2110 B 9












VERHAAL A"
DER
VE RE ENIG ING
VAN GEHEEL
V R A N K RT K,
I N
HET VELD VAN MARS-
OP DEN 14 JULIJ, 179°'
Te DORDRECHT, Bij DE LEEUW en KRAP.






VERHAAL
DER
VEREENIGING
VAN GEHEEL
V R A N K R IJ K;
IN HET VELD VAN MARS}
OP DÉN 14 JÜLIJ I79O.
Parijs, den 15 Jülij i?9°'
De groote dag van gisteren, op wel. ken gansch Vrankrijk tot de handhaving van. de aangebooren rechten der Menschheid zich vereenigd heeft, is met verlangen te gemoete gezien, met luistervolle plechtigheid doorgebragt, en met genoegen van het Volk en den Koning geëindigd.
Ik zal terftond, zonder omflag, aan mijn belofte voldoen, enU, zo omftandig doenlijk berigt van deze gewigtige gebeurtenis, geven.
A 2 Daags



(4)
Daags tevooreh, den iguèn dezer, had de Heer de la Fayette, uit naam van alle de Nationaale Gardes van het Rijk, aan den Koning het volgende adres gemaakt.
s i r e!
„ In den loop der gedenkwaardige gebeurtenisfen, die ons cfhze onvervreemdbaare rechten hebben wedergegeven ; terwijl de ijver van het Volk, en de deugden van dcszelfs Koning zulke groote voorbeelden aan de Natiën en aan hare Opperhoofden geven, is het ons aangenaam aan uwe Majefteit den fchoonften van alle tijtels te kunnen geven: dien van Hoofd der Franfchen en Koning van een vrij Volk."
$, Leef in het genot, Sire! van de waarde uwer Deugden , en dat de zuivere erkentnisfen, die het Despotismus niet kan gebieden, de glorie en de belooning van een BurgerKoning te zijn!
„ Gij hebt begeerd, dat wij eene Conftitutie zouden hebben, gevestigd op de vrijheid en de goede order. Alle uwe wenfchen, Sire, zijn vervuld: de vrijheid is bij ons verzekerd; en onze ijver ftaat u borg voor de algemcene goede o/der."
De Nationale Gardes van Vrankrijk zweeren aan uwe Majeileit eene gehoorzaam.
heid,



beid, die geene bepalingen-zal kennen, dan die der Wetten, — eene liefde die geen tijdperk zal hebben, dan dat van ons Leven."
Antwoord yan den Koning. „ Ik ontvang met veel aandoening, de ger tuigenisfen van liefde en verknogtheid, diegij mij geeft, uit naam van deNationaale Gardes , vereenigd uit alle de gedeelten van Vrankrijk."
„ Mogt de plechtige dag, waarop gijheden uwen eed aan de Conftitutie, in het publiek, zult vernieuwen, alle verdeeldheden zien verdwijnen, de rust wedergeven, en de wetten en, vrijheid doen heerfchen in gansch het Koningrijk!"
„ Verdedigers van de publieke rust,beminnaars van de wetten en de vrijheid, gevoeld! gij dat uw eerfte plicht is , de handhaving der order en der onderwerping aan de wetten, — dat het weldadige van eene vrije Conftitutie voor allen moet gelijk zijn, — dat, hoe meer men vrij is, hoe grievender de beledigingen der vrijheid, — de daaden van geweld en wederfpannigheid moeten zijn."
„ Zeg aan uwe Medeburgers , dat ik tot: hen in alles heb willen fpreken, zo als ik hiér fpreek, — zeg aan hen, dat hun Koning hun Vader, hun Broeder, hun Vriend is-;
A 3 dat



co
dat bij niet gelukkig kan zijn, dan in bun geluk; niet groot, dan in hunne glorie; niet rijk, dan in hunnen voorfpoed; niet lijdende, dan in hunne rampen. Doe deze woor. den, of liever deze gevoelens van mijn hart, alomme in de laage hutten der eerlijke armoede, en in de wijkplaatfen der rampfpoedigen hooren. Zeg hen, dat, zo ik mij met U niet kan begeven in hunne fchuilplaatfen, dat ik er nogthans zijn wil met mijn medelijden en met de, den zwakken bcfchermende, wetten; - dat ik voor dezen waaken, leven, en, is 't nood, ftérven wil. Zeg, eindlijk, aan alle de verfcheidene Landfchappen van mijn Koningrijk, dat, hoe eerder mij de omftandigheden Zullen toelaaten,om mijn wensch,van hen te bezoeken , te vervullen , des te eerder mijn hart gerust zal zijn."
Zie hier vervolgens hoe de trein mar* cheerde.
Ten 6 uurcn 's morgens, begaven zig alle, die de Confederatie moesten uitmaken, na de zijde van de Boulevard, van dé poort de St. Martin af, waar het begin van den marsch moest zijn, tot aan de poort van St. Antoine» De marsch gefchiedde op de volgende wijze.
Een Compagnie Ruiterij, met een ftandaard en zes trompetten. — De Overfte en
de



(7)
de Majoor van de Ruiterij gingen aan het hoofd van dit detachement. ■ Een Compagnie Grenadiers, hebbende de helft van de muzijk en der Tamboers aan het hoofd. —-
De kiezers van de Stad Parijs. Een
Compagnie Volontairen. — De vergadering van de Reprefentanten der Gemeenten. — Het militaire Committé. — Een Compagnie Jagers. — De Stadstamboers. — De Heeren prefidenten van de distrikten. — De Gedeputeerden van de gemeente tot het Vereentgend Verbond. De zestig Adminiftrateurs van de Municipaliteit, verzeld van de ftadswachten. <— Het Corps der muzikanten en
tamboers. Het Bataülon van Militaire
Aankwekelingcn. Detachementen van
de Vaandels der Parijsfche Nationale Garde. Bataillon van de oude Gardes. •—• De Gedeputeerden van de Nationale Garde, van de twee en veertigeerfledepartementen, in eene Alphabetifche ordre.
De groote Standaart van Frankrijk.
De Gedeputeerden van de reguliere troupen- — De Gedeputeerden van den Zeedienst. De Gedeputeerden van de Nationale Gardes, van de laatfte een-en-veertig departementen, in eene Alphabetifche oiv de. — Een Compagnie Volontaire-Jagers.— Een Compagnie Ruiterij, met een ftandaard A 4 ea



en twee trompetten , om den trein te fluiten. - ...
De Gedeputeerde Militairen droegen geen
andere wapenen, dan degens en fabels.
De marsch begon, zo dra de verfcheiden Corps voltallig waren. Vier man waren in
een gelid. Elk Gedeputeerde droeg
de banier van zijn departement. Deze
banier wierd gedragen door den oudften Gedeputeerde. •—
De reguliere troupen, aan welken een groot Vaan'del was gegeven, om gedragen te worden door den Cornet van het witte Franfche Vaandel, trokken in; de volgende orde.
De Marfchalken van Vrankrijk, en in derzelver midden het Vaandel, de Generaals. — De Officiers van den Staat-Major der Armee. — De Ingenieurs-Officieren. — De Commisfarisfen' van Oorlog. — De Invalides. — De Lieutenants der Marfchalkenvan Vrankrijk. — De Gedeputeerden van de Infanterie, volgens den rang der Corps. •— De Gedeputeerden van de Cavallerie, in
dezelfde ordre. De Gedeputeerden
der Husfaren, die van de Dragonders en van de Jagers te paard; — Vervolgens de Generaals en Gedeputeerden van de Marine , volgens den rang dien zij onderling houden.
De



< 9 y
De marsch vervolgde, door' het gedeelte van de Boulevard tot aan de ftraat van St. Denis, voorts door de ftraaten van St. Denis, St. Honoré, Roijale, en de. plaats van Lodewijk den XV; waar de trein de Nationale Vergadering onder zig nam; — vervolgens trok zij door de Cours- la Reine * en langs de Kaai, tot aan de Schipbrug,
alwaar zij het Veld van Mars intrad. .
De Vaandel - pelottons van de Nationale Parijsfche Garde, waaren gefchikt drie man in front, entrokken, geregeld volgens den rang der divilien, op.
- Op de Plaats van Lodewijk den XV komende, hadden zig de Vaandelpelottons ter regter- en flinkerzijde gerangeerd, om aldus de Nationaale. Vergadering tusfehen twee gelederen te nemen, en dezelve tot geleide te dienen. Op het Veld van Mars komende, plaatfte zig de Ruiterij, die aan het hoofd van den trein was, aan de regterzijde, om zig te rangeeren, in het buitenfte dwarspad. — De Compagnie Grenadiers en de Compagnien, die tot escorte dienden, trokken het Veld dwars over, en plaatften zig aan den omtrek van het Amphitheater. — De Burgercorps fielden zig op de plaatfen die voor hen op het Amphitheater gefchikt waren. — Het Bataülon van Militaire Kwekelingen A 5 plaat-



( IO )
plaatften zig hondert pasfen aan de voorzijde van het Altaar, waar hetzelve dwars over 'het Veld van Marsftond, met. het aangezigt naar het Altaar. — De Vaandel -pelottons traden binnen, door twee zijpoorten van den Triumphboog, en naamen plaats, waar derzelver Officieren die was aangewezen. —« Het Bataillon oude Soldaten werd honderd pasfen agter het Altaar , dwars over het Veld, en dus tegen over de Jonge Kwekekelingen, geplaatst.
De detachementen van de verbondene Nationale Gardes, traden het Veld van Mars binnen, om zig in de volgende orde te rangfchikken.
Het Detachement van het departement van Mn ftelde zig aan de linkerzijde, en trok vervolgens naar zijne aangewezen plaats, met het front naar het Altaar. —- Het departement van Aisne ftelde zig aan de regterzijde, en volgde dezelfde fchikking van het cerfte.
Alle de overige Detachementen marcheerden voorts van de regter- en linker zijde, elk naar zijne plaats; zo dat ze alle het front naar het Altaar hadden.
- De reguliere troepen begaven zig naar de linkerzijde,om op de aangewezen plaats post te vatten , en het detachement van den Zeedienst naar de regterzijde-, elk met het aangezigt



zigt mar het Altaar. De muzijk bezette
de vlakke kant van het Altaar. > Het Detachement Ruiterij, dat de trein floot, plaatfte zig in het buitenfte linkerpad van 't veld. Terwijl alles plaats nam , wierd de groote Standaard en alle de Banieren op de hoogte van de borstwering, beneden het Altaar, gebragt; om aldaar den Zegen te ontvangen; waarna zij vervolgens naar derzclver respective departementen wedergebragt werden.
Er waren geene met fchietgeweer gewapende manfehappen, dan die welke werkelijk dienst deden.
. Geen rijtuigen konden zig bij die van het gevolg van den Hofftoet des Konings, of der Koninglijke familie voegen.
De Heer De la Faijette, Commandant Generaal van de Parijsfche Nationale Garde, reeds door een Decreêt van de Vergadering, door den Koning gefanctionneerd, belast met de zorg voorde publieke rust en veiügheip, aanvaarde, onder bevel van den Koning, den post van Major-Generaal der Confederatie, en de bevelen, welke hij in deze hoedanigheid gaf, werden gehoorzaamd, als door zijne Majefteit zelve gegeven.
De Koning had tevens tot tweede MajorGeneraal, voor den dag van deze plechtigheid, benoemd, den Heer de Gonvion, MajorGe-



(«)
Generaal van de Nationale ParijsFchc Garde.
Toen alles plaats genomen had, gefchiedde de Zegening der Vaandels en Veldtekenen, en de Mis werd gehouden.
De Heer de la Fayette deed toen den Eed van vereeniging, uit naam van alle de Ge*i deputeerden der Nationale Gardes, uitnaam van de geregelde troupen en der Marine, volgens het formulier gedecreteerd door de Nationale Vergadering en geaccepteerd door den Koning; en alle de Gedeputeerden ftakert de hand op.
" Vervolgens deed de Prefident der NafJionaale Vergadering den Burger - Eed , voor de Leden dier Vergadering , en de Koning deed tevens den zijnen, zo als dien door de Natiohaale Vergadering gedecreteerd, en door zijne Majefteit was aange< nomen.
Het Te Daim werdt gezongen, en deed de plcgtigheid eindigen-; waarna men het Veld van Mars uit trok, in dezelfde order als men het was ingetrokken; de manfehappen, die tot de vereeniging gedeputeerd waren, trok. ken voords na het Kasteel de la Muette,waar zij ververfchingen vonden, die voor hen gereed gemaakt waren.
Na



( 13 )
Na U dus de order, waarin de plechtigheid toeging,gemeld te hebben, zal ik U, zo veel mij met dezen Post mogelijk is, van de omHandigheden mededeelen.
Het weder liet zig te voren aanzien, niet zeer gunftig op dezen plegtigen dag te zullen zijn, en het was ook in de daad op den duur zeer regenagtig; alle waterwolken fcheenen zig te willen openen, het geen het gemeen deedt zeggen, dat de Hemel voor de Aristocratie was. Deze tegenfpoed maakte nogthans de feestelingen-niet moedeloos. Geduurende geheel hunnen marsch toonden zij de grootfte vrolijkheid, en beantwoorden, met de blijkbaarfte belangneming, de vreug_ deblijken die haar inwagteden en alomme vergezelden. — Zij noemden de regenvlagen : de Traanen der Aristocratie en verfcheenen volmaakt vergenoegd op de plaats van hunne beftemming.
Het was bij half negen, eer de trein in beweeging geraakte, bij de poort van St. Denis, en het laatfte departement kwam eerst ten drie «ren in het Veld van Mars. De Soldaaten die de meeste opmerking trokken, wegens de goede ordre waarin zij marcheerden, waren die van het Noorderdepartement, van Montjura enz. De brillantfte waren die van Lijon, Tours, Bordeaux eaz. Over 't algemeen
wa-



C 14 )
Waren die uit de Departementen in de nsu buurfchap van Parijs, de Bretons, en zelfs die uit het Dauphiné de talrijkfte.
De Infanterie der reguliere troepen marcheerde in zulke goede order niet, als de vrij-» Willigen. De rede daar van is, dat de Gedeputeerden der eerften, die Hechts vier van elk regiment waren, alle oude Soldaten waren, die moeite genoeg hadden, om doorliet zware zand te gaan; hebbende deze daarenboven geen militaire houding meer, geen fabel in de vuist, en geen jong moedig gelaat, dat anders een fchoon voorkomen geeft. Maar de Artillcrij, de Cavallerij en de Husfaaren , muntten uit, en behoefden in fchoonheid dé Nationaale Gardes niet te wijken. De Heer d'Estaing was aan het hoofd van de Marine, en desniettemin droeg hij de uniform van de Nationale Garde te Tours, waarvan hij Commandant is.
De groote Standaart van Vrankrijk werd gedragen door den Heer de Vergemies; dit is een recht dat behoord tot zijne charge van Groot.Voorfnijder. De twee Marfchalken van Vrankrijk, die bij den Standaart gingen , waren de Mailly en de Segur. Zij waren verzeld door eenige Licutenants-Generaal, Marfchalken de Camp enz.
Men heeft onder de Nationaale Gardes verfcheiden Generaal-Officieren opgemerkt, en bovenal veele Colonels, Ridders van St. Louis, enz. De mecstbekende van deze Officieren waren de Heeren Ccreste • Branche, Commandant van de Nationale Garde van Digncj de Duras, van die te Bordeaux; de
Nar»



< i5;
Narbonne, van die teBefancon; deQuerchyi van die te Nangis enz.
Het was bijna,twaalf uuren eer de Nationale Vergadering zig in den trein begaf, op de plaats van Lodewijk den xv. en zelfs toen zij reeds in het Veld van Mars plaats genomen had, moest zij nog meer dan twee uuren na delaatfte divifiënvan de Volontairen wagten; zo dat de Mis niet voor twee uuren konde gefchieden. Deze wierd gedaan door den Bisfchop van Autan, Hij ftond op de hoogte van een Altaar , geheel ongedekt, met zijne zestig Priesters, allen in linnen gekleed , onder den regen, den ganfchen tijd dat de Nationaale Vergaderingjvan de Thulleries, tot het Veld van Mars trok.
De troepen aangekomen zijnde, het Altaar eenmaal omringd met Vaandels en banieren, en met de menigte foldaaten die 'er zig omfchaarden, gaf zulks de Majestieufte, de nadruklijkfle vertooning, die men zig verbeelden kan; eene zodanige als, onder de ouden, Griekenland en Rome alleen hebben kunnen maken, wanneer zig hondert verfchillende volkeren vereenigden. Dat men zig een denkbeeld vorme van een ontzachlijk Amphitheater, omringd door meer dan driehondert duizent menfchen; het perk bezet met twintig a dertigduizend foldaten; in het gezigt,de troon van den Koning en lange Gallerijen, waarin de Nationale Vergadering, het Hof, het Gemeen en den hogeren Burgerftand vereenigd waren;-aan het andere einde de'f riumphbogen, en in de leng. 'te het fchoone Amphitheater yanPasfy, waar nog meer dan zestig duizend Menfchen vérga-



gaderd waren; en men zal toeftemmen, dat
de hedendaagfche Volken van zulke fchoone toneelen getuigen zijn, als er immer waren; zo er zelfs te voren zodanige geweest zijn.
De Koning deed den Eed van zijnen Troon, zo wel als de Prefident van zijne Plaats. De Heer de la Fayette, na de orders van den Koning ontvangen te hebben, ging ■den Eed op het Altaar des Vaderlands voor alle Gedeputeerden afleggen.
De Koning was in een Kleed a la Francoife, met zilvere Leliën, en zeer rijk geborduurd. De Prefident van de Nationale Vergadering was aan de regterzijde van den Koning in «enen armftoel geplaatst. De Troon was Hechts een weinig hooger dan de zitplaats van 'den Prefident.
De Koningin, die met de Koninglijke Familie een verheven plaats op het Amphitheater had, hield den Dauphin op den arm, en op het oogenblik dat zijne Majefteit den Eed afleide, trad Zij met den Prins uit haar geftoelte vooruit,- als willende denzelven doen deelen in de verbintenisfen die zijn Doorluchtige Vader met de Natie aanging. Het doel van de Koningin kon niet faalen opgemerkt te worden: eenparige toejuichingen waren de prijs van deze fchoone daad en haare Majefteit fcheen zo gevoelig van de nitwerkfelen die deze haare daad had, dat zij in traanen van aandoening uitberstte.
Bij mijnen volgenden, de overige omftan. digheden. Thans is 'er geen tijd meer, Ik ben, enz,