INSTRUCTTON
SOMMAIRE
Aux Vokuriers, Conducteurs de fourgons & autres voitures publiques, fur les foins qu'ils doivent donner a leurs chevaux en route pour les conferver en fanté, prévenir ies accidens auxqueis ils font expofés, & *"eméd;er a ceux qui pourroient leur arriver.
P A R.
H U Z A R D3
Vétérinaire en chef des Mejfageries nationale:.
A LA H *l + E, D'après l'Edition de Paris, Chez I. van CLEEF.
i 7 9 4-



KORT
ONDERRIC H T
VOOR
Alle Liefhebbers van Paarden, Stalhouders, Opzichters van Posteryën &c.; handelende over de zorge, die zy voor hunne Paarden, op reizen of by tranfporten, moeten draagen, ten einde dezelven gezond te houden, de toevallen waar aan die blootgefteld zyn voortekomen, en om die ziektens te geneezen, welken dezelven zouden kunnen overkomen.
OPGESTELD DOOR DEN HEER
H U X A-ÏR D,
Vaarden - Doctor van de Nationaak Posteryëfi in Parys.
UIT HET FRANSCH VERTAALD.
1JT 'sGRA A VENHAAG E, By I. van C L E E F.
i 7 9 4-



KON'KK!: K'



INSTRUCTION kort
sommaire ONDERRICHT
Aux voituriers ,conduc- Voor Voerlieden, Gelei-
teurs de fourgons & ders van Karren en an-
«utres voitures publi- dere nationaals rytuigen,
ques, fur les foins wegens de zorge die zy
qu'ils doivent donner voor hunne P'aarden, op
è leurt chevaux en reizen ofby tranfporten,
route, pour les con- moeten draagen , ten
ferver en fanti, empê- einde dezehen gezond te
cher qu'ils ne tombent houden , de toevallen ,
malades, & remi- waar aan die blootgefteld
dier aux accidens qui zyn, voortekomen, en de
fourroient leur fur- ziektens te geneezen,
ventr. welken dezehen zouden kunnen overkoomen.
OBSERVATIONS ALGEMEENE GENERALES. AANMERKIN G E N.
lgré les pro- INTiettegenftaande de grès que 1'art vétéri- vorderingen, welken in A3



x «* xc
naire.a. fait depuis un de.geneeskunde der paar-.—
.demi' fiede, il n'eft' den zedert eene halve
malheureufement tou- eeuw zyh gemaakt, zo
jours que trop vrai, blyft het echter önge-_
que 1'ignorance &.-Ie lukkig fteeds maar al te —
charlatanifme du plus waar, dat de onkunde en _
grand nombre; des ma- de kwakzalvery van het
réchaux répandus dans grootfte aantal der hoef-_
les campagnes &: fur fmits, in de Dorpen eru_
!es routes, cftun fléau op de wegen verfpreidt,—
plus a redouter que les eenen ramp is die men.
maladies même vipour ^ meer te vreezen heeft — lefquelies on a recours dan de ziektens zelve a eux. waardoor men zich tot _ hen begeeft. Cette vérité dont la Deeze waarheid, waar preuve fans s replique van het ontegenzeglyk exifte dans Jes nom- bewys in de talryke rebreux,. mémoires de keningen wegens de bepanfemens que rappor- handeling van zieke paarter.t annuellement les den te vinden zy, die condufteurs de voitu- . jaarlyks door de geleires des meffageries na- ders der rytuigen van de tionales, eft d'autant nationaalePosteryèn worplus frappant en ce den overgegeeven, is in moment, que 1'efpece dit oogenblik van des te des chevaux eft plus meer aanbelang' , naar rare & plus chere, & [ maate dat de paarden -par conféquent plus thans minder gemaklyk te • précieufe» bekomen, duurder, en !



" ' *X 7 X
bygevolg van meerdere waardy zyn. II eft d'aüleurs en- Daar en boven zyn 'er core des préeautions, ook voorzorgen en klei- des ibins de détails ne opletcenheden omtrent • que né.;effi:ent en route nieuw aangekogte en jon- les cüevaux nea& > les ge paarden, als mede in jeune? chevaux, lés groote hitte en zwaare • grands chaieurc, les koude &c. in acht te neegrandes froids, &c.j men; wanneer nu deeces foins, ces précau- ze opiettenhéden en voortions négligés ou incon- zorgen verzuimd of aan nus aux conducteurs, de voerlieden of geleifont la fource de ma- ders onbekend zyn, ontladies dont les fuites ftaat daar eene bron vanfont non - feulement ziektens uit, waar van prefque toujours fu- de gevolgen niet alleen neftes,maisincontefta- byna altoos fchadelyk blement toujours tdfe zyn,maar onwederfpreefpendieufes. kelylc met groote kosten
verzeld gaan. II eft auffi des acci- Men ziet ook van die dens, fubits, qui pa- onverwachte toevallen, roiffent le plus fou- die meestal weinig te bevent légers, auxquels duiden fchynen te hebon fait peu d'attention ben, en waar op men in d'abord, & qui finif- den beginnen geen acht fent le plus fouvent flaat, dan die doorgaans par mettre pour long- een einde neemen met tems les chevaux qui voor een geruimen tyi A4



X 8 X
en font atteintshors de de paarden, die 'er door fervice. aangevallen worden, voor
allen dienst onbekwaam
te maaken.
II eft encore des re- Ook zyn 'er algemeen medes généralement bekende geneesmiddeconnus, dont la recet- len, waar van de voorte & Pindication font fchriften en de opgaaven dans toutes les mains in alle handen te vinden & dans toutes les bou- en uit alle monden te ches, & dont néan- hooren zyn, en waar van moins Pemploi fans echter het gebruik, zonprincipes & fans ré- der grondbeginzelen en flexion, eft d'autant zonder opmerkzaamheid, plus funefte, qu'il eft des te gevaarlyker is, naar plus répandu, & qu'il maate dat dezelven meer parolt avoir pour lui la verfpreid, en de goedfanétion des fiecles. keuring der eeuwen voor zich fchynen te hebben.
Enfin, il eft bien En eindelyk, is het_
plus facile & bien voorzeker veel gemakly
moins couteux, de ker en minder kostbaar prévenir les maladies, de ziektens voorteko— que de les guérir. men, als dezelven te ge— neezen.
Pénétrés de toutes Van alle deeze waarces vérités, & animés heden overtuigd, en met du patriotifme le plus' de belangelooste en zuidéfintéreffé & le plus verfte vaderlandsliefde pur, les membres du bezield, hebben de le-



X 9 X
dire&oire des pof- den van het beftier der tes , adminiftrateurs Posten, en de opzichters des meffageries natio- der nationaale Posteryé'n nales, ont arrêté la ré- beflooten, om een korc daétion, Pimpreffion & onderricht, gefchikt .om la diftribution d'une aan hunne oogmerken te inftrudtion propre a beantwoorden, te doen remplir leur but. opftellen , drukken en
uitdeelen.
Puifle ce foible tra- Mogt deezen geringen vail produire tout le arbeid al het goede bien qu'en attend 1'ad- voortbrengen dat 'er het miniftration, être uti- bellier van verwacht; le atous les autres voi- nuttig zyn aan alle andere turiers qui fe trouvent voerlieden, die zich in dansles mêmes circon-. dezelve omftandigheden ftances, & parvenir a bevinden; cn het doel déraciner & a détruire bereiken van eenige misquelques abus funeftes bruiken, even zo fchadea la fanté d'animaux lyk voor de gezondheid domeftiques auffi utiles van zulke nuttige dieren, & aux progrès de Part als voor de vorderingen vétérinaire dont ils font in de geneeskunde van Punique objet, Pau- dezelven, te hebben uitteur aura rempli fa geroeid, als dan zal den miffion. fchry ver aan het oogmerk
en zynen last meenen voldaan te hebben.
A5



X io x
PREMIÈRE EERSTE
PARTIE. GEDEELTE.
Précautions générales, Algemeene voorzorgen.
Les conducteurs de De voerlieden en gevoitures emporteront leiders van rycuigen zulavec eux un ou deux len een of twee mudden feptiers de fon, felon zemelen met zich voele nombre de chevaux rén, en zulks naar maadont eft compofé leur te, van het getal paarden équipage ; felon la Ion- waar uit hunne equipage gueur de la route qu'ils beftaat, de groote van ont a faire, & le plus den weg die zy zullen ou moins de facilité hebben afteleggen, en de qu'ils faurontavoirpour aan hun bekende meerfe procurer cette den- dere of mindere gemakje, lykheid waar mede zy zich hier van op reis kunnen voorzien.
c. 2.
Ils auront dans leurs Zy zullen ook in hunne
voitures, i°. Uneboë- rytuigenmet zich voeren,
te, dans laquelle fera i. Eene doos, waar in



X ii X
une feringue propre a eene goede klisteerfpuit. -
donner. des lavemens. 2. Eene andere kleine ,
gö. Une autre petite doos, of eene aarde kruik, -
boete, ou un pot de bevattende een pond fyn_
gres, contenant une li- gemaakt falpeter - zout. ■
vrede feldenitre, en 3. Twee aarde kruiken ,~
poudre. 3". Deux met tiende omwonden,
bouteilles de gres, houdende drie pinten,
enveloppées d'ofier, waar van ket eene met
contenant trois pintes, azyn en het andere met ■
dans 1'une defquelles gekookte azyn en honig .
on mettra du vlnaigre toxymel} gevuld is. 4.
Sedans. Pautre dePoxi- Een kleinen emmer van
mei. 40. Un petit vyf of zes pinten. En
feau, contenant cinq ten 5. Een fpongie. ou fix pintes. 5'J.Une éponge.
' 3- ' 3-
lis veilleront a ce Zy zullen zorg draa-
que toutes les parties gen dat alles wat tot het
de leurs harnois foient getuig behoord altoos in
toujours en bon état een goeden flaat is, en
& ne blelfent point les de paarden daar door niet
chevaux, fur-tout les gekwetst worden, vooral
colliers & lés fellettes moeten zy op den haam
qui leur font venir des en de zadeltjes acht gee-
cors confidérables a ven, dewyl die aanmer-
1'encolure & fur le kelyke eekachtige kwet-



X 12 X
garrot ou fur le dos, fuuren aan den hals en qui les empêchent dc de fchoft of op den rug travailler pendant long- veroorzaaken , waar door tems. de paarden geduurende
een geruimen tyd buiten ftaat gefteld worden om te kunnen werken.
4- 4-
Pourceteffet,ilsles Om die reden zullen feront battre toutes les zy den haam en de zafois qu'ils auront été dels zo dikwils als die. mouillés & qu'ils fe- nat geweest, en droog ofront féchés ou durcis, hard geworden zyn r& ils les feront débour- doen uitkloppen, als me-~ rer ou accommoder de dezehen doen ver-dès qu'ils s'apperce- maaken of verfteilen zo vront qu'ils gênent ou dra zy bemerken dat die blefient leurs chevaux. aan hunne paarden belemmeringen of kwetfuuren toebrengen.
& $•
Lorfqu'ils feront ar- Wanneer zy in de her-
rivés dans les auberges, bergen aankomen , zullen
ils laveront les pieds, zy de voeten der paarden—
óccront la terre qui wasfehen, de aarde die -
les remplit quelque- daartusfcheninzituitr.ee- -



X i3 X
fois, & tous les autres men, als ook alle andere
corps, commepierre, fteentjes, keizekjes, fpy-
caillou, clou , &c. qui kers, &c. die den hoorn
peuvent fouler la cor- kunnen kwetfen, of de
ne, faire boiter ou paarden kreupel maaken
eftropier les chevaux. en verlammen. Wanneer
Si les pieds font fecs, de voeten droog zyn zul-
ils les empliront de len zy diemetvetinfmee-
graiffe; ils enmettront ren, en ook een weinig
un peu auffi autour de daar van rondom de kroon
la couronne. of hoef doen.
6. 6.
Ils feront rattacher Zy zullen de yzers en
ou mettre les fers & fpykers die los mogten
les clous qui pourroient zyn of ontbreeken we-
remuer ou manquer , derom doen vast maaken,
de maniere a ne pas en inftaan, ten einde hun-
laiffer déferrer leurs ne paarden op weg de
chevaux en route, & yzers niet verliezen, en
marcher nus-pieds fur met de ontbloote voeten
le pavé. over de fteen-wegen loo ■ pen.
7- i . ...7-
La bonne nourritu- Goed voeder onder
re eft un objet effen- wege is eene zeer we^
tiel en route, & les zenlyke zaak, en ver-
conduiteurs n'étantpas mits de yoerlieden niec



X 14 X
toujours les mairres-de aitoos meester zyn om
choifir a eet éga«d/, ten dien'opz^hcen te kun-
répareront, par qucl<- nen kezen , zo zuJcn zy
ques précautions, ce het geen daar aan- zoude
qu'elle pourra avoif de kunnen ontbree^en , door"
défeótueux. eenige voorzorgen, zoeken te verhelpen.
Ils feront ■ bien fe- Zy zullen het hooy,
couer le foin, lorfqu'il wanneer het ftofferig is,,
fera poudreux, & s'il wel doen fchudden, en
fent le moifi, ils 1'ar- wanneer het min of meer
roferont d'eau, dans fchimmelt, het zelve-
laquelle ils auront fait met water , waar in zy
fondre un peu de fel een -weinig keukenzout
de cuifine; ils vanne- hebben doen frneaen , -
ront bien 1'avoine & befproeijen; zy zullen
óteront les pierres & dé haver wel wannen , en -
graviers qu'elle con- 'er de fteentjes en het-
tient quelquefois, & gruiszand, waar mede
qui dégoütent les che- die fomtyds bezet is, uit
vaux lorfqu'ils les cro- neemen, devvyl de paar-_
quent fous les dents, den hier van walgen vvan- -
qu'elles peuvent d'ail- neer zy die onder de-
leurs ébranler; fi elle tanden kraaken, en daar'
a une mauvaife odeur, en boven de tanden hier
ils 1'arroferont égale- door zouden kunnen los -
ment d'eau falée. gemaakt worden; indien



de haver eene kwaade reuk heeft, moeten zy die insgelyks met water, waar onder zout gemengd is, bevogtigen.
9. 9.
Ils donneront, au- Zy zullen, zo veel tant qu'il fera poffible, mogelyk, aan ieder huna chacun de leurs ner paarden deszelfs porchevaux leur portion tie van voeder afzonderde nourriture fépare- lyk geeven, ten einde het ment, pour que le gulzigfte en het gaauwplus gourmand & le fte de portie van een anplus prompt ne mange der paard niet opeete. pas la portion de fon camarade.
ïo. 10.
Ils auront. foin que Zy moeten zorge draa-
leurs' chevaux foient gen dat hunne paarden
panfés tous les 'jours alle dagen naauwkeurig,
exaflement, dans tou- injdte Jaargetyden, en
tes les faifons, & hors buiten de ftallingen , zo
des écuries, autant que veel mogelyk, ger«s--
cela fera poffible. kamd worden.



X 16 X
11. II.
Les conducteurs fe De voerlieden zullen
garderont bien de fai- zich wel wachten van aan
re prendre a leurs hunne paaiden , heete
chevaux, des breuva- wyn met nootemuscaat,
ges de vin chaud avec kaneel of andere verhit-
de la mufcade , de la tende zaaken te geeven ;
canelle ou autres cho- dan alleen in die gevallen
fes échauffantes, dans die in dit onderricht zul-
tous autres cas que len worden opgegeeven,
dans ceux. qui feront en vooral niet gedüuren-
jndiqués dans la pré- de de groote zomerhette. ifente inftruction, & princïpalement pendant les grandes chaleurs de 1'été.
Prêcautions d'Etê. Voorzorgen in de Zomer.
12. 12.
Les conducteurs au- De voerlieden of ge-
rontlaprécaution,dans leiders der karren, &c.
les grandes chaleurs, zullen wanneer het zeer
de ne marcher que le heet is de voorzorg ge-
foir & le matin, c'eft- bruiken, van niet dan des
a-dire, depuis quatre avonds en des morgens
heures de 1'après-diné, voorttetrekken, dat is te
jufqu'a neuf ou dix zeggen, van des agter-



K 17 X
heures du foir, & de- middags ten vieruuren, tot puis trois heures juf- desavondsten negen of tien qu'a neuf, heures du uuren, en van des nagts matin; ils laifferont drie uuren tot negen uuren leurs chevaux repofés des morgensj^y zullen ge& a 1'abri autant qu'ils duurende het overige van le pourront, dans un den dag hunne paarden ■ lieu frais pendant le zo veel hun mogelyk zy refte de la journée. op eene koele plaats haten rusten en in de fchadu v? plaatfen.
13. I3'
Enarrivant,ils dé- Wanneer zy aanleg-
hamacheront & bou- gen om ftil te houden ,1
chonneront bien leurs zullen zy hunne paarden
chevaux, ils étendront de tuigen afneemen en
un verre de vinaigre wel met een ftroowisch
dans deux pintes d'eau af wryven; voorts een glas
& en laveront les na- azyn in twee pinten wa-
feaux, la bouche & ter gieten en daar mede
toute la tête, le fon- de neusgaten, de mond
dement, le fourreau en de geheele kop, de
-& feulement les par- agterfte deelen,en wy-
ties du corps oü les ders de verdere deelen
' haraois nuront porté. van het ligchaam wasfchen, alwaar de tuigen geleegen hebben,
B
agterfte deelen, en wy~ ders de verdere deelen van het ligchaam wasfchen, alwaar de tuigen geleegen hebben,



X *8 X
«4- >4-
Si leurs chevaux ont Indien hunne paarden —
très-chaud & que le fterk bezweet zyn en de —
lieu de repos foit trés- rustplaats zeer koel is,
frais., ils les laifferont dan moeten zy dezel-
fe reffuyer au foleil ven vóór het afneemen
avant de les déharna- der tuigen in de zon —.
cher, & ils auront foin doen. epdroogen, mits —
de faire enforte qu'ils zorge draagende dat de
ne le recoivent que par zon de paarden alleen van .—
derrière. agteren befchynt. '—
Ils pourront leur fou- Zy kunnen de paarden
fier quelques gorgées by herhaaling -eenige
de vin dans la bouche monden vol wyn in de
& dans les nafeaux , a mond en in de neusgaten
différentes reprifes. blaazen.
16. 16.
Ils les laifferont fou- Zy zullen die eenigen
fier quelques inftans tyd laaten uitblaazen voor.—
avant de leur donner en aleer zy ze te eeten-—
kmanger, & ils ne les geeven, en zy zullen ze*-^-
laifferont boire que niet laaten drinken voor—
lorfqu'ils feront parfai- dat ze volkomen opge- —-
ment féchésj cette droogd zyn; deeze voor-



m 19 n
précaution fera d'au- zorg zal des te noodzaaktanc plus néceflaireque lyker weezen, naarmaa1'eau fera plus fraiche te dat het water koelder & plus dure. en raauwer van fmaak is.
17. 17.
De temsen tems ils Van tyd tot tyd zullen
donnerortt a leurs che- zy aan hunne paarden een
vaux un repas de fon maal van gekneede ze-
fraifé. Ils ne donne- melen geeven. Zy zul-,
ront point du fon & de len geen zemelen en ha-
Favoine mêlés enfem-* ver door een gemengd
Jble; ils les donneront geeven, maar altoos af-,
toujours féparément, zonderlyk, vooral aan
fur-tout aux chevaux gulzige en verflindende
gourmands & voraces. paarden.
18. m
IlsajouterontaFeau, Zy zullen in het water •
une ou deux poignée een of twee handen vol -
de fon par cheval, & zemelen voor ieder paard -
fi les chevaux ne la doen? en ook indien de
refufent pas, une pe- paarden het neemen wil'-titc qüantité de vinai- • len, een weinig azyn daat -
gre. onder mengen.
B s



X *o x 19- 19.
Si un de leurs che- Wanneer een hunner
vaux parouToit plus ef- paarden meer buiten^
fouflé & plus abatcu adem en meer vermoeid —
que les autres, ils ré- dan de anderen was, zul-
péteroient les précau- len zy de aangeweezene
tionsindiquées(art. 13, voorzorgen (Art. 13,15)
ig), ne le prefferoient herhaalen, en het paard —
pas de manger, & met- niet tot het eeten drin-_
troient devant lui un gen, maar het zelve een ^
demi-feau d'eau blan- halven emmer fchoonwa--
.. che dans lequel ils fe- ter. voorzetten, waar in ,
roient fondre une pin- een vingergreep falpeter—
cée de fel de nitre. zout ontbonden is.
20. 20.
Si le cheval refufe Indien het paard wei-,
deboire,ilsdélayeront gert te drinken, zullen -
environ un poiffon d'o- zy omtrent een mutsje „
. ximel dans trois demi- oximel of gekookte azyn-
feptiers d'eau, ils met- en honig in twaalf pinten"
tront le tout dans une water vermengen, voorts
bouteille, & le lui fe- dit alles in eene flesch
ront avaler doucement. doen en het paard zulks zagtjes doen inz weigen.



}:C ai ):(
2 1. 2i.
Si après avoir répé- Zo wanneer men deeté cette boiflbn une zen drank voor de twee- feconde fois, elle ne de maal zal herhaald hebproduitpasl'effetqu'on ben, en dezelve van dienen attend, ils feront uitwerking niet is welke avaler au cheval une men 'er van verwacht, bouteille de vin froid, als dan zal men het paard & le bouchonneront eene flesch koude wyn —immédiament après. ingieten, en het zelve dadelyk daar na met een ftroowisch afwryven.
22. 52.
♦
Si les pieds font trés- Wanneer de voeten — chauds, ils les enve- zeer heet zyn, zullen zy — lopperont & les empli- die met drooge mest, of ront de crottin, oude met koedrek, met een^-. bouze de vache dé- weinig azyn nat gemaakt,«— layés avec urt peu de omwinden en opvullen.— ' vinaigre. Ils pourront Zy kunnen ook de geauffi entortiller les bou- • wrigten boven de knie-_ Iets & les paturons de fchyf en de hielen met_ paille imbibée d'eau & ftroo, dat in water en _ de vinaigre. azyn vogtig gemaakt is,
omgeeven.
B3



X as ):(
23- 23.
Ils retarderont leur Zy zullen liever wat
départ, ou feront moins langer vertoeven , of op
de chemin a la pre- den eerften togt minder
miere marche, plutót weg afleggen, dan zich
que de s'expofer a re- wederom op weg begee-
mettre leur équipage ven, voor en aleer dat
en route, avant que alle de paarden daar van
tous les chevaux en volkomen herfteld zyn. foient parfaitement rétablis.
24. 24.
S'il y a del'eaudans Indien 'er op de plaats
1'endroit ou ils s'arrê- waar zy ftil houden wa-
teront, ils ne manque- ter gevonden worde, zul-
ront pas d'y condui- len zy niet nalaaten, om
re leurs chevaux lorf- wanneer hunne paarden
qu'ils feront parfaite- geheel en al opgedroogd
ment fecs & relfuyés. zyn, dezelven derwaards
Si c'eft de 1'eau cou- te brengen. Indien het
. rante, ils les baigne- loopend water is, zullen
ront tout-a-fait, s'il eft zy dezelven, zo hetmo-
poffible, a moins qu'el- gelyk zy, geheel en al
le ne fok trop froide; baden, ten minften zo het
fi c'eft un abreuvoir water niet te koud zyj
ou une marre, ils ne wanneer het eene drenkles y pafleront que juf- plaats of een poel is, dan



X 23 M
qu'au deflus des jar- moeten de paarden 'er rets. niet dieper dan boven de
kniën ingebragt worden.
25- 25-
S'il n'y a que de Indien 'er geen ander
Peau de puits, ils fe dan putwater te vinden
contenteront de leur is, zullen zy de paarden
laver les jambes, non alleen de beenen was-
en arrivent, mais avant fchen , doch niet by het
de partir. aankomen, maar alleen vóór dat zy vertrekken.
ao". 2.ó.
Lorfqu'ilsarriveront Wanneer zy aan den
au pied d'une monta- voet van èenen berg ko-
gne, ils feront halte, men, zullen zy ftille hou-
& laiiferont foufiler & den, en hunne paarden
reprendre leurs che- voor en aleer die te be-
vaux avant d'eflayer klimmen laaten uitblaa-
de la monter; ils en zen , en tot zich zeiven
feront de même lorf- komen; en indien die berg
qu'ils feront montés, lang en ongemaklyk is,
fi elle eft un peu Ion- zullen zy insgelyks han-
gue & rude. delen wanneer denzelven beklommen is.
B4



* *4 X
47* s7«
Ils pöurront, s'il fait Zy kunnen, indien het
fort chaud, imbiber le zeer heet is, den omtrek • -
tour des nafeaux de der neusgaaten van elk-
chaque cheval avec un paard met een weinig -
peu de vinaigre avant azyn nat maaken, voor "
de monter. dat zy de paarden' den berg doen beklimmen.
sfc. 28.
Ils n'oublieront pas, Zy zullen, indien den
pour peu que la def- afloop des bergs ftyl is,
cente loitraplde, d'en- niet vergeeten de wielen
rayer ou de mettre te ketenen, le fabot,
29. 29.
S'ils rencontrent de Indien zy water onder 1'eau en route , ils s'ar- wege ontmoeten, zullen rêteront, & feront boi- zy ftille houden en de re leurs chevaux. Si paarden laaten drinken, elle eft fraiche, ils y Zo het versch water is, ajouteront du fon a- moeten zy daar zemelen vant de la leur pré- indoen, vóór dat zy het fenter, & repartiront de paarden voorhouden, auffi-tót qu'ils auront en aanftonds na dat dekus; fi c'eft de 1'eavi zeiven gedronken heb-



X 25 X
demarre,8t que leurs ben vertrekken; wanchevaux ayent bien neer het ftilftaand water befoindeboire, ils y is, en hunne paarden aiouteront du fon & un noodzaaklyk drinken bepeu de vinaigre. lis nodigd hebben , moeten ne les laifferont jamais zy daar zemelen en een en route étancher en- weinig azyn bydoen. Zy tiéremept leur foif. zuljen de paarden onder wege nooit geheel en al derzelver dorst laaten lesichen.
Pricatitions d'Hher. Voorzorgen in de Winter.
Les effets du froid De uitwerkzelen der. font moins a craindre koude zyn minder na-. & plus facile a préve- deelig, en gemaklyker nir que ceux de la cha- voortekomen dan die van leur , mais li les acci- de hette; doch hoe zeer densquienfontlafui- de toevallen, weiken te, ne font pas auffi daar op volgen, niet zo prompts & auffi funeftes fpoedig zich openbaaren ils font plus longs & flochzo gevaarlyk zyn, plus difficiles a guêrir; zo zyn dezelven echter il eft donc auffi effen- langduuriger en minder tiel d'y parer. gemaklyk te geneezen,.
en dus is het ook van even veel belang om daar in te voorzien.



):( atf )xC
Les conducteurs en De voerlieden in de arrivant dans les au- herbergen komende, zulberges, bouchonne- len hunne paarden zo lang ronc leurs chevaux juf- met een ftroowisch wryqu'a ce qu'ils foient ven tot dat die volkomen parfaitement féchés, opgedroogd zyn j vooral ils auront fur-tout 1'at- zullen zy zorgen om de tention de laver les beenen met koud water jambes a 1'eau froide, te wasfchen, ten einde pour opêrer la fonte de yskegels die zich ondes grelots de glacé der wege aan het hair qui s'amaffent auxpoils vastzetten te doen fmeldans la route, & qu'il ten, dewyl het gevaar-. eft dangereux d'y laif- lyk is om die van zelve fer fondre tout feuls; te laaten fmeltenj hier lesjambesferoidiflent, door worden de beenen. la tranfpiration y eft verftyfd, de doorftraaarrêtée , & c'eft-la la ling belemmerd, en hier fource de ces javarts aan moet men de oorinflammatoires qui ont zaak toefchryven van die tués plufieurs chevaux, ontftekende gezwellen ou qui les ont eftropiés onder aan den voet der & mis hors de fervice. paarden, waar doorverfcheidene geftorven, of verminkt en buiten ftaat van dienst te doen gefteld zyn.



X *7 X 32. . 32-
Si un ou plufieurs Indien een of meer chevaux tremblent en paarden by het aanko- arrivant, refufent de men op de pleisterplaats manger, & paroiflént beeven of tallen , weitriftes, apres les avoir geren te eeten , en treu- _ buiichonnés, les con- rig fchynen, zuilen de . du&eurs feront fondre voerlieden, na dat zy-_ une bonne pincée de dezelven met een ftroofei de cuifme dans un wisch algewreeven heb-" demi - feptier d'eau ben , een goede vinger- chaude, ils y ajoute- greep . keukenzout in ronttrois demi-feptiers vier pinten heet waterde vin, mettront ie doen fmelten , vervoltout dans une bouten1-- gens daar twaalf pin- le , & le feront avaler ten vvyn by voegen, dit aux chevaux, après alles in eene flesch doen, quoi ils continueront de en het zelve aan de paarlesbouchonner,jufqu'a den ingieten, waar na ce qu'ils ne tremblent zy zullen voortgaan met plus. ze te wryven tot dat ze
niet meer beeven.
33- 33-
Ils ne leur préfente- Zy zullen de paarden ront de nouveau a man- op nieuw geen eeten aan-, ger, que quelques in- bieden, dan eenige ooftans après que le trem- genblikkea na dat de blement fera palfé. _ beeving over zal weezen.



):( a8 ):(
34- ■ 34-
Si Feau deftinée h Indien het water, dat
faire boire les chevaux voor de paarden gefchikt -
eft trop froide, on y is om te drinken, al te _
délayera une ou deux koud zy, zal men een .
poignées de fon par of twee handen vol ze- -.
feau, ou on y laiffera melen op iederen emmer -
tremper une poignée vermengen, of men zal "
de foin pendant quel- daar in een handvol hooy .
ques momens; ou en- geduurende een korte -
iin, on la laiffera quel- wyl weeken, of einde-
ques inftans dans Fécu- lyk, zal men het water,
ïie, s'il eft poffible. zo het mogelyk is, eenige oogenblikken in de ftal laaten ftaan. -
35- 35-
Lorfqu'ils feront en Wanneer zy in fneeuw- B
route par un tems de buijen op weg zyn, moe-
neige, ils n'en laiffe- ten zy de fneeuw niet_
ront pas amaffer fur la op het hoofd en het kruis-
tête & fur la croupe der paarden laaten by-»
des chevaux, ainfi que eenkroppen; ook zullen *"
fur les autres parties zy die op de andere ^
du corps oü elle pour- ligchaamsdeelen,waar ze-
roit s'amonceler, ils opeenhopen kan, van tyd
1'óteront de tems en tot tyd wegneemen; hetr- •
tems; la fonte de la fmelten van de fneeuw



X 29 X
neige eft auffi dange- is voor de deelen waar reufe pour les parties langs dezelve afloopt, fur lefquelles elle cou- even zo gevaarlyk als de le, que la glacé qui yskegels aan het hair der s'amafle au poil des beenen; die fneeuw weijambes ; celle qu'on ke men op het hoofd laat laifle fondre fur la tête fmelten brengt dikwils produit fouvent la tau- blindheid en zinkingen pe & des fluxions fur op de oogen voort, les yeux.
36. 8*
Ils videront auffi de Zy zullen ook van tyd tems en tems les pieds, tot tyd de voeten ontlede celle qui s'y pelo- digen van de fneeuw, die tonne, qui en emplit zich daar in vasthegt en tout le creux, & qui de holligheden 'er van ftnit par empècher les vervuld, waar door ein- ■ chevaux de fe foute- delyk de,paarden belet nir fur le pavé. worden om op de fteenen ftaande te blyven.
37- 37-
Ils veilleront, dans Wanneer het vriest,
les tems de glacé, a zullen zy zorgen dat
ce que leurs chevaux hunne paarden wel ge-
foientbien cramponés, fcherpt zyn, en die van
& ils feront mettre ysnagels.doen voorzien,



X 3o X
«des clous i glacé , fur vooral wanneet* ze hoogtout sfüs ont a monter, tens te beédiramen hebben.
38- 3^
Dans les grands Wanneer het zeer koud
froids & dans lesmau- en flegt weêr is ,-zuilen
vais tems, tb ne mar- zy des nagts niet voort-
cheront pas la nuit; ils trekken ; maar laat op
partiront tard & arri- reis gaan en vroegtydig
rveront de bonne heu- rustplaats houden , ook ,
re, 8c feront, s'il eft indien het mooglyk zy,
pofiible, leur journée maar eenen togt daags
d'une feule traite. doen.
39- 39-
Ils auront foin que Zy moeten zorgen dat les écuries ne foient de ftallingen des winters —
pas trop chaudes 1'hi- . niet te heet zyn ; en zo* ver; & fi cela arri- zulks gebeurde, zuilen-
voit, ils tiendroient les zy de deuren en vens-_
portes & les fenetres ters openzetten, of hun- _
ouvertes, ou met- ne paarden aan de door- -
troient leurs chevaux togt der lugt welke hier -
a la portée de ces if- door te wege gebragt ^
fues de Pair; comme wordt bloot zetten; ook
dans les grandes cha- kunnen* zy even ais in de -
teurs de 1'été, ils pré- groote zomerhette lie-v



X 3i X
féreront de les faire ver de paarden, welge-»
coucher, avec une ftrooit, in de open lugt
bonne litiere, dans les of in lootfen of fchuuren
cours ou fous les han- laaten flaapen. Het is
gards. C'eft un abus eene allernadeeligfte ge-
tres-préjudiciable a la woonte voor de gezond-
fanté des chevaux, de heid der paarden, om
les entaffer dans des ze in wel geflooten ftal-
écuries bien fermées, lingen opeentehopen, uit
de peur qu'ils n'aient vreeze dat ze koude zou-
froid; ils font, en for- den hebben; de paarden,
tant de ces écuries, wanneer ze uit deeze
beaucoup plus fenfibles ftallingen komen , zyn
aux impreffions de l'air veel gevoeliger voor de
& plus fufceptibles indrukzelen der lugt, en
d'en reffentir les mau- meer vatbaar om 'er de
vais effets. kwaade uitwerkzelen van gewaar te worden.
i
40. 40.
Ils pourront encore, Zy , kunnen ook even
au moment de partir, voor hun vertrek, aan
faire avaler au cheval het paard dat het gevoe-
qui aura paru le plus ligfte voor de koude
fenfible au froid, une. fchynt te weezen, eene
demi-bouteille de vin, halve flesch wyn ingee-
comme il a été dit ven, zo als op Art. 32
CArt. 32.). gezegt is.



X 3* x
SECONDE TWEEDE
P A R T I E. GEDEELTE.
Des accidens qui peu- ' Van de toevallen, welken
vent fur venir aux che- de paarden op weg kun-
yaux en route, & nen overkomen, en waar
dont les condu&eurs van de voerlieden dege*
pourront frêvenir les volgen kunnen voorko-
Juites. men.
41. 4i-
Oi les conducteurs fe anneer de voerlie-
font- conformés avec den zich naauwkeurig
exaCtitude, a tout ce gedragen, volgens het
qui leur a été prefcrit geen hun in het eerfte
dans la première par- gedeelte is voorgefchree-
tie, ils auront peu ven, zullen zy weinig
d'accidens a craindre, toevallen te vreezen heb-
& s'ils fe conforment ben, en indien zy zich
égalementa ce qui leur insgelyks houden aan dat
"fera indiqué dans celle- geene het welk hun in dit
ci, les fuites de ceux gedeelte zal worden aan-
qui pourroient furve- geweezen, zullen de ge-
nir ne feront pas a re- volgen , van die toevallen
douter. welken zich zouden kunnen opdoen, niet te vreezen zyn.



x 33 y-c
Des avives, des barbes Van de klieren aan de
ou barbïüons, de la mandelen, puisten op de
féve ou lampas & de tong, gezwellen aan het
l'onglet. verhemelte, &c.
42. 42-
Les conducteurs De voerlieden zullen in
ne permettront, dans gcenerlei geval en onder -
aucun cas & fous welke voorwendzels1 het-
quelques prétextes ookzy, aan de hoeffmits -
que ce foit , aux toelaatcn om de klieren -
maréchaux de bat- aan de mandelen , die zich -
tre les avives dans in de buikpynen openbaa--
les tranchées ; de ren,wegteneemen; omdc -
couper les barbillons puisten op de tong wegte—
fous le prétexte qu'ils fnyden onder voorwend- -
empêchentles chevaux zei dat die de paarden het .
de boire; de couper drinken beletten; om de
ou brüler la féve ou gezwellen aan het ver- .
le lampas, lorfqu'ils hemelte te fnyden of te -
font dégoütés; 8c de branden, wanneer de-
couper ou arracher paarden den eetlust man-_
Tonglet lorfqu'ils au- geit; en om de ooghairen.
ront mal aux yeux. II aftefnyden of aftetrek- ■
ne peut y avoir que ken wanneer zy kwaade,
1'ignorance la plus grof- oogen hebben. Dierge-.
fiere de 1'anatomie &, lyke opcratien kunnen,
de la nature du cheval, niet anders dan aan de.
qui faffe pratiquer de grootfee onwee:enheid •
pareilles opérations, Sc omtrent de ontleedkunde *
grootfee onwee:enheid omtrent de ontleedkunde



X 34 X
fi au retour des con- en den aarten natuur van duéteurs, les chevaux het paard toegefchreeven portent des traces- worden, en wanneer by qu'elles aient ëté fai- de terugkomst der voertes, ils feront renvoyés lieden, de paarden eenifans rémiffion. ge blyken mogten draa-
gen dat men zodanige operatien te werk gefteid had, zullen zy zonder verfchooning weggezonden worden. Ils fe conformeront, Zy zullen zich ten op* pour les maladies dont zichten van de ziektens il eft parlé ici, a ce waar van hier gefproken qui fera dit aux art:- wordt gedragen volgens cles tranchées, dégoüt, het geene op de artykemal d'y eux. len buikpynen, gebrek aan
eetlust, en kwaade oogen zal gezegt worden.
Be la boherie. Van het kreupelgaan.
43- 43.'
Auffi-tötquelescon- Zo dra de voerlieden
duóteurs s'apperce- onderwege gewaar wor-
vront que 1'un de leurs den dat een van hunne
chevaux boite en rou- paarden kreupel gaat,
te, ils s'arrêteront & zullen zy ftiüe houden,
enchercherontlacaufe en na de oorzaak in de



X 35* X
dans le pied,ainfiqu'il voeten zoeken, 20 als aétéditCArt.5);mais op Art. 5 gezegd is;
quelle que foit cette maar welke ook de oor- _ caufe, ils dételleront zaak moge zyn, zullen
le cheval & le mettront zy het paard uitfpannen -
derrière la voiture pour en het zelve agter het ry-„
qu'il ne tire plus. tuig vast maaken, ten einde het zelve niet meer behoeve te trekken.
44- 44-
Arrivés a la premie- Aan de eerfte herberg
re auberge, ils feront komende, zullen zy het
déférrer le cheval & paard de yzers laaten af——
parer le pied; s'ils y doen en de hoef en zool „
trouvent la caufe du affteeken; indien zy daar _
mal, ils la feront met- de oorzaak van het kwaad —
tre bien a découvert, vinden, moeten) zy het-
& ne permettront pas wel bloot laaten maaken, -
au maréchal de panfer en aan den fmit niet toe—
avec 1'effence de téré- laaten om 'er terpentyn —
benthine, ou autres olie of andere zaaken van —
drogues de ce genre, dien aart opteleggen,maar -
mais feulement avec alleen brandewyn half —
de 1'eau-de-vie coupée met water aangelengd,-—
de moitié d'eau, ou of ook alleen wyn. Ook-
avec du vin feulement. zullen zy niet gedoogen -
Ils ne fouffriront égale- dat de fmit paardenzalf
ment pas qu'il mette, in de voeten doet, maar C a



X 3$ X
dansjes pieds, des ré- die alleen metfmeer op-
molades, mais ils les vullen, en voorts dezelven
empliront de graiffe benevens de kroon of hoef
feulement, & ils les met een pap van zeme-
envelopperont , ainfi len, in water gekookt en
<]uc lacouronne, avec insgelyksmet een weinig
un cataplafme de fon, fmeer vogtig gemaakt,
cuit dans 1'eau & hu- omwinden, mecvté auffi d'unpeudc graiJTe.
45- 45-
Si la caufe de la bol- Wanneer de oorzaak terie n'eft pas dans le der kreupelheid niet in pied, ils laeherchêront de voet huisvest, zullen ailleurs; fi le boulet zy die elders zoeken ; zo ou la pointe de Fepaule het ge wrigt boven de kniefont chauds, fenübles, fchyf of de knok van den ce fera ces parties qui fchouder heet en gevoelig fóuffriront; • les con- is, zullen het deeze deelen duéteurs les frotteront weezen die aangedaan pluüeurs fois avec un zyn^ de voerlieden moemélange de vinaigre & ten dezelven in dat ged'eau-de-vic, cu avec val verfcheiden maaien du vin, met een mengzel van -azyn en brandewyn, of met wyn wryven, .



X 37 X 4ö\ 46".
Si le cheval boite en- Indien het paard nog core au moment du dé- kreupel is als men verpart, de maniere afai- trekken wil, zo dat het re craindre qu'il ne- te vreezen zy dat het puiffe faire la route zelve den weg zonder fans dangers, les con- gevaar niet zal kunnen du&eurs le laifferont a afleggen , moeten • de 1'auberge, en fe con- voerlieden zodanig paa*d formant a ce qui fera in de herberg agter laaprefcrit dans la con- ten, en zich gedraagen clufion de cette in- volgens het geene op hetftruétion. flot van dit onderricht zal
voorgelehreevcn worden. .
47- i 47-
Le cheval 11e holte- Zo het paard met meer
t-il plus? ils pourront kreupel is, kunnen zy
le faire repartir en al- 'er zich mede op weg
laat d'abord douce- bcgeeven , mits echter,
ment (Art. 29); ou in den beginnen, zagtjes
ü c'eft un porteur ou voort te ryden (Art. 29);
un cheval de derrière , of zo het een vóór- of
ils pourront le mettre een agterpaard is, kunnen
en cheville, pendant zyhet, geduurende eeni-
quelque tems, pourie gen tyd, in een kar of ligt
ménager. rytuig zetten , om het daar door wat te fpaaren. C3



X 38 ):(
De Peffort de hukt. Van ie verrekking Ier kniejchyf.
48. 48-
Si les conducteurs Wanneer de voerüe-
s*appercoivent que 1'un den gewaar worden dat
de leurs chevaux vient een hunner paarden een.
de faire un faux-pas valfche ftap doecen eens--
& boite fubitement, klaps kreupel wordt, zuK.
ils le mettront derrie- len zy het agter aan bin-
re, comme nous ve- den, zo als in Art. 43.
nons de le dire (Art. gezegd is , en hunnen
43), & rallentiront marsen langzaamer in-
leur marche pour ar- richten, ten einde zagt-
jiver doucement a la jes-aan de eerlte herberg
première auberge, & te bereiken, en offchoon
quoique peut-être il ne het zelve als dan niet
boite plus alors, paree meer kreupel zal gaan,
qu'il fera échauffé par dewyl het door den af-
la route, ils lui fe- gelegden weg verhit is v
ront néanmoins fur-le- zullen zy echter dadelyk
champ ce qui fuit: het volgende in het werk ftellen.
49- 49-
Ils feront fondre Zy zullen twee goede deux bonnes poignées handen vol keukenzout de fel de cuifme dans in een emmer versch wa-



X 39 X
un feau d'eau fraïche, ter laaten fmelten, ve?>
ils y ajouteront une volgens 'er een pint a-
pinte de vinaigre, & zyn bydoen, het been
mettront la jambe du van het paard tot boven
cheval dedans, juf- de kniefchyf daar inzet-
qu'au deflus du bou- ten, en het zelve geduu-
let, ou ils 1'éponge- rig met dit vogt natmaa-
ront continuellement ken. avec cette liqueur.
Ils fe conformeront Voorts zullen zy zich
du refte a tout ce qui in allen deelen gedraagen
a étê dit relativement volgens het geen ten op-
ala bolterie (Art. 45, zichten van het kreupel-
46 & 47). gaan in Art. 45, 46 en 47 gezegd is.
Du clou de rue. Over het trappen van een Jpyker in de voet.
50.
Auffi-tötquelescon- Zodra de voerlieden duéteurs reconnoitront gewaar worden dat een qu'un de de leurs che- hunner paarden een fpy-vaux a pris un clou, ker in de voet getrapt ils 1'arracheront fur-le- heeft, moeten zy die 'er champ; laifléront fai- aanftonds uittrekken , de gnerlaplaie; nefouil- wond laaten uitbloeden leront point dans le en niet in het gat wroetrou; mettront deffus ten, maar een 'Weinig C 4



X 40 X
un peu de filaflë, em- vlas opleggen, de vcet
pliront lepied degraif- met fmeer opvullen, en
le & feront tenir le dit alles onder het hoef-
tout par une échtte yzer heen wel vast fpal- -
qu'ils pafferont fous le ken; in de herberg ge-
ferj arrivés a 1'auber- komen, zullen zy even
ge, ils feront comme als in Art. 44. gezegd is
il a été dit (Art. 44 ): handelen; doch zy zul-
mais ils ne lahferont len de fmit het gat van
pas ie maréchal fouil- den fpyker niet laaten
Ier & fonder le trou du bevoelen of peilen, noch
clou, ni 1'emplir de het zelve met wieken op-
bourdonnets ou de ten- vullen, uit eene kwalyk
tes, dans la crainte gepiaatfte vrees dat het
chymérique qu'il ne fe zelve zou toeloopen, de-
bouche, paree que ces wyl deeze poogingen al-
tentatives font toujours toos veel meer kwaad
beaucoup plus de mal doen dan 'er weezenlyk
qu'il n'y en a. Ils le beftaat. Zy zullen het
feront panfer a plat paard alleen een vlak ver-
feulement. band laaten leggen.
De la piquure ou Van hei vernagelen,
enclouure.
Les conducteurs veil- De voerlieden zullen
leront a ce que leurs zorge draagen dat hunne
chevaux ne boitent pas paarden niet dadelyk na



X 4i X
immédiatement ftprês dat zy beflaagen of geavoir été ferrés ou nageld zyn kreupel worcloutés; s'ils s'en ap- den; zo zy het bemer.percoivent, ils les fe- ken, moeten zy die aanront déferrer fur-le- ftonds de yzers laaten , champ & on ne remet- afneemen, en men zal tra point de cloua 1'en- op nieuw geen nagel in. droit oü ils auront été flaan ter plaatfe daar het . piqués ou encloués; paard geftoken of vernafouvent cela fuffira a- geld is; meestal zal het vee quelques friftions genoeg zyn om rondom d'eau-de-vie, ou d'eau de kroon of de hoef met & de vinaigre autour brandewyn , of met wade la couronne; s'ils teren azyn te wryven; boitentils feront ce qui indien de paarden van de a été dit (Art. 43 & gevolgen kreupel worden fuivans ), moeten de voerlieden in
acht neemen het geen op Art. 43. en vervolgens gezegd is.
Des attelntes. Over het Jlryketi.
Si quelques-uns des Indien een der
chevaux recoit une at- paarden zich ftrykt ,
teinte, les condufteurs zullen de voerlieden
fe garderont bien d'y zich wel wachten van



X 42 X
brüler ou d'y laiffer daar aan met bus»
brüler de la poudre kruid te branden of te
a canon; ce remede laaten branden; dewyl
ne fait qu'ajouter une dit hulpmiddel niet an-
brülure a un autre mal, ders te wege brengt dan
& retarde bien fou- eene gebrande plek by
vent long-tems la gué- een ander kwaad te voe-
rifon; ils frotteront gen, waar door dik wils
1'atteinte plufieurs fois de geneezing eenen ge-
ayec du vinaigre ou de ruimen tyd vertraagd
1'eavfc-de-vie. wurdt ; zy zullen dekwetfuur verfchei denmaaien met azyn of bran-
dewyn wasfcnen.
53- 53-
Si le foir, a la cou- Wanneer des avonds,
chée, le pied eft chaud by het flaapen gaan, de
& que 1'atteinte foit voet heet, de kwetfuur
douloureufe & faffe pynlyk is, en kreupel- -
boiter, les conducteurs heid veroorzaakt, moe-,
feront cuire du pain ten de voerlieden brood -
dans de Peau & en en- in water doen kooken, -
velopperont le mal & en de kwetfuur bene-
toute la couronne; ce vens de geheele kroon in
cataplafme,qu'onpeut die pap winden; deeze
faire par-tout, eft' ex- pap, die men overal in
cellent póur empêïher gereedheid kan brengen,
•u pour faire ceffer is uitneemend geichikt



X 43 X
1'inflammation & la om de ontfteeking en de fuppuration. verzweering te doen op*
houden.
54- 5$
Le lendemain ils ó- Den volgenden mor-
teront le cataplafme & gen zullen zy de pap 'et
laveront Patteinte avec afneemen, en de kwet-
du vin froid, fi c'eft fuur indien het zomer is
1'été , & chaud Ü met koude, doch des
c'eft 1'hiver. winters met warme wyn wasfchen.
SS- 55'
S'il fait mauvais Indien het liegt weêr
tems, ils pourront laif- is, kunnen zy de voet
fer le pied enveloppé op weg omwonden laa-
en route, pour empê- ten, ten einde te belet-
cher la boue de péné- ten dat de flyk niet in
trer fur le mal; ils le het gekwetfte indringt;
laveront le foir en ar- zy zullen die des avonds
rivant, avec de l'eau op de rustplaats met wa-
& du vin tiédes, avant ter en laauwe wyn was-
de remettre un nou- fchen vóór en aleer daar
veau cataplafme. eene nieuwe pap opteleggen.



X 44 X
Des chevaux qui fe cou- Van het vangen in deyzers. ' pent ou qui s'attrapfent.
Les chevaux fe cou- De paarden vangen pent, ou paree qu'ils zich, of om dat zyjong,font jeunes, encore zwak, en nog wein;g tot foibles & peu faits au den arbeid gefchikt, of' travail, ou paree qu'ils om dat zy niet wel be-' font mal ferrés; les flaagen zyn; de vcerliecondufieurs ménage- den zullen de eerften ront les premiers ; fpaaren; zy moeten die ils feront ferrer op de turkfche wyzejufte ou a la turque, laaten beflaan, de plaatfrotteront les boulets fen waar de paamen & 1'endroit ou les che- zich vangen, met branvaux fe coupent, avec dewyn of met wyn de 1'eau-de-vie ou du wryven, en 'er op weg vin, & mettront un een kusfentje tegen legbourelet-ou une botti- gen, indien zy voort- ne en route, s'ils con- gaan met zich te vantinuent de fe couper, gen.
S'il furvient de Pep- Indien 'er zich gegorgement & de la fup- zwellen of verzweeringen puration, ils fe con- openbaaren, moeten zy duiront comme il aeté zich gedraagen zo als



X 45 X
dit ci-deffus a 1'attein- hier boven omtrent het
te.(Art. 53 & 540- ftryken aan de voeten is gezegd (Art. 53.
1 en 54.)
Des jovafts. Van een gezwel onder aan den voet der paarden.
& ' '67-" 57- j
Auffi-tót que les Zo dra de voerlieden
conducteurs s'apperce- bemerken dat zich een
vront qu'un jayart veut gezwel onder aan den
fortir, ils laveront bien voet der paarden open-
a fond toute la jambe baard, zullen zy het ge-
avec de 1'eau tiede, heeie been wel ter deeg
& ils envelopperont la met laauw water was-
partie malade avec le fchen, en het zieke deel
cataplafme de mie de in een pap bewinden van
pain Sc d'eau (Art. 53), kruim van brood en wa-
auquel ils ajouteront ter, (Art. 53.) waar hy
feulement un peu de ze alleen een weinig
grauTe; ils fe garde- fmeer zullen doen; zy
ront bien d'y mettre zullen zich wel wachten
des porreaux ou des van 'er prey, gefchjlde
oignons pilés, de 1'ail, uijen,knoflook,en vooral
& fur-tout de la lie de geen kort of ftrooyfel by-
Hed; ils pourront larf- tedoen; zy kunnen de pap
fer le cataplafme en onder wege laaten leggen
róute Scle renouvelier en dezelven des avonds by



X 4<? X
Te foir en arrivant, & het aankomen, en des
lematin avant de partir. morgens vóór het ver» trekken ververfchen.
58. 58.
Ils ne chercheront Zy zullen de etterftof
point a faire tomber le niet met geweld doen
bourbillon de force; uitkomen ; en dezelve
& fur-tout ils ne Par- vooral niet uithaalen. racheront pas.
59* 59-
•Quand le bourbillon Wanneer de etterftof
fera tombé, ils fe bor- uitgekomen is, zullen zy
neront a laver le mal niet anders doen dan het
avec du vin tiede, kwaad met laauwe wyn
dans lequel ils feront wasfchen , waar in zy
fondre un peu de miel des winters een weinig
fi c'eft Phiver. Ils honig zullen laaten fmel-
continueront a le laiffer ten. Wanneer het flegt
enveloppé s'il fait mau- weêr is moeten zy het
vais tems. gezwel omwonden laaten.
60. Go.
Si pendant tout ce Zo geduurende dee-
tems les chevaux af- zen geheelen tyd de paar-_
fe&és de javarts, pa- den , door gezwellen -



x 4? n
roiffent foufffir beau- aangetast, veel fchynen
coup, ils leur diminue- telyden , zullen zy de-»
ront un peu de foin & zeiven een weinig in het
d'avoine. qu'ils rempla- . voeder van hooy en ha-
ceront par du fon ver verminderen, waar
mouillé & de 1'eau voor men vogtige zeme-
blanche. len en zuiver water in de plaats zal geeven.
Tls obferveront cette Zy zullen deezen re*
regle dans toutes les gel in alle gevallen die
circonftances pareilles hier mede overeenkomt
a celle-ci. hebben in acht te neemen.
Des maux d'yeux. Over kwaade oogen.
61. 6i.\
Lorfqu'un cheval au- Wanneer een paard ra mal aux yeux, c'eft- kwaade oogen heeft, dat a-dire qu'ils feront is te zeggen , dat die rouges,fermés&pleu- rood, geflooten en traarans; quelle qu'enfoit nende zyn, moeten de la caufe, les conduc- voerlieden, welke daar teurs les laveront, le ook de oorzaak van moplus fouvent qu'il leur ge weeze, dezelven, zo poffible, avec un peu dikwils het hun doenlyk d'eau tiede, dans la- zal zyn , met een wei» quelle ils mettront nig laauw water wasquelques gouttes d'eau- fchen, waar in zy eenide-vie. ge druppels brandewyn zullen doen.



fa. 62.
: Plus ils feront rou- Hoe rooder en meer-
ges & malades, plus der aangedaan de oogen
ils fe garderont de les zyn, zo veel te meer
laver avec de 1'eau zullen de voerlieden zich
trcs-fraiehe, & fur- wachten van dezelven
rout d'y foufïïer du met fris koud water te
fucre, du vitriol blanc, wasfchen, en vooral ook
ou autres drogues qui van 'er fuiker, witte vi-
ne font qu'augmenter triool of andere dierge-'
le mal & retarder la lyke zaaken inteblaazen,.
guérifon; ilsfereffou- die het kwaad alleen
viendront fur-tout de maar verergeren en de
ce qui a été indiqué geneezing te rug hou-
(Art. 42). den; zy zullen zich vooral het aangeweezene op Art. 42. herinneren.
Des dimangeaijons.. Over de jeukte in de huid.
Hx - 6i-
Les chevaux entiers De volwasfene paar-
font fujets a des dé- den zyn aan eene jeukte •
mangeaifons qui aug- onderhevig, die naar maa-
mentent d'autant plus te dat zy flegt geroskamd'
en route qu'ils font mal en kwalyk gevoederd-
panfés & mal nourris; zyn op weg vermeer-,
les ccndudteurs les cm- derd; de voerlieden zul-



n 49 ):C-
pêcheront de fe grat- len de paarden beletten
ter, paree qu'il peut van zich te krabben of te
en réfulter des maux wryven, dewyl daar uit
de taupe, de garot, blindheid, kwetfing van
des écorchures, des de fchoft, ophaling van
engorgemens des jam- het vel, gezwellen aart
bes, &c. Ils feront de beenen &c. kunnen
bouiilir quelques poi- ontftaan. Zy zullen in
gnées de fon dans une dat geval eenige handen
chaudronnée d'eau; ils vol zemelen in een ke-
y tremperont un bou- tel water doen kooken,
chon de föin & bou- daar in een hooy-wisch
Chonneront, le plus bevogtigen, en daar rae-
qu'ils pourront & for- de de plaatfen, alwaar
tement, les endroits de jeukte zich vertoond,
oü exiftent les déman- zo dikwils en zo fterk
geaifons. als zy kunnen wryven..
64. o"4-
Quand elles com- Wanneer dezelve be'menceront a s'étein- gint te verminderen, dre , ils ajouteront kunnen zy in het zemeldans 1'eau de fon, un water, een weinig azyn peu de vinaigre ou of brandewyn doen. d'eau-de-vie*
65- fa
ils fe garderont bied Zy zullen zich wel D , -



U so ):(
de les frotter avec des wachten van de paarden onguens, desgraiffes, met zalven, imeerfels , * de Phuile, fkc. toutes oliën &c. te wryven ^, ces drogues font ren- vermits hier door het trer le mal & peuvent kwaad naar binnen wordt occafionner des mala- gedreeven, en zeer gedies internes très-dan- vaarlyke inwendige ziekgereufes. tens kunnen veroorzaakt
worden.
Bes icorchures, (les Van de op na Zing of opmorfures & des coups krabbing van het ve/, de pieds. een beet, en een trap
mei dt voet.
66. 66.
Dans tous ces cas les In alle die gevallen conducteurs fe garde- zullen de voerlieden zich ront également bien insgelyks wel wachten de frotter les endroits van gekwetfte deelen met blelfésavec delagraif- fmeerfels of zalven hoe fe ou des onguens quel- ook genaamd te wryven, ^ conques, qui ne tar- dewyl daar door gederoient pas a les faire zwellen en verzweerin-- •• engorger & fuppurer , gen veroorzaakt worden; ils les laveront diligem- zy zullen die daar. en tement avec de Peau gen dikwils met water , dans laquelle ils auront afwasfchen, waar in fait fondre du fel & zout gefmolten en een



K 5* yt
mélde un peu ó'ea.u- weinig brandewyn ge« de-vie. mengd is.
Si malgré ces foins, Zo niettegenftaandé la partie blefiëe s'en- deeze voorzorgen, het gorge & fuppure, ils gekwetfte deel ontftoken fe borneront a la laver en aan het etteren raakt ? avec de Peau & du vin moeten zy het alleen qu'ils feront tiédir s'il met water en wyn wasfjait froid fchen, die zy laauw zul¬
len maaken wanneer het koud is.
Des blejfures& des cors Van de kwetfuur en en eeltfur le dos, le garot achtige openingen op & è l'encolure. den rug, de fchoft én
aan den hals.
68. 68.
Si les conducteurs Wanneer de voerlie*
ont eul'attention de fe den acht gegeeven heb-
conformer aux Arti- ben om zich volgens Art.
cles (3, 4 & 13), ils 3,4 en 13 te gedraa-
n'auront pasa craindre gen, zullen zy deeze
ces accidens; s'ils fur- toevallen niet te vreezen
viennent néanmoins , hebben; indien dezelven
ils mettront auüVtót zich echter openbaaren Da



'qu'ils auront déharna- moeten zy zo dra d«i chés Une compreffe paarden de tuigen af geimbibée d'eau & d'eau- nomen zyn een compres de-vie, de vinaigre ou met water en brandede vin, fur le mal, & wyn, met azyn of wyn la tiendront humeétée op het bezeerde leggen, jufqu'au départ. Pen- en zulks tot op het verdant eet intervalle ils trekken vogtig houden, feront accommoder le In dien tusfehen tyd zulcollier ou la fellette len zy het gareel of za(Art. 4); & fi au dé- del (Art, 4) doen verpart il y a encore en- Hellen; en zo 'er by het gorgement ou bleffure, vertrekken nog ontfteeils reculeront la fellet- king of kwetfing zich verte , mettront une bri- toond, moeten zy de x;ole ou laifferont fur zadel agteruitfehuiven, le mal une compreffe vervolgens een ftuk zagt humedtée, comme il lêeder, of wel op het gea été dit plus haut, kwetfte deel een vogtige qu'ilsrafratchironttou- compres leggen, gelyk tes les fois que 1'occa- als boven gezegd is, welfion fe préfentera. ke zy zo dikwils als de gelegenheid het zal toelaaten moeten verver-* fchen.



X 53 X
De /afaignée& du mal Over het ader laat en en d& h Ja faignie. ongemakken welken aan
die wond kunnen ont~i flaan.
69- 69.
Les conducteurs ne De voerlieden zullen
feront falgner leurs hunne paarden niet doen
chevaux que lorfqu'ils aderlaaten , dan wanneer
éprouveront quelques zy eenige toevallen aan
accidens qui paro;ttront dezelven ontdekken,waar
les faire fouffrir beau- door zy veel fchynen te
coup corame dans le lyden, even als in de
cas des Articles 43, genoemde gevallen by
48 > 5°, gi, 5i,5l> Art. 43, 48, 50, 51,
61, & dans ceux qui 52, 57, <Ji aangewee-
feront indiqués plus zen is, en nog verder aan-
loin- mais ils auront ge weezen zal worden ;
1'attention, a moins que doch zy zuiden, ten zy
le cas ne foit très-pref- het geval zeer dringende
fant, de les laiffer au mogt zyn, wel in acht
moins quelques heures neemen van de paarden
fans manger, avant de ten minsten eenige uuren
leur faire faire cette zonder eeten te laaten,
opération. vóót aan dezelven deeze .
kunstbewerking te laaten
doen.
Da



X £4 X 70. 7°'
Si après les avoirfait Indien zy, na dat de
faigner, ils les tiennent paarden ader - gelaaten
attachés au ratelier; zyn, dezelven aan de
s'ils les empêchent de ruif gebonden houden,
fe frotter & de man- ze beletten van zich te
ger pendant quelque krabben en geduurende
tems, & s'ilsleur épon- eenigen tyd te eeten , als
gent fouvent la faignée mede de plaats waar de
avec de 1'eau & du vi- aderlaating gefchied is
naigre, il ne furvien- met water en azyn dik-
drapoint de mal a la wils uitwasfchen, zal'er
faignée, ou il en fur- in het geheel geen of maar
, viendra rarement. zelden ongemak aan het laatgat ontftaan.
fu ' . 71-
Dans le cas d'engor- In geval van ontftee-
gement, ils continue- king of verzweering moe-
ront de le laver fouvent ten zy voortgaan met het
avec 1'eau & le vinai- laatgat dikwils met water
gre , ou 1'eau & l'eau- en azyn, of water en
de-vie , ou l'eau & le brandewyn, of wel met
fel; & ils éviteront water en zout te was-
auffi foigneufementque fchen , en zy moeten ook,
nous 1'avons déja re- gelyk wy reeds by Art.
commandé (Art. 65 65 en 66 aanbevoolen
& 66 ), de frotter 1'en- hebben, zich zorgvuldig ,



):C 55 ):C
droit engorgë avetdes wachten van de ontfloo-"
graiffes ou des onguens; kene plaats met fmeercomme ils ne fouffri- fels of zalven te wryven; ront pas non plus que zullende zy ook geenles maréchaux y met- zints gedoogen dat de tent le feu. hoeffmits daar aan bran¬
den.
72. 1°-
Ils éviteront auffi de Zy zullen insgelyks faire tirer les chevaux vermyden om de paarle même jour oü ils den op denzelfden dag auront été faignés; le dat die gelaaten zyn te collier, en portant fur laaten trekken; dewyl la veine au bas de het gareel, wanneer het Pencolure , la fait gon- beneden aan den hals fier & la faignée fe op de flag ader drukt, rouvre, ou il y fur- dezelve doet zwellen en vient du mal; ils les het laatgat opent, of daar laifferont derrière la aan ongemak veroorvoiture un jour ou zaakt; zy zullen de paardeux; ou ils élargiront dén een dag of twee agtellement le collier ter de rytuigen vast maaqu'ils ne puiffent pas ken; of zy zullen het produire eet effet, gareel zodanig verbreeden dat het zelve die uitwerkzels niet kan voortbrengen,D 4



n 56 x
De Ia p'tqmire des mou- Over het Jleekett vafi (k
ches. vliegen.
73< 73-
Les mouches tour- De vliegen plaagen dementent quelquefois les paarden dik wils zodanig chevaux au point de les dat zy hun beletten te empêcLier de manger eeten , en bevangen doen & de les faire tomber neervallen; wanneer de fourbus; fi les con- voerlieden onder wege du£teurs, trouvent, fur nagtfchade, (bitterheilig) leur route, de la mo- wUde chicorey, wilde relle , de la chicorée komfcomtners, of andere fauvage; du con:oni- bittere planten kunnen vinbre fauvage, ou d'au- den, moeten zy hunne tres plances ameres,ils paarden, op de meest en frotterontleurs c'ac- blóotgeftelde plaatfeh aan vaux dans les endroits het fteeken d:er infêyften, le:; plus expofés a la' daarmede wryven; men piquare de ces infec- kan ze wel door water tes; l'eau & le vinai- en azyn, of nog beter gre, ou mieux enco- met enkelde azyn verre, le vinaigre purles dryven, doch echter niet éloigneront, mais pas zo goed dan met bittere auffi efficacement que kruiden., les amers,



)?( 57 X
Du digotit. Gebrek aan eetlust.
74, 74-
Les chevaux font • De paarden walgen van 'dégoütés ou paree het eeten, of, om dat qu'ils ont mangés des ze voeder gebruikt hebfourrages dansléfquels ben waar in ze eenige ils ont trouvé quelques onaangenaame planten, of plantes défagréables; fteenen in de haver hebou des pierres dans ben gevonden (Art. 8 ); 1'avoine (Art. 8); ou of, om dat ze te vooparee qu'ils ontprécé- rente veelgegectenhebdemment trop mangé ben en overlaaden zyn; & qu'ils font trop of eindelyk, om dat zy pleins; ou enfin, paree door de hette wat verqu'ils ont fatigué un moeidzyn; in die gevalpeu pendant les cha- len, als mede inde zoleurs; dans ces cas, danigen waar in de voercomme dansceuxdent lieden de oorzaak niet lescondu&eurs ne con- weeten, moeten zyhunnoitront pas la caufe, ne paarden ook niet noodils ne forceront pas zaaken om te eeten, en leurs chevaux a man- niet tragten om door ger, 2c ne cherche- knoflook, peeper &c. den ront pas a les exciter eetlust optewekken, of par des billots d'ail, de puisten op de tongde poivre, &c. ou en laaten fnyden, en de geleur faifant couper les zwellen aan het verhebarbes & brüler la fè- melte wegbranden (A't. D 5



X X
ve (Art. 4a); ils ne 4a)} zy zullen ze niets
leur donneront rien a te eeten geeven, maar manger Sc fe borne- alleen een weinig fclioon ront a leur .faire boire water waar in keukenen peu d'eau Manche zout gefmolten is doen dans laquelle ils feront drinken; zelfs kunnen zy fondre du fel de cuili- zodanige paarden drie of ne; ils pourront même vier fleschfen water, in faire avalër dans la ieder van welken een journée trois ou qua- kleine hand vol zout getre bouteilles d'eau fmolten is, daags indans chacune defquel- geeven. les ils en auront fait fondre une petite poignée.
75- IS*
Si le dégout conti- Indien de walging aan-
nue, Sc que d'ailleurs houd, en de paarden ech-
les chevaux ne foient ter voor het overige niet
pas autrement mala- ziek zyn, zullen zy aan
des, ils leur feront ava- dezelven, in twee reizen,
Ier, en deux fois, une eene flesch koude wyn,
bouteille de vin, a met even veel water ge-
froid, coupée avec au- mengd, ingeeven, en zy
tant d'eau, Sc ils em- moeten vooral aan de
pêcheront, fur-tout, hoeffmits beletten om de
les maréchaux de don- paarden aan het verhe-
ner le coup-de-corne , melte adertelaaten onder'
fous le prétexte de faire voorwendzel van de eet-
revenir 1'appétit. lust te doen'terug komen.



X 59 X
Des barres, de la lan- Over het kmtjen van het gue, & des levres tandvleesch, de iong t bleffies par le mors. en de lippen door hei gebit.
76". 76".
Ces accidens n'au- Deeze ongemakken re . pas lieu fi les con- zullen geen plaats hebben ducteurs ont 1'attention wanneer de voerlieden prefcrite (Art. 3); zich aan het voorgecependant fi le mors fchreevene by Art. 3. a bleffé quelque par- gedraagen; zo echter tie de la bouche,. ils het gebit eenige deelen y fubftitueront une van den mond gekwetst' fimple billot de bois; heeft, zullen zy daar <k pour guérir la bief- voor , alleen een houten fure, ils entoureront bitje in de plaats doen; le mors ou le billot en om het gekwetfte te d'un chiffon trempé geneezen, moeten zy dans du vin, & fou- het gebit of het houte vent humedté; fi c'eft bitje met eene lap die in le haut de la fente des wyn gedoopt is, en diklevres qui eft bleffé, wils natgemaakt kan worils ajouteront a ce qui den, omwinden; wanvient d'être dit, la neer het bovenfte der précaution de defcen- fpleet van de lippen gedre d'un ou deux points kwetst is, zullen zy, by le mors ou billot, pour het geene gezegd is, qu'il ne porte plus a nog de voorzorg neemen Tendroit bleffé. van het gebit of het hou-



):( 6o ):(
te bitje een of twee fchakels lager vast te maaken , ten einde het zelve niet meer aan het gekwetfte deel zou raaken,
77- 77-
Ils veilleront atten- Zy zullen insgelyka
tivement aulfi a ce que naauwkeurig opletten dat
les garcons d'auber- de knegts uit de herber-
ges, ou autres, ne gen, of anderen , de leis-
paflènt pas la longe fel niet door den mond
danslabouchedes che- der paarden heen doen,
vaux pour les mcner a wanneer ze die naar het
Pabreuvoirou ailleurs; wed of elders heenbrcn-
fouvent la langue fe gen; fomtyds wordt daar"'
trouve prife & coupée door de tong gevat en
par cette longe, fur- door de leisfel gefnee-
tout lorfque le cheval den, voor al als het paard
a la tête forte & que hard in de bek, en de
celui qui le mene eft geen die het leid, een
brutal. Ils fe borne- kinkel is. Zy moeten
ront a mettre la longe alleen de leisfel over de
fur le nez, neus doen.



):( -5i X
De Ia fourhuri. Oxer de bevanging.
ï% 78.
'Cette maladie vient Deeze ziekte wordt
le plus fouvent de ce meest al veroorzaakt door
-que le cheval a trop dat het paard te veel ha-
mangé d'avoine; ou ver gegeeten heeft; óf
de ce qu'il a été forcé dat het geduurende de
au travail pendant les hette heeft moeten wer-
chaleurs; ou enfin, ken; of eindelyk, ont
paree qu'il a pafle fu- dat het bezweet zynde
bitement du chaud au te fchielyk uit de warm-
froid étant en fueur; te in de koude gekomen
ainfi les conducteurs is; de voerlieden zullen
préviendront la four- de bevanging voorkomen,
bure, enfeconformant wanneer zy 'zich aan de
aux précautions indi- aangeweezene voorzor-
quées (Art. 14, 16, gen op Art. 14, 16,17,
i7? 22,23,26,3!). 22,23,2(5,3igedraagen.
79- 79-
Des-qu'ils s'apper- Zo dra zy bemerken
cevront qu'un de leurs zullen dat een hunner
chevaux fera fourbu, paardenbevangenis,moe-
ils lui frotteront les ten zy het zelve de hoe-
couronnes & les reins ven en de ribben met azyn
avec du vinaigre; ils wryven, het paard agter
Je mettront derrière la het rytuig vast maaken



X 6* X
voitfure, & reviert- en langzaam mêe voortdront doucement (Art. gaan (Art. 43.); aan 43); arrivés a 1'auber- de herberg gekomen ge, ils lui feront faire zullen zy het paard een une ou deux petites of twee kleine aderlaafaignées, lui feront a- tingen laaten doen, vervaler quelques bou- volgens eenige fleschfen teüles d'eaufalée(Art. water met zout (Art. 74), Sc luiépongeront 74.) laaten drinken, en ou bouchonnerontcon- het zelve geduurig de tinuellement les jam- beenen en de lenden hes Sc les reins avec un wasfchen of wryven met feau d'eau , dans la- een emmer water, waar quelle ils auront fait in zy eenige ponden keufondre quelques livres kenzout hebben doen de fel de cuifine, Sc fmelten, en waar by ajouter une pinte de een pint azyn benevens vinaigre Sc une cho- een half pint brandewyn pine d'eau-de-vie, fi gedaan is 3 wanneer het l'eau eft trop froide, water te koud is moeten ils la dégourdiront; ils zy het de kil beneemen, le 'promeneront dou- en het paard zagtjens cement. omleiden.
80. 80.
ïls lui donneront Zy zullen het ook ver-
auffi beaucoup de la-* fcheide klisteeren van
vemensfaits avec Feau laauw water, keuken-



yc 6-3):(
tiede, le fel de cuifi- zout en een weinig azyn
ne & un peu de vi- zetten.
naigre.
81. m
Ils le feront défer- Zy moeten het de yrer, ne laifferont pas zers laaten afneemen, de parer les pieds, ni hoeven en zooien niet mettre autour des cou- doen affteeken, noch om ronnes des cataplafmes de kroonen pappen van de fuie de cheminée fchoorfteenroet of koeou de boufe de vache drek en azyn leggen; Sc de vinaigre; mais maar zy zullen daar in ils en mettront dedans alleen de voeten zetten, les pieds feulement, en de yzers maar met & ils ne feront attacher vier nagels laaten vastles fers qu'a quatre hechten tot dat men verclous jufqu'au départ. trekt.
8a. 8a.
Si lafourbureprend Indien de bevanging
immédiatement après zich dadelyk na het ee-
avoirmangé, ils ajou- ten openbaard, moeten
teront une bouteille de zy eene flesch wyn op
vin. fur deux bouteil- twee fleschfen water met
les d'eau falée, qu'ils zout doen, het welk zy
feront avaler en deux het paard in twee reizen
fois. zullen ingeeven.
II eft rare que la Het is zeldzaam dat



K 64 ):C
Fourbure prife promp- de bevanging die her
tement réfifte a ces paard op eens overvalt,
moyens employés avec na deeze middelen, wan-*
perfévérance. neer die aanhoudend gebruikt worden, niet luistert.
De la gQurmê. Van den droes.
«3- 83.
Les jeunes chevaux, De jonge paarden zyri
fur-tout a leur premier vooral op hunne ecfe
voyage, ou dans les togten of by liegt weder
mauvais tems, font af- vry onderhevig om zich
fez fujets a jeter leur onder wege van den droes
gourme en route; dans te 'ontlasten; in dat ge*
ce cas, ils touffent, val kugchen ze, ontlas-
ils jettent par les deux ten door de twee neus-
nafeaux, & les glandes gaten, en de klieren on-
de deffous la ganache der het onderfte kaake-
s'engorgent, s'enilam- been zetten op, ontftee-
ment & fuppurent; ces ken en verzweeren; dee-
chevaux exigent beau- ze paarden vorderen zeer
coup de ménagemens veel oplettenheid en zorg
& de foins de la part van den kant der voer-
des conducteurs. lieden.



X *5:X
-3b r^i 84, ".: ' "84.- !
Aufli-tót qu'ils s'ap- Zo dra zy gewaar percevront qu'un jeune worden dat een paard cheval veut jeter, ils zich van den droes wil ■ le laifferont derrière la ontlasten, zullen zy het voiture , lui diminue- agter het rytuig zetront le foin & 1'avoine, ten , het voeder van qu'ils remplaceront par hooy en haver-vermindu fon 5c de l'eau blan- deren , waar voor zy zcche; lui feront manger melen en fchoon water du miel; & fur-tout, in plaats moeten geeven, s'il eft mouillé enrou- het zelve honig doen eete, ils auront bien foin ten, en vooral, - zo het de le fécher lorfqu'ils onder wege bezweet is feront arrivés, en le geraakt, zorgen dat het bouchonnant comme il by hunne aankomst wel faut par tout le corps, gedroogd wordt door het behoorlyk over' liet geheele ligchaam mee ecu ftroowisch te wryven.
Ils mettront fous la Zy zullen onder het
ganache une peau de onderfte kaakebeen- een
mouton, la laine en fchapenvel, met de wol
dedans; & files glan- naar binnen gekeerd,
des font douloureufes, leggen; en wanneer de
E



X 6*6- X
ils les frotteront avec klieren pynlyk zyn, deun peu de graifle. zeiven met een weinig imeer wryven.
86*. 86.
Ils auront foin de la- Zy zullen zorgen van -
ver fréquemment Pen- dikwils het opene der
trée des nafeaux avec neusgaten met een wei-
un peu d'eau qu'ils nig water te wasfchen,
feront dégourdir, s'il waarvan, zo het koud
fait froid; ils y ajou- zy, de kil benomen is;
teront auffi quelques ook zullen zy daar by
gouttes de vinaigre. eenige dróppels azyn voer, gen,
87. 87.
Si c'eft 1'hiverfe qu'il Wanneer het winter faffe mauvais tems, ils en flegt weêr is, zullen laifleront le cheval a zy het paard liever in de 1'auberge plutöt que de herberg agterlaaten als 1'expofer en route; ils het zelve onder wege feconformeront, a eet aan ongemak blootftelégard, a ce qui fera len; zy zullen zich ten dit ci-après ( Art. 122, deezen opzichten gedraa123,124). gen volgens hetgeen ver¬
der op Art. 122, 123 en 124 zal gezegt worden.



X 67 X
ï)e la morfondure, Van de verkouwdhéiiï.
88. 88.
Cette maladie eft la Deeze ziekte is het
fuite du refroidiffe- gevolg van eene te fchie-
ment fubit après la cha- lyke verkoeling op de
leur, c'eft un vérita- hette, dit is eene we-
ble rhume. Elle s'an- zenlyke yerkouwdheid.
nonce comme la pré- Ze ontdekt zich evpn als
cédente par la toux & de voorgaande door den
leflux par les nafeaux, hoest en de loozing door
maislesglandesdedef- de neusgaten, maar de
fous la ganache ne s'en- klieren onder het onder-
gorgent point. fte kaakebeen zyn niet verftyfd noch opgezet.
8p. 8p.
Les conducteurs met- De voerlieden zullen
tront en ufage tous les in dat geval alle de te
moyens indiqués pré- vooren aangeweezene
cédemment (Art. 84, middelen in het werk
86 & 87). Si latoüx ftellen (Art. 84, 86 en
n'eft pas trop feche & 87 ). Indien de hoest
trop forte, ils pour- niet te droog en te fterk
ront faire avaler de is, kunnen zy het paard
tems en tems environ van tyd tot tyd omtrent
un quarteron d'oxi- een vierendeel pond zui-
mel pur. vere oximel of azyn met honig gekookt ingeeven. E a



X «58 K
Df courhaturt. Van.de verjiyfdheid,
co. po.
• 4 eaafois cv - . : idife s'fttftfB sflgjp •
Cette maladie eft Deeze ziekte is ge-
ordinairement la fuite woonlyk het gevolg van de.l'excès du travail, eenenbuitenfpoorigenar& les chevaux qui ont beid, en vuurige paarde 1'ardeur en font den zyn daar voor meer plutót attaqués que ^les vatbaar als andere; den autresils fontdegoü- eetlust ontbreekt, ook tés, las, abatusj ils zyn ze vermoeid en neertouffent, battent du geflaagenj ze kugchen, flanc & jetent par les worden dampig en loodeux nafeaux. zen door de twee neus*, gaten.
91. S-1-
De l'eau blancheni- Schoon falpeterwate?
trée (Art. 19) F°ur CArt. 19.) om te drin-
boiflon, beaücoup de ken, veel honig, klistee-
miel, des lavemens ren met zemelwater, en
d'eau de fon, dure- rust, dit alles zal ge-,
pos, fuffiront fi la noegzaam zyn om de
courbature 11'eft pas verftyfdheid, zo die niet
confidérable. erg is, te geneezen.
zyn ze vermoeid en neer-



}• ?9 ):( l p?.; ' p*.
Dans cette maladie, In 'deeze ziekten zuicomme dans la pré- len de voerlieden even cédente fi les- ■ che- als in de voorige, wanvaux paroiflént foufFrir neer de paarden veel beaucoup, avoir la re- fchynen te lyden, be-
fpiration gênée, & de lemmerde ademhaling
la fievre, les condue- en koorts hebben, dezel-
teurs leur feront faire ven een of twee kleine
une ou deux petites aderlaatingen laaten doen
faignces (Art. do). (Art. óp.)
93- 3 P3-
Lorfqu'ils iront Wanneer de paarden
mieux & qu'ils ne pa- beter gaan kunnen, en
roitront plus être que ze nog maar alleen zwak
foibles, ils pourront fchynen, moeten zy die •
leur donaer le breu- den volgenden drank gee-..
vagefuivant; ils jetce- ven: namclyk, eengoe-
ronc une bonne pineée de vingergreep geftoote
de canelle eoncanee kaneel in een half pint
dans une chopine d'eau kookend water doen, het
bouillantc, retireront zelve van het vuur af-
du feu, couvriront, neemen, toedekken en
laifferontrefroidir, pal- koud laaten worden,
feront a travers un vervolgens door een lin-
linge , ajouteront une nen doek laaten doorzy- -
chopine de vin & fe- gen, daar een half pint E 3



X 70 X
ront avaler aux che- wyn by doen en zulk» raux malades. aan de zieke paarden in*
geeven.
De la morve. Van de fnot.
94. 94-
II n'eft pas rare a la Het gebeurd dikwil»
fuite des maladies dont dat men ten gevolgen
nous venons de parler, der ziektens van welken
fur-toutlorfqu-'elles ont wy gefprooken hebben,
été prifes trop tard, vooral wanneer ze te laat
négligées, oumaltrai- ontdekt, verzuimd of
tées, de voir les che- kwalyk behandeld zyn,
vauxdevenirmorveux. de paarden van de fnot ziet aangevallen. —
Nous ne parlerons Wy zullen hier over
ici de la morve que de fnot niet verder han-
pour indiquer aux con- delen, dan alleen om den
du&eurs les moyens voerlieden aantewyzen
de la reconnoltre &les waar aan zy die kunnen
précautions qu'ils au- onderkennen, en de voor-
ront a prendre enrou- zorgen die zy onder we-
te pour en garantir ge te neemen hebben om
leurs équipages. 'er hunne paarden van te bevryden.



X 7» X VS- 95-
Les chevaux mor- De paarden die de veux paroiflent jouir fnot hebben fchynen ged'une bonne fanté; ils zond te weezen, ze drinboivent & mangent ken en eeten wel en het bien , le poil eft lui- hair glimd. fant.
Les glandes de def- De klieren' onder het fous la ganache font onderfte kaakebeen zyn engorgées d'un feul aan de eene zyde gecótéj elles font atta- zwollen en verdikt, en chées & point doulou- aan elkander gehegt, . reufes; il coule par le doch niet pynlyk; uitliet nafeau du même cöté neusgat aan denzelfden une humeur d'un blanc kant loopt een groenachverdatre, qui paroit tig wit vogt, het welk claire, mais qui s'é- dun fchynt, maar het paiflit & s'attache for- geen dikker wordt en tement aux bords du zich aan de randen van nafeau oü elle forme het neusgat fterk vastune croute. hegt, alwaar het een
korst vormde II y a dans ce même In het zelfde neusgat nafeau, a la membra- aan het flymvlies ziet ne pituitaire un ou men een of meer kanplufieurs chancres qui kerachtige gezwellen, font fucceffivement die beurtelings wit, rood blancs, rouges & en- en eindelyk zwart zyn; fin noirs j cette mem- dat vlies is tevens rood E 4



)••( 7* ):<
brane eft rouge, en- en ontftooken. -~ flammée.
o<5. 96*.
II ne faut pas pren- Men moet niet voor
dre pour un ehancre, een kankerachtig gezwel,
corame on le fait fou zo als men dikwils doet,
vent, unepetiteouver- eene kleine ronde ope-
ture ronde qui eft au ning houden, die om laag
-bas de chaque nafeau; van - ieder neusgat is;
cette ouverture, quel- deeze opening, fomtyds
quefoisdoublé, eft na- dubbeld , is natuurlyk,
turelle, & fe trouve en wordt in alle paarden
dans tous les chevaux. gevonden.
91- 91-
Auffi-tót que les con- Zo dra de voerlieden
duóteurs reconnoitront aan een hunner paarden,
a Pun de leurs che- eenigen der verfehynze-
vaux quelques-uns des len die wy komen opte-
fymptömes que nous geeven, ontdekken, zul-
venons de décrire, ils len zy het zelve door
le feront vifiter par un iemand van de kunst laa-
homme del'art; & s'il ten onderzoeken; en in-
le condamne, ils fe dien die het afkeurd,
conformeront a ce qui moeten zy zich gedraa-



X 73 X
fera dit ci-après (Art. gen volgens het geen
"MO hierna op Art. 124 zal gezegt worden.
98. 98.
, Dans toutes les ma- In alle de ziektens
.ladies oü les chevaux waar in de paarden door
jetceront par les na- de neusgatenloozen,hoe
. feaux, quelques peu a weinig die ook uiterlyk
craindre qu'clles pa- fchynen • te beduiden te
rohTent, les conduc- hebben, zullen de voer-
. teurs auront toujours heden altoos in acht neer-
_l'attention de leur né- men van dezelven dik-
toyer fouvent le nez wils de neus met water
avec de 1'eau & du en azyn fchoon te maa-
vinaigre; de les faire ken; die paarden ook af-
manger & boire fépa- zonderiyk laaten eeten
rément; & même de en drinken, en zelfs hen.
leur mettre en route een korf aan de neus han-
un panier au nez pour gen , ten einde zy de
qu'ils ne jetent pas fur fnot niet op de andere
leurs camarades, ou paarden werpen, of dat
que ceux-ci ne les lé- deeze ze niet .oplekken
dient pas, comme il gelyk dikwils gebeurd. arrivé fouvent.



_ X 74 X 99- 99-
Ils ne fouffriront é- Zy zullen ook niet
galement pas, dans toelaaten, dat de hoef-
tous ces cas, que les fmits in alle deeze ge-
' maréchaux faflent des vallen prikkelende be- -
fumigations irritantes rookingen met genever-
avec des baies de gé- befiën,harst &c. te werk
nievre, de la poix- ftellen, welken zy bran-
réfine , &c., qu'ils den, en daar van de rook -
font brüler, & dont in de neusgaten doen
ils dirigent la fumée opftygen; noch dat zy
dans les nafeaux; hl het een of ander in die- -
qu'ils fourrent ou fou- zelfde neusgaaten ftee--
flent rien dans ces mê- ken of blaazen, vermits «mes nafeaux; toutes dit alles dikwils paarden ces pratiques font fou- de fnot doet krygen die vent devenir morveux geene de minfte over- des chevaux qui n'a- helling tot deeze ziekte — voient pas la moindre hadden, difpofition a cette maladie.
Des chevaux fris de Paarden die door de hettt chaleur. bevangen zyn.
IQO. I°0.
L'exécutiondespré- De nakoming van de camionsindiquées pour aangeweezene voorzor-



X 75 X
Pété (Art. ia & fui- gen in de zomer (Art.
vans) préviendra le 12.. en volgenden) zal plus fouvent eet acci- meestal dit toeval voordent, qui, d'ailleurs, komen, het welk daar d'aura pas de fuite, fi en boven van geen geles condudteurs veil- volg zal weezen, indien lent attentivement fur de voerlieden naauwkeuleurs équipages, & rig op hunne paarden lets'ils prennent prompte- ten, en indien zy dadement les précautions lyk de nodige voorzornéceffaires pour y pa- gen neemen om zulks rer. tegentegaan.
101. 101.
Dès qu'ils s'apper- Zo dra zy bemerken
cevront qu'un cheval dat een paard door de
fera pris de chaleur hette bevangen is , zul-
ils froteront le tour len zy den omtrek der
des nafeaux & les tem- neusgaten en de flaapen,
pes avec du vinaigre als mede de lenden, de
plufieurs fois, ainfi vier hoeven, en het bo-
que les reins, les qua- venfte van de bles dikwils
tre couronnes & le met azyn wryven; ook
deffus du toupet; ils zullen zy het paard ag-
le mettront derrière la ter het rytuig vastmaa-
voiture (Art. 43 ). ken (Art. 43.)



X 7<5 X
102. I02. ■
Arrivés al'auberge, Aan de herberg, of
ou dans 1'endroit ou de plaats waar zy ftille
ils s'arrêteront, s'il y zullen houden, gekomen
a de l'eau, ils le lave- zynde, moeten zy het
ront fréquemment a- paard, indien 'er water
vee l'eau & le vinai- is, daar mede en met
gre, ainü qu'il a été azyn verfcheiden maaien -
dit (Art. 13), & lui wasfehen, zo als op Art.
feront avaler de fuite , 13. gezegt is, en het ver-,
& a peu de diftan- volgens,' binnen weinig
ce, quelques bouteilles tyds , eenige fleschfen
d'eau & d'oximel in- water en oximel of ho~
diqués(Art. 20). nig met azyn, (op Art.
20. vermeld,) ingeeven.
103. 103.
Ils mettront devant Zy zullen het zui-.
lui de l'eau blanche ver water met falpeter-
nitrée (Art. 19), & zout gemengd voorzetten
lui donneront quelques (Art. 19), en het eeni-
lavemens avec de l'eau ge klisteeren met water
& un peu de vinai- en een weinig azyn zet-
gre; ils ne feront tié- ten; zy zullen de klis-
dir les lavemens que teeren niet laauw maa-
dans le cas oü l'eau ken dan ingeval het wa-
feroit trop fralche; ter als te koud ware; in
dans tous les autres alle andere gevallen zul-



X 7-7 X
«cas; ils les donneront len zy die koud, of na
froids, oufimplement dat de koude wat be-
dégourdis. nomen is, toedienen.
104. 104.
Ils ne feront faigner Zy moeten het paard
le cheval que quand niet doen aderlaaten 'dan
ils auront employé ces na dat zy deeze midde-
moyens pendant quel- len eenigen tyd zullen
que tems , & . feule- aangewend hebben , en
ment s'il nc parolt pas dan nog maar alleen wan-
mieux fe .portcr. neer het niet beter fchynt te worden.
105. 105.
La faignée fera pe- De aderlaating zal klein
tite & faite de préfé- zyn en by voorkeur aan
rence a la veine du de-halsader gefchiedenj
cou; il vaut mieux la het is beter eene kleine
faire légere & la répé- lating te doen, en die wan-
ter deux ou trois fois neer het nodig is twee
s'il eft néceffaire. of driemaal te herhaalen.
106. i 106".
Ils auront la plus Zy zullen zeer naauw-
grande attention a ce keurig acht geeven dat
que, dans ce cas, com- in dit geval even als in



X 7§ X
«ie dans le fuivant, le het volgende het zieke
cheval malade refpire paard de verfche lugt in-
un air frais, &ne foit ademd, en dat het^dus
pas par conféquent dans in geene warme ftal,
une écurie chaude, maar in een open hof bui-
mais dans une cour a ten de zon, of in een
rabridufoleil, oüfous loots of wagenhuis ge-
un hangard ou une re- plaatst wordt c,Art. 39,) afife (Art. 39).
Des coups-de-fang. Over dm hartvang. ,—
107. 107.
Ce que 1'on appelle Het geen men de hartcoup-de-fang n'eft abfo- vang noemt is volftrekt lument que 1'accident niet anders dan het zelfdont nous venons de de toeval in den hoogften parler, porté a fon plus graad, waar van wy zo haut point; il eft éga- even gefprooken hebben; lement la fuite de la het zelve is insgelyks het grande chaleur & d'u- gevolg van de groote ne nourriture trop a- hette, en van een al te bondante pendant eet- overvloedig voeder gete même chaleur. C'eft duurende die zelfde hetvéritablement Yapo- te. Zulks is inderdaad p/exie. eene beroerte.



X 79 X
io8-. zoS.
Les conducteurs De voerlieden kunnen pourront donc préve- dus de hartvang, waar nirles coups-de-fang, door meest altoos de qui tuent prefque tou- paarden fterven , voorjours les chevaux, en komen, door geduurenménageant la nourri- de de groote zomerhetture & le travail pen- te fpaarzaam te voededant les grandes cha- ren en te laaten werken; leurs de 1'été (Art, door aan de paarden 03) ; en leur donnant fomtyds geweekte zequelques repas de fon melen (Art. 17.) en zuimouillé (Art. 17), ver water met azyn 8e de l'eau blanche (Art. 18.) te geeven; vinaigrée (Art. 18); en door ze niet lang agen ne les lahTant pas ter een met het vol gatirer de fuite a plein reel en uit al derzelver collier & felon toute kracht te laaten trekleur ardeur, mais en ken, maar door ze te les ménageant & les fpaaren en van tyd tot laiflant reprendre de tyd te laaten uitblaazen, tems en tems.
i°9- 109.
Lorfque 1'accident Wanneer dit toeval
auralieu, ilstacheront plaats heeft, zullen zy
d'en prévenir les effets tragten de doodelyke
moreels, en employant uitwerkzels daar van
en door ze niet lang ag-



X 8° X
très-promptement & voortekomen; doorliettrés -abondamment les zeer fpoedig en dikwils _ moyens indiqués ch gebruiken van de hier devant (Art. 100 & voor opgegeevene mid* fuivans); ils laveront delen (Art. 100. en vol-, toute la tète avec Feau genden ); zy zullen zon-& le vinaigre, fans- der ophouden degeheele difcontinugr; 11 le che- kop met water en azyn val a mangé depuis wasfchendndienhetpaard: jeu, & s'il y a de la binnen kort gegeeten.chicorée fauvage dans heeft, en ?er wilde chi- le lieu, ils en feront corey te bekomen is, bouiUir quelques poi- zullen zy daar van eenignées dans une chau- ge handenvol in een ke-' dronnée d'eau, paffe- tel water doen kooken, ront a travers un linge, het zelve door een lin-& lui feront boire nen doek laaten doorzyquand clle fera refroi- gen , en wanneer het die; ou ils lui feront koud geworden is zulks boire, a plufieurs re- ingeeven; of zy zullen prifes, une bouteille het paard, verfcheiden de vin étendue dans reizen, eene fiesch wyn quatre ou cinq bou- onder vier of vyf fleschteilles d'eau, avant de fen water vermengd doen le faire faigner, pour drinken, voor en aleer débarraffer Feftomac; dat zy het doen aderlaafi, au contraire, il y ten, ten einde de maag a long-tems qu'il a te ontlasten; zo het inmangé , ils feront tegendeel lang geleden is. bouillir quelques poi- .dat. het paard gegeeten.



gnées d'ofeille, com- heeft, moeten zy eenige me la chicorée , & fe- handen vol zuuring even . Tont boire cette eau als de chicorey doen koo* . très-fouvent. S'il n'y ken,en dit water dikwils a point d'ofeille, ils aan het zelve laaten drindonneront feulement ken. Indien men geen Toximel (Art. ao). zuuring heeft, moet men
alleen azyn met honig 3- gekookt geeven (Aru
ao.)
110. I10«
C'eft fttf-tout dans Het is vooral in dit,
ce cas, -ainfi que dans even als in het voorige,
le cas précédent,qu'il geval noodzaaklyk, om
faut empêcher les ma- aan de hoeffmits te be- -
réchaux de donner des letten dat zy verhittende
breuvages échauffans dranken met wyn, ka-
faits avec le vin, la neel , nootemuscaat ,
canelle, la mufcade, gember &c. aangemaakt,
le gingembre , &c on aan de paarden geeven.
doit plutót efpérer la Men moet veeleer de ge-
guérifon de 1'emploi neezing van het fpoedig
rapide & continué des en aanhoudend gebruik
. moyens indiqués, que der aangeweezene mid-
de la multitude de delen verwachten, als
breuvages & de po- wel van de meenigte
tions qu'on emploie dranken of geneesdran-
dans ces cas, qui, le ken die men in dit geval
plus fouvent, ne fer- gebruikt, en welken F



ft 8a X
««'ent qu'k tuer plus meestal nefgehs toe die- .
promptement les che- nen dan dm de zieke .
vaux malades, paarden des te fpoediger
te doen fterven.
II en eft de même Even eens is het met
des fortes faignées dans de fterke aderlaatingen
ces maladies j elles in deeze ziektens gele-"
tuent prefque toujours gen; deeze zyn byna al-
"fur-le-champ, ou peu toos van eenen onmidde-
de tems après, ceux lyken dood verzeld, of
a qui on les fait. de paarden fterven wei",
nig tyds daar na. —
liifj m ffitoov » " T{ ' te b; -•• " -"i-O
Des tranchies. " Over de buikpyn*
kir; ui*
Les tranchées font De buikpyn worde
principalement occa- voornaamelyk veroor-
fionnées, 1°. paree zaakt. i. Door dat de
que les chevaux ont paarden heet zynde, koud
"bu de l'eau froide ou of raauw water gedron*
crue ayant trés chaud. ken hebben. 2. Door
ft°. Paree qu'ils ont dat ze te veel of te gul-
trop mangé, ou trop zig gegeeten hebben. 3.
goulument.33. Par des Door winden. En 4.
vents. Et 4'". enfin, eindelykdoorontfteeking
par 1'inflammation des in de ingewanden, het
inteftins; c'eft ce qu'on geen men buikpyn met ont",
appelle tranchées róu- ftetking noemt.



H 83 H
Ut, 112.
1°. La première ef- i. De eerfte foort van
pece de tranchées fe buikpyn wordt gemaklyk
guérit facilement; on genêezen; men geeft het
fait avaler aU Cheval paard eene flesch heete
une bouteille de vin wyn-in j men wryft het
chaud, on le bouchon- met een ftroowisch, men
ne,. on .le couvre, Sc dekt het zelve .en men
on le promene. leid het zagtjens om.
iiS* *'3-
2">. Celles qui font 2. Die buikpyn welke
dues a Findigeftion font door eene kwaade fpys-
plus difficiles a gué- verteering veroorzaakt
rir; les conduéteurs wordt is ongemaklyker
tacheront de fe pro- te geneezen; de voeïlie-
eurer quelques plantes den zullen tragten om
aromatiques, telles que zich eenige geurige krui-
.lafauge, Fabfinthe ou den als falie, alfem of
la camomille, & ils en kamille te verfchaffen , -
feront une boiffon, en daar van eenen drank
comme nous Favons toebereiden, zo als op
indiqué (Art. 108); Art. 108. gezegd is; of
ou ils fe conformeront zy zullen zich gedraagen
a ce que nous avons volgens het geen door
prefcrit dans ce même ons op het zelfde arty-
Article pour débarraf- kei, ten opzichten van
fer Feftomac. het ontlasten der maag,,.
is voorgefchreeven. F a



):( *4 X
Ils donneront auffi, Zy zullen ook, na dat après avoir vidé le che- het paard gezuiverd is , val,plufieurs lavemens eenige kksteeren met ze- avec Feau de fon & meiwater en keukenzout le fel de cuifine; ils zetten; ook moeten zy bouchonneront fous le het zieke beest onder de ventre & feront pro- buik met een ftroowisch mener doucement le wryven, en het zagtje» -* malade. laaten wandelen.,—*
II eft très-impru- Het is in dat foort van dent, dans ces fortes buikpynen zeer onvoordetranchées, de faire zigtig om de paarden te courir & galopper les laaten loopen en galopchevaux, fur-tout a- peeren , vooral na dat — prés leur avoir fait ava- men dezelven de dranier les breuvages; ces ken heeft ingegeeven; courfes, qui font ce- die ritten, welken echpendant toujours re- ter altoos aanbevolen commandées, occa- worden , veroorzaaken fionnent fouvent la dé- dikwils de fcheuring van chirure de 1'eftomac, de maag, eneenen fpoe& une prompte mort. digen dood.
On doit fe garder Men moet zich ook _ auffi de la faignée, voor de aderlaatingen _ cette opération eft or- wachten, dewyl die in . dinairement mortelle zodanige omftandigheid dans cette circon- gewoonlykdoodelykzyn. ftance.



'ï 14*
3°. Les tranchées 3. De buikpynendoor
de vents ont lieu lorf- winden veroorzaakt, ont-
que les animaux ont dekken zich wanneer de
mangé trop de fourra- beesten te veel nieuw
ges nouveaux (Art. voeder, gegeeten heb-
122. ). ben (Art. 122.)
On emploiera d'a- Men zal dadelyk die
bord les moyens que middelen te werkftellen,
nous venons d'indiquer welken wy zo aanllonds
dans 1'article précé- in het voorig artykel heb-
dent; s'ils ne produi- ben opgegeeven; en in-
fent pas affez promp- dien dezelve niet fpoe-,
tement 1'effet qu'on en dig genoeg van die goe-
attend, on fera fon- de uitwerking zyn, wel-
dre une once de fel de ke men ;er van'1 ver-
nitre dans un peu d'eau, wacht, zal men een on-
on ajoutera un demi- ce falpeterzout in een
feptier d'eau-de-vie & weinig water doen fmel-
on fera avaler; on ten , daar vier pinten
donnera des lavemens brandewyn by doen en
d'eau froide dans la- zulks ingeeven; ook zal
quelle onaura auffi fait men klisteeren van koud
fondre du nitre. water zetten , waar in men ook falpeter heeft doen fmelten.
Onpeut donner auffi Men kan al mede vier
un demi-feptier d'eau- pinten brandewyn, waar-
de-vie battue avec une onder een half pond olyf F 3



X 86 X
demi-livre d'huile d'o- of andere ■ nieuwe olie live ou d'autre huile gemengd is, ingeeven. nouvelle.
Le bouchonnement Het wryven met een1 & la promenade font ftroowisch, en het wanégalement beaucoup delen ryden zal insgede bien. lyks veel goeds te weeg
brengen.
115. ii5'
40. Dans les tran- 4. In de buikpyn met
chées rouges, il fau- roode loop gepaard, zal
dra faire boire beau- men veel zemelwater of
coup d'eau de fon ou laauw water met witte
d'eau de guimauve tie- maluwe , benevens azyn
de, avec 1'oximel, & met honig gekookt, te
donner fouvent des la- drinken geeven, en dik-
vemens de la même wils klisteeren van het
eau avec du fel de ni- zelfde water met falpe-
tre. terzout zetten.
On fera faire une Men zal een of twee
ou deux petites fai- kleine aderlaatingen bin-
gnées a peu de diftan- nen korten tyd doen, en
ce, & on répétera, zulks herhaalen zo het
s'il n'y a pas de mieux. niet beter wordt.
Ilfautéviterdedon- Men moet wel verner dans ces tranchées myden van in deeze buikdes breuvages échauf- pynen verhittende dranfans que nous avons ken te geeven, waar van



X *7 X
'dé> défendu plufieurs wy het gebruik reeds zo
fois dans le cours de dikwils in dit onderricht
cette inftruftion (Art. verboden hebben (Art,
ii, iop, &c.) 11 f ie0' &c0
n<5*. i*6'
Dans toutes les tran- In alle de buikpynen, ofeéès, & principale- en voornaamelyk in deement dans celles-ci, il ze, moet men de paar-: faut faire une bonne den eene goede legging litiere fous les chevaux van ftroo bezorgen , en & les laiffer fe cou- ze laaten flaapen en rolcher & fe rouler tout len zo als zy willen j het aleur aife; c'eft une is eene nuttelooze wreedbarbarie inutile & mê- heid, en dikwils zelfs geme fouvent dangereu- vaarlyk, om hen zulks fe de les en empêcher door zweepflaagen te a coups de fouet, beletten, zo als men gecomme on le fait ha- woonlyk te werk gaat, bituellement.
De la ritention d'urine. Over de opfiopping van de pis,
117. H7-
Cette maladie arri- Deeze ziekte vertoond
- ve lorfque les conduc- zich wanneer de voerlie-
teurs ne s'arrêtent pas den niet ftil houden, als
auand les chevaux fe de paarden willen {tallen., F 4 "



X 88 X
préfententpoururiner; of wateren; of wanneer
ou quand ils n'ont pas zy niet in acht neemen
1'attention de s'arrêter om van tyd tot tyd eens
de tems en tems pour optehouden , ten einde
leur en laiiTer la li- dezelven daar toe de ge-
berté. legenheid te verfchaffen.
II faut les vider, Men moet ze buikzui- •
donner des lavemens veren , klisteeren van
tiedes d'eau de fon ni- laauw water met gefal-
trée, les bouchonner peterd zemelwater gee-
fur les reins & fous le ven, ze op de lenden en
ventre, remuer une onder den buik met een
bonnelitiere fous eux , ftroowisch wryven, ee-
& les piper de tems ne goede ftrooijing on-
en tems. der dezelven bezorgen ,
en van tyd tot tyd eens
fluiten.
ïi8, 118.
On fe gardera bien Men zal zich ook in
encore, dans ce cas, dat geval zorgvuldig
de mettre du poivre wachten om peper in
dans le fondement'ou het fondement of in de
fur le bout du mem- fchaft te doen; of daar
bre; ou de foürrer in een prey te bren-
dans le canal de celui- gen, of een bieslook die
ci un poireau, ou une daar mede bedekt zou
ciboule qui en feroit zyn; desze praktyk is
couvert; cette pratique even zo gevaarlyk als die



X 8p ):(
efttout auffi dangereu- welke wy reeds verbo
fe que celles que neus den hebben, avons déja défendues.
Du dlvoiement ou diar- Over de buikloop* rhit.
119. IJ9-
Le dévoiement a De paarden zyn aan
lieu lorfque les che- de buikloop onderhevig
vaux boivent outre wanneer zy des zomers
mefure dans 1'étéj ou boven maate veel drin-
lorfque, dans 1'hiver, ken; of wanneer des win-
la fueur eft arrêtée ters het zweet eensklaps
tout-a-coup par la pluie door de regen of fneeuw
ou la neige; ou enfin belemmerd wordt j of
lorfqu'ils boivent de eindelyk wanneer ze hard
l'eau dure & crue ou en raauw water drinken
qu'ils mangent trop of te gulzig eeten, goulument.
120. "O-
Les conducteurs di- Du voerlieden zullen
minueront ou retran- sis dan eenige reizen het
cheront 1'avorne & le voeder van haver cn höoy
foin pendant quelques verminderen of daarmee
repas, & feront boire oph rtlden , en fchoon
de l'eau blanche un water dat een weinig
peu fid.ee: ü les che- gezouten is laaien drinF 5



ratst ne font pas mala- ken; indien de paarden*
des d'ailleurs, & ne verder niet ziek zyn, en
paroiflent qu'affoiblis maar alleen door de ont-<
par 1'évacuation, ils lasting verzwakt fchynen,
leur feront boire une zullen zy ze eene flesclt
bouteille de vin, dans wyn, waar in een half
laquelle ils délayeront loot geftoote kaneel ge-
deux gros de canelle mengdis, ingeeven. éh poudre.
Des efforts. Van de fchcurïng der ade-r ren ef uttfpanning dqfr zenuwen,
iai. jai,
Cet accident arrivé Dit toeval overkomt
aux chevaux qui tirent aan de paarden wanneer
avec trop d'ardeur, Sc ze al te yuurig in het
fur-tout en montant. trekken en vooral in het
beklimmen van hoogtens
zyn.
Dès - que les con- Zo dra de voerlieden
dutteurs ■ s'apperce- gewaar worden dat een
vront quel'un des tefti- der ballen, of alle bei-
* cules, ou tous les deux den opzwellen , zullen
enfleront, ils ne laiffe- zy het paard niet meer
ront plus tirer le che- laaten trekken; zy zul-
val; ils laveront les len de aangedaane dee-
parties malades fré- len dikwils met water en



3:0 oi ):C
quemment avec 1'eau azyn, of wateren zout &-re vinaigre, ou-l'eau wasfchen, en ze naai?' falét, & le menerbnt het water brengen indien a Peau sr*ÏI y en a, & men zulks by de hand s?il nfe fait pas trop heeft, mits dat het echfroid; l'hiver ils fe- ter niet te koud zy; de* font tiedir celle dont winters zullen zy het wails fefervironï; ils don- ter waar van zy zich beneront de 1'eau blan- dienen laauw maaken; che & quelques lave- zy zullen aan dezelven mens nitrés, & frot- fchoon water en eenige teront les reins de tems klisteeren met falpeteren tems avec l'eau- water geeven, en ook de-vie. van tyd tot tyd de len¬
den met brandewyn wryven.
J) esfourragesnouveaux. Over het n'teime voeder.'
XII. 112.
Lorfque les conduc- Wanneer de voerlie-
teurs ne trouveront den in de herbergen geen
dans les auberges que ander dan nieuw voeder
desfourragesnouveaux zo van hooy, ilroo als
en foin, paille & avoi- haver kunnen bekomen,
ne , ils les ménageront zullen zy hunne paarden
a leurs chevaux, at- daar mede fpaarzaam
tendu les tranchées voederen, uit hoofde
qu'ils peuvent leur oc- van de buikpynen die



y.c 9> K
cafionner(Art. 114); daar door kunnen verils ne leur laifferont oorzaakt worden (Art. pas manger de luzer- 114.); l7 ZUuen dezek ne en vert. ven geen groene fpaan-
fche klaver te eeten.
geeven.
Ils préviendront les Zy zullen de toevallen, accidens, en mêlant die hier door te wege un peu de fel bien gebragt worden, voorkoégrugé dans 1'avoine; men , met een weinig en en mettant dans leur wel klein gegruist zout boiffon , ou en en ar- onder de haver te menrofantla pai'lle & lefoin gen, en zulks onder het (Art. 8). drinken te geeven, of
daar mede het llroo en het hooy te befproeijen (Art. 8.)
ÜONCLUSION. BESLUIT.
123. 123.
L es conducteurs per- D e voerlieden zullen fifteront dans 1'emploi met het gebruik der aandes moyens indiqués geweezene middelen in dans cette inftrudtion, dit onderricht aanhoudt n'auront recours aux den, en geen toevlugt maréchaux que pour tot de hoeffmits neemen les maladies dont il dan alleen in ziektens



}:C 93 *C
•fï'ell point parlé ici, waar van hier niet geou dans les cas oü les fprooken is, of in die accidens feroient alfez gevallen waar in de toe* graves pour faire crain- vallen zwaar genoeg zyn dre pour la vie du che- om voor het leeven van val; mais nous leur af- het paard te doen vreefurons que s'ils fe con- zen; maar wy verzekeforment ftriótement ren hen dat zo zy zich aux précautions que ftiptelyk volgens de voornousleur avons indi- zorgen gedraagen die quées, ces cas feront wy hun hebben aangetrès -rares. weezen, als dan die ge¬
vallen zeer zeldzaam zullen voorkomen.
Néanmoins, s'ils font Wanneer zy zich ech-'
dans un endroit oü il y ter op eene plaats be<-
ait un artiffce vétéri- vinden alwaar een' be-
naire inftruit, ou un kwaam paardendoctor,
maréchal dont la ré- of een hoeffmit die met
putation foit bien éta- lof bekend is, gevonden
blie, ils auront fur- wordt, zullen zy dade-
le-champ recours a lyk tot een van deeze
fes lumieres. hunnen toevlugt neemen.
125- I25S'ils laiffent des che- Zo zy paarden onder



X 24 X
vaüx en route, ils wege moeten agterlaai
prefcriront aux auber • ten, zullen zy aan de
gilles la nourriture qui herbergiers het voeden
4oit leur être donnée, voorfchryven, dat aan de»
qui fera moins confi- zeiven gegeeven, most
dérable & moins nour- worden j het geen -veel
TilTante que fi le che- minder, en ook minder
ral étoit en bonne fan- voedzaam zal moeten
té; c'eftordinairement zyn dan of het paard
de la paille, du fon, volkomen gezond was}
très-peu de foin •& het zal gewoonlyk in
d'avoine. ftroo, zemelen, en zeer
weinig hooy en haver
beftaan.
120*. 116.
Si le cheval refte '" Wanneer ' het 'paard
confié au foin d'un aan iemand van de kunst
homme de 1'art, ils toevertrouwd blyft, zul-
lailTeront afaprudence len zy aan deszelfs-voor-
k prefcrire la nourri- zigtigheid overlaatén om
ture qui lui fera con- het voedzeh voortefchry-
venable, eu égard a -la ven, dat voor hét zelve,
maladie dont il fera in die ziekte waar van
.affeété. het is aangetast, diens-' tig is.
FIN. EINDE.



Tüy den Uitgever deezes, zyn nog maar 25 Exernpl. te bekomen van de tweede Druk van de Nederlandsche Stalmeester, of grondige onderrichting van al het geene betrekking heeft tot het kennen, toornen, zadelen, bejlaan en onderhouden der Paarden: voorts tot de Rydkonst of de wyze, hoe de Paarden gedresfeerd en tot allerley gebruik afgerigt moeten worden, en byzonder, om hunne Schoonheden, Gebreeken en Ziekten te leeren kennen, en dus een volkomen befchryving, van alle de uiten inwendige deelen van het Paard, de behoedmiddelen om hunne Ziektens voor te komen en de Middelen om derzelver Ziektens en Ongemakken te herftellen, en ein« delyk eene bondige Verhandeling over het Fokken en Aankweeken der Paarden, opgefleld door L. W. F. van Oebschelwitz , Adjudant onder Oranje-Vriesland Caval* lery, 1 deelen met pl. a ƒ 3 - 12 - 0.