CATHARINA HERMAN.   CAÏ HARINA HERMAr lOONEELSPEl DOOK M* JAK JACOB YEEEUI. TE AMSTERDAM, Bij JOHANNES ALLAHT, M D C C X C III.   VOORBERICHT* Creduurende het leleg van Oostende , in dt Nederlandjche Beroerten , gelukte het den Spanjaer* den , een goed aental Hollandfche fchepelingen gevangen te neemen , welke zij voorts in ketenen kluisterden. Catharina herman, eene noordhollandfche Vrouw , was de echtgenoote van eenen dier 6ngelukkigen* Den ramp ^ haeren^ man overgekomen , vernam zij niet, of vormde terftond het bejluit,  IV VOORBERICHT. *m hem , ware het mogelijk, uit zijnen kerker te verlosfen. Ten dien einde fneedt zij gedeeltelijk haer lang hoofdhair af, verkleedde zich in mansgewaed, en begaf zich op reis naer de vijandlijke legerplaets voor Oostende. Na eenen moeiè'lijken , eenzaemen togt, bereikte zij die gelukkig , en waende nu de grootjle gevaeren doorgeworfteld te hebben. Maar een der zwaerflen , en tevens minstverwachten , dreigde haer hier. Haere ongemeene fchoonheid, namelijk, trok de oogen, haere fpraek de aendacht van 'het Spaenfche Krijgsvolk tof haer , maekte haei verdagt, en deedt haer eerlang voor eenen verfphdcr van Prins M AU RITS gehouden worden. Op dit vermoeden werd zij gevangen genomen , zwaer geboeid, en in een kerker gefooten. Hier, in de akeligfte eenzaemheid, was zij geheel onkundig van het lot haeres echtgenoots. Op zekeren dag egter werd zij uit deeze wreede onkunde door nog wree- der  VOORBERICHT. V der bericht getrokken. Zij vernam dat zeven der Hollandfche gevangenen ter dood zouden gebragt worden, om den dood van zeven Spanjaerden , door de onzen op den wal van Oostende insgelijks gedood , met gelijke ftrajfe te wreeken ; en dat de overigen naer Spanje vervoerd zouden worden , om aldaer den Koning dis jlaeven te dienen. In den duldeloozen angst, dien haer dit bericht , en de on>~ zekerheid van hermans lot baerde, kwam haer een Vader Jefuit bezoeken , om haer , volgens gewoonte, de biegt afteneemen. In deezen eenen menfehenvriend vindende , bejloot zij hem haer geheim te openbaeren. Verbaesd over de trouw en den ■moed deezer waerlijk groote Vrouw, beloofde de eerwaerdige Vader haer allen mogelijken hijftand. Aen karel van longueval , Grave van bucquoi, Gouverneur van Henegouwen, en, bij afwezigheid van Hertog al bert, Opperbevelhebber der * o Spaen-  VI VOORBERICHT. Spaenfchen voor Oostende, maekte hij zijne ontmoeting bekend, en verwierf van deezen, dat catharina in den kerker van haeren maH wierd overgebragt< Deezen te ontmoeten, deedt haer van onmagt zwijmen. Tot zich zelv herkomen, openbaerde zij ver* der haer voorneemen, en verhaelde hoe zij alles, wat zij kostbaer bezat , verkogt had, om haeren man vrij te koopen, en dat zij\ om dit zelf ter uitvoer te brengen, vermomd herwaerd gekomen was; Doch dat zij, indien dit doel haer mislukte, beflooten had, haeren man in de flavernij of in den dood te verzelleni De Graef van Bucquoi, dit hoorende begeerde dit edel paer te zien. Verwonderd, en diep getroffen door zulk eene ongemeene getrouwheid, kon hij aen de ftem van zijn hart niet weêrftaen , en gaf dé beiden echtgenooten de volle vrijheid. —- Zie daer de gefchiedenis mbcathariNa herMan, zo als ik dezelve geboekt gevonden, en ge- meg~  VOORBERICHT. VII notgzaem woordelijk uit koks Vaderlandsch Woordenboek, op Catharina Herman, uitgefchreeven heb.. De deugd deezer Vrouwe verrukte mij zodanig, dat ik den trek niet weêrftaen^ konde, haer tot het mde.rwerp van mijnen arbeid te neemen. \_ Ik vormde het bejluit 'er een Tooneelftuk van te maeken. Biet ijver ging ik aen V werk. De daed als daed is tenvouwig, ftil, en zonder dat gewoel, (om in dt iael der fchilders te fpreeken ) dat leven aen elk dhhterlijk tafereel, maer vooral aen een Tooneelftuk, bijzet. Kr waeren dus verfchikkingen, en verdichte bijvoegingen nodig , en de Lezer zal die van zelf in mijn ftuk ontdekken ; maer om deeze juist te kiezen, wordt eene lange beoefening van de regelen $er Tooneelpo'èzij vereischt, en zie daer wat mij geheel ontbrak. Het was voor 't eerst, dat ik in dit vak der Dichtkunst arbeidde. Reeds waeren bijna vier Bedrijven afgewerkt, toen ik, door tusfchenko- men-  VIII V O O R B E RICHT. mende verhinderingen, mijn' rbeid eenen geruimett tijd Jlaeken moest. Eindelijk weder willende voortgaen, herlas ik het afwerkte; louter als Dichtftuk befchouwd, konde ik dat beoordeelen, maer, te weinig ervaeren in dit vak, bleef ik in de onzekerheid, of mijn werk als Tooneelftuk aen zijn doel beantwoordde. Ik vervoegde mij bij eenen Kunstvriend, wien ik, om zijn edel hart, even zeer beminne, ah ik hem, om zijne verdienflen, vereere, Deeze las mijn werk, en riedt mij de volvoering aen. 2jjm senmoediging was mij genoeg, en zoude, met zijne» naem hier geplaetst, de beste Voorreden zijn. —«  CATHARINA HERMAN. TOONEELSPEL.  VERTOONERS. catharina herman. herman, haer echtgenoot. Ds Groef van bucqooi, Spaensch Opperbevelhebber. De Gravin van bucquoi, zijne echtgenoote. * l o n z o, Spaensch Hopman. " een biegtvader. »e provoost. Wachten. Het Tooneel is in het Hoofdkwartier van het Spaenfche Leger voor Oostende.  HESMAN- ik heli geen rampen, meèr'. DE BIEGTTABÏÏ. God>gipelfs -etmetvreugde^zulke^^^   CATHARINA HERMAN. TOONEELSPEL EERSTE BEDRIJF. EERSTE TOONEEL. Men ziet eenige hoornen; ter zijde, en in het verfchiet een gedeelte van de Spaenfche Legerplaets. BUCQUOI, ALONZO. B V C Q U O I. 'k Ben herwaerd op verzoek des Krijgsraeds heen gefpoed j Wat is 't, Alonzo! dat mijn komst vereisfehen doet? ALONZO. Mijn Heer! een gruweldaed door't Hollands volk bedreeven^ Die ons tot wraek ontvlamt, en nog terug doet beeven. Een deel van 't fpaeufche heir viel in des vijands magt, En werdt gekeetend naer Oostende 's vest gebragt; De Muiters, fel verhit door lang en vruchtloos woelen, Beftonden hunnen wrok in 't fpaeufche bloed te koelenj A 2 Zij  4 CATHARINA HERMAN, Zij deeden, voor ons oog, een weerloos zevental Der onzen fierven, op Oostende's hoogen wal. Bezef hoe dit tooneel ons aller bloed deedt kooken! Ja! waer' door onze inagt die gruwel toen gewroken, De vesting had terflond in lichte vlam gefiaen, En eik der burgren waere in 't gloeiend puin vergaen. Maer nu zal 't heilig recht ons deezen hoon vergoeden, En 't is thans onze beurt op 't muitrenrot te woeden. e v c q v o i. En hoe? — wil ligt ons heir, die fnoode daed ten zoen, Al fiormende op de ftad een' feilen aenval doen? a l o n z o. Neen, Graef! de Krijgsraed doet ons deeze wraek erlangen; Hij heeft van 'tHollandsch volk, voorheen door ons gevangen, Het voorbeeld volgend, dat hun woede zelf ons boodt, Een zevental gedoemd tot d' eigen wreeden dood. Men toefde uw komst, mijn Heer! en riep u herwaerd heenen, Op dat in 't einde uw fiera dit vonnis kragt zou leenen. b u c q u o i, ter zijde, h dit een weêrwraek, die het heilig recht gebiedt? — tegen Ahnzo. De Krijgsraed heeft beflist, 'k weérfia zijne uitfpraek niet. — Is 't reeds bepaeld wanneer naeu 't vonnis zal volbrengen? A l O n»  TOONEELSPEL. 5 a l o n z o. Nog deezen dag. b u c Wmwv/. Een voorgenomen reis. a L o N z O. En dat in 't fcff&gefroelf catharina> 'I Belang van mijn gedacht geboodt dat ik die deede. ALONZO. Uw voorzorg nam gewis een' vrijgeleibrief mede _ Vertoon mij dien. — C 4»  TQGNEELSPEL. 11 catharina, immer verward. Hoe ?... ach J mijn doel is fchuldeloos ~r? Zie daer den waerborg, dien ik ten geleider koot. alonzo. ó ! Zulk een fchoone tael heeft ons reeds vaek bedroogen. Het krijgsrecht is geftreng; het vordert fcherpziende oogen. Eén heilloos oogenblik van ftrafbre zorgloosheid, Heeft vaek aen 't magtigst heir de nederlaeg bereid. Voor mij, reeds vroeg geleerd bij't minst gevaer te zorgen ? Voor mij blijft fchaers de list, de kunstnarij verborgen. '■l Bedrog misleidt mij niet ;'k mistrouw den minften fchiju, En wil, van 't geen ik zie , gerust en zeker zijn. En zo in mijne ziel iets achterdogt verwekke, Dan zwoeg ik rusteloos tot ik 't geheim ontdekke. — Gij dus, o vreemdeling ! meld wat uw oogmerk zij; Zijt ge ons een vijand of een vriend ? ontdek het mij. Spreek, zijt ge onfchuldig, 'k zal de vrijheid u hergeeven; Zijt ge een verrader, beef! één wenk kost u het leven. catharina. Mijn Heer! ik meldde u reeds het oogmerk van mijn* togï. alonzo, driftig. Verfpieder! tot wat eind deei legerplaets bezogt? Wat liep u hier? c a«  Kt CATHARINA HERMAN, catharina, wier verwarring zigtbaer is toegenomen, na eenig gepeins : De hoop den besten mijner vrinden Mij door het lot ontrukt, i„ 't eind hier weêr te vinden Zo ooit de Vriendfcbap tot uw' boezem ingang vondt En aen een' lotgenoot uw hart geheel verbondt; Zo 't zaligfte geluk, dat ooit deeze aerde teelde, U in de kalmile rust aen zijne zijde ftreelde • Maer zo ge ook, in die vreugd, door éénen ilag van 't lot Op eens verfloken wierd van zulk een vol genotZo gij dan, met dien vriend, uw beste heil moest derven Om vriendloos, zuchtende, en in jammre„ rond te zwerve„ J o! Dan gevoelt, dan deelt uw ziel de diepe fmart, Het pijnigende wee van dit gefolterd hart; Dan weet gij dat het niets, niets kost, zijn eigen leven Ter redding, of ten troost van zulken vriend te geeven. alonzo. Staek, ftaek die tedre tael} zij toont uw' fchrandren geest Maer 'k min haer niet Vervolg, is dit uw lot geweest? catharina, ter zijde. Cevoellelooze ! (tegen Alonzo:^ Ja | en gloeiend van verlange* In d'uitgeftrekten arm dien lieveling te ontfangen, Dorst ik.... alonzo. De legerplaets uws vijands binnen treéni Waer  TOONEELSPEL. Waer voerde uw mijmering, o Zinnelooze! u heen? Bedagt gij niet hoe 't oog uws vijands u mistrouwen, Als een' verfpieder, een' verrader kon aenfchouwen ? En wist gij niet wat ftraf, wen 't ftrenge krijgsbeleid Hun eerloos doel ontdekt, dien fnoodaerts wordt bereid? Zaegt gij 't gevaer dan niet? catharina. o Ja! maer zonder vreezen. Mijn ziel is fchuldeloos, en zou zij angftig weezen? Bezit ik niet ten troost, ook bij het gruwzaemst lot, Ook voor uw oog, mijn Heer! mijne onfchuld en mijn' God. alonzo, /pottende. Hoe fierlijk fpreekt gij! — Maer* hebt gij dien vriend gevonden? catharina. Mij wondde 'tlot,maer'tfchept geen' balzem voor die wonden, 'k Heb alles aengewend, beproefd wat ik vermog:, Maer ach! vergeefs gepoogd, en vruchtloos hem gezogt. Welligt zal ik hem nooit ontmoeten in dit leven. Ligt deedt hem 't oorlogslot in 't moedig ftrijden flieeven, alonzo. Was hij dan Krijgsman? c A»  14 CATHARINA HERMAN^ CATHARINA." Ja, bij Maurits krijgsbanier Streedt hij voor Nederland. ALONZO. En zoekt gij hem dan hier? (ter zijde.') Mijn achterdogt groeit aen, 'k wil dit geheim ontwinden. (tegen Catharina.) Kunt gij een' muiteling in 't Spaenfche leger vinden ? CATHAR I NA. Mij ftreelde een veege hoop dat hij den dood ontkwam, En uw verwinnend volk hem krijgsgevangen nam. ALONZO. Daer we op een groot getal van Krijgsgevangnen roemen , Is ligt uw hoop gelukt, zo gij ze een hoop kunt noemen. CATHAR I NA. Hij leeft voor't minst dan nog, en, als foldaet van eer, Geeft hem het oorlogsrecht welhaest zijn vrijheid wéér. ALONZO. Hoe?.... Ja! dit is het lot van eerlijke foldaeten, Maer  TOONEELSPEL. 15 Maer't recht des Krijgs houdt op voor wreevlige onderzaeten. cathar 1 na, zigtbaer ontroerd. Hoe... zou?... alonzo. Hun voegt de flraf der fnoode muiterij, Eu 't noodlot dat hen wagt is dood of flavernij. cathar 1 na; Mijn God! is dit de loon dier dappre ftervelingen, Die.... al o n zo. Stout naer 't heilig recht van hunne Vorrten dingen. Philips grootmoedigheid boodt eens vergeefs genaê, Dat nu de trotfche Belg zich neêrbuige, of verga!, catharina.1 Ach! redt een luttel gunst geen', geen' der Krijgsgevangen ? alonzo. Neen! 's Konings taei geduld wil eindlijk wraek erlangen. In 'tkort ziet hier uw oog 't gevangen muitren«rot Naer Spanje weggevoerd , of fterven op 't fchavot. C A'  i« CAJHARINA HERMAN, c n ii 4 11 i 5 i, wanhoopend ter zijde. Godl'k ben verlooren... 'k ben... (zij vertrekt hopeloos.) alonzo. Wat drijft u ijlings heenen? ... Eiijf..,. c a t h a r' i na, in V heen gaen. Ach! laet mij mijn lot, en mijnen vriend beweenen. VIJFDE TOONEEL. alonzo. Neen, neen, verfpieder! waen niet dat uw kunstnarij, Uw loos bedekte list voor mii verborgen zij. Een oud foldaet als ik wordt niet zoo ras bedroogen» Geenfchijn, hoe loos verfierd, verblindt Alonzo's oogen. Ha! 'k heb reeds veel te lang het fijn bedrog gekend, Door d' oorlogslist zoo vaek, zoo kundig- aengewend, Dan dat ik uw geheim, hoe 't ook bedekt mogt weezen, Niet door uw veinzend oog in uwe ziel kon leezen. Ga!'kheb...Zie daer mijn vriend-—ik zal met hem beraén. Z E S-  TOONEELSPEL» »; ZESDE TOONEEL. ALONZO, DE PROVOOST. DE PROVOOST. Mijn Heer! 'k heb aen den last, dien gij mij gaeft, voldaen; De... ALONZO. Staek dit oogenblik mij meer verdag te geeven. Mijn ziel wordt door een vrees voor nieuw gevaer gedreeven* Verraed, mijn vriend! verraed!... DE PROVOOST. Hoe! poogt de muiterij, Gevoelend wat haer magt bü Spanies krijgsmagt zija Door list ons dapper heir nu wederftand te bieden? ALONZO. ]a,'k ducht, mijn vriend! men doet 'ees legërplaets befpieder], 'kVerdenk een' Vreemdeling, dien 'k voor uw komst hier vond< DE PROVOOST. Waerom hem niet geitraft, gedood op d'eigen ftond» $ 4 i o f(»  18 CATHARINA HERMAN, ALONZO. 'k Wis in onzekerheid; hij kon onfchuldig weezeu. Men kan in 't duister hart eens ftervelings niet leezen. DE PROVOOST. Ik acht een' muiteling reeds fchuldig om den fchijn; Men boei, men ftraf hem , eer zijn doel gelukt kan zijn. Maer uit wat oorfprong werdt uwe achterdogt gebooren ? ALONZO. Ik vond dien Jongling hier in diep gepeins verlooren, En heb zijn doel befpeurd. —. Oranje, wiens beleid , <— 'k Erken verdienfte in elk, — wiens fiere dapperheid Zo vaek Castiljes heir manmoedig ftand dorst bieden, Wil door dieu Jongeling ons leger doen befpieden. Was 't niet of in mijn ziel, toen 'k hem hier eenzaem vond, Een twijfflende achterdogt van lieverlede ontftond ? Ik zag hem immers, diep verzonken in gepeinzen, — 'k Zag zijn verwarring, hoe hij die ook wilde ontveinzen ? Zijne oogen tuigde list, en, ver van me aen te zien, Sloeg hij ze fchichtig neêr, om mijnen blik te ontvliên. Was niet ontfteltnis, angst op zijn gelaet te leezen ? Moest zijn verzonnen reis mij niet verdagtig weezen? Was niet zijn.... dan genoeg — ik houd het voor gewis, Dat hij in Maurits dienst, en een verrader is. (na cenige overdenking.) Maer ■» 'k oordeel ligt te ras; - ik meende in zijne trekken d Een  TOONEËLSPEL. ip Een zekre aenminnigheid, iets edels zelfs, te ontdekken, 'k Herinner mij zijn fchoon, zijn open, gul gelaet, En'k vind niets,dat me een vuige,eenfnoode ziel verraedt. Ik zag den blos der jeugd, met ligte fmart omgeeven, En dien der onfchuld, op zijn frisfche wangen zweeven, In 't kort, zijn weezen tuigde — of is dit alles fchijn ?.... Dat in zijn hart de troon der blankfte deugd moest zijn. Zijn houding, aenblik, tael, zijn welgevormde leden, 't Was al belangrijk, al zoo vol bevalligheden. Gewis dat nooit ons oog, in Spanjes heldental, Een' fchooner Jongeling onLdekte, of vinden zal. DE PROVOOST. Maer zoude ook in dien fchijn de list ? .... ALONZO. Neen, 't kan niet weezen: — Welk wonder denkbeeld, teelt van al te nutloos vreezen!..' Te nutloos?., neen, ik peinze — en vrees,en twijffel nog. 'k Zweef in onzekerheid, en ducht altijd bedrog. Zou ligt in dit gewaed, om d' argwaen best te ontvlieden Een vrouw, op Maurits Wist, deel legerplaets befpieden Dit denkbeeld daelde op mij door hooger infpraek neer -> Het zal, 't moet waerheid zijn, ik heb geen' twijffel meer, DE PROVOOST. Ha! welk een wondre list! — o muitende aterlingen 1 2 a Gij  20 CATHARINA HERMAN, Gij oorloge met bedrog, maer wij met heldenklingen, En eerlang zal uw bloed... ALONZO. Mijn vriend! beraeden wij, — Dat dit geheim ontdekt, dit doel verijdeld zij. Eén oogenblik verzuims kon dit ontwerp gelukken, Oostende vrij doen zijn, en ons de zege ontrukken. DE PROVOOST. Beveel, mijn Heer! 'k zal ftraks... ALONZO. Ga, trouwe Krijgsman! ga, Spoor gij den Jongeling, die zoo verdagt is, na, Neem hem, op achterdogt, in 's Konings naem gevangen. En doe in 't Kerkerhol, hem voorts in boeien prangen. DE PROVOOST. Ik vlieg — het ftreelt mijn ziel, als ik een' muiteling Die zijnen vorst weêrfireeft, in ijsren ketens wring. ALONZO. En ik, ik zal terflond aen 't hoofd van Spanjes helden, Aen d' edelen Bucquoi, 't ontdekt verraed vermelden, i . Op  TOONEEL SPEL, t\ Op dat zijn hoog bevel ons hier ten rigtfnoer flrekk', En hij op nieuw een blijk van onze trouw ontdekk', DE PROVOOST. En dien verrader 't loon van zijue pooging biede. ALONZO. Koom, fpoedenwe, eer die fnoode ons zoekend oog ontvliede. Einde van het eerfie Bedrijf. B 3 TWEE*  $.% CATHARINA HERMAN, TWEEDE BEDRIJF. EERSTE TOONEEL. Een* Gevangenis. CATHARINA, neg in mans gewaed', zwaer geboeid, op eet.cn fieen nederzitttnde. Zie daer wat op deezè aerde, ia deeze woestenij, Het lot, hetveegelot des broozen fterflings zijl Achf met het beste doel in zulk' een' ramp te koomen; Zich zijn' geliefdften wensch op ééns te zien ontnomen; Ontgloeid door de eêlfte drift, door 't Godlijk liefdevuur, Zich te oifren aen de Hem, de teerheid der Natuur: Voor een' geliefden Man in 't felst gevaer te ftreeven, Om hem te redden, en de vrijheid weêr te geeven Maer hem, ver dat een ïtrael van hoop» zigtbaer zij, Ter prooi te aenfchouwen van den dood of flavcrnij, En zelf, gehoond, geboeid,beroofd van gade en vrinden, Zich eenzaem in den nacht eens kerkers wéér te vinden —. Zie daer mijn' bangen ftrijd, zie daer mijn gruuwzaem lot! Gij kunt dit zien, - en zijt regtvaerdig, groote God! Gij ziet de zwakke deugd mishandelen, befchimpen, Haer ziel door angst verteerd, haer hart van weedom krimpen, Haer, laeg in't (tof, vertrapt, moe ketens, aen de hand.... Eu gij, gij dondert niet op haeren dwingeland ? Heeft ze in uw vlekloos oog,o Almagt.'ook geen waerde? Hoe?  TOONEELSPEL. 23 Hoe ? rust in uw beftuur het noodlot deezer aerde, En zwerft hier de onfchuld rond in grievend leed en hoon, Terwijl het misdrijf juicht, en blikzemt van zijn' troon? ..« (na een oogenblik zwijgens, met drift:') Wat zegt mijn veege mond?... en ik, ik ben een Christen! Zou 't ftof, het nietig ftof, met zijnen Schepper twisten? Neen, zwijg, ontroerde ziel! vereer des Hoogften wil, Aenbid zijn' wondren raed, en draeg uw fmarteu Uil. (met aendoer.ing) Vergeef, vergeef, o God! — door wanhoop aengedreeven , Dorst ik uw wijs beiluit, Oneindige! weèrftreevcn; Ik hoonde U, en uw wraek zonk niet terftond op mij? Nu voele ik, Vader! dat uw liefde perkloos zij. ja, 't was uw hooge wil die mijne ziel bedroefde, En mijn verknogtheid aen dit laege ftof beproefde; Gij vondt mij vast gehecht aen dees vergafiglijkheid, Toen heeft me uw hand dit leed,wis tot mijn heit.bereid.-» Gewis, de trouwe gaê, mij door uw zorg gegeeven, Was me alles, was de fchat, de wellust van mijn leven; Van hem heeft mijn geluk zijn waerde fteeds ont'eend; Aen zijnen boezem heb ik minder 1 rang geweend; Maer—fchoon zo rijk in deugd , in honderd minlijkheden, 'k Heb hem te teer bemind, te afgodisch aengebeden. Ja! midden in mijn heil, als ik op ioozen ili-p, Vergat ik vaek de hand , die Herman voor mij fchiep. Ik hing aen aerdsch geluk, en, in zijn fchaeüw gezecten, Heb ik het brooze lot der fterflijkheid ve'geeten. 'k Herdagt niet, dat in 't eind het bange ftervens- uur Den band ontfnoeren moesr, gevlogten door Nutuur En dat ik, wen mijn hart zijn' Herman dan moest derven, 3 4 Vet-  H CATHARINA HERMAN, Verlaeren op het pad des levens rond zou zwerven, o, Waer' dit denkbeeld nooit geweeken uit mijii' geest, 'k Had meêr op u vertrouwd, en niet zo zwak geweest, 'k Had nu, met kalmer moed het noodlot Mand gebooden, En nooit waer' dit gemor mijn hooploos hart ontvlooden, (zij knit h.~) Ik dwaelde van u af, duld, Vader! dat ik keer'. Neem, neem uw fchreiënd kind in uwe hoede weer; o' Dat het in uw liefde, uw vroegre liefde, deele! —i Uw hand heeft mij gewond, dat zit die wouden heele. Doch lchoon mijn ziel uw' wil, o Wondre! kalm verbeid', Vergeef de traenen toch der zwakke menschlijkheid. (Zij bajfc geknield , met het hoofd tegen den wand leunende?) TWEEDE TOONEEL, catharina, een eiegtvader. be biegtvader, die geduurende het uitfpreeken der zes lae'jle regels op het toon eet vei fc/ieenen, ett luistei end op eenigen afjtand gebleeis, ter zijde. Hoelzulk een go lsvrucht,zulk vertrouwen,zulk een grootheid, In eenen kerker, vaek 't verblijf der vuigfle fnoodheid? ... En deeze jongling zonde een fchandlijk booswigt zijn? pt' is dit alles list, bedriegelijke fchijn?.. Men  TOONF. ELSPEL. 35 Men zoekt, door mi ne hulp, zijn duister doel te ontdekken, o Konde ÜL langs dien weg ten redder hem vertokken! (Hij gaet tot Cathatir.a.) catharina, hem bemerkende, rijst fihielijk op: Hoe?... komt gij mij den dood... de biegtvader. Ik koom mijn troost u biên. Maer,ftoort u ligt mijn komst?..gij badt oP uwe kniénw catharina. Ikhebdiendierbren pligt volbragt. - Eerwaerde Vader!Wilt gij mijn trooster zijn - o treed dan ipoedig nader. de b i e g t v afd e k. Mijne orde, en zij niet Hechts, mijn hart vereischt van mij, Dat ik d'ellendeling een vriend, een broeder zi . Ik koom, als hij hier kwijnt in angttige oogenblikkcn, Door troósteiijke taei zijn lijdend hart verkwikken. . catharina, met vuur. GW zijt eenmenfehenvriend?...koom,zet q naest mij neêr* Reik, reik me uwe achtbre hand - ik heb geen vrienden meêr! C « E 5 p E  t6 CATHARINA HERMAN, DB BIEGTVADER, MijnZoon.'gij hebt een' vriend.hij leeft.hij heerscht hier bovenZo gij hem waerdig blijft, kan niets u dien ontrooven; Zo gij op hem vertrouwt.... CATHARINA. oi met het volde hart! Op hem, op hem alleen, berust ik, in de fmart, In welke een gunstloos lot mijn tedre jeugd geleidde. DE BIEGTVADER, Hoe! mort gij om een lot dat gij uzelv' bereidde ? De beste fterveling, die zoms uit zwakheid dwaelt, Gevoelt dat 'a Hoogften ftraf op zijnen fchedel daelt, En hij, die voorbedagt, door grooter wanbedrijvan, God, en het menschdom hoont, zou hij hier ftrafloos blijven! CATHARINA. Ach, Vader! grief mijn hart zoo diep, zoo duldloos niet. Is dir, is dit de troost, dien gij de ellende biedt? Is dit die vriendentael ?... o! fpoed dan haestig heenen — Spaer, fpaer dit bloedend hart - laet mij hier eenzaem weeuen. ■ I  TOONEELSPEL *fl DE BIEGTVADER. Hoe! waent gij dat ik u wil hoonen? ... neen, mijn vrind! Ik fprak dus enkel CA THARINA. Wijl gij me in een' kerker vindt!.... o! Schoon hier menigwerf de fnoodfte ftervelingen, Met recht van elk gevloekt, in wroegingen zich wringen, Vaek treurt hier ook de deugd, en de Almagt hoort den zucht, Die in dit bang verblijf haer enge borst ontvlucht. DE BIEGTVADER. Gewis! fchoon hier miskend, in 't Iaegfte ftof geboogen, Veriaeten van 't heelal, zij blinkt in 's Hoogften oogen. Zij,op den trotfchen troon,of't fchandlijk moordfchavot, Is even kostlijk in het heilig oog van God. — (-lig' Maer toch - hoe ook mijn hart, mijnZoon! uw godsvrucht huiDe fchijn fpreekt tegen u; men houdt u immers fchuldig? CATHARINA. God! wordt een fterveling veroordeeld om den fchijn !... En zeg mij, Vader! welk zou dan mijn misdrijf zijn? DE BIEGTVADER. Men meent in uwe komst een diep geheim te leezen, Lu zegt dat uw ontwerp een hoog verraed zou weezen. C A.  CATHARINA HERMAN, CATHARINA. o! Zo ik 't alziend oog des Eeuwigen erken, \ Dan tuig: geheel mijn ziel dat ik onfchuldig ben. DE BIEGTVADER. Geen ftem is fterker dan de roepltem van 't geweeten. En zij, zij durft ook hier, mijn Zoon )u fehuldloos heeten, Hier, waer in de aekligheid, de ftilte van dit oord, Niets in de ontrustte ziel haer magtige infpraek fmoort; — Zie daer, wat in mijn oog voor uw belang zou fpreeken !-. Maer, welk een wonder doel voerde u in deeze ftreeken?.. Ik fpreek met u ais vriend, vertrouw gerust op mij; Ligt dat mijn voorzorg u een weg ter redding zij. CATHARINA. o Poog het diep geheim der foltrende ongelukken, Waerin mij 't noodlot ftort.niet aen mijn ziel te ontrukken. Ik li' te duldloos veel, ik treê door ftormen heen Maer, vader! 'k fmeek het u, laet mij die fmart alleen. DE BIEGTVADER. Welaen, 'k verlaet u,..t CATHARINA. Neen! verkwik mijn fmachtend harte. Leer  TOONEELSPEL. 29 Leer waer mijn fchreiënd oog., in deezen nacht van fraaite, Een' enklen blijden ftrael van troost en hoope vind', Wien de aeklig zwarte wolk mijns onfpoeds niet verdind'. DE BIEGTVADER, Houd in den bangften ftorm het oog op God geflaegen* Dan derft uw ziel geen' troost, ook in de felfte plaegen. Mijn' Zoon! de godsdienst is de beste, en trouwfte vrind Voor 't hart, dat hier geen' troost, geen hoop op uitkomst vindt. Dit is deNoordftar, die, in 't felst, in 't grievendst lijden, Op deeze 'ammerzee den fterfling kan verblijden. Hij treedt in ftormen langs de dorre doornen ■ baen, Maer ziet die heldre ftar, door de open wolken , aen, En da.: , fchoon hij geluk, hoop , vriendfehap ,'t al zie wijken, Zijn ziel behoudt haer' moed , zij weet van geen bezwijken, Zij vindt in haeren God hoop, troost, het alles weer, En , hoe't haer't leed begrimm', zij voelt haer leed nietmeêr. CATHARINA. Ja! 'k voelde menigwerf, in 't droefst, in 't wrangfte fchreiè'n , Den Godsdienst zulk een rust door heel mijn aenzijn fpreiën, Maer ach! bij al den troost, dien zij mij fmaeken liet. Trof vaek op d' eigen ftond me een fchicht van nieuw verdriet. Dan moest ik ijlings weêr die ftille kalmte derven, En 'k zag, in 't verst verfchiet, mijn beste hoop verderven; Dan vond ik niets om mij, dan bange duisternis. —  3o CATHARINA HERMAN, DE BIEGTVADER. Nooit flerft de hoop voor hem die waerlijk Christen is. En, zinkt zij voor 't gewigt der rampen zomtijds neder, De godsdienst, o mijn Zoon ! vernieuwt haer kragten weder. Wij kwijnen hier in leed; wij wandlen in ellend; Geen fmart, geen onfpoed is den fterfling onbekend; De deugd wordt hier gehoond;zij zucht in zwaere boeien, Of moet met traen bij traen haer fomber pad befproeiën; In 't kort, voor duizenden is de aerde een rampwoestijn;Maer zal zij perkloos, zal zij zonder einde zijn? o! Moest dit jammerdal fteeds onze wooning weezen, Waer' dan de fterveling nooit uit het niet verreezen! Dan noemde ik't leven vloek, het lijden troosteloos. Dan waere een vroege dood het heil dat ik verkoos! Maer, hoor den godsdienst hier den besten troost verleenen; Hij wijst ons fmachtend oog, door ftormen ueevlenheenen, Naer beter vaderland, wiens burger nimmer fchreit, Naer't zaligde verfchiet, de blijde onfterüijkheid. o ! Als wij uit dit ftof op zulk een toekomst ftaeren, Hoe klein fchijnt dan de kring van weinig droeve jaeren! Wat zegt het dan, of hier een luttel tegenfpoed Den Pelgrim op zijn' weg, zijn'korten weg, ontmoet? Of zoms een bittre traen zijn fterflijk oog ontvloeiè' ? Een korte ftormwind om zijn leeme wooning loeië? Zijn reis is haest volbragt; aen 't eind der doornen-baen, Lacht eindelooze rust hem uit haer' tempel aen; Dan laet zijn vlotte ziel haer' kerker hier beneden, Stijgt juichend naer het oord van louter zaligheden , Vergeet de fchaduw zelfs van 't fmartlijk aerdfche lot, En  TOONEELSPEL. 3* En leeft voor 't hoogst geluk, onlterflijk als haer God. (ken, Zie daer, mijnVriend! een' troost, dien hier geen ramp kan krenEn dien, dien kan alleen de beste Godsdienst fchenken. — Wat dank ontgloeit dan 't hart, dat niet gevoelloos leeft, Voor Hem, die zulk een gift aen 't brooze menschdom geeft! ó ! Bleef de fterf ling zich dien zegen waerdig maeken, Naer'sHoogften eer,naer deugd,naer waere godsvrucht haeken! Wierd nooit de Godsdienst om een aerdsch belang onteerd, Zijn roepftem in een' vloek, zijn heil in ramp verkeerd! Dat eens de dwaling 'toor aen de achtbre waerheid leende, Een heuglijk oogenblik heel 't Christendom hereende! Maer ach! men is te vaek voor zuivre rede doof. —Mijn Zoon! gij huldigt Rome?... CATHARINA. Ik eer 't hervormd geloof', Naer de uitfpraek van mijn hart, en overtuigd geweeten. DE BIEGTVADER. Ik blijf met de eigen liefde u toch mijn' broeder heeten. Schoon ik den dienst van Rome als d'allerbesten eer', Ver, ver van mij die haet voor andrer godsdienst-leer, Die op haer' aenhang, zelfs met vuur en zwaerd, blijft woeden.' 'k Zou menig' voor dien ramp, waer' 't in mijn magt, behoeden. DER-  CATHARINA HERMANy DERDE TOONEEL. catharina, de biegtvader, de provoost. de provoost* Een deel van 't muitend volk, geboeid in onze magt, Wordt ras, des Vorften eer ten zoen , ter dood gebragt; Men wagt dat uwe hulp, eer zij van de aerde fcheiden* o Vader! 't wrevlig hart dier fnooden zal bereiden, En dat, wijl weinig tijds hun thans meêr ovrig is, Ge u ras begeeven zult naer hun gevangenis* cathari na, zigtbaer ontroerd'. God! de biegtvader. 'k Ben fteeds tot de hulp van die Rampzaelgen vaerdig, Zij blijven in mijn oog het teêrst meêdoogen waerdig* de provoost. Hoe' is hun muiterij niet de oorzaek van hun lot? Hoont niet hun euvelmoed den Koning, en hunn' God? Ziet gij de ftraf, die nu hun fnoodheid zal betaelen, Niet als een blikzem Gods op hunnen fchedel daelen? C A>  TOONEËLSPEL. 33 catharina, met diepen weemoed, ter zijde. Ter dood.... God! — ligt mijn gaê..... de biegtvader. Hoe groot hun fchuld ook zij. Zijn ze onze broedrert niet? — Zijn wij van misdaén vrij? Gewis! men moet op aerd het fchaedend misdrijf ftraffen, Voldoening aen het recht der Maetfchappij verfchaffen, Maer, dat men in die ftraf flechts 't heil van andren zoek', Den fchuldigen beklaeg', doch nooit ontmenscht vervloek'; Nooit maeke een woeste haet des Rechters hart verbolgen; 't Verwekk'hem eerder fmart zijn' ftrengcn pligt te volgen, Hij draeg' den fchuldigen, na 't oefnen zijner taek , Aen hooger Rechter op, den God van loon of wraek, catharina, Te wreede twijffling!.. ach! voor zoo veel leeds geboorenU (met eene gedwongen gelaetenheid tegen provoost.) Vergeef, mijn Heer! een vraeg, die u mijn mond doethooren 5 Wie zijn de ellendigen, hoe groot is hun getal, Dien heden op 't fehavot de doodflraf treffen zal? de provoost. Hoe!durft ook thans uw list zich tot dien trap vermeeteri? 't Voegt geen' gevangen iets, van't geen gefcbiedt, te weeten, c c a*  3+ CATHARINA HERMAN, catharina, Ken , als 't onfchujdjg doel dat me u dit vraegen dcet, De liefde die ik voor mijn landgenooten voed. de provoost, met een' verachtenden glimlach. Ha! waent gij mij verblind voor uw vermomd bedoelen?... Maer - zie decz' kerker, bij beperkt uwmagtloos woelen. de biegtvader. Mijn Heer! wees Krijgsman ,maer erken de menschlijkheid, En eer vooral den traen, dien ze in een' kerker fchreit. Men kan , als daer ons oog de ellende ziet verfmachten , Door luttel minzaemheid zoo ligt haer fmart verzagten. En, hoonde ze u al _ zie, hoe God zJch Iiefdrijk mQm Voor 't menfchelijk geflaeht, dat Hem zoo dikwerf hoont. Bezef, wen 't aeklig lot van deezen (op Catharina wijzende) 't uwe waere catharina, met verheven aendoening. Ach ! dat de Algoedheid elk voor zulk een lijden fpaere! - de provoost, onwillig bewoogen, tegen Catharina. Gij vraegt mij?... c A-  T O O N E E L S P E Li 35 catharina. Naer 't getal..... maer ach! wat baet het mij Of ik dit weete, eu hun ter hulpe onmagtig zij! — de provoost. Men doemde een zevental om op 't fchavot te fterven é cathAr i na. o God!... de provoost. Het ovrig volk zal ook zijn ftraf verwerven, cathar i na. En welke?... de provoost* 't Wordt naer Spanje in flavernij gebragt) catharina. Gij zijt gelukkiger, gij, die den dood verwagt! de provoost. Om, wijl des Konings gunst hun nog genaê wil geeven. Hem daér ten nut te zijn, te dienen heel hun leven. De riem op een galei, de hamer in een mijn, C 3 Z»3  36 CATHARINA HERMAN, Zal 't werktuig tot hun ftraf en ftaêgeu arbeid zijn. catharina. En wie?.. de provoost. 'k Voldeed uw' eisch, ftaek nu mij meer te vraegen. (tegen den Biegtvader.) Mijn vader zal 't verzoek, door mij hem voorgedraegen, Voldoen? de biegtvader. 'k Volg u terftond. VIERDE TOONEEL. catharina,;» eene weezenlooze mijmering, de biegtvader. de biegtvader. Ach! dat een menschlijk hart Zoo ijskoud, zoo verfteend kan zijn bij andrer fmart. Hij is geen mensch, veeleer een monfter, in mijne oogen, En zou uw beeldtnis zijn , liefdadig Alvermogen! — (vaei Catharina gaende.) Ik. gae eene andre taek.... c a.  TOONEELSPEL. 37 catharina, uit haere weezenloosheid ontwaekende, in diepen weemoed. Eene eeuwge flavernij Afgrtmwlijk ! — of de dood.... beminlijk fchijnt hij mij! de biegtvader. Mijn vriend I... cathar i na, wild rondziende. Wie zijt gij ? ... een der beulen ?... treed niet nader « Ja, koom — floot toe.... pE biegtvadek, haere hand vattende. Mijn Zoon! ... catharina, tot zichzelv" komende, hem verwonderd aenziende. Zijt gij liet, achtbaer Vader? Vergeef! — mijn matte ziel zonk in vemvijffling neêr. Mij zelv' fchier onbewust, herkende ik u niet meêr. de biegtvader. Voed kalmer hoop op God; — Tc beveel u in zijn hoedei Vaerwel, mijn pligt gebiedt, dat ik naer elders fpoede. C 3 c A*  || THARINA HERMA N, cathar i na. Neen, blijf! en geef voor 't minst mij... de biegtvader. Wat, mijn Zoon! catharina. Ach! troost. Zie, hoe dees boezem hijgt, beklemde zuchten loost.... de biegtvader. Gij waert zoo kalm, mijnVriend! zoo troostvol,korts geleeden, En nu ... catharina. Nu fel gefchokt, door angst op angst beftreeden. DE biegtvader. Wat heeft zoo ras de rust van uwe ziel verftoord ? cathar ina. Heb ik vergeefs de tael diens wreedaerts aengehoord ?.., (Diep zuchtende*) De dood of flavernij! »  TOONEELSPEL. 39 DE BIEGTVADEf. Van waer dit hooploos vreczen, Die bange , onzekre fchroom, dat dit uw lot zal weezen? CATHARINA. Mijn lot?... o! zonk die ftraf op mij alleen ter néér, Dan hoordet ge uit mijn' mond geen klagt, geen zuchten meer. Maer ach! zij treft het hoofd van mijn geiiefdfle vrinden; 'k Zal nooit, nooit weer op aerd die üierbrcn wedervindénEn ik, 'k blijf eenzaem hier, ter prooië aen 't woedend lot!... (na eer.ig wanhcopend ftitzwijgen.) Ik zie hen — ijslijk beeld! — geknield op 't moordfchavot... Haest klopt hun hart niet meer.... na weinige oogenblikken Voleindt een beul hun leed - en "k hoor hun Iaetfte fnikken. 'k Zie de andren, wreed verdrukt in eeuwge flavernij... Eu — bange onzekerheid 1 hoe cluldloos moordt gij mij... En welke een wreede ftraf, wat lot is u befchooien, Gij, mijn.... (met de diepfie wanhoop?) Neen! -^wijg, Natuur! - ik moet uw' noodkreet fmooren- Uw ftem, uw fterke ftcm gilt luid in mijne ziel Maer — zo dit diep geheim mijn'zwakken mond ontviel— Mijn lijden is nu zwier, 't zou dan nog zwaerder weezen. Nog zwaerder?... is het niet ten hoogften top gereezen?... Ja ! feller kan de fmart eens ftervelings niet zijn , Dan die, waerin ik treur en hoopeloos verkwijn. Ligt zou de wreedheid mij ook op't fchavot doen derven - Wat zegt dit?...'t waer mij troost;-maer als ik u moet derven,.... C 4 » E  4 'k Za;, toch ik ongemerkt in zijnen kerker tradt j Dat hij op zijne kniên eerbiedig de Almagt badt; Hij durfde met een' blik vol kalmte en (til vertrouwen, Zo vreemd aen'tfchichtig oog van fnoodaerts,mij aenfchouwen; Hij fprak gerust met mij, als met een' boezemvrind, En werdt van lieverlede ook ftraks dooi mij bemind, Zijn houding, zijn gelaet deedt mij zijne onfchuld leezenZijne ongeveinsde tael fcheen die van 't hart te weezen. Maer, 't geen het meest in hem mij onder de aendagt viel i Was de adel, 't grootsch gevoel, de godvrucht zijner ziel Ja! fchoou hij aen de leer der dwaeling zij verbonden, 'k Heb  TOONEELSPEL. 49 'k Heb nooit een' Christen, meêr volmaekt dan hij, gevonden , Een Christen, met meêr licht, meêr vast geloof beftraeld, En die zoo fterk een' troost uit zijnen Godsdienst haelt. alonzo, ter zijd». Hij prijst een' Ketter!... de gravin. Ach! voegt zoo veel deugd een keten! de biegtvader. Ik poogde allengs zijn' fchuld, zijn wonder doel te weeten, Maer al wat hij me ontdekte uit zijn geheimvol lot, Was dat hij maetloos lijdt, maer fchuldloos is voor God. Doch bij 't bericht der ftraf van zijne landgenooten Zag 'k ijlings zijnen angst, zijn' boezem-angst, vergrooten. 't Verwilderd oog verriedt de wanhoop van zijn hart; Zijne afgebroken taei een diep verholen fmart. Nu blikte hij omhoog, dan roerloos voor zich neder, Begon te fpreeken, peinsde, en zweeg befluitloos weder. Zoo fel een' angst ter prooi, verwon hij dien in 't end, Enmaekte, fiddrend, mij zijn diep geheim bekend. Die edele is een vrouw.... b u c q u o i. Wat zegt gij?... D A *• O N*  50 CATHARINA HERMAN, ALONZO. Ha! mijne oogen Zijn bij de ontmoeting dier Verfpiedfter niet bedroogen! de biegtvader. Een vrouw, die zich vermomde, en , om haer' echtgenoot Te redden uit zijn' ramp, vol moed deez' togt befloot. de Gravin. 'k Verftom, mijn God! wat trouw! a u c o u o i. En wie, wie is haer gade? de biegtvader. Zij noemt hem Herman. ALONZO. ó! Dm is haer hulp te fpade. Hij weet het vonnis reeds dat hem welhaest verbeidt. de gravin. Bucquoi! gloeit in uw hart één Vonk van tederheid, Kuns  TOONEELSPEL. 5r Kuntjge al de wreedheid van dier Droeve lot bezefTen -rEn aerfelt ge éénen ftond haer aen dit leed te ontheffen t B U C Q U O I. Geliefde! ik ben als gij verdomd, mij zelv' ontvoerd, Door dit tafreel van trouw en jamren diep geroerd; Maer dat die eerfte drift in onze ziel bedacre, Tot zich dit vreemd geheim volkomen openbaere. (tegen den Biegtvader.) Voleind, mijn Vader! — wist die gadelooze vrouw Alreeds wat aeklig lot haer' echtvriend treffen zou? DE BIEGTVADER. Neen! dit ontbreekt nog aen de onlijdbre folteringen Die haer gefchokte ziel elk oogenblik befpringen Of eer — dit is 't wat haer de felfte fmart bereidt; mm Geen ramp drukt zwaerder, dan de bange onzekerheid. Als zij van Herman fprak, dan konde ik op haer weezen De wreede twijffling van haer angftig harte leezen. —Die angst, waer door haer ziel haer eigen leed vergat. En enkel voor 't behoud van haere vrienden badt, Ontrukte aen haeren mond, in weénvil van heur harte, In 't eind het droef geheim van haer verborgen fmarte. Verwonderd door haer deugd, getroffeu door haer leed. Voelde ik van lieverlee mij tot haer hulp gereed, En ftraks beloofde ik, al wat mijn gering vermogen Tot haer behoud of troost verrichten kon, te poogen. Ik kende uwe edle ziel, en durfde herwaerd fpoên, O 2 Om  5.2 CATHARINA HERMAN, Om u uit naem dier Droeve etn kleene beê te doen. b u c q u o i. Welk is die ?-fpreek.. maer neen J dat voorbeeld aller vrouwen, £00 groot in deugd en moed, verlang ik zelf te aenfchouwen, Ik wil haer eerbiedvol, bewondrend, gadeflaen, En uit haer' eigen mond haer teer verzoek verftaen. — Alonzo! dat men haer terftond hier heen geleide, En zorg dat bitfche wrok haer fchimp noch hoon bereide. de biegtvader. Gun, Graef! gun mij dien last — vertrouw die zorg aen mij; Dat ik getuige van de blijde ontroering zij Die haer eeu flaeuwe hoop op uwe gunst zal geeven. De ellende bijteftaen is wellust voor mijn leven. e u c q u o i. Eêlaerte! uw groote ziel verftomt mij telkens méér! Geniet zoo fchoon een' wensch. de biegtyader. Ras zier gij mij hier weer. DER-  TOONEELS PEL. 53 DERDE TOONEEL. BUCQUOl. de gravin. ALONZO. de gravin, den Biegtvader moogende. Grootmoedig mensch! de ellende, aen uwe zij gezeeten , Kan van haer' bittren ramp het fterkst geweld vergeeren! Hoe hoog fchat u mijn hart! 'k gevoel, bij uw waerdij, Dat de aerde niet geheel een dal van jamren zij. Ja ! waer nog zielen van zoo wondre grootheid woonen, Die zich als Harren in een' duistren nacht vertoonen, Daer moet, fchoon zoms de deugd, begrimd door mon* fters, kwijn', Voor haer nog laefnis, troost, en ftille hoope zijn. BUCQUO I. 't Getal, mijn Gade! is kleen van zulke flerveUngen. 't Zijn weinig Edlen flechts die ons op aerde omringen. Het voegt vooral aen hem, dien 't priesterkleed bedekt, Dat hij rampfpoedigen ten vriend, ten trooster (trekt; Maer — dikwerf wierdt mijn haft in deezen waen bedrooges; Vaek zag ik bij die orde een wreed onmeededogen; Schaers vind ge 'er eenen, die den naem van menfchenvriend, Dien achtbren, grooten naem, zoo fchoon als dees verdient. a L O N Z O. Gij, aen uw' Vorst zoo trouw, mijn Graef! gij kunt hem prijzen D 3 Die  £4 CATHARINA HERMAN, Dje gunst aen Ketters, aen verfioktefi durft bewijzen? b ü c q u o i. Ik roem zijn tedre ziel, die dan hun leed verzagt Als zij verwonnen zijn, en reeds de ftraf hen wagt. alonzo. Ha! zulk een zagtheid zal voör ons een doodfteek weezen. Men doe zich méér en meêr, zelfs in het minfte, vreezen, De Belg voele onze magt, en 'fiddre op ons gezicht. — Wae're onze wraek zints lang zoo fel op hem gericht, Gij bad wel ras zijn heir als nevel Weg zien deinzen. b u c q u o i. o! Waerom voor onszelv' de waerheid toch te ontveinzen? Had Spanje in d' eerften twist naer zagter ftem gehoord, De Belg waer' lang gekeerd, en 't oorlogsvuur gefinoord.Waen niet dat ik dees les den Krijgsman op wil dringen Die door onmijdbren nood zich rondsom ziet befpringen; Hij doe dan onvertfaegd wat hem zijn pligt gebied'. Of als zijn gruuwend oog een' muitend' fnoodaert ziet, Die 's Lands belang verrijdt, zijn' wettig' Vorst beleedigt, Dan handhaei'hij zijn recht, het worde op 't ftrengst verdedigd. Maer buiten zulk' een' nood, als 't wreeken uitftel lijdt, Dan blijf des Krijgsmans hart der menschlijkheid gewijd, En vinde, ontbloot van wrok , voor zagter Hemmen teder, In zijne weerpartij op nieuw zrjn broedren weder. D E  TOONEELSPEL. 55, DE GRAVIN. 'k Erken, o mijn Bucquoi! 'k erken in deeze tael Den aen des waeren hclds, en 't hart, van mijn' Gerr.ael. Hoe? roept een dolle drift, allengs verwoeder, Wieder, Het afgedwaelde volk tot zijne pligten weder? Neen! zo mijn ziel den aert der Belgen niet miskent, Dan wordt op hen vergeefs de nooddwang aengewend. Dit volk, van inborst zagt, laet door geen' dwang zich binden « •t Wil In zijn' vorst alleen een' zorgend vader vinden. Maer fchoon de Batav.er tot ftMen vrede neigt, Hij vreest het .oorlog niet als hem de nood bedreet. I„ ongeftoorde rnst van \ vaderland, te zwoegen Voor echtgenoot, en kroost, is hem het hoogst joegen j Maer, wordt zijn .recht .verkragt, zijn vrijheid aengerand, Dan dreigt terftond zijn arm een' dappren tegenftand; Hij eischtzijnrechten weêr,enbU)ft men hem weêrftreeven, Danwaegthijzondervreeszijn^oed^lnbloed^ijnleven-,- Doch, ftemt men in zijn' eisch, hij werpt de wapens neer, E„ zoekt, zkhzelv' voldaen , zijn vroegte kalmte weer. ALONZO» Uw tael, Mevrouw! doet ons den lof des vijands hoorenl D -E GRAVIN. De waere grootheid ikan alom mijn ziel bekooren. De deugd is altijd deugd voor d'edlen menfchenvrind. Hij vraegt niet of hij haer bij zijnen vijand vindt. D 4 Zij  56" CATHARINA HERMAN, Zij is een vaste baud, die, door verwarring heenen , Zelfs midden in den Krijg, het menschdom blijft vereenen. Of trof welligt uw oog haer bij den Belg nooit aen? Denk flechts aen Hermans gade —en bloos om uwen waen. o Dat uw ziel haer deugd met waeren eerbied huldig', Weêrhoud dit offer niet, de menschheid is 't haer fchuldig. Daer komt zij.- Mijn Bucquoi! zoo vaek als held gekroond , Toon nu wat heldenhart in uwen boezem woont! VIERDE TOONEEL. bucquoi. de gravin. alonzo. de biegtvader. catharina, ƒ« vrouwe klederen, tmfchew twee wachten, die op een* wenk van Bucquoi, • agter op het tooneel blijven. de biegtvader tegen catharina, Op bucquoi wijzende, Zie daer den edlen Man die u ten heil kan weezen. Voor't oog van een' Bucquoi heeft de onfchuld niet te vreezen. catharina tegen bucquoi. Mijn Heer! wijt aen mijn' angst, aen mijne fmart, alleen, Zo u mijn komst verftoort in hooger bezigheên. Vergeef.... bucquoi. De ellende troost en onderfiand te geeven, Was  TOONEELSPEL. 57 Was altijd de eerfte taek die 'k mij heb voorgefchreeven. CATHARINA. Ook gij zoo edel, voor uw' vijand zelfs zoo teér!... Neen! 'k noem de waereld nu geen' donkren moordkuil meèr, Waer niets dan tijgers zijn, die wreed elkaêr verflïnden. Neen, God! uwe aerde is fchoon, zijdraegtnog meufchenvrinden! DE GRAVIN. Ja,Droeve!zie ze in ons; - uw ramp doorgrieft ons hart. CATHARINA. Grootmoedigen I reeds dit is balzem voor mijn fmart. DE BIEGTVADER. Liefdadig God I het moet uw heilige oogen ftreelen Als ge.aerdfche Grooteu in der zwakken lot ziet deelenl i DE GRAVIN. Hij, die haer leed niet deelt, niet voelt, niet met haer fchreit, ol Hij verzonk wel diep beneên de menschlijkheid. — tegen Catharina. Lees, Edle! lees in 't oog, waermede ik u aenfchouwe, Den waeren eerbied voor uw wondre huwlijkstrouwe, De hulde, die mijn ziel ,aen uwe grootheid doet, D 5 De  5-5 CATHARINA HERMAN, De warme vriendfcliap, die mijn boezem voor u voedt, catharina. Uw vriendfchap ?.. en mijn leed heeft mij dien fchat verkregen? Dat leed zal op mijn hart voortaen veel ligter weegen. de gravin. Uw daed, verheven vrouw! is bij dien prijs te groot. catharina. Achldeed ik meêr, Gravin i dan 't geen mijn pligt geboodt? Had elke braeve Gade, in d' eigen fland gekomen, Niet vaerdig de eigen daed ter redding ondernomen? B u c q v o i. Zie daer den aert der deugd, zij acht heur waerde niet, Maer bloost, wanneer zij hulde aen zich bewijzen ziet. de gravin. £n dan nog zoo veel moeds, Getrouwe! u bijgebleeven, Dat, In uw doel, 't gevaer u niet terug deedt beeveu! CATHARINA. Mevrouw! vreest ooit,een hart dat onbepaeld bemint, Dat  TOONEELSPEL. 59 Dat in een' echtgenoot al 't heil des levens vindt, Dat, bij een vrije keus, gewis den dood zou kiezen, Waer 't fterven moest, of hem, voor wien het leeft, verliezen, En dat met vaste hoop zich toevertrouwt aen God?... Ach! ooglte ik reeds die hoop! b v c q ü o Ij ter zijde. Men zwijg' haer Hermans lot, tegen Catharina. Gij deedt me een kleine gunst door d' achtbren vader vraegen, 'k Begeerde dat gij zelfs die bede ons voor zoudt draegen; Welke is zij? a l o n z o, ter zijde. o Voor *t minst eischt zij de vrijheid weêr. catharina. Graef! vraeg uw eigen hart of ik te veel begeer! Vergun flechts dat men mij naer Hermans kerker leide, Dat ons een boei hereene, ons die het noodlot fcheidde. bucquoi. Welk hart zou weigren u deez' veegen troost te biên ? Ga, Droeve! fmaek uw' wensch.  60 CATHARINA HERMAN, catharina, met vervoering. Ik zal mijn' Herman zien — Zijn fombere eenzaemheid met mijne tael vervangen — Na 't aekligst afzijn weêr aen zijnen boezem hangen! Dan, als zijn moed mij fterkt, mijn troost hem laefnis biedt, Schijnt ons de boei zoo zwaer,deramp zoo grievend niet. Of.... fmaeke ik flechts die vreugd om ze ijlings weêr te derven? Verzwelgt haer 't ijslijk lot dat Herman doemt tot iterven?... Gij zwijgt? (met nieuwe vervoering') maer 'k zal hem (zien, de fchrik der toekomst zwicht —. 'k Houde enkel op die vreugd nu 't vrolijk oog gericht, En fmachtnaer heur genot. — Daer woorden mij ontbreeken, Laet, Edlen! u dees kusch van mijne erkentnis fpreeken. (Zij werpt zich voor Bucquoi en de Gravin op de kniën, hunne handen kusfchende.) (oprijzende tegen den Biegtvader.) Mijn vader! gij verzelt me ? db biegtvader. o Ja! ik blijve u bij, — "t Gezicht van zoo veel deugd is zaligheid voor mij. (Catharina en de Biegtvader vertrekken, door twee wachten begeleid.) V IJ F-  T O O "N Ë E -L S P E L." 61 VIJFDE TOONEEL. bucquoi. Dl gravin. alonzo. alonzo, ter zijde. De looze had bij mij zoo ras geen gunst gevonden I de gravin, Catharina naöogende: o Ja! 't is zaligheid, maer ach! voor weinig Honden! 't Zal als een flikkring zijn bij bange duisternis, Doch na wier vluggen glans de nacht nog donkrer is. bucquoi. 't Gezicht van zulk een deugd, beftreên door zulk een fmarte, Heeft mij de ziel ontroerd. de gravin. Bucquoi! 'k herkende uw harte} En toen een tedre traen uw helden-oog ontvloot. Dankte ik den Hemel nog voor zulk' een' Echtgenoot. — Maer nu — bepaelt zich hier uw edel mededoogen? b u c q u o i. Geliefde! 't heilig recht zweeft immer voor mijne oogen. Gij weet dat ligt mijn hart zichzelv' verwinnen zou — Maer, waer mijn pligt mij roept, blijf ik dier Item getrouw. 9 *  62 CATHARINA HERMAN, DE GRAVIN. Rampzalig, dat in 't woên van deeze ontrustte tijden Uw pligt als krijgsman, met uw' pligt als mensch moet «rijden! B ü C 0_ U O I. Mijn Dierbre! ons beider ziel, door weemoed fel beffreén, Verpooz' zich van dien fchok met kalmer bezigheên, Koom, dat we oös in de rust der eenzaemheid bageeven. DE GR*VIN. Mij zal dier droeven lot ook daer voor de oogen zweeven. Einde van het derde Bedrijf. ▼ IER»  TOONEELSPEL. t>3 VIERDE B E D R IJ F. EERSTE TOONEEL. Eene Gevangenis. herman, geboeid. Ras nadert nu het eind van mijn rampfpoedig lot, En 't perk mijns lijdens is, helaes! een moordfchavot, Een fohandlijk ftraftooneel voor gruuwzaeme euveldaeden, Voor moniters, met den vloek der menschlijkheid belaeden! 'tls daer,waer't zwaerd des rechts zich verwt met eerloos bloed, Dat thans het onrecht mij het leven derven doet!.... Maer'k mor niet; neen .mijn God! 'k aenbid uw wondre gangen ; 'k Heb eertijds blijk op blijk van uwe liefde ontvangen; Is niet mijn Catharine uw best gefchenk geweest? ja! 'k voelde in haer bezit uw tedre gunst het meest. En bij dees dierbre gift bleeft gij 'er duizend voegen. Uw hand beftrooide ons pad met roozen van genoegen. - Maer _ midden in dat heil, nog in den eerden bloei. Gebiedt gij dat een ftorm om onze woning loei' — • Hij loeit ... ons kalm geluk is ak een droom verdweenen, De band fcheurt los die ons zoo zalig moest vereenen. De vrijheid roept — ik vlieg ter redding van haere eer; Mijn gade juicht, en toeft welras haer' Herman weêr, Gefierdmet laeuwren,die der Belgen krijgsdeugd plukte;-» Miia God! het was uw wil dat ons dit doel mislukt, , i D«t  6" 4 CATHARINA HERMAN, Hat Catharine op ac-rd mij nimmer weder ziet, Bat niet haer boezem, maer het graf me een rustplaets biedt, 'k Aenbid dien wil-maer 't grieft me op een (chavot te fneeven. En daer, met vloek belaéu, den jongden fnik te geeven. Met vloek ?... wat zegt mijn mond ?... waer voert de drift mij heen ? Hoe! baert het onrecht hoon voor 't eerlijk hart? o neen! 't Is niet de hand des beuls, 't zijn niet de ftraftooreelen, 't Is geen verachtte dood, die waere fchande teelen; Neenl't is de fuoodheid Hechts die zich dien vloek bereidt, Zichzelv' ten affchuuw vormt in 't oog der menschlijkheid, En aen het ftraffchavot die fmaedheid kan verleenen. Maer de onfchuld voelt zelfs daer heur grootheid niet verkleenen , 't Schavot heeft bij haer'dood zijn fchandlijkheid niet meer, 't Is voor den braeven man een achtbaer bed van eer. En ik, ik zoude uw woede, ontzinde beulen! vreezen? 'k Zou fiddren om de prooi van uw geweld te weezen ? Neen! wreedaerts! mijne ziel is voor uw magt te groot. Weest onrechtvaerdig, moordt, verheugt u in mijn'dood, Ik zal, als eerlijk man, uw' dollen haet verachten, Als Belg den jongden (lag met fieren moed verwachten, En leert, als mij die kalmte in 't derf uur niet begeeft, Wat invlued, welk een kragt een rein geweeten heeft! Rampzalig vaderland! aen u wijdde ik mijn leven; 'k Was wiiiig, "k was bereid voor uw belang te fneeven; 'kHeb,voor uw heil,den dood in't drijden niet gevreesd} Hij waer zelfs, tot dien prijs, mij roemrijk, zoet geweest; Nu is dat lot het mijne — en zou mijn hart nog klaegen? Of — geeft de dood flechts eer in bloedige oorlogs-flagen? Wat  TOONEEL SPEL. 6$ Wat zegt het, of ik dien, wen 't zij voor uw belang, Daér van een' ftrijdgenoot, hier van een' beul ontvang' ? Ja ! 'k voel bij dit bezef mijn' moed,mijn kalmte groeien. Mijn ziel gevoelt zich reeds aen 't laege ftof ontboeien; De onftervelijke ftaèrt op 't lot dat haer verbeidt, En fmacht naer 't heilrijk uur, dat haer van de aerde fcheidt. — Maer... Catharine! uw beeld zweeft ijlings voor mijn zinnen... Ach! moet gij nu mijn ziel het leven doen beminnen! 't Herdenken aen al 't heil dat mij uw liefde boodt — En — uw toekomftig lot, verbittert mij den dood. Mijn oog fchreit ras niet meêr— ik vlugt uit deeze ellende, Maer gij (men ontjluit de grendels der deur) God! — ('k hoor gerucht — mijn jammer fpoedt ten ende! — TWEEDE TOONEEL. herman de biegtvader. Twee wachten aen de deur. herman. Koom, vader! 'k ben bereid; leid mij ter ftrafplaets heen; Ik zal, verzeld door u, nog kalmer derwaerd treên, Door u, wiens tael zoo vaek mijn fmaiten kon verligten. de biegtvader. Mijn zoon! ik koom nog eens die dierbre taek verrigten — Nog roept u 't doods-uur niet. — Maer, in uw aeklig lot; Smacht wis uw droeve ziel naer eeni_', troongenot. E hes."  6K6 CATHARINA HERMAN, HER M A N. Mijn leed, o vader 1 acht ik min, dan ge ooit zoudt waenen. DE BIEGTVADER, En toch, gijfchreit, mijn zoon! HERMAN. Ja, 'k ween, maer deeze traenen Zijn heilig aen 't gevoel van trouw en tederheid. Mijn oog heeft immer 't minst om eigen ramp gefchreid. Zo 'k eenzaem leefde, aen niets dan aen mijzeiv'verbonden, 'k Had nu zelfs niet gefchreid , geen klagt naer God gezonden , Maer, 'k heb een dierbre gade, en 't is om haer alleen, Zo ik mijn noodlot voel, en bij mijn ftcrven ween. Nooit was dit oord zo droef, zoo aeklig in mijne oogen, Nooit heeft dees boei zoo zwaer aen mijne hand gewogen, Dan wen ik haer herdagt, haer beeldtnis voor mij ftond, En 'k mij hier eenzaem , ver van haer verwijderd , vond. En toen, toen bleef nog fteeds de flaeuwehoop mij Ureelen, Van eens weêr in 't genot dier zaligheên te deelen; Maer, o mijn vader .'voel hoe wreed mijn fmart nu zij — Geen enkle lirael van hoop vertoont zich meer aen mij. 'k Zie me onherroeplijk van mijn tedre gade fcheuren, — Veriaeten, zonder hulp zal zij op aerde treuren. Of — ligt vond ze in den do.od reeds't eind van haer ellend. Ach! waer' voor 't minst het lot dier Dierbre mij bekend! En, mag ik haer voor 't laetst uief drukken aen dit harte, Vond  TOONEELSPEL, 67 Vond ik dan flechts een' vriend, die, deelende in haer fmarte, Haer troostte, en melden kon , hoe, in mijn' jongften nood, Mijn adem met heut' naem mijn' bleeken mond ontvloodt. Maer'k wensch vergeefs-ik moet deez'veegen troost zelfs derven. DE BIEGTVADER. Mijn zoon! laet in uw ziel de hoop ook nu niet fterven, Zij lacht welligt u aen, waer gij ze 't minst Verwagt» H È R M A N. Helaèe! bij 't graf!... DE fclEGTVABERi Ligt wordt uw laetfte wensch volbragt. HERMAN. ©! vlei mij niet. DB ÏIEGTTADER. Een vrouw, uit Holland hier gekomen a Door ons op achterdogt in hechtenis genomen, Kent ligt uw gade en u ....  fi8 CATHARINA HERMAN, herman, hem met aendoening aenziende. Ja! 't is uit tederheid Dat gij mij met deez' droom, deez' lieven droom misleid! de biegtvader. 'k Mislei u niet, mijn zoon! gij kunt mijn' ernst vertrouwen, En zelf, zo gij 't begeert, die vreemdelinge aenfchouwen. herman, met verbaezing. Wat zegt gij?... ja! 'k verlang, ik fmacht reeds haer te zien. Wat troost zal mij 't gezicht dier landgenoote biên! Ligt kan zij mij berigt van Catharina geeyen. — Maer.... ach! ik voel mijn hart in dit verlangen beeven.... 4Wieiszij? — fpreek — wat dreef haer hier? .... de biegtvader. Haer Echtgenoot Werdt in den firijd door ons gevangen op de vloot; Dit vvist ze , en is vermomd Noordhollands oord outweeken, Om hier, zo zij 't v^nnogt, de boei haers vriends te breeken. - h e b m / n , met verwondering, en ontroering. Mijn God! - wat hoore ik ?..zou..„ neen! 't kan niet mooglijk zijn... <{ji \: 'i A de  TOONEELSPEL. - 6$ de biegtvader. Gods hand voert alles uit, fchoon 't ons onmoogliik fchijn', Gevoel dit in uw lot — gij wenschtet voor uw fterven Uw Gade nog te zien — gij zult dien wensch verwerven. (Hij treedt haestig den kerker uit.) DERDE. TOONEEL. herman, na een lang wezenloos fliizwijgen. Waer ben ik?... welk een ftem heb ik daer ftraks gehoord?.; Ik droomde — ach ! waerom wierd ik in dien droom a.eftoord! Een fchim fprak: zie nog eens uwe eclngenoote weder —De fchim verdween — en nu,nu zijn mijn fmartcn wrecderl Ik zag een fchemerlicht van valfche hoop verfpreid, Nu zinkt op mij een nacht van eenzaeme aekligheid. (Hij vervalt weder in een wezeraoos gepeins!) VIERDE TOONEEL. herman. catharina. de biegtvader. gatharina, naer Herman vliegende Mijn Herman!.... herman, met de howfl"- verbaezi"g. Catharine in miji.en arm te aenfehouwen ... - E 3 l!  70 CATHARINA HERMAN, Is't waerheid, groote God?... catharina, in zijnen arm bezwijmende: Kiint gij uw oog mistrouwen —— Mistrouw uw hart toch niet.... herman. Ik heb geen rampen meêr! » e biegtvader, wijzende op Herman, die fpraekloos op den boezem van Catharina rast. God! gij zelfs ziet met vreugde op zulk een fehouwfpel neer! (Hij helpt Catharina onder (leunen.~) herman», zijn hoofd opheffende. Mijn Gade!., ach! gij bezweekt...na zoo veele ongelukken Mag ik deez' heilgen kusch op uwe lippen drukken En — nog herkomt gij van uw diepe ontroering niet! Hoe ftoorloos is de rust die u deeze onmagt biedt! — Mogt gij, daer ramp op ramp uw onheil gaen vojmaeken, Uit deeze fluimring flechts voor de eeuwigheid ontwaeken! Thans foltert u geen leed —- maer 't hart. uws echtgenoot*, Gevoelt in deezen ftond al de aekligheid des doods Dan neen - outwaek - uw vriend, uw. Herman roept u weder... c a.  TOONËËLSPEL. 1* cathar i na, haer hoofd allengs opheffende: Wien hoor ik?.... welke ftem?... zij klinkt zoo zagt, zoo teder... (haere oogen op Herman vestigende:) Zijt gij't, mijn Herman?... gij... herman. Herkent ge uw' halsvriend" niet Aen 't geen zijn oog u zegt, nu hij u wederziet?... catharina', tHtt de tederfte verriMittg. o\ Of geheel mijn ziel zich aen uw' blik vertrouwde, Daeruit uw hart herkon, toen u mijn oog aenfchouwde! 'k Gevoelde dat gij 't waert, 'k zonk in uwe armen néér, 'kHad geen bewustheid van mijn vreugd , mijn aenzijnmeêr; Ik was door al 't geweld van 't hoogst gevoel bezweeken; Hoe fterk moest tot uw ziel die ftomme ontroering fpreeken! Nooit meldt mijn zwakke tael een vreugd zoo eindloos groot. Mijn Herman! aen uw hart herleef ik uit den dood. Of was't geen dood voor mij ,u, Dierbaerfte ! u tedervet», En eenzaem,in een zee van jammren,rond te zwerven?... En nu, weldadig God! ontvang mijn dankbaerheid 'k Heb u in mijnen angst niet vruchtloos aengefchreid, 'kHeb dóór uw trouwe hulp mijn' hoogften wensch verkregenMijn Herman! voelt ge als ik de waerde van dien zegen? Gevoel dan 's Hoogften liefde, ontgloei in dank met mij. En dat ons beider hart één offer voor hem zij. — (tegen den' Siegtvader.) E 4 Eö  7* CATHARINA HERMAN, En.u, grootmoedig mensch! zou u mijn ziel vergeeten?.. Aen u heb ik dit heil, naest de Almagt, dank te weeten. Ja, Herman ! al uw vreugd nu gij mij wedervindt, Zijt gij verfchuldigd aen deez' edlen menfchenvriud. Dank, dank hem voor al 'tgeen zijn trouwe vlijt verrichtte. DE BIEGTVADER. Zwijg!-'twas de menschlijkheid die mij hiertoe verpligtte; Zij fprak tot mijne ziel, en 'k heb haer' eisch voldaen; Zij wees me op u, Rampzaelge! en 'k heb u bijgeftaen. Gods. liefde fchiep u troost, met recht dat gij Hem huldigt, Mij voegt geen dank, geen lof, 'k was u mijn hulp verfch,uldigd. HERMAN. Aen welke mengeling van naemeloos gevoel Is mijn gefchokte ziel dit oogenblik ten doel! Hoop, vrees, erkentnis, liefde, ontroeren haer te gader. Gods onbeperkte gunst, uw zorg, eerwaerde Vader! De trouw van mijne Gade, en 't lot dat mij verbeidt, 't Spreidt alles door mijn ziel een wondre treurigheid. DE BIEGTVADER. Ik voel't mijn zoon! gij wordt doorangst op angst gedreeven, Mser laet u 't vast geloof aen de Almagt nooit begeeven. Tot nu ontweek haer zorg in 't zwaerfle leed u niet, — Srp,er,noS-donr hoop gefterkt, gerust op 'tbangst verfchiet. Ligt ziet ge ook daér welhaest een'ftrael van uitkomst glimmen. •3 De  TOONEELSPEL. 73 De waere Christen ziet vol moed zijn rampen klimmen, Daer zelfs de hoogfte nood zijn kalmte niet verflindt. — Zie daer een zegeprael, die flechts de Godsdienst wint. herman. Ja! op den godsdienst hield ik fteeds het oog geflagen. 'k Had zonder hem'tgewigt mijns onfpoeds niet gedraegen. Zijn invloed gaf mij kragt, verkleende mijne ellend, En maekte allengs mijn ziel aen zulk' een ftrijd gewend. Het denkbeeld aen den dood, dat voor mijn zinnen zweefde, Was oorzaek dat mijn hart voor meerder ramp niet beefde. Maer,nu op 'tonverwagtst een ftrael van vreugd verfehijnt, Bij wiens verkwikkend licht mijn vroeger leed verdwijnt, Die mij op nieuws 't genot des reeds vergeeten levens Beminnen, wenfchen doet,-maerook,helaes! die tevens, Den blixemfchicht gelijk bij ondoordringbren nacht, Mij 't gruuwzaem lot vertoont dat mij welhaest verwagt o! Voel, mijn vader! voel hoe zwaer ik nu moet lijden ! Bellis' of thans mijn ziel met de eigen kragt kan ftrljden. De mcnsch blijft immers ftof, hoe fterk de mensch ook zijZiin moed, zijn grootfte kalmte is eindig, zoo als hij! catharina, die dit gefprek met aengroeiende versondering gehoord heeft. Hoe nu, mijn Herman! 'k zie door weemoed u verflinden, Gevoelt gij wat het zegt uw gade weêr te vinden? t? e her-  74 CATHARINA HERMAN, herman, wet de tederfte aendoening. Ik voel het, dierbre vrouw! catharina. En derft ge op eens uw' moed? En fchreit gij, nu dit heil mij vrolijk juichen doet? Mijn bijzijn pleeg u fteeds het hoogst geluk te weezen, Nu zucht gij, uw gelaet doet angst en droefheid leezen. (na eenige ftilte.) Maer...'k droom.bedwelmd,verrukt door hem teaenfchouwen, 'kVergeet dai donder.dien'k van verre heb gehoord! - (voort ZouHerman..?'kfidder-'kdurf dit denkbeeld zelfs niet denken!.. Ik zie een zwarten poel van ramp mij tegenwenkeii Daer barst hij open... God! - ik zink - ik zal vergaen...] herman. Met welk een woeste kragt grijpt haer de wanhoop aen! Door welk een fchrikbeeld wordt haer bange ziel gedreev.en?... Mijn CaJe.! catharina, uit deeze wanhoop als terugkomende. Dierbre! fpreek- wil me aen mijzeiv' hergeeven, Van waer uw donker oog, uw diepverholen fmart?..... herman, ter zijde. Hoe moordt haer teerheid mij! g a»  TOONEELSPEL. TS CATHAUi I H A. Spreek, open mij uw hart, 'k Bleef immers altijd trouw in uwe rampen deelcn? HERMAN. Ja,Dierbre! en dit bezef, dat me eertijds vreugd konteelen, Vermeerdert nu mijn' angst.... CATHARINA. Ontferm u over mij —mi Gij weet hoe folterend onzeekre twijffling zij — Houd , houd dit wreed geheim niet in uw hart beflooten. herman, ter zijde. Ach ! moet ik zelf den dolk haer door den boezem ftooten t {tegen Catharina.') Geliefde! n weêrtezieu , was voor uw' echtgenoot De laetfte zaligheid , die hem het leven boodt. 'k Genoot haer eenen ftond, om ze ijlings weêr te derven. Haest rijze ik uit uw' arm, om op 't fchavot te itervem CATHAR INA. Gij fterven o! mijn hart heeft niet vergeefs,gevreesd, Zijn angst is 't voorgevoel diens donderflags geweest Gij fterven groote*G.ad!.... HER-  76 CATHARINA HERMAN, HERMAN. . Ja! flechts nog weinig flonden , En Herman is op aerde aen ü niet meêr verbonden,. En ach! uw leven wordt onafgebroken fmart. CATHARINA. Wat zegt ge?.. o breng uw hand hier aen mijn zwoegend hart; Voel hoe het angfüg klopt met fteeds verfnelde flagen, Voel 't bloed geweldig door mijn zwellende adren jaegen, Voel, uit dees foltering, die ik om u thans lij, Hoe mijne-aenwezigheid van de uwe onfcheidbaer zij. Op d' eigen ftond , die u het leven deed' verliezen, Zou ook'mijn Hollend bloed in zijnen loop bevriezen, o! Ons vereent een band dien niets, niets immer fcheidt. Ik, zonder u, heftaen?.. zie daer de onmooglijkheid! DE BIEGTVADER. Rampzaeigen! welk e'en maet van rampen moet gij draegen! Wat moet mijn ziel, u meêr bewondren, of beklaegen ? Ja' zoo veel grootheid, bij het onvcrdraeglijkst lot, Is 't heerelijkst bewijs voor 't aenzijn van een' God! CATHARINA. Zoo wreed, zoo lange een fmart - maer 't felfle, 't wreedftc aen 't ende — En daer geen ftrael van hoop ...en daer de hoogfle ellende!.. (na einig gepeins.) Maer  TOONEELSPEL. 77 Maer neen! Bucquoi gebiedt, gij, achtbre Vader ! leeft, — Zie daer wat aen mijn ziel een flaeuwe hoop hergeeft, o! Dat uw edle trouw zich eenmael nog vertoone, En de almagt anderwerf decs laetfte pooging kroone. DE BIEGTVADER. Vlei, vlei u met de fchim dier ijdle hoope niet. Gij kent de nrengheid, die het oorlogsrecht gebiedt. — CATHARINA. Ik ken ook held Bucquoi, zijn groot, zijn teder harte. — Ga, meld hem, zo gij 't kunt, mijn felle boezemfmarte, Mijn' naemeloozen angst, ondraegbrer dan de dood; — Hij is gevoelig, en — gelukkig echtgenoot, — Zijn ziel kan onzen ramp in al zijn kragt bezeffen; Hem zal ons aeklig lot met diepe ontroering treffen; En ligt.... DE BIEGTVADER. Welk menschlijk hart weêrftaet/uw droef geween?— Ik ijl, fchoon zonder hoop, volijvrig naer hem heen. V IJ F-  78 CATHARINA HERMAN, VIJFDE TOONEEL. HERMAN. CATHARINA. C atharina, den Biegtvader naöogende. Ga, Edle! en als gij keert, ach! blonk dan in uwe oogen Een ftrael van vreugd,de leus des uitflags van uw poogen, o Herman! zag uw oog een' edler' fterveling? herman. Mijn ziel is bij zijn deugd geheel bewondering. Maer ach! zijn wondre trouw,zoo vaerdig,zoo verheven, Zai, Dierbre! vlei u niet, zal ons geen redding geeven. Mijn vonnis is geveld, en de avond daelt niet neêr, Of't is reeds uitgevoerd, — uw Herman leeft niet meêr. Wij moeten fcheiden! — cathar I na. Wreede! ach, waerom mij de weelde Des zoeten drooms ontroofd, die voor mijn zinnen fpeelde. Om mij ter prooi te zien aen al de hevigheid Van 't folterend bezef der fcheiding, die ons beidt! herman. Is dan die fcheiding zoo ontzettende in uwe oogen ? C A»  TOONEELSPEL. 79 CATHARINA. Gij uit mijn' arm gefcheurd, voor altijd mij onttoogen, Op d' eigen ftond die ons zoo zalig kon doen zijn, — Waer moordde een minnend hart ooit onverdraegbrer pijn? HERMAN. En lijde ik min dan gij?.... "uw foltering is de mijne. — Maer zo mijn ziel meêr kalm, mijn fmart u ligter fchijne, 't Is enkel door den troost, dien mij de Godsdienst biedt. Wij fcheiden, dierbre vrouw! maer 't is voor eeuwig niet. Mijn hoop kan verder, dan deez' aerdfchen proeftijd, zweeven. Ze ontdekt in 't blij verfchiet den aen vang van een leven, Dat, eindeloos in duur, en louter zaligheid, Gelieven weêr vereent, die hier het ilcflot fcheidt. CATHAR I NA. Die hoop zoude al'tgewigt mijns onfpoeds doen verdwijnen,Maer'kmoet hier,zonderu, nog jaeren eenzaem kwijnen; — 'k Zie, eer dit zalig heil mijne aerdfche fmart vergoedt, Een langzaem leven , vol ellenden , in 't gemoet! Dan neen!- de godsdienst zal mijn ziel heur' invloed fchenken; 'k Zal vaek ons vorig heil, uw tederheid herdenken; Maer in dien diepen rouw, al weenend bij uwe asch, Ook juichen dat uw dood voor Neêrlands vrijheid was. Het denkbeeld, dat ge omhoog als engel mij blijft wagten, Zal mij met vreugd en moed miin pligten doen betrachten, Op dat uw gade, ook ras van d' aerdlchen kluister vrij, Ge-  8o CATHARINA HÉRMAN, Gerijpt voor de eeuwigheid, en uwer waerdig zij. herman. Hoe juich ik,daer me uw kalmte en onbepaeld vertrouwen, Een nieuwe zege van den godsdienst doen aenfchouwen! Dat u, zelfs bij mijn dood, die fterkte niet begeef. Het fcheidings-uur genaekt, maer dat uw ziel niet beef. De band die ons vereent wordt ras van één gereeten , Getrouwe! fidder niet! — cathar i na. Mijn Herman heeft vergeeten Dat in dees tedre borst een fterflijk harte flaet. Gij eischt van mij een kragt, die 't ftof te boven gaet. Ik, tedre gade, ik zou me uit uwen arm zien fcheuren, En.... maer wat hoor ik?... 't is 't ontgrendlen deezer deuren... Het zijn uw beulen.... (Zij bezwijmt in Hermans arm.) ZESDE TOONEEL. herman. catharina. de provoost. Wachten. de provoost tegen herman. 't Uur van uwen dood is daer. her-  toonëelSpël. ii herman. Ik volg u. (Een der wachten ontboeit zijne voeten, en hij tnaekt zich van Catharina los, die met een* gil de oogen eveh opent.) catharina. Groote God! men rukt ons van elkaêr! (Zij bezwijmt weder.) herman, haeren mond kusfchende. Vaer, Dierbaere! eeuwig wel, vaerwel tot beter leven. (terwijl hij heen geleid wordt: ) e Almagt! laet uw zorg dees weduw nooit begeevenl (Het gordijn valt.) Einde van het vierde Bedrijf» f T IJ f-  8 I CATHARINA HERMAN, V IJ F D E B E D R IJ F. EERSTE TOONEEL. Een vertrek in 't verblijf van bucquoi. bucquoi. alonzo. bucquoi. Ja, fchoon ik mijne ftem aen 't ftrenge vonnis gaf, Ik grauw van zulk een wraek. a l o- n z o» Wraek?... 't is gerechte ftraf, b u c q u o I. Dit kan het heilig recht, Alonzo! nimmer leeren. 't Vervolgt het misdrijf flechts om grooter kwaed te weeren. 't Bedoelt in zijne ftraf het nut der maetfchappij, Ver dat een eigen wraek zijn haetlijk oogmerk zij. Zal dit het middel zijn om tot ons doel te raeken ? Zal dit der Belgen hart voor ons gedweeër maeken ? alonzo. 'k Verftom, dat gij, mijn Heer! die fnoodaerts deernis biedt. De  töoneèlspeL 83 De zagtheid die gij toont, voegt zulk' een' krijgsman niet, b u c q u o i. En blijft een oorlogsman niet tevens mensch en Christen Maer 'k zwijg, ik wil met u niet langer vruchtloos twisten; 'k Ontveins niet dat mijn hart veel meêr menschlievendheid, Veel minder wreedheid, bij u allen had verbeid. Men heeft mij, ik erken 't, in 's krijgsraeds eisch zien Hemmen 5 Maer was die daed hier vrij ? kon ik een vonnis ftremmen, Dat, ja mijn hart misprees, maer dat een proef met een Van uw verknogtheid aen 't belang des Konings fcheen? Ik zag u allen aen dit wreed vooroordeel kleeven; — Ik dien als gij den Vorst, 'k heb 't vonnis onderfchreeven*' tweede tooneel, bucquoi. alonzo. de provoost* de provoost. 't Veroordeeld volk, mijn Heer! wordt naer't fchavot geleid, 't Is al gereed; — men wagt uw tegenwoordigheid. Bucquoi, zich van Alonzo en den Provoost verwijderende* Ach! moet mijn gruuwend oogdie wreedheid uit zien voeren! Hoe zal dit naer tooneel mijn menschlijk hart ontroeren! En mijne gade !.... ze is in de eenzaemheid gevlugt. Maer 't angftige gekerm, der ftervenden gezucht, F a Het  84 CATHARINA HERMAN, Het woest rumoer van'tvolk,zal in haer wijkplaetsbooren ; Zij zai, met wreeden angst, die jammerklanken hooren. Ach! Dierbre! dat gij ver van hier verwijderd vvaert! — Maer ik..,, te laet, te laet! — nu at mijn' moed vergaêrd. tegen Alonzo en den Provoost. Koomt, volgt mij. DERDE TOONEEL. bucquoi. alonzo. de provoost. de gravin. DE gravin, diep ontroerd', bu cquo i tegenhoudende. Waer, waer heen ?... bucquoi. Gij hier, geliefde Gade?... DE gravin. Gij aen dit oord , Bucquoi! en de onfchuld geen genade?... Hoe ? woont een tijgerhart in deeze fiere borst, Dat ook bij gruuwlen leeft, naer menfchenbloed ook dorst? Is ook uw fchoone ziel voor menschlijkheid geflooten? Zijt ge,als die wreedaerts,uit gedrochten voortgefprooten? Zijt ge ook eenwreedaert?...o!dan vloek ik nog denftond, Die mijne hand, ontmenschte i aen uwe hand verbond, Dan ga, om 't zwart tooneel van menfehenmoord te aenfchouwen, Maer  TOONEELSPEL. 85 Maer zie mij dan voortaen bij uwen aenblik grouwen', U fchuuwen - ja, Barbaer! 'k ben dan uw gade niet, bucquoi, ter zijde. Hoe ver zij haere ziel door fmart vervoeren liet! tegen haer: Bedaer, te tedre Vrouw ! — wat heeft u hier gedreeven? Waerom hebt gij uw dilte, uwe eenzaemheid begeeven? Waertoe de gravin, Om rond te zien, of Spanjes helden-rij Een redelooze fchaer van woeste beulen zij. Met Herman en zijn Gade in mijne ziel bewoogen, Verbeeldde ik mij hun lot; zij ftonden voor mijne oogen. Daer drong in mijn vertrek de klank der doodklok door; De trom, het volksgejoel trof fchriklijk mijn gehoor; Mijn dille cel werdt te eng voor mijn benaeuwde fmarte;Ik dagt aen u, en vloog, een flaeuwe hoop in 't harte, Mijn fombre wijkplaets uit; — ik ijlde naer u heen — Ik vond u, ach! — gereed naer 't draftooneel te treên, Gereed om in den fchuld des wreedften moords te deelen. bucquoi. Wijt,wijt aen mij niet wat mijn pligten mij beveelen. Gij kent uw' echtgenoot, en waent ge of mijner ziel Dit oogenblik de post van Legerhoofd beviel ? En moet ge in mij, ter prooi van pligt en teerheid beiden, F 3 NiM  Sé- CATHARINA HERMAN, Niet hier den Veldheer van uw' zielsvriend onderfcheiden? Vergeet den tedren man, als gij den Rechter wraekt, Wiens harde pligt hem doof voor zagter Hemmen maekt, DE GRAVIN. Pligt zegt ge ?... ach ! liet Bucquoi tot zoo ver zich verblinden ? Geen ftandplaets kan den mensch tot gruuwlen ooit verbinden. Of is 't welligt het recht, dat zulk een daed gebiedt? Misleidde! ontdekt uw oog de waere drijfveêr niet? Ziet gij geen wreedaerts hier hun eigen wit bedoelen, Om,in den fchijn van recht,hunn' feilen wrok te koelen? Zij juichen, als hun list een fchijnbaer dekkleed vindt, Of eenig misdrijf bij hun weerpartij verzint, Op dat hun wreede woede in vrijheid los kan breeken. Om zulk eene enkle daed dan honderdvoud te wreeken. Hun fnoode tael misleidt het zwakke Legerhoofd, En wordt, als de achtbre Hem van 't recht, door hein geloofd.-» Bucquoi! durf grooter zijn, ontmom die vuige fnooden, Dooru worde aen hunn' list manmoedig ftand gebooden;Weet dat ge, als ge aen hunn' eisch uw laffe goedkeur geeft, Den godsdienst,'t recht,natuur, uw eigen hart weérftreeft. Greyqel dit, en beflis, BUCQUOI,. Lees uit mijn fpreekende oogen, Hoe diep.ik door uw rede, 0 Dierbre! werdt bewoogen, Verheven Vrouw! hoe fterk ontroert me uw fchoone tael! Ach, welk een tweeftrijd fcheurt het hart vau uw Gemael! VIER.  TOONEÈLSPEL. 87 VIERDE TOONEEL. BUCQUOI. DE GRAVIN. ALONZO. DE PROVOOST. DE BIEGTVADER. BE BIEGTVADER BUCQUOI. Geheng, mijn Heer! geheng dat ik nog eens u nader. B U C Q U O I. Uw komst baert me altijd vreugd; treed toe, eerwaerde Vader! DE BIEGTVADER. •k Verftout mij ligt te veel; maer 't is de laetfle keer, Na deezen flap, o Graef! verftoor ik u niet meêr. DE GRAVIN. Gij, die ellendigen ten voorfpraek zijt verkooren, Gij zoudt een' menfchenvriend, gij zoudt Bucquoi verftooren! Want, zo ik d' angst verttae , op uw gelaet verfpreid, Is 't weder hun belang dat herwaerts u geleidt. Nooit kan uw groote ziel met weldoen zich verzaden, DE BIEGTVADER. Ja! 'k heb met deeze taek nog eenmael mij belaeden. Ze is dierbaer aeu mijn hart,ook fchoon zij nutloos fehijn, F 4 0°k  «8 CATHARINA HERMAN, Ook fchoon de laetfte ftrael der flaeuwfte hoop verdwijn'.— *k Geleidde Catharine in Hermans donkren kerkerMet ijdren tred daerheen werdt haere ontroering fterker; Zij tradt 'er fiddrende in, zag haeren zielsvriend weêr Vloog in zijn' open' arm, en zwijmde magtloos neêr. En nu, het fchouwfpel, dat mijn fchreiè'nde oogen za^enf 't Waer' nutloos u een fchets dier teêrheid voortedraegen. Uw eigen teêr gevoel deelt ze u volkomen me<5, — Verbeeld u eerst hun vreugd, en dan hun angftig wee , Toen Catharina 't lot van haeren Herman hoorde. Nog hoor ik hoe haer klagt in bange fnikken fmoorde. Neen! dit tafreel van hoop en vrees, van vreugd en fmart, Is boven mijne kragt, vraeg 't aen uw eigen hart. Maer nu, aenhoor de beé van Hermans droeve gade. B u c q u o i. Wat fmeekt de Droeve? fpreek..., PE BIEGTVADER. Zij bidt om geen genade Voor haeren echtgenoot, als 't recht zijn' dood gebiedt, Vraegt ze, als gefmeekte gunst, zijn dierbaer leven niet, DE GRAVIN, Als 'trecht!.... hoe eindloos veel doen ons dees woorden voelen! —- Maer welke een wpndre gunst kan ze in haer beé bedoelen ?.. » e  TOONEELSPEL. %9 de biegtvader. Na zij heur' echtgenoot, haer' besten fchat op aerd, Verloor, heeft zij met zorg heur kostbaerheén vergaêrd, Om, zo het weezen kon, hem daervoor vrij te koopen. Op deezen veegen troost verbiedt haer 't lot te hoopen. Beroofd van aerdsch genot, in eene zandwoestijn, Zou zij gelukkig in den arm van Herman zijn. Zij zoude, om zijn bezit, al 'tander ligt ontbeeren. Nu is een and re wensch het doel van haer begeeren, bucquoi. Wat eischt zij dan ? de biegtvader. Zij fmeekt van uwe gunst den dood, — Zij fmeekt te fterven met haer' dierbren echtgenoot. bucquoi. Wat zegt ge? de biegtvader. Zonder hem is 't aenzijn haer geen leven. F <  J» CATHARINA HERMAN, DE GRAVIN. Welke eene Vrouw! zoo teêr, zoo moedig, zoo verheven} (Op eet? veelbeteekenenden toon:) Bucquoi!.... BUCQUOI. En tot deez' eisch bepaelt zij zich alleen ? DE BIEGTVADER. Dit is haer laetfte wensch 5 zij doet 'er anders geen. BUCQUOI. Maer nu,haer echtgenoot,heeft hij geen gunst te vraegen? DE BIEGTVADER. Neen, Graef! —ik hoorde fchaers om eigen leed hem klaegen. Hij heeft, in 't laetst gefprek, met grootheid mij betuigd, Dat hij voor 's Hoogften wil zich zwijgend nederbuigt. En, voelt hij van zijn lot de woedende ongenade, 't Is enkel als hij deftkt aen zijn verlaten gade.  TOONEELSPEL, 91 b u C q u o i. Neen! zulk een grootheid,zulk een trouw, zoo fchoon vereend, Had ik ver boven 't peil der menschlijkheid gemeend!—» de gravin. Slechts de invloed van uw' dienst, weldadig Alvermogen! Kan 't magtelooze ftof tot zulk' een' trap verhoogen. b v c Q v o 1, na eenig gepeins ; Ja! 'k wil die Edlen voor hunn' dood nog eenmael zien — Mrjn hart gebiedt mij zulks, ik kan geen' weêrftand biên. (tegen den Provoost:') Gij, ga naer Catharine, en leidt haer herwaerd heenen. (tegen den Biegtvader.) Mijn Vader! wilt gij haer nog eens uw hulp verleenen? de biegtvader. Niets is mij dierbrer»- b u c q u o 1, tegen Alonzo: Gij, breng Herman hier. a l o n-  oa CATHARINA HER MAN, alonzo. mijn Heer! Men wagtte u reeds fints lang bucquoi, met drift. Volbreng wat ik begeer. VIJFDE TOONEEL. bucquoi. de gravin. de gravin. Ja! 'k heb in mijne hoop op u mij niet bedroogen. Bucquoi! ik zie een' traen in uwe helden - oogen; Een traen voorde onfchuld lirekt tot eer der menschlijkheid, Maer heeft iets goddelijks, wanneer een held dien fchreit.— Geliefde! ik zie het vuur, dat in uwe oogen flonkert, Met wellust door een' wolk van treurigheid verdonkerd; Mijn aenblik dringt daerdoor te dieper in uw hart. bucquoi. Dan vindt gij 't ook ter prooi aen duldelooze fmart; Dan ziet gij welk een ftrijd het telkens moet verdraegen, En rusteloozen angst, gelijk een worm, daer knaegen. — Hoe vreeslijk divaelt de mensch die aerdfche grootheid mint! d e  TOONEELSPEL. 92 de gravin. Gij, held in ftrijd bij ftrijd, gij hier een magtloos kind?... Hoe! drukt de fmart in u 't gevoel van fterkte neder? Denk wie gij zijt, Bucquoi! herneem uw kragten weder. Zo nooit het denkbeeld van uw' Hand u heeft verblijd, Het doe zulks deezen ftond, juich dat gij Veldheer zijt. Reeds voor den laetften flag der wreedheid neêrgeboogen, Wendt de onfchuld nog naer u de fchier gelokene oogen; Zij kent in 't legerhoofd een' tedren menfchenvrind; Zie daer een rustpunt, waer zij nog vertroosting vindt. De hand,die 'tvonnis van haer' dood heeft onderfchreeven, Bezit de magt, zij kan — zij zal welligt vergeeyen. — Voel welk een fchoone taek uw hooge (tand u biedt, Denk haeren wellust — en, ontzeg uzelv' dien niet. bucquoi, ter zijde. Hoe onweêrftaenbaer weet zij mijne ziel te raeken! Haer tael zou marmer week, zou beulen menschlijk maeken. de gravin. En, zo dit al uw ziel nog niet genoeg bewoog, Breng u dan 't lagchend heil van onzen echt voor 't oog; Herroep voor uwen geest die onvergeetbre (tonden, Die ons in 't best geluk zoo blij, zoo zalig vonden, Herdenk wat mij uw mond zoo menigwerf beleedt, Dat mijn gemis u ras ten grave daelen deed'; Dat mij ter prooi te zien, zelfs, aen geringe fmarte, Een  £4 CATHARINA HERMAN, Een pijnigende wond deed' bloeden in uw harte; .... En nu — bezef het lot van Herman en zijn gaê, — Denk, denk het in zijn felfte en diepfte (lagen na; Verbeeld u dan, dat ons die eigen rampfpoed drukte, U uit uw vaderland, u uit mijne armen rukte; Van vriendenhulp, van troost, ja, zelfs van hoop ontbloot, Blij tot fiavin verneérde, u doemde tot den dood; Verbeeld u 't oogenblik dat wij voor eeuwig fcheiden; mk Ik zie u, zwaer geboeid, naar 't (Iraffchavot geleiden — Ik gil een* bangen kreet, en zijg bezwijmd ter neer — Men rukt u van mij af, gij ziet mij reeds niet meêr, —■ Gij ziet flechts beulen, die met woest getier u naderen.....* bucquoi. o Zwijg! dit denkbeeld ftremt den bloedloop in mijne aderen - de gravin. Denk, denk het door!.. ZESDE TOONEEL. bucquoi. de gravin. herman, ZW/ter gehoefJ. alonzo. Wachten. db gravin. Maer 'k zie men naekt ons. - Ja! hij is 't —* 't Is Catharina's gaê, ik heb mij niet vergist. Slechts  TOONEELSPEL. 95 Slechts dit gelaet, dit oog kon haere liefde winnen, Ja , zulk een man alleen kon zulk een vrouw beminnen. - Bucquoi! zie 't offer, dat het lot ter dood verwees! — bucquoi, tegen Herman. Ik heb u hier ontboón, treed nader zonder vrees, herman. Al waer' mijne onfchuld niet fints lang ontwend te fchroomen, U aentezien, mijn Heer! had me alle vrees benomen. bucquoi. 'k Had met ontroerenis uw droevig lot gehoord; Uw moed had mij verftomd, uw trouw had mij bekoord; 'k Nam deel in uwen ramp, en kon mij niet weêrhouën, Rampzalig toonbeeld van ellende! uzelv' te aenfchouwen.-< Het leed is al te zwaer, dat ge op uw' weg ontmoet! — herman. Ik word beklaegd, een ziel deelt in mijn' tegenfpoed Godlof! ik mag nog eens een' traen van blijdfchap weenen! de gravin. Beklagenswaerdige! Kan dit u troost verleenen ?.... Zie mij dan, — deeze borst verbergt een teder hart, Daï  9* CATHARINA HERMAN, Dat heel uw foltring voelt, en wegkrimpt bij uw ftnarf. 'k Heb in verbeelding al uw lijden gaégeflagen, — Hoe kondt gij zulk een maet van tegenheén verdraegen ? „. Uw Vaderland ontvoerd, uwe echtgenoote ontrukt, Van al het uwe ontroofd, in ketenen gebukt herman. Ik durfde mij genist aen de Almagt overgeeven, En bleef in ftille hoop op beter toekomst leeven. de gravin. Maer toen die hoop mislukte, uw oog, van dag tot dag, Vergeefs naer redding ftaerde, uw jammren groeiën zag* Toen uw vermoeid gezicht, waer't zich ook heenen wendde, Den dood ten grenspael vondt voor uwe diepe ellende,— Toen gij voor 't laetst uw gade ontmoette.... herman* o.» dit alleen, Mevrouw! dit overwoog al mijne tegenheén. bucquoi. Ja, *k voel dat u die flag de zwaerlte was van allen. En dees zelfs deedt uw ziel in wanhoop niet vervallen? herman. Ja! 'kzoiak,bij deezenfchok,in hooplooze onmagt néér;- Maer  TOONEELSPEL. 97 Maer'k riep den Godsdienst aen,'k verhief mij'ijlings weêr, Ik ondervroeg mijn hart, Mc was fchuldeloos gebleeven, En'k dorst, met d'ouden moed, mijn noodlot tegenftreeven. bucquoi. Hoe groot, hoe wonder groot is deeze ftervelingI Hij is in 't acrdfche ftof te ver beneên zijn kring. de gravin. En nu, op 't oogenblik van naer den dood te treeden, Is om verlosfing u geeue enkle bede ontgleden? Gij weet uw lot, en fmeekt om geen vergiffenis?.. herman. Smeekt immer hij genaê, Mevrouw! die fchuldloos is? 'k Had, zo de item van 't recht gehoord werdt, niets te vreezen; 'kWerdt, zonder zijnen eisch, ten wreeden dood verweezenj Zou 'k vrijgefprooken zijn, zo 'k op mijn fchuldloosheid, Die elk bekend kon zijn, nog vruchtloos had gepleit? Wat konde ik?., flechts voor God, en voor mijzelv' getuigen, En dan voor de overmagt mij zwijgend nederbuigen. bucquoi, ter zijde. En ik, ik heb het woên van 't onrecht niet gefluit Hij fpreekt het vonnis van zijn wreede rechters uit! — Zie daer zijn gade - welke ontmoeting gaen we aenfchouwen! G Z *■  p& CA TH A R I N A HERMAN, ZEVENDE EN LAETSTE TOONEEL. bucquoi. de gravin. herman. alonzo. catharina. de biegtvader. de provoost. Wachten. herman, Catharina ontdekkende. Wat zie ik?... grooteGod!kan ik mijn oog vertrouwen?.. catharina, naer Herman vliegende. Ik nog in de armen van mijn dierbren echtgenoot , herman. Nog zulk een felle ftorm aen d' oever van den dood — Ik waende mijnen ftrijd ten einde doorgeftreeden! cathar i na. Gij leeft nog!...'k heb, o God! u niet vergeefs gebeden.Of,is't een droom.... o geef dat ik zijn vreugd niet derfGeef dat ik nooit ontwaek, maer in dees weelde fterf. de gravin. Neen «nimmer werdt mijn hart zoo diep, zoo teérbawoogen. herman. Ach! waerom werdt mijn ziel dien kalmen ftaet onttoogen, Waer zij, een poos geleên, zich rustig in bevondt, Be-  TOONEELSPEL 99 Bepaeld bij h denkbeeld flechts van mijnen jongften ftond. Ach! moest ik mijnen ramp nog eens geheel bezeffcn! c a t h a kina* Ook gij, gij wet den dolk, die mij het hart moet treffen ?' Spaer, wreede lieveling! fpaer mij die felle pijn, Mijn leed zal ras van zelf volkomen duldloos zijn. (tegen Bucquoi.~) Gij, edel Mensch ! vergeef't gevoel dat mij vervulde, — Vergeef, ik zweeg te lang de aen u verpligtte hulde, 't Was door uw gunst dat ik mijn' Herman wederzag, — Duld dat ik aen uw kniên u daervoot danken mag. bucquoi. Rijs, droeveViouw! 'k heb niets, dat dank verdient, bedreeven. •kBen enkel aen mijn' pligt als mensch getrouw geblecven. En 'k voel hoe ver mijn daed beneên mijn wenfchen zij. de biegtvader. Bij dit tafreel van deugd en trouw verlies ik mij. de gravin. In weêrwil van 't gevoel,d« thans uw borst doet zwellen, Bucquoi! blijft gij uw deugd nog flaeffche perken Hellen?.. Uw groote ziel ontgloeit bij 't fchouwfpel dat gij ziet, En nog verwint mijn held zijne oude twijffling niet? o Hoor, zo niet de moed geheel u is ontweeke;i, Thans de infpraek van uw hart, natuur, en godsdienst fpreeken. b u c-  ioo CATHARINA HERMAN. B'Jcqooi, als uit gepeinzen terug komende : o Almagt! fprak uw Item in dees verheven tael ?... Geef mij dan kragt genoeg, volendt haer zegeprael Ja! 't was gewis uw ftem - ik durf haer niet weérftreeven — (tegen de Wachter.: ) Neemt hun de boeien af. (tegen Herman en Catharina:) Weest vrij, behoudt het levea. de biegtvader, 'klieb niet vergeefs gehoopt, toen hier Bucquoi vcrfcheen. herman, zich voor Bucquoi ncderwcrpende. Ik knielde tot dit uur, mijn God! voor u alleen —Vergeef, gij ziet mij voor deeze Edlen ncérgeboogsn .... catharina, naest hem knielende. En deeze hulde is wis geen misdaed in Gods oogen 1 de gravin, haeren echtgenoot omkelzenile, o Ja! ik kende 't hart dat in deez' boezem woont. de biegtvader. Zo blijft de deugd zelfs hier niet immer onbeloond. EINDE.