d ë
WEDUWE en het RYPAARD,






d e
WEDUWE en het RYPAARD.
EEN
DRAMATISCHE ANECDOTE, Naar het Hoogduitsch van
A. von KOTZEBUE,
Te AlWSTELD AM, bt
De Wed. JAN d Ó L L, Ia de Jfcdverflraat, 1796.



Dit Stukje heeft zyrien' 66rfpr6iig. te danken aan etne Anecdote, die in het negende Deel der Annalen van dea Heete ton AB.CHENHOLZ, bl. 43»» " vinden is,



d e
WEDUWE en het RYPAARD.
EEN
DRAMATISCHE ANECDOTE, Naar het Hoogduitsch van
A. von KOTZEBUE.



PERSOONEN.
Squke thomas FOLLARTONjf» Engelsch Edelman, op het land monende.
Angelique, zyn Prouw.
De Graaf valcour, etn Franfche Emigrant.
ronsard, zyn Bediende.
Master warbifax, etn Engelsch Rechtsgeleerde.
EEN STALKNECHT.
Het tooneel verbeeldt etn zaal op het landhuis van Fullarton.



D E
WEDUWE en het RYPAARD.
ÉÉRSTE T O O N E E L.
angelique (zit op een Sofa, en is bezig met een zogenaamd Heremieten- of Gril/enf-pe/.)
Dat fpel heeft veel gelykheid met de liefde, het behaagt fiechts zo lang het nieuw is. De hand zet ieder ftiftje werktuigelyk op zyn rechte plaats, en de mond ftamelt den zoeten naam: „ myn engel , myn kind," terwyl de tong zich daar eenmaal aan gewend heeft.
TWEEDE TOONEEt. Squire thomas fulia rton<?«anGelique.'
fullarton. (met een fomber gelaat.-) G"ehoorzaame dienaar, mevrouw.
angelique.
Uw dienares, mynheer.
f ulla r ton.
Al weer met dat malle grillenfpel Op defchoot?
'angelique.
Al weer grillen in den kop?
A a tul-



4 DE WEDUWE
FULLARTON.
De post is zo even aangekomen.
ANGELIQUE.
Brengt hy ook nieuwstydingen mede?
FULLARTON.
Juist niet van de besten.
ANGELIQUE.
Winnen dan die vervloekte Republikeinen altyd ?
FULLARTON.
Ik fpreek van tydingen, die onszelven betreffen.
ANGELIQUE.
Telt men ons dan nog onder de leevenden?
FULLARTON. "
Wonderlyke berichten...
ANGELIQUE.
Uit Holland ?
FULLARTON.
Neen , uit Londen.
ANGELIQUE.
Wat raakt my Londen?
FULLARTON.
Gy bemint immers de monarchie , mevrouw ?
ANGELIQUE.
Dat zou ik hoopen.
FULLARTON.
En gy zyt toch een rebel in uw eigen huis.
ANGELIQUE.
Als dat waar was, zo zou het op zyn hoogst bewyzen, dat myuheer myn gemaal geen monarch is.
7U*«



EN HET RYPAARD. s
FULLARTON.
Des te erger!
ANGELIQUE.
Des te beter ! In den echt is de Engelfche Conftitutie de beste : de vrouw is het parlament, en de man de uitvoerende macht.
FULLARTON.
Dan moest het parlament de Financies beter bellieren.
ANGELIQUE.
Wat wilt gy daarmede zeggen?
FULLARTON.
Gy kent het testament van myn vader?
ANGELIQU E.
o Ja! (Zy geeuwt.')
FULLARTON.
Hy liet my tagtigduizend pond na.
ANGELIQUE.
Daar deed hy zeer wel aan.
FULLARTON.
Doch onder dat uitdruklyk beding : Nooit een weduwe te trouwen, en nooit een ryfaard te houden.
ANGELIQUE. .
Welke zotte kuuren !
FULLARTON.
Dat is nog de vraag. Hy kende in dit ftuk de buitenfpoorigheid der Natie, en myu zucht tot het harddraaven. Schoone rypaarden hebben meaig een Lord reeds tot een voetganger gemaakt.
A 3 *N"



6
DE WEDUWE
AVGELIQUE.
Maar de weduwen, mynheer, verleiden die ook tot de liefhebbery van het harddraaven?
FULLARTON.
Nu, wat de weduwen betreft, daar kon hy zelf wel de droevige ondervinding van gehad hebben.
ANGELIQUE, (fpOtagtig.)
Waarlyk geen vleijend compliment voor mevrouw uw moeder.
FULLARTON.
Laat de dooden maar rusten. Myn vader ftelde onherroepelyk vast, dat, ingeval ik een deezer voorwaarden overtreeden mogt, de gantfche erfenis aan myn oom zou vervallen.
ANGELIQU'-
Dat hebt ge my mogelyk wel al honderdmaal verteld.
FULLARTON.
Uw geheugen is zo kort, dat ik de vryheid neem en moet, om het u nog honderdmaal te herhaalen.
ANGELIQUE, (ongeduldig?) Weet gy wel, hoe het verveelendfte fchepfel op aarde heet?
FULLARTON.
Wel nu l
ANGELIQUF.
Jlet heet: Engelsman.
FULLARTON.
Zoo? — Daar gy toch in.de Zoölogie zo ervaren
é



EN HET RYPAARD. 7
ren zyt, zult gy denkelyk ook wel het ligtzinnigfte en ondankbaarfte fchepfel kennen? Het heet: een Franfche Vrouw.
ANGELIQUE, (flaat 0p.~)
Geef uw fpleen wat lucht, mynheer; ik groet n.
FULLARTON.,
Neen, mevrouw, gy moet blyven, en in uw gedachte een blik terugwerpen op dien onzaligen dag, toen ik u in Vlaanderen in een ellendige boerenftulp vond, ten prooi der drukkendfte armoede, daar gy van uw vermogen niets gered had, dan den ydelen titel eener Gravin.
ANGELIQUE.
Wat fchreef Franciseus de eerfte, na den flag by Pavia, aan zyne moeder? „ Wy hebben alles verloren, alleen de eer niet."
FULLARTON.
Uw droevige toeftand maakte een fterjcer indruk op my dan uwe fchoonheid...
ANGELIQUE.
Dan ben ik toch waarlyk fchoon?
FULLARTON.
Helaas! de mannen blyveu, ten opzicht van de vrouwen, altyd vreemdelingen op een woest eiland, die van ieder vrucht fnoepen , die hun minzaam aanlacht, doch daarna dit fmartelyk bezuuren moeten.
ANGELIQUE.
Dat zou toch een fraai huwelyks compliment A 4 kua"



8
DE WEDUWE
kunnen zyn. Waarlyk, mynhecr, ik denk gy zuft nog een patent in deeze kunst krygen.
FULLARTON.
Ik fcherts niet, als ik aan die tyden denk. Myn mededogen veranderde allengskeas in liefde.,.
ANGELIQUE.
Een triumf myner bekoorlykhcid.
FULLARTON.
Ik bood u myn hand aan...
■ ANGELIQUE.
De nood dwong my die aanteneemen.
FULLARTON.
- De nood?... Het is fraai! — Wel nu, ook deeze bekentenis moet tot uw befchaming dienen. —■ Gy waart weduwe; uw Gemaal was op het veld van eer den dood voor het Vaderland geftorven, gefyk gy het beliefde te noemen. Ik maakte u het zonderlinge testament van myn vader bekend; gy zaagt wat ik uit liefde voor u waagde ; ik toonde u de noodzakelykheid, dit geheim in een eeuwige vergetelheid te begraaven...
ANGELIQUE.
Nu ja! ja! ik heb het ook reeds lang vergeeten.
FULARTON.
Neen , mevrouw, dat hebt gy niet. By ieder lepel foep moet ik den man zaliger mede verzwelgen, en zelf in gezelfchappen zyn u woorden ontfnapt..



EN H'E T RYPAARD. 9
ANGELIQUE.
Wel, wie kan ieder woord ook zo weegen?
FULLARTON.
Als een woord tagtigduizend pond kost, dan is het wel de moeite waardig om het te weegen.
ANGELIQUE.
Genoeg mynheer, gy vermoeit myn geduld.
FULLARTON.
Neem dan het myne te hulp, want ik beu nog lang na niet ten einde. — Heden dan , Mevrouw, kreeg ik een dreigenden brief uit Londen. Myn oom, die op de erfenis loert, houdt hier, zyne fpionuen; deeze eerlyke lieden hebben de moeite genomen, uw onoverwoogen woorden nateweegen; in 't kort, als myn oom wel fiaagen mogt om duchtige bewyzen van uwen weduwlyken ftaat optefpooren, dan heb ik de eer aan uw fchoone hand te gaan bedelen.
ANGELIQUE.
Liever gaan bedelen, dan langer in deezen woestyn te liggen gaapen.
FULLARTON.
Dat kunt gy zekerlyk beter bëoordeelen dan ik, omdat gy het beide beproefd hebt.
ANGELIQUE.
Waarlyk, zeer kiesch!
FULLARTON.
Ook met een kopje kan men eindelyk een bron uitfeheppen.
A 5 an-



£0
DE WEDUWE
angelique.
Waarom liet gy my niet in Vlaanderen ?
fullarton.
Omdat ik een dwaas was. De hemel gave, dat ïk de weduwen zo zorgvuldig vermyd had als de
rypaarden.
angelique.
Ha, ha, ha! wilde gy dan liever door een rypaard aan den bedelzak komen, dan door eenfchoone weduwe?
fullarton.
Byna, want de liefde is het gevaarlykfte hardr draaven, omdat de rust op het fpcl Haat.
angelique. .
Een ftuk rosbeef te verteeren, dat noemen ds Engelfchen rust, niet waar? Uw vader was een man van niet veel doorzicht, maar is dat myn fchuld ? — Hy had u naar Ooftindiën moeten zenden , waar de weduwen zich op de houtftapeli van haare mannen laaten verbranden ; daar wa* uw tagtigduizend pond in veiligheid geweest; én by de heilige koeijen der Bramïnen had gy ook de rypaarden vergeeten, ha! ha! ha! Qzf gaat heen?)
DERDE TO O NE E
fullarton, alleen.
Job! Cato! Socrates! en gy alle door uwe wyvea geplaagde mannen der oudheid, hoe gy ook hee-



EN HET RYPAARD. lï
ten moogt, leert my de moeiielyke kunst, om eigen dwaasheid met geduld te verdraagen. — Gelukkig de mensch, die zyn ongeluk op rekening van anderen kan zetten ; wee den armen hals, die zich zeiven alleen te befchuldigen heeft!
VIERDE T O O N E E L.
ronsard en fullarton.
*o nsar» , (met zyn hoofdtusfchen dt deur!)
P«.
fullarton.
Wat is 'er? kom nader!
ronsard, (komt binnen?) Goede vriend, zyt gy mogelyk ook de Kamerdienaar van den Hoog-edelen Heer?
fullarton.
Nog meer die van de Hoog-edele vrouw.
r o ns a r d.
Nu, dat is my hetzelfde. Meld my dan fchielyk aan.
fullarton.
Uw naam?
r.0 us a rd.
Monjiear Pierre Ronfard, cidevant conciërge au Chateau de Belleme en Champagne, acJusllemenl premier vajet de chambre & confeilier privé du Comïe mon maïtre, volontaire dans les troupes du faint Empire Romain.
tui-



12
-DE WEDUWE
FULLARTON.
Dus denkelyk wel een Emigrant?
RONSARD.
Wy zyn op reis.
FULLARTON.
Vrywillig?
RONSARD.
De eer is onze tierau, wy volgden haare wenken.
FULLARTON.
Welaan , myn vriend, gy zyt aangemeld; wat was 'er van uwen dienst?
RONSARD.
Hoe ? — heb ik den tempel der gastvryheid betreden , zonder den eenvoudigen opperpriester den betamelyken eerbied...
FULLARTON.
Zonder veel omilag, ik ben Thomas Fullartou, de heer van het huis.
RONSARD.
Was ik dan blind , dat my de adelyke ftempel op dit gelaat ontflipte? ,
FULLARTON.
Genoeg , myn vriend , ik begryp uw oogmerk. Vleijery is een troebel water, en in troebel water is goed visfchen. Gy zoekt waarfchynlyk een reispenning, en wilt dien tegen tongenmunt verwisfelen. Maar ik ben een Brit, en houde niet van die munt. (Hy tast in zyn zak en biedt Ronfard fij» fluk geld aan.}
RON*



EN HET R Y P A A -R E. 13
RONSARD.
De hemel bewaare my voor aehnoefen! Ik heb de eer in dienst van een Graaf te zyn , die binnen kort Merechal de France zyn zal.
FULLARTON, (lacllg6tlde.~)
In parisbus infidelium.
RONSARD.
Wy zyn zo even in den herberg afgetreden.
FULLARTON.
Denkelyk met een groote Suite?
RONSARD.
Kamerdienaar, Kok, Keldermeester, Tafeldekker, Koetzier, Stalknecht, Jager...
FULLARTON.
Dan beklaag ik mynheer de Graaf; zo veel menfehen kan dit kleine Logement bczwaarlyk herbergen.
RONSARS.
Vergeef my, 'er is plaats genoeg. Mynheer de Graaf kent myne talenten , en vergenoegt zich daarom, in mvn perfoon, alle deeze ambten in een enkel individuum overtedraagen.
FULLARTON.
Bravo ! nu verftaa ik u. Kan ik uw heer ergens in van dienst zyn ?
RONSARD.
Zyn Excellentie bevind zich juist in eene kleine verlegenheid , en daar hy hoorde, dat een wakker edelman dit flot bewoonde, zo (Jroeg hy my; als zynen Kamerdienaar, op...
FUL-



14 DE WEDUWE
fullarton.
Ter zake!
ronsard.
In qualiteit van Jagir fchoot ik deezen voormiddag een patrys...
fullarton.
Mogelyk wel binnen myn heining ?
ronsard.
Uw Excellentie zult my dit, hoop ik, vergeeVen , en zich daarentegen op ons Landgoed in' Champagne , zo vee! gy wilt , met de Jacht komen verlusrigen.
fullarton, (lachgende)
Nu verder?
ronsard.
By onze aankomst ftak ik, als Kok, het patrys. aan het lpit. Kort daarop kwam 'er met deLondenfche postchais hier ook een Rechtsgeleerde Han, die zeer hongerig fcheen te zyn.
fullarton.
Dat vind men hier te lande veel onder de Rechtsgeleerden.
ronsar ö.
Mynheer is een galant homme, en belastte my* als zyn Tafeldekker, nog een couvert te dekken. Het patrys ging fchoon op, en, na den eeten,wierd 'er een party piqnet vóorgeflageu. Mynheer de Graaf verloor een kleinigheid van drie» guinjes , en verpandde daartegen zyn woord vaa «er. , ,
f VL"



EN HET RYPAARD. Hg
fullarton.
Een kostbaar pand.
ronsard.
En met dat al was de vreemdeling 20 onbefchaamd te beweeren , dat het geen zekere Hy* potheek was.
fullarton.
Kort en goedl Uw heer heeft dan geld nodig?
ronsard.
De Hemel bewaar my! hy heeft eemge duizenden ponden by zich.
fullarton.
En by kan geen drie guinjes betaalen ? r onsa rd.
Omdat, by ongeluk, zyn brieventas vol wisfels, maar zyn beurs zonder geld is. Ren verdoemde ftruikrover nam ons gisteren met veel complimenten vyfhonderd guinjes af, die ik, als Casfier van myn Heer den Graaf, in een gordel om myn lyf had geknoopt.
fullarton.
Met twee woorden dan: uw Heer heeft drie guinjes nodig. Daar zyn zy.
ronsard.
Ik ftaa verrukt van deeze grootmoedigheid , maar' het doet my van harte leed, dat ik 'er geen gebruik van durf maaken.
fullarton.
Nu, voor den duivel, wat wilt gy dan toch?
RON-



ió DE-WEDUWE
RONSARD. .
Ons point cfhonneur verbiedt ons iets, dat naar een weldaad zweemt, aanteneemen. Maar wy bezitten nog een fraaije hit,die wy wel wenschten te verkoopen; als Koet fier en Stalknecht heb ik de eer u denzelven voor drie guinjes aautebieden.
FULLARTON.
Een Rypaard ?
RONSARD.
Ik fprak alleen van een hit. Hy ftaat reeds beneden by den hof.
FULLARTON.
Goede vriend , ik heb hem niet nodig.
RONSARD.
Waarom niet ? het is een kundig dier. Wy hadden voorgenomen hem langzamerhand het vreeten aftewennen, en hy is reeds op een goeden weg.
FULLARTON.
Wil dan uw Heer verder te voet gaan?
RONSARD.
Hy houdt veel van het reizen te voet, men ftaat verrukt by het gezicht van een aangenaame land (treek, men vertoeft 'er een poos, men is te voet veel ongedwongener.
FULLARTON.
Maar de voetgangers zyn in Engeland niet veel geacht.
RONSARD.
Als men zyn eigen waarde gevoelt, dan bekreunt men zich weinig aan het oordeel Yan het publiek.
FUL-



EN HET RYPAARD. 17
FULLARTON.
Myn vriend, het geld is tot uw dienst, maar dat dier moet gy weder medeneemen.
RONSARD.
Geen geld zonder handel. Ik bid u, mynheer! ik durf geen fchelling aanneemen, als gy onzen kreupelen reisgezel verfmaadt.
FULLARTON.
Maar ik wil geen hit — ik heb 'er geen nodig.
RONSARD.
Des te beter! want in de eerfte vier weeken zal hy ook bezwaarlyk te gebruiken zyn. Indien wy hem nog langer moeten voeren, zou hy eindelyk de wisfels uit de brieventas moeten vrecten. Befpaar mynheer toch deeze vernedering. Zo ras wy weder in het bezit onzer goederen zyn, zullen wy u een paar korven vol van de kostclykfte non mousfeux zenden.
F ULLARTON.
Nu het zy dan zo! Hier, myn vriend, zyn drie guinjes. Ik ben mynheer den Graaf zeer verplicht voor zyn vertrouwen, dat hy in my ftelde, en als hy veel van patryzen houdt, dan verzoek ik hem heden avond het by my voor lief te neemen.
RONSARD.
Ha, zo zyn de Engelfchen! zy verftaan de kunst om een homme de qualiti, een pauvre honttux met welvoeglykheid uit den nood te helB pen.



tS DEWEDÜWÈ
pen. Ik loop fchielyk heen, om mynheer dcfi Graaf het geld en uwe uitnodiging overtebrengen; en als gy deczen avond een proefje van de Franfche kookkunst belieft te zien, dan hebt gy flechts te beveelen over de perfoon van Pierre Ronfard, premier cuifinier du Comte fan Maitre et Voluntaire dans les iroupes du Saint-Empire.
(Hy gaat heenl)
V T F D E T O O N E E L.
ik heb medelyden met die arme duivels. Zy hadden nooit een vaderland, maar zy beelden het zich toch in, gelyk de krankzinnige aan zyn keten zich koning of keizer waant te zyn. — Ik moest wel eigenlyk de laatfte zyn die medelyden voor Emigranten gevoelde, want ach! een emigrate verbittert my het leven. — Heden hoop ik baar toch eens in een goede luim tö zien, daar ik haar landsman te gast genodigd heb.
ZESDE T O O N E E L. Een stalknecht en fullarton.
stalknecht.
Squire!
fullarton.
Wat is 'er?
stalknecht.
De Squire heeft een Hechten koop gedaan.
f U L-»



EN HET RYPAARD. 'ij
FULLARTON.
Hoe ZOO?
STALKNECHT.
Het dier is kreupel.
FULLARTON.
Enfin, dat zy zoo!
STALKNECHT.
Blind aan één oog
FULLARTON.
Dat wil niéts zeggen.
STALKNECHT.
Het is niet als vel en beenen.
FULLARTON.
Breng het in de ftal en voer het goerj;
STALKNECHT.
Het is geen vyf fchellingen waardig.
FULLARTON.
Gaa heen, cn doe wat ik u zeg.
STALKNECHT.
Het is my wel.
(Hy gaai heen.) ZEVENDE T O O N E E L.
FULLARTON, (a/ken.)
Bravo, mynheer de Graaf, om u zclven deri dank' te befpaareu, belast gy uwen weldoener met eert onnut fcbepTel. — Foei ! het is toch eene haatelyke zyde van den mensen, dat hy zo ongaarne dankbaar wil zyn. Dank is toch fluchts een beiydënis j
b 2 -tot



so DE WEDUWE
dat men hulp zocht en vond. Waarom fchaamt men zich dan die gevonden te hebben, als men zich niet fchaamt die te zoeken ?
AG T S T E T O O N E E L. Master warbifax, fullarton.
Mf. warbifax.
"Vreede en zege over dit huis!
fullarton.
Dat gave de hemel en myn vrouw! Wien heb ik deezen vroomen wensch te danken?
Mr. warbifax."
Den Rechtsgeleerden Master Warbifax.
fullarton.
Een Rechtsgeleerde en vreede ? dat luidt waarachtig zonderling.
Mr. warbifax.
Ik hoop alles in der minne byteleggen.
fullarton.
Zoo, dan komt gy toch om iets byteleggen?
Mr. warbifax.
Zekerlyk.
fullarton.
Mag ik wel vraagen, van waar? en van wien?
Mr. warbifax.
Uit Londen van uwen oom.
fullarton.
Waarlyk? en wat begeert myn dierbaare oom 7



EN HET RYPAARD. 21
Mr. WARBIFAX.
Een kleinigheid van tagtigduizend pond fterling.
FULLARTON.
Zoo ? Ik wensch hem alles goeds en gevolgelyk ook deeze kleinigheid. Vermoedelyk denkt hy een fchat te beuren.
Mr. WARBIFAX.
Een erfenis.
FULLARTON.
Ei, ei! ik wenfche hem veel geluk! en hoe heet toch die braave man, die hem zulk eene aanzienlyke erfenis naliet?
Mr. WARBIFAX.
Wylen Squire William Fullarton.
FULLARTON.
Zoo heette immers myn vader?
Mr. WARBIFAX.
Juist dezelfde.
FULLARTON.
Gy fpot.
Mr. WARBIFAX.
Ik heb in myn leven nog nooit gefpot.
FULLARTON.
Een tweede Cato.
Mr. WARBIFAX.
Ik bid u , fpaar my zulke injuriëu; ik ben een goed Christen.
FULLARTON.
En wat was uw christelyk begeeren?
6 3 Mr.



ai DE WEDUWE
Mr. WARBIFAX.
Ik (la hier voor uw aangezichXe, een dienaarder gerechtigheid. . .
FULLARTON.
Ja, die goede vrouw wordt, by myn ziel, zomtyds flecht genoeg bediend.
Mr. WA RB I FAX.
En vraage u met runde woorden af: zyt gy van zins, uw oom de erfenis goedwillig afteftaan?
FULLARTON.
Volftrekt niet.
Mr. WARBIFAX.
Gy herinnert u toch ae uitdruklyfce voorwaarde van mynheer uw vader?
FULLA RTON.
Volkomen.
Mr. WARBIFAX.
Gy moogt geene weduwe trouwen...
FULLARTON.
Zo is het.
Mr. WARBIFAX.
En geen rypaard houden...
FULIARTON.
Juist.
Mr. WARBIFAX-
Gy hebt beide pu^Sin overtreden.
FULLARTON.
Hoe ZOO?
M'-- WARBIFAX.
M^evrquw uw Qenalin is een weduwe.
FUL-



EN HET RYPAARD. 23
fullarton.
Nog niet.
Ml'. warbifax.
Maar zy was het toch.
fullarton..
Bewyzen.
Mr. warbifax.
E'gen bekentenis.
fullarton.
Van wien?
M r. warbifax.
Van mistres Fullarton.
fullarton.
6, Daar heeft zy mede gefpot.
Mr. warbifax.
Dat is hetzelfde. Wy zullen toch in allen ernst de erfenis zoeken machtig te worden.
f u i. l a r t o n.
Ja, als de wetten ook van uw gevoelen zyn.
Mr. warbifax.
Wy hebben getuigen , die zweeren kunnen.
fullarton.
Hoe veel?
Ml'. warbifax.
Zes.
fullarton. '
Goed, ik ftel 'er twaalf tegen, die het tegendeel bezweeren zullen.
Mr. warbifax, (pp een nydigen toon.')
Ja maar, wy laaten zekere boeren uit Vlaanderen komen.
B 4 ful-



24
DE WEDUWE
fullarton, (verjchrikt.) Uit Vlaanderen?
Mr. warbifax. Zy zyn reeds onder weg.
fullarton, (ter zyde.) Wel vervloekt.'
Mr. warbifax. Gy ziet, dat wy nog al wel onderlicht zyn.
fullarton.
Denkelyk was de duivel uw fpion, want die was een leugenaar van den beginne.
Mr. WARBIFAX.
Dan heeft de duivel my raogelyk ook voorgelogen, dat gy heden een rypaard gekogt hebt?
fullarton.
Ik ? een rypaard ? ,
Mr. warbifax. Ja, van den Franschman daar benaden inden herberg.
fullarton.
Het dier is kreupel en blind.
Mr. wa rbifax.
Dat doet 'er niet toe, het is toch een rypaard.
fullarton.
Toen myn vader deeze wonderlyke voorwaarde maakte, wilde hy my waarfchynlyk de mogelykheid beneemen, van de erfenis by de harddraveryen in Newmarket doortebrengen.
Mr. WARBIFAX.
Dat fchynt wel zo. r u i-



EN HET RYPAARD. 25
fullarton.
Daar gy nu ligt begrypen kunt, welk een ellendig figuur ik met een blinde en kreupele hit by het harddraaven fpeelen zou ; zo volgt 'er zeer nntuurlyk uit, dat ik myn vaders gebod niet overtreden , maar den geest van zyn laatften wil zeer punctueel gevolgd heb.
Mr. warbifax.
Wat raakt my de geest , ik houde my aan de woorden.
fullarton.
Maar als myn vader eens uit de Elyzeefche velden weerom kwam, zou hy zyne woorden gantsch anders uitleggen.
Mr. warbifax.
De dooden komen nooit terug om testamenten uitteleggen, daarvoor heeft men leevende Rechtsgeleerden.
fullarton.
Maar ik heb nooit op het paard gezeten, en zal 'er ook nooit op zitten, gevolgelyk is het niet myn rypaard.
Ml'. warbifax.
Valsch! volftrekt valsch 1 In het testament ftaat geen woord van daarop te zitten, maar van het ie houden. Het paard is op uw ftal, gy i' bt 'er drie guinjes voor betaald , gevolgelyk houdt gy het; gevolgelyk hebt gy het beding niet vervuld; gevolgelyk is uw oom erfgenaam.
B 5 pul-



86 DE WEDUWE
fullarton.
Het i* waarachtig fraai! Als myn goede vader Hens wisr ,dat ik om een armen duivel uit den nood te helpen...
Mr. warbifax.
Uw heer vader weet dat niet, en behoeft het ook niet te weeten. De woorden zyn klaar. Ik houde my aan de letterlyke uitlegging der wetten.
f ijl l ar ton.
Ik wenschte dat de Ex-Marechal de France by den duivel was.
Mr. wa rbif ax. Voor myn deel, in Gods naam!
NEGENDE TOONEEL.
De Graaf valcour, ronsaid,
de voorigen.
valcour, (met een diepe buiging.)
heer!....
fullarton (verdrietig.) Gehoorzaame dienaar.
valcour.
Ontfang van my mynen hartelyken dank...
fullarton.
Waar voor 'i
valcour.
Gy hebt my grootmoedig in ftaat gefield een fchuld van eer te voldoen.
f ul-



EN HET RYPAARD. 27
f u l l a rt o n.
Dat doet my zeer leed.
val co u r.
Wie zo edel uit den nood helpt, die kan het onmogelyk berouwen...
fulla rton.
Maar mynheer, deeze liefdedienst kost my myn gantfche vermogen.
valcour.
Hoe zoo?
fullarton.
Een caprice van myn vader leidde my op nooit een rypaard te houden, of zyne erfenis aan myn oom afteftaan.
valcour.
Welnu 1
fullarton.
Nu, hier ziet gy Mafter Warbifax , een groot rechtsgeleerde.
valcour. En een groot piquetfpeeler.
fullarton.
Hy komt om de aanfpraak van myn oom te doen gelden.
va l c 0 u R.
Met welk recht?
fullarton.
Om dat ik een rypaard gekogt heb.
va l c o u r.
Myn rvpaard?
j tul-



aS DE WEDUWE
fullarton.
Ja, uw rypaard!
valcour. Hier is een vergisfing.
Mr. warbifax.
Geenszins.
va l c ou r , (tegen Fullarton?) Hebt gy het dier gezien.
f ullarton.
Neen, en ik wil het ook niet zien, als myn oom de erfenis krygt, dan mag hy het beest ook houden.
valcour.
Ronfard, ik wil immers niet Jioopen , dat gy den Squire een rypaard verkogt hebt?
ronsard.
Daar bewaare my de hemel voor!
fullarton.
Hoe, myn vriend...
ronsard.
Ik heb my wel gewacht, het dier anders da» met den naam van hit te noemen.
Mr. warbifax. Rypaard of hit, is dat niet hetzelfde ?
ronsard.
Geenszins, nadien het maar een muildier is.
Mr. warbifax.
Een muildier ?
valcour. Ja, mynheer} een muildier.
ÏOt-



EN HET RYPAARD. 09
fullarton.
Ik herleef weêr.
ron sard.
Het droeg in de laatlle campagne de bagage van mynheer, en wierd om zyne trouwe dienften tot zyn hit geavanceerd.
Mr. warbifax, (fpofagtig)
Dan heeft mynheer de Graaf op een muildier gereden ?
valcou r.
Waarom niet? Ik blyf altyd Graaf, alfchoon ik op een kat reed, even gelyk zekere lieden altyd ezel blyven zullen , fchoon zy ook op den Bucephalus reeden.
fullarton.
Nu Master Warbifax, ik houde my aan de letterlyke verklaaring der wetten. Daar myn vader alleen van een paard gefproken heeft, zo zult gy ligt begrypen....
Mr. warbifax. Ja, ja, ik zie zeer wel, dat ik nog niets verlies, alfchoon ik dit argument opgeef. De weduwe zullen de Heeren my toch niet weg demonftreeren ?
va l c o u r.
De weduwe? Wat wil hy daarmede zeggen?
fullarton.
Nog een caprice van myn vader. Hy was met eene weduwe getrouwd , met welke hy in geduurige onmin leefde, en verbood my daarom even
ge-



3o DËWËDUWË
geftreng, eene weduwe te trouwen, als een rypaard te houden.
valcour.
En dit verbod...?
fullarton.
Deeze alweetende Heer hier geeft voor, dat het overtreden zy.
Mr. warbifax. En hy kan het bewyzen.
fullarton.
Niet zo ligt als gy wel denkt. Ik heb in Vlaanderen een jonge Franfche Emigrante getrouwd, dië het toch zelf het best weeten zalj of zy maagd öf Weduwe was.
Mr. WAtt n if ax. Juist haar eigen bekentenis...
fullartov.
Dat zullen wy ras hooren. (Hy opent een zy± deur.) Angelique, kom toch eens hier.'
valcour, (eenigziuts onthutst, ter zyde.) Angeliquc?
TIENDE T O O N E E L.
angelique, de voorigen. angelique.
God zy dank ! hier is bezoek , gelyk ik zie. (Zy ziet ValcoUr , geeft een gil, /laat beide de handen voor haar oogw, en loopt fchielyk heen.)
FUL-



EN HET RYPAARD. 3»
fullarton.
Nu, wat zal dat beduiden?
Mr. warbifax.
De kwaade confcientie, ha, ha, ha!
fullarton.
Dat is my onbegrypelyk!
valcour.
Was dat mevrouw uw gemalin?
fullarton.
Helaas, ja!
valcour.
Ik wensch u geluk, mynheer: uw proees a gewonnen.
Mr. warbifax.
Hoe zoo ?
valcour.
Die Dame was geene weduwe.
Mr. warbifax. Van waar kunt gy dat ueeten?....
va l c o u r.
Dat kan niemand beter weeten dan ik, wantik had de eer haar man te zyn. fulla rton en Mr. warb if ax, (te gelyk.) Haar man?
ronsard, (met een zacht.) Ja, haar man!
fullarton. Zyt gy de graaf Valcour?
TAL-



22
DE WEDUWE
val co ur.
Zo heet ik.
fullarton.
En fueuvelde gy dan niet in den flag by Neerwinden.
valcour.
Ik wierd zwaar gewond. Het wat gedecltelyk toeval, gedeeltelyk myn eigen fchuld, dat myn vrouw my voor dood hield.
fullarton, (omhelst hem vuurtgl) God zy dank, dat gy leeft! —> maar het doet my leed, heer Graaf....
valcour. My waarachtig niet.
fullarton.
Gy zyt de rechtmaatige bezitter.
val co u r. Ik maak 'er geen aanfpraaken meer op.
fu llart on.
Ik ftaa u uwe vrouw van harte gaarne weder af.
valcour.
Zeer verplicht.
fullarton.
En geef u het muildier daarenboven nog toe.
val co ur. Zy zyn beiden in zeer goede handen.
fullarton.
Mvn geweeten verplicht my u dit aanbod te doen.
val-



EN HET RYPAARD. 33
val cour.
En myn rust verplicht my het van de hand te wyzen.
ronsard.
Die befchaafde levenswys is toch een mooi dinf. Mr. ware if ax.
Myne heeren , gy maakt my geheel confuus. Wie weet wat gy onder eikanderen hebt afgefproken. Maar ik verlang bevvyzen.
fullarton.
Eigen bekentenis, Master Warbifax.
Mr. warbifax.
De perfuna qiteeflioms heeft nog geen woord gefproken.
fullarton.
Sprak haar ontfteltenis dan niet luid genoeg?
Mr. warbifax. De wetten fpreeken niets van ontfteltenis.
fullarton.
Nu, dan zullen wy de perfona qtaejïionis zelve hooren. (Hy roept aan de iydéur.j Angeliqüe! uw beide mannen wenfchen u te fpreeken.
ELFDE T O O N E E L.
angeliqüe, de voorigeti.
angeliqüe, (onmatig iachgende.)
Ha! ha! ha! ha!
FULLARTON.
Gy lacht?
C ANr



14
DE WEDUWE
angelique.
Maar zeg my dan, in 's hemels naam , waarover zou ik toch weenen ? menig ongelukkig meisje vergaat van hartzeer, dat zy geen man krygt, en my heeft onze lieve Heer 'er met twee gezeegend. Hat ha! ha! ha! ha!
fullarton.
Ik vind dat juist niet zeer aartig.
angelique, (tegen valcour.)
Welkom, mynheer de Graaf!
valcour.
Gehoorzaame dienaar, mevrouw-
angeliqüe, (op Fullarton wyzende.) Ik heb de eer, u myn man te praefenteeren.
valcour.
Jk wensch u geluk met zulk een braaf man. angeliqüe, (tegen Fullarton, op Valcour wyzende, en luid lachgende.) Squire Fullarton, ik heb de eer u myn man te praefenteeren.
fullarton.
Ik ken geen woord in myne taal om zulk eene étourderie uittedrukken.
angeliquf.
Monjieur Ronfard, kent gy my nog? ' Ronsard, (zich over de wangen wryvendel)
Ja ik heb uwe Hoog edele reeds van verre aan ïiw zachte hand erkend.
,a n-



EN HET RYPAARD. 35
angeliqüe, (tegen Valcour?) Gy leeft dus in de daad ?
va l co u r.
Om uw verlies te betreuren.
angelique.
Zeer galant., 'zy buigt zich ) Maar hoe heb ik het toch? My dunkt, gy wierd by Neerwinden doodgefchoten?
ya l c 0 u r.
Byna,
angelique.
En gy RoLfard, w ierd als fpion gehangeu?
ronsard.
Byna.
a n geli q ue.
Ha, ha! ha! gy niet doodgefchoten, gy niet gehangen; weet gy wel, dat my dit zeer in verlegenheid brengt?
fulla rton.
Hoe zo?
angelique.
Wie van u beiden is nu eigenlyk myn man?
valcour.
Squire Fullarton is wel zo vriendelyk, my zyne rechten te willen afftaan.
fullarton.
Maar de Heer Graaf is zo befcheiden, van de zyne aftezien.
Ca val-



36
DE WEDUWE
valcour..
Het zy verre van my dat ik een gelukkig paar zou willen fcheiden.
fullarton.
Ik zou my, als Filofoof, daarin zeur wel laaten vinden.
valcour-
Ik kan de gedachte niet verdraagen, de rust eener gelukkige Familie te ftooren.
fullarton.
Vrees niets. De rust was myne oude geliefde, die voor de jonge gade heeft moeten wyken.
angelique.
Waarachtig zeer vleijend. (tegen Fullarton) Aan u, mynheer gemaal, ben ik het gebrek van befchaafdheid reeds gewoon; want de damp der fte- rikoolen heeft uwen geest beneveld. (Tegen Valcour) Maar gy, mynheer gemaal, aan do oevers de Marae opgevoed...
valcour.
Zich zei ven voor anderen te vergeeten, is de quintesfence der waare welleevendheid. angeliqüe, (tegen Fullarton.) Ik moet dan wel by u blyven?
fullarton.
De geliefkoosde deugd van een Brit is rechtvaardigheid. Ouder aanfpraaken vernietigen de myne. angeliqüe, (tegen Valcour.), Welaan dan, dan gaa ik met u.
VAL-



EN HET RYPAARD. 37
valcour.
Gy dryft de gastvryheid te ver, mynheer.
fullarton.
En gy de befcheidenheid.
valcour.
Wat Angeliqüe hier verliest, zal zy by my niet wedervinden.
fullarton.
En wat zy aan u verloor, kan ik haar niet vergoeden.
valcour.
Een moeijelyke reis...
fullarton.
Het reizen is haar liefbebbery.
va l c 0 u r. Het gebrek myn reisgezel...
fullarton. Gebrek is minder drukkend, danverveelendheid niet waar mevrouw? »
angelique.
Een edele kampfiryd. Ik ben verlangende te zien, hoe de Heeren het met eikanderen zullen vinden.
valcour.
Is het u dan geheel en al onverfchillig, wien van ons beiden gy ten deel wordt?
angelique.
Zo tamelyk; gy deugt beiden niet veel. va l c 0 u R.
Welaan, wyl gy my de waarheid van het hart C.3 perst,



38 DE WEDUWE
perst, moet ik u kort en duidelyk verklaaren, dat ik liever myn kop onder de guillottine lag, dan voor de tweede maal myn hals onder dit bloemryk juk te krommen.
FULLARTON.
En ik mynheer — de eene oprechtheid ■ is de andere waardig — ik wil my liever naar butany bay laaten zenden, dan langer met haar onder een dak leeven.
ANGELIQUE.
A"rjrliefst. De Heeren hebben waarfchynlyk c(?n weddingfehap aangegaan, wie een vrouw de meeste jmpertinenties weet te zeggen.
FULLARTON.
Welnu , Maler Warbifax, gy zwygt? Mr. WARBIFAX.
Ja, ik zwyg.
F U L L A RT O N.
Hoe ftaat het nu meixle erfenis?
Mr. WARBIFAX.
Slecht.
FULLARTON.
Weet gv wat , breng myn Oom , in plaats van de erfenis, een vrouw.
Mr. WARBIFAX.
Tot zulk een adtus m preejudicium tertii heb ik geen volmacht.
ANGELIQUE.
Weet gy wel dat myn geduld niet zo on-
uit-



EN HET RYPAARD. 39
u'tputlyk is als de oliekruik der weduwe van
Sarepfa? Ik lach u beiden van gantfeher
harte uit, en als hier een Rechtsgeleerde was....
fullarton.
Nu fchielyk, wat zoudt gy dan doen? Hier ftaat Mafter Warbifax, een beroemd Londensch Advocaat.
angelique.
Wanrlyk? welaan! mynheer, welke belooning mag ik u bieden, als gy my van deeze monfters verlosfen, en maaken wilt dat ik van beiden gefcheiden wordt?
Mr. warriiFAX. Een vrouw, die twee mannen heeft, is naar onze wetten des doods fchukiig.
ANGELiqtuE, {lachgende.') Zo waarachtig! hoe langer hoe rnooijer.
fullarton.
Neen, dat wil ik niet hebben. Ik wensehte haar op een vrolyker wyze kwyt te Worden , en ik dacht, 'er was nog wel een uitweg op te vinden.
Mr. warbifax.
De wet is klaar.
f ul l art o n.
Ja maar die fpveekt alleen van twee mannen; als nu een vrouw eens in haar hoofd kreeg, om 'er drie te trouwen?
Mr. warbifax.
Dan was zy gered.
C 4 RON-



40 DE WEDUWE
ronsaro, (ter zyde.~) Ach! nu zal de beurt aan my komen.
fullarton.
Vivat de letterlyke uitlegging der wetten! Matter Warbifax, gy zyt nog een jong gezel?
Mr. warbifax.
In alle deugd en eer.
fullarton.
Welaan, wy ftVau u onze vrouw af.
Mr. warbifax. Zeer verplipht.
fullarton.
Hoe veel beloofde u myn oom, als gy my vaii de erfenis ontzette?
Mr. warbifax. Duizend pond.
fullarton.
Wel nu , neem my de vrouw ?af, en ik geef u tienduizend pond.
Mr. warbifax.
Tienduizend pond?
valcour.
Nu gevoel ik voor het eerst het drukkende myner armoede. Hoe gaarne wilde ik met u om ftryd yveren , edele man ! Was toch het muildier nog maar in myn macht?
Mr. warbifax.
Als den Squire dit aanbod ernst is....
fu l-



EN HET RYPAARD. 41
FULLARTON.
Volkomen.
ANGELIQUE.
Zonder my eens te vraagen ?
FULLARTON.
Gy krygt een jong fterk man, gy zult in de Hoofdftad leeven.
ANGELIQUE.
En gy heer Graaf?
T A L C O U R.
Ik kan niets doen dan u geluk wenfehen.
ANGELIQUE. Zeer wel, myne heeren, ha! ha! ha! Ik zou in dit ogenblik liever den duivel willen trouwen, dan langer uw flavin blyven. (Tegen Warbifax.'} Dus — hoe heet gy5
Mr. WARBIFAX.
Matter Jonas Warbifax.
ANGELIQUE.
jonas _j. een leelyke naam — maar gy zyt toch ook leelyk. (Zy geeft hem de hand) Nu, als gy 'er niets tegen hebt...
Mr. WARBIFAX.
Ik neem 'er genoegen mede.
FULLARTON.
God dank!
Mr. WARB IFAX. Vooronderfteld, dat alles in de behoorlyke forme van rechten...
ÏUL-



4% DE WEDUWE
FULLARTON.
Gy kunt 'er zelf het infltüment van opftellen.
Mr. WARBIFAX. Terftond nog op dit ogenblik.
ANGELIQÜE.
En wanneer gaan wy dan op reis?
Mr- WARBIFAX.
Nog deezcn avond.
ANGELIQUE.
Heerlyk! voortrefiyk! binnen een paar miruuteri b -n ik reisvaardig. {Met een diepe fchimpende bui • gi"g'- Myne heeren , ik ben uw Jie.naresfe. Wel ras zal het my , als een Ichoone droom , voorkomen, dat ik eenmaal het geluk had u toe te bchooren. InrusCchen zal ik altyd het levendigfte deel neemen in uw lot, en my van harte verheugen , als ik hooren mag, — dat gy u beiden dood gegaapt hert. Ha! ha! ha! (Zy gaat fpringende heen.)
VALCOUR.
Bravo', zy kan zich wonderlyk wel voegen naar ha .r lot.
Mr WA RBIF AX.
Het is juist niet zeer aanig , maar des niettemin zeer voordeelig.
FULLARTON.
Een zonderling geval.
RONSARD.
Het geeft ftof tot een treilende ballade.
FUL-



EN HET RYPAARD. 43
FULLARTON.
'Men kon 'er wel een Blyfpel van maaken.
VALCOUR.
Maar zonder Zedeleer.
FULLARTON.
Waarom ? de Zedeleer is : rhensch! gy koopt uw rust nooit te duur. Om van een kwaad wyf af te koomen, geef, als het niet anders zyn kan, uw halve vermoogen ten beste.
VALCOUR.
En uw beste rypaard op de koop toe.



By de Uitgeeffter dezes, de Wed. J. DOLL, is heden van de Pers gekoomen en alom verzonden:
ZEDELTK SCHOUWTOONEEL der MENSCHELYKE HARTSTOCHTEN en D A AD EN, of Tooneeljiukken van Vernnft en Smaak, Ifte Deel, behelzende:
I. Be Spanjaarden in Per» Of de Doei "aan ROLLA, Treurfpel, naai het Hoogduitsch van KOTZEBUE.
II. ABALIINO, de greete Bandiet, Tremfpel.
III. Liefde en Vaderland, Tooneelfpel.
Alle met nieuw leïnventeerde Kflnstflaaten.