Gi t c uii. II E R O D E S
E N
MARIAMNE,
TREURSPEL.
DOOR
hTAROE L E S C A I L J E.;
Te AMSTERDAM, bi J. HELDERS en A. MARS, in de Nes. 1791. $Iet Privilegit,






O V
H E R O D E S
E N
MARIAMNE.
Ti
j-'e traanen hangen aan den *diademè: en 't bloei Legt nergens liever als op koningklyk fcharlaken.
De rouw zet gaeren in een gulden laars haar voet, Eu zoekt een wedergalm in hoogverwulfte daken. . Dit toonde kataryn, op treurftofïe afgerecht, Iiiagamemnon, die, terwyl hem tot Myceenen,
Den ftaatfytabbaard aan de fchouder wierd gehecht, Zyn ingebeelde vreugd zag, opeen wenk, verdweenen.
Dit toonde zy in den ontroerden genserik; Die, voor een korte poos, gelukkig, 's minnaars laagen, ■ En 's muiters driften moest verzwelgen, en, met fclirilc, Twee moorden zien in't hof van het verdeeld Karthage.
Eerlang bevestigd zy dit met een Poolfche vorst, Met wenselaus; die verliest zyn beide zoonen
Jaagt hy de zachtheid van een vader uit de borst, Om 's rechters hardheid, in de broedermoord te toonen.
Maar, nimmer fchreef zy dit met kostelyker int Als mariamnes bloed, op de tooneelpylaaren;
Terwyl zy den Tieran, verbolgen en ontzind, En raazend,doorberouw, brengt weder aan'tbedaaren.
Het
* Betekend een Banden Hoof'djieraad'der aaloude Koningen.
i



Het zuiver bloed fpreekt hem met purpre woorden.ai Zoteder, dat ook zelfs de aanfchouwer wordbewoa
Om m ar i amne met zyn traanen, by te ftaan, Hy zit en krimpt van fchrik, en fteend van mededoge
Wie ziet dan kataryn, uw herzen fchildery, En roept (hoe zeef de Nyd daar tegen tragt te kryte:
Niet vol verwondering gulhartig uit, met my: Watgrootfcher Printe! dien moet vuur noch water flyte
Ja, daar de Tyd het beeld beet van 't vermolmd panne* Het geen Apelles op de blyde tong deé leeven
Van die de kracht kon van een vait en ftout pinfeel Herodes zy voor een gantfche eeuwigheid gefchreve
Dit Letter beeld zal, in der Mufen tempel ftaan
Als verf en bord al zyn verfleeten en vergaan.
L U D. SMID S: M. ]



De Gecommitteerden tot de zaken van den Schouwburg hebben , volgens Oflroy door Hunne Ed. GrootMog. de Heeren Staten van Hollanden Westvriesland, (den eerden November 1787, aan hen verleend, het recht van deze Privilegie, alleen voor den tegenwoorfigen druk van HERODES en MARIAMNE, Treur/fel, rergund aan j. helders en a. mars.
Amfleldam, den 1 Augustus 1791.
Geen Exemplaren zullen voor echt erkend worden tfan die door één* der Heeren Gecommitteerden onder.eekend zyn. ^^ -^^
VER-



VERTOONERS.
HERODES.
MARIAMNE, Cemaaiinne ~)
„ 4 „ \ van Herodes.
SA LOME, Zuster ~>
ALEXANDRA, Moeder van Mariamne.
PHERORAS, Broeder "j
SOHEMUSiHofie/lierder }van Her odes.
JUDAS , Schenker J
Dl NA', Staatjuffer van Mariamne.
T H A M A R , Vertrouwde van Salome.
T H AR E S , Hoofdman der Lyfwacht.
NICANOR, Kamerdienaar van Mariamne.
BENJAMÏN, Edelman van Staat van Alexandrz.
NA RB AD.
JOZEF.
6IPIER.
TWEE RAADSHEEREN. Z.YFWACHT EN GEVOLG.
Het Tooneel is te Jeruzalem , in 't hof van Herodej



H E R O D E S
E N
MARIAMNE.
T R E U R S P E L.
EERSTE BEDRYP. EERSTE T O O N E E L.
MHERODES, fchielyk ontwaakende. oeijelyk Geipook! dat al myn rust durft ftooren , Vernieuw uw ureede reên nooit wederaan myne ooretij Ga daar 't is eeuwig nacht; nacht vol van nyd en haat! Laat al te vloeken op myn leeven , kroon en fhat: 'k'Veet, zonderu, de kunst van volk'ren te regeeren , En iaat myn ryksgezag bepaalen, noch braveeren. 't Geluk heeft san myn troon te vast een grond gelegt, Om 't leed te vreezen dat uw afgunst my voorzegt, 'k Zal met deze arm myn kroon belchermen op myn hairen, En 't krygsgeluk my voor alle overval bewanrtu. Maar, hoe! i!< zweet van angst, myn kracht is afgemat. 6 ! Welk een ftryd heb ik in deze flaap gehad , Om uit den doolweg van zo naar een droom te koomen ! Waar door ik ben van fchrik engraml'chap ingenoomen. Myn Lyfwacht. -
A4 TWEE-



8 [HERODES EN MARIAMNE, TWEEDE T 0 O N E E L. HERODES, THARES, Hoofdman der Lyfivhact. THARES.
W at 's uw wil, Mvnheer? HERODES.
Qa daatlyk heen... Maar, 'k zie Pheroras en Sohemus herwaarts treên.
BERDE T 0 0 N E E L.
HERODES, PHERORAS, SOHEMUS, THARES.
HH E R O D E S. elaast
SOHEMUS. Watfmart, d Vorst! wat fchrik ontroerd uw zinnen! Wfe kan uw w kk're inoed vervaaren ? wie verwinnen? Welkeen zwaarmoedigheid (beeld in uwaangezigt?
PHERORAS.
De droeve duisterheid wyVt pas voor 't blyde licht, Dat groet al 't aardry k met een aangenaame morgen, En ik zie reeds uw ziel ontrust van rngst en zorgen , Daar gy in vreê b^zit een onbepaald gebied. Watfchielyke oorfprong fcbiep uw onverwacht verdriet? Men zei dat gy noch ruste , als ge in het hofliet hooren Een naar geroep.
H E R O D E S.
'k Beken , ik kon myn fchrik niet fmooren. 'k Ren fchielyk en ontroerd zo dsatelyk ontwaakt, Door zulk een naar gezicht, dat my bekommerd maakt, En myn verbaasde geest veel rampfpoed komt voorfpellen.
PHERORAS.
De banglte droomen, die men denken kan of melden,
Be-



TREURSPEL. a
Behoorden nooit uvv ban metsnglren reoverlaan ; pat heldenhart. 't geen elk dwhif t door zyn oorlogsdaan, En nnuner vreest, maar tait de grootfte ly Isgevaaren. Pit zyn gezichten . dit voor eeuwen lang al waar en Bedriegereijen , vol van ingebe< 1de fchrik.
HtRODtS.
Die droom benaauwt myn ban; op ieder ogenblik Sfihynt myn verbeelding hem voor myn gezigt te maaien, Metal de afgryslykh'eén en het gevolg dier kwaaien. Wat wacht ik ramp op ramp uit deze ontfteltenis.
PHERORAS, Wie weet iets zekers van 't geen nog toekoomende is?
HERODES.
Als onze broeder, die getrouwe J ging verlooren , Door't ongelukkig iot zyn s leevens eind befchporen s Wierde ik geu a. rfchuwd van zyn ongeval en nood,. Él opeen zelve u ys v.rwittigd van zyn dood ; ■'' Ik zag op de oever der Jordaanllroom de ys'iyJtheden, Die my voor at 't verhaal dier droeve tydjng d eden; De gnntfche waireld wotd reeds voor myn hart te bang, Daar ik gedreigd word meteen droevige ondergang.
SOHEMUS.
Hoe' zal uw dapp're ziel, uw oorlogsyverbeeven , En fchrikken voor een droom? gy, die, zo hoog ver» heven,
Kund de onwaardeerb're vrucht van uw onfterPlykeeer Gerust genieten, daar't geh.k u vo'gt, Mynheer.
H ERODE S.
Ik zal met deze droom , 't ieed dat ons fchynt befchooren, En de oorfprong van myn fchrik en vrees u laaten hooren... Maar, Salome koomt hier van pas, zy zal misfchien, Met harre fcbrand're geest, 't verborgen kunnen zien Van dit gezicht, dat ftouf myn ftaat dreigde en myn leeven.
A5 FIER-



ïoHERode;s en mariamne,
VIERDE T O O N E E L.
HERODF.S, SALOME, PHERORAS, SOHEMUS, THA RES.
HS A L O M E. oorde uw verbaastheid, die my herwaards beeft gedreeven, (Maan, En wensch de omftahdigheên van 't nacbtfpook te verSchoon 't vaak bevonden wierd een yd le wind en waan , Waar van men eindelyk zich zelve vind bedroogen, Wanneer de rede trekt dc nevels van onze oogen.
H E R O D E S.
Hoor dan, manrftoor my niet in 't droevige verhaal. Wanneer het daglicht liet zyn glans van 's hemels zaal Op 't kwynende aardryk zien, de zon langs deooster» kimmen
Uit z^e verryzende , de dampen op deê klimmen Naar onze zinnen, als de droomen met meer licht, En minder duisterheid voorkomen ons gezigt, Vond i!c my zelf, na veel verwarringen en wegen , In 't ankelykfte bosch ter zyden 't fpoor gelegen , Hetwelk een woonplaats van de vrees èn droefheid fcheen, Waar in een heefche (tem brak door de fchaduw heen, Die Mariamne riep met doodelyke zuchten; 9k Vloog, daar ik de oorfprong dacht te zien van die geruchten.
Op 't fpoor der liefde, die myn blaakende yver bood Zyn vleugelen te leen in deze bange nood , Om haastigerte zien dat pronkbeeld aller vrouwen; 'k Wierd aan een poel gebragt, affchuuw'lyk in't aanfchouwen,
Wiens bleeke water was gantsch rood geverfd met bloed! Een felle donderdag , zo fchrik'yk als verwoed, Viel uit den hemel, van de blikfem voortgedreeven! Al't aardryk loeide,en fcheen tefcheuren onder'tbeeven.
Aan



TREURSPEL. n
Aan deze poel, omringt van wanhoop, angst en fchrik, Noch ryst my 't hair ten berg op ieder oogenbiik, Is Ariftobulus voor myn gezigt verfcheenen.
SALOME.
Op dit verhaal is myn kloekmoedigheid verd weenen. Dir's geen gemeene droom , óneen! ik leefde niet Zo die verfchyning my waar in uw plaats gefchied.
SOHEMUS. Het is, en blyft een droom.
PHERORAS.
De oroomen, die vervaaren...
HERODES.
Ach! hoor het overige, en wil u dan verklaaren ; Ik zag zyn hoofd hier niet met's koning» hoed verfierd, Noch met die pracht gelyk hy 't hoogfeestheeft gevierd, Wamieier hy 't Joodéhdom kon met zyn glans behaagen, 't Geen hem toejuichte dat hy waardig was te draagen, Om zyne heerlykheid, de myter en de kroon : Ik zag in hein niet meer dat jeugdelyke fchoon! Zyn ftem dee eindelykmy kennis van hem krygen, 't Was of hy eerst fcheen uit het water op te ft ygen , Zyn ligchaam was heel dik van 't ingezwolgen nat, En 't hair hing om zyn hoofd verward en vuil beklad: Zyn oogen , welkers vuur geblnscht was van de ftroomen," Waar uit de dood had zo veel vriend'lykheid genoomen, Befchouden noch , zo't fcheen, het ongenaakbaar licht: *t Geronne en vuile bloed lag op 't fchoone aangezigt; Zyn mond, hoe vast geklemd, heeft echter zich ont« flooten,
En op myn hoofd een vloed van last'ren uitgegooten: ! Met'welkeen wreed verwyt vermengde hy, heel naar, Een ftroom van bloedige fcheldwoorden door elkaar, En dorst myn hart met veel vervloekingen beftryden , My geevende de fchuld van zyn, en 's vaders lyden , En 't kwaad van de oorelog, by ons gevoerd voorheen : ly 't eiudis hy zo ver van' t fpoor der pligt getreên,
Dat



ïa HERODES EN MARIAMNE,
Dathy, om my te (laan , zyn arm beeft uitgefteeken , Maar, ali ik met myn hand dacht deze fpyt te wreeken , Vond ik, in plaats van hem, niets als een yd'le lucht En dus vermoeid van vrees en fchrikk'lyke ongenuchts Kwam ik , al fchreeuwende, uit myn bange flaap te ontwaaken.
Helaas! wat dunkt u van deze ongehoorde zaaken ? Wat zegt nu,- Saloine ?
SALOME.
Ik ben 'er van ontfteld.
PHERORAS.
Myn hart voeld, van uw vrees, zich zelve in zorg bekneld,
SALOME.
Dit '$ een waarfchuwïng van de hemel u gezonden.
SOHEMUS.
De hemel hield zyn magt nooit aan een droom verbonden.
H E R O D E S.
Zy houd nochtans myn geest bekommerd en verward. SALOME.
Uw ftaatword licht gedreiad me' nieuwigheid of fmart.
HERODES. (ren. 't Geen's hemels voorbefchik vast (leid kan niemant weeEen on vertzaagde ziel, die geen gevaar kan deeren, Vpigt altyd blindelings t geen de oppermagt befloot. Men kan zich nimmermeer bevryden in de nood Van't onvermyd'lyk lot, dat alles kan gebieden ; Men loopt'er vaak naar toe wanneer men 't wil ontvlieden. Een held , die van 'tgeluk ten toppunt word gevoerd, Is, als een (chip, dat, van het onweér langberoerti, Zyn fchaade ontworlleld zynde in allerlei gevaaren, Noch buigen moet voor 't lot, zo los gelyk de baaren; Terwyl't vergaat daar't voor de nood benouden fcheen. Maar, hoe! zal dan myn hartmeê vreezen? neen, ü neen! 'k Sta al te zeker, en ik ben te hoog verheeven: Daar's niets het geen myn (laat kan krenken, noch myn Ten zy de hemel valt, en my verplet, ik zal, (leeven,
Ik



TREURSPEL. t3
Ik kan niet eer vergaan als door een ongeval, *t Geen eerst de waereH zal het onderfte opwaards keeren; Al de Asmooneers zyn dood, wat kan'k meêr begeeren ; 'k Bezit als oppervorst myn nieuw' verkreegen troon , En ondermyn lauwrier behoude ik hoofd en kroon, In welkers fchaduwen en onverwelkb're blaaden My nimmer flaatsorkaan . ofblikfemvuur kan fchsaden, Augustus zelfheeft my zyn byrtand toegezeid, Ik vind in hem , tot my , zo veel genegenheid, Dat ik myn lasteraars daar veilig kan verwinnen. En hen, die meesters zyn van 's vorften gunst en zinnen , Zyn myn gefchenken, als myn deugd, zo aangenaam. Ik heb geheimen , waard aan myn doorluchte faam , Waar door de vryheid der Jordaan , alom gepreezen , Den Tyber niet meêr vreest,noch hoeft verflaaft te weezen. 'k Ben overal, om't lot te tarten met myn magt, Genoeg voorzien met eer, met dapperheid en kracht. Myn eed'le ziel ftaat pal, en weet van geen bezwyken. 'k Braveer de magtige en onwindb're koningryken; Dat vry Armeniè'n ; de Parth en Arabier Myn grenzen dreigen door 'tverwoestende oorlogsvier, Ik zal hen zelf met myn geduchte magt ontmoeten, Zy zullen fchandelyk haar wreede aanflaagen boeten , Daar ik ze in een benaaude en jammerlyke ftant Te rug zal dry ven, en vervolgen in hun land , Dier vorften hoogmoed gantsch verneed'ren en verpletten ,
Tot zy zelf koomen om te ontfangen myne wetten. SALOME.
Zy kennen al te wel uw moed en kloek beleid, Uw jeugd gaf hen al proef van uwe dapperheid ; Zy zulleu tot hun heil nooit tarten uw vermoogen, En hunne ftaatzucht zal wel elders oorelogen.
HERODES. Ik gespten 't harnas aan eer ik was twintig jaar, En, tartende de dood in 'tmidden van 't gevaar,
Heb



14 HERODES EN MARIAMNE,
Heb ik , op honderden van bloedige oorlogstogteu , De volkeren zo licht verwonnen , ris bevochten. Wat heb ik flag op (lag, in't bloedig veld van Vlars, Zeeghaftig uitgevoerd, en onder 't (taalgeknars Al fterkten , muuren , fteên , en landen overvallen, Begraaven onder't puin van hun gedoopte wallen. Gelykop'takkcrveldvan Ceres, overlaSn Met zegen-, dicht begroeid de vruchtb're halmen liaan , Zag ik de fpiesfen , vaak op my geveld , vooroogen, Daar di izend fplinteren rondom myheenen vioogeu , In 't fchi iklyk krygsgefchreeuw,die 'k zelf heb afgemaaid, En 't omgewroete veld met dooden dicht bezaaid.
PHERORAS.
Waar vind men wond'ren, die opweegen uwe daaden? De groote Cezar, hoe verfierd met lauwerblaaden, En aangebeden als verwinnaar van 't Heel-al, Bedreef veel minder daaMi , als gy , door 't krygsgeval; Wat zyt ge al moeite , nyd , en tegenftand te boven. Uw gantfche leven is vol wond'ren, waard te looven.
H E R O D E S.
'k Beken't; maar myn geluk was grooter, zo myn hart Niet wierd gepynigd van een wreede minnefmart, Vanangiten.diemyn geest (leeds onmeêdoogend prangen. Daar ik geduurig fchyn verwonnen en gevangen ; Of zo'k een wreede kon bekooren , welkers zin, Helaas! al myn geluk weêrftreefd, entnynemin. ó Onvolmaakt geluk! ö (Irenge afkeerigheden ! De liefde , en 't goed geval verzeilen myne fchreeden , Maar, de eene drukt myn ziel, daar deand're my verheugd.
De een geeft dat alles buigt voormyne heldendeugd, En de and're onthoud me een hart, welke ik fleeds zal begeeren,
Een hart! onmoog'lyk met myn raagten te overheeren, Wiens ligchaam my behoord, waar in ik voel hoe't zvvoegd. ó Blinde min! zie dat gy beter zaamen voegd
De



TREURSPEL. 15
i De harten, wilt gy dat men zal uw altaars fleren , ( Geeft meerder roozen , en wat minder lauwerieren; I Maak dat, met meêr geluk , ik minder ben vermaard, ] En meerder word bemind , en min gevreesd op aard.
Ach! myn zwaarmoedigheid heeft de allergrootfte re/ Al myn vermoogen en myn majefteit is heden (den , ( Gelyk de fchaduwen en droomen, nu myn magt 1 Door al de waereid word geroemd , gevreesd, geacht, 123rande ik van zulk een vuur. dat my nog zal verteeren.
SALOME.
tNa dat men in uw hof voor koningin zag eeren
[De fiere A/lariamne, onwaardig uwe min ,
1 En aangebeên van u , gelyk een afgodin ,
;Zyn danr geduurig uietals rustelooze plaagen.
*Men zietu beidenietalsfclireijen, zuchten, klaagen.
H ER O O E S
SMyn klagten hebben meêr rechtvaardigheid en reên, fAls hnare trainen , die zo zwaare moeilykheên l Verwekken in myn ziel. Waarom of zy haar draaien, 5A i lemel! voor myn oog met zo veel glans laat daaleo? SMoet dan haar hart myn min fteeds haaten, gantsch verFEn twee gepaarden zyn van zinnen ouvereend; (fteend , [Ja, van verfchillende aard, elkaar geduurig vreezen? ÜMoet zy gevoeleloos, en ik gevoelig weezen? ?Zy zyn zo koud , alsys, en ik zo heet, als vier?
PHERORAS.
rNa dat ge in de oorelog verkreeg de lauwerier ,
ZZo zwicht ge in vrede voor de onzichtb're ftryd en (hagen
IDer liefde, daar al de aard moet meêly met uaraagen.
HERODES.
iDe fterkden hadden lang voor my zo zwakken ftryd, rt /,y in voorleedeneeeuw, of't zy in onze tyd , LDe min is eigen a n de helden , voor zyn fchichten DMoet zelfs de dapperheid, dcor dwang van't noodlot, AAmhonius boog zich gewillig in dat juk , (zwichten. IDoor minder glans verblind verliet hy zyn geluk,
En



16 HEK ODES EN MARIAMNE
Ei. volgde Ciejpatre in al haar fpoorloosheden. Waar door hy fchipbreuk in zyn glorie he/eft geleden. Myn liefde is vry van vlek van misdaad,fcnaadeen fchand. 't Vuur dat myn boezem blaaki is een gevvyde brand, 'k Bemin met reden ma r het aeen ik moet beminnen.
PHERORAS.
Indien de Koningin gevoelde in haare zinnen
Zo {.root een min tot u, gelyk gy tot haar doed ,
Elkeen vveêrfprak niet, maar rechtvaardigde uwe gloed.
't Is onvoorzicht'g in uw boezem op te kweeken
Een (lang, eenvyandin, die u naar't hart zM ft 'eken,
Welke al uw zoet onthaal zo bitter reeds vergeld ,
Datzy geduurig op uw daaden morden fcheld.
SALOME.
Ach! hoeberispelyk , Ajyiheer, is zulk een blaaken , Hoe kunt ge in 't llreelen van een rots u zelf vermaaken? Wiens fpringèar dag en nacht een vloed van traanen geeft, En geen gevoelen van uw teed're liefde heeft.
H E RO DES.
Zo 't god'lyk Beeld, dat my gevoelig 't hart doorgriefde* Een rots geacht word tot verkleining van myn liefde , 'tls een albrft're rots, een klip, waar in natuur Vormde alle fchoonheid t'faam door haar vermoogend vuur* (ken. Om door zo e^d len glans en gloed myn borst te ontvon= De diamantftraal zwicht voor haar vergode lonken , En geen robynen zyn zo rood, als haare mond. (ftond; De zon pronkt nooit zo fchoon in't vroegst der morgen^ Als de edele fieraan van lelijen en roozen Volmaakt in de omtrek van d; t lief'lyk aanfchynbloozen.
•PHERORAS.
Men moet een fchoone, hoe beminlyk van gelaat, Hoe aangenaam voor't oog in 'sleevens dageraad, Verfmaan, wanneer zy niet zo fchoon van ziel en zinnen Als ligchaamis, men moet de deugd het meest beminnen. Hoe fchoon een trotse ook is, zy geeft noch vreugd, noch



TREURSPEL. iy
( HERODES.
' De wreedheid, die zy heeft fpruit van haar kuisch gemoed; lEn methaarfierheid heeft ze ook goedheid en veel deugden.
IToen de Oorlogsheiren van de Parthen zich verheugden, D>e wreed Hyrcatuis en Phazelus, fpyt hun magt, Gevangen namen, waar ik zelf ten val geb'ragt, !Zo zy niet, door haar trouw , my had behouden 't leeven, i'k Was reeds myn kroon kwyt, en Antigonus verheven} Ja, deze weldaad nam myn hart heel teder in; Hier door verfchoon ik licht de haat der koningin. Haar fierheid is my by haar fchoonheid vaak gebleeken : Doch, waar zyn roozen daar de doorenen niet fteeken* jEn't is rechtvaardig, 't geen ik billykzeggen mag, )Dat zy houd onder u haar luister en gezag. Zy fproot uit koningen en duizend dapp're helden; |Ja, van die Vorsten, welke aan ons de wetten Helden.SALOME.
Dit neemt zy wel in acht, terwyl datzy hen wreekt,' En van ons zo veracht, als van haar flaaven, fpreekt. Wy zouden ons geenzins om deze fmaad verftoorcn, Ten zy men zulke reên kwam brengen aan onze opren;' Waar uit men licht begrypt hoe dat ondankbaar hart Uw ongeval verhaast, en uw vermoogeu tart. H E R O D E
Wy kunnen zelden veel geloof van waarheid geeven Aan 't overdragen van de geen die dienstbaar leeven , Gelyk't belang hen eerst tot laffe vleijers maakt, Zo maakt ook 'svorsten oor, dat fteeds mistrouwend 'Voor zyn behoudenis, hen weêr tot loogenaaren. (waakt
SALOME.
!5y, die my het geheim der koningin verklaaren, ïfcyn zonder hart of geest om loogenen te fnwén.
HERODES.
Maak ons dan iets van haar verraadery gemeen.
SALOME.
t& fpreekt zo fmaadelyk van u, en al uw zaaktrn, ,
U Dat



i8 HERODES EN MARIAMNE,
Dat ik het, zonder fchroora, u nietbekend kan niaaken. En, zonder misdaad, u niet laateu onbekend; Zy noemd u de oorzaak van haar klaagen en elend, Een rykstieran, die wreed haar vrienden dorst vermoor-; En, met een groot getal van fmaadelyke woorden ,(deti; Hitst zy haar gramfchap op, om, door een felle haat, 't Gemeen te noopen tot een oproer in uw fbat.
HERODES.
Geheel Judea moet voor myn vermoogen fchroomen,
En 't vind geluk in myn geboden na te komen;
Men kan 't niet ligtelyk afleiden van zyn pligt;
Eu 't geen gy van haar zegt geloove ik niet zo licht.
Ik kenne Mariamne, en weet dat haar gedachten
Te oprecht Zyn en te wys om naar ditkwaad te trachten,:
6 Neen! zy voerde nooit zo fpoorelooze réén ,
Ik ftoormy hier niet aan, 'tzyn onwaarfchynlykheén. j
Indien de .Vorsten fteeds "taanbrengen van hun vrinden:
Geloofden, het bedrog zoude altoos ingang vinden,
En landen, hof en volk in 'tvuur van twist vergaan.
PHERORAS. In dit geval, om zich voorzichtig te beraan, Zo moet men alles niet verachten noch gelooven. ,
HERODES.
Die fiere, welkers glans ftreefd alle glans te boven, Zal ik haast zien , en zo ze al fchuldig was aan 't kwaad, Vergaf ik, om een kusch haar de onbedachte daad; Schoon zy dit hadgezegt, het zou my niet verftooren.
Tegen Sokemus. Ga heen , Sohemus, laat myn Mariamne hooren , Dat ik haar wensch te zien , en in *t aanloklyk licht Van baar fchoone oogen te verheugen myn gezigt; Zeg, dat myn ziel, genoopt van 'tminnelyk verlangen, Teld dê oogenblikken om haar in myn arm te ontfangen. Ga, let wel op haar reên, voor al op haar gelaar. 'k Verneem haar antwoord als ik weerkom uit den raad.
SOHEMUS. (ken. 'kZal haar uw liefde, en last getrouw bekend gaan ras*j



TREURSPEL. 19
VTFDE T O O N E E L
salome, pheroras.
Hsalom e. emel, welk een liefde!
pheroras.
Ach! we k een fpoorloos blaaken ?
salome.
[y fchynt betoverd en vergiftigd, ons ten fpyt. ilaar't is noodzaakelyk, met zorg, met kunst en vlyt, Jie toverijen op het fpoedigst te verjaagen.
pheroras. (gen, Icvrouw, zo groot een liefde is een der zwaarfte plaa:ra die te heelen is het best naar tyd gewacht, •Zant alle moeite is nu vergeefs en zonder magt, »ewyl dit fnood vergift vermeesterd al zyn reden.
salome.
iaat daar de magt ontbreekt de list in arbeid treeden» i: Haat Mariamne met een doodelyke haat, eie geenzins eer, als met haar leeven, my verlaat, e hoon die ons gedacht moet van haar trotsheid draagen, noept wraak, en dreigd haar hoofd met oiuveêritaanb're flaagen.
lom, laaten wy ons zelf hier nader op beraan. ; zal haar ondergang verhaasten, of vergaan.
Einde van het eer/Ie Bedrtf.
Ba TWEE-



so HERODES EN MARIAMNE,
TWEEDE BEDRYF. EERSTE T 0 0 N E E L.
MARIAMNE, DIN Ai
^ MARIAMNE.
JU volgde uw rand zo zy wasreed'lyk aan myn zinnen* Hoe? wHt gy dat ik zal een wreed gedrocht beminnenj Noch van 't ombrengen van de myne heel bebloed ?
DIN A.
Zo gy hem niet bemint i veinst flechts dat gy het doet,In die gelegenheid hoord gy u in te toornen. Het veinzen is een deugd, wanneer men is gekoomen Aan't eind der hoop, om niet met openhartigheid Te kunnen gaan waar heen dat ons de reedeleid.
MARIAMNE. Hoe! zoude ik veinzen, daar ik ben zo hoog gebooren „' Zo vry ! dat niemand my berispen kan noch ilooren, En, zonder dat ik ooit misbruik zo groot een magt, Myn wil alleen wat recht en eerlyk is betracht? Zou dan myn hart zich zelf verraaden, enverzaaken» Verdiensten zoeken om my aangenaam te maaken Aan 't onmeêdoogende gezigt Van dien Barbaar, Alom gevloekt, gehaat, een wreede moordenaar Van myn beroemd gedacht?
DIN A.
Wil toch zo luid nietklaagen. MARIAMNE. (gen, <5 Neen ! fchoon 't lichchaam moet de daaverny verdraaDe ziel is vry, die leeft gerust en buiten pyn. Men dwing 't gemoed van hen die eeuwig dienstbaar zyn ; 'kOntfing te heerlyk uit doorluchte vorsten 't leeven, Als dat myn hart ooit zou voor dwingelanden beeven ; En zich aan hun belang verihaven , zo gehaat,
Eu



TREURSPEL. at
En anders zyn van hart eu zinnen, als gelaat.
Hy plaag my met zyn haat, of min, 'k wil alles derven,
Om als een koningin te leeven, en te fterven,
DIN A.
Mevrouw , het hof is vol verfpieders, dag en nacht ; Siaa'i zy met list op uw bedryf en woorden acht,
Zy flaapen nimmer, maar men ziet hen naarftig waaken JDiar't u, of uw geflacht maar eenigzins mag raaken. ] De ontrouw^ Salome hield tot die boosheid aan ' Staatdochteren en knechts, die onophoud'lyk ftaan IBedekt voor uw vertrek, belaagendeal uw daaden, tTVaar door ze u, en uw deugd fteeds by den vorst verraaden.
MARIAMNE.
PMen ftoor zich hier niet aan, dat zy me altyd befpién, /Zy zullen nooit van my iets hooren, nooit iets zien '?t(Jeen hen behaagen zal.
DIN A.
ilebt gy weer nieuwe plaagen (Ontfangen door zyn last, die zo uw zin mishaagen, LDat ze in u baaren zulk een troostloos harteleed?
MARIAMNE.
HMeend gy dat ik zo licht myn droeve ftaat vergeet, lEn 't gruwzaam treurfpel van myne onderdrukte maagen? [Ik hoor llyrcanus, en myn broeder, wreed verflaagen, t'tZy dat ik waak of flaap, geduurig nacht en dag, MVIyne ooren pynigen met een benaauwd geklag; liZy koomen my, bebloed, geteisterd, en gefchonden, IrHun ramp verhaalen in 't vertoonen van hun wonden, lEEn zy verwyten my , waar vinde ik troost of heul, iDDat ik (laap alle nacht by hun vervloekte beul, SlDie zelfs eerlang in my zai wreeken deze fchanden. ij tt Vuur van zyn trouwloosheid en ftaatzucht fteeds aan 't branden,
ilZn nooit gelescht, woed fel op myn verdrukt geflachr. jiWas 't niet genoeg dat hy zo wreed had omgebragt
15 3 De



2ï HERODES EN MARIAMNE,
De eerwaardeGodgewyde,op't eind reeds van zyn leeven, Waarvoor de moord zelfsfcheen te fqhrikkén en tebeeven, Dien Hoogepriester, die hem afftond zyn gebied, En zich op 't vorstlyk woord , en zyne deugd , verliet? Moest dan zyn bloeddorst, die de wreedheid (treeft te bo» ven,
Van *t lieve leeven zyn fchoonbroeder noch berooven, De glans Terfmooren van zo fchoon een jongeling, Welk alle heerlykheid van 's hemels gumt ontfing; Die Ariftobulus, in 't bloeijen van zyn jaaren, Myn broeder, hemel! ach! hoe ryzen mydehairen Te berg J myn tong word dyfals ik't herdenk; diefmart Vervoerd, heiaas! 't geduld van myn flandvastig hart, 'tls zo beklemd dat iknaauwfpreeken kan of zuchten, En myn bedroefde ziel wil uit het lichchaam vluchten; Hy had nog naauwelyks bereikt, in 's leevens jeugd, De top van twintig Jaar, wanneer men zag zyn deugd , En zyn doorluchte geest, als wond'ren, aangebeden, Zyn fchoonheid , majefteit en aangenaame zeden , Zyn wekefchapen leest, zyn glans en god'lyk licht Bekoorden elk alom , hy had myn aangezigt, En hair, ik fcheen in hein , en hy in my te zweeven, Zulk een gelykenis had ons natuur gegeeven ; Ook (temde met het fchoon van 't lichchaam over een, Het fchoon der ziel, begaaftmet alle heerlykheên ; En de eer van ons gedacht, vertreên , in 't dof begraaven.,. Herleefden eind "lyk weêr door zyn beroemde gaaven. Die onze afbeeldingen heeft naar den Nyl gevoerd, Bekende, van zo veel bekoorlykheid ontroerd , Dat Palestine zag een mensch zo fchoon gebooren, Die waardig was dat hy, welke alles kon bekooren, Wierd onder 't godendom van Romen aangebeên. *t Volk , door zyn glans verrukt dat in den tempel fcheen, Komt hem , in 't zegenen , al juichende te ontmoeten , Om hem in de opgang van zyn priesterfchap te groeten: Herodes, die hierdoerxmtvlamdeinnydenhaat,
Liet



TREURSPEL.
Liet frraks affnyden zulk een fchoone leevensdraad ; En deze opgaande zon , niet zo veel ryke {braaien , Ging voor den avond fchuil en iu het water daalen , Gelyk een morgenftar, en rees niet weer voor 'tligc /ls met de tekenen des doods in 'c aangezigt. En zoude ik noch , na zo veel ongelyk en plaagen , De beul, de moorder van myn vrienden liefde draagen? Dat my eer 't vuur verflind , of't water, ruim zo wreed, ; My geef myn broeders lot, en 'teindvanal myn leed.
Dl N A.
Die rampen hoorden lang te zyn uit uw gedachten ;
Moet dan 't berdenken van geledenfmart uw klagten,
Met zo veel treurigheid , vernieuwen dat ge uw tyd , : En lieve leevenslent in druk en traanen flyt?
Ja, uw balfdoode geest laat om de graaven waaren ? , Ach ! hou toch eenmaal op van fchreijen , wil bedaaren, 1 Uwfchoonheid , van wiens glans aPt aardryk fpreekt en roemd,
'Verminderd, enuwverf, van'tkeurelykstgebloemd IZo fierlyk gefchakeerd, gelyk de roode roozen, ] En witte lelijen vermengeld geestigbloozen ] In 't lief'lyk lente wéér, gevoeld te lang de douw 1 Van uwe traanen , die , door overmaat van rouw , I Gcduurigvloeijeu uit den Hemel van uwe oogen. 1 Hebt voor uzelf, als ik, als ieder meededoogen. ] Natuur, de tyd, uwpligt, ja, alles dwingt uw har: 1 Dat het zich zelf ontlast van zwaarigheid en fmart, ' 'k Beken , men gaf u reêti tot klaagen , zuchten, fchreijen; IMaar, 'k zie men tracht uw zin met zoetheid wéér te vleijen,
! En uw bedroefde ziel te troosten dag op dag.
MARIAMNE.
Waar meê ?
Dl NA. De vorst mind u.
B A MA-



S4HER/ODES EN MARIAMNE,
MARIAMNE.
De vorst bemind my ! acb.1
ö Welk een wreede min!
DIN A. Wanneerals gyuwftraalen Voor hem verbergt kan hy zyn zuchten pas bepaalen: Bemind hy u dan niet ?
MARIAMNE.
Ik Jacht dat gy wel wist. Dat nooit zo fnoode een ziel 't ontbreekt aan fnoodelists Als hy zyn ftaat, zyn zelf'ziet in gevaar gekoomen , Zo word 't befluit ook van myn ondergang genoomen , En hy geeft last van my te dooden na zyn dood. Dit is de vrucht welke ik van zyne mingenoot; Ditis, dat op zyn wil, Sohemus hem moest zweeren, Als hy na Rhodus zigging voor't gerigt verweeren , Waar'twroegende gemoed, zo trouweloos als laf, Gewis te vinden dacht zyn vonnis eu zyn graf.
DINA.
ó Welke onmenschlykheid! nu zal ik niet meer vraagen» Wat reden datgy hebt tot kwynen en tot klaagen , Ja, dit vervloekt bevel, waar voor ik fchrik en gruuw, Geeft blyk dat hy zichzelf veel liever heeft als u. Maarnuge, in dit gevaar, behouden hebt uw leeven, Veinst meê , als of zyn liefde u kon vernoeging geeveu; Zo gy zyn wreed gezigt, door deze waan, verblind, Zult gy uwwaardig kroost, gantsch teêr van u bemind, Eerlang met 's konings hoed op 't hoofd zien triomfeeren, Indien uw kwaad beleid niet fchielyk om doet keeren De hoop van hun geluk: ik bid, verzuim toch niet De zorg, die hen, en u behoed voor meêr verdriet. Terwyl de vorst u wacht, zo blyft in geen gebreeken Van hem te zien , ei! ga , Mevrouw, om hem te fpreek^eij*
MARIAMNE. Wel aan, Jkgadan heen; doch't zalmaar zyn. Om hem te toonen, tot verlichtenis van pyn,
D.at



TREURSPEL.
«Dat hy een dwing'land , en verraader is gebooren, ■ Een vadermoordenaar, die elk in -t bloed laat fmooren , ËDatikgeen pligten , noch geen reden kan , noch wet, ÏDie my dwingt hem te zien. Dit heb ik vast gezet. DIN A.
IHelans! ik beef!
MARIAMNE,
Waarom ?
DIN A.
Wy zyn gebragt in lyden „ EEn valsch van Salome beluisterd van ter zyden.
TWEEDE T O O N E E L.
MARIAMNE, SALOME, DINA, THAMAR.
L-sr MARIAMNE.
JJKom, nader, zo kunt gy myn reden best verdaan.
SALOME.
[Uk dacht gy had beleren meende weg te gaan.
LUvv geest is overlaan, zo'tfchynt, met moeilykheden.
MARIAMNE. SMyn ed'le gramfchap maakt my moeilyk door veel reden. SALOME.
TDit is een hartstocht, die men altoos in u ziet.
MARIAMNE.
Uk draag ook altoos een onlydelyk verdriet.
SALOME.
'i't Zyn rampen die gynietverdiend,nochhoordtedraagen.
MARIAMNE. 'fk Weet dat men niets kan in myn ommegang belangen, IHet geen verdiend heeft zulk een wreed onthar.l,enfinaad.
SALOME.
(Gy zyt beklaagens waard . Mevrouw, in deze flaat. ÏDe fchoonheid , fchynt wel, is niet vry van ongenuchten.
B 5 MA".



s.6 HERODES EN MARIAMNE,
MARIAMNE.
Msar,de uwe heeft geen réén totklaagen noch tot zuchten.
SALOME.
Gy voeld uw kwellingen , en ik gevoel myn druk.
MARIAMN E.
Neen, uw verheven hart klaagt over haar geluk.
SALOME.
't Gelaat heeld vsak de fmaad , daar 't hart van word doorfleeken... (fpreeken,
Maar, als ik hier kwam fcheen ge iets van deu vorst te Watwasdeflof, Mevrouw?
MARIAMNE.
Is t fpreeken my niet vry f Ik klaag maar over hem, als hy doet over my.
SALOME.
'k Weet niet te raan wat u tot klaagen maakt bewoogen.
MARIAMNE.
Om dat ik zien moet de verfpieders voor myne oogen, Welke, in myn rampfpoed, fteeds bevorderen myn val.
SALOME.
De onnoozelheid gedoogd getuigen overal.
MARIAMNE. Indien men my niet zo vee' fpyt en hoon deê Iyden, Myn hart kreeg eind'lyk rust, na zo veeltegeuftryden.
SALOME.
Laat aan den Koning zien hoezeer dat u dit fmart.
MARIAMNE. En gy, laat aan hem zien de zwakheid van zyn hart. SALOME.
Indien hy, als gy zegt, liet zo veel zwakheid blyken, Men zag die immers in 't bellieren van zyn ryken.
MARIAMNE.
't Beklaaglyk leed, waar meê 'k my zie verdrukt,vertreên. Geeft blyk van zyn beleid en om echtvaardigheên. S ALO ME.
Zyn onvolmaaktheid, was wat minder aan uw zinnen,
Zo



TREURSPEL. 27
; Zo ge uw afkeerigheid wat meerderkost verwinnen.
Cl|(i MARIAMNE.
ik Heb geen afkeerigheid, sis voor zyn wreede daan; £n al wie deugd bemind ziet die met afkeer aan.
SALOME
Zy moeten't dan, is'twaar, wc 1 (Hl te kennen geeven»
MARIAMNE.
Ilootj Zy vreezen voor de dood, en ik veracht het leeven. eken J SALOME. )rsae Dit treed te ver van 't fpoor, gy hoord wat meerder eer Te toonen aan den band , die u vereend zo teer.
MARIAMNE.
ï? Ik weet myn pligt tot hem,my komt niet nieuwste v6oren. Maar, 'kweet ookmeé uit welk een (lam gy zytgebooren. S ALO ME.
a In ik weet niet van waar u komt zo groot een haat.
MARIAMNE.
Si ft Verfchild u immers niet ol ik ben goed, ofkwaad.
SALOME.
'Zo gy verfchil had zoude ik echter, met behaagen, Man u myn dienst, in alle ootmoedigheid, opdraagen.
MARIAMNE.
CGylietmy, dag op dag, genoeg uw diensten zien.
0. SALOME,
(Gy zyt nog meerder waard als ik u aan durf bién.
MARIAMNE;
• IDe Hemel zal eens voor die liefde u't loon toevoegen, s A 1.0 ME.
IDe eer van u dienst te doen kanmy op't hoogst vernoegen.
MARIAMNE, beweging makende om weg te gaan. lElk van ons beide weet hoe 't in zyn harte (laat.
SALOME.
té<\ (Gaat gy den Koning zien ?
MARIAMNE.
Ja, 'k ga, om hem myn fmaad > if'-i ' En zyne gruweldaan in 't aangezigt te ontdekken.
Za
#A-



s5 HERODES EN MARIAMNE
SALOME.
Gy kund nietsdoen, dat zyn misnoegen zal verwekken , Hy inind in ualleen al wat men denken kan, ja, zelfs uw vyandfchap.
MARIAMNE.
En ik, doordien Tiran Gepynigden gehoond, met aüerleijefmarte , Vloek alles in hem , zelfs de vriendfchap van zyn harte,
DERDE T O O N E E L.
SALOME, THAMAR.
HSALOME. ovaardige , uit wiens reên, enoogen dagklaarblykt, Dat geonverzettelyk niet van uw hoogmoed vvykt; Beeld u nooit in, dat ik zal ongevoelig lyden Zo groot een fmaad , en dit verbittert tegenflrydeu. Ik was, ik was nooit van die lafheid, omgefard Zo veel verachtingen te lyden zonder fmart; Ik, die nogfinaad, nog fpyt ontfing van al myn leeven, Welke ik niet dubbeld heb met woeker wéér gegeeven. 'k Weet hoe men iemand moet verpligten, en met een De kunst van veinzen, en van wreeken. neen! óneen! Zy zal niet langer my met haare trotsheid plaagen.
THAMAR.
Gy hebtdie al te veel ontworsteld en verdraagen. Trap, trap die trotze op 't hart, eerzy, met voordeel, Op't uwe, en uw geluk, in alleramp en leed, (treed,
Laat fmooren. Neen! gy moet, is't moog'lyk, haar SALOME. (bederven.
Ja, 'k zal my wreeken , of haast ongewrooken ITerven.
Ik ly niet dat zy meer, my en myn ftam braveerd.
ÏV'iyn Thamar,"k zal den vorst, van liefdeflaafsch verteerd,
Een toomlooze achterdocht diep in zyn boezem drukken,
Die haar vernielen zal.
T HA»



■
TREURSPEL. s$
THAMAR.
Ach! mogt u dit gelukken! Öntfloegt gy van die last het koninglyke hof, U zelf van deze pest. wat zoude uw naam al lof Verdienen, uwgezach, uw ftaat en glorie groeïjen.
SA LOME. (groei jen.
Schep moed! fchep moed! myn hoop is met geluk aan *t ' 'k Won reeds de fchenker van den Vorst.wienslloutg-elsat. ' En moed bekwaam is in een toeleg van verraad; Die zal op haar een fchicht, het maakzeï van myn handen , Üitwerpen;zulk een fchicht,diedaadlyk zal doen branden, ; Zyn hort in minnenyd , en op een oogenbük In hem verwekken fpyt, en woede, wraak en fchrik } Ja , al zyn teed're liefde in felle haat verkeeren, ! Hy ftaat reeds vaardig op myn wenken en begeeren, Zich zelve opofferende aan't vuur van mynewfaak. ! Maar,'k moet my haasten met de uitwerking van die zaak* lÜit vrees,dat hy't geheim,'tgeen hem licht zal bezwaaren, IMogt aan een ander, die het uitbragt, openbaaren , ( Of door veel overleg verflaauwen in'tbeftaan.
THAMAR.
; Mevrouw, daar komt hy, metzwaarmoedigheid belain, ' 't Schynt, dat deze aanflag hem tot droefheid kan verwek] Eu 't aangezigt de vrees van zyne ziel ontdekken, (ken,
VIERDE T O O N E E L.
SALOME, JUDAS, THAMAR.
_|. JUDAS. (hoord,
; 'k V erzoek , dat, gy,voor't laatst,my noch eens fpreeken ] Eer ik met uw bevel, Mevrouw, vaar verder voort. SALOME.
llkzaluhöoren, fpreek vrymoedig, zonder vreezen.
JUDAS.
' 'k Veracht voor u,'t gevaar,uoe groot het ook mag weezen,)
• lk



30 HERODES EN MARIAMNE,
Ik Hel my zelve, en al het myne in bange nood, Op zulk een wank'lend fpoor, daar ik de wreed'de dood, Endeuitgezochtde draf onmoog'lyk kanvermyden , Zo, door een flinkzetreê, myn voet komt uitte glydenl De vorst kan lichtlyk weer ontvlammen , door een vonk 't Herdenken van zyn min , een kusch , een zucht of lonk, Een kwynend aangezicht, een hartgedwee en teder, ' De minde ontroering zelfs, werpt al myn arbeid neder, 'k Zie duizend dooden my aangrynzen, bangen naar: Maar myn gehoorzaamheid tarc allerlei gevaar; Te meerder, nu gy my verzekering kund geeven , Dat ik , door deze daad , alleen maar waag myn leeven Vooru, en voor her. heil van't lieve vaderland.
SALOME.
Indien gy niets ontziet, my biedende uwe hand En hulp, zal ik uw trouw ook rykelyk beloonen. Wat zal men u al eer en dankbaarheid betoonen! Gy vorderd uw geluk , en wind uzelf een naam, En heldenglori eu onderfelyke faam. De gantfche waereld zal uw naam alom trompetten; Ja, gy behoud den vorst, en'tryk by de oude wetten, Iktoone, in dit beftaan, u kiaarde weg en wys; Den arbeid is zeer licht, maar 't loon van grooten prys. Gy zult door myn bevel, u zelf hier meê belaaden , En waagd niets, of ik blyve uw borg voor alle fchaaden. Ik maak deeze aanllag, en gy keurd die nut en goed, Ik treede u voor, gy volgt alleen myn fpoor en moed. Gy weet dat ik het hart der vorst kan kundig vleijen, En hem, die licht geloofd , naar myn begeerte leijen; Dat hy gewoon is deeds het ergde te vermoén; Dies zult gy licht zyn geest, die haastig daat aan 't woéii, Beroeren naar uw wensen , zyn ongeduime zinnen, Als gy uw pligt betracht, verdiikken en verwinnen, 't Scherpzinnig lokaas, hem zo listig voorgezet, Brengt, zonder tegenweêr, hem in't gefpannen net. Ja, 'k zeg u, om noch meêr uw hart en moed te derken,
Dat



TREURSPEL. 3t
flat Mariamne zelfs, met ons, dit uit zal werken; )!, Haar ree is vergiftigd hart, met nieuwe haat belaan,
Spand, met ons, tegens al haar rust en welltand aan. et, Teritond ontdekce zy, van gramfchap fel aan 't blanken, ik, Oat zy den vorst ging zien, om hem verwoed te raaaken. k, Gy weet op welk een wys hy zulk een trotsheid lyd.
iSedienu wel hier van , verzuim noch zorg. uochtyd; i. iWantalles lacht ons toe, en is tot ons genegen.
Omhels, omhels't geluk, terwyl't uzelf komt tegen.
JUDAS.
Door zulke redenen , vol van gewigt en kragt, I Wierd de allerbloodfte tot de (toutfte daad gebragt.
Nu gy, en hoogermagt, dooriny, dit wilt verrichten, lo heb ik moeds genoeg;'k zal voor de dood niet zwichten, Alleen weêrhoud my dit, dat ik verfchynen zal
I Voor zulk een Koning, die men aanbid over al, Een Koning , die zyn zelf nog nooit liet ongewrookcn ,
i :En elks gedachten weet, eer dat men heeft gefprooiten , Die 't veinzen licht ontdekt, en 't weezen van de fchyn. Maar, eindelyk, Mevrouw, leer my toch, kan het zyn , Op welk een wys ik best en veilig fraeê de loogen, Waar meê zyn fchrand're geest misleid word en bedroogeal Voeg by uw last ook onderrichting, in dit ftuk, Dp dat onze aanflag vind een uitlhg vol geluk.
SALOME.
Die moet gy met verftand, en zeer voorzichtig waagsn, JJ eerst bedriegen, eer ge een ander kund behagen. Verbeeld de loogen, tot verraaden uitgekeurd, Uzelfzoleevendig, als of ze waar gebeurd; Wilt dan de iloutheid met een trek van ernst vermengen , C, Laatuwgezigt, en tong al't ander dan volbrengen. Ik wist nooit beter raad, die my zo zeker fcheen. Maar, zeg de zelfde zaak ook met de zelfde réén. Eelooft uw loogen zelf, wilt gyu doen gelooven , ÏEn als gy fpreekt, laat uw geheugen niet verdoovea n, DDe kracht van uwe reên. Zegt dan op deze zin : 5,'t Heer koning, dag op dag, fpreekt uwe koningin
My



32HERÖDES EN MARIAMNE,
My van een minnedrank, die ik aan u zou fchenken , Waar doorgy met meêr zucht zoude op haarliefde denken, Doch , kennende genoeg de grootheid van uw viam , Hield ik de minnedrank, wanneerikdie bekwam Verdacht, diens kwaade reuk my voor gevaar deé vreezenTe meer om dat ze ontfteld, bedeest, verbleekt van wezen Geduurig voor my ftaat, als zy my daar van zeid ; Dies kom ik dan , genoopt door myn getrouwigheid , En iever tot uw'dienst, ditfpoedig u ontdekken , Uit vrees dat dezen vond uw onheil mogt verwekken, Wanneer een ander u , zo onbedacht als laf, *t Vervloekte mengzel van vergift te drinken gaf.
judas.
Men kan op deze wys hem allerbest verftrikken; Dit zal-zyn geest terftond verrasfen en verfchrikken.
salome.
De Koningin is nu in haar vertrek, ei! gaat
Toch fpoedigheen, volvoer het alles, naar myn raad.
'k Zal u ftraks volgen. Zult gy 't hem dan zo verhaalen ?
judas.
ója, Mevrouw, al zoude ik't met de dood betaaJen; V T F D E TOONVEL. herodès, Mariamne,
Gherodes, Mariamne Uit 'éyn vertrek jaagendé. a, ga, gy zult haast zien de vrucht van 't geen ik zeg"; Ga voort uit myn vertrek: ja, ga voor eeuwig we", , ' Durft gy, alsikufmeek, myn bede en liefde hoonen,' Zo durve ik ook aan u myn haat, en wraak betoonen. De pylen, daar de min myn borst meê heeft doorwond , En blaakte in liefde, zyn alreeds op deze ftond, Door uwe haat, gefcherpt, om u naar't hart te fteeken, En my van 'tongelyk, dat ik gevoel, te wreeken. Ik hits myn gramfcliap op, 'tis alles reeds verdacht
mi



TREURSPEL. 33
Wat my van uw bedryf is immer aangcbragt. de zal noch goedheid, noch ontzag u meêr bewyzen; Zn zó uw trotsheid, die al't aardryk moet mispryzeu , fchiet lasterpylen , tot verkleining van myn ftaat, lult gy ze wederom zien komen, met een daad, )ie elk zal leeren zyn Gemaal en Koning eeren.
ZESDE T 0 0 N E E L.
HERODES, SALOME, THAMAR.
-~ SALOME.
_)oor welkereênkan u de gramfchapzo verheeren?
HERODES.
*m dat men dag op dag my hoond in myn gezigt.
SALOME.
uekoningin, mynheer, heeft, met haar fierheid, licht i'w goedheid weêr getergd.
HERODES.
Gy kent haar booze daaden. iaar,'t is voor't laatst dat zy myn gunsten zal verfmaaden*
SALOME. i'it hebt gy meer gezegt, mynheer.
HERODES. .
'kBeken, 'tis waar, oochhaare afkeerigheid, en zinneloos gebaar, (wenj eerwekt myn vyandfchap. 'k Zal, als de pest, haar fchuu» iy is een helfche plaag, waarvoor myneoogen gruuwen / idemy de hemel gaf alleen tot myn verdriet.
SALOME. fag ik niet wee ten wat 'er daadlyk is gefchied, iin wat u dus ontroerd ?
HERODES.
ó Ja, 'k zal 't u verhaalen; [sis Mariamne, alleenalde oorzaak van myn kwaaien, immytezien, zichzelf, in 't eind, gedwongen vond, \ C Heeft



g4 H E R O D E S EN MARIAMNE*
Heeft zy, onteerende haarpligt, en trouwverbond, Met veel verwoede fmaad , en toornelooze reden, Na dat ik haar vergeefs gevleid had en gebeden, Gelyk een minnaar zyn meestresfe dier verbind , My wreevelig getoond hoe dat zy was gezind. Myn min deê niet als haar onheusheid grooter maaken< Ik was van liefde, en zy van felle haat aan'tblaaken; En, in die gramfchap, vol van onrechtvaardigheên, Gaf zy my duizenden fcheldwoorden achter een. Ik, die niet langer kon dit lasteren gedoogen, Heb haar baldaadigheid geftraft, en van myne oogen, Die trotze weggejaagd, getergd door haar geweld. Ditishetgeenmyfpyt, en myn gemoed ontfteld. Kom, overweeg haar woede , en laat my rustig hoorei! Of ik hebongelyk in myn vervoerde tooren.
SALOME.
Ja, gy hebtongelyk, en haar ondankbaar hart Hoord u te ftraffen met noch grooter ramp, en fmart, Omdatgy, zonder vrees voorhaare booze zinnen, Haar fteeds vergramd, met haar trouwhartig te beminnen, 't Is een outmenschte, die vervloekt, en trouwloos leeft* Aan wie uw goedheid al te groot een vryheid geeft, En zo des hemels gunst niet afwend baare flaagen, Zal ze u met grooter leed , als deze is, eeuwig plaagen;
HERODES. Nu dat ikheb ontdekt haar fnoo kwaadaardigheid, ' Zal ik my wachten voor de laagen die zy leid.
SAL O ME.
Hier vrees ik voor, met reên bekommerd voor uw leeven* Hetvrouwelyk gefiacht, door boosheid aangedreeven, Is gantsch wraakzuchtig, en in haarverraadery, Zeer listig, loerende op haar voordeel van ter zy. Een tygeresfe, die haar jongen is ontnoomen , (men.' Was nooit zo zeer, als een vergramde vrouw, te fchroo» Myn iever, die alleen maar na uw welftand tracht, Önteerdmy zeifin al het vrouwelyk gedacht.
HE-



TREURSPEL. 35
HER O DES.
II Neen ! 1k zal voortaan zo wel dotn letten op haar daaden, JlDatzyonmoog'lyk my verderven kan noch fchaaden, | Of dat ik word terftond gewaarfchouwd. 't Is haar goed |l Dat zy voor eeuwig zvvygt, en dwingt haar boos gemoed, JtOf anders zal...
SALOME.
Mynheer, men tracht om u tefpreekeö» ai Nu raakt het vrolyk uur waar in ik my zal wreeken,
ZEVENDE T O O N E E L.
HERODES, SALOME, T HAM AR, JUDAS, JOSEPH.
|-T JOSEPH.
VJw Schenker tracht verbaast, met ouderdaanigheid,
Een zaak van groot gewigt aan zyne Majefteit
Met haast te ontdekken: hy fchynt voor gevaar te vreezen.
HERODESi
,£en zaak van groot gewigt! hy kom. Wat mag dit weezen?
SALOME, ter zyden. ii Hemel! geef hem moed
HERODES.
Hy is ontroerd. Watreên, Wat zaak van zwaar gewigt dreef u hier herwaards heen ? JUDAS.
Helaas! men wil aan u een boos verraad voltrekken. HERODES.
dom, en wil my alleen daarvan den grond ontdekkea. ACHTSTE T O O N E E L.
SALOME, THAMAR.
SALOME.
r.ndien het eind is zo gelukkig, als't begin, co is de zege aan ons, en 't gaat naar onze zin.
C a THA-



35 HER ODES EN MARIAMNE,
THAMAR. Zy kan onmoogelyk zo zwaar een flag ontwyken. Haar hoogmoed zal in *t eind , voor uwe list, bezwyken. 't Gaatwel; ik zie alreeds hoe dat zyn iever woed , Wraakgierig dorstende na Mariamnes bloed, Haar vallen , u, met vreugd, gerust uw adem haaien , Uw zon verryzen , en de haare nederdaalen. De kroon, eeuw in eeuw uit> aan uwe Ham gebragt, Ten top van eer gevoerd, tot fchaud van haar geflacht» Verban vry alle vrees, nu gy moogtalleshoopen,
SALOME.
Nu ziet ge ons beide om ftryd in deze renbaan loopen , En dingen omdenprys, elk even trots en fier.
THAMAR.
Haar hoofd krygt haast cypres, en 't uwe lauwerier. NEGENDE T O O N E E L.
HERODES, SALOME, THAMAR, THARES, JUDAS.
GHERODES. ruw'lyke ontrouw! ó , wat onverdraagbre fchanden ïEn onverzoenb're fpytt vervloekte huw'lyksbanden l Verdoemelyke vrouw! zy heeft dan in haar zin Om my te dooden ; my! daar ik, uit ted're min, Om haare gunst alleen, wel alles wou verachten. SALOME.
Gy moet u ftraks van haar verzek'ren, of verwachten Een fchrikkelykedood. Voorkom, voorkom't verraad^ Eer'tu, en ons verderfd.
HERODES, tegen Thares.
'k Wil, Thares, dat gy gaaf Straks na de koningin, om haar bekend te maaken , Zo ftil als'tmooglykis, dat in myn ryksraad zaakeH Van zonderling belang zo daadlyk zyn gebragt,
Daar'



TREURSPEL. 37
"Daar ik haar by zyn op het hoogfte noodigacht; En zeg haar dar zy zelf moet, zonder toeven, komen. Dat dit bevel toch word zorgvuldig waargenomen. THARES.
.Gy zult in my fteeds zien een ongeveinsde trouw. TIENDE T O O N E E L.
HERODES, SALOME, PHERORAS, THAMAR, JUDAS.
™vr PHËRORAS, tegen Salomt. (vrouw?
Wat deerd de vorst dat hy dusfchynt verbaast,Me-,
SALOME Licht dat hy 't u verklaard.
HERODES.
Ach! was ik nooit gebooren! PHERORAS. Daar komt hy na ons toe, verbaast, vervoerd van tooren.
HER O DES.
De koningin heeftop myn leven toegelegt.
SALOME.
Dit hebben wy ulang gewaarfchuuwd, en voorzegt; Doch, 't kon uw geest altoos verftooren enmishaagen, HER ODES,
k'k Beken, 't is waarheid.maar die 'k eeuwig zal beklaagen. SALOME.
CCy weethaarboosheid nu, en't dreigende ongeval.
HERODES.
Maar ook met een de ftraf, die haar verderven zal, I-Enuvernoegen. Ja, 'tbefluit is reeds genoomen. t't Is best haar boosheid, met myn ftraf heid, voorgekomen, Wolg my om af te doen het eind van deze zaak.
Tegen Judas.
EEngy, blyf hier omtrent tot dienst van myne wraak.
Einde van het tweede Bedryf.
C 3 DER



38 HERODES EN MARIAMNE,
DERDE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L.
HERODES, SALOME, PHERORAS, RAADSHEEREN.
LH E R O D E S. aat ons met typ beraad de doodwond overweegen. Die vol gevaar den ftaat heeft onverwacht gekreegen. 't Is best 't verdorven lid met oordeel afgezet, Eer'tgantfche ligchaam word ontfteeken enbefmet, *t Is wys'lyk het vergift, door tegengift, tekeeren, En'tryksverraad meteen geftrenge ftraf te weeren. Is myn misdaadige dan noch niet hier? men doet Haar tegentreên , met last dat zy haar haasten moet. ?k Wil hier bewyzen dat zy toeleid op myn leeven , En aan het oordeel van myn Raad haar overgeeven. Maar, 'k zie zy komt, zo ftout van wezen, als of ik Haar om vergiifenis moest, op dit ogenblik, fjen. Ootmoedig fmeeken , niets kan noch haar hoogmoed deeZy fchynt de dood, en my in 't aanfchy n te braveeren.
TWEEDE T O O N E E L.
HERODES, MARIAMNE, SALOME, PHERO. RAS, THARES,RAADSHEEREN, JUDAS.
KHERODES, tegen Mariamne. om hier, rampzaalge , en verdoemenswaarde Vrouw t Die ik myn halve ziel fchonk, met myn liefde en trouw, Welke ik, door 't echtverbond , genoopt van 't minlyk blanken,
Liet tot meestresfe van myn eer en grootsheid manken; Zie uw verraad, in zyn geboorte , fnel vergaan,
Uw



TREURSPEL. 39
luwvalftrikis ontdekt, engyzyt zelf verraan; 1 Ta uw gegraave Mvn , door veel bedekte wegen , IHe'eft, tot uw ondergang, een open lucht gekreegen. ] tk, 't voorwerp van uw wraak, zie,door een god'lyk recht, lDepylen, die gy op myn borst had toegelegt, (Gekeerd, om u welfcherpin'tboozehartte fteeken. !Ku 'S waarheids licht komt door een mist van loogens breeken, ,,,,.« I Kund ay uw fchuld met fchyn van onfchuld wel bekleen i
MARIAMN E.
' *k Verfta die reden niet, zy zyn vol duisterheén , 1 Gelykeude na'tbloed waar uit gy zytgebooren.
HERODES.
1 Trouwlooze, laat gy my nog zulk een trotsheid hooren ?
MARIAMNE. : Durft gy myn onfchuld met zo zwaar een fchuld belaan?
HERODES.
Gy dorst wel uw Gemaal en Koning ftout verraên.
MARIAMNE. "t Is eeu verraad, gelyk gy zyt gewoon te fmeeden, 1 Om, onder fchyu van recht, deonnoos'le te vertreeden.
11E R O D E S.
1 Uw fchriklyke aanflag, en dit fpooreloos verwyt, flhvd, ' Waar van myn rykskroon beefd , 't geen my de ziel door|Z»1, door den dood, haast zyn berooft van alle krachten. Tegen den Raad. In plaats dat zy haar fchuld met zoetheid zou verzachten , Zo fpreekt zy niet een woord of't is vol bitterheid, Noch't allerminst, dat voor haarfchuld of onfchuld pleit.
Tegen Mariamne. Verweer, verweer u zelf, boosaardigfte aller vrouwen , Van 't geen uw hand heeft tot myne ondergang gebrouwen.
Tegen den Raad. Men moet, op dat zy overtuigd word van de daad, Haar hooren, en met een de aanklaager van 't verraad. Nu zy dit merkt word zy befchaamd en zeer verleegen.
C 4 T"



4© HERODES EN MARIAMNE,
Tegen Judas.
Kom , zeg hier voor den Raad, hoe gy, tot my genegen ' Het kwaad ontdekte , 't geen bedacht was tot myn dood Maar, dat de waarheid zich vertoone oprecht en bloot. * Gy zult de misdaad niet verkleinen, noch vergrooten.
JUDAS.
De donder plet my, 'k moet voor eeuwig zyn verftooten, Indien het zo niet is als ik ontdekte uit pligt,
BERODES.
Kom, overtuig haar 5 houd het ftaande in haar gezigt. Spreek.
JUDAS, tegen Mariamne. Zo 'k niet alles was verfchuldigd te openbaaren, Gy hoorde nimmer my dit tegens u verklaaren , (trouw , Dpch 't groot gevaar der Vorst, myn pligt, myn deugd en Ja, alles dwingdmy, dat ik't melden moet, Mevrouw. MARIAMNE.
Wat, Booswicht?
JUDAS.
Hoe ik fteeds van u ben aangedreven, Dat ik den Koning zoude in zynen drank vergeeven.
MARIAMNE. Gedrocht, dat uit de hel gefprooten is, alleen, Om hier de onfchuldige voor fchuldig te vertreéii, Durft gy wel, zonder fchaamt, herhalen deze loogen? Ik zoude uw vuile daad ftraks ftraffen voorelks oogen, Zo gy niet wierd gefterkt van hen, die, dolvanhaat^ IJ onderweezen , daar zy zelf verfierden 't kwaad. Ja. gy behoord de dood om 't vuilbedrog te lyden, Maar, neen ! men zal u wel van alle ftraf bevryden, Uwmedeftander, is myn rechter; welk een druk! Doch ik vergeeve aan u dit godloos lasterftuk. Gydiend, om uw belang alleen , vervloekter zielen. Als gy zyt, om de deugd boosaardigte vernielen. Gy wierd hier toe gekocht, geperst van hen, die wreed De onnoos'le zyn gewoon te frnooren iu hun leed.
HE.



TREURSPEL. 4?
HERODES.
Pc Waar nutter dat gy trachr.eu zelve, op myn begeeren, 1 Wan 't kwaad, waarmeê men u befchuldigd, te verweeren. Gy zult bekennen, of ontkend gy deze daad, Hier overtuigen de getuigen van 't verraad.
MARIAMNE.
Door list, of door geweld zaPt 11 onmooglyk weezen \lVTyn ziel te dwingen, dieniets hoopen kan noch vreezen, i ITot het bekennen van een zaak, die 'k nimmer dacht. JNeen! 'k waar de glans niet waard van 't heerelyk gedacht, Daar 'k uit gefprooten ben, zo ik het dorst befmetcen Met daaden , die het zoude in eeuwige onè'er zetten. flVIyn hart, door 't noodlot deeds met rampen overladn , [Lyd met geduld't verraad, maar kan het nooit begaan, i iSchoon'c wierd getergd,genoopt door overvloetvan reden, IEn 't vry dondt't fpoor van uw fnoó daaden na te treden.
HERODES. IkWat fnoode daaden zyn u toch van my bekend ?
MARIAMNE. HUw wreed geweld, bedrog, en plaagen volelend. |lDe moord eens Grootvaars, endedoodflagvan mynBroeHERODEs- (der. 15Zy maakt myn gramfchap noch hoe langer hoe verwoeder, lik kan die naauw'lyks hier bedwingen voor den Raad. ](é Helfche Plaag! enPest, zo fchaad'lyk aan myn ftaat, HGykund, ommytedoén, 'cvenyn wel zaamen mengen, ÜMaar uw vergifte mond zal zonder voordeel brengen jIHaar dood'Iyke akonyt op myn verkreegene eer, IDie blinkt zo heerelyk, dat gy ze nimmermeer jllïefmettenkund; óneen! ik lach om al uw woeden j ÏEn last'ren, want gy kund u zelve niet behoeden. (Gymeend dat gymy kwetst, terwyl ge u daod'lyk wond, i(Ontrouwe, dit verwyt is valsch , en zonder grond, '*tKan klaaruwboosheid, en verraaderyontdekken, I JEn 't is genoeg om tot uw ondergang te ftrekken.
C 5 H»*



42 HERODES EN MARIAMNE,
HERODEs, tegen den Raad, na dat hy een teken aan Thares heeft gegeeven om Mariamne wat ter zyden te leyden. Gy, Heeren, geeft terftond een uitfpraak naar de wet, Die op demoordenaars der vorsten is gezet. De misdaad eisch t het zelf dat gy my recht moet geeven, *k Begeer het ook van u.
PHERORAS.
't Kwaad is zo Hout bedreeven, Als onrergeefelyk Mynheer.
SAEOME.
En tot haar ftraf Is eene dood alleen te weinig, en te laf.
EERSTE RAADSHEER.
Indiende vorst haar geen genade laat verwerven, Demisdaad, en het recht gebiên dat zy moet fterven.
TWEEDE RAADSHEER.
Ten minsten dat zy word in boeijens ftrikt bewaard, Zo lang 't vergift niet klaar de misdaad openbaard.
HERODES. Hoe! haar befchnldiger was altyd onbefprooken , Een amptman, aan wiens trouw noch nooitiets heeft ontDie my al overlang ter tafel heeft gediend. (brooken, Zou zy tot zulk een dienst wel ooitbekwaamer vriend Gevonden hebben, neen! die flag was niet te ontwyken. Doch zo de waarheid moet door méér getuigen blyken, Zy heeft 'er duizenden in 't overtuigde hart, Die haarbefchuldigen met wroegingen en fmart; Dat hart, het geen haar zelfs veroordeeld om te lyden Een ftraffedood, waar van haarniemant kanbevryden.
MARIAMNE. Vaar voort, vaar voort, Barbaar, blyf zonder deerenis, Gy doet me een dienst, die my op't hoogst gevailig is, Uw haat, die toeleid op myn leven, door veel plaagen, Kan my veel meerder, als uw liefde ooit deê , behaagen. Uw woên ftemd overeen met myrie af keerigheid.
Als



TREURSPEL. 43
1/ Als gy myn leven dreigd, dan word myn hoop gevleid. ]l Uw ongenade kan my voor genaa verftrekken : (wekken, J 'k Behoorde uw wreedheên, welk een leed ze aan my verïl Met vreugd te zegenen, want ik ga, door de dood, llDaar 'k eeuwig leven zal. bevryd van alle nood. IIMyn hoofd, zal van den flag, die gyhetzultdoen langen, I Ten hemel vliegen, om een fchoonder kroon te ontfangen | Als deze is, welkers glans braveerd de diamant, i Bevryd van 't woeden van een laffe dwingeland. 1 En zo 'k in deze vreugd, noch word beweegd tot klaagen, I Het is om dat ik voel het moeders hart doorknaagen 1 Van alle tedere gevoelens, Ach! ik laat IMyn lieve kinders in de jammerlykfte ftaat, I Hun nakende onheil maakt myn droevig lot veel kwaader? i Helaas! die zoonen van de onmenfchelykfte vader, ;Zyneed'Iefpruitenuiteenftam , wiens heerlykheid, _ ] Langs aarde", en zee zyn roem en glans heeft uitgefpreid , IDie kleine Weezen, ach! wel haast van alle zegen, I En ieders hulp ontbloot, wat ziel zou niet beweegen! 5Zyn al 't meédoogen waard, en myn bedroefd geklag. I Natuur beftormd het hart eens moeders, hemel! ach! I My dunkt ik zie hen al, door de onbarmhartigheden(den. lEens ftiefmoêrs, wreed verdrukt, mishandeld en vertree-
HERODES.
(Op deezeftond, wanneer ik onverbid'lyk fcheen, \ Word m y het hart beweegd van haar bedroefd geween. "tSchynt dat de Liefde, die haar zyde heeft gekooren, 1 Den band verbreekt van myn gerechte wraak en tooren. I Alleen om dat ik haar vergiffenis geeven zou , ] Die haar myn min opdraagt, als ik haar glans aanfchouw. 1 Ja, 't meedely heeft reeds haar kracht in my begonnen, i Gy eischt voor haar genaade, ó Liefde! ikben verwonnen, ] Ik fta ze u toe; maar wil ookmaaken dat haar hart I Heeft mededoogen met myn vlam en minnefmart: (wen, (Geef, geef, kan'tzyn, dat haar de misdaad magberou» ] Dwing haar gezigt om my wat guuftiger te aanfcüouwen,
Laat



44 HERODES EN MARIAMNE,
Laat zy myn goedheid toch erkennen, met meêr réén,
Met minder fierheid al myn zuchten en gcbeên:
Geef datzy voormyn min geen meerder haat mag draagen, j
Laat ik haar hart, ais zy het myne, toch behaagen,
Ja, doet haar zien hoe teêr dat ik haar heb bezind,
En kan het zyn, 6 Min! maak dat zy my bemind.
Tegen den Raad. (dreven. 1
De liefde ontvoukt myn vlam , die 'k niet meer kan weêr'k Vergeef de koningin al 't geen zy heeft misdreeven. Laat ons alleen, op dat myn vriendfchap haar gemoed Mag overtuigen van haar haat die op my woed.
DERDE T O O N E E L.
HERODES, MARIAMNE. HERODES.
Jjekoorlyk voorwerp, droogde traanen van uwe oogen, De macht eens konings zwicht voor 'tminlykmededoogen Eens minnaars. Ik beken dat myn rechtvaardigheid U kon verned'ren voor het recht der majefteit, Maar, hier dreefd myn genade , en myne liefde tegen, 'k Voel, om myn minde fmart, myn ziel op't meest verlegen ,
En dat myn bloed zich met uw dierb're tranen mengd. Zie hoe uw troostloos hart het myne in wanhoop brengt, 'k Verbreek de ftraf, die u myn gramfchap heeft gezwooMet uw doodvonnis zoude ik ook het myne hooren. (ren. En zo 'k niet haastig u verloste vanuwpyn, De weêrfmart in myn ziel zoude ongenees'lyk zyn. (ven, Uw dood was ook myn dood, een ftraf zoude ons verderEn doen de aanklaager, als uw medeftander, fterven. Zie nu op welkeen wys myn lot aan't uwe ftaat, Zo gy myn min , in plaats van weêrmin, loo'nd mét haat, En, noch kwaadaartig, u wilt op myn goedheid wreeken, Gebruik nooit méér vargift: ommynaar'thartte fteeken
Hoeft



TREURSPEL. 45
Hoeft gy geen wapens; neen, ó neen! als ge aan my toond, Dat ev met vyandfchap myn zuiv're vriendfchap loond , )zalik ,door zulk een leed, uw wreedheid haast vernoegen. Toon'liever datgyu weêr tot uw pligt wilt voegen , !En door'tbelyden van uw fchuld, aan't hart geraakt \ Van naberouw, met fchrik , de misdaad vloekt en wraakt.
MARIAMNE. 1 Men hoord wel aan de wys van dit geveinsde vleijen, ] Dat ge in 'tverraaden, en het listige verleijen ; Zyt uitgeleerd; maar zulk een moeite is al te groot, i Omuvanmy teontflaan, tot vord'ring van myn dood * ] Is uw bedrog genoeg.
HERODES.
Hoe! kuntgy noch vermoeden, Datikzouvalschop 'trechtvan een onnoosMe woeden? ó Hemel... maar, ik zie dat uw hartnekkigheid , Spruit vau uw wanhoop, die u zelfs genade ontzeid. i Neen'.vrees niet meêr voor uw vergiffenis, noch leeven, ■ *k Heb aan de liefde reeds hiertoe myn woord gegeeven „ j En zal't ook houden; maar, houd gy ook op dit hart Noch meer te kwellen met uw hartenleed en fmarr.
MARIAMNE. Doe liefst ophouden, metmyn fmarten, druk en lyden, Myn leeven; want de dood kan my alleen bevryden; Myn raaagen traaden my hier in kloekmoedig voor, 'k Brand van verlangen om te volgen op hun fpoor.
HERODE S. Wilt gy dan derven, om my 't leeven te beletten » En , tegens reden, pligt, natuur en alle wetten, ^ Helaas! ten tweedemaal op 't waardig leeven woên 1 Van uw gemaal en Vorst, hetgeen gy moest behoên? Schoon dat gy wierd van ys, en ik van vuur bevonden, De hemel heeft myn ziel zo vast aan u verbonden, Dat men uw leevensdraad niet kan verkorten, neenl Ten zy de myne word op een tyd afgefheên.
MA-



46 HERÖDE5 EN MARIAMNE,
MARIAMNE. 't Gaat vast, tenminften, als uw leeven isverloopen, JDat ik van 't inyne geen verzekering kan hoopen; En deze voorzorg van uw min, zo wreed als inood , Zal op uw fterfdag ook bevorderen myn dood. Dit is, dit is 't bewys van uw volmaakt beminnen.
HERODES. Diereênzyn duister tebefrypen voor myn zinnen.
MARIAMNE. 'tZyn duistre reên daar gy inwendig't licht van ziet. De zaak is al te klaar.
HERODES.
Ik weet die waarlyk niet. MARIAMNE. Toengy, lafhartige! van vrees waardingenomen, Gedagvaartzynde om voor Augustus rechtte komen, Zo was myn dood beftemd, die gy rechtvaardig vind.
HERODES.
Hae! voor Augustus? ach! dit woord alleen verwind My alle duisterheid; nu ben ik onderweezen Van 't geen u aanhitst, en van 't geene ik heb te vreezen. *k Weet*nu de reden, die vermeerd'ren uwe haat, En hoe myn ontrouw volk ondankbaar my verraad. IkmerkSohemus heeft u heimlyk onderhouwen Van deze zaak, Mevrouw.
MARIAMNE.
Hoe! zoud gy hem mistrouwen? Hem, buiten wienik al uw wreede daaden weet.
HERODES.
Wat brouwd zyn trouw'loosheid my fchriklykharteleed? Myn lyfwacht.
VIER.



TREURSPEL. 4?
VIERDE T O O N E E L.
HERODES, MARIAMNE, THARES.
HERODES, tegen Thares.
Ach! ik ben beklaagelyk verraaden, ïEn vind my zelf alom metrampen overlaaden. I'k WildatSohemus, die naar myn vermoogen tracht, IHier ftraks gebonden voor myn voeten werd gebragt, «Om voor zyn fnood verraad een wreede ftraf te ontfangen. |MenneemNicanor ook op de eigen ftond gevangen, IHem is't verraad bewust, hy hielp de boosheid fmeên. |Volvoer getrouwelyk myn last. Ga vaardig heen , JEEn laat de beulen al haar wreedheid zaamen mengen.
THARES.
Uk zal, heer Koning, uw bevel terftond volbrengen.
Hy gaat binnen,
HERODES. iAch! wat ofhier, in myn afwezen is gefchied. tóBitter noodlot! ó rampzaalig huisverdriet! i Vloekwaarde daad! moest my't geval dan hier toefpaaren? i Waarom of ik niet ben in't duister grafgevaaren llu't allerteederfte van mynonnoos'Ie jeugd? (Of'tis om datmy zulk een gruuwzaam ongeueugd 1 En ramp verdrukken zou? helaas! ik voel myn zinnen , 1 Van gramfchap, fchrik en wraak, rechtvaardig, overwin, i Ik benaan't woeden. Dit rampzalig lot! ó fpyt! (nen. ' Voerd myn geduld van't fpoor, myn geest in minnenyd.
Tegen Mariamne. i Sohemus heeft u, ik beken 't, nietvoorgeloogen. ' *t Is waarheid; 'k gaf die last; maar, wat kon hy beöogen?
Met welk een gunst hebt gy zyn trouwloosheid voldaan ? ' Want hy heeft immers niet ditfchandig ftukbeltaan, , Als opdehoop van iets te winnen; deze ontzinde
Kost gy 't gezigt niet door de glans van't goud verblinden.



4? HERODES EN MARIAMNE*
Dat had hy aan myn hof met eer en heerlykheid; Gy hebt dan, door Uw glans, hem van zyn pligt geleid ^ Ja, uwe fchoonheid kon zyn trouw aan u verflaaven , Hy, van bewaarder, wierd bezitter dezer gaaveu , Zo dra als dit geheim hem van zyn lippen fqhoot, Waard gy, gy zelve niet het loon dathy genoot? Slaa uw gezigt niet naar den hemel, op myn vraagen, Heeft hy wel and're prys, als deze, weggedragen i
MARIAMNE.
Geloofd al wat gy wilt, en watgy denkt of zegt.
HERODES,
ja, ja'k geloof het wel, dies moet ik u met recht Een ftraf bereiden , die myn fehande zal verdooven.
MARIAMNE. Gy kunt van't licht, maar van de deugd my niet berooven*
H E R O D E S.
Hoe! daar uw ondeugd, en uw fchuld zo dagklaarblykt?
Doch gy zult my, van u zo zwaar verongelykt,
Niet meêr belachchen, neen! die vlek my aangevreeven,
Word dooruwbloed alleen gezuiverd , ja uwleeven
Moet myn vertreedene eer herftellen, en myn wraak
Alom verftrekken voor een fpiegeleude baak.
De dood is reeds gereed om u naar 't graf te zenden.
MARIAMNE. De dood is al myn hoop en troost in myne elendeh: Hoe vroeg die komen zal, zykomt nog veel te laat Voor myn begeerte, en nu die in myn droeve ftaat Het eind moet maaken van myn rampen , druk , en pynen Vreeze ik dat hy noch zal te traag voor my verfchyneu.
HERODES.
Men zal in 't naad'ren van uw doodftraf klaarder zien, Of gy dus onverzaagt hem 't hoofd zul t durven bién.
Sokemus en Thares uit. Maar, zie uw minnaar komt, al beevende, ons genaaken. 'kGevoel op dit gezigt myn wraak op nieuw aan't blaaken!
Te-



I
T R M U R S P E Li 49
Tegen Thares. lat zy, in haar vertrek, gevangen word gebragt; ;n hier Nicanor.
VI F D È T O O N E E L.
HERÖDES, SOHEMUS, en Lyfwachteih
SHERÖDES, chelm, dieeeren pligt veracht; doe dorst gy het geheim , u toevertrouwd, ontdekken? /at reden konden in uw laffe ziel verwekken ;ti groot een ftoutheid, tot verachting van de dood , nm te openbanren, zo verdoemlyk en fnood , :en zaak waar aan gy wist dat al myn rust moest hangen ? ipreek, booswicht, fpreek! gy weet wat fmarteu dat my SOHEMUS. (prangen; :ch ! *k heb rhy onbedacht in dit verdriet bekneld j :ri uit onnoozelheid 't geheim te vroeg gemeld. : Misdeê; maar't naarberouw, dat ik zal eeuwig tootten^ :ehoorden deze daad genadig te verfchoonen; Worst, in welkers zielzo groot een goedheid zweeft i l:Is dapperheid, ik bid, dat gy myn fchuld vergeeft. 5
HERODES. èjê boosheid blykt te klaar van uw vervloekte daaden. yyhebt, met voordacht, en met opzet myverraaden , yy, die door ontrouw en verdoemelyke list j 11 myn paleis zaaid zulkeen doodelyke twist, (geri '/aar door gy weet een vrouw zo ver van 't fpoor te brenó siat ze een vergifte drank voor haar gemaal durft mengen 5 yy had dit fnood befluit, Waar't niet belet j vervuld; r,n gy durft, -voor myn oor , noch zulk een zwaare fchuld 00 ftout verfchoonen ? ja, trouwlooze! ja, verraaderl 11 uw verdeédiging bewyst uw misdaad nadere SOHEMUS.
ksx Koning, *k heb te veel * te groot een kwaad beitaan,' D O*



5o HERODES EN MARIAMNE,
Om my te ontfchuldigen , ik heb genoeg misdaan, Dewylik, tot myn leed, uw zinnen kon mishaagen. 'k Zal nooit, met reden, van uw gramfchap my beklaagenj En in 't gevaar, dat ik my zeiven heb bereid, Hoop ik, met vrees, alleen op uw barmhartigheid. ^
HERODES.
'kHeb door een middel, van eenwonderlyk vermoogen, Zo klaar, als of ik 't zelf gezien had voor myne oogen , Geweeten al 't geheim van uwe ontrouwe daad. Beken vry dat de min was de oorfprong vanal't kwaadi Men weet hoe hoog de roem en fchoonheid is gefteegen Van Mariamne, die zo ryk'lyk heeft gekreegen 't Volmaakfte , van al 't geen natuur ooitbragt in't licht. Die luister kwetste u 't hart, verblindende u 't gezigt. Gy kost onmoogelyk weêrflaan die fchoone ftraalen , Die zy uit haar gezigt zielroerende liet daalen; Hier door hebt gy't verraad gekregen in uw zin, En de oorzaak van uw fchuld fproot uit de koningin. Maar,zo gy wenscht dat ik het kwaad.zo ftout bedreeven In plaats van ftraffen , u genadig zal vergeeveu , Zo laat me oprecht verltaan, door uw bekentenis, Hoe deze liefde in haar begin gebooren is. Bevond ge in haar gemoed en ongetrouwe zinnen Noch al wat tegenftand, eer gy haar kost verwinnen ? Wat moest ge al doen toen gy wierd meester van haar eer SOHEMUS.
Zo vreemden voorflag maakt my zo verbaast, Mynheer, Dat al myn fpraak en myn gevoelen fchynt verlooren. 'k Zoude u myn antwoord, naar myn pligt, wel laate: hooren,
Maar, 't is me onmoogelyk. Waar wil dit heenen? ach ó Hemel!
HERODES. Ja, ik weet dat zulk een zwaafen flag Valt voor een minnaar hart, die trouw, en vol ontfermen Tracht zyn meestresfe vooralle onheil te befchermen. Hervat uw geesten, meld my de oorzaak van dit vuur.
SO'



TREURSPEL. Sï
[, SOHEMUS. ' Viekan geloovendatditproefftuk der Natuur, »™ ien wonder van onze eeuw, wiens deugd elk kan bekooren,
'o fchoon van ziel als zy Tan ligchaam is gebooren ,
Vel iets zou denkeu daar zy zelf cfbor wierd onteerd ?
in dat een koning, die zo wysfeiyk regeerd, >a> ten koste van zyn rust, zyn oordeel zou verzaaken,
i>jn zelf de onmooglykheid als moogelyk te maaken. ™ t Geen my word opgelicht field my in droeve (laat. f*£' £an ik my zelve wel met dit vervloekt verraad
Jefchuldigen, en my met eene doen gelooven ? '™ loe! zou Sohemus dan zich zelf van eerberooven, »•' in denken zulk een daad, zo haatlyk , zo vol fchand, 3' Cen zy hy was beroofd van deugd, en van verlland ?
dn, fchoon die plaats in myn gedachten had genoomen,
yie kan gelooven dat een laffe (laaf zou komen '" fot zulk een (toutheid, om te ontdekken zyne min aa a.an de ooren van zo groote en fiere koningin,
Vaar van de ftraf hem moest affchrikken, en doen beeven;
r,n noch een koningin , zo wys, zo kuisch van leeveu,
aat zy een held're baak verllrekt voor ieder een,
itm zulk een voorbeeld, vry van vlekken, natetreên. :: daar deugd verdiende nooit zo groot een misvertrouwen. llttfI HER O DES.
^ Verdriet myne oogen om u langer aan te fchonwen. 'Mri 9e lesfen die gy geeft verveelen myn gehoor. JW cerraader, meend gy u te onfchuldigen met voor Lat \'wmededandders deugd te pleiten, ja, metliegen
nn fierlyk fpreeken, 't recht zo listig te bedriegen? ' SOHEMUS.
Hen draf my, als een fchelm, indien myn réén zyn valscfej HER ODES.
[Jen laat die redenaar zyn woorden, met zyn hals [tflfll i ffnyden tot zyn loon.
lil. HUT.
sO' Da so»



5a HER O DES EN MARIAMNE,
SOHEMUS.
Myn bloed zal fteeds hier boveii
Wraak roepen.
HERODES.
Ga hem van het leeven ftraks berooven. Eenige der Lyfwachten met Sohemm binnen. Maar, 'k zie Nicanor komt. Welaan, 't is tyd, ik moet 'tVuur van myn woede en wraak uitblusfchen in zyn bloed» Dit menfchenmonfter, dat voor man, noch vrouw ka» ftrekken,
Isfchuldig, om dat hy die gruw'len dorst bedekken. I ZESDE T O O N E E L.
HERODES, NICANOR, THARES,
SHERODES. chrik der Natuur, veracht van hemel en van aard, Afgrysfelyk gedrocht, dat al myn rampen baard, Vervloekt en fchaadlyk mensen , ik ftelde in uw bewaaren. Een fchat, die ik, met reên, voor my alleen mogt fpaaren 1 Eu midd'lerwyi hebt gy een roover bygeftaan , Die aan zo fchoon een buit zyn ftoute hand dorst ftaan. Gy diende de oorfprong van myn allerwreedfte fmarte , En waard vertrouw'ling van des pverfpeelders harte. Gy wist zo vuige een daad,maar hield die voor my ftü. Als op myn ledekant Sohemus, naar zyn wil, Zyn geile lusten met vernoegen heeft genooten, Hebt gy met uWe hand 't gordyn zelfs toegeflooten, En waakte daar omtrent; ja, dithebtgy verricht, AlsiknaRhodes was, dusfehondgeuwtrouw, en pligt* NICANOR.
De Hemel, welke aanfehouwdalmynéonnoozelheden^ Weet dat ik n'immefmeer de pligt heb óvertreeden, Die ik verfchuldigd was aan zyne majefteit * En hoe 'k u diende met getrouwe oprechtigheid.



TREURSPEL. 5S
herodes. (Hepen, I Getrouw? ó booswicht!... dat men hem ftraks weg laat i Op dat de waarheid hem ten hals worde uitgeneepen, ] Door alle wreede pyn; die word ontdekt, zo hy 1 Niet is bezwooren door de kracht van tovery.
Einde van het derde Bedryf.
D3 VIER-



54 H E R O D E S EN MARIAMNE,
VIERDE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L-
HERODES, SALOME, PHERORAS. HERODËS.
jQ,en Engel, die met zyn alom befpieg'lende oogen , Geduurignacht en dag, doorgoddelykvermoogeu, Mygunftig aanziet, waakt voor myn behoudenis, Ja wend fteeds van my af al wat my fchaad'Jyk is, Die hemelfche Afgezant blaast my in myn gedachten 't Heil dat ik voor myn ryk en leeven moet betrachten En als ik ben van magt, van hulp en hoop beroofd , Befchermd zyn hand myn kroon, en onderfteund myn hoofd.
In'tmidden van'tgevecht dekthymymet zyn vleug'Isn, Als ik myne arm niet kan in't krygsgevaar beteug'len. Hy doet noodlottig my zyn byftand onverwacht, En zegepraalen, als men my verwonnen acht; ja, zonder die getrouwe en waardige behoeder, Had ik geen leeven meer, en gy noch vorst, noch broeder,, Indien ik niet door zyn waarfchuuwing was ontwaakt, Ik lag reeds in het graf, dat voor my is gemaakt. *k Zag niet, door min verblind , dicmy kon overheeren, 't Onkuifche vuur, datmy totasfchezou verteeren. Deze eerelooze vrouw had, om myn dood verheugd, Vertreedendeonbefchaamd pligt, glorie, eer en deugd, Haare overfpeelder, in myn plaats, tot vorst verkooren. Herodes had alreeds zyn hoofd en kroon verlooren, Zo zynbefchermerhem't niet alles had gemeld.
SALOME.
De valftrik was tot zulk een boosheid opgefteld.
PHERORAS.
Uw Mariamne had haar gruuwelen bedreeven,
Zo



TREURSPEL. 55
Izo deze ontdekking waar noch laagerweg gebleeven.
H E R O D E S.
"k Ben zeer verbitterd, door zo felle een fpytenhoon. 1 Gelyk de fchande my op 't voorhoofd ftaat ten toon, JZo ftaan ook in myn hart de wreedfte raazernijen. , Maar, welk een ftraf zy om haar misdaad ook zal lijen, ' 'k Blyve echter onvoldaan in myn ontroerd gemoed; Terwyl het vuur van wraak, ontvonkende myn bloed, i'Myin een nieuw gevaar zal onvermyd'lyk ftellen. {Helaas! ik kwel my zelf als ik haar tracht te kwellen. IMyneondergang hangt van de haare alleenigaf. j"k Verzeker my, terwyl myn geest fchrikt voor haar ftraf, /Als ik van't aardryk laat dit god'.lyk beeld verdwynen , i 1 Dat voor myn oog nooit iets bemiulyks zal verfchynen. :ilk zou haar doodltraf fteeds gevoelen in myn hart, 1 Uwe, en alle and're troost was vruchtloos voor myn fmart. lÈen wreede wroeging floeg myn ziel met diepe wonden; IMyn borst wierd eeuwig van een felle giergefchonden. IWaarom , ó hemel! krygtmynmin haar haatten loon? Ij Ach! maak haar meêr getrouw, of maak haar minder fchoon.
' I Haar glans behoorde nooit myne oogen te behaagen, 1 Of haar af keerigheidmy niet zo troostloos plaagen.
1 IMyn zinnen zyn verdeeld , zy voeren met elkaar lEenfchrik'lyke oorelog, en my in doodsgevaar. I Nu komt de wraakzucht, dan de liefde my beftryden, ] En voeren tegen s een de ftraf, en't medelyden. llkwensch, helaas! vervoerd van wanhoop enelend,
: ] Dat noch myn naam langs de aard mogt weezen onbekend, ] Dat ik myzelfniet tot een koning zag verheeven, ' Maar, in eenftand om eerstkloekmoedig op te ftreeven ! De heirbaan van de deugd en glorie , noch te ftaan 1 $Ja 't eerfte krygsgebied , en de eerfte lauwerblaan.
! 'kWensch me in een ftaat te zien waar in ik beu gebooren,
\ 1 Of dati1' r>' • rbad moogen zien, of hooren.
D 4 SA-



56 HERODES EN MARIAMNE,
SA I. OME. Dit teer gevoelen van uw ongeveinsde min Bezwaard de misdaad van de trotze koningin , En haarondankbaarheid is met meêr reên te wraaken Als doodflag , of't misdryf van 't ongeoorloofd blaaken, Degantfchewaereld, die haar ontrouw klaarder ziet, Vervloekt haar, en beklaagd uw lot en groot verdriet. Zy moet geftraft zyn, en het zal u nooit berouwen , (wen, Wanneer gy na haar dood. haar fchyndeugd zult aaufchouDie buit enfpoorig Hout u zocht op 't hart te treên , Dan zal derede en tyd die fiaaffche moeilykheêti Van u verdryven , tot verlichting van uw oogen.
HERODES.
't Rechtvaardig recht heeft my tot haare flraf bewoogen. Maar, hoe! haar ftraffen! die ik heb zo teer bemind? Zoude ik wel kunnen zyn zo god'loos en ontzind, Dat ik een tempel, met zo veel vergoode gaaven, Zou fchenden, en in 't puin van haar bederf begraaven ? Myn geest verfchrikt hier voor met groote ondeltenis. SALOME.
Eerdgyeen tempel, die zo vaak ontheiligd is?
Haar moordlust, overfpel, en zo veel fuoode zeden ,
Behoorden u te ontdaan van deze eerbiedigheden.
HERODES. Het overfpel ftaat voor de waarheid noch niet bloot, Sohemus heeft zich zelf onfchuldigt voor zyn dood.
PHERORAS.
Hy heeft gehoopt, metditteontkeunenen tezwygen, Van uwe goedheid, noch genade te verkrygen.
SALOME.
Zult gy haar ontrouw fteeds ontdekken, nimmer zien, Als om uw liefde en uw genaê haar aan te biên? Wilt gy dan dat zy u noch eind'lyk zal verderven, Haar boosheid uitvoere , u en uw gedacht doe fterven ? Welaan, volg vry uw zin , wyzien, geduldig aan, En zyn gereed met u zelfs in den dood te gaan.
SP HE-



TREURSPEL. 57
PHERORAS.
Wat tovcry heeft dus uw zinnen insenoomen, Om, in uw nadeel, tot dit laf befiuit te komen? Welkeen verkeerde drift heeft uw verftand verward , patgy, met opzet, looptin uw verderf en fmart ? HERODES.
Geenzins, den middelweg, die 'k vond om haar te plaagen, Behoud haar, om dat zy noch zwaarder ftraf zoudraagen. Zeontfing, methaare dood, een eind vanallepyn; Een wreê gevangenis zal haar veel zwaarder zyn , Waarin de fpyt, defchand, het naberouw , en 'tlyden, Haar ziel, door duizend doón , met knaagen zal kastyden* 'tZy dat ze waakt, offfaapt, geduurig dag ennacht.
PHERORAS.
1 'k Zie , door uw medely , haar oogmerk reeds < b «c i Gy tergt des hemels gunsr, mynheer; kunt gy g ■ en , Pat ge , als men toeleid om u 't leeven te berooven, Geduurig vry zult zyn van nood en ongeval, En dat de hemel dit geftaag beleren zal ? Wanneer men die in zyn waarfchuwing durft verachten, En vieren reukeloos den toom van zyn gedachten , Verlaat het wankelend geluk veeltyds, die geen, Voor wiens behoudenis 't weleer zo vaardig fcheen.
SALOME.
Terwyl ge u zelf zo verlaatbuiten 't fpoor verrukken, Eu teder de ooifprong mind van alle uw ongelukken, Waar 't nutter dat gy nooit ontdekt had het verraad ;
I Zy zal boosaardiger verharden in het kwaad.
! Een geest, die, zacht gevleid, u nimmer wou beminnen, Wat zal die niet naar zulk een groote fpyt beginnen ? Ge ontvlamt hier door te meêr het vuur van haat en twist,
PHERORAS.
i Als gyuw vyand wilt verderven , die met list i Geduurig toeleid om het alles in te zwelgen , , Moet gy niet denken hem ten halven te verdelgen, ' Want een ontydige toegeeving in die zaak,
D 5 Steld



g5 HERODE S EN MARIAMNE,
Sieldzelfuw leeven aan den loop derdulle wraak, Als gy die misdaad, op de ftondals ze isbedreeven, 3Miet kwytfcheld, wordde haat noch ruimer veld gegeeEnmet wateeden dat ge u ook bevredigd ziet; (ven, De hoon blyftinhet hart, engy vergeet die niet. De trouwloosheid van vont Hyrcanus kan 't u leeren, Een weérlooze Oude, die onmoog'lyk kon regeeren , Be laatfte fchandvlek van dat wrokkende geflacht, Die, zwervende aan de Eufraat, gebannen en veracht, Door uwe goedheid , en godvruchtig mededoogen, Kwam weder aan uw hof in aanzien en vermoogen, Daargy hem aanbood al wat aan zyn zin geviel; Dochkon uw goedheid wel verdryven uit zyn ziel, De wil die hy bezat om zyn geflacht te wreeken ? Eu zo 't verraad u niet was door zyn volk gebleeken , Dat u waarfchuwde van het trouw'loos vloekverbond, Daar hy met Malichus, tot uw verderf, in flond, Had gy niet moeten, door zyn heimelyke laagen , (gen? Voor 't loon van zo veel goed, het grootfte kwaad verdraaSA LOME.
Zoudgy wel, zonder vrees van eigene ondergang, Bewanren kunnen zulk een doodelyken flangj Die kwaê zuurdeesfem van zo veele oproerigheden , Wiens tong uw glans onteerd en lasterd buiten reden, Wiens hart afgrys'lyk brand van een vervloekte haat, Om u verdelgt te zien. Ja, zo't in zulk een ftaat Gebeurde, dat men zag de groote Augustus fneeven, Waar door men licht het volk tot muiten zag gedreeven, Zou zy 't voorwendzel van de oproerige niet zyn ? Men rukten ze uit uw magt. In die gevreesde fchyn ,j Zou zy, gelyk de wraak, om u op't wreedst te hoonen, Voor al de muiters met een fakkel zich vertoonen, En zetten uw paleis en fchatten in den brand, Zy hielp u wis in 't graf, en ligt met eigen hand; En als die helfche plaag, tot uw verderf geneegen, Den Raad had tegensu, in haar belang gekreegen ,
Dan



TREUR S P E L. 59
Dan zond gy wenfchen , maar te laat, met druk en pyn , Dat gy haar aanflag zelf mogt voorgekomen zyn. ►Gy zult die misflag, welke uzeker zal verderven, Beklaagen al te laat.
HERODES.
Wel aan,'k zal haar doen derven •, En ftraks een Afgezant na Romen laaten gaan, Doorwiendevorstdit zelf zal, uit myn naam verdaan. Uit vrees dat de afgunst, die noch waakt op raynbedry ven, My by den Keizer mogt een kwaade vlek aanwryven; Waar door hy denken mogt, onkundig van de daad, Dat zy verweezen was uit daatsbelang, of haat.
TWEEDE T O O N E E L.
^ MARIAMNE, in haar gevangenis.
Om my, met fmart op fmart, bcnaauwd te prangen,
En eindelyk op te off'ren aan de dood, Is'tligchaam hiergedreng geboeid , gevangen, Maar niet de ziel, die dreefd door alle nood , Die zal zich zelf gewillig overgeeven
In's hemels hand , wiens airaagt my ze eerst gaf j Eepaalende de lengte van myn leeven.
*k Zie dat de-ny d reeds heeft gemaakt myn graf j En dat de fchrik en moorder van myn maagen,
De trouwelooste en lafde dwingeland, Die my verdrukt met onverdraagb're plaagen,
Myn zuiver hart tracht in zo bange een dand, Door fchyn van reên, met misdaan te bezwaaren;
Om dat hy zelf wéér nieuwe zou begaan. Vaar voort, vaar voort, ó wreedde derbarbaarenl
'kBenreed, tieran , om zonder zucht of traan, U metmyn hoofdonfchuldig te betaalen
Detrouw'loozeeisch van uw bloeddorstig hartt En met wat angst men ook de dood mag maaien , Hy koorn, en maak het einde van myn fmart:
De



60 HERODES EN MARIAMNE,
De doodkan my, hoe fchrik'lyk, niet vervaaren ;
'k Verlang, ik weusch dathy haast fcheid' van ce» Twee, die men zag op 't aardryk zaamen paaren,
Schoon onverè'end in hun genegenheën. Wanneer de deugd, verdrukt door vuile dampen
Van de ondeugd, noch haare adem haaleu moet, Lyd zy zo zwaare en onverdraag'bre rampen ,
Gelyk als een die zyne doodfchuld boet, En leevendigis mond aan mond gebonden
Op een gefhirven mensch, 'tseen reeds verrot. De hemel, die my fteeds heeft toegezonden,
Van myn geboorte uur af, een lydiglot, ' 't Geen my fteeds réén tot klaagen bragt en fchreijen ,
Maakt nu dat zich myn geest, met vreugde, geeft In zyne magt, die my zal gunftig leijen
Waar dat men, vry van rampen , eeuwigleefd; Hy zal my door de fmerten heen doen breeken,
Ja, laaten my haast zegepraalend gaan Op roozen, daar de distelen nietfteeken,
'k Zal haast verlost, en hoog verheerlykt ftaan. (zen, Maar. zacht, ik hoor gerucht, en wat het ook mag weer Daar 's niets waar voor myn ziel verfchrikken zal of vreeMet dezen laatften troost verfterkte ik myn gemoed ,(zen. Nadat ik fleetmyn tyd, vervallen van al't zoet, Welke ik moest wachten van myn 's leevens lentedaagen, In zulk een echt, diemy verwekt heeft alle plaagen.
DERDE T O O N E E L,
MARIAMNE, SIPIER.
MDE SIP IER. evroaw, men wacht u ftraks beneden in de zaal, Uit last des konings.
MA RIAM NE.
Welk een aangenaame taal,
Ea



TREURSPEL &
fen tyding, die 'k al lang gewenscht heb met verlangen 1 Van waar koomt u deze angst, welke u zo fchynt te pranDE sip1er. (gen? ©mdatikheb gezien, op't buitenhof * Mevrouw, Uw trouwe burgery, afbeeldende in hun rouw, Doorleevendige fmart, en dood'lyke ongenuchten; Doordroevigfchreijen , bang geklag en naare zuchten 4 't Rechtvaardig medely voor uwe majefteit : 'cMeld uw rampzalig lot.
mariamné.
'tls ydeldat men fchreid. Om zulk een lot, welke ik zal, tot myn heil, genieten.*. Maar 't wachten mogt hen, hierbeneden, licht verdrie» Ga z'eg dathun geduld een weinig noch vertoefd, (ten: 'k Zal eer ik koom , aan myn ftaatjuffers, die bedroefd Myn ramp beklaagen, op het einde van myn leeven, Omdeelen 't geen my hier noch over is gebleeven.
VIERDE TO O N E E L.
ALEXANDRAi BENJAMYNj
Malexandra. en waCht dan Mariamne op 't bloedige fchavot ? benjamyn. "{ai enal't aardryk treurdom haar beklaaglyk lot; De'hemel zelfs fchyntmetde onfchuldige bewoogen j Èn heeft zyn klaarheid met een lamferkleed omtoo^en» Om"t wreedetreurfpel, dooreen flaauwe fchaduw heen, ïeaanfcbouwen. Al't misbaar, het kermen en geileen Zou zelfs aan 't hardde hart een weg tot meêly baanen. Elk treed haar tegen met het offer van zyn traanen.
AEEXANDRA» Zo gaat zy dan ter dood, als een onnozel lam! Sproot zy hier toe uit zulk een heerelyken dam ? ó Godloosvonnis! moest denyd* door helfcheftreekeiï, Her vuur van haat zo fel in'thartdes dwing'Iands kweeken»
Die



63. HERODES EN MARIAMNE,
Diefpoor'looze Arabier, zo laf van moed als zin Aanhitzen tot de moord van zyne gemaalin ? ' Zal dan de hemel, die de deugd ziet overheeren, Hein, met zyn blikfemvuur noch niet tot asch verteerenJa , zyn rechtvaardigheid, die't onrecht nooit geviel ' Zal deze onfchuldige haast wreeken op zyn ziel; ' Hy laat zich liefelyk, maar ook weêr vrees'lyk hooren Voor zyn's gelyken is het weê en ach befchooren. 6 Hemel! geev'dat uw genade, in dezen ftaat De onnoozie dochter help, de moeder niet verlaat.
13 E N JA MIK. De hemel zal noch licht de onfchuldige bevryden.
ALE XANDR A. Die fchynt gantsch doof voormy, en zo.ider medelyden'
BENJAMYN. Wat word gy in een zee van onrust overal Gefliugerd hcene en weer!
ALEXANIDR A.
Waar of't belanden zal? In welk een haven word het eens verlicht van pynen ?
BENJAMYN. Mevrouw, bereid u toch, zy zal wel haastverfchynen. Hier is den weg, waar langs dat voorbeeld van geduld ' Terflachtbank gaan moet, om te fterven zonder fchuld.
ALEXANDRA. Kan ik wel met zo wreed een opzet voor haar koomen ? Ja, ja! ik zal, ik moet. Myn ziel, ontveins uwfehroomen,' Hou op van zuchten, als gy 't droevig voorwerp ziet, Myn klagten mogten licht my ftrekken tot verdriet. Verzaaken wy onszelf. Laat ons haar tcgentreeden Met zulk een fier gelaat dat al de moeilykheden Bedekt van ons gemoed. Om dezen flag te ontgaan Moet ik, natuur ten trots, het moeders hare verraan.
BENJAMYN. Ik vrees dat haar gezigt u dood'lykzal bedroeven. Laat ons, alfchreijende, ter zyden wat vertoeven
Naar



TREURSPEL. 63
Waar het onnozele flachtofFer, hemel! ach!
ALEXANDRA. Hoe' meend gy dat ik noch kan fchreijen als ik plag ? (nen. Mvn hart, door druk verfteend; belet myne oogen 't weeKom lei daar ik moet ftaan, myn zidderende beenen, Daar ik , mistroostig, bang. en angftig van gemoed, Voor' t laatst, verwachten zalhet waardigst van myn bloed.
VTFDE T 0 0 N E E L
MARIAMNE, DINA, THARES, ALEXANDRA, BENJAMYN.
THARES.
In weèrwil van my zelf, moet ik aan u verrichten _ Zo moeijelyk een dienst, myn ampt, myn trouw en plijtea Vereifchen dit, als een noodzaak' lykheid, van my.
MARIAMNE. Hoe kwaalyk past ge op my, myn vriend, uw medely. 'k Omhels de dood met vreugd, vry willig, ongedwongen. Die zonder droefheid my ,daar'kruimenonbedrongen, Ontlast van zorg, gerust de dood cart wel te vreên: Herodes wil 't, en ik, ik ga hem tegentreên. Doch zo noch iets op aard mynblydfchap kan vermindren, Het is de droeve zorg voor myn twee lieve kind'ren , Die'k nalaat; welk een leed! dit ongelukkig kroost, Zal, om de moeder, by den vader hulp noch troost Genieten, maar altoos onwaardig zyn verftooteii. 'k Hoop dat de hemel, die zyn gunst nooit houd geflooten, De onnoos'le Wezen zal verftrekken , na myn dood, Voorvader, en met een voormoeder, in den nood. De zuiv're deugd verlicht hun' harten en hunn' oogen, Door heilige indruk van een goddelyk vermoogen , Op dat ze in 't groot gevaar van deze booze tyd Geen fchipbreuk lyden , maar, de wreede haat ten fpyt, Gezind zyn om veel eer te llerven duizend dooden,
' Dan



04 HER ODES EN MARIAMNË*
Dan iets te doen het geen de godheid heeft verbodens • Dat nimmer overvloed van droefheid, of van vreugd. Van voor- bf t -genfpoed hen aftrek van de deugd ; En, zode zon van hun geluk eens door mogt breeken, Dat zy niet denken om hun moeders dood te wreeken , Maar, om onltraffelyk te leeven j zonder fchuld, Als ik te fterven , vry van vrees en ongeduld. Engy, bloedgierig mensch , ontaarde ziel volfchanden Wiens lust men naar 't verderf ziet van de onnoos'ie branden,
Dewyl gy nooit verzacht uw wreed gemoed noeh zin, Ga ik kloekmoedig ^ zo als 't past een koningin, Voor u uitftorten daar ge u zelt meê kund verblyden! Tot lesfing van uw dorst, en't eiude van myn lyden t Schenk ik u al het bloed dat in myn aad'ren is 5 Drink , drink , boosaardige , drink zonder deerenis! Doch denk niet dat gy, met de vlek my aangevreeven 4 Myn eer gelyk'lyk zult vernielen met myn leeven; 6 Neen! myn zuiv're naam , uit haat, befmet, vertreed j Zal echter ïlraalen door de mist van laster heen , De naneef nimmermeer iets tot myn fchand gelooven. Men kan de waarheid met geen loogenen verdooven. De tyd zal haareerlang vertoonen aan het licht, En myn verdrukte deugd doen zien aan elks gezigt, Ja, het verhaasten van myn doodflraf klaar bewyzen Uw onrechtvaardigheid, die ieder met afgryzen Vervloekt. Uw wreedheid, welke alom zich openbaard's Vernietigd in my niets als een verderf lyke aard ; Maar, 't onverderf'lyk deel, de ziel, verfierd met «raaien Van myne deugd, ontlast van rampen, druk, en kwalen, Zaleindelyk, tentrots van allenyden haat, Voor eeuwig blinken ineen luister zonder maat*
Zy ziet Alexandra. Maar, 'k zie myu moeder my op deze piaats verwachten* Zy zal myn lyden , met haar laatlte troost, verzichten, Troost^ die my nimmer weer op aard gebeuren zal!
'k vVeusclt



TREURSPEL. 65
'k Wensch dat haar hart, om myn rampzaalig ongeval, Wat meerder rust had , en wat minder was bewpogen. Tegen Thares.
Wil i in het weg gaan , op myn bede, toch gedoogen* Dat ik haar zeg vaar wel, en voor het allerlaatst Omhelze, en kusfchen mag.
THARES.
Maar , daigy ttdanbaastj Mevrouw, ik zou de fchuld van dit vertoeven dfaagen. Myrt last moet Zyn gevolgt, ik durf geen uitftel waagen. De vorst.
MARIAMNE,
Deze aanfpraak is in weinig tyds gedaan. Mevrouw, men dwingt my na eed and're plaats te gaari. 1 'k Zal de aardfche wooning, om een hemelfche, verruilen, 1 Waar 't buld'reh van de uyd, uit diepe en naare kuilen , : De harten, noch de luchtmethaare gruw'len pynt, : En daar de onfchuldige verheerelykt verfchynt. 1 Waar een tieran de deugd, uit haat, nooit kan vertreeden; ] Daar de eed'le ziel, tot loon van haaf ftancvasüghcden ,IIn vredefmaaken zal, het onwaardeerlyk zoet, JEnj zegepraalende , de vreugde van't gemoed. ;Zo wreed een lot brengt my in 't wit van myn verlangen, 1 Ik ga vry willig , om de dood met vreugd te ontfahgea. ' Troost u hier meê. 'k Omarm u voor myn laatfle pligt. Vaarwel, Mevrouw , vaar wel! 'k verlaat uw aangezigt.
ALEXANDRA. ^ Voleind uw leeven , ga, rarapzaalige , gaheenen: lHoe! meendgy, dat ik noch zal uwe ftraf beweenen ; "Neen! 'k ban gedwongen al het meêly uit myn hart; JDathart, waaronder ik u droegmet zo veel fmart. Jls'tmoog'lyk! moest ik dan 11 op het aardryk baarert , iy kweeken, koesteren, met zorg en, angst- bewaareu, 1 Uw leeven leiden in demorgenflond der ieugd, 1 Op dat ge u zelve zoud verwyd'ren van de deugd; (Om uw gemaal, en vorst, zyn ondergang te brouwen , 1 Uw fchuld... Maar, ga, ik kan u langer niet aanfehou'wén, E Ge-



66 HERODES EN MARIAMNE,
Geniet de ftraf, die u van 't noodlot is bereid. Het moeders hart heeft lang vergeefs vooru gepleit? 'c Verzaakt u; ja, gyzyt van my ook niet gekooraen. 't Verraad heeft nimmer plaats in deze borst genoomeu*
MARIAMNE. Behoud uw leeven , ik zal fterven wel te vreên.
THARES.
Gaan wy , Mevrouw: gaan wy.
MARIAMNE.
Langs welk een weg?
THARES.
Dit hees.
Dl NA.
6 Welk een wreedheid!
BENJAMYN.
Ach! welk een geduld, en lyden ? ZESDE T O O N E E L.
ALEXANDRA, BENJAMYN.
- ALEXANDRA. JYLoest ik, door zulk een daad, zo wreedhaar'thart doorHelaas! (fnyden? BENJAMYN. Zal'tnoodlot niet ophouden uw geflacht Te plaagen voor het gantsch isdeerlykomgebragt,è Al te wreed een ftraf!
ALEXANDRA.
ó Al te felle een fmarte! Wat moord die laffe list, doornaaberouw, my't harte. Ik mogt veel eerder met haar fterven door één lot. Moest ik dan, om de dood te ontgaan,op 't moordfchavot. M et dit bedrog, myn pligt, myn bloed, en kind verzaakenl Myn ziel i die tevens alle elenden voeltgenaakeri, Geeft, geeft zich over aan de droef heid al te ftraf. Creiei my na het bed, of liever na het graf.
Einde van het Fier dé Be dryf.
VYF



TREURSPEL. 6?
VYFDE BEDRYF.
EERSTE T O O N E E L,
WHERODES, en Gevolg. reede jaloezy, bedekt met fehoone verven j Gevaarelyke flang, welke alles kan verderven! En dochter van de min , die zelfs haar vader moord 3 Draak, die geduurig waakt, en eeuwig ziet en hoord5 Door honderd oogen , en door honderd listige ooren, Die alles neemt verkeerd, en alles acht verlooren! Hebt gy niet lang genoeg my dag en nacht geplaagt? ó Onverzaadb're gier, die onophoud'lyk knaagt, 'Vlieg, vlieg voor eeuwig weg uit myn gemoed en oogeni 'Verkeerde uitlegfter, en verfpiedfter vol van loogen , Die al myn zinnen houd betooverd , en my doet ' Verdrukte onnoozelheid verfmooren in het bloed : Kon dan Sohemus dood uw wraak noch niet verkoelen? ] Moet Mariamne zelfs den fchrik des doods gevoelen ?. ; Maar, hoe! den fchrik des doods gevoelen ? weet gy niet j Dat gein haar nadeel een doodvonnis hooren liet? , Als een misdaadige , en gedoemde is zy op heden ' Ter dood gebragt, helaas! zy is niet meêr beneden i Op't aardryk, of ik ben verraan zo zy noch leeft, ' Öf ongelukkig, zo men my gehoorzaamd heeft. 1 Myn leven loopt gevaar, leeft zy, en 'k moet haar volgen Indien de fehoone is dood. Wreed noodlot! ó vetbolgen a Èn felle fmarten! ó afgrys'lyk gruuwtlfluk 1 Ik vind my zelf alom verward in diepe druk, . En op wat weg zich myn gedachten laaien voeren, (ren. 'k Ontmoet'er droef heid, vrees, en fchrik , diemy beroeGaan wy den loop zien van haar noodlot, Hemel! ach! Zo zy noch't licht aanfehouwd, zal ik op dezen dag, Door de edelmoedigfte genade en gunst, verkeeren De droevelykpraalin eenvrolyk iriomfeeren.
E 3 Maar



68 HERODES EN MARIAMNE,-
Maar, Narbalnaderdmy. Iklees, helaas! heel lieht Myn droevig ongeluk, in zyn befchreid gezigt; Hy beeldhet troostloos af.
TWEEDE TO 0 NE E L.
HERODES, NARBAL.
NARBAL, ter zydeh.
o W elke zwaare plaagen f Een liag heeft alle deugd gelyk terneérgeflagen. Deeerenftandvastigheid , godvruchtigheid en trouw Zyn, met die fehoone, reeds het leeven kwyt.
HERODES.
Wat rouw
Verdrukt zo wreed uw ziel ?
NARBAL.
Helaas! de grootfte reden,-
HER ODE S.
Is Mariamne dood?
NARBAL.
Ach! ja, ze is overleeden; Menfloeg dat waardig hoofd van 't zuiver ligchaam af. Ter zyden.
't Uitvoeren van den last, en't vonnis dat hy gaf, (ven; Beftormt met fmart zyn ziel Haar dood zal hem doen fier»k Voorzag wel dat hy nooit de koningin kon derven , Als met zo groot een leed. Hy fteent, hy zucht en fchrerd.
Tegen Herodes. Keer weder tot u zelf, en uw kloekmoedigheid.
HERO DE?. Is Mariamne dood? is zy niet meêr in weezen? Zy, die myn zon was, en zo blinkende opgereezen , ismaareenfehaaduw j en die morgenaar, öfmartl Verliest haar glans in het beilraalen van myn hart.
Moesï



TREURSPEL. 69
Moest dan dn heerlyk licht verdooven en verdwynen? Is 'twaar! en kan de zon noch op het aardryk fchynen ï Men heeft weleer hem zien afwyken van zyn pad , Alleen uit fchrik die hy voor 'tdood'lyk moordmaal had: is hy van dit gezigt niet fchuuw noch bleek heiturven, Nu zulk een glans, die hem gelyk was, isbedurven! ö Wreede zon! die geen gevoelen hebt noch reên , t;y draagt flechts blindelings 't vergoode licht te leen ; Indien de onfterf'lykheid, welk u, uit vuur en vonken , Een ligchaam fchiep , u meê had met een ziel befchonken, Gy zoud gevoeliger zien zulk een treurfpel aan, Eu droevig ondergaan, om nooit weer op te ftaan: Dan zou al de aard, metmy , dit zwaar verlies beklaagen, En, van uw licht ontbloot, voor eeuwig 't rouwkleed In zulk een naare nacht van jam'ren, daar natuur (draagen, Zelf moest verkwynen op hetmisfen van uw vuur, Alom gevoelende mynfraarten, druk, en fchroomen. De dood heeft Mariamne in zyn geweld genoomeu : Keen ! neen ! hy heeft geen magt daar haare glans gebied... Maar, 'k weet zy leefd niet meêr, zyn woeste wreedheid ziet f wezen ,
Noch jeugd.nochfchoonheidaan. Achlkan't wel mooglyk Dat hy reeds heeft vernield een tempel, waard gepreezen» Een tempel! zo volmaakt als ooit de deugd bezat? Hoe! zou men fluiten zulk een onwaardeerb'renfchat In 't midden van de diepe en aakelyke graaveu ; Schat, die de woonplaats is van allerleie gaaven , Waar in de liefde, en al wat ooit bevallig fcheen, Zich op het fierelykst vermengen ondereen? Hoe! zyn de ftarren dan verduisterd van haare oogen? 'c Aanminnig aangezigt de glans der verf onttoogen ? De lely en de roos gedoodverfd , die zo fchoon In'taanfchyn ftonden van dathemelsch beeld ten toon? Is dan de fehoone ziel van 't fehoone lyf ontbonden , En al de wond'ren der natuur verftrooid , gefchonden ? Hoe! zou voor eeuwig dan die minnelyk^moud
E 3 G«*



HERODES EN MARIAMNE,
Geflooten zyn , waar in ik niet als godfpraak vond? En, 't geen myn eigen zelf noch onlangs heeft gefcheenen, Zou die nu niet zyn , en in dunne lucht verdweenen ? <ö Neen ! dit is een zaak die waarheid heeft noch fchyu, En niet geloof'lykis, noch moogelyk kan zyn.
Tegen Nar bal. Wat zegt gy, heeft men dan vernietigt op der aarde Ditproefftuk der natuur, zo fchoon als ze immer baarde? NARBAL.
Ja, 'k zag zo wreeden flag in wanhoop, buiten raad.
HERODES. Verhaal me omftandig deze erbarmelyke daad. Ikkan niet twyfelen , enechter't niet gelooven.
NARBAL.
Wanneermen haar,wiensdeugddreefdalle deugd teboven, Het vonnis voor droeg,'t geen haar parfte om ftraks te gaan Uit haar gevangenis, k^n elk van fchrik pas ftaan, Behalven haar geduld, dat wist van geen beweegen. Zy, die grootmoedig trad de dood metblydfchap tegen, Trotzeerende haar lot, betoonde in dezen (laat, De minde vrees niet met haar woorden, of gelaat. Deaaribiddelyke glans van haar bekoorelyke oogen, Bleef even fchoon , en wekte in ieder mededoogen. De aanminnigheid en vreugd , die 'taangezichtbehiel, Bewees haar onfchuld en gerustheid van haar ziel. Na dat zy dan vernoegd , op de oever van het leeven , Aan haar vertrouwden haar juweelen had gegeeven, En, in 't omhelzen , hen, als voor des hemels troon, Het droevig fchreijen, of het volgen had verboón, Ging zy , kloekmoedig, met een vriend'lyk welbehaagen, Na het fchavot ,*t geen zelfs om haar fcheen rouw te draaNooit praalde een koningin der Amazoonen meêr, (gen. Naar haare dapp're datln, in zegepraalende eer, Alszy. beklaag'lyk toteen fch'ndig lotbefchooren. At wie haai volgde , fcheen in traanen te verfmooren , Ze aaiifchouwden haar geduld, metongeduld en fmart.
Ee*



TREURSPEL. 71
Ken gnmfche menigte, in dien drang door een verward, Vervloekten 't vonnis ,'t geen haai doemde buiten reden; Ja, riepen dat haar deugd, verfierd met eed'le zeden, iNooithadzofpooreloozeen vuige daad begaan; Dat ieder druppel bloed eerlang u zelf zou ftaan Op duizend traanen , en op duizend wreede pynen , (nen, Wanneerze om wraak, fteeds voor uwe oogen zal verfchy ■
HERO DES. Ik voel, ik voel alreeds de kwellingen, die zy Met recht voorfpelden, ach!
NARBAL.
Elk kreeg meêr medely, Wanneer haar moeder, die de vrees van 't fpoor deed wyken, .Cken 5
Haarwaare droefheid veinsde, envalfche vreugd liet bly-
Haar vlugge geest, zovoi itaatzucnngneiaan> hm, Omzich teontfchuldigen dat zy van 't kwaad niet wist, Verbergt onmenfchelyk dat teedere beweegen , Het welke een moeders hart heeft van natuur gekreegen , En toond zich vergenoegd in 's dochters ongeluk. Doch haar ftandvastigheid, braveerende haar druk, En's moeders kunst, dia haar gevoelig kwam onteeren, Scheen de opgeleide blaam, in't weg gaan , teverweeren Met een genege lach , en nederige groet.
HERO DES.
1 è Welk een medely doorprikkeld myn gemoed!
: Ik voel myn hartcp dit verhaal aan ftukken ryten. Hoe! zal een moeder 't kind, in zulk een ftand, verwyten Een misdaad, daar de deugd zelfs voor haar onfchuld pleit?
' Voleind al 't overig'.
NARBAL.
Toen heeft men haar geleid 1 Op 't fchandige fchnvot, daar zy'haar zuiv're handen , Aandachtig zaamen floeg, door heilig vuur aan't branden, :En de oogen naar om hoog, met ieverende kracht, ]Beweeg'lyk fineekende de goddelyke magt,
E 4 Om



72 HERODES EN MARIAMNE,
Qm haar onnozelheid de wnereld te openbaaren , Op dar die nimmer mogt haar kroost met fchandbezwaaren, En hen verwyten , 'tgeen zy nimmer had gedaan, Zy zwoer wel dier dat zy arglistig was verraên , En door vervloekte nyd beklaagelyk vertreeden ; Ja datzy, tegen recht en buiten alle reden , Was valsch befchuldigt met een daad, die in haar ziel Nooi?. had gehuisvest, of in haar gedachten viel. Zy riep den hemel, voor haar onfchuld', tot getuigen; Geloovende dat die uw zinnen noch zou buigen , Beweegen om te zien haare onfchuld , deugd en trouw, Wanneer haar dood uw hart zou doön , door naaberouvv. Voor't laatst wenscht zy, dat gy befchermen mogt de, weezen
Van eenprinfes, wiens hart men nimmermeer zag vreezen Voor't wreede noodlot, die ftandvasiig lyden kon ; Die zonder opfpraak leefde , en kloek de dood verwon.
Alszy, metiever, dus haar zelf had laaten hooren, Scheen haar verlangen door de wolken heen te booren: Dies zy aan 's hemels zorg gaf haare ziel met vreugd, Die vaardig ftond om op de vleugels van haar deugd Teyliegen naar'r. geftarnt, dus zuiver van gebreeken Stak zy haar hals uit, en hield op van meêr te fpreeken. Toen iloeg de wreede beul, met zyn bloedgierig zwaard , Het hoofd van 't ligchaam , dat een beter lot was waard, 't Geen al de oraltauders bragt wauhoopende aan hetwee-' nen. ' (nen. Haar ligchaam wierd ftraks van een hemelftraal omfcheeElks traanen vloeiden onder 't vloeijen van haar bloed. Elkfchreeuwde dat het klonk in droevige overmoed, Waar van al't aardryk,door de weergalm.fcheen tebeeven, Als of't meê voelde' t groot verlies van zulk een leeven. Zo was het eind van uw doorluchte en kuisfche vrouw , Met wie fchier ieder fturf van medely, en rouw.
HERODES.
Ach l waar dit niet gefchied, of waar ik nooit gebooren !•
Hoe



t' R ~E U R S P E L. 73
Hoe kon men'tleevenslichtvan'tfchoonfte fchepzel fraoo6 Nooit gehoord bedryf, zelfs in 'tbarbaarfte land ! (ren? ]a , een ontmenscht Sarmaat deê nimmer zulk een fchand, Die de ailerwreedfte niet kan denken zonder fchroomen. AA ie kan zo vuil een vlek afwasfchen ? welke ftroomen , Wat zee heeft nats genoeg? waar zal ik heenen vliên , In welk een duister hol, daar nooit word licht gezien ? Na welk een hoog gebergt? wat zal myn i'chuilplaats (trekken ,
Daar ik myn godloosheid, en gruuw'len kan bedekken? Waar zal ik veilig zyn ? kan ik in 't diepst der aard, Omdkmisdryf, wel voorden donder zyn bewaard? Waar zoude ik gaan, daar ik van fchrikbleeve onbeneepen, Én daar ik niet myn hel geduurig méé zou fleepen ? Maar, ach! verwacht ik dau noch hulp in dezen nood? Hoel leeveiknoch, kan't zyn, nu Mariamne is dood? En volg ik niet, daar my die fehoone is voorgetreeden? 'k Weet immers op wat weg ik zetten moet myn fchreeden, Om na de dood te gaan. Dit ftaal zal my het hart Doorfteeken , en myn ziel verlichten van zyn fmart.
Tegen Narbal, die hem weerhoud. Laat af, laat af, ik zal, ik moet tërftond beginnen 't Rechtvaardige befluit van myn verwoede zinnen, Ofitoothetlieyer zelf door myn benaauwde borst. NARBAL.
Ach! keertoch weder van uw wanhoop, groote vorst.
HERODE s. (geeven. 'kWil, in my zelfnurechtaan'tbloed , dat wraak roept,
Hy tast naar den degen van Narbal. Beletmyn arm niet, door de wroeging aangedreeven. NARBAL.
Myn Heer!
HE RODE S. 'k Ben zulk een rouw en pynlyk kuaagen moê. Maak dat zy weder leeve , of ftaa my 't fterven toe; My, die 't moordaadig zwaard gaf zelf den beul in handen.
Es Myn



|4 HERODES EN MARIAMNE,
Myn mond, gedienstig aan myn woede, totmynfchnnden» Sloot, door een enkel woord,haar mond voor eeuwig,ach! Bloeddorste mond, zo wreed als ooit de waereld zag, Ik overtuig u, door 't berouw van myne daaden, Dat gy yoorbaarig hebt myn hart en zin verraaden.
ó ! Gy, vertreeden volk, aanfchouwers van myn fchand, En misdaad, die zo groot een zucht draagt tot uw land, En rechte koningen, wilt uwe drift betoonen Tot ftraf van deze moord, die niemant kan verfchoonen: Komt, komt, en wreekt op't hart vaneen tieran, met vreugd,
't Volmaakfte fchepfel, en het voorbeeld van de deugd, Van kuisheid, van geduld, van fchoonheid, trouw en re» Straf,ftraf die ftrenge daad,vol onrechtvaardigheden;(denj Stoot al uw dolken in myn hart, maakt een begin , Bevredig, door myn bloed, 't bloed van uw koningin , Die , 'k door een wreede haat, barbaarisch liet vernielen, Maar gy durft dit niet doen, ó bloode , en laffe zielen 1 Gy hebt geen lust, om, door getrouwe en dapp'redaan, ln 's lands gedenkboek tot een eeuwige eer te ftaan. 't Zoude umishaagen, dat de volgende eeuw uw leeven, Met onuitwisbaare inkt, vond tot uw roem befchreeven. ?tBewysthun vrees, eu myn geweld opeenetyd. 6 Hemel! die aanfchouwd hoe dat de onnoos'le lyd, Wil aanditfnood gewest alle ongeluk verfchaffen , Straf dit ondankbaar volk, het geen my niet durft ftraffen. Geef, geef het over aan het woên van 't krygsgeweld. Doe tegens hen met kracht optrekken in het veld De grootfte en wreedfte der tieranuen, enbarbaaren, Vyanden,diein'twoén , niets, op hun bede, fpaaren; Zy fmooren zonder fchrik hun menigten in't bloed , Hun fteeden, huizen en fieraaden in een gloed , Die alles breng'tot asch. Men koome en fleep in banden Hun lieffte kinders weg, of dat barbaarfche handen, Die tegens muur en rots verplett'ren , of van een Verlcheureu, ouder'cbangenhoopeloosgeweeu
Der



TREURSPEL. 75
Der moeders, daar men ziet de vrouwen wreed verkrachten
In't oog der mannen, die tot troost de dood verwachten,, Dat Pest, en hongersnood uitmergel al hun kracht. Dat ze onder 't oproer zien hun tempelen, vol pracht, Totaan de grondvest toe vernield en omgewurpen. D t de aard by ftroomen mag *t geftorte bloed influrpen: En als de wraak nog iets in 't hevig woeden (paard , Uit dit geflacht, wel eer zo heerlyk , en zo waard, Laat het dan zyn alleen verachtende onderdaanen, Steeds opgeofferd aan hun rampen, fmaad, en traanen, Verlaaten van 't geluk , gevolgt van 't ongeluk, Daar zy gedurig, in benaauwdheid, fmart, en druk Nafleepen , buiten hulp , in wanhoop,'t moeilyk leeven; Als flaaven , ballingen de waereld omgedreeven, Vervloekt, verjaagt, vervolgt, daar elk hen overal Gelyk beöoreloge in allerlei geval. Laat op hen regenen pek, zwaavel, vuuren vonken,' Op dat hun beemden, in een zie van vuur verdronken, Van vruchtbaarheid beroofd, ftaan mede uw wraak ten Maak vau Jeruzalem een droeve jammerpoel; (doel. Een helfche poel vol flank , eu die alle oogenblikken, Met haar verachte naam , de waereld kan. verfchrikken. Myn Mariamne is dood, zy wierd me ontroofd, wat flag l En tot myn wanhoop laat men my het leeven , ach! 'k Smeek u om medely , ó dood , die 'k plag te fchroomen! Kom, neem 't geheel, daar gy de helft van hebt genoomea. Helaas! waar berg ik my ?
BERDE T O O N E E L.
ÏIERODES, SALOME, PHERORAS, NARBAL. SALOME, tegen Narbal.
w at deerd den vorst?
NARBAL,
Mevrouw, Hy



yó* HERODES EN MARIAMNE,
Hy kweld zich zelf in zulk een overmaat van rouw , Dathy zalfchielyk zyn teneinde van zyn dagen , Indien uw raad niet fluit den loop van zyne plaagen. SALOME.
Liet hem Augustus ook iets weeten, 'tgeen zyn fmart Door fpyt verwekt?
NARBAL.
6 Neen!
SALOME.
Wat ramp drukt dan zyn hart?
NARBAL.
De dood der Koningin, die hy niet kan aanfchouwen.
PHERORAS.
'k Heb wel voorzien, dat hem haar vonnis zou berouwen,
SALOME.
Hoe ishetmooglyk! fchepthy danongeneugt
Uit zulk een zaak, die hem moest baarenalle vreugd ?
PHERORAS.
Laat ons met ryp beraad voorzichtig by hem koomen, Zyn gramfchap , in dit fhik, moet wel zyn waargenomen. SALOME.
Zyn geestwil liever zyn vermeesterd metgeweld.
PHERORAS.
Hy komt wéér na ons toe, vermoeid, benaauwt, ontfteld, De droef heid heeft hy tot gezelfchap , en zyn oogen Staan wild, zyn aanfchyn is met bleekheid overtoogen , Zyngangisfpoor'loos, hy verbyllerdmeêr, en meêr. SALOME.
Gy zytzwaarmoedig, engy fchyntbedroefd, Mynheer. HERODES.
Dit komt uit ftaatszorg, die de geest licht kan verdrieten. Maar, 'k wil van dezen dag een weinig rust genieten.
PHERORAS. Dat waar noodzaaklyk tot herftelling van uw geest. HERODES.
Om niet te veinzen, almyn fmart en druk is meest
Out-



TREURSPEL, ft
Öntftaan om dat ik niet, zint gift'ren heb gefprooken De Koningin, ditheeftmynrusten vreugd gebrooken: Laat zeggen , uit myn naam , dat ik haar hier verwacht.
SALOME. , Zyn oordeel en verftand fchynt buiten fpoor gebragt.
HERODES.
Ei! wil toch, opmynbeê, haar fpoedig laaten haaien.
PHERORAS. Door welk een middel ?
HERODES.
Ach ! heip my in deze kwaaien. Ik wil haar fpreeken. Ga, laat haar myn last verftaan. Is dit zo zwaar een zaak ? of wil men dan nle t gaan ? SALOME.
Hoe kan ze u hooren, en hoe kunt gy met haar fpreeken ? Zy heeft geen geest, die is van 't ligchaam reeds geweeken, 't Geen niet is.
HERODES. Hëtnel! hoe! is Mariamne dood? Wreedaardignoodlot, gy , gy zaagt in dezen nood, Haar bukken voor den flag, en gy hebt die geleeden. ja, zonderdatuwmagt, om zulke afgryslykheden, De rouw oplegt aan al wat aan natuur behoord. Is dezefchoonheid, en haar glans in 't bloed gefmoord ? Het ligchaam ,koud en klam , in 'tgraf met alhaargaavert, En is't heelal noch nietinpuinenaschbegraaven? 't Blyft nu vernield, ó fpyt! in dit verlies alleen , Het geen alle anderen te boven ftreefd met reên , Behoorden zelfs 't verlies der waereld in te fteeken, 't Moest de aardkloot lichten uit zyn asfen, en v.erbreeker.: Al de elementen, aarde en water, lucht en vuur In een verwarren, en verfmelten de natuur, En doen het alles in zyn eerfte baijerdkeeren. De dood dorst Mariamne 4 ógruuwel! overheeren ! Defchaduwvanhet graf bewaard het overfchot Van'tfehoonftefchepzel, dat verdiende een beter lot.
Laai



78 HER ODES EN MARIAMNE,
Laat uwe fmarten gaan in arbeid om te ba.tren: Steld uwe handen tot hun pligt, laat zy uw hairen Uitrukken met geweld, verfcheur uw aangezigt, Smeekt vriend en vyand dat hy uberoov' van 't licht; Of fierf liefst van berouw, om dat gy niet kunt fterven»
ÏHEROkAS. Vergeet liefst dit verlies, hetgeen gy toch moet derven : Wie kan 't veranderen? en zo gy 'twel bedacht, Gy zoud het zelf niet wéér , indien't ftondaan uw magt, Veranderen.
SALOME.
ó Ja, gy zult eerlang bevinden, Dat Zulk een heerlyk werk, voor u , en voor uw vrinden , En voor uw gantfche Staat was een noodzaaklykheid.
H E R O D E S.
De wroeging heeft myn ziel reeds alle troost ontzeid. Maar wat wil Thares , dus verwonderd, ons verklaaren?
VIERDE T O O N E E L.
HERODES, SALOME, PHERORAS, THARES, NARBAL.
<tt THARES. ó Vorst! myn pligt noopt my cm aan u te openbaarea Hoe dat uwfchenker, in een jammerlyken ftant, Zich zelfheeft omgebragtmetzyn verwoede hand.
HER O DES.
Wat of zyn geest tot zulk een wanhoop kon verrukken?
THARES.
Na dat hy de Vorstin had voor het zwaard zien bukken, Vliegt hy , terwyl hy gantsch verbaast zyn kleed'rea Daar al uw hofgezin het koude iyk betreurd, (Ycheurd, Met heete traanen , om, waar't moog'h k, te verwannen. De zaaien van uw hof weêrgalmen op zyn kermen: In't eind roept hy: ik heb de Koningin verraêii,
Én



TREURSPEL. 79
Ënopmyn fchuldig hoofd dehelfche vloek gelafin. Hoor, hoor de hemel bruid, zyn wraak wil my verdelgen „ Daar fcheurd het aardryk, dat my leevend in zal zwelgen* Met mynaanhitZers. Ach! ik zie een zee vol bloed Waar ik my wende of keer. De beul van myn gemoed Komt my de ziel, óweél met duizend doón vervolgen. De godheid is op my; niet zonder reên, verbolgen; De onfchuldige is alleen , door myn bedrog, gedood, 't Vergift was valsch bedacht: ikzal, in dezen nood, My zelfverlosfen, door myn arm, van zo veel kwaaien,;' En 't aardryk van een mensch, niet waard dathy de ftraalen Der zon aanfchouwd. Hier ineé.eer't iemand wordgewaar^ Stoot hy zich zeifin 't hart, en, met een woest gebaar, Braakt hy de ziel en 't bloed al tevens.
HERODES,
Welke daadeni
Ach! Judas heeft my dan, en myn vorstin verraaden! Zy is onfchuldig in het mengen van 't vergift! Ik voel my zelf, helaas! in een verwoede drift. Ik wil, ik zal, ik moet my, en haar fterven, wreeken.
Tegen Pheroras, en Salome. Gy, Monfters van myn hof, gyhielpt dit kwaad befieekcn.' En hebt in myn paleis gezaaid het zaad van twist, Myn hart, en, zekerlyk, den fchenker aangehitst Tot zulk een wreed beftaan; gy hebtmy ingeblaazen De minnenyd , die my hielp buiten 't fpoor aan 't raazen.' De onnoozele is.door u gefmoord in 't zuiver bloed. O helfche twee, die zo boosaardig van gemoed Als wreed van zinnen zyt.beefd.fchriktvoor mynen tooSALOME, ter zyden. (ren, Het is met ons gedaan.
PHERORAS, ter zyden.
Wy zyn gewis verlooren, SALOME.
Myn Heer..^
HERODES.
ik zie uw fchuld uit uw verbaasd gezigt.
SA-



8ö HERODES EN MARIAMNE,
SALOME.
Gedoog....
HERODES.
'Kmisdeê door u,wantgy hebt haar beticht. Wilt nimmer naar genaa van uwe boosheid trachten, Maar van myn wraak uw lang verdiende ftraf verwachten; Vertrekt terftond.
V TF D E TO O N E E U
HERODES, NARBAL, THARES,
MHERODES. aar gy, ó myn getrouwen! gy, Die geen verraaders, noch geen vleijers zyt, als zy, Komt, laaten we onder een vermengen onze zuchten En traanen , zonder eind, in troostlooze ongenuchtètl, De dood beklaagen vandatüeeld , zogod'lyk fchoon... Maar,zeis niet dood,ze ontfingvoorde aardfche eenhemelIh 't koningryk om hoog. Ze is in 't getal der goden(krooh Geplaatst om haare deugd. Doch 't is vooral van nooden, Dat haare godheid hier een tempel word gedicht, Die haar waardy, eeuw in , eeuw uit, vèrtoone aan't lichf, En daar haar beeltenis, zo vol bevalligheden , Op een altaar gedeld , word plechtig aangebeden; ja, 'k wil dat deze plaats zy na haar naam genoemd ; Haar deugd Op 't hooge koor gezongen en geroemd. Men viere, om 't aardryk al haar wond'ren te openbaareif, Met yv'rig kerkgebaar, haar feestdag alle jaaren; Dat elk die eere: of dat ik derve.
NARBAL
O welk een druk ,
En wanhböp! ach! wat raad? dit droevig ongeluk Schynt, door deondeltenis, zyn oordeel te overwinnen. THARES.
Men merkt wel aan zyn reên 't verlies van zyne zinnen.
II E.



TREURSPEL. 8i
HERODES. Ik kan niet langer van haar afgefcheiden zyn , En dit vertoeven brengt me in onverdraagbre pyn. Ga,zeghaar,uit myn naam,datzyftraks hier moet koomen. Haar byzyn kan alleen verdry ven al myn fchroomen, En baaren vreugdopvreugd.'kvergeev'haar'tkwaad, indien Ik haar bekoorlykheên mag met myn oogen zian. 'kZal aan Nicanor ftraks zyn vryheid weder geeven, Als ik haar wil verftaa.
NARBAL.
Waar word hy heen gedreven? Ach ! zyn inbeeldingen vermeerd'ren door zyn fmart,
THARES.
De raazerny maakt al zyn redenen verward.
H E R O D E S.
Als ik gebiè , men kan myn woorden nietmeêr hooren^ Hoelzou de onheufchc winddie metmyn zuchtenfmooren? 'k Word niet gehoorzaamd , of kan niemantmy verftaan?
NARBAL. Wat wil zyn Majefteit?
HERODE S»
Dat gy zult fpoedig gaan, Om Mariamne hier te lyden: 'k wil haar fpreeken. Ik voel den band van myn langmoedigheid verbreeken. NARBAL.
Helaas! heer Koning, gy begeerd de Koningin, Maar...
HERODES. Waaromniet? fpreek op NARBAL.
Verander toch van zin: Van haar is niets, als haar beroemde naam in weezen. HERODES.
Haar naam alleen! zouzy wel dood zyn? moet ik vreezen Of hoopen?
F
NAR



$3 HERODES EN MARIAMfïE,
NARBAL.
'k Heb terftond de waarheid u gemeld.
HERODES.
Ach! Narbal ,'k denk nu wéér op't voorwerp dat my k weid. En myn geheugen, 't geen in fpyt van al myn klagten , Haar beeld vernieuwd in myn rampzaalige gedachten, Komnqyontydighulp, tot myn verdriet, tebiêu, 7. '4 \\ al te vaardig om myn zinnen te doen zien Het geen zy niet laat zien als om my fel te plaagen. (gen \ 6 Dwaaling, die myn bartfcheurt dooreen pynlyk knaaAchi gy vertoond te klaar, aan myn ontfleld gemoed, li; 'f kwaad dat ik bedreef, 't verlies van zo veel goed. ,
Maar, 'k zie de Koningin , met haar vergoode draaien, ïn 't licht des; wolken op het heer'lykst zegepraalen : Een kring van bloedkoraal is om haar hals gefpreid, Jön zy verheft haar geest om hoog vol majefteit. Haar roem en fchoonheid is vermeerderd , 'k zie de zielen D.ec zaaHge-" rondomhaar glans eerbiedig knielen ; Een rei van Engelen ontmoeten haar met vreugd , Enkroonen, met olyf en palmen, haare deugd. . Zy flaathaar oogen na tjeneên , om aan te fchouwen De pyn , die 'k voel van een verfchriklyk naberouwen, ó Schoone Mariamne ! aanhoord myn reden , hoofd! ErUurmd u ovtrmy., eer my de wraak vermoord. Genaê, genaê, Vorftin! ei, wil my toch vergeeven st Kwaad jat ik-reuk'lpos heb toe uw bederf-bedreeven* Myn hart motst boven al u hebben aangebeên, Zich öpgepfterd aan uw-feboonheid, om alleen Te leeven door den glans van uwbekoorlyke-Qögen; En nochtans héb ik u, Yervr.eero.dvan mededogen , M,Hhandekf inaar,'kbeken mynfchuld,hoe zwaar en groot. En tegdje voor 't gezigt van ai de waereldbloot; • Zie, ziedeelend, welke ik hier over moet gevoelen , Zy hoorde uw gramfchap, en. uw hee.te. wraak te koelen. Indien myn fchuldiszwaar,mynmisdaadgruuwzaamwreed, 1 I' e;lu vaardig recht itrafcmy ook met eendood'ly kleed. * ' '■' v êWoa-.



TREURSPEL. 83
ö Wonder der natuur, van onbevlekte zeden, Van edelmoedigheid , en alleheerlykheden; ó Zuiv're ziel, die zo volmaakt aan 's hemels trans, 5t Gefiarnte, zon en maan verdooft met uwe glans, Die, opgevaaren, hebt van't aardryk meê gedraagen Al myn vernoegen, vreugd en eenigst welbehaagen, Ach I denk niet dat myn fmart beftaat in valfche fchyo , Om blyk te geven van myn naarberouw en pyn. Zo poogt myn ziel, geheel wanhoopende, tebaaneu Een weg,om vry te zyn van'tlichchaam,door myntraanetl. Om u te volgen , in hetbangfte van myn nood , Op een afgrys'lyk fpoor van de allerwreedfle dood. THARES.
Zyn kracht begeeft hem, en men ziet zyn verf verbleekens Hy 's flaauw, zyn adem fchynt reeds uit zyn borst gewee» ken,
NARBAL.
Kom, draagen wy hem ftraks te rust na 't ledekanf, Op dat hy weder krygtzyn krachten en verftand.
Einde van het vyfde en laatfte Bedryfi,