STAAT- GESCHIED- HUISHOUDE N
LETTERKUNDIGE
GEDENKSCHRIFTEN
VOOR HET JAAR MDCCLXXXL
^ 0
Ê ( ) ft ft
Te AMSTERDAM, By M. SCHALEKA
MDCC LXXXI. MAft






VOORBERICHT.
Gelyk het allerzeldzaam/? is dat eenig Ont werp, hoe genaamd, en welke doeleindens 'er ook mede beoogt werden, in deszelfs oorfpronglyke zuiver* heid, zonder op de eene of andere wyze eenige verandering te ondergaan , bewaard werde , kan het den geéerden Leezer geenzins vreemd voorkomen, dat ook deze Gedenkschriften, geduurende den loop des voorleden Jaars eenige verfchikking ondergaan hebben.
Men heeft, in het Voorbericht van het eerfte Stuk van dit Maandwerk^ kunnen zien dat ons toenmaalig Plan was het verzamelen van Aften, Memoricn , Refolucien , Relaafen en andere Stukken tot de Gefebiedenis beheorende, en voor den Lezer over te laaten zodanige aanmer'kingen te maaken als hy zon goedvinden.
Dat wy het eerfle gedeelte van ons Ontwerp ruim enryklyk hebben vervuld, kan, dunkt ons, ten vollen blyken uit het groot getal echte Stukken, door ons opgeleverd, en waarvan nfen^ in zulk een kort befteki als ons maandlyks overfchiet x mij]chien geen wederga zou kunnen aanwyzen.
Dat wy het tweede gedeelte van ons Ontwerp in zo verre eenige verandering hebben doen ondergaan, dat wy, in plaats van de Stukken eenvoudig der weetgierige fVaereld mede te deelen, die niet alleen doen verfchynen ep haare vereifchte plaats , maar ook in dat verband^ het welk zy met de voorvallende Gebeurteniffen hebben , en dus den Leezer een klaarder denkbeeld getven, of van i geen zy gelteztn hebben, * i óf



VOORBERICHT.
ef van het geen zy leezen zullen , 'is iet, het welk <wy ■niet alleen met grond vertrouwen aangenaamer te zyn, maar ook blykt goedgekeurd te worden, door den meerderen aftrek ,\ welke , na het inflaan van dien weg, ons Maandwerk heeft verkregen.
Ten aanzien van de verdere gedeeltens van ensPlan, namelyk hei melden der Programmata's van geleerde Genootfchappen , Nutte Uitvindingen , Nieuwe Boeken en Gefchrifr.cn, Nederlandfchc Aanftcllingen, Bevorderingen en Sterfgevallen, als mede de voorvallende Byzonderheden en Ongelukken, hebben wy geoordeeld geene andere veranderingen te moeten maak'en, dan dezelve te doen wyken voor zodanige Stukken, ah meer gewigtig zyn tot en naauwer betrekking hebben op den tegenwoordigen flaat van zaaken in Europa, in welke, naar allen fchyn, ons dierbaar Faderlandthans een allergewigtigst aandeelzal verkrygen.
In aanmerking van dat waarfchynlyk aandeel zal het dan ook niet ongevoeglyk zyn den Leezer, zo ver ons gering vermogen toelaat, in korte woorde den werkJyken toejland van de Europifche Hoven te fchetzen, ten einde hy volkome bevatte de bedoeling der Stukken , die van tydtot tyd worden gepubliceerd en vervolgens in ons Maandwerk ingelafcht.
Niemand , onzer Vaderlanders, is, zo wy vertrouwen , onkundig van den reeds zo lang geduurd hebbenden TwM der Noord • Americaanfche Colomen, met het Ryk van Groot - Brittannien. Niemand, teffens, of hy weet dat alle de ingefpanne vermogens\ van het liatften niet toereikende zyn geweeft om den\ Americaanen het eenmaal afgefchudde Juk wederoml
of



VOORBERICHT.
'op den hals te leggen; ja zelfs niet om de Provincie», in welken de flerkte der Britfche Legermagt gehuisveji is , af te trekken van het Verbond dat dertien Staaten van America, ter verwerving van Vryheid, onderling gemaakt hebben, en tot op den huldigen dag, onaangezien alle poogingen , het zy van geweld , van Lïfl of van verraderlyke Ingezetenen, nog handhaven , ender het voorzigtig beleid van hunnen Opper - V?ldheer Geokce Wa shingtok,</k, fchoon zyr.en Vyanden geenszins wykende in moed, het welvaaren zynes Vaderlands niet in de Waagfchaal f eilen wil-, door het waagenvan eenigerley Vtldflag, in welken fomtyds eene meer bedrevene krygskunde , ofwel eigenbaatige inzigten, den Oorlogskans ten onherfielbaaren nadeele van de worjlelende 'Vryheid zoude kunnen doen uitvallen j verkiezende liever , uit dien hoofde , door een aanhoudend winnen van tyd, in welken de binnendeelen van America den aanbouw hunner ProduElen kunnen voortzetten, den Oorlog voor de Bruten zo langwyllg als kof baar en verdrietig te m^aken, en ze dus, door zig zeiven den zwuw des Oor logs af te fnyden, in de noodzaaklykheid te brengen om de zo zeer begeerde Onafhanglykheid aan den A mericaan toe te Jtaan. Het is buiten dit alles ook den Leezer geenszins onbekend dat dezen Americaanfchen Oorlog, even als den laatfi - voor gaanden, in denjaare 17f6, in dat Gewe/l ont/laan, daar in niet befloten gebleeven maar tot in Europa overgeflagen is en Vyandlykheden veroorzaakt heeft tufjchen de Kroonen van Groot - Brittannien en Vrankryk , in welken sok eindelyk Spanjen het harnafch aangegespt heeft.
* ^ Ons,



VOORBERICHT.
Ons, die alleen bedoeïen den flaat en toef and van zaaken, zo die Jlaan , aan onzen Tydgenoot en Nakomeling te fchetzen, voegt niet het vonnis te vellen ofdewyze, op -welke de Britten zig den Oorlog , tegen die Kroonen, op den hals gehaald hebben, onbillyk genoeg is tm den zeiven te wettigen -f maar bet is buiten kyf, dat de meefieragtige behandeling, die zy niet ontzien hebben op de Zoe werkjlellig te maaken , geene der minfle oorzaaken is van den Naaryver van Mogendheden, die miffchien, buiten dat, zig weinig zouden geftoken hebben in zaaken, die, in den beginne, wel een huisfelyk krakeel vertoonden , maar reeds voor byna eene Eeuw zyn voorzien; want in zekere Franfche Befchryvingvan America, in den Jaare 1600 gedrukt, word uitdruklyk gezegt dat het zelve door den tyo vry zoude worden.
Hoe het zy, Engeland, fchoon deze nieuwe Vyanden op den hals hebbende, is niet het minfle afgeweeken van het aangenomen Syjlema om den Oorlog in Amcrica voort te zetten. Het Britfch Parientent, of wel eeuwigduurend klagende over de onnoemelyke Gelden,die nog by aanhcudenheidgevorderd worden, flond telkens nieuwe Sommen toe ; men fpandde alle vermogens in om de gewaande heerfchappy der Zee, die men zig toefcbreef, flaande te houden ; en daar, aan den eenen kant, het Oor logs - Geluk hunnen Bevelhebberen vergezelde, waar door, zo wel den Graaf ^'Eitaing de ondernome belegering van Savannah in Noord - America moeft opbreeken en 'te huiswaards keer en, ah der Spaanfche Zeemagt, by Gibraltar zulk een gevoeligen neep wierd toegebragt, dat die Veflwg, door
de-



VOOR HET JAAR i/8t. 13
Zulk eene volfiagene jerwjaarloozjng hunner Tractaa'ten met Ons hebben de Staaten betoond , dat zy onzen Vyanden gereedelyk beloofden, zig Neutraal te zullen houden ; Iets, het geen regelregt tegen deze hntrne verbinteniffen aanliep : En, terwyl zy Ons den onderltand w„ar toe zy verpligt wsrèn, onthielden, betoonden zy den Vyand in het geheim alle mogelyke hulpe , zynde er zelfs binnenlandfche Tollen opgtheeven, alleen met inzigt, om den toevoer van Scheep;-Eehoefiens na Vrankryk gemakkelyk te inaaken."
„ In regelregte en opcnlyke fchending der Tractaaten hebben zy gedoogd, dat een Americaanfchen Zee - Roover, zig verfcheickne weeken lang in een hunner Havenen ophield ; )a zelfs toegelaaien , dat een gedeelte zyner Equipagie de Wagt optrok in een Fórt by Texel.'"
In de Oofl~Indien hebben de Onderdaanen der Staaten Generaal \ genieenzamerhand met die van Vrankryk, hun beft gedaan, om Vyanden tegen Ons op te ftooken.'
In de Welt- Indien, en wel inzonderheid te St. Euftacbius , heeft men onze oproerige Onderdaanen op allerlie wyzen befcherming en hulpe verleend. Derzelvcr Kaapers worden aldaar openlyk in de Hollandfche Havens ontfangen ; men laat hen toe, dat zy er zig repareeren; zy worden er van Wapenen en Ammunitie voorzien ; hunne Equipagien gerecruteerd ; hunne Pryzen opgebragt en verkogt ; en dit alles in regelregte fchending van bepaalingen, zo duidelyk en plegtig, als er by mogelykheid gemaakt kunnen worden."
„ Dit gedrag, zo onbeftaanbaar met alle goede trouwe , zo ftrydig tegen het gevoelen van het verftandiglt gedeelte der Hollandfche Natie , moet voornaamenlyk toegefchreeven worden aan de overmagt van de Hoofden des Magiftraats te Amjlerdam, wier geheime Correfpondentie met onze oproerige Onderdaanen men reeds lange vermoed had , eer dezelve volkomenlyk aan den dag' gelegt werd door de gelukkige ontdekking van een Tractaat, waar van het eerfte Articul dus luid:"
Daar zal een vafte, onverbreeklyke univerfeele Vreede en opregte Vriendfchap plaats hebben, tujfchen H. H. Mog. de Staaten der zeven Vereenigde Provinciën van Holland , en de Vereenigde Staaten van Noord-America en de Onderdaanen van de voorfz. Partyen; en tusfeben de Landen, Eilanden en Steden, gefitueerd onder de



i4 GEDENKSCHRIFTEN
Jurisdictie van de voorfz. Vereenigde Staaten van Holland en America, en bet Volk en de Inwooners van dezelven, zonder onderfcheid van Perfoonen of Gefachten"
Dit Traöaat is in September 1778 getekend, op uitdrukkelyke ordre van den Penfionaris van Amfterdam, en andere voornaame Magiftraats - Perfoonen dier Stad. En tegenwoordig erkennen zy niet alleen die geheele handeling , maar dellen er ook nog hunnen roem in, uitdrukkelyk zeggende, zelfs tegen de Staaten Generaal , dat zy in dezen niets gedaan hebben , dan V geen hunne onvermydelyke pligt van hun vorderde.
,, Ter zeiver tyd weigerden de Staaten Generaal eenig antwoord te geeven op de Memorie door Onzen Ambaffadeur geprefenteerd; en die weigering werd verzwaard, door dien zy overgingen tot het verhandelen van andere zaaken, ja zelfs tot de overweeging van dit eigenfte onderwerp , voor zo verre hetzelve tot hunne inlandfche zaaken betrekking had , en terwyl zy het onmogelyk vonden het gedrag hunner Onderdaanen goed te keuten, zo ontweeken 'Zy (leeds voorbedagtelyk om Ons de Satisfactie te geeven, die Ons zo onbetwiftbaar toekwam.
„ Wy hadden alle reden om te verwagten , dat zulk eene ontdekking de hoogde verontwaardiging in Hen verwekt zoude hebben over den hoon, daar door Ons en Hen zeiven aangedaan ; en dat zy volvaardig geweeft zouden zyn om Ons eene volle en voldoende Satisfactie voor die beleediging te geeven, en teftens de Schuldigen geftrengelyk te ftraften. Uit hoofde van de dringendheid dier zaake lag de eer en de veiligheid van dit Ryk aan een onmiddelyk Antwoord hooglyk geleegen. Gevolgelyk werd er door onzen Ambaffadeur, in herhaalde Conferentien met deMinifters, fterk daarop aangehouden, als mede in eene tweede overgeleeverde Memorie. Dezen aandrang gefchiedde met al die ernft,die een natuurlyk uitwerkzel was van onze oude Vriendfchap, gepaard met een gevoel van verfche beleedigingen; en het Antwoord , dat eindelyk is ingekomen op eene Memorie over zulk een onderwerp, meer dan vyf Weeken geleden ingeleeverd : behelft eenvoudiglyk : Dat de Staaten die zaak ad referendum genomen hebben. Zulk een Antwoord, by zulk eene geleegenheid, kon alleenlyk voort» vloeijen uit een vaft overlegd en volkomen beflooten inïigt van Vyandelykheid by de Staaten, daartoe vervoerd ^ door



iS GEDENKSCHRIFTEN
om tny na Ofiende over te voeren; doch ik zal 'er mt niet van kunnen bedienen , wyl ik reeds ten dien einde een Schip van Oftende , de Courier de /' Europe genaamd , gehuurd hebbe. Het zelve legt reeds by den Tour gereed , om myne Bagagie inteneemen. Ik verzoek Uwe Excellentie de nodige ordres by de Thefaurie en het Tolhuis te laaten geeven , dat dt infcheeping daar van zonder verhindering gefchiede. Zo dra dezelve aan boord is , zal dit Schip na Margatt onder zei! gaan , werwaards ik my met Mevrouw van Welderen te lande begeeven zal. Uwe Excellentie zal zo goed willen zyn, jny de nodige Paspoorten voor myne reize te laaten geeven; alsmede twee andere voor twee Hollandfche Cou'tiers over Harvikh, J. Paux en Augtnt Kohier genaamd.
Ik bediene my van deze geleegeuheid, MYLORD, om U myne uiterfte verwondering te betuigen, op het terug ontfangen van den Brief, dien ik de eere gehad heb U toe te zenden. De verwondering nam niet weinig toe, toen myn Secretaris, die ik na U Office gezonden had , om de redenen te vraagen van het ongeopend terug zenden van dien Brief, my dezelven kwam Zeggen. Gy zult my wel willen vergunnen , MYLORD, U te doen opmerken, dat het niet mogelyk is tewecten, of eene Propofitie aanneemelyk is of niet, zo lang men dezelve niet gezien hebbe. H, H. M. hebben my wel uitdrukkelyk ,gelalt, voor myn vertrek van dit Hof, aan het Brhfche Minifterie de Stukken over te geeven, die ik de eere gehad heb U gilleren toe te zenden. Hoe kan ik die ordres uitvoeren, wanneer gy my de eere van eene mondelyke Conferentie niet wilt vergunnen, en ook geene Brieven van my wilt ontfangen! Ik vleye my , dat Uwe Lordfchap , overtuigd van dc billykheid myner aanmerkingen , den op gifter terug gezonden Brief wel zal willen aanneemen, en my een regel antwoords zenden , om my van Uwe intentien ten öifli opzigte tc onderrigten.
LONDEN den zo December 1780. ( was getekend )
VAN WELDEREN. Pp dezen Brief kwam, na verloop van eenige weini-



VOOR HET JAAR 1781. ij
geoogenblikken, van wegen den Engelfchen Minifter, het volgend Antwoord:
ST. JAMES den 29 De«ember 17S0. MYN HEER!
Zo lang het gedrag der Republiek de banden van Vriendfchap , die er tuffchen beide de Natiën bellend , en die de Koning beftendig gewenfcht hadde te onderhouden, niet verbrooken had, ben ik altoos, gelyk gy weet, MYN HEER, volvaardig geweeft, om ten allen tyd'e over al wat Uw Minifterie betrof, met U •<confereeren. en ik heb alles, wat van U kwam, met de verfchuldigde attentie ontfangen. Maar, zedert dat alle verbintenis tuffchen beide de Natiën , door den /> andhken aanval van de üzve verbrooken is; zedert dat ik, in myne qualiteit als Minifter, U het Manifeft des Konings, en de ingevolge daar van gegeevenc ordres heb medegedeeld, kan ik U niet meer als den Gezant eener Vrienden-Mogendheid aanmerken. Gy moet derhalven, MYN HEER ! het terug ontfangen van het Paket, aan my geadreffeerd, doch ongeopend door my wederom gezonden, alleenlyk toefchryven .aan de uitvoering van een pligt, die in de tegenwoordige omftandigheden onvermvdelyk is. Na eene Vreedebreuk moet alle Minifteriaale communicatie noodwendig ophouden ; en alle ordres, voor die gebeurtenis gegeeven, kunnen met meer op den tegenwoordigen toeftand van zaaken worden toegepaft. Ik heb de eer enz.
(was getekend) STORMONT.
Dus ziet men, zo uit het Manifeft zelve als uit denzo even aangetogen Brief van Lord Stormont , met hoe weinig wetvoeglykheid aan de Engelfche zyde werd gehandeld: Dat men ook zelf niet ontzien heeft het Recht der Volken geweld aan te doen, kan men klaarlyk zien ui het volgende Berigt , uit authentique Papieren getrokken en van dezen inhoud :
„ De Graaf vanWelderen aan de Staaten GeneraaHangs „ twee verfchillende wegen, zoo fpoedig zulks eemgzins £ z t> mo"



ie. GEDENKSCHRIFTEN
mogeïyk was, berigt willende geeven van het Manifeft „ des Konings van Engeland , zónd een Exemplaar van' „ dat Manifeft, aan de Staats - Minifters in den Haag ,• „ met de' Pakefboot van Harwich , en meende huis nog een tweede te zenden over - Margate, vati waar dikwils particuliere Sloepen vertrekken op Oftende; met deze Commiilie belalle hy Antony Carkbubr, „ een Kantoorbedienden van de Heeren Wójfefi van He„ inert en Gerard Bacl'us , Hollandfche Kooplieden te „, Londen. De Heer van Weideren ondcrrigtt'e hem , „ dat de brief, met Welken hy hem belalle,. om den/.el„ ven op.de beft mogelykfte wyze naar Holland over te „ brengén ; niets anders inhield als een nieuws, dat reeds „ publiek was, te weten het Manifeft , het welk tegen „ de Staten Generaal was uitgevaardigd. C*rkhuhr, \\\ ,, Londen niemant hebbende" kunnen vinden 'om dien „ brief over te brengen, ,nam , met kennis van zyne Pa„ troonen, het belluit om zich in perfoon naar Margate ,, te begeven en aldaar eene gelegenheid te zoeken , om „' den brief weg te krygen , en de Heer van Weideren „ voorzag hem ten dien einde met twee Pasporten, ,, één vqor hem zelf en een 'ander in blanco Voor den' „ perfoon , welke hy met den brief zoude afzenden Des „ nagts tuffchen den 22 'en 13. December te Margate komende , vond hy dat er geen middel was om aldaar „ een particuliere Paketboot naar Holland te krygen : Hy „ ging dié vervolgens zoeken te Ramsgate , doch daar „ niet'beter Hagende, begaf hy ziéh naar Duins, vertéld „ door eenën Franpöts Dumetz, dien.hy te voren te L011„ den en in het Campement van Coxheath méér gezien' „ had, en welken hy, hem te Ramsgate ontmoet hebbende, bewoog om den brief over te brengen. Hun cogt merk was om zich naar Douvres te begeven, alwaar Dumetz middel zoude zoeken om naar Holland teko',. men ; dan te Duins een Lootsman gevonden hebben\ dé, genoemd Eduard Pain, floegen zy hem voor om Dumetz met zyn boot naar Hellevoetfiuis te brengen, „ mits hem daar voor betalende 100 Guinies, die zy hem „ toetelden. Pain, dat geld ontfangen hebbende, ging er „ berigt van geven aan den Kaprein Clarke , Cornman„ dant van het j^fte Regiment Infantery , te Duins irr „ Garnifoen liggende , en dees gaf er kennis van aan den 5, Heer Tb. Oakky, Junior, Luitenant Hoofd- Officier
„ vas



VOOR HET JAAR 1781. *i
van die Plaats , welke het zyn pligt oordeelde om die ^ beide P.iffagiers te arrefleeren : Hen ondervragende, 011. *' derrigten zy hem van het oogmerk hunner kom8, en f voorts Van alle de cmltandiglieden van de boodfchap , l', met welken zy belaft waren. Hun eenparig getuige„ nis, de Pasporten van een publiek Minifter, een pa» ,[ ket gejidreflèerd aan de Leden eener Souveraine Re, geering , van welke die Minifter de erkende Reprefcntant was aan het Hof van Üroot-Brittannien, dit alles ". had hen behóoren vry te ftellen voor een aanval op de ,., publieke trouw , en hen zelf moeten verwerven alle ,' hulp om hunne Commiffie ter uitvoer te brengen; dan V, üi P!aats van f'at' wierd Curkbuhr en Ttumétz, door ,' den Heer Oakley gevangen gehouden, en in zyn brief, ,' gedagtekend den 23 December, in welken hy den Lord Stormont van zyn gehouden gedrag kennis gaf, „ trachte hy zich te verdedigen, met ie peggen idathy „ het, a/s een Magiftraatsperjoon en als een yverig Bur" ger voor zy» Vader/end, zyn pligt gedorde el.i hnd, o;n 11 aan Mylerd Stormont de Pasporten van den Heer van ,', [Feldercn, gelyk ook het Paket, by de beide perfonen gevonden , te moeten zenden en hen gevangen te honden , tot dat hy nader order dienaangaande zoude omjangen „ hebben, hopende dat zyn gehouden gedrag d'óerzyn Lordfchap zoude goedgekeurd ivorden. En in de daad men ' heeft niet vernomen, dat die Minifter het m.in/fté misnoegen over zulk eene vreemde handelwys getoond " heeft, allecnlyk weet men. dat Lord Stormont den 24 " den Heer Langlois, deszelfs Eertte Secretaris, by den' " Graaf van Weideren gezonden heeft om hem teonder" rigten van het geen dje beide perionen overgekomen 11 was en hem de Pasporten terug te brengen.
Wat moet men zeggen van zodaanige ophouding eener Expreffe van een Minifter? Eene ophouding, welk. qn ae Kooplieden miirchien op eenige Millioehen zal komen te liaan, en de begeerte der Fngclfche Minifters, rjm ons onverhoedfeh te overvallen, zo vólmqaktelyk ver vulde! Dan het zal ook téffens ter hunner fchande geméld worden dat Turken' en Barbaarsn rédelyker han ié eh dan zy ; want toen in 't jaar I7ff de D £ y van Algiers ons den Oorlog aandeed liet hy d« volgende bekendmaaking doen aan den Hollandfchen Gezant : „ Myn Heer de Confa!: de voartreffelyke Dey d ét u Ji J „ ver-'



VOOR HET JAAR, ïtfi. 15
TN EXMOÜTH. Schenen Naam. Schippers. gekomen van
De Hermin Bidding*, T. Symons, 1'Orient.
De J"nge Gerbrzni, ■ H. Gerbiandj, Libourne.
IN fLïMÜUTH. ■
D? Jdtouz'e, M. Andries, Amfterdarn.
De leevaarA, H. Jooften, -- ■"■*•
DeVreede, Th. Sjoerds, ———
De Vrouw Eftcr, J. Aiexander, Sunnamen.
Zeevrugt, H. Koe 'oet, Demerary.
De Catharir.a, J. Rooit, 5t. Euftachius.
De Vrouw EUzabeth, ■ ri.Buck, Smirna.
liaemftcede , J. Andries , Gsnua en Livarno,
De Juffrouw FJizabeth , Valentia.
Dt Vrouw Maria , B. THeunis , Barcelonl.
De Abraham en Jaeob, E. Pieters, Mallaga.
De Jonge Auke, S. Hielkes, ;——
Dejuffr Comrlix Hermina , L. Pietets, Kadix.
De Juffrouw Wiike, A. Pieters, Sevilien.
De'Wilhelmus Ji/ephus, A. van Hanxlsden, Lisbon.
Di Vrouw Agnetu, A. H. Jager, —
De Jufrouw Ifxbclla, J. C. Bakker, f-
De Eendmgi , S. Krans , Faro.
De Vryheid, A. Dirks, Bordeaux.
De Stal Workum, J Michiclfe,
De Uiricb Herman, R. Klaales, St.Marten.
De Oude Vriendfchap , L- Hanfon , Dominica.
Deent Luft, Kl. Verdoes, ' Mallaga.
De Lindeboom, ]. Theuniflè , Bordeaux.
Dt Twte Gebroeders, ]. Verboom, ^ 1 1 —
De Palmboom, G. V«s (Pruifch) ——-—•
De Jonge Htndrik, Wopkcs, Mallaga.
M««ru7, • - Charante.
De Siad Zierikzte. Th. Bonman, St. Antomq.
De AirUna, ' J. Veer , Mallaga.
De Vrouw Aletta, J. Ysbrands, •
De Heopende Zeeman, ' J. Symons , —■ -
Dl Liefde, P. ASmus, Aiicanten.
£t Peter, P. Sieinhart (Deen) r—*
De Am, ia Galati», P. Ru-hard, Marfeille.
De Avanturier, ï. Scholts, .Certe.
De twee Geb-oeders, ].Sreenblink (Hamb.) Bordeaux..
De Juffrouw Geertruida , B. Brouwer, Nantes.
Weerke, ..... ' Vrankryk.
De Samaritaan , J. van Worckom , -—-—-
j)e jrntr J. Esbold (Pruifch) Rochelle.
De Vronw Johann , W. Blom , J Nantes.
De Johanna Sopbia . J. Hedenquift, Zweed) 1 Ouent.
■De VVoïeta, A.Wagfchal (Btemer) Dantzig.
IN KAL MOUT H. . DeEendragt, H. Jans, St. Euftachius.
De Welvaart van Frankfort, H. Broers, Salouw. De Zeepofi J. Okkes, Sevilien.
DeEleonora, Th. de Boer, larc. iaatft v.P.Mah.
De Juffrouw Arm* . . . Stuik, Mallaga.
Ftrlof', • ■ • Aspegrcen, Cette.
■ H $ . * *■



26 GEDENKSCHRIFTEN
1nfalmouth. ,
Schepen Naam. Schippers- gekomen va*
De Maria Chrijlina, ....... pioenen.
Dt Jongvrouw Geertruida V. S. Teekes, Smirna.
ïfatoTitm*, E. Hakker, Mallaga. geUenruft, H. Moerkerken , •
DoDrie Gebroeders . Kl. Remmers, - -—
7^ Corr.eliaR. N. bel ?arcelona.
De SneUe Jager,' C. C: Bunfouw, Ka-x.
Dt 7o»sce Fredrik, 1. Eleman , Trieft.
fe Verwa^n^ . Tj. I-.StayaV Charan^r,.
Z>, Con»rdU , ... rererfen(Ocen) St. Ubes.
teyarmouth.
De Ce.rneli* en Sara, ]. Suyderduin , Dieppe.
In behalven deze Koopvaarders , ook nog de Oorlogfchepen DE PRINCES CAROUNA en ROTTERDAM het eerfte F"™™ deefddoor den Heet Sannk en het twééde ^'"^ herten , alsmede het uitgaande O. I. Schip DE CAFHAtU.\A W1LÜELMWA, gevoerd by F. van Froojen.
Welke aandoeningen deze GebeurtenilTen in de Kooplieden onzes Vaderlands te weege bragtea , kan men byna beter gevoelen dan uitdrukken. Te'Amtterdam kwamen de %geJ%be Brieven met het Manifeft op den i lanuarv aant en veroorzaakten zulk eene beweeging dat men op de Beurs genoegzaam niets verhandelde en byna verga°dat het Nieuw-Jaar was; te Rotterdam, zegt men wierd de Schouwburg provilioneel gefloten , en de Kooplieden dier Plaats befloten den Souveram met eeene vroegtydige aanzoeken te belemmeren maar .ft Selfs Wy/heid te beruften. >s^s-Vaderen ook
V°,gend p L A C A A T.
DE STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN ; allen den geenen die deze zullen zien of hooren leezen, fajutj doen teweeTen : Nademaal het den Koning van ^]^^fc, datrt' heeft zonder eenige wettige redenen, den Maat ac zer Lande» yyandelyk aan te taften , door het verkenen Tan Brieven van Marqué, en wy derhalven geno d«5tt 7vn alles by te brengen tot onze wettige derenhe ^ w, mitsdien mede verpot iyn, om zo veel moog-



VOOR HET JAAR ijlï. *7
lvk is zorge te dragen cn voor te komen, dat geene Eneelfche Kaapers of Conimiffievaarders de Zeegaten van den Staat aandoen, daar binnen loopen en alzo binnen de Tonnen op de Stroomen met het neemen , plunderen en ruïnceren van de Schepen, Goederen en Koopmanfchappen , de voorfchreeven Binnewateren infefteeren, en ook op de Stranden of aan de vatte Wal, laags de Zee, alle moetwil, feitelykheid en geweld bedryven.
ZOO IS'T, dat wy, daar in willende voorzien, goedgevonden hebben te ordonneeren en ftatueeren , gelyk wy ordonneeren en ftatueeren by dezen, dat alle die gecnen, die na agt dagen na de Publicatie dezes, met JÉ. ngelfche Schepen , met Commiffie voorzien cn ter Kaap uitferuft , binnen de Zeegaten cn op de Bmnenftroomen van den Staat, en binnen derzelver Tonnen zullen worden genoomen , of op de Stranden of aan de vatte Wal langs de Zee gevangen, zonder eenige de mmfte conniventie of diffimulatie , arbitrairlyk en na exigentie van zaaken, aan den Lyve zullen worden geftraft, ten ware evidentelyk bleek , dat zy door ftorm en kwaad weer binnen gejaagd of aan ftrand waren geworpen, en dat zy op de eerfte ontmoeting van Schepen binnen de 1 onnen, of menfehen op de ftranden of aan het vafte Land, haar overgegeeven en de wapenen afgelcgt zullen hebben. .
En op dat niemant hier van ignoranrie en hebbe te pretendeeren, ontbieden en verzoeken Wy de Heeren Staaten , Stadhouder , Gecommitteerde Raaden en Gedepu, teerde Staaten van de reipeclive Provinciën, en alle andere Judicieren en Officieren van den zelve Lande, dat zy deze Onze Ordonnantie of Verbod van ftonden aan alommc doen verkondigen, publiceeren, en affigeeren in alle Plaatfen daar zulks nodig weezen zal, en men gewoon is zodaanige Publicatie en affixie te doen; laften en beveelen voorts de Raaden ter Admiraliteit, de Advocaaten Fifcaals, mitsgaders Admiraalen, Vice-Admiraalen, Kapiteinen, Officieren en Bevelhebbereu, dezeOnze Ordonnantie en Verbod te agtervolgcn , procedeerende en doende procedeeren tegens de Comraventeurs van dien, zonder oogluikinge, faveur, diffimulatie of verdrag, want Wy zulks alzo ten dienfte van den Lande en Wel (tand van de goede Ingezeetencn van dezen Staat bevonden hebben noodig te zyn. Gegecven in den Hage ouder bet Cachet van den Staat;
de



% GEDENKSCHRIFTEN
den , zonder eenige aftrek van porden van den Lande, de tiende van den Admiraal uitgezonderd, en zal daarenboven geen Praemie worden gepretendeerd.
ART. VII. En wanneer eenige Sdhépen of Goederen , toebehoorende de Ingezeetenen dezer Landen , by de Engelfchen genoomen , weder veroverd en vryuemaakt zullen worden door eenige CommilTievaarders, Koopvaardye of andere Schepen , uitgeruft op particuliere kollen van dezelve Ingezeetenen dezer Landen, dat als dan de Herneemers zullen hebben en genieten, indien de voorfchreeve herneeminge gefchied binnen tweemaal vieren twintig duren, een geregt vyfdepart van de opregte waarde van het. weder vrygemaakte Schip en Goed , en by aldiende voorfz. herneeming komt fe gefchicden na de voorfz. eerfte tweemaal vier en twintig uuren \ doch binnen viermaal vier en twintig' uuren , na dat het y.oorfz. Schip en Goed in de magt van de Engelfche is geweelt, dat dezelve Herneemers in zulken gevalle zullen hebben een jeregte derdepart van de voorfz. waarde; en indien dezelve worden hemoomen na de voorfz. viermaal vier en twintig uuren , dat de voorfz. Herneemers' in zulken gevalle zullen hebben de geregte helfte van de voorfz. i waarde , zonder verder reflexie te neemeu hoe lang.de voorfz. hernoomen Schepen en Goederen na de voorfz. .viermaal vier en twintig uuren in de magt van de Engelfcbe zouden mogen zyn geweeft.
ART. VIII. De adjudicatie van eenige der'voorfz. Praemien, mitsgaders de Actens van de refpeétive Collegien ter Admiialiteit, ten behoeve van de Gèkwetlten &f Verminkten, volgens het geene hier vooren is geordonneerd , refpectivelyk verleend , vertoond zynde aan den Ontfanger Generaal van het verhoogde Lalt- en VeilGeld by Oris tot het betaalen .van dezelvcPraemien ex.preffelyk aa'ngefteld, zal het beloop van die promptelyk door denzelven Ontfanger Generaal worden voldaan in den Hage, of ter plaatfe van het Collegie ter Admiraliteit, daar de judicature of tauxatie zal zyn gefchied, na dat het den voorfz. Ontfanger Generaal beft zal geleegen komen.
ART. IX. Welken Ontfanger Generaal van genoegZaame Gelden," tot het doen van de voorfz. betaalinge aal weezen voorzien , en altoos bezorgen dat eenige Prea-
mian



VOOR HET JAAR 1781. 35
ïtïïen betaald zynde, hy egter tot de prompte voldoenïnge van andere Praeniien gereed zal zyn , het zy uit de wederhelft van het Lalt- en Veil - Geld ten dien einde ■vaftgelleld, het zy uit de fucceffive Negotiatieu tot Supplement van dien by hem te doen.
.. ART. X. Edoch ?.al den Commiffievaarder die eenig Engelfch Schip zal hebben veroverd of gedefinieerd, op 7,yn arrivement moeten verzorgen dat zonder uitffe! aan den voorfz. Ontfanger Generaal kenni.fe worde gegeeven van het montant der Praemien, die hy uit kragte dezes zal fuftineeren hem te competeeren, op dat denzelven Ontfanger tydelyk de vooTfz. prompte betaalinge zal kunnen verzorgen.
ART. XI. En zal gen'eralyk in dezen allen by de re» fpeftive Collegien ter Admiraliteit daar het zal komen voor te vallen, moeten worden verleend prompte expeditie van Jullitie, zelfs met poftpofitie van andere zaaken, zo veel eenigzins zal kunnen gefchieden.
ART- XII. En dewyle van de Sententien 'by de Voorfz. Collegien ter Admiraliteit, ten voordeele van de Commiffie Vaarders re wyzen, zoude kunnen, worden verzogt revifie,en voorfz. Sententie in revifte ta niete gedaan, zo hebben Wy wel begeerd, dat aan dè yoorfz. Commiffie-Vaarders zelfs in cas van reVilie, de Prxmïen, by Sententien van de Collegien ter Admiraliteit geadjudiceerd , zullen worden voldaan, zonder dat de voorfz. voldoeninge door het interjecteeren van revi* fie zal worden opgehouden of verhinderd , maar daar benevens ook verdaan, dat de Cautionariffen, dewelke de Commiffie-Vaarders ter Kaap uitgaande gehouden zyrt te nellen , haar cautie zullen moeten amplieefen , hier mede, dat zy belooven promptelyk te zullen reltitueeren dat geene, het Welk aan de voorfz. Commiffie-Vaarders, ingevolge en tot voldoeninge van de voorfz. Sen* tentien ter Admiraliteit zal weezen betaald, ingevalle de voorfz. Sententien naderhand by revifie wierden te niet gedaan, en de voorfz. Commiffie-Vaarders haar Eifch ontzegt; en tot meerder geruflheid dat de voorfz. betaalde Gelden in dien voorfz. gevalle zekerlyk znllen worden gereftitueerd, hebben Wy verklaard en verklaaten by dezen, dat de Schepen en derzelver toebehooren, nietwes uitgezonderd, waar mede eenige Pryzen zullen zyn gedaan, voor de voorfz. reftitutic der ontfangen Prx-



§4 GEDENKSCHRIFTEN
niien legalyk aan den Lande zullen zyn verbonden, 'en dat het voorfz. legaal verband zal ingaan van den dag af dat de voorfz. Commiffie -Vaarders haar luider Commisficn ter Vrybuit zullen hebben ontfangen, en daar op in Zee zulten zyn gegaan.
ART. XIII En zal dit Placaat irigaag hebben met de Publicatie dezes.
En op dat niemant eenige ignorantie komen te pretendeeren, ontbieden en verzoeken Wy de Heeren Staaten, Stadhouder, Gecommitteerde Raaden en Gedeputeerde Staaten van de Provinciën refpedtive, van Gelderland, en het Graaffchap Zutphen , Holland en Wefl-Friesland, Zeeland, Utrecht, Friesland, Overyjfel, en Stad Groningen en Ommelanden , en alle anderen Jufticieren en Officieren, dat zy deze Onze Ordonnantie van ftonden aan alomme doen verkondigen, uitroepen, publiceeren en affigeeren in alle Plekken van deze Landen, daar men gewoon is dusdaanige uitroepingen Publicatie en Affixie te doen; lallen en beveelen voorts de Raaden ter Admiraliteit, de Advocaaten- Fifcaal , Commifen - Generaal van de Convoyen en Licenten, Ontfangers, ConvoyIVleefters, Contrarolleurs en Cherchers, mitsgaders den Ontfanger Generaal van het verhoogde Lalt- en VeilGeld,en alle anderen, dien het zouden mogen aangaan, haar na den inhoud dezes precife te reguleeren.
„ Aldus gedaan en gearrefteerd ter Vergaderinge van de ,* hooggemelde Heeren Staaten Genetaal in den Hage, „ onder het Cachet van den Staat, de Paraphure van den „ Heer Prajfideercnde in Onze Vergaderinge, en de Sig„ nature van Onzen Griffier, op den 12 january 1781.
„ W.s geparapheerd, G. j. D. PALLANDT, vt. ,, Onder ftond, ter Ordonnantie van de hooggemelde' „ Heeren Staaten Generaal. ge:ekend, H. FAGEL. „ Zynde op het Spatium gedrukt het Cachet van Haar ,, Hoog - Mok, op een rooden Ouwel , overdekt met ,, een Papieren Ruit."
Zo ieverig de Souverain v/as in het vervullen der begcertens van rechtfehapen Vaderlanders, om hunne goederen bloot te geeven tot wraakneeming over de lang gedulde ongelyken van Groot-Brittannien zo volvaardig betoonden dezelve zig ook in het toelegden van Praemien voor die, wejke zig verbonden ttn dienfte des Vaderlands hun Bloed op te offeren, geiyk te zien is uit eene ten dien zélfden dage ge'arrefteerde P U-



36
GEDENKSCHRIFTEN
Of dat aan alle die geenen, dewelke in 's Lands Dienfê als boven zodaanig zullen komen verminkt te worden, dat dezelve daar door onbekwaam zullen zyn geworden om haar te konnen geneeren, of iets te contribueeren tot haar eigen onderhoud en Alimentatie , een zilvere Ducaton ter VVeeke te haarder begeerte, haar keven lang geduurende, toegevoegd zal worden.
En dat voorders alle andere Verminktheden van gerin* ge Conditie na advenand zullen worden betaald.
Tot welken einde deze Onze Publicatie aan de refpeöive Collegien ter Admiraliteit gezonden zal worden om by dezelve alom in haare Ditlriéten gepubliceerd te worden.
Aldus gearrefteerd en gerenoveerd in Onze Vergaderingeinden Haage op den 12 January 1781. enz.
Gaarne zouden wy hier laaten volgen de Tnftru&kn waar na de Kaap - Vaarders zig reguleeren moeten, maar de bekrompenheid van plaats roept ons tot andere Zaaken, weshalven het natuurlyk is hier te fchetzen hoe en wat nopens de Accelïie Hunner Hoog - Mog. fot de Gewapende Neutraliteit en wel voor eerfl aan 't Hof van Petersburg is voorgevallen.
Onze Minilïers-Plenipotentiariffefi aldaar, door eene Epreffe,- berigt ontfangen hebbende dat Hunne HoogMogende tot de Gewapende Neutraliteit hadden ge'accedeerd, ontfingen des wegens nieuwe Ordres van hunne Heeren Meefters en wierden bekleed met de waardigheid
Van buitengewoone ambassadeurs in
Welk nieuw Caraéter zy, den 23 December, by Haare Keizerlyke Majefteit eene plegtige Audiëntie hadden, hunne Credentiaalen overhandigden en de volgende Aanfpraaken deeden:
Aanfpraak aan Haare Majefteit de Keizerin.
Mevrouw! „De Staaten Generaal, onze Mee„ fters, met allen yver tot het glorieryke Plan van Uwe „ Keizerlyke Majefteit, het welk gegrond is op de bil„ lykheïd en het regt der Volkeren, die op Uwe Re„ geering fcheenen tewagten, om zig beveiligd en ge-
ë'jer-



VOOR HET JAAR 1780. 37
r êërbiedigd te zien,, accedeerende, befchouwen dcz© veteeniging, als allerloffelykft, om aan te gaan, zo ' wel om het Onderwerp zelfs, als wegens de Door" lugtige Souveraine, met dewelke zy de Banden, welke ' reeds deszeis Ryk en de Republiek vereenigden, nog ',' naauwer wenfchen te maaken. Hun Hoog-Mog., die altyd er Over uit zyn, van de Gelegenheden ge„ bruik te maaken, om aan Uwe Keizerlyke Majefteit „ Proeven van hunne hooge Veneratie te geeven, en te „ doen blyken, hoe veel Hun aan zulk eene Alliantie „ gelegen is, komen ons te vereeren met een meer ge„ diftingueerd Carrckr aan Uw|Hof, welk ons dies te „ aangenaamer zoude zyn, indien wy op de Continua„ tie van die Blyken van Goedgunftigheid , dewelke „ Uwe Keizerlyke Majefteit ons tot^ nog verwaardigd „ heeft te betoonen, mogten hoopen."
Aan Zyne Keizerlyke Hoogheid den Groot-Verft.
Myn Heer! „ Hun Hoog - Mogenden, nog meet ,, het genoegen, welk zy gevoelen over eene Alliantie, „ die tuflchen de beide Staaten zal geflooten worden, willende aan den dag leggen, hebben ons by Haare , Keizerlyke Majefteit, U we Doorlugtige Moeder, met " een nieuw Caraéter vereerd. Wy vervullen onze Or" dres, door aan Uwe Keizerlyke Majefteit de Verze]\ keringen van Hunne gediftingneerdfte Hoogagting te „ vernieuwen, en te betuigen, hoe dierbaar Hun altyd ' de Continuatie van Uwe Vriendfchap en gunftige Gevoelens jegens de Republiek zyn zal. ' Laat toe, myn ' Heer, dat wy de Eere hebben, ons te beveelen in do Hoog'e Gunfte van Uwe Keizerlyke Hoogheid.5'
Aan Haare Keizerlyke Hoogheid de Groot • Verftin.
„ Het nieuwe Caracter, waar mede Hun Hoog-Mog. „ ons aan dit Hof komen te bekleeden, deployeerende,
hebben wy de Eeie, aan Uwe Keizerlyke Hoogheid, „ de Verzekeringen van de Eerbiedigende Hoogachting „ van onze Meefters en ons nederigft Ontzag te ver-
" Hier op wierden van wegen het Ruftifche Hof, behalV?n de Qraaycn van Panin en Ofternian, ook de Hee« Cs- ï«3



'S« GEDENKSCHRIFTEN
ren Bacunhi en Basborodka benoemd tot Plenipotentfo. -iflTen «m de Cbnferemien met de bovengemelde Heeren Ambafïadeurs te beginnen , het welk fucceilvelyk voortging, terwyl de Engelfcbe Gezant in alleryl een Courier na Londen depecheerde, doch zo wel vrugteloos als alle andere poogingen om dit heilzaam werk tedwarsboomen, gelyk blykt uit den volgenden'echten Brief den f January uit Petersburg gefchreeven.'"
Hoog-Ed. Gestr. Heer! ~„ Myn voorigen aan Uw Hoog-Ed. Geftr. was van „ jong 11 leden Vrydag den 29 laatftleden: Zondag daar „ aan volgenden hebben de Heeren Hnnner Hoog-Mog. ,, Ambaifadcurs weder een Conferentie gehad,met de „ Heeren Rus - Keizerlyke Plenipotentiariffen , waar in, „ men na eenige Aquette over en weer eindelyk omtrent „ het point differentiaal, wegens het Commando, en in „ geval van Rencontre of Conjunétie van wede.z'ydfche ,, Efquaders en üorlogfchepen, ' overeen gekomen is, „ dat hetzelve in het Traflaat gefield en gelaaten zal worden by het gebruik dat' tuffchen de Gekroonde „ Hoofden en de Republiek plaats heeft. Van het re„ fultaat dezer Conferentie wierd Maandag aan de Kei,. zerin door de Heeren Rusfïfche PiénipotentiarifTen ra,, port gedaan, en'Haar Keizerl. Majefteit, het verhan„ delde in allen deele geapprobeerd hebbende,zo is gifter „ avond, na Uitwifteling van wederzydfche Volmagten, „ de Acceifie van deji Staat aan deTraciaatën van dat ,, Hof met de Hoven van Zweeden 'en 'Deenmarken, tot „ protectie van de Commercie en Navigatie van weder„ zydfche Onderdaanen aangegaan, met pp'gem. Heeren „ Ruffifche PleniRotcntiariflen gefloten en getekend, ca „ de Actens daar van ftaan Heden of Morgen door de „ Heeren Ambaffadsurs 'ter ratificatie van Hun Heog,, Mog. per Courier afgezonden te worden. Ik twyffel „ niet of alles zal conform de intentie van den Staat ge* „ vonden worden; ik heb inmiddels de'Eer Gw Hoog„ Ed. Geftr. en'alle en een ieder," die mét dezelve de „ waare belangens van het Vaderland ter harte gaat, over „ den goeden uitval van deze handeling uit grond des „ harten te feliciteeren en zulks te meer om dat ik U ,, Wel-Ed. Geür. verzekeren kan dat er van de F.n„ gelfche 'zyde niets gefpaard is om ons buien deze Alliantie.



VOOR HET JAAR tjtb 39
-■■ antie te doen fluiten. Ik heb reeds voor dezen aan Uw " Hoog-Ed. Gedr. verflag'gedaan van de Practyken, " die zy daar toe in 't werk Helde; maar dit alles even" aart niet aan de moeitens, die zy zig nog op hun laat ft ' moment daar toe gegecven hebben; doch Haare Keizerlyke Majefteit en hoogftdeszelfs Mmiftene zyn uk " deze onveranderlyk geblecven, en hebben met terrru" teit en ongenoegen die geene afgeweezen, die hooglt" dezelve het voorltel deden om met ons niet te fluiten; " de tyd laat my niet toe om U Edele Geftr. breeder tft „ onderhouden, qw zal.zulks met de volgende Folt „ doen enz."
Het Traóhat tuffchen de Hoven van Petersburg, Zwei* den en D?enmarken, en tot het welk onzen btaat is toegetreeden luid aldus:
ZEE - TRAC TA AT , tuffchen Haare Rus - Keyzerlyke Majefteit en Zyne Koninglyke Majefteit van Denemarken en Noorwegen , tot Standhouding der Vryheid van de Neutrale Koopvaardy-Scheepvaart,
, , 28 Juny l n _ Gejlooten tot Coppenhagen den ^ ^uly $ I7»°-
En waarin Zyn Koningl. Majefteit van Zweeden, nevens Haar Hoog-Mogende de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, deel genomen hebben en toegetreeden zyn, refpedivelyk geteekend te St. Petersburg den 21 July 1780. en 5 January 1781.
Alzo door de tegenwoordige tuffchen Groot-Brittannien van de eene zyde , en Vrankryk en Spaujen aan de andere zyde, ontftaane Oorlog ter Zee de^Handel cn Scheepvaart van Neutraale Natten gew gtige nadeden lydenf zoo hebben Haar Rus-Keyzerlyke Majefteit en Zyne Koninglyke Majefteit van Denemarken en Noorwegen , ingevolge hunne geduunge oP™«kzaamheid om hunne waardigheid en zorge voor de zekerheid en wclzyn derzelver Onderdaanen , met de zoo dikwyls betoonde agting voor-de Regten der Natiën n het algemeen te verbinden, noodzaaklyk geoordeeld iri de tegenwoordige omftandigheden, naar gedrag na deeze gevoelens vaft te ftellen. : '
Haar Keyzerlyke Majefteit van Rusland heeft voor gj C 4



4° QEDENKSCHRIFTEN
heel £uropa in baare declaratie iu dato 28 February ijSoaan de Oorlogende Mogendheden de Grond' Regels die; uyt het Oorlpronklyk Regt der Volkeren vloeijen o'pengelegt,_ welke zy reclameert, en als een Regel haarer , gedrag in de tegenwoordige Oorlog aanneemt. Terwyl deeze opmerkzaamheid der Keyzerin ,' om voor de gemeenzaame Regten der Volkeren te wraken, de toellemttnnge van alle Neutraale Moogendheedcri befcoómen200 heeft zy zig in eene zaake vereenigd, die de verdeediging haarer gewigtigrten aangelegenheden aangaat, en de in zoo verre gebragt , dat men' baar met ernft, zó Voor de tegenwoordige als toekomende tyden tot een waardig voorwerp mag houden, nadien het aankomt oni de Regten , Prerogativen , Bepaalingen, en Verbintenifien van de Neutraliteit in eene aanhoudend en onwankelbaar Syftemi te brengen en yaft te nellen. Zyn Koninglyke Maj. van Denemarken en Noorwegen, van dezelve Grondregels overtuygd, heeft deeze'insgelyks vaftgefteld, en m de Declaratie van den 8 Ju!y l78o. die (zop als de Rushfche) aan de Oorlogende Mogendheedenheeft doen toekomen, gereclameerd; En tot deszelfs fteuneen aanzienlyk gedeelte van zyn Vloot laaten uytrullen; hier uyt is de overeenltemminge en eensgezindheid ontltaan, met welke Haar Keyzerlyke Majefteit van Rusland en f" 3 Van- Denemark«> eq Noorwegen, door we? derzydfche vriendfchap en vertrouwen énovereenkomltig het Intreft hunner Onderdaanen dienftig geoordeelt hebben de gemeenzameaan tegaane verb'inteniffen , door een tormeele Conventie te beveiligen. Met dït oogmerkheb-ben haar benoemde en Keyzerlyke en' Koninglyke Maje#eiten tot deszelfs gevolmagtigden verkoo.ren e0 benoemd, naamentlyk Haar Keyzerlyke Majefteit van Rusland , dè Heer Qarlvan Oflen genoemt, Hacken: dadelyke Staats 4>a^d:..R.^er van de order van St. Anne, gevolmag|igd Minifter van Hoog benoemde Haare Majefteit aan i Hoff van Denemarken en Noorweegeo enz. enz'. En Xyne Majefteit de Kpm'ug van Denemarken en Noorwegen d Keer Otio Graaf van Tbott, Geheime Raad, Rid- 7ll , ,?1,pkailts orden enz. d' Heer Joachim Om van Schack Rathlau, Geheim Raad , Ridder van de Olipnants Qrden enz. d' Heer Jobann Hènricb van Ekhledt, r?i^"lerJgouverneur van Zyn Koninglyke Hoogheid de Erf- Prms, Ridder van de Oliphantf orden enz.
"'ti\



VOOR HET JAAR 17S1. 4*
fn de Heer Andreas Peter, Graave van BernftorjF, Geheime Raad, Staats - Secretaris in het Departement van de Buitenlandfche AfTairen , Directeur van de Duytfche Staats - Canfelery en Ridder van de'Olipbants orden enz. welke, na dat zy hunne, in goede en behoorlykeFormbevondene volmagten tegens malkanderen hadden uitgewisfeld, de vqlgende Artikelen valtgefteld en beflooten hebben.
Artikel I. Dat Hoog gedagte M;>jefteiten opiegtelyk beflooten hebben , de volkomertfte vriendfchap en eendragt met de,' thans in dep Ooilog' gewikkelde Mogendheeden, beftendig te onderhouden, en de naauwlte Neutraliteit te obferveeren ; zo verklaaren zy zich flipt daar aan te houden, dat het verbod van de Contrabande Handel mét de thans in den Oorlog zynie Mogendheeden', of de geene die vervolgens daarin zouden gewikkelt werden, door haare Onderdaanen op het nauwkeurigfte in agt genomen werden.
Art. II. Om alle dubbelzinnigheit en misverftand omtrend dén Naam Contrabande te vermvden, zoo verklaren Haare Keyzerlyke Majelteit van Rusland en 'Zyne Koninglyke Majelteit van Denemarken en Noorwegen, dat zy maar alleenlyk die goederen voor Contrabande erkennen , die in de Subfilleerende Traóraaten tulfchen hoog benoemde Hooyen en een of ander der Oorlogsvoerende Magten, begreepen zyn.
Haar Rus* Keyzerlyke Majefteit gedraagd zig h:erin ■yoornaamentlyk op het 10. eniide Artikel, van Haar Commercie-Tracïaat met Groot-Brittannien , en exreudeert de'verbindingen van dezelve, die gchs.el in 't t<atuurlyk'Régt'gegron'dveft zyn , ook op de Kroonen Vrankryk en, Spanjen, die tot dato in geene formeele Handels' verbond met deszelfs Ryk ftaan. Zyne Koninglyke Majefteit van Denemarken en Noorwegen gedraagd zig ■van zyne zyde, voornaamentlyk op het 2'rie Artikel ^an 7yn Commercie -Tracïaat met Groot ■ Briaxnnien , en óp het'26. "en I7lle van 't Commercie Tracïaat met Vrankryk, en extendeert de verbinteniffen van de laatlte ook op Spanjen, vermits hy met de laatfte Kroon in geen ■yerbond Itaat, die hier eenige bepaalingen konden maaken.
Het Vervolg hier net.
C $ Mi<|*.



'4» GEDENKSCHRIFTEN
Midlerwyl hadden Hunne Hoog-Mog. na de Oorlogende Hoven van Madrid, Ver'failles en Londen doen afvaardigen Hoogftderzelver Declaratie aangaande hunne toetreeding tot de Gewapende Neutraliteit zynde vervat in de volgende Bewoordingen;
„ H. H. Mog. de Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden , van het begin des tegenwoordigen Oorlog? af, niets meer fer harfe genomen en niets vuuriger gewenfchf hebbende , dan de ftrenefte en volkomenfte Neutraliteit tuffchen de oorlogende Mogendheden onveranderlyk in acht te neemen , en teffens hunne wezenlyke en onvermydlyke verpligtingen te vervullen, door eene
epatte oeicnerming aan cie c-ommercie en cjcneepvaart nnner Onderdaanen te verkenen. en door de Rechten
en Vryheederj hunner neutraak Vlag te handhaaven en te verdedigen , hebben met het grootlte genoegen vernomen , dat Haare Majefteit , de Keizerin van Rusland , fleeds bezield met de edelfte en braaffte gevoelens, die den onfterflyken luider en roem haarer glorieryke Regeering tot de laatfte Nakomelingfchap moeten voortplanten , goedgevonden heeft aau de Oorlogende Mogendheden te verklaaren , dat zy, voorneemens zynde om geduurende den tegenwoordigen Oorlog de uaiunvkeurïgfte onzydigheid inlicht te neemen , beflooten heeft de esr de Ruflifche Vlag, gelyk ook de veiligheid der Commercie en Scheepvaart haarer Onderdaanen door Öe lcrachtdaadigfte Middelen te handhaven , en geenzins toe te laaten, dat eene der Oorlogende Mogendheden eenige inbreuk daar aan toebrenge." -
,, De gevoelens en oogmerken H. H. M. beantwoorden volmaakt aan en zyn gantfchlyk overeenkomftig met de grondbeginfels, welke tot een grondflag aan de verklaaring van Haare Keizerlyke Majefteit dienen; en ingevolge van dien ftaan H. H. M. niet in den minften twyffel, op haar voorbeeld aan de Oorlogende Mogendheden die zelve grondbeginfels open te leggen, welken ay in overeenkomft met Haare Keizerlyke Majefteit, be-lloten hebbende volgen en te handhaven. Te weeten."
I. Dat de Neutraak Schepen vryelyk van de eene Haven naar de andere, op de Kuften der Mogendheden, die in Oorlog zyn, zullen mogen vaaren." • II. „ Dat de Goederen, aan de Onderdaanen der Mogend-



tfi .GEDENKSCHRIFTEN
BRIEF van Jen Heer Marquis DE CASTR1ES,
Minifter en Secretaris van Staat, in het Departement der Marine, aan den Heer MISTRAL, Cómmitr miffaris - Generaal der Forten en Arfenaalcn der Marine in Normandien. Gegeeven te Verfaillcs den £5 December 1780.
Ik waarfchouw Ü , Myn Heer,dat Engeland den Öor= log verklaard heeft aan Holland, door een Manifeft, het welk den 21 dezer Maand re Londen is uitgekomen. En dewyl het van veel belang is,dat alle.deKapiteins der Hbllandfche Schepen fpoedig onderrigt worden van deze. tyding, zo fchryf ik aan de CommilTariffen cn Syndics der Claffen van het Departement van Havre: "Zyne Majefteit geeft Orders op dat de Bevelhebbers zyner Schepen, Fregatten cn andere Vaartuigen van Oorlog, ouder hunne befcherming neemen, zo meënigmaai als 't begeerd zal worden, de Schepen der Staaten Generaal, welke iy op de Zee zullen ontmoeten. De Kapiteins der Kaapers moeten hetzelfde in acht neemen. Gy zult hun van 's Konings wil ten dien opzigte onderrigteu.
(getekend) DE CASTRIES.
Men verzekerd ook dat Hunne Hoog - Mogende het' Hof"van Ferfailles over de Dienden donr hetzelve beweezen op het eerfte berigt van de uitvaardiging vart 't Engelfch Manifeft, en alvorens men hier te Lande' daar van genocgzaame kennis had.
Thans dienen wy den verderen ftaat der Europeaanfcbe Zaaken, wegens ons bekrompen beftek,nog met een vlugtig Oog te befchouvven en wel eerft die van Groot-Britlannien. Dat Ryk, thans geheel en al bezig' met zig te;:en allen, die hetzelve niet blindlings involgen, te verzetten, léverd tegenwoordig geene andere byzonderheden op dan het willekeurig beilaan en opbrengen van Hollandfche Schepen, het uitruilen van Kaapers tegen, die Natie, en het ganfeh niet menfchlievend handelen van die geenen, welke de Oorlogskans in hunne handen ' Overgeeft.
De Oorlogsverrigtingen van de Britten in America zyn met wiffelvallige gevolgen verzeld; doch echter in dien fmaak dat ao, die niet «erker, dan heden gefchied, kunnen



VOOR HET JAAR 1781. A,?
fren voortgezet worderf, America gecnzinS dnder rfiï? oude afhanglykheid gebragi zal worden 5 want buiten dat deAmericaanen etn Corps Britten van iteo Man, ouder Colonel Fei'gufon, hebben omcingéld en tot aflegging van Wapenen gedwongen, is dat geval ook dé beweegoorzaak gêweert dat Lord Cormvallis, de by Camden behaalde voordeden niet heeft kunnen Voortzetten, maar agter uit heeft moeten deinzen ter beveiliging van Charles -Tozvn; terwyl de zo breed uitgemeettc voordeelige Landing in FirginitHj zonder vrugt is moeten blyven en den Onderfieemer, de Generaal Leslie, wel dra de bezette Pollen heeft moeten ontruimen, om zynen Superieur Lord Cormvallis te kunnen byftaan. De verdere berigten uit dat Gewefl, behelzende het verflaan van den Generaal Sumter, Americttan, door de Engelfchen, of den Nederlaag van Colonel Tarleton, Engelfchman, door de Americaanen en het landen der Franfchen, ten getale van óoosMaii, in Zuid-Carolina zyn nog met te veel tegenftrydigheden bezet om ze den Lezer onder 't oog te brengen.
Inmiddels is men vry ongeduldig om te verneemen hoedanig het Parlement den Stap van't Miniflerie, ten "aanzien van Holland genomen, zal befebouwen; temeer daari die vergadering reeds voorheen heeft geklaagd over het groot getal der Vyanden, tegen welke men worflelen moefl; andere houden het middelerwyl daar voor dat deze Volksvergadering niet onkundig kan zyn van de voorneemens van 't Miniflerie om met Holland te breeken, als zynde een Ontwerp het geen reeds zedert twee Maanden bcfloten is geweelt , en waarom ook , naar men zegt v eene Expreffe met Inrtruótien na de OofiIndien is afgezonden om aldaar met den eerften April vyandelyk tegen de Hollandfche Etabliffemcnten te kunnen ageeren.
spanjen , aanhoudend bezig met het benaauwen va« ^ Gibraltar, houd zyne Vloot te Kadix liggende om, 7o wanneer het den Engelfchen behagen mogt eenige Zeerhagt ter ontzetting van die Verting te zenden, dezelve het hoofd te kunnen bieden; dus althans is het gevoelen zelf van den Heer Elliot, Commandant der belegerde Vesting, daar hy in een 'Brief aan den Engelfchen Secretaris van Staat Hillsboroug, gefchreevcn verflag geeft zo
va»



4S GEDENKSCHRIFTEN
van den flegten (laat van Gibraltar , als van de onvermoeide Yver der Spanjaarden, om die plaats 7.0 van dé Zee- als Landzyde hoe langs hoe meer in te fluiten.
ffrankryk, het welk inet uitgerekt verlangen na de aan^ * komtl van 7.yne ryke^e/?-/«rf;yc^Koopvaardy-Vloot haakte, heeft eindelyk in deze Maand het genoegen gefmaakt om dezelve in zyne Zee-Havens behouden te iien aanlanden, onder het voorzigtigbelefdén de befcherming van den Graaf cFEftaing, die ongetwyffeld zig agttng genoeg daar door heeft verworven dat hy , onaan-^ gezien de Engelfcbe ook hunne Vloot op Zee en in zyn gezigt hadden, hun niet öntweeken maar zyn Convoy beflendig bewaard heeft. Er zyn Nieuws- Papieien geweeft, wier flaafagtige fchryfwyze de reputatie van dien Vlootvoogt hebben zoeken te bezwalken, zo wel mis* fchien om de partye, die zy blindlirigs of eigenbaatig aankleeven,opvolgende de voorfchriften van fommige intrigueerendeSnaaken,die reeds meer dan eene zaak door hunne kuiperyen hebben weeten te bewerken, vermaak te doen.
Min gelukkig is voor datRyk afgeloopen eene Onderneeming op het Eiland J'erfey gedaan en Welkers vrugteloozen uitgang niet weinig in de Engelfcbe NiéuwsPapieren is vergroot, in zo verre dat men daar in niet minderielt dan 3 a qoooFranfcben gevangen genomen re üyn, terwyl wy in handen hebben een echte Brief van Verfailles, waar in men daar over dus redeneerd.
De Ridder de Luxemburg , twee Kaaperfchepen „ voor zyne Rekening houdende, kreeg het denkbeeld
om by den Minifter van het Oorlogs - Departement
aanzoek te doen om bezigheid te verfchaffen aan alle „ Franfcbe, Deferteurs, aan den Kogel geklonken of door „ hunne misdryven in boeijen zynde, en dus hun Vader„ land berovende van dienften die zy, met zig als ges, trouwe Onderdaanen des Konings te gedragen, zou,, den kunnen doen. Het verzoek ingewilligd zynde,
zo bemande de Ridder de Luxemburg met die wakkere „ Troep van 900, of zo andere willen van 1200 Man
zyne twee en nog 2 andere Kaaperfchepen; de Sche„ pen, gecommandeerd zynde door Kapitein N. van „ Ryjjel in Vlaanderen , Haken in Zee den 4 en f 'ja Janna-?.'!



VOOR HET JAAR 1781. 4q
„ De Landing gefchiedde in groote ftilte en in zeer goede orde, onder aanvoering van den Baron de Rulle ,^ court (genoeg bekend wegens zyn avantuurlyken rol, \, in de Pooljcbe onluften gefpeeld); men maakte zig „ eerft Meefter van de Schildwagt, toen van de geheele ,, Wagt; men nam bezit van de Poften, ftelde het Ge,, fchut tegen de Stad, en zig zonder verzuim na 'tHuis „ van den Gouverneur begeevende, die als een tweeden Htlofcrnes in diepen flaap lag, wierd hy gevangen, het geheele Garnifoen ontwapend en een klein Fortje in „ 't bezit genomen en daar op een Courier na Ferfailles „ geëxpedieerd; doch men wift niet (toen men deze ,, Brief fchreef) of het Hof deze Deferteurs onderfteu, nen zou."
Dus ver loopt onze Brief. De verdere berigten melden ons dat de Eilanders, vereenigd met de Militairen, de Franfchen vervolgens geattaqueerd en gevangen genomen hebben.
Zweeden en Deenmarken hebben geene andere byzonderheden, dan dat het eerftgemelde Hof na Carelskroou bevel heeft doen zenden om in 't voorjaar 10 Schepen , als vier van 70, en 6 van 60 en eenige Fregatten te doen uitloopen en dat het tweede, zegt men, aan de Hoven, die de Gewapende Neutraliteit getekend hebben , heeft doen verklaaren dat de Conventie, met Engeland aangegaan, ten aanzien van Scheepsbehoeftens, aan 't gemelde Tracïaat geen hinder zal toebrengen.
Duitschland. In dit uitgeftrekt Ryk houden alle vernuften zig nog bezig met den Lof der waardige Ryks-moeder Maria Th er e si a uit te galmen; terwyl haaren Doorluchtigen Opvolger zig onvermoeid bezig houd met het onderzoeken van Requeften, welke zyne Majefteit alle avonden in een verzegeld Paqust moeten overhandigd worden. Boven dien komen er verfcheide voorflagen in ovcrweeging om de Stad PVeeneu cierlyker te maaken, als mede eene zaak, die den Weener Burgeren aHcraanger.2a1r.it móet zyii, beftaande in het affchaffen van een Oud recht van het Hof, op elk derde 'Vertrek van ieder Huis iii JVeenen, waar in het voorn. Hof naar goedvinden eénig Hofbedienden laat wooneu, welke daar voor aan den Huisheer een niaatigen pen-
D BHlg



4o GEDENKSCHRIFTEN
ning betaald. Deze Wet heeft haaren oorfprong van die ty.den , in welke de Weener Burgeren dikwyls rebellig tegen hunne Souverainen waren, het geen de laatftgem. deed befluiten om in elk Burgerhuis een Hofbedienden te plaatzen, het geen men zegt dat thans, tegen betaaling eens voor altoos, van. eene Wekere fomme Gelds, waar aan elk gewillig zyn aandeel zal toebrengen en opdiewy2e een goed Kapitaal verzameld worden, zal vernietigen.
Staatkundige voorvallen zyn er aan 't Weener Hof nog weinig ; het is wel zo dat de Engelschgezinden hier te Lande fpreeken van eene Alliantie tuffchen zyne Keizerlyke Majefteit en Groot - Brittannien ; het is wel zo dat de Prins Biffchop van Osnabrug gezegt word in Duitschland tq zyn met een Staatkundig oogmerk, als mede dat men in de Ooftenrykfche Nederlanden aan den Ridder Torke , hoedaanig verzekerd wvord, heeft toegeïfaan de vryheid om 2000 Laft Graan te vervoeren, en dat het tranfit vmEngelfche Lym en Vischlym, tegen betaaling van 10St. per 100 Pond, is toegellaan; maar zulke, die de belangens der Hoven meenen te kennen, kunnen geen geloof flaan aan de voorgeevens van eene Alliantie, tuffchen die twee Mogendheden , even zo min als anderen kunnen begrypen, dat de altoosduurendc aandrang van Zeeland, om met Engeland in onderhandeling te treeden, gevolg't kan worden , zonder dat men vooraf de Neutrale Hoven , thans byzonderer dan Toormaals onze Geallieerden , deswegens kennis geeve , terwyl men ondertulfchen aan de Engelfche zyde zal doorgaan met onze Goederen en Bezittingen weg te neemen.
TTTy eindigen dit onsmaandelyk verfiag van Staatnieuws W met de Uitfchryving van den Algemeenen BANKVAST- en BE DENDAG, door Hunne HoogMog. gearrefteerd tegen Woensdag den 14 Febrifary aanflaande, dus luidende:
EDELE MOGENDE HEEREN.'
*f ITanneer Wy in het voorleden Jaar , als een onderW ling bevoorregte Natie , de befchermende hand des Allerhoogfte, welke Onze ruft en tranquiliteit, in het midden der Verwoeftingen van den Oorlog, waar mede zo veele gedeeltens van de Waereld, zelfs in OnaeNabuurfchap, bezogt zyn geweeft, bewaardheeft, op eene



VOOR HET JAAR 17Ü1. Sl
rieplegtige wyze gevierd hebben, hebben Wy naauwlyks gedagt, en zyn VVy te weinig bekommerd geweelt, dat het misbruik van voorgaande Zegeningen het tydftip van Onzen Vreede en Voorfpoed zoude hebben kunnen verkorten, en Ons in de belemmeringen, en Onheilen van andere, die ons te vergeefs tot waarfehuuwing dienden, zoude nebben konnen inwikkelen.
De waarfchuuwingen van eene Wyze , en Allesregeerende Voorzienigheid konnen niet altoos ongeftraft verwaarlooft worden. Het tegenwoordig vooruitzigt, in plaats van op te klaaren, word hoe langs hoe meer duider. Nieuwe vertooningen van Onheiien doen zig Op, die liet Menfchdom bedroeven, en de ruft van Europa nog verder bedreigen. Het Vuur van den Oorlogheeft deze Republiek ook eindelyk getroffen, door den Vyandelyken aanval op de goederen, en bezittingen van deszelfs Inwoonders, het welk Ons te fmertelyker valt, dewyl het komt van de hand van een Bondgenoot , met wren Wy zedert meer dan een Eeuw in de naauwfte Vriendfchap en Alliantie hebben geleeft.
De Opperfte Beftuurder der Waereld, na de'uitmuntendfie blyken van Zyne Goedertierenheid en Langmoedigheid op Ons te hebben uitgeftort, heeft het misbruik van Zyne Zeegeningen beginnen te Straften , en het fchielvk: verval van den Godsdienft zo in de Grondbeginzelen, als in het gedrag, de beklaagelyke aanwas van ongebondendheid en losheid van Zeeden , van Weelde en Onbedagtzaamheid , die by Ons de overhand hebben genomen, geeven regtmaatige rceden om te vreezen, voor de ged'ugte uitwerkzels van het Goddelyk ongenoegen, zo deszelfs wel verdiende nordeelen eens de plaatsïnogten neemen van misbruikte goedheid.
Des niet tegenftaande behooren de gevaarcn, die Ons dreigen, zo dezelve 'een waaragtig berouw en boetvaardigheid te v/eeg brengen , geen neerilagtigheid cn wanhoop te verwekken Zo dezelve verneedering inboezemen, en verbeetering van gevoelens en Zeeden voortbrengen ; zo dezelve de Geeft van Vaderlands-Liefde Wakker, en Werkzaam doen zvn, en een oog van nederige en ootmoedige afhankelykhcid doen veitigen op den Almagtigcn Regeerder van Ryken , en Staaten , zouden dezelve de hulp en befcherming van een verzoend God nog op Ons konnen doen r.ederdaalen , en het onttrekken van Zyne tedere ontfermingen over de D 2 In-



ji GEDENKSCHRIFTEN
Ingezeetenen van dit Land, nog konnen doen voorkomen.
Een Volk dat God vreeft, behoefd geen andere vrees te hebben.
Het is derhal ven, uit overweeging van de gevaarlyke en bekommerlyke gefteldbeid , waar in Wy geplaatft. zyn, van de redenen, die Wy hebben, om te vreezen, en de middelen die Onze hoop kunnen opwekken, dat Wy goedgevonden hebben uit te fchryven een algemeenen DANK- VAST- en BEDE-DAG, over alle de geünieerde Provinciën , geaffocieerde Landfchappen , Steden en Leden van dien , tegen Woensdag, <fie wezen zal den veertienden February eerftkomende, om ten zei ven dage in alle de Kerken dezer Landen, God Al» ma<uig door wien alle Volkeren opkomen en ondergaan, aan°te bidden en groot te maaken, om het gebied van Zyne regtvaardige Voorzienigheid te erkennen; om Onze' Perfoonen en Huisgezinnen , Onze Steden en Ons .Land aan Zyne Almagtige Befcherming op te draagen; om de Onheilen en Oordeelen, die Ons dreigen, af te bidden; en te fineeken, om de Verlofling van die, waar onder Wy reeds zngten ; en om van Ons af te wenden de gruwelen van den Oorlog, of aan dezelve een gelukkige en heilzame Uitkomft te geeven, en Ons zeiven voor. den Throondes Allerhoogften te vernederen, onder een diep en innig gevoel van Onze menigvuldige Zonden en Overtredingen, ten einde Wy derzelver vergeeving uit vrye Genade mogen erlangen, te gelyk met den Goddelyken byiland ter verbetering en bekeering van een Zondig Land.
Wy moeten by deze plegtige gelegenheid ook vuuriglyk bidden , om een byzondere Zegen over de Perfoonen en Regeering van de Hooge Overigheid dezer Landen ; datWysheid, Eenigheid , werkzaame Moed, en onbaat' zugtige Yver vo >r de veiligheid, en befcherming van Ons Land in alle derzelver Raadfiagen mogen regeeren, en derzelver Poogingen, en Eefluiten vrugtbaar maaken, tot behoud of herftelling van een Vreede, bewaaring van Onze Rechten,.Vryheden en Bezittingen, tot aanmoediging 'van zuivere Godsdienft en Deugd, en tot welvaart en voorfpoed van deze Republiek.
Wy moeten daar benevens ook de Goddelyke Gunft en Befcherming affmeeken, ten behoeve van Zyne Doorlugtigfte Hoogheid, Onzen zeer Geliefden Erf-Stadhou-
der.



VOOR HET JAAR i78r. 5-3
der Zyne Koninglyke Gemaalin en Doorlugtigfte Spruiten; dat haare Dagen lang en gelukkig mogen weezen, verrykt met de dierbaarfte Zegeningen ; dat de Adminiflratie van Zyne Hoogheid, met de gelukkigfte en heilzaamfte gevolgen ten bellen van Zyn Doorlugtigfte Huys, en van deze Republiek bekroond moge worden; en dat deszelfs Nakomelingfchap, de Onfterffelyke Naam, die dezelve draagd, verdienende, onder de befcherming van den Hemel , aan deze Vereenigde Provinciën yverige Voorftanders van derzelver Rechten en Vryheden , zoBurgerlyke, als Godsdienftige moge uitleveren.
En terwyl Wy de afweering van Onze eige Onheilen en Gevaaren, affmeeken, zyn Wy ook verpligt belang te neemen in die van andere Volkeren, die reeds onder de Verwoeftingen van den Oorlog zugten, den Opperitcn Beftierder van alles, Ootmoediglyk biddende , dat Hy de Harten van Koningen en Princen wil neigen tot gevoelens van Menfchlievendheid en Billykheid, en tot herftelling van de Vreede, in die Plaatfen daar de tweedragt zo veel beklagelyke Vertooningen van jammer en elende heeft te weeg gebragt.
Eindelyk moeten Wy ook bidden voor de Proteftantfche Kerke in alle Plaatfen, en byzonder voor die, welke in deze Provincie geveftigd zyn; ten einde den arbeid van hunne Leeraaren mogen (trekken, tot bevordering van Godvrugt en Rechtvaardigheid, Liefde en Eendragt, en aile die Deugden , die de Zegen van den Hemel over deze Republiek kunnen na zig trekken tot in het laatfte nageftagt.
Alles tot grootmaaking van des Heeren Allerheiligften Naam, Voortplanting en Aanwas van de waare Chriftelyke Gereformeerde Religie, confervatie vtn Onze duur gekogte Vryheid en Onzer allen Zielen Zaligheid.
TWEEDE BRIEF van den Amerkaanfchen Spion. Aan Zyne Excellentie Benjamin Frankhn.
Waarpe Heer.'
Hoe zal ik U dank betuigen voor die veelvuldige bewyzen van zorg, herbergzaamheid en heufchheid, welke my door Uwe Excellentie zedert myn aankcimft: in Europa betoond zyn ! Daar overvloeijing van een D 3 dank»



-f4 GEDENKSCHRIFTEN
dankbaar gemoed de eenigfte vergelding is, die voor het tegenwoordige kan toebrengen, vleye ik my dat zulks, niet onaannecrndyk zal zyn. Dankbaarheid op .zig zelve is geene fchraale beantwoording aan wezeiilyke Braaveu ; %y werkt als eenen Balzem op hunne goedwillende Zielen, troeteld, llreeld en leid die op tot. verdere daaden van hemelgeboortige Menfchlievendheid- Offchoon nog niet tot de daalende Jaaren genaderd, heb ik van den bitteren Kelk der tegenfpoeden geproefd , maar ook heeft mynen Beker dikwerf van vreugde overgevloeid: Ik heb geen rede van klagen of den Hemel van onbtllykheid te hefchuldigen.
Laat ons hier een oogenb'ik afgaan; de ernftige fchuilhoeken der ziel vergeeten en eens het gefchakeerd Toneel des Levens bewandelen. Zedert ik het vermaak van uw gezelfcnap had, heb ik veel gezien, dat mecdoogen, weinig dat beny.d.ing^en nog minder dat toejuiching verdiende. Door Vrankryk pailèerende, kon ik opmerken dat het Volk vrolyk was zonder nadenking, zonder geluk , zynde juifl. het tegendeel van 't geen myne Landgenoten waren in de dagen van ouds, als die toen gelukkig waren zonder vrolykhe.id, doch niet zonder nadenleen. Te Ryjfel gaf ik uwen Brier over aan Kapitein D * * *. die my al te veel beleefdheid vertoonde om myne achting weg te dragen; echter bragten wy den avond aangenaam door met fommige vrolykeMeisjes.
Gy weet, waarde Heer, dat ik altoos afkeerig was van ' overtollige pligtpleegingen ; zy verderen de tong, maar kunnen nimmer het hart eenigen luider by zetten; en of wel trots- en dwaasheid zig door derzelver gewaande fchittering laaten verblinden, kunnen aandoenlykheid en vernuft midden in de flikkeringen den koftbaaren Diamant van het optooifel onderfcheiden. Vergeef my die verbloemde uitdrukking maar wanneer ook Flora het Aardryk :ret haare Leliën en Roozen overdekt, word myn herffenviies door verbeelding met haare welfpreekende cieraaden bedekt.
Ik was in 't eerft van zin te melden de ta'llooze loftuigingen, welke de Kapitein uitgalmde over uwe bekwaamheden; over myn Oom, van wien ik geloof dat hy te vooren naauwlyks terloops ooit had gehoord en over den Generaal kFashington; kortom over al de AmeriCaaj ncn. Ik beken, en, dank zy den Hemel, zonder fchaamrood te worden, dat ik al zyne bloempjes van niets
mee-



VOOR HET JAAR 1781. SS
meenende uitdrukkingen met geen dankbetuigingen kon vergelden, maar 't geen ik'zeide was opregt. U een ver* haal van zyn beufelpraat te doen zou my ruim zo verdrietig vallen te fchryven als U zulks te leezen. Onder het oneindig getal nietigheden vertelde hy egter iets dat U zonder twyftel aan 't lachen zal helpen De Godheid, zeide hy, begeerde voorzeker dat Vrankryk en America in een eeuwig verbond van vriendfchap ftaan zouden, om die Cannibaalen, de Engelfchen, want zo was zyne uitdrukking, in benaauwdheid en ootmoed te houden. Toen ik hem myne begeerte om een reisje na Engelanti te doen verhaalde, keek hy my eenige «ogenblikken met de uiterfte verbaasdheid aan, en fpaarde niets om my van dit voorneemen af te trekken. Ik fcheidde van dit kort begrip van Vrankryk na het ontbyt van den volgenden dag, en hy fcheen by myn vertrek zo aangedaan als of'wy door de tederfte banden der Natuur hadden verbonden geweeft. Onaangezien ik nu wift dat alle zyne betuigingen loutere complimenten waren, zonder eenige beduidcttis, kon ik niet nalaaten, een oogenblik aangedaan te zyn toen ik hem het vaarwel gaf. Hy wift, als eeu bedreeven Toneelfpeeler , myne aandoeningen gaande te maaken tot dat waarheid den Sluyer weg fchoof en my de begoocheling toonde. Er is gewiffelyk eene buigzaamheid in de Tong der Franfchen, welke geen Natie, die ik ooit bezogt heb, kan evenaaren, maar wat de opregtheid betreft, ik tvvyffel, om maar een gemeen fpreekwoord te bezigen, dat zy loutere mooy - w.êrVrienden zyn.
Laat ik evenwel de gantfche Natie het zwak van het millioen niet toefchryven. Men heeft Caracters in Parys, tot welke uwe goedheid my ingeleid heeft, die vanmyde uiterfte eerbied vorderen; hunnen ommegang , hunne kundigheden, hunne manieren, en, het geen vry wat dierbaarder is, hunne braafheid, boezemden my eene Zuivere en duurzaame vriendfchap voor hun in, en 't was inderdaad vol leedwezen dat ik my van uwe Excellentie en die waardige Franfchen fcheidde.
Na het ondergaan van eene groote meenigte dier rampjes, voor welke den Reiziger bloot ftaat kwam ik behouden in deze groote Hoofd - Stad aan. By den eerften ftap op den Britfchen groud, kan ik niet nalaaten, waarde Heer te bekennen dat ik de a'lleraangenaamfte en teffens de allertreufïglte aandoeningen ondervond! Aangenaam! om dat D 4 dit



)
j6 GEDENKSCHRIFTEN
dit het Geboorte - land myner Voorvaderen was; droevig om dat het de Vyand is van America.
Goede God! is het billyk dat om de halftarrigheid, dwaasheid of heerfchzugt van weinigen, duizenden moeten tterven en Millioenen ongelukkig gemaakt worden?
Schoon, ik eenige dagen in dit Land ben geweeit, heb, ik er geene pligtbetuigingen, maar veel vriendfchap ontfangen, het welk ik inderdaad geheel eii al aau uwe Brieven en niet aan. myne Woertenyen toefchryve. Alle uwe. Vrienden, en die zyn ontelbaar, waren vervoerd van blydfch.ap op het ontfangen uwer Brieven. Hunne beleefdheid jegens my beftond niet in woorden maar daaden. De Heer * * * liet myn Mantelzak uit de Herberg haaien; de Heer **, hield aan dat ik in zyn Huis verblyf zou neemen, het geen aangenaam gelegen is naby het geen zy het groene Park noemen, en alle uwe Vrienden kwamen my in een Koffyhuis bezoeken om my te verwellekomen, en allerlei oyzonderheden te verneemen, wegens uw welzyn en van alle Staatsverrigtinger., zq verre het de eer en goede opvoeding konden toelaaten. iVIen dronk eene menigte gezondheden, maar vooral, byzondere Vrienden en edelaartige Gevoelens. Eene drinkconditie, die ik niet mag overflaan en hartelyk vyierd toegejuichd was: Dat dooliug van het Hoüfd fpoedig moge verbeterd worden, door da Deugden van het Hart; dat eensgezindheid herfteld moge worden en vryheid voor altoos bloeijen : dit wierd tweemaal gedronken, behoefde geen uitleg en ieder een was daar mede bezield.
Dan ikitwyffel of U deze feriefniet verdrietig begint te vallen. Binnen kort zal ik U verfcheide B.yzonderheden, raakende den Haat van dit Land, de manieren, de gevoelens van deszelfs Bewoonders, het welk, fchoon bereids beter aan U bekend zynde dan het ooit aan my zyn kan, egter zo ik hoop U nog altoos zal vermaaken Ü fomtyds nog zal berigten, doch U nimmer onder-: riqhten.
Een ding, waarde. Heer, had ik fchier vergeeten. Verfcheide der fnurfelende en kakelende Eiters, die hier, zyn, hebben bereids in hunne Neften gaan klappen, dat ■ik een Americnanfcbe Spion ben. Om dergelyke befchuldigingen te beletten ben ik, echter zeer tegen den zin myner Vrienden, voorneemens alie Brieven, zo die ik ontfange als die ik fchryve in 't licht te geeven. Neem ach; d.-rhalven op alle Uwe gezegdeus.



VQQR HET JAAR i?Bi,
Ik weet wel dat Gy dit vreemd befluit aan een myner maanzieke grillen, by alle myne Parysfche kenniffcn z.ilt toefchryven; maar 'tis myn valt beljuit, zo onveranderlyk als de Wet der Meden en Perliaanen. Giller nagt heb ib over Amfterdarn een Brief van myn Zuiïer Maria van Pbiladetyhia ontfangen. Ik zende U eene Copy daar van hier ingefloten Indien by het publiceeren myner Brieven fommige verkeerd mogten geraakt zyn, zullen, myne Vrienden ras het genoegen hebben om ze in de Engelfche Nieuws-? Papieren te kunnen leezen.
Even als ik U onbekwaam acht om iets te fchryven ter bénadeeling van de zaak in welke Gy gemengd xyt, moet Gy my gelooven buiten ftaat te zyn, het zy om in 't licht te geeven of zelfs ooit gewag te maaken van eenig geheim, het welk myn Geboorte-land benadeelen of beledigen kan.
Ik ben ? waarde Heer,
Uwer Excellenties altoos verpligtte en zeer geboerzaame Dienaar.
OECONOM1SCHE ZAAKEN.
Zo dra, de Pruijjtfthe Kooplieden vernomen hadden dat hunne» Ssuvetain werklyk had béfloten hst overtollig gebruik der KOFJY te befnoeyen, leverden zy daartegen vertoogen in, maar tot antwoord kreegen zy de volgende Kabinets-Refolutie; „ Het al te zeer „ ovethandneemend gebruik van de KOFFY, als ook de zich gcltadijj meer uitbreidende Contrebanite met dezelvve , zyn "de eenige oorzaken dip Zyne Koninglyke Majt. van Pruiflen bewogen hebben, om „ de ' onderhanden 'zynde fchikkingen te maaken : Hoogft'deszerïs eenig oogmerk daar by is dit, dat niet alle Boeren , Dienttmeisjes „ en verdere van hunner handen arbeid zich geneerende Perfoonen KOFFY drinken; en vermits zulks het waare beft der Onderdanen is , zo' kan' Hoogftdezelve daar van des te minder afgaan en acht 3, flaan op de voorftelling , die in dato den 10 Jan. door de Koop„ lieden alhier daar tegen gedaan is, vermits juift, door hun al te „ groot vertier van dit Euitenlandfch Product, het gebruik daar van zich over de allergeringfte Standen van de Menfchelyke Maatfchapi, py verbreid en tot groote Contrebande aanleiding gegeeven heeft.'* ' ' (rtteebttd) ' FREDB.IK. EERLYN den 12 january 1781.
Te Amfterdarn zyn in eens groote Vergadering da Heeren Lede» van den Oeconomifchea Tak , in plaats van de afgetreedene Heeien ÏVillem van der Meuten, Jebannis May, Johannis Luhlinck de Jonge, Mr. Joan Cornelis van der Hoop, Mr. Nicolaas Warin Anthoniesz , Johannis Franciscus Delfing en Sebuftiaxn van Noden Jansz., tot DU
tieeeiende Leden benoemd de Heeieii fieier Willem v*n Lanceren,
■"' ■ *" ' d 5



VOOR HET JAAR 1781:
6ï
Welken xyn de juifle Paaien , waar binnen men , redelyker viyie , verplicht is zynen luft van tayfelen in de Hiftoriekunde te beteugelen* tm , aan d'eene zyde , niet te vervallen in eene blinde ligtgeliovighcid , en zich, aan den anderen kant ft vlochten van 't Pyrrhonismus Hiftoricus, 'tvjclk alle zekerheid der £tfchitdenijfen ondermynt? 't Spreekt van zelve , dat alle «ie regelen , die in de Antwoorden worden opgegeevenj moeten toegepaft worden op meelt aanmerklyke gevallen, welke in de Hiftorien twyfelachtig Zyri j Waarvan 't aantal zoo in d'oudeie , als laatere gefchiedeniflen , zeer groot is: En dat, gelyk die toepafling zeer veel lichr over de Hiftorien zal verfpreidên, zoo ook . wederkeerig, de juiftheid der bpgegeeverte rejrelen , uit deze toepafling , zal moeten fclyken, en beweezen worden: Waatotn buiten twyffel is> dat hy, die in de keuze en bewerking der gevallen, welken tot voorbeelden worden bygebragt, gelukkige flaagt, ook 'toogmerk der Vraage beft bereiken, eneenenzeer gewichtigen dienft aan de Hiftaritkunit doen zal.
De Antwoorden moeten, op de nu reeds genoeg bekende wyze , in de Nederduit/she, Latynfche, of Franfcbe Taaien, leesbaar, gefchreeVen, franco worden toegezonden aan de Leden van HET TWEEDE GENOOTSCHAP in 't Fondatie- Huis van wylen den Heere PIETER TEYLER van der HULST te Haarlem, uittetlyk voor, of op der» cerlten April van het volgende Jaat 17a.
Nieuwe BOEKEN en GESCHRIFTEN, welke ttk by den Uitgeever van dit Werk te bekomen zyn,
ENGELSCHE.
A Sutnmary View of the Genuine Evidences of the Truth of Christian Reügion.
Dit zyn twee Vertfogen , in welke den Schryver de allerkragtigltc Bewyzen voor den Chr. Godsdienft zeer kundjgbyeen verzameld heeft.
7he Scotch Freacher; or a Colledtion of Sermons, by foroe of th.0 moft eminent Ciergymen of the Church of Scotland.
Ëen goede Verzameling van uitmuntende Predikatiën.
FRANSCHE.
Difcours chretien a I'occaiïon de la Guerre entre la France & la Grande Bietagr.e, par Mr. Tariieux, nmo.
Traité des Loix Romaines , par Mr. Pilati, a la Haye, chez Plaat,
Oeuvres de Mr. Bofc d'Antic , Doft. en Medecine 8c Med. du Roi.
Memoire fur 1'Ufage des Narcoriques, dans les Fièvres intermitten» tes , par Mr. du Chanoy.
Precis Hittanque Sc axperiniental des Phenomenes eleftriques , depuis l'erigine de cette decouverte jusqu'a ce jour, par Mt. Sigtut dt ia Fond, svo , avec Fig.
Dictionaire de Fhyfique, par Mr. BrSJJon, 2 Vol., in 4to. 1
Cours compier d'Agriculcure, par une Societé d'Agriculteurs prati* eiens & redigc, par 1'Abbé Rojier, Ouvrage qui aura, 6 Vol., in 4to., avec des Figures & qu'on propofe par Soufcription.
EiTai fur 1'Action de l'Aft dans les maladies contagieufes, qui a tettt" porte' le ptix, pat l^i Societe' Royale de Medicine, pat Mt. Menuret, insve, Hiftoü



6i GEDENKSCHRIFTEN
Hiftoire Civile, Ecdëfiaflique Fhyfique Sc Litteraire de Paris avec la defcription de fes plus beaux Monumens; gravës, par Martinet, in 4C0., Tom. 2. .
Recueil des diffe'rens coftumes des principaux Officiers & Magiftrats de 1'Ëinpire Ottoaian Xc Cahier, chaque Cahier eolorie', a s Livr.
HOOGDUITSCHE.
J. G. Zierleins, Briefe über die Frage: Sagt a'tr.n die vernunfi in der that fo viel uier Gott, und feir.e Eigenfchaften, alt die Bibelf Berlin, svo.
II. Sar.etr, über die vorfehungj jter Theil , 8ve.
—— Erbauings buch fur Jederman, zur beforderung der
Wahren Gotrfeligkeir ( noch unter der PreJJe ).
Dr. J, C. Döderlein 1 heologifche Abhandlungcn über dem ganzen Umfang der Religiën , ifter Band, ?es Stiik, Wismar 1780.
Beantworrung der Frage: Warum kommen in anfern Tagen nicht fo13'tel ge/chickte and gut zubereitete Leute auf Univcrhtüien wie ehcmalsf
M. M Weker, kurtzer Entwurf de: algemeine Chrifilichen TugeadJelue , svo.
NEDERDTJITSCHE.
Treurzang over 't Affterven van den beroerhden Konflgraveerder J. Houbraken , te Amfterdarn by ven Laar Mahuet, in +to.: a .1 St.
Gevonden Brief, waarfchynlyk gefchreeven door een Amftérdamfch. Koopman, aan zyn Correfpondent in Rottetdam, over't vertrekken van den Ridder Yorke: a 3 St.
Robertfons Gefchiedenis van Oud Griekenland ifte Deel, te Utrecht by Paddenburg : a ƒ 1 : if. ; De Lachebek nieuw Tydfchtift, in svo.
Miflive van een Amftérdamfch Koopman aan zyn Vriend in Gelderland , in svo. : a 11 St.
VERANDERING van REGEERING in verfcheiden STEDEN.
Te ALKMAAR. Tot Burgomeefteren de Ed. Gr. Achtb. Heeren Mr. D van Foreeft , Heer van Schoort en Camp; Mr. G. G. G. van der Mieden; Mr. Z>. Ras en Mr. R. Paludanus: lot Scheepenen de Wel - Ed. Achtb. Heeren Jr. J. du Tour; Mr. A. Klaver; D. C. de Dieu; J. Wxarts; Mr A van der Straaten; Mr. L. T. de Kempenaar ; en Mr. F D. C, Druiveftein : Tot Thefaurier de Heer Dr. J. du Bois Hoclewerf.
■ Te GORINCHEM. Tot Scheepenen de Heeren Mr. S. van Nooten ; Mr. J Schitdhouwer van Hoey; J. Hubert; G. van Borcharen; J. Snoek ; 7- van Dam; C. Schutter ; en A. J. van Doorn.
Te DELFT. Tot Burgemeefteren de Ed. Gr Achtb. Heeren Dr. D. van Heemskerk; Mr. B. Rijver, Dr. W, van Blommeftein; en Mr. J. C. van Aldeaerelt: Tot Scheepenen de Ed. Achtb. Heeren Mr G. S. Dedel Coca; Mr. A. van Schuilenburg ; Mr. D. Backer, Heer van Nootdorp ; Mr. A. W. van tioekfi i Mr. C. Onder d$ Wyngaart; en Mr. C, van Bereftein,
Xe



VOOR HET JAAR 1781. 63
Te AMERSFOORT; töt Burgemeefleren de Ed. Gf. Achtb. Heeren G. Harderwyk ; en Mr. W. Mcihorft: Tot . Scheepenen de Ed. Achtb. Heeren H. Kluppel: H. van Goudoever; J Creanen ; W. G. van VeerpH ; Dr. M. Sas; 7. Scbeltus, O. Z. ; Dr. G. Trcuillart; G. J. Methorjl; F. van Bommel; P. J. Vijcher ; en C. Sxyck: Tot Raad N. van Coeverden.
Te GOIUNCHEM. Tot Eurgemeefteren voor 1781 en 1782 de Ed. Gr. Achrb. Heeren A. van Cruis\erken ; en Mr. A. van Bleiswyk, Vry. heer van Sethen en Meeuvien , Heer van Babylonienbroek •■ Tot Gecommitteerde Raad in 'tEd. Mog. Collegie van Gecommitteerde Raaden, Jonkheer S. P. Collot d'Eicury, Heer van Naaltwyk en Slicdrecht; en tot Gecommitteerde in de Rekenkamer van Holland en Wefi Friesland jonkheer P. van Leyden , Heer van NienwlarA.
Te MEDENBLIK. Tot Burgemeefteren de Ed. Gr. Achtb. Heeren F. Raperi Praefident ) F. Spaander en D. Mol.
Te ENKHUIZEN. Tot Burgemeefteren de Ed. Gr. Achtb. Heeren, Mr. H. van Straalen ; A. J de Jong van Perfyn; en Mr. A. H. van Bleiswyk 1 Tot Praelïdent Eurgemeefter Mr. A. Bolk.: En tot Scheepenen de Wel-Ed. Achtb. Hecien Mr. J. J. Duivensz. Tidde ; W.Bolki Mr. H. van Straaltn; Mr. C. Stant; B. 2- van der Willigen; DrF. van Genderen en H. J. Slyper.
Te GOUDA. Tot Burgemeefteren de Ed. Gr. Achtb. Heeren Mr. A. van der Burch ; Mr. Fi de Mey , Heer van Limmen ; Mr. V. van F.yck; en W. van der Hoeve: Tot Scheepenen de Ed. Achtb. Heerea Mr. N. Teyfen, Praefident; G. W. van Blydenberr; Dr. A. Verryft; F. Decker; Mr. C. J.de Lange, Vryheer van Wyngaarden en Ruigbroek ; Mr. D. G. van Teylingen , Heer van Cameryki en R. van. Svj jnenburg : Tot Mede - Raaden Mr. R van Svjanenbvrg ; en Mr. M- W van den Kerkhoven van Groenendyk: En tot Secretaris van da Weeskamer Mr. A. van den Kerkhoven.
Nederlandfche BEVORDERINGEN en AANSTELLINGEN.
De Heer Mr. J. van Tellingen, tot Bewindhebber der O. I. Comp. ter Kamer Rotterdam. , De Heer J. F. J. van der Bracht van Lichtenberg, tot Fenfionaris honorair van Tholen.
De Heer Prof. |mis honorair Mr. E. Wigeri, tot Procureur Genetaal der Landfchappen van Friesland en Jonker J. F. A. van haren, tot Raad ordinarii in den Hove van Friesland.
BEVORDERINGEN ter ZEE.
Tot Kapiteinen op de volgende Uitleggers, als by de Admiraliteit op de Maas.
De Heer E. Lucas op de Waakzaamheid.
— J. Baak op de Toeeigt.
» - K. de Gorter «p de Snoek.
' J. Walraven op de Kykuit.
**" ' "" J. Kloot op de Vlieger.
En by de Admiraliteit te AiTiiïeidai» de Heet W. van M'Htt op dt fftebears,
M h



d4 GEDENK SCHRIFTÉN MILITAIRE BEVORDERINGEN.
Tot Lr. Colenel eff. van het Regiment Gardes Dragonders van Zyne Doorl. Hoogh den Prins Erf - Stadhouder den Gen. Maj. efF D. tV. Baron van Verft huur; tot Major eff. in'tzelve Regiment den Major tit. met rang van Col. J. H. van Goens; tot Kapt. van een Comp. in 'rvoorp. Regiment, den Col. tit. en Kapt. Lieut. eff. D. P.Louwen.
TotCoi. van het Regiment, vaceerende door het overlyden van den Gen. Major Godin, den Gen. Major F. U. van Monfler.
STERFGEVALLEN.
De Wel-Ed. Gr. Achtb. Heer Mr. Gaaltherus Boudaan, Regeereftd Burgemeefteren Raad der Stad Amfterdarn, mitsgaders Bewindhebber ter Kamere aldaar.
De Wel-Ed. Gelrr. Heer Jacob Zegers , Kapitein ter Zee, ten dienfte dezer Landen , by hetEd. Mog. Collegie ter Admiraliteir op de Maas.
De Hoog Wel - Geboren Heer W. Meyntrs, Generaal Major van de Cavalery, Col. Commandant van het Regiment Gardes Dragonders-, in dienft van dezen Staat.
Da Wel - Ed. Geftr. Heer G. Godin, Gan. Major van de Infantery en Col. van een Regiment Voetvolk ten dienfte dezer Landen.
De wel-Ed. Gr. Achtb. Mr. G. N. Hajfelaar, Oud Burgemcelter van Amfterdarn.
De Wel-Ed. Hooggel. Heer Mr. J. van der DuJJen , in Leven Hoogleeraar in de Rechtsgeleerdheid aan het illuftre Gymnaiïum en Conle£tor der Latynfche Schooien re Zutphen.
De Hoog-Ed. Gcb. Heer tïenrik Carel, Graaf van Naffau van de Leek, Heer van Beverwaard en Odyk, preiidcerende onder de Edelen en Ridderfchap, mitsgaders Lieut. Opper Houtvefter Provincie Utrehht.
De Wel-Ed. Geftr. Heer P. Wynhout, Regeerend Burgemeefter, Raad en Thefaurier der Stad Purmerende.
INHOUD van hit EERSTE STUK.
J VOORBERICHT. . . . . . . Bladz. x
i Manifeft des Konings van Groot -Brïttanr.len. . . ïi
3 Brief van den Graaf van Weideren aan Lord Stormont en Verllag van de verdere Gevolgen der Vredebreuk. . . .17
4 JNaauwkeurige l.yft der genomen Schepen aj
,J Placaar Hunner H. H. M M. tegen de Èngelfche Kapers. . 26
6 Placaat tot verleening van Lettres te Marqué. . . , 2g
7 Publicatie tot foulagement der Verminkten. . . , 3$ £ Verflag van het verhandelde te Petersburg nopens de: gewapende
Neutraliteit en Zee - TraSüat. / . . . ... 37
9 Declaratie Hunner Hoog - Mog aan de Oorlogende Mogendheden en het deswegens gepaneerde in Vrankryk. • . .41
10 Verflag van de Er.gclfche , Spaanfshe , Franfche , Zweed/cbe en Duitjihe Zaaken . 47
11 Uitfchryving van den Bedendag j»
32 Tweede Brief van een Americaanfchen Spion\ . , .53 13 Oeconomifche Zaaken 57. Byzonderheden js. Ongelukken 59.
Letterkundige. Barigten 60. Nieuwe Boeken 61. Verandering Tan Rcgeeringen. 62, NederUndfche Bevorderingen $3. Sterfgevallea,



VOOR HÉT JAAR pSr.
Si
lens, waar door wel eer hunne Ingezeetenen 7.ig zoo zeer hebben gediftingueerd, op nieuws willen opwekken, en dezelve aanmoedigen tot aöiviteit, en 't by de hand neemen van alle zoodanige Middelen, waardoor zy den Vyand Aftreuk zouden kunnen doen, de Commercie bevorderlyk zyn, en haare gelecdeue Schade vindiceeren. —— Dat H. H. Mog. zig geconvinceerd houder), dat alleen zulke Pogingen"een vatte Grond konnen leggen tot waare Eendragt, en den Staat, ofïchoon in haare Middelen vau Defen'fie verzwakt, egter tot die Laagte nog niet is gekomen, dat zy zig behoefd op te offeren aan deHeerschzugt haarer Vyanden, wanneer de gezamentlyke Bondgenooten met zoo een opregte Eensgezindheid en CorüaatHeid gerefolveerd zyn , om, onder Inwagtinge van Gods Zegen, en de Meedewerking van een Vorft, wiens roemrugtige Voorvaderen in Tyden , die miffchien bekommerlyker waren, dan de> tegenswoordigen, zoo menigmaal 't Gebouw van Staat hebben onderfchraagt, Goed en Bloed opzettende voor de Befcherming van hunne Regten en Vryheid. —• De Heeren Gedeputeerden van de Provintie Zeeland hebben geïnhaleerd de Refolutien van . de Heeren Staaten, hunne Principaalen, op het voorf. Subjedt ter Vergaderinge van H. H M. M. ingebragt.
Hier mede wederom voor ditmaal afffappende van onze Vaderlandfche Staatsbefluiten, zullen wy de gevolgen van de fluiting van het Tradlaat der gewapende Neutraliteit befchouwen en voor eerlt hier geeven het
VERVOLG van het ZEE-TRACTAAT tusfchen haare Rus - Keizerlyke Majefteit, de Hoven van Deennaarken, Zweeden en H. H. M. M. de Heeren Staaten Generaal.
Art. III. Nadien in deezer voegen de Contrabande overeenkom ftig de voor handen zynde Tractaaten en uitdrukkelyke bepaalingen tuifchen de hooge Contraaeerende partyen , en de"Oorlogende Ma?ten beftemd en vaftgefteld zyn , en voornamentlyk in het Traótaat tusfchen P.usland en Groot Brittannien, van zo Juny 17Ö6", als ook tutrchen Denemarken en Groot - Brittannien den ii luly 1670. en tuffchen Denemarken ea Vrankryk den 1 F 1 23 Au-



84
GEDENKSCHRIFTEN
23 Auguftus 1742. zoo is de wille en de meeninge van Haare Rusch - Keyzerlyke Majefteit en Zyne Koninglyke Majefteit van Denemarken en Noorwegen , dat alle andere Handel volkometa vry zyn, en blyven zal.
Haare Majefteiten hebben zig reeds in Haare aan de Oorlogende Mogendheeden overgegeven Declaratie , op de algemeene Grondregels van het natuurlyk Regt beroepen, waar op de vryheid van den Handel en de Scheepvaart bei uiten , de Regten van Neutraale Natiën natuurlyk. voortvloeijen, en hebben beflooten niet langer, (van de willekeurige uitlegging welke het eenzydige voordeel, en de tydelyke Interellèn aan de hand geven, af te hangen, met dit oogmerk hebben zy zich hier in vereenigd.
( I ) Dat ieder Schip vry van de eene Haaven tot de andere, en de Kuften van de Oorlogende Mogendheeden zal vermogen te vaaren.
(2) Dat de Erfedten die aan Onderdaanen der Oorlogende Mogendheeden toebehooren op Neutraale Schepen vry zullen zyn, uytgenomen de Contrabande.
(3) Dat om valt te Itellen wat voor een Geblocqueerde Haaven moet gehonden worden, alleen die voor geblocqueerd te houden is , waar door de inloopende Schepen in ogenfchynlyk gevaar gefield worden, door de met dat oogmerk aanvallende Magt en derzelver na genoeg poft gevat hebbende Schepen.
(4) Dat de Neutraale Schepen alleen om regte oorzaaken en op klaarblykende gronden kunnen aangehouden werden ; dat aan hun zonder tydtverzuym haar Regt moet wedervaaren en de Procedure altoos gelykvormig, prompt en volgens de wetten zyn; en dat telkens buyten de vergoedingen aan de geene, die zonder oorzaak geleeden hebben, ook een volkome Satisfactie voor de aan de Vlag van hunne Majefteiten gedaane infulte gegeven Zal werden.
Art. IV. Om de algemeene op de boven vaft geltelde grondregels g-gronde Handel van haare Onderdaanen te belchermen. Heeft Haare Keyzerlyke Majefteit van Rusland en Zyn Koninglyke Majefteit van Denemarken en Noorwegen , goedgevonden, een ieder voor zig tot bereik van deeze oogmerken een geproportioneerd getal Oorloc Schepen en Fregatten uytterulten, de Esquaders van ieder Magt, zullen eene zeekere hoogte neemen, en tot de Convoijen gebruikt werden, zoo als de Handel
ca



VOOR HET JAAR 1781. gf
cn de Scheepvaart van ieder Natie in zyn aart zal benoo-
digd vveezen.
Art. V. Indien de Koopvaardy Schepen van eene der Contracterende Mogendheeden , zig in zoodaanig# wateren mogten bevinden , waar geen Oorlog Schepen haarer Natie gepolleerd waaren, en zy dierhaiven de befchermmg van haar eige Natie niet konde erlangen, zoo zal de Bevelhebber der Oorlogichepen van de andere Ma^t , indien hy daartoe word gercquireerd , haar met goed geloof en opregtigheid alle benoodigde hulp verleenen; en zullen in dit geval de Oorlogichepen en Fregatten van de eene Magt, de Koopvaarders van de andere Magt laaten befcherminge en onderfteuning genisten , wel verltaande dat de Befcherming vraagende, geen ongepermitteerde Handel , welke tegen de aangenomen wetten der Neutraliteit zyn, gedreven hebben.
Art VI. Deeze Conventie kan niet re rug werken en gevolglyk kan men aan de onceuigheeden, die voor het fluiten van dezelve ontdaan zyn , geen deel neemen , ten zy dat de zaaken voottduurende geweldenaryen betreffen, die het onderdrukken van alle Neutraale Natiën van Europa bedoelen.
Art. VII. Zoo nier tegengaande de opmerkzaame en vriendelyke zorge van beide de Mogendheeden, en het volkome obferveeren van de Neutraliteit van haare zyde; de Rasch Keizerlyke of Koninglyke Deenfche Kooymans Schepen , Oorlog Schepen of Armateurs van de een of de andere Oorlogende Mogendheeden, geïufulteerd, beroofd of genomen wierden. zo zal de M.initier van de beleedigde Party, aan 't Hof, wiens Oorlog Schepen of Armateurs , zig aan dien toeleg fchuldig gemaakt hebben , Voorltellingen doen, het genomen Schip wederom vraagen, en op een Convenible vergoedjnge aanhouden, en'daar by nooit de Reparane voor de am' de Vlag gedaane Infulte uit het Oog verliezen. De Minilier der andere Contracteerende party, zal zyn aanzoeken meede op het nadrukkeljklte en kragtigfte onder' lteunen , en dusdanig zal men gemeenzaam en Eensgezind continueeren, maar zoo men weigedeof vatuyd tot tyd juytltelde, op de bezwaaren recht te doen in die gevallen zullen hunne Majefteiten Reprefailles gebruyken tegen de Magt die haar het recht ontzegt, en onmiddeF 3 *ïk



GEDENKSCHRIFTEN
lyk over de werkzaamfte middelen van deeze geregte Reprefaille zig verëenigen.
Art VUL Zoo een of ander van de Contraéteerende Mogendheeden , of beide te gelyk uit oorzaake deezer Conventie of eenige andere hoe genaamd, daar op betrekkinge h-ebbende, ontrult, gemolesteerd, of aangegreepen mogt werden, zoo is beflooten dat beide de Mogendheeden gemeenzaamerhand zullen werken, zig wederzyds te verdeedif'en , en met vereende kragten, zig een volkomen en geheele genoegdoende vergoeding verfchaften, zoo wel voor de beleediging van haar Vlag, als de fchaden aan de Onderdaanen veroorzaakt
Art. IX. Deeze Conventie is voor den geheelen tyd , zoo lang als de tegenwoordige Oorlog dnuren zal, bepaald en geflooten , ende zullen alle verbinteniilen tot Grond gelegd werden , die men in 't vervolg , na de omftandigheeden van tyd, en by gelegenheid van Nieuwe Zee Oorlogen , die de Ruit van Europa zoo ongelukkig ftooren zouden, moogen fluiten; deeze affpraaken zullen voor 't overige als voortduurend aangezien werden, zo in den Hacdel als Scheepvaartzaaken, en in beftemming der Regten van Neutrale Natiën wettelyke kragt hebben.
Art. X. Daar het doelwit en Hoofdoorzaak van deeze Conventie is , de algemeene Handel en Zeevaart Vryheid in zeekerheid re ftellen , zoo komen haar Rusch Keizerlyke Majefteit en zyne Koninglyke Majt. van Denemarken en Noorweegen over een, en verbinden zig vooraf, te gedoogen, dat andere gelyke Neutraale Mogendheeden in dezelve mogen roetreeden, en door ken-» nisnééming der Grondregels, ook aan de verpligtingen en Voordeden deezer Conventie deel moogen neemen.
Art. Xf. Op dat dein de Oorlog gewikkelde Mogendheeden in aanmerkinge deezer verbintenifiëu , tusfchen Hooggedagte Hooven geen oorzaak van ünweetenheid hebben mogten, zo zullen de hooge Contracleerende partyën allen Oorlogvoerende Mogendheeden op 't vriendelykft de maatregelen mededeelen , waar over ly zig verè'enigd hebben;' als welke maatregelen zo veel te minder Vyandelyk zvn ; om dat zy niet tot fchaade van een andere Mogendheid zy, maar eenig en alleen tot zeekerheid des Handels, en de Zeevaart van haar refpectivt Onderdaanen bedoelen,,
Arr,



VOOR HET JAAR i7Sr. 87
Art. XII. Deeze Conventie word van beide Contracteereudc partyen geratificeerd en de Ratificatie zal binnen 6 weeken van den dag der oudertcekeniiigen , of zelis vroeger zoo 't gefchieden kan , in behootlyke Form uiteewiffeld werden. Oirkonde deezes hebben wy onderÜefchreevene uit kratrt onzer volmagteu deeze ondertekend en met onze VVaapens bezecgelt. Aldus gedaan tut Coppenhagen den 9 Juiy 1780.
Carlvan Ofïen, genoemd Sacken. O. Thott.
(L S ) (L. SO
J (L. S.) CL-SJ
A. P. Graaf Berniïotff. (L.S.)
De Ratificeren van deeze Conventie zyn tot Coppenhagen den 4j September 1780. van derzelver gevold magtijr.de Minifters, die dezelve ondertekend hebben uitgewilfeld geworden , en vermits hier toe te St. Peters-? burg den 11 |uly 1780 van de daartoe gevofnagtigde Minifters, namentlyk van de zyde van Haare Keizerlyke Majefteit den Heere QtïtfNikita Panin, werkelyke geheime Raad, Senateur, tegenwoordige Kamerheer en Ridder van de St. And.eas, Alexander Newsky , en St. Armen Order, en den Heer Graaf Johann van Oftertrian, Vice Kaacelier, geheime Raad en Ridder van St. Alexander Newsky, en St. Armen Order; en van wegens zyn Majefteit van Sweedeu van de Heer Barsn Frètlrik van Nolken, Koninglyke Sweedfche Envoyé Extraordinair aan 't Hof van Haar Keizerlyke Majefteit, Kamerheer , Commandeur van de Noordftar Urder , Ridder van 't Swaard- en van de Johanniter Orden, eene gelyke Conventie in dezelve Form en van dezelve inhoud, woord voor woord, zo als de tot Coppenhagen ondergeteekende, uytgenomen het ide Artikel, waar in. de bepaalingen van Contrabande vaftgefteld en geratificeerd zynde, waar aan men zig ingevolge de voorhanden zynde Tractaaten, tuflehen de Kroon Sweeden en de andere Mogendheeden gedragen moet, zo heeft men om het reeds gezegde niet weder te herhaalen, het gemelde Tweede' Articul woordelyk hier by gevoegd. Nog is te erinuereu dat beide de Koningen die zig in. 0 F 4 dee->



VOOR HET JAAR i>Si 97
'y. Van eenige omftandigheid , welke in de Kamer rwögt ,j voorkomen. H e weet zyn Lordfchap dat wy die Couranten leezen ? Kunnen lbmmige van onze Leden „ niet gelyken aan den Oom van dien Lord , die nooit . eenig Nieuwspapier leeft , welk foort het ook zy; ,, nooit... neen, nooit. Waarom dan meent de edele „ Lord, dat elk Lid dezer Kamer die leeft ?*'
„ Hier, Zeide de Hertog, moetik Uwer Lordfchappen „ aandagt leiden tot eene taftbaare misvatting. De Koning, „ door onkunde en overyling zyner Minifters, is , ten „ aanzien dezer zaak, tot een daadelyke Valfcbbeii ver,i leid. Hy zegt U dat hy dus en zo ge laan heeft om j, reden, onder anderen, dat eene verbintenis geformeerd ,; 'is tuffchen de lnwoonders van Amfterdarn en de CoNL lonien. Hoe ftond dan de Zaak ? Hoe was de tytel , ,j van dit Tractaat , zo als die in het begin ftaat gefchree•,, ven ? Rutiive Copie van een verbond om geformeerd te , „ worden tujfchen de Americaanfche Colonien enz."
,, Het was dan alleen het ruuw ontwerp van een verJL bond. Wie nu kon zeker zyn dat hetzelve ooit be* JL flag zou krygen? ongetekend, niét geratiticeerd, maar |f, blootlyk het plan van een mogelyk verbond, en dat ,;, zal een voldoende reden zyn om eene oude Vriend.,, fchap te fchenden en ons, in den uitgeputten ftaat waar ^ in wy zyn, in een Oorlog te dompelen." Hier op vermaande hy de Kamer ernftig om de yffelyi;ke gevolgen van opgeftapelde Oorlogen te overweegen, ' en, na zyne klagten over het bederf, dat in alle Staati ikundige ftelzels van dit Tand was ingekroopen, uitgejfcoezemd te hebben, gaf hy uitdruklyk te kennen dat hy : zelden , en miffchien nooit weder in deze Kamer zon jfpreken , zo lang de tegenwoordige Minifters in gezag rwaren eri zette zig vervolgens neder.
Lord Stormont, overzyneTegenftrevertriumpheerende, hielde dan een Adres van Dankzegging voor dat goedgekeurd, den Koning geprefeuteerd en, zo wel te denken <is, gunftig beantwoord werd, maar waar tegen 7 Fairs, idit Proteft deeden aantekenen :
„ Wy zyn van verfcbillend gevoelen
t. „ Om dat wy onze toeftemming niet kunnen geeven ,j omdken andere Landen in alle de verl'chrikkelykheden G „ vaa



9S GEDENKSCHRIFTEN
„ van den Oorlog in te wikkelen , dan op deduidelykflè „ bewyzen, beiden van billykheid en noodzaakelykheid ; ,, en 't zoude byzonderlyk onbedaanbaar zyn met onze ,, publieke trouw , om, zonder diergelyke klaarblyklyk„ heid, eene Parlementaire goedkeuring aan eenen Oor,, log tegen de oudeen natuurlyke Bondgenooten van „ deze Natie te geeven."
„ 't Is op de billykheid onzer Zaak, en Op de vol,, llrekte noodzaakelykheid om tot zulk een mierde te „ komen, dat wy, wegens maatregelen, die Milliotnen ■ „ van onfchuldige Menfcben in de grootlle benaauwd„ heden en elenden dompelen, voor God en onsgewee„ ten vcrantwoordelyk moeten Zyn."
,, 'tls op dien grond alleen dat wy om een gewenfehj, ten uitflag of om de befcherming van de Voorzienig5, heid, met vertrouwen kunnen bidden. Wy begrypeil „ dat een naauwkeurig en vooral onpartydig onderzoek „ van de Correfpondentie tuifchen 's Kouings StaatsDienaaren en hoogddeszelfs laatde Ambalfadeur in „ den Haag, en van alle de Memorien, Klachten, Ei„ fchen, Mamfeden, Antwoorden, en andere Papieren, „ die tulTchen beide de Hoven gewiffeld zyn geweed, „ onvermydelyk is om het Parlement bevoegt te maaken „ om te verklaaren of de Vyandelykheden, welke Zyne Majedeit geboden heeft aan Zyne Onderdaanen, tegen die van de zeven Vereenigde Nederlanden te be„ ginnen, in reckt en billykheid zyn gegrond of niet, en by gevolg eer men eem'gen raad aan Zyne Majedeit met „ voegen kan aanbieden , of hem in de tegenwoordige „ Omdandigheden eenige hulp beloven. De onverwag„ te aanval, welke 's Konings Miniders aan Zyne Maa, jefteit hebben aangeraden tegen den eigendom onzer „ nabuuren te beginnen, die zich op Zee begeeven in het „ vol vertrouwen van den Vreede en van hun Bondgea, nootfehap met dit Land; die aanval, gedaan zonder „ den gewoonlyken tyd te vergunnen, by verbonden, zelfs tulTchen Vyanden, bedongen, om, in geval van ,, eene onverwagte Vredebreuk, den eigendom van niets „ kwaads vermoedende particulieren in veiligheid te ftel„ len, is eene behandeling , welke, voor dat men de„ zelve duidclyk heeft beweezen, onbedaanbaar met het ,, recht der Volkeren , en tegenftrydig met de goede „ trouw moet fchynen. Op de bloote aanbeveeling der
„ Staats-



VOOR HET JAAR 17S0. ïo.i
Eoodfchap te bedanken en Zyne Majefteit van hunnen bjsftand en hulp te verzekeren.
Hoe zeer nu dit alles tot hier toe heeft gevlot, is men echter nog niet getreden tot het eiflcheii van Subfidienorn de begonnen Vyandlykheden door te zetten. Het fchynt zeif dat men eenigermaate berouw heeft van deu g'-daanen ftap? Zeker is het, althans volgens de EngelfcbeNovLvelliften zclis, dat de bemiddeling des Keizers door Eng< land is verzogt om tot een vergelyk te komen. Nog zekerder is het dat, men ten opzigte van de Holland' febe Schepen in Engeland gearrefteerd eenigzins Iaager toonen begint te zingen dan voorheen, hoedanig conlleerd uit het volgend Stuk :
In UI HOF te ST. JAMES, den 16 Februnry 1781 ^ prefent Zy,<c ALijcftcit dc Koning in zynenRaad.
., T Termus bv h begin der Hoftiliteiten tegens de StaaV ten - Generaal van de Vereenigde Provinciën, „ Zyne Majefteit nodig gedagt heeft by zyn Ordonnantie in den Raad van den 22 December laatftleel, den , Zyne Konin,;lyke meening bekend te maaken om alle Schepen, toebehoorende aan de Onderdaanen „ van de Staaten - Generaal , dewelke zig op dien tyd L in eenige van Zyner Majefteits Havens bevonden, toe £ te ftaan om met hunne Laadingen te mogen vertrek'„ ken, (uitgéftoomen de zulke welkeis Laadingen voor. ,, 't geheel of gedeelte beftaan zoude in gekoute P:oj'i villen, van wèöt foort dezelve ook zoude mogen zyu3< of met Scheeps- en Oorlogsbehoeften,) en de nodige Pafpoorten tegen en aan zodaanige Schepen en '•• Laadingen , uitgeaoouneu het hier vooren u.t ezon: i derde, om dezelve te befchetmen tegens het neemen * doar eenige van Zyne Majefteits Schepen of ie van " Zyne Onderdaanen, op hun Reis naar eenige Haven ', van de Geünieerde Provinciën, maar, VOO' 20 11 als Zyne Majt recht had te rerwagun, en de*§lfd ,, behandeling te vraagen van de Staatsen - Generaal v.o 1 ', de Schepenen Laadingen, toebehoorende aan eeni
van Zyne Majefteits Onderdaanen; Zyne Majt. oom '„ en op-'t ad vis. 'va 11 zyji Raad behaagd had, te beveeien ,, gelyk het daar by bevooleu wierd,"
G 3 ,» Dat-



192
GE DENKSC HlI F T E N
„ Dat alle Schepen en Goederen toebehoorende aan „ de Staaten-Generaal der Vereenigde Provinciën, ofte ,, aanxrwnné Onderdaanen ter dier tyd in eenige Havens ,, van Zyne Majelleits Domeinen, in dezelve zouden blyven aangehouden én ongemolefteert, ter tyd toe dat ,, het blyken zoude dat dc Sta;ten- Generaal bereid wa,, ren, om op dezelfde Gronden van goede trouw te „ bandelen, ten aanzien van de Schepen en Laadingea van eenige van Zyne Maielteits Onderdaanen , leg„ gende in eenige Havens , toebehoorende aan de Staa« 9, ten - Generaal. — En vermits Zyne Majefteit in 't %akere is berigt, dat de Staaten - Generaal by hun Pla„ caat, gedateerd in 's Hage den 26 January laatftleden geconcludeerd, en gedeclareerd hebben; dat zo dra de Hollandfche Schepen vryheid zullen hebben om uit „ Engeland te vertrekken, de Engelfche Schepen ook „ niet langer in hunne Havens znllen worden opgehou,, den; maar ook aanftonds vryheid hebben zullen, om „ te mogen vertrekken, en met zulke Pafpoonen zui3, len worden voorzien, als daar by ftaat vermeld. — s, Zyne Majefteit hetzelve in Zyne Koninglyke over„ weeging neetnende, heeft daar om bevolen, zo als het in den Raad bevolen word by dezen, dat alle ,, Schepen en Vaartuigen toebehoorende aan de Onder9, daanen van de Staaten - Generaal, te zamen met hun Volk en Laadiugen, ( uitgenoomen zoute Provilien, Scheeps- en Oorlogsbehoeftens,) dewelke nu uit ,, kragt van de bovengemelde Ordonnantie van den 2a ,, December laatftleden in deHa\ens van Groot- ürit„ tapnien, Ierland, of eenige andere Havens van Zyne Majefteits Domeinen zyn aangehouden, of genomen ,, zyn geweeft en opgebragt by eenige van Zyne Majelts. „ Serrepen , of van die van Zyne Onderdaanen, voor dat de „ order van de Generaaie"Reprefailles tegens de Staaten „ wasuitgebragt, by Sententie van het Admiraliteits-Hwf, „ reeds of nog zullen worden verklaard de Eigendom„ men te zyn van de Onderdaanen van de Staaten - Ge,, neraal, voortaan, en zo dra zulke Vonnilfen van het „ Admiraliteit* - Hof zullen zyn uitgefprooken, zullen worden ontflagen en vrygegeeven, met vryheid om „ naar hunne refpective Havens te mogen vertrekken, „ en aan dezelve tot dat einde de noodige Paifcn gegee-



VOOR HET JAAR 17S1. 113
Geeftlyk Minifterium niet fluit, en dat onze Kindeu, ren * zo als reeds hier voor gezegd is, in 'tkorr tot ondeugende en ongetrouwe Onderdaanen hervormd ,, zullen worden.
,, De ondergefchreeven verzoeken derhalven Uwe j, Koninglyke Majefteit onderdaanigft :
„ Dat het Hoogftdenzelve behage, ons in onzen opent^, lykenGodsdienft,.hetPory?e«/Z'Z'(;Gezangboek, dat met ^, het H. Woord Gods overeenftemd, gunftig te laaten „ en ons tegen de nieuwe Reformateurs van den ISybel ,, en Catechismus gracieuslyk te befchermen, en daar te„ gen te verordenen, dat alle Leerboeken , die van elk -„ Predikant tot nu toe, op eigen gezag, vervaardigd zyn , afgefchaft en de voorgemelde Catechismuften ,, weder ingevoerd worden.
,, Wyhoopen in dit eerbiedig!!: verzoek, dat op de Augs„ burgfche Geloofs - Delydenis gegrond is, op Uwer Koninglyke Majefteits Landsvaderlyken byftand, ver,, mits wy tegen onze geweetens , voor ons en onze Kinderen , deze verdrukking niet langer meer kunnen dragen, te meer, door dien dien wy weten,datHoogft„ dezelve vryheid van Religie - Oeffening vergund, zon„ der het minfte voorfchrift van dwang."
Maar in plaats van daar in te flaagen wierden zy be1 antwoord met de volgende Kabinets- Refolutie:
,, Zyne Koninglyke Majefteit van Pruiffen, onze al,, lergenadigfte Heer, kend de groote waardy eener ver„ ftandige Tolerantie in de oeffening van den Godsdienft al te wel, om op de vertogen, door vier Gemeentens ,, alhier, den 14 dezer overgegeeven, acht te liaan, nog minder daar. tegen te verordenen " „ Hoogftdezelve heeft het veel meer, uit volle over„ tuiging dat het de pligt van elk goed Landsheer enVa. „ der is, tot eene onveranderlyke wet gemaakt, elk van , „ Hoogftdeszelfs Onderdaanen volkomen vryheid te laa. „ ten te gelooven en zynen Godsdienft te oeftenen zo als | ,, hy wil, mits dat zyn Leerftellingen en Godsdienftige ! handelingen noch de ruft van den Staat noch de goede , , Zeden niet nadeelig moeten zyn."
„Hoogftdezelve wil derhalven ook, dat in de Kerken geen dwang heerfche ten aanzien van de Catechis" mus of het Gezang-Boek, maar dat ieder Gemeente .1 hier omtrent geheel vryehandel hebbenen behouden zal»



VOOR HET JAAR 1781. 1,7
EXTRACT uit het Regifter der Refolutien van Jlitn Ed. Gr. Mog. de Staaten van Holland en Welt-Friesland, Vrydag den zó Jan. 17S1.
„ De Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdarn heb* ,, ben aan Hun Ed. Gr. Mog. op exprefle ordre„gera-
porteerd, dat de Heeren Hunne Principaalen . tot hun " groot leedweezen naauwkeurig geïnformeerd zyn dat „ de wervingen voor den Zeedienft thans zeer flaauw ,1 toegaan, waar van zy vermecnen 'de rede te zyn dat „ de Admiralitaits-Collegien niet zyn gemagtigd tot het „ accordceren van genoegzane Pratniep om de Matroo„ zen tot den dienft der Lande aan te moedigen."
„ Dat de Heeren Hunne Committanten hen gelaft ,, hadden op de ernftigfte wyze te infifteeren op het, zo ,, fpoedig mogelyk, delibereeren over het uitdenken van „ voldoende middelen, welke zouden kunnen en behoor-
den gebruikt te worden om de Wervingen aan te
moedigen, en dat, in vcrwagting en hoop van gevolg , dier Deliberatien, door Hun Ed. Groot-Mog. weide l, gerefolveerd te ordonneeren aan de Admiraliteits„ Collegien in deze Provincie relïdeerende, om toe te „ (laan het betaalen van genoegzaame Pramiien, als een „ middel waar van de meelle uitwerking te hoopen is „ om het lubfifteerend gebrek aan Matroozen te reme„ dieeren en de Vloot der Republiek in ftaat te ftelleit ,, om te voldoen aan den dringenden dienft van den Staat ,, ter befcherming van het lieve Vaderland, haare Bezit,, tingeu en Koophandel, waar op gedelibereerd zynde „ goedgevonden is dat het geproponeerde zal geëxatni„ neerd worden door de Heeren van de Ridderfchap et» , andere Hunner Ed. Gr. Mog. Gedeputeerden voor de> „' Zaaken des Koophandels en Navigatie, gezamenflyk ,', met eenige Raaden en Minifters van de Admiraliteits„ Collegien dezer Provinciën om vervolgens deze Ver„ gadcring te dienen van berigt."
Dat deze aandrang der Amflerdamfche Ge-deputeerden niet zonder gevolg is gebleeven blykt aan de Notificatie, door de Ed. Mog. Collegien te Amfterdarn en Rotterdam refideereude gedaan, en vervattende eene belofte, aan ieder die zig zelf aangeeft en behoor lyk uitgeruft aanBoord komt, van eene Prasmie van 7f Guldens, en by het laatftgem, Collegie nog daarenboven, naar maate zyner bekwaam-?
H 3 heid



u8 GEDENKSCHRIFTEN
heid eenebelooning, die hem vereerd of toegezegden t-e#volgens door den Kapitein zal voldaan worden, terwyl de beide Collegien eene Prsemie van driemaal vyf en twintig Ducaaten belooven aan elk die drie Mannen namelyk een jong bevaaren Matroos, fris en gezond van Lyt en Leden, een wel gemaakt Soldaat en een ligt Matroos, ten genoegen van den Kapitein, by wieri zy ziir engageeren, behoorlyk uitgeruft zal leveren, daaronder begreepen zynde de 15 Gulden by Trommelflag aan ieder toegezegt.
Deze belooningen zegt men dat ook reeds van goede gevolgen zyn ea het dienft neemen beter voortgaat dan
voor dezen.
Óndertuffchen hebben Hunne Hoog - Mogende no°ter meerdere voortzetting van Zaaken verfcheide Placaaten uitgevaardigd als een, in dato 9 February, ,. hou,, dende verbod tegen het Werven van vreemd Boots.»
vo!k_, als mede aan het Bootsvolk van haar te begee„ ven in vreemde Dienften, met een Generaal Pardon „ voor alle Bootsgezellenj Matroozen en andere uit ., den Dienft te Water der Vereenigde Nederlanden ge„ deieneerd. " Een ander, in dato 26 January, „ verbie„ dende allen Onderdaanen en Ingezetenen haare Schepen „ te employeeren of te laaten employeeren, tot het af" T\raanvoeren cn tranfporteeren van eenige Goederen ,, Waaren of Koopmanfchappen, voor rekening van de „Kroon, of den Koning van Groot - Brittantan„ men Qf deszelfs Onderdaanen toebehoorende • op. „ Poene van de verbeurte van alle zodaanige Schepen van de Ingezetenen dezer Landen , waar mede na dato „ van de Publicatie dezes eenige Goederen, Waaren of „ Koopmanfchappen, de Koning van Groot-Brittannien ,, ot deszelfs Onderdaanen toebehoorende, zouden zyn „ getranfpoi teerd geworden , en daar en hoven eene boe„ te van twee honderd Guldens per Laft, welke boete „ egter niet zal excedeeren de drie dubbelde waarde der „ bedonge Vragt-Penningen, mits daar van na behoo„ ren werd gedoceerd ; te verbeuren by de Rheeders „ van dezelve Schepen, voor elke reize dat zodaanig „ lianfport met de voorfz. Schepen gedaan zal zyn „ het zy de Schepen op de daad agterhaald worden, of „ cat de Rheeders derzelve naderhand overtuigd'zoude „ wurdcö, haare Schepen, tot hes voorfchreeve Tran-
„ fpoït



VOOR HET JAAR 1781. 119
fpcirt van verboden Goederen, Waaren of Koopman„ lchappen te hebben gebruikt, of laaten gebruiken." Ee t derde van denzeiven datum, waar by Hunne HoogMog. ,, (iatueeren en verbieden mits dezen den uitvoer ,, van al het geen tot den aanbouw van Schepen noodig „ is, ook het overbrengen van volbouwde Schepen, welke de Republiek niet min ais de Materiaalei!, om „ dezelve aan te bouwen , noodig heeft , in vreemde „ Landen , en by gevolg het verkoopen en leveren van ,, Schepen aan anderen als Inwoondereu van deze Lan,, den, of ook het inkoopen en ontfangen derzelve voor v reekening van Vreemden, op de poene by het Placaat ,, tegens den uitvoer van verboden Goederen gefteld.
,, Des dat zo wel de geene, welke overtuigd zal wor,, den eenig Schip , weetens , aan , of voor Vreemden „ veikogt te hebben, als die, welke hetzelve voor re,, kening van anderen, als Inwoonderen van deze Lan„ den zal hebben ingekogt en ontfangen, zal verbeuren „ het Schip , welke aan of voor Vreemden zal hebben verkogt of iugekogt , en daarenboven de dubbelde ,', waarde van dien, of indien het Schip zelfs niet mogte ,, wezen agterhaalt , de drie dubbelde waarde [van het ,, Schip. Verklaaren mede voor nul en van geenerwaafi ^, de alle Verkoopen, Alienatien , Leeningen of Ver,, huuringen van Schepen in fraude van dit Verbod voor „ dato van de Publicatie van hetzelve gedaan." En een vierde, houdende Verbod van uitvoer uit deze Landen en van toevoer na hetRyk van Gioot-Brittannien vanOorlogsAmmunitie en eenige andere Speciën, by het Placaat bree. der befchreeven als mede Waarfchuuwing tegens den uit1 voer van Contrabande Goederen na het voorfz. Ryk.
Wyders worden in verfcheide Stcdjn Plans van KaapIRhederyen ontworpen, zo te Amlierdam, Rotterdam, ' 's Hage als ook te Middelburg: Te Dordrecht heeft men (eene Maatfchappy aangelegt ter belooning van getrouwe '< Zeedienften, en op de Admiraliteits werven is men zeer ^drok bezig , zo dat er op de Werf dezer Stad gerekend ^worden dagelyks agttien honderd Menfchen te arbeiden, idus die Engelfche Nieuws Schryver wel gelyk konde 1 hebben,welke de uitdrukking gebruikt de Hollanders gaanViel langzaam te werk, maar zullen miffchien zeker gaan.
Zo wy ondertuiTchen het genoegen niet fmaaken om: 1 de Britten op Z;e te beftooken, en hun afbreuk te doen, H 4 zyn



lao GEDENKSCHRIFTEN
Zyn wy egter niet geheel beroofd van hunne Schepen, door dwang van Weer en Wind op onze Kullen te zien.
Het voornaamfte is dat door den geweldigen Storm van den 12, dezer uit Duins gedreeven en den 16 dezer by Noordzvyk geftrand is een zeer ryk gelaaden Retourfchip , genaamd de Generaal Barbier, van Madras gekomen, voerende 24 Stukken Kanon, met 130 Man Equipage, het welke ten tyde van het ftranden nog met 102 Zielen was bemand, van welke men rekend dat 19, die zig door de Vlugt had zoeken te redden', zyn verdronken, c'e'n Man aan Boord geftorven is , y Scheeps-Officieren zyn op hun Woord van eer in Leyden en do zyn op 8 Wagens den 24 dezer na 't Peilhuis , even buiten Leydi\i in bewaaring gefteld. Men fteld dat dit Schip het rykfte was der 11 geretourneerde Schepen; dat het 20 Killen met Geld en een Killje met ruuwe Diamanten aan Boord had , behalven een Laading Salpeter', Neteldoeken cn Zyde-Stoffen, welke dus worden opgegeeven, en meeftcndeels, doch befchadigd zyn geborgen.
„ Guinees ordinary van verfcheideu Aderken 195-00 „ Stukken; Myfiner'n^o dito; F'wer 4170 dito; Sa„ lempouris ordinary 1120 dito; Myfiner 800 dito; Fi„ «er 4100 dito; Moris ordin. 2306 dito; EJner 36© d«« „ to; Superfin 289 dito; Socretons 640 dito; Betilles 1940 „ St.; óho Conjey 2230 St.; ditoPaliacate 880 St.; dito „ OriginaJ <co St.; dito Unis 300 St.; dito Mouch Sco „ St. • • Moujfcünes 340 St.; verboden Goederen als Gul' „ nees bleu 6460 St.; Saletnpourls'bleu 489 St; Socretons „ bleu 480 St ; Romals 'majulip. defil bleu ƒ600 St.; di„ to Rood 160 St ; Cbitfe Moris 700 St. ; dito Fins „ icoo St.; dito Baftas 200 St ; dito Superfins 200 St.; „ ditopour j/'eeper 1200St.'; Betilles a fteur 60St.; Dor- 1 „ casfine 130 St/; Mouch. bleu 7960 St.; berialven nog I ,, diverfche Goederen aan particulieren toebehoorende."
Te Katwyk is zonder Volk een Engelfch Ammunitie Schip geftrand , genaamd de Vlieger en dg fnelfte Zeiler 1 onder ócBritfcbe Marine ".
In Zeeland heeft de Baron de Kinkel, met het Oorlogfchip Zuid Beveland twee Engelfche Vaartuigjes geno.- I men, en voorts is by ter Neusden een Engelfche Kaper I geftrand van welke de Equipage , beftaande in nog mat; ! 17 Koppen, vermits een gedeelte van 't Volk met de Boot I na Oliënde was vertrokken en gebleeven gevangen is.
ON-



VOOR HET JAAR 1781. m
ONGELUKKEN.
Indien ons Vaderland door de genadige voojzorge des Hemels mindei fchade heeft geleden van den Storm, welke bp de Engelfche Kulfert zo gewoed en haare Schepen op onze Stranden gevoeid heeft, dan de Britten, is niet te min ons Land niet vry van bezoekingen geweeft: Getuide daar van zvn de Brieven van Alem in 't kwartier van Ma&>/amfvan den 31 January, van Empel van den 3 February van Nymeren en Thiel mede in 'tbegin en op "temde dezer Maand gefchreeven , en vervuld met bedroefde Omftandigheden door het Water veroorzaakt. Bv het eerftgeroeJde Dorp zyn door het overftroomen veele Veiwoeftitigen aangeregt, veele Levens - Middelen voor Menfchen en Vee vernield , den Dyfc ter lengte van omtrent 189 Voeten doorgebroken, het geene eene ichr.de van isooGuldcns veroorzaakt heeft.
Nog eiger is het geweeft te Wamil en Drumel alwaar de WaalDyk op wel vvf plaatzen doorbrak, het geen aan ertclyke Menfchen en Beeiten het'Leven kofte; alleen te Drumel, wierden elf Menfchen vermist; men vond een Jongetje verdronken, dat onder 'c vlugten van zyn Moeder , nog een tweede Kind aan de hand hebbende, losraakte cn docr 't Water overftelpt wierd.
Zulke, die het Leven erafgebragt hebben, zyn grootendcels, dooï het weglpoalen hunner Have geheel geruïneerd cn in de uiterfte Armoede gedompeld; gelukkiglyk is de Menfchlievendheld den Noodlydendcn, zo dra mcgelyk was, te hulp gekomen: Van NYMEGEN kwamen er « Schuiten met Levensmiddelen voor de arme Ingezetenen, van Maas en Waal, en om die Menfchen nog verder re verzorgen, is door verfcheide Burgers in Thiel eene vrywiliige Collefte gedaan. In 't begin deezer Maand is van die plaats reeds tweemaal een Schuit, met Brood, Kaas, Olie en andere Provifien, overgevaaren en bereids zyn er 3+ Schepels Brood uitgedeeld , maar nog niet toereikend genoeg om die clendigen by 't Leven te behouden. Hoe droe'. ig het met hun is gefteld kan men daar uit afneemen dat eenige tot over hun middel toe door 't Water liepen om het Brood aan te neemen, als hebbende in geen twee dagen iets geproefd.
Ongelukkiglyk is de Elende der In- en Opgezetenen tulTchen Maas en Wbaal nog niet ten einde, vermits in de voorgaande Week het Water wederom zo is gereezen , dat het Water uit de Rbyn, Maas en Wbaal nog niet binnen derzei .*i.r Oevers is geweeft, ert-by Tbtel weder 3 en 1 half Voet is gewaflen . het geen den Opgezetencn dier ovec itroomde Landen het droevig vooruitzigt geeft van nog in verlcheide Maanden niet bsvryd te zullen zyn van het Water. De Huizen en Schuinen, die ftaande waren gebleeven , lyden veel van Water en Wind, en fommigen ftotten nog dagelvks in: Inmiddels neemt Armoede en Gebrek, onaangezien geftadigen toevoet de Ovenhand , want Levensmiddelen voor' Menfchen , Voeder voor 't Vee , eedorfcht en ongedurfcht Koorn , Hennip en Tabak is weggefpoeld of bedorven , het groene te Veld ftaande Koorn zeer belchadigd, en alles dus waarlyk m een elendigen toeftaud.
LETTERKUNDIGE BERICHTEN. BERICHT.
De Heeren Directeuren van de algemesne NATUUR- en GINEES-. KUNDIGE CORRESPONDENTIE in de VEREENIGDE NfDERLANöEN, te meeirnaalea aan het Publiek gecommuniceerd hebU 5 ?ende



112 GEDENKSCHRIFTEN
bende, dc wyze van Infchryvinge tor het deelneemen in den arbeid or in de ko ten dier onderneeniing, hebben het genoegen te advei. teeren , dat het getal der Liefhebbers van Genees- en Natuurkunde wê,ke zien met alleen verbonden hebben , tot het doen der rodirre' waarneemingen en her opgeeven hunner aanmerkingen , rnaar ooivee.e merkwaardige Stukken van dien aart hebben ingediend, reeds verre overtreft de aangenaame verwagting welke men zig van dien aart der z.iake van den beginne beloofd Heeft.
En aangezien zy s op dezelfde gronden mogen verwagten , dat het even z» rmn m ens Nederland rn-ingeid aan weldenkende Lieden, welken de onvermydelyke kollen , tot het voeren dezer uitgeftrekté Coaefponuentie willen dragen, met eene geringe toelaare van laarJyks eene Ducar.t of minder, en dat de orde vereifchr als dat het cetal en ac Naamen der Heeren Mecenaten, Donateurs en Contribuanten san de Dtreclie hoe eerder zo beter bekend werden, hebben to£ ipoedige en gemakkelyke bevordering daar van , de Heeren Corre. tpondenten in de nagenoemde Plaatfen zich wel willen belaften met den omfangft der Toelage en het overzenden der Lyften van Intseke^"IJ°Aen ">et "ltu,1<;' APri> dezesJaa" '78i, als wanneer de HAAGSCHt. Lorrejpor.ttenuc Sociëteit haare maatregelen voor het vervolg zal moeten neemen, naar gelang der aanmoediging tot dien tyd toe vaa Jiaare Landgenoten of werkeiyk ontfangen of Schrifteiyk toegezegd.
')Hage den j Febr. 1751. 1 t> b •
uit naam van de Sociëteit j. J. van dem BOSCH, Soc. Secret.
De Heeren by welken men in de onderftaande plaatfen kan infehryven zyn, maar de ordre in de Prysverhandeling gehouden, Uit Holt. Maatfch. der Wtetenfch. XVIII. 0. falvis titulis falvis ior.oribus, als volgt:
DE HEEREN '
G. W. CuumiLS, M. Dr. Sec. te Sluis in Vlaanderen voor Staats Vlaanderen.
J. BAART, M Dr. &c. te Vlifjingen.
j. w. te water, Prof. &c. en L. bomme 7z. teMiddelburr M. slabber, Baljiavj van Baar band Sec. te Coes. '
A. D. van Ca steel, Stads Chir. Sec. te St. Maartensdyh C. de Neve, Mr. Dr. &c. te Bergen op den Zoom.
S. A. de Moraaz , M. Dr. te.' Sommelsdyk. voor het Eiland Overfiacqué Sic.
B. van Sc hellebeek, M. Dr. Sic. te Dordrecht. ]. van wa gen in Gen, Mr. Dr. Sa. te Dordrecht.
J. B. grol, M. Dr. Anat. &• Chir. Led. te Dordrecht.
H. MlUANDOLLE van Gheert, M. Dr. te Breda. A. Walk art, M. Dr. te s' Bofch.
M. j. de MAN en P. n. Lotichius , M. Drs. 8cc. te Nipegen. >
J. F. Martinet, Fhil. Dr. en Predikant en C. G. VAM S.HYN, M. Dr. te Zutphen. J. WïiGJAlD, Anat. t> Chir. Letlor te Deventer.
IA. S. ou Puy, Stads M. Dr. en Lettor te Campen.
]. H. stolte, M. Dr. &c. te Zwolle.
F. A. C. Ho FF en w. van Rees, M. Drs. te Arnhem.
F. j. Vol tel en, Stads M. Dr. te Utrecht, yooi de Stad en Frovtncie van Utrecht.
]. Jsleuland, M. Dr. te Gtuda.
L, B.oup-



VOOR H E T JAAR 17S1. 123;
X.- RouPPE, AI Dr. te Rotterdam.
J. van Breda en B. Proot, Al- Drs. te Delft.
By alu de Heeren van de directie in 's Hf ge. J. wille ms e Gz , AI Dr te Haarlem
|. C. Mohr, ] C. UsiiLDi, AI. Dr. en R. van Rossend aal, AI. Dr. te Amltcrdam.
D. Van Boshuizen Craanen , AI. Dr. &c. te Naarder.. J. Houtman, AI. Dr. te Weesp. A verveer, te Revcrwyk-
j. du Bots Holewerfb, M- Dr. &c- te Alkmaar. j. va N wa art, AI Dr. Sec. te Edant. W. Sc holten, AI. Dr te Hoorn. ]. Röii.ol, AI. Dr. te Enkhuyuen.
j. H. van SwiMDE.tr, A. L. AI. Pbil. Sec. en A. Ypey, Ai. Dr. en Lettor Sic. te Franelter voor de Provincie Friesland.
Pil. j. LoOFF, AI. Dr, te Groningen, voor Groningen en de 0««-
De Beftnurders van het Diclitlievend Genootfchap , in 's Gravenhage, onder de Spreuk: KUNST-LIEFDE SPAARD GEEN VLT1; hebben, na naauwkeurig onderzoek van alle de .ngekomene Prysvaar. zen , behelzende :
KENSCHETS ONZER VOORVADEREN IN DE EERSTE Tïi DEN VAN DIT GEMEENEBEST
Op den j dezer van Sprokkelmaand, in hunne Vergadering, met 1 voorkennisei) in de tegenwooidigheid der Hoogaanzieniyke Belclierm1 heeren, den Gouden Eerpenning, ter waarde van vyf en-twintig Dukaften, toegeweezen aan den Dichter van het Vaars, ingeieveid oc1 der de Spreuk :
O tibi quam euperem vitruro intexere peplo. De Patria egregi qui merutre Viros!
SANTENIUS.
En den zilveren Eerprys aan den Dichter , wiens Vaars ondertee1 kend is:
Uit Zucht voor 't dierbaar Pand Den roem van 't Vaderland.
Verder is beflooten, als een Acceflit te drukken, het Vaars raet de
SSpreuk:
Voor 't Vaderland.
Ey de opening van het verzegeld Eriefje , by het eerftgemclde Vaars {gevoegd, is bevonden, dat de Dichter was cie Heer WILLEM BIL1DEKDYK, Lid van het Taal- en Dichtlievend Genootfchap, onder de SSpreuk: Kunfl word door Arbeid ver kroegen , te Leyden.
Zullende de Briefjes by her tweede en derde Vaars, niet geopend • worden, voor dat de Dichters binnen veertien dagen by een Brief, aan h HERMAN US WIELHEESEN, Secretaris dezer Maatfchappye in 's Gra,.venbage, daar toe vryheid hebben gegeeven, in welk geval de Vaar: zen met hunne Naamen zullen gedrukt, en anders de Briefjes, gelyk comtrent alle overige is gefchied, ongeopend worden veibrand.
De' Eerpenningen zullen in de aanftaande algemeene Vergadering wan dit Genootfchap den Dichieren worden ter hand gefteld, en derïeelver Vaarzen , nevens het laatftgemelde in het achtfle Deel de£ fPRQEVEN VAN! POËTISCHS MENGELSTOff EN geplaaift worden.
Yoww



i4o GEDENKSCHRIFTEN
met het gevaar evenreedige toeruding ter Zee.- — Dat de Republiek van die zyde verre weg thans het meed te vreezen hebbe , zal door geen Bondgenoot immer ontkend kunnen worden : ~— Dat de omzaggelyke Vlooten van üorlogfchepen , het groot getal Kapers en Rovers, die de Wateten der Zeeën fchier bedekken, ltrekken tot onwederfprekelyke waarborgen, dat de Commercie, die gezegende bronader van de bloeyende welvaart dezer Danden, ja het ganfch Gemeenebed, door den dadelyken invloed , die dezelve daarop heeft , de gevoeligfte flagen kan erlangen, en de Republiek dermate treffen, dat het Jaaren lang zou kunnen aanloopen, eer dezelve tot haaren vorigen ftaat van aanzien en lui-
iter wedergebragt werde: Dat H. Ed. Mog., van
dit alles volledig overtuigd zynde, zig allezins verpligt achten, om alle de Bondgenoten op het nadrufckelykft te exhorteren, om zig voor bet tegenwooordige het meeft, ja ai leen op het herftel van de Marine, bevorens zoo veel verwaarlooft, en de teerufting van Schepen van allerlei aart en charter, kagtdadig toeteleggen; terwyl ten aanzien van de Voorgellagene augmentatie van deLandmagt ronduit moeten verklaaren, van gedagten te zyn, dat dezelve van geenen nutte, maar veel eer ten hoogften nadeelig voorden tegenwoordigen ftaat; waarin de Republiek zig zoo ongelukkig bevind , zyn kan, en als onbetaalbaar voor de zoo zeer gedrukte Finantien dezer Provintie , door den zwaaren en onevenreedigen aanflag hunner Quote in de Generaliteits Laften, behoord aangemerkt te worden; daarenboven eifcht het politiek
Syliema, het welk H. Ed-. Mog. vermeenen, in deze dagen te moeten omhelzen, dat men zig behoord te wapenen , en tegens geweld te dekken aan de zyde, alwaar het gevaar het meeft dreigd, alwaar men het ziet
genaaken, en als onvermydelyk voorkomt: Dat
H. Ed. Mog overzulks gedwongen zyn, te moeten afzien, en zig zorgvuldig wagten, om groote uitgaven te doen van dien kant , alwaar geene vrees zig vertoond voor dreigende onheilen ; immers de Republiek heeft aan de Landzyde voor als nog van haaren Vyand niets te dugten, aangemerkt de Koning van Groot - Brittannien zyne uiterfte kragten alleen aanfpand, om de Zeeën te te overheeren, en daarover als het waare een onbepaald gebied te voeren, terwyl zyne Krygsmagtca naauwlyks
toe-



VOOR HET JAAR tytu t^i
toereikende zyn, om Hoogftdeszelfs Koningryken te verdedigen, of zyne Staaten buiten Europa te herwinnen, en zig overzulks volftrekt niet in ftaat bevind, om de Republiek der vereenigde Nederlanden aan de Landkant aan te vallen, en het Toneel des Oorlogs aldaar op te
tigten: -. ■ En zoo zeckor, als het is, dat dor eene
onvoorziene omwenteling van zaaken het vuur des OorJogs ligtelyk op het vafte Land kan worden overgebragt en ontftooken; even zoo onwederfpreekelyk blykt het ook, dat het niet eene zeer gegronde Staatkunde is, om zig tegen onverwagte toevallen te wapenen in zulk een tyd en byzondere omftandigheeden, dat die Wapening noodwendig moeten fchaaden, en dadelyk tu rug / houden eene noodzaakelyke uitrufting , welke men gedwongen is ter Zee te doen, en dat tegens geen dreigend, maar een reeds wezentlyk daarzynd gevaar, terwyl het ten overvloede gebleken is uit de befoignes en raadplegingen, hierover meermalen ter Generaliteit gehouden , dat het minder effect , het welk de Republiek van de Equipages, zedert eenigen tyd, heeft moeten ervaaren, meeft behoorde toegefchreeven te worden aan fchaarsheid van Volk, hetwelk door eene aanwerving te Lande zig wel haaft en nog klaarder zoude openbaa-
ren. ■ Men diende derhalven aan de Zeemagt op het
yverigft te werken, om dezelve in een gedugten ftaat te brengen, en om het aanzien en de eer van de Vlag der Republiek , die bereids op eene honende wyze gefchonden is, te doen eerbiedigen, terwyl H. Ed. Mog. volkomen vaft ftellen, enten eenemaal verzekerd zyn, dat het aanwerven vanTroupen in de voorgcftelde Manfchap onuitvoerlyk wezen zal, en dus voor als nog geenzins raadzaam , om daarvan de proeve te neemen, tot voorkoming mede van ombrage en jaloufie, die andere Mogendheeden daaromtrent zouden kunnen opvatten; terwyl geen der refpeólive Bondgenooten zig doch immer zal kunnen vleyen, dat de Aanwerving van Landmagt, gepaard gaande met eene omzaggelyke uitruft:ng van allerleye Schepen, ten Oorlog dienftig,op éénen tyd en even gelukkig zal flaagen; daar het ftaatkundig beleid vorderd , om dat geene eerft ter hand te neemen, het welk den meeften fpoed vereifcht , en den Lande het grootfte voordeel en het gewenfehte heil aanbrengen fan. «—— Daarenboven , hoe waarfchynlyk ook eene
on-



J4* GEDENKSCHRIFTEN
onvoorziene omwenteling van Zaaken in de Miflïve vdri H. H. Mog. gefchetlt werde, de tegenwoordige gefleldheid van zaaken, de rupture namentlyk tuffchen deze Republiek cn de Kroon van Groot * Brittannien, die zig alle Mogendheeden van Europa tot On vrienden maakt, deels door deszelfs willekeurige handelwyze, deels door zigtbaare inbreuken aan de Rechten der Volkeren, doet die gepretendeerde vrees meer dan zeer waarfchynlyk voorkomen; en gefteld, dezelve was al voor een aanval aan den Landkant niet ongegrond, zoo zou tog de voorgeilagene augmentatie voor het Gemeenebeft van geen nut zyn, overmits de Nabuuren van den Staat zig in dieOmffandigheden bevinden , cn in magt en aanzien toegenomen zyn, dat men de Republiek geenzins kan aanmerken tegens hun in Kerkte beuand te kunnen worden, en diensvolgens , zonder behulp van een magtig Geallieerde, zig onmogelyk beveiligen en verdeedigen kan: — Dat fchoon H. Ed. Mog. vermeenen, dat de voorgemelde Zwaarigheeden genoegzaam zouden kunnen geoordeeld worden, om eene vermeerdering van Landmaat in dit gewrigt van Zaaken volftrekt onnut te doen keuren , zyn er daarenboven andere financieele Confideratieu, welke H. Ed. Mog. zoodanig befchouwen, dat zy het Oog van een bouverein nimmer behooren te ontgaan, «n die het Confent in dezelve voor de Provintie ten eene-
maale onmogelyk maken. Om alle welke en meer
andere gewigti^e redenen H. Ed. Mog. zig in de onvermydelyke noodzaakelykheid bevinden, aan de Pondgenooten te declareeren, dat in het ontwerp van augmentatie, begrepen in gemelde Miflïve van H. H.Mog. niet kunnen treden , en hetzelve overzulks moeteu'de' clineeren. ——| En zal Extract dezes worden toegezonden nan de Gecommitteerden ter Generaliteit, met laft, om hiervan ten fpoediglien opening te doen ter Vergadering van H. H. Mog. ——. Aldus gerefolvecrt enz.
Waarop gedelioereert zynde, is goedgevonden en verHaan, dat Copye van voorz. Refolutie gelteld zal worden in handen van de Heeren van Lynden van Hemmen en andere H. H Mog. Gedeputeerden tot de militaire Zaaken , om, met en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staaten, by Hun Ed. zelfs te nomineeren , te vifiteeren , eiamineeren, en van alles alhier ter Vergaderinge Rapport te doen.
Voor



VOOR HET JAAR 1781. 145
Voor ditmaal het hier by laatende berusten, zullen wy de verdere Gebeurteniflen van Europa fchetzen en wel voor eerft den Staat van Vrankryk.
Alvorens wy uit dit Ryk eenig Staatsverflag doen zal het niet onvoeglyk zyn een woordje te zeggen van de huishoudelyke maatregelen, welke, 1'choon midden in't gewoel en de bezigheden des oorlogs, zo tot verbetering der Geldmiddelen, als ten beste van het volk in 't gemeen worden genomen.
De eerfte zaak is het treffelyk voorbeeld , het welk de Heer Afec/tc*r, Directeur - Generaal van de Finantien, geeft aan allen, die hem immer in't bewind der Finantien opvolgen , door in 't licht te geeven eene rekening aan den Koning gedaan nopends deszelfsFinancieelcn ftaat, waar uit blykt dat de Inkomften zyner Majefteit ruim 10 Millioénen Livres meerder beloopen dan de uitgaaven , welke ontvouwing eene ongewoone zaak is in Vrankryk, waar in het financieel bewind altoos aan het c publiek oog onttrokken is, en dus altoos geringer ver» 1; trouwen moeft inboezemen , dan wanneer het Volk, I gelyk nu, kan zien waar uit voortfpruiten en hoe uitge; geeven worden de Gelden , welke het zelve verpligt 1 is op te brengen.
De tweede zaak, waarmede gewiffelyk veele droevi;; ge gevolgen en ongelukken zullen worden voorgeko;: men, is het ftreng verbieden van Hazard - Speelen. Veele ; klagten zyn er dikwyls deswegens gedaan , maar ver< . mits die Speel - partyen al veeltyds wierden gehouden in ; adelyke Huizen en Hótells van Minifters , aan de Jurisdictie van 't Parlement niet onderworpen , kon men be: zwaarlyk dit kwaad keeren : Het is wel waar dat aan < den eenen kant eene onmaatige fomme voor de vryheid, ( om het een of ander Spel te mogen houden, moeft bet taald worden, maar het is ook niet minder waar dat fomt tyds die vryheid aan fommige begunftigde gratis wierd ]geaccordeerd.
Het kwaad cindelyk hand over hand toeneeaiende , \ kwam er ten laatften het Parlement over; men verzogt (de Pairs in die Vergadering te verfchynen op den 14 Fe1 bruary, toen aan dezelve wierden opgegeeven de naamen 'van alle Perfoonen , die zulke Speelpartyen in hunne , Huizen hielden. Het Parlement arrefteerde dat de ftraf
der,



GEDENKSCHRIFTEN
der Overtreders van dc wet tegens het dobbelen zyn zou, voor zulken, die de Bank van alle Hazard Ipellen, hoe genaamd, houden , het pronken aan de Kaak, het geesfelen en brandmerken, en dat ook deze draf zou te beurt vallen aan zulken, die hunne Huizen aan Dobbelaars zullen leenen, namelyk aan de Kaak te titaan voor de eerfte keer, en eene geesfeling met brandmerk voor de tweede reize.
Dan het behaagde den Koning deze ftraffen tc maatigen en daar door derzelver uitvoering zekerder en onzydiger te maaken; genoeg egter om de verfoeilyke Speelzugt te beteugelen. Zyner Majefteit Declaratie is vervat in deze bewoordingen:
,, LODEWYK, enz. Zedert onze komft tot „ de Kroon hebben wy niet nagelaaten ons bezig tc „ houden met den voorfpoed onzer Staaten en den wel„ vaart onzer Onderdaanen. Wy hebben ons toegelegt „ om in alle deelender befluuring van ons Koningryk de „ regelmaatigheid in te voeren ; en wy beginnen met „ vergenoeging de gevolgen onzer zorgen te fmaaken; „ Dan wy zouden vrugtcloos ons vleijen onze Volke,, ren gelukkig te maaken door onze fpaarzaamheid en „ de oplettendheid, met welke wy vermyd hebben hun„ ne fatten te vermeerderen, zo wy geen gebruik maak„ ten van 't vermogen, ons door God verleend, om „ de rampen te verhelpen, welke een groot getal onzer „ Onderdaanen, door hun wangedrag, over hunne Huisge„ gezinnen verwekken. Het misbruik der Spellen , het „ welk zedert eenigen tyd vermeenigvuldigt is , heeft ,, onze aandagt bepaald en Wy hebben ons ,dc bevce„ len der Koningen , onze Voorzaaten, nopends dit „ gewigtig Stuk doen voordragen: Wy hebben gevoa„ den dat zy ten allen tyde heilzame Wetten hadden uit-
gegeeven, waar van de uitvoering door onzeWysheid behoord te worden gehandhaaft.
OiVI DEZE OORZ AAKEN, enz.
ART. I. „ De Edicten, Ordonnantiën, Arreftea „ en Reglementen tegen de Hazard - en andere verbo„ dene Spellen, zullen uitgevoerd worden volgens hun„ nen inhoud, form en de daar in gemelde ftraffen, naar „ bevind van zaaken , zo in onze goede Stad Parys, als „ in alle andere Steden en Burgten , Landen , Lande„ ryen en Heerlykheden ,,onzer gehoorzaamheid!
„ II. Bc-



VOOR HET JAAR 1781. 14?
II. Behalven de Hazard • Spellen zullen als verbo,•, den geacht zyn voornaamlyk alle fpellen waar van de ,, kanüen ongelyk zyn en welke aan eene der Partyen „ ten nadeele der andere gewifle voordeden opleveren.
III. ,, Wy ontzeggen en verbieden zeer uitdruklyken „ by herhaalinge aan alle Perfoonen , van welken rang f, en ftaat die zyn , in eenigerlei Plaatzen, bevoorregt of „ onbevoorregt, by een te komen om die verbodene Spel„ len te fpeelen en van alle anderen van gelyken aart , „ onder wat bemanning die ook voor dezen mogen zyn k ingevoerd of onder welke vorm of benaaming zy in't i, vervolg konden worden vertoond.
IV. ,, De CommiffarilTen van het Chatelet in onze % goede Stad Parys en de Officiers der burgerlyke Re* , geering in de verdere Steden en Burgten onzes Koning* , ryks, zullen gehouden zyn Üiptelyk te waaken op de , Huizen , waarin dusdanige gezelfch3ppen van verbo-
> , dene Spellen zouden konnen gehouden worden : Zy , zullen die by Onze Procureurs en Burgerlyke Rechters , aanmelden en deze zullen tegen de Overtreders moe,j ten procedeeren naar luid der Ordonnantiën, hen ver*
I , wyzen tot de Boetens in de volgende Artyke'en be, paald, en daarvan berigt geeven aan onze Procureurs, Generaals.
V. ,, Zulke , die men overtuigd zal hebben van het , fpeelen der voornoemde verbodene fpellen , zullen , veroordeeld worden, voor de eerfte reize, te wee-
i , ten, Zy , die de voorn, fpellen" zullen houden onder , den tytel van Banqukrs of anders, welke andere be, naaming het moge zyn, elk in de boete van drie dui, zend Livres ; de Spéelers , elk in de boete van een , duizend Livres, te verbeuren een derde deel voor Ons, , een derde deel voor de Armen en het overige derde , deel voor den Aanbrenger.
VI. ,, Dc Boetens zullen betaalbaar zyn zonder uit-' (, ftel en naar den lyve ; en by mangel van derzelver , betaaling zullen de Overtreders in hechtenifle blyven ,, tot de volkomen betaaling toe.
VII. „ By eene tweede overtreding zullen de Boe,„ teus, tegen Bankiers en Speelers verdubbeld worden, „, zonder dat dezelve kwyt gefcholden of gemaatigd ,, konnen werden , om welke rede en onder wat voor» „, weudfel het mogt zyu.
K VUL



J4<* GEDENKSCHRIFTEN
VIII. ,, Zulke , die, na twee keeren tot de Boetens „ te zyn veroordeeld geweeft , op nieuws overtuigd „ zullen zyn de voorn, gezelfchappen gehouden te hel». „ ben, zullen naar ftrengheid van Wetten vervolgd en „ geftraft worden met- lyf of fchandftraf, naar bevind ,, van zaaken.
IX. „ Zulke, die om het houden der voorn. Spellen „ te bevorderen , hunne Huizen, weetens, geleend of „ verhuurd zullen hebben , zullen verweezen worden „ tot een Boete van ioodo Livres, tot welker betaalin»„ dezelve Hmzen byzonderlyk zullen zyn en blyven ,, geaffecteerd. 1
X. „ Wy verklaaren nul en van geener waarde alle „ Contracten., Beloften, briefjes, Verkoopingen Af„ llanden, Overdragten en alle andere daaden van wel„ ken aart die mogen zyn, wanneer zy uit eene Speel„ fchuld voortkomen, het zy dezelve door meerder- of „ minderjaarigen zyn gedaan geweeft.
Gegeeven te Versailles , den eerflen dag der Maand Maart, tn 't Jaar der Genade 1781 en van onze Regeering bet zevende.
f getekend ) LODEWYK. (en langer) wegens den Koning AMELOT
De verngtingen van Vrankryk, tot den Oorlog betreklyk , zyn als nog niet zeer gewigtig en beftaan nog voornaamlyk in toeruftingen en benoemingen der Bevelhebberen , welke dit Jaar het gebied over de Franfcbe üsquaders zullen voeren, waaromtrent alles nog niet even zeker is; dit alleen fchynt vaft, dat de Giaafd'Efiaing met zal gebruikt worden, vermits de Heer de Gralfe welke in 'c voorleden Jaar onder den Graaf de Guicherlheerd gediend, is benoemt tot het Bevelhebberfchap over hateRre/1 ter Rheede leggend Esquader, het geen uit &S Oorlogichepen beftaat behalven de Fregatten en onder welke Oorlogichepen er verfcheiden zyn, die men met ioper beflagen4heeft. Ondertuifchen veroorzaakt de be-
noe-



•
VOOR HET JAAR 1781. 147
noeming des Heeren de Grap, met vvien de Heer de IkMotte-Piquet, eene gelyke qualiteit met denzelven bezittende , en dus niet zeer gereed is om 't bevel over eene diviiie van 't gemeide Esquader aan te neemen nier weinig gemor onder de Kooplieden , die den nieuwen Vlootvoogd befchouwen als een Man, wien het belang der Commercie niet zeer ter harte gaat. Offchon nu wel gezegd word dat het gem Esquader nog deze maand zou in : Zee fteekenis het nog zo zeker niet of er kon nog wel een 1 ander Opper - Bevelhebber verkoozen worden ; men vind ,er zelfs die willen dat de voorige Bevelhebber, de Heer .Ducba/Tauli, het Oppergebied nogmaals zal voeren.
Spanjen, beftendig blyvende in de voortzetting van het i beleg van Gibraltar, fchynt zyne ganfche magt te willen ;.aanwenden om zig van die Veiling meefter te maaken, en mademaal de uithongering dier plaats het kragtdadigll mididel zal moeten zyn, is ook alles daar heen gerigt dat men iden Engelfchen zal beletten, derwaards eenige Mond-> I behoeftens te zenden, ten minnen dat, zo veel mooglyk 1 is , te weereu, waartoe men niet alleen eenige Fregatt ten in Zee gezonden heeft op kundfchap of de Engel1 fchen met eene genoegaaame Vloot mogten opkomen, imaar zelf is bereids de geheele Vloot ten getale van 30 1 Schepen van Linie, 2 Fregatten en 2 Branders, onder Don Louis de Cordoua en Don Miguel Galton den 6 j February van Kadix in Zee geftoken , hebbende onder Ihun de drie Bevelhebbers Oforno, Pence de Leon en Doz. IHet is egter alleen niet om Gibraltar dat deze Vloot in iZee is, maar er worden drie oogmerken mede be(doeld, namelyk 1 da Engelfche Vloot, indien deze opikomt, ilag te leveren, 1 hen te beletten eenigcn toe1 voer van Mond - en Krygsbehoeftens in Gibraltar te 1 brengen, en ten derden eene ryk gelaaden Vloot, die 'tuit Nieuw -Spanjen verwagt word, met ten minden 12 ! Schepen te gemoete te zeilen, door dien een Advys Jagt, ( den 30 November uit de Havana gezeild, berigt gebragt 1 heeft van de fchikkingen, gemaakt om de voorn. Vloot, : aan welker Boord over de 4 Millioénen Piafters voor 's Konings rekening zyn, na Spanjen te geleiden.
K 4 Zq



148 GEDENKSCHRIFTEN
'/o min men in eenige onzer voorige Stukken heeft kunnen opgeeven dc waare denkwyze van het Portugeefcbe Minilterie , zo min kan men zulks nog heden doen. Er is een tyd geweeft dat men dagt dat ook dit Ryk deel neemen zoude* in de gewapende Neutraliteit en daar uit waren gefproten de Ordres der vermeerdering van de Portugeefche Zeemagt; men had zelf eeraiger maate hoop dat dc fterke verknogtheid van Portugal aan Engeland verminderd was, maar wel haaft verviel dit denkbeeld toen men zag hoe vry het den Engelfchen Hond om met de Hollandfche Schepen, door hen genomen in de Porlugeefebe Havens naar believen om'te fpringen. JMen oordeelde ook dat het overlyden der Koningin Douariere, eenZufter van Zyne Gatholyke Majefteit, gantfeh niet nadeelig voor de Engelfche belangen zyn zoude, en misfehien dat deze PolitieKen daar in niet kwalyk eedagt hebben, voor al zo men overweegt de Miflïve, door den eerlien Staats Dienaar van Portugal, den ƒ February aan den Heer Smijfaart, onzen Minifter aan 't Hof van Lisbon gefchreeven en dus luidende:
,, Myn Heer; uit kragt der Oorlogsverklaring tulTchen „ Groot-Brittannien en H. H. M. is het nodig dat H. „ A. G. M. in aanmerking neeme, welke Maatregelen ,, moeten gebruikt worden ten opzigte der flipte Neutra„ liteit, die zy voorgenomen heeft in acht te neemen; en „ dewyl aan de Oorlogende Mogendheden niet geö'or„ loofd is Oorlogfchepen in de Havens van dit Koning„.ryk te hebben; zoo heeft H. A. G. M. my gelaft, „ U zu'ks bekend te maaken ; ten einde de Hollaiïd„ fche Schepen, indien hun verblyf te lang in deze Ha« „ vensduure, geen reden geeven, om van de gezegde „ Neutraliteit aftewyken ;,.waar van ik U kennis geetfe„ tot uw naricht; terwyl U wenfeh van nut te zyn bid „ ik God, dat hy U nog veele Jaaren wil bewaaren. ''.
Uwe zeer Onderdaanige Dienaar, AYRES DE SA ET MELLO.
Belem den 5 Febr. 1681,
Hf»



voor het jaar 1781. m»
Het Duhfche Ryk nog by aanhoudenheid de zegeningen van eene diepe ruit genietende, en dus geene anI dere dan fceculative heiig teil opgeevende, alswelke doargaans uit het veelvuldig confereeren tuflchetl Staats - Die' marsen uitheemfche Minilkr>, zo wel als uit het druk ] afzenden en aankomen van Couriers worden opgemaakt : en waar toe de gerugten van Alliantie tuffchen de Wéé■ner- en Britfcht Hovn, niet alleen dandhoudcnde maar 1 toeneemende, geen geringen grond verfchaffen, zo is des■ wegens weinig aan te merken, het geen ons eenigzins ge] legenheid geeft een weinig breder te zyn over de Onlusiten, die, volgens ons voorig Stuk («; te Geneve zyn voorgevallen.
Het is zeker dat zonder eenige onderrichting onze Le« : ïers zig geen naauwkeurig denkbeeld maaken kunnen van 1 den aart en o;;rfprong dier outuiïeri, zo plotslyk en hevig 1 uitgenarden; dan om hen daar in eenige opheldering te 'verfchaffen zullen wy het ons deswegens toegezonden '. Berigt mede deelen.
„ Het Gemeeuebeit van GENEVE beftaat uit iSco Citoyens of Burgers; uit 3000 Natifs (Inboorlingen) , zynde het nagedacht der geenen , welke na Geneve gej , komen zyn en zig da r met der woon hebben nedergezet zonder het Burgerrecht te erlangen; uit een groot , getap Habiians', of Bewoonders, en uit eenige Duizende Onderdaanen. Het geheele beloop des Volks ,„ binnen Geneve, word gereekend op zyooo, en buiten ,„ de Stad, doch onder zeiver jurisdictie , op 5000 Zie, , len. De naardigheid'der Genevsyjhi is de eenige bron]], ader hunner welvaart en door deze hebben ly ook zo '5 veel byeen weeten te verzamelen dat zy over de 120 Millioénen Franfch Geld by uitheemfche Staaten heb13J ben kunnen uitzetten- De voornoemde Stad is in de, ze eeuwe zeer toegenomen in Volkrykheid en ook in 1'' Rykdom; en wanneer veele Gereformeerde Franfcben ,„ zig aldaar nederzetteden nam de Raad zulk eene menigl9, te derzelver tot Burgeren aan, dat naauwlyks de heltt van den algemeenen Raad in den aanvang dezer eeuwe ,„ te Geneve Voorouders heeft gehad. Zo veele Uitlan' ders, welke van dé oude Geneeffck Grondwetten on-
„ kun;
<«) Zie Tweede Stuk, black. 114.
K 3



ijo GEDENKSCHRIFTEN
„ kundig, en waar van de meefte met begeerte na ver„ nieuwingen bezield waren, hebben (leeds invloed gehad „ op de Regeering. De oude Genevoyfen leefden afge„ zonderd en huislyk ; de nieuwe beminnen GezelfchVp„ pen, en houden groote byeenkomfteu van Mansper„ foonen, ingevoerd onder de benaaming van Kreitfen ,, (Cercles) welke van tyd tot tyd politiek zyn gewor„ den. Het Volk van Geneve word voor het verlichtfte „ gehouden, maar is miffchien het gelukkiglte niet.
„ Agtervolgens eene fchikking der Mogendheden, ,, Guarandeurs der Geneeffcbe Wetten, en een Verdrag „ tuffchen de twillende Partyen in 't Jaar 1738 gefloten „ moeit er een volledig Wetboek vervaardigd worden; „ dan de meefle der daar toe Gecommitteerden waren 3, inwendig voor de Volks - Party, en door hunnen over^ „ moed wierd de reft wel haaft uitgefloten; egter moet ,, men door de Volks-Party niet verltaan het geheele „ Volk, maar alleen een deel deszelfs, hetwelk zig „ door eenige weinige Aanvoerders heeft laaten overreed „ den, en welke Aanvoerders voornaamelyk zyn een ryk „ en vernuftig Koopman een fcherpzinnige Procureur en „ eenige Geeftlyken, die den Mantel aan den Kapflok „ gehangen hebben."
„ Het eerfte Artykel , van dit in den Jaare 1779 aan 't a, licht gebragte eerfte deel van het Wetboek, bekleedde „ den algenieenen Raad, beftaande uit 1800 Burgeren, „ met onbepaalde Magt; daar, volgens het geguaran„ deerd Verdrag van 1758, dat vermogen was verdeeld „ onder de Vyf-en-Twintigen , de Zdligen en de „ Twee Honderden; weshalven 400 Burgeren, meeft 3, al uit oude Geflachten en van groot vermogen, zigte-„ gen deze nieuwigheid aankantten, en dit niet toeltaan „ wilden, waarom men hun den naam van Negatifs, of ! „ Weigeraars heeft gegeeven, terwyl zulke, di de nieu„ wigheid willeri doordringen, Reprtfentanten worden „ genoemd , als voor her~ Volk of liever een gedeelte „ daar van opkomend? : By de Weigeraars , voegden „ zig ook de Inboorlingen, {Natifs), want vermits de„ ze in den algemeenen Raad niet komen, oordeelden „ zy het noodig dat ook andere Collegien het evenwigt „ bewaarden , daar en boven verklaarde het Franfche „ Minifterie zig voor deze Party ook, nadcmaal Frankt, ryk, beneveas de Cantons Zuricb en. Ban, voor de
» in



«y« GEDENKSCHRIFTEN
waardeeren , en daarenboven overtuigd zyn dat het gedrag Hunner Hoog Mog , zedert den aanvang der OnIntten wegens America, klaatlyk heeft getoond dat zy geene andere begeerte hadden, dan het bewaaren der on-zydigheid zonder eenigzins de opflanden van America te willen begunlligen, zelfs jegens Engeland toegeefiykheden bewyzende waar aan de Republiek in geeuerlei wyze gehouden was , zo door bepaalingen aan den Koophandel hunner Colonien gemaakt, als door 't verbod om onder convoy ;e neemen Schepen met timmerhout belaaden en dcor het terugroepen van den Gouverneur van St. Euftachius , op de weinig gegronde Klagten van het Engelfch Miniflerie ; toegeeflykheden , die beloond wierden door het aantallen en neemen van het Convoy onder bevel des Graaven van Byland, door de fchending van het Grondgebied der Republiek en door hetwegneemen van Amerieaanfche Schepen onder het Fort St. Martin.
Dat, Hunne Hoog Mog. getrouwelyk dit fydemavan gemaatigdheid gevolgd hebbende , het baarblyklyk is dat de gevoeligheid van zyne Britfche Majedeit niet anders kan aangezien worden dan als de uitwerking der haat wegens de gefloten verbintenis van Neutraliteit, én dien volgends hunne Hoog Mog. geheel gefundeerd zyn öih. te reclameeren den inhoud en den zin van het 7e 8e en 9e. Artykel der Conventie , welke de grondflag maakt der verbintenis van Neutraliteit, met hunne Keizetlyke en Koninglyke Majelteiten gefloten.
Dat er derhalven geene zwaarigheid kan beftaan om jegens hunne Hunne Hoog Mog. als Bondgenoten te vervullen deverbinteniflen, uit kragt der bewufte Conventie aangegaan , tot dewelke zy moeten geconlidereerd worden ge'accedeerd te hebben op het ogenblik dat die Accedie door Hunne Hoog Mog. in 's Hage is gearrcfleerd en befloten, en dat hunne Declaratie aan de oorlogende Mogendheden, overeenkomftig de voornoemde Conventie is afgevaardigd geworden.
Dat , ingevalle Hunne Hoog Mog. zig hadden te beklagen over' eenig bloot bedryf van geweldenary , onrechtvaardigheid of hoon , tegens hun begaan en welke Verholpen kon worden door de gewoone vertoogen, van wegen hunne Bondgenoten te doen, zy liever verkiezen zouden tc reclameercn derzelver ondcrlteuning tot her-
flel



VOOR HET JAAR 1*781. if9
ftel van zodanige Grieven , dan toevlugt tot de Wapenen te neemen; maar dat Hunne Hoog Mog. zig vyandlyk aangerand vindende door zyne Britfche Majelteit, by gelegenheid en uit haat van de voorn. Alliantie , zig ui de noodzaaklykheid bevinden den aanval te weeren op , dezelfde wyze als die is gedaan , met vyandlykheden betaalende de eerlle vyandlykheden tegen hun gepleegd; zig voor het overige verzekerd houdende dat de mede geallieerde Mogendheden niet aarfelen zullen , onmiddelyk gemeene zaak met hun te maaken, om aan de ReI publiek te verzorgen de voldoening en vergoeding van 1 fchaden, veroorzaakt door eene zo onrechtvaerdige als I geweldige aanranding , en dat zy , met Hunne Hoog Mog., wel zullen willen neemen de verdere fchikkin; gen , die de tegenwoordige omftandigheden vorderen. Het welk Hunne Hoog Mog. op de allernadruklyklte wyze vergen en dat verwagten met zo veel te meer vertrouwen , als zy zig inniglyk overreed houden dat de ] fentimenten van grootmoedigheid en billykheid , welke '. Hunne Keizerlyke en Koninglyke Majefteiten bezielen , 1 hoogftdezelven niet zullen toelaaten te dulden dat deRe( publiek het flagtoffer werde van een fyftema, zo roem1 Waardig als billyk uitgedagt ter handhaving en zekerheid van de Rechten der Neutralen , terwyl de Repui bliek, alleen bloot gefteld aan het geheele geweld van i deze onrechtvaerdige aanranding van Engeland, het zelve weinig zou kunnen wederftaan en daar door gevaar looI pen om ganfeh en gaar nutteloos te worden aan de Con1 federatie.
Het is daarom dat de Ondergetekende , onder aantdrang van de bovengem. beweegredenen,en innerlyk gejperfuadeerd dat deRatificatien van het Tractaat, te Si. Fe; tersburg getekend , niet manqueeren zullen met den eerlften te gel'chieden, de eere heeft, in naam en op uitdrnkllyken laft van zyne Meefters, te reclameeren de vervul1 ling van het 7, 8 cn 9. Artykel der voorn. Verbintenis : en dienvolgends te vraagen een prompt «n genoegzaam ffecoursvan wegen zyne Majefteit, wiens grootmoedige en tbülyke Sentimenten , aan ganfeh Europa bekend , niet izullen toelaaten dat hy zyn roemwaardig werk laate 1 vaaren.
De Vriendfchap en toegenegenheid zyner Majefteit jeigens Hunne Hoog Mog. fchynt hun nog in voorraad de
hulp



GEDENKSCHRIFTEN
hulp te verzekeren, die zy van Zyne Majefteit verwagten, en den Ondergetekenden te belooven een alzo voldoend als fchielyk antwoord , waar op hy des te yveriger moet aandringen, vermits iederen dag van uitftel aanzienlyke en bykans onherftelbare fchaden aan de Republiek •veroorzaakt.
Gedaan te Stokholm den 8. February 1781.
( getekend )
D. W. van LYNDEN.
. Het Ziveedfche Hof heeft tot antwoord gegeeven „ de „voorn. Memorie zo gewigtig te zyn, "dat zyne Ma„ jefteit zig wegens deu Inhoud met zyne Geallieerden „ moeft beraaden" , en wat het Hof van Deenmarken belangt , aan welke eene gelyke reclame van de bepaalingen der Conventie gedaan is , daar van is nog geen antwoord ingekomen , weshalven men nog rontfom in eene onzekerheid is of men al óf niet zal byftand erlangen. Inmiddels heeft haare Rus - Keizerlyke Majefteit den Staat aangemaand om zig fpoedig te wapenen en niet enkel op de hulp van deszelfs Geallieerden te verlaaten het geen ook het verlangen van ieder Nederlander is, teneinde men in ftaat zy om den Engelfchen het Hoofd te bieden en een billyken vreede te bekomen.
Hoe onzeker men nu ook moge zyn heeft zulks niet belet.het vyandelyk Manifeft van den Koning van Groot» Brittannien, nadruklyk doch befcheiden door onze Souverainen te zien wederleggen, hoedaanig de Lezer zelf kan zien uit het volgend
CONTRA-MANIFEST.
DE STAATEN GENERAAL DER VEREENIGDE NEDERLANDEN.
Indien de Gedenkboeken der Eeuwen ooit opleeverden het voorbeeld van een vrye en onafhankelyke Staat, door een nabuurige, van ouds gecönfoedereerde en met banden van gemeenfchappelvke belangens ten naauwfte verknogte Mogendheid op het onregtvaardigft, én zotr « der fchyn van regt of reden vyandlyk aangetaft, zo is het,
buu



VOOR HET JAAR 17SÏ. 16J
het Tracïaat van Commercie, tuffchen de Kroon van Engeland en de Republiek fubfifteerende, was van geen
:de minde vrugt. By dat 1 raclaat waren de Rechten
:en de Vry heden van de Neutraale Vlag ten klaarden befchreeven en ten fterkden geftaafd, de Onderdaanen van Groot-Brittannien hadden de voordeden van dit Tracïaat in het eerde en eenig geval, dat Engeland Neutraal en de Republiek in Oorlog is geweeft, ten vollen genoten, !die voordeden konden thans in het wederkeerig geval aan
:1de Ingezeetenen van dezen Staat, zonder hethoogfte onrecht , niet onthouden worden , en zo min als Zyne Groot-Brittannifchè Majedeit recht had, om de voorideelige werking van dit Verbond, ten aanzien van de Republiek , te doen ophouden , even zo weinig konde aan Hoogddezelve eenige bevoegdheid toegekend worden, lom dc Republiek van deszelfs aangenomene Neutraliteit af te trekken en den Staat te dwingen van zich te wer-
: >pen in een Oorlog, opgereezen uit oorzaaken , onmiddelyk betrekking hebbende tot Rechten of Posfesfien van •Hooggemelde Zyne Majefteit, buiten de limiten der de'fenfive Traftaaten relforteerende, en nochtans wierd dit
llTraöaat door Zyne Majefteit al terdond, by het begin der Onluden met de Kroon van Vrankryk, ontzenuwd
:en verkragt. De Contraventien en Infraftien van dit
[Tradaat, aan de zyde van Groot-Brittannien, en de ar-
libitraire gewysdens der Gerechtshoven van dat Ryk, tekens de duidelyke Sanftie van hetzelve Tractaat aanloo-
ijpende, wierden van dag tot dag vermeenigvuldigd. -— De weerlooze Koopvaarders van de Republiek moeden ide onfchuldige flagtofters worden van de deeds toenee-
■ïmende vexatien en geweldenaryen der Engelfche Schelpen en Commiflïevaarders. — Het bleef daar niet by.
De Vlag van den Staat zelve wierd niet gefpaard, rmaar door het feitelyk aanraden van het Convoy, onder Iden Schout - by-nagt Graave van Byland, opentlyk ge-
ihoond en gefchonden. Het bondigrt vertoog, te
idier geleetrenheid van wegens den Staat onder het oog tvan Zyne "Groot-Brittannifchè Majefteit gebragt, kon;dc niets baatcn. — De Schepen, uit dat Convoy genoo-
inmen, wierden voorgoede prys verklaard ; en deze hoon, dde Vlag van den Staat aangedaan , wierd wel haaft gewolgd door de openbaare violatien van deszelfs Neutraal "Territoir, zo wel in, als buiten Europa: Twee voorla 2 t>ecl-



i64 GEDENKSCHRIFTEN
beelden hier van zullen alleen aangeroerd worden ■ Het een is de aanval op het Eiland van St. Martin, en het leitelyk wegvoeren van verfcheiden Vaartuigen, die onder het bereik van 't Kanon der Forterefle geankerd, ook aldaar, volgens het onfehendbaar regt der Volkeren een veilige fchuilplaats hadden behooren te vinden- Het andere betreft de verregaande infolentien door een Engellcn gewapend Vaartuig op de Stranden van de Republiek by het Eiland Goedereede gepleegt, waar door zelfs eenige Ingezeetenen van dat Eiland , zig op het Strand bevindende, en mets kwaads kunnende vermoeden, aan het uitterfte gevaar door het Geicbut van dat Vaartuig wierden geëxponeerd , en gedwongen zig Landwaards te begeeven; — wegens dit ongehoord bellaar, heeft den .Maat op deszelfs zo billyke klagten al mede geene voldoening hoe genaamd konnen verkrygen.
Geduurende deze toeftand van zaaken, welken voor Hun Hoog - Mog. geen andere keuze overliet , dan of de Commercie van hunne ingezeetenen, waar mede de Republiek Haan of vallen moet, eindelyk geheel en al verdelgd te zien, of wel middelen van nadruk ter verkryging van redres tegen een ouden Geallieerden van den Maat by de hand te neemen, wierd het grootmoedig hart van Haare Rus Keyzerlyke Majefteit bewoogtn, om dezen Staat, behoudens deszelfs Traöaaten mët alle de andere Mogentheden, zo goedgunftig als menfchlievend, mt te. noodigen, om met Hoogltdezelve, benevens de andere Noordfche Mogendheden , de Neutraliteit en de Rechten der Neutraalen, volgens het recht der Volken en de fubfifteerende Traékaten competeerende, gezamenderhand te verdeedigen en te handhaven.
Hoe aangenaam deze aanbieding aan Hun Hoog- Mog moeft voorkomen, kan ligtelyk werden gepenetreerd' alzo daar door aan dezen Staat een deur geopend w'erd waar door zy met behoud van haare VerbintenüTen met Zyne Groot-Brittannilche Majefteit en Hoogftdeszelfs -Kyken , als mede van die met de andere belligereerende Mogendheden , de Commercie van haare Onderdaanen, voor het vervolg, naar den teneur van de Tractaaten en het recht der Volken konde aftecureeren, en haare lndependentie tegens alle verdere infradten beveiligen
™ « deZe deur is het' dfe Zyne Groot-Brittannifchè Majefteit getragt heeft voor de Republiek, waare het
mo-



VOOR HET JAAR 1781. ióy
mogelyk, te fluiten, door tot die praecipitante uitterftens over te gaan, van deszelfs extraordinaris Ambafladeur by de Republiek ^ zonder affcheidsneeuaing. te rappelleeren, en terzelver tyd een Manifeft van pretenfe bezwaaren, benevens Brieven van Marqué en zogenaamde Re'prefailles tegens den Staat en üeszelfs Ingezeetenen en Goederen te doen uitvaardigen; terwyl men dus fchynt beflooten te hebben, om, met ter zyde ftelling van het wezeiulyk belang der beide Natiën, de Banden der alou.de Vriendfchap te verbreeken ,en dezen Staat met een on! regtvaardigen Otlog aan te randen.
Eene breedvoerige refutatie van de pretenfe redenen ! en grieven, in het Manifeft aangevoerd, zal niet noodig "zyn, om de ongegrondheid van dezelve aan elk onparMiydige, als met" de hand te doen taften: Alleentyk be; hocfd men omtrent het aanbod van vriendelyke (JonfeUentien, van wegens Zyne Groot-Brittannifchè Maje . Ifteit, met weinige woorden te doen obferveeren.
Dat het meergemelde Tradaat van Marine het eenig
«onderwerp van die Conferentien zyn konde. Dat
ide difpofrtie van het zelve klaar fpreekt, en in de duide|ykfte Termen aan de Neutraale Mogendheid het recht geeft, om Scheepsmateriaalen of zogenaamde Navale ■Munitiën, na de Havens der in Oorlog zynde Mogendiherden vryelyk te doen vervoeren: -— Dat, de Republiek niets anders bedoelende , noch van Zyne Groot-; Brittannifchè Majefteit iets meerder verlangende, als het 'ongeftoort genot van de rechten, by dat Tracïaat bedingen, een Point van zoo doordraaiende klaarheid, en onbetwiftbaare rechtmatigheid , tot geen objeö van Negotiatie, of van eenige nadere, en aan dat Tractaat clerofatoire, overeenkomit gemaakt konde worden, zo lang -Hun Hoos-Mog. van zig niet konden vcrkrygen, en ;6ig niet zo ligt gereed konden toonen, om aan de wel ; verkreegen Rechten van den Staat en van deszelfs In* igezectenen vtywillig te renuntieeren, en daar van , ter •contemplatie van het Hof van Engeland , afitand te :doen: Eene renunciatie ten faveure van eene der Oorlogende Mogenheden , met de grondregels der aangenhoomene onzydigheid , weinig overeenkomftig en waar ddoor Hun Hoog-Mog. de veiligheid van den Staat, aan ceen andere zyde', voor gevaaren bloot gefteld zoude hebbben, die zy verpligt waren zorgvuldig tevermyden, en ' L 3 tef-



i66 GEDENKSCHRIFTEN
teffens eene renwtiatie , waar door aan de Commerc'e en Navigatie, het voornaame fieunzel van de Republiek en de Bronader van haar Welvaart, een onherftebaar nadeel toegebragt zoude zyn geworden, dewyl het mercantiel Wezen uit verfcheidene met elkander onderling verbondene Takken zamen gefteld zynde, de affnyding en verfperring van eene er> zeer voornaame Tak, de noodwendige verdroogiug en het verval van alle en'dus van het gartfche lighaam, moeft veroorzaaken, om niet te zeggen dat ter zei ver tyd als Hun Hoog-Mog. billyk zwaarigheid maakten de aangebodene Conterentien te accepteeren, zich te gelyk door een provifioneel befluit de dadelyke oefeningen van haar Recht niet weinig hebben gemodificeerd en gematigd.
En wat het verzogte Secours aangaat, moeten Hun Hoog-Mog. niet ontveinfen , dat zy nimmer hebben kunnen bezeffen, op wat wyze Zyne Majefteit met eenig fchyn van regt of'billykheid konde inlïeeren op eenig Secours by de Tiailaaten gellipulecrd , op een tyd , dat Hoogltezeive de verpligting aan Zyne zyde, uit de Traébaten voorspruitende , reeds lang te vooren had ter zyde gefteld; niet minder hebben Hun Hoog-Mog. zig moeten verwonderen, dat, daar de Troubles in America , en de direöc gevolgen van dien, de Republiek uit hoofde van generley Tracïaat konden aangaan , en het Secours ook niet eerder van Hun Hoog-Mog. gevraagd is, als na dat de Kroon van Spanjen het getal der belligereerende Mogendheeden had vergroot, Zyne GrootBrittannifche Majefteit uit die gebeurtenis gelegcndheid heeft genoomen , om op het verieeuen van Secours by den Staat met dien yver, en op dusdaanig eene wyze, aan te dringen, als of het opkomen en uitbarften van een Oorlogsvlam tuffchen Zyne Majelteit, en eenige andere Mogendheid, alleen en op zig zelfs genoeg was, om den Staat te verpligten, van terftond, en zonder verder onderzeek de geltipuleerde Onderflanden te verkenen : De Republiek , 't is waar, vond zig, volgens de voormaals aangegaane Traöaaten, verpligt het Ryk van Groot - Brittannien by te ftaan, zo dikwerf dat Ryk met een onregtvaardigen Oorlog befprongen of gedreigd wierd ; ja, dat meer is, de Republiek moeit, volgens dezelfde Traélaaten, in dat geval, binnen een bepaalden tyd den Oorlog tegens den Aanvaller declareeren; maar nimmer hebben
Hun



VOOR HET JAAR 1781. 167
I-Hun Hoog-Mog. afgedaan het recht, naar den aart van
;alk defenfive verhonden, aan de geallieerde MoogendIheid, wederzyds, ontegenzeggelyk competeerende, van, ï&lvoorens tot de prxltatie der Secourflen, of tot eenige 1 deelneeming in den Oorlog te treeden, vooraf te ender.zoeken den Oorfprong, waar uit de Oneenigheeden zyn gereezen, en den aart der Verfchillen, welke daar toe 1 aanleiding hebben gegeeven; mitsgaders met de vereifchte omzigtigheid na te gaan, of het Qafiu Féderis al , dan [«iet, plaats heeft, en of den Oorlog aan de zyde van de IBondgenoot, die het Secours vorderd, WETTIG zy, ija, dan neen, en nimmer of ooit hebben Hun Hoog-Mog. by eenig Tractaat de Onafhanglykheid van den Staat verzaakt, en deszelfs belangens aan die van GrootIBrittannien zo verre opgeofferd, dat zy zig dit altoos 1 nodig cn zeer wzzzntïyb onderzoek zouden hebben henoomcn ' of tot een flap zouden zyn gekomen, waar door /zy op eenigerley 'wyze gerekend zouden kunnen wor1 den verbonden te zyn , om zig aaa het goeddunken van het Hof van Groot-Brittannien te moeten onderwerpen, ten de verzogte Secourflen te moeten inwilligen, zelfs i dan , wanneer dat Hof met de eene of andere Mogendheid i-an verfchil geraakt zynde, goedvind, de weg der Wa( penen den voorrang boven die van eene redelyke voldoe1 ning aan gegronde bezwaarniften te geeven.
Het is dan ook niet geweeft door een geeft van PartyfiÉchap-, of door het gewrogt van eene oVêrheerfchende Ca> Taaie, maar na rype deliberatie, en uit ware inzigt op de 1 rederite belangens van den Staat , dat de Staaten van dc r refpective Provinciën by hunne ingebragte Refolutien al1 len eenpaarig getoond hebben van begrip te zyn, dat het i verzogte Secours op de b.leefdfte wyze behoorde tewor( den afgeweezen, en Hun Hoog - Mog. zouden dan ook 1 niet in gebreeken zyn gebleeven, om, conform die ingeibragte Refolutien een Antwoord op de herhaalde requifit tien van Secours aan Hoogftgedagte Zyne Majefteit te 1 laaten toekomen, zo niet daar van weerhouden waren f geworden door de ongehoorde en violente Attacque van < de Vlag van den Staat onder het bevel van den Schout Iby-nagt van Byland , de geweigerde Satisfactie deswejgens , en 'oor de kort daar op gevolgde ganttch vreemede en wederregtelyke fufpenfie der Tractaaten aa't de zy<de van Zyne Groot-Brittannifchè Majefteit: Alle welke h 4, Ge-



J.68 GEDENKSCHRIFTEN
Gebeurtenilïèn Deliberatien van een geheel anderen aart vorderden, en het voorfz. Antwoord deeden vervallen v u '\7yd^ te verSeeft en geheel abufivelyk, dat men by het Manifeft het getal der bezwaaren getrast heeft te vermeerderen door de allegatie van het opheffen der uit. gaande Rechten tot faciliteering van den toevoer van öcheeps - Munitiën naar Vrankryk : Want behalven dat zulks de inteneurc direaie van (je Commercie raakt waar toe alle Souverainen ontegenzeggelyk recht hebben' en wesaangaande zyaan niemant rekenfchap zynverfchuldigd, zo is dit Point wel in deliberatie gelegt, maar tot hier toe buiten conclufie gelaaten, zo dat die rechten als nog op den ouden voet geheeven werden,en het geavanceerde by het Manifeft zig van alle grond ontbloot vind hoewel de handelingen van Zyne Groot - Brittannifchè Majefteit eene zodaanige voorzieninge aan de zyde van den Staat volkomen moefien billyken.
Niet minder ongegrond is het misnoegen door Zyne Groot - Brittannifchè Majefleit opgevat over het geval van den Amen'caan Paul Jones : Ai voor veele Jaaren hadden Hun Hoo,<y-Mog. nopens de Admiftie van Kaapers en Commifiie-Vaarders van vreemde Natiën met derzelver genoomene Prinfen, in de Havens dezer Landen eenige vafte Ordres beraamd, en alomme bekend gemaakt, dewelke tot hier toe zonder uitzondering waren geobferveerd en nagekomen : Van die Ordres konden Hun Hoog-Mog. in dit geval, en ten aanzien van een Armateur, die met een Commiffie van het Noord - Americaanfch Congres was voorzien, en zig op de Rheede van TelTel vond gecombineerd met Oorlogs - Fregatten van eene Souveraine Mogendheid , niet afgaan , zonder even daar door een Oordeel te vellen , en een decifïe in de Waereld te brengen over zaaken , welke Hun HoogMog. niet verpligt waren zig aan te trekken, en waar in zy voor de belangens van den Staat niet raadfaam vonden, zig op eenigcrley wyze in te wikkelen ; Hun HoogMog. oordeelden vervolgens raadfaam by de van otids vaftgeftelde Ordres op dit fubject te perfifteeren , met byvoegmg nogthans van eene fpeciale vaorziening, teneinde aan gemelde Armateur het inneemen van Ammum'tien van Oorlog te beletten , en Hun Hoog - Mog. ordonneerden voorts wel uitdrukkelyk , dat hy zig wederom ten lpoedigften naar Zee zoude begeeven , zonder langer te
ver-



VOOR HET JAAR 1781. i8y
„ St. Euftachius aankwam, den Gouverneur tot overgaaf fommeer'de, „ zodanig als hier met het antwoord volgd:
Or-EISCHING AAN PEN GOUVERNEUR van Sr. EUSTACHIUS*
Wy, de commande erende Bevelhebbers eh chef van zyner Majefteits Vlooi en Leger in de Weft - Indien , eifchen , in Hoogftdeszelfs Kcxingfyken naam, de onmiddelyke overgave van het Eiland öf. Eultacnius, en deszelfs Dependentiën , met alles wat zig aldaar bevind, of daartoe bekoort ... .
Wy geeven U één Uur , van het oogenblik der entfangft var. deeze hoodfehap af , om uw befluit te wemen. Indien 'er ftegts de minfle wederftand geboden werdt, zullen de gevolgen voor uwe rekening zyn. Aan boord van het Oorlog - Schip Sandwich, den 3 Febr. 1781. ( was geteekend )
GEORGE BRTDGES RODNET. JOHN VAUGHAN. HRT ANTWOORD VAN den GOUVERNEUR. Gouverneur de Graaft, het niet in zyn vermogen hebbende, om eeniren wederftand te bieden legen de Britfjch» Krygsmagt , waardoor het Eiland van St. Euftachius geinvefteerd is , geeft het zelve, met alle deszelfs Dependentiën, over aan Sir George Krydges Rodney , en Generaal Vaughan. De gevoelens van eere en menfeblykheid dier twee Opperbevelhebbers w-l kennende, beveelt de Gouverneur de Stad en derzelver b.gtzeetenen aan hunne gocdgurfligbeid en gennd?. ( was geteekend )
IQHANNES de GEAAFÏ.
St. Eustachius, Olivier OyEN.
den 3. Febr.sjSX. Jacobus Sf.Vs.
Hekr. Pandt.
,, Dat de Generaal Vaughan een Detachement afzond om de Eiian„ den St. Martin en S'dba te bemagtigen . het geen ook gefehiedde „ onder een zelfden eifrh en Antwoord als by St. Euftachius.
In 't voorbygaan kan men aanmerken dat deze Espeditie aan Vaughan en Rodney weinig eers doer, door de uitdrukkingen die zy nopens den Amfterdamfhen Magiftraat gebruiken,'hoe zeer deze althar.» hunne Petloonen niet had beled gd.
Wyders behelft hun verhaal dar zy bcmagtigd ' hebben , 1 Oor'opFregatten, elk van 30 Stukken , zynde door dc Heeren Roti en vos gecommandeerd, en 30 Koopvaarders, 36 Uuren voor de overrompeling van het Eiland afgezeild ondet Convoy van 't Oorlogfchip Mars van 60 Stukken , gevoerd door den Schout by Nagt W. Crull, dia gefneuveid is : de Engelfchen, dieniet gaarn eenige dapperheid ftl hunne Vyanden erkennen, zeggen dat er eenige Idioten zyn gewiffrld en toen de Vlag geftrceken wieid ; doch andere bciigicn dat de biaave I Crull zes Uuren lang tegen hen gevogten heeft, fchoon zy een Schip 1 van 74 en twee Schepen van s« Stukken hadde-n. Voorts hebben c!é 1 Engelfchen behalven die Schepen nog bemagtigd ruim i;o an 'ere Schepen en buir gemaakt 78 Stukken Kanon, 49J0 Kogels, waar pn1 der 3054 agttien Ponders, 767 twaalf Ponders, 338 Negen Ponders , óso zesponders en 200 3 Ponders, 4*89 Pond Buskruid, 4000 Musket Ko; gels, 270*0 Vuutiteenen , 400Q0 Tonnen Meel en 30000 Vaten Spek, 1 wordende den vermeefterden Eigendom op 4 Millioénen begroot.
Ue Admiraal Rodney zou vervolgens na Curasfau ftevenen; doch I iommige meenen dat hem die inneeming zo ligt niet zal vallen; wat I hier van zy zal de tyd het beft ontwikkelen.
M j Deze'



i86 GEDENKSCHRIFTEN
Deze gebeurtenis ftaat waatfchynlyk eerlang van -andere ptmeOec gevolgt te zullen worden. De Ontzetting namelyk van Giiraltar vermits den ij dezer de Engelfche Vloot, ten getale van 38 Scheren van Linie, behalven Fregatten , Branders, Tranfport- en Proviand Schepen derwaa-ds in Zee is geftooken , en de Spalfche Vloot flegts 3o schepen fctk », dus vermoede! yk te kort zal lchieten, indien niet de franfche Vloot de kans doet overflaan
Een ander Efquader, ook van Engeland den 13 dezer in,'Zee geftoken is meue het voorwerp der aandagt van elk opiegt Nederlander vermits meu weet dat het zelve na de Ooft - Indien is beftemd en dus voor Kaap de Goede Hoop en onze Specery-Eilanden geen geringe bekommering baard, vermits het voorn. Efquader. 12 Ooilogfchepen, behalven j gewapende Vaartuigen, fterk ,, en ge.ou.mandee.d word door den Commodore Jobufione, genoeg bekend, door de Geweldcnaaryen jegens de Hollandfche Schepen op de Ponugeefcbe Kuft
Wy fluiten du ons maandlyks Veiflag van de Eutopifche Gebeurteniflen, met den Lezer nog een Haaltje re vertoonen van de Britfche handelwyze, zo als die gehouden word in de volgende
CONDEM NATIE
VAN
HOLLANDSCHE SCHEPEN.
Het Zeepaard, j. Rupart, van St. Ubes na Vliflingcn.
Schip en Laading, waar vaneen gedeelte word gereclameerd ■Jonker Reurd van Cammmga, G. Potter, van Sevilien na Oliënde
Schip en Scheeps Laading gecondemneerd, een Laading Fruit i«
hetzelve vry gegeeven. ' *
De Liefde, P. Asmus, van Alicanten na Oftende. Concordia, L.Thomas, van Kadix na Amfterdarn.
Schip gecondemneerd de Laading rot nader order
^Lo^nden J"* KU>" A"" °f J"K ' H' A""' V3n Lisbon na'
De Jonge Gebrand, H. Gerbrands, van Libourne na Amfterdarn. Van deze Schip en Laading.
De Vriendfchap, K H. Kat, van Sevilien na Amfterdarn.
Schip cn drie vierde van de Laading, wordende het overige vierde deel gereclameerd. "
De Jonge Herman Hiddinga, T. Symons, van 1'Orient na Rotterdam Schip en Laading gecondemneerd.
De Vrouw Antenia Elifabeth, G. Klaafen, van Cette na Amfterdarn.
Do Vrouw-S.ph-.a . J. F. Nieuwoldt, van St. Marren na Amfterdarn.
Het Fortuin van Zaandam, B. Hofket, van Memel na Genua Van de beide laatfte Schip en Laading.
De Vrouw 'Panna, C Goverts, van Smirna na Amfterdarn.
Zeven agtfte in het Schip gecondemneerd, een agtftè cn de Laading gercierveerd.
De Jongvrouw Geeriruid Adriana, P. s. Teekes.van Smirna na Rotterdam.
J>e Gefte.digc Jager, W. H. de Jong, van Leith na Terveer.
Tietje Wnieveen, B Pieters, van Sevilien na Oftende.
Van deze drie de Schepen gecondemneerd, maat de Laadingen ge» referveerd. 0 0
De Vrtuw Gceriruida, J.P. Schol, van Bordeaux. En
Hit



VOOR HET JAAR 1781.
VOOR HET JAAR 1781. 187
\Het Wehrsartn van Frankfort, H Broers , van Salouw.
Beide na Ainftetdam, en beide Schip en Laadinj; j-econdemnecrd. ,11-t Gevaar, R van Niei.wburg, van Ami;erd,.m na Kadix. ~De Maria Cornelia, J.Snocy, vau Bordeaux na Rotrerdam. Juffrouw Johanna, |. Verboom, van Bordeaux. 'Vrouw idaria van Qamminga, J. A.. Nootdravcn, van Libourne. lufrouvj Catharina, H. |. Gioor, van Sr. Euitachius. En Dt t'.Umbeom, (een Proiffilch SchipJ G. Vols , van Bordeaux, alle
vier na R.onerd.im , Do t atet Gez'flers, P. Kooyman , van Curacao na Zierikzee. De Provincie Z.ei int, |.Duks, van Malaga na Virflingcn. ,De Jonge Stoffels, H Fokles , van Amfteulam na Gigon.
V.m de bovenftaande 7 zyn Schepen en Laadingen gecondemneerd. 'De Olyuoolen. R. Alles. £11
Concordia, L, Thomas, l.eide van Kadix hcrwaards. De Ridder.
Van deze zyn de Schepen en een gedeelte van de Laading gecondeinneetd en de relt geiefeivcerd.
De Caibarina, H Strootman, van Smirna na Rotterdam.
De drie Gezuflcrs, G. Sipkcs de jong, vau Menel na Fayal.
,De Snelle Z Hder , P. H. Leeuw, van Su.inam-.una Amfteidam.
De Expeditie, A.Riefe, van Malaga na Oliënde.
Van deze zyn de Schepen gecondemneerd en de Laadingen gereferveerd. ,
(Nog waren gecondemneerd de Schepen en Ladingen van de Vificheis hooten de Anna~; de Jenqe Su/anna en ae Antonio en Hillegonda,
Als mede de Schepen de Gunjlige Verwagting ; de drie Gezuflers j en :\,.:o'dia.
Jh: Hof, E. J. Marnmers, van Bordeaux na Amfterdarn. I \..n hetwelk een vierde van het Schip geconfisqueerd, en drie vier. I de van het Schip, als mede de Laading gereferveetd is. tDe Vrouw Jacoba, L. Sanders, van Kadix na Amfterdarn. I Schip en een gedeelte der Laading geconfisqueerd, de relt gere. ferveerd.
iDe Eendragt , S, Kians, van Faio na Amfterdarn.
De Laading met Conlent teiug gegeeveu, by Conlideratie en den.
. kcivk het Schip ook. .
)De DJphyr., Ids Tictcr, van Alicantcn na Oliënde. I Sciüp is gecondemncetd, de Laading zal terug gegeeven wotden. fpe Onderneeming., P. van ü?veieiij, van'Sevilien na Oitende. I Schip is gecoiulemneétd en de Laadnig geieferveerd y£>e Zeevrugt, D. van der Woiff, van Malaga 11a Oftende.
Schip is gecondemneeid, dt Laading terug gegeeven. TDe Margaretha Maria, M van Hohrr, van Rotterdam na Rouen.
Schip en een gedeelte det Laading gecondemneerd, de ïeft gerej i letveerd. ., W. bhrns». •»• .,• Mw^ds-jt" J (Wut'2 1?H jjf Y IDe Jonge Watfe Ruitinga , P. R. Zylftra , van Amfterdarn na Villa de Conda.
. Schip gecondemneerd, de Laading gereferveerd. De Oeconomie, J. J. Klyn , van Atnileidam na Lisbon.
Schip is gecondennieejd , de Laading gereferveerd. De Vrouw Aietia, J. ïsbrandsz., van Malaga na Oftende.
Schip geconfisqueerd , de Laading gereferveerd. )Oc Gsude Theeboom, J.Kievit, van St. Euftachius na Amfterdarn.
Van deze en de twee volgende weet men tjeen uitfpraak. \')De Jonge llendrina , R. VVopkes, van Malaga 11a Middelbuig. En Herman IVitteveen, J. Menfes, van Lisbon na Londen.
St. Mag-



188 GEDENKSCHRIFTEN
St, Magnus, L. Brinkman, van Rochefort na ISreft,
Schip als Breemer Eigendom is terug gegeeven, de Laading geconfisqueerd, over de Vragt en Legdagen, zal nader gedecideerd worden.
De twee Gebroedere, J. Steenblink, van Bordeaux na Oftende. Schip als een Hamburger is terug gegeeven , de Laading gecon. demneerd.
Schip de Maria Chrsftina als voor den zo Pecembet genoomen en van Bayonne na Amiierdam , is met de Laading tetug gegeevtn.
En de Maria Cbriftina, M (anfen, is niets wegens het Schip gedaan en een gedeelte der Laading terug gegeeven.
De Kreeft Negotie, met Vilch, gecondemneerd.
De Eendragt, P. KI. Bakker, 't welk aangehouden was en de Laading opgclbgen is.
De Jonge Dirk, waar van Schip en Laading aangehouden.
De twee Gezufters. J, de Groot. En
De Vrouw Catharina, A. Angel, beide de Schepen gecondemneerd ;
een gedeelte der Laading terug gegeeven, het overige gerefervecicL De Jufrouw Ifabella, . . Bakker , het Schip terug gegeeven , alzo'
voor de Hoftiliteit is genomen, de Laading gecondemneerd. De Poft van Bordeaux, het grootite gedeelte der Laading gecondem.
neerd , de reft terug gegeeven- En 'De jonge Sybrand VVitteveen, H. Witteveen, Schip en Laading terug
gegeeven.
Behalven de voorn. Schepen ?yn er, zegt men, nog iz andere gecondemneetd, als mede de Oorlogichepen de PRINCES CAROLINA,
" gecommaneerd geweeft by den Heer SAT1NK, en ROTTERDAM gecommandeerd door den Heer VOLBERGEN, waar van de eerfte Kapitein bereids op zyn woord van Eer overgekomen is, cn beligt zo vsrzekerd , dat het vetfpreide wegens de llegtc. behandeling onzer gevangen Landgenoten ongegrond is. Ondertulkaeti hebben de Engelfche weder genomen de 'volgende Schepen
De Vrouw Geertruida, J. J.Roiiaan, van Curacao.
ff* Juffrouw (^iBoria, H. ides, van Lisbon.
De Harmonie, C. Rynders , van St. Euftachius»;
D1 Valentina Margaretha, , Van Nantes.
De Emdrtgi (Damziger) , van i'Orient.
De Goede Vrienden, D. Bakker, van St Euftachius.'
BYZONDER HEDEN-
T Tit het S3xifch Ertsgebergte word gemeld in dato 15 Februa-j Vi^ ry , dat men aldaar, geduurende t Weeken, een heevig Winterweder heeft moeten gevoelen , en waar van men zig geen voor» beeld wift te herinneren. De Sneeuw lag op fommige plaatfen ra. Ellen hoog , vermeerderde nog daaglyks, en deed merkelyk fchade aan de ligre Gebouwen, waar van er reeds eenige onbewoonbaar waren eeworden. De algemeene klagr onder de Inwooners was groot.
vermits zy aan brood , 0111 te eeten , cn hout, om zig te warmen, gebrek begonden re krygen , zonder mooglykheid, een Weg, dooï de Sneeuw te kunnen baanen.
Als eene By'zunderheid mag met regt worden opgegeeven dat, daar door ExgeUnd zo fchielvk als onrechtvaardig Ons Vaderland aangeval-



VOOR H E T JAAR 1781. 189
vallen is en eene groote quantiteit Koopvaarders in zyne Magt v«rkreegen heeft, egter meeft alle de voor Maasfluis en Vlaardingen in Zee geftoken Viflcners behouden terug gekomen zyn in, zo verre dac Jvan de 137 Vis-Schepen op het hoogft saio zyn verlooren geraakt; treflyk is 't dat zulké weldaadige bcfrhutting des Hemels erkend wet» , de en ptyswaardig, derhalven , het geene te jiaasfliis is gefchied en 1 gemeld word in een Briefden 13 dezer van daar gefchreeven, waai in men zegt: ,, Dezen namiddag is hier eene btiitengewoone plegtige „ Dank - Godsdienft- Oeffening gehouden , in de Groote Keik , zyn, de alle 'le Huizen gefloten en de Handwerken en Nceringen in vol,„' komen ftiiftand geweeft, om den Allerhoogftcn te loven en te rianken voor de gelukkige en behouden aankomft van verte het groot. „ fte gedeelte onzer Vifch - Schepen : Hebbende de Wel -Eerw. Heet ., Comeliui van Wantn , by die geleegenheid , eene zeer voortiefiyke ,\ Redevoering gedaan over Pfalm XVIII. vs. 4, '7, i« en 47, onder „ een onl efehryfiyken toeloop , niet alleen onzer eigen, maar veele , der nabuurige Ingezeetenen uit vetfeheiden Steden en Plaatfen : 1 „ Zynde die plegtigheid verrigt met de hecrlykfte Loffptaaken, Dank„ betuigirgen en Heilwcnfchen , op die omftandigheid toepaflyk; „ wordende vooigezongcn Pfalm CXX1V en na LXVI. vs. 5 en 6."
Zeldzaam word ecnen veiflagen Vyand door zynen Vyand een Gedenkteken opgcrechr , maat onze in vreemde Phenomena's zo zeer vrugtbaare Eeuw leverd ook daat van een ftaaltje op, ten aanzien van den Baron de Rullecourt , die men weet dat zyn avantuurlyken rol by de Expeditie tegen het Eiland Jeifey heeft uitgcfpee'.d en aldaar gefneuvcld is- Van dien Man is de nagedagtcnis vereeuwigd door eene Fyrimide opgeregt door de Bewoondets van Jerfey, en bevattende deze Infciiptie :
,, Hier ligt het Lyk van den Baron dt Rullecourt, Franfch Officier ,, Generaal, d:e , in den nagt van den 6 January 17S1, aan het Hoofd ,, van 1200 Man, dit Eiland bemagtigde , den Gouverneur en Magi,, ftraat ovetviel , cn Krygsgevangeri maakte,- maar de Franfchen, in ,, den Morgenftond geattaaineerd zynde door het Guainifoen en de „ Militie , gecommandeerd door den dapperen Major Pierfin, die ,, in die roemryke Ondernecmrng het Leven verloor, wielden totali„ ter verflagen, de Gouverneur en M giftraat in Vryheid gefield, en
het Eiland voor Verv/oefting of gevangenneeming der Overwéldi,', gers behoed: De Baron de Rullecourt fneuvelde aan her Hoofd van ,, zyre Troupen ; maar deze 1'yramide is minder een Gedenkteken, „ opgerigt ter Geheugenifle van eenen Vyand, als wel 0 Jerfe-j ! eene ,, Waatfchouwing voor U en uwe Kinderen , om in 'ttoekomendo „ beter op uwe Veiligheid agt te geeven."
ONGELUKKEN.
Van Rztskovi in Poolt» word gemeld aldaar onlangs dit dtoevig voorval is gebeutd. I-i het liernhardiner Klooftcr aldaar wierden , ter bewaaring van den grooten Tuyn , 4 Beeicu onderhouden die des daags aan een Ketting gelegt , maar des mgts los gelaaten wierden om alle voorvallen van Dieven en Struik - Roovets voor te komen. Deze Beeren klauterden onlangs over een Scheidsmuur welke tien voet hoog was, en vielen vervolgens verwoed aan op de Ho» veniers Vrouw, en haare twee Dochters, die elders re bezoek hadden geweeft; welke drie arme Schepzels door deze grimmige Dieren aan ftwkken Teifchenid cn meer dan half verflonden wietden ; men fchoot-
z«



fti4 GEDENKSCHRIFTEN
eerfte Poinö aangaat, gefteld zal worden in Handen vau de Heeren v*« Lynden , van Swanenburg en andere H. ti. Mog. Gedeputeerden tot de miiitaire Zaaken om met en benevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staaten , by Hun Ed. zelfs te nomineeren te vinteeren examineeren, en van alles alhier ter Vergadering Rapport te doen. . En dat wyders voor zo"veel
de twee andere Poinden betreft, Copye van de voorfz M.flivc gezonden zal worden aan den Raad van Staaten om te ftrekken tot derzelver Narigtinge. '
By deze Miflïve, welke voornaamlyk de Landmagt raakt, lteten het dc Heeren Staaten van Utrecht nier maar namen vervolgens nog deze ' *
Refolutie van de Ed. Mog. Heeren Staaten 's Lands van Utrecht , ter Generaliteit ingehragt.
"T\e Heeren vanlFeftcrveld cn andere Hunner Ed Mos Gecommitteerden tot den Staat van Oo.log hebben
én ZV-S?" ••g' «rW**"lJ dat dezelve ingevolge en ter Voldcemnge van Hunner Ed. Mog Refolutie Comffiflom.1 van den 8 January, hadden geëxamineerd ?n rypelyk overwogen de Refolutie van H. H. Mog van den 26 December jongfliedeti, houdende ampel Rapport van Hunner H. Mog Gedeputeerden tot de Zaakerf vau vL H 'fe*,0 de P/QP°fitie' kort ^ vooren uit Naam van H. Ed Mog. de Heeren Gecommitteerden dezer Provintie ter Generaliteit, initeerende, wegens de Onzekerheid der Gevolgen, welke de toenmaaf SJmïkie Arrangementen zouden kunnen hebben, op een fpoed KEmploy van alle mogelyke Middelen tc Beveiliginee derRepubliek ,n haare Bezittingen, Koophandel eïzee, art en inzonderheid van de Zeegaten dezer Landen tegens allen Aanval en Overlaft , als mede op den Inhoud der
iSSJfwt' •rk0m£1] Mc.ffirai Vai1 den GraafZVS deren, Mmiftcr van den Staat aan het Hof van ^Londen vervattende eerftgemelde Rapport, gedetai ke de Confiderauen en Advys zo nopens eene,? nieuwer^ Aanbouw van Schepen, het doen van een extr. Equipage voor den Jnare .78, als het geene verder ter Bpveiliging var de
SSfcSi'Pk6 TmW°°^e QHiftandighheegden ten Ipoedigften behoorde te worden in het werk gefteld en
l$Taïï&*V^ CD°nC,U,ie ter V4derinfe van H. H. Mog., om den Raad van Staaten te ver-
zoe-



VOOR HET JAAR tfli. 21 j
moeken tot het formeeren en doen van eene Petitie ter
ten van eene extraord. Equipagie van 61 zo benepen ais Fregat en van Oorlog, als Wagtfchepen voor dezenJaae i?8 met de Gevolgen en Aankleeve van dier. waar van de Kollen belopen zullen ter Somma van ƒ 7684180, doch van welke Somma 1 vierde bedragende ƒ 192104*> ïl Lnnen\evonden worden uit het Fonds van het verboogde Lalf en Veilgeld: — Van eene tweede Petitie erlomma van/734Wto« den Aanbouw van Schenpn en Fregatten : —-« En van eene deide 1 etfc ter Somma vTf \ .ooooo tot Inkoop van Artillerye en Amimunitie van Oorlog. Alles op zodaan.gen Voet als by meergemelde Rapport en Bylage van dien breeder is gedetailleerd, en welke drie Petitiën intuffchen op den f jan. I door den Raad van Staaten gedaan en herwaafds overgevonden zvnde, mede in Handen van de Heeren Hunner ld Mog GecJnimitteerden waren gefteld, om daarop feffens H. Ed. Mog. te kunnen adyifeeren °j* ?«
fev meergemelde Rapport en Refolutie van H H. Mog. GSB totPpromPt en gaaf Conlent m de Peti?e van ƒ 1800000 van den Jaare 1777- e"' van ƒ ijoocwo van den Jaare i779 tot Reparatie van Schepen en VooxAieoinge van de Scheeps Magazyneti1 gedaan ■ Zvu:de vervolgens nog by voorgemelde H«niier,HT^g;rRYt Ifolutie goedgevonden op nadere inkomende Tycnng uit ËhVeUnd, te leggen een Embargo op alle Schepen het ,S van Aanfctryving vaivalk Minifters Confulsen 1 Commiffariffen van den Staat, cn met Ordre, om alle ! Schepen aan 's Lands Ingezeetenen toebehorende te doen vërblyven aan alle Plaatfen, waar zy z.g bevinden, tot dat dezllven met de nodige Proteft.e zullen kunnen ■xvorden verzorgd en afgehaald; en £^ïk. Zyne Hoogheid te auaorifeeren tot het nellen der vereilchte Orders aan 's Lands Officieren in Zee of buiten 's Lands weezende, om op hunne Hoede te zyn, « Geweld me Geweld te keeren in Cas van Attacque , of oo\ by Ke torlïe aan de Engelfchen Afbreuk te doen m.t g-de s Commiffien en Brieven van Marqué en ^P"l»'^ »
verkenen: Dat alk dezelve zo importantePoinöen,
en byzonder de Motiven, tot het voordragen van d.e^ welkerende , by de Heeren Hunner Ed. Mog. Gecam SSèn , 'nk/hadden kunne» worden iogex>en zonde.
^^^^^^^^
P^TdeR. SS. en By,ag; vaiidkn breeds gedetailleerd, en welke ^f^^j^^SS-



VOOR HET JAAR 17S1. 43?
„ wysheid en rechtvaardigheid, die in alle de daadenHr.a* ,, rer Keizerl. Majt. uitblinken; en dat zy geneegen zyn, „ zo haaft zy onderricht zyn, dat het Hof van Londen ,, dezelfde geneigdheid heeft,om over dat ftuk met denPrius „ van Gallitzin in onderhandeling te treeden; maar alzo „ Hunne Hoog - Mog. van hunne zyde de Uituoodiging „ Haarer Keizerl. Majt. aangenomen heeft ,oveuenkom„ ftig met deTradaaten, die tuffchen het Koningryk van ,, Groot-Brittannien en de Republiek beftaan, net roerat» „ ruchtig Syftema der Neutraliteit en der Vrye Scheep* „ vaartxin de Verklaaring, begreepen van Haare Keizerl. „ Majt. aller Ruften van den 28 Febr. 17S0, zonder zig „ daar van te laaten aftrekken door eenige andere inboe„ zeming, noch zelfs door bedreigingen, en dat zy een „ zeer vuurig en oprecht verlangen hebben , om daar by ,, te volharden, zo houden Hunne Hoog-Mog. zig ook „ verzekerd , mei een volkomen vertrouwen , dat de ,, grootmoedigheid Haarer Keizerl. Majt. niet zal toe„ laaten, dat men eenige poogiug zal doen om daar op „ eenige inbreuk te maaken; ja wat meer is, indien tegen „ allé verwagting eenige poogiug daar tegen gefchied Ie , „ zo dat de Onderhandeling, tot welker bevordering „ Hunne Hoog-Mog. met alle redelyke gemakkelyk3, heid zullen medewerken , het gewenfchte gevolg niet ,, mogt hebben , Hunne Keizerl. Majt en de andere „ Verbondene Mogendheden, de Republiek de wezeud„ lyke uitwerking hunner Verbindtenis en hunner plegtige Beloften zullen doen genieten." Dan hoe zeer Hunne Hoog-Mog, zig bereid toonen in Onderhandeling te komen , ziet men tetfëns dat, ingevalle het Hof van Londen de bemiddeling afwyft, Hunne Hoog-Mog. zig aan het Tractaat der gewapende Neutraliteit houden , en wyl men verneemt dat ook de meergemelde bemiddeling door Engeland niet is aangenomen , twyffeld men geenzins of de verbondene Hoven zullen hun aangenomen Syftema doorzetten; inmiddels zyn de Ratificatien van het voorn. Tractaat thans wederzyds u'tgewiffeld, en, gelyk da Ruftifche StaatsMinillers deswegens van Hunne Hoog - Mog. koftbaare prefenten hebben ontfangen , zo is ook de Edelmoedigheid der Ruffifche Ryks - Vorft in niet werkeloos geweeft, hoedaanig gezien kan worden uit het geen de Lieutenant Tinne van Petersburg met de Ratificatie van het Traétaat
heeft



*3« GEDENKSCHRIFTEN
beeft medegehragt, namelyk zes koflbaare Peltzen, elk op 4000 Guldens gefchat, verfcheide Gouden Suuifdooïen , en voor hem zelve een fraayen Diamanten Ring behalven hetwelk ook 6000 Roebels aan ieder der Hee' ren Minifters I'lenipotentiarüTen van dezen Staat en 3000 Roebels aan Hunner Hoog-Mog. Reftdent te Petersburg den Heer de Swart zyn vereerd.
Alvorens wy nog'overgaan ter befchouwing van den ftaat der andere Europifcbe Geweften kunnen wy niet voorby melding te.maaken van een Voorval, het geene eenige Conferentien heeft veroorzaakt tuffchen den Minifter zyner Pruiftïfche Majefteit in 's Hage , en Hunne Hoog-Mog. waar van den Leezer het befte begrip zal bekomen uit de Memorie , des wegens door den Baron vitn Tbulemeyer overhandigd en dus luidende
HOOG-MOGENDE HEEREN!
De Ondergeteekende is, door uitdrukkelyk bevel van den Koning, zyn Meefter, geauthoiifeerd, orn aan U H. Mog. kennis te geeven van het beftaan, door het Volk van Delfzyl bedreeven op de Rivier deEems,-
Pruisfijch Grondgebied. Een Engelfch Koopvaardy-
Schip, gelaaden met Kooien van Schotland, voor rekening van den Commercie-Raad Krack teEmhden, hebbende twee Lootzen aan boord, te midden tuflchen de Eilanden , afhangende van het Vorftendom Ooft-Friesland, door een Vaartuig, voerende 20. gewapende Zeelieden , genoomen en naar Delfzyl opgebragt. Deeze Geweldenaryë is dies te meer te veröordeelen, alzo dezelve aan den Magiftraat niet konde onbekend zyn. De Secretaris der-Sn&JSmb'den, de Heer Hullesheim, is naar Delfzyl gezonden , om de Mouvementen voor 'te koomen, die door het algemeen gerugt gea'nnoneeerd wierden. Dit zo gematigd gedrag, wel verre van eene goede uitwerking te hebben voortgebragt, fchynt de drift van het Gemeen nog meer te hebben aangezet. Terftond toen het Engelfch Schip ontdekt is, fteevenende naar zyne naar zyne deftinatie, zyn de Auteurs van de daad in quaeftie, op het Haan der Trommel, vergaderd , en de Prys, buiten ftaat van eenige reliftentie te kunnen doen, niet meer dan $. Man aan boord hebbende , is zonder moeite genoomen.
De



VOOR HET JAAR 1781. itf
De Koning , myn Meefter, twyffelt geenzins, of U Hoog - Mog. neemen deel in Hoogftdeszelfs rechtvaardig misnoegen , en Z. M. zoude met geene onverschilligheid kunnen zien de fchending van zyn Territoir, even 2,0 min, als de Stooring van den Koophandel zyner Onderdaanen. •— Het is In gevolge van deeze gevoelens, dat Z. M. my bevoolen heeft, H. M Heeren ! om van zynent weege te reclameeren) de immediaate Retlitutie, van het onwettig genoomen Schip , die van de Laadinge, eene billyke Vergoeding ten faveure van den Commercie-Raad Krach 'en de Vryheid der onrechtvaardig aangehoudene Engelfche Matroozen. De ondergeteekende vleid zig dat U. H. M. door eene vaardige Refolutie hem in ttaat zullen Itellen, om aan Z. M. te kunnen hernieuwen de verzeekering van U. H. M. ftandvaitig verlangen tot onderhouding der volmaakte Harmonie tuflchen de beide nabuurige Staaten.
( was geteekend )
's Hage den y April 1780. THU LEMEYER.
Dan dit voorval zal waarfchynlyk van geen gevolgen •wezen , aangezien men verneemt dat Hunne HoogMog. op voorn. Memorie hebben geantwoord: „ Dat Hunne'Hoog-Mog. geen kennis van het voorval gehad hebbende, thans door de Heeren Staaten van Stad en '„ Lande geïnformeerd waren, dat gemelde Schip door „ Particulieren, uit een onbezonnen yver en op eige ,, auftoriteit was opgebragt en aangehouden ; dat , zo „, dra daar van kennis hadden gekregen , zelfs eer de „ voorfchreeve Memorie is geprefenteerd, by eene Re„ folutie der Staaten van de Provincie Stad en Lande, ' het Schip was vrygegeeven en de veroorzaakte fcha" dens zouden worden vergoed ; weshalven H.H. Mog. „ vertrouwen dat alle klagten dien aangaande zullen cesfeeren, en zelfs, dat het verrigte van de gemelde Staa1, ten in deze gelegenheid tot een evident bewjs zal „ (trekken hoe zeer dezelve, zo wel als Hunne Hoog-Mog. een ernllig verlangen hebben om de belleen vol„ maakfle Harmonie tuffchen de nabuurige Staaten te 011derhonden."
Behalve? dit is nog een ander geval gebeurd met Portugal



238 GEDENKSCHRIFTEN
tugal en de Lezer, die weet hoe twyffelagtig dat Ryk zlff inde thans z weevende Onluften heeft gedragen, zal eem>er inaate beter kunnen ontwaar worden" hpedaanigde thans heerfchende DenkWyze van het Portugeefch Miniflerie is uit den volgenden Brief van [den Heer Baithafai- Ct/j. jtantyn Smifjaart Minifter van dezen Staat aan 't Hof \an Lisbon, van dezen inhoud :
HOÖG-MOGENDE HEEREN!
„ tToorleden Donderdag heeft de Regeering hier nog ,, V kunnen goedvinden , zonder eenige voorafaaan,, de kennisgeeving, een arreft te leggen op het Fregat „ van den Staat, DIEREN, gecommandeerd door den „ Kapitein Jan Hendrik Coerman, hierom heb ik my
vervoegd met een brief regtftreks aan den Secretaris „ van Staat, Jyres de Sa Mello, en gevraagd na de re„ denen van die behandeling; waar op ik ten antwoord „ bekoomen heb , dat zulks gefchied was, om dat 'er „ twee Portugeefche Motroozen aan boord van dat Fre,, gat waren, die men met geweld daar op hield ; dat ge-
volglyk het Staats-Schip niet van hier zou vertrek„ ken, ten zy vooraf aan de wetten van dit Konfngryk „ voldaan wierde. By het inkoomen der Schepen van
den Staat AMSTERDAM en DIEREN heb ik „ niet verzuimd den Bevelhebber van 't Esquader, den „ Heere Schout by Nacht Lodewyk Grave van Beland* „ en den Kapitein Jan Hendrik Coerman te onderrichten „ van de Orders Haarer Majefteit met opzigt tot de Por„ tugcefebe Matroozen , die aan boord der Neutrale „ Schepen mogten zyn ; gelyk ook van het volftrekt „ verbod om hier Portugeefche Onderdaanen aan te nee*
men, zoo dat ik dacht, dat zulk een misverftand nog
nieuwe onaangenaamheden kon veroorzaaken ; maar „ den Kapt. Coerman oordeelde, dat dit bevel H. M. al-
" j£e j ftfekte °m in 'C vervo'g geeile Portugeefche On„ derdaanen meer aan te neemen; maar geene betrekking „ hadt, tot het geene te vooren reeds gefchied was ■ hy ,, vond derhalven goed, die twee Matroozen te hou„ den, welke hy te Madeira aangenomen hadt, en ge„ loofde geenzins verpligt te zyn op myne enkele ken* „ nisgeeving, die lieden uit den dienft van den Staat te „ ontflaan, zonder uitdrukkelyke bevelen van ü H. M.
»> of



VOOR HET JAAR 17S1. 3,39
,, of de Admiraliteit te hebben ; maar op myn aandrin„ gen en op bevel van den Grave van Byland, heeft hy „ den volgenden dag die perfoonen uit het arreft ontliaa„ gen en aan Land gezonden, en daar door volkoomen „ aan 't Oogmerk H. Maj. voldaan. Ik ben verwon,, derd, dat na zulk eene eerbiedige beantwoording het „ Beflag nog niet opgeheeven is; en daarom heb ik van nieuws geklaagd door eenen brief, over die vreemde „ handelwyze, en ik heb ter zelfder tyd de vryheid ge„ noomen, om aan te toonen, dat hier in veel meer geweldenary was, dan in het aanhouden van de boven* „ gemelde Matroozen , maar tot nog toe heb ik geen „ antwoord bekomen , en het Schip blyft nog gearres,, teerd. Ik begryp niet, hoe deeze handelwyze overeen ,, te brengen is met de goede Verltandhouding en de „ Vriendfchap , welke tuffchen de beide Mogendheden Hand houden ; ik heb de eer om 'er by te voegen, „ welke onderhandeling ik gehouden heb met den Staats„ Secretaris, met betrekking tot het geene voorgevallen is „ met den Onderdaan der Republiek , die hier nog in ,, hechtenis gehouden wordt; ik wenfchte wel zoo ge„ lukkig te zyn , my in deeze beide zaaken ten genoe„ gen van U H. M. gedraagen te hebben, en zoo veel ,, te meer om dat ik voor Uw Hoog-Mog. doordrin„ gendheid niet durve noch konne verbergen , dat de „ wyze , waarop men hier tegen de Republiek te werk ,, gaat, niets minder dan vriendelyk is.
,, Indien de Wind goed is, dan zal morgen , volgens „ de ordres Uwer Hoog-Mogende van den 29 Dec» „ 1780, een derde Advisfchip van hier vertrekken, over „ welks beflemming ik met den Opperbevelhebber van ,, 'tEsquader, óenGrave van Byland ben overeen gekoo» „ men, om het zelve te doen kruiffen tot de maand Sep„ tember ; en wy hebben beide redenen om te hoopen,' ,, dat daar door gewigtige dienften aan den Staat zullen „ gedaan worden , dewyl men overeen gekoomen is „ voor 1 yoo Gulden in de maand, buiten eenige andere kleine onkoften ; ik moet een derde vooruit betaalen , ,, tot deszelfs uitrufling.
„ By deeze gelegenheid neem ik de vryheid myne Inftantien te vernieuwen, die begreepen zyn, in mynen eerbiedigen van den 6 February om de penningen te vinden , die ik tot dienft van den Staat noodig heb;
n ho-



24« GEDENKSCHRIFTEN
hoopende, dat het U Hoog-Mogende zal behaagen,
om voor my aan den Heere Tinne óp behoorlyke qui,, tamie te doen betaalen eene fomme van ƒ icoco, wel,, ke ten deele zullen kunnen dienen tot voldoening van „ de verbindteniileii cn korten, die reeds gemaakt'zyn,
waar van ik de eer zal hebben , de Rekening met de ,, quitantien op zyn tyd, ter Tafel van U Hoog-Mo-
gende te doen koomen.
„ Den flegten Haat van't Staatsfchip AMSTERDAM „ ontdek ik dagelyks , gelyk men vreesde; en 't geeft „ weinig hope , dat het in ftaat zal kunnen zyn om in 5, twee Maanden in Zee te gaan, het welk my (ge-
voegd by andere ongelukken, aan de Schepen van den j, Staat gebeurd , gelyk ook het verval van 'c Fregat „ DIEREN, waar op het fchoonfte Zeevolk zich be-
vindt, het welk jammer zoude zyn in de tegenwoor-
dige omftandigheid bloot te (tellen) de vryheid doet nee„ men, aan U. H. M. in bedenking te geeven, dat men
hier waarfchynlyk binnen korte een fchoon Fregat zal ,, kunnen hebben, geheel nieuw van38Stukken liPon„ ders , waar tegen men het Fregat DIEREN zou „ kunnen verkoopen , het zy hier of te Kadix, en ik
twyfel niet, of deeze verwiffeling zal een groot voor„ deel voor den dienft van den Staat aanbrengen. In-
dien U. H. M. dit ontwerp goedkeuren , zoude ik ,, wenfchen gemagtigd te zyn, zoo fpoedig als mogclyk „ is, om het, uit te voeren,' om dat een lang uïtftel dee„ ze gunftige gelegenheid zou doen verliezen , en ik ,, moet in de hoedanigheid van een Oud Zeeman op,, rechtelyk bekennen , dat die twee niet met eikanderen „ te vergelyken zyn , en dat het verfchil zoo groot is j, als goed en kwaad.
3, Ik heb de Eer te zyn enï.
Gelyk men uit dezen Brief ziet in Welken flegten ftaar. het Schip Amfterdarn en het Fregat Dieren, zig bevinden Zo word ook,gemeld dat het Oorlogfchip de PrincesMaria Louifa te Kadix leggende, zo zwaare lekkagie I e* * Jkomen heeft, dat om het zelve te repareeren ruim twee Tonnen gouds nodig geacht word en daarom de Conful hunner Hoog-Mog, te Kadix geauthorifeerd is om het te verkoopen.
Eer



VOOR HET JAAR 1781. i+t
Eer wy ons verflag van de Faderlandfcbe zaaken eindigen zal het niet ongepaft zyn, om onzen Lezereri, I welke in ons vooiig Stuk (a) gezien hebben het Ont1 werp om onzen gevangen Landgenooten in Engeland ; eenige verkwikking te verzorgen, en ten welken einde ï jnen zig aan den Hertog van Ricbmond had geaddreffeerd; l waar by wy teftens opgaven, op welke eene edelmoedi> ge wyze die Heer deze zaak behandelen, nu zulks nu nog klaarder te doen zien uit den volgenden
PARTICULIEREN BRIEF van LONDEN.
. „ Uit het verflag aan de Commiffariffen voor zieke en J„ gekwetfle Zeelieden , (welke tevens gelaft zyn met L, de bezorging , het beftier en oppergezag over de ge!„ vangenen van alle de Natiën) heb ik gezien, dat het L, geheele getal der Hollandfche gevangenen, den 16 ,„ laatftleden , beliep 1991 perfonen , waar onder $1$ L Onder-Officiers , welken, op hun woord, in ver„ fchillende Steden op het land, verdeeld zyn; — dat „ aan yder van hun 6 lt. daags voor derzelver onderhoud ,, is toegelegd, en dat zy ingevalle van ziekte door een „ Chirurgyn en ook door een Oppaffer (als het noodig „ is), ten koften van deRegecring, bediend worden ; — „ dat aan de Officieren, zoo lang zy in Engeland zyn, , L een Schelling daags is toegelegd, doch ik heb tevens „ vernomen, dat *er geen één van hun alhier is overge,„ bleven , maar dat zy alle naar Holland terug gekeerd I, zyn. De gemeene manfchap is in verfchillende géI, vangeniffen geplaatft , welke het naaft bygelegen zyn „ aan de Havens, in welke derzelver Schepen opgebragt „, zyn , doch ver het grootfle getal is te Winchefter , „ Plymouth en Falmouth. Yder gevangen heeft een „, hangmat of kooy , met een hoofdkuffen en deken en L, de hangmatten zyn op een bepaalden afftand van el,„ kanderen geplaatft , ten einde voor te komen dat de ,„ gevangenen niet zouden gedrongen worden. Op eeii L, bepaald uur worden de hangmatten opgefchud, de ge* L, vangenen op een open plaats gezonden en intuffcherX L, de gevangenis berookt. Het Reglemeut voor de ge-
>• van-
(aj Zie 3de Stuk bladz. i8t^



Ï4% GEDENKSCHRIFTEN
„ vangeniffen en de hoeveelheid der levensmiddelen, „ weike voor yder gegeven worden, zult gy beft kun„ neu zien uit het hier ingefloten gedrukt papier , waar
van de Copy , in het Hollansch, Franfch en Spaanfch „ in ydere gevangenis aangeplakt is. De Lcvensmidde* „ len worden door de naburige Kooplieden by aannee„ ming of op Contract geleverd en de Agent van de „ Comuiiffariffen (van welken 'er ten minften één het
opzigt over ydere gevangenis heeft) moet, volgens „ zyne Inftruótie , dezelven alle morgen bezigtigen, en ,, wanneer hy vind , dat ze niet goed zyn, heeft hy de „ magt om ze weg te zenden , en ten koften van den „ Aanneemer de befte te koopen, welke hy op de Markt „ vinden kan. En om verder zeker te wezen, gaan de ,, Commiffariffen zei ven ( gelyk ik zeker weet) van tyd ,, tot tyd de verfchillende gevangeniffen vifiteeren, zon„ der daar van vooraf eenige kennis aan de Agenten of
Aanneemers te geven , hooren daar en herftellen ter„ ftond al het geen, wraar over de gevangenen meenen „ reden van klagen te hebben. —— De behandeling van ,, dc zieken is in allen opzigten, bctreklyk de levenswys, „ de oppaffmg en de Geneesmiddelen, volkomen gelyk 9, aan die der Zeelieden in de Koninglyke Hofpitaalen:
ook zyn, by het begin der vyandelykheden, door de „ Commiffariffen aan derzelver Agenten orders gege„ ven, om zulke Hollandfche gevangenen, welke ge„ brek aan kleederen mogten hebben, van al het noodige „ te voorzien. By alle deze berigten, welke ik in ver„ fchillende plaatfen verzameld heb, heb ik nog het by-
zonder genoegen van u te kunnen mededeelen het ge„ tuigenis des Hertogs van Ricbmond, als eene nadere ,, beveiliging van de naauwkeurigheit en waarheit van „ myn verhaal. Om aan het verzoek aan hem gedaan te „ voldoen, heeft zyn 'Lordfchap en Heer benoemd, op „ wien hy volkomen ftaat kan maken , om een reis te „ doen naar alle de plaatfen en gevangeniffen in het Zui„ delyk en Weftelyk gedeelte van het Koningryk , in „ welken eenige Onderdanen van de Staten Generaal op-
gefloten zyn. Dees Heer is vcrzeld door een Hol-
landfch Officier , welken door den Agent van den „ Hertog gebruikt word als een Tolk tuffchen hem en „ de gevangenen, en met oogmerk op dat de gevangenen 3, aan hem openhartiger hun belang zouden te kennen ge-
„ ven



voor het jaar i78ï
Tyd en Plaats ons noopende het, ten opzigte der Vaderlandfche Zaaken hier by te laaten, ondanks wy vry meerder konden, en gaarne wilden zeggen ,zullen wy het oog op hetNabuurig Groet ■ Brittannien veftigen, en aangezien , wy in ons voorig Stuk O) hebben opgegeven tot welke zwaarc onkoften dat Ryk genoodzaakt was om den Oorlog door te zetten, kunnen wy niet nalaaten den Lezer te vertoenen den Haat der Manfchappen, welke door den Oorlog, zedert de Maand September 1774 to£ dezelfde Maand 1780 zyn geworven en dus is:
Voor den Land-DienftVan September 1774 tot September 1775- . . 3f7f Mani
—— .. 177Ó 1777 . . 6882.
——» 1778 — 1779 • • i6i/4.
Te zamen 7688J'.
Voor den Zee-Dienft.,
Van den 29 September 1774 . . . 34f.
_ . . i77y . . . 4I73T-
—— 1776 • • • ziyóc.
— — 1777 • • • 3747f-
. „ .——— 177S . . . 41847.
, 1779 . . . 41831.
i. . 1780 • . 28210.
dus voor Zee- en Lands - Dienft 289893 Man.
Zonderling is het dat van dit groot getal Manfchappen in 4 Jaaren tyds niet meer dan 1243 Man zouden gefneuveld zyn , zo als men voorgeeft, doch dat twytil-lagtiger moet voorkomen dan het getal der Overledenen, het welk men bepaald op 18,^48 Man, welke laatfte met dc Gedeferteerden , wier getal op 42,069 word gefteld , byna een vierde van de geheele Britfche Magt is , en dus kan men nagaan welke geweldige Poogingen dit
Ryk
(«) Zie derde Stuk bladz. 1SI3.
q4



*4S G E D E N K S C H R I F T E N
Ryk moet doen om in den Oorlog te kunnen voortgaan j doch ten einde zulks te minder den Volke in 't oog zou» de fpringen, geeft men voor dat de Franfcbe Marine , enkel in 't Jaar 1779 door ziektens 26,foo Man verloren heeft, maar 't bewys is 'er vergeeten by te (lellen.
Dan het is niet ongemeen dat de waare ftaat der verliezen aan den Onderdaan onttrokken, of eenig tegen overftaand voordeel vergroot word , gelyk daar is de verovering van de weerlooze Hollandfche Etablilfementen, St. Euftachius , Saba en St. Martin waar van wy reeds verflag hebben gedaan en nu kunnen melden, dat zo dra men daar van berigt in Engeland had ontfangen, eene alarm omftond onder de Weft - Indifche Kooplieden, welke, .uit hoofde van het groot verlies, dat zy daar by by ftonden te lyden , aanftonds befloten het Minifterie te verzoeken „ dat de Goederen en Koopmanfchappen der byzondere Perfoonen , op de Eilanden van St. Eu-
ftachius en St. Martin aan derzelver Eigenaars niet ,, mogt ontnomen maar gehandeld worden , op den „ zelfden Voet , als zyne Allerchriflelykfte Majefteit, „ diep aangaande, by het inneemen van het Eiland Gre,, nada gehandeld heeft, " en alzo het Minifterie , zig daaromtrent niet al te zeer na 't genoegen der voorn. Kooplieden heeft gcüit, lieten zy het daar niet by berusten , maar deeden nog onlangs aan den Koning zelf een Requeft overhandigen , het welk zy dus befluiten:
,, Het zy ons geöorlooft aan Uwe Majefteit te her'„ haaien dat de verbeurdverklaring van byzonderen eit, gendom op deze Hollandfche Eilanden, zeer bezwaa3, re» zal veelen U wer Majefteits getrouwe en gehooi-
zaame Onderdaanen, welke aldaar handelden , onder
de bekragtiging onzer Wetten , of welk? Crediteuren „ zyn van Kooplieden op de voornoemde Eilanden ; als„ mede om teffens aan Uwe Majefteit te vertonnen „ hunne bekommering , dat dusdanigen ftap, voor zo „ verre die den Eigendom van de Vyandlyke Onderdaa„ nen zou beriadeelen , noodwendig ffrekken moet cun
de Oorlogs-rampen te vermeerderen, door eenen „ wanhoopigen tegenweer te verwekken en onze Vyan„ den te verbitteren tegen de handeldryvende Ingezete„ nen van zulke Eilanden, als namaals verpligt mogten
zyn zig aan hunne Wapenen te onderwerpen, en het „ veftigen van een gewelddaadig Syftcnyw vernielend en
„ ver»



VOOR HET JAAR 1781. 149
~, verderftyk . in deszelfs gevolgen voor byzondere Per,, foonen cn van geenerlei heftendig voordeel, aan de re„ fpeftive belanghebbende Staaten.
Om welke redenen , de Supplianten allerootmoe,, digrt, maar hartelyk , bidden dat U we Majefteit de be„ toogde zaaken in emftige overweeging gelieve te nee,, men , en de bekommeringen der Supplianten weg te neemen door by deze gelegenheid zulke maatregelen „ aan te neemen als Uwer Majefteits groote wysbeid, „ billykheid en goedenierendheid dienllig vootkomen. "
Dus hebben ook de Kooplieden van St. Cbrifiofjel den 18 February den Admiraal Rodney , en den Generaal Vaughan by Memorie vertoond ,, dat, ten tyde van het „ bemagtigen van St. Eujlachhis en deszelfs Onderhoo^ ,, righeden, zy en andere van zyner Majefteits Onder„ daanen, Eigenaars waren van confidcrable, Goederen 5, van 't voorn. Eiland en zwaare Sommen te voideren hadden van aldaar relïdeerende Perfoonen. „ Dat zy, zo wel vertrouwende op de billykheid hun„ ner tegenwoordige verzoeken, als op de rechtvaerdig,,, heiden Menfchliefde hunner Eïcellentien, riet kunnen „ onderftellen, dat Eigendom van Britfche Onderdaa„ nen, offchulden aan hun verfehuldigd, by mogelyk„ heid , door vonnis of bepaaling hunner Excellentien „ kunnen verbeurd, geconfisqueerd, of vernietigd wot.,, den ; dat het hun ook niet toefcheen dat Perfoonen., „ welke niets tegen de Wetten van Koophandel hebben be„ dreeven , het'verlies hunner Eigendom, of vernietigen hunner Schulden, by debemagtiging van St. Euflachms „ of de verklaaring van Vyandlykheden tegen de Hol„ /anders kunnen lyden , aangezien zy geen berigt had„ den bekomen om Perfonen of Goederen weg te haa,, len; dat de Vertoonders verzogtendat hunneËxcellen„ tien hunne zaak in overweeging wilden neemen en toe „ ftaan aan hun en andere, zyner Majefteits Ondcrdaa„ nen, bezit te neemen van al zulken Eigendom, Goe„ deren en Koopmanfchappen, als bewezen kan worden „, hun toe tc komen , en hen in ftaat te ftellcn tot het „ erlangen van voldoening en betaaling van alle zodaa„ nige fchulden, als de Ingezetenen van het Eiland St» s, Euftachius met deszelfs onderhoorigheden aan hun ver„ fchuldigd zyn." Hier uit kan genoeg befpeurd worden dat, offchoon, q S 't ven



4 . ifo GEDENKSCHRIFTEN
*t verlies dier Eilanden voor ons Vaderland ongetwyffeld een gevoelige flag is, het voordeel voor de Britten ~ minder groot is, om dat hunne eigen Landsgenooten be-
wyzen daar by geen gering nadeel te lyden. Hoe het wyders met de goederen zal gaan is onzeker, vermits de Koning zig daar omtrent niet uitlaat. Inmiddels heeft de Admiraal Rodney na Basfeterre 216 Gevangenen gezonden, en den Admiraal Ogle, door gemelden Admiraal na Groot - Brittannien gedepecheerd , heeft de Hollandfche Vaanen overgelsragt, welke in den Tour zullen te pronken hangen als Zegetekens van de roemrugtige Expeditie der Heeren Rodney en Vaughan tegen St. Euftachius , St, Martin en Saba, dan waar onder niet ongepaft kon geplaatft worden ,zo als zeker Nieuws-Schryver met eenige verandering zegt, de woorden van Julius Caefar, Veni, Vidi , Vici , mits deze byvoeging-
Veni perfide; Ik ben gekomen verradelyk;
Vidi Ener mts; Ik heb gezien ongewapende;
Vici line Fraelio; Ik heb overwonnen, zander te vegten.
En wyl zulks in de daad waar is, moet als zeer onverfchoonlyk voorkomen de handelwyze, door hem op die Eilanden gehouden; want, de Americaanfche Agenten, Curfion , en zyn Geaffocieerden, zyn als Staats. Gevangenen op Zee om na Engeland te komen, zoals men ook , volgens de jongfte Engelfche Brieven, den Gouverneur de Graaf, op voorwendzel, dat hy met de Americaanen handelde , genoodzaakt heeft aan Boord te gaan en zyne Plantagien ten voordeele des Konings in bezit genomen , behalven het welke men ook aan de Eilanders al hun Comptanten, meeft in Johanniften beftaande, ontnomen en op het Admiraals-Schip gebragt heeft tot men 'sKonings believen daar omtrent weet, terwyl de verdere goederen in Magazynen gebragt zyn en door fterke Wagten bewaard worden.
Meer zou men van de onhebbelyke behandelingen van den Heer Rodney op St. Euftachius kunnen zeggen, maar allerfchreeuwendft is de volgende handelwyze.
Men had , namelyk , alle de Jooden aangezegt dat zy het Eiland St. Euftachius moeften ruimen, en zy mitsdien met zak en pak moeften b.yeenkorucn om ingefcheept
te



VOOR HET JAAR 1781. zfl
te worden , maar toen zy by malkander gekomen waren deed men hun in het Tolhuis gaan, daar men hun *Q naauwkeurig doorzogt en alles doorfuuffelde, dat men ' 8000 Pond Sterling in Geld by hun vond, het welk men . hun zonder eenige barmhartigheid ontroofde , en na zulk 1 eene fraaije verrichting wierden de arme Menfchen n> dig na hunne Wooningen te rug gezonden.
'Dan laat ons afftappen van Hukken , die de menfchlykheid doen yzen om verder te befchouwen, hoe weinig de I Engelfchen, met alle hunne geweldeuaryen en trots flaaE gen', als wordende op andere plaatzen gevoelig geflagen , r als blykt aan den nederlaag, welken zy in de Ooft-In< dien hebben ondergaan door de Wapenen van het OpI perhooft der Maratten, Hyder Aly, dien gezwooren Vy;and der Engelfchen en Vriend van Vrankryk, en welke i twee Engelfche Corpfen, door de Colonels Fletcher en Baillie gecommandeerd , volkomen verflagen heeft , waar van de Tyding het allereerfl in Europa is yerfpreid, 1 door Papieren , gevonden aan Boord van een Franfcbe Paketboot, komende van Mauritius en te Penzance opkgebragt, doch men twytïelde fterk aan de waarheid van 1 de zaak; men dagt ze ten minften zeer vergroot, maar 1 eindlyk kwam de Paketboot the Tryal, direcl van Ma~ i dras en met dezelve kreeg men het volgend berigt:
„ In de maand july laatftleden, kort na het vertrek der , j, jongfte bezending van O. I. C. Schepen naar het , „ Vaderland, viel Hyder - Ah, met eene onzachehke Ar, ,, mee Voet- en Paarde Volk, door fommigeu op wel ,„ ioo,eoo Man begroot, onverhoeds in het Grondge' „ bied der Compamiie , en floeg het beleg om Arcote. „ De Generaal-Major, Sir IMior Monro , Comman„ dant en Chef onzer Troepen in de Oo.fl-Indien, van ,.„ dien inval onderrigt, ging terftont tot ontzet van Ar,, cote op marlen; doch op weg vernoemende , dat de , „ overmagt van llyder-Aly veel te groot was, om iets , ,, tegen hem te kunnen pnderueemen, zo hield hy hal-. , „ te , en zond bevel aan den Kolonel Baillie, comman, ,, deerend Officier te Chucknam , om me-t alle de Troepen, d;e hy in der haaft zou kunnen by een verzame„ len , zig in aller yl , en door geforceerde marfchen, „ by hem te voegen. Collonel Baillie voldeed aan (dat ,, bevel , en ging met een Corps van ruim 300. Man ,; „ Engelfche T'oefen , eenige Artillcry, 3. Battaillons



tfï GEDENKSCHRIFTEN
„ Sipayers, en 10. Stukken Canon op marfch. Doch on„ gelukkiglyk had Hyder-Aly van deeze fchikking ken„ nis gekreegen, en het Corps van Colonel Baillie wil„ lende onderfcheppen , brak hy het beleg van Arcote „ op, en trok met allen fpoed naar den kant van Chuck„ nam De Heer Baillie, van dien optogt kundfchap ge„ kreegen hebbende, hield terftond halte, en zond langs ,, verfchillende wegen Expreffen naar Generaal Mon„ ro, om hem van zyn gevaar te onderregten, en een „ fpoedigert onderftand te verzoeken. De Generaal „ zond hierop den Lt. Colonel Fletcher, met een fterk „ Detachement , 't welk langs een omweg , en door „ verhaafte marfchen zig onverhinderd met het Corps ,, van Colonel Baillie vereenigde; terwyl hy zelf met „ het gros der Armee rnede naar dien kant avanceerde. ,, Colonel Baillie vervolgde hierop zyne route, om zig „ met die Armee te verëenigen; doch Hyder - Aly, een ,, ftcrk Corps zyner Trouppes in eene hinderlaag geplaatft „ hebbende , viel onverhoedlch op de onzen aan , die „ langen tyd een moedigen wederltand boden, doch ein„ delyk, tegen 's Vyands overmagt niet beftand, totaal ,, geflagen wierden. De juifte hoegrootheid van ons , verlies by die geleegenheid word bepaald op ƒ08 Euro„ payen en ^ooSipayen; ook ziet men reeds een Lyft van „ meer dan 20. Officieren , waaronder Kolonel Flet„ cbert die gefneuveld, en veele anderen , die gekwetft; „ zyn. Dat de Slagting groot geweeft moet zyn, kan „ men gemakkelyk opmaaken , wyl de Trouppes van „ Aly, verbitterd over den hardnekkigen wederftand der „ Engelfchen, geen Quartier wilden geeven. "
„ De Generaal Monro, die, zo men verzeekert, flegts „ 7. Mylen, of ruim 2. uuren gaans, van het Slagveld „ afwas, deeze nederlaag verrveemende, nam in aller „ yl met het overfchot der Troepen de vlugt naar Ma? „ dras, alle zyne Bagagiën, en volgens fommige berig„ ten ook zyne Artillery agterlaatende, die in handen „ van den Overwinnaar vielen. De Stad en de geheele „ Provincie van Arcote moeften zig toen ook welhaaft „ aan Hyder-Aly onderwerpen, die daar door gelegen„ heid had, om zyne onderneemingen tegen onze Bezit-
tingen verder voort te zetten. "
Daar nu een ongeluk doorgaans eenigerlei verzuim tot oorzaak gegeeven word ging het ook dus. De Generaal
Mm-



VOOR HET JAAR 1781. »ƒ}
. Monro, voorheen de braaffte Krygsman genoemd, wierd Ibefchuldigd drie dagen gewagt re hebben, alvorens hy den Colonel Baillie hulp zond en dit was van gevolg dat I hem door den Hoogen Raad zyn Bevelhebberfchap ont1 nomen en dat de Heer Coote in deszelfs flaats de Heer ! Stuart aanftelde , en zelfs in aller yl met ettelyke honderd Europeen en 12000 Sipayen na Madras trok om 1 Hyder-Aly te fluiten, doch welke men niet verneemt dat nog iet van belang had uitgevoerd, toen de Paket-Boot op den s December van Madras afzeilde. Hoe netelig [ nu dc Engelfche zaaken in Indien (laan is af te neemen uit [ de Geldleening , welke hunne Compagnie heeft moeten 1 doen van eene Somme van iy Lack Roupeyen, hetwelk li eenige Millioénen bedraagt , en die dienen moeft or» 9 Maanden agterftallen van de Trouppes te betaalen , welke fomme met veel moeite tegen 8 per eent is genegotieerd , terwyl Particulieren gereedelyk tegen 5 per cent intreft Gelden kunnen vinden.
Zo derhalven Groot-Brittannien weinig reden heeft om zig over voorfpoed in Ooft - Indien te verheugen, is ook dien , welke dat Ryk in Noord-America bejegend i niet zeer groot, 't Is waar de Nieuiv-Torkfcbe Courant i plaatft Cormvallis aan 't Hoofd van een Leger, het welk : triumpheerend Carolina doortrekken en in Virginien . dringt om zig aldaar met den Overlooper Arnold te vereenigen , en de drie Americaanfche Bevelhebbers Sumpter, . Green en Morgan , als of het Bloodaarts waren, voor j hem heenen dryft, maar zy , wien bekend is welken ge' voeligen flag de laatltgemelde aan de Britten heeft toegebragt , door het in de pan hakken van het Legioen des Colonels Tarleton, waar by ettelyke honderden fneuvelden, zullen eerder overhellen om zodaanige berigten te geloven , welke ons melden dat de drie voorgem. Geue1 raals hunne Corpfen by malkander getrokken en zig in i " goeden ftaat verfchanft hebben in Noord ■ Carolina en dus Lord Cormvallis by Salisbury in bedwang houden , terwyl zy Arnold genoegzaam als ingefloten houden, door een talryk Corps Militie tuffchen hem en de Schepen, met welke hy in Virginien gekomen is , te plaatzen, en, indien het geen verders gemeld word, waar is, dat de Franfcbe Krygsmagt van Rbode-Eiland is ingefcheept en haare beweegingen na Virginien richt, kon Arnold zeer ligtlyk het lot van den Generaal Bourgoyne ontmoeten en
ÏB



if4
GEDENKSCHRIFT EN,
in dat geVal deszelfs geluk, om op zyti Woord van Eer losgelaaten te worden, wel miffèn, aangezien de Americaa» nen weinig grond hebben om op zyn eer te venrouwen.
Terwyl dus gewigtige Tydingen uit dien Oord te Verwagten zyn, heeft men thans het oog geveiligd op de Vloot van den Admiraal Darby, als het groote PlegtAnker der Britfche Hoop, van welkers goéd of kwaad noodlot eenigermaate het welvaaren van Groot - Brittanmen fchynt af te hangen ■ en men oordeeld dat, indien het aan die Vloot, Welke bereids der} 4dezer te Kaap FiHifterre genaderd was, gelukt Gibraltar ongehinderd van Levensmiddelen te voorzien , en weer na de Engelfche Havens te keeren, Groot - Brittannien van de vereenigde Magt der Franfchen en Engelfchen niets zal te vreezen hebben.
spanjen, wiens Vloot men gewiffelyk dagt dat niet uit Zee zou terug gekomen zyn, dan na alvorens getragt te hebben den Admiraal Darby onder 't Oog te zien, als zynde gelyk , in magt van Schepen, en het voordeel hebbende van niet belemmerd te zyn met een groot Convoy zo als de Engelfche Vloot is, Spanjen, zeggen we, ïag den 28 der voorige Maand Don Louis de Cordoua weder binnen Kadix komen, cn den 4 dezer was dezelve nog niet op nieuws uitgeloopen; wel is waar dat men in het denkbeeld was dat dezelve nog tyds genoeg weder Zee kiezen zoude om den Engelfche,'} het fpits te bieden, dat men ook ten dien einde yverig bezig was, zo met de Zieken aan wal te brengen en die door verfche Manfchap te remplaceeren, als de Vloot van verfch Water en Levensmiddelen te voorzien, dan fommige gillen dat men eerder de Engelfchen onverhinderd in de I3aay van Gibraltar zal laaten inloopen, en dezelve dan aldaar in fluiten, ingeval le de Engelfche onvoorzigtig genoeg mogten 7yn om niet in de ruime Zee te blyven , hetwelk dan zo veel te ligter zou te doen vallen, alzo niet zelden door geduurige tegenwinden veele Schépen te Gibraltar moeten blyven leggen , en zodaanige Krygslift dan vry gewigtiger gevolgen zoude kunnen hebben , dan dat er eenen fiag wierd gewaagt , welke door de veranderlyke Oorlogskans fomtyds noodlottig voor de Spaanfche ZeeMagt zou kunnen uitvallen.
An-



VOOR HÈT JAAR 1781. 257
Andere byzonderheden leverd het Spaanfche Ryk weinig, dan dat men de zekere tyding heeft bekomen van het arrivement in de Havana van een rykgelaaden Convoy ■ van Vera-Cruz, hetwelk men berigt dat na Europa zou geconvoyeerd worden door het Esquader van Don Sola» <i70, fterk zynde 16 Schepen van Linie, en hoe veel er i aan gelegen ligt dat hetzelve behouden overkome, kart men daar uit afleiden dat vier Konings - Schepen en vyf : Koopvaarders hebben medegebragt: Voor reekening van I de Commercie , 3,475,4ff Pefos Goude en Zilvere f Speciën; 3f433 Arobes Cochenille; 6634 dito Indigo; 11732 ditoBanille; 5-178 dito Jalappa; 819,245- Vanilles i en 4000 Huiden; voor reekening van den Koning 3,096,696 ! Pefos Zilver in Specie ; 163 Ms. Zilver in Baaren; 1221 . Arobes Cochenille; 122 Arobes Vanilles; en 863 Quin1.taaien gewerkt Koper: Voor de Havana, voor den Koining; 3,768,442 Pefos gemunt Zilver; en 172,718 Pe: fos verfcheide Amunitie- Gereedfehappen ; voor de Havana, voor de Commercie; 78644 Pefos gemunt Zilver; 6000 Pefos in Goud; 1210 Pefos gewerkt Zilver, ite zamen uitmaakende 1313*8,35-5' Pefos.
De Staat van Vrankryk leverd voor het uiterlyke even weinig by zonderheden op als het Spaanfche Ryk, maar '. zy, die bewult zyn dat dit ftaatkundig Hof weinig geleI genheid geeft tot het openbaar maaken van deszelfs be( doelingen , zullen ligtlyk begrypen dat men in dat Ryk : zo min ftil zit met ontwerpen te vormen en ter uitvoer i te brengen dan in Engeland. Bewys dezer gezegdens vind men in het uitloopen der Vloot onder den Graaf dn • Graffe , welke den 22 der voorige Maand van Breft in Zee ftak, ten getale van 26 Schepen van Linie, en daar : men, tot op het oogenblik van derzelver vertrek , had j gedagt dat het grootfte gedeelte van dit Esquader zig met ] Don Louis de Cordoua zou vereenigd hebben, bleek uit ( den vaarwel - groet van den Minifter der Zee-Zaaken, ] Marquis de Caftries , by het uitzeilen aan den Opperbe] velhebbcr den Heer de Graffe gegeeven, en waarby dio Minifter hem den Vriend Rodney recommandeerde, dat het Esquader regtftreeks na de Weft - Indien beftemd was, behalven zes Schepen, die, onder den Commandeur deSuffren , na de Ooft-Indien moeften fte venen, om, Inge-



ft* GEDENKSCHRIFTEN
.gevolge eene overeenkomft met de Hollandfche Ooft • Ine dilche Compagnie, derzelverEtabliflementen aan Kaap de Goede Hoop , tegen den overlaft van de Engelfchen te beveiligen , en wyders, met de reeds in Indien zynde Schepen , zig tegen den Engelfchen-Admiraal Hughes aan te -kanten, dat in de netelige gelteldheid der Engelfche Zaaken, In dat Waerelddeel miffchien grooie gevolgen kau hebben en den Britten wel eens buiten ftaat zou kunnen Hellen om hunnen overmoed aan de Hollandfche Comptoiren te betoonen , te meer daar het zeer waarfchyufyk is dat Hyder-Aly , thans zeehaftig , omringt van een dapper Leger , zo als blykt uit den flag by jrcot, daar hetzelve driemaal den aanval hernieuwd hebbende en met zwaare' flagting terug gedreeven zynde, den moed niet .opgaf, maar, ten vierdenmaale het gevegt hervattende, toen ook doorfloegen en een yffelyk bloedbad onder .de Engelfchen aanregteden , ook niet zal nalaaten, om als een kundig Bevelhebber zyne Voordeden te vervolgen.
Buiten dien blykt ook dat Vrankryk de belangens der Amcricaanfche Staaten geenzins uit het oog verlieft, maar teftendig hunne Zaak voorftaat, zo, aan den eenen kant, door te weigeren hetbywoonen vaneen Vrecdes-Congres, •70 lang er niet op toegelaaten werde een Minifter van de Amcricaanfche Colonien , het geen behoudens de er.kentenis van derzelver Onafbanglykheidn.ietligtlyk gefchieden kan, als door de Amcricaanfche Minifters, in hunne Negotiatien aan Hoven , wier beiaug het is thans ge.meenzamerhand aan te ipanneu met Mogendheden die met Engeland in Oorlog zyn, door zyne Ambaffadeurs te onderftcunen, en voorts te verwyderen zodaanige Fer. foonen, als aan de belangens zyner Geallieerden fchadelyk konden zyn,waaruit dan ook waarfchynlyk gefprooten is het bevel aan zekeren Britfchen EmilTaris Cumberland , die ryklyk en koftbaar te Madrid leefde, en inmiddels voor zyn Vaderland werkte , om Spanjen te verlaaten.
De overige byzonderheden, uit Vrankryk Kt melden, zyn dat men thans met allen yver bezig is te Breft weder een , Esquader uit te ruften, over hetwelk men wil dat de Heer | de la Motte Piquet het commando zal hehbenen daarmede het Hollandfch Esquader verfterken, om gelykerhand den 'Engelfchen te beletten in het Canaal den baas te fpeelen, dan dit nog te onzeker zynde om als waarheid op te geeven,



z66 GEDENKSCHRIFTEN
gevolg ,s, haarer aanmoediging tot naarftigheid, voor a! inOpzI^ jen der Jeugd , en dat door dezelve vroegtydig in het Spinnen te oef. tenen aan hun by ledig overfchietcnden tyd in andere Ambachten, en
^vr?1 aL' "f""",1 ■? lie" 0ude" da£ ' tot ander werk onbekwaam zyn , de gelegenheid gegeeven word door het Spinnen ten minften pen Daalder s Weeks te verdienen, en hunne Kinderen daar inne van jongs af aan te ondcrwyzen welke voordeden voor het algemeen die door eene Contributie van honderd maal zo veel aan ledigganpers be. «eed , met zouden kunnen verkrcegen worden, op een wyze den be. wlërden. ' waardi8 > bX bovengemelden Aanfpraak gedetailleerd
#o^ende"derCn * welken de Praeraien z)'n uitgedeeld waren de r- t. c , * 1 N DE WOLLE.
(sysbert Stel, oud n Jaaren; Hermanui Ooflveen, oud 10 en i half Jaar; Cornelis van- der. Stift, oud t Jaaren ; Jobannes Berk , oud 9 en 1 halt Jaar; Hendrik van Ham, oud n jaaren; Pietcr de Bok, oud 10 Jaaren; en Boortje Arang, oud 7 Jaaren.
IN HET VLAS.
Jobannes van aer Linden, oud 9 Jaaren.
IN HET KATOEN.
Feytje Felix, oud 9 Jaaren ; en Abraham Nicolaas, oud 3 Jaaren.
Aan welken ieder een Ducaat , en eene geheele nieuwe Kleeding van Inlandfche Sloffen is uitgedeeld j gelyk ook Toontje van Uden , wegens haare bekwaamheid in het Spinnen van VUs, twee draaden te gelyk op het nieuw uitgevonden Spinwiel ; mitsgaders aan Neeltje Altgeejl; er. VVillemyntje IClaarenbeek; tet zaake van haare vaardigheid in het Spinnen van Katoen op de Quenouille. Schoon deze drie boven de bepaalde Jaaren oud waren, mede met eene geheele nieuwe
Kleeding zyn begiftigd. —- Noch zyn aan -.z andere Kinderen,
die in het Spinnen van Wolle, Vlas en Katoen het naafte by dc bovengemelde kwamen eenige Praemien in Geld uitgedeeld, zo ook wegens het beft Spinnen van Koebair tot Carpetten &c. aan Mattheus Vink, oud u Jaaren , een Ducaat, en nog aan vier daar naaft bykojnende ieder ƒ z : 10 uitgedeeld Boven de Premien aan de Spinders JSaazen die de meefte Kinderen , uitgekozen om naar de Praemien te dingen, hadden aangebragt , in Geld toegelegt. Eindelyk is aan Jobanna van Ne'k, oud 9 Jaaren, een Ducaat, en nog aan vier anderen daar naaft bykomende in vergelding van hunne bekwaamheid in het Zyde winden ieder ƒ 1: gefchonken.
Onder het Spinnen wierd wederom door fommige Kinderen met veel vreugde pezongen her bekende Licdie.l Dankbaar , Vrolyk en Voldaan enz.
De algemeene vreugd , cn innige aandoening, welke by deze gelegenheid alle harten vervulde, waszodaanig, dat veele Aanfchouweren boven de gegecve donatien zich onder het uitftorten van Vreugde-Traanen, noch het genoegen verfchaften door mildaadige Liefde gaven aan de Kinderen zelfs hunne blydfchap te vergroottn.
ONGELUKKE N.,
Te MIELNIECK in Poolen is den 6 Maart dit allerdroevig!! ongelukgebeurd. Een jonge ryke Armeniër vierde aldaar zvn Huuwlyks tfeeft met eene fchoone Littbaufcbe Juffer, Het gezelfc'hap beftond uit wel 110 Perfoonen, en was in een ruim Vertrek op de derde Verdieping luftig aan het danffen, toen eensklaps dc Vloer van dat Vertrek tulTchen de vier Muuren inzakte, en vervolgens, door de zwaarte



VOOR HET JAAR ^81. «fe
te van wik een aantal Menfchen , met de andere zoldering tot bene, den op den grond ucde.fto.tte. Het gelclueeuw . (jpkerm, en geween Sier ongcluLbgetr w,s allerverl'chnkke ykft, en .waaflyk met zo pc ar reden , wyl er?» Perfoonen. waar onder de B.uideg,,m , dood « vallen pf verpletterd . veele anderen, waar onder de Br >,d, duoje.yk zonder hoop Vin herftel gekwetfi , anderen zwaar gekneutlt of ver. minkt zyn.enervan alle de Gaften voiftickt met een zonder lctlel .is afgekomen.
konder hóóp van herftel gckweilt , anderen zwaar fffwvm °i verEkt zyn, en er van alle de Gaften voiftickt met een zonder lctlel
LETTERKUNDIGE BERICHTEN.
T\e Heeren Directeuren der Nalaatenfchap .benevens de tedtój/m II, „ ....... « „.rvi.,., „,« «rvlfln rlen Heer P IE IER
IJ s net uoageicerue latuuum..,,,; , ..... -, -
\tFTU-R VAN DER HULST re Haarlem y hebben , bvecn verg-aIderd zynde , om Uitlpraak .e doen over de ingekomen Verhandel.nKri ter beantwoording van het Vooiitel voor 't J.ar 1781, geoorBeeld, dat de beloofde Gouden Eerprys rechtmatig toekomt aa...,en ïSchryver der Verhandeling? , welke rei Z.infpreuke heeft, At veftrt*
tiiam cao-U' capita omres nameten jun,. u. ' "I' , * daar nevensgaande Briefje, met die Zmfpreuke.,tiSi hun gebleeken, dat derzelver Schryver is IREDEK1C pE CASTLLLO>], Profejfeur e» Matlimtüqutt a l'Academie Royale des G-ntil-hommes a Berl.ne aan vien , ingevolge daarvan , de toegezegde Eernrys is tpegekend. VerIer hebben opgemelde Heeren geboideeld, dat, uit alle de overige Verhandelingen , boven afdool den Druk verdienen gemaakt te wotd»n , de vier volgende Vcihandelingen , welke ter Zinfpreuke hebben : CÏ ) Homo proponit, Deus dispcr.il; doch met achtetlaannge van dc , in het tweede gedeelte dier Verhandelinge ,. opgegeevcne kenmerken eener byzondere Voorzienigheid, (x.) ïVysheU acet ntets cvcriohigs. f , ) Alzo zegt de HEER « Verlèjer, en die uvj geformeerd heeft v.i,t den ik *f : ik hen de HEER ; die alles doel jef. XL1V: 14- E» (, ) Laboranten, adjuvat Deus. Uit dien hoofde is het oogmerk de opgenoemde Verhandelingen', de eerfte grooreiu.eels, en de dne andeten in haar geheel, by wyze van accedeeiende Stuklien , nevens de rrvsverhandeling , rer DmkpcrlTe over te geeven. En tzouaande bovengenoemde Heeren ten uiterfte aangenaam weezen, zulks te mogen doen, met meldinge van de Naamen der Heeien Scmyyeren diet Verhandelingen. Hierom' is hunlieder verzoek, dat deze SchryveiS ce coedheid ireiicven te hebben, van daar roe gedegenheid te geeven , do~r zie ten uitetfte voor primo Juli te openb laren , en vryheid te verleenen . om hunne toe?ezcee'.rie nevensgaande mielies te mogen openen.
Voorts hebben opgemelde Heeren Bireacuie» goedgevonden, byven het tofgeaeede in 't atgegeeven Piogramiaa, een Zilveien Eerpenner toe (e leggen , aan ieder Schryver der rwce cerftgenoemue Verharideiineen., welke hun , benevens den Leden van 'r Genootlchap, naaft de Prysve.handelingen , by uitftek behaagen : re weeten aan den Sclnwet det Verhandelinge met -de Spreuk; Homo proponst ,Deus difoir.it, indien hy de vryheid vèrleëhe dra het bovengenoemde gedeelte zyner Verhandelinge agrerwege te laaten ; en verder aanrfen Schryver'der Verhandelinge, die ten onderfchnhe heeft: VVysbetd doei niets overtolligs : waai van hun , by de bckendmaaking hunner Naarnen , nader kennis zil geg. even woidcn.
De inhoud van het eerfte Programma, in den Jaare 177S atgegeeven, verbind de Heeren Directeuren en Leden geene Verhandeling , eedeeltelvk . door den druk gemeen te maaken, dan met eene uitJtuklvke'of ftilzwygende goedkeuring des Schryvcis , wesoa.vc ca



ï<58 GEDENKSCHRIFTEN
Schryver der Verhandelinge onder de Spreuk: Homo proptmit, Dtsi dtjpmn, vooral verzogt worde, zig uitdruklyk te verklaaren, ofhv de opgemelde vryheid verleene, dan of hy er, onverhoopt . teeen hebbe, dat zyne Verhandeling gedeeltelyk het licht zie. In dit laatfte geval, hetwelk te hoopen is, dat geen plaats z\U hebben, zou de Verhandeling agrerwegen moeten blyven; en de Heeren Directeuren en Leden behouden dan voorrs aan zig de verdere vrye fchikking omtrent de andere Verhandelingen; waai van dan insgelyks nader kennis zal gegeeven worden
„ Van PARyS heeft men, dat den 27 Maart, in de Koninglyke „ Academie der Heelkonit , de Verhandeling over de Prysvraare„ Welke zyn de uitwerkingen van den flaap, tn bet wakken, er. in " ^'Y S'M,f mM "ten er bet nut van betragten in de geneezing der „ Ziektens, d,e tot de Hee'kor.fl behoren? mcr eenpaartgheid van Srem,, men, de Gouden Medaille rer waarde van 500 Livres is roegewee„ zen aan den Schryver, weike by het openen van het Billet bevon„ den werd te zyn, de Hooggeleerde Heer PETRUS CAMPER, Mc
" ï'^r-i7""- & a,t*r- Prl>feJfBr Hen, in het lllujlre Athenaeum te „ AMSTERDAM &c.
Nieuwe BOEKEN en GESCHRIFTEN,
Welke ook by den Uitgever van dit Werk te bekomen zyn.
LATYNSCHE.
Lexicon Lapponicum, cum interpretatione Latina curis R. Societ Ecclef. Lapp. Suecanae, 4ro., maj. Afta Reg Societatis Litterariae Upfalienfis, Vol. 3. cum f ig.. 410. maj. Ihre Roma in Nuce, svo. Bergman de Mineris Zinci, svo.
Linné Junioris Nova Graminum Genera , 4to , cum Fig.
Obfeivariones Hiftoricae in Rem Diplomaticam Suecanam , 4fo.
Acia Medica Sueciae, Cafus rariores & Obfervationes Medico-Practicae &c. e Diflertat. Acad. Suec. depromtas continentia , Vol. 1., gvo., maj. cum Fig.
C. Cari, J. U. D., Piftorienfis de Aëris gtavitate ejusque elaterio, fpecimen phyftcuin , cui adjefta eft in fine analyfis machinae lïmpliClis pneumaticae in planioiem formam redaöa , ^vo.
Faftorum anni Romani a Verrio Flacco ordinatorum Reliquiae ex Marmorearum Tabuljrum fragmentis Praenefte nuper effoflis colleétaer & illuftratae, cura & fludio I'. P. F. Romae, FoJ.
De prima expeditione Attilae Regis Hunnorum ac de rebus geftis Walthari Aquitanorum Principis, Carm. SeculiVI. nunc primum edita 3 M. Fifcher, Leipz. 1780.
ENGELSCHE,
ElTays or Difcourfes, felefted from the Works of Fcyjon and tra«« flated from the Spanish , by John Breit , F.fq. Hints on Dileafes that are not cured, adreflèd to the Faculty only. Mifcellancous obfervations on . fome Points of the Controverfy herween the Materialifb and their Opponents.
A Galic and English Diftionary ; containing ail the Words in the Scoth and Irish Dialed of the Celtic &c.
Een werk, zegt men 3 dat alle £onduaïs dienftig is om ex ajg voot
hun



VOOR HET JAAR 1781.
hun fterven meefter van te maaken, want vermits de Sahryver onder* At'd dat de Taal der Erfen in het Paradys gefproken tt, zal dies „al ook vvaarfchynlyk de eenige wezen, in welke zy ten dage des Oordeels zullen geoordeeld worden, en vermits Advocaaten, God weet het, genoeg te doen zullen hebben, om by die gelegenheid op zlg zelf re denken, zal elk, zyn eige zaak moeten verdeedteen wat zal hem dan zyu Engelfch, Franfcb, Gnekfcb cn Latin , ja zyn Hebreeuwfch baaten , welke hier agter blyven ? Hy moet valt de Taal der Erftn fpreeken zo hy et vry wil afkomen. A Treatife of Midwifery, comprehending the Management or leinale Complaints, and the Treatment of Chiidren in early infancy. Dit Werk word als zeer verdier.ftelyk, niet alleen voor de Vroedvrouwen, maar zelfs voor de kundigfte Doctoren en Chirurgyns opgegeeven. pR^NSCHE.
Variétés Litteraires , ou nouveaux Mélanges hiftoriques, critiquel *c., par Marquis d'Orbeffon , z Vol., svo.
Traité des Evittions & de la Gatantie formelle, avec la Conference Ides Coutumes , Ordonnances , Anets Notables de France, pat M.
^Elemens de Phyf.que, ou abrégé du Cours complet de phyfique fpécnlative, experimentale &c., par Mr. l'Abbé Pafa duPhanja,
Avis au Peuple fur les Hernies ou Defcentes , par Mr. Foujels, MeIdecin Ordinaire du Grand Confeil. -■ ■ ,.
Almanach intérefTant, ou defcription abregee des Etats de 1 Araeriinne avec Fieures Sc Carrés, z Livr. 8 S. .
cómmeree de la Grande Bretagne & Tableau des Importations & xxpoitations prcgreffives depuis i«97- jusqu'a la fin de 1773» par lé 'Cbevalicr WBtvjiTtts, io Livres.
Fhiloctéte, Tragédie traduite du Grec de Sophocle en trois ACtes « :en Vers, par Mr. de la Harpt, i Livres 10 Sols.
Eloge de Marie -'IY.erele , Imperatnce- Reine, par Mr. I Abbe 7»-
'"h'iW naturelle de la France méridionale, ou Recherches fur la i mineralogie du Vivarais, Viennois, Forés Sc fur la phyfique de la Met . iMediterrane'e , fur les Météores, Arbres, Animaux , 1 homme Sc la
^etivrfs'de Lucien, Traduftion nouvelle, par PAbbêMaffieu 4Vol.
Fabrique royale, defcription & Analyfe des Crayons de Compofiition dè^ouleurs & de reinres, a 1'Ufage des Peintres, Deffinateurs 8c l>Amateuis, avec le Tarif des prix, chez Nadaux. | Coftumes & habillemen» Francöis, depukle commenceraent de Ia ! Monarchie jusqu'a nos jouts is Cahiers , le Cahier en Coulews 6 Lti vies Sc blane 3 Livres.
HOOGDÜITSCHE.
üêber die Deutfche Sprache und Litteratur, dutch der Abt Jerufa*!
'3eu,VSüng7e'n'zur befötderung der hïuslichen Glükfeligkeit, voa
' ^Beytrag/zuT Erweitefun^dè; Forftwinenfchaft dutch Bekanntma(Chungeine, Holtz-Taxations Inftrumenr, und deffen le.chten vielfachen Gebrauchs aus gegeben , von F. A. L. ven Burgsderf, Btrli*. Polit.fches Journal, nebft einem gelehrten Anze.ger, Erften Jahr-
y^^kiék^'l^aviBiab» Abhaudlungen ubei die^Ge-



i?o GEDENKSCHRIFTEN
6ïrge und Eergwerke in Ungarn j neóft einer befchreibung des Stvrifchen Eifenfchmeltzens und Stahlmachens von einem Ungenanntén» 8vo. / mir Küpfern.
C. C. ïs. Hirfchfeldt Theoiie der Gartenkunft, Leipz., 3 Bande.
Sechs Deutfche Gedichte, dem Könige von Prenficn gewidmet von C. P Moriiz, Berlïn, svo.
Aftronomifche Beluftigangcn ödcr einfSslicher Vnterricht für die , v/elche einige Stern-und Planeten • kenntnis erlangen wollen, nebit Monatticben Stern-ühren, undanweifungzie zu verferrigen, Bami., svo.
C. F. von Arcnswald Galanterie - Mineralogié und Vorfchlage zue jSIatur-Wiflènfchaft, sbgefaft in fieben Unterhaltungen.
Gedaul-.en uber die Taöik und Strategik , oder Wahre Giundfatze der Kriegs Wiflènfchaft, mit Küpfern t Breslani.
J. H. Wafers (ehemaligen Pred. und Eiblioth. zn Zurich) Hiftorïfches- diplomatifches jahrzeirbuch, zur priifung der Urkunden, auch einzclner begebenheiien der heiligen und welrgelchichte, nach der •ivahren Schópfungs Epoche in eiae richtige und unterbrochene ZeitOrdnung zu bnngen und mit den Erlcheinungen am Himmel zu verbinden, mit Küpfern, Zurishj Kol.
Gedichte von Caroline Rudolphi heraus gegeben, und mit einiger JHelodien begleitec von Job. Fried. Rekhard, Berlin.
NEDERDUITSCHE.
Requeften , aan de Edel Groot-Mogende Heeren de Staaten varj Holland en Weft - Friesland , behelzende een aaneengelchakeld Ver" haal van de Kerkelyke Verfciiillen te Koedvk ontftaan, en in Appel aan de Hoog-Eerw. Synode gehouden te Enkhuizen, Ao. 1750 opgeroepen, als mede van al het voorgevallen by gem. Synode; en vervolgens by de Claflis van Alkmaar; en eindelvk een ootmoedig Verzoek, omme op het Fondament van verfcheidene gegronde en by gem. Requeften aangevoerde redenen Ontftag van Cenfure en Sufpen£e, herftelling van Eer en volkomen Juflificatie, als mede Hun Ed» Gr. Mog. Appoinctementen op gem. Requeften gunftig geobtineerd ; benevens eene Memorie aan wel gem. Synodale Vergadering overgeJeverd, met de daar op genomen Synodaie Refolutie, en verdere Bvlaagen, daar roe, cn tot gem Requeften betreklyk, door Phiiipp'at Verbrugge, Predikant te Koedyk, in Folio, in 's Hage by H. H. van Urecht .-ais St.
Cato of Zamenfpraak ovet de Vryheid en Burgerlyke Deugden, Uit het Latyn in het Franfch vertaald, door M. Saige, Advocaat vari 'r Parlement, met Aanteekeningen, en nu in 't Nederduitfch vertaald, jn svo., te Utrecht by B Wiid; a to St.
2amenfpraak tuflchen de Klapperman van Staat én dc Patriot , «-ekouden in zyne Nachtwandeling door de Stad Rotterdam , op den 2S December 17S0, ter gelegenheid van het onverwagte nieuws, dat de Engelfchen aan ons den Oorlog hadden verklaard, tweede Druk, in groot svo., te Rotterdam by G. Manheer ; a izSt.
Liedjes voor Kinderen , door Hendrik. Riemfnyder , zirdelyk op Schryfpapier gedrukt, in svo., in \ Hage by J. van Cleef: a i2St,
Derde Vervolg op Jr. Johan Derk van der Capelle's, Reeë*', in groot svo.: a < St.
De Vaderlandfche Zanger van her laar 17S1. Proficit (y Reereatt 5n groot svo., re Amfterdarn by M Seht'ek'tmp : ai6St.
Advys Miflïve door Mr. CL. Jungius, Advocaat re Amfterdarn, in daro 1 December 1780, gefchreeven aan Hendrick Storm, Predikant te tlitdam, met deszelfs Refcripjie en verdere Bylaagen van Advylèn »an andere Praftizyns over de berugteProceduures enz.,gr. jvo.: a's St.
VER-



CEDlNKSCHKlFf EK
verzwakten geenzins der Americaanen befluit om hunne rechtenop alle mogelyke wyzen te verdeedigen
De Generaal Gage liet in eene Publicatie aankondigen aat de goedertierenheid des Konings en van het Parlement den Ingezetenen van Bofton tot den eerden lunv tvd eaf om zig aan de 5/7/; te onderwerpen, en dat, by mantel van dit, de Haven der Baay van Majfachufett gefloten
R*Zyn Cn bIyven tot hunne onderwerping.
Men antwoordde hem met eene ipotterny. Men liet in de pubheke Papieren een berigt plaatfen, waar uit volko. men bleek hoe min werks men maakte van eene bedrei'. ging, die omnagelyk kon uitgevoerd worden zelfs door de plaatzelykegeftcldhe.d alleen. Het voorn, berigt luidde dus:
u kolonel Gage, Commandant In chef, der Brït„ Jche Trouppes in 't Noorden van America , met goede „ reden vreezendedat hét getal Van Schepen ,thans kruis" ? wT; fM,ni? toereikend zal zyn om de Baay „ van Mnlfacbufett ganfeh en gaar in te fluiten, doet al„ en Smeden, van welke Natie die ook zyn/voorfle!,i len het vervaardigen van een Keten ter lengte van an„ tien Mylen. De Aanneeming zal den eerften Augo„ tty aanflaanae op den afflag gefchieden in het Tolhuis, „ en de Aanneemer zal gehouden zyn dezelve In wer„ fcingte (tellen, met derzelver eene einde vaft te maaken
w , p , e" het ander aan KsaP Anna:'
Mvryland, ondermflehen gaf blyken van haare Verkleefdheid aan de zaak der Boftoniaanen. De lnwoonders dier ÏZ ?vS' tenlligéen niet alleen in het befluit, doorbykans alle gedeeltens des Lands genomen, maar voegden daarby dat men in geenerlei wyze gemeenfehap zou houden met andere Colonien, die Weigeren mogten zig naar hunne voorneemens te gedragen. Zy befloten teffens niet tegedoogen dat de Geregts - Hoven eenigerlei zaak zouden, toelaaten >ft welke een Schuld-Eiffcher uit het Moederland eene fchuld Vorderde, door eenig Ingezeten dezer Provincie gemaakt en zulks tot dat de Acte van het Parkment van Engeland tegen Boffen herroepen was. TvWühanisburg de Hoofdflad det Provincie Virgi-
TJ ^TerfdefdC Kamcr der Bur8ers ™ verklaafde üa , ^troffen van het uiterft gevaar, waar mede de Enge Iche Colonien van America gedreigd wierden, zy nodig dagten. dat den eetften dag van Juny, op welken de Mvociint oer beveden van 1 Hof (eg«j[ dcSttd BoflZ



■>&6 gedenkschriften;
„ Oproerigen tot zyner verdeediging zou kunnen bybrén„ gen, dat hy de gevolgen zyner nappen niet heeft ge„ voeld, hebbefa goedgevonden deze Proclamatie te doen ,, afkondigen om een ieder 5 zo veel in ons is, te behoe„ den tegen 't gevaar, waar aan hy zig i0a bloot nellen „ door het tekenen j begunftigen Of op eenigerlei wyze „ te deelen in het ontwerp van Bondgenootfehap. "
„ Wy gebieden en gelaften allen Magiftraaten, en ahde„ re Amptenaaren der Graaffchappen van deze Provin» C1C; ni'ets te verzuimen om te kennen, aan te houden „ en in rechten te vervolgen allen eh een ieder, welkei „ tfl het toekomende, het voorn. Gefchrift, vervattende „ een ontwerp van Bondgenootfehap, of ies anders dierge„ Iyks, zal verfpreiden , anderen tot tekening ssanfpooren i, zelfs tekenen, of daar van de uitwerking bevorderen Ki
Van een anderen kant deeden de Werkers voörhet Hof de fchoonfchynendfte beloften om de grootfte heethoofden te bedaaren terwyl zy de zwakften door de zwaarftebedreigingen verfchrikten en inmiddels bleef de Haven van Bofton altoos ontzegt; men had zelfs alle de uitingen der Stad aan de Landzyde gefloten. ö
Den 13 Augufty kwam uit Europa het Schip the Scarboreugb te Bofton, met Depêches van het Hof voor den Generaal Gage , Welke hem zyne werkzaamheid voor Oorlogs-Toebereidzelen onmiddelyk deeden verdubbelen. De Lieutenant -Golonel Hamilton kwam van Haiifax, in Nieuw - Schotland\ met het yofte Regiment dat te Salem Ju bezetting gelegt wierd: Men ontbood van Nmnv-lork de Fufeliers van Wales, onder bevel van den Colonel Bernard en zy bezettedert op de Bothnner hoogtens de gewigtige Poft Fort-HUI. Al die Krygspronk verftrekte dert Inwooneren dezer Provincie ten nutte , vermits dezelve hen in beklag brast en door alle anderen verkwikking deed verzorgen. De algemeene aandoening over hen was waar lyk treffende en degefchiedboeken leveren geen voorbeeld op van zo eenpaarige genegenheid oncjer Volken , in verfcheide gezindheden verdeeld en welke eene Landftreek van meer dan 200 Mylen befloegen.
(Het Vervolg in ons terftkomend Stuk*}
Het



VOOR HET JAAR 1781.
2S7
Het ware thans weder de tyd om den Lezer het vervolg mede te deelen van de Stukkenj die betrekking hebben tot den ftaat van de Land-en Zee-Magt der Republiek ; dan terwyl wy ons bezig houden met, zo veel ons mogely k is echte ftukken $ daar toe dienende, byeen te zamelen, ten einde die zaak in geregelde Orde te kunnen voordragen , zullen wy ditmaal des Lezers aandacht tot een ander voorwerp heenleiden ; en denzelven herinneren hoe wy in een onzer Vorige Stukken O)* mededeelde de dreigende Memorie van den geweezen Engel, fcbeh Ambaffadeur Torke 4 in welke hy vorderd eene exemplaare ftraf over den Fenfionaris van Berkel en over tyne Medepligtigen als Verftoordert van den openbanreti ' Vreede en Schenders van de Wet der Volkereni Wy hebben vervolgens onïe Lezers medegedeeld dat die Zaak in handen van den Hove van Holland Was gefteld om daarop den Heeren Staaten van Hollanden Weft-Friesland te dienen ■Van berigt, waar na wy ook gegeeven hebben de Brief van het voorn. Hof aan HunEd. Gr. Mog. O) over de gem. Zaak, door welken * Vermits daar op nog geene Refolutie is gevallen, dezelve in flat u quo, is gebleeven: Het zal derhalven den Lezer niet onaangenaam zyn te zien het Adres doof den Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. Engelhert Franccis van Berkel, Penfionaris van Amfterdarn, ten
aanzien dezer Z^aas aan ae neeren oiaaten van nouana en Weft-Friesland gedaan , en vervat in deze Bewoordingen :
Dat, gelyk aan U £d< Groot Mog. ten volle is bekend, op den 10 November van het voorleden Jaar, door den Ridder Torke, toen ter tyd Extraordinaris Ambaffadeur van Zyne Groot-Brittannifchè Majefteit, by dezen Staat, aan Hun Hoog-Mog. is geprefenteerd eene Memorie, waar by, na dat alvorens de Leden der Hooge Regeering dezer Landen in het generaal werden befchuldigd, van praetenfe dagelykfebe verbreekingen van de folemneelfte Engagementen; mitsgaders by dezelve Memorie werden voorgefteld, als te werden geregeerd door eenen Geeft van FaBie en domineer ende Cabale, tendeer ende , om het algemeen belang aan particuliere oogmerken te jacrifieeren; — De Suppliant vervolgens in zyn Perfoon,
en
(it) Zie Gedenkfchriften 17So. elfde Stuk, Bl. ïrTs». (2>) Zie Gedenkfchriften 1781. vierde Stuk, Bl. Z3»«



iS8 GEDENKSCHRIFTEN
éii ttet uitdrukking van zyn naam, werd aangevallen erl befchuldigd, dat hy zich zoude hebben gedragen, al* tza ferjhorder van de publieke Vreede, en Schender van de 11 et der Polken: met byvoeginae, dat dc Suppliant en zyne praetenfe Complicen, daar over, ter requilitie van hoogitgedachte zyne Brittannifchè Majefteit, door Haar Hoog-Mog. voorbeeldelyk zouden behooren te worden ge. fira/t: — Zynde de voornoemde Memorie, met dezen Jallerenden inhoud, ter zei ver tyd in de publieke A'ieuivspapieren geinfereerd, en alzo aan de geheele JVaereld bekend gemaakt —
Dat de Suppliant wel heeft geremarqueerd, dat de wel gemelde Leden van de Hooge Regcering, den voorfz. extravaganten fiap van den Ridder Torke j met ftilzwygen cn verachting, hebben beantwoord; ka de Suppliant ooit zeer geneegen was,de zaak op dezelfde wyze te behandelen; maar na rype overweeginge heeft geoordeeld, dat hy van alle de Perfoonen, die in de voornoemde Memorie voorkomen, zodaanig was gediftingueerd, dat zyn naam alleen daarin Hond uitgedrukt , en hem Suppliant een byzonder Crimen, en als aan 'thoofd van een Complot gepleegd, te lafte gelegt is geworden. — Dat derhalven de Suppliant, die de eere heeft van omtrent 19 Jaaren , ter Vergadering van U Ed. Groot Mog., in zyne bovengemelde qualiteit , te hebben gecompareerd, begreepeu heeft, zodaanige verregaande quetzing van zyn eer niet te kunnen gèdoogen ; maar verpligt te zyn, zig voor het Publiek en de Pofteriteit, voor dewelke hy in. voege voorfz- beleedigd is geworden, van zodanigen laster hoe eer hoe beter te moeten zuiveren : — Het welk . nu nog dies te noodzaakelyker is geworden, om dat men zeaert het publiceeren van de voorfz. Memorie, niet heeft nagelaaten , allerlei verdere nadeeiige gerugten, ten opziuten van den Suppliant < uit te ftroo'ijen, en zelfs in de Nieuwspapieren aan het Publiek mede te deelen. bPat de SupPliant dan ook i recds over lang, zig aan U Ld. wroot Mog., ten voorfz. einde, zouden hebben geadreü.crd ; maar dat daar tuffchen is gekomen, dat de voorfz. Memorie, niet voor den 30 November laatftleden, by U Ld. Groot Mog. in del beratie zynde gebragt, en de Suppliant het refulraat van deze deliberatie afwagtende. gemelde Ridder Torke ondertuffchen by eene tweede, Memorie, gedateerd den n December van het gepaffeer-
ds



V O OR HET JAAR 1781. 289
dé Jaar, de bovengemelde ftrafocffening, van Hun HoogMog., onder zeer Iterke en gantfch ongehoorde bedreigingen, op nieuws heeft gevorderd; dat, vervolgens , XJ Ed Groot Mog beide de gemelde Memorien, by Hoogftderzelver Refolutie van den 21 December daaraan volgende, hebben gefteld in handen van Preliuenten Raaden van den Hove Provinciaal, ten einde U Ed. Groot Mog. ten fpoedigfie, en met poftpolitie van alle andere zaaken,te dienen van adrys, of naamlyk in de voorfchreven Memorien en de Sukken, doorU Edele Groot Mog. daar by gevoegd, eenig fundament tot het entameeren van Criminele Procedures, tegen de Perfoonen in de zaak geconcerneerd, invoegen voorfchreven doorgemelden Kid-. der Yorke van Hunne Hoog Mog. gevorderd, gevonden zouden worden: wel verftaande, dat dezelve Procedures, alsdan voor den ordinaris dagelykfehen en Competenten Rechter zouden moeten gevoerd worden:— zynde (voor¬
al wanneer men deze U Ed. Groot Mog. Refolutie met die van den 23 November daar te voren vergelykt) ongetwyfteld het oogmerk van U Ed Groot Mog. daar
hnede geen ander geweett, als om, üoor miaaei van zoo¬
danig praehminair examen van zaa/fen, voorteKomenaiic voorwendfels. alsof U Ed. Groot Mog. admhüftralie van
IjfyyfrV/tf zouden willen weigeren, als daar toe materie voor
handenwas (gelyk de Kidder ïorKe, oy zyne voornoemde tweede Memorie, te kennen gaf, de weigering der
gevorderde ftrafoeffenmg daar voor praetenlelyk te zullen houden.) mitsgaders om door het zelve examen vervol-
trens re DTa^venieren f immers voor zoo veel van U Ed.
BGroot Mog. dependeerde) dat zoodanige praetenfe wei*
vering van admtntfiratte ven vujütie, voor een praetext
eenomen zoude kunnen worden, om daar mede ae ware
bewegende oorzaak van de daar op gevolgde rupture met Vlezen Staat te bedekken. > Dat de Suppliant, in de.
/erwagting, dat welgemelde Prseliient en Raaden aan ie voorfchreven requilitie van U Ed; Groot Mog. promptelyk zouden voldoen, dan ook heeft begreepen dit advys emoeten afwagten; in de vafte onderftelling, dat daar n, ofwel in Refolutie, daar op by Ü Ed. Groot Mog. e neemen, eene Compleete juftificatic. zoo van Heeren Surgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdarn, Lis van den Suppliant, en eene daar uit vloeijende zuiveling, van deszelfs inyoeg«n voorfebreyen, gefchouden T eera



39» GEDENKSCHRIFTEN
eer, begrepen ïoude moeten zyn, en de Suppliant dari ook niet genoodzaakt zoude wezen U Ed. Groot Mog. met een particulier Adres verder laftig te vallen; — dart dat de Suppliant deze zyne vcrwagting in zoo verre heeft zien vervallen , dat niet dan na verloop van ruim drie maanden, op den 30 Maart laatftledui, in plaats van het voorfchrceven advys, ter Vergadering van U Ed. Groot Mog. is ingekomen eene Miffi.e van het gemelde Hof, daar by U Ed. Groot Mog. in Conlideratie gevende, of de reden, waarom U Ed Groot Mog het voornoemde advis hebben gerequireerd, (dat is te zegden het oogmerk zo even gemeld, om naamlyk alle voorgevens van weigering van adminiftratie van Jullie, by aldien dezelve op goede gronden gevraagd zoude mogen zyn, af te fnyden ) door de fupture, die des onaangezlen daar op is gevolgd, nu niet was komen te ceffeeren, en het daarom niet vreemd en ongefaifoneerdzoude zyn, ter contemplatie van den vyand, in het voorfchreven examen te treden.
Dat de Suppliant, niet vernomen hebbende, datU Ed. Groot Mog. voor als nog op de voorfchreven Miflive £ ouden hebben gerefcribeert, onder verbetering van oordeel is, dat met geene billykheid altoos van hem Suppliant kan werden gevergt* dat hy na langer zoude ililzïtten, en zyn eer en goeden naamgeëxponeert laten aan de voorfchreven uifftrooifels en min of meer aanleiding tot twyffeling zoude geven, of nament lyk de bovengenoemde per-' foneele befcbuldiging, by meergemelde Memorie van den Ridder Yorke tegen den Suppliant iugebragt, wel eenigermate zoude kunnen gegrond zyn: nadien tot hier toe geen directe en nitdrukkelyke juftificatie , ja zelfs geen pubücque contradictie, om reeds gemelde redenen, daar tegen te voorfchyn is gekomen. _— Dat zulks nog des te minder van den Suppliant kan* worden ge vergt,, wanneer men gelieft te remarqueeren, ( waar op vooral wel te letten ftaat, dat nament!yk de voornoemde befcbuldiging een daad onderfteld, die zeer onderfcheiden zoude zyn van het geen door Burgemeefteren en Ree éérders der Stad Amfterdarn, met betrekking tot het-benig te Plan van een Commercie-Tracïaat met de Vereenigde Staaten van Noord - Anvrica . is verrigt en in het breede by het Berigt van Hun Ed. Gr. Achtbare, op den 25- Odober laatftleden ter Vergadering van ü Ed. Groot Mog. in-



VÖOil HET JAAR 1781,
291
{gekomen, is ter neder gefteld; want dat de Suppliant, wel jlverre van daar, dat by gemelde Memorie aan hem zoude Jworden geimputeert een daad , die hy als Minifter der fooorfcbreven Stad Amfterdarn (mitsgaders als in die quayiteit, in de zaake van het voorfchreven Concept-Tra&aat toet en benevens welgemelde Heeren Burgemeefteren en iRegèerders geconcerneert) van Wegen dezelve heeft gepleegd, integendeel de Suppliant, by gemelde Memorie, JWord voorgedragen als pratenfelyk geweeft te zyn het floofd van een Complot, en met deze zynepraetenfe Com~ Micen (als ondergefchikteLedematen) de publieke Vredefe hebben verftoord en de Rechten der Volken gefchonjdèn: —— Een daad , Edele Groot Mogende Heeren 4 Waar omtreht, by aldien dezelve vjaarhtid in plaats van rafter, was, in het geheel niet te pas zoude komen eenig \Prctliminair Examen van den Hove Provinciaal te requiIrelr'éh, of, haamlyk tegen zoodanige euveldaden, by dö iRégtert en Wetten hier te Lande gerecipieert, of geftanueerd; al Of geen voorziening zoude zyn gedaan: gelyk (U Ed. Groot Mog. by Hoogftderzelver Refolutie van pen 21 December laaftleeden, van Prselïdent en Raaden ifoornoemt ,zoodaanigPr<zliminair Examen, ten aanzien der Verrigtingen in het voorfchreeven Berigt van Burgemeeifteren en Regeerders der Stad Amfterdarn Vermeld, ( met oogmerk en tot het falutair einde, hier boven reeds breeder aangeweezen) hebben gerequireerd; maar integendeel een Daad,vr&ar tegen, by alle Rechten en W effen van gecivilifeerde Natiën, voorziening is gedaan en dict ongetwyffeld ftrafbaar zoude zyn; en derhalven materie tot" het entameereti van Crimineel e Procedures op zoude
leeveren: Dat derhal van de Suppliant, zyne gedag-
ten hebbende laten gaatl, oVer de middelen, die wel het meeft gefchikt zouden zyn om zyn eer en goeden naamt invoegen voorfchreeven in het openbaar geattaqueerd, «nsgelyks in het Openbaar te zuiveren, wel in overweeging neeft genomen, of zulks efïicacieufelyk zoude kunnen gefchieden, door middel van het uitgeeven van een publiek Expofé van al het geen door hem, met betrek, king tot het voorfchreeven Concept-Tractaat, is verrigt-, ten betoge, dat door den Suppliant geen de minde aan-
i'Meiding kan gegeven zyn tot de voorfchreeven atroce be*> fchuldiging: Waar omtrent hy dan ook geen de minfte twarigheit maakt aan U Ed. Groot Mog. te declareeren, Ta- das



492. * GEDENKSCHRIFTEN
dat hy dezelve houd voor eene Cahimnie, opgeraapt oól (gelyk uit het Contra-Manifeft van Hunne Hoog-Mog-van den 22 Maart laauleden , duidelyk kan "worden opgemaakt Hoogltderzelver begrip te zyn) eene praten* je ftrafoefening te vorderen , die men wilt , oat door Hunne Hoog - Mog. met geen mooglykneid konde worden geaccordeerd : mitsgaders om vervolgens uit. het niet accördeeren van dezelve, praetenfelyk te deduceren eene^ iveigering van Adminiftratie van Juftitie^ en zulks eindelyk , onder anderen , te doen dienen tot een Praztext om dezen Staat vya?ulelyk aan te taften; en aldus ware het mooglyk , te bedekken de waare bewegende oorzaak dezer rupture; die geene andere is als de Acceffte van deze Republiek tot de gewapende Neut alttcit, —— Dau dat dat de Su>pliant, na bedaarde over-. Weging , heeft geoordeelt zyn voorfchreven oogmerkTeel beter te zullen bereiken , door middel vaii ten refpeflueus Adres aan U Ed. Groot-Mog. waardoor hy aan de eene zyde, op eene overtuigende wyze, doet zien, dat hy zich geenzins aan het ftrenglle onderzoek van zynö daden en gedrag begeert te ontrekken, by aldien U Ed.. Groot Mog., tegen alle verwaaiing, door de etne of andere Jkfcheiden van wegen het Éngcifch Minilterie gefuppediteerd, mogten vallen in het begrip, aat er zelfs xnaar eenigen fchyn zoude fubfi Heetten, dac de meergemelde Perfonele befcbuldiging, by de voorfchreeven Memo-, rie van 10 November 1780, door den Ridder Yorke tegen den Suppliant afzonderhk inpebragt, eenig fundament zoude kunnen hebben: — of door welk Adres de Sup. pliant *an de andere zyde van U Ed. Groot Mog., by gebrek van gemelde Delcheiden, daarentegen zoude kunnen obtineeren zoodanig Declaratoir van zyn onichuld, het Welk hem teben alle vermoedens kan dekken; zynde de Suppliant dies te meer tot deze demarche gerefolve.rr, om dat hy zich verzekerd houd, dat de bekende axiu teit van U Ed Groot - Mog niet kan toelaten, dat Hoogltdezelvcn de noodige orders niet zouden Hellen, dat een Minifter van een der aanzienelykfte Steden dezer Provincie, en die reeds zoo lang de eer heeft gehad ter Vergadering van V Edele Groot-Mogende, in zyne bovengemelde qualiteit, te compa>eeren, behoorlyk te recht werde gefteld, om ten exempel van anderen, te worden geiQraf't, byaldjea by zich zoude gedegradeert heüben met
da-



VOOR HET JAAR 1781. ip$
daaden te plegen, of foupeons verwekt te hebben, van zich in zo verre te buiten gegaan te hebben, als den Suppliant invoegen voorfchreven is te lafie gelegd : — of wel integendeel, dat U Ed. Groot Mog. anderzints zwarigheit zouden maken aan den Suppliant een Declara* toir van onfchuld te verleenen;het welk hy in de byzonderefamenloop van omftandigheden , waar in de zaak zich bevind, met dies te meerder recht fchynt te mogen vorderen; om dat zyne Befchuldigers buiten het bereik van de ordinaris Juftitie dezer Landen zynde gefteld, de Suppliant aldus zich in de onmooglykheït bevind, om, door middel van dezelve ordinaris Juftitie, eene behoorlyke Satisfactie, wegens de gemelde belediging te kunnen obtine-
ren : Uit al het welk de Suppliant meent te mogen
befluiten, dat ten aanzien van de voorfchreevenperfor.eele en afzonderlyke befcbuldiging , by meergemelde Memori» van den Ridder Yorke, tegen den Suppliant met name gemoveert, geen préliminair Advis van den Hove Provin* daal te pas komende, de Suppliant daar na ook niet langer behoefd te wagten; maar tot zuivering van zyn eer en goeden naam , die by continuatie, door veelerlei ongegronde difcourfen, worden bezwalkt, zich nu direételyk kan en mag addreueeren aan U Ed. Groot - Mog., met eerbiedig verzoek, of, dat U Ed. Groot-Mog., byaldien door ofte van wegen den meergemelden Ridder Yorke, of wie zulks anders zoude mogen wezen, eenige belcheiden zouden mogen zyn gefijppediteert , waar in eenige febyn van frewys te vinden zoude zyn , dat namelyk, (boven en behalven de verrigtihgen van Heeren Burgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdarn, en van den Suppliant , in zyn bovengemelde qualiteit, by het voorfchreeven Berigt in het breede gemeld en W3ar toe de Suppliant, voor zo verre hy daar in is geconcerneert, de eer heeft zich refpeöueuslyk te refereeren en al het zelve volkomen te advoueeren) de Suppliant huiten dien een Complot zoude hebben geformeerd, of, ZO. als in meergemelde Memorie gezegd word, met zyn pr<ete.nfe Complicen dc publieke Vrede zoude hebben verft oord en de Wet dep Volkengefebonden ,z0.0daanig dat hy, mitsgaders zyne voor-! fchreven prsetenfe Complicen, daarom voorbeeldelyk zoude behooren te worden geftraft, gelyk dit een en ander, by de voornoemd*Memorie, particulierlyk en met uitdrukking van des Suppliants naam, aan hem alleen en afzon; dei lyk ten lafte word gelegd, dat U Ed. Groot -Mog.
T 3 *



5*4 GEDENKSCHRIFTEN
als dan deze Befcheiden ten fpoedigfte gelieven te zenden aan den Hoofd - Officier der Stad Amfterdarn, om het Jtecht van den Hooge Overheit dien aangaande tegen den Suppliant te kunnen waarneemen, en aan hem aldus de gelegentheit te verfchaffen, om, in dat geval, zyne gefcbonden eer voor het oog van de ganfche IVaereld ( door middel van de Ordinarii» Juftitie te kunnen defenderen.
Of wel, dat in het tegengeftelde geval, naamlyk by aldien , gelyk de Suppliant volkomen zeker fteld , er zodanige Befcheiden aan U Ed- Groot Mog. nimmer zyn gefuppediteerd, noch gefuppediieerd hebben kunnen worden, Uw Ed. - Gr. Mog. als dan, daar van verklaaringe aan den Suppliant gelieven te verleenen, ten einde daar mede alle latterende difcourfei} en infertien in de Nieuwspapieren eftkacieuslyk tegen te kunnen gaan.
het welk dpende &c.
(ondetftond) (was getekend) E. F. van BERCKEL.
De Lezer weet dat de befchuldiging, yan welke zyn Wel-Ed. Geftr. begeerd vrygefprooken begeerd te zyn of daar over te regr gefteld worden, door den Ridder Yorke is voortgebragt na de ontdekking van het Preparatoirlyk Plan van Commercie- Tradaat met Noord- America, door ons voorbeen opgegeven {a) Er zyn zedert dien tyd gebeurteniffe» voorgevallen die een ganfche omwenteling van zaaken hebben veroorzaakt, doch welke alle de Americaanen niet hebben kunnen aftrekken van derzelver bedoeling om met de Nederlanden een verbond aan te gaan dat dit zo gemaklyk niet vlotten zal is zeec waarfchynlyk, vermits het niet wel gefchieden kan zonder dat de Republiek daadlyk erkennc de Qnafbanglykheid der vereenigde Staaten van Noord-America, dus het ook niet te verwonderen is dat de Heer J. Ad'ams,'door het Con~ gres benoemd tot deszelfs Minifter - Plenipotentiaris in een gefprek met den Prelident der Heeren Staaten Generaal, den z dezer genouden in zo verre niet is geflaagd dat de Memorie, welke hy van wegen het Congres aan Hunne Hoog-Mog. prcfenteerde, aangenoomeu wierd ' maar wel, naar men verneemt, aan den Heer Adams h gezegt Kapt ort gedaan te zullen, worden, dat hy eene Memorie te ovemandigen: Men vim er evenwel die willen, maar op minaer zekeren grond, dat de gemelde Memorie was overgeeven. ^
O) Zie Gedenkfcliriften ipso, elfde Stuk, Bl. 471.



VOOR HET JAAR 1781. Z9S
Dit althans is zeker dat de zelve het licht ziet en geen der geringde nukken is, die wy den Lezer hebben medegedeeld. Zy is gedrukt in 't Franfch, Engelfch en Holiandfcb, en in deze Bewoordingen vervat.
MEMORIE aan Hunne Hoog ■ Mogende de Staaten Generaal der VEREENIGDE NEDERLANDEN.
HOOG-MOGENDE HEEREN!
De Ondergeteekende heeft de eer Uw Hoog-Mogende kennifle te geeven, dat de Vereenigde Staa. ten van America, in Congres vergaderd, onlangs hebbengoedgevonden, hem eene Commiffie toe te zenden, met volkomene Volmagt en Inftructien, om met U H. M. in onderhandeling te treeden over een Tractaat van Vriendfchap en Commercie , van welke Commiffie hy de eere heeft eene authgntique Copy by deze Memorie te voegen.
Ten tyde, toen de Tractaaten tuffchen deze Republiek en de Kroon van Groot - Brittannien gefloten werden, was het Volk, 'twelk tegenwoordig de Vereenigde Staaten van America uitmaakt , een gedeelte der Engelfche Natie; alszodaanig, was hetzelve een Bondgenoot der Republiek, en eene contracleerende Party in die Tractaaten; geregtigd om in alle devoordeelen daar van tepanicipeeren, en onderworpen aan alle de verpligtingen, daar door opgelegt. Ook erkent hetzelve deze Verbinteniffen met even hetzelfde genoegen , als waar mede het op die voordeden blyft aanfpraak maaken.
Wel is waar, dat het Britfche Minifterie, de edelmoedigheid , rechtvaardigheid , en merjfchlievendheid , die wel eer het Charaóter der Engelfche Natie pleegen uit te maaken, verzaakt hebbende, het befluit genomen heeft, om het ganfche Politieke Syftema der Colonien het onderfte boven te werpen; hen beroovende van die Rechten en Vryheden , welke hen in hoedaanigheid van Engelfchen ontegenzeggelyk toekwamen, en hen aan de ergfte van alle Regeerings-Formen onderwerpende; de Ingezetenen van gebrek willende doen vergaan , door hunne Havenen te bloqueeren, en hunne Viffcheryen en Koophandel af te fnyden; Vlootcn en Legers overzendende, pm alle beginzelen en gevoelens van Vryheid te vernietigen, en den Americaanen zo wel het leven als hunne wet» T 4 nes»



396 GEDENKSCHRIFTEN
tije bezittingen te ontrukken ; vreemde Troupen in huur neemende, ja zelfs met wilde Natiën in Verbintenis treedende, om ben in zulk,eene onderneeming by te (taan; en met eenen flag plegtiglvk, door eene Aéte van hes Parlement, drie Millioénen Volks buiten de befcherming
der Kroon uitfluitende: Maar ook toen was het,
en niet eerder, dat de Vereenigde Staaten van Amer.ka\ in Congres vergaderd, die gedenkwaardige Acte pafleerden , waar by zy zig zeiven in een gelyken rang gefield hebben met de onafhanglyke Natiën.
Deze onflerffelyke Declaratie , van den vierden July des Jaars Zeventien-honderd-zes-en zeventig, gedaan op een tydflip, toen America door honderd Oorlogfchepen, en, vólgens de Lyften, by het Parlement ingeleeverd,(^door vyftig duizend Man der befte Trouppes overvallen was ; die Declaratie , zeg ik , was geenzins het uitwerkzel van eene fchielyke drift, of geeft dryvendea yver ; maar zy was het Refultaat eener lange raadpleeging des Volks , rypelvk overdagt, gewikt, en gewoo» gen in eenige Honderden Volks - Vergaderingen , en in menigvuldige openbaare Gefchriften , in alle de Staaten ukgegeeveii ; en het Congres adopteerde hetzelve niet, dan na alvorens van zyne Conftitueuten in alle die verfchillende Staaten dg Inftructien daar toe ontfangen te • hebben. Deze Adoptie gefchiedde eenpaariglyk; alle de Leden van het Congres onderteekenden dezelve; en de Afle daar van werd naar de refpedive Vergaderingen van die zelfde! Staaten overgezonden , aldaar geaccepteerd, geratificeerd, en onder hunne Arehiven ter neder gelegt ; zo dat nimmer eenig Decreet, Ediót, Statuut, Placaat, of Fundamenteele Wet, van eenige Natie hoe ook genaamd , met meerder plegtigheid gemaakt, ofte met meerdere eendragt en hartelykheid is geadopteerd geworden, als eene daad der vrye en oppermagtige wil vaa een ganfeh Volk , dan deze, Iedere Staat heeft zig de- \ tclve tot eene onfehendbaare en geheiligde Wet gefteld; en allen tot één toe, de zwakften zeiven, en die her meeft voor den Vyand bloot liggen, niet uitgezonderd, blyven dezelve tot heden toe met eene onwrikbaare volft mdigheid aankleeven. Ja, hoe zeer de Engelfchen hunne lchatten verfpi!d,'en een groot gedeelte hunner Landen Zeemagt hebben opgeofferd , in de iedele hoope, van ons loï het herroepen dier Acte te tioodzaaken, zo heeft elk der dertien Staaten, ter kragtiger beveiliging van dg-
ze%



VOOR HET JAAR 1781 jgy
fcelve , haar eigene Regeerings- Form , onder het gezag des Volks, ingefteld , en het aaiweeten gegeeven aan eene volleedige Weigeevende Magt voor zig zelve, met alle de daartoe behoorende Takken,de uit voerende;Magt, met alle de daartoe benodigde Ampten en üfficign, haare Judicieele Departementen, Reehteren, Armée, Militie, ïnkomften , ja fommigen van hen zelfs eene Zeemagt. Alle deze Departementen van het Gouvernement zyn, i | geduurende de vyf jonglt verloopene Jaaren, pp eene rei | guliere en Conftitutioneele wyze , in orde en werk i'g Ij gebragt onder de geaftbcieerde Superiatendentie vau het 1 Congres; en hebben eene hegtheid, fterkre , cn werk; zaambeid verkreegen, die aan de befte, oudlie, en meelt 1 gevefligde Gouvernementen niets in het minne behoeven . 1 toe te geeven. Te vergeeffch is het, dat de Engelfchen, Zo by monde als by gefchriften, voorwenden, uai her, Volk van America uit overtuigingen toegeneegenheid nog altoos te hunwaards overhelt; de baarblykelykheid v^n het tegendeel befchaamt deze hunne voorgeevens, cn het i }s iets verbaazends, dat er nog iemant ter Waereld kan i gevonden worden , die zig verwaardigd om daar aan , eenig geloof te liaan. Men behoeft {legts een vlugtig oog 1 te werpen op alle die publieke Gefchriften, op alle die Aanfpraaken, zedert zeventien Jaaren by hen geregiftreerd; 1 en men zal, in dat ganfche tydperk, niets anders zien , i ■ dan eene eentoonige aaneenfchakeling van valfche berigten, van ftoute verzeketingen en voorfpelli'ngen, by den . , aanvang van ieder Jaar onbefchaamdelyk het Publiek opr 1 gedrongen , en ten einde van hetzelve telkens door de uitkomft gelochenftraft, De Ondergeteekende verzoekt | Verlof, om met verzekering te mogen zeggen, ingevolge van de kennifle, die hy van het Amet'icaanfche Volk j 1 heeft (en het is gewis, dat hy hetzelve beter kan en moet . kennen, dan eenig Engelfchman hoe ook genaamd ,) dat 1 dit Volk onveranderlyk is in zyn befluit, om zyn onaf1 hanglykheid te handhaven. Ja, hy fchroomt niet te be1 kennen, dat, niettegenftaandc de beflendige ondervinding, 1; geduurende zyn ganfche leven, van de deugdzaame en ■ altoos eenpaarige denkwyze , die zyne Landsgenooten 1 by uftfteekendhcid kenmerkt, hem een groot vertrouwen Ihad ingeboezemd, hunne eensgezindheid ten dezen op,: zigte voor hem zeiven inderdaad een voorwerp van verifcaazing geweeft is; en dathy. van den eenen kant, zp T y veel



4p8 GEDENKSCHRIFTEN
veel vermogen , zo veeie Konftgreepen, 20 veele ïntri» gues, en 20 veel omkooping, van het eene tot het andere einde der dertien Staaten ziende in het werk gefteld, en van den onderen kant befpeurende , hoe gering het geltal is der zulken , die van den Standaard der Deugd zyn afgeweeken , cn welk eene algemeene verachting zy daar door op zig gelaaden hebben; dathy, zeg ik, zig niet heeft kunnen weerhouden , met verwondering te ftaroogen op een verfchynzcl, 't welk zyne verwagting te boven ging. Die onafhanglykheid is tegenwoordig op Zulk een hegten en fterken grondflag van Volks-belang, vau eer, van geweeten , en van de tederfte neigingen der Natuur geveftigd, dat zy by geene mogelykheid kan om verre geworpen worden; zy zal beftand blyven tegen alle de verdere pogingen der Engelfchen, al ware het 00!; dat dezelven nu en d,an eenig toevallig voordeel mogten behaalen , het zy in America , het zy in Europa, tegen de Mogendheeden , waar mede zy in Oorlog zyn, of door middel van eenige Alliantien, die zy zouden mogen fluiten; indien men anderzins kunne onderflellen, dat er eenige Mogendheid zal gevonden worden, die zig eene zo onrechtvaardige en wanhoopende zaake zal willen aantrekken.
OndertulTchen heeft het Volk van America , fchoon gedrongen door de onvermydelyke noodzaakelykheid, en gewettigd door de Fundamentaale wetten der Colonien, die der Britfche Conftitutie zelve, en door die grondbeginzelen , welke door de Engelfche wetten als bondig erkend en door eene ganfche reeks van voorbeelden inde Jaarboeken der Britfche gefchiedenis bekragtigd worden; door die grondbeginzelen, agtervolgens welken de Algemeene Hfftorie gerechtvaardigd, het Staats-RechtvanZ?«ropa openlyk erkend, en het CorpsDiplomatique zyn zegel gehangen heeft aan en te meer maaien geratificeerd heeft die groote en gedenkwaardige Revolutien, \r\Zivi,tzerland% de Nederlanden ,en elders voorgevallen; met een woord, door grondbeginzelen , op de Wet van God en die der Natuur ruftende; fchoon door dit alles gedrongen en gewettigd, om de banden, waar mede het weleer aan Groots Brittannien verknogt was, voor altoos los tefnyden, heeft het Volk van America echter niet bedoeld noch begreepen, zich ter zelfder tyd af te fcheiden van de Bondgenooten van het Britfche Ryk , waar van hetzelve zulk
een



VOOR HET JAAR 1781. 499
een aanzienlyk gedeelte pleeg uit te maaken , en wel bezonderlyk niet van de Republiek der Vereenigde Nederlanden, noch ook .vaarwel te zeggen aan zyne Verbïnteniüen met eenigen der volkeren onder haar beft/uur. Wel verre va» daar, heeft het Voik van America nog fteeds. die zelfde toegeneegenheid, diezelfde huoaachting , dien zelfde.1 eerbied , en volle kragt en zuiverheid; voor de Jrlollandfcbe Natie blyven behouden, welke hunne Voorr
! ouderen immer voor dezelve opgevat; eu haar beliendiglyk hebben toegedraagen.
To.n het Congres, volgens de regelen eener goede Staatkunde , de voorzorg nam, om Minifters naar Eu.
1 ropa te zenden , tot het negotieeren van zulke Alliantien, als met den toeftand der publ eke zaaken beflaan-
I baar waren , is het niet uit gebrek van eerbied geween;, dat het zig weerhield , om terftond by her vertrek van den allereerften, welke in die qualiteit werd afgezonden,
: insgelyks een aan U. H. M. toe te fchikken Onderricht van de verbinteniften, die er tulTchen de Republiek en Groot Brittannien plaats hadden, en van het Syftema van Vreede en onzydigheid , 't welk dezelve zig zode. t zulk
1 een geruimen tycl tot een rigtfnoer van haar gedrag had
' voorgefchreeven, meende het Congres die verbinteniflen
1 en dat Syftema te moeten refpeéteeren, ten einde niet te i fchynen de Republiek in onmin met haare Bondgenooten 1 te willen brengen, verdeeldheid onder de Natie te zaaiden, en haar in de moeijlykheden van America mede in 1 te wikkelen: Maar, zedert dat het Britfcb Minifte-
: ry, in zyne onrechtvaardige maatregelen on'a'tgebrooken blyvende volharden-,, even weinig zig bekreunende aan het geene men den Bondgenooten van Groot Brittannien als aan het geene men aan de Mede Onderdaanen in de Colonien verfchuldigd was, de trouwe der Verbonden niet minder dan die der Koninglyke Chartres verachten1 de, en het recht der Volkeren met dezelfde onbefchaamd1 fchendende, waarmede het de Fundamentaale Wetten der t Colonien,en de rechten, die den perfoon van eikenBritI feben Onderdaan aankleeven, gefchonden had, alle Tra1 Ctaaten tulTchen de Kroon en de Republiek uit enkele willekeur den bodem ingeflaagen, den Oorlog verklaard, 1 en een aanvang gemaakt heeft met die vyandelykheeden, welke reeds voorlang, gelyk te overbekend is, geprse, jneditserd en geprepareerd waren; zo hielden de redenen
op,



30a GEDENKSCHRIFTEN
op, welke het Congres tot nog toe weerhouden hadden; en het neemt de tegenwoordige gelegenheid waar , om Voorflagen te doèn tot aangaan van zodanige Verbinteniflen, als de Vereenigde Staaten recht hebben om te fluiten, zonder te kortte doen aan die, welke zy alreeds met Vrankryk en Spanjen hebben aangegaan en die hunne pligt, hun belang, en hunne genegenheid hen verbinden, om als heilig en onfchendbaar aan tc merken, zonder dat deezen van hunnen kant ook ietwes te kort doen aan die Tractaaten , welken het Congres voorneemens is, aan andere Mogendheeden voor te flaan.
Indien er ooit eene natuurlyke Verbintenis tuflchen Natien heeft plaats gehad, zo mag men verwagten', dat er zulk eene zal geformeerd worden tuflchen de beide de
beide Republieken: Het was in Holland dat de eer-
flen Coloniiten der vier Noordelyke Staaten van America eene fchuilplaats vonden voor de vervolging; het was aldaar, dat zy hun verblyf hielden, geduurende den tyd van twaalf jaaren, die er zedert hunne verhuizing uit Engeland in 160S., en hunne overtogt naar America in 1620' Verliepen; en zy hebben altoos niet alleen by zig zei ven behouden, maar ook zorgvuldiglyk tot hunne Nakomelingfchap overgebragt, eene dankbaare nagedagtenifle van de Befcherming, de Herbergzaamheid, en inzonderheid de Godsdienflige Vryheid, die hen in Engeland geweigerd werd, en diezy, hier mogten ondervinden. — Dc eerfte Ingezeetenen van twee andere Staaten, NieuwTorck en Nieuw - Jerfey, zyn onmiddelyk uit de Vereenigde Nederlanden derwaards verhuift, en hebben in die Staaten hunnen Godsdienft, hunne Taal, hunne Zeden,
en hun Nationaal charaöer overgebragt En in het
algemeen is de Hollandfche Natie, toen de Verbinteniflen met het Huis van Bourbon nog niet gemaakt waren, altoos door America aangemerkt geworden als de eerfle onder alle de Natiën in Europa, waarmeede zy in vriendfchap wenfchte te leeven; als een Natie, wier gefchiedenis, eene reeks der grootfle Charaéters opleeverende, die zo in Oorlog als in Vreede tot een luifter voor hun Vaderland geilrekt hebben, in alle de Staaten een byzonder en geliefd voorwerp was van beöetTening, van ver« wondering en vau navolging voor de Americaanen.
En fchoon de gelykheid van Godsdienft, in de tegenwoordige Eeuwe, niet meer voor zulk een noodzaakelyk



VOOR HET JA-AR ïtft. &f
kelvkheid van America eenige prxjuditie aan den Handel der Ooit-Zee zoude kunnen toebrengen, kan in dezen tot geene redelyke tegenwerping (trekken. Alle na-yver ten dien opzietc is zoo ganfeh-en-al ongegrond, dat zelfs het tegendeel zal plaats hebben. De kollen van Bcvragtiug en Afiurantie, voor de Togten dwars over den Erootetï Oceaan, zyn zo hoog , en alle de Werkloonen ïo geweldig duur in America s dat men nooit de Teer, Pek Tcrpentvn, en het Scheepstimmerhout even goedkoop van daar na Europa zal kunnen tranfporteeren , als uit dc Landen rondom de Ooft- &t. En fchoon die Tak van Commercie, voor de Revolutie, onder de Engelfchen heeft plaats gehad, zo is dezelve aan zeer groote fwaarigheden onderworpen geweeft, en zou, zonder de zwaart" F.etrien , door het Parlement tot. aanmoediging uitgeloofd, onuitvoerlyk geweeft zyn. Wat deHeniiip Touwwerk en Zeildoek betrett, waarfchynlyk zullen er Verfcheide Eeuwen verlcopen , alvorens America ^ zo veel daarvan zal kunnen opleeveren ais zy tot haar eigen gebruik nodig heeft. De reden is baarblykelyk : Het is, om dat men die Artykelen veel beter koop uit Holland, en zelfs van Petersburg en Archangel kan laaten komen, dan men die in America zelve kan produceeren enifabrir eeeren. Dus zal aldaar nog langen tyd eene voordeelige Marktplaats blyven voor alle de Schepen , welke die Producten uit de Oof-Zee zullen derwaards voeren.
Even min bondig is eene andere zwaangheid, welke ie Engelfchen doen gelden, om de Naden te weerhouden van het oor te leenen aan hunne wezenly-ce belangen; te weeten: dat de andere Volkplantingen het voorbeeld der Vereenigde Staaten zullen volgen. -—Die Mogendheeden , welke uitgeftrekte Bezittingen hebnen aan geene zvde der Zee, hebben zig alreeds tegen Engeland verk aard, zonder voor die gevolgen bedugt te zyn. En derdaad, het is ganfeh niet waarfchynlyk, dat eenige andere Mogendheid van Europa ooit het voorbee.d van Engeland na zal volgen, door een aanflag te vorm.n, om het geheele Syftema van het Gouvernement haarer Colonien om verre te rukken, en dezelven , door ondraagelykeverdrukkingen,te noodzaaken om z,g, zelyeii te beftuuren. En , indien dergelyke breeuwende onrechtvaardigheden en geweldenaryen van den kant van het Moederland geene plaats hebben, zo >« er ook geheel



§06 GEDENKSCHRIFTEN
geene reden om te vreezen, dat de Colonien in het hoofd ïnllen krygen , om nieuwigheden in te voeren. Alle Gouvernementen, die eens wel geveftigd zyn, fchietea diepe wortelen in de Harten, in de Driften, in de Verbeelding, en in de geheele denkwyze der Volkeren; en, ionder eene van buiten komende oorzaak, die hun Temperament en Charaöer, heftiglyk aandoet, is het ftrydig met de natuur der Menfchen, gevaar boven ruft en veiligheid, en een onzeker voordeel in het verfchiet, boven eenen daadelyken gelukftaat in het genot, te verkiezen.
Een ander onderwerp , 't welk aan de overweeging van U H. M. word voorgedragen , is, of het Syftema der Vereenigde Staaten , rypelyk onderzogt, ten allernaauwkeurigften gewikt, en eenpaariglyk door het Congres geadopteerd in den Jaare 1776, toen men aldaar het Traétaat ontwierp,'twelk naderhand aan Vrankryk werd voorgellagen ; een Syftema, volgens hetwelk men befloot, een Commercie-Traöaat met alle de Zee-Mogendheden van Europa te fluiten, en aan geenen derzelven het Gouvernement of de Monopolie dier Commercie af te ftaan; een Syftema, vervolgens door den Koning van Vrankryk goedgekeurd , en 't welk tot een grondflag geftrekt heeft aan de Tractaaten , met Zyne Majelteit gefloten ; een Syftema, 't welk de Vereenigde Staaten zedert beftendig hebben aangekleefd, en waar van zy nïaimer zullen afwyken , ten zy in gevalle dat eenige Mogendheid buiten hunne verwagtiug, zig tegen hen mogte verklaaren, of, zeg ik, dit Syftema niet'het waare cn eenige middel is om voor te komen, dat deze nieuw-geveftigde Staaten een voorwerp worden van eeuwigduarende na-yver, mededinging, en Oorlogen onder de Natiën? Is deze bedenking juift, zo volgt het, d.at alle de Staaten van Europa er belang by hebben, om de Onafhanglykheid van America ten allereerften te erkennen ; en indien deze goede Staatkunde op eene betaamelyke wyze word in acht genomen, zal de Nieuwe Waereld , in plaats van een geduurigen Twift-Appel , eene dadelyke zegening worden voor alle de Gedeeltens, elk naar evenredigheid, der Oude Waereld.
De Ondergeteekende heeft verder de eere, U H. M. kennifle te geeven , dat de Vereenigde Staaten van NoordAmerica, in Congres vergaderd, doordrongen met een diep gevoel van de Wysheid en Grootmoedigheid van
Uwe



VOOR HET JAAR 1781. 3'*
Recht der Volkeren op het ftriktftein acht te neemen, en wanneer zy dezelven ontmoeten mogten tegen alle ontruftingeu en aanvallen te befchermen, maar zy heeft daarenboven aan haare Gezanten, by de in Oorlog zynde Hoven reiideerende, order geeven, om wanneer de Koninglyke Pruiflifche Gezanten zich over eenige verhindering in den Koopvaart der PruiflifcheOuderdaanen beklagen, alle die klagten of reclamatien, uit naame der Keizerinne Aller Ruiïen , te onderfteunen ; Waar tegen Haare Majelteit verwagt, dat de Koning van Pruillen aan zyne Gezanten by de in Oorlog zynde Hoven, insgelyks zulke inftruaieu zal geeven,als met dc Zee-Conventie der Noordfche Zeemagteti overeenftcmmen , en terlens te geladen , om alle mooglyke onder [leuning te idoen aan de Gezanten der vereenigde Noordfche Zeej mogenheden, indien zy eenige vergoeding voor den een of liander Onderdaan hunner Souvereinen te eiflchen hadden.
Zyne Pruiflifche Majedeit heeft deze vriendelyke verhklaaring in dank aangenoomen en daar tegen overgedeld eene Declaratie, na welke zyne Gezanten aan de vreemide Hoven zich moeten gedragen. Hoogftdezelve heeft bereids by voorige handelingen over Zeezaaken aan het IDeenfche Hof verzogt de Pruiflifche Koopvaardyfchepen 1 onder de befcherming der Deenfche Zeemagt te neemen , ■hetwelk dan ook vriendelyk aangenoomen is, mits die ! Schepen zich gedragen na dc Zee-Tractaaten, welke , de Kroon van Deenmarken met andere Mogenheden on. 1 derhoud. De Koning van Pruillen heeft aan het Zweed:fche Hof het zelfde verzoek laaten doen en verwagt een < detgelyke blyk van vriendfchap van den Koning van Zwee1 den, als hy van de Keizerinne en den Koning van Deea; rnarken ontfangen heeft.
Men maakt dus hier mede aan alle Koninglyke Onder1 daanen, welke Zeehandel dryven,bekend, dat de ScheepsKapiteins, wanneer zy in de eene of andere omftandig1 heden, door Oorlogfchepen of Kaapers der Oorlogende , Magten op Zee worden aangetaft, ontruft of opgebragt worden , zich moeten begeeven by de digft by ïy'^e Rus-Keizerlyke, Koninglyke, Deenfche ot Zweedlche Oorlogfchepen en derzelver hulpe eiflchen ; en altoos zo. na mogelyk by de Vlooten of Convoyen der drie Noordfche Ryken blyven moeten. Daar Zyne Koninglyke Ma, iefteit nergens anders op uit is dan om door de bovenge-



3U GEDENKSCHRIFTEN
melde maatregelen de regtmatige en onfchaldige Zeehant 'del zyner Onderdaanen te doen befchermen, maar geenzints om de hooge Magten , die Oorlog voeren, en met ■welke alle hy in vriendfchap leeft, te benadeelen en eenen voor hun nadeeligen en onregtvaardigen handel te bcgunftigen, zo zullen alle zyne Onderdaanen, die Zeehandel dry ven, dezelve zo inrigten , dat alles volgens eene opregte Neutraliteit gofchiede, zo als dezelve door het Natuur-Recht en de algemeene of grootendeels aangenomen Rechten der Volkeren geleerd worden.
Dewyl er egter in de verfchillende Tractaaten tuflchen het een en ander Hóf gefloten eenig onderfcheid gtleegen is, zo zullen de Pruiflifche Onderdaanen zich voornamentlyk moeten fchikken en haaren Koophandel dryven na de bekende Declaratie, welke de Keizerin Aller Rusfen, in den Voprigen Jaare, aan de Oorlogende Mogenheden gedaan en de order welke zy den 8 Mey 1780 aan. de Commercie-Collegien gezonden heeft, als zynde het beft met het Recht der Volkeren en Zyner Majefteits gevoelens overeenkomende. Derhalven beveelt Zyne Majt. alle zyne Zeehandeldryvende Onderdaanen.
1. Dat zy aan den tegenwoordigen üorlog,onder geenerlei voorwendzel, moeten deel neemen, en onder Pruiflifche Vlag aan de Oorlogende Mogenheden geene Waaren, die algemeen voor Contrabande en verboden gehouden worden en eigentlyke Krygsbehoeftens zyn, toevoeren zullen , als Kanonnen, Mortieren, Bomben, Granaaten Suaphaanen, Piftolen, Kogels, Vuurfteenen, Lonten* Kruit, Salpeter, Zwavel, Pieken, Degens en Zabels. Zy zullen ook van dergelyke niet meer op hunne Schepen mede neemen als tot hun gebruik noodig is.
2. Kunnen de Pruiflifche Zeevarenden, op de Pruiflifche Schepen , alle andere Waaren, die behalven de in. het voorige Artykel vermeld ftaan, onverboden en geene eigentlyke Krygsbehoeftens zyn, byzönderlyk de Producten van elke Koninglyke Provincie, zo welden Oorlogvoerenden als onzydigen Natiën toevoeren, cn ZyneKoninglyke Majefteit verwagt van de Rechtvaardigheid en Vriendfchap der Oorlogende Mogenheden, dat zy hunne gewapende Schepen niet permitteeren zullen, om de Pruiflifche Schepen, dewelke Maften, Hout, Hennip, Teer, Koorn en dergelyke Materiaalen, die geene eigentlyke Krygibehoeftens zyn, maar door het vervolg daar



VOOR HET JAAR 1781. 313
toe pebruikt kunnen worden, en die het voornaamfte en ceniefte onderwerp ,van den Pruiffifchen Handel uitmaakën; te verontrulten, op te brengen, endaar door den Pruiffifchen Zeehandel te vernietigen, vermits door Hen niet begeerd kan worden , dat dezelve wegens hunnen Oorlog geftaakt werde en ftille ftaat. Men hoopt ook volgens deze eigene grondftellingen , dat de Oorlogende Mogenheden de onverboden Waaren en .Laadingen der Pruiflifche Onderdaanen , die zich op de Schepen der Oorlogende Natiën bevinden moeten, even zowel als de önverb'odcne Waarenen Laadingen der Oorlogende Natien d'e zich op Pruiflifche Schepen bevinden, vry en ongehinderd pa lieer en , en dezelven niet wegneemen en opbrengen noch confisqueeren zullen,'en zal in alle zulke gevallen Zyne Koninglyke Majefteit zien de zaake zyner Zeevaarende Onderdaanen aantrekken. Doeh zy zullen voor zich zelve wel en voorzigtig doen met hunne Waaren en Laadingen, zo veel mooglyk is, op Pruiflifche Schepen en onder Pruiflifche Vlaggen te verzenden, ook zich niet veel te bemoeijen met de verzenuing der. Waaren en Effeflen , de Oorlogvoerende Natiën toebehoorende, maar veel meer tot voorkoming van alle misverftand cn moeilykheid, voornaamlyk een eigen zuiveren Pruiffifchen Zeehandel dryven.
3. Alle Pruislifche Schepen, die in Zee Iteeken, moeten zich met behoorlyke Paften en Atteftatien van de Admiraliteiten , Krygs- en Domein - Kameren van e.kei rovincie, of den Magiftraat van ieder plaats, zo als gebruik, lyk is als ook de gevvoonlyke Cherte- Partyen , Cognos-» fementen en andere Certificaten voorzien, en moeren dezelve de qualiteit en quantiteit der Laading, de naam des Eigenaars en van hein aan wien dezelve gezonden word, als ook de plaats der deftinatie, vermelden. Zulke ZeeDocumenten moeten duidelyk en niet dubbelzinnig opgelteld zyn, zich altyd aan Boord van elk Schip bevinden, nooit onder eenig voorwendfel in Zee geworpen worden, en ieder Schipper 'moet zich voor valfche Zee Brieven wagten. , *
4. Elk Pruisfifch Schip , als het m een vreemde Haven gelaaden heeft , moet zich in dezelve met de verdichte en ter Laadingsplaats gebruiklyke Zee -brieven moorzien, om zich alom, te kunnen iegitimeeren van wat ' • - . y.j N'A-



3i4 GEDENKSCHRIFTEN
Natie het is, wat Laading het heeft, van waar het komt cn waar het na toe gaat.
y. Op de Pruislifche Schepen zullen zich geen ZeeOfficiers en Bedienden, ook niet meer als een derdedeel aan Matroozen van de Oorlogende Natie mogen bevinden.
o". Allen Pruisiifchen Zeevaarderen word hier door verboden, om Laadiugen en Waaren, van wat foort het zy, na zulke Plaatfen en Havens te brengen die van pen der Oorlogvoerende Mogenheden werklyk belegerd, of van naby gebloqueerd en ingefloten zyn.
7. Dc Pruislifche Onderdaanen, Zeevaarende en Handelslieden, Zullen hunne Naainen aan geen vreemde Natien mogen leeneu , en in allen deele den Handel zoo dry ven, als dezelve na de Rechten en Gewooniens der Volkeren geoorloofd is, en zo, dat die "geene der Oorlogende Natiën ten nadeel ftrekken en dezelve zich met re, den daar over niet bezwaren .kunnen.
Die Koninglyke Onderdaanen , welke zich naar deze verordening in allen deele behoorlyk gedragen , kunnen zich van Zyne Koninglyke Majefteit alle mogelyke befcherming e" byftand belooven ; doch zy die'daar tegen handelen, hebben zulks niet te verwagten, maar moeten het gevaar en de fchade, die hun daar door mogt overkomen, aan zich zelf toefchryven.
Gegeeven te BERLYN den 30 April 1781. .
(Qnderftond)
op Zyne Koningl. Majefteits [pedaal Bevel
(was getekend)
FINKENSTEIN, E. F. V. HERZBERG.
Wy hebben in ons voorig Stuk gemeld (a) dat de Spaanfche Vloot, in plaats van die der Engelfchen, met hun Convoy voor Gibraltar af te wagten, in Kadix was binnen geloopen, en tegen aller verwagting is dezelve ook daar in gebleeven , laatende den Engelfchen,
vr\*
CO Zie Gedenkfchriften 17Ï1, vierde §tuk, Bl. 2.34.



VOOR HET JAAR 1781. gsf
yryheid om 70 Tranfport Schepen met Levensmiddelen, pa die belegerde Veiling te doen zeilen , onder geleide vau niet meer dan vier Oprlog Schepen, maar het wonderbaar lykft is, dat terwyl men voorheen uit het Spaavfch Campement, hetwelk de belegering van Gibraltar aan de Landzyde dekt, weinig beweeging heeft vernomen, de werkzaamheid by deze gelegenheid op nieuws fcheen te berleeven , want i|i een Blief van Algeziras van den 14 Aptil zegt men: „ Eergifter ogtent om 9 uuren, ver„ fcheen het Engelfch Convoy eti Efquader , onder bc„ vel van den Admiraal Darby, wiens nadering daags te „ vooren door de Potten langs de Kult was aangekon,, digd, by de Punt van Caruaro. Men begon terltond „ zeer hevig uit de Batteryen vau dat Port op den Vyand „ tefchjeten, en 14 Kanonniers met 4Bwmbardier-Boo„ ten , den wind gewonnen hebbende , vuurden twee „ uuren lang op de Agtei hoede. Reeds met het aanbree„ ken van den dag, was de Berg van Gibraltar als be„ dekt door eene verbaazende menigte Volks, eerwaards „ gelokt, om de heerlyke Vertooning te zien, welke „ de nadering van zulk eene ulryke V loot opleeverde, „ en zig te verheugen met het blyde vooruitzigt der >er„ verleningen , door dezelve aangebragt. Ook begon „ het hoog tyd te worden,dat deze verlosling kwam op„ daagen , wyl de Belegerden , vólgens het berigt van ,', eenige Deferteurên , den 11 dezer in onS Camp te St. „ Roch aangekomen , reeds tot de fobere Portie van een vierendeel Pond Vleefch en een half Pond Brood daags „' gebragt waren. Op het gezigt van deze pragtige.V loot, „ die ons als het ware fcheen te braveeien, konden de „ Spaanfche Trouppes hunne verontwaardiging niet inhouden , en riepen met luider ttemme, dat men hen „ verlof moeft geeven, om de Veiling tg bombardeeren, „ of apders het Camp te verlaaten. Te vergeetfeh was „ het,' dat dc Coloncls deze geweldige gilling zogten te „ ftillen ; de Trouppes, onverzettelyk blyveude, bega,, ven hunne Officieren zig naar het Quartier van den „ Generaal ; en, in gevolge van hunne vertoogen, cn „ het Advys van eenen in haaft gehoudenen Krygs-Raad, „ gaf de Generaal de gewenfehte ordre, om Gibraltar te „ bombardeeren; fchoon hy bekende, door het Plof tot „ zulk eenen ftap niet gelaft te zyn. Zo dra de Soldaaten, die zig iutuflehen met ing.ei.fe in bedwang gehou.=.
„ den



gi6 GEDENKSCHRIFTEN,
,, den hadden, zulks vernamen, hieven zy herhaalde rei-
„ zen een Vreugde-gefchreeuw op: Lang kcve de Ko„ tttng en begonnen vervolgens zulk een allereewel„ diglt vuur te maaken, dat het Volk op den Berg zig „ den tyd niet gunnende om af te klimmen, zig van bo.„ ven neder het roiien, en zeer veelea hunne nieuws„ gierigheid duur betaalden. Van 10 uuren, des morgens „ tot 2 uuren, na den middag werd hen zulke een gëdu»' „ te Hagelbuy van Bomfeen toegezonden, dat een "root „ aantal Huizen vernield zyn geworden, en de Ingezee„ tenen geene veilige fchuilplaats konden vinden , dan „ alleen by de Punt van Europa. Uit de Stad werd ook „ wel op ons gefenooten, doch zonder veel leed te doen„ en ons vuur tegen den nagt weder met groote heevi"„ heid zynde aangevangen , begon dat der Vyanden zo „ verbaazend te minderen, dat wy alle reden hebben om „ te denken , dat v/y eenige hunner Batteryen vernield „ moeten hebben." ;
,, Het vuur onzer Linien , geduurende den eahfehea „ oag van gifter en dezen nagt, onophoudelyk voorrge„ zet zynde, is van die uitwerking geweeft, dat het ge„ deelte der Stad en de Fortificatiën aan de Landzyde „ gamch - en - al in aflche liggen. En men denkt in het „algemeen, dat, zo er Stormladders voor de hand ge„ weeft waren , de buitengewoone drift onzer Troup„ pen , gevoegd by de groote verflagenheid en verwar„ ring des Vyands, om zulk eene gunftige geleegenh-id „ ter verovering der Vefting verlfchaft zoude hebben „ als zigmogelyk na dezen nimmer weder zal aanbieden.''' _ Men kan begrypeu hoe geweldig het Vuur der Spa», jaarae» moet geweeft zyn,als men'nagaat dat zedert dea eerden dag der ontfeheeping, zynde den 12 April, tot den 20 dier Maand , over de 8ooo Kanonfchoten uit de •L-mien van St. Roet? op de Vefting en uit de Kanon Sloepen op de Tranfport Schepen gedaan zyn , behalven drie duizend Bomben die in de belegerde Plaats zyn geworpen en waar door niet alleen een geheel Magazyn ver. brand , maar teftens de Stad zelve op twee a drie plaat, ren m brand gefchoten is, twee Batteryen, door de Enge IJ c ben opgeworpen, gedemonteerd, en ettelyke Gebou. wen vernield wierden , welk lot ook verfcheide Tran- • Iport Schepen te beurt viel, vermits de Kanon Sloepen hunne y yanden dag noch nagt eenigofl ruft vergunden ea



VOOR HET JAAR fj9i\ 317
Wegens hun groot getal door geene Fregatten belet konden worden.' Wat nu het gevolg der belegering van deze byna in Puinhoop veranderde Vefting zyn zal, moet de tyd leeren.
Van Portugal word thans weinig gefprooken , dan alken dat dit Ryk nog de veiiige fchmlpiaats blyft van Engelfche Kaapers en hetzelveeindelyk, ten aanzien der Requilitie om mededeel te neemen in dc gewapende Neut traliteit, zo men wil geantwoord heeft daar in niet te kunnen'treeden , het geen genoeg doet zien welken ini vloed de Britten op het Portugeefch Minifterie behouden , wy zullen derhalven overgaan tot de zaaken die i Groot -Brittannien betreffen.
Hoe netelig de ftaat van Engelfche Zaaken in de OoftIndien is , hebben wy kartelyk opgegeeven {a ) zo veri re het toen vau de Engelfche zyde kwam ; maar volgens | het verhaal van eenige Franfcbe Paters Zendelingen ,wel1 ke den 23 Oclober uit Indien vertrokken ea te Lisbon ; aangekomen zyn , ziet het er voor de Britfche Natie in [ Ooft- Indien overal zeer flegt uit, en zy loopen groot ge1 vaar niet alleen om geftremt te worden in hunne oftenfi' ve voorneemens, maar ook hunne voornaamfte bezittingen tot Woeftenyen zien worden. Zie hier een kort ; verflag van 't Raport der voorn. Zendelingen zy berigte Dat de Engelfche Zaaken, op den 23 Oclober, dag 'van hun vertrek in den allerneteligften toeltand waren; 'dat Hyder- Aly-Khan, Porto-Nuovo en verfcheide an!" dere Engelfche Etabliflementen had vermeefterd, hun» f, ne Fadtoryen vernield, en hunne Bezittingen verwoeft, ;)' dat hy na Pondichery voortgetrokken was, aldaar zyn ' Vaandel geplant en derzelver oude Inwoonders op de ' " treffelykfte wyze behandeld had ; d&tds Engel/chenhem " te vergeefs Ambaffadeurs hadden gezonden , en hy, onder het liaan van een beleg voor Madras, de Land' " ftreek wel if Mylen in de rondte had verwoeft om te ! " beletten dat de Stad, anders dan van den Zeekant, eeni' " ge Levensmiddelen zoude trekken. Ten aanzien va» " den Nederlaag der Engelfche Colonels Baillie en Flet" cher, was behalven de reeds bekende omftandigheden, " nog te berigten dat de Engelfche daar door verlooren " », heb-
(«) Zie Gedenkfchriften 1781, vierde Stuk B1.2ji.



3i8 GEDENKSCHRIFTEN
" j!eb^n ~> i 8 duizend van hunne dapperfle en ervaren-' „ fte Stpayers, met Üco Europeaanen en 40 Officiers dié
gelneuvdd zyn, welk lot ook nog 47 andere Officiers „ zou overgekomen zyn , indien de Franffiben < welke „. in het Leger der Marotten waren, hun het leven niet j, gelalveerd hadden. Dat door dit ongeval de Engelfche „ ganfeh en gaar onthütlt waren, mMadras m deuiteri* "e ontfteltenls gebragt was, als waar in men zig reeds * Beheel cn al voor verloeren hield, in zo verre dat er „ naau wlyKS twee Perfoonen waren, die niet gaarne de helft „ hunner Goederen wilden geeven om het gevaar te ver„ wyderen, met hetwelk zy door dit ongeluk gedreigd
wierden 5 dat om egter 4 zo veel mog'elyk, er in té „ voorzien , zy beflotcn hadden Trouppes te doen koj, men van eene andere Fadtory, die zy op de Kult vanl „ Coromandel hadden, maar, op het oogenblik van der>5 welver infeheeping vertoonden de Sipayers-Officieren ,
'* u^J ™ -a hu".ne Solda«'en rig verbonden
4j hadden in dat Diltriö te dienen j doch niet te AWr*r j „ dat zy daar hunne Vrouwen, Kinderen en Huisgezin^ '' »en hadden, welke zy met konden verlaaten, waar op de Engelfche voor alle antwoord niets anders deeden das j, den Officier, met deze Vertdogen gelan, te mishandelen , welk gedrag den Sipayers zo ontltak, det zy „ onmidlyk hunne Geweeren loltten op de Britfche Or„ ficiers , van welken er verfcheide fheuvelden waar " ?PT^y "a d-eS Comma!1deurs Huis trokken, daar van „ de Deuren forceerden, de Krygskas wegnamen en de,, iefteerden , geevende dus het eerlte Voorbeeld van Mui„ tery onder de Indiaanen , waar van men immer ge„ hoord heeft." 8 ö
D"'7om. 'fgebrek aan Trouppes te vervuilen, dë ,i Engelfchen m toldy genomen hadden alle de Topaaz en „ Kooplieden der Stad, weiken Zy met ee giootfte naar>» logheid 111 den Wapenhandel oeffenden, maar dat op „ zo zwakke onderltenning zeer Weinig vertrouwd kou „ worden ; waar by nog kwam dat er ra het Land groo„ te fchaarsheid Was en de Ruiiery van Hyder-Ah da,| gelyks het weinige Vee wegroofden het geen de En„ geljcuen tuflchen Madras en hunne Legerplaats hadden „ het geen ftrekt om beide Stad en Legerplaats uittehon" 8"e«5-pÖk maakte de Franfcbe , Oriekfche en Arme„ nijcpe Kooplieden, en anderen, wien nog eenig geld
*> ove-



VOOR HÈT JAAR 17S1. 316
j} oven'g bleef , fchikkingen om Madras te verlaaten en zig ergens elders op de Kuif te begeeven, inzonderheid tl na Pondicbety daar zy zig veiliger dagten en meer mid,, delen van betlaan meenden te vinden dan in eenige anj, dere Plaats."
,, Dat^ kort voor't vertrek der bovengem. Zendelingen de Engelfchen eene tyding van de Malabaarfcbe Kuil " hadden bekomen, die hen niet weinig bekommerde on,' aangezien alle moeite, die zy aanwendde om dezelve ,', voor den Vreemdelingen te verbergen; Men meende „ dat zy betrof het verfchynen van een WrnifcbEfquader ,] in die Zeeën en te voren hadden zy reeds berigt ontti fangen dat hun Kaneel Tally-chery ftormenderhand ingenomen en het Garnifoen door den kling getprongen ,, was, als mede dat hunne gemaakte Veroveringen in „ Guzaratte weder verloren waren."
„ Dat het in Bengaaien met de Engelfchen niet trooftelyker Hond, want dat een Leger van ócoco Maratten, „ in de ommeftreeken van Ballafor gelegerd, hen groote ,, ongerultheid baarde: Hunne Fondfen waren uitgeput en zy hielden zig niet (taande dan door bedrieglyke 4, Geldligiingen by de ryke Baniaanen. InbunneRaadsi, vergaderingen en Onder hufine Bevelhebbers fpeelde „ Tweedragt den meefter, in zoverre dat den zt Odtoj, ber de Heer Haftings, Gouverneur Generaal der Britj, febe Bezittingen in'Indien met het Piftool in duel ge„ vogten had tegen den Heer Francis, Lid in den Hoogen Raad van Bengalen, welke in dat gevegt een Ko„ gel in 't lichaam kreeg even boven de Heup."
Het Raport dezer Zendelingen, zig beveftigd vindende door meelt alle de Brieven van Engelfche Officiers, zo in Calcntta als op Coromandcl, gefchreven, toont dus genoegzaam dat het niet zonder reden is dat het Parlement eene geheime CommilTie heeft benoemd tot het onderzoek van den Indiaanfchen Oorlog, maar van welke men zig weinig vrugt belooft, als zynde, naar gewoente, zaamgefteld uit Leden , die gewoon zyn zig na de begeerte der Minifters te reguleeren; inmiddels word gezegt dat de gelegenheid tot dien Oorlog gedeeltelyk gegeeven is door Sir 'lhomas Rumbold, welke , zegt men , Gouverneur Generaal zynde van Hyder-Aly , ƒ Lak Ropyen had laaten vorderen , dan welke deze Vorft beleefdelyk verklaarde niet gereed te hebben , doch gezind te zyn
daar.



3ïo GEDENKSCHRIFTEN
daar mede zo ras mogelyk in Perfoon te komen, welk laatfte althans hy uitvoerdde , maar zig liet vergezellen door 100,000 Man.
Hier mede van de rampfpoedige gelteldheid der Britten in Ooit-Indien afftappende, gaan wy over tot hunnen zegepraalenden toeltand in de Weft- Indien. Het was niet genoeg voor den Admiraal Rodney, hetHollandfchEiland van SU .Euftachius weg genomen te hebben , daar hem ook anderen wierden aangeboden en die hy ook niet vaaren liet, gelyk wel zyne onderneeming op Curacao, hetwelk voor als nog in der Engelfchen handen niet is geraakt, en zo wy billyk wenfchen mogen niet raaken zal. De Eilanden , welke wy zeiden dat hem aangeboden wierden zyn DEMERARY en ISSEQUIBO, dieop de volgende wyze aan de Engelfchen zyn overgegaan.
,, De Heer GW-, in. den beginne van February van De„ merary na de Barbados vertrokken zynde, fchynt ai4, daaraan den Engelfchen Gouverneur onder andere te kennen gegeeven te hebben dat de Hollandfche Gouver,, neur van Demerary bedugt was dat zyn onder hebbend „ Eilandje ligtelyk een prooy vani^V/t^eKaaperskon„ de worden, vermits hy niet in ftaat was om iveer/iand te kunnen bieden , en hy zig dus liever zou overgee„ven aan een Engelfch Oorlog Schip. De Heer Cz/;//»£^ ham, Gouverneur vau de Barbados, zond daar op den „ Lieutenant Foreft van het oofte Regiment aan den Heer P. van. Schuilenburg, Gouverneur vanDemerary „ met een Vreede-Vlag en een Brief gedateerd den 18 „ February, waarin hy den voorn. Gouverneur de gelegenheid aanbied om zig aan den Koning van GrootBrittannien over te geeven , op dezelfde voorwaarden „ als door de Heeren Rodney en Vaugban aan St. Eufta„ cbius, St. Martin en Saba waren toegeftaan. "
De Gouverneur P. van Schuilenburg, met de Raaden D. Creejte en L. J. D. van Groveftins, gaven hier op wel hunne Colonie over aan de Engelfche Kapiteins Day en Pender, voerende de Schepen the Surprife en Barbuda, maar vermits deze Heeren de gemelde Voorwaarden niet tf)onen konden, wierden de Heeren Bourda, Lid in den Raad, e> J. Haslin een der voornaamfte lnwoonders van Demerary als Gedeputeerden aan den Heer Rodney afgevaardigd met een Brief, waar in derzelver Commiflie gemeld, en proteótie voor hen verzogt werd.
De-



VOOR HET JAAR 17S1.
Deze Gedeputeerden by den Heer Rodney gekomen Zynde en aan zyne Excellentie den waaren ftaat der Co!onie gemeld , als mede zyne bewilliging tot verfcheidc Artykels ten voordeele derzelver verzogt hebbende, zo wierd daar op den 14 Maart van wegen de Heeren Rod. •ney en Vaughan de volgende Proclamatie aan hun medegegeeven:
Wy Sir GEORGE BRYDGES RODNEY, Ridder van het Batb, Admiraal van de Witte Vlag, en OpperBevelhebber van Zyner Majefteits Schepen en Vaartuigen, \n dienft zynde of zullende zyn te Barbados, de Leewaards Eilanden en de nabygeleegen Zeeën, en de Wel-Ed. JOHN VA'üGHAN, Opper-Bevelhebber van Zyrnr Majefteits Landmagt in de Weft-Indien &c. &c. ,, Nademaal de Jnwooners van Demerary, de Rivier „ ïflequibo en de onderhoorigeu zig op discretie hebben overgegeven aan de Wapenen van Zyne Brittannifchè ' Majefteit , zo word by dezen aan de Inwooners toel] geftaan om te blyven by het vol bezit van hunne Goe„' deren en om volgens hunne tegenwoordige Wetten „ geregeerd te worden, tot tyd en wyle Zyner Majelteits welbehagen zal bekend geworden zyn." „ Alle de Goederen , Krygsbehoeftens &c., behorende tot de Hollandfche Weft-Indifche Compagnie zullen " aan de Officieren van Zyne Groot - Brittannifchè Majefteit worden overgeleverd "
De Inwooners zullen den Eed van getrouwheid afleggen, onder dc befcherming der Kroon van Groot" Brittannien genomen en toegedaan worden om hunne r producten na Groot-Brittannien of de Engelfche Ei" landen Tabdgo en Barbados uit te voeren in Engelfche ', Schepen , en in allen opzigte als Engelfche Onderdaa', nen behandeld worden tot dat men Zyner Majedeits ', welbehagen dien aangaande zal vernomen hebben," ' „ De Bevelhebber en de andere Officiers hebben vry, heid met een Cartelfc.hip naar Holland te vet trekken, en met zig te neemen alle hunne Goederen hoegenaamd, s"} De Trouppes hebben gelyke vryheid."
Gegeeven onder onze handteekening te ST. ETJ8TACHIUS den 14 van Maart 178 1 G. B. RODNEY. JOHN VAU GHAN. . X Daar



|ii GEDENKSCHRIFTEN
Daar dus blykt dat de Hollandfche Gouverneur va» DEMERARY cnISSEQUIBO zelfs gevraagd heeft om die Colonie over te geeven is derhalven niet te verwonderen dat, ten opzigte derzeive, de behandeling viy zagter is toegegaan dan op St. Euftachius. De Heer Rodney, Van deze overgifte verflag doende , voegt ook daar by een ftaat van het Jaarlyks beloop der Producten van diè Colonien, welke bedraagd iocoq Vaten Suiker, en Rum na proportie; f Millioénen Ponden Kofty; 8«o,ooo Ponden Katoen, doch van de Cacao en Indigo had men nog geen precife opgaaf; alleenlyk meld de~ Heer Rodney ' dat deze Colonien, in de magt van Groot'Brittannien en behoorlyk aangemoedigd zyiide, meer Schepen zul„ len kunnen gebruiken en meer inkomften aan de Kroon 9, opbrengen dan alle Britfche Ifeft-'Indien Eilanden te „ zamen.3'
Buiten en boven alle deze zaaken , is nu een Lyft ge* publiceerd van de Schepen, wélke door 6 Engelfche Kaapefs op de Rivier van Demerary zyn genomen, doch aaii de Admiraliteit behooren, als zynde zonder Gommis/ie bemagtigd, en welke beftaan in 7 Schepen, t'huis hooiende 1 te Amfterdarn ; 1 te Rotterdam; 3 te Middelburg; 1 te Vlijfmgen; 1 te St. Euftachius; behalven eenige Schepen , die op de Rivier Van Demerary en Ifiqulho waren»
Waarfchynlyk zullen de Beftuurders dier Eilanden gegronde redenen hebben om hun gedrag te verantwoorden , gelyk men zegt dat de Heeren Staaten vari Zeeland begeeren , zo als nader blykt uit het volgend^ ons toegezonden Berigt :
Men verftaat dat de Heeren Staaten van Zeeland op den ontfangft der fatale tyding van de overgaaf def Rivieren van Demerary en Iffequibo aan den Koning van Groot-Brittannien , welke door Commandeur en Raaden van Demerary is gefchied op discretie, ganfeh vry. willig , zonder door eenige overmagt daar toe gedwongen te zyn, en zelfs voor het begin'van eenige Vyandelykheden aldaar, goedgevonden'en'gerefolveerd hebben, de Heeren Ordinaris Gedeputeerden'dier Provincie ter Generaliteit aan te fchryven en te recommandeeren, orri by de eerfte bekwaame gelegenheid ter Vergadering vari Hun Hoog-Mog. te declareeren : „ Dat de Heeren 1, Staaten dier Provincie met de uiterfte furprife het hier ii vooren gemeld gedrag van Commsuideu? en Raaden
„ van \



f fo GEDENKSCHRIFTEN
Piot de Admirêliteh te Amfterdarn.
De Schepen c,
tHncesUujfa, S B. N Binkes, van5<s'
NaJJauHeilburg, Kapt. Cf as, ...55
Amflerdam, s. B R Byfand, .. . «
^"»,D. Kapt. Rietveld, * . . 6g
famirval PM Htift, ... van Braam, r«. <*
*DeZ*/}>ffW, . --Nauman, ... r@
* neB"avier> - - • Bentink, . .. \6 De Admiraal Generaal, vice - Adm Hartfink, - * . 76
Admiraal deRuyter, s> B. N. Zoutman, - - - 68
De Princes Royaal Freder, ^
Sephia Wlbelmina. f Kapt. Raders, -•- 5*
^ff' Van Vlierden, - - . 5e
"oll™d> - - - Dedel, ...11
Zwieten, . ' *
* Argo, " ' 'c' li' '* - - • 44
Zuileveld, . " \t„*1?^' *' " 44
1 j rr ' ... v'an Loo, - - - 44
:::4
*^pi«nfcf ---Van Braak, ...36
T^,"' ---Wirtz, ...f*
isFaik, ;;■ slef- • -
« ' - - . cjiivelter, . . - 24
ff^' —-Mulder, ...ij
•nwSl t-, ' " VanRechteren, ... 24
Ee Waakzaamheid, .. . Qvermeer, ... 24
' veAjax, --• Van Weideren, ---ze
Voor de Admiraliteit op de Maas.
^Tillen, Kapt. Ad. de Bruyn, . . - 74
...Rauw;; :::75o
TrmsFrednk, S. B. N. Pichot, . .. 80
^«ir«i K3pt. van Genn *



VOOR HET JAAR 1781- 34»
De Schepen. . St.
DwBfirf, Kapt.Oorthuizen --.36
. - - • Vosv.Avezaat, --- 36
«Dejafon, . . - Sonneman», .--36
Delfos, --- »4
• DtOrangeZul, ■ • - Story, ---jj
fi,r <fe Admiraliteit van Zeeland.
Zuidbeveland, . - . Van Kinckel, - - - 6a
*™y*, - - . Van Pru.ft, ---36
" ' " Hanngsuun , - - - 24 ö. Jfaftewijfc; Stavormus, «4
rf« Admiraliteit van 't Nocrder Kwartier.
n. „„ , . . Coerman, - • - 3d
Vuren, . n
„, , . - - Ryneveld, ..-30
Wd™bllk> ..-Heekers, - - - *4
. - - Frykenius, ---U
Toor de Admiraliteit tan Friesland.
Princes Anna Louifa, - - - *?ghuis» ''' *°
Freder. Sopbia mibelmina, » - - Idflnga, »• 5«
* i>e Eensgezindheid. * - ' Bount.us, - - - 3* DeEendragt, - ' ' £ Rook, - - - u
Mïrk iw'/i. - - - V. d. Beets, - . • 56
Dat deze bcvenftaande Lyft nogjuiltde exaftfte ntet. Ujran men nagaan als men weet dat de Scheepen, Pnnfa Ca/lor, de» Briel. Na[Jauv - »w>m£, ^f^^Veren eenige maanden in Zee zyn geweeft, dat het Fregat D.eren ^bruikbaar is; dat het Kadix leggend Schip de Prmces Ma. Z L la in zulk een toeftand is dat bevel gegeeven 1 om het t? verkoopen, en het Schip Frederica Sopbia Wübelmm ÏTtSm geaonken ligt, en dus onder de gereed zynde met
^rnmiSdrï^d; Schepen met een * getekend, «Jende» o dezer in Zee geftoW» , en veel gerugten zyn des weger 1 ïerfprèid ge worden , zo van voor als tegenfpoed, maar het iekerft is dat fommigs weder in Teffel zyn ^ rug gekomen. * AlVQrens wy de NederlaadCche Zaaken weder laaten be-
Y 3#



34* GEDENKSCHRIFTEN
ruiten zullen wy laaten volgen de Lyft van genomen Scha. pen, welke geduurende deze Maand in Engeland op deze of geene wyze voor "t Admiraliteit--Hof gevonnift zyn gewordan en hier in beftaan.
Als i. Waar van dc Schepen en Laadingen geeondcmnetrd zyn; Maria Cor, nelia, Kapt- J.Snoey; Sandvliet, Kapt. H. |. Bakker} de Vrouw Crnelia, Kapt. H. Detmer; Rotterdamfeht Pacquei, Kapt. P. de Goede • Zeik denruft, Kapt. J. Artes; de Fama, Kapt. J. Coftinj de twee Gebroeders , Kapt. A. Kinkes; Weldoen en Weldennen , Kapt. Th de Haas 4c jonge Juffrouw Anna, Kapt. . . . Kuyk; de jonge Anna, Kapt. lil .Annes; Zttlufi, Kapt. W. Jansz; it Vrouw EUonora. Rapt. Th. de Boer. i. De volgende, het Schip gecondemneerd, dt Laadinz uititfield; de twee Gezuflers, Kapt. J- Polonius,- de jonge Fredrik , Kapr. J. Eleman; de Jufrouw Catbarina , Kapt B. Hylkes ; de Hoop . Kapt.
C. Dnks ; dt Vryheid, Kapt. J. Kersjes; de jongt Cornelis, Kapt. |I Souw ; dt Vrtuw Jobanna Margaretha , Kapt. H. lans ; Elifabetb Catharina, Kapt. N. Roelofs; de Vrouw Ceertruida , Kapt. I lans - de Jlefoluite Kapt. j. Reurds; de jonge Jacob, Kapr. J. yan der Swan Arnolda Gecnrmda, Kapt. J. Hoitte; Adriana , Kapt | Ver • Anna *« Agnn, Kapt. j Vriesberc; Jufrouw Maria, ^pt. . . .'lelies; d. Goede Hoop , Kapt. . . Btandaris; Zeldenruft, Kapr. . Moerkerken • Juffrouw Sara en Tbcodora , Kapt- Krygsman; Zcldenrlf), Kapt \ Strootman; Nepbtuun Kapt. Tsbr. GroofF; Maria Elifabetb, Kapt! ï. J. Molenaar; de Snelle Jager, Kapt. C. C.Binfeuw. 3. De volgende, bet Schtp en een gedeelte van de Laading gecondemneerd; 0e Een, dragt, Kapt. H. Janfc!) ; de jonge Jan, lapt. S. Roelofs: de Maria Kapt. S Roelo.'s; de Maria, Kapt. H. Hendriks ; de jonge Juffrouw ^nna Bakk", Kapt. Groot: Voorts de volgende met de daar by gefielde bepaalingen; de Vro-vj Catbarina, Kapt.' P. Melis, het Schip en een agtfte van de Laading Zout gecondemneerd; dt Eenhoorn % Rapt- J. Marks, alleen het Schip gecondemneerd; de Dageraat Kapr Mulder, een 1'ruiffilch Schip, is vry gegeeven met Vragt en Onkoften, doch een gedeelte van de Laading gecondemneerd; het Fortuin medé een Prutffifch Schip, dus vry met Vragt en Onkoften , de Laading. aynde Scheeps-Materiaalen, zal overgenomeu worden' - dt vier roede Vr.tndtn , Rapt. L. Smidt, het Schip vrv, de Laading Hennip ge, condemneerd ; Sr. Spiridon , Kapt. P. Bakker, het Schfp gecondemneerd, eer,1 gedeelte van de Laading vry, de red uitgefteld; deSophU, Kapt. Holftroom , zynde een Zweedfch Schip is vry gegeeven • dt Vrtuw Tanna, Kapt. Goverts, is eep agtfte van het Schip gecondémjeerdj het Keizerlyk Schip Brugge, was vry gegeeven nier Koften en. Schade; nog waren voor geweeft de Zaak det Schepend Vrouw Cara. 4>na, Kapt. R. Nobel; en de Vrouw Hindrica , Kapt. H.' A Venfter welke beide waren uitgefteld: Wyders is nog voer het Hof geween? de Zaak van de volgende Holiandfcbo Schepen ; de Koningin Eflhtr „ J. Noftin; de Zeevrugt, ff. Holtfret; ds Vrouw Catbarina Wilh/lmina .....tndc Liefde , J. D. Croefe ; delwee GczuScrs, li. J. Bredthort' een gedeelte van dc Laading gecondemnaerd de relt gerelerv-erdl tit Vrouw Bejiata Maria, T. Sjoerds, gedeelte 'der Laading gecondemneerd , de reft ,erug; dt Jonge Gilles, H. Byding en Chriflinit Magdalena, D. Jacobs, de Laatiing gereferveerd ; dt goed, Vrienden
D. Backer, een gedeelre der Laading gereferveerd; dt Vrouw Maria. f*7>.' 1 • ■? ecn gedeelte der Laading terug,- Catbarina, 1. Roor, *e geheele Liadmg gereferveerd; Je Vrouw Htndrica, H.'a. Vengfter' ïlv^T' ,C-^u"s; engttde Verwagting, . . van de Laadingen ifzei fine laatffen word niets gezegt; Fortunti jg me; Vragt en Kofte'rj
terug



VOOR HET JAAR 1781. 343
„ifle, is met de Laad.ng■ e.'^ltrïee * . j een g°dt.elte der Laifc.P^.VkhiD ^i^fe Vï^F«^a; het grootte ^lliteÏÏS^TTIS^A? * Manui, tfaafc, de reft
gereferveerd.
r™nflVlvkmoet ieder, die begrypt en overdenkt hoe deze SérXweerloos in fi££* Magt, fommige zelf ter ;?oede n-öuwe om versch Water in Engelfche Havens komen:?e pèraaktzyn, zig naauwlyks kunnen bedwingen om den \£k £e Ïandelwya! te vergelden , althans niet om van harfin zig te paaren by de uitdrukkingen in de volgende Difibtr xlukjes vervat.
AD PAÏRIAM
.in funere
F O RTI S S I M I H E R O I S GULIELMI C R ü L L I I.
CRULLIUS, adverfo dum peftore fulminat armis,
Et eravido haud vanas intonat acre m.nas, Tndtgnante Deo, cui fors dedjt. aequa tndentem, " Occubat infelix viftima perhdiae. Vindlftam cruor irte petit Quid lenta morans ,
Patria? Quid lacrimss f^is^inults Viro? TROMPiACOS cineres, victons & ofla RUI c.n.1
Teftor, & adferto roflra cremata man: Igne parenten* ferroque illuttribus umbns,
Sac ilegasque premant vincla Bataya manus. Sic tibi, quas furtis perjura Br.tannia dudum
rommeruit, poenas digna penre dahit. Ha^hbi qui pm te cecidit bene Martius heros ,
H„ f,hi non alias, poflulat infenas.
HaS ' Jnglomajlil Belgicus, libeti mans accolgL
Waar van de zin in deze Navolging word uitgedrukt.
Dit uitgeftorte bloed roept wraak. ^^P^ ö Vaderland! Wat baat het droevig traanen^ftort™<
Zoo gy dien Man g«^^Ö°5iSil3SSl Dit zweer ik u by deaschvan TROMr, acn wreef* ^ * 4



344 GEDENKSCHRIFTEN
'k Betuig by Overwinnaar JUTTERS koud geb-ent* By zoo veele op Zee door hem verbranden Kielen: Wen vier' zyne üitvaait, als van die doorlpcare Zielen,
Wet vuur en fraai, en boei' die handen heeft geleend
Aan t heihgfchennig (tuk. Dus word de Brit bernld Met lang verdiende ftraf, voor 't trouwloos breeken, rooven Een minder uitvaart zou den glans dès Helds vérdoov<m'
Die voor u fneuvelde en voor 't Land heeft roem behaald.
Wy moeten, hoe zeer wy nog veel zaaken van ons Vaderland konden zeggen, het hier by laaten om nog een OogopfW tryk te flaan, en te doen zien, hoe dat Ryk de ryke Buit. door de Bntten oniechevaerdig op Si. Eujiatims geroofd, belet heeft in Engeland te komen, waar van men, tot hiertoe het nauwkeur.gft berigt vind ir; een
IxtraS uit bet Dagverbaal vau den Schept Lieutenant. rfeMaurville, commandeerendc den Logger 'le Chafleur
„ Het Efquader van den Heer d* la Motie Pi'auet, den 25.
Aprü van ^vertrokken, bemagtigde. daags na hetu'l „ loopen, een vyandlyken Kotter, welke door den Logger le t, CbaQeur geford wierd v • • oöc' 'c
'Ie hl ^ èetfÉnJ/l^ deï niorSens o«"'»»nt 9 uuren feta" n sh'a.Nerf'3e > de ÏW™ den wind maakende,
" Min,!^ ? breedtC 49 ao Minuten en r'i
„ Minuten 'engte, naar den ParyfFchen Meridiaan, eene
" ™ ï ï." vf.Zez>Zl aan dien Ooit: Aanftonds gaf de Ad„ miraal het Se.n om zonder order jagt te maaken en alle de " ïnh?e" Ware" terft°nd als met "ilen bedekt. Des avonds " in , umej Ware" °?ze Freg«t«n en Corvetten die Vloot " £hy' Zl ondc^che'denlyk konden tellen 4 Oorlog " 5£?*Vrn 3\ K°PP"fl«d««- Dm anderen daags had het », *r«i/c* Efquader, de Vloot, welke den voorigen das 3e
"wierdW3Meheel e" iWl het gezigt verloren; hierop „ wrerd, reeds voor den dag, weder een nieuw jaaeen aan-
„ men de Noorder laag, terwyl de Fregatten fa1 0$//, en' £ ,. Levrette, met het Efquader Zuid.wi.ards zeilden/ De ?wee ,5 eerfte ontdekten de Vloot niet maar zagen lyWaarda 3 yS„ tuigen, op we ke zy aanhielden ;' twee 'dérzeive waren vyaodlyke Kaapers 'van weke één, wel tl? fffiej an*
" len'J- ,re8?A gej'aagd' inSehaa<d én ook genot
1' „7"tWierd; De LoS8<* 'f ©«/7w den tweeden Kaaper ,, met kunnende agterhaalen, narnhet derde Vaartuig, Snv de cf n Koopvaarder, die van defirpoteVloot afgeraakt was "



VOOR HET JAAR i?8i. 3.4J
' De Commandant van 't Fregat la Mreide, weder fcine„ lykby het Praijcb Efquader willende zyn, ordonneerde ? ,yn genoomen Prys in brand te fteeken , en gelaftende aan den Losser le Cbaiïmr om met zyn Prys even eens te doen, '■ Deze twee Schepen om twaalf uuren die bezigheden verrigt hebbende, namen de Cours na het Efquader, dat zy
„ ook inhaalden. " . , De Zuidwaards gezeilde Jagt-Schepen waren gelukkiger
U'eft hebbende de Vloot , welke zy geduurende den " nagt zeer naby gekomen waren, pntdektf en naderde die " zo digt dat des morgens ten 9 uuren de Engelfchen Com, mandant hetSein gaf dat al wie kon, zig bergen moeft; aan' Honds zeilden de Fregatten la Sybi le en la Lewette op de " Vloot in, en vielen op de Koopvaarders aan, terwyl onze " Schepen Jagt maakten op de vyandlyke Oorlog Schepen, " middelqrwyl hunne Booten afzendende om de Koopvaar. " ders, die zy paffeerden, te forren. Na een Jagt van iz
* uuren, waren onze Schepen genoodzaakt des avonds ten V agt uuren den Vyand te laaten vaaren om zig weder by het " 'Admiraals Schip l'Jnvfnsible te voegen ; maar dien dag nam,
* men el/Kaopvaardy Schepen en den volgenden dag, 3 Mey, ' nog tien anderen. Alle die Schepen zig des morgens van
* den 4 Mey mef den Admiraal vereenigd hebbende, beJï floot dezelve van den'toen N. N. Ooft waaijenden Windj " gebruik te maaken pm na Bjeft te zeilen, maar de Wind
den volgenden dag Ooftelyk en Ooft - Noord - Ooftelyk '1 zynde en het Efquader zig toen ten Zuid - Zuid Ooiten ' van Hyjfant bevindende', wierd door den Admiraal goed-
* gevonden dat de Logger le Cbajfeur na Breft zpu zeilen om de tyding van deze gebeurtenis aldaar te brengen."
, Men heeft uit de Gevangenen vernoomen dat deze Vloot, , van zeer groote Waarde, den 10 Maart van St. Euftatius was vertrokken en geconvoyeerd wierd door wee Schepen van Linie onder den Commodore Hotbam en nog tweeFte» „ gatten." , ,
' Zedert dit. Dagverhaal weet men dat de Heer de la Mom Pi'quet bereids met de voorn in Breft is aansekoqmen. er» fommige Franfche Brieven brengen |igt getal van genomen Schepen, wel tot %l\ wat daar van zy, zullen wy in een volgend Stuk naauwkeuriger kunnen melden. Wy kunaen, bier by voegen dat deze Gebeurtenis veelei) onzer Kooplieden beeft vervrolykt, als hoopende een groot gedeelte hunne? goederen wederom te bekomen, uithoofde der Conventie tuflchen het Franfche Hof en onze. Republiek den eerfte de$er gefloten en dus luidende;
' De Heeren Staaten Generaal, bsgrecjen bibbende, dat hst
...... ... n ...... V . y



346* GEDENKSCHRIFTEN
van eene wederkerige nuttigheid zyn zoude, om tuffchen Vranklyk en de Vereenigde Provinciën der Nederlanden gelykformige grondbeginzelen vafi te ft ellen, betreffende de Pryzen dis tloor bume rejpeüivc Onderdaanen zouden moogen eenoomen of hernoomen worden op de Onderdaanen van Groot- Brittanmen hunnen gemeenen Vyand, hebben den Aller- ChriftelykItcn Konmg voorgejlagen, om onderling wegens een vaft ReUement ten dezen opzigte eene Conventie te maaken. Zyne AllerChnftelykfte Majefteit, door die zelfde geveelens bezield en verlangende om meer en meer te beveftigen de goede verftandloudmg die er tuffeben Hem en de Vereenigde Provinciën paats heeft , beeft deze gedaans opening der Heeren Staaten Geniaal met genoegen ontfangen. In gevolgen waar van Zyne Aller- Chnftelykfte Majefteit, en voofnoemde Heeren Staaten treneraal hunne Voltnigten gegeeven hebben; te weeten . Zyne Aller Chnftelykfte Majefteit aan den Heere Gravier Gralv» wan Vergennes &c, syn Staats - Raad van den Degen , Raai m alle zyne Raads - Vergaderingen, Commandeur zyner Ordres Mvujttr en Secretaris van Staat zyner Commandemenien enFtnm' tien; en de Heeren Staaten Generaal aan den HeerLettevenon yan Berkenrode, bunnen Ambaffadeur by den Aller-Chriftelykf.en Koning; . welke, na hunne wederzydfche Volmaken *m elkanderer. behoorlyk vertoond te hebben, omtrent de navolgen' (te Artykden zyn overgekomen: 6
ART- 1 De Vaartuigen van eene of andere der beide Natiën, Franfcbe en Hollandfche, door Kaapers der andere Natie hernoomen wordende , zullen aan den eerften Eigenaar worden te rug gegeeven, indien dezelve geen 24 uuren lang in de magt des Vyands geweeft zyn; waar voor de voorn. Eigenaar zal betalen de derde pas t der waarde van het hernoomen Vaartuig , als mede van de Laading , Stukken Kanon &c, welke derde part door de geïntereffeerde Partyen in der minne getaxeerd zal worden; doch in gevalle zy het omtrent deze Taxatie niet mogten kunnen eens worden zulJen zy zig addreffeeren aan de Officieren der Admiraliteit ter Plaatfe, a waar de Kaaper het hernoomen Vaartuig zal hebben binnen gebragt.
ART. II Indien het hernoomen Vaartuig lanzer dan 24 uuren in de magt des Vyands geweefl | is, zal het geheel en al totbehooren aan den Kaper, die het zelve hernoomen heeft.
ART III. Ingevalle een Vaartuig zal hernoomen worden door een Oorlogfchip, aan Zyne Allercbrilielykjle Majefteie ot aan de lereemgde Nederlanden toebehoorende, zal hetzelve aan den eerften Eigenaar worden te rug gegeeven, mits behalende de dertigfle part der waarde van het Vaartuig, de Laading, Stukken Kanon &c. , wanneer het binnen de 24 «uren, en de tiende pan, wanneer het na de 24 uuren her-
noo-



VOOR HET JAAR 1781. 347
«oomen is; welke Sommen, by wyze van Gratificatiën, zullen uitgedeeld worden onder de Equipagien der Schepen, die het Vaartuig hernoomen hebben. De Taxatie der voorn. dertiejte en tiendspanen zal gereguleerd woiden conform den inhoud van het ï. Artykel der tegenwoordige Conventie.
ART. IV. De Oorlogfchepen en Kaapers van beide de Natiën zullen wederkeeriglyk in elkanders Havenen worden toegelaaten, zo in Europa als in de overige gedeeltens der Waereld; gelyk mede derzelver Pryzen, welke aldaar zuilen kunnen oiïtlaaden en verkogt worden , overeenkomftig de gebruikelyke formaliteiten' ter plaatfe, alwaar de Prys zal binnen gebragt zyn Met dien verftande echter, dat de wettigheid der Pryzen , door de Franfcbe Schepen genoomen , befiilt zal worden overeenkomflig de Wetten en Reglementen, die daar omtrent in Vrankryk plaats hebben; even eens gelyk omtrent de wettigheid der Pryzen, door Hollandfche Schepen genoomen, uitwyzing gedaan zal worden agtervolgens de Wetten en Reglementen , die daar omtrent binnen de Vereenigde Provinciën ftand grypen.
ART. V. Voor het overige zal het aan Zyne Aller Chru, telykjl';e Majeiteit, gelyk mede aan de Heeren Staaten Generaal vryflaan, om zodaanige Reglementen te maaken, als zy zullen goedvinden; betreffende de handelwyze, die hunne refpective Oorlogfchepen of Kaapers zullen te houden hebben ten opzigte van de Vaartuigen, die zy genoomen, en in eene der Havenen van de twee Staaten zullen hebben opgebragt.
Men wil dat aan den Hoer Lefteventm ivan Benkenrcde, onzen Am» hafiadeur aan 't Hof van Verfailles, aangefchieeven is om van Zyne Allerchriftclyke Majefteit re verzoeken de teruggaave van den IUIiandfc&en Eigendom , zig bevindende op de Vloot , door den Heer de (* Motte - Piptét genomen,
BYZONDERHEDEN.
Van ROMEN werd het volgend zeldzaam geval gemeld: Een arme Meizelaurs Knegt , zynüe een Jongman van 25 Jaaren, in den Echt willende treedei), moeft daar toe alvorens zyn Doop - Cedui ligten • do^i konde dezelve niet maetig worden, gemerkt hy nret wift in welke Parochie hy gebo'.en of gedoopt was. Na lang zoeken, vond hv het eindelyk nit en kreeg zyn Doop-Cedui, maar was met weimg verwonderd daar uit te zien, dat de tegenwoordig regeqrende Paus ÏIUS den IV zyn feeter was en hem voorden Doop gehouden had, •toen hy nog maar als Prelaat J«ge Bra/ehi hekend was. Hy bood vervolgens den Paus die poop-Cedui aan teffens met een onderoaanie Requeft , en Zyne Heiligheid, de waarheid «r van erkennende , deed zyne Peetekind 100 Sequinen geeven , ftclde hem in een goeden Poft onder de Werklieden , die aan de St. Pieters Kerk arbeiden , ci% fcelchonk hem nog daar en boven met een Penhcen van n Sardis des



34$ GEDENKSCHRIFTEN,
OECONOMISCHE ZAAKEN.
Den z7 der voorlede Maand heeft het Departement yan den Oeconom.fchen Tak te Culenburg, in eene algemeene Vergadering, dePraemren u.tgedeeld, aan de Kinderen , Jongens beneScn de Vz en Meisjes beneden de IO Jaaren, welke het meefte mrmunteden in het Wol (pinnen op het groote en kleine Wiel; als mede in het win'.
den van Zyde. De eerfte Praemie voor het Zyde winden, is te
beurtgevallen aan Anna van Gafleren, en dp vier daaraan volgende aan Johannesvan Ga/leren, Femmetje van den Enden, Antje Sier, en
Adam van Ga/leren. « Voor de Wolfpinders op het croo'e Wiel •
de eerfte Praemre »an Notd Piek, en de vier daar a,n volgende aan Kaatje Fremerte, George van der Linden, Lambert Copier en Kee s Ral,.
ferl- ' Voor de Wolfpinders op het kleine Wiel: pe Eerfte Prae-
mie aan Bart Spithoven, en de vier volgende aan Henderyn van de* Ham, Aartje van den Ham , Lysje Blitterswyk en Jannetje de AW Voons zyn nog ao Kinderen rnet pnderlcheide buitengewoone PraeWien ter Aanmoeding beloond. *^ f ■
LETTERKUNDIGE BERICHTEN.
f\p het Voorftel van de Heeren Direfleuren der Nalaatenfchap, |baW nevens de Leden van het Godgeleerde Genootfchap van wylen den Heer PIETER TE TL ER VAN SER HULST té Haarlem, voorheen bekend gemaakt heeft zig de Eerwaarde Heer I p N GILSE, Doopsgezind Leeraar te Weflzaandam , gunltig gelieven :e openbaaren, als Schryver der toegezondene Verhandelde welke ter Zinfpreuk heeft; W^heid doet niets overtolligs; waar aan e'ene Zilveren Medaille, van denzelfden Stempel als'de Gouden , is toegekend By de opening van her onder die Spreuk verzegelde Briefje is dl naamtekening eenitemmmg bevonden.
Voorts blyft het verzoek der opgemelde Heeren , dat de Heeren Schryvers der andere Verhandelingen, in hbovengezegde Voorftel genoemd, zig insgelyks gelieven Bekend te maaken, uitterlvk voor den eerften Julyj ten welken dage alle de verzegelde Briefies , welk&r Schryvers onbekend gebleeven zyn, ongeopend verbrand zullen worden.
Den se der voorlede Maand heeft de (Joop-Eerw. en Hooeeel Heer G. ?. NAHUIS , S. S. Theol Dolf , en beroep.* tot Hooglefraai in de H. Godgeleerdheiden Keiklyke Hiftorien, aan 's Lands Univerfiteir re Leyden, zyn Hoogleera.-ir-Ampt aanvaard mer het houden eenér plcgtige Redevoering : Be fubtilioris, nofira actate , Ethnicismi inter Chriftmnos noxis &• Cura, dat isi Over het fchadelyke der hedendaajr. Iche heimelyke invoering van een verfijnd Chriftendom en de Midde. Jen daar tegen: Ook is den 7 dezer het Hoogleeraar - Anant in dc H Godgeleerdheid aan de voorn üniverfiteit , waar toe de Hoog ■ Eeiw" *n Hooggei. Heer P RIETVELD, S. S. Theol. BoB. , beroepen was| door dien Hoogleeraar begonnen met «ene plegtige Redevoering - L\, dono diyerfarum Linguarum, » primo! Chri/lum Redemttorem prefitentes divmuus coliato : gravijjlme pro verhate Religionis C.hriftianae Arguvento, dat is: Over de Gaave der verfcheidene taaien, den eerften Chnltenen van God gefchonkcn; als een zee, gewigtig bewys voor de waarheid van den Chiiftelykfn Godsdienft.



VOOR HET JAAR iW 349
NdëÜyyë ^BOEKEN en GESCHRIFTEN, PPclke ook by den Uitgever van dit Werk te bekomen zyn. LATYNSCHE.
Ft fl C ) Species Infeftotuffi exhibentes eoturh dlfferentias , Ar fiis' STiTonvrna Auöorum , Loca natalia , Metamorphofm
FRANSCHE.
Amnftmen» du jour, ou Recueil de petits Contes, dediés * Ia.Rei„£, par Mad.* ^»r«»^. Explicatiors, 8VO.
MLef Hdvie»;«, ou Lettres provinciale* ptóo^pfekjue,, Pari». Müörd d'Amby, Hrftoire Angloife, par Madame BC««rv.
ENGELSCHE.
A Tour from Lenden to JWr**»* &c
i n'.frninre on the Emieianon or Birds «c. * TheSeW>s Chrirïian Friend; containing moral and religions e\éf
*ice to Seamen. „:...„ , ... OI , , Letters tin feverat fubjecïs, by Mr. Sherhck. The Annals of Europe, or Royal Reg.lter Tjie Life of Mr. Thomas Firmtn, Crtifen of The Revölntion ct America. , \Dif W -/» «« w ■«trnpftil en wel gef.hrt.ven Werk f*
the^my"and Gentletóan'S Companion; at a new and complete freatife on the Theoiy and Praftice of Fencing 8cc.
A Plan for the Better Regulation of Marines in the Merchant S.t-
^ Dit zeg, men, U een der Ontwerpt*, -welke din sandagt der Rege(: ring verdienen , maar niet bekomen.
HOOGDUITSCHE.
«leiner Catechismus der Natur, aus dem Hollïndifchen des Hernia Ma^rUbclfetr und zum GekUch der Deu.fchen jugend emge-
cJirSeffc* '*tëw* freymaurerifche Schriften,
*&iïf£ den ÜSi* -"rohen und rafinirten ZueIceT von 4 und'zweydritteund, undzwey dritte pro Cent Rabat, Ham-
tUMr. C. P. Morin, anweïfung, die gewöhnüchften fehlCS in Reder» ïi» Yer.beffti.tp, «tb» eijn»S«n GefpiSshea. 8*1».



3fo GEDENKSCHRIFTEN,
Ueber die Glaubwiirdigkeit der MciW^ii u ■ < Reebuhandeln, üerlin. Medic.nal berichte in peinlichea
Verfuch einer Paedar-op-ifc. von F r T,^^ ^ ,.
CAftronomifches; Hafdbucn ,'odeffafriichcl r V?** Stern- und Planeten - kennmis £ ' woHen "'S,' *" Küpfern. fa woli<-n, Hamburg, SV0-J mjt
NaStaib^ll:"^" Üb" d'e ^richtungeninder iAfl^ïC^ nrei^iirdir.uen Welt-
kunft hebenden. H G*»rauch der z,ch in der zergiiederunga
NEDERDUITSCHE.
Verklaaring over het N". T. door C 4 n .
der Godgeleerdheid, Wysbegecne en GeleeTde cJSÏÏL'i H°°S',eera« tingen, zesde Deel, waarin de H,n^ J C'"t*"nde leGo"
«it het Hoogduitfch vertaald, ea' mét A^tlf I *ordc" »
Sterk, Leerïar der Lutherfche Gemeente intSS?? 2 -4. * CMm,t . in gr. ivo.: i7. „ ,„ n**'! 'e Ca'],'len bf by elkander: ü / ,3 . f0. 7 °C zes Deeien ïar'dit Wetk
Verhandelingen over de Noodzaaklvtli»;,! „_ u «tugtig Overdenkingen ter aanleid™eHere bevÓ d °- "l^ zelve voorgefield, door W. Eates, D D ^ E^ITi? ™ h.T
te Utrecht by ^ van Paddenburg C1 7 Jf'^M h*Zel{<:h vertaald,
De Amencaanl'che Oorlog beweend ' T ë<.rr»P,j» . r Saunton den rs en 15 February 'bv 7ÖV* ,^efPtooken te
£root svo. : asst. y 77 ' - T'$"?-i A. U., m
Verhandelingen van het Provinciaal Ürtechtfthe On^ct.
pen, onder den Tytel „« Zee'mans Dr^onf, i/gr^o 'Ts%?m^* van)efE^S, ^ ^S^fe^ «f
te Amfterdarn by cf N Guerin ^ in gt. ivo ■ {"Jst ^"^i -rfW<r« Cadabbera alles Verward, zynde een Vtmnmpnrf v»r,~ ~
Os



3&> GEDENKSCHRIFTEN
tZ-tT. hCWe,denaaryen cn bedreigingen, bleeven be* ftend.g by hun voorneemen, om ziu der dwingelandyete onttrekken ; de neigingen tot eenen algemeenen opftand! veroorzaakt door de Acte tegen Bofton, wierden verftérk door het gezigt dezer Afte/gcdrukt op Fapfimetzw J' te Kanden, als het zinnebeeld van rouw over de Vrvhe'd en van veelvuldige gefchriften, die in de kr^ti/üe be' doordingen aan alle kanten voor den dag kwamen en Waar ,n men de Americaanen dus aanfpraak: '
,, De geftrengheden van het Britfche Parlement tegen „ Bofton moeten alle Amcricaanfche Provinciën doen bee„ ven. Haar fchiet niets over dan de keuze toflch'en „ Vuur, Zwaard, de Yffelykheden des doods êïhet „ Juk eener 1 aaffche en lafhartige gehoorzaamheid „ rhans, e.ndelyk.is het tydftip eener gewigtigeomwert „ tehpg gekome,. waar van de uitflaf, oi gtluS óf „ rampfpocd.g, de treurklagten of de ver wondering v5n ' 5) Nagefhgt bepaalen zal. ë c
'>.Zu llef V VTJ?yn ■ 7u,Ien *Y Slaaven wezen r Van
" HP ï?* ZnIW; en' inbet toekomende, van den „ Heil- of Kampftaathunnerontelbaare AfftammeliWn •»
H Untwaak dan, ó Americaaneni Nimmer was'het " ï«lVi?eW??nd Gewe(t n,et zulke donkere Wol,» datGy alleen door Uweeigen Verbeelden wild gefcha^
worden Wettig die begeerte door uwen moed /vïze! ,i geld er het verlies van ten koften van al uw bloed " Hr is geen tyd meer van bedenken ; /lilzwygcn zou „ een misdaad, en bedryveloosheid eene fchandf C „ den h, eenen tyd dat de Onderdrukker onvermoed „ arbeid om K etenen voor TJ te Weden. De beï, uZ „ dems der rechten van de Republiek, dat alleen rr« » deopperöe Wet zyn, en al wie in 't gevaar, waai in * ^^ffrtcaa''fche Vryheid bevind, niet alle k?a£
% Svtzyn"»" f beWa3rCn' 2°U dC
derD9fSg- W?S het *TS"»«n gevoelen, en in weerwil der afkondiging van den Gouverneur, 20 wel als m'fové
iZ^Z"d°0t^mu den ^ Va" drie manden onderfS d>T d- ber<*P>ng van CommifJarilfen der ü ™ Provinciën te beletten, gelukten het deufce tc (togen cn. het wat op den y September 1774 dat



VOOR BERICHT.
dezelve geblocqueerd , op nieuws van Levensmiddelen voorzien en in ftaat gefield wierd om, als een ander Oftende haaren Belegeraars het hoofd te bieden; zo hadden, aan de andere zyde, de Britten het geluk dat door de geduchte Oorlogs- Vlooten, welke Sp^njen en Vrankryk in de Weft - Indien gezonden hadden, aldaar weinig andere zaaken Krierden ondernomen dan de Domeinen hunner Vorflen, voor allen aanval der Britten te beveiligen, het geen degefteldheidder WeilIndiën zeer weinig verandering heeft deen ondergaan, vermits het eene mes, gelyk men zegt, aldaar het ander in de fcheede hield.
Maar indien de verrigtingen van Legers en Vloo* ten, geduurende het voorleden jaar, niet beantwoord hebben aan de verwagting , door het Algemeen des>wegens opgevat, zyn 'er niet te min gebeurteniffen voorgevallen, die verbaazende Gevolgen kunnen hebben, en welke, fchoon nog onmogelyk te voorzien, miffchien eene geheel andere gedaante aan de zaaken geeven zul*
^Groot-Brittannien, onaangezien de vermeerdering van Vyanden , te zeer gehegt aan het geliefd voorwerp en den grootfehen Tytel van Koninginne der Zee , liet niet na den zeiven by alle gelegenheden te doen gelden , door allerleye belemmeringen toe te brengen aan de Scheepvaart der onzydige Mogendheden, en voornamelyk aan die van onze Republiek , zeer wel begrypende dat , indien men dezelve het genot vergunde van het Traêiaat, dat m den Jaare 1674. met Koning Karei den Tweeden is gefloten , en waar by het vervoeren van Scheepsbt6J * 4 to'fc



VOORBERICHT.
hoeftens vry verklaard is , het geen toenmaals te» voordeele van Engeland was, zulks van te grooten nut voor haare Vyanden zoude zyn- weshalven men de kragt van dat traclaat eer ft door onderhandelingen zogt te ontzenuwen- ja, zulks mislukkende, vervolgens geheel aan eene zyde zette, en de Schepen, daar mede gelaaden, wegnam , zelfs zodanige, als onder Convoy waren van des Lands Oorlog fchepen, waar van den Leezer in de Stukken, door ons in V voerige jaar opgegeeven, bewys kan vinden.
Deze Handelwyzeder Britten, niet alleen plaatsgryfende ten opzigte der Schepen van onzen Staat, maar ook, gedeeltelyk, jegens die van andere Mogendheden, deed de Neutrale Mogendheden op middelen denken om zig daar tegen te beveiligen, De grootmoedige Katharina de T we ede, Keizerin en Alleenheerfchenffe van alle Ruffen , deed eenen Voorflag aan de Europifche Mogendheden om eene Gewapende Neutraliteit ter Zee te formeeren , aan welke een ieder zyn aandeel van Zeemagt leveren zoude, ten einde de onderlinge Scheepvaart te beveiligen.
Dit Ontwerp wierd wel ras door Zwceden en Deenmarken gebillykt, aangenomen en deswegens een Traclaat tuffchen Rusland en die Hoven gefloten, waar toe de Rusfifche Ryksbefluurderes ook onze Rel fubliek nodigde , en welke , eindelyk refolveerde om ook daar in te treden, bet geen nu onlangs op den zo November 1780 is gefchied.
Van dien tyd ligtte Groot - Brittaniiien het MasIer af, en vermits men niet gfvoeglyk over dezen flap
wn



VOORBERICHT.
van onze Republiek klagen kende, zonder andere Hoven te belgen, moeftcn 'er andere Voorwendzels gevonden worden, waar toe niet weinig gebezigt zyn de Paperen , die by den Prefident Laurens gevonden en door om dan Lezer medegedeeld zyn • Dezen verfchaften het Hof van Londen gelegenheid om by herhaalde Memorien voldoening te vorderen, wegens het ongelyk, dat het zelve voorwendde van de Amlterdamfche Regèering geleden te hebben; dan, onaangezien geene voldoening geweigerd is, en de zaak, waar over men klaagde, ter examinatie gejïeld wierd van een fchrandtr en voorzigtig Gerechts - Hof, ten einde deszelfs oordeel te hoor en en dienvolgends antwoord te geeven, gedoogde het Engelfch Miniferie zulk een uit(lel niet ; maar, zonder te willen afwagten der Staat en Verklaaring van de Gewapende Neutraliteit gelyk wel van andere Hoven , is het Hof van Londen overgegaan tot feitelykheden , tegens dezen Staat, welke wy onzen Lezer met het begin dezes Jaar's zullen moeten mededeelen. Zeker.' een Begin dat allen Vreedenlievenden onaangenaam moet zyn en doen hoopen dat zulks van korten duur zyn moge , maar het welk ook lederen Vaderlander, die , uit de Verzameling van Stukken , door ons reeds medegedeeld en nog voor handen zynde, overtuiglyk zien zal op welke zwakke voorwendzels den Hollandfehen Leeuw ten firyde geperft word, zig zelf moet doen toeeigenen de volgende opwekking nog kortlings in een onzer Nisuws • Papieren gedaan;



yOOR.BER.ICHT.
Aan den HOLLMDSCHEN LEEUW.
>t Is nu geen tyd van fluimeren of Hapen: Ontwaak, ontwaak, ó Hollands gryze Leeuw! Hoor 't woeft gedruisch van 't nadrend Krygs -gefchreeuw ï
:tR»e?t van alom: te Wapen! op! te Wapen!
De Britsche Dog is fpoorloos dol en wild: Gy wordt van hem ten waterftryd gedagvaerd. Scherp uw gebit, gryp naar het wreekend Slagzwaerd,
En vaer met kragt dat Ondier in den Schild!
*t Gedrocht, gewoon zyn roof balg vol te proppen, Met fchatten, die 't de weêrloosheid ontwringt, Moet aan den band, eer *t ganfch daar buiten fpringj;
•t Is nu de tyd, om 't op den Muil te kloppen.
Maar niet genoeg, krygshaftig Dier, gepreit Door nood en trouw, dat ge eigen Erf verdadigti De Blaffer moet zelf op zyn grond befchadigd;
Zoek, — gryp, — verbyt,— en worg hem in zyn Neft.
Gy deed zyn Huid uw' forfche Tanden voelenHem heugt uw Klaauw van langer dan eene Eeuw: En zyt ge niet nog de eigen kloeke Leeuw?
Poog dan uw moed in 's Monfters bloed te koelen:
Den Vaderlande ontbreekt het aan geen Mans, Gehard, om U in 't vecht-perk by té fpringen: Is 't nood, ik vlieg, «et duizend Jongelingen,
ü na ten ftryde , en ttyve uwe Oorlogskans.
F.



STAAT- GESCHIED- HUISHOUD-
E N
LETTERKUNDIGE
GEDENKSCHRIFTEN
VOOR HET JAAR 1781.
EERSTE STUK.
J A N U A R Y.
Wy begonnen, een Jaar geleden, onze Gedenkfcbriften met een verflag door Zyne Doorl, Hoogheid den Heere Prins Erfftadhouder , als Admiraal Generaal, aan Hun Hoog Mogenden gezonden, nopens het Amerkaanfch Esquader , toenmaals ter TeJJelfche Reede liggende, en onder het welk de berugte Paul Jones zig bevond, gezonden in een Brief, gedateerd den 21 December 1779; maar weinig was het ten dien tyde te voorzien, dat het herbergen van dat Esquader juilt een Jaar daarna door het Kabinet van St- James zou gepubliceerd worden als een der oorzaafcen , welke GrootBfitannen beweegen om den Vereenigde Nederlanden den Oorlog aan te doen; dan dat zulks zeker is kan den Leezer ontwaar worden met zyn oog te liaan op het volgend
MANIFEST.
GEORGE de KONING.
GEDUURENDE den ganfehen loop onzer Regeeringe, is ons gedrag , jegens de Staaten Generaal der Vereenigde Provinciën, dat vaueeu opregten Vriend en getrouwen Bondgenoot geweeft. Hadden zy van hunnen'kant die verflandige grondbeginzelen , volgens welken de Republiek weleer beltuurd werd , blyven aan-
klee*



Sz GEDENKSCHRIFTEN
kleeven, zo moeften zy zig even volieverig getoond heb» ben ter handhaaving eener Vriendfchap, welke zulk een langen tyd tuïïchen de beide Natiën heeft ftand gegreepen, en die zulk een allerwezenlykften invloed heeft op den voorfpoed van beiden. Maar eene Factie , geheel aan het belang van Vrankryk verknogt, de overhand gelireegen hebbende, en de voorfchriften van dat Hof gevolgd zynde , zo is hun Staatkundig gedrag op eene ganfch'verlchillendc leeft gefchoeid geweeft. De beantwoording van hunnen kant aan onze vriendfchap is, zedert een geruimen tyd , niets anders geweeft dan eene openlyke verünaading der plegtigfte Verbinteniflen, en eene herhaalde fchending der publieke Trouvy."
,, By den aanvang van den verdeedigenden Oorlog, waar in wy ons zeiven vonden ingewikkeld door den aanval van Frankryk, hebben wy eene tedere oplettendheid betoond voor de belangen der Staaten Generaal, als -nicde onze begeerte , om aan derzelver Onderdaancn alle die voordeden van Koophandel te verzekeren, die met het groot en billyk grondbeginzel onzer eigene Verdcediging beiïaanbaar waren. Onze Ambaffadeur was gelaft, een aanbod te doen tot het houden eener vriendelykc Negotiarie, ter voorkoming van alles, wat tot eenige onaangenaame Difcuflien. aankiding zoude kunnen geeven; doch op deze aanbieding, den 2 November 1778, plegtiglyk door hem aan de Staaten Generaal gedaan, werd geheel geen acht gcflagen."
„ Toen het getal onzer Vyanden nog verder vermeerderd werd, door den aanval van Spanje» , fchoon even ongetergd als die van Vrankryk, vonden wy'het noodfcaakelyk, van de Staaten. Generaal de nakoming hunner "Verbinteniflen met Ons te vorderen By het vyfde Articul der eeuwigduurende Defenfive Alliantie, den 3 Maart 1678, tuflehen Onze Kroon en de Staaten Generaal geflooten , werd (behalven de algemeene verbintenis tot Onderftand) uitdrukkelyk geftipuleerd „ Dat die Party der tpiee Bondgenooten, die niet geattaqueerd word, verptigt zal zyn met den Aanvaller te breeken, binnen z Maanden, na dat de geattaqueerde Party zulks zal requireeren. Des niettegenftaande zyn er reeds twee Jaarc verloopcn , zonder dat Ons nog de minfte Onderftand verleend.,, zonder dat er nog eene enkele Syllabe op Onze .heihaalde:.-verzoeken ten antwoorde gegeeven is.
„ Zulks



VOOR HET JAAR 1781. if
door de offenfive raadgeevingen van Amflerdam; ten einde alzo di vyr.ndelyke aanranding te onderfteunen, welke de Magiftraat dier Stad, uit naam der gantfche Republik, ons heeft aangedaan."
Er is een einde aan de trouw van alle Trafbaten mei hen, by aldien Amfterdarn zig de Souveraine Magt onwe'ttiglyk mag aanmatigen, en die Tra&aaten ongeftraft mag fchenden, door de Staaten in regclregt ftrydige Ver binten iffeu in te wikkelen, en de Republiek in een Complot te brengen met de Rebellen van cenen Monarch , aan wien zy door de naauwfte banden verbonden is. Eene inbreuk op de Wet der Volkeren, do»r het geringde Lid van eenig Land gedaan , geeft den beledigden Staat het recht , om voldoening en Straf te vorderen. Hoe veel te meer-dan , wanneer de hoon, waar over men klaagt , eene fchreeuwende fcheuding is der openbaare trouwe, gepleegd door aanzienlyke enpraadomineerende Leden in den Staat? Daar derhalven die gevrangde Satisfactie niet gegeeven word, moeten Wy, fchoon met de uiterfte tegenzin , Ons zeiven dat Recht verfchaffen 't geen wy anderzins niet verkrygen kun* nen ; wy moeten de Staaten Generaal aanmerken als mede handdaadig in eene beleediging , die zy niet willen repareeren, en als Deelgehooten in eene aanranding, die %y weigeren te itrafFen ; en wy moeten dan ook in gevolge van ciien handelen: Hier om is het, dat wy onzen Ambaffadeur geialï hebben uit 'sllage te vertrekken, en dat wy ten allereerften zulke kragtdadige maatregelen zullen te werk dellen, als door de Tegenwoordige omHandigheid van zaaken ten vollen gebillykt worden; en onze eigene waardigheid, en dewezenlykftebelangen van ons Volk zullen vereifchen."
,, Uit hoofde van onze goede gezindheid voor de Ho',, laudfcbe Natie in het algemeen, wenfchten wy, dat het mogelyk ware, om deze maatregelen eeniglyk en alleenlyk tegen Amfterdarn in het werk te delleu; maar dit kan niet gefchieden, ten zy de Staaten Generaal onmiddelyk gelieven te verklaaren, dat Amfterdam , in dat geval, geen de minde hulpe van hen ontfangen, maar geheel en al bloot zal gelaaten worden, om de gevolgen haarer aanranding te ondergaan."
,, Zo lang uimflerdam word toegelaaten, een prxdomineerenden invloed te oeffentn op de Algemeene Raads-
be-



36 GEDENKSCHRIFTEN
beflm'ten , zo lang zy door het vermogen van den Staat Word geruggefteund, is het niet mogclyk, de aanranding Tan zulk een aanzienlyk Gedeelte te wederftaan, zonder teffens met het Geheel te ftryden. Maar wy zyn al te gevoelig aan de gemeene belangen van beide de Natiën, om ons niet te herinneren , zelfs te midden in dit verfchil, dat het eenigftc doelwit, 'tgeen wy ons vofttltel* len, hier in gelegen is, om in is Raads■ Vergaderingen der Republiek eene geneigdheid op te wekken , om tot onze oude verbintenifie weder te keeren , door zulke eene Satisfactie vooi het voorledene, en zulk eene verzekering voor het toekomende te geeven, welke wy zo gereed zullen zyn om aan te neemen , als zy kunnen zyn om ze aan te bieden, en ter verkryginge waar van alle onze handelingen in dezen ftrekken zullen. Wy bedoelen alle en voor onze eigene veiligheid te zorgen, door de gevaarlyke aanflagen, tegen ons gemaakt, teverydelen; en wy zullen altoos geneegen zyn om de Vriendfchap met dé Staaten Generaal te hernieuwen, wanneer zy opregtelyk wederkeeren tot dat Syllhema, hetwelk de wysheid hunner Voorvaderen gevormd heeft, en het geen nu het onderlte boven gekeerd is door eene vermogende Factie , met Vrankryk zamenfpannende tegen de ware belangen van de Republiek , zoo wel als tegen die van >Grool - Brittannien."
ST. JAMES den 20 December 1780.
GEORGE de KONING.
Hoe zeer nu' in dit Manifeft geen enkel woord gerept word van de gewapende Neutraliteit, i9 het egter uit het geheel beloop der zaaken duidlyk te zien dat die voornamelyk de dryfveder is geweeft der handelingen van het Britfch Minifterie; want of fchoon het voorn. Manifeft; den 20 December is getekend, is het egter zeer zeker dat het Hof van Londen, verwittigd zynde door den Ridder Torke dat de Staaten Generaal den 20 November gerefolveerd hadden tot de Gewapende Neutraliteit te accedee* ren, vervolgens des ogtents van den 16 December door eene ExpreÏTe van desZelfs Ambafladeur in 's Mags geïnformeerd werd, dat die Refolutie der Staaten Generaal zou gecommuniceerd worden. Daar nu gemelde
Am-



V O OR HET J AAR' i75i. 17
Ambaffadeur toen nog by geenc mogelykheid tyding kon overgezonden hehbeii vaii een weigerend Antwoord öb zyne flechts vier dagen te voren gepresenteerde Memorie, en op den lóden December in het Cabinrt befloteti werd de communicatie der Refolutie vaii^de Staaten Gener»al niet af te wagteu , maar dat mei) door eene onmidiyk breuk met de Republiek, dezelve van 't getal der onzydige Mogendheden zóu uitfluiten, alvorens zy gelegenheid kon hebben om in zodanige quanten haare Declaratie van acceffie in tc leveren, en daar dien eigen avond aan den Ridder Torke bevel gezonden wera om den Hage onmiddelyk te verlaaten , is ligt op té' maaken welke de waare oorzaak zy van de Vreedebreuk tüilchen Ons en Engeland.
De verdere handelingen van het Britscb Mmiitcne met onzen Gezant te Londen doen ook duidlyk zien, dat het Britfcbe Hof zig over die Acceilic het (lerkfte bclgde; want zo dra had men den Graaf Van Weideren den i5 December geen mmifterialc kennis gegeeven van het te rug roepen van den Ridder Torke, of alle poogmgen , door onzen Gezant, om de Declaratie van der Staaten Acceffie tot dc gewapende Neutraliteit over te leveren waren vrugteloos. Lord Stormont , weigerde zo wel eenige moiidelyke als lchriftelyke mini'iteriaale Communicatie van den Heer van Weideren aan te neemeii, anders dati voordellen van verzoening (of liever onderwei ping) van wegen de Republiek ; ja, wanneer de Graat van Weideren , in den nagt van den 17, tot den iSffen, bevel van zyne Meeflers kreeg, om Londen te verlaaten, maar voor af hunne Declaratie te overhandigen, deed hy nog éene laatlte pocging daar toe, met'aan den Lord Stormont eenen' Brief te fenryven en daar .by te voegen zo wel de Declaratie hunner Hoog-Mog. al* derzelver Refolutie nopens de zaak van JmfterdaM,' maar die Secretaris van Staat vond goed den Brief ongeopend terug te zenden; waar op de Heer van WJdcren, nog voor zyn vertrek , een tweeden Brief aan hem zond , welke ia deze bewoordingen vervat wis:
MYLORD!
Ik ben U we! verpligt voor de attentie, die gy hebt van'èenPaketbóofieiH^rtfó'te willen kuten komen,



2a GEDENKSCHRIFTEN
verklnaren , dat er een befluit genomen is , om den " Hollanderen den Oorlog aan te doen; en dat het der" hal ven gevoeglyk is, dat gy van hier vertrekt; maar " dat hy u, uit eene byzondere gunft, den tyd van twee " maanden toeftaat om u naar dit bevel te fchikken." daar by voegende: „ dat de Termyn van twee maanden
ook ftand zoude grypen ten aanzien van de Holland" fche Schepen , en dat zyne Xebecquen binnen dien " tyd geene vyandlykheden tegen dezelve zoude ple-
" Het overige dat men wegens 't voorn. Manifeft kan
zeggen is, dat
Ten zei ven dage en. ter zelfder plaaïfe, om:redenen in bovenftaande Manifeft gemeld, eene KONINGLYKE ORDONNANTIE gearrefteerd „ waarby gelaft wordt, aan alle Schepen, zo van Z. M. als van par11 ticulieren, Brieven van Marqué en Reprefaille te ver" leenen , tegen alle Hollandfche Schepen , Goederen, *' en Ingezetenen , om dezelven te neemen en °P tc " brengen, waar zy die ook ontmoeten."— Deeze Ordonnantie is in de gewooue termen en formaliteiten opgefteld. ,
Twee dagen laater, te weeten den 22. December, is 'er no» eene nadere ORDONNANTIE geairefteerd, waarby Zyne Majefteit, ter handhaaving der goede trouwe, verklaard, dat alle Hollandfche Schepen, voor het V uitvaardigen deezes zig in eenige Groot Brittannifcbe Ha1 vens bevonden hebbende, vryelyk en ongemoeid zul" len mogen vertrekken, met hunne aan boord zynde Laading, (gezoutene Provilïën enScheeps- ofKrygs" behoefiens alleen uitgezonderd,) ten welke einde tien " de nodige Pairen verleend zullen worden ; doch dat dezelven echter zo lang zullen gearrefteerd blyven, " tot dat de Koning onderrigt zy, dat de Staaten - Gene', raai van hunnen kant op gelyke wyze met Z. Mts. " Schepen znllen handelen. "
Van dit alles was men alhier ten vollen onkundig, vermits de Pacquet-Boot, waar op zig de Expreffe met het Manifeft bevond, reeds onze Kuilen genaderd zynde, na Hanvicb door tegenwind te rug moeft keeren , en men dus eerder te Oflende en m.Vrankryk van dezen vermelden ftap der Britten onderrigt was; ook verzuimde men te Ferfailles niets, dat dienen kon ter behoud van Hol-



VOOR HET JAAR 1781. a|
landfcbe Schepen. Dertig Couriers wierden er op den eerden Kersdag van Ferfailles na alle Zee-Havens vaa. dat Ryk met deze Communicatie afgevaardigd, en de Graaf de Fcrgemies had de goedheid onzen Ambaffadeur te Ferfailles te informeeren dat een Schip gereed lag om na 5*. Mauritius te devenen en zyne Excellentie zig kon pedienen van die gelegenheid om den Gouverneur van de Kaap de Goede Hoop van de Vreedebreuk tuffchen Engeland en 'Holland te informeeren, gelyk ook gefchieddc. De Hollandfche Commiffaris te O/lende verzuimde mede geenerley middelen om de Schepen zyner Natie kennis te geeven, gelyk ook den Refident Hunner Hoog-Mog. te Hamburg ; maar, hoe zeer een yder zig van zynen pligt kweet, belette zulks niet dat,zo door beflaan, aanhouden en opbrengen onzer Schepen, de Engelfchen een, ryken oogd maakten ten koden van Nederlandjcb ingezetenen zo als. blykt uit de volgende'
LYST van SCHEPEN,
BEHOQRENDE aam INGEZETENEN der
VEREENIGDE NEDERLANDEN
en dei andim NEUTRAALE MOGENDHEDEN.
Zedert den 18 December 1780 door ENGELSCHE Kwint* Schepen en Kotters in de Havens van dat Ryk opgebragt. j
~ \r ■ j H N Anïel . Amfterdarn.
D' tvitt Vritnitrtt «• ». «»SC1 i
De Herjlelder , S. B. Smit, ■ '
De Oeconomic , }■ J- Kleyn, ;
M'TCHti.1, F- K"/» '
De Arnolia Geertrui* , J. Haik ,
De Jongt Waxfe Ruiti'i* • P. Zylftta , -—— —-
Detl^ Maria, H. HeUiks. ^""^
De rrouw jiiwb, ,imB Dordrecht.
De tïL: tutt i M." Vil.e-s? P' Amersroort.
*• Tjte f ' Bordeaux.
'r Huys ten Dyk<, li. jeiicj, v-A,,,,»
Dt Juffrwv, Antkf'i*» W. JUenks, ^ teluuip. ^ ^



|4 G. E .D E N K S C H R I F T E N
IN DOL' VRES. CVib -"schepen : f4aam.-< • Sthipptrs. U I gekomen va» ■Df1ny.it tianr.e, l :. S. Nannej, Libourne. . .
jgtt pr-fiuvi Griojt, s- ft».Wffc —;—
X' WMtViik S.M Mulder (Pruifch) Bordeaux.
ËuAniorr,- ■ S.P.Tanger(Pniiich)
JZetUnds vyelvtartH^.. : ,J Anker, Caflro.
t 7,},»,. W. de K'erfc, Ba|ouion.
mPtinkt Pieierl Y. Prerérs, Koningsbergen. 0 fN RAM'SGATE.-
-n'e ^»««, Fr. Smeer, Libourne.
TE SHEERNES. ■ ■
'n. »™7«,tS G- p- K ey», Amfterdarn.
DtV.g-la.t.t, ^ P. KIB.kker, " Hatl.ngen.
-ï><r 7™« 2ft& I* T. F.gber.s,.: Termnnreiz.el. nj if„m» Htjler Corr.elU, H. Momien,, Londen.
. p. G. Huizemaker, Roehelter.
ÏW MARGATE. Z><. 7«ge Anr.e ' Wiggeri H. Wefltls, Memel.
7 IN DUINS.
"jlt MartarnU JUarU, M. vanHolm, Rotterdam.
', Gtv,Jr, B- van Nutfbuig, Amfterdarn.
IN PORTSMOUTH.
Dc ZeepoftY Q VJJ J. t. Ecirwes.., I ~ 3
De Jtngt ■ Juijr*üto^M*rU A. Smoor, Rotterttam.
'*tGÏvT,' " ' - ' T- Jacobs,. ■ Grenada.
D< Berma», j. F. Parlo, 6m.;na.
.De-Vritr.dJ^-p, . . . *1. H. K^,, -Sevilien.
iri; Fr4n* 0%MMr\H' H/Out,es,. ! I Bordeaux.
i-i 1. Ho f F- J- Mammers, ——
& Mali*"•' 'J* F.-Nreiiu'oldj ..Sr. Matten.
n> 7a/Tr Elizaheih, '■ C. Nyland, Morlaix.
n/,1,7,,,, A-K.Stolte (Pruilch)
%H;;ph'er, ]• H. Smit, Nantes.
■ De lutTr. Sar.tehTheoJora, P. J. Kiygsirian , Libourne. /)c Kr.ou; itf«ri« C<Mr>- ]. A. Noordraven, — ■
■ ^.Uinchal, >,l.bes. "S* G»«!f ■ - E- Brandafts. Tueft.
Dtlufir. An'aenAgnes. ]. Vriesbe.gen , Valenr.a. De ïhomv en J„k<, P- M^yntes , Sev.he».
De Jonker Rturt-van Cxm-G. Portcr * — «mk£V>
X>{ Ti&tie Wittevtirty , B. Pieters, , . *
i), 7"w-:» Suften, C folonms (Zweed) —~
E, Cl~a Tjctüng., « J. R. de Ruyter, Kadi*. n, Vrimdickav,'- •' " |. Preters , Lism-n. & CÜ#£ ].. Ph. FuSt (Zv.eed) Havte de Grace.
DePbinix, «mt -. . . .-(Zweed; ■
1N WEYMOUTH.
7,.Kf« : B. Annes, , Ceudrcs.
'SieUd . W. j^ns, " ;
£t rri>nif*hètl j. W. Kuk, Eordcaux. ^
■ Ég * ' ' . 11 '



t? GEDENKSCHRIFTEN
jde Paraphuure van den Heer Prfgfideerende in Onze Vereaderinee en de Signatuure van Onze Griffier, op den fjanoary ijjtu Was geparapheerd, CHARLES BIGOT' vt. Onder (tónd, ter Ordonnantie van dezelve, getekend H. F AG EL. Zynde op het Spatium gedrukt het Cachet van Haar Hoog - Mogende op een rooden 'Ouwel, overdekt met een Papieren Ruit.
Onmiddelyk daar op , kwamen in 't licht de bekendiraakingeh van Amflerdamfche , Rotterdamjcbe en Haag'Me Comptoiren , om Infchryvingen te openen om iii» rottingen ter Kaap te vervaardigen , zo dra er Brieven van Schaverhaalingen zouden verleend worden, na welke'ook niet lang gewagt wierd , want hunne HaogMo"ei.den,na op den S January een generaal beflag op alle, Schepen gekgt te hebben, arrefteerden den 12 dezer het hier onder volgend
P L A C A A T.
Fan de Prsmié voor de Commiffie-Vaarders dezer Landen, dewélke'eenige Oorkgfchepen van de Engelfche zullen komen te veroveren, in dato den 12 January 17S1.
' TNE STAATEN. GENERAAL DER VER" XJ EENIGDE NEDERLANDEN , allen den 17 eeenen die dezen zullen zien of howren leezen, lalut, ''dóen te wëeteri; Nademaal het den Koning vanGr&u/Rrittannien goedgedagt heeft zonder eenige wettige ,' reden den Staat dezer Landen vyandelyk aan te tallen, én Wy derhal'vcn' genoodzaakt zyri alles' by te bren'' Sgnot Onze wettige defenfie, en teffens te gebruiken n het'recht Let feeh'é Ons door het eigen doen van hoogltI; gedagten Kc'njng gegeeven word , om reciproquelyk zoSaa'nig te handelen als tegens Ons gehandeld werd. 'V En vervolgens .ook aan denzei ven Koning en deszdfs " Oh'dcrdaanen .allé af bi enk te doen, daar cn zo Wy zullen kun'hen'pf mogen." ZO IS ' F dat' Wy ten einde, en tot proteflie van " de Commercie en Navigatie dezer Landen goedgevon;" dei. nebberi^aan alle Ingezetenen van dezen Staat, de]\ welke eenige Lugelfche Schepen vafl Oorlog, ■orCom-
mis-



VOOR HET JA'AR 1781. ip
a miffie • Vaarde'rs zullen komen te veroveren, of fffc„ ftrueeren , te ftellen en te belooven de navolgende „ Praemien.
ART I. Alle de geenen die zig expreflelyk ter Kaap tritgeruft, en van Zyne Hoogheid den Prins van Orange en Naffa'u, als Admiraal Generaal dezer Landen, behoorlyke Commiffie bekomen, mitsgaders de gerequirecrde cautie gefield hebben, zullen niét gehouden weezen aan het leeveren van den derden Man , geordonneerd by Haar Hoog-Mog. Placaat van den zó Juny 1780, maar wel de geenen , die tenens Koopmans Goederen zullen willen laaien en zogenaamde Leitres de Marqué zullen hebben, bekomen; en zullen de geenen,die daar op een Schip van Oorlog, of Commiffie-Vaarder van den Koning van Groot - Brittannien, of wel van dcszelfs Onderdaanen, zullen hébben verovetd, en onder het reffort van een der Collegicn ter Admiraliteit hier te Lande opgebragt, daarenboven tot een Prasmie genieten een honderd en vyftigGuldens van ieder Man, die ten beginne van het Gevegt op het voorfchreeve Oorlogfchip of Commillie-Vaarder zal zyn geween, als mede van ieder Pond het welk het Gefchut ( waar mede het voorfchreeve Schip ten tydö toorfchrceve gemonteerd zal zyn geweeft) te zamen gereekend aan Kogels in eene reize heeft kunnen ichieten, Baflen onder het Gefchut niet gereekend, en de Kogel van het nieuwe Gefchut Caronades of Canonades genaamd, gerekend tot een vierde van deszelts zwaarte,', invoegen dat Zodaanig een Commillie- Vaarder veroverende, en vervolgens opbrengende een zod^amg Oorlogfchip of Commiffie-Vaarder, gemonteerd by exempel met veertig Stukken , fchietende zamtn 'drie honderd twee en vyftig Ponden, of niet veertig Caronades of Ca-' nonades, fchietende zamen veertien honderd en twintig Koppen, ieder Pond en ieder Kop gerekend op een honderd en vyftig Guldens, voor Pratmie zal genieten vyf cn tagtrg duizend agt honderd Guldens, en zo wyders een meerder of minder'fomme na proportie van de Man-' fchap, en van de calibre van het Gefchut, dat ten tyde van het Gevegt op het L'ngelfche Schip zal zyn geweeft, en dat altyd boven den geheelen veroverden Buit van het Schip, en al het Goed dat 'er in zoude mogen zyn, zonder eenige'aftrek van Portien van den Lat)de , de tiende vari de Admira'al uitgezonderd.
ART. II,



3d GEDENKSCHRIFTEN
ART. II En lullen de voorfchreeve Prxmien, in r« van verovering en opbrenging geiield, ook plaatfc hebbena*hefngdfche üorlogfchip of Commiffiehebben ais n« & j vernield; het zy dan dat
S"«^mmiffie ™rfcr ^er Landen 'hetzelve zoude
SSrh«. Schïp»olk, dor op „„de gcwedl, U* Land «bórêen, «.1 ïen Commiffle-Vorder deier La»-
honderd (iuldens, aueeu i"«
honderd Gulden^ . ^ yer^ d
„ooif Jen "oorfch Commiffie-Vaarder eenig Wc* IS van Oorlog, of van Commiffie tot buit zal hebben PnoS ook eenige der uitgeloofde Pramgnza,^ gemeten als na dat hy alvoorens voor een der Collegicn ter Admiraliteit hier te Lande, daar omtrent competent, ten fine^oorSeeve zal hebben gecontendeerd en Sen-
'TrT ÏV^ eTÏÏS *^l«~e Preien by de voorfchreeve Collegien ter Admiraliteit niet worden fnJpweezen ten zy alvoorens by den Kapitein, LicuSamen Smu man van den Commiffie-Vaarder mitseader de Rheeders van dien, en derzelver Boekhouder, of andere Geauthorifeerden, onder folemneelen Eede zal ?vn verklaard het Oorlogfchip of Commiffie-vaarder bï h«SyS ^eSverd, de'ugde'lyk en ter goeder trouwe verove d te zyn, zonder daar over met die van GrootBr?tt?nnien\ of ièmant van haarentwegen te hebben geSSS ofgecolludeerd, diredelyk ofindireftelyk, de? «fby uitlandigheid, abfentie of ander wettig belet Jan de Rheeders'van de t mmiffie-Vaarder* die tot ad-



VOOR HÉT JAAR 17Z1. jt
judicatie der Prasmien contendeerd, genoeg zyn,dat denzeiven fêoekhoudcr, of ander Geauthorifeerde, dien Eed doe, doch in dien gevalle zo van zyne keniffe, en aldus voor zig zeiven, als ook in de ziele van zyne Rheeders, volgens derzelver fpeciale Procuratie ten dien einde; doch ■welke Rheeders vooraf dien Eed voor de Magiltrat haarer refidentie, of anderfints daar omtrent competent, perfoonlyk zullen hebben te prefteeren, en daar van beWys overzenden.
ART. V. En om de gemelde Commiffievaarders expreffelyk ter Kaap uitgeruft des te meer aan te moedigen, ordonneeren Wy, dat de geene die in de Actie met een Engelfcb Schip zullen worden gekwetfl, zullen worden gecureerd tot lade van den Lande, buiten koften van dè Rheeders, of die geenen, die op de voorfchreeve Commisfievaarder zullen hebben gevaaren; als mede dat die geene, die in Actie met een Engèlfch Schip zullen worden verminkt, by den Lande mede buiten koften van de Reeders zullen werden vereerd met de helft van het gunt by dezen Staat is toegeleid aan die geene dewelke op Schepen van Oorlog vaarende, verminkt zyn geworden, te weeten, zo veel een uitkoop voor eens aangaat , en geenfints om weekelyks, maandelyks of anderfints, by vervolg ietwes te trekken; des dat, voor zo veel aangaat de geneezinge van de Gekwetften , de Reekening zal moeten worden geëxhibeerd aan het Collegie ter Admiraliteit daar toe competent, om na behoorlyk blyk dezelve te examineeren, en tauxeeren , en daar van te verkenen Acte, en dat ook de Verminkte, tot het genieten van de helft der voorfchreeve Praemien, zullen moeten hebben bekomen AQe van hetzelve Collegie ter Admiraliteit, mede na behoorhke verincatien aan denzelven te verkenen.
ART. VI. En omme de Schepen van Oorlog van den Staat, mitsgaders de Koopvaardy Schepen van delngezeetenen van dien (het zy dezelve alleen ter Koopvaardye zyn uitgegaan, of ook wel met Commillie, om haar daar van by voorval te bedienen) mede aan te moedigen, om die van Groot - Brittannïen verder afbreuk te doen, verdaan Wy, dat aan dezelve in cas van verovering , tot belooning zal worden gelaaten het gcheele Engelfcbt Schip van wat natuur of bënaaminge het ook zoude" mogen weezen , met alle het Goed daarinne bevonden^



VOOR HET JAAR 1781. 35PUBLICATIE
Tot Soukgément der Verminkten.
TAE STAATEN GENERAAL DER VERF.E" JLI N1GDE NEDERLANDEN : Allen den gec" ben , die dezen zullen zien of haoren kezen: Salut: Deen te weeten ; dat Wy tot encouragement van de goede Ingezeetenen van dezen Staat, goedgevonden hebben by de tegenwoordige Publicatie eenen iegelyken te nötificeeïen en bekend te maaken, ook tc verzekeren, dat alle die geenen die in 's Lands Dienft ten Oorloge te Water zodaanig zuüen komen verminkt te worden , dat dezelve onbekwaam zullen zyn zig ie kunnen geneeren, by zo verre zy by uitkoop begeeren geloulageerd te weezen , zullen genieten na de qualiteit van hun Verminktheid, als hieronder ftaat gefpecinceeid,
1. Voor het Verlies van beide deOogen. . . ƒ ifor> Voor het Verlies van een Oog 3J°
Èn Voor andere Accidenten of Vcrminktheden aan dezelve, beneden de voorfz..refpeSive Sommen, ter difcretie van de Collegien ter Admiraliteit daar onder ieder refforteerd.
2. Voor het Verlies van beide de Armen. . . iyco Voor het Verlies van den rechter Arm. . 4*0 Voor het Verlies van den flinker Arm. . ■ 350
En voor andere Accidenten of Verminktheden aan dezelve, beneden de voorfz. refpective Sommen, ter difcretie als vooren.
3. Voor het Verlies van beide de Handen. . Izoo Voor het Verlies van de regter Hand. . 3fo Voor het Verlies van de flinker Hand. . 300
En voor mindere Accidenten en Verminktheden aan dezelve, beneden dc voorfz. refpective Sommen , ter difcretia als vooren.
4. Voor het Verlies van beiden de Beenen. . 700 Voor het Verlies van een Been. . . . 3f°
En voor minder Accidenten als beneden de voorfz. refpective Sommen, ter difcretie als vooren. j. Voor het Verlies van beide de Voeten. . 4Ï° Voor het Verlies van een Voet. . • • *3p En voor andere Accidenten en Verminktheden aan dezelve , beneden de voorfchreeve Sorrrmc , ter difcretie als vooren. _, 'Cs O"



V O Q R HET JAAR 1781. 43
eendheden die in Oorlog zyn, toebehoorende, aan Boord Van neutraal? Schepen vry zullen zyn, qitgenoomcii alle de Contrabande Goederen."
III. Dat ten aanzien der Contrabande Goederen , H. H. M. zich'zullen houden aan het geen in de Truilaaten, tuffchen hen en de Oorlogende Mogendheden gefloten , bepaald is , en byzonder dat in het zesde firtf* hel van het Marine Tracïaat met de Kroon Spanjen van den 17 December' 165-0 ; in het derde, Artykel van het Marine Traftaat met de Kroon Engeland van den eerIten December 1674; en in het ze/liends Artykel van het Commercie Navigatie- en Marine • Traétaat met de Kroon Vrankryk van den eerlten December r739 voorvyfen twintig Jaaren; terwyl H. H. M- de fchikkingen en bepaalingen, der gemelde Tractaaten met betrekking tot de Contrabande Goederen, in haare geheele uitgeftrektheid, als geheel en al op de natuurlyke billykheid en het recht der Volken gegrond, aanmerken."
IV. „ Dat geene Plaats voor geblocqueerd zal gehouden worden, dan wanneer Oorlogfcbepen, die daaromtrent hanne vatte ftandpiaats hebben, zullen beletten, dat geen Vaartuig zonder een oogfchynlyk gevaar daar kan, binnen loopen."
V. „ Dat deze grondbeginfels tot een richtfnoer zullen dienen , om over de wettigheid of onwettigheid der Pryzen te oordeelen."
„ Dewyl deze grondbeginfels de algemeene Rechten der' Neutraale Mogendheden vormen en uitmaaken, en iy daarenboven'door de Tractaaten, die nooit wettiglyk vernietigd . of' veranderd , of ©pgefchort kunnen worden , din door eene gemeene Adte en eene onderlinge toeftemmiug der onderhandelende Partyen, beyettigd 7yn; zo vleijen H. H. M. zich,dat de Oorlogende Mogendheden er de billykheid van wel zullen erkennen, en er naar luïitereu, door geenerhande beletfel aan den Koophandel der Onderdaanen hunner H. H. M^fqe te bre.igen, en hen in het vrye genot der Rechten, wier eigendom aan de Vlag eener neutraale en onafhanglykeMogendheid niet kan betwifl 'worden, geenzins te fboreri."
Welk lot deze Declaratie te Londen bejegend is heeft men hier voor kunsen zien; en dat dezelve geheel anders, befchouwd is' aan 't Hof van Ferfailles, blykt aan het Antwoord, het welk zyne Allerchriftelykfte Majelleit^ daar op deed geeven en van dezen inhoud is:



if GEDENKSCHRIFTEN
,, Van den aanvang des tegenwoordigen Oorlogs af,'
heeft de Koning, in een Generaal Reglement, openlyk
de grondbeginzelen bekendgemaakt, volgens welken v Hy zig, ten opzigte der Neutrale Mogendheden, „ meent te gedraagen. Die grondbeginzelen, met be» j. trekking tot de Vereenigde Nederlanden, alleen uit het
Recht der Volkeren afgeleid , hebben tot hunne wej, zenlyke en regelregte bedoeling de Vryheid der Zee; „ en de dxkNoordfche Hoven zyn van de billykheid dier ,, grondbeginselen zodaanig overtuigd geweeft, dat zy
dezelven tot een grondflag gelegd nebben van die Ver„ bintenifte , waar in H. tj. Mogenden nu insgelyks ,, hebben deel genoomen. "
,, In deze gefteldheid van Zaaken heeft de Koning ,, niet dan met het uiterfte genoegen kunnen verneemen, „ dat de Staaten Generaal de fchikkingen, in zyn Re,, glement van den 2,6 July 1778 vervat, niet alleen ge„ adopteerd, maar ook dadelvk befloteu hebben , de-
zeiven te handhaaven, door zig in dezen met H. Majt. „ de Keizerin van Rusland, te vereenigen. Pe Staaten „ Generaal mogen zig verzekerd houden, dat de Ko-
ning zal blyven voortgaan zorge te draagen, dat geen
zyner Schepen, het zy van de Koninglyke Zeemagt, „ het zy particuliere Kaapers, de wettige en onfchuldige
Commercie van de Onderdaanen der Republiek outj, rufte; dat Zyne Majt. de geringfte overtreeding der „ Punten, in de Declaratie van H. H. Mog. ter neder„ gefteld, niet ongeftrafd zal laaten, ten einde Hen vaq ,, de ganfche uitgeftrektheid zyner regtvaaTdïgheid, ge„ lyk ook van zyne genegenheid voor de Vereenigde
Nederlanden te overtuigen en dat Zyne Majr. onveran5> derlyk gerefolveerd is, om van zynen kant alles toe te „ brengen tot de onwrikbaare en altoosduurende vaft„ Helling eener Jurisprudentie, die zyne Vyanden aftcc„ teeren niet te willen erkennen, en by welker hand„ ving de welvaart der Hollandfche Natie byzonderlyk „ geintrefleerd is."
,, Maar ter zelfder tyd dat de Koning zyn? oplettend,, heid zal verdubbelen, om te verhinderen, dat de Hol' „ landfche Koophandel in de rampen des Oorlogs deele, „ vleit Hy zig ook, dat H. H- Mog. van hunnen kant
de kragtdaagigfte maatregelen zullen neemen , ten s, einde de Ondicrdaaiien der Republiek zig heiliglyk
„ hou,-'



VOOR HET JAAR 178*.
houden ann de voorwaarden, op welken hen de vry„' heid van Commercie verzekerd word; en dat Zy door „ hunne Admiraliteiten die voorzorgen zullen laaten neemen, als in Haat zyn om alle Fraude aïConniveinie met de Vyanden Zyner Majelteit voor te komen."
■ Gegeeven te VERSAlLLES den 23 December 1780.
Welke heüfch Antwoord vergezeld was door een Brief van den Graaf de Vergennes aan den Heer Leflevenon van Berkenrode , onzen Ambaffadeur aan 't Franfehe Hof, die dus luidde :
Myn Heer!
„ Tk heb de Declaratie , welke Uwe Excellentie den „ JL 18 dezer aan my heeft gelieven te overhandigen, „ voor den Koning gebragt en Zyne Majefteit heeft my „ gelaftMynHeer het antwoord, het welk Uwe Excel„ lentie hier nevens zult vinden, te verzorgen: Zyne „ Majefteit vleid zig dat Hunne Hoog - Mogende daar ,, in erkennen zullen de grondregelen van billykheid, die
Zyne Majefteit in alles volgt en boren al het belang, „ dat Zyne Majefteit in de veiligheid en voordeden van ,, den Koophandel der Hollandfche Natie."
„ De Koning gelaft U we Excellentie om Uwe Meefters
té berigten , dat Zyne Majefteit met een waar genoegen „ befchouwd de Voorzorgen die zy neemen om hunne „ waardigheid en vryheid hunner Vlag te handhaaven; ,, dat dit Gevoelen voortfpruit uit de hartelyke genegen» „ heid, welke Zyne Majefteit hun toedraagt, en het„ zelve de regelmaat is der heilwenfehen, welke Zyne
Majefieit doet voor deta welftand en beftendigen voor„ fpoed der Vereenigde Nederlanden."
„ Ik heb de eer te zyn, enz.
Voorts liet Zyne Majefteit aan alle Commandanten, i dagen hier na, een bevel uitvaardigen aan alle Commandanten van Zyner Majefteits Schepen en Kanpers om de Nederlandfche Schepen te befchermen, gelyk nader is te ?.ien uit den volgenden
BRIEF.



5* GEDENKSCHRIFTEN
Jtban van Cellen, Even de Marre , Benjamin Roilifswaerl, Psulm Ci*rlee, Airiaan Paats van Irocftwyn en Mr. Daniël Hooft de Jonge, welke laatftgemelde Heeren dus met de Heeren fan Baptifta Schorrenkerg , Nicolaas Warin , Joan Schade , Reinhart Godfried, jtlartens, Thtmas de Vogel, Dr. Andreas Bonn, Mr. Gysbert Stapert en Jan Alftorphius, beuevens den Thefaurier Joanais van der Jiitgt, en de SecretarifTen Mr. Chriftiaan Everhan Vaillant en Mr. Tiettr Nicolaas Arntzenius , de Commiffie ter Directie van het Departement Amfterdarn voor dit Jaar uitmaaken.
BYZQNDERHEDENLYST van Geborenen en Overledenen in eenige Nederlandfcbe Steden.
Gebooren. Q-,er leden.
AMSTERDAM. 4553 l?5 3«
J5RIELLE. 99 io«
GRONINGEN. 501 -017
HAARLEM. 6oj 143*
s*HERTOGENBOSCH. *6i 367
•KOOG. 26 li»
XEYDEN. tffl i4«9
middelburg. 778 91»
Maassluis. iso 14»
OOSTZAANEN. zS 47
OOSTZAANDAM. S9 297
ROTTERDAM. i«S4 «77
UTRECHT. 1141 1730
WESTZAANDAM. 99 27a.
WORMERMEER. 3» 93
ZAANDYK. 24 88
Geboren 11354. Overleden 19517
Te Schiedam is in den Ouderdom van io» Jaaren 10 Maanden en 16, Dagen overleden Maarije van Rojfem, Wed. van P. Bakker , geboortig van Vlaardingen en welke zedert den 21 April als Coaieiuaal in het St. Jacobs Gafthuis had geweeft.
Nog merkwaardiger is het Sterfgeval van Mariam Ifaafo, wed. Har. log, zynde geboren te Leer in Ooft - Friesland den 9 Jan. 1768, en dus bereikt hebbende den Ouderdom n; jaaren en 11 Dagen: Zy heeft tot het einde haares leevens haar volle verftand gehad en haaie eigene Zaaken waargénoomen zonder zig van eene Bril te bedienen: Zy laat na 15 nog levende Aframmelingen , gaande tot het vierde Lid-, behalve nog 18 'die voor haar zyn overleden. Het is aanmerklyk dat haar Moeder mede den hoogen Ouderdom van 105 Jaaren bereikt heeft.
Onder alle daaden, die der vergetelheid onttrokken worden, verdiend de volgende Daad voor al tot het geheugen der Nakomelingfchap overgebragt worden te weeten: Stuurman Ary Bruin vertrok den Ï5 December laatftleden van Scheveningen met een Viffchers- Pink, cm met 3 Matroozcu Ary Dykbuizen , Cornelis Spaan en Ghiel Pronk. «en Exprsfle, die van Amfteidamfche Aftioniften naar Engeland werd gezonden , derwaards over te brengen. Zy kwamen den 16 te Sools, een Engelfch Zee-Dorp, en werden aldaar geanefteetd. Zy bleeven
ge»



VOOR HET JAAR 1781.
«r i) dngen, en hoorden yan de Dorpelingen, dar zy in de Gevangenis zouden gezet worden , en flegts e'én Sruiver daags re verteeren hebben. De bovengenoemde Marroozen werden hierdoor niet neerflagrig; integendeel waren zy erover uit ? om zich te redden; hetwelk ook gelchicdde op eene wyze , waar van geen, of ten mhilten zeer weinig Voorbeelden zyn. Den 6 dezer, des cyonds omtrent 7 uuren, terwyl het ltetk miftte, gingen zy in een kleine Boot, n«au*A welyks 20 R.hynlaad('che Voeten lang, en van 4 Riemen voorzien Zy lieten al het hunne achter, en namen nlleenlyk voor 6 Stuivers Brood en twee Stoop fchoon Water mede. Aldus toegeruft en voorzien roeiden zy in Zee, gebruikten hunne Hembden , als een foort van Zeüj en de eene Riem voor een Roer. In omtrenj 50 uuren tyds kwamen zysjan. zeer vermoeid voor Ter Heyde , en dén 9 dito, gantlch wel te . vreden te Scheveningen, en van daar in 's Hage , wordende door veelen , die zich verwonderden , dar drie Viffchers moed en beleid genoeg hadden, om met zulk een klein Vaartuig, in dit gevaarlyk Saifoenc een togt over de onftuinüge Noord-Zee te doen, met Vereeringen befchonken.
- Volgens waarneemingen te Alkmaar door G. V. S., is in 't voorleden laar 17S0, de volgende hoeveelheid Water gevallen en uiigewaas. femd j namentlykr
Gev. Wat. Uitgew, I Gev Wat. Uitgevj.
in January, 28 Lyn. 9 Lyn. In July, 27 Lyn. 55 Lyn.
February, 32 4 | Augufty, « ■ «3
Maart, '20 7 • September, «5 ~ «7
April, 56^ 20 j Odtober, ' 37 35
Mey, IS 14 I November, 33 24,
Juny, 55 53 i I December, 5 13
Dus in "t geheel het gévallen Water 330^ Lyn of 27 Duim 6 ï Lyn, en uicgewaalTemt }6s ~ Lyn of 30 Duim 5 j Lyn Rhynlands.
ONGELUKKEN.
Indien et weinig Eerigten van Ongelukken binnen Europa voorgevallen, zyn ingekomen , heeft men egter niet dan al te veel ftof van Meelyden wegens de yflelyke rampen, die in de maand Qftobe* des vorigen laars verfcheide Earopeaan/cke Eilanden in de Wift fa' dien hebben bejegend , door de' verfchriklyke Stormen en Onweeren die dezelve geteifterd hebben Jamaica, de Barbados ,4 Marvr.ique, St, Domingo, Grenada, St. Euftachius enz. zyn voornaarrdyk de Voorwerpen geweeft der Woede van Stormen , wiar verwoeftingen naauw? lyks befchryfbaar zyn en dus hier maar als aangeroerd kunnen wordenj Op Jamaica was de Stad Savar.r.ah la Mar , geheel en al door de opgejaagde Zee wcggcfnoeld, en in de Vlekken van Weftmoreland'% Hanover, St. James en St. Elizabetb, waren de meefte Ingezee tenen door het inftorten hunner Huizen jaramerlyk omgekomen. Verfcheide Schepen vergingen met Man en Muis, en daar onder Oorlogfchepen van 14 Sr. Kanon, andere wierden dèerlyk geteiflerd en kwamen op andere plaatfen aan.
Nog bedroefder was het aan de Barbados, alwaar de Kaiteelen, Veftingweiken en Batterven ganich en gaar zyn vernield; het Raadhuis, de Gevangenis , de Huizen der Burgers, waar van er omtrent 30 he- . vtyd bleeven , de St. Michiels Kerk, zynde 100 Voeten lang en (SOj. biced, behalve» een Choor, waar in fomtyds seoo Menfchen te ge■ W.



6» GEDENKSCHRIFTEN,
Iyk geweeft zyn, wielden zo wel als nog negen andere Kerken in ee» ïuinhoop veranderd of volftrekt buiten ftaat van gebruik gebragt, en erword gerekend dat omtrent drie duizend Menlchen het leven daat byinfchoten, behalven die welke op de verongelukte Schepen zyn omgekomen.
Te M'rtiniaus en de overige Wift Indifche Eilanden is het mede even droevig gefteld en men kan zonder eenige vergrooting zeggen dat in dien korten tyd van 14 dagen , welke de Storm zig heeft doen gevoelen meer Schepen vergaan, en meer Menfchen om 'cLeeven getaakt zyn, dan wel in 't geheele Jaar door de Krygs-Verrigtingen van ontzaglyke Vlooten.
LETTERKUNDIGE BERIGTEN.
In deze Stad hebben de BESTUURDEREN van het Dichtlievend Kunftgenootfcaap : onder de Spreuk, DOOR OEFFENING WORD VEEL VERKREEGEN, uit de op nieuw ingekomene Beantwoordinge op de ópgegeevene Prysvraag : WAT 'STREKT TEN MEESTE NUT AAN KERK EN VADERLAND, als het meeft voldoende gekoozen , het Vaars getekend mer de Spreuk: DE WAARHEID IS MYN LUST, en aap dezelve deGoudcneEere - Munt toegeweezen, en is na opening van het Biljet de Schryver van hetzelve bevonden te Tveezen, de Wel-Ed. Heer ÜLRICH Hi-'GUENIN, Lieutenant tnde*. de Arsillery, in dienft van H. H. MOG. thans in Gutimiften in den Brielie, zynde al de overige Briefjes ongeopend verbrand.
Het Bybel f"enpotfehap , onder de Zinfpreuk : Een ieder zal gepree■xin worden na dat zyne verflandigbeid is; beeft op deszelfs Bericht, geplaatft in de Boekzaal der maand Juny 1779, niet dan een gedeelte eener Verhandeling over her 4de, 5de en éde Hoofddeel van Salamon'5 Spreuken, onder de Zinfpreuk :
Tres mibi convivae prope dijfentire videntur, Tofcentes varia ntultum diverfa palato. Quid demf tuid non dem ? renuis qt/id lu • jubet altsr* Quod ietis, id fint eft invifum acidumque duobus.
HORATIUS.
ontfangen, waarom het niet heeft kunnen goedvinden daarop de beloofde Eerenprys toe te dienen ; ondettuflehen ftelt het Genootfchap het Zevende , Agtfte en Negende Hoofddeel van het Spreukenboek ter Verklaaring voor, om in te leveren voor primo September 1712, by D. Swart en If. Scholten, Boekverkoopers te Amfterdarn. De regelen van Verklaaring en het uitdeelcn van den Prys is op denzelven Voet gelaaten, als in het genoemde Bericht van Juny 1779 is te kennen gegeeven.
Indien een van die Heeren , welke volgens een nevensgaande Brief f om welke te openen vryheid was gegeeven ) 'zich verklaard hebben Schryvers te zyn der bovengemelde Verhandeling, aan zyne belofte
feliefd te voldoen , zal het de Leden van het Genootfchap tot zeer eel genoegen ftrekken. ' De Leden van het TWEEDE GENOOTSCHAP , gefticht binnen Haarlem , by niterften wil van wylen den Heer P1ETER TEYLER TAN DER HULST, hebben, met voorkennis en goedkeuring der Heeren DIRECTEUREN van deze FONDATIE , goed gevonden, voor Sezen Jaare 1781, uit ie fchryven de navolgende Viaage over de Hifloriekunde i
* Wel-



STAAT- GESCHIED- HUISHOUD-
E N
LETTERKUNDIGE
GEDENKSCHRIFTEN
VOOR HET JAAR 1781.
TWEEDE STUK.
FEBRUARY.
Zo reeds in den voorleden Jaare gefprooken is over de vermeerdering van 's Lands Magt, zo ter Zee als te Land en deswegens op den 10 Maart 1780, door Zyne Doorl. Hoogheid aan de 7 ve.bonden Staaten nopens dat Stuk reeds een voorfrel is gedaan, en welke wy toen ook in ons Maand-werk nebben opgegeeven, is het iiamurlyk dat wy den Lezer daar van dc nadere Stukken onder 't oog brengen ; dan vermits die vry menigvuldig; zyn, zullen wy het Stuk ,'raakende de vermeerdering van. 's Lands Krygs- en Zee - Magt ftukwyze mededeelen ere hier voor eer ft laaten volgen eene Miffive, ingevolge een gedaan voorliel van Zyne Doorl. Hoogheid ter algemeene Staatsvergadering, aan de Staaten der VIIProvin» cien afgevaardigd en dus luidende :
Edel Mogende Heeren!
„ r-yY^E HOOGHEID de Prins van Orange en ,, JL\i NaiTaiï, in onze Vergadering gecompareerd zyn,, de, heeft aan Ons voorgedraagen, dat reeds op den 10 ,, Maart des voorleden Jaars, gemeend had, aan deHee» ren Staaten der refpeöive Provinciën Hoogdeszelfs ge„ dagten te moeten mededeelen, omtrent de fituatie, „ waar in van begrip was, dat de Republiek behoorde „ gefield te worden , om met effect deszelfs wettige „ Regten te kunnen befchermen; nameutlyk, dat daar Ei „ toe



65 GEDENKSCHRIFTEN
" \^f*TKT> het é<5UI>ee«n van ten minden " Z ;„L * f S- SchePeTn.' Waa' onder niet minder dan „ twintig a dertig van Linie, en het vermeerderen van
'* Snw Üt 2gt' t0t een aan,al vah vyft,'K a zettig düi" ÏZ^ÏT11'?1/" de Frontierplaatlèn in behoor" In a If 3n defenlie boorden te worden gebragt,
" Óo L aSa^ae-,met dc Vereifchte Ammunitie van vjorlog voorzien. '
„ verre daar aan was gedefereerd, dat, wat de Marine Jf aanging dezelve in eene eenigfints beteren tocftand was ,„ gebragt door eene fierke Equipagie, en Zvne Hool'heid z,g vleidde, dat door de Heeren Staalèn van Se " 7, rT'm-"?1' de Sevaarl?ke omftandigheeden, daar " t ^?publlek i,g 10 bevond' waarin> het voor" Ua t *fdert tWee dagen, men niet genoeg op zyne " £™«iï°ndC 'y-n' ,geene z^arighcidbzoude worden " ' °1r1.'? den vo°rgeilagenen aanbouw van
" ftlnH6" TVa" TC' e" in dc E<lHpagien voor rfet aan" InZt ]SV .V,"" konden worden nagelaaten, „ ionder de Republiek aan de grootfte Onheilen te ex„ poneeren, gave Confcnten te draagen, en door Four" ifT,enten V3n PenninSen de Admiraliteiten in Haat " aI t f' 0"lte kun"eu PrEfteeren hunne Quotaas in „ de te doene Equipagien; maar dat Zyne Hoogheids „ zoude denken, nalaatig te zyn aan Hoogftdeszelfs 5, Piigt, zo niet te gelyker tyd verklaarde, dat het ook „ even nodig was de Republiek in een refpeöabel poftuur " h Wi d,en; dat het met leedweezen was, dat
„ Hoogftdezelve moeft zeggen, dat zyne Poogingen tot „ hier toe aangewend, om mede de Landmagt van den „ Staat vermeerderd te zien, van geen vrugt waren „ geweeft: Dat Zyne Hoogheid hoopte, dat in de aflu„ ee,e omftandigheeden daar op met «ruft zoude worden „ gedagt, als mede, om de Fortificatiën .in ftaat van „ defeniie re ftelkn, en de Magazynen van de Genera„ littit met de nodige Ammunitien aan te vullen, en dat " «e Provinciën, die omtrent deze twee laatfte Pointe»,
" SUSw gered ï"*^ öf niet ten vollen in de gedaanè „ Petitie confent hadden gedragen, mogten worden t*> „ wogen, om hoe eerder zo beter, gave Confent te „ dragen, en de nodige FourniiTementen daar op te „ doen, en dat,ook, zonder tydverzuim, door de Hee-
' n ren



VOOR HET JAAR itfi. 69
„ ren Staaten van'alle de Provinciën mogte worden ge„ conlenteerd in een Augmentatie, ten minften 7.0 groot, ,, als die welke Zyne Hoogheid met den Raad van Staate „ reeds in 177$ aan Haar Hoog - Mogende hadden voor,, geflagen, waar omtrent als dan een nader Plan konde „ worden gefuppediteerd: Dat Zyne Hoogheid geenfints „ konde in (taan voor de gevolgen, aan welke het nalaa„ ten van het geene nodig is, voor de <jefenfie van de
Republiek, zo te Water als te Lande, dezelve on„ vermydlyk zoude exponceren: Dat oordeelde Hoogft-
deszelfs pligt te zyn, om de fituatie na waarheid aan „ Haar Hoog - Mogende onder het oog te brengen, en „ zulks gedaan hebbende, zig van zyne pligt hadde ge„ kweeten, en vertrouwde, dat nimmer aan hem zoude „ kunnen worden geïmputeerd, indien de Republiek, door „ het verzuim van het geene ter defenfïe vereifcht wierd, „ eenig nadeel kwam te lyden, wyl meer als eens had,, de gewaarfchonwd; doch nu Haar Hoog - Mogende „ moeft verzoeken, om by de Heeren Staaten der ré„ fpeótive Provinciën Hoogftdeszelfs Propofitie te wil„ len appuyeeren, hoopende dat dezelve, in deze ge„ vaarlyke omftandigheeden, meer invloed zoude hebben „ dan in voorige tyden , en dat de Finantieele Confide„ ratieu niet zouden weerhouden van te doen, het geene „ onvermydlyk vereifcht werd, wilde men het lieve „ Vaderland nier exponeeren aan eene vyandlyke Invafie "
„ Dat het nu weinig konde baten, om te herhaalen n het geene bevoorens zoude hebben moeten gefchieden, „ en met allen ernft gedagt moeft worden op het geene , nu gedaan moet worden; maar dat zo de Republiek „ zig hadde gelieven in een gewaapende ftaat te ftellen, ,, by den aanvang dezer Troubles, om derzelver aan„ genoomen Syftema van Neutraliteit met effect- te kun„ nen fourneeren, en Hoogftdeszelfs Propofitie van den „ 10 Maart 17S0 ingang hadde gevonden, Zyne Hoog„ heid alle redenen had, om te denken, dat de belli„ gereerende Mogendheeden, de Republiek zouden heb„ ben gemenageerd, en dat dus dezelve zig niet in het
actueel predicament zoude vinden."
„ üp de voorfchreeven Propolitie by Ons gedelibe„ reerd zynde, hebben wy Zyne Hoogheid ten hoogften „ daar voor bedankt, dezelve aanziende als een nieuw .„ blyk van Zyne Vaderlandslievende fehtimenten en van E 3 „ Zyne



7o GEDENKSCHRIFTEN
„ Zyne onophoudelyke yver en voorzorg om dezen „ Staat by hunne Vryheid en Onafhanglykheid te bewa„ ren: En hebben wy voorts goedgevonden, van het „ voorfz. geproponeerde, kennis te geeven aan U Ed. „ Mogende, gelyk mede aan de Heeren Staaten van de andere Provinciën "
,, U Ed. Mogende zullen uit het voorfz. gepropo„ neerde gewaar worden, dat Zyne Hoogheid, altoos „ bezield met de zuiverde liefde voor het Vaderland, „ aanfionds Zyne gedagten heeft laaten gaan, over het „ geene tot beveiliging van den Staat zonder tydverzuim „ diend te worden gedaan; daar de berigren uit Enge-
land ontfangen en het ichielyk vertrek van den Rid„ der Torke, het bekommerlyl: vooruitzigt geeven, van „ de Republiek eindelyk blootgefield te zien, aan het ,, lang voorfpelde gevaar, van in den heerfchenden cn „ alvernielenden Oorlog deel te moeten neemen. Wen-
fchelyk was het derhalven geweeft, dat de Bondge„ nooten in tyds het oor hadden gelieven te leenen, aan „ de heilzaame en trouwhartige vermaaningen en aan„ raadingen , door Zyne Hoogheid verfcheide Jaaren „ agter een, doch vooral zedert het begin der tegen„ woordige Troubles, zo onvermoeid en met zo veel ,, yver aan dezelven voorgedraagen. Dan nadien een „ terugzien op het gepaffeerde niet als moeite en neer-' „ flagtigheid kan verwekken, en den Staat thans alleen „ door Moed en Beleid behouden kan worden, zullen „ Wy daarom het oog Hefft afwenden van het geene ge„ beurd is, om nevens Zyne Hoogheid de aandagt der ,, Bondgenooten alleen te veftigen, op het geen nog kan „ en moet gedaan worden, zo men zig niet in 'het „ uiterfte verderf wil ftorten. Met reden kan ge vraagt ., worden, of de Zeemagt van den Staat tot die fterkte ,, is gebragt.dat dezelve die der Belligereerende en thans „ zo fterk gewapende Mogendheeden, die haar zouden „ willen aanranden, geruft onder de oogen kan zien, „ en of dezelve toereikende is, om de Commercie, dier» ,, Bronader van 'sLands welvaart, waar op het thans „ voornaamentlyk aankomt, in alle haare Takken te „ befchermen en de afgeleegene Bezittingen van den „ Staat tegen allen aanval te dekken. Wy vertrouwen, „ dat geene der Bondgenooten op zig zal neemen, deze j? Vragen, beveftigeud^ wyze te be^uwc-orden. Egter



VOOR HET JAAR 1781. 7*
moeten Wy, nevens Zvne Hoogheid, erkennen, dat " da-r in ten miniten iets is gevorderd, en dat de Bond" eenooten tot hier toe met cordaatheid hebben zamen " L-ewerkt , om de zo vervallen Zecrnagt van den Staat " eenigfints op te beuren: Maar het is nog verre van " daar dat dit werk zyn volkomen befiag zoude heb" ben-'en Wy vinden derhalven Ons verpligt, U Ed. " Mog. op het vriendelykfte en preffantfte te verzoe" ken derzelver Deliberatien op dit Stuk, zo ras de " Voorftellen daar omtrent aan U Ed Mog. zullen toe'! gekomen zyn, met vigueur door te zetten en tot be-
fluit te brengen, indien men anders den arbeid der Ad" miraliteiten, onder het werkzaam oog van Zyne Hoog" heid met zo veel fpoed en yver voortgezet, niet, tot
V totafe ruïne van den Staat, in dit Tydftip, vrugteloos
" wil doen afloopen." „ .'■., , • t-tr' ■*
1 Doch daar mede alleen is het Vaderland niet behouden Het Onweer, dat den Staat yaft op Zee naderd,
V kan liatelyk , door eene onvoorziene omwenteling van ! Zaaken, die thans ganttch niet onwaarfchynlyk voorkomt op het valte Land ontdaan. Ondertuflchen
!' hebben, ter beveiliging der Zee-Plaatfen, de Frontieren van den Staat reeds ontbloot moeten worden. " Ten dezen opzigten alweer, kan Zyne Hoogheid zig " met geruitheid beroepen op zyne aanhoudende en on" vermoeide Poogingen, om de Bondgenoeten over te
V haaien tot eene beter voorzieninge aan de Landzyde. " D-'n nogmaals het gepaiïeerde daar laatende, zullen " Wy U Ed. Mog, alleenlyk verzoeken, derzelver fe" rieufte attentie te willen veftigen op het geen door
Zyne Hoogheid in de voorfz. Propofitie, zo omtrent " de hoognoodzaaklyke vermeerdering van 's Lands Mj' li-ie, als ten opzigten der llegten ftaat van de fortificatiën en Magazynen , met zo veel kragt word aangedrongen. Het is eene onbetwiftbaare waarheid, welke " door de ondervinding van alle tyden , en miffchien " door de tegenswoordige fituatie zelve van de Repu. bliek, beveiligd word, dat een Staat altoos gevaar loopt, zig door die Mogendheeden , tegen welke de" zelve het minfte gedekt is, trapsgewyze in der, Oor" log te zien inwikkelen; zo men derhalven vólkernen , O'nafhanglyk wil blyven, is het volfttekt noodzaak-
£4 11 'yK'



72 GEDENKSCHRIFTEN
n penen!'' ^ troublc Tvden^an alle kanten te wa.
,, Wy kunnen noch willen egter niet ontveinzen dat de gew.gt.ge voorwerpen, door Zyne Hoogheid i " /rZ ; Pr°Püfit'.e ^n de Bondgenoot*, Voorgè „ draagen, derzelver u.terlte eftbrten zullen vereiffS „ en dar, zonder nieuwe Laften op de goede „ nen te leggen, de voorgeftelde eindens waarfchvnl k n.et bere.kt zullen kunnen worden: Want S kan „ het baten, door overtuiging van het gevaar in a ffef « „ confenteeren waaneer die Confenten me,geene rS- e
" EÊ? io„5eerV?*8delPennïnSen ^volS worden „ immers zonder deze, kunnen, noch ZyneHoot-heid
" Zit RrdV3n, "°ch ^AdmiraSn iets
„ tot behoud van het Vaderland uitrigteu; en het Tvd» ftip fchynt ondertuflehen gekomen* te zyn, waar ih „ aan de Republiek de keuze van Vreede of ÖorS„g „•meer open /Iaat. " & "let
" ^ *ertrouw,en derhalven, dat U Edele Motrende „ en de Heeren Staaten van de andere Provinden in „ eene gelkldheid van Zaaken a's deze, waar in het', n
,, onbeproefd zullen laaten, om elkander, eenpaarS „ behulpzaam te zyn en te befchermen, tegen dSt„ derende gevaaren, zonder het weik'heUieve „ and, met alles wat daar in dierbaar is, volftrekt ver „ looren moet gaan." ' yer-
Het verdere, dele Zaak betreffende, tot een vozend . Stuk bewaarende zullen wy Jaatèn voImmi aT , £jgtige Kefolutie der Provincie VeTaTd Je 'e'
Sehe7oneWUÜ^r jienbegill"e der oneem^lS n tuiicnen Ons en Engeland, heeft gcprotelleerd teken *!:
Teln mY12 *FWe«CnS Staatsbefl.it n* defch
nui emdelyk tot de overige Bondgenooten is toegevallen
SSerMrktSf^^ d£Ze 4 ™ *^:Xi
R E-



VOOR HET JAAPv 1781.
73
RESOLUTIE van ZEELAND.
"]P\e Rnaipenfionaris heeft gerapporteerd uit Naam van JL/ de Heeren üommiflariflen^ hebbende, ter Voldoeninge aan H Ed. Mog- Refolutie Commiiforiaal van den 19 (lezer Maand January , geëxamineerd het by H H. M og. i den 12 te voren gearrefteerd , en by He-ogft derzelver Miffi.ve.van dien Dag, ten fine van Publicatie en Afliet ie ' aan H. Ed. Mog. gezonden Placaat, rakende de Prarmie voor de Commiffie-Vaarders dezer Landen , welke ee: nige Oorlogfcbepen van de Engelfchen zullen komen te veroveren ; als mede nader geëxamineerd hebbende H. H. Mog. den 4. dezer gearrefteerd Placaat tegens het inlopen van Engelfcbe Kapers of Commiffie- Vaarders, by
vorigeNotulen breder vermeld : Dat Heeren Com-
miftarillèu van Advys waren geweeft , dat de Heeren ordinaris Gedeputeerden dezer Provincie ter Generaliteit zouden behoren te worden aangefchreven en geauétorifeerd, om uit Naam der Heeren Staaten ter Vergaderinge van H. H. Mog. te deejarecreü : Dat H. Ed.
Mog. alvorens te advifeeren op de Publicatie van de voorn. Placaaten , continecrende oftenlive en defenfive Orders tegens de Engelfchen, niet mogen nalaaten te permitteeren eenige Zaaken , 'die de Conduite, door de Heersen Staaten van Zeeland in deze Conjonéture van Tyd gehouden, voor het Oog van de onbevooroordeelde Waereld en
voor de Pofteriteit zullen juftificecren : Dat ten dien
einde H. Ed. Mog. moeten resnemoreeren, hoezy, van den eerften Aanvang der Onluften tu/Ichen de Krooneii van Vrankryk en Groot - Èrittannien, alles hebben getragt aan te wenden, wat dezen Staat, in't Midden der Troubles zyner Nabuuren, by eene gewenfehte Tranquiliteit en Welvaart, zoo verre het deszelfs Verbinteniffèn toelieten, zoude kunnen bewaaren : Dat H. Ed.Mog.
begreepen , dat wanneer een Staat tuffchen de oorlogen1 de Nabuuren eene ongekrenkte Neutraliteit wil behou1 den , Dezelve, of zoodanig gewapend moet wezen, om . ( de Regten der Neutraliteit te doen refpedteeren , of ter j gepafte Tyd en Plaats eenige Infchikkelykheid moet weet ten te gebruiken voor de Prastentien der oorlogende Mot gendheeden ; dat, dewyl het de Republiek , in de tegen* 1 woordige Omftandigheeden, aan het eerfte Middel ont; 1 brak , H. Ed. Mog. noodzakelyk oordeelden, het tweeE s dc



GEDENKSCHRIFTEN
de te moeten aanvatten, en daarom Vryheid vonden,om uit lnfchikkeJykheid voor een ouden Bondgenoot, en voormaals treuwe Mwp, van dezen Staat te helpen concur* reeren, om te laten vaaren de Befcherming van een Tak van Commercie, hoe zeer dezelve anders , volgens de Tetter der Tractaaten , aan de Ingezeetenen van de Republiek moeft gepermitteerd zyn : Dat hoewel de
Staaten van Zeeland geconvinceerd zyn, dat de Commercie, de Zenuw van den Staat zynde , ook met de magt van den Staat moet befchermd worden , aan de andere kant ook moet geconvinceerd zyn, dat deze Befcherming niet verder mag gaan , dan het belang van het Gemeerieaeft , met betrekking tot alle Omftandigheeden van Tyden en Zaaken toelaat, terwyl een ontydige Befcherming van één Tak van de Commercie, Oorzaak zou kunnen geven , om de geheele Commercie en Welvaart tier Ingezeetenen een geweldigen Slag in alle haare uitgebreide Takken te konnen toebrengen : Dat men,
in deze Republiek , de Juistheid dezer Maximes altoos begreepen en gevolgd heeft ; dat er menigvuldige Exempels zyn van zoodanige en nog veel grooter Complai. fances voor andere Mogendheeden ; dat er zelfs tegenwoordig eene exteerd , ten Opzigte van de Ooftenrykfche Nederlanden , waar door de Provincie van Zeeland het meelt te lyden heeft, en waar omtrent het H. H. Mog. bekend is, tot hoe verre de Deliberatien zyn gebragt geweeft , en waar door dezelve zyn opgehouden : ——Dat de Heeren Staaten van Zeeland , fteeds in de borengemeldc Principes volhardende, met Leedweezen zagen, dat de Bondgenooten , de een vroeger , de ander laater, eene tegenftrydige endikwyls ganfch niet uniforme Denken Handel wyze aannamen ; dat H. Ed. Mog. daartegens telken reize hunne Betuigingen, Adhortatien en Voorbeboudingen, wegens de te vreezen Gevolgen , hadden gedaan, waar van de telkens wederkomende Noodzaak de
Menigvuldigheid heeft gewettigd : Dat zulks alles,
hoe langer, hoe meerder, vrugteloos zynde geworden, en inmiddels de Kroon van Groot ■ Brittannien , het Secours , by de Tractaaten geftipuleerd , van dezen Staat hebbende gevorderd, H. Ed. Mog wederom, tot Afwending van Onluften, hebben getragt, het daar heenen te dirigeeren , dat da*rop een tydig Antwoord, gefchikt »a de Omttandigbeeden der Republiek, mogt werden gege-



VOOR HET JAAR 1781. js
geven ; maar dat dit Antwoord ter Generaliteit , en buiten toedoen va'n deze Provincie , langdurig verfchoveu zynde. de evengemelde Kroon daar uit Aanleiding heeft genomen tot het doen van de bekende Declaratie van '■ lüfpenfie der Traftaaten, die, hoe zeer de Principes niet te advQÜeere'n zyn , egter mcede gewerkt heeft , om de Verwyderiug dies te grooter te maken : — Dat de Heeren Staaten van Zeeland , bedugt voor de Gevolgen, die uit het ceifeeren der oude en nieuwe Alliantien met het Ryk van Groot ■ Brittannien , zouden konnen ontdaan , by deze Gelegendheid aan de Bondgenooten wedeiom hebben herinnerd den Weg van Nego natje en Conferentien tot Schikking van de ontftaane Differenten, welke iceds in het Begin der ünlullen door den Heer Ambaiïadeur Ridder Torke waren voorgeflagen , terwyl het niet onwaarfchynlyk was , dat men door wederzydfche Toegevenheid denverderen Voortgang dezerOneenigf.eeden zoude hebben konnen prevenieeren ; maar dat H. Ed. Mog mee leedwezen en regtmatige gevoeligheid hebben'moeten zien, dat deeze en alle de naderhand door H Ed Mog herhaalde lnftantien tot Schikking zoo weinig aangezien zyn, dat men zelfs ter Generaliteit geene
Deliberatie daar over heeft willen aanleggen : Dat
al verder, her eene Incident op het ander volgende, daar eindelyk is by gekomen de Ontdekking van een zeer bedenklykc Correspondentie met de Groot - Brïttanifcbe Colónien in Noord- America, gehouden door de Regeering van een der Sreden dezer Republiek, en door zommige particuliere Perfoonen , die, hoewel by H H. Mogafgexeurd, egter aan den Koning van Groot - Brittannien Materie heeft gegeven, om Eisfchen van Reparatie en Satisfactie tegens dezen Staat in te brengen, en geen Spoed of volledig Antwoord daarop ontvangende, hetzelve op de Schepen der Ingezeetenen te verhalen : —• Dat de Heeren Staaten van Zeeland, zoo min, als ymand der andere Bondgenooten , conveuieeren van de Wettigheid der Bezwa&ren tegen de Republiek, in 't Manifeft van hoog gedagten Koning geënumereeit, in zoo verre daarop gefundeert word een Regt van pretenfe Schaverhaling; maar dat H. Ed. Mog. egter geconlidereerd hebben, dat het niet buiten Exempel is, dat eene Mogendheid Brieven van Reprefaille, van Marqué of Arreft tegen eene andere Mogentheid, ja zelfs tegen deeze Rcpu-
bie.c



76 GEDENKSCHRIFTEN
bliek heeft uitgegeven, zonder dat daarom de Zaaken tot een ppèhbaare Rupture zyn gekomen; dat ook in verfcheide Tractaaten zoodanige Brieven, duidelyk , van een Oorlog worden ondeiicheiden ; en eindelyli , dat het Manifeft zelfs genoegzaam te kennen gaf, dat de Weg tot Reconciliatie niet geheel was afgefuedên, dat daarom H. Ed, Mog. zonder uitdel, op de eerlte Byetokomd hunner Vergaderinge in dit Jaar, beflooten hebben, nog eene Poging by de Bondgenooten aantewenden, of hunne gematigde Voorflagen tot Voorkoming van bloed vergieten en Verderf van Landen en Ingezeetenen eenigen Ingang mogten vinden; maar dat het er zoo verre af is geweeft, dat integendeel deze Voorflagen, zonder eenige Deliberatie, zyn ter Zyde gefchoven, terwyl men op Naam van de Staten Generaal der vereenigde Nederlanden, baiten eenige Bewilliging, ja zelfs buiten Deliberatie van de Provincie van Zeeland, heeft zien concludeeren, en dadelyk in herwerk (tellen zoodanige Mefures, waardoor de Zaaken uit haar geheel zyn gebragt en het heilzaam oogmerk der Staaten'van Zeeland tot Reconciliatie is verydeld. Dat op deze Wyze de Provincie van Zeeland tegea haare menigvuldige herhaalde Waarfchouwingen, Pogingen en Inftantien tegen de Gronden van het Verbond der Unie, tegen de Regten der Souverainiteit der Landfchappen, deze vereenigde Republiek compofeerende, zig in de generaale Calamiteit ziet ingewikkeld,en haar Aandeel in de gemeenfehappelyke Bezittingen en Belangen van het Bondgenootfchap aan de ruincufe Gevolgen van den Oorlog bloot gefteld . zoo dat aan H. Ed. Mog., behoudens den Band van de Unie, nauwelyks eene andere Keuze openllaat, dan uit Hoofde van Noodweer en zelfs- Verdediging den Aanval op de Republiek , die de Ingezeetenen van Zeeland ook treffen zal , en reeds diep getroffen heeft, te helpen af keeren , cn in de genomen Mefures , tot Reddende en Afbreuk der aanvallende Mogendheid , zoo veel deel te neemen, als haare Vermogens zullen toelaten.
Dat derhalven Zy Staaten Zeeland in deze dreigende omdandigheid wel willen declareeren , dat zy zig de gemeene Befcherming van het Bondgenootfchap niet zullen ontrekken; maar met vereenigde Kragten zullen helpen neemen en vervolgen zoodanige Mefures , als meed kunnen dienen tot Afweeringe en Reciprocatie der begon-



VOOR HET JAAR i7Sr. 77
gonnen Vyandelykheeden , en ter bevorderinge van een ipoedigen Vrcede, die God geeve, dat honorabel, vast en voordeelig voor den Staat moge zyn; in die rechtmatige Verwagting nogthans , dat de Provintien , wier Sentimenten in de aanleidende oorzaaken van dezen Oorlog boven dat van Zeeland geprevaleerd hebben , daar toe ook de voornaamfte Onkotten zullen dragen, en wel ten goede houden , dat de Staaten van Zeeland hunne Ingezeetenen niet boven Maateu belaften, om te contribueeren aan een Oorlog, die tegen haaren Wil en Proteftatie - is begonnen. — Dat einde'.yk de Heeren Staaten van-Zwr; land, ten fterkften geperfuadeerd , dat het gemeene Vaderland door Cordaatheid en Eendragt moet behouden worden in deze hachelyke Tyds Omftandigheeden, alles zullen nalaten,het geen Stofte tot onaangenaame Diicusfien zoude kunnen geven,en derhalven voor als nog uitftelleu het proponeeren van hunne regtmatig* Bezwaaren over het verkragten van de Grondveften der Unie , zoo in deze gewigtige Gclegentheid, als in andere korts voorgaande Gevallen , fchoon zy niet kunnen nalaten , tot Maintien van de Independentie en Regten hunner Provincie en derzelver Ingezetenen , deze onlochenbaare iufraöien op het Verbond van Vereeniging ad Aninium te revoceeren, en aan zig voor te behouden het Regt, om, in een Tyd van meerder Tranquilliteit , van de Bondgenooten te vorderen Vergoeding van alle de Koffen, Schaden en Nadeelen, welke de Provincie van Zeeland , uit Hoofde van deze Onluften , bereids geleeden heeft, of tot baar zelfs - Verdediging heeft moeten maken; mitsgaders Verzeekeriug, dat de plegtig bedongen Voorwaarden der Confoederatie door de Bondgenoten even'zoo heilig, ten Aanzien vat» Zeeland, zullen worden nage1 komen , als de Staaten van Zeeland wenfehen , dezelve
van hunne Zyde na te komen: Dat H. Ed. Mog.,
om de Gronden en Motivet; boven gemeld, a's nu geene verdere Zwarigheid zullen maken, om binnen deze Provincie te doen publiceeren en affigeer.en de beide Placaaten Hunner Hoog Mogen den in datis 4 en \% dezer lopende maand jfanuary, waar van het cerfte contineert de Voorziening tegen het inlopen van Engelfcbe Commiffie* Vaarders in de Zee - Gaten van dezen Staat, en by welke tweede gearrefteerd is de Prxmie voor de CommifïieVaarders dezer Landen, dewelke eenige Oorlogfchepen
vaa



73' GEDENK SCHRIFTEN
Van de Engelfchen zullen komen te nemen : Dat H.
Ed. Mog. zig al verder confortneeren met Hunner Hi Mog. Refolutie van dezelve 12. january, waarby Zyne Doorlugtige Hoogheid is verzogt tot het verkenen van Commiffien van Retorfie en Brieven van Marqué en Re* prefaille regens de Schepen , Vaartuigen , Goederen en Onderdaanen van Groot- Brittannien , ("uitgezonderd die geene die volgens het 31. Art. van de Bredafche Vreede na dat Ryk zullen retourneeren , en provifioncel Paketbooten) alles breeder by dezelve Refolutie vermeld: — Waar op gedelibereerd zynde , hebben alle de Leden zig met het voorfz. Gerapporteerde geconfirmeert, en is dienvolgens goedgevonden en verltaan, het zelve in eene Refolutie te converteeren, 'zoo als zulks gefchied by deze, onverminderd de reeds door H. Ed. Mog. ter Generaliteit gedaane fndantien tot Accommodement met het Ryk vmGroot-Brittannien:—• En zal Extract van dezelve aan de welgemelde Heeren ordinaris Gedeputeerden dezer Provincie,1 ter Generaliteit , om ter Vergaderinge van H. H. Mog. uit te brengen, worden gezonden enz. ' Waarop gedelibereerd zynde , is goedgevonden en verltaan , dat Copye van de voorfz. Refolutie gelteld zal worden in handen van de Heeren Brantzen , en andere H. H. Mog. Gedeputeerden tot de buitenlandfche Zaaken, om te vifiteeren , examineeren, en van alles alhier ter Vergaderinge Rapport te doen.-
Het zyn ook zekerlyk de voorgem. Redriclien en voorbehoudingen , welke de Heeren Staaten Generaal daarop hebben doen neemen een Relolutie waar van den Inhoud te zien is uit het
Extract uit het Regifter der Refolutien van de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, den 6 Fehruary 1781.
Is gehoord het Rapport van de Heeren Brantfen en andere H. H. Mog Gedeputeerden tot de buitenlandfche Zaaken , hehbende Ingevolge en ter Voldoeninge van H. H. Mog Refolutie CommiiToriaal van den 8, 22 en 20. der voorleeden Maand geëxamineerd de verfcheide Refolutien van de Heeren Staaten van Zeeland, by de twee eerde van dezelve fterke Indantien doende, om de Gefchillen, tasfehen het Ry-k van Groot- Brittannien en
de-



VOOR HET JAAR i78i. 79
dezen Staat gereezen, by wege van Onderhandeling en Negotiatie te vereffenen , en by de laatfte van dezelve, na eene Juftificatie van de Conduite in deze Conjuncture gehouden, confenteerende in de retoriioneele Mefures, by H. H. Mog., in het werk gelteld tegens de Vyandelykheeden der Engelfchen , met geen minder aandrang, om als nog den Weg van Negotiatiein te liaan.— Waarop gedelibereerd zynde , is goedgevonden en verftaan, dat de Heeren Staaten van Zeeland by Misfive zal worden gereprssfenteerd , dat H. H Mog. , geëxamineerd hebbende derzelver refpective Refolutien, den 8, 22 en 29 der voorleeden Maand ter Vergadering uitgebragt, ten niterften gevoel'g zyn aan de Verzeekeringen, welke daarby gegeeven worden, van in deze hacchelyke Omftandigheeden te zullen concurreeren tot alle Mefures, welke de befte en efficacieufte zullen worden ge» óordeeid tot Afweeringe van den Vyand, en ter bevor* dering van een fpoedigen Vreede: — Dat zyditgaerne aanzien, als een nieuwe Blyk van haare Trouwe aan het Bontgenootfchap; maar dat H. H. Mog. wel gewenfcht hadden, dat Hoog-Gemelde Heeren Staaten op het Ogenblik , dat Zy , zig herinnerende de Verpligtingen, welke het Verbond van Unievorderd, hunne Hulpen Concurrentie aanbieden , en de Eendragt en Cordaatheid aanmerken, als het eenigfte Middel, waardoor de Staat, onder Gods Zeegen, kan worden behouden, niet waren gesreeden in eene Recapitulatie van Redenen, op welke het aan H. H. Mog. niet onbekend was, dat hasre Suftenuën waien beruften^e: — Dat het aan H. H Mog. tot geen minder Genoegen zouden hebben verftrekt, wanneer de Toezegging van Hulp, en vnn eene onwrikbaare Aanklevinge aan de Gronden van Confederatie, niet was vermengd geweeft met Referves, welker Vooruitzigt de zoo hoog nodige Harmonie cn het Vertrouwen tuffchen de Bondgenooten niet opwakkerd, en dat in 't byzonder de Heeren Staaten van Zeeland niet hadden vernieuwd haare vorige Inftantien tot het entameeren van Negotiatien met het Hof van Engeland: —' Dat H. H. Mog. door deze Handelwyze byna in de Noodzakelykheid worden gebragt, om op hun te neemen een onaangenaame Rescontre van eenige min gevoeglyke Argumenten ; dat het thans de Tyd niet is, om met de Pen te twiften , en dat ook de Difcusüe, van het geene
ge-



to gedenkschriften'
gedaan is , en tot Confervatie van de Eer van den Staat en het Regt der Ingezeetenen, behoudens de Unie, heeft konnen en moeten gedaan worden , voor het jegenswoordige weinig Nut zou kunnen aanbrengen, geprefereerd hebben , op het Voorbeeld van Hoog - Gemelde Heeren Staaten zelve, die Alteratie, zoo zulks onverhooptelyk noaig is, tot paifibeler Gelegentheeden te ver-
fchuiven: Dat H. H. Mog. zig egter niet konnen
difpenfeeren , om, voor zo veel alle de voorz. Refolutien onophoudentlyk tendeeren tot een Verzoek, om alle Pogingen aantewenden, ten einde de gereezen Gefchillen met Engeland door den Weg van Negotiatie te termi-
neeren, aan de Staaten van Zeeland te reprcelënteeren:
Dat H. H Mog. van den Aanvang der Moeilykheeden, •welke tuffchen de Kroon van Groot - Brittannien en dezen Staat zyn ontdaan, nooit zyn afgeweeken van haare Sentimenten van Vredelievendheid, en alle hunne Demarches, voor zo veel die met hunne Eer en Veiligheid konden befiaan. daar toe voornamentlyk meede zyn ingerigt geweeft,,, om den Vrecde beftendig te doen zyn, en de Vriendfchap met hunne oude Geallieerden duurzaam te maken: —- Dat H. H Mog. ook waarlyk begrypen, dat het Staatkundig belang, zoo van het Ryk van Groot - Brittannien, als van de Republiek, nimmer kan zyn , om zig onderling te bederven, en dat H. H. Mog. mits dien nooit eenige gefchikte en gepafte Middelen ter Verkryging van een honorabelen en beftendigen Vreede zullen verzuimen, of uit het Oog verliezen; ——. maar dat, gelyk alle Gelegendheeden ten allen Tyde niet even opportuun zyn, en eene Mogendheid, welke is gekomen tot het Tydftip, dat zy zig zorgvuldig moet "wagten, haare Confideratien in Europa te verliezen, tot geen Stap moet overgaan, die haar met Reden van eene lage Toegevendheid zoude doen verdenken; zo ook in het tegenwoordig Geval, geene Onderhandeling, zonder krenking van de Eer en Independentie van den Staar,
kan worden aangeboden: Dat H H. Mog. aan de
Penetratie van de Heeren Staaten van Zeeland te kort ïouden doen, wanneer zy in een wydlopig Detail kwamen te treeden van de Redenen, die de actueele Ongefchiktheid van zoodanig een Aanbod tot de Evidentie toe zouden konnen demonftreeren: « Dat het genoeg zal zyn Hoog - Geni. Heeren Staaten met weinige woorden te
doen



VOOR HET JAAR ijSi. fr
tloen obferveeren , dat H. H. Mog. van het Begin der Troubles tusfchen de Kroonen van Engeland en Vrankryk, geadopteerd hebbende het Syrtema van eene exacte Neutraliteit, zy vervolgens een zodanige Cynofure hebben moeten houden , dat , door aan de eene Zyde ten Voordeele van het Ryk van Groot - Brittannien te coni cetteeren eene Schikking , tot haar Gevolg hebbende i eene Afwyking van een plegtig Traótaat, de Zekerheid i en Veiligheid van den Staat aan eene andere Kant niet in
i de Weegfchaal kwamen te (lellen : Dat op die
i Gronden ook alle Onderhandelingen, als zeer bedenke' ]yk hebben aangezien; dog niet te min aan alle mogehke Infchikkelykheid hebben plaats gegeeven, en getragt door I den Weg van Moderatie , en zonder betoning van een ■ ernftig, hoe zeer anders gepaft Rellèntiment over de Inbreuken, welke op haare Digniteit en de Regten haarer Onderdaanen gedaan wierden, de Vriendfchap met Zyne
. 1 Groot-Brittannifcbe Majefteit te onderhouden: Dat
: Zy des onaangezien het Ongeluk gehad hebbende, van I haare amicaale Pogingen beantwoord te zien met dagelyks toenemende Depixdatien, Geweldenaryen, en met i de independentie van eene fouveraine Mogendheid onbei ftaanbaare Bedreigingen , H. H. Mog. vervolgens op de , ■ zoo onverwagte, als edelmoedige Uitnodiging van Haa,. i re Rus- Keizerlyke Majefteit zig genegen hebben gei toond , en te gelyk geoordeeld met het jegenswooidig 1 Belang van den Staat overeentekomen , om dezelve te % accepteeren , en in Onderhandeling te treeden over het t geconcipieerde Plan van eene gewapende Neutraliteit tot 1 Befcherming van de vrye Navigatie en Commercie van 1 ■ wederzydfche Onderdaanen, met dat Gevolg, dat thans i deze gewigtige Zaak tot Confidentie gebragt, en het . ' Tracïaat , 'waarvan andere Noordjcbe Mogendheeden i Deelgenooten zyn, werkelyk is gefloten. — Dat veri mits dien H. H. Mog. zyn gebragt onder eene Verpligt ting , aan welke de goede Trouw, en de Opregtheid r hunner Handelingen nimmer konnen toelaten , eenige i Atteinte toetebrengen , en by nader Gevolg zig ook r niet kunsen inlaten in eenig Voordel tot het entameet ren van Negotiatien, en het doen van Voorflagen, wel1 ke met deze hunne Verbinteniflen ftrydig zouden koni nen zyn , en het wettig Regt van hunne Ingezeetenen zouden verkorten, gelyk onwederfprekelyk alle de zooF d*3



8» GEDENKSCHRIFTEN
danige zouden wezen, welke het weezenlyk en voornaam Misnoegen van Zyne Groot- Brittannifche Majefteit zouden konnen wegneemen. ——• Behalven dat ook door de zoo onvriendelyke , als onregtvaardige Aanval van de Kroon van Engeland, en het Vertrek van wederzydfche Minifters, de Zaaken tot die extremiteit en Gefteldheid zyn gebragt, dat H. H. Mog., al waren de voornaamfte Objecten van het Gefchil fusceptibel aan eene facile Vereffening, en zy door geen Engagementen gebonden, nogtans geen ftap konden doen tot Aanbieding van Negotiatien , zonder de Eer en Oriafhanglykheid van de Republiek , die met Goed en Bloed van haare Voorouders zoo duur gekogt is; in het uiterfle Gevaar te ftellen, en den Staat, die haar, weleer zoo refpectabel, Aanzien reeds zedert langen Tyd heeft moeten zien verminderen, voor het Oog van ganfch Europa geheel vcragt te maken: — Dat H. H. Mog. zig vleyen , dat deeze Redenen by eene nadere en bedaarde Reflectie van alle deeze Omftandigheedeu, aan de Heeren Staaten van Zeeland niet ongegrond zullen voorkomen, en dat mitsdien op het eruftigfte verzoeken , dat Hoog Gemelde Heeren Staaten van alle verdere inltautien ten bovengemelden Einde gelieven af te zien, en in tegendeel, zoo door de Ratificatie van de geflotene Conventie met Haare Rus - Keizerlyke Majefteit , als door het dragen va» prompte Confcnten in de voorgeflagene Middelen tot Defenfie van den Staat, zoo ter Zee, als te Lande, willen helpen tot gewenfcht EffecT: brengen alle Mefures,dewelke de praefente Situatie van Zaaken ten uiterften noodzakelyk maakt : —— Dat zy voorts alle financieeleConfideratien, zoo veel het immer mogelyk is,ter Zyde ftellende , haare te dragene Confenten willen bekragtigen , en daar door eene genoegzaame Geruftheid geven , dat Hoog Gemelde Heeren Staaten den Last des Oorlogs niet geheel willen fchuiven op de Schouders van hunne Bondgenooten , die uit eene zuivere Liefde voor hun Vaderland , en het Welvaren hnnner Ingezeetenen werkzaam geweeft, en ongelukkig in Hoftiliteiten zyn ingewikkeld ; maar dat het hun ernft is , de Handen dadelyk meede aan het Werk te flaan, en als een getrouw Bondgenoot, met al haar Magt enVigueur, den Vyandelyken Aanval te helpen afweeren : «—- Dat eindelyk de Heeren Staaten van Zeeland de oude waare Patriotifche Gevoelens,



88
GEDENKSCHRIFTEN
deeze zaak met Haar Keizerlyke Majefteit veréenigd hebben, als Hoofd - Contracïeerende partyen', van de thans gedagte tuffchen Haare Keizerlyke Majefteit en Hoogbenoemde Hoven geflooten Tractaaten , by getreeden zyn, en desweegens een Acte over en weer eigenhandig onderteekend, die hier van het Minifterie van Haar Keizerlyke Majefteit uitgewiffeld geworden is.
Fofgd het Ttveede Articul van het tot St. Petersburg, tusfcben Haar Keizerlyke Majefteit en Zyn Koninglyke Majefteit van Sweeden geftöoten , en op den si ffuh 1780. enderteekende Tractaat.
Art. II. Om alle dubbelzinnigheid en misverftand van de Naam Contrabande te vermyden , zoo verklaare» Haar Rusch Keizerlyke Majefteit en Zyne Koninglyke Majefteit van Sweeden, dat zy alleen die Waaren voor Contrabande erkennen , die onder deeze benoeming, in die tiiftchen de Hoogbenoemde Hooven en een of andere der Oorlogende Mogendheden fublifteerende Tractaaten begreepen zyn.
Haar Keizerlyke Majefteit van Rusland gedraagd zig daar in nasmentlyk op het 10de en 11de Artikel, van 'haar Commercie - Tractaat met Groot - Brittannien en extendeert de verbindinge van het zelve, die geheel in het natuurlyk regt gegrond is, ook op de Kroonen Vrankryk en Spanjen, die tot dato in geene formeele Handel verbond met Haar Ryk liaan, Zyn Koninglyke Majefteit van Sweeden gedraagd zig voornaamcritlyk van zyner zyde op het nee Artikel van zyn Commercie - Tractaat met Groot-Brittannien , en op den Inhoud van het in 't Jaar 1741. tuffchen deKroonen van Sweeden en Vrankryk gel]oore preliminaire Commercie Tractaat, hoewel dat in deeze laatfte de Inhoud van Contrabande niet uiidrukkelyk benoemt is, maar dat de beide Staaten daarin verftaan hebben , zig wederzyds als gens amicidima aan te merken , en voor 't overige Sweeden zig daarin dezelve voordeden die de Hanfe Steeden van oude Tyden herwaarts in Vrankryk genieten, voor behouden heeft. De voordeden die in het Utregtfche Tractaat heilig zyn beveiligd ; zo heeft hy Koniug"nieis gevonden hier by te VQegen, Tegen Spanjen, vind zig C% Koning in 't zeilde
' ge.



VOOR HET JAAR 17S1. 89
geval als de Keizerin , en na haar voorbeeld extendeerd hy de verbindinge van op benoemde Tractaaten die geheel in 't natuurlyk Regt gegrond zyn, ook op deeze Kroone.
Zynde in gemelde Conventie op dezelve voet dera 20 November 1780 mede toegetreeden, Haar Hoog-Mog. de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, en door wederzydfche Partyen den s January 17S1, te St. Petersburg getekend , alleenlyk met by voeging als een
Xlilde Articul. Dat wegens het Commando en ingeval van Rencontre of Conjunctie van wederzydfche Ésquaders en Oorlog Schepen zal geobferveerd worden, het geen tuffchen Gekroonde Hoofden en de Republiek plaats heeft.
Jammer is bet dat eene der Oorlogende Mogendheden, Spanjen, namelyk, onvergenoegt ciat het Hof van Deenli,arken, in zekere Conventie was getreeden met Engeland, deswegens den 10 January door den MarquisDon Gonzales de Ca/lejon , Minilfer der Zeezaaken van Spanjen aan den Vlootvoogd Don Louis de Cordoua, en door dezen aan alle de Zee - Kapiteins heeft doen overleveren eene gedrukte Ordre gedateerd gi December 17X0. van dezen inhoud: ,, Zo haalf de Koning de verklaaring van „ de Koning van Deeneroarken ontving, over de Neu„ traliteit die hy zig voorltelde, geduurende de tegen„ woordige Oorlog te zullen volgen, en waar in be,, paaldword, dat men voor geen Contrebande Goe„ deren zou honden, dan die, welke als zodanig uit,, drukkelyk erkend zyn in de generale Tractaaten, heeft „ hoogstdezelve daar in genoegen genoomen, en ik heb „ aan uwe Excell. (ouder den datum van 7 Augustus „ laastleden) zyne Koninglyke intentien medegedeeld, „ hoedanig men omtrent Deenfche Vaartuigen zou te „ werk gaan," lëdertis zyn Maj. onderricht geworden van „ de Conventie tusfehen de Koning van Deetiemarken „ en die van Engeland aangegaan, in welke Conventie, „ uitleggende het Gommercie-Tractaat van Ao. .1670, „ gezegd word; dat men insgelyks voor Contrebande s, zal houden, het Scheeps - Timmerhout, Pik, Tier, F s » Haift,



9o GEDENKSCHRIFTEN
„ Har ft, Koper in blaaden, Zeildoek, Touwwerk en 3, in 't generaal alles wat. tot uitrulting van Schepen „ dient, als dezelve op Deenfche Schepen na yyandely„ ke Landen van Engeland beftemd, gevonden worden; „ uitgezonderd 't ruuwe yzer en greene deelen; maar „ dat zy vryëlyk na de vyandelyke plaatfen zullen mogen voeren , allerlei ingeleid , yarfche of gezouten „ Vifch, T«rwe en andere Graanen, Groentens, Oiy, „ Wyn en alles wat tot yoedfel of 't onderhoud van 't „ leven ftrekt, mits dat de Plaatfen na welke zy be„ ftemd zyn, niet beleegerd of geblakkeerd zyn
„ Ingevolge van dit gedrag van 't Hof van Deenemar» ken, die zonder meedeweeten of toertemming vanZyne Majefteit de gemelde Verklaaring der aangenoomc„ ne Neutraliteit gaat veranderen, herroept Hoogft de?, zelve alle infchikkelykheden , die hy gelaft had, dat „ men omtrent Deenfche Vaartuigen zou hebben in acht „ te neemen , geloovende , dat 'er geene verandering in s, de gedaane Verklaaring, waar in genoegen genoomeii „ was, mogt gemaakt worden, en Zyne Majefteit be}, veeld dat alle de Artikelen in de gezegde Conventie „ tuifchen Engeland en Deenemarken aangegaan, uitgedrukt, gevoerd wordende door Schepen van die Mo,, genheid ten dienden der Vyanden, zullen gehouden ,, worden, voor Contrabande Goederen: Deeze zyn in „ den grond dezelve die in het Kaap - Reglement van „ i July 1779- f Art. if.) gevonden worden. Ieder „ Kapitein der Koninglyke Schepen en particuliere Ka,, pers zullen deeze aan hun Boord moeten hebben, om „ den Inhoud deezer Koninglyke Refolutie nauwkeurig ,, in alle deszelfs punten uit te voeren.
Hoe verre zulks gevolgen zal hebben is onzeker; doch men verhoopt dat zulks de goede effecten die men zig van de gewapende Neutraliteit beloofd niet zal krenken, te meer wyl zyne Catholyke Majefteit de billykheid van de grondbeginzelen waar op die Neutraliteit is geformeerd , in deszelfs Antwoorden aan de Drie NoordJcbe Hoven des wegens gegeeven heeft erkent en dit herhaald word in het volgend vriendlyk
ANT-



VOOR HET JAAR 17I1. 91
ANTWOORD van Zyne Catholyke Majefteit op de. Declaratie van tl. H. M , wegens Derzelver Ttetreedtng tot de Gewapende Neutraliteit, den 1 January 17S1 aan Z. M. over gekeverd.
De Koning is door de Copyën, gevoegd by de Memorie van den Graave van Recht eren, in dato den " 1. deezer, onderrigt geworden van de wyze en voor" zurige raadsbefluiten, die de Staaten - Generaal der " Vereenigde Nederlanden genoosnen heisben, nopens der" zei ver Accesfie tot de Conventie, geflooten tus" fen Haare Keizerlyke Majefteit van Rusland, en Buh" ne Majefteiten van Zweeden eh Deenemarken, gelyk ! ook van de Verklaaring, welke H. H. Mog. ingevolge " daarvan dienftig geacht hebben, aan de Oorlogende " Mogendheeden te doen. Zyne Majefteit heek, by " inziening der gem. Papieren , niets by te voegen by " de Atuwsorden , reeds door Z. M. gegeeven, aan " het Hóf van Petersburg den 18. April , den 1 Augu" fty aan dat van Coppenhagen, eri den 13. dito aan dat van Zweeten, welkers inhoud alhier herhaald wordt
" door middel der nevensgaande Copyen. Inge-
" volge deezes zyn 'er de nadrukkelykfte ordres gezon" den aan de Schepen der Koninglyke Marine, en aan de Spaanfcbe Kapers, omtrent de wyze, op welke zy zig moeten gédraagen omtrent de Hollandjche V;.ar" tuigen , geduurende deezen Oorlog. Zelfs hebben die " ordres plaats gehad reeds voor de finaale Deliberatien " der Rcpublyk over haare Toetreeding tot de Gewapen ie Neutraliteit ; geevende den Koning hiermede " een blyk van Zyne Vriendfchap, zo als toen ter tyd " berigt werd aan den Heere Graave van Rechteren, by eene Mifiive, in dato 31. Mey iaarftleeden. Voor '„ 't overige zal de Koning zorge draagen , dat Zyne '„ Ordres ta naauwkenriglyk volbragt worden, als Z. ,, M hoopt, dat de Staaten Generaal der Vereenigde „ Nederlanden mede zullen zorg draagen, dat hunne „ Onderdaanen behoorlyk acht liaan op die Ordres , welken overëenkomftig zyn met de Neutraliteit, die v H. H. Mog. hebben aangenoomen. PARD o den 14 January 17&1. (was geteekend)
'De Graaf van FLORIDA» BLANCA.
Ia-



91
GEDENKSCHRIFTEN
Inmiddels .kan men thans geruftelyk melden d.it ondanks alle Poogingen der Engelfchen, om Holland buiten dat Tracïaat te doen fluiten , onze Republiek reeds de Ratificatie van het zelve, door den tot Major geavanceerden Lieutenant Tinne vergezeld van twee Couriers na Petersburg heeft afgezonden, leggende de Rarficatie lil Zrlvere Doozen en zynde de Zenders belalf met koftbaare Prefenten voor de vier Rujftfche Staats Miuifters.
Hoe de Americaanen omtrent de gewapende Neutraliteit derken, kan men afneemm uit de Refolutie van den f October des vorigen Jaars door het Congres genomen en « vaiiiideiebewoordiiiijeii: „ Haare Keyzerl. Majt. „ Aller Ruften, oplettende op de vryheid van den Koop„ handel en op het Recht der Volkeren, hebbende in „ haar Declaratie aan de Oorlogende en Neutrale Mo„ gendheden, reglementen voorgefteld , welkeop grond„ beginzels van rechtvaardigheid, billykheid en gemaa„ tigheid Üeunen, en waar over H. H. Allerchrifteiyke „ en Catholyke Majefteiten hoogft derzelver goedkeuring „ hebben, verklaard: Het Congres, zyne zucht voor de „ rechten van den Koophandel, en zyne hoogachting „ voor deVorftin, die de bovengem. Schikkingen heeft „ voorgefteid, alsook vo^r de Mogendheden die de„ zelve hebben goedgekeurd, begeerende aan den dag te „ leggen , heeft befloren ; dat de Admiraliteits Collegien ' „ Inftructien voor de Bevelhebbers der gewapende Vaar„ tuigen, met Commiftten van de Vereenigde Staaten voor. „ zien zynde, zullen gereed maaken, en berigt 'er van gee,, ven, welke Inftructien overeenkomftig zullen zyn dt „ grondb'eginzels vervat in de Declaratie van de Keizerin „ Aller Ruften raakend: de rechten van ouzydige Scbe„ pen: Dat de Minifters Plenipotentiariften der Veree„ nigde Staaten, ingeval zy 'er toe genodigd voorden, zul„ len refpectivtlyk gemagtigd zyn gelyk zy by deze ge* „ magtigd worden om toe te treeden tot zodanige Schikkingen , overeenkomftig den aart van bovengemelds „ Declaratie , zvelke door het Congres zullen worden ge„ maakt, het welk men verwagt dat vergaderen zal inge„ volgen de uitnodiging van H. K. Majefteit." Beveeld „ Dat Copie dezer Befluiten zal gezonden worden aan „ de refpective Minifters der Vereenigde Staaten in de „ buitenlandfche Hoven, en aan den loifelyken Minifter „ Plenipountiaris in Vrankryk.
Dus



VOOR HET JAAR 17S1. 93
Dus afgehandeld hebbende alles wat betrekkelyk is tot het voorbeeldeloos Ontwerp van een gewapende Neutraliteit, zekerlyk den voornaamften grond der Vredebreuk tuffchen Engeland en Holland, zal het thans niet ongepaft zyn te doen zien de denkwyze van het Britfcb Parlement nopens die vredebreuk, waar na men ongeduldig reikhalsde, doch welke niet anders vertoond dan de llaaffche toegeevendheid voor de Britfcbe Miniüers, doch als een onzydig Nieuws - Schryver , zullen wy de merkwaardige zitting van den i$ January onzen Lezeren voordragen als waar in de Argumenten van beide zyden aangevoerd hun de al- of niet gegrondheid hunner redenen kun. nen aantoonen.
Het was dan op dien dag, dat Lord Sttrmont, in de Kamer der Lords des Konings Boodfcftap brengende, waar in de redenen waren vervat , die Zyne Majefteic hadden bewoogen om Brieven van Marqué en Reprelaille tegen de Hol/anders te verleenen ook overleverde :
I. Copie van Zyner Majelteits Manifeit , gedateerd Si. James 20 Dec. 1780.
II. Copie van het beknopt Verflag van hetgeen door Sir Jofepb Torke tegen de Gedeputeerden van
, de Staaten Generaal gezegt is op den 2 November 1778, en Vet taaling. '
III. Copie van de Memorie, door Sir Jofepb Torke aan de Staaten Generaal overgeleverd, op den 22 July 1779, en Vertaaling.
IV. Copie van eene Memorie, door Sir JofepbTorkc op den 16 November i779aan de Staaten Generaal overhandigd, en Vcrtaaling.
V. Copie van de Declaratie, op den to November 1780 , aan de Staaten Generaal door Sir Jofepb Torke gedaan , met de Vertaaling VI Copie van eene Memorie door Sir Jofepb Torke aan de Staaten Generaal overgeleverd den 12. December 1780, met de Vertaaling.
VII. Vertaaling van het Extract der Refolutien van de Staaten Generaal op den 1 ƒ December 1780.
VIII. Copie van het Americaanfcb Tracïaat. Omtrent een paar uuren wierden er doorgebragt met
het leezen dezer Papieren, vermits de Cancelier, zo wel als de Hertog van Ricbmond, begeerde dat het Americaanfcb Ttaclaat, waar van Lord Sttrmtnt wilde dat
fleg»



GEDENKSCHRIFTEN
llegtedie gedeeltens zouden geleezen worden, welke hy begreep dat nodig waren tot de vereifchte informatie van de thans verhandeld wordende zaak, ook geheel en al vrierd geleezen , waar na de Hertog van Ricbmond en jLord Stormont te gelyk opfronden om te fpreeken; doch de Kamer ten voordeele des Hertogs geweezeu hebbende, begon de Hertog de Debatten met te herigten dat hy eenige confideratien had , die hy aan de Attentie van dé Kamer wilde voordragen. Men heeft, zeide hy ,, hnn,, ne Lordfchappen zekere Papieren voorgeleezen , die „ dienen moeften tot leidraad van het gevoelen, dat zy
hadden op te vatten wegens de billykheid en gepaltheid „ Van den thans in gefchil ftaanden Oorlog. Alle de „ Memorien, enz. door Sir Jofepb Torke1, teu behoeve „ van Engeland overgeleverd , wierden getrouwelyk ter „ infpectie overgelegd, maar de Antwoorden daar op, „ de tegenklagten die gedaan zyn en de verfcheidene Ma,, nifeflea, die ontwyftelbaar van de zyde der Vereenig-
de Provinciën waren gedaan, hield men zorgvuldig „ agter; geen één derzelve werd te voorlchyn gebragt. „ Hoe kan dan de Kamer billyk en onzydig oordeelen ,, welke party, met het eindlyk voortbrengen dezer on„ gelukkige Vyandlykheden, recht of ongelyk heeft, in-
dien zy beroofd word van eene volkome befchouwing
van alle de handelingen, en van eene vergelyking der „ origineele Klagten met de daarop gegeevene Antwoor-
den, om ons door zodanige infpeüie te kunnen over„ tuigen of zy onregtmaatig dan of wy infoient hande„ len."
„ Lord Stormont , na den Hertog van Richmond het „ woord opvattende, zeide: Zyne Genade vraagt waar,, om de antwoorden van de vereenigde Staaten op de
onderfcheidene Memorien van Sir Jofepb Torke, op „ verfcheiden tyden aan't Hof van Londen geprefenteerd, „ niet by de Papieren zyn overgeleverd ? Die Vraag
word op de eenvoudigfte en voldoendfle wyze van de
Waereld beantwoord.- Men heeft er geen ontfangen.
Hunne Hoog Mogenden hebben de toegeevendheid ,, niet gebruikt om antwoorden op deze herhaalde ver-
toogen te geeven; zy lieten die met een onachtzaam „ ftilzwygcn voorby gaan en volhardden in hunne hele„ digingen en onbillykheeden zonder pooging van uitleg
of verdeediging."
Na



VOOR HET JAAR 1781. 9$
Na vervolgens beweerd te hebben dat de overgeleverde Papieren , indien zy gevoeglyk gebruikt en gevolgd wierden, voldoende waren, ichetde Lord Storment het gedrag der Hollanders, voor de Vredebreuk, dus af: „ In 't Jaar 1714 werd een Tractaat geflooten, waarvan „ de voornaamde Grondregel was dat wanneer één der „ beide Natiën wierd aangerand, de andere onmiddelyk „ alle vriendelyke handeling met den Aanvaller moeit „ tfaaken en binnen twee maanden den bepaalden Onder„ Hand leveren. Wel nu , zeide zyn Lordfehap, toen „ de vyandlykheden tuflehen Vrankryk en ons begonnen, „ hebben wy noch het een noch het ander gevorderd ep ,, lieten de vereenigde Staaten, offchoon by een pofitif „ Traótaat uitdruklyk verbonden, den vryen Koophan„ del met onzen Vyand. Toen vervolgens Spanjen aan„ deel genomen had in het trouwloos verbond, dat ge„ forineerd was met oogmerk om den luider onzes Lands „ te verdonkeren , zo niet om het daatkundig aanwee„ zen van hetzelve te vernietigen, decden wy nog geene „ pooging om allerlei foort van hunnen handel uit te „ fluiten, maar alleenlyk om hem te beletten onze Vy,, anden met ongeoorloofde eigendom van Scheepsbc„ hoeftens by te daan. Op deze verzoeken kreegen wy „ geen antwoord, noch dankzegging voor deze infehik„ lvkheid. Toen eene toeneemende exigentie van Zaa„ ken onmidlyker en dri. gender eiflehen van ons vor,, derde, kreeg onzen AmoaiTadeur lad, die met alle „ gefchiktheid en eerbied te doen. Geen gevolg echter. „ Zy voeren voort de Mogendheden, met ons in open„ baare Oorlog zynde, met allerlei behoeftens om den„ zei ven te voeren te voorzien, en om den invoer van „ verfcheide Scheepsbehoef'tens kragtiger in de vyandly„ ke Geweden te maaken, ontheften zy dezelve van be„ ladingen."
Vervolgens betoogde Lord Stormont (ep zyne wyze namelyk) dat de redenen door de Staaten bygebragt ten blyk dat onze tegenwoordige gefleldheid geen cafus foederis was, ongerymd waren , bragt de herberging van Paul Jtnes te voorfchyn , en kwam eindelyk tot het Americaanfcb Tradaat. „ De onmidlyke oorzaak zeide hy, „ welke Zyne Majedeit heeft aangefpoort om den zo „ lang uitgedelden flap te doen, was de ontdekking van „ een alleronbillykst en onrecfitvaatdig Tra&aat tuiTchea
„ de



96 GEDENKSCHRIFTEN
„ de Provincie van Amfterdarn f fchoone kennis van oüze „ Provinciën in een Engelfchen' Staats - Dienaar!) en „ het Congres van de Americaanfche Colonien , thans in „ rebellie tegen dit Land. Hier van was Copie aan hunne „ Lordfchappen overhandigd ; hier van hadden zy den „ hoonenden inhoud gehoord. Hoe ondeugend en voor„ beeldeloos dit rtuk was , wat was tog de Satisfactie „ door ons Hof ontfangen,toen er door onzen Amballa„ deur om redres en llraf wierd aangedrongen? Na eeni„ gen tyd te hebben laaten voorby gaan, zonder aandagt „ op onze herhaalde Vertoogen te flaan, kreeg men ein„ delyk antwoord dat de Staaten het ad referendum had„ den genomen; dat zo veel was als te zeggen dat zy „ onverfchillig waren of er opgelet wierd dan niet. De „ groote hoofd^erfoon in dit geval , van Berkel zelfs, „ toen hy ondervraagd wierd. tot rechtvaerdiging van „ dusdaanig gedrag, erkende het niet alleen, maar ver,, deedigde het zelf en droeg er roem op. De Inzvoon„ ders van Amfterdarn (zvtderom eeu ftaaltjt van 's Mans „ doorzvrogte kunde) thans de heerfchende'Padie der Na„ tie uitmaakende , waren ftout genoeg om de generaale „ Vergadering der Staaten te berig'ten, dat zy dit Tractaat „ met America aanzagen als de uitvoering van eene on„ vermydelyke pligt, en niet konden noch wilden eeni„ ge verzoening doen voor 't geen zy gedaan hadden, ,, ten ware zy er toe gedwongen wierden."
Dit deed de Hertog van Richmond weder opryzen, die den Lord tot order riep en zeide „ dat een Papier, in „ 't welke der Staaten handeling was, zekerlyk had voor „ de Kamer moeten gelegd worden, maar dat, vermits „ zyn Lordfchap met had goedgevonden zulks te doen, „ hy ook geen recht had daar op eeuige zinfpeeling te „ maaken; Lord Stormont begreep dat, vermits de Hol: „ landfche Couranten de geheele Hiftorie hadden gemeld, „ men dezelve zekerlyk befchouwen kon als van eenigen ,, grond voor het aanvoeren van eenig gevoelen nopens „ Zaaken, waar in de Staaten zelfs gemengd waren."
Na dat Lord Stormont nog eenige redenen ter bekragtiging van zyn fentiment had bygebragt, rees de Hertog van Ricbmond ten derde maale op en wederleide den Lord op eene geregelde wyze : ,, Hybetwifte voor eerft „ dat de Gazette van Utrecht eenig gezag had, waar aan „ men zig refereeren kon, ten aanzien van de echtheid
» va»



VOOR HET JAAR 1781. 59
Staats- Dienaaren kunnen wy zulk een gedrag n'et j, goedkeuren, of iets bepaalen wegens den netten zin ,, van verbonden en wederzydfche vcrpltgtingen, zonder ,4 ten minden te hooren wat onze gewcezen tóondgenoo„ ten en Vrienden vanhunne zyde hebben by tebrengen."
„ Doch de invloed van Zyner Maielteits Minllers in
't Parlement is zodaanig geweeft, dat zy niet alleen „ het verwerpen van een Voordel hebben verkreegen, j, dat wegens dit noodzaakelyk onderzoek is gedaan, „ maar ook om deze groote Vergadering van 't Volk, „ onder fchyn van deszelfs groot (te belangens op hec „ kragtigfte te behartigen, daar heen te leiden, dat zy „ een folemneel advis gaf zonder de minlie kennis te „ hebben van de behandeling op welke zy , met zo eene „ blinde tnegeevendheid voor den wil" van het Hof, ge„ ftemd heeft."
2. „ Om dat, hoe genoegzaam ook de rede>an bil„ lykheid diende te zyn, die van eigenbaat mogelyk (ter,, ker heeft gewogen, en welke by deze gelegenheid ook „ niet ontbrak."
„ 't Is, zedert meer dan een Eeuw, de eenpaarige en „ prysljke Staatkunde onzer bekwaamfte Staatsmannen ,, geweeft om Alliantien en Verbonden met de magten ,, van de overzeefche Landen te maaken, ten einde de „ heerfchzugtige aanflagen van het Huis van Bourbon „ te wederltaan. Het Proteltanfch Gemeciiebelt van 4, Holland i$, wegens de Vryheid van haare Gonltitutie „ en Regeeringsform en gevoelens, zo wel als wegens „ haaren Godsdienft, altyd aangezien geweeft als een ge„ wichtige (teun voor de Vryheid van Europa. Twee„ maal hebben zy het oogenblik beleeft dat zy om deze „ zaak aan Frankryk (tonden opgeofferd te worden; en „ wy kunnen niet gelooven dat hunne oude genegenheid „ voor Groot - Brittannien vervreemd zy , veel min dat „ eene direde breuk met hen noodzaakelyk heeft kun„ uen worden van onzen kant, zonder gro.ne misvat„ ting in onze Raadsvergaderinggen. Wy kunnen zon„ der de ernltige bekommernis niet blyven, ziende de „ drie groote Proteltantfche cn vrye Landen van Groot-
Brittannien, Noord - America ' en Holland, elkander „ zo verzwakken door den Oorlog, dat zy eene ge„ makkelyke proov voor hunne oude Vyanden zou„ den worden, wanneer het hem zal believen zyne WaG a » PëIi«



ïeö GEDENKSCHRIFTEN
j,' pens tegen hen te wenden. Wy zyn niet onverfchillig voor den bekommerlyken ftaat, betreklyk de gewapende Neutrale Machten,"tot welken wy , door ,, den ongeiukkigen Americaenfchen Oorlog, ftap voor j, ftap zyn gebragt; maar gelyk wy overtuigd zyn dat ,, fchadehke en armhartige raadgeevingen de dwaaze „ oorzaak van dezen rampzaligen twift zyn geweeft, zo „ zyn wy ook.verzekerd dat eerlyke en bekwaame Mi,, nifters dezelve hadden kunnen voorkomen."
,, Doch dewyl men voortgaat met dezelfde Maatre,, .gels, welke onze ongehoorde rampen hebben verj, oorzaakt, te agter volgen en te koefteren, dewyl een „ Samenflel van omkooping, welke bekwaamheid beide en eerlykheid uit onze Raadsvergaderingen moet uit„ fluiten, de overhand behoud, dewyl alle de-bclangens ,, van den Staat daar aan opgeofferd worden , en dat ,, men alle poogïng tot herftel en verbeetering verwerpt, „ kan onze gefteldheid niet veranderen dan van erg tot j, erger "
„ Ons paft het niet gebeurteniffen te willen voorzeg- . „ gen welke in de hand der Voorzienigheid zyn, maar „ zo 't toegelaaten word dat oorzaaken haare natuurlykè
gevolgen hebben, kunnen wy , naar het tegenwoordig ,, beltier onzer zaaken, zonder vreeze niet zyn vooral „ 't gevaar, waar aan dit Land en het Volk blootgefteld
kunnen worden, beide van binnen en van buiten."
R1CHMOND. PORTLAND. HARCOURT. FERRERS DEVONSHIRE. F1TZ- WILLIHM.
ROCK1NGHAM.
Gaarne zouden wy hier laaten volgen het gepafleerde, nopens dit Stuk by de Gemeentens; dan vermits aldaar, buiten eene zeer onbefcheide redevoering van zekeren Wraxall, waar in hy het caracler der meefte Mogendheden van Europa met haatelyke Couleuren aflchetlte, genoegzaam dezelfde drangredenen zo van het Miniflerie als van de Tegenparty zyn gebezigd, zal het genoeg zyn te zeggen dat, zo wel daar als by de Lords, de eerftgemelde hun doelwit hebben bereikt namelyk om den Koning by Adres over de aan het Parlement gedaane
Bood-



VOOR HET JAAR 1781. 103
ven worden, en Zyne Majefteits voornaame Secretariffen van Staat, de Lords - Commiffariffen van Zyne " Majefteits Thefaurie, de Lords - Commiffariffen van *' de Admiraliteit, de Gouverneurs en Opperbevelhebr " bers, of eenige andere Officieren in de yerfcheide Ha" vens van Zyne Majefteits Domeinen, zullen van deze " Zyne Majefteits begeerte de noodige aantekening houj| den, en de vereifchte Orders hier omtrent geeven."
W. FAWKENER.
Dus ziet men dat hunner Hoog-Mog. PLACAAT van den 26 January, en wel deze bewoordingen:
Dat Zyne Majefteit de Koning van Groot - Brittan, 'nien by hoogftdeszelfs Ordonnantie geordonneerd hebV, bende, dat alle Schepen en Koopmanfchappen toebel] hoerende aan de Staaten • Generaal, of aan hunne Onderdaanen, die zig bevonden in eenige Havenen bin[] nen Zyner Majefteits Domeinen, ald ar veilig en ou-
' gemolefteerd zouden blyven, en aangehouden worden ]l tot dat het zoude blyken dat hun Hoog - Mog. bereid " zyn en voorg'.n mmen hebben die van Zyner Majts. " Onderdaanen eveneens te behandelen, en daar na zou''' t|en mogen vertrekken, en Wy geen ander voornee• " men ooit hebbende gehad , maar .gerefolveerd zynde
' Ons in alle gelee;endheid Itiptelyk te houden aan het " twee-en-dertigfte Artykel van het Tracïaat van Breda, *' de Engelfche Schepen hier te Lande niet langer zullen, worden opgehouden, als dat het blyke das; Zyne Ma-
, jefteit eveneens handeld."
' , En dat vervolgeus, zo dra aan de Nederlandfche Schepen in Engeland word toegeftaan te vertrekken, " de Engelfche Schepen alhier mede niet langer zullen worden opgehouden, maar dadelyk gepermitteerd zul' len worden te vertrekken, en voorzien van de noodige Pafporten van Zyne Hoogheid als Admiraal Ge. ' neraal dezer Landen, die zy by de Collegien ter Ad„ miraliteit van het Reffort daar zy zig bevinden zullen kunnen bekomen, voor zoo veel tyd, als zy na de „ diltantie der Plaatfen van haare deftinatie in Engeland \, tot de reize noodig zullen hebben," als zynde eene ronde en billyke taal genoegzame indrukken op het KaG 4 binet



104 GEDENKSCHRIFTEN
binet van St. James gemaakt heeft, om , ten minden in 'dit. Huk etnigermaate getiouw te weezén aan het Tractaat yafa Breda', en miltchien «Jat hetzelve, of Ichoon, naar men zegt, van te vooren te hebbende laaten onderzoeken en bevonden , dat onze Republiek niet fpoedig' in (laat zou zyn eene Vloot in Zee te brengen, den vyandïykéh (lap nog niet gedaan zou hebben, fndien men zig niet gevleid had dat door dien ftap tweefpalt in de Provinciën Zon gereezen zyn en het voorn. Kabinet daar in zou getriomfeerd hebben, het geen ook te dugten was, uit de geduurige Proteltatien van Zeeland; dan welke Provincie, 2.0 men verzekerd, overtuigd van de gegronde drangredenen, in de hier voren opgegeeven Refolutien hunner Hoog-Mog. vervat, van alle Proteltatien heeft afgezien, jvelk berigt men wenfcht dat waar zy, vermits de aloude moed der Zeeuwen, als dan herleevende, zekerlyk niet nalaaten zal weder' tegen den Vyand uit te blinken', en helpen beletten het -verder neemen onzer Schepen, waar van wy in ons voorig Stuk een Lyft hebben opgègeeven, dan welker getal nog weder zo zeer is vermeerderd, wel is waar met langer tydverloop dan voormaals, dat wy hier onzen Lezer moeten mededeelen een
TWEEDE LYST van SCHEPEN,
BEHOORENDE aan INGEZETENEN der
VEREENIGDE NEDERLANDEN
in dïr andere NEUTRAALE MOGENDHEDEN.
Door ENGELSCHE Konitrgs Schepen en Kotters in de Havens van dat Ryk opgebragt.
TE WATERFORD.
... Schepen Naam. Scbippirs. gekomen Tan
iï'.dde: boven, j. Kersjes , St. Ubes. 'i
TEBENN1NGTON. Concordia. b, t de Boer, Sevilien.
TEKINSALE. £>' Juffrouw R.ekekka en Anna. . . . Hanfen. Grenada.
IN DUINS. De Cath.Wilbelai.O.l.C.ScsWp, f. van Prooijen, Rotterdam. De Juffrouw Ceertruida, J P. Schol , -. Bordeaux.
IX i' O s. T S M O U T H.
DaweeGezufters, Curacao."
JOt ffrmvÊ Anteai* Elizttgh i G. Klaafen. Ccue.



VQQR HET JAAR 1781. i@s
PQR1SMOUTH.
■ Schepea Naam. Schippers. gekomen va*
•jpe Concordia, L. Thomas, Kadix.
X>e Hopende, . . . Janfen, Mallaga.
D> jonge Jan, . . . Doornke , Bayonne.
'Juiium, C. Neuman, (Fiuifch) Stettin. IN COWES.
De rtnge Abraham en Jan, J. Sipkes, Bilbao. 'T£ PORTLAND.
De Phmcolcn , R. Alles, Kadix.
Een Brigantynmet Fik cn Teer, Xiokholm.
De aas, C. Lucas, ' Smirna. IN PLïMOUTH.
De Eendragt, Th. Brandaris, Curacao.
'iDe Vriendfchap , ' H. van Uïjen , •
ÏD'e Eendrfgt, J. Daring, Corunha.
IDe Elizabeih Sotihia, J. Rousm.in, Sr. Euftachius.
\-\ Devier Gez'ifiers , G. j. Ney, Tóulon.
St. Spiridion\ P Bikker, Smirna.
De Anna Jacoba,. 13.. Barends , «™~—
De Catkarina ( H. Strootman, » i
De £arrl , H. Rirfema , Denia.
De Roiierdamfche Paquet, C. ComeliÜe, Marfeiile.
De Maria Comelia , J. Snoev , Bordeaux.
f Het Vertrouwen , E. E, Poftma, Havre deGrace.
De Eenboern, }. Marcks, Barcelona.
De ionie Ar.na, R. D. Flapper, Kadix.'
De Vrouw Catharir.a, F. Meils , ■
De Onderneeming , i P. van Ocvcrci, Sevilien.
Zelde'nruft, L. Srrootmao » Gigon. [
De Vrouw Jurk Arte:, H. Artes, Lisbon.
De Harmanus Wmeveen, J. Manfes, »
De jonge Harmanus, ■ J. Mers, ..
De Vrouw Catharina , P J. Schots, Port a Port.
De Hildrik, B.H Klaafta (Pruifch) St. Mirten.
Keizer Jofephus, ..... . (Keizers) Curacao.
' De lloopende Viffer, J.B. Viller, Sevilien,
,.-! N D A R. T M O HTH. • - .
De Vrouw Jacoba , L. Sanders , Kadix.
De Maria EUzabeth, P. J. Molenaar, Smirna.
* De EUzabeib Maria, W. Bray, Grenada.
I De Maria Anttnia , M- Witte, .. Livorno.
I N M O N T S B A A I.
I De Chrijlina Magdalena , D. Jac»bs, Smirn3.
1 De Snelle Zeylder, P, H, Leeuw, Surinamen. IN FALMOÜTH.
] f De vier Goede Vrienden, ]. Gysberts, -.«
I. De Z.'evru^t , ' ...... Tcrceira.'l
■ Dc Fredrik en Adriana , D. J. Zylemaker , Villanova.
I De Vrouw Cathar,na, H. J. Groot , Demerary.
I , De Thomas en Johannts, L. van der Hoeve, Malaga.
I De jonge Samuel, J. Kau, ■ -
I De jonge Juffrouw Anna, ids -5. Kuyk, ■ *
I De twee Zuflers, Tjebbe J.'de Groot. Triefte.
I De Vrouw Catharina , . ' ; Alicanten'.
I De Bonte Mantel, J. J. Reeneman, Bayonne.
| . Be Ji.-1re»w Sufania , H, Rump . Lisbon.
G s W'i



io6 GEDENKSCHRIFTEN
IN FALMOUTH.
Sciiepen Naam, Schippers. gekomen vaij
JVel te Vreeden, . L. Pieters, Genua.
. . . Meynders, Amfteidam.
De Anna Therefla, ...... Welt - Indien.,
St. Magnus, L Brinkman, Rocheforc.
De Hoep, D. Kerfemaker. Catalonien,
TE MEVAGESSI, Reliarjia. J. P. Kraay, Grenada.
TE SCIHY. De Vrouvj Deliana Maria t T. Sjoerds, Kidix. Zei e-tuft ' ' J. Actes, ... -
De jonge Petrenella, A. Jochems, Lisbon.
De jonge Gilles, ' H. Hyding, Smirna.
Dr jonge Jan, S. Roelofs', Bordeaux.
De jonge Jacobus, }■. van der Swan, Cork.
De Rejohtie, J. Reurrs, \ Genua.
De Vrouw Henriette, H. A. Venfter, Cette.
De jonge Comtiis, j. de Zeeuw, Malaga.
+ De jonge Jan, C. L. Yan der Mey, Bergen.
TE S HEERNES. De jonge Stoffel, H. Fokles, Amfterdarn,
Het Fortuin van Zaandam, B. Hofker, Memel. Dc drie Gczi-ftcn, Q. s. de Jong, ■
TE LONDEN.
A. Moerkerken, Ter Veere.
IE HA1W1CH. DeVrtuwJihannaMargaretha. H. lans, Elbing. Met'a M~ria, J. Elberg (Deenfch) Kopenhagen»
TE ELACKNEY. Weldoen en Weidenken, D. de Haas, Stokton.
TE HÜLL.
De Gefladige Jager, W. H. de Jonge, leith.
De Jufrouw Johanna, D. J. van Hoorn, NB. M. Vifleï,
AAN r>E BA RB AD OS, * De Kato , . . • van der Zee, Marfeiile.
TE BRISTOL. De Vriendfchap , R. Barends, St. Euftachius,
Sopbi* EUzabeth, ...... Stokholm.
TE ST. 1VES. De Dolphyn, Ids Pietet* , , Alikanien.
TE GuERNSEY. De Waakzaamheid, D. H. de Vries, Rotterdam.
IN TOKBAY
De Snaauw Adriana. ■ H. Klaafen, Grenada.
NB. De Schepen met een * getekend zyn vry gegeven, en die, voor welke een f ftaat, geheel of gedeeltelyk gecondemneerd.
Het Hollandich Oorlogfchip ROTTERDAM, voerende 54 Stukken, en gecommandeerd door Kapt A. J. van Volbergen, na de WeltIndien beftemd, den is December , voor het Admiralneiis Collegia van de Maas uitgezeild, wieid in het Kanaal deer een Engelfch. Oorlogfchip van 6+ Stukken aangevallen, welke hy affloeg, hebbende in dat gevecht 10 Dooden (waar onder ecu Adelboift; en 2» Gekwetften bekomen, Kapt. Volbergen , kreeg een ligie blelïure in ket Aangezigt, de Zickcutroofler verloor een Been en de. Commandeur van dc Soklaatcn, wieul zyn Rsclueihand afgcfchoien . kort
claac



VOOR HET JAAR 17S1. 107
iaat op wieul hy weder geattaqueerd door een Fregat van 36 Stukken, hetweik hy mede aifloeg, en weinig tyd daar na kwam hy in gevecht met het Oorlogfchip Wurwich, van 54 Stukken , door hetwelk hy genomen wierd. By de laatfte ontmoeting is er op het Schip van Kapt. Vo b'rgen, fltgts een Man gefncuveld en eenige weinige gekwetlt , waar onder de Cadet ianaerus van Delft, die kort daarna aan zyne Wonden overleden is. Niettegenftaande de> gezegde Commindeut van de Soldaai.cn , in den eeilten aanval zo ïwaar gokwetir wierd , heeft hy echter ni«t Hechts by de volgende Gevechten tegenwooidig geweeft , maar zelfs in Perfoon op zyn Poft gecoinmandeeid. Het Schip wierd den 7 January te Spnhead oprrbragt en is vervolgens na de Rivier van Londen vervoerd, gelyk" ook het O. I Comp Schip BE CATHARINA WILHELMlN.1, uit hetwelk de Contanten geloil en in dc Bank te Londen gebragt zyn.
NB. Het Schip de Amtlia Galatia, Schipper Picter Richird , van ■Marfeiile na Oftcnde (vugens dt eerlte Lyitj in Plyrnouth opgebragt , is viygegeveu en te Oliënde aangekomen.
Thans herinnerd ons bellek ons dat wy nog het een en : ander moeten melden van de voornaamite Gebeurtenis; len, die er zyn voorgevallen
Groot - Brittannien leverd, buiten het voorhaalde wei1 nig anders op dan het zo lang yerwagiëRechtsgeding, 1 over den Lord George Gordon gehouden, en by wdko I hy is vry verklaard van de misdaad van hoog verraad , : met welke hy is betigt geweeit. Dit Rechtsgeding wierd den 5- February, des morgens omtrent y uuren, begonnen en duurde tot den volgenden ogteüt ten $ uuren, • waarna de Jury of u gekozen Rechters, na drie quarr1, tier uurs afzondeilyk te hebben gedelibereerd, eenparig verklaarden dat hy nut fchuldig was.
Het verdere , uit dat Ryk berigt wordende is nog zo onzeker , dat men niet alleen confirmatie moet hebben om iets voor waarheid op te geeven, maar dat veele het befchouwen als middelen, zo wel om de Aclien in Hand 1 te houden als om de Natie te difponeeren tot een gewillig accordeeren van Suciïdien. Ten bewyze zullen wy hier flegts met een enkel woord die berigten opgeeven, Zynde
1. Dat een Vloot van ten minflen zo Schepen van Linie behal ven Fregatten zal gezonden worden om Gibraltar te ontzetten.
2. Dat zioo Man, behcorende tot het Contingent van Ptnfylmnimt WastbingtonsL^a ver laaten hebben,
3. Dan



ïoS GEDENKSCHRIFTEN
3. Dat Lord Cornwallis, onderfteund door de Troup-.
■ pes onder den Generaal Les/ie , den Americaanfcbhi ■ Generaal Green bevogtcn en eene compleete overwinning , waar door 1100. Americaanen gebleeven zyn , behaald heeft, en dan , het geen nog we! het allergewigtït zou zyn.
4. Dat de Generaal Clinton het Americaanfch Hoofd ■ Leger onder den Heer Washington eindelyk tot een geregelden Veldflag by Amboy zou hébben gebragt, en, ichoon met verlies van zyn flinker hand, ifooAmericaanen doen fheuvelen en 3000 gevangenen bekomen. Van alle die tydingen kunnen wy op echte Brieven verzekeren : dat het eerfte mifïchieii nog lang zal aanloopen ; dat het tweede eensdeels o»o Man is vergroot en de overige reèds in ondei handeling met het Congres waren, en dat de twee laatlte tydingen volürekt valfch zyn.
npanjen , leverd tot nog toe weinig anders op dan de onvermoeide voortzetting van de belegering van Gibraltar , welke Veiling zekerlyk thans weinig andere toevoer , dan omniddelyk uit Engeland kan bekomen , daar er voormaals nog verfcheide Varrtuigen met Levensmiddelen uit [de Moorfcbe Havens, van Têtuan en Tanger konden komen, wanneer de Stormen de Spaanfché Ooriogfehepen van voor Gibraltar dreef, dan hetwelk thans gedaan is, door dien de Koning van Marokko, zeer on vérgenöegt over de Engelfchen'', hun niet aUeen 'Tanger heeft doen ruimen maar ook na Gibraltrif terug gezonden.
Daar het nu zeker is dat Spanjen wel bevroed dat, ingevalle de Engelfche eenig ontzet na Gibraltar zenden', hetzelve gewitTelyk fterk zal geconvoyeerd zyn, heeft liet Hof 4 Kotters en een fnelzcilend Fregat uit Kadix doen zeilen om by Kaap Finifterre en Kaap Ortegal te kruiden om kundfehap van den aankomtt der Engelfchen te geeven , en ongetwyffeld alsdan zal de te Kadix leggende Vloot dezelve niet onverhinderd na Gibraltar laaien voortzeilen ; te meer vermits Reis Farach, die de Engelfchen^ te Tanger gectablilTeerd, na Gibraltar terug gebragt heeft aan Don Antonio Barcelo heeft verzekerd „ dat die Veiling hetgeen drie Maanden zonder vervet„ feh'iig kon uithouden ; dat het Garnifoerr het laatfte
„ Ma-



VOOR HET JAAR 1781. io£
„ Magazyri heeft begonnen te gebruiken; dat de Soldaten" zeer flegt zwart Brood moeiten eeten; dat zy ze« " dert eenige dagen zonder Vleefch waren, en een wei" nig Stokvifch in de plaats kreegen; dat een onceverfch Brood een Stuiver kofte, en zulks nog gehaald moeft worden in een plaats, die door fterke yzere traliën " was afgetioten , zekerlyk uit vrees dat fomtyds de " Bakkery door verhongerde Buiken mogt overweldigd " worden; een Pint üly kofte jo Stuivers,en, hetgeen K ongelooflyk fchynt , 6 Pond nieuw Hout omtrent 9 ' Guldens en 't zelfde gewigt van oude Scheepsplankcn 7 Guldens ; een Ton Wyu,-4Co Pintjes houdende, !' kofte 3ca Piafters ; de Burgers zagen er zeer bleek, en mager uit , en de Wagt aan de Landpoort wierd .' niet meer vertrouwd , dan aan Officiers, die by den V Gouverneur zeer bekend zjn, en door hunne erkende " trouw en wakkerheid dien eerpoft verdienen, als zynde " de gewigtigfte en het meefte blootgefteld." " Men weet dat in 't voorleden Jaar uit Spanjen een Efquader na de Weji- Indien is gezeild onder Don Jofepb Solano, en dat reeds de gerugten hebben gegaan dat 'deze Vlootvoogd zig van Pcnfacola had meelter gemaakt : Zekerlyk had men gegronde reden om zulks te gelooven aangezieu zyne fterkte, maar de Stormen, en Onweeren , welke in 't voorle'den Jaar meer Menfchen heeft doen fneeven dan het Oorlogs zwaard en meer verwoeftingen aangeregt dan het Kanon te weeg gebragt heeft, zyn oorzaaken geweeft van het mislukken der Onderneeming van het Spaanfcb Efquader, want men verneemrdat'hetzelve, deerlyk ontredderden de Havana is binnen geloopen.
Vrankryk, in welk Ryk thans de voornaamfte_Vlootvoogden van hunne Expeditien, in de Weft-Indien zyn terug gekomen, en thans naar 'tfchynt maar bezig is met toeruften , zonder dat nog zeker is wie, der ScheepsHoofden , tot Opperbevelhebber, zo over byzondere als over gezamentlyke Efquaders commando zal voeren, fielt zig inmiddels in ftaat tot het verzorgen der benodigde Fondfen om den Oorlog door te zetten, gelyk felyke uit het Edict den 13 dezer Maand in het Parlement ge- . regiftreerd en tien Artykelen bevattende, behalveu nög de voJgende vooraffpraak :
Lor:



Hó GEDENKSCHRIFTEN
„ Lodevvyk , door Gods Genade, Koning vatl Vrankryk en Navarre, enz. De Noodwendigheden „ des Oorlogs, in welken wy ons ingewikkeld vinden, ons verpligtende, om eene nieuwe Leening te openen, hebben wy befloten zes MilÜoenen Lyfrenten te creëeren, op dezelve Voorwaarden, als de voorgaan„ den, maar van alle foort van korting ontheeven. Dit ,, is eene Opoffering, welke de omftandigheden thans ,, van onze wysheid vorderen; maïr het is des niet te „ min eene Verbintenis, ter goeder trouwe gemaakt, en ,, welker onderhouding wy zorgvuldig zullen hand,, haven "
,, Ten zeiven tyde ons naauwkenrige rekenfchap van „ den ftaat onzer Finantien hebbende laaten geeven, en „ begeerig zynde om te weeten, of wy genoodzaakt „ zouden zyn , om eene Belafting op te leggen , ten einde „ tot een onderpand voor deze Leening te verlfrekken, „ hebben wy met genoegen gezien, dat de Lyft onzer „ gewoone Inkomften zeven - en - twintig Millioénen „ grooter is dan die van onze gewoone Uitgiften, de „ zeventien Millioénen, tot af betaalingen bepaald , daar ,, onder begreepen zynde: En dewyl wy, na'er veele „ oplettendheid aan hefteed te hebben, in deze Lyft onzer „ Finantien, en in het verflag, welk ons gegeeven is, „ niets gezien hebben , dat geheimhouding vereifchte, ,, hebben wy geoordeeld, dat de openbaarmaaking daar ,, van niet dan voordeelig kon zyn. Wy hebben een „ open weg ingellagen, die, fchoon nieuw in publieke „ zaaken, ons egter met onze aangenoomen grOndbegin„ fels wel fchynt te Itrooken; want zo zeer het ons ter harte gaat, ons Volk voor nieuwe duurzaame Impos„ .ten te bewaaren , zo zeer ligt 'er onze geregtigheid „ aan_ gelegen, om de zorg, die wy draagen voor de „ veiligheid van hun, welke ons in moeilyke omftandig„ heden proeven van hun vertrouwen geeven, aan den „ dag te leggen, enz." Het Edict zelve belfaat uit tien Artykels, waar van de hoofdzaaklyke inhoud is:
I. Dat voor de IntrefTen princiaal verbonden zyn 'sKonings rechten op de vyf groote verpagtingen, de Zoutpagtingen, en de zogenaamde droits des Aides, en deze Intreflen zullen zyn 10 per Cent op een Lyf, 9 per Cent op twee Lyven, 8 en i half per Cent op drie Lyvea cn S per Cent op vier Lyvan,
alles



VOOR HET JAAR£i78r. 11!
alles zonder onderfcheid van Ouderdom en ter keuze der Koopers.
2. De ln treffen zullen ontheven zyn van alle belading en retenue die zyn of komen mogen.
3. Er zullen geen mindere Kapitaalen worden aange. nomen dan van foo Livrcs.
4. Een ieder, zo Waereldlyk als Geeftelyk, Vreemdelingen en zelfs Onderdaanen van Mogendheden waar mede Zyne Majefteit in Oorlog is, kunnen hun Geld in deze Negotiatie plaatfen.
Portugal, geeft, zo min als de Ryken van Deenmarken en Zzveeden, thans eenig gewigtig Staats-Nieuws op, behalven dat milTchien in het eerftgemclde Ryk eenig» verandering in het Syllema van het Lhbonner Hof zou kunnen voorvallen, door het Sterfgeval van Haare Majefteit de Koningin - Douariere Dona Anna-Maria-ViEtoria, Zulter des Konings van Spanjen, welke Vorft deïe zyner Majefteits Zufter, den 15 January overleden, tederlyk beminde.
T Tet DuitfcbeRyk is tegenwoordig ook niet zeer vrugtX JL baar in ftaatkundige beu'yten. Deszelfs doorluctig Hoofd is aanhoudend bezig met verbeteren van ingefiopen abuizen en met het pleegen van daaden , eenen menfchen - vriend waardig, verhoo^ende zulke Pennoenen van Weduwen als zyne Keizerlyke Majefteit begrypt dat niet toereikende zyn om de genietende Perfoonen behoorlyk onderhoud te verfchnften
De overige Ryks- Vorlfen, terwyl een d'epen Vreede de plaats heeft ingenomen van Oor;og , houden zig bezig met de bevordering van de Welvaart hunner Onderdaanen ; dus heeft de groote Frederik, ten blyke hoe zeer die Vorft haater is van alle geweetens - dwang , en hoe gaarne Zyne Majefteit alle Onderdaanen, mits lig vreedzaam gedraagende, het voorregt van onbedwonge geloof begeerd te verkenen, hier van ten Voorbeeld gegeven in het volgend geval:
Het Berlyner Minifterium heeft voor de Koninglyke Pruijjifche Landen een Nieuw Gezangboek doen vervaardigen om in de Lutherfcbe Kerken gebruikt te worden,
het-



xix GEDENKSCHRIFTEN
hetzelve doen drukken en ook reeds in twee Kerken iri» gevoerd : Des onaangezien ontmoet het by de meefte Gemeentens groote tegenfpraak ; zelfs hebben de vier Gemeentens van Fredriksftad , zig des wegens aan den Koning ge'a'drefiëerd met het Volgend Vertoog:
„ Geduurende Uwer Koninglyke Majefteits glorieryke Regeering weten Hoogftdeszelfs Onderdaanen van niet de minfte krenking in onze allerheiügfte Gerefor„ meerde en Lutherfche Geloofs - Oeftening. Dan zedert „ eenige Jaaren, 11a dat de Prooft 2W/er herwaards geko„ men is, hebben eenige Confiftoriaal - Raaden en veele „ Predikanten, Cde Hof-Predikanten Ramm, Si/her,-, fchlag , Woltersdorff', Hecker en Servas alhier uitge„ zonderd) Reformatien tegen de Schrift,naar hun goed„ dunken, in de Kerken en Schooien ondernomen, zo „ dat de Cybelfche Grondwaarheden thans openlyk op „ Predikftoelen en in Gefchriften verdraaid worden, vermitsdezeNieuwelingenzich wyzer achten te zyn als de jipeftelen en Luther; doch datzy het niet zyn blykt daar uit, om dat zy, fchoon Voorftanders der Religie zyn„ de , nogtans (tilzwygende dulden dat de geweezen „ Krygsraad Krantz en anderen de affchuuwlykfte Schrif„ ten tegen het Woord Gods in 'tlicht brengen; waar' „ uit dan openbaar is, dat wanneer de Bybel ineen Land j, mishandeld word , onze nakomelingen in weinig Jaa,, ren ünchriftenen zullen worden. De Heidelhergfcbe„ en Lutherfche Catechismus worden in veele Schooien „ in 'tgeheel niet meer geleerd; op het platte Land ziet „ het er met de waare Religie nog beklaaglyker uit, en ,, men'wil ons voor den opentlyken Godsdienft een Ge„ zangboek opdringen , waar in Sociniaanfche Grond„ Hellingen zyn , en 'tzelve in Uwer Koninglyke Ma„ jefteits Landen algemeen maaken , en daartegen het „ fchriftmatig Gezangboek van Porften, zo als voorge,, geeven word op Hoogftdeszelfs bevel, uit deszelfs „ plaats verdringen , nietteger.ftaai.de men uit het nieuw ,, Gezangboek de kragtigfte en ook alle Liederen van „ den zaligen Lutherus uitgelaaten en het Lied, waar in „ de fchriftmatige Geloofsbelydenis door Luther te fa„ men gebragt is, geheel verdraaid heeft. ■ „ Wy vreezen derhalven, dat er de fchroomlykfte in,, breuken in ons Geloofs - Syftema gefchieden zullen , „ wanneer Uwe Koninglyke Majefteit Hoogftdeszelfs
„ Geeft-



<*4 GEDENKSCHRIFTEN
„Vermoedelyk is de nieuwe Catechismus, zo als hef 'j, nieuw Gezang-Boek, beter en gevoeglyker voor den „ waaren Godsdienft, dewyl zo veele andere Gemeeuj, tens, by dewelke zig zeer veele in algemeene agting „ ftaande en verlichte Mannen zig bevinden, dezelven „ den voorrang gegeeven hebben. Gemelde vier Ge„ meentens kunnen derhalven daar in beruften, vermits, „ gelyk reeds gezegd is, het hun zo wel als elk hunner „ Mede - Onderdaanen geheel vry ftaat te gelooven en „ te zingen wat en zo hy wil."
GENEVE, maakt, zegt de Schryver van de Courier du Bas Rbin, thans een groot rumoer in de ftaatkundige Wereld, even of dit Republiekje de aandagt van Europa, geheel en al geveftigd op het Treurfpel dat daar in word gefpeeld, wilde aftokken.
De Onluften, daar ontftaan hebben hier uit hunnen oorfprong: De Procureur - Generaal aldaar had voor eenigen tyd in den Raad een Voorftel gedaan hier toe betreklyk „ dat aan verfcheiden Particulieren Miniliériale „ Brieven uit Vrankryk wierden gecommuniceerd, 'tgeen „ ftrydig was met de wetten van den Staat." Dit Voorftel aan den Franfchen Minifter aldaar, als hoonend voor den Koning zyn Meefter, afgemaald wordende, kreeg deze ordres van zyn Hof om binnen 24 uuren eene opentlyke voldoening te eifchen: Op het ontbieden van den Procureur-Generaal voor den Raad ontftond den 4 deïer een algemeene opftand; een ieder liep gewapend langs de Straaten en wilde weeten wat het lot van den befchuldigden wezen zou. Na verloop der 24 uuren kwam hy nit het Raadhuis terug en wierd met algemeene toejuiching des Volks begroet. Men zegt dat hy verweezer» is zyn Ampt te verliezen, maar dat de Legations - Secretaris van Vrankryk nog grooter voldoening vorderde, -waar toe hy flegts een half uur tyds gaf, en dat de Raad izich toen aan de genade des Konings onderworpen had. Men vreeft nog voor bloedige gevolgen, en reeds in den Oproer van den 4, is er iemant om het leven geraakt.
Hoe erg dit geworden is blykt uit de twee volgende Brieven alseerft van BERN den 8 February: Onze Gedeputeerden zyn, heden avond, van Arau terug gekomen zy jyeeten noch niet welk befluit de Heeren van Ziiricb nee*
men



VOOR HET JAAR 17S1. I!f
men zullen. Hier heeft men valt gefield te ageeren, dat is dezelve Gedeputeerden, welke deCotiferentien tcArau, bygewoond hebben, ook naar Geneve te zenden. Heden avond,is er een Krygsraad gehouden om de nodige fchikkingen te beramen, in geval men Trouppes derwaards zenden moeft, doch men zal tot dat uiterfte niet komen dan alleen in de allergrootftc noodzaakelykheid. De Geheime Raad is ook, heden, vergaderd geweeft, in welken men bepaald heeft ten fpoedigften een Lid van den Raad naar Sohthurn te zenden, om aan den Ambafladenr • van Vrankryk voor te leggen de reden, waarom men niet terftond ter bemiddeling naar Geneve gegaan is, en 1 om hem teftens bekend te maaken het genomen bcfluit om Gedeputeerden naar Geneve te zenden', het zy de Heeren van Zuricb zulks ook doen het zy niet. In geval deze 'volharden in hunne weigering van als Middelaars te ban* 1 delen, is het waarfchynlyk, dat het Canton van Bern die 1 bemiddeling te gelyk met Vrankryk op zig neemen zal. IHet is de Raadsheer van Fr.ifching, die benoemd geweeft fis om zig by den Franfchtn Ambaiïadeur te begeeven. IHy is heden namiddag om 4 uuren vertrokken.
Wyders nog een BRIEF van BERN den 11 Fe■bruary. De toeftand der geene, welke thans in Geneve onder de benaaming van de Negatifs (kVeigeragtigen ) betkend zyn, is allerbeklaaglyklV, en maakt een ieder zeer rongeraft: Zy worden om zo te fpreeken, gevangen gehouden door de Reprefent anten, en zyn buiten ftaat iets ite doen. Deze laatften hebben zig meeller gemaakt rvan het Raadhuis, en ieder ogenblik ziet men met angft :een bloedig gevegt te gemoet. De TVeigeragtigen hebben niet meer dan een Huis , in welk zy ten getale -van aoo byeen vergadetd zyn. Die plaats is een Koffyihuis, het welk zy hunnen Kreits noemen.' Zy zyn van (Wapenen voorzien en gereed hun Leeven ten d mulle te verkoopen. De üyndics of Magiftraaten zyn in hunne Huizen opgefloten, vermits zy zekerlyk al te veel waagen zoudeu om er uit te komen. De Reprefentanten zeulden ieder ogenblik klagten aan de Magiftraaten, die zy zouden willen vergaderd zien, in hoop om als dan in dit uiterfte alles van hun te verkrygen, wat zy eifchen zouIden. Zy verlangen voornaamlyk eene generaale Vergadering; tot nu toe heeft men hun zulks geweigerd, maar men vreeft, dat men eindelyk daar toe genoodzaakt zal
H 2 zyn



n6 GEDENKSCHRIFTEN
zyn. In die zorgelyke omftandigheden, zenden de Magilhaaten Brieven af, zo dikwils ais zy maar kunnen, aan de omliggende Amptmannen , dezelve fmeekende tot hunnen hulp te komen, met het zenden van Middelaars, doch zy zenden die Urieven niet als in het geheim af, ■want anders liepen zy gevaar van vermoord te worden; de Magiftraaten verwonen ook dat de hulp die zy vraagen zeer dringende is, dewyl zy ieder oogenblik een bloedig gevegt vcrwagten. Uit achting voor de Heeren van Ztiricb heeft men alleenlyk hier gedraald Gedeputeerden derwaards te zenden, en nog weet men niet welk belluit die Heeren neemen zullen; doch men heeft het gevaar zo dringend geoordeeld, dat onze Gedeputeerden heden van hier vertrokken zyn, en men heeft er de Heeren van Zuricb kennis van gegeeven. Vermits de Reprefent anten de Poorten van Geneve gefloten houden en met Gefchut bewaaren,en dat zy volftrekt geen Middelaars to.laaten willen , is men hier zeer verlangende te weeten of zy de. Heeren Watteville en Steiguer in de Stad toelaaten zullen Zo zy het weigeren zal men Trouppen en Gefchut afzenden, en mogelyk zou men op het laatft wél tot een Bombardement kunnen befluitcn. Ongelukkig is het dat de Magiftraaten zo wel als hunne Tegenftanders door deze geweldige middelen lyden zullen. Hoe de zaak ook aftoopen moge is men verzekerd van de toëftemming van Vrankryk, die de Web geragtigen onder deszelfs befcherming genomen heeft, en zo dra Vrankryk met de Cantons dc overhand zullen verkreegen hebben, is het te vreezen dat de Reprefentanten op geen voordeelig Vergelyk zullen mogen hopen, men vrcesd in tegendeel dat zy ten ftrengften geftraft zuilen worden.
De Staat der Zaaken, voor zo veel 't Staatkundige betreft, zo kort doenlyk , gefchetft hebbende zullen wy nog met eenige Woorden verflag gegeeven van het geen onml Jdelyk betrekking heeft tot ons Vaderland , in deszelfs tegenwoordigen'ftaat van fcheuring met Engeland.
Dat 's Lands Vaderen nopens dit Stuk ganfeh met Hïi zyn, blykt aan het
E X-



«4 GEDENKSCHRIFTEN
Voorts word wederom beloofd een Gouden Eerpenning ,van vyf-ea-
ivjmiig yjoueten uuttaaien, voor oen uicuter van net oeite rNeuerauiCfche Vaars, behelzende :
DE AANSPRAAK VAN KEIZER KAREL DEN VYFDEN AAN ZYN ZOON PHILIPS , BV DE OVERDRAGT VAN DE REGEERINGE DER NEDERLANDEN.
En een Zilveren Penning yan gelyke grootte en munte als de Gou. den, voor den Dichter wiens Vaais het beft gekeurd naait by zal komen.
Moetende de Gedichten voor den eetften van Louwmaand 1781 franco aan bovengen. Secretaris van dit Genootfchap gezonden worden. Blyvende voorts alles op den voet als in de BcKendmaakingen van 177S, 1779 en 1710 is gefteld.
Den % dezer heeft de Hooggeleerde Heer EWALDUS HOLLEBEEK, S. S. Tbeol. beft. (y Prof. , de hooge Waardigheid van RECTQR .MAGNIFICUS der Univerfiteit te Leyden nedergelegt met eene ptegtige Oratie de Utilitait ex Incredulorum contra Sacras Liter as coT.aminibus in Religionem Chrijlianam redundanda ; dat is ,, over denut„ tigheid, voiar den Chriftelyken Godsdienft uit de aanilagen der Qn,, gelovigen tegen de Heilige Bladeren voortvloeiende.*'
In de Waardigheid van RECTOR MAGNIFICUS is opgevolgd de Hooggeleerde Heer BAVtUS VOORDA, j. ü. D., Juris C.vilis tb1 Medierr.i Profejfor, en tot Secretaris van den Academifchen Senaat de Hooggeleerde Heer NICOLAUi GEORGIUS OOSTERDTK, JOAN F1L., Medic. Dotl. Medicinae Theoreticae Profejfor Ordinarius,
Nieuwe BOEKEN en GESCHRIFTEN, welke tak by den Uitgeever van dit Werk te bekomen zyn.
ENGELSCHE,
A fhort View ef the Tenets of Tritheifts, Sabellians, Trinitarians, Arians and Sociniatis; intended to afTift in foiming a general idea qf the Principal Opinions held on the Trinity &e.
Dit word als een zeer geleerd en verdieriftelyk Werk opgegceven.
A» Eflay on the Population of England, trom the Revolution to the ptefent Time.
De Schryver van dit Werk ( Dr. Price ) bewyft hier in ten ftetkite dat Exgclands bevolking geftadig afueem.t.
FRANSCHE.
Fhyfique du Monde, par Mr. Ie Baren de Marivelzte par Mr. Gettsfieu, 1 Vol., in 4to., avec un Dictionaire des termes peu ufites.
Lettres fur !a Hollande écritcs en 1778 en j 779, par Piiati a la Haye , chez Plaat.
Memoires Secrets & Avantures Galantes de Mahomet, deux Partics, in izmo.
HOOGDUITSCHE.
Le Trosne, Lehrbegriff der Staats -Ordnung, und Elementarwer!: yora Staats - Inrerefle in ruckiicht auf Geltung , umlauf Kunftfleifs, ■jjnd inlandifchen fo wol als auswartigen Handel, z Theilen, gr. svo.
N E-



VOOR HET JAAR 17B1. i*5
NEDERDUITSCHE.
D'Jrvicut Reis naar de Legerplaats van den grooten Emir , en befchrvvinc van de zeden en gewoonten der Woettyn bewoonende Arabieren Uil het Franfch vertaald en met aanceekemngen vermeerderd door Do. G. Kuipers: Met pl. gr. svo. te Utrecht by H. van Otterloo,
k°D-{verhaat van Albctt Durer's Nederlandfche Reize in den Jaate «zo en !62i. gr. svo. te Amfterdarn by W. Htlirop-, koft 12 ft.
1'rofF van de Wynperjfe's Onderwys in de Redenkunde,. in het Ne» derdnitich eebragfen met Aanmerkingen, uitgegeven door Do. J- J. Ie S.,ge ten Breek, Bélfte Stuk, gr. svo. te Rotterdam by J. Pols:
k°Grondbeginfelen dér Algemeene Geleettheid , gr. sv». te Middelburg by P. GUliJTin: koft ƒ 2; S-
N.cuw Nederduitfch Speldeboek, verficrd met leerzame Plaatjens, te Utrecht by de Wed. J. van Schoonhoven: koft 11 ft.
L'«rzang aan de vrve Hollandfche zeelieden, 111 svo. : i j St.
De Hollandfche Eyerboer, zyn Teftameht maakcnde, Toneelfpel in drie Eediyven, -\j , , \~ '' . ...
Ongeneeslyke Dolheid, is eiger als Simpel, of al wat gy wilt, in ivo.; a 8 St. _ . . , ,
Tafereel der algemeene Gefehiedemffe van de vereenigde Nederlanden gevolgt na het Fianfche van Cerifier, ifte Deel, te Utrecht by
^' waare'kennis van God en ons zeiven verklaard, op eenei«énvo.idige , beöeffenende en bevindclyke wyze , naar het Engelfch van R..ch<t,d HUL, Schildknaap, te Rotterdam by Bennet t> tietje:
3 Antwoord op een Boek. getyteld : Het Chrifteudom zo oud als de Schepping, door John Leiand, uit het Engelfch ve.taald door Engelher: KootJoem, eerfte Deel, in gr. svo., te Utrecht by A. van Pad-
'teclts^de V^a^l'mg'en^Ö^de LyfftrafTelyke Misdaaden , door een voornaam Rechtsgeleerden, uc'Amfterdarn by H. Gartman,
InDSJ'N^t°u'urrykè-Burgerlyke en Staats - Gcfteldheid van i?vJitf,f l«U, gefchetfl in eenige Brieven van Wtlliam Coxc, M. A. aan »./.«Melmoth, Efq., uit het Engelfch vertaald, in gr., te Hathngen by JK van der Plaats en te Leytlen by L. Hndmgb: ifz:a.
Aantekeningen en Byvoegzels op de Cenfultanen , Advyzen en Ad. vertitlementen van verfcheidene treffelyke Rechtsgeleerden in Holland , bekend ondet den naam van Hollandfche Cunfultat.en en Advyzen , uitgegeeven door Mr. Johan Jacob van Haffeit , Rechtsgeleerde ee.fte Deel, in 4to. , te Nymegen by A. van Goor: aƒil :
Advvzen over den Koophandel en Zeevaart, mitsgaders verfchejde Turbes', Memorian, Refolutien, Miffiven enz daar. toe bchoorende, meetcndeels van Mrs Am. van den Ende aiS ook van J. Ard.nou, D. Heimans en andere gerenomeerde Amfterdamfche Advocaaten, uit de Schriften van den eeiftgemelden byeen verzameld , en de Rechtspaflagïen daarbv aangehaald , op een vryen trant vertaald door Mr J. Jll. Barels , praétifeerend Advocaat voor den i.erechte der Stad Amfieidam , eerfte Keel, in 4to., te Amfterdarn oy H. Gar,man:l/i.
Hiftoric dei Waereld, door J. F. Marf.net, A. L. M.&Phü.Doci.



2*6 GEDENKSCHRIFTEN
en Predikant re Zutphen , eerfte Deel, in gr. svo., met Plaaten , te Amfterdarn by J. Allarl. '
Oude en tegenwoordige Staat en Gefchiedenis van alle Godsdiensten, vande Schepping af tot op den tegenwoordigen tyd door Wili,am Hurd, D. D., uit het Engelfch vertaald, eerfte Deel, gr, svo . «iet Plaaten , te Amft. by M. de Bruyn , koft voor de Inteekenaais ƒ 5: to.
fi. U. Albtnus befcnryvmg van de Menfchelyke Natuur, uit het Latyn vertaald, door A. van Sclingen, Med. Stud., te Middelburg by Fr. Abrahams, in gr. Svo. : i/r: 12.
A. G. Richter Verhandeling over de Breuken , uit het Hooeduitfch vertaald, door J. Daams, Heelmeefter te Haarlem, eerfte Deel, in gr. svo , met Plaaten, te Haarlem by C. van der Aa ■ a/2
Verhandeling over de Gezwellen , waarin dezelven onder hunne Gefligten en foorten gebragt worden, door J. J PUnk,, Leeraar dec Geneeskunde te Turnau , uit het Hoogduits vertaald, door J Daams. Heelmeefter te Haarlem , gr. svo. , te Haarlem by C. v. d. Aa .- a/i-ji Heelkundige Waarneemingen aangaande de Gezwellen , bekend onder den Naam van Tumores Cy/lici in vetfcheide gevallen gedaan, door H. Damen. 's Lands en Stads Heelmeefter, met Plaaten , en eene wederlegging van Mr. P. Lyonet, in gr. svo , in 'sHage by C. Plaat: a ƒ 1. 6 1
Egte Stukken opgedraagen aan alle Landeigenaars , Bezitrers van Actiën , Kooplieden, Landbouwers, Manufafturiers, Winkeliers Eigenaars van allerly benaamingen, en in 'tgemeen aan alle de Onderdaanen van Groot - Brittannien en Ierland , uit het Engelfch vertaald, cn opgedraagen aan de Nederlandfche Geïnrrefleerden in de EngelIche Fondfen, 111 gr. svo. , te Dordrecht by F. Wanner: a % St
Nederlands verbeterde Land- en Akkerbouw , door Mr. 7. Aïunr.ik' , Rechtsgeleerde, eerfte Deel, in sve,, te Amfterdarn by haak ie Jongh : if 1. 1
VERANDERING van REGEERING in verfcheiden STEDEN.
Te DORDRECHT tot Gecommitteerde voor drie Jaaren , in de Vergadering der Heeren Staaten Generaal de Heer Mr B. van den Santheuvel; voor denzelfden tyd in het Collegie der Heeren Gecommitteerde Raaden de Heer Mr. W. Snellen en ter Admiraliteit op de Maas , de Heer Mt. M. Onderwater.
Te AMSTERDAM tot Raad in de Vroedfchap de Wel-Ed. Achtb. Heer Mr. B. Bicker. Tot Scheepenen de Wel - Ed. Achtb. Heeren Mr. FT. Backer, E. A. van Aluiden , S van Nootsn, J. Z , P. Muilman H. van de Poll, H. Z., en Mt. P. de Smeth, uit de afgaande Schee, penen tot Vice-Prefident Scheepen de Wel-Ed. Achtb. Heer Mr. B. jf. Huift, en tot Vice. Prefident da Wel • Ed. Achtb. Heer Mr. J. Deutz,
N E-



Voor het jaar i7$r. 127
Nederlandfche BEVORDERINGEN en AANSTELLINGEN.
Tot Secretaris van s'HERTOGENBOSCH den Heer Mr. C van Breugel.
EjDe Heer Jan Schel' inger, tot Hcemranj Van de Uitwarerende Sluii zen in Kcnne-ierlard en VVeft Friesland.
De Heer Mr. Jatob Hooft, tot Commiflaris van de Zaaken, nakende de Pilotage en Ontfanger Generaal der Vuuigelden benoorden 1 de Maas.
BEVORDERINGEN ter ZEE.
De Heeren P. Thyfen tot Schipper op het Schip Hoolvjerf. J. de Vries op het Schip Holland, J. Paardekeper op het Schip het Zeepaart en J. Tim op het Schip Voorberg. '
Tot Kapiteins op de uitleggers dt Spion, onder het Collegie ter •: Admiraliteit te Amfterdarn; de Wel-Ed. Geftr. Heer E. Craay ■ de J drie Gezufttrt, den Wel - Ed. Geltr. Heer W. David, en te Alagarèiba i de Wel-Ed. Geftr. Heer J. Breed; op de Uitlegger de Expeditie, on* i der 'l Collegie ter Admiraliteit in Weft - Friesland. C. Aledendurp, en 1 op de Uitleggers de Verwagting cn de Hoop, onder 't Collegie'ter l . Admiraltreit in Zeeland A. Nols en C. Magnus.
Ook zyn door het Edel Mog. Collegie ter Admiraliteit op de Maas i in dienft gefteld de volgende Schepen . en ter Commando begeeven
DE PRINS FREDERIK, van 60 Stukken , aan den Schout-by-Natrt .! . Daniël Pichst , Vlag Kapitein A. Bols. ' - j
DE ADMIRAAL TROMP, van 50 Stukken, aan den Kapt. C. van . f Gnunep.
DE THETIS, van 36 Stukken, aan den Kapt. Vofch van Avefaai. 1
DE BELLONA, van 20 Stukken , provilioneel aan den Licutenant , | R. Hayens Kooy.
DE JASOM, van j« Stukken, aan den Kapt. Af. Sonmans.
DE ORANJE ZAAL, van 24 Stukken, provilioneel aan den Lieut. I . Sam. Story. En
HET WAGTSCHIP aan den Kapt. A. At. Brunei de RochebruneA
1MILITAIRE BEVORDERINGEN,
Tot Auditeur Militair des Garnifoens te Delft de Heer T. G. Maiizonnet.
Tot Auditeur Militair des Garnifoens te Leyden de HeerC. C. Breni der a Brandis.
Tot Kapitein van eene Comp. onder het tweede Bataillon van den - Lieut Gen Raders, den Kapt. Commandant onder het eerfte Bataillon onder dar Regiment G. Cazyn van Til, en in zyn plaats totK.ipr. [ Commandant van de Granadier Comp. onder 't voorn eerfte Bataillon, 1 den Kapt. Commandant tit. cn Lieut. erf. D M. de Villeneuve.
Tot Lid in den hoogen Krygsraad der vereenigde Nederlanden den CColonel Baron van Pölnitz.
Tot Kapt. van eene Comp. onder Zyn»r Doorl. Hoogh. Regiment (Guardes Dragonders den Kapt. Lieut. met rang van Col. J. O. J. de ILanney, en tot Kapt. Lieut. met lang van Kapt, den Vendiie met riang «n Lieut. N, van Ftrtefl,
Tg?



GEDENKSCHRIFTEN
Tot Kapt. vaii eene Comp. onder het tweede Bataillon van het Regiment van den Lieut. Gen. van Sommeifatte, den Col. by dat Regiment Alexander Graaf van Byland.
STERFGEVALLEN.
De Wel-Ed. Geftr. Heer M. C. de Saufin , Lieut. Col. tit. Major eff. en Kipt. van eene Comp. in 't Regiment van den Generaal Major lïarorl von DoptT.
De Wel-Eerw. en zeer Geleerden Heer R. Perifonius, Bedienaar des Goddelyken Woords te Amfterdarn;
De Wel-Eerw. Heer 7. A. van Muiden, Bedienaar des" Goddelyken Woords te Amfteïdam.
De Wel-Ed. Geb. Heet J. F. de Dompiere dc Jonquiercs, Colrinel by de Armee van den Staat, Lid in den hoogen Krygsraad dcc Vereenigde Nederlanden.
De Wel-Ed. Heer J. C. 'aan Natten, Directeur van den Levanrfchen handel en Navigatie op de Middelandfche Zee te Amfterdarn.
De Wel-Ed. Geftr. Heer J. Wernier , Agent van het Keurvorftentiom Hanover te Amfterdarn.
De Wel-Eerw. Heer de la Fite, Predikant in de Walfche Gemeente en Hof Prediker in 's Gravenhage.
INHOUD van het TWEEDE STUK.
i Miffive der Heeren Staaten Generaal aan de Provinciën nopens
de vermeerdering vah 's Lands Magt. . . •. Sladz. 67
ï Refolutie der Provincie Zeeland. . .... 7}
3 Refolutie Hunner Hoog-Mog. deswegens genomen. . . 7S
4 Slot van het Zee-Tractaat tuffchen de vier Naordfchc Hoven, sj j Stukken betreklyk de gewapende Neutraliteit. . . . Sf
6 Verflag van het voorgevallene in de Kamer der Lords nopens
de Vrêedebreuk met Holland. 9i
7 Ordonnantie des Konings van Grect - Brittannien nopens het Ontflig der Hollandfche Schepen iot
'g Tweede Lyft van de genomen Schepen 10+
9 Schets der voornaanifte Gebeurteniffen in de F.ttropi/cie Ryken. 107
10 Schets van de tegenwoordige Gefteldheid der Vaderlandfche Zaaken. . . . • 1,4
11 Ongelukken, 12,1. Letterkundige Bcrlgten. ibid. Nieuwe Boeken. 124. Veranderingen van Regeeringen. 12*. Nederlandfche llevotderingen. 127. Sterfgevallen, us.



STAAT- GESCHIED- HUISHOUD-
E N
LETTERKUNDIGE
GEDENKSCHRIFTEN
VOOR HET JAAR 1781.
DERDE S T U K.
1M A A R T. T\e menigte van Staatsbefluiten , welke malkandercn JL/ kort gevolgt zyn, ons belet hebbende, toen wy in róns eerfte Stuk van dit Jaar O) melding maakten van thet uitvaardigen van Lettres de Marqué, tegen de OnIderdaanen des Konings van Groot-Brittannien, om tefïfens te laaten volgen het Stuk waar in de Inftru&ien verliyat zyn, naar welke zig zy, die ter kaap vaaren, hebben ste gedragen , neemen wy de eerfte gelegenheid waarjorri die omen Lezer mede te declen , zo verre het ons ibeftek in dit Stukje zal toelaaten. De voorn. InftrucVien ibeginnen aldus:
[INSTRUCTIE en ARTICULEN
5 Waar na ie Kapiteinen, Officieren, Schryvers en Bootsgezellen , met Commiffie van Retor/ie uitvaarende, hun zullen hebben te reguleeren, en daar op in handen, van de Heeren Commiffariffien wegens de Collegien ter Admiraliteit, daar zy uitvoeren, gehouden zullen zyn den behoorlyken Eed te doen,
ART. I.
Eerftelyk, zullen de Kapiteinen, Officieren en Bootsgezellen, en alle andere, van wat ftaat of conditie Iridie zyn, gehouden wezen wel en getrouwelyk na te komen
(«) Eerfte Stuk blad. 35.
1 1



ï3a GEDENKSCHRIFTEN
men haare Commiffien, en andere Articulen hier na volgende.
ART, II. De Kapitein, Lieutenant, of de geene die het Commandement hebben zal, zullen alle morgen en avond, of zo meenigmaal de omftandigheden het zullen toelaaten, God den Heeie op zyn Schip op Schepen doen aanroepen, en zal daar toe een ieder zig ter beftenrderUyd gereed hebben te houden,op de boete van 4Stuivers voor iedere reize, de tweede dubbeld, en de derde reize agt dagen te Water en te Brood in de Boeyen te üitten.
ART. III. Niemant en zal den Naam des Heeren ydelyk in den mond neemen, of daar by zweeren, op poene van aan de Malt door zyn Quartier- Volk gelaarffc te worden, en daarenboven te verbeuren 2Stuivers voor den Armen.
ART. IV. Item, alle Officieren, Bootsgezellen of Soldaaten, van wat Conditie of Qualiteit die zya, zullen haaren Kapitein of Lieutenant, Schipper, of zulke Officieren, als in abfentic van den Kapitein het Commandement hebben zullen, onderdaanig en gehoorzaam zyn, zo aan als van den Vyand , te Water en te Lande, op poene van anders gedaan te hebben, by den Krygsraad arbitralyk'gcftraft te worden , anderen ten exempel.
ART. V. Niemant zal hem vervorderen zynen Kapitein, Lieutenant of Schipper, eenig geweld, overlaft of dreigement te doen, op de verbeurte van alle zyne Gages en Buitgelden, en daarenboven aan den Lyve gefiraft te worden.
, ART. VI. Niemant en zal vermogen den Provooft of Geweldige in het exploict van zyn Ampt te wederftaan', Haan of dreigen, op pcene van aan den Lyve gsftraft te worden.
ART. VII. Alle Officieren en Bootsgezellen zullen gehouden zyn liet Geweer, dat haar by den Kapitein toegevoegd zal worden, mitsgaders het noodige Gereedschap, klaar, puntig en zuiver te houden, op pcene van te verbeuren voor ieder reize ééne Gulden.
ART. VIII. Item zal een ieder (die aangenomen ij of zullen worden) hebben de Mondkoft en Drank by Rantcoen, gelyk het haar by den Kapitein, Lieutenant. of Schipper toegelegt zal worden, waar mede een ieder %ig zal moeten te vreedc houden, zonder daar tegen te
zeg-



VOOR HET JAAR 1781. 135
zeggen, op verbeurte van alle haare Gages en Buitgelden.
ART. IX. Gelyk ook aan de andere zyde de Collegien ter Admiraliteit zullen nooren de klagten van de Officieren en Matroofen over kwaad tractement, en de Kapitein fchuldig bevindende, zonder eenige diffimulatie of aanzien van Perfoonen, na gelegendheid der Zaaken, ten behoeve van de Officieren cn Matroofen condemneeren, zodaanig als bevinden zullen te behooren.
ART. X. Een ieder zal verantwoorden zyn Officie en Onderwind, op de verbeurte van alle zyne Gages en Buitgelden.
ART. XI. Zo wanneer de Kapitein, Lieutenant of Schipper goedvinden eenig Water of Victuaile aan Boord te haaien, of iets anders, zo zullen die geene, die daar toe geordonneerd zullen weezen, gehouden zyn hetzelve na te komen, op pcene vau alle haare Gage» en Buitgelden te verbeuren, cn van daar over als Moetwilligers geftraft te werden.
ART. XII. Niemant zal hem vervorderen van Scheepsboord te vaaren, noch veel minder daar uitte vernagten, zonder confent van den Kapitein, of in abfentie, van die het Commandement zal hebben, op de verbeurte van te zitten agt dagen in de Boeyen te Water en te Brood.
ARP. XIII. Niemant zal hem vervorderen eenige Muiteryen te lligteu, het zy aan Boord of aan Land, uit wat oorzaak het ook zoude mogen weezan, op poene van aan Land gezet, of aan den Lyve geilraft te worden , met goeddunken van den Krygsraad.
ART. XIV. En word byzohderlyk gedeclareerd voor Muitery het neemen van alle Refolutien om Schepen aan te talten, of niet aan te talten, eenige recherche te doen, of niet te doen, en generaalyk over ietwes de Commiffie-Vaart concerheerende, dewelke zonder de Krygsraad (die alleen op ordre van den Kapitein, of den eerft commandeerenden Officier, zal kunnen worden beleid) zouden worden genoomen.
ART. XV. Gelyk ook nog veel meer voor Muitery gehouden word het opdwingen van het Schip, of het weigeren van lanser te kruiden.
ART. XVI. Znllende de geene, die tot zodaanige Muiterye aanleidinge hebben gegeeven, geholpen of gecontribueerd, om diereelyke verzoeken en inltantien aar» 1 5 den



'34
GEDENKSCHRIFTEN
den Kapitein en Officier, in weerwil van dezelve cn tegens haar verbod, by monde of gefchrift te doen, 'daar over mede met verbeurte van Maand- en Buitgelden, en na bevind van Zaaken arbitrairlyk en zelfs met de dood worden geftraft, zonder dat reflectie gemaakt zal worden, of ook tot verfchooninge zal kunnen dienen, of iemant daar toe den eerften aanleider en principaale oorzaak is geweeft of niet, en alleen genoeg zyn dat iemant zulke verzoeken en inllantien by complotteeringe mondeling heeft helpen doen, of fchriftelyk ondertekenen; gelyk mede fchuldig zullen werden gehouden, en geÜraft, die geene, dewelke van de complottcryen hebben geweeten , en dezelve aan den Kapitein of commandeerenden Officier niet hebben ontdekt of bekend gemaakt.
ART. XVII. Zo iemant een ander met een Vuifï Stok of Touw kwam te Haan binnen Scheeps -Boord' die zal driemaal van de Rhee vallen. '
ART. XVIII. En zo iemant binnen Scheeps-Boord eenig Mes met euvelen moede kwame te trekken, zonder nochtans iemant daar mede te grieven, zal met een Mes door de Hand aan de Maft vaflgefteld werden, en daar blyven liaan tot dat hy hetzelve daar door trekt.
ART. XIX. Zo iemant zynen Metgezelle kwame te Kwetfen binnen of buiten Scheeps - Boord, zal driemaal gekielt weiden, mitsgaders de kollen betaalen van het meeftereu.
ART. XX. Item zo het gebeurde (datGod verhoede ) dat iemant een ander kwame neder te leggen, zal de leevende met den dooden, rugge aan rugge gebonden zynde, zamen over Boord geworpen, en zo het aan Land gebeurde , op d'ordinaire wyze met de dood geftraft wfirden, ART. XXI. Niemant zal hem vervorderen van zyn Wagtte komen, eer hem een ander komt re verloften, op pcene van driemaal van de Rhee te vallen, en met een Quartier Volks gelaarft te werden.
ART. XXII. De Quartiermeefters met haar Quartier Volks zuilen gehouden weezen, zo by dage als by Jiagte boven te zyn, en de Wagt waar te neemen, op pcene van drie reifen gekielt te wordenv ^XIII. bemant zal hem vervorderen in het
Kabelrunn 1 abak te rooken, of by avond met Licht of ponten daar in te gaan, op pceue van by den Krygsraad .daar over geftraft te worden.
ART. XXIV.



VOOR HET JAAR 17I1-. I3f
ART. XXIV. Niemant zal hem vervorderen eenige Ammunitie van Oorlog te verfleeken of verkoopen , op poene van arbitrale Corredtie en verbeurte van zyne Gages en Buitgelden.
ART. XXV. Niemant zal hem ver vorderen in eenige Schepen'over te gaan zonder confent van den Kapitein, veel min aan Boord van dezelve Schepen eenig geweld te doen, van fmyten, liaan of anderlins , op pcene van geftraft te worden na gslegenheid van zaaken.
ART. XXVI. Item zullen Officieren en Bootsgezellen gehouden zyn haar aangenoomen dienft effeétivelyk te doen, en na te komen, zonder haar daar uit re mogen begeeven, anders dan met behoorlyke Pafport van haarcn Kapitein, op pcene dat zo wie contrarie doer, en : hier te Lande uit zyn dienft verloopt, by het Collegie ter Admiraliteit, uit wiens Diltriö het Schip is uitgevaaren, anderen ten exempel zal worden geftraft aan den Lyve naar exigentie van Zaaken, zelfs met de dood, , en confifcatie van alle zyne Gages en Deelen , die hy in de Buit zoude mogen hebben ; en dat die buiten s Lands uit zyn dienft verloopt, agterhaald en geleverd word ; aan den Ktygsraad van 's Lands Vloot of Schepen van i Oorlog , zonder oogluiking zal worden geftraft met de i dood en confifcatie van Gages en Deelen als vooren. 1 En op dat hetzelve alomme nagekomen en te beter agter' volgd moge werden, beveelen en laften Wy wel expresfelyk alle Kapiteinen en Officieren met Commiffie vaarende, dat zy hun onthouden eenig Bootsvolk in dienft van den Lande zynde, en geen affcheid hebbende aan te neemen, of gedogen van met haar te vaaren, op pcene van confifcatie van des Kapiteins of Officieren aanpart, in denzeivc Schepe, Uitreedinge en veroverde Buit.
ART. XXVII. De Kapiteins zullen niet vermogen t'zeil te gaan, voor en aleer dezelve ten overftaan van Bediendens van den Raad zullen hebben gemonfterd, op pcene van duizend Caroli Guldens, daar voor het Schip aanfpreekelyk en executabel zal zyn, beveelende en beladende Wy tot dien einde , dat dezelve Kapiteinen, willende met haare Schepen uitloopen, den Geweldigen Provooft van de Admiraliteit, waar onder zy reflorteeren, daar van t'allen tyden behoorlyk zullen waarfchonwen , op dat dezelve met den Kapitein of Kapiteinen, als dan aan Land weezende, aan Boord mag vaaren, cn
I 4 de



136 GEDENKSCHRIFTEN
de Schepen zonder eenige verhindering van boven tot beneden vihteeren, of daar eenige bevonden mogten werden, anders als uit 's Lands dienft gefcheiden zynde om dezelve daar uit te haaien, en doen ftrarrèn na behoo'ren gelyk zulks mede t'haarder wederkomft zal mogen eefchieden. ° fc
ART. XX VIII. En in gevalle de Commiffie - Vaarders binnen den tyd, voor dewelke de Officieren en Matroofen zig verbonden hebben, kwamen in te vallen
^.„„..v. n. !„„, m menu moeten blyven, voor jl 7.o langen tyd als zy zig verhuurd hebben, zonder o» het binnenkomen geduurende dien tyd eenig nieuw Maand- 1 geld te mogen prstendeeren.
. \ ■ ^XIX. Aan de andere zyde zullen de Kapitemen de voorfchreeve Officieren en Matroofen niet mo* gen conftrmgeeren langer in dienft te blyven als den geitipuleerden tyd op pcene dat de Rheeders (behoudens Jmn Regres op den Kapitein) ten behoeve van dezelve" Officieren en Matroofen by het Collegie ter Admiraliteit van waar wtgevaaren zullen zVn, zu!ien worden gecondemneerd in zodaanige fomme Gelds , als na gelegenheid van de Zaak zal worden bevonden te behooren. . ART. XXX. Ieder Commiffie - Vaarder zal moeten voorzien weezen van een bekwaam Schryver, by den Kaad ter Admiraliteit daar tor hp'ppAhrA a;* „„l' j'
. —, —"b^i Kcnuuueii zat
weezen goed en pertinent Journaal te houden van alles wat op ieder Expeditie, en lpeciaal omtrent het aanhaalen vilitecren, neemen en opbrengen van Schepen, komt'voor te vallen, zonder iets agter te houden, en fpecialyk met expreffie van de Schepen en Schippers die aangehaald, gevifiteerd genoomen df opgebragt zullen zyn, waar die t huis hooren,_ waar heen gedeftineerd, en met welke Jaelcneidcn voorzien waren.
ART. XXXI. En zal de Kapitein zonder denzelven geen vifitatie mogen doen, op pcene dat de Schepen afionderlvk gevifiteerd zynde, al waren dezelve welen regtelyk aangehouden, evenwel koft- en Ichadêloos zullen worden ontflagen. '
h^liT'r^XXil; En 's Semeld= Schryver gehouden het voorfchreeve Journaal, met fchriftelyken Eedc onder g K ? en bekragtigd, op zyn retour buTnen vier et twintig uuren over te leveren aan den Advocaat Fücaal yan dc Admiraliteit, met fommier en monde^



VOOR HET JAAR 1781. 137
rapport, wat dezen aangaande zal weezen gepaneerd, op poene dat de Schryver, zo hy be-vunaen mogte werden hier in niet te handelen ter goeder trouwe, en met agterhouding van Bcfcheiden of van eenige onbehoorlykheeden , die in het vifiteeren van Schepen mogten zyn gepleegd, geftraft sal worden als meineedig, en zelfs aan den Lyve.
ART. XXXIII- Voorts zal dit Journaal onder den Advocaat Fifcaal beruften, om aan ons ten allen tyden geëxhibeerd te kunnen worden.
ART. XXXIV. In gevalle de Schryver op de reize kwam te overlyden, of door Ziekte of andere Toev al. len belet wierde zyne Functie waar te neemen , zal de Kapitein op den Commillie-Vaarder gehouden weezen, * den eerden Officier, of die hy daar toe meelt bekwaam oordeeld, met die Functie onderwyle te belaften , en denzelven af tc neemen een fchriftclyke belofte onder Eede, van zig daar ia na de voorfchreeve Inftruétie te zullen rcguleeren.
ART. XXXV. Insgelyks zullen dezelve Kapiteinen, aanltonds op haar arrivement, aan de Bedienden van den Raad overgeeven haare Gevangens, en ten minden twee of drie van de Officieren nevens de Koopluiden op de Prinfen ten tyde van dc veroveringe gevonden, met haar moeten overbrengen, ten waare zy het Schip of de Schepen hadden gevonden ledig en zonder Volk, het welk zy met het grootdc gedeelte hunner Officieren, ten genoegen van den Raad zullen moeten beveftigen, op verbeurte van alle haare Gages en Buitgelden, en een boete van daizend Guldens, waarvoor het Schip aanlpiteüelyk en executabel zyn.
{.Het Vervolg hierna.)
Gelyk wy in ons tweede Stuk (ri) onzen Lezeren hebben voorgedragen Hunner Hoog Mogeuden Miffive aan de VII. by zonetere Provinciën , betreffende de vermeerdering van 's Lands magt, enteffens te kennen gaven dat, door de veelheid van Hukken over dit onderwerp, wy die niet dan by gedeeltens konden mededeelen , moeten wy o.is tha;is ook vergenoegen met, ten dien of-zigte,ailcen-
lyk
(s) Tweede Stuk, bladz. 67.
I I



138 GEDENKSCHRIFTEN
lyk voor des Lezers ooge te brengen eene Refolutie der Heeren Staaten van Vriesland vervat zynde in deeze bewoordingen :
RESOLUTIE van df. PROVINCIE VRIESLAND.
Is gelezen ecnMisfive van H.H.Mog. de Heeren Staa. ten Generaal der vereenigde Nederlanden, gefchreven in Js Hage den 26. December 1780, houdende, dat Zyne Doorlugtigfte Hoogheid, de Heer Prins Erfiladhouder, in de Vergadering was verfcheenen , en voorgedragen had, dat reeds den 10 Maart des voorl. Jaars aan de Heeren Staaten der refpecli ve Pro vintien gemeend had, Hoogd: deszelfs gedagten te moeten mededeelen , omtrent de fituatie , waarin de Republiek behoorde gefteld te worden, en dat daartoe noodzakelyk zoude zyn het equipeeren van ten minften yo a 60 Oorlogichepen en de Ver» meerdering van de Landmagr, tot een aantal van yo a 60,000 Man : - ■ dat de Frontierplaatzen in ftaat van defenfie behoorden gebragt, en de Magazynen voorzien te worden : dat Zyne Hoogheid met genoegen ge¬
zien had, dat de Marine in een eenigzins beeteren toeHand was gebragt, en zig vleidde, dat in de omftandigheden , daar de Republiek zig thans in bevind , geene zwaarigheid zoude worden gemaakt, om in de voorgeflagene aanbouw van Schepen van Linie, en voor de Equipagie voor het aanftaande jaar gave Confenten te dragen; maar dat Zyne Hoogheid zoude denken nalaatig te zyn , zoo niet te gelyker tyd verklaarde , dat even nodig was, de Republiek in een refpectabel postuur te Hellen : dat hoopte, dat in de actueele omftandig¬
heeden daarop zoude worden gedagt, als mede om de Fortificatiën in ftaat van defenfie te brengen en de Magazynen te voorzien: —— dat zonder verzuim mogt worden geconfenteerd in ccue augmentatie, ten minften zoo groot, als die, welke Zyne Hoogheid met den Raad van Staaten, reeds ia den Jaare 1778, aan H. H. Mog. had voorgefiagen, waaromtrent als dan een nader Plan konde worden gefuppediteerd: dringende H. H. Mog. by gedagte Miffive.de noodiakelykheid aan van Zyne Hoogheids voorz. Propofitie, en eindigende met te zeggen, dat vertrouwen, dat H. Ed. Mog. en de Heeren
Staa-



VOOR HET JAAR 1781- *93
! Staaten van de andere Provintien in eene gefteldheid van : 'zaaken , als deze , waaraan het nu alleen 'zal aankomen op moed cn cordaatheid, niets onbeproeft zullen laten, 1 om eikanderen eenpariglyk behulpzaam te zyn , en te bcifchermen, tegens de aaunaderende gevaaren, zonder het 1 welk het lieve Vaderland, met al, wat daar in dierbaar is, voiftrckt verloorep. moet gaan. — Alles, breeder in ,ged*gte H. H. Mog. Misiive vermeld.
Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en ver1 Haan ter Vergadering van H. H. Mog. te declareeren, 1 dn de Heeren Staaten dezer Provintie uit den inhoud van hoog gtdagte Misiive met het uitterfle genoegen hebben gezien en vernoomen de welmeenende yver en I byzondere Attentie van Zyne DoorlugtigUe Hoogheid, 1 mitsgaders zodanige fentimenten, geappuyeerd wordenide door H, H. Mog. , dewelke alleen ten docle hebben ide beveiliging van het dierbaar Vaderland, de bewaring ■ van deszelfs Voorregten, eu de zekerheid van dien ge:zegenden ftaat , die het zelve tot dus verre onder het ■waakend Oog der Goddelyke Voorzienigheid gelukkig
1 heeft genoten: Dat H. Ed Mog. de voorflagen,
t ten dezen einde gecaan, uit dien hoofde alk-zins moeten I laudeeren , en vervolgens in eene ernftige overweeging I; gelegd hebbende, met welken aandrang van redenen voorij gedragen word om, uit aanmerking van den haggelyken ten allezins bekommerlyken toeftaud van de Republiek, >de Landmagt te vermeerderen ten getale van zo veele [Manfchap, en op zodanigenvoet, als in de voorfz. Misfive gederailleerd word, gevoelen zig niet weinig in verlegenheid gebragt, om zodanigen weg te vinden , en injitellaan, die, in de tegenwoordige gefchapenheid der tyjiden, meelt gefchikt zoude zyn, om het waare belang ! ■ van alle de Bondgenoten in 't algemeen, cn van hunne ] Provintie in 't byzondcr te bevotderen. en dus de Repu-
t bliek voor treffende onheilen te bevvaaren : / Dat H.
] Ed. Mog. egter oordeele», zig over dit gewigtig pointe, t te moeten vetklaaren aan de refpective Bondgenooten, en jidat op zodanige wyze, als> de cordaatheid van Hun i koomt te vorderen. —— Dat overzulks van goed be1 dunken zyn, volgens den eisch der hooge noodzakellykheid, dat de Provintien in den tegenwoordigen toelidragt van zaaken, hunne eeaigfte en voornaamile Aan: dage meelt en alken veftigen moeten op eene gedugte en
met



VOOR HET JAAR 1781. ijl
, „ in 't Jaar 1738 gemaakte fchikking, het geweer gebezigd had. Door deze, vermogende onderfteuning , wierden de zogenaamde Weigeraars, of Kever Regee„ rings-party, die men ook,door het voorftaan der oude „ Gelteldheid, Conftitutionaires noemd, in hunnen tegen\, itand gefterkt, en van de beide zyden wierden Afge„ vaardigden na Ferfailles en de Scbiveits gezonden, ter„ wyl inmiddels de Gemoederen te Geneve nog fterker , „ aan 't geiten raakten.
,, Wanneer nu de Demagogen zagen dat Vrankryk hun .,, tegen was, lieten zy den 20 Oétober 1780, door 900 ! „ hunner Aanliangers , protetteeren tegen alle tuilchen],, komft van uitheemfche Magt, daar evenwel deze de .,, oude Wetten in befcherming had genoomen; waarom ,, dan ook de Conftitutionaires den f November daar . „ aan de Krygsmagt van diezelfde Mogendheden tot , „ byftand van hunne vervallende gelteldheid plegtig op'„ riepen. Vrankryk beloofde terltond befcherming ; Bern „ ook wel haaft daar na ; Zuricb wyrfelde , maar , „ heeft zedert des wegens te Ar au met Bern gecoufe, „ reerd.
„ Ten dage der Conferentie, zynde den 5- February , , „ ontftond te Geneve, hoedanig licht gebeurd daar het , „ Volk door velerlei Gezintheden word gedreeven, eerft , „ woordenwilTeling; wel haaft wierd men hand gemeen; . „ er gefchiedde Bloedttorting ; eindlyk het geroep teWa-
„ pen, cn algemeene Oproer. De Inboorlingen (Na15, tifs) geen Wapenen hebbende , vervielen wel dra da , „ Magt en publieke Plaatfen in handen der Reprejhitan, „ ten. Deze zogten de Regeeriug te beweegen tot het maaken van een Tractaat naar hun believen; dan, of. „ fchëoh dat Corps, hetwelk men Raad en groote Raad
,, noemt, byeen kwam, verfcheenen er geen Conflitutio. „ naires (of Weigeraars; als welke dusdanige gedwongen . „ Raadsvergadering als geheel onwettig befchouwden; . „ ook declareerde dxFranfcbe Chargé d'Affaires, dat de
„ Koning hen in zyne byzonaere oeicnermiug nam. wc „ Stad egter geraakte geheel in de magt der Tegcnpatty, „ welke evenwel te duchten had dat noch de Koning „ deze ftouthcidtegen zyne veeklaaring,nochde.frfo{wf„ zer Cantons zodaanig een voorbeeld goedkeuren zou„ den; dus ieder met het uiterfte verlangen verwagte het K 4 „ nood-



}f* GEDENKSCHRIFTEN
*> n°odlc* v™ dit oude Gemeenebeft,' den roem der Ge" zkn,mee °P a? ee1^ °f andcre wyze bem t<?
(Het vervolg hier na. )
Dus kort!yk gefchetft hebbende het geene in de verder afgelegen Geweien is voorgevallen, roept ons bellek ons tot zaaken die onmidlyker invloed hebben op. ons Vaderland namelyk de Vreedebreuk tulTchen Ons
en het Groot■ Brittannifch Ryk.
» had- nnicn hier te 1(311(36 Seen kennis van het'
Britjch Manifeft of'er wierden onmidlyk Couriers afgevaardigd na de Noordfche Hoven tot Reclame van bunnen byftand, in het 7, 8 en 9 Artykel van de Conventie der gewapende Neutraliteit geftipuIeerd. En veele zagen dan vreemd op dat, in plaats van zulks aanftonds toe te ftaan, haare Rus-Keizerlyke Majefteit haare bemiddeling Hunne Hoog-Mog. deed aanbieden door eene Mei öïujddeT Mi"iUer iU 'S H"ge ove^v«de en dus,
HOOG MOGENDE HEEREN»
Zoo dra Haare Majefteit de Keyzerin onderrigt wierd van het fchielyk vertrek van de Amhas" A/r u -yi\e! Groot-Brittannifcèe Majefteit by H. H „ M. heelt Haare Keizerl. Majt. , beftuurd door de „gevoelens van vriendfchap en toegenegenheid, waar " ÏY VuZ b£,de de Mogenheden bezield is,' geene
„ ve dere ophelderingen willen afwasten, wegens de ge-
volgen, die te dugten zyn van een ftap, L feekom- ; „ metyk voor de o„d=flinge ruft en welvaart der eSe „ Natiën om door Haren Minifter aan het Hof van s, Londen de dnngendfte vertoogen te doen, ten eind? " ïf lC J T'^ daadly!^en, to 't moogly was , „ af te wenden, en het veel eer te beweegen tot het " °m,heI^e"van middelen van zagtheid en overeenkom!! -
" in1^eHafre M'iï 2i'g 3an daar toe mede' <e we ken " e M JW- HMr Zal afhangen. Hoewel Haa.
" no^Z ln ï'l antW°0rd Van het Hof va» Londen" rg i"et kunnen «Wrangen, heeft Zy nochtans grond te denken dat Haare openingen, deswegens met
>, ge-



VOOR HET JAAR '1781. ij«5
'„ genoegen zullen aangenomen geweeft zyn. In dat ver,i trouwen bedenkt zig Haare Majefteit niet om een „ nieuw bewys van Haare heilzame oogmerken te gee„ ven ter verzoening van twee Mogendheden, van welk „ zy even veel werk maakt, en die zy zo lang vereenigd
heeft gezien in de volrnaakfte , en aan beider refpeöi,, ve belangens natuurlyklie verftandhouding , door aan „ beide Haare goede dienften en Haare bemiddeling uit„ drukkelyk aan te bieden, ten einde de Tweedragt en j, den Oorlog, die onder hen uitgebarfteu zyn , te itui,, ten en geheel te doen op houden, terwyl de Heer Si,, molm, Minifter van de Keizerinne aan het Hof van „ Londen, de beveelens volbrengt die Zy hem, ten dien
opzigte, heeft gegeeven. "
„ De Óndergeteekende heeft de eer om van zyn kant „ dien zelfden taak by U Hoog Mog. te volbrengen en „ Hen te verzekeren van den yver en de zugt, met wel„ ken hy zou wenfehen aan het dierbaar werk der her-
ftelling van de ruit en zekerheid hunner Staaten te ar„ beiden". De belangloosheid, de onpartydigheid, en de „ inzichten van algemeene goedwilligheid , die het Ze,, ge! hebben gehangen aan alle de daaden Haarer Keizer»
lyke Majefteit, beftuuren ook deze laatfte. "
„ De VVysheiden de Voorzigtigheid van U Hoog Mo„ geuden zullen die vootreff'elyke Kentekens wel weeten „ te ontvvaaren, en het antwoord opgeeven dat de On„ dergetekende Haar zal moeten lasten toekomen we-
geus het uitvoeren Haarer Beveelens.
'sHage den eerden Maart 1781.
( getekend )
Prins van GALLITZIN.
Dan zy die begrypen, dat een eerlyke Vreede duizend1 maai beter is dan Oorlog, zullen hunne vreemde denk? I beelden wel ras laaten vaaren als zy bedenken dat dit aanI bod van mediatie uitdrnklyk overeenllemt met het ze-
1 vende Artykel van het Verbond der gewapende JNeutra! litcit , waar by uitdrukkelyk word voorgefchrceven eerft de weg van Vertogen, van wegen alle de contraSteereiide . Partyen te gebruiken alvoorens tot Reprefailles over te Igaan; dan daar by word tetfeiis bepaald vau welken aart K $ dis



lf4 GEDENKSCHRIFTEN
die Vertoogen moeten zyn , namelyk aan de beledigde Partye te verlchaffen eene beboorlyke vergoeding, zonder immer uit bet te oog verliezen de Jatisfa&ie voor de beleedigingaan de Vlag gedaan: ünaangeziennuhet ódeArtykel behelft dat de Conventie niet agtèr uit kan werken, is daar by evenwel geplaatft eene uitzondering, indien de zaaken gewelddadigheden raaken, die nog voortduuren en ftrekken tot het onderdrukken van alle nnzydige Natiën in Europa. Zulk eene duidelyke bepaaling, zo tcepafïèlyk op den toelland, waarin onze Republiek zig bevind , als welke geen ander wezenlyk Onderwerp van gefchil met Groot ■ Brittannien heeft dan geweldenaryen, zedert de Vredebreuk tuffchen Vrankryk en Engeland begonnen die nog aanhouden en ftrekken ter ondrukking van alle Europifche Natiën , en het edelmoedig gedrag van Haare Rus-Keizerlyke Majefteit, zedert haare eerfte verklaaring wegens haare Grondftellingen aangaande de Rechten der Onzydigen , doen met reden verdenken de ongunftige denkbeelden , welke fommige nopens den aart der Rujjlfcbe Mediatie verfpreiden, en ieder weldenkend Nederlander gegronde hoop opvatten dat de drie N<-ordfche Hoven de verzoeken der Republiek zullen inwilligen , als zynde geveftigd op de baarblyklykheid dat zy enkel uit haat van haare Neutraliteit door Engeland word aangetaft.
Wanneer men dit ook nagaat, zal niemant zig behoeven te verwonderen zo de aangeboden Mediatie eens aangenomen wierd , te meer als men begrypt dat Hunne Hoog-Mog. by hunne Reclame aan 'de NoordJcbe Hoven zo wel op het 7de Artykel van de Conventie der Neutraliteit als op de twee volgende hebben aangedrongen , hoedanig confteert uit het geen door onzen Minifter aan het Zweedfcbe Hof is verrigt, vervat zynde in de volgende
MEMORIE, overhandigd aan zyne Excellentie deH Graave ULRICH SCHEFF£R,den8 February 1781.
De ondergetekende Extraordinaris Envoyé van hunne Hoog Mog. de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Provinciën by zyne Majefteit den Koning van Zweeden , heeft de eere om , volgens ontfangen uitdruk-



VOOR HET JAAR 17*1. iff
idrukkelyke Ordres van zyne Meefters, aan zyne Majei fteit voorn, te reprefenteeren :
Dat Hunne Hoog Mog., door hunne Refolutie van den 20 Nov. 1780, toegetreden zynde tot de Alliantie der Neutraliteit , waar toe zy hadden genodigd geweeft door de Noordfche Mogendheden , en dezelve daar van ter zyner tyd kennifle gegeeven hebbende van deze toetreding, de tekening, welke daar uit gevolgd is te St Pefersèurg door de Ambafladeurs van Hunne Hoog Mog, en de Minifters ten dien einde gemagtigd, dit werk voltooid en verzegeld heeft.
Dat Hunne Hoog Mog., het volledigfte vertrouwen, hebbende van 'tvermogen, grootmoedigheid en getrouwheid van hunne Keizerlyke eu Koninglyke Majetbiten iter vervulling van hooglt derzelver verbinteniflen , en ivan hunne difpofitien ter handhaaving hunner eigene 'waardigheid ter volvoering van een werk, zo roemwaardig van hunne zyde ondernomen, namelyk de vryheid der Zeeën voor de neutrale Natiën, zig niet hebben laa» ; ten afleiden door de bedenking der gevolgen, welke die , Aceelïie en Declaratie aan de Oorlogende Mogendheden voor de Republiek zouden kunnen hebben, maar tot ide Acccflie en Declaratie zig bepaald hebben, volkomen iberuftende op de gevoelens hunner Keizerlyke en Ko* ninglyke Majefteiten , aan welke zy ook ter zyner tyd .kennis hebben gegeeven van de Demarches, ten dien op- ' izigte gedaan.
Dat de uitkomft ook geheel en al heeft gebillykt de? iprelfentimenten Hunner Hoog Mog. , met betrekking; itot het Hof van Engeland, nademaal deszelfs Minifter, ina vrugteloos gepoogd te hebben het fluiten dezer toetreeiding te dwarsboomen, zig bepaald heeft om, zo dra hy tdezelve heeft kunnen voorzien en daar van onderrigt ?zyn, de Republiek top te fpreeken op een geheel ongeihoorden toon en weinig voegende aan het ontzag , nee i welk de Souvereinen zig wederkeerig verfchuldigd zyn , [Zonder aan de Republiek den behoorlyken tyd te gunnen 1 van Deliberatie onaffcheidbaar van derzelver Conftitui'tie, genoegzaam bekend aan zyne Britfche Majefteit, >welke aandrong op eene prompte en onmiddelyke volt doening en ftraf van eene vermeende belediging, veroorzaakt door het ontdekken van zekere Negotiatie van iNoord-America, zonder zig te willen vergenoegen met
de



GEDENKSCHRIFTEN
de provifioneele antwoorden en de formeele afkeurin* Hunner Hoog Mog., van deze Negotiatie, aan welke volgens de eige bekentenis zyner Britfche Majelteit zy geen deel noch kennis hadden: Negotiatie van een gewaand Tractaat, het welk, op het eerfte inzien, volledig aanwyft niet anders te zyn, volgens de eigene bewoordingen, dan emPlan en ruiave [chefs, van een eventueel Traöaat, ontworpen door eenige Particulieren, zonder formeel gemagtigd te zyn, noch door den Magiftraatvan Amfterdarn en corps, noch door de Staaten der Provincie Bolland , vooral niet door de Siaatep Generaal, alleen kevoegd om, in naam van de Republiek, Ailianticn te kunnen fluiten; De gemelde Minifter zelfs weigerende aan te neemen de genomen Reiolutie om van hét Ge. regts-Hof van de Provincie Holland, alleen in deze zaak betrokken, te vorderen deszelfs berigt in hoe verre des Lands Wetten eeue geregtelyke vervolging en ftraf der befchuldigde Perfoonen konden wettigen ; formaliteit buiten welke geenerlei ftraffe kan opgelegt worden
ZO in Fnireland nis In .ie Rennhlipl- „i- •'
: « , « r ' ^ cUa eeni¬
ge andere welgeregelde Regeering, En zy;,e Britfche Majefteit boven dien geenzins willende opfchorten de bedreigingen , om zig zelf de gevorderde Satisfactie te verfebaffen, maar z;'g bepaaiende om de Republiek by verraffing te' overvallen en zodaanig de genomen vyandlyke maatregelen te verhaaften dat Lord Stormont Zig van voorwendzels willende bedienen , weigerde var! den Graave van Weideren aan te neemen de boveuge* melde Declaratie , den zeiven fchriftelyk antwoordende dat hy hem niet meer kon befebouwen als Minifter van eene Friendin, Mogendheid, na hem minifteriaal kennis gegeeven te hebben van 's Konings Manifeft, terwyl (bet geen aanmerklyk is) het voorn. Manifeft aan den Graave ■van Weideren, flegts een Uur vroeger is gezonden dan dat geene, het welk Lord Stormont aan den voorn. Graave reeds den voürigen dag had gefteld, op deszelfs herhaalde Inftautien om een gefprek met hem te hebben.
Dat wyders, fchoon in dat Manifeft niet werd gefproken van de Acceffie der Republiek tot het trewapend verbond (reden die men al te veel belang had te verbergen; het aan zyner Majefteits doordringendheid cn aan de oogen vin geheel Europa niet te minder zal blyken, door het combinecren van de» loop dezer zaak, als ook
de



VOOR HET JAAR 1781. if?
[ de tyd en wyze , op welke dat Manifeft is gepubliceerd ; geworden, dat de haat, wegens de Acceflie der Repu! bliek tot het verbond der gewapende Neutraliteit, is de < beweegoorzaak der gevoeligheid zyner Britfche Majei fteit en hoogftdezelve heeft genoopt rot eene openbaare aanranding jegens Hunne Hoog Mog , niet zig aanllonds 1 meefter te maaken van eene groote quantiteit Koopvaar- ders en eenige Oorlogfchepen.
Dat het Manifeft , bekend aan zyne Majefteit, zelfs ; genoegzaam dien grondoorzaak van haat ontzwagteld, ' voor "zo veel onder de vermeende redenen van beledi; ging , welke moeten ftrekken tot rechtvaardiging van den /vyandlyken ftap jegens de Republiek, word aangevoerd l 'dat deze zig onzydig bad verklaard, zonder dat het Kabinet van St* James heeft gelieven te overweegen dat die reden gelyklyk de Neerdfcbe Mogendheden kont kwetfen, als welke, de Tractaaten, tuffchen Engeland en de Republiek fubfifleerende, volledig bekend zynde, geeuzins konden gerekend worden te willen fluiten eene Verbinteniffe van Neutraliteit met eene Mogendheid , welke zy oordeelen niet wettiglyk onzydig te weezen in 1 den tegenwoordigen Oorlog ; noch zonder aan te meri ken dat Engeland zelve die vryheid van contracteeren Lbuiteu allen twyffel had gefteld, zedert dat het zelve i door haare opfchorting van het Tra&aat van «674. den 17 April 1780. gedaau, had verklaard de Republiek voor, taan te zulten befchotnuen als eene onzydige Mogendheid, 1 niet bevoorrecht door Tractaaten.
Dat de haat van Engeland , wegens deze Neutraliteit, ..aangenomen en door dit Koningryk erkend , aan zyner „Majefteits oogen nog zal biyken door de betigting aan ' de Republiek gedaan, In het bovengemeld Manifeft, van l.het vervoer van Scheepsbehoeftens na Vrankryk bevorisderd en begunftigd te hebben door het opfchorten der ] Rechten op deeze Waar, terwyl het zeker is dat deze op. 1 fchorting geen phats heeft gehad en dc Republiek het 1 recht bezat dit vervoer te doen, niet alleen geduurende 1 het aanzyn van het Tradtaat van 1674, nog door 1 het volgen van den regel , door de conventie der onzy1 dige Mogendheden voorgefchreeven.
Dat een breeder onderzoek van 't voornoemde ManU . feft overtollig zyn zou , voor zo veel zyne Majefteit zelve daar Yan genoegzaam de verdienften zal weeten te
waar-



VOOR HET JAAR 1781. 161
buiten tegenfpraak, de Republiek der Vereenigde NederIlanden, die zig tegen over zyne Majefleit den Koning 'van Groot-Brittannien, en hoogft deszelfs Miniflerie in 1 dat geval bevind.
Al vroeg by het ontftaander Onluften tuffchen dat Ryk en deszelfs Colonien in America hadden Hun HoogMog., op geenerly wyze vcrpligt in die Onluften eenig het minfte deel te neemen , het vaft en onveranderlyk voorneemen gevormd, om des aangaande te kiezen en naauwkeurig op te volgen het Syftema van de volmaaktfte onzydigheid en ftiptfte Neutraliteit; en wanneer zedert uit die zelfde Verfchillen en Onluften een Oorlogsvuur is ontftooken, 't welk zig tot meer dan eene Mogendheid, en over meer dan een Waerelddeel heeft uitgeftrekt en iverfpreid, is dat zelve Syftema door Hun Hoog-Mog. Reeds volftandig nagekomen en vaftgehouden , terwyl !Zy teffens niet hebben verzuimt, de overtuigendfte blyken te geeven van hunne waare geneigdheid, om aan de verscheidene zeer gewigtige Fointen, zo verre te gemoet te komen , als met de regels van Onzydigheid , en met :de Regten van hunne Souverainiteit overeengebragt konide worden.
Het is geweeft mei dat oogmerk en ten dien einde, dat Hun Hoog-Mog. terftond en op de eerfte requiiitie van ;Zyne Groot - Brittannifche Majefteit de ftriktfte verboden hebben gedaan emaneeren tegens den uitvoer van Oorlogs ibehocftèus naar, en het dry ven van frauduleuzen Handel met Zyne Majefteits Colonien in Noord - America; tot ihandhouding en ter rigtiger uitvoering van welke verbolden Hun Hoog-Mog. nog daarenboven zodaanige prasrautien hebben vaftgefteld,'waar door de Vaart en HanIdel hunner Onderdaanen op de eige Colonien van den iStaat in de Weft - Indien zeer merkelyk bepaald en he« demmerd zyn geworden. Het is verder met dat zelfde oogmerk en ten zei ven einde geweeft, dat Hun Hoog iMog. aan alle Gouverneurs en Commandeurs van hunne 'Colonien en Etabliflementen, als mede aan de Gommandeerende Officieren van hunne Schepen van Oorlog, de nadrukkelykfte ordres hebben afgevaardigd, om zig zorgvuldig te wagten, van aan of omtrent de Vlag van het Noord- Americaanfch Congres eenige daaden te plee!gen, of ietwes te doen, waar uio eene erkenténifle van ide dependentie der voorfz. Colonien wettiglyk geinfeL reerd



i6i GEDENKSCHRIFTEN
reerd of aangenoomen konde worden : En het is
in 'c byzonder ook met dat oogmerk en ten zelven einde geweeft , dat Hun Hoog Mog. op den ontfangft van een Memorie, door den Heer Ambaffadeur Ridder Torke aan Hun geprefenteerd, houdende zeer ieverige klagten tegens den Gouverneur van St. Euftachius, die Memorie, fchoon op een min gepaften en tuifchen Souveraine Mogendheden weinigbetaamelykenTooningerigt,egter wel hebben willen in deliberatie neemen, en daarop immediaat goedgevonden hebben, de voornoemde Gouverneur herwaards op te ontbieden, en hem tot verantwoording van zyn gedrag te noodzaaken, met dat gevolg, dat aart den zehen niet eerder is vergund, na zyn refidentie weder te keeren, als na dat hy zig by eene iuftincatoire Deduéhe tegens de ingebragte kagten en befchuldigingen had gezuiverd, en van welKe Deductie aan het Miniflerie van Hooggemelde Zyne Majefteit ten overvloede kennuTe is gegeeven.
Door deze Maatregelen was het, dat Hun Hoog-Mog., altoos afkeerig van al wat by Zyne Groot-Brittannifchè Majefteit eenig gegrond ongenoegen konde verwekken, fleeds getragt hebben de goede harmonie metHoogftdénzeiven te onderhouden,en meer en meer aan te kweeken.
Dan geheel anders en gantlch ftrydig is geweeft het gedrag door Zyne Groot - Brittannifchè Majefteit , met opziet tot de Republiek, gehouden; reeds met het begin der Rupture tuffchen de R>ken van Groot-Brittannien en Vrankryk, zag men de Havens van Engeland opgevuld met Nederlandfche onwettiglyke genomen en aangehouden Schepen , die op de Trouw der Traélaaten navigueerden en geene andere Goederen ingelaaden hadden, dan de zodaanige, welke by de uitdrukkelyke teneur van die Tractaaten voor vrye en gepermitteerde Goederen
waren verklaard. Men zag deze vrye Laadingen
genoodzaakt de wet vr.n willekeurig en overheerfchend gezag te moeten ondergaan. Het Kabinet van St. James , geene andere regels erkennende, dan het gewaand Recht van Temporaire Convenientie, vond goed die Laadingen door eene gedwongen Koop aan de Kroon te eigenen en ten behoeve van des Koniugs Marine te gebrul-
den. De meeft kragtige en ernftigfte Repreféïitatien
van Hun Hoog Mag., over dusdaam'ge handelwyze , waren te vergeeis, en de nadrukkelykfte inroeping van
het



VOOR HET JAAR 1781. 169
vertoeven, als tot reparatie van de op Zee geledene Schadcns volltrekt nodig was, en dat hy by verder dtlay tot het vertrek, des noods, door middelen van geweid zoude worden genoodzaakt, waar toe ook door de commandeerende Officier van 's Lands Schepen opdevoorlz. Rheede werkelyke eene aasiftalte is gemaakt , waar van hy dc dadelyke uitwerking nog tydig heeft voorgeko.
"^Aangaande het voorgevallene in de andere Waerelddeelcn zyn de informaties , welke Hun Hoog-Mog. viit de Ooit - Indien van tyd tot tyd ontfangen hebben , direct Itrydig aan die , welke onder het oog van Zyne Groot - Brittannifchè Majelteit fchynen te zyn gekomen; do iterative klagten door de Bewindhebberen der Nederlandfche Ooft - Jndifche Compagnie aan Hun Hoog - Mog. gedaan, en Iteeds uit vreedelieveu iheid iu haar Boefem gefmoord, zyn hier van onloochenbaare bewyzen : Terwyl met relatie tot de Welt - Indien de hier boven opgej telde Maatregelen ten allen tyden zullen moeten Itrekken tot eeu onwraakbaar betoog van den ernft en yver en oplettendheid, met welke Hun Hoog-Mog de naauwkeurigfte onderhouding van de ftiptfte Onzydigheid ook in die Gewesten hebben behartigd, en waar omtrent Hun Hoog ■ Mog. nooit eenig wettig blyk van overtreedmge van derzelver Ordres hebben kunnen ontdekken.
Wat eiridelyk het concept van een eventueel Commercie -Tractaat met de Noord - Americaanen , door een Lid van de Regeering van de Provincie van Holland , buiten Cenige publieke authoriteit van 't Land voorgeno. men, en dsswegens door deu Heer Ridder Torke gepre* fenteerde Memorie aanbelangd, is het met die^zaak dusdaanig geleegen : Zo dra de Heer Ridder Torke zyne Memorie van den 10. November des voorleden Jaars aan Hun Hoog - Mog. had geprefenteerd , hebben Hun Hoog-Mog. niet vertraagt om, met ter zyde Helling van al het ongepafte tulTchen Souverainen in die Memorie vervat , over dit gebeurde eene ferieufe Deliberatie aan te leggen, 'tgeen dan ook van het gevolg is geweeft, dat Hun Hoog-Mog. by Refolutie van den 17 November het voorfz. gehandelde alleu'ns hebben gedefavoueerd en afgekeurd; biilyk verwagtende dat Zyne Groot-Brittannifchè Majefteit.zich daar mede zoude hebben vergenoegd , als wel wetende dat Hun Hoog-Mog. geen L 5 Rechts-



17° GEDENKSCHRIFTEN
Rechtsgebied oeffenen in de refpective Provinciën, maar het gerechtsonderzoek en de ge vraagde ftrafoeftening moeten o>-er!aaten aan de Heeren Staaten der Provincie van Hoiland, aan dewelke, als de eenige wettige Souverain over hunne Onderdaanen , volgens de couftitutioncele Kegeermgsform, zulks alleeniglyk toeftond te doen en waar omtrent Hun Hoog Mog. niet twyftelden of de Meeren Staaten dier Provincie zouden dienaangaande zodaanig handelen, als zy, naar bevind van zaak-n volgens de wetten dezer Landen en de regelen der billykheid, zouden oordeelen te behooren : Pen hoogden b— denkelyk moeft derhalven aan Hun Hoog-Mog voorkomen het empreffement , waar mede de Heer Ridder 'J-ot-ke, by eene tweede Memorie , op het ftuk van ftrafpeffenmg urgeerde , welke bedenklykheid niet weimV vermeerderde wanneer dezelve, drie dagea daar aan, een mondelinge Vtrklaaring aan den toen ter tyd preüdeerende Heer ter Vergadering van Hun Hoog Mog., deet dat by aldien dien zeiven dag geen volkomen Satiiladoir antwoord op zyne Memorie ontfitig , hy daar van des avonds met een Courier zyn Hof zoude moeten informee.en: Hun Hoog-Mog hier van verwittigd en penetreerende het gewigt eener boodfe-hap, welke de ongehoorde ftap , die reeds in des Konings Raad beflooten lcheen , niet onduidelyk te kennen gaf, offchoon niet gewoon op mondelinge gefprekketrvan buiteulandfche Caezanten eenige debberatien voor te neemen, vonden niet te min goed om haaren Griffier te ge'alien van zich te vervoegen ten Huyze van den Heer Ridder Torke en aan denzelven in fubftantie te kennen te geeven, dat deszelfs Memoiieby de refpedive Provinciën , conform de ordre van Regeering, was overgenomen : Met byvoegin? van hetgeen by het Manifeft opzettelyk fcfcynt te'zyn geomitteerd.dat Hun Hoog-Mog. niet zouden nalaaten te tragten te eftectueeren , dat zo ras als doenlyk was en de conftttutie van de Regeering htt eenigzins toeliep een antwoord op dezelve aan hem Heer Ambalïadeur Zoude worden gegeeven.
Waar op dan weinige dagen na de Heeren Gedeputeerden van Holland ter Vergadering van Hun HoogMog. bekend maakten, dat de Heeren Staaten hunne fnncipaalen eenpaariglyk hadden goedgevonden , het Point van de Strafvordering prceallabef te ftdlen in handen van
haa-



VOOR HET JAAR 1781. 171
haaren Hove van Juftitie , om daar op ten fpoedigften , en met poftpofitie van alle andere zaaken , te advileeren; waar van Hun Hoog - Mog. niet verzuimen , al wederom aanuonas door haaren Griffier te doen kennis geeven aan den H--er Ridder Torke, met dien on verwanten uitflag , dat de gemelde Heer, na zyne Inftruétie op dat Point te hebben nagezien, by eene Miflïve aan gemelde Griffier, waar by die provih'oneele Refolutie van Holland als elufoir wierd geconlidereerd , volflrekt declineerde,om zulks ter kenniffe van zyn Hof te brengen , het geen Hun Hoog-Mog. befluiten deed, om deze bekendmaaking door een £.\prefle na Engeland af te zenden, met lalt aan haaren Minilier te London , den Grave van Welderen, om dezelve ten fpoedigften aan het Miniflerie van zyne Groot- fS.ittannifche Majelteit te overhandigen , dan waar van dezelve , wegens ver weigering van gemelde Miniftvrle , zig niet heeft kunnen acquitteeren.
Uit dit verhaal van het gepafleerde in de voornoemde za.;k zal de cnpartydige W-aereld van zelfs moeten opïhaaken , wat 'er te denken zy van het voornaam motief of liever van het Pretext , waar van zyne Groot-Brittannifchè Majefteit zig heeft bediend, om aan Hoogftdeszelfs vyandelyke oogmerken tegens de Republiek den vollen teugel te vieren : De zaak bepaald zig van zelfs tot deze eenvoudige termen: Zyne Majefteit ontfangt narigt van zekere onderhandeling , welke van wegens een Lid der Provinciale Regeerint; met een Reprefentant van het Noord - Americaanlch Congres in den jaare 1778 plaats zoude hebben gehad over het ontwerpen vau een Tracïaat van Commercie tuffchen de Republiek en gemelde Colonien, cafu quo, namentlyk , dan , wanneer dtrv.elver Independentie'by de Kroon van Engeland zoude wezen erkend, aan te gaan en te fluiten :
Deze onderhandeling , fchcon conditioneel en ondereefchikt aan eene conditie , die van een voordaad van Zyne Majefteit zelve was afhangende ; deze onderhandeling, die zonder de voorgemelde voorafgaande erkentenis of verklaaring van Zyne Majefteit niets konde uitwerken, en geen het minlte effect konde forteeren , wierd door Zyne Majelteit zo euvel i:pgenoomen , en fcheen Hoogftdeszelfs hevigft ongenoegen in dien graad en tot dien top te verwekken, dat goedvond, om van den Staat
een



17* GEDENKSCHRIFTEN
een opentlyk desavett, ftrafoffening en compleete fatfsfaclie deswegens te vorderen : —
Het eerfte gedeelte van dien eifch wierd door Hun Hoog - Mog. terftond, en zonder dilay , of'vertraaging ten volle ingewilligd ; maar de flrafvordering was volgens 's Lands fundamentcele Conllitutie , geheel 'buiten hun magt en vermogen : De Staaten van de geconcerncerde Provincie waren de eenige Souverainen, wien het toekwam daar inne langs wettige wegen en door regtmaatige middelen , te voorzien :
'Die Souverain, gewoon het gezag der wetten te eerbiedigen, en te regt overtuigd , dat de ongekreukte adminiltratie van de Juftitie eene der voornaamfte Hoofdlinten zyner Regeering moet uitrnaaken , die Souverain was onbevoegd en buiten ftaat, om , wilde hy niet 's Lands wettige t.onftitutie omver werpen,en de plegtig bezwoore Privilegiën der Ingezetenen verkorten door middel van eene Politieke difpoh'tie , zonder voorafgaande interventie van hctjudicieel departement, aan de begeerte van Zyne Majefteit te voldoen : Een praeliminair onderzoek door het Provinciaal Hof van (uiiitie was de eenige weg' die in dit geval konde werden ingeflagen: D*ar toe namen welgemelde Heeren Staaten het eenpaarig befluit en dit was ook liet middel, om voor het oog van Zyne Majefteit, van de Britfche Natie en van geheel Europa te doen doorftraalen de gevoelens van regtvaardigheid' billykheid en regtmaatigheid , die de Regeering 'dezer Landen bezielen en dienen moetep, om de regten hunner Ingezetenen in een zo gewigtig ftuk, als ?s het beleid der crimineele Juftitie , te verzekeren : En het is ook dit befluit, waar door men , wel verre van de devr der Juftitie toe te fluiten , of de Regtsvordering elufoir te maaken, den weg van behoorlyke judicieele Procedures , agtervolgens de Grondwetten 'dezer Republiek, opengefteld, en daar door voor het Hof van Groot - Brittannien geen de minfte reden heeft overgelaaten , om wegens eene denegatie van Juftitie te klagen , veel min op dien grond , tot het verkenen van reprefailles over te gaan.
Edoch, terwyl deze gepafte maatregulen by den Staat wierden genoomen , was men in 's Konings Raad reeds overgeflagen tot den flap, die het beginfel der ruptuur heeft daar gefteld ; men had in dien Raad , als vooraf,
be-



VOOR HET JAAR 1781. 173
beflooten , niets onbeproeft te laaten , om de accelïïe van de Republiek tot de Conventie met de drie Noordfche Mogendheden, ware het moogelyk, te verhinderen, en de uitkomtt heeft geopenbaard , dat de baat over die Conventie opgevat de dryfveer der Raadflaagen van het gemelde Hof, en de waare bron der Vyandelyke befluiten tegens dezen Staat geweeft is.
Daar nu Hun Hoog-Mog., behalven de fchreeuwende beleedigingen den Staat, en de zware fchadens der ongelukkiger! Onderdaanen aangedaan , daarenboven door geweldige maatregelen onverhoeds geprovoceerd, ziggedwongen zien tot het in het werk ftellen van middelen , om de gedreigde oppreflien af te wenden, en haare duurgekogte Vryheid en Ünafhankelykheid kragtdaadig te befchermen , vertrouwen Hun Hoog - Mog. vaftelyk , dat de Heer der Heirfchaaren , de God van Haare Vaderen, die de Republiek meer dan eens uit de zwaarfteRampen'en Gevaaren, door het zigtbaar beleid Zyner gunftige Voorzienigheid, gered heeft, haare Pogingen, tot afkeering van allen aanval en geweld , met Zyne Goddelyke Zegen zal agtervolgen , en de regtvaardigheid der Wapenen , die Hun Hoog-Mog. genoodzaakt zyn tot zelfs verdeediging op te vatten, met zyne altoos overwinnende kragt en byftand genadiglyk zal bekrooncn ; terwyl Hun Hoog» Mog. met verlangen zullen te gemoet zien het tydltip , dat haare oude Geallieerde, doch nu in Vyand verkeerde Nabuur , tot gematigde en billyke gevoelens zal wezen gebragt , als wanneer zy geene met het maintien van haare welverkreege regten , en met de Eer en Independentie van haare vrye Republiek beftaanbaare geleegendheden zullen laaten voorby gaan,om zig met haar oude Vriend en Bondgenoot te bevreedigen.
Gearrefteerd den 12 Maart 1781.
. Dus is te gelyk bekend geworden het antwoord op de Britfch Manifeft, waar door wy ons als in Oorlog kunnen befchouwen.en het provilioneel berigt dat de bemiddeling der Keizerin van Rusland zou aangenomen zyn, en wy daar door in hoope kunnen leeven van de aangenaame Vreede te zien wederkomen ; Edoch, behalven dat het nog op verre na niet zeker is of Engeland die mediatie zal aannemen , ofwel verworpen heeft, naar wen zegt, als
gec-



174 GEDENKSCHRIFTEN
geene anderen Vreede begeerende te maaken dan die algemeen is en waar toe men wil dat de aangewende Poogingen niet geheel en al vrugteloos zyn, is daar van het voomitzfgt nog zo verre , dat miffchien voor dat gewenfcht tydftip nog bellulende Hagen zullen voorvallen • intuffchcn is te hoopen dat onze Zeemagt, ingevolge de aanmaaning van het Rufjiscb Hof, fpóedig in Haat zy de Engelfche, trots te (tuiten , en, geholpen door de Noordfcèe Hoven , te bereiken het gewenfcht oogmerk waarmede het Contra-Manifeft word befloten. ■ Het zal inmiddels onzen Lezeren niet onaangenaam zyn verwittigd te weezen van de wyze op welke men te Petersburg , nopens de reclame van Onzen Staat zi> heeft gedeclareerd, het welk te zien is uit den volgenden echten lirief, van daar gefchreeven den 16 February en welke dus luid: „ Ik kan UEd. melden, dat door den „ Graaf van Psninaan Uwe Ambaffadeurs provilioneel „ tot Antwoord op hare Memorie tot reclame van het „ geen ingevolge de Conventie der gewapende Neutra„ liteit van wegens dit Hof thans zoude moeten worden „ geprefteerd, is gedeclareerd, dat Haare Keizerl. Mai. „ ordres hadt gegeeven, om een Couriër naer Holland „ en Engeland te zenden met aenbod van Hare Mcdiatje, en dat daervan aen de Hoven van Denemarken en „ Zmeeden door Couriers meede was kennis gegeven. „ Dat by die gelegenheid door Hoogftgem. Graaf aen ,, voorn. Ambaffadeurs was verzeekerd , dat het Uwe Republieq niet zoude berouwen tot de gewapende Neutra„ liteit te zyngeaccedeerd, vooral dan, wanneer U-wen „ Staet trachtte, zich in een betaemlyk Portuur van De„ fenfie te brengen, cn dat men vertrouwde de Holland„ fche Natie niet langer inaéüf en flapende zoude bly„ ven; want dat het thans daertoe geen tyd was en in te„ gendeel om het waare nut, de gefloten Conventie te „ trekken, men niet langer behoorde uit te (tellen, om „ zyngedeclareerden Vyand alle afbreuk te kunnen doen „ dewyl het zonder fterke mefures in uw Land. vreemd „ zoude zyn, dat men alles op de hulp zyner Geallieer„ den zoude fchynen te willen laten aankomen en zyn j, eigen welvaert te verlaten."
Dat men nu in 't geheel niet flapende is om den Vyand afbreuk te doen, terwyl zulks voor als nog door onze Zeemagt niet gedaan heeft kunnen worden, blykt
aan



VOOR HET JAAR 1781. 17J*
; aan de Propofitie der Heeren Gedeputeerden van Rotterdam, gelyk te zien is uit ,
„ E XfRACT uit de Refolütfén van de Heeren Staa,, ten van Holland en Welt - Vriesland, in haar „ Ed. Groot Mog. Vergadering genomen op
Woensdag den zS February 1781.
, „ T"\e Heeren Gedeputeerdens der Stad Rotterdam . ,, jLJ hebben op fpeciale lalt van de Heeren hunne . „ Principaalen aan hun Ed. Gr. Mog. voorgedragen, , „ dat op gem. Heeren hunne Principaalen waren geïn„ formeerd geworden, en meter daad hadden ondervon,, den, dat er zo als het hun voorkwam,onder deCom„ mercieerende Ingezeetenen dezer Provincie, en in het ,, byzonder in hunne Stad , heerfcht een vry algemeen ,, begrip dat in de tegenwoordige omftandigheeden en ,, fiiuatïe van Zaaken waar in deRepublik zig tegenover ,, het Ryk van Groot - Brittannien door de onlangs ont„ fiaane Rupture met hetzelve was bevindende , aan het „ voorfz. Ryk in deszelfs intrinfegue gefteldheid , raits« „ gaders in het beflaan en koftwinninge van een zeeraan,, merkelyke aantal van deszelfs Ingezeetenen en Bewoonders, een gevoeligfte flag zoude kunnen worden „ toegebragt , en dezelve daar door tot redelyke en ge„ maatigder denkbeelden omtrent de Republiek zouden „ kunnen worden gedrongen, wanneer het Hun Hoog„ Mog behaagen mogte om niet alleen te emaneeren en „ te ftatueeren een.verbod van Invoer van divérfe En,, gelfche Manufaüuuren , en in het byzonder van zo„ daanige, welke voor veele Ingezetenen in Engeland, „ Schotland en Ierland een dagelykfcheKoflwinninge en „ gewoon middel van Beflaan kwamen uit te leeveren, en ,, hier te Lande kunnen worden ontbeerd , of het ly „ uit de Republiek zelve, of van elders, zonder merke„ lyk Nadeel der Onderdaanen van dezen Staat zouden ,, kunnen worden gefupleeerd, maar dat ook tot denzei ven ,, einde , van zeer goed effect ter benadeeling van den ,, voorfz. Vyand zoude kunnen zyn , wanneer het ver„ bod van Uitvoer na het Ryk van Groot • Brittannien, „ vervat in Hun Hoog - Mog. Placaat van den 16 Janua3, ry dezes Jaars, eenigzints wierde geamplieerd."
„ Dat



176 GEDENKSCHRIFTEN
„ Dat de Heeren hunne Principaalen hun dien volgen* „ de expreflelyk hadden gelaft om zulks aan Hunne'Ed. „ Mog. voor te draagen en aan dezelver ernftigeover„ weegingen en deliberatie over te geeven of niet de Zaaken ter Generaliteit daar heenen zouden worden gediti„ geerd dat ten fpoedigfte en hoe eerder hoe beeter, wier„ de geordonneerd en geftatueerd dat niemant van wat „ Staat of Conditiën hy zoude mogen zyn, het zy over ,, Zee, lnngs de Stroomen of de Rivieren, noch per actie „ te Lande in en onder het gebied van dezen Staat zal ,, mogen inbrengen of invoeren doen inbrengen of ins, voeren directelyk of indirectelyk eenigerley Wollen, ,, Laakenen, Baayen, Carfaayen , Koutten , «n andere „ Wolle Manufacluuren , hoe ook genaamd , mitsga„ ders Porceleineu, Aardewerken, Glaswerken en al„ ley foort van Kraameryen en Staal werken in een der „ gemelde drie Ryken of dat van Groot- Brittannien of „ deszelfs Colonien en onderhoorige Landfchappen ge,, maakt gewerkt of gefabriceert."
,, Endatwydcrs het Verbod van Uitvoer vervat in Hun „ Hoog-Mog voorfz, Phcaat van den 26 January de,, zes Jaars werde geamplieerd in dier voegen , dat be,, halven de Speciën , vervat in het ifte Artikel van het „ gem. Placaat, ook boven dien word verboden het uit„ voeren gcneralyk van allerly Graanen, alles op zodaa„ nige Poenen en Straffen als na vereifch van zaaken en „ met onderlinge infehikkingen van de Leeden omtrent „ de voorfz. Pointen zal worden bevonden ten beften „ van het lieve Vaderland , en ten meeftcn afbreuk van „ den Vyand te kunnen ftrekken. "
„ En of niet d-tar en boven in een befoigne nader zou„ de behooren te worden overlegd of en welke Ooft - en „ Weft- Indifche Waaren , dewelke uit de Colonien en „ Etabliffementen van het Ryk van Groot - Brittannien, „ in de Ooft - en Weft - Indien geleegen, zouden_mogen ,, zyn aangebragt, zouden kunnen en behooren te wor„ den verboden , binnen deze Landen in te voeren.
„ Waar op , gedelibereerd zynde , is goedgevonden ,, en verftaan dat het voorfz. geproponeerde zal worden ,, geëxamineerd door de Heeren van de Ridderfchap en „ verdere hunner Ed. Gr. Mog. Gecommitteerdens tot „ de zaaken van de Commercie en Navigatie met eenige „ van de Hollandfche Raaden en Minifters van de Col-



VOOR HET JAAR 178! 177
L lcgien ter Admiraliteit in deeze Provincie refideerende „ en de vergadering daar op gediend van derzelver Conlideratien en advies, enz.
. Het Raport op de gemelde Propofitien gedaan, zegt ■ men, is zekerlyk niet ongunftig geweeft, en wanneer op die wyze een gevoeligen ilagaan de Britten kon toegebragt worden , is het volharden in die maatregelen ten hoogften wenfehelyk te meer daar zulks tot een fpoor en iprikkel dienen konde om de Vaderlandfche Fabrieken te (verlevendigen, en een middel zyn om den eigenbaatigen ■Nederlander te beletten den Engelfchen Koophandel over 'OJïende te leiden en die Haven, in plaats van Amfterdarn, (tot een algemeene Markt te maaken, gelyk thans reeds begint, hoedaanig te zien is uit de groote lyften, die men yderen Poltdag üit die Haven , wegens het uit- en in* loopen van Schepen ontfangt.
Dus fchynt ook niet minder nadeelig , het verzoek iom onder Neutraale Vlag, met vreemde Schepen, uit [Europa verzendingen na onze Welt - Indifche Bezittingen te doen en van daar te rug, doch welk verzoek ons fniet gebleeken is gedaan te zyn; dan dat het op het til ;i geweeft is fchynt men te mosten oordeelen uit het volgend Requeft:
'Aan de EDELE MOGENDE HEEREN" STAATEN van ZEELAND.
tjT^even met den diepften eerbied te kennen , Directeuren l\JT van de Commercie Compagnie, Directeuren van de Mflurantie Compagnie , Prelident en Directeuren van dc SSocieteit ter Navigatie op Esfequebo en annexe Rivieren, irtnitsgaders het Collegie van Kooplieden , uitmakende de «meelt gequalificeerdfte Negotianten binnen de Stad Mididelburg in Zeeland, dat hoe zeer de Supplianten zichgetylcid hadden , dat het ter vergadering van Hun Hoog ^Mog. daar heen had kunnen gedirigeerd worden , dat de cdifferenten tulTchen de Kroon van Engeiand en dezen iStaat, door middel van eene te entameeren Negotiatie , 1 hoe eerder hoe beter, werden uit den weg geruimd, heiver dan deze Landen en Ingezetenen te exponeren aan de f gevolgen van eenen Voor de Commercie en Navigatie alllczints ruïneufen Oorlog, en waar toe de Supplianten te M meer-



178 GEDENKSCHRIFTEN
meerder hoop kregen, toen het UEd. Mog. zoo °-oedgunthg had behaagd , de demarches van wegens dVsiiDplianten deswegens gedaan , niet alleen te approberen maar zelts UEd. Mog. kragtdadig appuy daarSe te verkenen, voor welke regt Vaderlandlche medewerking de Supplianten op het nedrigfte hunne dankerkentenis betuigen : maar dat de Supplianten door de refcriptie , van de zes andere Rondgenooten aan UEd. Mog., tot hun uiterfte leeuwezen hebben ontwaard , dat tot zoodanige te emamerene Negot.atie geen de allermimk waarfchynivkheidzich voor als nog opdoet, maar dat het integendeel aHezmtste vreezen is, dat de wederzydfche hoililiteiten hooger en honger zullen loopen , en daar door de Navigatie voor particuliere Schepen geheel onmogelyk werden gemaakt, ten zy dezelve door fterke en taïrykeConyoyen worden gedekt: en het inmiddels zeker is, cat de Ingezetenen van deColonen van den Staat, zoo de YVestIndilche Compagnie bediendens als andere , daar door in groote verlegenheid zouden geraken , hV eebrek aan hef noodige onderhoud en verdere vereifchten voofhSn ze ven voor hunne Slaven en voor hunne Plantagien , als mede om z.ch te kunnen ontdoen van hunne ingezamelde Producten , en, door het afzenden derzelver , hunne deldfchieters en Correfpondenten jn het Vaderland betaing te verzorgen. Weshalven de Supplianten zich eerbied.g wenden tot UEd Mog. , ten einde van Hoogs derzelver zoo dikwiJs befpeurde Vaderlands • liefde re imploreren , op alle mogelyke wyze te willen medewerKen ,dat, nu alle hoop ven fpoedige reconciliatie ceffeerd er zoo ras mogelyk , ten minften nog dezen aanftaanden \oorzomer, fufheiente Convoyen, 't zy Nationale 't zy auxihaire, worden daar gefteld, ten einde de hier vovn!:raJS «r nedergeftelde inconvenienten
voor de Lolomen, worden geprsvenieerd. Zeer gerust zouden de Supplianten deze voorzorg aan het hoogwys toeverz.gt van UEd. Mog. hebben overgelaten , zoiTdïr de prxtieufe attentie van Hoogstdezelven , die wegens de ermque omftandigheden van tyden , waar in wy veriteeren , maar al te veel word gevergd, met hunne verzoeken teimportuneercn, waren de Supplianten niet in het zekere geïnformeerd, dat men in eene naburige Pro-
kènC,lT°CeRmCnSrWaS aa" H£n Ho°g Mog. te verzoeken, dat den Reprefentant van Zyne Doorluchtige Hoogheid



VOOR HET JAA R 1781. 179
heid en Heeren Bewindhebbers van de Weft - Indifche
[ Compagnie dezer Landen zouden worden gequalificécrd, om voor den tyd van een Jaar ('t zy door 't verleenen van fchriftelyke permiffiën alhier te lande, 't zy door te doene aanfchry ving aan de Directeurs Generaals, Directeuren en Commandeurs van de rélpective EtablilTementen 1 aan de Ingezetenen van de Republiek en alle andere , die zulks zouden willen verzoeken , de vryheid te verleenen s om onder Neutrale Vlag en met vreemde Schepen uit Europa te mogen vaaren, navigueeren, en noodwendigheden brengen op alle de Etablift'ementen van de Weft - Indifche Compagnie in Amerika gelegen, en Goederen uit dezelve naar'Europa over te brengen; insgejyks ook om op 's Compagnies Etabliftementen op de Ruft van Afrika , de bcnoodigde Goederen uit Europa laan te voeren , en andere van daar naar Europa over te
inbrengen, wel ouder zekere bepalingen en reilriöien , maar egter met dilpenfatie van de verpligting, om met 1de Goederen, welke zy uit de Colonien zouden willen vervoeren, binnen de Havens dezer Landen te retourneren, en die van de Cautie ren dien opzigte (by Refolutie Hun Hoog Mog. gerequireerd) te bevryden. Welk verzoek aan de Supplianten van zoo een tuïnens voor-
juitzigt is voorgekomen , dat zy vermeend hebben , uit iliefde voor het Vaderland, en het welzyn van deze Provincie en alle deszelfs Inwonèrén , niet te moeten ft'il zitten, maar met allen eerbied aan UEd Mog. te moeiten voordragen, de onvermydclyke nadeelen die daar uit zouden refulteeren, want:
1. Zal men niet, door zulks op dien voet te willen
'©ndernemen , genoodzaakt zyn, om aan vreemden de gantfche Negotie eii Handel, die men hier op de Coloinien oeffend , open te leggen en bekend te maken , om
fdie vreemde Comptoiren in ftaat te (lellen, al het noodige in die ordre te bezorgen, zoo ah men hier te Lande 1 gewoon is te doen ?
a. Zal men niet moeten opgeven alle de Correfpon;dentèn , Eigenaren en Adminiftrateuren van de Plantazen? om de te zendene Goederen aan te configueren:
'rfiet geen ten gevolge zoude hebben , dat die vreemde LComptoiren, na het eindigen van den Oorlog (dat God [jfpoedig verleene) niet zullen nalaten, het zy publiek, èet zy ter fluiks , de vaart voor eigen Rekening te bly' Ma ven



i8o GEDENKSCHRIFTEN
ven aanhouden , om hunne aan te brengen Waaren aan den Planter tegen Producten te verruilen, en onze Nederlanden met den laft van de importante opgefchoten Penuingen te laten zitten, zoo als de ondervinding maar al te wel heeft geleerd, toen de Noord-Amerikanen, voor hunnen Oorlog tegen Engeland, niet alleen allerhande Provilïen, maar zelfs Slaven aanbraden en tegen Producten verruilden, waar door zulke importante partyen van Producten zyn gediverteerd geworden , ten merkèlyken nadeele der Edele Weft - Indifche Compagnie, der Geldgevers , der Scheepvaart, der Ambachtsen Arbeidslieden : hoe zeer ook de (bikte orders en de attentie van Heeren Bewindhebbers daar tegen hebben getragt te waken : en welk misbruik al meer als eens het onderwerp der ferieufe Deliberatien van UEd. Mog. is geweeft.
3. Zal men alles wat er in en voor de Koloniën noodig is, by de vreemde moeten inkoopen, doen inkoopen en gereed maken ? Want van hier of uit deze Landen zal de toezending' van die benoodigdheden infaifabel zyn door de importante koften, waar mede die goederen (gefteld eens zulks konde nog gefchieden) zullen bezwaard worden, de meerdere rifico van Tranfport nog niet eens in aanmerking nemende: en daar door zal dan alhier alles ftilftaan; de Winkelier zal niets van al het benoodigde leveren ; de Ambachts- en Arbeidsman , van den groótften tot den kleinden , zal geen Peirning konnen profitereu , aan alle de uit te zendene Goederen, en ook niets aan de Retourkomende Producten, dus tot armoede vervallen; de inkomende Rechten zullen niets renderen ; de Waag, die ten vootledenen Jate zoo menigvuldig heeft gegeven, zal niets opbrengen , en wat ftaat zal er te maken zyn op de rigtige betaling der verfchuldigde zoo uitgaande als thuiskomende , Recognitiën voor de Ed. Welt - Indifche Compagnie?
4. Of men zich verzekerd zal kunnen houden , dat die vreemde Schepen met Neutrale Vlag varende, door de Engelfchen niet zullen worden aangehouden , opgebragt en de Goederen , als niet aan Neutrale maar aan Ingezetenen van dezen Staat behoorendc , geconfisqueerd worden?
<. Waar men in eenige Koopftad van Europa op zoodanige Goederen met zekerheit AfTurantic krygen zal?
„ ea



VOOR HET JAAR 1781. 181
en al was zulks mogelyk , welke importante fommen zullen er dan voor de hoogere Premien niet ten Lande uitgevo rd worden ?
By ald'en de Supplianten niet vreesden door langwylisheit UEd Mog. te veel te vergen, zouden zy meerder'redenen van bezwaar tegens die verzoeken konnen aan de huid geven , dan vermeeneu dezelve genoegzame redenen voor het penetrant oordeel van UEd. Mog. te hebben geavanceerd, ten einde evident te doen zien , dat zoodanige fchikkiugen , wierden dezelve by Hun Hoog. Mog gegouteerd, aan net gewenschte en gebuteerd oog •merk geenzints zouden voldoen , maar met er tyd de totaale ruïne dezer Landen naer zieh Hepen, en 111 wsUjc cedaeten de Supplianten nog meerder worden hevelli„d, als zy inzien het Plakaat van Hun Hoog Mog. zelve, in dato 19 Juny 1713, tegens de Vaart met vreemue Schepen en uit vreemde Havens dezer Landen, naar ea van de Etabliliementen in de Indien binnen de Limiten van de Ochoyen door Hun Hoog Mog. aan de Oost-en Weft - Inditche Compagnie dezer Landen verleend, waar by Hun Hoog Mog- onder aller rigoureufte pceualiteiten, allen zoodanigen Vaart verbieden.
Weshalven • e Supplianten zich nogmaals eerbiedig Jceeren tot UEd. Mog., op het llerkst implorere^i de UEd. JVJo" veel vermogende interceslie, dat zoodanig verzoek' wierd het ter Generaliteit ingebragt, werd gewe-. *erj van de hand, en in tegendeel, zoo als boven reeds nr-t de vereifchten eerbied hebben verzogt, fpoedig Sufficiënte het zy Nationale het zy Auxiliaire Convoyen, wierien verleend, om de Eigene Schepen dezer Landen, •welke anders in de Havens moeten blyven verrotten, en dus de Zeevaart geheel geruïneerd raken, der waart te geleiden, en de beladen Schepen van daar naar de Havens van dezen Staat te Convoyeren. &c.
Eer wy af flappen van de Vaderlandfchc zaaken en overgaan tot het befchouwen der Gebeurteniflen in Groot-Brittannien , kunnen wy niet afzyn eenig verflag te geeven , van eene zaak die aau weldenkende Hollanders en Britten te gelyk behagen moei, en hier in beftaat: Dat eenige Amfterdamfche Heeren, door hunne Medeburgers gequalificeerd, zo tot het bevorderen der Werving van 's Lands Vloot als tot het verzorgen, indien 't mogelyk ware , van eenig Soulaas aan onze in Enge1 M 3 la"»



i8z GEDENKSCHRIFTEN
land gevangen Landsgenooten in hunnen deern is vvaardigen toefland, zig daar toe hebben geaddreifeerd aan den gemelden Hertog van Ricbmond, welke op dit aanzoek het volgend vriendlyk antwoord heeft gezonden.
„ Dat het zyn Ed. niet anders dan flatteus konde zyn, „ door henlieden te zyn uitgekozen, tot het verzoek,' ,, van dc Penningen , door eene Sociëteit van lnteeke' ,, naars , in Holland , voor hunne gevangen Landge„ noten, in Engeland , gefchikt, aan hunne deltinau'e „ te willen doen bezorgen. Dat zyn Ed. bewoogen tot ,, achting en admiratie voor zulke menfchlievende gevoe,, lens, hun verzogt, de Inteekenaars te verzekeren, dat „ zyn Ed met het grootfle genoegen , zo vee! in hun was, tot dit edelmoedig oogmerk zoude medewerken, „ en dat zo zyn Ed, hun van nut konde zyn, het zy „ met een wakend oog te houden op hunne Agendaris„ fen . of op eenige andere wyze, om hunne goedeoog„ merken, van vrucht te doen zyn, hy herhaaldelyk „ hen verzekerde , zulks met het grootfle genoegen te zullen doen."
(mi geteekendy
RICHMOND.
Gemelde Heeren hebben daarop aantlonds duizend Pond Sterling na Engeland overgemaakt, en gemelden Hertog verzogt, zig wel te willen chargeeren. met de keuze van een voorwerp, die tot hunne Commiffie als Agendaris, het gefchikfl, en van wiens trouw zyn Ed. verzekerd was , en aan denzei ven dan de uitdeeling dezer Penningen te betrouwen ; ook is zyn Ed. (effens kennis gegeeven, van de zo goede als Cnriiielyke wyze, waar -op de Engelfche Gevangenen in dit Land worden behandeld. Dit verzoek is door den voorn. Hertog allervriendlykft beantwoord , hoedaanig kan afgenomen worden uit een Extract van zyn Brief aan voorn. Heeren, waar in zyn Ed. zig dus uitlaat: „ Ik heb terftond op ontfangft „ van U Edele Milïive getragt, eenen Agendaris te be„ zorgen , die voldoende was aan het edelmoedig oog,, merk van U Ed. onderneeming : lk heb gemeent het ,, voornaamfte vereifchte te zyn, een Man van probiteit „ te vinden, diegenegen was, met yver aan UEd. in„ tenue te voldoen ; ik heb daar toe verzogt den Heer „ Ricbard Diggens te Cbicbefter, die het met genoegen
„ heeft



VOOR HET JAAR 1781. 183
„ heeft aangenomen; zynde deze Heer een zeer braaf Man, die my
verzogt heeft UEd. te melden, dat hy in 't kort zelve aan UEd. i„ zonde ichryven; ondertuffchen heb ik aan de CommilTaiiffen, "dié „, 't opzigt over de Gevangenen hebben, gefchreeven, om hem een ,,, order te zenden, om dezelven te mogen vnitceren, en het nood:» „ ge te bezorgen: Zyn Ed. begeeid, buiten zyn vettchat en reiskos-
ten, niet-, dan 't geen UEd. genereuliteit hein zil toevoegen , na ,, dat hy U Ed orders zal hehben voibragt, en U Ed. over zyne ver„ rigtingen voldaan zult zyn. Deze Heer zal genoegzaam zyn , voor „ dc Gevangenen in het Zuiden van Engeland ; voot die zig in ,, 't Noorden bevinden,- zal ik U Ed. een ander opgeeven ; zo U Ed. ,, het nodig oordeelen. Enfin myn Heennl U Ei. kunt /iaat maaken
op alle hulp, die in myn vermogen zal zyn, U Ed. te geeven; kUK* ., nende niet genoeg aan U Ed verbaalen , de achting die ik hebbe, var
het motif van U Ed edelmoedig gedrag omtrent uwe Landsgenooten ,
die bet ongeluk zullen hebben genoomen te worden , in dezen Ocrlo? , ,, tufi.hen Proteftantfche Natiën, gefebaapen om liondgenooten en gei n „ Vynuden te zyn: niets kan biaaver, niets edelmoediger wezen, üjn „ U Ed. offertes , ten opzgre- der ongelukkige Engellchen, die ip „ uwe Kuiten in een Schip van onze Ooft • Indifche Comp S'chi)-
breuk hebben geleden; ik heb aan den ïrefi.Ient van deze Comp. „ Cop'.e gezonden, van 't geen u Ed. my de Eer gedaan hebben ,
deswegens, te melden , en ik twyffel niet of hy zal zelve aan u „, Ed. fchryven , of my gelafteii, zyne dankbetuiging aan U Ed. ia ,„ doen ; U Ed. vetgoedende 't geen UEd. de goedheid gehad zult „, hebben, voor deze Ongelukkigen uit te geeven "
Thans moeten wy kortelyk befchouwen den toeftand van het Britfiche Ryk, het welk, niet vergenoegd met zig in den Oorlog imet bet Huis van Bourbou gewikkeld te hebben, de zegeningen van den Vreede aan zyne Nabuuren mitgunt en ons mede tot Oorlog dringt, onaangezien de fchattingen op den Britfchen Onderdaan van laar tot Jaat moeten vermeerderd en zwaarder'worden om de Oorlogs :koftcn goed te maaken , gelyk men zulks tigt kan afleiden uit den j ftaat der Geldfommen, die nodig zyn enkel-, voor den dienft van ■ 't )aar 17s1 , zo die door Lord North wierd opgegeeven , toen hy den 5 dezer Maand zyn Plan van Finantien voor het Parlement openiei en dus is:
Ponden Sterl.
Voor het onderhouden ^\ Ma rine.
van 90,00» Zeelieden . 4,<so,ooo - o - o i
' Tut het bouwen en ! j»73*,-77-i1 -« | -
(herftellen van Schepen . «70,177-0-0 p i Voor de Zee Artil-
tlerie 386,00»- t - * J
Voor de Land-Troup- Hj Arméc.
qpes. ■ 4,239,H+-*-7 i
Voor derzelver Artil- ï»
! eleiie 582,914-=-° J 5,099,254-ij - 6
Vcrfcheide Dienften . 27-,18611 -' Deficit in den ontfangft der Belaltingen ; : ïExchequer - ililiettcn en J'gedeelte van de onbezwaarde laatfte Leening 3,6ce,«oo-ojo__
Bedragende de toegeftem.de Sommen ^ L 141 }3j,Sjt-17-



i84 GEDENKSCHRIFTEN,
Van de voc-rige bladz. ... r
Biiitengev/oüne onkos- * ? ' ' 7? 'VHSjM1' !7 ■ x
ten voot de Land-froup- "1
pC,S- /•*>■*, ■ • • • • 3,4opo,ooo I
Verltheide Uitgaven . . . DOO I
Zttfi.it óp deLandTax *' > 7,000,0.0-0..
en de rechten op de
Mooti -jo.ooo,. Andere JJ^fcfc, «tc. . . 5r;00,o0o ->
Geheel beloop der Subfidicn voor " " ■
■ Jt J^ar i/78i L 2 1,4.35,531 ■ u. 2P S/
ri^^issf* qeid eene somme van iis mii°^i
De middelen daar toe gedaan in de volgende Sommen:
Die geene, welke reeds pp den ontfangft van de iand-lax van de rechten op de Mout &c. ge-
Ven!fd Z)u' r ' f • • ; » • /3>*3f,J4C-ig-«|
Die welke fpruiten uit ' I
de thans genegotieerde
Leuning. ..... . . 12,000,00e . t-s I
iy,o3»,i1.5-19.». I
Welke beladingen zulk eene onmaatige Somme te weeg moet bren-B gen kan men nagaan als mén bcgrypt dat, behalven eene Geldligiing I van twaalf Milijocneu Ponden Sterling, 'en ruim drie Millioénen 'uic | iommigeri ontfangfien, het overige uit nieuwe impoften zal motten II gevonden worden, zo wel als de Interenen der opgenomen 12 Mil" 1 Jioeneu. Lord Nort'h, 'ris waar ontmoette veel tegendand, ten aan- U> zien der voorwaarden, op welke de Geldleening vervult was, maar |
r Parlement , niet gewoon de voordellen van dien Minifter 'te ver- § werpen, liet ooit. niet na alles wat ten dezen opzigte door hem was I yemgt, goed te keuren; en ook dit js al wat gev/igtigs in 't Parlement' i l> veihandeld. I Gewigtiger vour Groot • Brittannien zyn de verrigtingen van des- 1 zelfs Bevelhebbers over den Land- en Zeemagt in de Wed - Indien I namelyk de Admiraal Rcdney en de Generaal Vaughan, welke de Hot- I iandjche Eilanden Sr. Euftachius , het Gedeelte van St. Martin' de f Kepubliek toebehoorende, met hei Eilandje Saia hebben vemieed'erd. 1 Het verlies dezer Eilanden j dart genoeg te voorzien was, bren»t Uil'. I land in'tgemeeit, en Amfttrdam in't byzonder, 't is waar, eengevoe- I ligen dag roe, en zal daaróm zeer volcoen aan dat gedeelte vui het 1 Engellch Manifed, waar in de Koning zegt te wenfehen zyne gevoe- 'I ligheid op Amfterdarn alleen te doen vallen, maar ook zullen 'er wel 'ü Affuradeurs te Oftende, eh veel Engelfiche» en Ieren, die zig op St 1 £a/7«cijBjgevedigd hebben, geen geringe fc'hade by lyden. * 1
Ons bedek verbied ons woordlyk te volden het be'rigt der Ergclficht 1 Bevelhebbers, genoeg zal het zyn den voornaamden inhoud ie mei- l aen, zynde:
„ Dat die Bevelhebbers den 27 lanuary, 'sKonings Ordres ontfin- | „ gen , en de Heer Vaughan zig by den Admiraal Rodney becaf, met , den zei yen 30 January van St. Lucia vertrok, den 3 february voot
» Sii



190 GEDENKSCHRIFTEN
ze den volgenden dag wel alle vier dood, maar zulks gaf den bèöroerden Tuinman geen Viouw noch Dochters weder.
Dusdaaaige Heeren, die men in 't leven zoekt te houden , wordiA dus gevangen: ft] die ftreeken van de BolTchaadjen, aVaai men deze!* Dieren het meelt hef; curd zet men hier cn daar ccnigc Bakken met eenen gcmer.gdcn Drank van Honing, Mee , Erindcwyn en Opium ■ hier aan verzwelgt zig de Beer cn vervalt daar op in een fcfiiet doodlyken flaap, krygt als dan een Gebit in den Muil, word geboeid en dus voorrgefleept: Wyders word onder de veelvuldige Middelerr die tot temming van dit gedierte gebezigd beeft, het zeer aloude, nameJyk een goeden diagt Hagen , nog altoos het befte geoordeeld.
Nieuwe BOEKEN em GESCHRIFTEN, welke ook by den Uitgeever van dit IVerk te bekomen zyn.
LATYNSCHE. -
RBuchhave Obfervationes circa Rad. G. Uibani, feu Caryophyl• latae vires in fe'aribus, praecipue intermittentibus, aliisque morbis inftitutae, Hafn. *
ENGELSCHE.
The Works of Lucian , from the Greck , by Thomas Frankl'm.
Anecdore* of Painting in Èn'gland, with fome Accounts of the principal Anifts, and incidentical Nores on otliet Airs, collected by the late Mr George Feriue ; and no'w digefted and published from hij original Manufcripts, by Mr. Horace Waipole , to Wich is added the hiftory of tafte in Gardening, 4 Vol.
FRANSGHE.
Eloge de feu Monfeigneur le Dauphin, Père de Louis XVI.
La formation des Moeurs & de l'Efptir, 011 Gonnoiflances ne'ecflaires aux jeunes Gens, gui n'ont recu que les premiers elcmens del'Educarion, a Paris cliez Delalain, le Jeune.
Nieuwe Franfcbe M U Z I E K - W E R K E N.
Sis Concerto pour le Violoncelle a grand Orchefrre, par Mr. Jan. Jon, 1'Ainé , Oeuvre Vle. : a 30 Livres.
Six J)uo concerrans pour un Violon z Violoncelle, par Stamitz, 7 Livres 4 Sols.
Ouverture de 1'Ecole de Ia Jeunefle, del Signor Pr.;:i, arrange'e pout le Glavecin, avec accompagnement de Violon , Liv. ii S.
Franfcbe PR5NTWERKE N.
Cahier centenant les plans Sc e'levation d'un Obe'lisque, avec deux Colonnes tnoi.rphales, a la Gloite du Roi. Voyage pittoresque de la Grece 8 Cahiers.
Cahier t/ contenant le plan & éiévattnn de ttois differens Fanaux propres a e'clairer les Vaifleaux fur les ports de Mer, piojetté o: gtavé, par le Sieur Panfcrtr., HOOG-



VOOR HET JAAR 1781. 19!
HOOGDUITSGHE.
Das po'itifche Syftcm der Rcgierung von Amfterdarn, in feinem wahrcn Lichte dar geftelt und das Betragen diefer Stad gegcn die Befchuldigung des Ritter ïorke befcheiden vertheidigt , aus den Hollandifchen überfetzt.
NEDERDUITSCHE.
Twee Leerredenen , uitgefprooken tot Hamburg in de Koninglyke : Kapeile van Fruiflen, op den ij July 1770, de eene door Petrus Jo1 hannes Geraud, Herder en Leeraar rot Hamburg, by gelegenheid van 1 zyn Wel Eeiw. Jubeljaar van bediening, in de bovengemelde hoeda.
«igheid , de andere door Samuel Geraud, Herder en Leeraar in de 1 Walfche Kerk te Rottetdatn , uit het Franfch vertaald, in gr. svo., 1 te Rottetdam by N Cornet: a n St.
Gjd , zyne Grootheid , Wysheid en Goedheid uit de Natuur, uit het i Hoogduitfch, te Utrecht by A. van Paddenburg en J. M. van Vloten, i in groot Oftavo : a 18 St.
Bibliotheek van Godgeleerde Weetenfchappen, waar in van alletlet \ tot de Godgeleerdheid betreklyke Boeken, zaaklyke uittrekzeJs, gei geeven wotden , eetfte Deel, derde Stuk , in groot 8vo.: a 12 St.
Drie Leerredenen over Jeremia XVII. vs. 7 en 8 ; Fhilipp. IV. vs. st 1 Gen XXXIX. vs. 9, nitgefptooken door Jaeobus Hintoopen, Predikant" 1 tc Utrecht, No. 7, in gr. 8V0., te Utrecht by A. van Paddenburg en . J. Al. van Vleten: a 5 St.
Dichttafreel van het Goddelyk gerigt ten jongften dage, voorheen i uitgegeeven door Gt'hardus de Haas, Med. Doft. en Predikant tc ! Middelburg , vierde Druk , in groot svo.: a + St.
BEVORDERINGEN ter ZEE.
Tot Uitlegger Kapiteinen op de Schepen de Windhond, de Spion, de Brak en de Faam, alle onder het Ed. Mog. Collegie ter Admiraliteit in Friesland de Heeien de Bok, Steef, Roukes en VUelander.
Tot Schipper op het O. I. Comp. Schip JAVA, voor de Kamer Hootn na Batavia gedeftineetd, den Heer Jan Tromp.
Tot Kapiteinen op 's Lands Oorlog Schepen HOLLAND, van St Stukken, S.Dedel; DE ERF• PRINS , van 54 Stukken, J. Z.Nauviman; en op de Kotter DE AJAX , van i.4 Stukken, den Graaf van We/derm.
Tot Uitleecrer • Kapitein op het Schip de Johanna Alaria, onder het
ll Collegie ter Admiraliteit in Weft Friesland en het Noorder - Kwar¬
tier, rieter Lrrept, en op net uitlegger scnip te zwaluw, onder net lAdmiraliteits-Collegie te Amfterdarn, Sonnick Biitger.
Tot Kapitein ter Zee, onder het Admiraliteits - Collegie op de Maas, \W. F. Imbert de Alartines.
MILITAIRE BEVORDERINGEN.
Tot Kapitein van eene Comp. onder het tweede Bataillon Zwi'zerï (Tan den Lieut. Gen. Bouquet,, den Kapt. Lieut. onder 't voorn. RegiSHient J. L. Im-thurn.
Tot Kapitein van eene Comp. onder het eerfte Bat. van het tweede Weg. van den Lt. Generaal Voift van Waldek G. D. Mtisner,
Tot



ir- GE DENK S. voor het JAAR 1781.
Tot Kapt: Commandant van de Grenadier Comp. onder hetzelve Reg. en Bataillon, IV. F Ziehiberg.
, Tot Kapitein van eene Comp. onder het Rég. Schotten, van den Gen. Major Dundas, onder het eeifte Bat, F. Aiasletd.
Tot Kapt- Commandant det Grenadier Comp. ouder het tweede Bataillon van hetzelve Regiment W. F. C. Robbert/om
STERFGEVALLEN.
De Wel-Ed. Geftr. Heer C. van der Hoop, Raad in den Hoogen Raade wegens Holland. s De Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. C. J. Vaillant, Raad in de Vroedfchap , Oud-Burgemeefter der Stad Enkbuizen , Ontfanger der Gej'neene Landsmiddelen en Bewindhebber der O. I. Compagnie ter Kamer aldaar.
De Wel-Éd. Geftr. Heer Mr. L. Quarles, Raad in de Vroedfchap en Oud-Burgemeefter der Stad Gouda, Gedeputeerde ter Vergadering Van Hun Hoog-Mog. &c.
_ De Wel-Ed. Geftr. Heer Bofc de laCalmette, Extraordinaris Envoyé der Heeren Staaten Generaal aan 'rHof van Dein-varken.
De Hoog-Geb. Heer Graaf van Degenfeld-Schomberg, Extraordinaris Envoyé van dezen Staat aan 't Hof van Weenen.
De Hoog-Geb. Heer Graaf van fichkel vim Donnersmarck , Generaal Major ren dienfte dezer I*anden,
De Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. T. Hoog, Raad in den Hoogen Raade wegens Holland.
De Heer A. Bcfch , Commis sftifteerende de Vergadering van de Ed. Mog. Heeren Raaden uit de refpecfive Collegien ter Admiraliteit in de vereenigde Nederlandeu.
INHOUD vAn het DERDE STUK.
1 Inftrucfie en Articulen voor de Commillie Vaaiders. . . Bi. ijï
2 Refolutie van Friesland nopens de vermeerdering der Land- en N Zee-Magt IJt
3 Staat van Vrankryk en Edicf des Konings nopens de HazardSpellen I+,
4 Vetflag van Spaanfche en Portugeefche Zaaken j47
5 Naauwkenrig berigt wegens de Geneeffche Onluftetl. ... 149
6 Memorie van den Prins van Callitzin aan H. H. M. M. . . 151
7 — ■ Baron van Lynaen aan het Znieedfcbe Hof. 155
SS Contra-Manifeft van Hunne Hoog - Mogenden iso
S Verder .Verflag der Vaderlandfehe Zaaken 174,
10 Propofitie det Rotterdamfche Gedeputeerde ter Staats-Vergadering irin Holland • j7y
11 Requeft der Middelburgfche Kooplieden aan de Staaten van Zeeland. # B
12 Vetflag der Correfpohdentie tuflehen den Hertog van Richmoni
en eenige Vaderlanders, over de Krvgsgevangenen ui
13 Staat van Groot ■ Brittannien en Verflag der Verovering van St. Euftachius, St. Martin en Saba 1 g3
14 Lyft van gecondemneerde en genomen Schepen 1S6
1$ Byzortderheden. isg. Ongelukken. 180. Nieuwe Boeken. 190.
Mufiek- en Prentwerken.ibid. Nedcilandfche Bevorderingen, 131. Sterfgevallen. 102,



STAAT- GESCHIED- HUISHOUD-
E N
L E TTE R KUNDIGE
GEDENKSCHRIFTEN
VOOR II E T JAAR 1781.
VIERDE STUK.
APRIL.
|Tn ons Voorberigt voor het eerfte Stuk dezes MaandX werks voor dit tegenwoordig Jaar , zeiden wy te veritroinocn dat nicmanci onzer Vaderlanders onkundig ware ivan denzo lang geduurd hebbenden twift tufcbendeNoord(Americaanfche Colonien en Groot -Uritiarinien. Wy mec,nen ook dat niemand dc waarheid van dit gezegde zal -ontkennen ; maar wy gelooven teffens dat over t alge. imeen minder bekend zal wezen de oorzaak, welke dien •twift heeft voortgebragt en denzilven zodaanig verspreid , dat die bereids het Oorlogs tJjpr ontdoken heeft itufichen drie Mogendheden, PWnkryk, Spanjen ea I onze Republiek, welke alle of omof dom America Vyanfden van Engeland zyn geworden, zonder dat nog te be: paaien zy of den Ootlog by deze vier Natiën zal befloojiten blyven. , .,
Daar nu zulke gewigtige gevolgen zyn voortgevloeid luit den bovengemeldea Twift ; daar nu bereids over de zieven Jaaren de oogen der Volkeren geveftigd zyn op hhet noordelyk deel van America , zal het ongetwyfïeld dden Lezer niet onaangenaam zyn te zien hoe al te vermogende Volkplantingen, tegen haar Moederland gewagend, durven ondemeemen een nieuw Volk te formeerren, een krygshaftigeen LandbebouwendVolk, en misffchfen, gefchikt om ten eenigen dage het geheel Amenecaanfeb Halfrond ouder 't Juk te brengen.
Dan hier ryft de Vraag: Wie oorzaak, wie aanleiding teegeeven heeft tot verfchillen,die zulke verbaazende Gevolgen gehad hebben? Is het de^Moeder, welke, reeds



29Ö GEDENKSCHRIFTEN
langen tyd onrechtvaerdig, door harde beheerfcning haare Kinderen gedwongen heeft tegen haar op te ftaan > Of hebben de Kinderen, groot geworden zynde, den Arm die hen onder»eundc, verloochend, zo dra zy dien niet meer behoefden, en vry willig dien verlaaten, die hen opgevoed had? Om dien twyffel op te helderen dient men tot de Bron wei hunner verfchillen terug te keeren
Zulk eene beichouwing , door eenen Onzydigen Opmerker gemaakt en getrokken uit de befte bewvzen meenen wy by gedeelten, zo ver ons bellek toelaat, den Lezer voor te dragen,van den tyd der aankom» van den Generaal Thomas Gage te Bofim , als zynde het tyallip op welk men den aanvang van het Gemeenebe» dei der^\^^^r1!^^America* kan venigen, vermits wZd V2n wezenl>ke tegenüand gegeeven
„„Z° ix\^n.^Noorde!yke Volkplantingen eene eenoegG^L,f/?d'gheid verkreeSen om het Moederland met geldmiddelen van nut te zyn, nam ook de Regeering aanftonds tot dezelve den tocvlugt, en vroeg Subiidien. VerIcheide onwrikbaare bewyzen getuigen dat men, om ze te verkrygcn, z.g met bediende van gezag,-naar dat overreel e ™« 10 twc'k fieftelde middel was;en nimmer ontmoette dat geweer van hunnen kant eenige teeenfpar« ,Ï\™S, eens zien hoe de Regillers van Btftm
cn Ihuaaelpha betuigen dat oorfpronglyk tot den ontfangrtdezer vrywillige giften wierd getreden
MZfMlIliii5r' welke het Zee-Weezen beftuurde, „ lchreef aan de Gouverneurs der Colonien eenen rond„ gaanden Brief, in welken zy gelalt wierden der Ver„ gadenngen hunner refpeflive Gouvernementen kennis „ te geeven, dat de dringende behoeftens van den Staat
" van mTÏV"^^ h3ar te Ver5en een onderftand „ van Manfchap of Gelden, evenredig aan de bevolking „ en ryitdom des Lands. Na dat de Vergaderingen over " deiW,Clen,IIkhe,d d"er Gemeenen Lands behoeften ry„ pelyK hadden gedelibereerd , overdagten zy welke „ middelen dienden genomen tc worden om zyne Maje" j lden ,verl°Rten Mand te verfchaffen, zonder dien
" Jen Vorft'h maak v' e" d£ P,anters • "™yv™* om " llrJ a hunnen Yver en verkleefdheid te betuigen, „ verleenden zig zonder weerzin tot al Wat het weizvn „ dergemetne zaak vorderde.'; vvezyn.
Ee«e



VOOR HET JAAR 1781. 197
Eene geheele Eeuw was verflreeken, zonder dat het Parlement had ondernomen deze vol maakte overeenkomft, die gelukkige verftandhouding, tulTchen het geheel en zyn deel, te verftooren. De Engeljcbman, even eens een Lid van den Souverain te Bofton en te Pbiladelphia als te Londen, l genoot ook aldaar dezelfde voorrechten : Zo al fomtyds het Moederland dwarspaalen aan zyne naarftigheid delde , door hem deze of geene Msnufactuur ,en de vryheid om met de F.uropeaanfche Vo'ken regtftreeks te handelen, te ontzeggen, dan wierd deze fchending zyner natuurlyke rechten altoos door eene fchoonfchynende reden van Staat : bewimpeld en zyne gehoorzaamheid zagtjes aan den band jigelegd. Het haatelyke dier verboden viel gemeenljk op :de Gouverneurs , aan wier gezag de Ingezetenen, be. rads zedert de Regeering van George den Eer/len, paaien :tragtten te itellen', zonder dat evenwel deze byzondere iverfchillen den loop hunner milddaadigheid lluitte, ja die zig [fomtyds zelfs uitlïrekte tot het verzorgeu van zwaarder Ifommen dan van hun gevorderd waren.
Wanneer eindelyk de overmaatige poogingen , door ilGroot-Brittannien geduurende den jongden Oorlog aan* !!gewend, alle vermogens van deszelfs gelteldheid hadden i'verwrongen , vond een Cancelier van den Exchequer, ;; genaamd Lord George Grenville, bekend door zyne Mevmorie over de Finantien, het ontwerp uit om de drie Kohningryken van Enge/and', Schotland en Ierland ten koften Hder Colonien te verligteii, met de laatfte te noódzaaken tot het dragen van een aanmerklyk gedeelte der koften icvan de Regeering, onder voorgeeven dat dezen Oorlog uenkel doorgezet was om ze te verdeedigen; en het Parjllement, naaryverig om deszelfs gezag meer en meer uit 11te breiden, nam op zig dit Stelfel, waarvan hetzelve zig icde grootfle voordeden beloofde, te deen uitvoeren.
De eerfte proef, welke het Parlement vau zyn gezag pover de Americaanen nam, was de uitvaardiging van de > befaamde Stempel - Aöe : Wel dra dorft men eene tweeJdeen nog zeldzaamer voordellen, waar by de Offi|c eieren der Colonien wierden gemagtigd tot het aanwyjïzen van Kwartieren voor de Soldaaten in der Particu1 lieren Huizen; dan deze Bill ontmoette zulk eene hefticge tegenkanting in den Boezem van het Parlement zelfs, «dat men verpligt was dezelve te bekrimpen en men vèrjjgenoegde zig met vaft te ftellen dat de Vergaderingen der
N 3 Co*



19* GEDENKSCHRIFTEN
Colonien zouden gehouden zyn de Manfchap van Kwartier,-Hout, Bier en andere van de noodiglte behoeftens te voorzien, haar enkel de vryheid laatende om die diagen te verzorgen, door middelen die haar het raadzaamfl voorkwamen.
'tGerugi dezer nieuwigheid bragt Nieuw-Engeland in alarm: Men begreep aldaar dat het gedoogen dezer eerfte inbreuk, op deszelfs voorregten gedaan, den vryen toegang verleende aan het eigendunklyk gezag , en dat eerlang deszelfs Ingezetenen niet meer als Burgeren van een vryen Staat, maar als geringe Slaaven, van allen Eigendom ontzet, zouden aangezien worden. Men zond de kragtdaadiglle Vertoogen aan den Koning en aan de Regeering van de Stad Londen ; maar , door dien de antwoorden, daarop gevolgt, niets minder dan voldoende waren , vormden de Colonien een welgepaft ontwerp van lydelyken tegenitand ; eenig foort van verweering welke aan hetlydende deel van eenen welgeregelden Staat onmidhk vry ftaat.
Hoe onaangenaam dusdaanige Maatregelen aan de Regeering waren, vreet men niet te min dat de herroeping der Stempel-Aöe daar aan niet moet toegefchreeven worden. Hooffche kuiperyen , magtiger dan het gefchrei der Slagt- Otters van eene onderdrukkende Bill, de haat en naaryver van eenige Lords jegens Lord Grenville, waren de wezenlyke oorzaaken van den val van dien Minister, en van zyn Stelzel. Het gebruik van gezegeld Papier wierd afgefchaft en de Vergaderingen namen op het verzorgen van Kwartier aan de Trouppes. Wel is waar dat dit laatfte Reglement, wel ingezien, nog eene geweldenarye was , doch de Americaanen , door het vernietigen van de eerfte Bill in een goeden luim gebragt gehoorzaamden aan de tweede, zonder al tc wel te begrypen dat het Moederland deze infehiklykheid t'eeniger tyd misbruiken konde om hun een oneindig getal andere voor teftel.cn: Dit, egter, moeiten zy , reeds in't volgende Jaar, ondervinden. °
Er ontftond een gefchil tuffchen dè Inwoonden en den Gouverneur van Nieuw - Tork , ter oorzaak van WynAzyn en Zout, welke de Trouppes noodig hadden ,en hier door deed het Parlement zyne Preteniïen herleven. Men maakte een nieuw Reglement , om het oude te beveiligen, en alle wetgeevend gezag wierd aan de voorn. Provin-



VOOR HET JAAR 1781. 199
fcincie ontzegt tot dezelve zig volkomen aan die Aóte •ïou onderworpen hebben. Eerfte geltrengheid, maar .wanvoeglyk gebezigd door eene Regeermg, welke ftrar oeffende toen dezelve had moeten denken om doorzagtheid en de gelukkige kunft om zig naar omltandigheden te buigen, afdwaalenden terug te brengen; maar het Syi ftema van onbuigzaamheid was bereids te Londen aangenomen, en men zal voortaan niets anders ontmoeten dan I deszelfs noodlottigen invloed tot op het yllelyk ot»geniblik, waar in het de Staats-Omwenteling voltooid heeft.
Men had den Inwoonderen van Nieuw-Tork eene 'Straf opgelegd , orn dat zy zig niet oribeklaagd hadden I laaten grieven; menging nog verder, de gewelddaadige grondregels werken ruim zo fnel als heftig. De geldzugt begeerde met het Parlement mede te werken tot het ruitroeijen van de voorrechten der Colonien i zy bragt .derzelver vryheid den gevaarlykiten fteek toe met het 1 verzoeken van eene belafting op het Lood, de Glasweriken en vooral op de Thee, waar van America een ontj zaglyk vertier had.
Met welke hitte zig de Americaanen tegen het uitvoe1 ren van deze Atte aankantten, is al te veel bekend om S( ons daar by op te houden. Zy iloegen over tot het doen i der (toutlte flappen. Hunnen Moed, die eerft maar als i-eene werkelooze kragt was geweett , wierd wel haalt L eene levendige kragt. Oproerige Schriften wierden wel ras gevolgd van kwaade behandelingen jegens de Ontfan1 gers der beladingen , onder welken zekere John Mal. ' i comb was , die door het Graauw , na hem beteerd en met Vederen bedekt te hebben , met een ltrop om den hals tot aan den voet van de Galg lleepte en het fcheelde maar weinig of men had hem er aan opgehangen. Dit, de moord vau Kapitein Pre/lm, de eerfte verzoenende Offerhande , welke aan de gemeene zaak wierd opgeöfi ferd, en de gedwongen terugzending van eenige Schepen, met Thee gelaaden , waren het begin van den burj gerlyken Oorlog, waar van evenwel her vuur nog eerugen tyd onder bedrieglyken fchyn verborgen bleef. i' Francis Bernard, geboren Americaan, maar Gouverneur van de Provincie van Masfachufetts-B-ay , wiens beftuur reeds vry onaangenaam voor de Americaanen was geweeft , wierd door Thomas Hutchinfon, in het Gouvernement opgevolgd; Deze,met zyuen voornaam.
N 4 *teB



jeo GEDENKSCHRIFTEN
ften Raadsmsn Alexander Wedderburne, had het bedaaren der gemoederen verwaarlooft; al te zeer geheet zynde aan fcherpe en eigendunklyke Inftruöien , veroorzaakten zy het verlies van den Staat, terwyl zy de waardigheid van t Parlement en 't Hof van Londen meenden te bewaaren; zy flapten zelfs over tot een foort van aanbrengen, welke een wreekend gezag fcheen te vorderen in een tyd dat men bevreedigende gevoelens had behooren te koefteren. Zo dra ook wierden hunne ilegte begeertcns niet ruchtbaar of men ordonneerde te Pillade/pbit op den 3. Mey 1774. dat hunne BeeltenüTen, met fchandelyke opfchnften voorzien, door de ganfche Stadgedraagen, fchandelyk op een vulniskar geplaatft vervolgens aan de Galg gehangen zouden worden en daar aan tot zes Uuren blyven, het geen ten vollen wierd uitgevoerd. Vervolgens rtuk men den houtftapel aan den voet van de Galg gemaakt, in brand, waar door alles tot Affche verteerd wierd, terwyl eenè menigte van Aanfchoqwers hunne hartelykfte vergenoeging door derzelver toejuichingen deeden blyken.
(Èet vervolg bier na.)
Thans zullen wy onzen Lezeren mede deelen de overige Artykelen van de InftruBien voor de Commisiievaarders, waarmede wy in ons voorig Stuk zyn «*o. vorderd tot bet^rte Artykel en waar van dereft dus bc-
ART. XXXVI. Niemant zal zig vervorderen , by het veroveren van eenige Prinfc of Printen, van wat Con-
Plïr™ 2-0a10ütCll, m°Sen wce"n, te openen eenige Kaflen, Kiften, Pakken, Vaten, of hoe men die zoude mogen noemen, daar de Koopmanfchappen in zouden mogen weezen, het zy Goud of Zilver, gemunt of ongemunt, of wat het anders zouden mogen weezen, met gewe d or anderfints, het zy die in bet Ruim of op den Overloop gevonden worden, op de verbeurte van alle haara Gages en Buitgelden.
ART XXXVII. Ook en zal niemant van de veroverde Goederen iets vermogen te verfteeken, of eenige Merken uit te doen of veranderen, op de verbeurte ais S' 20, van dic g=daan, als die daar van kennis gehad zouden mogen hebben.
ART, .



VOOR HET JAAR 1781. ioi
■ ART. XXXVIII. Ook zal niemant zig verftouten met haare veroverde Prinfen in vreemde Havenen in te loopen, en dezelve aldaar onder de hand te veralieneeren, op Pcene van daar over aan den Lyve geftraft te worden, maar zullen de refpe&iv- Kapiteinen of Officieren gehouden weezen dezelve Prinfen op te brengen in de Havenen dezer Landen, of, dezelve in vreemde Havenen opbrengende, daar Confuls of Commiffariffen van Hun Hoog - Mogende of van de refpe&iye Colle* gien ter Admiraliteit zyn , die onder baar opzigt te (feilen om gebrast te worden ter judicature van den Raad
ter Admiraliteit, van waar uitgevaaren zyn, en altoos 1 rehoaden weezen den Rand, waar onder zy refforteeren,
1 „ 1 .. . ~n. _.. J tf,. C\.A,~*
daar van aanitonas Kcnnme te gecven cn uoicm wiui« af te wagten, alvoorens de Prinfen eenigfints te reppen
of te roeren.
ART. XXXIX. En zullen de Kapiteinen voor het berooven van Prinfe-Goederen moeten inftaan, of wel de lchuldige t'haarder Arrivement gehouden zyn over te leeveren aan den R,aad ter Strafte.
ART. XL. Ook zullen de Kapiteinen of comman: deerende Officieren geene Goederen uit haare veroverde I Prinfen in Zee of elders vermoogen over te neemen in haare Schepen, dan by hoogen nood, ten waare Goud, ; Zilver of Kleinodiën, waar van zy aanftonds door den ! Schryver, ten overftaau ten minften van drie der eerfte 1 Officieren, zullen doenmaakeu een pertinenten Inventaris, i omme op haar Arrivement aan den Raad overgebragt te 1 worden, en des noods beëedigd, op Pcene van als Rooï vers daar over aan den Lyve arbitralyk geftraft te wer1 den, met confifcatie van haare Gages en Buitgelden.
ART. XLI. De Kapiteinen werden gelaft mede te I brengen, en aanftonds t'haarder aankomfte aan den Raad, 1 of den Conful, of Commiffaris van den Staat, of van 1 de Collegien ter Admiraliteit ter Plaatfe daar zy zullen 1 weezen binnen gevallen, of die haar de naafte zullen 1 weezen, over te leeveren, alle de Brieven, Stukken en IBefcheiden, die zy in de Prinfen gevonden zullen hebI ben, op Poene van de verbeurte van haar aanpart in de ! Prinfen, en arbitraire Corredie, blyvende dezelve geI houden zig met Eede te zuiveren, dat geen andere PaI pieren, &c. dan dewelke zy overgeeven, by de Prinfen : zyn gevonden,
N s AK1,



ie» GEDENKSCHRIFTEN
ART. XLII. Vooral werden de Kapiteinen, Officieren en alle andere, wel fcherpelyk verboden, geene Schepen of Goederen der Onderdaanen of Ingezeetenen dezer Landen, of van haare Geallieerden of Neutraalen geene Waaren van Contrebande, na het Ryk van Groot Brittannien of deszelfs onderhoorige Landen en Plaatfen gedeftineerd, in hebbende, aan te houden, of in haare gedetineerde reize eenig beletfel toe te brengen, en werden dezelve wel er uilig gelalt goede zorge re draapen dat aan de voorfz. Schepen of ingelaade Goederen, noch ook aan de Omeiers, Schippers, Matroofen of andere Manfchap, op zodaanige Schepen gevonden werdende, geen overlaft, pluudcringe of geweld werde gepleegd, fpecialyk dat niemant van dezelve door eenige onbehoorlykc middelen, pyningen of diergclyke werde geforceerd tot het geeven van eenige verklaaringe of getuigenis, bp Pcene van aan den Lyve, en na bevinding van Zaaken met de dood geftraft te werden, op verbeurte ■van alle haare Gages en Buitgelden, die zy onder dezelve Veroverde Prinfen zouden mogen heljben.'
ART. XL1U. En is de Kapitein met de ScheepsKrygsraad geauthorifeerd, en ook gehouden het geroofde of ontvreemde aan de Beleedigde aanftonds te doen reftitueeren, en daar en boven de Schuldige te doen ftraffen, binnen Schecps-Boord volgens den Articul - Brief ten Oorlog, zullende in zwaarder delicten de Delinquanten gevangen werden bewaard, om op het retour van het Schip met de informatien by de fc:heeps -Krygsraad, ten haaren laften genoomen , overgeleeverd te werden in handen van den Advocaat Fifcaal, om geftraft te werden na exigentie van Zaaken.
ART. XLIV. De Kapitein en Scheeps - Krygsraad, -hier in nalaatig bevonden werdende, zullen moeten effectueeren dat he-t ontvreemde werde gereftitueerd,en zulks niet kunnende doen, de waarde van dien voldoen , alles boven de verbeurte van haare Buit-en Maandgelden voor die geheele reis, mitsgaders arbitrale Corre&ie, en zelfs Straffe aan den Lyve, ingevalle, zy den overlaft niet hebben geweerd, cn verhinderd en veel meer zo daar toe geholpen of gecontribueerd hadden, directelyk of indireételyk.
ART. XLV. Alle welke Poenen, Mulclen en Confifcatien, hier vooren geitatueerd, geappficeerd en verdeeld



VOOR HET JAAR 17S1. 2.03
ideeld zullen werden, een derdepart ten profyte van den 1 Aanbrenger, een derdepart ten profyte van den Officier die de Galange doen zal, en het refteerende derdepart ten profyte van de geraeene Zaake. • _ _
ART. XLVI. En overmits alie Kapiteinen, JLieuitenants, Schippers en andere Officieren , de fuperintendentie van de Schepen aanbevooleu werd, mitsgaders yan alles dat binnen Scheeps - Boord is, zo zulien zy ook gehouden zyn de mceltezorge te draagen,en voor andere ,te letten, dat alles gedaan werde ten meeften protyte van haare Rheeders, op dat de reize, zb veel mogelyk, igoedgemaakt moge werden, waar roe ook alle andere \ vermaand en gehouden weroen
ART. XLV1I. Zo haalt iemant Commiffie van Reltorfie verzogt en verkreegen zal hebben, zal hy dezelve 1 moeten overleeveren aan het Collegie ter Admiraliteit, 1 van waar hy uit zal vaaren, om te neoben Letteren van . Attaché.. ' ,.
ART. XLVIII. En zal op het ontfangen van dit Attaché, of ten minften eer de Commiffie - Vaarder zal . mogen vertrekken , by den Boekhouder aan het gemelde I CoÜegie ter Admiraliteit overgeleeverd werden de luI ltruaie cn Ordres door de Rheederye gearrefteerd voor i den Kapitein en Officieren, om zig daar na te reguleeien.
ART. XLIX. En zal de voorfz. Boekhouder geI houden zyn daar nevens over te leeveren een fchriftelyke Verklaaringe onder Eede, van dat geen andere Ordres 1 onder de hand gegeeven zyn.
ART. L. Waar op hetzelve Collegie die Inftruttie en Ordres zal nazien en examineeren, en.daar in iets bevindende tegens Onze Ordres of Flacaaten, of dat daar aan ietwes deficieerd, zulks doen veranderen en corrigeeren.
ART. LI. Van de voornoemde Inllrudfie en Ordres aal een dubbeld aan het gemelde Collegie moeten werden overgegeeven, om aldaar gefeponeerd te werden, doch zal het geene daar in begreepen zal zyn, omtrent het Projeót en voorneemen van de reis worden gefecreteerd.
ART. LIL Zal by de Rheeders van ieder GommisI iie-Vaarder, op het ontfangen van haare Commiffie, fuffifante Borgen onder behoorlyke renuntiatie moeten werden gefteld, ter fomme van dertig duizend Guldens, van dat den Kapitein, by hem uit tc zenden, geene lage-



204 GEDENKSCHRIFTEN
gezeetenen, Vrienden, Geallieerden van den Staat of andere Neutraale,,, geene Waaren van Contrebande na Engeland gedeltmeerd mhebbende, zal befchadigen, met dten effefle, dat.de Sententie, dien aangaande tot aften van den Cornmime, Vaarder te wyzen, aan de voorfz. Borgen ter fomme van dertig duizend Guldens toe za vermogen ter Executie gefteld werden, en zal tot dien einde de voorfz. Cautie by den Raad ter Admiraliteit zodaamg worden geclaufuleerd, dat die niet kome te cefleeren, voor en aleer de Proceduures, over het aanhaaien en opbrengen van de Schepen en gelaaden Goederen, of het befchadigen van eenige Perfoonen voor de refpecfivc Collegien ter Admiraliteit geëntameerd , by Sententie zullen wezen afgedaan, en tot revilie incluis getermineerd, of dat de Fatalien van Revifie zullen wezen verloopen. , -
wAiST' LIII-E" dewyl by het dertiende Artykel van het Placaat op de Prsmien van de Commiffie-Vaarders huiden by Ons gearrefteerd, goedgevonden is, dat aan de Commffiie- Vaarders haare geadjudicieerd. Pr.mieï moeten werden voldaan , zonder door het interjeöeeren van Rev.lie opgehouden of verhinderd te werden zo tullen de Caunonari/ren, welke de Commiffie - Vaarders,^ ter kaap uitgaande, gehouden zyn te ftellen, haare Caune moeten amplieeren, hier mede, dat zy beloovcn promptelyk te zullen reftitueeren, dat geene, het welke aan de voorfz. Commiffie- Vaarders, ingevolge en tot voldoeninge van de voorfz. Sententien ter Admiraliteit zal wezen betaald in gevalle de voorfz. Sententien naderhand by Revifie wierden te niet gedaan, en aan de voorfz Commime- Vaarders haar eifch ontzeid. En tot meerder geruflheid dat de voorfz. betaalde Gelden in het
/Tl' "ker'yk 2ulkn werden gereftitueerd, zullen de Schepen en derzelver toebehooren , niet uitgezonderd waar mede eenige Prinfen gedaan zullen zyn, voor de voorfz. reffitutie der ontfangene Pra;mien egalyk aan den Lande zyn verbonden, en het voorfz. legaal Verband mgaan van den dag af dat de voorfz. Commiffie-Vaarders haar luiden Commiffien ter Vrvbu.t zullen hebben ontfangen, cn daar op in Zee zyn gegaan. c 1
ART. LIV. Alle welke voorfz. Anykelen en Inmucïien, voor zo veel die een iegelyk refpedive aangaat,



VOOR HET JAAR 1781. 20?
^aat, Wy verdaan en ordonneeren dat by de Kapiteinen, Lieutenants, Schippers, Officieren, Schryvers en Bootsgezellen, die zig in dienft der Commiffie - Vaart oegeeven, zullen werden beëdigd in handen van de Gecommitteerde Raaden ter Admiraliteit, of derzelver Gecommitteerden , ten einde niemant hier van ignorantie kome te pretendeeren.
Aldus gedaan ter Vergaderinge van de Heeren StaatenIGeneraal der Vereenigde Nederlanden , in den Hage den 11 January 1781.
Was geparapheerd, J. G. D. PALLANDT, vt.
Onder öond, ter Ordonnantie van dezelve,
was getekend, H. FA GEL.
Dan ten opzigte dezer Artykelen is in zo verre eenige verandering gemaakt, als uit het volgende Stuk kan opgemaakt worden.
EXTRACT uit het Regifter der Refolutien van de HOOG-MOG. HEEREN STAATEN GENERAAL DER VEREENIGDE NEDERLANDEN.
Veneris den 6. April 1781.
„ T)y Refumtie gedelibereerd zynde, op hetGerappor„ D teerde van de Heeren van Lynden van Hemmen, „en andere Haar Hoog-Mog. Gedeputeerden tot de !„• Zaken van de Zee, ingevolge en ter voldoeninge van ,„ derzelver Refolutie Commiflbriaal van den 23. February. dezes Jaars, geëxamineerd hebbende de Reque,, fte van de Banquiers Jaques Bergeon en Comp. wou, nende alhier in den Hage, in de hoedanigheeden als 1 „ Directeuren en mede Geïntreffeerdens van een Vaderlandslievende Kaap - Reederye, tegens de Schepen, ,,, Goederen, Bezitt ngen en Perfoonen der Engelfche ,„ Natie, ten hunnen Comptoire opgericht in de Maand .„ January 1781. houdende, dat zy Suppl. met alle
.,, Keverentic en welmeenenae attentie ingezien necmenL. de, benevens andere Nederlandfche Kooplieden, de
„ In-



2c6 GEDENKSCHRIFTEN
„ Inftrudie van Haar Hoog-Mog. in dato 12January „ 171S1. nopens de Commilfiev aarders deezer Landen „ by Haar Hoog - Mog. geëmaneerd, onder anderen' „ hunne nederige aandagt hadden iaaten gaan over den „ Inhoud van het 35-, 36, 37, 38, 40/4», 4a, 48, „ 49, fo en fz Art. van dien, aan Haar Hoog-Mog. „ voorflaande de Veranderingen , Alteratièn en Expli„ catien in de voorfz. Requefte in het breede gemeld.
,, En daarop ingenomen hebbende deConfideratien en „ het advies van de Gecommitteerden uit de refp. Col„ legien ter Admiraliteit deezer Landen; is goedgevon„ den en verliaan, dat op der Suppl. Requeite zal wor„ den verklaard , gelyk verklaard word mits dezen
" 1 JY het 3S' Art van de Inftruciie van de Neder„ landfche Commillievaarders alleen word gelprooken „ yan de Overgifte van die gevangene Manfchappen, „ dewelke binnen de Havenen dezer Landen zouden „ mogen zyn gearriveerd; dat zoo ook het daarop vol„ gende 3Ó. Art. geen Relatie heeft tot het doen van „ Recherche naar depêches , of Scheeps Papieren, en ,. dat by het 37. Art. niet word verboden , het geene „ uit hoofde van dadelyk gevaar van Storm of Vyand „ nodig mogte worden geoordeeld.
„ Dat voorts by het 38. Art. alleen de nodige Voor,i ziening is gedaen tegens het onder de hand alienee„ ren van Prinfen of Prinfen Goederen , gelyk by het „ 40. Art. op een gepafte wyze is geprohibeerd het „ overnemen van Goederen; buiten hoogen nood.
,, Dat wyders, om goede Reedenen, by het 41. Art. „ is geordonneerd het overzenden van alle de Brieven, „ ftukken en befcheiden, dewelke in de Prinfen mog„ ten zyn gevonden , zonder d it daar door aen deCom„ miffievaerders is belet, om van de onverzegelde Pa,, pieren , zo zy zulks nodig mogten oordeelen, dupli„ caten te doen formeeren, en onder zich te houden, „ en dat by het 41. Art. alleen is voorzien tegen het on„ noodig en onregtmaatig aanhouden cn vexeeren van „ dusdanige Nederlandfche Geallieerde of Neutrale „ Schepen, dewelke niet beladen zyn met eenige Wa« „ ren van Contrabande , na het Ryk van Groot Brit„ tannien of deszelfs Domeinen gedefinieerd.
,, Dat verder Hun Hoog Mog. meening by het arre„ iteeren van de 48, 49, j0, en fi. Artikelen, niet is ge-
weeft,



VOOR HET JAAR i78r. 207
'„ weeft , dat vooraf opening zonde moeten gegeven , worden van de Deftinatie derCommiffievaarders, veel ' min van de geheime Inventien of Machines aan de„ zelve mede gegeven.
„ Dat ook , of fchoon om goede Redenen geprohi, beerd is, dat geene Nederlandfche Scheepen zich mr>
gen voorzien van vreemdeCommillien, nogthans ner-
gens is verboden dat de Rheeders van Commiffievaar„ ders dezer Landen, zo zy zulks mogten goedvinden, „ Buitenlanders tot Bevelhebbers op dezelve zouden mo-
gen nellen, of deze hunne Commiffie vaarders metKa„ pers of Oorlog-Scheepen van andere Natiën, met het
Ryk van Groot - Brittannien in Oorlog zynde, te doen „ Kruinen , om gezamenderhand den gemeencn Vyand „ des te meerder afbreuk te kunnen doen.
„ En dat laatftelyk tot meerder encouragement, in„ dienmogelyk, van KaapReederyen,hier te Lande, zal „ worden gearrefteerd , gelyk gearrefteerd word mits „ dezen , dat wel door de Reeders der Commiffievaer,', ders, ingevolge hetyz. Art. van de voorfz. IraftruÊHe, „ voor Schepen met 25-0. of meerder Koppen bemand „ eeneBorgtogt ter Somme van Dertig Duizend Guldens, ,, zal moeten worden gefteld, doch dat zy, voor Sche,, pen met minder Manfchap voorzien , zullen kunnen ), volftaen met een Borgtogt van Twintig Duizend „ Guldens; en zelfs, wanneer de Equipage geen ijo „ Koppen bedraagd , met Tien Duizend Guldens , en „ onder de 60 Man , met Vyf Duizend Guldens. En „ dat hier van aanfehryving zal worden gedaan aan de „ refpeöive Collegien ter Admiraliteit, om te ftrekken „ tot derzelver Informatie en Naricht, enz.
Daar men dus de Souverain bezig ziet, niet alleen met het beraamen van welgefchikte Reglementen voor de Kaapvaarders, maar ook om die, ten genoege van Rheeders te veranderen kan het ook niet onaangenaam zyn te iien hoe Menfchlievende Vaderlanders hunne gedagten laaten gaan om de Kaap - Vaarders in hunne onvermydelyke Rampen van kwetzuuren van nutte zyn, door aan üeelmeefters, op de Schepen zynde, en waar van 'er waarfchynlyk geene eenig Gevegt op Zee bygewoond hebban, eenige Voorfchrifcen te geeven, welke wy ten
nutte



io8 GEDENKSCHRIFTEN
nutte van dezelve, zo wel als voor de gekwelde Soldaaten en Matroozen, zullen mededeelen, zo als die door een Menfchen Vriend gepubliceerd zyn.
I. Dat men de Scheeps Chirurgyns op gemelde Vaartuigen, niet alleen een veilige Plaats, om zelfs niet gekwetd te worden bezorgd , maar ook hun teffens zulk eene Plaats geeft, alwaar zy ongedoort, met overleg, en oordeel, onbekrompen, hunne Gekwetden verbinden kunnen, en de noodzaaklyke Operatien verrichten.
Op de Tweedeks Schepen van Oorloge, kied men daar toe uit , die Plaats, welke men de KOEBRUG heet. Op de Oorlogs Fregatten, neemt men daar toe, de BOTTEL ARY, alwaar eene genoegzaame ruimte behoord gelaaten te worden.
Op deeze Plaatfen, welke men tot verbinding der Gekwetden heelt uitgekoozen , diend men zich van eenige oude Zeylen, of Kooigoed te voorzien, waarop dc Ge* kwetden aandonds konnen gelegd worden: En de Chirurgyns moeten met hunne Slag" verbanden, Indrumenten enz. alhier gereed zyn, om de Gekwetden te kunnen ontvangen.
II. De zulken , wier Wonden de derkde Bloedftortingen te weege brengen, dienen het eerde verbonden te worden.
III. De TOURNIQUETTEN , waar aan niet zelden het behoud van een zwaar Gekwetden zyn Leeven afhangt, behooren in een groot getal mede genomen te worden. Ik verdaan hier door, het Schroef- Tourniquet van PETIT. Twee, of drie van deeze Werktuigen, is niet genoeg, dewyl 'er gevallen voorkoomen, dat by één Lyder , twee deezer Werktuigen te gelyk, -voor eenige dagen behooren aangelegt te blyven: En alzoo 'er verfcheide zulke Gekwetden kunnen voorkoomen, zoo dienen 'er van deeze Werktuigen , naar evenreedigheid van het getal der Manfchappen, ook een voldoend getai mede genoomen te worden. De voldrekte noodzaaklykheid daar van is zoo groot, dat men in Vrankryk , en by andere Natiën , alleen, aan het groot getal van mede genoomen Tourniquetten, het behoudt
> van het Leeven veeier hunner Matroozen en Soldaaten, die zwaar gekwetft geweeft zyn, toefchryft. By gebrek
van



VOOR HET JAAR 17S1. 209
Hm dit Schroef-Tourniquet zoude men gebruik konnen naaken van het Draai-Tourniquet, dan het eerde is in -eele opzichten verre te verkiezen, boven het laatde.
IV. In plaats van een Krommes, by het afzetten der ^edemaaten, in geval van door Kanon-Kogels afgefchosne Ledemaaten, als anderzints, gebruiklyk, behoord nen meer als één deezer Mesfen mede te neemen, depyl men ééne afzetting daar mede verricht hebbende, oor het rondfnyden om het been , zodanig een Mef ompword, en dus voor eene tweede afzetting onbruik-
aar. ■ ( Dit Mes behoeft niet die groote kromte te
ebben , als 'er tog veeltyds door een Werkman aan geeeven wordt.)
- V. Ten aanzien der Zaagen, in dezelve Operatie, is aede ééne Zaag niet genoeg , om dezelve reden als : zoo even heb gemeld.
VI. Kromme Naaldens , tot onderfchepping der Ge* wetftcns groote Bloedvaten, dienen ook vooral in eene ehoorlyke hoeveelheid , en van verfchillende Soorten iiede genoomen te worden.
VU. Nadien de ondervinding zedert eenige Jaaren etoond heeft, dat de fyne en zagte mannetjes Spons, indroog (zo genaamd Haarlemmer) PlükzéJ, de eenioudigde , en vermogendde Bloedflelpënde zaaken zyn, /anneer zy met oordeel', op de bloedende Vaten geapiliceerd, en door een wel aangelegd Verbandt, daarop 'ehoude'n worden ,zo is het van'tuiterde belang, dat men dch van deeze min kodbaare, en heilzaame Bloeddelende Middelen, in eene genoegzame hoeveelheid voordet , en van de niets beduidende, zo genaamde Bloedrelp'ende Spiritusfen , Poeders, en Waters, als nier.
elden ten uiterden nadeelig zynde, geen gebruik maakt, j VIII. Dewyl 'er in een Bataille onvermydelyk veele Menfchen de Beenderen > door Kogels , als anderzints [ebroken worden, zo is het mede van het uiterfte aanbelang, dat men zich van een groot getal van SPALKEN voorziet, welke eene genoegzaame lengte behoo-
en te hebben, om de gewrichten, zoo boven, als beneflen de Beenbreuk te kunnen onderdennen. Dit is ten Lzichte der Beenbreuken van een zeer gtoot belang: bok zoude het zeer nuttig zyn, dat men z.ch van dies UPALKEN, welke vau POT en SCHJRP zyn uitgelagt, voorzag; Welke de lengte van achtten, tot twee-



*io GEDENKSCHRIFTEN
è'ntwintig duimen dienen te hebben. Deeze SPALKEN konnen ten tyde van Gevegt, over den Schoen en Kous Worden aangelegt , tot zoo lange, de zware Eloedftortinge van andere Gekwetden , eerd geholpen worden: Ook kunnen zulke Lydcrs, met dit gemelde foort van Spalken zeer gemakkelyk vervoerd, en na de Hofpitaalen overgebracht worden. Deeze Spalken worden thans ook in 's Hertogenbofch gemaakt, en aldaar voor vier Schellingen het paar verkogt.
IX. Oude Scheurlakens , die echter zodanig moeten zyn, dat men 'er zeer goede Windzels en Verbanden van vervaardigen kan, behooren in een groot getal mede genomen te worden: Want zonder oud, of half gefleeten Linnen, is geen Heelmeefter in ftaat, om zyne Gekwetden te konnen verbinden.
X. Het is voldrekt nodig, dat de in Bataille bekoomene Gekweden, aandonds uit de Kaapers, in Hofpitaalen worden overgebragt, en niet in de Schepen blyven. Door menigvuldige ondervindingen heeft men geleerdt, dat zo wel Zieken, als Gekwetden, altoos veel fpcediger, en beter herdellen aan de Wal , als in de Schepen. Het is hierom dat ALLE NATIËN, in hunne ZeeHavens HOSPITA ALEN hebben, zoo dat de Oorlogfchepen en Kapers , in Gevecht Gekwetden bekomende, aandonds binnen loopen, hunne Gekwetden en Zieken na de Wal zenden : En hier door de Schepen zoo wel als de Kapers zuiver houden van befmettingen, zoo dat zy aandonds weder in daat zyn, om in Zee te kunnen loopen, en den Vyand afbreuk te doen: Daar anders, indien zy hunne Gekwetden, door gebrek van Hofpitaalen aan Boord moeden houden, veele van hunne Schepen geheel onnut voor den diend zouden zyn, en meer dan de helft van hun Schepen en Kapers, werkeloos, en buiten daat om diend te konnen doen , met de Gekwetden en Zieken in de Havens zouden moeten blyven leggen: Ook heeft de ondervinding hen geleerd dat zy nu zeer veele van hunne Zieken en Gekwetden behouden , die anders in de Schepen door gebrek van frisfche Lucht en andere omdandigheeden , zouden fneuvelen. Wenfchelyk ware het derhalven, als wy me«e in alle onze Zee-Havens Hofpitaalen hadden!
Ze»



VOOR HET JAAR i?Sr. 211
Zekerlyk zouden wy thans dienen over te gaan tot het verflag der voornaamfte Gebeurtenillën van Europa, maar vermits wy nog eenige Stukken, betreffende de vermeerdering vaii *s Lands Kïygs- en Zeemagt, onzen Leze.-en verfchuldigd zyn, willen wy liever vooraf Weder een gedeelte van onze Schuld afdoen, met den Lezer hier mede te deelen de volgende merkwaardige
MtJJive van de Ed. Mvg. Heeren Staaten 's L-.mds van Utrecht.
HOOG f.nde MOG, HEEREN!
Ter onzer Vergadering van den 3 dezer is ingekomen cn geleezen U H. Mog. Miffive van den 26 Detember jongftleden, waarby O H. Mog. ons kennis geeven van het geene ten zei ven dage in hunne Vergadering Avas voorgedragen door Zyne Hoogheid den Heer Prins van Orange en Naffau , betrekkelyk tot d.en prefenten iStaat van "Zaaken , en de Maatregelen, welke tot Behoud van de Republiek behooren te worden genoomen, :met Herinneringe en Inhxfie van Hoogftdeszelfs ConfiIderatien en Advysj airede in den Jaare 1779 aan de Bond» igenooten opengelegt, omtrent het geene Hoogftdezelve oordeelde vereifcht te worden, om de Republiek in Staat te nellen ter Handhaving en Befcherming van haare Wettige Rechten , zo door het equipeeren van een genoegzaam Getal van Oorlogfchepen, als door het vermeerderen van de Landmagt , het verfterken van de Frontierplaatfen , en Voorzieninge van *s Lands Magazynen met :de vereifchte Ammunitie van Oorlog, eti met nadrukkclyke nieuwe Exhortatien, om niet alksn aan de Beveiliging van het Vaderland en de Commercie ter Zee, by f Continuatie, de hand te houden; maar ook voornament» lyk om zonder Uitltel te refolveeren tot eene Augmentatie van de Militie te Land, en betere Voorzieninge van ede Fortificatiën en Magazynen; alles aangedrongen met teen kragtig Betoog van de ganfeh zorgelyke en criticque (Omftandigheeden, waarin het lieve Vaderland zig_thans 1 bevind, en de hoogfte Noodzakelykheid , om daarin ten jfpoedigfte j by alle mogelyke Middelen, te voorzien ;



*«• GEDENKSCHRIFTEN
zo als ook U H. Mog. alle hetzelve daarby op de fierk* fte Wyze komen te appuyeeren.
De enkele Le&uur van deze U Hoog-Mog. Miflïve heeft niet kunnen nalaten, by ons te vernieuwen de gevoeligfte Aandoeningen van Bekommering en Verleegendheid , welke ons reeds weinige dagen te voeren getroffen hadden, door de inkomende Berigten, aangaande de zo onverwagte, als ouregtmatige Behandelingen , welke den Staat althans bejegenen van de Zyde van een Bondgenoot , met wien dezelve, zedert meer dan een Eeuw in de naauwfle Vriendfchap heeft gekeft, en wiens effentieele Belangens met Regt altoos gereekent zyn ten fterk-
llen aan de onze verknogt te weezen: En de nadere
Overweeging van den Inhoud dier Miflïve heeft in ons aan de eene Zyde geredelyk opgewekt dezelve Gevoelens van Erkentenis en Dankbaarheid , als in U H. Mog., jegens Zyne Hoogheid voor deze nieuwe Blyk van Hoogfldeszelfs Vaderlandfchlicvende Sentimenten en van zyne onophoudelyke Yver en Voorzorge, om dezen Staat by deszelfs Vryheid en Onafhankelykheid te bewaren.
Terwyl wy aan de andere Zyde, fchoon met in. öig Leedweezen, erkennen moeten de Evidentie van het Gevaar, waarin de Republiek zig bevind, byzonder zo als hetzelve is vergroot door Gebrek van genoegzaame ^ensgezindheid, en daaraan natuurlyk geaccrocheerdc Vervvyling van een tydig Employ van toereikende Middelen, om tegens zodaanige , hoe zeer van onze Zyde onverdiende, Evenementen, in een behoorlyk Poftuur
van Defenfie gefteld te zien: Dan verflrekt het ons
tot geen geringe Confolatie in deze calamiteufe Omftandightid,dat wy U H. Mog. kunnen rappelleeren zo menigvuldige Preuves van onze welmeenende Gezindheid en cordate Bereidwilligheid, om, zelve boven ons Vermogen, met onze Mede - Bondgenoten te concurreeren tot het dadelyk by de hand neemen van dusdaanige Middelen van Securiteit en Defenfie, zo met Relatie tot de t a ,van.de Zee» als °°k tot Vermeerdering van de Land - Militie , en dat wy ook niet ongenegen zyn geweeft , om tot andere nodige Voorzieningen de Hand te bieden; gelyk wy ook fteeds getragt hebben, onze Mede- Bondgenoten te exhorteeren tot Eensgezindheid en
Eeg-



VOOR HET JAAR 1781. 213
Eendragtigheid in het beraamen en aanwenden der Pogingen, om zo heihaam een Einde te bereiken, terwyl niets meer dan de Eendragt, gepaard met Moed en Beleid , onder den Zeegen des AÏlerhoogften, dienen kan, om den zwakken Staat magtig te maaken, tot eige Bafcherminge en Handhavinge van deszelfs wettige Rechten.
Wy begrypen teffens met U H. Mog. en Zyne Hoogheid , dat het althans van geen Vrugt kan zyn, by het gepalfeerde te blyven flilftaan; maar dat promptelyk, en met allen Yver Handen aan het Werk moeten worden iSeflagen , om met Gods Hulpe het Vaderland uit den ;prefehten Nood te redden , met Voorbyzien zelfs van het drukkende Bezwaar , hetwelk onze nog naauwlyks zedert de laatfte Troubles verligte Ingezeetenen en Financien door het doen van zulke Effortes zullen moeten ondergaan, en wy difficulteeren derhalven niet, om, terwyl de andere Poin&en , by U H Mog. meergedagte 'Miflïve getoucheerd , airede het Voorwerp van onze ern flige en onverwylde Deliberatien geworden zyp, U H. Mog. promptelyk te verzekeren van onze Bereidwilligheid, om tot Vermeerdering van de Landmitie met de andere Bondgenoten te concurreeren , zo als wy yverig wenfchen , dat het Succes van de dadelyke Uitvoering Iderzelver, in de prefente Schaarsheid van Volk, en anidere hinderlyke Omftandigheeden, onze Verwagtinge iverre mogen furpaffeeren, en verlangen, dat, hoe eer zo
beter, Zyne Hoogheid en den Raad van Staaten mogten \worden verzogt, om het Plan, waarna de voorgemelde (Augmentaiie op het menageufte, en voor den eftëcliven [Dienft van de Landen meeft gefchikten Voet , zoude (kunnen worden geëffectueerd, teformeeren, en aan ons :en de andere Bondgeuooten te fuppediteeren , zullende
niet nalaaten , hetzelve ons toegekomen zynde, daar op i met zo veel Spoed en Ernft, als doenlyk, te deliberee-
ren en refolveeren; gelyk wy ook op heden gere¬
solveerd hebben, nevens de andereBondgenooten tecon[ fenteeren in de Petitie van 2000000 Guldens tot Verbeet tering van's Lands Frontierplaatfen en Fortificatiën, en iin de Petitie van 1200000 Guldens tot Aanvullinge van (de Magazynen, beide in den Jaare 1778 gedaan. —~ Eu i hier.mede enz.
Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en veraftaan, dat Copye der voorfz. Refolutie, voot zo veel het
O 3 eer01»



no GEDENKSCHRIFTEN1
grievende Aandoeningen over de sffligeante Omftandigheeden, waarin de Republiek zig thans bevond, niet te-' genftaande alle aangewende Pogingen en Befluiten om doorde übfervamte van eene eaade Neutraliteit aan geene van debelligerecrende Mogendheeden eenige Reden van Misnoegen te geeven, en tegens alle Billykheid zie aangevallen ziende door haaren ouden Bondgenoot met wiens Ryken zy van haare eerfte Oprigting af fuccèffivèlyk in zo naanwe Alliaiitien beeft gcftaan, en nu zedert den Tyd van een geheele Eeuw in onverbroken Vriend* fchap heeft geleeft , en waar van de Overeenkomt van politieke en godsdienflige Belangen* de aanhoudende Vereeniging zo nodig en wenfchelyk voor beide Natiën altoos hadden doen befchouwen; terwyl de Gevolge') van derzelver Rapture zeer ligt, verderflyk voor beiden zouden kunnen uitvallen, immers aan den Staat het uiterfte Gevaar voor Oogen ftellen: Dat zy Heeren Ge¬
committeerden met innig Leedweczen daaruit zaifen,hoe de Uitkomli al te zeer beantwoorde aan hunne Vrceze meermaals en byzonder in 't Voorjaar .1779 aan H Ed' Mog. voorgedragen , dat zo lang de Republiek niet na behoren gewapend , en in Staat van Tegenweer gefteld zoude zyn , en zo lange geen meerder Eensgezindheid ?chhcl' de « van het Bondgenootfchap plaats had. de, het Vaderland zig aan de grootfte Gevaaren zoude geëxponeerd vinden ; ja dat Dezelven niet konden verswygen hoe zeer zy gewenfcht hadden, dat de Middelen in dien Tyd door Hen voorgeflagen, om de Repu-
udaamgeSfcJurkeil te bre»8c»< overeenkomftig met het Hoogwys Advys van Zyne Hoogheid , aftver en by andere Bondgenoosen gegouteerd , werkftellig ee. maakt mogten zyn geweeft , waarop met allen Grond hadde kunnen verwagt worden, dat de oorlogende Mogendheeden de Republiek met meer Menagement zouden hebben getraöeerd , en ook de tegenwoordige Ongele-
gendneid vermyd zyn geworden. Dan dat alzo het
geene gepaneerd was , niet konde worden terug geroepen Zy Heeren Gecommitteerden begreepen, nutteloos tig daarop te fixeeren, of hetzelve verder imetreeden er • daarop Rcmarques te maaken ; maar zig liever bepaald hielden tot de treurige Gelteldheid van Zaaken, zo als ö.e zieh thans bevonden, en een ganfeh akelig Vooruitzigt verwekten vau imminent Gevaar voor het lieve Vaders



VO O R HET JAAR 1781. 2,17
derlaud , om door de gevoeligfte Slagen te worden getroffen, en zig al zulks rekenden verpligt te zyn, om in Üverweeginge tc neemen h?t gepne thans moeite gefchieden, en promptelyk by de hand worden genomen, om het Vaderland in den tcgenswoordigen Nood te beveiligen, daar uit te redden , en voor een geheelen Ondergang te bewaren : Vertrouwende op de Regtvaardigheid der°Zaake, en billyk verwagtende , dat alle de neutraale Mogendheeden van Europa met zullen nalaaten de onregtmaatige Handelwyze van Engeland tegens de Republiek artekeuren, en dat die Mogendheeden, met welke de Staat byzonder was geallieerd , ter Handhaving e' ner exacte Neutraliteit, bereid zullen zyn, ingevolge zodaanige Alliantie, alles, wat mogelyk is, aan te wenden, om den Koning van Groot - Brittannien tot betere gedagten te brengen , ten einde aan de Republiek vrygelaten werde het Genot van eene volkomene Onzydigheid , waarby Dezelve altoos wenfehte te perhfteeren. terwyl zy bevoegd is , zodaanige Interventie en Adfiltemie in dé prefente Omltandigheeden te reclameeren,
Dat , vermits het zo onlangs noM, dreigend Onweder thans uitgebarften , en de Republiek nu dadelyk aangevallen was van de Zyde van Engeland, en reeds v<.ele yan hunne Schepen, het Canaal en de Engelfche Kuilen, ter goeder Trouwe en zonder Vreeze van eenig Kwaad paffcerende, door de Engelfchen waren aangetalt, genomen, en in hunne Havens opgebragt, en ook terftond, zonder eenige Waaifchouwinge , door den Koning van Engeland Brieven van Marqué en Rcprefaiüe waren u'tgegeeveii, zo dat dagelyks nieuwe en meerdere Vyandelykheeden te wagten zyn, de Heeren Gecommitteerden pvertuigd waren, dat zopder Uuttel zodaanige Maatregulen moeften worden genomen , als ter Afweeringe en Beveiliginge daartegens nodig zullen gevonden worden. Dat ook, terwyl het thans aankwam op het Behoud van het Vaderland, en de Eendragt, boven alle andere Middelen , geichikt was , om den zwakken Staat Kragt by te zetten , daar de Verdeeldheid niets anders, dan Verbreekinge baren konde , alle mindere Zaaken ter Zyde moeiten worden gefteld , zelfs ook de financieele Conjidemien , ho? zeer andets voor deze Provintie byzonder nodig , i'n'het Oog te houden, daargelaten, en met eene ougeïfttereffeerde Eendragtigheid en goede Trouwe O s allQ



3i8- GEDENKSCHRIFTEN
alle Effortes gedaan , om het Verderf van den Staat te verhoeden onder den Byftand des Alierho^ften en zo niogelyk, deszelfs gefchonden Eer cn Resten te nerftellen en handhaaven: —- Dat al zulks H Ëd. Mog ten Blyke van derzelver Yver en Cordaatheid in dezen! promptelyk zouden behooren teadopteeren a'le dc Mid delen, by het hierbovengemelde ampele rapport ter Generahre.t voorgedraagen, als ten uitterften nodig en gefchikt ter Securiteit en Defenfie der Republiek in haare pretente Suuate, terwyl het Oogmerk er? de Bedoelinge daarvan altoos zullen behooren te blyven bepaald by defenfie Onderneemingen, om alzo aan geheel Europa ten klaarden, te doen blyken, hoe zeer de Republiek afkeerig 1S van Oorlog, en niet anders wenschte, dan met Behoud van haare Bez.tt.ngen en Regten by het aangenomen Syftema van Neutraliteit te kunnen perfifteeren , zonder eenige Afle van Geweld te pleegen, dan waartoe zy van de Zyde van Engeland word geforcerd en voorgegaan by pure Retor fie, om den Vreede op eene honorabïe Wy%t herfteld te zien. v' Waarop gedelibereerd en gelet zynde op het verder Advys van welgemelde Heeren Hunner Ed. Mog Gecommitteerden in dezen, hebben H. Ed. Mog zitr met hetzelve, en de Confideratien, hier boven voorgedragen conformerende, goedgevonden en verftaan te confenteeren, gelyk geconfenteert word, mits dezen in de voorgelegene extraord Equipagie voor den Jaare 1781 en in de Petitie daartoe gedaan ter Somma van f<7LiU- tot Vinding van-|-van de Onkoften derzelve, met Confent, dat het overige * werde gevonden uit het Fonds v an hc verhoogde Lall en Veilgeld: als meede in de geproponeerde Aanbouw van Schepenen Freca'tten van Oorlog en
Fd Molrt^ ged2fne P,f iU'e Tan f 7342536, latende' H. Ed. Mog. zig welgevallen, dat die Aanbouw gefchiede zoo op particuliere Werven, als op die van de Collegien ter Admiraliteit, onder Inftantie, dat al het zelve met den meeft mogelyken Spoed worde gecfreflueerd. en onder Belofte van yoor de prompte Betalinge 'der Quote van deze Provintie Zorge te zullen dragen? in Hooe, dat hetzelve door alle de Bondgenoten gelykelyk zal gefehieo.en, en con enteerende, dat deQuotes van zodanige ProlT2\iWe]ke *u,!cs1m°St™ verlangen , ten Comptoire van de Unie, onder de noodigeCauteelen, werden gene-
go-



VOOR HET JAAR I7&-
gotieerd J verklarende H. Ed. Mog. al verder, tot den nodigen Inkoop van Artillerye en Ammunitie , en ook tot Aanvullinge der Admiraliteit* M.gazyi.eo nxde by dezen'te confenteeren in de daartoe gedane Pet.t.e van 20 Aoril 1777 , ter Somma van ƒ 1800000, mitsgaders in die van den 19 April 1779 ter Somma van ƒ 1500000, en in de Petitie, nu laatftelyk den ƒ 4e«t gedaan mede tot ƒ 1500000, gelyk H- Ed. Mog. zig dan ook laten welgevallen, en mits dezen approbeerccn de reeds gemaakte Schikkingen en Voorzieningen by bovengemelde Hunner H. Mog. Refolutie van den 16 December 1700, en authorifeerende H. Ed. Mog. de Heeren Derzelver Gecommitteerden ter Generaliteit, van dit alles ter Vergaderinge van H. H. Mog. Openinge te doen, enttfiè» van wegens H. Ed. Mog. te hernieuwen de zo dikwerf gedaane Inftantien, ten Einde met Ernit en Yver zoo fpoedig doenlyk, werde nagegaan en onderzogt de Oorzaakenvan het groot Verval in de Zaaken der onderlcheide Collegien ter Admiraliteit, en beraamd de meeiie t>ekwaame en toereikende Middelen van Redres, m1 Dezelven om zo dra de Republiek zig wederom W Ruft zal vinden , te kunnen worden werkflellig gemaakt; moetende zo de Bondgenooten in 't gemeen, als die i rovinden in 't byzonder, welke by den Koophandel cn Scheepvaart een meer onmiddelyk Belang hebben , indien de dringende Noodzakelykheid van dat Redres m den gepasfeerden Tyd van Vreede en Ruft niet zichtbaar genoeg mogten zyn geweeft, zekerlyk thans, door de tegenswoordige allergevoeligfte Ondervinding , danr van ten vollen overtuigd zyn ; met verdere Auöonütie, om , be'rel'kelyk tot de Exhortatie vau Gecommitteerden uit de Collegien ter Admiraliteit tot een prompt en gaaf Confent in de Poft van ƒ 377507: 16: 5, onder de Benaaming van Schavergoedirig , begreepen m de Petitie ter Somme van f 262^0: 3.: 8, den *j February .780 gedaan, namens deze Provincie te declarceren, dat H.Ed. Mog' , uit Hoofde der Ongewoonheid en Duilterheid dier Zaak, by Derzelver Refolutie van den if April daar aanvolgende , alleeplyk gereferveerd heobende zodaanige Remurques en Conlideratien , als door de eene of ander der Bondgenooten op de voorfz Poft gemaakt mogten worden , daar mede geenzints van Intentie zyn geweeft in dezelve te difficulteercn, ten ware wettige en



ito GEDENKSCHRIFTEN
gefundeerde Confideratien , daar tegen mor^n ^ a ingebragt, welke aan H. Ed. MoeTt^JKn ^ men, H. Ed Mog ook th™, Z;u J , VOor8ekodaarin gaaf te rTeSfegelfe,™Ï r^"' einde Extraét dezer Refolutie 1J, £ " 23 ten dlen tonden aan de Heeren SSSSS cie ter Generaliteit uezer rrovin-
zal wórden aan den Rtad vin W e *eZ0Ilden
tot Derzelver Narigtinge St8ateU' °m te ftrekken
Deir™?enK^ X8d!rIands » met ^cht den weldenkenden Nederlander het naad ain '* j «.eene» wy niét . (£ «■■» «n hareggende
werkzaamhdd van 'dT Souv i, Tm Sle^^Hvkl" ^ toekmgen van den Handeldry venden Ko l l '\' goge.yk in re willigen, gel/k cVnftcerffi Kelolntien van Hunne Hn,™ a/t~~ j ""'^enae 0^/^«Han"l Hü0§-M°Senden5 wegens den
By refdmtie gedelibereerd zynde op het eeraDortPPr,?<. houdende da he, een bekendf'S'™ to df V ™!
woord™ „mta„diBi,ddPder Re'puE",'ord de da de" zelve Vaart met a e maet wierde ceèTt.n^ j
wendigheden te fourneeren, als daar zyn Graanen, Hout,
Hen-



VOOR HET JAAR 1781. aa»1
Hennip, Zaden, Yzer en menigvuldige anderen, welker gemis hier niet ontbeerd konde worden; en dat daartegen naar de plaatfen in de Ooftzee konden en moeiten worden aangebragt diverfe Producten van dit Land en andere Koopmanschappen , die men gewoon was derwaarts te expedieeren.
Dat even zeer bekend was, dat die Vaart zo vroeg mogelyk in het Voorjaar moeft begonnen worden om over en weder de gereedleggende Ladingen uit te wifïelen, en dat daarenboven de Supplianten naar waarheid aan'Hun Hoog-Mog. konden verzekeren, dat nooit meer voorraad dan actueel door de Kooplieden van dit Land, en byzonder van de Stad vau Amfterdarn, zo tot eigen 'gerief als tot het extendeeren hunner Commercie met Onderdaanen van de in Oorlog zynde Mogenhedea, van allerlei Goederen en Producten uit de Ooftzee cn Noorwegen verwagt hadden kunnen worden, waar toe zelfs een groot aantal Hollandfche Schepen, die in de Ooftzee en Noorwegen overwinterd hadden en aldaar volladen waren liggende, alleen opeen genoegzaam Convoy was wagtende om herwaards te komen.
Dat de ernftige overweeging van dit alles de Supplianten had verpügt om hetzelve aan Hun Hoog-Mog. voor te dragen en van Hun Hoog - Mog. een fpoedige hulpe te imploreeren, ten einde niet flegts het Embargo op de Schepen, die den wil hebben naar de Ooftzee en Noorwegen te gaan, op te heffen, maar om alle dezelven, zonder eenig verderflyk uitltel, door een genoegzaam getal van 's Lands Oorlogfchepen te doen convoyeeren en dezelve Oorlogfchepen mede te doen dienen om de Hollandfche Koopvaardyfchepen van daar herwaards te geleiden en voor den aanval van vyandlyke Engelfche Schepen te behoeden, verzoekende dc Supplianten derhalven dat Hun Hoog - Mog., ter zaake hier vooren gemeld, zodaanige prompte voorzieninge gelieven te beraamen en ter uitvoer te doen brengen als Hun Hoog-Mog. naar mate vau het importante gewigt der zaake, zullen oordeelen te behooren.
Als mede nog ingevolge en ter voldoening van derzelver Refolutie Commifforïaal van den 12 der voorleedcn Maand , geëxamineerd hebbende de Requefte van dezelve Directeuren van den üotterfchen Handel te Amfterdarn , houdende , dat de Supplianten op den 8 der voor-
lee-:



fcft GEDENKSCHRIFTEN
leedetii Maand zich hy Requeften hadden geadreffecrd aafi Hun Huog - Mog en daar by, ten aanzien vathet ver ^ 7oTürdendS C°nVOy "a de °0(izee ^ NoorwewaVve^eTd'SeV°0rZlenmg al^reeder daar by
Dat men zedert ontfangen hadde een Brief dpn <* Maart laatftleden, gefchreeven te ElfenSr door derS«p! pl.anten Correfponde.it C. „,« Z)«OT, houdende een Bericht van de verregaande «outigheden 'en brutaalonderneem.ngen van de Engelfche Kaapers, zo als u dien
SSkksnevens de ^
Dat de Supplianten zich verzekerden, dat lborteelyke Zeeroveryen meer en meer zouden toeheëmen zci£ dezelve met geweld fpoedig wierden te keer gegaan ver zoekende de Supplianten derhalven, dat Htmne H00l Mog. derzelver Dcl.beratien op det Supplianten voorgemelde Requefte, zo veel mooglyk, zouden gelieven të verhaa.ien, en op den gemelden Brief de voorlp Requé! fte annex zodaan.g reguard te neemen als Hunne HoögMog. zullen oordeelen te behooren g En c.p beide de voorfz. Requeften ingenoomen hebbende de Conf.deratien en. het Advys van de alhier Sn weezende Gecommitteerden uit de kpX&.cÏÏ egS ter Admiraliteit dezer Landen. 8C" Is goedgevonden en verttaan, dat aangezien de Imnnf tantie van de Vaart en Handel 'op d ^
derwaards heenen zal worden geëximeerd, gelyk ges meerd word , m.ts dezen van het generaal Verbod van den 26 January dezes Jaars, mits de Schepen derwaardï met anders vertrekken dan onder behoorlyConvoy ea dat ten dien einde de refPeaive Collegien ter Admi'raHteit zuilen worden aangefchreeven daar omtrent dé nJo d-ge ordre te nellen; en dat voorts Zyne Hoogheid Ti Admiraal Generaal dezer Landen, Zal worden verzogt gelyk Hoogftdezelve verzogt word mits dezen, om 70 dra zulks gevoeglyk gefchïeden kan, de Schepen, dTwil heboende naar de Ooftzee en Noorwegen , door een ge noegzaam aantal van 's Lands Schepen enVreganen lan Oorlog derwaards te doen geleiden en de Hollandfche Koopvaarders d,e aldaar zoude mogen zyn, w der herwaards te doen convoyeeren
vofsendenerk V''nd "** d,'C ^ van den Staat *™
BE-



VOOR HET JAAR 17-1. 223
wPTTXrnPTFM IïtHOUD van verfcheide RESOLUT^EN, doofde HEEREN STAATEN GENERAAL op de REQUESTEN van diverfe KOOPLIEDEN in deze Landen genomen.
Dat aangezien het emaneeren van derzelver verbod, , van uitvoer van verfcheiden fpecien van den 26 Janua" ry dezes Jaars , voornaamlyk is geweeft het belaften van het direft of indirect toevoeren van dezelven naar " het Ryk van Groot Brittannien , en daar mede niet " fchynt te Contrariëren de verzending van kleine parï tyen van dezelven, op en langs den Rhyn, naOoftenrvkfch Braband of andere Neutraale Landen, de refpective Collegien ter Admiraliteit zullen worden ge" qoalificeerd, gelyk gequalificeerd worden mits dezen, om, niettegenftaande voorfz. Placaat, te mogen per" mitteeren , om op en langs den Rhyn, mitsgaders na Ooftenrykfch Braband , Vlaanderen en andere Neu' traale , of met het voorfz. Ryk van Groot-Brittannien in Oorlog zynde, Landen te verzenden, enkel, de Tonnen Pik of Teer, mitsgaders kleine partyen ligt ' Touwwerk en andere iöortgelyke Goederen , geene Ammunitie van Oorlog zynde, doch by het voorfz; , Placaat verboden uit te voeren Goederen, direfl: of indireét niet zyn gedeftineerd naar het Ryk van Groot'! Brittannien of deszelfs onderhoorige Landen.
Dat van het verbod van uitvoer by Hun Hoog-Mog. „ Placaat van den 26 Jauuary dezes Jaars gearrefteerd, het Koper zal worden geëximeerd, en dat mitsdien aan ' de relbeSjve Collegien ter Admiraliteit zal worden ' aangefchreeven de noodige ordre te Hellen, ten einde ' den uitvoer van allerhande Koper en Koperwerk werd gepermitteerd, even en 00 denzelfden voet als of by Hun Hoog Mog. voorfz Placaat onder de Speciën, J die verboden zyn uit te voeren , liet Koper niet ware
" SeDatmtot8ebTneficie van het Manufafluur en foulaas „ 'van de Commercie dezer Landen de Collegien ter ? Admiraliteit zullen worden aangefchreeven en geau" thorifeerd, zo als geauthorifeerd worden mits dezen, H om te mogen permitteren den uitvoer van allerhande 1 Zeildoeken , mits 'er geene fbfpicie ts , dat deze ven , dire& of indirect zyn gedeftineerd naar bet Ryk van



414 GEDENKSCHRIFTEN,
„ Groot-Brittannien, ofte deszelfs Dominien en mits: „ alvorens die in te laaden , worde gefteld behoorlyké* „ Cautie, ten beloope van de drievoudige waarde dat „ binnen 4ekeren tyd , by de voornoemde Collegien te „ praefigeeren, ten genoegen van dezelve, zal worden „ beweezen , dat voornoemde Zeildoeken ter opgegee„ Ven plaatlen tyü gearriveerd en opgeflagen , op de „ verbeurte van de Voorfz. drievoudige waarde. '*
,. Dat aangezien de tegenwoordige ftremming der Ne„ oerlandfche Scheepvaart tot ultimo December dezes „ Jaars zal worden gefurcheerd, gelyk gefurcheerd word „ mits dezen, de executie vau Hun Hoog-Mog Pla„ caat Van den 3 December 1718, en dienvolgende „ word gepermitteerd om zich van Zweedfcbe Schepen ,, tot het overbrengen van allerlei Goederen en Produc„ ten te mogen bedienen.,
„ Dat, vooral met opzigt tót het gehekeld Vlas ge„ duurende Hun Hoog-Mog. Delïberatien over het ver„ bieden van deszelfs Uitvoer , dezelfde faciliteit zal „ worden gebruikt, als met betrekking tot Verfcheiden „ andere verboden Speciën reeds is gearrefteerd, en dat „ mitsdien de refpeaive Collegien ter Admiraliteit zullen „ worden aangefchreeven en geauthorifeerd , gelyk de„ zelve geauthorifeerd worden mits dezen, om, wan„ neer er geene fufpicie is, dat het zelve direct of indi„ red is gedeftineerd na het Ryk van Groot - Brittannien.
of deszelfs onderhoorige Landen , te mogen permit„ teeren den Uitvoer van het voorfchreeven gehekeld „ Vlas , mits van alle Partyeu van conlideratic, alv0« „ rent m te laden , worde gefteld behoorlyke cautie „ ten beloop van de drievoudige waarde enz "
„ Dat hier te Lande mogen worden gekogt en naar „ Bolton getranfporteerd , twee Koopvaardy-Schepen „ van eene bepaalde grootte, en daar in te mogen laaden „ allerly gepermitteerde Goederen , als ook gebruikt „ Touwwerk , Zeildoek enz ; mits 'er Borg gefteld „ worde, van de drievoudige waarde (en op verbeurte „ derzelve) dat binnen Zekeren tyd aangetoond worde. „ dat die Schepen en de Goederen daar in gelaaden, te „, Bolton of in eene andere Noord- Americaanfche Ha„ ven zyn gearriveerd."
„ Dat het uitvoeren van zekere quantiteit Salpeter zal worden gepermitteerd over de Wadden na Bremen 4
„ (zynde



VOOR HET JAAR 17^ 225
•„ (zynde dezelve Salpeter gedefinieerd voor de Bergwerken en Loodmynen in het Hanoverfche, ) mits " 'er Borg worde gefield van de driedubbele waarde de!' zer Salpeter, om in 6 Maanden aan te toonen, dat die Salpeter werkelyk in het Keurvorltendom Hano," ver is aangekomen en gebleeven, en niet anders ■ ge„ bruikt zy of worden zal, als voor de Expïofie vau de Bergwerken en Loodmynen, en niet om Buskruid te " maaken, zynde anders de voorn, driedubbele waarde ,, verbeurd." .
„ Dat aan de Eigenaars van diverfe Schepen , welke ,1 actueel ten hunnen nadeele op differente plaatzen bui,„ ten 's Lands liggen en niet voeglyk herwaards gc„ bragt kunnen worden, op hun verzoek, zal geper& mit'teerd worden , om , ongekrenkt het Placaat van ,„ den 26 January dezes Jaars , die Schepen te mogen 11 verkoopen, mits die aan geene Groot>■ Brtttanntjcbt ,i, Onderdaanen worden getranfporteerd, of voor hunne ,„ rekening, en onder Conditie, dat 'er, zo veel moog-
1 ]yk is,'zorge gedraagen worden , dat de NedeHandV. fche Èquipagien hier te Lande terug komen. Zynde ... de voornoemde Eigenaars, om zulks te beter te kun,,, nen effeöueeren , gelalt , en in gevalle van vereifch.
cequalificeerd , aan die Manfchap geen Afrekening te
2 laaten geworden , of, behalven hun benoodigd Reisae\d geeu Penningen te verftrckken, aleer die 111 het
V VadeVland is geretourneerd, of wel zig ^geëngageerd 4' heeft op een der 's Lands Schepen buiten 'sLanos," ' Wyders verneemt men nog: „ dal Hunne Hoog-Mog.
gerefolveerd hebben, derzelver AmbafLdeur in Vrank" aan te fchryven, om alle Devoirs aan te wenden, en |" gequalificeerd om onder Approbatie van Hun Hoog"! Mo» wegens de Bergloonen van Schepen , geduuren' de den Oorlog met Engeland hernomen te mogen ' fluiten eene Conventie, zo als door Vrankryk is geuroponeerd ell de Franfcbe Rechten medebrengen, als 1 mede met opzigt tot het opbrengen en verkoopen, 011' der Approbatie als boven, een Reglementte mogen arrefteeren , op den voet als 't gemelde Hor en andere Natiën hebben; en dat, hangende deze Negotiatie met Vrankryk, de refpedive Admiraliteiten zulleri worden !' aangefchreeven, om Franfche Oorlogfchepen en Com- „ miüievaarders te permitteeren hunne, gemaakte ^ryzen r n 1B
C den 26 January dezes Jaars, die Schepen te mogen
L ]yk is,°z'orge gedraagen worden , dat de NedeHand-
L" haten geworden of, behalven hun benoodigd Reis-
yeld, geen Penningen ie veimcmvcu, «o.iui,mii«
u, vaaeriana is ^lauuiu^i", —o.^o-—o-a„ -



%i6 GEDENKSCHRIFTEN
in de Nederlandfche Havens in te brengen, en vol* ,, gens de ordres hier te Lande te laaten verkoopen ; „ zynde de Hertog de la Vauguyon verzogt, om het ge-
melde by Zyne Allerchriftelykfte Majedeit, door zy3, ne goede Officien te willen fecondeeren. "
Voorts is nog, op de Requeften van diverfe Ingezetenen dezer Landen aan Hnn Hoog-Mog. geprefenteerd om verfcheiden Goederen en Zaken, daar in vermeld,' te mogen uitvoeren, die, aangezien Hunner Hoag-Mog! Plakaat van den 26 January dezes Jaars, niet vermogtert uitgevoerd te worden , als; zekere quantiteit Zeifen , Staal, Spykers , Yzer, Haver enz. by Hoogftdezelve goedgevonden aan de Admiraliteits • Collegien te verleenen, en by Refolutie verleend, authorifatie, (in zoo verre zy die nog niet hadden, en tot het doen van NotiScatie hier omtrent, en om zich daar naar te reguleeren, om, zonder onderfcheid, te permitteeren den uitvoer van ALLE SPECIËN , verboden by Hun Hoog-Mog. voorgemelde Plakaat van 26 January of later, uitgezonden egter allerlei Wapenen en Oorlogs - Ammunitie, Salpeter, Buskruit, Kabels van meer als iz duimen, Ankers zwaarder als 35-00 pond, item oud Tzer; onder die mits, dat ^er maar geenerlei verdenking valle , dat de Goederen, ingeladen zullende worden,op eenigerlei wyze, in het geheel of ten deele, naar het Ryk van GrootBrittannien of deszelfs onderhorige Landen , beftemd 2yn; en onder Conditie van het nellen van Borge indien de Partyen, welke uitgevoerd worden, eenigermate aanmerklyk zyn, ter driedubbele waarde van de Goederen , by het Collegie ter Admiraliteit waar onder de Inlaading gefchied; om, op verbeurte derzelven, binnen een bepaalden tyd te bewyzen, dat de uitgevoerde Goederen werkelyk aangekomen en opgeflagen zyn ter plaatfe harer deflinatie.
Daar men dus ziet dat de Souverain niet vertraagd het rtor te leenen aan de verfchillende Requeften, welke de onderfcheidene belangens van den Handelaar, te voorfchyn doen komen , is ongetwyffeld ook de wenfch dat wel haaft de Nederlandfche Zeemagt den Handelaar in 't convoyeeren dier zaaken, welke men vryheid heeft uit te voeren , onderfteune, ten einde men niet meer behoeve te gedoogen dat Engelfche Kapers de trotfche taal durven uitten van geen tiollendfcbe Flag $p Zee meer te
wil»



VOOR HET JAAR 1781. «7,
Men zien waaijen, gelyk men de vermetelheid gehid :cft te zeggen, of te dulden dat een ander onze rei'pecible Kooplieden , wier nyveren handel het leven aan en Staat geeft, befchimpt , hoedaanig gebeurd is aan chipper O. Wilder, welke van Dramme na Amfterdarn larende , zig Verzette tegen het openen van particuliere rieven, het geen door een Engelfchen Kaper gefchied:, cn die, tot bewys dat hy zulks op ordre deed, dezen jonenden Brief aan de Schipper mede gaf
Aan de Heeren, Mjn Heers, 'of Grootbroektn.
,, Ik heb ordre van den Koning van Groot - Brittannien , myn Meefter, om de Goederen en Brieven te
: openen en infpecteeren van alle Schepen, die na Uwe Hoofdplaats gedeclineerd zyn, of van daan komen.
iDen 20 Maart 1781. JOS. NEWTON.
loot welke fchaamtelooze behandelingen, men te minr zal te vreezen hebben, ingevalle men, zo als te hoorn is, ordre bekomt geweld met geweld te keeren, of 1 Koophandel in allen opzigte te befchermen, wyl dan nklyk teffens voorgekomen zal worden dat Engelfche afpers,, met genomen Hollandfche Schepen ongeitbord dien durven inloopen in Havens daar Hollandfche Oor;g Schepen leggen , gelyk xsLivorno is gefchied, zo als iheeders en Boekhouders van het Schip de St. George nrtoonen, in een Requeft, waarmede zy zig aan hunne x>og-Mog. hebben geadreffeerd , cn waar in zy zegin: „ dat zy met geen geringe ontroering de droevige ttydingen hadden bekomen, dat een groot aantal Scheppen, waar in zy veel intreft hadden, en welker waarede verfcheiden Millioénen bedroeg, van tot tyd door
i de Engelfchen waren opgebragt; dat zy in die
; fatale omftandigheden merkelyk wierden gefoulageerd cop de geconfirmeerde tyding, dat Hun Hoog - Mog, dde noodige orders hadden afgevaardigd , om verc dere Schadens van def Supplianten Commercie te prewenieeren, en wel dat drie Oorlogfeheepen van den 'Staat in de Middelandfche Zee zouden kruinen, om ede Schepen van de Ingezeetenen dezer Republiek te iwaarfchouwen, en in veilige Havens te brengen: —— idat in dat vertrouwen zy Supplianten niet veel zwa-



«8 GEDENKSCHRIFTEN
i, righeït hadden gemaakt omtrent het Schip de St. Geor* i» ge, op de tyding, dat het zelve den 25- January laaftle-
den van Smirna was vertrokken , maar dat het zelve ,, door tydige Informatie en de noodige befchermm" be,, waard zoude worden; doch dat zy tot hunne uiterfte „ fmerte hadden moeten ontwaar worden, dat ook die „ ry.tgeladen Bodem, benevens het Schip de Harmonie s, depromder Engelfche Kapers had moeten worden) " \.n,im% Vecchia was opgebragt , tetwyl inmid„ dels de 3 Oorlogfchepen te Livorno werkeloos wa« „ ren blyven liggen : — dat zy egter alle hoop nog „ niet hadden opgegeven, om ten minften nog dat Schip „ te behouden, vermits zy van Livorno tyding hadden „ dat gemelde Schepen te Gaëta en Civita Vechia n;et „ zouden mogen blyven liggen , maar naar Livorno „ moeten verzeilen , waar op vaft hadden vertrouwd ,
dat de gemelde drie Oorlogfchepen, of ten minften ;, één van dezelve, eindelyk op hun gemeld Schip , dat „ met echapperen konde, zouden hebben gaan kruiffen „ om het zelve van de Engelfchen voor het inloopen van „ Luvorno te hernemen; doch dat ook die gefundeerde! „ hoop m rook was verdwenen, alzo berigten uit Li-I „ vorno van den 11 Maart "hadden ontfangen dat hun | „ meergemeld Schip de St. George onverhinderd door dei
Engellche te Livorno was opgebragt; dat heel
„ voorzeide geval, zoo het den Supplianten voorkwam | „ aan niets anders , dan aan verzuim van de Bevel^eb' I „ bers van 's Lands Schepen, zich te Livorno bevinden- I „ de, was toe te fchryven, blykens de authentique Ex-| „ traöen uit drie Blieven, uit Livorno gefchreven, en| „ de voorzeide Requefte annex , zynde dereden van het |
voorlchreyen Piigtverzuim voor de Supplianten on- I
„ doorgrondelyk : verzoekende, dat Hun Hoog- 1
3, Mog. de fchadens, welke daar door aan de Supplian-I „ ten zyn toegebragt, voor zoo verre het Hollandfche I „ Intreft betreft, gelieven te vergoeden, of dat ander-I ,, zmts Hun Hoog-Mog., tot fchadeloosflelling van de I
Supplianten, zoodanige maatregelen gelieven te nemen I „ als zouden oordeelen te behooren. " — Welk Requeft I op het kragtigft zegt men geappuyeerd is door een Mis- I live yan de Directeuren van den Levantfchen Handel I en Navigatie in de Mid.ielandfche Zee, waar by I melden , dat n;et twyffclen , of de voornoemde be- I
han«1



VOOR HET JAAR 1781. a»9
■andeling der Schepen van Oorlog, welke alleen moeten dienen tot beveiliging van 's Lands Scheepvaart, soude Hunner Hoog-Mog. indignatie verwekken, nrevalle'er van de zyde des Commandants van gemelde borlogfchepen geen voldoende redenen zouden kvmïëri worden bygebragt , waarom het hem oudoenlyk fvas het nemen en opbrengen van voornoemde ryke schepen te verhinderen of voor te komen. z.ynie dit Requeft en Bylagen , zelfs ooit de gemelde vliffive, by Holland overgenomen, en, zoo mep -egt, verders Commifioriaal gemaakt met dc rclpecure^Admiraliteiten.
Niet minder is ook te hoopen dat, Hunne Hoog-Mog. mddelen zullen beraamen om die voornaame l ak van s Lands beftaan, namelyk de groote Ftjjcbcry ot Haringmart in zo vérre buiten gevaar te. (lellen , dat het groot retal menfchen, welke daar uit hun beftaan moeten vinlen, met geene ledige Handen zullen behoeven te zitten, jm welke voorziening ook het aanzoek is gedaan door iet volgend Requeft , aan Hunne Hoog-Mog. gepre'entecrd en van dezen inhoud ;
„ Geven met allen Eerbied te kennen1, de reipeflive ; Geïntreffeerdens in dc GROOTE VISSCHERY en l HARINGVAART binnen Holland en Weft - f ries-
" I^Dat gelyk Uwe Hoog-Mog. by onderfcheiden gelegenheden allerly heilzaame Voorzieningen hebben ge' daan ter confervatie en aanmoediging der groote \ is!' fcherye , en te meermaalen dezelve' als een der voornaamfte Hoofdneeringen en een zeer importanten 1 alt van de Welvaart dezer Landen hebben gelieven te *' confidereeren, de Supplianten ook zich verzekerd nou'1 houden , dat het Verbod dezer Vilfchery , in dezen tyd , door Uw Hoog-Mog. op geen anderen grond is gearrefteerd , dan om te zorgen voor het belang der Ingezetenen , zo als ook de Supplianten moeten erken . nen, dat de voorfz. Vificherye, zonder voorgaande '. precautie , niet dan zeer funefte gevolgen zoude ver' oorzaaken , doch dat teffens te wenfehen was , dat ; eenig middel konde werden uitgedagt, om de groote Vificherye en Haringvaart zelfs dit Jaar te doen contiV' nueeren, ten einde daar door te prevenieeren, dat de g refpeftive Reederyen , die tot hier toe met dan me



23o GEDENKSCHRIFTEN
,, veel moeite zyn in (land gehouden, niet tolaal werden/ „ gediffolvecrd, en die Tak van Navigatie en Commer„ cie op eenmaal overgebragt tot andere Staaten , die „ reeds van over lang daar op zyn uit geweeft om de» ,, zelve afbreuk te doen, en ware het mooglyk dezelve ,, geheel Meefter te worden, waarvan de fuites notoir ,, zouden zyn, eene aanmerkelyke vermindering over di„ verfe van 's Lands befte Trafyken en andere gewigti„ ge Takken der publieke Welvaart, het geene ook te ' ? „ meermalen gepondereerd zynde geworden ", de oor- 1 ,, zaak is geweeft, dat allerly voorregten en zelfs fom„ tyds Premien tor foulaas der Reederyen van 's Lands „ wegen zyn toegedaan worden.
„ Dat de Supplianten zeer wel begrypen, dat de Ha„ ringvaart dezer Landen is te uitgeitrekt, dan dat aan „ dezelve zouden kunnen werden gegeeven een genoe°'« zaarn Convoy, of dat van 's Lands wegen zo veel aan „ de Reederyen zoude kunnen werden gefourneerd „ dat die zelfs op middelen ter hunner beveiliging orders „ zonde kunnen (tellen, nadien de koften daar van verre „ die van de Reederye zelfs zouden furpaflèeren, en dan „ nog niet voldoende zoude zyn, doch dat de Supplian„ ten U' Hoog-Mog. durvende verzekeren dat de flij„ (tand der Haringvaart geen noemenswaardig aantal van „ Bootsgezellen voor 's Lands Oorlogfchepen zal uit„ werken , nadien zeer weinige geïnclineerd zyn, om „ zich in een ander werk te eugageeren, als dat geen ,, waar toe zy van jongs af zyn opgeleid geworden, ja „ dat veel eer is te voorzien,dat veele, hun brood op de „ gewoone wyze niet kunnende winnen , of tot totaalear., moede zullen vervallen , pf tot het defperaat befluit
recours zullen neemen, om, in weerwil der Placaaten „ daar tegens geëmaneerd, dit Land te verlaaten en by „ vreemde Volkeren zich te engageeren , en alzo uit hoo„ ge nooddruft gedwongen worden aan hun Vaderland „ ontrouw te worden, even daarom de Supplianten zich „ verphgt achten, om dit alles te maaken tot een object „ van de Dehberatien van U Hoog-Mog. in het eerbie„ dig vertrouwen, dat U Hoog-Mog., hoe zeer geoe„ cnpeerd met de gewigtigftc voorwerpen van 's Lands „ beduur, wel de goedheid zullen hebben, om , ten „ voordeele van de groote Viffchery en Haringvaart, 5, die middelen te beraamen , dewelke geoordeeld zul-



VOOR HET JAAR 1781- *3*
len worden te kunnen dienen, om dezelve Viffcherye ' en Vaart, hoe eer hoe beter , tegen allen overlaft van den vyandlyken Nabuur te beveiligen, waaromtrent I', de Supplianten te gerufter de Interceffie van U HoogMog. durven implorèeren , daar zy uit U Hoog' Mog. Refolutie van den 30 Maart dezes Jaars, geno" men op de Requefte-van de Gecommitteerden van de ',' Viffcherye van Vlaardingen en Maasfluis, wegens de Viïïcheryeu fn de Noordzee en om Ysland, hebben \\ vernomen hoe gunftig Hoogftdezelve voor de Ingezeetenen van dezen Staat denken. En vervolgens mo-
'„ gen hoopen dat, daar den tyd tot de gewoone uit1 vaart der Haringbuizen zo na op handen is, en nog vry „ wat tot derzelver uitrufting vereifcht word,U Hoog„ Mog. ook daar omtrent met allen fpoed de vereifchte „, Mefures zullen gelieven te beraamen.
Weshalven zo keeren de Supplianten zich tot U „ Hoog - Mog. ootmoediglyk verzoekende,dat U Hoog„ Mog. ter zaake van de groote Viffcherye en Hanng" vaart dezer Landen, zodaanige voorzieningen gelieven „ te doen, als U Hoog-Mog. zullen oordeelen, ten .„ einde de Haringvaart ook in dit Jaar zonder gevaar zal „, kunnen worden voortgezet, te behooren , en dat, zo „ dra desaangaande de noodige fchikkingen zyn gemaakt, , het Embargo door U Hoog-Mog. by Placaat van den zó January gedecreteerd , ten aanzien van de Hanng]]] vaart zal worden opgeheven."
Dus afgehandeld hebbende het geene tot het huishuudelyke van ons Vaderland onmidlyker betrekking 1 heeft, dienen wy over te gaan tot die zaaken, die relat tief zyn tot de buitenlandfche Mogendheden en dus im»et ten wy den Lezer terug wyzen na het Manifeft des Ko1 nings van Engeland («) waarin men heeft kunnen zien, de ftrafvorderïng door hoogftdezelve gevorderd over Amfterdam , en wy hebben ter zyner tyd getoond dat die 1 zaak gefteld was in handen van den Hove van Holland, op Gronden, door Hunne Hoog-Mog. in derzelver Contra-Manifeft betoogd (b) daar nu door deze twee
Ma»
(«) Zie eerfte Stuk van dit Jaar Bl. 21.
(b) Zie derde Stuk Bl. 172.
V P 4



23* GEDENKSCHRIFTEN
Manifeften, de beide Natiën in openbaare Vyandfchap zyn, heeft het gemelde Hof, nopens deze Zaak aan de Heeren Staaten van Holland gefchreeven de volgende Misfive
ED. GR. MOG. HEEREN,
In onze' fteeds aanhoudende Befoignes over de, by Uwer Edele Groot Mog. Refolutie van den'-ai December des afgeloopen Jaars, voorgeitelde vrage, is het oan de eene zyde, zoo uit de mede toezendinge aan ons van de Memorien vau den toentnaligen Groot - Brittanuifchen Amoaffadeur, Ridder Yorke. als uit de generale bewoordingen der voorfchreven Vraag, ons voorgekomen , dat de aanleiding tot het doen der voorfchreve Vraag fchynt te zyn geweeft de by de voorfz. Memorien , in naam van Zyne Groot-Brittannifchè Majefteit, gedane vordering van ftraffe; en dat wy qver zulks, om aan Uwer Edele Groot Mog. requifitie te voldoen , dienden te onderzoeken , of, naar rechten , tuffchen hoogftgedagte Zyne Majelteit en deze Republiek plaats grypende, dat is naar het Recht der Natuur en der Volkeren, en de toen tuffchen de beide Natiën fubfifterende vcrbintcniffen (waar van opgcmelde Memorien melding maken) als mede volgens de. Conflitntioneele Wetten en P/acaicn dezer Landen ( welke Conltitutioneele Wetten, hoe zeer op fundament van eene (zoo ons tocfchynt) ganfeh abufive affertie, „ dat Hoogftdezelve Heer Ko,, ning Guarandeur van 's Lands Conftitutie zoude zyn", by de voorfz. Memorien insgelyks worden ingeroepen) ot, zeggen wy, naar de vqorlz. Rechten, en volgens de voorfz. Conftitutioneele Wetten en Placaten, toegepaft op de daaden, Waar over Hoogligemelde Heer Koning 2 door zyn voornoemden Ambaiftceur, doet klagen , en waar in Heeren Burgerneefters en Regeerders van Amfterdarn , by hun door U Edele Groot Mog. mede aan ons toegezonden Berigt," fuftineerden niet onwettigs gelegen te zyn , het, entameeren van Criminele Procedures ten dezen te pas kwam, of niet?
In dir begrip wierden wy niet weinig verfterkt, Edele Groot Mog, Heeren, wanneer wy uitliet, gedurende onze vooffz. Befoignes , in het licht gekomen ContraMarnfefl, ter Vergadering van de Hoog-Mog. Hoeren Staren Generaal der Vereenigde Nederlanden, buiten, al-
, '•. ' len



VOOR HET JAAR *33
Ion twyffel met Concurrentie en toeftemming van U Ed. Groot Mog. gearrefteerd , op den 12. dezer maand (pag 9 en 10.) zagen , dat by het voorfz. Mamreft , zulks ook zoo word geëxpliceerd (onder anderen j door. te zeeiren in fubftantie en connectie: „ dat de voprlz. . door U Edele Groot Mog. aan ons gedane Vraag was ' een weg , ingellagen tot een praeliminatr onderzoek " eer ! behoudens 's Lands Conltiturjc en de Privilegiën " der Ingezetenen) aan de begeerte van Zyne Maje**> heit, nopen? de gedane llrafvordering , kon voldaan , worden." -
Dan hier tegen kwam, aan de andere zyde, by ons ut contideratie , dat , door den, federt het nemen der bovengemelde Uwer Edele Groot Mog. Refolutie van 21 December laatftleden , opgevölgden vyandlyken aanval van hoogftgemelde Zyne Majefteit tegen cezen Staat, de voorfz. door Huo-lldezelve gedane ltrafvordcnng J en dus de appatente aanleiding tot de vootfz. Vraag , Ichynt te celfeeren ; en dat men over zulks ten dien opz.igte zou jnogcn applicceren de paromie: daar geen Klager ts, daar is geen Rechter.
Terwyl het daar en boven onzes bedunkens (netzy met eerbied gezegd) eenigzins vreemd en ongefaifon-
, 1. "... „.». .(,. RAr^iV-l;,.].- m-t firnot-Hrlt-
tannlen in Oorlog is, ter Contemplatie vr.n den l/yaua« te beöordeeleii , of men , volgens de door dien Vyand zeiven niet langer gerefpecleerd wordende Rechten en Veibiiitenilfen , Criminele Procedures zoude hebben moeten aanvangen , en of de Conftitiiiionele Wetten zulks zouden hebben gepermitteerd ï
Wy hebben deze zwarigheid van zoo veel gewi;'t_gevonden, dat wy gemeend"hebben, niet te mogen afzyn van dezelve onder het oog van U Edele Groot Mog. te brengen , met allereerbiediglt verzoek, om de intentie van U Edele Groot Mog. dien aangaande nader te mogen vernemen.. . ., .
Hier mede, Edele Groot Mog. Heeren, bidden wy God Almagtig U Edele Groot Mog. in eene langdurige ca voorfpoedige Regering tc conlërveeren.
Gefchreven in den Hage den 27 Maart i/bi.
Wat antwoord hier op zal volgen is nog onzeker; dart men kan gevoeglyk denken dat die zaak provilioneel zal gefurcheerd zyn, f S **s~



*3* GEDENKSCHRIFTEN
Gelyk wy dus den Lezer het vervolg dezer zaak heeben voorgedragen , moeten wy hem ook onder 't oog brengen, hoe wy, by het overhandigden der Memorie, door den Prins van GaUHzin , hebben gezegt (a) dat men zig niet behoefde te verwonderen, indien Hunne Hoog-Mog. de Mediatie van haare Rus-Keizerlyke Majefteit,in de voorn. Memorie voorgeflagen,aannamen, en dat ook zodaanig het gevolg is geweeft, blykt aan het volgend
EXTRACT uit de Regifters der Refolutie van HUNNE HOOG-MOG. DE STAATEN GENERAAL DER VEREENIGDE NEDERLANDEN.
,, /""^ehoord hebbende het bericht van den Heer Brant„ VJ zen en andere Gedeputeerden enz. -— is goed„ gevonden en vaftgefteld, dat aan den Prins van Gal„ litzin op zyne Memorie zal geantwoord worden, dat „ Hunne Hoog-Mog. met een zeer byzonder genoegen ,, gezien hebben, hoeveel deel Haare Majt. neemt"in „ de Onluften , waar in de Republiek zich gewikkeld „ vind door den onverwagten aanval Zyner Groot-Brit„ tannilche Majt. en den yver, die deze Doorl. Vorftin „ bewyft om dezelve te doen ophouden, door de tus„ fchenkomft Haarer goedeDienften en Haarer Bemidde„ ling om het goed verftand met gemelden Koning te herltellen. Dat Hunne Hoog - Mog. deze grootmoe„ dige gevoelens van Haare Keizerl. Majt. aanmerken „ als een bewys van Haare oprechte vriendfchap voor „ de Republiek , en als een eerfte Uitwerkfel der nieu„ we Verbinteniflen, waarin zy de Eer hebben metHaa„ re Keizerlyke Majefteit te ftaan. Dat Hunne Hoog„ Mog. met eene allervuurigfte begeerte zyn aangedaan, „ zo veel in hun vermogen is, daar aan te beantwoorden, en niets meer ter harten neemt, dan (behoudens hunne Eer en Waardigheid) eenen vaften en duurzaa„ men Vreede te maaken, met hunnen ouden Geallieer„ den op billyke en eerlyke Voorwaarden ; dat Zy op „ dien grond de aangeboodene Bemiddeling met dank„ baarheid aanneemen, in volkomen vertrouwen op de
„ wys-
(») Zie derde Stuk Bl. 154.



VOOR HET JAAR 17S1. 24}
i veil dan aan een Vreemdeling:, en zy hebben beide den
I4afK~>rr v/arirck-prd rlnf 7V_ hnifpn lip vi'wnnr pn r\n_
L» vermvdelyken ongemakken eener gevangenis, niets
L gevonden of ontdekt hadden , dat eenige reden van
L, klagten konde uitleveren.
Het gedrukte Kr-uj-ir.ivic.iN i , waar van in aen doVeilflaanden Brief gewag gemaakt word, voerd ten ty-
Itel: ARTYKELEN en ORDONNANTIËN, -waar
ma zich alle krygsgevangenen in Engeland en 7 rland zul» Hen hebben te gedragen, volgens order van de Heeren Com-
mitfhrifen, gefield over de zieken en gekwetfie Zeelieden mt tot het uiïwiffelen der krygsgevangenen; en beltaat uit
JXI. Artykelen , die alle zyn ïngengt tot het onderhouwen van goede orde , tugt en difcipline , de reinheid er» weiligheid der gevangenhuizen en van de gevangenen:
doch by het IX. Artykel word gezegd:
j, In elk üevangenhuis kunnen de gevangenen van j, drie tot vyf onder hen kiezen, en die wederom veran„ deren wanneer zy het zullen goedvinden, om te exa„ mineeren of de levensmiddelen goed zyn , en 'eraan de
li( rantioenen , or 111 het gewigt or 111 de maat, iets ont„ breekt, volgens de Tafel hier agter aangevoegd , en „ om, byaldien 'er eenige redenen van klagten mogten „ wezen, daar van behoorlyk kennis te geven aan den „ Agent, door wien zulks zal worden herfleld, wan„ neer hy de klagten gegrond zal vinden , en om wyI ders. indien dë Agent zulks mogt nalaten, daar van
„, op eene behoorlyke wyze aan Heeren Commifïariflen | kennis te geven , die niet in gebreke zullen blyven I blyven den gevangenen recht en gerechtigheid te doen.
Verder blykt uit den voor^emeiaeu 1 arei , uui aan yder gevangen man , in de week , is toegelegd 7 Quart Wer, 10 en 1 half pond Brood, 4 en 1 half pond Fleefch^ 4 Oneen Bater of 6 Oneen Kaas , 2 Pinten Erten of goede Kool en 2 en 1 derde Oneen Zout.
Terwyl dus regtge'aarde Vaderlanders kunnen zien of hunne Uefdegaaven wel bedeed worden, meenen wy heh igeen ondienft te doen met hun mede te deeien het
Q PLAN



a44 GEDENKSCHRIFTEN
PLAN van INSCHRYVING, tot bet verzamelen vort een genoegzaam FONDS, aan onze ongelukkige Landsgenooten , in Engeland gevangen , eenig onderft and cn verzogt ing in bun rampzaalig lot te verzag»
• ten.
n t "reeft de overweeging van den hagchelyken toeftaud jLJ. der Republiek , zo veel invloed op de gemoede„ ren van fommige weldenkende Nederlanders gehad, , dat eenige van hun een goede fom hebben ingcfchreven, tot bevordering der wervingen van 'Zeevolk, ten diende van 's Lands Vloot,; CommiiTarilTen van , dit Fonds hebben ook aan het oogtnerk hunner Committenten, de gezamentlyke Infchryvers, in zo verre 5, voldaan , dat zy een begin gemaakt hebben met het ., uitgeven van Praemien aan Officieren en Gemeenen, „ en een goed gedeelte Zeevolk daar door hebben beko„ men, doch door de goede voorzorge van 'sLands Va„ deren, by.de refpe&ive Admiraliteiten de handgelden „ genoegzaam verhoogt zynde, hebben zy onnodig ge„ oordeelt .daar mede langer te continueeren, maar lie„ ver goedgevonden , het nog overige van hun Fonds naar Engeland over te maaken, om daar te dienen tot „ eenige verzagting van het lot hunner Landgenooten, „ moetende deeze hunne daad ook niet weinig bybren„ gen , om het Zeevolk aan te moedigen zig in 's Lands „ diend te begeven, wanneer zy zien, dat hunne mak„ kers, in ongelukkige gevangenis geraakt, daarom niet 5, van hunne Landsgenooten vergeeten worden , maar „ zo veel mogelyk in hunne omdandigheden verzorgt, „ cn hun ongeluk verminderd.
,, Het kan derhalven van onze Natie, die de zugt tot „ milddaadigheid en weldoen in haaren edelen boezem voed , die dagelyks, zelfs vreemden, daar van de ryke ,, vruchten doet genieten, niet anders verwagt worden, „ dan dat een yder, groot en klein, naar mate van zyn „ vermogen, wel zal willen mede werken, om het lot 3, zyner rampfpoedige Natuurgenooten niet alleen, maar „ zelfs zyner Mede - Vaderlanderen , eenigzints te ver3, zagten ; het is met dat menfchlievend inzicht , dat j, meergem.Commiffariffen geoordeeld hebben, niet 011,, nut te zullen zyn , van hunne verrichting nopens de affiflentie der gevangenen in Engeland , aan het Pu-
„ bliek



VOOR HET JAAR 1781. itf
'~ blyk kennis te geven , door het doen drukken van „ hunne gehoudene" Correfpondeniie , tot dato deezes „ toe, en in 't vervolg van de Lylt der Heeren Inteke-
ketiaren, die mee hun tot dit weldaadig oogmerk heb„ ben gelieven mede té werken; hunne Mede-Burgers, „ die nog het oude Nederlandfche bloed in hunne ade- „ ren vloeid , nodigende , ja verzoekende , hun verder „ in ftaat te (tellen , het begonnen werk krachtdaadig „ door te zetten, en aan alle de gevangenen eenig fou„ laas te kunnen toebrengen, hun verzekerende, dat zy, „ zoveel in hun vermogen is, alles zullen aanwenden, ,, door Oeconomie, om het Fonds zo verre te doen „ (trekken, als maar eenigzints mogelyk is; cn ook dat „ het geen nu verder op dit vermeerderde Plan zal wor-
den ingetekend, tot dit chriftelyk oogmerk alleen zal „ dienen , nochtans niet twyffelende , of de refpe&ive ,, Intekenaren zullen wel aan hunne directie willen over„ laten, betoonde dapperheid, hoewel ongelukkig, door „ groote meerderheid overwonnen , met een meerder
foulaas, te beloonen.
„ Ten einde nu een yder, 'r zy veel, 't zy weinig, daar toe zou kunnen contribueeren, zo hebben Hee, ren Commiffariffen HARTSINCK, REYNST en KINSBERGEN, hunne Mede - Commiffarilleu M. „ OOSTER en D. VAN HAREN, verzogt tn ge„ quaiifieeerd , om , benevens den Heer TAMME „ BE TH Ysbrandsz. , en den Boekverkooper J. AL„ LART, een Copia deezes, ter Intekening aan hunne , Coraptoircn gereed te houden , en zo dit verkoren ,] word, ook tevens zelve, of iemand hunnent wegen, „ tot den ontvangft te doen vaceereti, verzoekende ge„ melde Commiffariffen , tot management van alle on„ koften, dat yder, minder dan ƒ25 willende fournee„ ren , by zyne tekening contant gelieve te betalen ; zul„ lende de Lyften der Intekenaren naderhand met den ,, druk worden gemeen gemaakt. "'
Dergelyk Plan ligt ook ter Inteekening ten Comptoire der Heeren F. en A. DUBBELDEMO FS , en P. DUBBELDEMUTS van DYK , te Rotterdam , waar in een ieder, voor zo weinig als men verkieft, kan infehryven.
En niet alleen dat Particulieren zig toeleggen om hunne Menfchlievendheid jegens Ongelukkigen te doen blyQ 3 keni



i46 GEDENKSCHRIFTEN
ken, maar Regenten zelfs betoonen dat hun de verkwik, king yan hunnen gevangen zynden Ingezeten, niet on. verfchillig is , gelyk de Magiftraat van Zierikzee doeÉ •zien, met aan eiken Matroos , van die Stad vaarende en in Engeland gevangen, te doen toekomen een onder-' Hand vau 30 Stuivers per week.
Zekerlyk kunnen zulke Haaltjes niet anders dan aan* fpooringen tot edelmoedige Navolging worden , maar moeten nog aangenaamer zyn, wanneer men die in Vyanden zelfs ontmoet , gelyk hier van een Haaltje word aangetroffen in een Brief van Colclxfter gedateerd 17 Maart, waar in men zegt: „ Voorleden week pafleer,, den door deeze Stad 44 Hollandfche Krygsgevange,, nen; zy wierden des morgens alhier onthaald met „ Koffy en heet Brood; des middags gaf hun de Burge„ meefter een goeden maaltyd van gebraden Vkefch en ,, Brood , en aan ieder man ééne vereering van 2 En„ gelfche Schellingen of 22 Stuivers Hollandfch , als ,, mede eenige Tabak. De andere Ingezetenen gaven „ ook blyken hunner mildaadigbeid aan deeze oagelukki-s , ge Gevangenen, welke, toen zy deeze Plaats verlie}, ten, hun affcheid namen met een drievoudig Hozêê% „ en tevens hunne vreugd en dankbaarheid uitriepen , „ wegens het goed onthaal, dat zy alhier hadden geno„ ten. "
Gelukkiglyk behoeven geen Nederlanders zig door liunne Vyanden, ook hier in te iaaten overtreffen, want, gelyk de Engelfche O. I. Comp. aan den Heer Predikant van Royeu, te Noonhcyk, voor zyne betoonde Menfchlievendheid jegens de Equipage van het geftrande. Schip de Generaal Barker, 200 Guineas en aan de Noordwykfebe Dorpelingen ico Guineas heeft vereerd, heeft ook onze Hooge Overigheid, zo dra men vernam dat deOfr fkieren en Adelborflen van het Oorlog - fchip de Princes Carolina , gecommandeerd door Kapitein Saiink , waren omlagen , de Officiers en Adelhorujen van het Engelfch Ooft - Indifch Compagnie- Schip the General Barker, het welk onlangs by Noordwyk san Zee geftrand is,, en die tot nu toe alhier in bewaarender hand , veel meer als Ongelukkigen dan als Vyanden , waren , insgelyks vrygefteld, en Hun Ed. Mog. de Heeren Gecommitteerde Raadtn hebben am ieder der Officieren 14, en aan ieder AdelborH 7 Guldens voor Reisgeld soegetegt.
Tyd



VOOR HET JAAR 1781. *57
ton, beflaiten wy dit Artykel met den Lezer een egte ftaat mede te deelen van Vranbykstegenwoordige Zeemagt zynde:
In EUROPA. . 4z Schepen van Linie.
In de OOST INDIEN 9 dito.
In de WEST-INDIEN. . . . . n dito.
Met den Graaf de Grafie uitgezeild. 26 duo.
DU8 89 Schepen van Linte
in 't geheel.
I rvtitfebland, nog aanhoudend diepe ruft genietende, zou, \JJ ten aanzien der zweevende Onluften tulTchen de MoIgendheden, weinig byzonderheden opleveren, zo nierdes. tgelfs doorluchtig Hoofd, de Keizer, eenigermaate als bemidlend daar in betrokken was, of op eenige andere wyze daar in deel had Men weet dat reeds lang gefproken ts van eene Alliantie tuffchen de Hoven van Weentn en Londen; men weet dat, om dezelve te bewerken, de Ridder Torke gedoodverwt was ,- dan ook weet men hoe zeer zulks is tegcngefprooken, ■en daar door weer alles op eenen onzekeren voet gefteld was en nf is , behalven dat men zeker is dat het afvaardigeri en aankomen van Couriers tulTchen de Hoven van Wetnen, Petersburgen Londen allerdrokft is , en 'er onge». twyffeld zaaken van belang op het tapyt zyn , waar van de jtyd, miffchien tot veeier verwondering, den mtilag wel zal openbaaren , .
Op vry zekerer gronden kunnen wy den Lezer bengtende veranderingen, welke zyne Keizerlyke Majefteit zo ui het kerklyk als waereldlyk bewind zyner Staaten maakt, en de Qoltsniyklcbe Erflanden veele nuttigheden aanbrengt; want daar 'er voorbeen weinig Boeken ongecenfureerd bleeven heeft thans ieder vryheid van zyne gedagten m t licht tegêeven, en wel haaft zag men een gefchrift voor den Idaf komen, waar in het houden van overtollige ftaatfie by IBelraafniffen, en het doen van nodelooze ZielmilTeii hevig gehekeld wierden; ook verfcheen 'er een keizerlyk gebod, waar' by de Geeftelykheid geordonneerd wierd niet meeri der dan de helft der koften, welke zy voormaals by doopen, trouwen en begraven genoten te vorderen en der, Arhmen gratis te bedienen: By een ander Decreet wierd geboïen dat geen Geeftelyken van wat rang of ftaat zo min als iaereSlfke Opperhoofden, eenige Bulle, Brief, Befluit of 'Conceffie- Brieven van den Roomjcben Stoel zou aanneemen Wan na verkreegen toeftemoiing van den Souverain. ^



ayt GEDENKSCHRIFTEN
DeSgelyks ordonneerde zyne Keizerlyke Majef'eit „ dat „ al!e Geeftelyke Huizen in de Oojlenrykfcbe Duitfcbe Erflanden gelticht, geen uitgezonderd, moeten voor eeuwig „ afzien van eenige Verbintenis, behalven alleen die men
noemt quoad Jnffragia fjf preces, met andere vreemde dier-
gelyke Geftichten. Dat de vreemde Orden-Huyzen, „ binnen twee Maanden, moeten verklaaren, of zy onder „ eikanderen inlandfche Congregationes willen oprigten. Dat „ geen Geeftelyk Order eenige'verbintenis of correfpondens, tie met hunne zogenaamde Generaals, het zy wegens het s, geeftelyk of tydelyk Beuier, zullen mogen onderhouden,
maar in alles onderworpen blyven aan de AartsbifTchop„ pen , Biffchoppen en Gouverneurs. Dat geen Broeder-
fchap, Congregatie of eenige andere Vereeniging (onder „ dezelve e::ceptie als Art. I.) za! mogen in Ajjociatie tre-
den met eenig andei Huys, aan «le Keizerlyke Jurisdictie „ niet onderworpen ; en zullen dezelve niemant uit hun
Corps mogen zenden aan de algemeene Capittels. Verga„ dering in de vreemde Landen gehouden; wordende haar „ nog uitdrukkelyker verboden eenige Ordens-Brieven of 3, zoogenaamde Lettres d'Ohedience, onder wat voorwendzel
't ook zy, van eenig uitlandfch Opperhoofd hoe genaamd
te mogen aanneemen. Geen Uitlander kan tot Ordens„ Overfte in de Keizerl. Erflanden benoemd worden ; de
Pelgrimagien der Ordens-Geeftelyke na Rome of elders, „ en het verzenden van byftand derwaards, word uitdrukke-
lyk verboden. Geen Breviarien of Getyde-Boeken, Mis-
boeken enz. of eenige ander Werk, betrekking hebbende 3, op de Cunfthutisn van eenige dier Geeftelyke Ordens, „ mogen uit vreemde Lande ingevoerd worden. De Huy„ zen der Geeftelyke Dogters worden in alles onder het „ zelve verband begreepen."
Wyders heeft de voorn. Monarch zyne begeerte doen ziea dat voortaan geeu BitTchop twee Stiften te gelyk bedienen zal, uit welken hoofde de Cardinaal Migazzi, Aarts-Bisfcbop van Weenen dit Stift laat vaaren en verkoozen heeft zig te vergenoegen met het kleine Bisdom van Waitzen in Htmgaryen.
Ten opzigte van het waereldlyke is zyne Keizerlyke Majefteit niet minder werkzaam, en de Berigten, uit de Kei* zertyke Havens Triefte , Fiume, Oftende en dergelyke Zee» plaatzen in de Ooftenrykfche Nederlanden bewyzen genoeg hoe zeer men zig in dezelve beyverd om den Koophandel, met behulp der tegenwoordige omftandigheden , dat leven wederom te geeven het welk zy voormaals hadden.
urn



VOOR HET JAAR i7$i. 2*9
Dvs den Lezer vertoond hebbende den tegenwoordigen ftaat," zo van ons Vaderland, als der Ryken van Groot Bntlamien Spanjen , Vrankryk en Duitfcbland, dienen wy- nog een oog te flaau op de verrichtingen der Nwdjcbe Hoven van Fetersburtr, Kopenhagen en Stokbolm. -
"h ons vorig Stuk (■•) heeft men gea.et.dat het eerftgemeld»- Hof, op de reclame hunner Hoog- Mog. van betSecours', by hêtTraftaat der gewapende Neutraliteit bepaald, door den Graaf van Panin, onder anderen, provifioneel had doen antwoorden , dat bet der Republiek niet zoude berouwen tot de ge-wapende Neutraliteit te zyn geaccedeerd; tot hiertoe egter, is, behalven de Ratificatie nog niet gebleeken weUe. middelen 'er te Petersbura; beraamd worden om zulks daadlyk te
bewyzen* het .geen men ook wil *"*eoo™*"ZYZ hunne Hoog-Mog. een Couvier hebben afgevaardigd o Categorifch antwoord te vorderen , waar na «nen «les te meerder verlangend is, aangezien bet fchynt dat de £»g#te Minifter BmUté Pemsburg niet ledig «t om de belang ns Van zvn Meefter te bevorderen, en waaromtrent het niet vreemd sou zyn te verneemen dat hy eenigzins na genoegen flaagde, althans de'woorden , _ welken met.voorgeeft, dat hy teren den Engelfchen Courier , die het laatft me Depêches van Petersburg na Londen vertrok, zou gebroken Lebben , geeven niet duifter te kennen, hoe gew.gt.g deLive waren, want dus was het affchéid: Ik hoop dat Qod geeven zal, dat Gy met die Brieven behouden tn Lnkomen, want derzelver inhoud u voor dat Land van h etuiterli belang;; waar by nog komt dat er eenige duiflere gerugten loopTn'als of dl Gra*af van Panin zyne demiflie gevraagd en verkreegen had en dat in het Syftema van da Ho ^ene groot, verandering was ontftaan , als mede d t aan hei Collegie der Buitenlandfche Zaaken een zeer ftreng. verbod fs gedaan om voortaan direcl of indirect de Huizen van Buiten andfche Minifters te frequenteer** of die ^^Z™' of met derzelver Secretarifien of Domeftiquen in eenig ge-
fPS.nVhoed «er zulke ongunftige denkbeelden ook ver. foreid worden, vind men weder andere, welke daat over ge. £ aSsrë^eneeren./ Het Brit [eb M tniftef e, ^ ^" is zedert de laatft ontfangen Depêches geweldig ge«Hy mee d , maar om welke reden is een diep geheim, de Ordres hier boven gemeld moeten zulken, die "««^ Engelfchen te Petersburg in 't werk gefteld hebben met ver Wonderen, en dat de Graaf van Panm, ut hoofde van wan^
(a) Zit derde dc Stuk BUdz. i; !• ^



aóo GEDENKSCHRIFTEN
kelende gezondheid, om eenige weeken ruft gevraagd heeft, bevat niets wonderbaarlyks, en dat er geene verandering in het aangenomen Syftema van 't Rusfijcb Hof plaats grypt , blykt daar aan dat met allen fpoed te Croovjiad een Esquader word uitgeruft om na de Noord Zee te ftevenen , het geen nog zai verfterkt worden, zegt men, door de diviflen van de Admiraals Borijjow en Yolibin.
Even als ten opzigte dezer zaaken eene duifterheid plaats heeft, welke alleen de tyd in ftaat is op te klaaren, is men ook zeer onzeker ten aanzien van Deenmarken; want tot nog toe verneemt men niet dat dit Hof eenig ander antwoord op de reclame van onzen Souverain wegens het Secours gegeeven heeft dan dat men , onzen Minifter by het zelve overleden zynde , niet in onderhandeling met deszelfs Secretaris treeden konde, du- men daar omtrent eerft zal dienen te wagten tot den nieuwbenoeinden Minifter van deze Republiek by 't voorn. Hof zal aangekomen zyn.
Wanneer ook het Deenjcb Esquader in Zee fteken zal, is onbekend, maar daar men eerft bad gemeld dat een gedeelte in dienft van onze Republiek zou overgaan , word als ganfeh ongegrond opgegeeven , en ook ontkend dat de Vloot van Deenmarken 20 Schepen van Linie en 20 Fregatten fterk zyn zou ; de omftandigheden, zegt men vereifchen 't niet, en men wil dat Deenmarken het overtollig houd aan de Dtenjche Onderdaanen in Europa convoyen te verleenen; hoeveel overeenkomft zulke gezegdens hebben, met de toerulling van een Esquader van 10 Schepen van Linie en 5 Fregatten om in de Noordzee te kruiffen , hoedaanig te Kopenhagen gereed word gemaakt, is iet dat andere mogen aanwyzen, inmiddels kunnen wy den Lezer berigten dat het voorn Esquader zal beftaan in de Schepen;
Juflitia. . . . van 74 Stukken,
De Princes Sopbia Frcderita 70 . .
De Olipbmt 70 , •,
De Noorvoeegjcbe Leeuw 64 . .
Het Indigenat• Recbt. . . . . . 64 . .
Wagrien. . . • . ' . 64 . .
De Princes Willelmina Carolina 60 , .
De Princes Sopbia Magdalena. . . 60 . .
Ebenezer. . . . , . 50 . •
Groenland. . . . . . 50 - . *•
St. Thomas. . ... . . 36 . .
Bornbolm- . . . . . 36 . .
Moen. . . . , . 36 . .
CriJHania. . , * , . so . %
Tei;



VOOR HET JAAR i?Sr. 261
Terwyl wy hier den ftaat van het Deenfcb Esquader aan den Lezer voordragen, zal niet ongepaft zyn ook te laaten volgen eene opgaave van het tsquader, door het Zweed■efebe Hof te Carehkroon uitgeruft wordende en het welk beftaat in de volgende Schepen :
Schepen vim Linie.
Guftavtu de III. ..... van 70 Stukken.
Sopbia Magdalena 70 . .
Adolpb - Fredric 7© . .
De Gottifche Leeuw 7° • •
Frederkk Adolpb. : • • . fio • .
Frederic - Rex. . • • . 60 . .'
Wafa. . . • • .. 60 . .
Frins K*rsl. . . . . . 60 . .
Sopbia Alberlina 60 . .
Hertog Ferdinand. . . . 60 . .
Fregatten.
De Zwarte Arend 36 . .
Jarramas, - . • • • . 36 • •
De tyd wanneer de voornoemde beide Esquaders in Zee eaan zullen is nog onbepaald, en kan miffchien nog verre afzyn, eensdeels door dien men nog niet weet dat, behalven het antwoord, door het Zweedfche Hof, vo'gens ons voong Stuk, op de Memorie van den Baron van Lynden, wegens het bepaalde Secours overgeleverd, gegeeven, (a) nog niets naders is gearrefteerd , en anderdeels vermits onder de Deenfche Zeehoofden, naar men zegt groote veranderingen voorgevallen zyn, in zo verre dat men verfpreid dat de Deenfche Groot-Admiraal zou gedimitteerd zyn.
Midden onder alle deeze onzekerheden hóud men niet op van Vreede te fpreeken S daar toe is het, zegt men dat de Ridder Torke den 18 dezer Maand van Londen na Weenen is ■ vertrokken tot het bywoonen van een Congres, maar immers zou men als dan wel eenigzfos hooren van Minifters, welke derwaards ook door andere Mogendheden zouden gedepecheerd worden , waar van men tut hier toe niets ver, neemt. Zonderling is het zeggen van een Engelfch NieuwsSchryver, het welk wy hier zullen laaten volgen en daas mede ons verflag van deze Maand befluiten.
„ Het is verwonderlyk, ugt by, om aan te zien boe ge«
(e) Zie derde de Stuk Bladz. i«o.



1C1 GEDENKSCHRIFTEN,
„ voelloos, langzaam en bedryuehos de Oorlogende Mogend„ heden hunne Oorlogsmaatregelen tegen elkander beraa. „ men. Een onzydig of kundig Opmerker , word in ver„ zoeking gebragt om te denken dat de refpeclive Staats* „ Dienaarén met den anderen in Jokkerny leeven, en met „ hun ouderling harrewarren niets anders bedoelen dan een vereenigden Oorlog tegen de Rechten, Vryheden en Éi. ,, gendommen hunner refpective Onderdaanen , dezelve te „ fcheeren, te verarmen, en hier door te houden in eene „ eeuwigduurende onderwerping, even als de Voedfters hun„ ne fchreeuwende Voediterlingen met het dreigement van „ den Wolf in angff. houden.
BYZONDERHEDEN.
nro edelmoedig daaden verdienen aan de vergetelheid onttrokken te worden is die, welke ons onlangs uit Duitfcbland gemeld werd, zekerlyk eene die men niet over 't hoofd diend te zien, namelyk:
„ Voor eenige jaaren, overleed hier een braaf en eerlyk „ Koopman, Kruger genaamd; hy liet zyn Weduwe, met „ 4 Kinderen, weinig meer dan zynen eerlyken naam na. ,, Tot betaaing van zyne Schuld eifchers, werd zyn Huis „ ten verkoop, opentlyk, aangeflaagen. Een Vleeshouwer 3, alhier, genaamt George Emji Teichmann, dagt op midde„ len, hoe hy verhinderen zoude, dat de nagelatene Wedu„ we van zyn overleden Vriend niet uit het Huis mogte ver„ plaatft worden, en zyne Vrouw, goedhartig en medely„ dend, gelyk hy, raadde hem het zelve te koopen, wyl „ hy als dan zyne handen vry had, om de Weduwe té bel„ pen Hy kogt het dan geregtlyk voor 4225 Ryksdaalders , ,, en zeide toen tot de Weduwe, dat de laage prys, voor „ welke hy het Huis gekogt had , haar tot nut zou verftrek,, ken. Zy zoude daar in blyven woonen, en in plaatze van „ dchuur, alleen de intrefl van zyn kapitaal betaalen , es „ deeze intrefl wilde hy weder tot zyn eigen betaaling aan„ wenden, wyl haar Man hem 400 Ryksdaalders fchuldig „gebleven was; kon zy evenwel een kooper vinden, die „ meer dan deeze Som wilde betaalen, welke hy voor het „ Huis gegeeven had, zo zou, wat er dan pverfchoot, haar „ in eigendom toebehooren. Onlangs deed zig zulk een koo= „ per op, die voor het Huis f5500 Ryksdaalders gaf; van „ deze font nam Tekhman 4225 Ryksdaalders en de ove>, rige 3275 liet hy de Weduwe als haar eigendom behou-
„ den."



VOOR HET JAAR 1781. a63
t den." Deeze ehriftelyke daad van den Heer Temhnann 'wde elk een dien zulks ter ooren kwam, en de Doorl. He tt 02: F RIED E R1C H van BRUNSWYK , fchiep.daarin fen bvzonder welbehagen. Na alle waarfchynlykheid heeft niTnTetl-n weldLiigen Vorft te danken at^het g
wa?SJftairW heeft gedaan en waar van men hei. verhaal niet leezen kan, zonder teffens hooge agttng te bekoS " oor den geen dieze verricht heeft zynde du.: % een Huis der Stad Aucb ontftaat brand Het geheele T-Tnk ftond reeds in volle v am, toen de Aartsbitlcnop arriveerde Het eerftë voorwerp , welk hem frappeerde, wat «"e Vrouï ftaande voor een Venfter, met een Kind op haa«Armen, door welkers geroep, biddenjr»nen de A«fchouwers, uit vreeze voor hun e,Re gevaar, geheel enge ! voelig waren. De vlam begon haar te d« üe Heer , A'Apïbon doet eene Ladder tegen de Venfter P ^n * be loofd eene groote belooning, die de Moeder en tl.nd wu ï£dden. Yder een weigerd zulks: de: Pnelaat^e.oo J zelts , een Penfioen van 1000 Livres jaarlyks. De befaeerte aocu den Schouwers niet meer veranderen als, het
i ladderf d e door de vlammen reeds omringd was. en
dompeld , en hauwlyks door een werk waa aan t ze niet ecwoon was, het Leven behield Men had »eu» B wSriKïuwd. dat'hy te vergeeffch zoude pogen d t H»ueezin zvne weldaaden te doen aanneemen. Hy ven 11a Sën Jëen middelmatig SchüderftuK ree s zed1 hgm dat Huis zynde, te willen kopen ; en doet net zelve ymand, die hy zelf meedegebragt haot ™£ ^Jee. prys, wel vyftig maal méér, als net gewen kuh ,
Un. De Famielie weet nog niet, dat zy_ deze on
wagte hulpe alleen aan. den Heer d Apcbonifchuldg ia, * Syft zulks toe aan den onbekenden nrys van een onnut
^ïn'den' BrklU is in den Ouderdom van 10» Jaren en .4 R. 4
l. den. ueeze ciiriuciyM. »- .— -- 1 tehV-iede elk een dien zulks ter ooren kwam, en de Doorl. jaagde eik een, oicu iinswYK . fchiep daar n
cSzonder we h genN7aüe waarfchynlykheid heeft ^tttezen ^M«ft^S
beurde van deeze pryzeubw-a.... ö*
van den Heer Teicbmann, opentlyk in druk, ten voordeeie
van de Armen, is bekena geraain



264 GEDENKSCHRIFTEN
dagen overleden zekere Pieternella Teyjfers, Weduwe van Jahannes Dorman , geboren zynde den 14 Maart 1679, byna nooit ziek geweeit en tot kort voor haar dood by haar veile verftand gebleeven.
Van Rotterdam word gemeld daar aldaar de Huisvrouw van zekeren Gerrit J'oom, Meefter Tinnegieter, den 15 dezer, na anderhalf Uuren arbeids, gelukkig van drie Zoons en eene Dochter, alle vier welgefchapen en voldragen Kinderen is verloft en tot nog tee redelyk welvarend zyn.
Het is niet te verwonderen , dat de Wind-Moolens in ons Va-
derland zo menigvuldig , en van zo veelerlei gebruik zyn , dat
zo wel Geleerden , als de kundige Moolenmaakers , van tyd tof „ tyd hunne gedachten hebben laaien gaan over de befte gedaante der „ Moolenwieken ; dan offchoon men zedert eene teeks van Jaaren
zekere gedaante, welke men tot heden toe de befte bevonden had, u zo ten naaften by over ons geheele Land gevolgd heeft, zo bleek
echter genoegzaam , dat de waare gedaante niet volkomen vaftge„ Held was, alleen daar uit , dat byria ieder Moolcnmaaker nog iets „ byzonders had 111 het ftceken V3n het Hekwerk van een Molenwiek. „ 'twelk zekerlyk geen plaats meer konden hebben, zo dra de beft
mogelyke gedaa.-ue bekend en bepaald was, Deze onbepaald-
„ heid was oorzaak dat de Heeren Jan vin by! en Zoon, op dit on,
derwerp denkende , zeer gelukkig den weg oplpoorden, welke „ ons door de Natuur zelve in andere gevallen word aangeweezen „ en langs weiken men even zeker eene allezinrs bepaalde, als de „ beft mogclyke gedaante aan 't Hekwerk der Windmoolcn-Wieken ,', geeven kan. — Behalven dat dir door de ftrengfte Natuur- en
Wiskundige Regelen , a'.lerblykbaarft voor des kundtgtn kan, en „ ter eenigen tyd zal betoogd worden , zal ik hier den uitflag der, s> proeven, daar orntrent genomen , ppgceven, als zynde dit voor dé
meefte Leezcrs het beft voldoende. . Twee Modellen, oflie-
j, ver kleine Moolens, ieder van ij Voeten vlucht, wierden door een ,, zeer bekwaam Moolcnmaaker , in de gedaante van Paltsrokken ,
vervaardigd, en van vooren geheel bekleed. Het Hekwerk was in
de eene volgens de nieuwe uitvinding, en in de andere volgens de }, befte in gebruik zynde wyze geftuken ; voor het overige waren zy s, in alle opzichten aan elkandeien gelyk. — - Deze Moolens naaft
eikanderen gelykelyk op den wind geplaatft , en de beide evep
dikke en rond gewerkte Moolenaflen wierden door een Touw zo„ daanig met elkander veieenigd, dat de Wieken van de eene niet „ konde draaijen zonder die van de andere in eene tcgenftrydige rig»
a> ting , en dus legen den wind om, rond te voeren. By een
„ friflehen duorgaanden Moolenwlnd draaide de nieuwe Wieken' wet/„ kelyk, en fleepten de oude tegen den wind om. —— Men vec<-
minderde de Zeilen vari de nieuwe Wieken by trappen , en bevond „ dat de kragten van de Wieken der wederzydfche Moolens elkan-
der niet eeider fcheencn're evenaaren , als toen de Zeilen op de v nieuwe wieken half gelwicht waren, eu die der oude in top fton.
„ den. Men wierd by geene dezer Moolens eenige klatering-
„ van Zeilen gewaar ; dan hier vqor was by de nieuwe Wieken ten
minften niets vreezen. » • — Men bevond vervolgens door 62.
byzondete en gelykrydig genomene proeven met géwichten, hy vei. ;j ichülende trappen van wind vetmogens , dat het vetmogen dex
nieuwe Wieken tegen dat dei oude tod. 4uirn s Segen Ma«



VOOR HET JAAR 17*8 aóf
wvt deze proeven met ruftende Wieken mceften genomen worden , d?ezt alleen trachtende te beweegen , kunnende d.ergelyke proe" ven él geene beweegcnde Wieke.T worden >n 't werk eefteid, «j V kan l at volkomen verzekerd houden, dat d.t voordeel m het " g oot vèel a^nmerkelyker zyn zal, vooral iMJ^*J2g houd dat deze uitvinding voornaamentJyk gefcbikt is, omdeWie" leninbeweet.ngzynde, een groo.er vermogen te aoen oeffenen. " Deze utvTndtng dan van 'r uiterfte aanbelang voor ons Vaderland " zvnde hefben ookHun Ed. Groot-Mog de Heeren Staaten van " HOLLAND en WEST -FRIESLAND dezelven wel met een Ocïro. , " fn «« toftlyke termen gefteld , gelieve te begunft.gen. cn wy *' hebben het daVrom wel der moeite waard geoordeeld om haar by, *' dez.cn wacreldkundig te maaken."
"ottCONOMISCHE ZAAKEN.
Den' ji Maart heeft op de groote Zaal van het Pr.ncen Hof te Delft, her Spinner, van Kinderen naar de Pryzen, door den OECONOM1SCHEN - TAK mtgcloofd , op gelyke wyze als in den voorledenen fa re in tegenwooïdisheid van een groot aantal Leden en verder fenouweien , plaat, gehad Het geheele aantal der Kmderen , alt r het Wi»«»exe.ceercnde, was a4 voor het Gr..«, en i i voor le ^«Twféw en, na een onpartydig onderzoek van elks gefpon» 5en We rk,is «Wecken, dat op het Groote Wiel de eerfte oid.natre Prvs van eên Gouden Ducaat verdiend was door Ahda Kofter, en ds I Wende ordinarre Pryzen , elk van een Ryksdaaler,. door AnnaFiulfeü,van Dieren, Burye Bto**»jk, Servaas Refter, en Jaccbu, A %r ■ de eerfte extraordinaire Prys van een Gouden Ducaat door. LZlJvtk hoL, en de 4 volgende extraordinaire Pryzen elk van 5n Rvksdaaler, door Jan D.feldorp, l/aac Roker, Jobanna de Waal, ^cltlartTbordyn f Voorts op'het Kleine Wiel de eerfte Prys van Gouden Ducaat door Keeltje van der 2,1, en de 4 Volgende Hy. ^ elk van een Ryksdaaler, door Cathar,na btephan, Geertruy 6,Z ' Kaatie de Kok, en Grietje de Kok; by de Uitdeel,ng van welke Prv'zen eene uitmuntende Aan.praak gedaan werd door het Voorzittend n .^êerend Lid, den Wel-Ed. Geftr. Heer Wülem Hendek r«t,r.s gZ fbhrut terwyl mt de milde Liefde - gaven der aanweezenden IZ «SSe is ingezameld, welke onder alle de Kinderen, a s f" jfc Prvzen gedongen hebben, gelykelyk is verdeeld geworiPj£«*t vÓo- cfeze rigtigheid wederom ailergefch.ktft, en tot imr'r .renoegen der Aanfchouweren , afgeloopen
Van UTRECHT word in dato « dezer «me d • Met een genoegen, ' heffen in dien graad door niemant gel.naakt kan worden welke a g IVis tepenwoord.g geweeft, hebben wy het geluk gehad, daar by met | te« w ^^iddagS, de Uitdeeling der Pryzen op rerSpSrmvERK a "wegens"hè'tDepa'rtément des OECÜNOM1SCKEN TAKS aK* mogen bywoonen, welke Vergadenng geopend wierd , Io„r%PnP cièrlvke en a Ier aandoenlykfte Redevoering in Dichtmaat , doo Ten Wer!yEd Geftr. Heer en Mr. H1ERONTMUS VA» AL. J>H£iV, Procureur Generaal dezer Provincie , een onzer waardrge oV riafprende Leden ■ uitgefproken.
Door de mildadigheid der Leden van dit Departement, en van wfcheide tndere donateurs en Donatr.ces zyn wy .n ftaat geweeft de ïiaemien, boven het geenen daar toe door den Qeconom.feben T-* is beoaoTi merkelyk te verhooge», zodaanig, dat wy met het grootfle ■ vefma.U mee\ en meer 'ondervinden dat 3e goede Ingezeetenen deZ S'dagdyks overtuigd ««rden van de, Nuttigheid , welke het



VOOR HET JAAR 1781. 271
VERANDERING w» REGEERING in verfcheiden STEDEN.
Te DORDRECHT aangebleven Burgemeefteren de Wel-Ed. Groot Achtb. Heeren Dr. H. van Convent, en Mr. B. van den Santbeu* vel, aangeftelde de Wel-Ed. Gr. Achtb. Heeren C. JeJJclet en A. H. Onderwater. .
Te GRONINGEN tot Amptman van het Gerecht en Richter in Sap' ■pemeer den Heer A. Bertling; tot Amptman van het Kley Old-Ampi den Heer Mr. II. P. van Bonneval Favre; tot Rentmeefter der Stad» Veerer. enz. den Heer A. S. Werumeus; en tot Rentmeefter det Geeftelyke Goederen den Heer Mr. G. J. Keizer.
ie HOORN tot Burgemeefteren de Wel-Ed. Gr. Achtb. Heeren F. Abbekcrk. Tromp , eerfte en prefideerende , N. van Foreeji, Mi.J. Streel de Mauregnault, en Mr. A. van Straalen.
Te EDAM tot Burgemeefteren de Ed. Gr. Achtb. J. van Wallendal, V. van der Ley, Mr. J. Breek, en tot Praefident - Burgemeeftar de Ed. Gr. Achtb. Heet F. Pont. Tot Scheepenen de Ed. Achtb. Heeren J. 'Kroon , P. Verft erver en , A. R. van Wylik, B°ft Jansz., D. Jong , C. Hottentot Simonsz. en C. Kerk.
Nederlandfche BEVORDERINGEN m AANSTELLINGEN.
Tot Droffaard van de Hooge Heerlykheid Vreeswyk, gezegt de) Vaart, de Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. A. de Zaal. Tot Commiffaris der publieke Verkoopingen te Utrecht, de Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. W. J. B. van Dielen, die ook teffens Raad in de Vroedfchap is geworden.
Tot Commiffaris ovei den Ontfangft der Impoften op Bieren en het Gemaal , te Utrecht voorn, de Wel-Ed. Geftr. Heer J. C.van der Meultn tot Maarffenbroek.
Tot Ontfanger van 's Lands Verpondingen det vier Grooten per Gemet en Oude Rentieien van Vlaanderen de Heer H. J. Loc.
Tot Raad van het lagtgerigt biunen den Lande van Utrecht de Heer 7 van Weftreenen, Heer van Sterkenhoigh.
Tot Griffier van den Raade en Leenhove van Braband en den Lande van Overmaaze den Heer C. A. Maclaine.
Tot Schout van den Broek, Ontfanger van het Gemeene Land en Secretaris van de refpeclive Dorpen binnen het Graaffchap Cultmbtrg, den Heer Mr. J. C. Sontag.
BEVORDERINGEN ter ZEE.
Tot Kapitein op den Uitlegger de Jongt Pieter, J 7. n«yktr.
Tot Kapitein ter Zee, onder het Admirahteits-Collegie op de Maas, 7. W. v*n Oldenbarneveld, genaamd Tullingb.
Tot Kapitein op den Uitlegger de Zee Meeuw, J. Klok, onder het Collegie ter Admiraliteit in Weft-Friesland en het Noorder - Kwartier.
Tot Kapiteinen ter Zee , onder het Collegie ter Admualiteit te Amflesdam J. 0. r«ill»*t* L. Aitrjon en F. Smttf*.



$j% GEDENKS. voor hét J AAR 1781. MILITAIRE BEVORDERINGEN.
Tot Kapitein van eene Comp. onder liet tweede Bat. van 'tRegtrrient van den Gen. Major van Monfter, den Kapitein Commandant van de ivf-Comp. van dat Reg. A. Blanken, en in zyn plaats tot Kopt. CommandantvandeLyf-Comp.denKapt.tit. en Lieut. eff J. G. Temmink,
ïot Lieut. Colonel eff. van 't Regiment van den Colonel Prins vem Meiïcn- Darmflai, den Gen. Maior en Major eff. van r eerfte Bat vat» 't voorn. Regiment J. de Egg, die ook by changement bekomen heerc de tweede Grenadier Comp. van dat Regiment.
S T E R F g EVTl l E N.
De Wel-Ed. Geftr. Heer N. War in , Oud-Schepen van Amfterdarn . en wegens die Srad Gecommitteerd in het Edel-Mogend Collecte ter Admiraliteit in Weft - Frieslana en den Noordei-Kwart.ere. De Heer W. Noteboom , Raad in de Vroedfchap en Regeejend Sche-
pC»è£HecTÈ"°G.Ardefib, Commis van de Griffie van den Raad dat Domeinen van Zvne Doorl. Hoogh. den Prins Erf-Stadhouder &c.
De Hoog-Ed' Heer JACOB PHILIP Baron VAN DEN BOETTE f AAR Heer van Nieuwveen , betchieeven 111 de Orde van de bidderfchap en Edelen van Holland en Weft - Friesland, en wegens dezelve pra-fideerende in het Collegie der Ed. Mog. Heeren Gccotn«.itr-erde Raaden , Bailiuw en Schout van 's Gravenhage êVc. &c.
PHILIP HEN RIK, Vorft van Hohenlobe, Gtaaf van Gleiiben% Heer van Langcnburg, Craniehfeld &c. 8ce.
-—TnHÖUD van het VIERDE STUK.
1 Tieknopte Hiftorie van den Oorfprong der Amcricaanfche On-
luftert. BI-
z Slot der Inftruftien voor de Commiffievaarders 2ea
3 Refolutie Hunne Hoog-Mog. nopens eenige veranderingen daar omtrertr 1 • •••••• zot
4 Raadgeeving aan Scheeps • Chirurgyns. ....... zat.
j Miffive en Refolutie van Utrecht noperls de vermeerdering van
's Lands Krygs- en Zeemagt. . ....... . . • *»»
« Refolutie Hunner Hoog-Mog ten aanzien van den Oofterfchen ^
7 Dih^ud van ve'rfcheid'e Refolutien, wegens den Koophandel. 22»
5 Verder Verflag der Vaderlandfche Zaaken. . . . 1 . . zz£ o Requeft noper s de Harmgvaart 2i»
10 Brief v-,n den Hove tan Holland ovet de Zaak van Amflerdam. a3s
11 Antwoord Hunner Hoog-Mog. op de Memorie van Fnus Gal- ^
li Memorie' van d'en Baron Tbulemtyer en het antwoord Hunner ^
II Brief van°den Heer Smiffaart over 'de Portugeefche handelwyze. 23»
14 Verflag wegens den ftaat det Hollandfche Gevangenen in Engeland
U Staat van Groot ■ Brittannien 2+7
,< Spanjen •
37 .. ■ - Vrankryk 2ir
15 Duitfch'Und .217
i, i Ruuand, Zweden en Deenmarken 259
zo Byzonderheden. z«a. Oeconomifche Zaaken. z6$. Ongelukken.
zA Letreikundige Bensten. 2S7. Nieuwe In- en Urtiandfche Boeken 268. Veranderingen van Regeermg. zyt. Nederland* ffke Bevorderingen, ibid. Sterfgevallen. 27a.
20a.



STAJt- GESCHIED- WÏSHOÜD-
E N
L E TTE R KUNDIG E
GEDENKSCHRIFTEN
voor het jaar 1781. VT F D E STUK.
M E Y.
Vervolg der beknopte historie van den oorsprong der americaansche onlusten.
' \ yfen beraamde te gelyker tyd maatregelen om het . JVJl Moederland den terugfluit haarer aanranding van i de voorrechten der Amcricaanfche Colonien te doen ge1 voelen. Er wierd kragtdaadig gewerkt aan het fbrmeeren van eene algemeene verbintenis onder de noordelykeGe- -weden van America, welke ten onderwerp had het op1 ïchorten van allen uitvoer, als mede geenerlei invoer, zo \ uit de drie Ryken, als van de Engelfche Eilanden te onti Fangen , tot de volkome herroeping van de Bills , en ' Voornaamlyk van die, welke den Boftonners allen handel < ontzeide en hunne Haven floot; tweede flap van gezag ! "aan het Britfch Minifterie ontfnapt, als het welke onvoor: zigtig op Boften een verbod lag, hetwelk mea buiten flaat was te doen uitvoeren. Het was in 't midden dezer gifting van gemoederen dat ' Thomas Gage den Mey 1774 te Boflon aankwam, bei kleed met de waardigheid van Gouverneur en Opper-Be• velhebber in de Provincie van Maffachucjett. By zyn : aankomft vetfpreidde zig het gerugt dat hy verzeld was ■van 6000 Man en een Efquader van tien Schepen, beftemd ! Ltot het bloqueeren van de Baay en ter yolkomene beletting van allen handel; doch de bedreigingen en gerugten
S x ver-



VOOR HET JAAR fjftfi 377
bepaald was, der rouwe en gebeden zou toegewyd worden. Men iïelde vaft dat alle haareLeden zig op dien dag tegen 10 uuren zouden vergaderen en men zig gezamen* lyk ter Kerke zou begecven , ter by wooning van den Godsdienft en om den Hemel te fmeeken om befcherming hunner Rechten legen de onderneemingen van 't Parlement van Groot - Brittannien.
In die zelfde Vergadering, den 27ften voortgezet, tekende negen - en • twintig Leden eene verbintenis , by welkezy plegtig afftonden het gebruik van de Thee, en zig verbonden als Vyand des Vaderlands te befchouwen aW len , die in 't vervolg zouden weigeren dit befluit aan te neemen. Wyders kwamen zy nog overeen om geenerlei invoer van de Ooit - Indifche Compagnie te koopen, behalven Salpeter en Speceryen, tot tyd en wyle het Parle: ment aan de Colonien geliefde recht te doen.
Het was ten dien tyde dat de Generaal Gage, onderirigt dat Doctor Franklin te Philadelphia een der fterkfte l fleunpilaaren was van de voorrechten zyner Medeburge1 ren, goedvond denzei ven het Ampt van algemeen Poft1 meefter over 't Noorden van America- te ontneemen, maar men liet dien doorluchtigen Patriot naauwlyks tyd deze 1 eerfle ofïcrhande der Vryheid aan te bieden; want aanftonds wierd by de Inwoonders van Nieuw-York en Phii ladelphia befloten eene nieuwe Pofterye in de Provinciën . Penhjlvanien en Mafachufetts • Baay aan te leggen; ten dien einde deeden zy, tot het verzorgen der benodigde verfchotten, eene Intekening voor eene aanmerkelykefomme - Gelds en gaven dezen nieuwen aanleg den naam van 1 conftitutioneele Poftery.
Den eerflen Juny, den dag wiens morgenftond langen tyd door Engeland befchreid zal worden, was eindelyk daar; de flrenge Acte tegen de Stad Boften wi"d ter uitvoer gebragt; de Haven wierd ontzegt, den TolnaP/y? mouth en het Comptoir der Commiflariiien, als mede de Vergaderingen, na Salem verplaatft, by welke gelegenheid de Inwooners van dit Steedje een roemwaardige blyk van ! hunne Vaderlands- liefde gavea, als welke eenpaarig befloten geen Verblyf te verhuuren aan zulke Bo/lomanen , welke in dezen hachlyken toeftand hunne Stad kwamet»
*C G^eVet het niet by de wil om de Hsven te fluiten 5 'Hy deed der Stads toegangen bezetten met een Regiment



zy?, GEDENKSCHRIFTEN,
geregelde Trouppes om alle gemeenfchap met de binnen deelen des Lands af te fnyden. Deze tyding bragt het Graaffchap Worcefter in oproer; men beriep eene vergadering om over dit voorval te raadpleegen èn men liet den Bojionners een onderfland van tien duizend Man aanbieden , hun teffens verklarende dat , welke party zy ook in dit tydsgewrigt mogten kiezen, de Vergadering van Worcefter in voorraad afkeurde alle raadpleegine ' welke eenige inbreuk zoude maaken op de Vryheeden| door de Americaanfche Colonien , zedert hunnen aanleg genoten, met byvoeging dat alle Inwoonders der Provincie van Maffachufett, door de Aöe van 't Groot - BriL tannifcb Parlement, zig moeften befchouwen als ontllagen van alle verpligting jegens het Moederland, dat het verbond tuflchen hetzelve cn de Colonien geformeerd , vernietigd was door hef fchenden haarer Charter , en zy natuurlyker wyze weder in 't bezit waren getreden van bet recht om voor hunne eige veiligheid te zorgen en zig ter hunner verdeediging te wapenen.
Wat aangenaamen indruk dusdaar.ige boodfchap op de Boftoimers moeft maaken, is ligt te begrypen. Ziende dac hunne zaak die van ganfeh America zoude worden, befloteu zy ook liever alles te. lyden dan te bukkea. DeHooge Raad vergaderde zig den 12 Juny en men benoemde Gedeputeerden om den Gouverneur het antwoord te brengen op het Discours, dopr hem by de opening der zitting uitgefproken. Zie hier den korten inhoud van dit Stuk hetwelk gantfeh geen blyk van vrees of onderwerping bevat. r ^
In 't begin doet de Raad eene verklaaring aan zyne Ex-I cellentie, dat het gevolg van zyn bewind voornaamlykl 2al afiiangen van de naauwkeurigheid , met welke hy del voorrechten en de Charter der Provincie zou handhaven;! betuigd voor?s deel te neemen in het önaffcheidbaar verdriet der uitvoering van dé geftrenge beveelen ', met welke hy van wegen het Hof was gelaft tegen eene Stad welker geheele misdaad alleen beftond in eene beftendige aankleeving aan Rechten die zy reden had te geloven dat pnvcranderlyk waren- Wyders maakt"de Raad eenige Keflexien over het buitengewoon gezag, waar mede de Koning hem bekleed heeft en hetwelk de bepaalïngen te. buiten gaat, door de Charter aan den. Gouverneur de? Vereenigde Americacinfche Provincica voorgefchreeven. '
Ein-



VOOR HET JAAR ri*t- HZ
Eindelyk word het Adres befloten met eene betuiging aarTden Generaal Gage, dat zyn beduur gelukkig zyn zou naar maate hetzelve "tegen dat zyner Voorzaaten zou overdaan, als aan wier wangedrag alleen men alle rampen, welke deze Provincie bedroefden, moeden worden toegefchreeven, ï\ «4 '
Op het leezen deezer laatfte woorden , (tuitte de Gene. raai Gage den Spreeker, verbood hem voort te gaan en zond de Gedeputeerden plotslyk weg met het zeggen, dat hy onmiddelyk aan den RaaJ zou bengten de redenen, die hem noopten dit Adres niet te onttangen , en dien zelfdenjdag beval hy zyncn Secretaris de volgende boodfchap aan den Raad te overhandigen.
MYNE HEEREN!
ïk kan geen Adres ontfangen, waar in onbehoor„ l'ykc aanmerkingen zyn over het gedrag myner Voor! zaaien, hetwelk, na alvoorens door de Lords van den geheimen Raad geëxamineerd te zyn, de goedkeuring zvner Majefteit heeft ontfangen. Ik befchouw dezen ftap van uwentwegen als eeue belediging jegens den Koning en de Lords van zyncn Raade en als een fmaad ,, my zelve aangedaan."
De Raad had zig ook den voongen dag vergaderd om de gedeldheid der zaaken , en vooral het onttangen bevel om vo man deszelfs vergaderingen te Salem te houden, in overweeging te neemen, en het beflu.t daar opgeno. men behelsde vyf Artykeien, waar van de hoofdzaaklyke mhoud was, offchoon volgens de Handveften het den „ Gouverneur vry daat de algemeene Vergadering te beroepen, ter plaatze hem zulks het belt voorkwam, deze magt niet te min onderworpen was aan eene beli paaling, namtlyk om in die keuze altoos op het meeue „ welzyn des Volks te letten. ,
II. , Dat het eenpaarig gevoelen der Kamer is, dat, „ volgens de claufülen in het eerde artykel gefpecinceerd, , een Gouverneur , aonder de dringendfte beweegredenen , niet vermag naar zyn believen den tyd en de „ plaat? der Vergaderingen te veranderen en dat het .n* voeren van eene verfchillende handelwyze den Aalt en Letter van 't voorn. Haudved zon tegenlpreeJsen.
S 4



*?© GEDENKSCHRIFTEN
III „ Dat, bereids van den aanleg dezerColonie, de „ Stad Bafton altoos was aangezien als de gefchilctfte plaats „ ter beroeping der Représentanten, en de Provincie zeer „ aanzienlyke onkoften gedaan had om die vergaderin„ gen alle mogelyke geriefllykheden te Verzorgen
IV. Dat de verplaatzing der Kamers de grootfte on,, gemakken zou veroorzaaken, niet alleen aan allen die' * V. Ledc" van waren , maar ook aan de Particulieren
d^e verpligt zouden ?yn daar te verfchynen. ' '
V . „ Dat in de tegenwoordige ómlrandigheden de „ Kamer geene dringende noodzaaklykheid zag, welke de„ ze verandering onvermydelyk maakte , en dat zy in „ tegendeel dezelve voor niets anders houden kon dan
" !,°0r 0??T°?d f° fchadelyke ontwerp ; kortom " ~ls eene Publ'fke Geweldenarye " '
<W T ! LZ°?der acht °P S?melde vertogen te. flaan beriep de beide Kamers te %lem en maakte de veranderingen , die hy noodig achte tot demping der ReÏSlL t u Maande" verliepen er zondeV eenige roerkelyke gebeurtenis, maar in zulk eene kragtige geflina JJ 1 f \c was dat het éerite vonkje, hetwelk
UB een altoos heeten oven kwam, wel dra de Gcweftea m volle vlam zetten zoude. : ■ •• -cvycucu
Dan de behandeling, welke de Stad Boflon onderging-, was het eemgiïe Stuk niet dat alle dè Engelfche Colonifrj
X h^n0egtrn,aakte^HetParklnent van Groot-Brita * had een Bill gepafFeerd , betreffende de burgerlyke en eodsdienflige be/luuring van Canada, Welke Bill i\ ul
Mavor1ï"e?" ^drf «eteckend d°<" den Lord
vnfr^rr-'^ C&}ofl*« befchonwde daar in banden , die voor haar m voorraai bereid wierden en zy'verkóozèn te ge ooven dat n. Canada de groote fte'rlelen va,h t Butjcoe Staats - Geitel niet met de voetén getreden 'en
e nS7vk;Ter,ngSWr/-e ' m6erder Kefclnkfnaïhet eif-end niklyk gezag, ingevoerd wierden, dan om in tvd
foe dmCiVCr invloede" te doengevoe.en waar
WeeöLn m" d°Ör het v^beeld geleid zonden ge-
Men



VOOR HET JAAR 1781. 181
Men kan juift niet net verzekeren dat zulks in de d.iad de gezindheid der Staats - Dienaars was, maar ten minnen kan uien zeggen, dat het van hunnen kant zeer onT \oorzigtig was grond te geeven dergelyue vermoedens in een zo openbaar netelig tydfh'p.
Er kwamen tegen die Acte eene menigte gefclirifterj aan den dag onder welke zekere Brief van een ge waai de Turk, die door zyne zonderlingheid behaagjyk is, onder anderen verdiend geleezen te worden.
BRIEF VAN IBRAHIM AAN OSMAN' EF' ■ ' FENDt HOjE.
,, Het is zonder twyflel , eerwaardige Osman, dat de
wet, waar van ik in myne twee voorigengewae majk, te, de allerdróevigfte gevolgen heboen zal ' Niet al.j, leen dat zy alle verband tuflchen Canada en het overig
gedeelte van Noord - America zal verhinderen, als het „ welk voor befmetting bedngt zal zyn , zal beletten, „ maar teffens zullen alle Engelfchen, die zig in die Proj, vincie willen nederzetten afkeeerig worden. En wnarj, lyk wat voor Brit zou voortaan kunnen befluiten tot
het verlaaten van zyn Geboorte land, ten einde te gaan „ leeyen onder de flagen vau eene eigendunklyke bev heeritig , alwaar het bolwerk zyner vryheid komt ver-
nietigd te worden ?
„ Ik ben niet kundig genoeg in de wetten van dit Volk om daar over te vonniflen, dan het komt my voor dat j, de oprechting van 't Papiftendom in Engeland noodwendig van deze'nieuwe wet afvloeid." " „ Gy begrypt wel dat riet Volk zulk eene gevaarlyke s, nieuwigheid niet zonder bekommering aanziet De ,, Wahvoide, of.' zo als men hem alhier noemt, deMa'„ jor en overige Regeerders van 'Londen hebben aan de ,, Kamers van deii Divan'( het Parlement), v'ertoogen „ gedaan, en lchoon dezelve liepen over eene zaak , wel„ ke zo valt gefchakeld is aan den Handel en de Gefleldheid van den Staat, zyn die ontfangen als beuzelingen, „ aan welke men ter naauwernood een verontwaardigeud gezigt vergund'heeft («J|.' De Regeerders, aan
dien
(«) De geyogen doen nog ?ren van welk gewigt die beuze•lüigen waren, maar, helaas! niet dan'al te diliwyls word mea ëooi' gevolgen geleerd.
s s.



2§2 GEDENKSCHRIFTEN
„ dien kant te vergeefs gewerkt hebbende, dagten van den ,, Koning te verwerven dat hy zyne goedkeuring aan ge„ melde j\t\e weigeren zoude.
„ De Koning, moet Gy weeten, Osman, kan uit eigen „ gezag geen Wet maaken ; zelfs kan hy er geene voor„ dellen; zyne magt is louter lydelyk en hy is in der „ daad niets anders dan de Gemeensman des Ryks; dan „ het geen hy zelfs niet kan uitvoeren weet hy te doen ,, verrichten door zyne Dienaars, en zyn invloed, of„ fchoon zp regtdreeks niet, is daarom niet min vermo33 gend?.
„ Zyne Majedeit bepaalde den tyd op welken hy de
Adreifen van den Raad der Stad zou ontfangen een half „ uur voor dien, welke bepaald was om de Koninglyke „ goedkeuring aan die Aclé te geeven; toen nu de IVaï* „ vootdt zig met de overige Regeerders ten Hove ver-
toonde liet men hun zeggen dat de Koning geene ver-
toogen ontfangen kon over eene zaak , die bereids „ in de beide Kamers van den Divan befloten was. '
„ Dit antwoord wierd allerbelachlykd gevonden , f> want zyne Majedeit was niet onkundig dat de Acte in s, den Divan gepaneerd was ten tyde dat hy den dag be-
demde ter ontfangd van het Adres des IVahvoiden: s, Zyn antwoord zou toen beter fchyn cn meer waardig„ heid gehad hebben in plaats dat het zelve op het tydftip s, dat het gegeeven wierd, eene hoonende en kinderach„ tige fpotterriy geleek.
„ Waarom niet liever het voorbeeld des Konings van „ Pruijjen gevolgt, als welke onlangs de Regeerders van
Dantzig eenen tyd gezet hebbende om hen te hooren, „ een half uur vroeger uitging om eene wet te tekenen, „ waartegen hy wilt dat men vertoogeu zou inleveren? „ Zo de Koning van Engeland dus te werk was gegaan, ,, zou hy ten minden al de Spotters aan zyn kant gehad
hebben. In 't gemeen wotd aangemerkt dat alhier de „ Pruisjffcbe delregejen dagelyks veld winnen : Men „ zou fchjer zeggen dat de Wet van Canada uit het Wet,, boek van dien Koping getrokken waren. Zedert deze „ zig als Schutsheer der Jefuiten , welke Lieden Gy, „ waarde Osman, te Pera gezien hebt, heeft verklaard, „ heeft de Koning van Engeland, hun willende navpl-
gen, zig verklaard als Befchermer van al wat Papid is.
s, De Wahvode^ welke ïVilkes genaamd was, handhaafde



VOOR HET JAAR i&u 3S3
haafdc by die gelegenheid de waardigheid Zyner bedie,, ning; hy drong aan op het ontfangen van zyn Adres, „ en elndejyk wierd het aangenomen: Het was vol kragt „ en doorkneed; de Koning hoorde het aan met afgetrok,, ken gelaat, ftpnd op en ging koeltjes na den Divan „ om de Acle te beveiligen,
„ Het is onmogelyk een denkbeeld te vormen van de „ Smaadheden, die deze'Ryksbeheerfeher, op zynen weg „ van den Divan na het Paleis, bejegenden. Duizende des Volks te faam gejoopen, riepen uit, geen Papiflery, „ geen Papiflery. Het gejouw , gemompel en gefluit „ kwam uit alle hoeken. Zulk een fchouwfpel, te Stam. „ bol gebeurende, had gewiffelyk een droevig einde ge„ liad . Geheele ftroomen bloeds zouden dien hoon, ee,, nen Sultan aangedaan, hebben afgewaflchen; miffchien „ dat het hoofd van een Vizir om dit Graauw te bedaa„ ren zou gefprongen hebben, maar hier, hier is naauw' „ lyks in eenige gezelfchappen over die zaak gefproken. ?, Eens/ evenwel , Seheen de Groot-Vizir gereed orn ,, bevel tot Schieten onder 't volk te geeven , maar na „ watbedenkens, vond hy niet raadzaam die proef te nee„ men. Het geen dat inmiddels den Koning het meeft Scheen te treden, was het herhaald uitgalmen van lang „ leeve den Hertog van Glo.cefJer; die Hertog is zyni3roeder, en, naar men zegt van uitmuntenden aart; dtzelve was by deze gelegenheid in den pivan gekomen en v had daar tegen de Aöe geilemd- De goedkeuring, „ welke het Volk zo uitdruklyk over zyn gedrag toon„ de, was ruim in daat om een bloodaartte verfchrikken „ en een nydigen dol te maaken, maar vrees en nyd bewoonden nimmer het Koninglyk hart van George 1IÏ, „ Alleenlyk zag men de geheiligde wangen van zyne ,, Britfche Majefteit verbleeken. Zo die Hertog zig aan s, 't Spits ftelde van de talryke Party, die zig tegen den 5, Vizir aankant, zouden er ernftige gevolgen uit kunnen „ voortkomen, en \ zou hier geen zaak zonder voor» „ beeld wezen, want des Konings Vader, was onder ^ de vporige Regeering Hoofd van eene magtige party.
fjfiiden den % 1 der Maand Kelkigge,
llegirah +193,
Het



i84 GEDENKSCHRIFTEN
Het was in September dat de Generaal Guy Carktoti yan Londen tcQuebectte Hoofdftad van Canada, aankwam belaft zynde met de uitvoering der nieuwe Bill van het Parlement. Met welke yeragting en verontwaardi<nn«' de hervosmde Onderdaanen 'deze' Wet omringen kan maar zeer'bezwaarlyk uitgedrukt worden. Befloten hebbende om de uitwerking derzeiye te beletten, beriepen zy te Montrèfsl eene algemeene vergadering', waar in zy Afgevaardigden benoemden om hunne vertoogen tot den voet van den Throon te brengen en er wierd een Commisfie te Montreal aangefteld.
Het geen nu wel het meefte tegen het voordeel dezer Bill tebewyzenfcheen, was dat een gedeelte der RoomfchCatholyke Ingezetenen zig by de Hervormden voegden om derzelver aflchaffing te bekomen ; zelf behandig» den zy aan de Commiffie eene Memorie, omtrent in deze bewoordingen vervat:
„ Wy, Eigenerfden en andere Inwoonders van Cana„ da, bekommerd door de Schikkingen, vervat in dejong„ fte Acle van 't Parlement, en voorts vergenoegt met „ de Engelfche Wetten, zodanig als die worden toe^e„ diend, nerigten den Heeren Leden der Commiffie°te „ Montreal vergaderd, dat wyby voorraad goedkeuren al „ wat zy zullen noodig oordeelen aan te wenden om de „ herroeping dezer Acle te bekomen. Wy vertrouwen „ genoeg op hunnen yver om te denken dat zy geenerlei „ middelen zullen verzuimen die in hun vermogen zyn ?, het zy door aan zyne Majefteit te vertoónen de kom„ merlyke gevolgen, die ontwyftelbaar zouden voors„ vloeyen uit een eénzydige en dwingelandfche toedie„ ping van het Recht, of door deLondettfchsHandelaars ,, in onze zaak te betrekken, door de overweeging dat ,, de bloeyende ftaat tot welken deze Colonie gefteigerd ,, is, zedert dezelve is verwonnen geworden , en van „ welke de Koophandel zo veele voordeden trekt, niet „ toegefchreeven kan worden dan aan die vryheid, wel„ ke een ieder onder de befcherming der Britfche Wet„ ten "geniet. *'
Welke maatregelen de Gouverneur Carleton in 't werk ftelde om de Canadiers bang te maaken zullen wy in. 't vervolg zien. De gebeurteniften roepen ons te Bqflon, keeren wy derhalven derwaards te ru^. Schier alle de Provinciën hadden in 2ig een afzonder-
lyk



Voor het jaar ijZu iSf
lyk Congres gevormd, het welk byzondere Commillie» had aangelleid om op de tegenwoordige zaaken te letten, en vooral om tot het vormen van een algemeen Congres, bet welk alle Colonien verbeeldde, over te gaan. Thomas Gage fpaarde niets om dat voorneemen te dwarsboömen: Hy begreep dat deeze nieuwe Mogendheid niet anders dan een ylTelykcu flag aan zyn gezag en de voornemens van het Hor' kon toebrengen; uit dien hoofde deed hy deze Proclamatie afkondigen.
,, Eenige byzondere Perfoonen , welke zig aan ge;, maatigd hebben de benaaming van Commiffie ter Correfponeientie van Bolton opgemaakt hebbende, of in 't ,, geheim hebbende doen opniaaken , zeker Gefchrift, „ behelzende het ontwerp van eene fainenfpanning en al-
gemeen bondgenootfehap, met inzigt om hetzelve doos j, de Inwoonders der Provincie te doen tekenen; welk „ bondgenootfehap tot bedoeling zou hebben de opfchor* „ ting van allen handel met het Eiland van Groot - Brit' „ tannien, tot op de herroeping, van zekeré Bills van het ,, Parlement van Engeland ; het voornoemde Gefchrift „ onder het Algemeen verfpreid zynde geworden door „ de Leden der voorn. Cominilïie en zelfs in de nabuu„ rige Provinciën verzonden, met bygaandefchandelyke
en oproerige Brieven, na verraad ftrekkendeengefchikt „ om onder den Volke te zaaijen allerlei ongegronde „ vreeze en jaloersheden, in ftaat om hetzelve te verlei„ den tot het toebrengen van een zeer aanmerklyk nadeel „ aan de Britfche Natie, door af te gaan van alle Regle,, menten,- gemaakt om den Koophandel dezer Colonie „ met het Moederland te handhavenen te befchermen, ,, en zig te onttrekken aan de gehoorzaamheid die men „ den Koning verfchuldigd is. En daar er. van den an„ deren kant, reden is om te dugten dat de Ingezetenen, „ by mangel van genoeg gelet te hebben op de grootheid „ der misdaad die men hna voorfteld en op de gevaar„ lyke gevolgen, die er uit zouden voortfpruiten, mog„ ten in verzoeking komen om in dit ontwerp van bond-
genootfchap te bewilligen en daar door zig blootftel-
len om als fchuldigen aan hoog verraad jegens denKoi, ning en de Natie behandeld te worden."
,, Zo is 't dat Wy, uit kragt van 't gezag ons door 'ti den Koning vertrouwd , en uit tederheid voor de In4, gezetenen "dezer Provincie , begeerende dat geenerlei
n Op'



VOOR HET JAAR 173*. gof
lyk punt in de Alliantien der Volkeren wordt aangezien, als wel in de voorige Eeuwen, zo laat men echter nier na, dezelve nog heden, (en dit zal altoos zo zyn) als eene wentchclvke b'ykomende omftaudigheid aan te merken. Nu kan'het met waarheid gezegd worden, dat er geene twee Nstitn op den geneelen Aardbodem gevent» den worden,-wier openbaare Godsdienft, Leertlellingen en Kerkentugt meer gelykformig met elkander zyn, aan in de twee Republieken. En dit zo zynde, kan men ook uit dien hoofde, voor zo verre dit Artykel in deeze zaak van eenig gewigt gerekend wordt, zeggen, dat derzelver Verbintenis zeer natuurlyk is.
De overeenkomt! van RegeerLgs-formen is verder eene dier omftandigheden, welken de Volkeren natuurlyk als tot malkander b.engeu; en fchoon de Conliitutien der beide Republieken niet in alle opaÖgK 11 volkomen gelykformig wn. 70 is er echter eene geuoegzaame overeenkom!! tus-
Ifchen dezelven, om hunne ondeilinge Verbintenis des te I gemakkelyker te maaken.
Wat de algemeene gebruiken betreft, en wel byzonder1 lyk de rondborftige denkwyze omtrent zekere gewibtige I Punten, als daar zyn, de Vryheid van Eigen - Onderzoek,, I het Recht van elk voor zig zeiven te oordeelen, en de 'Vryheid van GewiiTe ; Punten, zo allernoodzaaklyklt 1 voor de ruil en. het welzyn van het Menfchdom, en die 1 tegenwoordig groot gevaar loopen van den kant van \ Groot ■ Brittannien, en dien geelt van onverdraagzaam1 hsid, die aldaar m het heimelyke, meer dan ergens elders, [gekoellerd wordt; ook ten deezen opzigte hebben de beiide Natiën gcwillelyk meer overeenkom!! met elkander, 1 dan eenige anderen.
De eerfte beginfelcn der beide Republieken zyn zodaj nig overeenftemmeude, dat de Gefchiedenis der eene op dat 1 tydftip eene Copy fchynt van de andere. Dus moet ieder . Hollander, die in dat ftuk bedreeven is, de rechtvaardig1 heid en noodzakelykheid der Americaanfche Revolutie 1 toellemmen, zo hy geen veroordeeling wil uitfpreeken i over de roemruchtige bedryven zyner eigen onllerffelyke 1 Voorvaderen: bedryven, door het ganfche Waereldrond '. goedgekeurd en toegejuicht, en door de Voorzienigheid
gerechtvaardigd
Maar de omftandigheid. welke, inzonderheid in deze
Eeuwe, wel van de meefte invloed is in het aangaan van
Ver-



£ëi GEDENKSCHRIFTEN
VerbinteniiTen tulTchen de Natiën , is die, welke dë groote belangen der Commercie betreft. Uwe Hoog - Mogehdcn kennen de onderlinge famenweevingin wederzydfche betrekkingen dier belangen , over de geheele oppervlakte des Aardkloots, al te wel, dan dat ik behoeve uit te weiden over een onderwerp} dat voor hen zo klaar en gemeenzaam is. Echter kan ik niet voorby, by deze geleegenheid op te merken, dat de plaatzelyke ligging der Vereenigde Nederlanden als in het Middenpunt vau Europah de uitgebreidheid haarer Scheepvaart, haare Bezittingen in beide de Indien j de bedreevenheid van haare Kooplieden, hei groot aantal van vermogende Ingezeetenen 4 en de rykdom haarer Fondfen, alle voorwerpen zyn, welke eene Verbintenis inet dat Land eene zeer wenfchelyke zaak voor America maken; terwyl» Van den anderen kant, de overvloed ctt de verfcheidenheid der Producten van America, haare Materiaaleu tot Manufactuuren , Navigatie, en Commercie $ eeu onhoemelyk Gevraag en Vertier Van Europeaanfche Manüfactuuren, en allerhande Waaren uit de Ooft-Zet t, en Uit ée Ooft-Indien, gevoegd by de ligging der Hollandfche Bezittingeri in de Weft, geene de minde twyffeling over de nuttigheid van zulk eene Verbintenis voor de Republiek overlaaten. De Engelfchen ze)ven zyn daarvan zo zeer Overtuigd, dat zy altoos, in weerwil van hunne vriendfchaps - betuigingen, de Hollandfchen Natie als eene gevreesde Mededingfter in den Americaanfchen Handel hebben aangezien; en het is die overtuiging, die hen bewogen heeft om hunne rigoureufe Acte van Navigatie voor te fchryven en in Hand te houden; die hatelyke Adte, niet minder doodelyk voor de Commercie en Zeemagt der Hollandfche Natie, als fchadelyk voor de Trafykeh, en hoonende voor de Rechten der Colonien. Thans is de tyd gebooren, om die prangende Ketenen voor altoos af te fchudden Indien eenige bedenking in (laat geweeft ware, om de Engelfchen van eenen Oorlog met U. H. M. te rug houden ; zoude het moeten geweeft zyn de vrees voor eene Alliantie tuften de beide Republieken; en het is niet moeyelyk te voorzien, dat niets meer zal toebrengen, om hen tot den Vrede te noodzaakefl , dan het fluiten en volkoomelyk tot ftand brengen eener diergelyke Verbinteniife, Het zoude overboodig zyn , in het breede san te wyzen , welke voordeeleu de Bezittingen der Republiek



VOOR HET JAAR 1781. 303
publiek in de Weft - Indien zouden trekken uit eenen vryen allezins bcl'chermden en aangemoedigden Handel met het vafte Land van America ; welke oniioemelyke winden haare Ooft• Indifche Compagnie zoude doea , door het Önmiddelyk Tranfport haarer Waaren naar de Amcricaanfche Markten ; hoe grootelyks zelfs de Commercie der Hollanderen op de Oöft-Zee verzeekerd en uitgebreid zoude worden, door hunne vrye Handeldryving met America, alwaar de behoeftens Van Hennip, Touwwerk, Zeildoek en andete Scheeps - Materiaalen , die de Landen rondom dc Ooft-Zee opleeveren , dajelykfch toeneemt ; welk een llerketi Aanwas hunne Nationaale Scheepvaart zoude verkrygéii uit de gemakkelyke acqaifitie van eene tneenigte Vaartuigen, die men in America zoude kunnen laaten timmeren of opkoopen, welk een grooten voorraad van Matroozen zy gevolgeiyk altoos by de hand zouden hebben; met één woord, welk eene önfehatbaare nuttigheid het voor heide Natiën in het gemeen zoude zyn , indien zy wederkeeriglyk voor elkanders Oorlog ■ Schepen , Kaapers, en derzelver Pryzen, i hunne Havenen open zetteden.
Indien derhalven eene overeenkofhfl van Godsdienft, i Regeeringsform, Afkomft en Zeden , gevoegd by veel1 erleye en fteeds beftendige wederkeerige belangen van ] Koophandel , een vafte grondflag , en eene fterke aan: prikkeling zyn kan tot het aangaan vui Politieke Verbin1 temlfen ; zo vleit zig de Ondergeteekende, dat de voorI geflaagene Vereeniging zo blykbaar op de natuur der zaa] ken zelve gegrond is , dat men in de Jaarboeken dezer ' Waereld geene twee Natiën zal kunnen vinden, zo zigti baar door de Voorzenigheid gefchikt, om eikanderen "de I hand van vriendfchap toe te reiken.
DeOtidergefchreeveneonderwerpt al verder aan deWys1 heid en Menfchlieveiidheid van U H M. de bedenking, 1 of het niet ontegenzeggelyk tot heil van het Menfchdoni i in het algemeen moet ftrekken, dat de Mogendheden van j Europa, overtuigd van de rechtvaardigheid der zaake van . America , (en is er wel eene, die daar aan nog zoude 1 kunnen twyffelen ?) zig haaften, om de Onafhankelyk1 heid der Vereenigde Staaten te erkennen, enbiilykeTrac1 taaten met dezelve te fluiten, als het onfeilbaarfle middel 1 om aan Groot • Brittannien de oogen te openen, en haar (te overtuigen van de onuitvoerlykheid haarer Aanflageu.
Wan-



304 GEDENKSCHRIFTEN
Wanneer men al eens de mogelykheid onderflelde, dat het jongit yelloten Zee-Tracïaat, betreffende de Rechten der Neutraale Scheepvaart , hoe nuttig en hoe edel hetzelve ook waarlyk zyn moge, door Groot - Brittannien gcrefpeéteenl konde worden, 't welk echter nimmer dan uit hoogen nood hetzelve zal adopteeren , of zich daar aan onderwerpen , zonder de erkende OnaFnanielykheid van America ; wanneer al verder de wederkeering van Amaica (voor een oogenbiik onderfteld zynde, dat dezelve mogelyk was) met haare uitgebreide KweeItery van Matroozen . en met alle haare natuurlyke Magazynen van Scheeps - Materiaalen en Artykelen van Commercie , onder het Oppergezag en de Monopolie van Groot - Britiaimicn , niet gantlch-en - al de Bezittingen der overige NaJen aan geene zyde der Zee op loflefchroe,\cn zettede , en hen overliet aan de genade van dat ont.Szachelyk Ryk, 't welk zig zedert langen tyd alleen heeft Jaaten beftuuren door het gevoel haarer eigene kragten, of «en minften zonder de behoorlyke opmerking te verkenen aan de beginzelen van Rechtvaardigheid, menfehe]ykheid en Gematigdheid; — daar het echter onbetwlft.baar zeker is, dat de Americaanen van den eenen kant -volftrekt afkeerig zyn, om immer onder de gehoorzaam«heid vau het Britfche Gouvernement weder te keeren, ■en, zo zy al eens daar toe mogten geneegen zyn, dcEuropeaanfebe Mogendheeden van den anderen kant die Verzoening niet zouden behooren , en , behoudens hunne eigene veiligheid, niet zouden kunnen gedoogen ; waar toe dan eene gedutirige Bron van twifling open te laaten, "waar uit den eenen of anderen tyd nieuwe toevalligheden iunnen voortkomen , die Europa in de yffelykfte bloedvergietingen zouden inwikkelen ; daar het, door eenea .enkelen helliilenden Hap, te weeten, door het fluiten van Tractaaten met eene Natie, welke nu zedert zb langj ,ao wel volgens recht als met de daad, zig in het volle bezit van haare Souverainiteit bevindt, in de magt der Zee Mogendheeden is , om die verderftelyke Bronwel 5n eens te floppen?
Het is te hoopen, dat het voorbeeld van U H, M. in dezen door alle de Zee-Mogendheeden gevolgd zoude "worden , en wel byzonderlyk door die , welke Contraéteerende Partyen zyn van het jongft geflooten Tractaat van Navigatie. De bedugtbeid, als of de Ouafhan»
ke«



VOOR HET JAAR 1781. §07
Uwe Hoog-Mogenden , en van derzelver ohfehendbaare verknogtheid'aan de Rechten en Vryhcden van het 'Menfchdom , en begeerig zynde om de Vriendfchap aan. te kweeken met eene Natie, zo uitmuntende in Wysheid, Rechtvaardigheid, en Gematigdheid, Hem ündergefchreevenen, tot hunnen Minifter-Plenipotentiaris bj IU H. M. benoemd hebben, om als zodaanig by U H. M. te refiJecren, ten einde in ftaat te zyn, om Hen ifiog meer byzondere verzeekeringen te geeven van den diepen eerbied, die voorn. Staaten voor U H. M. gevoelen, verzoekende wyders U H. M., om volkomen geloof te geeven aan alles, wat voorn. Minifter van huninent wege zal voordraagen, en wel inzonderheid, wanliieer hy U H, M. verzeckert van de opregtheid hunner >Vriendfchap en goede gevoelens voor U H. Mogenden. De ondergeteekende is bereid , om aan U H. M. zelren, of aan wien U H. M. daar toe zullen gelieven te benoemen , zyne Origineele Geloofs - Brieven, onder het Ze:gel van het Congres, over te leeveren. Ook heeft hy :eene diergelyke Geloofs - Brief, geadrefteerd aan Zyne ! Doorluchtige Hoogheid den Heere Prins Erf-Stadhouder.
Al het bovenftaandc word eerbiediglyk onderworpen iaan Uwer Hoog-Mogenden confideratien , gelyk mede !de gefchiktfte wyze, om eenigen Perfoon, of Perfoonen, tte committeeren, waar mede hy over het oogmerk zyner iZending in onderhandeling kan treeden.
LEYDEN dert 19 April.
(Was getekend) JOHN ADAMS.
Dat deze Memorie eigenlyk niet is aangenomen i rmaar wel geprefenteerd fchynt men te mogen befluiten jlilt het volgend Stuk
EXTRACT uit het Regifler der Refolutien van Hunne Hoog ■ Mog. de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden.
Vrydsg den 4 Mey 1781. „ De Heet van Lyuden van Hemmen, Prefident der ,j, Vergaderinge heeft aan Hunne Hoog-Mog. gerapor,„ teerd en kennis gegeeven, dat by hem geweeft was ze„, ker Perfoon, genoemd Mams, en deze hem te ken-
Va „ aea



3oS GEDENKSCHRIFTEN,
„ nen bad gegeeven , dat hy van de vereenigde Staaten iy van Noord-America Geloofs - Brieven voor Hunne' „ Hoog-Mog.had ontfangen, verzoekende zulks te wil3) len brengen ter kennilfe van Hunne Hoog-Mog. Dat
Hy, Heer Frelident, daar op aan den Heer Adams had
vertoond, dat, hoe gedegen hy ook ware zig tot dat „ verzoek te leenen, hy zig buiten ftaat vond deze Ge» „ loofs-Brieven te accepteeren, vermits het veel fcheel-
de dat de Onafhanglykheid der vereenigde Staaten van „ Noord- America door dc Republiek erkend ware, maar „ dat hy op zig nam aan Huune Hoog - Mog. raport te „ doen van de Boodfcbap des Heeren Adams, en zodaa„ nig te antwoorden als hoogltdezelve daar op konden
goedvinden te doen; dat, zo hy Heer Adams op eeni-
gerlei wyze kenuis had van de Regeerings - form de„ zer Landen , hy niet moert vetwagten , dat Hunne
Hoog-Mog. in eene zaak van zo veel gewigt en ge,, volgen voor dezen Staat eene (manie Refolutie zullen ,, neemen , alvorens de Heeren Staaten van alle deze re„ fpeclive Provinciën zig deswegens hebben verklaard."
Waar op gedelibereerd zynde, hebben Hunne Hoog{, Mog. den Heere van Lynden van Hemmen, Prelident 5, der Vergaderinge, voor het gedaane raport, bedankt, „ volkomen en in allen deele goedgekeurd en gepreezen „ het Antwoord aan den Heer Adams gegeeven. De „ Heeren Gedeputeerden , behalven die van Zeeland , j, welke daar op geen Advis hebben uitgebragt , hebben ,, Copie genomen van het Raport, om zulks aan deHee-
ren Hunne Principaalen te communiceerea."
Terwyl wy afwagten wat gevolgen deze zaak baaren zal, waar omtrent een uithcemfch Nieuws - Schryver, fpreekende van dit aanbod der Americaanen, zegt dat de ondlte Zufter , door welke onze Republiek gemeend word , gelukkig zal zyn zo dezelve de aanbieding der jongde aanneemt, zullen wy overgaan ter verdere befchouwing der voornaamde Gebeurteniden , in deze Maand voorgevallen.
De Lezer , die wy bereids zo menigmaal wegers de gewapende Neutraliteit hebben onderhouden zal gewiflelyk begeerig zyn te weeten hoe het met die zaak thans gelegen is; dan voor ditmaal is men buiten ftaat er iets
po-



VOOR HET JAAR 1781. 3°?
uofitiefs van te zeggen , waarom wy genoodzaakt zyn nadere berigten af te wagten, het geen ons gelegenheid eeeft om eene Ordonnantie des Konings van Fruitten te plaatzen , uit welke men zien kan op welk eene wyze die Monarch nopens de Scheepvaart zyner Onderdaanen ageert, zynde dezelve van dezen Inhoud:
DECLARATIE en VERORDENING var> ZYNE KONINGLYKE MAJESTEIT VAN PRUIS. SEN enz aan Hoogftdeszelfs Onderdaanen, wegens hunne SCHEEPVAART en ZEEHANDEL , geduureude den tegenwoordigen OORLOG TER ZEE.
r-yyuc Koninglyke Majefteit van fnntèn enz. heeft, fe>_ƒ dert dat er"in het'Zuidlyk gedeehe van Europa een ' bvnaalgemeenen Oorlog ter Zee ontltaau is, byzondere zorgvuldigheid aangewend en maatregels genomen, om deszelfs onderdaanen, die Koophandel ter Zee ui Scheep1 vaart dry ven , alle mogelyke zekerheid te verlchafïen, en l ten dien einde niet alleen alle Oorlogvoerende Mogeudhe: den laten verzoeken, om den Bevelheoberen hunner OorI logfchepen en Kapers voldoende bevelen te geeven, dat ■ zv'de Pruiffifche Vlag behoorlyk refpefteeren en del misniche Schepen, die met Waaren, welke volgens het recht en de rewoontens der Volkeren vry en niet voor Contrabande te houden, belaaden.zyn, alom geruft en ongehinderd pasfeeren laten en dezelven geen fchade nog ophouding veroorzaken , veel min dezelven, zonder nood en bevoegdheid , in vreemde Havens op te brengen ; waar over Zyne Majelteit ook van de refpeftive Hoven vriendelyke en geruft Hellende verzekeringen ontfangen heetr; maar Hoogftdezelve heeft ook, ter betere bereiking van dit oogmerk, alle deszelts Gezanten , die aan de Hoven der Oorlogende Magten refideeren, ge'.aft zien Hoogftdeszelfs Zeevarende Onderdanen, welkers Schepen mogelyk weggenomen en opgebragt, of zoo als dikwils gefchied op Zee beroofd mogten worden, by de Hoven, waar aan zy geplaatft zyn, op het aaugelegenfte en nadrukkelykfte, door voorfpraak envertoogen, aan te nemen op dat zulke Schepen terftond weder outftagen en fchadeloos gefteld, en de daar over oinftaane Procelten ten fpaedigfte en met behoorlyke onpartydigheid beflift e« - r 9 V 3 M>
1 oen raten vatwnwu, v,... — ■ ,
1 logfehepen en Kapers voldoende bevelen te geeven, dat : zy de Pruiffifche Vlag behoorlyk refpefteeren en del ruis-



gio GEDENKSCHRIFTEN
ten einde gebragt worden. Op dat nu de Koninglyke Gezanten dit behoorlyk ter uitvoer kunnen brengen, zoe, moeten de Koninglyke Pruislifche Onderdaanen , die zich in dergelyke gevallen bevinden , terftond zich zelf , of door hunne Gevolmagtigden, by den Koninglyken Gezant, die aan het Hof relideerd, alwaar de klagte in te brengen is, adreüeeren en hem van hunne bezwaamis en gronden breedvoerig berigt geven, op dat hy hun doorsyn tuffchenkomlt ter b^hoorlyke plaatze kan byftaan; doch zy moeten zich op zulk een minifterialen handel alleen niet verlaten, maar ook hunne klagten by de Admiraliteiten en Zee - Rechtbanken des Lands, daar hun Schip opgebragt of hunne fchade gefchied is, behoorlyk inbrengen met de gevraagde bewyzen in Rechten gebruik-, lyk , en de verdere iuflantien die in elk Land verordend ïyn, door Gevolmagtigden of Advukaten, behoorlyk en vlytig vervolgen en handhaven, als wanneer zy, gelyk men hoopt, een goed rechtsgeding erlangen zullen, en by onftentenis daar van zich aan de Koninglyke Geïanten kunnen addrefteren , om ingevalle van noodzaak? lykheid . by yder Hof de bezwaarniflcn, naar mate de* omftandigheden , in te brengen en hare afdoening te bewerken.
Om nu de Scheepvaart der Pruislifche Onderdaanen nog rncer te beveiligen, heeft de Koning van PruiiTen aan de Keizerinne Aller Ruften en de beide andere Noordfche Zee-Mogenheden , welke zich te faam verbonden hebben om de Neutraliteit ter Zee te verdedigen, door zyne Gezanten laten verzoeken; dat zy, als Mogenheden met welke Zyne Majelteit het genoegen heeft van in een naauwe vriendfchap te leven , de Bevelhebbers hunne* Oorlogfchepen mogen gelaften, van alle Pruiffifchp Koopvaardyfchepen, welke zy op reis ontmoeten zullen en binnen het gezigt of fchoots door eenig Vaartuig der in Oorlog zynde Magten genomen of ontruft worden, onder hunne befcherming en Convoy te nemen. Hare Keizerlyke Majefteit heeft vervolgens, door eene fchriftelyke Declaratie aan den Koning als haren Bondgenoot, verklaard : Dat zy niet alleen aan de Bevelhebbers haarer Oorlogfchepen iaft had gegeeven, omtrent de Schepen van Pruiffifche Kooplieden en Zeevaarders, als toebehoorende aan een met Haare Majefteit in verbond ftaande Mogendheid, de Neutraliteit volgens deregelen van he$
Recht



VOOR HET JAAR 1781. 3*3
' van Demerary vernomen hebbende, ten fterkfte iiiftee*l reu, dat de Heeren Staaten der refpective Provinciën, ' door Hun Hoog-Mog. mogen worden verzogt, in , den haaren de meeft kragtigite voorziening te willen ' doen , dat Commandeur en Raaden voornoemt, of
die van dezelve, wanneer (volgens de aan hun by den „ Admiraal Rodney toegeftaane permïsfie, om met een
Cartclfchip naar Holland te vertrekken) hier te Lan" dearriveeren, ten eerften gehouden worden derzelver *' gedrag in dezen te verantwoorden ter plaatfe daar zulks \ behoord ; ten einde de geene , die aan pligtverzuim ' fchuldig bevonden mogen worden , volgens verdienL ften, konnen worden geftraft. Zynde Hun Ed.Mog.
bereid, met concurrentie der Bondgenooten, hetgeen» „ voorfz. is, ook binnen die Provincie te doen obfer-
veercri.
f' Terwyl men in de onzekerheid is of deze gee'ifchte iverantwoording gevorderd en gegeeven zal worden, als imede of en in hoe verre de Hollandfche Gezaghebbers hun ïpligt verzuimd hebben, baard het inmiddels veel opmer» Hing dat 18 Hollandfche Schepen, die gezamentlyk 130 iStukken Kanon en 364 Man op hadden zig door 6 Engelfche Kaapers , die niet boven de 114 Stukken Kanon hadden, hebben laaten vermeefteren en wel eer de Colomie zig nog had overgegeeven!
Gaarne zouden wy hier mededeelen de Kequelten, zo ivan wegen de geïntrefteerde Kooplieden op het Eiland wan St. Chriftofel, als van de Hebreeuwfcbe Natie aan ;den Admiraal Rodney geprefenteerd , nopens zyne han(del wyze op 5/. Euftacbins, maar tyd en plaats noodzaakten ons de ftoffen te bekorten. Genoeg zy het den Leizer te berigten dat ook deze Overwinning voor de Enfgelfcben van het geweufchte gevolg niet is geweeft, aangezien van 38 ryk gelaaden Schepen, met den geroofde» IBuit den uj Maart van St. Euftachius na Engeland ge,-zonden, 22 in handen van de Franfchen zyn gevallen, . behalven die , welke apor byzondere Kaapers 2yfl be* 1 flaagtigd.
Befchouwd men nu der Britten tegenwoordige gelteldheid in America, men zal er gewaar worden dat zy , wel is waar hier en daar dieper indringen en voordeden behaalen , maar van zodaanigen aart dat ze met dikwyls moeten gebeuren of de ervarenfte Trouppes der Wg&
X 2. ftten



3M GEDENKSCHRIFTEN
fchen zullen de Aagt-offers worden dezer voordeden, zonder dat daar uiteenig nut voorhunnen Souverain voortfpruite. Van die natuur is het Zee-Gevegt tuflchen de Engelfche en Franfcbe Zeemagt in de Baay \mChefapeak onder den Admiraal Arbuthnot en den Heer De/louches\ Waar van de eerflgemelde zulk een ingewikkeld verhaag heeft gegeeven dat zelf zyne eigcLandgenooten niet w eeten of hy gewonnen dan verlooren heeft, en het eeniglie voordeel, daar uit voortgevloeid,is dat hy den QverlooperArnold uit de kommerlyke Omltandigheden, waar in de* 2e, door gebrek aan Levensmiddelen , geraakt was, eenigzins heeft kunnen redden en daar door voorgekomen' dat hy niet, even als dc Generaal Bourgcyne, omciageld en gevangen is geworden ; egter is deze toegebragte hulp. tot hier toe niet in Haat geweeft hem eenige verdere f'rogreflen in Virginien te doen maaken,
Juilt den voorigen dag was het Leger, onder Lord Com~ voallis uit Zuid- in Aoord- Carolina voorttrekkende, om aan dien kant de Operatien van Arnold te bevorderen, flaags' geraakt, met den Amcricaanfche^ Generaal Green\en had! het geluk om Meellcr te blyven van het Slagveld, maar zonder in ftaa,t te zyn om zynen in goede orde retireerenden Vyand te duiven vervolgen , fchoon deze fiegts een groot uur van daar eene Rivier moeft pafleeren by Reedy-Fork, alwaar hy ook halte hield , en zyne verilrooide Benden byeen verzamelde. Zo men het verhaal der Engelfchen vanfdeze Aétie leeft, dan hebben er de Amencaanen zcoo Man by verlooren, v/aar tegen dfi Americaanen, of wel toeftemmende dat zy te kort ge* fchooten zyn, melden dat zy maar drie honderd Dooden of Gekwetfteu bekomen en de Engelfchen daar tegen wel 6od Man verlooren hebben. Dat de laatfle zekerlyk hunne zegepra il duur betaald hebben kan men opmaaken uitclen Brief van Lord Connvallis den 17 Maart aan Lord Rawdan gefchreven, waar in by meid, door 't groot o-ei. tal gefavetjlen . en gebrek' aan Provifien de Americaanen ■niet te bei.ben kunnen vervolgen; 'ook verneemt men dat de Ameiicaanfehe Colonels Washington' en, Leedie de Actie begonnen, met hunne geregelde Trouppes een Detachement van 14® Britfche Ruiters, van den Colonel O-IJara, byna geheel ter neerfabelden, dat de Britfche Lieut, Colouel Steivart fneuvelde en dat, zo de Militie lyoard■Carolina zig. zo gekweeten hadde als die r*it\



VOOR HET JAAR 1781. 5lf
glnimnfcbe waarfchynlyk hordCimtoaflis zou hebben moeten retireeren. Daar nu Coruivabis zelve erkend dat de Bataille allerhardnekkiglt geweeft is, kan men genoegzaam zien , dat, wanneer de Americaanen ervarener in Krygstugt worden, zy den Engelfchen een zwaaren raak Verfcharfen zullen , en het is uit dien hoofde ganfeh niet ' zonder reden dat de Generaal Clintsn eene verlterking vorderd van tien duizend Man, die zeker fchielyker gevraagd dan geleverd zyn, en eer die in America zyn aanbeland zullen er mifl'chien wel weder gewigtige voorvallen gebeuren; althans de Generaal Green, zyne Trouppes vol moeds ziende en zwaare verfterkingen ontfangen hebbende, was gezind den kans met Cornwallis nogmaals te waagen.
Hoe weinig ook het Ameiicaaafcb Congres bekommerd is igeweeft over den nederlaag van den Generaal Green, en :hoe beftendig dezelve de eens aangenome Onafhanglykiheid doorzet, kan volledig blyken uit het volgend Stuk.
,, De Vereenigde Staaten, in Congres vergaderd, in s,, aanmerking neeraende den onverzoenlyken Oorlog, ,,, welken de Koning van Groot-Brittannien Hen heeft ,1,, durven aandoen, en oordeelende; dat het met hunne waardigheid, zynde zy een vry en onafbanglyk Folk, niet beflaan kan om langer te volharden in het gebruiken van toegeevendheid en vry ■ verklaaringen om„, trend iemand hoe genaamd der Onderdaanen van hun* 4, nen Vyand, welke hardnekkig voorvaart in het befluit ,4, om ze te verdelgen en onder zyn juk te brengen, hel>„, ben goed gevonden te belaftenen te beveelen, gelyk ,„ zy mits de^e belaften en beveelen, dat voortaan Brie. „, ven van algemeene Schaaverha'.ingen tegen de Schet, pen , Goederen en Onderdaanen van Groot - Brittan* n, men zullen toegedaan worden? zo dat, zo wel de , Vlooten en Schepen van deze Vereenigde Staaten, als , alle andere Schepen en Vaartuigen , met Commis, fien of algemeen Reprefailk - Brieven of anderzins» in voorzien, onder gezag van de Vereenigde Staaten, in Congres vergaderd, alle de Schepen, Vaartuigen en ,» Eigendom, toebehoorende den Koning of de Kroon ,, van Groot ■Brittannien, of derzelver Onderdaanenen 1, Inwoonders in eenige der Landen of Bezittingen van ,, gemelden Koning van Groot-Brittannien , wettiglyk i) zullen mogen en moeten aanflaan en opbrengen, en
X 3 „ de-



$i6 GEDENKSCHRIFTEN
„ dezelve te recht Hellen voor eenige der Admiralïteits„ Hoven, welke in eenige van deze Vereenigde Staaten „ en onder hun gezag, in Congres vergaderd, opgerbc * 27n' °f ^«volgens opgerigt zullen worden: en zyn „ gemelde Admiraliteits- Hoven by deze gematigden „ verzogt kennis te neemen van, en geregteïyk te proce„ deeren over het neemen , herneemen en beflaan van „ alle Schepen en Effecten die genomen zyn, of zullen „ worden, dezelve tehooren, tebepaalen, en, vorens „ het Wetboek der Admiraliteiten en de Wetten de-Vo'„ keren alle de Schepen en Effecten, welke den Konins „ van Groot-Brittannien, deszelfs Onderdaanen of „ eenige andere inwoonders der Landen, LandftreeVen „ Bezittingen or Heerfchappyen van gemelden Konin? „ van Groot- Brittannien toebehoorente vonniflen en M £c°ndemneeren: En dat het Admiraliteits Gerechts„ Hof of de Seeretaris der Zee-Zaken, zig voortaan „ gereed houde om, aan de Vereenigde Staaten, in QmU „ gres vergaderd , te overhandigen Copye van dc In„ ftniflien, welke zy vervaardigd zullen hebben voor de „ Schepen met Commiffien voorzien, aangaande de voor„ werpen hier boren gemeld.
„ En is ook vaflgefteld dat het vernielen van Papieren „ 01 het bezitten van dubbelde Papieren in een Lsh„ maakt Schip, zal aangezien en gehouden worden voor „ eene billyke oorzaak tot condemnatre van gemelde ge„ nomen Schip, en dat wanneer een door den Vyand „ gemaakten en in zyne handen den tyd van 24 uuren p*. „ bleeven Prys hernomen zal worden, dezelve als dan „ geheel gevonnifl zal worden ten voordeele der He£ „ neemers; maar ingeval de Prys minder dan 24 uuren „ ui de magt der Vyanden zal geweell zyn, zal men de„ zelve aan de eerfte Eigenaar of Eigenaars reftitueeren « uitgenomen een derde der waarde, het welke als eert „ Salvage of Bekorting aan de Herneemers toegekend zal
worden. 0
„ En word nog mitsdien bevoolen, dat zig de Boreers' „ en Ingezetenen der Vereenigde Staaten, gelyk zy bv " dClf ft'P^'yk da*r aan onderworpen en belaft zvn „ zullen hebben te onthouden van alle Ommcgan» Cor' „ refpondentie of Handel, hoegenaamd, met de Onder-
„ — -»u seuiciucn rvonmg van Groot- Brittannien .„ zo lang hy in openbaaren Oorlog met de Vereenigde
n Staa-



VOOR HET JAAR lySt.' 3*7
„ Staaten zal blyven volharden, en dat zy daar voor tot „ hunne fchade verantwoordelyk zullen zyn.Wyders worden de uvitoerende Magtender verfcheidene Staaten by „ deze aangemaand om de voorzigtigfte en kragtigfte „ middelen in 't werk te Hellen ten einde alle drergelyko „ Ommegang, Correfpondentie of Handel te ontdekken \, en te fupprimeeren, en de fchuldige tot billyke (haffen ,, te brengen. En om met meer kragt alle fchvnbaar „ voorweridfel tot het aanhouden van diergelyke Corres„ pondentie «ft den weg te ruimen, word by deze be„ voolen, dat men voortaan, en voor den eerilen No„ vember aanllaande te reekenen, geen de minde toegev vendbeid of confidetatie zal hebben voor eenige Pas oj *V Vrygelei--Brieven, welken voor deze door bet Congres „ der" Vereenigde Staaten toegefiaan zouden geweeft zyn „ aan eenige der Burgers of Ingezetenen van gemelde s, Staaten, of aan welke Perfoonen bet ook weezen mogt, „ om hunne 'Eigendommen of hunne Efeclcn uit de Heer* L fchappyen of Bezittingen van gemelden Koning van .„'Groot-Brittannien te haaien. Word nogtans geila,„ tueerd dat zig deze Ordonnantie zo verre niet zal tót,„ itrekken om 't Prysmaaken of condemneeren te wet,, tigen van eenige Schepen , aan de Inwoonders der
Bermudes toebehoorende, welke alleen met Zont be„ laaden zouden zyn , en in eenige der Vereenigde Staaten, .„ voor den eerilen Mey aanftaanden ingeflooten, zouden
aaukomen. Daar en boven word bevoolen dat alle
voorgaande Aflien en Befluiten van 't Congres, met ,,, den Inhoud, het ware Verlland en den Zin van deze
Ordonnantie liryelig, zullen, gelyk zy by deze zyn,
herroepen of vernietigd worden. GEDAAN door de Vereenigde Staaten , in Congres
' „ vergaderd, den 2.7 Maart 1781. in het vyfde jaac, 4, onzer Onafhanglykheid."
( was geteekend )
SAMUEL HUNTINGTON, Prefident; CHARLES THOMSON, Secretaris.
Alvorens wy de Britfche zaaken vcrlaaten, moeten wy \ nog met een woordje melden eene gebeurtenis, die, wel mét zeldzaam in Engeland zynde, egter met byzonderheX l &a



3*8 GEDENKSCHRIFTEN
den vergezeld gaat, die des Lezers aandagt waardie zvrt en hier in beflaan. '
Zekere Kapitein John Donellan, een Man , die eentaamelyk figuur in de waereld maakte,gehuuwd was en twee Kinderen had, wierd voor eenigen tyd in hegtenis genomen op vermoeden dat hy. zyn VrouwS Broeder bir Ibeophilus Bougbton , door gedefileerd Water van den Laurier- Kers had om 't leven gebragt. Deze vermoedens hadden veroorzaakt,dat, op eenige aandrang van lommigen der Pamilie van den Overledenen, deszelfs .Lichaam, reeds in 't graf gelegt zynde, wierd geopend • vermits nu daar aan reeds eenige corruptie was, bleef de oorZaak des doods nog twyffelagtig. De Heer Donellan wierd eindelyk te recht gefteld en onder de Getuigen tegen hem was de meeft bezwaarende zyn eigene Schoonmoeder , terwyl aan den anderen kant de vermaarde Doctor Munter, bekend wegens de natuurlyke Hifforiè tier landen vau den menfch, voor den Gevangenen beweerde dat de Tekenen van vergif, die men aan het donde Lichaam meende befpeurd te hebben, ook eenen anderen oorfprong konden hebben; doch plegtiglyk door den Kecbter gefommeerd zynde om te verklaaren of hv voor zig zelf kon zeggen dat er geen vergif had plaats eebad wees hy het praecies antwoord op die vraag van de hand en t gevolg der Proceduures was dat de Gevangene fchuldig verklaard wierd.
Zyn antwoord op de vraag, wat hy daar tegen had in te brengen , was enkel dat hy oufchuldig was en men valfchlyk jegens hem gehandeld had, waar op hy weder na de Gevangenis wierd geleid en daarin zyn overigen tyd alleenlyk doorbragt met het opftellen van een omftandig verflag in 't welk hy zyn geheele Caracter befchreet en dat yan den dooden Sir Tbeopbilus Bougbton dien hy beweerde dat zeer tterk aan de Venus Ziekte had gehmoreerd en voorts zig zelve veel had opgehouden met het deftilleeren van deze en geene Wateren als ook onder anderen van den Laurierkers, waar van hy Medicynen gebruikende, by vergiffing had ingenomen, en na dit Gefchrift, door zynen Procureur te hebben laaten nazien verzogt hy den zeiven dit na zynen dood waereldkundiV te maaken; hierna fchreef hy nog eenen Brief aan zvnf maar nnT.' P " Vol^Ild^dag wierd hy geëxalteerd; waar op het Punt van fterven zynde, betuigde hy, dat
ter-



VOOR HET JAAR 1781. 319
terwyl hy nu fiond te gaan om rckenfchap van zyn doeri en laaten te geeven aan een God, voor wien niets verborgen was, hy nogmaals ten plegtigfte verklaarde oulchuldig te zyn aan de hem opgelegde Misdaad en onderging op deze laaitte betuiging bedaardelyk de doodftraf.
Vermits nu veelen onzer Lezeren de werkingen vart het water, uit den Laurier - Kers gedeftilkerd, onbekend is, zal men hier het verflag laaten volgen van zeldzaame en nuttige byzonderheden betreklyk den Laurier, door Dr. Madden aan de Koninglyke Maatfchappy van Londen medegedeeld en in de Phiiofopbical Trausactions, geplaat fl , zynde van dezen inhoud:
Een zeer zonderling toeval, voor eenige Maanden „ te Dublin gebeurd, heeft ons een allergevaarlykft ver,, gif ontdekt, het welk voorheen nimmer, fchoon het „ onder ons veel in gebruik was geweefl, als zodanig „ bekend was: ik bedoek het eenvoudig Water gedeflil„ leerd van den Laurier - Kers. In 't eerlt is het van „ een melkwitagtige koleur, maar de Oly, welke daar ,, mede over den kromhals komt, in goede maate van „ de flym gefcheiden zynde , met het door een flenelle „ zak te laaten lopen, word het zo helder als gemeen „ water.
„ Het heeft de reuk van bittere Amandelen of Perzik„ Pitten, en is veele Jaaren in groot gebruik geweefl by „ onze kundige Pluishoudfters en Koks om hunne Room„ taarten en Podding eene aangenaame geur te geeven; „ gelyk het ook veel tyds door onze Liefhebbers van den
borrel wierd gebruikt , en wel in 't gemeen in die
proportie dat een vyfde Laurierwater gedaan wierd by
vier deelen Brandewyu.
,, Des onaangezien was dusdaanig gebruik, offchoon „ dikwerf herhaald, van geene fchynbaare kwaade ge„ volgen verzeld geweefl, tot in de maand September 171S. wanneer zekere Mariha Boyfe, dienende by ie- „ mand, die groote partyen van dit Water verkogr, „ van haare Meeflres eene vies vol kogt en die aan haa„ re Moeder Anna Boyfe vereerde als een zeer uitmun, tende hartflerking.
„ Anna Boyfe deed hiervan prefent aan haar Zufter „ Francina Laton, welke, een Winkelierlter zynde, daar}, van omtrent een paar oneen vereerde aan zeekere Ma. ria Wbaley, die eenige goederen by haar kogt. Maria Xf „ JVka*



33° GEDENKSCHRIFTEN
" 'tcr!ey\ dr0n.k O"""1".'wee derde parten van de in„ gefchoiiken drank , ging. heen én Franc-na Eaton „ dronk hetoverfchot uit. Maria-Whaley begaf ztZ „ eene andere Winkel oni ëéuig ander goed te koopen „ en binnen een quartier Uurs , na zy het Wat-r V>* „ dronken had, klaagde zy, zo'my ftSgtft on tlui A gewe!d,ge Pynindemaa,; menbragtzena bui°jiy v7i» !oor van dat oogenblik haar fPraak,en binnen en Uur 5ïftïïr8; *°ndcrbraald"g> "f«»ogof ftuiptrekkmg' " WinkeliersterFrancina Eaton, liet dit gebeurde „ aanftonds aan haar Zuster weeten ,'die onmiddeiyk ?
" ÏL^V m C? öaande mA dat onmogelyk deze
„ hartfterking, zo als zy het noemde , de dood van die
„ Vrouw kon veroorzaakt hebben, en om haar daar vai
„ te overtuigen, fchonk zy omtrent drie Lepels vol in
" fJWnk h£t m' ^ Was was naauwlyks op haar
„ Maria Whaley wierd begraven zonder van iemand ■ „ geëxamineerd te -zyn, zo ver ik zien kan , behalven by H den Schouwer van wegende Kroon (tbeCoromr.) Ik „ gmg uit om\ Anna Boyfe te zien, omtrent 24 Uuren „ na haar overlyden , doch kon niet verkrygen dar zy " g£rcd.T'erd; £ï was omtrent 60 Jaar oud, haare „ gelteldheid en de huid waren goed van koleur bvna „ geene verandering in haare trekken , de buik niet ge-
" *wolïn- R«nerlei!?;twendige blyk van vergif, zodat „ zy enkel fcheen te flaapen
,, Francina Eaton, die ruim een lepel vol uitgedron„ keu had voelde geen ontiteldheid in de maa* noch er. „ gens; om egter alle kwaade gevolgen voor te komen
had zy onmidlyk een braakmiddel ingenomen en wal ,, zedert dien tyd altoos wel geweeft.
„ Het voornoemde toeval deed nog in de redevoering „ een ander van den zelfden aart te'berde komen het „ het welk vier jaaren te voren overgekomen was aan
" 1fcfZ,°T/rn tek!ren Hecr Emns » Alderman van „ de .tad Kilkenny, die by vergiffing eene Vies van dit „ Laurier-Water nam voor eene Vies met Gerftewater" „ het is niet zeker hoe veel hy dronk, maar hy ftierf bin„ nen weinig minuten onder het klagen over een hevige „ pyam.de Maag; dan vermits hy^zieklyk was , lloeg
„ men



Voor het jaar 17S1. 331
men toen daar zo veel acht niet op, zo dat die geene, t die omtrent hem waren , zyn dood toelchreeven of aan zyne ziekte of aan een onbehoorlyk gebruik van j, Remedien. L, \. fl c
Voorts geeft Dr. Mailden èen verflag van Elf Ptoefi neemingen welke alle, behalven één , de noodlottige ,' gevolgen aantoonden , onaangezien de gegeeven quantiteit nog geen volkomen half öncè toas j waar by aan ,' te merken is dat doorgaands de uitwerking oogenbliklyk ,' was, dat men het fommige Dieren zelf maar aan den ' Bek had gewreeven, en geen der Honden, die een half uur na de Operatie leefde, waarop hy dan voortgaat: „ Dc Laurier-Kers een altoos groene iboom zynde, en overvloeijende van eene warme, kragtigeOly, >j vermeenden wy dat andere altoos groene hoornen dezelfde vergiftige hoedanigheid mogten deelagtig zyn ; wy namen dan de proef met een water, in een krom' hals gedeflilleerd van Bladen van een Ipen boom , van ',' welken de Ouden zo veel gefproken hebben, en wiens '„•lommer zy zelf gevaarlyk achtten voor den geenen , i, die er onder zat te flaapen.
, Wy gaven , door middel van een Clyfteer , drie , 'oneen van dit Water in aan een kleine Reu , doch hy ,' was er niet het minfle van aangedaan. Vervolgens gaven wy, door den bek aan een Patryshond twee oneen in van Water, gedeflilleerd van bladen van den ,' Laurier boom , doch mede zonder eenig gevolg. „ Wyders namen wy een proef met gedeflilleerd Water van Palmbladen, welke eene vry verdoovende reuk " hebben. Wy fpoten vyf oneen van dit Water door den ',' aars in een Reutje, doch zonder dat het zelve eenig'„ zins daar van aangedaan was, fchoon wy hem twaalf uuren na de Operatie bewaarden.
Begeerig zynde te weeten of de vergiftigheid van het Laurier-water voortkwam van het vuur in de deftil', leering , goten wy warm water op eenige gekookte Laurierbladen, maakten er een fterk trekzel van engo„ ten daar van een once in de Gorgel van een hond, van „ het welk wy onderltellen mogten dat de helft in zyn „ maag kwam, en vyf minuuten daar na gaf men dien „ hond eene gelyke quantiteit op gelyke wyze- De Hond ' , fcheen eenigzins ongefteld in de maag , doch was wel „ dra zo lullig als te voren. Na verloop van eenige 31 „ Ml*



Sjji GEDENKSCHRIFTEN
" fiïUtw PVen Wy h?m no-mïaIs ce» once door ddd „ Bek waar van een vierde verloren ging: kort daar oh » wierd zyn gezigt verwilderd en hy 'beefde ÏÏerk V?? „ Minuten daar na gaf men hem nog een once, waJóu
^dï^sjrfnkorten tMS?
„ nier ftuiptrekkingïï ^er^Zd^X " 7 ' dr!f °£vlerm^l deed , maar wel ras was hv w/ „ der op de Pooten ; hy ftruikeide , lioeg vïwftde de „ oogen op en zat als een afgematte hond. ÉTndelyk
vree den tZge";/}d£n ^ ftond Sefpannen en wy " Zl n u y, 'lu,pen zou val1™ J doch in plaats
" Z waL 33hy Cene «r°üte P^rty onverteerde „ chyl, waar onder een groot gedeelte van het trekzcl „ fcheen waar na hy volmaakt herfteld voorkwam
,^^7/^^^'gMinütenhier nagaf menden „ zeltden hond door den Bek in twee oneen Sapg« „ bladen gedrukt en bmnen tien Minuten daar na nog een „ once en op dezelfde wyze. In eenige Minïten be „ gon hy 't gebruik te verliezen van zyn AgSóoreri „ maar kreeg dat fchielyk weerom. DoorVSS „ van een ander once na de voorige, verviei hy in -ro? „ temoeilykboid van ademhaalinfbego"HltehX „ len en kreeg zwaare ftuiptrekkingen, die het zigtbaar„ fte zyn agterpooten en onderkaak troffen g
Binnen omtrent vyf Minuten wierden déze limoen vê. Toto van eene geheele ontbinding van alle de Ledfn „ Zyne ademhaaling gefchiedde met veel n oeiï en zeer' "J17- Geen fchyn _ van fferven Somtyds obfe" „ veerden wy twee poogingen tot inademing zonder tul „ fchenpoozing en op andere tyden ver Pep 'er byna een „ minuut tuirchen de twee infpiratien. Y
„ Hier na wierd hy met eene beeving in de Leden be„ vange» en om drie qnanier uurs na^de inneeming v\n „ het laatfte once ftorfhet dier zonder eem'gc wo S „ met een uitgeftrekten ftaart. b worueiing
'^°mmife °n-ef Do<ftoren . hebben verfcheide ar4„ de e proefneemmgen van gelyken aart gedaan welke „ voimaakt overeenkomen met de voorpande,' beZ-
vet»



VOOR HET JAAR 1781. 333
:- ven deze ééne omftandigheid dat zy vermeenden dat „ dit vergif te weeg bragt eene o.ntfteeking in de Maag „ en de Darmen.
„ Ddétor Mudden, die verfchillend dagt, helderd ver,. vólgens de zaak op door uit verfcheiden voorbeelden „ en proefneemingen aan te wyzen , de overeenkom!! „ tuffchen de Stuipen , uit vallende Ziekte voortkomen„ de met die, welke de gevolgen van het Laurier -Water zyn, en leid daar uit af, dat, onaangezien de aderen vau eenig dier, door het vergif omgekomen, „ grootlyks met bloed opgefpannen ftaan, daar dooi eg„ ter geenerlei ontüeeking word voortgebragt, het blykt ,, doodlyk te worden door het Bloed te doen verftyven, „ zo dat het door de Long of Herfienen niet kan „ vloeijen.'*
*"T^hans van de Engelfche Zaaken afilappende, keeren X wy tot die van ons Vaderland, en gelyk wy, voorheen klagten over den traagen voortgang der Oorlogs toebereidzelen ter Zee hebben opgegeeven ter Staats Vergadering van Holland gedaan door de Gedeputeerden van Amllerdam, moeten wy den Lezer ook voordragen, het verzoek der O.l.Gomp aan Hunne Hoog-Mog. om Be! fbherming , zo als nader blykt uit de volgende Refolutie, De Heeren van Lynden van Hemmen en andere Hunne i Hoog -Mog. Gedeputeerden tot de zaaken van de Zee, I hebbende ingevolge en ter voldoeninge van derzelver ReI fblutie Commiff. van den 27 April laatllleden geëxami1 «eerd eene Misfive van de Gecommitteerde Bewiudhebbe1 ren uit de refpective Kameren van de Generaal e Neder-. , landfcbe Geoèïroyeerde Ooft-'Indifche Comp. ter Vaga1 deringe van Zeventienen, gefz. te Amfterdarn den 23 van (dezelve Maand, repraefenteeretide het yooruitzigt van (de groore ongelegenheid, waar in zig, door de vert traaging in de uitzending van Compagnies Schepen zoude 1 bevinden , zo zy niet fpoedig van het nodige, ten mini flen even als in een gewoone tyd wierd voorzien; als mede ( de mogelykheid eener vyandelyke Aanval op die Gewesl ten, en de verantwoording , waar aan Bewindhebberen : zig anderzins zouden bloot ltelien , leggende er zeven I $chepen by de Kameren gereed , 'om uit te loopen, en ferhoopende, dat binnen weinig tyd dat getal nog zoude
IK»-



334 GEDENKSCHRIFTEN
tïï^^l 7er20?kended«h-lven een convenabel «tal Oorlog Schepen, om 's Compagnies Schepen vei i?ta Convoyeeren , terwyl Bewindhebberen van hunnen ka,2 intuffchen mets onbezogt zouden laaten, om hunneSchepen eene veegheid te bezorgen; zullende eenig ScheT^irtm T1 4W wyze doen wapenen, om 2>g zelfs, en de overige in de Indifche Zeen eenjfiziwtl veraeed.gen: dat egter, indien H. ft. Mog.Stoe met konden refolveeren , zy Bewindhebberen hoopten dat zy niet zouden weezen aanfpreekelyk voor de gevolgen, die daar uit zouden mogen voortvloeijen, en dat de gezamentlyke Participanten, maar vooral dat H H Mog, erkennen zouden, dat zy in dezen alles hadden gedaan het geen men konde verlangen van Lieden: aan wien het belluur over het goed van zo veele Weduwen en Weezen was toevertrouwd; van Lieden , die de eere hadden van onder het onmiddelyk Opperbeftuur van H H. Mog. het bewind te voeren over eene Colonie, wetkers Welvaart met die van het Vaderland ten allernaauwJen verknogus: -~ en daar oP ingenoomen hebbende de Coniideratien en het Advys van de alhier aanweezende Gecommitteerden utt de refpeétive Collegien ter Admiraliteit dezer Landen, hebben ter Vergaderinge gerapporteerd;*» zy Heeren Gedeputeerden van Advyztzouden zyn, dat, hoe zeer het te wenfehen ware dat een genoegzaam getal Schepen van Oorlog konde' worden gecmployeerd tot befcherming niet alken van de Schepen , maar ook van de Bezittingen der" Ooft.-Indifche Compagnie dezer Landen, zulks egter voor als nog vo'llrekt onmogelyk was uit hoofde van de gelteldheid der Marine van dezen Staat, welke meer dan al te bekend was, en aan iemant vreemd konde voorkomen ,' die niet onkundig was van de natuurlyke en zo dikwerf herhaalde Repraefentatien van de Collegien ter Admiraliteit , des wegens van tyd tot tyd gedaan, vooral wanneer in het oog wierd genouden, dat eene Marine, welke tot die laagte was gevallen , niet zo fchielyk op nieuw konde worden geformeerd , en op een refpeSableo voet gebragt: — Dat deze zwakke Marine bovendien als nu nog kragteloozer was geworden door het furpreneeren en vermeelteren van verfcheide Schepen van Oorlog door de cafneele defaftres van eenige anderen ' en uit boofde der overige zodaanig zyn vèrfpreid, ' dat van de
Equi°



VOOR HET JAAR 1781. 33r
: Equipagie , die voor dit Jaar was geproje&eerd , zeer veel ge'neel toegerufte en bemande Schepen en Fregatten wierden gemift , waarvan ten minften tot dit oogmerk geenen diehfi konde worden verwagt: — Dat verder de i gereede Schepen, die aöueel zig bevinden in de Havei.en dezer Landen, eerft en vooral moeften dienen ter beveiliging der Kullen en Zeegatenmitsgaders tot protccue ' van de Vaart van en naar het Noorden en de Ooft- "Zee; — 1 en dat inzonderheid uit hoofde van het onvoorbeeldig ge1 brek aan Bootsvolk , voornarnentlyk al mede geoccalïo; neerd, door het neemen van zulk eene importante mee1 nigte Nederlandfche Koopvaardyfchcpen , dewelke met het befte nationaal Zeevolk waren voorzien, genoegzaaam geen tyd was te 'bepaalcn, waarop de overige in Equipagie zynde Oorlogfchepen in'gereedheid zouden kunnen zyn : Dat egter de Ooft - Indifchë 'CompagH^ van alteveel importantie was voor deze Landen, dan dat derzelver verzoek geheel van de hand zoude kunnen worden geweezen, en zulks te minder, om dat derzelver Bewindhebberen niet blootelyks vroegen, om alleen ten laftcn yau den Lande te worden geprotegeerd, maar in tegendeel, met er daad toonden tot hunne eigen defenfie teffens de uiterfte eftorts te willen doen, en alleen de noodige on1 derftand van 's Lands wegen verzogten tot adiifteutie van de forces , dewelke zy zelve in gereedheid zouden
brengen: Dat eene weigering van dusdaanig verzoek
op dit tydftip tot gevolg zoude kunnen hebben, dat alie hoop op proteöie van 's Lands wegen wordende opgegeeven, teffens ook zoude worden afgezien van die pogingen , dewelke anderzins, miffchien zonder hoop van fucces ,tot eigen behoud zouden worden aangewen^, en dat de Nederlandfthe Ëtabliiljmenten ' ook in dat werelddeel /genoegzaam zonder tegenweer, in handen van den Vyand zouden vallen, en deze Republiek by het eindigen van dezen Oorlog1' zig yan alle reflources zoude vinden
gedeftitueerd : '■ Dat het voorgevoel hier v-an fcheen
i te moeten uitwerken, dat alle kragten'verecpigd en inge: fpaunen wierden, om ook ten dezen aan 't verlangen van welgem. Bewindhebberen zo veel mooglyk te kunnen, f ■ voldoen , en dat , ten einde ook daartoe niets onbeproeff. 1 te laaten, onder afwagting van 's Hemels Zegen, en van den fpoedigen en kragtdaadigen Byftand der Bondgenoo» I ten , by gebrek van gewoone,' zonder het roinfte tydver-
z,uim,



&6 GEDENKSCHRIFTEN
fcujm , tot dc promptfte buitengewoone hulpmiddelen toevlugt moeft worden genoomen; en dat mitsdien zvne Doorl. Hoogheid als Stadhouder en Admiraal Generaal dezer Landen zoude behooren te worden verzogt en gequahficeerd, om, zoo door het overneemen, is 't doenlyk van Schepen van Oorlog met Equipagie, als door het koopen of huuren van andere bekwaame Schepen welke daartoe zouden kunnen worden geappropriecrd hier, of buitenslands, en op alle andere gevocglyke wyzen, de Zeemagt van den Staat ten koften van den Lande , zo fpoedig en zo veel mogelyk te verfterken; ende om vervolgens de concert met welgemelde Bewindhebberen der Ooft-Ind. Compagnie te reguleeren den tyd de wyze en de fterkte van de proteöie, dewelke aan de' voorfz. Compagnie zoude kunnen worden verzorgd, alles zo, en in diervoegen, als Hoogftgemelde zyne Hoogheid, behoudens de meening van H. H H--Mog Refolutie van 26 Maart laaftleden ten meeften nutte van den Lande en van der voorfz. Comp. zoude oordeelen te behooren: — En dat laatftelyk ook de refpective Collegien ter Admiraliteit dezer Landen zouden behoooren te worden aangefchreeven en gelaft , om na hun uiterfte vermogen met Zyn Doorl. Hoogheid meede te werken nier alleen in'tgeneraal om 's Lands Schepen, zo prompt doenlyk, 111 behoorlyke ftaat te brengen en te houden maar ook in het byzonder omtrent al het geene tot derzelver-fpoedige bemanning, en tot meerder fucces der wervingen zoude kunnen dienen, met belofte, dat de extraordinaire fpeudatien , welke daartoe mogten worden vereifcht, en met overleg van hoogftgem. zyne Hoogheid gedaan, aan de zelve zullen worden geretlitueerd en goed gedaan.
Waarop gedelibereerd zynde, hebben de Heeren Gedeputeerden van de Provintie van Zeeland het voorfz. gerapporteerde copielyk overgenomen om in den haaren breeder gecommuniceerd te worden.
Zo uit deze Refolutie genoegzaam te zien is, dat de onze Oorlogs - Toebereidzelen , wat langzaam toegaan om gelyk voormaals den Britten hunne önreéhïvaarü dige handelwyze fchielyk te doen berouwen , is zulks noe nader op te maaken uit de Propolitie den tS dezer door Amfterdarn ter Staats - Vergadering van Holland gedaan en dus luidende:



V Ö O R HËT JAAR ntu 33?
ï)e Gedeputeerden der Stad AMTERDAM hebben,
op expreffe hit van de Heeren hunne Principalen', ter Vergadering voorgedraagen: dat Haar Ed. Groot Achtbanen zij hadden geVeid, dat eindelyk eens van i ffeet zoude zyn geweeft die efforts, die zedert renen geruimen tyd by de Admiraliteiten waren gedaan, om zodanig; een aantal Oorlogfchepen in Zee te brengen als dienftig zoude kunnen zyn om de Commercie en Navigatie der Ingezetenen van dezen Staat, of ten minften eenige takken van denzelven, te befchermenJ Dat de gemelde hunne Principaalen te meer in deze hunne Verwagtsng waren gefterkt, toen zy onderrigt wierden, dat een tamelyk getal Oorlogfchepen, van het nodige voorzienk gereed was om in Zee te kunnen fteeken, *n dat daar toe de Jjofltive ordres waren gegeeven , dan dat zy, tot hunne uiterfte furprife, eenigen tyd daar na hadden verftaan, dat de Officieren , de bovengemelde Oorlogfchepen commandeerende -t op het oogenblik dat zy lieden de zo evengemetde ordres hadden behooren te eXecutecren, kennis hadden doen gee. yen, datzy, doof gebrek aan Ammunitie, Provlfie en Victualie,' voor eerft nog buiten ftaat waren aan de opgenoemde ordres te obedieeren.
Dat meergemelde Heeren Committenten , geconfidereercl hebbende, dat de opgemelde defeften niet alleen niet hadden behooren te exteeren , maar ook by tyds hadden kunnen worden weggenoomen, zoodanig door de onverwagte vertra-ing van eene zaak, die Hun Ed. Groot Achtbaaren oordeelden ten uiterften nutrgeh voordeelig voor het Vaderland te Zyn, voornamenlyk, aangezien zeekere byzondere omftandigheid, waren gefrappeerd geworden, dat zy niet kunnen afzyn ron* delyk te declareefen, dat er wettige redenen zyn om te vreesen, dat door de gezegde InacVviteit zig Weinig hoop orkloeS vooi de zo hoognoodige befcherming van de Commercie en Navigatie, welker totaale ftilftand groote fehaarsheid en b,nfien kort een gevoelig gebrek ten gevolge zal moeten habben, öm niet te fpreeken van de onmooglykheid om den Vyand. die dezen Staat zedert vyf Maanden met eenen onrechtvaar» digen Oorlog heeft aangegreepen, en zig reeds van een groos aantal koftbaare Koopvaardy- en Oorlog Schepen en van éenige onzer buitenlandfche PotTefïieri, by verraffing, heeft nieefter gemaakt, afbreuk te doen; dat wel gemelde Heeren Principaalen, uit hoofde van deze en andere niet tiiin gewigticre redenen, geoordeeld hebben niet langer te mogen uitftel. len de Leden van Uwer Edele Groot-Mogenden Vergadering, ïnet allergepafte ernft eri yver, onder het oog te brengen de fchroomlyke gevolgen , welke voor het dierbaar Vaderland «it dezen ■befeommerlyk.ea ftaat van zaaken te wagten zyn.
y - pst



338 GEDENKSCHRIFTEN
Dat de Noordfche Mogendheden, met welke de Republiek in Alliantie is getreeden en op welker hulp en byftand zy genoegzaame reden heeft te hoopen, meer dan eens haare verwondering hebben geroond over onze inactiviteit en over de geaffeaeerde tranquiliteit , waar mede de Republiek alle de infultes van haaren Vyand verdroeg, zonder zig in het minlte tegens dezelven te verzetten. Dat men door onze extraordinaris Ambaffadeurs aan het Hof van St Petersburg, van tyd tot tyd, gewaarfchuuwd was, dat wy van het gezegde Hof, noch van deszelfs Bondgenooten, geene meerdere huln te wagten hadden dan die geproportioneerd was aan de efforts die de Republiek zelve zoude doen.
Uat de zaaken aan bovengemelde Heeien Principaalen waren toegefcheencn van zo veel gewigt en van zo een ver uitzigt, dat het meer dan tyd is, dat deze Souvereine Vergadering, zo fpoedig docnlyk, • verga tot een fcrupuleuS onderzoek van de waare oorzaaken der bovengemelde inactiviteit; dat zy zig opening laat geeven an veifla* do&n van den Staat der defenfie van den Lande, waar toe zy de noot dige beveelen beeft uitgevaardigd; dat zy inquireeren naar de redenen van dc verregaande traagheid en flaphartigheid , waar mede de belchermmg van bet Land tegens eenen gedugten en voor al aöiven \yand word behandeld, en na de middelen die in het werk zouden kunnen en behooren gefield te worden om de fources van de opgebelde kwaaien te doen ophouden en uit den weg te ruimen.
Dat meergemelde Heeren Committenten, ten einde zig'voor des Lands goede Ingezetenen, welker totaale ruïne m'erraflè fchreeden naderd, en die nogtans tot hier toe de hen opgelegde Schattingen en La«en blymoedig in 'sLands Scharkift hebben opgebragt, en met het iioogftj recht daar voor de Protectie van 's Lands Vaderen afeiflchen . buiten verantwoording en reproche te (tellen, en om zo vel in hun vermogen 13 den ondergang van dit wel eer bloeijend en bydeNabuulen geacht Gemeenebeft af te keeren, haare Gedeputeerden ter dag. yaard ernftjglyk hebben gelaft op het bovengedagte onderzoek ten Jcragriglien te mfleeren , en vervolgens van hunnent wegen voor te «aan : Dat de zaaken van wegen deze Provincie ter Generaliteit daat iieen werden gedirigeerd, dat aan het Hef van Vrankrvk. het welk by aanhoudendheid zo veele en zulke doorflaande blyken heeft sterreven van de goedwilligheid en genegenheid , om ons tegen onzen genieenen Vyand te helpen en reeds met er daad getoond heeft dat deszdfs aanbod van hulp niet flegts in ydele wootden beftaat, zó ras doenlyk werde verzegt met dezen Staat in onderhandeling te treeden, «opens de wyze op welken wy , geduwrende dit Zomerlaifoen, met communicatie der Plans van wederzydfche Operatien, zouden kunren «|n behooren re ageeren. Dat intuflehen nier behoorden te wor¬
den verzuimd, om onze Minifteis by de Hoven van Rusland, Zweeden en peenxn rken te inftrueeren van den toeftand der zaaken alhier en van dat geew hetwelk de Republiek tot derzelver verdeedigingin het weik uV!d, met uitdrukkelyken laft, om, zonder ophouden by de voornoemoc Ho en verdubbelde en de kragngfte inftanrien re doen, om aan os? -ene goede quantiteit wel geëquipeerde Schepen van OorJog over te doen, waar toe ten minden een derzehen haare genegenHeid heef i-u cnd, nrnsgaders aan Hun eindig te reprefenteeren de aoodz-iklykheid , w. Ike thans exteerd, om ia voldoening aan het geüipuleeide by de yoo£ lang fefloiene ca fiewtificesrde Couventie,
4sa ■



VOOR HET JAAR 1781. 33»
«cn by de genoemde Conventie toegezegden byftand aan ons, hoo eerder zo beter te doen geworden
Dat behalven de zo even arm de hand gegeeven voorn-gen, van welker fucces de Heeren Committenten zig alles goeds belooven Hun Ed.-Groot Achtbaaren boven dien van begrip zyn, dat deze Staat, erïcboon dezelve onverhoopt en tegen alle verwagrmg al eeni, op ach zeiven relaaten wierd, nog veele en genoegzaame reflources u zich heeft om haare eigen zelfs verdeedigmg niet als defperaat en hoope,)oos te doe,, aanzitn ; want dat het wel waar is, dat het genot van eenen langduurigen Vreede op het eerfte gerust van een onverwagten Oorlog en aanval wel fchiik, confube en verlegenheid kan aanbrencen maar dar hec niet minder waar is, dat de Rykdom en Verrmoeen van het Algemeen , door het jouïfleeren der vrugren van dien 1 Vreede, merkel vk zynde geaccreiTcerd, de Hooge Regeering daar door in ftaat k.n' worden gebragt, om, door een nuttig en heilzaam I «rebruik van dezelven , de zaak tegen eenen, daor een koftbaareti en langduurigen Oorlog afgematten Vyand, langen tyd draagende te houden, en zodaanige goede maatregelen te beraamen, dat dezelve tot . het vernieuwen van eenen honotablen en voordeeligen Vreede gei dwongen werde. , , .
Dat taatftelvk meergedagte Heeren Committenten van o<udeeI zyn , IJat om de Refolutien, welke tot de voorfchreeven eindens zyn irrek.kende en dienen moeten tot befcherming van den Lande en van deszelfs Bezittingen in andere Waeielddeelen , een fpoed.g en prompt ■effeft te doen lubben, en om de beraadslagingen daar toe met de ver^eifchce fecretefle te doen behandelen, eenige weinige Heeren uit de 'tefoeftive Provinciën door de Heeren Staaten van dezelven behoorden te worden gecommitteerd en met de nodige inftruftien cn magt behoorden te worden geraunieerd en voorzien, om geduurende dezen 1 Oorlog met Zyne H.ogheid den Prins Erf-Stadhouder de noodige ; befoignes te houden tot het Uitdenken, bepaalen en in het werk ftelkn van alle ioódaanige middelen ais meeft gepaft en gefch.kt zyn om , onder den zegen en byftand van Cod Almagtig het verva lene te herfteUen, de Tmaad en fchande , waar mede de Republiek buiten's Lands ,ovet!aaden is, uit te wifien en door eene vigoureufe derenfie het Va, derland met alles wat in het zelve lief en waard is,voor verdere ram■ pen en onheilen, by deszelfs dunrgekogte Vryheid te bewaaren.
Eindelvk vinden meergenoemde Heeren Gedeputeerden Zig nog uit; 1 drukkelvk gelaft om de bovenftaande Propofitie, tot verantwoording en decharge van de Heeren hunne Committenten , in de Regifters vin, '■ | Holland te doen infereeren, en op alle mooglyke wyze te infteeren , I dat op dezelve pr.mpte en vrugtbaare Refolutien worden genomen en te"bereiking vat. hunne goede oogmerken hunne Medeleden inftanteWk en ernftiglyk te verzoeken op deze voordragt, het goedvinden van ! de Heeren dfrzelver Print-,paaien tegen de naaft volgende Vergadering 1 nit te werken en aldaar in te brengen. .
Terwyl men afwagt wat gevol5en deze Propofitie hebben za1 zouden wy den Lezer kunnen mede deelen verfcheide pedrukte Lyften van de Nederlandfche Zeemagt, maar vermits op fommig:n zelf gebragt worden, die geene, welke, in Europa en de Wuft-Indien reeds door de Vyanden genomen en dus niet meer onze zyn , zullen wy alleenlyfc eene Lyft volgen , van welke men dezelve heeft afgelaten; aien zegt dan dat zig tbam g«eed bevindeo
Y *



VOOR HET JAAR 1781- 3fi
t>e Neutraliteit of George aan den Band, Blyfpel, gr. !ro.: a sSt.
De Moed der Vaderen ten fpoore voor het nageflagt, voorgelezen ter zevende iiarlykfche Vergadering ran 't Genootfchap, ter Spreuke voerende : Volmaakter door den Tyd, op den eerften January 17»j, door J. D. V., te Utrecht by 5. de Waal, in gr. gvo.
VERANDERING w» REGEERING in verfcheiden STEDEN.
Te ROTTERDAM tot BURGEMEESTEREN de Ed. Gr. Achtb. Heeren Mr. P. Bosraart, Heer van Alblafferdam ; J. van Alp hen } Mr 7 H. Vingerhoed,, Vryheer van EiTelykerv/oude en Heer Jacobs, woudc ; en Mr! P. ? van Berkel. Tot SCHEEPENEN de Ed. Achtb. Heeren Mr. A. W. Senn van Bafel; Mr. P. de Monchy ; Mr. D. L. van Catienburg; A. Baartmans; Mr. J. D. de Loches; A.J.VerftolksHeer. van Soelen en Aldenhaag; en Mr. A. J. de Vry.
Te HOORN tot SCHEEPENEN de Ed. Achtb. Heeren Mr. B. b Carbaftu, ; Mr. F. Bmkbor/l ; H. Verloren ; Mr. D. Gallis ; W. Schuurman; T. Bakker; en M. Koper.
Te SCHIEDAM tot BURGEMEESTEREN Mr. H. van Bulderen • Mr D. Doom, Jacobsz ; en J. Heereman. Tot SCHEEPENEN de Ed' Achtb. Heeren Mr. T. J. Pigeaud; Mr. D. F. Pichot ; Mr. P. 7. van Cleon; Dr. M. W. Keuchemus; W. de Monte; C. Heereman; en
^Te^TuRMERENDE tot BURGEMEESTEREN de Ed. Groot Achtb. Heeren S. Appel; Dr. J. A. Menger; W Rymink tnA Lugtig. Tot SCHEEPENEN de Ed. Achtb. J. Peer,; J. Wormer ; A. Louwen; £. Suidema; H.ven Slypen; B. Peereboom en P. Muller.
Nederlandfche BEVORDERINGEN en AANSTELLINGEN.
De Heet Mr. H. Ti Bofcb , Burgemeefter vau Culemburr, tot ordinaris Raad en Archivarius van den Hove en Stadhouder van de T.eenen te Culemburg. ,
De Heer Mr. L. van Beufichem, Griffier in den Hove van t voornGraaffchap, tot extratordinaris Raad in dcnzelven Hove en Comuns. iaris aldaar. ^ nuin, Heer van 's Gravemoer en Maasdam tot lieutenant-Houtvelter van Hoiland en Weft-Friesland.
De Wel-Ed. Geftt. Heer J. C. Hartfmk. tot Bewindhebber der O. I. Compagnie tet Kamer Amfterdarn. .. •
De Heer B. van der Spek , tot Schipper in dienft der Ed. O. I. Compagnie.
BEVORDERINGEN ter ZEE.
Tot Uitlegger Kapiteins op de Schepen de Schildpad en dc Vaardig, itii, onder het Collegie ter AdBauaUc.it «T d« M.aa.1, J), Ha/enntit %a C. Sntjfan,
UI*



m GÈDËNKSGHRIFTEN MILITAIRE BEVORDERINGEN.
Tot Lieutenant Colonel van Zyner Doorl. Hoogheids Regiment Orange Gelderland, den Gen. Ma,ot en Major effeftif van het voorn. Regiment- W. L Graave van Weideren; en in zyn plaats tot Majoc ett. van het eerfte Bat. des voorichr Regiments den Col. tit en Kunt van eene Comp. onder her tweede Bat M. G. Sohkaft: Tot Kapitein van eene Comp. onder Het eerfte Bat. van 't meergem. Regiment, in plaats van voorn. Graave van Weliteren, die by changement, in plaats van wyien den Baron Roocle van Heekeren, dfe Granadier Comp vart het tweede Bat. bekomen heeft, den Kapitein Commandant van do Ivf - Compagnie A. W, F. van Loc.
STERFGEVALLEN.
De Hoog-Ed. Heer A. Baron de Reedt va» Htekcren, GeneraalMajor van de Infahtery en Lid in den Hoogen Krvgsraad det Vereenigde Nederlanden &c. &c.
Dom Auguftus Antonius de Scuza, extraordinaris Erivoyé van 't Hof van Po'Ugal, by de Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden &Ci De Wel-Ed. Geftr. Heer L. van den Berg, Oud-Raad en OudBurgemeefter van Schiedam.
De Wel-Ed. Heer J, van Ouderkerk, Directeur van den Mofcovifchen Hatidel re Amfterdarn.
De Hoog-Ed. Heer R. de Klerk, Gouverneur-Generaal van Nederlandfch Indien Sec. He,
De Wel Ed. Heer Mr. J, Bcumens ( Commiffaris der Stad Amftetdam, Prelirfent en Hooft - ingeland van de Beemfter.
Do Wel -Ed. Geftr. Heer Mr. M. van Burin, Raad in de Vroed£hap, Oud-Burgemeefter en Commiffaris der Stads Pofteryen &c &c. ie Utrecht.
De Hoog-Ed. Heer W. J. M. J. Baron Betnia van Burmania, Colonel by de Armee van den Staar en Kapitein van eene Comp. in het Regiment van Zjne Furftel. Doorl. den Lieut. Generaal Prins van Saadem
INHOUD van het VYFDE STUK.
4 Vetvolg van den Oorfprong der Jmericaar.fihen Onluften. BI. Z76 a Adres van Mr. J. F. van Bcrckel, 1'enfionaris van Amfterdarn. 2jy } Memorie aan H. H. M. M. van wegens deri Amèricaanfchen Minifter J. Adams met het Antwoord. • 2gi
4 Declaratie van zyne Pruiiïifche Majefteit, over de Scheepvaart
zyner Onderdaanen jOJj
t Spaanfche Zaaken. . i . • \ 315
■6 Engelfche Zaaken. . . .... i
? Verflag van Vaderlandfche Zaaken-. . . . . ,. . 33J
$ Propofitie dei- Stad Amfterdarn. . ......... 337
9 Lyft van 's Lands Oorlog Schepen. . 340
Je Conventie tuffchen het Franfche Hof en onze Republiek wegens het herneemen v8n Schepen en Veiflag van het neemen der
Voot van Sr Euftachius . . . .
ji Byzondetl eden. 347 Oeconomifche Zaaken. 24S. Letïerkundlgc Beristen. ibid. Nieuwe Boeken. 349. Veranderingen van Rpgeeang. sji. Bevorderingen, ibid. Sterfgevallen, 3f»,



STAAT- GESCHIED- HUISHOUD-
E N
LETTERKUNDIGE
GEDENKSCHRIFTEN
VOOR HET JAAR 1781.
ZESDE STUK.
juny.
TWEEDE VERVOLG DER BEKNOPTE HISTORIE VAN DEN OORSPRONG DER AMERIGAANSCHE ONLUSTEN.
r"VTaauwlyliS was Je Haven van B°flon gefloten' ofaI"
J_\ le Colonien openden Infchryvingen om die ongelukkige Stad kragtdaadigen byftand te verzorgen, üe lnwoonders van Marblebead zonden twaalt Karren met gezouten Vis, als mede eene zeer groote quamiteu Bakfceljaauw , en Zuid-Carolina verzorgde, behalven veele andere Levensmiddelen, overvloed van Ryft.
In den beginne wierd de invoer dezer onderfteuniiigen door de Tolbedienden geweigerd, onder voorwendzel Idat zy niet voor Mondbehoeftens gerekend wierden, maar wel als Koop - Goederen , door de jongfte Bill verboden, :en men moeft al vry fterke Vertoogen doen,en het baariblyklyk gevaar van eenen hongersnood aantoonen om te «verwerven dat men eenigzins afzag van deze tyrannifche .handelwyze, van welke de Boftoniaanen egter altoos eene llevendige aandoening behielden.
De Stad Charles-Toivn, deed zig door eene andere welidaad uitmunten, als zendende na Nieuw- Tork een Vaarifuig met drie honderd zes en zeventig Vaten Ryft , waarivan de ontfangen Gelden verdeeld wierden onder de Arimen van Bofton en de geheele Provincie van Majjacbujett. Dergelyke yverzugt heerfchte ook in de Proviacie vau
hOaauwlyks was de Haven van Bolton genoten, or aiLlN le Colonien openden Infchryvingen om die onge-
[gezouten Vis, als mede eene zeer groote quamiteu bak-



3fö GEDENKSCHRIFTEN
Mary!and,zh welke aan de algemeene vryheid eeneofferhande deed van dertien duizend Schepels Koorn: maar boven al fcheen Virginien alle andere Provinciën in edelmoedigheid te willen overtreffen, door het byeen brengen van 6ooco Schepels voor Bofton beftemd.
Indien Gage , zig ontblootende van den' grootfchen waan zyner bediening, aandagtig had willen bedenken die ïamenftemming der onderfcheidene Provinciën vna America , zou hy begreepen hebben dat de geweldige middelen d,e hy beraamde, van zulke gevolgen niet zyn zouden als hy verwaandelyk zig vleidde; doch hy meende alles door geweld te verkrygen, en de eerfte openbaare flag, dien hy te Bofton deed, was het afzetten van den Colonel Hancock, wiens liefde tot de Vryheid hem voor de geheele Provincie dierbaar maakte.
Deze Officier, na eenige gefchillen met den HeerGage, gehad te hebben, ontfing van deszelfs Secretaris dezen Brief.
„ Myn Heer! Ik heb van zyne Excellentie den Gene,, raai Gage bevel bekomen om U te doen weeten dat „ uwe dienden , inhoedaanigheid van Kapitein der Com„ pagnie Cadetten, voortaan nutteloos zullen zyn en Gy „ van dit oogenblik af van deze bediening zyt afgezet '' Ik ben, enz.
.Z? dr* ™* de Compagnie dit ftaaltje van Gezag niet bewuft of zy vergaderde zig en befloot, met eenpaarige ftemmen, om door drie Gedeputeerden haar Vaendel aan den Generaal te rug te zenden en te doen weetcrl dat zy zig zelf bmren dienft ftelde. r»
De Hen Gage ontfing deze Deputatie met trotsheid en gaf dezelve dit Antwoord;
„ Myn Heeren! De Colonel Hancock heeft zig kwa,, lyk gedragen en wezenlyk te kort gedaan aan den eer| t-> bied
(O Om dit befluit dezer Compagnie wel te verftaan, diend trien te weeten dat dit was een Compagnie Militie, faamzefttld uit de voornaamfte Negotianten van Bofton; derzelver Kapitein, de Heer Hancock , bezat in den beginne der Onhiften omtrent drie i vier Millioénen P. St., zo door een overgrooten Koophandel als door de menigte Huizen die hem in *°ft°"J0C kwamen. want hy was aldaar Eigenaar van eenr>e.
m ^«KffWêcIte vennosen hsdt hy aan de semee"



VOOR HET JAAR ijlt. 3*7
' i bied die hy aan myne qualiteit van Gouverneur verfchuldigd was, waarom ik goedgevonden het. hem te cafleeren: Ik zal nooit dulden dat de Heer Hancocki of wie het ook zy , de wetten van ondcrgefchiktheid verbreeke. Indien my Uwe voornecmens bewuit wi" ren geweeft, zou ik ze ook voorgekomen hebben met " teffens de Compagnie te vernietigen. In neem Uw '' Vaendel en ook Uwe demiffie aan."
Dit antwoord door de Gedeputeerden aan dc Compagnie ovêrgebragt zynde, wiide deze dorens vaneen te Icheiden, aan den Colonel Hancock een doordraaiend bewys geeven van de agting, welke zy hem toedroeg en hoe leed het haar was hem te verliezen; zy zond hem dan door agt Gedeputeerden een Adres dat zeer wel in ftaat was hem de bejegende verootmoediging te vergoeden, indien al eens het lyden voor zyn Vaderland verootmoedigend zyn kan. . .
Deze tyding, door de ganfche Provincie verfpreid, veroorzaakte een allerheftig!! gemor. Men befloot het afdanken van den Kapitein der Cadetten te wreeken door de Raadsheeren, nieuwlyks door den Heer Gage aangefteld , te dwingen hunne bedieningen neer te leggen en dit ontwerp, wierd met zoveel geheim tot rypheid gebragt als cordaat uitgevoerd. Drie duizend Inwoonders van verlcheide nabuurige Steedjes, zig verzameld hebbende, traden op zekeren morgen ten 7 uuren in goede orde binnen JVorcefier: aldaar, zig op de Markt gerangeerd hebbende , zonden zy van die Compagnie twee Man na den Heer Paine , een der nieuwe Raadsheeren , tem fommcerendeomoogenbliklyk zyne commiffie over te geeven en zig fchriftelyk van zyn ampt te ontdoen. Dc Heer Paine, weinig kans ziende du voorfte te ontduiken , deed al wat men begeerde, en gat fchnttelyk bewys hoe zeer het hem leed was de plaats van Raadsheer aangenomen en daar voor eed gedaan te hebben zonder genoe^aame overweeging van den aart der zaak wau toe hy zig had laaten verleiden. De Manfchappen, met deze verklaaring voldaan, fcheidden van één, Bren 600 Man, die men na Rutland zond met eene gelyke Commiffie by den Colonel Murray, doch deze was den voorigen dag na 5^» vertrokken , waarom men by hem eenen Brief agterliet, in welken hy wierd gewaarfchuuwd dat, indien hy voor den 10 September 3 *



$5? GEDENKSCHRIFTEN
syne bediening niet neergelegd , en zulks in de openbaare Nieuwspapieren van Bofton bekendgemaakt had, men hem een tweede bezoek zou geeven, waar over hy niet zeer voldaan zou zyn.
Terwyl dit Corps Militie na Worcefter in aantogt was verfpreidde zig een valfch gerugt dat zy door een Detal ehement geregelde Trouppes vervolgd wierden, waarop men halte hield en fchikkingen gemaakt wierden om het zelve te ontfangen. Een tachentig-jaarigen Grysaart, zig onder den hoop gemengt hebbende , begaf zig, even als de anderen in 't gelid , en alle moeite die men aanwendde om hem tot het heengaan te beweegen was te vergeefs, vermits hy volftrekt wilde blyven, zeggende met eene waarlyk heldhaftige grootmoedigheid : Myn dood kan nog nuttig zyn; ik zal my voor iemand, die jonger ts dan ik ben, plaatzen, ten einde den fchoot te om* fangen, die hem zou kunnen tref en cn myn Vaderland beroofd zou hebben van eenen Befcbermer , die ik aan het Zelve bewaard zal hebben.
Den 30 Auguftus was de Dag, bepaald voor de groote Zittingen , zynde een halsgerecht. Pieter Olivier Ópper-Rechter, de Rechters Affefforen , en verfcheiden üedienden van de Pleitzaal , begaaven zig gezamentlyk lia de Audiëntie-kamer, vergezeld zynde van den voor«aamtten Shenf en zyne Gedeputeerden.
De zitting nam , als na gewoonte eenen aanvang met het benoemen der groote Gezwoorenen , onder welke het Hof tot Prefideut verkoos Am Reet Hancock, maar hy weigerde m d:e qualiteit eed te doen en zyn voorbeeld Wierd van alle de anderen gevolgd. Het Hof der Rechters hun gevraagd hebbende de reden hunner weigering, bekwam tot antwoord, dat zy er meer dan eene hadden, en dat zy verlof eifchten om overluid een gefchrift te leezen waar in men daarvan verilag gaf ■ doch dit wierd by 't Hof niet goedgevonden, hetwelk hun gelaltte hunne Memorie ter examen op Tafel te laaten waarvan alle Gezwoorene zig verfchoonden met te zeggen dat het niet gebruiklyk was iets aan 'r Hof over te geeven, dat niet vooraf publiek was geleezen.
Vervolgens ging men over tot de benoeming der kleipe Gezwoorenen , waarvan de Heer Kneeland tot Prefï- ' dent wierd gefteld , maar zyn antwoord op den hem VQorgeüelden eed was even als dat van Hancock, D?
Heer



VOOR HET JAAR 1781- 3ff
,„, I O uurfn begon eene tweede zitiing, waar by de Heer
Gf°d^n Tr S^Ï^^JmJïïSS en net wafgeS dï $ï fte onvoor.igtigheden van.Gage otn 'dus Sa de formaliteiten heen te loopen in een ty d dat alle gemoederen onruftig waren geworden en alles by hun in verdenking was. d
Maar hy had geheel wat anders n den1 zm dan fchrandere en zagte wyze den ftorm te bjdaarm , , op het punt was van uit te barden. Hy h-d zyne 'verain by het affcheidneemen verzekerd da^ hy m 1
tweehonderd en zeftigMan op .3 floepen «ntehccpen^e Rivier Myftic opvaaren vervolgen aan L-'^Kmiden voorttrekken na Cambpdge alwaah^elve meehon. maakery forceerde «V',^meefte^™SteiUoekomende derd ei/vyftig Vaten kruid aan Neg o ^Xdenüpen aldaar in bewaaring gel egt. "L eI .° oU iets af zkter van het Kruid - Magazyn te w», daar mui te reeven aan eenig Particulier, zelfs met aan ^wge naars,\onder eene door hem getekendeordre.wdkehtt^ ddwyzc door den Gouverneur van Carelwa te Lfiartes Tevn gevolgd wierd. . , , verfchrikt
De Americaanen , egter, m geenen deele ven ^



VOOR HET JAAR 1781. 36t
binnen de M uuren van Philadelphia verfcheenen de Gedeputeerden der Provinciën Nieuw-Hampshire, Maffacbufett, Rbode-Eiland, Cmneciicut, Nieuw- Tork, Nieuwyerfcy, dc drie Graaffchappen van de Delaware, Markland, Pcnfylvanien, Virginien, de beide Carolina's, by Welke n Colonien zig vervolgens ook Georgia voegden, en de gezamentlyke Gedeputeerden op dit eerde algemeen Congres verkoozen tot Prefident den Heer Pcyton Randolph.
Hier was nu het tydftip hetwelk aan de Gefchtllcn tuffchen het Moederland en de Colonien een gewigt byzette dat dezelve nog niet gehad hadden. Nu zyn het geen Particulieren meer die heerfchzugtige Meefters halllarrjg wederftreeven, maar het is een wordeling van een Lichaam tegen een ander Lichaam, van het Amcricaanfche Congres tegen het Parlement van Engeland, van Natie tegen Natie, en even als Philadelphia van ganfeh America de plaats 'was,daar de Weetenfchappen de voornaamde vorderingen hadden gemankt , moeit ook aldaar de fakkel der Staatsomwenteling ontdoken worden. Die geen, derhalven , welke in den boezem van Penfylvanien Collegien en eene Academie had zien vedigen, zou te regt hebben kunnen voorzegden, dat ten cenigen dage de Vryheid aldaar hnare veiliglle fchuilplaats vinden zoude.
De eerde zittingen van het algemeen Congres wierden aangelegt om zig te verderken in het befluit om met ftandvaftigheid de poogingeu van 't Britfcb Minifterie af te keeren en liever alles op te zetten dan den inbreuk en het verlies der Amcricaanfche Vryheid te dulden.
Den 10 derzeifde Maand September, werd door de Gedeputeerden van het Graaffchap Suffolk eene Deliberatie aan het Congres overgeleverd , welk Stuk ,opgefteld door Commilfariiren dier Stad, zo doorwrogt was met alles wat liefde des Vaderlands kan inboezemen, dat het de eenpaarige toejuichingen der ganfche Vergadering verwierf en vervolgens ten voorfchrift diende,aan die, welke namaals van de andere Provinciën voortkwamen , dus wy niet kunnen nalaaten de twaalf laatfte Artykelen, als zynde de voornaamde daar van , mede te deelen
Artykel IV. „ Vadgefteld dat het Graaffchap niet ger „ hoorzaamen zal aan eenigerlei Acte van het Parlement van Groot - Brittannien, ten doel hebbende het ontzeg„ gen der Haven van Boflon en verfcheide veranderingen



36* GEDENKSCHRIFTEN
„ m de regeenngsvorm dezer Colonien, welke moeten „ aangezien worden als aanrandingen van een bedorven „ beduur «rekkende tot het kluifteren van een vry Volk.
V. „ Ieder Gerechtshof of Rechtftoel, in deze Provin„ ae zittende, uit kragt van eenig ander gezag, dan 't „ geen by de Charters en Wetten des Lands erkend is „ zal onwettig gerekend en de Amptenaaren, die hetzelve „ uitmaaken, onbevoegd geacht worden ; het Volk zal „ ongehouden zyn hetzelve te gehoorzaamen , deszelfs „ vonnillen zullen buiten werking blyven en als niet ges, fchied. 6
VI. Irnjevalle de Gerechtshoven zittingen houden in „ de Ungeluksige omftandigheden, in welke de Provin„ cie zig bevind, en zy zig beftuuren door het gezag en „ volgens den aart der voorn. A&e van 't Gróot-Brh„ tanntjcbe Parlement, zullen wy aan de Sberifs, Schou„ ten, Gezwoorenen en alle Officieren, die weigeren r> "j'cn de Beveelen der Rechtbanken uittevoeren kragt„ dadige byftand verleenen, en,ten einde de hinderniiïen, „ welke va.ieene opfchortingin detoediening van 'trecht „ ouaffcheidbaar zyn, voor te komen recommandeeren wy
alle Schuld-Eiffchers om jegens hunne Schuldenaars alle „ edelmoedigheid cn befcheidenheid te gebruiken, welke ,, hunne zaaken kunnen veelen. Den Schuldenaaren te„ vens aanzeggende om met alle mogelyke vaardigheid „ ter voldoening hunner Schulden te komen, terwyl wy „ den een en ander, beiden, aanzoeken, ingevalle onder „ hen, wegens de vereffening hunner wederzydfche rekeningen, eenig gefchil mogt ontftaan, te beruften in „ naar goeddunken gekoozen Goemannen, verklaarende „ dat als fchuldig aan Verraad en Vyand des Vaderlands „ zal gehouden worden, die geen, welke deze middelen „ van bevreediging zal weigeren te gebruiken.
VII. „ Alle rekenpligtige Amptenaaren zyn gefom„ meerd tot het borg blyven voor alle Sommen, die zy „ thans in kas hebben, en geêne betaalingen te doen aan „ byzondere of algemeene Schatmeefters, zo lang het „ tegenwoordig bewind ftand grypt, tot dat deswegens
door het Provinciaal Congres anders zal geordonneerd worden.
VIII. Alle, welke van het Hof aangenomen hebben Commiffien, diemetdefchikkingen der jongfte Aclen
„ van het Parlement overeenkomen , hebben zig jegens
„ de



VOOR HET JAAR 17S1. 5<*3
de Nat'e fchuldig gemaakt. Om, egter, hun een midr ld te erlchaffen, waar door zy hun vergryp erken" nen en hunne dooling afleggen kunnen, zullen zy van * wegen de Provincie worden gefommeerd om voor ■! den 10 dezer Maand zig wette yk van hunne bed.e" Scn te ontdoen, en na dit uitftel zullen, allen, wel" kè hunne Commifllen hebben blyven behouden, ver" klaard worden Vyanden des Volks te zyn.
\X D" ASte van 'tParlement, welke den Catho. vk'cn Godsdienft en Franfche Regeerings- form in ' Canada veftigd,is teffens fchadelyk voor het Proteftan" tendomenaande Americaanfche vryheden ; en wy zyn, " a's Menfchen en als aankleevers van de Proteftantfche " Kerk indeonvermydelyke noodzaaklykheid omkragtl daadige Maatregelen te neemen om ons Land voor
deze 'oevaarlyke nieuwigheden te behoeden. " X ° Aangezien onze Vyanden zig gevleid hebben de Volken van dit vafte Land, offchoon zeer talryk en " beroemd wegens hunne dapperheid, met gemak te onV derwerpcn/zig verlaatende oP derzelver onervaren" heid in de kunft des Oorlogs, zyn wy, jaloers om " den roem der Natie te handhaven enbegeerende kragt" daadi- te zorgen voor de zekerheid onzes Lands, over ' een gekomen de Commifllen te vermengen van alle Officieren, welke thans 'tbevel nebben over de M1I1" tie der Provincie en anderen te benoemen ,welke door " de ervanrenfte en krygshaftiglle Perfoonen gekoozen zullen worden , altoos den voorrang geevende aan " zulken, als door hunne zugt voor vryheid uitmunten. " Wv gelaften den zodaanigen, als met die Ampten be" kleed zullen worden, zig zonder uitftel toe te leggen " op het beöeffenen van het beroep , waar toe zy gefrhikt Oaan te worden, en ten einde zy daar in te ligtlvker volleerd mogen worden, zal er weeklyks eene " naauwkeurige wapenfehouwing gefchieden. " X Onaangezien de herhaalde beleedigingen, welke wv "hebben ontfangen en de verdrukking waar onder wv leeven, zedert Groot-Brittannien een Oorlogstocftel in ons Land gevefligd heeft, doet de opregte genegenheid , welke wy onzen Opper-Vorft toedra• een en waar van wy altoos blyken gegeeven hebben , " ons'befluiten om eenvoudig vervyeerender wyze te , werk te gaan , alles voor zo veel als de reden en de
be-



m GEDENKSCHRIFTEN
„ beweegoorzaak van onze eige behoudenis ons niet " ^Ven verpligten op onze Aanvallers los te gaan
» Vernomen hebbende dat men voornee'mens „ was verfcheide Ingezetenen van dit Graaffchap, die. „ geduurende deze Onluften, door hunnen vver om de „ Kechten des Vaderlands te verdeedigen, hebben uitge„ munt, m hechtenis te zetten, verbinden wv ons in «e„ vai zodaamg haatelyk ontwerp uitgevoerd werde, aan „ te houden en gevangen te zetten alle Minifters en Wer„ kers van het Bntfch bewind dat ons vervolgd en hen „ vaft te houden tot onze Landgenooten vry en vrank " den Familien en Vrienden terug gegeeven wer-
XIII. „ Wy noodigen alle Provinciën van dit vafte „ Land, om , tot tyd en wylen dat onze vryheden in „ hunne volle regte waarde zullen herfteldzyn, mede „ te ftemmen m het voorneemen, door ons gevormd, „ om allen handel , zo van in- als uitvoer met Groot„ Brittanmen, Ierland en de Americaanfche Colonien te „ lïaaken;_ onder ons optefchorten hergebruik van Goe„ deren na Britfche Manufacturen voort komende ■ bo„ ven al om ons te ontzeggen het gebruik van de Thee „ en andere Oofterfche Producten, egter met onderwer„ pmg van deze zaak aan de bepaalingen, die het al<*e„ meen Congres zal oirbaar vinden. ö
XIV. Zo het gebeurde dat onze Vyanden door ee„ we plotsiyke onderneeming ons in de noodzaaklyk„ heid bragten de hulp onzer Broederen te verzoeken „ en onze kragten te vereenigen, zal een der Leden van' „ net Oommitte of eenig ander ten dien einde aangefteld „ 1 erfoon door de Stad , alwaar de vyandlykheden „ mogten begonnen zyn geweeft , onmidlyk een Cou,„ r.er zenden na de naaft gelegen Stad om daar van aan „ het Correfpondentie-Committékennis te geeven, wel" *e 3.a! \°jpn hec, ben'gt aan de verdere plaatzen van „ (tit trraafichap mede te deelen, tot zig een genoe^zaa-
" i™," b,v,land ter afweering der Aanvallers verzameld ,, heboe.
Het algemeen Congres qam alle de Artykelen derDeIiberatie van het Graaffchap Sufolk aan en dus verkreeg hetzelve den roem van het eerfte beredeneerd ontwen? voortgebr3gt te hebben. K
Dusdaauige moedige flappen verpligtten den Generaal
Gage



VOOR HET JAAR 1781. 3Cf
Gage nieuwe voorzorgen te neemen ;hy deed eene redoute oprechten op de Lands engte, welke Bofton aan het ivafte Laad hegt, en hy zond vyf Tranfport-Schepen na \Ouebec om liet tiende en vyftigfte Regiment van daar ie haaien- vyf Compagnien van 't Regiment Konings-letlanden en het zeven en veertigftc Regiment terüerkteti het Garnifoen van Salem , maar beletteden niet dat de rfeuwe Raadsheeren, die geweigerd hadden hunne Commiflien over te geeven , zo wel als de Commifen der Comptoiren uit de Stad moeften vlugten. Dus voerde de Regeering en het Volk onderling een (lillen Oorlog zonder flag of lïoot en dit duurde al een tamelyken tyd zonder uit te barften. {Het Vervolg hierna.)
%a r 1- .„,.1 7^ u*ttn*, <i(i h^.
Hiermede weder afftappende van onze Americaanfche Hiftorie, zullen wy het verflag der Stukken nopens de vermeerdering der Land- en Zeemagt van dezen Staat vervolgen , en, onzes bedunkens , den Lezer geen 011dienft doen met denzelven te vertoonen de onderfcheidene Plans, daar van wacreldkundig geworden , waar van dat der Zeemagt dus is:
SCHEPEN. STUKKEN. KOPPEN. TOTAAL. 2 . . . 70 . . . sso . . 1100.
0 . . . 60 ... 4f° • • 4°>°!*' jo . . . 300 . . 4voo.
2 . . . 4® . . . 270 . .
1 . . . 4O ... • 2JO . . IfO.
,4 . . . 36 . . . 230 . . 31*0. 13 . . . 20 . . . iyo ■ ♦ »9r°. ^ 2yo . . izyo-
61 Schepen van Oorlog tó86o.
1 Hofpitaal-Schip 7°.
4 Advys- Jagten. ... 60 . . 240,
ia Groote Vaartuigen . . 7° • • °4°-
16 Kleine dito . . . . 3° • • 4°°-
94 gewapende Schepen, in 'tgeheel, . 18490.
De Petitie van den Raad van Staaten, ter vermeerde» fing der Marine, word opgegeeven dus te zyn^



366 GEDENKSCHRIFTEN
1°. 7 Millioénen 341 duizend 536 Guldens voor het bouwen van nieuwe Oorlogichepen en Fregatten. n°. 1 en 1 halt Millioen voor aankoop van Gefchut en Oorlogs-Amunitien. UK 4 Millioénen 763 duizend 135- Guldens voor de drie vierde Deeien der onkoften tot het buiten gewoon equipeeren , zullende het vierde Deel (welk 1 Millioen 911 duizend 4/ Guldens bedraagd) uit het Verhoogd Laft en Veil-Geld Bevonden worden. . Wepns de Landmagt zyn er verfcheide ontwerpen . m welke geen van allen door alle de Provinciën tot notr toe is geconfentecrd. Het eerfte dat openbaar wierd was
o^tekv» Lr zulIen 6 nieuwe COMPAGNIEN „ KUl ItKY geworden, van welke 2 voor het Reei„ ment Gardes te Paard, 2 voor het Regiment Gardes„ Dragonders en 2 voor het Regiment Carabiniers : „ voorts zullen alle de Compagnien Ruitery met 10 „ Man vermeerderd worden. Byde INFANTERY „ zullen er 3 nieuwe Bataillons geworven worden- e'én „ van welk by een der Regimenten van Orange-Nas„ jau één by het Regiment van Baden, en e'én by een " „ Cj R5,S'ment «evoegd zal worden; voorts zullen „ alle de Compagnien van het Voetvolk met i<- Man „ vermeerderd worden. Alles ingevolge een Plan reeds „ voor eenige Jaaren , door Zyne Doorlugtige H002„ heid ontworpen." " s
Vervolgens kwam aan het licht dit volgendenader Plan van Augmentatie: 6 Compagnien Gardes te Paard, elk met Manfchao 1 Quartiermeefter, 1 Corporaal, en 4 Ruiters, . . . . . ,< 2 Nieuwe Compagnien, el'k van'yS Paarden, 116 4b Compagnien Cavalery, elk met 1 Corporaal
en 4 Ruiters; . . < , 8 Nieuwe Compagnien, by Orange-Friesland 4 ' elk van f6 Paarden en yi Hoofden, . 408 8 Compagnien Gardes Dragonders, elk met t Lieutenant, 1 Sergeant, 1 Corporaal, en 4 Gemeenen, . , m < ,
16 Compagnien Dragonders, met 1 Corp. en 4 uemeenen, . . ; % 80 ( zynde te zamen 926 Man, en 976 Peaideu.)
1 Com-



VOOR HET JAAR 1781. 3*7
2 Comp. Gardes Grenadiers, met 13 Gemeenen, 16. 4. Nieuwe Comp. Gardes, elk van 94 Hoofden, 376. 63 Compagnien Grenadiers Nation. en Waaien,
met 1 Sergeant, 1 Corporaal, en 8 Gemeenen, 630. = 78 Ordinaire Compagnien met 1 Se.geant, 1
1 ambour, 1 Corporaal, en 3 Gemeenen, 2268. 6 CompaanienGrenadiers Shotte», 1 Sergeant, , Tambour, 1 Corporaal, en 3 Gemeenen, 216. 116 Nieuwe Compagnien Duitfche Waaien, niet
61 Hoofden by yder Batt. 2 Compagnien . 7606. 6 Nieuwe Comp. Schotten, yder 61 Hoofden, 73*By het 1 Batt. van 't 2de Regiment Orange en
Nafau 1 Bat. • By dat van Baden-Dourlacb, 1 Batt., . SS9Bv 't qde Batt. Waaien, 1 Batt., . • yf9? By 60 Comp. Zwitzers, yder Comp. yo Man, 3000. 4 Compagnien yder i Sergeant, 2
Corporaals, en 18 Gemeenen, . . . M> 1 <• Compagnien Artilleriften, 1 Sous- Luitenant,
3 Bombardiers, 2 Tamb. ,en 27 Canonn.ers, 49fï Nieuw Batt. Artilleriften, y Compagnien en :.
12 Comp1 wtdeZ^«/,ydervaniooMan, iiod.
(bedragende du» gezamenlyk 20 170Man ) Dan ook dit Plan vervallen zynde is door zyne Doorl. Hoosheid en den Raad van Staaten een Plan ontworpen, volgens hetwelk de augmenta.ie der Trouppes in hei gene f zoude bedraagen 17686 Mannen en 936 Paarden, en van deze Manfchap zouden 6000 beftemd zyn voor den ZEEDIENST. Wyders dat de NieuweBataihonx zon-
èCtt f byto T"edT van het ade Regiment Orange, 1 by het 2de S Nafau.
1 bv het 3de van de Wallons.
, by dc Artilleriften {dk thans in drie Battaillons verdeeld zyn.) En de Nieuwe Compagnien:
2 bv de Gardes te Paard. _\' • ■ - . Voorts zoude de vermeerdering by de Compagnies zyn,
omtrent de Cavalier, en Dragonders:
By de Gardes te Paard: , Wagtmeefter 1 Corporaal
en o Gemeenen By de overige Cavajiery: i Cot-
JoiuTrGemeenen. I- Bj de



368 GÈDENKSCHRlFTEN
12 Man, waaronder i Sous - Luitenant en i WarmeeItcr, en by de overige Dragonders: 10 Man; alles refpectivelyk, per Compagnie.
Wyders, ten aanzien der Infanten: By de Granadiers van de Holkndfcbe Gardes te Poet:
13 Man. — By de verdere Granadiers: 11 Man, waar onder een Sergeant. By de Fufeiiers van het evengemelde Regiment Gardes: 7 Man. By de verdere
Fufeiiers: 1 Sergeant , 1 Corporaal , 1 Tambour en 7
Gemeenen. By de Ztotizers en Grifons van Efcber,
Bouquet, Scbmid, May en Sturler: yo Man. By
de Mineurs: 1 Luitenant, 1 Sergeant, 2 Corporaals en 18 Gemeenen, en by de Artilleriften: 1 Onder-Luitenant, 3 Bombardiers, 2 Tambours en 27 Canonniers: alles, refpeaivelyk, mede per Compagnie, maakende te fiimen aan Cavaliery , Dragonders en Infant ery 117&6 Mannen en 936 Paarden.
De 6coo Mannen voor den Zeedien ft zouden beftaan ïn drie Regimenten, elk Regiment uit 2 Battailions,yder Battaillon in 8 Compagnien en elke Compagnie uit iz< Mannen. By yder Regiment zoude zyn 1 Luitenant- Admiraal, als Colouel; ( of wel een Colonel op het Tractement van Luitenant-Admiraal ) 2 Vice-Admiraals en 2 Schouts- by-Nagt. Voorts by dezelve Marine: 3 Generaal - Adjudanten voor den Admiraal-Generaal. De Manfchap van yder Compagnie
Zoude zyn: 1 Kaptein, 1 Kaptein- Commandant, 1 Luitenant , 2 Sous - Luitenants , 1 Schipper, 1 OpperOnder-Stuur-, 1 Boots- en 1 Schieman, 1 Smit, 1 Quartiermeefter, 1 Chirurgyn, 1 Opper- en 3 OnderConftapels , 36 Matroozen of Canonniers , 1 Solliciteur, y Sergeanten, 2 Tambours, 12 Granadiers, en J2 Fufeiiers, de Corporaal mede gerekend.
De Bataillons zouden aldus on'derhoorig zyn aan de 'Admiraliteiten: 1 aan die van Rotterdam, 1 aan die van 't Noorder - Quartier, 2 aan die van Amfterdarn, 1 aan die van Zeeland en 1 aan die van Harlingen.
Of nu dit laatfte Plan de bewilliging der zeven Bondgenooten zal erlangen , diend men aan den tyd over te laaten. Holland, verneemt men althans dat daar in bereids heeft geconfenteerd , en men zou dienen te gelooven dat Gelderland dit voorbeeld ook gevolgd heeft, volgens een Brief door een Heer in die Provincie aan zynen
Vriend



VOOR HET JAAR 1781* 5©*
Vriend te.Jmfterdam,gefchrzcven , en in een der publieike Nieuwspapieren dezer Landen geplaatft, zynde van (dezen inhoud:
MYN HEER!
De Staaten van deeze Provïnc'e zyn den i\ften en liften deezer weder extraordinair, vergaderd geweeft , pm te confenteeren in het laatfte conciliatoira Plan van augmentatie onzer Landmagt., als oo.k in eene vermeerdering van. 100 .guldens voor de Ingenieurs, en 6 Ton voor de Admiraliteit van de. Maas. .
Het heeft 'ér egter. veel aan gefcheeld, dat alle Leden I Her Regeering in Gelderland de onvoegzaamheid niet zou1 den voelen, om in eenen Oorlogeer Zee met eene zoo 'verregaande flapheid in het equipeeren van Oorlogfchepen ' {e werk te gaan, en daar tegen deliberatie op deliberatie 1 over het vermeerderen anzer Landtroupes. aan tè leggen. Neen! wy hebben, nog Edeiep, die.hunne (temmen heb; '. ben durven verheffen,~ en daar door toouen:nog niet afgefchriki te zyn door het lot van den Qveryffelfchen CaIp'ellen. op Hooge Order, waarfchynlyk voor altoos, uit der Staaten Vergadering van zyne Provincie gezet.
By ons heeft in hec Quaftier van.Veluwe de Baron van Haarfolte, ,Heer v^ri Trft, veel conlideratien geöppert» P'och de Barqn Lynden , Heet yan Oldenaller, en do twee Gebroeders 'Zuylen vat} Nyvelt,, inzonderheid de beide.laatften, hebben.aüerfterkft tegen deze segmentatie 'geprocefteerd. Maar. dit niet tegenltaande heeft de Baron Benünck, Lati4drdft van Veluwe,. den prefidiaalen hainer 'er opgelegd, en dus in een,Artykel van bezwaas jnet meerderheid van Stemmen geconcludeerd, zeggen-^ de: „O/'die jonge Lieden wat praaien, ik zal 'er maar doorflaan.
Maar ftoutft heeft, volgens zyne,gewoonte, gefproo. ken de Baron van der Capellen^ Heer van den Marfcb. Jtiy verklaarde: ,j Wel in coufideratie te willen neemen J, de aanhoudende, inclinatie zyner Provintie Voor de 4, Augmentatie te Lande. Hy herinnerde zich weH Dat „ op den laatften ordinaris Landdag de Provintie in eene. 3, vermeerdering van Land magt in ayJSns hadde gedoni, venteerd; doch hy kon [dus ging Hy voort] nietöut* veinzen, dat de mot) ven, die by die petitie gevoegd A 3 j». war*



■tf<* GEDENKSCHRIFTEN
„ waren, hem, noch een ieder, die 's Lands critiquc „ omftandigheden overweegt, niet voldeeden, of hem „ konden overtuigen van de noodzakelykheid in deezen. „ Hy durfde ronduit zeggen, ['t zyn des Barons eigen „ woorden ] dat deeze petitie by de geheele Natie als „ fingulier gehouden wordt, en aan tune algemeene be„ geerte, om een vyand te water aantetalten, weinig „ zal baaten; daar fteeds met zoo veel recht verlangt „ werdt, dat eene degelyke Vloot in Zee verfchyne, „ en onze Zeemagt in eenen meer gedugten ilaatgebragt „ worde; terwyl in tegendeel deeze augmentatie aan dat „ verlangen niet dan hinderlyk konde weezen, dewyl „ de Recruten, die men niet dan difficiel zal kunnen 8, maaken, tot prejudicie van de wervingen voor de Zee„ magt zyn. Dat Matroozen, en geene Soldaaten, thans „ van dienlt konde zyn. Het kwam, zei de Baron „ aanneemlyk en welmeenend voor, ten dienfte derZeê „ een Corps van 6000 Man Mariniers op te richten • „ doch de Mariniers waren op dit oogenblik, zoo die „ aangeworven wierden, fchadelyk voor het equipeeren „ der Schepen, en wat meer is, zou dit Corps eerft na " ien ,Vreede in weezen raaken en ondertuiïchen van „ /tonden aan, na het confent der Bondgenooten, de „ betaaling, ten minne voor deHoofdtractementen, voort „ gaan. Dat men ook gegronderemarquesover de voor„ geflagen poft van de Traétementen voor de Adjudan„ ten der Marine zoude kunnen maaken ; dat de tyd zon „ leeren in hoe verre die van nut en dienft zullen zyn. „ Dat hy, in vertrouwen, dat de algemeene geneigdheid* 3, der Bondgenooten tot deeze augmentatie zou overhel„ len, zich tegen dezelve niet zou opponeeren ; doch „ in^w«/èovcrweeging gaf, of men het niet daarheen „ diende te dingeeren, dat eens de Schotfebe Brigade in „ eene Nationaale veranderd wierde; zullende Hunne „ Edele Mogende moeten avoueeren dat het vermeerde„ ren van een Corps onder dien haatelyken naam in on„ zen Staat, onverdraaglyk is ; vraagende zyn Hoog „ Welgebooren, wat dienft de Republiek van deSchot" yrlSade te wagten had, daar zy nog aan onzen „ Vyand verbonden is? waar by dan boven dien kwam „ dat gemelde Corps tot merkelyke prejudicie voor onze Landskinderen is. "
Eindelyk voegde onze Edelman 'er by: „ Dat, zoo , „ deeze



VOOR HET JAAR 17*1. 37*
deeze augmentatie doorging, het meer dan tyd was, dat eens efficatiéufe maatregelen genomen wierden tot l" -èèèerïne der Freemdelii/gan , aan welkers Getrouw" heid aan den Staat wel eens getwyfe/d is, en die fteeds "' tot prejudicie onzer Ingezetenen met de aanzienlykjte E en voordeelig/le Militaire Charges begunftigd worden. "' Dat zoo lange zulk een aantal Prinfen en groote Hee" reu in het bezit gefteld wierden van de bejle Gouver" nementen, Commandementen, enz. onze Nat:onaale V fatzoenlykc Lieden te vergeeffch op avancemeut in het " Militaire weezen hoopen zouden. Dat men 111 onze " Land-Provintien in het byzonder, ftof genoeg vond " om die poften te kunnen waarneemen, en men, van " ouds den Militairen ttaat als een gefchikt foutien voor " veelen der Ingezetenen van Gelderland had aangezien, P 't welk zceker , zo daar naar behoren in voorzien !'! wierde, nog plaats kon hebben. "
De Heer vau de Marfch liet verder aan hun Ed. Mog. I verlicht oordeel over, of zyne conlideratien gegrond warren of niet '; cn eindigde met te zeggen : „ Sul Uy ver„ zekerd was, dat de tyd zulks ras zeude leeren,
Onaangezien nu de toeftemming van Hollands Gel, derland wil men egter dat in de laatfte Provincie zulks 1 niet zonder proteften is gegaan en ten aanzien der eerft1 gem Provincie word in de publike Nieuws-Papieren geS f eKt' De toeftemming van H. Ed. Gr. Mog. tot het Plan van Alimentatie, in ónze voorigen gemeld, is ' " wel geweeft zo en in dier voegen, als gemelde Plan ' " is leggende , doch echter onder deze fpeciaale condi!'; tie, dat tegelyker tyd gerefolveeid werde het Corps Mariniers van 6000 Man, zo wel voor Vreedes als OorloEstyden te arTedeeren, en dus,conform het Plan !" van den Raad van Staaten, permanent te doen zyn; ' alleenlyk met dit onderfcheid, dat van het Plan moge worden geroyeerd de daarby geprojecteerde Afreöatie ' van de refpeftive Regimenten voor de particuliere Col' legienter Admiraliteit, aldaar gemeld; met auétonfctie aan denzelven Raad van Staaten, om het voorfz. L Corps op de volgende Staaten van Oorlog te brengen, en over deze, ofwel de drie equipeerende Provinciën in mindering van hunne ordinaire Quote voor de LandMilitie te repartieeren; en verder te confenteeren, dat " - A'a 2 dc



pi GEDENKSCHRIFTEN
„ de twee nieuwe Compagnien Cavallery, en drie niéui i, we Bataillons Inrantéry, mitsgaders de nieuwe Com„ pagnien Artilleriften , by het voorfz. Plan van Aiw„ mentatie gemeld,op gelyker voet als het voorfz. Corps' „ voor den Zeedienft , dat is als permanent, zo voor „ \ reedens als Oorlogs tyden', op gemelde Staaten van' ,, Uorlog weiden gebragt en gerepartieerd ; mitsgaders „ nog te confenteeren , dat, wanneer de Trouppes van „ den Staat , na het fluiten van den Vreede, wederom „ züllen worden gereduceerd',- het meergemelde Co; Ps van den Zeedienft, behoudens deszelfs inftitu'tie en in„ rigting, in welken opzigte hetzelve vóór altoos ver„ liaan en verklaard zal moeten worden vaflgelield té „ zyn, ten opzigte van deszelfs fferkte eene gelyke Re„ dudie van Manfchappen Pef Compagnie Val mogen* „ onderheevig zyn , als waar aari de Compagnien van dé i, Militie te Lande onderworpen zullen worden, zon,y der het minfte onderfcheid, zo ten aanzien van het ge* „ tal der hoofden , die per Compagnie zouden mogen ,. worden gereduceerd, te mógen admitteeren."
Wat de verdere Provinciën daaromtrent zullen concludeeren, zal hier na volgen en inmiddels züllen wy den Lezer mededeelen het'
AKnV/NN 'T QUARTIER, van ZEVENWOLDEN , op het lode poincL
TTef quarfier van Zcvenwolden heeft van dén beginné J. J. der ontftaane onluften tusfen Vrankryk en eroof Brittannien af aan, altoos in 't fen.timent geftann, dat het Intreft der Republicq voornaamentlyk was, eene Hipteen volkomene Neutraliteit tuflchen de Oorlogende Mogendheeden m agt te neemen, cn dezelve door Üerke Equipagien te doen refpeóteeren, om de Commercie, die' voornaame fource van beflaan en welvaaren van de Republiecq, en deszelfs Ingezeetenen, téegens alle overlaft' en moetwil, niet alléén kragtdadig te befchermen, maar ook deidve by haar wettige verkreegene privilegiën en regten, by plegtige Traétaten of bedingen, of door het regt der Volkeren aan haar competeerende, te befchermen en derhalve haefiteert 't quartier ook tans niet, om by die
tea*Ê



VOOR HET JAAR 1781 373
fcntimenten in een maaien de Quartiers Advifen openBlegt .e periiileeren eg is in gevolgen diens ^Oorde*lf dat het meer'dan ooit tyd is ; om daar de.Repubhecq tans door V zo' onvehlgt , als Onvoorpgttg gemenageerde ÊnUcbe Ryk-, op eene aller Onreg%aar3,gfie en O* i&LrsteV? ie, met eenen openbaarep Oorlog wor awcvaUen, de krygs foeruftingen ter zee, met allen .ever voort te zetten. Het Quartier ziet met 't grootlte genoe7 t mtrrebragte rapport der,gecomm: uit de R s^v Admiraliteits Öollegien deezer landen dezelve Senten doordraaien, en wenft derhalven mets meer, 'dan dat de vqorgeftagene Equipagie met eep eenpanghe.d ter Conclufie mag worden gebragt. Doch wat aanbe Sliet de voorgeilagene Angmentat.e der landmagt kan ^Quartier hoe wel ongaarne, niet , dat 't die aanmerkt als min nuttig. Ja zelfs nadedig Koor de tegenwoordige (ituatie der Repubhek, en ^SSS?SSff&'^ «edrukt wordende hnantien > deezer Provincie in 't byzonder.
Want immers daar de Republiecq tegen Engeland x£ , moeten oorlogen , en zig defendeeren ,s_ het ent, dat deve Natie ons op geenerly wyze te land Kan attac i que*rcn , cn het 'doen van landinge zeer weinig te vreeSnhvermits de Vyand aan de eene kant daar niet S in ftalt K door gebrek aan benodigt Krygsvolk * zvnlaid en aan de andere kam volllrekt weerhouden Sora door de ondieptens der «randen , welke langs Tze kullen meeft ai, uitgenomen ^JSs^&SSK plaatzen, die met geringen koften en w^jnig Mgfgg pen verfterkten verdedigt kunnen worden . pg ^ Fn even 700 zeeker als 't is dat door eene onvoorziene l^in vï, zaaken, den Oorlog ligtelyk op t vafte'Land kan worden overgeoragt» ™ 5° iï S is het ook, dat't eene met gegronde btaatkund, is, ~'k fj£s onmorzJene toevallen tc waf enen entn^lk een tyd StSSe omftandigbeden, dat die Wapening noodZ kehtmoel fchaadenen te rugge houden eene Jrfngx ZelkeLn is gedwongen ter Zee , tegens een reeds w e■rénthk daar zindè gevaar te doen, terwyl het genoeg ge blSntTuf'de\ef,ignes en ^P^j"~ «jg Lermaalen ter generaliteit gehouden, dat het minder", fe'a ÏKt welk de Republiecq van de ge^fHu'P"»2 ieedett eenigen tyd erlangt heeft, meeft toe te lchryven A a 3 •*«



374 GEDENKSCHRIFTEN
is , aan de fchaarsheïd van Volk, welke door eene werving te lande merkelyk zonde vermeerderen , die dus gcduurcndedeezen Oorlog veel meer nadeel dan voor! deel aan dcRepubliecq zouden toebrengen, het quartier oordeet teffens, dat eene vermeerdering Va" k e lande, ligtelyk aan andere Mogendheeden? die wy te land f'f1™^ en' merkelyk reeden tot aanvraage en jaloezie zoude kunnen geeven en dat de Repubhecq zir hier door zeer gemakkelyk aan wezentlyk te vreezer e aanvallen van den Landkant zouden kunnen onderworpen maaien, dan hoe waarlchynlyk ook eene onvoorWeneomwenteling van zaaken, in de Miflïve van H• H • Mog. gefchetft worde , de tegenwoordige gVftèld: heid van zaaken, de rupture namentlyk van de Rep! Eco door de Kroon van Engeland, die zig alle MogenÖ oen door de willekeurigs, en het regtder VohÏÏe Ïerbreekende handeling tot onvriepden .naakt , doe, d e vreeze meer dan voorheen , ouwaarfchynlyk voorkoo! men en al was de vreeze voor een aanval aai den land kan al met ongegrond, zou dog de voorgeflaagene Augmehtatie van geen nut voor den Lande zyn, vermit de nabuuren van den Staat, ten minnen 'die eTmgfims « vreezen kunnen zyn , ook door onlangs voorElen
dat deRepuShecq onmogelyk zonder behulp van een geallieerde teegens één derzelve beftand kan zvn S
Schoon het Quartier verneemt dat de voorgemelde ïwaarigheeden genoegzaam zoude kunnen SfordéÉ worden om een augmentatie der landmagt in dee", tvd's omftandigheeden volllrekt onnut te doen keuren" zvn er egter andere financieele coniiderati n we kè he Quartier oordeelt .dat by de Souverainen nooit uit het ooV behooren verlooren te worden en die he S $ *m$ vo- d<= Provinciën onmogehtrna"ken rz It. per Week, welke wel is waar voor vier maan «f, l\ W1*"1' doS die, indien de nood é"ch dl Uitrekking der verloven te verlengen, veel L bv Con t.nuatiegevraagt zal worden; en die 'z0 a ïedeelteivk mmtt ge eelzal kunnen ingetrokken worden ndien men zig w,l geëxponeerd zien, aan 't neder gene de S
da CSStadVD-°P dl'emateriü dg" 'o^nSd% U!t^ebr3St- Dje vermeerdering drukt de provinciaa-
len



VOOR HET JAAR 1781.
VOOR HET JAAR i)8i. 37?
len finantien niet weinig, en 't heeft geen bewys nodig dat eene verhooging van uttgaave voor militie alleen van ruim 400000 & 's Jaars, welke deeze Pröyincie vol. gens 't plan van ,77* met de Vermeerdering van 12 ft. voor haar quota zoude moeten draagen, voor de Provinciale Cas, ondraaglyk zouden zyn voor/,diel™ hier eens by neemt, de zo omzaggelyke kofter. welke aan de thans vereifcht wordende armature ter Zee moe ten worden belteed. „„„lo-o Deeze zaamen , en mogelyk nog geduurende eenig. weinige Jaaren te vinden zynde, door Negotiatie en Seringen, doch het Provinciaale Credit daar toe we ras zullende moeten ophouden, zal men de Penningen tot voldoening derzelve, niet dan by vermeerdering der lallen kunnen vinden, zo als H. H. Mog: zelve hier van reed de voorflag doen, dan het Quartier coufidereert dat 't onverantwoordelyk zoude zyn, de Ingezetenen deezer Provincie, welker Negotie en Commercie meer dan die van eenige andre der verbondene Provinciën in de tegen woordige troubles heeft geleeden door tectie ter Zee, en welke meer dan eenig Land der gatit fche bekende Waereld met laften gedrukt ayn ^met nieuwe laften te bezwaaren daar dezelve in langduurige Vreede, waar mede de Republiecq M gezegend gtweelt, nooit eenige verligting van Laften genooten hebben.
En Eindelyk, daar zeekerlyk 't voorneemen van Z. D • H • en Raad van Staaten zal zyn, om, na 1: ein Idig'en der troubles, de aangeworvene Armee weder af 1 te danken, om dat 't onbetwiftbaar is, dat, Wil men de NeKotie , waar van de Republiek voomaamentlyk beftaau niet weder door gebrek van protedie in eenen, dercelvken benaauwde ftaat als waar in men zig nu bevina i 0 ngen, maar met eenige nadruk befchermen, men zekerlyk eene meerdere, en vaftere u.trult.ng et Z eu vervolg zal noodig hebben, en derhalven ook geen meer raanfehap te lande zal kunnen houden als vo,1 ft rekt en ten uiteröen noodzaakelyk is , zo niet des Lands finan tien geheel-ten gronde zullen gaan, des is tQoartetsjan oordeel, dat het daarom beter zoude zyn tegens al Ie y onvoorziene omwentelinge , by diverfe Mogendheden , tegenswoordig Negotiatien te ordonneeren om wanneer de%ood daar mogt zyn, een zeker getal Militie m onze Soldy te doen overgaan; daar door zoude men gedres 1 A a 4 leer"
len finantien niet weinig, en 't heeft geen bewys nodig



37$ GEDENKSCHRIFTEN, fwdcr Volk verkrygen , dan by eene nieuwe Wervintr d«r door zoude men zig tegen onvoorziene toevalïn' met veel m.nder nuttelooze uitgaven valabel in ftaat (Si
ve niet Sï d00r ÏF? hnu' W3nneer de ««od deïclye niet langer verfctfchte , zig van net overtollige dan onnut en al te kollbaar krvgtvolk , kunnen omdoen^ zonder, gelyk fa 't and kf • »jen oindoen
ff k ".K »nzere,gen nieuw aangeworvene MiSiè he getal der Armen in 't Land te vermeerderen. '
T7oor ditmaal het, wegens dit byzon er Artvkel on landfche Ooft - Sche M^h? ^ ^ de Nederi
^,«i.fw „„ g££ Sf» *fZ^?3:



VOOR HET JAAR tj&. 317
,n, nrs-lrat é en naatkoommg van nee guur föfcb^S "dïwilgemelde Bewindhebberen na
i?eSeITf AT Capitaal van één
MülkVn wee HonderdDuizendGuldens, waarvan SÏSÏÏBtóett betaald wordt aflopen zal wanneer tai^ks xes en-dertig Duizend Guldensafgeloften i PCt. aan Intereft betaald wordt. - •
CaPWal bedraagt. 1 ArlotTing Intereft a PCt. L3F ,200000 ifte- 36000 j 3°°"0 I164000 2^-3«ooor 349i° 1128000 3*-36000 I 33840 109*000! 4</fi—36000 . 3ljoo toyóooö, y^-36000 3'6«Q 10*0000 l 6^-36000» 3°6o° 084000 1de—360C0 *9PO fcjooo 8A-36000 2*440 91*000 9&—36C00 273to 876000 10^—360CO 26180 840000 n</ff—36000 25-200 §04:500 larfe—36000 24» 20
. 7680CO ,3^.-36000 23040 73*000 14^-36000 Ji9^
504000 405720



378 GEDENKSCHRIFTEN
Afloffing Intereft a 3 pCt.
^ . . , , . van hier voren,
Capuaal bedraagt. J 504000 1 405720
696000 iy^--36000 20880
660000 16^—36000 1 19800
6o5°°0 ' 7f—36ooo ,8720
ySSooo 18^—36000 } 17640
55-2000 I 19^—36000 f 16560
y 16000 ; 2q/?é?---36cco J 15480
480000 2\fte--36000 14400
444000 \ zzfte—36000 l t33ïo
408000 23/?,?—36000 | 12240
372000 I nfte—S6o:jo | 1, ,6©
336000 iffte--36000 • 10080
300000 I 16/ïe- -36000 I 9000
264000 | 27/^—36000 { 7920
228000 | 28//V--36000 f 6840
192000 . 29>—36000 ï 5760
156000 softe—36000 I 4680
120000 3iy?e—36000 J 3600
84000 32/?e--j6soo I 2520
48000 j 33/?<?—36000 1 i44o
Reft ƒ 12000 I ƒ 1188000 | ƒ 617760
* Sn,aa,nz!en der Weft-Indifche Zaaken , welker gefleldheid thans nog nadeeliger vooruitziet hebben eensdeels door het reeds geleden gcwigtig verlies van'eenige onzer Pofleffien in dat Waerelddeel, en anderdeels door <ie bekommering voor Curacao en Suriuaamen, is door gedeputeerde Kooplieden , van Dordrecht, Haarlem , Amfterdarn en Rotterdam aan de Heeren Staaten van Holueft^" mJi'Friesland geprefenteerd het volgend Re-
Geven met alle onderdanigheid te kennen, de Gecommitteerden Kooplieden der Steden Dordrecht, Haarlem , Amfterdarn en Rotterdam.
Dat de doodrlyke ftilftand der Navigatie cn Commercie, die alleen; door eene onophoudelyke Activiteit haare welvaart kan conferveren, de Supplianten heeft verpligt, niet langer de funefte gevolgen daar van tc moeten verbergen, en in de omftandigheid , dat 'sLands Vloot nog
is



VOOR HET JAAR 17S1. 37?
h buiten ftaat, eene genoegfime Proteaie te voor zich zelve hulpe te moeten zoeken dewelke in het uiterfte gevaar, daar de nog overig geb evene Colonien Van devea Staat, jade Staat zelve, zich in bevinden, apparentelyk zal kunnen dienen om bet algemeen belang van deze Republyk op meer dan eene wyze te bevor-
deDai de Supplianten,'zoo voor zich zelve en als fprekendevoor duizenden hunner Mede-Burgeren, te rade zyn geworden , om aan Hun Hoog Mog. de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden , te prefenteeren de Requefte, waar van eene Copy ten deze is geannexeerd, en waar toe dc Supplianten zich eerbiedig
rC Dat gelyk U Ed. Groot Mog. altoos getoond hebben, dat de welvaart van hunne Ingezetenen in 't gemeen, ea d^eder Kooplieden in het byzonder, op allerlei wyzen behoord te worden gemaintineerd, de Supplianten verzekerd zyn, dat hoe erger het gevaar word, hoe grooter de vver van U Ed. Groot Mogenden worden zal, om iet totaal verval van de wezenlyke fources van sLands beItaan , onder Gods Zegen , te voorkomen , gelyk de Supplianten, het gevaar reeds zoo groot zynde en nog daaglyks gedugtiger wordende , onuefchroomd kunnen vertrouwen, alle byftand en onderfteumng van U_ fcd. Groot Mogende te mogen ver.wagten, en ook niet te vergeefsch het veelvermogend Appui, relatif tot het voorfchreven verzoek, by dezen te zullen inroepen.
Waarom dan ook de Supplianten, met alle ootmoedigheid en de volkomenfte fiducie op de genegenheid van Tjl Ed. Groot Mog. ter befcherming van s Lands Ingezetenen, zich tot deze Souvereine Vergadering keeren, met ernltig verzoek, dat het U Ed. Groot Mog. goedeunfti' moge behagen, om Hoogftdeizelver Heeren gedeputeerden ter Generaliteit te qualificeeren , om de zaak ter Vergadering van Hun Hoog Mog. daar heen met alle Emprelfement, te helpen dirigeeren, dat op der J>upplianten voorfchreven Requefte, promptelyk en favorabel ■werde gedisponeerd, mitsgaders die maatregelen bepaald, dat de Supplianten en die cr verder belang by hebben, zonder dilay het cffefl der finale Dispofitie zullen kunnen erlangen. 't welk doende enz.
Pfjar-



3S6 GEDENKSCHRIFTEN
Waarop door Hun Ed. Groot Mog. een gratieus Appui zynae geaccordeerd, op den 7 dezer aan (le HeCreii Staaten Generaal is g'eprefenteerd de navolgends Requefte :
Geven met alie onderdanigheid te kennen de ondergeteekenden, Reeders en Participanten van Schepen, varende op de Colonie van SUR1N AM É/N, Eigenaren van Plantagien , in dezelve gelegen , Kooplieden eri verdere Geïntrefféerden by den handel op dezelve. — Refpeélivelyk wonende te Dordrecht, Haarlem , Amfterdarn en Rotterdam.
Dat de gemelde Colonie, independent van het belang der ondergeteekenden , en zeer veele hunner mede Geï ntrefféerden, voor de Republyk zelve van de allerhoogite aangelegenheid mag werden geacht, van wegens de zeer conliderabele inkoinlien, welke dezelve niet alleen aan de geodtroyeerde Directie , maar aan het Gemee'nebejr zelve, zedert eene zoo lange reeks van Jaaren, heeftopgeleverd, en die van tyd tot tyd aanziehlyker worden, door de groote koften, by de Eigenaars der Plantagien aangewend ter uitbreiding der Landen, endaar uit voortvloeiende vermeerdering der Culture van de onderfcheiéen daar wallenende Producten, ten blyke waar van de Supplianten zich refereeren tot de Notitie, hier agtér geannexeerd, continereude de quantiteit, welke daar van
ïedert eenige Jaaren herwaart is aangevoerd.
Dat eenige dezer Producten, na eet(t hier te Lande te zyn bewerkt, andere, zoo als dezelve zyn ontvangen, wederom van hierWerden vervoerd, en zeer groote tb mi men, van wegen de verfcheiden Rechten, direct cn indirect daar op betreklyk, in 's Lands Schatkilt by continuatie furneeren —-
Dat zoo wél ter afhaal van alle deze Producten uit de Colonie, als 't overbrengen der Provifien en Behoeften derwaart, Jaarlyks werd gecmployeerd een zeer groot aantal Schepen van geen gering Charter, als zynde meelt alle zeer kloeke en fchoone Fregatten, welker getal, niet lang geleden, in ruim 80 ltuks heeft beflaan, waar van al mede telkens zware Laftgelden worden betaald, eti wa3r door een talryk Corps Zeevarende werd onderhouden , niet veei minder dan ;jpoo'koppen bevaren vu ik beloopende. ——



VOOR HET JAAR fflti
thi voorts de aangelegenheid dezer Colonie voorat i7jc_vtui« penitrc andere, zoo uit hoorde van t
£ deé mar die van Ooft-Indien werden uitgevoerd in S S der 's Lands Pro^enen Fabryken van de InB en het geen daar van door vreemde Nat.en hier werdtSld, al gedurig tot ftcceffive nieuwe Inkoopen
,„,(i„r moet worden verzonden. - .
WDa S v aTt en handel op deze Colonie dus met alleen irSyk contribucerd tot Ityving van s Lands Hnanfl -n én vermeerdering van Contanten m het Land zeinundWis een r'yke Source van den algemeene welvaart der Ingezetenen , door de Zeven Sntien, waar van veele , door den vryen en pnbe~ ffiSd ï van hunne'Plantagien toportante leunen genieten, die door de
houders J u Schuldbrieven, tot groote Intreifen ge-
vniire eene zeer groote menigte van PabriKcurs, \v uikc lie sg Traficquanten,. uit dezen Handel een
hebben,\ geen ^k,K|teK per om dat het zelve ten groottten dtJe ben-at uit fulke Welen, welke hier te Lande zelve vallen gem al t of u ' de'ruwe Stoffen bewerkt gorden door welk laatfte zeer veel Ambachtslieden m de Steden, en L ndlouwerr n platten Lande, werden gevoed; «■ ™i het vanzelve fpreekt, dat het bouwen en onderhouden vann zoo groot getal Schepen, als op d,t Vaar^avTueerenNn het Ji^^fggj' h'et befppn voor de uit maar ook voor de thuis reize , net neftaan van duizènden^van Menfchen oplevecd cn uitÖJaakt. Da^



3Sa- GEDENKSCHRIFTEN
Dat dus en der Publike en der Particulieren welvaart, welke aan elkander zo naauw verbonden zyn, beide een onherttelbaare flag zoude werden toegebragt ' by aldien dezel ve wierden ontzet van de voordeden, welke by
den een en ander hier uit worden genoten.
Dat zulks zich reeds allergevoeligft is vertoonende in de beginzelen van dien Oorlog, in welke zich dit Gemeenebeft vind ingewikkeld,en dat de gevolgen daar van verder zo zeer te apprehendeeren zyn, als zy, om die gefomenV"-ienen' °P """^ manieren te w"den voorDat ondertuflchen van de zyde der Supplianten daar toe mets anders kan worden in 't werk geiteld, dan door de benepen die zy gewoon zyn op dit Vaarwater te gebruiken, te brengen in een ftaat van behoorlyke tegenweer, en genoegzaam ten Oorloge toe te rullen, wanrieer zy kloek en gefchikt genoeg kunnen werden gemaakt , om, welke van 's Vyands Kaapers het zouden mogen zyn op zich zeiven te daan, en, vereenigd in eenigen getale zeilende , zelfs hunne Oorlogfchepen werk genoeg te kunnen verfchafFen, en daar door's Lands Zeemagt niet weinig in de hand te werken en te adfiHeeren Uan dat door de immenfe verhoogde pryzen van alles wat.tot de uitrufting van Schepen fpefleerd, en de bvna Verdubbelde Maand- en Handgelden', welke men7e! • be* i.oming van Zeevarende moet belleden, zodanige Eauiflagie en Monture dezer Schepen zo duur zoude komen te liaan dat de koften daarvan uit de vragten niet kunnen werden goedgemaakt. h
Dat egter zonder zodaanige toeruftingen deze Schepen te veel zouden worden gehafardeerd, en de overweeginL daar van dieReeders, welker Schepen voor den vyandelyken aanval der Engelfchen reeds in Laading lagen heeft doen befluiten, tot zeer groot difapoinöement der Coloine, en Ichade van hunzelven en hunne Inlaaders, de eereSren? f!" tC 01Ul0fren ' e" de voo^nomen reize Dat dezelve daarenboven niet weinig werden terug trehonden van het uitzenden hunner Schepen , eensdeels door de zekerheid, dat langs de geheele Paffaat naar de Colonie en in de Weft - Indien zelve, veele van" vyands Oorlogfchepen en Kaapers zyn kruiffeude,die reeds eene menigte onzer Koopvaardy-Schepen , door dezelve onver-



VOOR HET JAAR 1781. 383
verwagtlt te overvallen, hebben vermeefterd, en zelfs de weerlooze bezittingen van den Staat op St. EujPatim, Si: Martin , Efequcbo en Demmerary hebben geinvadeerd • anderdeels door de onzekerheid, ef niet wel het zelve'lot aan deeze voortreffejyke Colonie, in welkers nabyheid, voor zoo veel zy weten, tot hier toe alleen vyandelyke Eskaders zwerven, zouden kunnen zyn te beurt gevallen, in welk cas zy hunne kollbaare Schepen, met derzelver ryke Ladingen, een vyand zouden in den mond voeren, die van de veroverde borten nog de ISederlandfcbe Vlag vertoond, en onder dezelve zich meefter heeft gemaakt, door een aantal Oorlogfchepen, van weerlooze Koopvaardyfchepen, die in goede trouw zelfs hunne Stevens naar hem wenden.
Dat evenwel, byaldien door deze en dergelyke confideratien de vaart op dezeColonie langer word gefuspendeerd, het welzyn van 't Gemeenebeft niet kan ontgaan de allergevoeligfte fchade; en de Colonie voor geabandonneerd mag worden gehouden ; ja deszelfs bewoonders in de noodzaaklykheid worden gebragt, zich zelve in 's vyands handen over te leveren, tot totale ruïne en ondergang, niet alleen van zeer vele gegoede, maar alle Clasfenvan Ingezetenen, door alle de Vereenigde Provintien, zoo dat geen tyd langer fchynt verzuimd of geen middel van Encouragement en verzekértheid gefpaard tekunnen werden, om dezelve te doen hervatten.
En zulks te meerder,daar het niet buiten bedenking is, vreemde natiën in deze verlegendheid tot het doen der Traufporten vice verfa te moeten inroepen ; dan dat daar door van allen eigen vaart op deze Colonie wordende afgezien, dus door ons zeiven de hand zoude werden geleend tot'notoir verval niet alleen van het fupport, 't geen 's Lands Caffe uit de activiteit van dezen Handel en Navigatie geniet, maar tot het doen céffeeren vau het debiet en vertier van zoo vele onderfcheiden Fabrikeurs, Winkeliers en Traficquanten , mitsgaders het bettaan ontuomen aan een zeer groote menigte van Handwerks-^ lieden en Arbeiders, die uit deze uitgeftrekte Scheepsbouw en Navigatie een daaglyks beftaan vinden, 't geen zy niet kunnen ontbeeren , zonder inde ongelukkigfte omltandigheden te worden gedompeld.
Dat ook dit afzien van eige vaart tot zyn gevolg anoet hebben, dat eene groote menigte Zeelieden , byge*
brei



3$4 GEDENKSCHRIFTEN!
hr<"1r van -iu: j- i
,1 j "-"'p^j -luid, zquac vertoopen, en, getenteerd door de voorde.elige promeffes van den vyand,denzeiyen toevloeyen,. tot dubbeld .nadeel van 's Lands publyk belang; dat deaanzicnlyke Vloot van kollbare Schepen voor dit vaarwater in onze eigen havenen zoude verrotten; en de Officieren pp de zelve, ouder welke Veele niet onwaardig geacht zyn van tot 't Laiids dienfï te W'orden aangezogt, gedwongen met de hunnen dil Land te verlaten, om,.daar zy niet anders hebben geleerd , en daar ook alle andere middelen van beflaan meer en meer ontbreeken, hun onderhoud' te zoeken op zu.ke plaatzen, daar, door onze ftilftand, de Navigatie daaglyks toeneemt.
Dat deze door den nood aangewezen weg van recours tot vreemde Vlaggen, teffens door de meerdere kollen, daar aan gehegr, de revenuen zoo zeer zal abforbeeren^ dat niet alleen geen Planter, uithetweinig overblyvende, het onderhoud zyner Plantagien zaï kunnen goed maaken , maar er teffens geene gegronde hoop is voor de' groote menigte der houders van Obligatien , om zich met betaling, men zwyge volle betaling, der uitgeloofde' Jntrelien, te vleyen; daar men, zelfs zonder het betalen dezer meerdere koften, en onaangezien de Producten tot excesfi.vè pryzen hebben kunnen werden verkogt, Zich verphgt gevonden heeft', de ïntreflen rnerkelyk te reduceren, en in zommige gevallen de gehele betaling daar van op te fchorten: om niet te fpreke'n van zoo veeJe andere Politike confideratien op dit fubjéót, wélke het verligt oog van den Souverein niet kunnen echapperen i zoo dat zelfs dit buiten hoope van eigen protectie, eenige middel, om nog iets., hoe gering, te bekomen, by de supplianten ten uiterften zorgelyk word geconfidereerd . en als meer en meer verfterkende eene Inactiviteit , die zoo doodeiyk is in een Land, het peen onder den Godcelyken Zegen, zyn benyden voorfpoed aan de «aardigheid, kloekheid en wakkerheid der Ingezetenen is verfchuldigd.
Dat, zoo zeer als zy vertrouwen, dat U Hoog Meg. om deze en anderen aan derzelver wysheid bekende redenen, overtuigt zullen zyn van de aangelegendheid en' het^gewigt ter befcherming vau deze zoo aanzienelyke i ak van handel en Navigatie, welke op de ganfche helvaart van allerlei Ingezetenen door alle vereende Gc:
wellén



VOOR HET JAAR itft. &f
wetten zoo merkelyk influeerd, M zich even zeer SeVruadeerd houden van U Hoog Mog. vaderlyke geneKid om's Lands Ingezetenen voor een zoo rampSfi' verv l door alle moogelyke middelen van adfiftentie te behoeden, én de hand te bieden tot een courageufe^ cordate cn zoo hoognoodige hervattingc van de Naviga ie op deze Colonie, waar toe het anderfints der Natte noch aan moed, noch aan lult ontbreekt rnaar alleen aait Support en Encouragemerit, dewyl dezelve over het algemee , hoe zeer Onwaardiglyk geflagen en geplunderd lt overbehoudene nog veil heeft voor de eere van het Vaderland , de veiligheid hunner bezittingen, en de vryheid der nakomelingfchap. .
Dat de Supplianten vermeenen geene minder t.tu van aanf raak op de proteQie van den Souverain te hebben dan zoo vedebyzondere Takken, dje, ter voorkóming Van verval, Van de hulp en munificentïe van den Souveen ïeoben gejouVsfeerd door pecuniele Encouragementen SVrxmienVacwyl *y met alleen voor zichRebben die 7elve redenen van nut en voordeel, die te meer ltringee Jen na mate der meerdere exteniie yan hun onderwerp, Welke nS een enkele zaak, ais ViiTchery Z^ker-RaffTn dery enz maar, gelyk getoond is, alle Claflen yin Kzetenen betreft, van den meergegoederi tot den laagftenAdel Magi.traatperfoon, Rentenier Kooprnan Reeder, Winkelier, Ambachtsman, Zeeman, ja Sn Geefteïy ten enKrygsman niet uitgezonderd: maar vooral daar de Supplianten blymoedig en gewillig, zonder dokane,zederd zoo lange tot onder fteumng van f L nisSchatkill, hebben gedraagen, n,et.Ue«detc> dhiaire, inaar ook de extraordinaire zwaare Lands La*?e hen door den Sourerein opgelegt, fpecialyk om daar" uit te vinden, en aan de Ingezetenen te verzorgen Te nroreaie ter Zee, welke Hunne Commercie eh Nat fe&SbË&iaan de Pr.jMié van -Ik, het zy met eerbied gezegt, aangegaan engagement, de Supplianten renutrrienlnbetaamïyk zouden achten een oogenbuk.
tC Da? wefzeketlyk daar toe ge*n grfchikter weg is, dan hePv rhlenenvanyeen toereikend Convoy heen en we der naar en van deze Colonie, dan dat zoo veel zy U c de op nbaareberigten van/s Lands Pr»*™^* ÏÏUo dugten, het nog cerngen tyd, dewelke waarlyk



386 GEDENKSCHRIFTEN,
niet meer te verliezen is, zoude kunnen aanloopen , voor en aleer zy zich met zo efficacieufe befcherming zouden durven vleyen, als het gevaar der koftbaare Equipagien en Laadingen , en de roepende Nood der Colonie, komen te vorderen.
Dat de Supplianten derhalven de vryrfioedigheid neemen, Uw Hoog-Mogenden op het eerbiedigde te verzoeken , om , by aldien niet promptelyk een iufficicnt Convooy heen en weder naar de Colonie zoude kunnen worden verleend, alsdan, gelyk zülks in andere gevallen door Uw Hoog-Mogenden, ter onderfteüningvanTrafyken , Rederyen , Socïteiten enz\ gidtieuslyk is geaccordeerd, ook aan de Reederyen naaf deze Colonie, gelyk mede naar de Berbice en het zo aangelegen Etablilfement van Curacao , genereuslyk toe te leggen een Encouragement, aequivaleerende aan de confiderable meerdere koften , welke dezelven verpligt zouden zyn te doen, om hunne Schepen in eenigen ftaat van tegenweer te Hellen, en dien onverminderd, ter betere ordre en directie , de vereenigd zeilende Schepen te doen verzeilen van zodaanige van 'sLands Oorlogfchepen, als daar toe kunnen worden gcmift. ——
Mitsgaders dat onder Üw Hoog-Mogenden gratieus welbehagen , ten einde deze gearmeerde en weerbaa.-e Schapen teffens mogten kunnen dienen, om den Vyand zoveel mooglyk afbreuk te doen, aan dezelven mogen worden verleend Brieven van Marqué en Reprefaillcs, onder de ordinaire Conditie , om daar van door de wakkere Officieren , die zy zich durven beroemen op dit Vaarwater te employeeren, by voorkomende gelegenheid gebruik te doen maaken.
Het welk doende enz. Dit zo fterk aangedrongen Requeft, in welke de zugt voor het welzyn van het dierbaar Vaderland zo klaar doorftraald en elks hart met verlangen vervuld dat hetzelve met een gunftig fiat bekroond mogt worden, wierd onmiddelyk commifforiaal gemaakt en hoe gunftig het raport daar van geweeft is kan men afleiden uit het volgend
E X-



VOOR HET JAAR 1781. 3$7
EXTRACT uit het■ Re gift er der Refolutien van de Hoég- Mogende Heeren Staaten'Generaal Ö -der "Vereenigde Nederlanden.
jOV IS den 14 Jnny i73t-
lT\e Heeren van Randivyf eb andere Haar Hoog-Mog. JlJ Gedeputeerden tot de Zaaken van de Zee, hebbende ingevolge en ter voldoening van Haar Hoog-Mog» Refolutie commifforiaal van den 7 dezerlooper.de Maand* feeëiamineerd de ReqUeïte van verfcheide Rheeders en Participanten van Schepen, vaarende op de Colonie yan Surinamen, Ëigemtaren van Plantagien in dezelve gelee'gen , Kooplieden en verdere Geïnterefteerden by den Handel op dezelve, refpeöiVelyk woouende k Dordrecht, Haarlem , Amfterdarn en Rotterdam : Voordragende de allerhoog ft'e aangelegendheid van de voor ft. Colonie, eh reprefenteerende derzelver bekommering wegtns t vertes van de Voordeelen, daar uit rtlulteerende, hetwclS zig reeds allergevoelig!! was veftoonende m de beginzelen van den Oorlog, in welke tig dit gemeenebelt vond ingewikkeld, en dat de gevolgen daar van verder zeer te apprehendeeren waren. Gelyk zulks in het breede m de voorfz. Requefte was gedetailleerd : Verzoekende de Supplianten derhalven, om, by aldien niet promptelyk ken1 Sufficant Convoy heen en weder na de Colonien zoude kunnen worden verleent, alsdan, gelyk zulks m andere «vallen door Haar Hoog-Mog. ter onder (leuning van 1 raficquen, Rhederyen en Sociëteiten, gracieuslyk was geaccordeerd , ook aan de Rheederyen na deze Colonie, en die van de Eerbice, gelyk mede na het zo aangeleegen Etabliffement Curacao , generenslyk toe te leggen een Encouragement, aequivaleetende aan de Confiderabele koften, welke dezelve verpligt zouden zyn te doen, om hunne Schepen in eenige ftaat van tegenweer te Rellen, en diert onverminderd, ter betere ordre en direöie dé vereenigd zeilende Schepen te doen verzeilen van zodaanige van 's Lands Oorlogfchepen , als daar toe konden worden gemift , mitsgaders dat onder haar Hoog-Mog. gracieus welbehagen, teneinde deze'gearmeerde en weerbaare Schepen teffens mogten kunnen dienen om den Vyand zo veel mogelyk afbreuk te doen, aan dezelve mogen worden verkend Brieven van Marqué en Repfr*



gt» GEDENKSCHRIFTEN
failles onder de ordinaris Conditie, om daar van doof de wakkere Officieren, die zy zig durfden beroemen op dat Vaarwater te employecren, by voorkomende gelegendheid gebruik te doen maaken. En daar op gehoerd e.n ingenoomen hebbende de hoogwyze Confideratien van Zyn Hoogheid , en het Advis van de Gecommitteerden uit de refpective Collegien ter Admiraliteit, hebben ter vergaderinge gerapporteerd dat zy Heeren Gedeputeerden van Advife zoude weezen : Datj aangezien 's Lands Zeemagt niet is, en waarfchynlyk met alle mogelyke efforts niet zo fpoedig, als vereifcht word, zal kunnen gebragt worden in dien toefland, dat van de principaals" Vloot kunnen worden afgefcheiden zoveeleen zo zwaare Schepen , als er vereilcht zouden worden, om aan de vaart op de Colonien van den Staat in de Weit-Indien een genoegzaame protectie van een fortabel Convoy te kunnen bezorgen, en gelet, dat buiten en behalve het genarreerde by der Supplianten Requeft volkomens evident is, en by niemant in twyffel kan worden getrokken ,noch de importantie van die Colonie, voor al die van Surinamen op haar zelve, en met Relatie tot de Republiek, en het beftaan van haare Ingezeetenen van allerly foort en rang, noch de daar uit voortvloeiende onvermydelyke noodzaakelykheid , dat de Colonien aan de eene zyde voorzien worden van de Vivres en andere noodwendigheden , die tot fubfiftentie der Coloniften vereifcht worden : Én dat aan de andere zyde derzel ver Producten afgehaald , alhier aan de Markt gebragt, en te gelde gemaakt worden, en het gebrek daar aan, hetwelk zig hier te Lande vry fchielyk zoude kunnen doen gevoelen , gefuppleëerd werden door bekwaame Retouren , en dat zo min aan het eene , als aan het andere, kan worden voldaan , zonfler dat de Vaart van 's Lands Ingezeetenen in Activiteit gebragt worde, de vaart op de Colonien niet alleen behoord te worden opengefteld , maar ook geëneourageerd door de middelen, die het gefchiktfte • zyn, om het gevaar van de Navigatie zo veel mogelyk te verminderen; en de Schepen, daar toe te gebruiken, in ftaat te ftellen, om in zig zeiven te vinden, en door Combinatie met den anderen te verfterken de mogelykheid van eene bekwaame defenfie tegens vyandelyke aan-4 vallen, naar aanleiding van de oudfte ordres op de mon* tuur der Schepen , en tot het formeeren van Admiraal-
fgjh^p-



VOOR HET JAAR 17*1. 3«?
Ifchappen , door welke in vroegere tyden zelfs geen ge , ringe afbreuk aan den Vyand is toegebragt: Dat de kos^ , ten daar van in de tegenswoordige onhandigheden zeer i groot en voor byzondere Kooplieden te groot zullende ' weezen, het ten uiterftep redelyk , en van een ind.fpenIfable noodzaakelykheid moet worden geacht, door een Igefchikt Encouragement van Penningen uit s Lands Kas idie geene der Ingezeetenen , die geneegendhqd tot de 1 voorfz Vaart hebben , in de kollen te foulageeren, en i uit te lokken , om daar van een proeve te neemen , en het wezentlyke welzyn van den Lande te helpen bevor-
' dCDat ten dien Einde dan met zo veel fpoed mogelyk, od dat de Zomer en het goede Saizoen niet met delibereeren verloopen , en vervolgens met al de Acceleratie», waar van de Couftitutie dezer Landen futceptihel is, behoord te worden valt gefteld, en aan de Supplianten toegezegd , en aan alle en een iegelyk genotificeerd ; dat terwyl door 's Lands Zeemagt de nodige protectie niet kan worden verleend , in d?n loop van dit Jaar 17Ö1. van 's Lands wegen, tot encouragement en foulaas van Koften ,by forme van Praemie.zal worden betaald voof ieder Koopvaardy - Schip, hetwelk by particuliere Kooplieden dezer Landen zal zyn uitgeruft , belaade.n en gcar.meerd , mitsgaders gebragt onder een Compagnielchap van ten minften 10. a M Schepen, en met hetzelve za zvn uitgeloopen naar een van de Colonien van den Staat inde Weft-Indien, in deszelfs magt en bezining, hel zy te Surinaamen , het zy te Berbice, het zy Uequebo indien de laatfte niet met Demerary aan de Engellche is overgegaan, namentlyk, voor een Schip, voerende van ?6™z Stukken Kanon van 6 Pond Bals ieder, en 60 Koppen ƒ20000, voor een Schip, voerende van 24 ">t -o Stukken van 8 Pond Bals en 80 Koppen ƒ ijooo, en voor een Schip, voerende van 3* tot 3.6Stukken ya» 1* Pond Bals , ieder van i»o Koppenƒ 36000, dat eve» gelyke Praemien zullen worden betaald voor Schepen, op dezelve wyze toegeruft , dewelke zig onder een van de voorfz. Compagniefchappen zullen, willen voegen, or een byzonder Compagniefchap gouden willen formeeren pm te vaaren na Curacao tot voorziening van die> Colonie van vivres en noodwendigheden , en hetat haal ea van een Retour herwaards, mits het getal van deze laat-



39q. GEDENKSCHRIFTEN
fle niet excedeeren de nomhre yan vyftien Schepen, der welke daar toe vooreerft voldoende zyn geoordeeld ; dat om Recht te hebben tot het vragen van voorfz. Praemien, voldoende zal weezen, dat door den Boekhouder van ieder Schip aan Directeuren van de Colonie, waar op zyn Schip is aangelegt, of aan Bewindhebberen van de Weft - Indifche Compagnie voor zot verre eenige der voorn. Colonien onder geene byzondere'directie zyn, worde beweezen, dat het Schip in manier voorfz. is belaaden, gearmeerd, bemand, en gebragt ónder een Corripagniefchap van ten minften io a iz of zo veelmeer Schepen, als zy te zamen gullen willen voegen, en met hetzelve is uitgeloopen na een van de Colonien van den Staat, en dat vervolgens aan denzelve worde verleend een Certificaat, 'tgeeh voorfz. is uitdrukkende en duidelyk expnmeerende, tot welke Claffe het Schip behoord" opdatblyke, welke Praemie de Rheedery competeerd' Dat geen Fonds tot deze Praemie van Encouragement tot Equipagie voor handen weezeude , den Raad van Staate behoord te worden verzogt, om ten voorfz. ebde , en tot het uitmaaken van zodaanig een Fonds en Petitie te willen formeeren , en aan Haar Hoog - Mc' te doen toekomen, van ten minftenƒ 1200000, en om, de Confenten daar op ingekomen weezende, de Penningen daar van op de ordinaire wyze te willen dosn invorderen en ontfangen, en zig te belaften met d? uitryking cn betaaling van de voorfz. Praemien aan de Boekhouders uit dat Fonds, op de certificatien van Bewindhebberen van de Weft - Indifche Comp,, of van Directeuren van de byzondere Collegien , boven breeder genoemd door de voorlz. Boekhouders nevens de verzoeken om betaaling te voegen, en te fourneeren : Dat Zyn Hoo gheid behoord te worden verzogt aan de Bevelhebbers y^n die in manier voorfz. gearmeerde Schepen, teu verzoeke van de Boekhouders, te willen verieencn Brieven van Marqué en Reprefailles, {en einde mede by voprkomende geleegendheid aan. den vyand alle mogelyke afbreuk te doen, alsmede, om, niet tegenftaande de toerufting dezer Schepen tot tegenweer en ien Oorloge, by dezelve te voegen een of meer Schepen of Fregatten van Oorlog van den Staat, die Zyne Hoogheid , na maaté er geïecd komen, zal oordeelen van het principaal Esquader, ponder hetzelve te veel te verzwakken, naar de Colo-
ftieü



VOOR HET JAAR 17*1. 391
„Jen gedetacheerd te kunnen worden, ^de.by^J,
voorfz. Colonien, voornamentlyK m Ouracao wet
iievendeny ver en zorg van hanHoog Mofe. en gn Hoogheid, mitsgaders ^_m^ Scheeps Vol-
lyk gecompareerd zynde den inhoud^at «kmJW port en bewys als lïntZ5K«ominaDd«rt, aan haar Hoog Mog. op ^Jf"^^^ daar op ten cn in 't byzonder verzogt, dat eCn K^'uuc. b^ het
TT+F^T- 1-niinen fortéeren , en de naüeeute ^«uif, f^de^lr^Wnien als voor de Ingezeetenen dee-
«ét Landen, onvermydelyk ^^"X^r Hoog Mog.
Waar op gedelihereerd zynde,hebben haar h<doöi 1 s_ zvn^ Hoogheid , voor deszelfs aanhoudende yye en at
alle acceleratie daar toe by te b'eYv;n Staate m1 wor. gevonden en verdaan, dat de Raad ™ ^aate ™iwdea aen verzogt. zoo
^l^^X^ « formeeren ter Somia van ,zcoooo Guldens, en dezelve ten tpoed.g. «En Haar Hoog Mogende te laaten toekomen , onJetónen en voorbehoudens de vrye deliberatie van de H e en Staaten van de Refpeétive Provmc.en.



32* GEDENKSCHRIFTEN
De Heeren Gedeputeerden vau de Provincie van Hoi. land en Wellvriesland hebben zig met het' Vooriz' Rapport gecqnformeert, en op een ipoedige concluiie daar •yaa. ten fterkften geïnfteert.
( onder ftond ) Accordeert met het voorfz. Register
(was getekend) H. FAGEL.
Welk verlangen men wegens den uitflag van dit Requeft in de verdere cpmmercieerende Provinciën van Nederland voed , kan men ?ien uit het Requeft den 12. dezer Maand aan de Heeren Staaten van Zeeland 'door de voornaamfte Kooplieden van Middelburg ingeleverd en behelzende,
„ Dat de Geïntreffeerdens , zo uit hoofde als zynde. „ Eigenaars van Plantagien in de Colonie van 'Surina„ men, als Houders van Obligatien op géhypothequeèr„ de Plantagien ita dezelve Colonie en Rheeders of Par„ ticipauten van Schepen, het zy ten Slavenhandel, het
V zv ten- Vragjcn op dezelve navigueerende ,' mitsgaders „ Kooplieden en verdere Geïntrelfeerdens by den Hani, del op meergemelde Colonie, gemeend hebben in dé„ ze Onhandigheden, ook niet te mogen afzyn H. Ed. ,i Mog. eerbiedig te adieeren en van Hoogs'tdezelve te „ verzoeken , gelyk zy zyn doende by hun refpedive. „ Requeft, dat het Hun Ed. Mogende goedgunftiglyk „ moge behagen omme de Heeren hunne ordinaire Ge„ deputeerden van wegens deze'Provincie tér Vergade. „ rmge van H-.H.M. aan te fchryven eh té authorifeeren. „ om v«n wegen deze Provincie Confent té dragen en' „ met Concurrentie der overige Bondgenoten ter Con„ cluiie. te helpen brengen , zodaauig 'Plan van Premien „ en gratificatie als meelt dienftig' zal'worden geaccor.' „ deerd ter bereiking van alle de in deze te zamen foo,, pende Oogmerken tot huipfpoeding en bewaaring van „ meergedagte Colonien ; als mede van 'den' Handel en v Navigatie op dezelve. Wyders dat het Hun Ed. Mo-
V ge"?e &°^er geheven mogte zyn , dat alles 'te doen, „ zo fpo.edig maar immers doenlyk, daar het gevaar zo „ imminent en het Saizoen reeds zo verre verloopen is
op dat voor het behoud dezer importante Bezittingen „ en tak y&n Commercie nog in tyds mpge worde» geM W&i*"< .............. »r, . . . 5», «



y OOR HET JAAR «781. 393
De Kooplieden , midlerwyl zy 't gevolg van deezen
^Terw vl wy deze zaak weder hier by moeten laaten benisien moaen wy den Vaderlandfchen Lezer, om hem zó veel Kfis^L <l»« der *aaken «aauwkeung voor °£&1, herinneren'dat wy in ons voor.ge ft uk («) Ldfedeèld"hebben de Propöfitie der Stad Amfterdarn Sefens den flappen voortgang van des Oorlogs toemZWJ- n4e Propofitie wierd onmidlyk bygevallen doofde S^SSSfö en Haarlem hoedanig blykt dit de volgende ftukken.
DECLARATOIR VAN GED^^|DENUe. * Stad Dordrecht , omtrent de PROPOSI I 1L /au Jmflerdam, ter Vergadering van Hun Ed. Gr. Mog., op den 18 iJ&ji laatstleden gedaan.
De Heeren Gedeputeerden der Stad Dordrecht, hebben ter Ve Kadering gedeclareerd , dat zy geen tyd ver'^a LaS om de"Propofitie van Heeren Burgerneelieren Re^eeVa^ vkn ^jmflerdam ter kennis van d| fcrLg va^nire Stad telgen en teffens ok te
gedeclareerd : Dat het princpaale oog.nerk, ; ^ve ^ m de eemelde Propofitie zeer klaar doorftra.lde , ten Lemaal overeenaemde met dat geen, het welk zedert eenSn tyd Wobjefl van preliminaire Deliberatie» by de Heereh hunne Principaalen had opge eeverd ; en dat Ti di nvolgens zig daar door ftilzwygen e |eauthonfeerd hadden gevonden: om over het generaal , m zo. verre de voorfchreeven Propofitie mede voor de hunne aan te neemen en da^zy vervolgens met hadden kunnen afzyn, Sn de Heeren Gedeputeerden vat. ^dam en in de zeiven Heeren Burgemeelteren en Regeerders van die Stad , op' het hartelyklle dank te zeggen voor den oprechten yver en zêle, waar mede gemelde H*«n d deeze hunne falutaire en zoo hoognodige demarche^, «
(«) ^ie jde Stuk, Bl. a»



394 GEDENKSCHRIFTEN
waare belangens van het lieve en reeds te zeer verzwak» te Vaderland toonden in het oog te houden : Datzy Heeren Gedeputeerden , pit hoofde van de voorfchreeven Communicatie, thans exprellélyk waren gelaft/ , orn ter decharge vau welgemelde Regtering hunner Stad voorde Polteriteit in de Notulen van Hun Ed. Gr. Mog. te doen ipfereeren , dat Hun Ed. Gr. Achtb., met iphaelie en approbatie van het voorfchreeven geadvifeerde , met groot genoegen de opgemejde Propotitie hadden vernoomen en ook bereid en geneegen waren, om van wegens hunne Stad te concurreeren tot al zodanige bekwaame en efficacieufe middelen, als welke het meelt gefchikt zouden worden bevonden , om het bedrukte Vaderland uit den hoogen en preffanten nood , waarin het zelve thans verfeerde, ten fpoedigften te redden; en dat zy ten dien einde niet zouden nalaaten , om de byzondere obiecien, in demeergem. Propofitie voorkoomende, met den eerilen in deliberatie neemen , en derzelver Refolutie ter Vergadering van Hun Ed. Groot Mog. te doen inbrengen.
AANTEKENING van de GEDEPUTEERDEN van Haarlem , omtrent de Provifioneele Refolutie, by Hun Ed. Gr. Mog , op de Propofitie van Jmfierclam genomen.
DeHeeren Gedeputeerden der Stad Haarlem hebben by het refumeeren der Extenfie van den i8den dezer gedeclareerd, dat betAdvis, door hen by het oveineenaen der Propofitie van de Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdarn gegeeven , hebben de ingehouden , dat gelyk dezelve Propofitie moeft -worden geattrihueert dan een loflyke zugt tot bevordering der algemeene Belangens , mitsdien -welgemelde Heeren Gedeputeerden van Amfterdarn, en in dezelve ook de Heeren hunne Committenten , by provifte behoorden bedankt te -worden voorden yver en attentie ten nutte van het litvs Vaderland in deezen betoond ■ zy Heeren Gedeputeerden, derhalven, nadat genoegzaam al de Leden zig met hun Advys uitdrukkelyk geconformeerd hebben , en het zelve dus in een provilioneel befluit van deeze Vergadering is veranderd , niet anders hadden kunnen verwagten, of het gemelde geadvifeerde zon > m navolging van meerdere voorbeelden , een da-
delyk



VOOR HET JAAR 17S1. 391
delvk ingrediënt van de voorfchreeven proviflpneele Refo utïe zyn «.worden: Dog dat xy Heeren Gedeputeerden net tegendeel hier van ondervindende, en hunnedesweaen gemaakteRemarquen meteen eenvoudig ft.lzwyTen van dc Leden ziende beantwoord , over zulks., om Konen"blyken , wat op de voorfchreeven Propontie effeflivSyk xy gebeurd , en dus tot Juftificatie mede van het Rapport, dat zy deswegens aan de Heeren hunne Pr hellen 'reeds ^aanhebben, «f*^b™f deeld.om deeze Aantekening in Hun Ed. Gr. Mog. No-
?UWMeenu°^
-i-nde pootnngen van Amfierdam is by gevallen is onzeEer foCmigebeweerendat Delft, fchoon met zekere
wa d «ge betigten verzekeren het tegendeel. Gouda, zegt men ook dat zig by Amfterdarn gevoegd_ heeft, maarzekerder is het dat men in Zeeland op gelyke wyze denkt, blykt uit het volgend
ADVYS der Heeren van Middelburg op rapport over de Petitie tat hogen praemien voor het Bootsvolk enz, van 10 Mey 1781.
Hebben de Heeren Gedeputeerden van Middelburg gezeet door de Heeren hunne Principaalen gelaft te zvn omm'e zig met het voorfchreven rapport, in alle deszelfs refpeöen te conformeren: - Maar dat zy Heeren z,g, dien onverminderd ookfpeciaal geinftrueerd en gelaft vonden, om teffens, (inhaereerende het geadvifeerde wegens hunne Stad , by het inbrengen van derzelver confent in de beide Staaten van Oorlog op. den 9. der vorige maand,) ter dezer gelegentheid uit naam van de Heeren hunne Principaalen verder met den vereifchten aandrang voor te dïagen, en daar toe ten kragngften te infteeren dat,zonder uitftel.in een cammifloriaalbefoigue, moge worden overlegt, hoedanige meeft prompte en efficacieufe mefures by deze Provintie behooren te worden genomen, Ómme het ter Generaliteit , daar henen te derigeeren , dat daar deze Republiek in het tegenwoordig kommerlyk predicament fs gebragt , nu ten minften de defenfie harer Landen, Commerc.e en Bezittingen , met . allen fcrieufen Yver, Spoed en Beleid , aan alle zyden



396 GEDENKSCHRIFTEN
worden by de hand genomen, en een einde gemaakt van de gantfch onverwagtc , en twyffelmoedige werkeS he,d waann dezelve zig nog, zoo oogenflhyndyk vooJ: komt, te bevinden; en van al het welke de oorzaken op geenerhancje wyze aan deze Provintie kunnen S
geattribueerd: ofwel dat, zonder reiardoMm S
agterhouden aan de Heeren Staaten van deze pro "mie voor wien geene zaaken der Unie geheim mogen°vezen' de waare redenen van deze haggeiyke , en ve^ederende S.tuatie worden opengelegt, teneinde, als dan met de gezamentlyke Bondgenoten , over de immed ate en gepafte middelen van redding en voorziening , tot he? S. meen Behoud, Zeekerheid en Welzyn, op eene corda?ê wyze, te kunnen delibereeren. 1 " ' P C°rdate En niet alleen bleef dit by de Stad Middelburg , maa, de Gedeputeerden der Stad Zierikzee , gaven of denier bovengemelde Zeemvfche Staatsvergaderingïan^den t Juny dit allerkragtigst en fterk 5 '
^RIKYFF d°°r t>Ë¥*. G^™rden der Stad ZIE. i £ ' l£r rergadenag van Hun Edel Mogenden de Heeren Staaten van Zeeland, den 12. Juny i7Sr ^gebragt op bet Staats - Rapport van den ^April laatftleden, betrefinde de te doene Aanbouw van Schepen van Oorlog by het Collegie ter Admiraliteit binnen deze Provincie.
D^T h*1 Ac^baaren>«fc de fchrïftelyke Memone der Heeren Gecommitteerdens van de Admiraliteit dezer Provincie, by dit Rapport gevoegd , hebbende gezien de zeer aanmerkelyke zwarigheden , die e tl fchynen op te doen, om tot den Aanbouw van een mee?, der aantal Schepen en Fregatten te refolveereu , moeten betuigen met veel bekommering te zyn aangedaan 1™ den gevaarlyken ftaat, waar mIeRepubS™ d?e 1 o Oorloge??13'61 bevind».»g?wikkeld in een Sehfen Oorlog en byna onvoorzien van alle gepafte middelen
* ***** kun^wo": Dat dit notabel gebrek Hun Edel Achtbaarea zeer trepafte gelegenheid zoude kunnen verfchaffen om Wer weederom te refleöeeren, hoe door eene prompte dTreflfe en fpocdtg aangewende voersieuinge, in de herftel!
liagfc



VOOR HET JAAR 1783. 397
W onzer Marine immer waarlyk ernft geweeft wa,de voornaamlte hinderniflen, by de voorfchreeven Mes morie gemeld, tydig genoeg hadden kunnen worden gemaevenieerd } doch dat door eene herinnering van het geen in tyds had behooren te gefchieden de aaueelegefleldheid van zaaken geenzints veranderd kunnende worden , en daar by ten hoogften noodzaaklyk zynde, dat de Del beraden over den verderen Aanbouw eens eindelyk tanJST^taewlj Hun EdelAchtbaarenvig vüor het tegenwoordige wel w.llen onthouden van alle eegrot.de aanmerkingen, welke, zo ten aanz.en van den inhoud der voorfchreeven Memorie als omtrent de Middelen om den Aanbouw met meerder kragt voort te zetten of de Zeemagt op een andere wyze in beteren ftaat te brengen, Zoude kunnen worden geavanceerd; en mitsdien zig daarom alleen verklaaren bete.d te zyn , om het voorfchreeven poincl van den Aanbouw te helpen concludeeren,het zy volgens het dispol.t.ef van dit Rapport, Of op zodaanige" andere wyze, als met gemeen overleg der gezamentlyke Staats-Leden raadzaamft zal geoordeeld worden. , .< r ,„ .
Dat egter Hun Édel Achtbaaren met mogen afzyn, by deze gelegenheid alhier verder te remarqueeren , dat by den aanvang van dezen Oorlog zig hadden voorgefteld dat de overige Bondgenooten , wier gevoelens omtrent de aanleidend oorzaaken van dezen Oorlog boven die van Zeeland georacvaleerd hebben, ook de noodige voorzieninge zouden hebben gedaan, om zo door eisen magt als kragdge onderffeuning haarer Geall.eerdens den Vyand behoorlyk te keer te gaan; dan dat de uitkomrt van zaaken reeds genoegzaam aanduidende hoe zorgeloos en op welken lollen voet men, niettegenftaande de ernftige vertogen en waarfchuwingen , door deze Provincie by herhaaling gedaan , in het een en ander is te werk gegaan , Hun Ed. Achtbaaren de Republiek thans befchouwen als verftoken van allen vreemden byftand, en tegens eengedugten Vyand alleen aan zig zelfs geabandonneerd..
Dat zulk een haggeiyke omllandighe.d by een ieder, die aan het publiek bellier eenig deel heeft , en w.en de waare belangens van het Vaderland ter harte gaan, natuurlyk moetende verwekken een verdubbelden yver , om alle de middelen van defenfie, die er nog maar voorhanden zyn, met allen fpoed,geëvenreedigd aan het gevaar,



3'98 GEDENKSCHRIFTEN
in 't werk te ftcljen , cn ten meeflen voordeele aan M Ibggeu tot verdeediging van het Land " desze/fs Koop
S Ed A^Ï^f" tüt ^renkVan den VyandP Hun Ld. Achtb, daarentegen by aanhoUdenheid todaani-
Shly^fs!.' rke,rh,eid en«'Sss
j.gneia rneer en meer de overhand z ebde neemen ™
delonfa^JJ? .""*"?« ■««" «rail behoorde te wotfes „ ,,£,tv"™"re r?e"e" en ««'"'«n ™ dien
?»«^«^
Jftllen verfchöoven worden, maar vertrouwen dat het
dewerken,ö, Lr L^""""C" allyd l"™ '« «uilen ™w1 , k P™ '"'e"*a' va" K>*»niee maatre-
EÏH &S, S'e„g ™ 2"
„ De Heeren Regenten van Amfterdarn hebben fen », nog veel fterker «ap gedaan , a/s die L het pïefen-
twee Burgermee/Ier* dier Stad, door den PenfionarS
„ Fifft f



VÖOR HÉT JAAR ifÈU m
■ i Viffer vergezeld , eëne particuliere Audiëntie by den • Prins Erfftadhouder gevraagd, die hen op het Huis in " hetzV^heeft afgewagt. Gemelde Heeren hebben toen,
uit naam van hunne Principalen, aan Z. D. Hoog/ heid eene Memorie voorgelezen, vol van de fterkfte
verzekeringen van liefde , eerbied , en verknogtheid " voor deszelfs Perfoon cn Doorluchtige 1' amille; maar ' waar door zy te gelyker tyd, op de uitdrukkelykfte
wvze verzoeken , om van Hoogftdeszelfs Raad te " verwvderen die Perfonen,- welken door de Natie in
't algemeen worden aangezien als de oorzaaken van " die werkeloosheid , waarin men tot nu toe de Navalc " Magt der Republiek gehouden heeft, en by gevolg " als as oorzaken van de ruïne van haare Koophandel
en het verlies van haare Bezittingen. De Prins heeft " hierop geantwoord, dat de dankbaarheid en andere be» " weegredenen Hem volftrekt verpligteden , om aan ee" ne dieroelvke Propofitie geen gehoor te geven, enz. enz. " Wie eg*ter de in dezen ftap de bedoelde Perfoonen waren , bleek uit dit berigt van den Cleeffchen Nieuws-Schryver met en d* gaf miffchien gelegenheid dat een onzer ïnand'fche Nieuws-Schryvets, onder het geplaatfte bengt deze woorden liet volgen: Wy laaten de Waarheid van de~c Propofitie en het antwoord van lyne Hoogheid voor ,-èkenin/van den Schryver van den Courier du Bas-Khm; li™'het gevole toonde wel haaft dat deze van den ftaat onzer zaaken Wel onderricht was, want de Veld-Maarr-h-rtk Hertog Louis van Brunswyk overhandigde den 21 dezer Maand aan den Prefident Hunner Hoog-Mog. de navolgende zeer gewigtige
Tnnie MISSIVE van den Heer Veld - Mar*
C°P1S' fchalk Hertog LOUIS va* BRUNS-
WYK , aen Haer Hoog - Mogende de Heeren Staeten Generael der Vereenigde Nederlanden.
in dato 's Gravenhage den 21 Juny 1781.
HOOG-MOGENDE HEEREN!
Het is niet dan met de grootfte tegenzin, dat ik my genoodzaakt vinde, de gewichtige Deliberaticn van Uwe Hoog-Mogende te interr»mpeereH,en totHoogft-



qoi GEDENKSCHRIFTEN
dezelve myn Recours te neemen, over eene zaeke, my' wel Perfoneel betreffende , dan waar van de blote vodrdragt, zo ik vertrouwe op eene overtuigende wyze, zal doen zien , dat ik my van deze Demarche, niet heb kunnen difpenfeeren , wilde ik niet rnanqueeren aan het Caraóter, door Uw Hoog-Mogende zelve, op my geconfereerd.
In den Jaare i7fo., in dienft van dezen Staat, overgekomen, heeft het aen Uw Hoog - Mogende behaegd ,by derzelver Refolutie van den 13. November van dat Jaer, my tot Veld'-Maarfchalk, van derzelver Trouppes aen te Hellen.
Vereerd met Hoogftderzelvef gëdiftingueerd vertrouwen , hebben Uw Hoog-Mogende verders, nadat by fpeciale Refolutien van alle de gezamentlyke Hooge Bondgenooten, de fchikkingen op het werk der Tuteelé, over 'den M1NDERJAERIGEN HEÊRE PRINS ERF STADHOUDER, en de Waerneemingen van. Hoogftdeszelfs Militaire Qualiteiten, by Reprefentatie , vaftgefteld waren, my by Uw Hoog-Mog. Refolutie, van den 13. January i7f9- gelieven te confereeren de Qualiteit van Reprcfëntant van Hooggem. HEERE PR1NCE, als Kapitein Gencrael geduurende Hoogftdeszelfs Minderjaërigheid.
De Minderraerigheid ten einde geloopen zynde met dfe 8. Maert van het Jaer 1766. hebben Uw Hoog Mog. en de Refpeélive Bondgenooten, op den gem. 8. Maert, en daer op volgende differente Data ten mynen Regarde, relatif tot de Waernemiug van't gunt, Hoogftdezelveh aen my hadden gelieven toetcvertrouwen , verfcheide Refolutien genomen, in der daed te flatteus ofri alhier ffe worden gedetailleerd , dan , welke my echter Waarborgen zyn, dat Ik ten minfle des tyds, eenige goëdketiringe van de Hooge Regeeringe op myne Handelingen ■en den Lande gedaene Dienlten, hebbe mogen wegdragen
Waer op eindelyk gevolgd is, dat Uw Hoog-Mog* ook nog na de afgelopen Minderjaërigheid , my Ploogftderzelver yertrouwen continueerende, by Refolutie mede van den meergem. 8. Maert t?66. gerefolveefd hebben , door Hoogtlderzelver Envoyé Extraordinair aen het Hof van Weenen aen Haere Keizerlyke en Koninglyke Majefteit, in wier dienft Ik my mede, in qualiteit
van



VOOR HET JAAR 1781. 4°t
Van Veld-Maarfchalk geëngageerd vond, te doen verzoeken rrivne Continuatie iti die zelfde qualiteit , m dienft van Uw Hoog- Mog met dat gevolg dat Hoogllgedagte Haere Keizerlyke en Koninglyke Majefteitf zulks agreéetendfc, Ik my met: omtrokken hebbe, maer met het Caraöer vah Veld - Maerfcha k van de Trouppes vari den Staet, in den dienft van Uw HoogMog verbleeven zyn.
Dus meer dan DERTIG jaeren onder het oog van Uw Hoog-Mog. de aen my toevertroüwdé Polten, wacreenomeh hébbende, op eene wyze, welke aen Uw Hoosj- Mo*, overvloedig bekend is, had Ik my nimmer kunnen voörllellen, dat myn Perfoon, tot zo verre een voorwerp van algemeene Haet, zonde gemaekt zyn dat Ik zoude moeten hebben effuyeeren, eene'Demarche ten mynen opzichte gedaen, welke niet als ten hoogden fletrltTant kan voorkomen, voor het Carafter, waer mede UW Hoos-Mog. my hebben gelieVeii te vereeren, en welke mv in de abfolute noodzafekelykheid brengt, dit Addres aen UW Hoog-Mog. te maaken. , Ik hebb- dóch moeten oridervinden Hoog-Mog Heeren na dat veelerhande Lafteringeo en verregaende Acöu'atien in het publicq ten mynen Lafte, verfpteid waren, (dan welke by my met die veragtmg, welke zy meriteeren, zyn en tullen worden aengezien, zo lange zich niemand openbaard , welke dezelve durft ftaande houden ) en na dat men een algemeeiien roep haa verwekt als of myn Perfoon alhier niet langer konde worden geduld, dat bp den 8. van deze loflpendeMacnd %n de Heeren Gedeputeerden der Stad Amlielaammet tiaamen dé twee Heeren regeerehde Burgemeefteren Temminck en Ren dorp, nevens de Penuonaris Vfcber zich by ïvne Hoogheid den Heere PRlNCE V*N ORANGE vervoegdI hebbende , aen Hoogftdenielven , in te* genwoordigheid van den Heere Raedpenfionaris van Holland voorgeleezen hebben zekere Memorie; (en Wel uit naem eh op Laft vail de Heeren hunne Principaalen, walk- in dezelve Memorie onder den naem van de Regeeringe der Stad SfmfMam oVetóPfcreeKénde vóorko* hien) inhoudende voor mv het allerfenfihelll affront, dat ooit een eerlyk Hart kan worden aeugedaen.
Deze Memorie hebben gem. Heeren des tyds wel goed pevdnden na zich té nemen, doch naderhand we-



40i GEDENKSCHRIFTEN
deröm van Syftema veranderende, op den 14. daer aerï volgende , door den Heer Burgermeefter Rendorp niet uit naem van de Regeering der Stad, maer van Heeren Bargermeefteren , aen den Heere Raedpenfionaris doen toezenden, met verzoek, om dezelve aen Hooggemelde ZYNE HOOGHEID, ter hand te (lellen, en met byvoeginge, dat het aan Hoogltdezelve volkomen vryftond, daar van zodanig gebruik te maken, als zoude kunnen goedvinden.
Door dien weg , en de daar op gevolgde Communicatie van ZYNE HOOGHEID, van den inhoud van dezelve, kennis gekreegen hebbende, hebbe ik in dezelve gevonden , eene aaueénfchakeling Van zeer verregaande hooneude Exprefliën , en Raifonnementen ten mynen Regarde, zeekerlyk te lang en te veelvuldig om byna te durven bellaan, dezelve in haar geheel alhier te infomeren, en met derzelver Leéïure, U Hoog-Mog. te incommodeeren , dan waar van ik my, om dezelve niet o;t haar verband en concatenatie voor tc Hellen , niet hebbe kunnen difpenfeeren : en waar over ik derhalven U Hoog-Mog. om verfchoning moet verzoeken, zullende my egter alleen bepalen tot die periodes in welke Ik Perfoneel werde aangetall.
Na dan verfcheide Reflexiè'n, my in geenen deele'concerneerende (en die ik derhalven moet laaten, ter beantwoording van die geene, tot wiens Lafle dezelve komen) gemaakt te hebben, tot Juflificatie van de Propofitie door Heeren Gedeputeerden der Stad Amfteldam den 18. Met laatftleden , ter Vergadering van Holland gedaan , en wel fpeciaal van den voorflag om ZYNE HOOGHEID een Kleine Raad of Committé toe te voegen, fpreeken meergemelde Heeren Burgermeefteren ZYNE HOOGHEID, woordelyk aldus aan:
„ Dat deze voorflag (mogelyk gegrond op vroegere „ voorbeelden) geenzins voorkwam, uit eenig mis„ trouwen op cle goede Difpofitië'n en Intentiën van „ Uwe Doorl. Hoogheid, welke men, geene Redenen „ heeft te verdenken , of fchoon de Regeering onzer „ Stad , tot derzelver hartgrievend leedweezen, word „ geïnformeerd, dat, quaadgezinde Uwe Doorl. Hoog„ heid, zulks gezogt hadden diets te maakea.
,, Maar dat zoodanig mistrouvoen alleen viel op den „ geene, wiens invloed op den Geeft van Uwe D. Hoogheid



VOOR HET JAAR 1781. 403
hi beid gehouden wierd voor de naaft e oorzaak van de traagheid en (lapheid in dc behandeling der zaaken , " 'twelk niet dan ten uiterften nadeelig kunnende zyn, .' voor't algemeen welzya, men tang, doch vruchteloos Z had verwagt, dat de gevaerlyke omftanchgheden , m welke de Repubüecq geraakt is, eindelyk eens aanlet!! ding zouden gegeven hebben , tot Serieufe Dehberatien over de Middelen , welke in 't vervolg met " meerVigueur in 't werk zouden behooren gefteld te " worden . dan daar hierop tot nog toe vergeeflch ge" hoopt was en het thans aankomt op de behoudenis var» " het waerde Vaderland, voor deszelfs duurgekogte !•! Vryheid, van Uwe Doorl. Hoogheid, en yan " Hooeftdeszelfs Huis, en met een woord, van alles " wat den tnwoneren in de Republieq dierbaar is, zoo " heeft de Regeering van Amfterdarn geoordeeld , met l langer door ftilzwygen , zich aan Plicht-verzuim ■ ■ fchuldig te maaken, maar zich, hoe ongaare ook, ge" dwongen gevonden, om tot de gem. Stap te komen, en aan U we Hoogheid met verfehuldigde Eerbied ,
1 doch teffens met die openhartigheid en gepafte Vrymoedigheid , welke het gewicht der zaaken vorderd, " onder % oog te brengen en rondelyk te declareeren, dat
; volgens het algemeen begrip , de Heer Hertog voor dt 1 eerfte oirzaak word gehouden Van den elendigen en ge" , y a„„, nofwfa .■ waarin bet Land zich
t bevind van alle het verzuim dat daaromtrent plaats *' iasb. tsan alle de verkeerde maatregukn, Jcderd
eenen geruimen Tyd genomen , met alle de fatale ge-
i beid kan verzekeren, ««* «e -j - ■
' mem den Perfoonen het Minifterie van den Hertog " tot die hoogte is geklommen,, dat daaruit de facheufte en " onaangenaamfte Gebeurtenifen voor 't wclzyn en de " ruft San bet algemeen te wagien zyn. Dat et^ geen twyffel is, of dit gelegde, zal Uwe Hoogheid wel l reeds van anderen zyn voorgekomen , doch by aldien Zulks al eens niet gebeurd was, zulks eemglyk " Toet lorden toegefchreven , aan eene Vrees voor de uitwerkfelen van bet ongenoegen van den Hertog, terwyl men zich met opzicht, tot het voorgem. , met " alle fiducie durft beroepen op het getuigenis, van zoo i veele eerlyke en Cordate Leden der Regeering , als



404 GEDENKSCHRIFTEN
„ Uwe Hoogheid dieswegens, onder het geeven van de „ nodige Vryheid tot fpreeken, en ernüige aanmaning, s, om volgens plicht en confeientie de Waarheid te zeg„ gen, zoude gelieven te ondervraagen ; dat zy meer „ dan eens met zeer veel leedwezen hadden vernomen , „ hoedanig de Heer Raadpenfionarls zich in 't hyzyn „ van onderfcheidene Leden van de Regeering van liot„ land hadde beklaagd, over het misver/land dat tuffchen „ hem Heer Raadpenfionaris en den meergenoemden Hee„ re Hertog plaats bad. Gelyk mede over den Invloed „ welke de zoo eevengedagte Heer Hertog op den Geeft ., van Uwe Hoogheid heeft, w/iardpor zyne Pogingen ten „ beften van het Vaderland te meermalen zyn verydeld ge,, worden.
„ Dat deze Difcrepence en verfchillendheid van oog„ merken en Sentimenten tuflchen den Principalen Raad „ van Uwe Hoogheid en den eerilen Minifter van de„ ze Provintie alleen , niet dan de allernadeeligfte gevol„ gen hebben kan, maar ook een genoegfaam motief ult„ leverd om de fterkfte Inftantien te doen tot het removee„ ren van de Source van dit mistrouwen en oneeuigheid; „ Terwyl er zonder een voorafgaand Herftel van Con„ fidentie en Eensgezindheid geen middel overig is om
de Republicq te fauveeren.
,, Dat ook niets nodiger is, voor het welzyn van het „ Doorluchtig Huis van Uwe Hoogheid, en voor de „ Confervatie van Hoogftdeszelfs Gezag , Achting en „ Genegenheid by de Natie, en voor deszelfs Reputatie „ by de Nabuurige Mogenthedcn , want dat men Uwe „ Hoogheid kan verzeekeren, en moet waarfchouwen, ,, dat hy wel eens het voorwerp van Minachting en „ Mistrouwen, by het Gemeen zou kunnen worden, „ in de plaats van te zyn en te blyven het waardig voor„ werp vmi des Volks en der Regenten Liefde en „ Hoogachting, gelyk hartelyk gewenfcht en gebeden
word, dat Uwe Hoogheid en deszelfs Doorl. Nage„ flacht, altoos zullen ondervinden, nademaal hier van „ grootendeels afhangd, het behoud en de Welvaart van „ het dierbare Vaderland en van het Huis van Orange. „ Dat hoezeer men ook begreep, dat het den Leden der „ Souverainiteit altoos vryllaat, ja dat derzelver Plicht „ medebrengd , om aan Uwe Hoogheid, en aan hunne „ Mede-Leden , hunne gedagten voor te dragen, om-
„ trend



VOOR HET JAAR 1781. 4©f
trend den Staat en dc Behandeling der Publiecque Za" ken men echter llefft zoude gemenageerd hebben, tot " d'zèn te enwoordigen Stap te komen , zoo er z,ch " m«r eSnïoop tot beterfchap of verandering had ,, maar e~m„c.i ^ k , . me^e, om welge-
" ^trSÜSiï* SSr^Sc fhtteeren, ect> " Töf ofhe hoogite geklommen zynde, mettMtoi " överi r fcheen , dan den waaren Staat van Zaken op " d4e wyze voor Uwe Hoogheid open te leggen; " Um opïet Zfiigfle ie bidden. Dezelve in fer.enfc " Overweeging te nemen , en niet langer gehoor te geïel Zn d nllaad en Inftnuatien van een Man, du " Zonnig net den Haat van Grootenen Kiemen overla-
Soudcous van een verregaand en ongeoorlofd atta- SSSfLSt Engelfche Hof of vanrkwaade-Trouw
pii rrrruDtie; dat WY vertrouwen dnt een Meer van " d e boot." Geboorte ei, Rang onbekwaam >, tot d><,r-
" de Direclif der Zaaken , en van den ï er loon en het " Hof van Uwe Hoogheid gecloigneerd behoord tewor" den a s zynde een altoosduurende hinderpaal om de " goede Co rdpondentie tuffchen U we Hoogheide
voornaamrte Leden van Staat, ^«W^jjg
herleeven,
" SSSèn'w Perfoon en direaie
^U«Kheid meer dan teveel zoude doen over.
" "'Dat'dezeReprefentatien niet voorkomen uiteenprindoe van byzondere haat of kwaadwilligheid , tegens
" den Heer Hertog, die zelfs in vroeger tvdeu rede gehSKS 5 Weren van de gofidw.lhBne,d c» dc



406- G*E DENKSCHRIFTEN
„ reëele blyken van genegenheid der Regeering van Am„ fterdarn, maar dat men voor God en degantfcfte wS-
" V ï ST*T° m°eU dat alle?I1 de Confervatie van het n Vaderland en het Doorluchtig Huis van UweHooJ„ heid en om deszelfs naderenden ondergang^ voorko
" Sfeï g*£ ^0,i^" 2yU g£Weefl vangd^eRepre: „ tenutien, dat de Regeering onzer Stad zig daar toever„ plicht gevonden heeft, zo in de finaliteit va „ J . „ tenen des Lands als van Medelid\an derzelver Sol " ^™neV«gadenDg, ten einde hier mede een laatrt ef3, fort te doen , en mogelyk nog in tyds een Midde aan „ de hand te geeven, om onder den Zegen van God M „ machug het Schip van Staat uit de eminen é Gevaren „ te redden en m behouden Haven te brengen of IS „ mers, omz.ch in allen gevallen , van haaren plicht ,, te kwyten, haar geweeten te voldoen, en voor de inE^Mdk!!/? ^akümeli^P^en verantwoor, In de boveiiftaande Periodes , dus woordelyk aanre. haald, zullen Uw Hpog- Mog.' wu^h^dS^l der verontwaardiging gewaar worden, dat na eéne reek van Reflenen , de eene hatelyker al, den andern cf Waarin geen eene Befcbuldiging , ,CH lafte vS mvn Carafler als Veld - Maarfchalk Van den' Staa Voor kom , en de overige., meed al (leunen op zogenoemde algemeene Gevoelens en te vooren met kun" verfpreide Geruchten , Heeren Burgemeefteren echter he? ben kunnen goedvinden om by Zvne HoMrV, .
2t van zyn Perfoon en Hof gelieve te eloieneeren In f ï dus, gelyk een overtuigde Misdadiger S ver" der onderzoek , tot een eerrovend Ban|<Wverwy"
Eerie zodaanige Demarche derhalven, eenaaH mrr ,„ veel hatelyke en humiliante uitdrukkingen! gedaan nS door pnvate Perfoonen , maar door ?ene' D J.i'e tWee Regeerende Burgemeefter, nevens den Peni onaris
IT»^£K^W5W* ™ HoHaL,SS J °P'aJ*£andt'Regeering (lier Stad, (volgens de Wan/ den der Memorie, fchoon volgens, de reedsSe'deffi
ari.fr "urgemeefteren van die Stad)en zulks op-et-
tóyk en na ryp overleg, en welke Memorie men ophe\



VOOR HET JAAR 4°7
Ier en Pe.lbon conl.deree.en ^ £01 «,„„„ op_ r°'fiï «■*.«» van de Gerueh-
^«^^^.^^
van den ,e?enSwoord,gen 1 yd,, m» «" „mhe(fe„.
» H ,nr 5 Hooe- Mos. aan my toevertrouwd, ^ïrSvTrylot'tÏÏeStnden , £ O Hoö^
fchouwen , maar met my begrype , foon door
Staat van aanbelang i , /^Xr Van Veld-Maarfchallc U Hoog Mog. ^l,?^:e^iX D^nft van bekleed en op den voet al* b°^nJ'mh)^erd • at , ofte de Republiek geëngageerd epft^ van
de zyn; welke Preuves ei1 ':ude gedraagen , en met een



40S GEDENKSCHRIFTEN,
van Zyn Hoogheids Perfoon en Hof geêïoigneerd te worden ? 5»"-n. tc
En gelyk myne Eer, die my dierbaarder dan het Leeven is, hier in op het ienlibelfte is geattaqueerd, zo is het de confideratie van dién , en van het geene ik fchuldig beu aan my zelve, in de Rejatien, die ik zo ten aamien van dezen Staat, en van U Hoog-Mog. als van Zvne Keyzerlyke en Koninglyke Majefteit als nog hebbe en waar aan .k anderzins op eene verregaande wyze zoude manqueeren, dat ik my verpligt gevonden heb, my indeZen tot U Hoog - Mog. en door dezelve tot de gezamentlyke hooge Bondgenooten zelve te wenden , met eerbiedig verzoek en „iet min ernftige inftantie , dat het U Hoog- Mog. behaage, na een naauwkeurig en ftrengonderzoek , door eene efficacieufe Protectie0 van het Carac|er doqr Hoogftdezelve aan my toevertrouwd , wel e willen effèflueeren, dat ik van den Blaam, door de vo.irfz. Demarche op my gebragt, en de hoon my daas door zo fenlibel aangedaan , op eene convenabele wvzc worde gezuivert : dat U Hoog - Mog. ten dien einXer daat heenen geheven te dirigeeren, dat de vier regeerende Burgermeefteren der Stad Amjhldam, welke de boveneenoemde Memone , volgens de hier vorengenoemde Jd.lJ.ve van den Heer Burgemeefter Rendorf^SZn mm hebben doen pvergeeven, nevens den Peniionaris Vljcher, werden verplicht om voor te brengen de gronden , op welke zy hebben kunnen goedvinden my op eene zoo verregaande wyze te iujuriceren, als door de voorfz Demarche en ai 't gepofeerde ten mynen Lafté by de meergem. Memorie gefchied is,, en om al \ zelve behoorlyk te verineeren., zonder het welke Ik dat trepofeerde met anders dan als Leertaal 'zal kunnen conlldereeren ,• en om m 't byzonder nader' te articuleeren de verdere punten van bezwaar en befchuldigingen die zy tot mynen laften zouden vermeenen te kunnen inbrengen, mitsgaders dezelve den regten genoeg te bewyzen,_en dat zoo wanneer zy daarin zouden mogen blyven in gebreeken , het zy van ietwes op te geven het zy van het op te geevene behoprlyk te kunnen pro!
rfff^'iTr^n9gi:VOrfcJ,.,t' wie tiitltrooijers zyn der lenandelyke Geruchten die ten mynen opzichte zyn verfpreid op dat zy alsdan als Lafteraars, na verdienden geftraft mogen worden} en dat ü Hoog-Mog. einde.:



VOOR HET JAAR 1781- 4®9
lyk' met en benevens de gezamentlyke Hooge Bondgenooten in dien gevalle, gelieven te nemen zoodanige juftificatoire Refolute , als waar door myne Eer en goede Naam by de Natie en voor het oog van geheel Europa gefauvèerd, en ik in ftaat gefteld werde, myn Carades tan U Hoog Mog. verkregen , met de vereifchte Digniteit te kunnen blyven bekleden. En voorts my te Soen geworden eene Satisfadie , d,e U Hoog, Mogende aan het affront, my m myn Carader en Relatien fn voegen yoorfz. aangedaan , na derzelver Hooge Wysl eid, en bekende Equiteit, evenredig zuilen oordcc' cn
Waarmede ik de Eere hebbe met het oprechtfte attachement en den verfchuldigden Eerbied te blyven
HOOG-MOGENDE HEEREN
Uwer Hoog-Mogende
Onderdanige , Gehoorzame en Getrouwe Dienaar
■gef'} L. HERTOG van BRUNSWYK.
Hoe zeer wy ,door de veelvuldige en zig fchielyk volgende Stukken , betredende den toeftand , waar 111 zig ons Vaderland thans bevind, reeds meer dan te veel plaats van ons maandwerk miffen eu dus naauwlyks in flaat zyn iets van buitenlandfche Zaaken te zeggen, kuunen wy nies nalaten nog eenige Gebeurteniflen, die het Vaderland betreffen op te geeven ; onder welke zekerlyk den voorrang verdiend het heldhaftig gedrag van den Heer G Oorthuizen, commandeerende des Lands Fregat den BR1EL, welke niet ontzien heeft, met den Heer MeU. vtl, commandeerende het Oorlogs - Fiegat de Ca/lor, twee Engelfche Fregatten, van ten minlte gelyke fterkte aan te taften en dus te toonen dat nog heden de Nederlanders nog den zeiven meed als hunne Voorouders bezitten en hunnen Vyand geen kamp zullen geeven, wanneer zy zig naar bevind van zaaken mogen gedraaf een. Wy mrenen de omftandigheden van 't voorgem. Gevegt niet beter te kunnen op geeven, dan met twee Brieven van den Heer Oorthuizen hier te laaten volgen.
C c 5 Zyn



*io GEDENKSCHRIFTEN
Zyn eerfte Brief gedateerd 30 Mey, is van dezen inhoud:
,, Met het eerfte Glas in de Dagwagt zag ik twee „ fregatten van daags ,e vooren ons zeer fterk kwamen
„ dam Melvtll die digt na my toegehouden had, praay„ de my,en ,k had moeite om den zeiven door zyn di'„ te vry y»n hem te blyven , dewyl ik door regen en buiifs „ weer drie reven in de Marszeils had , doch heb derf„ zeiven niet kunnen verftaan . door dien ik alreeds al. „ larm had laten flaan , daar een ieder met felydfchao M vol vuurs en moed op zijn gefielde poft kwam , zo
„ Wagt reeds aan de flr,g waren met een der Fregatten „ zo als andere, en ik heb kunnen tellen met dertig ftuk„ ken m de Laag en eenige op het Halfdek, ( zynde uit „ de gevondene Kogels twaalf en agt ponders), nyfchte „ alvorens aan wederzyce Vlag , en de twee Èhgelfibc „ Fregatten gaven het eerfte vuur , die door den C m„ mandant Me vdl en my immediaat beantwoord wier„ den, nemende dus ieder Fregat van ons een en vuur„ den zonder tuffchen pozen aan wederszydcn met on„ gemene dapperheid tegens eikanderen , zo wel over „ Stuurboord, Bakboord als van agteren en vooren, pro.
" ? met °ns flaande Fre«at aai' kanten ,
„ doch zonder vrugt, het welk nog in het eerfte begin „ gelegenthe.d gaf van het Schip dat met de Calhr tan „ de gang en zeer digt by was circa een geheele laag te „ geven, en zo men zien kon gevoelige fchoten toe te „ brengen , zo dat zy een goede diftantie met hun beide „ van ons verwyderden; egter kan ïk met geen zeker„ heid zeggen of de Caftor lang geflagen heeft, dog het „ flaan van dit myn onderhebbend Fregat met eeii der „ bovengemelde Vyandelyke ( volgens informatie de „ grootftc van de twee) was onophoudelyk en zeer fterk „ durende tot de agt Glazen in gemelde Wagt, en dus „ drie uuren, doende circa twaalf honderd fchoten sis „ wanneer in dien tuffchentyd het Engelfch Fregat door „ ons zyn groote en Befaans-Maft, benevens de Voor,„ Marszyls Raa, tweemaal zyn VI32 van bovenneer en „ al zyn ftaande en Ioopendc Wand en Zeilen aan flarden », gelcnotepwierden,zq dgt hy toen ik h?m prsaydedoor
n hei



VOOR HET JAAR 1781. 4"
, het ftryken van zyn Viag, als mede het waijen van de Hoeden en het roepen van: yes Ser, te kennen gat,zig ' over te geeven, waar op ik ftilftat.d ordonneerde, en I' het gevegt aan weerszyden een einde nam , en pen algem?enebvreugde quder myn Volk veroorzaakte Had, ' Is bv die occafle beter gelegenthe.d om de Casto, te " bezieten, die (door welk toeval onbekend) reeds zyn " Vlag gellreken en een Engelfche Vlag waa.jen had en " benevens het ander Fregat heel wel in de zeilen fcheen;
en Sloepen in het Water had, was het met alleen niet ' raadzaam maar onmogelyk (dewyl op dit myn onderhebbend Fregat, alles wat Wan dhiette aan ftukken en het " Schip buiten ftuur was) bezitting van onze weerloze Prys te gaan nemen, dewyl wy zo mm als de gemelde Prys een Sloep konden uitzetten , door dien de zy" ne onder de Masten, en de myne alle drie door en door I' gefchoten waren, en wy ook Takels,enz. misten, mtus" fchen dreef hy gaande weg na de andere Schepen die
V niet verre af waren, en reeds na hetzelve afhielden., " dat my ook buiten itaat ftelde om een aftie met den an" deren ie kunnen ondernemen. Zeer ongelukkig en jam,
mer is het dat op dzCaftor Vlag geltreken was , zynde het anders buiten tegenfpraak , dar. zy be.de zouden
V prys geweeft zyn , en zelfs noch als »k 't geluk had 1 kunnen hebben van zeil te voeren , want aan a.le zo
Opper- en onder Officieren als Gemenen , geen uitge" zonderd, ontbrak het aan moed noch luft, maar waren ' als pas tè beginnen , doch het kon niet helpen , want
alles was aan Huk ; ik hield het derhalven al dry vende
van hun af, en gaf order alles wat mqoglyk was aan te
wenden tót het fchielyk in ftaat brengen van myn ondert hebbend Fregat, om aan den anderen nog flag te kun1 n-n leveren, maar het was en bleef onmogelyk, zo
dat wy ons alleen met de overwinning moeften getroo, (ten, want Maften en Stengen, Raas, Zylen, Wand,
enz was doorfchoten en reddeloos, zo dat on?e groo!! te Maft tot omtrent twee en twintig voeten boven het
Dek tuffchen vyf en zes glaafen in de Voorm.ddag' wagt met al zyn ap- en dependentie aan Bakboordszy, de buiten Boord viel, en verder het noch overige on, tramponeerde, met medeneming van een party Kooyen,
van ce Equipagie, het welk zo fpoedjg W1?!^] „ het kappen van het noch weinige yafthoudende Wand



4ia GEDENKSCHRIFTEN
„ ter, eerden van hei Schip gelukkig afdreef , blyvende „ mtuiTchen zo men met heter zien konde het Fregat dat „ met de Caflor flaags geweeft was «ns agter aan en dan " «n*wf-d«»fhoudeB met het door ons reddeloos ge" Tt Wrak op Sleeptouw; wy hadden zes Man door „ verichnkkelyke Wonden direddoodgefchoten,als me„ deden Man met de groote Malt over Boord gevallen en „ verdronken , en drie en veertig Gekwetden, waaron,, der extra zware waren , waar van er kort daar na wf „ overleden zyn dus te zamen twaalf Doden, daar on„ der de eerde Kuyper, tweede Zeilmaker, derdeKok „ zes Matrozen en drie Soldaten ; zynde onder de Ge„ kwetden de Commandeur der Soldaten , een Cadet „ Bootsman, Opperduurman, eerde Kok, een Kuvoer' „ en twee dito , eerde Zylmaker , derde Kondapel ', tweede Timmerman, 1 rompetter , Quartiermeeder, 9, tjotineeder_, Schiemansmaat, Botteliersmaat, vyfSol' „ daten en drie en twintig Matrozen; waar uit men zien „ kan dat het gevegt heevig en met heel wat vuurs ge„ weed is dat zeker aan de kant van den Engelfibman „ met mmder denkeiyk is , hebbende behalven het door „ geduung liaan (volgens informatie van ons Volk die „ het uit de Aarlen gezien hebben) verfcheide Doden „ gekregen, zal hy ook gewiffelyk door het breken van „ zyne Masten, die-voor over gevallen zyn, veel Volk „ verloren hebben. In den beginne van het gevegt door „ den zware Regen het Handgeweer onbruykbaar g'ewor" den'/'y,n,de ' "rd"n»eerde ik aan de Soldaaten zich by „ de otukken Gefchut, die open waren te voegen, waar „ door het vuren niet weinig bevoordeelde. Bydeop„ ruiming vonden wy op eu tulichen Deks eenige twaalf „ en agt ponders Kogels , als meede verfcheide foorten „ van Schroot, Musket-, Glas- Druvf. en Draaybas„ -Kogels, waar onder eenige met Branddoftl-n, alsmee„ de dat het Boeg-Anker, zwaar en ligt Werp-Anker „ van ons weg waren ; eindelyk kregen wy een nieuwe ,, lok aan , en h.euwen zo veel mogelyk af na de een „ or andere Rhée , ten einde te herdellen, zynde de na3. „ de en bede CadLx; verders was het Schip rondsom het Boord met verfcheide khoten doorboord.
Cet"^n*x qs, Oorthuys.
Z7«



VOOR HET JAAR i?8i. 413
fcyn tweeden Brief, in de Baay van Kadix gefchreeven en gedateerd den 2 Juny is van dezen inhoud .
Ik ben den 30 Mey , 's morgens van half vyf tot , dr a ag uuren in Gevegt geweeft met een Engelfch ' Fregat? voerende 36 of ^ bukken , van ,2 en 8
* Ponder , en veel Volk ; ik geloof dat het de Zeehond " was óm dat een Zeepaard daar op ftond; heb 11 zoo
* Sonlchoten gedaan, en 5000 Pond Kruid verfchoo-
* fe S Groote en Bezaans Maft voor over " in zyn Schip viel, een yslyk gekerm by hem gaf het " bloed de Spypateu uitliep , en geen ichoot meer kon
doen, vroeg ik, of hy zig overgaf, ot dat ,k hem in den grond zou booren; hy gat zig over, en fche ddc het Üevegt;wy honden aan weerszyden geen GhaloueÓSten /want zyne lag onder Tuig en myne fterk doornageld, en zag, dat DE CASTOK , die
, met het andere Fregat Haags was geweeft, een Entrelfche \W had ; wy konden hem niet herneemen; m ar k fuftineer da/ myn Vriend Melvill doodgefchooten moet zyn, door dien maar na myne giffinge één uur is flaags geweeft, en geen van hun beide fchaade fcheenen te"hebben; ik heb haar gelaaten 20 Mylen Weft van Kadix, en zag den 31 Mey dat daar ik mede geflagen had , gefleept wierd, ik denk, naar Lisbon ofGibralter, en hoope, alle drie genomen
" zullen worden; ik heb in het Gevegt laDooaen en
; 40 Gekwetften bekomen , waar van reeds eenige de Heenen zvn afgezet, en in de 20. die noodzaekcyk,
;;zo Aauw moggelyk, in een Hofpitaal dienen te zyn het welk Haar , zo ik denke, nog in 't Leven zal
\\ houden ; myn groote Maft is een uur na t Gevegt over Boord gevallen, heb hem ten eerften met alles gekapt, om myn Battery klaar tc hebben;,* moet al-
J le nieuwe Rondhouten hebben en Kielen. In haaft.
Zo nu, aan den eenen kant, het lot van den Heer MelvilL ondèrfteld zynde dat hy gefneuveld zy , te beklagen ,s, moét het aan de andere zyde een ieder verheugen dat ditgeV gt, miffchen de gedeeitelyk oorzaak is der behoudenis van f Onzer Ooft Indifche Retourfchepen, die anderszins mifTchien ten prooije onzer Vyanden zouden> geweeft 2yn, door dien waarfchynlyk de voorn. Fregatten



4i4 GEDENKSCHRIFTEN, daar op kruiden, en dezelve te ligter hadden kunnen hS vegten vermits deze op den z< Mev by de Eilanden C« I ves cn Mores , een gedeelte der Azolifche EiLnden n t mankende, tact hun zes Schepen, «f heeiTgeveVt had" den moeten mtftaan met den Engelfchen Kaaper the Tot tar, van Glasgouw, voerende iSfaÓPooders 6 18 tZ ders en 4 ftukken 6 ponders met laJ v ' ' ?°n* welke dotr de dapperenwTr VgXan \vfid" de voornoemde Schepen moed laaten varren ml d« ongeluk egter dat het Schip Concorcüa , verfcneidTfchon ten onder Water bekomen hebbende te gronde ei,T na dat alvorens de Equipage gered en ee/gXlt! tt Laading geborgen was, en na dit verriet te h^hLn ze, den de Schepen de Behemotb, Beekvïet "Diana e„' Popkensburg en Kadix, alwaar zv den 8 lm,» a !> $*tt/H. Vloot wierdèn geco.woyeerS. J ^ d°°r Niet zonder grond is men thans notr befe-omm**,, „ drie andere onzer Retourfchepe, wmelyk ^ betLoo, cn Oud-Haarlem, welke, don f «S« Kffl! giers, yan overgekomen, op de717 £
kenms kreegen van den Oorlog tuffchen onze Republ ek erx Engeland, waarop de Bevelhebbers der o/ffi£ Schepen het befluit namen benoorden om te *S££ t zelf de eerfte Haven de befte in te loopetth t geen SfS geeve dat hun gelukken moge. ' S n Uod
Ten aanzien der Weft-Indifche Zaaken Weet rhen ■thans dat zo wel te Surinamen als ,e Curacao, een ie™r van den Gouverneur tot den laagften Burger n de
cnllóed°™o^ GoS en Bloed voor de behoudenis dier Colonien op te zet- ' ten volgens raport met het Oorlogs - Fregat deFeZ dragidoor Kiemde Rook gecommandeerdendfreö n W«ra ,n Tellel gekomen, overgebragt dfs het te verwagten is dat deze gewigtige bezitting ;™ valleen tydige onderfteuLg\% tSS^zE
/genoodzaakt zynde het hier by té laaten, kunnen wy
VJ flegts een enkel woord zeggen van den E a verdere Zaaken, en vermits zuhï" dTNeïerfaS S meefte raaken den voornaamften rang venïi "in n« wy met voorby te melden het antwoord vTn Rus.
land,



VOOR HET JAAR n*t. 4tf
land, ten aanzien van Neerlands groote Hoop, de Gewapende Neutraliteit , dan van welke Conventie met, weinig nut kan wagten , volgens het antwoord op de vraag om byftand , door het Rusfifch Mm.fter.e gegeeven en hierop naderkomende : ...
De Minifter heeft voor de Keizerin opengelegt de . 'repraefentatien van de Heeren Ambaffadeurs: Zo zeer ' haare Majefteit met genoegen gezien heeft den yver, ' met dewelke Hun Hoog - Mog. met gehaehteerd heb' ben hoogftdeszelfs mediatie te accepteeren; even zo " zeer'heeft deszelfs meededogend hart gezugt onder " de zwarigheid , welke het Hof van Londen gemaakt " heeft door de verzoening met de Republiek uit te ftel* len tot eene toekomende algemeene Vreedes Negotiatie " tuffchen alle de Oorlogende Mogendheden, onder de " vé eenigde bemiddeling van Haare Keizerlvke Maje' fteit en die van Zyne Majefteit den Room fee Keizer: " w meer dezelve geleuren mag beloofd Hare Ma,e" ftei voor uit, aan de Republiek alle affiftent.e die li van Haar zal afhangen;op dat de Republiek ten eerften wederkeere tot den ftaat van eene neutrale Mogendheid, en daar door weder ten vollen en onbegrenft " kan jouiffeeren van alle Rechten en Voordeden, welke deszelfs acceffie tot de verbinteniffen tuffchen Haare Keizerlyke Majefteiten de Koningen, Hoogft" deszeis Geallieerden , Haar moet verzekeren: tn deze verwasting is Haare Majefteit voornemens , om onmiddelyk met hunne Majefteiten bedagt te zyn op ', eene nieuwe poging , in 't werk te (lellen by het Hof van Londen , om het zelve tot die moderatie en vreedzame gevoelens te brengen als Hun HoogMolenden van hunnen kant hebben doen blyken ; " de Keizerin flatteerd zich, dat de tyd en yerande" ringen, die onverwagt gebeuren kunnen, zullen mee" debrengen zulke omftandigheeden, waarin Zy ten uerkiten kan doen blyken haare goedwilligheid en " affeftie , waar van Zy oprechtelyk verlangt, aan ' Hun Hoog Mogenden de Staaten Generaal proeven
" Inmiddels verheemt men , dat zyne Pruijpfche Majefteit thans ook tot die Gewapende Neutraliteit getree.
ienis' Een



4r6 GEDENKSCHRIFTEN
Een ander voorwerp, hetwelk thans alle Politieken be?J% houd is des Keizers reize door de" Nederlauden , alwaar dé Monarch alles ten naauwllen bezigtigd en van welke reis deStad Oftende een altoos duurende gedagtenis zal behouden, doof het aldaar afgekondigd Keizerlyk befluit waar by de Haven, van Oftenda vrïs IJ a ven won! verklaard; eene zaak welke niet miflen kan haar Scheepvaart te bevorderen.
Uit Spanjen zyn de tydingen vry fchaars, en die Jer komen van weinig voordeel. De belegering van Gibraltar gaat zo fterk voort a's dezelvè moedig uitgehouden word,- en dat de Spaanfche Vloot, na een kruistogt van veertig Uagan , in welke niets is uitgevoerd, weder in Kadix is te rug gekomen, blykt uit het aldaar inbrengen der Nederlandfche O. 1. Schepen op den 8 Juuy.
Wyders heeft men riog uit dit Ryk berigten dat te BuenosAiros, een gevaarlykeri opftand is ontdaan tegen de aldaar gezag hebbende Overheid, waar by zelfs reeds een Regiment Spaanfche zou geflagen zyn. Om dien opftand te dem^ pen zegt men dat wel 6 a 8ooo Man derwaards zuilen gezonden worden die mede hun werk genoeg vinden zullen, indien de berigten , dat hamelykzig de Opftand doorgehorel Peru heeft verfpreid en de Peruaanen een Aflaaimeling hunner oude Koningen op den Throon geplaatft en 20000 Man de Wapenen opgevat hebben om de Spanjaarden te verjaagen.
Groot - Brittannien leverd, buiten de Oorlogsv.-rrigting in Ameriri weinig van belang ep, en volgens de tydingen uit datGeweft blykt du de Oorlog aldaar nog met verfcbiilenden uitflag gevoerd word, want adn den eeilen kant meld men dat de Lord Corivwallis, die in de Actie met den Generaal Green, veelgeleeden heeft, no'g het ongenoegen heeft gehad dat * de laatflgemelden een Detachement van 900 Man, komende van Charles Tovan, om zig by Lord Raivdon te voegen , had neergefabelJ, dn 'er maar 100 Man de Slagting ontvlugt waren, en aan den anderen kant heeft men tyding dat gemelde Lord zig door geforceerde Marfchen by Arnold beeft gevoegd , en dus Virginien het voornaamfte Oorlogs • Toneel zal worden
Uir Frankryk zyn mede weinig tydingen ,• de voornaamfte zyn dat de Graaf de Guichen op het punt ftaat om in Zee té fteeken, waar door deze den Admiraal Darby zal kunnen afwagten: Voorts meld men dat de Graaf de Grafje, te Martinique is aangekomen en de aldaar kruidende Engelfche Vloot zou geflagen hebben, waar van de Conlirmatie met ongeduld te gemoet word gezien.
Waar^



VOOR HÈT JAAR i?8i. 417
Waarfchynlyk zyn veele onzer geëerde Lezers Bezitters Van het fchoone Werk van den Abt Raynai den tytei voerende van Wysgerrige en Staatkundige Gefchiedenis van de Bezittitu een en den Ktopbavdel der Eurobeaanen in de beide Indien, welk
. iWerk, cjerlyk uit het Franfcb vertaald, in 7 Deelen, in gr. JSvo , met Kaarten , Plaaten en hrt Portrait des S .hryvers , by den Drukker dezes is gedrukt en te bekomen. Dit Werk, hetwelk algemeen gefmaakt en den Schryver eene groote vermaardheid verzorgt heeft, en in alle Landen openlyk is verkogt, word, na er eenige Drukken van vertierd zyn geworden „ thans door den Advocaat Generaal des Konings van Frankryk als eeii verderflyk Werk aan het Parlement van Parys aangeklaagd en volgens zyne Conciufien door dat Geregts;hof verwezen óm openlyk door ffeuls handen verbrand te worden , gelyk öok gefchied is, en een ordre verleend om !den Schryver te vatten , dan welke , door eene tydige 'ontruiming van zyn Vaderland, dien ramp ontgaan is.
Zo vreemd zulks den Begunftigers vau dit Boek ontwyfFclbaar moet voorkomen , zo aangenaam denken wy hun zyn Zal de grendeh te weeten, op welke de voornoemde Amp« tenaar zyne Conciufien heeft geformeerd , waarom wy des» zelfs Aanklagt hier woordelyk zullen mededeelen , zynde 1 als volgt:
MYNE HEERENi
ï, rpé vergeefs houd het publiek Minifterie een waakeni „ oog over de Voortbrengzelen, welke inde Letter,,, kunde zig vernieuwen en agtervolgen : Te vergeefs heefc „ het vooruitzigt van het Staats - Beftuur de aller wyfle voor. ;, zorgen vaftgelteld, de ftrengfte ftraffen aangekondigd en, eenigermaate, de hinderpaalen vermeerderd ter voorko,,, ming der openbaare uitgaaVe van Gefchriften, welke de ij, vermetelheid en ongodsdienftigheid ïn de zatnenlee, „ ving verfpreiden. De Wysheid der Regeering is vemie,„ tigd; de waakzaamheid van het publiek Minifterie word ,„ bedrogen; de pbilofophifche Geeft, hoe langs hoe meer ,„ de Geeft na de mode wordende, komt onophoudelyk, ,,, onder nieuwe gedaantens en verfchillende benaamingen ,,, ten voorfchya; de Geeft van twyffeling verdraaid enontaard de grondregels der zedekunde ; de Goddeloosheid ,,, vreeft niet meer haar lafteringen te waagen ; en de ver,„ derflyke werken, door haar in het donkere gebaard, deeld . zy ovcrdaadiglyk uit."
„ Tot hier toe, egter, was het nog zo, dat de vermeteD d „ ie



4*8 GEDENKSCHRIFTEN
„ Ie Schryvers, die het zich ten roem ftellen hunne Vermei» „ gens te misbruiken tót zelfs de baarblyklykbeid te beftry„ den , alles te loochenen en niets te gelooven, maar te „ voorzigtig waren om hunne naamep aan *thoofd hunner „ Werken te plaatfen , met hen aan de berisping van het „ Kerklyk gezag over te laaten, fcheenen te vreezen zig in ,, de waagfchaalte ftellen en hunne Perfoonen bloot te ftel,i len aan de beftraftmg der burgerlyke magt."
„ Dit foort van ftilzwygefide verloochening van een Werk, ,, dat de Schryver zelve fchynt te veröordeelen; die heil-
zaarhe vrees is niet meer: De Vryheid om in uitheemfche „ GeWeften alles te drukken,wat zelfs uit de buitesfpoorig„ fte Pennen voortvloeid, de getnaklykheid, welke het be„ drog zfg weet te verzorgen om, in weerwil der Regee„ ring, die fteelswyze Drukken binnen 'tRyk te voeren, die „ geföaklykheid, byna Onmogelyk te beletten, bied den
Schryveren een nieuw middel aan om de befmetting hun„ ner Vernielende Stelzels te doen omloopen?"
„ Vlugtelingen uit Vrankryk zynde, naturalizeeren zy zig, ,, om dus te fpreeken op het Grondgebied eener andere Mo„ genheid , Aldaar , geplaatft onder de befchutting eener „ Oppermagf, welker zwakheid de onafhanglykheid verze„ kerd; Burgers geworden van een Land, hetwelk zy aan„ neemen tot misbruiking der vryheid, welke dit oögenblik„ lyk Vaderland bun verfchaft, vreezen zy niet meer zig „ Voor den helderen dag te vertoonen; zy noemen zig, in „ hoop van flraffeloosheid, en belooven zig eene vermaard„ heid, gegrondveft op de ftoutheid hunner iteiregelen; de „ trotsheid hunner voorfchtiften en de onbefchaamdheid 3, hunner ftellingen."
„ Onder het aantal dezer foorten van Gefchriften, welke
de vermetenheid, teffens , en Godloosheid gelyklyk „ kenmerken , welüe tot niets anders dan om onruft in „ de Gemoederen te zaayen en heeffcheloosheid in het Ryk „ te brengen, fchynen in 't licht gebragt te worden, is er „ boven al een, welke alle verwerpelyke kenmerken draagt „ die in ftaat zyn niet alleen om den yver te Verwekken „ van Kerken -Dienaars en Magiitraaten, met de handhaa„ ving der publieke ruft gelaft, maar zelf van eiken deugd-
zaamen Burger , die het algemeen welzyn van 'tMenfch}, dom ter harte neemt."
P't Werk voerd tot Tytel: TVysgeerige en Sta 4kundigt „ Hiftorie der Bezittingen en van den Kwpbandel der turopeaa„ nen ir, de beide Indien, door WILLEM -THOMAS »> RAYNAL, in tie/i Ueelm (Franfche Druk namelyk)
,> *9



VOOR HET JAAR 1781. 419
t, intvo . te Geneve by J. L. Tellet, Stads en Academie Druk* ker. Deze Tytel, in zig zelf bnvetfchil.lig.zo wel vanweet[' kift als van onderwys; deze Tytel, in fchyn eenvoudig, % toont aan dat de Schrvver gaat werken over de beweegoorzaak die bereid , en gebeurteniffen die vergezeld en ü gevolgd hebben de ternederzetting de.r Eurt&ftft Volken* •■ in Geweften tot dien tyd toe onbekend ; van den aart en voortgang des Koophandels , welke deze ontdekking meeft " alle Volken heeft doen onderneemeti; van den invloed , ' welke deze nader bykomirtg der twee halfronden en de " fchatten der nieuwe Waereld moeften hebben óp de wet-
V geeving der Bewooners van de oude, en eindelyk van het 1 gevolg der vermenging van zeden , in die luchtftree-
ken, alwaar Volken eikanderen vreemd zynde, zig voor ' het eerfte ontmoetteden : Maar, door eene zeer verbaazen-
de byzonderheid of miffchien door eene zonder twyffel " voorbedagte gemaaktheid, deze Hiftorie ,. die enkel Wysl geerig en Staalkundig moet zyn , die enkel tot onderwerp ' heeft de terneerzetting der Europeaanen in de Indien, die " geen ander doelwit kan hebben dan de aanwas en, de ge-
makiykheid des Koophandels; dit verhaal van Zaaken, " onder veffebiilende tydperken gebeurd, is zodaanig door*! zaaid metgodlooze üitboezemingen , met bittere verwyten, [, met onbebbelyke Spotternyen , en grove bedriegeryen,
V ten appzien van al wat betreklyk is tot den Cimjïelykert Godsdienft en gevolglyk volftrekt vreemd van de ltoffe,
•' welke de Schryver aarineemt te onderzoeken, dat men " zeegen zoude, dat by het hiflorifch verflag , hetwelk by vertoond . niet gebruikt dan om alle foorten van God' loosheid onder een oogpunt te brengen."
Al te gering is het hem om alle Godsdtenften als even 'goed te doen befchouwen, en als hun grondbegmzel moe! tende vinden in het Climaat, de Regeering , den imborft des Volks of in eenige andere plaatfelykc zaak, waar den \, een boven den ander, volgens tyden, plaatfen en omltan* 1', digheden verkoozen word." ■ - •
Al te ger ng is het hem alle Godsdienften met elkande"en te paaren en die door de tegenftrydigheid, die natuur* " iyker wyze onder dezelve moet plaats grypen . te verntetigen , maar hy durft als eene erkende waaiheid voort» • brengen dat bet veelgodendom de oud/Ie en tlgemeerjie Gods. 1 dienft is; dat uit bet veelgodendom de Mamcheiftery geboren is waar van de v$etftt.pen voor eeuwig blyven zullen, boedaV ni" nok de vtrderingen van bet menfcblyk verftand mogen zynj L dat eindelyk , 4t Manicbeijlery bet Deismus gebaard beeft.



4*ö GEDENKSCHRIFTEN
„ Na zulk een foort van voorrplanting van rang, in welk de „ Schryver waand dat zig de Godsdtenfien zyl ójgêvolsc! " Z ft " hy4aanden °"fproDg *anden>d/&odg.
dienft eene veniagte hulde fchynt te bewyzen neemt hy r, welras de vryheid omdieonder dealgemeene verbanning! * word ;p?vuurebr3gt' tc bevatte" en h« chï«/«, 7flf ■ Sft^beToS»7"" "ragtinS e" *" * Wh«-
ditlfiTZiïï 2hrïJlendm den Gods-
en "St niet inë HIS; d°eh die,] e«^n Godsdienft,
2 In h. H,15 «atnurlyken Godsdienft, maaralleen zei vL dén rh0n^,m,0et men de bron en hetgrondfeegin.
" 1, 7n i ™ phnftely'<en zoeken. De wysbegeerte begon de
" f Zh , ™dWen van deszelfs kindsheid; de gekheid " f/;fcid,\f deszelfs Goden, de gierigheid zyner PrfeZs
" Pr/tf yk^!d m mdeu§deH dcr *W« . J J deze „ Pnefiers en Koningen onderftrunden; en,tofn, zegtdeSchtt
" denen1^ ™ afreien oer hkèrifïbe ,,phgigheden opgemaakt, hetwelk de eenvoudigheid teerfie " m l , Seb'Üigd bCeft: Ha H^ndom.\eorafdoo Jde I' Zts * mmaSk<rd ' '«» nieuwen Ls Jienft
C Het Vervolg hierna.)
ZONDERLING TEST^MENtT"
J?en oude Vryer zo bekend doorzyne rykdommeü als ongemeene vrekheid, was niet in ftaat om eenigeVeiS fe fnek te behouden. Dit zeldzaam Menfch eifchtc van£
groote loberfreid, maar, tot belooning, vereerde hv h™ met deallervleyendfte vooruitzigten in het toekoraend Eene memgte LaKey,„ gingen er maandlykfch in en weder uit ayn Huis; zelfs hadden alle, welke daar omftreek> afeè
Sn UoTen'had7^" ^ SM n ^MiC De Vrek g heï WZynen ««enft kunnen harden.
-,«.£ Jf / Z'f dl!S t0t het noodloc g^ragt zag om zié FnïrS Sf' deed eCn$ °P ZekHen ^ondSeeneg S ng op bet terras van zyn Kalled , hetwelk heerfchte over f wyde uitgeftrektheid van eene Rivier , zeer verrnaard der/hta e??ardi8heid Seeft-™ogen/van de B™„d. hem voor ,l?o •", e" V0™de t0enn,aals «" °»twerp dat *«* voor altoos een getrouwen en boven al zuinigen Be'
„ dien»



VOOR HET JAAR 1781- 4»
dienden moeft verzekeren. Aanftonds moeft den Notaris komen veien hy dit Teftament deed fchiyven. _
Ik geef J legateer aan den Lakey, die my de oogen zal fluiten iïoo Livres in Geld en myn Domein van Varac.
h" gerust, dat de Vrek befl.ten had na zyn dood edelmoed g té zyn, liep wel haaft door de geheele Landftreek, cn honderden van Dienftbodcn beyverden zig om hem bpfr ïênfdffi S> te bieden. Een hunner lei zig de wet op om p duurcnde het leeven van den Telhteur honger en dorft te fvder Z men nieend dat hy van flaauwte nog voor zynMeefle dc. . Tm uitgeblazen zou hebben, indien deze maar een Mf jaar had geleeft; doch zyne, door den ge egateerden Bedienden zo gewenfchte Dood floot een graf, waar in de*. zèllvzèVdzame ftandvalligheid hem ontwyffelbaar zou gedom-
^Se'tSnanmen van den Vrek haakten na 't genot zyner rylfdommen en fchoon die onnoemiyk "^"^.g enter kwalyk dat hy een Teftament had gemaakt. De elen diw Bedienden die naauwlyks een voet verze ten kon , prfogde he" te treffen door het affcheuen de, OpbffMng«, die hv -edaan had, maar Erlgenaamen zyn doorgaands on S endhoVeniyk : Een' hunner begeerde het Teftament ^1 dep Vrek te zien, en riep, toen hy de woorden las. Jt gtef W ïgteZZden Lakei die my de oogen «n
Sets»^
ll eenoogig, hernam de Erfgenaam , gy W* bcm dvbalvm ^IZ^SSrSXt ^ antwoordneergeflagen.pleegt tafd S to'enmaaiige Rechtsgeleerden om te weeten of
raheid der ganfche Provincie gaande maak te , wie ,3 omfhgs bepleit , en de Rechter van het Dtfrift fiigde het Teftament door een Vonnis, dat door net a.ge ineen wierd tP,egt}uig4, ^ ^ Mcm



421 GEDENKSCHRIFTEN
Men verzekerd dat de Erfgerjaamen aan het Parlement sppelkerden , maar 't is zeker dat hun appel zonder gevo'rf bleef: Zy lieten zig de Sententie welgevallen , byeen accoord, waar van een Liefhebber, onder zyne handiïhriftèn, eene voltooide en ongedateerde copie heeft nagelaa'en
Uit deze copie, aan ons ter hand geiteld, hehben wy de voorvallen dezer zonderlinge zaak, die wel verdiend op de lyit van zddzaame zaaken te ftaan, getrokken.
OECONOMISCHE ZAAKEN.
^pe Haarlem is in de vierde algemeene Vergadering van de Oeconomifcben Tak, aldaar op den 13 dezer door den Heer Secretaris «41 der Aa, met eene deftige en toepnffeiygefchied " geopend ' de vol§ende uitdeeling van Pryzen _ Aan D Pothof, te Zwolle, de Coude Medaille voor zyne Spaden beter dan de Engelfchen; aan Marcellus Offe, mans te Doesburg, wegens het maaken van gemarmerd en cfaits p£ per, omdat voldaan heeft aan de Voorwaarden, by de al gemeene vergadering geëifcht, de zMvere Medaille en 6 Du taaten; aan Hendrik Spille, te Amfterdarn, wegens zyne verbetering aan de Windmoolens, de goude Medaille, conform de Refolutie van t78o; aan Jcbanntf Louysfen en Zoon, te Vhffmgen,de tweede Medaille, wegens het aaaken vanZ),9. *«. en K^ptni wDirk Meefter, te Leyden, als mede aaa
ken W / ' " C0"l?? KtC L¥«d"P' ^genS hetmaa. ken van Lym , zo goed als het buitenkndfehe, den eerilen de goüde Medaille en aan den tweeden, de twtede of k ns Medaille.' Voor de befte vluizen Wolk is de prys toegekend van eene züvere Medaille en 6 Ducaaten aan die , obdfr Zin tprenjt : Sic vos non. vobis , toegezonden van Utrecht z Voor dito gezonden uit Friesland N. S. de zilvere Medailb en ff Ducaaten of 8 Ducaaten, als de befte uit die Provintie hï gekomen; en aan L. de zilvere Medaille en 2 Ducaaten als daarop volgende S Voor die uit Gelderland H. W, deïtoï! Medaille en 6 Ducaaten of 8 Ducaaten, zynde de befte St die Provintie; aan E. P. en H., ieder dl zilvere M^t le en z Ducaaten, als mede aau den Zender van de tV gekomen Vluifen, van Zwoll, de tffaw Medaille en 6 of 8 Ducaaten: Wegens het rood Taffiaan of Mmoauin aan 5/ rmS***'««'- Looyer te Sc hipluyde, d Tgoude\t daifle en aan Hermams de Jhmeze, te Haarlem, Ztweede Medaille; aan ^ e„ Comp., te. A^erdm l
Ü



VOOR II E T ] AAR 1781- 4«
AP Stil Steee wegens het maaken van Iedere Hoeden en WmJ £t een Stuk, de zilvere. Medaille en 25 D»ïiïïlnT^Teunls van Tellingen, als Opzigter van eene • Fabriek è Vtóm, tot het maaken van MunHerfcbe of m^^Tzelzer en Bronwaters Kannen, zo genaamd
vm di- Fabriek Jacobus Benmer de ^itofre Medaille, en ten behoeve !van gemelde Fabriek, gednurende 4 garen, ind'et behoorelyk blyke , dat dezelve in trein blyve , Taa lvks ïrOucaaten ; aan Bernanlus JnUmus « Ö«» wegens het maaken van Hout, met gefchaafd, SrS'oSnet gedraaid, maar alléén getrokken , dien nde' tot Otnamentfn oP Lambrizeeringen er,z voor e vierde in prys minder te maaken , dan door de I-W* En, Beeldhouwers enz. kunnen gemaakt word en, ter aanmoediging is Ducaaten; aan Jacob Aggesz j~ Vnur gens het uitvinden van een ^S , evenaarende de ^ S , tot roodmaaking der Kaas op de # wy è, de Medaille en 25 Ducaaten of 5$ Docaatra,
en aan Hendrik Valkenburg, wegens zynen vl|t en yver mede ter dezer zaak betoond , uit erkentenis de a:,««e Medaile doch is door den eerilen verkozen alleen de^Medaille en voor de Ducaaten bedankt; wegens het toezeg Haring na de Weft ^^Z^fZ
f hannv Ie Som ten behoeve van derzelver Armbofch ,
«infe te Zwol, wegens bet maaken van Spelden, de t«« Medaile wegens het maaken van Potten, egaal aan de ! ï dl Praemie van ,00 Ducaaten^ te verdeekn !S Mede-Participant in de rotten-



4»4 GEDENKSCHRIFTEN Jcbt Aarde ?yn gemaakt; aan den Heer Florh mr. i, huyzen voor het doen tranfporteeren van hW cÉ ^ in een groeijenden (laat aan dlTlJm» A,e« 1779 vertoond, de Praemie v.n « DuSScn 7**?'"* verzoek van dien Heer de goud" Medaille ' T 'S °Pgeeven, en de overig ,fn ™ ^ Ed'ê^-
het Diaconie Huis hicr g d?°Vyn ?d. aan
mie van Ducaaten ™„„ c"couragcment, een Prae.
formiteit van de ?r~Jm*% £de*conjVinkel. bereids furp^Se de Somme° van ^ dat het tweede Tnar cn am j.„ " '?omnie van ƒ ecoo voor 4'lle daaren^ om o ^nW^f"* ƒ io.ooo te boven aaar- a„n a/x>- e Somma van
voldoening aan dePrysvraÏB? Lv S9JDucaate"- negens ^ l eerling van dérf Jaatff.enn^, °'3<5' en aan de* Zoor* £ohm, die%eÊRiet van ï?o« R^eD' gC!,aam<l te, door hem .*hee 1 «J,,^" °P dn'C vierae br««' tóoediging4 bjSS-SSte 7t00"d heeft' ter »an-
fi»af van een verenende Comp>%it \Ja^ zy"e °p"
voorts aan Gerij- Reind„. ^ ™ ' « het aankweeken nu 2? n.^,™ £ , Gommen, voor
50. No. 48.j de Pra ntie v , 2, SÈ?" (PrySVra£e B': Mmjnyder in V tf0« To f JJ*S .^ucaaten; aan Hendrik het vena.len der ü^gezo- tS^f V°°r.zyDe »<*tè in.
■ «3e G«rfè MedaJie, „ coZcZT te roogingen en onveV^éiden^e ff u" 7"?e!,"oed,«« het groote Oogmerk de* Oernnn^i u' be™rderinge vari «Jie .elfde reden aan tan ^Sf'aJaisy alfniede on,'
«nMr MriaanSw Medaille,
fWi. te G«d«, wegens zvne "W ' ^ L' ^ '
tig gebruik van het M.tfe VlJ aa,nwV2>ng van het nUtXiom-katttn van dl Sa£ cJ?„ «r Bu"-*">PP«i of Medaille. ^ °^fl'. of *%, de tw«tó
Ook f. gerefolveerd de volgende ADVERTENTIE
De Hev™ i £e Pnbhceeren: * *
daar



VOOR HET JAAR 1781. 4*j
daar voor ten dienfie der Koopvaardye en V fl'cheryen dezer Landen, alle Jaaren ukterutten één honderd behoeftige Jongelingen, boven twaalf en beneden zestien Jaaren oud, bin« nen de Republiek gebooren, en tot de Zeevaart geneegen , pits dezelven nooit geva&ren, en reeds by den eenen of anderen Schipper dienft genoomen behbeit.
Deze Uitrufting zal voor eens gegeeven worden, terSomine van agt en twintig Guldens aan elk Jongeling, en van zes Guldens tot een. Piaemie na volbrachte reize, wanneer hy zich wel gedraagen heeft, en ten minften negen Maanden in dienl is geweeft,
Daar en boven za] aan de Ouders, Voogden, Armbezorgers of Godshuizen ( des begeerende) voor het aangeeven van elk. zodaanig Jongeling gelyke Somme van zes Guldens vereerd worden.
Me» zal zich in alle Plaatfen van deze Republiek kunnen aandienen by den Secretaris van hef Departement des Oeccnömifchen Taks , indien aldaar een Departement is geveltijd, en amderfints aan eenen der naait by geleegene Departementen; zullende , wanneer het getal van honderd Jengelingen voltallig is ,' de overfchietende voor het volgende Jaar preferabel zyn.
Hier mede zal een aanvang genoomen worden na primo September eerffkcunende.
LETTERKUNDIGE BERICHTEN.
.T"Vn 21 der voorige Maand heeft de Hollandfche Maatfchappv det Weerenfcnappen te Haarlem aan den Keer A. YTEY, AJ. D. en Letl$r Boter, ep de Academie te franèker toegeweezen de Ceudé MeaailU, als Schryver van het Antwoord op ue Vraage van den Oirfprang enz. der Texelfcbe Zavaiti.' . Eu. aan dén Schryver vau een tweede Antwoord op die Vraage: City ex Veen jleit af r..tt feller. Wind en Stroom ea gaat heen, a3n ie bieden een Zilvere Medaille, ingefal dezelve voor den etrjltn J«ly 17*1» geliefd in een Brief, met dezelfde hand gefchreeven en onder hetzelfde Signet als by zyn Antwoord is gebruikt, vryheid te geeven tot har ligten van eenige .tin meikingen uit zvn Antwoord . om dezelven by het eerflgemelde bekroonde Antwoord te doen drukken. — De Antwoorden op de, Vraog van het gaan des Koopbandili, vio-by onze Landen zyn voot onvoldoende verklaard ; —— Op 'die van het nut der Meteorologifche Waarneemingen heeft men de Antwoorden voor ongenoegzaam geoordeeld, en die Vraag onder belofrea van' eene UMclde Geude Miiailie op nieuws ppgegeeven om te beantwoorden voor ultimo December i7|+. — Voorts zyn ook de volgende meuvit Vraagt» ep..
gegeeven op de gewoone Voorwaarden , om te beantwoorden voot het begin van het Jaar t7Sï, a. ) w*t moet men denken van de trapsivyze opklimmingen ,-w:lke vcete, zo Oude, 'als bcdet.dn.igfcbe WysgtcTin htbkai gefield pladts le hebben . Ittjf.ben < t naitmrlyh Wezens, tn
D d 'i Ut



4*6 GEDENKSCHRIFTEN
Ut welk een zekerheid kunnen wy genaken tmtrent het daadlyk beflaan Van die opklimming en van de orde, welke de natuur daarin houd ? —_ b. ) Ook om voor 17S3 te beantwoorden , kan men de fr.clb.id van Stroomende Wateren op allerly diepten, en dus ook de middelbaare fnelheid m ieder, door/needen door eenige Theoretifche regel, die door dc ondervinding beveftigdis, bepaa'.inï of is zulks alioen mooglyk door middel van daadlyke Prceven ? En welk >s in dat geval hel Werktuig, het geen aan de min/le gebree^en oyderheevig, en door vol/Lende P.'oefnee■mingen gewettigd, in alle gevallen tot het vin Jen der ver/chilltnde fnclhedeh gebruikt kan worden ? —_ c. ) welke zyn de befte en vaardigfle M'ddeten om het geb-uiken der Nederduit/che Spraaken onder de Maleyers, Javaanen , Cingalte/en , en Malabaare-n in te voeren , en meer en meer. algemeen gebruiklyk 'e maaken ! Om te beantwoorden voor 1787.—— ri.; Eindelyk ook js op verzoek het volgende beflooten, te weeten; Nadien de voornaamfte Stroomen in de Texelfche Zeegaten en wel hoofdzaaklyk in en by het Marsdiep, hoe langs hoe meer de aldaar liggende Dyken en Zeeweeringen naderen , en dezelven, door de roeneernende diepten, in gevaar brengen ; zo word gevraagd : Of en, door welke Middelen de gemelde Stroomen var. de }Vul afgekeerd, en het naderen der gevaarlyke diipien voorgekomen , of 'de Zeeweeringen tegen de nadeelige uitwerkingen van dien beveiligd zoude kunnen worden. Men verwacht, dat de Schryvers der Verhandelingen, gefchikt om eene Vraag van zo veel gewicht te beantwoorden , een? duidelyke en naauwkeurige befchiyving der Werken, die zy ter bereiking van het yoorgeiielde oogmerk mogten dienftig oordeélen , mitsgnders eene berekening der kotten, tot de uitvoeringen van dezelve benoodigd , zullen ongeeven. En om allen, welken luft en gelegendheirt mogten hebben om hunnen arbeid ter beancwoordjnge dier Vraage te befteeden, des te meer aan te moedigen , 'bericht zy teffens dat dezulke des begeerende, alle nodige onderrichting en hulp tot onderzoek deser Zaaken', of ook tot het doen van eenige Waarnecrningen in lota kunnen bekomen , mits zich ten dien einde alvorens adielTeerende aan den Secretaris dezer Maatfuiappye. Men beloofd cp de gewoone Voorwaarde aan den geenen , welke deze Vraag voor primo January 1782 voldoende beantwoord , eene Goude Medaille en hondftd Gouds talve Kydars tot eenen Eerpiys cn belooning, en wanneer een tweede Antwoord mogt geoordeeld worden het Accejfit te verdienen, zal den Schryver daar van eene Zilvere Medaille en honderd Zilvere Ducaton. Ven aangeboden wordep ; —— Oflereerende men daarenboven, otn aan die'geenen, wier Verhandelingen den Gouden en Zilveren Eerptnning zullen weg gedraagen hebben , behalven de vaftgeftelde Praemien, nog te zullen vergoeden zodaanige koften en daggelden, als zy zullen kunnen aantoonen aan Landmeerers of andere Perfoonen, tot het doen van meetingen, peilingen cp anders Waarneemingen betaald te hebben.
De Vraagen , in voorgaetnden Jaare by de Aflaatfchappy opgegeeven, en tot welker be£niwootdingen zy als nog ieder eenen, die daartoe; gelegenheid en lult heeft, uitnodigd. Zyn behalven al het voor¬
gemelde in haar gedrukt Programm* van dit Jaar uitvoerig gemeld, hetwelke by haaren Boekverkooper Jan van Walre' Junior, alhier is te bekomen.
Den 30 der voorige Maand heeft het Taal- en Dichtlievend Genoot, fchap, onder de Spreuk: KUNST WORD DQOR ARBEID VERKREEG EN, binnen Leyden geveftigd, deszelfs gewoone Jaarlykfche Vergadering gehouden, en is daarin van wege de Vergadering den Beituurderen bericht, dat zy geene der ir.gekomene Prysvaarzen, op de in 't voorige Jiar uitgelchrêeverie Stoffe: Hfi Qcwatcn, voldoen,*.



VOOR' HET JAAR tjSï. 4*7
doende jreöordce'd had om met een Eerprys bekroond te worden , TchoVn efonder de ingeteeverde Vaarzen , Stukken gevonden worden, , welke b"k«. van de kunde en het Dichtvermoogen der maakers op-
' ^vervolmns heeft die Vergadering op het verflag van de daartoe Ge-
, JS Léden den febryvef vin de ingeleeverde Verhandel»* ovêr dein het vonrpaai.de jaar opgegeevene Srot; De waart vvt.fi., Tel vL het Heldendicht ; oVderfcrfreeVen met deze Vaarzen u.t Horai"s™J«u"Z lil , té mu, *Mnhr , at jue os Magn* S°»"l> des noJnis Mus hon.rem, den Gouden Eerpenning rocgewc-ezcn: En
i f , b; ó .entTg van het B.tliet gcbleeken daar van de Schryver- zemr» Mr. 'RHïNVIS FEITH, Ontfanger Hunner Hoog-Mog. Con-
i voo'en en Licenten te Zwolle
Het Genootfchap heeft weder befloten den (-woonen Gouden ter-
- Bemint: aan te bieden aan den Dichter van het befte der goedgekeur11 D chtftt-kken ; tot onderwerp hebbende : DE VRYE ZEE; of A Oceaan geen eigendon, van een byzonder Kolk S en den gcwoonen Z.lyeren aan hem, wiens Stuk goedbevondcn en naaft by het beftgckeurde te komen geoordeeld zil worden.
' De Dichters , welke naar dezen Prys willen dingen, gelieven in t oog te houden het geen daar omtrent by de Wetten van to beno» rch-ip , voor het eerfte Deel det Taal- en Dichtlievende Oeneningen «■niaatft , is «oóreéfehréévèn , en hunne Vaarzen voor her etrrtK clefes JaarS aan K AR. Eli DE P E C K E B-, Pieterszoon, Secretaris van 't Genootlchap , te zenden. ,
Het Genootlchap geeft ter bewerking voor het volgend {aar 17U, op', de Levenshefoh-.vving der Dichteren".; Ditk Smti; Joanr.es An oE. v„„ der Goes; Huhert Korneliszoon Poot; en Janus Eroeckbutjen^ èn verzoekt, dar zy , welke lult hebben naar eêh Zilveren Eetoen, "„K daar omtrent te dingen, hunne Verhandelingen, voor den laatAen van Sprokkelmaand des toekomenden Jaars .782, gelieven aan den voo.genoemden Secretaris te bezorgen. Het Genootlchap herin, L.d den Liefhebberen dat het niet zo zeer verlangd Htfio'tjcbe Le? vensbefchryvingen der Dichreren, maar vootnamenlyk het doen kenden van de Dichters, als Dichters, en G,nr u,t voortvloeiende aanwvzintr en beöordeeling hunner Werken van Ueeft en Vernuft, Dub,kurd'fe vooral. Het Genootfchap gaf daar omtrent deszelfs meemirg vry duidelvk te kennen in he. bericht voor het tweede Deel «e. Taa.en Dichtlievende Oefeningen, en wyfi dezulken, die luft hebben, daar heenen om nader bericht. ,
Wyders word door het Genootfchap weder een gcwoonen Gouden Ferbennine aangeboden aan den Schryver van de befte Nederduitfche Verhandeling , bevattende : DE VERKUCHTEN VAN HET LIERDICHT' Zv, die naar dezen Eerpiys dingen willen, Kunnen, om"ent de bepaalingen, in het Voorwerk van het derde Deel der meergemelde Oefeningen te recht geraaken , alwaar een Hoofdftuk n. de vvéuen is ingevoegd, dat hierop byzonder lpreekt, en gelieven verdU te zyn om hunne Stukken voor den eerften van de Lentemaand iJL den meergenoemden Secretaris te doen toekomen. Omtrent deze Theoretifche Stof blyft voor het jaat 178J. by voorraid opgc geeven: De Gefchiedenis der Nederduitfche Poezy tn or.s Vaderland zo tls omtient de voorgaande Dichtkundige Stof, inspelyks voor tjaar 178,, blyft opgegeeven: De nuttigheid van den Handwerk.man.
Den if Apiil heeft het Provinciaal Utrechts Genootlchap rn de;selfs vergadering bedoren dat , vermits geen voldoend Antwoord fs ingekomen op de in .778 opgegeeven Vraag,. „ Welke «. * bet* ' Middelen, 0,54 in cea valktyk «uhaudeldiyvcnd Land, byaoodet



4*8 GEDENKSCHRIFTEN
" iSS'1^ ^ %^T$&>* Z° in 'iet Crimineele, abcivile tot dien tr„p van zekerheid te oreneen dit m .i' „ meefte gelihillen de bepaalinge van ', Recht in de'w« Z A** „worden, en met afhangen van^re/begrip v ,cl ^J> ~
ven -T^'T VT,' D,CCnemb£r '7.x tAeantwoöden* óp re7e7 ven ; als mede dat wel het befte aan het oot-racik det VrpL wtl
" rt£ dVL'f'i" -Mn/aande 1?' ^«KtUen^binnen1^
ven had voldaan te/opzfgten vfn het~e dee «elve^ dTS "«""rletLV7han<,d1^ ZlnlPreuk voerende e6^r^:
Öe^t^J Wf'kei ^elyking men mefeemg'e g?ona var.' zekerheid konde opmaaken , welke Boomen beft gefchikt waren rer ™Z ihT^ van,"e Lucht terwyl de opgegeeven tedenen van de jrroote
^dó^nd^^enT - wZven^ie ^Haf? *
blyft om voor den eerften i^^^^^^ïï^
« ndf <-?-Jn/"M.'W7 sullende de üitfpia.k dien a«-
gaande gelch.eden rn de maand April i7„, Cn inmiddels de reeds ingckomene Antwoorden op die Prys - Vraag met de d?ar bv behoorenoe B,,,erten by het Genootfchap geconfign ferd blyven; ten einde de, eoo:"af Xer^ * e"ven dl vcre.lfhte Proeven ,'e kunnen doen
oer• field 1,,, r ' t? Pp meUW!> "MI dicn PrTS te dlng=n- Wy-* de.siU.Jd het Genootlchap tot Prys.Vraag vaft het voorlid • Aan „ der, geenen, die, voor den «erften £tJ,ber ,7„, de befte'Verban " iaë T'C b«in > de» voortgang en leBcnwo-tjiréii
„ toeftand der Weerenfchappen er, fraaye Letféreh.in de^andeT'dle " worde of V, w mtmr"ken- M<=» verlangt,'dat ook onderzo^ " b'oeiferX « f tenfcllaPPen e" <i»ye Letteren vervallen , ff " zonder^ takk8^»^,2^'^ Wel in liet £emeen> »l» de bv-
" h^T r Duci"3ten> ts vereeren aan den Schryver van de befte Ver„ handeling „utngfie Ontdekking, of Waarneeming over te Mek „ ««, aan dit Genootlchap voldoende, en ingeleverd voorden eer. " a7J,T h ,7S" Z,,"ende Óf VitC^k Sefchieden in de maand ,, ^r ?j Ontdekking, of Waarneeming daar het naaft byko" én ,& T" **r de £'V'S"!*<* 'f «VA« v« deze Pryzen Tor-
" denzei fn "tCw'a °f T<, Zy" ?' de dcr Wa«de van .
,, OLiizelven. Waar na het Genootfchap herinnerd dat , aan den
" f,e!epTVWClke VU°r de" ««ften r7 f de beftêen voo"
IJ de" alsT0,""iLCZe^Z°,Wel Kooplieden,ieders en Boeknet S v'.r I' geoefFcnden onder onze Zeelieden verlïaanbaar" ^«handeling 'eVen tCr verklaaring en aanpryzing van de wyze " Z t Mgte °P ZCC W°ar tC "«"endoor den afftand der Sterren „ van de Maan te meeten met een OB^t of Sextmt, mits dx.or be"
" Wte tenhfn0aeJnfemln*un Mn 'C ,00neu dat deze manier om de bdS . tewb£Paalen bT onze Nederlandfche Zeelieden praeïica-
*' Ooraken vaCn d7H * N'1tu»[lvk= «f u,t de Levenswyze ontftaant ten in or, T«HS a»"'"«ke/yice vermeerdering der Zenuw-Ziek,
" befte wvze 1 ,We]Ke Zy" ,derze!ver kenmerken ? Welke is de
'' H f r! lïï fzel\e voor te ^'"^ en te-genetzen ? " Het Qenootfchap Tetlangt egter op deze Vraag geene. uitgebreide
' * ' ? Vea>



VOOR HÉT JAAR 1781. 4*<7
Verhandelingen over de Zenuw - Ziekten in 't Algemeen ™«|^« dat men zich bepaale tot de redenen der vermeerdering dezer Ziek en fn on" "and, en van derzelver waare kenmerken, ten einde dezelve van andere Ziekten, waar mede ze zeer dikw.ls verward worden behoorlyk e kunnen onderlcheiden , en befluit met de gewoone her.nW^g aangaanden denrrys, zynde 3c Gouden Ducaaten ,of een Gouden: Mda.Ue van die Waarde, en dat de Verhandelingen zeer eesbaar in her H.llandfci, Franjcb of Latyn , franc, met de gewoonlyke. VoorïÓrgen "moeten gezonden worden aan den Secretaris vanher Genootlchap , Mi. Jahanna van Haafitn.
BYZONDERHEDEN.
Tn de voorleede Maand is, omtrent een halve Myl van Warfih*v>i 1 een vzerenKift opgegraaven in welke omtrent w gouden , zilveren ên koperen Mumitukken waren, onder Diocletianus en andere *^'mifcl-e Keizers eeflagen , waai van de Gouden, weegende te t££oi^ÏÏJ%'^&' Ducaaten, door den G^i Mi^ns*Snndt:\e,fdenvoo^:eHoe^ is, in die Maand overleden een Armenifche Biiïohnp, die 131 Jaar oud was, nooit Wyn gedronken , ««h warm Gebak gegeeten, en alleen de .o laatfte Jaaren van zy.. Xeven een Bril gebruikt had: Hy liet eene Dogter na, die aan een Gnekfchen Priefter gehuuwd en zelfs bereids 1.5 Jj>" w*s- .
Een ander Voorbeeld beide van Ouderdom en Kinderliefde is het volgende geval dat uit Weenen gemeld word : Een oud Hopman van 7laarén verzogt, na het Ryk en den Keizer 40 Jaaren gediend te hebben zyn on.flag e« t.en by de gtoote JOSSPH naderde met de loflyke YetuigUhr.ften van zyn Regiments - Oveiftcn in de hand, verklaarde gy, dat het hem aan geen moed , teaar aan kracht begon te 0«-
b,ceken De Monarch , ha een kort en heufch mondgelprek,
ftond hem zyn verzoek toe, met by voeging: Ik dank «, voor uwtt ,Zt'd,enfien! De G.ysaart hier door bemoedigd, fmeekt, dat nera ZT^n ^l mogt vergund worden? — Welke -die, vraa^
de Keizer? „Datik, Sire! myn overigen leeftyd in myn Land,
en in rezelfchap van mynen Vader, moge dcoibrengen." -— UW
Vader leeft dan nog? hoe oud is hy ? waarwoondhy?
Te Beurbonnei les Bains, was het weder antwoord; by is gezond ? en frifch. thans ir. Jaaren oud zynde , verlangt hy ,nog roor zyn ein" He een eenigen Zoon by hem te hebben, en Uwe Majefteit voor "die genade te zeegenen." De Keizer door djt verhaal ge¬
troffen reikt Zvn" ouden Kryger, op de vr.endelykfte wyze , de hand t'. , Ka,'myn Vriend! naai Bourbonr.e lts Sams, groet uw Vader van'Myncnt wegen; flyt zamen uwe overige dagen in ruft, en " uw Penfioen zal u geiegejd betaald worden, — Deze ontmoeV tint? ftrekt My rot een treffend genoegen."
Dat fomtvds hier of daar eenig Menfch op verkeerde gronden terdood is verweèzen is iet, dat, hoe beklaaglyk ook, maar al te veel ondervonden is, maar dat eene geheele Reeks van Perfoonen zulk een iammerlvk lot beiegend, is teffens verbaazend en onvergeeflyk aan de VoortbteWrs dier rampen, en iet dat, in onze dagen althans, niet verdiende gehoord te worden. Dat egter dundaanig voorval in onlen tyd plaats grypt leerd ons her volgende geval. Men weet dat in het 1ms| van den Jaaie 17js veelgefprooken is van eene Zamenfwee-



43° GEDENKSCHRIFTEN
«ng tegen het Leven van den toenmaals legeerenden Koning «,d f" H*t> waar van de Aanlegger» in de maand Uee van dat T3f, ™ ZX'^ Zln Se"fScne» waren „it de voornaamfte Rvksgrooten , van *t Pên?ffi,f5<,J lanuat/^7t», ingevolge Sententie', den voorige*" val TÏvcrT, if T Sch"ot,wi«de» onthoofd, de Maronihnne van Tavora , levendig gcrabraakt de Hertog d'Aveiro en de Manjoii Tan ,avtra ;gU mede eerft geworgd en toen genbraakt de "Xe
van TW*. de Graaf ^i,,.,^ , £n Don Zoon van den ouden Marquis van T*vtr*t met een Bededen van
d van^ eTJ!" ^ He!f°B *Av"r" ^at na een derne Bedie " WlJrf m H"J°B evSnd'S en ec" v,erd= "> Beeldteni, verbrand vv.erd. Men weet ook dat vervolgens eene menigte Perfoon',, ee bnnen of ,n akelige Kerkers gefloten is geweeft en fbmmige „1et o^rt na Konings overlyden eri de Ongenade van deszelfs eeffte" Staa s" Dienaars, Marquis de Pombal, weder eenige vetlifftini in hun loé bekomen hebben , maa*. het geen ieder, w?en »lleOa^iphed« der voorn Zameniweermg bekend zyn ,'verbaazen moet s du uen ij April, *vaat m men zegt:
,, De Raad van Staat en Rechters, benoemd tót de Revifie van het " L«M ^^^«der ongelukkige Onderdaanen van dit Ryk
., geveld; voor de laatfte keer den j dezer in het Koninglyk Paleis „ vergaderd zy„d, geweeft , hebben , na een allerernftigft en zLe? „ langduurig onderzoek dezer zaak , waar mede men tot&e uur"cn f fe8 b'Z'g ,gWC/ft jS', een^"S ^eflift en verklaard• fl« ti rkrT ' z° leT e- a S d°°d'< wdk-e ^„rdecU, gebannen ,f „ g'k-rkeri zyn geweefl uit kragt der Sententie van den tz 7 „ I7j» ALLE ONSCHULDIG WA REN van i,K 1 V ' „ mede men ben betigt had " waar
A%we BOEKEN GESCHRIFTEN,
^# 00/8 *7 dei Uitgever van die Wérk te bekomen zyn, NEDERDUITSGHE.
t^leine Katechismus der Heilige Godgeleerdheid, of Leflen Over JLV de voornaamfte. Waarheden van den Cbrittelyken Gad1Lra door denzelfden Autheur, in klein svo ■ i + St ^oasu,enit*
vo?rt.fteM n'g,ige ri'gf a.««ni5/an z«'ig Afgeftorvene Voorzangers voorgeteld, en ter gelegenheid van het Zaaiig overlyden van de,» Wel-Eerwaarden, zeer Geleerden en Godzaligen Helr ritonius, u, Leven waardige,, en Geliefden Euangelie Dienaaf te An£ flerdam , der Gemeente aangepreezen ,n eene Leerreden óver He breen XUI. vs. 7. door 7*. ^ C/„r,#, Mede Bedienaar des Het"
SSSr^.thte Arafteida,u b'*■ ^ w£3S< -
«„tVn^T" ^JT V' VSi °P den Algemeenen Dank- Vafc. en Bededag den 14 Febr. ,78I ui.rgefprooken in de Franfche Gemeen te te Zwolle , door derzelver Leeraar den Wel - Eerw arden zeeT Gel lenden Heer I/aat duPui, „it het Franfcl, vertaald, door joan Dek
JVtf. van de m*ttM* Oaderwy. ia. de Redonkunde , uit het



VOOR HET JAAR 1781 43»
tam, vertaald , en mét Aanteekeningen verrykt door J. le Sage un Broek, Proff. en Predikant re Rotterdam, 2de :tuk, gt. ivo. : a/..+.
Ontleed- en Heelkundig Onderzoek der Schouder Ontwring tri drie Lellen , gehouden in het Theatrum Anatomicum der Stad Amfterdarn on d-n 24. 25 en 25 van Wynmaand 17S0, dcor A. Bonn ,Med. Doft! Anat.fc Chir. Profeflor aan het Athen. Illultre te Amfterdarn, ,n Amfterdarn bv P. Hofman, in groot svo.: ailSt.
SAólpe, tus of de jonge Art* bv het Krankbed , door eenen Patr.ot{chen Paltzcr, uit het Hoogduitkh vertaald, door eenen Vriend van zyn Vaderland, in 'sHage by C PUat , in groot Svo.: a 14 « 7Tu,nmans Zakboekje , of beknopt en volled.g onderrigt van eenen Hollandfchen Hovenier, tot a! het geen er vereifcht word in het waarnecmen en bearbeiden van eenen Boomgaard Bloemhof en M.estum, tweede Druk, te Leyden by A. en J. Herdoop, in klem
° v7riïac;av7anShet beftiet der Geldmiddelen , gedaan aan den Koning door den Heer Neeher j in de maand January 17.1. op laft des Konings in 'tlicht cegeeven , uit het Franfch vertaald, te Amfterdarn bv 7 van Guük, in groot svo.: a/ 1.
Onderzoek der Oorzaaken van de Opkom», het Verval en Herftel ' der voornaamfte Oude en Hedendaaglche Volken, door CMlefmj eerfte Deel, te Utreeht by G- van den Brink enz.. , gr. ivo.: aj1 ■. i« Redevoering aan myne Landgenooten , dienende om hen onder de Rampen des Oorlogs geruft te ftellen met de hoope op een gelukkigen Vreede en hun een gedrag aan te pryzen, t welk in de tegenwoordige gefteldheid van dingen de heilzaamfte gevolgen hebben moét, te Doidrecht by H. de Ham, in gr. svo.: a 11 St
Breedvoerige Verhandeling over hetzelve onderwerp, door Aletbophilus, te «.otterdam by J. de Leeuw, in gr. svo.: a 12 St. r Gefchiedenis van Dnïtfchiand, in 't Hougduitich gefchreeven door JU. J- Scbmidt, Hoogleeraar der Gefchiedkunde te V/umburg, eerfte Deel, in gr. svo., tl Utrecht by de Wed- Terveen en Zoon en G. van
den Brink lansz. : ïf 1 : 10. ,' .. , „_
Geographifche Uitfpanningen voor Neerlands jeugd, dienende oru hen op eene zo aangenaame als gemaklykê wyze de Landen van Europa in >t Algemeen, en dat van hun eigen Vaderland >n t byzande* te'leeren kennen, volgens den laatften Hoogduitfchen Druk vertaald cn met eenige verbeeteringen en Aanmeikingen voorzien, tc Utrecht by A. van Paddenburg en J. M. van Vlooien , >n kl. Svo.: a is St Mengeldichten en Gezangen , op Muziek gebragt door J. Verft teure Reinvaan, 1. U. D , eerfte Stukje, in gr Svo., met de Muziek: \f1: 4, zonder Muziek: a 6 St. Gegronde Aanmerkingen over een verbetering van Dichtkundige Feilen, voorkomende ir, de Kunft onï ahyd v.olyk te zyn, door P. J. Kaflelein te Aialterdam by A.Berthlrt, in gr. gvo.: i + St. Molière, Blvfpel, door P. J. Kaflelem > in klein 8vo. : as St. *. -
De Neutraliteit of George aan den Band, Blyfpel, gr ivo : a tSU De Schipbreuk van het Engelfch Ooft - Ind. Schip the Barker, of de Gelukkige Redding, Toneellpel, in vier Bedryven, te Amfterdarn bv lf de Jonvk, in gr. 8vo.: a I St.
' De Moed der Vaderen ten Spoore voor het nageflagt, voorgelezen ter zevende laailvkfche Vergadering van het Genootlchap, ten Spreuke voerende : Volmaakter door den Tyd, op den eerften Jan 17SI, door 7. D. V., te Utrecht by S. de Waal, in groot svo.
Zamenlpraak tulTchen Jak Phyfionomift en zyn Vriend Putti- Leer. traaS, waai jjj de WeetsnlehsP dei ïhyiienenue op kotie , klaare en



43i GEDENKSCHRIFTEN
geheel nieuwe regelen gegrond, den Leezer in (hat cefteld word Ai £C S Sr.ïiT.'S V°lkOB'e" * verefifafe„Terode^
MILITAIRE BEVORDERINGEN.
T0Sta?t0l0nvl7n:rn/en JeEiment '«f^ntery, in diènft vaB dezen
van het voorn. Rerriment y* 7 w 2 ' i ,S '* Comir;and»ist T c U regiment ^ï. / ƒƒ. ^ „e Pabffi d e teffens H
F v n ° vo p" C?mP'^ Poeliers, onder he, twee-
Tot Lieut Col. effeiW van hët Regiment van Zyne Fur<Hvke
5S ^S^vU^^gii^1^ ft^y3 •
en in deszelfs p,Mrs ft Maj-or effe^™« £ ,^B^£g
het -«^-eventt,üro-;aih3:
INHOUD van hèt ZESDE STUK.
1 o"uafn det. Hifl°.rie. d- °-%ong der ^
* zëekmeagtbe'ri:k!yk ^ Augmentatie van 's Lands-'Krygs- en'v!
} Advis van het Quartier van Zevenwolde'n'&l
4 Refolutie van Juin Ed Groot Mog. om de O." I.Coinp. twaalf
Tonnen Gouds öp te fchieten K
5 I^S'fftd" Weft-indifche Kooplieden om kfliften'tie.' .' \ 1% <5 Refolutie Hunner Hoog-Mog op dat Requeft. ... \l* 7 Stukken betreffende de merkwaardige Propofitie van Am/Ier- ?
en z'ierflcze " ^ ' ^ V" Middelburg
* bt^en^Irv;L,tdmetkWaardiêfte ornnen-e„3S'
10 vaInC^yLden.AdYOrat"Gen£"al «opens'het Werk 4°' it zonderling Teftament. ' '
11 Oeconomifche Z.:aken. I * +2°
13 Letterkundige Berigten. ' * 42i
i* Byzonderheden . '.+Z*
Ij Nieuwe Boeken. +ÏS>
i« Militaire Bevorderingen. . . „''



STAAT- GESCHIED- HUISHOUD-
e n
LETTERKUNDIGE
GEDENKSCHRIFTEN
VOOR HET JAAR 1781.
ZEPENDE STUK.
j U L Y.
DERDE VERVOLG der HISTORIE van ben OORSPRONG 15kr AMERICAANSCHE ONLUSTEN.
De Stad Bofton; evenwel, bleef aanhoudend alle de ylTelykheden ondervinden , welke een vyandlyk Leger iri haare Nabüurfchap kon doen gevoelen; eiken dag leverde voor haare eene nieuwe berooving op. De Sloepen vau het Efquader onderfchepten tot zelfs Hooyen Zand-Schuitjes. Het Provinciaal Congres deed aart aen Gouverneur daar over, hoewel zonder laagheid, klagen, maar het antwoord was bitter , gebiedend ca van dezen inhoud:
MYNE HÉÈREN!
„ Uwe veelvuldige bedreigingen,en de buitengewotfl ne toebereidzelen , welke in het Land gemaakt wier" den hebben my in de noodzaaklykheid gefteld om " maatregelen te neemen ter vetzeKering der uitvoering " van de beveelen , die ik vau 't Hof ontfangen heb en " op te werpen het geen Gy gelieft eene Sterkte te noe' men, welke niemand beledigen zal, zo lang zy niet I' b-ledio-d wdrd. In weerwil van den haat, die
' aan zyner Majefteits Troiippes betoond; in weerwil der weigering , die Gy doet van alles wat tot hunne " E e % 3? be»



436 GEDENKSCHRIFTEN
„ behoudenis dienen kan^ hebt Gy van hunne zyde nigf „geenerlei blyk ondervonden van eene gevoeligheidt „ welke by hvsn natiruriyk genoeg fcrrynen zou. Ik ge-* „ bruik alle mogeiyke oplettendheid om dè1 eenigheid en „ goede verftandhouding tufTcben Groot-Brittannien en „ de Colonien te veltigen en het ware my een overmaat „ van vergenoeging daar toe kragtdaadig te kunnen me„ de werken , maar eene volfirekte ongehoorzaamheid „ van uw kant aan de beveelen van het Hof wettigen „ derzelver mistrouwen, en nimmer zult Gy door uw „ hartnekkig en ongeregeld gedrag tot gunftige geneigd„ heden overhaalen eene Natie, die ftartdvaftig en ja,, loers is om haare waardigheid te handhaaven; daarin „ zoud gy zonder twyffel, door betamelyker en geregel„ der middelen , geflaagd hebben. Terwyl Gy U 'be„ klaagd dat de Aclen van het Parlement uwe voorrech„ ten lebenden en U op den zelfden taux 'etten , als Verfcheide andere Provinciën van Groot - Brittartnieri, „ behoorde gy te bemerken dat, met U onder verfchil,, lende benaamingen onwettig te vergaderen, Gy zelve „ een veel grooter inbreuk op die voorrechten maakt, en dat Gy thans zyt in een ftaat van tegenkanting aan j, uwe eigen wetten, enz.
Het was een vry zonderlinge vertooning een hand vol Soldaaten te zien enkel bezig zynde met het fmeeden van boeijen voor duizenden van Menfchen i en deze hunne handeH niet durvende bevlekken met het bloed dier werktuigen der eigendunklykheid , in welken zy nog begeeren hunne Broeders en Landgenoten te befchouwen. Maar kon men zig ook vleijen dat dit geduld van duur zyn zou? Stond het niet te duchten dat het gevoel van ramp eindelyk de ftem der menfchlykherd zou fmooren en Nieuw Engeland liever kiezeii zon wreed dan in flaaverny te zyn? Een enkel onvoorzien geval of de onvoorzigtigheid van een eenig Man was 'er llegts noodig om de wanhoop , in aller harten faamgedrukt, den ruimen room te geeven , en dit ook was inderdaad het geene de winzugt van eenen vergeeten Burger te weege bragt.
Deze particulier van Bofton, genaamt Scott, geraakte met Gatfe in onderhandeling over den verkoop van eenige ftukken Artillery en eene zekere quantiteit Ammunitie De voorzorgen om het Publiek van deze zaak onkundig,
te



VOOR HET JAAR 17S1. 437
to houden; waren vrugteloos; 7.y lekte uit, zelfs voor de levering der Goederen, en een algemeen gemor verkondigde de verontwaardiging aller Burgeren. De Vrienden van Scoit waarfchuuwden er hem van en raadden hem geen koop te voltooijen , waar van hy op, d. daad zelfs door 't verlies zyner Gqederen en nuffirhien van zvn Leven zou geftraft worden, Svett , enkel Ko,ning?e"ind uit belang , wierd onmïdlyk weder Patr.ot uit vrees en zeide tegen den Officier, welke met een Detachement gekomen was om 't Gefchut af te: haaien, dat, rypelyk over zyne handelwyze gedagt hebbende, hy er deVanhebbélykheid van begrepen had en den fceneraal niet kwalyk geliefde te neemen, dat hy ,ap; zoo netelig punt zyn woord introk; doch Gage, betgrootfte belanghebbende in de uitvoering van hetzelve, deed hem aanzeggen dat hy hem fommeerde om dat te houden. Cp dit berigt nam het verftoorde Gemeen de Wa^nep op, omcingelde het Huis van Scótt met een vaft w°rn«me^ om de wagt neer te fabelen mdien zy ten voorlchyn
d0Maa?Teuïge vodrzigtige L'^en als toen gevoelende
aan welk gevaar Stad en Trouppes bloo gefteld (tonden
te worde»! liepen na het Hoofd - Quartier en, baden den
Heer Gat. om geen wagt te zenden, doch by was n-
Euigzaam* om dat hyzyn gezag meende £
fchaal te zien , maar doordien op malkander volgende
berS en hem de geweldige neigingen, waar in de Stad
S bevo d, beveiligde, febikte hy *ig wystyk na de
Sftandïheden, mits de Burgers, die
laars tuffcVn hem en het Volk hadden opgeworpen, zig
yerDondeo Jen oproer te (lillen en voor de ve.l.gheid van
Scott inftonden. . _.kr«irr wwd
Deze fchikking , welke ter uitvoer ^brag^w.erd , herftelde de ruft en het werpen van . vu,hghed n .n he Huis van den Koopman, was de eenige ftraf zynei ver.
"rSpogeXblikken van woede wierden gevolgt van beurtelingfche ffiltens, en veele t^"""^ lyk kunnen begrypen dat men aan weersk^terl*« Jrid binnen de paaien van klagten en^^^Seriea gingen : men noemde *ig onderling °.na"™^ Weerfpannelin«en, en in der daad was de onderdrukken^ ÜTgts leThVve^ 'de opftand .lleenlyk ontworpen; maar



438 GEDENKSCHRIFTEN
de oorzaak van den ftaat der refpective Hof en Volkspartyen kan weinig doorgrond worden dan door zulken als de balans der Britfche Wetten kundig zyn : Zy verleenen opening tot dwinglandye en tot opftand , beide tot een zeker punt en dit te boven getraan zynde, word het misdaad. Dit punt dorften, noch Gage noch Bolton met overlchryden. Ieder vreesde de haat, welke den i ytel van Aanvaller altoos aankleeft en de Gebeurtenislen znilen ons meer en meer doen zien dat het langen tyd de beweegoorzaak is geweeft van hun Gedrag, het welk aan weerskanten al te veel of al te min ftaudvaftie en befloten fcheen. " " :* : 1 ■ °,
De andere Provinciën van America zonden nog een tweede vry willige uitdeeling aan de Ingezetenen van Bofton, welke Stad door het ontzeggen van haare Ha^ ven en de binnenlandfche Communicatie hoe langer hoe meer verhongerd en geruïneerd wierd. '
Onder de^ dagelykfche Offerhanden , die haar van de nabuurige Colonien gedaan wierden, moet geenzius vergeeten worden die der Wilden 'Masphi. Men verte.de aan eenige Jagers van deze Bende den ftaat van benauwdheid, in welke de Regeering den Boftonnefs had gebragt waarover zy waren aangedaan.' Hunnen Eeheelen rykdom beftond in zeftien Schellingen , die zy kwamen brengen met verzoek om' ze aan te neemen ■Pe geringheid van hun gefchenk wierd luifterryk -remaakt door de teerhartige wyze , op welke zy het aanbod deeden. Zet daar, zeiden zy by het komen in de zaal van het Committe', ziet daar zeftièh ' Schellingen •' dat is al wat wy hebben; wy meehften er Rhum voor te Hoopen, neemtze aan, wy zullen water drinken; wy paan m t groote Bofcb jagen; zo wy eenige huiden aan de In. woonders der bovenkwartieren kunnen verkoopen zullen wy er u fcbielyk het geld van brengen. ' 1
Het is wel te gelooven dat de°toeftand da Boftoniaanen hun begon laftig te worden en de Gouverneur trok er een goed voorteeken uit', "toen'de party , die zy in bedenking namen , hem moeft toonen hoe weinig W welddaad.ge middelen in ftaat zyn iets te verkrvgen van Menfchen , die tot alles gereed zyn, zelfs om vry willig hun Vaderland te verlaaten.' Men deed in' het Provinciaal Congres van Mafacbufett den voorflag om de Stad Mojton, eensklaps te verlaaten , dezelve aan Gage met
zyne



VOOR HET JAAR ff%U 43?
ïvne Trouppes over te haten en de Inwoonders in anh ?r:Kd— « -„ egter
meV-K£ STctSSnT^:^ dat dit niet alll'f ;n zeer moeïyke uitvoering zyn zoude maar ook Xl^e "volgen zou kunnen lubben, dat het derhalnadeelige gevotgtu * overweeging van
ven noodig; j'« zu fes^ e*« J^. ^ (£ ollderSwerh£t tólSTgtSiorii *ouden alle Provin, Sn* k aSaad" > het hunne toebrengen om de Burgers vrS»dedfchaden te vergoeden, welke deze verv,„i7m' hen zoude veroorzaaken. . ,
Dit droevig Hulpmiddel wierd wel met uitgevoerd, Uit droevig ™ F Hofparty verwyten de
a n'dln Minmer van •« Oorlogs - Departement fchreef en waar van hier eenige uittreksels volgen-
M Y L O R D!
• Met het innigfte leedweezen vind ik my genood" tr t I re vei zoeken om geheel en al ontftagen te " ÏÏJ'tS de bvzo^re ordret , welke my gegeeven „ z>n V.U1 u- handelen zo als ik noodig oor-
" 23.? Tj dTtstJ^ kragtdaadig middel ter „ deele , _ wat dit n * ondernomen
" rtV°er,k\ n e hetTo k , waar mede ik te handelen " Jet reeds " lal;gen tyd;ik kan verzekeren dat het£ ^gemeen van alle midden van fcggrfgog zee » TpaVSi n 'dï verfctóllendc denken, zullen
" Srf^lïnV an w rdln^teti minften dat zy geleet £*eftS5 geeven £ twyfTehngeu



44° GEDENKSCHRIFTEN
ïi over haare Vaderlandsliefde. Voor myn yertrek had „ ik de eer uw Lordfehap myne denkwyze ten 'aanzien ,, der Bcwoonders vau dit Land en de vooroordeelen ,, welke daar in heerfchen, te ontvouwen, en ben ver„ wonderd geween die nog Iterker dan ooit ingeworteld ,, te vinden.
,, Ik heb, Mylord, aan deze misleide Lieden vry ge„ matigder voorltellen gedaan dan zy verdienden en zo „ zy haitnekkig blyven weigeren daar in te bcwillh-e-i „ heb ik voorgenomen eenige,-voorbeelden van ftrene„ hetd te oeffeneu, zulks aanziende als de laatfte uitV I'ïgt waarva[1, '\het gevolg kan hoopen dat ik my „ heb voorgeüeld. Daar toe zal ik eene aanzienlyke ver„ 1 erking van Trouppes noodig hebben, in welker trouw „ ik kan heruiten en welke my qnmidlyk dienen gezoaden te worden, enz. - .
Dezen Brief allerwegen bekend geraakt zynde, deed met anders dan de Amerkaanen beveiligen in hun ontwerp om gemeene zaake te maaken en geweld niet eeweld te keeren. Verfcheiden Vaartuigen die ter fluik 1 hee zogten m te voeren, wierden in verfcheide Havens verbrand, en onder anderen wierd het Schip,-Lady-Ga/e geriaamt, met het meelte vermaak in brand geïtokeni du.zende vreugdegalmen lleigerden met de vlammen' herrie waards , en men zou fchier gezegt hebben dat de Acte» van t Parlement tot alTche verteerd wierden "
DenSften, loJen cn . iden Oclober nam het'algemeen Congres, alzo ftoute als voorzigtige befluiteh; met allen mvoer u,t de Groot - Brittannifchè'm de Colonien op te fchorten, doch daar van de uitvoering tot deu eerilen December uittellende, als welk uitftef noodi? w.erd geoordeeld om den Amcricaanfche Kooplieden tyd te geeven om aan de Kooplieden van het Moederland tberigten, dat zy met alle zendingen van Goeder?., geheel moeften ophouden. De verligte Vaderlands - liefde va: deze Vergadering verhinderde dus, onder herberekenen der gefchiktfte middelen ter herltelling der Greven met de tederfte zorgvuldigheid alles wat fchaden kon aaü de belangens der Particulieren van het Moederland welde vryheid b"°edcI' hadde" met &meuï weering \egeo
Men Lefïifte dat na den bepaalden tyd alle produflen en alle zaaken in de &///^ Heerfchappyeu bewerkt
wel-



VOOR HET JAAR 17S1. 44*
welke in America kwamen, aanftonds verbeurd zouden verklaard worden door de Leden van het Cqmmute des Haven waar ip zy zouden aankomen, en het geene daar van kwam , gebezigd worden tot onderftand van die Broeders der Provincie van MaJJaehufets , welke dq jongfte Parkmetus.Aöen tot armoede zouden gebragt
Ten'aanzien van het ontwerp om niets uit te voeren bcfloqt het Congres om het zei veniet werkftellig te maaken dan met den loSeptember van 't volgend jaar; maar dat, ineevalle het Parlement van Groot-Britianmeuop dat tydftip volhardde hl deszelfs dwingelaudfche oogmerken, alle Havens van Floriaa tot Acadien toe zouden gefloten
2yVoorts liet het Congres , ook eene algemeene optelling maaken van het getal der Inwoonden der AooraJmerkaarjche Provinciën, waar van rijt hef Tafereel is;
Mannen.
Massachu$eït 400,000
Nieuw-Hampshire. . • • ijo,oco RnoPE-lst-ANp. . • . • f9,6754
connecticut. • • • »9*,°cu
nieuw-york. . • • • . ÏÏO,OQV
Nieuw-Jersey. . . • 130,000
PEtfSïLVAHIEH. • 3)0^ooo MARÏtAND. . . • • 3i0,oc»
Virginien. . • • • ofo.poo Noord-Carolina. • , • 3c°,°°o
Z u 1 u - C a a 9 l 1 n a. t 1 j 21lf^i
Totaal 3,oió,ó78
Behalven deze drie millioénen, 26 duizend en 678 Menfchen waren er nog 30 d.uizend in de Provisie Georgta, en de Inwoonders der drie Graafjehappen van ae Delaware , dan welke hier niet by gerekend zyn , vermits rnen toenmaals nog onzeker was of zy zig by de bovengemelde verbonden Provinciën zouden voegen.
Vervolgens nog eenige. fchjkkingen over alle zaaken, Welke betrekking hadden, op de ongelukkige omtlandigheden waar in het Land zig bevond, vetfehoof het Congres deszelfs zittingen tot deu loMey van't volgendejaar 177f. r E e y De



Ti
44i GEDENKSCHRIFTEN
De Generaal Gage m aak te ook van zyn kant fchikkingen om den Winter door te brengen, en wilde teSport Dekens koppen voor de Trouppes waar door eene gelyke vertooning, als die van Scott veroorzaakt wierd Hy deed zyne Trouppes in Deeember op deze wyze cantonneeren. „ Des Konings Regiment by het Dilteleer-
" KZyn J3n/f ^ Bfm : Hct v>'fde Regiment „ ftond van den Fryhetds-Boom, tot aan het op de Lands„ fcngte van Bofton opgeworpen Hoornwerk: Het 38/te „ Regiment en Koninglyk Wales Regiment op de hcw„ te genaamd Part-HM. Het 43fte,Regiment by de „ nieuwe Markt.Het 64fte dito by het Hoornwerk Het „ Kegiment Konings Igren , het 10de , 47de en czftc „ Regiment , wierden by den Burgeren in quartier ee„ legd q 6
. Dus is ten naaften by het beknopt verflag der verrigtingen van het Jaar 1774, waar by men nog een onder* neeming moet voegen, welke door de Americaanen met goed gevolg pp den 14 December wierd uitgevoerd en waar door het onweer byna had uitgebarften door eenen vallenen alarm te Portsmoutb, Hoofdftad van Nieuwnampbire, uitgeftrooid en hier in beftaande.
Eene Exprelle, van Bofton gezonden' bragt tyding dat twee Regimenten m aamogt waren om het Fort, dat de ötad dekte, in bezit te neemen.
Aanftonds wierd de Trommel geflagen en drie honderd vyftig Ma» z,gvergaderd hebbende, marcheerden na het Port orn de Koningsgezinden den pas af te fnyden. kapitein Cocbran , die er het commando over had en gefommeerd wierd om er met zyn Detachement uit te trekken , weigerde hun den intrek, waar op zy Lrdders op de Bolwerken bragten eq' zig gereed maakten om het te bek immen, weshalven hy drie Stukken gefchutop hen deed losbranden , doch de Kogels raakten niemand en deeden enkel de woede der Aanvallers vermeerderen, als welke de Muuren beklauterden, het Garnifoen ontwapenden en zig meefter vau de Vefting maakten.
Hier na openden zy de Magazynen, haalden er '07 Vaten Buskruid uit en bragten die in veiligheid in de binnen J^anderyen. Des anderen daags was de Stad' vol Militie en men zond eene Deputatie aan den Gouverneur der Provincie om te verneemen wat voorneemen de Generaal Gage kon hebben met Soldaten in de binnen
dee-



VOOR HET JAAR 1781 443
deekn des Lands te doen trekken. Zyn Excellentie befn woordde de Deputatie met de W$ g™*"^ dat hy geenerlei berigt van deze Ej^^Ög ve onwaarfchynlyk was , ondanks dt, alles pleet ieder
%^Z^UAy4$^ h- Vaderland en Rykdommen niet te moeten ^zderu
Zekerlyk moeften wy met het befluit van dit jaar , „f aen Lezer een uitvoerig Tafereel verfomien van het èa4er en de hoedanigheden van dén Generaal Gage; dan n mmer wierd eenig Menlch onder twee zo tegenftrïdige.verbeeldingen, ter gelyker tyd , afgefchetft.
EF2 Ma^va^O^^U^r oordeel, ftandvaftigïeid beiièld rrct een geeft van orde, en «ne volSkte^gt!g4id,rtervyyl ^.f* de Ingezetenen hem belcnouwden. als een zc.r ena \er nuf^ tot geweld genegen , zonder gefcn.ktneid om ge' Si, zaK te behandelen. Zo waar is het dat de Deugden Zelfs dikwyls be;reklyk zyn tot derzelver LoftutÈS T r aanvulling van het Schildery , dat de verfcheidenheidder ons verzorgde kokuren. ons verhing ■ e ondemeemen , zullen wy eenen brief mededese" welke 'toenmaals aan den Generaal Gage werd geaddreffeerd, en hoewel men , aan den eenen kant zal bèv SS dat het Penfeel wat grof is, door den geeft van Smeene verbittering tegens hem, heeft aan de andere iyiz de' uitkomft beweezen dat Lbumas Gage m geenerLi wyze een groot Man is gèvveeft; egter d.end men « 't 00-' te houden dat hy hier door geen Vrienden word afgebeeld. ' Dus luid de Brief:
Aai; den Generaal Gage.
Mm Uur 1 Na alvorens de dwingelandfche beheer'hjiï Bernard en Buicbinfon ondervonden te
S SfeJ behoeven de moetenen ™J?&£ffi* ' Baay voor de uwe niet meer te duchten. HulUctoMj ï! oók-geenerlei hoop meer over van uw Huwd^^ eene Amirkaanfé? Dame, noch van de geboorte



•444 GEDENKSCHRIFTEN
„ iiwes Zoons in deze Provincie, zedert uwen onmid. „ lyken Voorzaat die in Riftan het levenslicht aan„ lchouwde zo langde zaak van zyn Vaderland ver„ raaden heeft. Ds hoop van het Volk is dan alleenlv'c „ gegrond geweeft op eene naauwkeurige kunde van „ uwe onbekwaamheid en op het geen rrjen van Uw „ Cjtraöer gemeld heeft. Het is zo dat het in het laat„ fte punt bedrogen is geweeft, maar nopens het eerfte „ zyt gy deszelrs verwagting verre te boven ge^an
„ Het ware te vergeefs Tj te vraagen of gy u'ver„ waardigd een .©ogenblik te denken over de wettigheid „ der Aöen welken Gy bevel hebt uit te voeren. Het „ .«genoeg bekend dat, Papift U) ifl Staats zaaken " V»iVA % eemglf re8e!niaat van uw gedrag beftaat in „ het.blindeliiig gehoorzamen aan den wil des Monarch* „ wens Slaaf gy zyt. Overweeg, evenwel, Myn Heer „ dat het Staatsrecht van het natuurlyk recht niet ver! „ Ich.lt ; dat de Hemel zelfs met billyk kan maaken „ eene burgerlyke Wet die tegen het Maatfchappelyk „ Verband aandruift, en dat, zo er onderfcheid is tuffchen " u"!, Dief> s H.ceren wegen en een Souverain, welr „ kedevryheideneigendom zyner Onderdaanen aanrand, „ dat verfchil ten voordeele van den eerften der gernel„ de Roovers is. W1' ,, Uwe komft in de Prqvincie wierd berugt door de „ Ordonnantie welke Gy deed afkondigen In waar by " „ den Inwoonderen vat, Nieuw Engeland verboden «wierd eenigerlei Qvereenkomft te tekenen , welke „ trekken koude ter ppfchorting van 'tkoopen engebrui„ ken der Goederen uit het Moederland ingevoerd? tot op „ de herroeping der Parlements-Aöcn. Die trek vervul„ de der Americaanen harten mee verontwaardiging
,, Uwe Vrienden zelfs, die zo veel kunft hadden ge„ bruikt om ons te overreeden dat dit ontwerp van ove„ eenkomft de Groot - Brittannifchè ' Fabrikeurs weinig
,. on-
ter^lï J2e Hi^^nS wel te verftaan moet men weetltL l frtf5?' ^ 8ezaM va"den Paus als het volftektfte van >t geheel- al houdende, de woorden Papift e,
Zn p7iltZ°ld£rh 0nderfcuheiJd ve™en : Dus de IjLZ Jige Mai' Y tek'nd sea £^nftiger van IVillekeu



VOOR HET JAAR 17*1. 44Ï
- onruft baarde, fchaamden zig over uwe lompheid, V toen zy u zagen geheel hunnen arbeid orn verre weroen door het erkennen dat dit ontwerp de ruïne der " drie'Koningryken zyn zoude. Zy konden niet na" laaten als belacblyk te befchouwen een verbod aan onderdrukte Volken om hun belang te vereenigen ter affchudding van het Juk , waarmede men hen 'drukte; en zulks niet begeerende te wyten aan de verkeerdheid uws harten , waren zy verpligt den fchuld te geeven aan uw gebrek van doorzicht. " De vergiffenis, welke gy hebt doen afkondigen voor Z alle Deferteurs der Regimenten , pas onlangs in deze , Provincie gekomen , heeft ten minften gediend tot bewys dat de overblyfzelen van de Deugd der oude Britten nog in gemeene Soldaaten gevonden werd } " mna het geen al de waereld voor Uw Meefte, ftuk aania- is uwe afgekondigde Ordonnantie ten onderwerp " hebbende de voortplanting van deugd en godsvrugt.
Waarlvk! men heett, ïn devleyende Adreffen,die U " aangeboden zyn, groot ongelyk gehad dat men uwen yver dezelfde wierook, zo menig werf aan uwe Talenten gegeeven, niet heeft toegezwaaid, In dit ftuk hebben wy erkend het werk van een Man, welke in denTern,', pel van St. James nieuwlyks bekeerd en in zyne Brit" fche Majefteit lierbooren was. ... .
U we Officieren, weinig gewoon aan den homngach„ tigen ftyl dier Proclamatie, dagten in 't eerft dat een flinkfche Spotter dat ftuk ter waereld gebragt had ; doel» " zy gaven zig aan de baarbiykheid over toen zy het met uwen naam getekend en met het zegel uwer Wapenen " vercierd zagen. Gedoog ten dien opzichte eene aanmerking te maaken, dat het, namelyk,U zeer bezwaarlvk zal vallen de Puriteinen van i\ieinv- Hngelartdun " uwe regtzinnigheid te overtuigen door eene gewapende komft in hun Land, daar hunnen Godsdienft betraat " in het gelooven , dat het goddeloos is gehoorzaam te " zyn aan eenige wet, die tegen de eeuwige wetten der „ Rechtvaerdigheid ftryd. /. ><
, Wonderbaarlyk is het dat Gy vermaak vond in het « verfpreiden dat het befluit der Colonien om hunne ' vrvheeden te verdeedigen , alleenlyk voortkwam van twee of drie Heethoofden, die in Bofton dien geeft van ]] tegenkanting aanhitzen ; en dat is het heerfchend ge-



446 GEDENKSCHRIFTEN
„ voelen te 4 jamcs. ^Egter hadden U de Leeïfrwen der Muiten van alle Burgten , Steden en Provinciën „ van dit Gewelt TJ van het tegendeel moeten overtui-
" Kn' è • ya °nde'r ons zuike Bewaarplaatsen van „ Deugd mee als er in Giooi-Brittannien van omkoo„ pmg gevonden worden. Het geheiligd vuur van Va„ derlandslierde bezield ons allen gelyklyk • Het brand
* u! *Hej»rt«n«a het is geenzins de kitteloorigen üffi. " de, 'fgdenkende Herbergier, of de heerfchzug„ tige kerKelyken, welke het daar in ontdoken hebben. „ Dat voor eeuwig vergaan mogen de gevaarlvkeNieuirs„ verfpreiders ■ welke gelooven , dat er eenige deugd „ zvn Kan zonder liefde voor het Vaderland! Maar draag „ zorge waar heenen uwe Éedekundige grondbeginze-
* ien U verv^en kunnen. Men gewend zig by trap„ pen tot net breeken van zyn woord en hét is geen on« regtmaatig denkbeeld, dat die heden zyn Land verraad
Een mt°even 2aI om ü0k Jwn honing te ver-
„ Ik zal deze.aanmerkingen befiuiten met U in den „ haam dezer Provincie te noopen tot het afleggen eener „ waardigheid,a,e Gy aanvaard hebt zonder genoegzaam „ Uwe laagten beproefd te hebben ? Gy oiïieerd'uwen *, Oppervorft door het gebruik dat Gy van zyn Gezag „ maakt. Ik vermaane U deze opoffering te doen door „ de rampen Öefc.ivtetde Bqstonnranen^ door de veront„ vVaardiging van geheel Nieuw Engeland, door de wan„ hoop van geheel het Land, door het gevaar eener fcheu„ ringe, door deejeuden, welke van eenen burgerlyken ,. Oorlog onaflche.dbaar zyn. Het is de eenig weg „ tot wedergeeving van ruft en eer aan uwe Fami„ lie, welke gy daar van onophoudelvk verwydi-r'en „ zult Zo lang Gy voortvaart het haatlyk werk„ tuig te zyn van het willekeurig gezag. Te vergeefs „ tragt Gy U vermaard te maaken; de Natuur heeft U „ niet verwekt om groote zaaken uit te voeren en Uw „ naam zal wel dra, vermengt met die van Bernard en' „ Jrtutcbtnjon, zig iU de vergetelheid verliezen."
Hier mede de Hiftorie van het eerfte Jaar der Americaanjche onluften ten einde gebragt hebbende, zullen wv het tweede ineen volgend (tuk beginnen en thans wenJn 23 Van ons Nederiand in oogenfehyn nesIn



VOOR HET JAAR 1781. 447
tn ons voorig Stuk hebben wy den Lezer medegedeeld de Miffive v n den Veld - Maarfchalk Hertog van de Mitiive va. emorie weike op den 8 Juny
^ VZs de ReReerin? van Amfterdarn aan £ D« ^ Prins Erf- Stadhouder is /.yne jjoori. lx „ • n v00rn. IvMive,
l^^^^^^Utmox^ is ingelafcht vertrouwd % d5 ne den Vaderlandfchen Lezer die in haar geheel te zien 3 en zynde van den volgenden inhoud:
Doorl. Hooggebooren Vórst en Heere.'
De Gedeputeerden der Stad Amfterdarn hebben de eere uit na m en op laft van de Heeren hunne Principaalen aan Uwe Doorl. Hoogheid voor te dragen; Dat 5 e genoemde Principaalen, ^«f^**1Z£$& men hebbende het ongenoegen door Uwe Koo^ opgevat uit het doen der bewufte P^P"^'6^;"^^ ring van Hun Ed. Groot Mog. , otfchoon het agens Ene ntentie ftrydig was'^^ifegfej Uwe Hoogheid te geeven of Hoogftdezelve een ge kle nagting of onaangenaamheid aan te doen, * ™«
veel genoegen de gelegentheid capteeren om Uwe Hoogheid daar vïn de tfpregte verzekering te geeven, ; Dat zy rigvleyen dat Uwe Hooghe.d mt het g er zy de e«C zullen hebben voor te dragen za kunnen aflerncndj F* den waarom zy aan Hoogftdezelve= geen ktnms haddea gegeeven van den Inhoud det genoemde= Pr^"e'*°°r dat develve ter Vergadering van Hun Ed. Groot Mog. w er "«leeverd: Dat het hen hartelyk leed zoude doen To Uwe2 Hoogheid dit ftilzwygen zoude toefchryven aan een mistrouwen oP Hoogftdeszelfs byzonder Perfoon van hetwelk zy verklaaren ten eenemaal vry te Sn 'en in tegendeel niets meerder te verlangen dan tusSen Uwe Hoogheid en haare Stad ^ vertrouwen, » doen gebooren worden en aan te kweeken, het geen net welïyn en de bevordering der gemeene zaak volftrekt Szaakelyk maakt: Dat zy door hunne<^*£«* leiding hadden zoeken te geeven tot he uitvinden en werk ftellig maaken van zodaanige Middelen, als de critique



445 GEDENKSCHRIFTEN
Situatie van Zaaken tot redding en behoud van het lieve Vaderland ten uiterfte nodig deede zyn.
Dat Zyüeden , gefteld zynde aan 'thoofd der regeering van een ongemeene Volkryke Stadj in dewelke de fmallc Gemeente reed-; gevoel begint te krygtn van gebrek, v\)ortfpruitende iiit Werkloosheid , verpligt zyn om daadelyk op de beft moogelyke wyze aan te toonen geene gèlegentheid voorby te willen laaten gaan om den welftand van het Land en van deszelfs goede Ingezeetenen te behartigen en vorderlyk te zyn, indien Zylieden het behoorlyk gezag en goede order, welke in een VolksRegeering alleen geveftigd zyn, in het vertrouwen van de Gemeente en de Burgeryen op deszelfs Regenten, nier geheel en al zullen verliezen en binnen korten alles het bndérfté boven willén zien. Dat het hen Was toegeicheep.en dat de behandeling van Zaaken zedert een geruimen tyd, en vooral zedert de ruptuie met Engeland; aan de geheele Natie niet zonder reden vreemd en onbegrypelyk. was voorgekomen, dewyl met>, niet tegen» Üaaride alle toegeeflykheid aan het verlangen van Engeland, van dat Ryk, Jaaren agter den anderen niet dan tninagting , fmaad en inl'ultes hebbende ondervonden, welke als nu nog waren bekroond door een openbaaren Oorlog, begonnen met het wegneemen van een aan tien-1 lyk aantal van onze Schepen en het overrompelen vari bnzë buitenlnndfche Pofleslien; nochtans in een weerloo'zen ftaat gebleeven was en geene genoegzaame Maatregelen hadde genoomen om de Republiek in ftaat te (lellen tot verdeediging vau haare Vryneid, wel verkreegen Regten , uitgebreide Navigatie en wettige Commercie; Dat het nochtans eene onwederfpreeklyke waarheid is dat de Leden der Regeering voorlang reeds van begrip Waren, dat men zig principaal ter Zee in behoorlyk portuur moet ftellen, gelyk zulks manifeft is uit de differente Refolutien in den Jaare 1778 en vervolgens genoo-* men, uit verfcheide Raporten , Petitiën en Conienten, tot meerdere en fterke Equipagien van Oorlogfchepeny en in het byzonder uit het Raport van den 30 Maart 1779, Dat niet tegenftaande de zo evengemelde Begrippen end» Refolutien van de Bondgenooten om alle Oorlogfchepen» van den Staat te equipeeren en nieuwe aan te boa wen , üu, na verloop van zo veel tyd en na de Zaaken zulken
na-



Voor het jaar 17-si»
hadeclïm keer genoomen hebben, niet eens na Zee kun^ nen ««ragt worden de 31 Schepen, waar toe m April 1779 reeds is gerefolvcerd* veel min de 52, waar toe ni *i voorleden Jaar eene Refolutie is genomen, zo als ook tot heden toe niet is geëffectueerd1 de voorziening , ia Maart 1779 ter Generaliteit voorgeilagen , tot de defenfie van onze Kuiten en Zeegaten. .
Dat de Regeerihg onzer Stad met alle 's Lands goede Ingezeetenen, die zig ten uitt.röen bereidwillig betoonen tof het opbrengen van ordinaris en extraordinaris Laften, niet zonder reden zeer is gefurpreneerd over de Weinige expeditie , of de traagheid in dr,executie van zodaanige importante befluiten van den Souverain ; want dat het dc verbeelding te boven gaat te moeten gelooven , dat de fit^t e w?ar in ziS de refpeclive Admiraliteiten bevmden zo üegt zouden zyn , dit de door hen geproponeerde Equipagie in geen twee Jaaren tot effect zoude Se ben ïuS gebrast worden , o^hoon het hen aan geene Penningen daar toe ontbrooken had, en met tegenEde de nood dagelyks grooter en meer dringender geSen was rDat§ men derhalven niet konde begryperk welke de oorzaaken van de traagheid en van deze .na£hvkeit zyn, zo min als van de Non -executie der Relomin en Ordres tot beveiliging der Kuiten en Zeegaten: En dat men vooral geen idéé kan formeeren van de onJSwSwbeie zeten eSzwaarighedeii, wélke hetüitlooper» de 3ige Schepen , die meti veronderfteld volkomen in IHat te zvn om Zee te kiezen,hebben verhinderd, zelfs na dat Uwe7Hoogheid daar toé,na behoorlyk Onderzoek VinTZaaken, de nodige otdres gegeeven had; Dat, door d-ên aan dezen ftaat van inactiviteit en weerloosheid de o^Skï^rampen, Welke.dé Jjg^^ nekomen, en nog boven het hoofd hangen, merendeels ÏVn oe te fchryven , en dat men tot nog toe fnet kan bemerken dit2 vigoureule Mefures genoomen worden S vooJkoming van meerdere Onheilen en redre van reeds geledeue , zonder bet weik van de Republiek eerlang te wagten ftaat, men het van drindifpe?n?able pligt van braave RegetUen geoordeeld heeft en niet kan delayeeren te onderzoeken
Waar aan di onverantvvoördélyk verzuim U attnbüee. ren zTeu door welke Middelen eindelyk eens daar Sa/voorkeu « * Zffen 10 veel ffl9Selyk tl



4*0 GEDENKSCHRIFTEN
tot behoud van den Staat gedirigeerd en herfteld zoii* den kunnen worden.
Dat zulks , nu en dan onder de hand , doch vrugtéloos , getenteerd zynde en de Zaaken hoe langer zo ongunftiger en meer critieq wordende, het neemen van vigoureufe Refolutien en het beraamen van voldoende Maatregelen des te'noodzaakelyker was geworden en geea langer vu'tltel kon lyden.
Dat uit eene rypc en bedaarde overweeging van alles was voortgevloeid ck Propofitie , op lalt der Regeering van Amfterdarn den 38. Mey laatftkeden , ter Veigaderinge van Holland gedaan, en aan het oordeel en de deliberatie van hunne Mede Leden onderworpen , ten einde uit de gezegde deliberatie de meeft nuttige en voor den Lande de meeft heilzaame Refolutien zouden kunnen proflueeren ; dat de genoemde Regcering als nog van begrip is, dat zy het doen van de voorfz.Propolitie aan zig zelve, aan het Vaderland en aan deszelfs goede Ingezeetenen , die iets diergelyks van haar lang hadden verwagt* verpligt en verfchuldigd was.
Dat het egter geheel van haare intentie Was afwykende Uwe Hoogheid eenig displaiür of onaangenaamheid aan te doen , of eenige nieuwigheden te willen introducé*ren, of het wettig verkreegen Gezag van den HeerStadhouder naauwer te willen bepaaien , óf te verminderen : Dat Zy in tegendeel pkgtig konden verzekeren , dat zy altoos met alle vertnoogens de tegenwoordige Conftitutie der Regeering met welke zy begrypt dat het welzyn der Republiek op het naauwfte verbonden is, zai helpen maintineeren; dat Zy teffens conlidereerende , dat in de tegenwoordige omftandigheden van Zaaken , niets nodiger en nuttiger zoude zyn dan dat, geduurende dezen Oorlog, tot de directie en executie der Zaaken, daar toe betrekkelyk , en om dezelve met de meefte expeditie en fecretefTe te kunnen behandelen een kleine Raad of Corrrmitté geformeerd en benoemd wierd , beftaande uit Regenten van de refpective Provinciën om Uwe Hoogheid met raad en daad te affilteeren en tot behoud van den Lande mede te werken.
Dat deze Voorflag (mogelyk gegrond op vroegere Voorbeelden ) geenzins voorkwam , uit eenig misvertrouwen op de goede Difpofitien en lntentkn van Utve Doorl. Hoogheid, welke men geene Redenen heeft te verdenken,



VOOR H Ê T JAAR i?8i. 4fv
« n j» u»rr».(»rirtir nn7pr Stad . tot derzelver'
harddravend leedweeml,word geuiformecrd , dat kwaadgezinde tAi-e 2%#. Hoogheid, zulks gezogt hadaeu diets te maaken. .... .. ,
Maar dat zodaanig mistrouwen alleen viei op acu*w? nen wiens invloed op den Geeft va:i ÜU Dood. hoogi'êiB gehouden wierd voor de naafte oorzaak van de traagheid en flapheid in dé behandeling der Zaaken , C welk niet dan ten uiterfte nadèellg kunnende zyn, voof »t algemeen welzyn , men lang , doch vrugteloos had Veïwa'ét dat de gevaarlyke omftandigheden , 111 welke de Républiek geraakt is, eindelyk eens aanleiding zouden gegeeven hebben , tot fcrieufe Deliberatien over de Middelen, welke in het vervolg met meer Vigueur in t werk zouden behooren gefteld te worden ; dan daar hier ■ op tot nog toe vergeetTch gehoopt was en het thansaankomft op'de behoudenis van het waarde Vaderland, vau deszelfs'duurgekogte Vryheid, van heid en Hoogftdeszelfs Huys en met een.Woord van alles wat den Inwooneren inde Republiek dierbaar 1, zo heeft de Regeering van Amfterdarn geoordeeld met langer door ftiliwygeu zig aan Pligt-verzuim fchuld.g te maaken, maar zig, hoe ongaarne ook, gedrongen gevonden.om tot dezen Stap te komen, en wiLweUoog-
WrWt n^mt%¥AfÊ^nx èet
openhartigneici cn gepauc Tijm»™,5u»« , • - -
gewigi der Zaaken vorderd, onder 't oog te brengen en rondclvk te declarceeren, dat, volgens het algemeen beurip de Heer Hertog voor de eerfte Oorzaak word gehouden van den elendigen en gebrekkigen ftaat van DefeWÖè i waarin het Land zig bevind , van alle het verzuim dat daar omtrent plaats heeft , en van alle de verkeerde Maatregelen, zedërt een geruimen tyd genomen , Se alle de fatale gevolge-, dit dezelve ^oflueerd, en dat men UiOe Hoogheid kan verzekeren , dat de Haat cn Afkeer dèr Natie fegeiis den Peffoon en het Minifterie van den Hertog tot die hoogte is «klommen , dat daar uit de facheufie en onaangenaamfte Gebeurtenitlen voor het welzyn en de ruft van het algemeen te Wagjeti &h,
Dat er geentwyffel is of dit gezegde, zal Live Hoogheid wel reeds van anderen zyn voorgekomen, maar dat, by aldien zulks al eens niet gebeurd was , zulks eeniglyk Bioeft worden toegefchreeven aan eene Viees voor de i t 4 Uli



■45'» GEDENKSCHRIFTEN
uitwerkfelen van het ongenoegen van den Hertog , terwyl men zig met opzigt, tot het voorgem. met alle fiducie durft beroepen op het getuigenis, van zo veele eerlyke en cordate Leden der Regeering , als Uwe Hoogheid dieswegens, onder het geeven van de nodige Vryheid tot fpreeken, en ernftige aanmaaning om volgens Pligt en Confeientie de waarheid te zeggen, zoude gelieven teondervraagen; dat zy meer dan eens met zeer veel leedwezen hadden vernomen, hoedaanig de Heer Raad - Penlionaris zig in 't byzyn van onderscheidene Leden van de' Jttegeering van Holland hadde beklaagd, over het misverilaud dat tuffchen hem Heer Raad - Penfionaris en den meergenoemdeh Heer Hertog plaats had. Gelyk mede over den Invloed, welke de zo evengedagte Heer Hertog op den Geeft Van Uwe Hoogheid heeft , waar door zyne Pogingen ten beften van het Vaderland te meermaalen Zyn verydeld geworden.
Dat dezeDifcrepence en verfchillendheid van oogmerken en Sentimenten tuflchen den Principaalen Raad vart Uwe Hoogheid,en den eerften Minifter van deze Provincie alleen, niet dan de aïlernadeeligfte gevolgen hebben kan, maar ook een genoegzaam Motief uitleeverdom de fferkfte Inftantien te doen tot hetremoveerenvandeSource van dit misvertrouwen en oneeuigheid : Terwyl er zonder een voorafgaand Herftel van Confidentie en Eensgezindheid geen middel overig is om de Republiek telauveeren'.
Dat ook niets nodiger is , voor het welzyn van het Doorlugtig Huys van Uwe Hoogheid , en voor de Confervatie van Hoogftdeszelfs Gezag, Achting en Genegenheid by de Natie, en voor deszelfs Reputatie by de nabuurige Mogentheden; want dat men Uwe Hoogheid kan verzekeren, en moet waarfchouwen , dat hy wel eens het voorwerp van minagting en mistrouwen, by het Gemeen zou kunnen worden, in de plaats van te zyn en te blyven het waardig voorwerp Van des Volks en der Regenten Liefde en Hoogachting,gelyk hartelyk gewenfchf en gebeden word, dat Uwe Hoogheid en deszelfs Doorl. Nageflagt , altoos zullen ondervinden , nademaal hier van grootendeels afhangd , het behoud en de welvaard Van het dierbaare Vaderland en van 't Huis van Orange.
Dat, hoe zeer men ook begreep , dat het den Leden der Souverainiteit altoos vry ftaat, ja dat derzelver Pligc
me?



VOOR HET JAAR i7**> 4«
TTwp Hooaheid , en aan hunne
tegenwoord.gen Sta t had opgedaan , maar
hoop tot bef ,^rap ^V^omwJigemelde Redenen niet kat men z,g hl« "™=JC • °™de nood op het hoogfte gemeer durvende tlatteeren, Ul . „„ rjqn rieri
,ger gehoor « geeven *an de:n Raad q ^
igeS'het verre «^«g ^jj*^ , gen met dat geene jaar mede hy m £. t ^.J • .befchuldigd word; of als gerond aa attacheraeilt
cons van ^.y^^^f^uonn en corrupaan het Engelfche Hof, of van Kwaa h eGe.
tie; dat wy vertrouwen dat e m "c« t k laagneden, boorte en rang, onbekwaam ^ t0\.dSeydenkb^lden, maar dat wy qordeelen , da: de «acne ^
^»^~^o?
derhalven van de d'^^^ loon en het Hof va" ^^Soosdnrende hinderhoord te worden , als zynoe: een * v. y Hoogpaal om de goede co«e^ndc«« tffhen U ^ ^ he d en de voornaamfte Leden vau « verblvf , in
noodig, te doen herleven ; *^g&$g tegendeel, het wantrouwen, met or *°" f ^. deszelfs raadgevingen opgevat, op den^Let™ vc Hoogheid meer dan te vee zoud n doen rflaan ^
tegenwoordigen Sa^/^^ /had opgedaan , maar ;hoop tot beterfchapn°f vera^merw5gemelde Redenen niet :dat men z,g Ji« mede • m nood op het hoogfte gelneer durvende flatteeren, en oe r ^ ^
blommen zynae 1• voor Uwe Hoog,



*f4 GEDENKSCHRIFTEN
blyken van de genegenheid der Regering van Ain (Ierdam;, maar dat men voor God en de ganfche WWM betuigen moeft, dat alleen de coniervatie vah hst v*! der,and en van het Doorluchtig Huis van Uwe Hoogheid , en om deszelfs naderenden ondergang te voorkomen, de eenige motiven zyn geweelt van deze reprefentatien ; dat de Regering onzer Stad zich daar toe verphgt gevonden heeft, zoo in qualiteit van Ingezetenen des Lands als van een Medelid van der zeiver So„S ne Vergadering ten einde hier mede een laatde erlbrï te
Sen' yf?^ middel aan de hand te geien om , onder den Zegen van God Almaetie het. Schip van Staat uit de eminenfle gevaren te refdfn tnm behouden Haven te brengen, ofimme s omi\ h m allen gevalle, van haren pligt te kwytcn haar geweten te voluien, en voor de Ingezetene, en dNaW Imgfchap buiten verantwoording te ftellen iNaKüme" Dat men wel aan het behoud van het Vaderland niet behoord te wanhopen, maar dat de zaken egter tot da uiterfte fchynen gekomen te zyn, dat het zelve buiten het gebruik van extraordinaire middelen, n" te'redit fchynt, ei. dat mei, daarom, onder he't gunft g withagenvan Uwe Hoogheid, als nog de vryheidVoet
« t .T^f' °m dCZaken Moriaan met goed fuS ceste behandelen zoude zynde, dat Uwe Hoogheid eenige weinige Perfonen , van dè eerde, aanzien vkf e en kundigfte. Inboorlingen des Lands, to 7Lh adfumeerde, om met dezelven by continuatie alle te overleggen, wat tot behoud en kdM^S^^ durende dezen tegenwoordigen Oorlog, rree t nood^ en nuttig zoude kunnen zyn 3 met zoodanigem"g? en bepalingen, als geoordeeld wierd noodza lyk>e?vn
Z vonidhoe:rgmerk **? C°mmm met m * SS dat in èeuen tyd als deze, waar in alle mo-
Tm tm,d,, i« hier door het rertrouwen ra, «Ie N«-
tie



VOOR HET JAAR 1781. m
de weder herfteld zoude worden; eene algemeene geruftheit en genoegen zoude verwent worden, <m een yder aangelpoort en bewogen, om alles , wat mooglvkis, met blymoedigheid te contr.bueeren, ™tde executie der maatregelen van Zyne Overheid daar men tans overal het tegengefte de plaats zie hebben, en niet dan een generaal beklag boord over de verdeeldheid en inactiviteit van de Regeer.ng. ~Dat dit geproponeerde niet alleen aan de Regering var, Amfterdarn hoognoodig voorkomt, maar dat men grond beeft om te denken dat zulks ookM^f^£^> dereerd word by de voornaamfte Leden der Regering van deze en alle de overige Provinciën —
Voor het overige is niets noodzaaklyker dan een valt fvftema en plan van direftie te adopteren, dewyl errnaa* tweederlei Party voor de Republiek te kiezen is. Of dm Vreede met Engeland te herfteilen f. Of den Oorlog met alle magt door te zetten ten einde daar door te fpoediger eenen honorablen Vrede
Hetewelkrdf oprechTe begeerte van yder eerlyk IngetótUH zyn moet, en waar toe ook alleen zonder eenige ^rd^uitzigten (waar -n men U w^jejd ^erferieufte verzekeringen geven kan) geftiekt heelt de voor aa by onze Propofitie gedaan, om de operatien vc o dezè Campagne metFrankryk te concerteeren. —Men verlang?-van onzen kant niets meerder dan met Uw Hoogheid in ferieus overleg te treden over de keuze van de twee opgemelde Partyen, en welke middelen Z bereiking vantiet gekozene by der hand tei nemen vvn ■ dorh wy zyn abfolut van oordeel, dat bovenal op ÏSo4^TWüddn^dcB, dat hoe zeer ook eene 2ie moge te prefereren *»g*ff^j2£ verzuimd of i^terwege gelaten worden «m de J pu bliek oo allerlye wyzen in ^m^^^J^t dat zy niets van hare Vyanden te vrezen h«ft "»aa m merendeel in ftaat is om Hen te dwingen tot het tragten SSÏÏrftel van dien Vrede,
dig als moetwillig, zoqder wettige oorzaak, verbroken
' heDaT'het bovenftaande Stuk woordelyk het zelve is, lodder «tig?byvoeging of aftatiug het welk ,n de te genwoordigheid van ons ondergeteekenden op lait^an



^ GEDENKSCHRIFTEN,
Heeren Burgemeefteren , door den Penlïonaris Vtsfcher. aan ZyneDoorluchtige Hoogheid, op den 8 Juny 1781*' in prefentie van den Heer Raadpenfionaris is voorgelezen . en dcor deu voornoemden Penfionaris eigenhandig gefchreven is, getuigen wy
was geteekend,
AMSTERDAM E. de Vry Temminck.
12 Juny 1781. Reudorp,
Gedepofiteerd in het Ka- Regerende Burgemeellers, binet van Heeren Bur- en gemeefters op den bo- £ W„ Visfcher,
Vengemelden 11 Juny Penlionaris. 1781.
Het Origineel van deze Memorie, dat na de voorle.. Zing aan Zyne Doorluchtige Hoogheid ter hand gefteld, doch in de Audiëntie weder terug genomen was, is op. den 14 Juny gezonden aan den Heer Raadpenh'ouaris, onder geleide van eenen Brief uit naam van Burgemeellers, door den Heer Burgemeefter Rmdorp aan gemelden Raadpenfionaris gefefcreven.
Dusdanig is de Memorie, welke ieder, verlangt heeft te zien en welke van alle rechtfehapen Vaderlanders gewiffelyk met het zelfde vermaak zal geleezen worden als de merkwaardige Propofitie van die Stad op 18 Mey by Holland gedaan. Dan dat men het wegens de oorzaaken, van den flappen voortgang van Toebereidzelen met eens is, blykt aan de Propofitie welke Z. D. Hoogheid den Prins Erfftadhouder ter Vergadering der Staaten Generaal gedaan heeft en vervat is aan het hier onder volgend u \
E £T R*A C T uit het RiS>fier der Refolutien van de fJoog Mogende Heeren. Staaten Generaal der Vereeniedt Nederlanden.. 's DenJ aS. Juny 17.S1.
Zyn Hoogheid de Heer Prins van Orange en NafTau,. ter Vergaderinge. gecompareeit zynde, heeft aan Haa*
Hoogv



VOOR HET JAAR 1781. m
Boog Mog. gedaan de Propofitie, hier na volgende gejnfereert:
HOOG MOGENDE HEEREN;
IK hehbe nodig geoordeelt aen Uw Hoog Mog. voor te dragen om met alle naauwkeudgheid te ex arameeren of hehoorlyke zorge gedragen is, prn de toarine vw den.Staet federt dat de afiueele Tables ontdaan zyn, f» ik fituatie te brengen , dat zy ffft <feVhgC,r Vyand, fpeciaal zoo fterk gewapend ter Zee als het Groet Urittannifche Ryk zig bevind , hadde Hunnen ageeren, dan of daar omtrent eenig verzuim of nonchaiai.ee heeft plaats gehad j en zo ja, waar aan zulks te aitnbueeren is, en, om de noodige informatien ten dien opzigte te bekoomen, de refpeaive Collegien ter Admiraliteit aan tp fchryven om te dienen van berigt en op te geeven hoe veele Schepen zy in 1776 hadden,in welken ftaat zy zich bevonden hebben , en hoe veele 'er toen geequ,Peert waxen,en met hoe veele hoofden ; het geen door haar gedaan is, federt dat de Engelfchen begonnen hebben de Schepen der op. de We'ft-indicn handeldryvende Ingezeetenen deezer Landen te molerteeren,onder Praetext vandeontftaaue onluften met derzelver Colonien in Noord-America, en dus federt het einde van het Jaar 1776 en het begin van i777,°m zich in ftaat te ftellen zooveel doenlyk en in hun vermogen was de Commercie deezer Landen te konnen protegeeren , en wat door haar, zedert dat de Troubles in Europa begonnen zyn , en het te vreezen was dat de Republiek daar van Deelgenoot zoude worden, gedaan is, om, voor zpo verre zulks van haar dependeerde , dezelve in ftaat te ftellen , niet alleen orn haare Commercie te protegeeren , maar ook orn het V». derlaud te konnen helpen defendeeren en den V yand afbreuk te doen ; of zy werkzaam zyn geweeft in het effeöueeren van het geene ten dien opzichte by V HoogM02. is gerefolveert, dan of daar omtrent eenige nalatigheid heeft plaats gehad,en in dat geval, waarom zy die Refolutien niet nagekomen hebben; or zy inde mogelykheid zyn geweeft om de gepetitioneerde Schepen te turneeren en te bemannen, op dat het dus kan blyken, waar Bit voortfpruit dat dit Gemeenebeft zich bevind m zoo ?en deplorabele ftaat van defenfie te Water, het welk voor Ff $ aee"



3f8 GEDENKSCHRIFTEN
zeeker indezen Oorlog hetintereflantfte pointis, en waar op alle Ingezeetenen van dit Gemeenebeü net oog hebben £ hoe zeer ik by deezen maar alleen fpreek van Defenfie te' Water, achte ik nodig aan Uw Hoog Mogende onder het oog te brengen dat het verre van My is , van daar door te avoueeren dat de Landmacht van deezen St at genoezaam is, om te konnen rekenen dat dit Land zich in eene refpeéïabele ftaat van defenfie te Lande bevindt.
Ik oordeele niet in het geval te zyn , om myn gedrag 'te moeten juuifïeeeren, en dat aan Uw Hoog Mog. bekent zyn de pogingen, die ik zedert myne meerderjaarigheid aangewend hebbe, om ten allen opzichte deeze Republiek in een refpeftabel Poftuur van defenfie te doen brengen; doch des niet tegengaande hebbe ik gemeent aai? Uw Hoog Mog. onder het oog te konnen brengen, dat lk bymeer dan eene gelegen theid getoond hebbe van Begrip1 te zyn; dat deeze Republiek niet alleen te Land, maar ook te Water, in een behoorlyken ftaat van defenfie behoorde te worden gebracht , om tegen een ieder deszelfs Vryheid en independentie te konnen fouteneeren , en niet genoorzaakne worden om te neemen Mefures, niet overeenkomftig met de waare belangens vau het Lieve' Vaderland , maar met die van zoodanige Mpgentheid, voor wiens bedreigingen men als dan de meelt e redenen heeft om 'te vreeren, wyl men 'zich buiten (laat vind om ann dezelve tegenftand te konnen bieden. Het 'k daarom, dat ik reeds in den aanvang van den Jaare 1771 aa'nleiöinge gegeeven hebbe, dat door de Heeren Gederrjter.dens van de Pro•vincie van Holland en West - Vriesiand | ter Generab'tei: op exprefie ïaft van de Heeren Staaten derzelver Committenten ter Vergaderirg van Uw Hoog Mog. voorgedragen is , om eene PetiVc te doen formecren tot aanbouw van vierentwintig Oorlogfchepen dat Ik niet nagekaten hebbe , om by al ie i-elegenheéden te infteerem zoo wel op het berltel van de Zeemacht, als op de vermeerdering van ós Landmacht , en byzonder om meer Bs ééns te inlieeren'op de cdnclulie der bovengemelde Petitie tot aanbouw van Scheepen.
Dat Ik ook in den aanvang van den laaret775\ , ter geIctrengenheïd van"hét Befoigre,gehouden door de Heeren Uwer Hoog Mogende Gecommittcerdens-tot de Militaire zaaken, met eenige'Hee:en tilt den Raad van Staat|n, om te concilieeren de verfchiilende fcatimenten van
de.



VOOR HET JAAR 178). 4fS»
és refpeaivcBontgenooten omtrent het Plan van augmentatie der Landmacht, door den Raad van Staaten voorgedraagen, den 19, July 1773, hebbe gedaan eene conciliatoire propofitie, houdende in fubftantie, om een vatte Poft op den Staat van Oorlog te brengen , ten bedraage Van 6co ,000 gis. voor de Marine , waar tegens.de fomme in 1773 geyraesrt tot eene te doene augmentatie van de Landmacht van is Tonnen Gouds zoude zyn vermindert op 900,000 Gis.; welke propofitie te dier tyd door de Heeren Staaten van Gelderland, Vriesland, Overyiïel en Stadt en Lande is geampleéteerd , doch geene verdere gevolgen heeft gehad.
Ikzal hier niet allegueeren de Inftan.tien, Jaarlyks door tny met den Raad van Staate gedaan by de gcneraale P& titien, maaralleen nog aan Uw Hoog Mog. communiceeren de Propofitie door my gedaan te? Vergaderinge van de Heeren Staaten van Holland en Wed - Vriesland den 10de Maart 1779 , zynde van denzei ven inhoud a's de MilFive, door my op djen zeiven dag gefchreeyenaan de Heeren Staaten van Gelderland , Zeeland , Utrecht, Vriesland , Overyffel en Stad en Land.- , yan welke Miflïve lk de eer hebbe een affchrift aan Uw Hoog Mogende te overhandigen. Ik kan niet ontveinzen van oordeel te zyn, dat het te wenfehen ware geweeft dat het geene ik voorgedrangen hebbe , toen meer ingang hadde gevonden, wyl ik my durve verzekert houden,dat , zoo te dier tyde de Republiek hadde goedgevonden in gereedheid te doen brengen yo a 60 wel geëquipeerde , en van het nodige voorziene Scheepen , waar onder met minder dan 20 a 30 van Linie, en de Landmacht te augmentceren tot jo a 60 duizend efredh've' Manfchappen , zy zich niet in deeze droevige omüandigheden zouden bevonden hebben , maar als een independent Gewed door alle de Mogendheden zonde zyn gerefpecleerd gebleeven, en deflelfs aangenpmeue Syftema van Neutraliteit hebben konnen behouden , en dat zy' zich in ftaat zoude hebben gezien om onder Godes Zegen reedenen te hebben , te konnen verwachten dat zy veel overwicht geevende aan de zyde daar zy zich by zoude gevocgt hebben , het niet te vreezen was, dat, welke Mogendheid het ook zy, dezelve zoude hebben overvallen , maar dat zy van een ieder gemenageert zoude zyn geweeft , en dat derzelver vriendfchap door een ieder gezogt zyndej en zy aen geene



4<Jo GEDENKSCHRIFTEN
ne der Mogentheden wettige redenen van klagten gee, vende, verworven zoude hebben de achting en het vertrouwen vau alle de Mogentheeden , het welk van de befte uitwerking voor de waare belangens van deezen Staat zoude hebben kpnnen zyn ; immers , dat in allen gevalle , zoo zy door een onrecht.vaerdigen Oorlog was aangerant , waar aan men altoos geexponeert is, zy zich in ftaat zoude hebben gezien, om , met hoop van fncces , het hopft te bieden , en den vyand te konnen nootzaeken om wederom de vriendfchap van deezen Staat te zoeken qp voor dit Gemeenebeft honorabele voorwaarden.
MISSIVE van Zyne Hoogheid aan de Heeren Staaten van Gelderland, Zeeland, Utrecht, Vriesland, Q= «eryifel en Stadt en Lande.
/« '* Gravenhage den 10. Maart 1779.
EDELE MOGENDE HEEREN,
BYZONDERE GOEDE VRIENDEN.
WY achten onsverpligtU Edele Mog. onze fentimenten omtrent een der gewichtigfte onderwerpen van derzelver Deliberatien te openbaaren, namelyk:' dat Wy verre geëloigneert zyn van te oordeeieri, dat dit Gemeenebeft om geen Oorlog te waageu , behoorde te renun-; cieeren aan de wettige Rechten aan derzelver Ingezeetenen by folemneele TraÊlaaten competeerende; in tegendeel begrypen Wy dat dezelve moeten worden gemaintineert, door alle middelen, die de voorzienigheid in handen van deeze Republiek heeft gefteld, maar'dat het aan niemand, dan aan U Edele Mog. en de Ed. Mog. Heeren Staaten der andere Prpvintien competeert om te decideeren, wanneer het Tydftip daar is,dat HaarH.Mog. behooren te refolveereq, om eene ongelimiteerde protectie aan derzelver commercieerende Ingezeetenen te verleenen , en dat Haar H°°g Mog. dpor geen Tractaat, hoegenaamd, met eeue Buitenlandfche Mogendheid, zig verbonden hebbende, pm alle Takken van Commercie Zonder diftinétie te protegeeren, niemand het recht heeft om van dezelve te vorderen , dat zy protectie verleenen-



VOOR HET JAAR 1781. 4<**
bende, zulks aan alle Schepen, zonder diftinaie, moeten verleenen, zonder aan derzelver Voorzigtigheid over te laaten, om te decideeren, ofzy in ftaat zyn alle 1 akken van Commercie te protegeeren, en or zy het m dit Tydftip konnen doen, zonder gewigtrger belangens 1» de Waagfchaal te ftellen, en zig aan het grootfte gevaar té exponeeren. , . , j ,: , ■
Wy zyn dari van begrip , dat in deezen op mets behoorde te worden gezien, dan op de waare belangens van de Republiek, en derhalven dat, alvoorens een rinaale Refolutie genomen werde omtrent het convoyeeren der Houtfchepeu j geëxamineert werde de ftaat * waar in dit Gemeenebeft zig bevind, zoo te Lande als te Water,
Onzes bedunkens convenieert niets meer aan deeze Refüblik, dan eene ftipte en exa3e Neutraliteit, onvermmdert de Traaaaten , die zy met Buiteulandfche Mogendhè'den heeft, maar wy denken, dat, om dezelve meteffea en niet alleen tot zoo lange , dat het aan eene der Belligereerende Mogendheden behaagt, om van de Repubiik op eene dwingende en dreigende wyze te eifchen, dat zy Parthye kieze l te maintineeren en te handhaaven, de a Republiek in eenen gewapenden ftaat behoorde te worden gefteld. Dat daar toe noodig zoude zyn het equipeeren van teil minften fo a 60 Schepen , Waar onder met minder dan zo a ao van linie f en het vermeerderen van de Landmagt tVeen aantal van yc, a 60 duizend man , en dat de Frontierplaatzen in behoorlyke ftaat van defenüe behoorden te worden gebragt en de Magazynen met de vereifchte Ammunitie vau Oorlog voorzien.
In welk geval Wy van oordeel zyn, dat de Republiek van alle Mogendheden zoude werden ontzien , en dat dezelve niet verhindert zoude werden te doen, het geene aan Haar volgens Traaaaten competeert, of belet zoude worden, zodanig te doen en te handelen , als zy overeenkomftig met haare waaie belangens Zoude oordeelen.
Dernalven oordeelen Wy, dat de trouwe, dieWy aan het lieve Vaderland verfchuldigt zyn, van ons vordert deze Confideratien onder het verlicht oordeel vanU w Ed. Mog. te brengen, en aan UEd. Mog. in bedenken te geeven, om eene' Refolutie te neemen, ten einde, door aanbouw van een merkelyk aantal Schepen van linie, de Zeemacht verlterkt worde, en dat door verhoginge der Maand - gelden of Pr simen of door zodanige andere fchik-
king t



4öz GEDENKSCHRIFTEN
king,_als U Edele Mog. ëti de Heeren Staaten der ari< ciere Provinciën, zuilen beter oordeelen, geëffectueerd
Tmf i ?:thÊtKn°0dige ScheePsvolk ge^onStord^ om dezelve te bemannen, en dat te gelyk door Uw Ed Mog. confent gedraagen werde in de noodige augmenl ^ I^andmaSt :e brengen tot een aantal van
Ï J dUA2/nd ?an en in de Peti£ie» tot de Fortfficatien en Magazynen.
Wanneer zulks Zoö dobr Uw Ed. Mog. ais door de Heeren Staaten der andere Provintien zal zyn gedaan
^rklleHig zal zyn gemaakt, denken Wy, dat het tyd! ip daar is waar in de Republiek met vrucht en als een independent Gewelf kan refolveeren, om te maintineer „ de Rechten aan Haare ingezeetenen, volgensTrrftaaten" en namelyk dat van Marine van 1674 competecrSe Maar voor dat de Republiek in eene refpedbbïe ftaatvart de enfieis gebragt zoude Wy vreezen, dat eene Refolutie, om alle Schepen mdiftinöe volgens den letter vati voorlz. 1 ractaat en namelyk Houtfcheepei, onder Convoi te neemen, van zeer quaade gevolgen voor de waare belangens Van deezen Staat zouden kunnen zyn en dé Eer van deszelfs Vlag aan een afront zouden eitponec-
En derhalven zyn wy van oordeel, dat by nadere deliberatie zoude dienen te worden gerefol veert dat de Schepen belaaaden met Maften, Krommen, Kniélï, zwaare Balken en dergelyke Houtwaaren tot aaubouw van Schepen benodigt, niet meede onder Convoi zullen worden genoomen, totdat eene Equipagie zal zyn in gereedheid
dan 20 a 30 Schepen van 1,nié , cn dat de Landmacht zal zyn verfterkt tot fo a 60 duizend effeétjve Manfchappen, doch dat inmiddels om de generaale Commercie deezer landen zoo veel doenlyk te protegeeren zonder de gewigtige belangens van den Staat in de Waagfchaal te ftellen de noodige Convoijen , zoo a!s zy geannmiceert wa™f'„ £ worden/e&eht aan alle verdere Schepen, ^,etfen Contrabande Waaren belaaden zynde, op dat alle de Takken van de Commercie „iet gefuspendeen ea zonder protectie gelaaten worden, geduurende dien tyd, bïeerd* prü£caie van ee" enkelde tak werde gedeli'



V ö o R HET JaAR &
Wv verwagten, dat als de Republiek tot dien gewaafcenden Staat zal zyn gebragt, alle Mogenheden aan deZelve zullen overlaaten , om eene fhple^önzydigbeid te houden, het recht aan dezelve, volgens Pmétaattn competeerende, te cxerceeren, cn Ook van Haaren kant zig *te"h.»uden aan het geene de Traaaateu, die zy gemaakt heeft, van Haar kunnen vergen, Waar mede cïc. Waar op gedelibereert zynce , hebben Haar HoogMog Zvn Hoogheid voor de voorfz. Propohtie bedanktj dezelve aanziende ais een nieuwe blyk van Hoogltdes. iëlfs aanhoudende vver en waakzaamheid voor de beianEen van den Staat', met verklaaringe , dat Haar Hoog Móg. met dankbaarheid erkennen, alle de pogingendoor Zvn Hoogheid zeedert Hoogftdeszelfs meerderjarigheid, en in het byzonder zeedert het ontdaan van een Oorlog tuflchen de twee Nabuurigen Ryken aangewend, om de Republiek Zo te Water als te Land in een behoorlyk polluur van defenfie te Héllen, en Wel gewenlcht hadden, dat dezelve het verlangde eifea in allen opzigten hadden kunnen forteeren ; cn is voorts, conform aan het voorflel van Zyne Hoogheid goedgevonden en verftaan , dat de refueaive Collegien ter Ad'mir«i«Ht (met toezendingvan Copie der voorfz. Propofitie aan dezelve) zal worden aangefchreeven, om te dienen van berigt , en op te geeven hoe veel Schepen zy in 1776 hebben gehad, m welken ftaat zv die hebben bevonden , en hoe veel er toen geëquipeerd zyn geworden, en met hoe veel Hoofden ; voorts het geen door haar gedaan is zedert dat de Engelfche begonnen hebben de Schepen der op de Vv eitIndïën Handeldryvende Ingezeetenen deezer Landen te molefleeren, onder pretext van de ontflaane onluften met derzelver Colonien in Noord - America , en dus zeedert het einde van het Jaar 1776 , en in het begin van 1777 , om zig in (laat te ftellen zo veel doenlyk en 111 hun vermogen was, om de Commercie deezer Landen te protegeeren. en wat door haar, zedert dat delroublesin Europa begonnen zyn, en het te vreezen was, dat de Republiek daar van deelgenoot zoude worden , gedaan is , om, voor zo verre zulks van haar dependeerde , dezelve in ftaat te ftellen , niet alleen om haare Commercie te protegeeren , maar ook om het Vaderland te kunnen helpen defendeeren , en den Vyand afbreuk te doen, of



4©4 GEDENKSCHRIFTEN
zy werkzaam zyn geweeft. in het effectueeren' van hei geea ten dien opzigte by Haar Hoog Mog. is gcrefolveert, dan of daar omtrent eenige nalaatigheid heeft plaats gehad, en in dat geval , waarom zy die Refolutien niet nagekomen hebben ^ of zy in de mogelykheid zyn geweeft , om de gepetitioneerde Schepen te furneereu en té bemannen , ten einde het moge blyken , waar aan de tegenwoordige fituatie is toe te fchryveri.
Inmiddels dat de gevolgen van alle de nü reeds onder verfcheide benaamingen gedaane Propofitien door ieder beminnaar van den welvaart zyns Vaderlands met verlangen te gemoet worden gezien, zyn er wegens de iti ons voorig Stuk medegedeelde MiJJive van den Hertog foldmaarfcbalk Louis van Brunswyk, door de Staaten Generaal den 4 en 6 deeer maand genomen de volgende Refolutien.
ÉXTRACT uit het Regifter der Refolutien van de Hoog-Mog. Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Neederlanden.
2 Juiy 1781.
De Heeren van Lynden van Hemmen en andere haar Hoog - Mog. Gedeputeerden tot de zaaken van de Zee, hebbende , in gevolge en ter voldoening van haar Hoog-Mog. Refolutie commifforiaal van den zt der voorleeden maand, geëxamineert een Miltive van deri Heere Hertog van Brunswyk , gefchreeven alhier iri 's Hage ten zeiven dage , en houdende een ernftig beklag over de demarche door de Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdarn by Zyne Hoogheid gedaan, na dat veelerhande lafteringen en verregaande accufatien tot deflëlfs lafte in het publicq waren verfpreid.
Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden en verftaan, dat, onvermindert de deliberatien van de Hoeren Staathn van de refpective Provinciën, met relatie tot dé klagten over de demarche van de Heeren Gedeputeerden van de Stad Amfterdarn, nademaal haar Hoog-Mog. niet onverlchillig konnen zyn, dat de Heer Hertog van' Ërunswyk, als Veldmarfchalk in dienft van deezen Staat, op eene zo verregaande wyze opentlyk werde geblameert, van nu af aan zal worden verklaart, zo als vet* klaart word mits deezen.
„ Dat



VOOR HET JAAR ijfö '46$
, Dat aan haar Hoog-Mog. geene reedenen zyn voorSi gekomen , welke eenigen grond zouden geeven tot zodanige accufatien en infimulaticn van kwaade trouw 11 en corruptie, als den gemelden Heere Hertog m eemI ge naamloofe Gefchriften , fameufe Libellen en by l, ontëerende gerugten worden te lafte gelegt, en in het it, publicq verfpreid.
j, Dat haar Hoog-Mog. in tegendeel dezelve houden t, voor onwaaragtig en injurieufe laftertaal, geexcogij, teert otn de eer en reputatie van gemelden Heere Her' tog te bezwalken en te tradueeeren.
Terwyl haar Hoog-Mog. meergemelden Heere Hertog vau dien blaam, denzelven by de voorfz. Latterj, fchriften en gerugten fchandelyk aangewreeven, vol„ komen vry kennen, en zuiver houden.
Dat ten gevolge van dien de Heeren Staaten van de tefpeaive Provinciën by Miflïve zullen worden verzogt en in bedenken gegeeven, of hoogftdezelve niet zouden konnen,goedvinden om elk in den haaren, m gevolge de Placaateu van den Lande, de nodige voorziening te doen ter beteugeling van de Autheurs Drukkers en Disfeminateurs van alle diergelyke fameufe Libellen en kwaadaardige Lafterfchriften , waar door meergeme de Heere Hertog in zyn eer en goeden naam zo lennbei word aatigetaft en gefletrilfeert.
Was geparapheert, W. C. II. van Lyndcn, vt. Onder ftond, Accordeert met het voorf/.. Regifter.
Geteekent,
H. Fagel.
Den 4. jnh 1781.
TV Heer van Lynden van Blitterswyk, ter Vergade-
U ringe prefideerende , heeft aan haar Hoog-Mog. voorgedraagen en bekent gemaakt, dat de Heer Hertog van Brunswyk deezen morgen by hem was geweeft en hem te kennen had gegeeven, dat hy vernoomen had de Refolutie welke den 1 July by haar Hoog-Mog. genoomen was, op de Miflïve die hy de eer had gehad den lï Juny laatftleeden aan haar Hoog-Mog. over te geeven. Dat by ten nitterfte fenfibel was, aan de blyken van G g vec"



*66 GEDENKSCHRIFTEN
Vertrouwen en geneegentheid welke hoogftdefelve bi die occafie aan hem wel hadden willen bewyzen , en zulks in een zaak waar over hy zyne klagten niet direct aan haar Hoog-Mog. gebragt had ; dat hy zig egter niet te min geperfuadeert hield , dat haar Hoog - Mog. geen intentie konden hebben, om daar by de zaak provilioneel te laaten heruiten , veel min, dat daar meede voldaan zoude zyn, aan het eerbiedig verzoek, en dc requilitie In zyne voorgemelde Miflïve vervat, als waar by hy een nauwkeurig en flreng onderzoek hadde gevordert, en ten dien einde zoodanige demarches van haar Hoog - Mog. hadde verzogt, als by de voorfz. Miflïve breeder was ter nedergefteld. En dat hy alsdan eerft, hadde gerequireert zoodanige juftificatoire Refolutie en Satisfactie al* by die Miflïve verder was verzogt geworden: Dat hy daar op te meer moeft infteeren , dewyl door deeze provifio neele Refolutie , als zynde genoomen, zonder voorafgaand onderzoek , hy geenfints konden worden gereekent, te zyn gezuivert van den Blaam en Hoon hem aangedaan , waar toe hy de Refolutie van de gezaamentlyke hooge Bondgenooten zelve vermeint had te mogen, en te moeten imploreeren, en thans nog inftantelyk bleef imploreeren.
Verfoekende hem Heer ven Lynden , ter Vergadering Van haar Hoog-Mog. prasfideerende hier van aan hoogftdezelve kennis te willen geeven.
Waar op gedelibereert zynde , is goedgevonden en verftaan, mits deezen te verzoeken de Heeren Gedeputeerden van de refpective Provinciën , om van het gunt voorfz. kennis te willen geeven aan de Heeren Staaten hunne Principalen, ten einde by de deliberatien op de Miflïve van den Heer Hertog van Brunswylc van den 21 Juny laatftïeeden , daar op zoodanige reflectie moge worden gemaakt, als hoogftdezelve zullen oordeelen te behooren.
Was geparapheert,
W. C. II. van Lynden, vf. Onder ftond, Accordeert met het voorfz. Regifter.
Was getekent,
H. Fagel.
Het eerfte dezer twee befluiten van de Staaten Generaal,



VOOR HET JAAR i7«r. 4^7
ml, wierd terftond gevolgt door de Staaten der Provincie Utrecht , welke bereids op den 4 July een Placaat arrefteerden, waarby Hun Ed. Mog. goedvonden, „wel te expreffelyk en op het iterkfte te interdiceeren en verbieden, zoo als Zy interdiceeren en verbieden by dee9' zen. het maken, drukken, vetkoopen , verfpreiden " en onder den Man brengen van eemgerhande icandar leufe of fameufe Libellen, Gedichten of Printen, 011V der wat naam of titul zulks mogen weezen, het %J met of zonder naam van den Maker of Drukker, or, te ook èodanigen, elders gemaakt of gedrukt zynde" in deeze Provincie in te brengen en te verlpreiden, direct of indirect, het zy dezelven zyn ftrekkende tot ' nadeel en vilipendie van de Hooge Overheid, of van " welgemelden Heere Hertog van Brunswyk , of van !' eenige andere hooge of laagere Stands Perfoonen in , dienft van deezen Staat s op poene van confifcatie van alle de gedrukte Exemplaaren , die daar van binnen " deeze Provincie mogten worden bevonden , en van " eene Boete van een duizend Guldens, zo wel by den " Autheur als by den Drukker, Uitgever, Inbrenger, Diftribateur of Verkooper , te verbeuren t eiken rei• ze en daar boven , naar exigeutie van zaken, arbi" trairlyk te worden geftraft en gecorrigeerd: Te appliceeren de voorn. Boete, een derde ten behoeven van " den Officier die de calange doen zal, een derde ten behoeve van den Aanbrenger, ( wiens naam, des begeerende zal worden gcfecreteerd) en «n derde ten 11 behoeve van de Diaconie-Armen der Plaatfe, alwaar '', de Calange zal wezen gedaan."
Of zulks door meer Provinciën zal gevolgt worden, zal de tyd nader openbaaren : Inmiddels fchynt het dat er fommige Provinciën ongenegen zyn zig m die zaak te mengen;'althans indien echt is het Advys van Wefterga en vier protefteereude Grietenyen in de Itvenvioldenuitgebragt, en waar onze publieke Nieuwspapieren deze volgende Copie hebben medegedeeld: .
„ Het Q.artier met de vereifchte attentie geëxamineerd „ hebbende de Memorie , door den Hertog aan Haar Hoog-Mog. geprefenteerd, is van oordeel, dat de feno' des in de Memorie, naamens Burgemeefteren van Amfterdam aanzyneHoogheid ter hand gefteld, waarover ' gedagte Heer Hertog zig beklaagd, mets het minfte be-



468 GEDENKSCHRIFTEN
,, heizen , waardoor de Heer Hertog in zyn Caratfter ,, eenigzints kan goreekend worden te zyn ge'mjurieerd, ,,' maar wel eer dat gemelde Periodes of Injurien in d« „ gemelde Memorie vervat, bsfchuldigingen contineeren „ tegen den Hertog in zyn Qualiteit als Conliliarius van 3, Zyne Hoogheid , alsmede dat dezelve de Hemmen des „' Volks behelzen, welke zy Heeren Burgemeefteren van ,, Amfterdarn in den boezem van onze tedergeliefde „ Erfftadhouder hebben uitgeftort , waar door zy een j, klaar bewys van hun attachement aan Zyne Hoogheid „ en deszelfs aanzienlyk Huis aan den dag hebben gelegt ; vervolgens vermeind het Quartier, dat indien de Heer Hertog zig door Burgemeefteren van AmH fterdam beleedigd oordceld, Hoogftdezelve zig aan den „ dagelykfchen en competenten Rechter van Burgemee,, fteren van Amfterdarn behoord te adrelfeeren, dewyl „ de Vergadering van Haar Hoog-Mog. in deeze geen „ forum Competent is, en dat over zulks de Heeren ,] Gedeputeerden ter Generaliteit vau wegens deeze Pro„ vincie behooren gelaft te wurden zig in geenerlei Be„ foigties over deeze Materie in te laaten."
Het Proteft der gemelde Grietenyen is vervat in de volgende
AANTEKENING
Gedaan by de Volmagten van Donlattarflal, Haskcr* land , Lemfterland , IVeftellitigvoerf', Wefie'mde, raa-
' kende het 24. Poindt van den Landdag, den 24 Juny 3781.
si "Oy net *4- Poinö van den Extraordinairen Landdag „ IJ van den 24. Juny 1781., zynde voorgedraagesi eene Miflïve van den 'Hertog van Brunswyk aan Haare " Hoog-Mog. geaddrelleerd, en door de Gedeputcer" dens ter Generaliteit overgenoomen, waar by gemel„ de Heer Hertog zich beklaagd over den inhoud van , eene Memorie, naamens Burgemeefteren van Amfter* ' dam , aan den Heere Prince Erfstadhouder overgegeeven, in welke dan ook, hetgeen van 11 de bovengemelde Memorie op hem Heer Hertog be,, trekking heeft , is gei'nfereerd , en daar op door de „ meerderheid van het Quartier de Sevemveudemynde
» ge?



VOOR HET JAAR 1781. 469
„ gcadvifeerd, te ivagtcn ter tyd, en zoo lange de Memotie der Stad Amfterdarn zal zyn ingekomen ; heb" bende de ondergefchreeven Volmagten van Donia-war* " ft al Haskerland, Lemfterland en IVeftellingwerffVeJf" einde, dit geadvifeerde geenzints niet den aard der , zaaken in *t Advis, deswegens by hungezaamenflyken unanim uitgepragt., kunnen overeenbrengen; maar ge" meent tot hunne decharge, tegens dat Advis der meer" derheid te moeten protelteeren, cn voor zich te be. " houden het recht, van hun Advis te doen regiitreeren, '! met byvoeging van zoodanige Aanteekening , als zy ' raadzaam zullen oordeelen, waar by zy na rype Deliberatie perfiftccrende, cn na vruchteloos eenige elu" cidatie te hebben verwagt op de vraagen , of de meerderheid dan van oordeel was, dat de Regeering van " Amfterdarn Haar Hoog-Mog , of de Staaten der refup&ive Provinciën, voor hunnen Competenten Reen" ter' erkennen , en dus de Memorie ter beöordeelmg " overzenden zouden, dan, of zulks niet gebeurde, de " zaaken niet te veel op de lange Baan zouden woeden " gebragt 't welk zy voor ten üiterlten nadeeiig aan" zaagen ; na zulks geen antwoord daar op te hebben " mogen bekoomen , niet hebben kunnen afzyn, hun gereferveerde ten uitvoer te brengen, eu oienvolgens " hun Advis ten Quartiersboeke te doen aameekenen; ' zynde het van den volgenden Inhoud.
Dat zy met de yeréifchte aandagt de Miffive van den Heei■Hertoghebbende óndefzQgt, daar in, zoo als " ook de Heer Hertog zelve advoué'ert , geen hoege|* naamde Befchuldigiug tegen Hem , in zyne qualueit als Veldmarfchalk vinden toegebragt ; maar alleen, " dat Zyne Doorl. Hooghei n verzogt word, " Hem van zynen Raad te verwyderen als een Man, " die volgens de algemeene begrippen, gehouden word '* voor de naafte oorzaak van de traag- en flapheid in het uitvoeren der zaaken; tot het welk de Regeering var, Amfterdarn te meer grond zegt te hebber,, daar dezelve 1 kan (leunen op het getuigenis van zoo veel eerlyke eu , cordaate Regenten , als van den Heer Kaadpenuoiiaris in het byzyn van onderfcheide Leden van Re" geering , gehoon hebben , dat het tuffchen Hem en " den Heer Hertog fubütteerend misverftand, en de mZ vloed van Hougftdenzelven op deu Qeelt van den ■' G g 3 ?' p R l- *"*



470 GEDENKSCHRIFTEN
„ Prince Erfstadhouder, deszelfs poogingen, ten beften van 't Vaderland aangewend, te meer„ maaien had doen verydelen: — Dat dus, in allen „ gevallen, de Regeering van Amfterdarn niets meer ge„ daan had, dan aan Zyne Hoogheid het verwyde„ ren van Hem, tegens welke de algemeene haat reeds „ zoo diepe wortelen heeft gefchoten, voor te draagen, „ als het eenige middel om de genegendheid der $Jatie „ te behouden ; hoedanig eene voordragt, niet anders ten „ doel hebbende, dan 't welzynvan 't Vaderland, niemand in twyftel zal trekken volkoomen vry te (laan, „ aan elk weimeenend ingezeeten des Vaderlands, en „ derhalven veel meer aan een zoo voornaam integre-
,, rend Lid van hetzelve: Dat zy derhalven mee-
„ nen, dat noch Haar Hoog-Mog., noch de Staaten, ,, der refpective Provinciën , die zaake zich behooren aan te trekken , ais kunnende gemelde Heer Hertog „ nimmer In eenige andere quafiteit, dan als Veldmaar„ fchalk, erkend worden; te meer, daar Hoogitdezel,, ve zelfs geduureude de Minderjaarigheid van den Heere êrfstadhouder zich met geene Zaaken „ van Religie , Policie , Finantïe of Juftitie , dan op, „ expretTe Authorifatie heeft mogen bemoeijen , inge-j volge het 9de Artykel van Zyne Infiructie, waar op Hoogftdezelve, als reprefenteerende den Heere E r fstadhouder, in zyne qualiteit als Capitein Ge* „ neraal van Friesland. den behoorlvken Eed heeft af„ gelegd : — dat zy in Ste^'e van dien oordeelen, al,, zoo niet minder in deeze Prouiucie dan elders, vol„ gens de algemeene begtippen , de Heere Hertog ge,, houden word voor de oorzaake van traagheid en flap„ heid in de behandeling der publique Zaaken, en een „ dieper inwortelende haat tegens deszelfs Perfoon vol„ Itrekt nadeelig is voor het welzyn van het Land, zoo „ wel als voor de zoo noodige eensgezindheid tuflchen ,, de Regenten, en het vertrouwen der goede Ingezeete„ nen , op dezelven , vooral in deeze Provincie , in „ welke by de Ingezeetenen de eigentlyke gezegde, of „ oorfpronkelyke Souveraine Magt refideert, dat Zyn „ Doorluchtige Hoogheid, mede namens „ deeze Provincie behoorde te worden aangeraaden, „ voortaan van zynen Raad te verwyderen meergcmel» de Heer Hertog , en in deszelfs plaats zich te bedie-
„ nen,



VOOR HET JAAR 1781. 47t
- «Pn van deRaadgeevingenderzulketi,welkeHoogft" SSelve mege uftheid zal kunnen oordeeleh in 'tver" trouwen des°Vo!ks te zyn, en de welftand van den " Koophandel , meer dan tot noch toe is gefchied , te " zïkn behartigen ; alzoo daar van met alleen afhaugd r " weSn van het lieve Vaderland; maar ook van " Zvuc D o orluchtige H oog heid zelve, en " v^n Hoogftdeszelfs geheele Huis: « dat voorts aan " Se Gecommitteerde ter Generaliter behoorde aange" fchreevenme worden, zich in geenerlei befoignes over " a Svp van den Hertog in te laaten, maar alles, I' watl - ove mogt werden gehandeld, tenfterkften " ï cSadiceeren , alzoo Hoogftdezelve zich over " ^^Mc^oüc hezwaard achtende, daaromli uent zich behoort te beklaagen by den Gompetenten
V ,f AÏdïs'aangeteekend in de Kamer der $evenvmden% „'deezen 30 Juny 1781.
In kennis onzer handen (was getekend)
F, J- J. VAN ElSINGA.
e! M. van Beyma.
S H. R. van ElSINGA.
l! Moorman BtuMEESTER,
L R. Andringa dr Kempenaar»
"VV. A. van Hare»
Men xeg, we, 4, no5 dne **Mg «g^gS
SS*; *m
Wv ftaaken voor ditmaal deze gewigtige zaak, vermits tyd en plaats ons tot de befchouwing van andere zTake/ roepen , en aangezien de komft van gfn. Keizerlvke Majefteit JOSEPH den TWEEDEN in de Nederlanden een ieder, wien 't geluk te beurt h gevallendien Monarch te zien, met verwondering over deszelfs minzame vriendlykheid heeft aangedaan , en d in delven een Ynendder Mto ^



'47* GEDENKSCHRIFTEN
fchouwen, alsmetwien zydikwyl geroemd hebben dat 2,y eene Of- cn Denfive Alliantie fluiten zouden, heeft men gegronde reden om te denken dat zyne Keizerlyke Majefteit met de gunftig fte denkbeelden voo? onze Republiek is bezield, weshatven wy met des te meer genoegen, en waarfchynlyk voor deu Lezer niet minder aangenaam, een beknopt verflag van hoogftdeszelfs reize zullen mededeelen.
Te Rotterdam kwam zyne Majefteit den 7 July des avonds ten 9 uuren van Brufïel, over Bergen op Zoom, alwaar die Monarch naauwkeurig de Liniün der Belegering had gezien , aan , onder den naam van Graaf van Falkenftein en verzeld door den Graaf van Tercy, ten aanzien van eene menigte menfchen, die aldaar om diep Monarch te zien toegevloeid was; aan het Ponteveer aldaar overvarende, en vervolgensin dezeStad gekomen zynde, namhy zyn intrek in het Logement HET ZWYNSHOOFD op de groote Markt, alwaar hy dien avond fpysde. Zondag morgen reed die Vorft ten 7 uuren naar de onlangs nieuwgebouwde Roomfche'Kerk in dg, Leeuweftraat en aldaar den Godsdienft bygewoond hebbende, ging hy by voorkeur fu een open Scheepsftoep, dewelke egter van een Jagt gevolgd wierd, met oogmerk om daar mede naar Heivoetfluis te zeilen , doch, vreezende de Reede te onftuimig te zullen vinden, keerde de Monarch terug en bezag de Admiraliteits Werf, gelyk ook deszelfs Magazyn, Omtrent ti uren reed hy ■naar buiten om de Droogmakeryen rondom deze Stad te bezigtigen, dejeuneerde by den Heer-Ofy, Heer van Palenftein en Zegwaard, op laatftgemelde Heerlykheid, en óver Delft retournerende bezag' Zyne Keizerlyke Majefleit aldaar de Graf- Tombe' van den onfterflyken Prins WILLEM DEN EERSTEN, gelyk ook die van deu beroemden HIJG O DE GROOT, welke hy met een byzonder genoegen befchouwde.
Te Rotterdam ferug gekomen zynde deet hy een tour door eenige Straten der Stad en reed vervolgens naar Rofen-Hcf, de Buiteplaats van den Heere Q/y. Zyne Keizerlyke iMajefteit, derwaart rydende nam'den weg door de Plantage en was byzonder getroffen door het verruklyk gézigt, het welk men van daar over de Maze op deze Stad heeft.
Den volgenden dag is die Vorft, in geze.lfchap van den
Graaf



VOOR HET JAAR 17S.. 473
Graaf de Tercy en den Heer O/y, met een Jagt naar Helvoetlluis vertrokken van waar hy over den Brielle, Maasfluis, Vlaardingen en Schiedam naar 's Ha'ge zyne reis heeft voorgezet, ' j
Gedurende zyn verblyf in deze Stad heeft die Monarch door zyne vriendelykheit en nedtigheit, maar voor al door de oplettendheit, met welke hy alles bezigtigde, de bewondering van een yder naar zich getrokken en doen denken, dat zyne Onderdanen te eeliiger tyd geen gering nut zullen trekken uit de kundigheden,-welke die Vorft op zyne reizen verkregen heeft. In de laatftgenoemdc plaats arriveerde hoogftdezelve den 9 dito, omtrent ten half drie uuren na den middag, en nam zyn intrek in het Logement bet Parlement van E;;: 'eland.-- Immediaat na Ho'ogftdeszeifs aankomft bei<af"zig de Graaf van Falkeuftein, te Voet, in zyn reisgewaad , by Zyne Hoogheid den Heere Veldmaarfchalk Hertog van Bruimvyk , en na omtrent een uur met Hoogftdenzelven doorgebragt te hebben, keerde de'Graaf van Falkeuftein, te voet, terug naar zyn Logement , en hield er het middagmaal. Daar na begaf zig Hoogftdezelve , verzeld door den Generaal Baron van Reifchach, naar het Hotel van zyne Excellentie den Baron van Reifchach , Hoogftdeszelfs Envoyé by deezen Staat, bragt aldaar omtrent een uur door; begaf zig , tegen 7 uuren, naar het Hotel van den Ambafïadeur van 't Hof vau Vrankryk, den Hertog de la Vauguyon, en van daar, tegen 8 uuren, naar het Huis in 't Bofch de Oranje-Zaal, en bragt er den avond met Hunne Doorlugtige en Koninglyke Hoogheden door.
Den 10 woonde de Graaf van Talkenftein den Godsdienft, in de Kapel van zyn Excell. den Baron van Reifchach by ; verfeneen vervolgens np. de Parade en wierd aldaar door Zyne Doorlugtigfte Hoogheid , den Heere Prins Erf - Stadhouder en den Heere Veldmaarichalk, Hertog van Brunswyk ontvangen ; daar na bezigtigde die Vorft het Naturalien Cabinet van Zyn Dooriugiige Hoogheid, bezigtigde ook het Zeedorp Scheveniugen en begaf zig vervolgens n& da Oranje - Zaal om aldaar met de\Stadhouderlyke Familie het Middagmaal te houden. Na de Maaltyd gaf zyne Majefteit wederom een lange Vilue aan deszelfs extraordinaris Envoyó , begaf zich G g s liaM



474 GEDENKSCHRIFTEN
paar het Burger - "Weeshuis , en Toupeerde by den Am-» bailadeur van het Franfche Hof.
Den tl dito vertrok zyne Keizerlyke en Koninglyke Majefteit des morgens naar de Stad Leiden, bejag onder weg de Hortus Medicus of Kruidtuin van de Profeifor SCHWENKE, deLuftplaats van Zyne Hoogheid bekend by den naam fan het Lpa, leggende niet verrevan deOrai/jezaal, en daar op zyndefraayeMenagerie; de beroemde Hofftede Zjuidwyk , toebehporende den Heere Grave KAREL GEORGE van WASSENAER, Baanderheer tot Waflenaer , Vryheer van Obdam , &c. &c. en na eenigen tyd aan bet Huis ten jDeyi vertoefd te hebben, zette die Monarch dp reis naar Deiden voort.
Te LEYDEN aangekomen zynde , begaf zich die Doorluchtige Reiziger terftond naar de Academie -Tuin werwaart die Vorft door de Heeren Profelforen PESTEL en ALLAMAND verzeld wierd, en na aldaar omtrent anderhalf uur, met de befchouwiog van denStel ven, doorgebragt te hebben, begaf zich Zyne Majefteit te voet naar het Tbeatrum Anatomicum eu wierd aldaar opgewagt door 'den Profeflyr SAN Dl FORT , die alle de zeldzaamheden, welken aldaar bewaard worden en onder anderen ook het uitmuntende Kabinet van wylen den Hoogleeraar Alhinus, aan Hoogltdezelven vertoonde, en hem vervolgeus, heneevens verfcheiden andere ProfeiToren , naar de Bibliotheek vau h Lands Univerfireit geleidde, daar de Profeifor en Bibliothecaris RHUNKEN1US dezeldzaamfteBoeken en Manuscripten voor den Monarch open lag en de Profeifor van Tfi WYNPERSSE de uitmuntende Spb<erat welke aldaar geplaatft is, vertoonde.
Hier uitgekomen zynde ging Zyne Keizerlyke Majefteit , altoos onder geleide der voorn. Heeren Profefloren, aan het Huis van den Profeffor Allamand, ter bezigtiging van deszelfs keurig Phyfisch Kabinet; begaf zich van daar naar het Huis van Mevrouwe de Wed. wylen den Heer Docïor JAN TAK, en befchouwde aldaar het uitmuntend Kabinet Schilderyen van den Overledenen, het welk in de maand September ftaat verkogt te worden, en na deze verrigtingen, ging Zyne Keizerlyke Majefteit naar het bekende Logement DE GOUDS



VOOR HET JAAR 1781. 4W
DE LEEUW, bewoond door den Caftelein G. W. i<-Ti A iV! F R en nam aldaar het Middagmaal. KN^ Zyne Keizerlyke Majefteit gefpyft had, begaf zich Hoogftdezelve omtrent 3 "uren wederom te voet als voren onder geleide der meergemelde Heeren Profefforen 1/ en Jllamar.d, en een ongemeene^toevloed van Menfchen na de Bloemiftery DL DADELBOOM, than aangehouden wordende door de Weduwe vanj. SCHUURMANS STEKHOVEN zynde eene cigc SrvSu^ Heer J STEKHOVEN die nog Ilortulamn in den Tuin van Zy nc Keiz.rlyke Majefteit zelf «e WE-ENEN. De Monarch bejegende de voorn. Weduwe op de allerminzaamfte wyze gat haar kennis van den welftand haares Vaders en beloofde haar altoos in gunftig aandenken «e zullen houaen alc mede haare Kinderen, zynde vyf in getal, cn v. pttp de Sendelyke Vorft alien begeerde te zien vcrecrer.de de Moeder en den oudften Zoon, welke met w&p Moeder de Bloemkweekery voorzet, elk met een deltige Gift Zyne Keizerlyke Ma,t. bezag voorts het Huis den Tuin en de zeer merkwaardige thans bloeijende GROOTE AMERICAANSCHE ALOE, en na met het een'en ander ruim een halfuur doorgebragt tc nebben, begaf zich Hoogftdezelve
tweè Heeren van zyn Gevolg, m een Rytuig en vertrok voors na Haarlem, met zich vozende de verwondering van ieder over Hpogftdeszelis minzaamheid en
UGzineeiKeizerlyke Majefteit den weg van Leyden op Baallcn nemende, kwam aldaar aan des Avonds omtrfnt o uuren cn nam Hoogftdeszê ts Intrek m het LoLêroent DE OUDE GOUDE LEEUW, bewoond loHen Caftelein H. qiESEKE'E. Na aldaar den Sast gcpaileerd te hebben , begaf zig hoogftdezelve de io gen? ten vyf uuren na de groot? KerK, wcrwaards de Heer WIED MAN, Commercie - Raad van Zyne Hoogvorftelyke Doorluchtigheid den .Mark ' GraaTvgo BaaL-Dollach, de eere had Zyne Keizerlyke Majefteit te «leiden. Hoogftdezelve hoorde aldaar met groot genoegen het fpeelen op ons vermaard Orgel door der, Heer RAADEKER , begaf zig vervolgens na het bovengen. Logement te rug , en vond aldaar ver cheidq Heeren en Dames yan ^nöie, welke d? eer hadden



47« GEDENKSCHRIFTEN
hunne Complimenten aan Hoogftdezelve af te leggen, waar na deze Dcorluchte Reiziger Hoogftdeszelfs" reixe na Alkmaar en den Helder heeft voortgezet.
Op den Helder gekomen zynde begaf zig Zyne Keizerlyke Majt. op een aldaar liggend jacht, alwaar Hoogftdezelve, door den Heer Bewindhebber Hartfinek ontvanwierd, welke vervolgens den Monarch gelegenheid gaf, niet tegenftaande het ongunftig weder, om , met het Vaartuig van den Commandeur Robyn , naar 's Lands Schip vau Oorlog, de Admiraal Generaal, overgevoerd te worden; hier was Hy ooggetuigen van eenige manoeuvres, door Matroos, met ouden Vaderlandfchen yver, niet tegenftaande den harden wind, loffelyk verrichr, en na alles met de grootlte oplettenheid befchouwd te hebben, keerde de KEIZER naar de Helder te rug, ea hielt aldaar deszelfs nachtverblyf. Den volgende dag, 13 deezer, vroegtydig , vertrok Zyne MAJESTEIT wederom van daar, bezag eenige Plaatfen van NoordHolland, en arriveerde een weinig na half 7, 's avonds, met een Veerlchuit van Zaandam, onbekend, aan den buitenkant. Aan wal geftapt, zond Hy den Generaal Tercy, met een Bediende, vooruit, naar 't Logement, en volgde kort daar na, alleen vergezeld door denGener raai Reifchach , langs eenen anderen weg ; zo dat de VORST reeds in de Wooning van den Kafteleyn T1EBAU T was, eer men, om zo te fpreeken, kennis van Zyn aankomft kreeg. Hier werd Hy door den Heer Berg, Behuuwdzoon van den Heer Goll, deszelfs Agent, gerecipieerd en verwelkomt, met wien de KEIZER een vry lang mondgefprek hielt, gelyk ook, daar na, met den Heer regeerend Burgemeefter RENDORP. Saturdag morgen, reeds ten half 7, begaf Hoogftdezelve zig tot het bezichtigen van de Admiraliteits - en CompagniesWerven, als ook hit Binnenhuis des laatften ; toen het Gafthu s, Spinhuis, Aalmoefeniershuis eu Raspbiiis. Des namiddags het Oude Mannen- en Vrouwenhuis, alwaar de vriendelyke Vorft met verfcheiden oude Lieden, in hunne Vertrekjes, een kort mondgefprek hielt. Reed daar na door de Plantagie , bezag vervolgens Zeeburg, en te rug keerende de Portugeefche Joodfche Kerb, het Burger Weeshuis, het Kabinet Chineefch Lakwerk van den Heer Ryke, en eindelyk Blaauw Jan. Den iy verrichte de Monarch Zyn Godsdienft in. de
Room-



VOOR HET JAAR 178». 47?
Roomfcbe Kerk, in de Spinhuisftraat, ging in die der^W Erf en hield met een der Leden een kort gefprek. Ver.volgens reed HoogÜdezelve naar Zynen ouden Agent, den Heer Goll, die nooit meer dari op dat oögenbhk zyi ne blindheid beklaagde , om dat het hem hinderde den iGrooten 10SEPH te zien; na ruim een uur vertoevens, ,eine Hv naar den Heer van Briensn, om deszelfs prachtige Wooning te bezichtigen, en van daar naar den Heer Hope ter befchouwing van zyn Edelens keurig Kabinet ,van Schilderyen; reed toen langs de Heeregragt over ce A^èlbrug, vöorby de Weefper- en Muider-Poorten over Kattenburg, de geheele Buitenkant tot aan de [ Haarlemmer-Poort, en toen langs den Cingel naar 1Stadi tuis. zynde het toen omtrent een uur. DedoorluchteRciI4iffer od dat heerlyk Gebouw door de Heeren Burj gèmeèfteren HOOFD, RENDORPELI AS en den iHeer HOOFD - OFFICIER gerecipieerd en vervol1 eens ter bezigtiging van al bet merkwaardige geleid zyfl-
de ftond zeer verrukt over de trotsheid der zaale van (dit'weydfch Geftigt, en in de Kamer van dc Burger 1 Krygsraad komende was daar eene Schilder* , en gei vraagd hebbende wie daar op verbeeld ftonden, wierd l loor den Heer Burgemeefter RENDORP aan den Mo1 narch in het Franfcb geantwoord Oude opregte Patriotten «en hoogftdezelve maakte deswegens nog eene Vry byzon, dere aanmerking. Naailes met genoegen bez.gtigd te hebben, betoonde hoogftdezelve z.g ten uiterften voldaan ,en heeft zo gemeld word, dit allervleijendft affcheid ivan de Amfterdamfcbe Regeerders genomen : Myne ] Heeren ' Ik dank U voor de beleeftheden aan my be-
weezen f Ik beb Uwe groote Stad met vermaak be1 fcbouwd en bet genoegen' gehad, dat my op weinig
plaatzen ontmoet is, namelyk (hier het oog op Burgeimeefteren wendende) om aldaar Patriotten te zien, , voorts wierd door de toegevldeide Menigte, toen Zyne i Majefteit voor de Venftcrs op het Stadhuis verfcheen, i een algemeen Hoezee uitgegalmd en met de Hoeden geIfwaaid, laatende het Volk verrukt over de algemeene 1 minzaamheid tegens groot en klein van het doorluchtig
Hoofd des Duitfchen Keizerryks, die vervolgens de terug
reis over Utrecht aannam, en over Maafiricbt, Luik ett
/laken na Spaa vertrok.
Het
ijtvoomicnc , *.v "i—.. [kers, en hield met een der Leden een kort S^P"*. Ver-
Tor den Heer Burgemeefter RENDORP aan den Mo-



'4')S GEDENKSCHRIFTEN
Het is zekerlyk met het grootfle genoegen niet dat wy ons genoodzaakt zien voor een pöos' dë.Vadërlandfche Zaaken , die thans zo veel ftof verfchafTen , te Haten beruften om ook een oog te Haan over de Gèbeurteniffen, die in de nabuurige Landen en Ryken voorvallen; en daar onze Brabandfche Nabuuren zig thans vereerd zien met hunne tegenwoordige Gouverneurs - Generaal haare K. H. de Aarts-Hertogin Maria Chriftina en haaren Doorluchtigen Gemaal den Hertog Albert van SaccenTefcben , die door wylen de Keizerin - Koningin Maria-Tberejia tót het Gouvernement der Ooftenrykfcbt Nederlanden benoemd waren, en welke behoemingdoor den regeerenden Keizer- Koning van Hóngaryen en Boheemen bekragtigd is, zal het ook niet ougepaft zyn een verllag mede te deelen van dè plegtigheden, welke den 17 dezen te Bruffel plaats gehad hebben, by de inhuldiging van Zyne Rooms • Keizerlyke Majefteit gereprsfenteerd wordende door den voorn. Hertog van Saxen* Tefchen, tot Hertog vari' Lotharingen, en van Limburg en tot Markgraaf van het II. Roomfche Ryk, zynde alles op de volgende wyze venigt.
Hunne Koninglyke Hoogheden, den ib. dezer te Britsfel aangekomen zynde, wierden aldaar met de gewoone Plegtigheden als Gouverneurs-Generaal der Ooftenrykfche Nederlanden ontfangen en aangenomen, onder veelvuldige Vreugde Bedryven der Ingezetenen.
Den 17 dier Maand des Morgens om half negen begaven de drie Staaten van Braband, als mede de Gedeputeerden der Staaten van Limburg , zig in pragtigé Koetfen naar het Paleis, alwaar de Statie-Trein reeds in orde gefchikt ftond, en Zyne Kon. Hoogheid, den Heere Hertog van Saxen-Tefchen, door voorn. Gedeputeerden en de Raaden - PenlïonarilTen der Staaten wierd afgehaald , terwyl de overige Staate - Leden in hunne Koetfen bleeven, begon de Statie-Trein haaren optogt naar de Kerk van St. Gudula, in de navolgende orde:
I. Een Detachement Dragonders, door een Officier gecommandeerd. II. De Gedeputeerden der Staaten van Limburg en van Over-Maaze. III. De Deurwaarders der Staaten van Braband te Paard. IV. De Major deezer Stad, van Reynegom, fungeerende als Major der Provincie, te Paard. V. De Rentmeefters der Staaten van
Bra*



VÖÖÜ Htf JAAil 1781. 470
Braband. VI. De Raaden-Penfionariflen en Griffiers der Staaten van Braband. . VII. De Gedeputeerden der drie Hoofd - Steden van Braband. VIII. De Edelen. IX. De Prelaaten naar hunnen rang. [NB. De Staaten Gedeputeerden, Amptenaaren, Edelen, en Prelaaten zaten allen in Koetzen, met 2 Paarden befpannen, gaande hunne Domeftiquen met ongedekte hoofden nevens de Portieren.] X. De Vier Wapen -Herauten van Lotharingen, Braband j Limburg, en het Mark - Graaffchap, koftbaar eekleed, en te Paard; en agter hen de Wapen-Heraut, Gulde-Vlies genaamd j gekleed in den pragtigen WapenRok met de volle Wapenen van Zyne Keizerlyke Maje* fteit. XI. De Ketel• Trommer en Trompetters van het Hof, te Paard. XII. De Kamer-Heeren, pragtig uitgedofcht te Paard , met neerhangende Pronk - dekzels. XIII. De Livery-Bedienden van Z. K. Hoogheid, paar aan paar te voet gaande. XIV. De Pagien met hunnen Gouverneur, te Paard. XV. De Parade-Koets, met zes Paarden befpannen, waarin Z.K. Hoogheid, de Heer Hertog van Saxen-Tefchen. XVI. De Opper-Stalmeefter, en Groot - Marïchalk, te Paard. [NB. Voor, nevens, en agter de Koets, van deeze twee Amptenaaren was dezelfde efcorte, als by de plegtege Intrcede van H. K. Hoogheden. XVII. Dc Grenadier Compagnie, waarmede de Trein gefloten werd.
Aan de^Kerk van St. Gudula gekoomen zynde, al-* waar eene Compagnie Voetvolk in de Wapenen flond, werd Z. K. Hoogheid ontfangen door den Aarts-Bisfchop van Mecbelen , in Pontificaal Gewaad , aan het hoofd der Geeftelykheid; en vervolgens geplaatft onder een Toon-verheemelte, nevens het Altaar, op een pragtigen en verheeven Arm-Stoel, waarvoor een Kniebankje geplaatft ftond, beiden overdekt met een koftbaar Fluweelen Tapyt en Kuflen. Op de Trappen ftonaen twee Officieren, en agter Z. K. Hoogheid de Kamer-Heeren. De Staaten, Gedeputeerden, Amptenaaren, Edelen, en Prelaaten plaatften zig, naar rang, op Zitbanken, bekleed; in het Middenvak voor den Troon ftonden de Wapen-Herauten; en de Hellebaardiers en Stads-Dienaars ngter Zitbanken. Elk zyne plaatfe genoomen hebbende , nam de plegtige Godsdienft een aanvang, die gevierd werd door den Kardinaal - Aartsbiflchop van Mecbe/en, ^



■$o GEDENKSCHRIFTEN
De Godsdienft verrigt zynde, deed Z. K. Hoogheid, in handen van Zyne Eminentie, den gewoonen Eed, tot de onderhouding der Rechten en Fryheeden, aan de Kerken van Braband toebehoorende. Vervolgens verfcheen de Deeken van het Capittel van St. Gudula , aan het hoofd der Canunniken, allen in hunne plegtgewaaden 5 waarop Z. K. Hoogheid den byzonderen Eed, ter onderhouding der voorrechten van de Kerk van Sx. Gudula, in handen van den Deeken , afleidde.
Na het eindigen deezer plegtigheeden, begaf zig weder een ygelyk op zyne vorige plaats in de Statie -Trein; welke daarop langs de voornaamfteStraaten paneerde tot aan dé Groote Markt, alwaar dé ƒ Gilden der Burgerye in dé Wapenen ftonden , cn zo voorts over de KoninglykePlaats , die aan alle zyden door de Infantery van ons Garnizoen beZet was, naar het Huldigings-Toneel. De toegang daartoe gefchiedde langs drie breede trappen, één ter linker, één ter regte zyde, en één van voren in hét midden. De Staaten, Gedeputeerden, Amptenaaren, Edelen, en Prelaaten, (leegen op het Toneel langs de Zy - Trappen, en namen hunne plaatfen op Zitbanken , op gelyke wyze en orde als in de Hoofd - Kerk ; terwyl Z. K. Hoogheid op het Toneel flapte langs den grooten Trap in het midden, voorgegaan door de f Wapen-He* rauten, de Kamer-Heeren, de Officieren der Lyfwagt, den Opper-Stalmeefter,' en den Groot Maarfchalk, en vervolgens plaats nam op een verheeven Geftoelte, onder een pragtig Toon-Verhemelte, vercierd met het Pourtrait van Zyne Keizerlyke Majefteit. Voor dit Geftoelte, of Throon, ftond een Tafel, met Goud Laken bedekt, waarop laage de Opene Brieven der Blyde lukomfle, die der Volmagt, en 't Formulier derEeden, vaa wederzyden te doen. Ter regter zyde der Tafel ftond de Hertog van Urfel, als Erf- Maarfchalk van Braband, in hoedanigheid van Baron van Wefemaal, met het ont* bloote Staats-Zwaard, en ter linkerzyde de Marquis van Wemmei, in hoedanigheid van Marquis van JJfchs, als Erf-Standaartdraager van Braband, met den Standaart der Provincie, beiden met gedekten hoofde Voorop het Toneel ftonden de Wapen - Herauten, op de Trappen der Troon twee Officieren, agter dezelve de Kamer -Heeren. en de Hellebaardiers en Stads - Dienaars agter de Zitbanken , en op de Zy - Trappen.
Elk:



VOOR HET JAAR ijSti 4*t,
Elk op voornoemde wyze zyne plaats genoomen hebbende, zettede Z. K. Hoogheid den Hoed op het hoofd, waarop de eerfte Wapen-Heraut met luider ftemme uitriep: Stilte, Stilte, Stilte! Hierop deed Z. K. Hoogheid eene korte Aanfpraak, waarin hy het oogmerk deezer plegtige Bycënkorrift verklaarde, wordende door den Raad - Penlionaris van Braband beantwoord. Daarna las Z. K Hoogheid, met'eene zeer verftaanbaare ïlemme , de Volmagts-Brieven van Z. Keiz. Majefleit, de Brieven der Blyde lnkomfte, met de Byvoegfplen , én eindelyk de gewoone Eeden in de Brabandfcbe.cn Bourgondifcbe Taaien; geduurende het. afleggen
i der Eeden , nevens alle de verdere aanweezenden , den Hoed afneemende. Zo dra dit verrigt was, gaven de Erf-Maarfchalk en Standaart - draager van Braband het Zwaard en den Standaart over aan twee Adjudanten van het Hof ', en namen vervolgens hunne plaats onder
i de Staaten.
Vervolgens werd de Eed van Gehoorzaamheid en 'Trouwe, door de Staaten van Braband te doen, door : eenen daartoe geltelden Amptenaar met luider ftemrmj ' vsorgeleezen ; waarop de Kardinaal-Aarts-Biffchöp, ('de Prelaaten., Edelen, en Gedeputeerden der Hoofd!Steden van Braband, den Troon naderden, den een n* ('den anderen volgens hunnen rang, en eene Knie buigende, met luider 'ftemme zeiden : Alzo bslpe my God , entalie zyne Heiligen! Onder het uitfpreeken dier woorden llsgen de Seeftelyken de regte hand op de borft, terwyl tde overigen de twee voorfte vingeren der regte hand oplftaken. . ,
De eerfte Wapen-Heraut, toen zyne ftemme Verhefffende, riep den Volke toe: Lang leeve JOSEPH II., iKeizer-i, Koning van Hongaryè'n en Boheemen, Hertog xvan Lotharingen en. van Braband , en Markgraave van Ihet H. Keizerryk ; 't welk door een algemeen vreugde» ^gejuich der vergaderde menigte beantwoord werd. - Hierop gefchiedde het afteggen van den Eed, met bettrekking tot het Hertogdom Limburg , en de Landen Wan Overmaaze , op gelyke wyze: waarna de WapenIHeraut andermaal de voorn. Uitroeping deed, met byIVoeging van den tytel Hertog van Limburg.
Deeze uitroeping werd .vervangen door het gefchal t*«u Ketel-Tromden ca Trompetten, een genetaal SalHh Vó



*fz GEDENKSCHRIFTEN
vo uit het grof Gefchut, en het luiden der groote Klok 5 al het welke tot driemaal toe herhaald werd. De plegtigheid werd beflooten, door eenige Goude en Zilvere Penningen $ voerende het Borftbeeid van Z. Majefteit, ónder het Volk uit te ftröoijen.
Al het bovenftaande gefchiedde in de uiterfte orde, zondet de minfte verwarring cf ongelukken ; waarna de Heeren Staatan de eere hadden , Z. K. Hoogheid weder te voet naar het Hof te begeleiden.
Des avonds om 8. uuren werden beide H. K. Hooghceden door eene Deputatie der Staaten afgehaald , ert naar het Stadshuis geleid, om het pragtig Vuurwerk te zien affteeken, 't welk vervaardigd was op de Groote Markt, alwaar de 5. Gilden der Burgeryc weder in de Wapenen ftonden. Voor en na het Vuurwerk was 'er groot Concert, en werden'er allerhande ververfchingen geprefenteerd. Om 9 uuren vcrfcheenen H. K. Hoogheedeu op de Gallery van het Stadhuis, van waar eene lyn gefpannen was tot aan het Vuurwerk, 't welk daarop door Haare Kon. Hoogheid, de Aarts - Hertoginne, met eigene hand, door middel van een Vuur-Vogel , werd' afgeltooken. Dit alles tot algemeen genoegen zynde afgeloopen, werden H. K. Hoogheedcn, op gelyke wyze' als zy afgehaald waren , weder naar het Hof te rug geleid.
Voorts wefden'er des avonds op verfcheidene plaatzen Vreugde-V uuren gebrand, en de ganfche Stad geïllumineerd ; 't welk , benevens het driemaal losbranden van hei grof Gefchut, dien dag en den volgenden herhaald wierd.
Jammer is 't maar dat deze heeriyke plechtigheid, niet zonder ongelukken is afgelopen ; want vermits het Gebouw van het Vuurwerk in Brand raakte , zyn door dit toeval d Menfchen om 't leven geraakt en omtrent 10 gekwetst, waar van er nog eeuige overleden zyn.
In ons voorig ftuk hebben wy vermeld de fchikkingen, door zyne Prukfifche Majefteit genomen te bevorderingen van den Koophandel zyner Onderdaanen : men heeft gezien dat meeft alle Europifcbe Mogendheden hunne Scheeps Bevelhebbers gelaft hebben de PruuTifcbe Vlag te refpe&eeren; dit is thans ook gedaan door onze Republiek , want Zyne Hoogheid door Hunne Hoog
Mog.



VOOR HET JAAR i78i 483
Mog. de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, verzogt zynde de noodige ordres te willen ge* Ven , ten einde de Praisfifcbe Vlag , ingevolge van het adres door Zyne Majefteit de Koning van PruiJJen, daar' toe by Hun Hoog Mog. gedaan, doot 's Lands Schepen anaar behooren te doen refpefteeren , en zulks m conformiteit van de 'ordonnantie en declaratie van Zyne Majefteit i bëtrekkeiyk tot dc commercie en navigatie van Hoogstdeszelfs Onderdaanen ,gedurende den tegenwoordigen oorlóg, van dato den 30. April laatstleden, heeft gelast en geordonneerd alle commanderende Officieren vau 's Lands Schepen , het zy van Oorlog of Gom» miflïevaarders , om alle Pruisfifche Schepen , geladen met koopmahfehappen, die volgens het recht der Volkeren , als geoorloofde en geen contrabanden gehouden worden , óngeftoofd te laten pafleeren , en aan dezelve pecue fchade of hindemifle toe te brengen, maar in allen deelen de Pruisfifche Vlag naar behooren te refpe£leeren.
En niet alleen dat zulks in deEuropeaanfcbe Zeé'en gefchied, maar zelfs de Marbaryfche Magtcn fchynen ook ontza* te willen bctoonen aan de Vlag des Konings vat» Pruifchen, want dc Koning van Marokko heett door deszelfs Vilïer, den Pacha van Donguela, Mehamet Ben Hamet , en door den te Salee aangeftelden Europeïlchett Conful, d'Audibert Caille , den Pruiffifchen CabinetsMinifter, een aantal Maroccaanfche paften , in de Arabifehe taal, voor de Pruiflifche koopvaardy Schepen doen overzenden en fchryven t Dat hy den Commandanten zyner oorlogfchepen bevolen had , de Schepen , welkd de Pruiflifche vlag voeren , te ontzien en vriendelyk te behandelen, als ook dat de Pruiflifche onderdaanen mde Havens en Staaten van Marocco vry handelen mogen, en als Onderdaanen eener Magt, met welke de Keizer van Marocco in vriendfchap en vrede leeft , behandeld zullen worden; waar tegen hy van zyne Majefteit, den Koning van Pruiflen , een gelyke behandeling voor zig 1 elven en voor zyne Zeevaarende onderdaanen verwagtte Dit nu is van de Koninglyke Pruiflifche zyde aangenomen en op eene voegzaameenvriendelyke wyze beantwoord. Maar nooit is er op 't tapyt geweeft, het geert fommige zeiden cn zulks kon ook niet Weezen , dat de Keizer van Marocco zig had aangeboden de Pruiflilche Koopvaardy Schepen in den tegenwoordigen oorlogstyd * Hh % -t



4S4 GEDENKSCHRIFTEN
iebefchutten, welk berigt niemand, als uit onweetenheid ■van 's Waerelds loop geeven kan.
In Spanjen is men nog aauhoudend bezig met de voortzetting van het beleg van Gibraltar, alwaar het evenwel langzamerhand hoe langer hoe erger begint uit té zien; want zedert het vertrek der Engelfche Vloot hebben de Spanjaarden niet opgehouden, de Veiling met veel hevigheid te befchieten. Byzonder omruilen zydie nu van den Zeekant door hunne Kanon- en Mortier - Booten ,• die zeer groote fchaade doen, en bykans alle Plaatfen binnen de Muuren onbewoonbaar maaken. De tegenwoordige toefland der bezetting is inderdaad zo beklaag* lyk, in zo verre, dat de berichten, welken men daaromtrent mogt ontvangen, naauwlyk kunnen vergroot zyn.'
Het grootfle Deel der Inwoonderen heeft dé plaats verlaaten, en zich of naar Minorks, of naar Engeland begeeverr. Zy,- die nog gebleeven zyn, woonen in Holen en Gaten der Rots. Sommigen echter zyn ilouè genoeg, om hun leeven te waagen, door des nachts in Black-Town (eene Plaats, wel buiten het bereik van 's Vyands Bombeti van de Landzyde,- maar integendeel blootgefteld, om van den Zeekant verwoei! te worden ) hun verblyf te neemen, doch het gefchied Hechts om hun eigendom te beveiligen, niet tegen den Vyand van buiten, maar tegens de eigene deugnieten van binnen; na=* melyk deSoldaaten, die in weinig dagen meer kwaad gedaan hebben , dan de Spanjaarden in Maanden konden doen. De Stad is byna ganfchelyk geruïneerd; naauwlyks is er een huis, welke niet ten gronde toe geilecht is. Verfcheide Familien, die in overvloed van alles leefden Zyn nu tot armoede gebragt. Bomben en Kogels vliegen geilaadig langs de Straaten en Muurem Steeds ziet men Huizen in braud, Dikwyls zyn wy genoodzaakt, om naar de hoogte te vlugten, en den geheele nacht onder Tenten te vertoeven. Zo meenigmaal word men door de Vyandlyke Kanon- en Mortier-Booten gealarmeerd.
Wyders fchynt het dat w Spanjen niet enkel by de Belegering van Gibraltar de Krygsverrigtingen bepaald zullen blyven, maar dat men: nog eene andere Expeditie bedoeld oyMinorca, en dat daartoe de toeruilingen, welke te Kadi* met zo veel yver worden voortgezet, beflemd zyn.



VOOR HET JAAR i}§r. 4^
tyoco Man zyn tot die Expeditie gedeftineerd en zullen gecommandeerd worden door de Lieutenant Generaals de Hertog de Crillon en Don Felix Bucb , Colonel der Zwitzers en meeft alle vreemde Schepen, die zig te Ma* iaga en tc Kadix bevonden , zyn tot deze Expeditie ge-! huurd; egter vind men Lieden, die willen dat alles die* Ben moet tot demping van gereezen Onluften in Zuid» America, maar behalven dat de tydingen van oproer uit dat Waereld-Deel over Engeland, dat ten dien opzigte zeer verdagt moet voorkomen , zyn ontfangen , heeft men ook brieven uit 'Zaid- America in welke de edelmoedig-* ile prefentatien van Ryks - Grooten gevonden worden om den Koning met hunnen rykdom te onderfteunen in het dragen der Oorlogs koften tegen Engeland daar het immers alzo natuurlyk zou zyn, dat indiener Oproer in 4e Spaanfche Colonien was zy hunnen Souverain niet Zonden manqueeren aldaar by te ftaan.
Eene andere zaak die aan Spanjen veel vermaak moet geeven is dat Penfacela den 8 Mey is iugenoomen en he| Garnifoen Krygsgevangen gemaakt.
Rusland, dat zo veel ftof verfchaft heeft tot redeneerün gen, zedert het Ontwerp der gewapende Neutralij Itéit , leverd thans weinig zaaken op die van belang zyn, ;en hoe flipt deszelfs Scheepshoofden zyn om geenerlei (hulp aan de Hollandfche Scheepvaart te bewyzen is af te leiden uit den volgenden Brief welke de Heer IV. Nagely iUollandfcb Conful te Kadix, fchreef aan den Rusfifchea [Cox\£n\ J.F. Brandenburg, zynde gedateerd den li Juny cn in deze bewoordingen vervat. „ Myn Heer, onderrigt zynde, dat hetRusiifch Esqua* der, hetwelk zich tegenwoordig in deze Baay bevind, ,„ naar de Ooftzee moet, vettrouw ik van uw kant, dat „ gy wei zult willen fpreken met den Heer Comman* „ dant van dat Esquader, ten einde hy, indien het waar l?J was , die zelve naar de Ooftzee heftemd is, en het .„ wezen konde, verfcheide Schepen van myne Natie. ,,3 tot op de hoogte van Texel, naar welke haven zy zeilt )?, ree leggen, onder zynCnnvoy wilde nemen; en inge-* L val dit'gelukken konde, dat gy de geedheid zult hebij ben om my gelyktydig te doen weten, tegen welken ty d omtrent de Ruüifche Commandant ftaat te vertrek' Hh 3 ken*



486 GEDENKSCHRIFTEN
„ ken , ten einde ik en de Kaptcins van myne Natie zich daar na zouden kunnen gedragen. „ En nadien de Commandant van het Oorlogfchip! „ myner Natie , de Princejfe Maria Loiii/a , de Heer J'an Berghuis , die zich in deze Haven bevind , dc reis niet over Land kan doen uit hoofde van zyne zwaare ongefteldheid, en de order gekomen is om dat Schip te verkoopen, van welk de Equipagie in omtrent 300 man beilaat, verlang ik te weeten, of, int „ geval de Heer Kaptein Berghuis konde befluitea om „ zyne Equipagie in te fchepen, dezelve door het geroelde Ruffifche Esquader tot op de hoogte van Texel „ zoude kuunen getransporteart worden, enz.
Op dezen Brief ontfing de Heer Nagel de» iyJuny bet volgende antwoord van den Rnffifchen Conful; „ Myn Heer, in gevolge van uwen Brief van den I dezer heb ik de Copy van denzelven terftbnd gezon„ den aan Zyne Excell. den Heer Vice - Admiraal Boris-;
loff, die daar op my zyn antwoord, in dato den 9 de„ zer, heeft doen toekomen, waar van de Copy hier „ nevens gaat, ten einde gy daar omtrent die maatrege„ len kunt nemen, welke tot het verlangde oogmerk de „ gefchikfte zyn.
Het antwoord van dien Rnffifchen Vice- Admiraal aan den Conful zyner Natie, was van dezen inhoud : '
„ Myn Heer, uit uwen Brief van den 3 dezer, gezien „ hebbende het verzoek 't welk de Heer Conful van Hol„ land, in naam van zyne Natie, gedaan heeft, in des„ zelfs Brief van den 1 dezer, te weten, dat ik, tot op „ de hoogte van Texel, :onder myn Convooi zoude nemen de Hollandfche Koopvaardyfcheepcn, die in de „ Baai van Kadix liggen: verzoek ik u hem te sntwoor„ den : dat ik die Schepen niet kan eonvoyeren buiten ,, eene uitdrukkelyke order van de Keyzerinne onze. Sou„ vereine, en wat zyn tweede verzoek belangt: om de ,t Hollandfche Equipagie van het Schip de Princeje Ma,, riaLouifa. die zich in deze Baai bevind, naar Hol„ land te transporteren, zulks kan ik volftrekt niet doen, „ dewyl ik geen plaats heb eq alle myne Equipagie com„ pleet zyn.
Het Ruffifch Esquader is daar op den 17 dezer ui< deze Baai vertrokken en den 18 het Franfch Convoy naar Marfeile, zynde geé'fcorteerd door een Franfch Oorlogs-
Fre*



VOOR HET JAAR 48*
Fregat en Corvette en oen Spaanfch Oorlogfchip \m
©iSSüchen zal men nu ook kunnen zien of ten voor' deele der Neutrale Mogendheden door het thans in de Noord - Zee Miilend Esquader iets zal verngt worden. ' Zweeden en Deenmarken leveren mede zeer weinig nieuws op dan dat het eerllgemelde Ryk mede een Esquader in de Noord-Zee heeft gezonden , waar omtrent reeds gezegt was dat het in Teffel komen zoude ; dan op ditoogenblik heefc zulks nog zonder gevolg geweeft en van het laatstgemelde Ryk zyn eenige Schepen in de Ooft-Zee gezonden, ten einde dezelve te beveiligen, fchoon het niet zeer denklyk is dat daar in eenige vyandlykheden zullen voorvallen ; want van den eenen kant Groot-Brittannien zulks zynen Scheeps-Bevelhecberca verboden heeft,hoe zeer de vermaarde Charles box inhet Britfcb Parlement zulks hield als een bewys dat de zo zeer eetoemde heerfchappy ter Zee , welke Groot-Brittannien zie toefchreef, enkel eene inbeelding was; en aan den anderen kant heeft de Prins Erf-Stad houder wegens dit 'point geordonneerd , ingevolge de Relolutie door Hun Hoo" Mog. de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, den 14. Mey laatstleden genomen, op eene Memorie , door den Heer Sr. Sapborin , Extraordinarii Envoyé van Zyne Majefteit den Koning van Denemarken aan Hoogstdezelven geprefenteerd , alle commanderende Officieren van 's Lands Schepen , het zy van Oorlog of Commiffievaarders, om geene hoftihteit, hoe genaamd, in de Baitifche Zee te plegen,
Groot - Britannien even trots als ooit, worfield nog geftaag met zyne talryke vyanden,maar maakt evenwei in geene waerelddeelen groote progrefien. herder ziet het zig in allen met flagen bejegenen , welke meer of min gevoelig zyn \ Hoe het eigenlyk in Noord-America gefteld is, kan men door de vetfchillende tydingen niet regt bepaalen ; want daar de Loïd Cornwallis m zyn Aöie met den Generaal Green op den 2y April ƒ 00, Man heeft laaten zitten, is hy , egter geflaagd in het oogmerk om zyn Corps met dat van den Generaal Arnold in jhreinien tc verecnigen en daar door 4000 Man lteric t& ' ö Hh 4 Ï|H«



488 G E D ï N K S C H R I 1' T E K
zyn. Of hem nu zulks in ftaat ftellen zal die Provincie te bemagtigen of verdere voortgangen te maaken, zal de tyd openbaareu j egter is daar toe weinig waarfchynlyk» heid aangezien een Corps van 7000 Franichen en Americaanen 'onder de Marquis de la Fayette en den Generaal Wayne hem op de hielen volgt eu nog verfterking Wijgt.
Boven dien'zyn er berigten die melden dat de Generaal, Green, terwyl Comwallis genoodzaakt is geworden, te? bevordering van zyn doelwit om by Arnold te komen, geheel Noord-Carolina 'te ontruimen , zyn kans heeft waargenomen om derwaards te trekken, en Lord Rawdon te noodsaaken om (jamden te ontruimen , waarvan, hy bezjt nam eu den Marfch na Charles -Town 'voortzette, terwyl de voorn. Lord Raiodon, de hertogt na die Stad door den Amcricaanfchen Generaal Sumpter zo, Vierd afgefneden dat hy gedwongen was dwars door Gecrgia en na Savannah te trekken, weshalven het Zeer ligt kan gebeuren dat de S,tad Charles - Toip» in welke men zegt dj» flekts yoo. Man Garnifoen houden , weder aan de 'Engelfchen ontnomen wierd ; althans dc Colonel White had reeds zo men meld in de ommeüreeken dier Stad een Magazyn vermeelterd.
Hoedanig den Veldtogt in Nieuw - Tork tuflchen C//«ton en Washington afloopen zal is iets dat de nieuwsgierigheid zeer bezig houd , en eerlang milTchien zig wel nader ontdekken zal ; want op den 21. Mey hebben de Generaal Washington met eenige andere Americaanfche Generaals 'te Hartfort in Conneéicut cehe Conferentie gehad met den Graaf de Rocbambeau , Opper -Bevelhebber der Franfcbe Trouppes op Rhode-Eiland, eri in dezelve waarfchynlyk de te doene Krygs Operatien beraamd , welke denklyk meerder gewigt zulien kunnen ontfangen door de verfterkinge» van 6oco Man Franfcbe Trouppes, die onder Commando van den Heer de la Touche-Treville aan Boord van 6 Schepen van Linie, zo verzekerd word den 7. Juny te Bofton aangekomen zyn. '
Gelyk deze Schets van Zaaken genoegzaam toond dat de voorfpoed der Engelfche Wapenen niet zeer groot is ïn Noord - America , zo blykt ook uit de tydingen, dié men uit de Ooft -Indien heeft ontfangen dat het in dat Wacrelddeel nog vry erger gefteld is.
Niet



VOOR HET JAAR 1781. 4S
Niet alleen hebben zy Pandichery moeten miffen yoor de Krygsmagt van Hyder-Aly, maar zelf wil rneri dat de Marattcn zig ook Meefter hebben gemaakt vaii Madras, zoo'dat hunne voornaamfte bezitting thans in Bombay peftaat en ingevaUe de eensgezindheid in dat tVaerelddeel onder de Engelfche Gezaghebbers niet bete: word is het te denken dat'zy nog meerder nadeelen lyden zullen , vermits reeds tegenwoordig de Franfche Zeemagt fupeneur is aan die der Engelfchen en waarfchynlyk ook vry eerder verfterkt zal zyu door de Diviiie van deu Heer de Suffren, als welke na zyn AcTe met den Engelfchen Commodore Johnftone voor de Rheede van Porto Praya is voortgezeild terwyl de Engelfche Bevelhebben zig vooraf van de geledens fchade moed herftelleq.
Hoedaanig het in» de Weft - Indien gefield is, alwaar de Admiraal Rodney, zo lang hy geen cordaate tegen (land, heeft outmoet, den meefter heeft kunnen fpeelen , kan men afleiden uit een Brief van den Schipper van het Engelfch Oorlogfchip the Barfleur aan zekeren David] Plumbe te Dartnwutb gefchreeven en van deezen inhoud :
„ Met dc grootfle frnert fchryf ik U dat alles verloo,, ren is; 't is niet mogelyk zig te verbeelden dat men,
gelyk Sir George Rodney gedaan heeft , eetie Vloot „ van 18 Schepen van Linie kan doen kruiften, om er, j, eene van 24 , en 2 a 3 honderd zeilen convoyerende, v te onderfcheppen. Hoe kan zo eeq denkbeeld flegts „ een half uur' in het hoofd van een Engelfchen Admi-
raai huisveflen? De Heer de Grafje kwam den 28 A„ pril voor Fart-Royal; den 29 zond hy 4 Schepen uit ,, om ons te recognofeceren en op den 39 kwam hy op ' ons aan met het aanbreekeu van den dag , met 24
Schepen en het voordeel van de wind. Het Gevegt
hebben wy 3 en 3 quart uuren uitgehouden: Ik heb ,, zes onzer'Schepen zeer ontramponeerd gezien, die „ onder den wind vervielen. The Centaur van 74 Stuk? ?, ken, heeft drie uuren lang met drie Franfche Schepen „ flaags geweeft en is zo gehavend, dat ik twyffele of 3, het wel ooit zal kunnen binnenkomen. De geheele 3, Vloot was weg geweeft zo wy niet voor de wind na „ St. Kitts gevlugt waren, daar wy met 7 Schepen zyn „ aangekomen, waar de overige zyn gebleeven, weet



49o GEDENKSCHRIFTEN
„ ik niet; kortom wy zyn volkomen geflagen; ons arm Oud- Engeland is deszelfs ondergang beel naby en ik twyffel geenzins of een groot gedeelte onzer Eilanden za! in 's Vyands handen vallen. " Het is ligt na te gaan hoe zeer er verlangt word na de egte berigten dezer gebeurtenis, te meer daar , volgens, verfcheide particuliere Brieven, de Gouverneur van Mariinique , zynde de Marquis de Bouillè , na dat de Graaf de Grafje, en met den zeiven zo gezegt word eenige Hollandfche Schepen, den Admiraal Hood had verjaagd en het Franfch Convoy veilig in Martinique had gezien met een talryk Corps Trouppes in Zee was gegaan, zonder dat men wift werwaards; men zeide wel na St. Lucia , als mede dat hy Cros-likt op dat Eiland had bemagtigd; maar dit is zo zeker niet als dat het Eiland Tahago den 4 Juny door de Franfchen is bemagtigd.
En dat der Britten gelteldheid in Europa ook niet t\ te voordeeiig is kan men hier uit afneemen dat men eene na Noord-America gedeftineerde verfterking , onder den Admiraal Dighy , niet wel durft laaten vertrekken uit vreefe voor de Franfche en Spaanfche Esquaders, maar dezelve tot op zekere hoogt.e met den Admiraal Darby zal laaten kruiffen ; en in het poliliqtse gaat het hun even min na den vleefchc, want de vilïte, door den Hertog van Gloucefter aan den Keizer te Bruffel gegeeven, en van welke men zig goude bergen beloofde is eensklaps zo (lil geworden dat men er fchier geen woord meer van rept.
TT/raii kryk , die groote Mededingfter van Groot-Brit* tanuien en welker Zeemagt thans het voornaamfte fpits afbyt in alle gelegenheden, daar zy die der Britten ontmoet, en in 8 gevegten, die geduurende den Oorlog reeds gegeeven zyn, nog even min verlies als de Engelfchen ondergaan heeft, vermits bykans nog geene Schepen in geregelde AQien. aan beide zyden genomen of in den grond geboord zyn, en daar door genoegzaam doet ?ïen, welke ervarenheid de Franfche Zee-Officieren verkregen hebben , als mede dat haare Marine thans in hooger top dan voor veele iajuren geftegen is, Vrankryk,
zeg-



VOOR HET JAAR 1781. 497
ïeggen we, vaart even beftendig voort in het doorzetten van den Oorlog ais Engelfchen harftarrig blyven om dien uit te houden. Haare Vlootsn loopen in gedugte llerkte uit en na derzelver vertrek Haat men terltoud handen aan 't werk ter uitrufting van andere, na de öndef» fcheiden belangens der Geallieerden van dat Ryk, hoedanig blykt aan de Vloot van den Graaf de Gukb;.s , welke bereids te Kadix aangekomen is, zo fnen meend pm zig met die van Spanjen te combiueeren en dan ih de Noordzee te komen. Dus wprd thans reeds berigt dat de Heer de la Touche Trevijle zig met 6 Schepen van Linie van het. Esquader des Graaven de Grafje gefepareerd en te Bofton gekomen is met eene vefftèrkïng van 6000 Man, en voor rekening van Holland word in dat Ryk een Regiment Zwitzers geformeerd het welk aan Boord van r 16 Schepen in November na de Indi'èu cn wel na Ceylon zal vertrekken.
Verdere Staatkundige Berigten leverd dit Ryk weinig Op, vermits de verrigtingen in 't geheim ontworpen en uitgevoerd worden en weinig over de Staatszaakcn gebefoigneerd word. Het is dus alleen door particuPere berigten, medegebragt door een Aaerkaanfcben Kaaper", welke een Paquet - Boot, door Rodney na Engeland gedepecheerd, bemagtigde, maar door geldzugt den Kapitein daar van op een neutraal Sehip zyn reis liet voortzetten, dat men tyding heeft bekomen van de Actie tuffchen den Graaf de Graffe en den Admiraal Hooi. Door zulke indire&e wegen heeft men ook de p.ipieren bekomen, in welken,den Brief ftaat, welke de Admiraal Rodney fchreef aan den Marquis de Bouillé, Gouverneur van Martinique, toen deze hem bedreigingen liet doen om zyne handelwyze op Si. Euftatius gehouden na .te volgen.
Den inhoud dezes Briefs draagt te veel de bewyzen van Rodne'y's. Cara&er en het antwoord van den Marquis de Bouilféhil te rondborftig om ze niet beide den Lezer mede te deelen de Brief van den Engelfchen Admiraal is dus ingerigt.
De Brieven , 'welke Uw Excellentie my de eer ge* „ daan heeft te fchryven , zyn my wel geworden ; en het fpyt my te zien dat een Perfoon van zo een aanzienlyken rang en charaóter, als de Marquis de Bouil* y, /V, zig zeiven, op onderrigtingen , die hy erkend door „, indirecie wegen alleen bekomen te hebben, zodamig
» ver-



Ï8* GEDENKSCHRIFTEN
v vergeet orn dreigementen te gebruiken. De Britfche Admiraalen vieezen nooit , dreigen pooit ; zy zyn niemant dan hunnen Koning en hun Vaderland reken-
'y fcfjap van hunne daden fphuldig. Nimmer hebben zy daar in roem gefteld pm openbaare Vyanden te hoo » uen j die hebben zy üeeds met eerbied en rnenfchlie-
„ vendheid behandeld. Een trouwloos Volk, zig onder het Mornaanzigt van de Vriendfchap verbergende, een Verrader van zyn Vaderland , tegen zynen Koning
„ wederfpannig, verdiend noch toegeevepdheid noch
„ agting, en za-1 ze nooit van my erlangen. Ik ben enz."-
Waar op de Marquis de Bouillé heefd geantwoord,
MYN HEER!
'v Tk ben overtuigd dat een Britfch Admiraal en eep „ 4- Franfch Generaal, niemand dan hunnen Koning en
hun Vaderland rekenfchap van hunne Daaden fchuldig n zyn. Schaverbaalingen geduprende den Oorlog ( hoe j, wreed ook zulks wezen mag) is het geen ik aan beide ,, verfchuldigd ben, door het voorbeeld dat Gy daarvan
op St. Euftachius hebt gegeeven , en 't welk gy my J} gedwongen hebt^bp het ftrengfte op te volgen. Uwe j, Excel/, heeft ongetwyfFeld in Uwep Brief vergeeten
dat Gy aan eenen Franfcben Generaal fchreef, welke j, door de gebeur ieniffen des Oorlogs zig, zedert eenigen 55 gewend heeft de Br'ttfchefcbaamteloosbeid te ver„ agten. Ik heb de eer gehad aan Uwe Excell. te fchry„ ven dat ik geen Gevangenen meer zal uitwiiTelen; al3, le, zonder onderfcheid, zullen naar Vrankryk gezon-
den wórden. Ik herhaal U nogmaals dat Gy na goed» „ dunken met de Vry Vlag - Schepen kunt handelen. , Om Uwe vrees, dien aangaande te ftillen, zal ik er „ U geene meer toezenden ; onze Zaaken zullen wy
voortaan door 't Kanon regelen , en dus a,lie Staat„ kundige Gefchillen, zo verdrietig, en beter aan Am,-
baffadeurs dan aan Soidaaten paffepde, yermyden."
Thans moeten wy, na de buitenlandfche Gebeurtenision zo kort doenlyk is gemeld te hebben, nog het een en ander der voornaamfte voorvallen van'ons Vaderland



VOOR HÈf JAAR 1781. 493
' tand reppen , en gelyk wy in ons voorig Stuk verflag hebben gedaan van het Gevegt door de Kapiteinen Oorthuis en Melvil tegen twee Engelfche Fregatten uitgehouden, volgens de'Brieven van den eerltgemelden, kunnen wy niet nalaaten om ten aanzien des laatften twee . Drièven mededeelen waar door het lot van het Fregat de 1 Caftor bekend is geworden. Dc eerde \ van den Kapi! tein Mclvill zelf, is gedateerd op het Engelfch Fregat the Flora^ te Spithead leggende, den 27 Juny, geadrefleerd ; aan zyne Doorl. Hoogheid den Prins Erf- Stadhouder en 1 van dezen inhoud i
DooRLtiGriésfE Vorst en Heer !
Met het grootfie reedWeezen geeve ik my de eer U. D. H. te berigten, dat na dat ik met Kaptitsin !Oorthuis den «6 Mey van Mallaga vertrokken, en door 1 contrarie Wind weederom tot de Kaap de Gaeto te rug igedreeven was, wy niet voor den 29 dier maand het I naauw van de Straat gepafleerd zyn , als wanneer wy ; den volgenden dag met de Engelfchen in gevegt zyn ge!raakt, met dat ongelukkig gevolg, dat ik my genoodzaakt hebbe gevonden , na my circa derdehalf uuren tot Ihet uiterfte gedefêadeerd te hebben, myn onderhebbende 1 Fregat Ca/lor aan hun te moeten overgeeven.
Ik heb de eer hier nevens een Relaas van deze voor rmy zo facheufe rencontre in te fluiten, en n'eeme de vrytheid my kortheidshalve eerbiedigft da'ar aan te refereeren.
Ik durve my flatteereu, Doorlugtigfte Vorft, dat my tne gehoude condüites niet zullen worden gevonden oneer saan de Wapenen of de Vlag van den Staat te hebben toej gebragt, noch dat ïk my wegens myne. defenfie zal be1 hoeven te fchaamen.
Het is niet zonder fatisfa&ie, dat ik my verders de eer jgeeve te melden, dat de Caftor niet in de magt der En\gelfchen is gebleeven , maar dat dezelve op den 19 dezer t eenige mylen ten wetten van Hyjfant, door twee Franfche ]1 Fregatten is opgebragt, terwyl het onzeeker is, of het s andere Engelfche Fregat Crefcent , het welk door hun ïmede vervolgd wierd, het zelve lot ook heeft ondergaan.
Den 26'deezer zyn wy alhier binnengekoomen, zynde 1 op de reize door de Engelfche Kapitein en Officieren met 1 veel heusheid behandeld geworden,
m



494 G EDE N K SCHRIFTEN,
Ik neeuie de vryheid myne Officieren en Equipagie1, nevens my zelfs, in de hooge gunde en protectie van U. P. H. aan te beveeicu; verzoekende ootmoedig , wanneer het ons vargunt word op ons woord naar Holland te gaan, zulks te accepteeren.
Waar mede ik de eer hebbe met het diepfië ontzag iti alle onderdanigheid my te noemen,
Doorlugtigtigfte Viorft cn Heer!
Uwe Doorl. Hoogheids otinoediglle en gehoorzaamde Dienaar.
(geteekend} P. M EL VI LIi.
By deztn Brief is een omflandig relaas, en een Lyfl •Van de Gefnelvelden en Gekwetden op het Fregat dé Caftor, met welke te geeven wy genoegzaam zuilen doen zien hoe wakker men zig gekwecten heeft, zynde deze Lyd als volgt.
L Y S T der Gejneuveldèn en zwnar gewonde Manfchappen ott 'sLinds Fregat van Oorloge Castok. in de Aftie tegens de Engelfchen, op den 30 Mey 1781.
Gesneuvelden. De derde Luitenant. 13. Meldal, de eer* fte Conüspel J. A. Kleeder, de Conft Maat [. Vermaas, de Matraozen, C Vinhaven, F.Tygeman, J.KIeefer, P.Wy» temans, J. Tromp , C. de Vlugt, C. Prins, P. Waxboom, F. de Pril, J. van Rhyn, M. van DyU, J. van der Vliet, 3VI. Rickers., A. Déljé', L. Wetkrvoort, en F. Efterluft; Soldaatcn, C Auhak, en C. Groosmuller; dus 2r. Gefneuvclden , en aan hunne Wonden ovcrlecden n ; in 't geheel 3a.
Zwaar Gewonden, De eerfte Luitenant J.A.Blöys, dèiwedë Luitenant C Y. Bloys, Schieman A. van Aalü, Bootsman W. Kleffer, Ouartiermeefters * f. Siena, en * P. Smits, Bottelier * A. Schiele, tweede Timmerman C Jeeger, derde Dito J Boon, 'eerfte Smit * D. Evers, tweede Kuiper L. Tooleaaar, Bakker A. Torn, Matroozen, * G van der Wieen, *L. Vielle, A. Bouwens, D. JVlentz, O. Smits, * H. van Leeuwen, * C. Tyt; P. Veenmans, L. Jurrienfe, R Toorfen, D. Mslaiider, L. van Namen, J. Bierlier, M. Groeneweg, A. Klinkefhuizén , * L. Voilenhoven , J. >, van Duv venvoorde, J. Noórdboeren, J. Heunder, I. Lanie, A Wiltenburg, J den Hartoz 1 van Lil, P. Steftrap, j. Kolle, L. Boon, en C. Storm ; Sflifatm* J. Alt, en*A. van der Pol, Jonge A van Namen j in 'tgeheel 42 zwaargewonden. [NB. Die met een * gemerkt svp moren den 17 Juny reeds aan hunne wonden overleedtn.~\



VOOR HET JAAR 1781. 49f
jMtnfcbappen van de Equipagie van 's Lands Fregat van Oorioge de Csator, dewelke met iet Engelfch Fregat Ylora op den 26 Juny 1781. te Portsmouth zyn opgstrtgt.
De tweede Lw.ten&nt C. I. Bloys, de eer/te Stuurman N. Corhelisz , de tweede Dito F. Andries, de tweede Schipper C. Guys, Cnjhpels Maat A. Pypers, Quarttermeefter A van der Meer, tweede "Lsiïmaaker A Kraay, Matroozen J. de Bruiu , J. de-Bot , A. Bout, B. Schuurmans, L. v. Dam, J. W. Kata , G. Voorburg , T. Ouwmanfl'en, C Meiander, H. Akkerman, W. Bosman , C. Waardeuburg. W. Voet, H. Schut, A. Bouwman, H, Slinglaf, J. van den Tempel, P. Kaaymolen, M. de Jaager, T. Venhoven, C. Strik, L. FersHfiand , en J. Schut, Tambour W. Symons, SotésafenA.Gofterhuis, J. P. van Wyngaard, C, Oomeiij J. Neederaffen, J. Honningh. J Lettne, H, Rutz., H. van Woerkum, H van Duyn, P. de Gree, J, Smallenburs., en P. Priée, en Jonge J. Hinckhof.
De tweede Brief door den Lieutenant Bloys van Treslong gefchreeven behelft, behalven mede een Relaas van 't gevegt, het geerie gebeurd is na het gevegt, zynde aldus:
Den 19 Juny 's morgens om agt uuren , zagen twee Schepen, die, na eenige feynen aan eikanderen gedaan te hebben, dé Engelfche Vlag heesfchen. hetwelk by ons, en op de beide Engelfche Fregatten «ok gedaan wierd; zy ons beginnende,tc naderen, maakten de twee Engelfche Fregatten alle zeilen by, en ftuurde by de Wind op, het grootfle der beide Fregatten ons paffeerende, hield het kleinfte na ons af, en hees, ons op zy gekomen zynde ouder het doen van een loofen Scherpi'chot, de Franfche Vlag , waarop by ons de Engelfche ter. ftond wierd neergehaald* wy*kreegpn direct, een Chaloup met een Officier en zeftienMan van het Frunfibe Fregat aan boord, v/elke alle d; Engelfche Officieren benevens eenig Volk by haar aan boord haalde, wy vernamen toe» op 46 Graadcn 53. Winuuten Ncorder breedte, en 4 Graaden 15 Miauuten lengte te zyn; gemelde Fregatten maakten toen weder jagt op de Engclscben
Zagen den 22 des morgens gem. Fregatten met het Engelfche Fregat de Cfescent aankoomen, neemende nog en paflant een Engeljcbe Brick van 14 Stukken, waar mede wy gezamentlyk den 23 op de Rheede van l'Orient arriveerden.
Niet verders van belang, Uwer Hoogheids attentie waardig, weetende mede te deelen , zo hebbe de eer, na my ia. Uwe Hoogheids protectie aanbevnolen tc hebben, my met eerbied te noemen, .
Doorl chtigfte Vorft en Heer, Uwe Hoogheids Ootmoedige en zeer Dienftwillige Dienaar. L'0 r r e n t den 27 Juny 1781.
(was geteekend) JosUN Akuold Blois van Theslons.
F. S.



%q5 gedenkschriften'
p. 8. De beide Franfche Fregatten die ons hernaammi, warm \i Frip-onne, gecemmandeert door den Heer Kapitein Macnemara, voerende 44 Stukken «71.400 Man, en (aGloire, kapitein Blachou, vierende 36 Stukken en 'töo Man.
Den 24 zyn de nog refteerende 15. Gequetflen na bet Hofpitaal bezorgt, zynde na bet gevegt 13 Man geftorverii en de overi* ge Gequeften zyn zoo goed als berfteldi
Den 25 zyn wy voor 'de .Haven gekomen, wanneer ik my nu de Commandant der twee Fregatten -begaf om eenige LtevensmiAdelen voor de Equipagie te bekoomen, alzo die meeft opwas , waarop dezelve met my en de Intetpréte Prauw, na de Commandeur dc* Ports is gegaan, welke beloofde des anderen daags daar voor te zullen zorgen, hebbende ik hem hèt getal der nog refleei ende EijuiJiagie, welke 96 Man uitmaakte opgegeeven; des anderendaags 's middags is de Equipagie op baar injlantelyk verzoeken allen atn de Wal in 's Konings Magazynen gebragt, alwaar zy tot nadere crdres op 's Konings kofteh zullen blyven j genietende wy verder een Extraordinaire goede behandeling.
Ondertufl'c'nen is Kapitein Melvill reeds uic Engeland op zyn woord ian eere overgekomen en dit Spanjen word gefchreven dat' de wakJteré borthuis onvermoeid bezig is met het herfteilen van zyne geie« tien fchade. Inmiddels moet het tene algemeene Vergenoeging- b,na-: ïen dat men verseemtj dat het Collegie ter Admiraliteit op de Maz* aan Hun Hoog-Mog. gefchreeven heeft, datj.y aan den Kapt. Oariitis, commandeerende het Fregat DEbf EB.IEL, by Millive had betuigd haar genoegen over zyn gehouden gedrag in de laatfte Aflie te-, gens het Engelfch Fregat the Crefcent; en gsordonrieerd, óm uit naaróe van het Collegie zyne Equipagie te bedanken voor haar loffelyk gedrag en blyken van dapperheid, door dezelve in deze eerfte Actie gegeeven; dat het lang genot van vreede het beleid en de bra'voure^ die de Nederlandfche Zeelieden altoos aan hunne Vyanden refpeftafcel had gemaakt, niet had verminderd,' weshalveh gemeld Collegie proponeerde,om, tot encculagemeflt van anderen, het ftryken van het ▼yarndelyk Fregat te houden, als of hetzelve genomen en opgebragt wasj en ten dien einde onder de Equipagie van het gemelde Fregat te doen «itdeelen eene Praemie van / 14,717: 10. of circa ƒ 100 per Heofd.
Daar zulke bewyzen van erkentenis zekerlyk den Hollandfebeii JSootsgezel tot een Herken prikkel kunnen dienen, moet het denzetven onrwyffalbaat niet minder aangenaam zyn te zien, dat niet allee»! zyne Ovsrheeden, maar zelfs zyne Medeburgeren zyne betoonde onverzaagdheid beloonen, gelyk gefchied is te Amfterdarn, alwaar eenige Inwoontlers, op het verneemen van de edelmoedige nandelwvze! <fer Admiraliteit op de Maze, zig ook aangefpoord hebben gevonden om, rer erkentenis van den moed van het dappet Scheepsvolk, dat$ zedert de Vreedebreuk aan de Bevelhebbers onzer Oorlogfchepen hakend was, het eerft den BMT, en wel op een Oorlogfchip, voot der Staaten Vlag heeft doen ftryken, eene fbriime gelds by malkandér te verzamelen < en hetzelve onmiddelyk over te maaken, gelyk leeds gefchied is aan den Wel-Edelen Geftr. Heer Kapitein Oe'rtiais, om het zelve na zyn goedvinden , volgens 't oogmerk der Geevers uir re deelen. Een der edelmoedige Geevers verzelde zyne gift met het volgend Vaersje : Aan 't dapper Scheepsvolk dat, het tirjï, dert BRIT deed ftrykeS^
Word, met een ilollandfch Hart, dit ÊoIUndfcb God vereerd-; Zo moge aan hun en aan den braaven OORTHUIS blyken Dat de Amjlerdumoier Deugd en Heldenmoed waw^esd.



VOOR HET JAAR 1781. 49-r
Alvorens wv dc Gdieurteniffen des Vaderlands befhiiten , kunnen Wy niet a'fzyVi den Lezer mede te deelen htt VCitrck van 's Lands Vloot op den .o |üly , beftaande in de volgende Schepen : ADMIRAAL GEN i-K\ AL vsn 7* Stukken Kanon; PRINS WILLEM 7<; ADMIRAAL DE RUÏTËR 61 ; HOLLAND «8; ZUÏDBEVELAND ' «4 • PRINS FREDF.IK 6o ,■ ADMIRAAL PIET HEIN S6 ; DE BA" t/viER 55; DE EFLF-PRIN^ s« ; DE ARGO 4+; Dü EEN"GE? ZiNDHEID 36; MEDENBLIK 3«; AMPHITRITE 3«; BELLONA.
' 36; ZEPHIR 3<; VEMOS :4 J DOLPHYN 24; AjAX ( Knier) ,, van 24 St.: Dc Uitleggers of Advys - Jagten DE ZEE-BAARS; DE ZWALUW; DE SPION; KEMPHAAN; en BRACK; en vertrokken ", onder commando van den Schout - by - nagt Zoutman, cn dan Kapitein Commandant van Kir.gsbergen , welke zig aan Boord bevind ■5, van dcri ADMIRAAL GENERAAL, zynde de Heer Vice - Admiraal Hanftnk overgegaan op het Schip ZUILEVELD , met eenige andere Oorlogfchepen in Teflel gebleeven.'"
VERVOLG VAN DEN EISCH DES HEEREN SEGUIER, WEGENS HET WERK VAN DEN ABT RAYNAL.
'yodaanig is, volgens dezen Hiftorie-Schryver de ónzuf^ vere Bron van den goddelyken Godsdienft. die, volEens hein zelfs, gekomen is'om den Mer.jcb te vertrooften en hem te leeren lyden. Men ftaat zekerlyk verbaaft van dusdaanige erkentenis, ontfnapt aan eenen tegen onzen heiligen Godsdienft uitvaarenden Schryver. Atoos verraad de Ongodsdien» ftigheid zig zelve : Hy vertoeft egter niet om agter uit te fpringen. De vervolging verbaaft e de vorderingen van het Chrifttndom: De Vryheid, aan den Menfcb natuurlyk, deed hetzelve in haare geboorte omhelzen, even als die haar in haaren Ouderdom dik•oiyls heeft doen verwerpen: Eene diepe onkunde was er de fterkfts tteunpilaarvan. De Meefterftukken der Aloudheid bragten den 'fmaak der goede Studiën weder hervoor, en de reden geraakte weder in 't bezit van eenige Rechten, welke Zy verloren had. Bs hervorming vertoefde niet de dooling te verdryven; het Cbru ftenrykwierd in gevoelens en denkbeelden verdeeld, en, zode Hervormden bun nieuw Stelfil voor bet oog der reden niet bebben 'kunnen ftaande houden, hebben zy dat der oude Kerk zeer wel te met gedaan. Uit deze tegenftrydigheid heeft de wysbegeerte beflotendat de Chriftelvke Godsdienft van geene Godtyke in/lelli'ng was, of, ïen minften, dat de Hemel niet begeerd beeft dat êezelve eeuwig z'-in zoude.
Ziedaar; MYNE HEEREN, de naauwkeurige fcheSzing van het godloos en verfoeilyk Stelzel, dat men zig heeft vocrgefteld te veftigen in een Werk, waar in de Schryver den Godsdienft aan het onderzoek der zinnen onderwerpt;
i \ waa*



'498 GEDENKSCHRIFTEN
tvaar in hy geene waarheden, noch Leerftukken in Zaaken van Godsdienft toeftaat; dan voor zo veel het menfchlyk Vernuft, aan deszelfs eige kundigheden overgelaaten, of liever aan deszelfs doolingen overgeleverd , belieft dezelve aan te neemen of te verwerpen. Het is tyd, zegt hy, den Godsdienft van de daar in bejloten ongerymtbeden te zuiveren. De Waereld is te ve. I verlicht om zig langer te vergenoegen met on» legryplykbeden , die tegen de reden aandruijjtben, of zig ep te louden met wonderbaarlyke onwaarheden, die, a.len Godsdienlhn gemeen zynde , voor geen deszelven iets hewyzen.
By die lafteringen , by die goddeloosheden , voegt de Schryver Verhandelingen, die meer of min uitgebreid, maar door *t geheele Werk verfpreid, en van den anderen onafhanglyk zyn; meer of min driftige uitgalmen behelzen overvooröordeeien, en den invloed van 'tgevoelen, ten aanzien van des Menfchen Zeden en Welzyn. Men vind zig aangeport om * door die veelvuldige Uitflappen, te gelooven dat hy de natuur gaat doorgronden alsmede de oorzaaken onzer vooroordeelen om die te beftryden, de kragt en het gevaar der opinie om die te beter te waardeeren en binnen behoorlyke paaien te befluiten; den trap van invloed, welke die op de Zeden hebben moet om ze te hervormen; dathy, metéén tvoord, een billyk en gegrond denkbeeld van het waare welzyn gaat vertoonen, en den weg, welke derwaards geleiden moet, affchetzen. Dit Ontwerp zou, indien het wel uitgevoerd ware gewiflelyk onze loftuitingen verdienen, en zelfs, wanneer het in deszelfs volle ruimte niet was uitgevoerd , zou men nog de poogingen behooren te pryzen en de beweegoorzaaken aan te moedigen die het zouden hebben doen on« clerneemen : Edoch, boe verre is het Stelfel, dat hy zoekt te bevoordeelen, verwyderd van zulk een redelyk doelwit! Dit Werk , gelykende aan die begonnen Gebouwen, waar van de deftige .Voorpuye de opmerkingen des Reizigers na zig trekken eu van binnen niets vertoonen dan een verwarden hoop van ver.laa'ten BouwftofTen , onzuivere verblyfplaats der venynigfte infeóten, bev'at onder eenen redelyken ichyn niet dan grondregelen, welke het fterkfte ftryden tegen den heilllaat zelfs, welke die aan 't Menfchdom fchynt te belooven Om van zyne Ieerftellingen te oordeelen, zal het genoeg zyn het woordenboek zyner denkbeelden te kennen; want de Voorftandtrs der Philofophie dezer eeuwe hebben, even als de Geletterden van Cfója,eene fpraak die hun byzonder is, Het zelfde woord heelt dezelfde betekenis niet, vertoond eenen duifteren of letterlyken zin en heeft, kortom, es»e verfchillende aanneeming in den mond der hedendaag-
fche



Voor het jaar 1781. 499
fche Schry-vt'ïs en by het overige gedeelte der Menfchen, iof ten minften by zulken, die in hunne raadzelagtige formulieren niet zyn ingelyfd.
De Schryver vaart uit tegen de vwb'ordetkn .' Maar wat verftaat hy door voorösrdeelen? Hyverftaat het gien de Godsdienft en de Staat het allerheiltgft hebben, namelyk de form van politieke beheering , van de burgerlyke Regeering, de Leerftukken, de verborgentheden van den Godsdienft, de onverwrikbaare ^roniveften van ons heilig geloof en den eerbied, verfchüidigd aan de Dienaars, gefchikt om aan de Geloovigen de Zedekunde des Euangeliums en de Waarheden des Geloofs te verkondigen.
Hy handeld van dtn invloed der meenine: sp de Zeden; -maar met zig te verheffen boven alle algemeen ontfangen rrieeningen , als mede door het veinzen van den diepften eerbied te hebben voor de Zeden i doet hy de grootfte poogingen om er de grondregelen van om verre te werpen.
Hy werpt Vraagen op over het geluk des Menfchen ; doch, onder voorwendzel van den Menfch gelukkiger te maaken ^ heeft hy geen ander voorneemen dan om hem in den poel van rampen te dompelen, des re meerder verfchriklyk daar hy denzelveh ontrooft het dierbaar leerftük van de onfterflykheid der ziele, die wonderbaarlyke Vrugt der verbeelding, welks, zegt hy, enkel is uitgevonden *m den Menfcb van zyne Wieg tot bit Graf te folteren , door de vreezs van tnzigtbaare magten en hem té brengen tit eene verdrietiger gejieldbeid, dan welke hy tot nog toe ondervonden had. Kortom de Schryver vergaderd aÜe zyne kragten om de loftuiting der Philofophie te vermeerderen; en men zietnietzonder verwondering dat hy door deze uitdrukking Verftaat , niet die verheve weefenfchap , welke niets anders is dan het nafpeuren der waarheid en de liefde der wysheid , maar dij vermetele Phi ofophie, welke met biets anders bezig is dan om te verwoeden en niets weet op te werpen in plaats van het geene zy vernie. tigd; die geene andere wet erkend dan haare voorftellingen , geen andere kundigheden dan haare voorfchriften, geen audere Leidslieden dart Ongeloovigen, geen andere Navolgers dan haare Slaaven.
Moet men U thans het tafereel der Philofophie fcbetzen ,zodaanig ais de Schryver heeft goedgevonden er het beeltenis van te maaken ? Zy mm op Aarde de plaats der Godheid beWieeden : Zy is bet die bet Menfcbdori bind, verlisbt, helpt en verkwikt: Zy geeft bun alles, zonder eenigen dienft te vorderen: Zy vraagt, niet de opoffering der bartstogten, maar een biüyk, nuttig en naatig gebruik van «He de vermogens. Dochter der



*co GEDENKSCHRIFT EN
ftstuur zynde, Uitde:lJ!er haarer gaaven, Vertolkjler haarer recb» ■ten , wyd zy haare kundigheden ten gehruike des Menfchen , maakt hem beter op dat by gelukkiger zy: Zy baat niet dandwingelandye cn bet bedrog om dat die de Waereld vertreeden; Zy ont. vltiqt bet geroep en den mam van Setle, maar duld die allen. De Blinden, de lioo-zen lofterm baar ; deze zyn beveeejl om baar tt zien en geenen om gezien te worden. Ondankbaard , die zig ver' beffen tegen eene tedere Moeder die ben geneezen wil van doolin • gen en ondeugden , welke de rampen van het Msnjcblyk geflacht uitriiaaken.
Kan men aan deze fcbiidery miskennen de.rechten welke deze nieuwe Godheid zig wil aanmaatigen ? Zie daar dan deze Philofophie ! Zy zelfs trekt zig 'net masker af dat haar voor het oog van het Geheel - Al, dat zy verleiden wil, be. dekte: Zy geeft zig eindelyk bloot en de wanvoeglykheid haarer trekken zal niet meer verborgen zyn. Men had moeite om haar door den geleenden Sluyer der Wysheid te ontdekken.
Gy herinnerd ü dat wy de eere hebben gehad U te zeggen , dat de Philofophie dézer Eeuwe eene taal bezit, die haar eigen is ; algemeene uitdrukkingen , die zy in haare Schooien tot byzondere Zaaken gebruikt; groote woorden die zy in liet publiek doet klinken,welke zy zegt niet anders dan in der daad berispelyke voorwerpen aan te taffen en die in "haar perfoonlyk voorneemen , eene regtftreekfe toepafling hebben op de eerwaardigfte en geheiligfte inrichtingen. Dus zegt men in het door ons aan U vertoond Tafereel dat de ïbilofophie niets haat dan dwinglandy en bet bedrog, om dat zy de Waereld vertreeden. Zekerlyk zyn dwinglandy en bedrog monfters welke den haat van eiken deugdzaamen Menfch waardig zyn; zekerlyk weegen bedrog en dwinglandy op het Menfchdom en zyn de wreedfte Geeffels der Volken; Ook onder dit oogpunt bevat de uitdrukking , zonder tegenfpraak niets berispelyks; maar de Schryver bsgrypt onder deze algemeene en duiftere benaaming het allerdierbaar!! voor de ruft en het welzyn des Waerelds; het is de Opperheerfching der aardfehe Magten, en den Chriftelyken Godsdienft, die hy wil aanduiden.: De Koningen zyn Dwinglanden ; de Kerken-Dienaars Bedriegers. Het is dus dat de Schryver, met aan te kondigen dat de Philofophie het Mtnfchlyk Geflagt van doolingen en rampen, die derzelver elen. den ttitmaaken , komt geneezen , te verftaan geeft , als een gevolg van al wat voorafgegaan is, dat door een aandagtig overweegen van de ondeugden en dwaa.lingen , welke famenfpannen om de Menfchlykheid te bedroeven, de Fhilo*
fo-



VOOR HET JAAR 1781. j-oi
fophie doet erkennen dat droevige ketens, van Throon en Autaar geiyklyk afdan!en. Met is dus dac zy aankondigd dat zy den naam 1 au SeSe óhtvlugt, maar dut zy die allen gedoogd, en ieder, evenwel, die voor den Afgod de knie weigerd te buigen , is wel ras voor de eigendunklyke Rechtbank van deszelfs' Aanhangers voor Vyand der Geletterden verklaard. Deze Apoftelen der gemaatigdheid fchrcomen niet van nyd en naaryvef te befchuld gen , zulken die teg*n het docr hun aangeinaatigd gezag durven opkomen : Zy gaan zelfs tot mildelyk den tytel van Vervolgers uit te deelen aan hun zelfs, die amptshalve verpligt zyn, zig tegen hunne dwaalingen te Verheffen.
(Het Slot in enze volgende.)
In 't voorgaande Jaar hebben wy van tyd tot tyd den'Le; zer medegedeeld het Relaas der Reizen door den vermaar1 den Capitein Cook ter ontdekking in de Jaaren 1776- i77°: ondernomen. Het zelve was toenmaals kort en beknopt, 1 verin ts men voorneemens was een breedvoeriger Relaas uic te geeven , gelyk hier na ook gefchied is en waar uit wy 1 thans eene zonderlinge Vryery van een Engelfch Bootsgezel linet een Nieuw Zeelands Meisje zullen overneemen.
Geduurende ons verblyf, luid het verbaal, in Cbarlotta. Baay, ge! eurde een geval, het welk , offchöon de partyei» : niet van den hoogilen rang waren , zekerlyk wel verhaai lenswaardig is.
Op het Schip the Difcovery , was een Jongeling, die op teen Nieuw Zeelandfcb Meisje van omtrent veertien jaar fujoor. I lvk verliefde, en"zy was ook niet geheel onverfcfnlhg over i onzen Avanturier. Alle oogenb ikken, die hy kon uitwm1 nen , waren doorgaans aan haar opgeöfterd, en sy verllee( teii hunnen dag, doch meermaalen den nagt, in een loortvaa fhilzwygende converfatie , waar in, hr.e zeer men gebrelc .-aan woorden had, hunne meening volmaakt begreepen ,wierd. Deoogenblikken, in onderlinge poqgingen0111 zig aangenaam te maaken, doorgebragt, vlugtten vetbaazenü i'nel voort. Zy, van haaren kant, had geen wil dan den zynen eu hy wederom was niet minder aandagtig op haar we .gevallen Gemoederen, dusdanig gefleld, hellen natuurlyk rover tot zig zeiven berninlyk te maaken. Een overeenkom^ tón Manieren en opfchik worden tuffchen Minnaars kragtfge. t tekenen. Schoon hy haar berninlyk voorkwam m t gewaaüf -van een Vreemdeling, begeerde hy zig nog bevalUger te maaken door ztg na de wyze des Lands te kleedeu , ***



foi GEDENKSCHRIFTEN
halven hy toeftond om van 't hoofd tor de voeten met vellen bekleed te worden , en zy was niet minder zorgvuldig om zig op den voordeeiigften voet te vercitren. Zy had fchoon hair en haar voornaamtle hoogmoed belfond in haar hoofdcierfel. De moeite , welke zy nam en de vercierfe- j len , die zy gebruikte zou een Europeaanjcbe fchoonheid eer aangedaan hebben, zo er niet iets ontbroken had om ze bevalliger te maaken.
Gbêivttnmba , zo was zy genoemd, fchoon nog jong was zo keurig niet of de trekken van haar Land waren in haare Lokken afgefebetft ; om welk ongeval minder onaangenaam te maaken zy van kammen voorzien was, waar van haar Minnaar haar het gebruik leerde. Na dat alles ordentelyk bereid was, begeerde hy uuren lang zig zelf te vermaaken met haar hair in krullen te leggen, welke loiTelyk om den hals zwierende , kroonswyze van haare hoofd flapen opryzende, haare eene houding van waardigheid byzettede die den fchitterepden glans haarer oogen nog opluifterde. Het ongeval der koleur nam langzamerhand af en "t verlangen om hunne gevoelens meer en meer veiftaanbaar te maaken , veroorzaakte eene nieuwe taal, beflaande in woprden , lonken , gebaarden en onbepaalde klanken , by welke aangenaamheid en moeite kragtiger wierden uitgedrukt , dan door de keurigfle woorden. Dus eerft verkregen hebbende de kuurt om zig onderling hunne hartstogten bekend te maaken, raakten zy wel haaft aan de hiftorie van hunne levensgevallen. Liefde en jaloersheid leidde haare jiafpeuringeii op tot de Vrouwen der Waereld, waar uit hy gekomen was, wenfehende teffens dat hy by haar wilde blyven en een Kakikoo of Opperhooft wilde worden. Hy deed haar verftaan dat de Vrouwen van zyn Land alle Tattoos (Mans doodfters) waren en dat, zo hy by haar bleef, zy hem dooden zou. Zy antwoordde Neen; zy zou eb-na-rovi., (bem ïeminnen) Hy zeide dat haar Volk hem dooden zou. Zy hernam van Neen, mits. hy die niet befchieten wi de. Toen deed hy haar begrypen dat er negen of tien van zyn Vo'k door haar Landslieden gedood en opgegeeten waren. Haar antwoord was dat dit een gropten tyd was geleden en dac het Volk van de Bergen kwam roa raS, meenende een verïen weg af. Dit maakte zyne nieuwsgierigheid gaande om te weet«n of ook eenige haarer Bloedverwanten onder de Moorders geweeft waren. Op die Vraag zugtte zy en fcheen zeer aangedaan. Toen vroeg hy of zy het feeft van 't braaden en opeeten zyner Landsgenoten had bygewoond , wstar op zy begpn te fchreijen en, hem niet een allerver-
' ' i,iefd$



VOOR HET JAAR 1781. foj
liefdft oog aanziende, liet zy het hoofd neerhangen. Hoe meer zy nu agterhoudend was hoe meer hy aanhield en alle middelen, die liefde en weetzugt aan de hand gaven, om te verneemen het geen hy zag dat zy wift en voorneemens fcheen te verbergen, wierden door hem beproefd, doch zy ontaing zeer konftig alle zyn Vraagen.
Hy vroeg haar, waarom zy zo bedekt was? Zy gaf voor hem niet te verdaan, waarop hy dezelfde vraag deed, als mede waarom zy hem in het donkere liet, doende teffens de oogen toe en die geflooten houdende. Zy hield aan met fchreijen, maar.gaf geen antwoord. Dus alle pogingen te vergeefs vindende, keerde hy zig om als zeer in angft fchyrunde, en haar dreigende te verlaaten. Hier op viel zy hem met eene allerkragdgfte aandoening om den hals. Hy vroeg haar wat zy meende en waarom zy fchreide? Zy zei hem dot men haar zou dooden , indien zy hem de zaak vertelde. Dat zullen zy niet weeten, gaf hy ten antwoord. Dan zult eymyhaaten, hernam zy: Hy zy van neen, maar dat hy haar meer en meer zou beminnen, haar teffens tegen zynen boezem drukkende. Toen bedaarde zy en zeide dat iy hem alles zou vertellen wat zy wift.
Zy deed hem dan verdaan dat zeKere Gooboa, een liegt Menfch, diedikwylop het Schip geweeft en veele dingen gefiolen had, toen hy wift dat hetzelve zig gereed maakte om te vertrekken, optoog naar het Bergland by de Ihppab en de Krygsmannen aanzogt om af te komen en de Vreemden te dooden, het geen d.zé in den beginne weigerden, zecende dat de Vreemdelingen fterker waren dan zy er» hen zouden dooden met hunne poef poef (Schietgeweer). Hv antwoordde dat zy niet vreezen moeften, want hy wilt waar zy voor hun vertrek moeften komen, om gras te haaien voor hun Goury (Fee) en dat zy, by zulke ge egenhe. den, hunne Poef Poef in 't Schip lieten, of, terwyl zy be, zie waren, zorgeloos op den grond nederlagen. Toen wierd hem gezegt dat het geen Vyanden waren en men geen Menfchen moeft dooden met wien men in vriendf.bap leefde. Gooboa hernam dat het flegte vyanden waren, ondeugende Menfchen, en klaagde dat zy hem gefiagen en geboeid hadden , toonende teffens de tekens en de kneuzingen op het bchip ontfVen daar by voegende hoe men de Foef, Foef konden doen zwygen met alleenlyk daar water op te werpen, wan^ neer die niet konden hinderen.
Voorts verhaalde zy dat Gooboa aannam hun veilig te? «laatze te brengen daar de vreemden moeften komen, en faun kennis geeven zou, gelyk by ook deed eu dat, toen i* il 4 - *



y»4 GEDENKSCHRIFTEN
der bezig was ora gras te verzamelen, zonder eenige erg, te denken, de Krygsmannen uitkwamen , op hen aanvielen en hen met derzelver patapitows (Bylen) doodfloegen en hunne Ligehaamen onder zig verdeelden. Zy voegde daar by dat hier zo wel Vrouwen als Mans meê gemoe d waren ge- 1 weed; dat de Vrouwen de Vuuren hadden ontdoken tr?rwyl de Krygsmannen de doode Ligehaamen in dukken fneden; dat alles niet in eens opgegeeten wierd, maar enkel de harten en de Levers ; dat de Krygsmannen de Hoofden opaten, als die het bed geacht wierden, en het overige Vleefch onder het volk verdeeld wierd.
Dit Relaas, dus in verfcheide dagen, door verfchillende Vraagen , van haar afgeperd hebbende, en aan welker echtheid hy zeide geenszins te twyffelen, tnydde hy evenwel de Vraag wat deel haare Bloedverwanten en zy zelve in dit Treurfpel hadden gehad, vermits er reden was om te denken dat zulks egaal toegrgaan was; egter was hy zeer zorgvu'dig in 't verneemen of nu ook zodaanig complot in beraad was, tegen zulken die weder om Gras en groente of na eenig andere gefchikte Plaats gezonden mogten worden. Zy ant. woordde, Neen; want dc Krygsmannen bevreeft waren, dat de Schepen zouden weder komen om den dood hunner Vrienden te wreeken, het welk de reden was waarom haar verboden was van het dooden der Vreemdelingen te fpree-, ken , of te erkennen daar van iets te weeten, zo zy wegens zulk een ding ondervraagt wierd. Zy zeide flegts een kind en nog geen tien jaar oud geweed te zyn toen dit gebeurde, maar zig wel teerinneren , dat men er van praatte als van eene' heldhaftige daad of gewigtig werk en dat men er lofiiedjea over gemaakt had. ( Het Vervolg Mema. )
BYZONDERHEDEN.
Den 2c dezer Maand is in h Hage overleden zekere HANNA HEIMAN &< ÏREES.KO s van de Portugeefche Joodfche Katie, gehoien in 's Hage voorn, in den Jaare 1*76, en dus 1*5 Jaar oud. Zy was flegts ruim twee Wecken vóórhaar dood onpafic'yk geworden aan eene Vrouwe Vloed , eh wastct dien tyd roe nog zo rap ter been dat zy zonder behulp van een ftok de TrappeD opklom ea haar geheel huis doorging ; zy had tot den einde toe zulk een eoed jgezigr dat zy geen Bril behoefde noch gebruikte. Jn 'r begin dezer Eeuwe diende ?y voor Keukenmeid by wylen den Heer Jaceb de Mercaio, wiens Zoon , thans over desojaaren oud, als een Kind zy op de Armen had toedragen. In haar ssfte Jaar rrouwde zy en heeft nagelaaten een Zoon die nu «7 Jaar oud is. als mede 3 Dogters van welke iy por gezien heeft 8 Kinderen en 3 Agter - Kinderen, buiten de onbekende, JSêkoaiéljngfcliap van' een Dogter in Engeland.' Ten haaren opzigte



VOOR HET JAAR 1781. jef
is nog deze Zeldzaamheid aan te meihen. Dat zy, van der jeugd af aan, zeer zwart haif gehad hebbende, hetzelve in haaren ouden dag. zo ook heeft behouden en in volle lengte, zonder dat er een enkeld grys hair onder te vinden was.
In eene der Oofteni-ykfche Poolfche Departementen , bevond zig een Sax als Gerichtsfchiyver. VermïtS nu de oude en vroegere gebruiken nog plaais hadden, dat dc Bedienden \an den Roonilehan Gocsdienft zyn moeften, h.-.d hy zig, fchoon een Proreftant weezende , voor zo.iaanig uirgegeeven ; deze kunitgreep was echrer onlangs ontdekt, en aan de Regiering van Lemberg bekend gemaakt: men ondervroeg hem dan ook desv/egens; hy beleed de waarheid, maar ontfcbuldigde zig , met den Rechter re verzekeien , dat hy reeds in zyn harr goad Roomfchgezind was, doch de openlyke belydenis daar van Hechts uitgefteld had , tot na den dood vau zeker Bloedverwant, wiens Erfgenaam hy zyn moeit, eu die hy viee.de dat hem anders moge
onterven. De Regeeting nam in deze beltenrenis genoegen, eu
zulks te meer , daar hy in zyne zaak, buitengemeen bekwaam w;.s. De Keizer hier van bericht ontfangende , gaf aanftonds bevel, hem van zyn Ampt te verlaten, om r«den, dat men dezulken niet vertrouwen moet, die uit tydilyk belang, hun Gidsiienfi verzaken.
ïen ander zeldzaime trek en ook bewvs van des Keizers Menfchiievendheid is een geval re Koriryk gebeurd t n hetwelk dus is toegegaau : De Holpes van de Kalieleny , alwaar Zyue Keizerlyke Majelteit by z;'n aankomft alhier aftrad, was borg gebheven voor zvn Zw.ger, wegens een bediening, die hy had van uu Staaten van Vlaanderen, «n zulks voor 24e.o Guldens. Deze Schoonbioeder is een JaarNgeleeden iufolvent geftorven , en de Staaten hebben den Boig'in rechten veivolgd, om door hem de Penningen, de Provincie toebehoorende, te doen betalen. Deze Hofpes is reeds bezwaard met een Huisgezin van 11 levende Kindeien , behalven die er nog te wagien zyn. Da oudfte Dochtet van het Huis verzogt gehooi aan den Keizer zo dra hy aangekomen was, waar in zy woordclyk te kennis gif den elendï» gen toeftand van li3ien Vader. Jojeph de Groote hoorde haar met goedheid en zeide : Mejuffrouw ftraks zal ik u laaten roepen. Des avonds, om half tien uuren, deed haar de Keizer by zich ombieden: Zy had met hem een zamenfpiaak geduuiende een kwartier uuis, en den volgenden dag des morgens ten vyf uuren een derde, wanneer zy hem een verzoekfehrifr , door den Penfionaris Rthn opgefteld, overleverde : Zyne Keizerlyke Majefteit las het geheel en zeide aari haar: Mejuffrouw ik zal uw zaak 'n 't byzonder aan de Staaten aanbevelen ; J\ el u geruft, uw rader of zyne Kinderen zullen niets lydéx, door *.en mis/lag , dte zyn Scbnonbroeder begaan beeft: En haar'deze ver-; trooitenole woorden zeggende , ftjk haar de Monaicb een rolletje nieuwe Ducaaten, alwaa! hy zelf op was afgebeeld, in de hand, by die gunft deze woorden voegende ; laat 'daar van een doos maaktn tot myn gedagtents; vervolgens liet hy de Moeder roepen en zeide haar: Mejuffrouw gy hebt een talryk doch beminnelyk Huisgezin : Ik heb mee veraiaak gezien de elf Kinderen, die u zyn overgebleever., en ftel.ie haar een Papier ter hand, waar van tot nog toe niemant den inhoud weet.
Van PETERS BURG is voor cenigen tyd gemeld dat aldaar nic Perfien drie Perfoonen overgebragt zyn ,• zo men zeide twee Broedcs en eene Zufter; zy zyn te Ispahan geboren, tuffclien de 30 en 40 Jaajen oud, van eene zeldzame lengie, want men heeft ze by hunne perite aankomft gemeeten^ en oameiir q voet j duim lang bevonden;
'Hl' '



So6 GEDENKSCHRIFTEN
het Vrouwspersoon echter , is de kleinfte van drieën. Zy geferuike* Vaauwe fpyzen , zyn »"g <=« flaapen van de 14 "««■•««-
fchen de 2 en f urnen. Men heeft eene afgezonderde Woo-
nimr voor dezelve in gereedheid gebragt , en het algemeen gevoelen U, dat zu op koften van hei IJof, zullen onderhouden worden.
ONGELUKKEN.
Men verneemt van PRYSEAUX , kleine Stad van Can.inois, dat den 11 der voorlede Maand aldaar zo een vreeslyk Onweec «weeft is als men ooit gehoord heeft. Ten s uuren s namiddags vmden èenige geweldige Iwaare donde.flagen door een vreesiyke ftortreeen gevolgd, die twee uuren duurde in de Stad en *,g een Myl ten óol "n van Vzelve uicfttekte. Het Water dat de Veloen ovetfttoomde l.ep ft.oomswyze in de Stad en ftond 15 voet hoog .n de VooXden. Het is ligt zig te verbeelden welk eene vetwoeftmg dat
«niTpval veroorzaakt heeft. , . _
" Ie T HAMEN aan den UITHOORN , alwaar tn January van dit laar een ongelukkige Brand is geweeft , is den « dezer andert j\ Brand onniaan door een Hooiberg, welke op den hoek vat, het Zvdveld en dus genoegzaam midden in her Do.p ftaande „ door he b^oeiie in Brand raakte ; wel dta lloeg de Brand «geweldig ovér in X Koornmoolen, flat dezelve fch.elyk m Kooien lag. Niet aUeen verfpreidde de Vlam zig meer en meer ip de Huizen d,e aan deze ZydePvan den Amftel ftaan , maar de Wind voerde de Vonken fn de Daken van de Huizen der zogenaamde Mennomten Buurt aan de Ove^zyde van den Aml>el en verteerde aldaar nog het Rechthuis en Ske Wooningen , welke in January nog gelukkig va* den toenmaaWe Brand behouden gebleeven waren. „._,-„ HM droevig het in dat Dorp moet gefteld zyn kan men nagaan •U men lekend dat, behalven de Koornmoolen en een gedeelte van de 7 i 33 buizen tot Affche verteerd zyn, en door het fchie-
lvk öfneemen van de Brand weinig Goederen geborgen hebben
tórssre xsstisi
geraakt is.
LETTERKUNDIGE BERICHTEN.
H/~ i ji r^,f,ifehat> . onder de Zinfpreuk: SERVANeCn%^in% de Menigvuldige Papieren ter beantwoording £ IÏZ Ir' 'die «en in zon,,niSe gallen
van de Via..ge . 6yn er nra*x , .' . , p Za ja: weik.t zyn. itvtn den Wortel van ™f™f gleden'jaar opgegec-
*U Mïd±: deezen nee™ den Goude 1 Gedenkpenning'toegeven, hebbende gele-£totDevies yoelie./Rtt ari.aveweezen aan de Ve hanae,,nb , ening van het Billet is geblee,
tÉidii novitatev dare c\c. , en dj uv- f ö,,„„, -c -r VDITEL^N. Ife^dat de. Schryver van d.zeIve «•yJ^^^Sj
Stad, M^-^^^,^^;6ec«. "happen. Ook heeft het Genoot.



VOOR HET JAAR 1781. föj
van Schryver is Je Heer P. WALCKIERS, M. »., te Leuven; dean, dere aan Quod fi defioant Fires &c., waar van Schryver is de Heer G. TER HORST , A. L. M. & Med. Doel. te Amfterdarn ; welke beide Verhandelingen her Genootfchap ten nutte van onze Landgenooren uit het Latyn zal doen verraaien. - - - Wyders heeft bovengem. Genootlchap met genoegen geleezen drie Nederduirfche Verhandelingen, zynde getekend frincipiis thfla &c. , Uit Jeres, ita mttes; Siapltx Sigillum Veri t\c , en heeft goedgevonden dezelve ten algemeenen nuite te doen drukken, verzoekende nu derzelver fchrandere Auteuren hunne naamen re openbaaren, ren einde by de Uitgave mogen genoemd >v<"den: Zullende de rang, hoedanig deze Verhandelingen in druk geplaatft zullen zyn, door het Lot worden beflift.
Eindelyk heeft het Genootfchap ontfangen zekere Verhandeling: Ac neceffe eft eam qui velit auditoren * priftma fententia deducere &c. en dezelve, fchoon het algemeen gevoelen tegenfpreekende, ovet■waardig gekeurd om te worden gedrukt, verzoekende al mede dien Auteur om zynen naam te ontdekken.
Tegen Mey 1782. woid de volgende Vraag ter beantwoording voorgefteld : Op hoe veeleriei wyze kan het vermogen van den Koortstaft or.derfteund of aangezet worden door bygevoegde Middelen, in die geval. 1 -v. daar hy wel als het voornaamfte Geneesmiddel vereif ht word, maar echter te zwak is om alleen de zaak af te doen ? en welk eene k'u-e vau Middelen moet men ïen dien eir.ae doen, Ssetrekkelyktot dtn onderfcheidenen aard der voorkom nde gevallen en omflaniighedenl Met verzoek van de Antwoorden, (enkel getekend met een Devies, doch met Naam en Adres in een gezegeld iinerje, gerekend met herzelfde Devies daar koven op), franco te zenden ; af te geeie.i by den Boekveikoonei TETRUS CONRADI te Amfterdarn.
NB. De Heeren , we ke uit hunne Fiaktyk nog de eene of andere y.'aameeming aan het Genootfchap hebben medé te deelen , en dezelve by dit Stuk wunfcheu gedrukt te hebben, gelieven dezelve ie bezorgen voor primo September aanflaande , zullende niets, hoe gering, indien het nuttig fchynt, verworpen; niets hoe fchitterende, indien nutteloos, aangenomen worden.
Bet zesde Deel dezes Weiks, loopende ever het enderfcheid tuffchen Zuuren, en derzelver invloed op de Geneeskur.ft , door de Heeren A. yPEY, G. G. TEN HAAFF , E KRUMPELMAN en C. H. SCHUTTE, is voor eenige Weeken van de Pers gekomen.
Den 10 July heeft de MA ATSCHAPPT DER NEDERLANDSCHE LETTERKUNDE te Leyden haare Jaarlykfche Vergadering gehouden. In dezelve zvn tor Leden der Maatfchanpye verkozen.
De Wel-Ed. Hooggel. Heer EVERWYN WASSENBERG , Profejfor ie Franek.tr.
Dc Wel-Ed Geftr. Heer ALBERT |AN DE SITTER, Raadsheer der Stad Groningen , Lid van hel Genootfchap pro excolendo Jure Panin.
De Maarlchappy heeft dit Jaar geene Verhandelingen bekroond; maar bedoien de volgende twee Vraagen andermaal -op te geeven, om befintwooid te worden voor den eerften van Wynmaand des Jaars 1783. ,, By v/elke Rechtbanken* werd, federt de oudfte tyden en vooral federt her bewind der Franldfche Koningen, tot de vvfriende ,, Eeuw, in deze Landen, recht gefproken in het Criminecle 'i Wat maakte iemand bevoegd, om als Rechter in die Recht?, banken te zitten ? Door wien werden de Rechreis aangeftcld; ,, en op welke wyze weid de Ctimineele Rechtsplecging gc3, oelïend, ï -



5o3 GEDENKSCHRIFTEN
En' In hoe verre moet men zich, in het opmaken van de regels onzer Nederduitfche Taaie, houden aan de Oude; in hoe ver"re aan de Hedendaaglche Taalgebruiken? en li hoe verre ,, mott men de verwanrfchapte Dialeften ; en in hoe verte de ',! Reden daar in te hulpe neemen ? " 'A ,„
Ook heeft zy de volgsnde Vraag opgegeeven , om beantwoord te ■worden voor den eerften van Wynmaand des Jaars 1783
Dewyl de Hollandfche Steden , onder de GraaHyke Regeer.rg, " fteeds in aanzien en vermogen zyn toegenomen , m zoo vette, , dat men in verfcheide Charters, raakende zaaken yau veel gewicht, dezelve nevens de Edelen en Raaden gemeld vind, zo V tot het betaamen dèr zaaken als het bezegelen der Brieven; is ' , daar door eenige vermindering of bepaaling van de Macht, welke de Graven eeityds geóeffend hebben, ontttaan <■ Aan den geenen, wiens opftel het beft, en aan het oogmerk d«r Maatfchappve voldoende , gekeurd zal worden, bied zy een Gouden Penning aan, ter waarde van honderd en vyftig Guldens.
Het PROGRAMMA zal eetftdaaga worden uirgegeeven by ce Vaderlandfche Letter - Oefeningen , Algemeene Bibliotheek en in andeio Nieuws-Papieren,
Na het laatft afgegeeven berigt van de Heeren Directeuren der Nalaarenfchap , benevens de Leden van het Godge'eerdc Genoot.chap van wylen den Heer PIETER TEYLER vaN Der H 11 ST te Haarlem , nopens de Heeren Schryvers der ingeleverde Verhandelineen, over het Vraagftuk , raakende de Godlyke Voorzienigheid , welken ter Drukperfe gefchikt zyn , hebben zig nog twee Heeren gelieven bekend re maaken De Verhandeling, onder de ZinTprnk:
Homopxopor.it, Deut difponit, is opgcfield door den hooggeleerden Heer JO SEP HU S PAP de FAGARAS, Pb Dr et ,tfusd Far cult ac Mate in iVttftri Reformator*™ Atbenato M. Vafarbelvenp in Trar.fytvania'P'rofejor. Zyn Ed ftaat goedgunftig toe , dat zyne Verhandeling, welke als een eerft Acceffit met een Zilvere Medaille is vereerd geworden , op de voorbeen bepaalde wys, (zie Gedenk/, van de maand April, ) ter Drukperfe gegeeven werde. - Eene andere Verhandeling, die ten ondetfehrifte heeft,^^^f*?* Deus, is gefchreeven door den Eerw. Heer JACOBKIMPER , Leeraar der Doopsgezinden te Deventer. —- Men heeft voorts verlangd nog te mogen weeten. wie de Au.fl.cur zy der Vethandehnge , onder de Spreuk Jcf. XL1V. vers 24 = Alzoo y,t de H E E R E' Ui» Verlof/er enz. Doch nadien daze Schryver met goedgevonden heelt w te openbaaren , is men gehouden geweeft zyn verzegeld Britse •neeöpend, en hem dus onbekend te laaten. En hier op is hetzelve, naar het openen der Briefjes van dc rwee bovengemelde Heeren d,e zig hebben gelieven te onenhaaren , nevens de andeie verzegelde Briefjes , tot de overige ingeleverde Verhandelingen bchoorende, ongeopend in 'tvuur geworpen en verbrand.
EERIGT VOOR DS LIEFHEBBEB.S DER STERREKUNDE.
Zedertden 15 April heeft onze beroemde Sterrektmdige jW>#fr weder eene nieuwe COMEET w.iargenomen,we!ke echter eenige dagen vroeger in E<-ze!and het eeift ontdekt geweeft is. Zy vertoont zig als eene Ster ■san de vyfde of zesde grootte ;. haare bewecgiiig.is zeer zonderling; naat licht is als dar van een Planeet, van 4 a 5 Seconden Diameter, en zo. wit en helder als dat yau Jtyiter, De Nagtv'n tuflchen den 3 $



Voor hét jaar i7St.
April was haare Ascenfio redo %*■ Gr. 23 Min. 35 Sec, en haare Declinatie 23 Gr. 34 Min. 14 Sec. N. Haare dagelykfclie bewceging in Ascenfio rctta was van 2 Minuuren , en die haarer Declinatie byna nul Deze Comeet is zeer moeyeiyk waar te neemen, zo uithoofde van haare bovengenoemde ftandplaats . als öm dat zy geene van de onclerlcheidcne kenmerken der gewoone Comeeten heefr , verichillende ganfeh cn-al van alle de voorigen, die de Heer Mejjier ten getale van agttien heeft Waargenoomen ; zo dat men ze zeer ligtelyk met de nabuurige Vafle Stetren zoude verwarren. Den 23 dezer heeft de Heer Mejjïiï haare jtiifte politie bepaald; ten s uur, 23 Min. 33 Sec. des avonds, waren ryd , was haare Ascenfio retJe is Gr, 9 Min. 4S Sec., en haare N. Declinatie 23 Gr. 35 Min. 2S Seconden. Haare beweegiug volgd de orde der Teekenen. Zy heeft een uitermaaten helder licht, doch zonder dar men er iets van een Baart of Siaatt aan befpemen kan, gelyk in de overige Comeeten.
De nieuwe COMEET, die tegenwoordig zulk een groot gerugc onder de Sterrekundigen maakt , heeft volftrekt geene van de onderfcheidene kenmerken der Comeeten , weshalven men met zeer veel waarfchynlykheid zeggen mag , dat he; geen Comeet, maar wel eene kleine PUneet is, die tot heden r»e onbekend gebleevcn is, zo uit hoofde van haaren grooten offtand , haare kleinte, cn haare byzondere beweeging, welke tot nog 00e niet bepaald is. Dit was reeds myne gedagten, toen ik den 23 dezet, in tegenwoordigheid van den Heet Graave ie CeiJJini, op het Koninglyk Obfervatorrum, kort na de Zon-Eclips, deze gewaande Comeet waarnam. Ze kan onmogelyk eene Ka/ie - Ster zyn, zo uit hoofde dat ze geheel geene flikkering heefr, als wel inzonderheid uit hoofde van haare byzondere beweeging. In den eerften epftag dagt ik nog, dat zc misï'chien eene Srer zoude kunnen zyn van die foort, die men Neueleigtigen noemt; doch, alles wel onderzogt hebbende , moeft ik eindelyk befluiren, dat ze noch Comeet noch Vafle - Ster zyn kon. Het is te hoopen , dat de waarneemingen van verfchcidene ervaarene Iterrekundigen in Europa ons, den eerran of anderen tyd, iets naders en Heiligers daaromtrent zullen ontdekken; doch ik voor my 'hond het voor zeker, dat het niet anders dan eene Planeet kan zyn. Her vooroordeel , waarin men zo lang geweeft is, ten opzigte van het bepaald getal dier Hemel - Lichten in ons fhneet - Geitel, zal mogelyk zig nog eenigen tyd tegen dit myn gevoelen verzetten; doch ik twyffele niet, of men zal eindelyk overtuigd worden, dat ik in dezen geen ongelyk heb gehad.
De Abt ERIQUET DE LA VAUK, Advocaat by het Parlement.
Nieuwe boeken en geschriften, Welke ook by den Uitgever van dit Werk te bekomen zyn^ latynsche.
jO eoponicorum , live de Re ruftica Libti XX. Gr. & Lat. poft P, Needhiifii cmas ad MSS. fidem denuo recenfi 8c illuftratt ab J. N. Niclas, Leipz, 178,1. IV Vol., ivo.
Hommeli (C. F.) de Caulis pfeudo-feodalibus verisque, Lip/, 1711. 8vo.
feuonu, Titi Aibitri , Satyricon, cx recenfiene p, Burmanui, nota»



fiè GEDENKSCHRltTËN
tas crit. hiftor. & Gloffarium addet C. G. Anthon, accedunt Petiom: ïragmenta Friapeja &c., tXpf. i7«'- 8V°-
FRANSCHE.
Traite de li Conitrufliori des VaiiTeaiïx; a>ec des éclairciflemens & Sémonftrations touchant 1'Ouvrage , intitulëe ArcUiteaura navalis faiercatoria, trad. du Süédois, par Mr. Via', dt CUirbois Sec.; in *to.
ElTai fur la Mufiqiie avec 84 Eigures & 400 flanehes de muiique iravées, Paris, 4 Vol. ; 4W., a 72 Livres.
Memoire lur les proporttons rautïcales , le Genre Hatmonique des Giecs Sc celui desModernes, par le même Aureur, avec les Oöfervations de M van der Monde, de 1'Academie des Sciences Sc «ie XAbii Rnjper, Paris j in 410. , 2 Liv. 8 S.
Nouveaux Effais fur la Noblefie, fon origine Sc 1'erat de 1 Hcmme jioble chez lea Feuples eonnüs, par Mr. Saribis , Paris, aio.
HOÖGDUITSCHE.
tl. 1. Franck, vOtl 'Wauetbauj Hamb. 1781. tvö.
ï. W. J. Dillenius Moralifche Chreftomathie, aus dem Cicero, mit Ahmerkungen von dem Hernn Scheller, Leipz. 1781. svo.
Dom. Scftini Briefe aus Sicilien und der Turkey an ielne Freunde in Tofcana4 aus dein Italienifchen, ifter Bandj tv».
C. C. Sturm Gefangbuch fiir Gartenfreundé und Liebnaber der Natur, Hamb. 1751. ivo. , ^
Kleine Volkslieden tnit Melodien zu* Gebrauche der Concerte 101 Ibersbachfchefl Gatten ,heraus gegebea von j. D.llolland, Hamb. 1711.
NEDERDUITSGHE.
Affcheids-reden gehouden tot de Gemeente te Delft, op den « •Miart i7St. ever Rom. XVI. vf.a5i as en 17, door Petrus Rietveld.
Opwekking aan Neerlands Volk, tot v/aare Verootmoediging ondec Gods eevoelige Tuchtroeden; door Mr. A. vanAlleplas, te Rotterdam by P. Holftein , in gr. svo.: a.14 St.
Cefchenk voor de ]eugd van J. F. Mdritnit en A. v. A. Berg, te Amfterdarn by 7. AlUrt, in Ivo., ifteStukje : ai»St.
J. le Frank van Berkhei Vaderlyk Affcheid van zyil Zdon , te Amsterdam bv 7. Allart: a ƒ i: 2. .„.,. „ „ ,
Leerredenen van Janbas Hinhopen, Predikant te Utrecht, sfteStuk, té Utrecht by A. van Paddenburg en J. M.vanVltttn, in groot Ofta=
V°DeaMenVcnV van zvne zwakke zyde befchouwd , te Dordrecht by Ai JSlufle en Zoon, in gr. tvo.: a / 1: 10. , -Uitgewerkt Examen der Stuurlieden en Verfcheiden wyzen om de breedte en lengte op Zee te verbeteren, te Middelburg by P, bslliss. Jen en Zoon , in groot 8vo. i ï it St.
Her Leven van den Geleerden cn Wydvermaarden Janus Vlegeliust JLurherfche Kofter en Schoolieeraar in "sGravenhage , te Amfterdarn fcy M. Sehontvelt, in gr. svo. : 1 it St. -
ANTI - EN - ANA , vervat in een Brief vail Provifioneele Dankzeg, «ine aan den Heet Biographus Honorarius te Rotterdam , gefchreeven door den Neef van den Vroomen, Eerzaamen en Ge.eerden Lutherfchen Kefter in 's GraYenhage, te Araftsidam by M. Schalek'™?» ÏQ gr. »ïo. : \ J4 St. De



VÖÖR HÉT JAAR 17S1. fu
De Gefchiedenis der Tederheid van het Menfchelyk hart opgehelderd in Brieven van rwee Gelieven, uit het Hoogduitfrh van J> Mi Miller, Schryver van de Siegwart, te Amflerdam by M. Schalekamp, in 8vo.: a 18 Stuivers.
Zeemans Handboek door J. F. Martinét, Predikant te Zutphen , tweede Druk, te Amfterdarn by J. Allart, in avo.: a ƒ 1.
Hetzelfde Werkje, in groot ivo. ia/ 1 : J.
Het Leven van den berugten Kaapcr fa% Bart, Bevelhebber van een Esquader onder Lodewyk den Veertienden, te Rotterdam by J. Hofhout en C. van den Dries, in tvo.: a 14 St.
Phyfionomifche Reizen , derde en vierde Stuk, te Utrecht by de Wed J van Schoonhoven , in gr. svo. : if. 1 : 16.
Verhandeling ovet dc voornaamfte Kwetzuuren die den ScheepsHeelmeefteten op 's Lands Schepen van Oorlog kunnen voorkomen door gevallen dienaangaande: gefterkf, mitsgaders over het niet of al afzetten der Leden) doot G. ten Haaf, te Rotterdam by R. Arrenterg, in groot gvo.:' a 11 Sf. *
Brieven kort voor des Graaveri van IVelderens vertrek uit Londen aan zyne Excellentie ter hand gefteld , betreffende den toenmaligen toeftand der Zaaken tuflchen Engeland en de Republiek , in het Engelfch gefchteeven, door John Andrews, M. D., in gr. 8vo.: anSr.
VERANDERING van REGEERING in verfcheiden STEDEN.
Te LEYDEN tot Scheepenen verkoozen de Heeren Mr. Hendrik Balthazar van Halteren, Mr. Abraham van Alphen, Mr. Abraham van Gerwm, Mr. Pieter Jan Marcus, Mr. Airiaan van Heusden, Jvlr. Hendrik Twent , Mr. Diderick. van Leyden , en Mr. Jotft Roms. •winkel; waar van de Heeren Mrs. van Gerwen , Marcus, van Hcus\4tn, Twent , van Leyden en Rcmswinkel tot Scheepenen - Commiflaxiflen van des Gemeene • Lands Middelen zyn benoemd.
Te HULST, tot Burgemeefter, den Heer Mr. J, A. J. Rauwertz : Tot Scheepenen de Heeren P. Tegelberg , P. Lenshoek, J. J. •van Dortmondt, L. Koning , D. van den Boogaart, en Mr. C. J. van lier Burgt van Lichtenberg, en in Hulfler Ambagt, tot Burgemeefter, den Heer J. B. D. van VliJJingen.
Te ZIERIKZEE tot Raad dier Stad de Heer P de Kanter.- Tot Scheepenen de Heeren Dr. M de Brauw, Dr. J. Mecquet, B. Cau, L,. J. van der Vliet, S. Boele, L. de Groot en Mr. J. Tromp.
Te CULEMBORCH tot Burgemeefter, den Wel • Ed. Achtbaaten Heer Mr. IV. J. Renaud en tot Schcepen de Ed. Achtb. Heer H. de Wit,
Nederlandfche BEVORDERINGEN en AANSTELLINGEN.
T,„.„„,■>- . , ,. : , ot Bailliuw en Schout van 's Gravenhage, den Hoog-Ed. Heer W. J T. van der Does, Heer van beide de Noordwyken Sec. Tot Bailliuw,Dykgraaf en Schout sznWoudrichem en den Lande van 'Alten*, den H«et F, C. Aarffen, Heer vaaSpyk, S»m«elsdyk en plaat,
T»tr



ffy GEDENKSCHRIFTEN
Tot CoUfiftlMK en Ontfanger van Hun Ed. Gr. Mog. Tollet.. mi«. I tor Co iefteur var, de Woudiichemfche en Mhlfihe Markt- rulle», §« Keer Mrwi.van WAi Vryheer van Eethen en Meeuwen,
*? T^d«CógeCRaa^; den Heet Mr. j. ? G«,,jW. Tot Raad ir. aen ttoogc. jj. ,, >'„rcov:rchen Handel te Am-
* Tf D^t:rËd" lieden Mf ^FfelH e" *
ftTot Ont^gt' der" cfnvoyen en Licen.cn te Tilburg den Heet Mr.
^Tot monwfe Stad t»l». Öykgraaf van deri lande
m"ers Bailliuw van Hatdinxveld, den Heer F. C. 4»f
>. H'é«eS^^tSnm^!'f 33«Ö'«* het commando over het in die^rftg^eufe5 &*h1P DE UNIE van «+ Stukken Kanon, aieiui g - „ Admiraliteit të Amfterdarn.
»^$t/&$mKog-coi!egic -Aditiira!ite't
" T« Kap'uein^van ee^Ccrnp. onder het tweede Bat. van het RegijotKap.t^ fieneraai van Randwvk, den Kapitein Comtnan-
?ent Unrth^' To- Kapi ëin Commandant van de Granadlèr. i,nt H. H"^rt-anT"'7 :,„ tui , onder 't eerfte Bat. van het S/R^rnt" d^M en Lieut. elf. A. van Balen.
INHOUD van öet ZEVENDE STUK.
i Derde Vervol? van de Hiftorie der Amcricaanfihe^Onluften. Bl. 43t * Memorie"det Stad Amfterdarn aan Zyne Dootl. Hooghe.d den
4 ]3&!£ «" de iefp'eaiVe Provinciën den ro ^
j Twee RefoTutien van H. H. Mog. to dè Z.akV. HmogJ van J en der Startten van Utrecht nopens de Libellen. . -»«4
' 6 fdJy^L^efterge en Proteft van vier Grietenyen, m dezelf- ^
7 Beknopt'verflag van des keizers"Reize 'doorkftland. ' i' '. 4U
l Verflag van des Keizers inhuldiging te Sra/eZ 4,*
«, Verflal van uitlandfche Gebeurrenillen. ....... 4s-
v», w verbaal van Vadcrlandlche Gebeurteniffen. . . - 491 IJ ^e'v^g van "en Eifch des Heeren *fc*r, nopen, het Werlc ^
„ ZeLSf0nf«4Mg en Vryeryc tutUhen een jong hn^b
Rnnrwezel en een Nieuws-ZeeUnds Meisje. . • . . . ■ VS *. Pv°oml"rheden. So4. Ongelukken. 5oS. Lët.dikund.ge Berigten. 3 fbid! Nieuwe Boeken. W Veranderingen van Reuringen* ju. Bevorderingen. S'



STAAT- GESCHIED- HUISHOUD-
E N
LETTERKUNDIGE
GEDENKSCHRIFTEN
VOOR HET JAAR 1781. ■AGT ST Ê STUK.
AUGUSTUS.
VIERDE VERVOLG der 'HISTORIE van de« OORSPRONG der AMERICAANSCHE ONLUSTEN. 1 7 7 f.
In voorige Stukken hebben wy den Leezer het verwoh» derens waardig 1 afereel gefchetli, aan den eenen kant, van een Gouverneur voor den Koning, met een talryk iGarnifoen, in eene zeer volkryke Stad gecampeerd, zedert ragt Maanden bedreigende fchikkingen maakende en aller1 lei byzonderege weldenaryen begaa.ridè, laatende inmiddels lil wat het kentecken van Koning of Parlement vertooni !de hoonen en mishandelen ; en wederom aan de «ndere : fcyde van eens groote Provincie, van de heftigfte murmu1 reeringen overgeflagen tot openbare Toebereidzelen van IÖpftarid gewapenderhand ftaande gehouden; byna ganfclt /America van Noord tot Zuid in beweeging eh verklaarenide, in de minli gemaaligdlte bewoordingen, gereed tezyr» lom op het geriugue fein de zaak der onderdrukte Proivincie te handhaven, haar voorziende van leeftogten, ten haar aanmoedigende door verzekeringen van bel'cheriming ; iedere Provincie in zig eene Commiffie van veiligheid veftigende en door het Volk met gezag bekleed'; (eindelyk een geformeerden Senaat,opentlyk in eene groo1 te Stad vergaderd en nieuwe Wetten maakende, die met (eerbied ontfangen en aangezien worden als afgevloeid vaa < een wettig geiag; en die algemeen Congres iïi|«igt om
Kk i lig



fl6 GËDÉNKSCHRIF TEN
lig tegen het gezag van Koning en Parlement aan te kari-
tCDusdank zvn de zeldzaame voorwerpen, welke kei lo horïï Jemeld Engelfche Staats - Geitel in America 55, vooffcïyn Wagt: fwee Partyen, gelyklyk bezield onbuigzaam , den arm opgeheven zonder den.eerften Ha?: te durven flaan, hsnne gramlchap koelende doo onderlinge verwytingen vol bitterheid en den tyd doorbrengende met malkander gade te fiaan , terwyl dat 7Y beiden de grootlte redenen hadden om te veen ten, vermits de Koninesgezb^en niet behoorden te dulden dat het eedgenootfehap eenige meerder beftendigheid verkreeg, «n de Americaanen niet moellen vvagten tot hunne Tejrentïreevers verfterkingen uit Engeland onthngen. Zekerlyk ontllipten dezer overweegingen aan geen van de beide Partven. maar de voorheen aangeweezene oorzaak nieldze beide iri eene lbort vau betoovenng die nog dé eerfte drie maanden van het Jaar i77f duurde als welke doorgebragt wierden in proteltatien , kle.ne voorvalletjes, tegenftrydigc maatregelen, vrugselooze brieven en wa«
Al%\ex^s zo'dii de vorming van een nieuw Parlement crond had gegeeven om te denken dat de in het voorig Parlement gepaneerde Bills , die zo veel onluften gebaard hadden, door het volgende zouden herroepen worden , en 160 Leden, die in het oude Parlement met geleien hadden , gaven eenige waarfenyn ykheid aan d.e gunftige hoop, maar men wift in America wel ras hoe zeer alles te vergeefs was. a„^ca«
De Bills seconfirmeerd geworden zynde moeft dezelfde Minilteriaaie invloed dezelfde uitwerkingen hebben Egter sing alles niet eenftemming toe. Wilkes verfcheeit *e Welhnunfier met een papier in de hand en een Lord, gezien hebbende dat het de Aanfpraak was, door den £0nüie by de opening van het Parlement uitgefproken vroeg deze hem wathy van die redenvoering dagt, rnzztfVilkes antwoordde dat dit Woord redevoering hem oneigentlyk voorkwam en hy het noemde bet dooavonms der Americaanfche Broederen.
Aan de deur vau 't Parlement vrierd bet volgend zeldzaam Papier aangeplakt;
ISieu*



VOOR HET JAAR 1781. yifr
fiicu'wp Thermometer met verfcheide Buizen, aanivy* zende «He de verandering van het Staats Lichaam,
Engelfche Vaderlr.ndfch liefde, bevroozen.
'Americaanfche dito. , . . zeer heet,
'Godsdienft Rond.
Parlements-Waardigheid. . zakt qagelykfch.
Schetfche Dampen. . . . zeer bezwaarlyk.
Bevolking » • een vierde verminderd.'
'Heerfcbetide Wjnd, , , . Noorden (North.)
De Graaf van Chatham ( Wttïïam Pin) donderde in de Kanier der Lords tegen de Refolutie om. de Americaanen door se weid te bedwingen.
„Wie Uwer", zeide hy tegen de Lords, vergaderd zynde in de Zaal vap Weflmünfter, zo gewoon om de klanken zyner gebiedende ftero te weérgalmen: „ Wie „ Uwer, den Hemel zy getuige, zou langer zulke zeldzame en verderflyke denkbeelden kunnen aanneemen? " Wat is er geworden van dit Eiland , zo trots op haare grootheid , hetwelk door de kunften en dapperheid ' gelyklyk vermaard gemaakt was ? Wat is er gewor'.' den van haar Staatsgeitel , hetwelk voormaals de ver, wohderinê en den iiyd der nabuurige Volkeren gaand» ', maakte ? Hoe heeft zy haare Burgerlyke Wetien voor ' een Militair Wetboek kunnen verwiflelen ? Heeft zy ' eensklaps haaren Ryks-Zetel te Konftantinopolen geveftigd? Hce neeft ZY » na zo dikwyl edelmoediglyk " haar Bload' geftort te hebben om het eigendunk lyk be" (lier te ontgaan., zig niet alleen onder deszelfs juk ge" bogen, maar zig zelfs vernederd tot het fmeeden van !, Ketenen voor haar zeiven.
Onze tegenwoordige Bewindhebbers, evenwel, zyn 'zo weinig geraakt van deze bedenkingen, dat men hun " heeft huoren zeggen dat de Generaal Gage in deze zaak " al te langzaam te werk gegaan heeft;, dat hy geen rustigheid genoeg gebruikt heeft in de uitvoering hunner ' wraak en hy'aanftonds den Degen ih 't bloed zyner ,, Landgenoten had moeten dompelen. Ik heb medelyden met de 'kommerlyke gefteldheid van dien eerlyken. 1 Man. Aan den eenen kant verpligt tot het uitvoe/en der moeilyke pligten van het hem opgedrongen bevel, " aan de andere zyde weerhouden door de verborgen j' ■ ■ ■ < ^ k ^ v. »aïi^



$i*8 GEDENKSCHRIFTEN
„ asnprikkelingen van billykheid en Vadet landfch-Liefde9 ,, wat moet hy niet overgeleverd zyn aan lffiertétykeon,, zekerheden? Zyn toe (land erinnerd my een'dergjlyk „ geval in de Franfche Burger - Krygen , toen de groote „ 'Candé en de Maarlchr.Ik van Titretine aan 't hoofd van twee tegentlrydige partyen waren.." De laatftge«K getroflen van de yflelyke gevolgen, welke eene zege„ praal voor hem en zyn Vaderland hebben konde, droeg „ a'ile mogelyke zorg om bloedige flagen te verniyden, waar toe zig dikwyl gelegenheid opdeed. " Na de ruil' herlleld was berispte'd^ Koning den Maarf-halk'eens ,, dat hy de Prins niet gevangen had.' Waaróm naami Gy hem niet. -— Om dat'Sire,' ze ik hem had genoonign, heel Parys op haar beurt my genoomen zou hebben. ' „ In zulk een gevaarlyke Grills, op. het allerkotnmerlykll vooruitziet, Mylords, kern ik het gevoelen voor„ dragen dat myn Hart en ondervinding my inboezemen. „ Jk "ïlem dan dat den Generaal Gage geordonneerd werde de Trouppes te doen aftrekken, door welke Bo„ fton gebloqueerd word. / op dat de Ingezetenen dier 3, Stad met ons vryelyk kunnen medewerken tot eene „ fpoedige verzoening. 'Dit denkbeeld geef ik niet op, .,, dan na hetzelve rypelyk doorgrond, te hebben, en dat alleen is my billyk voorgekomen;' daar door zult gy „ dca Americaanen overtuigen, dat gy voorneemens zyt, „ hunne grieven met bedaardheid, met onzydigheid te on„ derzoeken en niet oia Uwe beflifl!ng, met bloedige. Letteren op hunne ongelukkige O.evers te beitempelen. „ Heden heb ik gedagt cot.hier toe myne 2wakheid te „ moeten voortfluwen om" U. dit Plan voor te (tellen; „ Indien het myne pligt is \J. mede te deelen, alle kunde, die ik in gewigtige Staats - Zaaken mog?. hebben , is; het voor al over Zaaken die zo'veel omzig^iglieid vor„ deren ; en vermits, Gy, Mylords, daar" van de na„ fpeuring ondernomen hebt, zal ik dikwerf aan de Deur kloppen en U toeroepen om recht, ten ware myne zwakhedea my bp een fmertbedde bonden. ' Geen rulte voor my dan na alle poogingen aangewend te hebhen, „ die ik in (laat ben te doen tot bylegging dezer ratn^3, fpoedige onluften. • > "
„ De tyd dringt,het gevaar neemt toe; miffchien, terwyl ik deze woorden uitftatnere, heeft men reeds in A„ merka deu uoodlottjgen flag gegeeven,die duizend an-
» derc.



VOOR HIT JAAR 17S1. fis
dere Ml nafleepen? Ei, gelooft my.de minde druppel bloeds in die Geweiten geltort, zou eene wonde maa-
!' ken, die bezwaarlyk te geneezen is, eene vergiftigde wonde , welke door fnelle voortgangen zig aan
" het overfchot van 't Lichaam mede deelen en het in een geheel verderf ftorten zal.
Dit vertoog icheen alle uitwerking, die men er van wagtte , voortgebragt te hebben ; men hoopte gednurende ettelyke dagen dat" dc Trouppes uit Bofton te rug geroepen zouden worden, maar de poogingen der Minifters zegepraalden over de ftem der reden, en Mars nam te vVeltmintter de plaats in van Minerva..
WUkes van zynen kant had zig tot voorfpraak deryf;;/^ ricaanen opgeworpen en ontwikkelde in de Kamer der Gemeentens zo wel hunne rechten .als die van het Moederland. „ lk hoop, zeide hy, dat, alvorens dekegee,, ring de Natie in eenen burgerkryg zal dompelen, deze „ Kamer welernftig de ceifte oorzaak van dit rampfpoedig gefchil aal willen navotfehen. Het aangematigd 2 voorrecht om den Onderdaan, zonder zyne bewilh. „ ging, te taxeeren is baarblykelyk den oorfprong der twift Hebt Gy, myne Heeren, eenig recht om de „ Americaanen te taxeeren ? Zie daar den ftaat des ge„ fchils. , „ De grondwetten der rechtvaardigheid en de grond„ regelen van het Britfche Staats - geitel, flryden gelyk„ lyk tegen dien onbillyken waan Het denkbeeld van ei„ gendom fluit buiten alle vreemd recht om te neemen, dat my toebehoord, ten zy ik daar in bewillige; want „ zonder dat zou ik niet kunnen zeggen , 't geen ik hebbe komt my toe. De Americaanen hebben mets meer' zo het v&n ons afhangt hen met impolten te bezwaa., ren? Kunnen zy nog iet het hunne noemen, indien om hun alles te ontneemen wy dat maar flegts behoeven te willen. D e woorden Pryheid, Eigendom, zo „ waard aan Engelfche Harten, zo zoet voor onze i, ooren zouden voortaan fpottend e*i hoonend worden ,, voor de Ingezetenen onzer Colonien. (
Degezellige wetten hebben voor doelwit aan elk «y„ zonderperfoon,aan elk Lid van den Staat het recht van, , bezit te verzekeren. Alle fvibftdien, aan de Kroon vet» ! zorgd , zyn vry willige giften der Gemeentens, wezen* " lyke Gefcheekea, dcox het Volk gedaan. Deszelts ib£K k 4 », wee-



*ïO gedenkschriften
„ mede toeftemming is altoos in het Oclroi . . . Daar, „ over heeft men laimentydgetwift; maar er is een merk-. „ waardig voorbeeld en hetwelk alken de zwaaugheid „ moet wegneemen. Indien mendeRegiflers van den Tour. „ doorfnufïeld, zal men bevinden dat de Stad Calau m „Vrankryk, terwy.l.zy aan Engeland onderworpen was, niet begon getaxeerd te worden, dan toen zy Representanten in 't Parlement zond. Twee Bur: gérs'dier Stad kwamen zitting neemen en (temmen in „ de Kamer der Gemeentens èn van toen af, maar met „ vroeger betaalde Calais importen: De Colonien draagen 'er zedert langen tyd, zonder dat wy nog hunne „ Repreientanten hebben toegelaten. Is het dan een mis3, daad voor hun om 'er voor te (lellen ?
„ Men boezernd ons in dat de Provincie van Ma}}ar cbufett in openbaare Opftand is en dat de andere Cola» nien haar hulp byzerten ; en men wil ons overreden otu „ tegen te gaan de geenen die men part,y;zugiigen noemt;
maar is hunne tegenwoordige gezindheid waarlyk eene „ gecara&erifeerde opftand, of liever eene loffelyketegen,, fparteling tegen de onrechtvaardigheid van een gezag, dat geen'paalen meer zoekt te kennen, en tegen de on„ demeemingen, welke wy op hunne vryheid en hunne „ voorrechten gevormdhebben. Ik durf het niet beduien. „ Al wat ik zeggen kan is dat eene gelukkige tegeniland, „ genoemd word eene omwenteling,en geenzins een op„ ïtandt. Wie zal ons verzekeren dat zy, ingevolge van „ dezeöills, ook niet , gelyk wy, den Degen uit de fchee„ de trekken, en zo het geviel dat hunne' moed met „ voorfpoed bekroond wierd , wie zal ons dan verzeke„ ren dat de Americaanen niet binnen eenige jaaren de „ roemrutrtTge omwenteling van I77f» als/wy die va.n 1688 zullen vieren." Het geluk bekroonde de edel moedige poogingen, door onze Voorvaderen ter wederverkryging hunner vryheid aangewend; maar in„ dien zy, onder de dagen van het eigendunklyk ge„ zag bezwykende, verweezen' waren gewordeu om. „ den dood op een fchavot te ondergaan , zou dit voor„ val onzer hiftorie, dat ons de meelte eer doet, aange„ merkt worden als eene oproerige daad tegen een wettig gezag, en niet als de uitwerping van eenen D.win„ geland en eene door Godlykc en Menfchlyke wetnn „ gewettigde tegenkanting.
u **



VOOR HET JAAR 1781. j"U
„ Ik heb ganfeh geen goed vooruitzigt van de maat. 7 regelen , die men ons wil doen aanneemen Zyn „ Uwe middelen evenredig aan het doelwit dat gy U, „ voorfteld? Waar zyn Uwe Legers? Hoe meent Gy „ die te rerfterken? Hebt Gy wel opgelet dat de enkele „ Provincie van Maflachulètt 30,000 Man op de been „ kan brengen. Uwe krygsmagten zyn niet genoeg„ zaam om zelfs deze eenige Provincie te verwinnet! „ of te bewaaren. Men kan, wel is waar, Bofton in „ kooien leggen of het zelve bewaaren, door het met „ Verten en Bolwerken te omcingelen, maar de Pro„ vincie zal daarom niet minder voor U verlooren zyn. „ Bofton, zat aan Gibraltar gelyk worden en gy zult, „ even als in Spanjen, in Mafjucbufett Meefkr weezen „ van eene enkele Stad, terwyl de refl der Provincie „ in de magt Uwer Vyanden blyft. ' Uwe Trouppes „ en Vlooten zullen eenige tyd twee of drie üeden „ langs de kuiten "bezitten, als hieuw - Tork, St Augus„ tyn, maar 't valle -Luid van America zult ge zonder „ uitkomrt verliezen. Gebragt tot het gebiedvoeren in „ eenige Zeehaaven, zult gy de binnendeelea des Lands „ niet beletten zig te handhaaven in de onafiianglykheid, ,, met zig te verryken naar niaate dat de fnelle voort„ gang uwer onrechtvaardigheden het klein en, aan \J „ onderworpen gedeelte zal verwoeden. 1 „ Terwyl gy bezig zyt met in eeaigerlye Landrtreck „ de vlam te ttuiten zal die in andere maar des te fueller „ vorderingen maaken. Zo Ung uwe Schepen niet ge„ a'nkerd leggen, en uwe" Bataillons in eenige plaat,* „ veranderen, zal de grond op nieuws vry warden en „ gy niets gevorderd zyn (*3 Ik leeze met fchrik in „ het toekomltige onder het nagaan van den fchake.1 ,, der gebeurteuitieu, dat Groot-Brittannien wel ras in „ den fchaal der Herfchappyen zal afueemen en dat de „ Amerkmnen zig verheffen zullen tot den graad van 1 „ ver-
C a) Deze voorzeggingen van den Heer Wiikes zyn, tot Qroot-Rrittanniens ongeluk, maar al te zeer bewaarheid geworden, wyl het eene uitgemaakte zaak is.dat de Engelfchen in. Arteries niets bezitten, dan daar'hunneTrouppes gelegerd zyn. ' ,
K k s



fi% GEDENKSCHRIFTEN
„ vermogen en voorfpoed der Staaten, die thans het glansrykft op den Aardbol fchynen, en zulks om dat
„ zy hun gebouw veftigen pp een pnverwrikbaaren gtond der algemeene vryheid.
„ De voorneemens van het Minifterie, welke gelegen„ heid tot deze navorfching geeven, zyn daar cn tegen niet „ anders gegrond dan op ongerechtigheid en wreed-
heid Zy Üryden gelyklyk tegen de gronden van het „ flcatkundig, tegen de onfeilbaare grondregelen van het „ natuurlyk recht, Het is zeker dat de Ingezetenen ter „ verdeediginghunner vryheid veelmeer ruftigheid zullen „ aanwenden als wy zouden doen ter befcherming van de 3, onze : Zy zulleu eerder de gevaaren loopen van eene
openbaare fcheuring dan zig te krommen onder het „ harden onrechtvaardig Juk dat de Regeering hen poogt „ op te legen." De uitwerking van zulk een, ploeddor,, llige ftieek zal hen tot de wreedfte wanhoop doen o„ vtrflaan; zy zullen zien dat gy, niet alleen U gereed ,, maakt om den Degen te trekken, maar zelf om de
fcheede weg te werpen, dat hun de hoop b;ueetiien zal ,, om er dezelve weder te zien infteeken, en uit hunne
gemoederen alle wegen van verzoening verbannen: als
dan zullen zy zig:gedtagen als Lieden die niets meer,, der te hoopen en alles te vreezen zullen hebben. Zy „ zullen de aflhyding van dat onmeetbaar Geweft vol„ tooyen en dc o vermaatige Golollus onzer grootheid zal ^, door hunne handen worden neergeworpen.
„ Midden in die-verdrietige bedenkingen , voedeikmy „ egter met de hoop dat het volk deszelfs gevoeligheid ,, zal doen ondervinden aan de Voortbrengers dezer „ verderflyke ontwerpen eu dat. de Minifters, welke „ dit noodlottig Eedgefpan hebben ontworpen ,"het ver lies ,, vun een groot deel des Ryks zullen boeten met den „ val hnuner Hoofden. . • .
Dit zo billyk als hevig Difconrs belette ehter niet dat de Bill, welke den Boftonners de Viftchery verbood , niet gevoegd wierd by die waar door hun den Koophandel ontzegt was.
Wanneer men die, Parlements - Redevoeringen leeft, doet ïig eene aanmerking op, dat uaamelyk, daar fommige zouden fchynen den fpreekftoel in vkim te moeten ftellen, zy altoos zonder uitwerking blyven. Dan tiet is de veelvulgheid die ze vrugtioos maakt. Het Minifterie en het, publiek, gewoon aan de uitgalmen, gegrond



VOOR HET JAAR 1781. yj3
grond of ongegrond, flaan er den minden aan dag t niet op, en Lord North was niet meer aangedaan door IVilkes zyn hoofd te hooien eifchen, in de Kamer der Ge., eentens, ais, Wilkëszelvelulthadde om dat Hoofd te dom verbannen ; in zo verre dat zo hy daar in had geflaagt men niet weet'wie van beiden het meed verwonderd zou geweeft zyn. Het misbruik der vryheid is 'alzo ltrydig dan'de navorfching van een gedwongen ftilzwygen _ Altoos ïpree'ken en nooit fpreekeuzjn tvvee uiterftens, dk gelyklyk tegen de ontwikkeling der waarheid aandruis fcrréti. Een Meefter word nier 'beter bewaard door eenen Hond die zonder ophouden fchreeuwd,'dan'door eenen, die niet bladen kan. Gewoon aan *t geraas van den eerften verwaardigd hy niet zig op zyne hoede te ftellen , als by hem boord blaffen, omdat hy denzelven menigwerfi met ontydige argwaan bezet gezien heeft." Ondertuffcneti komt evenwel de dief, bedeeld het huis, in weerwil van den fteeds fchi eeuwenden hond en den Meefter ontwaakt niet dan om te zien dat hy alles kwyt is.
Een Afkeurder der maatregelen, betoonde zyne deukwyze op eene zeldzaame manier , en welke ook weinig Navolgers had. 'Hy fchreef aan deu Threforier van eene Sociëteit, welke te Londen ten voordeele der. Americaanen geformeerd was, onder naam van conÜitutioiieele Maatfchappy , dezen Brief:
,, Blyii'IIeer, in de voorige week heb ik aan den
Gaarder, 'van 't 'Hoofdgeld betaald 17* Pondfterl. 2 „ Schelt, en 6 pence. ik ben niet onkundig dat dit „ Geld,' naar gewoonte, gaat gebruikt worden tot het ,, betaalen van penfioenen aan eenige bedorven Leden „ van het Parlement om tegen de Americaanfche Vry„ heid te demmeu; maar ik zende Lï thans 544 Ponden
5 Schellingen ,• en zo dikwyl ik genoodzaakt werde ,, myn beurs te openen tot het onderdeunen der uitvoe„ ring van onrechtvaerdige ontwerpen van het Minifte. „ rie, zal ik U eene dubble fomme verzorgen om die ,, ter,.' verdeediging van de Vryheden der Americaanen „ aan te leggen^'' Laat men my imposten, doen betaalen ,, om de kosten van eene goede regeering te helpen dragen ,, en ik'zal' zwygen ; doch zo ik tegen dank myn aan-
deel moet' opbrengen ter oaderfchraaging van een 3, fchandelyke cabaal, welke de omkeering van'tStaats„ Gsftel bedoeld, zal ik dit kwaad na vermogen verbe-
teren



SH GEDENKSCHRIFTEN
teren met tweemaal meer te betaalen., ten voordeel*
! der Aagt-offers, die men zoekt te onderdrukken.
Laat ons nu weder zien hoe de Americaansn , terwyl iy in Europa eene talryke maar onvermogenden aanhang hadden , vermits geeuerley Bills verzagt of herroepen wierden, in hunne Landltreeken zig gereed maakten tot den flag waar van elk ROgenblik het tydltip moeit ver-
haaliea. ,
De Virginiaanen hadden het verloopen Jaar met eene gelukkige gebeurtenis beiloten. HunQouverueur van s Konings wegen, Lord Dunmore , kwam te rug aan t hootd van een tamelyk Corps Trouppes,waar mede hy eene voorfpoedige expeditie tegen de Wilden had gedaan en hield eenige dagen Uil by Fort Cower, leggende aan de zamenvloeijing der Rivieren Chio en Hockoking, alwaar de Officiers; gehoord hebbende dat het Volk der Provincie eenig mistrouwen had opgevat ten aanzien der party, die zy in den tegenwoordigen ftaat van zaaken >n America zouden kiezen, zig vergaderden en de volgende üeliberatie onderteekenden.
, Wy zullen nooit afltaan van de volledige onderwer„ ping, die wy verfchuldigd zyn aan George M- &onine van Groot-Brittannien, zo lang zyne Maieiteit Z zig vergenoegen zal over een vry Volk te regeeren ' en met vermaak zullen wy onze dagen, met al wat ons dierbaar is voor de eere zyner kroon opofferen Maar, gelyk de liefde tot vryheid en de verknogtheid " aan de rechten van ons Vaderland in onze gemoederen ' alle andere overweegingen te boven gaan, hebben wy .' befloten niets te verwaarloozen van alles wat in ons vermogen is ter verdeediging van de voorrechten der Americaanfche Provinciën, en om daar in belche.den" lyk te werk te gaan en de wanorde te ontgaan , die " oemeenlyk uit verhaalting geboren word , zullen wy V niet voorttrekken noch beginnen te werken dan wan" neer wy daartoe door de eenpaarige wenfchen, van " onze Landgenoten zullen aapgezogt worden. -Jeze. verklaaring, gedaan door een zegepraalend en welgeregeld Corps verdubbelde het vertrouwen der ingezetenen van deze Colonie en de tyding welke fucllyk tot de andere overwaaide vervulde dezelve met
^Geduüreudc de opfchorting va# het Congres had Gage



VOOR HET JAAR ïjü. jif
fcefchreeven aan den Prefident Peyteii Randolpb, als aan een Particulier en had den fchuld der onluften, welke in ^wer/cv?heerfchten op deBoJïotiniaanen gelegd; deze vergaderden zig \e.Fancuil-IIall en Üelden eene verantwoordingvan hun gedrag op,welke zy aan den Heer Randolph zonden. Zy was gegrond op algemeen bekende Zaaken, en Gage kon er niet op antwoorden.
Her was den 7 February dat het Provinciaal Congres van MaJJacbufett zig te Cambridge verzamelde, en aldaar wierden uitterlyk bettemd de middelen om een Leger ten Velde te brengen. Men bedelde de Fondfen om veertig duizend Vuurfteenen en eene quantiteit Buskruid té koopen. Men deed in die vergadering zelfs het voorftel om zig ganfeh en gaar aan het cigendunklyk krygsbeftier te omtrekken en Doöor Harward tot Gouverneur der Provincie aan te ftellen : Men maakte het volgend befluit hetwelk over al wierd gepubliceerd , in weerwil tan al wat Gage mogt doen Om het te beletten.
„ Aangezien de pofittve berigten dat zekere Ingezete,j nen dezer Colonien Leveranciers zyn geworden van „ de Trouppes , thans werklyk te Bofton in Garnizoen ,4 zynde , en dezelve verzorgen al dat geene wat ter
completeering hunner Equipagien benodigd is , heeft „ het Provinciaal Congres befloteu dat, ingevalle deln,j gezetenen der Steden en ten platten Lande zouden „ ontdekken hem of zy, welke aan de gemelde Troup,5 pes verzorgen Timmerhout, Deelen , Staaven, Zeil„ do:k, Tichelfteenen, Yzer, Voerwagens, Werktui„ gen om de aarde te fpitten , Trek - Paarden or OiTen, j5 of zodaanige andere Zaaken, waar van het Leger zig „ ter benadeèling der Colonie zouden kunnen bedienen,
de fcbuldigen aangezien zullen worden als Vyanden „ des Vaderlands en alle mogelyke middelen in-het werk „ zullen gefteld worden om de aanhoudendheid van zulk „ eene ftrafwaardige onderneeming te beletten.
„ En aangezien het waarfchynlyk is dat de Colonie,
gebragt zynde tot de wreede noodzaaklykheid om tot
haare verdeediging deWspenen op te vatten, eenegroo„ te quantiteit Stroo benoodigd zal hebben, verbied het „ Congres aan alle Ingezetenen in 't algemeen en aan ,4 ieder in 't byzonder , het verkoopen of wegmaaken „ van het geene dat zy hebben ; ten zy het ware teri „ voordeele van eenige particulieren voor hun noodzaak-



s%6 GEDENKSCHRIFTEN
„ lyk gebruik of ten diende der Provincie. En werden KfFens de Gömmittés. van Ccrrefpondentie en Infpec" tie, in de Steden en Burgfeh van dit Gebied, gevalt op ,', de uitvoering Van dit befluit te letten tot door het „ Congres of de Karher der Reprefentanten dezer Pro» „ vincie anders geordonneerd zal worden.
In Verfcheide plaatfen nam het Volk de voorzorg oni itg meelter te maaken van verfcheide Kanon-Stukken Van divers taliber, behalven de Artillery van het Fort Porismeuth en veertig Stukken Kanon, welke de RheeÜe van NieUzv - Londen verdeedigden. Te Newport hadden de Ingezetenen dé Véftingwerken, die hen beheerfehten, omgeworpen en Vier - en - veertig Stukken Kanon van 6 tót 24 Ponders bemagtigd.
De Vergadering van Virginien , beftendig bezig met de zorg om uit dé producten des Lands die Artykelen aan te vullen, welke zy doorgaands uit het Moederland deed komen, beloofdeeene Praemie van 6co Pond St. aan hem , die binnen. 18 Maanden , gerekend van den it January I77f vyftig quintaalen Buskruid,gemaakt van binnenland fche Materiaalen, leveren zoude.
De Generaal Gage zag niet zonder bekommering dat. de Americaanen maatregelen namen om Gefchut te heb-, ben. Gaarne had hy gewild dat in den werklyken twift de ratio ullima regum zig flegts van zyn kant had laaten hooren , vermits hy alsdan zekerder zou gemeend hebben zyne zaak te winnen. Onderrigt dat er te Salem eene aanzieulyke Trein van Artillery vervaardigd wierd, befloot hy die op te ligten. Een Regiment van 't Garnizoen Fort Williams, met die onderneeming gelaft, begaf zig den i$ February aan Boord van een Tranfport-Schip dat voor Marble - Head ten Anker kwam; dan offchoon de Soldaaten zig in 't ruim verborgen hadden en voor den dag niet kwamen , dan toen alles ter ontfcheeping gereed was $ kreegen de Ingezetenen egter vermoeden, ■yan hunne aankotnft , waar op zy die van Salem in a_lleryl door een Courier lieten waarfchuuwen. Gelukkig was de gefteldheid der plaats, daar het gefchut vervaardigd wierd; zeer gefchikt om den aanflag te beletten; want de Werf was door eene Rivier van de Stad gel'cheiden door een Ophaalbrug en zo dra de Werklieden kenniS kreegen van 't geen er omging, haalden zy de Brug op sn zonden rondsom Exprelïeii om de Militie van de nabuur»



Voor het Jaar tyfii. si?
buurfchap te verzamelen. Een oogenblik daat na verfcheen het Konings-Regiment, met den Colo'në! Leslie aan het Hoofd, die fchielyk Voorttrok cm zig van dé Brug te verzekeren cn op de weigering van die neer té laaten, eenige Grenadiers afzond om zig meefter te maaken van twee Vaartuigen, met welke de Soldaaten overgevaaren zouden zyn , maar de Equipagie Helde zig wakker te weer, zo dat er eene ligtefchermutzeling voorviel tuffchen de Soldaaten en Matroozen, Welke dezelve eindigde mét in de beide Vaartuigen zulk een opening maakte datze buiten gebruik raakten.
Dit middel mislukt zynde fbhaarde het Regiment zig in flagörde en maakte fchikking om van de overzyde des Oevers te vuuren, toen een deftig Burger den Colonel aantoonde wat droevige Gevolgen deze pooging, en voornamelyk voor zyn Corps, hebben zou, als hetwelk ontwyftelbaar door verwoedde Menfchen Zou in de pan gehakt worden , nadien hun aantal, bereids grooter dan het zyne , oogenbliklyk toenam. Terwyl de Colonel hier over zyn gedagten liet gaan , wierd de ArtilleryTrein in veiligheid gebragt, de Brug daarna neergelaaten, de Soldaaten gingen over, doorzogten de Werf, en niets gevonden hebbende, keerden zy terug midden onder het uitjouwen en de fchampere fpotternyen van dc toegevloeide menigte.
( Het Vervolg hierna.)
Wy zouden' , daar wy weder eenige échte (lukken bezitten nopens de zaak der Landmagt , thans daar mede kunnen voortgaan, indien wy niet dagten dat de weerzugtige Lezer liever zien zou het Vervolg det Stukken , die betreklyk zyn wegens de Zaak van den Veldmaarfchalk Hertog van Bnwsivyk, waaromtrent wy ' ; in onze voorige reeds eenige Fricfche Advifen hebbe» 1 medegedeeld , en by welke wy thans in (laat zyn te 1 melden het geen nopens die beruchte zaak is voorgeval1 len, op den extraordinairen Landdag, te Arnhem op den 21 der voorige Maand gehouden, waar vanwy voorcerU fcullen mededeelen het volgend



frZ GEDENKSCHRIFTEN
EXTRACT uit het Reces des Landdags binnen de Stad Arnhem in JuMs 178» J extraordinarie gebou-
Sabbatbi den ii Jüliüs 1781.. .. , , . ; . Is ter Vergaderinge voorgebragt en geleezen , eerftelyk «ene Miftive van Zyn Hoogheid den Heere Hertog van Brunswvk, Veldmarfchalk van deezen Staat, gefz. aan Haar Hoog-Mogende deri ai des afgeloopen maands Janïüs en ten zeiven dage door de Gecommtneerdens dezer Provintie ter Generaliteit, ingevolge de Confide«tien van Zyn Hoogheid den Heere Erf - Stadhouder copièlyk overgenomen, en dien onvermindert commissoriaal gemaakt, houdende een ernrt.g beklag over de dc marche, door de Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdarn by Zyn Hoogheid gedaan,_ na dat veelerhande Seringen en verregaande Accufatien tot deszelts lasten in het publicq waren verfpreit, met byyoeginge dat hy Heer Hertog niet twyffelde , of Haar Hoog-Moogen de zouden in een zaak van zo veel aanbelang voor lyn Perfoon en eer, die hem dierbaarder was dan zyn leeven , een refolutie neemen , waar door hy van de hlaam hem opgelegd, volkomen mogt worden gezuiven? eu Tan henAo'danige Satisfactie bezorgt als Haar Hoog-Mogende na haare hooge Wysheid zouden vin-
nSÏÏÏt geleezen het Raport den i deefes Maands omtrent die Miflïve uitgebragt mitsgaders Haar Hoos-Mogende refolutie ten zeiven dage daarop gevolgt\ behelzende, Onverminderd nogthans de dehberatien van de Heeren Staaten van de refp. Provintien, een verlating dat aan Haar Hoog-Mogende geen redenen waren voorgekomen , welken een.gen grond zouden Teeven tot zodanige Accufatien en Simulatien van quade ?rouw en corruptie , als den gemelden Heer Hertog in eenige naamlooze Gefchriften, fameufe libcllen en by onteerende gerugten, worden te laften gelegt, en m het
PUDa?HaarfPHoog-Mogende in tegendeel dezelve houden voor onwaaragtig en injuneufe Laftertaalgecxcogiteerd om de eer en reputatie van gemelden Heer tier*, tog te bezwalken en te tradneeeren.
Terwyl Haar Hoog-Mogende meergemelde Heer Hertog van dien blaam, deiuelven by de voorfz. Las-



VOOR HET JAAR 1781. f29
terfchriften en Geruchten fcham'eïyk aangewrecven , volkomen vry kennén en zuiver houden.
En laatftelyk mede gezien en geleezen het nader voor» 'dragen en de inftantien door Houggemeiden Heer Hertog aan Haar Hoog-Mogende omtrent de vooraangetoftene Refolutie den 3 July daar aart volgende gedaan, inhoudende, dat ten uiterlle feniibel was aan dc blyken var» vertrouwen en genegendheid, welke HoogÜdezelve by die Occalie aan hem wel hadden willen bewyzen ent •zulks in eene zaak waar over hy Zyne klagten niet direct: aan Haar Hoog-Mogende gebragt had, dat hy Zig egter niet te min gepcrfuadeerd hield ,dat Haar Hoog-Mogcnde geen intentie konde hebben om daar by de zaak provilioneel te laten beruften, veel min dat daar medé 1 voldaan zoude zyn aan het eerbiedig verzoek en de rei'fuifitiein zyne voorgemelde Misiive vervat, als Waar inhy éen naauwkeurig en flreng onderzoek hadde gevorderd, en 1 ten dien einde zodanige demarches van Haar Hoog-Mog. hadde verzogt, als by de voorfz. Miflive breeder water neder gefteld, en dat hy als dan eerft hadde ge'requiireerd zodanige Juftiftcatoire Refolutie en Satisfactie als bj 1 die Miflire verder was verzogt geworden.
Dat hy daar op te meer moeft inlteeren, dewyl dooc > deeze provifioneéle Refolütie,als zynde genomen zonder ■voorafgaand onderzoek, hy geeniiuts konde worden I gerekend'te zyn gezuiverd van dé blaam en hoon hem iaangedaan, waar toe hy de Refolutie van de gezamently'ke Hooge Bondgenooten Zelve, vermeend had te mogen 1 én te moeten imploreeren
Van welk een en ander de Heeren Gedeputeerden van 1 [de refpective Provinciën verzogt waren kennis te willen Igeeven aan de Heeren Staaten Hurtne Principalen, ten t einde by de deliberatieti öp de meergemelde Miffiye van .den Heere Hertog van BrütisWyk, daar op zodanige reIflexien mogt worden gemaakt als Hoogftdezelve zouden 1 oordeelen te bêhooren, gelyk dit alles uit de refpective I jftukken in het breede zoude konnen blyken.
Waar op gedelibereerd zynde, hebben Haar EdeleMoSgende goedgevonden de Gecorrimitteerdens van wegent (deze Provintie ter Generaliteit te authorifeeren ge.'yk . dezelve geauthorifeerd wörden by deeZen, om ter Vergaderinge van Haar Hoog-Mog. voor te dragen.
Dat Haar Ed. Mog. van den beginne, dat het vont hl das



?3o GEDENKSCHRIFTEN
des Oorlogs in Europa is uitgebarften, niet nagelaten hebben hunne Mede Bondgenooten door iterative en ernftige reprefentatien op te Wekken, om tot handhaving ■van hec aangenomen Syftema van Neutraliteit de Republiecq in eenen behoorlyke ftaat en van defenlie, zoo te Land als te Zee te ftellen.
Dat de vcrfchillende gevoelens Ov6f dit gewigtig Onderwerp en mogelyk eene ftille hoop, by fommige gefoireert 4 als gegrond op een vorig voorbeeld, om van het voordcel der aangenoomen Neutraliteit, offchoon ongewapend, te zullen blyven jouifleeren, het effect deezer tepraifentatien telkens hebben te leur gefteld en vrugteloos gemaakt, tot dat eindelyk de Republiecq in genoegzaam weerlooze ftaat zig heeft zien befpringen en aanvallen, door eenen ten fterkften gewapenden vyand, het geen tot een noodzakelyk gevolg heeft gehad , dat een zeer groot aandeel Koopvaardy- en Verfcheide Oorlogfche-. pen van deezen Staat in 's vyands handen gevallen zyn, en dat dezelve zig van eenige établiflementen van dc Republiecq in de Weft - Indien genoegzaam zonder flag of floot heeft meefter gemaakt.
Dat deeze offchoon wel voorziene en geapprehendearde desaftres, maar waar tegen in tyds om de boven aangehaalde redenen de noodige precautien niet hebben kunken genomen worden, het-vuur van tweedntgt en wantrouwen tuflchen de Ingezetenen, hetwelk reeds door het difleminCeren van zoo veele fameufe libellen enquaadaardige lafterfchiften niet weinig was aangeltookt, dermaaten hebben doen toeneemen, dat het te dugten fchynt, dat de goede Gemeenten daar door wel eens zoude kunnen worden ontruft, alzo hier uit by fommige lieden oorzaake genomen word, van in het openbaar zig in zeer licentieufe en ganfeh onbetamelyke difcourfen uit te laaten , zo tegens hooge als laage Standsperfoonen , hunne eer en goede naam aan te randen, en zonder geaoegzaame kennis opentlyk te blameeren de publieque? directe van zaaken, even als of daar aan thans te wyten was eene gepraetendeerde traagheid of üapbeid, in het by de hand vatten van al zulke middelen , welken deezen Staat tegens de geweldige aanvallen van den Koning van Groot Brittannien zoude kunnen beveiligen en in zeker.heid ftellen, of van dat Ryk eene behoorlyke Vergoeding cn reparatie bekomen, het geen zelfs hier en daar by
meer



VOOR HET JAAR 1781. j-3r
ürïee'r verligte, vry wat ingang fchynt te hebben gevon* den.
Daar nogthans de ongewapende Staat, waar in de Republiecq ,om de meergemelde redenen, ten tyde van de ruptüre zig bevond, in tegenoverltelling van een volkomen ; g'carmeerden Staat, waar in de Vyand was, en die hy zig op ; alle wyzën tegen de Republiecq door eenen onverheedI fchen Aanval heeft te nutte gemaakt als de eenige en ' waare oorzaak moet worden geconfiderecrd van alle de i ongelukken de Republiecq zedert dien tyd overkomen.
Dat Haar Edele Mogende egter vertrouwen , dat die ! geene aan dewelke de Executie en het Employ der gel1 den tot beduur des Oorlogs ter Zee aireede geconfenteerd, 1 of als nog zullende geconfenteerd worden, is gedemaujideerd, niets zullen verzuimen, om met den meeft aioi gelyken fpoed de Repub iecq tot het voeten zo wel van iteenen oftenfiven als defenfiven Oorlog in ftaat te ftellen, t en van de voorfz. fubfidicn Zodanig gebruik te maaken, i dat daar mede de meeft mogelyke force en geweld tot refiftentie eu attacque van den Vyand moge worden gei daan.
Dat Haar Edele Mog. verwagt hadden , dat de toehheeming van het gevaar van buiten (intullchen dat men ji den Staat toteenen wakkeren tegenftand zoekt te bereiden) 'tonder alle Regenten en Ingezeetenen van het Land zou■ ide hebben doen herleven een algemeen en verzeekert it vertrouwen, een waare eendragt, liefde en vrieudfehap, hals de zeekerfte middelen, om onder den Zegen van God \l Almagtig met vereenigde kragten het gevaar en den voorth gang van het onrechtvaardig geweld de Republiecq door iieen ©uden Bondgenoot aangedaan, af te weeren , en ite (luiten.
Maar dat Haar Ed. Mog. met de gevceligfte aandoe» ririing en een innig leedweezen moeten oudervinden, dat t diezo wenfehelykeen in dezehaggelyke fituatie van zaaken 520 hoognodige harmonie hoe langer hoe meer fchynt ■üVerftoordte worden door de toeneemende argwaan,wel1'ke tegens fommige, die in 's Lands Regeering deel hebtben, of geacht worden te hebben, is opgevat.
Waar van een zeer notabel Voorbeeld zig vertoond in de j I buitengewoone demarche door de Heeren Gedept, der | !Stad Amfterdarn by Zyr.e Hoogheid gedaan, ten opzig1 ten van den Heer Hertog van Bruns wyk, zo wegens desLl 2 zelf?



m GEDENKSCHRIFTEN
zelfs Vorftelyke geboorte, als aanzienlyk Carader, een eminent perfonagie in deezen Staat, en welkers gedrag en sehoudene conduitts tot dus verre te meermalen een ob\e& van opentlyke goedkeuringe van den Souverein hebben uitgemaakt , zonder dat door de voorla. Heeren Gedeputeerden eenig genoegzaam bewys tot Jultihcatie vanzodanigen uitflap is voorgebragt, immers niet tot kennille van Haar Edele Mogende is gekomen.
Terwyl Haar Edele Mogende ia tegendeel zig verzeekerd houden van de onwaarheid van al zulke befchuldiKiagen en infimnlatien, welke in zoo veele fameule Libellen en by onteerende Gerugten den gemelden Heer Hertog van Brunswyk worden tot laften gelegd.
Dat Haar Ed. Mog. over deze materie verfcheide reflexien zouden kunnen maken, maar confidereerende de facheufe omQandighede», waar in de Republiek zig bevind, thans oorbaarder oordeelen hetGordyn voor dezel^ve te laten vallen, en ze in haaren boefem beflooten te houden, daar de zaaken aan Haar Ed. Mog. voorkomen zodanig gefchapen te ftaan, dat by verder voortgang van dit groot wantrouwen, niets anders .te wagten is als de verzwaaring van de Goddelyke Oordeelen, en dat een zodanig wroeten in de eige ingewanden , ten natuurlyken gevolge hebben moet, dat de ftaat van het Land daar door buiten poftuur van alle nodige en weZendlyke detenJfie geraake, waar van de uitkomft geen ander zyn kan, als een gemeen verderf en de omverwerping van Godsdienften Vryheid, Panden, welke door het goed en t\oed van braave Voor-Ouderen verkreegen , ook door het goed en bloed van hunne nakomelingen moeten worden bewaard en ongefchonden aan het laater nageflagt worden overgegeeveil.
Dat Haar Edele Mogende geenfin ts twyffelen , maar ten vollen vertrouwen, dat haare Mede Bondgenooten den tegenwoordigen ftaat van zaken metgelyken ernft en aandak inziende en apprehendeereude, wel zullen meue werken om dit vuur van tweedragt en mefiance in zyne geboorte te helpen fmooren, en het vertrouwen tuflchen de Regenten en Ingezeetenen te heipen herftellen, opdat 's Lands gemecne welzyn en belangen met eenparige fchouderen gefchraagt, en de zaaken tot een goede uitkomft mogen gebragt worden. ,',>,. Dat Haar Edele Mogende in de eerfte plaats (gely k zy hier
toe



VOOR HET JAAR 1781. ƒ33
toe in den haaren de noodige ordres hebben gefteld) noodzakelyk oordeelen, dat de Placaaten tegen de Auiheurs, Drukkers enSeminateurs van alle fchandelyke,eerrovende en fameufe Libellen, als zo veele harftenfehimmen van ongerufte, quaadwiilige en twiltgierige geeften, gelyk mede tegen de buitenfpoorige licentie der Courantiers, zo by Haar Hoog-Mog, als in alle de Provinciën, zouden behooren te worden vernieuwt, en ter executie gelegd; vosrts alle Ingezeeten vermaand zig te onthouden van alle licentieufe en aanflotelyke difcourfen, tendeereude 1 om de eer en reputatie van hooge en hage Hands-perfoonen te bezwalken of te traduceeren , of fchadelyke en qnaade imprefiien aan de Gemeente te geeven ; en in i het generaal zig te wagten van alles het geen in deze zor! gelyke tyden , tot flooring van de gemeene ruft zoude ! kunnen verftrekken , met overlaatinge aan die geenen, 1 welke mogten vermcenen gegronde redenen van bezwaar wegens wangediag, quado trouw, corruptie en wat diejs meer is, tegen iémand, 't zy hy zy wie hy zy , te hebben, om dezelve te brengen ter kenniüe van die geene, . die by wettig gezag gefteld en gehouden zyn alle mefufes tewêeren, op dat zy zelve by ontflentenis van bewys ; mogen worden aangezien als ealumniateurs en periturbateurs van de gemeene ruft, en als zodanige werden : gecorrigeerd en geftraft.
Autherifeerende en lattende al verder de Gecommitt. ter Generaliteit, om, het zy afzonderlyk, het zy de concert met de Heeren Gedeputeerden van de andere Provinciën, aan de Heerea Gedeputeerden van de Provincie van Holland, of waar zy het van vrugt zouden mogen oorideelen, te kennen geeven, hoe zeer Haar Edele Mogen:de apprehendeeren de nadeelige gevolgen van de mefian:ce, welke door de Heeren Burgemeefteren, of welde [Regeering van de Stad Amfterdarn tegens den Heere I [Hertog van Brunswyk fchynt te zyn opgevat, en dat he{ laan Haar Ed.Mog. ten hoogden aangenaam zouden zyn, 1 idat by de Heeren Staaten van Holland, op het beklag van ! iden Heere Hertog van Brunswyk behoorlyk reguard iwierd genomen, met ernftig verzoek, dat de voorfz. I IHeeren Gedeput. van Holland alle meelt kragtige devoi: iren gelieven aan te wenden, om te effeclueeren, dat by i (de Heeren Staaten hunne Principaalen, zodanige meiures i unogen worden genomen, als de bekwaamde zoude moL 1 3 geo



j34 GEDENKSCHRIFTEN
gen worden geoordeeld, om den meergemelde Heere, Hertog van'Brunswyk wegens het bezwaar over de demarche van de Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdarn genoegen te geeven, en alzo te zuiveren van den blaam welke hem is ppgelegt.
En zal hier van Extract gezonden worden aan welgejnelde Gecommitteerdens, qm zig daar na te reguleeren.
(onderftond) Pro Vero Extracla
(getekend) H. W. Brairifen.
Dan dat deze Refolutie niet eenftemmig door de drie Quartieren van de Geklerfche Staats - Vergadering genojnen is blykt uit tiet volgend
ADVYS van het GRAAFSCHAP ZUTPHEN.
De Graaffchap is van Advys, dat de Gecommitteerden deezer Provincie ter Generaliteit behoorden té worden gelaft, ter Vergaderinge van "Haar Hoogmogende te infteeren , dat de Heeren Staaten van Holland en Weft - Vriesland werden verzogt, om te effect vree ren, dat de Burgemeeüeren en Regeerders dec Stad Amfterdarn kwamen te fuppediteeren de poinélen van bezwaar, dewelke Hun aanleidinge hebben gegeeven van zig aan Zyne Hoogheid , den Heere Erf- Stadhouder te addreffeeren , en dat die, ingekomen zynde, door de Heeren Hunner Hoog-Mogende Gedeputeerden, in eene Befoigne zouden dienen geëxamineerd, en vervolgens het rapport daar van zoude behooren overgenomen te worden, ten einde als dan in ftaat te weezen, om aan de intentie, en het verlangen van den Heere Hertog van Brunswyk te kunnen voldoen, en alzo, na'een volledig' onderzoek, Hoogftdenzclven voor het oog van het publiek te kunnen juftificeeren. " En is de Graaffchap wyders van Advys, dat tegen het drukken en dilfemineeien van alle fameufe Libellen en kwaadaartige Lafterfchriften, eene Publicatie op eene, deswegen te fixeerene boete, behoorde gearrefteerd te worden.
Maar nog klaarder confteerd de verfchillendheid det Gevoelens welke op den gemelden Landdag zig vertoond hebben, cn waar yan cea uitheemfch Nieuws-Schryver
' naauw-



VOOR HET JAAR i78r. f%f
naauwkeurig onderrigt fchynt te zyn geweeft als welk»
daar van dit verflag geeft. ^
„ De Staaten van Gelder/and alhier (te Arnhem) ver„ gaderd zynde om te delibereeren over de Memorie „ door de Stad Amfterdarn aan zyne Doorl. Hoogheid „ den Prins Erfftadhouder overgeleverd, als mede over „ de Refolutie der Provincie Utrecht (a) om de vry» ,, heid der Drukpers te beteugelen, deed de Heer Burg» „ graaf van Lynden eene zeer lange redevoering over d* noodzaaklykheid om ftrenge ftraften te ftatneeren te„ gen de Auteurs en Drukkers van Libellen en andere „ kfterlyke gefchriften,en beflootdat men de Stad Am„ fterdam moeft verpligten , om zig over den mnoud haarer Memorie te rechtvaerdigen. Deze Conduite „ wierd zeer toegejuicht door den Baron van Lynden n tot Nederhemert ,maar de Baron Tengnagel van Breuk„ borji, op zyn beurt het woord opgevat hebbende, gaf „ zyn gevoelen in weinige doch kragtige woorden teken„ nen; namelyk dat deze Vergadering hem verhaart toe„ fcheen cn er wegens deze zaak niets kon befloten wor„ den , voor dat dezelve geëxamineerd was door de s, Staaten van Holland, die daar het belle van onderricht „ waren cn men derzelver Advys moeft afwagten om „ in eene uiterlykc vergadering met meer kennis van zaa« „ ken te kunnen delibereeren. Dit Advys wierd onde,„ fteund door de Baronnen van Nyvenheim tot Eek , „ Wiel en van Dort, maar de geheele familie van Lyn„ den , met verfcheide andere Edelen en Gedeputeerden „ van Steden , het gevoelen van den Burggraat omhelft 3, hebbende, was het befluit der vergadering overeenkom» ftig zyn gevoelen. Het quartier van Nymeegen had „ bereids dezelve conclulïe genomen maar het geen d$ „ Vergadering niet weinig verwonderde, was de order en „ de netheid van de minuut welke daar van in een oo„ genblik door den Secretaris van de Betmve gemaakt 5, wierd. De Refolutie die men genomen had aan de Vergadering gecommuniceerd zynde , wierd door
„ den
, 11 lillik: \ uai vawnv* .
(a) In de Refolutie der Staaten van Gelderland hier vooiren opgegeeven word niet fiefproken van de Refolutie va$ tjtrtcbt% maar van die hunner Hoog-Mog, L 1 4



■J36 GEDENKSCHRIFTEN
den Burggraaf gevraagd het advys der Stad Zutfbt».
het welk overeen kwam.met dat van den Baronie/ff» " nagel tot Broflkborft als mede van »t grooifte deel der " Steden, m zw verre dat de ftemmen, gelyklyk vet" deeld waren , waar op het gevoelen van den Dros-
faard van de Velu-cve wierd gevraagd, dan welke zig " ontfchuldigde met te zeggeu dat hy nog met bepaald " wis ' Dusdanig gezegde van den Droslaarn Bontint
V te hooien, die nimmer gewoon was zyn gevoelen het " lanltte zeggen, baarde groote verwondering by de gan" fche Veieadering en inmiddels luiüerde men malkan" der in 'toor dat de Steden in onzekerheid waren ennief *' willen wat party te. kiezen, Eindelyk na twee ang" ttige dagen en eenen nagt bepaalde men zig om het ge» *! voelen des Quartiers van i\ymegen te volgen, maar
de Barons van Haarfglte van Trfi, Lynden van Oudent aller , de Gebroeders Zuilen van Nyvelt, als mede
V h"t Quartier van Zutphen, protetleerden tegen dit be-
V fluit: de Baron Spaen tot Oy, een gevoelen hebbeude.
V overeenko.müig met het Eriesjcbe Advys van IVefler■ Pe drong aan dat zyn Advys aangetekend wierd,
" het' welk de voornoemde Droflaard weigerde , het " geen tulTchen die twee Heeren een heftig debat ver" oorzaakte , en de Baron verkreeg zyne begeerte niet " dan op den aandrang deroveiige Leden van den Land-
da^ Eindelvk wierd , om de Gemoederen wat te " bedaaren, beüoten dat men wegens, de Vryhvid dec " Drukpers zhr zoude conformeeren aan dc Reiolutie vaii „ hunne Hoog-Mog., en voor 't overige hét Advy$ „ van 't Quartier Aytnegen opvolgen.
Het is dan waarfchyulyk hier uit, dat voortgekomen is het volgend
PLACAAT.
Gegeeven te Arnhem den 31. July 1781,»
f T7y Erf-Stadhouder en Raaden , i» imme van de, W > dele Mogende Heeren Staaten des Furftendom* Celre ende Graaffchaps Zutpben, doen te weeten; Alzo Haar Hoog-Mogende de Heeren Staaten - Generaal de%w Vercuigde Nederlanden by Haare Brieven van den



VOOR HET JAAR 1781
% July laaftleeden aan de Heeren Staaten van de refpective Provintien, om redenen daar by vermeld , hebben verzogt en in bedenking gegeeven, of niet zouden kunnen goedvinden om elk in den Haaren,ingevolgen d* Placaaten van den Lande, de nodige V0"rzieninge te doen, ter beteugeling van de Autheurs, Drukkersen üili'emtnateurs van alle fameufe Libellen en quaadaartige Laiterr fchriften , waar by den Heer Hertog v;.n Brunswyk, Veldmaarfchalk van deezen Staat, in zyn Her en goede Naam zo feniibel word aangetatt en gefktrilfeert ;• eu dat Haar Edele Mogende de Heeren Staaten ..ezes Furften4oms ende Graaffchaps by Haare Refolutie van den zo July daar aanvolgende zig met dien voorflag conformeer rende hebben goedgevonden, om Ons te authorifceren om'op dit fubject een Placaat te cqncipieeren, en zo als gebruikslyk te doen publiceereaj
Zoo IS 'T, dat Wy, in naame als boven, ingevolge cn ter voldoeninge aan voorfz. Rsfolutie, met inhaeue van vorige Placaaten, welke op deze materie mogten ge» emaneert worden gevonden, in zo verre daar uit in 't generaal komt te blyken de avcrlie van de Wetgeevende Magt ugens zodanige ongeoorloofde handelingen , op nieuw op't kragtigfte en ernliigfle verbieden, gelyk Wy poen by deezen, het maaken , drukken , verkoopen eu verfpreiden van eenige Pasquillen,fameufe en eerrovende Libellen, Gedichten, Gefchriften en Printen, onder wat naam of praetext zulks ook zoude mogen weezen, het zy met of zonder naam van den Maaker of Drukker , pok zodanige Gefchriften en Libellen, elders gemaakt qf gedrukt zynde in deze Provintie in te brengen of te divulgeeren, direct- of indireételyk en onder wat praetext het zelve ook zopde mogen zyn, en zy kwamen te ftrekken tot nadeel en veragtinge of kleinagtinge van de Hooge Overigheid, of van byzondere Perfoonen van de Regeering, of andere hooge of laage Standsperfoonen in D:enlt van deezen Staat, en in 'tbyzonder vanopgemelte Veldmaarfchalk de Heere Hertog van Brunswyk , op poene van confifcatie van alle degedrukte of gefchreeven Eietnplaaren, die daar van binnen deze Provintie mogten gevonden worden , voorts op eêne boete van een Duizend Guldens, zo wel by den Autheur, als Drukker, Uitgeever, Inbrsnger , Diflributeur of Verkuppec



;3S (IEDENK§CHRIFT|N
t'elker reis te verbeuren, en daarenboven- van arbitraire correctie na exigentie van zaaken/de voorfz. boete t'appliceeren een derde part yoor den Officier, die de calange komt te doen, een derde part voor den Aanbrenger, •wiens naam des begeerende zal worden gef'ecreteert, en het laatfte derde part voor de Diaconyë' van de Plaats, alwaar de calange zal zyn gedaan, &c. &c.
Zekerlyk zouden wy de Aantekening van den baron Spacn alhier plaatzen, indien wy dezelve magtig hadden kunnen worden gelyk wel het Advys van den Baron jf. H. Zuilen van Nyveld betreffende de Miffive van den Veldmaarfchalk Herog van Brunswyk zynde in deze bedaarde bewoordingen vervat
EDELE MOGENDE HEEREN'.
„ Wanneer ik de UNIE van UTRECHT met eeni,, ge daar in voorkomende Artikelen in overweeging „ neeme, dan komt het roy niet andeis voor, dan daar „ uit te moeten beftuiten, dat geene der Provinciën in ' eenige deelen kan fuftineeren bevoegd te zyn om te erkennen in een Z^ak, welke den Ordinaris Rechter I van eene der Provinciën onderheevig fchynt te zyn. "■ ' „ Wanner derhalven iemant perfoneel vermeend beleedigd te weezen, dooreen Lid van eene derProvin■ , cien, in zo verre, dat de beleedigde fuftineerd zyne „ klagten uit grond van teïen zyne Eer aanloopende ' handelwyze te kunnen afleiden, en daar over Satisfactie te moeten vraagen, moet zeker eene zodaanige geIsedeerde zig adrefleeren aan de Competente Rechters „ waar onder het semelde Lid is behoorende, kunnende eene zodaanige^Zaak of erkentenis nimmer aan de „ Bondgenooten worden gedemaudeerd, ten waare het „ gemelde Lid in zekere gevallen door eene uitfpraak van de zyne zig bezwaard oordeelende, uit dien hqof,, de de uitfpraak en cxaminatie der Bondgenooten ïm„ ploieerde."- ,
En is dit zo, dan beken ik niet te weeten, hoe eene handelwyze van Haar Hoog - Mogende overeen te H brengen zy met deze Privilegiën, welke elke Provin' cie onbetwiftbaar toebehoord; voor al wanneer dc ' genoomen Refolutie ziet op de vermeende belchul. diginz der Stad Amfterdarn, eu de daar op gedaan© »»«>»■■- klag-



VOOR HET JAAR 17Ï1. 739
klagten. Wanneer dit het oogmerk was, dan is het
moeijelyk , gverecnkomltig de fundame-'tcele Confti» „ tutie en Privilegiën, welke deze en elke Provintie toe,, behoord, 'genoegen té kunnen neemen met het uit„ gebragte Advis, 't geen onze Gecommitteerdeus ter j, Generaliteit uit naam van deze Provintie hebben uit-
gebragt. Ik zoude derhalven vermeenen, om in 't ver» „ volg diergelyke vooruitloopende Advifen voor te „komen, dat onze Geeommitteerdeus uitdrukkelyk „ gelalt wierden, zig in geene deelen zodanige meer té „ onderneemen, en wel inzonderheid omtrent dit PoincT: ,, zig niet verder in te laaten, zonder ExpreiTe Ordtes „ der Staaten van deze Provintie. ; '
„ Dan om met een woord myne Gedagten uitlebren?; gen op de Miffive van den Heere Hertog, inhouden„ de klagten over de zo veel gerugts maakende Memo»
ric, door de Stad Amfterdarn aan de Conflderatien van
zyn Hoogheid, als Erf-Stadhouder van deze Repu„ bliek, voorgehouden, verzoekende hy Heere Hertog
by gemelde Miffive aan Haar Hoog - Mogende Satis-
faëtie, zo als dezelve zullen oordeelen met de belee„ digingen daar in voorkomende te behooren. Ik zoude „ van Advis weezen, en wel uit hoofde van boven aan-
gehaalde rcedenen,dat gemelde Heere Hertog zig ver?, keerdelyk komt tcadrefieeren aan Hunne Hoog- Mog., ,, dewyl de vemeende injurie hem niet in zyn Caraöer ,, als Veld - Maarfchalk, maar perfoneel, fchynt aan,, gedaan geworden te zyn, dat hy derhalven uit hoofde. „ van'dezelve en uit aanmerking der fundamehteele ,, Conttitutie van deze Republiek diende gerenvoijeerd „ te worden om deszelfs'klagten te infiiiuë'eren en te
adrefleereu aan die geene, welke alleen Competent „ moeten geördeeld worden daar omtrent uitfpraak te „ kunnen doen, zonder ons op eenige wyze te kunnen ,, uitlaaten in hoe verre gemelde Memorie aanleiding „ zoude kunnen geeven, om de ge'ailegueerde injutiën
daar uit af te leiden, en daar over Satisfactie t,e yer-
zoeken."
„ Doch, Edele Mogende Heeren! fchoon ik ver„ meen, dat wy in het erkennen van deze Zaak geheel „ onbevoegt moeten geoordeeld worden te zyn; zo is ,, de aart der Zaake toch van die natuur dat ons niet on-
ycrfchillig wezen kan of de gem. befchuldigingen ge-
„ grond



r4o GEDENKSCHRIFTEN,
grond dan ongegrond zyn. Het belang van dit Gc*
meenebeft, het geen ons alle even zeer tei harte dien" de te gaan , dringt ons om deze zaak zo veel mooge? " lyk, naanwkeur'ig, doch vooral onpartydig te onder-
zoeken,- terwyl ik aan de wyze Conlideratieu van U " Ed. Mogende brenge om te refleèteerea , hoe verre " overtuigende bewyzen van eene algemeene Nationaale " haat de facheufte gevolgen zouden kunnen na zig ilee" pen te meer daar men in vroegere tyden (moogelyk) " bewyzen zoude kunnen allegueereu, dat een diergely" ke voorzorg verltandige Staatsmannen vau dien tyd
als hoog en zeef noodzaaklyk hebben aangemerkt ,) " op dat wy mede door zodaanige reflexien in ftaat mo• '' een zyn door gepafte voorzigtige middelen, dit Land, " deze Regeering en Onderdaanen voor grootete onhei" len te fanveeren, welke , als deze haat genoegzaam
V m0gte zyn beweezen , noodzaakelyk hier uit moeten „ voortvloeijen. ?■? _ , ',,
■ Een iegelyk, welke het belang van dit Gemeenebeft 'ter harte neemt, zal niet ontveinzen , dat men mogelyk nu meer dan ooit niets anders dan verregaande " partyfchappen te wagten heeft, waar uit eene vermeer" cHïngvan Oncenigheden en Confafien moeten voort" fpruiten , cn welke eindelyk den totaale» ondergang !- van dit ftaatelyk Gebouw eens zeilen na zigfleepen.
Het is derhalven te wenfchen , dat men by tyds . Voorzieninge doe , en middelen mag aangrypen , ter
V voorkoming van diergelyke en andere facheule gevol-
Hier by moet men voor ditmaal deze gewigtige zaax laaten bèruften om den Lezer voorts te berigten het geen ia deze dagen verder merkwaardig is voorgevallen.
T>usland, voor eenige Maanden het onderwerp van alA le Gefptekken, van alle berigten, door het aandeel dat deszelfs Ryksbeftuurceres in de (taalkundige zaaken der Europtfche Hoven nam,leverd thans geenenei voorwerpen op, die de nieuwsgierigheid der Lezers kunnen ra zig trekken. Even weinig zou er te zeggen vallen van Deenmrke» , indien dat Hef niet eenige beweeging maakte nopens eenige kleine forten op de Kult van Ow-



VOOR HET JAAR iySt. ^
tiet, en het Ryk van Ziveeden, fchynt ook , met betrekking tot de verfchillen tuflchen de verdere Europijche Hoven vry Rit tc zyn ; maar deszelfs Souverain vergeet inmiddels geenzius alles te doen wat , zo voor het tegenwoordige als het toekomende, ter welzyn der Zivtedfche Onderdaanen kan dienen.
Bewys hier van is de keuze door 2yne Majefteit gedaan van eenen Gouverneur voor zyner Majefteits Zoon den Kroon-Prins, daar deze den Ouderdom bereikt heeft, dat hy van onder het viouwlyk opzigt diend te komen; want de Vorft, bewuft dat niets eene Natie bshaaglyker zyn kan dan dat de opvoeding van een Telg, gefchikt om namaals den Ryks-Staf te voeren , en waar van dienvolgens het voornaamfte deel van hun welzyn afhangt, werde vertrouwd aan eenen Inboorling des Ryks, die ervaaren is in de grondwetten des Lands , het welk zynen Opvoédeling ten eenigen dage zal regeeren, heeft tot dien ge.vigtigen poft de oogen laaten vallen op den Baron Frederic Sparre , welke den regeerenden Koning reeds tot Onder - Gouverneur geftrekt heeft. De Brief, welke de Koning hem by die gelegenheid fchreef, is een alte doorflaand bewys van de wysheid en goedertierenheid, welke alle daaden van den Zireedfcben Monarch vergezellen, dat wy denzelven onzen Lezeren niet zouden mededeelen, zynde aldus ingerigt :
„ G u ST a v u s enz, ejiz. Onze zeer lieven en welw beminden Zoon, zyne Koninglyke Hoogheid den Erf„ Prins, tot dien ouderdom gekomen zynde dat hem de ,, zorgen der Vrouwen niet meer noodzaaklyk zyn, heb„ be:i wy goedgevonden eenea Gouverneur te benoe„ men om over zyne opvoeding te waaken. De keu*
ze daar omtrent is geenzius moeilyk gevallen , en ,, met U dien gewigtigen poft toe te vertrouwen heb„ ben wy teffens willen bewyzen hoezeer onze keuze „ gevelfigd was op de vriendfchap en het vertrouwen. ,, Wy hebben in onze jeugt, in dien ouderdom , in
welke het hart zig op de levendigfte wyze voor dief „ lieflyke aandoeningen openzet, Uwe dienften in hoe„ daanigheid van onzen Onder - Gouverneur ondervon„ den, en geduurende dien ganfehen tyd hebben wy met
de geheele Natie in Uw perfoon erkend de zeldzaamo „ en uitmuntende hoedanigheden , die wy, het zy als
„ Ko-



741 GEDENKSCHRIFTEN
„ Koning óf als Vader by deze gelegenheid moeften zoe„ ken en verlangen te vinden.
„ Wy hebben, zedert wy 'den Throon onzer Voor„ vaderen beklommen hebbeti, de gewigtigftc zaaken aart „ uwe zorgen toevertrouwd, en gelyk Gy dagelyks by „ dien Throon getuige der deliberatieu eti befluiten ge„ weeft zyt, hebt Gy daar door de naalte gelegenheid • ,, gehad óm de pligten van 'eeti toekomftigen Souverain ,, tewecten, z© wel als de gronden der Rykswettcn, het gebruik dat daar van gemaakt behoord te worden ,, de behoeftens des Ryks en ü zelve kundig te maken iri de gronden van Staat die wy met het grootfte vermaak „ onzen Zeer lieven Zoone zullen zien inprenten.
„ Het is met die bedoelingen dat wy de opvöeding van Zyne Koninglyke Hoogheid aan uw getrouw be= (tuur overgeeven, met een al te volledig en al tè er„ kend vertrouwen dan dat het nodig zyn zou oni het „ zelve door voorfchriften te bepaalen. Om egtereeni* germaate de uitgebreide zorgen , die onafscheidbaar „ zyn van uwe functie, te verzagten, hebben wy eene „ Inftru&ie faamgefteld, die wy U by dezen doen ge„ worden. Niet te min beruftcn wy op uwen yver eti „ doorzicht bm er éérder den aard en de oogmerken vatt „ te vervullen dan U naauwkeurig aan den Letter te binden, want anders blyft iedere wet onvolmaakt, in„ dien niet geheel nutteloos.
„ Op die wyze zult gy, met den Godlyken zegen, „ voor Ons, onze zeer lieve Gemaalinne de innigtte „ blydfchap bereiden, het heil zyner Koninglyke Hoog,, heid , de vemoeging der ganfche Natie, en, met één woord, het welzyn eener toekomende eeuwe be„ veftigen en dienvolgens voor U zeiven de allerftreelendftè Vergeldingen. Hier mede bidden wy God U „ in zyne heilige en waardige hoede te neemen.
Gegeeven in ons Kafteel van Drotningholm den eerften July 17S1.
{getekend)
GüSTAVUS.
Pruis-



VÓd| HET JAAR 1781.
f)niij/eii, hét wet k, onder het genot van diepen Vree* de , geftadig den Koophandel zyner Onderdaanen voortzet in zo verre datgelyk wy in ons voorig ftuk teeds hebben Vertoond 4 de Barbaryfche (laaten denzei ven refpect betoonen , heeft ook dezer dagen doen zien rast welke naauwe zorgen den Koophandel gade geflagen moet worden , en hoe zeer een Souverain zig over dien zenuw van des menfchen leven behoord te bekommeren, gelyk nader confteerd uit de Memorie, door den Pruilïlchen Extraordinaris Envoyé , Baron van Thu!emyer$ deu 30. der voorige Maand aan de Heeren Staaten Generaal overhandigd en-van dezen inhoud :
Hoog Mogende Heeren!
De Koning riïyn Mcéfter heeft met even zoo groofe verwondering, als misnoegen vernomen de herhaalde geweldenaryen, die door een Friescb Wagtfchip, gecommandeert door den Kapitein Teeke Romkes, bedreven zyn. ——— een Engelfch Koopvaardyfchip, genaamd tht Cbange, geladen voor reekening van Prnispfche Kooplieden, is genoomen, eu den 6 jFuly te Delfzyl opgebragt: — Zyne Pruhfifche Majefteit kan met geene onverfchilligheid zien dusdanig eene handelwyze, welke de territoriaale regten verbreekt, en welkers gevolgen tnet ter tyd (trekken zouden tot vernietiging van den koophandel der Stad Emhden, en zelfs van die van het Prinsdom Oost-Friesland: ——■ Eene enkele herftellrng van het fchip in qüesfie is geenzins dusdanig eene fatisfactie, als Zyne Majefteit van de billykheid van U Hoog Mogende, en van hunne begeerte, om eene volmaakte harmonie te handhaven, kan verwagten: —■ Zyne Majelteit beveelt my, Hoog Mogende Heeren, om van uWen kant eene behoorlyke fchadelooshouding, ten gun* fte zyner onderdaanen, te reclameeren; en vleid zig, dat U Hoog Mogende hun misnoegen aan den Kapitein Teeke Romkes zullen doen gevoelen: —- indien de byzondere orders, onder gezag van U Hoog Mogenden aan de refpective Admiraliteiten , en derzelver onder* hoorige gegeven, alleen eene onafgebrokene rulle van de aavigatie en commercie op de £ems kunnen handhaven;
twy-



m GEDENKSCHRIFTEN
twvfeld Zyne Majefteit niet, of U Hoog Mogenden ïullert zie haatten, om de bekwaamttjï maatregelen, tot dat onderwerp betrekkelyk, teadopteeren, en dies te meer om dat het intreft der onderdaanen van de Republiek er .
in 't byzonder aan verknogt fchynt te zyn : ^de on-
derecichraeven hoopt, dat hy , zonder vertoef, eene voldoende refolutie van den kant van U Hoog Mogen- . den voor den Koning zyn Meefter kan openleggen, en hy zal zig met yvet van dien pligt quyten.
(was gei- eekend)
h Hage den 30 july 178.. . ö de Tbulem-yer.
Een dergelyk voorval heeft dien Minifter den if dézer Maand genoopt eene tweede Memorie aan Hunne Hoog-Mogende te prefenteeren luidende als volgt:
HOOG MOGENDE HEEREN!
De Navigatie op éeEems, en dé Commercie det Stad Embden worden gedurig door de Wagt" fchepen der Republiek benadeelt, en zulks verzwaard " de reprsfentatien , die de Ondergetekende buitenge11 woone Envoye vau Zyne Pruisfifcbe Majefteit Zig genoodzaakt gevende heeft, aan U Hoog Mogenden ' in eene Memorie van den 30 laatftleederi, (w bier boven) te adrefieeren. Twee Prnispfche Koopvaardyfehepen, het eene genaamd Prins Hendrik , té Embden geladen, en beltemd naar Amfterdarn, het " andere de jonge Samuel, van Memel komende, ert " laatft van Huil in Engeland, zyn door een gewapend fchip, op de Rivier kruiffendê, tot een onbetamelyk !' onderzoek onderworpen. Het is op uitdrukkelykeor' der vau den Koning zyne Meefter, en orn. ten dezen aanzien aan de gebiedende inttrodien te voldoen, dat dc- Ongetekende van den kant van O Hoog Mogenden reclameert preciefe orders aan de commandeerende Officieren der Oorlogfchepen van de Republiek, " of andere gewapende Vaartuigen , opdat denzelven be1 lalt worde, zig te onthouden, om de tchepen, die op „ fc-Èems navigueeren, tc molcfteeren, én ïig geeBZinS
„ een



Voor het jaar i7st. ^
een regt van een ongeoorlofd onderzoek toefeëigeneni 5, rhaarhurine Kaperyen te bepaalen tot buiten Ichoots van „ 't kanon van Delfzyl, zonder dat het huu intutfchea „ geoórloft zy, op eenige maniere; welke het ook zy 4 '„ de gemelde Navigatie te ftooren. Zyne P.ruisfifcbé j, Majefteit neemt alle gelegcntheeden met yver in acht4 „ om U Hoog Mogenden van zyne volmaakte vriend., fchap. te Overtuigen. Zyne Majefteit flatteert zig, dat „ U Hoog Mogenden deze difpofitien zullen helpet* „ beveiligen,door de vertchillcn, die zedert eenigen tyd ,, teti koften van de Commercie van Hoogft Deszelfsi \, onderdaanen ontdaan^ doer fterke maatregelen wegh teneemen.
's Hage den tf Augujlus.
(was getekend )
de Thulemeytr.
ffieer.en ,de Ryksïetel van dengröoten jofepb, én welke van zyne reizen derwaards gekeerd is, onder* pat, benevens de verdere Ooflenrykfcbe Erflanden veranderingen, welke, de edple denkwyze van hunnen Souverain in hetklaarfte daglicht zetten, maar by allen met geene evenmaatige vergenoeging zullen ontfangen worden, hoe zeer zy dienen kunnen om het heil der famenleving meer en meer te bevorderen, gelyk omwyffëlbaac plaats heeft door de onderdaanen, offchoon van Godsdienft verlchillende, gelyke voorrechten te vergunnen, net geen zyne Keizerlyke Majefteit heeft gelieven te gebicden; maar boven dien fchynt ook die Monarch bedagt te zyn om efene naauwkeurige bepaaling te maaken bf te weeten nopens het Kerkl>k gebied , als hebbende deswei'cns, zomen vermeld, eenen vriendlyken döch teffens eriHtigen Brief aan den Paus gefchreeveu, hetwelk zekerlyk eengewigtig poiat van Deliberatie voor het Roomfcbe: Hot zal uitmaakert. \
i , 4
Nu dienen wy het overige onzer plaats te hefteden tot öeverrigtingender viet oorlogende Mogendheden Spanjen * hl öj wratik*



5-4* GEDENKSCHRIFTEN
Vrankryk. Groot - Brittannien en de Vereenigde Nederlanden, Tan welke allen men in deze Maand merkwaardige berigten heeft ontfangen, die wy, zo beknopt doenlyk, den Lezer zullen voordragen.
Spanjen , onverzettelyk in het voorflcemen om Gibraltar te bedwingen, blyft daaf aan beftendig alle vermogens infpannen' en heeft het eindelyk zo verre gebragt dat het meerder na eene mine dan na eene veiling gelykt, en den Gouvernenr Elliotzm het Britfche Mimllerie heeft doen fchryven dat indien er geen fpoedig ontzet komt men vo«r kwaade gevolgen hebbe te vreezen.
Of het nu aan Groot - Brittannien zo gemaklyk vallen zal om die benaauwde Vefting te ontzetten , als toen Rodney na de Weft-Indien vertrok en met zyne overmagt den wakkeren Don Juan de Langara verdreef, of als toen de Admiraal Darby daar in een grooten onder ft and wierp , zal te bezien Zyn vermits den u der voorige' Maand eene Vloot van 49 Schepen van Linie, zo Franfche als Spaanfche uit Kadix in Zee is gedoken in deze' ordre :
GROOTE VLOOT in drie Divifien onder Bevel van Don Louis de Cokdua.
Merite Dhilïc of Blaaüw en Wit Esquader
"San Mi'goel voerende - - - 70 Hukken.
* L'lnvincible - - - • HO - - ■* El Rayo - * - - — Brillante - - - - - 1* * " * Dauphin - Royal * - - 70 - - Concepcion - - - « ntf - - Sirena - - - . - 70 - - Caftilta - - - - - 60 - - • Galicia - - ' - 70 - - -
* Royal - Louis - - - * ho - - San Rafael - - - * 7«' * " Santa Uabella - - . 79 - - -
dus 12 Scheepen T voerende - ■■ - 960 Hukken.
Twee*



VOOR HET JAAR tjtt. ftf
Tweede Divifie of Wit Esquader. •
* PAétif, voerende - - - 74 (tukken. San Carlos - - go - - -
* Ie Hardi - - 64 - - El Angelö de la Gardia - - 70 - « «
* le Proteóteur - - - - 74.-. Santidima Tritiidad - - - 114 - - Ar'rica - - - -o - - * San Domingo - - 06 - - -
. San Joachini - ■■ - • 70 - - -
* Le Zodiaque - - 74 - - -
* 1'Indien - - - «64... San Fernandó - - « 84 - - «
dus \% Schepeu voerende - - - 904 (lukken» Derde Divifie, of Blaauw Esquader. El Vencedor, vderende - •■ 70 (tukken» San Damafo - ---79.--
* LeBien-Aimé - - - 74 - - Septentrion - < - - - 64 - - « San Pedro - - - - 70 * « •
* Le Majeftneus - - - 110 - - -
* Le Guerrier - 74 - - San Juan Baptista - - - 70 - - % San Judo - - - »• 70 - - « örïentè - 1 - _ * - - 70* *
* le Terrible - t - ■ no - ■ • El Tetribüe - 1 - 78 - - -
dus 11. Schepen voerende - - - - 930 (tukken*
LlGT ESQUADER, in twee Divijïen, onder Bevel van den Graaf de Guichen. Eerfte Divifie
* La Bretagnes voerende - - 100 (tukken* El Gloriofo - - - 78 - - -
* Le Lion - - - • 94 * - » , El Serio - - - - 70 - - -
* le Magnifique - - 74 - - Migno - - 54 ~ •> *
* le Robulie - - - f i ƒ4 - -
dus 7 Schepen, roerende. - - - ƒ14 (tukken. Mm i Twéé*



T4| GEDENKSCHRIFTEN
Tweede Divifie* ' .
San Vicente,- voerende - - So ftuSkcn.
* le Fendant - - - - 74 - - " SanPablo - - - ' 1° ' ' '
* 1'Alexandre - - - * 64 - - San Lorenzo - - " 7° ' ' ~
* le TriomphaHt - - - So - - -
dus 6 Schepen voerende - - - ' 438 nukken.
En in 't geheel ifte Divifie iz Schepen , voerende 960 Hukken* 2de Divifie 11 Schepen, voerende 904 dito. 3de Divifie ti Schepen, voorende 930 dito. 4de Divifie 7 Sch«pcn, voerende 5^4 dito. 5de Divifie 6 Sehepen, voerende 438 dito.
dus 49 Schépen, voerende 375-6 Stukken. Waar van die met een * getekend Franfcbe zyn. Werwaards deze groote Vloot gedeilineerd is weet men nog niet zeker, dan het gemeenfte gevoelen is dat dezelve zig zo na mogelyk zal polleeren aan de Britfche en lerfche Kuiten om de in - en uitgaande Engelfche ConVoyen te onderfcheppen5 dienvolgens zal er, het zy om Gibraltar fe ontzetten, het zy om verfterkingcn na dé Weft-Indien of Noord America te zenden, noodzaaklyk eene Aftie moeten voorvallen. Nog te waarfchynlyker is zulks te wanten, daar Spanjen zig niet meer enkel aan Gibraltar fchynt te bepaalen, vermits op den eigen dag dat de gemelde Vloot uitliep ook van Kadix in Zee (tak eene uitrulting van de volgende (lerkte Twee Schepen van Unie, Twee Fregatten, Twee Bombardeer - Galjooten, Twee' Chebekken en 70 Transport Schepen , aan welker Boord zig bevonden 9100 Mannen effeöif, onder Bevel van den Hertog de Crillon en Don Felix Buch? regelregt na Port-Mahon cours zettende om zig van Minor ka meetlerte maaken en daar den zwerm van Kaapers, die er zig verfchuilen, te vernielen. Het is wel zo da* het Yoxt San Philipe langen tyd weerftand bieden kan , maar ook is waar , dat, zo 'er zig nog 4 Regimenten Franfche Troupes, gelyk men zegt, byvoegetf, dit Fort belegerd kan worden in diervoege dat het fchielyk zal bukken moeten, en zelf, indien mea het flegts gebloq»eerd



VOOR HET JAAR l75i. f4>
Meld, zou men nog daar door beletten dat Gibraltar cc» nige ververfching van dat Eiland ontfangr.
In ons voorig Stuk gaven wy met een enkel woord tc kennen dat Penfacola den 8 Mey aan de Spanjaarden *v*s overgegaan: niet alleen dat deze Tyding thans bevestigd word, maar zelfs is het nu zeker dat, door de bemagtiging vau die Stad, Spanjen thans geheel Meefter is van IVefl-Florida. - üe Capitulatie, den o Mey getekend tuffchen Don Bernardo Gajvcz, Gouverneur Generaal van Louifiaua en Pettr Chefter , Gouverneur en Commandant en chef van Weft-Florida, benevens den Major Generaal John Campbell , Bevelhebber van de Britfcbe Trouppes in die Provincie, bevat x% Artykelen, waar van de voornaamlte inhoud is.
,, Dat aile Forten en Poften aan Spanjen zullen over„ geeven worden en dat de Britfcbe Garnifoenen, zo „ Soldaaten als Bootsgezellen, zullen uittrekken met alle „ Krygseer, Geweer op Schouder, flaande Trommen, „ vliegende Vaeudcls, twee Veldftukken, 6 Kanonko„ gels <m iederen Soldaat 6 Snaphaankogels, vyfhonderd ,, roeden verre van hunne refpeétive Poften, alwaar zy „ 't geweer sullen afleggen, maar de Officieren hunne* „ Degens behouden, waar na zy , zo dra mogelyk, op ,, kolten des Konings van Spanjen zonder noodeloos
verzuim, na een Britfcbe Haven ter keuze van den ,, Generaal Major Campbell zullen gezonden worden on„ der direétie hunner eigene Officieren en niet te dienen ,, tegen Spanjen of derzelver Geallieerden tot een gelyk ,, getal Gevangen van Spanjen of derzelver Geallieerden „ zal uitgewiileld worden.
De verdere Artykels behelzen meeft al zulke voorwaarden, als doorgaans by de overgaave van eenige plaats gemaakt worden. Men rekend dat de Engelfchen, ter verbetering der Fortificatiën befteed hebben 72000 Pond. Sterl.; dat zy aldaar gehad hebben 1700. Man, eti daar zyn omgekomen 309. Man.
Frankryk, eindelyk, uit welk Ryk men reeds lang berigten had yerwagt van de Operatien der Franfcbe) Vloot,onder den Admiraal de Grafje, heeft ten dien opzigten eenigermaate de verlangens der Nieuwsgieriger^ voldaan door het publiceereu Van het yolgend
M m 3 fep\



5f« GEDENKSCHRIFTEN
Verhaal der verrigtingen in de West Indien, gepubliceerd in de Hof-Courant van Parys, m dato aen tQ Auguuus,
De Vloot, onder bevel van den Heer de Grafje, landde den 28 April tan Martinique, en 's nademiddags ontdekte men een Verfpieder der vyandelyke Vloot: de Generaal vernam, 's avond^ ten % uuren, dat fort-K-pat door 17 Engelfch Schepen, f Fregatten en andere hgtq Vaartuigen geblokkeerd wierd :.'s najjts bleef de Franfcbe vloot tegen over de punt der Salines, en zeilde,, by t aanbreken van den dag, met het Convooy naar HortRoyal; ten bz\t':twaalf uuren waren de Vlooten onder bereik van elkanders 'kanon; men begon te vegten, en de Graaf de Graffe gaf bevel aan 't Convooy, om gedurende de aöie binnen Fort-Royal te lopen; tertlond in 'c begin van 't gevegt maakten de Engeljcce groot zeil; de Franfcbe Vloot vervolgde dezelveu tot 30 my~ len ten Weften van Ste Lucia, en niet kunnende hopen hem intehalen, keerde zy naar Martinique te rug, alwaar zy den 6 Mey het anker liet vallen, — De H^er Fourmer de Bellevue, Scheeps - Luitenant, is aan zyne wonden, in het gevegt, gekréegen, overlceden, eu den Heer de, Ferigny is de linker arm afgefehoten. ;—
Zoo dra de Graaft Grafe 'by den Marquis de Bquilli. Gouverneur Generaal van Martinique, gekomen was, beraamden zy eene expeditie tegens 't eiland Fabago; maar om dies te'beeter bedekt te houden, en de aandagt van den vyandaftetrekkeo , kwamen zy overeen, om met ijoo ma», in Booten ingel'cheept, eene looze attacque op Ste Lucia te dosn: ingevolge dit Plan, yertrok de Marquis de Bouiliè, den * Mey, met de troepen, voor de looze attacque beftemd, en't Esquader ging den 9 meteene versterking van trouppes, onder zeil; die trouppes, welke het eiland Tabago zouden attacqueeren, onder b*;vel van den Beerde Blr.ncbelande, vertrokken'ter zelfder ;yd, onder befcherming van de fehepenƒluton er\ Serapis, gecommandeerd door den Graaf Alben ce Kiens, Scheeps-Kapiteitil 's nagts ten 12, uuren van den \pMey •wierden de trouppes oatfeheept onder 'tvuur derbatteryen van Gras Ifiei vari Ste Lucia; het vyandelyk gefchut Öeed geen fchade, eu veroorzaakte geen verlies: ten a ««ren, waren de ttouppes aan laad, cn de Booten onder.



VOOR HET JAAR iytt. ffi
teil; de Vloot, boven den wind van Ste Lucia zynde, begunftigde de ondernceming; de Wagt wierd overrompeld, de Schildwagt gedood en men nam één Officier en 94 Soldaaten, die op de burgt van Gres-Ijkt waren,
gevangen; de Marquis de Bouillé, van de politic
der Vyanden, die hunne polten te tarnen, getrokken hadden, onderrigt, en verzeekerd zynde, dat Morne For» tuné niet konde verovert worden, omdat het Eiland, zedert i dagen, door 600 man verlterkt was, deed zyne trouppes, in de nagt van den 12 op den 13 Mey, ten getale van 1 fco man weder aan boord gaan, latende alleen» lyk 2 man aan wal, die op 't eiland verdwaald waren, en meedenemeniie 120 gevangenen, veel Snaphaanen en Jtleedingen, enz. ——
De Vloot kruiltte tot den if Mey boven den wind van Ste Lucia, en kwam weder te Fort Royal, alwaar de Marquis de Bouillé met 3000 man aan boord gong ; Itak den 2f in zee, was den 30 boven wind, en in 't gezigt van Fabago : men feinde vyandelyke fehepen boven den wind, zynde eene divifie van 6 Schepen met even zoo veel Transportfchepen , die hulpe naar dat eiland bragten; deze divifie wierd door onze vloot gejaagd; men konde niet dan verfpieders inhaalen, welke genomen wierden : —— de Heer de Blanchelande was den 24 Mey, onder befcherming van de Schepen Pluton en Experiment , die den vyand zyne batteryen hadden doen verlaten, geland: hy had zig vau de Stad Scarborougb meefter gemaakt, en vaneen klein Fort, waar door deStad gedekt wierd; maar de Engelfchen hadden zig, ten getale van 5>oo man, met Kanon en Levensmiddelen, op een zeer hogen en (terken berg verfchanft:
Deu 31 Mey wierd de Marquis de Chilleau met het Battaillion van Viune te Man-of Waahy boven den wind van 't Eiland ontfeheept; de Marquis de Bouillé gong met het Battaillon van Dillen en 300 Grenadiers en Ja» gers van de Regimenten van Armagnac en Auxerrois, aan land; de Graaf van Dillon de Graaf van D.imas en de Marquis de Lharoi volgden met de overige Trouppes : ——»• de Marquis dc Bouillé, na Scarborougb gemarcheerd zynde, vond aldaar de Trouppes, onder bevel van den Heer de Blanchelande, in 't gezigt van den Vyand, die zig op Morne Concorde verfterkt had, ten getale van 3 a 4co man Trouppes, en 4 a j-qo man Militie, Mm 4 vee*



$fz GEDENKSCHRIFTEN
veele Neger - Jagers, 7 (lukken Kanon en 1 Haubitzers: Er wierd beflotén, dien poft met 2000 man te attacquceren, die op 't oogenblik, onder bevel van den Marquis
de Bouillé vergadert waren: - Morne. Concorde wierd
*s nachts verlakten : de Vyand onderrigt van de aankomft der Franfche Trouppes, was in vollen marsen, nadat hy iyn kanon vernageld had; de voorlte Trouppes 'vervolgden hem, en de overige waren ook fchiclyk in beweeging; de Graaf van'Damas had order, om op Morne,
Concorde poft te vatten: men vervolgde den Vyand
geduurende een geheelen dag; het was zeer' heet, en de weg, zeer moeiiyk zynde, wa;> vol van Engelfche Soldaaten,' die dood, óf door 'vermoeidheid afgemat waren, d,e Franfchen konden er ook niet meer tegen, en er wa« ren niet meer dan omtrent iro 'Jagers van Wahch en Royal Comtois in de Voorhoede, toen hen de Engelfchen. inhaalde, die in eene engte halte hielden: —- toen capituleerde de Major Ferghufon, Commandeur Generaal Van 't Eiland ,en de Gouverneur en *t Guarnifoen leidden den 2, Juny hunne wapenenein vaandels neder; —-'t Guarnifoen beftond omtrent uit 400 'man van het 86 Regiment en van de Artilleriften', waar van er 30a man aan boord van de Vloot gebragt zyn; ook waren er 4 a foó man Schutten, de Militie uitmakende, zynde fchoon
Volk, en zo goed, als geieguleerdeTrouppes: men
heeft nóg geene naauwkeurige lyft van de Artillerye;men denkt, dat er f6 groote Stukken, 7 Veldftukken V ierpon iers en 2 metaale Haubitzers zullen zyn: — de grond, van 't Eiland is zeer goed ; men telt qr 60 fchoone Zui. kermoolens,een grooten Voorraad Katoen en Indigo,en ly è 20 duizend Zwarten: —— De Vyandlyke Vloot wierd den'4 jpuly boven den wind van 't Eiland Tabagó gefeind ; de Graaf de Grafie , die bezig was, óm de effecten en levensmiddelen voor 't Gu'arnifoen, 't welk óp 'tEiland zoude blyven, te ontfehepen, deed aanftonds de Schepen uitzeilen; den f Juny ontmoette 'hy. de En* gelfcbe Vloot, 21 a'22 Schepen'(terk, óp de diftantie van 2 a 3 mylen; hy deed zyn beft, om den Vyand, te, naderen, eu 't gevegt aan te bieden,' maar de Admiraalj Rodney behield altoos den wind, cn ontweek hef gevegt."
Zekerlyk zul len onze Lezers begeerig zyn eene naauvykeuriger kennis van het Eiland te erlangen, .weshatven vvy niet kunnen nalaaten hun daat van de vólgende be* iohry ving méde te deelen, : '' "' Ta-



VOOR HET JAAR -78r. #m
Tabago is eene van zogenaamde Caraïbifcbe Eilanden, en wel het Zuidehjkjh van allen, liggende beneden Grenada en St. Fincent, op u gr. 30 min. Noorder bi? dte. Het is langwerpig van gedaante, heeft omtrent 50. Mylen 'in den omtrek, en is overal doorzaaid met-' bolchryke Heuvelen, 'wier langzaam hellende kanten byna overal beplant kunnen worden, en een verbaazend getal Bronnen bevatten , waaruit eene menigte kleine Stroomen voortv'loeyen, die het land vrugtbaar mwken en byzonder dienltig zyn om de' Suiker Molens aan den gang te houden. Ten Noorden en Weften van het Eiland vindt men'veilige en gemakkelyke Havens, niet blootgefteld aan die verfchrikkelyke Orcaanen die'fomlyds op de andere Eilanden zulke groote verwoeliingen aanngten, terwyl de nabuurigheid van het Valte Land yan Zuid-America voor de Ingezeetenen van geen kWn
gemak en voordeel is. q '
In den jaare ïóii. werden op dit eiland de eerfte gr/ondflagen eenerHollandfche Volkplanting gelegd, door 2oo. Flijfmgers; doch deezen kort daarna door de nabuurige Indidanen vermoord of verdreeven zynde, werd het Eiland vervolgens beurtelings 'door' de Hollanders bran/chen, en Engelfchen bezeeten, zonder dat men 'er genoeg werk van maakte, otn 'er die voordeden van te trekkeu , welken het zoude hebben, kunnen opleevereri IJlt duurde tot in den jaare 1728., wanneer Koning vjeokgk If. het aan den Hertog van Montaguë vereerde, onder voorwaarde, van aldaar eene beftendige Engc.Jche Volkplanting op te regten. in den Oorlojr, 00 den dood van Keizer Kakel VI. ontftaan, namen de lfranlcten di{Eiland weder weg; eu fchoon zy, voitrens het Vredens - Verdrag van Aken des jaars 1748 , hetzelve aan de Engelfche hadden moeten te rug geéven, bleéven zy het echter aan zig houden, ên met veel v'lyt beplanten Doch, in'den Oorlog van i7y6- 'hebben de &ngel]chen het opnieuws bemagtigd, cn by den Vreede van ^m van den 10 February 1763., is het hun dooc' cte bran che plegtiglyl: jfl vollen eigendom afgedaan seO'k zy het ook tot nu toe bezeeten hebben. '
Uit het bovenftaande ziet men, dat Tabag», feboon met groot, echter, uit hoofde van zyn grond en lieaine I3""? wat waarde is. De voornaamfte Producten zyn labak, Katoen, Indigo, en Suiker, waar van d- in* kommen reeds vry aanmerkelyk zy.n, en veel aanzieniyM ms ^



fj<4 GEDENKSCHRIFTEN
ker zouden kunnen worden, indien men zig met Jen verëifchten eruit en yver op derzelver bearbeidinge wilde toeleggen.
Des otiaaiigezien is men in Vrankryk maar ganfeh niet ■voldaan over den Heer de Grafie, eu zo men zig herin* rierd dat de Staat* - Miniiter de Caitries hem by zyn vertrek den Vriend Rodney recommandeerde , is het zeker da' men 't onverfchoonlyk moet vinden dat hy den vlugtenden Engelfchen Admiraal Bood flegts 30. uuren vervolgde, daar hy zulks 30. dagen had dienen te doen, vermits het vernielen van het Vyandlyk Efquader hem eene gedecideerde fuperioriteit in de VyFe(t - Indien zoude bezorgd hebben; het is dan geen ongerymd denkbeeld dat de Engelfchen voorgeeven dat onder zyne Vloot oneenigheid heerfchte eu dat s zyner Officieren, onder welken men den vermaarden Zeeman Bougainville nqemt, hem van lafhartigheid bpfchuldigen en die door hem gearrefteerd zyn. Hoe het zy de Ridder de Grafie, zyn Neef, en Overbrenger der Depêches van zyn Qom heefj de eere niet gehad den Koning te zien.
Indien wy, in de fchets, die we de voorige Maand gaven van de gelteldheid der .Z?**/V/cA2 zaaken, genoeg deeden z en hoe oiivoordeetig door dat Ryk den Oorlog wierd gedreeven, U de t,oe!laad (zedert dien tyd weinig ten voordeele der Britten veranderd, fchoon het evenwel zo erg niet gefchapen ftaat in de IVefi - Indien , als men toen wel verfpreid heeft; want Rodney nog eene genoegzaame verlterking .op het Eiland St. 'Lucia heeft kunnen zenden om de Franfchen aldaar het Hoofd tedoen ftooten. Het is wel zo dat de Graaf de Grafje, voorgeeft dat de Landing op dat Eiland enkel om de leus was, en om des te beter de attaque op Tahago te 'bedekken, maar wanneer men overweegd d^t de Trouppes op het hatltgern- Eiland egter van den 2.4 Mey tot denz juny werk gehad hebben, en intuflfchen die, welke qp St. Lucia geland waren, met verlies afgeweezen zyn, en dat net daarenboven aan Rodney gelukt is, een Attie met de Franfcnen te ontwyken, heeft zekerlyk fajpranfcha Vloot vry minder voordeel getrokken uit haare óver magt, dan men had mogen verwagten. En daar mttf* fchien, door het geeven vaneen heflifienden flag aan de Engelfche Vloot, de zaaken in de Weft• Indien een geheel $ndere keer aeude», genomen, hebben, is het te duchten
da»



VOOR HET JAAR 17S1. sss
dat Rodney eindelyk weder de overmagt van Schepen in datWaerelddeel bekomen zal, en wel te meer iudfe'q de Graaf de Grafje in 'America gaat overwinteren , ah waar door de Weft - Indifche bezittingen weder voor de Engelfche Qeweldenaaryen zullen bloot gelteld zyn.
Ook fchynt het Oorlogs • geluk in Ooft Indien de Engelfche wapenen eenigzins meerder te begunüigen, aan voorheen, althans volgens hetgeen uit dat Waereld deel gefchreeven is aan den Engelfchen Ambatfadcur Rchert Ainslie , te Conftantinopolen, door zekeren Heer de la Touche te BaJ/óra fm een Brief gedateerd deu 11 Juny en behelzende dat van Madras in dato i February gemeld wierd ,, dat het Franfch Esquader, betraande in 6 Sche„ pen van Linie en 3 Fregatten, in plaats van v00: Ma,, dras het Anker té werpen, na Pondichery was ver-
trokken; dat het zelve in flegten ftaat was, geen 3, Trouppes noch Transportfchepen by zig had en v dus wéinig pnderftand had kunnen verzorgen aari „ Hyder-Aly, welke ook genoodzaakt was geworden ?, de belegeringen van Wandi-ccash eu Feliour optebree-
ken, behalven nog dat hy Carangolly had verlooren \, en thans bezig fcheen te zyn met zyne Trouppes by ,, een te trekken om eene Bataille tegen Sir Eyre Coote, ,, te waagen; voorts had men groote hoop dat Sir Ed,, ward Hughes, met zyn Esquader in de Maand Maari „ van Bomhay na Madras komen zou en de Vreede mej ?, de Maratten eerlang herlleld zou zyn.
Zekerlyk kan zulk eene tyding viy wat flrekken om een vervalle hoop te onderfteunen; maar het i; zeker nat indien het Franfch Esquader zwak is, het waarlchyulyk eerder zal verflerkt zyn dan het Engelfch, verm is de Heer de Sufflren* die, zo wy in ons vocyig Stuk gezien hebben, na het toebrengen van een gevoehgen neep aan het Esquader vau den Commodore johnftone, mede gelyk hy na de Indien, en byzonder tegen de Hollandfche: Bezittingen , afgezonden, is doorgezeild en den gem. Commodore gelaatcn heeft in een ftaat, die veelen doet twyffelen of hy zyn Cours wel %al voortzetten, dan wedete rug komen.
In Noord- America ziet men ge(hdjg niet dan marfchen en Contra-marfchen, met wifielvalÜgé voordeden .welke geenerleye beflifling te weeg brengen en flegts dienen qm den Oorlog te verlengen en wreedaaifiger te doen yberen; want gelyk wy in ons vqoii§ Stuk vertoonden
dat



f-6 GEDENKSCHRIFTEN
dat de Americaanfche Generaal Green , hoe leer ioqf Lord Cornwallis geflageti, otimidlyk daar op den Lord ïiawdon noodzaakte na 'Charles - Tovin tc retirecren, pp welken'hertbgt hy Camden dat hy ontruimen moeft, in brand (tak. Hier by liet het de Generaal Green niet be. ruften maar'fioeg het beleg voor Ninety-Six en Augufta te gelyk. Schoon Lord Rawdon, met een groote verlterking vau Charles-Town , gekomen, alwaar 3 Regimenten verfch Volk uit Ierland waren aangeland, hem het beleg voor dc eerfte plaats deed opbreeken, nam hy doch het Steedje Aitgujla in , en na het zelve, na 't voorbeeld van Lord Raivdon in brand geftooken te hebben, nam hy in alleryl den terug togt aan na de Grenzen van Virginien , en wyl dit zo fpoedig toeging dat Lord Raiudon herri niet kan'aantreften, bleef de Engelfche Bevelhebber niet in gebreeke om het voor een vlugt aan te, zien; dan het is waarfcnynlyker en meer (leunende op cgte beriïten, dat hy bevel had ontfangen om het Corps van den OJeqèraal Major da la Fnyette en den Generaal Wayne te yerlterkeu , als welke Lord Cornwallis met. het Corps van den Oyerloaper Arnold tegen zig heeft* dan weikers Leger hy tot nog toe in beweeging houd,, ionder tot een hoofd treffen te komen, waarfchynlyk: liever, in navolging van Washington, willende temporifeeren, het geen fomtyds den Vyanden meerder nadeel doet dan eene treffende Adtïe. Het fchynt inmiddels dat de Britfche Bevelhebbers in niet al te gunftig licht by dc Staats "Minifters befchouwd worden, want men verzekerd dat de Admiraal Arbuthnot , welke van Nteuitm 'ïork te rug is gekomen,even als meeft de vorige, in een foort van ongenade is te rug gekeerd, en men fpreekt bok dat de Generaal Clinton, die egter al vry lang he? bevel in America heeft gevoerd, uit hoofde vau een gareezen misverftand 'tuffchen hem en Lord Germain, te rug komen zal en opgevolgd woorden door den Graaf van Cormvallis , terwyl het beftier der Zeemagt, thans in hinden van den Admiraal Greaves is en zal overgaan aan den Admiraal Dighy t wanneer deze in America, komt. Maar het is nog vry onzeker, wanneer laatftS genoemde Admiraal derwaards vertrekken zal, vermits zyne feparatie van de Vloot van Darby, dezelve vry wat zonde verzwakken, en, ingevalle de gecombineerde Spaanfche en Franfcbe Vlootcn hunnen Cours na het






^8 GEDENKSCHRIFTEN
houden, beftaande in niét minder dan 72 Koopvaarders^ over welker loc ganfeh Nederland bekommerd was; Om dat het zeer waarfchynlyk was dat het zelve het uit de Zond komend Esquader van den Admiraal Parker' dat vry fterker was moeft ontmoeten en alle omftandighedert duidlyk genoeg deeden zien dat er aan de Engelfche zyde eene toeleg op het zelve gemaakt was, want Het was dan den 28 july dat de Vice - Admiraal Hyde Parker des ogtents ten 4 uuren met eert Efquader vari 9 Schepen van Linie of zwaare Fregatten het Kattegat inzeilde en aldaar ten 8 uuren het Engelfche Convooy }> dat den z6 de Zond was gépafteerd, ontmoette, vervolgens wendde en hetzelve onder zyn befcherming nam. Den 31 dito ankerde op deZ>;?e«/H>i?Rheede van Èlzeneur' tert Engelfche Kotter van 18 Stukken , voorgeevende regelregt van Leith in Schotland te komen, maar aangezien eenige Bootsgezellen zig lieten ontvallen, dat de Kotter door den Vice - Admiraal Parker afgezonden was om berigt op te doen wegens het Höllandfch Convoy, het welk \x\lTejfel verwagt wierd, en voornamelyk' zulke be.igten a's men toeu met de Hollandjche Poft te Elzeneüf kon Ontfangen hebben, als Welke dien dag was aangekomen, weshalven het baarblyklyk is dat dé Engelfchen maatregelen namen om het Höllandfch Convoy te ouderfcheppen < en dat daarom het Efquader vari den Vice-Admiraal Parker , zedert zyn uitloopen uit de Haven van Leith, is verfterkt geworden. - Dan het heeft de voorzienigheid , die de liftigfté maatregien in rook doet verdwyneft, behaagd, hoé zeer dé Vyand grootfeh kon Wezen op Overmagt en Scheepsvolk , dat reeds zes jaaren den Oorlog heeft byge•woond, te vervullen de wenfeh door een onzer Vaderlandfche Dichters, onder den zinfpreuk Undique fi7demi uitgeboezemd in het volgend Dichtftukje
NEDERLAND aan ENGELAND.
Zal eind'lyk niet uw hart voor God van doodfehrik beeven, Daar lift nooit ftra/feloos voor de onfcbuld ftrikken fpreid? God zvapend ons 'ten ftryd: Hy heeft tot ons gezeid:
Gaat heen in uwe kracht, 'k zal de overwinning geeven.
Hy



VOOR Uit JAAR 1781. f&
Hy ziet uw fnbod beflaan; den toeleg op myn leeveti ; Uiv roofzucht, woede en li/1, die V recht niet onderfcbeidi De va/schheid en 't verraad, dat vrienden ramp bereid,
En, onder fchyn van recht, de onfchuldige doet fueeven.
Zyn gramfchap gloeit en blaakt!- bntwyk dien hangen flrydï Daar V zwaard van Efraïin Manasfes hart doorfnyd , Daar Ncétlands God, zyn vloot en legers zal geleiclen.
Och!--- buigt!--- want Midian weerftaat geen Gideoni Geen jimoriet ontvlugt Gods wraak te Gibebn, Zoekt vreede, ofivilt gy 't lot van Belfazar verbieden?
Maar eer en alvorens wy eenige nadere byzonderheden opgeevcn zal het niet onvoeglyk zyn të laaten volgen dé Raporfen van 't voorn. Gevegt, door de beide Bevelhebbers desWegens gegesven , zynde van dezen inhoud:
COPIE
Exhibitum tó Auguiïy 178 r. RAPORT van den Öndergefchreeven Schout - by - nagt aan Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Prins vaa Orange Erf Stadhouder, Kapitein Admiraal Generaal der Vereenigde Nederlanden &c &c. etc. , van de Bataille met een Engelfcb Es quader.
„ | \p Zondag den 5 Augu^ fty 1781, 5s morgens ,, met den dag tufTcheu drie en vier uuren zagen wy een 5. e^root aantai vreemde Schepen in het N. N. O. van ons;wy maakten ons in ailes 9. gereed en Oagvaardig , de „ Wind Noord Ooft met een t, Bramzeils koelte ; wy lat, gen om den Noord-Welf, t, deeden het Sein van ran
BRIEF van den Vice Admiraal Hyde Parker aan den Secretaris der Admiraliteit Stepbsns, gedateerd op Zee aan Boord van het Oorlogfchip Fortitude den 6 Augufty 1781.
MYN HEER! ,, Hier morgen geraaktea w VJ Wy 0p de Doggerbanb „ in Gevegt met een Hol,, landfch Efquader, een grodt ,, Convoy by zig hebbende. ,, Ik was gelukkig de Wind ,, van hun te hebben , devfyl „ anderfints, door het groot ,, getal van hunne zwaare „ Fregatten, myti Convoy in „ gevaar zou geweeft-2yn. „ De Oorlogfchepen van de „ Koopvaarders hebbende ,, doen fcheiden en hun Sein „ gegeeven zynde , om den „ Wind te houden , liep ite „ vooic



*6o GEDENKSCHRIFTEN
i, geeren in Linie van Batailti le agter den anderen, op
de d.ftantié van een Kabel „' lengte, en voor den Kapi„ tein van Ryneveld om zig
met het Convoy te verwy;„ deren. De Kotter DE „ AJAX , Kapitein Graaf i, van Weideren, kwamÖnder„ tuflchen raport brengen dat ,j de Vloot die wy zagen een „ Vyandlyk Convoy was, dat „ den 26 paffato uit de Zond „ was gezeiid , onder geleiti de van elf Engelfche Oor„ logfchepen en vier Kotters.
,, Om zeven uuren ver „ toonde de gemelde EngelJcbe Gorlogfchepeii hunne „ Engelfcbe Vlagge, waaron„ der een Vice Admiraal, was, „ en kwamen na ons afhou. „ den, blyvehde hun Convoy „ in deti Wind ophangen. Ik „ liet het Sein vari afwehdeu „ doen en dus kwamen wy
gerangeerd in Linie van Ba
taille te leggeri öm hét Z.
Z. Ooften en lieten onze „ Koopvaarders om de Weft „ afbakken.' Wy za^en de 8 „ Engelfche Oorlogfchepen, *, d;e in Linie op ons afkwa., men , en die wy hielden „ voor Schepen van 60, 70, „ 90 en een van 40 Stuk-
ken."
,, Örh agt uuren, de Engelfche Vice - Admiraal, my „ dwafs te Loefwaard zynde, draaide met ons heen en „ begon de Bataillè, op welk „ moment van weertkanteh ,, de geheele Linie geënga,, geerd laakte , beftaande
„ voort onder het generaa'.e „ Sein tót den aanval. De „ Vyand formeerde zyne Li,, nie, beftaande uit 8 Twee,, deks - Schepea , aan da ,, Sumrboordzyde. Onze Li,, nie, daar onder bègreepen ,, de Dolphyn , bettend uit 7 ,, Schepen.Geenfchootwierlj ,, er van weerszyde gedaan , „ voör dat wy op eehehdlvé ,, Musquetfchooc naby elkan„ deren waren. De bmit-tiit „ by den Hollandfche Admi,, raai gekomen zyn ie be,, gon het Gevegt en conti„ nüeerde , met een onop„ houdelyk vuur, drie uuren „ eh 40 Minuten, waar na ,, onze Schepen onbeftuür„ baar waren. Ik deed eene „ pooging om de Linie té „ formeeren , met oogmerk ,, om het Gevegt te hervat,, ten, doch dit was ondoeri,, lyk. De Bienfaifant had des„ zelf? groote Steng en dé „ Rujfalo deszelfs Fokke Raa „ verloren: De andereSche„ pen waren niet minder $e„ havend in derzelver Mas,, ten, Touwwerk en Zeilen. „ De Vyand fcheen in geen' „ minder flegten toeftand. „ Beide de Èfquaders blee„ ven een tyd lang by el,, kander leggen, doch ein„ lyk gingen de Hóllanders, „ met.derzelver Convoy, ha „ TelTel onder zeil ; docli „ wy waren nist in ftaat heii ,, té volgen."
„ Zyne Majefteits Officiers ,, en Volk hebben met groo1„ te heldhaftigheid, doch dó



VOOR HET JAAR i^i.
ï, onze Linie uit de Sche „ pen :
„ DE ERF PRlNS.Kapc.
Braak.
,, DE ADMIRAAL GEa, NER AAL, Kapt. vanKings„ bergen,
„ DE ARGO , Kapt. Sta.
ring.
„ DÊ BATAVIER, Kapt. ■,, Bentink.
„ DE ADMIRAAL DE „ RUYTER, Schout by-nagt 5, Zoutntan. „ DE ADMIRAAL PIET HEYN , Kapt. van Braam. „ HOLLAND , Kapitein „ Dedel.
„ Wordende ik zeer iterk „ door twee zwaare Schepen ift afSdu befchocen ; het Ge •„ vegt duurde tot half twaalf \, in den voormiddng en was „ fterk en bloedig, als wan,, neer myn Schip en onze andere Schepen zeer ont ramponeerd raakten en „ Schaden hadden gekree^eOi -„ dat wy niet langer konden 1 », m'anoeuv'reeren. en de En„ gelfche Vice Admiraal moet ,, ook zyn pnrtie gekreegen „ hebben, want (tak als toen „ by den Wind 01a den Ooft „ en om it uuren baalden , wy het Sein van engagee i „ ren neer en hielden af om , de Welt om onze Schade . „ en Schepen , zo veel ma , „ gelyk, te herftellen, tvn , „ de alle bitter belbhadigd in , „ een zo lang geduurd hebbend Vuur en Gevegt; wy , „ zagen ook d ; Engelfche Vi. .» ce-Admiraal om halfeen n uur
„ Vyand ook met geen min„ der dapperheid geftreeden.
,, De Furtitiide wierd ui* „ termasten wel onderfteund „ door den Kapitein Macdrt-
r.ey , voerende de Prihcet ,■, Ameliaï doch hy wierd on,, gelukkig in het begin van „ het Gevegt gedood : De „ Lieutenant Ifill beeft groo,, te verdienden door het wel „ volgen van dezen braaven „ Kapiteins gedrag."
„ Nadien er groote waar,, fchynlykheid was , dat wy ,, andermaal in gevegt zou. ,, den geraaken , verpligtte ,, de Kapitc'n MacbHde my, ,, door terttond het bevel „ over dat Schip op zig re ,, netmen en ik benoemde „ den Heer Wagborni;, rnyrt „ tften Lieutenant, tot Com„ mando over deAmis. De» „ ze Heer , fchoon zeer ge„ kwefft in het Gevegt, wei,, gerde myne zyde te ver„ laaten voor dat het geëin,, digd xvas. De Kapitein Grae,, ne. voerende de Pre/Jon. ,, heeft zyn arm verlooren.'*
,, Hier in gefloten zend ik ., een Lyft van de Gedooderi ,, en Gekwetften ; benevens ,, eerre opgaave van de [cha,, de aan de Schepen "
,, De vyandelyke magt was» „ geloof ik . grooter als hun„ ne Lordfchappeh zullen „ verwagt hebben. Ik vlei ,, my dat zy voldaanzullert ,, zyn T dewyl wy alles ge„ daan hebben wat mogelyk „ was."
„ Ik ben Myn Heer Uwe
Ka „ g«-'



j6a GEDENKSCHRIFTEN
„ uur met zyne Schepen om ,', de Noord-Weft wenden „ en dryven om zyne Schade „ mede te herftellen. Onder
gemelde Schepen zagen wy „ 't Drie - Deks - Schip zyn s, groote Steng over Boord
vallen "
„ Wy ftonden des middags „ met ons bcftek op de Noor-
der Breedte van 55 a 56 5, Graaden , volgens dien deri
hoek van Ter Neufe in j, Noorwegen N. N. O een ., derde Noord 30 Mylen van 5, ons ''
,, Deedeook, vermits alle „ Ooriogfchepen buiten ftaat „ van defence waren geraakt, „ het Sein voor het Convoy „ metdeFregattenMEDEM„ BLIK en VENUS om te „ ontvlugten en zich na de „ omftandigheden van 't ge„ vaar te redden om niet ge„ nomen te worden ot in des „ Vyands handen te verval-
len."
In het afhouden raakte „ DE BATAVIER , die met „ zyn Fokke-Raa, in't hol
lag en zyn Kruisfteng ver,, loren had, omtrent aan ons „ Boord; Zyn Officier riep „ ons toe dat zyn Kapitein
gekwetft was en het Schip „ zo gehavend dat hy hetzel
ve niet konde regeeren,
zonder een van de Fregat,, ten of wel twee om bet„ zelve te adfifteeren era des ,, noods te fleepen; doch eer ,, dezelve by de BATAVIER, }, die 'overmatig had geles> den, kwam, raakte hy voor „ ds
„ gehoorzaame en alleroö„ derdaanigfte Dienaar."
H. PARKER.
P. S. De Fregatten hebben dezen morgen ontdekt, dat er , op 2a Vademen Water, een Höllandfch Oorlogfchip gezonken is; de toppen van derzelver Maften kwamen nog boven het water uiten deszelfs Wimpel waai» de er af, welke Kapitein Patton er afgehaald en my gebragt heeft Ik geloof, dat het is hettweedeSchip uit de Liuie van 74 Stukken.
LYST van de Dooden en Ge« kwetften in de Actie van den 5 Augufcy 1781.
Schepen, Dood. Gekw.'
Fortitude. 20 67
Bienfaijant. 6 21
B'riokk. 11 5S
Princes Amel. 19 56
Preflen. 10 40
Bujfalo. 20 64
Dolpbin. 11 33
104 339 Officiers.
Fortitude, de Lieutenants Waghvrnt , Harrington , Hiricbley de Bootsman en Stuurman gekwetft
Bienfaijant de Konflapelgekwetft.
Berviitk , de Lieutenant»



VOOR HET JAAR -7St. S63
i, de Wind en kwam by ons. „ De Kapt. van Kingsbergtn „ zond een Chaloup met de i, Kapitein Aberfon, en waar,, by was de Kapitein Staring, „ om raport te doen dat zy 5, deerlyk gehavend waren. ,, lk heb haar gezegt dat zo ,, dra wy ons maar eenigzints s, hadden gered, dat wy de ,, Schepen konden regeeren, i, ik Sein zou doen van op„ duwen of binnen te komen. „ De Kapitein Dedel deed Sein Van zwaare fchade , ,, Kapitein van Braam van on„ g;mak , zeilende het Fre- | „ gat DE ZEPHIR agterom, ! „ die my raporteerde dat Kap: rein van £raar;egefproken ,, en dezelve eenige grond „ fchoten hadde. Ik deta,, cheerde dezelve direft om ,, zo aan de Kapt. van Braam ,, als Dedel alle mogelyke hulp ,, en a Kiftende te doen, on„ der tuflchen deed de Kapi ,i tein Dedel verfcheideNood„ fchoten en ftelde cours om „ de Zuid na de liollanUj'cbe „ Kuit."
„ Ik Seinde Kapt. Van J'/oen „ Jel om te fpreeken, en de ,, tacheerde hem na Kapitein „ Dedel om denzelven te as ,, fiileeren , by hem te b!y „ ven en een Haven te zoe-
ken; om 4 è 5 uuren deed i ,, ik het Sein om op te duu- ! ,, wen, waar op alle de by j, ons zynde Schepen na den ,, Kapt Ktngsbergen het Sein „ gerepeteerd te hebben , zo „ goed als zy konden ,' af- j draaiden met die Zeilen die
Shipfey en Maxwell, Camphel Kapitein en Stezvart, Lieutenant van de Mariniers en ö Cadetten gekwetft, de Stuurman en 2 Cadetten gefneuveld.
Princes Jmelia , Kapitein Macanney en een Conftapel ' gefneuveld , de Lieutenant! j HUI, Smitb en Legger ge! kwetft.
| Prejlon, de Kapitein Grot■ me en de derde Lieutenantge\ kwetft.
Buffalo, de eerfte Lieutenant eu Bootsman gekwetft.
Dolpbin, de Lieutenant Dab. by gefneuveld en de Bootsman gekwetft.
Aota. I. De bekentenis va» den Admiraal Parker, dat by den Wind van ons EJ'quadtr had is alieen bewys genoeg dat de Engelfchen het eerft het Gevtgc ltaakce.
II. Het is eene grove mistel ing van de Heer Parker, te zeggen dat onze Linie uit 8 Tweedekkers beftond , daar het eenpaarig getuigenis zo van den Heer Zoutman en andere berigten bewyft dat onze Linie maar uit 6 Tweedekkers en 'tl'regat DE ARGO, van 43 Stukken beftond.
III. Dat de Engelfche Linie, zoals Parker zegt, maar uit 7 Schepen beftond, en daar onder begreepen de Dolpbyn, is zeer onwaarfchynlyk, eensdeels om dat alle Brieven uit het Höllandfch Efquader ge-
M 8 a fchree-



S64 GEDENKSCHRIFTEN
zy konden gebruiken; praai,, de den Kapt. Braak, die ons toeriep dathy vcrfchei den grondfchoten had ge „ had en veel Water inge kreegen, doch dat het by ,, de Pompen merkelyk min derde ; dien avond zagen wy dat alle Schepen met ons heen lagen." „ DE ADMIRAAL DE „ RUYT ER heeft veel Ge kwettten en Dooden, en is zo wel als atle de Sche„ pen aan romp, rondhoutten, „ loopend en ftaande Want „ befcbadigd , zo dat hoopt ,, de geleegenheid on3zalbe gunftigen , onder Godes zegen , een Haven van de Republiek te kunnen be reikenJ Zende deze af met „ den Heer Kapt Graaf van Wrldeien , die Uw Doorl. Hoogheid in Perfoon van ,, alles ampeldcr raport zal ,, kunnen doen."
„ Ik heb dc eer my in de 3, 'hooge gunflige 'Protectie van Uwe Doorl. Hoogheid „ aan te beveelen , terwyl „ met eerbied de eere heb my „ te mogen noemen."
DOORL HOOGGEB. VORST en HEER. (onder ftond)
Uwe Doorl. Hoogheids Onderd,
en gehoorzaams Dienaar (getekend)
J. H. ZOUTMAN.
In 't Js Lands Schip DE AD MIRAAL DE RUITER, zei ende in de Noord Zee, den 7 Augufty 1781, Kykduin
fchreeven , melding maaken van agt of negen Schepen en anderdeels om dat de Kapitein Macbride, die voorheen een vier en zeftiger had gecommandeerd, en nubet'Fre* gat de Artois commandeerde j by het uiteinde van 't Gevegt, het bevel opnam over't Schip de 1'rinces Amelia , waar van de Kapitein gefneuveld was, en het zeerongeloofiyk is dat zulk een Kapitein werklooze Toekyker van dit Gevegt zou geweeft zyn Even eens kan men zeggen van het Fregat de Latotta van 40 Stukken , waar op de Zoon van Parker zelfs was , dus hier denklyk aene verzwyging plaats giypt.
IV. Zyne pooging om de Li' nie ee forineeren bevond by on' daenlyk, waarom ? Om dat zyne Schepen zynSein met noodfcnoten beantwoordde.
V. In het zeggen dntdeleh de EJquaders een aamnerklyks tyd digt by malkander in den Wind lleeven leggen , is weder eene Engelfche verzwyging, want de Admiraal vergeet te zeggen dat by tegen (ien Wind oploefde om voorts by te leggen, dus by het eerfte het Gevegt (laakte, dat ook onmogelyk anders zyn kon , vermits het Höllandfch Efquader onder Ly was.
De derde Engelfche verzwyging is daar in dat de Hollan. ders met hun Convoy zig verwy* derden en na Teffel zeilden, vermits bekend is dat zulks a'leefi door de Koopvaarders en hun Con-



VOOR HET JAAR i7Sr. f6f
duin Z. ten O. 18 Mylen van ons.
JS'oia. Op alle de Schepen heb ben de Officieren en 't Voik onophoudelyke Couragie betoond, en als Leeuwen gevochten, 20 wel als op myn eigen Schip, waar van ik ten uiterflen content ben geweeit, in zo ver ik tot nog toe geïnfor meerd was.
NB. Wy zullen hier, vermits de Heer Zoutman geen Staat van Doo den of Gekwetden heeft opgegeeven, laaten volgen een LYST van derzelver getal, welke voor echt word opgegeeven SCHEPEN van OORLOG, 20 als zy in de Linie van Bataille geleegen hebben
Dood. Ge'nw. Erf- Prins. 8 30
Admir. Generaal. 8 40 Argo. 24 75
Batavier. ig 49
Admir. de Ruiter. 45 87 Admir. Piet Hein 10 58 Holland. 25 4j
FREGATTEN. Dolpbyn. 3 ,5 j
Bellona, j 4 j
142 403 i
Convoy-Fregatten is gedaan, en dat de Oorlogfchepen tot den avond op de Slagplaats bleeven , welke de Engeljcbs ontweeken waren,
VII. Het zeggen vat) den Heer Parker, dat de Vyanden geen minder moed hebben doen blyken doet hem zekerlyk eer aan, maar, daar men de Hollanders, op ailerlei wyze in't aanzien van Europa onophoudelyk in veragting gebragt heeft, als of zy a'ie kragt had den verlooren en noodzaaklyk verpligt waren alle verfmaa» ding van de Britfche Zeemagt te lyden, moet die lofipraak zo wel den Britten zelfs als het overig gedeelte van Europa onvervvagt voorkomen,
VIII. Indien, gelyk de Lt. Rivett, mondelyk gezegt heeft het Engel)cb Convoy onder behoorlyk geleide voor bet Gevegt na Engeland voortzeilde, en indien, gelyk Parker zegt Knpt. Macbride na 't einde van 't Gevegt het commando over ds Princes Amelia opnam, is het zeker dat het Fregat de Artois by bet Efquader gebleeven is en mee gevogten heeft en zyn Dooden en Gekwetden in de bovengem. Lyft. door verzwyging zyn overgeflagen.
Behalven deze bovenftiande berigten der beide Bevelheb1 bers, zyn er verfcheide byzr ndere Brieven uit de HollandJcbe Schepen gekomen, met byzonderheden, deze Actie b*.
N n 3 tref-



f66
GEDENKSCHRIFTEN
treffende, van al het welke wy zo veel ons de plaats toelaat het een en ander beknoptelyk zullen mededeelen.
Ten aanzien der pofiiie van de beide Esquaders word dezelve door fomnrigen aldus opgegeeven:
EN-GELSCHE LINIE boven wind.
„ Een Schip van 8(5, een van 70, een van 90, zynde de „ Admiraal, een van 60, een van 74, nog een van 74 en „ een Schip van 70 Stukken: Agter dezelve eenige Kotters
en Fregatten, doch die niet gefchoten hebben: Zydelings „ om de Weft zeilden het Engelfch Convoy, en daar by 7
Convoybevvaarders , onder welke zig drie Schepen van
Linie bevouden, doch die uit het gezigt liepen."
HOLLANDSCHS LINIE benedenwind.
„ DE ERF PRINS , Kapt. Braak, van 54; DE ADMI„ RAAL GENERAAL, Kapt. Ridder van Kinskergen, van „ 76; DE ARGO, Kapt. Staringh, van 40; DE BATA„ VIER, Kapt Baron Bentink , van 56; DE ADMIRAAL „ DE RUYTER, Schout-by nagt Zoutman, van 68; DE „ ADMIRAAL PIET HEIN, Kapt.'van Braam, van 54; „ en HOLLAND, Kapt. Dedel, van (58 Stukken. Buiten ,, de Linie en tot dekking van het Convoy, het welk om
de Ooft zeilde lagen de Kapt. Bouritius, Dekker , van. „ Woenjel, Ryneield en Wirtz met hunne Fregatten van 36 „ Stukken, benevens de Kapiteins Graaf van Weideren met „ zyn Kotter DE AJAX; Mulder mei DE DOLPHYN; en
Graaf van Regteren met ÜE VENUS, alle drie van 24 „ Stukken , en voorts de Kapiteins Botger en Stutger met „ DE ZWALUW en DE SPION."
Ten aanzien van het Gevegt zelfs word gemeld: „ dat wanneer 's Ogtents , Quartier voor agt uuren , de Seinen „ van 't gevegt aan wederzyden waren gegeeven, de Kapitein j, van Kinsbergen, onder het afwagten van een vieren zeven„' tiger. die op hem afkwam , zyne geheele Equipagie op het ,, dek deed komen, en aan dezelve, met eene verwonderlyke ,, bedaardheid, eene aanfpraak deed, daar by omringt was ,, van zyne Officiers , die zonder eenige ontfteitenis hem „ aanhoorden en al het Volk deed zulk een zugt blyken om, „ te vegten, dat men eerder zou gezegt hebben dat zy na „ eene Bruiloft dan na een Gevegt gingen.
„ Het Gevegt is dooi alle Officieren even manmoedig
dooi-



VOOR HET JAAR 1781. j-6y
i, doorgezet, zonder aanzien van de Party met welke men ,, te doen had , gelyk blykt aan den Kapitein Staring die „ met zyn Schip de Argo van flegts 40. Stukken, zig tref„ felyk tegen een vier en zeventiget verdeedigde, denzelven „ zynt'okkeRaa weg fchoot, en toen hy eindelyk zag dSt „ hy het te kwaad zou krygen, week hy nog van zyn poft „ in de Linie niet af, dan na de Kapitein Kinsbergen, door „ Kapitein Mulder onderrigt, dat hy zonder ontzet zou moe„ ten bukken , zyn plaats kwam vervullen na bereids de ,, Engelfche Schepen , die op hem afgekomen waren met s, fcliade te hebben doen oudervinden dat hy den Zee - Oor„ log ruim zo kundig was als de Vyanden van zyn Vader,, land
„ De Kapitein Btntink, gedroeg zig geheel het Gevegt „ door als een waar Held en treflykc Verdeediger van zyn ,, Vaderland , en zal by den Naneef met waare ach-
ting als een oprechten Batavier, zo als de naam was van „ het Oorlogfchip , het welk hy commandeerde, geëerd
worden; want hy niet minder dan met 4 Engelfche Sche„ pen gevogten en zig, door een alleryslykft en lterk vuu„ ren, van hun ontflagen heeft , en hoewel hy zwaar ge,, kwetft was , door een Scbuyftang, waar mede men zegt „ dat hy gefchotcn is, deed hy egter aan zyn tweeden Ka„ pitein, die manmoedig't Gevegt doorzette, maar, vree„ zende voor de Overmagt te zullen moeten bukken, op „ deszelfs verzoek om ordres, zeggen liever alles te waagen „ en te vergaan dan te deinzen, en tot lof der dappere Equi,, pagie verdiend voorel gemeld te worden, dac zy niet eens
de ordre van hunnen Commandant afwagtteden om te ,, verklaaren dat zy nimmer zig zouden overgeeven en liever in „ d,en grond wilden geboord zyn dan voor den Engelfchman ,, wyken,
„ Kapitein Dedel, reeds voorheen in den jongden Oorlog „ tulTchen Engeland en Vrankryk getoond hebbende, dat hy „ het vuur der Britten niet fchroomde, lag geduurende hec „ ganfche Gevegt tuffchen twee zwaare Schepen, die hem „ onophotidelyk befchoten , en zulke, die weeten dat zyn „ Schip Holland, hoewel niet zeer oud en flegts ten derde „ of vierdemaal op Zee zynde, door tang Uil leggen hec „ fterkfte Schip niet geweefl is, zullen zig geenzins ver„ wonderen dat het door het aanhoudend fchietcn zodanig „ is geteiderd dat het in den nagt kwam te zinken.
„ De Kapitein Van Welderen, deed uit zyn Kotter de A„ jax aan de Engelfchen vergeeten dat er kleine Vaartuigen „ onder hetHoJlandfcbEsquader waren, want zig pofieerenN n 4 » i9



'J6S GEDENKSCHRIFTEN
s, de by de openingen, welke door het een en andere onzep „ Schepen wierden geformeerd, ordonneerde hy, telkens „ qls hy zeker was iets te kunnen verrigten, de volle Laag „ te geeven, waarmede hy een zwaar Engelfch Schip tamelyk teifterde
„ De Kapiteinen Braak en Van Braam gaven de Engelfchen „ mtde de handen vol werks en de Kapiteinen Dekken ,, en Mulder, deeden met hunne Fregatten de Bellana en „ £«//>iy?Jaandefi!-i«mziendatallede Scheepshoofden, wel„ kt door den Heer Zoutman wierden aangevoerd, Mannen, „ waren , die tegen hun waren opgewaifen, en hoe zeer dc „ Engeljcbe Vice-Admiraal', op onzen dapperen Schout by„, nagt aankwam zeilen met de Hollandfche Vlag, verkeerd on. „ der de Engelfche nederhangende, zig zekerlyk verbeelden „ de dat hec Hollandjch Esquader wel ras zyn prooi zou „ worden, deed de Heer Zoutman hem binnen een half uu; „ tyds wel zien dat hy verkeerde reekening maakte, begroe. j, tende hem zo vervaarlyk met het Gefchut dat hy na ver,, loop van tyd ging beproeven of de Admiraal Generaalgemak„ lyker prooy zou zyn, maar de Heer Kinsbergen gaf deu „ Heer Parker, zulk een lutïig onthaal, dat hy niet fchielyfe S) genoeg alle zeilen kon byzetten om de wyk te neemen, s, Eindelyk na met elkanderen 4 Uuren geflagen te hebben
gingen de Engeljcben heen in deze gelleldheid.
Een Schip zonder groote Steng. Een diio zonder Fokke Raa. Een d,to zonder Liamlteng tn Fokke Raa. Htt Admiraals Schip zonder groote Raa en't Kluifhout aan Hukken. Een Schip zonder Kruisfteng. Een dito zonder Voorbramfteng. En behalven deze nog twee Schepen, vies Fregatten en eenige Kotters.
v Terwyl ons Esquader hen nog twee Uuren bleef wagten, „ om te zien of zy luit hadden nog eens te komen, zitten,„ de het Volk in het wand, met geweer in de vuiff hen als ,, t waare tot vegten uitdaagende.
„ Hoe yffelyk het vuuren moet geweeft zyn kan men na,„ gaan als men begrypt dat door het Schip de Admiraal Ge„ neraa\ alLeq zyn gedaan
J054 Kanonfchoten; daar toe gebruikt even zo veel Kogels yaa 36, jg, « en 8 pond,
?39Q



VOOR HET JAAR i7Sr. j-69
S300 Schpoten Schrootzakken ieder a een pond. 4500 dito. ...... ieder a een half pond.
34 Stuks Druiven tot de 36 Ponders, 12 dito tot de 1 8 Ponders, 40 dito tui de 12 Poeders, 34 iïü'to tot de 8 Ponders. " 700 Pond Looden Kogels, van «rootte ^II^MlÉiaa
Kogels, verdeeld in üocei.aam •. A>;:1'f#flL 180 Schictbouten in Zakker* M . <•> .Wi-^-ljVt Sanon verdeeld. 8075 Ponden Kruid verfchoteo^ "■
„ Aandoenlyk was het gezift der Oorlog-Schepen, die in v Tejjfel te rug kwamen, den 13 dezer maand, wade de „ Scheepen de Admiraal de RüiUr en it KatMiv wel befpy„ kerd met 70 Lappen, ieder, maar nog «amloenlykcr het „ gezigt der Gekwetüen, onder welke dc dappere Beneink, ,, die , gemoedigd in zynen fwakken ftaat, niets anders „ wenfehte dan nog maar in ftaat te geraaken weder een „ Commando te voeren, dan het heeft den Hemel niet be„ haagt dat wy hem het bevel zouden zien voeren over „ het geboud wordend Schip de Unib, van 64 Stukken, „ waartoe men zegt hy gedefpicieerd was/want in den nagt „ van den 23 tot 24 dezer gaf hy den Geeft, in den Ouder„ dom van omtrent 36 Jaaren, betreurd door Vrienden en „ Vreemden, die zyneperfoonlyke hoedaanighedenkenden, „ zo wel als door het Vaderland, wegens de dienften, die ,, het zelve nog van hem verwagten kon Hy daalde den 28 „ dezer ten grave onder een plegtig geleide, (a) hebbende „ nog den avond voor zyn Dood, ter belooning zyner dap„ perheid de eere ontfangen, om door Zyne Doorl Hoogr „ heid aangelield te worden tot Schout ■ by ■ nagt extraordinair „ van Holland en Wejl - Friesland onder bet Ed. Mog. Collegie. „ ter Admiraliteit te Am/ierdam, mitsgaders tot Adjutant van ,. lyne Hoogheid,. als Admiraal Generaal
„ De Gekwetften, in 'tGallhuys te Amfterdarn gelogeerd, „ en op 't Hofpitaal Schip in Teilel, worden inmiddels mee ,, alle mogelyke oplettenheid verzorgd en behandeld Re„ genten en Ingezetenen beymen zig,elk om 't zeerst, ter „ verzagting van het lot der ongelukkige Voorvegters van „ het dierbaar Vaderland, wier yver ontembaar was in eene „ Actie, waar over een Leyd/cb Dichter, zig in deze Fade*-
landjebe trekken uitlaat.
Her-;
(<0 Zie hier agter de ordre van deszelfs Lykflaatfie.
Na?



fyo GEDENKSCHRIFTEN
Herleeft met uwen roem , herleevc myn Landgenooten J
'k Herken U aan uw deugd, gy vecht nog als wel eer, Pas is op 't bang gefehreeuw U 't Glorieperk ontfloten,.
Of 't zuchtend Vader and vindt zyne Helden weer. Getergde moed, ontrukt aan lang vervloekte banden,
Brak los gelyk een veer, van 't knellend Juk bevryd, Zocht met een tint'lend oog naar 't rot der Dwingelanden,
En (tuurde een vrye Vloot al juichend naar den ftryd, De Brit, alleen gewoon op weerloos aas te loeren,
Zag, fchoon met overmaat, dit Heir al ..evendaan; De wanhoop deedt de vrees barbaarfche wapens voeren;
Dan,- één rechtfchapen Held durft drie Verraders (taan. Fluks fcheen aan Zoutman's boord de Ruiter weer verrezen.
Fluks klom, door vuur en damp, de moordkreet naar de lucht, De Godheid gruuwde 'er van, maar wou rechtvaardig wezen,
En joeg door de arm der Deugd de trotsheid op de vlucht, Uog eens dan, Batavifr! herleevt met uw Victorie!
Wat gloeit een eed'leZiei by zulk een grootten begin! Triomf! bedrieg ik my, of (lort de (tem der Glorie'
Het kwynend Höllandfch hart zyn ou e grootheid tn, O ja, verhit door roem is 'tHeldenbloed aan 'tkooken:
Wel aan, 't geplunderd West, de vcege Koopvaardy, De Moord van Krul, 'sLands Eer.'t'tuoet alles nog gewrooken,
Verwinnaars, keert in Zee; God blyvt uw Kielen by.
J. d. K.
,, Hoedanig het verlies Engelfchen is, weet men niet ze'„ ker, anders dan dat geene,het welk de Heer Pat ker heeft „ opgegeeven en door ons is medegedeeld. Veele redenen „ zyn er die ons noopen om te gelooven, dat men aan de „ zyde der Engdjchen niet getrouw is geweeft in het opgeeven „ der Dooden en Gekwetlten vermits Parker aan de Piefion „ niet meer dan 10 Dooden geeft en de Engelfche Papieren „ zelve erkennen dat dit 15 Dooden heeft, buiten nog vier,
welke aan hunne wonden zyn geftorven , en indien dit met „ een Schip is, kan zulks ook andere gebeurd zyn.
„ Zy erkennen dat de P'refton zo gehavend is dat het meer„ der een Wrak dan een Schip gelykt; zy geeven voor dat ,, het Schip de Princes Amelia van 80 Stukken is binnen ge„ komen, maar noemen als Capitein van hetzelve de Heer » Wagborne, hoe men zuiks nu zal over een brengen met hec
zeggen van Parker dat Kapitein-Macbride van de Artois het,, commando van dat Oorlogfchip opnam , is niet wel te be»» gryp en; dan dat het den Engelfchen niets koft om onge„ rymtheden te zeggen blykt daar aan, dat zy ni?t ontzien
„ te



VOOR HET JAAR 17S1. SfX
„ te zeggen dat ce Ooi logfchepen Zuid Bivcland en Prins Wil„ lem ook onder ons Esquader zyn geweefl:, dat wy vry „ tterker in Gefchut waren, dat de Slagting onder de Hol„ landers zo groot is geweeft , dat de liollandjcbe Admiraal „ Booten na de Koopvaarders zond om verfch Volk in plaats „ der gefneuvelden op de Viuot te haaien, en dat er 4 Hui„ hndjcbe Schepen gezonken zyn; dan waar van de tyd cin,, delyk de onwaarheid ontbloot en ter fchanJe der Uitvin„ dtrs doet keeren.
Dus, zo ver ons beflek gedoogd, de omflandigheden van dit merkwaardig Gevegt gefchetft hebbende , paft het ook alhier Verflag te doen van de belooningen, welke de Heldendeugd verkreegen heeft, en eerftelyk beflaan in de volgende bevorderinger:, door den Prins* Erfftadhouder gemaakt, tot een Recompens voor derzelver betoonde Dcpperbéid in de jittie van den vyf den dezer tot VrcE - Admiraal extraordinair van Holland en West-Friesland onder bet Ed Mog. Collegie ter Admiraliteit te Amfterdarn den Schout by nagt Johas Arnold Zoutman, tot Schouten bv nagt extraordinair Van Holland en West Friesland, onder het voorn Collegie ter Admiraliteit te Amsterdam , de Kapiteinen ter Zee Salomon Dedel, Willem van Braam, Jqhan Hendrik van Kinsbergen, die teffens tot AdjudantGfneraal van zyn Hoogheid, als Adm-raal Generaal, benoemd is en eindelyk de Kapitein ter Zee , Wolther. Jan , Baron Bentins-, mitsgaders tot Adjudant van Zyne Hoogheid, als Admiraal Generaal , maar welke laatffgemelde Heer,
; zo wy reeds gezien hebben, daags na zyne benoeming is
; overleden.
Voorts fehreef Zyne Doo,rl Hoogheid aan den Comman1 deerenden Officier van 's Lands Schepen op TeflU den vol; genden Brief;
EDELE GESTRENGR VROOME, ONZE LIEVE GETROUWE,
i»» "W^y hebben met het uiterfte genoegen vernoomen, dat 1 „ 's Lands Ksquader, onder het bevel van den Schout
K» by Nagt Zoutman, op den sden deezer, offchoon veel zwakker in Schepen. Kanon en Manfchappen, dan het ,,, Engelfche van den Vice - Admiraal Parker, deszelfs aan, „ val zoo manmoedig heeft wederftaan, dat het Engelfche ,„ Esquader, na een allerhnrdnckkigft Gevegt, dat var» ,,1 's morgens ten acht uuren tot over half twaalf heeft geil, duurd, verpligt is geweeft af te houden, en zig te reti-
„ ree-



ffi 6IDENKSCHRIF f^E N
„ reerert. De Heldenmoed, waar mede gemelde Schout by „ Nacht Zoutman, de Capiteinen, Officieren, Dek of On„ der Officieren en gemeene Matroozen en Soldaaten, die „ deel aan_ de Actie gehad, en onder den Zogen van God Almachtig zig in deezen Zeeflag zoo wel gekweeten hebben van hunnen pligt, verdiend allen Lof, en Onze byzondere Goedkeuring, waarom Wy by deezen gocdge„ vonden hebben, uw aan te fchryven , om uit Onzen Naa„ me, den gemelden Schout by Nacht, Capiteinen, Offi„ eieren, Dek of Onder Officieren, en gemeene Mattoozen en Soldaaten, met voorleezinge van deezen, op ie„ der Schip , dat deel aan de Actie' heeft gehad, en wiens „ Capiteinen en Equipagie daar in met zoo veel moeds en „ dapperheid geftreeden hebben, opentlyk daar voor te be„ danken , en Eene door den Secretaris van 's Lands Vloot „ geauthentifeerde Copie ter hand te doen ftailen; zoo aan „ voornoemden Schout by Nacht Zoutman, als aan de Com„ mnndanten van deszelfs onderhebbende Schepen , over „ wier gedrag. de gem. Schout by Nacht reeden heeft ge„ had om vergenoegd te zyn , met verdere betuiging dat „ Wy niet twyffelen, ofzy, en alle verdere 's Lands Offi„ eieren en Gemeenen, zullen by voorkoomende gelegens>. heden blyken geeven, dat het den Lande aan geene Ver„ deedigers van het Lieve Vaderland en deszelfs Vryheid „ ontbreekt, en dat de Oude Bataaffche Heldenmoed her« „ leeft, en niet uitgedoofd zal worden, j;Waar meede
EDELE GESTRENGE VROOME, ONZE LIEVE GETROUWE,
Wy UE. beveelen in Gods heilige Protectie
UE., Goedwillige Vriend In 's Gravenhage (is get.) W. PR. V. ORANGE, 4.en 14-AuguJly 1781^ (onderjiond) Ter Ordonnantie van
Zyn Hoogheid. (kget.-) T. J. DE LARREY.
Dan hier by bleef het niet berusten maar, ten einde dien merkwaardigen dag te vereeuwigen, wierd den .21 dezer, maand door Zyne Hoogheid ter Generaliteit eene Propofi* tie gedaan welke breeder vervat is in het volgend
MxtraM



VOOR HET JAAR »78r. tf%
Ëxtraft uit bet Regifter der Refolutien van de Hoog . Mog. Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, Alartis den 21. Augujly 1781.
1 Zyne Hoogheid de Prins van Ornnge en NaiTau ter Vergaderinge gecompareerd zynde, heeft aan Haar Hoog - Mog. gedaan de Piopofitie hier navolgende geïnfereerd.
HOOG-MOGENDE HEEREN!
„ T-ïet gedrag, door den Schout- by-nagt Zoutman enzy„ ne onderhebbende Officieren en Onder - Officieren,
„ Matroozen en Soldaaren in de Actie van, den 5 dezer mej „ het Engelfche Efquader, onder de ordres van den ViceAdmiraal l'arker, gehouden , is my voorgekomen van dien „ aart en zo loffelyk te zyn, dat het zelve op eene byzonSi dere en extraordinaire wyze verdiend beloond te wor„ den. "
., Het is met dat oogmerk dat ik reeds hebbe aangefteldV „ als een recompens voor de dapperheid , door dezelve in „ de voorfz. Actie betoond , den voorn. Scho. t-by- nag! „ Zoutman tot Vice Admiraal, en de drie oudite Kapitei„ nen , die de Actie hebben bygewoond, te weeten de Ka„ plteineh Dedel, van Braam en van Kinsbergen tot Schou5, ten by-nagt extraordlnaris."
„ Het is met datzelfde oogmerk dat ik gemeend hebbe » aan ü Hoog - Mog. te moeten in bedenken geeven of „ Hoogftdezelve niet zouden kunnen goedvinden, om ten „ bewyze van de goedkeuring en het genoegen van UFioog„ Mog. over den yver en kloekmoedigheid , waar mede de „ Ëer van de Natie is gehandhaafd", door alle die geene wel,, ke deel hebben gehad aan de voorfz. Actie , aan den VU „ Ce - Admiraal Zoutman te vereeren een Gouden Gedenk„ penning , hangende aan een Ketting van 'hetzelve Metaal, „ aan de zes Kapiteinen, Dedel, var. Braam . van Kinsber* „ gen, Bentinck, Braak en Staring, welke gecommandeerd ,hebben de Schepen, die in de Linie van Batailïe zyn ge, ,, weeft, ieder een diergely'.e Gouden Gedenkpenning, hao1 „ gende aan een Lint, en aan ieder van de Officieren, On, „ der - Officieren , Matroofen en Soldaaten van dezeiveSchea, pen, zo van den voorn. Schout - by-nagt. als van de ge;, melde zes Kapiteinen, die in het Gevegt geëngageerd zyn „ geweeft , een Prefent te doen van twee Maanden Gaae '* „ lk vertrouwe dat wanneer het U Hoog Mog. behaage ; M mogte deze Propofitie te agreëeren, zulks zeer veel zal
kun:



f74 GEDENKSCHRIFTEN
i, kunnen contribueercn om den 7ee Dienft: van U Hoog„ Mög. op te beuren , de «mulutie ouder aile de Officie„ ren, en andere Zeevaarende meer en meer aan te wakke„ ren, op d;«t het DIERBAAR VADERLAND daar door >, in ftaat geraake, om, onder GO DS gunftige en kragtige „ byftand, eerlang h.t hoofd-te kunnen bieden aan den on-
verdienden aanval van deszelfs Vyand,en zig daar tegens ,, manmoedig te defendeeren. Ik kart by deze geiegendheid ,, niet afzyn LI Hoog Mog kennis te geeven, dat ikdeno-
dige ordres gegeeven hebbe, om zo veel Schepen, als het „ doenlyk zal zyn, zo uit de Maas, als uit Zeeland, zo fpoe„ dig mogeiyk met de Schepen van de Admiraliteiten van „ Amfterdarn, het Noerder Kwartieren Friesland te doen con„ jungeeren , en zig by het Convoy te vervoegen, ten ein„ de de Koopvaardy-Vloot worde in ftaat gebragt, omzon„ der uitftel onder geleide van een behoorlyk aantal Oor„ Iogfchepen en Fregatten te kunnen uitloopen."
„ Waar op gedelibereerd zynde hebben Haar Hoog Mog. », met dankbaarheid erkend de loffelyke zorg en yver van „ Zyne Hoogheid ter bevordering van den Zee - Dienft, en
Hoogftdeszelfs gedaane Propoiicie , tot remuneratie zo „ van de Opper als Onder - Officieren , Matroofen en Sol„ daateu, welke zig met zo veel Heldenmoed en Dapper„ heid, m de laatft voorgevalle Actie hebben gekweeten, „ in alle Opzigten geaggreëerd. "
• ,, En is dienvolgende goedgevonden en verftaan dat,con„ form den Voorflag by Zyne Hoogheid gedaan , aan dea
Vicé Admiraal Zoutman zal worden vereerd een Gouden „ Medaille*,, ter waarde van dertien honderd GuLiens, ban* „ gende aan een Ketting van hetzelve Metaal , en aan „ de drie extraordinaris Schouten by nagt Dedel, van Braam „ en Kinsbergen, als nude aan de drie Kapiteinen Bentinck, „ Braak en Staring, welke gecommandeerd hebben de Sche„ pen, die in de Linie van Bataille zyn geweeft , ieder een
diergelyke Medaille, hartgendr* aan een Orange Lint,• en ,„ dat voorts aan ieder van de Officieren, Onder- Officieren, „ Matroofen en Soldaaten van de voorfchreeven Schepen, r> die in het Gevegt geëngageerd zyn geweeft, twee Maau-
den Gage zullen worden toegelegt, enz. . En niet minder blinkt de begeerte, om den gemelden dag by den Nakomeling te doen gedenken, hier uit, dat:
„ ^TNE HOOGHEID, behalven de reeds bekende Prosï ^ motie onder de Vlag Officieren, en behalven de „ hier bovengen». Tropoficie ter Vergaderinge van Hunne
„ Hoog-



I »
voor het Ja Ar i7|t. S1S
,, Hoog-Mog. in faveur van de Heereh Zee - Officieren eü „ Equipagien j nog daar en boven goedgevonden beeft, ten „ bewyze van Hoogftdeszelfs byzonder genoegen, over het „ uitmuntend dapper gedrag , in de Aüie van den 5 dezer „ gehouden, aan ieder dier Heeren een Gefthenk te doen, „ als een teken van diftinétie, ën wel aan den HeerZOUT„ MAN een gouden Degen; aan de Heeren DEDEL, VAM „ BRAAM en VAN KINSBERGEN (zynde den Heer BEN„ ÏINCK reeds overleden) ieder een gediftingueefden Sabel „ met deszelfs Ceintüron; aan de Heeren BRAAK en STA,, RING, ieder een Sabel met deszelfs Ceinturon , neven» „ de Permiffie, om, gelyk de Vlag - Officieren, een wit„ ten Pluim op hunne Monteering- Hceden temogen dra„ gen ; aan de Heeren MULDER , DEKKER en Graaf „ VAN WELDEREN, gelyk mede aan de Heeren tweede „ Kapiteinen Mei jon, Staring, Bojcb en Smaajtn, iedereen „ Sabel met deszelfs Ce nturon ,-san de Ljeutenants derSche„ pen, die de Linie geformeerd hebben, twee gouden Epau„ lettes op de Monteering; en aan de Adelborften een golf j, den Epaulette op den linker Schouder."
„ Wyders is mei bezig , op ordre van Zyne Hoogheid ; ,, ter gedachten iffe van die roemrugtige Actie, te doen ver* ,, vaerdigen eene Medaille, of Gedenkpenning , welke aan de Heeren Officieren , Oi.der- Officieren , en gekwetfte „ Matroozen cn Soldaaten , als een Eerteeken , hangende ,. aan een Lint. uit naam van Zyne Hoogheid , zal wor„ den gefebonken. "
Ook is de Heer Adjudant Generaal VAN KINSBER„ GEN in die Qualiteit gelalt , om den toeftand der Ge« „ kwetflen in het Gafthuis te Amfterdarn, en op het Hofpi„ taal Schip in Teffel op te neemen , en deswegens alles te „ verrichten , wat tot hun Soulaas kan verftrekken zelf» „ onder dezelven eenig Geld uit te deelen.
„ Gelyk ook ten koften van Zyne Hoogheid alle deEqui„ pagien, aan boprJ van de onderfcheide Schepen van het „ Efquader van den Heer Vice Admiraal ZOUTMAN zul,, len getrafteerd, en aan dezelven een vrolyken Dag vergund worden." Hier mede eindigen wy 't Verflag van een Gevegt, waar van de roem reeds in vreemde Landen overgeflagen en met vergenoeging ontfangen is , en waarfchynlyk voordeeliger zou uitgevallen zyn indien er nog eenige Schepen by geweeft waren , waar door ook eenige geruchten geloopen hebben als of de Schepen uit de Maas en Zeeland eerft hadden ■ordres gehad om zig by de Schepen ia Teffel te voegen en
dis
| geweelt waren , waar door ook eenige geruchten geloopen heb-



$76 GEDENKSCHRIFTEN
die daarna weder ingetrokken waren , bet welk men in Zéker Nieuwspapier nog ftaande hield , fchoon publiek uit refpeftable bronnen verzekerd wierd dat zulks compleet onwaarachtig was, hetgeen men immers ruim zo wel voor waarheid' kan aanneemen dan :t gezegde van een enkelen Nieuws-Schryver. Dan dat het, aan den anderen kant, zeker is dat de Kooplieden van Rotterdam ftaat gemaakt hadden hunne voor de Ooft Zee gedeil in eerde Koopvaarders vertrekken zouden te gelyk met die van Tefl'el, fchynt men te moeten . alneemen uit het volgend Requett door hun geprefenteerd
(C O F I J.)
AAN DE EDELE GROOT ACHTB. HEEREN BURGE-1 MEESTEREN EN REGEERDERS DER STAD ROTTERDAM.
„ eeven met allen eerbied te kennen, de ondergeteken» de Kooplieden en Ingezetenen dezer Stad, dat door „ Hun Hoog - Mog. in de maand Maart laatftleden het Pla-
caat van den 26 January, waar by alle Vaart en Navi-> „ gatie met Schepen dezer Lande ( except met kleine Vaar-
tuigen naar de Vkamjcbe Havens en over tle Wadden na ,, Hamburg) verboden is geworden, in zo verre opgeheven „ zynde, dat de Vaart na de Ooft- Zee voor alle Ingezetes, nen van dezen Staat wierd opengelteld, en de Convoyert „ daar toe geaccordeerd Zy Supplianten eenige Maanden ,, met ongeduld'gewagt hebbende, wanneer die Convoyeri „ in gereedheid zouden zyn , eindelyk van hunne Corre-
fpondenten in jimflerdam in de maand juny berigt ont»
fingen , dat de Convoyen aldaar bepaald waren in de ,, volgende maand July te zullen vertrekken, en dat dien*„ volgens de Schepen aldaar wierden geëquipeerd, en zom„ mige beVragt; dat de Supppüanten te dier tyd tot hunne „ grootfle verwondering, hier ter Stede geen de minfte le„ gaale kennfs hier van bekomende, vreesde of weldeSche»
pen vfcn de Maas en Goerse van dit Convoy zouden ver„ doken zyn , fommige van dezelve zig hier over reeds „ vervoegd hebben in de Kamer van Heeren Burgemeefteren, „ anderen by Leden van het Collegie van de Admiraliteit; t, hier ter Stede refideerende, omme 2ig dien aangaande te' „ informeeren , doch telkens, zo van Hun Ed. Gr. Acht. „ als Ed. MogeDde, wierden afgewezen met het antwoord ,-, dat men daar niets van wift, tot dat eindelyk, toen reeds „ de meefte Schepen te Jmfterdam gereed gemaakt en be-
„ vrage



Voor het jaar t?sr. Syy
L vr«t waren, eenige van de Supplianten door den Heer Secretaris van de Admiraliteit op de Mas zyn onderrecht geworden, dat men de Schepen die de W.1 hadden naar de Ooll Zee maar hoe eerder hoe beter na Helvoetflup moeft .binden dat dezelve aldaar onder het Convoy zouden
" SSorid'eï medegenomen worden; doch dat de Critiekheid der publieke Ómftandfgheden niet konde genengen
t om meerder ouvertures te geven vari de Wyze, hoe zulks zou getchieden en van het getal Oorlog Schepen dat tot dit
" Convoy zou gcëmployeerd worden."
f Dat de Supplianten hier op in haaft, en buiten moge. ïyheid zynde om zulks mét eenig management van kotten l te kunnen doen, (gelyk te Anitlerdm gefchied « on, dat men aldaar intyds hier van kennis bekomen had) hunne Schepen hebben doen equ peeren en gedeeltelyk be!' vragt en laaten verzekeren " • " , Dat de Supplianten zig hier in met alle gerutlheid heb. ben verlaten op de goede zorg Van hun, aan welke het
7 beftier over het regelen der Convoye» is gedemandeerd, en met verlangen hebben afgewagt na een gunft.ge geleSndSid! met welke '4 Lands Schepen van Oorlog en KooDva"de;s na dc Ooft ■ Zee konde ftevenen, te meerde-
" wyl he Saifoen van het Jaar voor dit Vaarwater reeds zo
fc verre verlopen was, en vrees reed begon op te komen
t dat de Koopvaarders niet voor den Winter zouden kunnen
f "DTSelyk de Supplianten op den 3 dezer de onverwagte tyding bekomen hebben , dat het Convoy uit Teffd f In bet ke den 1 dezer was vertrokken en daags daar aan I door een M^ve van den meergen. Heer SttrjUrfl>van de Adrriiratitet op de Maas aan de Heeren FRANCO en ADR1ANUS DUBBELDËMUTS Verwittigd wierden i Sewyi dit Convoy nu vertrokken was, zonder dat het
eerft eeen gelegendheid'zou tiebben om uit te loopen zy
Tup Sn zig precifelyk moeften declareeren of zy hun| nePiKÓopvaar/yPSchePfn Wilden doen vertrekker, onder
het Convoy van een Frégatje van io Stukk-.-n , een Kot '"' evan Ie Stukken, en een Advvsjagt van 14 Stukken. f Dat^Supplianten met de iHriWl^SE £ daan over den inhoud van dezen Brief mt welkenz,Ver
namén dat na zo veel Maanden fukkelens, die er ver* f Lpen'waien tot het regelen van eerft Con^y zo fleg fc voJr huw Scheen B|rf was, dat geen *^re Con*



ffi GEDENKSCHRIFTEN
voyers voor hun gereed waaren, als drie ligte Schepen „ van geen defenfie, en een zwaar Schip, dat ten overvloede „ bekend was onmogelyk uit Qteree in Zee te kunnen loopen „ als met alle de omftsndigheden van Zon, Maan, Weêf ,, en ïVind tot zyn' Voordeel en dat men nu, daar de ge'e„ genheit voorby was, om by het Amfterdainf.b Convoy te „ kunnen komen van hun wilde vergen, dat zy zig precie* „ Jelyk zouden hebben te declareeren, of zy een Koopvaar,, dy Vloot van 16 of 18 Schepen zouden willen waa'gen-j „ aan hét Efcorte Van drie zulke Schepen, die waarfchynj, lyk voor een Fregat van 36 Stukken zouden moeten ftryj, ken, of na een goed heen komen zoeken. —
„ Dat Supplianten hier op alleen hebben geadvifeerd, dat „ het geheel buiten hun Departement was om te oordeelen! „ over de fterkte van een Convoy, maar dat zy infleerd^n ,, op de fpoedige preftatie van hetgeen hun belooft was, „ namelyk goed Convoy na de Ooft - Zee, op welke belofte ,, zy hunne Schepen derwaards hadden geëquipeerd en ver„ vragt: Dat fommigehunner Schepen buiten s' lands verzekerd „ waren onder mits, dat zy met een genoegzaam Convoy ,, vertrekken zouden en dat, wanneer zulks niet gefchied„ de en zy vervolgens genomen wierden, de Affuradeurs „ alsdan weigeren zouden de fchade te betaalen enz."
„ Dat de Supplianten tot heden toe geen verder of andef „ vervolg op deze zaak vernomen' hebden als dat zy, uït „ Brieven en mondelyke Verbaalen van fommige Schippers „ der in Goeree leggende Koopvaardy - Vloot, geïnformeerd „ zyn dat de Heer Kapitein ie Bruin, voorleden Dfngsdag „ alle de Schippers by zig aan Boordgefeind hebbende, hun „ In fubflantie heeft gecommuniceerd, dat dewyl het Con,, voy nu uit Te [fel vertrokken was en zyn Convoy zo zwak ,, zynde om daar mede na de Zond te zeilen, die ontflagen t, van het Convoy wilde wezen heen kon vaaren , en die? ,, mede wilde vaaren zulks ook doen konde; dat dat zy a, moeften ftaat maaken 'dat zy gednurig zouden geëxponeerd „ zyn aan het ankeren en ligten derzelver, 0111 by tegen„ wind van de Engelfch; Wal af te blyven Na welke con„ verfatie eenige Schepen zyn terug gezeild,, en aan deze „ Stad zyn geretourneerd en de Equipagien van de meefte „ anderen zeer gedecourageerd en malcontent geworden,
'tgeen zekerlyk het gevolg moeft zyn van deze flnguliere „ Krygsraad, in welke men met de Schippers is te rade ge„ gaan na dat men het advies daar omtrent reeds van de
Boekhouders had ingenomen "
„ De Supplianten vermeenen het te moeten laaten berus-
»> ten



Voor het jaar 17ST.
■si ten by dit eenvoudig narré van het gebeurde in deze : „ Zy durven er geene Van hunne reflexien byvoegen, uit „ vreeze van zig hier door in gevaar te ftellen van zig fom„ tyds onvoorzigtig uit te drukken, eh daar door den eer\, bied .te kwetzen, welke zy aan Leden der Hooge Regee-
ring dezer Landen fchuldig zyn. Maar zy verbeelden zig „ teffens dat UWE Gro*t Achtb. daar uit duidelyk genoeg „ zullen kunnen befpniren de ongelukkige Situatie van zaa-
ken waar in de Supplianten, door deze geheel oi?verdient, de behandeling . met hunne thans in Goeree- leggende
Schepen zig bevinden, zo met relatie tot de gedaane en „ nu vtrgeefïche Onkoften van de Uit - Equipagie, voor al„ le, als tot de gedaane inkoopen voor derzelver Laadingen „ in de Ooftzee voor eenige, en de getriaakte Engagemen„ ten van bevragtingen voor anderen, en in dat geval zo „ keeren zig de "Suppliant :n tot UWE Groot Acbtbaaren ,
als befchermers Van dezer Stede Ingezetenen Rechten en
Privilegiën met ootmoedig verzoek dat het UWE Grooc t„ Achtb. behaagen moge der Supplianten regtmaatige Klag. ,,, ten aan Hun Ed.Gr. Mog. en Zyne Doorl. Hoogheid voor „ te draagen en dezelve op alle mogelyke wyze appuüeeren■„ de uit te werken, dat ten fpoedigfte alle Maatregelen van ,„ redres werden beraamt en in 't werk gefteld, enz."
Inmiddels, hoe het m:t deze zaake moge gelegen zyn, !kan zekerlyk een Nederlander,die overtuigd is dat de EoopIhandel de Zenuw uitmaakt van 's Lands Welzyn niet anders i wenfehen dan dat alle de Schepen, uit de onderfcheide Haivens na de Ooft-Zee gedeftinéerd, weder fpoedig, door een j genoegzaam getal Oorlogfchepen gedekt, mogen uitzeilen en 1 voorai door de algoede Voorzienigheid tegen allerley Vyt öndlyke aanflagen beveiligd Worden. Provilioneel althans 1 heeft Zvne Doorl Hcoogheid reeds aan de Admiraliteit te .Amfterdarn aangefchreeven, om de befchadigde Schepen mee : alle mogelyken fpoed te doen herftellen, en den Vice Ad1 inhaal Hartfmk gelaft, alleS, wat gerequireerd is om heC 1 Convoy, met zo veel Schepen als mo^elyk is, te doen uit1 locpen , werkftellig te maaken.
Wy befluiten h;er mede, hoe zeer ons nog overvloedige I Stoffe overfchiet, ons Maandwerk met alhier te laaten vol. igen de Refchryving der Laatfte Eeren den aan Zyne Wonden (Overleden Schout by-Nagt Baron B bhtiück aangedaan,
Q o 2 or.



$8o GEDENKSCHRIFTEN ORDER der LYKSTAATSIE,
Die gehouden is by de BEGRAAFEN1S van den
WEL-ED. HOOG-WEL-GEB. G EST. HEER BARON
WOLTER JAN van BENTINCK,
SCHOUT BT NACHT, Rejjorteerende onder bet Ed. Mog, Collegie ter Admiraliteit alhier.
GENERA AL~ ADJUDANT van Zyne Doorl. Hoogb. den Heere Prinfe van Oranje als ADMIRAALGENERAAL.
Overleden den 23 Auguftus 178I.
BégraaVén 28 dito in de Nieuwe Kerk 's Namiddags ten 3 uuren.
6 Aanfprëekers. Het Wapen dat gedraagen is, door den Schryver Wit~
hm Pylafider. De Degen, door den Luitenant Hartjinck. De Staf van Commando, door den Lieut. Bajlin. De Lyk-Koets met z Paarden. 16 Dragers.
4 Schouts by Nachts houdende de Slippen.
DeKnegt van de Overledenen.
De Kapitein Geweldiger met zyn Sponton. 6 Helbardiers.
De Luitenant Geweldiger.
2 Kamerbewaarders.
8 Bodens_ met de Buffen.
i Koets met 2 Gedeputeerdens uit haar Ed. Mog. 1 Koets met 2. Heeren Minifters.
3 Ledige Koets voor de Heeren Slipdraagers by 't Retour
Van de Staatfle. I dito voor dito.
6 Koetzen agter deBegraafenis, in Welke zig bevonden hebben de i'ier Broeders des Overledenen, de Heeren Vice» Admiraals Hartfink en Zoutman, enz. enz.
De Train begon en ging van voor het Hu's van den WelEd. Geftrenge Heer en Mr. Boreel, tot het Oudezydt Heeren Logement, de Brug over, langs de Fluweele BurgWal, tot san de Oude Doeleftrat, de Oude Doeleltraat en
Niett;



f
VOOR HET JAAR 1781. f81
I Hoogflraat door, langs de Colveniers Burgwal, tot aan de INieuwe Doeleltraat, dezelve doorgaande de Doelefluis en leg Schaape Plein over tot in de Kalverf'traat , de gemelde Straat doorgaande tot aan den Dam, en langs dezelve door het Stads Guarnizoen pasfeerende in de Nieuwe Kerk.
r,r Myn dierbaar Vaderland! beween dien braaven Held; w»! Den wakkren Bentinck! die, ten kosten van zyn leven, „ IZich, U tot heil, in'theetftvan 'tStrydperk heeft begeeven, lT En meê den trotfehen Brit verjoeg van 'tPekelveld.
Zoo nu nog dapperheid en trouw in Neerland geldt, ry 'En Mannen langs dat fpoor ten top van glorie ftreeven, r { Dan droeg myn Bentinck zich zoo vorstlyk, zoo verheven Dat men zyn Naam met recht by 't puik der Helden telt. Hy ftierf, 't is waar, helaas! maar blyft by alle Braaven, Tot aan het laatst geflacht in 't diepst van t hart begraaven.
Hy ftierf, maar neen . -. hy leeft in zaliger gewelf. Men Leze op zynen Zerk : Hier nut, van zorg ontflagen, 'Een Held die 't Leven voor zyn Vaderland dorII waagen'. Des Vyands febrik! van elk betreurd in Amftels Vest. T. — eu* i ' J .
• SLOT VAN DEN EISCH DES HEEREN SEGUIER, WEGENS HET WERK VAN DEN ABP «.AYNAL.
T_Tet is\»eenz!ns dat wy zouden weigeren recht te doen aan IJ- den arbeid dier onvermoeide Mannen , welke hunnen Medeburgeren zoeken te verlichten De Maatfchappy is der Weetenfchappen en den geenen , die ze aankweeken eene onbepaalde dankerkenteriïfte fehuldig voor alle ontdekkingen , die zy aan derzelver arbeidzaame nachtwaaken vercfchuldigd is De Konften en Letteren zyn als eenftemmig •gepaard om de korte ruimte van'het menfcblyk leven Vrugt-
. J Öaaï te maaken. Zy bieden zig onderling de hand or» de swaalén te verminderen en bloemen teftrooijen op den weg, ilie de menfeh op'taartryk moet afleggen;en, onder het ver»
u% maaken van den Geeft door nuttige of louter aangenaame
:',>, iontdekkingen, trekken zy de gedagten van de langheid der doopbaan af en fchynen het tydftip, door de meefte Menfchen met fchrik befchouwd, agter uit te zetten. .Eene bit-
• ml yyke achting, eene hulde, geëvenredigd aan de weidaaden, «ene fchatting met een foort van bewondering, zal altoos
7 °, Ide aandoening zyn , waar mede wy het ons ten roem zul.li den ftellen voor die liefdaadige Weezens , welke al.es
'Jv'! ' O 0 $ aaa



.ySi GEDENKSCHRIFTEN
aan het waare r.igemeen welzyn opofferen, doordrongen te . zyn. Maar hoe meer wy die (tredende fympathir, die levendige en belanglooze gezindheid, die Jieflyke aandoening welke het vergenoegen en de erkenteriiffe in een heufch eti edelmoedig hart tc weeg brenaen. 7nlli-n ntwi»r»in^«n _
meer zullen wy ons met magt, met moed, en ftandvaftieheid ons verheffen tegen die trotfche Vernuften, welke durven beweeren , dat de Letteren en Km ft en het Gebouw van den Godsdienft ver eieren en dat de Phiiojopbie bet vernield; dat bit. bedmg in alle lempelen [preekt en de vleyery in alle Hoven ; dat elke vernuftige Schryver de geboren Magiftraat is van zyn Vader, land; dat zyn Rechtbank is de gantfebe Natie, bet Pubtiek zri Rechter en niet de Heerjcher, die het niet ver/lnat, of de Minifter , dieniet boeren wil; dat het aan de Wyzen der aarde toeHon.t Wetten te maaken en dat alle Volken zig moeten haaften om
De Phiiojopbie Wetten maaken! Wel aan, zien wy erns welke zy zal durven voorftel len , Wetten . waor ira* ™ *fi
fchaffing fchynen te beklagen wy zullen ens vergenoegen niet tr flegts maar eene op te noemen. De Schryver brenn te berde eene aloude Wet van het Eiland Ceilon, welke d\% Souverain onderwierp aan de waarnceming van de Wet en denzeiven ter dood verwees, zo by olie dorjt jcbenden, en hy voegt er by dat, tndien de Volken hum,e Voorrechten kenden, dit mtd 'èZ hrmk in alle jtreeken des Waerelds zou /land grypen. De Wet is niets , zegt hy, indien niet bet Zwaard o^csrjcbillig over alle..
™slim neuerveta, oetwelk zig verheft baven Let borizontaale plan . oi> welk het. via- i,»„„„i
Wy au len in den omflag der gruuwzaawhedeo, die men tegen de oppermagt vernieuwd , niet treeden. Deze enkele, trek is voldoende engy zuit niet meer verwonderd ftaan dien ftratwaardigen te vergeeten ai den eerbied, welke hy der gagedagtenifff van LoUewyk den vyftienden verfchu'digd is. De eerbaarheid weerhoud ons en wy zouden befchaamd zyn voor Uv oog te brengen de fchendelykheden, met welken hy eenen Vorft overfte.ipr, die altoos van de Natie gelieft is cn wiens herdenken, hy in 't hart van deszelfs oude Onderdaanen zoekt te fnooren.
Nog minder zult Cy verwonderd zyn over de vermetelheid met welke hy den ondoordringbaaren Sluijer, welke aan de nieuwsgierige befchouwingen der Onderdaanen het geheim derverrigtingen en het ftaatkundigp der Regeering oor. trekken moet , durit opligten. En, of het niet genoe.» ware Biet de beledigingen der Vyanden van Vrankryk , fchynt hy hunne gevoelens aan te neemen , zig te evenweezigen met
hun-'



VOOR HET JAAR 1781. ƒ83
hunne eigene aandoeningen; en, dooreenen geeft van be. risping, alzo wanvoeglyk als onbülyk . heeft hy de vermetelheid om op de Franfcbe Natie, des Konings Dienaars, op den Koning zelve te werpen alle de rampen, eenes Oorlogs, die de Menf. helykheid in alle Waerelddeelen bedrpefd, maar niet ondernomen is dan om de Volken te wree'.en van de fchandelyke verflaaving, in wdke het Engelfche Volk ben wil houden, om de Vryheid der Zeeën te velligen en de veiligheid des handels te herftellen : En wanneer Vrankryk zyne fchatten te kofte legt om aan het ganfche Heel Al te leeren dat alle Volken Broeders zyn; dat de Koophandel de band is die hen tot malkander brengt en vereenigd; dat zy alle daartoe het zelfde recht hebben, om dat zy alle onafhanglyk zyn; dat die niet kan beft; an , zonder dit algemeen evenWiet .welke er de ziel en befcherming van is; wanneer, door een' 'geert van gematigdheid, waar van zig Vrankryk alt. os een ftelregel gemaakt heeft, zy geen andere bedoeling heeft dan de hinderpaalen te breeken , welke de Scheepvaart bellemmeren en vertraagcn; met een woord, wanneer zy do ;gemeene zaak ombellt en zig opölferd ter vernieling der ei■ gendunklykheid , welke een handeldryvend Volk zig op de i Zeeën wil aanmaatigen, als die dezelve onder hunne Eigen, idommen rekend, zal een Man, die een Burger, een Franfch■man zyn wii, de onbefchaamheid hebben, om luidkeels het I gedrag, van 't Minifterie te laakcn; hy zal zig de vryheid gee' ven om tegen de wysheid van deszelfs oogmerken de woede der ifchreeuwendfche Scheldwoorden uit te galmen, en zyne mond ! sal zig enkel openen om verwytingen te uitten, die zo veel te 1 minder verdiend zyn, daar zy geene wezenlykheid hebben ( dan in de bedwelming der verbeelding die zc heeft voortgeI bragt. O Philofophie! Zie daar Uwe Lcffen! Zie daar Uwe : raadgeevingen;z:e daar Uwe V001 -fcbriften ; en gy vermeend ; als eene weldaadig'e Godheid aangebeden te worden! Gywilt ; alle banden verbreek™ , die de Onderdaanen aan hunne wetitigen Koning verbinden en gy haakt er na om den Afgod der i Menfchheid te worden ; gy wilt onverfchilliglyk alle Gods1 dienften toelaaten , hun de zorg overlaaten van z.g te be| ftryden en wederkeeriglyk te vernietigen; gy verward de ge] heiligde verborgendheden van eenen ganfeh hemelfchen Gods1 dienft met de verfoeilyke offerhanden , welken het bygeloof iin den Tempel der Afgoden had ingevoerd; gy wilt het hei! ligdom om verre ftooten en met uwe trotfche hand richt gy 1 voor U zelve Autaaren op.
Is er eene dolheid die meerder in ftaat is de verontwaardiging te verwekken? Kan men zig overreden dat, onder ■ & O 0 4



fl4 GEDENKSCHRIFTEN
voorwendzel van het menfchlyk vernuft te verlichten, mea, zich aan eene dergelyke uitfpoorigheid van dweepery en dwaasheid kan overgeeven. Kan men begrypen dat het air gemeene welzyn gehecht zy aan de volledige omkeering van aile Maatfchappelyke inrichtingen? En is het niet meer dan buitenfpoorigheid de godsdienftige en ftaatkundige banden, zo noodzaaklyk erkend voor alle Natiën, als even zo veele vooroordeelen, waarvan het menfchlyk geflacht zig baaflen moet het juk af te Schudden en de begoocheling te verdry-, ven , te willen doen befchouwen.
Maar niets moet wonderlyk voorkomen van eenen Schryver , die onzinnig genoeg is om de zagte en geïntre'freerde Voorfchriften der Menfchelyke Zedekunde aan de gezuiverde van hetEuangelium w.1 toetfen om in vergelyking te ftellen, het aller wetten vernielend Syftema met het verheven Ont-. werp van onzen HemeKchen Godsdienft. Beklagen wy eenen Schryver die zig niet anders toelegt op het laaken van de Euaugelifche Zedenleer, dan om dat hy het geluk ontbeerd om er de verhevenheid van te gevoelen. Zo men hem gelooft vertoont de Cbriftelyke Godsdienft niet dan eene barbaar*; Jcbe Zedekunde, welke de vtrmaaken, die bet Leeven doen verdraagen in den rang der misdaaden; eene lange Zedeleer die de verpligting oplegt om zig te bebaagen; eeve buitenjpoorige Zedekunde , welke de zwakheden der Liefde en affehuwlykjie bedryven niet dezelfde ftraffen bedreigd ; eene bygeloovige Zedeleer, die alles wat van de beerfchende gevoelen! afwykt, gelafl om te] trengen; eene kinderachtige Zedekunde , die de weze?üykfte pligten veftigd op even wanbebbelyke als belacblyke verteliingtjts 5 •eindelyk eene winsieke Zedekunde , welke geene deugden gedoogd dan die bet Pricjierdom nut toe brengen, noch, geene misdaaden dan bet geen tegen de Bedienaars van den Godsdienft is. En het is een Man, die in eene Geeftelyke Order profeffie gedaan heeft; het is een Man, die met het priefterlyk Carafter en Waardigheid bekleed, is; het is een Man die zig betyteid als Burger en Vriend van alle Menfchen; het is een Man die een tyd genoot aller eeuwen zyn, wil die dei-gelyke Voorftellen durft te berde brengen !
Niets zullen wy voegen by dit waufcbapen afbeeldzel van eene Zedekunde , die de zuiverde en allerwaardigfte is voor eenen wetgeevenden God , voor eenen God die Mersfch is geworden om ze te doen aanneemen. De fmaadheden, waarmede men de Euangelie Wet zoekt te overftelpen, verre van die te fchaden, zetten dezelve integendeel eenen nieuwen luifter by.
JDe Ongpdsdienftjghcid, de Verwaandheid., de Godloosheid»



VOOR HET JAAR i7§(.
heid, de verachting der Souverainen, en de Geeft van Gnafhanglykheid zyn in het Werk, dat op dit oogenblik onzen eifch verwekt , zo ingedrukt dat wy veilig zeggen kunnen, dat de Schryver de uitmuntendfte Gaven misbruikt heeft tot het bewerpen van eene Hiftorie, in zig zelf gewigtig en leerzaam voor alle Regeeringen , een Barbaarfch Wetboek, hetwelk geen ander oogmerk heeft dan alle grondveften der burgerlyke orde om te werpen. Wanneer men alle gedeeltens van hetSyltema, over't algemeen in dit uitgeftrekt Werfe verfpreid, tot elkander bragt zou men het Ontwerp van algemeene omkeering, welke dit affchuuwclyk Vooitbrengzel bevat, kunnen fchetzen. Het is te gelyk Qrydig en tegen den eerbied aan de Godheid verfchuldigd en,met de onderwerping , welke aan de Souveraine Magten toekomt, die op de Godsregeering gevolgt zyn, en welke regeering deSchtyvcr noemt de wreed/Ie en ziiMoofte tan alle wetgeevingen.
De Schryver der Gefcbiedenis van de Bezittingen der Eunfeaanen in de beide Indien, heeft niet gefchroomd zig te noemen : Hy kan niet al te ftreng vervolgd worden, en aange, 2ien hy niet onbekend heeft willen blyven is het van belang, dat het Recht zig in ftaat ftelle een exempel te maaken , zo over hem als over hun, die medegewerkt hebben tot het verfpreiden van een Werk dat alle geftrengdheid verdiend.
OngetwyfFeld zult gy in den Yver deelen , welke ons bezield en het Recht zal miffchien, door eene gedenkwaardige kaftyding, zig vleyen kunnen die vermetele Schryvers, die zig door veelheid van ongodsdienftigheid de berugtheid be* iooven, te bedwingen. Dit is het Voorwerp der Schriftelyke eiflchen, welke wy genomen hebben en ten Hove laaten , teffens met een b.xemplaar van het Boek dat wy by U aanklagen.
Zie daar hoe de Heer Seguier heeft gemeend te moeten uitvaaren tegen een Werk, dat door ieder even gnetig gezogt en gelezen is en nog word . zonder afgefchrikt te zyn door de hovengemelde redenen e\i zelf niet door het daar opgevolgd vonnis om het door Beulshanden te verbranden, zo min als door de Verklaaring, welke de Vergadering der Profefforen en Predikanten van Geneve nopens hetzelfde Werk gepubliceerd hebben en dus luid:
,, De Vergadering der Predikanten en Profefforen van Ge,, neve acht zig verpligt in 't openbaar te betuigen de leven„ dige fmart , die zy gevoeld heeft, toen zy ik dsze Stad „ den nieuwen Druk zag uitgeeven van een Boek zo beris.
Pos pe*



ƒ86 .GEDENKSCHRIFTEN
pelyk, als de Wysgeerige en Staatkundige Gefebiedenis van
de Bezittingen en den Koophandel der Europeaanen in de bei„ de Indien door Guillaume Thomas Raynal. 'Toen zy in de
maand Maart van 't laatftleden Jaar vernam, dat een onj, zer Drukkers dat Werk, met vermeerderingen van den „ Schryver, op nieuws in 'tlicht wilde geeven, deed zy „ alle de flappen, die haar yver voor den Godsdienft, en ,, het belang voor de eer van deze Kerke en dezer Acade„ mie baar konden inboezemen ; voetftappen, die ten deele ,, door noodlottige omftandigheden, vrugteloos geworden ,, zyn. Indien de Drukker geen zwaarigheid heeft gemaakt ,, om zyn naam te noemen , en den tytpl van Academie-
Drukker aan te-neemen, beeft hy zulks gedaap , zonder „ dat het gemelde Werk aan onze Cenfuur of aan die der
Academie vooraf onderworpen is geweeft."
„ Dienvolgens verwagr onze Vergadering van de billyk„ heid van 't Publiek dar het ons niet te laft zal leggen in ., eenige deelen oogluikende toegelaaten te hebben het druk,, ken van een Werk, 'twelk in zo veele opzigten, aller„ aanftootelykft moet zyn aan al wie Godsdienft en Zeden „ heeft."
BYZONDERHEDEN.
Te Haarlem is op het laatft det voorige Maand in den Ouderdom van i°i Jaar en agt Maanden overleden zekere Sara Seefar, geboortig van Kaap de Goede Hoop en Weduwe Ccrrit Stovenha/ch,
Omtrent BOLTON heeft zig eene iosrt van Sefte gefoimcersj, aar» welke men den naam van Siuiptrekk'rs of Zeevers ( Shakers ) heeft gegeeven, om dat de Breeders door eene foort van dolheid fchynen aangetaft te werden. In cine Vergadering van het Opper - GerichtsHof van Soriharnptin zyn twee Perfoonen uit die Sefte, van Echtbieuk overtuigd, tot de Kaak, tot een zeker getal Geeilèlilagen, er» vervolgens tot het draagerr, van de Letter »p hunne Kleedeien t veroordeeld geworden.
Te KOPPENHAGEN zyn met de aldaar gearriveerde O. I. Retourfehepen Berigten van Trancjuebar aangekomen , iu dato 5 Odtober , welke melden dat op begeerte der Euangelifch Lutherfche Ledematen op Ceilsn , en met teeftemming van den voortïeflyken Gouverneur van dat Eiland, de Miffionaris John in January een reis dcrwaard gedaan, en de Sacramenten bediend had, en in Juny wederom terug was rrekomen. Het getat dei bekeerden was lot, waar van er ri toe de Ponngeefebe; 97 :°r de Tamullche Stads- en 99 tot de landgemeenr te behoorden. Het geial van alle de Perfoonen, in -jC Jaaren in dc drie Kerkboeken iRgefcbreeven , bedraagd ifi.ssS- In de S'todsfchoolen by de Portugeejlbe en Tamillfcht gemeente worden 170 Kinderen, onderweezen , van dewelken zommigen alles, andereu de ondeiwyzing, vry hebben. In de Parreifche e:i in de vyf Landfclioolen worden so Kinders ondcrwcezen en verzorgd. In alle drie de gemeen- ■ ten zyn 136 fcifoon$B ovejleJau; Hz asngenotfi.su tot Ledenaaateu,



VOOR HET JAAR i7§r. eg?
en 35 paar Getrouwd, fn da Eoekdrpkkcry word nog aan hec Oude
Teftament , in het Tamulfch, en aan eene nieuwe Uitgaaf van een Boek, het Pamdys Hofje genoemd, in de Portugeefche Taal , gearbeid.
Van WEENEN word de volgende byzonderheid gemeld: Alle 'aaren wierd aan onzen Heer Cardinaal - Biffchcip 4ouo' Guldens cn Wit-' ten Donderdag ter hand gefteld, om u/ider.belchaarode Huisat.-aen uir redeelen, ten einde dezelve in ftaat te ftellen , om in de veifetreiciene Keilpeilen het Paafch-feeft re kunnen houden. Geduurende dit laatfte Vejle* begaf zig dan zyue Eminentie lot Zyne Keizerlyke Majefteit, om hooglttleszelfs beveelen tot -it ftcik van liefdadigheidte verneemen. De Keizer vroeg den Caidir.^al, un -jjtlfa Kvdjen die Somme genomen wierd? „ Tot heden toe, antwoordde de Prelaat' ,, heelt men daar toe geen vaft bepaald Fonds gehad , maar hy' ge-
loofde dat de Hbogftzalige Keizerin dat eeld mt Haare eige Schar-
kift gai. " Zyne Majelteit zeide daar op dat hy zig dieswecgens zou laaten ond mgten , en liet den Cardinaal gaart/dóch op hec oogennlik riep de Monarch den Prelaat terug en zeide hem : /£ her. inner my ook dat me; U Lminentte alle >*,,,, een, Zek<re Somme plagt ie httaalex voor de Vrug-Miffe, die gy op Vfttttm.- Donderdag gevjoon ayt te leezen, maar de Somme is my ontgaan; He CafdiriaaJ antwoorde-
her wis .co. Guldens; " wei nu, hernam de Keizer, daar hebben wy 'tan fa Fundi tot de begeerde Aalmoejjen reeds gevonden • ge,ft vaK die 6000 Ca.aens 4000 aan de Armen en houd er 2000 vtor de M'JTe, pet x,al nog w;l betaald zyn.
ONGELUKKEN.
Van RHYNGERG verneemt men lier volgend droevig geval. Twee Opzigters over de groore en kleine Jagt, gepafleerden Zondagavond den 29 |ulv, uitgegaan zynde om een Hert te lchieten, dat zy in het Bofch belpeurd hadden , gaven elkander op hunnen afftand een teken , doch de een zonder eig on den andeien aangaande en d,eze meenende , in her donker, dat iiy het Heit was, ïchoot met twee Kogels op liem , waar'van de een doot her dik van het lieen gegaan is, en de andere de dyepyp veiinpjzeld heeft; hetwelk van dia gevolgen ts geweeft . dat de I) der twee dagen daar na is o vérlétjeu!
In het Sreedx VKULLES , behoorende onder dc Generaliteit van Roucn , ontftoi-.d den i July, ;s avonds tsu 9 uuicn, een zeer zwaare Brand, veroorzaakt door de on vooizigtigheid van zekere Viouw die haar Kind alleen fud t'huis geiaaten Uaaie Wooning frond'nict verre van de Keik van St. Martin, r>e voorgang der Vlam was zo fchielyk en lievig, dar byna alle de Ruizen op eens, in brand ftonden, en er Uo ia de aflche gclegt wieiden , zyndé bet volle getal det groote en k!<.iae Gebouwen in dien oord. Door dit toeval, zvn by de zes honderd'Menfchen in tampen aimoede g:ftort, vermits de meefte niets hebben kunnen betgeu, en daar en boven, omtrent 2+ uuren, zonder eeten en d-lnken, hebben moeien doorbrengen.
Te W1TTINGAU een kiéin SteeJ;e in Boheeriien, onrftond'den iz. July, op den Kerk - Toieu van het Koofter der Reguliere Choor-Heeren, brand, veroorzaakt duor de onvomzigtighcid van eenige Werklieden, die aldaar Vuur gebruikt hadden. ~De vreeslvke hoogte des Torens, en de hevige Wind, maakten de blulling ten uitieriïen hezwaarlyk , en men had de fmert te moeten zien, dat de gemelde To. ten inftortte', waar door ook de Keik en'het Kloofler in brand raakte, fn de Viam raejklyk uitbreidde: Dit deerlyk Uhouwfoel hssfi 24 uuren
aan-



ƒ88 GEDENKSCHRIFTEN,
aangehouden , 71 Burger Wooningen , de Kerk, het Klooftcr, het Raad-Huis, en een Stads-Poort, liggen in de Aflche. Drie Kloofter - Dienaars zyn onder, de gloeijende Puin, v;,n den infiuiteuda Toren, omgekomen, en vyf anderen zyn zwaar gekwetft.
LETTERKUNDIGE BERICHTEN.
In de jongde zitting der Franfche Academie wierd een zonderling Programma bekend gemaakt, hetwelk bykans alle de Beaux Efprtis en Auteurs van rarys aan 't werk zal helpen, vermits er een Medaille van iïoo Livres mede gemoeid is, zo er anders geen fout in het Cyffergeral is. Wy zullen het opgeeven zo als het in de Gazette de .France word opgegeeven en van dezen inhoud is. Een opbekend Beminnaar der Weetenfchappen heefr aan deze Academie eene Somma van i2oeo Livres rer hand gefteld, om voor dezelve een Lyfrent te koopen op het hoofd des Konings, van welk de Intteft Jaarlyks zal worden bcfteed aan een Gouden Medaille, om gegeeven te worden gan den Schryver van dar Letterkundig Werk, hetwelk door de Maarichappy zal geóqtdeeld worden het nuttigfie te weezen voor de Menfchelyke Samenleeving, invoegen er om dien Prys re verkrygen alleen nodig is dat de Academie verklaard, dat van alle Boeken, die in het yoorig Jaar uitgcgeeven en tot haare kennis gekomen zyn, zulk een, naar her oordeel, het meeft kan toebrengen aan het ïydelyk geluk van het Menfchdom. De Academie heeft egter, uit kraste van. har.re Inftelüng en Wetten, deze aanbieding niet kunnen aanvaarden dan, Op de volgende Voorwaarden :
1. Dat onder alle de Boeken, welke nuttig zyn voor het Menfchdom, en die geduurende den loop van teder Jaar zullen in her licht komen, zy de voorkeur zal geeven aan dat hetwelk het befi gefteld en bet beft, gefohreeven zal zyn. Zulk een uitgekozen Koek daar doot mt-erder leezers verktygende, zal de Donateur hier mede zyn voornaam oogmerk bereiken-
2. Dal de Academie geen oordeel zal vellen over eenige Boeken handelende over Theologifehe Stoffen, of over Rechtsgeleerde Ziaken, die tot de een of andere plaars betrekking hebben en in gefch.il zyn , gelyk ook niet over Stukken die de onderwerpen zyn van de Maatfchappy der Weetenfchappen, en eindelyk over geene Geichriften , politieke Zaaken behandelende vaa welke het ondetzoek doOï de Regeering verboden is.
3. Dar zy niet zal oordeelen als ovet Boeken, die in de Franfche Taal gefchreeven zyn , doch dat het geen onderfcheid zal maaken of de Schryver een Ftanfchman of een Buitenlander zy.
4. Dat zy, dien Prys geheel zal kunnen geeven, dezelve verdeelea tuflchen twee Werken of verdubbelen, naar dat hec de omftandigheden zullen vereiiTchen.
j. Dat geene Leden van de Academie eenige aanfptask op dien Prys zullen hebben.
De Donateur deze Voorwaarden goedgekeurd hebbende , heeft de Academie bekend gemaakt dat zy in het einde van de maand December 1782, een Ptys vau een Gouden Medaille ter waarde van j2o» Livres zal geeven, aan den Schryver vaa het nuttigfie Bock, dat zedert den eerfte* January 17H zal in 'tlicht gekomen zyn..
flttu-



VOOR HET JAAR 1781. jSe,
Nieuwe BOEKEN en GESCHRIFTEN,
ff elke ook by den Uitgever van dit Wirk te bekomen zyn
LATYNSCHE-.
PVirgilii Maronis Opera, in Tyronum gratiarn perperua nnnota• tiune novis curis ilhilhata a C. G.Sieyne, i Partes, Lipf ijtim Svo.
Epiftolauim Hiftorico - Ecclefiafiicanmi Seculo XVI Sc XVII. a cele. berrimis Viris fcriptafum femiccnruria altera ex autographis & apographis fide dignis deferipfit, edidit ac notuiis iiluftravit E. F. Hummels linlae 1780.
J. A Nodell, Libellus Criticus, quo Au&oses Varii , Poëtae, praecipue Latim, cornguntur & explicantur. Camp., apud JEg. Valckfï.ier: a 8 St.
Bibliorheca Exegetico - Theologica ex Actis Eruditotum Lipfienfibus» curante 2". van Hamelsveld, V. D. M., Tom. X. Pars 3.
F R A N S C H E.
Pre'cis hiftorique & experimenta! des Phenomenes e'ledtriques iiepuis l'o igine de cette Deeouverte jusqu'a ce jour, par Mr. Sigaud de la Fond, Paris, Svo., 6 Livres,
Dictionaire des Merveilles de la Nature, par Mr. A. J. S. D., Paris, z Vol., 8vo., 7 Livres ro S.
Trairé de 1'Anthrax ou Puitule maligne, pat Mr. danken, de la Taculré de Medecine , P"/"t 8vo-
1'Heroisme de 1'Amitie, David & Jonathas , Poëme en Frofe, ea Qiiatte cbants, par Mr. 1'jklie' Brute', svo.
Le Guide de ceux qui veulent bitir, Ouvrage dé"dié aft Roi, .par Mr. M. le Camus de Mezitres, Architefte, Paris, z Vol., svo.
ENGELSCHE.
The Regulator, or Inlïruclions to form the Officer upon fixed Prirj«iples , by J. Smith.
Au Account of the Statues, Piclures, and Temples in Gieece, translated from Paufanias.
Fraórice Common placed; or the Rules and Cafés ofPradlice in the Courr of Kings Eench and Common Pleas, methodically arranged.
A Summary View, or genuine Evidences, of the Truth of theChriItian Religion.
NB. Dit word als een zeer nuttig Werk opgegeeven,
HOOGDUITSCHE.
C. C. Sturm geiftliche Gefünge mit Melodien zum iïngen bey dem Claviere , zweyte famiung, Hmai. 1771 «vo.
E. C. Wieland Handbuch der Fhilofophifchen Moral, Leipz. 17SI. 1 und z 'i heil, svo.
j. c Fabricius von det Volks - Yeimehrung , infondetheit inDïnetnatk , lUmb, 17SJ, IVO»
8*1



#0 GEDENKSCHRIFTEN
NEDER DUIT SCHE.
Brieven over verlchciden Onderwerpen, uitgegeeven door E. Bek" kir, Wed. D. Weljf en A. Deken, rweede Deei. in 's Hage by Ji V&H C:eef, in gr. Svo.
Volledige Veihandeüng over het heet en koud Vuur, benevens dé Sefchryvirig van eene nieuwe manier van Afzetting der Leden , door Silvefter O' Hallerak. t eelmeefter te Ltmerik, uir het Engelfch vertaald door J B- Sandifort, Stads M. D. in 's Hage &C., 111 'sHage by H C. Gutteling, in gr. 8vo. : a f i .- 10.
Liedjes door twee Vaderlandfche Vrienden , te Utrecht by de Wed. J. van Terveen en Zeen \ in 8^0 : a 10 Sruiv.
Lykzang op het «verlyden van 's Lands Glory èn Toegift, gr »vo.; a 8 Stuiv.
Mengeldichten vari J. Bakker, z Deelen, te Hoorn by T. Tjdllingius , in gr. ivo.; a ƒ i : 6.
juftitie in Holland gebruikiyk voor eenige Jaaren'door een voornaam en kundig PrJctizyn zaamg'efteld, en nu overzien eh in 'r licht gegeeven door Mr J. van der Linden , Practizeerend Advocaat voot wel gem. Hove, in 'sHage by J.Merifert, in gr. Svo .• 1 ƒ i: 5.
Verhandelingen van ds Maatfcb.appy ter bevordering van den Landbouw re Amfterdarn by C. N Guerin, Trèede Deeis, Tweede Stuk^ in svo.: as St.
Derde Vel volg op dé volledige Verzameling van authentique Stukken tot de broüetidienften ir! Overyffel en den Baron van de Capcllen betreklyk, te teyden by L Berdingh , in svo.5
Projcift om Eitgeltuïd door Nedeiiandlche Wapenen fthielyk te ruïneeren of rot Vteede re dwingen en her te behouden, in svo : ais St.
Beredeneerde Miffive van een Heer in het Quartier van Zevenwouden, rer beantwoording van verfcheide interell'anre Queftien berreklyk de Zaak van Zyne Hoogheid den Hertog van Brunswyk-Wolffenbuttel, in Svo. : a 11 St.
Catechismus voor 'S Lands Matroozen, te Amfterdarn by de Erve J. de Welf, in svo.. z Stukjes.
G. J. Nahuis Inwyings-Rede over de Narjeelen van een Verfynd Heidendom onder de Chriftenen van' onzen tyd in kruipende, uit hec Latyn vertaald door J. Amirsfeerd , Amfterdarn en Leyden hy C. Byl en 6: en J. Luchtmens: i 9 Sr.
Uitgeleezene Gedagten vafi Paus Clemens XIV ( Ganganelli) uitdeszelfs Brieven en Redevoeringen verzameld door den Eerw. Heer E. M. Engelberts, Bedienaar de< God!. Woords te Hoorn , uir het Hoogduitfeh van B Piccolomini, of vierde Deel der beroemde Brieven van gem. Paus, te Arnfterdam by Tntema ea Tiehrl, in svo.: as6St.
J. Moore derde Deel der Befchouwing der M;.irfchappy en Zeden in Vrankryk, 3hnitzerland en Duitfchland, by denzelven: a 11 St.
J. van Lto Lykreden over her Zalig Affteiven van de Hooggeboolene Freule J. S. A Graavinne van Heiden Hompclch, te Utrecht by jj. van Paddenburg en J. M. van Vleten, in svö :'a 7 St.
7. .7. Plenk Verhandeling over de Vernis Ziekten, uit het Latya vertaald, met eene Voorrede en nodige Aantekeningen vermeerderd door L. Nelft, Med. Doft. te P.clterdam, ibid. by J. Krap, A. Z, f in svo : a f 1: 10.
Hiftoiifche Brieven over de Indien, door den Heer de la Flotte* uit het Franfch vertaald, te Amfterdarn: \f 1: 5.
Twee Zamenfpraaken tulTchen een zogenaarüden Gereformeerden Predikant bn eenen regtzinnigen Eeiyder over eenige fteUingen die ia deSetefoctneerdeKerk geleerd worden,en wel inzonderheid over de
Lcciej



VOOR HÈf JAAR 1781 S9i
leere der Sacramenten cn de Eedieninge van den Doop en hét H. Avondmaal: a g St.
Verhandelingen raakende den Natuurlyken en Geopenbaarden Godsdienft, uitgegeven door Teylirs, Godgeleerd Genootlchap. eerfte Deel, Haarlem : a f s.
MUZIEKWERKEN.
Recuei! d'Airs , Komances & duo , par J. J. RouJJiaa, chez it Roultede.
Ouverture, Airs du Ballet, gigue & gavotte de I'Andromaque, atrange's pour deux Violons ou deux fiutes, avec accompagnement de Balie, par Benaut , Paris, i Li/re it Sols.
PRENTWERKEN.
Adam Sc Eve chafles du ParadisTer reftre & livres a leuis reffexiona Iftampe de n Pouces 6 Lignes dc hauteur & de 13 Pouces, 6 Lignea
de iargeur.
Nederlandfche BEVORDERINGEN en AANSTELLINGEN.
r\Vot Poftmecfter te Vliflïngen den Heer Mr. R. H. du Von. -L Tot Envoyé van H. H. M. M. asn 't Hof van Zweeden , de Ba* ron van rltr Bcrch . Heer van Langentri'r.
Toe Exciaordinaris Envoyé aan 't Hof van Deénmarken den Heet C A Graaf van Reciteren, ror Borchbeuningen.
Tot eerften Commis rer Griffie van Hunne Hoog Mog. en Directeur van de Correfpondenrie met de Minifters van den Staat buitea "s La.nds den Heer P. F. TinneToe Coramis terzelver Griffie den Heer J. A Tinne.
Tot Bewindhebber der O. I. Compagnie rer Kamer Hoorn denHeex P. j. van der Goes..
Tot Bewindhebber der W. I. Comp. ter Kamer Noorder Kwartiet te Hoorn den Heer Jan Jager.
Tor Vice - Admiraal - Extraordinair vah Hollanden JVeft - Friesland onder hec Collegie ter Admiraliteit op de Maas, op Schout-by-nagts Tracïement, den Schout - by -nagt Daniël Fichot.
Tot Vice - Admiraals - Extraordinair van Holland en Weft - Friesland onder 't Collegie ter Admiraliteit te Amfterdarn de Schouten-by - nagt Lodewyk Graaf v*n Bjltud en Johan Arnold Zoutman.
lot Schouten-by nngt Extraordinair onder liet evengem. Collegie de Zee Kapiteinen, H. Rietveld, S. Dedel, W. van Braam, H.vau Kinsbergen eu W. J. Bxrun Bentir.k , welke beide laatfte ook zyn . aangelleld tot Adjutanten Generaal van Zvne Hoogheid als AdmiraalGeneraal.
Tor Kapiteins ter Zee, onder het Collegie ter Admiraliteit op de Maas P. J. Hooft en Juflier. Eckhardt Raidt.
Tot Bevelhebber op 's Lands Kottel DEN WINDHOND, den Kapitein. A. A Bols.
Tot Ritmeefter van eene Comp. onder het Regiment Cavalleryvan den Lt. Generaal van Tuyl Tan Ss.ooskejkeu den Ricnieeftei titulait 1 SU tt. sff. H. P, Brandt,
Zot



y92 GEDENKSCHRIFTEN
Tot tweeden Audi teut Militair van het Garnizoen te Arnhem Mtï R. S. Schrajfert.
STERFGEVALLEN.
*r~Ve Hoog Wel-Geb. Heer Mr. Adriaan Louis, des H. R. R. Baron JL/ van Alierwereld , Vryheer der Stede en Hooge Viye Heerlyk" •heid van Hecnvliet, Ambachts Heer van de Öude en Nieuwe Streuyter, Raad in de Vioedlchap en Oud Burgemeefter der Scad Brie'.le, jnitsgaders Heemraad Van den Lande van Voorne enz.
De Ed. Achtb. Héér Mr. A. Boey, Veettig Raad en Oud Scheepen der Stad Delfc.
De Wel-Ed Geftr. Heer J.Guerin, Major in dienft van dezen Staat.
De Wel-Ed. Geb. Heer L. van Cafembroet, Heer van ter Moer, Generaal Major der Cavallery in dienft van dezen Staat.
De Heer II. van Goor, eerfte Commis ter Griffie van Hunne HoogMog. Direüeur van de Cortefpondenrie mer de Minifters va» den Staat buitens Lands.
De Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. C, Boers , Secretaiis der Stad Gouda, en Hoogheemraad van de Crimpenerwïiard.
Zyne Hoogvorffelyke Doorluchtigheid AUGUST WILLEM , Hertog Tan RRUMSVWic-BEVERN , Ridder van de Koninglyke Orde vari den zwarten Arend, Generaal van de lnfantery in dienft van Zyné Pruislifche Mai'efteir, Chef van een Regiment te voet en Gouverneur der Vefting Steltin.
De Hooggebore Heer J. H. Baron van Nyvenheim, Colonel Comtnandanr en Major eff. van en Ritmeelter cene'r Comp. in het Regiment Cavallery van den Lieur Generaal de Famars.
De Hoog-Welgeb. en Geftr. Heer IV O L TH ER JAN, Baron
• BENTINK, Scho«t-by-nagt Extraordinair van Holland en WejiFriesland, onder't Coilegie ter Admiraliteit te Amfterdarn en Adjutant, vin Zyne Hoogheid als Admiraal Generaal.
De Wel-Ed. Geftr. Heer Mt. Jan van de Poll, V.X., Burgemee-
• Her en Raad der Srad Amfterdarn, mitsgaders Directeur der Sociëteit van Surinamen.
INHOUD van Hét AGTSTE STUK.
j Vierde Vetvolg der Hiftorie van de Americaanfche OnluHen. Bl. jij ü Veihaal vari den Gelderfcben Landdag te Arnhem over de Zaak des Veldmaarfchalks Hertog van Brunswyk 5*7
3 Schets der Gebeurtenifien van Rusland , Zxveeden, Deenmar. ken en Pruijfen v 54S
4 Merkwasrdigfte Gebeurtenifien van Spanjen , Vrankryk en Groot - Brittannien 54^
5 Vaderlandlche Gebeurreniffen en omftandig Verhaal, zo van de Hollandfche als Engelfche zyde, van het Gevegt tuffchen den Schout-by-nagt Zoutman en Vice-Admiraal Parker. . . jjjr
6 Belooningen en Bevorderingen ter ve.geldtng der Dapperheid
ih 'tvoorn. Gevegt J7T
7 Requeft der Rotterdamfche Kooplieden 57*
8 BegraafniS van den Schout-by nagt, iaron Bentink- . . 5So
9 Slor van den Eiich des Heeren Seguier nopens het Werk van ' den Abt Rayntl 58£
10 Byzonderheden. jsö Ongelukken. 587. Letterkundige Ber!g-< ten. 5*8. Nieuwe Boeken, jï», Nederlandfche Bgvuideiirigsn* jsl. Sterfgevallen. s»i>



staat- geschied- huishoud..
e n
l e tte r kundig e
GEDENKSCHRIFTEN
voor het jaar 3(781.
NEGEN/) E | r ir jX.
\- _ _—L—j
september.
vyfdê Vervolg der historie vau dé»
oorsprong der americaansche onlusten. -77 f-
De maand Maart verliep zonder eenige aanmerklykc gebeurtenis, en de heide partyen gebruikte dezelve om toebereidzelen te maaken. De berigten van Londen^ niet anders aankondigende dan ruftige maatregelen om den Axwricaautn door geweld te beteugelen t dienden enkel om by hun het befluit te bckragtigen om door denzelfden weg tegeu'ïarid te bieden, zynde iets dat hetMinilterie fcheen onmogelyk te achten. Dit bedrieglyk denkbeeld, het welk hun in alle fiappen zo elendig Verdwaalde, deed het zelve een Bill pafleefen, die volftrekt aanliep tégen alle Voorfchriften, welke de voorzigtigheid en. eene wille kennis van den ttaait der Americaanfche zaaken zonden opgegeeven hebben , .namelyk dat men de drie Provinciën van Nevj - HampsSirc ,• Connectitut en Rhode hfand èenerlei Lot deed ondergaan met de Provincie vari Maffachüfelts Baay, dezelve' verbiedende allen Koophandel met de drie Koningrykeri i en haar ontzeggende de
fgeneeie visienery op Lerreneuj en zelt op de kusten.
Deze daad, voortgebragt door eéne blinde ftaatkunde, iis een der treSendlie voorbeelden def dwaalingen, in. wetïke een Miuilkrie kan vallen, hetwelk hardnekkig voort-



^4 GEDENKSCHRIFTEN
gaat in het volgen van valfche ftelregelen. En in de daad op die wyze het ontwerp der Americaanen , om allen handel met het moederland te ftaaken , voor te komen, Wasjuift een gelchikt middel om Ken aan te moedigen om zig geheel en al aan derzelver beheerfching te onttrekken en te gewennen om zig te behelpen. Draag zorge, zeide zeker Werkman tegen eenen Rykaard die hem raadde uit fpaarzaamheid geenen Wyn te drinken , draag zorge dat ik geen middel vinde om van vyf fluivers elaans te keven , want ik zal voorzeker dan voor geen zes werken.
Boven dién Was het even ongelukkig maaken van drie aan. icn anderen grenzende Provinciën , door hen èenerlei onderdrukking te doen gevoelen , eene drangrede om 2ig tot haare verlolïïng te vereenigen ; ook veroorzaakte deze Bill iil 't Publiek: te Londen zelf het doidlyklt ongenoegen, en men voorzeide alle GebeurteniiTen uit dezelve voortgefprooten, dat evenwel niet belette dat meii onmiddelyk daarop nog een ander liet volgen, waarinde Bofionianen ronduit voor Weerfpannelingen aan den Staat Verklaard wierden.
De Graaf van Cbatbam ( Lord Pitt) door eenen prdtoheétifchen Yver vervoerd , beftreed de ontwerpen det Minifters in het Hoogerhnis met eene hitte die aan fommige Lords toefcheen de paaien van welvoeglykheid ts overfchryden. Men procedeerde onmidlyk tegen dien onverfchrokken V oorvegter der Americaanfche Vryhedeii, en Londen was op het punt om de onrechtvaerdigheid te vernieuwen , welke Athenen jegens Miltiades had begaan. De Kamer, vergeetende hoe veel Engeland aan haaren geweezen Herlleiler verfchuldigd was, wilde hem in den Tour zyne leefdagen onder de itaatsgevangenen doen eindigen, en er waren vyf e.n dertig Leden t die tegen hem Hemden , maar gelukkig waren er zes en dertig (temmen by de Teenparty, dus cp dien dag het iioodlot van dien Minifter, welke, even als Fabius, Verdiende het fchild van zyn Vaderland genoemd te worden enkel heeft afgehangen van een eenige ftem , alleen om het gebruiken der ftoute uitdrukkingen van eeno 1 waarheid , welke de uitkomft wel zorge heeft gedragen te bewaarheden. Albion , egter, noemt zig vry ! Ach dat het ophoude andere Volken te bedriegen door een
woord,



voor het jaar 1781. j-jj-
woord , waar van het zo menigwerf de betekenis beeft gefchonden. 1
Deimaad, welke de Graaf van Cbatbam van wegen het Hof en de Miuifteriaale party onderging, wierd verzoet door de betuigingen van genegenheid welke hv van het Volk ontfing. De brecden Raad der Stad, op Guildhall vergaderd, begeerde dat zyne dienften, in eene zo weezenlyke gelegenheid beweezen , in de gedenkfchriften der Stad bewaard zoude worden , en het befluit behelsde: „ Dat de Raad aan den Graaf zyne dankbetuigingen „ zoude doen om aan het Hoogerhuis een Plan gepre„ fenteerd te hebben, dat gefchikt was tot het byleggen 3, der gefchillen , die ougelukkiglyk tulTchen het Moe„ derland en derzelver Colonien gereezen waren.
Ondertuflchen wierd te Spiihead in alleryl een Esquader uitgeruft. De Generaals Howe en Bourgoyne namen affchcid van den Koning om het bevel te gaan opneemen der vier duizend Man, welke de Tranfport- Vloot m Bofton
\ ging overvoeren: Zy liep in Zee op het einde van Maart
1 on moert eerlang gevolgd worden vau een Convoy met
' Trouppes en eenige andere Fregatten
Het noodlottig oogenblik, egter, dat zo veel anderen
< voortbrengen moeft,kwam hoe langs hoe nader. De gis¬
ting was in /merica zo noog geiietgciu u»i ucitcivci1 uitwerkzelen niet meer te bedwingen waren. Een Doni derdag, zynde den 19 April, was de dag, welke de Ver-. 1 eenigde Provinciën altoos befchouwen zullen als dien I hunner ontheffing van een Juk , dat al te zwak was om 1 door geweld te bedwingen, de geenen , die het niet zagt 1 genoeg vonden om het te verdragen.
De Stad Concord , (Eendragt) verloochende haarer» ; naam en was de eerfte plaats door Burgerbloed befmet, 1 het welk op deze wyze toeging. Des dingsdags avonds i had zig een Detachement van 't Leger onder den Lieu1 tenant Smitb in verfcheide Sloepen ingefcheept omtrent (den Uithoek van Bofton en kwam na Philips Farm een -weinig boven Kareis-Rivier afzakken van waar het zei-, ïvc in ftilte na den weg van Concord, gelegen zynde oml trent 6 mylen van Bofton, marcheerde. Aldaar zat de 1 vergadering van het Provinciaal Congres, en aanftonds 1 veripreidde het alarm zig dermaaten , dat de nationaal© ' Trouppes zig geduurende den nagt in verfcheide Buigtea iformeerden <?m na bevind van zaaken te haadele.n.:
? p 3 - m



196 GEDENKSCHRIFTEN
D.: Koningsgezinden te Lexington komende vonden,aldaar een§.Compagnie van honderd Mannen p'nder ee Wapenen eq gereed om de revue tc paileeren. Zy hadden dezelve zo dra niet in 't oog of zy verdubbelde hunne fchredeu, en de commandeerende Officier fommeerdc de Militie met trotfche bewoordingen de Wapenen neer të leggen en zig te verfpreiden, het'welk flegts met uitjouwen wierd beantwoord , waarop eenige Officieren hun Piftoolen en vier of zes Soldaaten hun Geweer affchouten^het geen oogertbïiklyk door een generaal losbranden van t geheele Detachement gevoigd wierd waar door 8 Man gedood 9 gekwetit en de overige genoodzaakt wierden de vlugt te neemen, te meer wyl zy noch kruid noch lood hadden om hunnen Vyand befcheid te doen.
De Koningsgeziuden vervolgde hunnen marfch na Cöwcwy/, beroovende aldaar verfcheide Wagens inetmeel,1 uC\ Welk/t dC Provillc'e toebehoorde , maar in dien tyd had de Militie van Lexington zig nerzameld en gevoegd by verfcheide Compagnien der omleggende ' plaatzen 1 marcheerende toen, ten getale van 2800 Man na Concord,m blaakcnde hitte om den geleden hoon te wree'ten, en terwyl een gedeelte binnen de Stad trekt om er deu' Vyand uit te dry ven, gaan er 15-3 ra de brug, om deze te bemagtigen , vermits de Koningsgezinden die bezet hadden : Zy vuurden ook wel op de Nationaalen, waardoor twee Man fneuvelden, maar zy wierden zo onl verzaagd aangetaft dat zy dien poft verlieten en atLexing* ton terug weeken. pp de laatstgem. Plaats ontmoette \J 1d.e(? ffrd Fercy » die met een talryk Corps en twee Veldltukken tot hunne onderlleuning aankwam,en toen. omtrent 1800 Man fterk zynde , hielden zy halte', begroeven hunne dooden en wilden hunnen Gekwetden verbinden , maar verneemende dat het getal der Militie 00genDluclyk toenam, vonden zy goed hunnen aftrek te vervolgen het geen zelf fehielyk genoég toeging en fchoon zy de Nationaalen met hun Gefchut zoeten te verwyderen, wierden zy door deze? vervolgd'tot het uiterüe van L&ar/es-Town, door 't welk dit foort van Voorftad iig met Bofton vereenigd. ' En Zy kwamen in kmite* noemde Stad onder begiftiging van het Odrlogfëhfp pmmer/et Yan 64 ftukken, het welk hunne vlugt be-' icnermde. Zy hadden wel geduureade hunnen aftógt
Lcxingi



VOOR HET JAAR itfi. S9J
Lexington in brand gedoken , maar de fpoedig aangebraute hulp was oorzaak dat er weinig huizen verbrand taakten. . ' Meer als honderd Mannen waren er by de Americaanen gefneuveld ; het verlies der geregelde Trouppes beliep omtrent 200 Man , en de twee Lieutenants Cou(4 en Potter raakten ge vangen.
On het eerfte gerugt van dezen Schok vatte de ganiche Militie van Maftachufett de wapenen op en formeerde pmftreeks Cambridge'een Campement van 2000a Man. over welke de Heer Warren, of iTard, tot Generaal benoemd wierd en welke veel moeite had om hen van hun eerlte voorneemen, om Bofton met de Degen in de vuift weg te neemen afteleiden, De Collonel Iftrael Putnam posteerde zig op eene vooidee'.ige wyze te Roxbury, en dus bleeven de beide partyen eenigen tyd in elkanders tegenwoordigheid. _ 7
Zo drawasniet het gerugt van ditGevegtteAr«/w-ion«r overgevloogen, of de inwoonders dier Stad , begrypendö van welk een belang het was zig te verzekeren van de Fortificatiën, welke het befchermden, of zy greepen de Wapenen aan, traden binnen het Fort, voorzien vau ifQ nukken Gefchut, ontwapende het Garnifoen, maakten het zelve Krygsgevangen, en haalden, benevens veel andere Krygsbehoeftens, ijooo Snaphaanen uit het Maga-
'^Vervolgens bemagtigden zy denTol, joegen er de Bedienden uit, maakten zig Meefters van twee Transporten met Krygstuig, gereed om ua Bofton te ftevenen en het Committé verbood vervolgens aan al de Lootzen op levensIhaf eenigerlei Vaartuig des Konings van Engeland binnen de Haven te brengen. _
Philadelphia bleef geen natteloofe getuige van alle die beweegingen. Het Provinciaal Congres ziende dat de zaak vzn Concord de vreedebreuk beüift had , gaf bevel tot het op de been brengen vau een Corps van 2000c» Man, om zig overal te begeeven , daar het zelve benoo^ digd zou zyn en een andere Corps van 4000 Man beftemd ter bewaaring der Stad en de Leden van het generaal Congres, dat den 10 Mey zig aldaar vergaderen moeit te befchermen.
Van RJiode - Eiland begaven zig 6000 Mari M"tt« op P p 4. SSWfeU



?9* GEDENKSCHRIFTEN
marfch om zig te voegen by het Leger van den Getieraai Warren, welke in de ommeftreekeni van Bofton ge« ca.mp.cerd lag.
De Wetgeevende magt der Provincie Connecticut nam, Ca rype deliberatie over de middelen om Onderhoud voor' liet nationaale Leger te verzekeren, het befluit om den uitvoer te verbieden van alle levendig gedierte, Zoute visch en andere eetwaren ; het algemeen Magazyn wierd te Worcefter aangelegd en om de Fondfen tot deszelfs onderhoud te vinden, ftelde men WiiTelbrieven in welke door geheel de Provintie Majftachufétt cours moeften hebben.'
Qp deze wyze zag de Generaal Gage zig eensklaps van een hoop Vyanden omringt, welke de Adtie van Concord open.tlyk tegen hem had doen opkomen en van toe» af kon hy ftaat maaken op eene, fcheuring tuflchen de de Colonien en het Moederland. Dit wierd hem ook" rond genoeg aangekondigd in een papier dat in een puriteinfebe ftyl (a) te Philadelphia gedrukt wierd en in deze be. woordingen vervat was:
,, Vaar we! Groot-Brittannicn, wy zullen U voortaan, „ niet meer alsonzeMoedereeren; gy zyt wreed gewor-
den, gy hebt voor ons minder Ingewanden dan de. „ Zeernpnfters voor hun jongen hebben.' Wy baden\
U met traanende oogen ons recht te verfchaffen, maar,'
o Gewelddaadigheid! o Moord ! met de Degen in de
vuift zyt gy gekomen om ons te flaan en om Uwe „ flagen af te weeren zyn wy gedwongen geworden den „ onzen uit de fcheede te trekken. Die Schok heeft aliè „ banden , die ons vereenigden, losgebroken en alle ge,, negenheid , die wy U toedroegen, doen verdwyned. „ o Brittannien! bepaal voortaan Uw zorgen om acht op „ U zeiven te fl.uan.
Vaarwel George de» derden. Voortaan zullen wy „ U niet meer bekommeren met het vraagen om uwe „ fcoejming, maar ook zullen wy niet meer ons bloed
(a) De AuthetirdfiaerHulorie.v/aarfqhynlykeenRooiBfch gezinden, zege dat de Puriteinen eene Seüe uitmaaken die, ♦oor al te Bofton zeer verfpreid is en voorgeeft Qoiswoord in zyne zuiverheid' te bewaaren, en 'er dok ivetk yao, ïr^aakc bro aveiMi de uitdrukkingen te paffe van te brengen , maar. 't is waarfeliyulyk dat de Schryver de Puriteinen en Ouaksri met elkander verward.



VOOR HET JAAR 1781. S99
„ ter uwer verdeediging doen vlieten. De fchending
van het met ons aangegaan verband, de inbreuk op dé
publieke trouw gemaakt, de hardheid met dewelke gy ,, TJ doof gemaakt hebt voor het gefmeek dat wy U ?, deeden om ons te befchermen, tegen de onderdrukking, .j, der dwiuglandye en bloedige ontwerpen van het Britfch ?, Patlement; ontwerpen door het zelve met de bekrag,, ting der wet bekleed, om onze Slavernye te bewer,, ken en ons, even als de Schapen door de Slagters gc„ daan worden, te verworgen. Deze vereenigde oor,, zaaken hebben ons ontbonden van den eed, door wel-
ke wy aan uwe Kroon,aan uwe Regeering ondcrwor„ pen waren. Dat zwaard , het welk gy gebruiken ,, moeliqm ons naar de wetten van billykheid te verdeedi-
gen, hebtgy tot onze verderving doen dienen . . . . ,, O George! draag zorge voor U zelve, Generaal Gagel
rukt uwe Palisfaden uit, verwycler U van ons, Gy ,, hebt den eerden llag geflagen ; Gy zyt de Aanvaller,
Gy hebtin koelen bloede denonfchuldigen neergeveld,
maar weet dat het zwaard opgeheven is, dat de aange„ randde Provinciën eene billyke wraak bedenken en nief „ voldaan zullen zyn tot dat zy uw bloed hebben zien ,, vloeyen, zo wel als van alle Dienaars van geweld, „ die onder uw beveelen daan en van de trouwlooze ., Torys, die uwe befcherming genieten en misbruiken.
,, Én daarom vertrek ten fpoedigdeu ; keer weder; „ m?t de Trouppes, door uwen Meelter aan u toever,, trouwd ; verwyder u van onze Oevers, want eer,, lang zult gy van de dood omringt zyn. . . . Hier be-
fchouwd.men U als éen lukruiper; elk qoge;tb!ik dat „ gy,in hoedaanigheid van Generaal Uwes Meeders ,al,, hier doorbrengt vermeerderd alleenlyk het afgryzen „ dat gy inboezeind , en de behandeling die men-den ,, wreedden Vyanden verfchuldigd is, zal die zyri
welke gy te Wagteti hebt.
„ O dierbaar Aietiiv-Engeland! hoor het geroep der v bekommeringen; hoor des hemels llemme die nagalmt „ tc v:apen\ Burgers 3 tc wapen. Groot - Briitauiiien
heeft den J\im over ons opgeheven. Uwe Kinderen „ zyn onder haare dagen gevallen, door haare hand
vermoord , zonder haare gramlchap getergd te heb„ ben. Tot'welken overmaat van wreedheid zyt) de
firiifcbsiTrouppes nietovergefiagen jte^en tedere Zoo-



6oo GEDENKSCHRIFTEN
„ gelingen, tegen Grysaarts v/ier blanke haV;en hunne zwakheid betuigden ! Zie de gevolgen der vervloeking „ van het Britfcbe Parlement, dat ons voor Weerfpan„ nelingeu verklaard ; overweeg huedaanig iot gy te „ wagten hebt, zo wy die Britten, Kinderen der on3, rechtvaardigheid en die Torys,' aan de ilavernye yerkogt, niet uit:oeijen".
,, Het is in deze umltandigheden, myne Broeders, dat ik u fmeeke , zo ten aanzien van God als met be„ trekking tot U zei ven, dat gy U in acht neemt tegen „ de ondeugd, tegen al wat den toorn des Hemels opU „ zou kunnen doen nederdaalen. . . . Vertrouwen'wy „ ons in den bylland des Allerhpogllen; en indien wy „ onze dagen in de waagfehaai des ftryds gaan bloot „ (lellen laat ons bem dan (oefpreeken met de woorden „ van Koning Jofr.pbat, Befclmnv op welke wyze zy ons ?, vergelden, met ons tc komen verjagen uit de bsziltin„ gen, die gy ons ten erfdeeh gegeeven bad. Staat op „ Heere , waarom oordeeld Gy ben niet ? Wattt wy beb,, ben geen vermogen tegen hu,n en wy weeten. niet 'wat wy moeten do.cn ; maar onze tuigen zyn op U geves„ tigd ... O Gy! rechtvaerdfg Rechter der Aarde! „ Ontwaak, komt ons tehulpe".
' " JOANNES, in de Woeflyne.
jPan Puin , Gouverneur yan P.enfyhanien communie ceerde den 2. Mey aan de Vergadering dezer Provincie de Deliberatie van de Kamer "der Gemeentens van Engeland van den iq February en voegde daarby een adres, dat met veel kunft in orde v.*as gebragt en waar in hy den Reprefemanten aanporde om zig te bevoordeelcn van de gunltige inbbezemingen, in,dit ltuk vervat, ter bewerking van het groote werk iier verzoening tuffchen de. Colonien en liet Moederland. Dan de Vergadering begreep zeer wc! de'beweeg oorzaakeu , die het Br'nfcb Parlement hadden aangefpoord om haar alzulke duiliere als Uilige, .voorflagen te doen. Zy bevatte zeer wel c.it het enkel eene lill was door de Minilters uitgedacht met oogmerk o.m het Volk van Nieuw - Engeland om den tuin te leiden, terwyl de Géneraal Gag e of zyn Opvolger de noodige fchikkingen maaken zou om het tot gehoorzaamheid te> dwln/tn. Uit dien hoofde gaf zy twee dagen daar na den Gouverneur dit weigerend antwoord:
',, U ws



VOOR HET J A A $ 1781. 601
„ Uwe Excellentie merkt aan dat de Colonien, mid„ den onder de klagten, welke de begeerte'om vry te ,, zyn van haaretitwegè veroorzaakt hebben , nimmer
hebben ontkent dat zy naar billykheid verpjigt waren „' een gedeelte der Staatsiaften te dragen ; maar Uwe ,, Excellentie moet teffens weeteh dat dip zelfde Colo]] nien altoqs, als een recht, dat niet betwift kon'wor,, den, hebben vadgedeld niet anders aan het Moeder-
land te verzorgen dan vry willige Giften en önderftan„ den, maar geeiifins impoüen dcor' geweld genomen, „ of door vrees afgeperlh Wy zullen hier niet navor,, fchen 'welke vau die beide bénaamingen voegen mag
aan de voordellen, door het Moederland aan iie Co-
lonien gedaan en door U aan ons medegedeeld: Wy ,,' verbaten ons al te wel op Uw doorzigt en'op Uw ,, oordeel orn onbeamv/óordel) ke redenen op den ande„ ren te 'napelen , welke tog niet anders zyn zouden „ dan eene verdrietelyke herhaaling vau het geen wy zp ,, menigwerven gezegt hebben."
OndertuïTchen begon de Tcrmyn der Opfchorting yan het Généraal - Congres te naderen ; deu 10 Mey moed het zelve zyne zittingen hervauen en de Gedeputeerden der onderfcheidéne Provinciën begonden aan te komen. De Heeren John Hancock, Thomas Ctishing, Santuel Aêams en Robcrt Treatpaïne 'pafleerden den 6 Mey door Nieuw-Tork, om zig in hoedanigheid van Gedeputeerden van Meijjacbufci: na Philadelphia te begeeven, vergezeld zynde door de'Heeren Dycr, Sberman en Silas Deane, Gedeputeerden van Conticctiaiï. Omtrent twee Mylen van de Stad vonden zy eene efcorre' van icoo Man onder de Wapenen en een talryk gezelfchap van aauzienlyke Perfoonen,'die te paard voor uit kwamen. Eene menigte Burgers, van allerlei Ouderdom, omringden den weg, vervullende de lucht met vreugdegalmen, maakende dus het h'eèrlykfte Schouwl'pel dat ooit van dien aart in de Provincie was gezien \ geheel, verfchiü.ende van die inhaalingen van Gouverneurs, welker droefaartige pie^tigheid door niets vervrolykt wórd en welke: koelte vzig verder voltooid door een droog compliment , dikmaal dopr eene leugenachtige Mond uitgesproken en' door 't hart afgekeurd.
Alle der Srnds Klokken verkondigden di inkomfi der, yoornaamlte Vcrdeedigers der Vryhsid ea de dag wierd



6oi GEDENKSCHRIFTEN
met allerleye vreugdebedry ven gecindigt; men plaatfte voor hun Logement, zo lang zy te JMt'euw-Tork bleeven, twee Schildwagten , en toen zy den 8 Mey vertrokken, wierdeu zy weder onder algemeene toejuichingen uitgeleid.
QndertulTchen had de Militie van Conne&icut en var» Majfacbufet zig vereenigd en gezamentlyk een ontwerp gefmeed van het grootfle gewigt, namelyk het bemagtigen der fterkte van Ticanderoga, zynde een poft, welke de communicatie van Canade en 'Nieuw-Engeland beheerfcht. Dit Fort wierd in den Jaare 1756 door da Franfcben gebouwd en voegt de voordeden der natuur by de vermogens der kunft , aangelegt zynde op Rotzen die den toegang zeer bezwaailyk maakten. Te vergeefs had de Qeneraal Abercrombie het zelve in, 't Jaar I7j8- ftormenderhand zoeken in te neemen en daar veel Volks by laaien zitten , maar de voorzigtige en geluk? kige Engelfche Generaal Amberft, nam het in't volgenge jaar in , welke overwinning den Britten eenen weg baande om hunne Vlag op de beide Oevers van de Rh vier Si. Laurens te planten.
Onze, Americaanen. beflooten het ïelve door eener» fchielyken marfch te verraflen, en het was den zy April dat drie honderd uitgekozen Mannen, aangevoerd door den Colonel Etban Allen, arriveerden aan dat gedeelte van het Meir Cbamplain:, waar aan dit Fort is gebouwd. Een Detachement van 80 Man ging het Water over en kwam niet het krieken van den dag aan de Buitenwerken: De Schildwagt verwonderd een party gewapende Mannen te zien, loftte zyn Geweer op hun, maar wierd oogenbliklyk gearrefteerd door de Americaanen. welke in de bedekte weg fprongen en dus tot binnen in 't Fort kwamen daar zy een drievoudig Hoezee un> galmden.
Het Garnifoen , door het gerugt van dit geroep ui; den flaap gefprongen , grypt in allen haaft de Wapenen aan en houd zig als of men zig te weer wilde ftellen, tot vervolgens de Commandant van 't Fort ten voorfchyn komt. De Colonel Allen , hem op den fclrorrder kloppende, fömmeërt hem uit naam vau Noord-Amefica, zig en zyn Volk krygsgevangen te geeven en her Fort, met al wat daar in was in handen van hem Colonel te ftellen; De Coirmiandant > beteuterd, vraagt
saeï



Voor het jaa'r 1781. 603
met een Hamerende Itetn wie hy was, wat hy begeerde^ maar kreeg voor alle antwoord alleenlyk eene nieuwe aanzegging dat hy zig moeit overgeeven, Jk mag, riep hy , ten minllen op eene eerlyke behandeling hoopen. Eerlyker dan wy van wegen de Britfche Trouppes ondergaan hebben, hernam de Colonel, vvaaiop de Commandant zynen Soldaaten ordonneerden de Wapens af te leggen eu gaf zig met hen over.
Het Garnifoen was omtrent 100 Man tlerk, dé Commandant en Chef was afweezig, het geen zekerlyk veel toebragt ter bevordering der üoute onderneeming def Americaanen , die verfcheide Mortieren , 100 (tukken Kanon , 100 Snaphaanen, eenige Vaten Buskruid en veel andere Krygs-behoeften in de plaats vonden.
Na dezen gelukten aanflag ging een tweede Detachement zig meefter maaken van het Fort Crown Poini, vyf mylen vau 't eerlte leggende, en een derde Detachement bemagtigde Skenesborougb alwaar de Major Skenet met zyne Familie en eenige Soldaaten krygsgevangengeinaakt wierd.
Het Bevel oVer Ticonderoga wierd toevertrouwd aan den Colonel Allen en zyn Garnifoen , faamgelleld uii Militie van Connectient en een groot getal Vrywilligers, welke zig op den Weg by dezelve gevoegd hadden.
Deze expeditie met alle mogelyk geheim en oordeel belegt, deed den Uitvoerderen des te meerder eer aan4 termits door het neemen dezer plaatzen de gemeinfehap Van Canada en Nieuw Engeland , volkomen ten believe der laatftgemelde Provincie wierd gebragt , in zo verre dat, ingevalle de Inwoonders van Quebec en Montreal 20 miu hun belang verdaan hadden dat zy tot de Wapenen geloopen en tegen de Nationaalen uitgetrokken waren , zy verpligt zouden geweeft zyn drie moeilyke belegeringen te onderneemen , in welken tyd de Colonien zig zouden hebben kunnen gereed maaken om hun wel te ontfangen , eu wy zullen ter behoerlyker tyd en plaatze zien dat de uitkomft dit vooruitzigt billykte.
Gehoorde met verwondering het veroveren der Forten van het Meir, Hy had bereids dit oogenblik niet afgevvagt om te begrypen dat de vyf duizend Man, met Welken hy gemeend had ganfeh America over den buik te loopen, zelfs moeite zouden hebben om het verweetender wyze uit te houden. Hy bad te Londen confide-
rablj



èoi GEDENKSCHRIFTEN
rab.le verfterkingen gevraagd en het Parlement, om den Koning in ftaat te ftellen tot het gebruiken der geregelde Trouppes des Ryks, bood hem aan op de heen te brengen de óooco Man Militie, om de Kutten te bewaaren, opgeregt ten tyden van Lord Chatbam • geduütende den jorigfteii Üorlög,toen Groot-Brittannien eenen inval van Vrankryk vreesde: De Kuftbewaarende Militien zyn volgens den charterbrief van hunne aantttiling niet veïpUgé om zig te vergaderen, dan ingevallè de Staat met eene Landing bedreigd word ; egter ontfangen zy tien Stuivers' daags in. vreedestyd en moeten maande!} ks eens afvüuren.
Terwyl men dus uiterfte maatregelen nam om de Americaanen te beteugelen , voeren deïe voort in hunne fchikkingeh om zig moedig te verdeedigen. Hun Leger van Maffacbilfett beflodt de Koningsgezinden hoe langer hoe meer in Bofton. Bovenal muntte de Colonel PuiHam uit aan Hoofd vaneen Detachement dat daar gecampeerd lag, eu de Americaanen vonden in hem den werkzamén moed weder welke den Generaal Wödfe, by den fiorm van Qjiebec gefneuveld, had gecaracterifeerd : Hy zwoer dat hy zyn Vaderland wreken of zig onder derzelver puinhoopen begraaven zon. Tot een Haaltje van de ftandvaftigheid zyner ziel kan dienen z\n gezegde aan een Koningsgezinden Americaani door de Schildwagr.cn in het uitgaan vari Bofton aangehouden. Keer weder, zei hy tegen hein, en zo de Generaal Gège U vraagd of ik veel Troupes onder myn bevel hebbe, zeg hem van mynent wegc dat ik 'er genoeg beb; dat, zo 't hem gelukte om ze te verflaan, ik er nog genoeg zou hebben; dat een tweeden nederlaag er my nog altoos genoeg zullen over» fchicten eu dat ik hoop dr.t hy eindigen zal met te ondervinden dat ik er te veel heb voor hem en de Dwingelanden van welken hy eeiu Dienaar it. (a)
Fiiginien muntte ook uit door haaren yver voor de gemeene zaak; de Gouverneur Dunmore, zig hebbende •willen verzekeren van het buskruid, toebehoorende aan Particulieren en op de publieke trouw bewaard wordende
(«1 Deze wakkere en gryze Jmericaan is ia deMeymaané. dezes Jaars overfcdea.



VOOR HET JAAR i7St. 6bf
2e iu een algemeen Magazyri, veroorzaakte zulks een Oproer te Wiüuumblirg het geen hein noodzaakte met zyne Familie de wyk te neemen op een Fregat van zo (lukken. Tryón, Gouverneur van Marylav.d, wierd eenigen tyd daar na verpligt dezelfde party te kiezen en het was iets zonderlings die wandelende Knsapen zig nog re hooren noemen Gouverneurs van Provinciën^ welker Oevers zy niet dorften genaaken. Dit herinnerd ons die belachlyke gewoonte der Koningen Van Engeland, die altoos zeer dierbaar bewaaren deu Tytel van Koningen over een Land waarop zy nooit recht hadden tö va*) 't welk zy geen duim breed gronds hebben behouden.
( Het vervolg bier na.)
TJier mede weder ten (lilfland maakende met onze $~L Americaanfcbe H'florie gaan wy over tot zaaken die thans meer onmidlyk den aandagt der Nederllndert pa zig trekken: ïk meen die, welke de Amflerdamfcbé Regeering en den Heer Hertog van Brunswyk l'/o{IJ'enbnttel raaken , en nog ganfeh niet afgedaan zyn; zelfs fchynt het dat dë Sentimenten, welke ten aanzien van gemelden Heer Hertog in de Memorie van Amuerdam doordraaien i Ook fommige andere voornaame StaatsPeifoonen bezielen en oorzaak zyn dat zy weigeragtig vallen in het bedienen van Ampten, die zekerlyk behooren bekleed te worden door Leden , welke het welzyn van hun Vaderland ter harte neemen en daar ia door geencflei verkeerden invloed moeten gedwarsboomd worden, orii'tvvelk te ontgaan de Heer DJV. van Lynden, welke gerendeerd heeft als Mmiftsr vau onzen Staat aan 't Hof vau Zweedeli, en vervolgens benoemd is om aan 't Hof van Weenen tc gaan relideeren, fchoon die benoeming reeds aangenoomen hebbende, gemeend heeft daar voor egter te moeten bedanken, en te verzoeken om tot dergelyke ampten geen reflexie op zyn Perfoon te neemen gelyk nader conlteerd uit de volgende
MIS-



Had GEDENKSCHRIFTEN
MISSIVE van den Heer D. W. Van LYNDEN, Gedeputeerden wegens de Provintie vin ZE EL/VN Dj ter Vergaderinge van Haar Hoog - Mogende ,en voormaals Hoogft derzelver Extraordinaris Envoyé aan het Hof van Zweeden.
's Hage den 26 jfnly. 1781.
HOOG-MOGENDE HEEREN!
„ ~f~\e Eer hebbende zedert den Jaare 1 762, wegens „ J.J' de Provincie van Zeeland, by permanente Com„ miffie in Uw Hoog-Mog. Vergadering gedeputeerd „ te zyn, meene ik, zonder eeniglints aan het verfchuldigd refpedt te kort te doen, niet by Requelte, maar ,5 by Miffive aan Uw Hoog-Mog. te mogen adreflèe„ ren, myn opregte Dankzegging voor de zo gunÜig gènoomene reilexie op inyn verzoek, aan Uw Hoog„ Mog. gedaan, om van de op my gedccernèerdeCom„ miffie na Weeneri, om zekere omftand gheden te mo« ,, gen worden gedimiteerd en ontflagen.
„ Hoe zeer ik ook, met alle genoegen en erkentenis „ hërdenke,de byzondere blyken van Uw Hoog-Mog., „ vertrouwen en goedkeuringe, over myne geringe doctl „ welmeenende Poogingen, ten beften van den Staat, „ geduurende myne Refidentie in Ziveedcn aangewend, j, en my daar door aangezet vond om de aan my gede„ fcreerde Poft, van Uw Hoog-Mog. Extraord Euj, voyé aan het Hof van Weenen te accepteeren ; te„ meer,daar ik, nog te St'nkbolm zynde, van wegenden „ Prince Kannits Ritberg, dé authenticque verzekering ,, bekomen had, dat myne benoeming aan dat Hof niee „ onaangenaam zoude zyn, gelyk zulks ook door het „ getuigenis van den Baron Reifchach is geconfirmeerd geworden. Zo ben ik egter doof een bedaard onder„ zoek, vart my zelve en van de byzondere omftandigheeden, Waar in de Republiek verfeerd, met opzigt „ tot deszelfs interieur Politicq bellier, overtuigd ge„ worden van de onmogelykheid om thans, overeenkom„ ftig mynen welmeenenden yver voor het Vaderland, „ aan hetzelve buiten 's Lands van dienft te kunnen zyn, „ met dat efFecl, het geen myne Patrioticque Gevoelens „, en ds aangeleegendheid der Zaaken, die mogelyk aan
n M



VOOR HET JAAR 1781: <5o>
het Hof van Zyne Keizerlyke Majefteit te trafteeren ' zullen zyn, wel zouden vereiïfchen, en het derhal* 11 ven voor my te prefereeren was, van deze Commis' i'ie te worden gedifpenfeerd.
De beweegreden, die my daar toe voornamentlyk I,, moeften aanzetten , heb ik de Eer gehad, aan Zyne Doorl. Hoo!<heid de Heer Prins van Orange, als het |" eminent Hoofd dezer Republiek, ampel mede te dee|! len, en ik fchroome niet insgelyks voor Uw Hoog„ Mog. open te leggen, myn, zo ik meene gefundeerd , ' bezwaar, het geen hoofdzaakelyk hier op beruft.
Dat ik, zo" uit hoofde myner Gebos, te, als van myne Bediening, Mede Regent van dezen Vryen Staat , zynde , verptigt ben deszelfs fandameuteele Regee' ringsform, te wceten, het Verbond van eet^/; Souve,' reine Geweflen\ hebbende aan het Hoofd een Vorft: uit het Doorl. Huis van Orange en Nallm, te helpen maintiueeren , en alle influëntiè van VREEMDEN, , hoe hoog ook van Geboorte, of magtig m Gezag, té „ recufeeren en tegen te gaan, óm de Eer en Indepen.dentie van den' Staat te handhaaven."
In hoe verre nu deze gevoelens van Pligt en Vaderlaads - Liefde overecnltemmen met de ingreffie, die ik vermeene, dat de Heer Hertog Lêdewyk van >•' Brunswyk in de Staats-Deliberatien heeft, tal ik ;', gaarne aan het vefiigt en aequitabel oordeel vau Uw ! Hoog-Mog. en van het geheele Bondgenootschap i overlaaten; als mede of, en in hoe verre door Hooggem Heer Hertog by de meerderjaarigheid van Zyne !' Doorl. Hoogh. den Heer Prins Erf-Stadhouder, ten Taare 1766. pogingen zyn aangewend, om zig als ï' Confulent > of eenig Confiliarius van het Eminente f! Hoofd dezer Republiek te doen aanftellen in erken\Z nen, om daar door Zyne Doorl. Hoogheid te difpenren van uit dé bekwaamde en getrouwde Regenten ' en Minifters van den Staat te formeeren een Raad , waar in zo wel de binnen als buiteniandlche aange)\\ leegenthcden van de.Republiek naar behooren geponj' dereerd , overlegd en geprepareerd zouden worden, om vervolgens ten belte van deszelfs goede IngezeeE, tenen, door de fouveraine en éxecutive Magt ter uitL voer gebragt te worden ; een inrigting, die in MonarI chique, zelfs Defpotique Regeeringen voor goed gef' Qq ■>■> hou*



6oS GEDENKSCHRIFTEN
„ houden en in gebruik zynde , te meer van applicatie ,, fchynt op dit Gemeenebelt , aangezien deszelfs ge,, compliqueerde Regeerings - Form niet alleen, maar „ ook door dien het voorbeeld van voorige Heeren Stad-
bouderen, de noodzakelykheid en nuttigheid daar van
genoegzaam beveiligd."
„ Deze myne cqaliJeratien aan het oordeel der wetti„ ge Overheid fubmitteerende , betuige ondertulTchen
gaarne, en altoos dankelyk te erkennen de byzondere „ dienden door Hooggem. Heer Hertog , in Qualiteit „ als Voogd van 'Zyne Doorl. Hoogheid , geduurende „ Hoogftdeszelfs minderjaarigheid beweezen; hebbende s, ik ook in dien tyd alles toegebragt , het geen, over-
eenkomftig myn pligt, in myn vermogen was, om „ den laft, op Hoogftdenzelven gelegt, te helpen verzag,, ten, en tot zyn perfoneel genoegen te contribueerenj
uit dien hoofde ook gaarne toeftemmende in Uw „ Hoog-Mog. Refolutie van den % Maart 1766, ter 5, geleegendheid der meerderjaarigheid van Zyne Doorl.
Hoogheid de Prins Erfliadhouder genomen, waar by „ de continuatie in dén dienft van dezen Staat van hoog„ gem. Heer Hertog van Brunswyk van Haare Keizer„ lyke Majefteit door U Hoog-Mog. werd verzogt en „ verkreegen, fchoon volgens myn geringe licht in het ,, politique Syftema der Hqven van Europa, en Uit an-
dereomftaudigheden er zig geen waarfchynlykheid op-
deed , dat de praefentie en dienft van meergemelden ,, Hertog door het Hof van Weenen zouden worden ge„ requireerd."
„ Gelyk ik al mede Verklaare voor dé Militaire Rang ,, en Talenten van den Heer Hertog van Brunswyk, als „ voor Hoogftdeszelfs illuftre Geboorte die Hoogagting „ te hebben, welke ik meene aan Princen, in dienft van
den Staat en uit de oudfte en meeft aanzienlyke Vor„ ftelyke Huizen van Duitfcbland,als van Heffen en an* ,, derc verfchuldigt te zyn , van welke de Republiek „ meermaalen de getrouwfte dienften ondervonden heefr, ,, en zo ik vertrouwe by voorkomende geleegendhedcn, „ altoos ondervinden zal."
„ Doch voor 't overige, aan Hooggem. Heer Hertog „ geene Qualiteit of Titel kuanende erkennen , om in
zaaken, het Politiek beftier dezer Republiek concer* ,, neerende, eenige, zelfs indirecte influëntic te hebben,
» en



Voor het jaar 1781. 609
. ^, eti riry verbeeldende dat dezelve nogthans plaats heeft, 1 zo vinde ik my genoodzaakt Uw Hoog-Mog. by „ dezen te moeten verzoeken, my voor het tegenwoorI dige van alle buitenlandfche Bezendingen , hoe ook * genaamd, te willen difpenfeeren ; terwyl ik nogthans , | by meer gunftige omftandigheeden gaarne en met ai1 '\ len vlyt myne geringe vermógens zal impendeeren en : | in het werk ftellen,tot zodaanige Commillie, ofEm; - ploy.Waar toe Uw Hoog-Mog. my zullen bekwaam : r oordeelen, ten meellen nutte van den Staat en van het > * Doorluchtig Erf-Stadhouderlyk Huys, Welker bei. ,i, der belangens onaffcheidelyk zyn, en voor welke ge1 zamélyk 'ik myn geltadig oprecht en getrouw aanklee. ven en yver betuige , zullende ik hooit nalaaten bly• ken te geeven van myne liefde voor het Vaderland,en ' van den Eerbied waar mede (leeds verblyve
[ HOOG-MOGENDE HEEREN
UW HOOG-MOG. Onderdaanige en gehoorzaame Dienaar,
% getekend) D. W. Van LYNDEN.
Zekerlyk dat de Heer van Lynden , geduurelide des! lêelfs refidentie in Zweeden ondervinding zal gehad heb. :ben van 't gunt, waar over hy in de opgemelde Miffive
;zig uitlaat en waar van die Heer zo gepenetreerd moet r ge weeft zyn dat geenerlei beweegoorzaaken bekwaam 1 izyn geweefl hem af te houden van het overgeeven der , ivoorn. Miffive; Inmiddels kan dit ftuk niet weinig dieI men ter bekragtiging der Sentimenten , in de bekende , IMemorie van Amfterdarn van den 8. Juny , maar voor. aal vind men ook die zelfde Sentimenten, in zekere pro< fpofitie van het Quartier Weft er go, welke, fchoon zon-
cder dagtekening wanneer gefchied, opcnbaarlyk gedrukt ' ten in de Nieuwspapieren dezer Landen geïnfereerd is , ' melk merkwaardig Huk vervat is in deze Bewoordingen:
\ . PROPOSITIE van WESTERGOO.
TTet Quartier van Weftergoo vind zig indifpenfabel j ,„ IJ. verpligt, uit hoofde van de critique omftandig-
Qq . j» ne-



êio GEDENKSCHRIFTEN
„ heden, waar in ons Land zig bevind, van aan de an*
„ dcre Quartieren in emftige overweginge te mceteri „ geeven, dat, daar het aan ieder Lid van Staat over^
vloeeig bekend is, dat cr onder de goede Ingezetenen
zo groot als klein een algemeen wantrouwen en mis„ nöegen heerfcrit, over de groote direélie van Zaaken, „ en wel fpeciaal over het gebrekkig beduur van deZee„ Magt van de Republiek , tot welk wantrouwen en „ misnoegen 't uitzenden by enkelde Schepen en ver-' ,, ftrooijen van een aanzienlyk gedeelte van 's Lands „ navaie Magt , weinige dagen voor dat Engeland den
Oorlog opentlyk aan de "Republiek verklaart heeft, . fampt verfcheiden andere Zaaken, welke voor en na , gebeurt zyn , ongelukkigl'yk maar al te veel aanleiding
lchynen gegeeven te hebben, dat uit dit wantrouwen' „ cn misnoegen verders geboren is een vry a genieenen
haat tegens den Perfoon en het Miuilterie van den S) Heere Hertog van Brunswyk, welke als Confiliarius „ van Zyne Hoogheid den Heere Prins Erf - Stadhouder „ word gelufpeüeerd dc voornaame oorzaak van de ge,, brekkige Directie van Zaaken te zyii ; dat uit dit
wantrouwen en misnoegen der goede Ingezetenen de , allernadeeiiglte gevolgen-voor de publieke ruil enwet„ tige cdnltiiü-tiê van dit Gemeenebeft te vreezen zyn, „ welke het de pligt van elk weldenkend Regent is, zo ; veel mogelyk, te tragten voor te komen: Of ha der,, halven niet diehftig zoude zyn, van aan Zyne Hoog„ heid den Heere Erf Stadhouder by Milfive het voren„ (taande onder 't oog te brengen , en te betuigen dat „ Haar Ed, Mog. tot voorkoming van de petnicieufe „ gevolgen , welke uit 't algemeen wantrouwen en mis„ noegen der Ingezetenen, zo voor de publieke ruit a's „ voor de wettigs conftitutie van dit Gemeenebeft te „ vreezen zyn , zig niet kunnen difpenfeeren , Zyn*
Hoogheid op 't vriendelykflc en nadrukkclykfle te
verzoeken , van den Heere Hertog van Brunswyk op „ de beft mogelyke wyze te willen perfuadeeren , van „ zig aan de direclie van Zaaken te onttrekken, en zig „ uit de Republiek te retireeren."
, De Propofitie van Weft er go is in dat Kwartier geconcludeert met pluraliteit van vyf Grietenyen tegensvier: De vyf Giietcnyen , jwelke dezelve geconclu-
deert



VOOR HET JAAR 1781. ©u'
deert hebben, zyn, MENALD UM ADEEL , prefent de Heer Grietman Sw-arizcnberg ; FRANEKERADEEL, prefent de Heer Basfefeür( HENNAARDERADEEL, preient de Heer Griëtrilari Humelda en de Heer van der Kolk; WONZERADEEL, preïent de Heer Grietman Swnrtzenherg en de Heer Huher; WYMBRITZERADEEL , prefeut de Heer Grietman Burmania Rengers en de Heer Adama ; naderhand heeft de Grietenye BAARDERADEEL, prefent de Heer Wiarda, zig mede met deze Propofitie geconformeerd. Het Kwartier van Oofter-
goo heeft zig met de voorenilaande Propofitie van Wefiergao geconformeert, in het zelve hebben de Heeren Aylva , Haursma , Sixma , Bergsma en Scbeltinga, en meer anderen blyken van hun Patriotismus aan den dag gelegt , en getoont dat zy Vrye en Eerlyke FrieQn waren. —— In het Kwartier vari de Zevenvjou'ien hebben vier Grietenyeu zig met de Propofitie van Weftergoo geconformeert , en een Grietenye dezelve in tatu quo gehouden , dus niet afgeflagen , vyf Grietesyen al. — Het Kwartier der Steden, geen wonder! pafleerde deze Propofitie.
Hoe dat inmiddels in de Provinciaale Vergadering van Holland zelve over dit netelig Stuk gedagt word,_ meld ons de Clesffchcn Nieuws-Schryver , daar hy , in een Artykel van 's Hage den 11 Sept. zegt: „ De Staa, ten van Holland gepaffeerde Donderdag over den , brief van den Heer Hertog van Brunswyk•', aan de , Staaten Generaal , delibereerende, is de vergadering , zeer gewigtig geweefl, en verfcheiden Leden hebben , over dat onderwerp zeer fterk gefproken. De Steden , Dordrecht , Haarlem , Leyden , Delft, Rotterdam s , Amfterdarn, Schiedam en Gorcum hebben direct tegens , dier. Prins geftemd. Zy-hebben formeel verklaard, , dat de Heer Hertog, zig door een brief aan de Sta»~ , ten Generaal adreiteerende, tegens de conflitutie ge, handeld heeft; dat hy een Requeft had moeten praefen, teeren aan de Staaten van Holland, als Souverain van , de Provintie , alzoo Hy in dienft van den Staat Is ^
dat Hun Hoog - Mogenden , de Staaten Generaal, d geeue competente Regters in deze zaak konden zyn, 11 en dat men hun oordeel zoude weigeren, ingeval zy
q q 3 » eï-



6i» GEDENKSCHRIFTEN,
„ er een velden. De Gedeputeerden der 10 andere „ Steden van de Prov intie , welke de kXftenzvn „ hebben zig zoo ver met' durven uitlaten ei vooïgel „ even dat zy over die zaak nog niet'geraadpleegt „ hebbende , dezelve ad referendum namen -- De „ refolutie „ derhalven opgefchort , en men zal van ,, beide kanten met moeijelyk zyn, dezelve, "0 1 „ maarmogelykrs, optefchorten. Het is waar aai de „ advifen .n de andere Provintien meer eensgezind en „ gunftig voor den Heer Hertog zyn; maar z°y 1 ünnerl „ van geen gewigt zyn in deze zaak die alken lyk af3
bv de haaren 7 vn v n rrov»»ien het ook
„ oy ae haaren zyn. Verftaudige Lieden meenen
„ dat deze groote twift pooit zal gedecideen worden ' „ noch voor noch tegens de een of'andere der be de „ tyen De Heer Hertog zal de direétiede zaaitffi „ honden, piettegenftaande de tegenfpraak van de Hee „ ren van Amfterdarn en hunne Vrienden I zoo Ia?; „ Zyne Doorlugtige Hoogheid de Prins van OrX h| „ zal goedkeuren, dezelve hem toetebetróuwen ™,r „ men moet zeer kvvalyk de conftitutie van deze Te „ publien , de Staatkunde , het Genie de iW " „ van die «enen. die a9n " .1 c?.de «esfource^
„ nen, wanneer men geloof^ dat^ ge „S', zuï „ en vinden, om de geëifchte fatisfactie te kt r te fte2 „ kn. Misfchien zal het zelfs een geluk vmr i •
■• =isi->:!ii- ^ rtfSfc Sta IS
„ h--v,u^v gcvaariyue beweging te brengen ~
Dat zeilde gevoelen dat Hunne H00- u voegd waren de gem. Refolutienopen^H^Her'
AD'



VOOR HET JAAR i7Sr. 6ij
ADVIS van 't Kwartier van WESTERGOO , op 't
Eerfte Poincï van Deïiberttie, op den Extra - Ordinairen Landdag te LEEUWARDEN, van den 3. September 1781. uit gebragt.
Het Quartier, perfifteerende by het Advis op 't 24(1.8 Poincr in den jongst afgelopen Extr. Landdag, ter Staats Vergaderinge uitgebragt , vermeend tot nadere Adftructie vau het zelve ,fpeciaal ten aanzien van de Refolutie van Hunne Hoog Mog. van den 2 July t78i, te moeten declareeren, ten uiterlten gefurpreneert te zyn, uit deszelfs inhoud te verneemen, dat Hunne Hoog Mog. zig hebben gearrogeert de Cognitie en provilioneele Decilie eener Zaake,die volgens de origineeleen fundamenteele Conftitutie deezer Republicq , noch aan de refpeciive Staaten, der particuliere Provintien , noch aan Hooggedagte Vergaderinge, van Hunne Hoog Mogende ter Üitfpraake kunnen noch behoren geftelt te worden, daar alle Judiciëele Questien (waar onder het geval van den Heere Hertog buiten allen infpraak volledig behoort, als zig bezwaart vindende over praetenfe Injuriën , Hoogstden/.elven door de Regeering der Stad Amfterdarn aangedaan) volgens wettige Refolutie by de Sou» vereinen dezer Landen genomen , aan de Fora der Hoven van Juftitie eenig en alleen onderworpen , en daar aanhangelyk kunnen gemaakt worden , zoo wanneer de Perfoon,die zig beledigt mogte agten,daar omtrent eene A&ie wilde entameeren , en dewyl 't Kwartier boven dien confidereert, dat alle zulke Refolutien met zoo veel precipitance genomen (als de opgemelde van den 1 July) en ftrydig met de fundamenteele Conftitutievan !s Lands Loftelyke Regeering , rer Conclufie gebragt, regtftreeks aauloopen tegen alle Legaliteit en tegen de goede Order, wiens betragting ieder Provintie, in welks; joezem de Souvereiniteit alleen geveftigt is, de onbe-. t.wiftbaare magt heeft, om van haare Gecornmitteerdens ter Generaliteit dadelyk af te vorderen ; en nog daar en ooveu voorziende de gedugte en allernadeligfte gevolgen voor het dierbare Vaderland in 't algemeen , en voor de iïouveraine Leeden van Staat in 't byzonder , die uit 't oeramen van zulke onwettige Refolutien kunnen gebocen worden , zoo ftelt 't Quartier aan de drie ander»; /oor, om by weege van Misiive aan Hunne Hoog Mog, Q q 4 $f



6i4 GED5NKSOHRIFTEN
te verklaren , dat de Staaten van Friesland het gedrag Hunner Heeren Gecommitteerdens in de Vergaderinge van Hunne Hoog Mog. gehouden , ter citatie van de Opgemelde E.efolutie volkomen en ten eenemaal des-! avouceren, en deeze Hunne Hoog Mog. Refolutie op vooren betoogds gronden erkennen voor Illegaal, Nu< . en van geener waarde.
Ooftergoo Perfifleert by 's Kamers Advis op 't 2.4. ftq Poinct van den yoorgaandeu Landdag,
Zevenwouden Notificatie.
Steeden Notificatie.
Hoe het zy is het zeker dat de Volks - haat tegen dies Prins in plaats van verminderen eerder vermeerderd, et deze zaak, nog iu vene na niet afgedaan;' maar vermits tyd en plaats ons tot andere zaaken roepen, rnoetejt wj het voor ditmaal wederom hier by laaien.
In het voorig Maandftuk zeiden wy dat Ruslana weinig merkwaardigs opleverde , en wy zouden heden het zelfde hebben kunnen zeggen , indien niet het ftuk oer Gewapt#de Neutraliteit, het welk gewigtig genoeg is op zig zelf, mits het als de voornaame oorzaak de< Oorlogs tullcheu Ons en Engeland word aangemerkt verdiende dat wy verflag doen van het geen ten dien opz'gte nieuw voorvalt, waarom wy hier eerftelyk laateo volgen de
^-nTA door den Extra°rdinaris Envoyé van Haart Rus-Keizerlyke Majefteit deufzo Aug. 1781. aan d< heeren Staaten Generaal overhandigd:
>i
HOOG!



VOOR HET JAAR 1781. 6if
HOOG-MOGENDE HEERFN!
TT\e ondergetekende Extraorninaris Envoyé van, „ JL> Haare Majelteit de Keizerin aller RuJJen heeft van,
zyn Hof bevel ontfangen aan Uw Hoog-Mogende te „ communiceeren de Acte, welke den 8 Mey 1781. tcPo „ tersburg gefloten is tuffchen Haare Keizerlyke Maje„ fl-eit en Zyne Majefteit den Koning van PruiJTen, ter ,, beveiliging van het weldaadigSyftema yan Neutraliteit,
en Vryheid van de Scheepvaart en des Koophandels. „ der Onzydige Natiën. Hy vervuld deezen pligt met ,, zo veel te meer yver, daar hy vooraf overreed is vau ,, dc vergenoeging, met welke Uwe Hoog-Mog ver„ neemen zullen de nieuwe beftendigheid, welke de Stel„ regelen , die hun met dc Keizerin gemeen zyn , ont„ fangea en Hoogftdezelve daar iu een onderpand van „ derzelver yaftigheid en aanhoudendheid in toekomen„ de tyden zullen vinden.
Gedaan in 's Hage den 20 Aug. 1781.
PRINS van GAE-LITZIN*,
De Baron de Tbulemeyer, Extraordinaris Envoyé des Konings van PruiJTen , overhandigde dien zelfden dag aan Hunne Hoog-M)g. eene Memorie, mede ft rekkende tot Communicatie der voorfz. A£te en vervat in deze bewoordingen
HOOG MOGENDE HEEREN!
,, T "f aare Majefteit, de Keizerin Aller Ruften, ge von„ Jtl den hebbende dat de Declaratie, welke de Ko„ ning op de*i 50 April van dit Jaar heeft doeu publicee,, ren, raakende dc Navigatie en Commercie zyner Un„ derdaanen , geduu.reude deu loop van dezen tegenwoord gen Oorlog , zeer gelykvormig was met da „ Grondbeginzels, welke Haare Keyzerlyke Majefteit aan den dag heeft gelegt in Hoogftdeszelfs Declaratie van den 28 February 1780; is daar uit gefprooten een formeele Acle, op den 8 Mey van het loopend Jaar „ tufEhen H. H. Majefteiten te Petersburg gefloten eu „ geteekend. De Ondergetekende Extraordinaris ÊnQ q i » ™y<5



616 GEDENKSCHRIFTEN
„ voyé van Zyne Majefteit de Koning van PruiJTen, „ heeft bevel vau Zyn Hof ontfangeu aan U. H. M. „ te communiceeren die Acle van den S Mey ' „ welke alieenlyk ftrekt tot de beveiliging van het wel„ doende Syftema van Onzydigheid en Vryheid der Na„ vigatie en Commercie van de neutraale Natiën."
„ De Koning beloofd zig van dc regt vaardigheid en „ de vriendfchap Uwer Hoog-Mogende, dat zy die „ communicatie als een bewys van Hoogftdeszelfs ver„ trouwen in hunne gevoelens zullen ontfangen, dat zy ,, de billykheid en de vreedelievende intentie van die „ Acle zullen erkennen, en dat zy de hand zullen doen „ houden aan die uitvoering der ordres, welke zy aan „ alle Officieren ep Bevelhebbers hunner Oorlog-Sche* „ pen, zo als ook aan hunne Kapers, hebhen doen ver„ vaardigen, om het regt der Vryheid van de Pruijfi„ febe Zeevaarders te eerbiedigen , als Onderdaanen ,, zynde van een neutraale Natie, gelyk ook Zyne Ma„ jellcit aan zyn kant dezelve attentie en vigilantie in „ acht zal doen neemen op dat zyne Onderdaanen geea „ onbehoorlyke Handel dryven ten nadeel van de eene „ of de andere ücr Oorlogende Mogendheeden."-
(<was getekend) DE THULEMEYER,
Deze Memorie was vergezeld van dc Acle zelfs, die, fchoon ruftende op dezelfde grondbeginzelen , als de Conventien, in den voorigen Jaare tulTchen het Rusfifcb Hof en de Hoven van Zweeden, Deenmarken en onze Republiek gefloten , daar van nog eenigermaate verfchillendeis van dezelve, waarom wy die hierin haar geheel zullen mededeelen, luidende als volgt:
ACTE tot handhaving van de Vryheid des Koophandels en der Scheepvaart van de Neutrale Natiën, geflooten tulTchen Haare Majefteit de Keizerin aller Rusfcn , en Zyne Majefteit den Koning van Pruisfen , den 8 May 1781.
„ TTy Gereqhtigheid en de Billykheid der Grondbegin„ ±-J felen, welken H M. de Keizerin aller Rusfen „ heeft aangenoomen eu erkend voor 't oog \m Europa , „ door Haare Verklaaring van den z8 f ebr. 1780, aan
n alle



VOOR HET JAAR i78r. 6i?
„ alle de Oorlogende Mogendheden gezonden, hebben „ Z. Maj. den Koning van Priiisfen bewoogen om zoo
regtftreeks als mogelyk is, deel te neemen in het roem.
ruchtig Syftema der Neutraliteit, welk daar uit opge„ kocsffien is met algemeene toejuiching van alle de Na„ tien, niet alleen door die beginfelen toe te ftemmen „ die op de Gerechtigheid en het Recht der Volken ,, grond zyn; maar pok door daar toe te treeden en°ze
te garandeeren door eene formeels Acle. En dewyl {, dit befluit vau Z Pruisfifche M- volkomen beantwoorde „ aan de begeerte van H. M. de Keizetin aller Rusfen ' ,, om aan dezelven een vasten eq duurzaamen grondfla*' „ te geeven, door dezelven plegtig te doen erkeni,eu „ door alle de Mogendheden, als de eenigften, die in „ (iaat zyn om de veiligheid 'van den Koophandel en de „ Scheepvaau der Neutrale Natiën in 't algemeen vaft. „ te ftellen ; zpo zyn H. H. M. M. overeengekomen orn
in de Onderhandeling te treeden over een Voorwerp, „ welk voor hun van even vee! belang is, voor zoo ver„ re als het kan ingericht worden ten goede en tot voor„ deel van hunne lefpective Qndeidaanen, ten welken „ einde zy gekozen, benoemd en gemagtigt hebben, na„ melyk Haare Majefteit de Keizerin aller RuJJkn, de „ Heer Nlckweta, Graaf Panin , Hooglldeszelven merk„ lyken Geheimiaad, Raadsheer, werklyk Kamerling en „ Ridder van St. Andries , van iSf. Alexander Nevosky „ en St. Anna-Orden; de Heer Joan , Graaf van Ofieri, wan, Haaren Onder - Cancelier , Geheim-Raad en „ Ridder der Orden van St. Alexander Ninvsfa en St. „ Anna; de Heer Alexander van BgzborodkaGeneraal ,, Major van Haare Legers en Colonel Commandant „ van 't Regiment van Kitrw,, der Militie van klein „ Rusland en den Heer Peter vau Bacopnin, Haaren „ werklyken Staats-Raad , Lid van het Depariemene „ der JJuuenlnndfche Zaaken, en Ridder der Orde van ,, St-, Anna; Zyne Majefteit den Koning van Pruisfen „ den Heer Graaf van GW/s, Hoogftdeszelfs Minifter ,, van Staat en Extraordinarii Envoyé aan het Keizerlyk „ Hol van Rusland, welke na onderlinge uitwiiTeling-
hunner Vqlmagten , bevonden zyp.de'in bchoorlvke „ en wettige form, zyn overeen gekomen weeën* dc ,, volgende Artykelen
„ Artikel 1, H. II. M. M. p>rech#yk beflooten heh-
„ ben-



t5i8 GEDENKSCHRIFTEN
,.,bende, de volumktfte Vriendfchap cn Eensgezindheid „ met de Mogendheden, die thans in Oorlog zyn „ Itandvaftig te onderhouden, en de ftipfte en nauken„ ng te Neutraliteit te onderhouden, verklaaren, dehand „ te houden aan de ftrenglte uitvoering van het Verbod „ tegen den Handel van Contrebande hunner O^derdaa„ nen, met wie het ook zy vau de Mogendheden, die „ nu in Oorlog zyn , of in 't vervolg "daar in zouden „ mogen koomen
„ Art, II. Om alle dubbelzinnigheid en misverftand „ voor te koomen , over het geen men voor Contreban„ de houden moet; zoo heeft H. M. de Keizerin aller „ Rus/en verklaard, dat zy niet voor zodanigen erkent, „ dan de Koopwaren, die onder die beuaaming begree„ pen zyn m het 10. en ir. Artikel van Haar Tractaat „ van Koophandel met Groot-Brittannien, waar van zy „ de verphgtingen uitgebreid heeft , als volkoomen jie" U0n1 °P het N9tHorIyk Recht, tot de Kroonen var» „ yfankryk en Spanje , welke tot hier toe geene Ver„ tondteniflèn hadden met haar Ryk door eenige banden ,, die enkel betrekking hebben op den Koophandel , ge' " ao£ Seerie befiaat van die natuur tuflchen Z. M'
„ van 1 nuffen en de Mogendheden, die thans in Oorlog „ zyn. Zy verklaart van haaren kant, dat zy , in dat ,, opziet, zich ook wil voegen omtrent de zeiven, naar ,, die zelfde Verpligtingen van het bovengemelde Trac„ taat van Koophandel tuflchen Rusland eu Groot • Brit„ tauje, zich houdende met «game aan de Artikelen 10 „ en 11 van dat Travaat.
,, Art lil. De Contrebande bepaald, en van denKoop„ handel mtgeflooten zynde, volgens de 10 en u Arti„ kelen van het bovengemelde Traétaat, tusfchen Rus„ land enGroot'Brittannie'n den 2ajuly 1766 geflooten „ zoo verftaan en willen Haare Majefleit de'Keizerin „ van alle de Rusfen cn Zyne Majefteit de Koning van „ f ruisten, dat alle andere Handel volkoomen vry zy „ en blyve, op den grondflag der algemeene Grondbe„ gmfelen van het Natuurlyk Recht, welk Haare Majt " v ^e.lzeril1 P!eSt]g Seeischt heefr ; en waar van «ie „ Vryheid des Koophandels en der Scheepvaart, gelyk „ ook de Rechten der Neutrale Volken een oumiddelyk „ gevolg zyn; en ©m dezelven niet te laaten afhangen „ van de willekeurige uitlegging, die door eigen en kqrt-
1* ftofl"



VOOR HET JAAR i7Si- óir>
5, ftondig belang wordt ingeboezemd , 200 heeft Haare ,, Majelteit de Keizeria aller Rutfin tot eenen grondflag ,, aangenoomen en vustgelield de vier volgende Punten. ,, i. Dat alle Schepen vry mogen vaaren van de eene Haven na de andere , en op de Kusten der Natiën, die in Oorlog zyn.
„ 2. Dat de Goederen , toebehoorende aan Onder5, daanen der gemelde Mogendheden , die in Oorlog zyn, zullen vry zyn , op Neutrale Schepen , uiige. „ zonderd Contrebande Waaren.
„ 3. Dat, om tebepaalen wat een gebloqueerde Ha„ ven is . men deeze benaaming niet toeltaat , dan aan ,, die, waar een blykbaar gevaar is door de fchikking „ van die Mogendheid , welke dezelve aantast, door Schepen, die daar voor liggen, en na genoeg by zyn„ 4 Dat de Neutrale Schepen niet mogen opgehou,, den worden , dan om billyke redenen en blykbaare „ zaaken; dat zy zonder vertraagen geoordeeld wor,, den; dat de rechtspleeging altoos eenvormig zy, zoo „ wel als prompt en wettig , en d-t telkens , behalven ,, de fchade vergoeding , die men toeltaat aan die gee„ nen , die verlies geleeden hebben zonder fout te heb,, ben begaan , eene volkoomene voldoening gegeeven „ worde voor het fchenden van de Vlag.
„ Zyne Majefleit de Koning van Pruillen treedt tos tet „ deeze Grondbeginfelen,, neemt dezelve eau en garandeert *» ze insgelyks op de Jlelügfte wyze, zich verbindende de~ zelve te handhaven en te reclameer en zoo menigmaal als „ bet belang des Koophandels en der Scheepvaart der On. , „ derdaanen van de twee Hooge Contra&anten zulks zal I j, ver ei fc hen.
'hAn' h,\wederkeerigheid dezer toetreeding zal .„ Haare Keizerlyke Majefteit aller Rufeu, voortvaarett ■ „ den Koophandel en de Scheepvaart der Pruisftfche On» ,„ derdaanen te doen genieten de befcherming haarer !„ Vlooten, welke zy denzelven reeds hadde verleend ,„ op het verzoek zyner Majelteit den Koning vstaPruis,'i*Jen, bevel hebbende doen uitvaardigen aan alle Be,„ velhebbers van haare Esquaders , om me de Pruiljt» ,„ febeKoopvaardy Schepen die zy in hunnen weg vfn» ,„ den ie befchermen en te verdeedigen tegen alle bele,L, diging en aanranding, even als die van eene Mogend,„ heid , vriendin , geallieerde en naauwkeurigè waar»
„ neem-
l,„ derdaanen te doen genieten de befcherming haarer l,„ Vlooten, welke zy denzelven reeds hadde verleend I,„ op het verzoek zyner Majefteit den Koning van Pruis»
„ den te befchermen en te verdeedigen tegen alle bele|a> «'g'ng en aanranding, even als die van eene Mogcnd1„ heid , v>kndin , geallieerde en naauwkeurigè waar»



6io GEDENKSCHRIFTEN
„ ncemfter 'der Neutraliteit, welverftaande egter dat de „ gemelde Schepen niet gebruikt zullen worden tot eemgerlei Koophandel, die ongeoorloft of met de re„ gelen der ftiptfte en naauwkeurigfte onzydigheid ftry-
„ Art. V. Zo het kwame te gebeurërii <3at, orman„ gezien alle oplettende zorgen door de twee eontraej, teerende Mogendheden, aangèwend ter waarneeming „ dér volkomenfte onzydigheid van hunnen kant , dat 5, de'Koopvaardy-Schepen van Haare Majefteit de „ Keizerin aller Ruften eu van Zyne Majefteit den Ko„ ning van Pruiftën beledigd , beroofd of genomen „ wierden door Oorlogfchepen of Kaapers van dc eene ii oi andere der in Oorlog zynde Mogendheden , zal „ de Minifter der beledigde partye by dat Hof, welker » Oorlogfchepen of Kaapers dusdaanige bedryven zul„ len verrigt hebben de genoomen Schepen opè'iiTchen, ,, aandringen op behoorlyke fthadeloosftellingen , en ,, nimmer uit het oög verliezen de vergoeding der bele„ diging aan de Vlag gedaan s zullende de Minifter der „ andere contraöeerende partye zig by hem voegen, zy„ ne klagten op de kragtigfte en fterkftewyze Öhderfteüit nen; dus er met gemeene fameuftemming zal gewerkt „ worden des dar, in geval men weigerde recht te doen„ op zyne klagten of men zulks van tyd tot tyd uitflel,, de, als dan hunne Majefteiten 1'chaverhalingen zou„ den gebruiken , tegen die Mogendheid, welke zulks „ zou weigeren, en zy zullen zig onmiddelyk beraaden „ over de gefchiktlte wyze om die billyke fchaverhaalingen te bewerken.
„ Art. VI. Zo tiet kwame te gebeuren dat de eene „ of andere der beide contracteerende Mogendheden, „ of beiden te gelyk, by gelegenheid of in haat der te„ genwoordige AÖe, of uit eenige andere oorzaak, ,, daar toe betreklyk , onruft aangedaan of aangerand „ wierd is gelyklyk bejloten dat de twee Mogendheden „ gemeene zaak zullen maaken om zig wederkeeriglyk te „ verdeedigen , en om eenftemmiglyk te arbeiden en 5, werken om zig volledige en volkome fatiVfacrie te „ verfchaffen , zo wegens den hoon aan hunne Vlag „ bejegend als voor de verliezen aan hunne Onderda-i-
nen toegebragt.
„ Art, VII. De tegenwoordige Afte zal geen agter
„ ui



VOOR HÉT JAAR 1781. fin
j, wit werkende kragt hebben, dienvolgens zal men geenerlei aandeel nemen aan de verfchillen voor oeszelfs ,, befluit genomen , ten ware eenige daaden van aan5, houdend geweld waren (trekkende tot het veftigen van ,, een onderdrukkend Syftema voor alle onzydige NaB, tien van Europa in 't algemeen.
„ Art Vlll. Alle bepaalingen, in de tegenwoordige „ A6te gemaakt, moeten aangezien worden als beftendig* „ en zullen in Koophandel en Scheepvaart eene wet ,, zyn, zo dikwyl de zaak zal zyn om de rechten vari ,, Neutrale Natiën te fchatten.
,, Art. IX. Het voornaame doel en onderwerp dezer Acte zynde het verzekeren der Vryheid van den ,, Koophandel en de Scheepvaart, zo zyn haare Maje„ fteit de Keizerin alkr Rujfen en zyne PruiJJlfcbe Majefteit overeengekomen en verbinden zig by voorraad j, dat ook andere Mogendheden daar in gelyklyk deel „ neemen , en dat , met het aanneemen der ftelregelen j, daar in belloten , ïy in derzelver verpligtingen en j, voordeelen aandeel hebben.
Art. X. Ten einde de Oorlogende Mogendheden „ geen reden van onwetenheid voorwenden, betreklyk ,, de verbinteniften tuffchen hunne voornoemde Maje„ Iteiten genomen , zullen zy dezelve haar vriendelyk communiceeren , des te meer daar zy op geenerleye „ wyze vyandlyk zyn , noch ten nadeele van eenige ,, dcrzelve maar enkel (trekken tot de zekerheid van den Koophandel en de Scheepvaart hunner weder,, zydfche Onderdaanen.
Art. XI. „ Deze tegenwoordige Acle zal door de „ contracleerende Partyen geratificeerd worden en de Ratificatien ntgewiffsld binnen den tyd van zes wee„ ken, gerekend van den dag der tekening dezes. In ,, kennis van het welkeWy Plenipotentiaiifièn, uitkragr „ onzer Volmagten dezelve hebben getekend en verze„ geld met het Zegel onzer Wapens.
Gedaan te St. Petersburg den 8 Mey 1781. ( L. S.) Graaf van Panin. ( L S,) Graaf Joan van Osterman. (L. S ) Alexander van Bezborodka. (L. S.j Peter Bacounin.
(L. S.) Graaf van Goertz.
„ Hier



♦ u GEDENKSCHRIFTEN
Hier op wierd dienielfden dag door de Heerea Staaten Generaal der Vereeniade Provinciën , goedgevonden en gearrefteerd. Dat de Heer de Thulemeycr , a wegens de voorn, communicatie door den Agent van l der Burgb van Spieringshoek zou worden bedankt, ', met verzekering dat Hunne Hoog-Mog. dit hebben w befchouwd ah een nieuw bewys van het vertrouwen ' zyner Pruiflifche Majefteit jegens dezen Staat, eu dat " zy met veel vergenoeging den inhoud daar van hebben H vernomen. Dat zy dienvolgens van hunnen kant niet ,] zouden manqueeren de hand te houden aan het nit■ voeren der beyeelen , die bereids gegeeven waren aaii '', de Officieren en Commandanten Hunner Oorlogfche',, pen en Kaapers. "
En dus zyn er reeds Vyf Mogendheden verbonden ter handhaaving Van vryen Koophandel en Scheepvaart , het welk , hoe weinig voordeels zulks aan onze Republiek toegebragt hebbe , zekerlyk onaangenaam moét .zyn aan eene Natie , welke , gelyk de Britten , altooS gewoon was zig eene onbepaalde heerfchappye op dé Zeeën aan te maatigen.
Dan terwyl de toetreeding onzer Republiek tot da nieuw uirgedagt fyltema, tot hier toe niet anders heeft gewonnen dan in eenen onregtvaerdigen Oorlog betrokken te worden , zonder uit kragte van de Conventie der gewapende Neutraliteit eenigen byftand te erlangen , zal te bezien zyn hoe, ingevalle eene sndere dei: veibondene Mogendheden, op eene wyze als onze Republiek in oorlog raakt , deze Conventie daar omtrent werken zal. Inmiddels word by het derde Artykel det hier voor opgeg.eve Acte den zo zeer betwiften regel wy fchip vry goed, in vollen kragt herfteld en toteeni; Z;;e'wet gemaakt. ,'
Midlerwyl is het blykbaar dat de neutraale Mogendheden geenerleye gelegenheid verzuimen zig den oorlog te nutte te maaken , en den Koophandel hunner onderdaanen voortzetten, door allerleye Maatregelen , wclkè tot deszelfs bevordering ltrekken kunnen te neemen, gelyk daar van een bewys is te vinden in het Manifeft der. Keizerin van Rusland dus luidende :
Wy KATRINA de TWEKDë enz. doen koud alle onze getrouwe onderdaanen, hoe aanmerklyk de* Rusfifckt Koophandel te water, in de laatfte ïaaten on-



VOOR HET JAAR 178^ . 6if
ter Regeering, is toegenomen , bevvyft de menigte van Schepen , welken tot den Koophandel in verfcheiden wateren gebruikt worden. Onze Koopvaardy vlag is in groot aanzien gekomen, niet alleen by de Natiën, met dewelken wydoor tractaaten verbonden zyn, maar ook by dezulken , die met ons in geen betrekkingen van dien aart ftaan. Wy zien met groot genoegen, dat de Ruffi* febe vaartuigen , in de tegenwoordige tydsomflandigheden, door elk , boven anderen, gezogt worden. Gewoon om onze getrouwe handeldry vende onderdaanen, en alles , wat dezelven betreft, niet alleen te befchermen , maar den handel cioor nuttige verordeningen nog verder uittebreiden, hebben wy onze oplettendheid laten gaan over het gebrek van behoorlyke fchikkingen, den handel ta Land en te Water betreffende, als waar uit de ongelegentheden voortfprooten, dat men dïkwyls genoodzaakt was, zyne toevlugt tot uitheemfche wetten te nemen , welken zelden overeenkomllig de gemaakte fchikkingen in ons Ryk waien. Hier komt by, dat, wyl in het geheel niets bepaalds vaft gefield was, waar« naar de verbiuteniflèn tuflchen de eigenaars en bevragters der Schepen eu vaartuigen, gelyk ook der onderfcheideti op dezelven dienende perfoonen , zouden hebben kunnen beflift worden, zulks aanleiding gaf tot menigvuldi* ge wanordens en verfchillen, ja zelfs van nadelige gevolgen voor den handel was. Om dit deel van beftïering op een zoveel mogelyk beteren voet te brengen, hebben wy de moeite genomen , van de Koopvaardy: Scheepvaart onzer onderdaanen met byzondere flatuten te voorzien , waarvan het eerfle deel thans gedrukt is, en wy bevolen hebben bekend te maken. Onze wenfeh, :en aangewende moeiten zullen beloond zyn , wanneer ,wy zien, dat bier uit voor alle onze getrouwè onderdaanen waar voordeel fpruitc enz. Gegeven te St. Peters» burg;, den 2f Juny (O. S.) 1781»
De uitgaaf van het eerfte deel der verordeningen voor ide Koopvaardy - Scheepvaart , in het bovenftaande Mainifelt vermeld, en door Haare Keizerl. Majefleit eigenhandig ondertekend, bevat negen afdeelingen, namelyk: 1. Van de Scheepvaart. 2. Van de pligt des Schippers. !3- Van den pligt des Stuurmans. 4, Van den pligt des Timmermans, f. Van den pligt der Matroozen en van jfclle andere dienftdoende lieden op de Schepen. 6, VoorR r fchïift



6%6 GEDENKSCHRIFTEN
fchrift van een Contracl tuflchen den Scbifper en de Matroozen, of de lieden , die zig op de Schepen verbonden hebben; hier by een vtittrekzel, hoe veel en wa; voor proviant aan die, welken op Oorlogichepen dienen gegeven word. 7. Van de huur vaneen Schip of Vaartuig 8. Van de Eigenaars der Schepen of Vaartuigen, 9 Van den pligt des Makelaars. " ' ■
Befchouwen wy tin verder den (laat der Naden zo zien wy het Ottoniannifch Ryk , thans door geenen ?fteaiven Oorlog gedrukt, worflelen met de vreeslvke ïehplaag .welke zo yffelyk in Egypten woed dat Caira fchier een derde gedeelte en Alexandriëp de helft haarer Inwoonders inhet veege Graf ziet dompelen. Salonicazkt 40000 Menfchen aoor dien geellël in 'c lldf neer geworpen en de befmetting zig hier en daar in de ftapelpiaatfen van de Levant verfpreidende , noodzaakt de Europifcbe V orden om de Schepen uit dien oord komende aan eene Itrenge quarantaine te onderwerpen'.
„PHr0K-Meil5ddyk„het, Tiri^ Ry]: haare aanhoudende ■vu' lleuJmeJt ^slaad zal vereffenen is nog onzeker; miiichien dat de Heer Bulgakow, die van we-en het Pc tersburger Hof, te Conftantinopolen is aangekomen om aldaar m plaats van den Heer de Stacfoef te refidéereri daar in beter dan zynen voorzaat ,'fl.aagen zal en demoeilykheden, die wegens het aanitellen van eenen RuMcben Conful xxxMoldavten cn Wallachien zyn gereezen uit den weg ruimen , wyl anders dergelyke zaaken ferieufe gevolgen kunnen hebben, gelyk men zien kan dat zyn voortgevloeid uit het arrefteeren van een Venetiaanfch Schip ^r W^^/^.Kaaper, van welk bedryfde Conful van Venetien geen voldoening heeft kannen krvgen, waarom hy den Kapitein van dien Kaaper een Pas weigerde toen hy weder in Zee zou (keken. Wat was hgevolg ? dat de Bey van Tripoli4 andere KaaPers zonder Venetiaanfcbe Pas in Zee deed deeken, welkeWetwyfJ te d by het ontmoeten van eenig Schip , aan die RepuW.ek gehoorende, niet zullen nalaaten dat aan te randen, tienlnTripoir " VM eene Vredebreuk ^chta Venei
rij?*?'}*7?**1 va"deu groten Jofepb, Weenen, ge. *m, onder haaren Monarch,even alsde verdereOoften-
ryk»



VOOR HET JAAR 1781.
rykfche Erflanden en de overige Geweften van het Duitfche Ryk de Vrugten van eenen diepen Vreede, en maakt zh* gereed ter ontrangst vau den Ruffi/cben Grootvorft en Throonvolger Paul Petrewitz , die met hoogst desïelfs Gemalinne eene Reis van Petersburg Haat te aanvaarden , welke me" meld dat wel agt 3 negen maanden zaiduuren en behalven Duitsland ook Vrankryk en Itahsn tot doelwit van bezigtiging hebben. Hoe verfdiillend is thans de denk wyze der Vorflen ; want daar dezelve iu vroegere dagen naauwlyks buiten hun Paleis Kwamen, ziet men ze thans als om ftryd zig beyveren om ook de gefteldheid der Zeden, Maniereu , Regeeringswyze en byzonderheden van andeie Natiën , dan zulke als haare Wettige heerfchappy onderworpen zyn , met eigen oogen te beichouwen.
De Ryken van Deenmarken\, Zweetten", Portugal, zo min ais Poolen, zaaken opleverende , welke den aandagt onzer Leezers, meeft al op de verrigtingen dtr vier oorlogende Mogendheden gevelligd , na zig lokken , geeft ons zulks gelegenheid cm daar in iets breeder uit te weiden.
Spanjen . namelyk, nog voortvaarende met het beleg van Gibraltar, is thans oogenbliklyk in verwagting van tyding te bekomen, wegens den verderen uitflag der Expeditie tegen het Eiland Minorka , werwaards de Hertog da Grillen', gelyk wy iu ons voorig Stuk hebben gezien, gedeftineerd was , en alwaar hy zyne onderhebbende Trouppes , ten getale van 9000 Man den 20. Augufty ontfehcepte , na ettelyke Dagen met tegenwind te hebben moeten fukkelen , het geen den Engelfchen Gouverneur Murray gelegenheid verfchafte om alle mogelyke Levensmiddelen byeen te zamelen, en daar door het Kafteel San Phelipe in dien ftaat te brengen dat het althans voor geen' fchielyken hongersnood bekommerd behoefd te zyq fchoon , door het byeentrekken der Trouppes , op het'Eiland zynde, een Garnifoen van 3yoo Man. m die Vefting legt, en dus het geweld der Spaanfche Magt nog al vry wat zal kunnen wederftaan , of fchoon deze bereids meefter is van het geheele Eiland, buiten 't vqorn. Kafteel, en by die gelegenheid i8f Man Krygsgevangen heeft gemaakt , 'èoo Schaapen weggenomen , een Magazyn met Scheeps behoeftens voor 14 Schepen van U^-
* 1 ' ' ' r &t z M



«al GEDENKSCHRIFTEN
ijie veroverd een Kaaper genoomen en twee verbraacj
heeft.
Dan vermats het voorn. Fo:t San Phelite , op zulk eenen ongenaakbaaren Rots niet gelegen is als Gibraltar zal te bezien ftaan of de Gouverneur Murray , offchoon een Man van geen minder moed en baleid dan den ComUiandant Elliot, te Gibraltar , het zo lang zal kunnen uithouden, a's die Veiling. Hy meld wel in een BriefVan den 19. Augufty , dat het Garnifoen zig gezond en fris bevind; dat hy gereed is ter ontfangst der Spaanfche ifrygsmagt en om zig ten uiterfte te verdeedigen, maar, aangezien deze onderneeming tuflchen de Hoven van Madrid en Ferfailles is geconcerteerd, en ook eene Franfcbe Divifie van y Regimenten van Tou'.on derwaards zal vertrekken en door den Maarfchalk de Camp, Baron van Falkenhayn , een der geachtfte Franfcbe Officieren gecommandeerd worden, als mede dat er nog 4 a 5000 Man Spanjaarden ter verfterking van den Hertog deCV/7lon van Barcclena zullen komen , is het ganfeh niet te verwonderen dat het vonrn. Fort nu zo wel voor degecombineerde krygsmagt van Spanjen en Fraukryk zal moeten 'bukken als het in den jongften Oorlog heeft moeten bezwyken, toen Gibraltar vry en open was en Engeland zelf e.èpe Vloot hadden in de rniddelandfche Zee die Zo fterk was als der Frcnfchen.^
Hoe het ook zy, dit is ten minnen 'olykbaar dat Span* jen , eenmaal iets ondernoomen hebbende, daar vanniei ligt afgaat , hoedaanig te zien is aan Gibraltar zelf en Weft - Florida, dat ook genoodzaakt is geweeft zig aan de Spaanfche Wapenen te onderwerpen , en van welke overwinning het Spaanfche Hof een omftandig dagverhaal heeft gepubliceerd, dat wel 48 bladz. in Quarto beflaat en verfcheide Byzonderheden benelft, zo als de tegenftribbelingen , welke de Spaanfche Commandant der Expeditie, Don Bemardo de Galv'ez , in de uitvoering zyner Ontwerpen beeft ondergaan van den Commandant der Zeemagt , tot deze Expeditie beflemd , niettegenftaande' hy door den Cbtfd,EfcadreBonnet, onder het bevel van den' Generaal de Galvez was gefteld : Voorts de perfoneele gefchillen van den genoemden Generaal de Gahez met den Britfcben Commandant van Pcnfacola, jebn Campbell, uit al het welk genoeg blykt dat onaatigezien den yves;.
en



VOOR HET JAAR 1-781. <ja$
"In werkzaamheicl van Don Bernardo Galvez, en in weer» wal der moed en Handvaftigheid zyner Trouppes , deze onderneeming, welke begonnen wierd den 16. October 1780, en geduurd heeft tot den 8. Mey 1781 ,. weder inislukt zoude zyn, zo niet Don Solano , op het valfcfi gcrugt dat er agt Engelfche Oorlogfchepen voor Kaap* St'. Antony waren komen opdaagen , met zyn Esquader ter hulpe der Belegeraars was foegefchoten ; ja indien hy maar 14 d: gen laater gekomen was , zou de wakkere 4* Galvez, het beleg hebben moeten opbreeken. Het verlies der Spanjaarden, by deze ondernceming tegen PenJacaia , is,aangezien het gevaar en de langdunrigheid, zeer gering zynde flegts 9S Man gefneuveld en ioz Man gekwetft. De Heer de Galvez , welke nog zeer jong is en in den jongften Oorlog flegts als Lieutenant gediend heeft onder het Franfche Regiment van Aimqrit, is, wegens zyne betoonde bravoure, te gelyk met Den jofeph Solano, en Don Manuel dc CagfgaJ tot Lieutenant Generaal gemaakt. Ondertuflchen is het zeker dat de Franfche Artillériften veel tot die overwinning hebben tocgébrag't, en het zeer twyffelagtig is of men zonder hunne hulp wel geflaagt zou hebben ; teffens is by deze expeditie door den Engelfchen Commandant eene wreedheid ibetoond , welke verfóeilyk is, hier in bellaande, dathy aan de Indiaanfche Wilden $o Piafters betaalde voor elke Spaanfcie Hair - kruin, die zy hem bragten, en elk, die , weet hoe moordaadig zulks door die Wilden uitgevoerd ivord , moet yz'en op het l'.oóreh dat een Brtfch Bevel*' hebber dusdaanige Praemien durft uitlooven.
Frazhyk, het welk, volgens de algemeeüé gedagtetij, reden had om meerder Wezenlyke voOrdeelen, dan de verovering van hét Eiland TabagO, van de Vloot önlüer den Graaf de Graffe te veirwagten, ziet zig daar in grootlyks te leur gefteld , door het misverftahd hetwelk wy met een woord in ons vöorig Stuk hebben gemeld dat op de voorn. Vloot Was gereezen, volgens de Engelfche Nieuwspapieren, welke daaromtrent ditmaal, tegen gewoonte , ongelukkig maar al te waar geweeft zyn, want men verneemt dat dé Begunftigers van den Heer de Grafje, die door veel lieden wegens zyn gedrag uvoiügelaakt , den fchuld van den geringen voorfpoed te{en den Admiraal Hood op den Heer de Bougainville.
Kr 3 wer«'
I heeft onder het Franfche Regiment van Aimqrit, is, we-
feegen gewoonte , ongelukkig maar al te waar geweeft



é3<s GEDENKSCHRIFTEN
werpen ; ook is het zeker dat de voorn. Vlootvoögt zig, in byzyn van laatftgemelden, van den Marquis de Bouillé en van zyne Vlag-Officieren fterk heeft beklaagd dat de gemelde Chef d'Èfcadrc zyne Seinen miskend had en dat, zo hy daar aan had gehoorzaamd, de Engelfche Vlootafgefneeden en vernield zou ge weeft Zyn; maar er is geen blyk dat hy uit hoofde dezer ongehoorzaamheid eenige Bevelhebbers iu arreft had deen zetten , zo als voorheen wes gezegd ; in tegendeel is het te denken dat dit verfchil zulk een vaart niet heeft geloopen, vermits de Heer Bougainville cp de gemelde klagt heeft geantwoord dat hy zynen Generaal den fmaad eener tegenbefchuldigiiig niet zou aandien, mar.r alle de Officieren van 'de Vloot tot getuigen nam, of, op het Oügenblik dat bet gevegt begon, de Generaal iets ordonneerde dat zyne meemug te hennen gaf; dat hy in een uur tydt veel 50 verfc billende feittén gaf en dat, de rang fehepen niet wetende volgens welke zig ie regelen, bier uit de wanorde ontftond wam- over by klaagde, en welke bet werk was van hem en niet van zyne Officiers.
Zeker oudertuffchen is hét dat, hoedanig ook dit géfchil veroorzaakt of geëindigd moge zyn, de Engelfche Vloot»van den Admiraal ilood haur behoud te danken heeft aan de wanorde Waar in zig de Franfche Vloot bevond, en het voor de Franfchen te wenfehen zy dat de Ëevelhebberen hunne oneenigheid zullen laaten vaaren* vermits anders de Expeditie ,. die tegen Nieuw-York is beraamd, wel van llegtenuitflagzou kannen weezen vermits de Americaanen niet anders wagten dan de aankomft der Vloot van den Heer de Graffe om daar mede door te gaan* en dus zyii wy op het punt om berigten uit dat Waerelddeel te ontfangen die ons zullen doen zien dat het Oorlogs-Toneel uit delVeft-Indien ra Noord - America zal overgebraat Worden, vermits niet alleen de Vloot van den Heer de Graffe 23 Schepen Van Linie, maar ook de Divifie van den Chef dEfcaare du Monteil, welke Don Solauo in de belegering van Penfacola heeft geaffilieerd ook derwaards zal ftevenen. Het geen zekerlyk zeer nodig zal iyn, wyl men verneemd dat Rodney mede na Noord • America is gezeild en zyne Vloot, met de aldaar zynde Scheepsmagt onder den Heer Greavcs 3f Schepen fterk zal zyn , daar die der Franfchen flegts «it 31 Schepen ïou beitaan.



VOOR HET JAAR i78i. 631
Ten aanzien vandegefteldheid der Zaaken in dat Waereld-deel is men Öp> verre na niet grondig enderrigt , want onaangezien de Engelfche» Depêches ontfangen * en er niets van publiceeren , maar voorgeeven dat Lord Cormvallis aanhoudende voortgangen in Fiiginicu maakr, word zulks uit egte berigten wederfprooken , zo wel van dc Erigélft&e als Wanjcue zyde : Een BritfcbNieawsSchryver ^doorgaans voor't Minifteriegeneigd ,fchroomd niet te zeggen : „ Onaangezien Mylord Cormvallis , met „ de Trouppes onder zyn Bevel alles gedaan hebben, ,, waar toe het menlchlyk vernuft cn pcogingen bekwaam zyn uit te voeren in de omltandigheden waar ,, in zy zig bevinden , zich wy met leedwtezen uit de ,, jongfte Berigten vau dat Land dat de Geeft: van we„ denpannigheid tegen het wettig gezag daar altoos in „ een buitenfpoorige maate tegeerd , zelf ia zodaanige „ Provinciën als men reeds dagt ter gehoorzaamheid „ wedergekeerd te Zyn. De jongfte Proclamatie, welke de Opper-bevelhebber heeft uitgevaardigd om be„ fc'ftcrming en belooning aan te bieden aan allen , die ,, zig ouder zyne Standaarden begeevcn zouden, heeft ,, geenzins dat gevolg noch die aanmoediging gehad d''e men er natuurlyk van had moeten wagten,en ondanks „ de befte Vrienden der Regeering meenigwerf verzekerd hebben dat enze Trouppes zig in America zelve jkonden recruteeren , hebben wy nooit de vergenoeging ,, gehad die verzekeringen door authentique berigten be„ waarheid tc zien , eïl thans, Zelf, wil men dat My, j, lord Cornwallis door zorgen en vermoeidheden afgc. 3, mat ter herftelling van gezondheid in Europa te rug 5, zal keeren ?
En of fchoon dit laatfte a! eens niet zeer egt mogt zyn , bewyzen de volgende Brieven genoeg dat de ge: meld Lord, na reeds vry diep in Firginitn doorgedronigen te zyn tot aan Fork Point genoodzaakt is geweeft te i rug te deinzen eerft tot Ricbmoncl , vervolgens tot Wil* i liamsbourg,
I. Brief, gefchfeven op de Plantage van den Heer Tyre, 10 Mylen van Williamsburg , gedateerd den 17. Juny 1781. en geadrefleerd aan den Heer Sant* Huntingdou Prelider.t van 't Congres. „ Ik heb de eere hier nevens aan Uw Excellentie eene R r 4 „ Co»
I. Brief, gefchfeven op de Plantage van den Heer



6}2, GEDENKSCHRIFTEN
Copie van mynen Brief aan den Generaal Greene , be» helzende het berigt der GebeurteniiTen zedert ir>yn;rt jongften Brief van den 18. dezer voorgevallen. Ik voege daar by een Brief van den Colonel TarlefM aan den Lord C&rnwaUis, welke in onze handen gevallen „ is by gelegenheid eener terugdeinzing van dien Heer. „ Ik heb de eere met den grootften eerbied te zyn
Het.) 1<A FAYETTÉ.
II. Brief aan den Generaal Major Greene , gefchreven ter zelfder plaats als vooren, en dus luidende;
Myn Hïer!
Myn Brief van den 18. dezer heeft Üw-È. gemeld „ de terug deinzende beweeging des Vyands, al waar hy ,, halte had gehouden. Ons verlies te Fork - Point be* „ ftond flegts in eenige Oude Geweeren , die niet her,, (leid konden worden en eenige (tukkenGefchut, waar
van 't grootfte getal weder hernomen is.
„ Den i8. maakte liet Britfcb Leger eene beweeging/j „ zo ik my verbeelde met voonreemen om op een af„ zonderlyk Corps, onder den Generaal Mühlenherg, „ te vallen '^ uit welken hoofde het ligte Voetvolk en de „ Penfylv'aniers , gecommandeerd door den Generaal „ IVayne zig op marfch begaven; maar de Vyand keerde „ weder in de ftad. Des anderen daags kwamen by my „ de Trouppes van den Generaal Stüben , en Ricbmond „ wierd in den nagt van den 23(ten ontruimd Den „ Vyand gevolgd hebbende wierd by door onze ligte
Partyen by Nieuw- Kent- Courtboufe aangetroffen. Het ,. Leger bevond zig nog op eenigen afftand en Mylord „ Cormvallis vervolgde zynen marfeh na Williamsbourgi „ 'Zyn agterhoede en regter flank Waren gedekt door een „ zwaar Corps gecommandeerd door den Lieutenaut-„ Colonel Simcoc. Ik deed een Detachement voortrek ,, ken onder den Colonel Butler, maar, in weerwil van „ den moeilykften marsch bericht de Colonel dathy den „ Vyand niet zou hebben kunnen inhaalen zo niet de „ Major Macpberfon $o Man van het ligte Voetvolk by „ een gelyk getal Dragonders agter op had doen zitten, i} welke den Vyand, binnen 6 mylen van Williamsburg
5, aan»



VOOR HET JAAR jySr. 6"33
aangetroffen hebbende daarop aanvielen. Zulken van
i, de voorhoede als tyds genoeg ter plaatfe komen kon„ den bcllonden in Schieters onder de Majors Call en
Willis begonnen eene zeer hevige Actie en den (laat „ van ous verlies zal UWE. hiernevens vinden; dat ,, van den Vyand bellaat in 60 Dooden j waar onder 4, verfcheiden Officieren, en honderd Gekwetfien, ün,, eevenreedigheid , welke de ervarenheid öhfer Schieter9 „ ligtlyk verklaard. Ik heb zeer veel verpligtingen aan ,, den Colonel Butler als mede aan de Officieren van ,, het Detachement, wegens hunnen yVer iu 't vervolM gen en geduürende de Actie.
„ De Generaal IVayne, die ter önderfteunmg vaa But,, Ier op marfc^ gegaan was , zond eenige Trouppes ,, voor uit onder den Major Hamiltm. Het geheel „ Britfch Leger trok uit om Simco'è te falveeren; en, ,, toen onze Armee alhier was aangekomen keerde zy „ weder na Williamsbourg. De Poft, welke zy nu be,, zet, is (terk en onder befcherming van haare Schepen , . ,, maar wel ipo Mylen van Fork-Point. Ik heb de
eere van deeze beweegingen kennis te geeven aan de ,, uitvoerende Vergadering der Republiek ten einde da
zitplaats der Regeering iivdeHoofdltad weder heifteld 1 „ moge worden.
(Get.) LA FAYETTE.
Het geheele verlies is in dé Actie van den 16. Juny, i dóór den Colonel Butler zelfs als egt opgegeeven , be1 ftaat in 2, Lieutenants, 1 Sergeant en 6 Soldaaten geifneuveld, 2 Kapiteinen , 2 Lieuteuants, 10 Soldaaten igekwetft, 1 Lieutenant en 12 Soldaten vernuft, eenSer[geant en een Soldaat gevangen.
Het blykt ook uit een Brief van Williamsbourg van iden 30 juny dat Mylord Cormvallis tot die Stad te rug igekeérd is, als waar in ten aanzien dezer Actie word :gezegddat omtrent 300 Raugers, daar ondergerekend de [Cavalerie, fo Jagers en 29 Schutters , door 70 Ruiters 11200 Schutters en 120 Man ligt Voetvolk, alle onder [bevel van den Mrijor Macpberfon, Side de Camp van eden Marquis de la Fayette wierden aangevallen en de 1 Rebellen zo tc voet en te Paard ontfingen en er een R r s goed'.



634 6ED EN KSCHRIFTEN
goed getal van deeden fneuvelea, een Major, twee Subalternen en 53 Soldaaten gevangen namen en 15-0 vail hunne getrokken Snaphaanen aan ftukken iloegen, ter» wyl zy Rangers zelfs maar een Subaltern Officier met 24 onder Officieren ëii Soldaten verloeren en x Subalternen met 18 Soldaaten gekwetft wierden.
Uit dit alles blykt dat zo de Engelfchen al eens in 't hart der Provinciën dringen , zy 1'chielyk genoodzaakt worden te rug te keeren , miffchien dat de aannaderen de Winter, en de komft der zwaare Vlooten bëflilfendet' gebeurtenilfen te weeg zullen brengen , indien niet de verwagtingen zodanig te leur worden gefield als met betrekking toi: de Gecombineerde Spaanfche en Franfcbe Vlooten gefchied js ï als Welke na df Engelfche Kutten door hunne vërfcriyniüg in rep en roer gebragt te hebben, van daar zyngefcheiden, zonder zo min als in 'tj?ar 1779. jets te vehigteh, zynde Don Louis deCordo'üa op bekomen ordres den y dezer met zyne Schcpeti ha Spanjen gezeild en de Graaf de Guicben met het Franfch Efquader in Brefi te rug gekeerd, waar door nu alle voordeel en , welke men zig met grond van zulk eene formidable vloot kori belooven, ganfeh en gaar iu rook zyn verdweenen , tot verwondering van ganfeh Europa. Het eenige Voordeel dat men van deze Vlooi gehad heeft is dat derzelver kruis» togt heeft gediend om de Landing op Minorkd tb bevorderen 'eu zo deze na Spanjen te rug gekeerde Schepen niet weder Zee kiezen om' den Engelfchen het ontzetten van dat Eiland te beletten , zou 't niet onmogelyk zyn dat zy Gibraltar en Minorka beide te gelyk weder Van hunne bekommering verloflen.
Groot-Brittannien , zo als uit het voorgemelde gedèël» telyk blykt, bied nog even hardnekkig en fier het fpits aan de menigte Vyanden, die het zelve als omringen en die, ingevaile derzei ver magt maar eeniger maate meerder vigueur gebruikte, in het doorzetten van ontwerpen in ftaat zouden fchynen den trots der Britten eensklaps te kunucnfnuiken. Bereids was het zelve beangft voor de tehuis komende Vlooten Van Jamaica en de Weft» Indifche Eilanden ; bereids was het zelve bekommerd voor haare eigene Kullen, als geen Vloot hebbende om zulk eene magtige Vloot van yo Schepen van Linie te wederftaan, en hoe ligt zou Torbay zelfs, de fchuilplaats waar in Derby te rug gekeerd was, getuige gevyeeft zyn
van



voor het Jaar 1781, t-3y
vatï eene vreeslyke gebeurtenis , indien de onderneeming 1 Van den Heer de la Motte- Piquet, om namelyk Darby in zynen fchuilhoek zelfs aan te taften, zo wel gevolgd Was als die voorgeflagen is.
Vau die bekommering ontheven, kunnen de Britten weder zig vleijen met eene onbelemmerde te huiskomft hunner Koopvaarders, hunne Vloot weder doen dominetren ®p de kuilen van Vrankryk, of Gibraltar op nieuw met Manfchap en Mondbehoeften voorzien en Mimrka ontzetten. .. „ , ,
Met dit alles is het zeker dat dit Ryk hoe langs hoe i meer uitgeput raakt van Geldmiddelen. Bereids zegt men 1 dat cr 17. Millioénen Ponden Sterling voor het toekoi mende jaar zullen beuoodigd Zyn en ten bewyze tot welke manoeuvres, meii reeds in Engeland toevlugt neemen moet, om het Credit van de B3nk te bewaaren, kan j men gewaar worden uit den volgenden egten Brief:
LONDEN, den 14 September.
1 ■ ■>•> T_T'er ms(le hebbe de Eer UEdle te zenden, een 1 „ Ï~Jl Plan van Zaaken van de Bauk van Engeland , t , „ zo als de Gouverneur het gifterèn aan een Generaale . ,,, Vergadering van de Eigenaars heeft bekend gemaakt,
, 5, toen zy hebben beflooten , dat de aanftaande Dividend , ,,, op den 10 üctober tegen 3 per Cent per Annum , . „ zal zyn ; dat om het Cspitaal Fonds zo veel mo» , ,,, gelyk met de Schuld van het Gouvernement egaal te i , „ maaken, ieder «Jïigenaar zal 8 per Cent op zyn Capi-
,,, taal Fonds inbetaalenj op vier betaalingen, als per on, ,,, derflaande Piaru Gemelde 8 per Cent aan de Capitaale s ;„ Actie gevoegd te worden; dus zal ieder Eigenaar van j ,„ 1000 P, Bank Adieu, na inbetaaling van 80 P.Sterl. .. ,„ Credit voor 1080 P. Actiën op de Boeken van de j ,„ Bank hebbende ,6 per Cent per Annum op dezelve u ,,, jouïffeeren , en indien hy geliefd de additioneele §0 I ,„ P. te verkoopen, kan hy dezelve na rato de Prys van, I ,„ de Bank Actiën doen ; aanftaauden Donderdag zal er j ,8, nog een Generaale Vergadering zyn, om de bovenn 5 3, gemelde belluiten goed te keuren, en order te ftellen c ,,, wegens de Documenten , dewelke UEdles moetei* s ,,, teekenen, om ons te bemagtigen de betaaliugen voor \ .3, UEdle te maaken. Wanneer dezelve uitkomen zullen
ï ' » ie



636 GEDENKSCHRIFTEN}
é, de Eer hebben UEdle nader te fchryven, intuffchen „ blyven met byzondere Hoogachting enz."
Het Gouvernement is aan de Bank fchuldig . . P n,6S6,Seo
Het Capitaal van dé Bank- Actie is ; . 10,780,000
Dus is hét Gouvernement fchuldig voor ineer dan het Capitaal. t . , . . 9©5,8oo
Het geen'de Eigenaars thans zullen moeten betaalen , zynde 8 per Cent op het Capitaal van ƒ10,780,000 is* 1. ; ; , [ 862,400
Dus dé Schuld vari hét Gouvernement zal het Capitaal Fonds niet meer overtreffen dam i s si* i P 44,400
De bovengemelde 8 per Cent moeten als volgd betaald "Worden.
1 per Cent op dén 19 ödtóber 1781.
2 per Cent op den 20 Decemb. 1781»
2 per Cent op den r? January 178a.
3 per Cent op den ly February 1782;
,, Zeer verwonderlyk was het in den eerften opflag ,, dat de Bank een half per Cent meerder Dividend ar-
relteerdc, daar men begreep dat dezelve haar contant i, Geld wel zou benöodigd hebben , eensdeels ter be,, taaling van derzelver Üótroy, bellaande in eene Lee-
3, ning van twee Millioénen aan de Regeering, tegen „ de intereft van 3 per Cent, en anderdeels om dat haar „ Kas vry fchraal wierd door de continueele uitvoer van ,, fpecie, ter faldeering van de nadeelige Balans van En»
4, geland met de buitenlanders , waar in de Bank zyde3-5. lings Word betrokken , uit hoofde van het misbruik ,, dat zy van haar credit maakt om het Gouvernement
jaarlyks met Geldleeningen te affilleeren , het welk „ gefchied door het maaken en uitgeeven van nieuwe ,, Batiknooteii, waar door het Papier zo buitenfpoorig. „ word vermeenigvuldigd, dat het de reprefentatie van „ van tyd tot tyd haglyker maakt. Dan deze verwon-
dering verdween fchielyk toen men vernam dat men ,', op iedere Actie van looo Pond Sterl. 80 Pond op „ uieuws tegen den intrefl van 6 en 3 vierde per Cent
opnam ; maar ook deze nieuwigheid word als zeer
» go






é38 GEDENKSCHRIFTEN
Bruisfifabe Majefteits Onderdaanen zullen dienen te gedoogen of zig nog eenen Vyand op den hals te haaien; want in de Ordonnantie, door dien Monarch op den 30 April jongftleden wegens den Koophandel der Pruisfifcbe Onderdaanen uitgevaardigd word iu Artykel 2 gezegt-
„ De Pruisfifcbe Zeevaarders kunnen op Pruisfifcbe „ Schepen alle andere Waaren, die niet verboden en geen „ eigentlyke Erygsbeboeftens zyn .... zo wel de»» Krygvoerende als Neutrale Magten toevoeren , en „ zyne Koninglyke Majefteit vei wagt van de billykheid „ en vriendfchap der oorlogende Mogendheden , dat zy ,, hunne gewapende Schepen niet toeftaan zullen de „ Pruisfifcbe Schepen, belaaden met M A S TEN, „HOUT, HENN1P, TEER, KOORN , of „ diergelyke Materiaalen , geen eigentlyke Krygsbehoeftens zynde, maar, door de gevolgen, daar toe kunnen de gebruikt worden: .... te omruilen , op te brengen en den Pruisfifcben Handel daar door den bo„ dem in te liaan <%p-'' Voegende Zyne Pruisfifcbe Majefteit daar by de belofte om de zaak zyner Onderdaanen in alle diergelyke gevallen zig ten (lerkften te zullen aantrekken , wcshalven de Britten de Schepen hier boven gemeld onbelemmerd zullen moeten laaten vaaren , of fchaverhaalingen zouden kunnen zien neemen, daar geen groote Zee - Magt toe benoodigd was.
Dus zegt men ook dat met gelyke koelheid ontfangen is het voorftel, door de drie Noordfche Hoven gedaan om een ftilftand van VVapenen met Holland aan te gaan, en geen wonder! daar Engeland geenzins «it het oog verlieft het ontwerp om den Hollanders, helaas te gering van Zeemagt voorzien ,de vaart op de Ooftzee te belemmeren , waar toe men zegt dat het bereids gerepareerd Esquader van den Admiraal Parker onder den •Commodore Stewart beftemd i§, en eer ft daags ftaat in Zee te fteken.
Dus den ftaat der zaaken ten aanzien der uitheemfche Ryken hebbende opgegeeven keeren wy ons ter befchouwing van de gefteldheid van ons dierbaar Vaderland, zynde iu der daad op verre na de gunftigfte nier, en welke elk Patriot, of Liefhebber van zyn Vaderland, in den eigenlyken zin met een beklemd, hart; moet doen
zug-



VOOR HET JAAR 1*781 635»
aagten , zo wegens de vertraagingen welke de Koophandel moet gedoogen, als wegens de onmagt waar in wy rins werklyk bevinden om een gedugte 'Vloer tegen den trotfchen Brit iu Zee te brengenen hem te feereu wat het is een onrechtvaardiger! Oorlog aan een Ouden Bondgenoot aan te doen.' Hy heeft, 't is waar ondervonden dat in onze Zeelieden den zelfden geelt eu moed zit als in de Trompen , de Ruiters en andere ^Zeehelden gezeeten heeft; maar teffens ondervind hy hoe gering onze magt is,' waarom hy trotfelyk tot op onze Kuiten met zyne Schepen zweeft, zonder dat men er hem van daan d'ryft. Te regt is uen 12411e!' Pfalm tot onderwerp der Danfcpredicatie over den jonglten Zeeflag genomen, wyl ieder, der zaaken kundig, un dien opzigte zeggen kan gelyk daar ftaat, onze ziel is ontkomen, els ten Vogel uit den Strik der / 'ogelvangers , den Strik is gebroken en ity zyn ontkomen. Edoch, 'e tyd en ons bellek niet gedoogende breed uit te weiden, dienen wy ons louter te bepaalen by de voorvallende tebeui tenilfem
Wy hebben in ons voorige Stuk met een woord gemeld, welke nadeeligc gerugten er geloopen hebben wegens de Schepen, die men gewenfcHl had dat er uit de Maas en Zeeland by de jonglte Actie tegen Parker geweelt hadden. Wy hebben gemeld dat de ordres wegens der zeiver uitloopen niet waren ingetrokken, zo als verfpreid was; dat zulks, althans ten aanzien van de Maas waar was, heeft Kapitein de Bruin voor 'toog van 't Publiek willen bewyzen, zo als blykt aan da volgende, verklaaringen.
„ De ondergefchreeven een en andermaal in de Noord» ,, Hollandfche Courant , en fpeciaal in die van den 17. „ Augufty gezien hebbende,dat deszelfs Schryvei, niet„ tegenllaande hem zulks was tegengefprooken , heeft „^trachten ftaande te houden,dat de Schepen uit de Maas s, of Góede Reede contra ordres hadden bekomen, om „ uit te loopen, ten einde niet met de 's Lands Schepen „ en Convoi, die, uit Texel ftonden te zeilen , zouden ,, conjungeerén , zoo verklaart de ondergetekende by „ deeze, ten einde het Publiek te doen zien , hoe veel
geloof zulke' Schryvers verdienen , welke alleeniyk „ r.uu werk fchynen te maaken 0111 twift en tweedragt
te verwekken, dat hy3 commandeerende Officier zyn■ d«



64» GEDENKSCHRIFTEN
de van die Schepen en dat Convoi , niet anders heeft ,, ontvangen noch van Zyne Hoogheid den Heere Prince „ van Orange en Nafiau , Erf-Stadhouder, Admiraal, „ Kapitein-Generaal, &c. kg. éfc noch van de Admi-
raliteit op de Maaze, noch van Zyne Excellentie den „ Heer Vice - Admiraal Hartlinck, noch van iemand ,, hoegenaamd, dan (hikte beveelen, om met het Con„ voy ten fpoedigfte en by de eerfte gelegenheid de Goe„ de Rheede uit te loopen en met de uit Texel te zeilen „ of gezeilde Schepen, op de beft voeglykire wyze, te ,, conjungeeren, en dat deeze ordres nooit zyn gecou„ tramandeerd, in tegendeel telkens op de ftriklte wyze ?) zyn herhaald.
„ Dat wyders de redenen, waarom de ondergctee„ keade deeze ordrs niet ter uitvoer gebragt heeft, blyk,, baar zyn uit de volgende Atteltatien , welke tevens „ ftrekken tot een bewys van het bovenftaande , dewyl
zonder order al den aangewenden vlyt, om in Zee ,, te komen, geen plaats koude hebben.
En eindeiyk verklaart de ondergeteekende, dat hy „ reeds op den 14 January 1781. bepaalde en itrikte or„ der heeft gehad , om alle onderdaanen des Konings „ van Engeland, als openbaare vyacsden van deeze Ver„ eenigde Nederlanden, te handelen en te bevegten, en „ op dien grond zyne ordres tot zulken einde gegeeven „ te hebben aan ligte Vaartuigen , by gelegenheid, van „ tyd tot tyd naar Zee gezonden.
ANDRIES de BRUYN.
Ik ondergefchreeven Lootsman van Texel verklaare by deeze, (louter ter liefde voor de waarheid) dat ik. door zyne Excellentie den Heer Vice-Admiraal Hartfinck uit Texel ben gezonden naar Helvoetfluisaan boord van 's Lands Schip Prins Willem, gecommandeerd door den Kapitein de Bruyn , op welk Schip ik ingevolge die ordre ben aan boord gekomen den 7 July, om het zelve ^n Texel binnen te lootfen, dat zedert dien tyd geen de minfte geleegenheid is voorby gegaan ,of de gemelde Kapitein heeft daar van ( hoe «ering toe fchynende) tragten gebruik te maaken, om uit te zeilen met zyn ouderhcbbend Schip, doch dat de wind telkens is veranderd eti van contrarie wind gevolgt.
Dat



VOOR HET JAAR 1781. 64r
. Dat by hein Kapitein zodanige moeite enblykbaare kundige Zcemanfchap is aangewend , als van een Zeeman is te eüTehen of te wagten ; kunnende dit niet in Zee konnen, nergens anders aan worden toegefchreeven dan aan eene volllrekte onmoogiykheid by roanquement vandoorftaanden goeden wind en gelegenheid.
Hebbende dezelve Kapitein het voor de Goede Reede, ten onveilige plaats voor een zwaar Schip , vyftien etmaalen laaten leggen, tot dezelve op den 20 deezer door Itorm, met laaten flippen van een touw en anker , die plaats verlaaten moed , en voor Helvoet zyn Schip in veiligheid brengen.
Voor reden gevende contmueel aan boord te zyn geiweeft , het zelve gezien en gehoord te hebben , en bereid te zyn, des gerequireerd werdende 4 het voorfchreeiven met Ècde te verlterken.
Aan boord van 's Lands Schip Prins Willem , gean»'kerd voor Helvoetfluis, den 21. Augulty 17811
(Was geteekend) JAN KOCL
Met het.gepofeerde in dit inftrument confirmeeren wy ens ten vollen , certificeerehde alles wat. mooglyk is te ,zyn aangewend ; mede bereid zynde , zulks des gerejquireerd werdende, met Eede te beveiligen. i( Aan boord van 's Lands Schip boven gemeld , dato iüt fupra.
(Was geteekend) J. W. van Old&nbaYnevelt^ Gen,. TuUingb, Kapitein jf.C. vanOverveldt, Lieutenant. P. P. Frydlund , Lieutenant. jacob Haak , Eerttii Stuurman . Tweede Stuurman.Willem Pieters Cal/U Derde Stuurman Arend Dirkfe Meyers.
Accordeerd met het Origineel; (Onderftónd )
jFoannes WeymanS j Eerlle Schryver. My prefent
(was geteekend) Joannes Weymans, Eerlle Schryver*
ftYty Ondergeteekenden al ié Schippers, voerende KoopVV vaardyfehepen en aangegeevenop den 7, 8, 13,- 14, 117 en 18. July, om met het Convoi uit de Goedereeds niit te zeilen, welk geleid zoude werden door den Kapitein de BRU Yin , commandeerende 's Lands Schip IP R I N S WILLEM: Verklaaren by deezen * dac ffeedert dien tyd geen de miulte gelegenheid is opgekoS s men $



64- GEDENKSCHRIFTEN
men , waar van deze] ven Kapitein niet heeft trasten gebruik te maaken, om met zyn Schip en. Convoi in Zee te komen, contrarie alle mogelyke Attentie en Vigilantie door den zei ven is aangewend ; doch door opkomende ftilte en gevolgde contrarie wind telkens weder moeten ankeren ; des dit niet in Zee komen aan een volllrekte önmogelykheid moet werden toegefchreeven en geenlints aan verzuim.
Zelfs verklaareu wy , dat toen' gemelde Kapitein de laatttemaal op den 19. deezer na Zee wilde' zeilen en het tot kort voor den droogen heeft gebragt^ zulks veel was ondernomen en ons aller approbatiej ten aanzien van de lucht en ömllandigheid, niet was wegdragende.
Wydefs verklaaren wy , louter uit liefde voor de waarheid, dat dezelven Kapitein ons gcenzints op den 7. Augufty, wanneer dezelve van ankeren mét een contrarie wind met ons heeft gefprooken,' meergemelde Kapitein zulks niet als affchrikkende heeft voortgebragt, maar difcourcerender wyze en conform de keunis van een kundig Zeeman, welk ankeren wy daar om ook uoodzaaklyk gevonden hebben en ten eenemaale goedgekeurd , voor redenen van wetenfehap gevende, onder het Convoi te hooren en de gelegenheid van weêr en wind tot heden gezien en hebbende bygewoond , bereid zynde , het borenftaande des noods met Eede te verfterken.
Aldus gepafleerd ter Reede voor Helvoetfluis , den24. Augufty 1781.
( Was geteekend j' Sjbrand H. Brirmema.- JaCob Ueiues.' Jello Pieters. Hendrik Lommerfe. Tjeerd Sikkes. Daniël Uldriks. Imke Droft. And. Allan. Harme Lahrman, Oege Gei rits. Daniël Arends. Jan TjebbeSi
(Onderftónd) My pfefent ( Was geteekend) JoannesIreyrnans, Eerfte Schryver. Accordeert! met het Origineele.
Joannes IVcymans, Eerfte Schryver.
Indien nü alles wat in gemelde Verklaringen , word opgegeeven , teti vollen egt is , moet men ten minften zeggen dat, zo niet de Lnots onkundig , het Schip zelf Zeer ongelukkig is ; want toen eindelyk alle voorheen gemanqueerd hebbende omftandigheden zo gunftig wierden dat het den dertienden dezer van de Goede Reede
ia



VOOR HET JAAR 1781. «43
in Zee ftak , raakte het na veel fukkelens op de Hoogte Van Tcjfe!,. alwaar buiten Gaats ten anker lag het op nieuws in Zee gedoken Convoy na de Ooft-Zee, met en benevens 8. Gewapende Ooit - Indifche Schepen , het welk alles was onder De vel van den Schout by Nagt van 'Braam, en den Heer Dekker, buiten wien er gec*v Kapitein was, die den jotigtten Zeedag had by gewoond, zotl vertrekken,; maar, tot groote verslagenheid Onder de Kooplieden, de Vloot keerd in Tejfel te rug met de Koopvaarders en Schepen, die onder Kapitein de Bruin uit de Maas waren gekomen, behalven het Schip van den gemelden Kapitein. Dit alleen ondergaat het noodlbt van op de Zuiderhaax valt te raaken, en wel iu zodaanigeti. toeltand te komen, dat men wel had mogen weufchen dat het lieVer nog 6 Maanden aan de Goede Rheede was gebleeven , alzo men dan mislchien den ramp niet zon geleden hebben, om een Schip van 74 Stukken Kanon, evenwel met eeri Loóts aan Boord, die immers kundig moet zyn! op de Zuiderhaax te zien vetbryzelen, na egter Kanon, Zeilen en zwaare Ballatt geborgen tehebbeü !
Ttrwyl wy hier hier het noodlot van dit Schip hebben gemeld , zal niet ongevoeglyk zyn hier te plaatzen 'een Brief uit Viijjingen gefchreeven , welke eenig licht verfpreid over de Schepen, die men verwagt had dat uit Zeeland zig by die van de Maas zoude gevoegd hebben, en van dezen inhoud is:
„ Niets verwonderde my meer ; dan UE. al meede ,, in dat begrip te zien , 't geen ik uit UE. fchryven ,, moet gelooven, in Holland algemeen te zyn, dat na„ mentlyk de Zeeuwen de Schepen , welke uit dé „ Maas hier zyn , zouden verzogt, en vervolgens „ belet hebben met de Vloot, onder bevel vau den ,, Schout-by - Nagt Zoutman, uitteloopen. Ik kan UE6 ,, in beide deze opzigten van het tegendeel verzeekeren. „ 't Is geheel onwaaragtig, dat de Zeeuwen (dat zou,, den dan mseten zyn dc Heeren Staaten van Zeeland') ,, deze Schepen van Zyne Hoogheid hebben kunnen ,, verzoeken, alzoo daarover ter Staats - Vergadering „ van Zeeland nimmer eenige deiiberatien zyn voorge,, vallen, veel min dat daarop dien aangaande zoude zyn „ gerefolveerd : Veelen (tonden zelfs over't arrivement ,, van deze Schepen zeer optezien, terwyl men hier van
derzelver komit zeer verfchrikte, als neemende deze j, Schepen , toen ze de Stad falueerden , vOor vyandeS s % „ )yk«



64* GEDENKSGHR I F TE N
hke Schepen, om dat het juist op Zondag onder Kerk,, tyd was, toen zy aankwamen : zoo verre was heter s, van daan, dat men hier van de aankomt! dezer fchepen Zoude ondenegt geweelt zyn ! Maar hoe on,, waaragtig dit voorgeven in den Haag ook wezen mali ge^ dat dezen Schepen door de hooge Regeering dezer „ Provintie van dén Admiraal Generaal zouden verzogt „ wezen ; hog ruim ibo onwaaragtig is het , dat de 3, Zeeuwen, waar door ik vefttaa de hooge Regeering, ,, zouden htbben belet , dat de Schepen van de Maas, „ die hier lagen, en de Zuid'Bevelandj Kapitein Baron i, vtin Kinckcl, i\g by het vorig Convooy zouden heb» „ ben gevoegd. 11; kan TJE. in alle waarheid verzeekertn, dat ieder éen hier niet alleen zeer verwonderd, maat fchier verpletterd Itond op de tyding , dat de „ Vloot uit Tejfel in zee gedoken was, zonder dat men „ den Baron van Kinckel eenige beweging had zien ma,,ken, om uitteloopen, niet tegenltaaude eenige Sche„ pen hier gereed lagen , om onder zyn Convooy zig „ by de Vloot te Voegen , én ieder ëen zig verbeeldde , „ dat hy ook orders had , om in zee te Heken; jaa ik „ kan er byvoegen, dat men toen hier alomme , op 't „ fujet van zomrfiige voornaame Perfoouaadjeu , ruim „ zoo fterk fprak , als ik hoor , dat dit a costi gefchied, „ en dat niemand hier eenige reeden begrypen konde , ,,' waarom 2 zulke Voorname fehepen in dezen tyd , als „ de Zuidbeveland , van 6o , en de Schiedam , van yo ,, Stukken, gecommandeerd door een Officier van zoo „ veel reputatie , als de Kapitein Rauws , binnen de ga,, ten gehouden wierden, zonder iets te mogen uitvod,, ren. —»- En waarlyk, myn Heer, wanneer de tegenswoofdige Staat onzer Eilanden , en fpeciaal dat „ van Walcheren, tot welks defenfie de fehepen van de ,, Maat dan eigentlyk zouden ingeroepen zyn , UE. „ bekend was, ïondge altoos niet kunnen twyfelen aan 3, de waarheid , van 't geen ik UE. zoo even verzee,, kerde. Dit Eiland is in een veel beeteren ftaat van de„ fenfie zedert het laatst van de maand Maart, dan uwe kuften in Holland. Vlijfmgen is voorzien van eene batterye van zi ftukken \ 24 Pond , eene van 12 ftuk„ ken a 18 Pond, eene van ic ftukken a 12 Pond, en
„ eene van 10 ftukken a 8 Pond. Op den hoek van
,, den Vyg - Kt er is eene batterye aangelegd van y fluk}, ken a 24 Pond , en van 4 flukken a 11 Pond , om
„ de



VOOR HET JAAR 1781. *tf
defchcpcu, die donr den Deur/00 naar VTifflngen ko-
irien , en tot op den hoek van den Pyg» Eter moe,, ten loopen , te beltryken. — Aan de Npordzyde van „ Weftcappel'is eene batierye van 8 (tukken a 24 Pond, ,, en van 3 a 18 Pond, en aan ee Zuidzyd'e dier Stedo „ eene vau f (tukken a 18 Pond , om fehepen , die het ii Ooftgat eniBptkil zouden* willen inkomen , iu het op„ éêilen waar te neemen. Daarenboven zyn de oevers
van Weftcappel tot voorby Domburg genoegzaam ge,, dekt door de Katten van Domburg en het Rif van ,, Ooftcappel, waar door geene fehepen van eenig belang „ de wal kunnen naderen. Op de duinen van het Ooft er* „ hoofd is eene batterye van 6 (tukken a 12 Pond, én „ de batterye van den Haak is gemonteerd met 3- (tuk,, ken van 24 Poud , 2 van-12 Pond , en één van 8 ,, Pond , terwyl by deze , zoo wel ajs by alle de vo,, rige batteryen , behoorlyke militaire wagten geplaatst „ zyn. Eindelyk is de Stad Peere nog voorzien van 4 ,, (tukken a 24 Pond, 2 ï 16 Pond, 13 a 11 Pond , en „ 2 ?. 3 Pond, eu een der bolwerken van 'tkafteel Kam„ mekerismet kanon gemonteerd,om de Rheede aldaar te „ dekken. Alle deze batteryen durf ik zeggen , dat zee» „ wel geconftrueerd zyn , en wanneer Zyne Doorlug3, tige Hoogheid ons de eere van een bezoek gunde , ,, ('f geen veele lang verzvagt hadden) zoude geen van „ hun gevaar lopen , om door het faluut aan dien Vorst „ in brand te geraaken, gelyk UE. fchryft, dat onlang* „ aan den Helder is gebeurd. Als Gy , myn Heer, nu „ de moeite neemen wilt, om de kaart dezes Eilands j, voor U te leggen , zult gy zien , dat het zelve van „ disltantie tot disltantie, op die plaatzen , waar men , „ met eenige reden, konde vermoeden, dat eenige vyan,, delyke accellien zouden kunnen plaats hebben , met
behoorlyk kanon is voorzien , om dezelven te belet„ ten; terwyl het tulTchen gelegen terrein door Troe„ pen gedekt word , tegens ipyalien en (trooperyen van „ ligte fcheepjes , en door de wagten der Landzaten. „ En wanneer men d't alles in aanmerking neemt zoude „ het dan niet belaggelyk wezen, voor eenen vyandely„ ken aanval zoodanig hevreesd te zyn , dat men , om „ dien aftewenden , vreemde Schepen liet overkomen, ,, daar men weet, hoe moeilyk het is voor eenen vyand, S) op vreemde kusten te landen , en welk eene aanzien,, lyke magt er nodig is, om eene landing met vrugt te S s 3 « kom



é46 GEDENKSCHRIFTEN
,, kunnen doen ; integendeel begrypt men hier , en in deze Provintie overal , dat hst niet de fehepen in de ,, gaten zyn , die ons voor eenen vyandelyken aanval moeten bewaren ; maar wel een ordentelyk Vlootje „ op onze kullen, dat zig dan hier , dan wederom daar liet zien, en de vyand , die het ondernam ,'om in de gaten te lopen van agteren op het lyf te vallen , en s, hem de retraite beletten ; en daarom wenfcht hier ieder een , dat de Schiedam en de overige Fregatten , , ronds om dit Eiland geftationeerd leggende , order kregen , om in Zee te gaan:, en vereenigd met eenige andere Fregatten der overige Admiraliteiten , heen ea weder langs de kusten te kruiflen : hier door zoude „ het volk dier fehepen in den eigentlyken Zeedienft wat , bedreevener worden, de gronden en gaten dezer Lan„ den beefer leeren kennen , en geen gevaar lopen , om , op helderen dag , by ftil water, op de Haaks te ïlran-»
„ den. : Men yerwagt hier dies te meer na 't uit-
?, zeilen onzer eigene Fregatten . de Brunswyk, Kapif. Pruift, de Si. Martensdyk , Kapit. Stavorinus , en de Walcheren, Kapit.'Haringman , om' dat men zig vart deze Officieren alles goeds beloofd, en ydereen, zoo „ wél van hun, als van hunne Equipagien, verzeekerd ,, is, dat zy ruim zoo geneegen zyn, om in den dienft' „ van hun Vaderland te fneuvelen, dan in de gaten de„ zer Eilanden zoo verdrietig te blyven leggen, en om„ tekomen. —■ Ik heb UE. dit alles zoo veel ampel„ der gefchrevcn , om UE. gelegenheid te geven, de valfche gerugten , tén laffe der Zeeuwen, op goeden „ grond te kunnen tegenfpreken; want ik kan UE.,als „ Lid van Staat, zweeren,' dat de St3aten dezer Pro„ vintie van 't verzoeken dezer fehepen, veel min van „ het ophouden, niets geweten hebben, nog tot hiertoe „ iets weeten, en ik zoude , als het er op aankwam,
„ hier voor uitkomen. Van het (handen van het
„ fchip van den Kapitein de Bruin word hier flerk ge„ fproken, en dit door al onze Lootzcn aan de fchan„ delykfle oorzaaken toegefchreven. Maar men begrypt „ niet waarom de Vloot juift om dat ongeluk moeft „ invallen, dewyl daardoor aan een Engelfche Koop„ vaardyvloot van ruim ijo zeilen gelegentheid wierd „ gegeven, om te ontfnappen Rauws ea Pruift zqm~ ,, den het verlies van Prins Willem genoeg hebben kun„ nen vergoeden. Gave God, enz.
Het



VOOR HET JAAR !7Si; <54y
Hec te rag keeren der voorn. Vloot in Tejfel berooft ons en van de te rug geleiding der drie Ooit - Indifche Retotarfchepen, welke in Noorwegen leggen, en van de uittogr der bovengemelde agt Schepen , die , met fo Stukken Kanon gewapend en wel van Manfchap voorzien , zekerlyk in onze Ooft - Indifche Gewefteu benoMigd zullen worden, indien de gelteldheid derzelven niet : gunftiger is dan die , welke opgegeeven word van de Kaap de Goede Hoop , van waar zeker Heer voor omtrent 6 weeken een Brief van zynen Zoon ontfing, in welken gemeld word : Ik maak jlaat my wel haajl temoem . ten laaten doodfcbieten of Krygsgevangen te geeven, want i er maar 400 Man in bezetting is; dan vermits men geimeld heeft dat aan die importante bezitting der Nederllanders ook de Opgezetenen iq den Wapenhandel pn(derweezen wierden en dit nog al een aanzienlyk getal 1 uitmaakt, is te hoepen dat het zelve zig tegen de Britl ten, zal kunnen verdeedigen tot tyd en wyle er hulp uit ■ het Vaderland kan komen.
Boven dien zouden de voorgemelde GewapendeSche* pen in ftaat zyn qp hunne reize en in wateren daar zig : doorgaans geen groot getal Engelfche Oorlogfchepen onthouden den Vyand fomtyds afbreuk kunnen doen by ontmoeting vau Koopvaarders, ingevolge de difpofitie ivan hunne Hoog-Mog vervat in het volgend
EXTRACT uit bet Regifter der Refolutien van de H? M. Heeren Staaten Generaal der Fereenigde Nederlanden.
„ Ts gehoord het Rapport van de Heeren Brantfen en „ J. andere H. H. Mog. Gedeputeerden tot de zaaken ,, van de Zee , hebbende ingevolge, en ter voldoeninge 9, van derzelver Refolutie commiflbriaal vanden iqdezer |, lopende maand , geëxamineert een Miflïve van de ge-
committeerde Bewindhebberen uit de refpective Ka ,„ meren van de geoótroyeerde O. I. Compagnie ter Ver»
gadering van Zeventienen , gefchreven alhier in den
,,, Hage den daar te voren ,daarhy aan H. H Mog.
„, voordragende eene zwarigheid*, welke er zig opdeed .,, ten aanzien van de Schepen, die by sommige K«me-? ,,, ren thans in equipagie waren leggende , en , zoo zy i", hoopten , binnen kort zeylvaardig zouden zyn; dat „ H. H, Mog. met lang geleeden aan Eewindhebbere-i S s 4 «it-



64S GE Dj ENK SCHRIFTEN
„ uitdrukkelyk hebbende gerecommandeert eene verdub„ beling van zorgen voor de behoudenis van 's Com„ pagr.ies Bezittingen , en door H H. Mog. zedert by. ,, eene fermeele Refolutie te kennen zynde gegeven, dat de bereikinge van dit oogmerk voor de Republicq „ van die importantie was , dat hier toe zelfs ten kaften' xi W rfen Lande de nodige middelen behoorden te n gorden werkftellig gemaakt, zy dan ook ter fchuld»i Ptigtige nakooming van die recommandatie , en om „ zoo veel zulks van hun afhing aan de intentie yan ri'. „ H. Mog. te voldoen, geene middelen onbezogt had„ den gelaten, om 's Compagnies Landmagt mJndiëm „ zoo prompt doenlyk , te verfterke.n ; dat het vermo-1 „ gen van de Maatfchapp>e ter zee meede eene prompte, onderfteunirtg vorderde, en de Refolutie zelve van den „ IO July. dezes jaars, hun aanleidinge hebben gegeven, „ om te denken, dat de Gefteld.heiu en 't Empioy der;
Marine van 'den Staat , ten minften voor eerft niet „ Zbude toelaten , om de Schepen , welke de Maat-' „ fchappye ten voorfz. einde naar Indïèn zoude afzenden, van een genoegz.aam Convooy te voorzien, zy », gctragt hadden aan de Schepen eenige 'veiligheid teverfchaffen uit den boezem van deMsatfchappye zelve: -, ,, dat zornmige Kameren derhalven eenige Schépen op „ een extraordinaire voet hadden doen wapenen, en ver,, der zoodanig uitgerurt, dat dezelve by een vyandelyj, ken aanval een dapperen tegenweer zouden kunnen ,, bieden : -—- dat j_y vervolgens in overvyeeging geno„ men hadden, of niet aan dezelve Schepen Brieven yan Marqué zouden behorende worden meedegegeven ; „ maar dat de Artykel • Brief of Ordonnantie ingezien „ hebbend? . waarna de Kapiteins der Schepen by voor'„ gemelde Brieven van Marqué gelaft waren, zig te re„ guleeren , het hun uit den voornaam fteu inhoud van „ voorfz, Artykel - Brief of Ordonnantie was voorge„ komen; dat dezelve , en mits dien ook de Lettres de' „ Marqué voor 's Compagnies Schepen niet fchynen t« „ zyn gefchikt; verzoekende gemelde gecommitteerd ,, Bewindhebberen, om de voorfz. en verdere redenen, „ in de voorfz. Mitfive gea'legeerd , dat liet aan H. H si Mog- gunftig behagen moge, om voorgemelde Comp, Schepen als 't waare ten overvloede een blyk te ge„ yen, dat dezelve by H. Ff! Mog. zyn bekend eu gea„ voueerd , het zy met te verklaren , dat bet veroveren,
,i van



VOOR HET JA. AR 1781. 6453
?, van vyandelyke Schepen, en het doen van afbreuk aan den Vyand, daaden zyn, waartoe H. K. Mog., zoo ^, by het üclrooy , als Compagnies Artykel - Brief get, toond te hebben , dat de Kapiteinen der Schepen van ,, de Maatfchappye bevoegd zyn ; dan wel op zoodanig „ een andere wyze , als H. H. Mog. raadzaam zouden
„ oordeelen. En daarop ingenomen hebbende de
„ Conlidcratien en het hoogwys Advys van ZyneHoog„ heid, als meede de Confideratien vau de alhier-aan,, weezende Gecommitteerdens uit de refpeclive Colle„ gien ter Admiraliteit dezer laudenT '
„ Waarop gedelibereerd en in agting genomen zynde, „ dat het 37. Art. van het Qótroy , aan de O. I. Comp. „ verleend, en het fo. en ƒ t. Artykel van den Artykel„ J3rief van de O. I. Comp van den 4. September
duidelyk aantonen, dat het veroveren vari vyandelyke „ Schepen een daad is, daartoe de Bevelhebberen van de „ Schepen van de O. I. Maatfchappy van ouds, ten minften in de gevallen by voorfz.'Artykelen gemeld, „ zyn geconfidereerd en verklaard bevoegd te zyn; dat „ derhalven, om alle bedenkelykheeden over de Quaii„ ficatie van 's Compagnies Officieren , .en over het „ Lot, 't welk haar wegens de Exercitie van voorfz.
bevoegdheid zoude kunnen rreftèn, wanneer z.y daar„ na in 's Vyands handen mogten vallen , wegtenee,men: niet anders vereifcht fchynt te worden , als-dat „ de gevallen , in de voorfz. Artykelen genoemd, die „ eene bepaaling aan de voorfz. bevoegdheid fchynen te geven , geëxtendeert, en de bepaalingen , die daaruit „ afgeleid zouden kunnen w°tderi, 'dóór interpretatie, „ en des naods door ampliatie weggenomen worden.
,, Is goedgevonden en verdaan , dat by interpretatie „ zal worden verklaart, gelyk gefchied by deze , dat „ niet alleen op de retour , maar ook op de uitreize, de „ Bevelhebbereu van 's Compagnies Schepen, die zonder haar werk te maken van cien Vyand wyd èn zyd ,, optezoekeh, in het vervorderen van de reize haare „ cours vorderende Zoo wel aan' deze, als aan de an,, dere zyde van de Kaap de Goede Hoep , vyandlyke ,, Schepen ontmoetende, of oplopende, zyn geauthori,, feerd, en des noods geauthorifeerd worden mits de„ Zen tot het bevegten en veroveren van de Schepen van „ de Vyanden van dezen Staat zónder onderfcheid, of p de vyandelyke haar of zy de vyandelyke Schepen eerft;
S s ƒ „ heb-



€f GEDENKSCHRIFTEN
„ hebben aangetaft. Dat ook aan de Bevelhebbers
„ der O. I. Comp. Schepen zal worden overgelaten „ gelyk gefchied by dezen , ora de vyandelyke Schepen,' „ die zy op de uitreis zouden mogen neemen, nadat de „ pmltandigheeden het vereifchen', ter eerfte Hoafd„ plaats van de Compagnie, die zy kunnen bezeilen, „ de Kaap daar onder begreepen," qptebrengen, of naar „ eene Europeefcbc Haven optezenden, met dien ver„ ftande nogtans, dat over de Deugdelykheid van zoo„ danige Pryzen , die zy in Hoofdplaats van de Com„ pagnie zullen opbrengen , volgens het yofte Artykel „ van den Artykel - Brief, aldaar 'geoordeeld, maar van „ de Deugdelykheid dpr Pryzen , die zy naar eene buj„ tenlandfche Haven aan deze zyde de Kaan de Goede „ Hoep zullen opzenden, op de ordinaire wyze kennis „ genomen zal worden by het Collegie ter Admirali„ tcit , onder welkers resfort de Neemer te huis be3, hoord, en eerft uitgelopen is; blyvendp de difpofitie „ van 't Oöroy in den Artykel - brief verder in haar
„ geheel en ongealtereerd. En zal Extraö van de-
„ ze H. H. Mog. Refolutie worden gezonden aan de „ refpective Collegien ter Admiraliteit, en aan de Be„ wmdhebberen van de O. 1. Compagnie ter praefidiale „ Kamer te Amfterdarn, om te dienen zulks en daar het behoord.
In ons voorig Stuk hebben wy , na 't verflag van den Zeeflag ook den Lykftatie yan den aan zyne wouden overleden Schout by Nagt, Baron van Bentink medegedeeld , weshalven bet niet ongepaft is hier te laaten volgen het Voorftel, door den Baron vau Palland m ce Staats-Vergadering van Overyfei gedaan op den 22 Auguftus, waar in de edelmoedige denkwyze va« dien Edelman doórftraald , en der vergetelheid behoord onttfokken te worden, zynde aldus.
EDELE-MOGENDE HEERFN!
» A a" d? Zee 'S !s*e°erl»n<3 alleen verfchuldigd haar „ A Opkomft , Groey en Bloey ; geveftigd, kan men „ zeggen, is de Republicq op het bloed van Zeehelden. „ Kerken èn diverfe Steden vau Nederland leveren daar ,, van Gedenktekens op ; en was het doelwit van 's Lands Hooge Magteu in het oprigteu derzelver, „ omniet alken tauuue Laaden te vereeuwigen, maar
)i ook



W O O R HET J A A K 171». ojf
,; ook anderen daar toe op te wekken, om dien zelfden „ roem te verdienen.
Na een verregaande trouwlooze mishandeling door 'het Ryk van Engeland der Repubiicq aangedaan , ziet, l men die zelfde Heldenmoed, gelyk in de vroegtte ty, tvden, herleven; geen overmagt, hoe groot, kan hun ? fchrik aanjaagea ,' en 'dezelve verdient op alle wyze '' door fprekende daaden te worden aangemoedigd.
Daar toe biedt zig thans een roemrugtige gelegenr r, heid aan. Het is met de gevoeÜgfte en Zielsfmertc'' lvkfte aandoening ,' dat ik gewaage , dat de Boog> Wel-Geboren Geftrenge Heer WOLTER JAN Baron BENTINCK , Kapitein ter Zee, commandeerende 's Lands Oorlogfchip is Batavier , in het l\ laatfl, op den 5den dezer'maand voorgevallen, bloedig en hardnekkig Zee-Gevegt tulTchen onze Vloot , en die der Engelfchen, na de Eer der Natie met een \\ oriverfchrokken Heldenmoed manmoedig te hebben „ verdedigd, eene doodelyke Wonde ontvangen heeft, ,' welke van dat droevigft en allerfinbt gevo'g is ge* ,] weeft, dat daar aan, helaas! mogelyk reeds is over„ leeden. Zyne uitmuntende Hoedanigheden , waar „' door hy zig de liefde en agting niet alleen van ons, „ maar van alle en een ieder, die Hem van naby gekend ,, hebben, had geattireerd,verpligten myaan U EDEL ,i Mogende vootite fiaan, of niet met my zouden kun„ nen "goedvinden, en refolveeren, om ter Eere en ecu,, wige Nagedagtenis van den braven Held, en zyne, „ ten dienfte van den Lande betoonde geu'gnaleerde ,, moed en dapperheid eeu cieriyke Graf-Tombe, met „ een daar op uitgehouwen toepalTelyk Ëpitapbium, in „ de Kerk vznliaalü (*)» PP Keften van de Ridder.„ fchap te laten maken en öprigten. Deventer den 23. Augnflm 1781. ( was getekend ) A. W. B. D. PALLANDT. „ Nevenftaande Propofitie is den 12. Augullus 1, ,\ en dus den dag voor het Overlyden van den Heere „ BENTINCK , by gelegenheid van een Vergadering „ van de EDELE MOG. HEEREN STATEN van
Over-
(*) Raalte ligt vier uuren van Swil, '.<-gar onder des OyerledeneStamhuis Scbot.atth behoort, en alwaar de Begraafplaats dier Adelyks Familie, van ouds onder de RidJerfcUp, van Overyffel berchreven a zij bevindt.



©Vi GEDENKSCHRIFTEN
Overvffel binnen Deventer, door den Hoog-Welge-,, boren Heere A. W. Baron VAN PALLANDT, ,, tot Zutphen, Landdrolle van Iffelmuden, aan de pre„ fente Heeren Leden van de Ridderfchap dier Pro„ yintie gefchiedt, niet dat gevolg, dat goedgevonden
is aan de abfenre Heerrn Leden daar van by befchry„ ving kennis te geven, eu op'den eerdkomenden Land,, dag deswegen finaal te refolv;eeren, gelyk toen ook „ is gefchied met daï gevolg dat het voorn. Voordel ,, van de band getveezeu is. " '
Waarfchynlyk dat gewigtige Cqniideratien zulks ver-; oorzaakt hebben, wy! anders, onze refpective Overheden ten allen tyde gereed zyn betoonde dappeiheid uitmuntend te beloonen, waar van eenblyk te zien is in de zaak van den Kapitein Melvil, wiens onderhebbend Fregat de Cafior door de Engelfchen genomen wierd in het hevig gevegt by Kadix op den 30 Mey gehouden, onaangezien welk' verlies het volgende gunltig Voordel wierd gedaan:
, ,, By de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerden Raa„ den ter Admiraliteit op de Maze is gerefolveerd ten ,, aanzien van den Heer MelviJi, geweezen Kapitein op „ 's Lands Fregat de Castor, en van de Equipagie van „ het zelve fchip : dat volgens 't Rapport van den Heer „ Advocaat Fiscaal, van den 31. july laatsleeden , en
by denzelven Raade ook geenzins g»twyfelt word, of „ de Heer Kapitein Melvill heeft zig in de rencontre van ,„ den 30. Mey dezes jaars, als een man yan Eer ge,, dragen , en de vlag van den Staat op eene gediflin,, gueerde wyze gedefeudeerd, als hebbende niet alleen
met een flegt fchip , minder Manfchap , minder en ,, ligter gefchut byna twee en een halve uuren allerhc„ vjgst tegens een Engelfch welbezeild Schip, zynde met
koper beflagen, derker bemand , en met meerder en
zwaarder gefchut gemonteerd , gevogten ; maar zig ,, ook niet heeft overgegeven , als in de hoogde nood„ zaake'.ykheid , na dat zy.n fchip verfcheiden grond-
fchoten had gekreegen, en 't water in 't zelve tot een ,, merkelyke hoogte gereezen, de pompen ten deele aan /, ilukken gefchoten , genoegzaam al het gefchut aan ,, bakboords zyde gedemonteerd was, en men vrugte-; „ loos getragt, had, het Schip oui te krygeu, en aan den ,, vyand de duurboords zyde te praefentecren ; dat dc p Heer Advocaat fifca^l veriqeeud had , tc mpeten rer



Voor het jaar 17S1. 6Si
^ marqueeren, dat het overgeven van Schepen aan den 4, Vyand in 't generaal wei moeft gehouden worden , „ van die importantie te zyn , dat zulks genoegzaam j, nooit in een Officier gepafiéert koude worden , Zöiir j, der een regtelyk onderzoek ; maar dat , indien ooit „ zu'k een onderzoek onnodig konde gehouden worden, ,, zulks thans fcheen te zyn in 't geval van den Kapitein j5 Melvill: dat de Heer- Advocaat Fifcaal daarom pok ,j gedeclareerd had,- alle nader onderzoek in deze zaal:, ,, officie wegen, onnodig té honden: en dat, voor-zoo „ verre de gemelde Kapitein ook van zyne zydegede„ clareerd had , op geen regtelyk Onderzoek, te itilleei, ren ; deze Zaak moeit gehouden worden voor afgé„ daan, en de Kapitein MelvWif] deu meeft voldoenden „ zin te zyn gejuftificeerd- —- Verders is gerefolveerd, „ om , ingevolge H. h. Mog. Refolutie'van den 13 „■Mey 1-76.7, aan mëérgémel'den Kapitein te doen beta„ len, de koftpenningen over de geheele reize, waary, voor hy had gcvi&ualieerd: ook is gerefolveerd, om „ H. H 'Mog.'hiervan te informeereu, met byvoegin„ ge, dat H. e. Mog. niet iwyfelen, of H. H. Mog. ,, zouden zig zulks volkomen laten welgevallen: -—• „ en eindelyk wórd H H. Mog iu bedenking gegeven, „ of ook niet de Equipagie van de Cetftor, ter remuile,, ratie van derzelver goed gedrag en betoonde dapper,, heid, op dc een of andere wyze behoorde geremunereert te worden , en of daartoe niet zeer gefchikt was ,, eene uitdéeling onder dezelve te doen van de fomma ,, van ƒ12,333, 2-6, maar proportie van ha::re'foldyen, en onder de mitfen by voorfz Refolutie bepaald. ,, Op dit voorftel van de Admiraliteit is by H. H. „ Mog., op dén 23 dezer, eene approbatoire Refolutie ,, gevallen. '
De verdere gebéurtcnifl'en dezer maand in ons Vaderland zyn weinig van belang; maar nog verdiend onze opmerking de Memorie door den Keizerlyke Extraordinaris Envoyé Baron van Reifcbacb aan hunne Hoog-Mog. overgeleverd en van dezen inhoud:
De ondergef.hreeve Extraordinaris Envoyé en Pleni» „ potentiaris van Zyne Keizerlyke, Koninglyke én Apofto,, lifche Majefteit, heeft de eer aan U Hoog-Mogende te ,, overhandigen de Copy van den vertaalden brisJ aan hun „ gefchreeven door den Heer Graaf van Piccolomini, Mi*, nifter der BuiteHlandfche zaaken van Zyne Koninglyke
1, Hooi-



ikjè GEDENKSCHRIFTEN
„ Hoogheid den Heer Aarts Hertog vari Ooftenryk, Groot„ Hertog van Toskanen.- .Vorderende Zyne Koninglyke 3, Hoogheid in denzelven om, uit zyn naam, te reclamee„ ren de protectie van Ü Hoog. Mogende met betrekking 3, tot de berooving van het. Toskaanfrhe Schip genoemd „ de Groot-Hertog , gecommandeerd . door den Knpitein Vauguino, een genaturalifeerde Toikanér, komende uit de Indien direct naaf Livorno,' gedaan in hunne Haven „ aan de Kaap cle Goedé Hoop doof een Franfch Schip van „ Oorlog, genoemd de Otipbant. J)e onde/gefchreeyèn „ heeft de eer U Kcög- Mogende te verzoeken van htt y verzogte recht van Proteffie Wel te willen toefhan, en vleid zich daar mede des te meer , om dat het recht der Souvnainiteir, door de gemelde berooving, zoo klaar„ blyklyk gefchonden f_8j en de onderdaauen der Neutraale Souvereinen zich daar door beroofd vinden van hunne „ Goéderen ifl dit Twscaanfche Schip gelaaden.
iWas geteekend) Baron <fe Reifcbacb.
Welke Mèmorie is gefteld in handen der Heeren .Bewindhebberen om te dienen van bergt.
Ten aanzien der Nederlandfche Kaanerven feaat het zeer
flap ; die welke het meefte gerugts hééft gemaakt H èé Zeeuwfcbe Kaaper ïïiet ver wagt, of zo als die vervolgens is genoemt öü Jagbr eerft gecommandeerd door zeker Kapt. Brown, dan welke om redenen bedankt wierd, toen door eenen Willem Herres , die met verfcheiden behoeftens doorging én eindelyk door zekeren Franfcbmm Turcq genaamt j dus alle Uitlanders , of 'er geen goede Zeeuwfcbe Kaaners gevonden wierden, Dan hoe het zr blykt het ten minften dat de laatfte een ftout Zesman was aan het volgende verhaal :
„ De vermaarde Vlijlir.gfibe Raper U i i f - V e R w a Ö E, (of, ge„ lyk hy thans, om de Engelfchen te blinddoeken, genaamd werd,
DE JaAgeb,) heeft zyoen voor den Vyend zo gedugten al*
voor zyne Reeders voordeeiigen kruisrogt eindelyk ongelukkig ge„ éindigd, na alvorens^nieuwe proeven van onbegrypelyke ftoutheid »• g<-'geeveu re hebben.' Onder bevel yan zynen nieuwen Kapitein „ Turcq in Zee geftooken zynde, ontdekt hy een Engelfch Convoy, „ waarop hy eene Er.gdfche. Vlap laar waayen, onder beguaftiging „ van den nagt midden onder het Convoy zeilt, een det meeft vert, wyderde Schepen verovert, en ranrzoeneert of naar een onzer Ha-
vens opzendt. Elk ander zoude met deeze bravoure voldaan ge„ weeft zyn, doch niet onze onvertfaagde Kaper - Kapitein , die zig
weder .onder het Convoy begeeft , en op gelyke wyze nog drie ,„ Schepen wegneemt, en rantfoeneert; doch toen eindelyk, gelyk
te verwagren was, ontdekt wordende, door twee Schepen werd ,, nagejaagd, die hy niet dan door zyn-fnel zeilen ontkwam. Deeze
Schepen echter, mede goede zeilers zynde, zaten hem zo digt op ■,. de hielen , dat hy eindelyk het befluit nam, ora al zyn Canon over
,, boord.



VOOR HET JAAR 1781. 655
boord te werpen, waSr door hy zo veel ligter werd, d»t hy-hen eenen dag geheel uit het oog verloor. Juiö op dien dag ontmoette hy een Engelfch Vaartuig, dat hy,' in plaatle van zyne reistevet,, vorderen, en fchoon van getchut ontbloot, aan boord klampte, met ,, het klein geweer vèr'ó'verde . en lantfoeneetde, in 't gezigt zei ve det twee Vyahdeu , die intuftèn weder opkwamen. En hy zoude ,, hen gewiflelyk op nieuws ontfnapt ryu,' indien de wind niet ougelukklglyk was gaan leggen, juift toen hy zig op de hoogte van '3 Gravej'ande bc?ofrd',eu de jagt reeds 5. dtgen geduurd had. Die 4, zelfde ftilte verhinderde de Vyanden , wel is waar, insgelyks in j> het zeilen , doch zy zatteden hunne Booten in Zee, plajitften 'ec „ eenige ligte ftukken Gefchut en vcë? gewapend Volks in, waarme,, de zy den Kapet omringelden,' die dus geene andere uitkomft had, i- dan'zig op ftrand te laaten loopen, waarna de Equipagie in de „ boot fpiong fpron'g, doch welke',ongelukkig, mogelyk doot de
groote verlsaalting,' omnoej;, zo (lat vyr man veraronKen , cn pa j, overigen behouden zyn. Twee der vyandelyke Booten naderde» „ het (band , om den Kaper te plunderen en te verbranden, doch
weiden door den yver det Land - Troupen, en het goed gebruik
van het Canon, onder hec bellier van den Overften Daniels, te ,, rug gedteeven. Dit gebeurde Zaturdag namiddag, en gifteren „ (Zondag) is de Equipagie, en al wat men uit de Kaper heeft
kunnen betgenj niar Schcvexingen afgehaald ƒ zynde het ichipzel,, ve ganfeh-en-al weg- Hêt Volk is zo min afgefchrikt, dat het „ wenfehte, dat 'et te SeherUcningen flegts een Kaper'gereed mogt ,, liggen, om weder ten eerften Zee ta kiezen; cn een der Schecpef, luigen, naau'welyks het doodsgevaar ontkoomen, zeide zeer be-
daardelyk: Hel gaat wonterlyk met een menfeh; tver 14. dtgert ,, metfelde ik nog te Middelburg, en nu ft*ani ik te '5 Gravefande. " ' 1
De DitPPEliE' Patriot, een Hollanifche Kaaper Is wel in Zee gekomen, maar heeft zynen kruis'rogt zeer ongelukkig geëindigd, want met een EngèPfcb Kotter flaags geraakt zynde duurde het gevegt dtic quartier tfurs'lang en zeer vreeslyk , tot dat onze Kaaper, het zy of dóór zyn eigen' ktuid of dost dat det Vyanden in de lucht 1'prong eu al het Volk om 't lecven geiaakte, vallende de Afmen en ïeeften ep het Engelfche Schip en met zulken yflèlyken rook datmer» twee Minuuten lang maikandet niet bekennen kon. Bekl.isglyk is het dat doot dit ongeval twintig Weduwen en 60 Vadeilooze Kinderen zyn geworden.
Ten befluite van dit ons Maandwerk zullen wy, in navelging det Èngelfche die ten tydc dat de Engelfche Vloot door den Admiraal Hariy gecommandeerd wierd, een premie op het wedervin.ien deiaelven in de publieke Papieren deeden belooven , onze Lezeren ook mededeelen een Uittrekzei van zeker Programma van eene Sociëteit, z» als dat in een der publieke Papieren dezet Landen gevonden word.
Na eene korte danfpraak zeggen de Beftierders van dat Gcnoodfchap: Wy hebben in deze Eeuw van GËNOODSCHAI PEN, een Staatkundig Gcnottlfchap'9pgcxecht, en het befluit genoomen niet eens
in 'tJaar, maar by annhoudendheid , Prysvraagen ter beantwoording óp tê geeven, welke wy zullen bekroonen met Gouden Medailles van eene ongelyk gtooter waarde, dan die det andere Genoodlchappen, Uit moeten wy doen; dit kunnen wy doen.
Wy moeten dit doen ; om dat et veel meer vernuft, kunft en arbeid toe behoord, om onze Prysvraagen voldoende te beantwoorden, dan die der andere Genoodfchappen. VVy kunnen dit doen; om dat Baat andere Genoodfchappen de Praemien uit huane eigene leurzen jnoeten foutneeren, wy mildelyk en ruim voor de moeite, die wy op ons neemen, door onze Principaalen (indien Vfy Jien zo (Bugen noe-. tuen) beloond en begiftigd weiden, 0:a



Öj-Ó GEDENKSCHRIFTEN
- Om cordaat uit te fpreeken , wy hebben op ons genöumen > om de Engelfchen zo veel te verdedigen, als ons mogelyk is; om den Vaderlandfchen haat tegen die buitenlandfche Broedeis re keer te gaan; bm hunne handelwyze met ons, waare het mogelyk, aan billyke oor,zaaken toe te fchryven; kortom, om te maaken , dat men onze Vyanden voot braavej voor rechtfehapen Menfchen houd. . Is dit niet een uitermaate zwaare Taak? Te meer., daar onze Con-. ftatets, die hetzelfde oogmerk bedoelden met de Regeering van Antr fterdam te lafteren en te ontëercn, zei rampzalig geihagd zyn, datzyr iuiet alléén hun doelwit gemift , maar ook de verachting van alle zogenaamde weldenkende Vaderlanders i ja van de geheele Waeield beginnen te worden; doch het is hun eigen fchuid, dat zy met mee* gevorderd zyn ; dewyl zv hunne oogmerken (of liever die van hunne en onze Principaalen) of met.bcdrieglyke fchyuredenen , of niet lomr pe Fabeltjes hebben zoeken te bereiken. . ,
Dan eenige tegenwerpingen opgeloft , en aangetoond hebbende, dat zy het fynder en zekerder zullen uitvoeren; gaan zy dus voort: Wy verzoeken Ulieden ,öe_. Antwoorden te Wiiicn ontfangen voor ons ,; want dewyl wy de liefde yan de oprechte Nederlanders voor het Va» detland kennen}. is het ons.njet ta.adzaam onze Naamen te openbaalen. —— Wy zyn allen fchrikkelyk bang voor het Water ——
De Prysverhandeiingen móeten, me: éc» Zinfpreuk onderteekend j en verzeld van een verzegeld Briefje, ,van buiten dezelfde Zinfpreuk als.de Prysverhandelingj en .van binnen acii Naam en Woonplaats \an den Autheur voerende, aan Ulieclen (aan wélken wy ons adres zullen, opgeeven onder verzoek van geheimhouding) worden gezonden. \V/ zullen voor een begin thans, twee Prysvtaagen opgeeven:
De eerfte t Dewyl hei Netidzakelyk "i "m de liefde voor de Enge/, fche Natie, welke by verre het grovfle gedeelte der Nederlanders ik haat veranderd is, in onze Republiek wederèn op te wekken , dat men die Natie in 't alremeen sn in hei midden des Oorlogs zelve doe erkennen voor onze lieve Broeders onze getrouwe Geloofs- en Bondgenooten; hoe is het overeen te brengen met die heilige naamen cii pligten , dut dt Engelfchen ons, hunne lieve Broeders, hunne Bond- en Geioofsjjr'ieoten, op eene (*) moorddadiger wyze zoeken te vernielen, dan hunne tratuurlyke Cyanden , de Franfchen en Spanjaards, met welken zy geen Sond- of Geloofsgenoörfchap gehad hebben?
Die deeze Prysvraag voor den i Ociober aahftaande voldoende zal beantwoord hebben, zal door het Genootfchap woiden vereerd met een Gouden Medaille ter waarde var) 100 Ducaten.
PS: Dewyl de lieden, welke de Zaak der Engelfche Natie ten koste van hun Vadetland boven alles behartigen, meer vatbaar zyn voof geld dan eere. zoo zyn wy gereed, om aan den beften Eeantwoordet onzer Pr'ysvraagen, in plaats van de Medaille de waaide van die in gangbaar Geld te betaalen.
Terwyl onze Landgenooten dus den fpot dtyven met zulken die heel goedwillig, den nyveten Koopman , daar zy veel al door beftaan, door Engeland zien ruïneeren en maar beweeren willen dat dit Ryk geen oniegt doet, zo toond een Éngelfchman niet fchertswyze, n :sr emftig <iat zyn Vaderland zo rechtvaerdig niet handeld al» ettelyke Hollanders wel gaarn zouden willen doen gelooven : 't Bewys niet van is dezen openbaat in Engelfche Papieren ftaanden
(*) Schoon de Engelfche Vrienden hemel en aarde bewegen ont tegen te fpreeken, dat de Engelfchen met fpek, glas, porceleinenz. gefchooten hebben; kunnen wy echter het tegendeel verzekeren, als die zulke Gckwetftcii gezien engefprooken hebben,
ERIEP



VOOR HET JAAR 1781. 6sf
BRIEF AAN DEN DRUKKER VAN EEN ENGE.LSCH NIEUWS -PAPIER.
MYN HEER!
-\ roonnaals waren de Hollandfche Provinciën aan Spanjen on* V derdanig t maar, door de dwinglandy van Philips den" 'tweeJen onderdrukt, Honden zy tegen hem op en verklaarden zig zelf onaf hanglyk, en toenmaals handelde Engeland op dezelfde wyze , als nu tegen haar gehandeld word eu waar over zy zig nu zo zeer beklaagd. Zy onderfteundedie weeri'pannige Onderdaanen tegen hun wettig Opperheer. Het is waar die Onderdaanen klaagden dat zy onderdrukt 1 wierden, maar dus doen ook. de Americaanen ten aanzien van Brittannien: Wy evenwel zeggen dat de Americaanen niet onderdrukt waren , en dus zeiden de Spanjaarden van de Hollanders ook. Dit, ondettuffchen was 't begin yan Vriendfchap met de Republiek ; welke eerft in 't Jaar 1609. eenen rang kreeg onder de Verdere Mogendheden van Euopa.
Toen Lodewyk de Veertiende in zynen voorfpoed was, overftroomde hy dat gantfche Geweft en deed de Republiek ten vollen begrypeu, hoe noodzaaklyk het ware dat zy bezat of eene uitgebreidheid van grondgebied, dat genoeg1 zaam was om haar in ftaat te ftellen tot het wederftaan van 1 zulk eene ontzaglyke Mogendheid , of dat zy verbonden Was met eenige andere Natie, welker magt, met de haare i vereenigd , in ftaat was dien wederftand te bieden. Brw.annien kwam tot dat oogmerk als 't nahmtlykft voor, en, in weerwil der Gerchillen ten tyde van KAREL den tweeden, ■wierd er eenen vaften en waarfchynlyk eeuwigduurenden \ Vreede geflooten dodr het Tractaat yan 1678, welk verjbond nog verder , indien mogelyk, fcheen gefterkt te worden door de komft van WILLEM den derden , Prins van Orange , tot de Kroon van Groot ■ Brittannien in den Jaa--
: te 1688. 1 -„
Vermits nu Willem, fchoon Koning van Groot-Bnttanmem ■eene fterke genegenheid behield voor het Land, waar uit hy (kwam, was het natuurlyk te denken dat hy de fterkte van -beiden zou aanleggen ter vernedering van die hoogmoedige f Natie, welke beide voor Brittannien en Holland ontzaglyk ,'was geworden. Dit, inderdaad, wierd by hem ondernonnjen, maar geen genoegzaam aandeel van Krygskunde be. zittende, was hy doorgaans verflagen en tegenfpoedig, in diervöege dat hy iu 't Jaar 1697 den RySwykfchen Vreede moeft . ; fimten. waar door meeftendeel de zaaken in denaelfden ftaat T i Mee-



6;8 GEDENKSCHRIFTEN
bleevên als te voren. Egter liet hy zya geliefd doelwit niet vaaren, maar, een magtig Bondgenootfehap geformeerd hebbende , Was hy op het punt om den Oorlog te vernieuwen , toen de Dood een' einde maakte' 'aan alle zyn Ontwerpen.
Op. de Dood van Koning Willem verviel het bevel vari 't geallieerd Leger op den Hertog van Marlborcugh en Prins Evgenius , de twee verraaardfte Generaals dezer Eeuwe.' Hunne verrigtingen hfer te herhaafen is onnodig. Grim Brittannien draagt nog roem op hen , . 09 voi derd ai de eer' voor zig zeiven schoon het baarbiyklyk is dat de Hollanders eti Prins Eugeniüs een zeer aanmerklyk aandeel daar in hadden. Negen ja-aien lang hadden, de Geallieerden voorfpoed zon-' der eenig voordeel te Verliezen ,■ de bero'emdfte Franjchf Veld - Overften hadderr zig te vergeefs tegen hunnen voortgang verzet,- hunns tterke Vertinden wierden ingeno'omeh, cn men dreef ze uit' Verfchanffi'ngrn f dfe ordinaire Gene. raals niet zouden hebben durven naderen} men had in 't hart van Vrankryk zig' eenen weg gebaand, en LÖOEW'YS dé veertiende w.is tot het wanhoopig be fluit gekomen om zyrf gantfche Magt by een te zamelen en aan 't Hoofd van zyn Volk te ff erven , toen Groot - Brittannien, het zy tot roem'der' Natie gezegt ! haare Bondgenooten liet vaaren, en op die wyze haaren magt'igften en ingekankerde^ Vyand van zya verderf verlofl.e.
' Maar eer wy voortgaan moet men zien wat toen was en altoos geweeft i*s het belang en de Staatkunde van Groot- Brittannien ten aaimen van Vrankryk. Voor de komft van Hendrik den zevenden tot den Troon van Engeland was ons' Land* meer dan opgewafleii tegen haare Mededingfter. Het-Kontngryk van Bntagne, nu een gedeelte van Vrankryk, Was toen onafhahglyk. Engeland wis de natuurlyke Bondgenoot van het zelve, maar de gierigheid en o'nverfcfiilligheid van Hendrik den zevenden, maakten dat men gedoogde dat Bretagne in de handen des Konings van Vrankryk viel, en Gmu Bïittannhn, fchoon magtiger te?" Zee dan Vrankryk, heeft zedert dien tyd nooit op het vafte Land in eenigen gelyken graad met Vrankryk geweeft. Het was dus nooc'liaaklyk dat eenig ander Ryk zoii Qpgëregt worden ,'het welk, doof' véreeniging van zyn itlag't met die van Gróót Brittannien, zo veel magtiger dan Vrankryk was, ars Brittannien voormaals geweeft had Dit wierd gevonden in ds Republiek van Holland, en ten tyde van Koningin Anna deed zig eene gelegenheid op om derzelver Heerl'chappyen tot zodaanige grootheid uit te breiden, dat Gmt-Brütamiitn ea Holland,
wan-



VOOR HET JAAR 1781. 6>9
iwanneer zy vereënigd waren , altoos een volkomen gezag
tover Vrankryk zouden genaa neooen.
I 1..11.. h„,„;i,nn i«< 70 wel het belam.: vau ons Land
iLi. tLL-A h^» i= otpI ?o dat <i"V altoos streed zyn, fcV
'alle gelegenbeeden öns zeiven de Jupenertteit aan te matigen,.
rmaar het is klaar aat nouauu vuui
•noodzaakleken Bondgenoot is alt Groot- brittannien ww noi4 1 J_i _.. ... mis* •nerhrmden met Holland ar-
iiana; eu uai., wiu«« 7 . . r £ iv j
Laa«, uiy.r.Hi» zo zser van ondankbaarheid zyn te hefchuldigen
als di Hollanders, -wanneer zy ae 7»™ m» s*™»™«. -
laaten vaaren.. Nu is Groot- umtanmen ren tyue .... iw,)tu-
^u-it^illhnnr nferen-arm van het TraStaat van 1678. ett
beeft haaren Bondgenoot laaten zinken of dryytn zo't hem heluf-
küe. En waarlyk voor zulk een uearag is nonaim tc» ^
'ften geen dankbaarheid fchuldig.
Bv den Utrecbtjcuen vrceue egker wicru <wn
óf-rfiprktp Steden afeeftaau als een Carrier
1 tegen de magt van Vrankryk : Waarlyk eene allerarmharug-
lite Barnet, zo men ce onmo&eiyKiieiu UvC1v.KS.. , ». Luis óffl de.Stede» , gelyk wei voormaals , onwinbaar te
inaaken, zo ook de uitkomlt naderhand wel oeweezen neeic.
De Zaakeh gingen tamelyk wel tot aan den Ooriog met Vrankryk in ft Jaar 1744 , wanneer Holland wederom met Groot- Brittannien deei nam. En toen.bleek dat Groot - huttannien even als zy voorheen önimLigvizt geweeft om haare Verbinteniffen te vervullenj nu onbekwaam was den van haar verwagten byftand te verfchaffen. Stad na Stad wierd we» genomen. Slag na Slag wierd verloren , en de Franjcbe Generaal , Maarfchalk van Saxen , heroverde bykans weder alle Plaatfen , welke de Hertog van Marlborovgb had inge-
^IrTwelk een licht möefteft nu de Hellandirs haare Brtfcbe Bondgenoten befchouwen 1 Laat ieder onzer zig eens 111 hunne plaats ftellen en bedenken wat wy gedaan zouden hebben. Voormaals was , en ook door een Hollander., een alleruititiüntendft P.an beraamd cm den trots des gemeenen Vyands te vernederen. Dit Plan wai mislukt, en enkel mislukt door de verhating van hunne getrouwe Entten. Er was een andere Oorlog begonnen , in welke de beide Natien verwannen wierden door tie onbekwaamheid van een Britfcb Generaal. Hoe was het nu mogelyk dat , na zulks gebeurtenifien 4 2y de gunften zonden aanzoeken van een wispeltuurlge , laatdunkende , en In der daad flappe en armhartige Natie , louter uitgenomen tiet plaatfetyk voordeel dat zy heeft om,boven meeft alle Natiën in Europa, deZ,es 1 T t 2 *»'



Cfa GEDENKSCHRIFTEN
.Zaaken te leereti. Klaar is het dat de Hollanders de Britten in zulk een licht hebben befchouwd en volgens dien zedert dien tyd hebben gehandeld. Zy zagen dat de ^nt/jèeRaadsvergaderingen beftuurd wierden door een foort der lnagfta Menfchen, die het belang van hun eigen Land en van alle anderen, daar mede gepaard , uit eigenbaat of byzondere wraak zouden opöffeien. Zy zagen, ih addere tyden, dat het gebied over Legers wierd opgedragen aan Botterikken,' die onbekwaam waren tot het omwerpen of uitvoeren van eenig Plan, waarom zy verkozen niet in onmin teraaken, met eene Mogenheid die fterker was dan zy eis hunne Bondgenooten*.
Men móet evenwei hief denken dat wy het Gedrag der Hollanders zoeken te verdeedigen. Zy hadden de verpligting der Verbonden behooren te bedenken; en dat, wanneer eert reebtvaerdig Man zweerd, hy zynen eed zal vervullen , fcuoori het tot zynjebade is. Zy hadden derhalven godsdicnftiglyk,'.> en water ook van komen mogte , het 'ï'ta&Ht van 1078behooren te houden, offchoon zy eene FrënJ'cLe Provincie ge-Worden waren, en offchoon G'root-Brittannien noch haare Verbinteniffen vervuld, noch buiten ftaat geweeft had een Perfoon van behoorlyk verftand tot het gebied over haare Legers voort te brengen. Dit, zeggen wy , hadden zy behooren te doen , indien zy volgens den onverdwaalcr.denr regel van recht hadden gehandeld ; maar wanneer wy de menigte zwakheden; welke der mtnfchelyke- Natuur eigert zyn, befchouwen , als mede den gewoonen weg van handelen onder de Menfchen, kunnen wy fchier denken, dat, in plaats van de Hollanders te houden voor Zondaars boven atle Volken , wy behooren ftil te zwygen als zynde onder dezelfde vcrtordeelingi
MeKKWAARDIGÉ BrzONDERItEDEN , betrfffende het Leven en Sterven van den Vermaarden Schryver JAN JACOB ROUSSEAÜ.
Wfeïnig'e van ónze kundige Leezers zullen er gevonderï >v worden welke niet eenigermaate kennis hebben aan de Schriften van den Genetffchen Burger Jan Jacob RouJJeau, wiens zeldzame denkwyze en uitmuntende fchryfftyl , zo zeer zyn toegejuicht, zo fterk zyn aangevallen Aan zulke Lezers die Schriften en derzelver Lotgevallen te melden is nodeloos;maar de omftandigheden van zyn affterven, zo algemeen niet bekend zynde, zullen wy die, na een korte
fchets



VOOK HET JAAR 1781. 66t
■fcbets van zyn Levensloop, gegeeven te hebben, mede deelen, zo als zyn FJoezenvnenJ de Heer de Presle dezelve uit den mond der Weduwe van dit zeldzaam Vernuft heeft op» getekend en aan 't licht gebragt.
Hy was de Zoon van eenen Horologie Maaker en wierd in den jaare 1711 te Geneve geboren. In zya Jeugd nam by1 den Roomfch?ezinden Godsdienit aan , deed eene rei« door halten, cn begaf zig vervolgens na veelerlei voorvallen na Vrankryk en was ip 't Jaar r743 Secretaris van A«n^aflade by den Franjeben Ambaftadeur te Venetien.
Tot hier toe was hy, nu reeds 40 Jaaren oud , geheel onbekend in de geleerde Wapreld , maar zyn Vertoog, in. welke hy , in navolging van den vermaarden Henrik Cornelis Agrippa van Nettenkeim, beweerde dat de weetenfchappen het Menfchlyk Geflacht meer na ■ dan yaordpel hadden toegebragt, door de Academie van Dym met den perenprys bekroond zynde, wierd dit gevoejen , hqe zeer met de fepr koorlykheden van nieuwigheid en Qngemeene vermogen» van vernuft en kennis verflerd , door eene meenigte Schryvers aangetafl, en hy daar door uit de diepe vergertelheid opgetrokken s want onze Wysgeer zig verdeedigende , rees er gefchil op gefchil en hy zag z g ongevoelig geplaatft op de ontzaglyke Lvfl van Geleerden Hy fchreef een Vertoog over de ongelykheid onder de Menfchen met ftoute grond, regelen , en zeldzame , indien niet buitenfpoorige, denkoeelden , tragtende te bewyzen dat alle menfchen gelyk fyn; dat zy geboren waren om eenzaam te leeven en zy, door zig in maatfchappelykheid te begeeven , dc orde der natuur omgekeerd hadden; kortom hy toppd z\g een beften* digen Lofttiiter van den wilden menfeh , en fchetfte hoo ralfch zyn denkbeeld zyn moge, alles met de heerlykfte koseuren, zo dat dit Vertoog , en byzonder deszelfs opdragq aan de Republiek van Geneve, onder die meefterftukken der welfpreekendhcid behooren , waar van de Ouden ons esn denkbeeld nage-laaten hebben.
Zyn Brief aan den Heer A'Alembett , over het opregten |an een Schouwburg te Geneve , in 't Jaar 1757 gepubliceerd, behelft , benevens fommige wonderfpreuken , ook de gewigtigfte waarheden en W3S de eerfte bron van den aaat, met weikeu Veltaire hem altoos in 'C vervolg behandelde.
Van zyne kindsheid af een heaeffenaar der Muiïek geweeft tynde, en voorzien van een uitmuntenden fmaak , maakte jiy een Mufiek- Woordenboek , dat het befte werk van dit jjoort is, Zyn Bripfswyzjr Roman jfwJia , of de nieuwe He,.



66a -GEDENKSCHRIFTEN
Uize, is vol fchoonheden en Feilen ; maar zyn Emilius , maakte nog vry wat meer gerugt , vermits het derde deel van dit Weik . het geen men weet dat voomaamlyk dé t opvoeding tot onderwerp heeft, het meefte is vervuld met t bezwaarniffen tegen den Chriftlyken Godsdienft; want, hoe i zetr hy in der daad eene verheeve loffpraak over het Euan- E gelium en eene aandoenlyk afbee'dfel van deszelfs Godly» I) ken Autheur maakt, worden de Wonderwerken en Prophe- V c:ën, zonder de benoodigde oplettenheid op de befcheiden- f heid en welvoeglykheid aangetaft. Ook wierd dit Boek in b; 't Jaar 1762 door het Parlement van Parys veroordeeld en ff ee.n lyfftraflyk proces tegen den Schryver aapgelegt , het j' welk hem noodzaakte die Stad te verlaaten en hy zou wel i' zig na zyn eige Vaderland begeeven hebben , maaj aldaar h waren de Poorten voor hem gefloten, des hy een fchuilplaats 1) in Zuiüzerlaml zpgt en eindelyk'vond in het Prinsdom J\eucbatel, alwaar zyn eerfte werk was het fchryven van een' •, Brief aan den Aarts-Biflchop van Parys, ter verdeediging van den Emilius , door dien Prelaat veroordeeld. Hierna volgde zyne Brieven gefcbreeven van den Berg , waar in hy heftig uitvoer tegen de Magiftraaten en Kerkelyken van Ce1 j neve, het geen de Proteftantjcbe Leeraaren verbitterde, zon der hem te verzoenen met de Roomjcbe Ceeftelykheid, wiet Godsdienft hy reeds in den Jaare 1753 , pïegtïg had vaar. wel gezcgt, en 't geen merkwaardig is juift op een tyd, dal hy beflooten had in een RoimJ'ebgezind Land te gaan woo nen. Zyne bekeering, egter,' zq min als de befcherming des „ Konings van PtuiJJen, wien het Prinsdom Neucbatel toebe; hoord, konden hem bevryden van de vervolging , door des Predikant van zyn Dorp tegen hem verwekt ; weshalven hj '0 befluit nam om Engeland te bezoeken, maar aldaar raakte hy fchielyk in onmin met den vermaarden Hiftorie Schryver David Hums , die hem aangezogt had om over te komen en hem eene vermaaklyke verblyfplaats in Derbysbire had verzorgt ;zo dat de GeneefJ'cbe Wysgeer weder na Vrankryk keer de en door zyne Befchermers de vryheid verkreeg om te Parys tc woonen, op voorwaarde van niets over Godsdienfj of Regeering te fchryven , het geen hy ook onfebendbaat is nagekomen, fchryvende over geei-eriey zaaken, maar zig vergenoegende met het vreedzaam leven van een' Wysgeer en zig bepaalende aan ettelyke uitgekozen Vrienden , verniydende het gezelfchap der Grooten , en geen wysgeerte aoch vernuft vertoonende.
In 't Jaar 1776 , nam hy het aanzoek aan van den Marqms en Marquifinne. vaq Girardin\ welke voor hem eerJf ( - fraail



VOOR HET JAAR 1781. 663 -
'ftaïl Huisje in gereedheid gebragt hadden niet verre van hun vermaaklyk Kafteei van Ermenonville , omtrent 30 Mylén van Parys. Dit verblyf ftrookte volmaaktelyk met de wenfchen vin Rouffeau : dagelyks vermaakte hy zig in het Uïabuur'ig Bofch met h.t verzamelen van Planten vpor zyn Kruidboek , en zyne zugt voor het buitenleven tfjerd lfgtf Jyk in hem verfcboond door den Marquis , die zelf een Wysgeer en verüeft was op de Schriften van den zonderlingen Rouffeau , welke de veelvuldige Mufiekpartyen , die by den «arquis wierden gehouden , bywoonde, componpe■rende verfcheide Airtjes in dien volkomen eenvoudigen Uyi qer Natuur, waar door hy zig'altoos had doen achten. Onder anderen bragt hy verfcheide pafTagien van den beroem[den Shakejpear in 'c Mtifiek- ei) fpeelds die zplf allerbekoor <
Mykft op de Fortc Piano.
r (bet vervolg bema.)
ONQELUKKEN.
It "fitBOHEEMEN li/ord gemeld: „ Dei, is Augi;fty ontftond in he? IU , Landfcbap Uu:tJjch,i een alleryflclykft Onv/eder , hetwelk \ eet'ft j uuren ionder Regen duurde; daar op volgde «n bu.ten«f wocne Hagelbui .~ en op deze een Store ReBen gelyk een V/olkr breuk, 'tecen zeer veel Ongelukken heeft veroorzaakt, r in het Dorp linadek (poelde de Vloed een Boerenhut met Man L Vrïïw en vyf "Weren weg. Inde Voorftad ""^""'4*^°": r ten drie Schuu.cr. en een Heeren Kpetshuys. in ; veele andere Huy" zen wierden zwaar befchadigd en een groot geta Yee verdronk. In ! de VooUtad zelfs droomde het Water de deuren der.Hnyzen en Wm kels in. en al Wat in de Kamers of Winkels gelyks grond, gêvonr' dei w êrc ipoeïde den Huyzen uit op de Spoten. Demeemg ? t van HuisraadI, v,ell<e het Water in de Stad mede wgnam be lett "de hetzelve'door ue Pooien af te firoomen tot ^ het ein'klyk f. door de Stads Muu.en bf»fcj drie Bruggen in de Vootfteden , « I Woonhuizen met derzelver Inwoonde weg fpoel de cn nogj s £ Schuuren deed inüorten. Het ganldr omleggende Land'* v=™ T, en genoegzaam tot een moJdsrpoel gewo.den. Men te d over " de fo. Meafchen , welke nog vermift worden , cn waar va verT l, moedelyk veele hunnen dood in aten Vloed zullen gevonden hfb„, ben."
LETTERKUNDIGE BERICHTEN,
r-r-fr,. pat* AVSCH GENOOTSCHAP DER PB.OEFONfl" T n EP ïts D ELÏ K E W Y S B E G E 'E R T É TE ROTTERDAMheerkin Sfs Algemeene Vergadering gehouden d?| ,S



664 GEDENKSCHRIFTEN
i,r Natuur Onderztekeren , Lid - Correfptnden, van bet Genootfchap let aanmoediging der Konten, Aianufatiuren en Commercie te Londen , ei] Lid van het Zeeuwfcb Genoetfhap ,e VHJlngen, aan de Vereadtrinirl van alle de ingekomen ftukken en voorgevallene Zaaken verflag ge-l «Dan had, geoordeeld: ' < ]
Dat de Vraag: fronzen de Bioogmakeryen onder de Bewonderen der-\ zeiven acorgaande kickten van een byzondere* aart voort; ren zy alleen de gewoone Zieleten van bet Najaar? zoo ja , welken zin\ tr de oorzagen van e» welke d, middelen, cm die voor ,, komen eneA "lu'TX " .heh,eicn/. "«f* S«n der ingekomen Antwoorden zeot voldoende beantwoord is, dat aan hetzelve de Prys kan tpeeeweezer» Voidcr,;. dat egter in die Antwoorden zeèr veele goede zaaken voorkomen , en dat daarom de Schryvers behoorden aangemoedigd re worden om dezelven nader te bewerken en te befchaven, het overtollige et uit te Uiten , en zich toe te leggen , om meeraan het bepaald eogmerk en geerfchte der Vraage te voldoen, hebbende zy dje gepieeken gemeen , dat zy te veel overhellen om de Ziekten* der Droogbeimetl>'ke/ick";'' mHi Con,agiofl)\c befchöuwenJ d.ar hcj flegts doorgaande Ziekten (Mcrii 'Epidemici) zyn: dat *r\ den byz.o.rderen aart'der Zidkten niet genoeg bepaalen ; dat zy met aantooncn ia hoe verre d.e Ziekten verzwaard worden ; dat zy te over-" tollig zyn >n htt aanwyzen van bykomende eu medewerkende oorzaa"ken, en n,et genoeg ftaan blyven op de byzpndere voornaam? ooizaaken, we ke in de Droogmaakeryen alleen plaats hebben; dat zy ook! ie ove.tol ,g zyn in het oP£eeven van Behoedmiddelen/zonder zich yoornaamlyk op te houden met zulke Eeh.cdmiddelen, welke naat tZ fc? oor*"ke° £V11 • en d" tt • verhandelen
7, l a u-"" ""f"' ^ we,mg 1,1 acht hebke» Bwomen de regelej der leerftell.ge otde en der Ziektekunde, noch ook gen.eg eebruiÜ'
taTkufide M "'eilWe on?d,?kk^5en d=t hedendaagfche Na-I
' Waarom het Genootfchap befloten heeft dezelfde Vraar andermsal] o? te hangen , om beantwoord te worden voor den i Maart r7^ 1 Het Genootfchap Üelt op nieuws voor , om beantw.ord te worden voot den i Maan .78;, de drie v.lgcnde Vraagen, die voor den i -Maart .781 moeten beantwobrd geweeft zyn, doch op weiken geene Antwoorden zyn rngekomen: 4
I. Hangt het ligbimelyk leven, begin/el fVita C.rporea) der DiereJ
*Y*ïj ftA%-* 1"/''*' vt,T<i"Ti^ 'f ^nieüging ookaf van d,n\ Tietf(;l»vUed,v±» «*Ht '<è*M ofkrag, der Natuur, do
1l\ *W' d' £S'a'^ Mag^nee, kragt en-.: zoo ja, ui(\ welke f reven en waarneemingen blykt z-dh '. ,n welke nuttige revolte»] *f leeringen xyn daar uit te trekken ? ■ &
Onder de Proeven, die men ,er 'hHntvj'oording dezer Kraare neemen] s.1, verlangt het Genootfchap ook zu.ken , die me, de verfehiller.de vaJU J-"'»n* ep dat Levenibegwfel genomen zyr{
II. Welken invloed beeft de Na,u„r/ykè Ele&ricitei, en derzelver ver-\ t'lpt Vlrf'ei'"i dampkring op gezonde en zieklyke UghaA «en ? In welke engefteldbeden en ziekten ii de ^nflue BleSricitei, dienfiig u, rene.zing ,f verligtingt Op w.,t wyze werkt zy ui dat eindet]
im ,J,T Wt.*4***. "ch *« <t*t oogmerk v.an ,e boenen?
III. Welkt nuttige en voordoel,oe gebzuiktn z,n er te maaien v*n iet\ Roe, van Turf Hou, ,« K.oleï, &be, zy voor d!n iZdltl 'het ' ■voor ïabryken , be, zy ,0, be, vervaardigen van Amn-.cnhc - Zou, of in •ndere opzigten, en welke zyn de reflc rJddeLn daar ne 2 • • ' «cn vSnLl!ff :h" Gen00tlcl'aP befl0«" de ™S eigende Vraa-
1. Welk



VOOR HET JAAR ifti. 66$
ï. Vrelk zyn de befte Werktuigen tot gemak, van doove en hardhooren,it Menjchtn ? Zyn er ook eenige vafte regels , die men zoud<~ kunnen vtli 'gen, zo yjel in het vervaardigen ais in bet gebruik derzdyen ? Om ba» Antwoord te worden voor den i Maait 1782.
11. Nadien de vergelykende Ontleedkunde zo veel oyereenkomft. tufiihex. bet vierktuiglyk ligbaamsgeflel yan den Menfcb en van de voik'imenftê Dieren ontdekt, is de Vraag, of er natuurlyke redenen zyn, -waarom de Menfch , meer dan eenig Dier, met ziektens en gebreeken beeft te worflelen ; zo ja, boe ver derzelver hajpooring aanleiding kan en moet geeven lot meerdere volioeijing van de voerfcbriften der Geneeskunft ter onderhouding of herftelling der Gezondheid ? Om beantwoord te wo.den Voot den 1 Maart 17 g 3.
En uir naanie van'het GENOOTSCHAP y A N KONSTEN f N WEETENSCHAPtp TE BATAVIA de ty.ee volgende Yiaagen :
I. Op te geeven den bellen loeftel yjtn. ie ElecJrepbere, 4e byzondere yerfcbynzelen van uit EleUrifel) Werktuig proefkun.tig fe verklaaren % fn aan teswyzen welk nieuw licht hetzelve aan de leere der Eleclriciteif itegeoragl hteft'i Om beantwoord te worden voor den r Maart 178Z.
II. Ten eindt eene gtede Hiftorie te Ifebben ven de miswyzing derContpas ■ Naatje , aan te toenen, •'
a In welke jaaren geene miswyzing is geweeft te Boutogne , Romen, Parys, Londen , Utrecht, lSerlyn , Kopenhagen , Stokholm en op zo vee* le plaatfen der Aarde, ah men kan ontdekken , net byvoeging der lengte en breedte, waar op dezelven 'geleegen zyn.
b Hoe veel en in wat Jaar te grootfle miswyzing in die zelfdt plaatfin is geweefl, zo dat na dien tyd dezelve beeft afgenomen :
c Het zy die tyi naauwk^urig is waargenoomen, bel zy uit de gedaane waarneeniingen , by rekening , zo wel van vooren als yan agtertn , word aangetoond wanneer geene en wanneer de grootfle miswyzing is Voorgevallen.
d Dewyl bet meeglyk •>, *'£t in de aanteekening miiflagen , els or drukfouten of anderzins, zyn ingeftopen , zo word vereifcht, dat de waarneemingen zelfs mei eikanderen worden, vergeleken, om dezefocn daar dotr te ontdekken? '
e Ook word begeerd, dat men , zo veel mooglyk U , aanwyze in weiIte plaatfen bet verfchil der miswyzing Jaarlykfch vermeerderd of verminderd is, en in bet byzonder , of bet verfchil der miswyzing in onze Republiek, zederd jq a 4» Jaar,en , Jaarlyks minder zy, dan voor dien tyd?
De Waarneemingen moeten gedaan zyn op bet land, door kundige Perfoonen; zynde alle waarneeminter. , die op Zee genoomen worden, 4tan al te vetl mnaauwkeutighedtn onderwierpen , or» zioj) op dezelven. (e ver laaten
NB. De Schryvers worden ■uerz"gt de nuttige gevolgen op te geeven 3 dewelke uit de beantwoording dezer Vraage te trekken zyn.. '
Om beantwoord te «/orden voor den 1 Maart 178J.
Verdet herinnerd het Genootfchap aan hét Publiek, dat nog voorgemeldblyven, de volgende. Viaagen,.-
I.' Dewyl', voor de Invoering van dt Cochenille, h'et Scharlaken cf Karm'ozyn plagt geyerwi te worden met de in Poolen, en elders in Noordlyke Geveften Jaarlyks ingezamelde Katmozyngreinen , die aan en tusfchen de Wortelen van bet Polygonum of den Sclerinthus zaten; en deviyl de aankweeking en inzameling van dit nuttig voortbrengzelvan Verwfleffe aldaar verwaarloosd is geraak'; word gev,aagt, groeit op Onze yaderlandfobe Heycn , Geeslar.dcn of zandige Akkeren , die foort van. ïoivgenum «f Scieranthjis (Duizendknoop, StccnbrcekJ dewelke a/-,-
11 s dus.



666 GEDENKSCHRIFTEN
ders bekend ftaat met den naam van Polygom.m Cöcèi'firtrfm ? VmA men .« de maand Juny aa» de Steeten en Wortelen der Perenne of ove. jaarige Planten van die fort , alt zy verdord ~yn, ergens bier ten linde , het Karmozyngrern ? Z>«or vje/ke midde.en k«nncn die Planten mit d' gezegde Greinen , binnen onze Provinciën , <£ de gevelde terreinen , in eene genoegzaame boeveelheid tot ferwjloffe en tsi Medichtddl tïbïttik Aangekweekt worden ? ' * ' ' "
11. Neemt een regel Boomen op de kanten der Zaïi- en Weilanden te veel zon en plaats weg, gw/ï hy te veel regendrop , beroofd hy den grond. 2J**1» hy ™el graanverflirJend gevogelte !«ƒ*,,,«,/»/«.'
ten, doet by eenige andere v.adeelen \ en zyn ie onderleid, nadoelen van dit een of ander , of van alle deze dinpn zemen , aanme, kehkcr dar de Wra.elenvan vcrbrjjverfcha-fflng voor lnfi(ien en Zaad van fcbadcly *.e onkruid er. verflmdend gevogelte, van 'luu-wte voor de vela^walfen'■van gewin aan 'tbout enz.? Maakt het , ingeval die nadeelen kleiner ■dan deze voordeden zyn , een' wezenlyk verfchil, lot welke foort van. Zoomen men zich bepaale , of hoedaanige w>s om die te P'&ntett te Snoeyenen te Kappen men behóore in acht'tlnemen ? He, een en'an' 4er word geeifchl zoo Proef, als Redeneer kund,g te betogen. Om beantwoord te worden voor den 1 Maart 178Z. Belovende het Genootfchap een Gouden Medaille, ter^zwaarte van 30 Dutaaten, aan het beft voldoende 'Antwoord op ieder der voorgeItcMe Vr'aagen. i
Wydert is rot LID <verkqy:n de Heer JACOB V4 N BREDA, Hudic-.nac Dolior en Raad in de Vroedjcbap der Stad Delft. ■ > Het Genootfchap zal, óm lier een of de twee Jaaren , na goedvinden , een Prys uitdeden 'aan hem, die, volgens deszelfs oordeel, i;edüüiende dien tyd, de nuttigde Ontdekking of Uitvinding in eeni' {<en Tak der Proef-Ondervindelyke Wysbegéerte gedaan zal hebben-, mits dezelve Van belang zy, en de Auteur dezelve aan het Genootfchap, om ze door hetzelve gemeen te oiaaken , medegedeeld hebbe.
Ingevalle hy, die zodaanige Ontdekking of Uitvinding zal gedaan en aan het Genootfchap medegedeeld 'hebben , wegens gebrek aan geld of tyd , buiten ftaat ware, om de Proeven, die ter beveiliging van dezelve vereifcht worden , in 'twerk te ftellen, zal het Gerioot> J-hap, zulks goedvindende , zelf de noodwendigheden daartoe vervaardigen en de 'onkoften 'er van pp fich neemen , vbor zo verre 11 as llielyk deszelfs Fondfen in dezen toereikende zyn zullen.
De Vraagcn zullen ook mogen beantwoord worden door de Leden, dre over dezelven hier geraadpleegd zyn , doch de Prys zal alleen toegeweez'.-n worden aan het beft voldoend Antwoord van den geenen, -Welke geren Lid van het üer,Potfch.np is. ' '" °' '
De Antwoorden op de rrdagen en de medegedeelde Ontdekkingen moeten niet met den eigen naam der Schryveren, maat friet een Zin. fpreuk geteekend, en met een verzegeld Billet', 't welk dezelfde Zinfpreuk tot üpfchrift heeft, en waar in der Schryvsren $aam. en Adres gemeld zyn, zeet leesbaar, iu het Nedcrduitfch', 'Franfch , 'Engelfch , Hoogduitfch of Latyn gefchreeven , verzegeld en franco , voor den bepaalden tyd, gezonden worden aan deu DireSeur en eerften Secretarisvan het Genootfchap , den Heer L. BICKER, Mtdicinae Doctor, Lid van de Hollandfche Maatfchappy der Weetenfchappen te Haarlem, van de Keizerlyke Academie der Natuur- Onderzoekeren . Lid-Correfpor.dent van hei Genootfchap ter aanmotii'inge dtr Kenflcn , Manufairuuren en Commercie u Lenden, en lid van bet Zeeuwfck Genttifchai ie Vli£mgen. *
De Autheurs zullen de Verhandelingen , op welken zy een Prys behaald hebben, niet mogen laten drukken, daa met goedvinden va*
het



VOOR HET JAAR 1781. 667
„et Cnootlchap, en er geen gebruik van maaken, voor dat het Genootfclup dezelven zal hebben uicgegeeven; *elk laatfte mede zal plaats hebbe»'omtrent alle andere Verhandelingen, Ontdekkingen, traven en Waarr.eemi.igen, die men hetzelve heeft ter hand gelteld, én jfrélken -hetzelve , 'van wicn zv ook asngs^sden wo-den, altoo» „Vc-r o-rocgcn zal aanneemen , om , wanneer zy goedgekeurd zyn , onri "deszelfs Verhandelingen uit te geeven, - mus zy met de eigene „-amen "der Schryveren onderteeken'd zyn of,.'zo zy niet willen be, kend zyn met een verzegeld Billet, waar in hunne Naam en Woonplaats gefchreeven (taan , welk Billet alsdan eerft zal g-ópend worden wanneer het aangeboden ftuk goedgekeurd is, doch ongeopend zal verbrand worden, wanneer' hetzelve ftuk word afgekeurd; zullende het Genostlchap geen ontfangenc Schritten terug geeven , en aan zich de vryheid houden , om dezelve geheel , of ten deele, o| in 'tgeheel niet, te doen drukken.
BERIGT VQOR DE LIEFHEBBERS DER STERREKUl^DE.
De nieuwe Ster , die den 17 Maart laatftleeden het eerft in Engeland is ontdekt gewoiden, dooi den Sterrekundigen Horfehelte Bath, en vervolgens mede is waargenomen door -den Sterrekundigen Me>Jier te Parys, tot opdenasMey, wanneer dezelve onzigtbaar werd door haaien ingang in de Straalen dei Zonne, heeft zig den 18 dezer Maand (July; by haaren uitgang ui; het Zonnelicht , weder beg.nnen te vertoonen , en is ook de vlytige opmerkzaamheid'van den Heer Mcsfier, (die men als den Schildwagt aan den Stenen-Hemel kan aanmerken> niet öntfnapt. Die Heci , nagt aan nagt met zyn Kyker tuurende, om zvnc verloorene Ster weder te vinden , had het genodgen van dezelve'eindelyk te ontdekken, op den voorn, 18 July, des morgens om 2 uuren, in het Geftemte der Tweelingen , op de Paialel van de Ster H., zynde haai licht en gedaante byna dezelfden , als by de eer/i„ nr,:,,„»»,„;.,r.-»n in H« maanden Aotil en Mev eedaan. Om drie
uiïr 11 Min. zs Sec., waaren tyd, was haare AfcenJU retia 90 Gr. 19 Min. 17 Sec, en haare Netrdelyk* Declinatie 23 Gr. 49 'Min. 11 Sec. De beweeging dezer Ster is zeer langzaam , en vermeerderd volgens de orde der Tekenen.' Zedert den 16 April tot den 18 July heeft zy niet meer dan 5 Gr. 3+ Min. S9 Sec. ■ iti Afcinfie reBa, en flegts ; Min. 20 Sec. in Declinatie afgcloopen. •' _
'De Waarneemingen, die men tot nu toe omtrent deze nieuwe Ster [ hét zy dan eene Comeet, of, gehk anderen willen, éene Planeet} heeft kunnen doen, zyn niet toereikende, om met genoegzaame zekerheid haare natuur en loop te verklaaren : Het eenige , dat men tot nog toe zeggen kan, is, dat zy op een zeer grooten afftand vaa de Aaide verwydeid is/ en althans .veel verdei dan Saturnus.
Nieuwe BOEKEN en GESCHRIFTEN, Wdke ook by den Uitgever van dit Werk te bekomen zyn.
PRANSCHL
Du de'placement des Mers , svo., premier Cahier, qui fera fuivi de plufieurs autres fut des objets de phyfique , chaque Cahter,
lLivrc IoSols- The'atte



#68 GEDENKSCHRIFTEN
Pannes2, %j^M^ê^ * » *■ «« ^mT'^X0" tóSf* °U W & ^ * de, effets, t Recueil des meilleures V.éccs Dramatjques, feite, en France de-
Le Monde prltn.tif, analyfé 85 ccmparc' avec le Monde modern» conhrfere dans divers objers concernant rHiftoire, ie Blafon Ts MonBoyes, les Jeux, les Voyage, des Pheniciéns'aütout du rnondf fc le, Langues Amer.ca.nes par Mr. Gobelin, Pari,, 4to. ' J»e,T,\itu- ?""e0i^ p«m'.w«».^, 4to.,
eumion fiFJt!r%t 5>"?rf°™es, de fes caufes, dife'rences 8e
Hiitoite des infeftes, aujfibles * 1'Homme, aux beftia.ut, a 1'aeri. culture 8c au ,ard.na£c: , avec les moyens pour les detruire ou lint lemed.er aux maMx qu'ils ont pu occationner, Parit Xz htPorte
z Vol., svo. , 3 Livres. - • ' * *
2 vST.f ♦Tiv«?rK" ^ ^ SympJfhi^ "i 'f* Avantures, A . . „
Almanach de la Librairie cpntenant touc ce aui regarde cette partie d Admintftration , chez Moutard , Paris , Livre .1 Sols
Eflai fur la Charïe au fufil conte'nant un deu de ce q -concerne la fabr.canon de, canons ordinaire,, tordus, a ruban, ou Vs Te™! men de plufieurs queftion» fur leut portee, eu égard a leur lorgueur
Eloge de Mr. /W} fu,vl de Foelies, qui lui lont relatives & 2?GrïffieT ^ ^•C'Ur^u' P« (i
ta^* WS??* aB,ufallte' ou ^ec«cit de Fièces choif.es, zVoi. »n K-, som. chez Lamys < Livr. ' ■ . . •
Expofé ou Examen des Ooerations des Miniftres d'Angleterre, de-
pu.s le commencement de la Guerre contre les Americails, z Parties.
^tt^f^^m * tab.es tres milcs>
ïfi^SSi. &2 dC i,a°m^ \ «" Mr-
£1°i^uArnaly"qUe ? *?ifto"q«e de Michel Montagnq, fuiri de no.
liniu&fc?? '* Clraaere de fon ft-vlc » & le genied, notre angue 8c dun Dialojjue entre Montage, Bayle k 7. 7 RoulTeau par Mr. 4 la Dixmerie 8ro. , J\,r;,. * > ■ 7 4' *' *VVeMt» 1'Art d'améliorer & cfe confirver les Vins &c. fuivi d'un Recueil de
.tttg' «***«*. par 7.^™,deTilbourC ^tlTertations fur la Theorie des Cometea, qui otu concputu au Prix
propofe par 1 Acad. des Sciences & Belles Lettres de PrulTe pour 1777
* 1778, par ie Marges de Conicreet 4to. Nouvelle Relation cfe la France èquinoftiale , eontenant la defcri.-
tion des Cotes de la Guyane, de 1'Ifle de Cajenne 8cc., avec fig *
MUZIEKWERKEN. '



V.OOR HET JAAR ij2i. 669
Anacréon en belle humeur, ou le plus foli ehanjforiniet Francois, faris: 36 Sols.
PRENTWERKEN:
Tombeau de Siewr Dorat, grave' par Fejfari, 1 Livre 4 Sols.
'Carte du Golfe dc Mexique en tro'iS t'euilles, 4Livres 4 Sols.
Les Tcrrraits du Marquis de Montcalm , du General Wolfe, de Mr; de Chevert , Lieutenarrr Genc:al , du Vicortite de Tuienne, la Tenus bacihique, les Dehrs & la joycule Éacchante.
Alexandre, Vainqueur de Soi-même, gravée'j par Muller: 2 Livres.
Charles premier j Roi d'Angleterre j decapitc graté d'Aprés Picaidj par MofArb.
l'Inirdclite' reconnue, chez Viial Gravidr i 3 Livres";
ENGE ti 5 GHÉ.
The Froteftant dire&ed in the Principles èf his Religio'ri.
A» Humble Attempt to inveftigaie and defend the fcripture Doirrk ne concerniug the Father, fon and Holy Spirit.
An ealy Introduftion to the Knowledge of Nature and reading the Holy Scnptures. Adapted to the Capacities of Children.
The divine Right af a Chriftian to Fièedom of Iftquiry, and Freeciom of Practice i in Ke'ligious matters, evinced from the Chriftian Records &c.
Lettres from an EngJiS Traveller in Spalii in 177*, on the Origin and Progres of Poetry in that Kingdom.
NB. Dit word als een zeet aangenaam en verluftigend Werk opgegeeven.
Obfervation on the poifonous Vegetables , Which are eithet indigeiaous in Great - Britain, at cultivated for ornament.
Cafés of lufanity, the Epileply, Hypochondriac Affection Jee. fuctesfuily treated.
NB. Dit word als eed zeer terdienftelyk Werk in de Geneeskaft» •
de, opgegeeven.
A short Inquiry in to the merit of Solvènts, fo asit may be neceffarf !o compare thcm with the Operation óf Lithotomy.
HOOGDUITSCHE
C. D. Weftphalen eiu und aiislandifclie Wechfel - Rechnung nadt dem Hambmgifchen Geld - und Wechfel Cours, Hamb. , 8vo. Grab der Chicane, Erftei Eand, Berlin, 8vu.
Die lerzten Reden eines Proteftantifchen Gottesgelehrten, Berlin, \t Gr.
üeber die Deutfche Sprache und Litteratut an einem Freund, Hamb. by B. G Hofman.
Die Hausmutter in allen ihren Gefchaften, Leipzighey F. F Junius.
j. F. Reichardt Lieder firr Kinder aus Gaiupens Kinder eibliotheck, mit njeUdien bey dem Claviei zuSingen, Hamburg.
Ueber das fchüchterne Welen, unlerer Paradox gefonnencn Geiftlichen heraus gegeben zit Haile mit das meito. Was icb eucb fige iia Ohr , das predigt ven den Ddcbern, CHRISTUS, JVO.
G. Refewitz, Gedanken , Vorfchlage und Wnnfche zut verbeiTciung der offentliche Erziehung, ctritten liandes, Erftes Srück, Berlin.
T. Abis vermifchte Werke fechfter und letzter Theil, Berlin.
]. A. Eberhard Sittenlehre der Veinunft, zum gsbtauc.h ftiner votlefungen* ibid.
C- F.



Ö7Q GEDENKSCHRIFTEN
■ p .V.' 'tj h ...
CF. Rêimarus Verfuch einer Befchreibung derReckanifchen SchulEiritichtung, ibis,
NÈÜÈ'RDUiTSCHE.
t 3- D- ^HW inleiding In de Godlyke Schriften van het N. Verbond , Tweede Deels Derde Stuk, in 's Hage by C. Pirat.
K'.'.isUitierger des Nieuwen teftaments, uit het Engelfch van den Aëroemden Philip DoSiridzè^ Vyfde Deels Derde Stuk, te Amfterdarn by de Erve P. Meyer en Warnars.
' Wande! op den .Hemelwég, doot R. vla der Zwaan, te.Rotterdam by i; vnn Waasbirgen , in svo.: u/i :z.
Avondmaals- Ondetwys , ten dkiifle yan eenvoudige en Jonge Chnflenen, door J. Erzey , Lutherfch Catechifecrrriëefter, in '5 Hage by C. Plaat : 34 St. 6 1
Kleine Rydraagen tot de beïftifch'e Letterkunde,eerfte Stuk, byeeri vetgaderd door 7. O. C, Rmz , Hoogd. Predikant by de Lutherfche Gemeente in 'sHage, ibid, by C.Plaat,%\n tv».": kfit 2.
A.Pertnot Bedenkingen over de Seoeffening der Rechtsgeleerdheid, benevens vier Verhandelingen over Wysgeeiige Stoffen, te Dórd by A. Blujfpé en Zoon, \n »*o.:' ifi: i(T. .
Th. van Limburg Tafereel dér GefchisdéniiTen' jvooren by de Grondlegring van Mcdctlandl'ch Gemeenebeft, eh Vaderlandfche Dicbt-Oeffeningen, te Leyden by C. van Hoogevee n Jllnior, in svo.: a/i:8.
iFr.oeven van Ppëtilche Mengelftofteu doar het Genoadfchap .• Kunflliefde fpaart geen Vlyt, in 's Hage, sfte Deel ifte Stuk, te Leyderr by C. van Hoogevee'h. Junior : aM.
Myne Verluftiging, Amfterdarn en Leyden by Xlitpinb. en Hoote•vetn , in Svo , a ƒ 2.
J. C. Fabricius y .Reize na Nctirwegen, benevens Aanmerkingen uit de.Matuurlyke Hiftorie en Ceconomie, uit het Hoogduitfch vertaald, by J van Selm; in SV3 : \f\ • 12. .-Brief van provtiioneelc Dankzegging-arm' den Keer Êiogrr.pbus Honorarins, tc Rotterdam (als den Schryver van het Leven van jfannï flege'ius) gefchreeven door den Neef van den Lutheilchen Kofter in 's Gravenhnge, in VHage by C.Plaat i in svo.: a i:St-
Verhandeling over de Venus Ziektens uit Ondervindingen en Waarreemingen opgefteW doot dén Heer le Febuiè, M. D. , te Utrechr by m.d: a/r:io. '
VERANDERING «» REGEÈR I N G in verfcheiden STEDEN.
Te DORDRECHT tot Mede-Leden in 'tCollegie van'Mannen van Veertigen de Heeren Mr. P. H. van de rVall en Mr. j. van den Branieier.
Te HAARLEM tot Burgemeefteren de Wel - Êd. Gr. Achtb. Heeren Mr. F B\ Fagel, A. Kuiti, J. S. la Clé en Mr. C. A. van Sypeftein,. Tot Scheepenen de Ed. Achtb. Heeren Mt L. J. Hooreman ; Mr. J- Faber vnn Riemidyk,; W. A. Leflevenon, Heet van Hafaertswilde; C. F- F.lout; Mr. D. J. Canter Camerling; Mr. J: Helmoh ; en H. A Parvé, waar van de vyf laatfte tot Scheepenen - Commiflariflcil der Gemeene Lands Middelen zyn aanjefteld.
Te ÜRIELLÉ toi Raad in de Vroedfchap dè Heet HendrikjKr^e.
•se



VOOR HET JAAR 1781. 671
Te GRONlNGEItf tot Gedeputeerden tét Vergadering van Hunne Hoog-Mog, de Hoog-Ed. Geftr. Heer A. van Iddekinge, toe Burgeincetter dezer Stad de-Hoog-Ed. Geftr. Heer Tjaari van Bercïüisj en tot Raadsheer dc Hoog-Ed. Geftr. Heet A. W. C. van lddskinge.
Nederland/die BEVORDERINGEN tn AANSTELLINGEN.
Tót Comnvs van den Raad der Domeinen van ZynS Doorl. Hoogheid den Prins Erf-Stadhouder- den Heer Mr. J. Amman. Tot extraordinaris Envoyé' van dezen Staat, aan "t Hof van VVeenen Öen Hoog-Geb. Heer Carel George, Graaf vAh Waffenaar , baanderheer tot VVaffcuiar'j Vryheer tot ODd.i.m Ste. öcc.
Tot Coniiriis-Generaru van de Con vee-yen en Licenteri, reflbrtesrende onricr lier Collegie tèt Admiraliteit te Harlirsgen, den Heer U. J..J. Ringt». . : ,
Tot Conirnjflktij dé Marine van dezen Staat ïri de Provincie van iWder-Bretagnt, den Heer Ijatc Valz.
Tot K.i|'i'ein op 's L-nd: Fiegat van Oorlog DE EENDRAGT, onder het Ede( Mog. Collegie ter Admiraliteit ia Friesland, den Heer C. M., de VVith.
Tot Commandant over 's L'mds Oorlogfchip DE UNIE, van 64 Stukken, voorheen opgedragen aan dSr. aan zyne Wonden overleden Schout-by - nagt . IMr'on Benlink, deu Schout - by - nagt S. fiedel.
Tot Commandant over ;s Lands Oorlogfchip DE BATAVIER, vaa 54 St., den Kapt. li. C. Mulder , en tot Commandant over het Fregat I1E DOLEHïN „ van 24 St.,. den Kapt. A. S. Siaringb.
Tot- k*piie& iwitfenant eff. onder het Corps Directeurs en Ingenieurs in dienft van dezen Siaat' A. Crolfëi.
Tot Kapiteins eff. van eene GOiftfagni* onder Zyne Doorl. Hoogb^ Regiment Zwitzerfche Gardes, den Col. tit. en K-ipt. Commandant éff. Gahriel May.
Tot Major eff. van het Regiment Ctvallerye van deji Lieut. Gen, de Famars , den Col. Commandant A. H. Graaf van Recbteren.
Tot Ritrasefter va*n eene Comp. in het evergern. Regiment den Major J. L. T van T;>:gni.~cl ">t BronhJ>orll.
Tot Guidon fupernuioctair in het Esq'radror. Gardes dn Ccrps, geleid wordende by Zyne Furftelyfce Dooil. den Veld - Maarfchalk Hettog Louis vzn Brunswyk • G C F Graaf van Bylxnd; tot Ejtempt eff. IV. R van Hee-ktren tot TValien ; tot Exempt funernumeiair met Rang van Major by de Civallerye van den Staat W. R J. W. van Heeekeren tol de Nutelherft / en tot Brigadier eff. D. W. van Lynden tot Hoevelaken.
Tct Colotfel Commandant van het Regiment Cavallety van den Lr. Gen. de Fatnatrs , den Col. A. H. Graaf 'iian Rechteren.
Tot Kipt. Lieutenant onder 't Corps Artilleiiften^an den Genetaal Major Mattfeld C. 6. van Dcnifcb.
STERFGEVALLEN.
De Hoog-Wel Geb. Heer R. A. C. W. Ryksgraaf van Heiden, Kameiheer van Zyne Dooii. Hoogheid den Prins van Orange en Naffau, Extraordinaris' Envoyé en Minifter van dezen Staat aan hétHof van Btrlyn, Da



ójz GEDENKS. voor het JAAR i7$'t.
i Ec Wel-Ed. Geftr. Heer Mr R. J Faafen Nolthenim, Heer vin Rysoord, in den Oud-.Kaad der Stad Dordrecht , Bewindhebber vart trle Weft-Indifche Compagnie ter Kamer op dc Maaze , mitsgaders Hoogheemraad va» den Alblaffer waard.
De Heer F. Butler, geweèzen Confiil vrtn dezeri Staat te Gibraltari en van daat zig met der Woon na Lisbon begeeven hebbende
Be Wel-Ed. Gêftr., Hetr £. Hellingman, Oud - Prei.dent BurgSmcefter en Raad det Stad Hoorn , en wegens dezelve S'eüie hebbende iet Vïrfddénng der Ed. Mog. Heerèri Gecommitteerde Rasdeii van de Staaten van Holland en Weft - Friesland in Weft-Friesland en het Noorder - Kwartier ; mit.'ga'dérs Bewindhebber der O. I. Comp; ter Kamer Hoorn. . • ,
• De Wel-Ed. Geftr Heet jëan Louis 'ie Ta'vè'l, Colorel, Major ea Kapitein vari eene.Compagrlie onder Zyne Doorl. Hoogheids Rerjfaent Zwitzerfche Gardes &c. Ste.
De Wel- Ed. Geftr. Heer J. W. P-aUkekaar , kapitein Lieutenant eff. in het Corps Ingenieurs vSo dezen Staat.
De Wel-Ed. Geftr. Heer/. Teftdri, Raad in de Vroedfchap en Oud - ScHeepen der Stad Haarlem.
De Wel-Ed. Geb. Heer Mr, J. H. van ter Does, Raad Ih de Vroed^ fchap en Ofid - RurgérfieeftM- dèr Stad P.otterdamj mitsgaders Bewind, hebber der O. I. Comp. ter Kamer aldait.
D? Wei-Ed. Geftr. Heer A H. Koning, Secretaris der Frovinciaalè Rekenkamer van Groningen. ;
Zyne Doorluchtige Hoogheid, Prins KAREL MAXIMILIAA*1» Eroedcr van den Kcurvorft van Saxen.
INHÖUD van heï NÉGÈNDE STUK.
»a Vyfde Vervolg der Hiftorie van den Oörfprong der Ameri.
caanfche Onluften. . Bl. jj*
i Brief van den Heer D. W. van Lynden, PropoGtien van VtreJfe-%0 en verdere berigten betreffende den Heet Herter. van Brunsviyk. • »*:.. 60f
■3 Nota van den Prins van Galitzia en Memorie van den Baron van Thulemeyer benevens de Afte van Acceflïë des Konings van Pruiffen tot de gewapende Neutraliteit cis
4 Veiling der merkwaardigfte Gebeurtenifien in Spanjen, Vrankryk, Groot - Brittannien en America. , ' 427
s Verhaal van al het merkwaardigfte voorgevallen betreffende
ons Vaderland, . gje
. 6 Brief aan den Drukker van een Éngelfei Niéuws-Papier. . 6S7
7 Byzondeiheden betreffende het Leven en Sterven van J. J.
• Rouffeau S6.
% Ongelukken. .... <6j
'j> Letterkundige Berigten ibid.
10 Nieuwe Boeke'n. .' 657
11 Veranderingen van Regeering . . . ....... «7»
<i Bevorderingen. «71 13 Sterfgevallen . . . . . . \ . ... ibid,



STAAT- GESCHIED- HUISHOUD-
£ n
LETTERKUNDIGE
GEDENKSCHRIFTEN
VOOR HET JAAR 1781.
TIENDE S T U É.
O C T O B E R.
2ÈSDE VERVOLG der ÏlSTORlE van den OORSPRONG der AMERIGAANSCHE ONLUSTEN. 1 7 7 f-
De Heer Washington, zeer ryk Ingezeten vnn Firgi. uien , welke verfcheide ongemeen groote Tabaks Planteryen bezat, wierd toen,even als den Romeinlchen Dictator Camillas van zyneri ploeg geroepen voör het belang van het in gevaar zyndé Gemeenebelr. Hy bragt drie duizend Man Militie op dc been, die 'c hem gelukte öp don voet van geregelde Trouppes onder krygstügt te brengen : Hy gafze monteerin£ en , in plaats der gewoone Snaphaanen, Musketten van een nieuw maakte! welke ongemeen verder fchoten j laaten de ook , na het uitdenken van dén Heer Bernöuilli, Veldilukken vervaardigen, die men zeer gemaklyk kon vervoeren , zynde veel korter dan de Engelfche eu van vry meerder uitwerking.
Het algemeen Congres j was inmiddels te Philadelphia vergaderd, eri hield aldaar vreedzaam deszelfs zittingen onder bedekking va-ii 4000 Man, watïkende voorde Veiligheid der Leden erï om hen voor allé verraffing te behoeden. De eerlte zorgen dezer Vergadering liepen over de bekwaamde middelen om Nieuw - Terk tegen hetKonitigs-Leger te dekken, werdende die Stad bedreigd, en' men meende dat C/ge bet voornëemen had om een coniiV v a dc»



6y6 GEDENKSCHRIFTEN
derabel Corps Trouppes derwaards te zenden om haar te ftraffen over de wegneeming van het Canon en het aankleeven der gemeene zaak. Het Cmigres zond derhalven 2foo Man daar na toe en deed het CorrefpondemieCommitte' te Nieuw- Tork aanzeggen , dat dc Militie te eitewm - Tork zig altoos klaar mbeli houden om zig te veN gaderen, wanneer men de Koninglyke Vloot zou feinen en wel toeftaan het? ontfohepen der geregelde Trouppes, maar hun den ingang ter Stad, de Vesting en andere ver-^ fterkte Poften ontzeggen, en hun op de gemeene grond eene plaats aanwyzen daar zy zo 't hun goed dagt konden campeereh en Cazerneri- betrekken.
Den ii. Juny kwam 'er eene Proclamatie van den Generaal Gage ten voorfchyn, waar in hy , met op neuws den vreede aan te bieden aan een Volk , het welk befloten had denzelven op dergelyke voorwaarden niet aan te neemen, teffens, indien men wegerde zig te onderwerpen, hetzelve deu Oorlog verklaarde. Dit (tuk had vris« werking;- het leerde den Americaanen dat hun geen andere hoop dan de kragt hunner Wapenen was overgebleven. De merkwaardigfte trekken, daar in te vinden zyn deze:-
,, A^nge^ieneené onzinnige Menigte, na alvorens-zig si in eene lange reeks van voortgaande misdryven , te„ gen het conltitutioneel Gezag van den Staat aangewend; ,, door ons welbekende verraders te hebben laaten ver„ voeren , eindelyk in 't openbaar den Standaard van ,v opltand heeft opgeregt; ten anderen dat.wygefruftreerd ,, zynde van-de goede gevolgen , die wy ons van het ,, geduld en de goedwilligheid des Konings beloofd had-' ,-, den en alle onze hoop verdweenen zynde , blyft den ,-, geenen, die bekleed zyn met de magt om te ihaffen
en denonfchuldigen te befchermen, niets anders overig „ dan den eenen en den anderen te bewyzen dat het zwaard \,v in hunne handen geen nutteloos Wapen is.
„ De inbreuken aan 'de geheiligdfle Rechten der Kroon ti en het Volk van Engeland tbcgebfagt, zyn al te meii nigvuldig- om opgenoemd te worden, en al te zwaar
dat het mogelyk zou zyn om die te bealimpen. leder ,v onbevooroordeeld Menfch , getuige van' het geene zö
in dez-e Provincie als de nabuurige Colonien is voorge-
vallen, zal daarin, zo hy maar de minfte oplettendheid ty gebruikt, blyken vinden van eene voorbedagtefamen-
xwse-



-VOOR HET JAAR 178'. ^
j- „on,wcj 7vn om de volh id va'i ka?
" ers de « onvooxzistige optland berusten *o mm Op zv li» vooruaamlyk hebben toegelegd om hun gedra^
;;; 2» *ïïïS d«,voik. te «j^^rssSS
JSg™ z?dcsVolks ligtgeloovigheid door de groffie
-ïtodïluïlieke rampen, onderneem ,k emddyk de laatfte oooeine die in myn vermogen ts , ter ontwy u fvaKt bloedftorte,;, met aan te biedengdyk >k
mit? dezen aanbiede en '« t S S
Maielteit zyn allergenadigst pardon aan allen me " W enen vullen afleggen enonmiddelyk weder zullen " Weren tot de Sn van gerufte en onderworpen Ou% deSÏÏÏÏ. E?S ftuiJwy buiten de voorden van dit Pardon John Hancock en Samoel A " A * wier beled.gingen al te zwaar tja, dan " ™zy eenig ander lot zouden kunnen hoppen dan de
?! VeEnCoPeda:a!y ,wien dit pardon aangaat, niet zouden kunïen bybrengen de onweetenheid , waar in *y
li Lngeverfeerd'hebben van de gevolgen,
ne weigering zoude kunnen nafleepen , verdaare*
" mit!deezen^ Weerhannelingen, Verraaden en ah zq,
" Xant moe eL worden befïbowmd ,njet alleen de twee brvenl^emde en uitgezonderde Particuheren ma«
(*) Bloedverwant van den thans te Amjltrdam woonen,den Minifter vaa b«t dmericawscb Congres i<w» Y v | ■



678 GEDENKSCHRIFTEN
„ ook hunne Aanhangers , onder die benaaming beTy'»j pende, zonder aanzien van rang of naam of'omifan„ digheden, aile en een ieder der zulken, welke de VVs„ penen tegens de Regeering des Konings'hebben gevoerd „ en die niet onmidlyk nederleggen ot'in eenigerlei wy„ ze, hoedaanig ook , 'de fchuldigeu zullen verbergen,' „ befcherming onderftand van Manfchap, Geld, Pro-: „ villen, Wapenen enz. verzorgen , of niet denzelven „ eenige verltandhouding, door Bn'even, Poodfchappen, „ Seinen en andere onderling beraamde middelen zullen houden.
,, En aangezien de Juftitie, welker loop zedert Ian-1. ,, gen tyd is belemmerd en zelf ganfeh en gaar geftoord, „ niet bediend kan worden volgens de 's JtJands Wetten, „ zo lang dezen opftand zal duuren, waar uit de'nood„ zaaklykheid om de krygswet in kragt te ftellen voort-i „ vloeid , heb ik dienvolgens nodig geooideel'd om uit. „ kragt van het koninglyk gezag van deze'Provincie'te „ pabliceeren, gelyk ik mits dezen publiceere en beveel „ le , in de uitgeftrektheid van dit Departement 'gebruik
te maaken van de Krygswet, ze lang de ongelukkige „ ont%üdigheden derzelver gebruik onvermydelyk zullen maaken.
„ Met het neemen dezer noodwendige maatregelen,\ „ dan welke ik hoop dat eene heihaame uitwerking moe-i „ ten voortbrengen, is het voor my ten minften aange-J „ naam eene befcherming re kunnen belooven , zo wel „ als gewiüen byftand aan allen , die in deze netelige!. „ omftaudieheden van zaaken hunne gehoorzaamheid aam „ den Koning en hunne genegenheid aan het moederland! „ zullen doen blyken. Zy dan , 'welke zedert het begin; „ der onluften hunne wooningen hadden verlaaten, kun-l ,, nen daar in wederkeeren, htinne bezittingen weder in-
neemen en daar onder en"atg'efcheiden blyven yan „ de vadermoordige vyanden der Conllitutie , tot het „ God behaage het hart der Ingezetenen van dit ongeluk-j it kig Land te veranderen en hen te doen wederkee-ï „ ren in de welvaart, Godsdienft 'en Vreede, en zq: ,, te doen genieten de vryheid, óp de Wetten geveftigd
die men hen heeft doen verlaaten." '" M
Dit foort van Manifeft , wierd door den slmerkaan-X Jcben Senaat onmidlyl: niet daaden beantwoord ; want: de Heer Peyton Rundolpb uit eenige byzondere inzigten
hec i



VOOR HET JAAR 17S1. 679
het Prefidentfchap van 't Congres neergelegt hebbende , wierd het zelve met eenpaarige ftemmcn opgedragen aan John Hancock, welke Gage op zulk eene lompe wyze
HSÏSÖ'tt* wierd Colonel George Washington benoemd tot Opper - Bevelhebber der Trouppes van bC™ America. Pfclk een juichte die keuze toe en trok een goed voorteeken uit de kundigheden van dezen Omder welke voormaals zynen Vaderlande eenen uitmuntenden dienft deed met den aftop van ^««J » *«" treurig geval men zig zekerlys er inner d , te nekken commandeerende ook in den jongften Oorlog een Regtment litlte Trouppes, die men Rtflemen noemde.
Me maakte voort's nog verfcheide Hoofd Bevelhebbes, als Arthemm Ward, Philips Schuyler afkomft.g uit een Höllandfch Geflacht , en P«W4» ,p wierden
Generaal Majors ; Boratio Gates Adjudant- Generaal , en de Heer Miffii» ,die zeldzaame verdoften bezat , wierd Verfte^/i <fc Camp van 't Leger voor Bofton.
Menton verwonderd kunnen zyn den naam van den vc maarden Charles Lee op deze Lyft met te zien maar hy Ste,'door eene belanglooze ftaatkundige trek, m 'tVeheefgeene aanfpraak op de plaats van Opper bevelhpShe wlr toe zvn° kundigheden hem feneenen te roe* ^nt^^mïeW^«lNlS ^ bekwaamlte
P^*fe^ eene BrigadeRui-
ters, na het Leger voor Bofton, om 't geb.ed onrtJUeer op tc neemen, en wierd derwaards vergezeld door & L welke bevorens zyne afftand had laaten pablicéeren en die geadreifeerd aan den Lord Vicomte/?/»SJL" Secretaris van Staat in het Oorlogs-Depauement, luidende aldus;
M T L 6 R P !
Schoon ik in geenerlei wyze het gevoelen omhelze, 'van Lieden, die ineeoen dat een Officier, half tradtel ment genietende, geacht word in dienft te zyn vorderd egter myne kiefchheid, by deze gelegenheid dat ik mv na een gevoelen fehikke dat ik ongerymd en l dwïïend acht? Om dies wille betuige ik aar1 .! Lor.dich.sip. op de plegtigfte wyze dat ik van dezen V V 4 *' u»t>



68o GEDENKSCHRIFTEN '
„ dag afftaa vau myne halve Soldye. Teff-ns verzoek ^, ik de vryheid cirri uw Lordfchap te verzekeren dat j, wanneer het Zyne 'Majelteit tal believen my eenig ï, employ te geeven, overeenkomItig met myn eer, 'tzy ,j er geageerd moet worden tegen de nstuurlyké en Erf-„ Vyanden V3n ons Land, of ter verdeediging der voor» „ rechtefi en waardigheid zyner Kroon, niemand vaar„ diger noch yveriger zyn zal om zyne ordres op te* », volgen: " "- » - • •• •> * >m f
„ Dan het komt my voor dat de tegenwoordige maar„ regelen zo vernielend Voor de'vryheid en rechten van u elk z yner Onderdaanen , zo verderf!yk voor het ganJ „ fcne Ryk, én zo gevaarlyk zelf voor den perfoon van „ Zyne'Majefteit, zyne waardigheid ,' 2yn Huisgezin,1 ,, dat ik my, als' Engelfchman, Burger en Soldaat van „ een vryen Staat, in gemoede verpligt vinde alles té j, beproéVen wat in myn Vermogen is , om 'er de uiti, voering van te beletten. ., n> ;;>*«. ■ .-
„ Blyvende my' voorts overig om met yver den Al„ magtigen te bidden' zyne Majefteit in te boezemen; }, vöomeeméns die meer voegen aaii zyn eer en ge-» ,, fchikter zyn om den roemenden gehikftaat van zyn
„ Volk te bèwerkën. •• '■" ••••• ... •. ..... ,._.;
i Ik ben, Mylord, enz.
' " ' • CHARLES LEE.
Dergelyk voorbeeld gaf ook Lord Efjïngham te Londen, met zyne dëmilïie , als Colonel van het 22de Regiment Infantery , aan Lord Barrington te zenden met deze woorden :' '• ' et Ik heb tot het laatfte oogenblik gewagt om myne
demilïïé'le gééven'", op dat - rneil geenen ongunftigeit j, draay zouden kunnen leenen aan eene daad diedoor de j, zuiverde beweeg - oorzaaken word voorgefchréëven, „ Ik beklaag my over niets; ik bemin ?myfi beroep en „ men zou my moeien laaken over het verlaaten vari
een ftaat 'in'welken ik niy voor hét algemeen -vin aut t, zoude kunnen maaken , indien het dankbeeld dat ik „ heb van de gronden-onzercon'ftitutie en de kenmer,, ken, die ik my van de e$r heb gevormd, nu nog toe» j, lieten denzelven te volgen."
• Terwyl men dus aan de eenen kant fchikkingen maak. te raakte men aan de andere zyde aan den eri den 1*



yOOR HET JAAR 1781. ©8t
Juny ïag de tweede hevige a£lie tulTchen de Koningfcheti ■en de Nationaien, want daags te voren was de Generaal Putnam met twee duizend Man van Cambridge vertrokken en' bezette by het Steèdje Cbarles-Town eene hoogte genoemd Breeds - HUI, daar hy onmiddelyk eene verfchansfing liet maaken, met oogmerk om het Garnifoen van Bofton: meer en meer te belluiten en Gage 'te beletten zig vart dien poll meeüer te maaken. Zo dra had de Zon'dit werk niet befcheenert of dé Koifngfchen begreepen hoe gevaarlyk zulks was en befloten er den voortgang van te beletten. Men deed eenige dryvende Batteryen de Rivier Myftick opwerken. en deze begonden de ruggezyde van de verfchanting te befchieten, terwyl ettelyke Oorlogfchepen en de Batteryen van CorpsHUI, op dezelve van twee andere kanten donderden, maar dé voordeelige fituatie der Provinciaalen maakten dit kanonneeren byna ganfeh nutteloos. Des middags1 kwamen er 3000 Man, uir alle Koninglyke Regimenten' gedetacheerd en aangevoerd door den Heer Howe, onlangs uit Engeland gekomen, en na zy Kareis-Rivier overgetrokken waren, ontfeheepten zy , omtrent $00 fchreden van dé verfchanffing, en 't eerfte Wérk vari den Commandant was het in brand deeken van het Steedje Cbarks'Tovjn , ten einde de Rook zyne fchikkingen mogt dekken.
Toen fplirde hy zyne Trouppes in twee deelen waar van het een regt op den Vyand losging, en het ander deu heuvel omtrok om den hertogt af te fnyden. De Provinciaalen ', door 400 Man Militie van Cónneclïcirt verfterkt, lieten de Koningfchen tot op if fchreden naderen, wanneer zy dezelve met zulk een geweldig fehieten uit 6 Hukken Canon met kardoezen ge|aaden, en het vuuf der Musquetten begroetteden, dat deze geheel gebroken raakten en veel grönds verloren; doch, herzameld zynde door hunne Officieren, verdubbelden zy hunne gelederen, en deeden eenen tweeden aanval die alzo vrugteloos was als dé eerde, en vermits het aanhoudend vuur uit de Vefting hen in wanorde gebragt had, deinsden zy agterwaarts én 'formeerden zig terdond op twaalf hoogte.' 'r
; Door deze fchikking kreeg hunne Colom meerder vettigheid en zig teffens vértterkt ziende door 1000 Man fin het Garnifoeu, drongen zy eindelyk ia de Liuieri; »••:•• vJ Vt s en,



6li GEDENKSCHRIFTEN,
cn, naar men zegt, was het de Generaal Eotirgoyne die het eerft daar in fprong. Zyn vqorbeeld den moed der Koningfchen opgewakkerd hebbende , wierden de Americaanen eindlyk gedwongen voorde overmagt te bukken en de yerfchanffing beneyens de Canontjen te vei laaten.
Hunnen afrogt was tamelyk haaftig vermits het Canon van het Fsquader eene engte beftreek welke zy door moeften; egter deinsden zy, zonder heel veel verwarming tot by 't Corps onder den Heer Putnam , en de Koningfchen, die hen tot hier toe vervolgden, namen de proef om hem ook in de war te helpen, maar zy wierden-zo ruftig ontfangen dat zy het vporzigtig oordeelden om des avonds ten agt uuren, weder te keeren na de verfchanffing, die zy vermeefterd hadden.
Beide de partyen fchreeverj zig de eer van dien dag toe, en men moet bekennet) dat her'nier gemaklyk valt «e bepaalen aan welke zy het befte toekomt. Aan den eenen kant hadden de Engelfchen hun ontwerp uitgevoerd met de vyandelyke verfchanffing te vermeelteren, en aan de andere zyde verheugden zig de Provinciaalen dat 3 a 400© Man Militie tot tweemaal toe by de 4000 Wan geregelde Trouppes had doen deinzen , en foo. Man hadden doen fneuvelen , met omtrent een gelyk getal Gekwetften waar onder zig $4 Officiers bevonden! Het verlies der Americaanen was minder, maar zy betrenrdeu zeer het verlies , dien dag geleden in den Perfoon van DfJ&or Warren, wiens moed en yver voor de vryheid hem in den rang yan haare Helden had geplaatft
Zyn Ligchaam bleef cenigen tyd leggen zonder gevonden te worden , maar wierd eindelyk gekend doo.r twee nagemaakte Tanden, die hy zig had laaten zetten. Het Generaal Congres vereerde zyne gedagtcnis door eens Lykftatie en eene Redevoering, welke na d e plegtigheid gedaan wierd. Wy zullen, om deiï Lezer van den ftyl des Americaanfchen Redenaars te doen oordeelen , daar van het begin en einde medeo'eelen , welke iu de Engelfche Papieren flegts verminkt zyn. Het begin is dut:
,, Het fein der flagting is gegeeven ; het Salpeter ont„ Vlamt; de Blixem verfpreid : onder die , welken zy » flaat, raakt zy een Held ; Hy valt ! Bureers ! Hy is „ niet dood, neen, hy zal niet nerven : Het is. alleen
« 4e.



VOOR HET JAAR 1781. 683
3, de vergeetcn man , die geheel weg raakt, maar do groote man overleeft zig zeifin de ziel zyner Land„ genooren. Het is de boozen , wiens fterf- pogenblik ,, dap der wraak en algemeene vreugd is en wiens ver„ fqeide nagedagtenis met verontwaardiging word weg „ gedrèeven, maar het is de deugdzaamen Menfch, van „ welken de dood het zegel aan zyne faam'hegt, dezel„ vevoor altoos veftigd ei] eene zegepraal word door de „ wyze op welke zy vereerd word- Heeft de noodlotti„ ge flag hem in 't middelen zyner roemwaardige loop zy» „ ner dagen gefluit, wat deerd hem zulks? Immers heeft ,, hy in zyne eerfte vlugt die baane doqrloopsn , waar ,, van onltetflykheid de vergelding is. Hier herkend gy „ Warren, den geenen , wiens gedagtenis wy komen , niet te befchreyen , maar te vieren , om onze harten „ door zyn voorbeeld te verfterken. Drie en dertig jaa„ ren leefde hy en in dien bepaalden loop zyns leevens ,, had hy'reeds de kundigheden-van den Staatsman , den ,, yver van den Vaderlander, de deugden des Raadsheer»
„ en de ziele des Helds aan den dag gelegt "
,,' Treed Gy ook pader, Gy Vaderen en Moeders des ,, Huisgezins nadert het bebloede Ligchaam vrnWarrsn, „ dat uwe traanen zyne loflyke en beklaaglyke wonden beweencn. Befch'ouw het werk van het eigendunklyk „ gezag, maar houd U geenzins te lang by het onbezielde „ Lykup;keer onmidlyk na uwe afzonderlyke woonin,, gen om aan uwe kinderen dit fmertlyk fchouwfpel te v verhaalen ; fchetft hun af de wreedheid der dwingelan„ den, en de yffelyke gevolgen der flaverny. -- Laat ,, hen op die bloedige Tafereelen zig ontvonken, zig j, wringen, dat hunne hairen op hunnen- hoofde te ber,' gen ryzen, hunne oogen ontbranden , hunne gezigtea „ dreigend worden, hunne Monden zig openen ter uit. „ drukking hunner verontwaardiging , en laat hen niets ,, vormen dan een geroep van wraak en afgryzen; als ,, dan toont hun de oude Charterbnef van hunne vry„ heden, het hefchermhuis, daar zy hunne dagen hebben „ doorgebragt, den Akker dien zy erven moeten ; geef „ hun dan vaardig Wapenen, en de geheele krygsrufting: ,, cmhellt hen en laat ze na den ilryd trekken, en laat »> LI jongde wensch voor hen zyn, dat zy als over3, winners wederkeeren of even als Warren in de armen „ van roem en vryheid fneuvelen.
It»



Gg4 GEDENKSCHRIFTEN
In-'tbegin van July, wierd er een Declaratie uitgevaardigd in den :aamder twaalf Colonien van Noord-America, vergaderd door hunne Gedeputeerden in het algemeen Congres. Dit Manifeft, na zeer in 't breede de grieven, waar over men zig beklaagde vertoond te hebben, «diende om voor'toog der Natiën het genomen befluit oni totzelfverdeediging de Wapens op te vatten, te billykenl
Dit ftuk is te lang om het den Lezer te kunnen mededeelen, egter kunneu wy niet nalaaten daar van een klein idenkbeeld op te geeven.
I Na dat daar in Groot-Brittannien verweeten is dat het Jïelye aan America den luifter yerfchuldigt is met welkes 2y eenige tyd heeft gepraald, de voorfpoed in haare Conqueften , dén verbaaztnden voortgang van haaren handel, ha lof en trenrbetuigingen aan en over den Graaf vani Cbathan gegeeven te hebbep, na het aantoonen der ftapr pen, welke door het Parlement en de Minifters gezamentlyk, zedert den Vreede zyn gedaan om de ColoJnien meer athanglyk yan het Moederland te maken, na het aanmerken dat mén nimmer aan hun voorgefteld heeft dan voorwaarden, die naauwlyks door eenen onbarmhartigén Overwinner aan ondergebragte Vyanden ïoudeti gedaan worden, en dat het aanneemen derzelve ïoveel geweeft was als die te verdienen, na de Actie van Lexington, Concord, het inbrandfteeken yan Charles-Town, en den beklaaglyke.toeftand der Ingezeetenen van Bofton vertoond en een treffend fchildery gemaakt te hébben van Vrouwen die men binnen de Stad hield terwyl de Mannen bevel kreegen om te vertrekken, Kinderen zonder hunne Vaders,'Grysaards zonder hunne Vrienden, zonder hunne Zoonen van welken zy hulp, konden erlangen, bedekken de Americaanen aan zig zeiven geenzins de ysfelykheden van etijen langen en rrioorddaadigen burgerkryg, die hen ftond te overlleipen, en iy befluiten hun Manifeft ip dezer voegen :
,, Eindelyk gevoelen fommige dier Colonien, en alle „ zyn zeker van ten eenige dagen te zullen ondervinden,
zo verre de minifteriale wraak zig zal kunnen uitftrek^
ken, de faamgemengelde ysfelykheden van Vuur, j, Zwaard en Hongersnood ....
„ Wy zyn tot de wreede keuze gebragt van eene on« ü bepaalde onderwerping aan het onbegrensd welbehagen, „ van verftoorde Minifters, of van een openbaaren te-



VOOR HET JAAR itfi. 6$f
genftand. Dit laatfte kiezen wy : Wy hebben bedagt
wat het ons zal kunnen kollen; maar wy hebben ge„ venden dat niets zo zeer te vreezen is dan eene vry„ willige flaavernye. De Eer, de billykheid, demensch„ lievendheid verbieden ons het lafhartig ovefgeevea „ van eene vryheid , welke wy van onze edelmoedige „ Voorvaderen hebben ontfangen , en ons Nageflacht „ recht heeft van ons te wagten. Wy zouden niet ver„ dragen kunnen die fchandelyke misdaad, dat wy zelf „ aan eene onvermydelyke elende zouden overleveren „ toekomende Geflachten aan Welke wy niets dan eene „ onwaardige dienft baarheid ten erfdeele zouden hebben „ nage'aaten. . . . . , ..
„ Onze zaak is rechtvaerdig , onze eenigheid vol„ maakt, onze innerlyke vermogens zyn groot, en zo „ het nodig is, zal ons geen Uitheemfche byftand ot«-
breeken Wy befchouwen als een uitmuntend bewyt „ der Góddelyke befcherming en als een verzekerd on„ derpand van onzen voorfpoed,dat de gebeurtenifTen ia „ diervoegen geregeld zyn geweeft dat wy tyd gehad „ hebben onze Manfchappen by een te roepen, die te „ oeffenen en te voorzien van 't geen ter onzer verdedï.
ging nodig was. . . . Door deze vertrooftende beden" 'king gefterkt verklaaren wy ten plegtigften in't aanzien „ van Hemel en Aarde dat , ons bedienende van alle , middelen die in ons vermogen zyn, Wy, op alle gevaar
af dat er van komen moge, en met eene onverzette-
lyke ftandvaftigheid gebruiken zullen de Wapenen, „ die onze Vyanden ons gedwongen hebben, ter be„ houdenis onzer vryheden, ter hand te neemen volko„ men befloten hebbende liever vry te fterven dan als Slaaven te leeven.
„ Üit vreeze dat deze verklaaring bekommernis baa„ ren mogt onder onze Vrienden en Mede-Onderdaa„ nen van dit Ryk, verzekeren wy hen dat wy nimmer „ pretendeerën te ontbinden de eenigheid, die zo lang en ,-, gelukkig onder ons geheerfcht heeft, en die wy alzo
opregt als hartelyk wenfchen volkomen herfteld te „ zien ... De nood heeft ons nog tot het gevaarlyk titf» „ terfteniet gebragt om eenige andere Natie aan te zetten „ om'voor óns te vegten. ... Het heerfchzugtig voor„ neemen om ons vmGroot-Brittannienzï te fcheidenen ï, eenen- onafbanshken Staat te vormen heeft ons deWa' «PW



6IS DENKSCHRIFTEN
„ pens niet doen opvatten («).... Wy vegieri „ niet om een ydelen roem te erlangen of om winge„ wenen te maken :wy vertoonen flegts aan de verbaas„ de waereld het treurig fchouwfpel van een Volk dat „ aangevallen is zonder eenig voorwendzel, Zonder de „ minüe belediging en door Tegenpartyders, die men niet getergd had. Zy beroemen zig, die trotfche Vyanden, befchaafd en menfehiyk te Zyn en tot hier toe hebben zy ons niets dan dood of dienftbaarheid aangeboden,
Wy hebben de Wapenen opgevat in den boezem „ ónzer haardtteden , ter befcherming eener vryheid ,> „ waar van wy de weldaad te gelyk met het daglicht i, oritfïngen en ter bewaaring van goederen, döof de eer,, lyke naarftigheid orizer Voorvaderen en onzen eigen „ arbeid gewonnen. Wy zullen die niet afleggen dan wanneer aan de zyde onzer Aanvallers alle vyandlykheden zullen ophouden, en ons geen vrees meer over„ blyfr omze te zien vernieuwen.
„ Het is met vertrouwen op de goedettierénneid van „ den onzydigen Opper-Rechter van het Heel - Al, „ dat wy zynen byftand affmeeken om ons veilig lyk „ dwars door de gevaaren te leiden en onze Tegenpar„ tyders te neigen tot eene billyke bcvreediging ,• en het „ ganfche Ryk van de Rampen van eenen Iiurgèrkryg të ,, verlolfen.
Ten zelfden ty&'e ordonneerde het Congres voor alle Ingezetenen der Colonien eenen geftrengen Vastendag voor den 20 July , ten einde de Góddelyke gramfchap ié heweegen, eit van de goedertierenheid des Hemels te verwerven het afweer en hunner ongelukken door eenen fpoedlgcn tn eerlyken vreede, die overeen kon komen met hunne regtmatttige begeerte en aan hun verfte nagefacht kon verzekeren het genot hunner burgerlyke en gsdsdicnftige vryheeden
Voorts begreep die Vergadering de knoopen, welke dé Americaanen aan de gemeene zaak bonden ,■ door den
Gods¬
et <0 Vermits het Congres een jaar daar ha de AEle van thiafianglykbeid afkondigde, zou men de opregrheid dezer betuiging kunnen verdenken; maar de fiéweegreden in gemelde Aft« opgegeeven, toonen genoeg de noodzaaklykheid van dien flap.



VOOR HET JAAR 17*1. «87
«Sodsdienft des eeds vafter toe te moeten haaien, en de wyze op welke zulks uitgevoerd wierd, had nog dit nüt dat daar door eene naaukeurige opneeminge gemaakt wierd van allen die door hunnen arm of beurs ter onder» fteuning van den Oorlog konden medewerken.
Zeker Fartikulier te 'Philadelphia, zeer gezien om zyne Rykdommen, genaamd Mordechai Levi, welke naam alleen èen geflachtlyft waardig is , voer zedert langéft tyd uit tegen het Congres en deszelfs Eegunftigers, minder evenwel uit yver voor het Britsch Parlement dan uit fpyt dat hy zyne middelen aan de gevaaren van een burgerlyken Oorlog bloot gefteld zag , maar het byzonder'Cómmitté, van zyne oneerbiedigheid berigt, had kragtdaadige maatregelen genoomen om hem daar voor te ftraffen , doch de Ifraëliet ontging den gedreigden flag door eene opentlyke herroeping , in zulke vernederende, bewoordingen, dat zy enkel dienden om hem veragtlyk te maaken, by hun welke hy gehoond had, gewoone uitwerking der veranderingen van Godsdienft of ftaatkundige Grondregels, door dien zy een laag caracler, dat enkel door eigenbaat bewoogen word, ontdekken. Duf luid zyne belaglyke herroeping.
„ Aangezien ik in myne converfatien geen eerbied heb „ beweezen aan het algemeen Congres, en jegens die „ manhaftige Krygsknegten. welke Zig ter verdeediging
der vryheid van de Americaanen vereenigd hebben, ]] bediene ik my van de openbaaTe Papieren om te vert' klaaren dat myne onkunde van het natuurlyk recht en »J van de Britfche Conftitutie den grondregel van myn „ gedrag is geweeft. Ik heb berouw over myne misdaad 11 en fchaame my over myne buitenfpoorigheid; ik be„ fchouwe thans de geheele vergadering, gevormd door ,V de (Temmen vau een vry Volk als wettig en recht; ik u ben overtuigd dat de braaffte Krygsmannen zyn, de
Burgers, die ter befcherming hunner voorrechten de ,, Wapenen opvatten. Ik belyde te gelooven dat de „ Koningdri niét gehoorzaamd noch gevreesd moeten ,, worden, dan voor zo verre zy killyke wetten doen 4, uitvoeren, dat bedorven Minifters, onderfteund door 1t èen gehuurd Parlement alle hunne pogingen aanwen4, den om de Americaanfche Colonien tot den uiterlten „ graad van dienftbaarheid te brengen. _ lk verlange op-
rechtelyk dat de wysheid voormare in de deliberatien
» va»



'6B8 SEDENKS'CHRfrTÉN
'' van 'tConsres voor té zitten ; dat een beftendige voor" fpo'ed de pogingen van deszelfs Wapenen bekroone : ' Ik wenfche, eindelyk dat alle, die zig zo onvoorzigtig' lyk zouden durven aanftellen , als ik geuaan hebbe., verre vau de toegeëvendheid te genieten, die my vergund is , verpligt werden hun misdryf op de aller\] ichandetykfte wyze te boeten,
MORDECHAI LEVI.'
( Het Vervolg hierna )
Hiermede wederom van de Americaanfche Hiftorie aftoppende keeren wy het oog tot de Faderlandfche.T-^ken en vermits daarin de zaak des Hertogs van Brunswyk wel een der voornaamfte voorwerpen is van den aandagt der Nederlanderen , laaten wy hier volgen het. geen deswegens is befloten in de Provincie Groningen vervat zynde iri het volgend
EXTRACT uit het Refolutie - Boek der Edele Mogende Heeren Staaten van Stad en Lande.
Donderdag den ad September 1*781.'
Gedelibereert zynde op het Rapport der Heeren Ge7 «uteerden tot de Petitiën van den Raad van Staaten, en dezer Provincie Finances van den iy dezer, raakende <je Memorie van den Heere Hertog Louis van Brunswyk, luidende als volgt:
RAPPORT der Heeren Gecommitteerden tot de Petitiën van den Raad van Staate en dezer Provincie Finances.
EDELE MOGENDE HEEREN!
Ter voldoening aan U Edele Mogende Refolutre van', den 3 July jongftleden, door de Heeren U hdele Mogende Gecommitteerden zynde geëxamineert , een Miffive van Zyne Hoogheid, den Heere Louis Hertog van -BruHswyk-Wolffenbuttel, gefchreeven aau Hunne Hoog-



VOOR HET JAAR 17^1 é$
Mog. deri 2\ Juny johgft, zïg daarin ten hoogfleh be* ■Hagende over eene Memorie, door Heeren Gecommitteerden der Stad Amfterdarn-, aan Zyne Hoogheid den Heere Prince Erf- Stadhouder op den 8 bevorens , ter Pretentie van denRaadpenfionaris voorgeleden, en de» iï4 daaraan volgende aan Hoogftdezelve toegezonden, :iouden van advys zyn dat door de Herten U Ed. Mog. Gedeputeerden ter Vergaderinge van H. H Mog. wegens deze Provincie wicrde gedeclareért. <
Dat U Edele Mogende een ruim veld voor zich zien, bm uitte weiden inde calamitenfe toetend , waar inde Republiecq zig zo van buiten, als van binnen bevind, om fe onderzoeken de oorzaaken aan welke het is toe te f-hryven dat niet tegenftaartde het dagelyks toenemend Bevaar, deRepublicq'in zo eenen weerloole ftaat tot na toe is gebleven, dan dat zig daar iri niet zullen begeeven, om dat zulks reeds by H H. Mog. u begonnen onder;2ogt te worden, en zy vertrouwen, dat verder zal worden vervolgt, en U Ed.Mog. daar omtrent eerlang zulHen worden geelucidcert, en zo hoopen en vertrouwen j ■Voor het toekomende geruft geftelt.
Dat de demarche der Heeren Regenten.van, Amfter(dam, in deze tydsomftandigheden,, U Ed. Mog. niet ralleen vreemd , maar van verre uitziende galgen * ° voorgekomen, alzo in gemelteMemorie met alleen niets 1 word gevonden, het welke kan dienen ter ftaavmg der Ingaande infimulatien, welke gezegd Worden ten afte ivan gemelte Heer Hertog te worden mgebragt maar ter .contrarie dat de Heeren Regenten van Amfterdarn verre ■zyn, gemelte Heere Hertog te willen betigtigen, of als i gegrond aantemerken de Soupeons waar mede open1 lvk befchuldigt word. , , ., ,'■
Dat U Edie Mogende om die redenen met hadden kuniricn of mo^en verwagten, dat deze demarche zoude zyn icedaan, eclog gefchied zynde, met reden vreezen dat ■ zulken nadeelige invloed op deRepublicq zal hebben waar in, in deze critique omftandigheden eensgezindlheid ,en Vertrouwen het voornaamfte zo niet het eetngfte : middel zyn om het lieve Vaderland Uit het prefente gevaar te redden, en voor het toekomende te beveiligen. > Dat dit de zugt en Wenfch zynde van alle cordaate Reuen-en , alle dezelve over zulks bereidwillig zullen zyn, om het geene in ieders vermogen is, daar toe te



tyé GEDENKSCHRIFTEN
cantribueeren, en ten vollen vertrouwd word, dat dë Heeren Burgemeefters ea Regeerders van Amfterdara daar toe rullen coöpereeren.
Dat over zulks niet anders kunnen verwagten dan dat Hun Ed. Gr, Achtb. geene zwaarigheid zullen maken, of de vague en onbepaalde infimulatien, in derzelver Memorie vervat,te laaten vallen,en met U Ed. Mog. den Heere Hertog van Brunswyk van alle blaam en foubcon te zuiveren en dus genoegen te geeven, of wel de inlimulatien, die daar in gezegt worden ten lafte van gemelde Heer Hertog te worden gedebiteerd, Ja het geene dezel-. ve tot hoogftdeszelfs laft mogten hebben, aan de Bondgenooten, als even zeer daar in belang hebbende, vertrouwelyk over te gevan, en de blyken daar toe te com-' municeeren.
Dat U Ed. Mog. zig intuflchen verpligt vinden, te declareeren, dat zullen blyven perlifteeren, in die fentimenten van agting veor gemelde Heer Hertog, waar van de Bondgenooten in het generaal en UEd. Mog. in het byzonder aan hoogftdezelve de plegtigfte betuiging hebben gedaan, heen en ter tyd van het contrarie zullen zyn geperfuadeerd.
Dat voorts U Ed. Mog. in den haaren de nodige ordre hebben gefteld, om het maaken, verkoopen en ver» fpreiden van alle eerrovende Lafterfchriften te beletten.
Prefenteerende verder ter deliberatie van U Ed. Mog. een afzonderly k Concept Refolutie, hier toe relatief.
SEP A RAT RESOLUTIE.
Ter occafie der deliberatien, gehouden over het rapport der Heeren Gecomm. tot dezer Provincie Finances van den 19 dezer, rakende de'Miffive van Zyn Hoogheid den Heere Hertog van Brunswyk Wolftenbuttel: heb-, ben de Heeren Staaten van Stad en Lande, goedgevon». den en verdaan de Heeren derzelver Gedeputeerden ter Vergaderinge van Hun Hoog-Mog. te auclorifeeren, en tegelaften, om, het zy afzonderlyk, het zy de concert met, de Heeren Gedeputeerden der andere Provinciën en voorts waar zy het no'dig en dienftig oordeelen, zo by de Heeren Staaten van Holland en Weft-Vriesland, eu verders waar zy het van vrugt vermeenen te kunnen zyn, alle mogel'yke middelen aan te wenden, ten einde
de I



VOOR HET JAAR i7Sr» €9*
èe Heeren Burgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdarn mogen worden geperfuadeerd, om binnen een convenabele, en bepaalden tyd , by Haar Ed. ür. Mog. te attsrmineeren, te haten vallen en af te zien, van de Vaguc en onbepaalde infimulatien in derzelver Memorie vervat, óf wel dezelve , of her geene tot lalt van gemelden Heer Hertog mogten hebben, aan de Bondgenooten over te geeven, en de blyken daar toe te communicceren, ca dat by gemelde Heeren Staaten van Holland en Weft-Vriesland, zodanige mefures werden genomen, als de bekwaamde zullen werden geoordeelr, gemelde Heer Hertog, wiens hooge geboorte en meritoir gedrag,
■ zedert zo veele Jaaren , niet toelaaten , onder eenige ïbupcons of blaam te leggen, daar van te zuiveren er$ vry te verklaaren, en dus genoegen te geeven, en alzo
i de fchadelyke gevolgen, hier uit kunnende geboren wór-
1 den, weg te neemen.
Hebben de Heeren Staaten van Stad en Lande, zien
i met het uitgebragte rapport geconformeerd.
Colb, Accord. .
" . ,
Gaarne zouden wy van deze Zaak Verder melden OÉ iiet deswege in de vergadering van Holland is voorgeivallen, dan daar zulks nog niet in de publieke Papieren is Aangekondigd, en wy niets liever in onze verzameling ivan Stukken ihlasfchen dan zulke, die reeds Waereldikundigzyn, maar veeltyds zo ras vergeeten zyn als die igeleezen worden, te meer wanneer zy niet in verband 'ftaan met andere zaaken den Vaderlande raakende, laaien wy liever deze zaak weder beruften en wenden :de oogen op eene andere gebeurtenis, die ook gevolgen Tchynt te zullen hebben, namelyk de ftranding en verrbryzeling van het Hcllandfcb Oorlogfchip de PRINS VWILLEM, gecommandeerd door Kapt. de Bruin, het 'geen wy in ons vorig Stuk ( bladz. 634.) hebben gemeld4 :en waaromtrent in de publieke Papieren in 't licht gekocjnen is eene
2Cxa MIS*



GEDENKSCHRIFT ÉN
MISSIVE van den Heer N. KOELBERG eerfte Lieutenant op bet Schip DE PRINS WILLEM i fan den Hoog-Ed. Gehoor en Heer Baron van Lynden, voorheen extraordinaris Envoyé van Hunne Hoog-Mog. in Zweeden, en door Zyn Hoog- Ed. Geb. aan het Edel Mogend Collegie ter Admiraliteit op de Maaze, IC tefideereade te Rotterdam gezonden by een Brief ge- tn gcfchreeven uit 's Hage den 16 September 1781. en Ü' van dezen inhoud: W
EDELE MOGENDE HEEREN! f "p Tk heb my verpligt ge'a'gt ter kennis van Uw-Ed. K „ X Mog. te brengen de nevensgaande MISSIVE?1 „ my , door den eerften Lieut. K O E L B E R G van het w a, Schip, onder Commando van den Kapt. deBRUIN,11 „ geadrefleerd, en vermits den Inhoud van dezelve de Eer 1 „ en de Reputatie van den dienft van dezen Staat ,zobiri- k f, nen als buiten 'sLands, ten hoogden intreffeerd , en ]( „ ik my niet zoude willen te verwyten hebben dat eenige » 3, fubjeaen, op verzoek van UEd. Mog., geduurcnde 3, myn Commiffie in Zweeden herwaards afgezonden , :< „ regmaatige reden van klagten hebben zouden , zo heb s 3, ik vermeend den inhoud van voorfchreeveMifilveaan ' „ UEd. Mog. Onderzoek en Deliberatie te moeten over„ laaten, om daarop, ingcvalle van klagten, het nodig a, redres te verzorgen. Terwyl ik , my verder van UEd. „ Mog. equiteit overtuigd houdende, met alle Hoogagn ting de Eer heb te zyn
EDELE MOGENDE HEEREN,
Uw Ed. Mogende Onderdanige en Gehoorzaame Dienaaf
(getekend ) D. W. van LYNDEN.
De MISSIVE van den Heer KOELBERG zelfs luid aldus :
HOOG-EDELE, H O O G - G E B O OREN BARON en ENVOYÉ'.
Volgens myn belofte, by myn engageeren in Stokholm by U w tHoog - Ed. Geb. om t emelden hoe dat ik weid geëmployeerd ia 's Lands dienft Ly het Collegie ter
Ad



VOOR HET JAAR 17»'-
Admiraliteit tc Rotterdam, zo wil ik hièrby dezen Uw. Hoo-Ed Geb melden, dat ik laatrtm Mey bert gea rriveerd , en in het geheel mede gebragt heb voor t Cafeïne te Rotterdam 3f Man , beftaande tn Onder - Officieren, Matroozen en Soldaaten, welke ak onderwegen, lo m Zweeden als in Deenmarken hebbe geëngageerd, cn by het aanprefenteeren zyn dezelve jerplaatlopdereEcölyÊ 's Lands Schepen voor de Admiraliteit op de
MEu ik ben ah eerfte Lieutenant gefteld op het Schip PRINS WILLEM, onder Commando van den ■Kapt de Bruin, cn by myn aankomen aan boord van het «melde Schip kree| ik order van gem. Kapt. om alles faTe zien of ?e iets manqueerde , en hetgeen in order ?c ftellen dat nodig was; ik obfer veerde die ordres en bewond het Gefchut in een flegten ftaat , en n et zo as het behoorde in een Schip , het welk reeds al zedert een ijaar in dienft is geween , de Kanonnen en Ropaarden Iwaren niet na behooren geproportioneerd. R De 12 Pond lagen in Ropaarden die zo wyd waren ■ als voor 18 Pond en de 6 Pond, op 't halve Dek met de ; Stukken op de Bak waren in dezelve toeftand , en wel in zo een ftaat, dat men door geftaadig ™ *°u ° ondervinden dat die Stukken geheel u. ^r J*1 e^.^ : Rofa«den zouden nederv.llen zo dat ik zulks bevin, , dende aan de Timmerlieden order gaf, om alle de Kopaar den m« eïke Planken tuffchen het Stukte laatenvaft 1 fpykeren, ten einde ons in dtervoegen daar mede te be! heioen vermits wy geen andere Ropaarden hadden.
f Ónze H Pond tuffchen Deks zyn nog in hunnen beften ftaat niet, deTapgaatenzyn te ruim "W^tezoen , e* wanneer ik aan den Kapitein van het een en ïnder kennS gaf nopens myne bevinding, gaf hy my m lat van een behoorlyke order, een onvoldoenend antwoord met te zeggen 1 Ik kan dit niet helpen'^ kryge» van het Und niet het geen ,vy hebben moeten , en dus vond ik dat er veele dingen te verbeteren waren., doch als fubaltern Officier moeft ik loopen als een die 0een verftand van zulke dingen had 't welk J« ^""J is , te zien dat er iets manqueerd en met te dm ven ot te mogen de verbetering daar van in* werk ftellen.
3? Boven dien wat dunkt Uw Hoog - ^'^-"^ m wt voor een wdec ons Sch* was y dat onder Cwv



#94 GEDENKSCHRIFTEN
Hiando van onzen Kapt. de Bruin al over het Jaar geweeft was ? Toen wy order kreegen van Zyne Hoogheid om xe zeilen, kreeg ik order van den Kapt. om onze 24 Pond te laaden met een ronde Kogel en Kneppel Kogel; ikonderrigte de Kapt. dat de ronde Kogel weegde 2 ƒ Pond cn de Kneppel Kogel meeft dubbeld in 't gewigt,: dus ts zwaar voor S Pond Kruid om er eenig effect van te hebben; de Kapt. gaf »ny dan order pin met een ronde Kogel te laaden of zo als ik het belt vond ; daar opging ik met den Cojiftapel Major om de Stukken te doen laadenToen wy by het eerfte Stuk aan Stuurboord kwamen en zouden de Kogel in het Stuk zetten , kon die Kogel er in het geheel niet in; vervolgens by het tweede Stuk bleef de Kogel op twee voet in het Stuk valt zitten; in het tiende Stuk aan dito zyde bleef de Kogel zitten op twee eri een half voet; aan Bakboord zyde, het middelfte Stuk, bleef de Kogel op, dezelve wyze in het Stuk drievoet valt Zitten; in de reft van de Stukken kon het eindelyk pafieeren : Deze Stukken zyn van binnen oneffen en wyder van buiten als van binnen , en een party Stukken heb ik gevonden van binnen met roeft , het geen ik er uitp'ukken kon ; en de meefte part van die Gaaten hebben te groote Zink • Gaaten: Des anderen daags bleef de Kogel uitgefchooten.en de Kapt zond by den Equipage-Meefter op Hellevoet om een party 18 Pond Kogels om te gebruiken voor de vier Stukken , die wy ook aan Boord kreegen; maar ik zeide tegen de Kapt. dat die Kogels niet geproportioneerd waren om met zulke Stukken egaal te ichieten, 10 dat de Kapt effedtueerde, dat wy 4 Stukken in de plaats kreegen, en in dezelve Stukken , die wy in de plaats gekreegen hadden, zyn de Zinkgaten twee duim op zyde van de Middel Linie,dat raporteèrde ik aan den Kapt., welke dan meende , dat zulks niet te beduiden had , en ik heb hem tragten te doen begrypen, dat met zulke Stukken onmoogelyk accuraat konde gefchooten ■Worden. 0 .
4. Zal ik de Eere hebben Uw Hoog-Ed. Geh.temeld/,n'^°PnenSW5 Proviand. ' Het Volk krygt'per Man j« half Epnd Boter en é«Jn Pond Kaas , ligt Gewigt in S W<f;k 5 * £5y«t beftaat in oude yzere Stukken daar jeen Mert or Eik op is, zo dat ik vrees dat het Gewigt Veel hgter en minder is, als het behoord te weezen fc dan « "eb, het lastfpen, yan Kaas eens nagewoogen voor twee
Baki



VOOR-HET JAAR 1781. 69t
IBaklaagen, daar ik vond in prefentic van den Kapt. veel 1 minder Gewigt was als het behoorde; waar op de Kapt, imy order gaf om den Bottelier in deBoeijente doenfluiiten, waar op ik valtelyk by my moeit befluiten , dat de I Bottelier jn den Krygsraad ten verhoor gefield zoude worden; dan ik heb ondervonden, dat in plaats van dat, die Bottelier een Lieutenants A&e heeft bekomen op 's Land$ Kotter de BRAK. Het Volk krygt tweemaal Spek in de Week, dat door het geheele Schip ttinkt, en veel flegter aan Boord hebben gehad , dat aan de Wal bleef gezonden : Graauwe Erweten met Spekfmeer , dat by iandere Natiën het Volk niet mag eeten ; de reft.van de iDagen in de Week Stokvis met Erweten SopenMoftert er over voor een Sausje ;'s avonds maar alleen Erweten; geen Vleefch in het Schip voor het Volk, en io dien tyd dat ik aan Boord geweeft ben, maar eens Soup en Vleefch ■gehad , 't Water is mede zo (tinkend dat men het niet (ruiken kan, en het Volk mag geen Thee Water koo,ken, boven dien mag het Volk nooit, zo als by andere !Natiën aan de Wal gaan, by beurten om zig te verlugiten en te verfriffen , maar moeten aan Boord blyven , ;geliadig even als Gevangenen , en des Volks Kiften cn IPlunien word (legt mede gehandeld enz*
f. Nu koom ik met betrekking tot de behandeling der ;Zieken : ieder Man krygt per Week één half Pond Botter buiten dat niets anders als Zieken kolt, beltaande in, ï Scheeps Bier met de Gord , die 's morgens overblyft, ■en kruimen van Brood met een weinig Syroop gekookt, laomwylen Bry van Meel in Water gekookt , en geen ffriffe Soup, of zulke Spys , waar door de Zieken kragt tkunnen krygen ; de Zieken worden zo aan Boord gelhoudea,zo lang als maar mogelyk is,eer zy na hetHoftpitaal na Goeree worden getranfporteerd, waar vandere(den zeker is, het profyt dat de Kapt. geniet zo lang de '.Zieken aan Boord blyven , betalende het Land 9 i>t. ivoor ieder Man ( zoals my gezegd is) waar van de Kaptsverfteeken is, wanneer de Zieken in het Hofpitaal zyn , < en wanneer eenige Zieken in het Hofpitaal komen, wor,den zv zo flegt gefteld bevonden,dat er weinig het Lee» ' ven afbrengen; de Geftorven in het Hofpitaal worden m 1 den Grond gelegt; zonder Kift noch zonder Hang Mat, 1 of zonder iets over het Gezigt, maar met de Aarde zo maar opgegooit en bedekt, en wanneer ik, ziek zynde, Xx 4 %^






VOOR HET JAAR 1781. 697
- Het openbaar maaken van dezen Brief, in een tyd dat ïo veel over 't voorn. Schip en deszelfs Commandant gefpvooken wierd, veroorzaakte zeer uamurlyk her denkbeeld dat de Kapitein, indien het Ongeluk aan -ynbchip overgekomen, onnozel is, en , zo als men m de Ln+ gelfche Papieren ook Ueft , gebeurd om dat hy de op hem jagt makende Engelfche Oorlogfchepen wilde ontwaken, niet lyden zoude zig zo opent.yk ten toon gdteld te zien , cn liever zyn gedrag door tenen Krygsraed zou zien onderzoeken. Dat men hier tn niet mi*getaft heeft blykt bereids aan de gevolgen, aangeven men verneemd dat reeds werklyk dien Krygsraad gehouden word en den voorn. Lieutenant, die zyne deiniffie had verzogt maar niet heeft verkreegen , gehoord is geworden, zo men voorgeeft, op xtz Poiuten uit zyne befchuldiging van den voorn. Kapitein opgemaakt.
Dan ook deze zaak niet verder kunnende voordragen, zal zulks tot een volgend Stuk moeten blyven, dus wy gelegenheid hebben eene gebeurtenis te melden, die zo ongehoord als verfoeilyk is in het, oogmerk dat daarmede bedoeld lchynt te worden. Dit 'gebeurtenis is dat men in de laatfte Dagen der Maand September in ettelyke Hollandfche Seeden geftrooid heeft zeker Blaauvvboekje getyteld AAN HET VOLK VAN NEDERLAND, waar in eene fchetswyze bcfchryvmg van den Staat der Nederlanden, reeds van vroege Eeuwen af, gegeven word» en in hetwelk de bedryven der HeerenStadhouderen van den eerften tot den laatlten met de allerhaatlykfteKoleuten worden afgemaad, en wel zo (lerk dat Hunne EdelMogende dc Heeren Staaten 's Lands van Utrecht go«d» gevonden hebben deswegens te Üatuceren het volgend
PLACAAT.
De Gedeputeerden van de STAATEN 's Lands van Uincht, doen te weeten : Alzo ter Onzer kennifle gekomen is, dat niet tegenllaande de ernftige en nadrukkelyke Waarfchouwingen en Publicatien tegens het maaken uitgeeven en verfpreiden van Pasquillen , fchandeleufe Boekjens o? Libellen, en Lafterfcbrïften, van welke foort en fortne die mogen zyn, ten nadeele van de Hooge Overheid dezer Landen, en van de geenen, die in eenie bewind of direclie der publieke, zaaken gefteld zyn, * Xx f reeds



'óoS GEDENKSCHRIFTEN
reeds te vooren cn nog onlangs, 20 by de Heeren STATEN dezer Provincie als elders geëmaneerd, en de rU goureufe pcenaliteiten, daar by tegens de Overtreders geJlatueerd; echter de geaft van, tweedragt, kwaadaartig. heid, lafter en muitzugt zo verre is uitgeborsten , en 20 door dezen Staat verfpreid, dat dezelve, door dusdanige waarfchouwiugen, tot hier toe niet heeft konnen worden beteugeld, maar integendeel tot dien trap gcfte. gen is, dat voor weinige dagen in druk is uitgegeven en verfpreid een allerfnoodft Laftesfchrift, onder den Tm 'tul: AAN HET VOLK VAN NEDERLAND, behelzende een groot aantal van de kwaadaartigfte en iafterlykfle imputatien legenden Doorlugtigen Perfoon van Zyne Hoogheid, den Heere Prime van Orange en Nafau, Erf '-Stadhouder, Kapitein en Admiraal Gene-., raai van deze en van de andere Provinciën, tegens Hoogftcezelfs Doorlugtigllen Heer Vader cn Vrouwe Moeder, glorieufer gedagtenifïe, als mede tegen de Heeren Prtm een van Orange, Willem den Eerften, Maurits, Fredrik Hendrik, Willem den Tiveeden en Willem den Derden Hooggemelde Zyner Hoogheid Doorlugtige Voorzaa«en, en daar benevens de oproerigfte pogingen tot fub. verfïe niet alleen van de tegenwoordige forme van Regeeringe, maar zelfs, om in plaats van de Staats Regeege, welke daar by al mede op het haatelykfte word afgemaald, eene Democratie of Volks Regeeringe in te voeren, en dus doende de Republiek te doen vervallen tot eene volitrekte Regeeringloosheid, welke nog onbedenkely k vermeerderen en vergrooten zoude de gevaaren, waas ?«tn het Lieve Vaderland door een buitenlandfchen Oorlog, gevoegd by inwendige tweefpalr, van nu af aan is biootgefteld; En in aanmerking nemende, dat zodanig eene allerverfoeïlykfte fnoodheid , ongeltuit blyvende, geene andere gevolgen kan hebben, dan de voliTage fuïne en bederf van het Lieve Vaderland, zo God het Biet genadiglyk verhoede, en dat het zelve des wegen by alle mogelyke middelen behoort te worden tegengegaan cn na verdiende geftraft; Zo is het, dat Wy, onverminderd het voormaals , en laatstelyk by Hunner Ed. Mog. Publicatie van den 4 July dezes 1781, dien aan-; grande geltatueerde, en de ftrarTen, niet alleen van geldboete; maar ook van arbitraale corre&ie, naar exigentie van zaaken, tegen de Qveitreeders daar by gefteld, ter
ont-j



p
VOOR HET JAAR 1781- 699 ■
Óntdekkinge van den Au&eur of Auöeursen Verfpreiders van zodanig allertuoodst Lafterfchrift, als hier boven "•emeld, eu ten einde dezelve, overeenkomftig de grootheid van zodanig Landverdervende euveldaa-i, anderen ten exempel mogen worden geftraft, goedgevonden hebben, te ttellen, gelyk VVy doen by deezen, een premie y&nEen Hondert Gouden Hyders, ten behoeve van den geenen, die den Maaker ofMaakers, Uitgever of Uitgevers van het zclye zal of zullen komen te ontdekken i*n aantewyzen, zodanig dat dezelve daar van rechielyk \ konnen worden overtuigd en geftraft, zullende des Aan1 brengers naam, des begeerende, worden gefecreteerd, En
I ordonneeren Wy voorts alle Officieren eu Rechteren in de Stad, Steden en Landen dezer Provincie, alle mogelyk pnderzoek en devoir aantewenden , zonder eenig verluim, diffimulatie of conniventie, om voorzeide Boos-
n doener of Boosdoeners te ontdekken en te agterhaalen, en tegens dezelven als tegen Muitmakers , Verftoorders i itan de gemeene rust, Ömverwerpers van de gronden.
II der Regeering dezer Landen, en van de Souveramiteit der Heeren Staaten van de relpeaive Provinciën, en alzulks allergevaarlykfte Vyanden van het Vaderland, te procederen en doen procederen, naar behooren.
• Enten einde niemand hier van ignorantie pretendeere, i zal deeze worden gepubliceerd en geaffigeerd naar beI jiooren.
Gedaan te Utrecht den 3 Oétober 17S1Was geparapheerd J. TAETS VAN AMERONGEN, vê. Onderftónd
Ter ordonnantie van Welgem. Heeren Gedeputeerden. (Was getekend) C. A. VOS.
Het is waarfchvnlyk dat dit Placaat in andere Provin1 cieu zal nagevolgt worden, en wenfchelyk is het ook - dat dergelyke onnatuurlyke voortbrengzelen zonder effect. 1 blyven. Een publiek Nieuwsfchryyer dezer Landen 1 drukt aig nopens dit Gefchrift aldus uit; ^



?oo GEDENKSCHRIFTEN
Wy vertrouwen, dat het Stok, waarvan in het voren»] ftaande Placaat gefprooken word, op de Natie geen in-l vroed zal hebben- te min om dat wy niet weeten, datl er thans over de Confiilutie der Regeeringe eenig verfchil I is, maar wel ovet de directie: wy nieeneu reden te heb-l ben om te befluiten, dat ieder Nederlander denkt, dan het een goed Burger palt, praefentem Reipuhlicae ftatutnX tcseri, en kunnen daarom niet geloven, dat het bovenge-[ melde (juk gel'clsreeven zoude zyn dooor een NederlanX dar, of zo het door een Nederlander gefchreeven is, isf het niet waarfchynlyk, dat zulks in eruit is gefchied;} maar alleen door een heethoofdig mensch, niet met dart inzigt, zo als het ftuk fchynt te behelzen; maar alleeul met intentie, om de een of andere parthy in onze Republiek verdagt te maken, als of het uit dien koker kwam, ten einde daar door quafi de oogen ,van anderen te ope-| nen: maar allerliefft nellen wy valt', dat het komt van; onze gedeclareerde Vyanden, om was het mogelyk al-1 les in de Republiek in 't wild te helpen, en dezelve daari door buiten Haat te ftellen, om op behooryfb tegenweer}
tegens dc Vyanden van buiten te denken. God ver-|
ydele deze en diergelyke godlooze raadflagen, en doe dq ■zaaken binnen de Republiek zo veranderen , dat zelfs del misnoegfte redenen mogen hebben,om zig te verheugen,! en te bidden, dat de Almagtige onze Republiek by des-j zelfs gezegende Gonfiitutic gelieve conferveeren. I
T Tier mede wederom overgaande ter befchouwinj» X-1 der verdere gebeuneniflen , onzes tyds, r.iOeten|: wy den Lezer thans een geva! melden, 't welk een be-( wys opleverd dat de valfche Godsdienftyver nog overall niet is verbannen, en de Onverdraagzaamheid derVoor-t üanders van de Griekfcbe Kerk te Conftantinopolen, om-i trent dezulke hunner Landgenoten, die den Latynfchem ("of Roomfcben Kerkdienlt omhel It hebben, deezer dagen! aanleiding heeft gegeeven tot een Schouwfpel, 't welkf van zeer ernftige gevolgen had kunnen zyn voor hetMii niltery zelve. Te weeten: zeker Armenifch Koopman,) behoorende onder de befcherming van den Franfchen Ambaffadcur, Graave de St. Prieft, overleden zynde, zo verzogt zyne Familie by den Griekfchen Patriarch verlof ,i om het i.yk te mogen bcgraaven met alle de pSegtighe-i
den i



'VOOR HET JAAR 17I1. l<St
tien, die onder hunne Natie gebruikelyk zyn. Ongelukkiglyk was de Overleedene een der voornaamfte Armehtifcte Hoofden geweeft, die zig met de Roomfcb Catb-
■ lyke Kerk verëenigd hebben 5 een wanbedryf^ t welk
■ de Patriarch ganfeh niet vergeeten had. Hy liet derhalhalven ten antwoord geeven : dat hy liever zyne ganfche
■ Natie in Hukken gebouwen zag, dan te dulden, dat men ep bet Kerkhof der Armeniërs met eere ten graa ve bragt
■ dezulken , die van de Griekfchc Kerk tot den Kotmfcven dien'H iwiren afgevallen. Na zulk een onbefcheiden ea bitter antwoord, wiften de Bloedverwanten des Over-
r ledenen geene andere party te kiezen,dan tot dePran/chen Amballadeur hunnen toevlugt te neemen, hem vctzoe-
■ kende dathy zyne goede aieniteu Dy ae 1 t/ue iuuuc aanwenden, ten enne de Armenijcben Patriarch gelaft
. werde om het Lyk met betamelykheid te laaten ter aarde beftellen,en niet met diefcbmdelyke formaliteiten, waaraan hy dezulken , die den Roomfcben Kerkd.enft toegedaan waren, onderworpen had De Heer deSt.Vrt&, aan dit billyk verzoek voldoende,, zond ter ftond zyn • Dragoman (of Toik ,) naar den Reis-Effeudi ( RyksKancelier ) om het verzoek der Familie te onderden-
■ nen en tevens ten fterkften aan te dringen, dat de Grtekf febe' Metropoli taan eene fcherpe reprimande kreeg over
ivne onbetamelyke wyze vau handelen in het algemeen, ' De Reis - tiffendi fcheen, zo het zig liet aanzien, den Ambaffadeur in deezen genoegen te willen geeven en het gedrag van den Patriarch hoogelykatte keuren. Doch Zyne betuigingen waren zo min opregt , dat de Tolk zie iu 24. uuren tyds, tot vyfmaaien toe naar de Potte begèeven moeft, eer hy verzekering had, dat de verzogte ordres weezenlyk aan den Patriarch waren afgevaardigd En nog waven het niet meer dan mondelyke ordres, die hier te Lande van zo weinig uitwerking zyn, als of 'er in 't geheel niets geordonneerd wordt. Ook bleek het maar al te klaar uit het vervolg hoe noodzaakelyk het «weeft ware, dat de Reis-Efendi deeze ordres ichnftelyk gegeeven had. - De Lykftatie begaf zig dan op ■weg. onder geleide van 3 Jamjfaren en 4- Tchoadars, of Stoeldraagers van den Ambaffadeur, (eene escorte, die de vreemde Minifters.altoos gewoon zyn, by de Devraaffeniften van hunne Landgenooten of Befchermden K verleenen,) doch zy was nog, naauwlyks het KerK-



foi GÊDENKSCHRlFtfefj
hof genaderd, of werd door eenige BostangPs ( of Bédietide van liet Serrail,) onverhoeds tegengehouden. De Janifaaren en Bedienden van den Ambaffadeur wilde zig tegen die geweldenary verzetten ; doch eensklaps kwamen 'er verfcheidene andere Bostangi's toefchieten . met flokken en melfen gewapend, dié met zulk een woede niet alleen de luiden, die tot het gevolg der Lykllutie behoorden, maar ook eenige andere perfoonen, die zonder erg dien weg heenen eene wandeling genoomen hadden, op het lyf vielen, dat in kotten tyd 30. Franken meereudeels van de Franfche en Venetiaanfche Natie ' iwaar mishandeld en gekwefl werden ; onder anderen een Franfch Koopman , van hooge jaaren en alómme geacht, die doodelyk gewond naar zyn huis gedraagen werd.
De Franfche Ambaffadeur, met reden ten hoogden Verbiterd, zo over de geweldenary, zyne Levery-bedienden en Janisfaren aangedaan, als over de verregaande mishandeling, omtrent verfcheide zyner Landsgenooten gepleegd, verzuimde niet, om eene prompte en eclatante 1'atisfaciie te eifchen. Ten dien einde deed hy aan den Reis - Effendi eene Memorie overgeeven; op welke fchoon in de alierfterkfte uitdrukkingen vervat, die Staats-Minifter niet dan op een zeer koeien en onverichilligen toon antwoordde. Intuffchen had men aan een van 's Graaven Kamerdienaars , langs het voorn. Kerkhof pasfeerende, op nieuws eenigen moedwil gepleegd. Derhalven liet de Heer Ambaffadeur eene tweede Memorie aan de Petre overgeeven , nog veel dringender ën fcherper dan dc eerfte: Hy betuigde daarin „ zyne verbaasd„ heid dat het Ottomannifcb Miniftcry niet alleen de on-
luften, door de Scbismatique Armeniërs verwekt,oog9, luikend gedoogde, maar dezelven heimelyk fcheen aan „ te ftooken , en onder de hand te onderfteunen ; " eri hy verklaarde, dat, zo de Porte in plaatfe van de goede orde te herflellen, bleef voortgaan met diergelyke geweldenaryen te hegunftigen , en hem niet ten ftoedigften eenè volkoomene fatisfaStie en reparatie bezorgde , door openlyk laar misnoegen^ over bet voorgevallene te betoonen, hy geen voet uit zyn Hotel zetten , en aan allen , die tot zyne Natie behoorden, gelafien zoude , om zig insgelyks in hunne buizen op te fluiten, en allen handel of gemeenfebap op te fcborten7m tyd en vsyltn by Ambaffadeur bet goeddunken
en



VOOR HET JAAR 1781. 7^3
\\*n de hftrucliên van den Koning , zynen Meefter , over ] bet voorgevallene zoude ontfangen hebben. Deeze aller: nadrnkkelykfte Vertoogen hadden eindelyk de uitwer'■: king , die men van eene zagtere behandeling der zaake tj te vergeeffch verwagi zoude hebben: De Boftangi- Bacbi i [ öf het Hoofd der Serailbedienden , ] kwam den Volgenden : dag; aan het Hotel van den Amballadeur zyne opwagting .] maaken, en op uitdrukkelyktn laft der Pe^e berigten, " dat . }, men zeven der voornaamfte Belhamels van het tumult, „ by het Armenifcbe Kerkhof gepleegd , by den kop ge\ vat had ; en dat , aangezien het uit hunne bekenteais \ (waar van de Boftangi - Bacbi tevens eene Copy aan : '„ den Heere de St. Brieft overhandigde,) gebleeken was, l „ dat Zy door de Scbismatique Armeniërs , voor eene „ Somme van 2000. Piafters , omgekogt waren om.de „ Lykllatie te mishandelen ,het Miniüéry bereid wasom , zulk een doodvonnis over hen uit te fpreeken, als de „ Ambaffadeur zelve oirbaar zoude vinden. " Ter zelfder tyd liet de Porte dien Gezant alle verdere Satisfactie J Aanbieden, die hy met reden zouden kunnen verlangen.
IDe Heer de St. Prieft gaf hier op ten antwoord: dathy ', sie dood der zeven gevangene Boftangi's niet begeerde; maar | met veel genoegen zoude zien, dat die geenen, welken heft ! j verleid en omgekogt hadden , op eene voorbeeldelyke wyze t geftraft werden , wyl'er geene ruft noch veiligheid te boo' pen was , zo lang men niet tot de oorfprongelyke hren va» ,) lalle die geduurige ongereegeldheeden opklom. En nu ïs 1 imen ten uiterften nieuwsgierig , op wat wyze dc Port? ! aan deezen billyken eifch van den Franfchen Gezant zai : voldoen.
: Ondertuffchen heeft de boodfehap van den Bostangi, IBachi ten vollen beveiligd het geene men reeds vooraf onderfteld had, dat namenlyk deeze BostangPs door den Patriach opgeftookt en omgekogt waren. Maar het zyn ideeze Serailbedienden alleen niet, die zig tot diergelyke »mkoopingen veil geeven; en , lo lange de Armenifcbe [Patriarch zig van dit hulpmiddel kan bedienen, is het niet te denken, dat de tegenwoordige Minifters der Porte ernllftig het oor zullen leenen aan de klagten, die tegen hem nmoinen werden ingebragt. Intuifchen evenwel zoude die Donbehoorlyke handelwyze zelve hunnen val wel eens kkunnen verhaaften, te meer, daar de Leden van de Wet rreeds openlyk daar over morren. De Reis-Effendi is
een



?04 GEDENKSCHRIFTEN
eéri van die geenen , over Wien de meefte klagten vallënj en de Groot-Vizier zelve fchynt afftand gedaan te hebben van die gematigdheid en belangeloosheid, waar door hy zig, iu den aanvang van zyn Miniftëry , zo uitmuntend oüderfcheidde.
Verdere byzondere Gevallen leverd het Turkfche Ryk niet op dan dat de Ridder Agoftini, welke in qualiteit van Conful der Hoven vah Weenen en FJorencen in Egypten is gekomen , met den Groot - Tol meefter van Cairo eene Conventie hééft aangegaan om e<me geregel* de Correfpöndentie tulTchen dat gedeelte der Türkfche Heerfchappy en de Havens van Fiume en Triefte te vestigen , das waarfchynlyk de Kooplieden nog eens de proef néemen zullen om de Handel- Maatfctiappy , welke zy , eertige jaaren geleden, te Cairo, onder directie Van zékeren Graaf Sternberg, aangelegt hadden , maar welke toen fchielyk vallen moeft , weder te doen her* leven waar toe de tegenwoordige Tyds - Omftandigheden niet onguriftig zyn.
"Jhortugal uit welk Ryk men zo dikwyls melding gé* maakt heeft van zaaken, betreffende den oudften eti een der kundigfte Staats .Minifters van Europa, dè Marquis de Pombal, zo gevloekt door de Jefüiteii en hunne Begunftigers als geacht door Zulken wien bekend ïs dat hy zekerlyk wezenlyke dienften aan het Koningryk gedaan heeft, en dieniet vergeeten zyn welke Vriendfchap de overleden Koning, Zyn Meefter, hem toedroeg; Portugal, zeggen wy, ziet thans den gedeeltelyken uit* flag van de Rechtspleegingen jagens dien ouden Staatsman gevoerd door het Decreet, het welk den 16 Au» güfty jonj;ft!eden door de Koninginné van Portugal is uitgeVaerdigd en van dezen inhoud is:
DECREET.
'„ T^Tademaail Ik, om My voorgedragene wettige re» i, i_N denen, geoordeeld heb. dat het aan mynenKo#, ninglyken dienft uiet convenieerde, dat de Marquis „ van Pombal, de bediening van Secretaris van Staat t, van de blnnenlandfebe zaaken, langer zoude waarneé» „ men, zo heb lk hem gelafl: deze myne Hoofdüad te
„ rai-



VOOR HET JAAR i?3r. 70 f
•' ruimen én 'zyn verblyf binnen der Stede P.ourbal te V. houden; cn Ik had ook niet ver wagt' das .hy, v% zö„ daanige. blyk van gunft , by de opgezogte en ftngé* ii rymde gelegenheid , om een Repli^q ineen reuens '• hem geëntameerd civtl Proces o.p te maaken, wet, dê * verdeediging vw, zyn gedrag , geduureude het dpó| hem waargenomen Minifterie , voor den. dag Zoude !, Vcbbea durven komen, het welk Ik , by myn Koningi
1 lyk Decreet van den 3. September 1779. afgekeurd
*' En 'hem over" VèrfcHeidëne 'tegens hem ïngebrsfgte IVchuldigingen hebbende lasten hooren eu oifderviaaeen, heeft hy zig niet alken daar van niet verïchoond, ï 'maar door ïyn antwoord , «n dc verfcheiden^ onder" zoekingen, die Ik heb ,laaten doen, wierden de te^fcnf *' hem ingebragte befchaldigingcn nog meer bezw.aaid, " al het welk, .door eene Vergadering van Rechters * *.* aan dewelke Ik d.eze Zaak aanbevolen had , onderzogit " zynde, eo wierd door hen belloten , dat 0f'fB(^ *' de Pombal een Misdaadiger was "en voorbed.:iy"k y.er* L diende geftraft te worden, het welk Ik, in aanmerh-ig !' van zynen hoogch Ouderdom, niet heb laaten ter uitvoer brengen, alzo Bicei gehoor nam de genad*- «ton aan bet recht wilde leencn , ett ogje om dat de gemel-
2 dc Marquis My, door liti vertoeven van zyne roeke„, looze buiténfpoorigheid, om yérgiffehfs fcfad.
. Dienvolgen- is Myn wei behaageti hem de lyfftraf- fe, die hem opgelegt moeft worden, ïè vergeeve- en
hem te gelaften zig io Myleft vérre Van het Hot te l, onthouden, zo lang ik hem het'tegendeel niét bcvee-
'len zal laatende egteï óngefchond'en en ongetcrenkt !! alle wettige en bUlylcè eiffchén , dui myne Kroon eik f, Finantien, en desgelyks eenige Van inype OnderdartV nen mogten hébben, om, doortómj>erente'Rechter*, T vaa de verliezen, fchaden en intei.ellérï , waar ,a'an 'de T Marquis hen mogt hebben béïeedigd i fcha-lcloos geli ftêld re worden ■, zynde myne Koninglyke meerinjg T alieenlyk hem tc bevrydeü van d.ê Jyt.ftttt ter vóld.ie-
iling van het Gerecht , en 'niets Van x tèfer» aan i artyeïUn aan myn Koninglyk e'rfdeel VoVdaan'moÉt wor' den, kunnende de Partyen voornoemt , 'en n yne'Koninglyke Procureurs, vart de wettige competente rndZ delen, tegens hel H*is van den gem. Marquis , zo wel ■ J ¥,y *



$66 GEDENKSCHRIFTEN
n geduurende zyn Leeven ah na zynen dood pebtuiM maaken." [ „ De Hof-Raad moet zulks in diervoegen begrypeil „ cn ter uitvoer doen brengen , zendende de Copie vari „ dit DECREET aan alle Rechtbanken en Verdere Ge l i, regtshoven , voor dewelke het voorfz. Decreet vaJ „ den 3 Sept. gefchikt was en hatende zulks aan allemyl „ ne Koninglyke Procureurs intimeeren."
,, In het Paleis van QU E L U S op den 16. Augufiy 1781
Laager ftond de Rubri'que Van Haare Majefteit.
Het is zeker dat dit Decreet vry wat vergenoeging heeft verzorgt aan die , welker bittre wraakzugt zig in den tamp van den ouden Ex-Minifter verheugd - dan inderdaad is niemant meerder te beklagen dan zynen'oudIten Zoon den Graaf van Oeyras, werke zig eene algemeene achting heeft weten te verwerven en, door de gevolgen van 't voorn. Decreet, zig bloot gefteld ziet aan eindelooze ProCeduures.
Het Dmtfche Ryk , geniet by aanhoudenheid nog de zegeningen van den Vreede en deszelfs doorluchtig Opperhoofd is onophoudeiyk bezig met zynen Onderdaanen , zo Roomsgezinden als Proteflanten , voordeden te bezorgen die zy voorheen by den vreemden moeften zoeken en na door de milde toegecvendbeid van hunnen Souverain binnen hunne eigen Landpaalen kunnen verkrygen, waar van , ten aanzien der eerften, een bewys te vinden is inde volgende Keizerlyke Ordonnantie den io September te Weenen verleend en in deze bewoordingen vervat.
„ Wy, Joseph &c. kt. &c. De gemeene we!„ vaart in 't geheel en het welzyn van elk onzer Onder„ hoorigen en Onderdaanen in 't byzonder , vorderen, „ dat allen , welke zig voortaan zullen bevinden in 't „ geval van in Huwelykszaaken netdig te hebben eene „ difpenfatie wegens eenig kerklyk , openbaar bekend „ beletzei,x\% niet meer begeeven na 'Romen, mrar alleen „ aan den Aarts - JBiffchop , of Birtchop , als gewoon Opzigter der Plaats . ten einde hy dezelve verleene,
„ mits



VOOR HET JAAR 1781. 707
' ;\ mits betaaling van een maatig Cancelary - Recht. Ver, mits nu dat wy dodr eene vaderlyke zorgvuldigheid 3 >, voor onïe Staaten, bereids allergcnadigft geordonneerd 11 , hebben , de ten dien einde benodigde Bevelen aan alle (j , Ordinantiën wegens dir onderwerp te zenden, als 't geen a 'j' enkel de uitwendige kerktngt raakt, ( die altoos na !' B vereifch van zaaken kan veranderd worden) op dat de , gemelde Ordinariflen , na het voorbeeld hunner Voor, gangereu in oude tyden, gebruiken het gezag hun ten '1 , dien einde orimiddëlyk door God verleend; en zy dus , .uit hunne eigen goedvinden Difpeufatien verleenen, , wanneer zy daar voor wettige redenen bevinden Zul, len, voor allecdèonique.-beletzelen in Huwely ks zaa* % . ken, en welke niet op het Godlyk of natuurlyk Recht I , gegrond Zyn, verbiedeu wy dienvolgens allen en een " , ieder , zonder onderfcheid van rang of qualiteit, op I , de ernftigfte wyze , zwaare boete, en onwettigheid , van het geene zal gedaan zyn , te vraagen of te be'{ ,' werken eenige Difp'enfatien voor Kerkélyke bekende ij | en openbaarc'kVttó/ra, het zy by het Hof van Ro, men of by Nnncitulën, of in 't algemeen ergens el, ders, dan by de Ordinariflenonrrne welkeredenen ,. wy ook, gelyk recht is, uitdruklyk aau alle Paftooren It , verboden hebben eenig Paar te trouwen , het welk zig ]■ , in 't geval vau eene Difpenfatie bevind en het welk h , eene andere Difpenfatie dan van hunnen Ordinaris t< 1 zoude vertoond hebben. &c." En ten aanzien der Protea tanten verneemd men dat hun zal vergund worden met n iunne Roomfebgezinde Landgenooten te ftaan na Bur!• :erlyke en Militaire bedieningen; dat zy Huizen mogen n .aopen en bouwen, Huwelyken met Roomfiben aangaan !• in hun toegelaaten zal worden hunnen Godsdienft te ieffenen even als in ottze Republiek de Roomfchgezitlaen doen.
I- Zulke merkwaardige veranderingen kunnen gcwiffelyk ■1 :en Paus weinig vermaaken en hem zeer treffend over, «igen dat het afilerven van Maria 1'berefia, een groot '!; eerlies voor zyne geeftelyke Jurisdictie is geweeft. e' Welke de verdere Staatkundige verrigtingen zyn die Jj itians het voorwerp der Deliberatien van het ÏVeener Hof irjiiitmaaken is nog niet zeer klaar; maar men fpreekt dat s |er reeds eenig denkbeeld word gemaakt nopens het ,.'Herkiezen van eenen Roomfch-Koning, waartoe men Y y st ia



?o8 GEDENKSCHRIFTEN
tn het puhlyk defpicieerd den Zoon des Groot - Hertogs Van Toftaanen , welke men ook zegt dat miffchien in 'c Huwelyk treeden zal met een dochter uit het Hertog lyk Huis vau IVurtemberg, welk Hüis thans in aanmer» king komt ter vervulling der Keurvorftelyke Waardigheid, welke, vermits het overlyden van den laatlten Keurvorft van Beyeren , vaceerd , dqor dien deszelfs Erfgenaam de Keurvorft van de Paltz, die beide Keurvorltendommen bezit en dus het Collegie der Keurvoriien een Perfoon minder heeft ; wat gevolg deze denkbeelden zullen hebben is nog onzeker, maar inmiddels blykt dat het IVurtembergs Huis te IVeenen byzonder gediftinaieerd word , aangezien de Keizer zelf een Prins van Wurteraberg'Mi zynen diend ontfangen heeft met den rang vau Colonel, daar anders doorgaands de.gewoonte is niemant met eenige hooger graad dan die van Lienteiiant in Keizerlyken dienlt aan te neemen.
De verdere Noordfche Ryken leveren weinig ander* byzonderheden op, dan dat elk om 't zeerft zig beyverd om den Koophandel hunner Onderdaanen te bevorderen , ten welken einde men ook zegt dat 'er var Vege Rusland bereids Gevolmagtlgden zyn beftemd tol bet e.ntameeren van Onderhandelingen tot een Commercie-Tractaat met Portugal. Deenmarken, Zweeden en Prui£jn, thans alle deelgenoten van de Gewapende Neutraliteit, zien den Koophandel hunner Ingezetenen thans meer dan ooit blqeijende, vermits het grootlte deel des Handels door en met neutrale Schepen moet gedreeven Vvorden. Dit overgenoeg ten kofte der Nederlanderen bekend zynde, gaan Wy over tot het verflag der Verrigtingen van de Oorlogende Mogendheden.
V>panjen, het Welk wy reeds verfcheide keeren hebber *^ gemeld dat onverzettelyk de Veiling Gibraltar beiloten houd , heeft den 23 der voorige Maand September haare Vloot, ten getale van 30 Schepen, weder ir Kadix zien te rug keeren, zonder eenig ander voordee' daar van getrokken te hebben dan dat middelerwyl dooi een Hertog de Crillon de expeditie tegen 3'Iimrca is aangevangen ea het Eiland vermeefterd , uitgenomen hel
voorp



VOOR HET JAAR 7ag
! oornaamfte gedeelte, beftaande in het Fo,t San Feïi/ts, 1 ;i de Buit , die door de Spanjaarden op het gemelde • ;iland gemaakt is, woid ten minften op 14 Millioen? 1 > lollandfche Guldens getekend, maar om de geneeie I emagtiging van het Eiland door het vermeefteren van } et Fort San Fdipe bekroond te zien, zal nog vry wat »ïoeite koften , en miffchien zou het niet ongev< egf gr. zyn het zelve niet tormeele belegering te behoeven, vermits de bedoeling Spaanfche Hof, '' deze Expeditie, enkel geweeft is een onbruikbaar '! aaken der Haven van Mahen, het welk reeds gedeel(' lyk gefchied is door de Engelfchen met het laaten zinlls :n van 13 zwaare Schepen en verder eefchieden 7 al :J Dor den Spaaufchen Generaal, waar door het Eilaud !{ >ortaan van geen nut voor dc beide Natiën zal wor» I in , zo min als het Forl San Fïlipe, waar van Spauf-n eg» r waarfchynlyk de belegering zU onderneemen, door de eliberatien over de zelve, gehouden ia een Kryasnad '■. Mabon , vermits de Hertog df Crillon san de Directe aren van de Veftingbouw en der Artillery had gevraagd i Of het Fort kon worden geattgequeerd. 2. Ingeval<t> izulks met eenige hoop vau een goeden uitflag kon gein hieden., of dan de yooo Man verfterking , welke men ot rwagtende was,alleen in ftaat zou zyn om met het Lei' r het gemelde Fort te doen buigen. De Opperhoofden en : twee vragen met ja beantwoord hebbende, zo heeft ■ Generaal hunne uitfpraak aan den Koning gezonden, M t geen eenparigheid van Stemmen beeft te weeg ge, a agt iu den Krygsraad, eenige dagen eenden, hierover ai :houden, hoewel verfcheiden Officieren, voor hunne ra intfcheping, van contrarie gedagren waren Die verf Idering in de denkbeelden word toegefchreeven aan de innis, welke men door de gevonden Papieren en Plans 111 den Engelfchen Ingenieur heeft bekomen van dep " :eftand der^l'iaats. en van het klein getal Manfchap die 4 zelve verdedigen. Op zyn hoogft zyn 'er itfoo Man «■ reguleerde Trouppes in, zynde de overige 500 Boeien H' Matroozen, .die men met haaft wegsevoerd en in het is art opgefloten heeft. Met zo weink Valk zal he» deu :e; vggelfcbm onmogelyk zyn alle de Werken te bezetten, 101 den dagelvkfchen dienft, tot derzelver defenfie nodig, in : kunnen doen , of de Bezetting moet wsl haaft doorsi Y v 3 det*
'01



7it> GEDENKSCHRI F T E N
den zwaaren arbeid afgemat en tot overgaaf gedwongel worden enz.
Dan hoedaanigen uitflag die belegering hebben zal I nog zeer bezwaarlyk te voorzien , vermits de fterkte va» het Kafteel al een vry harde taak verfchaft, en veeleil wien zulks bekend is aan een goed gevolg doen twyff len , gelyk daar zyn de Heer de Rochemare gewez< Lieutenant des Konings van Vrankryk in die fterkte ', < de Heer Larcber , die er het Model van gemaakt het dat nog in de Galery van gemaakte Plans bernft; wan zegeen zy , het voorbeeld van 't geen in den laatft Oorlog is gebenrd, wettigd thans geen gunftiger vt wagtingen: De oude Commandant (de Generaal B, keney) zou, in plaats van te capituleren de Franfch op den eigen dag dat zy' de werken beklauterden, da uit hebben konnen jagen, zo by door zyn onderhoorig niet bedrogen geweeft was, en zy hadden als dan ge hair breed verder geweeft dan op den dag der Landir Het Fort San Felipe, wierd toen (iu den jongften Oc log tuffchen Engeland en Prankryk") niet door gewe bemagtigd, vermits het nog onaangeroerd was, maar de een dier gevalletjes, die men niet verklaaren en dié m in deze eeuw nog minder hoopen kan dat zig vernie wen zullen. De voornaamfte hinderpaal aan den uitfl is de moeilykheid van bykomen, want er is geen du breed gronds binnen de drie cjnart mvl rondom het Fo ook had de Heer Larcber , v^i wegen de Franfche ï geering gclaft het model dezer vefting te vertooaen i den Baron van, Falkenhayn, welke tot Commandauti Franfcbe Hulp Trouppes is beftemd , geen moeite ( voor hem de fterkte der plaats op te vyzelen, want Generaal begreep op het èerfte gezigt alle de zwaarig' den van deu aanval , welk oogenblik de gemelde In nieur waarnam, om hem te zeggen, dat, zo hy-otit ee vermogen bad op den geeft des llcricgs van Crillon, hy t zeiven moeft raaden, gecrierlci picging aan te ivenden dat Bol wok met louter geweld ie bemagtigen, vern zyne Trouppes van vermoeidheid zouden fterven, eer zy i door des vyands vuur kzvamen te fncuvelen.
Boven dien zyn er zo men verftaat veele ond «ardfche Mynen, welke, indien men dezelve niet we zeer doodiyk voor veele Spanjaarden zouden kunt ïy n; dan men verhaald dat verlchcide Mabonfche Krygs
v



VOOR HET JAAR i&i2 Üjjjl
«n-en en verklaard hebben kennis tc bezitten van die dec ™ va" het Fort W^^shalveo men hen aan den Hertolr dé CriJon te rug heeft doen zenden , en indien het hun relukt de Mynen te ontdekken cn te doenfpnn|en züllln zy na proportie van hunnen dienft beloond
WHet onzen Lezeren bekend , hoe dikwyls reeds ia Ide Ëlelfcbi Papieren een verhaal is gedaan van een ge ïaa k n opfland der Spanjaarden van Zu,d .jfeng Ie" , bunnen Souverain , en wjtar van wy reeds in het t£e fluk dezer Gedenkfchriften voor het Jaar 1780. SdfngSnSk, hebben , maar de vernaaien deswegens Seèven, waren'zodaanig verward en opgdmukt, dat men er zelfs » Roeland, alwaar zy gefabriceerd wterden Len 'eoof meer aangaf, te meer daar men in «S«Se!tS?ïei buitengewoone Poogingen »n 'mik
'pnter iets voorgevallen 1» luu'-tu .. &de PeruSanfibe bezittingen zou men dienen op te maaken uit de aanhoudendheid der berigten van tyd tot K"wegefc ontfangen: het volgende ftuk wotd door fomS vertoond als echt en van Madrid gnomen PTSere zulks tegenfpreeken en w.1 en da h a mede En&elfche Fabriek is, het geen de tyd beft za. open bmeii Het zelve behelft alles wat tot den zó Jauuarï ■dezes j-ars is voorgevallen, ten aanzien det^:^t1 P^i?onUal\en en is vervat in deze bewoordingen:
BERICHT DER ONLUSTEN IN PERU.
ITT« Spaanfche Hof heeft ^^^¥f;°fe^ 'H wemeeminï van alle verkeerde eu valilht geruchten "ft tfn ^PM BERICHT van het voorgezien in PERU te doen , tot den ,6 January deezes llaars zvnde de laatfte tyding, en behe.lt. 'Ja "bVonlulten het Land Imta ege van. dj
L Provinciën van het, Konmgryk L M A. De: opftand
V werd veroorzaakt door de ouordemlyKe Levenswyze
V v?n een Geeltlvkeu die door zyne kuitenlpo.righeden tf :reen?5nltè ergernis gaf, dat de Corregidor !" de IS, Don Antlüo Arriaga, geraden vond hem
dreigen , indien hy zich n^t beterde. Dan ds Geest



* t SEOINKSCH R11' J E H
„' lyke, ongevoelig tegens alten goeden, raad, wierd ml ,," tegendeel flegts uitgelatener , we-hal.ven de Corregt-I ,,' dor retblveerde hem te laten arrelteeren. De Geeft,--!
lyke n3in zyn toe vlugt tot den Biffchop yan GufcoJ „: welke dan ook terftond den Corregidor in den Banl
deed. Dit baarde een groot opzien. Sedert dien tydl „! beüon yder Party zicb eenen aanhang te maaken. Del ,. Corregidor adr. fleerde zich aan den Metropolitaan vaal „ Lima. die. na onderzoek der zaak en op het bevin-l
den, dat de Geeltlyke, werkelyk een ergërlyk Lcver^ ,i leidde, de Excommunicatie ophief i en. in deeze gcjj ftelteuis bleef de zaak.
,, Ondertuffchen kwam de Gezant van, den Generaal „ Vilïtator in de Stad, om eene nieuwe Lyft te makenj y van de Inwoners,io der Indianen als Mulatten,(ver-
moedelyk wegens eeae nieuwe fchatting ) en de Cor-
regid ir onderlieunde hem in zyn beftieri Ditmishaag-
de den Indianen en byzonder den yoornaamlten Ca,„ cike Tupac Aymatu- , die '%\6K Don' jofepb 'Cafimtr, ,, Bonifacius- 'Vupatnara noemt, omtrent''38 Jaren oud ,, e.i eot afftammelmg is van de Koninglyke Familie det v INCA S, welke in het Jaar 1 f41 met den dood van
A T T A B- A L I P A , laatfte Keizer van Peru , voor ,, uitgeftorven gehouden, wierd , toen die Keizer ver£ moord werd op bevel van Don Bicgn (V/llmagro, med-
gezel van FrnncifcoPizzar.o,, den. Veroveraar van het
evengemelde Ryk.
„ Deeie voornoemde Cacike der Indianen , beflooi „ den Corregidor., door. eeüe'tift , met hem; te galt- t< „ nodigen, in arren te laten'nemen. ' Hy volvoerde'dr ,, 00-einliklyk ,' zo als de Corregidor zig aan den fa ,, fel wilde zetten. Hy liet hem , onder eenen groótet „ toeloop van Volk,in de gevangenis brengen,; onthielt ,*, hem allen ommegang, en zelf de gelegenheid om t.< „ fchryven In weinige dagen deed.by' zyn, Proces, bp-
maken , en dwong hem circulaire Brieven te onder,', téekenen, uit kragtë van welke de voornaamlte Ca„ eiken der Volken opontboden wierden naar.Tinta' tc
komen en getuigen te zyn van eene daad van recht'. ,', Vaardigheid , welke de Koning bevolen had' op dpn „ dag van ST. K A R E L uit te voeren. ' ' '
',, leder een gehoorzaamde, en de toeloop van Men$i tche» was verwondereuswaardig groot,, om eene ge.
5, beu^



VOOR HET JAAR*i?8i. 7ij
„ beurtenis te zien die by m«mands geheugenis gefchied. j, was. 's Avonds voor St. A'arels'dag, liet Tupac aar] „'deu Cor regidor de Sententie voprleezen , die tegen hem, ^, was opgemaakt en uit kragte van welke de Koring hem tot de galg had veroordeeld. Arriaga, onfchul,, dig en buiten' verdediging zynde , betoonde zig zeer' „ bedaard en gelaten \ en wenl'chte als ten Chriften te „ fterven, liet geen de Cacikp hem bewilligde, laatendé „ re«ds alle Toeber^i^ieleri maken tot 'sMans einde."
„ Te;i bepaalden dage zag raen de Esecntiephats vol „ volks, de Militie opgemarcheerd en gefcbiktelyk ver' deeld. 's Morgens om 9 uuren bragt men het Aller5, heiligde, in proceffie met alle pompé, ovtx de plaars ,, naar de gevangenis , alwaar Jrriaga het met veel „ aandagt en traanen ontfing. Om 12 uuren wierd de ,', Corregidor, door eene party welgewapende Indianen ,, en in goede order, vpqrtgeleid; aan hun hoofd bev vond zich Tupac Zelf, zynde gezeten op een wit paard en agter hen kwameH de andere Caciken, op L zwarte paarden. Met dezen train, die de ornfianders fchnk aanjoeg, kwam men op de plaatfe des Gerichts aan. By de galg liet Tupac de 'Sententie overluid , lezen, waar in hoofdzaak!)k wierd gezegd, dat zy op l, bevel des Konings wierd uitgevoerd of voltrokken, en terftond daar op trek men den gevonnisden het. Kleed van St. Francifcus aan. Vermits er een Beul ontbrak, zoo liet Tupac een Mulat halen, die een %, ilaaf van den Corregidor was eu beval hem om zyn , Heer op te hangen,, met bedreiging, dat, indien hy , zulks niet deed, hy het eigen noodlot ondergaan zoude : de getrouwe ilaaf, weigerende zulk eene'daad *• te volbrengen, bad om, het leven voor zynen Meefter, indien hy ook ze'fs moeft fterven, vermits hy deszelfs „ dood niet konde 'overleven ; dan, zich naar de om*' Handigheden moetende fchik'ken , deed hem eindelyk de lliop om den hals,, maar door zyne geringe kundigheid in dit handwerk , wierp hy zich met zyn geheel „ Lighaam op dat van zyn lieer , door welke zwaarte „ de ftiqp brak en. Meefter en S.laaf ter aarde vielen. „ De Ordens-Geeftlyken , die daar bv tegenwoordig waren, vielen denCacike te voet en baden om het le, ven van deu Corregidor , vermits zulks in Spanje fn n die gevallen, ook plag te gefchicden doch Tupac, ' Y y 5 ' n oür



GEDENKSCHRIFTEN
„ ongevoelig tegens alle bede, antwoorde onmedogend, t, dat hy een misdadiger, die door den Koning veroor?, deeld .was', niet konde pardonneren.
„ Hy liet daq den Corregidor' weder naar de galg ?, trekken en de Mulat hing hem op. Het Lighaam „ bleef drie geheele dagen aan" de galg ten fpedakel han„ gen, waar op de Cacike", bevaldat het met grootê „ eere begraven zoude worden.
,, Na het yerrnoorden van den Corregidor Arriaga, „ liet de Cacikc Tupac, vermits hy de gevolgen van ee„ ne zoo overy'.de daad'vreesde, zyn voornaamfte „ werk zyn om troupen by een te krygen en bragt in „ korten tyd zoo mannen Militie en jood Indianen te fa„ men , door dien hy aan ieder gemeene dagelyks 2 aan „ een Sergeant 4 en aan een Officier 6 Realen of f Stuy„ versüukken betaa'de. Toen de Corregidor te Cusco „ hiervan tyding kreeg, trok hy 300 mannen Militie „ van zyn DiftricFby elkander, gaf het bevel daar over
aan aanzienlyke' Perfonen uit de Provincie Tinta en f, zond hun af, mét last om Tupac in hegtenis te nee„ men. Op den 2 of 3 dag van hunnen marsch, kvva-
men zy in eene Indiaanfche Kolonie, die zy geheel „ verlaten vonden , doordien zich de Inwoners derzel,, vernet Tupac v'ereeuigd hadden.' Zy dagten alzoo ?, voor niets te vreezen te hebben en gingen geruft liggen „ flapen x doch moeiten hunne onyoorzi£>tigheid duur „ betalen; want met den opgang der Zonne wierden „ zy door een hoop Indianen overvallen , die meer „ als f60 hunner over de kÜBg lieten fpringen. Voor „ .de overige beleef er geen ander middel om'zich te red-, „ den , als in de Kerk te vlugten; dan dit hielp hun'
weinig , alzoo Tupac het Gebouw in brand liet fteken „ en hun alle verbranden , behalven 6 of 7 die de vlam „ ontkwamen en de'tyding yan dezen ramp naar Cufco „ bragten.
,, DeCacike, hoogmoedig geworden zyude door deze ,, overwinning, zond daar op brieven door alle naburige „ Provinciën, vermaande de onderfcheiiene Caciken, om m op de evengcmelde wyze tegens hunne Corregidors te „ werk te gaan en bem hulp van manfchap te zenden, om „ het hoofd te konnen bieden aan de troupen die zonder „ twyffel tegens hem afgezonden zouden worden. Men „ weetniet, welke uitwerking die brieven hebben gehad;
„ maar



VOOR HET JAAR i?8k 7>5
i maar zeker is het ond.ertufTchen, dat , toon een Neef " van den Cacike naar de Provincie Afangaro f digt, " fte bv Tinta, met foortge'yke brieven uirgevaafüfgd wierd, de Hoofd- of Opper-Cacike derzave , aan den Koning getrouw gebleven zynde dezen uezaiit " met de brieven aan den Corregidor heeft gezon'cn. In " die brieven zegt Tupac: dat hy Heer was van 4 Pro; vincien en' dat zyn Krygsbeir uit ajooo mannen be' ftond, wel voorzien van Wapenen en Ammunitie. " In weinige dagen wierd den evengemelden Gezant , zyn Rechtsgeding opgemaakt en hy uit kragte vanher
zelve opgehangen/Toen Tupac dit gewaar wierd " "rbïtt«df hy deswegens zoodanig , dat hy terftond " met zyn Heir tegen de Provincie Afangaro opmar" SSerie, hare Velden verwoed? , de Hu.zen der Inl woonerf plunderde, de Woning van de:n Corregmor " vernielde en geene moeite nog geweld fpaarde, hem ■ zelfs in zyne magt te krygen, zwerende, zoo hy " hem kreeg, hem te laten ophangen om zyn Ne^dood '! tewreeken, De Corregidor en de getrouwe Caetkea ' -verzuimde ondertulTchen van hunnezyde mét, \l elvvr" ne kragten intefpannen, om^lk een geweldig Menfch " le-enltand te bieden en men ze^t , dat het hun gelukt " S een gedeelte der Indiaanfcbe Troupen te liaan " Welke hy commandeerde en zyne Familie gevangen te " nemen, waar door hy gedwongen is geworden, met " zyn geheelen aanhang de vlugt te nemen naar de mde" péndente Indianen in het Gebergte. " Inmiddels hadden de Corregidors van Cufco-, Garnp'a Montevideo en andere plaatfen , hunne in s Ko" nings dienft ftaande manfchap by elkander getrokke* " en i8oco hoofden te famen gebragt, waar onder zich " bevonden z Comp. van het Regiment Savoyenca een V Piquet Dragonders, die de Onderkoning van buenos " A?ros gezonden had. Ook had de Biffcbop van Giifco " alle Monniken en Priefters der Stad de wapenen doen £ opvatten, en'Don Juan Emmanucl Cawperom, welke zichjuift op de doorreize na Lima aldaar bevond» , exerceerde eu onderrigte hun in den krygsdienlt.
'De onruftige Tupac Aymaru is ondertuflchen door „ zynen opftand bv uitltek rvk geworden; want, hehalven nog zyn eigen vermogen , vond hy by den Cor" regidor, dien hy heeft Uiten ophangen , jcoe-o(tu^ei*
9} o &



yió GEDENlvSCHIilF TE N,
»> gangbare Munt, en by den Gez*ant van den Generaal „ Vi/itator 4'lguazzill , die het geluk had van met de „ vlugt te ontkomen, 40900 (lukken. Tupac heeft moed „ en bekwaamheden ; hy is Doctor in de beide Rech„ ten, hebbende geftydeerd in het Collegie dat de Ko-
ning in Cuico voor de Caciken geliigt heeft. Men „ zegt, dat hy het Vaandel der ouden hieas uitgeftoketi „ heeft; maar het geen hem nog gedugter maakt , zyn ,, de wapenen die hy de 300 Mannen ontnomen heeft en „ waar onder zich zelfs eepige ftukken Kanon vati klein M Cal ber bevinden.
„ Iu Arequip duurden de onluften nog voort , niet „ tegenftaande aan 'de aanvoerders alles is ingewilligd „ wat zy begeerden. De gelegenheid tot den opftand al,, daar was het oprigten van Tolhuizen en de wyze waar „ op dezelve beftuurd worden , zynde het aan niemand „ geoorloofd om er met eene Muts in te.gaan en men „ nam er zware Licenten van alle Artykelen inzondgr„ heid van dc Levensmiddelen. De revolterende , ten. „ getale van 600 Mannen te Paard , heb»en er het' huis „ van den Tollenaar ventoord eu hem ïcoo ftukken „ van agren ontroofd, ook de Magazynen opengebro„ ken, doch niets daar uit genomen.
Sproot-Brittannien fpant nog by aanhoudendheid alle kragten in om den Oorlog tegen deszelfs menigvuldige Vyanden door te zerten , en geniet midden 'in de «wittelingen , om haare Heerfchappy over de Zee te" handhaven het geluk dat haare ryk gelaaden Vlooten uit Ocft- en Weft-Indien behouden in de Btitfcbe Havens' terug komen , ja het fchynt dat het de vyandlyke Vlooten ten taak hebben genomen orn te huiswaarts te zeilen , kort voor de Engelfche Vlooten hunne kuften naderden, want naauwlyks zyn de gecombineerde Vlooten in hunne refpective Hqveus terug gekeerd of er f omen 186 Schepen behouden tq huis uit de IFefi- en ,18 :.chcpen uit de Ooft- Indien, en brengen tyding mede dat ille de uitgaande Ooft-Indifche Schepen ook 'behouden te St. Helena zyn aangeland; terwyl meu teffens tyding ontfangt van het neemen van zes Hollandfche Schepen, door d; Commodore Jobnftone als ƒ in deBaay van gdldanba., z.ynde een inham op de Weftkuft yan Kaff'ra-
rUvfx



VOOR HET JAAR pit. #J
tien, aan het befiedenfie gedeelte van Afriea, Omtrent 30 uuren gaans noord;)ker dan Kaap de Goede Hoep, heeft vermeefierd, waar van de Admiraliteit het volgend relaas heeft doen publiceeren.
De Kapitein Home, laatft gevoerd hebbende Zynef Mar jefteics Schip Rommey, door den Commandeur J'obnftane, in de Sloep de Lark , afgezonden zynde . kwam den 14 dezer alhier aan, met Depêches van den gemalden Commandeur, gedagteekend deu 11 Augufty laatltleden, waar van het volgende een Exfraft is:
„ Op den iz Juny bevonden wy ons op 26 Gr. 9 Min. „ Zuider breedte en lengte van 20 Gr. 24 Min. ten ' Wetten, eu van hier zond ik %x de jafm, de Active, „ de Rattlefnake en ie Lark, om de Vlctot voor uit te „ zeilen en kondfehap te haaien." . -! _ '1
„ Des avonds van den y july, zynde Op het Rendezvous aan de voorgemelde gegeeven, kwamen zy by ' ons met de Prys de Held Wblttmaie', een HoKandich '' Ooft-lndifch Schip, tót ft rtcnminsudeerd {.«.weeft „ zynde door den Kapt. Kroly beltemd na Ceylon, ■ , geladen met Krygs- en Mondbehoeftens en omtrent ,", 40COO P. St. fn Staven."
De Prys de Held IFoltemade kwam laatft van de>W' „ "danba-Baai , was van «laar gezeiid den x% Juny en „ ftreek voor'de AcTive op den 1 july."
Van den Kapitein Bigot ontfing ik een Paket berigten in orde gebragt door deU Lieut. d'Auvergne, !' een'veel belovend jong Officier ; inhoudende * gelyk ? uwe Lordfchaoper, gelieven op te merken, het zekere " Verhaal , dat 'de Heer de Sufren, op den n Juny-, " in de Baai Fals was aangekomen , met zyn y Schepen Z vau Linie en het grootfle gedeelte van zyne Tranfportfehepen, en dat er ƒ Hollandfche Ooit - Indilche " Schepen in de Saldanba- Baai ten anker lagen ; ik ba" floot derhalven die Baai in te loopen, en zette het naar " het Noorden van die Haven, boven den hoek van5*. " Martin, anders genaamd de Sti Helena- Baai. Ik " verrigtte zelf het werk van Loots en (tierde het, on' der bedekking van den nagt, naar de Kuft, myn at> ", (land geltadi'g door het Lood metende Het Weêr ' was zeer beneveld en bleef dus tot des morgens van " den 11 July, zynde de WindNoord-Ooft. Des morl, gens ten 8 uuren hadden wy een duidlyk gezigt va»
„ he:
5t



fiS GEDENKSCHRIFTEN
,) het Land, op den afftand van 4 Mylen, en zeilden toen naar de Saldanba-Baai. Wy waren genoodzaakt „ al laveerende de Baai in te loopen; neoit was onze ,, komft onverwagter en onze voortgang fneldcr, door„ dien wy alle de Zeilen, die wy voeren konden, had„ den opgezet, zo dat de Hollanders maar evert tyd hadj, den om hunne Ankers te kappen , derzelver Fokke„ maft Zeilen los te maaken , welke daar toe aan de ,, Raa's in gereedheid waren, en de Schepen op ftrand „ te zetten , daar zy dezelven in brand Raken op het „ oogenblik dat de Romney het Anker liet vallen,- doch „ onze Booten kwamen zo fchielyk by hen aan boord „ en ons Volk was zo gaauw , dat de Vlammen in alle 9» weI fchielyk wierden uitgeblufchr, uitgezonderd iri de Middelburg; welk Schip met een ongelooflykë „ woede brandde,en naar mate het verteerdeligferwor„ dende, geraakte het vlot, wanneer deszelfs Maften i, over boord vielen en het byna tegen twee andere Pry9, zen aandreef; dan door het beleid der Booten van het Esquader werd het afgeduuwd met het agterfte van het „ Schip voorwaards , waar by de Generaal in Perfoon „ tegenwoordig was. De Booten hadden naauwlyks 10 >, Minuten van de Middelburg af geweeft, of het vloog 9, in de lugt op den Zuidhoek van de Hotties-Baai." „ Op dat oogenblik zagen wy een Boot na ons Schip roeyen , gevuld met Volk, alle op de Oofterfche wys „ gekleed, makende zeer veele teekens van onderdanig„ heid en onderwerping: Het bleek , dat het waren de „ Koningen van Ternate en Tidore met de Princen van .„ hunne refpective Familien , welke door de Holland„ fche Ooft-Indifche Compagnie voor lang, met ver.„ fchillende Kwaaddoenders , naar het Robben-Eiland „ gebannen , maar onlangs van daar naar liet SaldanhaEiland gebragt waren."
„ Voor middernagt waren alle onze Pryzen vlot en j, den volgenden dag tuigden wy dezelven op en maakj.j ten ze gereed om te zeilen, hebbende de voornaamfte „ Zeilen gehaald van den Hoeker , welke onder het „ Schapen-Eiland verborgen lag en daar de Zeilen iri ai gebragt waren, in hoop, dat wy ze daar niet zouden m ontdekt hebben."
„ Deze Hoeker was genomen door de Raitlefnake by „ verrasfing, ingevolge de orde van attaque, die ik geget> ven had.',' De



VOOR HET JAAR 1781. 71»
i De naamen van de Pryzen zyn de Dankbaarheid, , Kapitein Stoffel, van Bengalen, met 24 Stukken
De Pare/," Kapt. Plakker, Van China, loStnkKeru DeHonfoop, Kipt. Land, van China, 20Stukken. \\ De Hoog-Carfpel > Kapt. Harmeyer, van China, Jo
4, Stukken. o» , - . , ,
„ Z)e Middelburg , Kapt. tv?» CeK»^, dat verbrand i4'i's, mede van China, 24 Stukken.
Daar waren nog twee groote Hoekers, Welke ife I niet gemaklyk konde medevoeren, en geene reekenen van Barbaarfchheid willende agterlaaten aan eene Co, lonie, daar ons gebrek aan noodwendigheden zo dik,, wils vervuld was, wilde ik niet toelaaten, dat ze ver« brand af vernield zouden worden." " De redeneeringen over deeze tyding in ons Vaderland zyn zeer verfchiilende: men vind 'er die de tyding gaarne voor onecht zouden doen doorgaan , en beweereö zelf dat de Saldanba - Baay te klein is dan dat 'er zu.ke zwaare Schepen zouden kunnen in loopen, het geen egter door anderen volmondig word tegengefprooken. Dus is men het ook seheel niet eens of de Schepen al óf niet gelaaden warenden zekerlyk is de praefumptie ten voordeele van het laatflgemelde gevoelen ft er ker dan. voor het eerfte, om dat die Schepen bereids den 31 Maart aan de Kaap de Goede Ploop zyn geweeft en men toen aldaar reeds kennis vau den Oorlog had dus het zeer onvooizigtig zou zyn en ook niet denklyk is dat men vyf gelaaden Schepen niet aldaar ontlaadeu zou hebben , en ook of fchoon der zei ver waarde in fommige k\ngth fche Papieren op n Mülioenen Hollands geld word geftelt, word daar van in 't relaas niet gerept.
Hoe het met de Engelfche Zaaken in At Indien zelf eeletren is, blyft een Raadzel; want volgens de Depêches van den Heer van Haaften , Ambaffadeur van deze* Staat te Conftantimpolen , verzekerd de Engelfche Anfrbaffadeur dat hy ten derden maale reeds heeft berigt ontfangen dat de Engelfchen het aan Hyder Aly zeer bang bèeonden te maaken en de Maratteu geheel door des Comiagnies Trouppes waren ten onder gebragt, als mede dat Lt Franfch Esquader genoodzaakt was geweeft de Kufl van Madras te verlaaten , zonder iets regen de Engelfchen te hebben kunnen ondernemen. Waar tegen,door den Franfchen Ambaffadeur, Brieven ontfangen zyn d;e J mei-



7io GEDENKSCHRIFTEN
melden dat dé Marattett groote voordeéleil op èéÈn-ge, fcben hadden behaald en er Elf Franfche Schepen cn Fr« 'gatten vau Oorlog in de Golf van 'Perften gekomen wa 'ten.
Iri deze onzekerheid is 't belt tiadsre én egté tyding a te wagten \ eu middelerwyl eens te doen zien dat het ii America juïft niet te zeer na den Vleefche gaat , zo al ! blykt uit het Extratl, dat het Minifterié deswegens heet ' doen publiceéren en van dezen inhoüd is:
,, Dat de Admiraal Rood den 28 Aügufty met 1, | i, Schepen vah Linie , en eenige Fregatten was aange j „ komen by Saridy Hook, en tyding bragt dat de gehee ! „ le Franfche Vloot uit de Weft-Indien was gezeild ,
vermits nu de Heer du Barras den voörigen Zatur I „ dag met zyn geheel Esquader ook in Zee geftokei ': ,„ was, nam dé Admiraal Greaves het befluit om, iil ,, hoop van den eeii of beidert, zo het mogelyk ware \ „ te onderfcheppen , Zuidwaards te zeilen.
„ Dat hy. op den ƒ. September ettelyke zwaare Sché : L pen ten Anker.zag leggen dwars voor den Ingang de „ Chefapeak - Baay, Waat óp hy aanhield en werke ooi 3, alle in Zee kwamen, weshalven er even na vier uu „ ren des namiddags eene tamelyk hevige Aótie begon ; ,, die algemeen wierd en niet voor kort na zonnen ori
dergang ophield, zynde de Engelfche Vloot 19 en d „ Franfche 24 Schepen van Linie Iterk.
„ Dat dé Heer Greaves van zin was den Volgeiidét j „ dag het Gevegt te hervatten, maar zulks moeft Itaa I „ ken , door dien verfcheide Schepen vooraf hUntr „ Maften moeften verzekeren , ouder anderen was d< '
Montagu' in groot gevaar van zyn Maften te verliet „ zen, de Terrible, van 74 Stukken, moeit alle Fom „ pen gebruiken en ook was de Jjax, mede van 74 St. „ zeer lek. f- 1 j
„ Dat de Terrible op den 8 dito noodfehoten deed j,, en men den 10 befloot dit Schip te ontruimen en b J „ vernielen, het welk den 11 ge.laan wierd, door di „ Wrak in brand te üeeken; dat de Vlooten f dagen it. „ elkanders gezigt en dikwyls vry na hadden geweeft 5, maar dat men in zo ontramponeerden Haat geen ge
noegzame fpoed had om den Vyand te attaqueerent „ en vermits deze geen lult toonde om de Actie te verj „ nieuwen, wierd in een Krygsraad goedgevonden onl
» voo|



VOOR HET JAAR i?Sr, p£
i voor den Eauinox na Nieuw-Tork te rug te zeilen." „ Dat aan dé Engelfche zyde in 't geheel zyn geweeft wo Dooden en 2.46 Üekwcften, als mede dat by het afzenden der Depêches het Oorlogfchip the Prudent L van 64 Stukken zig by de Vloot van den Heer Greaves had gevoegt, en men tyding had dat de Admiraal L, fiigby met 3 andere Schepen van Linie ook de JmeL ricuanfche Kult was genaderd." '
Men zegt wel in 't voorn, relaas dat dé Vlooten f dagen lang In elkanders gezigt zyn geweeft maar men verzekerd 'dat de Engelfche Vloot 'onmiddelyk de wyfe na Nieuw-York "heeft moéten neemen; dus dc Heer dt Graffe , door het blocuuceren det Chefapeak* Ilay gelegenheid heeft gehad, de Trouppes aan zyn Boord zynde te ontfehepen, gelyk men berigt dat reeds is gefchied ten getale vau 3000 Man , welke , onder com^ mando van den Marquis de Saint Simon zig vereenig* hadden met den. Marquis de la Fayette , zo dat de Lord Cornwalljs met zyn Legertje zig zeer in 't naauw moet vinden; ook had hy, volgens de gemelde Lengten, zyiv .voordeeligen Poft van Portsmoutb in Virginien bereidst moeten verhaten en na Worcefter retireeieu , alwaar hy i'zig zeer verlterkt hadde. '
In Europa is alles ook ten hunnen voordeele niet er» [het fchynt of de publieke Fondfen den Oorlog gevoellen, vermits de Houders van Bauk-Actiën worden opgeroepen ter betaaling van 8 per Cent hunner Kapitaalen. iHoe zwaar ook de Gewapende Neutraliteit hun op het hart 1 weegt is genoegzaam te zien uit het voigend gezegde van i ten Engelfch Nieuws • Schryver, aldus fpreekende:
De Gevolgen der Gewapende Neutraliteit worden) ■ dagelyks verderflyker voor de belangen van Groot!" Britamen, en wel op de noodlottig fee wyze, fc.ioor» '" miffchien minder regtllreeks tegen dés zelfs heilzaam' " fte oogmerken. Het Minifterie hééft thans de geloof* "!' waardigfte berigten dat de Hollandfche fchépén onder Pruiflifche Vlag ia- en uitvaaren; éri dat zy op die wy'?! ze hunne Handel met zo veel gemak én veiligheid voortzetten als of zy met al de Waereld in vollen vreed» ] T waren. Door die handelwyze, welke thans tot een zeer hoogen graad gaat, beantwoord de zenduig varr ' ', den Commodore Keft Steward in de Noord Zee maar zeer flaauwtjes aan de bedoeling, vermits hy gener.e



gfft GEDENKSCHRIFTEN
vaaartuïg, onder Prtiifte Vlag zon durven verontrufter \, al had hy de zekerfte berigten dat het ten dienfte d< |i
Vereenigde Provintien was bevragt. De vyandelyk \ „ ftrekking der Gewapende Neutraliteit doet boven die 1 „ zig nog wel fmertelyker gevoelen. Er bevinden zi . s, werklyk op de Theems verfcheide fehepen met Ho
landfebe Eigendom, onder de Vlag van eene der Mc „ gendheeden, welke Leden zyn van de Noordfche Cot t, federatie, en men veinst daar niet op te letten ,hoe ze< I „ de zaak aan de Regeering wel bekend is. Alle d ' „ kunftenaaryen hebben het Ministerie geene geringe bt\
kommering gebaard, en bereids zyn er twee Cabinet Vei J
gaderingen gehouden, zonder dat uitlekt wat befluf 9, daar in is genoomen. Wy kunnen met waarheid zet I „ gen dat wy met de ganfche Waareld in Oorlog zyrï ï s, want of men wel voorgeeft dat de Gewapende Net \ „ traliteit enkel is geformeerd ter befcherming des Koot J
handels der onzydige Mogendheden, neemen zy w( k „ zenlyk en metter daad het vyandclykft aandeel tege l „ ons, indien zy dulden dat onze gedeclareerde Vyar * „ den hunnen handel voortzetten en zig van Ammun l
tien en Provifien voorzien ".
En vermits men verneemt dat al het druk af en aan kc | men van Couriers tulTchen de Hoven van Weerte\ en Petersburg , het welk kortling heeft plaats gehad I *t geen men dagt betreklyk te zyn tot eenen algemeene j "Vreedes-handel, geen ander oogmerk heeft gehad danhc befluit van een Tractaat ter toetreeding des Keizers to de Gewapende Neutraliteit, zo laat dat de bovenge melde Schryver zig deswegens dus uit: „ Eindelyk heeft de Keizer, met het toetreeden tot d< Gewapende Neutraliteit, het uiterfte bewijs gegeeven „ hoe zeer ons de Minifters misleiden , het zy met voor- i „ dagt of door onkunde. Zy hebben ons verteld dat A> „ merica ons nooit door de Wapemn zou kunnen weder fi „ ftaan; — dat men in de goede trtuw van Vrankryk „ beruften meeft; — <to Spanjen zig nimmer in den twift i; „ zou fleeken; — dat Rusland ons helpen zou; — dat Holland alles ondergaan zou om maar met ons tot geënt 1 breuk te komen; —dat eindelyk bet Weener-Hof opee„ nen loflyken Vreede voer Groot Brittannien zou aandringen of een daadlyk aandeel ten haaren voor deele neej> men: Maar belaas ! nu de zaak daar is verteld men
„ oas,



VOOR HET JAAR 1781. 7*3
. L ons , dat de Keizer tot de Gewapende Neutraliteit is toegetreeden. Op die wyze word ons gefcherpt ver. „ langen bepaald eu alle onze Verwagtingen zyn altoos ,, op Morgen"
T/raukryk is nog die der Oorlogende Mogendheden, ^ welke Ac Engelfchen in den teugel houd en het meefte werk verfchaft, door niet af te zien van zyne Alliantie niet de door dat Ryk vrye en onafhanglyk erkende fdmericaanen , maar veel eer hun uit zynen eigen Boezem Schepen en Trouppes te. zenden , om hen tot het wederltreeven der Britten in Haat te ftellen; terwyl de laatftgemelde nog, behalven het zenden van eige Onderdaanen , genoodzaakt zyn ten duuren pryze de Landen Van fommige Dultfche Prinfen te ontvolken, door derzelver Onderdaanen te huuren ter verdelging van America. Waarlyk eenen Oorlog * die bereids aan die Moi ïendheden ,zo wel als aan anderen, welke door de noodlottige Gevolgen van dien twift met America, zig daar in betrokken zien ; meerder fchatten heeft gekoft dan miffchien de Colonien waard zyn , zonder dat gezegd km Worden dat Engeland nog een duim breed gronds gei wonnen heeft, zedert deeerlle ontfeheeping van Britfche Trouppes tot óp dit Oogenblik; want wat is doch thans aet bezit van Engeland in de dertien Colonien ? Maffadmfetts, de Provincie, die het eerft den Oorlog heeft tien ontbranden , is geheel Zonder Britfche Trouppes; cn Bofton ziet immers zig zo vry als in vollen vreede. Dus is 'took gelegen metMaryland,Conne&icut,Nieuw ferfey, Penfylvanien, Rbode-Èlland drie Graaffchappen pp de Delaware, en Nieuwbampbirc. Het is dan alleen Nieuw Tork, Carolina, Georgia en Virginien, welke het Sevoel treft van den Oorlog; maar zyn die Provinciën tot onderwerping? Verre vandaar : Immers ziet Nieuw? Tork zig als gebloquecrd , door Washington; Georgia en ZuidrCarolina is bykans weder ganfeh en al hernoomen door den Generaal Green eu Colonel Lee tn hoe akejg het er uitziet met Lord Cormvallis ; in Virginien, is Sereids genoegzaam af te meeten uit de tydingen weltce het Britfcb Minifterie van hem in 't Relaas van den Admiraal GreaveS heeft gepubliceerd; ook wil men dat net Plan der Franfcbe Bevelhebbers is om het Leger van Z % j Lord



724 GEDENKSCHRIFTEN
Lord CornwaUis in 't geheel in 't naauw te brengen, en de Engelfchen nog voor den Winter ganfeh en gaar uit dc 7uidelyke Provinciën van America te verjagen : Daar toe is de Heer m Barras den sy Augufty van Rhode■Eiland afgezeild met 8 Schepen van Linie, $ Fluitfchepen, aan Boord hebbende eenen ongemeenen Voorraad van Krygsen Mond-Beboeftens,Grof Gefchut en800Man Troup* pes om die in de Chefapeak-Baay te brengen, en zig aldaar te vereenigen met den Graaf de Grafje. Daar toe zou de Graaf de Rochambeau , welke zig den 16 Augufty in de Witte Velden bevond , agt dagen laater op Marfch begeeven om in Virginien te trekken, alwaar hy dan ïri 't einde van September heeft kunnen zyn. Inmiddels maakten de Americaanen Sloepen en gewapende "Vaartuigen gereed zo om de Vloot van den Graafje Graffe, aan de kuften te doen naderen als om de Trouppes van den Marquis de la Fayette, die 4000 Man excellente Americaanfche Trouppes by zig heeft, behalven de Militie, de James-Rivier te doen afzakken; indien men nu by deze voegd 4 a yoco Mah, door den Graaf de Graffe medegebragt en 4000 Man, onder den Graaf de Rochambeau, is het zekerlyk dat de Politie van Lorei 'CornwaUis vry netelig moet zyn ; te meer wanneer hei den Generaal Washington gelukt om Clinton in bedwang te houden, en te beletten om Landwaards eenige verflerking Zuidwaards te zenden , want ter Zee hem zulki zeer'ongeraden is, veimits de Franfchen daaromftreeki jneefter van de Zee zyn.
Men is dus met reden zeer verlangende na verfcht tydingen, vermits Lord CornwaUis evenwel by zig heef een Corps van ten minften 5-000 Oude en ervaren Krygs knegten en hy zig zeer verfterkt heeft; dus of het nie onmogelyk is dat zyne verfchanffingen overweldigd mog' ten werden , is het zeer waarfchynlyk dat eer zulks zt -verre komt heftig gevogten zal moeten worden.
Byzondere Staatsverrigtingen van belang leverd Frank ryk niet op, dan alleen dat het fchynt dat de maatregelet door den Heer Necker genomen veranderingen onder1 gaan; want men verneemt dat de 48 Ontfangers Gene raai,door hem afgedankt,wederom zullen herfteld wor den?
Voorts is den derden September door den Koning een< •Declaratie van nieuwe Geldleening uitgevaardigd, waai -van het beloop in de volgende rooraffpraak gevondet wordt ' „ LQ-



VOOR HET JAAR i7^r. 7*ï
LODEWYK &c. , door onze Brieven, by wyze van Edict, van de maand Augufty 1777 hebben wy ',' dcuProvooft der Kooplieden en de Scheepenen van onze goede Stad Parys gemagtigd om zes-honderd duizend Livres altooduurende of Lyf-Renten op te nee. men, welker Provenu in onze Koninglyke Schatkift zou gebragt worden. De agter volgende afdoening van , een gedeelte der Lyfrenten, uit kragt van ons Edid eevenïed, gevoegd by de befpaaringen op de onkoften I van onze gemalde Stad gedaan . Hellende vry een gedeelte der Foudfen, tot betaaling der agterftallen van die beleening gefchikt ; zo hebben de Provooft der [ Kooplieden en de Scheepen ons aangeboden een nieuwe t Geldleening op den i Ü^obef aan ftaande te openen
en dezelve tot zeven-honderd-vyftig-duizend Livres V Lyf.Renten te brengen, indien het ons behaagd een ! Fonds te verzekeren, evenredig aan het beloop der Imei relfen, en Verbintenilfen aan te gaan om ipt de weder bemaling der Kapitaalen het onze toe te brengen. En alzo de°aanhoudenheid des Oorlogs ons noodzaakt buitengewoons koften te doen, hebben wy beflooten eene aanbieding aan te neemen, die niet minder voor! deelig voor ons Financien zal zyn, dan voor die gee„ nen onzer Onderdaanen, die Fondfen te plaatzen zul,, len hebben, enz. , .
De Declaratie beflaat uit elf Artykelen , en daar m i word bepaald dat de Renten zullen zyaz vyf ten honderd, ontheven generaalyk van alle tegenwoordige en toekomende belaftingen, en dat geen mindere gedeeltens dan
iooo Livres mogen zyn.
Midden onder 't fchryven van dit artikel komt de voor , Vrankryk blyde tyding dat er een Dauphm is geboren den 22. van deze Maand.
Wy keeren dus weder tot het befchouwen van den toeltand onzes geliefden Vaderlands, en gelyk verlchet. de Provinciaal! Vergaderingen van het zelve, klaar too «en hoe hachlyk onze gelteldheid is, voegt (op> onze tegenwoordige tydsomftandigheden zeer wel het Vaerje, dat we uit een onzer Nieuws - Schryveren overnee,men en van dezen inhoud is:



yi6 GEDENKSCHRIFTEN
*t Woeste volk van Engeland {Breekt df aloude vriendfchaps band, *t Gunt ons 't ligt niet, nog het leven', Maar de HEER. kan uit komft geven*
Het berooft ons op de zee,
En flcept alles met zig meê,
Wil ons voor zyn macht doen heven;
Maar de HEER kan uitkemft geven.
Eeudragt, die den vryen Staat, Eertyds was ten toeverlaat, Word nu van ons uitgedreven; ■ Maar de Heer kan uitkotnft geven.
Neer lands Leeuw verlieft zyn kragt *t Oud en fier Bataafsch geftagt, ' ' Is in nood en dreigt te fneven; ' Maar de HEER kan uitkotnft geven,
Onze Helden, vol van moed, Streden ftout voor haav e~n góed,, Zonder voor V geweld te beven: Zoo kan GOD weer uitksmft géven,
HEER der Heierfcharen GOD, Schenk ons ras een beter lot, Eendracht, nieuwe moed en leven s. Gy alleen kunt uitkomft geven.
Welke bedryveloosheid door eenen inwendi'gen tweebak veroorzaakt word, ondervind, helaas! onzeKoop-l handel genoeg, en welke nadeelen daar door te weeg] gebragt worden, blykt uit de menigvuldige Requeften ,1 die dagelyks aan de Hooge Overigheid worden geprefenteerd,en waar van wy,in aanmerking van derzelver menigvuldigheid, alleenlyk den beknopten inhoud zullen mededeelen, als een van verfcheide Rheeders en Boekhouders van Schepen te Amfterdarn houdende:
Dat de Actie van den y Augufty zekerlyk 's Lands „ Zeemagt met.eene onfterffelyke glory bekroond, maar ,5 echter voor de Commercie dat nadcelig hadde, dat ,^ de geconvoyeerde Koopvaardy. Schepen al wederom v, genoodzaakt waren geworden naar de Havenen van V, Staat tc. rètourneeren." Dat de. Supplianten ,
\\ ;n hunne biliyke en regtmaatige verwagting vaneen V, Vtxr.^ke.naCfi.tydig Convoy gefiltreerd ziende, thans



VOOR HET JAAR 17S1. 7%f
„ in de harde noodzaakelykheid waren , om hunne Schepen terug te ontbieden en te ontlaaden; alles tot hun" ne enorme fchade, in meer dan eenerly opzigte; weshalven zy H. H. M. ten nadrukkelykften verzoeken, ',' hen eene behoorlyke en toereikende vergoeding van f kollen , fchade en intreilen toe te leggen ; en wyders de nodige ordres. te Hellen dat voorn. Convooy ia ' Maart aanftaande kunne uitzeilen, ten einde dus door ' eene vervroegde Navigatie het geleeden verlies eemgzints te herftellcn, en gelecgeuheid te geeven , dat de , in Noorvieegen en EJfentur leggende Schepen, onder, Held dat dezelve aldaar moeten overwinteren, ophun', ne terugreize herwaards gecoavoyeerd kunnen wor| den enz. enz." — , .
Een ander Requeft , door Amfterdamfche en Rotter* iamfche Kooplieden , op de Levant handelende , aan Hunne Hoog - Mog. geprefenteerd, hebei ft :
Dat zy Supplianten met alle dankbaarheid erkennen , de welmeenende zorg, die Hunne Hoog - Mog fteeds voor de welvaart des Levantfchen Handels hebben l gelieven te draagen, en ook byzonder de voordeden, ' die de Nederlandfche Scheepvaart zyn aangebragt, ' door de Refolutien van Hunne Hoog - Mog , in dato 21 Mey 177° cn 1 April i77^,by welke eer Ik de Heeren Directeuren van den Levantfchen Handel cn Nal vitratie in de Middelandfche Zee worden geauthon' feerd, om, behalven van de gewoone belafhng yan ! vyf per Cent der Vragtpenniugen , nog vyf per Cent van de waarde der Goederen van alle vreemde uit de L Levant komende Schepen te vorderen, en by de tweede, om het Tarif, volgens welk de gemelde Goedsren fteeds worden getaxeerd, merkelyk te verhoogen, " al het welk volkomen aan het heilzaam oogmerk van I Hunne Hoog-Mog. heeft beantwoord, van namelyk , een algemeenen affchrik te verwekken om vreemde Schepen tet prejuditie der Nederlandfche ter vervoeI ring van de Lcvaatfcbe Prod^öen herwaarts te ge«, bruiken." .
Vervolgens vertoonen de voorn. Kooplieden dat door Idezea ons onregtvaardig aangedaanen Oorlog , den Lehantfeben Handel genoegzaam moet worden geabandonineerd of door middel van vreemde Schepen doorgezet welk laatfte middel, zo door de enorme Vragteu, hooge [fraemien van Aiiurantien en by dit alles, de hier boven-*
idezea ons onregtvaardig aangedaanen Oorlog , den Levantfchen Handel genoegzaam moet worden geabandonineerd of door middel van vreemde Schepen doorgezet welk laatfte middel, zo door de enorme Vragteu, hooge



GEDENKSCHRIFTEN
gemelde belafting van f per Cent van de waarde, byn irnpracticabel word , en dus den geheelen Levantfcbe Handel , willens of onwillens zal moeten verloopen óm het welk, en meer anderen daar uit voort tevloeye nadeelen nog , indien mogelyk, in tyds voor te komen "Verzoeken zy „ dat het Hunne Hoog-Mog. behage ( „ Goederen, in vreemde uit de Levant herwaards kc v mende Schepen geladen , van de meergemelde extr: t, ordinaire Belafting van vyf per Cent van derzelvi v waarde , geduurende den tegenwoordigen Oorlog a, en dus tot zo lang de Nederlandfche Schepen in deze
weder kunnen worden gecmployeerd, te ontheffen „ en van dit ontflagook dc Goederen, in het nu onlanj x, van Smirna in Teifel gearriveerde , 'doch nog niet g.
lotte, Venetiaanfche Schip la Pifanp , Schipper Ai
tonic- Ragtifin, te laaten jouïffeeren, op dat dus doer
de , deze importante Tak van Commercie niet gehe< „ en al te gronde moge gaan , maar veel eer tot'algc j, metyi welzyn van het dierbaar Vaderland mogen woi „ den behouden.
Een derde Requeft is dat der Gecommittee; den de Viffcheryen te Flaardingen en Maas/luis, waar by zy t kennen geeven „ dat zy met de uiterfte aandoening vei a, nomen hadden, dat de Gecommitteerden , uit de re „ fpective Collegien ter Admiraliteit, aan Hun Hoog 3, Mog. in bedenking hadden gegeeven , om de Scheep 9, vaart uit de Havens dezer Landen , het zy met of zon
der Convooy, open te ftellen , alleen met uitzonde ,, ring tot nadere order van de Schepen tot de groote ei „ kleine Fifcberye. Zy repraefenteeren de nadeelen, di s, meer en meer te dugten , en voor hun onvermydelyl
waren , ingevalle dé geheele Viffcherye langer mog „ blyven op^efchort ; dat daar tegéns eenigzints zoudi „ kunnen worden voorzien , wanneer onder de voorfz s? uitzondering mede nier' begreepen wierden de Sche
pen , varende op de Fifcbvangft van Zoute-oifcb en ver „ febe Kabeljcinv. Zy verzoeken , dat het Placaat vai „ den ió. Jan.. 178.1 , in zo verre opgeheven en buitei „ effe£t gefteld werde, of gealtereert op zodaanige an v deré wyze als Hun Hoog-Mog. zouden komen goé» 8, te vinden."
" ?.eM^eA 4e- s^M6. ^•.e(iueAc.1?.9o!c 3 naar met
ver



VOOR HET JAAR 1781. 7-9
verneemt,door de Weft-Indifche Compagnie gefchreven «ene Miffive hoofdzaaklyk behelfende : ' Repraefèntint en Bewindhebberen van de geoftroyeerde Welt - Indifche Compagnie vertoonen aan H. H. Mo*, daar in , dat de ftaat van haare finantien verloiudërde, en de ailernooüzakelyklle uitgaven dage-, lyks grooter wierden ; al» de bïtaliage der bedienden* d'er Compagnie in alle relpeaive Kameren, let onderhoud van 's Compagnies birmenlandlche Effecten; de intereffen der reeds genegotieerde penningen , de betalin» ge der bediendens, 200 politique als militaire, in > Compagnies buitenlandfche Eiabtiffementen ; het onderhoud van dezelve Etabliffementen , de betalinge der politique en Militaire Bediendens , die op St. Euftatius, EJJequeba en Demmerary waren geweeft , en op halve gagien en rantzoenen waren gefteld , waar door zy zig in de onvermydelyke noodzaakelykheid vonden gebrsgt, om van H.H. Mog. een fomme ten minden van 5,5-0,000 Guldens tot fublidie te verzoeken ; met by voeging, dat zoo wanneer binnen korten geene favorable verandering, beirekkclyk, 's Compagnies Finantien, mogte voorkoomen , zy hun binnen korten op nieuws aan H H. Mog.
om aftiftentie zouden moeten addreffeeren. Zynde
deze Miffive Commisf. gemaakt met den Raad van Staaten.
Ook verneemt men, dat verfcheide Rheeders en Participanten van fehepen varende op de Colonie Suriname», Eigenaaren van Plantagien, Kooplieden cn verdere Gei.iteretTeerden by den handel op dezelve en op Curacao, zig by requefte aan H. H. Mog. hebben geaddreffeerd , en daar by Jgetoont, de catamitieufe litutatie , waar in de handel der commerciearende Ingezeetenen van deu Staat op de Colonie, en vooral op die vau Surin'amn zig bevond, dat H H Mog- Refolutie van den \^Juny)oiagstleedca, genoomen op hun Requefte,niet duilter aan nun bid voorfpeld de apparentie eener volmaakte reuffiteit van bet verzoek, het geen zylieden , op de gronden by hun vorige Requefte gelekt; aan H.H. Mog. hadden gedaan, en vervolgens direct met vereende kragten alle hunne vermogens hadden aangewend , om , al het geen ter bereikingc van hunne welmeenende vues dienftig zoude kunnen worden, dadelyk te doen btengen in gereedheid: hebbendchunne fehepen met alle mogelyke expeditie zoodanig doen vertimmeren, monteeren en equipeeren, als Z 1 s tot



no GEDENKSCHRIFTEN
tot eene onderneeminge van dat gewigt, word vereifcht; terwyl onaangezien deopgekoomen zwarigheeden, nopens hec bekomen van het benodigde volk en gefchut, binnen den tyd vaa twee maanden door derzelver aangewende vlyt in gereedheid was gebragt een vloot van 17 Schepen, bemand met ruim 1200 koppen,en gemonteerd met circa 400 Stukken , vertrouwende niet alleen , dat als nu ten fpoedigtten zoude worden benoemd een Convooy , met ordre om zig gereed te maken en te houden , om zoo haaft de zeildag bepaald zoude wezen , met hunne voorfz. gearmeerde fehepen in zee te lopen , en naar de Weft'-Indien te geleiden ; maar ook dat, in gevalle om politique of andere Coniideratien voor den Lande raadïaam mogt worden geoordeeld, het vertrek van de Vloot in de tegenswoordige omllandigheeden van zaaken nog een wyi'e tyds te vertoeven , H. H-Mog, vaderlyke zorge voor de belangen van's Lands Ingezeetenen in het algemeen, en voor die van hun Supplianten in 't byzonder als dan bedagt zoude wezen op het een of andere expediënt , om hun te gemoet te koomen in de zeer aanzien! yke fchade, welke door zoodanig retardement, en, mits dien door eene van hun niet afhangende omftandigheid zoude worden geoccafioneert ; verzoekende 1. dat ten fpoedigtten een bekwaam Convooy gereed gemaakt en gehouden werde , om op een bepaalden zeildag met hunne Schepen in Zee te fteeken, en naar de Weft-Indien te geleiden 2 dat H. H. Mog., ingevalle van retardement, hun uit 's Lands Cafl'e gelieven te gemoet te kernen iu de meerdere ongelden en koften, die alleen uit dat retardement zullen ontilaa». 3. dat H Mog. gelieven goed te vinden en te verttaan , dat tegens exhibitie van zodanig Certificaat, als by H. H. Mog. Refoluiie van 31 July laatftleden is gerequireerd, aan de Boekhouders der Schepen, welke zullen kunnen bewyzen , dat dezelve Schepen, voor zulk een expeditie, als waar voor dezelve toegeruft, bekaden gearmeerd en bemand zyn % worde afgegeeven de praemie aan elk derzelve, na proportie door H. H. Mog. gunftig toegelegt; zynde zy, des gerequireerd wordende, volkomen bereid en te vreeden, om alvoorens te ftellen behoorlyke cautie de reftitueudo, zelfs onder fpeciaal verband van hunne Schepen, by aldien dezelve door hun toedoen op den bepaalden
zeil-»



VOOR HET JAAR 1781. 73*
aeildag niet tot de voorgenomen reize in Zee wierden gezonden. . ', rt
Voor zo ver het Convoy betreft is door Hunne HoogMog. gerefolveerd zyne Hoogheid te verzoeken het ftellen van Ordres voor het benodigd Convoy, maar deswege is door Hoogftdezelve by Misiive aan Hunne H00"-Mogende gemeld : dat hy het zynen pligt had geoordeeld,'' om, ter behoud van 's Lands Schepen, en koopvaardy - fehepen' der Ingezeetenen , m deze tydsomltand'teheden, alle mogelyke voorzigtigheid te gebruiken en daarom had ingenomen de conlideratien en advis 'van den Vice-Admiraal Hartzinck , den Schoutby- Nagt van Braam, eu van alle de commandeerende Officieren , die onder ordres vau gemelden Schout-byNagt gedeltineerd waren , om te convoyeeren naar de Ooft-Z'e, van de Vice-Admiraalen Reynft en Zoutman, en van de Schouten - by - Nagt Dedel en Kingsbergen, als ook nog van de Gecomtnitteerdens uit de refpective Collegien dezer Landen , welke nevens de voorzeide misiive gevoegd zyn, en hierin overeenkomen, dat bet in V tegenwoordig jaarfaifoen niet raadzaam ts , een Convoy naar de Ooft-Zee te zenden , nogte ook benoorden om, met een Eskader te convoyeeren, als ftrydig tegens alle regulen van foldaat- en zeemanfehap. Zyne Hoogheid'oordeelde het niet raadzaam, om van die advyfen aftegaan.
Nog hebben verfcheiden Kooplieden, Boekhouders en Rheeders van Schepen, woonende te Dortrecbt en Rotterdam, %\£ by Requeste aan H H. Mog. geprefenteerd, waarby verhaal doen van het voorgevallene, relatief het verleenen van Convooy voor hunne Koopvaardyfchepen naar de Ooft-Zee, teffens dat zy met verlangen de gelegenheid hadden afgewagt, gunftig voor het vertrek van het Convooy ; dog de onverwagte tyding hadden bekoomen, dat den eerften Auguftus het. Convooy uit Tesfel en *t Vlie was gezeild, en'daar op waren verwittigt geworaen, dat dewyl dat Convooy nu was gezeild, zonder dat het Convooy'uit de Goeree had kunnen uitzeilen, en het te vreezen was, dat het oorlogfchip V-rins Willem (het geen voornamentlyk tot escorte van hunlieder fcheepen was beftemd) vooreerlt geen gelegentheid zoude hebben, om uitte loopen, zy zig moeften dcclareeren, of zy hunne Koopvaardyfchepen wilden doen vertrekken onder
Con-



75» GEDENKSCHRIFTEN
Convooy van cenFregat, van zo ftukken, eenKotter van| 18 ftukken, en een Advysjagt, van 12 ftukken; waar.fi op ?.y hadden geantwoord , dat het geheel buiten hun deJ pirterncht was, om te oordeelen over de fterkte van een Convooy, maar infteerden op de fpoedige prxstatie van het geen hun belooft was, namentlyk goed Convooy naar cfe Oost-Zee. Verzoekende een behoorlyk en toereikend dedommagement voor alle kosten, fchadens en intereifen door de ophouding hunner fehepen gehad en geleeden; zynde bereid ter eerfte requilitie van H. H Mog.' daar van lpeciique opgave te doen. En darH. H. Mog. de nodige orders gelieven teftelien, ten einde een genoegzaam Convooy van 's Lands fehepen in de maand Maart aanftaande naar de Ooft - Zee. kan vertrekken, of zoodanig andere orders te beramen, als naar biliykt.eid,en ten meesten nutte der Commercie en Navigatie zullen oordeelen te behooren.
In ens voorig Stuk hebben wy een Brief nit Vliffingek medegedeeld, gefchreeven door een , die voorgaf LiH van Staat te zyn, eu ftrekte orn te bewyzen dat'het geheel onwaarachtig is „ dat de Zeeuwen, (waar door ,, men de Heeren Staaten van Zeeland diend te verftaan) „ verzogt hebben om de Schepen uit de Maas, nogtc „ ook de Zeeuwfcbe Oorlogfchepen zeiven tot dekking „ bunner Provincie te mogen houden , waar door die „ Schepen belet zouden zyngeworden zig met de Vlooc „ van deu Schout-by-Nagt ZOUTMAN te vereeni„ gen, enz." Dan hoe verre dit voorgeeven opWaar^ heid fteund zal beft blyken uit de volgende
EXTRACTEN uit de NOTULEN van de ED» MOG. HEEREN STAATÊNvan ZEELAND, Den 19. April 1781.
Is goedgevondenen verftaan, dat Zyne Doorl. Hoog» heid, in termen ter materie dienende, per Miffive, zal verzogt worden om tot meerdere fecuriteit dezer Pro^ vincie, ten fpoedigften, naar herwaards te willen afzenden nog eenige meerdere Militie, Artilleriften enz., als. mede nog eenige Oorlogfchepen, boven die reeds hier geporteerd zyn , ten einde de Provintiaale Stroomen en Kuiten van Vlaanderen beter mogen geaffecureerd worden



VOOR HET JAAR 17^1 f%
den tegen het inloopcn in de Zeegaaten en het naderen aan de Wal van een aantal vynudelyke Schepen. Den to Mey 1.75-1. De Raadpenfionaris heeft ter Vergaderinge gecommu-» Riceerd dat reeds ordre was geëxpedieerd , dat- na de Rheede van Vliffingen zouden zeilen het Schip SCHIEDAM van 5-0 Stukken , en de Fregatten DE JASOM van 36 Stukken en DE ORANGE ZAAL van 26 Stukken, alle van Helvoetfluis.
Den 14 Mey 1781. De Raadpenfionaris heeft ter Vergaderinge gecomma* niceerd , dat hy eergifter avond laat fchriftelyk berigt van den Generaal - Major van Dop ff had bekomen, wegens het naderen der Schepen , en op giller en heden van meer dan eenen kant was geïnformeerd , dat die Schepen gelukkig , giller na den middag, op de Rhcccte voor Vliffingen waren gearriveerd en geankerd lagen.
Het is inderdaad te beklagen dat men niet anders ferryut te bedoelen dan tweedragt te koerieren en daar toe geene gelegenheden te verzuimen. Het is te hoopen dat zulks eindelyk, eer het te laat eens zyn moge ophouden.
Op dit oogenblik het Placaat der Staaten van Holland cn Well-Friesland, tegen den geltrooiden Brief AAM HET VOLK VAN NEDERLAND untfangeude laaten wy het zelve alhier volgen , luidende aldus:
PLACAAT.
De Staaten van Holland en West-Friesland, allen den geenen die dezen zullen zien of hooren lezen, falut: „ Alzo Wy in ervaringe zyn gekomen , dat, biet „ tegenftaandede Placaatenen Ordonnantiën op het Lrnk, ken en Divulgeeren van feditieufe en calumnieufe Ge,, fchriften van tyd tot tyd geëmaneerd, onlangs op vcr„ fcheide Plaatfen binnen deze Provincie, is geftrooit ze„ ker zeer oproerig en lalterlyk Libel . geïntituleerd ,, AAN HET VOLK VAN NEDERLAND, waar • „ in de Hooge Regering dezer Landen, Zyne Doorl. „ Hoogheid de Prins Erf-Stadhouder, mitsgaders Hoogn„ deszelfs Doorl Voorzaaten, aan welken Wy degrond„ legging en handhaving van Óns Gemeenebeft en devry„ heid van hetzelve, naait God te danken hebben, rp „ een fchandeleufc en verregaande wyze warden gela<?-
„ terd,



>34 GEDENKSCHRIFTEN
„ terd, en de goede Gemeente tot oproer, en feditieuf j „ bevveegingen aangezet.
„ ZO IS 'T, dat Wy daar in willende voorzien, önJ ,, verminderd Onze voorige Placaatcn tegens de Pasquil „ len, en andere fameufe, en ergerlyke Gefchriften vat j ^ tyd tot tyd geëmaneerd ; en in her byzonder Ouze Re f „ novatie van den 18 January ióyi, en Ons Placaat vat 1 ,, den 7 Maart 1754, hebben goedgevonden, om te „ ontdekking van den Autheur of Autheurs van he l „ voorfz. oproerig enlafteHvk Libel,geannuleerd A Ah 1 „ HET VOLK van NEDERLAND en derzelve I ,, Complicen , te belooven een Praemie van duizenc 1 „ Goude Ryders aan die geene, die zal aanwyzen , zc „ dat dezelve in handen van de Juftitie geraaken en vai j ,, het fait zal werden overtuigd , den Maaker , Schry.j ver of Drukker van het voorfz. Libel, of andere, di< I „ daar mede eenigfints zullen zyn gemoeit geWeeft ; ei
by aldien de voorfz. Ontdekker of Aanbrenger zoudt 1 „ mogen medepligtig , verklaaren Wy al her gunt hj „ daar mede tegen de hooge Overheid heeft misdaan.iJ „ aan hem nu voor alsdan te pardonnseren , en dat hj „ daar en boven de voorfz. Praemie zal genieten, eri
deszelfs Naam niet gemeld , maar fecreet gehouder
werden.
„ Verbiedende en interdiceerende wyders wel ernftig „ by deze een iegelyk van wat ftaat , qualiteit, en coni, ditie dezelve ook zoude mogen weezen , het voorfz.; ,, feditieus en lafterlyk Libel op eenigerly wyze na te
drukken, uit te geeven , te difïèmineeren , of te ver-1 „ fpreiden,op de verbeurte van het zelve en op een boe-j ,, te van zes duizend Guldens, mitsgaders op poene ten
minde van bannifTement voor altoos u t de Provincie „ van Holland en Weft - Friesland; welke boete voot ,, een derde deel zal komen ten profyte van den Officier
die de calange zal doen,het tweede derde deel ten be-* ,, hoeve van den Aanbrenger, en het refteerende derde „ deel ten behoeve van den Armen daar de calange zal „ werden gedaan
,, En vermits eenige Perfoonen om haare ombetameA „ lyke handelingen fecreet te houden , zouden kunnea „ pretexeeren dat het voorfz. Libel aan haar onder ecu
bloot Couvert is toegezonden, zonder te konnen zeg„ gen, door wie of van wat Plaatfe, laftsn en beveelen
» Wyj



VOOR HET JAAR 1781. 73?
■ Wy , dat alle Boekdrukkers , Bockverkoopers , eti ,, voorts alle en een iegelyk, aan welke het bovengemel-
de oproerig en lallerlyk Libel , geïntituleerd AAN
HET VOLK VAN NEDERLAND, gezon" den mogten worden , het zy om te verkoopen , ver„ eeren, diftribueeren, leenen of leezen, gehouden zul,] len weezen, het zelve aanftonds te brengen en over te , leeveren aan den Officier of Magillraat ter Flaatfe van , hunne refidentie, of daar zy het zelve zullen ontfanH gen, op poene, dat zy voor de Dilfeminateurs en l\ Verfpreiders van het zelve gehouden, en al< de zo-
daanigen in voegen voorfz. geftraft zullen worden."
,. Ordonneerende wel expreffelyk Onzen Procureur
Generaal en alle andere Officieren , dit Ons te-en„ woordig Placaat ftriktelyk en precifelyk te exëcutee„ ren na deszelfs forme en inhoude zonder eenige diin„ mutatie of conniventie , op poene van privatie van „ haarlieder Officie."
„ En op dat niemant hier van ignoratie pretendeere, „ nemaar weetc mooge, waar na hen dezen aangaande ,, zal hebben te reguleeren , zo begeeren Wy dat deze „ alomme zal worden gepubliceerd en geaffigeerd, daar „ het behoord, en te gefchicden gebruikelyk is." -
„ Gedaan in den Hage onder het klein Zegel van den i, Lande den 19 Oclober 1781. i
: ■ > onder ftond.
Ter Ordonnantie van de Staaten,
(was geteekend)
C. CLOTTERBOOKE.
Wy eindigen hier wederom ons Maandwerk met de jïiededeeling"van een Ontwerp, het welk, tot ftandkoimende, allerheilzaamlt kan worden, en klaarder te beis uit het, volgend



736 GEDENKSCHRIFTEN
BERICHT van de Uitgeevers van hef Programma , ter oprichting van een FONDS, tot onderftcuning der behoeftig» Weduwen van gefneuvtlde Zeevarenden ito 's Lands dienft , zedert het begin van den tegen-wtordigen Oorlog.
Oprichters van dit Fonds hebben met het grootfte gè-L' noegen ondervonden, niet alleen, dat zeer veele ingezeetenen van ons Vaderland eene hartelyke geneegenheid toonen , om, ter bevordering van de heiizaame oogmerken! ■deezer Inftellinge, gaarne re willen meedewerken , maar* ook dat verfcheiden hunner Landgenooten, zo hier, als elders, tot een overtuigend blyk van derzelver goedkeuring van het gemaakt ontwerp, reeds aanzienlyke Sommen, ten behoeve van deeze Stichting gefchonken, of zig ter betaling van dezelve, fchriftelyk verbonden hebben.
Deze zo gunftige beginfels beveiligen de Oprichters van dit Fonds in het gegronde vertrouwen, dat hunne pogingen ter bevordering van het belang dier ongelukkigen, welken zy aan de liefdadigheid van het Algemeen hebben voorgedragen, en waar van zig reeds eeni^en hebben aangemeld, met een gewenfehten uitflag zullen bekroont worden; en •dat zy te gelyk hec verder bedoelde oogmerk zullen bereiken , om door het verzorgen van diergelyke behoeftige Weduwen, veelen, die, uit vreeze voor het noodlot vari Vrouwen en Kinderen, wederhouden worden zig in 'sLands dienft te begeeven, daar toe aan te moedigen: terwyl zy, van den mecdclydenden aart hunner Landgenooten volkomen overtuigt, niet nodig oordeelen dezelve, door naderd of herhaalde drangreedenen, op nieuws tot het beoefenen Van dien pligt op te wekken.
Zy moeten echter tevens erkennen insgelyks by onder' d'ervinding befpeurd te hebben , dat zommigen, zowel ort' der hucne meede Burgeres, als onder de verdere Ingezet tessn van ons Vaderland, fchoon niet minder geniegen en bereidvaardig, dan aiideren, om, ten diende van Wedu. wen en Weezen, een gedeelte van hunne Inkomden te be-i fteeden, voor en al-eer zy nopens eenige byzonderheeden van deeze Stichtinge en van de bepaalde oogmerken van deszelfs Inftellers nadere onderrigting zouden hebben bekoomen.
Vorderingeu van dien aart zyn zeekerlyk zo overeen komftig met de regelen van eene gepafte voorzigtigheid
dal



VOOR HET JAAR 1781. 73?
«?st de Oprichters van dit Fonds, wel verre van op die vorrrftellin^en geen ac'n te geven, integendeel geoordeeld hebben aan dusdanige billyke eisfchen, zo veel doenlyk, te feoeten beantwoorden.
De bedenkingen, welke ter hunne kenm'fle zyn gekomen, bepaalen ?,ig voornaraenlyk tot deze twee Hoofdpunten , als: eerstelyk; welke zeekerheid dt Dedneemcrs hebben, dat dit Fonds onder een getrouw beftuur is gebragt, En
ten anderen; welke fchikkingen, zo in Jen aanleg van de Hoofdfomme, ëls in het be/ieeden der jaarlykfclie Renten , mt en in vervolg van tyd zyn vaftgejleld.
Met betrekking tot de eerfte Hoofdzaak fchynen fommige ingezeetenen in het denkbeeld te zyn gevallen, dat in het Üitgegeeven Programma melding had behooren gemaakt te Worden van de naamen der Direfteuren van dit Fonds: Doch de Oprichters van het zelve hebben geoordeeld, zig de hoedanigheid van Directeuren niet te kunnen aanmatigen , zo lange zy daar toe , door de algemeene Vergadering der ÏDeelneemeren , die, volgens dat Programma, zal worden uitgefchreeven , niet zyn benoemd of erkend.
Zy kunnen derhalven ook voor als nog op deeze vraage Diets anders melden, dan dat het ontwerp van dit Fonds ge» iuaakt, en het Programma van het zelve uitgegeeven is, inet voorkennisfe van Heeren Burgemeefteren deezer Stad, (Amfterdarn) dooreen Genoodfchap van de volgende Heeren, als
MATTHYS OOSTER, Scheepen deezer Stad. Mk. MATTHIAS TEMMINCK, Regent van het St. Piei ters Gaftbuis. DUCO VAN HAREN. Mr. PETRUS CORNELIS NAHUYS» Advocaat en Notaris. Mr. OTTO WILLEM JOHAN BERG. Mr. GUIL1ELMUS TITSINGH , Regent van °t Spin-
in Niemve Werkhuis. Mr. CORNELIS VAN LENNEP, Commis/aris dezer Stad. Mr. MATTHYS ROMSWTNKEL , Regent van bet St.
Pieters Gafihuys Mr. FRANCOIS HÖVIUS, Regent van 'tzelfde Gaftbuis* Mr. DANIKL HOOFT, de Jonge , Commisfaris deezer Stad. JOHANNES ADAMI, Brekbouder van de O. I. Comp. JACOB VAN STAPHORST. JOHANNES ARNOLDUS LETTE, Notaris; en
Boekhouder van 't Burger IVecsbuvs. en CERARD HULST VAN KEULEN»



7-3$ GEDENKSCHRIFTEN
- Zy maaken egter geene zwarigheid , by deze te verklaren, dat a!le, or'immers verre de meefte hunner, mgev*%i zy door die algemeene Vergadering, als Directeuren erkend worden, zig met het beduur van dit Fonds, ten nutte van het Vaderland, gaarne zullen belasten, fchoon zy volkorneu overreed zyn van de moeite, die daar meede zal verzeld gaan
Zy zyn wyders van begrip, dat de volgende fchikkingen bebooren te worden gemaakt, die zy ook, voor zo verre ■het van bun zal afhangen, dadelyk zullen te werk ftellen en ter uitvoer brengen , te weeten :
Dat, behalven de byzondere byeenkomden van Directeuren , ook jaarlyks op een bepaalden tyd , zal worden uitgefcbreeven eene algemeene Vergadering , waar in alle de Deelneemers , des gelievende, kunnen verfeby* nen , en in welke de Directeuren zullen doen behoorlyke Reekening en Verantwoording van hun gehouden beduur, zullende die Vergadering worden gehouden in een der Vertrekken van het St. Pieters Gadl uis hier. ter Steede
Dat id die algemeene Vergadering zullen worden ver» vuld de plaatfen Van Directeuren , welke alsdan open* gevallen zullen zyn.
En dat de deelneemende Leden, die bulten deze Stad, in de andere Steeden of Plaatfen van ens Vaderland woonachtig zyn , ingevalle in yder van die Steeden of P.aatfen een fomme van een duizend guldens eens, ten behoeve van dit Fonds ingezameld, dan wel voor een jaarlykfche gifte van een honderd guldens, ingeteekend zal zyn, of indien die Deelneemers een geral van twintig perfoonen uitmaaken, zullen worden verzogt, om uit zodanige Steeden of Plaatfen iemand te verkiezen tot Wede Directeur, ten einde, des goedvindende, de Vergaderingen der overige Directeuren binnen deze Stad te kunnen bywoonen.
Ondertuffchen hebben reeds verfcheide Heeren , buiten deze Stad, ten verzoeke van de Oprichters van dit Fonds, Ingevolge de afgezonden circulaire Brieven , wel de moeite gelieven te neemen, om de daar by gevoegde Programma's uit te deelen , en door derzelver gühftige medewerking het voorgedelde oogmerk te bevorderen; welke Heeren en alle anderen, die zig tot het helpen in ftand brengen dezer heiljsaamé Inftellingen reeds verleedigd hebben, of noch verder zouden willen verleedigen, by deeze gedienlliglyk verzogt worden in die loffelyke onderneeming te willen voortvarenen vervolgens den uitflag van Derzelver pogingen te wil
ken



VOOR HET JAAR 17S1. 73?
ïen meededeelen, het zy aan de Heeren Mr. P. C. Nahnys en G. Huift van Keulen, die reeds in het uit..;egeeven Programinazyn benoemd, en de nodige Correspondentie, by voorraad op zig genomen hebben, dan we! aan een der andere nu bekende Oprichters van het Fonds, tot weiken «e Bevorderaars dezer iiefderyke Stichting eenige meerdere betrekking mogten hebben.
Zy vertrouwen voor het overige , dat de gezamentlyKe Deelneemers zig wel vcrzeekerd zullen willen houden, dat riet beduur van dit Fonds door de Directeuren gratis zal 'Worden waargenomen.
Omtrent het tweede Hoofdpunt, en wel bepaaldelyk, 'ten aanzien van den aanleg der hoofdfomme, zyn de Oprichters van het Fonds eenparig van oordeel, dat offchoon buitenlandfcbe Effeften, uit hoofde van de meerdere Intrefl, den voorrang f hynen te verdienen, echter een zodanig Vaderlandfch Fonds5 als dit waarlyk is, ook alleen in Vader■landfche Effecten behoord hefteed re worden: En ay verklaaren dienvolgende , dat geene andere Oblig^rien zullen worden aangekogt, dan die ten iade van deze Provun en, Of de byzondere Sreeden, en de Collegien ter Admiraliteit in dezelve, loopen; in verwagting, dat de mindure inkoinïlen der jaarlyk'fche Rent:n door de milddadigheid en het meerder getal der deelneemers rykelyk zullen vergoed
^Deeze aangekogte Obügaticn zullen worden bewaard in een yzere Kift met drie vtrfcbillende Slooten voorzien , zullende de Sleutels van dezeive heruiten onder drie Heeren Directeuren, en de Kift gep'aatft worden in het voorgemelrÜe'Gadhuis. , , ,
De Oprichters van dit Fonds zyn wyders, met betrekking ''tot het Hoofdoogmerk dezer inftellinge, Van begrip, dat 'in de uitdëelhige van de jaarlykfche Renten de volgende re. gelen behooren te worden Vaftgèfteld, namentlyk:
Dat die Uitdeel ngeö zuilen worden gedaan, niet alleen aan de Weduwen van gefneuvelde Zeevarende, welke binnen deze Provinciën maar ook aan die-buiten dezelve woo achtig zyn; om dat, wanneer deze blyken van de liefdadigheid onzer Landgenooten buiten 's Lands bekend worden , de genegenheid tot den Zeediend van ons Vaderland , ongetwyfelt , zeifs onder Vreemdgingen, zal aanwakkeren
Dat die Weduwen, zo lang zy "niet komen te hertrouwen, zullen worden bedeeld en onderhouden met een fomme, die nader zal bepaalt werdén, zo dra de hoofdfomme der ingezamelde Gddeu bekend zal zyn; sullen- A a a 2 lom'



74o GEDENKSCHRIFTEN
de de uitdeeling echter worden geregeld naar maate vwi bet minder of meerder getal Kinderen , waar mede zy belaft zyn, mits dat de Kinderen zyn beneeden. den ouderdom van 14. Jaaren.
Dat de uitkeeringen aan de Weduwtn zullen ophouden, wanneer zy zig weder in huwelyk begeeven, of wanneer aan de Directeuren blyken mogt, dat zy, door een onbehoorlyk gedrag, zig der verdere onderfteuiiing uit dit Fonds onwaardig gemaakt hebben.
Dat in geval van hertrouwen, aan die Weduwen zal worden gegeeven tot een uitzet, zo veel, als voor de uitdeeling van een Jaar zal zyn vaftgeüeld.
En dat , voor zo verre de Renten van bet Capitaal toereikend worden bevonden, dezelve ook zullen worden befteed tot onderlteuning van Zeelieden, die, in de verdeediging van het Vaderland, verminkt geworden, en uit hoofde van derzelver kwetfuuren of het verlies van leeden, niet in ftaat zyn den Lande verder te kunnen dknen, cn zig zeiven het nodige onderhoud te verfchnffem
Eindelyk zyn de Oprichters van dit Fonds van begrip, in« gevalle door affterven der Weduwen en der trekkende verminkte Zeelieden, of door het hertrouwen der eerftgemelden, de jaarlykfche Renten niet vereifcht worden. ten behoeve van dusdaanige bepaalde voorwerpen , dat als dan die Benten zullen mogen worden befteed t^r onderfteuning van oude, gebrekkelyke en behoeftige Zeelieden, of wel tot zodanige eindens, als naar omilandigheden van den tyd, en voorafgaande goedkeuring van de algemeene Vergadering der Dèelneemeren, geoordeeld zullen worden, het meeft te kunnen (trekken tot bevordering van den Vaderlandfche Zeedienft; doch echter niet langer, dan der tyd toe, dat er wederom Weduwen van gefneuvelde , dan wel verminkte Perfoonen in den ftryd voor 't Vaderland, voor handen zyn, als welke in alle gevalle den voorrang in de bedeé. linge uit dit Fonds zullen behouden
De verdere nodige bt paalingen, zo wegens den tyd, wan» «eer de jaarlyxfche Uitdeelingen zullen worden gedaan, en de bewyzen, welke door de trekkende VVeduwen enz. moeten vertoond worden, als omtrent eenige andere Zaaken van minder belang, zyn insgelyks reeds ontworpen, en zi.llen door de Oprichters van dit Fonds aan de eerft byeenkomende Vergadering der Dèelneemeren worden voorgedragen.
_ Zy vertrouwen inmiddels, dat deeze algemeene ophelderingen vau Het gemaakt ontwerp door hunne meede Inge*
zee-5



VOOR HET JAAR i?8r. 741
ïeetenen voldoende geoordeeld, en de beraamde fchikkingen met Derzelver goedkeuring bekragtigd zullen worden, waar van zy de dadelyke blyken hoopen te ondervinden, door Derzelver yverige medewerking, tot het in ftand bren-
; gen van een Fonds, dat op waare Liefde voor het Vaderland en een Chrirtelyk medelyden met hunne ongelukkigt
! medemenfchen gegrond is.
In Amfterdarn den 27 September 1781.
iOP DE OPRICHTING VAN HET FONDS, TER ONDERSTEUNING VAN DE WEDUWEN EN WEEZEN DER GESNEUVELDE HELDEN.
Men roem mildadigheid!
Die, daar het Weesje fchreit, En droeve Weeuwen klaagen,
Tot Loon der dapperheid,
Tot die bedrukte zeid : „ Ik zal « onderfchraagen." ^ ^ ^
DE MENSCHLIEVENDHEID
AAN DEN WELEDELEN GESTRENGEN HEERE
MATTHYS OOSTER,
SCHEEPEN DER STAD AMSELDAM.
I.Heb dank; heb eeuwig dank ó Edle Vryheids^Zoonen! : Het laate nageflacht zal U fteeds dank betoonen: ' Ja elk Vaderlandfche Ziel, die voor de Vryheid ftreed ', Zal GOD, die zelfs zyn ZOON uit Menschen - Liefde deed. 1 Op Golgotha den dood aan 't Kruishout ondergaan, i Betuigen i „ Dat gy RTKEN zyt, die volden zyne daan"; ' Wyl Weeüw en Wees, wier Man en Vader voor den Staat, Ter nêer viel, U roemt als haar hulp en toeverlaat, ] En elk man die op den Vloot 't Land zyn dienst gaat weiden, . Zyn fchreiend Huisgezin vertroost, door het te leiden, INaar uwen Zegen-Kist, en zegt: ,, Treft my de Dood, , „ Hier vind gy Onderjiand, bier krygt gy Geld in nood".
DE JONGE PATRIOT.'
As a 4 V**p



GEDENKSCHRIFTEN
Vervolg der Merkwaardige Bïzonderheden , betrefjende met Leven en Sterven van den Vermaarden Schryver JAN JACOB ROUiSEAU.
1 n ons vorig Stuk hebben wy onze Lezers eene fchets me1 dt gedeeld van het Leven en de Schriften van dit zeldzaam Vernuft Zo nu de geringfte voorvallen van zodanige Caïaclers weetenswaardig zyn voor allen , die vermaak in, Kunne Schriften hebhen gevonden, hoe veel aandoenlyke? moet dan wel zyn dat tydftip, waar in zy zelve gevoelloos worden voor den roem en zig haaften om in gelykhcid te 2eiaaKen met het gemeenfte ftof. Het is in hunne laatfte oogenblikken dat wy de ydelheid der menfchelyke grootheid ontwaar worden , «n in de benaauwde Leffen, welke dusdaanig fchouwfpel inboezenjd , worden wy voor das oogenblik deugdzaam en trachten na die gelukdgere ftreeken, welke alleen het erfdeel der deugd zyn eu alwaar alleen de uitneemendbeid onbedrieglyk is
Be Heer de Presle, Boezem - Vriend van Roujjeau, heeft, uit den mond der Weduwe de wyze en omftansiighcüen van ayn Sterven vernomen en daar van het volgend Verbaal aan "t licht gegeeven : ,, Hy ftond ,' naar alle» fchyn , in vol3, maakte gezondheid op den 2 Juy, des morgens ten $ ', uuren, zynde zyn gewoonlyk uur in den Zomer, en deed * met zyiun jongen Voedfrerlmg eene wandeling.. Omtrent zeven'Uuren keerde hy alleen weder na Huis en vroeg *' zyne Vrouw of het onbyt gereed was? Ziende van neen, zeide hy tegen haar dat hy een poosje in 't Bosch zou gaan !' en verzogt haar om hem te roepen , als 't ontbyt op Tafel-was. Hy wierd diens volgens geroepen, begaf zig ' te huiswaards. nam een Kop Coffy, ging weder uit en „ kwam na eenig* minuien te rug. Omtrent agt Uuren '„ kwam zyne Vrouw na beneeden om de rekening van een) , Smit te betaalen, maar was f.auiiwlyks een oogenblik orn laag of zy hoorde den Heer Roufieau klagen, wair op zy onmiddelyk na boven keerde en hem op eenen ftoel m , eene akelige geftalte vond zitten het Hoofd op de hand )' pebogen en zyn elleboog ruftend pp een Leffenaar. Wat „' fcheelt U , lieve Vriend , zeide zy , zyt gy Onpaffelyk ? — Ik voel, antwoord iy eene fmertelyke benaauwdneid en de fcherpe pynen van een Colyk. Op dit g.ezegde ging Juffrouw RouJJeau de Kamer uit, „ 'als of zy iets moeft kvygen, en zond iemand na 't Kafteel „ voor den Marquis Girardin met berigt van haar Mans on" geval. Op die koanriti lyke tyding kwaffi de Marquifm



VOOR HET JAAR 1781. 745
' in alleryl na de Woning van den Wysgeer en om hem niet " te ontftellen gaf zy voor alleen te Komen zien of hetMuf' fvl;- partytje, in den nagt voor het Kaneel in de opene " füht gehouden, hem of zyne egtgenoote niet gehinderd had De Wysgeer gaf met de uiterfte bedaardheid van gelaat en Hem ten antwoord: Ik weet zeerwel, Mevrouw, " dat e* door geene zaaken, die de Mufyk betreffen, bier gevoerd ',' wad; ik ben zeer aangedaan over uwe goedheid, maar geheel ' nkt -.vel te paffe «11 verzoek als een gunft dat Gy my wet my.
ne Vrouw altten laai', aan welke ik dit oogenblik veel dingen " te zegge* hebbe. Mevrouw Girardin ging aanftonds heen, *' waar op de Heer Rguffeau zyne Vrouw verzogt de Deur te fluiten en van de binnen zyde te grendelen Ik zal het „ doen, beminde Vriend, zeide zy; ik zit nu by U — „ hoe bevind gy U?
Rmiïtau, „ lk worde erg — Ik voel eene kille koude, „ eene buivering over myn ganfche Ligchaam; geeft my Uwe handen en ziet of Ce my kunt verwarmen - Ach! ' wat is die lieve warmte aangenaam, maar de pynen van het Colyk komen wederom ; - Zy zyn icer fchwp. ; Juffr. Rouffeau. „ Denkt ge niet, myn waaide, dat het „. goeJ zou zyn eenig hulpmiddel te gebruiken om die tc ., verdry ven? . „ , , „
'Roulleau , „ Weeft zo goed, myn Schat, om de Vcnfters ,.oopen te zetten, dat ik het vermaak moge hebben nog i eenmaal her groen van dat Veld te zien Hoe fc 00 ws h-t* hoe zuiver de lucht! hoe helder de Hemel.' Wat grootheid en heerlykheid in 't gelaat der Natuur! JuiFr. Rctffeau „ maar lieve Vriend hoe komen deze ' voorwerpen U thans zo byzonder aan te doen? " Rouiïeau „ Myn Waarde Het is altoos myn ernftig verlangen geweeft dat het Gnde mogt behaage my voor LU Waereld te haaien: Myn gebed is verhoord en
'" mvne wensch zal eerlang yervu'd zyn. Befchouw de Zon, ï! welkers ftreelend gelaat my fchynt van h er te roepen! , Daar is myn God God zelve, welke my den bo.zem zvnerVaderlyke goedheid opend en my aanzoekt om ein" delyk het gevoel en "t genot te hebben van die onveranderlyke getuftheid, waar na ik zo lang en zo ernftig gehaakt hebbe. Lieve Vrouw, fchreid met, uwe wensch ''was geftadig om my gelukkig te zien : Dit ftaa ik nu waarlyk te worden! Verlaat my niet: ik wil niemand dan !, U by mv hebben. -4 Gy alleen zult myne oogen fluiten.
Juffr. Rouffeau „ Myn goede; myn waarde Vne- dl .„Verban deze vreezen en laat my U iets geeven - Uc , „ hoop dat dsze angeftcldheid aiet lang zal duuicn!.



744 GEDENKSCHRIFTEN
Rouffeau' „ Ik vod tets in myn lioefem ah feherpePriW „ kels, welke my geweldige Pynen baaren. Myn Schat -«
indien ik U ooit eenig ongenoegen en kommer veroot-, „ zaakt hebbe, of door onze huvvelyks-vereeniging as* „ rampen heb bloot gefteld, welke gy anders ontgaan zoud „ hebben, hoop ik dat gy my dit wilt vergeeven.
Juffr. Rouffeau. ,, Helaas! dierbaare Vriend, het is eer„ der myn pligt U verfebooning te verzoeken voor eenige „ onaangenaame oogenblikken die gy om mynent wille of 3, door my mogt geleden hebben.
Rmffeau. „ O! myn Schat, wat is het eene gelukkig* „ zaak te fterven zonder oorzaak van knaaging of zelf-
verwyt! Eeuwig_ Weezen.'. die ziel die ik U weder Ji»a te „ geeven, is zo zuiver als toen zij van U afdaalde: — maak „, dezelve deelgenoote van Uwe gelukzaligheid'. Myn Schat. Ik 3, heb in de Marquis van Girardin en zyne Gemalin de beo „ wyzen zelfs van Vader lyke tederheid en genegenheid on„ dervonden: Zegt hun dat ik hunne deugden eerbiedig-, „ en, met mynen ftervenden Adem hen danke voor alle do' „ van hun ontfangen blyken van goedheid en vriendfchap, „ Myn begecren is dat Gy, onmidlyk na mynen dood, myn 3, Lichaam zult doen openen, en belaften een naauwkeuüjg „ verflag van den ftaat der verfcheiden Deelen op te maa*. „ ken; en zegt aan Myn Heer en Mevrouw Girardin , dat^ „ ik hoop dat zy my vergunnen zullen begraven te worden, „ i» eenig gedeelte hunner Tuinen, het welk zy gevoeglyk „ oosdeelen.
Juffr. Rouffeau. „ Lieve Vriend, hoe bedroefd gy my4
lk fmeek lf, by de tedere genegenheid, die gy my altoo% „ getoond hebt, om iets te gebruiken.
Roujfew. „ Tewyl gy dit verlangt, zal ik ... Ach! ik s, voel eene zeldzaaaie beiveeging in myn hoofdl — een „ flag, welke ... Ik worde- door fmeiten gefolterd . . , „ Weezen alles Weezens! God! (hier bleef by een langs „ poos met de oogen hemelwaards geflagen) Myn lieva >, Kgtgenoote, laat ik ü omhelzen ! help my een weinig „ wandelen Hier belette zyne groote zwakheid hem het „ wandelen zondef hulp, en wyl Juffrouw Rouffeau buiten „ ftaat was hem te oaderfteunen, zeeg hy zagtjens op de 3, Vloer en na eenige tyd beweegingloos gelegen te hebben, „ gaf hy een diepe zugt en blies den Adem uit.
Dus ftierf de vermaarde JAN JACOB BOUSSEAU, geruft en gelukkig na de onophoudelyke fchuddiagea van zyn letterkundige onruften.
De Ontdekking van het hart ziet mm by 't ak'iig fterven.
Enveinzery mottdan, door Jtnart, baai masker derven.
Vieï



VOOR HET JAAR 1781. 74?
Vier en twintig Uuren na zyn overlyden, wierd het Lig*
ehaam geopend in tegenwoordigheid van een behoorlyk getal getuigen en, door de vereifchte Opzichters,een Verbaal gedrefleerd zynde, verklaarde de Chirurgyns onder eede dat alle deelen dis Ligcbaams gezond waren, en eene wateragtige Beroerte, waar van de hersfenen dporflaande blyken opgaaven, oorzaak van zynen dood was.
De Marquis van Girardin, belastte het Ligchaam te balfemen, waar na het in een met lpod bekleedden eiken kift geiegt en begraven wierd .in het Populieren-Eiland, thans Elylium genoemd De Plaats is bekoorlyk en gelykt wel een betoverend Geweft, zynde van eene eironde gedaante vyftig Voeten lang en vyf en dertig breed. Het is omringt door een Water, dat in zagte ftilheid ftroomdj de Winden zelfs fchynen onwillig deszelfs oppervlakte te beroeren. Voorts heeft de Marquis van Girardin ter bedekking der overb'yfzelen van zynen verf.heiden Vriend een Praalgraf doen vervaardigen yan wit Marmer met hetBorftbeeld van den Overledenen , door Houden uitgel ouwen en voorts met Zinnebeelden naar den beften fmaak vercierd. Aan de eene zyde ziet men twee Duiven, zinfpeelende o.p de Helcïfe ; etne tweede zyde vertoond eene Moeder, die haar Kind zoogt, het we}k betrekking heeft op den Emilius; op de derde ziet men kinderen die op den Altaar der Natuur offeren en de vierde zyde vertoond eene Lier, en verdere -Kentekens van Dicht en Speelkonft. Voorts leert men op dat gedenkftuk een uitvoerige Inferiptie, behelzende eene grootfche, loffpraak over het Vernuft . de gevoelens en het zedelyk Karadter van den Heer ROUSSEAU en het zelve eindige met de vojgende merkwaardige bewoordingen;
„ Hy uaas innerlyk aangedaan met de verhevenheid van den „ Godsdienft; de Majefteit van bet Euangelium gaf een plegtigt „ ftem in &yn_ Haxii by omhelsde met yver de hoop welke bet„ zelve toediend; by jmaakte met een levendig gevoel de aange-
naambiaen\ welke bet aan zynen laatften adem verfebafte en ,, zyn zuivere, zyne deugdzaame ziel Jnelde met vertrouwen ert
blydjchap tot den boezem van haaren God.
BYZONDERHEDEN,
Van ZIETHEN, by POTSDAM wori een allerzeldzaarutt ee"'# voor al in onze dagen, gemeld hiet in betraande: ,, De We„ duwe van zekeren Jajer in deze naBuurichap, Sckuman genoemd , u nam nog d't Jaar, by gelegenheid van den Graan - Oogft , deel in „ de Landvermaken det Jeugd, niet tegenftaande zy reeds liojaa» i$U Ktug gelegd had. Zy betoonde, Sy die geleegenheid , on A » a 5 ,1 <i'l



y46: GEDENKSCHRIFTEN
in. 'tbvzyn eener groote vergadering, op liet Hoog-Adely!c Hof alhier: hoe vlug en vrolyk zy nog van geeft en ftevrg van kracnten wk, bleek door zig driemaal ten dans te laaten leiden, zonder over , (de minlte vermoeidheid te klagen. Deze Weduwe heeft nog he? „ volkomen gebruik van haat gezicht , en leeft zondet Bril ; het ge„ hoor is mede vry goed , en haar huislyke bezigheden veirichl zy „ voor het grootfle gedeelte alleen."
Den 30 der voorige Maand heeft zekere HESTER LEVI, Wed. HAK.TOG JACOB uit een burgerlyk Geflacht van Aminfourt in he« openbaar eene zeet diftinfte Geloofsbelydemffe van het Chriftendom gedaan in de Lutherfche Keik te Utrecht en den Heiligen Doop onfc fangen doot dea Wel Eetw. en geer. Geleerden Heer i'trtmeytr.
ONGELUKKEN.
In den nagt van den tweede» der voorige Maand is te (Genua een groot gedeelte van het Dak des Hofpitaals met een yffelyk gedrui» ingeftort-, d«or welk Ongeluk het Vrouwen - Quartier veel geleeden heeft en 14 derzelver , benevens twee geeftelyke Z,ufters onder de puinhopen verplet en verfcheide andere zwaar gekneuft zyn
Den ij der Voorige Maand is door een alleryüèlyktt Onwedér het Steetijc K'ADSTADT , op de Grenzen van Stier-Mark, op verfcheide tlaatfen te gelyk in lirand geraakt, en behalven een Kloe-fter en een Ma* gazyn, geheel in Kooien gelegt.
, Den 17 dezer des ogtents tuflchen ; en4Uurcn ontltond et brand , aan de Katten - Drnkk'ry iePaffer ,behoorende aan den Heer CAion, releegen aan den Euiten Amftel buiten dp Utrechtfche Poort, even " door het Tolhek : De Vlam nam fpoedig de overhand, zelfs zo *' dat ter blufling van de Fabriek, Lootfen £c. niets te doen was ea " alles tot de grond toe aforande , gelyk ook alle de Gereedfch?p", pen , kopere Plaaten Sec; het Heeren-Huys heeft men n#g be') houden: De Vlam floeg vervolgens over tot het naaft ftaande Bak ' kets Huys, dat mede geheel verbrand is, met eenige Agterhuizen;
doch men bel paarde egter de volgende Huyzen, hoewel dezelve \, aan Daken.&c befchadigd zyn: Met het openen der Poort werd ' alle adtiftenrie uit deze Stad derwaards toegevoerd en'niet tegenftaande dat heeft het byna de geheele voormiddag nog aangehoil'„ den."
LETTERKUNDIGE BERICHTEN.
lT"\en 6 det voorige Maand heeft de Medicynfche Faculteit haare \j openbaare zitting geh^.d en is daat in, door den Deekén, to't onde.wcrp van eenen tweeden prys , ter Somme van »oo Livres, voorgelteld O na 'toegeweezen tc worden in de zitting van 1782 de volgende-zaak: tiet ie/chryvet der zogenaamde Eh£e{fche Ziek", «« <w«W'2« de'zelv.r verjcheldenblid, terzaaktn , iebanitVmg en *t Mti. dtl&kjm er de kiniiheid van te Icvryden , moetende de Memorien desv-^genf vragt vry aan den Heer Philip, Deeken der voorn. Faculteit, en volgens de Conditiën, dooi alle Academiën gevorderd, gezonden worden.
Hier na wierd er een Vertoog geleezen ever den Lmdvierm, waar iB de Schryver, Pajan de Mtnscti deu Natwaliften'veimeid datj££



VOOR HET JAAR 1781. 747
geen zy voor den Staart van dit Tnfëc* hebben aangezien , weezeniyk het Hoofd is en viee verft; voorts las men de loflpraak van den Heet Li'utaud, eerften Genecsmeeftet des Konings; vervolgens een Vcito'og over de Vergiftiging der Jueobynen , uit de St. Jacobs Straat met Spaanfcb Groen , door den Heer Mtri/el des Landes ; een Vi' toog , -waar in men de waart zitplaats der dolheid aanwyft, door den Heer Sallin , wyders wierd et een Prys van Naaiftigheid voorgefteld voor die tegen de voorn. Zitting van 1782 zon inleveren de befte beantwoording der Vraag : Welke zin de Mtrgziektens , haate Telkenen , ver/cbitlende oorzaaken tn de behnorlyke jteka.vdtiing van elk dtrztht.
Ok is in de voptigc Maand door dc Koninglyke Academie der Heelknnde nier cenpaarige Stemmen verkoozen den Hooggeleerden Heer £D SANDiFORT, Mei. t»d- Med. Anat. &• Cbiturg Prof. Ordivari-.s aau de Univerfiteit te LEYDEN , en Lid der beioemdfte Geleerde Genootfchappeu van Europa, ter bekleeding eener Plaats m de Clalfis det Buitenlandfche Leden, welke keuze doot Zyne Majelteit is geapptobeerd, geconfirmeerd en dien Hoog-Leetaai dien volgens tot een der Buiten-Leden benoemd.
De Heeren Profefforen van 's Lands Univerfiteit te Leyden , welke de bezorging van de ir.ftelling van wylen den Heer JAN SiTOtP fc aanbevolen, hebben op dan 17 van deze Wynmnnnd hunne gewoonlyke Vergaderinge gehoudsn om Uitfpraak te doen over de Verhandelingen hun toegezonden tot beantwoording van de volgende Vraag in Sprokkelmaand van 't voorige laar opgegeeven.
Men. betoog: , dal de Chriflelyke Zedekunde geen etnen phtht veerrekryjt, welke den burger belette zyne belangen te behartiger., tn fin'dig zy "g'9 *' h'fiier vnn '1 gemcenebefl -naar de regelen eener g z.rM Stamk«ide ■
De Meerderheid van Stemmen gevallen zynde, op twee Giflchrti:ten waar van 'teene tot Zinfpieuk heeft: Quid leges fine morbus vatal tmsficiuni\ en de andere dit Opkhrift Heeft: Si fr^c.s illabatur erbis, imnavidum ferier.t ruindr; en deze twee Verhandelingen even vuel Stemmen tot behaaling van den Prys wcjrgedtaagen hebbende, is daarop , volgens den wil van wylen den Heer STOLP, tuflchen die beiden het lot geworpen , en de Piyt aan de laatftgenielde re beur eevajlen,, waat van de Schryver bv 't openen vau het ferac-eld Billet is gcbleeken te wezen den Heet HENDRIK CONSTANTTN CB-AS, Leeraar der Rechten aan het Athcnaem Illuftie te Amftetd.im, jm. welftVri derhalven de gouden Eerpenning ter waarde van 2j» Guldens is tuegeweezen. p'
De Heeren BeftierdetS van 't Legaat hebben verders geoordeeld, dat nevens de twee gemelde Stukken, nog twee Verhandelingen vérdienen gedrukt te worden , van we ke de Zirrfpreuken zyn: Reéfeja. tere omnium inttre/l. En: Qui amlulat fimplicittr , ambulat in fidt, Ptov. X. vs 9. Indien de Schryvers van deze twee Verhandelingen, en ook die van 't Stuk , over 't welk het lot gegaan is, verkiezen mogten, dat hun Naam aan 'thoofd van hun Weik gefteld weide, gelieven zy denzelven , hoe eerder hoe liever, en uiittrlyk voor liet einde vin 't 'oopende Jaar op te geeven aan den Profeflor FREDERTK WILLEM PESTEL, than; Secretaris van 't voornoemde Legaat, zullende andfrs de verzegelde Billetten, wiar in zy hunne Kaatsen hebben aangetekend , ongeopend naar ge-jroonte verbrand worden.
HET PREDIKER GENOOTSCHAP, ondei de. qfatj?K$ C&E



GEDENKSCHRIFTEN
tVrSHFJD GEEFT HAAREN BEZITTERS 'T LEEVEN ; de ingekomen Verhandelingen over het derde en vierde Capittel van het Boek Ecclefiaftes of Prediker, met alle naauwkcutigheid geleezen' 'hebbende, berigt, dat geene dier Verhandelingen voldoende zyn om met de beloofde Eereprys te bekroonenj en dat de verzegeld Briefjes, daar toe behoorende, ongeopend verbrand zyn.
NB. Het Genootfchap fteld het derde en vierde Capittel van 'tBoek f.eltfiaftes of Prediker andermaal tet Verklaating voot: Om tegen November 1782 fr.mco te zenden aan D. Swart en J. Schellen, Boekverkoopers te Amfterdarn , blyvende voorrs alles op denzelven voet als in de Bekendmaaking van April 1771 is p-efteld.
De Heer JUL1US DE LA FOSSE heeft een Werktuig vervaardigd, dat volgens de Grondregelen van den Sextant is gemaakt en, volgens de daar van gedaane opgaaf niet alleen de Graaden der Breedte, maar ook der Lengte zal kunnen bepaalen, dus de breedere omfchryving van dit Werktuig met verlangen verwagt word.
BERICHT VOOR DE LIEFHEBBERS DER STERREKUNDE.1
„ Den 9 O&ober, des morgens omtrent 4 uuren, heeft onze Sterjekundige, de Heer Mé:hain, eene nieuwe COMEET ontdekt, in het Geftetnte yan de KREEFT. Dezelve is in "s geheel niet zigtbaar voor het bloote oog ; wotdende haar ftaauw licht nog verminderd door dat der Maan. Omttent 4 uuren $6 Min. waren tyd was de Afcenfio reUa. der Comeet 126 Gr. 4a Min., en haare Noordelyke Deftmatie 18 Gr. 59 Min. Van den 9 tot den 10 de?er, in den tyd van 24 uuren , is haare Afeen/it redt 11 en ée'n halve Min., en haare Declinatie 21 en e'en halve Min. vermeerderd."
Nieuwe BOEKEN en GESCHRIFTEN, Wilke ook by den Uitgever van dit Werk tebtkomen zyn, LATYNSCHE.
DWyttenbachii Fraecepta Philofophiae 8c Logicae, svo Amft ' • apud N. Guerin: a ƒ 1 : 10. Homeri Ilias — edidit A. H. Niemeyer , Vol. Secundum, Halle^ apud Getater.
G. L. Fabri Traeïatus —— de Catalepfr, ibid.
H. Venema Inftitutiones Hiftoriae Eccjefiafticae V. & N. Teftam., Tomus V., Lugd. Bat. & Leot, apud Luchtmant 8c Tresling, +to.
FRANSCHE.
Lei ieux d'Enfani , Poé'me tité du Hollandoh de J. Cats, avec des Refiexions utiles, par Mr. Feutry , a Amfterdarn, s vo. Elemens d'Arithmetique, Algébre, Geometrie Sc Ttaité delaSphete, Paris, i2rno.: 3 L'vr. 6 Sols.
Difcouts fur la Vie & les Ouvrages de Pafcal, ibid.: 1 Livr. KSoIs. pcuvres Complettes de Marivaux, e'dition en i;mo., Vol., svo., ibid. : se Livr.
Manuel du Jardinier, 011 Traité complet de tout ce qui a raport 3 U culture U'un Jardin, par Mi. Raudi, ibid.-. ïLivr. 1 Sols.



i i
VOOR HET JAAR i78r. 74?
Obfervations Medico-Chirurgiqucs fur leCancer, par Mr. Martinett ibid.: j i Sols.
Origine des Francois, avec la Concordance de nos Hiftoriens nU «e fujer, par Mr. Poncelin, ibid.: 3 Livr. 12 Sols.
Art de conferver & d'aruelioter les Vins : 1 Livr. lo Sols.
Cenfute de la Faculté de Theologie de Paris, contie un Livre qui a pour titre j Hiftoire Philofophique 2c Politique des Etabliflemen* Éutopeëns clans les deux Indes de G. T. Rainal, 4to., Francois & Latia
Catechisme fur les Morrs apparentes, dites Afphyxies &c., impritaé & publié par ordre du Gouvernement, par Mr. de Gnrdonne.
Lettre d'un Medècih de h Facillré de Paris si un Medecin du College de Londres , dans lequel on ptouve , contie M. Mesmer que le /Magnetisme anïfnal n'exifle pas, ibid.
Memoire fur 1'origine des Conftellatioris Sc fnr 1'explication de la ïabie par le moyen de rAftronomie, par Mr. Dupuis, *to., ibid.-. 3 Livres.
Recueil de Fieces intereflantes pout fervir a 1'Hrftoirc des Regnes de Louis XIII. & XIV. avec g Porttaits bien gravés, ibid. r 3 Livr.
Arrèts du Grand Confeil de S. M. J. & R léant en la Ville de Malincs par J. Alphonfc Comte de Colonna, avec des pièces inteïeiTantes recueillies, par J. B. Hofy , svo. , 2 Vol.
La Nature confiderée fotls fesdrfferens afpeSs, ou Journal des trois tegnes de la Nature , par Mr. Bucboz, Tome III,
HOOGDUITSCHE
G. J, Coners Verfuch einer Chriftlichen Antropologie, Berl.ijït,
J. P. Millets Unterhaltengen fiir denkende Chriften, Halle.
Gregorius von Nyfla und Anguftinus, über den erlten Chiiftlichen JteligionSUnterricht. AuS den Griechilchen und Lateinifchen überfatzt» mit Anmerkungen, Leipz.
Liebhard und Gerttitd, ein Euch fiir das Volk, Eerl., 8vo.
Leben, Meynungen , Reifen , Grillen und Bocksftreichcs von Hen» jochen leremia*, erfter Thoil , Leipz.
Erlaautrngs-Bitch zur beforderung wahrer Gottfeligkeit heraus gegeben, dtucli der Herr Prof. Sander, Leipz.
G. r>. Fuchs üibliothek det Kirchen Verlamlungen des vierten und rfunfren Jahrhunderts Zweiter Theil, ibid.
Annulus Platonis oder Phylïkalifch - Chymifche Efklarung det Na. itut, nach ihret Entftehung , Ethaltung und Zciftörung von eines fiezeffchafr achter Natur forfcher, Bert., 8vo.
NEDER DUITSCHE.
G. Bennet Voorbereidzelen tot Verklaaringen eetier Schetswyze op» iheldering van Salomons Prediker, te Utrecht by A. van Paddenburg, in 8vo., eerfte Stuk : a ƒ 1.
Ainfteldamfche Jaarboeken door J. Kek, eerfte Deel, te Arnftetidam by J. B El-we, eerfte Deel : è f z: to met Plaaten.
C. R. Hannes, Med. Doft. , Verhandeling van de Onfchuld der BKoomvrucbten in het voortbrengen van den Roodenloop , tweede. [Druk, te Nymegen by van Cam;en, in Svo. : a it St
De Voetftappen van Gods Voorzienigheid, in de roemryke Zege, ïbevogten onder den dapperen Bevelhebber der Hollandfche Vloot jj- A. Zoutman , getoond dooi F. G. C. Rut», in 'SHage by J. •vnn Clitf, in Sro.; a % St.
C.Zil.



7<o 'GEDENKSCHRIFTEN
- C. Ziilefeh Onderzoek der Öor»akeri van de Opkomft, het Verval en Hetisel der Vereenigde Nederlanden , re Utrecht by van den Brink, j in SVO. : Él ƒ < : I«.
Oorfprong der Weetenfchappen en de herkomft der Volken van Afra, in êcn-ge Brieven van en aan M. Bailly, te Ainfterdam by A. vnn der Krat; in svo.: a f i : 10.
Uitgeleezëne Verhandelingen ovet de Wysgecrte en fraayè Letteren, getrokken uit de Academie der Weetenfchappen, te Berlvn j tiir het Franfch vertaald, twtede Det!, niet Eyvoegrelen van den Hoogleeraar J. F. Hennert, te Utrecht by A. van Taidenhurg, tn' Óftavo : a ƒ 2 : 4. .
R. Vryaart openhartige Brieven , om te dienen tot opheldering en regte kennis van de Vaderlandfche Hiltoti: enz., tweede Stuk j iri Octr vo: a f 1 : 2. ,
Gelderfche Confultatien -, Advyf-n j ea AdvettiïTementen van Rechten met andere voornaame Rechtsgeleerden afgegeeyLn . by wylen Ml. M- A. van LUmswerde , tweede Deel , in 410 : a ƒ 2: 10.
Geriouw berigt en treil ige Overdenking van de vroegtydige dood van den Hoog-Eetw. Hooggel. Heer Pref. J. G Nahuis, alsmede van de dood zynei teer bethinde Echtgenoote Mevr C. Waliurg van Mansveld, overleden den 6 en zyn Hoog-Eerw. den 9 Ocïober, door H. Bindervoet, te Leyden by Hafehrock . Svo. : a 5 St.
Proeve van Dichtlievende Uirfpamirngen, van het Gezeifchap, onder de Spreuk : AL doende leert men, te Amfterdarn by D. Weegt t in svo.: a is St.
ten met andere voornaame Rechtsgeleerden afgegeevcn . by wylen
VERANDERING vtó REGEERING in verfcheiden STEDEN.
Te DORERECHT tot Scheepenen voor twee Jaaren de Wel - Ed. Achtb. Heeien Dr. B v*n Schellebeek; Mr. J. Perduin; A. B. Stoop en Mr. A. Pompe van Mcerdervoort; waar van de Heeren ScbelItbeek cn Pompe van Mcerdervoort, tot Scheepenen - Commiflarilien ; blvvende voorts nog voor een Jaar aan de Heeren Mr. P. van den. Sax-heuvel; P. P. Repelaar ; Vryheer van Waerle en Vslkensv) zerd; Heer van Spyken-je ; Mr. Joh. de Roo ; Heer van Wefimaascw Groept Mr P. Beelaarts van Blokland, en laatügem. Heer als SclieepenCoinmiiTaris.
"Te UTRECHT tot ïïurgemeefteren de Wel-Ed. Achtb. Heeren Mr. Cypriuan Berger ; en Mr B. de Grutter, Heer van Gróenewoude;
Tot SCHEEl'nNEN Mr. H. van Afih van W,k; Mr. W J. van dt' Does ; Mr J. 7. Godin, Heer van Vuilcoop; Mr. J. P. de R,dder ■ Mr. R. Verfchoor; Mr. 0 W P. Falck ; Mr C van Ewycki Mr.' A. S. Abbema; Mr. J C. Smiffaart; Ut. J. J< Weerman; Mt. J. C. Godin; en Mr. P. Ram.
Nederlandfche BEVORDERINGEN en AANSTELLINGEN.
Tot Ontfanget d»r Convoyen en Licenten in de Langakker Schart». d»n Heer .1 K. van der Feltz. , ,
Tot tweeden F.llaveur van" de" Munten der Vereenigde Nederunuen deu Heer. Mr, 0< Ements.



VOOR HET JAAR 1781. -fti
Tot Raad en Advocaat - Fifcaal van het Collegie ter Admiraliteit te Amfterdarn, den I-leer Mt. J. C. van der Hoop, Secratatis der So* Cicteit van Snrinamen.
Tot ord.naris Raad in den Ed. Hove der Graaffchap Cuilenburg» den Heer Mr. j4. PV. Straalman.
Tor Ontfanger van des Gemeene Lands Middelen te Sluis in Vlaanderen délf Heer Mr W f^trfchuer.
Tot eerfte Prefident., Raad en Stadhouder van de Lcenen van het Hof in 't Over - Kwartier van Gelderland, Partage van Hunne Hoog* Mog. den Baron J. N. S. Baron van Lynden van Blittirswyk..
Tot Secretaris van de Generalrteits Rekenkamer , Jonkheer Hendrik. Baron Colfot d Efcury.
Tot Ontfanger van de XX en XL Penningen over de Stad err Me verve irVan's H«itogenbofch en der Vèrpöndingên over het Kwafier van Oifter» vryk den Heer Mr. J. M. Dcuti, Scheepen cn Raad der 's HertogenI botch voornoemt.
Tot Col. Commandant van het Regim. van den Gen Major van Mónftcr den Col. tit. en Major eff. van hetzelve Reg. C. Daniels,
Tot Kapiiein van eene Comp onder het tweede Bat. van hec Reg. van den Col. van Fabft, den Kapt. tit. en Lt. eff. onder hetzelve E. Spiegel 'Eliar.
Tot Kwnrier-Meefter van de Cavallery. Van den Staat den Colonel V- R- Bentinck.
Tol Kapitein van eene Comp. onder 'tReg. Grifons van den Gen. , Major Schmid , den Kapt. Lieut. H. Pit/chy de Catzin.
Tot Ritmeefter van eene Comp. onder het Reg.'Cava'lery van den j it. Gen. van Tuyl van Serooskerken, den Ritmeefter tit. en Lieut. i eff. G. Vermuelen.
Tot Kap:. Commandant van deGrenadter Comp. van het Reg. Wa! lons van den Gen. Maj. Grenier, den K..pt. tit. cn Lieut..eff. G. Rabat.
Tot Kapr. van eene Comp. onder het tweede Bat. van den Lieut. i Gcu. van Randwyk den Kapt. Comm. van de tweede Granadier Comp. ' van hetzelve Reg. J. G. Spcngler.
Tot Kipt. van eene Comp. onder het eerfte Bat. van het Regiment. ! Infantery van den Gen. Major Graave van Eyland , den Maj. tit. en 1 Kapt. Comm eff G. B. Friese; en tot Kapt. Comm. van de tweede [Granadier onder dat Reg den Major tit cn Lieut. eff. P. Poefen.
Tot Kapt. van eene Comp. onder het Regiment Grifons van den (Gen. Maj'h' Schmid den Kapt. Lieut E Pcmatii.
Tor Kapt. van eene Comp. onder het eerfte Bat. van het Regiment I Van Zyner Doorl. Hoogh. Zoone den Heer Willem George Fredcrik , fPrins van Orange en Naflau den Major tit. en Kapt. Commandant :eff. A. G. van Heerma.
STERFGEVALLEN.
rp\e Wel-Ed. Geftr. Heer D. S. Renouard, Kapitein onder de InIJL/ fantery ten dienfte dézer Landen.
De Wel-Ed. Geltr. Heer Mr. Valerius van Hoogeveen, in zyn WelEEd. Leeven Raad in de Vroedfchap en Oud-Schepen der Stad Leytden.
De Hoog-Eetw. Hooggel. Heer G. J. Nahuis, in zyn Hoog-Eerw. ILeeven Doft. en Prof. in de H Godgeleerdheid en Kerklyke Getichiedeniffen aan 's Lands TJniverfiteit te Leyden, beroepen Predikant ia dc Gemeente aldaar, en Lid van verfcheiden Genootlchappen-
De



7/1 GEDENKS. voor het JAAR. 1781
De Hoog-Ed. Geftr Heer Mr. Jacoh van Geffeltr, Raidsheer des Stad en Gedeputeetde Staat det Provincie Groningen.
De Wel-Ed. Gcftt. Heer C. Steengracht, Heer van Ooft- en Weft. Souburg, van Wheel en den Slangenburg , Gecommitteetde, wegens de Trovincie Zseland, tet Generalitcits Rekenkatrret, Directeur van her Zeeuwfch Genootfchap te Vliflingen Sic.
De Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. A. van der Goes, Sectetaris van des GeneraliteitS - Rekenkamer. »
De Wel-Éd. Geftr Heer N. D. de Jacobi, Major en Kapitein van eene Comp. in 't Regiment van den Col. van Pahft
De Wel - Eeiw. en zeer Gel. Heer S.CUver, Bedienaar des God» lyken Woords te Amfterdarn.
De Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. P. J. Maiarê, eerfte Penfionariï én oudfte Secretaris der Stad Middelburg.
De Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. N E. de Tournier, Prefldëm in den Ed. Hove van Venlo , geordonneerd in het Over Kwattier van Venlo.
De Wel-Ed. Geftr. Heer J. W. Grothe, Colonel en Ritmeefter van eene Comp. in het Regiment Cavalery van den Lieut. Genelaai van Tuvl van Serooskerken
De Wel Ed. Geftr. Heer Mr. J. van Hajfelt, Burgemeefter deri Stad Zutphen.
De Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. Johan Jacob van Holfl, Secretariü van den Levantfchen Handel en Navigatie in de Middelandfehé Zee.
INHOUD van het TIENDE STUK.
1 Zesde Vetvolg van de Hiftorie det Americaanfche Onluften. B1.67S
2 Refolutie der Staaten van Stad en Lande in de Zaak des Hertogs van Brumwyk ■
3 Miffive van den Lieutenant N. Koelberg van het Schip de PRINS WILLEM s«*
a Placaat dei Staaten 's Lands van Üitecht wegens het Boek aan het Volk. van Nederland. . , tit
$ Verflag van het voorgevallene te Konftaniinopolen, by de Begraavenis van een Armeniër • 7°°'
f Decreet van de Koningin van Portugal tegens den Matquis van Pombal 704:
7 Staat van Duitfchland < • 7°*
8 Staat van Spanjen • 7°*
9 Berigt der Peruaanfche Onluften. . . 7'*
10 Staat van Groet-Brittannien. 7'*>
11 Staat van Vrankryk 7*5
li Vaderlandfche Zaaken 7^S
13 Berijrr van een Fonds voor Verminkten en Weduwen van Ge-
fncuvelden in 'sLands Dienft 73*
Ï4 Merkwaardige Byzonderheden betreffende het Stetven van J.
7- Rou/feau 74i
15 Evzonderheden. 745. Ongelukken. 746. Lettetkundige Bsrrg-
ten. ibid. Nieuwe Boeken. 748. Veranderingen van Regeering»
750. Bevorderingen, ibid. Sterfgevallen. 751,



STAAT- GESCHIED- HUISHOUD*
E N
LETTERKUNDIGE
GEDENKSCHRIFTEN
VOOR HET JAAR 1781.
NOVEMBER.
ZEVENDE VERVOLG der HISTORIE van dfj* OORSPRONG der AMERICAANSCHE ONLUSTEN.
t? en maand omtrent na de Actie van Charles -Town, «d maakten de Generaals Bwguyne en Lee, die beide n Duitfchland gediend hadden eeue onderlinge Briefwiflling, trachrende elkander te overreeden dat de Party, lie zy hielden rechtvaardig was, doch vruchteloos; doch 3urgoyne denkende beter van Gefprek dan van Brieven, 'erzogt een mondgefprek, doch de Bevelhebbers der Anericaanen, duchtende d3t zulks door de Trouppes kwayk uitgelegt mógt worden , floegen dit af.
Het Congres, dat in 't voorgaande jaar een vruchteloos Idres aan de Negotianten vsn Londen had gezonden, eed er nog éen afvaardigen onder de bewoordingen vati •e twaalf Colonien , door hunne Gedeputeerden in 't Conres vereenigd aan de Invioondcrs van Groot - Brittannien^
In dit ftuk, het welk vry uitgebreid is, verzoeken zy en kragtiglten dat men eene ferieufë aandagt verleene aan :e t weede pooging, die zy doen om eene nootlottigefcheiing voor te komen , en zeggen dat zy in hun voorig Idres hebben daargefteld ïrt Wel met alle nnauwkcurigeid huntie rechten als de inbreuken op de zelve gerrm'u, in dat in plaats van door dezelve de verontrr aai diging JB b b a der
ELFDE STUK.



GEDENKSCHRIFTEN
der Britfche Natie te zien ontwaaken, hunne hoop vru^teluos is geweeft en de rampen der Americaanen dagelyks flegts verzwaa-td wierden-.
'Vervolgens klagen zy dat de Jongfte maatregelen van het Briifch Ministerie ten klaarften bewyzen het doelwit orri de ongelukkige Colonien in flaverny te brengen , ea dat hst verlies der Vryheid niet genoeg was om de hiitigheid hunner Vyanden te voldoen, maar dat men aan een» menigte Menfchen, die hun Voedzel uit den Boezem der Zeeën moeften haaien zonder aanzien vanfexeof ouderdom alle middelen van beftaan ontnam en Boften het dagelyks Toneel was van allerleye verdrukkingen.
Zy erkennen dat de Britfche Vlooten de Steden en Kaften na believen kunnen verwoeden , maar dat men defJ ïelver gefchut ontwyken, en, zonder een groot gemis der benodigfte zaaken, zig met eene onbekende praal, die der Vryheid namelyk , verderen kunnen.
Zy verdeedigen zig van de beiehul diging van rebellie sits het liaan na de Onaf hanglykheid en beweeren dat , toen eindelyk de Vyandelykheden begonnen waren, zy de aanvallen met zugtingen hebben afgeweerd.
Zy vertoonen dat het voorgeflagen plan van Vergelyk onaanneemïyk was, en dat zy by een eerbiedig adres dert Souverain hadden verzogt om een gelukkig middel om de Colonien tot eene duurzame vereeniging te brengen; dat zy het zwaard van verweering tegen den aanvallenden degen hadden opgevat, en dat, zo al eens'de overwinning aan der Britten zyde bleef, zy in den dood die Vryheid zouden vinden, waar van men hun het genot had verboden.
Hier na vraagen zy wat men meent te. trekken uit hmijne Onderwerping, en zo zulks eens mislukte, of de Minifters de Britten, na derzelver fchattenen Bloedgefpild te hebüen,niet aan derzelver natuurly ke vyanden zouden overleeveren, en betuigen dat, indien hunne Landgenoten geen aandoening meer gevoelen over de vereeniging, die zolang ouderling geduurd heeft en de wonden die hunne Americaautche meedebroedprs hebben ontfangen, daar zy voor te uitbreiding, der Britfche Heerfchappy vogten, der Britten Goederen, Eer en Leven zeifin gevaar zyn.
Zy befluiten met de bede dat het den Hemel behaage om hunne ruineen die hunner vrienden, Landgenooten era Broeders voor te komen. Geene zaak hebben de Americaanen heftiger verweeten, \



VOOR HET JAAR iytr. 157
dan het beloonen van vryheid aan zwarte Haaven en ver» bonden blanken, die zig tegen hunne meeflers wapenden. Bovendien zogten zy ook de Wilden op te hitzen, maar zy verbraaken zelf hunne maatreegelen; want eenige Wiï: den,die na de zes horden van Canada waren gezonden, door de Koningfchen gearrefteerd, wierden na Montreal ge! ïonden, en , onder voorwendzel, dat zy de Indiaanérj waren komen aanzoeken om op de geregelde Trouppes 1 Hoste gaan, veroordeeld om gehangen te worden, maar ; terltond traden de Iudiaanfche Sachems tot Carleton eti izeiden tot dien Generaal: ,, Gy hebt ons geld aangeboden om voor Utevegten, dat wy geweigerd hebben, a!s willendi geenerlci belang ftellen in 't gefchil tüs( fchen U en Uwe Broeders, mnar na kennen wy on„ ze Vyanden ; denkt Gy dat het beter voor U is onze Broeders, die ons kwamen bezoeken, te hangen , dan 5, hun vry veld te laaten, doet het, maar gedenkt dat wy het nooit vergeeten zullen. " Op deze bedreigingen liet men de Gevangenen los, maar hunne harten warren verbitterd en Carleton ondervond in 't vervolg dat v 'hy nooit anders dan een klein getal heeft by een kannen, ikrygen.
Zo dra men te Londen keunis kreeg vaii de voorval-» letjes by Concorde en Charles -Touw, wierd het verminidigft , en dien volgens kleinfle, gedeelte der Natie bekommerd, en men bragt in 't licht een Adres aan den Kali-ping van wegen den Lord Major , Aldermans en breeiden Raad van Londen, in het welk zy vertoonen, dat I ihet gezag, 't geen men fchynt over de Colonien te wilI len oeflfenen , hun voorkwam alleen de kenmerken te vizyn vaneen volmaakt eigendunklyk gezag; dat zy , (J ïulks zelfs nimmer willen ondergaan en dienvolgens 1 miet kunnen medewerken om een gedeelte hunner Mc:me Onderdaanen te dwingen om dat zelve te ontfangen, . eiaar dat zy derzelver tegenlland als een onvermydelyke |>pligt befchouwsn jegens God, die hun welzyn heeft gewettigd in 't genot der Rechten, die Hy zelf aan hun vergunde', jegens hunne kinderen, aan wien zy dezelve donder inbreuk en vermindering moeten overbrengen.
Vervolgens fchetzen zy allerlcvenHigft alle droevige rampen , die daar uit moeten voortvloeijen en reeds 'voortgevloeid zyn en befluiten hnn Adres met den Köinjng te verzoeken voor altoos van zyn Perfoon te v«* B b b 3 wy«}



7j3 GEDENKSCHRIFTEN
wyderen de tegenwoordige Raadslieden, en te dilTolveercn een Parlement, dat door verfcheide onrechtvaer? digheden deszelfs wreedheden tegen haare Broeders, maar al te zeer had geopenbaard.
De eerfte gebeurtenis, na die van Charles-Tovm, was een heftig vuuren , het welk den if July by Roxburyy door de geregelde trouppes wierd gedaan op zoo Nationaalen, die digt by een vyandlyken poll eene bor ft weering wilden opwerpen. Drie Bomben vielen by hun ne der zonder eenig kwaad te doen, maar een vierde van 13 duim diameter viel juift midden in de Linien , en fcheen een yficlyke verwoefting te zullen aanrechten, maar een man van de militie zig daar op werpende trok er met eene onverfchrokke fuelheid de prop uit, waar door hy het leven vau zig zelf en veelen zyner medge■ iellen falveerde , en verrigtre dus eene daad die waar* dig was tot het laate nageflacht overgebragt te worden.
De Generaal Gage vond zyne trouppes zo zeer bei krompen voorzien van Levensmiddelen dat hy vyf a 6 duizend Burgers de zo lang verzogt e vryheid om uil Bojlon te gaan moeft accordeeren.
In h begin van Auguftus verplaatfte het Congres zig van Philadelphia na Jiapbfort-,maakte verfcheide heilzaame befiuiteu en de Americaanen zettede hunne zaaker voort. Te Nieuw-Tork bemagiigde men alle hec gefchut der Koninglyke Batteryen, het welk zy den 6 Sep tember cordaat uitvoerde, fchoon hun voorneemen ge deeltelyk was ontdekt'aan en zo veel mogelyk gedwars. boomd wierd door het Engelfch Oorlogfchip Afie, gecom mandeerd door Kapt, van de Put, die zig daar over fterl beklaagde aan den Lord Major van Nieuw - Tork, maa teer onvoldoend antwoord kreeg, en egter was hy nie ftout genoeg om op de Stad een enkele fchot te dar 'ven doen,
Washington, by Bolton gecampeerd, ïond een talry] Corps Trouppes na Canada, en deed Colonel Aruoh voor uit trekken met een Detachement en een Procla matie, om die by zyne komft in die Provintie te publicee ren, als behelzende eene fchetzing van al wat men Ame riem had zoeken op te leggen,en op hoedanige wyze het zelve zig te weer ftelde om der dwinglandye te ontdui ken eit voorts eene noodiging om zig. by de gemeene zaa Jee te voegen,
P<



VOOR HET JAAR itfi. 7»
m„ rpncraal Montgommery vertrok den iS September me^'oo man om 't Fort sljean te beleegeren, rtelde S e Linien wel ras voor de plaats eu kreeg eene verftcrk nïva iO0o Canadiers, die Zig aldaar by hem voegden; egter had deze onderneeming den gewenfchten uitflag
"'Het Coneres, dat zig genoodzaakt had gezie» om de «SStenS? vantydtotbekomen ftrenger dan voorh2ï te behandelen, deed, om alle: verkeerdeuitleggingen voor te komen , eene briefwiffeling publ.ceeren van lvasbin%on en Gage, als beklagende de eerfte zig fterk ovefSegte behandeling , welke die geenen ondervonSen die le Oorlogs kans in handen van Gage ftdde met hedreieine om by voortgang het zelve te zullen verbelden aïfdil ^Ikeinzyne magt raakte, bet geen door den, Gemaal Gage wierd beantwoord met een dergelyk beklaTvan zyne zyde, en dat men de getrouwe Dienaars des Koningsdwong om even als de Negers het land te bebouwen om te leven of anders van honger te fterven en legende den fchuld aller rampen op de Americaanen; het geendeHeer/«^
Semel aan om tuffchen America en Gage te oordeelen, en zeggende dat miffchien hier mede voor altoos de Gorres. ïoudenrie tulTchen hem en Gage gedaan zal zyn, en dat,
tf fiS van Gage, die•«» Xïïffi^.T™?* ten, voortaan eene andere behandeling oiufingen, zy zig rnoèften herinneren wie 'er oorzaak van was.
^^^^^
i^^ïitMm^om America doo, geweld te
rvlSid van het H Regeering klaar en duidlyk amwvTezen wierd , bleeven zonder de m.nfte uitwerking ^wTal^odani e fcherts, welke o„ ^
belaglykheid der ontwerpen van de Regeering te doen
*iCfwee der grappigfte ftukken waren een boertig Adres derEngdfche^l^haudela^ars ^ dienende ter bewtw^r-



•6o GEDENKSCHRIFTEN
ding van het mamielyk Adres der u vereenigde Coio» nien, waar van wy den inhoud hier vooren hebben verT meld , e» om te doen zien hoedanig der Engelfchen fmaak hier omtrent is, zullen wy er eenige trekken uit niededeelen. Het begin was dus:
,, De vrye Slyters in de twaalf Zee • Provinciën van, „ Minehade tot aan Bervoik, aan onze Vrienden en Me„ deburgers der binnen • Provinciën van Groot -Brittan-i uien.
Vrienden, Landslieden en Broers} „ Wy Afgevaardigden der vrye Slyters, zeer ongevoeglyk met den naam van Smokkelaars betyteld, in, „ onze bedenking genomen hebbende de Bill , welke „ ons verbied , en waar in wy worden uitgefchilder4 5, als weerfpannis aan de rechten des Konings, aan de „ Aireften van 't Parlement cn als fchenders der Wet„ ten , die het Nationaal inkomen velligen: Ten einde „ zulke hoonende aantygingen af te weeren, zullen eei> „ klein onderzoek doen, welke daarvan de dubbelzin„ m'gheid, duifterheid en onbillykheid aantoond.
„ Wat hebben wy te doen met Reglementen van „ 't Parlement ? Wat raakt ons het publiek inkomen* Wy zyn geenerlei getrouwheid fchuldig aan 't Pariet ment, verfoeijen dat en zullen met onze'kleine Schiet? „ Roeren altoos afweeren allen aanval op die eerlyke „ Vryheid, welke door onze doorluchte Voorvaderen „ is geveftigd en door onze vlugheid onderfchraagd.
„ Men zegt dat wy door lift of geweld de uitvoering „ det Wetten wederftaan ; maar voor ons zyn er geen „ Wetten, dan die ons zyn overgebragt door onze eer,, waardige Voorouders of gemaakt in onze wettige ver„ gadering.
„ Hebben wy ooit de Statuten overtreeden, die dit '„ geheiligd kenteeken droegen ? In tegendeel wy heb„ benze geflaag voorgeftaan en zullen 't altoos doen met Mefïen, Carabynen en Piftoolen agter vervallen muuren of dikke boomen, met veragting van gevaar „ en dood; wy zullen den kleinen oorlog voeren tegen „ de Snoeshaantjes van 't Minifterie zonder lafhartig„ heid of verraad, want wy altpos eene onfehen-ibaare „ getrouwheid voor zyne Majefteit bewaaren , en zp „ wy fomtyds de goederen zyner onderdaanen heb,5 ben befchaard» pf iemant ua dc andere weield do&n



VOOR HET JAAR ^,
5", verhuizen , was dit alleen om dat wy de zulken hiels, den voor werktuigen van een bedorven Minifterie, ten
andere zeer wel overtuigd zynde dat zulks aan zyne „ Majefteit geen het miufte ongelyk doet.
,, Terwyl men evenwel alle correfpondentie met ons „ verboden heeft, net of de heelder geftraft kon wor-
den als de fteelder,en als of de vertrouweling van ee„ ne verraderye kon gehandeld worden als gen verra-
der! en aangezien de baarblykelykheid der waarheid,
de juiftheid onzer onivederleglyke redeneeringen , en oris „ onherlfpelyk gedrag al het gevolg niet zoude knnnen „ hebben , dat wy verhoopen, maaken wy bekend dat „ wy befloten hebben de firengfte reprefailles jegens on-
ze Vyanden te gebtuiken, en ons appèl tot den Hemel 3, zal zulks regtvaerdigen.
(getekend)
ISMAEL DUNGCOK".
Het ander ftuk is tot de tegenparty gerigt en luid dus: „ Gy verzind U , Heeren van de Tegenparty, met Uvv
plan van vtywillige verzoening, daar gy ons geftadig „ mede in flaap wiegt. Hebt ge dan nooit de onoverko„ melyke hinderpaalen gemerkt, die daar tegen ftaan al , was dit het op:egt verlangen van U en Uwe Amcri3, caanfche Vrienden? Wild gy dat Hancock, na zig aan „ 't hoofd van eene groote heerfchappy gezien te heb„ ben, na de beweegingen te hebben beftierd van Le-
gers en Vlopten weer tot zyn Ambagt keerd en een „ Koopman in Piuimen cn Olyven word ?
Wild Gy dat Washington, na het beftuur gevoerd 8, te hebben over tallooze Legers van vrye Mannen, zjg j, weder vernederd om, met eenige Slaaven , Tabak te „ gaan planten ter aangename kitteling van het verhe-
melte van een Londonfche Schoenlapper?
„ Wild gy dat Adams, na eigendunklyk de papieren „ fchatkift van een uitgeftrekt Land beheerfcht te heb-
ben, zig bepaald by het trappelen op de Beurs van het „ Stadhuis?
,, Wild Gy dat Tqung zig houd by het geeven in par„ ticuliere famenkomften van die losbandige Letten, d[e
hem het vertrouwen van eene Raadsvergadering en „ Le^er verzorgd hebben ?
s, Wild Gy dat Putnam , na zig getoond te hebben # k b s 5, een'



*}6i GEDENKSCHRIFTEN
„ eea' Oorlogs - blixtm te zyn , zig weder zal verlaa-
gen tot het brouwen van fcharrebier?
„ Wild Gy dat Harrifan , na dat hy by een Legerm hoofd het loflyk ampt van Vriend des Prinfen bekleed „ te hebben, die zelfde dienften aan JAN ALLEMAN
zal gaan bewyzen.
„ Wild Gy dat Lee , na den fchrik des Oorlogs
over al gezaaid en alle Provinciën in rep en roer ge„ fteld te hebben, weer het ernplooy aanneemt om rulie ,, te ftooken in den naam, en kring zyner kennilTenf
„ Wilt Gy dat Zubbly, na Apoftel van 't Congres „ en de Trompetter van verleiding in de nieuwe wereld „ geweeft te hebben , zyn kun ft zal bepaalen tot het „ nogmaals wegjaagen van QppaiTers en Bedienden uit „ de Kamer van een ftervenden om een Legaatje te be„ knippen of wel oin, zo hy te laat komt en zig vergee„ ten ziet, de bereids doode hand van den ondankbaaren „ Teftatenr te neemen om dezelye eene befchikking'tot „ zyn voordeel te doen teekenen ?
„ Wild Gy dat Doctor Franklin, na America enEn-. „ geland tot in hun middenpunt te hebben doen fchud„ den, zig nog zal gaan ophouden met het doen huppe-
len van hoogduitfche Goudblaadjes, en met het doo„ den van kuikentjes in zyne eleclrifche Proefneeminj» gen ?
,, Wild Gy dat alle die Soldaaten van Fortuin, die
zig elk in 't byzonder gelooven voorzien te zyn met ,, het vernuft en ge?.ag van Cromivcl, zo (lilletjes weer 5, de Spaden zullen gaan opzoeken, die zy zo verre weg ,, gefmeeten hebben ?
„ Wild Gydat die zwerm van Advocaaten, uitwel„ ken het grootfle gedeelte der Vtrgaderinsen en Con„ greflen beftaat, zig van zelve ontdoen zullen van het
Godlyk Caracter der Solons, der Ntimaas, der Ly„ curguffen om maar voortaan, volgens pligt en regel „ van hun beroep, hunne Cliënten te plukken? Neen, „ Myn Heeren Tegenftreevers, zulke Menfchen heb„ ben uitmuntende redenen om halftarrig te zyn en niets „ moet hen te rug brengen ?
Jn 't Parlement hielden de Procureur - Generaal Wedderburn en Lord Stanley de maatregelen der Minifters ftaande als goed en beweerden dat het afzien van Amevica 10 veel was als de gewillige onderwerping van een
for-»



VOOR HET JAAR 1781. 763
fbrfchcn Reus aan een magteloozen dwerg, zelf al oncierltelde men Bolton verlaaten, Halifax ingenomen, Canada in de magt der Provinciaalen en het Noordlyk America in een en 't zelfde oogenblik verlooren. Zy zeiden dat de Natie eifchte het aanwenden der fterkfte poogingen tegen den opftand ; dat alle fadie thans moeft verdrukt , uitgeroeid en geblufcht worden ; dat de bliksem moeft uitfehieten , ganfeh America tn vlam zetten of verpligten om zig te onderwerpen.
' Wedder burne vertoonde hoe hachlyk de Staat ten ty? de van EUzabeth was geweeft ; dat Ierland toen misnoegt cn in opftand was; dat het Ryk door Complotten gefchuden deVorftin aangevallen was door den magtigden Monarch, zonder dat een woord van vergelyk wierd gerept en haare grootmoedige ftandvalligheid deed wel ras haare Vyanden vernederd voor haare voeten val-
^ Willem de derde, zeide hy, fchoon gewikkeld in een verderflyken Oorlog, belemmerd door een gevaarlyken opftand bfdreigd door eenFranfchen inval, ornrmgt vati famenzweeringen in den boezem van zyn Ryk en Hot, gedwarsboomd in 't Parlement door eene magtige party, Eereed om hem van den throon te ftooien en vry wat Srooterzyn vyand, dan de tegenparty van zyn Majefteit ïs bleef onwrikbaar midden in'tonweer ende onvermoeide' volharding van zyn volk redde hem van de fchipbreuk. „ , ,.
In 't begin des jongften Oorlogs waren de tydingen uit America niet dan rampen ; men verwagtte zo veel nc derla»en als Gevegten. Washington zelfs met zyne zo ontzaglyke Riflemens was hy niet verwonnen door de Indiaanen aan de Zoomen van de Ohiol De Britfcbe wapenen ondergingen rampen in alle Waereld- deelen; de Ooff-Indien waren bykans geheel weg; de Compagnie op het punt van failleeren. Hanover ingenomen, haare Itnvoonders tot eene pedwonge onzydigheid verpligt, Minoren veroverd, wy eindelyk op Zee, ons regt element, verflagen en de gemoederen des verfchrikten volks algenteen bezield door de vrees van een inval, en onzen eenigen Bondgenoot op den oever van zyn ondergang: maar boog de Ramer wel een oogenblik voor de inblaazingen van vrees en de befchroomde indrukken van bangheid? Neen, onwrikbaar, onverzaagd, deelde zy haaren moed mede aan
5U*v



7*4 GEDENK SCHRI F TEN
alle Leden des Ryks. De gelukkige gevolgen weet men. Zulk een voorbeeld dan voor oogen hebbende, wie zou er nog zwak , laf en boosaartig genoeg kunnen zyn om 't gevoelen van eene fchandelyke verlaating of eerloos ver*gelyk voor te ftasn?
Op den zelfden voet fprak Lord Stanley, by gelegenheid dat de Gemeentens door de welfpreekenheid vunBurke, Walpole en Dunning bykans waren vervoerd om tegen de voorflagen van LordNortbie ftemmen, waarop deze Lord Stanley wenkte; zyne redeueering was van die uitwerking, dat de wreekendeBills beveiligdwierden 20 om alle Commercie met de Colonien te verbieden als om de toerufting tegen hun te bepaalen.
Ondertuffchen gaf 't begin van 1776 eeen aangenaame voortekens voor de Koningfchen in America. Lord Dunworc eeuige kennis in Norfolk, Haven van 'Virginien, bebomen hebbende, bemagtigde die Stad, maar zag zig wel haaft gedwongen om ten tweeden maale zyn behoudenis in de vlugt te zoeken, door dien de militie van alle kanten was toegefehoten, weshalven hy de Sr.d in brand ftak en na die heldhaftige daad van zyn brandenden moed redde hy zig in een Oorlog fchip, daar een klein kamertje den ganfchen omtrek' van zyn gebied maakte.
Men regtte in 't begin van dit Jaar te Nieuw-York eene conftitutioneele Courant op, om de Operatien van 't Congres te vermelden, maar zy was niet altoos even onzydig, gelyk zulke publieke papieren doorgaans niet zyn, en dus vry moeilyk om er iets wezenlyks uit te haaien.
Rbocle - Eiland, het meeft voor inval bloot leggende wierd algemeen gehouden voor een Provincie , welkè het eerfte zou zoeken met het Moederland in vergelyk te komen , maar de algemeene vergadering dier Colonie toonde geheel andere neigingen, door hetpalTeeren van eene aöe, welke op de zwaarfte ftraffe alle Correfpondentie met de Koningfchen verbood en voor Verraders des Vaderlands verklaarde , zulken, die aan dezelven Lootzen voor hunne fehepen of de minde hulp verleende; en om te beter kennis van de denkwyze der Colonie te hebben oordeelde de Generaal Lee gevoeglyk de Ingezetenen te doen zweeren, dat zy nimmer eenige correspondentie met denzelve houden, en, ontdekkende datzulks gefchiedde, daar van aanftonds kennis geeven zou en verders om de Wa-
pe-f



VOOR H E T JAAR 17S1. 7óf
penen te zullen opvatten, zo dra, zy door het Congres zónden opgeroepen worden, met voorneemen om manmoedig voor de vryheskn en rechten van America te ilrvden.
Het Congres ordonneerde aan alle Bewoonders der Zee-fteden om hunne koflbaarlie goederen in 't Leger voor Bofton te brengen , om die te bewaaren voor de plundering der Koningfchen, die in denvoortyd verwagt wierden, alzo men gezind was dezelve na luft en believen in de verlaatenen muuren het vuur en zwaard te brengen; en voorts dat men van alle goederen, ter verzamelplaats te brengen, eene Lyft maaken zou, om ze op het eerlie aanzoek der Eigenaars, of wanneer de ruft zou herlidd zyn, getrouwelyk aan de Eigenaars weder over te leveren. Doch dit greep geen plaats, vermits de voorzigtigheid deed zien dat het juift een middel zou zyn om de Koningfchen aan te zetten tot het wenden hunner poogingen, na dien hoek en dus het vermogen van een ontelbaar getal menfchen aan een enkel gevegt bloot ftellen* William Hoive, Generaal, en kort na Bourgoyne in Engeland gekeerd om 't fecours te verhaaften, kreeg order om nazyueTrouppeste keeren, die toen70CO.Manfterkwaren. Hy nam den ƒ. February affcheid van den Koning, die hem tot Generaliffimus over de Landmagt in 't Noorden van America had benoemd en ,zyn Broeder, Lord Ricbard Howe, Burggraaf iu Ierland, moeft hem eenige maanden laater volgen met de Vloot, die men voor had uit te ruften. Overal wierd Volk geworven, vooral in Duitschland, daar-men 12000. Heffen kogt, over welke koop te veel kan gezegt worden om 'er hier iet van te zeggen.
De Americaanen, die geduurende het bloqueeren van Bofton Batteryen hadden opgeregt, die zy voor de Koningfchen bedekt hadden, ontblootteden dezelve kort na Hoives aankom ft eensklaps, en begonden de Stad op den 2. Maart te befchieten en er ettelyke Bomben in te werpen, maakende zig meefter van de hoogte Dorcbeftert waarop Washington onmidlyk verfchanflingen deed maaken, en den 7. dito was 't geheele Leger in flagorde, vermits men meende dat Howe hun zou tragten te vernéftelen, en , zo hy fterken weerftand vond, daartoe Biet al zyn magt zelfs opkomen, waarom er te Cambrid-
S*



?66* GEDENKSCHRIFT EK
ge 4000- Man gereed ftonden, om zig a!s dan binnen hét onvoorziene Bofton te werpen.
Howe egter hield zig (til, zig te zwak bevindende oirt iets te onderneemen, en zag oogeubliklyk het gevaat grooter Worden, terwyl de Admiraal Shuldham.'die de Americaanfche werken vau de Schepen had gezien-, hem liet weeten dat, zo hy niet onmiddelyk hun weg' joeg, de Vloot gevaar liep van in den grond geboord te worden, en hy het Anker moeft lig ten om de Vloot in veiligheid te (tellen. ö
Gaarne had Howe het in Bofton uitgehouden tot deverwagtte verfterking uit Europa was aangekomen, en in de bedeesdheid wat hydoen of laaten zou, zond hy een Adres van voorname Boftonners aan Washington, behelzende een verzoek om de Stad niet te verwoeden, wyl zy vernomen hadden dat de Generaal Howe zig klaar maakte om dezelve te ontruimen, en die niet in brand zou neeken, dan ingevalle men hem by zyn vertrek ontrufte. Doch Washington kreunde zig niet aan die boodfchap , maar deed zyn werken zoveel voortzetten als mogelyk was om Howes aftogt gevaarlyk te maaken, door welk ftaudvastig gedrag deeze kiezen of deelen moeft, en vermits de Admiraal tot de infcheeping porde om dat de Vloot in gevaar was, moeft hy in haalt afdeinzen , waar door, behalven de Stad Bofton, vry wat krygsbehoeftens onder anderen ioo. Stukkeu Gefchut in handen der Provincialen raakten.
Niet min gelukkig was een Esquadertje, van 't Congres uitgeruft en beüaande in 2. Fregatten met 7. minder Vaartuigen, aan welker boord 700. Man Trouppes waren. Hier mede vertrok Efteck^Hopkins van Abaco een der Bahama-Eilanden, en lande den 3. Maart teNieuwProvidence, daar hy zonder eenigen tegenfland zyn Volk aan wal zette , deed zig de Sleutels der Magazynen overleveren, nam een groote menigte krygsbehoeftens, en bovenal Buskruid dat hy in 't fort vond, weg, benevens 88. Stukken Canon, en twintig Mortieren, enging heen zonder Garnifoen te laaten, trachtende voorzigtig ïyn ryken buit in veiligheid te brengen,'t geen hy ook den 9. April in de Haven van Nieuw - Londen deed, na alvorens nog ettelyke vaartuigjes genomen en drie Uuren tegen de G/asgow van 24. (tukken en zyn Ligter geflagen te hebben, neemende de Ligter weg terwyl de
Glas-



VOOR HÉT JAAR 1781. 767
Glasgow met veel gevaar ontfnapte, zynde zo gehavend dat het zelve ter nauwernood een kreek kon inloopen.
Voorts deeden de Americaanfche Kaapers veel nadeel aan de Eilanden onder de Wind, daar zy dikwyls ryke pryzen naamen.
Bofton verloll zynde van de rampen , waarmede zy it maanden had geworfteld, zag eene menigte Grysaards, Vrouwen en Kinderen, waardige flagtoffers van 'c Vaderland , te rug geroepen en bel'chermd door Washington , binnen haare muuren te rug keeren en met vreugdetraanen die haardlteden befproeijen, welke zy gedagt hadden nimmer weder te zien. Men herftelde de burgerlyke Regeering. De Heer Ward, Generaal - Adjudant van 'tLeger, wierd met een talryk Garnifoen daar in o-eplaatlt ; de buitenpoflen wierden door talryke Detachementen, en eenvoudige maar kundige werken verfterkt , de krygstugt tit eng gehouden , in zo verre dat eenige foldaaten , die gemuitineerd hadden, voor den Krygsraad moeften komen, en, onder anderen, overtuigd zynde van een Gevangen zonder ordre los gelaaten te hebben, wierden er twee ter dood en twee tot de fpitsroede verweezen.
Het papieren geld, eerft in Maffachufett in wandeling gebrast, wierd wel haaft noodzaaklyk 111 alle Provinciën bevonden, waarom het Congres Generaal dat opbragt onder borgtogt van die vergadering, en gelaftte dat_ het zelve cours hebben zou in alle verbonden Provinciën, zorg dragende om die ligte munt met onvermydelyke ftandvaftigheid te bandhaaven zo als bleek aan een Particulier, geboortig van Londen, die een fchoon Paard willende verkoopen, de prys ftelde op 30 Guinjes in Engelfche Banknooten of op 60 in Papier der Colonien, welk verfchil door het Congres wierd aangemerkt als eene aanranding der beftendigheid van haar Papier,waarom hy als een Veragter van de Operatien van 't Congres enal$ een flegt Burger, wierd gevangen gezet, echter heeft de meer of min voordeelige wandeling van het zelve veeltyds van de voorvallende veranderingen in America afgehangen, 't geen niet anders zyn kon, vermits de Oppermagt zo veel van die denkbeeldelyke zaaken kan voortbrengen als zy wil, maar de cours is boven haar, alzo 't vertrouwen niet geboden kan worden.
Sommige dezer Papieren voerden eene harp, als zin-
fpee-



768 G ÈDENKSCHRIFTÈN,
fpeeling op de overeenftemming der verbonde Colonien < en de Zinfpreuk Majoribus Minoribm corifenant', de klei- | ne ftenimén t''faam met de groote.
Andere waren gezegeld met een wild zwyn, zig op de fpeer van den Jager werpende, met de woorden autmori tut vita decor; of de dood of een loflyk keven.
Op andere zag men een Arend met uitgebreide Vleugelen en een vogel indeklaauwenbefluitende,wellcei , de hals omkeerd en met zyn bek den buik des Arends doorfteekt, waarby de zinfpreuk Exitus in dubio ed, det , dood is onzeker.
Sommige waren voorzien met een doornboschje en eeo , hand die dezelve poogde uitterukken, maar door de door- j nen gefcheurd en gewond fcheen en daar by fuftine, vel abftine, verdraag of laat af. \
Anderen hadden een Caftoor, die aan den (lam var» een dikken boom knaagde, methtlbyfrhnft perfeverando j door de volharding.
Op eenigen zag men een Boomtje door een zwaar gewigt gedrukt: alle de takken, onder dien zwaaren lafl gebogen en zig door de kragt van de (leng fchynende op te heffen, waren vol knoppen en Bloelfem, en daar onder ftaande depreffa refurgit , gedrukt zynde ver-' heft het zig.
Ettelyke andere vertoonden een hand, houdende een opgeheven geeflel over koorn-airen met hetonderfchrift
Trhuratio ditat; bet ftaan verrykt.
Veelen vertoonden een blikfem uit een dikke wolkuitfchietende met de zinfpreuk ferenabit; zy zal zig verlichten.
Op andere Papieren zag men verbeeld een Onweer; eenige Schepen door de Golven bedolven , een hoofd van den Windgod AEolus, om den noorden wind te be-tekenen , fcheen met alle magt te blaazen, het Onweer aan te zetten en de Baaren te doen fteigeren, waarby dc zïnfpreulr vi concitatae, doot gevoeld opgeftaan. Aan de rugsezyde van deze Papieren zag men eene ftille zee, welkers boezem geruftelyk van Schepen doorfneden ■wierd'; voorts een onbewolkten Hemel, en daar onder ceffante vento conquiefcemus; als de wind zal ophouden zullen wy ruft vinden.
De laafte afbeelding eindelyk was een marmeren Autaar met een Lauwrierkrans omringt en met de woorden ;



VOOR HET JAAR 1784. 769
éen ; Si recle facies; indien gy weldoet. Het geen tot de Leden van het algemeen Congres geadrefleerd was.
{Het Slot in ons volgend Si uk.)
Wy hebben den Leïer reeds dikwerf medegedeeld de Stukken, die betreklyk warén tot de vermeerdering vart de Zee-en Landmagt, en men heeft daarvan tot hiertoe de weinige uitwerking gezien , het geen waarfchynlyk de drangreden is geween 'van de Propolitie, welke zyne D< orJnchcige Hoogheid hebben genoopt omtrent dat Stuk eene andere Propolitie te doen Waar van de inhoud te zien is in het volgend
EXTRACT uit het Regifter der Refolutien van de Hoog Mog. Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden.
Lunae den il öiïober 1781.
Zyn Hoogheid den Heer Prince van Orange en NaiTatt* ter Vergadering gecompareerd zynde, heeft aan Haar
• Hoog Mog. voorgedraagên het geen vervat is ih dè propofitie/volgende hier na' geinferéèrt:
HOOG MOGENDE HEEREN!
1" k hebbe meer als eins, zoo met den Ra'ad Vari Staa» ten , als alleen aan Uw H. Mog. voorgedraagên de' noodzakèlykheid, om dit Gemeenebeft in êénen genoeg:Zamèn liaat van' defenfie te bréngen j zoo' te water als té lande, en vermeene van myn pligt te zyn, om nogmaals myne inltantien te vernie«wên,op dat eene Refolutie genoomen werde, tendeerende,om , zoo door a'ugmentatié t^an de Landmagt en oprigting van een Corps Mariniers, ivolaens hec plan door den Raad van Staaten met riiyfr *advys en overleg aan Uw H Mog. Voorgedraagên; als 'dsor de Conclulie der gedaane Petitiën tot dèiv aanbouWfcan fehepen, herftel der Fortificatiën, aanvulling der Ma* fgazyncn van al het benoodigde tot het voeren van óeti «oorlog, zoo te water als te lande, en van de petitie, (öm 's Lands troupen te voorzien van noodige om te wCcc ds



7?o GEDENKSCHRIFTEN
de te konnen worden geëmployeert, den Staat op eenrefpedtabeler voet aan alle zyden te (rellen.
Dog vreezende dat myne pogingen ten dien einde met' geen meerder fucces, dan in voorige tyden zullen worden bekroond, en dat het niet doenlyk zal zyn, op alle deze poincten eene favorabele Refolutie te verkrygen, hoe noodzakelyk dezelve ook zy , zal de Republiek in een be-' hoorlyken (laat van tegenweer tegens een yder, die haar de wet zoude willen geeven , werden gebragt; en conlïdereerende, dat het beeter is, dat by provifie een gedeelte daar van werde geëffe&ueert, dan dat alles daar werde gelaaten, en hec eene aan het andere geaccrocheert kan ik niet afzyn, Uw H. Mog te proponeeren , om aan de Heeren Staaten van alle deProvinrien eene Miffive te doen afgaan, ten einde aan dezelve voorteflaan, om te willleu confenteeren in. de opregting van het corps Mariniers_ volgens hec bovengem. Plan; alleen met dac onderfcheid, dat de Regimenten niet werden geattacheert aan de refp. Collegien'der Admiraliteiten, maar geconfidereert werde als een Corps, dat gebruikt kan worden op zodanige fehepen, als nodig zal gevonden worden, zonder een onderfcheid te maaken, van welk Departement die fehepen zyn, en zulks onverminderd de voortzettinge -van derzelver deliberatien omtrent het Plan van augaientatie, en de zoo nodige verllerkinge van de Landmagt.
Want, Hoog Mogende Heeren .r nimmer behoord uit bet oog te worden verlooren, dat het niet genoeg is, zig in eea land , zoo gelitueerd als deeze Republiek alleen aan eeae zyde m flaat van tegenweer te ftellen, maar dat, wil men zig niet contenteeren met de bloots aaam van eene independente Mogendheid, al het mogelyke behoord aangewend, en alle eribrts gedaan te worden, om aan geeue zyde ontbloot te zyn, en geëxponeerd, om by een eerfte aanftoot in 's vyands handen te vallen
God geeve, dat eindelyk eens met eenparigheid daar toe moge worden gerefolveert, en dat met eendragt en eensgezindheid, zonder welke de Republiek niet beftaan kan, alles werde aangewend, wat noodig is om de eer van de Republiek te handhaven, en deszelfs Vryheid en iadepeudentie.te maintineeren.
Waar



VOOR HET JAAR 1781. nt
Waar op gedelibereerd zynde hebben Haar Hoog-Mog. ■hoogltgedagte zyn Hoogheid ten hougfteu bedankt, voor deszelfs aanhoudenden yver en attentie, vooral het geene eeniglints tot behoud eu welzyn van den STAAT kan (trekken. En is vootts goedgevonden en verltaan, dat Copie van de voorfchteeve Propofitie gezonden zal worden aan de Heeren Staaten van de refpe&ive Provinciën, die van Hollanden Welt-Vriesland uitgezonderd, met Verzoek om te willen confeuteeren in den voorflag , door Zyn Hoogheid, gedaan tot oprigting van het Corps Mariniers, onverminderd de voortzetting der deliberatie!» omtrent dc zoo nudige verfterking der Landmagt.
De Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Hol» land en Welt - Vriesland hebben verklaard, geen zwarigheid te maaken, om ten vollen te arüplecleeren den voorflag by de voorfchreeve Propofitie gedaan, om by provifie een Corps Mariniers op te regten, voor het overige inhaereerende de Refolutie van de Heeren Staaten hunne Principaalen van den 1 Juny laatttleeden, alhier ter Vergadering' ingebragt den 7 daar aan volgende om* treut de vermeerdering van de Landmagt.
Deze Propofitie van zyne Hoogheid wierd door hunne Hoog Mog aan de Heeren Staaten der refpeftivePro* vincien verzonden by eene Miffive van dezen inhoud.
Aan de Heeren Staaten van de refp. Provinciën.
EDELE MOGENDE HEEREN!
"p\e heilzaame intentien van Zyn Hoogheid, den Heere JL/ Prince Erf Stadhouder, voor het behoud van de Vryheid en Independentie van den Staat , zyn aan de Bondsenooten bekend , uit de herhaalde Propofitien , [die door Zyn Hoogheid , het zy alleen , of met den Raad van Staaten van tyd tot tyd zyn gedaan, tot het in Iftaat ftellen van de Republiek , zoo te Water als te [Land.
Met dat zelfde oogmerk, en om zoo veel doenlyk 1de verfchillende begrippen van de Bondgenooten te ge* moet te komen, hebben Zyn Hoogheiden den Raad op den ii« April laatttleeden aan ons doen toekomen een Coniciliatoir Plan van augmentatie, waar by onder anderen Cc e 2, werd






VOOR HET JAAR 1781. 773
finderen, daar het minfle ongenoegen, het welk aan de een of andere Mogendheid werd gegeeven, smuvden Staa een nieuwe vyand kan op den hals haaien. Het gebeurde in voorige tyden leeverd meer dan een voorbeeld daar van op Zoo derhalven de Vryheid en Independent.e, van op. z.00 üci d bl d hebbell opr
waar voor de Voor-uuaer» (,u^
moet voorzien worden. . Waar meede, &c.
Het Corps Marinier., door tyn Hon0^'V"°S field, zal, volgens reeds bevorens door on medegedee , de Plans beflaan in 6000 mannen, verdeeld n 1 Reg£ inenten, elk Regiment in 2 Bata. lons, yder Bau lonm 8 Compagnien en elke Compagnie uit »f ™jnen. By yder Regiment zoude zyn 1 Lu.tenant Admiraalals Colonel, (ofwel 1 Colonel op het Traaement Luitenant Admiraal) * Vice - Adrn.raels» $foutsbv - Naet Voorts, by het zelve Corps Mariniers 3 Generaal Adiudamen voor den Admiraal Generaal ; en de Siï tS. »»» elke Compagnie zoude zyn: 1 Kaptein, 1 Kaptein Luitenant, ' V0nd .
Luitenants, 1 Schipper, 1 Opper - Suaff*J-, 1 OnderStuurman, 1 Bootsman, l Schieman, 1 Smit, 1 Quar tiermeefter, 1 Chirurgyn, 1 Opper-Konftapel 3 On
der - Konflapels, ^0^^W^^ citeur, y Sergeanten, 2 lamuoers, ^
•'•DepJStaoie ^rfoaderwffchen heeftzyner Doorl Hooeheids Propofitie daadelyk geampledteert , ende Heè fn Staaten 's Lands vu. Utrecht hebben mede des-. w gens den 24 Oaober eene Refolutie genomen waarby Ln Ed Mog. P-v^-edyk g-- » Haan te confenteeren, gelyk H- tvluf>- r mits dezen, in de oprigtiag van een Mariniers volgens hetzelve Plan, a leen met d« onderfcheid, dat conform Zyner Hoogheids P'g1 ' « Generaliteit gedaan, de
cheert aan de refpeétive Collegien der Ad^raUteuen maar geconfereerd worden, als. een Qorp», da; ge



774 GEDENKSCHRIFTEN
bruikt kan worden op zodaanige Schepen, als nodig zal worden gevonden, zonder eenig onderfcheid, van welk Departement die Schepen zyn, confenteerende H- Ed. Mog. verder, dat, hetzelve opgerigt zynde de kollen daar van op den Staat van Oorlog gebragt, en over alle de Provinciën gerepartitieerd worden. Doch authorileerende H. Ed. Mog. teffens de Heeren Gecommitteerden^ dezer Provincie ter Generaliteit, om, by het inbrengen Van dit confent, ter Vergaderinge van H. H. Mog. te declareeren, dat H. Ed. Mog. te zeer overtuigd zyn, dat de hoogde noodzaakelykheid vorderd, dat de Marine van den Staat zoo veel mogelyk herjleld, en tot befcherming en protectie der Commercie en Navigatie van 'sLands ingezeetenen, waar by deze Republiek'liaan of vallen mogt, op den duur in een refpedabelen ftaat onderhouden werde , om niet met alle gewilligheid en « promtitudc in de oprigting van een permanent Corps tot deu Zeedienft, zoo als hetzelve voorgcflagen is , te confenteeren; dan dat H. Ed. Mog. van begrip zyn, dat het verval te groot, en met opzigt tot de gemeene directie van de Zaaken van de Zee, van te veel uitgebreid, heid is, om-hier door alleen te kunnen worden geholpen enz.
De Advifen der verdere Bondgenoten nog niet ingekomen zynde kunnen wy thans voortgaan met hec melden van hec geen wyders is voorgevallen met betrekking tot de zaak van den Veld - Maarfchalk Hertog v an Brunswyk.
Het is den Lezer ongetwyffeld bekend dat de merkwaardige Propofitie der Heeren Gedeputeerden van Amftematu^op den 8 Juny aan zyne Doorl. Hoogheid den Prins Erf-Stadhouder gedaan, en door ons medegedeeld in het zevende Stuk der Gedenkfchriften van dit Jaar, gelegenheid gegeeven heeft tot de Miffive van den Veld-Maarfchalk Hertog van Brunswyk aan Hunne Hoog Mog, der 21 Juny overhandigd, maar eerder gefpargeerd, dan de Propolitie van Amfterdarn en dus ook bereids in ons zesde Stuk opgegeeven. Het is teffens den Lezer bewuft welke Refolutien , door Hunne Hoog Mog. nopens deze critique zaak zyn gegeeven, zo wel als die, welke in die zaak door fommige Provinciën genomen zyn, waar uit bleek dat in Friesland, het Quartier van Weftergo, benevens vier Qrieteuyen van de Ze-
yen-



VOOR HET JAAR itfi: 77f
<t>lHivo!den begreepen dat de Hertog zig by een onbevoegden Rechter had geadreffeerd. Gelderland in tegendeel den ^ecni" f di vrv W4t voordeehger was voor ! deT Hee Heog WK "Ui" ons Agtfte Stuk zien £ hoewel Sfgantsch geene eenpaangheid der Qnarfie?en daTzo voordeelig dit zyn mogt, zo nadeeligwas wederom eene Propolitie van IVeftergo, met welke OezS conformeerde , de fe^^ m leniinea a T«n ye -^leverde het Quartier van IVeftergo den fst "en^i is n, waar by"zy oordeelen dat de: RcfoluTie', door Hunne' Hoog Mog. den z July ,Zfe#*/, twee voorn Provincie»
^^^^^^^^ Groningen en^f^;zyne Hoogheid zyn,
vervat in het volgend
EXTRACT uit de Refolutien der Ed Mog, Heeren tA * A Staaten 'i Lands van Utrecht.
Mercurü den 14 Oclob. i7Sl-
De Heeren van Wefterveld, en andere hunner Ed. Moe Gecommitterden in deezen, hebben ter VerMog. uecuuuimi dezelve in gevo ge en ter
Lande, op voorfz. refped genoomen, en op deni Ang.
„Mrf» begreepen dat de Hertog zig by een onberoegden Rechter Ihad geadreffeerd. Gelderland >n tegendeel i «jcn «.ecnicf,. „„ W)lt voordeelister was voor
tieren • dan zo voordeeiig au t "'"««'i r: ° --■»
wederom eene Propolitie van IVeftergo, met welke O0SÏ zS conformeerde , de ^«a^« ,n ftemme» z1» £. -u\_..„.j„ lof Duim er van IVeftergo den



7*5 GEDENKSCHRIFTEN
dat de Heer Hertog van Brunswyk voor hoogftdeszelfs goede naam en charges vermeende te refulteeren, uit de Memorie door de Heeren Burgemeefteren der Stad Amtterdam aan Zyne Hoogheid den Heere'Prince Erf-Stadhouder den $ Juny , in prefentie van dén Heer Raad renfionaris voorgeleezen-, en den t4 daar aan volgendé aan Hoogftdenzelve toegezonden. ' t Waarop rWelyk gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verdaan, dat de Heeren Gecommitteerdendezer
S&^&SW^ iV°rden geauthorifeerd,
gelyk Hun Ed; Mog. dezelven authorifeerért mits deezen - om wegéns Hun Ed Mog ter Vergaderinge van de Heeren Staaten Géneraal te declareeren i? _ Dat Hun Ed. Mog. niet minder dan'eenige der andere Bondgenooten, met Innige aandoeningen van leedweefed en bekommering hebben gereflecteerd, op het gebrek vari eensgezindheid en vertrouwen, hét welke zeedert een nerumien tyd, zoo tuffchen de Leden der hoofre Regeermg als byna generalyk onder de Ingezeetenen van deéien Staat, met relatie tót de diredtie dér publique Zaa-
Shr'nóVI,,geW0"-Cld' ?'« Vantyd tot meer is uit* gebrooken, en zig wyd en zyd verfpreid heeft: '
frh.A-i ? , M°gï 2eef geaPPrehendeerd"hebben de fch de yke gevolgen daar uit moetende refulteeren, tot merkelyke benaadeelinge vanhetfuccesdervereifchte poo" gmgen om het lieve Vaderland te ftellen in een ftaat van defenfie en yc.l.gheid tegens allen aanval, waar aan hétzelve ftoride tc werden blootgefield •' ' "
ben h„?r Jd' MÓg' ^r°k **** gevonden hebben, hun leedweezen en bekommering daar over niet te verbergen 'voor hunneMeedebondgenooten, maar dezelve opentlyk te kennen te geeven, gelyk zo'veele ter Vergadering vamHun Hoog Mog. ingebragte Refolutien,
rI^iT-VKrfchetden j3aren' V00r dat de Rwubliek &l redtelyk >s begreepen gewórden'in de troubles van Europa getuigen' kunnen, by welken, behalvfti debetoonig Van de cordaarite bereidwilligheid, om alles ter beveiliging van den Staat in *t werk te ftellen, ook door Hun ■fcd. Mog zyn gedaan de nadruklykfte exhortatien aan de gezamentlyke Bondgenooten, om alle, hoé zeer anders, uit hoofden van byzondere belangens of confidcrat-en, difcrepeerende fentimenten famen te vereenigen m de betragtwg van de groote zaak, naamelyk hei ■£?
\ houc|



VOOR HET JAAR 111
houd en welvaaren van 't Vaderland, inet onbewimpelde voordragt van her onvcrmydelyk bederf van dien, wanneer de tweedragt en de daar uit voortvloeiende inactiviteit mbgte blyven aanhouden, zoals de droevige uitkom fl maar al te zeer de vreeze voor dit kwaad bevcftigd Ïeèf' van dat oogenblik af, dat de Republiek met een öpenbaareu Oorlog it geattaqueerd geworden en zelts al reeds te vooren. . c .
' Dat egter dit laatltefataal evenement nogniet heeft kunT nen ltrekken tot de zo hoog noodige ter zyde Helling van alle difcrepances en de eeneragtige famenloop van de gernoederea ,tot voortzetting en uitvoering van alles, waar door de defenfie en behoudeniue van den Staat, onder Gods Zegen, konde worden bevorderd en te weeg g«T
bfDat ter contrarie de difcrepances hebben gecontinueerd en veeleer toegenomen zyn, tuffchen de Leden vau de nooge Regeering, en zulks voor de Ingezetenen, niet hebbende kunnen verborgen blyven noch «erker«fiS eedaan heeft op de gemoederen van 't gemeen, wek der Maaken onkundig , na uiterlyk aa»z:en en v« vbillend* belangens oordeelen , den een tegen den anderen heeft verbitterd en uitgebarlïen is tot kwaadfpreeken, laftenfchriften en alle blyken van kwaadwilligheid omtrent de hooge Regeering en omtrent die geenen, we ke aan de 'publieke beltiering deel hebben of geagt worden te hebben, en waar aan Hun Ed. Mog vermeenen, dat de ïnfimulatien én imputatien , vermeld nv t geene by de Miffive van den Heere Hert«g word geallegeerd, u.t zekere Memorie door de Heeren Burgemeefteren der StatJ Amfterdarn aan Zytie Doorlugtigfte Hoogheid in de Maand luiiY ovérgegeeven alleen moeten worden toege chreewn, waar tegen en tegens alle foortgelyke infimulatien Hun Ed. Mo-.ook promptelyk en zelfs eer dan eenige der andere BbnVn*»*», conform het verzoek by H^eHoog Mog. Miffive van den 2 Jnly deezes Jaars aan Hun fcd. Mog. en aan de Heeren Staaten der andere Provinciën gedaan, door een rigoureus Placaat, zo veel doenlyk hebben voorzien : En het gunt waarfchynlyk beter effedt aoude hebben geforteerd, wanneer het zelve m de andere Provinciën fpoediger en met meer algemeenheid, gelchied ware , gelyk men met reden had mogen verwaste^ naardien men niet kan disconvenieeren, dat het vsripreiCc c j üea.



778 GEDENKSCHRIFTEN
der» van lafterfchriften een bederf van goede zeden na zïg moet fleepen, wanneer het zelve niet, zo veel doeulyk word gelluit en tegengegaan.
Dat Hun Ed Mog. aldus van hunne zyde ook gereed}yk hebbende geprelleerd het geen meelt gefchikt fcheen om aan den Heere Hertog van Brunswyk te doen blyken derzelver afkeerigheid jegens alles , wat tot blaame en onregtmaatige tjetriflure van Zyner Hoogheids eer en reputatie op eenigerhande wyze word ondernomen en verfpreid; niets meer wertfchen, dan dat zulks allerzyds en waar het zelve meelt kan worden gevorderd en geprcfteerd, mogt worden in 't werk gelteld; Alzoo Hun Ed. Mog. verpligtzyn te verklaaren, dat aan dezelven geene blyken van de waarheid of gefondeerdheid van zodanige fletriffaine imputatien en infimulatien voorgekomen of bekend zyn en derhalve welgemelden Heere Hertog, naar regt en billykheid, daar van moeten vry kenken en zuiver houden.
Authorifeerende Hun Ed. Mog. de Heeren derzelver Gecommitteerden ter Generaliteit, daar benerfens te verklaaren , dat Hun Ed. Mog niets aangenaamer zal zyn; dan dit door de Heeren Staaten van Holland en WeltVriesland (als aan wien Hun Ed. Mog. 2ulks overlagïen) op de verdere bezwaaren, by de Miffive van den Heer Hertog van Brunswyk aan Hun Hoog Mog. voorgedraagên, zodanig werde te gemoet gekomen, als na regt en billykheid kan werden vervvagt,
En zal ten dien einde Ex trad dezer aan de Keeren Gecommitteerden ter Generaliteit, by Miffive, worden toe? gezonden
Accordeerd met voorfz. Refolutien.
Abf. S. Ord.
(Was getekend)
H. A, LAAN.
De



VOOR HET JAAR 1781. m
De andere is van de Provincie Overhel, op den zelt" |ép dag genomen , en begreepen in het
EXTRACT uit het Regifter der Refolutien van Rid-, ' derfchap eu Steden de Staaten van OveryJ/ei.
Campen den 24 Ociober 1781.
TNe Heeren de Drofte van Zattand en andere Hun EcieI J le Mog. Gecommitteerden tot de zaake» van hnancie ingevolge eu ter voldoening van derzelver Refolutie'Comnüfibriaal van deu ló deezer, hebbende geEamineertde Refolutie van Hun Hoog -Mogende van den 2juny 1781 , uevens de Miffive van den Heere Hertog van Brunswyk , Veld • Marlchalk van deezen Staat,daar bygevoegd de Miffive van Hun Hoog-Mog. daar omtrent van den a July 1781, en her nadere adies en inftantiep van Hooggem. Hertog van den 4 July daar aan volgende: Hebben ter Vergadering gerapporteerd, dat terwyl Hoögeemelde Heete Hertog zig by zyne voorfz. Miffive komt te beklagen door den mhoud der Memorie van de'Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdarn aan Zvne Doorluchtiglte Hoogheid den Heere IPrince Erf-Stadhouder, op den 12 Juny daar te vooren .toegezonden in zyn Perfoon en Caraüerte zyn gelaj: deerd, het aan Ridderfchap en Steeden niet onverichillie kan zyn te weeten in hoe verre de pofitieu by voorfz. 'Memorie voorgedragen, en welke zoude kunnen ftrek'ken tot bez walking van de eer en reputatie van eea PerIfoon, aan wien Hun Edele Mog de eminente en hoog■wigtige poft van Veld - Marioalk van den Staat hebIben toevertrouwd, al of niet gegrond zyn; derba ven 'vanadvife zouden zyn, dat de Heeren Gecommitteer, deu vau wegens deeze Provincie ter Generaliteit zouden Smoren te" worden aangefchreeven en gelaft om et ter Vergadering van Hun Hoog Mog. daarheen te dirigeren, dat de Heeren Staaten van Holland en Weftb iesland worden verzogt, om te ™"™ff»*™l dat de Heeren Burgemeefteren en Regeerders der Sttad Amfterdarn komen open te leggen alle zodanige gronden fn bewyzen , welke zy Heeren veoueenen te kunne» dienen tot de verificatie en betooginge van zodanige poinflen vau bezwaar, welke aanleiding tot bavenge-



78o GEDENKSCHRIFTEN
melde Memorie gegeeven hebben, ten eindeRidderfchar» en Steden als dan daar door in ftaat mogen gefteld vror-' den, orn over deeze voor Hun cn geheel Nederland zo grv/igtige zaak, uit hoofde van die tan Hooggem. Heere Hertog opgedragene eminente Charge van Veld'-Marfchalk, naar waarheid te kunnen oordeelen, doch dat'ingeyal de Heeren Burgemeefteren der Stad Amfterdarn zulks mogten komen te declineeren , Ridderfchap en bteeden als dan den Heere Hertog volkomen geiuftiriceefdI honden van alle biaam, direét of indirecf tegens zyn Perfoon ingeoragt.
Waar op zynde gedelibereert, hebben Ridderfchap cn Meedeu zig met voorfz. Rapport geconformeerd. >* (onder ftond) Accordeert met het vqorf/,. Regiftea
(geteekend) ' DERK DUMBAR.
Van Zeeland verneemt men niet dat ter gemelde zaake eenige Refolutie is genomen, zo min als W Holland alwaar men beweerd dat de meerderheid van oordeel is dar de Heer Herrog zig by eenen fncompetenten Rechter heeft geadreffeerd, het geen nader zal blyken wanneer deswegens eene Staats - Refolutie zal genomen worden. Inmiddels fchynt het dat Hooggem. Prins reden meent gehad te hebben om niet tc wagten tot de Refolutien van alle Bondgenoten waren in gekomen en deswegens eene ulterieure Refolutie by Hunne Hoog Mog. genomen wierd, maar vooraf als 't waare aan de iNaue te geeven een A d v e r t i s s e m e n t , he{ welk in deze oewoordmgen vervat is.
De ondergetekende, Hertog LOUIS VAN BRUNSWïK LUNENBURG, zedert eenige Maanden het onfchuldig voorwerp van den kwaadaardigften Laftet geworden zynde, en zig deswegens aan HAAR HOOGMOGENDE DE HEEREN STAATEN GENERAAL DER VEREENIGDE NEDERLANDEN van vvien Hy zyne Commiffie als Veld-Maarfchalk van den Staat, heeft, geadreffeerd hebbende, heeft we! provilioneel het genoegen gehad, dat hoogftdezelve by Refolutie van den x July dezes Jaars 1781, hebben gelieven te verklaaren: ' v Dat aan Hun Hoog-Mog. geene Recdeneu zyn
„ voor-



VOOR HET JAAR ijkti yZt
I voorpekoomen , welke eenigen grond zouden geeven
V tot zodaanige accufatien en infimulatien van kwaade » Trouw en Corruptie, als aan Hem, m eemge naara-
V looze Gefchriften , fameufe Libellen en onteerende Geruchten , worden ten latten gelegt, en in het pu-
V bliek Verfpreid; dat Hun Hoog- Mog. dezelve m tegendeel houden voor onwaarachtig , en ïnjnneule
" Lallevtaal, gecxcogiteèrd Om deszelfs Eer en Reputa" tie te bezwalken en te traduceeren ; terwyl Huü " Hoog-Mog., Hem, Hertog van Brunswyk van dien " Blaam dezelve by voorfz- Laffer - Schriften cn Ge" nichten fchandelyk aangedaan, volkomen vry kennen " en zuiver hóuden:" Gelyk dezelve ook verder het eenoeizert gehad heeft . dat bereids' doOr fommige Provinc en ten dien refpeöe, fatisfaaoire Refolutien zyii mitgebragt, terwyl by andere zyne Zaak nog in Dehbe'-
fatie is. ,,; •■ . ■
Dan tot zyn teédweeïen moetende ondervinden, dat, des niet tegenftaande, fommigen zig niet ontzien, om, ■ tot bereiking hunner kwaadaardige en permcieufe oogmerken voort te gaan, met het Ichryven en Ipargeerei'i van eerrovende èn leugenagtige Libellen , en het plaatzén derzelven in de publieke Nietiws - Papieren , tot Verdere bezwalking van zyn goede Naam en Faam; zo wel als met het Publiek , door het voeren van latlerlyke Gefprekken, in den waan te brengen, dat Hy den Heer Prins Erf- Stadhouder zoude hebben gediend van verkeerden Raad , ten nadeele van de Republiek; en dat hy in 't byzonder, de oorzaak zoude zyn van het voorJevoetid flegt bitlier van de Zaaken, tot de Marine betrekking hebbende; ja, dat zelfs de kwaadaartigheid tot dat toppunt geklommen is , dat , niet tegetifiaande Hy z,ig reeds oo den 21 Juny dezes Jaars aan Hun HoogMog. hééft' gèadreiïeerd , met aanbod van deszelts gedrag aan een naauwkeurig onderzoek te onderwerpen, men het thans, niette min, tragt te doen voorkomen, als of hy fchroomen zou, omme zig voor de Naiie te zuiveren van den Blaam, hem in voege voorfz. te latten'
Vind zig thans genoodzaakt (als niet langer van zig kunnende verkrygen, om alzulke valfche infimulatien alleenlyk meteen veragtend itilzwygen , zo als tot hier toe op de billykheid zyner Zaake, en zyn onfchuldig > r ge-



GEDENKSCHRIFTEN
geweeten, vertrouwende, gedaan heeft, te bflantwoofden) ten einde tegen te gaan de verkeerde inductie cn lhisleiding der goede Ingezeetenen; en om dus het xquitabel Publiek te desabufeereu, als mede te prsvenieeren alle nadeelige impreflien buiten 's Lands.
Hier mede opentlyk te declareeren, dat het volftrekt onwaarachtig is, dat hy geduurende den tyd van meer dan dertig Jaaren, dat hy de Eer heeft gehad den Lande, na Eed en Pligt, getrouwelyk te dienen, zig immer met Zaaken tot her Departement der Marine behoorende , aouden hebben gemêleerd ; en fpeciaal niet zederd de entftaaue onluften eu ruptuure met de Kroon van Engeland; omtrent al herzeive zig vryelyk beroepende op de Weetenfchap die Zyne Doorl. Hoogheid, zo wel als de Heeren Minillers van Staat, en de refpective Admiraliteits Collegien daar van zyn hebbende.
Provoceerende derhalven allen en een ieder, van wat Staat en Conditie hy ook moge zyn, ietwes deswcens zo wel als omtrent eenige pretenfclyk verderfelykè Raadgeevmgen ten nadcele van den Lande, of andere laiterlyke Infimulatien, waar mede men zyn Eer en Carader by de Natie, in vago, op eene zo verregaande al» ongehoorde wyze tragt te beleedigen, in het byzonder op te geeven, en met voldoende bewyzen te (laven daar .en zo het behoord : Bereid zynde, omme, conform het reeds te vooren gedeclareerde by zyn Adres aan Hunne Hoog Mog. als nog omtrent al h.et zelve, zig aan het liaauwkeurigfte onderzoek te onderwerpen.
Maar te gelyk ook vaftelyk vertrouwende, dat daar niemant, tot nog toe, dien Lafter geftand heeft kunnen doen, ean ieder dan ook allen argwaan ten zynen opzigte zal laaten vaaren, en dat dergelyke laage Schotfchriften en calumnieufche Gefprekken en Uitftrooizcls verder ook geenen ingang vinden zullen , maar door een ieder met de verdiende veragting zullen worden verworpen.
Voor het overige zig genoodzaakt vindende, hier mede opentlyk te üeclareeren , en te dennncieeren dat Hy, zo lange er geene bepaalde befchuldigingen ookomen, en den Rechten genoeg beweezen worden 'alle naarplooze eerroovende Gefchriften , diffamatoire Gefprekken, ingewikkelde of direde Infimulatien en Verdenkingen, en alle hatelyke Uitftrooizels, tot deszelfs
Laften,



VOOR HET JAAR i?8r. 7*3
Laften, zai aanzien en houden voor Calumnien eu Lasteringen , en de Autheurs, Uitttrooijers en Diffcmmateurs daarvan, voor Calumniteurs en Eerrovers.
Aan de Juftitie orerlaatende , en van haare bekende Yver tot (tuiting van allen Laftef zig beloovende, dat ïv, by verderen voortgang van alzulke Calumnien niet
zal nalaaten, daar tegens uuui anc «»„
len te waaken en te voorzien.
'r Gravenbage den 31 Ocïober 1781.
( was getekend)
L. HERTOG VAN BRUNSWYK.
Terwyl men verder zal moeten zien wat keer deze zaak zal neemen , kunnen wy ons verflag van de verdere Gebeurteniflen wederom den Lezer voordragenen voor eerft afdoen de fchuld, die wy gecontraöeerd hebben, toen wy beloofden een vervolg te geeven van de onlullen die te Geneve ontdaan zyn, en welke tot hier toe nog niet zyn bygelegt, zo dat juift niet buiten prdpooft is het zeggen des Schryvers van den Courier d» Bas - Rbin, dat misfebien de onafbanglykbeid van America beveiligd en overal erkend zoude zyn alvoorens in dit Re* publiekje de ruft berfttid ix)et$. Het is ten minften zeker dat alles te Geneve nog verre na niet in ruft is. De Bemiddelaars der Bevreediging zyn de Koning van Vrank* ryk benevens de Cantons van Zuricb en Bern, als Guarandeurs van het Reglement van 1738 , maar vermits die twee Cantons niet geoordeeld hebben te moeten bewilligen, in eenige voorafgaande punten, door del-Vei* geragtigen gevorderd en welke de Minifter van Vrankryk wènschte gereguleerd te hebben, alvorens verder voort te gaan in het werk der bevreediging, is over die zaak tweemaal in 's Konings Raad gedelibereerd en in gevolge van dien aan de twee loffelyke Cantons gedeclareerd ,, dat zyne Majefteit zig ontflagen hield van de „ verbonden met de voorn. Cantons in I73s» gefor„ meerd ter Guarantie van de Regeering van Geneve en „ dat zyne Maj. hun de zorg overliet om aan derzel-
ver Bevreediging te arbeiden." " , Be«



78* GEDENKSCHRIFT EN
Behalven dit wierd den 3 dezer Maand door den Fran* fchen Relïdent, op ordre van zyn Hof, aan den Syndicus en Raad der Republiek van Geneve overhandigd een Brief van den Graaf de Vergennes Secretaris van Staat voor de Buitenlandfche zaaken, van dezen inhoud;
Myne Heeren!
" TV Mc"dIatie van 1738', had in uwe Gemeenebeft „ ,!_-/ met alleen den Vreede herfteld, maar u nog „ vyf en twintig jaaren voorfpoed verzorgd. Die van „ 1767 had eene tegenfïrydige uitwerking: zy wierd de „ oorzaak der verdeeldheden, welke u thans kwellen, „ door dien,-na uitfpraak gedaante hebben over uwe ver„ lchillen, de twee Cantons van ZuricFeix Bern het ze5, gel niet wilden hangen aan het oordeel van Guaaa ran|:e-
„ De Vriendfchap des overleden Konings voor da „ Cantons, de hoop van ongevoeliglyk te zien verbete-
ren de gebreeken van een verhaart accoord, bepaalden „ dien Monarch om de oogen te fluiten over het geene „ buiten regel en fïrydïg tegen de Guarantie, zo wet „ ais met zyne hèilzaame oogmerken, voor uw welzyn „ Verrigt was.
„ Daar er nu nieuwe verdeeldheden gefproten waren, „ voorftaamlyt uit wetten, welke gy U in een onrufïig „ oogenblik had gemaakt, wendde de Koning, Erfge„ naam der goedwilligheid zyner Voorzaaten voor uw ,, Gemeenebeft , reeds zedert twee jaaren vruïtloozc k, poogingen aan om u te noopen tot het voorkomen „ van derzelver gevolgen , wanneer eindelyk' de om„ ftaudigheden ziyne Majedeit hebben genoodzaakt, be„ nevens de twee Cantoris, tot het vereeuigen hnnner „ Gevolmagtigden te Selotburn tot het arbeiden aan de „ bevreediging uwer Gefchillen?
„ Zyne Majefteit had gelegenheid gehad, om, ge„ duurende den ganfehen loop der voorafgaande onder„ handelingen , op tc merken , dat de beide Cantoris „ ganfeh met genegen waren zyner Majefteits gevoelens
aan te neemen, het zy over de noodzaaklykheid om „ zig fchielyk met uwe bevreediging bezig te houden, „ het zy over de middelen om daar toe te komen. Dé ,i Coriferentien van' Solothurn hebben zyne Majelteit be-



VOOR HET JAAR i73l 7Sj>
9 wezen, dat hoogftdezelve zig te vergeefs had ger „ vleid de hiaderpaalen weg te neemen, welke aan het gevolg der bemiddeling van wegen de beide L antons „ "zouden ten voorfchyn komen, henen Brief onlangs „ van hunnent wege ontfangen, voltooide'er het bewys , van, Dc Koning, Myne Heeren, zou. doo£ „ dc volharding in het voorneemen, om, ter bevree, diging van uw Gemeenebeft, alles aan te wenden, , zig bloot ftellen om eene daad van billykheid en goe«, der gebuurfchap te zien ontaarden in een onderwerp , van mifichien onafdoenlyke kibbelingen tuflchen zyne | Majefteit en deszelfs Mede-Guarandeurs, gtvolglylc , tet het verlengen uwer rampen door een om oorziert , gevolg der maatregelen , welke zyne doorluchtige , Grootvader by der hand had genomen otn er U van , te behoeden 1
„ Zyne Majefteit heeft geraadpleegt met zyne voor', zigtigheid , met zyne Vriendfchap voor oude Ge'a'i, lieerden, met, zyne goedwilligheid Voor U ; en, na , eene rype deliberatie, heeft hoogftdezelve nu aan dè , beide Cantons Van Zurich en Bern doen verklaaren, , dat hoogftdezelve zig oniftagen houd van de verbon, den, met hun in 1738 geformeerd voor de Guarasitie : , van de Regeering van Geneve, en dat hoogjldezvlva i nimmer hunne medewerking ter uitvoering dezer Am I, zal vorderen. Door een gevolg van zyner Majefteits ,, gevoelens voor uw Gemeenebeft laat hoogftdezelvè , aan de beide Cantons de zorg om U te bevreedigen , :',, hun niet tc min doende aanmerken van geene handen.
I te leenen aan eene Staats omwenteling, welke uwe ! , Regeering in zo verre zou veranderen , dat het eene on* \ j ftuïmige Folks-Regeering zoude worden. Ik behoe, ve u niet te zeggen, Myne Heeren, hoe veel I belang zyne Majefteit zou hebben om zulks te beletI , ten. ...
„ De Koning is er verre af om, door het afgaan vaft i , eene verbintenis, die, aangezien de verandering, zedeït i den jaare 1738inZwitferiandvoorgevallen,in de wyz'fi ! ' van het befchouwen uwer belangens, nutteloos, ja ! , zelfs gevaarlyk is geworden,zig te houden als vry vaa het waaken voor uwe onafhanglykhefd en welvaart. \ In den gïftigen (laat, waar in Gy U bevind is het on' gelukkiglyk noodzaaklyk te voorzien dat onder "U zulDdd «



fStf GEDENKSCHRIFTEN
S ke geweldelyke bedryven zouden kunnen gebeuren dat de Koning, als Befchermer van Uw Gemeenebeft, als belang hebbbende in deszelfs ruft, verpligt zoude
i, zyn die te beteugelen.
Zyne Majefteit heeft dienvolgens maatregelen genomen , en beveelt my U te verklaaren, Myne Hee* ren, dat Hoogftdezelve alle rangen van uwen ftaat
" onder zyne befcherming neemt, en dat, zo iemand, wie het ook ware, het keven of de vryheid van eenig Perfoon van 't Gemeenebeft aanrandde , zonder dat
' dat de Regeering de noodzaaklyke magt had, of gebruikte, om den zeiven deswegens te ftraften , Zyne Majefteit die zorg op zig neemt, zo wel als het on-
„ midlyk herftellen der goede order onder U , door alle
„ mogelyke middelen, welke zyne magt hem in handen geeft. Die geen, welke deze daad van befcherming
„ zou willen doen befchouwen als een onderneeming repen uwe vryheid, offchoon ze ter voorkoming van
„ uwe ondergang noodwendig is geworden , zou het
•„ enkel met een kwaad voorneemen doen. Zyne Maje-
„ fteit wil, dat in Geneve geen Onderdrukkers nochOn* .der drukt en zyn, en verleend aan h:t Gemeenebeft de
j, magt, welke eene party het zelve zoude mogen ontrooven.
„ NaU, MYNE HEEREN, geruft gefteld te hebben, tegen alle beproeving cm U in de yffelykheden van eenen burgerkr.yg te dompelen, denkt Zyne Majefteit redelyk genoef van Uwe Medeburgeren om te gclooven dat die overbodig zullen zyn, en de Partyen die U verdeelen na de woorden van Vreede, welke I' de twee Cantons hun brengen zullen, te luifteren.
Eene zaak waarin de Koning voor al belang fteld, ' 'en op welke Gy MYNE HEEREN niet te veel let" ten kunt, is om voor al zo te handelen , dat altoos dc " wyfte, de braaffte en die het meeft belang hebben in £ de onafhanglykheid uwer Stad op derzelver bewind ,, invloed hebben." _„„,„.
„ Ik ben zeer volkomen, MYNE HEEREN, &c,
Qeteekend) ^ VERGENNES.
Hoe



VOOR HET JAAR i7Ir. -jij
'Hoe nü den Genevoifen dit zal aanfta3ti, moet de tyd :eren : den Schryver van den Couricr du Bas Rlin zegt, ver deren Brief : ,, dat men ze nu eens als een party onruftigeen tegenfporrelige Pupillen aan zig zei ven overlaat om te zien of zy zig verbeeteren en wyffelyk geJdraageri zullen; egter met eene waarfehuwing, dat, zo zy buiten fpoor loopen , men er een fcbot voor fcbietenzal.
(Gewigtig hebben reeds lang geweeft de vertigfingen Van yne Keizerlyke Majefteit en veel ligt zullen die door ;n tyd nog gewigtiger worden. Voor het tegenwooroordige zyn de oogen voornaamlyk geveftigd op verkeringen, welke, ten ianzfën van het-Kerklyke, thans i de Staaten van den Huize Ooftenryk worden ingevoerd, aar van wy reeds, ren opzigte der Kerklyke difpenfatn, een ftuk hebben medegedeeld en die nog fterker doorlaaien in de vergunning van private Godsdienft aan hnnt elke van den Roomfchgezindén Godsdienft verfchil1, gelyk klaarder blykt uit de volgende
ORDONNANTIE
rÏÏÈR KEIZERLYKE MAJESTEIT, ten voordeelt er PROTESTANTEN, in Hoogftdeszelfs STAATEN.
tf yne Keizerlyke Koninglyke Apoftolifche Majefteit, IM overtuigd aan dea eenen kant van de fchadelykheid in Gewcetensdwang, en aan den anderen kant van het oot nut, welk voor den Godsdienst ert den Staat uit ne waare Chriftlyke verdraagzaamheid öntftaaa, heeft :ergunftigstde volgende Maatregels vaftgefteld, en allen, Éi het aangaat, ter naaüwkeurigftè ën onverbreeklykfte rvulling voorgefchreeven, naamlykt bi ,, Dat den Onroomfchen, dat is, dén Augsburg'fchen en Zwitzerfchen Geloofsgenooten, gelyk ook iden Nietvereenigden Grieken, alwaar zy, te weetent dde Proteftanten en Nietvereenigden Grieken, in geïnoegzaam aantal voor handen zyn, en het volgens hun tvermoogen doenlyk is, de private Godsdienft - OefFetining overal, zonder in aanmerking te neemen, of het cooit gebruiklyk geweeft is, of niet, van nu af aart vvergund word.
III. » Moet deeze private Godsdienft - Oeffening ia Ddd » |f gee»



>®S GEDENKSCHRIFTEN
~, geen anderen zin worden opgevat, dan dat de Proreltanten en Nietvereenigde Grieken voor hunne Bede-
„ huizen en Kerken geene Klokken, geenen Toorens cis geen Ingang, die eene Kerk verbeeldt, zullen toegeüaan, maar anders hun volkomen vry gelaaten zal worden, Kerken en Bedehuizen, waar zy willen, op'
„ te bouwen, en hunnen Godsdienst zo wel binnen de-
„ zelve, alsook daar buiten by Zieken, waar zy zig ook
„ bevinden mogten, te oeffenen.
III. „ Daar hun , Proteltanten en Nietvereenigden „ Grieken, voorheen reeds meer toegedaan is, zullen zy
in dat bezit blyven.
IV. ,, Wil Zyne Majelteit allen deezen Geloofsbety' deren, ook in die Landen en Steden , waar zy we> „ gens hunnen Godsdienst, geene Bezittingen of Inwooti ning, geen Burger-of Gilderegt, geen Akademifche
Waarheid of Burgerlyke Ampten tot hier toe hebben „ of bekleeden mogten, in het toekomende door den weg „ van dispenfatie het eene en het andere lleeds zondes 9, uitftel vergunnen.
V. „ Zulkn dezelven in geen geval tot een an'„ der Formulier van Eed, dan tot zodanig een, welk „ met hunne Godsdienllgronden overeenkomt, of to „ bywooning van omgangen of verrigtingen der domi „ nante Religie, wanneer zy niet zelve willen, gehou s, den worden.
VI. „ Zal by Verkiezingen en Amptsbegeevingen „ gelyk zulks by het Militairen met veel vrucht en zonde 3, de minlte bedenking gefchied, geenzints op het onder „ fcheid van Godsdienst * maar op de regtgeaartheid ei „ bekwaamheid der Mededingers, gelyk ook op hunnei ,, Christelyken en Zedelyken Leevenswandel eenig ei „ alleen naauwe agt gegeeven worden. Eindelyk.
VII. „ Is dit alles bereids aanalle de Kollegicn, Kreits r„ Ampten, Univerliteiten, Dominien en Magiftraaten „ welken het aangaat, ter fchuldige onverbreeklyke na
koming bekend gemaakt, en bevel gegeeven, om, vol „ gens pligt, over de ftipfte volbrenging een wakendoo, te houden."
Deeze zelve Verordening heeft Zyne Majefteit aan d Hongaarfche en Zevenbergfche Kanfelaryen , gelyk ooi aan den Hof-Krygsraad, ten opzigte van den geheele ^Militairen Staat, vervolgens aan de Grensdiftrikten, e



VOOR HET JAAR ifif. 1*9
tan de Nederlandfche en Italiaanfche Departementen laa" :en afvaardigen, onverminderd egter de meerdere Rech ' •en, welke, ten aanzien der openbaare Godsdienft Oeffening den Proteftnnten in Hongarye en Zevenbergen, uit tracht der Privilegiën, reeds toekomen. _ #
Her gevolg dezer Ordonnantie is reeds van die uitwerking geweeft dat , naar men berigt , de Proteftantfche { kamerheer van Wurmfer daadlyk die Functie verrigt , Jaar het anders maar een blooten tytel wasHetgepn men verder van de Staatkundige verrigtingen | fan het IVeener Hof verneemt zal de Lezer onder de Va.I derlandfcheGebeurteniften vinden, en verders is uit Wee* un niets merkwaardigs te melden dan dat alle mogelykc ' oebereidzelen worden gemaakt ter ontfangft van Zyne l ieizerlyke Hoogheid den Grootvorft van Rusland.
i Jjnii/fèn, thans mede een Lid der Gewapende Neutra» \ * liteit, en wiens Vlag tegenwoordig fterk op de Zeeën ei iweeft,en doorveelengezogt wierd,bevorderd in dezen
Oorlog niet weinig de Koopmnnfchap zyner Onderdaanen 4 en ten einde men konnë onderfcheiden wie, al of niet,zo4 danig zyn en dus al of niet regt hebben zig te bedienen W van Pruisfifcbe Vlag, en dus al of niet kunnen ftaat mail sen om,'in geval van bcleediging, op de befcherming « des Konings, heeft Zyne Majefteit goedgevonden uit te
vaardigen eene.
I NADERE VERKLAARING EN ORDONNAN« " T1E VAN ZYNE PRUISS1SCHE MAJEei STEIT, AANGAANDE DE SCHEEPVAART 4 ZYNER ONDERDAANEN BY DEN TEti GENWOORD1GEN ZEE-OORLOG,
1 L ^yne Koninglyke Majefteit van Pruiffen heeft wel , JLt in hoogftderzelver eerfte uitvoerige verklaring :° *' van 30 April 'dezes jaars bereids ieder een genoeg°| V. zaam doen weeten dat hoogftdezelve by den tcgenL woordigen Zee Oorlog eene ftipte Neutraliteit in acht 1' neemen wilde en begeerde dat de Scheepvaart Zyner. 1 ,, Onderdaanen op zodaanige wyze wierd gedreeven, J „ dat by gebruik van hunne natuurlyke Vryheid, dezel1, , ve geenzins tot zulken nadeele der Oorlogende Moeendheden misbruikt werde, dat deze gegronde red?«



79» GEDENKSCHRIFTEN
„ nen konden hebben om zig daar over te bcklaagen *A !
,, Daar nu openlyk werd voorgegeeven, en in ecmge v plaatfen geklaagt, dat Vreemde, en zelf Schepen, diev aan Oorlogende Natiën toekomen, zig van 's Konings „ Vlag bedienen , en onder derzelver befchu'tting eenen „ Sluikhandel dryven, %o verklaard Zyne Koninglyke „ Majefteit, mits dezen, gkgtigïjk, dat hoogftdezelve M aan niemand het gebruik Zyner Vlagge wil toeftaau v noch Pa>porten verkenen, dan die hoogffderzelver ioaa„ re enwerklyke Onderdaanen zyn, en, in die boeclaa,% nigbeid , met Huizen , Goederen en Bezittingen, in hoogjiderzelver Landen zyn ingezeten; dat, dien vol„ gens, wanneer vreemde Schippers, als mede zulke, „ die met geene Pruiflifche Paften zyn. voorzien , en zig „ van Pruiflifche Vlag bedienen . het geen Zyne Ko* v nmgl. Majefteit in de opene Zee niet beletten kan, „ hun door hoogftdezelve geene befcherming noch on„ derfteuning zal verkend , maar zy aan hufi eigen noodM lot overgelaten worden. In die gevallen kan Zyne „ Koningl. Majefteit voor dusdanig, door hoogftdezel„ ve ongewettigd en niet te beletten gebruik der Pruisiijïfcbc Vlag, niet. inftaan en verwagt, mits dien, var 3, de rechtvaardigheid der Oorlogende Mogendheden da j, zy zulks den waaren Pruiffifchen Zeevaarderen niet t< „ lafte leggen noch vergelden zullen."
,, Vermits het nu algemeen tot een veiiige Scheep „ vaart en ter opvolging van eene (tipte Neutraliteit zc 3, zeer niet aankomt op de Vlag als wel op de Paspor ten, welke de Zeevaarders, ter hunner wettiging, vat ,, hunne Landsheeren moeten hebben, begeerd zyneKo 3, ningl. Majefteit, ter voorkoming van allerlei moge „ lyk misbruik , vaftgefleld te hebben, en gelaft , mit v dezen,op het ernftigft en allerftrikft, aan allen hoogt! „ derzelver Onderdaanen, welke Zeevaart oeffenen ei „ Zeehandel dryven , dat wanneer zy Scheepen ei %, Scheepsladingen na vergelegene Mcireii,, Zeeën , Kus ,, ten en Waereldftreeken begeeren af te zenden, zy zij „ niet meer, zo als tot hier toe gebruiklyk geweeft is „ by de Magiftraaten of ondergefchikte Collegien, maa v te Bei lyn, by het K°ningl-yke Departemeut van bui „ tenlandfche Zaaken moeten vervoegen, alwaar mei tf, hun dezelve onder. 'tKoninglyk Zegel zal uitvaardi y x m'}Ks bevorens de gewone Cognoflèmenten ei



VOOR HET JAAR i7*i. W
j Srhfirtdaacïïnp, alsmede de zekere.
" ■ T, Lnao enafzonderlyk, moeten genoemd wor- „ tn ade, by fUinm e" l 0nderdaanei$ zyn van Zyne Kal d^rZ£^^, doorblveftigdeJtieftamngl. Pruilliicnc j i K m Bomeinkame-, l tien der ^ftratenm f m zich d
" ren van elke Pro^W - » è,mttigdbehben» J door tot een ^ffJ^^o&S&it P™ffi-
r? SdSSfa * ?» ^SSÏ blyven erf niet buiten fcbe Schippers ^«,7: Deze vermogen,
, ^« Orezond f» ^"^.-0 ^ Je Pasporten aan df tot om den tyd j:t « J nu«>, * Insgei%skua, , hier toe gewoone plaauej vere ^ Qo[t_
! nen en mogen die, welKe "J'y- Vrf nadeHa-
„ vens van G'«?'-^''™'ns dc' korthcid des tyds, de af, landen,™ de mgheid der Laadin-
" ^^d«^ffw^-^^ kreK'1
„, gen , met gev°e^h■ tt^e pebruiklyk is geweeft, by ,„ haaien, z.g> a1*™^ en aan de Krygs- en
,„ de Magjltraat der Stad £ Ooft-Friesland,
^f S oftde ^SmaatigOpzigtvan laatft,
gem., tot vaKrygu waarnceming van
„ Aangezien nu deztot ™J wurd bckend
,„ alle ^^ftS^|^t*igeUT deeerfteVer.„ gemaakt, blyIta s April, welke, mits
,„ klaaring des itonings > . ,» f(J dus dat de bet£ dezen, J^&^Ele Roningl. Onder-
tlT& Afvaart en Zeehandel doen, tot voor,
fchSftèn regel dienen moeten.
W FiNCKEiSSTElN; E. F. V. HF.RTZERG,
lieden van aan belang oPf/^jiSiM 7 en van deze Jgtingen der oorloge«de Moge„dheden , ^
■ tynuen wy melwen 4« WjJYd < J»



5|i? GEDENKSCHRIFTEN
fan deze Lingverwagtte ryke Vloot heeft zien binnen komen, namelyk drie Oorlogfchepen, welke aan Boord" hadden, als volgt:
■ Aan Boord van el Guerrero, twee Millioénen,87^,877. I-ialters aan Goud en Zilver in flaven; 9 Kiftje's inhoudende, ij-o mark gewerkt Zilver; 3 Kittjes met Smaragden; 1097 Coeroenen dito Cochenille; 208 dito Indigo'; 66 Cacao van Soconufco; 26 Killjes Banilles.
'Van el Arrogante twee Millioénen, 737,029. Piafiers aan Goud en Zilver in Staven; 8 KiÜjes met 305- Mark' gewerkt Goud en Zilver; 1163 Cerocncn Cochenilleï %$% Inuigo; 1 dito Cacao van Socomifco; 13 Mtllaret Banilles. ■ * ■ ■ »
• Van el Gallardo twee Millioénen 612,229. Piaftersaan Goud en Zilver in Staven ; 1 Killjé met 4 Mark gewerkt Goud en Zilver; 1174 Ceroeuen Cochenille; 103 dito Indigo; 14 Millares banilles.
■ Vervolgens is nog binnen gekomen het Fregat la Sanfa Mariha met de Laading, die in 't begin van den Oorlog in de Havana gelolt was ?n befta'at in 1134Ó. Piafters Voor 's Konings rekening, als mede 763449 dito voor' die der Kooplieden. Behalven deze word nog dagelyks' in Kadix verwagt een Convooy van 62 Koopvaarders ' die met de bovengenoemde 3 Oorlogfchepen dë;> 23 Ju-' 3y uit de Havana gezeild maar onder het geleide van 'r Oorlogfchip el Aftuto by de Bermudes - Eilanden zyn agter gelaten, voerende gezamenlyk eene Carga van vier duizend en 28 Ceroeneri Cochenille; 234 Indigo; 10 Kiftjes Banilles; 1447 Ccroenen Catao; 90341 Killen SuykerJ 780 Tiersjes Droogeryen; 21671 Quintaalen Campechë Hout; óf 1. bereide H.uyden ; 37933 onbereide dito; 340Ö Quintaalen Koper; 2$- Ceroenen Schildpad; 189 dito Rollen Snuif Tabak; 8yó dito Katoen; 1S9 dito Cevadllüt Snuif; 76 dito Feper; 139 Stuks Hout ; 6 Botïfas On foort van Flcflen) O'y van Hout.
Dit zal zekerlyk niet weinig de gemoederen der Span» jaancien. verheugen'en lult inboezemen, maar daar tegen heeft Spanjen de onaangenaame tyding bekomen dat de muiteryen in Peru; met het vangen van het Opperhoofd der Muitelingen niet opgehouden zyn , dan zyn voorbeeld door verfcheide anderen zyrj gevolgd , in zo verre, dat de Provinciën van Tucuman , Popaydn, ea Santa-' ié, ook aap 't muiten zyn geilden en 'het Hoc-fd des
Prö-'



VOOR HET JAAR 17S1. 793
Freiidents van den Raad door 't Volk wierd geëischt, dan 't welk by nog gelukkig door de Vlugt ontkwam. ' Het verhaal der Opftand inPeru In ons; voorig Stuk medegedeeld, is deraal ven geen louter verdigtzel, maar een verkeerd verhaal van eene wezenlyke gebeurtenis, en ten tewyze dat Spanjen al op meer <ian eene wyze gevaar loopt van geftoord te worden in 't geruft belit van deszelfs Amcricaanfche heerfchappyen, kan dienen het geen de Miflionaris én Jefuit Beijer in zyne reize na Peru ïegt', namelyk dathy zig in'tjaar njz. bevond in de Stad Suako, weleer de verblyfplaats van de 1NCAS, of Inlaudfche Koningen yin Peru. welke Refidentie, nog heden de voornaamfte onder alle de Berglieden gerekend word , zynde groot en wel bebouwd. Hj zegt dan „ dat eenige dagieizen van dezelve, aan gindszyde van „ het hoog gebergte, zig een zeker Vorft ophoud, dien „ de S'paanfchep als een Rebel aanmerken, maar wel„ ke, niet te min, zig eenregtmatigen Koning en Heer van Peru noemt, en voorgeeft van de ouden Incas af ',' te (lammen. Byna alle de omgelegen Volken , die ]] eene groote menigte uitmaken, hebben zig met hem !• vereenigd, en volgen hem op den eerften wenk. Zyn ,, gebied begint aan gindszjde Tarma en de aldaar zyn.( de Rivier. Zyn gedurig oogmerk is, te eeniger tyd, „ het geheel Kouingryk van Peru, wederom, aan hem. , te verbinden, door dien hy zegt, dat de Spanjaards ,', het zelve weleer, op de onrechtmatiglte wyze, zy„ nen Voorvaderen ontweldigd hadden. Reeds ver' fcheiden malen was hy, met zyn aanhang, in de'gebergtens byeen getrokken, en het ftond te vreezen, dat hy, by bekwaame gelegenheid, niet nalaten zou, , geheel Peru met een verbazend Heir, te overvallen, en aan zyn wij te onderwerpen, vooral, door dien het Spaanfche Hof aldaar weinig geregelde Manfchap, „ en noch minder goede Veilingen bezat, en derhslven zyne overmacht bezwaarlyk weêrftand zou kunnen '„ bieden. De nieuwbekeerde Indianen, oorfpronglyke Inwooners des Lands , waren gefladig over de Re„ geering misnoegd,en konden wel eens deeerftenzyn, „ die zig by dezen lnlandfchen Koning voegden. Hy „ zou op zekeren tyd, aan twee Jefuiten, welke deOnJ der-Koning van Lima, by 't leven van FERDI„ NAND den VI, aan hem afvaardigde, gezegd hebD d d f ben



794 GEDENKSCHRIFTEN
„ ben dat de Spanjaards verkeerd oordeelden, wanneer „ zy meenden den geheelen Stam der lucas uitgerooid „ te zyn, en dat hy fiechts den laat/ten ware, want dat ,, hy noch Vader van vier Prinfen was. "
Gibraltar wederftaat nog even moedig als voorheen de onophoudelyke poogingen van Spanjen om die Velling te bemagtïgen, en Minor ca, fchoon geheel in de magt van die Mogenheid, behalven het Fort San Fellpe, zal waarfchynlyk nog vry wat bloeds kollen, alvorens het deu Engslfiben uit de hand zal gewrongen zyn. Het is wel waar dat de magt der Belegeraars, nu de Franfche en Spaanfche verfterkingen zyn aangekomen omtrent de socco Man beloopen, en de Belegerden flegts een paar duizend Man hebben, fchoon anderen 't getal op ruim 4000 bepaalen, maar die in ons voorig Stuk gezien hebben de moeylykheidom'tvoorn. Fort te naderen, zullen Zig ni-t verwonderen dat er eene menigte fneuvelen zal ' alvorens men de formeele Belegering aanvangt, en dus die onderneeming zulk een fpoedig einde niet hebben zal als men zig in 't eerft wel had voorgeftcld.
Tfrankryk is thans geheel en al vervuld met de regtmaatige vreugde over de geboorte van eenen ThroonsUpvolger, waar van wy reeds in ons voorig ftuk een enkel woord hebben gezegd, De vreugde blyken wegens de voorn. Geboorte door alle (tanden betoond , zyn zo menigvuldig geweeft, dat de Hof-Courant zelve, waarin diergelyke gebeurtenifien anderfins (en hoe veel te meer nu, by zulk eene allergewenfchre geleegenheid, ) getrouwlyl: vermeld worden , genoodzaakt geweeft is de opgaave daarvan af te breeken, en alles met het navolgende beknopte Artykel te beduiten: " Van alle kanten „ ontfangen wy berigten van de vreugde bedryven en „ dankzeggingen voor de-blyde geboorte van den Heere „ Dauphin , van wegen alle de Ordens der Franfcbe „ beeftelykheïd, alle de Regeeringen der fteden, en alle ,, de Corpfen Burgeryc ; mnar deeze menigvuldigheid „ zelve dier bedryven, die ten bewyze (trekken, dat de „ vreugde en het heil des volks, na eerft de Wieg van „ den tieere Dauphin omringd te 'hebben , voorts door „ ganfeh Vrankryk verfpreid zyn, belet ons om dezelven „ allen ftuk voor ftuk te melden,ai* waardoor wy in al te



VOOR HET JAAR 1781 79?
% lange herhaalingen van gelykluidende artykclcn tonden " vervallen." - Voor 't overige kunnen wy nog melden dat de Koning ze!ve eene Minne root den Dauphin beeft opgezogt, en tot dien weezenlyk gewigtigen poft 'Se weekegof bedurvene Hof- of Staat-Dame,, maar eene frlsfe, gezonde en kloeke Tuiniers - Vrouw, in den omtrek van Parys woonachtig, verkoozen heeft.
Onder de menigvuldige Collegien en Corpfen welken Zyne Majefteit in perfoon zyn komen gelukwenfchen, moet vooral niet met ftilzwygen gepafleerd worden hèt doorluchtig Corps der Vts-Wyven van Ferfath les Voor eenige dagen werd hetzelve by den Koning ter' Audiëntie toegelaaten ; waarop die geene van den hoop, welke de meefte bekwaamheid ofte vrypoft.gheid bezat, (en met deeze laatfte gaaf zyn ïe allen ryklyk bedeed;) als het hoofd dier achtb re deputatie dc navolgende beknopte aanfpraak deed: Smr! JVy kunnen U vief beter uitdrukken, boe zeer tn in onzen fcbtkzyn met de geboorte van den Heer Dauphin, dan door U te zeggen, dat gy een meefterftuk gedaan hebt. De laatfte bewoordingen waren'cigenlyk iets ruuwer, iets meer m den trant van de dagelykfche taaie der Spreekfter, doch wy hebben die welvoégelykshalyc verzagt. Althans de Koning, en na hem het ganfche Hof, barfte uit in een inidkeelfchen lach, en Zyne Majefteit g,f in een vrolyken luim het volgende antwoord: Goede Vrouwtjes, i/c heb by deeze geleegenheid al vry wat. Complimenten aangehoord , doch , dit kan ik U verzeekeren: met een zo ladrukkelyk, als dat van Wieden. En hier med? kreeg deeze aanziendyke Deputatie , na een edelmoedig gefchenk voor haare welmeenendhcid ontfangen te hebben , haar affcheid. > „ „
De Proceffie der Invalides, met den Baron d hjpagnac Gouverneur van het Hotel der Invalides, aan het hoofd, die insgelyks hunne deelneeming m het geluk van Vorft en Volk in perfoon kwamen betuigen, was mede eene zonderlinge vertooning , fchoon van een anderen en zelfs eenigzins aandoenelyken aart. De ftatelyke optogt van zulk eene lange rei uitgediende Pranjcbe Helden, achtbaar door hunnen ouderdom of verminkte lcdernaaten, de kentekenen hunner vorige dapperheid, was ïeekerlyk een allertreffend ft Schouwlpel. Ook was nielüaad hunner, die flegts even voort kon hompelen , te



£9.5 GEDENKSCHRIFTEN
rug gebleeven ; terwyl de weinige anderen, die niet ii* fiaat waren den marlih te volgen, hunnen ongelukkigea toeftand nu als het ware het flerkll gevoelence traafleu van fpyt en droefheid Horteden.
De geboorte van den Dauphin is eeii tydftip, 't welk tyna alle kouften en weetenfchappen beezig houdt : De Schilders maaken toepaffèlyke Schilderyen; de Plaa'tfnyders Plaaten ; de Dichters Vaerlën ; de Dansmeeliers Balletten; de Modekramers Ornamenten; de Auteurs Boekjes; de Timmerlieden Uithangborden, enz. enz. alles op den jonggebooren Dauphinmepaffehk. Doch onder alle deeze vernuftige voortbrengzelen is'inzonderheid , (gelyk hier dqch omtrent alles een mode plaats heeft,) wel het meeft in zwang het maaken van RaadZfltjes, waaraan de oploffing altoos zyn moet Mmheer de Dauphin. Dit is thans de geliefde beezigheid in alle iatfoenelyke gezelfchappen , en die in dit werk gelukkigft flaagt, het meeft wellekom. Tot een Haaltje voor de geenen , die der Franfche taaie kundig zyn, diene het navolgende:
Favorable Météore,
Je fuis né parmi les Lys: Fils du Soleil, dès mon aurore
Je mets en feu tout mon Pays: Et c'eft ce Pays, qui m'adore.
De Dauphin by den doop de naamen ontfangen van Lodeivyk - Jofepb - Xavier
Ten aanzien der Staats - Verrigtingen zyn zedert de voorige Maand geene byzondere veranderingen voorgevallen, en blyft dus nog het reikhalzend verlangen na da berigten uit A'oord- America, daar nu alles een befliffenden llag voorfpeld, vermits thans de ganfche Vloot zigby malkander bevind, eti men wept dat de Admiraal Greaves na de Chefapeak - Haa% gezeild is om den Graaf de Graffe te bevegten en , zo mogelyk , den Lord CornwaUis te ontzetten, van welk gewigtig tydftip miffchien eene ganlche omwenteling van maatregelen zal voort vloeyen.
Inmiddels kunnen wy hier plaats verleenen aan een Reglement des Konings, bereids den 30 September uitgevaardigd, doch in deeze Maand eerft gepubliceerd en betreklyk de Pryzen, welke door Franfche Kaapers in de Havens dezer Republiek opgebragt worden of door Kapers



Voor het jaar 'M
hm van Hunne Hoog Mog. in de'Franfche Havens en beftaande in i s Artykelen van dezen inhoud.
Van wegen den Koning.
Zvne Majefteit zyne begeerte willende bekend makerij omtrent de Pryzen, welke Zyne Onderdanen in de havens van de Staaten Generaal mogen opbrengen ; als meede die van gemelde Heeren Staaten in zyne havens zullen gevoerd worden, ordonneert en beveelt:
Art i De Pryzen, welke door de Kapers van Zyne Majefteit op den Vyand gemaakt zyn, kunnen in de Ha• vens der Staaten Generaal binnen gebragt worden, t zy voor de Kapers, om zig te nerftellen ter voortzetting van derzelver kruistogt, of zelfs, indien zulks nodig mo^te weezen, de pryzen aldaar te verkoopen. _ _ 2 Ingeval van het bloot ankeren, zullen de Kapiteinen geleiders der pryzen verpligt zyn, om voor de Reecering der Plaats te paffeeren eene declaratie, houdendé een verhaal van de omftandigheden dtr neeming, en de reden van hun ankeren, zullende verder gehouden zyn, de voorfz. Regeering te verzoeken, zig op de gemaakte pryzen te begeven, en die onder het Zegel te ftellen, of Inventaris te neemen van het geen niet wel kan verzegeld worden 5 ten einde de wettiging daar vanj door de U toeters van de Admiraliteit in Vrankryk gefchiedde. _
3 De Koopmaufchappen, aan bedert onderhevig, of zelf'andere goederen, des noods van nut, voor de Schepen, zoo lang zy geankerd leggen, kunnen in devoorz. Havens hunner Hoog Mog verkogt worden, na de bekome goedkeuring van de Regeering der PUwtfe, alwaar de Prys zig bevind, en onder hunne directie, door den ge wormen Vendu - Meefter, waar van door den PrysMeefter verklaring naar Vrankryk moet gezonden wor-
^4 In gevalle de Geleiders der pryzen door de Rhee.: ders of Kapitein van den Kaper gemagtigd zyn geweeft, om de gemelde pryzen in de havens van de Staaten beneraalte doen verkopen, zullen zy gehouden zyn, de Regeering der Plaats te doen verzoeken , om te voldoen aan de formaliteiten, die door 't 41. Art. van dc decla* talie van Zyne Majefteit van den 24 Juny 177a voor-
ge*



798 «SÈDÉNKS C HRI FTE N
iS^teffigten" * ^ f* "*?
f. De expeditien 'der gem. procedures-, en de origineele en gecopieerde ftukken zullen gezonden worden aan den Secretaris Generaal der Marine, te Parys; waar na de Kapitein, geleider der prys, of zyn Commiftiona' m-Tal kunnen verzoeken eene proviu'oneele Verkoping der Waaren en Efteöen , aan bederf onderhevig f j Zeïts de geheele Verkoping dier pryzen en vau alle Koopgoederen in dezelve-, ïn d.eform, als voorgelchreven is aan de pryzen, die in de Havens van het Könihgryk opgebragt worden , door 't 4y Art. van gem. declaratie van den 24 Juny 177S.
6. De ontlaading,''t Inventaris, de Verkoop^ en dé evermg der gemelde pryzen en der Koopgoederen, zullen gefchiedcu volgens die formaliteiten, welke in dé Havens van de Staaten Geaeraal gebruikelyk zvn • de Kapiteinen, geleiders der pryzen-, zullen gehouden 'zyn om de part.cuhere;afreekeningen of een beknopte lyft van
t product der pryzen, en der koften, by die gelegent" heid gemaakt, te rapporteeren, om in de griffie der Ad-" rniralite.ten van de Plaats der Uitrufting door den Kheeder ter bewaring gelegt te worden, volgens !t f 7 Art van de declaratie van deu 24 Juny 1778, en >t befluit yan den Raad van den 4 Maart laaft leden; en de
va^df plfl^nHg0eïrPryn-lUllen *™ ^ Admiraliteiten van de Plaats der Uitruiting gezonden worden, om aldaar geregiftreert te worden. '
7. Alle de Krygsgevangen, die aan boord der Fran* Jcbe Kapers zyn, dewelke in de Havens van de Staaten Generaal ren Anker komen, of aan boord der pryzen, die derwaards gebragt zyn, zullen zonder vertoef aan de Gouverneurs ot Magiftraat der Plaatzen worden overgeven, om bewaard te worden , in naam van Zyne Majefteit cn onderhouden op deszelfs koften, zoo als ook zal gefchieden in de Franfche Havens met de gevangenen, doar de Hollandfche Kapers gemaakt: egter zul* len de Kapiteins, die pryzen naar de Havens van 't Konmgryk te rug brengen, gehouden zyn, om 2 of 3 der voornaamfte gevangenen te houden, om van de Admiraliteit ondervraagt te worden, en te dienen tot berigt. «. p u perS Vln, de Staaten Generaal kunnen hun» «e Fryzen brengen of laatca brengen in alle de Havens
ram



VOOR HET JAAR 17*1. 7»
van de Hecrfchappye van Zyne Majefteit het zy om Sar te blyven, tot dat dezelve weer m ftaat zyn, Zee te kiezen het zy om geheel verkogt te worden.
o Ui geval de pryzen alleenlyk ten Anker Komen, zullen de Geleiders derzelve gehouden zyn, orn binnen de 24 uurgn , zedart hunne aankomft hunne Declaratie « doen voor de Officieren der Admirahte.t dewelke zig aan Boord der genomen Schepen zul en begeeven , om te verzeegelen en een korte befchry ving te maaken van dat geene f hetwelk onder de Zeegels met kan bevat worden, zynde het niet tocgelaaten , om tets van boord dier pryzen te brengen, onder ftraffe begreepen in het Arreft en Reglementen van Zyne Majefteit.
,0. Egter permitteer. Zynt Majefte.t aan de gemelde Kaapers van de Staaten Generaal, om de Koopwaaren, aan bederf onderhevig , en zelfs andere Koopwaaren, om aan het nodige van het Schp te voorzien, geduurènde den tvd van het Vertoef, te doen verkoopen; mits Tperm ffie^er van door een Requeft aan de Officieren der Admiraliteit, voor dewelken tot die Vcrkooping zal overgaan worden, worde gevraagt.
1 Als de Onderdaanen van de Staaten Generaal hunne pryzen in de Havens van het Koningryk willen doen verkoopen, zal de Kapitein, die de prys genomen heeft, of de Officier, die gelaft is, denzelven te ge eiden, ge. honden ■, de Officieren van de Admiraliteit te ver. zoeken, om aan de formaliteiten , voorgefchreeven door Jet 42 le Art. van de Declaratie van Zyne Majefteit van den\a lunv 1778 te voldoen, en zal die verkoop ge. fchieden geLmemlyk met den'Conful of Charge d'Affa.res van de Staaten Generaal, indien er een is; en indien er geen is, dan in tegenswoord.gheid van den gemagtigden van den Kaaper,en zullen de Affchnften dier procedures en de origineel* ftukken geadreiTeerworde» aan den Secretaris der Admiraliteit van de: Staaten Generaal, van dewelke het Oorlogfchip of Kaaper zil afhangen, om aldaar gebragt te worden voor het ger.gte
OV,eLdDVrKapiteins , Geleiders der Pryzen, of hunne Commiffionarilfen , 'zullen d. Officieren der Admiral,teit kunnen verzoeken, om provilioneel te verkoopend* Waaren en Effecten, aan bederf onderheevig, en zelfs aüe de Koop-Goederen der Laading van den prys, wan-



3oö GEDENKSCHRIFTEN
heer die hun, uit de ftukken aan boord, en uit de o»* dervraaging der Gevangenen, zal toefchynenj van den Vyand te zyn, zó als vdorgefchreeven is aan de pryzen-, door Franfche Kaapers genoomen,, volgens het 45- Art. van de Declaratie van den 24 Juny 1778.
13. De ontlaading , het inventaris, en de levering der gemelde Pryzen en Koop-Goederen , zullen gefchieden jn tegenwoordigheid der Admiraliteits Heeren , welker Vacatiën tot de ontlading , inventaris, en levering der Koop-Goederen , op de hëift zullen gebragt worden, volgens Inhoud van het yi Art. van de Declaratie van den 24 Juny 1778, gemeldë Officieren zullen tot de particuliere Vereffeningen van het Product der pryzen niet overgaan , dam wanneer zy door de belanghebbende parthyen er toe verzogt zyn; maar in alle gevallen , in, dewelke er meer affchriften zouden moeten gegeeven worden, zal voor de tweede en derde aan den Griffier niet meer betaald worden , als de prys van het geftempeld Papier, en de koften van het Schrift, alles volgens de Tarif van 1770.
14. Alle de Koopwaren, voortkomende van de pryzen , door de Kapers der Staaten Generaal gemaakt, zullen onderhevig zyn aan dezelfde laften en formaliteiten, als de Koopwaren dier pryzen, dewelke door Franfche Kapers genomen zyn, volgens 't-befluit van den Raad van den 27 Augüftus 1778, 't welk zal nagekomen worden van de pryzen, door gem. Kapers der Staaten Generaal gemaakt.
iy. De Kapers der Staaten Generaal kunnen dc ge<vangenen, met dewelke zy belaft zyn,den Commiliariflen der Havens en Arfenalen der Marine ter hand ftellerf; en zullen er ordres door Zyne Majefteit gegeven worden, opdat die Gevangenen gebragt , bewaard en onderhouden worden in de Plaatzen en Kafteelen , op koften der Staaten Generaal, en op de eerfte requilitie losgelaten, het zy om uitgewiffelt, het zy om naar elders overgebragt te worden.
Groot- Brittannien leverd méde, zo min als haaren moedigften enthans werkzaamften vyand Vrankryk, thans veel byzonder Staats - Nieuws op. Het Parlement nog niet vergaderd zynde, is men onkundig hoedaanig den.
mini-



VOOR HET JAAR 1781. Sor
mimfteriaalen invloed in die Volksvergadering 7.yn zal, indien voor deszelfs byeenkomlt geene tydingen mogten komen, die de Natie geruft (lelden omtrent het noodlot van den waarlyk dapperen Lord Cormvallis , het geen zekerlyk veel 'bekommering moet veroorzaken , daat men dien Krygsraan met een Corps van 7000 Man by zig als omcingeld ziet, door een vereenigd Franscb en Americaanscb Leger, dat -16000 Man fter'k is en aangevoerd word door de Hoop van America , namelyk Washington, welke, door een Meefterftuk van Krygskunde, oen ~Britfc}>en Generaal Clinton te Nieuw - Tork, door eene vermeende Onderneeming op die Stad , om den Tuin heeft weeten te leiden, en te beletten om Cormvallis, in. t-yds onder (land te zenden, terwyl hy zelfs, in alleryl na Virginien fnellende, zig met den Sraaf tie Rocianibeau, met den Marquis de la Fayette en met de vetsch aangekome Manfchap uit de Vloot van de Graaf de Grafje vereenigd, zyn Leger n'ederflaat, op den Afftand van nog geen 600 Schreden, het zelve begraafd en bereids den 9 Odfober de Bomben doet affnorrën op de Legerplaats van Lord CornwaUis, die de preffamlte Erievea fchryft aan Clinton om byftand, met dat gevolg, dat die Bevelhebber 7000 Man ter zyner ontzetting doet ïnfchepen, aan Boord eener Vloot van z'f Schepen vart Linie, twee Vyftigers, agt Fregatten en 4 Branders, die gezamentlyk den 19 Oétober van Nieuw - Tork afzeilen , doch van weinig nut voor deu omcingelden Lord zullen kunnen zyn, zo 't hen mislukt de Franfcbe Vloüt uit de Chefapeak te ve'rdryyen , welke daar ten getale Van 33 Schepen van Linie geankerd is.
De gewigtigheid dezer zaak heeft zodanig den aahdagt 'Van een ieder daar op doen veftigen, dat men fchier ver:-geet het Voordeel dat de Engelfchen in dat Waere'ddeel !• hebben verkregen , en hier in beflaat: Dat de Brigadier ' Generaal Arnold.. zig op bevel van Clinton, met twee i Regimenten na Nieuw-Londen, zynde eene Stad in Cou\ vecticut, had begeeven, om dezelve te verwoeden, gelyk hem ook gelukt was , echter niet zonder grooten tegenftand der Americaanen by het Fort Grieswold , of Gaswel 20 dathy, volgens particuliere berigten, daar by we! 400 Man heeft gelaaten, maar in tegendeel had Arnold verbrand 10 of 1 z vyandlyke Schepen , en onder die ,dtie of vier gewaapenden een met Scheepsbehoeftens geE e e )**-



Soa GEDENKSCHRIFTEN
laaden, als mede een groote party Weft-Indifche Goederen ; omtrent 5-0 Stukken Kanon wierden vernield, en men tr3gte zulks te doen met een Krnid-Magazyn en Barakken voor 300 Man , maar de Heer Le Moine, daar toe door dea Heer Arnold gelalt, kon deze Ordres niet uitvoeren.
Ouder de Schepen, die verbrand wierden, was er een welke een groote party Kruid in had, zonder dat men zulks Wift, en door het opfpringenvan dit Kruid en de verandering van Wind verfprcide zig de Vlammen na de Stad welke ongeliikkiglyk , zegt Arnold, onaangezien alle poogingen om zulks te verhinderen, vernield wierd.
Men heeft er behalven het Gefchut onder anderen gevonden tó8o, 18 Fonds Kogels ; 2100 dito, 12 Ponders; 290 dito, 9 Ponders; rco dito, 6 Ponders; 200 dito, 4 Ponders; 40 dito, 3 Ponders; 106 Franfche Musqnetten ; tn ijo Quintaalen Buskruid; de geheele fchade word op 140,000 P. St. gerekend. - Men merkt niet te min by deze gelegenheid aan dat, aan deneenen kant, onzen Voorfpoed by het FortGmïvoldde. Americaanen? wel yerwondering over onzen moed maar geenzins eenige agting voor ons kan inboezemen, en dat, aan den anderen kant , aangezien ons overmaatig verlies, nog eene. Vieforie van dien aart zo erg zoa zyn als een Nederlaag.
Deze geheele famenloop doet zeer verlangen na de Vergadering van het Parlement, temeer daar men meend dat de Minifters den ganfehen toeitand van zaaken aan die Volksvergadering zullen voordraagen, en laaten oordeelen, welke' maatregelen er by de hand dienen genomen te worden. Provilioneel is het in 't Parlement van Ierland, aan de Hof party aldaar gelukt den Koning eene fublidie van 300,000 P. St. toe te liaan, of fchoon de Heer Flood, ouder anderen daar zeer tegen was en aantoonde ,, dat de grootfle fchuld, welke de Natie voor „ dgn jongften Oorloog had, was 371,000 P. St. en tot ,, het jaar 1761. alleenlyk beliep 5-30,000 P. St.; dat in „ 't jaar 1771. de nationaale fchuld was 780,000 P. $t., „ dus een derde verhoogd, en dat die fchuld in 1779. „ reeds bedroeg een Millioen en 74-7000 P. St., welke
., vfthooging alleen meerder was, dan de geheele Schuld
„ van aen jongiten Koltbaarcn Oorlog; dat zedert 1779,
„ OIi«



VOOR HET JAAR iy$t. ' %*,
v
h onze Schuld met 67co.oP.St. was vermeerderd; datmen i, [hans, de Annuïteiten daar onder begreepen, 2 Millioénen en 376000 P. St fehtridig was en dat, zo daar nu " no r by k wamen 300,000 P. St. welke men zeide dat " gevraagd zouden worden, de geheele Schuld zoU zyn 11 2,667,000 P. Sr, weshalven men in 4 Jaaren tyd?, i.icio.ooj P. St. meerder Schuld gemaakt had dan by ', alle Oorlogen was gedaan, welke korte' ichets van den '„ (laat van een Luid, dat geen Finaniftn bezit, elk een è, moet! verbaazen, en hy to.mde klaar dat, terwyl E-i„ geland,* tCgeiï een ieder vegtende, haar oude fchuld „ 'niet boven een agtfiè had verzwaard, wy binnen de j, tien jaaren, en wel terwyl het K&nmeryk geen Oori, log ondervond, onze Schuld een vierde vermecrdeid „ zagen.
Men is er evenwel over het algemeen niet zeer vergenoegden, want toen den f dezer de Vrywilligers paradeerden, wierd aan den Voet van het Standbeeld van Koning 'WILLIAM ata Gefchrift opgehangen ^waar 1 op metgroott Letteren, geleeezen wierd : 1. De FryveiU , ligers van Ierland. 5. Kcrwagten een wezenlyk vryen llan• (lel. 3. Eene Verklaaring van Rechten, h.froeplng icr . Muitery Bill enz. of anders ... 4- roemwaardige .Staats-Omwenteling. ' 1
Daar men nu hier een fchets ziet van de Schuld , wel!ke het Koningrvk Ierland beeft moeten maaken, zal niet !on"cpart zyn hier by te haten volgen het Tafereel van de overmaatige Schuld , waar onder Gro't - Brittannien >zu°t en die wederom nog zal moeten verzwaard worden 'met 16 Millioénendie men voor het volgende IJaar'zegt nodig te zullen hebben. Zie hier het bewufle Tafereel:
tin 1776. Zeegels op de Aflens - 30,000) .
— op de Nieuws- 1
papieren - * i3,oooi
_ — op de Speel- 73,000 P. Se
kaarten ----- - 6:ooo^
Vefhóogirig vrui Carofie {
Geld" - - .? - . - 19 ocoj
s 73,oeo P. St,
Eee 2 In



fr' GEDENKSCHRIFTEN
van de andere zyde 73>ooo P. SU
Belafting op de Dienft- »
boden - - - - - 105,000 r
Zeegels ----- 55,000}
Verhooging van de be- v 2+2,000 P.St.
lafting op das - - 45,000 J Idem op de publicque
Verkopingen - - - 37,000j
J» 1778. Belading op .de huur ]
der Huizen - - - 264,0001
Verhoogde Belafting op j 336,000 P.St*
de Wynen - 72,eoö I
ïn 1779. Belafting op belafting, "\ dat is 5 p C. verhoo- ï ging op 't inkomend 1 en uitgaand Regt, als ^478,000 P.S£i
mede op den Accyns 314,000' Belading op •de Poft-
paarden ... - 164,000!
Sn 1780. Verbooging der belafting
op de Mout - - - 310,000 ;
Idem op de kleine En- j
gelfche Wynen - - 20,617 I
Idem op de Geeft van
EngelfcbeL\qaeat - - 34,557
op de Brandewyn 35.310
. opdeRum (Taffia) 70,958
2de verhoogde Belafting
op de Wynen - • - 72,000
Verhoogde Belafting op "1701,616 T.Sti
den uitvoer van Steen- *
kooien - - - - - 12,899
5 p. Ct. Verhooging op
! de bovenft. Belatlinge 46,193 2
Verhoogd Regt op 't Zout 6v, cod
Verhooging op 't Zeegel 21,000
Permilfie, om Thee te
verkoopen » - ' ' 9,082
Iji3o,6i6P. St La



VOOR HET JAAR i7Sr: tof
van hier nevens 1,830,616 P.St, i!n 1781. sp.C «p deMout, !>e- ]
' halven de Zeep, KaarTen en Vellen - - - i5°>o°°j
Escompte van de Doua- » ne - - - - - 167,000 j
Belafting van 1 ftuiv. 3 p.
per pond Tabak • - 61,000 fSH.OOOjP.bt.
Idem één halve ftuiv. per
pond Zinker, zeedert J ingevoerd - - - - 326,000*
Belafting op Papier - - i; 0,000 J
Idem op deAlmanaks - io.ogÖj
9,644,616™ St.
De Nationaale En&lfcbe Schuld (namentlyk de geveftigde)
beliep den 5 Julf'78i. • • • I77.">«.«*> De Interene, op het Pnblicq jaarlyks 6,8?9 000 P St. De ongeveiligde Engelfche fchuld, daar nog geen belading
door het Parlement van geregu'eert Is , is als volgt: Schuld van dc Marine op eerften January 1782.
circa • - . • , 0 000,000
Extraordinaire van den Oorlog . • • 3,000.000 In de laatfte Parlenients Sesfie toegeftaan . 1,000,000 Schuld van de Artillery .... 1,000,000, Extraordinaire voor de Marine . . . • 1,030,000 Exchcquer Briefjes in de Circulatie voor om, » . . 4 000,000
trent ^
Van de Bank opgenomen . • - J2'0 °'00°
21,000,000 P, Srv
• Vermderfteld, dat er beladingen, door her Parlement gelegt zullen worden, en dat men die 21 Millioénen P. St., zo als de laatfte jaaren zal negotieeren a 5 en één halt Intrede, dan zal de Intrede Uedraagen . . 1,155.000 r. öft.
Recapitulatie.
De geveftigde fchuld bedroeg dan den 5 July 1781 • • • 177=206,000P.
De oaseveftigde dito op eerften January l782 . l 2i,c0o,qc0_ ^
Beloop van de gantfche fchuld- . • igl.soG.ooo^St-
De Beladingen voor die goreftigd* fchuld.
Eee 3 v».



ftfcé .GEDENKSCHRIFTEN
De Belaftmge , die nog voor de ojzgevesdigde fchuld zoude moeten gevonden werden ..... 1,154,000
Dus zoude de beladingen moeten opbrengen, om de Intrede van die beide fchulden te betaalen 8,044.000 P. St.
Den eerden January 1776. moeden de Engelfchen aan beladingen ópbrenfgen , QfU de fnTréflë van de nationaaleSchuld te betaalen , circa 4,300,000 — en den eerden January 1781 8,044,000 P. St.; dns zyn de beladingen in Engeland doot de» Americaanfcben Oorlog byna verdubbeld, -tWaar wjj dat heen? Yder onpartydig en oordeelkundig Menfch kan ligt bevroeden, dat zulks de totaale ondergang van Engeland moet uitwerken.
Niet zonder reden is te dugten , dat Engeland, daar men zegt de Geldleening in het vo.>rige jaar niet vol gekomen is , moeite zal hebben, om de j6 Millioénen , die men voor het volgend Jaar nodig zal hebben, te vinden , te meer nog wanneer deu nood-lortigen flag dat de dappere Lord Cormvallis zig niet heeft kunnen redden ter ooren komt der Natie, die reeds een geruimeh tyd den jitnericaanfeben Oorlog met weerzin heeft zien voeren en nu moét endervinden dat een xvelgeoefténd Corps van 6coo Man, aangevoerd, door een hunner kundiglle en moedigde Generaals, benevens ïh'eo Matroozen op den 19 Óétober zrg aan de zegevierende Wapenen v«n Mrashiugton eti Rochambeau heeft moeten overgeeven,zo als op dit oogenblik gemeld word berigt te zyn, door den Hertog de Lauzun, welke met die gewigtige tyding den 19 dezer te Ferfailles is aangekomen. Gaarne wenfehteu wy thans in (laat te zyn daar van de nadere Omllandig'icden op te geeven; dan tyd en plaats ons nopende af tebreeken, moeten wy nog een Oog over de Vaderlandfcbe Zaaken flaan.
Het Jaargetyde th'ans weinige werkzaamheid aan de Zeevaart verfchafTcnde, en waar in toch de Zenuw van 's Lands Welvaart gelegen is , zou er weinig byzonders te melden vallen, indien niet de Refolutie des Keizers tot "het ontmantelen Van ettelyke lkrke plaatfen in de Ooftenrykfcbc Nederlanden, waar in Hunne Hoog-Mog. recht hebben Garnifoen te houden niet weder een byzonder ftuk voor 'sLezers aandagt oplever?



VOOR HET JAAR 1781. 807
verde. Deze Refolutie wierd door den Prins vanStabremherg aan den Heer Hop, onzen Miniiter te Bruijel, berkt door de volgende Nota :
, yne Keizerlyke Majefteit, welke thans zelfs zyne
' ^Nederlandfche Provinciën heelt bczigtigd , heeft,
l onder anderen, opgemerkt dat het, om verfcheide redenen, niet meer gevoeglyk was daar itl alk verfterkte Plaatfen te behouden, en dien Volgens beüoten, de
l Hechting , met hetgeen daar uit volgd, van het grootlte gedeelte, welke tot hier toe in wezen is geweeft. „ In gevolge van deze bepaaling heelt zyne Keuerly-
, ke Majefteit aan het Generaal Gouvernement der Ne. ! derlanden gelaft , van wegen hoogftdezelve hier van ' kennis te geeven aan Hunne Hoog-Mog. de SraatenGeneraal der vereenigde Provinciën , om , ten dien opzigte , de behoorlyke ordres te geeven aan de Generaals en andere Officieren , welke hunne 1 rouppes
J in zyner Majefteits Ooftenrykfche Heerlchappy cotn-
„ mandeeren."
Gedaan in BRUSSEL den 7 November 17S1.
Zulks is ook gecommuniceerd door den extraordinaris Envoyé van het Weener Hof, de Baron de keifcmch en, namen verneemt, den eerftgenoemden van wegen hunne Hoog-Mog. geauthorifeerd by eene memorie: in de civielfte termen aan het Gouvernement aldaar te declareeren: dat Hun Hoog-Mog. te ^^e""S^?„i de ongeveinfte fentimenten van eerbied en hoogachting voor Zyne Majefteit den Keizer, dan dat zy met, ten allen tyde, gereed en gezind zonden zyn , om zo veel in hun vermogen is, aan 't verlangen van Zyne Majefteit te voldoen; te meer daar Zy het geluk hebben, van met Zyne Keizerlyke en Koninglyke Majefteit , en, zedert zo veele jaaren, met Hoogftdeszelfs Doorlngt.g Huis, ,n eene naauwe vriendfchap te mogen leven, die haaren grondflag en fterkte mag" vinden in de folemneell e Tractaaten en verbintenilfen, die tot hier tot tulTchen ue beide Mo. eendheeden gefubfifteerd hebben, en nimmer zyn herroe. pen: dat Hun Hoog-Mog. met die onv.randerlyke gevoelens aangedaan, om alle mogelyke defcrencc voor Zyne K. en K. Majefteit ten allen tyde te betoonen, ingezien hebben de memorie, aan den Heere Mini, flS'fl,/ uit de Secretarye «n Staat en Oorlog ter hand r Eee 4 iet



*oS. G E 0. E N. K S C H H I F. T. E U
ter hand gefteld: dan, dat Hun Hoog-Mog. zig ten eenemaal buiten ftaat bevinden, om op die memorie, en he: daarby gedeclareerd verlangen van Zyne K. en K. Ma,' jefteit, teneinde aap hunne Generaais" en verdere Officieren, hunne Troepen in de Ooftenrykfch.e Nederlanden, command«erende , convenabele orders te geeven, een precies antwoord te kunnen geeven , dewyl zy u'it dier memorie niet hebben kunnen opmaaken , hoe veele en. welke plaatfen, tot de barrière behoorende, waar in de troepen van Hun Hoog - Mog.alleen Garnifoen houden, iby de voorfz. memorie beoogd worden, nogte ook 'wat door demplitie., «n 'tgeen. daarvan een gevolg is,eigenlyk." verftaan word, en hoedanig de conveaable orders, wei,! ke ten aanzien va.n derzel.ver troepen worden gedeiidereert,, begreepen worden. — Dat Hun Hoog "Mogenden zig verzeekerd houden, dat liet Góuvernement van #ru£e.l oordeelen zal,, dat Hun Hoog Mogenden , aivo,lens zig tot een precies antwoord te kunnen bepalen, om-, trent de voorf. poïnöen en articulen, de nodige elucidatje verzoeken moeten; ei) dat Zyne K. en K. Majefteit rriiddelerwyl zal gelieven geperfuadeerd te zyn , dat aan Hun Hoog- Mogenden niets aangenaamer eu fat meer genoegen zyn zal, dan aan Hoogft Dezelve alle mogelyke preuves te kunnen geven van den onwnardeerbaren prys, die Zy op de continuatie van de vriendfchap en gun 3: van Zjne K. en K. Majefteit niet ophouden 4' te Hellen. '• -"' '• ■■ . ,
Wat verder de Refolutie van zyne Keizerlyke Maje. fleit zyn zal is onbekend., en zal. gewiftelyk eerlang nader vernomen worden.
Die geenen , welke ?p ons negende Stuk de Miffive van den Lieutenant Koelberg geleezen hebben en daar by, zr geti ons berigt, dat over den Kapitein Andries de Bruin, wiens onderhebhend Schip de Prins Willemop de Zuiderhiax is verzeild, eenen Krygsraad was gefpannen, zullen zekerlyk niet ongaarne zien de Sententien die ge. veld zyn , z« over den voorn. Kapt. als over zyiieo kP.ats., zynde van. den volgende Inhoud.



Y OOR HET JAAR 1781-
Sententie van den Hoogen Zee- Krygsraad, gehouden aan Boord van 's Lands Snaauw van Oorlog DE ZWALUWE leggende m t Nieu' we Diep, 31?» 1 November 1701.
Alzoo ANDRIES de BRUYN, Kapitein ter Zee ten dieniten dezer Landen, en refforteerend» onder het Edel Mogende Collegie ter Admnal.te.t op de M* ze, op den ogtend van den 14 September 1781 , voor dat 's Lands Schip iV/»r JPÏ/tèw door den Lootsman 7an Koek op de Zuiderhaaks verzeild is geworden, onvoorzte, disattent en verward te werk gegaan ,s en daar door ook verzuimd heeft de feinen te zien, welke doorde Officieren van 's Lands Schepen, die ra t Gat ten Anker lagen, met zoo veel vaardigheid en yver aan hem gedaan zyn, en welke, indien hy dezelven tyd.g hadde ongemerkt, en nagedagen, hem gelegenheid zouden gegeten hebben, om het ongeluk, aan 's Lands Schip overgekomen, te'pr*venieeren: — En het verder gebieker, is dat zvn uedrag, na 't verzeilen van 's Lands Jschip, alle de kenmerken draagd van ConfuhV, Verzuim en Zorgeloosheid , en hy de middelen tot redding van s La/ds Schip of niet heeft in 't werk gefteld, of met; op dien tyd, op welke het zyn pligt was dezelven in twerfc te ftellen, en hy Andries de Bniyn dus geenzints ten dezen heeft geprrefteerd, het geen de pligt van een kundig, aöief en oplettend Officier meedebrengt; en, er deu dienfte dezer Landen hooglyk aan gelegen ligt, dat dergelvke verzuimeniffen niet werden getolereerd, maar tot behoud van 's Lands Schepen en de goede orde en discipline op dezelven, anderen ten voorbedde, werden gecorrigeerd. ,. • ZOO IS 'T dat de Hooge Zee-Krygsraad, gehoord, sezien, en geëxamineerd hebbende, den Eisch en Ccmclufie door, ende van wegens Mr. J. Reigersman, Advocaat-Fiscaal en Secretaris van 's Lands Vloote, en alzoo R: O. EiiTcher in Cas Crimineel op ende jegens den gedaagden gedaan en genomen, aan welgemelde Hoogen Zee Krygsraad overgegeeven, benevens de btnKïen en Munimenten daarby overgelegd, en voorts gejet op, en rypelyk' overwogen hebbende, al 't gunt ter Materie dienende was, of zoude kunnen moveren, doende R^echt, in den name eh van wegens Haar Hoog Mogen-



8io GEDENKSCHRIFTEN
dc de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden en van Zyne Doorlugtige Hoogheid den Heere Prinfe van Oranje cn Najfau, Erfftadhouder, Erf * Kapitein en Admiraal Generaal der geünieerde Provintien dimitteerd den voorn Andries de Bruyn uit den Militairen dienft dezer Landen, ontzegd den Advokaat Fiscaal zyne verdere Eisch R. O. op en jegens hem gedaagden genomen, en condemneerd hem gedaagden niet te min in de Koften van dezen Hoogen Zee-Krygsraad, als meede in de Koften van den Procefle,
Gedaan aan Boord van 's Lands Snaauw van Oorlog de Zwaluwe, leggende in 't JSjeuwe Diep, den eerften November 17B1.
(Was geteekend)
Andries Hartjinck. Daniol Pichot. J. van Kruyne. S. Dedel. W. van Braam. J.E.van Raders,
C. van Klierden. J. P R.vanLoo. Jan Seis,
(Onderftónd)
Ter Ordonnantie van den Hoogen Zee-Krygsraad.
(Geteekend)
P. Aardenburg, fungerende als Secretaris,
. {Volgt de Dispofitie van Zyne Hoogheid op de boven* ftaande Sententie.)
Zyne Hoogheid, gezien en geëxamineerd hebbende de nevensftaande Sententie, verklaard dezelve by dezen te approbeeren.
Gedaan in 's Gravenhage den 7 November 1781.
(Was Geteekend) W. Pr. v. ORANGE.
( Onderftónd) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid,.
(Gecontrafigneerd) J. J. de Larrey.
Setti



VOOR HET JAAR 1781. *i%
Sententie van den Hoogen Zee-Krygsraad gehouden ■ aan Boord van 'r Lands Snaauiu van Oorlog, DE 2WALU WE , leggende in i N ïeuwe Diep, den 1 November 1781.
Alzoo JAN KOCK, Lootsman, wonende op Texel, uns gedetineerde in de boete* op 's Lands Schip van Oörïo» de Princes Royaal Fredenca Sophamhehmna, oi den '4 Seotember i78r, door eene onbefchryffelyke ? .VwKèid en bnverfchoonelyke disattentie , zonder dc'SS: h nderniffê van Weer of Wind of ongelukken fS allegueeren, 's Lands Sch.p Pr/»* , op
zeer important nadeel heeft toegebragt, en er ten hoogüen aangelegen legt, dat dergelyke grove misdagen met pngeSaft selaten; maar, anderen ten voorbedde, tir
Bezien en gecxamneerd hebbcnne den Eifcn en de Condufie door en van wegens Mr. J Re,gersman Ad, vocaal Fiscaal en Secretaris vau 's Lande Vloote, èn alzoo R. O. Eiffcher in Gas Crimineel c.P en jegens den gedetineerden gedaan en genomen, en aan welgemelde Hoogen Zee-Krygsraad overgegeeven, benevens dc Stukken en Munimenten daar by overgelegd, en voorts «let op en rypelyk overwogen hebbende al het gunt ter Materie dienende, was of zoude kunnen movcretidoende Recht, in den name en van wegens Haar Hoog Mo. nd de Heeren Staaten Generaal der Vereemgde Ne-
herlanden en van la^S^^W^S Prinfe van Orange en Nafau, Erfiiadhouder, Erf-Kapitein en Admiraal Generaal der ^«meerde ^ntien; condemneerd den voornoemden LootsJ. Koel , om driemaal van de Raa te vallen, en daar naTlrengelyk ter d cretie van Commiffariffen uit dezen Hoogen ZeeKrygsraad te worden gelaarsd; ontzegt den Advocaat Fiscaal zynen verderen Eisch R. O. tegens hem gedaagden en gedetineerden genomen, deporteerd hem gedetineerde niet te min van zyne Bediemnge als Loots, en condemneerd hem !« de Kollen van dezen Hoogen Zee-Krygsraad, als mede in de Kollen van den Pro-



fi* GEDENKSCHRIFTEN,
Gedaan aan Boord van 's Lands Snaauw van Oorter de Zzvahnve, leggende in het Nieuwe Diep. den eerften .November 1781. >
(Was geteekend)
furies Hartftnck. Daniël Picbot. J. van Krmne
O in- 1 f-van Braam. J. E. van Raders. C. van Vherden. % P. R. van £og. fa„ ^
(Onderftónd)
Ter Ordonnantie van den Hoogen Zee-Krygsraed,
( Geteekend )
P. Aardenburg, fungerende als Secretaris.
{Volgt de Dispofitie van Zyne Hoogheid op de bovenjtaaitae Sententie) •
Zyne Hoogheid, gezien cn geëxamineerd hebbende de nevenftaande Sententie, verklaard dezelve by dezen te ïpproberen. • J
Gedaan in 's Gravenhage den 7 November 1781.
(Was Geteekend) W. Pr. v. ORANGE.
(Onderftónd) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid.
(Gecontrafigneerd) J. J. (}e Larrey*
Wy hebben in ons voorig Stuk verfcheide Requeften medegedeeld, betrekkelyk de Zeevaart, en onder ande ren om Vreemde Schepen tot den Levantfchen Handel te mogen gebruiken. Wat Difpofine daar op gevallen is, heeft men met gemeld, maar het heeft HunneHoogJVior. goed gedagt alle Scheepvaart, buiten de Walvifch en Hanngvanft vry te ftellen zo als nader blykt aan de Volgende ■ ;
F ü-



VOOR HET JAAR 17*1 PUBLICATIE.
UE STAATEN GENERAAL DER VËRE& Tl^NlGDE NEDERLANDEN , .aiien den geenen
x ^nfn vien of hooren lezen, lalut; doen tewedie oeze zullen zien or no • dewelke eenige
ten : Nadenaaal Wy a»1'01* 'ven „elvke VÏY.
Srhpnen hier te Lande hebben leggen, even geiy kc vry öchepen nier te ^ als Wy aan
Odober laatftleden , om, by *»«allc T ' t „£ de
pen tot de WaWisvangft en Hanngva , ^
fteit of deszelfs Onderdaanen &c.
Fn ten aanzien der verkooping en overbrenging va» Scipfn is doo? Hunne Hoog-Mogende de volgende Publicatie uit gevaerdigd.
De Staaten Generaal der Vereenigde planden ^ len den geenen, die dezen zullen zien of hooren leezen, £lnt doen te weeten, dat wy , orn redenen, Ons daar tt movee endr, hebben goedgevonden en verftaan, om let verbod tegens het overbrengen en verkopen van volïnnwde Schenen by ons Placaat van den zó January tezes Taaïs gedaan, alleen te bepaalen tot de Schepen,n den Hare 1781 of daar na gebouwd j als meede tot den ver. koon van Schepen aan Engelfchen, of voor EngeljchevcSin" gelyk ook tot allerhande verkoop van Schepen, tol it GroInlandfcbe, Straat • Davids en andere Visfcnerveneebruikt wordende, en om, Ipecialyk meede n vol c k Jt en vigueur blyvende Ons fMacaat van den * Vlnuan 177* en alle andere ordres omtrent de HaringrSfeu Hoekers en andere Visch-Vaartmgen, denver* kotV. Tal2 andere Schepen terKoopvaardye vaarende



Si4 GEDENKSCHRIFTEN
. "zoo binnen als buiten 's Lands open te fte'len , en vry te laaten, mits nogtans dat de Nederlandfche Equipagieii Van Schepen, die buiten 's Lands verkogt worden,"gehouden zullen weezen binnen drie maanden , na dat zy van het Schip ont(lagen zullen zyn, hier te Lande te rug te komen, op poene van verlies van afrcekening èn verdiend maandgeld, het welk by de Boekhouders zal moeten ingehouden worden, van alle de geene, die zig binnen^de voorfz. tyd niet hier te Lande fijteer en, ofbtn'n ten s Lands wederom op een ander Nederlandscb Schip hebben dienft genomen, en door dezelve uitkeert zal moeten worden aan die geene der Bootsgezellen van het verkogte Schip , dewelke hier aan zullen hebben voldaan ; wordende nogtans aan de voorfz. Bootsgezellen gepermitteerd , om z<g ook by Neutraalen , het zy op de Verkogte, het zy op andere Schepen van Neutraale Mogendheeden, in Scheepsdienft tot de reis te mogen begeeven; mits dat zy zig niet anders encageeten , als voor eene reis direcl na deze Linden, of daar door zig deze Landen naderen , en zig eene gemakkelyker refs herWaards bezorgen, des dat zy aan den Minifter, Conful of Commiftaris van den Staat,die haar de naafte is, doea blyken, dat zy zig waar.lyk niet anders als tot de 'rè;s. en n;et tot voortduurende Scheepsdienft hebben geé'n»ageert. b n
Gelyk wy in ons voorig ftuk hebben mede gedeeld het Placaat der Heeren Staten van Holland en WeftFriesland, tegen het fameufe Lnfterfchrift AAN HET VOLK VAN NEDERLAND, hetgeen men wil elders herdrukt te zyn , kunnen wy niet nalaaten het Placaat Hnnner Hoog-Mog. daar tegens 'geftatueerd pok alhier te laaten volgen , zynde'van dezen inhoud :
EXTRACT uit het Regifter der Refolutien van de Hoog Mog. Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden.
Veneris den 26 Ocloher 1781.
Is gehoort het Rapport van de Heeren van den Steen en andere Haar Hoog Mog. Gedeputeerden tot de zaken v*n de Placaaten en Reglementen, hebbende ingevolge
en



VOOR HET JAAR 178*. &t
cn ter voldoeninge van derzelver Refolutie CommiiT. van gifteren, meten nevens eeaige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate geëxamineert, het geproponeerde van den aanweezende Heer Gedeputeerde van de Provincie van Gelderland, waar by ter Vergaderinge heeft voorgedragen, dat hem met zeekerheid voorgekomen was, dat hetLafterfchrift, het welk voor weinige dager» door de Heeren Staaten van Holland en Weft- tnesland, by een zeer ftreng Placaat verboden was geworden, tegenwoordig herdrukt was , en alemme in net diftnct van de Generaliteit gedilfemineert wierd; geevende aan Haar Hoiv-Mog. m bedenken of niet hoe eerder zoo beeter daartegen eenige voorzieninge gedaan behoort te worden. Waarop gedelibereerd, en in agtmg genomen zynde, dat by het voorf. Lafterlyk Libel.de hoog Regeering deezer Lauden, Zyne Doorlugnge Hoogheid de He«r Priuce Erf - Stadhouder, mitsgaders Hoogft desVoorfaaten, aan welken de grondlegging en handhaaving van dit Gemeene beft en de Vryheid van het zelve, naaft God te danken is, op een fchandaleule en verregaande wyze worden gelafterd, en de goede Gemeente tot oproer en feditieufe beweegingen aangezet, is goedgevonden en verftaan, dat, onvermindert de vorige Placaaten, en byzonder dat van den 27 Jaauary 169. by Haar Ho.4 - Mog. tegens de Pasqullen en andere fameufe en e gelyke Gefchriften geëmaueert, ter ontdekking van den Auteur of Auteurs van het voorf. Lafterlyk Libel, eeintitn'eerd aan bet Folk van Nederland, en derzelver ComDlicen, zal werden beloofd een praemie van een duizend goude Ryders aan die geene die zal aauwyzen, zoo dat dezelve in handen van de Juftitie, en wel bemaldelvk van een der Officieren, onder het Refiort vatl de Generaliteit behoorende, geraaken en van het fait zal werden overtuigt, den maaker, Schryver, of Drukker van het zelve Libel, met belofte van Impuniteit, by aldien de ontdekker of aanbrenger zoude moogen weezen mede oliens ■ dat wyders eene boete van zes duizend Gis zal "worden geftatueerd tegens het nadrukken uitgeven, diffemineereti of verfpreiden van het bovengemelde Libel, boven en behalven de pcene van Bann.ftement voor altoos, ofte anderen arbitrale corredie naar exigentie van zaaken. , Eu dat daar toe zal worden gearrefteerd, gelyk ge-
ar-



*i6 GEDENKSCHRIFTEN
arrelteerd word by deeze het Placaat., hier na geinfereerd 4het welk ten fpoedigiten zal worden gedrukt en afgezonden, om gepubliceert en geaffigeerd te worden, alpmme in het relïbrt van de Generaliteit, daar zulks behoord cn te gefchieden gebruikelyk is. Zonder refumtie.
Daar ónze Republiek thans weinig andere gewigtïgë zaaken opleverd , zullen wy hier laaten volgen eeri BERICHT van Commiffariffen over het VADERLANDSCH FONDS tér aammediglnge van 's LANDS ZEEDIENST te Haarlem.
Zo dra niet was de tyding van de roemryke Aéh'e van den $ Augudus herwaards overgebragt, of zy deed in veeier harte de zugt ontbranden , om ten gemeenen oorbaar van het lieve Vaderland mede te werken. Zulks meende men hier ter Steede te doen, al$ men eene Gifte deed ter opbeuringe , tot onderfland yan Weduwen, wier Mannen of Zoonen op dien glorieryken dag hun Leven voor het Vaderland hadden opgeofferd; als men dus zyne goedkeuringe aan den dag leide van het gedrag dier gef/neuvelden; als men daardoor anderen ter loffelyke nadreevinge opwekte.
Men opende éeue Infchryvinge, men gaf, (niet zonder meedeiveeten van den Magiftraat deezer Stad) gelegenheid, waar men zyne Liefdegaven kon zamenbrengen. De eerde Aanleggers der Infehryvinge verzogteri zommigen der Deelhebbers, oiri zig met den ontvang Cn uitreikinge der ingezamelde Penningen te beladen.
Dan eer deeze zig van den opgenomen Lad der uitreikinge kwyten konden, kwam hy hun al ras in ernftige overweginge, of men, op herhaalde uitnoodiginge, zig ook te voegen hadde by eene Maatfchappy, middelerwyl té Amlrerdam ontworpen: Deezé had zig een veel ruimer Plan gevormd, dan men hier omhelsd had; een Plan, welk niet eene Gifte aan de Weduwen voor éénmaal, maar eene duurzaame onderöeuninge derzelver bedoelde; niet flegts de Weduwen alleen, maar ook oude, en, door verminking vpn Leden, buiten daat gedelde Zeelieden tot voorwerpen haarer mededeelzaamheid Relde; het aankweeken van
jon-



VOOR HET JAAR 1781, 801
ic-nge Zeelieden; het nut eindelyk van den geheelen Zeeïie'nft onderitond te bevorderen.
Hoe zeer ook hier goedgekeurd, hield men ten eerften lanzien dit Plan boven het bereik van Particulieren Dan de vlyt , de aanhoudende poogingen der Stichters dier Maatfch ippy, bragt dezelve zo verre tot ftand, dat de Selatligden ter uitreikinge van de Penningen, hier by een tebragt, hartclyk wenfchten, die te kounen voegen by iet Fonds der Maatfchappy te Amüerdam; doch hiertoe onbevoegd, nocdigden zy alle bekende Deelneemers tot :ene byéénkomft op den eerften deezer Maana; en hadien zy het genoegen, allen (en die niet weinige*) daar egenwoordig, te zien Hemmen in hunnen voorflag ten ■emeHen einde; zelve daarenboven behoorlyk gevolmagigd te worden , om de reeds verzamelde of nog byéên e brengen Gelden (des goedvindende1 te overhandigen ian deBeftierdersder Amfterdamfche Maatfchappy; met dee. ■en te konnen handelen over het gemeen beftrer van het angroeiend Fonds; en Wiezins het meefte nut van 's Lands ieedienft te helpen bevorderen.
Hebt gy nu, waarde Medeburgers, wel bereidwilliglyk we Liefdegaven willen uitreiken op 'ons eerfte ontwerp; ebt gy eene waarlyk aanzienlyke S mme byeen gebragt, aet het bepaald uitzigt, om dezelve op etnmaal te laasn uitdeelen; thans ziet gy een nieuwe, een ruimer Baan wen voor uw medelyden, voor uwe Vaderlands Liefde; ry kunt flut en trooft zyn, niet flegts voor zulken, die aans ongelukkig zyn, om dat zy of de hunne voor u rreeden; maar ook voor hun, die het immer worden zulcn ten voordeele van uw laatfte nageflagt, tot welks beeiliging gy ook tevens befchermers aankweekt. Wilt gy twe gifte op eenmaal doen, 't zy gy de grootte der zel:e wilt bekendmaaken of geheim houden, de gelegenheid laartoe blyft tot aan bet einde van dit Jaar en op het Pritienhof, en by den Makelaar Wynands dezelve; of verkiert: w inteteekenen voor eene Jaarlykfe gifte, ten deezen ein4 zal geduurer.de ditnzelven tyd een Papier gereed leggen en huize van gemelden Makelaar IVyntnis; en fchroomen Fy die u uitnooiigen , niet te zeggen dat zy u hebben 30orgegaan met niet omamienlyke Jaarlykfe giften uittebieeen; de meeften zelve met toezegging om dezelve duurlaaiu te maaken na hun overlyden , en zo lang hetmenfehr/k vooruitzigt iet zoortgelyks kan doen beftendig zyn.
bereids was ons linkje tot dus ver afgedrukt toea o"s Fff *



fci8 GEDENKSCHRIFTEN \
in handen kwamen de Egte berigten art Vrankryk wegens jo» de roemrugtige Overwinning, door het vereenigd Ameri- nokt ■taanfch en Franfch Leger, op den Lord Cer.rtwallis be- Da; baald waar door hy zig met al zyn volk gefteld ziet if | 6» den zelfden noodlottigen ftaat, welke de Generaal Bour- hé' goyne voor 4 Jaaren herwaards in dezelfde maand heefl »ia ïnoeten ondergaan. Het verflag te breedvoerig en onZ( mp plaats te bekrompen zynde kunnen wy flegts daar vat f<Lej opgeeven. ' in i
Dat daar in gedaan word een verhaal van de maatre »m gelen der Bevelhebbers, om die Expeditie wel uitte voe j, K ren eu voor Clinton verborgen te houden, het welk me soem zulk eene juiftheid wierd verrigt, dat toen het Ameri Rh caanfch Leger -den 6 September by de Chefapeak Baaj jttl'i was gekomen, het zelve aldaar Brieven vond, belief j ta; zende 't berigt dat de Graaf de GrdfJ'e gearriveerd was et jtej' bereids Trouppes had ontfcheept om zig met den Hee 'gfz dc la Fayettt te vereenigen , welke Brieven flegts eet ifa uur vroeger waren gekomen, zynde het iets zeldzaam font. dat twee differente Corpfen, het een uit de Weft-In fe^j "dien, en het ander uit het Noorden van Ameiica fchie «ai, gelyktydig op de beftemde Verzamelplaats zyn geweeft Jneer het welk ten bewyze ftrekt welke goede Verftandhou n)jf duig tuffchen onze Bevelhebbers onderling en dc Ameri eaanen moet plaats hebben. % i\
Den 29 voltooide het Ameri'caanfch Leger'het beren len! hen der voorn, plaats en in den nagt van den 6 tot 7 wier pm den de loopgraven geopend, hetwelk dageiykstot den ij [fci en 15" wierd verwiifeld; in laatftüemelde nagt wierdei 'pg twee vyandlyke redouten geattaqueerd en met de Degei ±a in de Vuift doof den Marquis de la'Fayctte en Baroi Uk'k de Vlomcnll veroverd, en by die gelegenheid 1 Major m, p Officiers cn 61 Soldaaten gevangen genomen. 44 De Werken en Attaques wierden onophoudelyk voort SVs gezet en Lord CornwaUis genoodzaakt des ogtents va én den 19 eene Capitulatie te teekenen, van veertien Arty kelen, gearrelteerd tuffchen den Generaal Washington 1» als Opper - Bevelhebber der vereenigde Krygsmagten vai ■ America 'en Vrankryk, den Graaf de Rochambeau 'r;nfj Commandant der Hulp-Trouppes van zvne Allerchriftc Waal lvkfte Majefteit in America en den Graaf de Graffe jjtjj Commandant zyner Majefteits Zee-Magt aan de een <S,;:: zyde en den Lord CornwaUis, Commandant der Gar Wi
ni



VOOR HET JAAR 1781. 8ig
Ifoenen van York en Glocelier, en T. Symonds, Commandant der Britfche Zee-Magt.in de- lork Rivier. Deze Capitulatie, beftaande uit XIV Artykelen, beeld hoofdzankelyk: dat de Garnizoenen van Tork'en '■locefter, de Officieren, Matroozen, en Zee-Soldaafc "daaronder begreepen, zig krygsgevmgen. zullen vergeeven aa"u de vereenigde Americaanjche cn Praia* ■be Legermagt; dat de Landtroepen krygsgevangeuen an America, en de Zeemagt Krygsgevangen van rankryk zyn zal; dat de Artillery, Wapenen, Kleede•n Kryeskas, en Magazynen, ongelchonden aan cle enoemde Commiffariffen zullen overgeleverd worden; at het Garnizoen met alle krvgs-cer zal uittrekken, 3 te York als te Glocefter; dat Officieren en Soldaa-
I hunne Goederen en Papieren zullen behouden; dat » krvgsgevangene troepen in Virginien, Maryland, ot 'enfylvanien zullen biyven, en dezelfde rantfoenen ulien genieten, als die van America; dat by yder yo lan één hunner Officieren, zo Engeljche als üuit■be, zal mosen refideeren ; dat de Generaal, de (Jfh;eren, en burgerlyke Amptenaaren , op hun woord an eer, zullen mogen vertrekken, werwaards zy wil■n , beneffens hunne Bedienden, eenige Soldaaten als adauigen daaronder begreepen; en voorts eenige anere Artykelen van minder belang, welke by dierget-ke geleegenheeden doorgaans plaats hebben. Mylord 'ornivallis wilde gaam volkoomen vryheid voor Koop. eden en Ingezeetenen, en ftraffeloosheid voor afgeallene Americaanen bedingen ; doch zulks werd af-
[ eflaagen. . .
I Uit kragte dezer Capitulatie zyn in York gevangen ge;»men, 1 Lieutenant-Generaal; zColonels; 8 Lieut.
dolonels; n Majors; 29 Kapiteins; 89 Lieutenants; tióVendrigs; 12 Adjudanten; 20 Quartiermeefters; 10
II -rfte 22 tweede Chirurgyns; jóio Sergeanten, Soldaaeen en Tamboers; mitsgaders 182$" Zieke Sergeanten, i,'■-amboars en Soldaaten, en voorts nog 1000 Man in
Ihcefler : Wyders zyn door den Heer de Graffe 47 Tranfportfchepen genomen en door den Heer de Barras
co Vaartuigen ; en de Artillerye te York bemagtigd, be» iaat in 69 Stukken metaal en 12? yzere dito Gefchut en
II Glocefier in 77 metaale Stukken Gelchut en a Mor-
Fff» Na



§zo GEDENKSCHRIFTEN
Nu is thans een algemeen verlangen na de verrigtitfgëtt der Vloot; die den loOöober, ter ontzetting vart kd* _L,ord CornwaUis was afgezeild, onder het Opperbevel fcEZ van den Admiraal Greaves, als mede na de verdere omfiandighedeh eener Actie in Zuid-Carolina tulfchen' Pg dë'Engelfchen en Americaanen, die vry hevig moet gé-j™ weelt zyn en waar van de beide Partyen zig de Over- ra"''
winning toeeigcnen'.
° b s, air
„ . — , u «».; v;
VERVOLG VAN DE ZELDZAAME ONTMOETING EN VRYERYE VAN EEN JONG ENGELSCH Mf' BOOTSGEZEL EN EEN NIEUW ZEE-
LANDSCH MEISJE. (*) [JJ
Ïn den loop zyner cortverfatie met deze Deern, welke eer der van het belle foort fcheen, ontdekte hy veele dingen zc F ' wel aangaande bet natuurlyk geftel der Inboorlingen , welke P . aan het doorzigt van voorige Reizigers ontfnapt waaren,1"'0 als ten aanzien hunner innerlyke huishouding. Het Volk, f»'!. zeide zy van T'Avi- Foenantmoo van de Zuidelyke verdeeling ' des Eiland- was vry fier en bloeddorftig, eenen natuurlyken ™' ■ haat voedende tegen het Volk van Ea ■ hei ■ 110 - mtuwe, het " zelve om hals brengende, op wat tyd men het in hun land 15tï! vonde, maar het Volk van Ea-hei-no-mauive was een goec en onderling vriendlyk Volk, doch nimmer gedoogende da imnand des Volks van 7*Avi-Poenammoo onder hen kwan W woonen om dat zy Vyanden waren. Voorts, dat deze twe< Natiën, het Volk van het Noorder gedeelte der Baay en da1 '*» van de Zuidzyde, in geduurigen Oorlog waren; doch dat he P* Volk der befde Landen, wanneer zy vogten , malkander nooi ff opaten ; dus het fchjrnen zou als of de gewoonlyke tegenzit !™l etfn graot aandeel had in overhelling dezer Wilden om zi{ ffiil;1' onderling te verflinden.) Ten aanzien hunner huislyke be fiie.'ingen verhaalde zy dat alleen de Vaders over de jongens zorg droes, zo ras die maar konden gaan , maar dat di ™1[ Meisjes geheel en al onder heur Moeders beftierrng bleeven ™ Het was zeide zy een misdaad voor eene Moeder, als zj m!:: haaren Zoon berispte, na dat de Vader hem eenmaal onde zyne befcherming had genoomen, en de Moeder was altoo Pen' zeer gevoelig er over wanneer een Vader zig met de Op ™]ei voeding der Dochters bemoeide. De Jongens, zei zy, wier F" den van kindsbeen af ten Oorlog geleid en beide, zo Jon !ïICt eens als Meisjes, onderweezen in dc kunft van 't VilTchen I™ 6 Ne ( ) zie M»sndeJ,Cf*;nkfcluiften,-deStuk,Bladz.sou 1*



VOOR HET JAAR 1781. *»
i'ettei hreijcn. Haaltenen Snoeren maaken; hunneCaU of Booten kwamen van een ver gelegen Gewelt, .en me lilden zy in voor Kleederen, meeftendeels bewerkt worande door de Vrouwen; hunne Wapenen en Wertge■edfehanpen gingen van Vader tot Zoon over en zulke: al. i Vel d(lagen wierden bemand, dieuden om h« opko,end gèflacht te voorzien : Zy hadd.n geen Kt mogen, onder en, maar zy hadden Menfchen, die met de Dooden fprfir en aan wien men groote eer bewees en welke geraadleegt wierden alvoorens het Volk ten Oorlog- trok Dit aren de Lieden welke het Woord voerden tot de Vreerndingen , die op de kuft kwamen, eerft in woorden van reede eu. teffens met aankondiging yan Wraak tegen dezele, zozy met eenig vyandlyk oogmerk kwamen. Dat deze Men :hen heilig gehouden en zy nooit in de Oorloge,, jed^od derden, welke party ook de overwinning bevogt. Dat wan te de krygsmannen van beider Natiën gevangenenen be,wamen, dezelve noort van het gemeenfte foort maar van wmige Opperden waren, welke dan vervolge s ge:dood eti ,pgegeeten wierden, maer dat aan de gemeenen nooit » ier wierd gegeeven; fomtyds pymgden » wel eens^eenVy ,.d, doch zulks was, als men hem alleen 1. de Bosfcheu rond moeskoppen, en hy dan wierd a;"?"'en7]^;e^0"i lie eeen goed in den zin had, anders gefchieddezulks nooit. Satly vogornamenlyk ,ig geneerden met Vilc. d-e geduuren de dei. Zomer overvloedig in de Baay *™ dat zy des Winters Noordwaard. trokken, en d ar van, aard -rusten leefden, die men hun verfchafte voor hunnen arbe d " de Plantagien, of voor het helpen der Timmerlied^ in net fabriceeren hunner Booten %i»Uif> Dit berigt op die wyze van dit jong Nieuu, Zeeknis Meisje -etkreegen fchynt uit verfcheiden emuand.gheden |?elco . waardig5 en vooral zo men opmerkt, dat de gen, die van het Noorden kwamen om te handelen en « aar van Sr verfcheide 90a 100Man aan Boord hadden .nimmer eenige Vlfehtcverkoopen hadden, maar geladen waren met Ce verJchcidene Manufacturen van kleeding hout groene fteeihén tot bruikbaar huisraad gevormd, of beftaande .« uwe "nateriaalen gereed gemaakt tot bewerking. Hunne * qu.pa«ien fcheenen van een meerder foort dan dre wettejyaanIhoudenheid de Baay bezopen; ook waren zy onder behoo Uyke tugt, terwyl de Vifchfcbuiten fcheenen den eigendom te iyn der Bezitters, vermits niemand eenige magt over dezelve
W°?Daags voor het Schip zou afzeilen, wierd de Equipagie Verbeide Schepen gelaft op het Dekw komen, omn.ge



g22 GEDENKSCHRIFTEN
woonte het afroepen hunner Naamen te beantwoorden, en wierd er één gemift, die by onderzoek ziek te bed wierd gè' vonden. Dit was onze Avanturier die zig ziek veinsde om des te beter te kunnen ontfnappen: Met dit óógmerk kleedi de hy zig, zo dra hem de Chirurgyn geëxamineerd had, en de kuit zonder Volk was, als een JS/ieuw Zeelander en, na hy over al met lappen en vodden gedekt was , kon men. waarlyk niet geinaklyk'de Copy van het origineel onderfcheiden. Cbcwannabe zyn Lieffte, die van de zaak wift, had haare Vrienden by een geroepen en na Boord gezonden orr de hoop te vergrooten, die by zulke gelegenheden, dat de Schepen afzeilen, van zelve tamelyk talryk is. Toen nam hy eene gunftige kans waar, om zig onder hen te vermengen, en zig na hunne Canoo haaftende toen er order g geeven wierd om van boord te gaan, farnmelde zy niet lang om der Oever te bereiken. Hoe aangenr.am 'het voor Gbowannaht was het Schip zonder haar Minnaar te zien wegze-llen is betei te giften dan uit te drukken, maar haar vreugde was var horten duur.
Het was omtrent des ogtends ten 7 uuren, dat het S:hic de Baay verlet en omtrent elf uuren dat zy den mond var Cook's ïtraaten inzeilden en het Anker lieten vallen. Kapt, Clerke en zyn eerfte Lieutenant Bumey begaven zig aan Boorc yan'de Refolutie om met Kapt. Cook te fpyzen, en hier kwa. men de Vrienden van twee Nieuw ZeelanJjcbe Knaapen , doot Omaï gckögt, hun het laatfte vaarwel zeggen, en toonderi zeer aandoenlyk hunne fatert dat zy hun zagen vertrekken, fchoon de jongens als nog tamelyk welgemoed waren. Oma} deed eenige vereeringen aan de Ouders en zy vertrokkei naar al e-n fchyn met veel weerzin.
In den agtermiddag ging de Slaapmaat van onzen Avantu rier eens om laag om te zien hoe zyn Cameraad voer, maai ftond niet weinig te kyken, dat hy geen antwoord kreeg. Eert] dagt hy dat dezelve ergens heen was, maar hem beneeden,11 overal vrugteloos zoekende bragt hy het heele Schip in alarm ,} wanneer men ontdekte dat hy met pak en zak doorgegaan erf zyn agtergebleeven kift fchoontjes leedig was, Men zone i' aandonds een Bode na 't Schip de Refolutie om te wecten wal5 te doen ftond, en toen de Boodfchap gedaan wierd zaten der Kapiteins en Officiers vrolyk onder hunne Vies, zo dat de zaak in 't eerft een onderwerp van zoete fchertzeryen wierd, maar eindelyk wierd ernftig overwoogen of meh de knaap weêrom zou haaien of geheel laaten vaaren. Eenige twyftelden of hem het zelfde niet mugt gebeurd zyn dat aan de v&orheen gemelde Corporaal der Mariniers overkwam, maar
«ie



VOOR HET JAAR S*3
■ i «c ro=n men wift dat zo wel pakkaiUe twyffeling verviel as. t^nm ^
;ie als de Man ^^'l^Sen grillen over te laaten, Uren er voor om hem aan »*» fc voorbeeld geeven
mrKapt. ^''""^voov andere Verliefden, om, als ,ou en f" a«wS,n kwamen, zyn voetfpoor te vol,y in gelakker Landftr^ gen pende «agt «J
;en, was voor het a'z*"" k het ging hoe 't ging, dat et te rug brengen Sȣ Kaoitein, die hem zeer
i0k het gevoelen wa.s van :zjn^ ^ behooriyk t be. «1 zetten mogt en bevel g ^ Mariniers aan Boord te
SSS^^^wegwyzer na üe p "
nen hem moeft vinden... uitgeVoerd , maar 'twas eg-
Deze ordre wierden ,a« plaa!g kon ^
er middernagt eer de Jfltter aa e ^ en
ïen en omtrent twee » etr "ontmoeten. Zy verraden laar onze gelieven zig pia*ten ( nde dan vanKpning,
aem in een diepen Slaap en keve„,met zyn GtowaH-
fyken en Krooncierfels, en ™ mede van Vader te zyn «oic in een Komngiyken ^ Kcmingiyken van
jan een talryk krooft van 1 r, ^ re„eeren en van den
Ea.t-i.nonwBWï e" ' worden van een magtig Rykl maar eerften Grondlegger te worden va oatwaakt te
achl wat fchielyke /e\P1e^leir1"0Soning van koninglyke groot,-vorden van deze ingebeeld*gwn te zyn, die aeid en zig te bevinden een armen g v wC, eer ftralTe wierd gele d voor ^ ^ komen . en, dat aneed ontwerp om totJ;", idins van zyne getrouwe Gbo.aetergtlewas, zyn eeuwigeg$ ondergaan. Hun noannebe was een noodlot nat_ny s Matroos met eene ■cheiding was teder en v°° ""„fe^onaandoenlyk. De vergilde Me«™ZfRier" pfTnz want de Mariniers geen acht woning egter duurde niet. un§, en dc trgur.
lftoegen op de overvloedige r.«en. *oordedden y het klagten van het «^^"'"^"op 'eene zo woefte plaats, .niet veilig om lang te vre""CXenPVolk deed opkomen om alwaar niet zelden het J hem voort na den Oe-
iaa.i den flag te ^ojnen. Men a bezwaarlyk Van hem f,er gevolgd" van »** wd ^gcheep te gaan. Liefde kfcon aftrekken, 1°^$;}™^ van verbeelding te vinden, 3ais deze is enkel in de Sew='tcn, v dc opgevyzelde verfchy=en niet in die verligt?Landen,J«r Jee.JPv%nyLiefde bepaald imingen van aandoening, QC/\ Huwelyks trouw. 6en vernaiuwd heeft to.: eene loutere Huw J ^ fay ^ Naauwlyks was hy aan Bpord f zyi,g



824 GEDENKSCHRIFTEN
zyne Bagage , alles waar van hy zit: voorzien had ter grondlegging van zynen toekomenden luifter,' agtergelaaten had wcshalven noodzaaklyk was dat hy weer met de Mariniers te rug keerde na 'tMagazyn, waar in by al zyn behoeftens' had geplaatft en die ganfeh niet weinig waren ,' want behalven zyn Werkgereedfchapgen had hy een Zak Compas, waar van hy, by gelegenheid en pen gebruik dagt te maken, als medé Vogelroer , dat i» ftilte door Gbowanhabe was weggepakt ïo ras het ontwerp van eene Heerfchappy tulTchen onze on'; gelukkige Minnaars gefmeed was. Het zou verdrietig valleri op te noemen de veelvuldige zaaken die hy zig verzorgt had' Genoeg zy het te zeggen dat zo wel hy als de Mariniers ta"inelyk zwaar ge'adan waren met dezelven aan Boord van den Kotter te brengen.
'Het was niet voor des anderen daags middags dat zy aan de Schepen itwamen en de Kapiteins begonden reeds echigerHiaatefibeangftte worden voor de Mariniers , die men had afgezonden om hem te rug te haaien. Men had reeds voor zyn aankomft beflooten hem te réchten over üefertie, en iiï plaats van op zyn eigen Schip gebragt te Worden kre-g hy order om na de Reftlutie over te gaan, alwaar hy een langdnurig verhoor onderging, en eene ronde bekentenis deed yan alle zyne oogmerken en van de moeite door hem genomen om dezelve te voltooyen.
Hy zeide, dat hem het eerfte denkbeeld van del'ertie getroffen had in het vaaren rondsom de Baay waar in hy Capt. Qirke had vergezelfchapt; dat hy ingenoomen was met de fchoonheid des Lands en dp vniprha^hoi-j a„„ —?
op het zien hoé de Turnen, op Long-Lland en teMotuara geplant, ze wel als opandere plaatzen, in een bloeijende ftaat waren; dat men aldaar Europeaanfehe Schaapen, Ztvynen, ©eken en Vogels, genoegzaam om een groote plantage té' voorzien, zo men die by een vergaderde vari de onderfcheidene plaatzen, daar zy in 't wild been waren, hem in lief hoofd kwam dat, als hy een Meisje naar zyn fmaak kon aantreffen hy geb.kkig kon worden, door de Europeaanjcbe bouwery in zulk een fchooae Landftreek in tè voeren eh bet» leggen van den grond eene burgerlyke Regeering onder do Inwoonders. Dat dit denkbeeld hem onophoudelyk by bleef' en dat toen 't hem gelukte het bovengemelde Meisje te zien* welke hem ook ten tyde van het rondzeilen der Baay had gezien en de Tenten was gevol-t, en dat fu> van haar had vernomen dat de Liefde haar denvaards had gevoerd, zulks zyne bsgeerten boven maaten deed ontbranden. Dat ver#iis hy boven dien bevond dat haare verlangens met* zyne
wen».



VOOR HET JAAR 1781. 82?
Kfenfchen over een kwamen, hy niet langer aarzelde, maas yaftelyk befloot, in alle gevalle zyn lult te volgen, hebbende in zyn gemoed, zeide hy, overwoogen het gevaar cn de; belooning, had hy met Gb.aivannahe het ontwerp zyner ontfnapping beraamd.
Toen Captein Ceok deze Hiftorie had gehoord verkeerde zyne gevoeligheid in een helder lachen op de loffe buiteiifpoorigheid van dit romanagtig ontwerp, en in plaats van hem als Deferteur te vonniflen deed hy hem aan Boord van zyn eigen Sch p brengen om naar goedvinden van Kaptein Clerke geftraft tc worden, die hem na 't Canon ftuurd: om met twaalf flagen gelaarft te worden, en hier mede wierd al zyn hoop van een magtig Keizer te worden afgefneeden.
De ramp van Geivannahe is naauwlyks te begrypen. Men verliet haar in een deerniswaardige vertooning haar noodlot beklagen. Zy betoonde haare fmart door de fteeken, ciie zy gaf zo in haar Aanzicht, Armen en overal daar wanhoop haar aanzette haar bloedig werktuig te wenden; dan het is voor haar belang te wenfchen dat dit wilde Volk, welkers Ligehaamen voor de geftrengheden der Saifoenen bloot ftaan, zo vatbaar voor de fmert niet zyn als die van een fyner gefteldheid, want anders moeten baare perfoneele gevoelens allerfterkft zyn geweeft, behalven nog die van haar hart.
BYZONDERHEDEN.
Voor-enigenïtyd ftierf icElfterixcU in de tèusnilx>n 't Dorp Kranfcblif eene Weduwe Tan 70 |aaren , welke 41 van haare Kinds-Jürideren lieeft gezien en te Pltff* ftierf in het «jfte Jaar haares Ouderdoms eene Boerin, die van 9 Kinderen zo Kinds-Kinderen , en van deze zi Kinds-Kindi-Kinderen , te zamen jr Perfoonen naliet, welke by haar Overlyden nog alle in 't leven waren, hetwelk een aandoenlyk gezigt gif, vermits inen van do oudfle Dochter af, die 70 Jaar Was, tor op het jongfte Kind van ie Jaaren , alle de Ouderdommer! yan den Menich bv haar Graf zag ftaan en treuren.
Wegéns de Sprinkhaanen, welke met geheele Zwermen de Lande» yan Oojienryk/ch Pitlen als bedekt hebben gehad, ziet men tbansi een Brief van den li Oftober, van Huffyatin, behelzende het volgende: „ Zyne Keizerlyke Miiefteit heeft, om, zo veel mogelyk, het „ uitroeijen der Sprinkhaanen te bevorderen , belaft dat elk Onderdaan voor ieder eY*retz (bevattende 1 Metzen , of een agtfte vanee» Schep»! ) van die Infcdren, ij Kreurzers uit de Krygskas zal ontj, fangen , en die ingeleverde Infeftcn in diepe kuilen bedolyen zullet* worden , en zodanige Amptman, als zig het yverigfte in de j, uitroeijing zal hebben gekweefen Zal fo Ducaaten genieten. Boj, ven dien zegt men dat op hoog bevel een* mtte opgaave moet gedgiA weiden vaa alle fchaden , door dit vernielend Ongedierte * Stis 'tei.



Sid GEDENKSCHRIFTEN
„ veroorzaakt, en dat onze meêlydenden Monarch den armen Laai»
man alles vergoeden zal."
Deze Sprinkhaanen of Krekels , wegens hunne afgryflelyke groot. „ te Afmti/cbe genoemd , kwamen in 'r voorleden Jaar tut Turkyen, na de B"ck»wint, alwaar dezelve door het gioot en klein gefchuf „ der Militairen fchielyk afgedieeven wierden , waar door dan eeno Colom na onze Dfftriclen kwam, onze Velden bedekte, zig ein„ delyk paarde en haare Brocifels begroet."
,, Deze Broeifels of Kuiten , beftaan uit itfo tot i!o Eyerties, waas uit men zig de vermeerdering der Infeften wel kan voorttellen en omtrent het midden der Mey maand begsndeu dezelve leven te toonen en kwam dit Ongedierte in zulk eene meenigte te voors) fchyn , dat het fcheen als of geheel den Aardbodem levendig zou. 3, worden. Zy waren geheel wit toen zy uit da Eyeren kroopen, maar wierden binnen eenige Minuuten zwart."
Den 3 Augufty hier op wierd een Keizerlylt bevel afgekondigd en 3, daar in alle Diftriften gelaft om , wanneer dit Ongedierte begon te „ paaren , en uit dien hoofde niet kan vliegen, zig te vereenigea „ tot het opzamelen en afleveren, waar door 7190Koretzen of 14380 s, Metzin in kwamen en bedolven wierden."
Men dajrt in den beginne dat deze onaangenaame Gaften de Boekwyt en eenige andere Veldgewaflèn niet afneeten zouden , maat 3, zy hebben alles geheel weggeknaagt, zo dat r.iers als de zwarte Aaide [overbleef Hun Broeilel legt omtrent twee Duim diep in, de Aarde begraven, yan.lengte als een kleine anderhalf duims deu„ vik, en omtrent een Pink dik, welke menfomtyds bevonden heeft s, als een bruin geweefzel, bevattende over de 100 ingefponnen Wur"„ men, gelyk men in de Kaazen sancreft, waarom thans alle Akkers ,, worden omgeploegt. *
Zy die een zeldzaam Voorbeeld willen zien van een Liefhebbet van trouwen en weljnietiWeduwen kunnen den luft boeten inide Certificatie , welke de Curé van de Parochie van St.Martin de Vicq in de Provincie van Limoges in Vra.nk.ryk heefr gegeeven en dus luidende is : „ Let nar dus Coudtrt, Huisman , geboortig van het Kerfpel St. Martin de Vicq in de Provincie Limêges, en aldaar woonagrig ,' trouwde den 19 January r74S met Leonarda Dumont, Weduwe van ,, Jan Mauret, die geftorven is op den 3 Febiuary t7jo; op den y „ April daar aan volgende nam hy ten tweede Vrouwe Maria Bayle% ,, Weduwe van Blafius P*ulict; deze mede op den z February 176», „ overleden zynde , trouwde hy ten derde maal den 14 van de vol3, gende maaad Juny, mit Jumhiu Noaillerts, Weduwe van Louis Mnleftnd ; op den 14.'Mey 17*8 verloor hy deze derde Vrouw, er» „ op den 6 February 1769 trad hy in een vierde Huwelyk met C«« tharin* Valade, Weduwe van Jan Prxdeau; deze Catitrina everleed den zi O&ober i-7t, en op den 1 July 1771 wierd AnnaBar, ,, iet, Weduwe van Cbriftaphcr Lajeie, zyn vyfd» Huysvrouw, welke. ftierf den 11 January 1777; op den 27 Mey van hetzelfde Jaar, ,, trouwde hy voot de zasde maal met Franfoije Belarbre ; Weduwe; i, van Andries Aliin ; doch deze in htt Jaar 1779 mede overleeden „ zynde is hy op den derden July van dit Jaar 1781 weder in den Egt getreeden, met zyn nog fn leven zynde zevende Vrouw Franfoiji la Peyre, Weduwe van Lconard F*urc, Deze Liefhebber van We. |j duwen is nog maat $1 Jaaren oud."



VOOR HET JAAR oli 8i>
OECONOMISCHE ZAAKEN.
De Oeconomifihe Burger-Maatfchappyvan SCHIEDAM , hl COnijrjft, tatie genomen hebbende de braave en edelmoedige daad, doos' iien Heer ENGELBERTUS LUCAS, Kapitein op 's Lands Uulegj »er DE WAAKZAAMHEID, gedaan, in het redden, met vee! gevaar van Lyf en Leven , der Equipagie Van het Schip , genaamd EMBDENS wELVaAKEN , tn een zwaaien Storm, den :o van Oogftruaand, op de Vlakte van de Mats verbryzeld, l.eclt ccnpaariglyk; goedgevonden aan Denzelven, in erkentenis van deze zo menslievende , doch niet minder gevaarlyke. daad, een ftuk Enen-Zilver toeteleggen , met eene Infcriptie van het geen dour Hem ter trezer Zaake , met zo veel perykel is verrift. .
Gelyk ook de Matroozen, die iu deze geleegenheid hunnen ïrot. ter ïedding dezer Scbifbreuk.dir.ger., hebben betoond, met eene convenabele Gifte in Geld zyn beknonken geworden.
Van HAARLEM word gemelJjdat, in voldoeninge van de Relolu, tie . genomen by dï Algemeens Vergaderinge des Oecouomifchcn T'l-s in luny 1781, op ingekomen Advifen van daar over geconlu, lee.de Departementen, beflooten is om van wegens den Oe^onjtfchen Tak aan te bieden eene GOH DE MEDAILLE «uJ*N TIMMERMAN, Mr. Timmerman te Haeftregt, wegens liet Ichrantlere in zyne uitvinJinge van eeu zeker Zar.dbagger Werkt-:g door hem aangeboodan, onder de Zinfpreuk: In Pulltca Commode; en om hem te dienen tot verdere janmoeditjinge
Alsm-de de TWEEDE GÓUDE MEDAILLE aan KORNELIS vaw DER HALM te Delfshaven , als Schryver van het Antwoord op da Viaagc om Inhorlingen van dezen Staat tot de Zeevaart aan te Et;» idigen, onder de Zinfpreuke:
Herneemt de Batavier zyn Ufi voor Neerland, Vaart Zoo word ons Leeuwendaal weer wyi en zyï vermaard.
LETTERKUNDIGE BERICHTEN.
Van HAARLEM word gemeld dat by DIRECTEUREN en LEDSÏï DER FONDATIEN van wylen den Heer PIETER. TEÏLER. v\N der HULST binnen gem. Stad, in derzelver Groatc Vergarlerinir . op den z dezer Maand gehoudïn , de Gouden Eer - Prvs dei beantwoording van de Vrtag in de Dichtkunde, door her TWEEDE COLLEGIE dezer Stichting , voor den Jaare i7So, uitgefchrceven, over de befte en duidelvkttc kenmerken, waaraan de noodzaaklytoe in onvermydbaare regelen in de Dichikunde van de min noodzaaklyke kunnen onderkend worden, toegeweezen is aan eene Verhandeling, tot Zinfpreuk hebbende deze Verfen van HORATIUS: Ingenium cui fit , cui mens Aivinisr, atque os Jhlagna fonaturum , des nominis bujus bonorera. En is. na opening van 'tvergezeld Sfijetgeblecken derzelver SdirTver te zyn de Heer JERON1MO de BOSCH , eerfte Klerk 'er Secretarie dT Stad Anftldam; LU van de H.llandfche M.atjcbapp der Weetenfchappen te Haarlem; der Nederlandfche Leturkur.de te Lcyé* in T,a« de Maalfcbappy ter bev,rder;nS va» den Landhui» tc Amfier






VOOR HET JAAR i^Sï. 82*
Ornemens de la Memoire , ovt les Traits brillants des Poetea le* flos celebies. Avec des Difiertations fut chaque Genre de ftyle,pout perfeftioner 1'éducatioii de la Jenneüe , tant dt 1'un que de 1'auti» S«xe , Parii, rara».
HOOGDUITSCHE
f Leipzicher Magazin zur Naturkunde, Mathematik und OekonorniejJ herausgegeben, von C. B. Funk , Leipz.
Dr. M E BlockOekonomilche Nat»r-Gefchichte der Fiflche, <er<., 4to., mit Küpfern.
B. S. Walther ueber die Erziehung junger Erauen zimrner, ausroittlem und höhcrn ftanden, Berl., svo.
Die kleine Bibel, in zwey Theilen, Berl., »vo. Dr C. G. Selle Medicina clinica , oder Handbuck der Medicinifeben Praxis, Ibid-, 8vo.
«jedichte des Herrn Joi. von Alzinger, heraus gegeben von F. J. Riedel, Het Ui. . "
J. C, Adelungs Deutfche Sprachlehre, zum gebrauch der Scnulen 10 den Konigliche Preutïifchen Landen , Berl.
Dr. 1. A. Unfers Medicinilches Handbuch ; nach den Grundiatzen' feiner Medicinifchen Wochenfchrift, der Artzt , v»n neuen aus gearbeitet, neue viel vermehrte Auflage, Leipz-
M. C. P. Moritz Tabellen uber die Englifche Ausfprache und Ery»ioli.gie . Berlin.
Dan Antonio de Ulloa, Commandurs von Oceana und Ritters voa Orden van Santiago, Genera!-Lieutenants der Spanifchen Plotte, jnirglieds der Kómgl Gezelfchaft der WilTenfchaften zu Londen, Srokholm und Berlin &c. Phyilkalifche und Hiftorifche Nachrichten von» ltidliclien und.Nord öitlichèn America. Aus dem Spanifchen Uberzetft von Prof. j. A. Dieze, Leipz.
NEDERDUITSGHE.
Letterlyke en Prafticaale Verklaaring des eerfen Briefs van dei Apoltcl Paulus aan de Corinthen , deor den Eerw. Heer Matihcm Henry, te Amfterdarn by D Onder de Linden en Zoon. ' De Misleidingen der Rede of Triomf van den Godsdienft in eene reeks van Brieven tot veimecrdering van Godsdienftige Kennis enr«t veibetering van liet menfchlyk Hart,eerfte Deel, uit het Franichvertaald, të Rotterdsm by J Lindenberg.
H Lnffing, M. Z , Lykzang op het Affterven van den Hoogleeraai J. N'hüys, Hoogleeraar der H. Godgeleerdheid en Kerklyke GeIchiedenifl'en te Leyden, te Amfterdarn by M. de Bruyn.
Algemeene en byzondere Naruurlyke Hiftorie door de Heeren Buffên en Dauber.ton, vertaald door de Meeren C. en J. V. vtn Hagelen, twaalfde Deel, in 4to.
Tafereel der Algemeene Gefchiedeniflen der Vereenigde Nederlanden, naar het Franfch van den Heer A. M. Cerifier, tweede Deels, tweede Stuk, te Dtrecht by Wild, in gr. Jvo.: a/i: is.
Volledige Verhandeling over de Eleftricitcit in de Theorie en de Fra&yk, met oorfpronglyke Proefneemingen door T Cavallo , met byvoegzelen en vermeeideringen medegedeeld aan den Heer Prof. T. J. RtJJyn, re utrecht by Wild, in tv».: met Plaaten: ifz: «.
Echte en naauwkenrige Befchryving der Baftille; benevens Arrecd»tfh tct dit Kafteel der Franfcbe Staats Inquizitie betreklyk: a nSt. De Yiolyke Zanggodinnen of Mengelwerk van Vernuft, eerfte Bevl,



S30 GEDENKSCHRIFTEN
inhoudende geeftige Mengeldichten, 'Fabelen en Vertelzels, Punt» en Snel-Dichten en Gezangen, te Amfterdarn en Harlingen by Contadi en van der Plaats, in gvo : a/"2:+.
Levensbefchryvingen van voornaame Nedetlandfche Mannen , te Am. iterdam en Harlingen by Coitradi en van der Plaats, in Svo negende Deel.
VER AN DERING van REGEERING in verfcheiden STEDEN.
Te GRONINGEN: Tot Secretaris der Provinciaale Rekenkamer de Hoog-Ed. Geftr. Heer A. B Trip, Commiflaris van de ïinantien en Medelid der gezworen Gemeente dier Stad.
Te MIDDELBURG: Tot eeiften Tenfronaris , mitsgaders tot Comrnifï'aris en Scholarch, als mede tot Commifiaris van 't Collateraal den Heer Mr. W. A. de Beveren , en tot eerften Secretaris den Heet Mr. J. J. Be-gaard.
Te LEYDEN: Tot Veertig in Raade dier Stad de Wel-Ed. Heet Mr. F. G. Blok. Tot Hoofd-Officier de Wel Ed. Geftr. Heer Mr. .7. 'B. van der Marck. Tot Jhirgemeefteren de Wel-Ed. Groot Achtb. Heeren Mr. H. van Buuren, eerfte en prefideercndc ; Mr. Jacob Heyns; Mr. N. van Alpien; en Mr. N. van Banchim.
Te 'SHERTOGENEOSCH: Tot Scheepenen de Heeren Pref. 7. Son, Prefident; Mr. S. Roosendaal. J F. Z. ; Mr. Storm van 's Gravefande; Mr. C. L. Ackersdyk; C. II. J. Ba ron Siveirts de Laudas » A.Z. ; Mr. D. de Kempenaar; J. D. van Heemskerk; en Mr. H. Avan Adrichem.
Te DORDRECHT : Tot goede Luiden van den Achten de Heeicn H. Jojfelet; Mr P. Vrolykhert; C. Rees; J. Staats van Hoog. Braaien; Dr. J. van Wageningen; J. Caftendyk; Mr. 7. van Ac* Ürandelcr; en IV. J. Reis.
Te HOORN : Tot Prefldent Burgemeefter de Heer Mr. J. Hoog-
lairf.
Te ENKHUIZEN: Tot Raad in de Vroedfthap den Heer Mr. H. Dan Stralen.
Te ROTTERDAM : Tot Raad in de Vroedfchap den Heer Ml. .W- Scnn van Bafel.
Te HAARLEM: Tot Raad in de Vroedfchap de Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. J. Teding van Berkhout.
Tot Scheepen en Scheepen - Commiflaris te Rotterdam den Heer P. van Tzendoorn.
Nederlandfche BEVORDERINGEN en AANSTELLINGEN.
Tot tweeden Comrmiflaris van 's Lands Leger - Schepen den Heet Mr. J. Slichsr , Burgemeefter van 's Gravenhage. Tel Bewindhebber dei O. I. Compagnie ter Kamei Delft, den Heet
Ut.



VOOR HET JAAR §3»
Sr A van der Goes, Raad in dc Vrocdfchep cn Oud - Burgemeefter der Stad Ddft vootnt., Gecommitteerde rer Admiraliteit op de Maze &c.
Tot' Ontfanger van de Gemeens Middelen over de Kwartieren van Oifterwyk en Maasland, Meycrye van 's Hertogenbofch, den Heer Mr.
C'To" Ud^èi Heeren Geëligeerden , repraefentetrende den eerften Staat van den Lande vau Utiecht , den Wel-Ed. Geb. Heer Nicolaas
PToi Maarfchalk van 't Overqusrtier van het Sticht van Utrecht den Hooc-Ed. Geb. Heet J. J de Geer, DrolTaard der Stad Buuren.
Tot Extraordinaris Envoyé Hunner Hoog-Mog. aan het Hof van ZWne Majefteit den Koning van Pruiflen, den Baron A W. van Reeden, Colonel enz. .y het Regiment Hollandfche Guardes te voet.
Tot derden ïenfionaris der Stai Amfterdarn, den Heer Mr. D. A. Meernttn vinder Goes, tweede Advocaat det E O I. Compagnie
Tot Secretaris van Staat der Provintie Utiecht den Wel Ed. Geftr. Heer Mr. A A. Laan, Secretaris der Pinantie van Hun Ed. Mog. dc Heeren Staaten 's Lands van Utrecht. •'
Tot extraordinaris Kapitein ter Zee en tot Commandant op 's Lands Frorrat St. MairtenUyk , den Ord Lieutenant ter Zee W. Dryher
Tot Bevelhebber op het Schip de Frtns Fredertk, den Kapt J. J.
^Tot^Commandanten op de volgende Oorlog Schepen: op Rhyn. Und van 5o Stukken, den Kapt. G. H. Mulder; de Batavier, van 'o St den Kapt. J. fc. Be-Jeh; het Hof Souburg, van ;S St., den Kapt 'Graaf van Rcchteren ; de Dolphyr., van 2+ St. , den Kapt. A. H C Surir.gh; en de Venus, van 24 Sr., den Kapt L Abref,».
Tot Kapt Commandant eff. van de Granadier Comp. onder het tweede Bat. van het Regim. van zyner Doorl. Hoogheids Zoon W,llem Geofge Freierik, r«ns van Orange en Naffau, den Kapt. Comm. •tit. en Lieut. eff. J. L. van Creeven.
Tot Major eff van het eeifte Bat. Mariniers van den Gen. Major. Douglas' den Col. by hetzelve Regiment J. M. de Monchy.
Tot Kopt van eene Comp. onder het tweede Bat. van den Kapt. Comm. van dc Lyf-Comp. Granadiers A. G. Boreel deMauregna.lt.
Tot Kapt Comm. der gem. Lyf-Comp. Granadiers, den Kapitein tit. cn Lt. eff. A. Deug las. r\-
Int Col. Commandant van het Regiment Zwitzers van den Generaal Major May den Col. J. C. de Rebeciue.
Tot Adjudant van het Escadron Gardes du Corps van zyne Doorl. Hoo-h-id den Heer Prins van Orange en Naffau, geleid wordende «loorVvne Furftelyke Boorl. den Veld-Maarfchalk Hertog van Brunswyk , den Lieut. 'onder het Regiment van den Lieut. Generaal Graat van Rechteien B. T. de Reek- l , >;
Tot Kapt. van -eene Comp. onder het eerfte Bat. van het Regiment: Grifonsvan den-Gen. Major Schmid, den Kapt. Lieut. onder hetzelve Regim. A. Abifs, als mede nog tot Kapt. van eene Comp. onder het voorgem. Regimem den Kapt. Lient. in dat Regim. A. Kal/er.
Tot Lieutenant-Qnartiermeefter Generaal .'den Major Anne Baron,
*CTof M*jor by het eerfte Regiment Hollandfche Gardes te voet, den oudften Kapt. met rang van Col. en Adjuunt van een Bataillon van hetzeive Regiment J. C. G. Schmidt.'
Tot Kapt. van éene Comp. met rang van Lieut. Colonel by de Infentery vin den Staat, onder het eerfte Bat. van t vootn. Regim. den tweede Lieut. met rang van Kapt. bj dat Regiment J. O. Baron. §yjcerts dc Landas. STERF»



ï%3* GEDENKS. voor het JAAR. 1781."
STERFGEVALLEN.
De Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. C. A. Vos, Oud-Raad in d« Vroedfchap der Stad Utrecht , Secretaris van «e Ed. Mog. Heered Staaten 's Lands van Utrecht, mitsgaders Griffier van het Leenhof Üerzelfde Frovincie. ,
De Wel-Ed. Heer Mr. A. J. it Vry, regeerend Schcepen det Stad Rotterdam. .
De Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. N. van Slingerland, in Leven r«reerend Burgemeefter en Oud Prelident Scheepen, mitsgaders ViceDroflaard en Dykgraaf van de Stad en Graaffchap Leerdam, de Baronie van Acquoi &c. 6tc. , ,
De Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. R. J- Q- »«» Geens, Oud - Scheepen der Stad Middelburg , Directeur van het Zeeuwfch Genootfchap
"De'wefEo. Öeftr. Heer A. J. ie Huiiert van Cruiningen, oudftfe Secretaris der Stad Amftetdam.
De Hoo?-Edele Heer REINIER DE KLERK, Goüverneur-Genexaal van Nederlandfch Indien als mede de Wel-Ed. Heer Mr. T. Sckhters. Raad-Ordinair van Nederlandfch Indien.
De Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. Paul le Leu de Wilhem, Heer van Bronwelen, Raad en Oud Scheepen der Stad Haarlem en wegens dezelve Stad Zitting hebbende in het Collegie van de Ed. Mog. Heéïen Gecommitteerde Raaden.
Be W»l-Ed. Geftr. Heer J. Graham, gepenfioneerd Kapitein ten dienfte dorer Landen. ■ ■ • ■ ,
De Wel-Ed. Gr. Achtb. Heer Mr. Nicolaas van Banchem, Raad en regeerend Burgemeefter der Stad Leyden.
INHOUD van het ELFDE STUK.
j gevende Vervolg der Hiftorie van den Oorfprong der Americaanfche Onluften II* 7«
a Propofitie van Zyne Hoogheid wegens het oprechten van een Corps Mariniers • •,'.'„' ' * " 761
3 Vervolg van Stukken, betreklyk tot de Zaak des Herrogs van
Brunswyk ZJ^
a. Advertiflement van dien Prins. • • • 7*°
< Vervolg van 'tVerihg der Onluften te Geneve. . . . . 7«i ö Ordonnantie des Keizers ten v.ordeele des Proteft.nten 7S7 7 Nidere Verklaaring des Konings van Trmffen, betreklyk de
Scheepvaart zyner Onderdaanen 78»
% Staat der Spaanfche Zaaken 79\
s Staat der Franfche Zaaken 7»*
10 Staat van Groet- Brittannien 800
31 Nederlandfche Gebeurteniflèn. **! 12 Berigt van Direfteure. van 'r Haarlemfch Fonds . . . . S $ 31 Kort berirt ™n de Overwinning op Lord Cornwall.s. . . 817 ,4 Vervolg der Vryagie van een Engelfch Bootsgezel en een
Nieuw Zeelandfch Meisje. . - . • ■ • • ■ • • • • 5f* IS Byzonderheden. «JJ. Oec.tiomifche Zaaken. S27. Letterkundige Berigten. ibid. Nieuwe Boeken. 828. Veranderingen va« iLegeenngen. »}o. Bevorderingen, ibid. Sterfgeval len. Si».



STAAT- GESCHIED- HUISHOUD.
E N
LETTERKUNDIGE
GEDENKSCHRIFTEN
V O O Pv .II E T JAAR 1781.
T WA A L F D E STUK.
DECEMBER
ACHTSTE VERVOLGEN SLOT der HISTORIE van dfn OORSPRONG der AMERICAANSCHE ONLUSTEN. 1
Fnie. onderiuffchcn, was na lynefchielyke verhuizing uit Bofton na Halifax gezeild, daar hy van dQNt April tot den 10 Juny bleef en zig toen na Staaten Eiland begaf en aldaar met 8000 Man onticheepte, krygende den 3 luly aldaar eene verfterking onder de Commodore Hotham , die met eene divifie van de Koninglyke Vloot was aangekomen , waar op de Koningfchen met ter haaft een Lyft onder de Americaanen deeden verfpreiden van de ontzaglyke toeruftingen tegen hen ten einde ty door dit Ichildery mogten verlchnkt worden.
In der daad fcheen dit eene allerkrsgidaadigfte toerusting : want izeco Man zouden onder de Generaals Carleton en Bottrgoynè in Canada ageeren ,1 loos onder CornwaUis en Ctïnton in Virginien en Carolina ztpoo te Nieuw-Tork onder Howe, die aldaar 'zig by het Leger van Bofton moeften voeiïen. De Vloot moert beflaan uit 67 ten Oorloge uitgerulte Schepen, waar van 7 van jo, li van 44 tot 361 " van 30 Stukken, de reft van minder grootte , waarin men 1 ransporr Schepen voor de Trouppes relde. 'Jles vergezeld yan tweeCoinmilTarisfen , die in de eene hand Vreede enin de andere het Zwaard dragen zouden; maar alles onderging, wel, gelyk doorgaans, eenige vermindering.
G g g a *«



m GEDENKSCHRIFTEN
De verdeeling voor Nieuw-Tork was bereids aangebomer, die voor Canada flegts 8000 Man flerk kerde den 4 Mey voor Quebec, dat belegerd was 'mi Carleton, den byftand ziende, deed met Uoo Man ee^ toval, verjoeg de^m^, die afdeinsden e "nergens poft hielden dan te Ticouderofa, het welk voördee-
nfaa^eri2 Cgen M > *™ 'y H °°k W£' " "u"e Te C^m boden zy weerftand, doch uit gebrek aan kefiogt e» Krygsbehoeften, moeft de Major SbelburT aldaar commandeerende, zfg „ let hónderd' va» de overgeeven De Kaptein /8r#r, die ^tfiin zyn etraue vervolgde Zond hem een Trompetter om een it vviüCllBg van Krygigeyangeneii.en op datShtlburnezelfs zvn verzoek bekragBgen zou, Let hy den ze]ven vooVaf
^fci^ÏTCfe VVildcP komen,alwaar hetCW hoofa hun de ba.rkru.nen liet zien van verfcheide vyner lot- en rampgenoten en vervolgens zeide: „ Nooit beeft „ de barmhartigheid voor ons heen gehandeld; echter beb„ ben wy nog maar een klein getal gevangenen gedood, * m%r verzekerd dat elk man , welke in onze handen a>
'\THC"'a "W'M ter d00d zal &ebr4f eerden." Zeik «n bloed ooodfehap deed dien Generaal tot eene uitwis-
S"Sc°^rgaan Cn men gaf hem te rUg 3„ Americaanfche Soldaaten, een Major, 4 Kapteins en S OnderSflnffi5' Waar,tegen hv X Gyzelaars gaf tot waarborg tg"mfgOiï. V°0rn- Gml' d''6 hy dit ^enbliknS Het Congres maakte veel zwaarigheid deeze uitwi/Ieimg goed te keuren: Het verklaarde dat Arnold zyn it Mg te buiten was gegaan, maar dat men, uithoofde der dappere tegenweer van Major Shelbume en zvn kleine troup, en om de onmenfehelyke handelwyze der Wilden te ontwyken, in het Cartel zon bewilligen; doende teffens de Generaals Howe en Bourgoyne anmeg^a\\^a° " g,een Voldoeni»S wierd gegeeven over de wreedheeden , die tegen de gevangenen" in veragtin* der Capitulatie van het Fort Cedres , gcjrfeéed warén men onmidlyk ftrenge reprefailles oP èen gelvk getal Kol limgfchen zon oefenen , tot zy geleerd hadden den eerbied die: men aan 't recht der Volken verfctmldigd is. «c^nr"gïerUlg vernam de tegenfpoed harer WapegKB 10 Canada, zonder in Refolutien te wankelen, zo
atia



VOOR HET JAAR ^ *3? r w \a0 Annr 't beriet der aankomfl: van
verdeedigen. . !llden te Nieuw- York groo-
Het ?t3i d«SS Sïre Colonie, meenden zy ter zynde dan, rt »J ^baaren , en deeden den dat het nu tyd was: i „ i F dra de ontfchce.
Oud Gouverneur*^/ we^n, aai ^ dat
ping ^J.^ deze'tóaft zon
zy meeft alle ongewapuiu , h t Congres,
h,ar fchier te ^i^gSSSSÜ&^i , "deed van die verdeel ng der W^^g Provincie
ëTÓVXn?tl^ het Congres-een Reglement om
ftatueercnde dar geener• ^'en ~!aaende het aanColonièn mogten gebragt w^d=n'HfvS,aarcnde dat altollen van Tolbedienden, nerlmd in
le goederen direö of >ndl/^glj? ^ cemaaktede Colooien ingebragt "^^°"dnerbdefll3^ ;pf0 fuëto wt-' pryzen kwamen, verbeurd en hun beiiag yy ; tig verklaard zouden worden. dreigend Le-
SEn het was op ^^SSS^S^^^ E"'
wPata!ndezeMo:
de toerufting, die mm^ verg> . ijommiffinsBroeder ook aangefteld tot gevolmagt.i, handeien.
Byzonder is het dat d Adm r 1 li^e J ^ ^ jreemen van den Koning, ais een B» ft • America.
Dett iA»4i>= wï" "° al "f „X»ri° e wes Bete takten, ta<J g«nSalS«n«negoetomi.''



838 GEDENKSCHRIFTEN
dragen en veel Menfchen vonden weinig fmiak in den bevreedigenden tytel van Commiffaris , gevoegd by al den toeftel van Eayonnetten ; men publiceerde des morgens een Brief aan Lord Nortb, waar in men hem verzekerde dat nooit de Americaanen aft onder lyk met zyne CommiflariiTen handelen zouden , al hadden zy 70,000 Bayonnetten by zig; dat hun geordonneerd moeft'worden zig aan het Congres te adreffeeren; dat daar het midden punt lag, waar uit en waar toe alle «nderhandelingen moeften komen; dat het daar was, alwaar de met zo veel toeftel gemaakte Commiffie voortellingen doen moeft, hoe zeer het ook zyne trotsheid rfiogt kwetzcn Eer nog de Admiraal Howe vertrok adreffeerde zig dé Lord Major, de Aldermans en Scheepenen wan Londen aan den Koning met hunne bczwaaren over de geweldige Maatregelen, die men in 't werk fielden , en baden dat alvorens de verderrlyke en bloedige Operatien van de toebereidzelen wierden uitgevoerd, eene klaare ftipre en plegtige verklaaring wierd gegeeven vau de Voorftellcu aan America gedaan, maar de Koning gaf alleen tot antwoord dat hetzelve door eene fchuldige halilarrigheid en onverfchoonlyke tcgeuftand aan het conftitutiorieel gezag van 't Ryk zig die rampen op den hals hadden gehaaid ; dat hy zig altoos gereed zou toonen om barmhartigheid te oetfenen, mits het gezag op eene pofitive wyze wierde gevertïgd en de opftand geheel en al gedempt was, en dat hy om daar in te flaagen onveranderlyk de bekwaamde en kragtdaadigtte maatregelen zou volgen.
. Clhiton ondertuflchen was in 't begin van Mev na zyne deftinatie vertrokken en wierd verwet. De' onverfaagde Generaal Lee , bevond zig op den oever met i.rooo Man, gereed om overal daar 't uod/g was heen te lnellen. Clinton tot de Kaap Fear', of dc bange Kaap genaderd, ondervond de kragt van dit woord, durft niet . ontfeheepen, bleef tot den 12 Juny leggen en zeilde toen m Cbaries-Town in Zuid-CaroHua, daar zyn Vloot de bank gemaklyker dan men verwant had paneerde en het volk ontfeheepre op een eilandje by het Fort fobnffone, het geen den 28 dito door 8 der grootfle Schépen'heftig wierd befch&teu terwyl i joo Man alle mo^elyke poog.mgen deeden om de Verfchanffingen op het Eiland Sulhvan te forceeren, maar beide de aanvallen mislukten,
want



VOOR HET JAAR
i ij Af,« rinren tvd dat het vuur der Schepen, zon» T hofdeuTo he Fort duurde, fchoot hetzelve vier orlle Sch-pen reddeloos, zo dat zy met de drie
%Tn van aS Stukken gedwongente «randen, en wierd MCtson vau i . u <= Mm wicrden drie-
lafm t1 oo verliet afjagen, en dus verviel de Exmaal met ^ , h , aan den dapperen Lee
lC r^erfchïd id Snde', en welke toen het hoog gevoelen van xy'ne ku.de opgevat, ten vollen billykte
cttoT gedwongen om te rug te keeren M.S«t» EiSTy de? Generaal Howe vond aldaar ook deszelfs tuana ny u Ad-nu aal tfow, die onmiddelyk na,
^neta„ in- o de" Kult van. M^ciufets aan de Geweezeu Gouverneurs des Konings voor de verbondenen weezen ^ju Commandant der Zee-
pcOV,nC?^e^evens *yïBroeder den Generaal, S&Ö6!^ ^ Jm den Vreedein de Colonien te nerftellen en pardon te verleenen aan zodanige Onderdaanen dezer Laudftreeken , welke z,g waarlyk fcSxonden toonen het zelve van zyne goedheid te «iSidat hy ^ was aangekomen, en goed geoordeeld „adKe declaratie te pnbliceeren, waar van hy copie zond om dezelve overat bekend te maaken, verzoekende wvders hunne medewerking.
De gemelde Declaratie, behelsde mets anders dan een v ? »,n een vn en algemeen patdon aan allen, die SIS wanorde "der jongfte dagen zig verwyderd hadden van hunnen pligt an regtmaauge onderWnen getrouwheid , maar welke verlangden daar Kder « keeren en zig 's Konings goedheden ten nutte te maaken, en voorts om ,n vreede meuyne M e-
fal Aanraerklyk is 't dat de Batteryen van't Fort, welk» he 2^"rEsquader zo ontramponeerdea, gemomeerdwa ren m f Canon van de Franfche Oorlogfchepen de Jlcide en d?S beide op de kullen van Carolina m vreedenstyd, geiSe'n en welke de Koning ^Engeland vervolgens aan de lt i Cbarks.Town vereerde , toen gfcwiffelyk weinig de» k" d • op het gebruik , waar toe zy nn diende , waard.», prys der onrechtvaerdigheid. r & g g 4



*iO GEDENKSCHRIFTEN
S<ad enVleK, welke deze weldaad ,w frov,nc'v beronw zouden verdienen °r Wn vaardl&
•weinig eenige delertie : byna alle de .em—j ingenomen door de voorfpocde^n 7V aHe fierC" WarC" den zelfden geert bezie.d te'? n én' fi 1^ 0?^" ^rn^ANGLYKHEl]>' te bedoelen °%metk.
Wit txiliiiend woord , het welk <\r bevorens niet dorlten uitbreken d'f',W7C**w* «n jaar hunne Adresfen is «zie waarteg™ zy, zo uit
nen, protefteSenf wteindek STV" WfT
derinp- vip- H-r /?L £ 7 , , UItPf» waar in die versaheel "eïfder ff fh 'VT £wf*fi*e declaratie een ge-
weSn'l5^-™/5 verb00d hy het pafTeerenvan >, wetten, va„ dringend belang, door het opfchonen van
„ dex-



VOOR HET JAAR 17^1- 841
derzelver werkingen, tot zyne toeflemming verkreegen w Was en wanneer de wetten warén ««gefteld heett hy " Geheel en al verwaarloost daar op te letten. " 0 Hy h€ett maaken van andere voordeelige wetten voor verfcheide Landftreeken dezer uitgeltrekte Heer" fchappveii geweigerd, ten zy derzelver bewoonders ' afzagen van het verbeeldings - Recht onder t wetgeevend Lichaam , dat voor hun onwaardeerbaar wafcn ■! enkel ontzaglyk is voor Dwingelanden."
Hy deed vergaderingen beroepen in nuttelooze en hftige Plaatzen , die verwyderd waren van deDocu" meuten der Provintien, enkel met inzigt om ze te lig!! ter tot zyn oogmerken te doen dienen. ■
Verfcheide keeren heeft hy de Kamer der Reprefen„ 't'anten doen fcheiden, om dat zy zig tegen zyne nieuwigheden fielden en met eene edele ftandvaihgheid de " rechten des Volks verdeedigden.
En na dezelve dus verbroken te hebben heeft hy langen tyd geweigerd, dat er andere Leden wierden ver" kozen, waarom de wetgeevende magten , als geenzins vernietigd kunnende worden, van toen af tot het Volk, als tot haare bronwel zyn wedergekeerd, tot hunne " volkomeen volledige oeffening, zynde ae Staaten m ' dien tyd bloot gefteld geweest aan de ongemakken, die voortvloeijen uit het gemis van Reprefentanten en ! Vergadering Hy heeft getrapt de bevolking der Co' lonien te verhinderen, door de uitvoering te beletten \ van de Wetten van Vreemdelingen te naturalizeeren, cn het weigeren van toeftemming aan andere Ksgle'' menten deswegens, als mede door de prys der Lande' ryen, die hy in Eigendom toeftond , te verzwaaren. De toediening van Juftitie heeft hy gefluit door het weigeren zyner toeftemming aan wetten die het " recht- oerTenend gezag iuflelden.
De Rechters heeft hy enkel afhanglyk gemaakt van ,. zyn wil, door dezelve alleen de ampten cn beloldingen te geeven.
, Hy heeft eene menigte nieuwe bedieningen ingefteld en ons zwermen van Bediendens toegezonden, die het volk bezwaarden, deszelfs ruft Hoorden en hun beftaan verteerden. . „ In vredenstyd heeft hy, buiten toeftemming van het G g g s » wet'



84Ï GEDENKSCHRIFTEN
„ wergeeveud Ligchaam, aanzicnlyke krygsmagt ondét; ,, ons op de been gehouden."
„ Hy heeft het militair gezag, zo veel als onafhanglyk „ van en zelve als boven de Burgerlyke wet willen „ maaken
,, Hy heeft, met anderen, de middelen gecombineerd ,, om ons te onderwerpen aan een Rechtsgebied , dat vreemd was aan onze Conftitutie, en onbekend in on» „ ze wetten, door toeftemming te verleenen aan onwet„ tige AQcn dier nieuwe Wetgeeving om gewapende ,, Krygslieden in onze Huizen te logeercn,
„ Ten einde hen, onder begoochelende formaliteiten, j, te onttrekken aan de ftraffen, welke de Moorderyen, die zy in America bedreeven, verdienden. „ Ten einde onzen Koophandel in alle Waerelddeelen „ te ruineeren
„ Ten einde, ons, buiten onze toeftemming, Schat„ tingen op te leggen.
„ Ten einde ons, in verfcheide gevallen, te beroo„ ven vau onze vonnisfen door Gezwoomen.
„ Ten einde ons. wegens vermeende misdryven, „ over Zee te vervoeren om aldaar te recht te ftaan.
„ Ten einde het Syftema der Engelfche Wetten in eene. „ nabuurige Provincie te vernietigen, met daar in eene „ eigendunklyke regeering te vestigen, naar zyn goed,, vinden de bepalingen van derzelver uitgeftrektheid ver„ lengende, als een voorbeeld van volftrekten Regel ,, vóór de andere Colonien.
„ Ten einde ons te ontneemen onze Charters, onze ,, befte wetten te vernietigen en zowel de grond als de gedaante van bewind te veranderen.
Ten einde onze eigene Wetgeeving op te fchorten, ,, door hunzelve te voorzien van 't gezag om ons in alle ,, gevallen de wet te ftellen.
,, Hy zelve heeft zyne Regeering by ons vaarwel ge,, zegt, met ons buiten zyne befcherming te verklaaren.
,, Hy heeft ons den Oorlog aangedaan; onze Kusten ,, verwoest, onze Zee-Havens vernield, onze Steden verbrand en onze Volkeren het leven benomen. ,, Hy h.eft ter dezer ftond groote Legers doen over„ voeren, beftaande uit vreemde Huurlingen, ter vol„ tooijing der werken van Tyranny , veiwoefting en
„ dood,



VOOR HET JAAR 1781 §43
dood die hy aangevangen had met wreedheden en
frouwloo hedL van welke in de Barbaarfche eeuwen " weinig vooebeelden te vinden en al te onwaardig zyn
aan 't hoofd eener helchaafde Natie. " Hy heeft onze Landgenoten, in: volle zee genomen,
Vedwongen tot het voeren der Wapenen tegen hun " Land! én Beulente worden van hunne Broeoers en " Vrienden , of zelve door zulke waarde handen van t ' leven beroofd te worden.
" Hy heeft verdeeldheden onder, ons geftookt en geVraet de Wilden onzer Grenzen op te hitzen; die on" Soogcnde Indiaanen, welker ysfelyke wyze van SogJn bellaar in het onverfchilhg nederve len der Perfoonen van allen Ouderdom, Sexe of Staat. " Op e k dezer onderdrukkingen hebben wy hem verVooren geaaan in de onderdaanigfte bewoordingen, li maar onze herhaalde verzoeken hebben geen ander
antwoord dan verfche geweldeuaryen bekomen * Een Vorst wiens Caraöer enkel betoond word door , daaden, die eenen Dwingeland betekenen, is me. gefchikt tot het beftuuren van een VryVoik. . , Belandende onze Broeders van Groot-Brittannien. „ Wy hebbenze zonder ophouden gevvaarfchuuwd van de onrechtvaerdige ondemeemmgen van hun 1 arte ment, om een onbepaald Rechtsgebied over ons uit te
" ^wT'hebben hen dikwyl herinnerd de omftandighe„ den onzer verhuizingen en nederzetting in deeze Land-
" ^Wy'hebben ons beroepen op hunpe natuurlyke bil„ Yykheid en 'grootmoedigheid. Wy hebben hen gebeden, in den naam der opregte Vriendje hap en t dere Broederfchsp, geweldenaaryen af te keuren, die on vermydelykPonSze verbinieniffen en onderhandelingen verbreeken moeften: Zy dan ook hebben zig doot ge " Lond voor de ftem van bloed en billykheid en da^rom eindelyk moeten wy toegeeven m de POOttó«*gkheid om ons van hun af te fche.den en hen voortaan te befeïouwen als de overige Menfchen Vyanden m Oorloestvd en Vrienden in tyd van Vreede. " , OM DEZER OORZAKEN Wï , Reprefen„ Vantender VEREENIGDE STAATEN van AME \] RIGA in Algemeen Congres vergaderd , den Opper^



?44 GEDENKSCHRIFTEN
„ ftenRechter tot getuige noemende van de Opregrheidou„ %£K oog merken, maaken bekend, uit naam en gezag van
het goede Volk dezer Colonien ; en verklaaren plegtig, „ datv.y zyn en Rechtens zyn moeten vrye en onafhanglyke „ Staaten; dat zy zyn en blyven outllagen van den eed „ van getrouwheid aau de Kroon van Groot-Brittannien ; „ en dat alle Staatkundige band tusfehen hen en Groot,, Brittannien verbrooken is en zyn moet; dar zy recht ,. hebben Oorlog te voeren of Vreede te maaken, Ver., bonden aan te gaan, Koophandel aan te leggen en zo,, danige andere daaden te verrigten, als onafhanglyke „ Staaten na recht doen kunnen.
„ En om deze verklaaring te onder/leunen Hellen wy „ het aller vaft betrouwen in de Godlyke befcherming, „ verbindende daar toe onderling jegens den anderen ons' „ Vermogen , Leven en hec geen de Menfch het al. „ lerheiligst heeft.
„ Getekend in naam en op bevel van bet Congres
JOHN HANCOCK, Prefident. CHARLES THOMPSON, Secretaris.
Zo dra deze verklaaring gedaan was ordonneerde 't Congres, zwaare Volkwervingen , maar de voorzigtige JVasbington, begrypende dat eene groote meeni^te dikwyls uitgehongerd werd enmoeilyk te beliuuren is, bepaalde het getal op 2,8000, en nimmer heelt hy grooter getal op eene plaats onder zyn bevel gehad; zo dat her te verwonderen is hoe hy de twee eerfte Veldtugten tegen gedisciplineerde Vyanden, en deze keer zeer talryk, heeft weeten uit te houden.
Omllreeks dien tyd fmeedde vyf Perfoonen te Nlcinvffirk, onder welke de Lord Major zelts, een ontwerp, om, zo dra de Koningfchen voor de Stad kwamen, alle Americaanfche Staf - Officiers, met Wüshington te beginnen , om hals re brengen , waar toe reeds twee zyner Lyfwagten waren omgekogt; doch deze een derde in de famenzweering willende lokken, wierd door denzelven het geheel complot ontdekt en gelukkig verydeld.
Na de aankomst der Hejfifcbe Trouppes befloten de Gebroeders Howe het Lot der Wapenen te beproeven, deeden eene onderneeming op Lang Eiland ,daar zy on-
ge-



VOOR HET JAAR 1781- 84r
gehinderd op den zS Auguttus aan Land flapten en zig in 't Bosch verbergden, het geen oorzaak was dat de Geer aVSiillivan, die met 4=00 Man na aen Oever rok en aaar flesjes 4 Soldaaten ziende, zonder voorzorg na d SingbplUs marcheerde, waarop eensklaps hev.guu het Bosch ophern ftefchoten wierd en 5000 Man, teffens uit eene hinderlaag te voorfchyn komende, z.g van de flik der Jêericaancn bevoordeelende dit Corps van Sullivan met weinig moeite veerftrooide, en de Vlug^ SfderGeneraalVr/^g, die met 6coo Man tot hune hulp kwam, ontmoettende, raakte du Corps mede m ïerv/ani g en de verflrooijing zo bloedig dat er 5CC0 Man op 't ilagveld bleeven, het geen ten gevolge had dat Nlemv-rork op den .3 September met gemak door de ffiTwferd in genoden, vermits de Americaanen zig z uSr verdeediging retireerden , maar dewyl er een Corps Koningfchen zig by een Plaats, het Hel-Gat genaamd hadden geponeerd, en de Americaanen ten v;™ erten paflècret,, kon zulk, alken al vegtende gefmieden niet zonder verlies van veel Volk. fAgdage. na dat Nieuw-Jork in handen der Koivi Mchen was, zynde den 11 September, ontftond er n verfcheide hoeken van de Stad zulk een geweldiSn B and; dat ten minfle elfhonderd lunzen m kop, len gelegd wiet den, en vermits men ettelyke Perfoonen me? brandende lonten en Brandftoften als mede anderen, die zig tegen het helpen blullen aankantteden, oiumoet'te, wiedden er j of 6 door 't «U^** men geworpen, die hunne verwoedde handen over al zotten te verfpreiden. Men ver.llte een Timmerman, die alle Ledere Emmers, welke hy bekomen kon aan ftukfneed; een ander , welke eene vrouw geflagenhad, om dat zy te yVerig was in 't helpen bluffen, wierd op dezelfde plaats door een Soldaat opgehangen.
Men traite wel de fchuld van dien ramp op he Goneres te legden maar zulke, die weeten hoe gemaklyk de Generaal Washingten zulks had kunnen doen by zyn Uittoet, zullen daar over wel anders oordeelen. _
Howé vervolgde het voordeel zyner overwinning niet, -waar over hy oak algemeen gelaakt is : Hy bleef, iu plaats van terflond na Philadelphia te trekken by ra twee maanden bezig met Brunswyk, dat geen weerftand deed, te bsmagtigen en zonder flag of floot het Fort IVashj-



846 GEDENKSCHRIFTEN
ton in te neemen, doordien het Garnifoen, uir 2000 man beftamde, alzo den tyd van hun diend verfireken was, liever capituleeren wilde dan vegten, op voorwaarde dat men na huis mogt keeren. Verfcheide fchermutzelingen. vielen er voor, meeltendeels ren voordeeleder Provinciaalen, het geen Wasbingtons Leger, in de Witte Velden gecampeerd, weder nieuwe moed gaf; doch toen de ' Heffifcbe Generaal Knipbaufen met 6oco man het land introk, terwyl de He-we} zig te Nieinv Tork bezig hielden met Bals aan de Dames te geeven en Adreffen van onderdaanigheid te doen tekenen , raakten de zaaken der Provinciaalen in den haglykften ftaat, die zy ooit ondergaan hebben; want zo dra de verovering dér Forten Lee en Washington, tot kennis van 't Leger in de Witte Velden kwam, verfpreidde zig het zelve zodanig, du Washington flegts zyoo Man over hield, en daar mede na Trenton- Rivier retireerde, gelegenheid zoekende om dc Heffen op te houden, fchryvende inmiddels, omverfterking aan het Congres, en de Generaal Lee met dezelve aankomende, te gHyk op den zelfden dag met andere nieuwe Corpfen, formeerden rondsom den braaven Washington een nieuw Leger.
Nieuw-Tork en dejerfeys waren deeenigfte Provinciën niet in welke de Koningfchen voordeelen behaalden; want, voorgeevende eene onderneeming in Virginien te doen , zonden zy 5- Oorlog Schepen en 5000 M an na l-Lhode-Eiland, welke Provincie zy op den 8 December geheel bemagtigden, omtrent welken tyd ook de Generaal Lee door den ColonelHarcourt opgeligt en na Nieuw-Tork gevoerd wierd, doch dit wierd door Washington duur betaald gezet, want den 25- December overviei hy eene Heffifcbe Brigade van ïócoman, va» welke hy drie vierde deelen gevangen nam. ■ Lord Cormvallis de overige Vlu'gtelingen te Brunswyk ontfangende, trok na 't bekomen van Vetfterkingen na Trenton en Wns liet Americaanfch Leger tot op fo fchreden genaderd, dus men niet dan een geregelden Veldflag voorzag, maar Washington nam de fchranderlte maatregelen om in den nagt zeer (lil op te breeken, en den ganichen nagt .door een geforceerden marfch te doen, wiar door hy een beflisfenden flag ontweek en goede Winterkwartieren kon uitkiezen.
't Voornaamfte dat in dien winter voorviel was eene • fcher



VOOR HET JAAR 1781.' 847
fcbermutzeling by Peks-Hill, daar de Koningfchen op d< n 24 Maart gedwongen wierden af ie zien van eenen inval, die zy in de binnen deelen meenden te doen, maar zig moeften infeheepen.
Howe, seenzins uit het oog verliezende de bemagtigm» van Philackbhia, ging den 23 July van Sttaten-Eiland te fcheep en kwam den 2? Auguliy in de Chejapeak, geduurende welken tyd Washington het oog fioeg over zyne marfchen, hem op allerleiwyze dwarsboomde en door verfcheide fcherpe gevesten, als den 11 Stptember by Brandyivine en den 4 Oöober by German Toivn, zyn vyands Leger fterk verzwakte, die egter buiten wecten Vari Washington, welke hem elders verwagtte, eene Rivier gepaffeerd zynde , regelregt na Philadelphia trok, 't geen ontruimd was , zo dat er flegts een groot getal Quakers in waren. Hy trok er in den 30 September, en zyn Leger heeft negen maanden lang daar 111 zo goed als opgefloten geweeft dan aan overvloed dan aan rampfpoeden blootgefteld, en geltadig door Washington ïnzlte dclTeinen belemmerd.
In Canada had Burgoyne het bevel over de Lngeljche Trouppes, negen duizend man fterk, opgenomen, nam Ticouderoga zender vegten in.floeg de Generaal Schmier 12CO Man af, vermeefterde het Furt Edward op den Generaal 5/. C7rt/> en, trots op die voordeden, naderde hy tot Saratoga, maar Gates en Arnold, de twee genoemde Generaals opgevolgd zynde, herzamelden aile Corpfen, waar door zy dertien duizend man tegen Burgoyneby een hadden, en kreeg de laatft gemelde teffens berigt, dat hy op zyn regter Vleugel, door St. Leger, gecommandeerd, geen ftaat meer moeft maaken, als welke'tbeleg voor Sfanwik, na 't ondergaan van .een, hevige uitval, had moeten op breeken, en na Montreal te mg kee-
Burgoyne zag toen van vooren dit nieuwe .Leger, van acteren een Corps Militie, uit de ommeflreeken van ficonderoga, dat ettelyke Poften wegnam, Gevangenen maakte, Bagagien vernielde en de Koningtchen veel onruft baarde. Om zig van Magazynen te veraekeren, die hy wift dat te Bennington zeer goed waren, zond hy ifco Man af om dien poft te bemagtigen , maar een oud en dapper krygsman Stark, welke deze Poft, in weerwil der ordres van den Generaal
Scbui-



848 GEDENKSCHRIFTEN
Scbuikr, niet had willen verlaaten, taflte dit Detachement tweemaal aan en vernielde het bykans geheel en al.
Toen zag Burgoyne. zyn onvoorzigtigheid. Zyn Leger was reeds een derde verzwakt, eu om de relt te lalveeren a:taqueerde hy den 7 Oéfober de regter Vleugel van Gat es, maar de Generaals Arnold en Lincoln y fchoon beide gekwetft, dreeven hem binnen zyne Linien , kwamen er ais Overwinnaars in, namen zyne-zieken en gekwetften weg, zodat hy zig retireeren moeft in een foort van Legerplaats by Saratoga. Doch wetende dat Gates hem in goede orde volgde, nam hy, lchoon verneemende dat Clinton het Fort Montgomery had bemagtigd om hunne vereeniging te bevorderen, op advis van een krygsraad 't befluit om terugtetrekken, maar ongelukkig vond hy den weg om uit zya Legerplaats te komen bezet door een Officier Brownt met een Corps Americaanen, waar van men de fterkte niet wift, en Gates aan den anderen kant opdaagende, zag hy zig genoodzaakt den 16 Odtober met een Corps van 6040 Man, met 37 ftukken Canon en al hunne Wapenen by Capitulatie over te geeven.
Het was by Art. 2. geaccordeerd dat die Trouppes niet mevr in America dienen zouden, maar vry na Engeland keeren, zo ras Howe tot dat einde Vaartuigen te Bofltn gezonden zou hebben: de Vaartuigen kwamen, de Gevangenen waren bereids op marfch, om ingefcheept te worden , toen men ontdekte dat die Vaartuigen óooo volle vfapenruftinjren aan Boord hadden, het geen men dagt dat enkel was om daar mede de Gevangenen te voorzien, zo dr3 zy in Zee waren, en dan by nagt weer M de Baay te komen om te beproeven eene gelukkige verraSing van Boften zelfs te doen. Aanftonds wierden de marfch der Krygsgevaugenen gellaakt, de Wapenruftingeu opgeligt, de Vaartuigen ledig weg gezonden en Burgoyne alleen vergund na Engeland te keeren. mits op eerfte aanmaaning van "t Congres in America te rug komende.
Zo het jaar 1777 roemrugtig afliep voor America^ dat van 1778 begon niet minder luillerryk voor datWaerelsddeel. De Heer Gerard, Gevolmagtigd Minifter des Konings van Vrankryk gaf aan de Heeren Franklin en ,Qe(met Minifters van America te Parys, kennis, dat in
de»



VOOR HET JAAR 1781. ?*#
4pn Rand van Zyne AUerdinftelykfte Majefteit rypelyk gelet was op hunne zaaken en voordellen, cn beflofcen, dat hoogftdezelve de onafhanglykhcid der Vereenigde Staaten.,van America zeu erkennen eu een Tractaat van Commercie en Vriendfchap met hen fluiten; dat riiet alleen zyne Allërchriftclykfte Majefteit vaftelyk befloten had hunne ortaf hanglykheid te erkennen, maar dezelve ook doör alle middelen, die in zyn vermogen waren, te onderfteunen ; dat zyne Majefteit, dus handelende, zig ze'.f niet ontveinsde, dat zyn Ryk miflchicn wel eerlang in Oorlog raaken zou, en alle korten, gevaaren en fcnaden, die dezelve gewoonlyk volgen, doch dat hoogftdezelve daar voor geenerley fchadeloosftellirtg van .de Vereenigde Staaten wagteude was; ook niét vermeende te doen verftaan, dat hun i belang alleen hier in bedoeld wierd, vermits, hovende wezenlyke voordeden, welke hunne zaak en hun door Ihoogftdezelve verzorgd zouden worden, het notoir bellang vm) Vrankryk. was, dat het vermogen van Engt1 land, door de affcheiding van America , verminderd wierd ; 1 dat daar en boven zyne Allerchrillelykfte Majefteit^ uit 1 dezen hoofde met Engeland'va. Oorlog geraakeade, zelfs ; niet verllond te begeeren dat de Vereenigde Staaten geen afzonderlyken Vreede met Engeland maaken zouden, ingevalle men hun nuttige en voordeelige Voorwaarden
aanbood ; dat de eenige voorwaarde , wence noognaezelve vorderde was ,, dat de Vereenigde Staaten by geenerley Vreedes - TraElaat met Engeland zouden afftaan , „ de door bun aangenomen onafhanglykbeid, om weder te 5, keeren onder de gehoorzaamheid van die Regeering. , En op die grondregelen wierd den 6 February 1778 door de wederzydfche Gevolmagtigden gefloten en getekend een Tractaat van Alliantie en Comriiercie tusfchen de Kroon van Vrankryk en de Vereenigde Staaien van America, vervat in 31 Artykelen, geratificeerd bekragtigd eh getekend door den Koning zelfs, en inde zelve form en teneur ingerigt, als of de Vereenigde Staaten reeds lang in 't vol genot der Onaf hanglykheid waren geweeft. Hoe kragtdadig. nu Vrankryk den Americaanen bygellaan en gehandhaaft heeft, is uit de berigten ,> wegens den Americaanfcben Oorlog, in onze voorige ftukken te vinden, zo van het Jaar 17S0 als van dit Jaar, genoeg gebleeken, werwaards.wy den Lezer dan ook heen Hhh m<



tóf SEDENKSCHRIFTEN
wyzen om alhier de Korte Schets van den Oorfprong det Onluften van America te befluiten.
Wy hadden ons gevleid in ditflotftukje van ons Maandwerk den Lezer het uiteinde der zaak , betreffende üeri Veld - Maarfchalk Hertog van Brunswyk te kunnen mede deelen; doch vermits ten dien opzigte nog geene definitive Refolutie is gevallen, kunnen wy niet anders mededeelen dan de laatfte Memorie, welke die Prins aan Hunne Hoog Mog. heeft geremitteerd, en behelzende :
,, Dat Hy, tot Wegneeminge v;,n alle misvattingen, „ dewelke zelfs by eenige Leden van Staat in de rcfpe„ élive Provinciën fchynen plaats te vinden,ten aanzien „ van den zin en de waare bedoeling van deszelfs Ad,, dres , aan Hun Hoog-Mog. den 21 Juny gedaan , „ raadzaam had geoordeeld, te declareeren: Dat zyne „ intentie nimmer geweeft is,om daarby aan HunHoog„ Mog. een geregtelyk onderzoek van zyne zaak, nogte „ vervolgens by Hoogftdezelven eene onmiddelyke fatis„ faétie te verzoeken; veel min daar door in twyffel te „ trekken de hooge Souverainiteit, en het altoos by Hem ,, gerefpedteerd Rechtsgebied , aan ieder der refpe&ive „ Provinciën ontwyftelbaar competeerende, maaralleen„ lyk om in zyne relatie als Veldmaarfchalk van dezen Staat de hooge proteStie te reclameeren van Hun Hoog„ Mog., als Hem bekleed hebbende met het voorfz. Ca^, raéter, 't welk van zyn Perfoon in dezen onaffcheide„ lyk is; en waarom Hy oordeelde, dat de blaam, op ,, zyn Perfoon gelegt, aan Hoogftdezelven niet onver„ fchillig konde zyn , en zulks, ten einde alzo door Hoogft„ derzelver gunftige iniercejpe daarvan te worden gezui„ verd, ter plaatfe en diervoegen, als-zulks zoude be„ hooren: Dat zulks te meer evident is, dewyl Hy ter„ ftond, na hst neemen van Hun Hoog-Mog. Refolu„ tie van den <2 July 17Ï1, op den 4 daar aan volgende, „ aan den Heer prefiderende met zo veel woorden heeft „ gedeclareerd over dezelve zaak zyne klagten niet direSt „ aan Hun Hoog-Mog. gebragt te hebben; het welk, „ vergeleeken met zyn eerfte Adres,duidelyk {zohyvertrouwde^ deze zvne meening manifefteerd, als hebben-
„ de daar by van Hün Hoog-Mog. verzogt, dat door
„ Hoogft-



VOOR HET JAAR 1781. Sft
$5 Hoogftdezelven mogt Worden geëfetlueerd, dat hy „ op een convenabele wyze van den blaam, hem opge,\ legd, zoude worden gezuiverd, en dat Hoogddezel, ven ten dien einde het daar heenen zouden gelieven te ,] djrigeeren, dat hy voor het oog van de geheele Wae„ reld zoude mogen wotden gejuiitrlceerd. "
Daar wy dus buiten (laat zyn ter dezer zaake esnig verder authentiek berigt op te geeven zullen wy hier laaien volgen twee merkwaardige FrieJ'cbe Stukken, betreffende niet minder den tegenwoordigen toeÜand van ons dierbaar Vaderland.
Het eerfte is eene
PROPOSITIE des Qitartïers van OOSTER»
GOO, op het 41/rePomc van de extraordinaire Landdag ingeleverd.
Het heeft een ieder onpartydigen Vaderlandlievender reeds lange in 't oog geloopen , dat er, iu 't behandelen vari zaaken van deezen Oorlog met Engeland, eene onbeo-rypelyke traagheid en langzaamheid doordraaide; doch thans wordt zulks allerduidelykd aan den dag gelegd, door de weinige hartelykheid, die 'er in 't algemeen by de Rederingen der Nederlandfehè Provintien ftandgrypt, tot he't ëntameeren van een Vriendfchaps- en Commer• T-.-n.^. r A„ n;*nw RpmiMiVk der XIII VER-
EEENIGDE STAATEN van NOORD-AMERIKA, ■en een Engagement, ten minden voor deezen gemeenen 'Oorlog, met .de Kroonen van VRANKRYK en
ISPANjE. De nooazaaiceiyKneio, uuuicis, uaui vau
)blykt ten allerduidelyKlte; want niets was^unm auiél»L MiM'^iMi mVts meer overeenkomttin met eene
Lezonde Staatkunde, op de duidelykfte Natuur-Wetten leeerond, dan dat deeze Republiek, terdond na oprech-
Italyse uoriogsverh-iaaims v«" v-.-*—— - — , * — tOorlogs verrichting, daar zy toch niet genoeg gewapend ..._u„..j„„ «rh in r/pfi . met eene Vlootofeen fcs-
Iccader, haaren vèrfoeijelyken Vyand onder de oogen te
Hien) begonnen hadt, met net onunmngciyn. vC,a.a»,.., . «v. IvvT^^Tj 'n A \/i TT R T lf A Pir hadt toen reeds degröot-
Ëfie dap tot ENGELANDS vernedering eu onze hef-
lïtelling geween, en ne i\.epui>ucn iuu u»« &-»,«««.-. Hiebben, dat het haar recht ernlt was.



Sfi GEDENKSCHRIFTEN
Zulk een daad had ieder onzer Ingezeetenen,hadt Europa, welk het oog op ons gevelligd had, en hadt de gantfche Waereld billyk van deeze Republiek vcrwagt. Voor de openbaare Oorlogsverklaaring van ENGELAND , wel is. waar , konden 'er mogelyk eenige fchynredeneh opgezocht wordenj om een draalen, in deeze groote en intereffante zaak, eenigzins tebillyken; maar daar ENGELAND thans nietmeeronze geheime, maar openbaare Vyand is, daar dus alle Verbinteniffen tuflchen de beide Natiën ophouden; daar 't de pligt gevolglyk is, niet alleen van alle Regenten, maar zelfs van alle Burgers deezer Republiek, haaren zoo onrechtvaardigen Vyand, door 't doen van allerlei afbreuk, tot reden j en4 indien mogelyk, eenen honorabelen Vreede te brengen; hoe is 't dan mogelyk, dat'er iemand langer aarfelen kan, om door deezen zoo billyken flap, zoo groot eene afbreuk aan den gemeenen Vyand te doen? Zullen wy door dit draalen ons zeiven niet in verdenking brengen van het belang onzes Vyands, boven dat van ons b'eve Vaderland te (tellen? Zal niet NOORDAMERIKA , doorl den afflag van haar aanbod , zoo gevoelig gehoond; zullen niet VRANKRYK en SPANJE ons, in het branden van den Oorlog, als heimelyke Vrienden en Beguwftigers van hunne en onze gemeene Vyanden aanzien? Zulten zy niet met waarfchynlykheid hier uit kunnen befluiten, dat onze werkeloosheid minder aan onze zwakheid, dan aan onze goedwilligheid jegens ENGELAND is toe te fchryven? Zal dit niet alle vertrouwen op deeze Natie , weleer hieromtrent zoo hoog geroemd, moeten weg neemen? Zullen miffchien onze, nu natuurlyke Bondgenooten, niet in'tdenkbeeld vallen, dat het beter is, in ons openbaare Vyanden, dan geveinsde Vrienden te hebben, en wy dus in eenen verderflyken, in plaats van voordceligen, mits welbeftierden, Oorlog te geraaken ? Het is aan den anderen kant even duidclyk, dat wy , door eene nieuwe Verbindtenis met de STAATEN van NOORD-AMERIKA, en Engagementen, ten minfle voor deezen Oorlog , mét VRANKRYK en SPANJE, niet alleen het vertrouwen van die ontzaglyke Mogendheden, in plaats van derzelver mistrouwen, zullen erlangen ; maar ook dat wy dus ceneii vaflen Voormuur voor osize Colonien •Sullen trekken, dat wy eene gegrondheid tot hope ver-
kry-



VOOR HET JAAR 17*1. 3*1
krygen om onze verloorene Bezittingen, indien dezelven Óp de Engelfchen veroverd wierden, door de vreemdo Mogendheden, terug te krygen; en dat wy onzen, nu zoo fchandelyk verwaarloosden, en daardoor vervallen Handel, eenen nieuwen bloei zullen doen hebhen ; vermits dan, gelyk op goede gronden openbaar beweezen is , deeze Republiek ontwytelbaar uit dien Handel de mèelte voordeden zal trekken. Daar ons belang ons dan ten hoogfte roept , om met de Vyanden van onzen 'Vyand faamen te fpanuen, daar de XIII VEREENiGIDE STAATEN van NOORD - AMERICA ons reeds lange hier toe verzocht hebben; daar VRANKiRYlv niet ongcneegen fchynt om gefaamentlyk met onze Reoubïiek haare Krygsbedryven te richten f fchoon e■venwel die Mogendheid oneindig minder belang heeft, ;z.ich met ons, welker zwakheid zich zoo duidelyk verttoond,te verbinden, dan wy , om eene der magtigfte Alliantien van de gantfche Waereld te foruieercn; zoo is 't ontwyfelbaar dé pligt van ieder Regent, om hier in met ; al len mogel yken en hoogft m-odigen fpoed te werken; en daarom hebben wy gemeend UEd. Mog. dit te moeiten onder het oog brengen; niet twyfelende of UEd, IMog. zullen even yverig zyn, als wy , ons du allerinitereflantfte point ten fpoedigUen tot Cqiicluh-e te helpen. 1 brengen- en dienvö;gendé niet aarfden, om hieromtrent 1 met'ons mede te werken, ten einde eene nadrukkelyke IProoolitie over dit gewigtig onderwerp aan Hun Hoog iMo'. met een gewenfeht fucces gefchiede; op dat deeze ! zaak, vau zooeen onbegrypelyk groot belang voor 't gemeene Vaderland , met de temgiklling van alle particuliere belangen, met eenpaarige Hemmen moge worden. I tot befluit en effeél gebragt
Zoo bondig, zoo nadrukkelyk deeze zaak bier wordt aangedrongen, zoo hartdyk, zoo vuurig word dezelve begeerd doar de gantfche Natie ; die alleen uitgezonderd, die het belang van Engeland meer dan dat van 't Vaderland zyn toegedaan. . -' 1 OOSTERGOO, Conform het Concept Refol.
WESTERGOO , het Quartier vermeend , dat het Staatkundig beleid, vry veele zwaarigheden ontmoeten zoude , om wegens deeze Republiek , de veréénigde Staaten van Noord - America, voor onafhanglyk te verklaaren, maat inclineerd meeft, om da Gecommitteerde •vr ' Hhh 3 ux
ikrygen om onze verloorene Bezittingen, indien dezelven
pp de Engeltchen verovera wiemen, aoor uc vrecmuo 'Mogendheden, terug te krygen; en dat wy onzen, nu zoo fchandelyk verwaarloosden, en daardoor vervallen



Sf* gedenkschriften
ter Generaliteit te gelaften het daar heen te dirigeercn, dat tuffchen dezen Staat en het Hof van Vrankryk op het fpoedigft zodanige Alliantie Worden gemaakt, die voornamentlyk gefchikt zoude zyn,otn den gemeenen Vyand de meelte afbreuk te doen,en om door dien weg een honorabele Vreede met de Koning' van Groot Brittannien eerlang te verkrygen.
DE POST. De Gecommitteerden ter Generaliteit te geladen , om nopende de voorgeflaagen Alliantie eeri Propolitie ter Tafel van Hun Hoog Mog te doen.
ZEEVENWOLDEN Conformeerd zich met het laatfte Lid, van het Advys yan Wertergoo (beginnende mei de woorden) maar inclineerd &c.
Wyders met de Poft van Weftergóo.
iJteeden Fafleeren! ,
Plet andere is eene Aantekening uit het Kamer-Boek der Zevenivolden, behelzende wederom een Blyk der Pa triottifcheGevoelens ózrFriefcbeGevolmagtigden, wiens naamen wy reeds in ons zevende btuk van dit Jaar hebBen opgegeeven, de gemelde Aanteekening is van deezen Inhoud:
EXTRACT uit het KAMERBOEK van de ZE VEN WOLDEN.
AANTEEKEN1NGEN gedaan by de Volmagten ra*
' Doniawerftal, Haskeiiand, Lemfterland * Stellingwerf-' Oosteinde, en Stellingwerf- Westeinde, rakende het zofte Point van den Extraordiaaris Landdag van den 4 No* Vember 1781.
By de Deliberatie over het 20de Point van den Extraordinaris Landdag van den 4 November, hujus an'ui', behelzende eene Miffive van Hunne Hoog Mog. in datq den 22 October daar te vooren, waar by kennis geeven, dat in het voormaals overgezonden Conciiiatoir Plan van Augmentatie, nog maar door vier Provintien, en wel nog niet op dezelve wyze, geconfenteerd zynde, het 2elve niet ter Conclufie hadde kunnen worden gebragt.
Dat Zyne Hoogheid ter Vergaderinge van Hunne Hoog Mogende eene Propofitie hadde gedaan, tenteerende tot fpoedige oprigting van 't Mariniers van 6000 Man, om
dus



VOOR HET JAAR 17*1. S^
• ,i „„„ apnppltc van het bovengenoemde Plan
ondervinden, dat de Heeren j ^ wegen$
I; ' f T%££ftJSSM e» O* wegens Schoterland ^elo'"aJ^ IJLwerfOosteindc, hebben den eigenerfden Maa van^g*' ^ eengedetailkunnengoedvinden, na darzy ge* ï het vocrge-
leerd Advys hadden uugebragt waarby in n g
Hagen Plan hoe geconfenteerd, van hetzelvegeheel zx dift? rente Ses, wel het niet dan ^ W ddiber^^ m t ÏQOïe, fien genomen, «door tW eand eQU ^ ^ regeampl^er?; wa da op ^ z tier van üojtergo, mei gu= . • wierde vervaardigd, v«M»i«fef een Concept Re™'^t ou,r't;er VOorgeflawaarin alle de bepaalu.gen, door bet gagier jt^ gen, waren gemfereerd, e deze ve ai tnnen goedvinden he Q att.rs J
de Heer 1/Sleden te veranderen, dat daar
^Gh%¥$ Sonclergeteekenden hebben befioo-
"Het Advys door ^^^KÏÏSeï met voorafgaande Communicatie vau .
^^oTdergefchr eve Volmagten by de eerde Ses^e te. Vergadering geopend, was yan aen ö
' °*dHet Quartier is van oordeel, dat hier over navolïcnde Solutie behoort te worden gnomen. '\g, Dtt Hun Ed. Mog. van deubegmned^r Onlua-



«5? GEDENKSCHRIFTEN
" ft?1* EnSeland af' en r«ds voor dien tyd altoos
" A? *MunneiraBg? °? het fP°edl> voortzetten d«r „ AANBOUW en Equipagie van &w« om Oor* „ to. en om dezelve tot Proteétie van Commercie „ eu scheepvaart, tot verdediging van onze Bezittingen „ en tot atDreuk van onzen Vyand in adiviteit tebren-
" £eni 611 ?°k teSea$ vau hl,n ka,,t a'toos toegebra« „ hebben, het geen konde Itrekkeu om zulks'te be„ vorderen , zöo door het confenteeren als dadelvk „ foorneeren, der onderfcheidene Petitiën tot dc Ma„ rine gedaan. * „ Dat deeze poogingen intusfehen niets te we„ ge gebragt hebben , . als dat 's Lands Cafla uit" derdfc 1 Pr°ïintiale Credit '«erkelyk vermin-
„ Dat de Commercie en Scheepvaart tot nog toe „ zonder Proteélie gebleven is, terwyl onze Vyand ,, dezelve genoegzaam onbelemmerd voortzet.
„ Dat onzeBuitenlandfche Bezittingen worden wee„ genomen of door den Vyand verwoest; daar aan „ deezen Vyand geen noemenswaardige afbreuk t-e-
daan is. ° 6
, Dat deeze toefland der zaakenen de weinige hoop, „ die er zig nog opdoet, tot een beter directie van „ zaaken voor het toekomende, Hun Ed Mog by„ kans zouden doen lchronmen in verdere maatregu„ len, voor al van de zulken, die niet voor eens ; „ maar jaarlyks 's Lands Kas bezwaaren, te" treeden * „ zoo niet teffens Hun Ed: Mog; was voorgekoraeU „ net groot nut, dat een zodanig Corps met medewcr„ king van Zyr.e Doorl. Hoogheid,en door een be„ tere directie omtrent de Marine, welke Hun EJ. „ Mog hoopen hm door te zullen worden bevordert' ,, aan den Staat meet toebrengen '
,, Dat uit overweeging hier van, en om zig in al„ les , wat den Lande van wezendlyken diend kan „ zyn , zoo vee] euiigzins mogelyk' bereidwillig te „ toonen, Hun Ed. Mog. heboen goedgevonden'' „ zoo als zy goedvinden by dezen, in het overgezon-'
den Plan conform de Propofitie van Zyne Doorl. „ Hoogheid te conlemeeren onder navolgende bepa„ Iingen: , 6^.■<£ ,
» dep



VOOR HET JAAR 1781. «ƒ?
% Dat het Corps Mariniers altoos geaffeéteerd zal f* "blyven aan dc Zeedienft, en niet gelyk de zoge" naamde thans in'dienft zynde Mariniers, elders ge-
• bruikt worden. ' .
3 Dat dit Corps zoo veel mogelyk opgengt zal wor"den uit het volk thans rede op de Vloot van den
li Staat reëtnployeerd wordende, en dat daar uit in " Vredenstyd de Equipages der in dienft te ftellen Schepen, in de eerfte plaats gezbgt zullen wor„ den.
<i Dat 'er altoos een Bataillon of divihe, voorzoo " verre het niet tot Equipage dient, tc Harlingen Gar" nizoen zal houden, en altoos blyven zonder door een ander afgeloft te worden.'
4 Dat in dit Corps geen Verkoop of Transport van "Compagnien of andere Charges toegelaaten zal wor-
" den, en de Officieren uit dien hoofde gehouden zyn, " by d'c Provintie, op welkers reparatie zy ftaan, den' " eed vau purge te doen, eer zy de betaaling hunner Traktementen zullen ontfangen.
5 , Dat ook aan de Hooft noch fubalterne Officieren - "geen hoogere rangen gegeven zullen worden, als
", waar voor ze in dienft gefteld eu eöèctief betaald ,, worden. . , .
6. Dat van dit Corps ter Repartitie van deeze Provin-
• " tie niet minder gebragt zal mogen worden dan eene " divifie of Bataillon, en de Officiers Traétementen " jubjca zyn aan de betaaling der icofte Penning , de " Hoofd -Traétementen en Compagnien aan EquivaH lent en verdere Laften als die der andere Mi-
Met welk advys zig de Heeren Lycklama en verdere Heeren Volmagten hier boven genoemt, naar de eerfte omvraag allefins hebben geconformeerd , «lUeenlyk refle&eerende op eenige uitdrukkingen, iu 't proemmm van 't zelve voorkomende.
Gemelde Heer Lycklama hier op vei z U zynde zyne remareques in gefchrift.' te vervatten, is in de volgende fesfie op deszelfs voornel het advys, op de navolgende wyze door de meerdciheid, en wat het zakelyke betreft door de Volmagten van negen Grietenyen aangenomen. „ H» h S



%5 GEDENKSCHRIFTEN
Beflaande bovengemelde verandering hier in, dat dc. Periode beginnende: „ Dat deze pogingen en eindigende met de woorden, aan den Staat moet toebrengen" syn geroieert en daar voor in plaats gefteld.
„ Dat Hun Ed. Mog. als nqg met die zelve po„ gingen bezielt niets vieriger wetftchen dan altoos blyken te' geven van hunne zugt tot voortzetting van zoodanige maatregelen, die tot welzyn van „ de Repubh'eK en handhaving van haare billyke voornéemens, kunnen ver ft rekken, tot afbreuk „ van verdere voortgang eener V yand, die de Re» „ publiek zoo onregtvaerdig heeft aangevallen. De redenen die de Ondergeteekende tot de bovenftaande referve, en tot de dadelyke uitvoeringe van het gereferveerde hebben gemoveert, zyn hoofdzakelyk.
Dat zy ondergefchrceven overtuigd zynde, dat ten allen tyden en wel byzonder in de omftandigheden , waar in de Republiek en deeze Provincie zig bevinden, de pligt der Regenten vordert, om zoo veel in hun is te zorgen, dat de notabele uitgaven waar mede de Provincie meer en meer gedrukt wordt, zoodaniggebruikt worden, dat dezelve, voor nu en voor het vervolg, tot ivezeud~ lyk nut van den Lande ftrekken, in het voorhanden zynde Plan gemeend hebben, door deClaufulen in het eerlle Quartiers Advys voorgefteld, daar aan merendeels voldaan te kunnen worden, en dat zy dus onverantwoordt'lyk willen zyn en blyven van de gevolgen van het Confent tot oprigting van het geproponeerde Corps Mariniers, thans door de meerderheid van dit Quartier, en die der drie audere Quartieren zonder genoegzaame bepaalingen, tot dat einde ftrekkende gedragen.
Om dat daar de meerderheid van het Quartier, by dezezoo notable verandering in hun Advys, niet heeft goedgevonden eenige reden of motiven, noch by monde in de vergadering noch in de extentie van hun Advys te geven, niet tegenftaande zy daar toe op alle mogelyke wyze is aangezogt, zy ondergefchreeven z,ulks oordeelen allefins ftrydig te zyn tegens de zin en mening van het iz Art. van het Reglement Reformatoir van Zyne Doorl. Hoogheid, door alle Regenten dezer Provintie als een vafte en onverbrekelyke wet bezwooren. En dat deze inconfequente en arbitraire handelwyze
van



VOOR HET JAAR i#f. 8f(|
van de meerderheid , aanleiding zoude kunnen geven tot ? ,;fartmme reflèdien omtrent de Leden het QuarS de^enwouaen compoleerende, zy hier door aan S poftefct hebben willen toonen, dat zy^«gefchre. ° l£ daar in niet hebben kunnen begrepen worden. Y Aldus aangetekend in de Kamer van de ^vemvou■ >k>i den 14 November 1781.
( Was getekend)
DONIAWARST AL
F. J. J. van Eyfinga,, % % ?an Beyma.
LEMSTERLAND
R L. van Andringa de Kempenaar. R E. - van Haarinxma tot Slooten. J. Wtelmga.
HASKERLAND
S. H. R. van Ey/iuga. J. Moorman Bouw: meejler.
STELLINGWERF Oofteinde IV. Arnoldi Knock.
STELLINGWERF Wefteinde W. A> van Haren.
Alvorens verder over te gaan ter befchouwing onzer Nederlandfche zaaken , dienen wy ook een. oog t flaan over de menigvuldige gewigtige Gebeurtenillen, die thans ?„ d e verdere8Europeaanfcle Ryken voorvallen, onder wie geen der minfte zyn de Veranderingen, welke de Keizer in deszelfs Heerfchappyen maakt zo ten opzigte van Kerklyke «ls Burgerlyke en Staatkundige zaaken Van de eerfte hebben wy reeds blyken opgegeeven door de Ordonnantiën van om geene Dispenfat.en na Romentt gaan en in die, waar by den Proteftanten ruime vryhe-



fóo GEDENKSCHRIFTEN
den zyn vergund, en nu op nieuws confteeren uiteen Keuerlyk Refcript waar by alle de Nonnen klootte* worden afgefchaft, behalven die van de Orden van & Urj-ula en St. EUzabeth , en vryheid gegeeven aan de Nonnen om weder in de Waereld te keeieu alwaar Zfi ne Majelteit hen Penlïoenen zal aanwyzen of zin'te b'geeve'n in de qvergebleeven Klooftérs.
In het Burgerlyke hebben wy medegedeeld, die Ordonnantiën , waar by den Joódèn veelg voorweten worden vergund die zy voorheen moeiten milTen, cn zedert dien tyd ziet men twee andere merk waardige Keizerlyke Ordonnantiën , welke veelen, die onder een lok ïateu te zugtcn, aller aangenaamlt moet zyn, terwvl anderen hier over. ruim zo onvergenoegd zullen zyn. Der zeiver inhoud is dus: ' " • <■■• 1
' KEIZE&LJKE KONINGLTKE ORDONNANTIE, MET OPZICHT TOT HET LTEEIGENDOM.
v WT,J°SEPH de IIde &c- &c- *c'. ontbieden " c \ ^ SezaamJyke getrouwe en gehoorzaame „ Stenden , Grond - Overheden , Beampten , Plaats„ Kichters Geiwoorcn en verdere Onderdanen in Bo„ heeme, Mwavie en Silejie ;hun zy Onze Landsvors„ telyke genade , en verklaren hier mede :
,, Naden-aal Wy in overweging genomen hebben, dat „ het vernietigen van het Lyfegendomen 't invoeren ,, eener bepaalde ondergefchiktheid , na het voorbeeld van „ Onze Oollenrykfche Erflanden, Van grooten invloed » ?v,n \ ?P dc verbetering van iden Landbouw en de „ tnduffne, overeenkomftig de reden en de Menfchen,, liefde. .
„ Zo hebben Wy Ons verplicht gevonden, van nu " l rV A LtierlPnd°n Reheel te ftaaken, en uit dieri „ hoofde, Onze Grond - Overheeden en hunne Beamp,, ten, zo wel als de Onderdanen, het volgende, alsee„ ne Wet, ter naauwkeurigeropvolging, voortefchry-
ARJ\' l' c" Elk °nderda3n is gerechtigd, in den Hu. „ welylcen staat te treden, mits zig vooraf aanmelden„ de, wanneer hem een Trouwceel, zonder eenige kos» ten, zal gegeven worden; als mede:
ART.



VOOR HET JAAR i7«'- 8of
inT , vai het vder Onderdaan vry blyvei*,nog! Sn ^LSde, 't geen hËt Syftema van het " Werfdiftria voorfchryfr, den d.enft van zyn Heer te "mogen verlaten, en zig binnenslands elders neer te ' Vetten of eenen anderen dienft te zoeken. By wel" 11 «rhuliine zy van hunne Heeren, koftloos, knnnen bSS een Ontllagbrief, waaruit blykt, dat " Tv van den dienft los ettvryzyn, om zulks, waar " het nodig is, te kunnen aantooren enlbewyzen. " ART Insgelyks ftaat het den Onderdanen vry., om n^r'dgen verkiezing, Handwerken of Kunften " ?e leeren; en zonder Losbrief, welke voortaan geen " plaats meer hebben zal, hnn onderhoud te zoeken, waar zv hetzelve vinden kunnen. . •
" ART V « Ook zyn de Onderdanen, in 't toekomend;! niet meer vellicht eenige Hofdienften te verjich.n tlechts moeten ^
t tyn *en vïn wegen de Regeering, koftloos, de:Voog* dlu bezorgd worden, de vereischte Weesjaaren, doch " d méu "iet boven de drie Jaaren mag uttf rekken, aan ? de P^aitfen hunner geboorten, deHofdtenftenverrichten En vermits eindelyk : Wsheerlykegron: , tnpiaais hebbende behltbgen, in Onze Boheem.che Erflanden, zodanig als die door de t/r^/Atóg ten eenmaal vaftgefteld zyn, ook na het vernietig van het Lyfèigendom moetende voortduren, zo kan r noch naE den Onderdaan, behalven de bovengenoem* 3e ne"geus eenige meerdere belafting opgelegd of iets " anders v,n hun, mt hoofde van het vernietigd Lyrei'' gendom , afgecischt W >rden. _ ** Voor net overige fpreekt het van zelve dat de On'dJdanen hunne Overheden. o«k na het affchaffeti " van het Lyfèigendom, ingevolge de overal ftandgry\] pende Wetten, gehoorzaamheid fchuldig blyven.
Gegeven te WEEN EN den iften November . 17St-
■ i



t& GEDENKSCHRIFTEN
KEIZERLTKE KONINGLYKE ORDONNANTIE, MET OPZICHT TOT HET RECHT FAN EIGENDOM, IN BOIIEEME, MORAFIE EN S1LEZIE.
" WY-,0?EPH ae "de *Cl &Cl &c-' £even 'ül^° „ W den hier mede te kennen, hoedanig zedert ver-
„ fcheideu Jaaren, met opzicht tot den afftand des Ei-
„ geudoms recht, van de aan Ons toebehoorende Lan-
,, deryen, menigvuldige fchikkingen gemaakt zyn, zon-
,; der dat echter, tot hier toe, het daar mede bedoeld
,, oogmerk heeft kunnen bereikt worden.
„ Dau vermits nu, zedert de vernietiging van 't Lyf„ eigendom, de inruiming vanGiondeigendommen, voor „ allen te wichtiger en te dringender word, als dienende „ ter bevordering vau de welvaart der Onderdanen, „ met welke het belang der Domeinen zo naauw ver-
bonden is enz.
„ Zo hebben Wy daar in genadigft voorzien, dat dë „ Domeinen aldaar, al waar aan de Onderdanen de toege,, flaane Eigendommen noch niet ingeruimd zyn, zig, 5, by aanmelding, om dezelve te bezitten, daar toe ge' j» willig zullen laten vinden, tegen betaling van een naar „ billykheid bepaald ontvanggeld.
i, ,, De voordeden , welke zy der Onderdanen , die „ reeds hunne Landeryen in Eigendom bezitten, of daar „ na bezitten zullen, hier doör genieten, hebben Wy dus i, bepaald en vaftgelteld :
ART. i. „ Vermogen de Onderdanen, zo rasch fzy „ hunne Landeryen in Eigendom verkreegen hebben „ dezelve , echter zonder nadeel van de Rechten der „ Grondheerlykheid, te verpanden, te verkopen, ofte „ verruilen, uitgezonderd nogthans die Landeryen, wel„ ke, vólgens het oogmerk, zonder de daar op zynde ,, Woning niet kunnen verkogt worden.
ART. 2, „De Onderdanen zyn niet verplicht, de „ toeflemming der Regeering te verzoeken, tot het doen „ van beleening op hunne Eigendommen; welverftaan„ de, dat zodanige beleening niet gaa boven het twee derde 5, bedrage van de waarde eer Landeryen, en wanneer „ hier tegenflrydig mogt gehandeld worden, kan den „ zodanigen, ingevolge de deswegens gegeven Voor-
fchrirten, van zyn Eigendooisgrond ontzet wórden.
ART,



Voor het jaar flfcü *»1
ART a Ind'en de Geldfchieter zulks begeert, en „anders niet', moet van deeze leening kennis gegeven
" W Vermits nu geenzints te twyffelen is, of de Onderenen thans met allen de voorrechten begiftigd, aan " S Egendom toekomende, zullen z,g m allen opV zichten. met meerder yver, ten nutte der Landeryen,
" ïoSen dan *V' die fchoon gee."è JLïfB8efltn " meer echter geen bezitters van eenig Land zyn,maar " ^^dien aan'alnde zo lang aan de Wetten van hun te" SwtóS?^W» onderwerpen moeten, tot dat zy " in ftlat zvn het bezit hunner Bouwgronden te kunnen " verkrvKen, zo begeeren Wy by deezen ernftig en or" Jonneeren d« Onze Domeinen, de noch zonder Ei!' 3om "ynde Onderdanen niet, tegen hunnen wi , " u,t den inkoop van de door hun bearbeid wordende ' , ouden mogen dwingen, ten welken einde, onze " Kreitsbëarnpten en Landftenden naauwkeurig zullen " hebberMoe te zien, op dat niemand gedwongen, of ïan nadedige voorwaarden onderworpen worde.
Gegeven te WEENEN den eerften November °1781.
Betreffende de Staatkundige verrichtingen weet men voor eerft dat thans zyne Majefteit Mede Lid is van de zo°ze« beruchte gewapende Neutraliteit; en .die welke verder thans den aandagt van oplettende bezig houden, lenaniien van de Hechting der Fortificatiën, m de barrièreSteden, kan de Lezer hier agter onder de Nederlandfche zaaken verder vinden.
Hierbv laatende de befchouwingen van de Verr.gt.n"e,, het Hoofd van het Duitfche Keizerryk, keeren wv oS tot die van den gtooten Frederik wiens attentie Tiet mmder geveftfgd is op de bevordering des koophandels lyiieTÖnderdaanen, waarvan men blyken zien kan in het aandeel dat zyne Pruiffifche Ma,efteit neemt ,n der Zeehandelings-Compagnie,als mede door het zeggen aan ZynTsiSfcbe Onderdaken, dat zy hfljHKLmnen?,voor■ eigene Reekening na America zouden zenden.



S64 GEDENKSCHRIFTEN;
En of de Oplettenheid van dien Vorft hier uit niet noeg was af te leiden, is dezelve ten vollen blykbaar uit de Reglementen, betreklyk den Koophandel uitgevaardigd, in April én November, beide reeds aan onzen Leïers medegedeeld^ waarom wy niet vérby kunnen ook alhier te laaten volgen de
KORTE INHOUD der VERDEREOPHELDERIN GEM van de KONINGLTKE ORDONNANTIËN van den poften APRIL en 3 NOVEMBER deezes ff aars , betref ende de SCHEEPVAART en KOOPHANDEL der KON PRU/SSISCHE ONDERDANEN, .geduurende den tegenivoordigen ZEEKRTG.
IN het hoofd van dit Bevelfchrift wordi gezegt: „ .dat „ over de beide Ordonnantiën, bovengemeld, ver„ fcheidene twy.ffelingen ontdaan zyn, om welke weg tc neemen, Zyne Majedeit goedgevonden had, nog „ het volgende, ter opheldering, te bepaalen en te or„ donhêercfJ:
ART. 1. „ Het fpreekt van zelfs; dat de Schepen, „ welke voor de Ordonnantie van den 3 November, in „ Zee gegaan zyn, van geene Hofpaden hebben kunnen voorzien zyn, zo dat de voor dien tyd, door delel,, ve, gevraagde én verkregen Paffen, wettig blyven, „ tot tyd en wyle, dat zy van hunne gedaane reis in ec„ ne der Koninglyke Havens te rug komen; en om dien ,; aangaande alle zwarigheden weg tc neemen; zullende Hofpaden allereerd, met den iften January 1782, bc,, ginnen van kracht te zyn.
ART. 2. „ Schepen van fo Laften, en dsar onder, „ en ook zulken, die hun vaart alleen in de Ooft- en „ Noordzee bepalen, en niet buiten het Kanaal zeilen, „ zyn niet verplicht Paffen van Berlin te doen komen, ,, maar kunnen die by de Admiraliteiten, Krycs-enDo„ meinkamers van elke Provincie, of ook by de Magi„ draaten der Steden vragen, mits dat deeze in 't vcr„ leenen van zodanige Zeepaffen , alle mogelyke be3, hoedzaamheid gebruiken , en naauwkeurig toezien,dat „ dezelve aan geene anderen , dan aan waare en dadelyke Onderdanen Zyner Majedeit, gegeven worden.— J; Plet oogmerk dés Konings, by Zyne verklaring van.
„ deis



VOOR HET, JAAR 1781- Hóf
f den 3den November, was alleen geweeft, om door zulke authentyke Paffen, aan de Scheepvaart Zyner ' Onderdanen, te meerder zekerheid te geven, en alle „ twyffelachtige bedenkingen af te weeren
ART- 3. „ Vermits de Schepen, voor hunne geheele [ Bevrachting, niet wel de Cognoffementen vandevol1" Lading naar Berlyn zenden kunnen, zo word van " de geenen , die Koninglyke Hof Paffen begeeren , Hechts " geëischt , eene Generale Certificatie eu Atteftatie, van de Admiraliteiten, Domein - Kamers of Magiitiaten, i' wegens den Scheeps - Eigenaar, cn wanneer dé Hof" Pas ook de Lading zal uirdrukken, een dergelyk Ge" tuig-Schrift , wegens de hoedanigheid der Lading, " echter uitvoerig genoeg, om te Berlyn te beoordeelen, of het vrye en onverbode Goederen zyn, en of het Hof '« daar op Paffen verleenen kan, moetende de Specifique ' Atteftatien, overecnkomftig de CoguoÜementen,&o , op de Plaats der Bevrachting, naar gewoonte, aan de Admiraliteiten , Domein-Kamers, of Magiftraaten, „ overgelegd en beëedigd worden. . ,
ART. 4. „ Aangezien in de Ordonnantie van den „ aotten April bedoeld werd, de aanmoediging van den „ Nationalen Koophandel, en in die van den 3den November, eene aanfporing tot voorzichtigheid, zo Itaat het niet fe min de PruiffifcheOnderdanen, die metbe,, hoorlyke Zeepaffen voorzien zyn,vry om naar aanlei' ding der eerftgemelde bekendmaking, van den 3often „ Apnl, alle onverboden Goederen, naar met belegerde !.' of gebloqueerde Plaatfen, over te voeren.
ART f. , De Pruffifche Schippers, wanneer zy in Zee-Havens komen, alwaar Koninglyke Confnls 7ig V, bevinden, moeten dezelven hunne Zee - Paffen vertoonen, eh Atteftatien Verzoeken, a*t zy de Pallen, „ welke voor hun Schip beiremd zyn , dadelyt heb-
" ART 6 ,"Aau dc Scheeps -Bevelhebbers word aangeraden' de Koninglyke Verklaringen, vandcn3oflen April en den qden November, zo wel als de tegenwoordige nadere Opheldering, mede aan Boord te houden, zo tot hun onderricht, als om waar het nodig
., zyn mogt, die te kunnen toonen, en hun Gedrag te wettigen.



%66 GEDENKSCHRIFTEN
„ Ingeval echter,dat de Koninglyke Pruiflifche Schips pers eens van geene behoorlyke Paden mogten voor' zien zyn, geeft zulks nogthans den Bevelhebberen der *' gewapende Schepen, van de Oorlogende Mogendhe" den, geen recht, hun daat om aan te houden, of op te *\ brengen , indien zy niet openbaar llrydig gehandeld " hebben, aan de door Zyne Majedeit erkende Neutra" liteits en Volksrechten, zynde in het eerde geval aan l\ niemand, dan aan Zyne Majedeit, verantwoording fchuldig. "
Gegeven te BERLIN den S December 1781.
( was getekend)
FINKENSTEIN, E. F. V. HERZBERü.
Andere merkwaardigheden worden uit de Pruiflifche Staaten niet gemeld dan alleen nog eene byzonderheid, Welke doet zien dat die Vord , wel verre van eene ontvolking in zyne Landen, om een handvol gelds, te gedoogen , gelyk door vry wat minder Vorden gedaan Vrord, onverfchillig of ze ter flagtbank ofgevangenis komen, liever blyken zyner Koninglyke gund betoond aan die zyner Majedeits Landen helpen bevolken, zo als van Berlyn word gemeld dat eene Vrouw, die negen Kinderen, uit eenen Echtgeteeld , den Koning geprefenteerd keeft en deswegens door zyne Majedeit is vereerd met eene gouden Medaille.
Thans roept ons tyd en plaats ter op»ave van het merkwaardige dat van de Oorlogende Mogendheden ter onzer kennifle gekomen is.
Spanjen, het welk thans deszelfs ryk gelaaden Koopvaardy Vloot heeft zien binnen komen, bedeed nog on* ophoudelyk deszelfs poogingen om het bykans geruïneerd Gibraltar te bedwingen, dat zig aan den anderen kant even onverzettelyk verdeedigd , fchoon, volgens het Schryven der Engelfchen zelfs , door het onophoudelyk Bombardeeren der Spawfcben zodanig geteiilerd dat
de



VOOR HET JAAR i7Sr. S6>
e ii-heele Plaats niet meer het kruidwaardig is dat daar' tn verfchooten wórd, kollende dus dit beleg onnocmeirke Sommen zo wel aan Engeland als Spaden, vei mitsi vry wat Vaartuigen met Ammunitiedcrwaards gezonen zig door de waakzaamheid der Spanjaarden yerratt inden in zo verre dat van 13 Schepen, er 8 in hunne ïagt zyn gevallen, en de relt nog met eens ter belierner plaats zyn aangekomen.
Het Beleg der Vefting San Fehpe op het Eiland Miorca word even bellendig doorgezet, maar lchynt iet minder laneduurig te zullen zyn uit hoofde derzwaaeheden die wy voorheen reeds den Lezer vertoond ebben en nu ook ondervonden worden, vermus, volens de berigten nog weinig vorderingen worden gemaakt a egter nu en dan al vty wat Volks aan beide zyden of vuveld of -gevangen word genomen. De tyd zal leeft of die beide be'egerde Veilingen het zullen kunnen Sthóuden tot zy ontzet uit Engeland ontfangen, m diea 'c Spaanfche Vloot zulks niet Verhinderd.
torca word even ncucuuig *•—*
■/ranknk, dat pas even met regtmaatige Vreugde over ' de geboorte van een Dauphin bezield was geworden, Hét die heuglyke geboortcns van verfche.de andereSbljde f dingen gevolgd, waarvan de voornaamfte is de luilter■yïe z!4 door het Geallieerd. Leger van America en hanknk op de Engelfchen in Virginien bcvogtén , door ■en Lord Cormvallis in de noodzaaklykheid te brengen >m zig met 8ifi Man Krygsgevangen tc geeven.
Deze Merkwaardige Gebeurtenis viel voor op den I* Dctober en dus in dezelve Maand dat de Dauphin het wereldlicht aatifchouwde. Het Hof heeft daar van een ,eer omftandig verflag gegeeven maar waar ra eene '■laare eenvoudigheid dooritraald: Hadden wy niet nog .rerfcheide andere zaaken op té geeven wy zouden hetzelve woordelyk mede deeleu, maar ons bellek zulks niet ïedoogendc, zullen wy flegts, zo duar uit, als uit anliere berigten, het voornaamfte opgeeven. .
Lord Cetmaallis , wiens grootere magt den jongen Held de la Fayette geftaadig had doen ret.reereil cn bytlans geheel Virginien had doorgeloopen, op zyri beurt >Pöu voor Poft te rug moetende wyken, door dc voor-



£6* GEDENKSCHRIFTEN
ü'gtige maatregelen, welke zynen Vyand nam om hem 1 over al te ontruften, had zig eindelyk in de Steden Glo- j cefter en Tork geveftigd. Hy had zyn Le$-cr eenigzins verzwakt door het zenden eener verlterking, die Clinton hem verzogt had voor Nieuw ■ Tork, dat met eenen aan- 1 val gedreigd wierd door het Vereenigd Leger van Was* hinglon en den Graaf de Rochambeau , dan welken , zo : dc uitkomt! toonde, niets minder dan dat voorneemens wa- ! ren, maar iu tegendeel onderling beraamden ©m den befliflenden Slag in Virginien te geeven, zo dra men zeker was dat de Vloot des Graven de Graffe in de Baay van Chefapeak was aangekomen. Daar heenen watenal hunne bedoelingen ; daartoe wierd alles werkltellig gemaakt, en niets verzuimd om de waakzaamheid van Clinton te verfehalken,zelfs door tc laaten onderfcheppen Brieven, die niets anders te kennen gaven dan eenen aanval op Nieuw - Tork , waartoe de voorzigtige Washington alle fchynbaare toeftel maakte, en zelf de Graaf de Rochambeau van Rhode-Eiland tot zyne befcherming fcheen te zyn gekomen; maar de Legerhoofden hunne maatregelen genomen hebbende, ingevolge de berigten van de aankomft des Graavcn de Graffe, vertrok de Rochamheatt ter verfterking van de la Fayelte, die met den Generaal Wayne Lord CornwaUis in ontzag hield , terwyl deze geenerlei middelen onbeproefd lietom zyn Vyandafbreuk te doen, zelf door middelen die een Krygs Overfte onbetaamlyk zyn , hoedaanig is het werpen vanaoodeOffenen Paarden koppen, en ander ontuig in de Waterputten om het wa'.er onbruikbaar te maaken voor het Americaanfch en Franfch Leger, onder de la Fayelte, eu, dat nog erger is,met de Wilden, die men kon bekomen, de pokken te doen inenten en vervolgens in 's Vyands Leger te zenden ten einde hetzelve te befmetten, dan alles vrugteloos.
De Rochambeau kwam en vereenigde zig met de la Fayette; de Graaf de Graffe ontfeheepte 3000 Man in de Chefapeak, dwong den Admiraal Graves, op den ƒ September, onverrigter zaake na Nieuw-Tork te keeren, en Washington, nu Clinton buiten ftaat gefteld hebbende omCormvallis te redden, fnelde met allen fpoed na Virginien en vereenigde zig met zyne getrouwe Medeburgers, zyn-' de alles zo precies gecombineerd en juilt uitgevallen dat alles, ronder het minftc belctzel wierd volbragt. De



VOOR HET JAAR Ö»Ö t&
■enige belemmering fcheen th.n. te xnll« .oorneemcn des G^^fffi?^ 'c ,en\ maaVae bj^ffi^l S Vlootvoogt van dit voorneeneS doof»Lief akn denzelven, waar ,n hy L volgende redenen voor hec vertoeven van d^ Jfc*
frfe» Admiraal in de Gty2$«' ?^R/ffï'„Jer de befcherDat de onderneeming op 'lork, onder de beicner min? zvneï Scheen, zo zeker is als een.ge militaire " Spe?atShë weezen kan met een ontwyffelbaare meer" d-rhe d van Magt en van Middelen; dat men bereke" t kan hoe lang die onderneeming zal kunnen aan5 o den? endac het gevangen neemen van het Brnfcb^ Garnifoen van zo een gewigt is en worden kan, dat het dddigen van den Oorlog gtotelyks 'er vau at-
" ^Dat in'dien de Franfche Vloot de Cbsfapeaks-■ Baay verlaat de Vyand als dan niet nalaaten zal er mte ko" men het geen ten minften ten gevolge zon hebben dat " men'v.ndeallervoordeeligfteondernemingzoudemoef tTn afzïn niet alleen voor het tegenwoordige, maar ' ook in 't ve?volg, door de geheele verrtroomng van l ° Leger S de Verdere daar doo.r opkomende zwaa,
" d Dadteenr'zig naderhand nimmer zo eene voordeelig* 'geleg ndheid zal aanbieden, door dien de W<*» % niet verzuimen zullen om ^fZ^lt^Z datdaar door de hoop toteenen eerlyken V redt meer «aa " oo t verlooren zal. worden: Dat de Verfterk.ngen on, Se den Admiraal Digby aan de ^^«S°jfS zo fterk niet zyn als men bet.voorgeett; en al was het : " lo dat de Vylnd daar door nog met in ftaat zou zyn ' " om de Franfche Vloot met eenig fchyn van Voordeel " te attaqu eren: Dat indien het blyven ankeren in de
V Baa ondoenlyk mogt zyn, er »o,e^rf,
11 dooTzyne manoeuvres mogt tragten van tJ*W<£ men befluit af te trekken, dezelve toch in geen «lge-
V meëre AÉtie met emft zal zoeken te komen, tegen* Teue veef fterker Zee-Magt ; alzo de ondervinding
" 11 ï | tx, «SB*



«7o GEDENKSCHRIFTEN
reeds heeft geleerd dat de Engelfche zig niet eens, tegens eene gelyke magt, met de Franjeben hebben dur„ ven waageu.''
Deze Brief, waar van wy maar een zeer kort Extraét kunnen geeven, was allergefchikft om den Heer de Graffè'm de Krygskundige aanmerkingen van den fchranderen sJmericaanfeben Generaal fmaak te doen vinden, en hem van ayn voorneemen af te trekken, gelyk ook is gefchied, zynde, buiten dat, de Marquis de la Fayette, overbrenger van dezen Brief, door den Generaaf Washington belaft geweeft om mandeling alle andere nadrukkelyke reden by te brengen tot wegneeming der twyöelagtigheden van den Franfchen Vloot-Voogd.
Zig dan rondsom geruft gefteld vindende begon hy JjOvd Cornvjallls onmidlyk van alle zyden te benaauwen, ën de belegering der Steden Tork en Glocefter met allen yver en harmonie, die men in zo talryk Leger wenfehen kon, voort te zetten en zyn Vyand zo te Bombardeeren dat deze den 17 October begon te capituleeren; en hoe 2ecr hy het tragtte daar heen te dirigeer en, dat hy zig niet aan Washington maar aan de FanjcheBevelhebbers overgaf, moest hy egter, door de edelmoedige onderwerping der Franfche Generaals de harde noodzaaklykheid ondergaan eene Capitulatie te teekenen, aan welkers Hooft de Amerikaanfche Veldheer pronkte, en ook dat zyn Degen arn denzelven moeft overgegceven worden. Waarlyk een geheel andere vertooning , dan toen vier Jaaren te vooren, die zelfde Americaanfche Bevelhebber den nagt te baat nam om met den zelfden Cormvallis een geregelden Veidflag te ontgaan en de Amerikaan[che zaaken in dien ftaat waren dat hy uitriep; zie daar een edele kamp, edel verlooren ! Gelukkig dat die Krygsman een edel ge.1 feruik zyner zegepraal weet te maaken, als hebbenden» men verzekerd, aan Lord CornwaUis, die ook zekerlyk den roem van een dapper Krygsman verdiend, zyn Degen onmiddelyk met veel beleefdheden gereftitueerd , en de edelmoedige dankbetuigingen, welke hy daags na de bevogte zege aan de Franfcbe en Amerikaanfcbe Bevelhebbers en Soldaaten liet doen, zyndoorflaande bewyzen ïo van zyn edele ziel en van zyne verhevene denkvryze als van het diep gevoel over den grooten dienft
wel-



VOOR HET JAAR ^t. **
a »* arwi^tige gebeurtenis zynen Vaderfae» welke door deze gewiss R
;de wa sgedaan. onmidlyke aanvoering van den
Terwyl du onder de on^^y^ ^ ^
'Atnmcaanfcbin °PP" akcn in Zuid-Carohna met geen onvermoeide Gr«» de^zaaken ^ g Sepfember by £ /(KB
.Winder yver■«wr«Hjej F ^ w£, + UHrendllur. met den Colonel «f™"* der 5°o Man wier-
deen waar by aan de lydedcr ^ ^ de ^
.den gevangen genomen e g
I bleef. . loelorieryk voor tePran-
lndien deze gebenrteniiUn, w g J f Geallieer-
,/cfe Wapenen, als v7md^te^ , kan het zelve ook
■ den , dat Ryk aangenaam rnpeieci »j ; ; HoUand.
inïï'minde? nn^J^jftg ^e wLfchynlyk fffe Bezitting ^.^^JZtTjtfHfione was eeva len in de magt van den Common JJJM aailkoinen aldaar beveiligd is gewordenlaoor ney * . van het E^^^cr ore afbreuk aar, der licn kan worden hoeXTwegebTagtwor.den, ind.en.men , Hoogmoed zoude kunbeniwegen* *^ we[kte om even yverig en seraetni- m m«^ r J ftel]m "e hee>fQhzngtige WeM*i» voor Vrankryk
Eindelyk fa tri etngg an genaam^ M h ft dat het zelve den 7 d«eV,lK va.arjly. Vlooten , die zien «tiveereneenderryMc Neko^eQ,en welkers waarimmer uit dc^»*« b^en „efchat word, onder
Welk Convoy al me Je eeing
Curacao zig bevinaen nierkwaardigheid u,t
• Voor het overige is er geen » ^ Zee-Haven.
****** te melden dan dat m ^
weder een fchoone V loot ^ b ( ke Fregatten,,
Teftaande uit ^ Schepen van Lm , ^
ioo T^l^SjJfiSiïaSnë te xyn na 4^ Mannen, welke men meena Wl of tot een Expeditie tegen j
j ^fteldheid zien van den
Zo aangenaam als wy de geit- d . d
Staat van Vrankryk ,w ^^-6 hsuVUnütene Groot-Brimnnwu ftoe «k> - ^



3?i GEDENKSCHRIFTEN
van het ongeval aan Lord CornwaUis bejegend, hoe zeker het is van de nadeeHge Acïie in Zuid-CaroUna, fchynt evenwel de trotsheid van het zelve onwrikbaar; allecnlyfc heeft men die gevallen met aan gedeeltelyk ter kennifle van 't gemeen durven brengen; inaar de Natie óvertuied Van de wezenlykheid der beide zaaken, zo door de diTeète Brieven uit Vrankryk, ten aanzien van 't eertle als door den Brief'van den Generaal Green aan denPrefidcntvanhet Congres, wegens het leatlte Ongeval, verwagtte met ongeduld den dag van het openen°des Parlements, dat misfchien nog wel opgefchort zou geworden zyn, indiener geene fuüiidien benodigd waren'; maar dien zenuw nodig zynde, ging de Vergadering' voort' en de Koning, uiterlyk een vrolyk aanichyn toonende' opende die Volksvergadering door déze Aanfpraak: '
MYLORDS EN HEEREN!
„, *~poen Ik U de laatftemaal in het Parlement ont„ ± moette, maakte Ik U den hachlyken /laat der $ publieke zaaken ten dien tyde bekend, en Helde U de „ voorwerpen, welken Ik in 't oog had , voor gelik „ ook de ftandvaftigheid, waar mede Ik beflooten had " ™de verdeediging myner Staaten tegen de Vereenigde ï, Magt myner Vyanden ie volharden, tot dat er zoda„ mg een Vreedeverdrag, als met de Eer myner Kroon „ en het duurzaam belangen de veiligheid van myn Volk ,', bettaanbaar is , zou kunnen geilooten worden De' " ?°rl°ë is noS «"gelukkig verlengd door die rulllooze „ hcerfchzucht, welke in 't eerfl onze Vyanden'gaande „ maakte , om dien te beginnen, en nu nog voortga-.t " ?mft"!y!ie ernft,-e be^ie en geftaadige poogine 10I „ herftel der openbaare ruit te leur re treilen. Maar ik „ zou aan de magt, den Souverein van een vry Volk „' toevertrouwd, niet beantwoorden, en aan myne On„ derdaanen voor hunne liaudvaltige, ieverige en gen'e„ gen verknogtheid aan myn Perfoon, Familie en Rë„ geenng. geene gepafte vergelding doen, by aldien Ik „ toeftemde, dat die weezenlyke regten cn duurzaame „ belangen , op welker handhaaving en behoudenis de „ toekomende fterkte en veiligheid van dit Ryk fteeds „ voornaamelyk moeten ruften, of aan myn eigen ver-



y p DR HET JAAR i?St. S75
' langen tot den Vreede, of aan hun tydlyk gemak en '* ontlading opgeofferd wierden " . -
Het gunftig uitligt onzer zaaken in Uott-Indien, en
de behouden0aankomft'der ralryke Koopvaaidy-Vloo" ten myner Konihgryken zullen U buiten tw'yfel geV noëgert gegèèven hebben; doch, in den loop'van dit '? Jaar, zyn myne gedurige poogingen, om de uitge" ttrekte Staaten myner Kroon te bewaaren, niet meé " eenen voorfpoed, aan de regt vaardigheid en opregt-
heid myner bedoelingen evenaartnde, verzeld geweefl; " en 't is met groot leedvveezen, dat Ik U berigte, dat " de Krygsgebèurtemflen zeer ongelukkig voor myne' " Trouppen in Virginien geëindigd zyn."
„ Aan mynen kant heeft het aan geene poogingen onr, brookën, om dien geeft van Rebellie, welken onze " Vyanden middelen gevonden hebben'in de Colonien " aan te blaazen eu te onderhouden, uit te blulTchen, eri " myne misleide Onderdaanen in 'Au) erica tot dien ge" lakkigelien Vöorfpoedigen ftaat, welken zy voorheen " van een betaamelyker gehoorzaamheid aan de wenen
afleidden, te herltcllen; maar het jongftleden ongeluk
in dat Gewelt fchreeuwd overluid om Uwe kragtigé " medewerking en hulp, ten einde de oogmerken onzer " Vyanden , ev;n zo nadeelig voor de weezenlyke be" langen Van 'America', als voor die van Groet' ■ Sritfan, nien , te verydelen."
' in de laatfte Zitting hebt gy een grooten voortgang in uw onderzoek naai den Itaat en de gedeltenis onzer H Bezittingen en Inkomften in Ooft-Indien gemaakt: Gy zult, houd Ik my verzekerd, dat géwigtig onder" zoek met dien ze ven geeft en gemaatigdheid, waar ',' mede het begonnen was, hervatten, en met dezelve i[ oplettendheid' en zorg voortgaan in dc overweêging, hoe die verre afgeleegcn Provinciën met de grootlte S' veiligheid en voordeel voor dit Ryk behouden en be' llierd, en door welke middelen het geluk der Inboor* l\ lingeu dier Lauden belt bevorderd mogen worden."
HEEREN van het HUIS der GEMEENTEN!
, Tk zal bevel geeven dat de begrootingen voor het aanJ, X ftaande Jaar voor U opengclegt worden. Ik verlaat my op Uwe Wysheid en Vaderlandsliefde, om ii i y* „ 20-.



S?4 GEDENKSCHRIFTEN
„ zodaanige Subfidien als de Omfhndigheden onzer Zaken bevonden zullen worden te vereiiTchen, in te wil,, ligen. Ouder de veelvuldige kwaade gevolgen, wel,, ke de aanhoudendheid des tegenwoordigen Oorlogs „ verzeilen, betreur ik alleropregtll de verzwaarde las„ ten, welke zulks op myne getrouwe Onderdaanen p onvermydclyk brengen moet."
MYLORDS EN HEEREN!
Tn de voortzetting van dezen grooten en gewigtigen ,-, X twift, waarin wy gewikkeld zyn, behoud ik een' „ vaft vertrouwen op de befcherming der Godlyke Voor„ zienigheid , en eene volkomene overteeding van de „ rechtvaardigheid myner zaak; en ik twyflel niet of ik ,, zal door de medewerking en onderlteum'ng van myn „ Parlement, door de dapperheid myner Vlooten en Ar„ meen, en door eene kragtdaadigc, fpoedige en ver„ eenigde aanwending van de vermogens en hulpmidde„ len van IVlyn Volk, in flaat gefteld worden, om de „ zegeningen van een vciligen en roemwaardigen Vrede ,, aau alle Myne Staaten weder te geeven."
Zy wien de Engelfche Conftitutie bekend is weeten dat ojimiddelyk na 's Konings weggaan, zo by de Lords als de Gemeentens, voorgefteld word een Dank Adres' aan deu Koning over deszelfs genadige Aanfpraak, zy behelze wat zy wil te danken , en dat vervolgens, geraadpleegt word over het toeftaan van eene Sublidie. Beide die zaaken wierden voorgefteld; beide wierden 2e goedgekeurd. Te vergeefs maakte de Graaf van Shclhurne in de Kamer der. Lords eene nadruklyke Schil-' dery van de. tcgenfpoeden, die by aanhoudenheid den Amerlcaanfcben Oorlog vergezelde; te vergeefs deed Charles Fox. by de Gemeentens, eene optelling van alle de akeligheden , die, in 't voortzetten van deezen dwaazen Oorlog, geleden waren en nog te lyden (tonden; 't was vrugteloos dat Colonel Barre aaawees hoe dc Godlyke voorzienigheid had toegelaatsn dat Cormvallis, die Gouverneur is van den Tour, zig had moeten overgeeven op voorwaarden, die opgeftcld waren door den Colonel Laurens, Zoon van den ongelukkigen Oud Prelident van het Congres, 'Herin Laursns,
die



VOOR HET JAAR. fT*- 37f
die in den Tour gevangen tit, en beiw.deld wordop rène wreede wvie, in zo verre dat hy op eigen koften Wt leve,,%„ geen K<*mik van Pen noch Inkt heett SoL hèlben, dan enkel om, toen zyn Geld verteerd w ^ èen WUfe'ltje op een zyner ^«td^^jek, ken Vimiie, we! is waar, wierden dc Mminers aau fctoft enTVofte hun geweldige moeite om mee voorlenen van Sir James Lowther, behelzende dat alle Po |S om Amïriea met geweld tot gehoorzaams te Sgén ', kragteloos zyn geweeft en voortaan g te ontzenuwen en te doen verwerpen, als waar in zy vee? belang hadden, vermits by het paffeeren derzei e. Lt gehed Syftema en Plan van Oorlogvoeren in du SSa'SS gevallen zyn waarom Lord «i- a ^ fpreekendheid aanwendde en t ge,nkte Jem ook e r. nmr'eeren ■ egter moeft hy , in de noodzaiklykheid ge b ï z n'de om te berigten hoe den Oorlog gevoerd S S, antwoorden dat het op eenejaere. wyze zoude gaan als tot hier toe onder Chatoucn Lu,n
2j£ Tt^Cziende da£ weder alles op den wenk der^itXsPals n'a gewoonte buigt e'n ^r^gJ^J deloos te worden, in zo verre ^.fomm«en-e^gefla len hebben zie openlyk door eene algemeene atlcheiaing van de Minifteïïale Party af te zonderen, maar vermits andere begreepen dat zulks in geeuerle. wyze zoude d,en n om dezelve van Syftema te doen veranderen, meenden zy dat het beter ware aan hunne Committen^ = nis te geeven van den kommerlyken ftaat der ïtóeo-efl d wierd oók gevolgd. Londen en Weftmunfter he do* S t voorbeeld gegeeven, en he. Adres van wegen de Burgers der laatfte Stad is in eenvoudige maar niet minder kragtige bewoordingen verval en zal ™^™}^% vo5d worden, door verfcheide andere Qraarlchappe en Steden; dus men thans dezelfde vertoonmg Ziet M m t begin van den Americaanfchen Oorlog geweest is, do.h n e heeft uitgewerkt, zomin als waarfchynlyk dc tegenwoordije AdrelTen zullen Uitwerken, Hoe cordaai.men egter den Koning cn die Adreffen durft aanfpreeken 1an de Lezer zien uit dat, het welk van wegen ial geprefenteerd worden en in deie Bewoordingen vervat is:
ALLER?



$7$ GEDENKSCHRIFTEN
ALLERGENADJGSTE SOUVERAIN!
„ /"^ etrofFcn door 't bitter gevoelen der gevaaren, die „ vJT ons omringen; vervuld me: 1'mert over ons/zel„ ven en over onze nakomelingschap ; aangedreeven „ door vrees'vöor den roem yan 'een Land, zo ver-
maard door de Deugden van rechtvaardigheid en „ menfchlievendheid, als door de fchitterende glans zy,', ner Wapenen, zo naderen wy Uwen Troon met zul„ ke gevoelens , die aan iiurgers op zo een hachelyk ,, tydftip betaamen , eu met dpi eerbied teffens, die men ,■, verfchuldigd is aan den Monarch van een vry Volk, „ en aan een Prins uit het Dqorlugtig Huys van ' Èruns-
ivyk, aan hetwelk wy ons op eene byzondere wyze „ verbonden rekenen, door alle de banden van dank5, baarheid en genegenheid. "
• ,, Het is met eene onuitfpreeklykeaandoening, datwy „ Uwe Majefteit, in deszelfs Aanfpraak tot de beide ., Huizen van het Parlement, hebben hooren verklaaren, „ voorneemens te wezen om te volharden in die maatref, gelen , welke gebleeken zyn zo noodlottig voor dit „ Land te wezen. "
■ ,, Zulk eene verklaaring verwekt de llfin yan een vrjr „ en beledigd Volk. Wy gevoelen den eerbied, aan ,, Uwe Majefteit verfchuldigd, maar in dezen hachly,, ken en koramerl.yken tyd is yleijen bedriegen. "
,, Uwe Majefteits Minifters hebben, door valfchebe,, rigten en bedrieglyke voorgevens, Uwe Majefteit eni j, de geheele Natie, iu den tegenwoordigen onnatuur,', lyken en ongelukkigen Oorlog, misleid. "
,, De gevolgen van deze misleiding zyn ge weeft, dat; ,, de Koophandel van dit Land onherfteloaare verliezen ,, geleden heeft en gedreigd word met een geheelen on„ dergang. "
„ De Manufactuuren zyn in verfcheiden gewigtige „ takken verminderd, en derzelver materiaalen duur ge,, worden , door de inferioriteit yan Uwe Majefteits
Vlooten anti die van den Vyand, en dat in meeft alle „ de gedeeltens van den Aardbol. "
,, De waardy der Landeryen is, door het geheele Ko„ ningryk heen, tot e.q» aller bekommerlykfte laagte ge„ daald. "
„ De



VOOR HET JAAR 08t. 877
De Eigendommen van Uwer Majefteits Onderdaanen, ge-veftigd iu de publieke Fondten, hebben meer " dan'een derdé van derzelver waarde verlooren. "
Het Credit onder byzondere Perfoonen is geheel weg door de enorme Intreflen, welke van de pu" bliekè Gelden gegeeven worden, en die veel hooger zyn, als volgens de wetten onder particulieren mag ,, gegeeven worden " j. .
Zulke van onze Broederen in America , welke, , door de beloften van Uwe Majefteits Minifters en de ' proclamatien van Uwe Generaals, zig onder Uwe Majefteits Legers begaven, zyn ovèrgegeeyen aan dc genade van hunne overwinnende Landslieden. .' ,, Uwe Majefteits Vlooten habben derzelver gewoo„ ne Superioriteit verlooren. " .f
Uwe Legers zyn gevangen genoomen. . Uwe beziningen zyn aan den Vyand overgegaan. " En Uwe Majefteits getrouwe Onderdaanen zyn överlaaden met drukkende belaftingen, welke indien onze Vidorie zo roemrugtig waren als onze Neder" laagen fchandelyk zyn , en indien onze aanwinning van Landen zo gelukkig was als de vermindering van " ons Ryk wreed en hard is, dan nog in zig zelf moe" ten aangemerkt worden ais de groottte en zwaarte onheilen. " , . „ . , , ,
Wy fmeeken dan Uwe Maj-eftett, op de onderda• 'nVlte wyze, dat Gy alle die omftandigheden in Uwe „ Koninglyke overweeging gelieve te neemen, en den tegenwoordigen ftaat Uwer Heerfchappyen te verge" lyken met dien ongemeenen ftaatvan voorfpoed , waar " toe door Uwe Koninglyke Voorzaaten , door den " moed en dapperheid van het Britfche Volk, en door " de eunft der GodJelyke Voorzienigheid, diedegrondbeginzels van Rechtvaardigheid en Menlchlievend' " heid natuurlyker wyze verzeld, gebragt was geworden dit voor dezen gelukkig Land, beroemd ex benyd " door alle befchaafde Volkeren. Wy fmeeken Uwe " Majelteit niet langer te volharden in eene begooche" Hng van welke de Natie reeds herkomen is, en dat " het Uwe Majelteit genadiglyk behaage om geheel eu voor altyd af te zien van het Plan om oraze Amerit caanfebe Broederen door geweld tot gehoorzaamheid ï te brengen i een ontwerp, hetwelk de noodlottige on-



57* GEDENKSCHRIFTEN
s, dervinding van reeds beproefde verliezen ons heeft overtuigd niet agtervólgd te kunnen worden , zonder „ een klaarblykelyk en dringend gevaar voor alle de be„ zittingen, nie in het Weftelyke gedeelte van den Aard„ bol Uwe Majt. nOg overblyven. "
„ Wy wenfehen aan Uwe Majelteit, aan Europa en „ aan America zelfs te doen kennen het afgryzen, dat „ wy hebben van het voortvaaren in dezen onnatuurly„ ken en rampzaligen Oorlog, die nergens anders toe „ kan (trekken dan om van óns te vervreemden, en ons „ te beletten om ooit weder te winnen het vertrouwen fl, onzer Americaanfche Broederen, met welke wy nog ,-, hoopen te leeven op den voet van een wederzydfche „ Gemeenfchap en Vriendfchap, beide zo nodig totden 3, commercieelen voorfpoed van dit Ryk. "
„ Wy fmeeken derhalven Uw Majefteit onderdanig9, lyk, dat het Uwe Majelteit genadig behaage uit Uwe 3, tegenwoordigheid en Raadsvergaderingen te verwydes, ren alle die Raadgeevers, zo openbaare als heimelya, ke, overwiens maatregels wy ons beklagen, als een „ bewys aan de Waereld, dat Uwe Majefteit het onwrikbaar befluit genomen heeft, om af te zien vaneen Svftema, dat zo incompatibel is mét het belan*? van „ Uwe Kroon en de Welvaart Uwes Volks. " °
In middels fpreekt men van ten minften 30000 Man na America tekenden, en men fpant alle kragten in om vigoureus te werken, maar die, welke befchouwen dat Howe inet 40000 Man, en een talqke Vloot, niets heeft kunnen uitvoeren, toen de Opltand in America eerft begon, toen dat Waerelddeel nog genoegzaame geene gedisciplineerde Trouppes had, toen het nog geene onderfteuning genoot van eene andere mogendheid , oordeelen dat, alwierd een dubbeld getal Manfchap derw ards gezonden, het flegts wezen zoude een grooter getal manfchappen aan Elenden en Rampen opofferen
Men vleid intulTehen wel de Natie, aan welke men liet dat de Oorlog met Holland zeer tegen de borft is, offchoon de onbegrypelyke traagheid van die Republiek om Groot Brittannien afbreukte doen , zo veel nadeels niet doet als wel zou kunnen zyn, maar het blyft ook maar een vleven, zonder wezen!yke grond. Immers geen rechtlchaapen Engelfchman kan eenige ernftige beleer-



VOOR HÉT JAAR 17*1- 87*
sreerte tot Vree.J.e maar wel een heerschzugtige drift gevvaa worden in het Antwoord door Lord Stormont getreeven op de Mediatie door de Keizerin van Rusland Saugeboden en wélk Antwoord dus luid;
De Alliantie, die zoo langen tyd tuflchen GrootBrittannien en de Staaten Generaal heeft plaats geh-id is door Zyne Majefteit altoos aangemerkt, als V eene verbinding, gegrond op de natuurlykfte betrek" kineen en die niet alleen conform was aan de intres" ten der beide Natiën, maar ook wezenlyk voor hun " onderling welzyn (a). De Koning heeft alles ge" aaan, om die banden te maint.neeren en vafter te ma" Ken \b); en indien 't gedrag van Hun Hoog Mo" .enden aan dat van Zyne Majefteit beantwoord had, " Jouden dezelve nog in hunne geheele kragt zyn. Maar, " zedert het begin der tegenwoordige onluften, had de " Republiek de ftandvaftigc vriendfchap van den Koning " bemld met een verlating der A kantte welkers eerfte " voorwerp de onderlinge verdediging der be.de Natiën vras- met eene hardnekkige weigering , om te voldoen " 7andegeheiligfteverpligtingen (c)j met eene■dagelyk" rZ\ rclending^.van% folemneellte verbonden; met " e nen byftand, verleend zelfs aan de vyanden, tegens " de welken de Koning regt had hu pe te vragen; met
V eentoevlu^t aan de Americaanfche Zeerovers m de Hol" landfcbe Havens toeteftaan, 'twelk eene publieke v.o" a'ie der onderlinge allerduidelykfte verdragen was, " en om de maate vol te maken, met eene weigering van
V reztenfathfactie, voor 'taffront, de waard.gbe.d van den Koning aangedaan, door eene he.melyke verbin-
r>) Een denkbeeld des Konings dat vry wat verfchüd van dê
h3a fzSerWk XnCaabanede HUlMert, in vfra£t;»g der verbenO) ZekeriyK ttooi Scheepvaart, welke tlians zelft geno-
d, 'isuz y?»zTisï&?«^ sa
St, James gefchnd,



GEDENKSCHRIFTEN
ding met deszelfs rebellerende Onderdaanen. (d) ~* '! Alle deze opeengehoopte verougelykiiigen hebben de» „ Koning niet toegelaten eene andere partfey te kiezen,
als die, welke hy met het uiterlle verdriet genomen; ' hèeft. Toen men aan 't Publiek verklaard heeft de
beweegredenen,die deze ruptuur onvermydelykmaakr
ten , heeft dé Koning het gedrag der Republiek aan, " haare waare oorzaak'foegefchreveu, namentlyk, aan, " dt ongelukkige invloed van eene factie, dewelke 't in" treft der Natie aan particuliere eindens opofferde, maar " de Koning heeft ter gelyker tyd geopenbaard het op' regfte verlangen', om de Republiek weder te brengen " tot het fyltema van eene naauwe Vereeniging, kragti• ge Alliantie en onderlinge Befcherming, dewelke zoo " veel toegebragt heeft tot het Welzyn en de Eere der " beide Staaten. — Wanneer de Keizerin van Rusland !<' haare goede dienden aanbood, om eene verzoening ' door ednparthuliereh vreede te bewerken, toonde de
Koning zytïe dankbaarheid voor die nieuwe blyk van ' vriendfchap, die Hem zoo dierbaar is {e), en verl rriydde de mediatie van Haare Majefteit blootteftellen ' aan eene vrugtclooze negociatie, Zyne Majefteit gaf " de redenen op, die hem verzeekerdea, dat in dete" genswoordige dispolitie der Republiek, beftierd door
eene faöie, alle verzoening, geduurende den oorlog
met Vrankryk , niet anders dan eene verzoening in V fchyn zoude zyn, en aan de Parthy, die in de Repu-
bliek domineert, de gêlegentheid zoude geven, om de " rol te hervatten van een geheime meedehelper van alle ',' de vyanden van den Koning, onder 't momaangezigt 4 van eene geveinsde alliantie met Groot-Brittannien: " Maar, indien er eenige blyken van verandering in deze H dispofitie (f) , indien dc magtige tuflehenkomft van
,, Haa»
(i) Het Hof van Rusland Kéeft de volledigfte wederlegging van alle deze vermeende bezwaaren gevonden in het Contra - Manifeft
de(^eqfe^iffefyK dat hef Cabinet van Sr. Jamis ten vollen bewuft is van Rusland niet ftraffdoos te kunnen hoonen.
l f) Wajrfcbvnlvk worden die Blyken gevonden in de algemeens verontwaerdirmg.'welice de Hollandfche N.it,e doet zien tegen d« &ehandelin£en van Grtn-Brittannien en haare Medefttadeis.



VOOR HET JAAR lyU. 8J|
V, Haare Keizerlyke Majefteit die verandering kan beVrer„ ken, en de Republiek te rug brengen tot de beginzelen, die 'bet ivyfie deel der Natie Hooit verlaten heeft (g), , zal Zyne "Majefteit gereed zyn orn over een byzon* " deren vreede met Hun Hoog Mogenden te handelen : ! wenfehende dan, dat de Keizerin aller Ruffin de ee.
■ ' nigfte Middelaarfter van dien Vreede zy; Hoogft - De¬
zelve is de eerfte geweeft, om haare goede dienften l\ aantebieden, en zulk eene kragtigc en magtigetuflehen„ komft kan in gewigt en invloed niets gewinnen door J, de ac-ceflie der aanzienlykfte Geallieerdem De Vriend' fchap van de Keizerin tegens de beide Natiën, 't In" treft, 't welk deszelfs Keizerryk heeft by haar onder" ling welzyn, haare bekende Onpartydigheid eh verhé-
vene Doeleindens zyn even zoo veele waarborgen van " de maniere, op dewelke Hoogft - Dezelve dat heilzaa" me werk zal bellieren: en in eenenegociatie, welkers
but is eenen oorlog te eindigen, veroorzaakt door
■ eene fchending der Tra&aten en een afrent, de kroon, van eenen Koning aangedaan, verlaat Zyne Majefteit
„ zig, met even zoo veel fatisfaétie als vertrouwen, op " de mediatie van eene Souveraine, dewelke de trouwe " der verbonden voor geheiligd houd, die den prys der
waerdigheid van Souverainen zoo wel kent, en die de " haare, gedurende deszelfs glorieryke regeering, met ,, zulk eene ftandvaftigheid cn grootheid heeft ftaandegé.
houden. "
Dit Tafereel der Engelfche zaaken nu daar laatende keeren wy te rug tot ons Vaderland: En waarlyk daar in is genoegzaam ftof voor een Beminnaar van hetzelve om treurige oogen te liaan niet alleen op het tegenwoordige, maar ook op het toekomende. De Lezers weeten, uit de authentieke ftukken, die wy hun van tyd tot tyd medegedeeld hebben, hoe fterk 'er geklaagd word,
door
Gepafte trek en zéet ofereenkomftig met het «naafi da) Souveiaineu zig vreUeikeeriglyk l'chuldig zy«,
K kk,



tSS* GEDENKSCHRIFTEN
óo®t Leden van fouveretne Vergaderingen , over de onbegryplyke traagheid in*t voortzetten van den Oorlog teg«a È»gik»di en zo 'er iets door particulieren yver vait Kooplieden word uitgevoerd, het loopt tot niet of tot on.noemlyke fc&ade af van de Yveraars. Wat v leidde reen tig met de nyvcce uitrulïing van Amflerdamfibe, Rotteréemfcht, Dcrdfcbe -cn andere Kooplieden om een talryk Convoy na het jN oorden te doen vertrekken, en hoe ongelukkig dat het daarmede is afgeloopen, getuige de Dogjgerbanki daar, zekerlyk, bewaarde de Godlyke voorzienigheid en de moed onzer Helden den roem der Nederlanders , maar kreeg den Koophandel niet te min een gevoelige Neep en de geheele uitruüing liep vrugteloos ai:! Daar en tegen gaan er talryke Convoyen van Engeland, door zwakke Escortes gedekt, ongeftoord of ze midden in den Vrede waren na 't Noorden en weerom. Moet het een onzydig Opmerker njet verbaazen, dat 'er naauwiyks een Schip van ons in Zee komt of men fchynt hec in Engeland te weeten J Blykt zulks niet aan Byland, op wien,toen hy van Kadix 2eilde, door Stewart geloerd Wierd , en is hy weder niet door eenen byzondere zegen der Voorzienigheid het gevaar ontfnapt van opgebragt te worden ? had men er niet in Engeland Haat opgemaakt? gewi/leiyk het was niet zonder reden dat men zig hier over bekommerd toonde? Wy vertrouwen egter dat dit zo gemaklyk niet zou toegegaan zyn; de dapüere Oertbuis was cr by.
Verblydden zig niet alle GeintrelTeerden in Curacao en Surinawen dat door den yverigen Koopman hand aan 't werk gefiagen en 17 Schepen uitgeruft waren om die gewigtige bezittingen, welke thans als op hunne eige befcherming moeten fteuneu . van het nodige te voorzien, maar wat is 't geworden? De Lezer befchouwe het zelfs wit het volgende ftuk, uit V Hage iu de publieke Papieren gemeld.
,, Laatftleden Vrydag middag is eene Deputatie van „ Amfterdamfche Kooplieden ten gehoor geweeft by „ Zyne Doorl Hoogheid den Heere Prins Erf - Stadhon„ der, en heeft by die gelegenheid op het allernadruklyfl: „ aangedrongen op de, immediate Preftatie van het be.„ loofd Convoy na de Weft.Indien. Hooggem. Zyne
Doorl. Hoogheid heeft daar op, in de tegenwoordig5, heid der voorn. Kooplieden, geraadpleegd met de pre-
fcnta



VOOR HET JAAR 178! 88$
• fente Vlag-Officieren van den eerden rang , over de " Fxecutie van het Plan, ten einde de gearmeerde Sche" pen oin de Noord te convoyeeren , als wordende " zulks door de Kooplieden voor zeer doenlyk gefield, ' en met voorbeelden van vroeger tyd beweezen. Dan, l vermits het door de aanweezende Admiraals-Perfoo" nen thans als ongeraaden wierd geoordeeld , is er ge" refolveerd dat de gearmeerde Koopvaardy-Schepen, " ten getale van negentien , niet vroeger dan in het aan*' ftaande Voorjaar na de Weft - Indien gebragt zullen
worden , en men inmiddels ,. met overleg der Vlag" Officieren, eenige Plaatfen zal kiezen , om alle deze " Schepen Veduürende het ftreng Saifoen , tegens het " gevaar van Ys en andere Nadeelen, te bergen en be-
ve:ligen De Kooplieden hebben Zyne Hoogheid , ' voor hoogftdeszelfs attentie en moeite in deze, eer -
biedig bedankt , fchoon zy teffens gevoelig aangedaan
waren, dat hun bedoeld oogmerk en expeditie gemift " is en zv daar en boven , door dit uitftel eene zwaare ',' Schade ondergaan, die naauwlyks te vergoeden word
" Gelukkig dat de twee gemelde Eilanden dezen Zomer door het verblyf der Franfcbe Vloot in de Weft - Indien verfchoond zyn gebleeven van de attaques der angel' feben; want het niet onwaarfchynlyk is dat zy anders het lot van St* Euftachius ondergaan zouden hebben, en het is te wenfehendat, daar Rodney weder 111 Zee zal gaan, hy zo wel in zyne finiftre bedoelingen door de ■Franfchen moge verhinderd worden als het den Heer de Suffen gelukt is de gewigtige Kaap de Goede Hoop te bevryden om den roofzugtigen Jobnflone ten prooye te
W HetM voel dezer blyken van toegenegenheid van1 Frankryk is zekerlyk de dryfveder van de befluiten der Provincie van Friesland, hier voren medegedeeld , om ter Generaliteit eene Alliantie met die Kroon voor te ftellen; eu ook pewiffelyk de oorzaak dat Zeeland het zelfde gezind is * zo de Kleeffcbe Nieuws - Schryver zegt en waar over hy meld dat men algemeen verwonderd Itaat, daar in tegendeel verwonderlyker is dat, volgens hem. Depêches op Depêches afgaan om zulks te beletten, or ten minften de uitwerking voor te komen. Want indien, zo als hier voren in de propofitie van Ot/terg* K*



8?4 GEDENKSCHRIFTEN
zegd word, het waar is, dat onze zwakheid, zig zo duidelyk vertoond, en indien 't waar is, het geen een Schryver we! naamloos, doch die fommigen meenen wel te kennen ( mifljchien om dat hy een oude wrokte veel deu teugel vierd) durft zeggen: regt uit gefproken wy zyn niet meer onafhanglyk, dan moet het zekerlyk een opregt Vaderlander in de ziel fmerten, dat voorgeftelde middelen, om magtige befcherming tegen eengedugten Vyand te bekomen, zouden gedwarsboomd worden.
Het is inmiddels te hoopen dat de Opper-Beftuurder aller dingen dezelve ten belle des Lands keere en middelen doe geboren worden , daar men ze niet verwagtte. Men weet wat moeite er geweefl zy om eene Geldleeniug voor Vrankryk hier tc Lande te effeciueeren; egter heeft die beflag bekomen, gelyk blykt aan de volgende Refolutie
DE STAATEN GENERAAL DER VEREENIGDE NEDERLANDEN, doen te weten, alzo Zyne Majefteit de Koning van Vrankryk ons heeft doen verzoeken onze Guarantie op de Obligatie hier na volgende :
LODEWYK , by de gratie Gods Koning van Vrankryk en Navarre , alle den geenen die deze jegenwoordige Brieven zullen zien , falut , doen te weeten: dat onze Neef de Hertog de la Vauguyon , onze Ambaffadeur by de Staaten Generaal der Vereenigde Provinciën van de Nederlanden, van onzent wege gelaft zynde geweelt , aan de gemelde Staaten Generaal voor te (tellen, om door derzelver Guarantie mede te willen werken, tot een Geldleening in hunne Staaten van vyf Millioénen Höllandfch , en gemelde Staaten der Vereenigde Provinciën daar in hebbende bewilligd , belooven Wy zo voor ons zelve, als voor onze Erfgenaamen en Opvolgers tot ons Ryk, conform onze tegenwoordige Obligatie, dat als de voorfchreeve Som van vyf Millioénen Hollands, in Geld Specie, en in de Republiek cours hebbende Munt , aan onzen voornoemde Neef behandigd zal zyn geweeft, tot welkers ontfang Wy hem fpeciaal by deze Volmagtigen , Wy daar van zullen doen bezorgen en rembourfeeren, in gelykerwys by de Republiek cours hebbende Munt en Specie , zo het Kapitaal als de Intreden, zonder eenige onkoften of korting, hoe
ge-



VOOR HET JAAR 1781. S8f
genaamd , ten laften van de Leeners , in voege dat het lemelde Kapitaal volkomen na verloop van vyruen JaafeT terug zal gegeeven zyn; zullende dit Remoourfement gedaan worden , in tien gelyke Termynen waar van aeSeerfte vervallen zal oP
van den datum af der tegenwoordige Geldkenmg, cnzo 11 vorens tot het finaal Rembourfement van de geheele voorfz Som, en belangende het Rembourfement van ieder tiende gedeelte , zal deze ordre gevolgd worden , dat ieder jaa? ten Ver'valdage der aflofiinge ten Gompto,. re Generaal van de Unie , een Lotery zal getrokken worden , welke aanwyzen zal de Nummers der Ob :gade die Gerembourfeerd zullen moeten worden, weiker Trekking bekend zal worden genraakt wanneer de d-.ar toe overgemaakte Fondfen zullen ingekomen zyn, waar op wy ons in voegen als voorfchreeve verbinden en bedat de Jaarlyklche Intreffen van gemelde Som J vier per Cent altoos met zodaanig een ftipiheid aan het Comptoir Generaal zullen bezorgd worden, dat deze ve van zes tot zes Maanden op hunnen Vervaldag zullen omfangen worden , en zulks alles in dier voegen , cat Wy , noch onze Erfgenaamen en Opvolgers , als voorgemeld, ons daar tegens niet zullen mogen verzetten, K ons bedienen van eenïgerly beneficie, exceptie reserve of Privilegie, hoe genaamd , aan welken Wy door deze volkomen renuncieeren, en tot g°|^'«£ kering zo van het gem. Kapitaal van vyf MdnocnenLiil£"ho hndfch , afs die van betaaling der deswegens beWHe lntreffen eri de Afloffing van het voorfz. Kapia t ieregaale ïermynen, felyk hier boven breeder is «foecificeerd , verklaaren Wy Zo voor ons ze ven, ahgvtronze Opvolgers te verbinden, alle de nkomften en in ons Ryk geheevene Rechten , van welken aart en benaammg die7ook mogen weezen, en Ipeciaal, enin 't byzonder onze Generaale Pagten. r^uiv. Ten Oirconde hebben Wy de tegenwoordige Obligatie met ons Zegel doen bekragtigen.
G g ven te Verfailles den vyfden dag van de maand Novemher , in het Jaar onzes Heeren 1781, en van on2,e Regeering het agtfte. T OTTIS
(LS.) (Was getekend.) LOUIO. ^ (lager ftond) By den Koning.
• ifGeteekend) Gravier de Vergen,™.
Kk k 3 2o



186 GEDENKSCHRIFTEN
Zo is het, dat Wy , de voorfz. Zaak overgewerkt hebbende , gelaft en geauthorifeerd hebben , gelyk Wy lalien en authorifeeren by dezen , onzen Ontfanger Generaal Mr. QUIRYN van STRYËN , de voorfz. Somme van vyf Millioénen Guldens, Höllandfch te ligten en te negocieeren , tot laften van Hooggedagte Zyne Majefteit de Koning van Vrankryk, onder de VerbintenixTen e.n Claufulen hier vooren gemeld, beloovende onwederroepelyk, zo veel in ons is, niet alken te zullen helpen bezorgen, dat aan alle dezelve Conditiën', zo ten opzigten der betaalinge der Intreften , als van de afloffing yan het Kapitaal zelve , volgens de vaftgeftelde Termynen, prompt en (tiptelyk zal worden voldaan, maar ook hetzelve Kapitaal en Intreften daar en boveu te guarandeeren , zulks dat na de eerfte klagten, welken dezen aangaande aan ons zoude mogen gedaan worden en binnen den tyd van vier Maanden, niet by ons buiten koften der klagende geërTeólueerd zynde, wy de Intreften vau dien , door onze Ontfanger Generaal in der tyd die wy daar toe, nu voor alsdan Qualificeeren, in maniere als alle andere Intreften van Kapitaalen, ten laften van hec Comptoir Generaal der Vereenigde Nederlanden loopende, zullen doen betaalen, behoudens dezelve Intreften, alsdan niet hooger zullen loopen, dan tegens drie per Cent Vry geld , en zonder eenige beladingen als tot meerdere faciliteit van dezen te doene Negociatie ook declareeren, dat wy dezelve, zo langen die loopen zal, van alle reëele belallinge van Honderd en twee Honderd , minder of meerder Penningen houden voor geëximeerd.
En ten einde al het gunt voorfz. is ordentelyk ter Executie gefteld, mitsgaders onze goede meeningen aan alle en een iegelvk na behooren kennelyk gemaakt mogen worden, zo hebben-wy den gemelden Ontfanger - Gcnensal geauthorifeerd, het voorfz. Capitaal ter Somme van vyf Millioénen Guldens Höllandfch op te neemen, en «kar voor generaiyk te verbinden , allerevenues en in. tkomften van Zyne Majefteit de Koning van Vrankryk en in maniere voorfz., en wel fpeciaalyk het inkomen van de Generaale Pagten, die in opgemelde Koningryk geheeven worden mitsgaders in Kas van wanbetaa1/ng als vooren , vier Maanden , na dat daar over aan ons zal weezen geklaagt, op den voet als boven , en
to,;



VOOR HET JAAR 17*1: «fc
*r>t betaalme indien gevatte der ïntrefFe I drie per Cent Vry Sd ook temogen verbinden, alle de Genei*, teits Middelen en Inkomften.
Gegeeven in den Hage, onder bet Cachet »«n <Rn Staat de Paranboure van den Heer Prefideeiende m &uze Vergaderinge en de Sigaatuare vm oszsw, Gïjffiera den 4 December ï?8i.
(Wasgeparapheerd) C. R WIELING, vt f Onderftónd} Ter Ordonnantie van Hooggel. COlldet HEEREN STAATEN GENERAAL. ( Was geteekend) H. FAGEL.
Heeft nn dit eindelyk de goedkeuring der Bon^piooten weggedragen , 20 kan het ookira 't vervolg g^n tan bet form-eren van eene Alliantie met de*h»yrfeKtoon. fo^voS
Reglement des Konings van Vrankryk en tha» wet er S net S*t van wese» Hunne Hoog- Mog. zynde van den volgenden Inhoud 1
REGLEMENT, by Haar Haag Mog.d* Heeren Sta* ten Generaal der Vereenigde Nederlanden gcarrfeerd^ ep het Jfttk van de gemaakte Pryzen , door Eren?fa* LnmiMevaarders tn de Havenen dezer {fff** Irengen ; en van de zulke , welke ^f.NejZ^ f'Z Camfm/evaarder! tn de Havenen van Vrm&rjè zuilm voorden opgebragt.
Art. I. ,
De Pmen welke door de Franfche Corormffievaar-t ders op dc vyanden van dezen Staat zullen ajn gemaakt zullen in de Havenen dezer Landen kannen worSS^S?ten einde gemelde Commiffievaarders m fiaat te ftellen, om hunne Kruistogten te vervolgen en zelfs om mede gemaakte Pryzen , des noods, aldaar te doen verkoopen. , p,„c
* jfl fn geval van enkel binnen vallen, zullen «ie Prys-. mcefters gehouden zyn voor den Commiffv» ter Mon. ftering, ter Plaatfe alwaar zy zullen zyn, mgdoopen , by eene fummiere verklaring, op te geven de omftaj • heden van de Prysnemïng en de beweegreden van m. loopen;en om gemelden Comimffar» te verzoeke», wcnJ aau J3oórd van de prysgemaak.e Vaartuigen te begeven,



♦SS QE DENK SCHRIFTEN
ter verzegeling of ter inventarifatia van dat geene het
UI e doorT ^5 W°rde" ' ™ Ö\ fi
le ve door de Officieren van de Admiraliteit m Vrankryk worde geverifieert tegens het Affchrift he we k dc Prysmeefter gehouden zal zyn over te brengen en tec Griffie tc furneren. 6 " er
III. De Goederen, dewelke aan bederf onderhevig zullen zyn en zelfs ook andere Goederen , indien fulks vereifcht zal worden tot behoefte van het Schip gedurende oen tyd van derzelver verblyf hier tc Lande' zul en kunnen worden yerkogt op de permis.ïe van het Co Jeg.e ter Admirahteu , onder wiens Resfort het zel ve Vaartuig zoude mogen zyn ingebragt, aan den Pr «mee! fter daar toe verleent; mits de voorfchreve verkoowS «fchiede door de s Lands Vendumeefter, en doordie Prysmeefter overgebragt worden de AffchrTten, zoo van
i^saren appointemeiite".a,s *<p
IV. By aldieu de Prysmeefter door de Reeders of door den Kaptein van het Kaperfchip, welke den Pry z^l hebben gemaakt, gequalifleeert zullen zyn, orr, 7egemaakteiryzen,m de Havenen dezer Landen tT verKen
?ite t vanere VRger0Uden2yn' he^ Collegie ter Adm raIiteit van het Resfort te verzoeken , van wel te willen joldoen «n de formaliteiten by het 42. Anicul v™ de Pubhcatie van Zyne Majefteit den Koning v r?VrI kryt van den 24 Juny ,778, en iu Vrankryk overtH Copyen van de Stukken daar toe relatif S *
V. De voorfchreven Copyen en Translaten van de STSen fMca^en t0^°nden aan den Sec??tl! l?3 TVa" de MJari"e te Pai7s> ten einde door den Soverrd?JZenrT0rdcn^"W" uitgefproken Vonnis over de voorfchreven Pryzen; waar na de Prysmee
reren den provifioneelen verkoop van de Goederen en Koopmanfchappen, aan bederf onderhevig ; '°zelfs de dcfinitive verkoop yan bovengemelde Pryzen en van derzelver geheele Lading, zoo en in dier voegen als bv Art 41" van bovengemelde Publicatie van 24 Juny 1,78 om gem de Pryzen ,n de Franfche Havelien op^bragt^s
tranfDor? oÏÏfl' <k.losfin^ > >nventarifatie , verkoop en traufport of aflevering van de voorfchreven Pryzen en
Koop-»



VOOR HET JAAR 1781. 88t>
Koopmanfchappen, zullen worden geobferveerd zoodanige formaliteiten, als hier te Lande gebruiklyk zyn.
De Prysmeefters zullen gehouden zyn over te leggen Afrekeningen of fummiere Liquidatien van het proven» van de voorfchreven Pryzen, en van de kollen ter dier zake gevallen; ten einde de voorfchreven Afrekeningen of fummiere Liquidatien door de Reeders werden gefurneert ter Grime van zoodanige Admiraliteit , alwaar de Commirtievaarder zal zyn geëquipeert ; alles ingevolge van het y7. Articul van de Publicatie van 24 Juny 1778, en van het Arreft van den Raad , in dato den 4 Maart laatstleden.
De condemnatien of wettige prysverklaringen zullen aan de Admiraliteiten , lefiderende ter plaatfe alwaar de uitruding is gedaan, worden toegezonden, ten einde aldaar te worden geregiftreert. , _
En zullen de Koopmanfchappen, komende uit de Pryzen, door Franfche Commiilievaarders gemaakt en inde Havenen dezer Landen opgebragt , fubjed zyn aan al zulke Rechten en formaliteiten , als de Koopmanfchappen, komende uit de Pryzen, door Nederlanfche Commiflievaarders gemaakt, hier te Lande onderhevig zyn, of by vervolg zoude mogen worden gemaakt.
VIL Alle de Gevangenen, die bevonden zullen worden aan boord van de Franfche Commiflievaarders, welke in de Havenen van dezen Staat zullen inloopen, of aan boord van de Pryzen aldaar op te brengen, zullen zonder uitftel aan de Admiraliteit van het Relfort worden overgelevert, om van wegens Zyne Koninglyke Majedeit van Vrankryk bewaatt , en ten koden van Hoogddenzelven onderhouden te worden",zullende even zoo gehandeld worden in de Havenen van Vrankryk. omtrent de Gevangenen door de Nederlandfche Com-. mislïevaarders gemaakt; des niet te min zullen de Kapiteinen, welke eenige Pryzen zullen terug brengen 111 de Franfche Havenen, om aldaar te worden verkogt, gehouden zyn , twee of drie van de voornaamfte Gevangenen over te brengen , om door de Officieren van de Admiraliteit te worden gehoord, en ter opmaking van het Proces te kunnen dienen.
VIII. De Nederlandfche Commiffievaarders zullen, hunne Pryzen in alle Havenen onder het Gebied van Zyae Koninglyke Majefteit van Vrankryk kunnen opbrenK k k f



*9o GEDENKSCHRIFTEN
gen of doen opbrengen ; het zy om aldaar a!s Byleggers te blyven, tot dat zy wederom in ftaat 2«Ne» zya ofc Zee te kiezen , of om aldaar diünitivclyk te worden Verkogt.
IX. In geval van enkel binnen loopen, zullen de Prysmeesters gehouden zyn, hunne verklaringen te doen binnen 24 uuren na derzelver binnenvallen voor de Officieren van, de Admiraliteit, welke zich aan Boord van de prysgemaakte Schepen zullen vervoegen ter -verzegeling en om een fommiere Staat en Befchryving op te maken van al het geene niet zal kunnen worden verzegeld r ion.; der dat het geoorloofd zal zyn ietvge» uir de voorfz. Pryzen te mogen loflen, op poene vervat by de Arreften en Reglementen van hoogstgedagte Zyne Majefteit.
X. Het zal niet te min aan de Nederlandfche Gommiffievaarders vry ftaan in de Franfche Havenende verkoopsu de Koopmans Goederen aan bederf onderhevig, en zelfs andere Koopmanfchappen tot behoefte van her Schip gedurende den tyd van derzelver verblyf aldaar • mits daar (qs by Requeft permitfie worde verzogt aan de Officieren van de Admiraliteit, ten o.verftaan vau welke de bovengemelde verkoop z.al worden gedaan.
XI. Wanneer de Onderdanen van dezen Staat hunne Pryzen in de Franfche Havenen zullen willen doen verkoopen , zal de Kaptein, welke de Prys zal hebben ge* Blaakt, of de Officier,, welke tot Prysmeefter Op dezelve zal zyn aangelteld, gehouden zyn de Officieren ter Admiraliteit te verzoeken, van te willen voldoen aan de formaliteiten by het 42 Art. van de Publicatie van Hoogstgedagte Zyne Majelteit, in dato 24 j»ny 177S. v oor ge» schreven; en zal de voorfchrevc verkoop gefchieden ten mede overftaan van den Conful of Chargé d'affaires. van de Staten Generaal , indien er daar ter plaatfe een reftdeert; en zoo niet alsdan in de tegenwoordigheit van den Gevolmagtigden van den Kaper-Kapitsin, welke de Prys. zal hebben gemaakt.
En zullen de Affchriften van de voorfz Procedures en origineele Stukken worden gead'drefieert aan den Secretaris van, het Collegie ter Admiraliteit dezer Landen, onder welk het Oorlogfchip.. of Commiffievaarder, welke de Prys zal hebben gemaakt, behooren 2aï; ten einde aldaar ove- de gemaakte Prys worde gevonnift.
XII. Het zal aan de Prysmeefters of derzelver Com-



VOOR HET JAAR 1781. S9t
miffionariiTen vryftaan de Officieren van de AdmüaliteiSne verzoeken, om te procederen of toe fctreden tot provif.onee'.e verkoop van de Goederen en Koopmanïchappen aan bederf onderhevig , en zelfs tot defimtive Verkoop van de Pryzen en van alle de Koopmam.bappen aan Bootd van dezelve geladen wanneer mt de Scheeps-Papieren en verhoor van de Gevangenen Kharlvk zal zyn gebleken, dat de voorfchreven Pryzen aan den Vyand toebehooren; zoo en in dier voegen, ,!s omtrent de Pryzen , door de Franfche Commiffievaarders gemaakt , by het 4y Artykel van de Publicatie m ÜatQ 2d lunv I77§ is voorgefchreven.
■ XIII De losling, inventarifatie, tranfport of aflevering van de Pryzen en Koopmanfchappen, zal geiclueden ten o verdaan van de Admiraliteiten welker vacatiën by de loffing, inventarifatie en tranlport oi aflevering van de Koopmanfchappen zullen worden verminder* op de helft, op den voet by het Artyke yan de Publicatie z4 J™Y 17751 bepaald; en zullen geme.ue Officieren niet overgaan tot het opmaken van de particuliere liquidatien yan let provenu der Pryzen. ^WW dezelve door de daar in Gemterefleeraen zulle, zyn verzogt- Edoch in alle gevallen in welke meer aan eea Affchrift zal worden vereifcht, zal aan den Gr ffier voor het tweede en derde Affchrift niet meerder wo. den betaald, dan het beloop van het geltempel de P.u,er en W fchryfloon , alles overeenkomftig het Tarif van den Ja.e
17XIV De Koopmanfchappen , komende uit Pryzen door Commiffievaarders dezer Landen gemaakt en in Franfche Havenen opgebragt, zullen fubject zyn aan al zulke rechten en formaliteiten, aan welke de k<»o manfchappen, komende uit Pryzen door Franfche ^omrni fievaarders gemaakt, onderhevig zullen zyn en ,.00 a s gedatueert is by Arred van den Raad , in dato n Au ilus 1778, het welk door de Nederlandfche Commiflievaarders zal moeten worden nagekomen j
XV De Commiffivaarders dezer Landen zullen in de Franfche Havenen aan de Cummifianffen over de Havenen en Magazynen van de Admiraliteit kunnen overleden de Gevangen^^^ ^ welke «^^«ftftS hun tot last tezyn ; en zullen door Hoogftgemelden Koning ïan Vraakryk' de noodige orders gefteld wotden ten einde



Soz GEDENKSCHRIFTEN
de gemelde Gevangenen worden gebragt, bewaard en onderhouden .n deszelfs Sterkten en Kafteelen, ten kos ten vau dezen Staat, en op deszelfs eerfte requidtie wor. den terug gegeven ; het zy om uitgewiffelt of naar elders gevoerd te worden. luers Aldus gedaan ter Vergaderinge van de Heeren Staten Gareraal der Vereenigde Nederlanden den » Oclober
Was geparapheert, W. C. M van Lynden v t Onderftónd, ' '
Generra2rd0nnatltiC ™ ^ HooS&emdde Heeren Staten
Geteekent, H. Fagel.
Eene andere zaak welke thans der Nederlanderen aandagt verdiend, is de polïtive beveelen des Keizers tot het flegten der Veftingwerken in alle de Barrière - Steden
Verichillend word over dit Stuk gedagt, en het word van ruim zo veel voor kwaad als goed opgenomen en door lommigen aangezien als iet dat gevolgen zou kunnen hebben, het geen kan waar zyn doch waar over men tot nog toe niet wel kan oordeelen, weshalven dit iets is het geen men weder aan den tyd moet overlaaten Dat zyne Keizerlyke Majefteit gezind is, daar mede door te gaan blykt uit de volgende Stukken.
Miffive van, den Heer Minifïer HOP.
Tk heb gifteren uit de Secretarye van Staat en Oorloe X ontvangen een Miffive en Memorie, waarvan de eer heb copy hiernevens te voegen. De Prins, eerfte Mi-
?n«eJ' k v Wd §e2egt' dat ik eerlanS een antwoord W„ 1 ^ °P de elucidatien van Hun
Hoog-Mogenden, en zoo als hetzelve ook meenet is is het met zeer moeilyk gevallen: ik was te voren wel verzeekert, dat men daar over niet naar Weenen zoude ichryven , en heb al meermalen gelegentheid gehad te remarquecren dat men op gegeevene bevelen niet lit-t waagt wedertefchryven. Waarmeede enz. "f Brujfel den 28 November 1781.
(.gei.) H. HOP,
8$i



VOOR HET JAAR 1781- «93
B»ksfn „ Door Hunne Koninglyke Hoogheeden eeUrt zynde, om U 't hier by gevoegde antwoord, op u^ Melrie van den af. deezer, te doen toekomen heb ik de eer, my hier van te kwyten, en er van hunnen kant bytevoegen, dat Hoog.l-^«^^ len aan uwen vver, om er het behoorlyktle gebruik vao ^ïcSrten^ade, conform de verwagting vau Zyne Majelteit, eene vaerdige cn voldoeude refolutie tc Dezorgen. Ik heb dc eer enz.
^;*m7^t)'h. crumpipen,
Memorie op h antwoord van den HeerBaron HOP, Minifter Flenipotentiaris van Hun Hoog-Mogendenaa* U Hof van Bruffel , in dato den 23 November i7«i, wegels de demolitie van de Fortificatiën der plaatzen , onder de beerfebappye van den Keizer , tn de Neder-
Koninglyke Hoogheeden hebben met dan m<* groote gevoeligheid kunnen zien de ""dringen ' ™ dewelke de Staaten Generaal zig geëxpliceerd hebben op de Memorie,den 7 dezer aan den Heer Baron Hop overgegeven ; en om aan de byzondere verhaa ting, die de Keizer in deze zaak begeert, te beantwoorden, neemen zy geen zins uitftel , om te declareercn, dat Zyne Maj efteit geen enkele plaats zyner Heerfcbappye tn de weika Höllandfch Guaruizoen legt, van de demolitie der fortificatiën , en V geen daar een gevolg van is , uitzondert De Algemeenheid dezer termen, reeds m de
Memorie van den 7 dezer uitgedrukt, laten geen twyfel
over wegens demtenticn van den Keizer. Hunne rio-
ninglvke Hoogheeden meenen van de gevoelens van Hun'Hoog-Mogenden jegens Zyne Majelteit.te moeten verwagen, dat zy thans wel ten dier, einde aan de Generaals en andere Officieren, die over de Troepen in die plaatzen 't bevel voeren, de behoorlyke orders zullen doen toekomen, over welkers determinatie HoogltDezelve zig niet anders, dan aan de wysheid en inzigten van Hun Hoog Mogenden kunnen gedragen.
gedaan te Brulfel den 17 November 1781.
En dat Hunne Hoog-Mog. zig dezer zaake zullen laaten welgevallen, fchynt men te moeten opmaaken mt



?94 GEDENKSCHRIFTEN
de publieke gezegdens, dit aan dé Guamifoenen diër plaatlen is bevel gezonden zig marfchvaerdig te houden.
Behalven deze fchikkingen in de Ooftenrykfcbe Nederlanden , is üoor den Keizer, wegens de'binnelandfche Scheepvaart een Reglement uitgevaardigd, waar van wv hier dit kort Extract kunnen mededeelen ■
Zyne Majelteit de Keizer, den koophandel zyner Né* derlandfeve Provintien, als ook de binnelandfche Scheepvaart en gemeen, chap met de haven van Vlaanderen willende: begunftigen, heeft by advis van enz. enz. enz. verklaard en geordonneerd: i. De Schippers Van alle de Steden van die Provintien , waar fehippers ambagten zyn, en weke eet. directe gemeenfehap hebben, !an»s t water met de haven van Vlaanderen, zullen vrvmet hunne fehepen mogen palTeeren door de Had Gend, zonder benoeven laft te breeken, ofte van fchip te veranderen, en zonder eenige erkentenifïe te betalen, 't zv dat ly oorvaren om ju Zee ,e gaa„, 0f om hunne ladinge V Iraggs of in andere plaatzea aan de overzyde van die btaa te vervoeren , 't zy om tot Brugge of verder eenige ladmg te ha,en A!]ede tch^Jrs da.,:, tail Zyae Majefteit, die tc Leuven (waar geen fehippers ambagt isj vragt zullen genomen hebben, om dezelve rot Brugge of verder te vervoeren, of die ledig Jig naar Brugge of verder zullen begeven, om eene lading naar Leuven beflemd, te halen, zullen insgelyks Wmogen doorvaren, zonder laft te breeken, ofte
outlaaen en zonder eenige erkentenifte te betalen.
i- JJe Schippers, m beide voorgaande artykelen gemeld. Zmlen nogtans niet mogen ontladen, noch in't geheel, noch ten deele, tusfehen Gend en Brugge, maar by zoó verre dar men om het fchip te ligten,'of anderzins, een deel van de koopmanfchappen ontlaad van boord aan boord van een ander fchip; dit laatfte fchip zal ook zonder laft te breeken, tot Brugge toe moeten doorva' mi' "T-j y c 4 Artykel word een volle reciprociteit en vryheid1 aan de fehippers ambagten voor de doorvaart imlchtn^ Brugge, Oftende en Nleuwpeort en de andere lieden, in't eerfte artykel gemeld, verleend. Volgens t S artykel zal de terugkomft door Gend ook vry lln' ~~T V ■', Art^ke! worden maatregels vaftgeiield om de misbruiken der vryheid te beletten ten opzV t? der ladingen, tc Leuven ingefcheept, of naar die Stad
be-



VOOR HET JAAR 1781. 2gf
beftemd, 't welk in 1 7 Artykel duïdelyker aangeduid!
Word. Het laatfte of 8 Artykel verbied aan dc
Schippers of Schippers ambagten, buiten Vlaanderen opgeregt,de Koopmanfchappen binnen Vlaanderen te ontla'den, tenzy van boord aan boord der Ligtcrs: integendeel mogende Schippers van Brugge, O/lende en Niéuwpoort geene Koopmanfchappen ontladen, als binnen Vlaanderen, dewelke zy uit kragt der gemelde reciprociteit buiten die Provintie in vragt zullen genomen hebben.
Wyders is nog in de Ooftenrykfcbe Nederlanden een Edict gepubliceerd, betreffende de Difpenfatien van het Huwelyk , vervat in'de twee volgende Artykelen: i.Wy verbieden aan alle onze Onderdanen zonder onderfcheid, die eenige difpenfatien , in 't ftuk van beletzelen van 'thuwlyk, mogten nodig hebben, zig ten dien einde te begeven of toevlugt te neemen tot het Hof van Romen, tot het Pautielyk Gézantfchap of elders , waar 't ook zyn mogt, tenzy tot den Bisfchop, waar onder zy behoren, die de difpenfatien verleenen zal, indien zulks v/ettelyk kan gefchieden , mits een geringe betaling voor de expeditie, verklarende nul en van geener Waerde de difpenfatien , die op een andere wyze verkreegen zyn, en dat die geene , welke zig, om difpenfatien te erlangen, aan een ander, als hunnen ordinaris Bisfchop geadreffeerd hebben, daarenboven zullen verbeuren de boete van 1000 Guldens, waarvan de helft zal zyn voor den
Aanbrenger. a. Wy verbieden zeer emftelyk aan
de Paftoors , op pcene van berooft te worden van het tydelyke hunner beneficiën, of officien , iemand te trouwen , op eene andere difpenfatie , als van den ordinaris Bisfchop.
Dus ziet men de Aandagt des Keizers op alle Voorwerpen bezig en zo wel betreffende zyne Onroomfche als Roomfchgezinde Onderdanen, Jooden zelfs niet uit-, gezonderd, gelyk blykt aan de volgende
KEIZERLYKE KONINGLYKE ORDONNANTIE, in dato 19 OCTOBER laatft'leedeu, betref ende de JOODSCHE NATIE in BOHEEME.
In dit Hoog bevel, 't geen voornaamlyk bedoelt, dé Jooden tot nutte Leden van ,den Staat te maaken, Word gezegd:
1.Aan»



Ï9« GEDENKSCHRIFTEN
«. ,, Aangaande hunne Nationale fpraak, iulleu de „ Joden, binnen den tyd van twee Jaaren, verplicht zyn „ alle hunne Contraöen, Testamenten, Rekeningen! „ Kantoorboeken , Getuigfchrifteu , en voorts alles ! „ wat tot eenige Verbinteniifen, zo gerechtlyk als on* „ der de hand, vereischt word, in de Landstaal te be„ ichryven, en in den gewoonen flyl van Rechten on „ ltrat van Nulliteit, en weigering van de fterke hand „ In de üodsdienftoeffeningeu-, zal het hun vryftaan" „ de Joodfche Taal te gebruiken. En op dat deeze te' „ genwoordige Ordonnantie van te beter effect zal zyn, „ word, als het voeglykfte middel gehouden, wanneer „ by de Joodlche Hoofd - Schooien, een School opge" ^.chl,wierd' onder het beftuur der Coheemfche School„ direótie , nogthans zonder eenige verwarring , daar „ door, iu hnn Geloof en Godsdienftoeffcning te ver,, oorzaken. Ten deezen einde zullen.
2 „ De Joden aangefpoord worden, in die Plaatfen „ ahvaar zy eigene voorheen ingevoerde Schooien heb„ ben, om eenige bekwaame Luiden hunner Geloofs„ genoten, naar gelang van 't getal hunner Schooien, „ in de Normaal en Hoofd-Schooien te zenden om „ aldaar tot bekwaame Onderwyzers gevormd te wor„ den; en om deeze nieuwe inrichting in de Joodfche „ Schooien te doen opvolgen , word dc Kristen School„ diree ie opgedragen , om by het tweemaal Jaars ge„ bruiklyk onderzoek in de Normaal-Schooien, wegens " 'r Tvordemig der Jeugd zodanig onderzoek omtrent „ de (oodtche Scholieren by te woonen, en naar 'c ge„ bruik der Joodfche Gemeente, de School- en Leer„ boeken, ingeval zy de Kristelykc niet gebruiken kun» „ nen, te laten famenltellen , en om een grooter ver„ trouwen aan te kweeken, zal men tot dc ontwerpen „ hunner Zedekundige Leerboeken , de goedkeuring „ van de Parnasfin verzoeken, welverftaande echter „ dat al bet aanftootelyke daar uit zal moeten weggenoï „ men worden , en de Zedeleer , volgens de Philofo* „ phifche Zedekunde, ingericht zyn; maar uit de ove„ rigc Wetenfchappen , daar en tegen, als de Spraak„ kunft, de Aardryksbefchryving, dc Hiftorie en Meet„ kunde , waar in geen verfchil is , zullen ook in de ,; Joodlche Normaal - Schooien , de gewoone Boeken i, van Onderwys gebruikt worden, doch.waaromtrent
„ mea



VOOR HET JAAR 1781. 897
r men zig zorgvuldig zal moeten wachten, van er geert zaken van Godsdienft iu te voegen, ten einde deOu-
„ ders geene aanleiding te geven , hunne Kihders dé Schooien te onttrekken , én daar door dit heilzaam
„ oogmerk te verhinderen.
3. ,, Zyne Majefteit wil én begeerd, dat het den Jo,,, den" zal toegedaan zyn , hunne Kinderen ook in dé ,, openbaare Krilten Schooien, tot Onderwys te zen,, den. Obk moet men, op het Land , alwaar merl' f flechts hier en daar eene enkele Joodfche Famielif
vind en hunne Kinders dus de gelegenheid benomen is iu Nationaale Schooien onderweezen té worden,
" aandringen , dezelve in de Ktilteri Schooien te zenden, om voor''t mirtft te leeren Leezen, Schryverf en Rekenen. Ook word, op Hoog bevel, begeerd,' dat de joodfche' Jeugd , alle Hooge Schooien det Keizerlyke Erflanden zal mogen frequehteereü , en
„ aldaar toegelaten zyn. Verder -
4. , Zullen dé Joden in 't leezen van Boeken dezelfde'vryhéid genieten, als de andere Onderdaanen P' overeenkotriftig het voorfchrift deswegens, door Zy-
r ne Majefteit gegeven ; doch met opzicht tot het ïn-^ ? brengen van vreemde Boeken , vermits maar eene' 1' Joodfche Boekdrukkery in Praag is, daar toé zullerf !, zy telkens de Caju itf Cafum, eene by zondere toe' ftemming moeten verzoeken, en deeze van buiten in» ,, komende, zo wel als de nieuwe op hunne Drukker? \ gedrukte Boeken , blyven aan de Cenfur onderwor-
, pen." • "j j
terder bewilligt Zyne Majefteit, in genade, dat A. , Aan de Joodfche Natie, in die Plaatfen , ,al,, waar zy dadélyk gezeten zyn eii getolereerd worderi," „ doch niet in alle ftreeken des Lands , waar zy mogt ten goedvinden, den Akker- of Landbouw, by for-
I me van pacht, zo wel op reeds-bearbeide als onbear|, beide Landen, te oerTenen , welke hun voor 10 en ;• metr laafen mogen verpacht borden ; ingeval' echter , dat zy tot den Krilten Godsdienft overgaan,.
II zullen zy het eigendom deezer Landeryen , volgen* f, de Wetten, kunnen erlangen. !in.
Vermits nu de Joden,, in 't geméén , zeer onkun„ dig in den Landbouw zyn,-word hun < in genade, toegedaan, om geduurende de eerfte Jaare», ser v*#>



4q8 GEDENKSCHRIFTEN
„ kryging van de nodige kundigheid, zig van Kristen„ knechts te moogen bedienen , cnder deeze bepaling „ nogthans, dat zodanige arbeiders by Kristenen moeten „ overnachten. Ook is den Joden geoorloofd, het tot „ den Landbouw nodig Vee, te mogen hebben, en het
gebruik der Weiden te genieten. Insgelyks de nodige „ Vaartuigen, tot deeze Landshuishouding nodig, te be„ woonen, mits het getal der Joodfche Familien, vol„ gens daar van zynde bepaling, in elk Oord, niet vcr„ groote.
Ook word hun
B. „ Het Voermanfchap toegedaan, als mede
C. „ Het oeffenen van alle zoorten van Handwerken „ en Profefiien, die zy by Kristenen zullen mogen lee,, ren, ingevolge de Burgerlyke gebruiken en in gevoer„ de Ordonnantiën. En zo is het gelegen
D. „ Met dc Schilder, Beeldhouw - en andere vrye „ Kunften.
E. „ Voorder word den Joden het oprichten van Fa„ bryken, tot welke byzondere en koftbaare Werktui„ gen vereischt worden , even als den Koophandel in „ 't groot, genadigft, bewilligd; welverltaande , dat „ hun hier door geene andere voorwaarden of begunfti„ gingen gegeven worden, dan die de Ktistenen genie„ ten; mede word aan dezelve toegedaan, den Koop„ handel in Goederen, mits dat zy daar door de daag,, lykfche of kleine neering niet nalaten, aangezien zulks„ hun hoofdbeftaan is, die by 't verzuim derzei ve tegron„ de gaan zou. Eindelyk
E. „ Behoord tot deeze vergunning ook het maken van „ allerlei Manufaöuuren , welke, als vrye Kunften , „ door Wetten bepaald zyn, gelyk Spinnen, het Wee„ ven van Lywaaten, het fabriceeren van Taft en der„ gelyken."
Wy hebben ter zyner tyd melding gemaakt van de Medailles door de Hooge Magten des "Lands aan de Vadtrlandfche Helden van de Doggerbank, toegezegd , by dt Refolutie Hunner Hoog Mog. vaa den 29. November dezes jaars als waar in Hoogftdezelve hebben verftaan, dat de Medailles, welke op Propofitie van Zyne Hoogheid van den ai. Augufty laatftleden, en ingevolge hun-
ae



VOOR HET JAAR 1781. S99
he Refolutie van denzelven dag in gereedheid zyn gebragt aan Zyne Hoogheid als Admiraal Generaal va,! de Unie zouden worden ter hand gefteld, met verzoek om deze've aan den 'Vice-Admiraalhoutman en verdere Officieren , die in de Adie van den y Augufty 1781 op de Dog7- „n ikt /-len nnatn en van wepens Haar
Hoo«-Mog.en van Zyn Hoogheid te overhandigen, tot een %ewys van het zonderling genoegen van Haar Hoog nr j „„ 7w tJnnohfiid over de ongemeen e Dat>-
luouenac en w ^« , ;v ' , j •
perheid door haar in de voornoemde Actie getoond , zo 18 in deze Maand die Ceremonie met de vereifchte Plegtigheid
op het Stadhoudcriyk Kwartier verrigt en zu.ks ter prcfentie van Haare Koninglyke Hoogheid , de Vorltelyke Kinderen, de Gecommitteerden van Haar Hoog-Mog. tot de Zaaken van de Zee , die van de onderfcheidene Collegien ter Admiraliteit , alle de prefente Zf-Officieren en het geheele Hof; hebbende Zyne Hoogheid zelve na eene deftige en gepafte aanfpraak, den V ice - Adm>ka\ Zoutman , en de Schouten -by- nagt vanr Braam en van Kinsbergen (de overige drie commandeerende Schouten - by - nagt en Kapiteinen abfent zynde ) de Medailles van Hun Hoog-Mog. omhangen.
Terzelver tyd heeft Zyne Hoogheid, ter betuiging van hoogftdeszelfs particulier genoegen over het uitmuntend ëedrae van gem. Officieren , den Heer Vice - Admiraal Zoutman met een fraaye Gouden Degen, de Heeren Schouten -by -nagt van Braam, van Kinsbergen,. en Kapiteinen Dekker, Staring, Stnafen, Abrefon, Bofchen Graat van Rechteren (zynde de Schout - by - nagt Dedel, en Kapiteinen Mulder, van Braek, D. H. Staring, lf™**i Bouricius, Ryneveld, van Woenfel, de Graaf van WMeren abfent) ieder met eengediltingueerden Sabel enGeinturon, en alle bovengem. Officieren, welke 111 de Adtie van den f Aug. geëngageerd zyn geweeft , met de bewufte Gouden Medaille, hangende aan een rood , blaauw en wit Lint, en op Zyne Hoogheids order vervaardigd, als zo veel aanzienlyke Eerteekens begunltigd geworden.
Ook is de Familie van den overleeden Schout-by-nagt en Adjutant Generaal Bentinck, wiens ïoffelyke dapperheid ter Verdediging van's Lands Vlag , hem zo duur is komen te ftaan,met dezelve Gefchenken zo wel naméns den Staat als van Zyne Doorl. Hoogheid vereerd. Insgelyks zyn de Heeren Melvill en Osrtbuys, de eetii'



9oo GEDENKSCHRIFTEN
zo ras zyne Uitwiffeling zal zyn gefchied en de andere dadelyk, met een gedittingueerde Sabel en Ceinturon , wegens hun heldhaftig gedrag iu de Actie van den 30. Mev 17S1 .gehouden, door Zyne Hoogheid befcbonkeu.Zekerlyk moeten dergelyke belooningen lterke Prikkels zyn om heldendeugd na te ureéven, waartoe medé niet weinig dienen kan het Advys van Hunner HoogMog, G ecommitteerden tot de zaaken van de Zee cp het Requelt, van ff. Bcrgem en Compagnie, als Directeuren eu Geïntereflcerdens in de Kaap Rhederye van den iri de lugt gevlogen Kaper, de dappere Patriot, verzoekende, om aan de nagelatene 19 Weduwen en 5-4 Weezen, als meede aan de naafte Bloedverwanten der zy ongetrouwde Perzoonen, en aan de Moeders der 8 om. gekomen Jongens , een zoo gracieufe als edelmoedige byftand toetevoegen , aan Hun Hoog • Mogenden hebben geadvifeerd , door 't Collegie ter Admiraliteit te Amfterdarn eene fomma van ƒ 10270 , als eene douceur van wegens H. Hoog-Mog., te doen diitribueeren, in dezer voegen, dat de Weduwe van den Kapitein Verhaan f 1000 trekke. elk der 4. andere Officiers Wedu¬
wen f600, elk der O Onder - Officiers Weduwen iffkóo.
en elk der y Weduwen van de Bootsgezellen ƒ 2yo, mitsgaders yder der 11 Officiers'Kinderen f j-o , yder der 29 Onder-Officiers Kinderen f 30, yder der 6 Bootsgezellen Kinderen ƒ 25-, en yder der 9 Vader- en Moederlooze Weezen ƒ yo, en dat de verdere verzoeken , om een dedommagement van y per C. te erlangen voor de Rhederye, en encouragementen te vergunnen aan a,lle particuliere Commiffie- Vaarders dezer Landen, reeds gearmeerd of nóg tearmeeren. namefvk een nrv-
4 Canons en 14 man Equipagie, ƒ 4000 boven 8 Canons en 30 man , ƒ8000 boven de rz Canons en 50 man, ƒ 12000 boven de' 16 Canons' en 70.man , ƒ 16000 boven dé 20 Canons en 90 man, en ƒ 30000 vooreen Schip van 30 zwaare Stukken eri 200 man, en'
oaareuDoven gemonteerd zynde, voor als nog behooren' gehouden te worden in advis, doch dat de Gedeputeerden van Vriesland'aangenomen hebben , zig daarop nader te zullen verklaren.
VJnüertulichen is het fe hettmimorpn Ait hpf r>-nw
£efte Kaapers zo ongelukkig afloopt", ryntfev/c- dappere'
Pd*



VOOR HET JAAR i?*!'. pi
Patriot gefprbngen , bet Algemeen Belang verbryzeld fn nu in deie Maand weder twee fchoone Kaapers,.* Eb£f en Mars, gecommandeerd door de^Kapttems %n en P,W /fco^o'» , « vaarende voor de Heeren CVyyr te Amfterdarn, na negen quartier uurs gevogten, tj hebben tegen hetOorloglchip//* ^"..dat <tt Stukken voerde, genomen en te Huil opgebragt.
Hier voTen heeft men gezien een Aantekening der Pr,,rchc üevolmagtigden wegens het oprechten van een Corps Mariniers, eu thans verzekerd men , da de Provintievan:AW e» geconfenteerd 'heeft >n de optSïX van het Corps van 6000 Mariniers conrorm de propofitie van Zyne Doorlugtige HoogheidI van den 22
OöÏÏ dezes jaars. Dat dc Provintie Zeeland mee-
d^ da rt g onfenteerd, en daar by gedeclareerd heelt, ^t Zy den 'Voorflag van Zyne"Doorl. Hoogheid aangifte, S een nieuwe blyk van HoQgstdeszelts zorge en w.akxaame attentie voor de fêcunteit van den Staat S gepeSuadeerd was, dat in deze tyds «gfgta^ zulks van zeer groot nut zal künnen aangemerkt'de eenparige fentimenten van alle.deBondgbooten , heeft vermeend de conclul.e van d e zaak doo gebrek van haar confent, niet te moeten vertragen, maar heeftdi™ onlent niet kunnen dragen, zonder aan de Bondgenooten' voortehouden , dat zy voor als nog bufeu aat is om haar aandeel in de kollen van.het aanwervèn en rep^artitieeren der Soldyen van dit Corps te fürne ren ten ware zoodanige fchikkingen op den Staat ïn oorlog konden worden beraamt, volgens welke dé11 vermeerdering van Militie op een weinig onerenfe voet door Haar°zoude kunnen gedraagen worckn in welk geval zy bereid was, er nader op te delibereeren. 5e Provincie hield zig verzeekerd , dat de Bondgenoten deze verklaring geenzins zullen tpelchryven aan gebrek van bere dwilligheid ; maar aan de gerteldheid deir maftden en wel zullen gelieven te con.idereeren dat eeöe provincie, tot welkers ontlading deordinansig e,™ haare repartitie - nog onlangs Dy continuatie heeft moeJenvSmderV wofden.; zig niet geyoegeg.met we Troepen kan bezwaren, eu vooral ng m een tyd dat zv iu diverfe petitiën tot de Zee• zaaken, en in de noodzaSlyke beveiling der ftranden en havens (. d«s zonder dusdanige voorzorg aan t eerde gevaat van een vy • ^ Lfl 1 3



'aoi GEDENKSCHRIFTEN
'andclykcn aanval zouden geëxponeerd zyn) boven vermogen zig heeft moeten evertueeren.
Verders verzeekert men, dat de gemelde oprigting van de 6;oo Mariniers by Hun Hoog Mogenden gearrelteerd is op den voet, als door den Raad van Staaten, op den iS April dezes Jaars, aan H. H. Mog. voorgeilagen is alleen met dat onderfcheid, dat dc Regimenten niet geattacheerd zullen aan de refpedive Collegien ter Admiraliteit; maar aangemerkt worden, als een Corps, dat gebruikt kan worden op zoodanige Schepen, als'men zal nodig vinden, zonder onderfcheid te maken, van welk Departement die fehepen zullen zyn.
NABERICHT.
Tot dus verre waren wy met dit Stukje gevorderd toen ons dejongde Brieven uit Ei/geland keimh gaven van de Depêches welke het Hof had ontfangen uit de Ooft Indien, uit Noord America en van den Admiraal Kempenfeit , kruidende op dc Franfcbe Vloot van den Giaaf de Guicben.
Die uit Oefi-Indien zyn: „ Een Extraft uit een Brief „ van het Committé te Bombay van den z8 July fc>e,, helzende de gegeeven ordres van de Hollanders te ont„ zetten van hunne Faöoryen te Broach en Souratte; dat men berigt had van de uitvoering dier ordres ter la'a'd„ gemelde plaats en reden om te gelooven dat aldaar " ?°!rr u £cl Veel Goedcre»> a™ de Hollandfche Ooft„ indilche Compagnie behoorende, zouden gevonden en „ ten voordeele der Engelfche Compagnie 'in veiligheid ,, gebragt zyn." ° 6 H-
„ Brief van het Opperhoofd en de Faöoors te Anfn* „ go aan de Bewindhebbers der Ood - Indifche Comp „ gedateerd den 6 Aug. 1781, en over Land zyiidè „ ontfangen, behelzende een Berigt dat Sir Fyre Coote „ het Leger van Hyder Aly geheel geilagen had, waar „ yan de Omftandigheden bevat zyn in een Brief van Sir „ Fyre Coote, welke James Morley getuigd ontfangen „ te hebben van Kapitein Eidihgton, Commandant te „ lalamcotab: deze Brief gedateerd 6 July , en geadres" ferif-n Colond Eraitbvjaite te Tanjour, behelft dal « dc AüiC IS voorgevallen den 1 July tuflchen Porto



VOOR HET JAAR .78.: *>i
?„ taillons, A^o Europeaaneu, Trouppes, en
Ruiters ruim iooooo M»^^ FF ^ ' 47 Stukken Kanon, d,e ^fLDroefde met de Ruitery 'a de Vyand verfcheide keeren' beproet^ b aigd door te breeken , maar dat ^ dl k'e wünd ont. Generaal van /^^UjFJjg, de Britten Mee-
' ften hebben." . T d j)ajnmpJe Brieven
« f; Uit Noord-Amevca heeft Lord^ j / ^
„ overgebragt , eerft 7°.ƒc"vvan Lord CornNovember, ^^^^^Safc?^ nog een Lewallis Overgaaf en jat G n ««1 Americaa. gef in VjS'nien heeft « 1 offlftreeks ,yn; voorts „ nen by Weft -1 oint, en a ^ CornwaUis * ver-
" eene Copie van «n Br.ef van j, , ett
vattende een omftandig verüa& va y ^ Qmc_ genoegzaam tonnende d^oe be otr» ?aal G&rt#« , °m verflag Vyn ook 6 Brieven
^T^EvS//* n GenLYl 8*
•i len" . j^r. AHnvraal Kempenfeit, zyn
„ De Depêches de"^;„ Breft den n dezer dat hy , de Franfche V oot van met
gezien hebbende ^^^^«^iccX--
' te van 't Convoy te K°me" Vheoen 7jg aan hem was geftaagt; dat verfche.de^Schepen^ g^ ^ ^ hadden overgegeeven doch hy.me n h ?
„ ook vreesde , dat ettelyke , m g yau deB
niet in bezit waren genomen doo^t ^ avond, deftyve^koe teen tmill* „ morgens daar aan den \ yana d denielvea
ïyne Linie formeerde , maar y.nde ^ veel fterker als hy, oordeebde hy t niet



$P4 GEDENKSCHRIFTEN
„ Aflie tc wagen. En wierden ook verfcheido
jen door de Franfchen hernomen verlcneide Scne^
Doch dat al die fraayheden juift niet exadelyk moeten waar zyn , kan men opmaaken uit de fchielyke daaS der Aden ; maar het heeft ten minften weder kunnen dtenen orn het Minifterie toe te ftaan een fommetjëZn Vier Mih.oenen twee honderd agt duizend, zeven en negentig Ponden Sterling als namelfk : • ï>*4^35 P; St- voor het onderhoud van 40 4<-<- Man
I -VAil ~~ generaals e„ pKoffiSl
1 I A-, ' de Trouppes in America enM ica.
■ ƒ0,0,4 - _ vyf Battaillons Hdnóverfcbete Gi-
■ . braltur en Minorca.
307,203 ~ — 13>47i Hejfenkafelfcbe Trouppes
-niet de Subfidie voor den Heere Landgraave. 1
Ji,la| —— . JÖ94 Man Hamverfcben, &c.
17,405 . ecn liegime^ van -fft,/^ ■
?3>9,47 " —— 4300 Bronsivykcrs.
43,66y —— 155-9 Brandenburg-Anspachfche
' ' Frouppen. ' '
s3,oiS . 933 Man Van Anha]t Zerbft
ƒƒ,409 «, levensmiddelen ' aan de Hulp-
trouppen in America.
l f,409 —— een Augmentatie tot de Heffen*
' •■ Q. kaffelfcbe Trouppén,
^'?o " ~ dito van de Anspacbfehe.
27,083 — de Artillerie by de'Hulptrouppen.
077,49? -r— — de Militie >■ Engeland envS
Regimenten in Schotland. Ios,f94 . r _ de kleding der TrooDpe[J jn £n>
geland. '■
a 1,329 = =-» eea Regiment ligte Dragonders
'6 5 e" 1 w«e Regimenten Infanterie.-
|o,£io -yrrr Soldy, die aan een Regiment ligte 'Dragonders en zever) Bataillons-, benevens een Detachement, om in de Ooft-Indien tè dienen', moet worden betaald. NB. Drt Corps zal by de aankomll in dc Indien voor Rekening van de Compagnie zyn. En na^ het Minifterie. deze Ouderflanden ve^-kerd zag „*jnce Gemeentens adjourneerd tot ai January'-eri oe "ï-^ds tot 30 dito van'faitiftagnde jaar. £ja



m
VOOR HET JAAR 1781. $of
BYZONDERHEDEN.
Van STEINECH , zynde een zeker Dtfttidt, toebehoorende aan den Hertog van Saxen ■ Ctburg, fcliryft men dat drie Gebtoedets , /waar van twee ieder aan e'én Vrouw , en de derde aan twee Vrouwen was getrouwd geweert ) te zamen 71 Kindereu hadden getaelt; In dar zelfde Dorp, had nog een Vader 20 Kindeiea, en één van deze wederom z* Kindskinderen aan den nog levenden giyzen Grootvader verwekt , wiens oudften Broeder mede met 21 wel gefchaapeii Kinderen begnnftig was. De Predikant te Mapperg genoot niet rnintler de zegen Abrahams, daa de. leden van zyn Kerk, alzo hy van 2 Vrouwen nog 29 Kinderen in leven had 'Een Moeder te Sonnelerg had driemaal Tweiiingen aan de Maatfchappy gefchonken, ja men moet met zekerheid bepaalen, dat de Inwoonders te MfALDORTEREN in 100 Jaaren tyds, drie maaien verdubbeld; en te STEiNECH xes maaien vermeerderd zyn, zo dat, op dit klein gedeelte der Aarde geen vier Duiüche Quadraat-.Mylen groot, 12988 Menichen woonden eene Volks vermeerdering die de algemeene bereekening ver te feoven gaat, en alleen eene proponioneele vergoeding maakt tegens de Groot-Brittannifchè Volks verderving. • ' Te QUAKEL aan den UITHOORN, overleed den 17 dezer, in den Oud-rdom vau 107 Jaaren en byna 3 Maanden , zekeie JACOB JANSZi {VERHOEF, hy was daags voor zyn dood nog by zyn volle verltand, in genoot, boven de verwagting van zulk eenen hoogen Ouderdom, een" tamelyk gefarüik van alle zyne Zintuigen; voor byna 22 Jaaren verloor hy' reeds een Eehuuwdzoon van gi Jaaten, die de Echtgenoot geweeft was van de jongfte zyner 10 Kinderen.
QECON.O.MISCHE ZAAKEN.
BERIGT EÏTREFFENQE EENE VUUR. - MACHINE. ,( X"\at het zo veel aandagt verdienende Man , om, zo wel hier te »! \_J Lande, als in zo veele andere gedeeltens'van Europa, door middel van VU UR - MACHINES Water óp te pompen, in de Pro. „ vincie van Holland nog niet uit het oog verlooren word, daar van „ ftrekt tot een genoegzaame b!yk,de nu zedert korten tyd meet dan eenmaal met volkomen fucccs gewerkt hebbende Vuurmachme, de',, welke de Heer JAN HOPE, Scheepen en Raad der Stad Amfterdaa, ,\ op deszelfs EUYTEN-PLAATS GROENEND AAL, niet verre van Ha-.r'.em geleegen , onder opzigt van den Heer R. L. Enuwer heeft doen opregten ; welk Werktuig fop uitdrukkelyke begeerte van den Heer Hope, met alle deszelfs deelen geheel hief te Lande „ vervaardigd; ten tiiterften accuraat en jutft is zaniengeftcld; des3, zelfs van Metaal gegooten Weikbuis heeft een middellyn van 1» »• Khvnlandfche duimen , de groote Waterpomp een middellyn van 3, 35 'en 1 vierde Rhynlandfche duimen , deszelfs Zuiger van Yzer ■j, heft met elke llag een kolam Water op van vyf voeten hoogte, en 3, ftort dezelve ten uiterften zuiver en volkomen uit ovet de flortvloer, zonder de minfte-'ftooting of horting, hebbende het Weik„ tuig een zeet gelvke en gepafte beweeging doorgaans ven 12 a u «, Slalen in ieder. Minuut, zt als ten uiterfte voldoende gebleeken iS, fc* * L 11 j „op



^0<5 GEDENKSCHRIFTEN
op laatftleden Dingsdag den zy November , wanneet hetzelve v«r> „ fcheiden uuten aan een geweikt hebbende, men by meting bcvon„ den heeft, dat het Watet in de Kanaalen en Gtagten, door gemel,, da Buitenplaats leopende , dooi het pompen dar Machine tn den tyd v»n een uur 3 en 1 halve Rhynlandfche duimen verhoogt is „ gewerden."
,, Schoon het oogmerk van aanleg dezes Wetkruig voornamentlyfc is, om in de. droege Zomermaanden van dienft te zyn , en het „ zelve dus in dit Jaargetyde niet noodig heeft te weiken, heeft ia „ Heer Mtpe egter, om aan het verlangen zyner vrienden an andere „ ware Liefhebbers van nuttige vindingen te voldoen, wel willen laft geeven, dat gemelde Machine, geduurende nog eenige Wecken , een a twee dagen ter Week zoude blyven weiken, waar toe dè Maandagen en Dingsdagen gefchikt zyn."
„ Zéet is het te ivenfchen, dat dit nu eens in goede otder gebragte Tuurvrerktuig, deszelfs wezenlijk vermogen, in tegenoveiftelliog van ander? in gebruik zynde Water-Werktuigan, hier te Lande „ doende kennen , men een vaft befluit zal kunnen opmaaken, of „ (gelyk meermaalen gefteld is) hetzelve niet tot algemeener gebruik „ in dit Laad , zo wel als in alle andere, konde toegepaft worden, waat door hét algemeen eindelyk de yrugten mag raapen der koft„ baat* pogingen door byzondere Perfoonen in het werk geftald." ' Den 3 dezer is in het St. Pieters Gafthuis te Amfterdarn de eerfte algemeene Vergadering der Deelneemers in het anlangs opgerigte Weduwen-Fonds gehouden. De Oprigters van het gemelde Fonds hebben , in eene gepafte Aanfpraak, a.ia de aldaar tegenwoordig zynde Deelneemers verflag gadaan van het beloop der iageteekende Penningen, zo wel in eens als Jaarlyks. vay het getal der reeds bekende Weduwen cn van de provifioneele fchikkingen , by de Oprigters beraamd. Zy hebben teffens aan die Vergadering kennis gegeeven, dat Heeren Cammiflnriflen van het Fonds, hetwelk te Haarlem is opgeïigt, met onderling genoegen, tot meerder bevordering van wedcrzydf-h bedoelde oogmerken ,' zich met hen vereenigd hebben. Na dat het ontworpen Reglement eenpaatig was goedgekeurd, zyn, z» uit de Oprigters ais uit de ovetige Deelneemers', Commiffariflén verkorea, aan welke mede by etnpaarigheid van Stemmen de magt en faculteit is verleend, om naar miare het vetmogen van dat Fonds toe.' nam, de Penningen en jaarlykfche Renten ook tot andere en verdere nuttige eindens, ter bevordering van "s Lands Zeedienft, te kunnen en te mogen hefteden. Deze qualificatie heeft vetvolgers aanleiding gegeeven. om dit Fonds voottaan te doan voeren den Tyrel van bet Vaderlandfch Fonds, dienende in hit algemeen tot aanmoediging van dn Lands Zteiienft , en in het byzonder ter onder ft cuning der behoeftige Weêuvien var. gefneuvelde Zeevarende enz , in denzelfden dienft.
Dan hoe zeer de infehryvingen hier ter plaatfe en te Haarlem reeds vry aaazieniyk en de renningen, die men in andere Provinciën en Steden; als, (Jttecht , Groningen, Arnhem, Leyden, Schiedam, Hoorn, 'sHage en meer andere ingezameld heeft,'mede in dit algemeene Fonds ovgrgebragt , of nog te wagten zyn ; en hoe zeer het vetmogen van dat Fends waarfchynlyk toereikend is', om den bedoelden ondetftand aan de Weduwen te kunnen bewyzen . kuanen Cpmmifianflen van dit Fonds echter niet nalaaten, hunne regtgeaarde Mrdeburgeren voor te houden , dat de reeds gedaane en bekende infehryvingen nog zo veel niet belaopen , dat zv zich tot nu toe met zekerheid vleijen mogen, het gantfche voorgeftelde oogmerk te zul'Jen kunnen bereiken, ten zy de liefdadigheid der Nederlanderen hcu iaar ree op eene kragtdadige vryze ondeifteune en in üaat ftelle.
LET-



VOOR HET JAAR 17S1. 9»?
LETTERKUNDIGE BERICHTEN.
De Academie der Infcriptien en fraaije Letteren te PARYS, heeft den 13 der voorige Maand haare openbaare Vergadering gehouden en berigt dat zy tot Onderwerp Tan den Prys , tegen Si. Martin 177t had vooigeiteld te ondeizoeken, welke, h ie ver/chcidene Wk.r v&n Griekenland en halten, vmren dé naamen en eiginfibafptn van Pluto '» der Helfche Goiheden , uitgezonderd Profirpina , a.j bereids het , ,le van een ander Onderwerp uitgemaakt hebbende: Welke waren dc -irfpronr en de redenen dezer eigen/.happen : Zy hadden Schryveren Verzakt na' te fpeuren welke 'le -vetmad.de Standbeelden of Schtlderyen dier God.hc.len waren en welke Kunftenaars zig door deze Stukken beroemd gemaakt hebben. ■ ■ v •
Dat dit zelfde Onderwerp voor den Prys van St. Martin 1781, by Terdubbeling was voorgefteld en nu op nieuw voorgefteld word ter beantwoording tegen Sr. Martin 1783, wanneer de Prys zal beftaan m drie Medailles, elk van 500 Livres.
Te HAARLEM heeft TEYLER'S Godgeleerd Genootfchap, in deszelfs laatfte byeenkamlt, goedgevonden, liet volgende Voorftel op te teeven • PVeik' aenkheelden hebben de Heider.fche Wysgeeren, na dat men ie IVysgeirte tot een regelmaatig Zamenftel heeft beginnen te bret.. , .„ en voor de uitbreiding der Euangelieleere , zig van den /laai der Menuhe'n na dit Leeven gevormd? „ Wy bepaalen (voegen zy et by, het tvdperk van onderzaek op deze manier , om daar d.or uit te " fluiten, aan de eene zyde de Fabelagt.ge Wysgeerte van vroeeere t dagen, en aan de ande.e zyde, de denkbeelden der Wysgeeren, die veeniet eenig voordeel van de Chriftelyke Openbaaring ont" fangen hadden. Het doot ons bedoelde tydperk vangt dus aan, met TH-VLES en PTTHAGORAS , en firekt z.g uit tot op ClCE" RO of ten langfre tot op SENECA. Zo egter intuflehen iemant V, het raadzaam oordeelde, dit ondeizoek wyder uit te breiden, het ftaat hem vry , in zyne Verhandeling, ten dezen opzigte, naai ! zvn eigen oordeel te werk te gaan." _ '
Men ve.zoekt de Antwoorden op dit Vootftel op de meermaals aaneekondigde wyze, te zenden aan het Fundatie-Hut, van wylen. den Heer P1ETER TEYLER van der HULST, te Haarlem, uitterlyk voor den eerften December 1781 , ,
Voorts word van HAARLEM nog gemeld , dat de leden van TEYLERS TWEEDE GENOOTSCHAP binnen die Stad, door de Wet det Stichting veipligt zynde, eene Vraag over de Schilder- en Tekenende aan lTet publiek voor te ftellen, voot den Iaarc .782, met goedkeuring der Heeren DIRECTEUREN dezer FUNDATIE, daartoe benaald hebben , het volgende Voorltel : . P Het Doelwit van de Sc'ailder- en Tekenende moet zyn niet alleen ,'de volmaakte nabootfing der natuur, maar die van de fchoone eti
" ^DTaTr d?Indèivinding leert, dat elke Natie, die zig op deze kunft heeft toeeelert, eene» byzonderen fmaak, om zo te zegs>en>
1 gehad en gevolgd5h'eeft, in welken derzelver meefte K»»^™». 'zich hebbeneeoeft-end, en daar in ook boven die »» «nde«
' tie hebben uitgemunt die rac" zoude kunnen noemen der. JV«,e-
2 naaien Smiak , volgens welken de Schooien te onderkennen zyn; ,, ïo begeert men te weeten:



|.o| <5 E D E N K S C H R I F T E N
In boe verre Je Nationaale Smaak van de Hollandfrhe School bet bevengemeU doelwit der Schilder- is Tekenkunde benige, en aan derzelver yerei/chte beantwoorde? A\s mede hoe verre dezelve Smaak) door iet beihiderren van het Anrimip ey, j. /.„.. _/... ....
ilenaars van andere Schooien zoude kunnen verbeterd worden '{
„ Bit op te helderen door vooibeelden, genomen uit bekende wet„ ken van onze bêlte Meefteis, en van die van andere Schooien, en door vergelykingen tuflchen de een en de anderen, zalzonder twytel, dienen,- om het b»antwooiden van deze Vraat; duid'ei.yker ea j, nuttiger te maaken." ' •* ■
i-iL'e^A'n.tWÖ<!r<i,l" moetrIn» in ',e Nederduilfche , Latynfche of FranJche Taaien, leesbaar gefchreeven, -op de reeds bekende wyze , franco worden toegezonden aan TEYLERS GENOOTSCHAP in het FundatieHuys van wylen den Heer P1ETER. TEYLE8. VAM DER HULST te Haarlem, umerWk voor of op den eerften April'1733. De Prys voot het Antwoord, dat het befte zal geoordeeld worden , is de gewoone Gouden Eer-Penning dezer Stichting van vier honderd Guldens inner!lyke waarde. , .
Van STQKHOLM word gemeld dat aldaar terug was gekomen Proiellor Nordberg, welke beftemd was, om den Piofeiïir Bjómftjlhl deszelfs reizen in het Ooften te vetzellen. De Koning , op wiens ko> «en hy reisde, vond, na den Dood van den Heer Björnjldbl, het toietgoed, eene tweeden vaardigen Geleerden aan de-moei.ciykhc«den en gevaaren eener Ooilerfche reize bloot te ftellen De HeetAVi. *<rg is s [aaren afweezend geweeft, van dezen tyd heeft hy z taaren te farys en even zo veelen 111 Konjlantinopel doorgebragt. Den overigen tyd heeft hy in haüen en Duiifchlaad geileten. Zyne voornaamito bezigheid was, zig. de Arabffche Taal volkomen magtig te maaken en de Taal en den Godsdienft' der Sabtïn in her licht te ftellen. In het een eh ander is hy gelukkig geflaagd. Zo dra hy zyne Zaaken in orde heeft gebragt , verwagten wy eene béfchry ving 'van zynfc reize. Uit Konjlantinopel brengt hy berigt mede , dat te Parys eerlang eene vertaaling van eene oorfprouglyke Tuikfche Gefchiedenis, in vier Deelen, in Quarto, in het licht zal komen, *
Nieuwe BOEKEN en GESCHRIFTEN, Wtlke ook by den Uitgever van dit Werk te bekomen zyn
LATYNSCHE.
Silii Itatici de Bello Punico Secundo, Poema ad fidem veterum monumentoium caftigatum , fragmenro aucïum-, oneris inteeri edi.
tio Principi, curanie-G. B. le Febure de Villebrune, 3 Livr.
G. Plouquet A. L. M. tk Philof. DoiSt. Logices & Metaphyiïces in TJniverrïtate Tubingenfi &c. , ato. Parif. 11 Livr. . '.
'- Seleêtae e Veteri & Novo Teftamentis, ibid.
Selectae « piophanis Hilloriae, ibid
F R A NS G H l,
Traite' fur les matieres criminelles ecdsfiaftiques „ par Mr. /* Fêurt. ?aris: iz Liv. 3 ' . 1 .*
I:in-



VOOR HET JAAR 1781.
Principes Generaux de la Langue latine verifiés par le tcxte des Auteurs, pat Mi. Maht, ibid. , . .. '
Traduction des Odes d'Horace , avec des Oofervations cntiques k foelies lytiques, par Mr. de Reganbac ibid, 2 Jol. i
1'Art de faire le bon Cidre , par Mr. le Marquis de Chdmbrai 4 ibid.: 18 Sols. . ' V . >.
La Yoye TJniverfelle des Francois, ou Dialugue fur 1 heureux accouchement de la Reine & fur la naiflance de Mr. le Dauphin, ibid.
1'Incredule convaincu dc la Verité de la Religion Chretienne &c i nar Mr. ...» ibid. •
Recueil liiftorique & chrorrologique de faits rnemorables pour fervir, a 1'Hiftoire Generale de la Marine Sc a celle des Decouvertes, i Vol. i
*bH;ito1re Gnymique fut les maladies Syphillitiques, ibid.: 2 Lir. Grammaire generale railonnee HoUandoile , 8vo : 4 Liv. Hiftoire choifies des Auteurs piophanes, ibid. 1 Vol.: j Liv.
H'OOGDUIT SCHÉ
T Mortimers Gtundfatze der hardlungs Staats-und Finantz Wisfenfchaften , aus dem Englitchen uberfetzt, und mit einigen Zufatzen \erfehen von f. A. Engelbrecht, Lsipz.
I G Wallertus .Ritters des Konigl. Wafa-Ordens,Mmeral Syftero, wotinn die Foffilien nach Claflen, Abtheilungen; Gattungen. Arten und Smelarre-n angeordnet, belchrieben , und durch Beobachtungen» verfuche und Abhildungen erlaiitert wetden: In emet Auszug gebracht, und mit aufl'ern Befcbrelbunren und Zulatzen vermehrt, berausgegeben von N. O. Ltskf enter Tbeil v Erd- «nd Stem. Arten, Berl.
Anszun dei Kirchengefchichte neuen Teft.unents, zum beweile.dls in Eden angefangenc und aus Golgotha beftatigte Reich Goties von ewiger Dauer, und die allerheilige Religion jefu unzerftöhrlich ifl. -naiee'eriet von 7. C. Sehutz.en , Hntfc.
I W Heckeo' Abrisf moralifcher Vorlelungen , zum gebrauch des Königl.' Academifchen Gymnafium in Stettin und andere I.chr anitaL ten', Berl., «to, , .' ',' '', ' ,
. Nachtliche Einfamkeit , . zum Georaucn fur jeden Menfchen, der
Verftand hat, Stettin , svo.
Vernunftige Vorftellungen an die Veiachter des Chriftenthums , weien der miget-riindeten UiTachen diefer verachtungen , zwei Theijian zu aufnchtiget Priifinig innen ubcrgeben von O. G. Cléuswuh, Hallby J. J- Gebauer.
NEDER D'TJÏTSCHÉ.
Verhandelingen over de openbaare , voor al Nederduitfche Schooien eefchreeven do«r de Heeren Prof. J. H. Krom K. -van der Palm en Do CV Vtorft, benevens eenige Aanmerkingen uit ohbekroond gebleeven' Antwoorden- en een Aanhanglel van wylen dea. rioogtceraar G. J Nahuis, te Middelburg by P. Gillijen.
Rulofs Muficaale Verluftiging, beftaande in zeer fraaye nieuwe Nederduitfche Gezangen, door de voornaamfte Dichters, met ten BaJJti continuo enz., te Amfterdarn by Smit en Zoon
De nieuwe Hollandfche Schouwburg, beftaande in een verzameling van de nieuwfta, violykfte en ferieufte Zang- en Dans-Aistjes , ibid,
* God^ondêi de Lofsangen en Speeltuigen jan Isnël yeiUeeilykt, %



9w GEDENKSCHRIFTEN
leerrede over 2 Kron. V, vers 12 en 13, door J. Schagen, Euange» ]ie Dienaar te Monnikendam, te Monnikendam by J. de Gorter, in svo : a 12 St.
De Bybel, doot beknopte Uitbreidingen en ophelderende Aanmerkingen verklaard door Ger. Joh Nahuis en J. van Nais Klinkenberg,, te Amfterdarn by Allart, derde Deel , in jvo. : a / 3.
M. Henry, J. G. Starcke Letterlyke en Praeïicaale Verklaaring •ver de Prophetien vaii Jeremta , met Vertoogen van het Engelicti Genootfchap over den Propheet jeremia , derde Deel, ibid. by Onderde Linden en Zoon.
M. Henry Letterlyke en.Ptacticaale Verklaarihg over den tweeden Jirief van den Apoltél Paulus aan de Corinthen enz., ibid. by denzelven. /
P. Merulx Manier van Procedeeren met Aanmerkingen van Mr. G. de Haas, nu op nieuws overzien en confiderabel vermeerderd door Wrs, D.Lulius en J van der Lindeu, Advecaaten voor de refpeftivé Hoven van Holland, tn 4to,, eetfte Deel, te Amfterdarn by Jf. Schaiekamp : a ƒ j.
Gods grootheid in de Wonderbaate Schoonheden der Natuur, Heldendicht in 7 Zangen, hoefdzaaklyk gevolgd na het Franfch van den Heer Dulard, in 'sHage by Scheurleer: a ƒ 2: 4.
E. Zeidelaar Nederduitfche Spraakkonft, ten dienfie det Nederlandfche Taaibeminnaar uit de Werken der befte Schryveren en beïoemdfte Dichteren zamengefteld , in gvo , te Utr. by Wild:\f\ : \i.
Proeven van Muficaale Uitfpanniugen , beftaande in Mengel Zangen, naar de nieuwfle ttaliaanfche Compolitie, gefchikc voor het Clavierj de Viool, Fluit en andeie Inftrumenten , te Ainft. by Elwe: a ƒ 1 : j. . üaadelyke Godgeleeidheid door Adriaan Buurt, Predikant te Amflerdam, tweede Stuk, te Amfterdarn by Ten Houten, Schouten eti IrVesfing.
Nederlandfche BEVORDERINGEN en AANSTELLINGEN.
Tot Raad ordinaris in den Hove van Holland, Zeeland en Welto Friesland den Heer Mr. J. P.eigersman. lot Secretatis van den Levantfchen Handel en Navigatie indeMiddelandfche Zee, te Amfterdarn , Mr. Daniël Heoft de Jonge.
Tot Adjunft - Droffaatd , Schout, Caftelein en Stokhouder der Vryheid Oofterhout , mitsgaders tot Dykgtaaf der refpective Dvkagien aldaar, den Heer J. S. Hallungius.
Tot Mede-Secretaris van Staat der Provincie Utrecht om re gelyk in het Departement der Finantie tc fungeeren, de Heer Mr. H. van deri Heuvel, Griffier van den Ed. Hove Provinciaal van Utrecht. Tot Solliciteur Militair in 's Hage den Heer H. da Satefet. Tot Fifcaal en Secretaris van 'sLands Vloot den Heer Mr W. Six. Tot Bewindhebber der Ooft-Indifche Comp. ter Kamer Enkhuyzen, de Wel Ed. Gr. Achtb. Heer Mr. A. Blok, Prefident Burgemeefteren ILaad derzelve Stad.
Tot Ontfanger der Gemeente en andere Middelen v«n de Vryheid faxendaal en Heerlykheid NUpen, den Hsei Mr, G. W. Mtttnan.
tot



VOOR HET JAAR 1781. 9»1
Tot Kapitein ter Zee onder 't Admiraliteits-Collegie »e Amfterdarn, den Heer F. H. Meurer. „,.<-•
Tot Commandant op het thans op Stapel ftaande Oorlegfchip WASSENAAR , van 6» Stukken, den Kapitein Gerard Otrthuts.
Tot Commandant op het Fregat DE EELLONA , ïn plaats van den op zyn verzoek oniflageri Kapt. R. Hayes Kooy , den Kapt. J*Jt>»
£Tot Commtndant op Schip GELDERLAND , van Cl Stukken, Kapt. 7. P. van Braam ; UTRECHT, van 68 St. . Kapt. A Braak; ADMIRAAL DE RUÏTER, van 68 St. , Kap,:.A. H. C Star.ngh j UNIE, Tin 68 St Kapt L. M. Graaf van Weideren; PRINCES LOUISA, van ,V 't' Kapt C. van Vladen; ADMIRAAL HET HEIN, va.i li St C van Hwencarfpel Decker ; DEN ERF-PR1NS , van 5+ St. . F k 'carel Graaf van Rechteren; DE TïGER , van -,4 Sr., E. C. Staringh; en BELLONA, van 3* St., 0 A. van Overmeer.
Tot Lt Col efif. van 't Regiment van den Lt. Generaal van Randwyk , den Generaal Major tit. en Major eff. van dat Regiment G.
^Tot MajoT'eff. in zyn plaats j den Colonel Commandant van ket voorn. Regiment A. Schimtnelpmnink van der Oye.
Tot Majot eff in het tweede Bat. van het Regiment des Lt Cenetaal Leusden, den Col. tit. en Kapt. eff. van eene Comp. onder hetzelve Regiment F. A. Graaf van Efftren,
Tot Kapt. van eene Comp- Musquetiers onder t eerfte Bat. van dat Regiment den Major tit. en Kapt. Commandant eff. } M vanEsveldt.
Tot Kapt. van eene Comp onder 't Regiment Grifons van den Generaal Major Schmid, den Kapt. Lieut. onder dat Reg. C. dt Per.ny Tot Kapitein van eene Comp. onder t Regiment Zwitzers van den Genetaal Major May, den Kapt. Lieut onder dat Reg. G A. Gros,.
Tot Kapt. van eene Comp. onder 't Regim. Guardes Dragonders van Zyne Doorl. Hoogheid, met Rang van Lt. Colonel, den Brigadier en Ritmeefter van hoogftdeszelfs Efcadron Guardes du C.rps, Dirk Wouter van Lynden, en i« zyn plaats tot Brigadier eff. metRa»; van Ritmeefter onder 't vootn. Efcadron , den Brigadier lupernumetair T C van Heert, en in zyn plaats tot Brrgadicr fupernumerair, met Rang van Ritmeefter by de Cavallery den Vendrig ondet Zyner Hoogheids Regiment Guardes Gragonders F. G. W. van Lynden.
Tot Kapitein Coraraendant van de Gienadier-Comp., onder t eerfte Bataillon van het eetfte Regiment Van den Lieut. Gen. Leusiet 3 den Kapt. tit. en Lieut. eff. J. H. de Cafembnot.
VERANDERING w» REGEERING in verftheidm STEDEN.
Te LETDEN tot Burgemeefter, in plaats van den •verleden H«I regeerend Burgemeefter Mr. N. van Banchem, de Wel-Ea\ Gt. Achrb. Heer B. A van AJfenielft, en tot Veertig in Raade der voorn, ^tari de Wel-Ed. Heer Mr. H de W'ldt. tr ,*.
Tot STAAÏ de. Eilands Walcheren, de Heer Mr. W. A. KM
* t/miDDELBvR-G tot km*» Sr<«rh d« He« Mr. P. Cba*-



pil, GEDENKS. voor het JAAR 1781.
Te ROTTERDAM tot Bailluw en Schout dier Stad (by continuat?e Voor nog drie Jaaren) de Heer Mr. J. A. van der Hoeven.
Te VLISSINGEN tot Ontfanger der Cpliateraale fucceffien de Heer Ml. N. C. Lambrechtjen.
Te DELFT tot Mede-Veertig Raad , de Heer Mr. P. de i'Èfpaul.
STERFGEVALLEN.
De Wel - Ed. Geftr. Heer F. de Rook, Generaal Major van de Infantery, Lieut. Col. eff. in 't Regiment van den Lieut. Generaal Baron van Randwyk. t j -
,;De Hooggeb. Heer Henrik Adriaatt, Baron van Dam d'Audegnies. Ceneraal Maior en Major eff. en Kapt. der tweede Grenadier Comp ©nde, 'tReg. van den Lieut. Gen. Leusden, ten dienfte dezer Landen. ■
. De Wel-Ed. Geftr. Heer If. du Bols Holewcrf, Stads MedicinaeDoftor, Raad inde Vroedfchap en Thefaurier der Stad Alkmaar.
De Wel-Ed. Geftr. Heer Jan Bowler, Oud - Pref.dent Schee'pen en Haad van 's Heitogenbofch , mitsgadets Droffaard der Baronie van Srakel. ' . .- • , ,
. De Wel Ed. Geftr. Heer J. Vosmaer, Commis en Contrarolleut van de Gemeene Middelen over Holland ;en Weft Friesland.
INHOUD van «et TWAALFDE STUK.
1 Slot der Hiftorie van den Ootfprong der Americaanfche On-
'"ften , ... gladz 835
z Propofitie van Ooflergo ever .eene Alliantie met Vrankryk- 8JI
3 Aantekening van Friefche Gevoimagtigden wegens het gepro- \ poneerd Corps Mariniers
4 Staat van Duirfchland g<;0
5 Spaanfche Zaaken
t Berigt van-Franfcrre en Americaanfche Gebeurteniffgn. . . %6?
7 Staat van Groot-Erittannien 8-t
s Vaderlandfche Zaaken. . . . . spr
S Naberigt. . . c4z Jo Byzonderheden. t .," . 90j
11 Oeconomifche Zaakè» ibid.
12 Letterkundige Berigten $051
*3 Nieuwe Boeken. . ,s-'
14 Bevorderingen, . • . jio
U Verandeiingen van Regeeringen. . . <jai>
lt Sterfgevallen, ....... sta-



BLADf YZER
DER
VOORNAAMSTE ZAAKEN.
A.
'cyidanv (John) rifgezant van het Congres yan Noord Amerika , £>y de Sraaten Generaal, geelt een Memorie over om tusfehen H H. M. en het Congres een alliantie te fluiten 204", welke niet word aangenomen bl. 307, cahiers fDev van) deszelfsheu. fche behandeling aan de Hollanders in vergeiyking van die der Engelfchen. . . . 22. zJmenka ( Noord-) Ootfprork van deszelfs onlusten met En • geland, 195. wyze op welke voorheen deonderfiandenvoor het Moederland aldaar geheven wierden , ald. eerde inbreuk op de Rechten der Colonien 197, beroerten deswegen 198, vind eenige vevligting van be2waaren, doch word het volgen.le jaar met nieuwe en knellende-belastingen gedrukt 199, kant zich met geweld tegen dezelve ald. finaadelyke behandeling verfcheidenEngelfche Bekenten aangedaan ald. maakt verbintenislen"tegen het Moederland 27 J eni>. aankomst van den Engelichen Generaal Gage te Boston ald. zyne verrichtingen 27Ó, word befpoe ald. zyne onderhandelingen met den Raad aldaar 2-8 , Bnef van een gewaandenTurk 1781.
over de handelingen van het Moederland 281 , beginfelen der Oorlogsbedryven 2Ö6, byftand aan Boston beweezen 355, Hancock, door Gage afgezet 3?6 , misnoegen daar over en gevolgen 357 , net eerfte algemeen Conares word gehouden 361, deszelfs befhnr, door de Gedeputeerden van Suffolk ontworpen ald. voo".org door Generaal Gage genomen 3 5 , 43; , zyn bericht aan den Minister van het Oorlogsdépartement wegens den ftaat der zaaken 430, het Coi^res verbied allen invoer uit GrootBrittannie 440,doet eene volkstelling in elf Provintien 441. Eerfte aanval der Amerikaanen op de Engelfchen 442 . ftaat der zaken aldaar in het begin des jaars i77< , merk~ waardige aanfpraak van den Graat Chatham over de Refolutie om Amerika door geweld te dwingen f17, Wilk\" verdedigt de Amerikaanen 519, begunftigers der Amerikaanen te Londen 52^, deVirginiaanen doen een togt tegen de Wilden verklaring van
derzelver Officieren ald het Congres befluit tot de middelen om een Leger te velde te Mmm bicn*



BLADWYZER der
brengen jij, het volk verineesterd op verfcheide plaatzen het gefchut $26, de Graaf van Chatham verzet zich tegen de ontwerpen van het Minifterie 594, gevegten tusfehen de Amerikaanen en Engelfchen 59?, 602 , aanfpraak aan Engeland 5 ?8 , rï<ufcz'»(!f<»tbrengt drie duizend man op de been 6-j , verrichtingen van het Congres 67 y, Gage doet een algemeen Pardon afkondigen «S76, Hancoclr word benoemd tot Prefident679 , Washington jot Opperbevelhebber over de Troupen ald. Charles lee en I.ord Ettin^ham leggen hun post bv 's Konings Armee neder öSo, hevige Actie tusichen de Amerikaanen en Engelfchen 681 , Lykrede over Doctor Warren 3 in dien flag gefneuvelt 6Sz, Declaratie van het Congres tegen Engeland 6S4 , ilelc een Vastendag ia 68ó, een partikulier herroept zyne uitvaaring tegen het Congres «687 , Briefwisièling tusfehen iee en Bourgoyne 7^5, adres der Colonien aan de InwooJiers van Groot-Britrannie7jt, adres aan den Koning 757, Actiën tusfehen de Ameri kaa•nen en Engelfchen 7S8 , Briefwisièling 'tuslchen Gage en Washington 759 , boertige aJresfèn in deezen tyd gepubliceerd 760 , eenige Parlement! Leden beweeren dat America door geweld tot ge- c. •hoorzaamheid gebrapt moet "Worden 7f5s , de vergadering van 'Rhode- Eiland verbied alle Correspondentie met de Koningsgezinder! 764. de bewoorers worden gelast hunne fcmtowfl» goederen in het Leter voor Boston in bcwaa.
ring te brengen 7Ó? , Holve tot Generalisfimus van het Britfche Leger benoemd 765, de Americaanen beginnen Boston te Bombardeeren ald. vermeesteren hetzelve 766 neemen Nieuw Próvidence in ald. behaalen eenige voordeelcn ter Zee ald. Papieren Getd in gebruik gebragt 707. deszelfs lotgevallen ald. befchryving der onderfcheiden fiempels 768 , de Amerikaanen worden met een flerke toerusting bedrvgt 835, wreedheden tegen hen gepleegd 836, Reglement om den koophandel uit te breiden 857 , gevegt tuslchen de wederzydfche troupen 838 , H'Ave bied we. derom Pardon aan 839, geringe uitwerking daar van 840, het Congres vei klaard zich voor onafhanglyk 840,verraad ,tegen Washington en andere Officieren gefmted,ontdekt 844, de Amerikanen door Ho-we geflagen en Nieuw Jork ingenomen 84*, geweldige brand aldaar ald. verdere verlie7en der Amerikaanen 84Ó , Philadelphia door Ho"we ingenoomed 847, Bourgoyne vindzith in moeilyke omftandigheden, 847, word genoodzaakt zich met zyn geheele Armee gevangen te geeven 848, Amerika door Frankryk onderlteund en als onafhanklyk erkend 849, fluit een Traktaat met Frankrvk ald.
Ameril/a (Congres van NoordO agr de gewapende Neutraliteit heilzaam 92; noodigt de Republiek der Nederlanden tot het aangaan eener verbintenis^? , verleent brieven van Marqué regen de Groot Brirtanniiche onderdaanen 315 .verbied alle Correspondentie met dezelve 326.
t_/.me-



VOORNAAMSTE ZAAKEN»
Amerikaanen (2VW-) dwingen 1 een Corps Bruten de wapenen neder te Lggen 47 , houden J verfcheiden lchtrmtitzelmgen met de'Eng licher, 324, 487j (Sjz, lyden aanmerkelykever- • liezen Ho,, neemen de Armee ondv,r be> el van den Generaal Corn-wallis gevangen en behaaien groote buit. 8tS, 8Ó7. 'Amptenaaren (Civiele en Militaire ) aanftellmgt-n cn bevorderingen van dezelve in Ne« de.laiid 63 . 127 , '9[ > "i, 351 , 43*> Si' > 591, 67-, 750, 830. ?'°- . \Jm\ierdam dringt aan op liet bevorderen van de toerusting tet Zee 117 ; Advys van het Hof van Holland, omtrendde door Engeland gevraagde ftrafoeff ning over eenige Amfterdamfche Regenten 232, doet ter Staatsvergadering den voorflag om onderzoek te doen na de ootzaaken van de werkeloosheid in de toerustingen ter Zee, en om Z D. H. een gecommitteerde Raad toe te voegen 337, advys van Dordrecht én Haarlem desvvegen 393, verzoekt Z D. H. om den Hertog van Brunswyk van zich te verwyderen. . 399 . 447'cJrmenïfche Patriarch te Conftantinopolen, deszelfs veryolpjnr. van het Lyk eens afval• fIgen. " - • • 7°a rjrnold (Generaal! verwoestConefticut8oi, grooteBuytdooi hem aldaar behaald. . 801 Augmentatie (Plan van) var Land en Zeemagt. . 3°J
B.
Bank van Engeland, middelen ii 'f werk gefteld om dcrzelvc , Credit te bewaaren. , 031
Barbados , fchriklyke verwoed tmg aldaar. . • 5 9Bailïer, (the General) een r/kge-t laaden Engelsen O. I.C. Schip ftrandop"dcHoll. Kust. rzo, Bedenda% door de Staaten Generaal tW Vereenigde Nederlanden uitgef.hreven. ?. i • 5°. Beeren, onceluk door het loslaaten derzelvenveroorz.iakt 1893 wyze op welke deeze dieren gevangen worden. . 190» Beevers', (;ene nieuwe St ctevan> by Boston opgericht . £66. Benunck, ■ (Kaptein Woltherjan, Baron' zwaar gekwetst in een Zeeflag met de Engelfchen, fterft aan zyne wonden <T69» word plechtig begraavtn $8o» Propofitie om ter zyner naeedachtenisfe een Giaftomba Sp te richten 650, Welke vart de hand geweezen word. 651. Berckel, < E. F. van) Penlionafis der Stad Amfterdarn, verzoeke van H.H. M. Juftitie over de befchuldiging van den Ridder
jf°rke- ■ ■ ih^È' Boéken (Nieuwe) cn Gefchriften in verfcheiden Taaien turgegeeven 61, 124, 190, 26S , 349 , 430, 5cp, 5^9, 6Ó7, 8i8 • • ■ 9°°-. Bfr'ffaan het volk van Nfderlatida ftrenselyk verboden 697 ,75 V 814 T gedagtcn wcgcis denzelven. • • • 7°?Brief (tweede) van een Amerikaanfehc Stiion. . i} j c Broich, de Hollandfche faftory aldaar door de Engelfchen verj meesrerd. . • 903. BrimsTvyk. ( Louis, Hertog yan) jVolfenbuttel , verzoek doot Amilerdam aan den Prins £>-f fladhöudcr gedaan om denzcln ven van 't Hof te vcrwyderc nr x ;pS , 447 • doet by eene mise live zyn beklag deswegen S' Mon a H.JI.M



BLADWYZE R1d e'r
H. H. M. 399 , word door H H. M vry gefproken van dc bcfchuldigmg 454, dringt nader aan op Satisfactie 465 . ad • vyzen der byzondere Provintien in deeze zaak 407, 528, J?4> y>8, 609 , 613 , 688, 775, 779, verdedigt zich by eene nadere bekendmaking 780, geeft desvvegen een Memorie over aan H. H. M. . 8jo.
Bruin 1 Kaptein t^, de) verzeilt 2yn Schip van 74 Stukken op de Zuiderhaaks 643, word door een zyner Lieutenants befchuldied 69 i , Krygsraad over hem belegd 694, word by uitfpraak van denzelven uit 's Lands Dienst gedimitteerd 809, fenrenrie over zyn Loots uitgebroken. . . 811.
Buenos yiiros opftand aldaar.416!
Byzonderheden 347. . 825.
C.
Comeet (Nieuwe' door de Heer Metier waargenomen 508, verdere waarnemingen wegens denzelven. . . ^667, 748.
Convooy ( Hollandsch) uit da Maas en Zeeland, word gezegd contra Order ontfangen te hebben,om zich met het Eskader uit Texel te verëenigen Ó39, wederlegging van dit voorgeeven. . . 6.40.
Cornyrallis f Graaf) Bevelhebber der Engelfche Armee in ZuidKarolina, gevaarlyke Staat van zyne Armee 801 , onderfteuning voor hem afgezonden ald, moer zich met zyn gehetle Armee aan de vereenigde Amerikaanfche en Franfche Armee Krygsgewngen geeven 819, omftandigheden daar toe betreklyk ald. .... 8(59.
€rul ^Schout by Nagt TV.) fiieu-
velt in een heldhaftig gevegt tegen de Engelfchen i£'s, Dichtftuk ter zyner nagedachte, nis.. . 343-
d.
Darby (de Engelfche Admiraal) komt met een groot Convooy voot Gibralter en proviandeert die Vesting. . . 351.
Demarary en Esfequebo geeven zich aan de Engelfchon'ongevraagd over 310 , voorwaarden door deezen toegeftaan 311. Buyt aldaar gemaakt, ald.
Donellan (John) onfchuldig geftraft. . . .328.
Dordrecht, Declaratoir van wegen deeze Stad nopens de propofitie van Amfterdarn. 393.
e.
Edelmoedigheid, van eenige Amfterdamfche Heeren orr.trend de Nederlandfche gevangenen in Engeland 181 „ van een Vleeschhe uwer 261, van den Bisfchop d'zyépchon. . 263.
Egypte , verwoesting door dc pest aldaar veroorzaakt 616.
Engeland tracht de Republiek der Nederlanden buiten de gewapende Neutraliteit te houden 38 , fubfidien voor het jaar 1781. aldaar noodig 184. vonnislên aldaar uitgefproken over de opgebragte en ycarrefteerde Schepen 186. 341 , berichc wegens den ftaat der Nederlandfche gevangenen alddae 241 , deszelfs wervingen iri zeven jaaren tyds 247, hefchouwing van deszelfs gedr.ig tegen Holland 6$?, fchulden en belastingen van dat Ryk Soi. deszelfs antwoord op de aangeboden mediatie van ftusl. 879.
En-



VOORNAAMSTE ZAAKEN.
twelfchcn fchenden het recht der folkeren, in hun gedrag tegen de Hollanders 20. nemen van dezelve «tn verbazende menigte fehepen 2} , '°4 > veroveren St Euftatms, Saba e„ St. Martin 184, brutaale handelwyze hunner Kapers 227, worden door Hyder-^h > in Oost- Indien gefl-gen 15 r, 317 verhezen wel <e zy aldaar lyden 318 , worde» Meester van Demmerary en Esfequebo 320, hunne Zee en Land-ac- 1 tién in Noord-America 314, 417, 487, *3»> 801> |g»
Esfequebo, zie Demerary.
Xu(t<"'"> St ) word door den Engelfchen Admiraal Rodney ingenomen 185 , grot te buyt door hem aldaar gemaakt ald, aanmerkingen deswegen 248, geweldenatyen aldaat gepleegd
F.
Fonds tot onderfteuning van behoeftige Weduwen van Zeevaarenden in 's Lands Dienst gefneuveld , 736 , 906 5 tot aanmoediging voor 's Lands Zeedienst, te Haarlem opgericht- - • Sfö-Frankryk (Lodewyk XVI, Koning van) doet allerwegen de Hollandfche fehepen waarfchouwen van de vredebreuk met Engeland 22, beveelt zy. nen Oorlogfchepen en Kapers de Hollandfche Schepen te befchermen 46, beantwoord dc decbratie van de Nederlandfche Republiek wegens derzelver toetreding tot de gewapende Neutraliteit 4? • fluit niet de Republiek der Nederlanden een Conventie wegens het het:
nemen van wederzydfche Schei pen 340 , geeft een Rtglemens deswe^en 797 > word een Dauphin geboren 725 , vreugde, bedryven deswegen 794 * doeë een Geldlening m Holland „ onder Guarantie van den Staat. . < * =s4Frankryk., ftaat van deszclls Zeemagt. . 2Ï7«
G.
Geldlcemngen voorFrankryk^öj 71S, . ■ 884.
Geneve, onlusten aldaarontftaan 114 , oorfprong van dezelve IA9 , bemiddeling daar van doorFrankryk aangeboden 784, Gelderland , het voorgevallene! ter vergadering dier Provintie wegens de plans van augmentatie 269, wegens de zaak vsrt den Hertog van Brunswyk 518 , verbied de libellen tegen denzelven en andere Staatspcrfoonen. . • .Ü3'
Genootjcbappen ( Letterkundige ; hunne verrichtingen 60, 121 j !Ó7, 348 , 42J-» 506, $38, 663,746.82-», • 907Gevangenen ( Hollandfche ) m Engeland , edelmoedigheid omtrend dezelven 181,hunnen toeftand 241; Fonds ter hunner onderfteuninge aangelegd 2.;4> Gibrahtr, door de Spanjaarden belegerd, groot gebrek aldaar; 109^ word geptoviandeeitjiS, word hev ig gebombardeerd 3 iü, droevige toeftand aldaar. 4^4. Gordon ( Lord George) word te Londen onfchuldig verklaard aan de Misdaad van Hoogverraad. • • '67. Grasje (de Graaf de) word Opperbevelhebber over de Franfche Vloot 146, Heekt iticc '. dezelve in Zee 320, houd een Alma» J



BLADWYZER der
gevegt met de Engelfchen, welke hy op de vlugt flaat 4^9 . f 50, doet een loozen aanval op St. Lucia ald. verovert het Eiland Tabago ?>"2, heeft eenig misnoegen met zyne Officieren. *. 629. Groot-Brittannien ( George IIL Koning van; verklaart den Ooi log aan de Vereenigde Nederlanden 11 , geeft brieven van Marqué tegen de Hollanders en legt bellag pp dei zeiver Schepen in zyne Havens 22 , hett het bellag onder eenige voorwaarden op 102 , deszelfs aanfpraak aan het Parlement S72, aan het Huis der gemeenten 873, na. druklyke adreslên aan dien Vorst. . . 8?ï.
Groot- Brittannie ' Parlement van) het voorgevallene in deszelfs vergadering over den Oorlog met de Hollanders 93 , by de aanfpraak van den Koning. 874. Groot Brittanme (MïniHerievan) 1 deszelfs listig gedrag tegen de Hollanders 17, Subfidien door het zelve gevraagd en hen roegeftaan. . 904;
H.
Haarlem, ( Gedeputeerden van) j derzelver aantekeningen omtrend de proviiToneele Refolutie op de voorflagen der S^rad Amlterdam. . 394.
Haringvangst , Request van dc Reders daar van aan H. H. M., 1 om het Embargo op te heffen. . 3.9
Havana, een ryk geladen Vloot van daar komt in Spanje binnen. . . . 792.
Hazard-Spnen in Frankryk Prcn gelyk verbooden . 143.
Heelmeesters ter Zee, onderricht
voor hen hoe zich by eeij gevecht te gedragen . 208.
Hollanders , eenige voordeden doordezclven op de Engelfchen behaald no; ftiat hunner Zeemagt 340, een gedeelte daar van iteekt in Zee 497, houden een bloedige Zeeflag met de Engelfchen, op Doggerbank 5J9 , hunne dapperheid. . . . yÓ7<
Hoop (Kaap de Goede) word door de Franfchen beveiligd voor eene overrompelir.g. 87r.
Hyder-^lt flaat de Ergclïchen in Oost-Indien tji 5 w.- rd door de Engelfchen geflagen. • 902.
t
Jerfey (het Eiland) word bynagt ■door de Franfchen overrompeld 48 , welke geflagen en meest gevangen genomen worden. . . ^
Johnjlnne f Commodore' vertrekt met een EngeKch Eskader naar de Oost Indien 18Ó , deszelfs gevecht m<t ten Frunsch Eskader 01 der bevel van den Ccmmandttir de iujfren , by St Jago 489 . neemt 6 Hollandlche O 1. Schepen. 717.
looden , voorrechren ain dezelven door de Roomsen Keizer vergund. » fyj s
k.
(aapvaart word den Nederlandfche onderdaanen op de Engelfchen vergund 28, prjemicn tot aanmoediging van dezelve beloofd 29 , inffruct'en voor de Officiet en der Kapeifchepen 131, 100; nadere opheldering van fommige artikelen dier Ëiitru&ie. . 105, Kei'



VOORNAAMSTE ZAAKEN.
%ei<cr (Jofephus II. Roomsch) zyne onvermoeide zorg tot Welzyn van zyne onderdaanen 49, m, vetbeterd verfc leiden Pohtike en Kerkelyke zaaken 257 , 7°ó ; Reis van deezen Vorst door de Republiek der Nederlanden 471 , eenige trekken van zyn Cha. ra£ter 505 , deszelfs zonderlin°e fcbikkmg met den Kardinaal Bisfchop van Weenen 5 87, treedt tot de gewapende Neutraliteit 712 , vergunt den Proteftanten veele voorrechten in zyne Staaten 787 . beflu,t de Barrière Steden te laaten ontmantelen 806, dringt byde Staaten Generaal aan om hunne troepen uit dezelve te trekken 807 , 893 , fcHaft in zyne Staaten den Lyfèigendom af 860 , deszelfs Regkment, om de binnenlandfche Scheepvaart in de Oostenrykfche Nederlanden- te bevorderen 894 , - omtrend dedispenfatie van het huwelyk aldaar 895, -raakende de Joodfche Natie in Boheemen. - Kjmpenfeld, Admiraal) meteen Eskader in Zee gefloken zynde , ontmoet een Franfche Vloot van Brest, die hy ontwykt , doch maakt zich van eenige van dezelve verwyderde Tranfportfchepen meester. . . • 90 3kinderliefde, treffend voorbeeld daar van. . : 429Kloekmoedigheid van eenige Scheveningfche Zeelieden. 5^Kodberg, ( de Lieutenant AT ) befchuldigt zyn Kaptein ^J. de Bruin van flegte Directie. 692. Koffy, overtollig gebruik daar van in de Pruisfiiche Sraaten verboden en waarom. . 57. Kooplieden (eenige Hollandfche)
befcbuldigen de Bevelhebbers der Hollandfche Oorlogfchepen te Livorno leggende van pligtverzuim 117 , verzoeken van H H. M. eenig Encouragement, om hunne West-Indisch vaarders in ftaat van tegenweer te brengen 378, welk hun word toegeftaan 387 , prefenteeren Request wegens den Levantfchen Handel 727 , verzoeken Convooy voor hunne geëquipeerde WestIndifche Schepen en het betaalen det beloofde pra:mien7i9, herhaalen dit verzoek. 88*. Koopieden van Middelburg verzoeken van de Staaten van . Zeeland protectie voor den West Indifchen Handel. 391. Kooplieden van Rotterdam doen hunne klagten over het gebrek aan Convooy naar de Oostzee 576, verzoeken eenige vergoeding van kosten. . 731.'
L.
Laurierkers , het water van deni zeiven Gedisteleerd een fterk vergift. . • 339-
Lyfèigendom in de Keizerlyke Staaten afgefchaft. . 8ao.
Lynden < D. 'W. Baron van) door H. H. M. tot Gezant aan het Hof van Weenen benoemt, bedankt by een breedvoerige Misfive, voor dien post öof , levert aan het Admiraliteits Collegie op de Maze befc huldigingen in, van den Lieuten. Koelbcrg tegen Kaptein <J. de Bruin. . . . 692.;
M.
Melvil (Kaptein f ) zyn dapper gevegt met de Engelfchen 413, is genoodzaakt, zich over ta Mmn.14 ge?



BLADWYZER der
geven ald. zya Schip word door de Franfchen hernomen 493 , geeft van het een en ander bericht aan Z. H. ald. word over zyn gedrag gejuftifïceerd öji , belooning aan zyn Equipagie. . . 653.
Middelburg wil onderzoek gedaan hebben naar de oorzaken van den flegten flaat van het Zeeweezen. . . 393?.
Minorca (het Eiland) verachtingen der Franfchen en Spaanfchen aldaar. . 617,708.
JUtisjionansfen (Deenfche) hunne verrichtingen op Tranquebar.
586.
Motte-Piquet (de Franfche Schout by nagt de la ) ontneemt den Engelfchen een groot gedeelte van den Buyt op St. Euftatius. , . , 344.
Muntllukfen (oude) by Warfchau gevonden. . . 429.
n.
Nagel, Hollandsen Conful te Cadix , verzoekt den Rusfilèhen Conful aldaar om eenige Hollandfche Schepen en Manfchap tot op de hoogte van Texel te laaten geleiden, welk afgeflagen woid. . . 485.
ISleclter, Directeur Generaal der Finant'en in Frankryk, geeft een ftaat der Finannen van dat Ryk in 't licht 143 , word van zvn ampt ontflagen. . 351.
Nederlanden ( Staaten Generaal der Vereenigde) worden onverhoeds door den Koning van Engeland in Oorlog gebragt en aangevallen 1 r, verbieden den Engelfchen het inloopen in de Hollandfche Zeegaten op Lyfilraffè 16, verleenen Brieven van Marqué en moedigen, by een Placaat3 de Kaaprederyen
aani8, belooven prasmienaan de verminkten in 's Lands Dienst 35 , treeden tot de gewapende Neutraliteit 36, geeven daar van kennis aan de Hoven van Verfailies, Madrid en London 42 , dringen ernitig by de Bondgenooten aan op de vermeerdering der Land en Zeemagt 70 , derzelv«r antwoord op de Refolutie van de Provintie- Zeeland, betreffende den Oorlog met Engeland 78 , zenden de Ratificatie der gewapende Neutraliteit naar Petersburg 92, ontheffen de Engelfche Schepen in hunne Havens van het beflag op dezelve gelegd 203 , vaardigen eenige Placaaten uit tot afbreuk van Engeland en tot bevordering van'haar Zeeweezen 118, geeven Inftructien voor de Kaperfchepen 131, verzoeken den byftand der Noordfche Mogendheden , uit kragt der Neutraliteit If2, 154," antwoord daarop 152 ,160 ,41 j-, geeven een Co .tra-Manifest tegen Engeland uit 160, ftel■ len de Vaart op de Oostzee vry , onder eeivge bepaaling 222, neemen verf heiden Refolutien tot bevordering van den Koophandel 2'$, nemen de bemiddeling van Rusland aan 254 , fluiten met Frankryk een Conventie wegens het hernemen van wederzydfche Schepen 3 46 . Reglement deswegen 867 , fpreeken den Hertog; van Brunswyk vry van het geen he n te last gelegd word 464, beloonen de Equipagie van het Eskader onder den Schout by Nagt Zoutman voor de betoonde dapperheid J74, 899, doen vertogen aan den Keizer wegens het flegten der Barrière Ste-



VOORNAAMSTE ZAAKEN.
Steden 807 , geeven hunne troepen order om dezelve te onttuimen 8 4, vaardigenPla- C caaten uit betreklyk de Zeevaart 813, Guarandeeren een Geldleening voor den Koning van Frankryk in de Republiek.
. • 886-
Niet vertv tp , een Zeeuwfche Kaper.Vei ongelukt na een voordeeli°e Kruistogt. . ös.J.
Neutraliteit gewapende) de Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden begeeven zich 111 dezelve 36, aanfpraaken deswegen van den Hollandfchen Ambasfadeur te Petetshurg ald. Artikelen van deeze Conventie 39, 83, nadere verklaring van eenige derzelven 88 , is verderftyk voor Groot Brittannie.
721.
O.
Oeconomifche Tak., haare verrichtingen en verkiezingen in de verfcheiden Departementen van denzelven 57,165,348,412, «*7.
Ongelukken, verfcheiden perfoonen door het mftortcn van een Bruilofrszaal overgekomen 66, te Prvfèaux 506, op verfcheiden plaarzen 588, 663 , 746. Oorthuizen (Kaptein G.) zyn dapper gevecht tegen een Engelsch Fregat, welk voor hem Se vlag ftrykt 409, belooning aan deszelfs Equipagie. 496. Oo(lende word tot een vrye Haven verklaard. . , . 4I(JOost-/«di/cfce(Holland(che)Cowp.verzoekt van H. H. M, befcherming voor hunne Schepen en krygt eene onderfteuning in geld, 376, lydt eenige verliezen 414, flegte ftaat van de Kaap de Goede Hoop 647,
Refolutie ten haaien opzichte by H. H. M. genomen. 647. Orange en Nas/au (Willem V. Prins van; dringt ter algemeene Staatsvergadering aan op de vermeerdering van de Landen Zeemagt 67, dringtaan op het onderzoek na de werkloosheid in het Zeewezen 457, bedankt openlyk de Equipage van 'c Eskader van den Schout by Nagt Zoutman, voor haar loflyk gediag 571 , bevorderd de meeste Officieren van dat Eskader ald. bclooningen aan de Equipagiegedaan 574,899, dringt op nieuw aan om zich in ftaat van defenfie te ftellen, _ . en ftelt voor het oprichten van een Corps Mariniers 769, plan daar van 773, advyzen deswegen van eenige Provintien ald. 901, word by de Bondgenooten goedgekeurd. 901.' Overleden Amptenaaren cn voornaame perfoonen in Nederland in het jaar n9i.64,118, i9i,272)35i3S923'57i,7Ji3 832, . - 9'2-
Overledenen in het iaar 1780. in eenige Steden vanNederlaml j8j Overledenen van hoogen Ouderdom 58,263,419i504,J86, 9°i-
Overilromingen in Gelderland 121. Overysfel jRefolutie dier Provintie in de zaak van den Hertog 1 van Brunswyk, . 779-
'. P.
. Patriot (de Vappere) een Hollandfche Kaper , fpringt , in een hevig gevegt met cfe Eni selfchen, in de lucht 65 5, be1 fooningen aan de nagelaten Weduwen en Weezen dec e Equipagie. • 900.
, Penlacola. door de Spanjaarden in.






VOORNAAMSTE ZAAKEN.
s. j
Savannah la Mer op Jamaica, doorde Zcewc-ggefboeld 59-
Saxen Tclcben > Ho rog .Jlbert ■van tot Gouwfrneur der Oostenrykfche Jfedérlanden benoemd word teBrusfel pltthtie insebuldigt. • 478,
Schuilenburg, Gouverneur van
• Demerary cn Fs'equebo, verzoekt den Engelfchen deeze volkplantingen in bezit te willen neemen. • 3ro-
Sneeuw tot eene verbazende hoogte gevallen i»s
Spanje { Karei III. Koning van) geeft aan het Deenfche Hot zyn misnoegen te kennen over deszelfs Conventie met de Engelfchen aangegaan 89, beantwoord de 'Declaratie van de Staaten Generaal , wegens derzelver toetreding tot de gewapende Neutraliteit 91-
Spanje , Ryk geladen Havana Vbot welke in dat Ryk binnen koomt. . 792-
Sprmkhaancn , belooning op de uitroeiiing van dezelve gefteld.
Staatkundig Genootf<-hap , ten voordeele der Engelfchen, bericht daar van. . 6ff.
Stad en Lande., Refolutie der Staaten dier Provintie wegens dc zaak van den Hertog van Brunswyk. • 088
Suratte, de Hollandfche Faftory aldaar door de Engelfchen vermeesterd. • 902,
T.
Tahago, dit Eiland word door de Franfchen veroverd 551 , befchryvingvan dit Eiland. 55 3.
Test went (zonderling) van een . ouden Vryer. . aio.
Ihamen aan den Uithoorn , geweldige brand aldaar. $06.
U.
Virecbt Refolutien der Staaten deezer Provintie nopens dc vermcerderi-ig der Land- en Zeemagt ïii , verbieden in den haare afle I ibellen teaen den Hertog van Brunswyk en andere Staatsperfoonen a.6' , verbieden het Boek'ie aan het volk van Nederland 697 , gedagren over hetzelve 700, Refolutie dier Provintie in de* zaak van den Hertog van Brunswyk. . 77J»
V.
Pisfchers Scheepen "van Vlaardingen en Maasfluis gelukkig behouden 189 , plechtige dankzegging daar voor gehouden. .. . ald. Visfcheryen (gecommitteerde der) van Vlaardingen en Maasfluis, verzoeken van H. H. M. de Visfcheryen van Zoutevisch en Kabeljauw open te ftellen 718. ploot ( een gecombineerde Franfche en Spaanfche) fteektinZee 545, deszelfs fterkte. ald. Volbergen, (Kaptein) verdedigd zirh dapper tegen de Engelfchen, doch word genom-n;
106.
Volkrv-tmterdcrmg (buitengewoons ) onder het gebied van den Hertog van Saxen Coburg. .-. • pof-
Vriesland, Refolutie der Staaten deezerProvintieomtrend de vermeerdering van de Land- en Zeemagt 1 ?8 , verklaren zich teen de vermeerdering der Landmagt 142, advys van het quartier van Zsvenwolde deswegen



BLADWYZF.R der VOORN. ZAAKEN.
wegen 372 , advyzen van Westergoen Vier grierenycn in de Zevenwolde, in dezaakvan den Hfrtog van Brunswyk 467. aantekeningen deswegen op ,ien Landdag 468, nader advys van Westergo Ö09 , aanmerilyke Iropofitie van Oosten?" 851, aantekeningen van eenige Vriefche Heeren betreklyk bet voorgtflagen Corps Mariniers.
8*4.
yryery van een Engelfche Bootsgezel met een Nieuw Zeelands Ivfeisje . <o< , %io.
Vuurmacbine, goede uitwerking van dezelve. . 00j.
W.
Washington (de Generaal) verecnigf zich met een Corps Franfchen onder bevel van de Graaf Rochambeau en (luit liet leger onder Lord CornwaUis in 8ot, neemt hetzelve Krygsgevangen. 818, 867.
Waur, hoeveelheid d.Tr van in een jaar tyds te Alkmaar gevallen en uitgewaaslemt 59.
Weduwe (eene) van rio jaaren laat zich driemaal ten dans leiden. . 745. J
Wervingen ter Zee, middelen by de Nederlandfche Admiraliteits Collegien in 'k werk gelield, om deze Ive te bevorderen 1 17.
W«t- Indifche Eilanden fchriklyke Wormen en onweders op dez'lve. . 59.
West Indifche Comp. (Bewindhebbers van de) verzoeken van
H. H. M. een onderftancJ va» 5, 50, 000 . 378.
Windmolens , verbeteringen aan dezelve in Neder! tnd 264. Woljjenbuttel,zie tiruns'wyle.
Z.
Zeeland aanmerklyke Refolutie der Sraate' d'er Pro-'intie om, te trachten den Oorlog net Eng?land te bemiddelen 73 , begeeren de verantwoording van den Gouverneur en Raa» den van Dcmcr-ry en Ester queho over hun g' drag 321. Zter:l{xee, advys dier Stad wegers d. n aanbouw van OorIoglcncpen en klag'en over de werkeloosheid . 396. Zoutman Schout! y Nag') fteekt meteen Holland'ch Eskader in Zee tot geleide van ten Ka" pvaaidyvlootnadi Oostzee ^07. ontmoet een Engelsen Eskader onder den Vice* AJmiiaal Parker, mer welk hv een hevig gevegt houd en lier zelve tot wyken noodzaakt 5*9, verfcheide oml*andi;;heden dien aangaande a d env. komt in Texel rerug. . . , 569. Zuilen van Nyvelt (Baronjf H.) deszelfs advis in de z'ak des Herrogs van Brunswyk 538. Zwceden fGustavus 111 Komng van) kiest den Baron Sparre, een inboorling des Ryks , toe Gouverneur over den Kroonprins ^4i, merkwaardige Brief van dien Monarch aan denzelven. , , . 'ti..