Staats en des Konings die men moet „„onderbrengen? Waar zijn de rebellen, de « „ Liguiflen, die men moet beteugelen? Eene „ „ cenpaarige ftem in de Hoofdftad, en in de ,, „ uitgcih-ekthcid des Rijks antwoordt : „ Wij „ „ beminnen onzen Koning, wij danken den He„ „ mei voor de gift w elke Hij in zijne liefde ons „ „ gefchonken heeft."
„ Sire, de goede trouw van uwe Majeïïcit kan „niet misleid zijn, dan onder het, voorwcndfel ,,'van het algemeene beft.
„ Indien zij, welke deezen raad aan onzen Ko„ ning hebben gegeven , vertrouwen genoeg in n hunne beginfelen ftelden om die voor ons open „ te leggen, zoude dat oogenblik de fchoonfte „ zcegepraal der waarheid medebrengen. ' „ De Staat heeft niets te vreczen , dat de ;, kwaadc grondbeginfelen, welke den Throon ,, zfclve durven belegeren, en het geweeten van „ den zuiverden, den deugdzaamften der Vor„ ften niet ontzien. En hoe legt men het aan,, „ Sire, om u aan de aankleeving en liefde uwer ,'f onderdaanèn te doen twijfelen. Hebt gij hun „• bloed geplengd? zijt gij wreed, onverzoenlijk? ^ Hebt gij de gerechtigheid misbruikt? Wijt u „ het Volk zijne rampen? Noemt het u in zijne „ ongelukken? Hebben zij u kunnen zeggen,das . ' „ hcï



C5 )
w liet Volk ongeduldig onder uw juk, dat het den „ Scepter der Bourbons moede is? Neen, neen, „ zij hebben't niet gedaan. Dc lafter is ten min„ lte niet ongerijmd, zij zoekt een weinig waai„ fchijniijkheid oni een kleur aan haare verfoeiv lijkheden te geevcn. ■
„ Uwe Majefteit heeft onlangs gezien, wat Zij „ voor haar' Volk vermag; de ondergefchiktheid „ in de Hoofdftad hcrfteld; de gevangenen, door de menigte vcrloft, hebben uit hun zelve hun „ ketenen weder genomen; en de publieke 01„ der, die misfehien ftroomen blocds zou geboft, hebben, een woord uit uwen Mond heeft ze „ herfteld. Maar dat woord was een woord des Vrcdes, het was de uitdrukking van uw hart, en uwe onderdaancn maaken 'er een roem uit „ van het nooit te wederftaan. Wat is het fchoon „ deeze magt te oefenen! Het is die van Louis „ IX, van Louis XUj van Hcnri IV. Het is
de ecnige die uwer waardig is, " „ Wij zouden u bedriegen, Sire, zo wij, door' „ de omftandigheden gedwongen, er niet bijw voegden : Deeze Magt is de eenige die het „ thans mogelijk is in Frankrijk te oefenen. Frankrijk zal niet toelaaten, dat men den beften •'der Koningen misleidt, dat men hem, uit „ flinkfe oogmerken, van het edel plan, door , hem zelve gevormd , afhoudt. Gij hebt ons geroepen, om te famen met u de Conftitutie " te veftigen; om de herfchepping van 't Rijk te bewerken. De Nationaale Vergadering verv klaart u plechtig, dat uwe wenfehen zullen „vervuld worden, dat uwe beloften niet ij de!
A 3 zul-



I
co
„ zullen zijn, dat de fhïkken, de moeilijkheden, „ de verfchrikkingen haren gang niet zullen op„ houden, haar moed niet zullen vertfaagcn.
n Het gevaar is voor de Hoofdftad. Met wat „ oog zal het volk, te midden in den nood en „ door de wreedfte benaauvvdheden gepijnigd, „ aanzien, dat het overfchot van zijn onderhoud „ hem door een hoop dreigende Soldaatcn be-> „ twist wordt? De tegenwoordigheid der troe„ pen zal het verhitten , doen bij een rotten, „ eene algemeene gisting voortbrengen, en de „ eerfte daad van geweld , onder voorwendfel „ van bewaaring der rust geoefend, kan een be„ gin weezen van een verfchrijklijk gevolg van „ rampen.
„ Het gevaar is voor de Troepen. Franfche „ Soldaaten, bij het middenpunt der redentwis„ ten genaderd, deel nemende zd wel in de drif„ ten als in de belangen des Volks, kunnen ver-
geeten, dat eene verbintenis hen tot Soldaaten
heeft gemaakt, om zich te herinneren, dat de ,5 Natuur hen tot Menfchen gevormd heeft.
„ Het gevaar , Sire, dreigt dien Arbeid, wel„ ke onze eerfte pligt is, en die geen volkomen „ uitflag, geen waare duurzaamheid zal hebben, „ dan voor zo verre de Volkeren ze als Volke„ ren, ze als volkomen vrij zullen aanzien. En „ 'er is ook eene befmetting in alle driftige be„ weegingen. Wij zijn niet dan menfchen. Het „ mistrouwen op ons zelve, de vrees om laf te • fchijrien , kunnen ons buiten ons oogmerk „ brengen; wij zullen nog omfingeld worden van » geweldjge en onmaatige raadflagen; en de ftii-



C 7)
* le Reden, de geruste wijsheid fpreeken hunne „ orakelen niet uit in *t midden van oproer, „ verwarring en partijzuchtige toneclen.
„ Het gevaar, Sire, is nog ijslijker: en oor„ deel over de uitgestrektheid 'er van, uit de „ ongerustheid , welke ons voor u brengt. Grco„ te revolutien hebben fomüjds minder in 't oog „ vallende oorzaaken gehad; meer dan eene on • „ derneming, verderflijk voor de Natiën, is op „ eene, minder kwaadvoorfpcllende en minder „ vreeslijke wijze begonnen.
„ Geloof hun niet, die u op eene ligtvaardige „ wijze over de Natie onderhouden , cn die ze „ u, volgens hunne inzigten, niet anders dan nu „ eens als ftout, muitzugtig, oproerig, dan eens „ als onderdaanig, gehoorzaam aan het juk, cn „ genegen om 'er het hoofd onder te bukken, „ weeten te fchilderen. Maar beide deeze fchiN „ deringen zijn even onecht.
„ Altijd geneegen u te gehoorzasmen, Sire, „ om dat gij in den naam der wetten gebiedt, „ is onze getrouwheid zoo wel zonder paaien , „ als zonder uitzondering.
„ Vaardig ow alle de willekeurige bevelen van „ hun, die uwen naam misbruiken, te weerftaan, om dat zij vijanden der Wetten zijn, gebiedt „ onze getrouwheid zelve ons dien tegenftand, „ en wij zullen 'er altijd-onze eer in ftellen, de „ verwijtingen te verdienen, welken onze ftand„ vastigheid ons op den hals haalt.
„Wij bezweeren u, Sire, in den naam des •„Vaderlands, in den naam van uw geluk, cn „ van uwen roem; zend uwe Soldaaten te rug A 4 naar



C8)
„ «aar de posten, van waar uwe Raadslieden zp r gehaald hebben; zend de Artillerij, beftemd P om uwe Grenzen te dekken, dcrwaards te rus; „ zend vooral de Vreemde Troepen, die bond. v genooten der Natie, welken wij betaalen om p onze haardftédeh te befchermen, maarniet om zc te verwocften, te rug. Waarom toch zou „ een Koning, do0r vijf en twintig millioeney Franfchen aangebeeden , met groote kosten - eemge duizend vreemdelingen rondom zijnen „ Troon doen vergaderen? In 't midden uwer « Kinderen, Sire, zult gij door hunne liefde beswaard worden: de Gedeputeerden der Natie v zijn ontbooden, om de eminente Rechten der „ Komnglijke waardigheid op den omvrikbaaren * grondflag van de vrijheid des volks met u te » vestigen. Maar, wanneer zij hunne pligt ver» vullen, wanneer zij aan hunne reden, aan hun„ ne gevoelens plaats gceven, zoudt gij hen aan > den argwaan blo.otltellen, dat zij niet dan voor „ de vrees geweeken waren? Ach! Het gezan;, „ welk aller harten u opdraagen, is het eenije' „ zuivere, het eenige onwankelbaare, het is de „ billijke beantwoording van alle uwe weldaa„ den, het onfterflijk deel der Vorften, waarvan" „ gij het voorbeeld zult zijn.
„ Waar is dan het gevaar der Troepen, zujv len onze vijanden kwanswi js zeggen? Wat willen hunne klagten , daar zij ongenaakbaar ,, voor de mismoedigheid zijn?
„ Het gevaar, Sire , is dringende , is algc1 meen, is boven alle berekening Van het men. » icheiijk vooruitzigt.
» Het



C9)
» Het gevaar is vour 't Volk der Provinciën» „ Eenmael ontrust ovc> onze Vrijheid , kennen „ wij geen teugel die hen weerhouden kan- De „ afftand alleen vergroot, vermeerdert alles , „ verdubbelt de angften ; verbittert, vergiftigt
De Koning dit adres ontvangen hebbende , werd er van zijnentwege op gezegd dat zijne Majefteit des anderen daags dacrop zoude antwoorden. Ondertusfchen was de vrees, die men over des Konings dispofitie opvattede niet dan al te, gegrond. Er waren er die zijne Majefteit had weten in te boezemen, dat men niet anders ten oogmerke had, dan het Koninglijke gezag te verbreken, en eene Anarchie in te voeren; —men wist zelfs den Koning in te boezemen, dat het behouden van de Militie te Parijs en Verfailles, om dit te beletten niet Hechts noodzakelijk was, maar dat zeifs het Ministerie, dat de zaak van 't Volk was toegedaan, hiertoe moest veranderd worden.
Terwijl men bezig was met dit ontwerp te beraamen en eer de Koning zelfs daartoe bewogen was, waren er al bewijzen genoeg die deze Hovelingen hadden moeten doen zien, dat deze onderneming, zo ze al gelukte, niet anderszqu uittevoeren zijn, dan ten koste van de algcmcene rust en dat een formeeje Burgeroorlog het geduchte gevolg er van moest zijn; want bijna alle de Nationaale troepen , die om Parijs te famen trokken gaven chiidl'ijkc blijken, dat z\], zp het er immer op aan>kwam , nooit tegen %
A 5 mm



C 10 )
maar altijd vóór het volk zouden vegten. Het eene Regiment voor en het andere na beloofde aan de Burgers dat zij nooit dan ter hunner befcherming zouden ageeren. Een corps nieuwImgs aangekomen Artilleristen, vereenigd met de franfche Gardes, verklaarde den 10 op het koninglijke Paleis, alwaar onder hen door de Burgerij eten, drinken en geld werdt uitgedeeld, 'dat zij in den derden ftaat hunne broeders en zusters omhelsden , en beloofden dat zij tfg nimmer met hun bloed zouden bevlekken. Dit corps deed men vervolgens , als gevaarlijk ter bereiking van het geformeerde oogmerk, uit de ftad vertrekken, en campeeren ii mijl van Verfailles: een der kapiteinen zeide ter dezer plaatfe tegen zijne foldaten : „ de eerfte die niet zal „ gehoorzamen, doe ik mijn degen dwars door m 't lijf gaan"; maar een algemeene ftem: „ dit „ zult ge geen tweemaal doen"! verhief zig.
De dag van den nden gaf de eerfte blijk,'dat men het hart des Konings tegen het Volk had weten te winnen , fchoon zulks niet voor den iaden bekend werdt. De Heer Neder, Directeur der finantien die reeds tot twee maaien toe dien post had afgeftaan, en denzelven weder, op inftantien van zijne Majefteit zelve , had aangenomen , een man die niet alleen het vertrouwen van den Monarch, maar van gansch de natie, uit hoofde van zijne uitmuntende welbefteedde bekwaamheden verworven heeft, wierd het vol gende Billet van zijne Majefteit 's morgens ten ïi uuren toegezonden.
Mijn



(IO
Mijn Heer!
De rust van mijn Koningrijk vordert dat gij u van het Hof en zelfs uit Frankrijk retireerd. Ik geve u 24 uitren tijds om u op reis te begeven* Ik beveele u de befcheidenheid en voorzigtigJieden, ten opzigte van dc voorbereidf&len tot uwe Verwijdering.
De Heer Necker ging hierop naar het Hotêl van dc Controle, Stelde zijne portefeuille in handen van den Graaf de Luzerne, vertrok des avonds ten vijf uuren naar St. Ouen , alwaar hij den nagt doorbragt: des morgens den iaden nam hij een rijtuig aan om naar Geneve te vertrekken : doch het bleek naderhand dat hij de aanbeveeling van den Koning volgende, en, zo veel mogelijk de onrust die zijn vertrek moest veroorzaakcn willende voorkomen, alleenlijk de vertooning maakte, om naar Geneve te reizen, fchoon hij eigenlijk naar Brunei wilde vertrekken ; om dus de nieuwsgierigen te misleiden , en te beletten dat het Volk hem te rug .haalde , en met geweld wederom in het bewind bragt. In plaats van den Heer Necker werdt den Heer le Febure d' Amecourt, Raadsheer in het Parlement, aangefteld, en voorts de andere Minifters, op éénen' enkelen na, van hunne posten ontzet, en andere in hunne plaatfen aangesteld.
Dit alles kwam egter het Volk en de nationale Vergadering nog niet te ooren. Den iaden zonden de Kiezers van Parijs (een lighaam Burgergecommitteerden dat de Gedeputeerden ter nationaale Vergadering benoemd,) een arrest aan
hun-



hunnen Gedeputeerden , waarbij zij uit naam Van de Gemeente dier Hoofdftad, van de Vergadering vorderden de herftelling van de Burgerlijke wachten. Op dien dag verfpreidde
men een gefchrift, inhoudende dat de Raad eene Koninglijke zitting zoude houden, waarin zijne Majefteit de fu.spenfie van de Staaten-Generaal voor een maand zou ordonneeren ; voor reden 'gevende, dat daar door aan dc Bailluwagien tijd zou worden gegeven tot de nadere bepaling van
hunne qualifkatien. Gedurende dezen ftil-
ftand zouden de Parlementen ontvangen en regiftreeren alle de ftukken die men hen zoude aanbieden. Deze tijding maakte eene geweldige gifting; men riep van alle zijden dat de Vergadering der Staaten Generaal niet moest afgebroken worden. Alle ftemmen riepen : „ de
„ Gedeputeerden, of in 't Koninglijk paleis , of „ in het paleis der Jufti;ie".
Zo dra kwam de tijding van het vertrek van den Heer Necker niet ter ooien van het Volk, of het gemor begon en het oproer barste uit. Eene zinneloze menigte liep te famen, om naar •Verfailles te gaan , en daar de terugroeping 'van dezen §taatsminifter te eisfclien. -Op haren 'weg bij Scves, een dorp aan de Seine, tusfehen Parijs en Verfailles , ontmoette zij een regiment Cavallerij en een Infanterij. Het koste de ruiters weinig moeite om dezen hoop fpoedig te •verjaagen, terwijl het voetvolk de brug beze*. •te, om te beletten dat het Volk 'er over trok'Deze hoop , woedende van haar oogmerk niet ^bereikt te hebben, beging, bij het te. rug keg-



C 13 D
ten in Parijs, veele ongereldheden. Men fpreekt van het ombrengen eens Officiers van rang, bij deze gelegenheid*
Onder alles hielden de Staaten Generaal niet op aan den Koning de eene voordragt na de andere te doen, tot de terugroeping van den Heer
Necker/ Zo verre was het den 13 toen de
60 Vergaderingen der regtsgebieden met de Vergaderingen des Kiezers beiloten, om de Burgerwachten uit hunnen naam te herftellen. Deze wachten vergaderden en namen onder hunne baEieren de franfche Gardes en alle nationale en vreemde foidaten die zig in Parijs begaven; wordende elk foldaat verzekerd 15 fous daags van de Burgerij te trekken. Deze belofte,uitgeroepen in het camp buiten de Stad, lokte de Militairen in menigte. Van alle zijden marcheerden Compagnien onder verfchillende Vaandels en wel gewapend. Ondanks deze wapening werden 'er veele ongeregeldheden door het gemeen ge-, pleegd. Men overrompelde in het Koninglijk paleis deGarde-Mcuble,en alle wapenen die daar gevonden werden. Deze raakten nogthans gelukkig in handen van de Burger-patroulles die, ten getale van 36 man, de ftad doorkruisten, en deze wapenen in hare Corps- de Garde bragten,
. Op dezen dag begonnen alle Ingefetenen i
zonder onderfcheid cocardes van wit en groen te dragen. — Meer dan 6000 jonge Burgers waren gewapend en tot eencorps verzameld. — Plet gemeen opende twee vaartuigen geladen met kruit, kogels en andere krijgsbehoeften. Deza lading werd ten fpoedigüeu in verfcheiden quar-



C 14 )
«eren verfpreid, om 'er hulp van té hebben, op het minfte teken van oorlog. De eveneejnelde J0Hge lieden maakten zig meefter van alle de Anftocraaten, tot dat, zo als de Burgerij zegd, de tegenwoordige onlusten geëindigd zijn, en dat de Natie aan de Koning de ftem der waarheid en regtvaardigheid zal gehoord doen hebben ; alomme hoorde men van verfcheiden aanZ1enhjke lieden die met verraad befchuldiVd worden , en van welken men zelfs de hoofden Prijs verklaarde. Het rijtuig van den Prins de 1». - . die zig daags te vooren als een Voorftander der Ariftocratie had doen zien, in 's Volks handen komende, werd op de plaats do Greye, Cde fchavotplaats) gebragt en verbrand.' Op dezen dag was ook een adres van de Gemeenten te Nantes , in de nationale Vergadering gekomen , ,n het welk ten flerkften wierd aangedrongen, op het bewerken der verwijdering van die perfoonen van den Koning, welke de Natie als gevaarlijke oogmerken hebbende affchilderde, en waar in zelfs verklaard werd, dat het Volk wraak vorderde op de fchuldige hoofden van zodanige vijanden. De desordres en de ongehoorzaamheid nam ondertusfehen bij de troepen , welke Parijs omringden
hand over hand toe. Het commando
ever dezelve werd door zijne Majefteit aan den Prins de tondé opgedragen , doch deze weigerde zulks , dragende den Marquis de Broglio nieuw aangefteld Minifter, voor, die zulks accepteerde.
Den nagt tuskheu den 13 Qü H vvas het 0>
roer *



05}
roer, door de waakzaamheid der Burgerpatrouilles , die alle oogenblikken in fterkte en goede order toenaamen, minder hevig dan te vooren, en des morgens was de publieke rust genoegzaam herfteld; doch de winkels bleven noch gefloten en de verflagenheid was algemeen. De Kiezers ontvingen dien morgen een Deputatie van de Leden uit de Staaten Generaal, om hen te verzekeren, dat de Vergadering alle mogelijke middelen zou te werk Hellen , om de troepes verwijderd te krijgen, en de rust en vrede te herftellen. Hier zou men zich op verlaten, en den uitflag van die pogingen afgewagt hebben; doch 's middags ten twee uuren ontftond het ijslijkfte oproer van allen. De Heer de Flefelles Hoofdman van de Kooplieden, had een talrijke Burgercompagnie geëngageerd , om naar de Baftille te gaan, en aldaar wapenen en krijgsbehoeften te vragen. Bij hunne aankomst wierden zij door den Gouverneur, den Ridder de Launay, binnen gelaten; maar op het plein komende, deed hij het Kanon en de Musketten van het Kafteel» met fchroot geladen, op deeze Menfchen losfen, en een goed aantal braave Burgers wierdeit
hier jammerlijk vermoord. Toen fteeg de
woede van groot en klein van alle (landen ten top ; de meefte Burgers, de voornaamften niet uitgezonderd, liepen te wapen, en, vereenigdmet de Franfche Guardes, vielen zij woedende op de fortresfe, die de Bastille omringd, aan; weldra was dezelve door de bomben* gebroken , en ten 6 uuren waren de Parijfenaars volkomen Meesters van dit Kafteel. Ten fpoedigften zorgde*
de



êe Burgerbcvclhcbbcrs, dat dc Gouverneur eri sijn Lieutcnant in bewaaring geraakte , om niet door de woedende menigte verfclieurd , maar voorbeeldig geftraft te worden ; zo als ook gefchiedde. Men bragt hen beide naar de plaats dc Greve, alwaar zij onthoofd wierden; wordende hunne hoofden op pieken gedoken en deze bloedende zegetekenen de ftad doorgedragen, ert
.op het Koninglijke-Paleis ten'toon gefield. .
Men floeg verfcheiden Kannoniers - Invalides bij deze woede de hersfenen in; zelfs zijn 'er op .den hoek van- de ftraat dc la Vannerie twee opgehangen gevonden. In zodanig eene woede is elk die fiechts verdacht is bij de menigte, of' die maar voor een ogenblik in verdenking gebragt kan worden, het" ogenblikkelijke ilagtoffer van de ziedende wraakzugt. Dit ondervond de Hoofdman van de Kooplieden, die, bij het Volk aangeklaagd wordende als ecu Verrader, uit de Vergadering der Kiezers gefieept, naar de Greve gebragt en daar onthalsd wierd; waarna men zijn
bloedend lighaam door de ftad rondvoerde. :
Ondertusfchen naderde de nacht; alle ftraaten waren geïllumineerd, en gansch Parijs bleef in «de wapenen.
Den 15 's morgens trokken de gewapende Burgers naar het Koninglijke Militaire School, om te beletten dat de Ammunitie, welke daar bewaard wordt, er niet uitgehaald werd.
De Nationaale Vergadering was dezen dag ia dc grootfte bekommering en veillagenheid, maar' bieef nogthans ftandvaftig bij haare genomen' maatregelen. Verfcheiden Gedeputeerden dederf
voos--



voorflagen, om aan zijne Majefteit een vigoureua arreft van de Vergadering, over de gevaaren van het Vaderland, ter hand te ftellen. Reeds vertrok er eene deputatie naar den Koning, om hem het misdadige gedrag van zijne nieuwe Ministers open te leggen, en hem te nodigen in het midden der Vergadering, om de ftem van het Patriotismusen die der waarheid gehoor te geven, toen de perfoon van zijne Majefteit onverwagt zig deed aanmelden. Deze gebeurtenis, hoe voldoenendze ook mogte voorkomen, bragt echter alle harten niet tot rust. Sommige herinnerde zig de noodlottige dag van den *3 Junij, toen de Vergadering door zijne Majefteit gel'cheiden werd, cn dezelve zig nogthans genoodzaakt rekende, te blijven continueren. Anderen bedaarder, en overtuigd dat, in den tegenwoordige ftaat van zaken, het in de macht van den Monarch niet was iets tegen de Nationaale Vergadering te kunnen; doen, dachten dat zijne Majefteit met geen andere oogmerken , dan die van vertroofting, vrede en vereeniging konde komen.
Te ii uuren kwam den Heer de Brezd, groot Zegelbewaarder van zijne Majefteit, in de Zaal, om de aanftaande komft van den Koning aan te kondigen. De blijdfehap over dit befluit van den Vorst kon niet beletten dat men het gedrag dat de Heer de Brezé, bij deze gelegenheid hield, niet ongemerkt deed pasfeeren. Deze Man begaf zig in de Vergadering met den hoed op het hoofd: eene etiquette, die hem aan 't Hof word toegeftaan, doch die men begreep hem niet te pasfen in het midden van eene Vergadering die B ee-



Bene gantfche Natie* vertegenwoordigd,-en dia. zulk een eerbiedwaardig toneel opleverd, als immer op den Aardbodem vertoond werd. Wat hier van zij, tusfehen ia en i uur verfcheen de Koning daadlijk in de groote Zaal. Voor des, zelfs aankomft had men gedelibereerd, of men de komft aan zijne Majefteit met handgeklap zou toejuichen, of niet. Het grootfte gedeelte der Leden was van advies, dat men, onzeker over het oogmerk dezer Koninglijke zitting, eene eerwaardige ftilte behoorde in acht te nemen. Andere waren van gedachten, dat altoos de komft van den Monarch, zo als voorheen, met applaudisfement behoorde vereerd te worden, en te midden in dit gefchil trad zijne Majefteit binnen, alleen verzeld van zijne twee Broeders. Bij zijne inkomft begon het handgeklap, en werd door allen , ook door hen die 'er tegen geftemd hadden, gevolgd.
De Koning zettede zig op een fauteuil, in de plaats van den Prefident, en deed de volgende Aanfpraak:
Mijn Heeren!'
„ Ik heb u bijeengeroepen, cm u te raadpïe„ gen, over de gewigtigfte belangen van den „ Staat. Dc afgrijsfelijke wanorders die in cle „ Hoofdftad heerfchen, doen mijn hart op het „ gevoeligfte aan. Het Opperhoofd der Natie „ komt vertrouwelijk in 't midden van hare ver„ tegenwoordigers hen zijn' angft betuigen, en „ van hen de middelen vorderen, om de ruft
en



C 19)
„ en goede orde te herftejle'n, Ik weet dat men „ onrechtvaardige vooroordeelcn heeft ingeboe„ zemd. Ik weet dat men heeft durven verfprei„ den , dat zelfs uwe perfoonen niet zeker wa„ ren. Zal het dan nodig zijn tegen geragten, „ zo misdadig en waardoor mijn bekend charac„ ter, tegen de waarheid zo gelafterd word, ver-
„ zekeringen te geven? ■ Ziet daar! Ik ben
„ het, die één is met mijn Volk ! Ik ben het die „ mij op ulieden verlate! Heip mij in deze om„ Handigheid het heil van den Staat te verze„ keren! Ik verwagt dit van de Nationaale Ver„ gadering. De ijver der vertegenwoordigers „ van mijn Volk voor het algemeen geluk is mij „ een zekere Wacht; en, rekenende op de liefde „ en de getrouwheid mijner onderdaanen, heb „ ik laft gegeven aan de troupen om zig van Pa„ rijs en Verfailles te verwijderen. Ik geve u de „ macht en zegge u aan, van deze mijne bcfluiten „ aan de Hoofdftad kennis te geven."
Deze Aanfpraak, door den Koning uitgefproken op enen aandoenlijkeh en gevoel aan d ui* denden toen , maakte de geesten der Leden in eene hevige beweging. Drie maaien was zijne Majefteit, door uitroepingen, die de erkentenis niet konde fmooren, in dereden gevallen; niet* tegenftaande den eerbied dien men den doorlugtigen fpreker verfchuldigd was.
Na 't eindigen van 's Konings harangue, zeide de Aartsbisfchop van Vienne , in zijne hoedanigheid van Voorzitter het volgende.
B a
Si-



Sire!
„ De Nationaale Vergadering, doordrongen van „ de (lerkfte gevoelens der Liefde en Eerbied „ voor uwen doorluchtigen perfoon , kan niet „ dan Stamerende uitdrukken wat haar de er„ kentnis inboezemd. Aangedaan , tot uitroe„ pens toe , over het vertrouwen dat Gij wel „ in haar gelieft te (tellen, verlangt zij, Sire! „ dat Gij nimmer eenig verfchil tusfchen haar „ en uwe Majefteit vooronderflelt. De Natio„ naale Vergadering twijfelt niet of Gij het » recht hebt uwen raad te famen te (tellen, zo » als het Ubehaagd; maar met dat alles, moet zij M U niet onkundig laten, dat de verwijdering„ der vorige Ministers, waerdig aan de Natie, „ het oproer en de ongevallen die de Hoofdftad ss treffen veroorzaakt heeft." De Koning antwoordde hierop ogenbliklijk ;
Mijn Heer! „ Ik heb mij nimmer gefield tegen het geen „ gij vraagd, en ik zal 'er mij niet tegen Stellen."
Dit antwoord had nieuwe toejuichingen ten gevolge: fgansch de Zaal weergalmde van het Five le Koi! Zijne Majefteit, die altoos geftaan had, vertrok vervolgens, om naar het Kafteel te rug te keeren; maar eene algemeene Stem riep dat hij te rug gebragt moest worden door het Corps der Natie. De Monarch deed ogenblikkelijk zijne kleine lijfwacht vertrekken, en, alleenlijk voorgegaan door zijne twee broeders, ging hij in 't midden van twee groote menigten menfchen van beiden de fexen, en had geen andere



CM >
ilere wacht dan een kring Gedeputeerden van dë
drie Orders: Zijn weg van de Zaal tot het
Kafteel was bijna een uur. Alle de ftraa-
ten van Verfailles dreunden van het geroep Vi* <ya de Koning! viva de Natie! viva hare Vertegenwoordigers! Deze dag was gewisfelijk de fchoonfte in het Leven van Lodewijk den XVI. Hij heeft alleen gezien, hoe gemaklijk het voor de Koningen is de liefde der Volken die zij 'gebieden te verkrijgen.
Bij de terugkomst in de Zaal haastede men zig om de Gedeputeerden te benoemen, die de tijding van het gebeurde in Parijs zouden brengen, en deze Deputatie vertrok ten fpoedigften. De Koninglijke lijfwachten boden aan om deze Ge. deputeerden te geleiden ; men-bedankte haar voor hare goedwilligheid, maar men antwoorde tevens , dat hare vereerende aanbieding niet kon geaccepteerd worden. De Deputatie wierd verzeld door eene ontzachlijke menigte Inwooners van Verfailles. Met de Koetfen van den Koning wierden zij gebragt tot de plaats van Lodewijk den XV. Van daar gingen de Gedeputeerden te voet naar het Stadhuis, in de Vergadering def
Kiezers. — Hier deeden zij berigt van de
gewigtige gebeurtenis , die het Volk voorts bekend gemaakt werd. Alles wierd toen in voile vreugde. De moed van het Volk, om zijne belangen te handhaven, vermeerderde met de liefde en erkentnis voor den Monarch. De
Burgerwachten wierden noch dien dag op een* geregelder voet gebragt, cn de Marquis de la Fayette, beroemd door zijne expeditien in Noordr B s Ame-«



Amerika is aangefteld tot Colonel- Generaal ovef dezelve. Luifterrijk is de vertooning van
deze Burgerkrijgsmacht; maar dat het meeste treffende is, is dat men de Franfche Guardes onder de Burgervaandelen en derzeirer talrijk - Muzijk ziet optrekken.
De Deputatie ging van het Stadhuis naar de kerk van Notre Dame, alwaar zij het te Deum over deeze heuchlijke gebeurtenis bijwoonde. De Vergadering van den IÓ gaf a|Je y.-
van vereeniging en gelukkige te famenwerking
tot het algemeen welzijn Alles kwam uit
op het aandringen bij den Koning tot het herftel van het vorige Minifterie: voor een gedeelte is reeds aan dat verlangen beantwoord ; hebbende drie van de nieuwe aangeftelde Ministers reeds hunne posten nedergelegd.
Op het ogenblik van het vertrek dezes verneme ik in het zekere, dat het ganfche Ministerie is gedimitterd; dat de vorige Ministers.wederom zijn aangefteld, en dat den Heer Necker reeds drie Couriers zijn nagezonden, om hem van wegen den Koning te rug te roepen. In mijnen volgenden de nadere omftandigheden, cn het geen verder is voorgevallen.
Parijs f den 17 Julij 1780.



BRIEVEN,
behelzende
echte en naauwkeurige
BERICHTEN
van het dezer dagen voorgevallene
ï e
PARIJS en VERSAILLESj
en de
handelingen
der
NATIONAALE VERGADERING
VAN
FRANKRIJK.
1789.
(Prijs 4 Huivers.).






HET
GEBEURDE
I N
FR A N K RIJ K. \
TWEEDE BRIEF.
Mijn Heer!
Ik heb vernomen, dat, bij het afgaan van mijn' vorigen, met dezelfde expresfe tijdingen van de zittingen der Nationaale Vergadering, en van de gebeurtenisfen in de Stad, naar Holland zijn afgezonden, die ik in mijn vorigen u niet mededeelde, om dat ik volftrekt niets wil melden, dan dat geen voor welks zekerheid ik kan inftaan. En het is om deze rede, dat ik u liever iets minder wil berigten dan door voorbaarigheid bezijden de waarheid fchrijven. Gij kunt daarom de portefeuille van mijne brieven bewaren en de tijden en gelegenheden, waar het te pas mogt komen uit de publieke zaken te befluiten, waarnemen, om van dezelve gebruik te maken.
C s Bij



Bij het reeds gemelde kan ik nog voegen, dat zijne Majefteit, op den 15, na door de Deputatie uit de Nationaale Vergadering tot zijn toee( gebragt te zijn , zig openlijk "vertoonde op een Balcdn, verze'ld niet alleen van de Prinfen en Prinfesfen van zijn Huis , maar ook van, Haare Majefteit de Sj^ingin, die zo wel als dc Monarch het voorwerp"der algemeene toejuiching was: iets, dat vooröordeelcn, die plaats kunnen hebben , geheel kan wegnemen. Met betrekking tot het in de Nationale Vergadering van den 15 Voorgevallane, kan ik u nog berigten, dat op dien SSg niet alleen door den Koning aan dezelve vjrn de terugroeping des Heeren Necker werdt kennis gegeven , maar dat zelfs 's Konings Courier zijner Majefteits eigenhandigen brief, "tot rappé! van dien Minister , aan de Vergadering ter lesing gaf.
Van het geen den 17 gebeurd is kan ik u thans ben meer uitgebreid verflag dan in mijn vorigen doen: deze dag voltooide Frankrijks edelmoedige Monarch zijnen roem. Daags te vooren aan de Nationale Vergadering kennis gegeven hebbende, dat hij voornemens was dezen dag te Parijs te komen, óm openlijke blijken van de vereeniging tusfehen Hem en zijn Volk te geven, verfcheen zijne Majefteit'aldaar 's namiddags ten 3 uuren in zijn rijtuig, zonder eenige lijfwacht, èn was alleenlijk vergezeld door een gedeelte
der Gedeputeerden van de Vergadering. .
Dc Koning 'wierdt, bij zijne intrede iri de Stad verwelkomd door het Corps Municïpal (het' lig* haam der Hooge Amptenaaren cn Magiftraats-
per-



C 39 >
perfoon.en) uit wélks naam, de Heer B Altrnj,,. die de plaats van den Provoost der, Kooplieden (een tijtel die. nu is afgefchaft) bekleedde, de. volgende aanfpraak deed»
Sire!.
„ Ik bi-enge. uwe Majefteit de fleutels van uwe. '„ goede ftad Parijs, het zijn de zelfde die Hen^ „ prik den. Vierden werden aangeboden; •„ Hij had zijn Volk herwonnen : hier is het Volk »
dat zijn Koning herwonnen heeft.
;, Uwe Majefteit komt iri het aangenaame ge,i not deelen van dien Vrede die zij zelfs in ha-, „■ re Hoofdftad herfteld heeft; zij komt de
■ liefde van hare getrouwe Onderdaanen genie^ ten. Het is tot hun geluk , dat uwe Maje„ fteit voor zig de Vertegenwoordigers .des,« Volks doet te fattien komen , en dat Gij u ,'■ bezig houdt met in déze Vergaderingen de fon„ damenten der vrijheid cn des weivaarts uwes
, Volks të vestigen. Welken heuglijke*
gedenkdag is die waarop uwe Majefteit kwam' • overwinnen als Vader in 't midden van deze ", vereenigdé Familie , toen zij door gansch de t Nationale Vergadering tot haar Paleis bège-
■ leid werd , bewaard werd door de Vertegcn; wootdigers der Natie en toegejuichd door ccné
- ontzachlijke menigte Volks! Uwe Ma-
„ jefteit vertoonde in hare luifterfijke trekken ,j de uitdrukfels van gevoel én geluk, terwijl
men rondom haar niet dan de galmen der „ blijdfchap hoorde, en niet dan de traanen vaiï
liefde en gevoel kon zien. — Sire ! noch"
C 3 uv?



C 30)
„ aw Volk, noch uwe Majefteit vergecten »im* mer dien g«>oten dag: hij is de fchoonfte der „ Monarchie: hij is het tijdftip van eene luis„ terrijke en eeuwige verbintenis tusfchen den
„ Souverein en het Volk. Deze trek is
„ éénig en maakt uwe Majefteit onfterflijk.
« Ik heb dezen fchoonen dag gezien, en , of « alle geluk voor mij vereenigd was, de eerfte „ plaats, waar het vertrouwen mijner Medei, burgeren mij gebragt heeft, is om U hunne „ achting en liefde te betuigen."
Toen reed zijne Majefteit, door twee dubbele rijen gewapende Burgers en het vreugdegejuich van eene tallooze menigte, naar "het Stadshuis, 's Konings Koets was een open Jachtrijtuig, waar door elk gelegenheid had hem te zien. Zijne Majefteit had een ontfteld gelaat; liet droevige gevolg van de kwaadaartige indrukfelen die men hem had ingeboezemd! Heeft een Vorst te vreezen, wanneer de liefde zijner onderdaanen, meer dan immer in zijn' leeftijd , hem verzekerd van zijn leven , zijne veiligheid en zijne magt? Het is waar dat een onvoorzigtig Burger, willende zijne Majefteit vereeren, in zijne pasfage bij de Kerk van 't St. Rock in de ftraat van Si. Ilonoré, een piftool, met enkel kruid gelaaden, loste. Men had toen den Koning zien verfchrikken, en omzien, van waar deze flag kwam. In het naderen van de pont-neuf had men opgemerkt dat zijne Majefteit met een foort van bekommering, de moedige en onverfchrokke houding aanzag van de Franfche Guardes, welke een latailhn quarré formeerden, en
ia



CsO
311 het gezicht van de ftraat dc la mamohi een 48 ponds ftuk gefchut, verfierd met bloemen, bewaarden. Op dit gezicht hield de Monarch de hand aan het voorhoofd. Onder-
tusfchen kwam de Koning aan het Stadhuis, en trad op, aan de Zaal van den Troon. Bij deze aankomst was Volk, Kiezers, Gedeputeerden en
Souverain, onder elkander gemengd: Men
nam eindlijk plaats, en den Koning werd op zijnen Troon gebragt, . Een kannonnier, een
weinig befchonken, wierp zig voor 's Konings voeten,' het denkbeeld van 't patriottismus, de vrijheidliefde en de liefde voor zijn Koning, zonder twijfel door de dampen van den wijn aangevuurd, deedenhem een geduchte fabelvooï het oog van den Vorst opheffen; dat, noch aan zijne Majefteit, noch aan de Aanfchouwers behaagde. De Heer Bailly had hem wel gezegd zig te verwijderen; maar hij had gevordert, dat men hem het genoegen om den Koning na zijne begeerte te zien, niet ontzeggen kort, en hij vertrok, na de fabel voor den Troon nedergc; legd te hebben.
Eindlijk wilde de Koning den mond openen » maar zijne aandoeningen, en de treffende verandering die hij, hier op den troon in 't midden van Parijs zittende, door zijne Natie geëerbiedigd, geliefkoosd en onderfteund, gewaar werd , maakten hem het fpreken onmooglijk. Hij wilde eene aanfpraak voorlezen, maar, beginnende, moeft hij eindigen. De Heer Baillij, die de plaats van Zegelbewaarder bekleedde, belaflte zig met de lezing van dezclC 4 ve*



vc, niet op de knicn, zo als dé gewoonte is; maar de Kiezers rigttedeh hem op, en deeden hem ftaande fpreken, gelijk een Vlij Man betaamd.
Li deze aairfpraak deed de Koning zéggen : dat hij kwam om Je ongerustheid zijner onderdaanen weg te nemen , dat hij en zijn ganfche hart voor liet Volk en met het Volk eens was^ dat hij in perfoon gefüige wilde zijn en was' van de liefde cn trouw der Natie; dat de her-* ffelli'ng des Vredés en der ruft in de 'Hoofdftad het doei zijner vvcnfcheu was i dat alle inbreuk op dc „wet: uil moeit voorgekomen worden, cn dat alle fplmmfgen zdudefi géttraft Worden.
Na' deze AaiifpraaK zei dé dc Heef Baillij, dat zijn Majefteit vrijheid gaf cm te fpreken,' wanneer de Graaf dé Lallij - Tole'ndal opftond,' en'zig tot 'het volk wendende zei Je: • Wel nu, Burgers! zijt gij voldaan? Ziet
_ daar de Koning, die uwe harten riepen; ï
dien gij verlangde in uw midden te zien: i
„ ziet daar die Koning, welke u uwe Volksver1 „ gaderingen heeft wedergegeven, en die uwe „ Vrijheid óp ecneri onwrikbaareh zuil vcs-
„ tigdl Dat' hij van dit heuglijk tijdstip
„ de Vrede wedei'krijgc, die reeds te lang uit J zijn hart geweken was'! Dewijl hij geen ah1» „ dcre macht begeert dan de liefde zijns volks, „ ondervind hij duizendmaal meer magt gewon'-
1 &eh, dan opgeofferd te hebben.
.—— „ Sire", vervolgde hij, ,, Gij z'iet ze „ 'hier , dié' edelmoedige én gevoelige orrderdad0 r.eh, die U aanbidden; hoort haare örtmepjri-



C 33 D
j, gen, lees in haare aangezigten, dring dóot „ in haare harten, en gij zult 'er niets vinden, „ dan de uitdrukfelen van Liefde en Trouw, —* „ Het is niet eeneenige, die, den laatftendrup»
„ pel blpeds voor U veil heeft; het is
„ een Volk ! Het zijn de Franfchen! Dat de j, fnoodaarts, die door misdadige berigten blij„ ven voortgaan eene edelmoedige en getrouwe „ Natie bij een goeden en regtvaardigen Koning „ te lafteren, verdwijnen l
De Koning, meer en meer bewogen, bragt met moeite de volgende woorden.uit, die meri aan dc Vergadering heeft overgebragt. Mijn Volk kan altoos op mijne Liefde rekenen.
De zitting geëindigd zijnde, ging zijne Majefteit weder van het Stadhuis, en ondervond iri" zijn teruggaan dezelfde blijken vari liefde en
blijdfchap. Zeden verneemt men, dat de
Heer Baillij, die het volkomen vertrouwen der Burgerij heeft, is gefteld aan het hoofd van het Corps Municipale onder den tijtel van Maire dé la ville de Paris.
Deze dag heeft ook de Marfchalk de Brogli'a bij een brief aan de Nationaale Vergadering bekend gemaakt, dat hij daags te vooren zijn demisfie genomen had. Öndcrtusfchcn verdubbelen de Burgers hunne waakzaamheid. Dè moed en de ijver die uit aller oogen glinitereri, en die aller harten bezielen, duiden aan, dat alle gewapende Burgers gereed zijn om voor 't Vaderland en de Vrijheid te fneuvelen. 'Er jfs veel ordre in deze Krijgscorpfen, en elk een brengt 'er het zijne aan toe. Meer dan 250 C 5 dui-



C34)
Suizend gewapende ftedelingen bezetten de ftraaten, en boven alle die welke de trein naar de Vergadering moet pasfeeren. Men ziet Geeftlijken van verfchillende Orders die de Cocarde op de borft dragen. De Gedeputeerden van de Nadonaale Vergadering, Edelen, Kerkdijken en
Burgerlijken, dragen dezelve insgelijks. Al
ware het dat deze Militaire vertooning in de tegenwoordige omftandigheid niet noodzakelijk ware., gelooft men dat deze ernftige houding snoet gehandhaaft worden, om de andere Proyintien bij hunnen ijver en waakzaamheid te houden, en op dat zij met alle haar magt zouden medewerken in de gewigtige zaak die Frankrijk onderneemt.
De posten in de ftad, die voorheen door de Franfche Guardes bezet waren, worden thans door de Burgers bewaakt, onder haare eigen Officieren. Onder andere bijzonderheden van het
op den 17 gebeurde verneemt! men noch, dat de Koning zelf de Burgerlijke Cocarde , die hein door den Heer Bailly werd aangeboden, op den
hoed gezet heelt: dat zijne Majefteit in ge-
Jprek met laatstgemelden zijnde , gezegd heeft, dat het de Ministers niet waren die hem den kwaaden raad gegeven hadden, en dat men federt het Kerkelijke Committé daar voor houdt.
Thans is de publieke rust geheel herfteld, en door de waakzaamheid van de Burgers gefchie"den 'er geene ongeregelheden of de daders worden onmiddelijk gevat, naar de gevangenis gebragt en , zonder form van proces, te regt gefteldj dus zijn 'er verfcheiden die voortgingen
met



C 35)
met plunderen , na dat het volk voldaan was, en tevens zig aan diefftal fchuldig maakten, op heeter daad opgehangen. Bij deze gelegenheid moet* ik u nog een en ander merkwaardig geval, dat bij de revolte plaats had, mededeelen. Bij de .inneeming van de Bastillc werden alle gevangenen losgelaaten. Herinner u, dat ik u in mijn voorigcn meldde, hoe eerst de Gouverneur op eene listige wijze een aanmerklijk getal Burgers door Kanon en Musketten deed ombrengen, hoe vervolgens de Burgers met een donderend geweld dit magtige Kafteel beftormden en innaamen (tusfchen welke daad van den Gouverneur en den aanval van de Burgerij circa een uur verliep) cn verbeeld u in een der Cachotten van deze Gevangenis, het welk nooit door de Zon befchenen word, een ongelukkige, die fints 20 of 30 jaaren geen dag gezien heeft, en die dus te midden in de Waereld als een
doode verkeerd. Midden in den nacht,
(want voor hem was het ook namiddags ten 3 uuren nacht,) midden in zijnen nacht hoord hij het gekletter der Musketten en 't gebulder van 't Kanon, gevolgd van 't gekerm der ftervende. Hij fiddert en zweet van angst.! Dit gerugt eindigt en verandert in eene ftilte. Een uur daar na doet een gedruisch, veel heviger dan 't vorige, hem op nieuw doodlijk verfchrik-
ken. Hij hoord de muuren inftorten, en
gansch het gebouw fchudden. Elk oogenblik vreesd hij dat zijne gevangenis hem onder hare
puinhopen verpletterd. Zijn gehoor toclï
■fcan niets Quderiiheiden van al het gefchreemy
e»"



C $t 5
eri gfedrüislcrj dat hij waarneentd. Hei: dött-
derend gebulder eindigd: hij hoord het
geroep der overwinning: zijn ijzren deur
word opengebroken. Gewapende lieden komen zijn Cachot in , en roepen : vivat de Natie!. Cij zift Vrij ! Welk tafereel voor een Dichter en Schilder! En dit is eene waare gebeurtenis van den 14 dezer. Oude lieden van 70 eri 80 jaaren die, of door de grilligheid van een* Minister, of door de verandering van een Staats* Sijsthema het ongelukkige flachtofter der Staats-' of-Geldzucht wierden, en, in de gevangenis van een menigte jaaren, nog niet eens geweten heb-' bert wat hunne misdaad was, zagen hier, met hare perloneele Vrijheid , de Burgerlijke Vrijheid weder winnen, en kwamen als in een nieuwe Wacreld. 'Er waren 'er die niet gaan konden,maar uit hunne Cachotten gedragen moesten worden. lk mag ook niet met llilzwijgen voor-1
bijgaan, dat op het oogenblik dat dc Baftille werd ingenomen, een dappere Granedier, die onder de eerlte beftormcrs was, aan een Officier j die bezig was'papieren van aangelegenheid te verbranden, dezelve wilt te ontrukken; voor welke daad hem op het Slagveld het kruis" en den rooden riem van den onthoefden Gouverneur werd omgehangen, waarméde men herri
veryolgens in triumph rondvoerde. De
Vreugd, die zo Wel bij enkele menfchen als bij het algemeen plaats heeft, word merklijk getémperd, door de onmenlchelijke moord, die de Gouverneur de Launaij heeft laten doen aari zo veele brave Burgers, welker getal thans opge-



C37 5
gemaakt is, en tusfchen de 4 a 500 beloopt. ÏNiet alleen is deze Slotvoogd het offer van der burgeren wraak geworden, maar de Gouverneur van het Arfenaal is ook aan ftukken gehakt.
Sedert de inneming van de Bastille, werkt men met een onvermoeiden vlijt aan het verwoesten» van dit Kasteel, dat een kleene ftad op zig zelve Uitmaakt. Men zal op deszelfs plaats een Gedenkteken van de Vrijheid, ter eere van de Staaten Generaal, en van het Regiment Franfche Gardes opregten.
Den 18 is 'er in de Vergadering weinig van belang voorgevallen. Huishoudelijke zaken waren de voornaamfte onderwerpen, en alles gaf blijken dat de gebeurtenisfen veel hadden toegebragt tot de eensgezindheid in de maatregulen,, en tot ftremming van den tegenftand aan de begeerten der Natie. De Meerderheid van den Adel, ?n de minderheid van de Geestlijkheid,
hadden hunne protesten vernietigd. Men zag
op dien dag een placaat aan dc hoeken van de ftraaten geplakt, getekend door den Graaf d'Oigr nies, aankondigende dat 'er vier . Kiezers tegenwoordig zijn bij h?t 'afgaan en aankomen van de Ccuriers , om het gedrag van dit heftuur naar tegaan, en het publiek te verzekeren , dat zijn vertrouwen niet misbruikt wordt. Deze dag
vernam men het vertrek van verfcheiden prinfen van den Bloede, als de Graaf d'Jrtois en zijne kinderen, de Prinfen de Qmdé en de Conti;, de. Hertogen van Bourbon en cPEghien; meestendeels hl ftiltc, onder andere namen, reizende, en



tig te Brusfel ophoudende, waarheen ook eeö aantal Edellieden cn anderen, die zig thans.in Frankrijk niet veilig achten, gereisd zijn.
Den 19 werdt in de Nationaale Vergadering met een meerderheid van 600 Hemmen tot Prefident verkooren den Heer de Liancourt.
Men verneemt dat verfcheiden Ministers die verdacht gehouden worden, in arrest genomen zijn, en dat hun proces door den Burgerlijken Hechter, op last van zijne Majefteit wordt opgemaakt.
Er is tijding dat de Heer Necker niet te Brusfel gevonden is, maar reeds de reis naar Frankfort had aangenomen, werwaards de Couriers hem gevolgd waren.
Ik zal u voortaan de zittingen der Nationale Vergadering, zo als die van wegen dezelve worden uitgegeven, in haar geheel overzenden, en u, behalven dezelve, hetgeen 'er in de fteden, onder de Burgerij en op het Stadhuis voorvalt afzonderlijk mededeelen.
In mijn vorige moest ik u gemeld hebben, dat de Nationale Vergadering de fcliuld der Natie verklaard heeft te guarandeeren; federt wordt er een plan ontworpen, om deze guarantie zodanig te arresteeren, dat de Crediteuren van den Staat 'er door geasfureerd worden.
Parijs, den 20 Julij 1789.
Be»



<. 39)
Behalven de Brieven van Parijs komen 'er dagelijks tijdingen van Duinkerken, Calais, St. Omer, Rijsfel en andere plaatfen in Frankrijk en Fransch Vlaanderen in, die inhouden dat ook daar de Burgerij en van dezelfde gevoelens als de Parijfenaars zijn, zig wapenen en over het gebeurde in de hoofdftad vreugde bedrijven»






BR1EVE N,
behelzende
echt* en naauwkeurige
BERICHTEN
van het
dezer dagen voorgevallene
t e
PARIJS en VERSAILLES,
en de
handelingen
der
NATIONAALE VERGADERING
van
FRANKRIJK. 1789. N°. 3.
(Prijs 4 ftuiversOf






II E T
GEBEURD B
I N
i
FR A N K R IJ |S
DERDE BRIEF,
M ijn Heer!
J~Jjer nevens het Bcrkht der Zittingen van d* Nationale Vergadering, van
Der? 20 Juli/. De Hertog de &aneourt, heeft zijn Prcfidcntfchap aanvaard. Deze Vergadering heelt twee deputatien ontvangen: de eerfte van den Grooten Raad, de andere van de Caife de Pescqniuc. Beiden hadden ten voornamen voorwerpede Vertegenwoordigers der Natie te bedanken voor de hoogc wijsheid, waarmede gij de publieke zaken, in het midden der troubles, en ondank-s den tegenftand van allerlei aard, gedirigeerd hebben. Tot zo lange de geordonneerde verbeteringen aan dc Zaal der Nationale Vergadering, ten einde gebragt zullen zijn,, zal dezelve..
p. % hm



C44)
naars zittingen in dé Kerk van St. Louis houden.
Den 21. Men heeft heden voorgelezen een brief van de drie orders te Lyon, op de grootmoedige intrede en ontvanging zijner Majefteit bij zijn Volk, op ket terugzenden der troupes en het rappel van den Heer Necker, welk Ituk een Lofzang vol erkentnis voor den Koning en de Nationale Vergadering is. Men heeft op deze lezing doen volgen een afftand der Graven van Lyon, van alle hunne prcvilegien, die hunne landgoederen van de belastingen uitzonderden. I>e zaak van den Bisfchop van T.urnaij was gisteren beflist en'door eene meerderheid van meer <3an 400, uit 600 (temmen, is zijne benoeming voor onwettig en vernietigd verklaard: Heden heeft jnen de rapporten over de benoeming van den Cardinaal de Rohan begonnen, welke verfchillende waaren. Er is eene refolutie genomen, waar bij alle de Edelen die uit de Hoofdftad geweken zijn, gelast worden aldaar te rug te kojnen, onder bedreiging van een Nationaal decreet, waar bij 'hunne goederen verbeurd verklaard zullen worden.
• Den 32. De Koningin wil, dat de Nationale Vergadering de perfoonen zal aanwijzen, die de Vacante plaatfen in het Ministerie zullen aanvullen; doch dezelve heeft geantwoord, dat de Koning het uitfluitend recht heeft, om te kiezen Wien hem goed dunkt,, fchoon de Vergadering de vrijheid genomen heeft zijne Majefteit over dit onderwerp de gevoelens der Natie onder 't oog tc brengen.. De 30 Bureaux gaan voort aan
het



" Cf45 >
Vet werk der Conftitutie. Er zal den 24 of n§ eene algemeene zitting gehouden worden, in welke het Parlement, en alle de andere Vierfchaaren.eene deputatie in ferma zullen moeten zenden.
Nft zal ik u de gebeurtenisfen te Parijs, vart eiken dag, of zo als mij die eiken dag voorkomen, mede deelen; beginnende met
Den 21 $ulij. De papieren welke in de Bastille sevonden worden doen onbegrijpelijke zaken aan 't lieht komen. Het zou van belang zijn hier het geheim van 't ijzer masker te vinden. (Men weet dat hier, ten tijde van Lodewijk deXIVdc, een gevangene gebragt is, die uit de Bastüle van de Isles iïlikres, met het hoofd door een ijzer «asquer bedekt, ontvlugt, en federt hier gekorven is.) Mogelijk ontdekt men zulks.
Men heeft een verzameling van lettres de cachet, bijéén, en gefefcikt in 140 deelen. Men ziet daar eene Mevrouw de in de Bastüle gezet, om dat zij te beminlijk geweest is,
eene Dame B daar gebragt om de misdaad
van Toverij,. de Heer verdacht van
door vergif iemands leven benomen te hebfcen. Men vondtdaar onnozele lieden, de eene befchuldigt van Janfenismus, de andere van Molinismus. Er was 'er een, die in 't jaar 1717 * de .Bastüle gebragt was, om dat hij een halfuur van een gehoor, door zekeren Grooten gegeven, verruimd had. Zodanig was het beftuur van dit Kasteel. Men ziet er uit welke rol de Gouverneur •gefpecld heeft. ^ ^



C4ö5
Thans zijn alle de Franfche Gardes onder dc-ii Èed aan de Natie gebragt; doch de Officiers hebben hunne demisfie genomen, willende niemand: dan den Koning dienen. Deze troupen worden federf door Burrerofficieren gecommandeert.
De Graaf de Montmérin is de eenige Minister, Óie tot hiertoe bij den Koning is. Mevrouw de Graavin zijne Echtgenoote is benoemd tot Gouvernante der Kinderen van Frankrijk. Men ver<wagt den Heer Necker tegen 'het einde dezer tveek terug. De Heer du Frcwe die-hem nagezonden was, vond hem niet te Brusfel, maar ging liem inwagten te öèpp&i een Landfchap in Zwitferland, dat aan dezen Minister toebehoord. De Graaf d"Estai>.'g verneemt men, dat de portefeuille der Zeezaaken zou aangenomen hebben, t\\ de Graaf de St. Prkst dieVan het huis dei Sonings.
D.m fii Dezen dag kwamen dc Gedeputeerden van het di'ftricr. St. Sépula'e , op het Stadhuis. D« Heer Cahier de Gïrville het woord doende, deed aan den Marquis de la Faijette de Volgende aardpraak.
MIJN HEER!
'A Wij brengen u de eerbiedige eerbewijzïngen > der bewooners van het dilhici: van St. Scpukrc.
* In de dagen van onrust waren aller oogen op' ï ti gevestigd. Gij waart dc hoop der Natie, „ ér* de Natie werd geenzins in haare hoop te
* lfelir gefield. De regten der Koningen te ver->dsdigcn, de' regten der volkeren te lundir • « ven, was ten allen tijde het character yau uw
door-



t 4-7 )
• daorlugtig huis: — van uwe vooraf
* Ten Mijn Heer! die te Baugé den overvveldb " Tr'des troons van Karei den Vilde overwon, " vdiende in zijn nageflagt den Grond eggef " Lr Vriiheid. van Amerika, en den wederge*
ver der Franfche Vrijheid, te bez>tten. " Het is aan den Hertog van Orleans, dat men den aad toefchrijft, die de vaderland tevende daad des Konings van den i7. ten Zijne -Majefteit was uitgebarften i tranen cn klagten, en'de doorluguge perfoonen die er waren, vreesden voor den MotE&PlttjStëW -ide de He,
toTvan Orleans, „ Gaa Sire! Gi) zi3t be-
iind, Uc zal te Verfailles met nnjne km-
* d " n blijven, en mijn hoofd zij u ten borg* " "oor uwe zekerheid en voor uwe vrnneid ! " m! verneemt dat de Heer Berthier de ta* J Intendant van Parijs , de vlugt nemend g bekend werd , toen hij meende af te treden te
nrr,,ct terwiu men oengL aan Pari deea.-. De Marquis *to^J^, ^hem L n terftond doen afnaaien, om hem, zo k« gelijk ware,.het leven te bewaren. _
& U De Heeren Foulon en ***** f M heden door het gemeen gebragt, den eenen ten 3 unren na den middag en ƒ en anderen >s avonds ten negen uuren, bij &M rugkomst-van Compiegne. ^ _ ®c S&uuwfeurge^. welke fints den o 6^



«fin waren , zijn wederom geopend. De verton* ningen die 'er gegeven worden, zijn ten voordeele van de ongelukkige gekwetften, en van de Weduwen en Kinderen der bij de laatfte troubles gefneuvelden.
De Soldaat van de franfche Garde die de Ridder de Launaij met eigen hand. gevangen genomen heeft, en bij deze gelegenheid zwaar gekwetst is, heet Hcnri dit Du Bois; hij is door een Koopman aangenomen om te gencezen, en beterd merklijk.
-4'imJL i<ü ob .:X h:}i\W\')n>- ««. j
Het kan u .niet ongevallig zijn, dat ik u tevens van tijd tot tijd opgeeve de berigten die bier ' van andere Oorden des. Koningrijks zijn aangekomen,' betrekkelijk de gevolgen van het hier gebeurde. Ik zal.u daartoe de interesfantfte uitrekzels der brieven zelve mede deeleen. Zo, leeft men van
Dijo.'i, den 15, dat men, zo dra de tijding van het innemen der Bastüle was ingekomen, zig meefter gemaakt had van alle de wapenen die in 't Kafteel waren, van het Kafteel zelve, en van den Commandant, dat elk in de wapenen was ; doch dat 'er geene andere bewegingen waren.
Van 'Rot/aan, den 14. Een oproer, dat degevaarlijkfte gevolgen kan hebben, verwoest federt den 3 2 dezer onze Stad. Het begon op dien dag •'S avonds ten zes uuren,'en blijft federt nagt en dag met dezelfde woede voortduuren. Verfcheiden- Burgers zijn gedood en gekwetst door de
trou-



C49)
troupes,-die vuur gegeven hebbben. De rijdïrt^ gen , van Parijs ingekomen, hebben de Officiers menfchelijker gemaakt, en de orders aan de Soldaten, die niet dan in weerwil van zig zelve gehoorzaamd hadden, zijn minder geftreng. Een weinig minder toegeeflijkheids in de beginfelenhad veel onheils voorgekomen. —Het gemeen dat men genoegen had kunnen geven, kend geen teugel meer, en roofd overal waar graanen zijn. De Heer de Belboeuf, Procureur Generaal van het Parlement, is geweldig mishandeld, zijne glazen zijn ingeworpen; zijn meubelen vernield, en de fchade die hem toegebragt is, maakt een aananerklijke fomme uit. De Magazijnen van Haver, Garst, Meel en andere behoeften, welke geopend waren, zijn ledig, en die welke men nog .niet kent, zullen het wel dra zijn. Men verwagt een Regiment Husfaaren en een ander Duitsch Corps. Het blijkt dat men veel vertrouwen op de Duitfche troupen fteld. De
ramp is ten hoogften top geklommen en 'er is geen goeds te voorfpellen. Onze zeer eerlijke en achtingwaardige Procureur van den Koning, heeft op het punt geftaan van in 't water geworpen te worden: dit was het voornemen van het gemeen, doch hij had even den tijd, om zig in een Corps de Garde te verbergen: men heeft de fchipbrug van een gehaald, om de communicatie met de fauxbourg af te fnijden, en re beletten dat ook daar het gepeupel met zijnen moedwil voortging. Het volk is voorzien, door het berooven van twee fchepen, eenige rijtuigen, en de Magazijnen. Kortom, ailes is hier D 5 ia



Cé»)
lil de interne wanorde, en, ongelukkig, nocfi zien wij het einde niet! De tijdingen die elk ©ogenblik van de Hoofdftad komen , brengen nog niets toe om de rust, die wij zo zeer no* dig hebben, te herftellen.
Van dezelve Stad heeft men, in dato den iyi een aahgenaamer berigt van den volgenden inhoud. Alles is hier in rust, federt wij de wapenen opgevat hebben en de Cocarde van roozenrood en wit dragen. Wij hebben verhomen, öat onze Magïftraat aan dien van Parijs 4000 ■aüxiliairen heeft aangeboden, gereed om te vertrekken, op de eerlle order, zo dra wij verkamen dat daar de Haardftcden (*) in gevaar waren. Het Volk heeft 40 Magazijnen van opkopers geopend; fchoon men het onophoudelijk toeriep: „ hebt geduld, 'er zal Graan komen "—• Voor 't overige, zijn wij op een zonderlinge wijze gered, zo dra het Regiment van Navarre zig binnen onze muuren bevond en op het gepeupel vuur gaf. De Ruiters van het Marfchalkfchap hebben dit voorbeeld gevolgd, lopende met de Sabel in de vuist, en de Piftolèn in den gordel op de oproerigen in; doodende én
kwetzende alles wat zig verzéttede. De
Militairen gaan met de Burgers gemeenzamerhand te werk, om de rust te behouden. Wij hebéen 15000 Burgers, die beurt om beurt dè wagten bezetten.
Her!
(*) Foyers. Iïanrdftedcn, Zo als men de Burgerlijke en Godsdienui^e rugten de tldardjledsn ep jiltsaren noemii.



<5ï )
Met ongelukkige Rouaan, had, zints een jaari met een verwonderlijk geduld, de fchreeuwendfte onderdrukking gedragen. Geen Stad heet* 2o veel als de onze geleden van de hoofdigheid en fchraapzugt dier Rijken, die naar de duurte van de behoeften der ongelukkigen de voordeden uitrekenen welken haar geld haar kaa
verfckaffe». Verdoemlijk geld! hatelijke
oorzaak der menfehelijke rampen, waart gij voor altoos gebannen geweest bij hem die uuitvond! Het is niet meer de naarftigheid, niet meer de arbeid, niet meer de moed, die ons belcaan verfchaft, maar het is het geld! - Van Renncs den 17. Wij zijn hier onder de wapenen. DeCommandant wilde ons hier in verhinderen, door te beltellen dat verfcheide ftukken kanon, met fchroot geladen, op verfchillende plaatfen vande Stad zouden gezet worden, en hij had daar toe de nodige fchikkingen in het Arfenaal doen maken; maar wij hebben aan onze zijde drie Regimenten welke hier garnifoen houden. Deze Soldaten hebben zig , in het critieklle tijdftip met ons vereenigd: Militairen en Burgers hepen naar het Arfenaal. Wij braken 'er eene .opening in.; maar op het eigen ogenblik verlieten de troupes die de Artillerij moesten bewaiïen, hunne Officieren, opende de Barrière, en vervoegden zig bij ons. Al de Artillerij werd. gebragt naar het Hof van 't Collegie, alwaar dezelve in handen van onzi jonge lieden is. Wij hebben de drie Regimenten onder onze protectie genomen, en wij zijn met derzclver onderhoud belast. Onze Regcering heeft aan de Kiezers
van



C5i)
Van Parijs derzelver dcelneeming in het ondefhoud van de Franfche Gardes aangeboden.
Phn Havre de Grace, den 17. Onze Burgerij as in de wapenen, wij patroulleren federt den laatst afgelopen nacht; dit is het eenige middel om de publieke rust te verzekeren. Gisteren belcttedeö 'wij een klein fchip, van Honfleur komende, het inkomen in de haven. Wij verzetten ons tegen zijne nadering, om dat het met kannoniers geladen was. Toen het op de haven aangevende, Vuurden wij 'er op met grof gefchut, en beletten het daar door aan den wal te komen. Na deze expeditie , door onze jonge leeden uitgevoerd > Itozen zij de partij van een compagnie Burgermilitie op te rigten. Het overige der Burgers lieeft, op last der regeering, de wapenen opgevat. Wij hebben aan het hoofd den Commandant der ftad, die een zeer voorzigtig gedrag houd. -Men vreesde gifteren de aankomst van Troupen; men nam het befluit dezelve te beletten; dewijl ' men verzekerde dat zij met kanon waren gezonden. Onze 200 jonge lieden zijn ' gewapend in -liet Arfenaal bij een, en twee ftukken kanon zijn aan de muur van de haven geplaatst. Zij waken beurtlings aan de poort van Ingoaville. Het garnifoen bezet dc Citadelle.
Van Soijfoins heeft men, dat het gemeen aldaar twee perlóonen heeft opgehangen die verdacht waren van de granen op te kopen, en die men nogthans zeide dat geheel onfchuldig waren. Wat hiervan zij (zegd de Bericlner) hij die koren heeft en 'er niet van aan zijn buurman verkoopt, Is fchuldig aan onmenschlijkheid.



X 53 )
Van Angicrs heeft men, dat de inwoners aldaar de Gitadelle, die tot'Gouvetneur had den heer ae.% BrizacX^ ingenomen, hebbende hijnaauw-, lijks tijd om zig te redden. De Bretons ten g*, tale van 40 duizend- man, maakten zig .meester .Yan alle fterke piaatfen daaromftrecks, wake pp. haar komst zig overgaven,
Van Lijon den 18. De Heer Inhert die hier. het ampt van Provoost der Kooplieden waarneemd. ontvong. gisteren namiddag de tijdingen van het, innemen der Eaftille en der algemeenc omwenteW. Hij deed alle de Burgers m de Kerk van , St&Tan bij een komen, alwaar hij hen van den Predil'ftoel het relaas van Parijs voorlas, en daarna zeide: „ -Mijn Heeren, daar de Natie vijanden heeft, en daar het mogelijk is dat een on-. " verwaste onderdrukking ons kan komen over" vompelen, zie daar de fleutels van het arfenaal, . * alwaar elk vrijheid heeft om zig te wapenen, " en van het nodige tot zijne verdediging te voor" zien Ik biede u ook de fleutels van de Tter" re Encife aan, welke zeer gefchikt is, om.
" een zeer talrijke post te houden,
verzekerd dat zij, zo dra zij wilden, Wapenen en Ammunitie zouden hebben. De inwooners van Lqon waren met het aanbod van den Heer flobert tevreden: elk ging gerust, ongewapend naar huis, met de onderlinge verbintenis om op het eerfte gerucht te wapen te loopen. Het voorzigtige. en gematigde gedrag van den Heer Imbert, doet hem allen lof verdienen.
Van Rijjfel den ai Juli) , *s namiddags ten 4 uuren. De nagt tusfchen den 21 en üften, • en



C 54 )
en zelfs tot het ogenblik dat ik u fchriive, ia je gedenkwaardig, om 'er u niet van te verwittigen.
In de vergadering van onzen Magiftraat van den 14 dezer, zeide de Heer Bourghellos, onze Major, tegen zijne Medeleden : mijn Heer en , morgen is het marktdag: uit hoofde van de uiterfle noodzakelijkheid f behooren de Heer en een middel te vinden om den prijs der graanen te remedieeren, entragten. daar van voorraad te bezorgen, waarop de Heer Deshourfaint, Raadpenfionaris, entwoorde: fil! flifj bezwaren we ons daar niet: mede. Zo "er al geen koren voor V gemeen mogt, zijn, kan het maar hooi eten. De Heer Bourghelles kon dit antwoord zonder fchrik niet aanhooren, en, om zijn verontwaardiging te betoonen, gaf hij hem, in 't volle van de Vergadering , een flag in 't aangezigt, zeggende, dat hij zig onteerd zou rekenen, tegen hem den degen in de hand te nemen.
Eenige dagen daar na, za5 het gemeen, dat' kennis van dit voorval had, een Courier van Parijs met de burgercocarde aankomen, en nam het bjffuft om dit te volgen. De Heer Monrofer, Commandant van de flad, ging na dezen Vrecm-" deling en deed hem de Cocarde afnemen, waarop/ dezelve antwoorder deze Cocarde is mij te Parijs' gegeven, en ik zal hem beveiligen.
Verfcheiden particulierén, getuigen hiervan, verfpreidden dit door de ganfche ftad. 'Gisteren avond, ten half agt uuren, zag een partij Volk den Heer Mmrofier uit den fchouwburg komen en wierp hem zodanig met fteeneu, dkt hij genoodzaakt werd het bed te houden.
Alle



C 55 )
Alle geesten ondertusfchen verbitterd rakende, begaf men zig naar het huis van den Heer BesIwurfaint, en , na de deur opengelopen en dc glazen gebroken te hebben, werd 'er alles geruïneerd ; zo dat 'er niets dan de vier muuren bleven liaan.
Van daar ging de woedende menigte naar dat van den lieer Lngage , gcvolmagtigdc van den commandant, en deed er het zelfde.
Vervolgens ziende dat hen Volk ontbrak', om verder te plunderen, begaven zij zig naar St. Elienne om tfaar de alarmklok te luiden , cn , zonder tijd te verliezen, liepen zij naar den Heer Martel, Koopman, alwaar zij, na'den fchildwagt yerzogt te hebben te vertrekken , de deuren voor, en agter openbraken, en alles zodanig verwoesteden , dat er voor den Heer Martel, en zijne familie niets overbleef dan hun leevcn.
Geduurcnde dit bedrijf, deed een partij het zelfde bij den Heer Dfuez, Schepen, van wien vier huizen zodanig geruineerd werden, dat alleenlijk de muuren bleven ftaan.
Eindlijk, 'smorgens ten vier uuren, begaf de Burgerij, voor verderen voortgang, van het oproer bedugt, zich naar het Stadhuis, om'er den Magiftraat te doen vergaderen, maar, terwijl zij het groot plein overging, zag zij de voornaamfies goederen van de gemelde Heeren en Dames verbranden.
De Magiftraat, ten vijf uuren vergaderd zijnde, voldeed aan den eisch van de Burgerij, doenr de voor haar de Arfenaalen openen en in een cjuartier-uurs zag men ten imnften vierduizend \ - ■ aiaa



man gewapend, die zig bij pelottons door de grafchc ftad verdeelden. Elk goed Burger, zonder onderfcheid van qualiteit, werd verpligt de wagten, onderfteund door de Militairen, waar te nemen.
Vervolgens begaf zig een corps gewapende Burgers, verzeld door twee Opperhoofden uit den Magiftraat, naar de Koornmagazijnen, cn deden, tot tien uuren, deze levensmiddelen ter markt brengen. De Heer Bourghelks (die Vader des Volks cn des Menschdoms) altoos aan het hoofd zijnde, begaf zig ten.half elf op de Markt, en bepaalde den prijs van de tarw: de beste voor iq kroonen de zak, en de anderen tot n gulden.
Ten 2 uuren betrapte een Burgerpatrouille een dief, die onder't geplunderde roofde; zij begeerde dat hij oogenbliklijk zou opgehangen worden.
<Men heeft van deze ftad naderhand vernomen, dat de rust hcrfteld was.)
Gij vraagd mij bij uwen laatften, na het gedrag der gevlugtc Hollanders in de troublcs, en hoe het met de voortduuring van hun onderftand gelegen zij. Zo verre ik bemerken kan houden zig deze lieden, wijslijk buiten alles - wat de zaak on-zes Vaderlands betreft, en derzelver dedommagementen blijven tot nog toe voortduuren. Men heeft alle grond van verwagting, dat hiermede zal aangehouden worden. Immers is hier niet aan te twijll'elen, als de Heer Necker aan 't hoofd der Finantien blijft, en de Heeren de Montmorin en St. Briest, het beftier van 's Konings zaken worde* toevertrouwd.
„ Parijs den 34, Julij i ^



tt E 1
GEBEURDE}
I N
«
FRANKRIJK. 1M°. 4-
VIERDE BRIEF.
Mijn Heer!
T)e ^weldige fchok, die dit rijk op zijne fonSmenten deed beeven, en deszelfs geheelen ondergang dreigde, zal, Gode dank! zo verre men kan vooruitzien, de beste gevolgen ter verzekering van den Nationalen Welvaart, de vrijheid des Volks, de veiligheid des Lands, en de glorie van de Kroon hebben. NECKER de waardige Vertrouweling van het Volk en van den Monarch komt terug; - komt terug met al de zegepraal en eer die verdienden en kundigheden waardig zijn, en ziet zieh, in zijnen aanzienlijten post, van alle zijden zo fterk bevestigd, als 'er immer op deze Waereld iets bevestigd ka* worden. — Van alle oorden des Kouingnjks



C S81
geeft het Volk duidlijke blijken dat het gereed :s, om de fondamenten van het rijk door geld cn wapenen vast te maken, en Frankrijk zal door deze bereidwilligheid, gevoegd bij de edelmoedigheid des Konings, en de Vaderlandliefde van zijne tegenwoordige raadslieden, eerlang, onder de Mugenheden van Europa, in glorie en geluk uitmunten. Het een en ander zal u uit dezen en mijne volgende blijken.
Ik zal u, daartoe kortlijk de laatfte gebeurtenisfen opgeven, voor zo verre die, tot uw oogmerk , belangrijk genoeg zijn.
Alle gelegenheden worden waargenomen, ora het verraad, zo verre dit nog mogt plaats hebben, te ontdekken, en de bronnen op te fpeuren van de geleden onheilen. Gisteren werd den Baron de Castelnau, Refident van Frankrijk te Geneve, op de Koninglijke brug, in een rijtuig zittende, aangehouden. Zijn eerfte beweging was, een brief te verfcheuren, dien hij bij zig had; doch men ontnam hem de gefcheurde ftukken en tevens een pakket papieren, waarna hij op het Stadhuis gebragt werd. De Heer Baillij ftelde hem in vrijheid, maar heeft het pakket en de ftukken van den gefcheurden brief gehouden en aan de Nationale Vergadering gezonden; doch de Prefident, begrijpende dat dit zaken waren die aan de uitvoerende magt behooren, zond het een en ander aan den Heer Baillij te rug; hem verzoekende dezelve op het Stadhuis te bewaren.
I Men verhaalde hier elkander dat Engeland voor den i$èw Augustus ons den oorlog zou.
de*



C59 )
declareeren. Men verbreidde dat 'er den osfte dezer een Courier naar Brest was vertrokken met ordre om ten fpocdigftcn ia fchepen van Linie te equipeeren; om dat 'er een gelijk getal te Portsmouth gereed gemaakt werd; doch dit alles is geheel vervallen, door het gemeen maken van de volgende brieven die de Heer de Liancourt aan de Kiezers van Parijs gezonden heeft.
Brief van den Heer Graaf de Montmorin, aan den HeerPrefident dar Nationale Vergadering, in dato Verfailles den 27 Juli) 1789.
MIJN HEER!
„ De He :rAmbasfadeur van Engeland heeft mij, met den fterkften aandrang, verzogt, aan u den bijzijnden brief bekend temaken. Ik dacht mij te minder aan zijne inftantien te kunnen onttrekken, daar hij mij reeds in het begin der Maand Junij mondeling onderhield over een complot, dat het op de haven van Brest gemunt zou hebben. Zij, die hier over dagten, meenden dat 'er tot deze expeditie van Engeland hulp zou verleend zijn, en dat het complot in Engeland een fchuilplaats zou hebben. De Heer Ambasfadeur verzekerde mij, dat hij volftrekt niets van deze onderneming wist, en dat de auteurs van dezelve hem geheel onbekend waren. De navorfchingen welke ik daarna,hier omtrent, heb kunnen doen, waren vrugtloos, gelijk ze ook moesten zijn. Ondertusfehen rekende ik mij verpligt den Heer Graaf de la Luzerne , te engageeren, om den Commandant te Brest alle mogelijke en naauwE a keu*



C do )
keurige behoedmiddelen in acht te doen nemen, Ik heb de eer te zijn, enz.
Brief van den Hertog van Dorfet, Ambasfadeut van Engeland in Frankrijk, aan den Graaf de Montmorin, gedateerd Parijs den 26. Julij 1789.
mijn heer!
„ Van verfcheide kanten is mij voorgekomen, dat men tragt in te boezemen, dat mijn Hof deel gehad zou hebben in het aanfïoken der troubles die federt eenigen tijd de Hoofdftad ontrust hebben ; dat het zelve van dit tijdftip gebruik zou maken, om zig tegen Frankrijk te wapenen, en dat 'er zelfs een vloot op de kusten zou zijn, om vijandelijk mede te werken meteen partij der ön« tevredenen. Alle gerugten , geheel van grond ontbloot: dezelve febeenen mij toe bij de Nationale Vergadering veld gewonnen te hebben, en de Courant die berigt deedt van de zittingen, den 23 en 24fte gehouden, doet verdenkingen zien die mij meer en meer leed doen, en van welke gij weet, Mijnheer, hoe weinig mijn Hof dezelve verdiend."
„ Uwe Exellentie zal zig verfcheiden gefprekken te binnen brengen die ik met u in 't begin van Junij gehouden heb, over het fchandlijke complot, dat 'er ontworpen was, met betrekking tot de haven van Brest, hoe veel aandrang ik bij den Koning en zijne Ministers heb gebruikt, om hen deswegens op hunne hoede te doen zijn; _ het antwoord van mijn Hof, dat zo zeer overeen*
ftemd



C6i )
ftemd met mijne gevoelens, en dat zig met zo VfeM afgrijzen tegen het geen men hetzelve van dit project voordroeg, verklaarde, en eindlijk zijn u de verzekeringen der gehechtheid van het zelve aan den Koning en de Natie genoeg bekend; gij waard met mij getuigen van de gevoeligheid des Konings, bij deze gelegenheid."
„ Dewijl mijn hof onophoudelijk in het hart heelt, om de goede verltandhouding, die 'er tusfchen. de beide Natiën ftand grijpt te bewaren, en alle bedenkingen van het tegendeel wil weg nemen; verzoeke ik u, Mijnheer, zonder eenig uitftel van dezen brief aan den Heer Prefident der Nationale Vergadering kennis te geven. Gij begrijpt hoe veel belang er voor mij in is, dat men recht doe aan mijn gedrag, en dat van mijn hof, en in de vernietiging van het gevolg der listige inblazingen, die men heeft tragten tever-
fpreiden." .
„ Het is van onmiddelijk belang dat de Nationale Vergadering mijne gevoelens wete, dat zij regt doe aan die van mijne Natie, en aan het openhartige gedrag dat dezelve altoos tegen Frankrijk gehouden heeft, zedert ik de eer gehad heb, daar in het werktuig te zijn. Dit weegd mij zo zeer op het hart, dat gij geen ogenblik moest verliezen, om het geen ik u vwzoek te doen; ik ben zulks verfchuldigd aan mijn perfonecl charaóter, aan mijn Vaderland en aan de Engelfchen die hier zijn, op dat ik haar behoede van alle nadeelige aanmerkingen ten dezen opzigt, die men op haar zou maken. Ik heb de eer te zijn enz."
E s *



C 6a )
Ui haest mij om u de blijde gebeurtenis der terugkomst van den Heer Necker te melden. De Graaf de Montmorin had op dingsdag den 27 aan den Prefident de Nationaale Vergadering het antwoord van den Heer Necker op de invitatie van de Vergadering tot zijne terugkomst, aan dezelve ter hand gefield. De Prefident had de lezing van dit antwoord, hier onder volgende, gedaan en tevens bekend gemaakt, dat de Graaf hem verzekerd dat dat de Heer Necker woensdag of donderdag te Verfailles zou zijn. Dus luidde de brief van den Minister ;
M IJ N HEEREN.'
„ Gevoelig getroffen door langduurende aandoeningen , en overwegende het naderende 00genbhk waar in het tijd word om te denken op een verlatjn van de waereld, en van alle waereldfche bedrijven, ftclde ik mij voor, die van mijne vuurige geloften met den meesten ijver te volbrengen, welke het lot van Frankrijk en het geluk van een Natie, waaraan ik met zo veele banden verbonden ben, ten doel hadden, toen ik den brief ontving, met welken gij lieden mij vereerd hebt. Het is te ver boven mijn vermogen, het is te ver beneden mijn zwakke kragten, om naar waarde te antwoorden op een zo treffend bewijs van uwe achting en van uwe goedwilligheid; maar ik moet, voor 't minfte, Mijn Heeren, u de hulde van mijn eerbiedige erkentenis doen. Mijne offerande behoeftge niet, maar het is voor mijn geluk van aanbelang, dat ik den Koning en de Franfche Natie doe blijken, dat
niet8



C63 }
niets den ijver kan verflaauwen, die zcdert Iaögen tijd de lust van mijn leven was. ]k ben, met achting,
mijn heeren! Uwe &c.
(was getekend) n e c k e r*
Den ü8ften kwam de Heer Necker te Verfailles aan •> en ging des anderen daags bij den Koning, de Koningin, de Koninglijke Familie ea vervolgens in de Nationale Vergadering.
Den 30 kwam de Minister te Parijs, en werd daar ontvangen door een talrijke Burgerwagt te voet en te Paard.; gaande hij terftond naar de Zaal van de 120 Reprefentanten der gemeente van Parijs, welke aan derzelver hoofd den Heer Baillij en den Marquis de la Faijette hadden., Na een aantal aanfpraken gehoord, en na uitgedrukt te hebben hoe gevoelig hij was voor zoo veele bewijzen van aankleeving, vertrouwen en achting als men gaf, trachte hij de menschlievenheid van alle de Burgers op te wekken, ten voordeele van eenige Perfoonen die het ongeluk hadden voorwerpen van den haat der Natie te zijn, en die konden vreezen de offers der algemeene wraakoeffening nog te zullen worden. Alle harten werden bewogen, en men riep door de ganlche Zaal: Genade, Genade voor de fcliuU digen ! Algemeene Amnestie ;
De Graaft Clermont-Tonnère, die den Heer Necker naar Parijs verzeld had, droeg de vergadering voor, bij een Arrest in forma, deze gelofte van Barmhartigheid en Edelmoedigheid, te vereeuwigen. Dees Heer las vervolgens dit
ar-



C6-4)
.arrest aan den Heer Necker voor, die 'er tot fchreijens t»e door getroffen werd. Hij zeeg van aandoening neder, en riep uit welke hevige ontroering hij over het geluk dat hem wedervoer gevoelde. Nooit behaalden de reden cn de welfprekenheid een prijs, haar meerder waardig. De zegepraalcn van den Heer Necker zijn tot hier toe dezelvde van het Vernuft en van de
Deugd geweest. Deze laatfte Triumph was
de Triumph der Menschlievenheid.
In mijn volgende meer van het een en ander. Thans heb ik weinig tijds.
Parijs, den 31. Jtilij 178c;.
(Prijs 2, Stuivers.}