NIEUWE
NEDERLANDSCHE
JAARBOEKEN,
of VERVOLG der MERK W A A RD I G S T E
GESCHIEDENISSEN,
DIE VOORGEVALLEN ZYN IN DE
VEREENIGDE PRGVINCIEN,
DE
GENERALITEITS LANDEN,
END»
VOLKPLANTINGEN van den STAAT.
ZEVEN-EN-TWINTIGSTE DEEL. m d c cic ii,
Te LEIDEN, By P. van der EYK en D. VYGH.
Te AMSTELDAM, By j. van der BURGH en ZOON.






N ï Ê Ü W E
NEDERLANDSCHE
JAARBOEKEN,
Lj/st der Geborenen of Gedooptèn, Getrouw* de Paar.eri en Overledenen, in 't afgelopen Jaar ff$i ,in ee?iige.Steden 'en Plaat' zen der Vereenigde Nederlanden.
Haarlem. Het getal der geborene Kinderen in deze Stad, is in het voorleden jaar 1791 geweest, als volgt:
Zoonen. Dochters.
In January, 19 .
Febrüaxy, • 33 . 59
Maart, , 34 • 4
April,. i 3a . so
Mei, . s9 , z?
Juny, at . 21
July» . 27 , *7
Augustus, .30 . 40 ■
September, 38 . 29
January*
M D C C X C 1 I.



2 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zoonen. Dochters} October, .31 33 November, 38 . 35 December, 40 . 37 Uitmaakende 372 Zoonen 1 en 366 Dochters, te zamen 738 Kinderen, zynde 16meerder dan in 1750. Onder dit getal zyn geweest 7 paaren Tweelingen, en 14 Zoonen en ii Dochters, die dood ter waereld zyn gekomen.
Hier van zyn in de Groote Kerk gedoopt 186 Zoonen en 190 Dochters.
In het zelfde jaar zyn in deze Stad be? graven:
Mannen. Vrouwen. Kinderen, zamen. January, 20 23 22 65 February, 13 15 6 34
Maart, 8 17 28 53 April, 9 18 15 4a May, 17 11 22 50 Juny, 13 15 19 47 July, 14 16 14 44
AUgUStUS, ii 14 32 47
September, 18 16 29 63
October, 13 19 28 60
November, 13 16 36 65
December, 13 42 25 80
162 222 266 650 Zynde dus 46 meerder dan in 1790. In het zelfde jaar zyn in de Nederduicfche Gereformeerde Kerk getrouwd 123, in de Walfche Kerk 6, en op hetStadhuis 87, zynde te zamen 216 paaren, en dus 20paaien meerder, dan in 1790.
DlLFTf



JAARBOEKEN, January, 1792. 5
Delft. In het gepasfeerde jaar 1791 zyn binnen deze Stad getrouwd:
In de Oiide Kerk 17 Paaren,
In de Nieuwe Kerk 44 In de Walfche Kerk 6 Gasthuis Kerk 24 Raadhuis 30
te zamen 121 Paaren. Overleden Mansperfoonen 105 Vrouwsperfonen 134 Kinderen 162
te zamen 401 Doodeai
'sGravenhage. Het getal menfchen welken in 't nu afgelopen jaar 1701 zyn overleden, beloopt 1107.
Leyden. In het voorleden jaar 1791 zyn binnen deze Stad begraven 410 Bejaarden en 409 Kinderen; buiten de Stad 94 Bejaarden en 1 Kind, zynde een Jooden Kind; dus in't geheel 914 dooden \ zynde 29 : minder dan in 1790, toen het getal was i2£3-
In de gezamenlyke Proteftantfche Gemeentens zyn gedoopt 793 Kinderen, als 436 Zoonen en 357 Dochters; in de Roomsch Katholyke Kerken zyn 118 Zoonen en 123 Dochters gedoopt, en by de Jooden zyn 5 Zoonen en 5 Dochteis geboren , dus in 't geheel 1044 Kinderen, hetwelk 4* Kinderen meerder is dan in 1790, toen het getal was 1003, waar onder toen waren zes A 2 paar



4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
paar Tweelingen, het geen 9 paar minder is, dan in het nu verlopen jaar 1791, zynda toen 15 paar geweest. Wyders is 'er in de Gereformeerde Gemeente één Bejaarde gedoopt. Op hei'Raadhuis zyn getrouwd <Ï8 paaren, en p-de Gereformeerden Kerken 215 paaren, dus in 't geheel 283 paaren j zynde <5 paaren-'meerder dan in 1790, toen het getal der getrouwde paaren was 268.
Amstsl'B<aavj. Het getal der Dooden van het jaar 1790 is geweest 7779, en dat van 't jaa*~*79i is 8070; dus 291 meerder .öan in 't <v{aorgaaöde->jaar,
Geduurende het jaar 1791, zyn hier van de Puye van tiet Stadhuis'geproclameerd 15042 paaren , en 755 paaren op 't Stadhuis getrouwd, en in 4e Gereformeerde Kerken dezer Stad, zyn 1629 paaren geproclameerd. In de Gereformeerde Kerken < dezer Stad --azyn gedoopt 1836 Jongens isn.'t785 Meisjes, waar onder begreepen,-zyn 43 paaren 1 .Tweelingen én. 4 'Bejaarden,
In de Lutherfche Kerken'zyn ' getrouwd ■ 200 paaren , en gedoopt' 715 Jongens en 607 Meisjes, waar onder 15 paaren Twee* Tingen, dus' te zamen' i'322:I£iuderen.
- By de Herftelde Lutherfche Gemeente, die hunnen Godsdienst in de Waaien- en
.Gasthuis-Kerken houden, zyn van den 9 July tot den laatlten December des voorigen jaars 233 Kinderen gedoopt., als 121 Jongens en 112 Meisjes, waar onder 4 paaren Tweelingen , en van den 3 Augustus fot
- den laatften December zyn getrouwd 29 paareot



JAARBOEKEN, January^ 1752. 5
De Gedpopten in allen zyn 5176 Kindeten eri Bejaarden; en dat der Overledenen 8070..
. Zie hier eène naauwkeurige opgave. Onder de Overledenen zyn geweest 7301 welker ouderdom opgegeeven is» . 180 Dood tér Waereld gekomen. 9 Ingevoerden. 7 Onbekenden.
DUS7497 Christenen.
■515 Hoogduitfche Jooden. 58 Portugeefche Jooden.
zamen 8070
Volgens Opg ave was de Ouderdom der Christenen aldus:
Maanden Jan. Feb. Mt. Ap. Meijuny July Aug.Kept, Oft. NovJDee. fW.
Onder't Jaar. 151 135 <?8 jrtB 145I tla 124 176 161 160 200I 200 ,0,6
- - de 2 ■- 56 43 ° 69 71 67 66 '93 89 li,, 791 8« pos
- - - 10 • 46 49 54 41 53J 4y 60 52 67 82 88: 64 68c
- - - 20 - 28 23 20 24 24| 23 32 19 3o si 25 27 296
- - - 30 - f 38 30 42 36, 42 S7 36 33 45 34 34 473
- - - 40 - 621 42 57 63 52 43 33 * §7 4* 55 57 ?3Q
-70 - 66 43 55 52' o3 44 43 Ai -2 tf. 461 58 bil
- - - 80 - 29 24 28 36 3, 25 ï4 19 29 38 34 49 ,4 -. " f, -349 7.6 9 9 ? 9 7 18 10 98
oud iet jaar. — — — — — — — — — — 1 —
hlaria Spier, oud
ioj jaar. — — — — — — — — 1 — _
Dood rer Waereld 1
gekomenen 20 14 14 15 10 13 6 n 8 15 20 34 ,80
Ingevoerde _ 1 — | _ 6 2 — —j— — __j
Onbekende I — —1 — I 2 2 — ■ —1 — , _. 2j ^
165° 52o|557 I625 6o6j 613 535 637' 607 7.4 717! 7^8)7^ Heogd, jooden -
fortug.goodtu 5 li
.... 5o
Te zamen 8070
* A 3 Oost-



$ NIEUWE NEDERLANDSCHE
O o s t z a a n d a m. In de Gereformeerda Kerk z'yri gedoopt 63 Zoonen en 5/Dochters ; In de bovengemelde Kerk ten huwelyk afgekondigd 40 paaren. De overledene zyn 61 Mans- en 40 Vrouwsperfoonen, en 95 Kinderen beneden de 12 Jaaren. De geboorenen zyn 114 Zoonen en 85 Dochters : hier onder 6 doodgeboorenen, 3 paa» ien Tweelingen, en eens Drielingen,
Westzaandam. Geboren72Zoonen, 73 Dochters: hieronder 2 Doodgeborenen, De overledenen zyn 43 Mans- en 43 Vrouwspersonen en 84 KiiTderen beneden de isjaajen. In de Gereformeerde Kerk zyn gedoopt 49 Zoonen, 53 Dochters en 2 Bejaarden, Jn de bovengemelde Kerk ten huwelyk afgekondigd 29 paaren.
Koog. Geboren 31 Zoonen, 36 Dochters, waaronder 3 Doodgebooren , en een paar .Tweelingen. Geftorven 30 Bejaarden, en 21 beneden de 12 jaaren en 3 Doodgeborenen. In de Gereformeerde Kerk gedoopt 37 Zoonen en 14 Dochters. In de bovengemelde Kerk ten huwelyk afgekondigd jq paaren,
O ostz aan. De Overledenen zyn 1$ beneden de 11 en 13 boven de 12 jaaren. Geboren 39 Zoonen en 23 Dochters, te zamen 6* Kinderen, onder welken twee paa^ ren Tweelingen. In de Gereformeerde Kerk gedoopt 36 £qpnea en 18 Dochters, In de-
zel-



JAARBOEKEN, January, 1792. 7
gelve Kerk ten huwelyk afgekondigd 9 paa-, ren. Onder de geborene waren 4 Doodeti en 2 paaren Tweelingen.
In deze plaats Oostzaanen, welke bevolkt is met naauwlyks elf honderd Menfchen, zyn in de laatfte vyf jaaren, elk jaar door elkander gereekend, genoegzaam 50 Kinderen geboren, waar van de Jongens tegen de Meisjes ftaan, als 47 tegen 35; het getal der Geftorvenen in dien tyd , bedroeg in 1787 dertig, en in de overige vier jaaren elk jaar agt en twintig.
i
Worm er veer. De Geborenen zyn 40 Zoonen, 28 Dochters, en x Doodgeboorene. De Overledenen zyn 16 JV.'ans20 Vrouwsperfoonen en 28 Kinderen. In de Gereformeerde Kerk ten huwelyk afgekondigd 15 paaren, en in de bovengemelde gedoopt 23-Zoonen en 12 Dochters.
Zaandï k. In de Gereformeerde Kerk ten huwelyk afgekondigd u paareh. Iri de bovengemelde Kerk zyn gedoopt 17 Jongens,18 Meisjes en 3 Bejaarden. De Overledenen zyn 6 Mans- 7 Vrouwsperfoonen en 18 Kinderen. De Geborenen zyn 10 Zoonen, 19 Dochters en een Doodgeborene.
Gouda. Alhier zyn geboren 441 Kinderen , overleden 368 Perfoonen, en ge* trouwd 125 paaren.
A 4 Rot-



« NIEUWE NEDERLANDSCHE
Rotterdam. De Lyst der Dooden binnen deze Stad bedraagt 795 Bejaarden en 991 Kinderen, te zamen 1786", zynde 19 Bejaarden minder, en 295 Kinderen meerder dan in het voorleden jaar 1-90 ln dit jaar zyn in de Nederduiifche , Franfche, Engelfche en Schotfche Gereformeerden, als mede in de Lutherfche, Remonftrantfche en Roomfche Gemeenten dezer Stad gedoopt 1052 Zoonen en 977 Dochters, te zamen 2029 Kinderen, waar onder 16 paar Tweelingen; dus 9 Kinderen meerder dan in I79°« En in Ondertrouw zyn in deze Stad opgenomen 633 paaren, zynde 37 paaren meerder dan in i7yo.
a
Zie hier de naauwkeurige Lyst der Dooden van den 1 January tot den 31 December 1791.
Mans. Vrouwen. Kinderen, te zamen. January, 30 40 57 127 February, 34 34 67 135 Maart, 22 36 67 125 April, 30 ld 77 H3 Mei, 30 47 60 137 Jany» 3' 30 70 i3r
July> 3° 40 64' 134
Augustus, 15 21 86
September, 30 32 98 160
Ocïober, 34 38 «8 160
November,34 42 I39 2,5
December, 38 4I n» 19?
358 437 991 J7H6
De



JAARBOEKEN, January, 1752. %
De Ouderdom der Ceftorvenen was.
Beneden het Jaar 1 434. Van 1 tot 5 45j
t . $ • • 10 76
. * 10 . . i$ 16
. . 15 . . 20 30
• . 20 . . 25 3a
. . 25 . . 30 3a
. . 30 • • 35 3»
. . 35 . . 40
. . 40 . . 45 4o
. . 45 . . 50 a«
. • 50 . . 55 §6
, . 55 • , 6° 63
. . 60 . . 65 60
. . 65 . . 70 75
. . 70..... 75 8t
. . 75 • 80 67
ï . 80 . . 85' 4a
. . 85 . . 90 31
. • 9° • • 95 4 . . 95 . . 100 j
CBaXiarlgTnilshooV sösüg «pou ai
j Perfoonen, van welken de jaaren niet zyn opgegeeven 29
1786 Het



mo NIEUWE NEDERLANDSCKE
Het getal der Ge/lorvene'n is geweest:
In 1784 1748 | 1788 1805 1785 1816 1789 2350
178$ I8I2 1790 1472
J787 1030 1791 i?8f5 '
M * a s s l u i s. In 't jaar 1791 zyn alhier overleden k^j. perfoonen, waar onder-82 Kinderen beneden de 12 jaaren oud. Geboren 87 jongens en 81 Meisjes, dus *68 Kinderen, zodat 16 meerder zyn geboren dan geftorven. De Kinderziekte heeft hier veele menfchen in 't graf gefleept, namelyk van de 200 menfchen, welken .door dezelve natuurlyk zyn aangetast, zyn 'er 36 geftorven : welk een groot getal! in. vergelyking van geenen, of flegrs eenen enkelen, die van de Inenting, of liever hy. gelegenheid van de Inenting fterfc! Maarzo verblind is het menfchelyk verftand, dat men de heilzaam fte, de onwraakbaarfte,,en door de allerzekerfte ondervinding bevestigdfte middelen , in Gods goede Voorzienigheid aan het Menschdom ondekt en gefchonken, ftyfhoofdig verwerpt, en blyft verwerpen, terwyl men aan allerlye bygeloovig'^eden, aan allerlye beuzehngen , fpoken , kwalzalveryen, allerlye ongegronde middelen en raadgeevingen van onkundigen, aan het zogenoemde Magnetisme Animal, enz. onbezonnen geloof en vertrouwen geeft.
Schiet



JAARBOEKEN, January, 1702. tC
Schiedam Het getal der begravene Perfoonen binnen deze Stad, geduurende het afgeloopen jaar 1791, bedraagt 303,.' en dat der Gedoopten 419 , zynde in de Kerken getrouwd 68 en op het Raadhuis
29 paaren.
Brielle. Het getal der menfchen in het afgelopen jaar 179? binnen deze Stad geftorven, bedraagt 76 perfoonen, waar onder 2 verdronken, (en.dus 43 minder als in het voorige jaar,) en wel. 32 Kinderen onder het jaar, 7 van 1 tot 5 jaar, 6 van 5 tot 10 jaar, 3 van 10 tot 20 jaar, 5 van 20 tot
30 jaar, 3 van 30 tot 40 jaar, 7 van 40 tot 50 jaar, 2. van 50 tot 60 jaar, 4 van 60 tot 70 jaar, 5 van 70 tot 80 jaar, en 2 van 80 tot 90 jaar.
In deze Stad zyn geboren 80 Zoonefien 70 Dogteren, en dus te zamen 150 Kinderen, waar onder vier paaren Tweelingen, zynde 'er dus 74 meer geboren als geftorven.
In de publieke Kerken zyn 46 paaren getrouwd , en 11 paaren op het Secretary.
In het a%elopen jaar, waren hier weinig ziektens; de fterflysr getuigt het; meer dan de helft der afgeüorven waren Kinderen onder de 5 jaaren, en onder dez lve 32 onder 't jaar, de gematigde en telkens afwisfelende zomerhitte, heeft ons bevfyii yan die lastige herfst-, gal- en rotkoortfen;
de



I* NIEUWE NEDERLANDSCHE
de waterzugt en beroerte hebben eenige Be.' jaarden, en het roodvonk eenige Kinderen weggefleept.
Oudewater; De Lyste van 't getat der Gedoopten en GeiTorvenen binnen deze Stad in den jaare 1791 is als volgt:
Gedoopten in de Gereformeerde Kerk,
Jongens ; ; ; ; - „ aMeisjens • . « ... 24
7*
In de beide Roomfcbe Kerkenl
Jongens j7 Meisjens i . . « 26
43
Dus te zamen 94 Kinderen*
Geftorveneni
Bejaarden . : .; ; ; 48 Kinderen ♦■«.;; 30
78 Perfoonen.
Middelburg. In 't afgeloopen jaar zyfi in deze Stad gebooren 839 Kinderen.
Het



. JAARBOEKEN, January, 1792. ij
Het getal der Overledenen bedraagt 630 perfoonen.
Utrecht. In het voorleden Jaar t 791 zyn in deze Stad en derzei ver Vryheid over. leden 757 Perfoonen, waaronder 280 Kinderen, 11 Lyken van andere plaatfen ingevoerd , dus te zamen begraven 768. In het jaar 1790 was het getal der Gefturvenen 826", dus nu 56 minder. Van het Stadhuis zyn afgekondigd 112 paaren, en in de Gereformeerde Kerken de Huwelyks Geboden van 227 anderen afgeleezen.
Leeuwarden. In het Jaar 1791, zyn alhier in de Nederduitfche Gereformeerde Kerken gedoopt:
Zoonen. Dochters. In January . 2j . . 15 February . . 21 . .13 Maart . . 14 . . 19 April . .14 . . 17 Mei . . i5 . , 10 Juny - . 19 . .17 July • . 15 . .12 Augustus . i+ . 12 September . 11 . . 14 Ocïober . 19 . . \r November . 24 . . 18 December . 19 , 14
206 178
Te



H NIEUWE NEDERLANDSCHË
Te zamen 384 Kinderen , onder welkert vier paaren Tweelingen. Nog zyn, na ge« daaneGeloofsbelydenis, elf bejaarde Liederi gedoopt, namenlyk zes Mans en vyf Vrouwen. Ook zyn Kerkelyk afgekondigd 203 paaren, waar van alhier in de Kerken zyn getrouwd 166 paaren , buiten de Stad 35 paaren, en voor den Gerechte dezer Stad * paaren.
Zie hier ook eene Aanteekening van Kinderen, van de jaaren 1603 tot 1701, en du$ byfla in eene eeuw, in de Nederduitfcha Gereformeerde Kerken binnen deze Stad ge^ doopt:
Zoonen. Dochters, te zamen» Van 1603 totitfu 1822 1736 3558 1611 1621 2©i5 2055 4070 itfii i6$i 2120 2c68 4188 1631 1641 2571 2591 5162 1641 1651 -2725 -0658 5383 1651 1661 2134 2143 4277 löór 1671 2544 2491 f5035 1671 1681 2481 2344 4825 i6$h 1691 277a 2550 5322 16^1 1701 239» 2217 4609
23576 22853 46429
De navolgende Lyst is eene foortgelyfcö van getrouwde paaren binnen het zelfdal getal van jaaren, in deze Stad:



JAARBOEKEN, January\ i#)2. ij Notule van Getrouwden te Leeuwarden*
Van 1603 toc 1611 1575
Ji5ii ïÓ2i Ï525
1621 1631 1785
16JÏ 1641 1942
1641 1651 17.4
1651 i6Ö£ 1887
ï66i 1671 2134
1671 168t 2027
1681 1691, 1Ü20
1691 i;ói 2298
18777 Paaren,
Üjttf Huwelykeh*, Gedoopten en Overledenen Mannen, Vrouwen en Kind'-rëh té Leeuwarden, in den Jaare 1791, zvaar by getoefd zyn de Lysten vav de inwooners der Gast- en Godshuizen, der Weeskinderen en der Gealmentcerden by dé onderfcheiden Armen • Staaten ; derzelver Ouderdom, Getal en Ouderdom der Overledenen, zo Mannin, Vrostwen als Kinderen,
Lyst der Huwelyken. ZynKerkelyk afgekondigd 203 Paaren*
Waar van iö de Kerken gegetrouwd 166 Buiten de Stad 35 Voor 't Gerechte 2
dus zamen 203
B Op-



I<S NIEUWE NEDERLANDS CHE
Optelling dar Huzve.'yken, in een Tydvak van 90 Jaaren , in LfiEü-; warden voltrokken.
Van 1701 tot 171 £ 2142
3711 1721 2190
1721 1731 2100
1731 1741 2072
1741 1751 1899
1751 ï7Ój 1768
1761 1771 1806
1771 1781 1838
1781 1791 1989
dus 17804 Waar van het getal, jaarlyks door elkander gerekend, beloopt 198
Lyst der Gedoopte Kinderen in 't jaariyyi.
Zoonen. Dochters.
In de Nederd. Gereform.
Kerken zyn gedoopt 206 178 In de Franfche Kerk j a
In de Lutherfche Kerk 13 13 In de Roomfche Kerken 64 71 Onder de Mennoniten zyn
geboren volgens opgave 5 5 Geboren onder de Jooden 3 7
292 276
zamen 568 meerder Zoonen 16 Lyst



JAARBOEKEN, January, 1792, 17
Lyst der Overledenen van alle Stan> den en Staat en in 't jaar 1701.
By de ?tad zyn van den Geftorven.
Burger enMilitairen Mann. Vrouw. Kind,
Stand aangegeeven 84 89 260 In de 5 Gasthuizen van
138 Perfoonen 1 ï o 3 Weeshuizen van 226
Kinderen o o 3 Diaconie - Huis van 75
Menfchen 280 By Diac. Armen Staat
van 424 Menfchen 2 6* 7 By de Stads Armeka-
mer van 867 8 10 22 Franfche 6000
rV'ennonite 42 o o o
Lutherfche 38 1 0 0
Roorofche 268 6 6 7 JanfeniiNten 4000
Joodfche 60 o o o Onder de Joden zyn
geftorven 1 2 10
105 13' 309 zamen 545
B a Op-



iS NIEUWE NËDERLANDSC HE
Optelling der Gedoopt". Kinderen te Leet> warden , in de Neder duitfcbe Gereformeerde Kerken in een Tydvak van 90 Jaaren.
Zoonen. Dochtersi.
Van 1701 tot 1711 2269 2130
1711 1721 2258 2143
1721 1731 2042 1928
1731 1741 2038 19S6
1741 !75* 1665 1710
1751 1761 i6i'i 1542
1761 i77r 1813 1739
i;7f 1781 1665 1677
1781 179! 1481 1591
Zoonen 16854 16446 Dochters 16446
zamen 33300
meerder Zoonen 408 Dus door elkander gerekend, zyn in die Jaaren gedoopt 370
Lyst der Tellinge van de Inzvooners van Leeuwarden , in de Jaar en < 744 en 1748, en bet
waarfcbynlyk getal det zeiver in 1791. In den Jaare 1744 wierden de In
wooners geteld en gereek. te zyn 11*460 In Juny 1748 14270 In December 1748 1,4073
Somma dezer Tellinge 41803 Midden getal 1393»;
Waar



JAARBOEKEN, January, 1702. 19
Waar uit men befloten heeft, dat derzelver getal was, in die Jaaren 14000
Zo men nu fielt, dat in gezonde entamelvk groote Steden jaarlyks één van de 30 menfchen fterft, dan heeft ,het getal der Inwoo' ners in 1791 belopen 16350
Lyst der Inzvooners van Antoni Gasthuis.. L»it Huis werd be Mann Vrouw. woond door 19 en 39
Dus zamen door 58 Perf.
Ouderdom der Ouderdom der
Mannen. Vrouweq. 8tusfch.de 3o en 90 ]ar. en 1 tusfch.de90 en ioojar.
5 ■—70—80 • 5 80— 90 —
4 60 — 70- 16 70— 80 —
2 —50—60 12 60— 70 —
— j 50—60 —
19 .—
39
Geftorven, een Man van 79 en een Vrouw van
80 Jaaren. Dus 2 van de 58.
Lyst der Inzvooners van Ritske Boe» lema Gasthuis. 26 Vrouwen. Waarvan 3 oud tusfchen de 80 en $0 Jaaren. 9 70 80
9 60 ^o
4 5° 6°
1 ■ 46 Jaaren.
26
Van deze Overleden * o
B 3 Lyst



20 NIEUWE NEDERLANDSCHE Lyst der Inwooners van het Boshui» ser Gasthuis.
18 Vrouwen. i Man, Derzelver ouderdom was:
1 Van 35 Jaaren;
2 tusfchen de 40 en 50 4 50 60 6 60 70
3 7o 80 2 80 90
~
1 Man oud 80 è 90 zynde PoortierWaar van overleden o
Lyst der Inwooners van Walkje Gabbema Gasthuis.
14 Vrouwen. x Man.
Derzelver ouderdom. 9 Van 60 tot 70 Jaaren; 4 70 80 1 90 100
14
1 Man oud 60 a -?0 zynde Poortier. Overleden
Lyst



JAARBOEKEN, January, 1702. 21
Lyst der Inwooners van Marselis Go» verts Gasthuis.
20 Vrouwen.
Derzelver ouderdom. 2 Van 40 tot 50 Jaaren.
5 5° 60 7 60 70 4 70 80
2 80 50
20
Overleden t o"
Lyst der Weeskinderen, in het Burger Weeshuis opgevoed.
Jongens. Meisjes. 30 18
zamen 43 Overleden o
Lyst der Weeskinderen, in bet Stads Weesbuis opgevoed*
Jongens. Meisjes.
zamen 137 Overleden 2 Meisjes. 1 oud 15 Jaaren. 1 13
B 4 Lyst



a? NIEUWE NEDERLANDSCIIE
Lyst der Kinderen, welke in het Roomfche Weeshuis opgevoed worden.
Jongens. Meisjes. 26 15
zamen 41
Overleden 1 Meisje, oud 19 Javeq;
Deze is de eerfte, welke in dit Huis, zeden deszelfs oprigting jq 1780, is Rfl. ftorven, 9 &v
Lyst der Gealimenteerden Mannen en Vrouwen in het Diaconie. Huis, In dit Huis zyn onderhouden 18 Mannen én 57 ^rouwen,
zamen 75 Waar van overleden zyn 2 Mannen. ii Vrouwen, als» I tusfchen de 50 en 60 Jaaren, 3 70 80
6 80 90
10
Dus zyn van de 75, 10 geftorven;
Lyst der Gealimenteerden Mannen, Vrouwen en Kinderen,by de Diaconie Armen-Staat,
Zyn onderhouden
Mannen. Vrouzoen, Kindere»% 82 189 153
4H
Ovef*



JAARBOEKEN, January, 1792. 23
Overleden. Mannen, Vrouwen, Kinderen. 2 67 I oud 6"5 Jajr. 1 Oud 67 Jaar. 1 oud 4 Jaar.
1 54 4 80 a 90 2 5 — ï 95 1 6
2 T 1 10
2 14
7
Dus van 424 Menfchen zyn 'er 15 overleden,
Gealimcnteerde Mannen, Vrouwen en Kinderen, <5y Franfche Diaconie.
Zyn onderhouden Mannen. Vrouwen, Kinderen.
22 2
Overleden (
Lyst der Gealimenteerden by de Stads Armen-Staat.
Zyn onderhouden Mannen. Vrouwen. Kinderen. t^o 435 392
867
8 5 Ge-



24 NIEUWE NEDÊRLANDSCHE
Geftorven. Mannen. Vrouwen. Kinderen. 4 van 80 tot90 4 van 80 tot 90 1 van 2 Jaar. 2 - 7& 80 2 70 80 3 3 1 64 6 60 70 4 4 1 42 4 50 60 1 5 ~ 2 40 50 5 6 2
8 1 37 1 7
— 18 19 1 10
ï 11 2 12 1 14
- _L 15
« 19 22
Dus zyn van de 867, 49 geftorven.
Zytf der Gealimenteerden by de Mennoniten Armen - Staat. Zyn onderhouden Mannen. Vrouwen. Kinderen. 7 13 22
zamen 42 Overleden o
Lyst der Gealimenteerden by de Lutherfche Diaconie en Armen' Staat. Zyn onderhouden Mannen. Vrouwen. Kinderen. 7 5 26
zamen 38 Overleden 1 Man oud 40 jaaren.
Lyst



JAARBOEKEN, January, 1792. 25
Lyst der Gealimenteerden by den Roomfcben Armen-Staat,
Zyn Onderhouden Mannen, Vrouwen. Kinderen, 44 92 130
zamen 26$ Overleden. Mannen. Vrouwen. Kinderen. I oud 8 2 Jaar. 1 oud 8y Jaar. 3 oud 2 Jaar. i 74 1 77 23 a 70 1 75 14
I 59 1 74 17 I 23 1 68
667
Dus zyn van 266, 19 overleden.
Lyst der Gealimenteerden by de Janfiniste Gemeente.
Zyn onderhouden 4 Vrouwen, als I oud 74 Jaaren 1 60 1 65 1 46
4
Overleden o



26 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Lyst der Gealimenteerden by den Jooifcben Armen- Staat.
Zyn onderhouden Mannen. Vrouwen. Kinderen. U 20 29
zamen 60
Overleden
««■l •'«rj •**»*(, OJO I .X££^ viiOIJO P
In 1791 zyn overleden 305 Kinderen.
gedoopt 508
Dus 259
meer gedoopt en geboren dan overleden.
Onder de 309 in 1791 geftorvene Kinderen , moeren 51^ geftorven zyn aan de Kinderziekte, zomen vastftelt, volgens de naauwkeurigfte waarneemingen , dat 'er één van de zes iterft, in de gevaarlykfte en zeer befmettelyke Kinderziekte.
In 1791 zyn overleden 545 Menfchen.
ged- en geboren 568 Kinderen.
Dus 23 meer gedoopt en geboren, dan overleden.
Het getal der Dooden in 1791 was 545 1793 502
Dus in 1791 meer overleden 43
- Ha-



JAARBOEKEN, January, 1702, 27
H ar l in gen. In 't afgelopen jaar zyn in deze Stad geboren 174 "Zoonen en 159 Dochters, te zamen een getal van 333 Kinderen, en geftorven 252 Menfchen, dus meer geboren dan geftorven 81 Perfoonen.
Workum. In den jaare zyn bier geboren 48 Jongens en $5 Meisjes, te zamen 103 Kinderen. Ook zyn geftorven 98 Perfoonen, en getrouwd 37 paaren.
Groningen. Geduurende het afgelopen jaar zyn in deze Stad gedoopt in de Nederdukfche Gereformeerde Kerken, ^19 Zoonen, en 318 Dochters, re zamen 637 Kinderen. In de Franfche Kerk zyn gedoopt 2 Zoonen en 4 Dochters , dus 6 Kinderen. In de Lutherfche Kerk zyn gedoopt 15 Zoonen en 22 Dochters, te zamen 37 Kinderen. In de Doopsgezinde Gemeente zyn gebooren 3 Zoonen en 9 Dochters , te zamen 12 Kinderen. In de Roomfche Kerken 73 Zoonen en 76 Dochters, te zamen 149 Kinderen. By de Joodfche Gemeente zyn gebooren 6 Zoonen en i Dochter, alzo 7 Kinderen. Dus te zamen 418 Zoonen en 430 Dochters, in alles 848 Kinderen. De Overledenen zyn 428 Bejaarden, en 293 jongen, te zamen 721, waar onder in de Lutherfche Kerk, 5 Bejaarden en 1 jongen. Verders zyn in deze Stad getrouwd 299 Paaren, wuar onder in at Franfche Kerk 4 , in de Lutherfche Kerk 13, in de oopsge-'mJe 3, en in de Joodiche Gemeente 3 Paaren.
HOL-



Haarlem.
SS NIEUWE NEDERLANDSCHE
HOLLAND.
Haarlem.
By het tweede Collegie van Teylers Fondatie is alhier met goedvinden der Heeren Directeuren befloten. „ingevolge de referve daar omtrend geannonceerd, In dezer Stads Courant van 6 November 1-88 in de Schilder- en Tekenkunde, voor' dit Jaar, nogmaals ter beantwoording voor te Hellen de navolgende vrage:
Zoude'er mogelykkeid zyn van met eeni** zekerheid na te gaan , hoedanig de Schilderkunst der Ouden , ten aanzien van 't wenuuigelyke, geweest zy ? van welke F.rffioffen zy zich bediend, en hoe zy die 0p hunne taf, ree.en gebezigd hebben ? Welke verandertngen , vermeeraeringm en verbeteringen zyn aaar in üoor de la at er en, die men Modernen heet, van de vroegjh tyden, tot heden toe, uitgevonden en gebruikt*} En wat is er thans voornamen/lyk te zeggen ter verklaaring , of ook ter verbetering, indien Ut mogelyk is, van de tegenwoordig in gebruik zynde Teken- en Schüderwyzen, de Stoffe?; waarmede en Wdai0P getekend en fchilderd word, betreffende?
De antwoorden moeten, 0p de gewoone
?Te'//y rnude Neder^che. Latvn. fche, of Franfche taal, leesbaar gefchreven toegezonden worden aan Teylers Fondatie duis te Haarlem, uiterlyk voor, of op
deu



JAARBOEKEN, January, ï702. 20
den eerften April des Jaars 1793. He prys van't best gekeurd antwoord, is een gou den Gedenkpenning, op den ftempel der Fondatie, van vier honderd guldens innerlyke waarde."
„ Ingevolge de Qualificatie van de algemeene Vergadering des OEconomifchen Taks, is door deszelven Heeren Directeuren aan Willem Trapman, te Groningen . dewyl aan het gerequireerde van die Vergadering heeft voldaan, de pra?mie van honderd Ducaaten toegeweezen, voor de uitvinding en mededeeling der Compofitie van een nieuw Ver-
tinfel." . Het welk aan het Algemeen is
bekend gemaakt, in eenftuk;e, dat by den Boekverkoopers Blaat en Loosjes 9 te bekomen is.
'sGravenhage.
Het is bekend, wat omtrend de WestIndifche Compagnie is voorgevallen; wy hebben van dezelve meermalen gefproken. De Heeren, Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken dier Compagnie, hebben deze bekendmaking gedaan:
"T)e Heeren HunHoog Mog. Gedeputeerden , tot dc zaken van de West-Ind. Compagnie , by Hun Hoog Mog. Refolutie van den 13 September laatstleden, gequalificeerd. om de Direclie over de Co'.onien , onder her Oclroy van de Generale Geoftroyeerde West-Indifche Compagnie gehoord hebbende, met deu cerüen January 1792, ''ad M-
te.
Haarlem.



*s Gra-
venhage.
Bekendmakingnopens de JVest' Indifche Comp,
] 1
] i
i <
i
c
i
* j j j j •»
30 NIEUWE NEDERLANDSCHE
reraw, te aanvaarden, adverteren mits dezes alle die genen, onder de Participanten van dö voorfchreve Compagnie, welke genegen mogten zyn, hunne Aandeden, tegen 30 per Cent Courant van het Kapitaal, aan Hun Hoog Mogende te tranfporteren, dat zy zich daartoe , binnen de eerite maand dezes Jaarsi7Q2, kunnen bekend maken , het zy ter Griffie van Hun Hoog Mogende alhier m 's Hage, of by die Kamers van de voorfchreve Compagnie, waarop de A&ien refpeftivelyk zyn gerepartitieerd , ten dien effefte, dat aan hun, na het expireren Van het O&roy, voot hunne A&ien zullen worden gegeven Recepisfen geteekend door Geauthorifeerden van Hun Hoog Mogende , welke verwisfeld zullen worden in Ordinaire Obligatien, ten laste der Generaliteit, rentende drie ten honderd, waar van de Intresfen lyn ingegaan met primo january 1792. zonder fat gemelde Heeren Hun Hoog Mogende Gedeputeerden, in hunne voorfchreve qualiteit, daar rjede zich willen gehouden rekenen , om aan dié 'articipanten; welken zich na dien Termyu konen aan te melden, even dezelve faveur te be.vyzen.
Daar is op til eene Conventie, welke usfehen het Hof van Weenen en dezen itaat tot wederzydfche veiligheid hunner iezittingen in de Nederlanden zoude wor!en gefloten. Hunne Hoog Mogende heb•en befloten, „ het Antwoord zyner Maje, Heit op hunne Voordellen te zenden aan , de Hoven van Londen en Berlyn, en dat , zy het ontwerp van de maatregelen met , den Keizer te neemen, befchouwen als , een onderwerp van het hoogfte belang , voor de Republiek en haare Bondgenoo-



JAARBOEKEN, January, 1702. 3-
'„ ten, aan welke Hunne Hoog Mogende voordragen de noodzakelykheid om derzeiver bedenkingen desvvegens ten (poe„ digften te geeven , ten einde eene om„ derhandeling van dat gewigt, zonder „ verdere vertraaging mooge voortgezet 5, worden."
Men zag onlangs in 't ligt verfehynen eenige Extracten, uit de Registers van de Staaten van Braband, betreffende de onnodige geldverfpillingen,welke trezamenlyk mer den anderen meer dan 12 Millioenen zouden beloopen , en waar in men zeer groote fommen aantreft, enkel onder benaaming van geheime of fecreete dienften, als aan Van. Eupen f 88,000: aan Van der Noot j 62,000, aan St..'.Sagermans ƒ óg^aooj nog eens voor groote dienften aan denzelven ƒ 40,000; aan den Heer Beekmans dito ƒ40,000; den Graaf Van Limmigen voor fecreete Affairen ƒ80,000; aan den tleer Van Leempoel voor zyne Ambasfade in den Haag en voor fecreete zaaken ƒ 3s8,ooo; aan den Graaf Van Merode, voor zyn Gezantfchap en fecreete zaaken,ƒ 458,000; aan Henncus van der Noot voor den dag van zyn Feast ƒ ioOjCöo; aan Van Eupen dito ƒ 50,000.
Onder voorzeide Extracten waren ook twee artykelen, in welken voorkwamen een fom van 100,00c Guldens aan den intendant van Mevrouwe de Prinfes Van Oranje, voor zyne belcberming, en 25,000 Guldens, om dezelfde reden aan de Kamerjuffer van C Me-
'sG&a«
venha3e.



»s Gra-
venhace,
i
] ]
I
32 NIEUWE NEDFRLANDSCHE
Mevrouw de Prinfes. De Tytel of \ Op. fchrift van het gedrukte Stuk, te Brusfel uitgegeeven, en waar in het gemelde voorkomt, luidt aldus:
• Befchryving Van de onnodige verkwisting van de Kontnglyke en publieke Penningen , door de gewezene Brabandfcbe Souveryns; of Eerjie ExtraBvan den Register der Staaten van Braband, van de Jaaren 1780 er 1790. '
Dit Extraét word opgegeeven, als zynde van Fol, 20, 22, 45, 52, 61, 65, 78, 180- 212, 305 en 345 , en beloopt , één Milhoen, 844,756:15; welke fomme word gebragt by een tweede Extract, het welk befiuit met de woorden : volie fomme van de
2 Extratien ƒ 3,3^,37^:8:2, wordende deze fomme nog weder gevoegd by een Vervolg der ExtraBen van de Registers der Staaten van Braband, van de jaaren 1789
1790, het geen te zamen uitmaakt eene Eom van elf Millioenen, 939,004 Guldens
3 ftuivers, waarna dan nog wordt opgegeeven eene fomme van 887,610 Guldens, volgens de posten genoteerd in een derde Ex:raét uit de Registers der Staaten van Braband,
Voorgemelde Extracten, zyn wel zonder plaatstekening gedrukt, maar evenwel openyk te Brusfel verkogr. Weshalven ten aanzien van de twee genoemden derzelver, Zyie Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder den 17 dezer maand ter Verjadering Hunner Hoog Mogende een voor-
ftel



JAARBOEK EK, fftffltï% i?f>&. 33
(lel deedr, waar van Boogstdezelve vervol ge fis Copie overgaf: zo wel die voorftel, als het daar op gevolgd belluit kunnen gekend worden uit dit
EXTRACT uit het R eghter der Kefolutien van de HOOG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VFREENIGDE NEDERLANDEN.
Martis den 17 January 1792;
5^yne Hoogheid, ter Vergade ringe gecompareerd zynde, heeft by monde gedaan, en vervolgens fchriftelyk overgegeven, de Propofitie, hierna Volgende geïnfereert:
HOOG MOGENDE HEEREN!
De Prinfesfe, Myne Gemalinne, verrjomeit is hebbende, dat, door den Heere Hop, Uwer ■„ Hoog Mogenden Minifter Plenipotentiaris.. aan j, den Heere Uwer Hoog. Mogenden Griffier, j, zyn gezonden twee, te Brunei gedrukte, Exj,, tracieu der Registers der Staateii van Braband^ i} in het eerfte van welken ftaat , onder de gedaj5 ne uitgaven, honderd duizend Guldens"", gegeven aan den Intendant van de Prinfesfe, Myne Gemalinne, ter verkryginge van Hare „ ProteÖie, en vyf en twintig duizend, tot hst ^, zelfde einde gegeven, aan Hare Kamenier; 20 „ heeft Zy my verzogt, om aan Uw Hoog Moi, genden voor te dragen, dat zy geenfints"'indifferent kan zyn, aan het verfpreiden van zoda-s „ nig gerugt, in een Stuk , het welk, hoe zeer j, niet geaüthentifeert zynde, evenwel een fchyn.
C 2 vöa
'sGRA-
VEMHACÈ.



34 NIEUWE NEDERLANDSCHE
•sGra-
venhaCE.
Voorftel van Zyne DoorluchtigeHo ogh. en Refolutie.
„ van authenticiteit heeft, vermhs het ondef „ het oog van het Gouvernement van Brusfel „ is gedrukt en publyk word gedebiteerd.
„ Indien in Pasquillen en blaauwe Boekjes dier„ gelyke zaken ftonden, zoude zy dezelven heb„ ben gemeprifeerd, en geoordeeld, dat het Haar „ niet convenieerde, om zich aan diergelykeuit„ ftrooifels te ftooren; maar, daar in Extracten „ der Regifters der Staaten van Braband, onder
het oog van het Gouvernement gedrukt, ftaat, „ dat twee van hare Bedienden groote fommen
genoten hebben, om Hare Protectie voor de „ Infurgenten te verwerven, zoo denkt Zy zoo „ wel als ik, dat Wy daaromtrent niet kunnen „ ftilzitten, en het is daarom, dat ik Uwe Hoog „ Mogenden, zoo uit naam van de Prinfesfe, „ als voor my zei ven, verzoeke, dat Hoogstde„ zeiven zoodanige mefures gelieven in het werk „ te Rellen, het zy by het Gouvernement-Ge„ neraal der Oostenrykfche Nederlanden, of „ waar Uwe Hoog Mogende zullen oordcelen „ zulks te behooren, ten einde de aHerftrengfte „ navorfchinge worde gedaan naar de fource,
waar uit de infimulatien , in de voorfchreven „ Artykels gemeld, zyn getrokken, en wanneer „ dezelven wierden gevonden in eenige Register „ of Rekeningen,, gedurende de Troubles, in de „ voorfchreve Nederlanden gehouden, dat als „ dan, volgens de regels van het ftriktfte judi„ cieel onderzoek, aldaar gebruiklyk, moge wor„ den geprocedeerd,om te ontdekken dePerfoon ,, of Perfonen , welken de opgegevene fommen „ mogten hebben ontfangen, en welk emplot zy „ daar van hebben gemaakt, vermits het van hef „ uiterfte aanbelang is, zoo voor de Prinfesfe, „ Myne Gemalinne, als voor my, om te we„ ten, of een of meer Perfmen, in Onzen dienst „ „ zich hebben fchuldig gemaakt aan het ontfan„ gen van diergelyke ongeoorloofde Gefchenken,
u ea



JAARBOEKEN, January, 1702. 35
„ en wyders kan ik niet afzyn, Uw Hoog Mo gende, op het allerernftigfte, te verzoeken,
„ om aan de Prinfesfe, Myne Gemalinne, zoo danige fatisfa&ie hier omtrent te willen procu-
„ reren, als Hoogstdezelven zullen oordeelen, dat de belediging verdient."
(JVas geteekend..)
W. PR. V. ORANGE.
'sGravenhage den 17 January 179a.
Waarop gedelibereerd en gehoord zynde het rapport van de Heeren van Heeckereh tot Zuideras en anderen Hunner Hoog Mog. Gedeputeerden tot de Buitenlandfche Zaken, de voorfz. Propohtie, mitsgaders, ingcvolgen en tot voldoen inge van Hunner Hoog Mogenden Refolutie commisforiaal van gisteren, de Misflve van den Heer Hop, Hunner Hoog Mogenden Minifter Plenipotentiaris, by het Gouvernement der Oostenrykfche Nederlanden, gefchreven te Brusfel, den 12 dezer, geadresfeerd aan den Griffier Fagelt en de daar nevens gevoegde gedrukte Bylage, hebbende tot titul: Tableau de la Dilapidation des Deniers Koyaux & Publiés, enz., nog (taande Vergadering geëxamineert hebbende, is goedgevonden en verltaan , dat Copy van de voorfchreve Propofitie gezonden zal worden aan den Heer Hop, Hunner Hoog Mogenden Minifter Plenipotaitiaris, by het Gouvernement-Generaal der Oostenrykfche Nederlanden , en denzelven daar sievens aangefchreven en gelast, aan het voorfchreve Gouvernement te temoigneren, de verwondering en gevoeligheid van Hunne Hoog Mogenden , over de verregaande licentie, waarmede diergelyke Papieren, onder het oog van het GouC 3 ver*
'sGra-
venhage.
Voorftel van Zyne Door» luchtige Hoogh. en Refolutie.



3* . NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
VENUA' GE.
Voorflel van Zyne DoorluchtigeIloogh, en ïiej'olutie,
1
i
vernement zelve, gedrukt werden; dat Hunne Hoog Mogenden , zich volkomen conformerende met het geen, dienaangaande, door Zyne Hoogheid, by de voorfchreve Propolitie, aan Hun is voorgedragen, dien volgende verlangen en verzoeken , dat, met alle mogelyke naaukeurigheid , onderzogt worde, naar de fource, waar uit de Artykels, in het voorfchreve gedrukt Stuk vermeld , mogten zyn getrokken, en wanneer dezelven wierden gevonden m ecuige Registers of Rekeningen, gedurende de Troubles in de voorfchreve Nederlanden gehouden, dat als dan, volgens de Regels van het ftriktfte Judicieel onderzoek, aldaar gebruiklyk, moge worden geprocedeert, om te ontdekken de .Perfoon of Perfonen, welken de opgegeven Sommen mogten hebben ontfangen, en welk eroploi zy daar van hebben gemaakt, ten einde vervolgens aan Hare Koninglykc Hoogheit, Mevrouwe de Prinfesfe van Oranje en Nasfau, zoodanige Satisfactie zoude kuDnen worden verfchaft, als meest overeenkomftig zal bevonden worden met den hoon, aan Hoogstdeze've aangedaan; zullende, door meergemelden Heer IIvj>, zoo fpoedig moogbyk , van zyn wedervaren in dezen aan Hunne» Hoog Mogenden rapport worden gedaan.
En zal Copy van de meergemelde Propofitie van Zyne Hoogheid, van de voorfchreve Mitfivevan den Heer Hop, en van hec daarby gevoegd geweest zynde gedrukte Stuk, hebbende tot titul ; Tableau de la Dilapidaiion, enz.; misgaders Ex:ra<3 van deze Hunner Hoog Mogenden Refolutie, gezonden worden aan den Heer van Heften rlunier Hoog Mogenden extraordinaris Envoyé en PJeüipotentiaris, aan het Hof van Zyne Majefteit den Ketze», en denzelve daar nevens aangefebreven, tan het Aliniilerie van HoogstgedachteZyne MajV, ïeic, uit den naam van Hunne Hoog Mog., keniis te geven, van het geen in dezen is voorgevallen, va van de demarches, die Hunne Hoog Mogenden
oqq-



JAARBOEKEN, January, 1792. 37
aoodig geoordeeld hebben, zonderuit/tel, by-het Gouvernement Generaal der Oostenrykl'che Nederlanden werkilellig te maken.
Omtrend voornoemde Extracten is ook nog dit volgende ftuk in druk bekend gemaakt:
A/Ten ziet in de Ooflenrykfche Nederlanden rondi-v-1 loopen zogenaamde Uktrekfelen uit de Registers van de Staaten van Braband, onder den Tytel van Tafel van verkwisting van de Kontngiyk'e Penningen &e. Uittrekfelen, die men federd vind in de Buitenlandfche < 'ouranten, voornaamentlyk in die van Vrankryk en van Amfterdam; de eerfte Nomber van dit lastcrftuk zegt op het achcfteblad, dat de Scaaten, in verfcbeide reizen, aan den Aartsbisfchop van Mechelen (die. egter geauu enkelden Duit van de Staaten van eenige Provincie hoe genaamd ontfangen heeft,) zouden gegeven hebben om geheime werkingen te betaalen, vier, honderd en acht en lachen tig duiznid Guldens : Niet meer. De maker van die uittrekfelen onder Relt, dat ik van die Somme voor een klein giftje omtrent honderd duizend Guldens zal getrokken hebben. O! waarom is het doch niet waar, ik zou ze kunnen gebruiken om mynen lasteraaren den mond te ftoppen. Waar 't dat mtn nog konde twyrr'elen of 'er ook wezentlyk eene bende van Dweepzuchtige luiden altoos bezig was met Studeeten, om onze rampen en oneenigheden te vereeuwigen; deze valschheden alleen, en boven al hec fchaan=teloze aangezicht, met welke men dezelve verkondigt , zouden het handtastelyk bevestigen. Eene zaak moet ondertusfchen de eeriyke en vredeminnende Ingezetenen gerust Rellen; eD dit is, dat, als 'er in de Nederlanden menfchen gevonden worden, die boos genoeg zyn, om diergelyke valschheC 4 den
's Gra-
VRNHAGE.



38 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venha-
TJet is ter kennis gekomen van Hunne Doorl. en Koningl. Hoogheden, den Prins en de Prinfesfe van Oranje, dat in een Extract uit de Registers van de Staaten van Braband, alhier gepubliceerd, onder den tytel van Tableau de la dilapidation des deniers royaux & publiés &e. (TafreeB van de verfpilling van de Koninglyke en publieke gelden,) onder de uitgaven een Artykel gevonden wordt, behelzende, dat de ordonnantie gegeeven is, om te betaaien aan den Intendant van de Prinfesfe van Oranje, voorHaare protectie,ccne< foinma van honderd duizend Gulden, en aan Haare Kamerjuffer, tot het zelfde einde, eene fomme van vyt-en-twintig duizend Gulden. Haare Koningl. Hoogheid heeft niet dan met vee! aandoening kunnen zien, dat zodanige geruchten verfpreid worden, door een Blad , het welk, offcfapon niet getekend, alle blykeu vm echtheid
daagt»
den te verfpreiden, 'er geene krankzinnig genoeg zyn om ze te geloven. Dit zal; zo ikhoope, eenigiins verydelen de poogingen en konstgreepen van de uoorders der gemeene rust.
(lias geteekend')
De Abt DU VIVIER, Secretaris van Zyn&Emimenti0' de Cardinaal A'artsbisfchop, van Mechelcn.
Den Heer Baron Hop draalde ook niet, om ingevolge den last, door Hun Hoog Mogende hem gegeeven, ia de zaak der klag. te van den Heer Erfltadhouder, de volgende Memorie aan het Ooitenryksch Gouvernement overteleveren:



JAARBOEKEN, January, 1792. 39
draagt, zo door de Gitatien der Folio's, waaruit de Artykelen zyn getrokken, als dooreen openbaar debiet, "aangehouden en voortgezet onder het oog van dit Gouvernement. Indien diergelyke dingen voortgebragt waren in Paskwillen of andere diffamatoire Gefchriften, zoude Mevrouw de Prinfesfe geoordeeld hebben, dat het Haar niet paste zich aan zulke ongerymdieden ts Rooren, maarterwyl in dus gepubliceerde Extracten uit de Registers van de Staaten van Braband itaat, dat twee van Haare Domeftieken aanzienlike lommen ontvangen hebben, om Haare protv'tlie voor de Infurgenten te verkrygen, heeft zy gemeend , zo wel als Haaren Doorl. Gemaal, niet te kunnen onverfchillig fchynen, ten opzicht deezer geruchten. De Prins van Oranje heeft, dien aangaande, de rechtmaatige redenen van klachte Zyner Doorl. Gemaalin gebragt by Hun Hoog Mog. de Staaten der Vereenigde Nederlanden, en Hun Hoog. Mog. zelve verwonderd van de uiterfte losbandigheid, waarmede zodanige Papieren onder 't oog van dit Gouvernement gedrukt worden, hebbenden Ondergetekende geordonneerd, Uwe Koningl. Hoogheden de uitdrukking van Hunne verbaasdheid en gevoeligheid voor te dragen. Zig volkomen conf'ormeerende met de Propofitien van Zyne Doorl Hoogheid, hebben de Staaten Generaal my gelast, Uwe Koningl. Hooglieden te verzoeken, dat het naauwkeurigst onderzoek gedaan worde, om de bron te ontdekken, waar uit de Artykelen, in het aangeduide Blad gemarqucerd, kunnen genomen zyn, en indien zy gevonden worden in eenige Regifters of Rekeningen in dit Land voor de Infurrectie, dat dan, volgens de regelen der ftriklte Juftitie, gehandeld worde ter ontdekking van de Perfoon of Perfoonen, die de gemelde fommen mogten hebben ontvangen, en van de bedoeling, met welke zy mogten zyn ontvangen; ten einde aan Haare KoC 5 ningl.
's Gra-
VENHAGE.
Memorie van den Heer Hop,



40 NIEUWE NEDERLANDSCHE
•sGra-"
venhage,
( Was geteekend}
De Baron DE HOP. Gedaan te Brussel den 19 January 1792.
De Hooge Regeering van Brusfel heeft op die Memorie van den Baron Hop, het navolgend antwoord gegeeven:
N O T E.
J)e Minister Plenipotentiaris heeft ter kennis van Hunne Komnglyke Hoogheden gebragt de Memorie, welke de Heer Baron de Hop hem de eer aangedaan heeft hem over te geeven, onder oen datum van den igdm dezer maand.
De publiciteit, door middel van de Drukpers gegeeven aan een Gefchrift, ten tytel voerendelableau &c, of Tafrcel van de verfpillins, der Komnglyke en Publieke Gelden, is voor het Gouvernement Generaal der Nederlanden niet dan een nieuw bezwaar, te rangfchikken onder alle de geene , welke de fpoorelooze losbandigheden der Drukpers, tot zyn leedwezen hem verfchaft: het is er oneindig verre van, dat het tot dit voortbrengfel de hand geleend, of hetzelve getolereerd hebbe: en alle zyne waakzaamheid zoude het niet konnen doen gedekt zyn tegens foortgelyke uitvallen, welke dikwils tegens het Gouvernement zelf gericht zyn. Deeze uiterfte losbandigheid is toetefchryven aan de gevolgen van de gisting, en van de desordres, door de troebelen
van
\ ningl, Hoogheid Mevrouw de Prinfesfe van Oranje, wegens zodanige handelingen, de naar de grootheid des lafters meest gepaste Satisfactie moge gegeeven worden.



JAARBOEKEN, january, 1792. 41
van dit Land veroorzaakt, en welke men nietten eencmaal heeft kunnen imooren, als mede aan de Uwaade voorbeelden, welke onophoudelyk door onze Nabuuren gegeven worden, door haatelyke declaratien, die zich niet enkel bepalen by de belediging aan Particulieren , maar zelfs (trekken in de oogen van alle Volken de waardigheid der Souvereinen te verlangen.
Deezen toeftand van zaaken moet geen twyffel overlaaten aan Hunne Doorluchtige en Koninglyke Hoogheden , den Prins en de Prinfesfe van Orange en aan Hun Hoog Mogende, omtrent de moeilykheden, welke hinderlyk zyn aan den volkomen terugkeer van de goede ordre in deze Provincie, onaangezien de zorgen cn de waakzaamheid van het Gouvernement Generaal, Ondertusfchen komt het Gouvernement, het welk zo weinig middelen heeft om de losbandigheid te keer te gaan, wanneer zy over de voornaamfte Agenten loopt, de meest preciefe ordres te geven, dat informatie genomen worde, ten laste van den Drukker en den Autheur van d;t Gefchrift; en zo het mooglyk is hen te ontdekken, zullen zy zekerlyk geactionneerd worden, om in Juftitie de bewyzen van hunne gezegdens te produceeren, ten e.nde dat, zo zy die niet hebben, zy in alle geftreng. heid gehandeld worden als Lasteraars, waarin het Gouvernement byzonder zich zal toeleggen, om aan Hunne Doorluchtige en Koninglyke Hoogheden de fatisfactie te bezorgen, welke hunne belasterde Dienaareu zouden toekomen, doch in het geval, dat 'er wezenlyk eenig bewys beftondt van het geen tegens deezen geallegueerd is, zoude het Gouvernement zich voorbehouden aan de juuitie van Hunne Doorluchtige en Koningiyke Hoogheden , de fitisfaftie, welke aan dezelve zoude toekomen, overtelaaten.
QWas getec!:end~)
MITTERNIGH WINNEEURG. _ Brussel den 20 January 1792.
Dg
's Gra-
venhage.
Anlw.
aan den
Heer
Hop.



4a NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sCra-
venha ge.
t
De Ridder de Liano, Graaf van Sanefé Extraordinarii Envo^é van den Koning van Spanje, by dezen Staat, heeft eene Memorie aan Hunne Hoog Mogenden overgegeven, waar by Hoogstdezelven verzogt worden de noodige aanfchryvingen te doen,aan de Bevelhebbers van de Coionien van den Staat in de West-Indien, om eenige Brigantynfehepen, op bevel van hooggemelden Koning, tot het formeeren van een ZeeAtlas van Noord-Amerika, uitgerust wordende , ingeval zy de Havens van die Coionien zouden moeten aandoen, de behulpzaame hand te bieden.
Een buitengewoon Courier, den i6" January, door den Heer Van Bulgukow, Rusfifchen Minifter in Poolen, van Warichau afgevaardigd , en den 25 January ten 3 uuren hier aangekomen , heeft by den Heer Kalitfchef Minifter van dat Hof alhier , de gewigtige tyding aangebragt : „ Dat de Vrede tusfehen Rusland en de Ot„ tomannifche Porte geflooten is,- dat het „ definitief Vrede Traftaat den 29 Decem„ ber , Ouden Styl, of 9 January dezes „ Jaars, getekend is; en dat de uitwisfe„ ling den wederzydfche Aften, die het „ fluiten van dit gelukkig en heilzaam werk „ bekrachtigen, van den kant des Graaven „ van Besborodko en dien des Groot-Vi„ ziers, binnen de veertien dagen na het „ tekenen van het Traftaat, en de plechtige Ratificatien der Contrafteerende Par-
« tyen,



JAARBOEKEN, January, 1792. 43
5; tyen, rer zeiver plaats, in den tyd van vyf weeken zullen uitgewisfeld worden." Van wege den Baron Fan Dedem van1 de Gelder, Gezant van dezen Staat aan het Hof van Turkyen, is de navolgende Bekendmaking gedaan:
De Heer Baron van Ttedcm van de Gelder, Ambaflddeur van de. Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal der Vêreeöigde Nederlanden by de Octomannifche Porte, door den Turkfchen Keizer fchriftelyk verzogt zynde geworden, om aan Hun Hoog Mogende, uit "Hoogftdeszelfs naam, te willen voordragen: Dat, alzo zyne Majefteit twee of drie groote Juweele Steenen, van een zeer buitengewoonen groote waarde, bezat, welke Hy wenfchte en verlangde, door een bekwaame hand geflcep^n en vervolgens gemonteerd te hebben, zyne Majefteit, om die reeden, zeer vriendelyk en inftantelyk liet verzoeken, Hun Hoog Mogende de goedheid wilden hebben, een der bekwaamfte Werkbaazen of Slypers in de Republiek te engageeren, om met zyne benodigde Gereedfchappen en Kaegts of Werkjongens ten fpoedigften, op koften van zyne Majefteit, m Konftantinopolen te reizen, om het verlangde te verrigren, laatende zyne Majefteit verzekeren, dat de Perfoon in queftie, buiten de Reiktkoften, rykelyk beloond zal worden, en ftaat kan maken, dat hy na zyn verrigte werk, in allsn deele content over de behandeling en voldoening zal weezen, en dat, wanneer hv als dan verkieft, niet langer door den Keizer geëmployeerd te worden, hem in zulken geval deszelfs retour na het Vaderland zoo veel mogeJyk, voorfpoedig en gemakkelyk zal gemaakt worden. Zoo word mits deezen bekend gemaakt,
dat een iegelyk, tot het executeeren der gemelde Caramiüle de nodige bekwaamheid bezittende, en
ge-
sGra-
■'ENHA-J
;e.



'sGra-
VSNHAGE.
f4 NIEÜWE NEDERLARDSC IE T
gencegen, om de voorfchreeven Reis ten dieneiöde te onderneemen , zich binnen den tyd van zes Weeken kan adrefieeren ter Griffie van Hooggemekie Heeren Staaten Généraal in 's Gravenhage ter bekoming vaö nadere inforraatien.
A M S T E L D A Mé
Te meermaalen is tusfehen Lieutenant* Houtvester en Meefterknapen van Holland en West - Friesland en de Regeering dezer Stad verfchil ontftaan, byzonder over het exploicïeeren van citatien, gyzelingen, en andere actens in deze Stad in en over zaaken, de Houtvestery en Jagt aangaande* Over dit onderwerp wederom gefchil gere* Zen zynde, hebben Schout, Burgemeefteren en Scheepenen van Amfteldam , van tyelke door de Staaten dezer Provincie berigt op twee brieven en klagten van Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen gevorderd was, dat gevorderd tëerigt aan Hun Edele Gruot Mogende op den 15 d ?r niaari^! November van "'t afgeloopen jaar toêgetzonden.
Tot beter verftand van dezegeheele zaal^ zullen wy voor af mededeelen den Brief van Lieutenant Houtvester en Meefterknapen van den 11 Mei 1789 en van dezen inhoud:
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN!
VWy vinden ons in onze qualiteit van LieutenanÊ " Houtvester eü Meefterknaapen van fiolhnd
en



JAARBOEKEN, Janna ry, 1702. 45
en Westvriesland, in de onvermydelyke verpligting gebragt, om ter kennis van ÜEd; Groot Mog. te brengen de verhindering, welke aan ons in de oeffening van d;e Jurisdictie en Judicature, die wy . de eer hebben uit naam en van wegens UÊd. Groot Mog. te adminiftreeren in en over zaaken, de Houtvestery en jagt in Holland en Westvriesland concerneeren de, wordt toegebragt, door eene ten onze opzigte geheel nieuwe fuftenue, waar mede wy ons door de Heeren Schout, Burgemeefteren en Scheepenen der Stad Amfterdam, en wel byzonder door Heeren Scheepenen van dezelve Stad, zederteenigen tyd bejegend vinden, dat, namelyk, geene Citatien, Gyzelingén, of andere Exoloicten, binnen de gemelde Stad Amfterdam zoude mogen gedaan worden uit naam van eenig ïagtgerigt binnen deze Provincie, zonder dat daartoe bevorens van den Schout of Hoofd Officier en Schepenen behoorlyk confent zoude gevraagt en geobtineerd zyn; en zulks, ten einde by het vraa^en van zodanig Confent, onderzogt zoude kunnen worden, of het Exploict was van dien aart , dat het Confent om het zelve ExploicT: te mogen doen zoude kunnen worden verleend, dan wel, of daar omtrend zoude behooren gedifïculteerd te worden Wy hebben allereerst van dit Svstcma van Heel ren Schout, Burgemeefteren en Scheepenen, immers van Schout en Scheeoenen van Amfterdam kennis bekomen in 't begin van den Jaste 1785 ter gelegenheid dat door onze Deurwaarder Willem Laarman, op den 1 February des gemelden iaars aan of ten Huize van Wolphert iïeefd/hyder' eri Ha;men Jansz. van de Puil, refpeftkelyk r'weè Sommatien zynde gedaan , ten einde ieder van hen binnen de tyd van vier en twintig uuren, iri handen van hem Deurwaarder zoude vo'do^n aan den inhoud van onze Refpcdtive Sententien' tot laste van ieder van hen, op den 18 November 1784, ter zaake van gepleegde Contraventie
te-
Am-
STEEDAM.
Klagicn van
ilonlves'
ter en Mee fier* knapen , tegen dm IJ er d*



46 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STF.LIXftM.
Kicgten yan
Houtvester én Mec/ter-
■ hmpen ,■ teg'-n
' jimfterd.
i I
( i ]
t V t v
V
I
S b z
ei
VS
z te
di
tegen de ordonnantie op de Jagt en Houtvestery , geweezen en gepronuntieerd, de gemelde Deurwaarder in het doen der Renovatie, tot welke hy, vermits de aanhoudende non voldoening van die Gecondemneerden, meende over te gaan, was verhinderd geworden , nadien aan hem dooiden Heer Hoofd-Officier of Schout der Stad Amfterdatn, by wien hy Gerequireert zynde zig had vervoegd. by monde (volgens het relaas van denzei ven Deurwaarder', in Subltantie was voorgedraage , dat hy Heer Hoofd Officier of Schout, door Heeren Burgemeefteren was gelast of verzogc beni Deurwaarder aan te zeggen, dat dezelve iet doen van de gemelde Sommatien, ditmaal door Je vingeren zoude zien , doch, dat by Deurnaarder, en een ieder van de Houtvestery zig '.ouden hebben te wagten, zulks of diergelyke neer te doen, zonder alvorens vei kregen te nebjen confent van hem Heer Poofd-Officier of ichout, met verdere interdictie tegen het doen Ier Renovatie, onder bygevoegde bedreigingen, ïdien cmtrarie dezelve aanzegging iets door de )eurwaarder wierd gedaan.
Zo dra dit door den Lieutenant Houtvester 2r kennisje van ons Collegie was gebragt , ebben wy, om de zaak op de minzaamfte wyze 2 behandelen, en, was het mogelyk, door eène nendfchappelyke Correspondentie, differenteu oor te komen, by onze Misfive van den i Maart 785 , aan Heeren Schout, Burgemeefteren en cheepenen der Stad Amfterdam onze furprife uuigd over de gemelde handel, en over het ge>g, het welk Hun Edel Achtbaare zig over on: Deurwaarder hadden geheven aan te matigen, 1 teffens in fubftantie voorgedraagen, dat wy wel ïlden erkennen, op w, t en reden gefundeerd te m, dat, wanneer de Deurwaarders der Houtvesry eenige executien reëelyk en met 'er daad )en, dat is, iemand in zyn perlbon of goederen
aan-



JAARBOEKEN, January, 170S. 47
'aantasten, zy dan gehouden zouden zyn, alvooïens daar toe over te gaan , van den ütïicier adïiftentie te verzoeken of den Offiecier of twee Scheepenen daar toe te roepen, en dat wy ook bereid waren , om alle onze Deurwaarders, in alle voorkomende gelegenheden, zoo veel mogeiyk, iliptelyk daar aan te houden omtrend reëelc Exploictén, by aahtasting van Perfoonen of goederen , op het Territoir of onder de Jurisdictie der Stad Amfterdam gedaan wordende, maar dat, gelyk de Deurwaarders van den Hove of hoogert Kaade in Holland , niet gewoon zyn, van eenige Infinuatien, fimpele Citatien, Sommatieo > RenoVatien, of eenige verbaale Exploiftcn, welke binnen de Stad Amfterdam of de Jurisdictie van dien, gefchieden, aan den Heer Hoofd Officier of Gerechte kennis te geeverj, of eenig confenc te verzoeken, alzoo ook zulks door de Deurwaarders van de Houtvestery tot nu toe, zo veel ons bekend was, nimmer was gedaan; dat 'er ook geene wet voor handen was, die hem zulks injungeerden, en dat wy mits dien vertrouwden 'ei? geene reden, nóg in het Territoriaal regt van Hun Edele Gr. Achtbaare, nog in de regten der Ingezetenen van Amfterdam, te exteeren, waarom zulks zoude moeten gefchieden, terwyl wy Voorts by onze gemelde Misflve hebben gedeclareerd, te vertrouwen, dat Hun Edele Gr. Achtbaare van onze gemelde intentie, omtrent dé voorfz.reüele Exploitien geïnformeerd zynde ^ zig onbezwaard zouden oordeelen^ om derzelver Ge* neraale aanzegging, aan onze voornoemde Deurwaarder gedaan, op te heften en buiten effeét tö Hellen.
' Edoch wy hebben ons in dat vertrouwen merkélyk zien te leur geftqld, en 2yn in tegendeel da de by bhs ontvangene referiprie van dato den li Augustus l?8jj die alleen ter ordonnantie van
Svhout en deheeptnen der Stad Amfterdam wa§ D vu
Am- '
stex/ dam»
Klaglcn van
Hi üuv ester en Meefter. knapen t tegen Amji,



48 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stel" dam.
Klagten van
Houtvester en , Meefter. knapen , tegen Amft.
geteekend, ontwaar geworden , dat niet alleen de voornoemde Deurwaarder Laarman, daar by wierd befchuldigd, by bet doen der hier voorgemelde Sommatie, tegen IFolphert Beeldfnydcr ingericht, met vry wat vioïentie, en op eene zeer onbefcheidene wyze, met het doen van zyn Expioicf, ten huize van de Weduwe van Gerard BeeldPnyder te zyn voortgegaan, maar dit ook Hun Ed. Achtbaare daarby uitdrukkelyk ftaande hielden , en bleven beweeren, dat geene Citatien, Gyzeiingen of diergelyken even weinig als reëele Exploiclen, die by aantasting van Perfoonen of goederen , gedaan worden, door onzen Deurwaarder, wegens zaaken, de voorfchreve Houtvestery of Jagt concerneerende, binnen Amfterdam zouden mogen gefchieden, zonder dat daar toe bevoorens by Hun Ed, Achtbaare behoorlyk confent gevraagt en geobtineert zoude zyn, 'zodanig dat by Hun. Ed. Achtbaare onderzogt zoude kunnen worden , of het Exploict van dien aart was, dat het zelve content, al of niet behoorde verteend te worden.
Wy hebben daarop by nadere Misfive van den li Oclober 1785 aan welgemelde Edele Achtbaare Heeren, Schout en Scheepenen der Stad Amfterdam geadresfeert, aan de eene zyde, nopens de Infinuatien, welke tegen onzen Deurwaarder Laarma/i, by Hun Edele Achtbaare voorfchreve refcriptie van den 12 Augustus bevoorens, in het Generaal waren ter neer gefield, omtrent zyn gedrag, het welk hy, by het doen der Sommatie van IFolphert Beeldfnydcr zoude hebben gehouden , onze verwondering betuigt, vermits geenzins overeen kwam met het Relaas door denzelven Deurwaarder deswegens op den 7 February I785 gegeeven, en waarvan wy een Ampel en geheel Detail in dezelve onze Misfive hebben getnfereerd, met een bygevoegd verzoek, dat Hun Edele Achtbaare, door eene meer fpecifique mel-



JAARBOEKEN, 'janüary, i 7ji. 49
ding , waarin de onbef'héide bandeïwyze öf vior lenden van onze voornoemde Deurwaarder zonde hebben beftaan, ons geliefden in fhat te Hellen om denzclven daar over te hooren, en hem fchuldlg bevindende, dan op zodanige wyze te' corrigecren, of teftraffen, als wy bevinden zouden te behooreü; maar wy hebben teffensj aan den anderen kant, daar by geremarqueert, dat eene gepleegde vioïentie en onbefcheide handel van gemelde Deurwaarder wel aanleiding koude geeven om hem té reprimendceren, en daar toe 2an ons klagtig te vallen, maar dat zulks geen grond konde opleeveren, om hem ih 't generaal te verbieden, eenige Exploiften binnen de Stad Amfterdam te doen, zonder confent van den Meer Hoofdofficier te hebben bekomen, hoedanig Confent' nooit bevorens door onzen Deurwaarder was verzogt j en waaarin wy, om de by onze vettige Misfive reeds geallegueerde redenen, van begrip waren, onze Deurwaarders niet gehouden of verpligt te zyn; doch ook deze onze nadere Misfive > waarby wy ook hadden gerescontreert de verdere allegatien die in de Misfive van Heeren Schout en Scheepenen waren geavanceert, heeft geen ander gevolg gehad, dan dac by een breedvoerig} weder antwoord, ingericht ten haame van de Edele Gr. Ach-baare Heeren Schout, Burgemeefteren en Scheepenen der Stad Amfterdam, van deri 7 Juny 1786, dezelve zo by hun voorgemelde jdagten ever het gedrag van onzen Deurwaarder Laarman, als by hunne voerfz. fuftenuS) nopens de zaak zelve, hebben blyveö perfifteeren, ro'a$ bp zodanige gronden welken wy hebben vermeend Ongenoegzaam te zyn, en niet te kunnen nog te' mogen adopteeren; waarvan wy by onze Misfive van den 21 Augusty .1780", aan Hun Êdele-Groot Achtbaare, met nadere aliegatie van onze contrarie redenen, hébben kennis gegeeven , en welke Misfive wy hebben bellcoten, met betuigipg* , D 2 ' das
ka-
STELDAM.
Klagtert van
Hoüifts'er en Hilce/terknapen j ïeqen Amfii



50 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
oam.
K'.agten van
Hotitves ter en Mec/lerknapen . teqen Amfi.
dat wy waren in die gegronde verwagting, ,,dat „ Hun Edele Groot A htbaare in confideratitr „ van al het ge n, zo by onze voorige als by ,, d? gemelde onze laatfte Misfive was gededu„ ceerr, niet 1 nger eenige Itremming "zouden „ wil'en toebrengen, in de procedures, die nood„ wendig, als een gevolg , van de aan ons „ door den Souveram toev rtrouwde jurisdictie ,, moeiten befcho 'wd worden, en deze ve te^en Poorters der Stad Amfterdam, naar practyk „ en regr te laaten voortgaan; laacende aan ge„ melde Poorters de Faculteit, om in cas zy zig „ mogten bezwaard vinden , zig. he zy door Exceptie van incompetentie of andere middelen „ in regien bekend, tegen de Procedures van den „ Lieutenant Houtvester te verzetten."
De Z3ak in dien ihat blyvende, en orzc hatfte Misfit door de Edele Gr. Achtb - Heeren Schw» Burgemeefteren en Scheepenen onbeantwoord gelaaten zynde, meend-d wy temogen vastitellen, dat Hun bdele Groot Achtö. waren gedisponeerd' geworde- , ou met ons 0 er de voorlchrevea zaak eenftemmrg te denken: immers, dat de vriendelyke onderhandelingen , tusfchen Hun hdeie Groot Achtbaare en ons geenzints gedoogden, dat met alles geduuvende het voorfch eve different zoudp Jyven op den ouden voet; doch, tot onze uiterlte furprife, hebben wy moeten onder-, vinden, dat aan ons fs geadresfeert eene Misfive van Schout, liurge.nee eren en Scheepenen d<r Srad Amfterdam , van dato der; 4 April 1787 , waarby Hun Fdefe Groot Achtb. zjg gelieven uit te laa e i, ,,met'de uiterlte verwondering te heb,, ben vernoomen, dat zekere /irtrik, zig qualifi„ ceerenje Deurwaarder van het Jagtgerigt op ,5 den 15 der afgeloopene Maand zig had geè„ mancipeert om ^mder eenig confent van den „ Heer oofu-officier der S ad Amfterdam ge„ vraagd, veel mïa bekomen tc hebben, zig te



JAARBOEKEN, January, 1792. ji
vervoegen ten huizen van cn aan den Peifoon ,, van Fr.atigoii heel 1 yder Gz. Burgeren in
woonder der Stad Amfterdam , en aan denze! s, ven voor te leezen eene Gyzel Cedulle, ten „ eiode te compareeren, voor de Vierfch.nr van
de Lieutenant outvester in 's Gravenhage, a, op den 5 April 17*7, om te aanhooren eisch
en Conclufie , ter zaaken dat hy , in zekere
Duin, onder ügmond , benevens nog een an„ der Perfoon, ieder met een Snaphaan, eu te „ zamen met vier Honden, had gejaagd: en dat „ dezelve' Deurwaarder, wanneer dezelve Fran,, pois Beeldjnydir, dat Exploict. weigerde aante„ neemen , goed gevonden had. de Acte daar„ van te zynen Huize neder te leggen '
Meldende Hun Edele Groot Achtbaare wvders, ,, dat zy hadden gemeent, zig te mogen ,, vleijen, dat, na dat dezelve hunne gevoelens M over den aart van onze Jurisdictie, inzunder„ heid met betrekking tot de Ingezetenen van ,, Amfterdam. by hunne voorgemelde Misfivens „ hadden geëxpliceert , de Lieutenant Huutves,, ter niet verder getenteert zoude hebb?n , dier,, gelyke Exploiiten te Amfterdam te laaien doen;
doch dat ilun Ed Gr Achtb. zig jndie verwag-
ting te leur gelteld vindende, egter meenden, „ die onderneemingen gcenzinrs ongemerkt tekuii,, nen laaten pasfeeren, nog eenig effect re laaten „ forteeren; maar dat zy die Adle van «. itatie aan „ ons terug zonden, houdende het gedaane Ex,, ploict voor nul, kragteioos en van onwaarde, ,, en aan gemelde Franc ,is liedllhy U,- uitdruklvk „ hadden gelast , daar op voor onze Vierfchaar niet te mogen compareeren met zodanige ver„ dere protestatie eG reièrve ais by die Misfive „ verder is gemeld.'
Die Misfive by ons op den 9 Augusty 787, vermits dezelve, door het tusfchen geko nen ' >v rlydea van dea toeamaligen Lieutcnan: Houtvester, D 3 eiet
Am-
STELDAM.
Kïcgtcn van
Ihutyesè ten en Meefterknapen , f.es.en Aqifi.



52 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am»
st eldam,'
Klagtcn y.ai
Houtvester en 'Mceflerknapen , tc& <n i P jl •
niet eerder in ons Collegie in deliberatie bad kun» nen worden gebragt, by ons beantwoord, en , ten aanzien van de omftandigheden, byhet, awtFrancois Beeld]uyder gedaane Exploict voorgevallen, het abufive dér voordragt, in dezelve Misflve vervat, aangetoont zynde, mitsgaders wy by onze vorige Misfivens als nog hebbende geperfisteerd, zyn vervolgens, door tusfehenkomst van een der Leden van ons Collegie van Meefterknaapen, welke uit de Regeering der Stad Amfterdam in het zelve fesfie heefr, eenige onderhandelingen geëntameerd , om, was het mogelyk, door eenige minnelykc fchikkihg het voorlchrccve different te rogdecren; by welke gelegendheid wy van onze zyde, om alle mogélyke toegevenheid tebetoonen, hoe zeer ongehouden, en buiten prejudicie en confequentie ten aanzien onzer regten, zo ver zyn gekomen, dat wy hebben geproponeerd, te willen gedogen, dat door onze Deurwaarders» alvorens eenige Exploiclen, van Gyzeling, Citatien ofdiergclyken, binnen de Stad Amfterdam te doen, aan den Keer Hoofd-Officier derzelver Stad kennis zoude worden gegeven van het te doene Exp!o;ct: wy nieenen cok gegronde redenen te hebben, om te vertrouwen, dat Heeren Burgemeefterea der Stad Amfterdam , deze onze betoonde infchikkclvkheid, die wy als geheel overbodig coDfldereeren, wel hebben willen ageëeren, en als voldoende aanmerken: edoch de Heeren Hcofd-OfBcier en Scheepenen daar mede geen genoegen genomen, en in tegendeel geperfisteert hebbende by een vooraf te doen verzoek van conlenc, en by de verpligting van onze Deurwaarders , om daarop dispofitie te moeten afwag. ten en eerst ra het verkenen van dat confent ( het Exploift te mogen doen, hebben wy ens volftrekt buiten ftaat gevonden, aan die verging, zo ftrydk tegen de wettige regten van onze Jurisdictie te deftreeren, en js vervolgens voor ons niets an-



JAARBOEKEN, January, 1752. 53
«ïers overgebleven, dan bier over ons recours tot UEd. Groot Mog. te neemen.
•Wy vertrouwen, Edele Groot Mog. Heeren! dat tot Juftificatie van onze klagten, over de belemmering , welke door de voorfchreve Suftenue en verging van Heeren Schout en Scheepenen der Stad Amfterdam, aan de Exercitie van onze Jurisdictie en Judicature word toegebragt, geen andere grond behoefd te worden geallegueerd, dan dat de Judicature over zaaken van de Houtvestery en Duinmeyerfchap in Holland en West- Friesland, van ouds af, is gedemandeerd geweest aan, en in dien zaske regt en Juftitie, uit naam en van wegens Uw Edele Groot Mog. geadminiftreerd is, door ons Collegie , het welk zig deswegen beroepen kan op eene zo oude Exiftentie,dat de eerfteoprigtingdaar van boven alle geheugen is, en tot hier toe te vergeefsch is nagefpoord, en by welke Judicature wy ten alle tyden, en door alle epoques, by de refpeclive Souverainen dezer Landen zyn gemainteneerd, waar van wy vermeenen nier nodig te zyn, buiten de notoriteit van de door ons in de gemelde zake altoos en openlyk geëxerceerde Judicatuure. eenig ander bewys te allegueeren, dan de bekende Refolutie van Uw Edele Groot Mog. van den 25 jNovember 1670, en het Generaal Placaat en Or donnantie van Uw Edele Groot Mog. op de Hout vestery en Jagt in Holland en West-Friesland, it dato 25 January 1716, en waarby wy nog moge! voegen de onlangs genomene Refolutien van Uw Edele Groot Mog. van den 22 /lugusty 1788, 0[ de Requesten van C. J. Bloys van Treslong en vai P. Hagenduyn , by welker Requesten over zeken Calanges en Procedures - door den LieuteDant Houtvester voor Meefterknaapen geëntameert, aar Uw Edele Groot Mog. was geklaagt; dog me geen ander gevolg, dan dat in fubftantie by de ge melde Refolutien van Uw Edele Groot Mog me opheffing der bevorens verleende furcheance, dl D 4 Sup
Am-
steldam.
Klagten
van
Houtvester en Mcejterbiapen , tegen Aihfl.
1 1
t 1



AMSTERDAM.
Klagten van
Houtvester en Mee ft er knapen , teqen
j ( | i l \ v \ c
\
b d I d
y
ni li ft et bt
IE
ka na
54 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Supplianten zyn gerenvoyeerd aandeVierfchaar van Houtvester en Meefterknaapen, als zynde in diematerie den ordinairen en competenten Regter tereerlter inftantie.
Trouwens, wy behoeven, met opzigt tot dq Heeren Schout en Scheepenen van Amfterdam niet te adftrueeren, dat aan ons die Judicatuure competeert, vermits niet alleen de fesfie van een Lid uit de Regeeririg van Amfterdam in ons Collegie; een vry duidelyk bewys opleverd, dat ook van we, ?ens dezelve Stad in het demandceren en laaten -ier zaaken van de voorfchreevene Houtvestery en |agt ter Judicatuure van ons Collegie, is bewilligd, naar ook boven dien zelfs in het tegenwoordige liherent, dezelve Heeren Schouten Scheepenen, iit regt van judicatuure aan ons co ip/b toekennen at dezelve met in 't geheel betwisten, dat binen Amfterdam eenig Êxploift door onze Deur«areer zoude mogen gefchieden; maar alleen be■ eeren , dat tot zodanig ExploicT: vooraf coo:nt van Hun Edele Achtb. of ten minften van en Heer Hoofd-Officier verzogt, en verkregen oude moeten zyn.
Maar juist die Notoritcit, en dat eigen adveu an onze gemelde Judicature, levert, naar ons egnp , een onwederfpreekelyk bewvs op, van
2 ongegrondheid dier verging, dat'door onzen teurwaarder geene Exploióten binnen Amfterim, wegens zaaken van de voorfchreve Jagt en outvestery zouden mogen gedaan worden, dan i verzogt en verkregen confent van de Regeeig of wel van den Hoofd Officier der Stad Am. ;rdam, zodanig zelfs, dat eerst by Heeren Schout
Scheepenen zoude moeten in onderzoek gejagt kunnen worden, of dat confent al, of niet sest worden verleent.
Immers indien het waar is, zo als zulks niet
3 wederfproken worden, quod Jurisdictionealieconccsja, eo ipjo or.mia cotifcsfa inteÜigi debe.-



JAARBOEKEN, January, 1792. 55
ant, fine quibus Ma Jurisdi&io expediri ntquit. dan volgt ook, zo wy vertrouwen , van zelfs, dal aan ons de faculteit niet kan worden betwist orr wegens zaaken de Houtvestery en jagt van Hol land en West-Friesland concerneerende, en ter onzer Judicatuure ftaande, Exploicten van Gyzeling, Citatien en diergelyke overal binnen Holland en West - Friesland, door onzen Deurwaarder te laaten doen, als zonder het welke de aan ons gedemandeerde Judicatuure geheel geëludeert, en de Exercitie van onze Jurisdi&ie geftremd en van de begrippen of het goedvinden van de Regeering van elke Plaats afhanglyk gemaakt zoude worden, waar van de ongerymde gevolgen en de ftrydigheid, welke daarin met die aan ons gedemandeerde JurisdicJie zoude liggen opgefloten, van zelfs te zeer in het oog loopen, dan dat zulks nader zoude behoeven gedetailleert, of aangedrongen te worden.
En het is dan ook uit dien hoofde, dat altoos binnen alle Steden en Plaatfen van Holland en West - Friesland onze Deurwaarders ongeftoord bunae Exploicten hebben gedaan, en buiten de nu te Amfterdam ondervonden verhindering, nog doen, zonder dat eenige kennisgeeving, veel min het verzoeken en obtineeren van een prseallabel confent der JRegeering, is of word gevorderd: welk conftant gebruik , van ouds af hebbende plaats gehad, en nog vigeerende, ons Systema ten dien opzigte ten allerfterkften bevestigt, en •buiten alle twyffeling ftelt.
By de Misfivcns van Heeren Schout, Burgemeefteren en Scheepenen van Amfterdam, heeft men zig wel beroepen op hunne aloude Privilegiën , volgens welke een Poorter of Ingezeten van Amfterdam, eenig delict begaan hebbende , daar over alleen by Vonnis van Scheepenen derzelver Stad zoude mogen worden beregt, ten ware het delict binnen eenige vrye Steden begaan, en de D S De'
Amsterdam.
Klagten van
Houtvester en Meefler. knapen, legen Amft*



56 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STEL* DAM.
Ktagten ym
HofltVCS'
ter en Meeflerknapen , teg 'n
Delinquant aldair geanesteert mogte zyn; als mode , dat, by het neemen der gemelde Refolurie van Uw Edele Groot Mog. van den 22 Novemqer 1670, de Stad Amfterdam had verklaard, cn doen aantekenen.
Dat dezelve daarin niet anders had gecon-
fenteert, dan voorbehoudens en zonder prccju„ dicie van het regt van de eerfte inftantie, voor „ Scheepenen der gemelde Stad, den Burgeren en „ Ingezetenen van dezelve in de eerfte inftantie
volgens Privilegie competeerende."
Edog wy vertrouwen, daar tegen met alle rcgt te mogen avancêercn, zo als wy reeds breedvoeriger |»y onze voorfchreeve met de Regeering deiStad Amfterdam gehoudene Briefwisfcling ge'avanceerd hebben , dat nog de Pr-HUegh n, nog de gemelde aantekening (van welke Iaatfte ook'geenerley traces te vinden zyn in de reeds gemelde ordonnantie van Uw Edele Groot Mog. van den jaarc 1716, nog in de verdere Suceesfive Placatcn en Ordonnantiën van de Jagt,) kunnen wegneemen , het zo aloude, en altoos gecontinueerde regt van Judicatuure van ons Collegie over de zaaken der Houtvestery en Jagt in Holland en West-Friesland , waar van wy in zodanige Posfesfie zyn , ook ten Reguarde van de Stad Amfterdam , en de Póorteren en Ingezetenen van dien , dat het onbegrypelyk is, dat zulks nu nog in conteftatie zoude getrokken worden; terwyl ook het Systema, het welk by de Heeren Schout cn Scheepenen der Stad Amfterdam word gefoveerd, met die allegatien geenzints ftrookt, want, zo die allegatien gcfundeert waren, zoude daaruit moeten volgen, dat geen Poorter of Ingezeeten van Amfterdam, ooit wegens eenige Excesfen of Mefufes, op het ftuk van de Jagc gepleegd, voor onze Vierfchaar aanfpraakelyk zoude zyn; maar dat alle Calanges deswegens ter eerfteninftantie voor Scheepenen van Amfterdam beregt zouden
moe-



JAARBOEKEN, January, 1792. ft
moeten worden; doch, gelyk dit tegen de notoriteit van ons altoos geëxerceerde regt en onze posfesfie van Judicatuure evidentelyk zouden aandruisfchen, zo word dan ook zulks by de gemelde Misfivens door Hun Edele Achtbaare zelfs niet gefuftineert, als vorderende dezelve alleen een prsallabel verzoek van confent, tot het doen van eenige Exploidten, ten einde by Hun Edele Achtb. zoude worden onderzogt, of het verzoek geaccordeert. dan wel daar in gedifficulteert zoude behooien te worden, het welk in 't geheel niet konde te paf komen, indien volftrekt en geheel en al de Judicature van ons Collegie over Poorters en Ingezetenen van Amfterdam tegen de Ordonnantiën of Placaater op de Houtvestery en Jagt van Holland en West' Friesland hebbende gepecccerd, of daar van dooi den Lieutenant-Houtvester befchuldigd wordendej door Hun Edele Achtbaare wierd ontkend; waar' uit mitsdien niet alleen van zelfs volgt, de in hei oog lopende inconfequentie van de gemelde byge' bragte argumenten , waar mede Hun Edele Acht bnare derzelver voorsz. nieuwe en bevoorcns ter onzen opzigten ongehoorde fuftenuc en vordering. tragten te jultificeeren, als welke argumenten u veel zouden bcwyzen , en dus in het geheel geer kragt van bewys kunnen opleeveren, waar door he conftant en aloud gebruik, en door het eigen ge fustineerde van Heeren Schout en Scheepenen de; Stad Amfterdam zelfs wederfproken worden; maa: waar uit ook verder met allen grond mag worder afgeleid, dat de aantekening of referve door of var wegens de Stad Amfterdam, by het neemen vat Uw Edele Groot Mog. voorsz. Refolutie van dei 22 November 167e gedaan , niet tot oogmerl heeft, nog kan hebben gehad, om de toen al var ouds aan ons Collegie gedemandeerde , altham door hetzelve geëxerceerde, en ook nooit bevoo rens door de Stad Amfterdam tegen gefproken< Judicatuure, over zaaken de Houtvestery en Jagi
'vat
Amsterdam;
Klagten van
Houtvester en Mee ft erknapen , tegen Amjl,
l 1
l I
! t
l
r



Amsterdam.
Klagtcn van
Houtvester en Meefter knapen , tegen Amfi.
5« NIEUWE NEDERLANDSCHE
van Holland en West Friesland concernerende, als toen ten aaneen van de Stad Amfterdam er! deszelfs Burgers en Ingezetenen , in twvffel te te.becwisten; maar alleen om nopens alle andere zaafceo waar in geene particuliere delegatie van Jurisdictie over eenig byzofider foort van zaaken aan een daartoe opgengt Colleeie is gedaan, (toedanige delegatien & bekend if in deze Provincie er verfcheide te exteeren,) het regt van Judicature, ter eerfter inftantie, aan Scheepenen van Amfterdam competeerende, te bewaaren en zodanig te referveeren, dat daar omtrend,', uit het confent in de Refolutie van 22 Novem" ber 1670 geen nraeiuHiHnhp] ««„r.u „„..«i.i.—
zoude kunnen of mogen worden: al het welk door de zaak na dien tyd, by ons gecontinueerde exercitie der gemelde JurisdWt mede ten aanzien van I oor.ers of Ingezeeteneo van Amfterdam, boven alle tegenfpraak is gefteld.
Wy zoude daarenboven nog verf heide andere reflexien kunnen bybrengen, om te toonen, dat het argument , door de Regeering der Stad Amfterdam, me hunne Privilegiën gemaakt, ten eenemaalen vervalt, door de notabele uitzondering, welke m het daartoe mede ingeroepen Handvest zrelrs, namentlyk het Privilegie van Herto" Alüjrecht van Beyeren , 0p den 26 Juny 1401°, aan die van Amfterdam gegeeven, gemaakt word, in deze woorden. „ ten ware men dezelve (Voor„ ters) bevoude vechtenderhand, of met die/ixke „ goederen dryvende of dragende."
Immers gelyk daaruit onbetwistbaar volgt, dat een Poorter van Amfterdam, al was het ook ten Platten Landen, bezet en aangehouden mag worden, in een geval wanneer hy vechtenderhand of dryvende of dragende met dieflyke goederen bevonden word, zo is ook van zelfs baarblykelyk, de adplicatie van die uitzondering op zodanige Perioonen, welke, fchoon niet ter Jagt gequalificeert,
zier



JAARBOEKEN, faédff, ïjfa. 59
zig egter meefter tragten re maaken van het wild, of wel die hoe zeer gequalificeerd , op ön«epermitteerden tyden of wyzen, zig aan ftrooperytn fchuldig maaken , hoedanige misdaad met alle regt onder de clasfe van ti ft mag worden gersngeert, en o n wettig!-redenen met dien naam beftempeld worden, terwyl het wild in het algemeen een onbetwistbaar eigendom van de Souverain is, uit wiensfchoot alleen voortkomt de toelaating om het zelve tot eene Zekere bepaalden hoeveelheid te mogen vangen; waaruit onwedcrfprekel\k volgt, dat zodanigen, die daartoe niet geregtigd zyn, of die meerder vangen, dan hun by Placaaten door den Souverain is toegedaan in der daad zig toeeig.nen het geen hun niet toekomt en dus van . efu niet zyn vry refpreeken: en daar uit dan ook verder van iejfs voorrei vloerd , een genoe»zaame grond, om de Gvzelingen door onze Deurwaarders , wegens foortgely'-'o zaaken gedaan ' ook ten opzigte van Poorters van Amlterdam, elfedt te doen hebben , en vervolgens Ook, om onze Jurisdictie, een naai door de gedaane gyzeling gefundeert >ynde, die zaaken voor onze Vierfchaar te vervoegen.
Wy zouden jftsgelyks de wettigheid onzer judicature ook omtrend Burgers en Ingezetenen konfien aandringen, uic den aart en natuur van de, in die materie gehöudene procedures, vermits namelyk,de Gyzelingen of Citatien, welke door ofize* Deurwaarders, van wegens de Lieutenant Houcvester aan de Huizen van de Gecalangeerden worden gedaan . gevolgen - yn van de mondejTngë Gyzelingen welken door ïiedienden van de jagt aan de zodani e /.yn gefctiied, die op het onbehoorlyk of oflgeqüalifJceeTt jaagen , op de daad zelve ea duf • ./• l'fanti ct ■ zyn betrapt, ea welke" perfoon n by die Gyzeling aangehouden en in beWaarepderh;nd genomen zdudëfi kunnen worden, toe zo lan>/ zy z.-u..en hebben Vol! n aan de hoete, of pcenaliteit by ue Placaaten en Ordonnantiën
v2b
Am-
stkl>
dam;
Êïiïgtèn van
Huiuv titer en Meefterknapen,tegen Antft*



Am-
stèl-
Klagten van
Houtvester en Meejlerknapen , tegen Auifl.
6d NIEUWE NEDERLANDS CHË
van de Jagt geftatueerd, van welke perfoneele Gyzeling en aanhouding, men den Gecalangeerden wei gewoon is te excufeeren, maar waar door hy dan ook verpligt is, en van zelfs naar den aart der zaak en dc gerecipieerde praftyk verftaan word, aangenomen te hebben, om daar toe, naderhand wordende geciteerd, ten dage dienende, voor de Vierfchaar van Houtvester en Meefterknaapen te com. pareeretr.
Door die en meer andere remarques, zouden wy ook de ongenoegzaamheid, en irrelevance van het geen verder door Heeren Schout cn Scheene* nen van Amfterdam, by hunne Misfives is bygebragt, kunnen aantoonen, zo als, al hetzelve, ifl de door ons aan Hun Edele Achtbaare gefchrevenej Misfive reeds is gededuceert; maar wy meenen op goede gronden ons verzekerd temogen houden, dat het hier boven geadvanceerde, uit de aan ons Collegie, van ouds af en boven menfchen geheugen, gedemandeerde Judicature , over zaaken, de'jagc en Houtvestery van Holland en West - Friesland raakende, en uit onze daaromtrend altoos geëxerceerde, en by Uw Edele Groot Mogende gemamtineerde Jurisdictie, dien aangaande, volkomen genoegzaam is om Uw Edele Groot Mogende te' overtuigen, dat aan ons met geen fchyn "van regt kan worden betwist de faculteit," om door onzö Deurwaarders Exploiclen van Gyzeling, Citatieit en diergelyken, wegens zodanige zaaken als ter onzer cognitie en judicature behooren, overal in deze Provincie te laaten doen, binnen de limiten varj de Houtvestery en Duinmeyerfchap van Holland cn West-Friesland, zonder daar toe confent van êenig( Officier' of Collegie van Regeering nodig te hebben of daar van dependent te moeten zyn.
En nadien wy niet langer kunnen nog mogen getogen de belemmering, welke door de voorfz. fij. ftenue van Schout en Scheepenen der Stad Amfteriam, in de adminiftratie der juftitie over zaaken
toï



JAARBOEKEN, %'mtary, 1792. 6ï
tot onze Vierfchaar hehoorcnde, werd tbegebragt, zo neemen wy de vryheid U Edele Groot Mogende met 'alle verfchuldigde eerbied te verzoeken, dat U Edele Groot Mogende cn-, in ons aloud regt en wettige posfesfie van onze jurisdictie en judicature over zaaken, tot de Jagt en Houtvestery in Holland en West-Friesland behoorendc, efficacieufelyk gelieven te main tineeren en ('ten minften onder beneficie van onze overbodige offerte, hier vooren gemeld, omtrend eene prsallabele kennisgeeving aan den Heer Hoofd • Officier of Schout der Stad Arafterdam,/ te vcrklaaren, dat Exploiften van Gyzeling, Citatien en andere diergelyke, welke wegens zodanige zaaken zonder reëele executie of aantasting van perfoonen of goederen gefchieden, door onze Deurwaarders, overal binnen dsn gemelde Lande van Holland en WestFriesland, en fpeciaallyk ook binnen de Stad Arafierdam , mogen worden gedaan, zonder dat daar toe vooraf confent van den Officier of de Regeering van eenige Stad of Plaats, verzogt of verkreegen behoefd te worden, mitsgaders de nodige en gepaste ordres te Hellen, ten einde aan onze Deurwaarders , in het doen van zodanige Expbicten binnen de Stad Amfterdam , geene verhindering of belet moge worden toegebngt.
Waar mede Wy, over U Edele Groot Mogende Uluftre Vergadering en Regeering den Zegen des AUerhoogften toebiddende, de eer hebben ons met het diepfte relpeót te noemen,
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN!
(Onder Jlond~)
V Edele Groot Mogende gaatsch Dienstwillige,
De Lieutenant Houtvester en Me».
Amdam. .
Klagten van
Hot: tv ester en Mecficr. knapen f tegen Amfi.



Am-
sterDAM.
d» NIEUWE NEDËRLANDSCHÊ
Meefterkóaapen van Holland en West-Friesland.
(Lager Jiond)
Ter Ordonnantie van dezelve* (PPas geieckend")
J. H. de VRINT.
Gefchreeven in 'sGrAvekhacis den il Mey 1789»
-De tweede Brief van Lieutenant^HoUt» vester en Meefterkoapen, van den ii Au» gustus 1791, was aldus ingerigt:
EDELE GROOT MOGENDE HEER ÉN J
W/anneer wy in de'maand Mey van den jaard T7^9, ons verpligt gevonden hadden, ter kentiisfe van U Edele Groot Mogende te brengen hec different, het welk tusfchen ons Lieutenant Houtvester en Meefierknaapen van Holland en WestFriesland , en de Edele Groot Achtbaare Heeren Schout, Burgemeefteren en Scheepenen , ofwel de Edele Achtbaare Heeren Schout en Scheepenen der Stad Amfterdam, was ontftaan, over het doen van Exploiéten, van Citatien, Gyzelingen en andere diergelyke Aclens, binnen de Stad Amfterdam , in en wegens de zaaken de Houtvestery en Jagt van Holland en West - Friesland concerneerende, en waaromtrend, wy by onze aan U Edele Groot Mogende ingeleverde Misfive de nodige dispofitie en verklaaririg van U Edele Groot Mogende tot maintien #n ons aloud regt, en wettige posfesfie-van onze Jurisdictie eh Judicature, over zaaken v vafi



JAARBOEKEN, January,1792. 6>
van de gemelde Jagt en Houtvestery hebben verzogt , heeft het Ü Edele Groot Mogende behaagt, by Hoogstderzelver Refolurie van den 14 Mey 1789, om dezelve onze Misfive te ftellen in handen van welgemelde Heeren Schout, Burgemeesterenen Scheepenen der Stad Amfterdam, om U Edele Groot Mogende daarop te dienen van Berigt.
Wy hadden ons dan ook gevleid, dat het zelve Berigt reeds voorlang ter Ve-gadering van U Edele Groot Mog. zoude zvn ingekomen, maar zulks, zo als wy verneemen, tot heden toe nog niet gefchied zynde, en door het onafgedaan blyven van het gemelde different, by amhoudenheid blyvende fubfifteeren eene verhindering en belemmering ia de ocffening van die Jurisdictie en Judicature, die wy de eer hebben , om uit naam en van wegens U Edele Groot Mogende, in en over zaaken van de gemelde Houtvestery en Jagt, te exerceeren; hebben wy geoordeeld niet te mogen nalaaten om de gemelde zaak aan U Edele Groot Mogende eerbiedig te rememoreeren, en refpectueufelyk te verzoeken , zo als wy de vryheid neemen om te doen by dezen, dat door U Edele Groot Mogende nader moge werden goedgevonden, en gerefolveert, o;n het voorfz. Berigt van Schout, Burgemeesterén en Scheepenen der Stad Amfterdam, het welk by LJ Edele Groot Mogende Refolutie van den 14 Mey 1789 en dus meer dan twee jaaren geleeden, op onze gemelde Misfive is gerequireerd, als nog en binnen zekeren bepaalden tyd te requireeren,1' ten einde het voorzeide verfchil , waar uit anders welligt in voorkomende gevallen verdere onaangenaamheden zouden kunnen ontftaan, door U Edele Groot Mogende getermineert zal kunnen worden.
Ons hier op met U Edele Groot Mogende gunftige dispofitie flatteerende , hebben'wy E de
f
Amsterdam.
Naden
brief
van Lt»
Huuïves'
ter en
Meefïer-
knapeiu



Amsteldam*
64 NIEUWE NEDERLANDSCHE
de eer om ons met de diepfte eerbied te noemen.
EDELE GROOT MOGENDE HEERENi
(Onder ftondj
Uw Edele Groot Mogende gantscb Dienstwillige,
De Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen vaa Holland en West - Friesland.
(Lager fiond)
Ter Ordonnantie van dezelve.
(Was getcekend^ J. H. de VRINT.
Gefchreven in 'sGravenhace den 11 Augustus 1791.
De Edele Groot Achtbaare Regeering van Amfteldam , zondt op den 15 November van 't afgeloopen jaar aan Hun Edele Groot Mogende, dit navolgend uitgewerkt berigt:
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN!
/~\m te voldoen aan U Edele Groot Mogende ^ gevenereerde requifitie, vervat in Hoogscderzelver Refolutie van den 14 Mey 1789- waar by het Uwe Edele Groot Mogende behaagd heefc aan ons te doen toezenden , zekere Misfive van den Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen van Hu'land cn West-Friesland , gefchreven in den Hage den 11 van dezelfde maand, ten einde U
Ede-



JAARBOEKEN, January, 1792. 6$
Edele Groot Mogende daar op te dienen van berigt , en welke requifitie U Edele Groot Mogende op een nadere Misfive van dezelve Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen den 11 Augustus laatstleden aan U Edele Groot Mogende gefchreven, hebben goedgevonden , by Hoogstderzelver Refolutie en aanfchryving van den 30 der afgeloopen maand September, te reïtereeren; zo moeten wy ons zeiven de eer geeven, U Edele Groot Mogende te informeeren; dat, in het begin der maand February van den jaare 1785 aan den Hoofd-Officier onzer Stad ter kennis gebragt zynde, dat een Deurwaarder van de fioutvesterye van Holland, ten huize van de Weduwe van Gerard BeeldCnvder alhier ter Stede hadden willen
Am-
stf]> dêm.
Berigt der Regeeringvan
Amft. op de klagten van Li tut. Houtv. en Meefterkn.
doen zekere fommatie, ingericht tegen IVolpliert Beeldfnydcr, en dat, hoe zeer dezelve Weduwe van Gerard Beeldfnydcr, aan hem had gedeclareerd, dat de by die fommatie genoemde perfoon aldaar niet woonachtg was, nog deszelfs domicilium hield, zulks het niet te pas kwam, haar, die eene Poorteresfe was van onze Stad, en met die zaak niets te doen had, deswegens te bemoeielyken, dezelve Deurwaarder niet te min met het voorleezen van hetzelve zyn Exploict op een zeer onbefcheiden wyze was voortgegaan, het zelve aan de gemelde Weduwe hadde willen opdringen , en eindelyk de Acte ten haaren huize had nedergelegd; over al het welke zy Weduwe Beeldfnydcr zig ernftiglyk beklaagde, met verzoek, om voor het vervolg vegen diergelyke in allen gevallen voor een Vrouw zeer onaangenaame bejegeningen, in haar eigen huis, beveiligd te mogen worden; deze gebeurtenis aanleiding heeft gegeeveD,dat den Hoofd-Officier, met onze voorkennisfe denzclven Deurwaarder by zig heeft doen ontbieden, en denzelven in fubftantie onzentwegen heeft aangezegd, dat men het doen van zodanige fommatie, als door hem, in voege voormeld, was gefchied, en de wyze, waar op die E 2 was



I
Am- *,-.
STEL' DAM,
Berigt \ der Regeeringvan
JinCt. op de kïffgi ten van Rieut. J/oatv, en Mee» fterhi.-
56 NIEUWE NEDERLANDSCHE
was gedaan gewordeo, voor die reize door de vingeren zoude zien, maar hem teffens moest waarschouwen, dat hy zig voor het vervolg zuude hebber> te wachten eenige Exploicten binnen onze Stad te doen, zonder vooraf daar toe confent van den Uoord-Officier te hebben bekomen, zynde dezelve Deurwaarder met deeze aanzegging toen aedimiteerd. fa
Dan weinig tyds daar na vonden wy ons vereerd met eene Misfive van de Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen van Holland en WestFriesland, gefchreven in den. 'age den i Maart deszelvec jaars ^85, waar by Hunne Edele Mogende goedvonden , zig over di. aanzegging aan hunnen Deurwaarder gedaan by ons te beklagen • en zonder eenigzints te rcflecteeren, welke het effecï van Citatien. Sommatien en diergelyke geregtelyke Actens, ten opzichte van de geciteerden of gefommeerden, moet zyn , te fuftineeren; dat, daar bet aan ieder particulier perl'oon vry ftaat, om eenvoudige aanzeggingen en boodfe'-appen by monde en gefchnfte te laaten doen, het derhalvcn eene vreemde zaak was zulks aan Raaden van den Soüverein zo als Hunne Edel Mogende zig geliefden uittedrukken, en Provinriaale Collegiea, niet toe te kennen ofdezelven daaromtrent! te bepaalen , en de aangeftelde en bezworen Dienaars van die Collegien te inrerdicecren, zulks zonder kennis en bewilliging van den Officier ledocn; declareerende Hun Edeie Mogende wel van begrip te zyn en hunne Deu'waarders in alle voorkomende gevallen zo veel mogelykltiptelyk ce zullen houden daar aan' dat door hen geenerley reëel ExplóicV/namentlyk', door aantasungen van Perfoonen of Goederen op het Territoir, of onder de Jurisdictie onzer Stad , zcu e worden gedaan, zonder alvoorens daar van Kennisfe te geeven, of verzoek om adfiftentie te te doen aan den Heer Hoofd - Officier , 'of zonfee deazelven, cf twee Schepenen daar over tc
*oe-



JAARBOEKEN, January 1792. 67
roepen, doch waar benevens Hunne Edele Mogende ftaande hielden, dat, even gelyk de Deurwaarders van den Ilove van Holland en van den l oogen Raade niet gewoon zyn, van eenige lniinuatien fimple Citatien, Sommatien, Renovatien of eenige verbaale Exploicten, ■ die aan eenige Perfoonen , of derzelver Woon lieden op ons Territoir of onder onze jurisdictie worden gedaan, aan den Heer Hoofd-Officier, of het Geregt kennis te geeven of daar omtrend eenig confent te verzoeken, 'er alzo, ook noch in ons Territoriaal Regt, noch in de Regten der Ingezetenen onzer Stad eenige reden te vinden was, waarom zulks door de Deurwaarders van de Houtvesterye zoude moeten gefchieden; zo als zy Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen , dan ook denzelven hunnen Brief beüooten , met te zeggen; dat zy vertrouwden, dat wy van hunne intentie en oogmerk geïnformeerd zynde, ons onbezwaart zouden oordeelen, om onze voorzeide aanzegging, aan Hunner Edel Mogende gemelde Deurwaarder gedaan, op te heffen en buiten effect teftellen, en daar van door eene fpoedige refcriptie van onzen kant geïnformeert te worden.
Op deezen Brief van de Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen hebben wy gemeent te moeten refcribeeren, dat, gelyk wy oordeelden,dat het als eene infehikkelykheid van onze zyde moest worden aangezien, dat wy den gemelden Deurwaarder van de Houtvestery, een Exploicf in onze Stad doende, zonder bekomen permisfie, en in een huis mitsgaders aan een Perfoon, aan welke zyne Commisfie in allen gevallen niet was luidende, uit confideratie voor het Collegie van de Houtvesterye, alleenlyk hadden verkozen te reprimendeeren, liever dan ten zynen opzigte zodanige maatregelen te nemen, als zyn gedrag wel zoude mogen vereisfehen, wy teffens dagten aan Hunne Edele Mogende te moeten herinneren, dat de JuE 3 ris-
Amstel*dam. .
Berigt dér Regeeringvan
Auift. op de klagten van Lieut. lloutv. en Meefterkn.



Ambt kl-
DAM.
Berigt der Re» gecring van
Amft. op de klag. ten van Lieut. Houty, cn Mee-
i I
J 1 I i <
f i
2
t
|
ga
63 NIEUWE NEDERLANDSCHE
tïfLV/\het Co"egie van de Houtvestery by onze Stad, ten opzigte van derzelver Ingezetenen
Sï£V° °DbeRaa].duelyk erkend Kunne Edele Mogende z.g fcheenen voor te Rellen" da" m tegendeel onze Voorgangeren in de Regee ring altoos hadden gefufti.ieert, dat, door dicatuure van de refpective Houtvesteryen, geene mdragt konde worden gedaan op 't regt der Poorteren van Amfteldam.om te? eerflr fibSfe, volgens derzelver Privilegiën, alleen te Amfte'dam te regt te moeten ftanf?; dat uit dien hoofde wanneer by Uwer Edele Groot Mogende Souverame Vergadering op den 22 November 1670 wierd genomen de bekende Kefolutie tegen bet veTeenen van Mandamenten van Complainte of andere Prov-fienposfesfo.r, by de Hoven, in materie
Tjer ]T\^ Hrea, Gedeputeerden van onze Stad, te dier tyd wel uitdrukkelyk hadden verklaard m doen aanteekeneD, dat dezehen i™2 .nfors geconsenteerd hadden, dan yoorbchoudens n1 zonder prajudtcte van het regt van de eerfte njïantie voor Scheepenen dezer Stad den Burgeren en Ingezetenen van dezelve, in de eerfte nftantie , volgens Privilegie competecrcndc • dat w de vervolgens geëmaneerde Placaaten op het
K/nH d JrT ï de ge,?elde üwer Edele Groot Mogende Refolutie van den 22 November 1670 elkens geinhsreert zynde, die inhrefie altoos gelouden en verdaan moest worden gefchiedte zyn, .nder dezelfde voorbehouding en referve , waa •ndermen van Stadswege, tot de Refolutie zelfs ad geconcurreert; dat dit te meer moest worden eadmnteert, om dat het in allen gevallen , a3n de .egeenng dezer Stad nimmer zoude hebben vryeftaan, aan de Privilegiën der Burgerye, ten opichte van het pomdt van judicatuure tedero^eerenat men vervolgens ook uit hoofde van de aanklee-
fJTniJ6 v $e maximes> Bimmer binnen onze tad eenige Publicatien, van wegens den Lieuto-



JAARBOEKEN, January, Ï702. 6>
nant Houtvester en Meefterknaapen van Holland, had willen toelaaten; dan, na dat daar toe vooraf \ confent was verzogt, zo als dit ook nog laatftelyk in 't jaar 1767 had plaats gehad, en by welke gelegenheid, de Publicatie van het laatfte Placaat van wegens Hun Edele Mogende by Misfive verzogt zynde niet anders was toegeftaan, dan onder uitdruklyke referve, dat men zich bleef houden aan de aanteekening van dezer Stads Gedeputeerden op ffe nu te meermaalen gemelde Refolutie van den 22 November 1670; dat men uit dien hoofde ook altoos by ons had gefuftineert, dat geene Citatien , Gyzelingen of andere Exploicten, binnen Amfieldam, uit naam van cenig jagtgerigt van deze Provincie mogte worden ge-j daan, zonder dat daar toe bevorens confent was" gevraagd en geobtineert; en dat men alzo ook in den jaare 1739, geen zwarigheid had gemaakt om eenen Deurwaarder of Bode van de Houtvestery van Brederode, welker Jurisdictie, önzcs bedunkens , tog op geene andere gronden was berustende, dan die van den Heere Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen van Holland , ter zaake, dat hy onderftaan had , zonder bekomen confent van Schout en Scheepenen onzer Stad, Gyzelingen of Citatien binnen dezelve te exploicteeren, alhier ter ftede te arrefteeren, en niet dan op verzoek van de Heeren Houtvester en Meefterknaapen van Brederode uit dat Arrest had omfiagen, met inhsfie der fuftenue, dat zodanige-Exploicten alhier ter Stede niet konden of mogten gedaan worden; en eindelykdat, voor zo verre'er nu of dan eenige Exploicten van dien aart, uit naam van den Heer Lieutenant Houtvester van Holland hier ter Stede mogten zyn gedaan, zulks dan gefchied was, buiten weeten van de Regcering, en zonder dat daarover by dezelve klagten waren ingebragt; om alle welkeredenen wy dan ook-declareerden, te moeten blyven infteeren, dat binnen onze Stad E 4 gee-
TEL)AM.
Berigt ier Reveeringtan
dmft. op de klagten van Lièui. Uouiv. :n Meerierkn.



Amstel-
dam.
Berigt der Re ■ geering van
Amft. op _de Uag: ten van 'Lieut. Ilotttv. en Meeftcfkn.
70 NIEUWE NEDERLANDSCHE
geenerley Exploicten, van wegens de Houtvestery, zoude mogen werden gedaan, zonder vooraf bekomen confent van den Heer Hoofd - Officier en Scheepenen; ten einde by het vraagen van het zelve, zoude kunnen werden geëxamineerd, of, en in hoeverre, daarin zouden kunnen worden'toegeftemd, zonder aftegaan van de gemelde referve en voorbehouding by de geallegueerde Refolutie 1 van den 22 November 1670, van deze Stede wege gedaan aantekenen, zo als van dit alles met meerdere kan blyken uit de Misfive van den 12 Augustus 1785 aan den Heer Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen gefchracven en afgezonden; en pmtrend welke wy moeten remarqueeren, dat dezelve door abuis van eenen Clercq, is onderfchree•ven geweesr, ter Ordonnantie van Schout en Scheepenen dezer Stad; daar ze inderdaad by Schout, Burgemeefteren en Scheepenen Was gearrefteerd, en tot de teekening en verzending order was gegeeven, zo als wy ,ook naderhand aan den Heer Lieutenant Houtvester cn de Heeren Meefterknaapen hebben geïnformeert; het welke wy alh er ter plaatfe te meer moeten remarqueeren, om dat men het van wegens het Collegie van de Houtvestery, nu en dan zodanig heeft willen doen voorkomen, alsof de begrippen van het Collegie van Burgemeefteren, en van Schout en Scheepenen, amtrend deze zaak , van eikanderen eenigzints difereerden; daar wy Uw Edele Groot Mogende laar waarheid kunnen informeeren, dat den Hoofdofficier en het. Collegie van Burgemeefteren, nevens lat van Scheepenen, op deze Materie, altoos eenwang gedagt hebben, en nog denken; terwyl het •egnpof advis, van een particulier Lid, het welk le zaaken uit een ander oogpunt kan befchouwen, 11'et gezegd kan worden het begrip van het Colle;ie uit te maken.
Hoe zeer wy ons zeiven nu wel hadden mogen leyen, Edele Groot Mogende Heeren l dat dezelve



JAARBOEKEN, January, 1792, 71
ve onze Misfive van de behoorlyke ingresfie bv den Heer Lieutenant Houtvester, en de Heeren Meefterknaapen van Holland zoude zyn geweest, en Hun Edele Mogende onze verging, dat geenerley Exploicten van hunnentwege binnen onze Stad zoude mogen worden gedaan, zonder vooraf bekomen confent van den Hoofd• Officier of .Scheepenen , zouden hebben doen billyken; zo hebben wy egcer het tegendeel moeten omwaar worden, uit eenen naderen brief van Hunne Edele Mogen de , gefchreeven in den Hage den 11 October 4785, wa r by dezelven verfcheidene objectien tegen onze fuftenue hebben gemoveert, weiken van onzen kunt by eenen tweeden brief zyn beantwoord , die gedateerd is geweest den 2 February 1785; doch toen , zo wy naderhand vernamen, door ; !un Edele Mogende niet ontfangen zynde, den 7juny van het zelfde jaar ten tweedemaale na Hunne Edele Mogende is afgezonden, en vervolgens ma een refcriptie van Hunne Edele Mogende is bejegend gedateerd den sü Augustus t786, by welken laat' Jten Brief Hun Edele Mogende voornamelyk zig hebben geborneerd, om te willen betoogen; dat hunne Jurisdictie, ook over Burgeren en In^ez tenen van de Stad Amfterdam byzondcrlyk& moest worden gehouden gefundeerd te zyn, in zulke bevallen, waarin by Gyzciingen, zo als in de materie van de Jagt gebruikelyk is , wierd geprocedeert; als willende Hun Edele Mogende het daar voor gehouden hebban, dat diergelyke Gyzelingen eigentlyk zouden moeten worden geconfidereert ais aanhoudingen van de Deiinquanten, welke op de daad van de overtreeding bevonden worden; en waar uit dan zoude volgen, dat, hoe zeer men zutke Gegyzelden, volgens de zo gewoone infehikkeiykheid, zoals Hunne Edele Mogende het gelieven te noemen, niet in detentie hoad, maar dezelven ontflaat, in onderftelling, dat zylieden op eenen nader te beteekenen Regtdag , voor der
Heet
Am51 eldam»
Berigt der IÏ&,
peering van
Aiiijl. np de dagten van Lieut. Hjuiv. en Mee/hrk:.i.



72 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
ST ELDAM.
Berigt der Regeeringvan
Amft. oj. de klagten van Lieut* Houtv. en Meefterkn.
1 1
Heer Lieutenant Houtvester en Heeren Meefterknaapen zullen Compareeren, zulk een Gegyzelde daa ook, ter beantwoording van die infchikkelykheid verpligt zoude zyn , zig daar op dadelyk voor hunne Regtbank te fifteeren, en zig aan dezelve te fubjecfteeren; terwyl Hunne Edele Mogende teffens hebben gemeend, in 't Privilegie waar opmen zig van onze zyde had beroepen, eene exceptie gevonden te hebben, waar door het zelve buiten applicatie wierd gefield, ten opzigte van zulke procedures, als door den Lieutenant Houtvester tegen onze Burgers en Ingezetenen ter zaake van mefufes omtrend het ftuk van de Jagt wierden ondernomen; contineerende deze Misfive van den Heer Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen , alzo in fubftantie dezelfde gronden, van welken men by het tegenwoordige Adres aan Uwe Edele Groot Mogende zig heeft willen bedienen.
Daar wy nu deeze allegatien van Hunne Edele Mogende van dien aart vonden dat dezelven van geen het minfte gewigt konden worden gehouden, rot adftruftie van derzelver Suftenue, of totdeRruétie van het geene wy van onzen kant, tot maintien van het regt onzer Stad, en Burgerye, hadden geavanceert; zoo hebben wy ons dan ook noch nader bcvlytigd, om aan Hunne Edele Mogende by een weder antwoord het fautive der redenen onder het oog te brengen, waarop dezelven, zig by dienzelven hunnen Brief van den 21 Augusty 1780, hadden willen fundeeren, en ten dien einde nogmaals eene ampele Misfive gefchreevm, welke ter onzer Ordonnantie door den Secretaris IV. de Dieu is getekend den 31 January 1787, en ook ter zelfder tyd aan Hunne Edele Mogende is afgezonden; doch omtrend welke zoianig een ftilzwygen by Hunne Edele Mogende vervolgens heeft plaats gehad, dat men fchynt te noeten onderftellen, dat dezelve by hun Collegie «iet is ontfangen ; het zy dan dat de omtrend



JAARBOEKEN, January, 1792. 73
dien tyd, of wel kort daar na voorgevallene dood van den toenmaaügen Heer Lieutenant-Houtvester oorzaak is geweest dat deeze onze Misfive niet in 't Collegie is ingebragt, of dat dezelve op eene andere wyze is geëgareert geraakt, terwyl wy evenwel ons hebben moeten verwonderen, dat, daar Hun Edele Mogende uit eenen Brief, welke wy aan dezelve op den 4 April deszelven jaars 1787, hebben laaten afgaan , en waar van wy zo aanltonds nader zullen fpreeken, hebben kunnen zirn , dat wy zodanige Misfive op den 31 janua» ry £787, aan hun hadden gefchreeven en afgezonden , dezelve ons nimmer hebben gemeld, dat ze die niet hadden ontfangen, daar wy dan immers een tweede affchrift aan Hunne Edele Mogende hadden kunnen bezorgen; waar uit Hun Edele Mogende zouden hebben kunnen zien, welke onze bedenkingen waren op de argumenten, die zy by hunnen Brief van den 21 Augusty 1786, hier voor gemeld, hadden voorgedragen, en zig dan niet alleen zouden hebben gemenageert, om ons ten laste te leggen, als of wy de zelve Hunner Edele Mogende Misfive van den 21 Augusty 1786 niet hadden kunnen of willen beantwoorden, maar zig ook zoude hebben kunnen dispenfeeren, dezelve argumenten, welke in dien Brief waren vervat geweest, wederom aan Uwe Edele Groot Mogende voor te draagen, zo als dezelve nu den voornaamen inhoud van het Adres aan U Edele Groot Mogende uitmaaken, of zig dan ten minften de moeite zouden hebben gegeeven, om on< ze contrarie gronden, zo verre het in hun vermogen ware geweest, te wederleggen.
Hoe het zy, Edele Groot Mogende Heeren! terwyl dezelve onze Misfive aan de Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen op den 3* January 1787 gefchreven , en w^arby wy ten fterkfien meenden betoogd te hebben, dat nog uit den aard der bekeuringen of Calanges, in de mate-
Amsteldam.
Berigt der Re»
geering fan
Amft. op de klagten van Lieut.
HoUtVm
en Mee* fterkn.



Amsterdam.
Berigt der Kr. geering van
ylmft. op dc. klagten van J.iit.'t. Hoi/tv. enMrefterWi
74 NIEUWE NEDERLANDSCHE terie van de Jagt, aan welke men van oudsd« naam van üyzelmgen beeft gegeeven, r oe den aar: en eigenfebappen van de Delicten, waaf aan 2 fl P,vertredfs van de Placaaten óver de fchuld.g maaken, eenig wettig gevolg is af te & den, om onze Ingezeetenen van derzelver dagcl feben Regter, ter eer/ter inftantie te avoceereï of aan de Judicatuure van den Lieutenant-fWester en Meefterknaapen fubjeft te maaken, 3 be groote pomcf van controverlie tusfehen Hun Edele Mogende en ons was gebleven , van de/yde van Hunne Edele Mogende"onbeantwoord bleef! moesten wy ondervinden , dat zekere Rcinier Bnnk Junior, Zlg qualificeerende Deurwaarder van de Wildernisfen en r),» h„ 1 . «„,r
land en * et Friesland ,' zig op den 18 Maart deszelven Jaars i787 verftoutte om een Acte van dagvaardingen Gyzeling, gedateerd den ,j Maart daar bevoorens aan Ftangois BeeJdfmdcr Gz. Medeburger en Inwoonder van onze Stad te komen
Officier gevraagd, veel min bekomen "hebben; wy oordeelden deeze onderneeming, welke zo zeer was aangeioopen tegen het geenè wy aan den Heer Lieutenant Houtvester en Mees' terknaapen haddeö gedeclareerd, ons begrip lezvn, niet ongemerkt te moeten laaten pasfeeren, en zonden de oalven de Acte van Citatie en Gyzeling aan her Collegie van de Houtvestery, by onze M^five
wv hr.rV|APp 78Zterug' Notificatie,Ta?
» J^cl,ve,ExPl0I« voor nul, kragteloos, en van onwaarde hielden, en dat wy onzen Burger aan X QtatIe "*SJ*W* uitdruklykhadden
ftt\T r °? D££ ? ComP3reeren voor Hunnen S in ^ngendö Vlfrfchaar> É&ryk ook dat wy als ml en van onwaarde.zouden coufidereeren, alle
ZntTl' dle daaT°P, verder zouden ^ogen werlen ondernomen ; declareerende wyders aan ons te tferveeren om de licentie der Deurwaarders of an-



JAARBOEKEN, 'January, 1792. 75
dere bediendens van het Jagt gericht, welke zig tot het doen van zodanige of foortgelyke Exj)loicten verder mogten inlaaten, op zulk eene wyze te reprimendeeren en tegen te gaan, als wy tot confer* vatie van onzer Stadsregten en maintien van onze Jurisdictie raadzaam zouden vinden.
Hier op is den 9 Augustus van 't zelfde Jaar 1787 door den Heer Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen aan ons gerescribeerd, en wel in dier voegen; dat het ons uit die refcriptie toefcheen, dat Hun Edele Mogende onzen meergemeldeu Brief van den 31 January van 't zelfde Jaar niet moeiten hebben ontfangen; terwyl de kort daar op voorgevallene en bekende gebeurtenisfen oorzaak zyn geweest dat over deeze zaak niet verder by brieven is gecorrespondeert: vervolgens zyn wel door tusfchenkomst van den Heer uit onze Stad , welke medelid is van het Collegie van Meefterknaapen, eenige onderhandelingen geëntameert , en alzo van wegens Hun Edele Mogende geproponeerd, te willen gedoogen , dat door hunne Deurwaarders, alvoorens eenige Exploicten van Gyzeling, Citatien., of diergelyke binnen de Stad Amfteldam te doen, aan den Heer Hoofd-Officier van het te doene Exploict kennis zoude Worden gegeeven; dog zonder dat daartoe een voorafgaande Confent zou behoeven te worden geobtineerd: dan deeze prapofitie, als geenzints beantwoordende aan de inzigten, met welke onze vordering ten deezen refpecte tot maintien van onze Jurisdictie, en tot befcherming van het welverkregen regt van onze Burgers en Ingezeetenen, altoos is gevoerd, en nog gevoerd word; heeft door ons gezamentiyk en dus zo wel door Burgcmeesteren als door den Hoofd - Officier en Scheepenen van.de hand moeten worden gewezen,zo als wyook nog declareeren, dezelve voor ongenoegzaam en niet acceptabel te houden.
En
Am-
steldam.
Berigt der Re-
geering van
Amft. opde Mag. ten van Li cm* Hou tv. en 'VleC' fterkn.



16 NIEUWE NEDERLANDSCKË
Am-
steldam.
Berigt der Re-
geer ing vdn
Am/u op de klagten van Lieiel, Hou tv. en Meejierkn.
En daar het dan nu aan den Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen van Holland erf West-Friesland, behaagd heeft, zig over'tgeene hier omtrend door ons is gedaan, en by ons word gcfuftineerd , by Uwe Edele Groot Mogende te" beklaagen, en daar benevens zodanig verzoek te doen, als het flot van derzelver Misfive aan Ü Edele Groot Mogend gcfchreeven den n Mey 1789, inhoud, ,, dat hét. namenlyk, U Edele „ Groot Mogende, zoude behagen, Hun Edele „ Mogende in hun aloüd regt ert wettige pos-
fesfie van hunne jurisdictie en judicatuuren ,, over zaaken tot de Jagt en Houtvestery irt ,, Holland en West - Friesland behoorende, effi-
catieufelyk te maintineeren en ten minftenon„ der benificie van hunne (zo zy zeggen) over* „ boodige offerte hier voor gemeld, omtrend „ eene prtealable kennisgeeving aan den Hoofd„ Officier of Schout van Amfteldam ,)te verklaa„ ren, dat de Exploicten van Gyzeling, Citatie „ en audere diergelyke, welke wegens zodanige
zaaken zonder reëele executie of aantasting van „ perfoonen of Goederen gefchieden, door hun-
ne Deurwaarders Over al binnen den gantfcheiï ,, Lande van Holland en West-Friesland, en „ fpeciaalyk ook binnen Amfterdam, mogen wor-
den gedaan, zonder dat daartoe vooraf confent „ van den Officier of regeering van eenige Stad „ of plaats, verzogt of verkregen behoeft te „ worden ,'f zo zyn wy daar door dan ook in de noodzakelykheid gebragt, om de meer gewigtige deliberatien van U Edele Groot Mogende eenigzints te interrumpeeren, met aan Hoogstdezelve eerbiediglyk voor te draagen de gronden, op welke wy gefustiueerd hebben , en nog oordeelen te mogen en te moeten infteeren, dat de Deurwaarders of andere Suppoosten van de Houtvesterye en Wildernisfen van Holland en West - Friesland oubevoegd zyn, om binnen onze Stad, zonder



-1 A-AfeBÖEKËN} January, 17.Q2. jtï
Vooraf bekomen confent van den Hoofd - Officier pf Scheepenen, eenige Exploicten van Gyzeting, Citatie of anderzins tè doen, è'ri dat dèzelven dus eenige zodanige Exploicten begeerende te doen, gehouden zyn daartoe vooraf conlèüt te vraagen; ten einde by Scheepenen geëxamineert zal kunhen worden, bf het doen van zodanig eene Gyzeling, Citatie of ander Exploict, kan worden gepermitteerd; dan wel tot confervatie van het regt van onze Burgers cn Ingezeetenen, mitsgaders van de Jurisdictie ónzer Stad, behoort te worden geweigerd.
liet is namelyk, Edeie Groot Mogende Heeren! hier mede zodanig gelegen, dat gelyk men van dé oudlte tyden af in onze Stad 'er op uit is geweest, om zorg tè draagen,dat allé gelegenheden , zo veel mogelyk werden afgelhéeden, waar door onze Burgeren en Ingezeetenen van huilnen dagelykfchen Regtér geavoceèrd, eii daar tegen genoodzaakt konden worden , om elders te regt te Itaan; tot bereiking van welk oogmerk verfche'iden Privilegiën zyn geobtineert, en overeenkomften niet andere Landen én Steden zyn gemaakt, men alzo ook tcffens heeft begrepen, dat het niet genoeg vvaré, dat dezelve onze Poorters, voor eene incompétente Regtbank opgeroepen worden» de, gelegenheid konden hebben, dm die incompetentie aldaar, door het prdponeercn van eene exceptie te allcgueefen, en daar op de uitfpraak van dien Regter af te wagten; maar dat men iri het tegendeel van de oudfte tyden af, in het gevoelen is geweest, dat het medé tot de pligt dér R.egeefing behoorde om a priori tégen te gaan; én alzo voor te komen , dat haare Burgeryc in zodanige procedures buiten nbodzaake wierd ingewikkeld. En daar het volgens de gronden vari het algemeené regt, zo wel als van ons Landregt, onbetwistbaar moet zyn, dat geen MzsU #traat of Regtbank, onder het Territoir van éc.'
F neri
AMSTEL*DAM.
Berigt der Regeeringvan
4ip.fi. op de klagten van Lieut. Hdüty, en Meè% fter'kn*



Am-
stkldam,
Bittgp der Regeringvan. Aiiift. op de klagten van Ricut. Hoüivi en Meefterkn.
I
< f
< t 1
c c I v
78 NIEUWE NEDER LANDS CHE
nen anderen Magiftraat of Regter zodanige daaden kan uitoeiFenen, of laaten uitoeffenen, welke haaren grond hebben in 't gezag van den gcenen, door of in wiens naam dezelven uitgeoefend worden; zulks dat het in 't vermogen is van elke Magiftraat om op allerley wyze te beletten en tegen te gaan, dat een ander zig niet aanmatige, om onder zyne Jurisdictie dat geene te verrigten of te doen verrigten, het welk alleen aan den Magiftraat, of Judex Loei competeert;, zó heeft men dan' ook dien volgende reeds van ouds in onze Stad geftatuëert; „ dat geene Bo„ dens of Notarisfen zouden vermogen eenige „ Weetbrieven of Citatien van buiten komènde te Exploicteeren, infiiiueeren, of notift» „ ceeren, in eeniger maniere, of daar van eeni,, ge Aften of relatiën te verleenen, dan al„ leen op zodanige Weetbrieven of Citatien, daar „ de Hoofd-Officier of deszelfs plaats reprefen„ teerende opgefchreeven en ondertekend zoude ,, hebben confent, om het Exploicft, Infinuatie of Notificatie, te mogen doen," terwyl tef:ens by de ordonnantie op de manier van proceïeeren voor onze Stad is bepaald; „ dat de Ofv „. ficier op zodanige Weetbrieven of andere Da-' , gementcn van buiten komende, geen Citatie' , zal verleenen, dan met kennisfe en confent' „ van de twee voorzittende Scheepenen, en na. , dat die geene, die gedagvaard moet worden , daarop zal zyn gehoord;" en zulks ten einle alzo vooraf by Scheepenen alhier kan wor. len onderzogt. gelyk ook altoos pleeg te gefchiefen, of de zaak, waar toe de Citatien of Weetrieven behooren, van dien aart is, dat het conmt tot het Exploicteeren, of notificeeren vaa ezelve kan worden verleend, met vrylaating aan en geciteerden om zyne incompetentie by den Legter te. allegueeren, voor wélken hy gedagvaard; wd; dan wel, of'het reeds a priorikan blyken',
dar



JAARBOEKEN, January, 1792. ftf
tfef zoodanig' l'ngezeeten onzer Stad, als men voor een buiten Regtbank wil roepen, 'pldaar n'iet behoeft te regt te fiann, en dus zelfs niet in de rioodzakelykheid gebrngt moet worden, om zig tot het proponeeren van de exceptie van incompetentie by denzelven in te laaten; en dit regt is, cn word dan ook by sanhoudenheid in-otaze Stad geobferveerd; dagelyks worden 'er Confenten gevraagd tot het doch van Citatien of andere Exploicten op Weetbrieven, of rpquifitorien van buiten inkomende. Altoos word de geene, welke daar by geconcerneerd is,'er op gehoord, en de permisile tot het doen der Citatien of andere Exploicten, word dan toegedaan of afgefchreeven, naar mate men bevind de zaak gedifponeerd te, zyn. Mogt iemand zig onderwinden om, tegen dit by ons vigeerend regt, eenige Exploicten te doen uit naam Van een Vreemden Regter of Magiftraat, zo het ter kennisfe der Regeering komt, en daar over geklaagt word, dan word daartegen geanimadverteerd naar behooren, zo als drtar vart onder anderen tot een blyk kan verftrekken het voorgevallene omtrend den Bode van de Houtvestery van Brederode, in het Jaar 1739, waar vart wy hier boven reeds in het voorbygaan gefprooken hebben; en het welke ten dezen te meer ap-r plicabel is. om dat het mede een Jagt - gerigt con* cerneert. Die Deurwaarder, of Bode van de ges melde Houtvestery van Brederode, had zig toen veroorloofd, om binnen onze Stad Gyzelingen of Citatien te Exploicteeren, zonder daartoe Con* fent Van Schout en Scheepenen onzer Stad te hebben bekomen; en men nam dit van wegens ai Regeering alhier zo kvvalykj dat men hemdeed arrefteeren,- uit welk arrest hy ook niet, dan op verzoek van den Heer Houtvester en Heeren Meefterknaapen v?n Brederode , is ontfiagen 5 tnet uitdruklyke inhaffie van de fuftenue, datzodóuige Exploicten binnen onze Stad niet konden F a «f
Amstel*
dam.
Berigt der ïie* %ee.ring Van
dmfi. op de Mag» ten yan Lieut. Hptuv» :n Metrierin.



Sa NIEUWE NEDERLANDSCHE
Aai-'
STEEDAM.
Eerïzi der Re-
geering van
Amft. °P de klagten van Lieut.
I/OU.'V.
e~n Meefterkn:
of mogten gefchieden, zo als men ook vervolgen-s in den Jaare 1741, wanneer van wegens den lieer Houtvester van Brederode, by ons een verzoek per Misfive wierd gedaan, om permisfie aan denBode van dat Jagt-Gerigt te verleenen, om eenige Exploiétea van Gyzeling of Citatie aan eenige Ingezeetenen onzer Stad te mogen laaten doen, of wel anderzints eene onzer Stads Bodenste authorifeeren, om dezelve Citatien van zynsutwege te doen ; het één en ander by refcriptk van den 13 September 1741 is geweigerd,uit hoofde, dat de Privilegiën der Burgery alhier, zo wel als de oude coftumen, medebragten , dat dezelve van hunnen dagelykfchen Regter niet mogten worden geavoceert, zonder dat op die weigering door gemelde Houtvestery van Brederode immer iets is ondernomen.
Maar welke reden kan 'er dan tog zyn , Edele Groot Mogende Heeren! waarom wy ook van het Collegie van den Heer Lieutenant Houtvester en Meefterkncapen van Holland niet zouden kunnen vergen, dat dezelven , raeenende eenigeu grond te hebben , om eenen Burger of Ingezeetenen vanonze Stad voor hunne Regtbank te betrekken,, derzelver Deurwaarders een even gelyk confent daar toe zouden moeten vraagen, als door of van wegens die geenen gefchied, welken, uit naamvan eenig ander geregt, eenig Explaict by ons willen doen? Het Collegie van de Heeren Lieutenant Houtvester en Mtefterknaapen van Holland, heeft immers even weinig Jurisdidtie in onze Stad,, als dat van Brederode, en' als alle andere Regtbanvan de Steden, Ikerlykheden en Dorpen in Holland ! Geen wet, geene ordonnantie kan het zei» ve immers allegueeitn, waarbyaan Hunne Edele Mogende eenige Jurisdictie in onze Stad zoude zyn gedemanaeerd,: of toegeilaan. En wat de allegatie betreft, dat men te vooren nimmer vau deszelfs Deurwaarders gevorderd zoude hebben,
dat



JAARBOEKEN, January, 1792. 81
dat zy diergelyke confent zouden moeten vraa gen ; hier uit "is immers niets ten voordeele van Hunne Edele Mogende te haaien.
Hetkanzyn , dat de Deurwaarders van de Houtvestery van Holland, zig nu en dan geëmancipieerd hebben, om eenige Exploicten in onze Stad te doen, zonder daar toe vooraf confent te vraagen. Maar, wanneer zulke onderneemingen niet ter kennisfe van de Regeering zyn gebragt, of wanneer daar over geen klagten zyn gedaan, dan kunnen immers zulte onbehoorlyke daaden geen prejudicie aan de Regeering toe brengen , of dezelve verhinderen, om haar en haarer Ingezetenen recht te doen gelden, in zulke gevallen, wanneer zy kennis krygen van het geene daar tegen, op eene onbehoorlyke wyze word ondernomen, ja, al ware het, dat zulke Exploicten nu of dan mogten zyn gedaan aan zodanige perfoonen , (zo ah de Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen zig in eenen hunner Brieven hebben uitgedrukt,) ,,van welken men moet vastftellen,dat ,, zy van de Privilegiën den Burgeren en Inge„ zeetenen onzer Stad competeerende, nietig-, ,, norant zouden zyn geweest;" zo doet zulks nog niet af: immers wanneer zodanige PerfooneH , al waren zy zelve Leden der Regeering geweest, verkoozen hebben die zaaken liever af te maaken, dan zig daar over in proces te begeeven en de Protectie der Regeering tegen zodanige Procedures te verzoeken; zo kan 'er uit die op zig zeiven ongepermitteerde daaden van de Deurwaarders en Exploicleurs van de Houtvestery , geen gevolg worden afgeleid, als of dezelve door de Regeering deezer Stad waren geadvoueerd , en als of daar door derzelver bevoegdheid tot het doen van zulke Exploicten zoude zyn erkend: even weinig als de daaden van zulken , die door den Heer Lieutenant Houtvester gccalangeerd zynde, zigfacieltoonen , F 3 om
Amsterdam»
Berigt der Re~
geering van
Am ft. op de klagten van Lieut, Ifoutv. en Meeflerkn.



82 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel-
DAM.
Berigt dtr Re geering
van
rf-!.\fl. Op
de klagten van
llcutv. . en Meeftc4-kn.
om zodanige Calanges af te maaken, op hoope van met te meer faciliteit Actes van Admisüe tot de Jagt voor een volgend faifoen te kunnen bekomen, in Raat zyn om het regt hunner Medeburgers, welke zig aan hunne Privilegiën willen houden, eenrgzints te verkorten.
Te onregt is dan, Edele Groot Mogende, Heeren ! van wegens de Houtvestery igeavanceert; dat 'er nog in 't Territoriaal regt van de Regeering onzer Stad, nog in de regten onzer Ingezeetenen eenige reden zoude exteeren , waarom zoodanig verzoek van Confent tot het doen van Exploicten, uit naam van den Heer Lieutenant Houtvester , in onze Stad zoude mogen gevergd wdïden; en te regt hebben wy gemeend te mogen avanceeren, en oordeelen zulks nog te mogen zeggen, dat 'er nog wet, nog reden is, waarom men van wegens de Houtvestery kan ftaande houden, dat wy niet bevoegd zouden zyn o:n cck ten haaren opzigte de obiervantie te requireeren, van dat geene, het welk in onze Stad Jure Magiftratus en vi nostra JurtMéïionis is ingevoerd, de verpligting namelyk óm geenerley geregtelyke Exploicten te doen, dan na voorat" bekomen Confent. Een wet hebben Hun Edele Mogende voor derzelver contrarie fultenue nimmer kunnen allegueeren, hoe zeer daar op, van onze zyde, is aangedrongen; er| wanneer wyde reedenen overweegen, waar mede Hun Edele Mogende dezelve hebben willen goedfiiaaken; de oudheid van hun Collegie, namelyk, het welk zig zoude kunnen beroepen op eene zo oude exütentie, dat de eerlte opregting daar van boven alk geheugen, en tot hier toe- vergeefsch nagefpobrt zoude zyn; hjt doen van Juftitie, uit naam en van wegens U Edele Groot Mogende. en den Tyrel, welke Hun Edele Mogende zig attribuecreu van te zyn Kaaden va-/ den Smivcrain cn een Provinciaal Collegie, uit welke hoofde de zelve zig gelyk fchynen te willen Rellen met het
m



JAARBOEKEN, January, 1792. 83
ïlof en den Hoogen Raad, welkers Deurwaarders Citatien, Intimatien en alle andere Verbaale Exploicten doen, zonder daar toe vooraf confent te vraagen, en wat 'er van dien aart meer is; zo hebben wy iu dat alles niets kunnen vinden , het welk in ftaat is geweest om ons te overtuigen, dat wy niet bevoegd zouden zyn ook ten opzich te van Hunne'Edele Mogende dat zelfde terequirceren, het welke wy ten opzichte van alle andere Regters der Provincie, welker Jurisdictie, immers ten opzichte van de meeften , niet ginder oud is, dan die van de Houtvestery, en welke even zeer uit naam en van wegens U Edele Groot Mogende in de zaaken., aan hun gedemandeerd , rechc doen en juftifie oeffeneu, altoos gerequireerd hebben , en noch requireeren.' Verre zy het ook van ons , dat wy eenige minachting voor het Collegie van de Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen van Holland en WestFriesland zouden willen toonen..
Toen de Graaven het hoogde gezag hier te Lande oeiienden, was het natuurlyk, dat zy,tpt het opperbeftuur van hunne Wirdernisfen en Warande, de aanzienlykften hunner Hovelingen eh Edellieden aanfteldeu ; en daar ook vervolgens', de bedieningen van Lieutenant Houtvester eh Meefterknaapen, door de aanzienlykften vati dêh Lande bekleed zyn , heeft dit aanzien van de perfoonen, ook by continuatie, aanzien aaii het Collegie bygezet; doch dit neemt niet weg, dat derzelver zorg en opzigt, en dus ook hunne Jurisdictie, alleen bepaald is geweest tot de Wildernisfen,en zelfs maar tot dat gedeelte van de Wildernisfen , welken de Domeinen van den Graaf uitmaakten; zo als dit, door den, in deezen zaakea meer dan iemand kundigeu Schi-yver van de doorwrochte Verhandeling over liet Recht van de Jagt <*), ia het Jaar 1777» alli'er F 4 uit-
(*) Den Heer Mr. J. Rendorp, Heer van Marquette Burgemeefler dezer Stad, erj Meefterkuaap, enz.
Am-
steldam.
Berigt der Regeeringvan
Amft. op de klag' ten vany Lieut,, Houiv. en, iVleeflerkn.



Am-
sterdam.
Berigt der Regeering
van
Amji. op de /dagten van Rian. IIcu'.v. en Mety.zrhn.
<
.1 j i I I
f4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
gegeeven, op eene overtuigende wyze is he.
'i E$ fe?y| [iet dan hier uit van zelfs proflueert, dat de Vierfchaar van den Heer Lieutenant 'Houtvester en Heeren Meefterknaapen van Holland, en die van het Jagtgerigt van Brederode , niét yau elkander onderfeheiden zyn, dan alleen daar in , dat het gezag van de eene zig tot dit en dat van de andere tot dat gedeelte der Wildermsfen bepaalt; zo is het derhalven ook uit den aait der aan de Refpeclive Houtvesteryen gedemarreerde Jurisdictiën, onzes bedunkens, evident, dat dezelven z.g ten deezen opzigte geenzints gelyk kunnen Rellen met het Hof'van Holland, of den Hoogen Raad, nog ook voordenzever Deunyaarders en Exploicteurs eene evengelyke vryheid, tot het doen van Exploicten ia onze Stad zonder vooraf bekomen confent, kunnen fuftineeren , als die van den Hove hebben, nademaal aan de Hoven van Juftitie in zaaken, het zy ter eerfter inftantie, of by Appél tot oerzelvcr Cognitie behoorende, eene generaaie ^dicatuure over de geheele Provincie en dus ook in zo verre binnen onze Stad competeert; immers, wy kunnen geene reden nafpeuren . waarom de geenen, welken de zorg over rJe VVri,uernisfeu , voor zo verre dezelven tot Je Oomjijien van U Edele Groot Mogende behooren , of voor zo verre die het aan U Edele ^root Mogende geadquireerde Domain van Breleroüc fpecteeren, en van welker vonnisfen in illen gevallet? Appél valt aan het Hof, niet geyk zoude ftaan met de Regters in de andere Stelen en van het platten Land van Holland, uit velker naam nimmer dan op Requifitoriën, of ia bekomen Coiilent van Schout en Scheepenen, )verdagmgen pf andere Exploicten in onze Stad :ebbcn kunnen of mogen worden gedaan. En C? concerneer: ons derhalven ook niet in het
'$tès



JAARBOEKEN, January, 175a. 85
rninfte, dat 'er in de Inftructie van de Deurwaarders van de Houtvestery van Holland geen zodanig bevel tot het vraagen van confent van den Schout en Scheepenen onzer Stad word gevonden , nademaal die verpligting by ons geenzints word gefundeerd op die Inftructien of Ordennantien, maar in tegendeel word gefuftineert uit hoofde van het gezag, het welk wy oordeelen ons binnen onze Stad te competeeren; «.'"hetwelk wy tot Cqnfervatie van de vryheden en Privilegiën' onzer Burgeren in dit opzigt vermeenen tegen een iegelyk te moeten doen gelden.
Wy durven ons vleijen , Edele Groot Mogende Heeren! dat het tot dus verre door ons geavanceerde by U Edele Groot Mogende genoegzaam zal worden bevonden tot betoog, dat, gelyk wy in ons zeiven de bevoegdheid hebben, om in onze Stad als regt te doen obferveeren, dat 'er geen Exploicten uit naam van eenige Gerechten van buiten mogen worden gedaan, dan met voorkennis en tqeftemming van den Hoofd - Officier en Scheepenen onzer Stad; de Edele Mogende Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen noch wet noch reden kunnen allegueereu, waarom wy dit regt ten hunnen opzichte niet medezoude mogen doen ftand grypen.
Dan wy moeten hier byvoegen , dat wy ons te meer verplicht oordeelen om dit ons regt te maintineeren, ter conlideratie dat wy ons laaten voor. liaan, dat, hoe zeer 'er enkele gevallen of om Handigheden zouden kunnen voorkomen, in welke den Heer Lieutenant Houtvester en de Heeren Mees< terknaapen van Holland en West-Friesland, eenige Judicatuure over onze Burgeren en Ingezeetenen zouden kunnen oelienen, dczelven egter fegulariter en in de mcefte gevallen niet gehouden zyn, over delicten of mefufes, in het ftuk «an. de Jagt begaan, voor HunnerEdele Mogende Yierfchaar te regt te ftaan.
F 5 Wy
Am«
DAM.
Eerigt der Ren
geering van
/{nifi. op de k/agten van Lieut. IJvutv. en Mee» fler'hi.



Am-
steldams '
Berigt der' Kegaringvdn
Amft, op de klagten van Lieut.
rioutv.
en Mie' Jlerkn.
85 NIEUWE NEDERLANDSCHE.
Wy hebben op dit refpecl by onze Briefwisfeling met.de Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen ons gefundeerd, en wy beroepen ons alzo ook by Uw Edele Groot Mogende,op het PW ytlegie door Hertog Albrechv van Beyeren, opden 26 Jiïoy i4ji aan onze Stad vergund, (en te vinuen inde gedrukte i/andvestcn van Amfterdam , I Deel pag 134als het welke mede brengt:
„ Dat men geenen haarer Poorter zal mo,, gen bezetten, bekommeren nog aanfpreeken' „. wegens eenige Breuken benoorden de Maa„ ze, dan binnen Amfterdam voor de Bank „ van Scheepenen, ten ware dat men dezel„ ven bc-vonde vegtenderhand, of met dief„ lyke Goederen dryvende of dragende."
Dit Privilegie, begrypen wy, dat onze Burgers ten eenemaale ftcld buiten de verpligting om voor het Collegie van de Houtvestery van Holland, zo wel als voor andere Houtvesteryen, te regt te moeten ftaan. En hoedanig ook den aart der Jurisdictie van het Collegie van de Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen'moge zvn hoe oud het zelve ook moge wezen, waar omtrêud Hun Edele Mogende egter niets bepaald'elyk weten op te geven; dit is zeker, dat, zo hetzelve na het Jaar 1401 mogt wezen ingefteld, of immers na dien tyd die Judicatuure aan het zelve mogt zyn gegeeveD, welke Hun Edele Mogende zig thans attnbueeren, dat dan geenerley bepaalingen of Reglementen van 'sLands Graven of Overheden, posterieur aan het gemelde Privilegie van ■ Hertog Albrecht, aan onze Poorters dat regt hebben kunnen ontneemen, bet welke hen alzo by denzelven Hertog was vergund geworden; terwyl zelfs, zo Hunne Edele Mogende de Inftitutie van bun Collegie, en de delatie der Jurisdictie aan het zelve, ió zaaken de Jagt en Wilderaisfen aangaan-



JAARBOEKEN, January, 179a. %1
maande, van vroeger tyd zouden mogen dateeren, (waar van ons niets gebleken is,) het dan nog vast moet ftaan, dat het zelve nimmer eenige andere Judicatuure heeft kunnen oeffenen, dan die aan den Houtvester en Meefterknaapen dcor den Graaf, als Souverain des Lands was gedefereerd en dat dan het pofterieur Privilegie van den Landsheer aan die van Amfterdam verleend, en ipfo ver. ftaan zoude moeten worden, de bevorens geconcedeerde generaale Judicatuure van het Collegie van de Houtvestery, ten opzigte der Poortaren van Amfterdam, te hebben ingetrokken en be-
PUEn' het is niet nu eerst, Edele Groot Mogende Heeren! dat van onzer Stads wegen word geiuftineerd, dat haare Burgers, uit kragt van het gemelde Privilegie van Hertog Albrecht, niet gehouden zyn, voor het Collegie van de Houtvestery te regt te ftaan.
Reeds van de eerfte tyden af, dat het (jraatlyk Juk door onze onderdrukte Voorvaderen is af gefchud, en de uitoeffening van de regten dei Souverainiteit, aan de Ridderfchsp, Edelen en Steden is gekomen; immers reeds voor omtrend twee honderd jaaren,. heeft men in onze Stad die regi eier Burgerye by aanhoudenheid gemaintineerd ei itaande gehouden. . .
Al in den jaare 1601 vinden wy in de Regis ters, op onze Secretary berustende, een Protest waar by door Burgemeefteren verklaard is:
Dat, hoe zeer zy reeds te meermaalen me „ reden geweigerd hadden toeteftaan de Publicat* „ binnen onze Stad, van het Placaat en Ordon „ nantie op het ftuk van da Wildcrmsfen, over ,, mits dezelve in veele Poinften was ftrydend „ jegens de Privilegiën en Geregtigheden der Bur „ geren, en zulks bv die weigering als nog zou „ den mogen blyven : zy echter, om de anden „ puineren, deze Stad noch Jurisdictie derzelvei »■ r „ me
Am-
stelbam.
Berigt der Regeering
van
Amft- op de klag' ten van Lieut. Houtv* en Mee» frerk/i.
1 t
j



8? NIEUWE NEDERLANDSCHÏÏ
Am-
bam.
Berigt der Regeeringvan
Amft. op de klagten van Lieut. Houtv. en Jleefierkn*
i
i
i
| ï c 1
i
ï h c n P ti d v v
„ niet nadeebg, noch haare Burgeren in het by„ zonder niet meer aangaande, als anderen, daar „ mede niet te verhinderen, in de Publicatie confenteerden; onder zodanige referve als by dat „ Protest gemeld Rast en particutierlyk, dat ook, „ zo wanneer men hen opleggen wilde, dat zy te„ gen eenige poinclcn van de voorfz. Ordonnan„ tic luiten de JurisdiHie der Stad Amfterdam „ gedelinqueeri zouden hebben , zyüeden daar „ over niet zouden mogen geëvoceerd worden, „ voorden Hjutvestcr en Meefterknaapen, noch ,, anderen ter'cerfter inftantie; maar geconve„ nieert zouden moeten worden voor Scheepc,, nch dezer Stad, als hunnen Competenter „ Rechter."
Hebbende men van den Deurwaarder gevorderd. lat hy voor het publiceeren van het Placaat die Acte van Protest zoude moeten ondertekenen, om :e vahdeeren als naar behoren, zo als dit dan ook jp den 28 April iöoi is gefchied-
En dit Protest is vervolgens telkens in de volle jaaren 1603,1604, iö°J« -Sctf, 1608, 1615, 1Ö18, 1628, 1629, 1630, 1631, 1032, 1633, ;634> 1635, 1639, 1040, 1641, 1642, 1643, .644, 1645 , 1(546, 1647, 1648, 1549, en 668 gerenoveerd, en telkens door de DeurwaarIers by het doen der Publicatie daar van bebooryke Acte geteekend.
Wanneer ook vervolgens op den 22 November 670 de bekende Refolutie by Uwer Edele Groot logende Illultre Vergadering is genomen, tegen et verleenen van Mandamenten van Complainte, f andere Provifien posfesfoir , by de Hoven in laterie van de Jagt; zo hebben de Heeren Gedeputeerden van onze Stad te dier tyd op die Refolue verklaard en doen aantekenen : dat dezehen %ar in niet anders geconfenteerd hadden, dan )orbehoudens en zonder pra/udicie van het regt wt de eer,Ie inftantie voor Scheepenen dezer Stad,



JAARBOEKEN, Jank^ 1792, 89
den Burgeren en Ingezetenen van dezelve, in de eerfte inftantie, volgens Privilegie competcertnde.
En daar die referve en aantekening der Amfterdamfche Gedeputeerden gevolgd is op de aangehaalde Protesten, en dus op eene, geduurende een tydperk van zeventig jaaren, zó menigvuldige gerepeteerde Verklaaring van dezer Stads Regeering, dat zy de bevoegdheid van het Collegie der Houtvestery , om over haare Ingezetenen , in zaaken van de Jagt ter eerfter inftantie, regt te ocffenen, noch konden noch wilden erkennen; zo vertrouwen wy dat hier uit van zelfs in het Oog moet bopen, hoe ongegrond en verkeerd de explicatie is, welke dc Edele Mogende Heeren Houtvester er Meefterknaapen by hunne Misfive aan Uw Edele Groot Mogende, dnar aan hebben willen geeven, om, dezelve alzo haar kragt te benemen:
„ D3t namelyk het oogmerk van dezelve referv< ,, niet zoude geweest zyn, om de Judicatuun over zaaken, de Houtvestery en Jagt betreffen' ,, de, als toen ten aanzien van de Stad Amfter „ dam, en deszelfs Burgers eri Ingezetenen ii „ twyffel te trekken , óf te betwisten, maar al „ leen (quafi) om nopens alle andere zaaken, waa „ in geene particuliere delegatie van Jurisdictie ove „ eenig byzonder foort van zaaken aan een daa „ toeopgeregt Collegie is gedaan, het regt y'ai ,, Judicatuure ter eerfter inftantie aan Scheepenei „ van Amfterdam competeerer.de, te bewaren, e „ zadanig te referveeren, dat daar omtrend, ui het confent in de Refolutie van is, Novembe 1670 geen praejudiciabel gevolgzoudc kunnen c ,, mogen worden getrokken."
Was het zó, dat, gelyk Hunne Edele Mogend zeer abufivelyk zeggen, de aan hun Collegie gecfi rnandeerde , althans door het zelve geëxerceerd judicatuure, over zaaken de Houtvestery en Jag Goncerneerende, nooit bevorens door de Stad Au flerdam tenopzigte haarer Burgeren was tegengc
fprc
Am-
stel-* dam.
Berigt der Regeeringvan
Amjl-.o* de klagten van' Lieut. Houtv* en Mee* dcrln.
i f
! I 1 1 1 i
€
e?
& t



»d NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
DAM.
Berigt der Re geering van
A'nd. op de 'klagten van Lieut. Hóutv. en Meefierkn.
i
i
1
j
V • -jM ( 4 < J < !
1 1
<
fproken, dan fflogt het fchyn hebben, zulk eehtf interpretatie aan de,referve van der Stads Gedeputeerden in den jaare 1670 te geven , zonder zig aan het defendeeren van eene absurditeit fchuldig te maaken.. Maar, daar de fuccesfive Protesten van 1602 af tot icJ6"8 incluis, het tegendeel toonen, zo blykt het, hoe grovclyk men ten dezen opzichten, a n de zyde van de Heeren Houtvester enMeefterknaipen heeft misgetast.
Voorts begrypen wy, dat het van zelve fpreejet, dat by zo verre in de volgende Placaaten op hec ftuk van dc Jagt, de bovengemelde Staats - Refolutie van den 22 November 1670, telkens is geïn* hsreerd en geconfirmeert, die confirmatie en inhsfie niet anders verftaan kan worden gefchied te zyn, dan onder die zelfde referve, onder welke daartoe van onzer Stadswegeorigincelyk was geconfentcerd; terwyl het ons, het zy met alle eerbied gezegd, ten uiterften vreemd voorkomt te willen Rellen, lat door het niet dsen van eenige aantekening op LT Edele Groot Mogende Placaat en Ordonnantie )p dc Jagt van den 25 January i7i6,onzeStadzóu* !e moeten worden verftaan van derzelver verklaa•icg en aantekening op de Refolutie van den 22 November 1670 te zyn afgegaan; immers voor zo verre die Refolutie by het gemelde Placaat geïniaereerd en geconfirmeerd is, zo kan zy niet\ertaan worden, anders geconfirmeert of geïnhaleerd e zyn, dan zc van den aanbeginhe was genomen-, m is; met referve van het regt van de Amfterlamfebe Burgers-, om volgens hunne Privilegiën ter erfter inftantie niet anders dan voor Scheepenen van Amfterdam, te regt te ftaan; terwyl men ten anlercn ook van onze voorouders, welke tot het maaien van het gemelde Placaat van 26 January 1716" ;econcurreerd hebben, ook niet kan of mag prasfutieeren, dat Zy van de bcvoorens gemaakte referve :ou Jen hebben willen refiliëeren; dewyl men moet mderftellen, dat zy aan de eene zyde overtuigd,



JAARBOEKEN, January, 1792. 91
dat de referve by de Refolutie van .1670 van Staatswege gevoegd, beruste cp de Privilegiën aan bun ne Burgers notoirlyk cornpeteerende, en by continuatie gereclameerd, teftens ook, .aan den anderen kant, te wel hebben geweeten, dat aan Burgemeefteren en Vroedfchappen der Stceden geenzin ts competeert, om van de agtervolging der Privilegiën af te ftaan, nademaal de Privilegiën niet zyn gegeeven aan de Regenten ,maar aan de Steden zelve , en dus de pligt der Regenten ten dien opzichte alleen beftaat in dezelve te handhaaven; ook is het zeker, dat men het vervolgens altoos anders begrepen heeft.
Het gedrag, dat men in 1739 en 1741 omtrend de Houtvestery van Brederode heeft gehouden, en waar van hier voor gewag is gemaakt, toont' duidelyk, dat men ook toen by continuatie volhardde in het begrip, dat Ingezeetenen van Amfterdam, in zaaken van de Jagt en Wildernisfen, uit kragte van hunne Privilegie voor geene andere Regters, dan voor Scheepenen hunner Stad behoefden te regt te ftaan. En het geene laatftelyk by ons gebeurd is, omtrend de Publicatie van het thans vigeerende Placaat, op de Houtvestery en Wildernisfen, in dato 4 July 1767 , kan ten bewyze ftrekken, dac men fteeds dezelfde fuftenue heefc blyven inbKreeren, toen 'er namelyk een Deurwaarder van de Houtvestery alhier gekomen was, om dat Placaat binnen onze Stad te publiceeren, en zig ten dien einde, aan den Hoofd • Officier en vervolgens aan denpraêfidcerende Scheepen had vervoegd; is aan hem gezegd , dat men alhier niet gewoon was, diergelyke Publicatien te doen, ten zy daar toe verzoek by Mislive wi rd gedaan, en het gevolg daar van is geweest , dat, na dat hier over door de Heeren onze gedeputeerden ter dagvaard een en andermaal mee den Heer Lieutenant Houtvester geconfereerd en vervolgens de Publicatie , by Misfive door den zeiven was verzogt de Regeering crrzerStad, dezelve
Am-
STEJ> DAM.
Berigt der Reveeringvan
Amfi. op de klag'■en van Lieut, Houtv» •n Mee' "cerkn.



AmStel»
dam.
Berigt der Re-
■ geering van
Amft. op de klagten van Lieut. Houtven Meejterkn.
! i
'< <
92 NIEUWE NEDERLANDSCHË .
' i
ve wel heeft geaccordeerd, dog wederom niet ac^ dêrs , dan, „onder ukdruklyke refeive van te per. ,, fifteeren by de aantekening door de Heeren der „ Stads Gedeputeerden, op de meergemelde StaatsRefolutie van den 22 November 1Ö70 gedaan ," Zo als dit dan ook te dier tyd op de gepubliceerde ordonnantie door den Secretaris, welke de Publicatie had gedaan, is genoteerd, en hier vaü aan den Heer Lieutenant Houtvester by Misfive is kennis gegeeven; zo als van dit alles by de Registers vacr Burgemeefteren en Scheepenen deezer Stad in het brede kan blyken.
. Ziet daar, Edele Groot Mogende Heeren \ een betoog, dat men van het oprigten der Republiek af tot heden toe, geduuriglyk en by aanhoudenheid, Van wegens onze Stad heeft begréepeh éb {taande gehouden, dat het gereclameerde Privilegie, door Hertog Albrecht aan haare Burgers Verleend , byzonderlyk ook met opzichte tot de Houtvesteryen eh Jagtgerigten moest werken. Öaarblyft ohs nu nog maar overig, dat wy aan U Édele Groot Mogende eerbiediglyk betoogen, dat aan het zelve Privilegie ten deezen Opzichte geen andere zin kan worden gegeeven, dan die , welke wy beweezeri hebben, door onze Voorouders daar aan by aanhoudenheid gegeeven te zyn, en dat wydü's, zo kort mogelyk, ópneemen die objectien, welke het jan de Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen behaagd heeft, eerst by derzelver Brief wis'eiing met ons, en vervolgens ook by derzelveraari ü Edele Groot Mogendegefchreeven Misfive, welce het ondervverp van dit ons bericht uitmaakt, te illegueeren.
De eerfte van die Öbjeclien beftaat hier in: dat iet Privilegie van Hertog Albrecht, waar op vy ons, ten behoeve van onze Burgers en Ingezeeuen beroepen, ten betooge, dat dezelve, eenig lelict begaan hebbende buiten onze Stad, daar (ver alleen by vonnis van Scheepenen derzelver
Stad-



JAARBOEKEN, January, 17955,
Stad zouden mogen worden beregt^ ten zy dan dat bet delict binnen eenige vrye Steden begaan, eh de Delinquant aldaar gearrelteert mogt zyn, ook deze exceptie inhoud, ten wda'r'e men dezelve Poorters bevonde vegtenderhand, of met dieflyke Goederen dryvende of drciage'nde , füftineerendé Hun Edele Mogende, dat zulke Perfoonen , welke biet ter Jagt gequalificeert, zig cgter meefler tragten te maaken van het Wild, of wel die , hoe zcér gequaiificeerd zynde, op ongepermitteerde tyden öf wyze, zig aan ftroperyen fchuldig maaken, de misdaad van Dicvery begaan, en dus als mei dieflyke Goederen dryvende of draagende, zouden moeten wórden géconfidereerd; eh zulks tér confideratie, dat het Wild ih het algemeen een onbetwistbaar Eigendom van den Souverain zoude zyn, eh dus de geehen, welken zich het zelve tóeëigeften zonder tot de Jagt geregtigd te zyn , of 'die meerder vangen dan hun by de Placaateh door den Souverain is toegedaan, van defre niet zoudeu zyn vry te fpreeken.
Dan wy remarqueeren hier óp, Edele Groot Mogende Heeren 1 zoals wy zulks reeds gedaan hebben, by onze hief voorgemelde Misfive van deti 31 January 1787, (welke de Heeren Houtvester en rvleefterknaapén, zo als wy gezegd hebben, nie, fchynen te hebben ontfangert,) dat het in de daad, het zy met eerbied gezegd, niét van ongerymdheid is vfy te fpreeken', dat meh de delicten ferl mefufes tegen de Placaaten van de Jagt voor Die* yery wil doen doorgaan; dc meefie van die overtreedingen zyn by de Wétgeevers zelveh, als za3* ken van gering belang, géconfidereerd, Waar te-1 gens kieine geldboetens géftatueèïd zyö, waar Over* dezelven gewild hebben, dat de plano regt gedaan zou worden; en ömtrend weiken zelfs het appél, in Gas van condemnatie, is afgefneden. En zoü men dan die delicten voor Dicvery moeten houderi? Voer rnisdaaden, welken niet alleen de Bsdryveri G 'naaf
AMSTERDAM.
Berigt der Re*
geering ■Van
Amfl. op de klag-* ten van Lieut. Hou tv. eii Meefierktii



94. NIEUWS NEDERLANDSCHE
Am-
steldam.
Berigt der Re geering van
Amfi. op de klag ten van Lu ut. IJoutv, . en MeeJtcrkn,
i
- 1 1 i 1 <
<
naar rechten infaam maaken, maar die zelfs, (voïgens het Placaat van 19 Maart 16:4, het welk zo wel voor de Rechtbanken van de Houtvesteryen als voor alle andere Regters van den Lande verbindende is,) aan den lyve moeten worden geftraft ? ö
Hoe meenigmaalen gebeurd het niet, dat de drift, waar mede de Liefhebbers van de Jagt veelal bezield zyn, dezclven vervoerd omtrend de tyd of plaats op welke zy jaagen, het zy teh opzigte van de quantiteit van 't Wild, het welk zy volgens de Ordonnantiën mogen vangen , het zy ook in andere opzichten eenige Excesfen te begaan? En zouden dan deze allen, fchoon tot de Edelen en Aanzienlyken van den Lande behoorende, voor Dieven en dus voor eerloos en infaam gehouden moeten worden ?
Dit is het noodzakelyk gevolg van de fuftenue van de Lleeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen van Hofland, doch hetwelk wy voor )ns nimmer zullen admitteeren; daar wy in tegenleel begrypen, dat het vangen van wilde Beelten, :elfs door ongequaüficeerde Perfoonen, nimmer onler de Clasfis van Diefte gerangeerd kan of moet worden; zo lang men de dingen by hunnen regten ïaam noemt, De misdaad van Dieverye word mmers niet gepleegt, dan omtrend zulke Goedeen, welken in eens anders bezit zyn: het Wild laar tegen is eene res nuf/Jus, welke naar de gronlen van het Natuur- en Volken-recht, zo wel als volgens het befchreven recht, de Eigendom word ;rn den Occup'ans, of die geenen, die het vangt, ïn fchoon het by onze Voorouders, zo wel als >y andere üuitfche Volkeren, van oude tyden af s ingevoerd, dat de Lands Overheid omtrent de levoegdheid tot de Jagt, bepaalingen heeft gemaakt, :n dezelve aan zommige der Ingezetenen heeft ont:egd. en aan anderen daar tegen heeft geaccoreerd ; bet zy dan om de geheele dettructie van
het



JAARBOEKEN, January, g
bét Wild, het welk, hoe lastig cn fchadelyk col Veeltyds voor den Landman, egter ook eenige nut. tigbeid heeft, voor te komen; het zy om zommige Randen af te trekken van eene bezigheid of tydverdryf, waar van de oefFening voor derzelver dageJVks beroep nadeelig zoude mogen zyn; zo is bel niet te min zeker, dat de wilde "Beesten tot de rei tmllius zyn bly ven behooren, en dat niemand geagt kan worden, dezelve dadelyk te bezitten; zulks dat dan daar omtrend Ook geene Dieverye k3n worden verftaan gepleegt te worden door hun , die dezelven , fchoon ongequalificeerd, najaagen en Vangen; maar dat de daar omtrend gepleegde mefufès alleenlyk zyn over weedingen van 'sLands Wetten, tot maintien der goede order op ditrefpetl: gemaakt, en dus volgens die Wetten met de daar op gefielde kleine breuken gecorrigeerd kunnen Worden , zonder daarom tc vallen in de Clasfevar» Dievery of als zodanig ftraf baar te zyn: alle welke redenen ook te meer kragt moeten hebben ia deze Provincie, daar de toegenomen bevolking zeer veelen van die ftreeken, welken oudtyds tot 'sGraVen Wildernisfen en Waranden behoorden, tot bebouwde Landen heeft gemaakt; daar Uwe Edele Groot Mogende zeiven hun üominaal recht op eefl groot gedeelte van dezelven, aan Particulieren hebben afgeftaan; en daar het voorrecht om Haaien of Konynen te mogen vangen niet meer enkel het Appanage is van de Regenten , maar door het vraagen van een Acte van Adrr-isfie tot de Jagt, vry gemakkelyk kan worden geobtineerd.
Eü wat dan de tweede a'iegatie aangaat , dfe door de Heeren Lieutenant Houtvester'en Meefterknaapen van Holland en West -Frie-land in het flot van hunne Misfive aan Uw Edele Grooê Mogende wordt gemaakt, waar by Hun Edele Mogende zeggen:
„ De wettigheid hunner Judicatuure, ook Ga „ om-
: Am-
STF.tr DAIvi-
Berigt der Re* geering van
Altijl, op de klag* ten van Lieut. Houtv. en Mee* (têrkn.



Am-
STELt DAM.
Berigt der Hegeeringvan
Amft. op de klag' ten van Lieut. Houtv. en Mee fterkn.
96 NIEUWE NEDERLANDSCHE
„ omtrend Burgers en Ingezetenen van Am„ fterdam te kunnen aandringen uit den aart „ en natuur van de in die Materie gehouden „ Procedures, vermits namelyk, de Gyze-
lingen of Citatien, welken door hunne Deur„ waarders van wegens den Lieutenant Hout„ vester , aan de Huizen van de Gecalan„ geerdens worden gedaan, gevolgen zyn van „ de mondelinge Gyzelingen , welken door „ de Bedienden van de Jagt aan de zodani»> gen zyn gefchied, die op het onbehoorlyk
of ongequalificeerd Jagen op de daad zelfs, ,, en dus in flagranti deliclo zyn betrapt, en
welke Perfoonen by die Gyzeling aangehou„ den en in bewaarenderhand genomen zou„ den kunnen worden, tot zo lang zy zouden „ hebben voldaan aan de boete of pcenaliteit „ by de Placaaten en Ordonnantiën van de » Jag.t geftatueert: van welke perfoneele Gy-
zeling en aanhouding men den Gecalan„ geerden wel gewoon is te excufeeren, maar
waar door hy dan ook verpligt zoude zyn, „ en van zelfs, naar den aart' der zaake en „ de gerecipieerde pracfyk verftaan word,
aangenomen te hebben, om daartoe, na„ derband wordende geciteerd, ten dage die„ nende. voor de Vierfchaar van Houtvester „ en Meefterknaapen te compareeren."
Wat deze allegatle, zeggen wy, betreft, in welken Hun Edele Mogende ook by hunne fuccesBvelykaan ons gefchreeven Brieven zeer veel ge wigc (lebben gelteld, zo zullen wy niet repeteeren al iet geene tot refutatie van dezelve, by onze daar tegen aan de Houtvesterye afgezondene Misfives is gezegd, maar ons alleenlyk bepaalen tot de twee volgende remarques, welken wy ons durven vleyen, lat by Uwe Edele Groot Mogende tot deftrudtie
daat



JAARBOEKEN, January, 1792. 97
daar van allezints voldoende zullen worden ge vonden.
Het is namelyk, in de eerfte. plaats eene loute< re adfumtie van de Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen, dat de Gyzelingen, welken door de Bedienden van de Jagt, aan die geenen gedaan worden, welke zy in het Veld onbehoorlyk of tegen de Ordonnantie, Jagende bevin. den , als dadelyke aanhoudingen zouden moeten worden géconfidereerd; met dat gevolg, dat men den Gegyzelden van die aanhouding ontflaande, het zelve verftaan zoude moeten worden te doen, onder die conditie , dat hy naderhand voor het Jagtgericht geciteerd wordende , voor her zelve zoude moeten compareeren, en 't gewysde zoude moeten afwagten ; en dat zu k een Gegyzelden derhalven ook begreepen zoude moeten worden zulks aangenomen te hebben. Hun Edele Mogende hebben die ftelling by herhaaling gemaakt, en 'er hunne redeneeringen op gebouwd , maar niettegenftaande wy iterativelyk hebben geavanceerd, dat voor dezelve geen het minfte bewys in Hunner Edele Mogende Brieven gevonden wierd, zo heeft men tot betoog daar van niets anders weeten by te brengen, dan dat men eindelyk heeft gezegd:
„ Dat de bloote betekenis van het woord
,, Gy zelen, overeenkomftig deszelfs gewoon ,, gebruik, geen andere explicatie zoude lydcn,
dan die van eene dadelyke aanhoudinge, en „ en dat de dadelyke practyk en de uitoeffe. ,, ning van de Gyzelingen aan Perfoonen van ,, eenen zeer geringen ftaat, welken of on-
bekend., of uit anderen roofde verdagt ,, zyri, dat zy van de ! zogenaamde) gewoo-
ne discretie misbruik zouden maaken, die „ explicatie soude bevestigen."
G 3 En
Amstel»
dam.
Berigt der Regeeringvan
Amft-, op de klagten van Lieut. Houtv. en Mee* fterkn.



i
Am-
6TEI» PAM,
Berigt der Regeeringvan
Amft. op cle Uag-
tjU Vall
Liens. Huutv. en ALlficrkn.
>8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
En dus kornt het raifounement van Hunne EdeIe Mogende hier op ter reder. — Gy zelen beteekei.d «ïauhouden. Van ouds heeft mende aanfpraak aan eenen Deünquant tegen de Ordonnantiën van de. jagt, Cyzeling genoemd.
Ergo is het van ouds zodanig aangemerkt als of b\ aangehouden wierd , dus is het flegts als een inichikkelykheid aantcmerken geweest, en hetmoec neg daar voor gehouden worden, wanneer men hm niet dadelyk aanhoud, maar in tegendeel zynes weegs laat gaan. Doch die infcbikkelykheid brengt den Gegyzelden dan ook onder verplichting , om, wimnecr hy voor den Regter, voor welken hy uit hoofde van de Gyzeling te regt had moeten ftaan, naderhand.geroepen word, daar aan te moeten deferceren.
Dan gelyk aan den eenen kant het regt tot de Jagt en-de oorfprong van het Jagtgerigt, by ons in een diepe dmlternis begraven liggen, zo wel als de aart der Procedures.of Actiën, welke daar toe behporen, zo doet het ook aan den anderen kant weinig ter zaake, welke de oorfpronglyke "of ciyrr.ologijcke betekenis zy van de woerden, die omtrend dit Wildregt van ouds en van tyd rot tyd,, door het gebruik of misbruik zyn ingevoerd; het is ufus loquendi magister, het is" het dadelyk gecruik, welke de beteekenis der woorden moet bepaalen, wanneer men uit het verftand derzelver wil, redenkavclen. En de zaak in dit jigt befchouwd wordende , dan is het 'er zo verrè af dat het denkbeeld van dadelyke aanhouding , aan het. woord Gyz<kh , zo als het van ouds in dc Placaatcn cn Ordonnantiën van het Jagtgericht gebruikt is, en nug gebruikt wordt, zoude' zvn geattacheerd; dat het in tegendeel daar uit ten klaarden Kan worden betoogd, dat hetzelve woord in deze zaaken van den beginne niets anders heeft beteckend, en in geenefl anderen zin gebruikt is dan voor bekeuren tf calangccren; terwyl het
ver-



JAARBOEKEN, January, \792. 99
vervolgens .ook te mcermaalen voor blotelyk Citeer cn of Dagvaarden is geëmployeert, en alzo daar mede van tyd rot tyd is verwisfeld geworden. Immers vind men reeds in het Placaat van Keizer Karei, van den 26 December 1517 (Groot Piacaat-Boek I Deel folio 1314} Art. V.
Dat de Houtvester op zyne Wedde gchoa,, den zoude wezen te onderhouden ten minRen tweeRyders te Paarde, die de Duinen en Wildernisfen dagelyks zouden beryden, ,, om te bekeuren en gy zelen ofte vangen en ., te apprasliendecren, indien het nooci is, de geenen die zy bevinden zullen breukig in dezelve Wildernisfen, Duinen of Bosfchen tegen de Ordonnantie:" Alwaar bekeuren en gyzelcn niet alleen als Syuonyma of woorden van eene en dezelfde betekenis worden gebruikt, maar teffens ook wel uitdrukkelyk van apprelieuclecren en vangen , en dus van ddadelyke aanhouden, onderfcheiden worden.
Dan of de betekenis in dit Placaat al eens dubbelzinnig ware, in alle de volgende komen menigvuldige blyken voor, dat het woord gy zelen, niets heeft beteekend, nog heeft kunnen betekenen dan betiiuren, en dat niet het minde denkbeeld van aanhouding daar mede verknogr is. . Dus vind men in het Pipedat van 27 Alaart 1524 (Groot Placaat-Boek I Deel folio Ï323) het welk menigvuldige maaien is vernieuwd , artikel 45.
Dat een particulier gequalificeerd Per„ foon, of Weyman, bevindende de Duyn„ meyers of Dienaars, of iemand anders con„ trarie de Ordonnantie van de Wildernisfen, H in.de. Duynen delinqueerende, daar omtrend G 4 „of
AMstekdam.
Berigt der Rederingvan
A nft. op de klagten van Lieut, Hou tv. en Mee* i'ierku.



Au-
STELDAM.
Berigt der Re.
geering yan
Amft. op de klag* ten yan Bieut. JA utyi en MeeJterkn.
1
i < < 1
j
iot) NIEUWE NEDERLANDSCHE
op zyn Eed gelove zal hebben , mits het » zelve fait ten langften binnen drie dagen „ den Houtvester, of zynen Subftituit of een „ van de gezworen Dienaar van de Houtves„ tery aand.enende, die alsdan gehouden zal „ zyn mede ten langften binnen drie dagen
ckiar narden Dclinquant te gy zelen, met " lcno,m,Dftle van het fa»'c, plaats, dag en „ Rond, daar het zelve gefchied is."
Hier kan immers het woord gyzelen geene aanhouding tn flagranti deltcto beteekenen: en wat is gyzelen met de nominatie van het fait, plaats, dag, tyd, en Rond toch anders, dan een Cm! pele bekeuring of Calange.
En ziet men wyders het volgende 46 artikel ran de Placaaten in , ook daaruit zal wederom een klaarften van deze betekenis blyken:
„ Nog (Haat 'er) zullen alle de voorfchreve „ geëede Perfoonen gehouden zyn de Delin„ quanten over haar delicl of mefufe te Gy ,, zelen, en dus op ftaande voet de Defin„ quant of Delinquanten aanfpreeken met zul„ ke woorden , dat daar Gyzeling uit ver;, liaan mag worden.''
Maar welke zyn tog die woorden, daar gyzeling ut verftaan mag worden ? Immers niet anders, lan eene advertentie, dat de geene, welke de Gy:eling doet, kennis neemt van het delict, dat 'er [epleegd word, en den geenen , welke hy gyzeld, laar van waarfchouwt, en hem aanzegt, zyncn lag te onthouden ? En dat dit- niet eene gezogte, naar de waare en dadelyke Interpretatie is, toont et vervolg van het Artikel, alwaar deze excep. ie gemaakt word.
M Ten waare dat de Delinquant voortvlug.
» «8



JAARBOEKEN, January, 1792. 101
tig ware, zulks dat men hem niet in en kon„ de gaan, in welken gevalle ten langften 3, binnen zes dagen daar na , die weet van „ de Gyzelinge aan denzelven gedaan zal „ worden, ofte heur Perfoon niet kunnende
bekomen, tot heure woonfteede met de,, nominatie van het delict, plaats, dag, tyd
en ftond, ofte zal anders van geen waar-
de zyn."
En dit zelfde word gerepeteerd in het 5jfte 'Ar.
Heul van het Placaat van 17 Maart 159^, en desKelfs fuccsfive renovntien,(Grooi:Placaat-Boek, vol, 1 fol. 1336) alwaar de evengemelde dispofitie ook geftatueerd word, in gevalle het fait eerst zekeren tyd, na dat het gefclried ware, komen mogt tui kennisfc van den Houtvester, zyne Subjlituiten Sfc-,
Maar hoe kan toch, moeten wy vraagen, hier het denkbeeld van aanhouding in confideratie komen, daar Jer uitdrukkelyk gefproken word van zulke gevallen, dat de Delinquant zelfs niet aangefproken kan worden, of dat het fait eerst lang daar na ter kennisfe van den Houtvester, zyner Subftituiten of Dienaars komt.
Hoe kan men door Gyzden aanhouden verftaan. als die Gyzeling aan de wooüftede van den Delinquant eenige dagen of weeken, na het gebeurde gefchied ? Eu wat kan derhalven Gy zelen hier wederom anders,naar den aart der zaaken, beduiden, dan bekeuren of Calangeeren.
Wy zouden dit met meerder authorite'ten uit de vroegere en laatere Placaaten kunnen -bevestigen; doch wy meenen ,dat het gezegde genoeg is totons tegenwoordig oogmerk, terwyl het zelve woord vervolgens ook te meermaalen voor Citeer en of dag* vaarden, is gebruikt; als onder anderen in het Placaat van het kort regt in het Stuk van de Wildernisfen van den iaat ft en July 1545 (groot PlacaatBoek I Deel, folio 1419) en elders terwyl Gyzel
Amstel*dam.
Berigt der Re-
geering van
Amft. op de klagten van Lieut, llcuty. en Meefterku.



T02 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-'
steb-
dam»
Berigt der. Re-
geering van
Slmfc. op dc klagten van Lieut. Houtv. en Meejlcrkn.
\ ]
i i
of'Citatie-Cedullen, Gy zei-Billet c» Citatie. Gy. zelen en dagvaarden, woorden zyn, die alónime met eikanderen worden geconjungeerd en verwM'eld; alles ten duidelykften blyken, dat liet denkbeeld van dadelyke aantasting of aanhouding, geenzints aan de woorden Cj:.>kn cn Gyzeling, vastgehegt zyn, en waar door dan ook liet gantfche raifonnement, het welke daar op gebouwd is, teneeriemaale vervalt, terwyl de dadelyke PraÉhk en uitoeffening van de Gyzeling, aan Perfoonen van eenen genngen fmt, weke of onbekend of uit andere hoofde verdagt zyrj, dat zy van de (zogenaamde) gewoone discretie misbruik zouden tragtente maaken, door dezelven met 'er daad aan te houden en ze te apprehendeeren, wel bewyst, dat 'er gevallen kunnen voorkomen, in welken de Bedienden van den Heer Lieutenant Houtvester kunnen oordeelen bevoegd te zyn , den Delinquant in bewaaring tenee« men en te houden, dog geenzints in (Iaat is tebetoogen, dat de Wetgeevers in de refpetfive Placaaten xmGyzclan fpreekende, met dat woord altoos eene dadelyke aanhouding zouden hebben willen bedoelen , het welk juist het geene is, waar het ten deezen op aan komt.
, Dan het. waare eens zo, Edele Groot Mogende Heeren! dat de notio van het woord Gy zelen, eene dadelyken aanhouding in zig bevatte, en dat dus in gevolge de eigentlyke aart der Gyzelingen, in het Ruk van de Jagt, iemand, welken op de daad. zelfs, ;n in flagrante deliSto betrapt word, dadelyk aan. getast, en in bewarenderhand zoude kunnen worden genomen tot zo lange.hy aan de boete of pcenaliteit roude hebben voldaan; dau noch, Edele Groot Mogende Heeren! kunnen de Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen de WTettigheid hunner [udicaiuure, ook omtrent Burgers en Ingezeetenen /an Amfterdam, geenzints uit den aart en natuur taxi dc procedures afleiden, welke in die materie [ebouden worden.
Era



JAARBOEKEN, January, 1792. 103
En dit is de tweede peremtoire remarque, welke wy op de gemelde allegatie van Hunne Edele Mogende meenen te moeten maaken, en waar door wy vertrouwen, dat dezelvefunditus word gedeilrueerd, immers dan word 'er juist geverfeerd iu de termen van het te meermaalen gereclameerde Privilegiën van Hertog Albrecht van Beyeren.
Volgens het zelve mag men geenen Poorter van Amfterdam bezetten, bekommeren nog aanfpreeken, nergens in den Lande benoorden de Maaze , van eenige breuk.cn, dan binnen der-Stede van Amft elredamme.
Volgens het zelve, indien eenige Poorter van Aniftetredainme ergens anders breukte binnen eenige vrye Sleden, zo zoude men dien Poorter in dier Stede van die breuke mogen bezetten en bekomvieren.
En is dan de aart der Procedures in materie van de jagt, zodanig, dat het in het algemeen zoude vryilaan, de Delinquenten, wanneer men ze in flagr anti delicto bevond, aan temogen houden; moeten de Gyzelingen als dadelyke aanhoudingen aange« merkt worden, welke men enkeliyk uit discretie nie: rigourcuslyk vervolgd, maar in zo verre, onr. fuut« dat men de Gegyzelde zyns weegs laat gaan onder de. ftiizwygende Conditie. dat hy zig nader band voor den Regtbank van do Houtvesterye za fifteeren 9 dan mogen 'er zekerlyk geene Gyzelin gen aan de Poorters van Amfterdam van wegen den Heer Lieutenant Houtvester worden uitge oeftend.
, Buiten het geval dat dezelve vegtenderband c met dieflyke goederen dryvende of draagendewoi den gevonden, ("welke exceptie wy hier voor het ben doen zien dat in cas fubjecf geen plaats ka hebben,) mogen zy niet bezet nog bekommei worden, al fchoon zy breukig bevonden mogten wo den, .en alzo in flagranti deljclo mogten word< geattrappeerd.
Am- .
steldam.
Berigt der Re-
geering van
Amft. op de klagten van Lïcu',
iiou tv*
en Meefterk.it,
l
5
f
n
d
:n :n



Am*
STEL» DAM.
Berigt der liegeeringvan' Amft. oj •de klag ten van Lieut* Houtv. •en Meef'erkn.
;
s 1
I 1
,j c ! 3 t ( a
P d
io4 -NIEUWE NEDERLANDSCHE
Ten hunnen opzigte kan dan geen aanhouding plaats hebben in de Wildernisfen, even weim> als in het overige van het platte Land; en voor zo verre die competentie van het Jagtgerigt dan uit de aanhouding zoude worden afgeleid, kan dezelve nimmer ten hunnen opzigte werken, dewyl zy nog door arrest, nog door aanhouding, van de Regtbank van Scheepenen hunner Stad kunnen 'worden geavoceerd; zo dat, by al dien het fys•tema van den Heer Lieutenant Houtvester en Heeren Meefterknaapen, al eens doorging, dat de Gyzelingen in materie van de Jagt, als- aanhoudingen en zulks als een foort van arresten ge» confidereert moeften worden, waar mede de Procedures begreepen moesten worden te beginnen, en uit kragte van welke de Gegyfeldens dan vervolgens voor de Regtbank der Houtvesterye, uit welker gezag zy gegyfeld waren, zouden moeten compareeren , het zelve dan wel zouden kunnen worden geappliceerd, omtrent Ingezetenen van andere Steden, welke geen zodanige Privilegie hebben , dog nimmer omtrend Amfterdammers zoude kunnen werkzaam zyn. En het is dan ook daaram dat wy niets behoeven te zeggen omtrend de ■efolutie van U Edele Groot Mogende in de zaajen van Ü. J. Blois van Treslong en P. van llojenduyn, op den 22 Augustus 1788 genomen. Jeeze Perfoonen waren geen Poorters of Ingezeenen onzer Stad, en ten hunnen opzigte kon dus iet dóór ons gereclameerde Handvest van llertog iLBUECHT niet werkzaam zyn, maar zo zy meenen eenig regt te hebben, om zig, het zy exceptivc, et zy ten principaalen, tegens de Actiën en Camgien van den Heer Lieutenant Houtvester te efeftdeeren, dan moest zulks door hun voor het 'ollegie van Heeren Meefterknaapen worden gellegüeerd, welken ten dien opzigte voor de cometenrc Regters ter eerfter inftantie moeften wor:n gehouden.
Ziet



]AAREOEKEN, January, 1702. 105
Ziet daar, Edele "Groot Mogende Heeren! het geen wy gemeend hebben ter voldoening aan U Edele Groot Mogende gevenereerde requifitie aan dezelven tot berigt op de voorfchreve Misfive van den Heer Lieutenant* Houtvester en Meellerknaapen van den 11 Mey 1789 , eerbiediglyk te moeten voordraagen.
Het is niet zonder eenige tegenzin , dat wy U Edele Groot Mogende aandagt met zulk eenen breedvoerrge discusfie over dit onderwerp hebben moeten occupeeren. Doch hoe zeer wy onzes ondanks in dit verfchi! met het Collegie van de Edele Mogende Heeren Lieutenant Houtvester en Meefterknaapen van Holland en West-Friesland zyn ingewikkeld, zo heeft egter het belang van onze Stad en Ingezetenen, en onze verplichting, om de voorrechten derzelver, ook omtrend het tedere poinct van Jurisdictie te handhaven,ons genoodzaakt al dat geene te avanceeren, hetwelk wy tot hier toe hebben bygebragt.
En daar wy geenzints kunnen afwyken van het, begrip, in het welke onze voorgangers in de Regeering , zedert meer dan twee honderd Jaareu, hebben geftaan: dat de Burgeren en Ingezeetenen onzer Stad over delicten en mefufen in het Ruk van de Jagt regulariter, niet van hunne Domiciliairen regter kunnen worden geavoceerd, en dus ook geenzints voor de refpective Jagtgerigten, ter eerfter inftantie te regt moeten ftaan , maar dat zy ook in dit opzigt door Scheepenen onzer Stadbcregt moeten worden, by aldien men mogt fuftineeren , dat zy tegen de Placaaten van de Jagt mitsdreeven hadden; zo oordeelen wy ook temeer, ten opzigte van den Heer Lieutenant-Houtvester en Meefterknaapen van Holland en West- Friesland , ons te mogen en moeten houden - aan den generaalen regel , by onze Voorvaderen in onze Stad fure fuo ingevoerd en fteetis in practyeqgebJeeven ; dat 'er geene Citatien, infiuuatien, of
an-
Am>
S'1 ELDAM.
Berigt der Re» geering van
Amft. op de klagten van Lieut. Hou tv. en Meefterkn.



Au-
STEL* DAM.
Berigt der RegeeringVan
Amft. op de klagten Van Lieut. Hou tv. en Meefterk/i,
I j
(
J i
lótf NIEUWE NEDERLANDSCHS andere Exploicten in onze Stad rooien «efchiedefi
OftVier bS°K T^f V3n deYulf HoofSOffiuer, als het Hoofd van het Gerecht, en me* voorkennis van Heeren Scheepenen; ten ende wy alzo zullen kunnen en mogen toezien, dat onze Ingezeetenen met tegen hunne Privilegiën voor een Rechtbank worden geëvoceerd , aan welke geene Judicatuure over hun competeerd , en by weike zy dus ook regulair, niet behoeven genoodzaakt te worden om zig in Procedures over die incompetentie in te laaten.
Mogten 'er ondertusfehen immer gevallen exteeren, dat iemand onzer Ingezeetenen ?Ë aan de Judicatuure van de Heeren Lieutenant Houtvester « en Meefterknaapen zodanig zoude mogen hebben gefubjefteerd, dat een gewysde aldaar tegen hem gevallen , niet tegenftaande het Privilegie executabel zoude moeten worden geoordeeld, Hunne Edele Mogende kunnen zig verzekerd houden, dat n zulke zaaken aan hunne Deurwaarders of Exd oifteurs, confent tot het doen van eenige Ex* >loicten verzoekende, en de zaak daar toe gedïsjoneerd zynde, het zelve nimmer zal worden geweigerd. &
Hier mede, Edele Groot Mogende Heeren! jod Almagtig biddende, Uw Edele Groot Mo;ende te willen zegenen met voorfpoedige Reszeeing, blyven wy, ö &
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN l
(Onder Jlond~)
Uwer Edele Groot Mogende Dienstbereide,
Schout, Burgemeefteren en Schee-



JAARBOEKEN, january , 1751. 10?
Scheepenen der Stad Am- Amfterdam. stf.&-
(Lager fiond)
Ter Ordonnantie van dezelve.
(JPas geteekend')
C. B A C K E R, Hz.
Gefchreeven re Amsterdam den 15 November 1791»
Hier op volgde dit befluit by voorraad:
EXTRACT uit de RESOLUTIEN 'van de Heeren STAATEN van HOLLAND en WEST-FRIESLAND, Ün Hun
E-.'ele Groot Mogende Vergilderinge genotnen op
Donderdag den 17 November 1791.
f"\ntvangen een Misfive van den Schout, Bur^ gemeefteren en Scheepenen der Stad Amfterdam, gefchreeven aldaar den 15 dezer, houdende tot voldoening :an de requifitie , vervat in Hun Edele Groot Mogende Re'olutie van den 14 Mey 1789 en 30 September 1791, derzelver bericht op de Misfives van den 11 Mey 1789, en 11 Augustus 1791 , over een ontftaan different omtrent het doen van Exploicten van Citatien, Gyzelingen en andere diergelyke Aflens, binnen die Stad, in, en wegens de zaaken, de Hout veste-



xo8 NIEUWE NEDERLANDSCIIË
Am-
stel" dam.
Refolut. daarop.
tery en Jagt van Holland en West - Friesland coti* cerneerende; breeder in het volgende berigc vervat*
Fiat Inferiio.
Waarop gedelibereerd zynde is goedgevonden en verdaan, dat het voorfchreven Bericht met de bovengemelde Misfives zullen worden geëxamineerd door de Heeren Gedeputeerden der Stad Haarlem, en verder Hun Edele Groot Mogende Gecommitteerden tot de zaaken van de Jultitid en de Vergadering daar op gediend van derzelver Confideratien eü Advis.
Accordeert met voorfz. Refolutien.
Naar gewoonte zyn wederom by Myne Heeren van den Geregte, voor de jaarlykfche Verandering van de Regiering, verfcheidene Keuren op den 25 dezer maand beraamd , en op den 07 daar aan volgende afgekondigd, als: I. Omtrend het HoutzaagMolenaars Gild, deze Keur :
TV/fyne Heeren van den Gerechte, disponeerende iy± op het Kequest van Overlieden van het Houtzaag - Molenaars Gild , binnen deze Stad, hebben goedgevonden, in zo verre te altereeren de' Keur van 4 Augustus 1784, dat de daar byorrifchrevene Certificatien zullen moeten worden vertoond, het zy op het Comptoir van Overlieden t of, geen zitdag zynde, aan een der Overlieden, alvorens het Schip binnen de Boom dezer Stad zal mogen vaaren, op welke Certificaaten een der Overlieden, volgens gewoonte, zal zetten: Fiat Ontlading, terwyl, wanneer het Schip, zonder dat hier aan is voldaan geworden, binnen de Boom Kal gevaaren zyn, het daar in gelaadene Hout
bc



JAARBOEKEN, 'january, 179a. ióo
befchouwd zal worden, als of het ten platte Lande gezaagd ware. Blyvendc voor het overige de ze've Keur in zyn geheel.
En is wyders nog by welgemelde Myne Heeren van den Gerechte, op verzoek van Overlieden van dit Geld, verftaan , dat het falans voor den Gild^nknegt voortaan zal worden bepaald op ƒ 100 'siaars, en ƒ 6 voor een nieuwe jaar; voorts dat tot Gildeknegt in 't vervolg , wanneer ;er seen gefchikt voorwerp in het Gild zelve te vinden zal zyn, zal mogen worden aangebeld iemand, welke geen Gildebroeder is, die als dan ook zal wezen gequalificeerd om bekeuringen te doen.
Terwyl laatstelyk nog is goedgevonden , tot wesneeming van alle bedenkelykbeid voor het vervol! by deze te ftatueeren, dat de duit, welke 'in cas van Verkoop van een Molen, of gedee'lte van dien , aan Overlieden moet worden betaald, *an ieder Gulden, ingevolge het 8fte Articul van de Keure van den jaare 1695, altyd zal komen tot laste van den Koper.
Aldus gearrefteert den 25 Jatiuary 1792, prasfentibus den Wel Edele Geftrengen Heer Mr. Willem Comelis Backcr , Hoofd - Officier % alle de Heeren Burgemeefteren, en alle de Heeren Schepenen.
En Gepubliceert den 27 January 1792 , pra> fentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr Willem Co melis Hacker, Hoofd - Officier; den' Heer Mr. Jan Elias Huydecopcr van Maarfcveen, Heer van Maarsfeveen, Neer. M" '&c. Burgemeefter, en de Heeren Mr. Pieter de Smeth en Mr. Nicolaas Warhi Jn° touisz., praïfideerende Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris,
H. van SLINGELANDT. H II. Om-
Am-
3TELDAM.
Kcure
nopens
't Hout*
zaag-
Molen,
Gild.



Amsterdam.
Keure op 't Binnen- cn BuitenlandsVactrd.Gild.
na NIEUWE NEDERLANDSCHE
ÏL Omtrend het Groot Binnen- en Buitenlandsvaarders Gild aldus:
TVjyne Heeren yan den Gerechte, hebben goedgevonden, by interpretatie van de Keur van 30 January 1783, te ftatueeren, dat in het vervolg alle de Gildebroeders, van het groot Binnen en Buitenlands Vaarders Gild, het zy dezelve ia functie zullen zyn of niet, welke, na bekomene aanzegging niet te begraaven zullen zyn geweest met het Lyk van een Overledenen Gildebroeder, het zy Stnakfchipper of Ligterman, of derzelver Huisvrouwen, zullen betalen 6 Stuivers voor elke keer; welke Boete met de jaarzangen zal moeten worden ingevorderd en betaald. En hebben Myne Heeren van den Gerechte wyders nog goedgevonden , by alteratie en ampliatie van Articul 6, van de Keur van 27 January 1785, te ftatueeren, dat de Kaag-en andere Schippers, telkens, wanneer zy, na hunne aankomst, hunne Schepen zullen hebben ontladen , daar van aan Overheden kennisfe zullen moeten geeven,, op eene Boete van drie Guldens, terwyl zy, op eene gelyke Boete, zullen moeten kennis geeven, wanneer zy weder eene Vragt zullen hebben aangenomen.
Blyvende voor het overige de voorfcbreeve Keuren in hun geheel.
Aldus Gearrefteert den 25 January 1702 , praefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd-Officier; alle de Heeren Burgemeefteren , en alle de Heeren Scheepenen.
En Gepubliceert den 27 January 1792, prEefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd-Officier; den Heer Mr. Jan Elias Iluydecop er yan Maarsfev een. Heer van Maarsfeyeen , Neer*
djk



JAARBOEKEN, January, 170Ö. tit
dyk &a Burgemeefler, en de Heeren Mr.
Pieler de S;:icth en Mr. ISicolaas IVann Anloaisz.y prEelideerende Schepenen.
In kennisfe van my Secretaris 4
H. van SLINGELANDT»
Hl. Raakeride het Sleepers Gild.
"V4 yne Heeren van den Gerechte der Stad Am* JVJ fterdam, in deliberatie genomen hebbende del iterative klagten, door Overlieden van het Sleepers Gilde binnen deeze Stad, over het veelvuldig gebruik van Wagens en Karren met twee4 drie en vier Wielen, aan Hun Edele Achtbaare by Re* queste gedaan , waar by zy te kennen geeven, dat het zelve hun Gilde, waar uit thans een groQÊ aantal Oude, Arme, Zieke en Behoeftige Gilde-broeders en Zusters hun onderhoud genieten moeten, tot zodanig een zorgelyk tydltip gekomen iss dat, indien daar omtrent geen voorziening worde gedaan , het zelve Gild, binnen weinig Jaaren, .tot zyn totaale ruïne zoude zyn gebragt; en éonil. dereerende, dat het verval van het zelve Gild voornamentlyk veroorzaakt wordt door het gebruiken van Handwagens of Karren met twee, drie en vier Wielen, (direct ftrydig met de Keur van 7 April 1663,) die door een of meer menu hen voortgefchooven of voortgetrokken worden, w;iar op evenVeel en fomtyds meer goederen vervoert worden , dan voorheen met Paard en Slede getrokken wierden; hebben goedgevonden en verRaan, dezelve Handwagens en Karren, met twee, drie en vief Wielen , het zy dezelve gefchooven of getrokken worden, als nu by provifie te permitteeren, mitfl de Eigenaars of Gebruikers dier I landwagens en Karren zich voortaan aangeeven en bekend maaken 9 H a tejBL
Am»
steé<« dam«



Amstel-
dam.
Kcure rakende 't SleepersGild.
1 <
I
112 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ten Comptoire van Overlieden van het Sleepers Gilde, ten welker overftaan alle dezelve Handwagens en Karren zullen moeten worden genommerd, wordende de Kooplieden, Winkeliers, Trafiquanten , Ambachtslieden , en we' inzonderheid de Kruyers, die de voorfcheeve Handwagens zullen willen gebruiken, by deeze gelast en geordonneerd, om voor den eerften May dezes Jaars zich aan te geeven en bekend te maaken aan Overheden van hen Sleepers Gild, welke ten dien einde, geduurende de maanden Maart en April deezes Jaars, tweemaal ter week, en wel Dingsdags en Donderdags, ten hunnen Comptoire, zullen vaeeeren, om alle "de Handwagens en Karren, die hun alsdan zullen worden aan - en opgegeeven, ieder van een nummer te voorzien, en zal voortaan voor het gebruik van ieder Handwagen of Kar, ten behoeven van het zelve Gilde, Jaarlyks moeten worden betaald vyf guldens.
Doch zullen van deze Handwagens en Karren worden uitgezondertde Wagens en Karren der Kooplieden en Handelaars in Turf, welke Handwagens of Karren met twee Wielen gebruiken, om hun Turf onder de Gemeente uit te venten, en welke Wagens of Karren van een onderfchcide Nummer zullen worden voorzien, en zullen de Eigenaars en Verhuurders derzelve kunnen voldaan iaarlyks voor bet gebruik van ieder Turfwagen of Turfkar, ten behoeve van het voormelde Gilde ie betaalen een Gulden tien Stuivers. En zullen alle de Eigenaars der Handwagens of Karren, die ja den eerften May deezes jaars niet aan Overlieden lyn opgegeeven, en ongenummert gebruikt worlen, vervallen in een boete van /' 12, ten behoeve van het Gild; wordende zo wel de Overlieden ran het Sleepers Gild, als de Dienaars der Juftitie, >y deeze gelast, dezelve ongenummerde Wagens :n Karren, na den eerften May, direct aan te louderi, tot dat de voorzeide boete zal zyn betaald.
Al-



JAARBOEKEN, January, 1702. 113
Aldus gearrefteert den 25 January 179a , prsfentibus den Wel Edele Geftrengen Heer Mr. JVil km Cjmelis Backer, Hoofd-Officier; alle de Heeren'Burgemeefteren, en alle deHee ren Schepenen.
En Gepubliceert den 27 January 1792, pra* fentibus den Wel Edelen Geftrengen HeerMrIVliem CorneUsBacker, Hoofd-Officier; den Heer Mr. Jan Ellas Iluydecoper van Maarsfc veen, Heer van Maarsfeveen, Neerdyk cs'c, Burgemeefter, en de Heeren Mr. Pieter dt Simth en Mr. Nicolaas Warin Antonisz.. prsfldeerende Schepenen.
In kennisfe van my Secretaris, H. van SLINGELANDT.
IV. Omtrend de Meeters en Dragers van Kalk en Cement, aldus:
IV/Tyne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam , in ervaring gekomen zynde, da) omtrent de obfervantie van de Inftructle, voorde Meeters en Draagers van de Kalk en Cement, ie dato 9 November 1663 •> verregaande ongeregeldheden plaats vinden ; hebben goedgevonden, bj alteratie van dezelve Inftructie, te ordonneeren en te ftatueeren, gelyk Hun Edele Achtbaare ordonneeren en ftatueeren by deeze:
Art. 1. Dat, met betrekking tot de gewoonte, volgens welke de Manfchap op Koppertjes - Maandag , in verfchillende Ploegen, wordt verdeeld, zodanige verdeeling, van nu voortaan, niet meei by Loting zal gefchieden, maar overgelaatenmoe ten worden aan den Opzigter, die daarom treni zodanige fchikkingen zal kunnen maken, als hv 't convenabelfte zal oordeelen.
H 3 2. Dat
Am-
stel' dam.



j 14 NIEUWE NEDERLANDSCHE
PTF.LVAH.
Keure f nerende 4e }\alkjneetersen Dra-
gerf.
2. Dat de Meeters en Draagers, die ledig zya ;n geen werk hebben, zullen gehouden zyn van Paaslchen tot Amfterdamfche Kermis, 'smorgens van agt tot negen uuren, van elf tot twaal uuren, en des namiddags van drie tot vier uuren, en van Amfterdamfche Kermis tot Paasfchen 'smorgens van negen tot tien uuren, van elf tot twaalf uuren, en des namiddags van drie tot vier uuren, zich aac het Comptoir te laaten vinden, en zulks op verbeurte van een gulden, in plaatfe van drie ftuivers, by Art. io. van de Keuro van den o November 1663, op 't niet waarnemen van hunne dobbeling., op voorfcbreeve gezette uuren bepaald, ten ware zy by zig zelve belet hadden , t welk zy aan den Opziender zullen moeten bekend maaken, die volkomen magt zal hebben, om te oordeelen, of haar belqt excufabel is, of niet,
3. Dat de gezegde Meeters en Draagers, binnen den tyd van een uur, na dat zy hun werk bebben afgedaan , zullen gehouden zyn, aan het Comptoir van den Opziender te verfchynen, en door denzei ven in zyn Boek, dat hy daar van is houdende , laaten aantekenen de pertinente maat van hun gcdaane werk, met nominatie van Per foonen en Plaats; te wceten, van wien, voor wien en waar zy gewerkt hebben, en zulks op eene boete van 20 ftuivers.
4. Dat voortaan de Kalkdraagers of Meeters, welke ziek, ofte anderzints in de onmogelykheid eyn te arbeiden, gehouden zullen weezen 't zelve den Opziender te doen weeten, gelyk ook niemand van hun van huis zal moge» reizen, of in andere werken gaan. zonder beliegen van den Opziender, die vermogen zal confent te geeven, of Jijet te geeven, naar gelegenheid van zaaken en van H werk, en zulks .op pqene van binnen zes weekeo,



JAARBOEKEN, Januaryt 115
ofte zodanige ,tyd, als de Opziender zal goedvinden , niet te mogen werken.
5. Dat niemand uit zyn werk zal mogen loopen, zo hy bevindt, dat hem een kwaad of klein werk is te beurt gevallen, op pcene, dat hy zyn werk zal verbeuren en een ander in zyn plaats gefield worden , en daarenboven binnen zes weeken of meerder tyd, naar goedvinden van den Opzigter, niet zal mogen werken; zullende het geld, 't welk door den Plaatsvervanger van zodanig een, binnen den tyd van zyn fuspenfle, verdient wordt, voor de eene helft worden toegeftaan aan hem, die 't waarneemt , en voor de wederhelft aan den Armen.
6. Dat voorts, boven en behalven de refpective pcenaliteiten en boetens, tegens de nonobfervantie van de 33, 34 en 35 Articulen van de gedachte Inftruótie bepaald, de Contraventeurs tegens dezelve Articulen zullen vervallen in een boete van /12.
7. En eindelyk dat niemand van de Meeters, Draagers of Noodhulpers, zich mogen vervorderen of onderwinden den Opziender en Keurmeester t£ injurieeren, of in eenigerlei manieren met woorden of werken, waar en hoedanig het zoude mogen zyn, kwalyk te bejegenen, fchelden of lasteren, op pee. ne van in zes weeken niet temogen arbeiden, oi anders arbitrairlyk by Myne Heeren van den Ge rechte te worden gecorrigeerd, naar exigentie var zaaken, boven 't welk de Overtreeder nog vervallen zal weezen in eene boete van ƒ 20, die hy ooi prompt zal moeten betaalen, voor en al eer hy tol eenig werk zal worden toegelaaten; te appliceerec deeze boete, de eene helft ten profyte van de Ar men en de andere ten profyte van den Opziende! en Keurmeester; Blyvende voor 't overige de ge dachte Inftructie in zyn geheel.
H 4 Al
Am-
5TELDAM.
Keure roerende' ie Kalk' neeters f« Dragers.



Amsteldam»
u6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Aldus Gearrefteert den 25 January 1792, prsfentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd • Officier; alle de Heeren Burgemeefteren, en alle de Heeren Schepenen.
En Gepubliceerd den 27 January 1792 , prsefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd - Officier" den Heer Mr. Jan Elias tluydecoper van Maarsjeveen, Heer van Maarsfeveen, Neerdyk &C. Burgemeefter, en de Heeren Mr. Pieter de Smcth en Mr. Nicolaas Warin An~ tonisz., prajfldeerende Schepenen.
In kennisfe van my Secretaris,
H. van SLINGELANDT.
V. Omtrend het aangeeven van de op reize overledene of verongelukte Zeevaarende perfoonen, in dezer voegen:
Tyfyne Heeren van den Gerechte der Stad Am- fterdam, in ervaring gekomen zynde, dat, niettegenftaande het geftatueerde by vorige Keuren, en wel laatftelyk by die van den 31 (anuary 1774, concerneerende het opgeeven van de gedurende de Reize overledene of verongelukte Zeevarende Perfoonen, en het ter Rekenkamer brengen van derzelver verdiende Gagien en Nalatenfchappen veele Schippers of Boekhouders niet alleen verzuimen dezelve opgave te doen, maar ook de voorfz. Nalatenfchappen ter Rekenkamer te bezorgen , ofte wel aanmerkelyke Posten van verfchot en onkosten op de Rekeningen der Overledenen te (tellen, zonder dezelve te juftifieeeren, tot groot nadeel van derzelver wettige Erfgenaama en CrediteurenZo



JAARBOEKEN, January, 1702. 117
Zo is 't, dat Myne Heeren van den Gerechte , alle voorige Keuren, op dit fubjetr. geëmaneerd , vernieuwende, ofte wel altereerende en nader amplieerende , geordonneert en geftatueert hebben, gelyk Hun Edele Achtbaare ordonneeren en ftatueeren by deezen.
Dat voortaan alle Schippers gehouden zullen zyn , wanneer eenige van hun Scheepsvolk, geduurende de Reize, op Zee, of aan Land, zyn verongelukt of geftorven, zulks aan den Opzigter van het groot Haven- en Stroom-Meefterfchap pertinentelyk te komen opgeeven, met byvoeging van de naamen en woonplaatzen der Boekhouders , uiterlyk binnen den tyd van drie weeken, na het arrivement van hunne Schepen voor deeze Stad , ofte na den tyd, dat het Volk elders is afgedankt, of de Reize geftaakt is, en zulks, in cas van verafgelegene Plaatzen of verongelukken van het Schip, binnen een behoorlyken tyd, naar mate van den afftand, ter decifie van Commisfarisfen van de Zeezaaken.
Ten welke einde, dagelyks, des voormiddags van 10 tot 12 uuren, een Boek tot de voorfchreopgave gefchikt , zal liggen, ten huize van den voorn. Opzigter, in den Schreyershoek Tooren; alles op de verbeurte van ƒ 10:- ten behoeve van der Zeevarende Armen Casfe, te betaalen by ieder Schipper, voor ieder overledenen, of verongelukten , welke hy verzuimt heeft op de voorfz. wvze, binnen den bepaalden tyd, aan te geeven.
En zal de Opzigter van het groot Haven- en Stroommeefterfchap, op den eerften Dingsdag van ieder Maand, aan den Secretaris van Zeezaaken exhibeeren het Boek van de voorige Maand, benevens een naauwkeurige Lyst van alle de Schepen, in dezelve Maand aan deeze Stad gearriveert.
En zullen alle Boekhouders, uiterlyk binnen den tyd van drie Maanden, na den tyd der voorfz.
H 5 op-
Am-
st eldam.
KcurnO' ■pens op reize Overlc denen.



Amsterdam.
Keur nopens op reize Overletienen.
118 NIEUWE NEDERLANDSCHE
opgave, het zy dezelve is gedaan, of verzuimt, de nog verfchuldigde Gagiën, zo wel als de Penningen van de geduurende de Reize verkogte Plunje, moeten bezorgen ter Kamer van Zeezaaken, des Dingsdags, tusfchen p en 10 uuren, alsmede de nog m weezen zynde Plunje en verdere nagelatene Goederen. ter hand Rellen aan den Concberge deezer Stad; op poene, dat die geenen, welke,buiten wettige oorzaak, hier in nalaatig blyyen, zullen verbeuren een vierde van het montant der Gagie, en de een tweede van het provenu der Plunje, ten behoeve van der Zeevarenden Armen Casfe, ter decifie van Commisfarisfen van de Zeezaaken.
Eindelyk wordt aan alle Schippers geinterdiceert en verboden, aan eenige van hun Volk, geduurende de Reize, eenig Geld, hoe genaamd, te geeven zonder van dezelve te neemen een behoorivke Quitantie, met hun Naam of Merk en tweeGetuigen ondertekend; op pcene, dat alle de Posten van verfchot, welke niet op e^n behoorlyke wyze worden gejuRificeert, van de Rekening zullen worden geroyeert; blyvende voor het overige de vorige Keuren, voor zo verre dezelve niet door deze zyn veranderd, in derzelver volle kragt en vigeur.
En ten einde niemand hier van eenige ignorantie zoude kunnen voorwenden, zal aan alle Schippers, te gelyk met hunne Zeebrieven, ter Secretarye, een Exemplaar deezes worden ter hand gefteld, ten einde zich daar na precifelyk te gedraagen.
Aldus Gearrefteert den 25 January 1792 , praefentibus den Wel Edelen Geftrengen HeerMr. H'iHem Cornelis Backer, Hoofd - Officier; alle de Heeren Burgemeefteren, en alle deHeeren Schepenen.
En Gepubliceert den 27 January 1702, prsefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd - Officier; den
Heer



JAARBOEKEN, January, 1792. 119
Heer Mr. Jan Elias Huydecoper van Maarsfevecn, Heer van Maarsfeveen, Neerdyk oSc. Burgemeefter, en de Heeren Mr. Piet er de Smeth en Mr'. NicolaasWarin jjntenisz., prasfideerende Schepenen.
Jn kennisfe van my Secretaris, H. van SLINGELANDT.
VI. Nopens de Kattenburger Jagthavei op de navolgende wyze:
Myne Heeren van den Gerechte der StadAmfter "dam, overwogen hebbende het Request, ge prefenteert door de Overlieden van de Kattenbut ger Jagthaven, hebben goedgevonden, by reno vatie eh alteratie van de Keur van 28 January 1706 op nieuw te arrefteeren, gelyk zy arrefteeren b deezen, de navolgende Poincten en Artikelen, me expresfe last en bevel, dat een iegelyk, wien zulk zoude mogen aangaan, zich daar na precifelyk zi hebben te gedraagen, op de boetens en poenen hU onder breeder geëxpresfeert.
Art. 1. Dat, gelyk van ouds, jaarlyksdoorlïei ren Burgemeefteren drie Opz'enders of Overliede zullen worden gekoren uit een dubbel getal, bt noemd uit en door de zulken, die eigen Jachten e plaatzen in deze Haven hehben.
a. Dat de Overlieden zullen agt geeven, d: geen plaats in deze Jagthaven wordt verkogt, ofg transporteert, dan aan zodanig Perfoon, die bi voegd zoude zyn, by tyd en wyle, tot Overm; te worden verkooren.
3. Dat, wanneer een plaats van des eenen c
O
Amsteldam»
l
» f
t s l
r
n n
it
n
P
!s



Am
STEL
dam.
Keur e op de Kattenburger
Jagihaven.
i i i
i
< 1 i
I
?
T
i
c
t
t< n k
120 NIEUWE NEDERLANDSCHE
des anderen Naam wordt getransporteerd, en by de Overheden overgeteekend, wederzyds zal worden betaald twee gulden, en dus te zamen vier gulden ten behoeve van de Kas van deze Haven.
4 De Eigenaar van een plaats zal jaarlyks, ten betoeve van gemelde Kas, betaalen vyf guldens het zy hy een Jagt, Sloep ofte Schuit daar in mogte leggen ofte met. En by aldien hy het gebruik van die plaats aan een ander toeftand , zal zodanig Gebruiker daar en boven betaalen jaarlyks agtguldens.
5- Zoo iemand zyn Jacht, Sloep of Schuit komt je verkoopen, en een ander ftilzwygensin zyn plaats aat blyven leggen, om daardoor den Kooper van t leggeld te bevrydcn, zullen de Overlieden al de cha.ïe van het leggeld, die de Haven daar aan :omt te lyden, aan den Eigenaar van de plaatsmo;en verhaalen.
6. Niemand zal vermogen met eenig Vaartuig n eens anders plaats te gaan leggen, voor en ai:er hy aan de Overlieden zal hebben getoond, dat le Eigenaar zulks bewilligt heeft, en zal dan, zo mg de Eigenaar het toelaat, mogen blyven leggen , nies betaalende het geen daar toe Raat.
7« Zo een vreemd Jacht, Sloep of Schuit in de laven mogt komen te leggen, zal door deszelfsEienaar fzo lang hy niet voor het Jaar of Maand iet de Overlieden heeft geaccordeerd,) voorde eer:e nacht zes ftuivers, en voorts alle de volgende agen één ttuiver, ten behoeve van de Haven beia!d worden.
8. Niemand zal vermogen eenig Goed, 'tzyMas:n, Boomen of Haaken . of wat het ook zoude iogen weezen, op de gpng of aan de leuning te ggen, of vast te maaken, als voor en in zyn eigen



JAARBOEKEN, january, 1792. 121
gen plaats , op de verbeurte van zes guldens, ten profyte van de Aalmoezeniers Armen.
9. Niemand zal vermogen de paaien van zyn plaats af te kappen, fchuins te hakken, uit de grond te arbeiden, ofte anderzints, als met toeftemmmg en onder opzicht van de Overlieden en de Eigenaars van de naatstgeleegene plaatzen, op verbeurte van vyf-en-twintig guldens, ten behoeve van de Haven.
10. Ook zal niemand in eens anders Jagt, Sloep of Schuit gaan, om eenig goed, het zy wat het zoude mogen weezen , als haaken, boomen, of iets anders, zonder kennis van den Eigenaar, daar uit te haaien, op verbeurte van drie guldens, ten behoeve van de Haven, en vergoeding van het vermiste of gebrookene.
11. Alle diegeenen, welke de Vlots, Blokstouwen, Luiwagens en Schrapers, welke uit de Cas der Haven aangefchafc en onderhouden worden, zullen gebruiken , en dezelve niet wederom op haar ordinaris bergplaats brengen, zullen voor ieder maal verbeuren twaalf Ruivers, ten behoeve van de Haven.
12. De Perfoonen, die haar jaar of leggeld niet voor de aankomst van de nieuwe Overlieden hebben betaald , zullen telkens op i-der aanlpraak verbeuren een boete van tien Ruivers, ten behoeve als boven.
13. Die de voordeur laat openftaan, zal betaalen twee Ruivers, ten behoeve van de Haven• knegt, die aan de Haven woonagtig is.
14. Niemand zal vermogen op de Vlotten, op de Gang, of agter in het Huisje te timmeren, op
de
Am-
stelDhM.
Kaïre op ae Kattenburger
Jagthaven,



Am*
steldam.
Keure op de Kattenbur'ger
JagthaVen.
<
122 NIEUWE NEDERLANDSCKE
de verbeurte van tien guldens, ten behoeve vafl de ^lalmoefeniers Armen.
15- En, ingevalle tusfchen de Liefhebbers van Vaarcuigen eenig verfchil mogte reizen, over eenige zaaken, deze Haven betreffende, hier vooren niet aangeroert, of wel, ?o iemand iets kwame te onderneemen, tegen de bewilliging van de Overlieden , reeds over de Haven geitelt, en die in toekomende hun plaats zullen reprefenteeren, zo zullen alle dezelve difFerenten moeten worden determineert door de genoemde Overlieden, zo^als zy zulks zullen geraaden vinden ; op verbeurte van 10 guldens ieder reis, dat zy zich tegens de uitfpraak van de Overlieden komen te oppofeeren, ten behoeve van de Aalmoefeniers Armen.
Aldus gearrefteert den 25 January 1792, prajfentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd - Officier \ alle de Heeren Burgemeefteren , en alle de Heeren Scheepenen.
En gepubliceert den 27 January 1792, prafentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer , Hoofd Officier* den Heer Mr. Jan Elias Huydecoper van Maarsfeveen, :Heer van Maarsfeveen, Neerdyk &c., Bnrgemeefter, en de Heeren Mr. Bicter dc Smcih en Mr. Nicoldas Warin /Intonisz., prasfideerende Scheepenefc.
In kennisfe van my Secretaris.
H. van SLINGELANDT.
VII. Voor het St. Eloyen of Smits Gillen deze Keur.
My-



JAARBOEKEN, January, 1792. 123
TV/jyne Heeren van den Gerechte der Stad Am-LVJ- fterdam, in overweeging genomen hebbende, de klagten van de Overlieden van 't St. Eloven of Smits Gilde, houdende, dat by Keurevan "28 January 1790, wel is geftatueert eene poenaliteit van ƒ 50 voor de eerfte maal, en ƒ 100. voor de tweedemaal en vervolgens , ten behoeve van het St. Eloyen of Smits Gilde, .tegens de zulken, die , vcorgeevende Koperflagers Knegts of Bediendens te zyn , deze Stad rond loopen, om nieuw gemaakt Koperwerk uit te venten, en om te vraagen, of men Ketels of ander oud Koperwerk te lappen . te verftellen , of te vermaaken heeft, waar door veele goede Ingezetenen, van hun goed berooft worden , doch'dat de lieden, welke zich daar mede ophouden, meest buiten ftaat zyn gemelde Boetens te voldoen; — zo hebben Myne Heeren van den Gerechte voornoemd , geordonneert en geftatueert, gelyk Hun Edele Achtbaare ordonneeren en ftatueeren. by deze: dat, in geval de Contraventeurs tegens voornoemde Keur van 28 January 1790, niet in ftaat mogten zyn de Boetens, daar by vermeld, binnen 3 dagen te betaalen, zy voor de eerfte reize gecohfineert zullen worden voor den tyd van drie maanden, in hec Rasphuis dezer Stad; voor den tyd van zes maanden voor de tweede reize ; zullende vervolgens wederom hier tegen contravenieerende, naar esigentie van zaaken, geftraft worden.
Aldus gearrefteert den 25 January 1792, prsfentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, IJoofd - Officier; alle de Heeren Burgemeefteren, en alle de Heeren Scheepenen.
En gepubliceert den 27 January 1792, prsefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd - Officier; den Heer Mr. jan Elias Huydccoper van Maarsfis.
Au-
STELDAM.
Keur voor 't Smits Gilde,



124 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STELEAJVt.
feveen, Heer van Maarsfeveen, Neerdyk &cv, Burgemeefter, en de Heeren Mr. LJiacr de Smah.ea Mr. Nicolaas War in Antonisz., prasfideerende Scheepenen.
In keanisfe van my Secretaris,
H. van SLINGELANDT.
VIII. Ook is nog voor het Kleermakers Gild het navolgende vastgefteld;
TV/Tyne Heeren van den Gerechte der Stad Am* iVJ- fterdam, geëxamineert hebbende het Request van Deken en Overlieden van het Kleermakers Gild, en gezien het nadeel, welk derzelver Cas* fa zedert de laatfte jaaren geleden heeft, hebbert goedgevonden te ftatueeren, gelyk Hun Edele Achtbaare ftatueeren by dezen:
Dat voortaan, by het winnen van het Gild, voor inkoomgeld, zal betaald worden vyf en zestig Guldens , en voor jaarzangen alle drie maanden vyftien ftuivers.
Als mede , dat een Gildebroeder, of Güdezuster, welke zoude begeeren uit de Gilde Bosfe on derftand te genieten, benalven den ouderdom eh ongemakken by het 7 artikel van de Keure van 30 January 1750 vermeld, zal moeten aantoonen, federt twintig Jaaren, het Inkoomgeld en Jaarzaagen betaald te hebben.
Aldus gearrefteert den 25 January 1792, prasfentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. IV 1'Hem Cornelis Backer, Hoofd - Officier; alle de Heeren Burgemeefteren, en alle de Heeren Scheepenen.
En gepubliceert den 27 January 1792, prsefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd-Officier; den \ Heer



JAARBOEKEN, January, 1794, 125
Heer Mr. Jan Elias Huydecoper van Maarsfeveen , Heer van Maarsfeveen, Neerdyk &c., Burgemeefter; en de Heeren Mr. Pieter de Smeth en Mr. Nico/aas Warin Anionisz.t prsfideerende Scheepenen.
In keonisfe van my Secretaris,
II. van SLINGELANDT.
IX. Eindelyk tegen de dieveryen in de Graanen, is deze voorziening gedaan:
"Vfyne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam, in ervaring gekomen zynde, dat de menigvuldige Dieveryen in de Graanen, zo by 'e ontvangen en verzenden, als by de geduurige verwerking derzelve, tot die hoogte geftegen zyn, dat derzelver menigvuldigheid voor de Graan-Handelaars tot importante fchaade verftrekt: hebben toe voorkoming van dezelve, en tot maintien van den Graanhandel nodig geoordeeld, de Keur van den 23 Januaiy 1752, omtrend de order op het laaden eh losfen der Ligterluiden en Kaagfchippers, te renoveeren, en by alteratie van dezelve , te ftatueeren.
Art. I. Dat alle Ligterluiden en Kaagfchippers, Koopmans Goederen, en fpeciaal Graanen, aan boord hebbende, zullen gehouden zyn hunne Schepen behoorlyk te fluiten, en by de lading of losfing altoos zelve prefent te zyn; gelyk mede na 't luiden der boomklok, des nachts ook hun Knegts altoos aan boord zullen moeten zyn en blyven, I sen
Amstel-
dat.1,



126 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
steldam.
Keure tegen di Dieveryen in de Graa tien.
ten ware de Ligterluiden of Kaagfchippers door ziekte, ofte eenig ander toeval daar in werden ver« hinderd, het welk zylieden, in cas van nood, zullen moeten juftificeeren voor Commisfarisfen van de Zeezaaken * zullende zy echter gehouden zyn,
:in die gevallen, in hun plaats, te ftellen een bekwaam Perfoon of Perfoonen, voor welkers goede conduite en trouw zy moeten inftaan; alles op
. verbeurte van een boete van ƒ 25 boven en behalven de veroorzaakte fchade ; voorts, dat geen Schuiten, Booten, of andere Vaartuigen aan boord, niet alleen van Ligterluiden en Kaagfchippers, maar ook van andere Schepen , met Graanen beladen, zullen mogen komen, dan die noodzakelyk aldaar zyn moeten, welke, by hun komst van boord, vifitatie van den Subftituut Schout van 't Waterrecht fubject zullen zyn; op verbeurte van de Schuiten, Booten, of andere Vaartuigen, mitsgaders eene boete van / 25; wyders, dat de Koornligters en Schuiten van vooren en van agteren met duidelyke zigtbaare Nummers moeten gemerkt zyn, op welke nummers de gedagte Koornligters en Schuiten by hunne refpective Gildens zullen moeten be. kend ftaan, mede op eene boete van / 25.
Zullende voorts aan de Koornligters en Koornfchuiten, by 't laaden derzelve, door den Eigenaar der Graanen, Zaaden, Boonen en Erwten, waar mede dezelve belaaden zyn, worden betaald aan een Koornligter ƒ 1 , en aan een Koornfchuit 10 Ruivers, welke door hun aan Overlieden, van 'c Koorn-Ligtermans Gilde, zoras doenlyk, zullen moeten worden uitgekeert, ten einde daar voor zes Nachtwachts, door Collonellen van de Burgerye, op voordragt van Overlieden, aan te ftellen, onderhouden worden, om 't oog te hebben op de met Graanen beladene Koornligters en Koornfchuiten, welkers iegplaats, als van ouds, zyn zal in den Amrak, of, ingevalle dezelve by extraordinaire
aan*



JAARBOEKEN, january, 1792. 127
aanvoer van Graanen, Eoonen, Zaaden of Erwten, aldaar niet alle kunnen leggen, voortaan hun legplaats zullen hebben in den Ouden Schans, van de Snoekjes tot de Keizers Bruggen; zullende dezelve Nachtwachts tot hun defenfie gewapend mogen zyn met Stok en Houwer, en, in cas van ontdekking van getenteerde of volbragte diefftal, van den ordinairen Nachtwacht adiiltentie mogen vragen.
2. Dat voorts van nu voortaan geen Proeffchepels van Tarwe of Rogge, hoegenaamd, maar wel Proefzakken, doch niet anders dan met confent en kennis van den Eigenaar, of die hem reprsfenteert, en op een cedul van een gezwoore Koornmeeter, die daar van 't gewoone meetloon, als per last, genieten zal, zullen mogen worden afgegeeven: dat voorts het vervoeren of transporteeren van die alzo afgegeevene Proeven, niet anders zal mogen gefchieden , dan door Koorndragers in Zakken, welke de Bakkers gehouden zullen zyn, by het haaien der Proeven, daar toe te leveren, gemerkt met het Wapen dezer Stad, en der Bakkers naam, op eene boete van ƒ3, te verbeuren , zo by de Afleveraars , Bakkers en Koorndragers, als alle anderen, welke zullen bevonden worden, regen de voormelde paincTen, of eenige van dezelve te contravenieeren.
3. Dat van nu voortaan geene Graanen, Zaaden , Boonen of Erwten zullen mogen worden getransporteerd, na het luiden van den Boomklok , dan by onvoorziene toevallen, en, in zodanig geval, niet anders, dan met een confent briefje van den Eigenaar, of die hem reprefenteert, inhoudende den naam van de Ligter of Schuit, mitsgaders de plaats of naam van 't fchip alwaar of uit welke zodanige Ligter of Schuit be
I 2 a-
Am-
steldam.
Keurs eg en de Dèeveryen in ie Graanen.



ia8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STEL" DAM.
Keure tegen dt JJieveiyen in o e Graatten.
Iaden is, en dat zodanig Transport niet zal mogen gefchieden met Booten , Jollen of Schuiten, maar alleen met de ordinaire Koornligters of Koornfchuiten , mitsgaders de Roeifchuiten, tot het vervoeren der Graanen , Boonen, Zaaden en Erwten &c binnen de Stad, en buiten dezelve, alwaar geene Koornligters of Koornfchuiten vaaren kunnen, daar toe gebruikelyk, en dat mede op Zon- en Feestdagen geen Graanen zullen mogen worden getransporteerd, dan met confent van den Wel Edelen Geftrengen Heer Hoofd - Officier; in alle de voorfz gevallen, op een boete van / 25 , onverminderd de boetens tegens 't werken op Zonen Feestdagen geftatueerd.
4. Dat geen Stof, Uitharpfel of zogenaamde Matfchudding van eenige Graanen, Zaaden, Erwten, of Boonen zal mogen worden getransporteerd, 'of vervoerd, dan met een Briefje van den Eigenaar, of iemand van zynentwegen : dat voorts geenerley verkoop van al 't zelve zal mogen gefchieden uit de hand, maar publiek aan den meestbiedenden ; ten welken einde, 't gedachte ftof, uitharpfel, of zogenaamde matfchudding aan de Koornbeurs zal moeten worden gebragt, en op de wyze, tot bier tbc gebruikelyk, verkogt; zullende ?t zelve direct na den verkoop door de Koopers mo ten worden te huis gehaald en geborgen; dat vpprts, by hpt te huis haaien of transporteeren van *t zelve, die geene, die 't zelve transporteert, zal moeten zyn voorzien met een briefje van den Verkooper, inhoudende de qualiteit, en, zo na mogeiyk, de quantiteit; zullende door de Verkoopers van zodanige verkogte ftof, uitharpfel of matfchudding van eenige Graanen, Zaaden, Erwten of Boonen, by de betaaling quitantie moeten gegeeven worden, en na den verkoop, ge-n meerder ftof, uitharpfel, of zogenaamde matfchudding daar



jaarboeken, >ir], ï792. 3129
by zal mogen worden gedaan; in alle, of eenige van de voormelde gevallen , op eene boete van ƒ25 , en confiscatie van 't ftof, uitharpfel, of; zogenaamde matfchudding.
5, Dat de Koorn meeters zorge zullen moeten ' draagen, dat door t.iemand, mede in 't werk zynde, of door den Kcoper, geduurende het meeten1 of verwerken der Graanen, Zaaden, Boonen of' Erwten, daar van eenig monfter, of monfters wor-; den genomen , en weggedragen , op eene boete van ƒ 3 , te verbeuren , zo by den geenen , die monfters neemt, als geeft, of toelaat, dat dezelve genomen worden.
6. Dat voorts, zonder kennis van den Eigenaar der Graanen, zyn Factoor, of Verfchieter, door geen Smit, op verzoek van iemand, hoe ook genaamd, op voorgeeven van de Sleutel van de Zolder niet by zich te hebben , het flot zal mogen opengeftoken worden, op pceue van / 50, te ap> pliceeren alle de voornoemde boetens als naar recfiten; qualificeeren voorts de Directeuren van den Oofterfchen Handel, aan de Ontdekkers van diefftallen van Graanen, Zaaden, Boonen en Erwten, zo uit de Schepen, Schuiten of Ligters, als van Zolders, zodanig, dat de delinquanten in handen van de Juftitie geraakcn en van het faji overtuigd worden, een prsemie van ƒ 50, te betaalen; wordende eindelyk de Subftituut Schouten, 'sHeeren Dienaars en de JNagtwagts gequalificeerd, tot het doen der bekeuringen, en aanhaalingen hier vooren gemeld.
Aldus gearrefteert den 25 January 1792- piaefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd-Offi13 cier;
Am-
1tex)am.
'ieure egen de Oieve■yen in It Gra&' un.



130 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stel-
$am«
In kennisfe van my Secretaris s
H« van SLINGELANDT*
Van Gibraltar, is met brieven van den fiï December laatstleden, alhier tyding ingekomen, dat den Kaptein met'sLands Schip van Oorlog Brakel, in die Baai was liggende, hebbende die Kaptein zynen last als Gezant van dezen Staat , by den Keizer van Marokko volbragt, en zynde in weerwil van de hachlyke omftandighe'den van dat Land, en de moeilykheid om aL daar onderhandelingen ten einde te brengen , volkomen gewaagd in zyn Gczantfchap, door het vernieuwen van den Vrede en het verkrygen van eene vrve Vaart en handel pp de haven van St Croix.
,, Het Oost-Indisch Compagnies Schip g yottautzen, Ksptein Scbecier, naar Ha-
» W-
cier; alle de Heeren Burgemeefteren, en alle de Heeren Scheepenen. En gepubliceert den17 January 1792, prafentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr,
Willem Cornelis Backer, Hoofd-Officier • den Heer Mr. Jan Elias Huydecoper van Maarsfeveen, Heer van Maarsfeveen, Neerdyk &c Burgemeefter, en de Heeren Mr. Biet er de Smeth en Mr. Nicolaas Warin dntonisz., prasfideerende Scheepenen.



JAARBOEKEN, January, 1792. 131
j, tavia beftemd, en uit Texel gezeild, ver„ vorderde de reis van den 17 tot 21 De„ cember zeer voorfpoedig, en was reeds
de Engelfche Havens voorby gezeild; „ maar zedert dien dag moest het zelve 3, zo geweldig met ftormen uit den Zuid-
westen , met Onweder en Noodweer „ worftelen, dat men hoe langs hoe meer „ naar de engte dreef, en in groot ge„ vaar raakte, zo dat men befloot in Tor„ bay binnen te loopen, het geen geluk„ kig gefchiedde. Van het Fregat de Jma„ zoon. waar op de Commisfie van Hunne „ Hoog Mogende naar de Oost -Indien zich ■ bevindt, vernam men niets, zo min als * de ftaat der verdere Schepen, naar de
Oost - Indien befternd."'
Betxeklyk het 'sLands Fregat Brielle, onder gebied van den Kaptein Cobius, heeft men het volgende onaangenaam bericht ontvangen :
„ Dat het Detachement aan boord var bovengemeld Fregat het ongeluk heeft gehad, om op den 22 December, des avondf omtrend zeven uuren, door zwaare regens, wind, en buitengewoone duilternisfe, mei gemelde Fregat te ftranden op de klipper van den uithoek van Lezard. Dat behal ven Kapt. Mey er, en vier foldaaten, wel ke toen nog vermist waren, alle zyne man fchap is gered op levensgevaar, zynde d< LieutenantGiovannone daar by verdronken;
I 4 dat
Am-
stel-
dam.
t



Amsi kl-
[De
J32 NIEÜWÊ NEDERLANDSCHE
dat het Volk van alles ontbloot zig op een khppig Dorp had bevonden, daar geen genoegzaam brood te krygen was, doch dat men het detachement op een ander Dorp met hulp van den Commisfaris gcïnkwartierd had gekregen. De Kaptein Meyerte met drie foldaaten te Mavacishy , anderhalf uur van daar aangekomen, zo dar. er een foldaat is verongelukt. De Zee-Offi. eieren zyn alle gered , doch van de geheele Equipagie zyn zes a zeven matroozen verdronken. Van de Provifien en andere Goederen heeft niets geborgen kunnen worden, want het water ftond 'snachts om half 3 uuren op 't half dek, toen de laatfien van boord gehaald zyn, door Vaartuigen, die op de noodfehooten aangekomen waren. De zeilen en het tuig heeft men des anderendaags zo veel doenlyk var. 't fchip gehaald. Het Fregat de Caftor van 40 Rukken word gereed gemaakt om de Equipagie over te neemen en de reis naar de Colonien te doen."
Van het Schip de Alliantie, waarop het Detachement van het Regiment van den Generaal Douglas zich bevind, heeft men tyding, dat het zelve op Nieuwjaarsdag voor Texel is gezien , en twee ichooten gedaan heeft om een Loots, met voornemen om weder binnen te loopen, doch de wind Noordelyk geloopen zynde, was het weder afgebrast.



JAARBOEKEN, January, 1792. 133
De hoeveelheid ingekomene en uitgevoerde Koorn te Dantzich in 't afgelopen jaar blykt uit deze Lyst:
Ingekomen, Uitgevoerd.
Last Sch. Last Sch.
Tarw 12516 - 33 12119 - 19
Rogge H594 - 52 10162 - 3
Gerst 2276 - 53 1923 - 16
Haver 2355 - 52 2204 - 20
Mout 4 - —• 713 - 28
Boekw. Grutten 40-5 14-54
Gierfte Grutten 4-32 1-2
Erwten 190 - 57 206 - 7
Totaal 28983 - 44 27344 - 29
Zie hier ook eene opgave van de pryzen der Franfche Effecten of Schuldbrieven, volgens berigten uit Parys van den 13 dezer maand January.
Gost-Indifche Actiën van 2500 Livr. Kapitaal 2225. Nieuwe dito van 1000 Livr. 1478. Actiën van Beln. Kasfa van 350a Livr. 4095. .Actiën op de Wateren van Parys van 1200 Livr. — Lotery van April 1783. — Dito van October 1783. — Negotiatie 125 Mill. in December 1784, 8| perCt. avans. Dito van 80 Mill. in December 1785. — perCt. avans. Wisfeh Cours op Amfterdam 34I, op London i8|.
Rot-
Am-
steldam»



r34 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Rotterdam,
ZEE L A N D.
Middelburg.
a^egen het. oprigten van Loteryen van _ Winkelgoederen,.hebben de Staaten Vdii Zeeland by de navolgende Publicatie aldus voorzien:
J)e Staaten van.Zeeland, allen den genen, die dezen zullen zien of hooren lezen, Salut l doen te weten; dat Wy, in aanmerking nemende,'
ho«
Rotterdam.
Het Bataafsch Genootfchap der Proefondervindelyke Wysbegeerte te Rotterdam, den 3 January dezes Jaars ontfangen hebbende zeker Bericht, nopens een nieuw Waterwerktuig ter Droogmaaking van Uitge* veende en onder Water gaande Polders, heeft goedgevonden den Schryver te berichten, dat ter zyner nadere inlichting , by den Boekhandelaar D. Fis, te Rotterdam, docr het Genootfchap, een brief bezorgd is, geteekend met de Spreuk van het verzegeld Billet van den Schryver, met opgave van welke fpreuk, voornoemde Brief aldaar zal kunnen worden afgehaald.



JAARBOEKEN, January, 1792. 135
hoe, federt eenige tyd, verfcheiden praéïyken zyn ingekropen, tot ondermyning van de refpefttve Neringen: en daar tegen, tot mamchen yan dezelve Neringen, zo veel doenlyk, voor het ver volg, willende voorzien; hebben goedgevonder te ftatueeren en te verbieden, gelyk Wy ftatueeren en verbieden by dezen: dat niemand , wie In zy in de Smal Steden of ten platten Lande vai dez'e Provincie, eenige Loteryen van Winkelgoe deren, gemaakte of ongemaakte Kleederen. Zil ver- of Goudwerk, Kramery, Juweelen of dierge lyke Goederen, zal mogen oprichten, zonder daa toe 'verkregen te hebben Onze fpeciale perraisfie
UTRECHT.
Utrecht.
Een Gezelfchap, voor eenigen tyd m deze Stad opgerigt, onder de Zinfpreuk: Door Oeffening beschaafder, heeft in deze maand bekend gemaakt:
„ Dat zy blyven voortgaan met 't reeden van Lynwaaten, waar door veele behoeftige menfchen aan werk, zo van Spinnen, Weeven, enz., geholpen worden; dat door de meerdere verkreegene bekwaamheid der Werklieden, die Lynwaten, hoe langs hoe beter voor den prys voldoen, welke pryzen thans zeer modiecq kunnen gelleld worden, nadien de Edele Groot Achtbaare Vroedfchap 't Gezelfchap in de noodzake-
iy-
MlDDELEURO.
1 Verbod ■ van Lo' ' teryen 1 van • Winkelwaaren.
r



135 NIEUWE NEDERLANDSCHE
U-
TRECHT.
FRIESLAND. Leeuwarden.
Omtrend de openbaare Gebeden, door de Bedienaaren van Gods Woord in de Kerken te verrigten, hebben de Gedeputeerde Staaten van Friesland een nader befluit genomen, het welk Hun Edele Mogenden by dezen Brief hebben verzonden:
EDELE, VESTE, LIEVE, BYZONDERE!
"W/Y zenden UEd. hier nevens eenige gedrukte w Exemplaaren van eene nadere Relblutie by Onze Collegie genomen, behelzende eene Ordre
en
lyke onkosten verligt, en veele aanzienlyke en gegoede Heeren en Vrouwen, die Redery milddadig onderfieunen; nodigende dus alle en een iegelyk, 't zy door kopen van Linnens , of met het fourneeren van eenige penningen, tot dit voor den Armen ingerigt Inftitut, mededeelzaam te zyn, en alzo aan haare behoeftige doch werklievende medemenfchen, de behulpzame hand te bieden. Van bovengemelde Lynwaren, zyn nog eenige Rukken voorhanden, en dagelyks te zien , ten huize van G. Schouten, agter 't Vleeschhuis te Utrecht."



JAARBOEKEN , January, 1792. 137
en last voor de Bedienaar»n des Goddelyken Woords, om hunne Gebeden daar na in te rigten, met wydere last aan UEd. om zorge te dragen, dat aan deze Onze welmeininge werde voldaan.
Waar toe Ons verlatende, beveelen Wy UEd. in de befcherminge Godes.
Leeuwarden den 4 January 1792.
UEd. Goede Vrienden,
De Gedeputeerde Staaten van Friesland, Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog.
Het befiuit zelve blykt uit dit navolgend
EXTRACT uit het RESOLUTIE-BOEK der Edele Mogende Heeren Qede '-"/teerde STAATElN van FRIESLAND.
Dlngsdag den 3 january 1792.
/~\p het geproponeerde ter Vergaderinge gedaan , v/ of uit hoofde van Zyne Doorluchtige Hoog. heid den Heere Erf - Prince van Orange en Nasfau Hooge Huwelyks Verbintenisfe, ook eenige veranderinge zoude behooren gemaakt te worden ten aanzien van de Gebeden in de pnblieke Kerken dezer Provincie. Zo is na deliberatie goedgevonden en verftaan,
de-
Leeu-
warden.



Leeuwarden.
Refolut.
nopens
Gebed
voor den
Huize
van
Oranje»
i
Accordeert met voorfz. Boek*
In kennisfe van my Secretaris,
H. H. van WYCKEL.
Ook is wederom naar gewoonte op den 4 January 1792 eene Landdag uitgefchreven, tegens den 6 Febrnary 1792, welke
uit.
133 NIEUWE NEDERLANDSCHË
deze Propofitie allezints te amplecteeren en vervol; gens te arrefteeren; dat blyvende verders de genomene Ilefolutie van dit Collegie in zyn «eheel van den 12 November 1787, waar by een Formulier is vastgefteld van de publieke Gebeden voor de Overigheid in deze Onze Provincie, daarin worden geroyeerd de woorden j Foor de beide Jonge Princen en Prihcesfen en het ganifcheForJlelyk Huis. En daar voor in plaats gefteld. Foor Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Erf.Prince van O range en Nasfau, voor tiaar e Koningly* ke Hoogheid, Hoogstdeszelfs Gemalinne, en voor de verdere. Ajftammelingen van het Deorluchtie Huis van Orange.
Wordende de Refpe&ive Gerechten in Grietenyen en Steden gelast, toezigt te houden, dat aan deze welmeininge van het Collegie word voldaan door de Predikanten in Hunne Diftriclen erf Steden, door dezelve van de Predikftoelen afgecondigt, eh aan derzelver' Gemeentens vooraeezen.
Ten welken einde eenige gedrukte Exemplaren /an deze genomene Relölutie aan Hun met een jygevoegde Misüve zal worden toegezonden.



JAARBOEKEN, January, 1702. 139
hitfchryving op den gebruikelyken voet en in de bekende uitdrukkingen vervat zytide, onnodig is, hier te worden ingevoegd;,
Wy hebben te voren uit Groningen van de fchoone inftelling tot onderwys van de Doofgeboorenen, en daar door ftomme menfchen, gefproken. In de laatst afgelopen maand December, zyn alhier by eene daar toe aangelegde byeenkomst van Heeren Schenkers of Donateurs in dat bekende Inftituut of Kweekfchool, door derion vermoeiden y ver en werkzaamheid van den Eerwaarden Heere H. D.Guyot opgerigt, tot Beftierders wegens 't Departement Leeuwarden aangefield, voor den loopenden jaare 1792, de Heeren H. Daauw, Goud- en Zilverfmit, en A. Staal. Leeraar der Doopsgezinde Gemeente alhier. Allen, die dus genegen mogten zyn mede deel te nemen in de verdere uitbreiding van de alzints menschlievende en edele bedoelingen van die Kweekfchool, worden uitgenodigd zich te vervoegen by één dier voornoemde Beftierderen, en zy dier Ingezetenen, die ongelukkig door' de Goddelyke Voorzienigheid bedeeld mogte zyn met Kind of Kinderen, Doof- en Stomgebooren mits boven de 12 en onder de 25 Jaaren oud, kunnen mede nader bericht erlangen by bovengemelden.
K
KORT
Leeuwarden.



140 NIEUWE NEDERLANDSCHE
KORT AANHANGZEL VAN EENIGE BUITENLANDSCHE ZAAKEN.
Zander liet artikel 'sGravenhage tiiét V/f te voren bladz. 41 rraakten wy gewag van de aldaar aangebragte tyding, dat tusfchen de Keizerin van Rusland en den ïurkfchen Keizer een Vreden Verdrag is gefloten. Het duurt zomtyds meer dan eene halve eeuw, dat de Verdragen, Verbonden en andere' Overeenkomften der Volkeren , die een wezenlyk deel van het £uropifche Volkeren - Regt uitmaaken, verzameld worden. Wy meenen dus den Lezeren en Liefhebberen der hedendaagfche Gefchiedenisfen geen ondienst te doen, daar mede, dat wy, indien zodanige Verdragen tusfchen Mogendheden gemaakt worden , dezelve agter ons werk, op hun tydorde aantekenen en mededeelen. Het is om deze reden, dat wy dan ook nu dit Vredeverdrag tusfchen Rusland en Turkeyen hier m ons werk invoegen.
TRANS-



JAARBOEKEN, January, fjjfl, i4t
translaat.copië van het vredes - TRactaAT tas»
jchen de verheven ottomannis?he porte^ haarê majksteit de Al lekn-
hk>:rschehesse aller
russen.
In detl Naam van den Zeer Barmhartige God!
J^yne Majefleit de zeer hooge en zeer mistige ^ Ottomannifche Keizer, en Hare Keizerlykt) Majefleit, de zeer magtige Keizerin en Alleenhcerfeheresfe var. aHe de Rusfen . zynde oprechteiyk en onderling gezind om tusfchen-hen den Vrede te herftellen , welke door eenige toevallen geltuord was geworden, en om; een einde te maaken aart eenen Oorlog, welke tot hier toe geduurd heeft tusfchen hunne refpecuve Ryken , en om op eene beftendige wys den Vrede, de Vriendfchap eö de góede Harmonie te heritellen ; hebben dieffftig geoordeeld , dit goed en heilzaam werk toe te vertrouwen aan de vlyt en direétie van hunnö hooge Gevolmagtigden, en naamelyk van wegens Z. M. den Ottomannifchen Keizer, de zeer illus* tre en zeer uitmuntende Héér'poufufi Pacha, Groot «Vifir van de verheven Ottomannifche Porte, en van wegens Haare Keizerlyke i\ja;eReit van alle de Kusfen, de zeer illustre en zeef uitmuntende Heer. Alexander, Graaf van Besbarodko, hare werkelyke Geheimraad, en Ridder harer Ordens. En op dat h t gezegde Vredeswerk moge voltooid worden door Perfoonen, respeétivelyk verkoren, benoemd, en voorzien Van de noodige volmagten ter inllelliag, fluiting:* K a en
TraHdül vanVrti de iüs»
teken R /J s'and en de Porte»



TraStaat van Vrede tusfchenRusland cn de j Porie.
] I
i ]
4
(
] 1 1
\ t
f
\ r
c f
142 NIEÜWE NEDERLANDSCHE
en tekening van het tegenwoordig Vredes-Tractaat, zoo zyn verkoren, benoemd en voorzien van de gezegde volmagten, te weeten van wegens de üttomannifche Porte, de zeer'uitmuntende en zeer aanzienlyke, de Reis-ElFendi Eieid Abdallah Birri, l'Ordu Cadis/i, gequalifi:eerd met den tytel van Hambol Effendi, en Seid wrantm Ismet Bei, en de Rusnamadzii Ervel Mahomet Durri Effendi - en van wegens het Keiïerryt van alle de Rusfen, en zeer uitmuntende m zeer aanzienlyke Alexander de Samoiltf. Lieutenant Generaal van de Armeen harerKeizeryke Majefteit, haare werkelyke Kamer Heer Directeur van de Cancelary van haren Opperfteiï iaad, en Ridder van verfcheiden Ordens, Joeph de Ribas, Generaal-Mafoor der Arm<.-ën, commandant der Vloot te Racues, en Ridder ran verfcheiden Ordens, en Serge de Lac rof, staatsraad en Ridder; welke te Jasfy vergaderd lebben ingefteld en gefloten de volgende' Artike'en, om eenen altoosduurende Vrede tusfchen de jeide Ryken interichten, als volgt.
, Art~ Tusrchen zy"e Keizerlyke Majefteit len Grooten Heer, en Hare Majefteit den Keijenn van alle de Rusfen , Hunne Erven en hroon-Opvolgers, insgelyks tusfchen Hunne lyken en Onderdaanen, zullen alle de vyandelye daadlykheden thans eindigen voor altoos , geyk ook alle vyandfehap, welke zullen begraven /orden in een eeuwigdurende vergetelheid, en :r zal voortaan een altoosduurende Vreie zyn zr Zee en te Land; eene ftandvastige Vriendmap en eene onkreukbaare Harmonie zullen rorden opgericht en onderhouden met de opechtfte, zorgvuldigfte en ftiptfte nakoming van e Artikelen van het Vredes - Tratfaat, thans ge:ipuleerd, dervvyze dat geene der beide Partyen
in



JAARBOEKEN, January, 1792. 143
in het toekomende jegens de andere, het zy heimelyk, het zy opehlyk, eenige vyandelyk daad of verrichting zal ondernemen, en uit kracht van de vernieuwing eener zo oprechte vriendfchap, vergunnen de beide Contracleerende Partyen eene wederzydfche Amnestie, en een algemeen Pardon aan alle die geene hunner Onderdaanen, zonder onderfcheid, die eenige misdaad jegens de eene of de andere der beide Partyen mochten begaan hebben, (lellende de zulke, die zich op de galeyen of in gevangenis bevinden, in vryheid.
Permitteerende aan alle, die uitgeweeken of gebannen zyn, tot hunnent weder te keeren, met belofte van, naa den Vrede, hun alle de eer en goederen , welke zy te vooren in bezit hadden, weder te laten genieten, zonder hun eenigen hoon, nadeel of beleding aan te doen of te lyden, dat dezelve hun door anderen aangedaan worden, onder welk voorwendfel het ook zy, maar dat ieder van hun leven moge onder de fauvegarde en befcherming der wetten en costumen van zyn Land en gelykheid met zyne landsgenooten.
II. Het Traélaat van Vrede, gefloten den 10 July 1774, het jaar der Hegira n8S,den 14 der Maane Zemaziel Evel. De Conventie exolkatoir van '10 Zemaziel Akir 1193, of van 10 Maart 1779. Het Traftaat van Commercie van 9.0 Rid. zei 1197, dat is van 10 Juny 1783 , en de Acte rakende de Incorporatie van den Crim en den Taman aan het Rusfisch Keizerryk, welke de Rivier Cuban tot grensfcheiding verklaart, gefloten den i5Saffeni98, dat is den 28 December 1786, worden bevestigd by dit nieuw Vredes-Tractaat, in alle derzelver Artikelen, alleen uitgezonderd die, welke door het tegenwoordige of K 3 door
TraStaatvan Vrede tusfchenRusland en de Rorte.



T44 NIEUWE NEDERLANDSCHE
fraciaat yan Yrc dc tus fchen 'Ruslanc en de Porie,
dr>or de voorige Tra<5laaten agtervolgens zyn ver* anderd, en de beide hoge Contracterende Partyen verbinden zich om ze heiliglyk en onverbreekelyk te onderhouden, en ze ter goeder trouw ' en punctueel natekomen.
" III; Ingevolge van het tweede Artikel der Preliminair n, medebrengende, dat altoosduurende de Pniester tot grcnsfcheiding aan de beide lly. ken zal dienen , derwyze dat voortaan de Grenzen van het Rusfisch Keizerryk zich tot den gezegden Vloed zullen uitltrekktn, zyn de beide Partyen Contractanten onderling overeengekomen , en ftatueeren by deze , dat de Rivier Dniester, de grensfcheiding zal uitmaaken voor altoos, tusfchen de Verheven Porte en het Rusfisch Keizerryk; der wyze dat al het Territoir gelegen op den rechtfchen oever des Dniesters zal werden gerestitueerd en altoosduurende ouder de volle onbetwistbare heerfchappy der verbeven Porte blyven ; en al het Territo r gelegen op den linkfehen oever van gezegde Vloed, zal altoosduurende blyven onder de volle en onbetwistbare heerfchappy van het Rusfisch Keizerryk.
. IV, Ingevolge vnn dit gefielde reglement rakende de Grensfcheidingen van de twee Rykbil, en uit kracht van het vierde Artikel der Preliminairen, medebrengende, dat alle de andere Frontieren de zelfde blyven, als zy waren, tot op het tydftip van den tegemvoordigen Oorlog, en dat de Landen door de Trouppen van her/Rusfisch Ryk in dezen Oorlog geoccupeerd, aan de Verbeven Porre zullen worden teruggegeven, met ?lle de vestingwerken, die 'er zyn', en ineen Raat, wrarin deze vefïiDgweikcn ' thans gevonden worden i
Re-



I JAARBOEKEN, January, 1752. 14j
Restitueert Hare Keizerlyke Majefteit aan de Verheven Porte, Besfarabien, door Hare Legers overwonnen , benevens de Frontierfteden Ben der , Akierman, Kilia en Ismail, benevens de Vlekken, Buurten, en alles wat die Provincie bevat.
Inso-elyks restitueert Hare Keizerlyke Majefteit de Provincie Moldavicn, benevens alle de Steden, Buurten en alles wat zy bevat, en de Verheven Porte ontvangt ze op de navolgende voorwaarden, met folemneele belofte van dezelve volkomen natekomen.
1) Heiliglyk waartenemen en te vervullen ,.alles wat ten faveuren der twee Provinciën Wallachyen en Moldavien geftipuleerd is 111 het Travaat gefloten in het Jaar der Hegira 1188, den 14 der Maane Zemaziel Evel, dat is 1774 den iojuly. In de Conventie explicatoir. gefloten den 20 Zemaziel Ahu H9S , dat 'is 1779 den ip maart^ ln óeAC' te van 1198 den 15 der Maane Safter of den 28 December 1783, door den Groot Vmr, in naam der Verheven Ottomannifche Porte , gegeeven.
«) Van die Landen geene betaling te vraagen ofte eisfehen voor ouder rekeningen, var welken aart die ook mochten zyn.
<•) Van die Landen geene contributie of beta ling te eisfehen voor den ganfche oorlogstyd Maar uit aanzien van het groot getal fcha dens en verwoestingen welke zy geduurendi den loop dezes Oorlogs geleden hebben, zt te ontheffen van alle imposten en belastin gen , voor twee jaaren, te reekenen van dei lv 4 "a
Traclaat van Vrede tus, fehen Rusland en de Porie,
1



1
TraStaat van Vrede tusfchenRusland en de
Pms.
\
t k
46 NIEUWE NEDERLANDSCHE
datum van de uitwisfeling der ratificatie van het tegenwoordig Traclaat.
4) Aan de Familien die mochten verlangen hun Vaderland te verhaten en elders zich te begeven , een vryen uittocht met alle hunne goederen; cn op dat de gezegde Familien genoegzaam tyd zullen hebben om kennis te geven aan hunne Aanverwanten , Onderdaanen van het Ottomannifche Ryk, en om hunne roerende en onroerende goederen te verkoopen aan Onderdaanen van het zelve Ryk, volgens 'sLands wetten, en tot de belchikking hunner zaaken, is hun tot die emigratie uit hun Vaderland toegefiaan een termyn van veertien maanden, te rekenen van den dng der uitwisfeling van de ratificatie des tegenwoordigen Traétaats.
V. Ten getuige der oprechtheid, met welke de neide Hoge Partyen Contractanten zoeken , niet Heen Voor het tegenwoordige, den Vrede en de :oede Harmonie tusfchen hen te herftellen, maar [ezelven ook voor het toekomende op eene duuraame wys te bevestigen, met verwydering van lies, wat in het toekomende het minfle voorwendel tot gefchil of verkoeling zoude kunnen geven; eloott de Verheven Parte , vernieuwende den ertyds uitgevaardigde Firman , ordres te zenden an den Pacha van Ahaltzik, of Ahiska, Commandant der Frontieren en anderen, hun op het Lrengfte verbiedende, van voortaan, ondereenig oorwendfel, hoegenaamd, het zy heimelyk of penlyk, de Landen en Inwoonders te verontusten ofte molesteeren, welke onder de magt :ann van den Czaar van Tilie of Cartalinie, ln n xpres bevelende van nergens de goede Harmo, ie en goede iNabuurlchap te ftooreu.
VI. Heb-



JAARBOEKEN, January^ 1792. 147
VI. Hebbende geconfirmeerd door het tweede artikel van het tegenwoordig Tractaat, onder andere voorige flipulatien , de Acte van 28 December 1783, rakende de incorporatie van den Krim en den Taman aan het Rusfisch Keizerryk, door het bepaalen van de Rivier de Cuban tot grensscheiding tusfchen de beide contracterende Partyen in die Gewesten; zo beloofc en verbindt zich de Verbeven Ottomannifche Porte plechtig, ter bewyze van de oprechte zucht, welke zy heeft orr voortaan alles te verwyderen wat den Vrede, d( rust en de goede harmonie tusfchen de beide Ry ken zoude kunnen flooren, al haar gezag en alk bekwaame middelen aantewenden tot het betomet en in den band houden van de aangrenzende Vof ken van den linkfehen oever des Cubans, dat Z5 geene invallen doen ep het Territoir van het Rus fisch Keizerryk, noch den Rusfifchen Ondcrdaanen en derzelver Huisvestingen , de Landen er Inwooners , het zy openlyk of beimeiyk eenigi fchade, vernieling of" beroving toebrengen, onde welk voorwendzel het ook zyn mocht; en op da zy geen lieden opligten om ze in fiaverny te voe ren, zal ten dien opzichte de Verheven Ottoman nifebe Porte de ftriktfte orders geven, aan die he behoort, met oplegging van de flerkfie verboden onder de geftrengfte ftraften, welke abfbluut ge pubiiceerd zullen moeten worden op de plaatzei zeiven, naar de uitwisfeling der Ratificatien vai den tegenwoordigen Vrede- Indien na de gepas feerde flipulatien in het tegenwoordig Traftaat en de gedaane verboden aan de gezegde Volken iemand van hun, nogonderftondt invallen te doei op het Territoir van het Rusfich Keizerryk, fcha de of nadeelen hoe genaamd te veroorzaaken, Ve
of iets nnders te roven , of Rusfifche Onderda; nen in fiaverny te vervoeren, in dat geval, na d;
de klachten gedaan zyn, zal juftkie gegeeven woi K j den
Traclaat van Vrede tusfchenRusland en de Porte»
!
t
1 I
I I
\
t »



148 NIEUWE NEDÉRLANDSCHE
Tradt-aat yan Vrede tusfchenRusland en de Porte.
i
j
, i I
1
! ]
{ I
r
i
2
3 i i
den, zonder het geringfte uitftel, met teruggave van het geen geplunderd of geroofd zal zyn. *£r zal inzonderheid geene zwarigheid gemaakt worden , omtrend de teruggave en nafpooring der Rusfifche Onderdaanen, welke zy mochten weg* gevoerd hebben, te gelyk de onkosten vergoedende, welke mochten gelopen zyn, en ftrengelyk de Euveldaaders kastydende , in tegenwoordigheid van den Rusfifchen Commisfaris, die benoemd is door den Bevelhebber op de grenzen. By aldien, tegens alle verwagting, zodanig eene Juftitie niet verleend wierdt , in den loop van zes maanden, te rekenen van den dag, dat klachten ingebragt zyn, verbind: zich de Verheven Porte om zelve jit {rare eigen fchatkist,alle de onkosten te betaalen , welke de Euveldaaders mochten hebben veroortaakt, binnen den tyd van een maand na de rerlamatiedoor den Minifter van Ruslard gedaan, wel verftaande, dat de hier bóven gefpecificeerde Iraffen voor het ftooren van de rust der goede labuurfchap, echter zullen plaats hebben zonder ec minfte uitftel.
VII Daar de Koophandel de waare en meest icftendige band van de onderlinge harmonie uitnaakt, wordt door de Verheven Ottomannifche tor te, by het vernieuwen van den Vrede en de riendfehap met het Rusfisch Keizerryk, ten bevys van de oprechtheid, met welke zy begeert, lat een zekeren en voordeeligen Koophandel tussen de Onderdaanen der beide Ryken op de best logelyke wys bloeie , mits deze beloofd de inrandhouding en nakoming van het 6 artikel van het [>actaat van Koophandel met het Rusfisch Keierryk, betrekkelyk tot de Kapers van Algiers, 7unis en Tripoli, en namelyk, dat wanneer een usfisch Onderdaan in ontmoeting kwam met de ;apers van Algiers, Tunis en Tripoli, en van
hun



JAARBOEKEN, january, 1752. 149
hun gevangen gemaakt w'erdt, of die Zeerovers zich meefter maakten van een Schip of Goed hoegenaamd, toebehoorende aan Rusfifche Kooplieden, de Porte in zulk geval verplicht om haar gezag over de gezegde Gewesten te gebruiken, ter loslating van eenig Rusfisch Onderdaan, die dusdanigerwys in fiaverny zoude zyn vervallen, en ter reftitutie aan hem , van het Schip, de Koopmanfchappen en de Goederen welke hem mochten ontroofd zyn, en ter vergoeding aan den benadeelde , van alle de daaruit voortgevloeide fchadens; en wanneer men door berichten mocht in 't zekere vernemen, dat de Firmans niet door de gezegde Gewesten van Algiers , Tunis en Tripoli wierden uitgevoerd, verbindt zich de Verheven Porte, om, op de reclamatie van den Minister of van den Chargé d'Affaire van het Rusfisch Keizerryk , den beradeelde te betaalen, en te voldoen uit haare Keizerlyke Schatkist, binnen den tyd van twee maan« den, of zo veel eerder als doenlyk is, te rekenen van den dag der gezegde reclamatie.
VIII. Alle de Krygsgevangenen en andere Slav.n cier beide Sexen, van welke qualiteit of graad zy ook zyn, welke zich in de beide Ryken bevin den, uitgezonderd die geenen, die in het Otto mannifche Ryk, van Christenen mochten hebbel dc Mahomctaanfche Religie aangenomen, en vat Mahometaanen, die insgelyks vry willig in het Rus fisch Ryk de Christelyke Religie mochten om helsd hebben moeten alle terftond na de uitwis feling der Ratificatie van' het tegenwoordig Trac taat, zonder eenige hoegenaamde tegenfpraak, aa weerskanten losgelaaten, terug gegeven en over geleverd worden, zonder eenig rantzoen of lo; geld. Insgelyks moe:en alle de andere Christenen in fiaverny vervallen, te wee ten , de Polakken Moldaviers , Wailachvers, Inwooners van de
Pi
TraStaat van Vrede tusfchenRusland en de Porte.
1 1
1
»
n



ISO NIEUWE NEDERLANDSCHE
Traclaat van i 'rede tas-
Jchen KwJartd en dt
i j 1 l i
ï l i
T, C
e
2
h ü h
re
b<
Pi bi dt
ze
Peloponnefus, Eilanders, Georgiaanen en alle an. dere, zonder eenige uitzondering, mede losgelaten worden, zonder eenig rantzoen of losgeld.
Ook zal deze zelfde uitlevering plaats hebben met alle die geenen der Rusfifche Onderdaanen , iie, na het fluiten van dezen heilzamen Vrede , loor welk toeval het ook zy, mochten in flaverïy vervallen, en zich in het Ottomannifche Ryk >evinden, het welk het Rusfifche Ryk belooft net eene volkomen gelykheid en wederkeerigheid latekomen jegens de Ottomannifche Porte en derelver Onderdaanen.
IX. Hoe zeer 'er na de ophouding der vyaneiykheden r'er gelegenheid van de gelukkige, thans eflotene Vredes-Onderhandeling , geen misver:and kunne ontflaan, betrekkclyk tot de vyande>kc operatien, zal echter na de teekening van het 'redes - Traöaat, de Oppcrfie Vifir der Ottc'annifche Porte, aan de Ottomannifche Armeen n Vlooten , insgelyks de Oppcrfie Gevolmagtigde i werkelyk Geheime Raad van het Rusfisch Kei;rryk aan de Opperbevelhebbers der Rus-Kei;rlyke Armeen en Vlooten, notificeeren en be;nd maaken, dat de Vrede en Vriendfchap tushen de beide Groote Keizerryken ten eeneiaaale :rfteld zyn geworden.
X. Ten einde de gelukkige Vrede en de opchte Vriendfchap tusfchen de beide Ryken te :flendigcr gevestigd mogen worden , zal men -•chtig van weêrskanten de buitengewoone Amsfad* urs zenden , tegen den tyd, welken de beiHoven met gemeen overleg zullen bepaalen.
Dc refpc&ive Ambasfadeurs zullen op de Grcnu ontvangen en gehandeld worden met eene ge-



JAARBOEKEN, January, 1702. 151
}vke Etiquette en met dezelfde Eerbewyzingen en Ceremoniën, als waargenomen worden ia de refpective Ambasfades, tusfchen de by de beide Ky ken, wegens blyk van vriendfchap, meest geëerde Mogendheden, 'Er zullen van weerskanten door le gezegde Ambasfadeurs prefenten gezonden worden , overeenkomftig dc waardigheid hunner Ryken.
XI. Na de fluiting van het Vredes • TratTaat, tusfchen de twee groote Keizerryken, en de uitwisfelin» der refpflive Ratificatien der Souverems, zullen de Rus-Keizerlyke Troupen en de Vloot te Racues, hebben voorttegaan tot de ontruiming van het Territoir van het Ottomannifche Ryk.
Maar vermits het noodzakelyk is , de gezegde ontruiming der Troupen en der Vloot te Racues te doen ftrooken met de omftandigheden van het jaargetvde, zyn de beide hooge Partyen Contract nten overeengekomen, tot uiterlykcn rermyn vast te Rellen den vyftienden der maand Mey, oudes Ryl, van het aanftaande jaar 1792 , op welken tyd alle de Troupen van Haare Majefteit zullen aftrekken lanss den linkfehen oever des Dniefters, ei de gantfche Vloot te Racues zal geheel de uiiwateringen van den Donau verlaten.
Zo lang de Rus-Keizerlyke Troupen zich zullen bevinden in de overwonnen Landen cn Ves tingen. welke volgens het Vredes - Traftaat aan d< Ottomannifche Porte zullen gerefli'ueerd worden zal de Adminiflratie, nopens de orde van zaaken blyven zo als die nu is onder hunne dommatie, ei de Ottomannifche Porte zal 'er zich geeueriei wy mede bemoeien, tot op het tydftip van den uit marsch van alle de Troupen. De Rus- Reizeny ke Troupen zullen, tot op den laatflen dag hun
Vn '&aat yen 1/ refit, lusfchenLiusiatid en de Porte,
I
i >
1 l
r.



Tractaat yan Vrede tusfchenRusland en de Porte,
I
j ] ] 1
t
t 1 \ l r h
Zit
152 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ner uitmarsch, in die Gewesten alle de noodwendigheden en mondhehoeftenontfangen, welke huü thans gefourneerd werden.
XII. De OpperRe Vifir van wegen de verhe* ven Ottomannifche Porte, en de werkelyk Geheime Raad en Opper fte Gevolmagtigde van wegens Haare Keizerlyke Majefteit Aüeenheerfcheresfe alIer Rusfen, zullen, na de teekening van het tegenwoordig Vredes • Traftaat door de refpedtive Gevo magtigdens, te Jasfy , in den tyd van veertien dagen , of eerder zo doenlyk, door de handen dezer zeilde Gevolmagtigden , de wederzydrche Acten uitwisfelen, welke de fluiting van dit gelukkig en heilzaam werk haar volle beflaa zulen geven. a
XIII. Het tegenwoordig gelukkig geflooteo Iractaat van altoosduurende Vrede, zal geconirmeerd worden van wegens Zyne Keizerlyke Maefteu.den Groeten Heer, en van wegens Haare vlajefteit de Keizerin aller Rusfen, door plechtige tatificatien, door nun eigenhandig geteekend, wele Ratificatien zullen uitgewisfeid worden door de efpedtiye Gevolmagtigden, daar, alwaar het Tracaat gefloten is geworden, in den tyd van vyf weeen of eerder zo doenlyk, te rekenen van den das* an het tot ftand brengen van dit Traclaat. het reik de refpeftive Gevolmagtigden geteekend en iet hun Zegel bekrachtigd , ;en onder elkander ebben uitgewisfeid.
Te Jassy een 29 December 3791 , O S en iaoö den ij der Maane Zemadziel Evel.



JAARBOEKEN, 'January, 1792. 153
Zie hier den
Zakclyke Inhoud van hei TRACTAAT van ALLIANTIE, den 19 motier te DROTNINGHOLM gefloten, tusfchen Haare RUS-KEIZERLYKE MAJESTEIT cn den KONING van ZWEEDEN, eh Geratificeerd, te STOKHOLM den 7 December 1791.
In den Naam der Allèrheiligfte en ondeclbaare Driecenheid.
De vriendfchap cn goede verftandhouding tusfchen Rusland en Zweden, gelukkig door den Vrede te Werela herfteld zynde, hebben Hare Keizerlyke Majefteit van alle de Rusfen en Zyne Majefleit de Koning van Zweden wederzyds zich opgewekt gevonden met eene oprecht verlangen, om die banden te vermeerderen door een fysthema van naauwe Verbintenis en Alliantie, als de zekerfte waarborg van de rust hunner Staaten en van het geluk hunner Onderdaanen. Om tot dit heilzaam werk over te gaan hebben zy hunne Gevolmagtigden gekozen en benoemd, te weeten: enz. — welke hunne volmagten bevonden hebbende wel en deugdelyk ingericht, de volgende Artikelen hebben gearresteerd.
Art. 1. Hunne Majcfteiten de Keizerin aller Rusfen en de Koning van Zvv*eden , zyn gelykerhand bewogen geworden, om aan het Tractaat van Werela, de eenige publieke Acte, welke thans tusfchen de beide Ryken beftaat, eene nieuwe fanclie te geven door het tegenwoordig Alliantie
Verbond tusfchen Rusland cnZweeden.



ij4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Verbond tusfchen Rusland enZwec' den,
.
I
<
i
i t I
i t
<
1
e V \
2
t:
tie-Traiftaat , en Zy zullen naar alle dienstige middelen uitzien, om de guede Nabuurfchap, de volmaakte harmonie en oprechte vriendfchap , waartoe by gezegde Vrede van Werela nieuwe banden gelegd zyn , te bevestigen. *
2. Het voornaame doel, het Welk Haare Majefteit de Keizerin aller Rusfen en Zyne Majefteit de Koning van Zweden zich, by het aangaan dezer Alliantie, voordellen, zynde, elkander in het geruste en onkreukbaare bezit hunner respective Staaten te verzeekeren; zo garandeeren Hunne gezegde Majefteiten , op de plechtigfte en meest verpligtende wyze, welke gefdhieden kan , alkander alle hunne Landen, Staaten en Gewesten in Europa, zodanig als Haare Keizerlyke Majefteit aller Rusfen dezelve bezitten zal naa de retening van den Vrede met de Turken, en alsZyïc Majefteit de Koning van Zweeden ze bezit op lit tydftip.
3. Haare Koninglyke Majefteit van alle Rusfen :n Zyne Majefteit de Koning van Zweeden, begerende eene ruimer uitftrektheid te geven aan iet onderling tusfchen hen plaats te nemen verrouwen, zullen te zamen de naauwfte correslondentie onderhouden, ten einde in ftaat te weien van elkander ten allen tyde by te ftaan met aad en met daad, van elkander fpoedig en gerouw te waarfchouwen nopens de fchaden, naleden , gevaaren of buitenwaardfche onlusten, irelke de Staaten van eene of andere der Hooge artyen Contractanten zouden mogen bedreigen, n van in tyds de meest krachtdaadige maatrege:n te gebruiken ter voorkoming, afwending of erhelping der gevolgen van dien. Tot dat einde uilen Zy onmiddelyk poiitive ordres geven aan unne respective Ministers in de verfcheiden Huven



j AARBOSKEN, jdnunry, 1792. i$S
ven van Europa, om onderling in volmaakte verstandhouding te leven, ei; elkander zonder agterhouding en omwegen alles mede te deeleii, wathet gemeen of byzonder belang van de eene ot de andere contracteerende Mogendheid zal raaken, betrekkelyk tot het doel, het welk zy zich by deze Alliantie voorftellen.
4. Indien het, tegens alle verwachting en on*
■ danks de vreedzaame gezindheden der Hooge Partyen Contractanten, gebeurde, dateen van Haar, uit welke oorzaak het ook wezen mocht, geattaqueerd wien!t ir: haare Ryken, S>aaten en Ge-
. westen in Europa, zal de andere , zo dra daartoe serequirecrd zal zyn, haare goede offioien aanwenden om devyandelykheden te doen eindigen,
■ en om aan tlaaren Geallieerde eene rechrmaatige voldoening te bezorgen. Ingeval deze tusicaenfpraak zonder vrucht bevonden wierdt, zal Zy zonder verwyl en zonder hapering aan ne Requirant- en ter plaatze daar dezelve het verlangt , het ondergemeld getal Trouppen en Oorlogithepen fourneeren. En om alle misvcrltand omtrent, den termyn, binnen welke dit focours zal moeten bezorgd woeden ,. voortekomen , verftaan Hunne Majefteiten met onderlinge overeenkomst, dat het gezegde fecours zal gezonden en ter zyner beftemde plaatze geleverd worden in twee, drie of ten langften vier maanden naa
■ de gedaane Requilitie, tevens ter goeder trouwe en met naauwgezetheid den vereischten tyd nemende tot het transport der auxdiairc Trouppen en Oorlogfcheepen, naar dat cle ahlaud der
• plaatfen en het faizoen min of meer behulpzaam is.
5. De in het voorige Art. gcftipuleerde Iecoursfert zullen beftaan van den kant van Hare Rusfifche Keizerlyke Majefteit, indien het ca-
Verbond tuijclitn Rusland euZwci." den,.



I5<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Verbond tusfchen Rusland en Zweeden.
fus fcederis voorvalt , in iaooo man voetvolk en 4000 Ruiters of Dragonders, naar de convenientie van de gerequlreerde Party, alsook in 9 Schepen van linie van 60 rot 70 (lukken kannon , en 3 Fregatten ie Ier van 30 (tukken; en van den kant van Zyne Zweedfche Majefteit, in 8000 man te voet en 2000 Ruiters of Dragonders naar de convenientie van de gerequireerde Party mitsgaders in 6 Schepen van linie van 60 tot 70
ftnkken, en 2 Fregatten ieder van 30 ftukken Ge-
fehut
De Auxiliaire Troupppn zullen van de noodige Veld - Ammunitie en Artillerie voorzien wezen. De Oorlogfcheepen en Fregatten zullen gewapend , gemonteerd en geviclualieerd zyn , gelyk in den oorlog gebruikelyk, en in den zelfden ftaat als waarin de gerequireerde Party ze zou le gebragt hebben om den haar aanvallende Vyand te keer te gaan
6. De Auxiliaire Trnuppen zullen door de geirequireerde Party zelve betaald worden, doch de Reqtiirant zal ze van de ordinaire rations, en de nodige voeragien en quartieren voorzien , opeen gelyken voet als zy door hunne eigen Meester te veld gehouden worden.
7. De Oorlngfchepen door de eene der Hooge Contractanten tot hulp van de andere toegezonden , zullen gemonteerd, uitgerust en gevictualieerd wezen voor 4 maanden, welke 4 maanden gerekend zullen worden te beginnen met het uitloopen der Auxiliaire Schepen en Fregatten wit de havens en van derheeden var hetrefpective Gebied der beide Contracteerende Mogendheden. Indien het gevolg der begonnen operarien of andere om Handigheden vereischten, dat de Requirant ze langer onder zich hieldt, zal hem het gebruik
der-



J AAR BOEKEN, january, tjoè. 157
derzelve vryftaan, maar hy zal als dan verplicht zyn van ze op zyne kosten te onderhouden en van aan derzelver Equipagien de zelfde quantiteit provifien te fourneeren, als hunne eigen Souverein hun te velde doet bezorgen, en de gerequireerde Party zal alleen verbonden zyn om de Soldy der Officieren en der Scheeps-Equipagie te betaalen.
8. Hoewel ieder Officier het Commando der Auxiliaire Trouppes onder zyne ordres Maande, behouden zal, behoort het Commandement-Generaal te Velde en gedtiurende de gecombineerde operatien , buiten eenige bedenking aan den geenen, aan wien de Requirant het zelve te Land en ter Zee heeft toevertrouwd. Echter zal men geene gewichtige expeditie ondernemen en geen ontwerp van belang uitvoeren , het Welk niét vooraf overwogen en vastgelteld is in een gemeenen Krygsraad, in tegenwoordigheid ivan den Generaal en de Commandeerende Officieren der Auxiliaire Trouppen.
Doch by aldien de Souverein, die Requirant is, zich in perfoon aanwezig bevindt, zal de uitfpraak alleen aan Hem verbly ven, en Hy is geenzints gehouden het advis der Meerderheid te volgen.
9 —12. betreffen zulke bepalingen en voorbedingen omtrent de behandeling der Secourfen, als doorgaans in de bekende Alliantie-Tra (Staaten meer algemeen zyn, waarom dezelve hief kortheidshalve worden voorby gegaan.
13. behelst, dat wanneer de Auxiliaire Troup* pen in een Veldtocht rnerkelyke vermindering, althans van 1000 man , de zieken en gekwetL a ftefl
Verband tusfchen Rusland enZwes* den.



158 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Verbond tusfchen Ruslano cnZweeden.
15 en
ften onbegreepen , zullen geleden hebben, de gerequireerde Party dezelve ten haaren koste zal 'moeten completeeren, door Recruuten te leveicn in de haven, die naast by het tooneel des Oorlogs is, binnen twee maanden na dés gewaarfchouwd te zyn. De Zee niet vry zynde, zullen de Hooge Contractanten fchikking maaken, waar de Recruuten te zenden. — Een Schip van Linie van de Auxiliaire verloren, zal binnen zes weeken na de dag van waarfchouwing dooide gerequireerde Party vergoed worden, met een ander van gelyke fterkte, indien het by de Vloot des Requirants zonder blykbaar gevaar komen kan . en wel verftaande dat zo wel de Recruteeringen als de vergoeding van Schepen alleen plaats zullen hebben , indien het nog tyd zy voor het eindigen des Veldtochts.
Tot een nieuwen Veldtocht moeten Recruuten , Schepen en Fregatten compleet geleverd worden, zonder terugzicht op het geleden verlies. Zieken en Gekwetften van Auxiliaire Trouppen zullen in marsfen, of wanneer zy 's Requirants Land uittrekkende onderweg moeten blyven; op deszelfs kosten verzorgd, en na hun herRel tot de Grenzen der gerequireerde Mogendheid gebragt worden.
14. 'Indien de by het 5. Art geftipuleerdc Secourfen niet genoegzaam bevonden wierden tot de Defenfie van de eene Hooge Contracte'erende Party, aangevallen zynde, zal de andere, na een voorafgaand overleg, waar in de Hooge Partyen hunnen wederzyoTche ftaat zullen beoordeelen, haar byftaan met een meerder aantal van Trouppen en Schepen, indien haar eigen toeftand zulks toelaat.



JAARBOEKEN, January, 1752. 159
15 en 16. behelzen wederom gewooulyke flipulatien.
17. fpreekt van een binnen kort opterichten Commercie - Tractaat tusfchen beide Natieu, Art. 18 betreft het Salut der respeélive Oorlog fchepen 19. kondigt de aanflaande bezichtiging der Grenzen in Finland aan, en 20 bepaalt de geduurzamiheid dezer Alliantie op kgt jaaren, behoudens dat de Hooge Partyen Contractanten zes maanden te vooren zich over de continuatie van het zelve zullen kunnen verftaan.
VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ.
Harderwyk. Op den 28 January is alhier in den ouderdom van ruim vyf ig jaren, overleden den Heer Mr IVilhem de Al fier, Burgemeester, en Waradyn van de Gelderfche Munt, Gedeputeerde Staat des Quartiers van Veluwe, Gecommitteerde in de Quotes wegens de Provincie van Gelderland, enz.
Dordrecht- Alhier is, in het 28 Jaar zyns ouderdoms, overleden den Heer Uttrianus Jokiah* nes van Tets, in leven Bailluw van de Merwede, mitsgaders Voorzitter in den Hove en Hooge Vierfchaar van Zuidholland.
Haarlem. Den 23 January overleedt alhier in den ouderdom van 61 Jaaren en 7 maanden, den L 3 Heer
Verbond tusfchen Rus'and ',n Zweeden.



Veranderingonder
de hooge en lage
Amte-
js'aars, enz.
ïöo NIEUWE NEDERLANDSCHE
Heer Mr- Jan Diderik Pauw, Geb. Hceufft. Heer van Buttingen en Zand voort, Heemftede, Rietwyk en Rietwykeroort, Oud-Raad in de Vroed• fchap en Oud • Burgemeester dezer Stad.
Delft. Uit een overgeleverde Nominatie zyn, door Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Erfftadhouder, verkozen tot Burgemeesteren: de Edele Groot Achtbaare Heeren Mr. Adriaan van der Goes, Mr. Gerard van Hogeveen, Mr. Canzius Onderdewyngaart, Dr. Binke Lam-
br echts.
Tot Scheepenen: de Edele Achtbaare Heeren
Mr. Smeon Pieter van Zwinden, Anthony van der Kemp, Hugo Brouwer, Dr. Adrianus Sande. rus van der Boon Mesch, Willem Anthony van Heemskerck, Mr. Cornelis van der Goes en Alexan. der van Dyk.
En tot Schepenen.Commisfarisfen van des Gernenelands Middelen, de voorfz. Heeren vanSwinden, van der Kemp en Brouwer.
Verders beeft Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder uiteena Nominatie aan Hoogstdezelve overgegeeven door de Heeren Bewindhebberen en verkooren Hoofdparticipanten der Oost-Indifche Compagnie ter Ka. mere Delft, aangefteld tot Bewindhebber ter Kamer voorn, den Heer Mr. Campegius Cornelis van der Straten, dewelke in die hoedanigheid in handen van Hooggem Zyne Doorluchtige Hoogheid den Eed heeft afgelegd. «**naa
TxAMr-T?L^A,M- Dcn 28 JaDua)*y is« door den Wel Edele Achtbaare Raad, tot Hoofd - Officier
de-



JAARBOEKEN, January, 1792. iör
dezer Stad aangefteld, den Heer Mr David Willem Elias, Oud Scheepen en Penfionaris dezer Stad, en zulks in plaatlè van den Heer Mr. Wil-
km Cornelis backer.
Den 14 January, is alhier in den ouderdom van ruim 24 jaaren, aan eene uitteerende ziekte, over leden den Heer Mr. Jacob Tiewelen Beeh Commis faris dezer Stad.
Gouda Door zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, zyn uit een overgeleverde Nominatie verkoren tot Burgemeesteren dezer Stad, voor den Jaare 1792, de Edele Groot Achtbaare Heeren Mr Francois de Mey, Heer van Nieuwleckerland, voorzncende; Willem v/in Dfr Hoeve, Mr. Alexander HendrikMeielerkamp en Dr. Aibert Vfrryst. Tot Scheepenen , de Edele Achtbaare Heeren Mr. Diderik Gregorius van Teylingen , Heer van Cameryk; Mr Melchior Willem van der Kerckhoien vat, Groentnd$k, Joan Boers Iz , 'jan Boon, Pietei Smaafen, Mr. Willem Maurils Swellenj-rebel el Dr. Jan van Breda; en tot Scheepenen - Commis farisfen van 's Lands Gemeene - Middelen de Heerei Joan Boers Iz , Jan Boon en l-ieier Smaafen.
Gorinchem. Uit eene overgeleverde Nomi natie zyn, door Zyne Doorluchtige Hoogheid dei Heere Prinfe Erfftadhouder, tot Burgemeesters de zer Stad voor de Jaaren 1792 en 1793 > verkorei de Kdele Groot Achtbaare' Heeren Mr. Johai
schilthouw'r van HoEY en 1.amber1tjs va]
Meerten, en zulks in plaatze van de Heere Mr. Abraham van Bleyswyk, Vryheer van Eet.e en Meeuwen, Heere van Babylonienbroek, en M: Diony Uendri: van Schuylenburcli, wier Buigi meesters-Bedieningen met den Jaare 1791 zyn g< eindigd.
L 4 Eni
Verandering
tiDi'fR, de hooce en lage
Amte-
maars,
I
I
t
1 i r
1 1



162 NIEUWE NEDERLANDSCHE.
Vf'randfrinconder de hoo-
gf. en
lage
Amte-
naars, ENZV
1
1 !
I
? (
i l
I
] I
i
c, C
J r e
Enkhuize Ne Door de by lotinge daartoe gernagtigde Burgers, zyn den i January tot Burgemecsteren dezer Stad, verkooren de Edele Groot Achtbaare Heeren Hendrik Raarda, Mr. Hugo Adria^n van Bleiswyk en Pieter Buyskes, en den 2 January tot voorzittende Burgemeester de Edele Groot Achtbaare Heer Mr. Hendrik van Straalen; voorts zyn uit een overgeleverde Noninatie door zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins van Oranje en Nasfau, tot Scheepenen ?erkozen de Edele Achtbaare Heeren Mr. Thade Pah, Pielde Willem Bolk, ftancois Adriaan Duy'lens, Petrus Niceluas Rollanus, Diederik Arnold ie Vries, Willem 1} eerman, Lambenus yan Wagcudonk; en uit dezelve tot Scheepenen -Commis'arisfen van des Gemeene Lands- Middelen deHeeen Bolk, Kbjddniès cn de Vries; neg is aangefteld ,ot Raad in de Vroedfchap den Heer Mr. Fitter ■au der IViliigc, en zulks in plaats van den Heer vlr. Abel yan der Willige, die daar van vry willig ifftand heeft gedaan; als mede tot Secretaris de:er Stad de Heer Mr. And rus Roelof Blok; wylers Gecommitteerd tot Gecommitteerde Raad ran Staat den Heer Nicölaas Hendrik de Vries, :n tot Gecommitteerde P aad in het Collegie der ymiraliteit beide in dit Kwartier de Heer llenfrik yan Sehacck.
Medemblik Uit een overgeleverde Nomilatie zyn door zyne Doorluchtige Hoogheid den leer Prins Erfftadhouder, tot Scheepenen dezer ;tad, voor den Jaare 1792, verkozen de Edele Achtbaare Heeren Pieter Ègges,' Voorzittende; Ihn'rik Zwarebakker, JanVhJer JanJ'z., Claas Dyk, \ornelis Kieft, Lucas Boerhaven en Cornelis Roo. 'Mom, en daar uit tot Scheepenen en Commisfaisfen van des Gemeenelands - Middelen aangefteld e gemelde Heeren ligge^ Zwarebakker en Üykm>
Yin-



JAARBOEKEN, January, 1792. 163
V li ss in gen. De Edele Achtbaare Raad van deze Stad heeft op den 24 December laatstleden, beflooten den Heer H. van Royert,„Secretaris van het Zecuwsch Genootfchap der Weetenfchappen alhier en Reöor der Latynfche Schooien, aan te ftellen tot Leftor tlijioriarum & Ltngua. Urai&t"
Veere. Uit eene overgezonde Nominatie heeft zyne Doorluchtige Hoogheid als Markgraaf dezer Stad, over dezen ]aare 1792, tot de Reeeering verkozen, tot Burgemeesteren de Jidcle Achtbaare Heeren Dr. Jacob Johan Andriessem en Mr. Daniël Pieter de Mauregnault, en tot Scheepenen, Bitter Haak St eenhar t, Michtel bafliaanfe, Willen Marinisfen, Anthony dc Paatnv, Dr Jacob Evera, jan Jacob Schudden Jan Anthony Ardesch, Jan Berhard Laurens Pompt van Meerdervoort en Jan Pieter van der Loej, alle welke Heeren op den eerften dezer maand met de gewoone plechtigheid zyn ingebu digd er beëedigd geworden, wyders is door de Edele Acht. baare Regeeringe dezer Stad, tot Penfionans Ho norair aangefteld, den Heer Mr. Phot/ux Izaat Rjddaert,
Amersfoort. Alhier is, in den ouderdom van 66 iaaren en twee maanden overleden den Heer Mr. Carel van Coeverdeu, Oud - Burgemeester dezer Stad.
FRIESEAND. Door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Erfftadhouder, zyn uit de ovemvondene Naamlyst verkoren tot MagiltraatsPeifoor.en, ingaande met I January 1792, te
L 5 Lkeu-
Verandering
3nder de hoo* ge en lage
Amte-
naars, enz,



\
Veran«
derin5 ondfr de hooge en xage
Amte-
NAARs, ENZ,
S n e e k.
Tot Burgemeester den Heer Ype Staak err tot Scheepen dea Heer Jacob Kammen.
D o c k ü m.
Tot Burgemeesteren de Heeren Francots Be«n» en Petrus Johannes Wybrandus Knolx.
Har-
i$4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Leeuward en.
Tot Burgemeesters den Heer Hessel Tetze ^ZiTf*' totJ^P™ den heer $g5 »« ^ en tot Bouwmeester den Heer R0. bertus Distelbloem. 0
BotSWARD.
Tot Burgemeester Ir. Schelte van Hiemstra en tot Raadsman den Heer MartenMol^?aler\
Franekee.
Tot Burgemeesteren de Heeren Claas Mrrr der, en Geixius Tammjnca.



JAARBOEKEN, January, 179a. ftfj
HarliNcen.
Tot Burgemeesteren den Heer Albertus Bak ker en Jr. Hans Willem Baron van Pletten berg; en tot Raadslieden de Heeren Jan Ooster hout, en Menno Vink,
_' A . „ [fiïWoS ï J
Stavoren.
Tot Burgemeester Jr. Charles Bigot.
Sloten.
Tot Burgemeester den Heer Wybe Jacobs Schokker.
W o r k v m.
Tot Burgemeester den Heer Gerrtt Cornelis de Boer.
Y "l * t.
Tot Burgemeester den Heer Jan Wïbes Keikes. Hinde ï. o pen.
Tot Burgemeester den Heer Jan Dirksz. Dutff.
Door
Veranderingonder
de hoo-
■ ge' en
■ lage
- Amte-
naars, enz.



Veranderingonder de hooge èn lage
Amts-
naars, enz.
i
V
3 J
Nieuwe nederlandsche
Door de Stem - Gerechtigde Ingezetenen dezer Provincie, zyn voor den Jaare 1792 tot Volawtea ten Landsdage verkoren, uit h
oostergo. Leeuwarderadeel.
Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen-Erfden te* State.
fr. Ulbo van Burma- Mr. Eelco van Haers»ta- ma.
Ferwerderadeei..
?rans Pieter Willem van Barteld Jan de Schep.
Schuilenburg „ Heer per.
van Bommenede. r. Maurits Pico Dide-
rik van Sytzama.
West- D,o ngeradeel.
r. Pieter Edzard yan Mr. Alben ten Broeke Uarinxma thoe Slo- 'Hockftra.
■ v£w„ ts . Simon Gabinus Bavius. .Albertus van Uarinxma thoe Sloten.
Uit



JAARBOEKEN, January,1702. 107
Uit den Adelykcn Sta- Uit den Eigen-Erfden te. State-
Oost-Dongera:öëel.
Jr. Jan Poppe Andrea. Mr;JohanCasperBergsvan Canter. ma'„,. , .
Jr L. J. D. thoe Gro~ Mr.. Wtcherus Henrtcu, 'veftins. van tlaersma.
Collumerland.
Mr. Martinus van Schel- Jetje van Sminia M. 2 tinga. Mr. Heldor van Smtnia
Jr. Alexander Leonard van Plettenberg.
Acht-Karspelen.
Daniël de. Blocq van Mr. Hans Hendrik va.
Haersma. Haersma. . v
Jr. Jan Lodewyk Doys Mx..Sybrandvan Haer,
van Burmania. ma.
.Dantumade el
Mr. Petrus Adrianus Willem Cornelis Berg.
Bergsma. ma, Jr. Willem Anne Sirte*
ma thoe Grovejlins.
V
VF.fcANDERÏNC I ONDER DÉ HOÖGF*" EN LAGE
Amte-
NAARS, ENZ.
i
it



Veran-
dering onder de hooge en lage
Amte-
kaars, enz...
1
-]
168 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen-Erfde» te« State. T
^ÏETJERKSTERADEEU
Hobbo Baard van Smi- Jet/e van Sminia.B. 7 nia. *
Jr. Age Tjepke Ruurd van Stxma.
S^i^lliwgerland.
lkma LiVMi Ihen' Mt-FoccoS^f£S leiding. fr. Bot/we jan Andries van Sytzama.
Ioaarderade el:
ïornclius van Schel Johannes Petrus van
tin3a- ■ Hylkama. r. Pieter Ulbo Ren.
gers.
Rau\tErderhem»'
T.Frans Julius Idzard Johannes van Boent. Jofian Heringa van Eyfinga.
Uit



JAARBOEKEN, january, 1702; 169
Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen ErfdeD te. State.
vV E S T E R G O Ó* Menaldumadbel.
Jr Georg Wolfgang Ca- Mr. Johannes Mebius. rel Duco Baron thoe Schwartzenberg enHohenlansberg.
Franeeera^eel.
Ir.MennoBarotivanCoe- Mr. Sipco Basfeleur* 'hoorn. Tiscke SaJverda.
Jr. Jacob Unico Wil* letn Grave van Obdam.
Barradeel.
!Jr. Jan Baron van Ech- Sible Bruinsma. ten. Adriaan Gillis Campt
B a a r d e r ad e e U
Jr. Hans Willem Baron Jacob Ferfchuur.
van Jylva. Jr. Jan Sicco Baron thoe Schwartzencerg en Hohenlansberg.
Veranderingonder
de hoogs en lagk Amtenaars,enz»
r.
Ut



Vean-
dering onderi de hooge eh i lage
Amte-
naars, enz.
]
3
J
170 nieuwe nederlandsche
Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen - Erfden te. State."
Hennaarderadeel.
Jr. Idzeff M'ingavan Mr. Jacobusvan der Humalda Kolk.
j .Mr. Bernhardus Buma.
5o.h hoicfl cnv.'tA , -\ W o n s e r a d ë e l.
r. TPilco HoldipgaTJal- Ayzo-Lycldama a Nyc-
ling Camjlra Baron holt.
thoe Schwartfenberg
en Ilohenlansberg: r. Rienk van Burma-
nia. . \ .t[
Wymbritseradeel;
'C.EgbertSjuckGerrold .Mr. Inbrand van Loon* Juckema van Burma- Mr. Baro Adcma. ma Rengers.'' "'
He'mélumèr- Öldèph'aar t.
r. Fredrik Theodoor .Harmanus Eckringar Ernst Grave van Lik' '' burg Stirum. rcv'J. ' "' -T
m



JAARBOEKEN, January, 1792; 171
Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen-Erfdsn te. State.
't B i L d t.
Jr. Duco Baron van Ha- Mr. Willem Albarda. ren.
ZEVENWOUDEN. Utinoeradeel.
Tinco Martinus Lyckla- Tinco van Teyens.
ma d Nyeholt. Jr. Juli'/!, van Burma-
hia W. Z.
iENGWlRÖEN»
Mr. Êdo Alma van 1de- Marlen Zyljlra* ma.
Jr. Daniël Aniony van Plettcnberg,
DoNIAWERSTAL.
Jr. Frans Jallus Jol'.an Tliomas Francais Mar.' van 'Eyfinga. tin.
M Uit
Veran1
df.ring onder' de hooge en lage
Amte-
naars, enz.



dering onder de hoo ce en lage
Amte-
jiaars , enz.
172 NIEUWE NEDERLANDSCHE
• Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen Erfden te. State.
Haskerland.
Jr. Jochetn Ammamp Jacobus Moorman Bou* Fcgclin van Clacrbcr- meefler. gen.
Sghoterland.
Martinut yan Schel- Mr. Eifo de Wendt.
tinga. Mr. Dan iet[de Blocqyón
Jr.Eg bert Jan yan Ayta. Schelt tnga.
Lejjsterland.
RegnerusLiviusvan An- Mr. Mattheus Harma* dringa de Ketnpenaer. mts iriuicrswyk.
fr. Fredrik Hes/el yan Burmania.
G A A s T £ R l A N D.
fr. 1'Amoraal Albertus Jacob Marinus de Beau. JEfniliuS' Rengers. fort.
OpSTERLAND.
% Reinhard Baron van Mr. Reinier Carei'Mom. Lynden.
Uit



JAARBOEKEN, January, 1792. 173
Uit denAdelyken Sta- Uit den Eigen-Erfden te. State.
Stellingwerf!? Oost-Eindé.
Carel AdrianusBlom. Mr. Cornelis Schuitz, Jr. Jan van Groveftins. IJaac dc Swart. .
Stellingwerff West-Einde.
Jr. Willem Anne van Ha. Jan Popkes. ren.
DE STEDEN. Leeuwarden.
Uit de Magiftraat. Uit de Vroedfcbap.
Mr FraneiscusRiniavan Bernardus Molinus.
Nauta. Mr. Bernardus Mart
Jr. Willem Hendrik Ba- Schik.
ron van Plambroick.
B o l s w a r d.
\i.Scheite vanHiemftm Pieter Coopmans. J Albert Alberda. '
Franeker.
Broer Adama. Jr- L'Amoraal Joach
Johan Reugers.
M 2 t
Verandering,onder
de hooge en lage
Amte-
naars , enz»
as
m fit



Veranderingonder
'de hoö ce en lage
Amte-
iïAARS, ENZ.
174 NIEUWE NEDERLANDSCHE Uit de Magiftraat. Uit de Vroedfchap. S n e e k.
Pieter Minnema. Mr. Eco de Wendt.
D q c k u m. Mr. Bavius Nauta. Nicolaas Posthumus. Harlingen.
Jr. Hans Willem Baron Jouke Ólin/i/s, van Plettenberg.
Stavoren.
Jr. Charles Bigot. Bavius yan Sippama.
S l o o t e n.
Mr. Willem Augujlyn Pieter Freerks Klein. Jdofthujnus yan Sloter* dyk.
W o r k u m.
Mr> Daniël Bonifacius Koelof Ackringa, van derdlaer, Heer van Campens Niculand.
Y l s t.
Piebe Jans de Lang, ' Jr. Lodewyk Rengcrs.
Hindelopen. Jldert Taykes. Hoede Annes.
D ron"



JAARBOEKEN, Jétf&W* Ï792» -*7J
Dronrvp- Den 14 Oclober 1791, is alhier op deszelfs Buitenplaats aan een langzaam verval van kragten, in den ouderdom van 82 Jaaren 6 maanden en 8 dagen overleden Jonkheer Binnen Philip /Ebinga yan Humaïda , Grietman over Hennaarderadeel en Gecommitteerde Staat ten Landsdage. Deze Grietenye hier door Vacant geworden zynde, zyn ter vervullingen van dezelve, na voorgaande uitfchryvinge door Commisfarisfen uit het Collegie der Edele Mogende Hee ren Gedeputeerde Staaten by de Rem gerechtigde Ingezetenen van voorfz. Grietenye op den 7 December 1791 wederom in Nominatie gebragt.
Jr Frans Julius Idzard Johan Heringa yan Eyiriga, Grietman over Rauwerderhem.
Jr. Frans Julius Johan yan Eyfinga, Griet, man over Doniawerftal. en
Jr. Idzard /Ebinga van Ilumalda, Raad Or dinaris in den Hove van Friesland.
Uit welke Nominatie door Zyne Doorluchti ge Hoogheid tot Grietman over voorfz. Deele i verkoren Jonkheer Idzard /Ebinga yan Humalda die zulks ook heeft geaccepteerd, en den 19 Ja nuary 1792 door het Collegie der Edele Mogen de Heeren Gedeputeerde Staaten in Eed is ge nomen.
Philippine. Vermits het verzogte en beko men ontflag van den Heer Jan Neetefon Iz., i: hoedanigheid als Voor-Scheepen dezer Stad Phi lippine, is, door Hun Hoog Mogende, tot Voot Scheepen, der voorgemelde Stad, aangefteld de Heer Jan Christolfel Neeicjbu.
m * lys:
Veranderingonder de hooge en lage Amte-
naars, enz.
1
1 1
7



175 NIEUWE NEDERL. JAARB. January, ïfó.
LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEIDE PRODUCTEN ONZES LANDS.
Rotterdam den 30 January. 1 Rotterdam den 30 January.
by deZ. Zak. Haver dito Voer 12 a ixiet
Tarw Oude Zeeuws enz.19320^ ■ VriesfeBrouw i6a2o dZ
Nieuwe dito dito 18 a 20 S dito Voer 13 a 14 o£
— blaauwe 16 a 17 8 Paardeboonen 19 a 20 ^ ——— Zomer 17 a 18 S5 Duiveboomen 21 a 22
Rogge Zeeuws enz. 11 a 13 fi Moutwyn 6i oC"de3oVt.
by 't Last. by jen Steen.
Boekweit op 156 t» a 21 o£ Vlai Allerbeft 46 a 50 ft.
Gebst Winter 19321^ Best 36 a 45 ft.
' , Zomer 18 a 191 °f Middelfoort 28 a 35 ft.
Mout Inlands 18 a 20 ^ Gemeen 25 a 27 ft.
HAVEaZeeuwfeBrouwi4iai5ïcC ——• Allergemeenst 22 a 24 ft.



NIEUWE
NEDERLANDS CHE
JAARBOEKEN,
Fejjruary. MDCCXCII.
GELDERLAND.
2 0 T ï H E M.
Tot beter verftand der Ordonnantie van Zx)t* den Jaare 1764, op het Wagenveer pHErt» van deze Stad, als ook tot meerdere bevordering van bediening voor de reizende Lieden, is by Burgemeefteren en Raad dezer Stad, op den iü dezer maand,de navolgende Publicatie beraamd, vervolgens afga* kondigd, en aangeplakt:
N Bur<



178 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Züt-
phen.
Ampliatie der Ordmn, op 't Wagenveer.
]3urgemeesteren, Scheepenen, en de Raad der Stad Zutphen hebben , op den voordragt van den Commisfaris der Wagens, houdende eenige bedenkingen, zo over het verftand der Ordonnantie op dezer Stads Wagenveer van den Jaare 1764 , ten aanzien van zommige Pointen, als, om , in opzicht tot andere , eenige nadere voorziening, tot meerder favonfeering van de Paslage, prompte Expeditie , mitsgaders geregelder orde in de bediening van het Veer, te erlangen. na gehoorde onfideratien van de Heeren Policymeesteren, in deze 14 dagen voor Petri goedgevonden, tot nader verftand, en Ampliatie van de aangetogen Ordonnantie, nog de volgende Pointen te ftatueeren.
Art. i» Dat de Voerlieden zowel des Zomers, als des Winters, binnen één uur, na dat zy tot het doen van een Reis of Vracht geordonneert zyn, met haare Paarden en Rytuigen zullen moeten vaardig weezen, by.pcene van twee Goudguldens, half voor het Veer, en half voor den Commisfaris, telkens te verbeuren; voorts nog voor ieder half uur, zo zy na den beitelden tyd uitblyven, eenen Goudgulden ten profyte als voren.
2 Dat de Voerlieden, rydende de Postwagen in het Veer van hier op Arnhem en Harderwyk, en vice verfa , . van nu voortaan zullen verpligt zyn, om by den Commisfaris af- en aanteryden, en zo ook de Beftelgoederen ten zynen huize op en af te laden.
3. Dat, wanneer vreemde Kramers, na het eindigen der Kermis, of Meymarkt i hunne goederen niet datelyk van de plaats der Kermis, of Markt doen opladen,, en vervoeren, maar in tegendeel dezelve alhier by burgers of Ingezetenen
op-



JAARBOEKEN, Febrtiary, 1702. 179
opflaan, om, na verloop van eenige dagen daarna eerst gecransporteert te worden, dezulke tot dat' transport niet zullen, mogen gebruiken vreem de Voerlieden , maar verpligt zullen zyn, daar toe te neerhen Wagens, of Karren uit het Veer, by den Commisfaris te beftellen, en door denzelven daar van te profiteeren , van een Wagen vier duivers, en van een Karre drie duivers, op pcene ? als by den 11 Art. der Ordonnantie van den Jaare 1764 is geftatueert.
4. Dat den Commisfaris voortaan, wegens beftelüng van Voorfpan, zal genieten twee duivers van elk Paard ± zo hy ten behoeve van een Vreemde zal komen te ordonneeren.
5. Dat wanneer den Voerman, welke in het Veer van hier op Harderwyk of Arnhem ryd, en twee of meer Pasfagiers in heeft, zonder daar van de geregtigheid, by hec vierde Art. der Ordonnantie bepaald, aan den Commisfaris te betalen , ten behoeve van denzelven, zal verbeuren tweè Goudguldens, zonder ortderfcheid, of hy de Pas'agiers in , of buiten de Stad heeft opgenomen.
6 Dat de Voerlieden, vreemde Couriers, het zy Staten - Boden , of andere Couriers, of Perfonen , met Rytu'gen, of verfche Paarden verder transporterende, zonder daar over, tot voorkoming van oponthoud, den Commisfaris vooraf te kennen , zullen gehouden wezen de aan hem deswege competerende Jura voor hem mede in te vorderen.
7. Dat het in den vervolge aan Vreemden, z3 wel, als aan Ingezetenen zal vry ftaan , om een Koets, tot het doen van Vifites binnen de Stad, te beftellen , en te nemen by, cn van welken N a Voer-
Zutphen.
/ïmplici' tie der Ordonn. op 't Wagen, veer.



ZuTPHEN.
/fmplia*
tie der Ordonn. op 't Wagen*
B. GUTB. PLEGHER.
Omtrend het zetten en plaatzen der kramen op de Meimarkt en de Kermis, is op den zelfden 18 February dit navolgende geboden:
T> urgemeesteren, Scheepenen, en de Raad der Stad Zutphen, hebben, Da revrfie der Retroa&a, en gehoord de Confideratien van Heeren Policymeestcren, tot zo veel mogelyke ontruiming van confufien, welke thans op de Voorjaars- of Meimarkt , en de Kermis, by het zetten der Kramen, én ook omtrent de plaatfing zelve, voorvallen, in
de-
180 NIEUWE NEDERLAND SCHE
Voerman men zal goedvinden, zonder daar voor iets aan den Commisfaris te behoeven te betalen, ten zy denzelven met de beftelling mogte worden belast.
Gelyk de Voerlieden ook zullen gehouden zyn, aan een iegelyk tot het doen van Vifites, of het ryden van een Tour, een Koets te leveren.
Zullende dezelve profiteeren van een enkele Viüte twaalf Huivers en voor een Tour rydens, het zy buiten, of binnen de Stad, per uur eenea gulden.
En zal het gunt voornoemd tot een ieders naricht door den druk gemeen gemaakt, voorts gepubliceert, en gëaffigeert worden naar gewoonte.
Aldus gedaan, en gearrefteert, in Senatu den ï8 February 179a.
Ter Ordonnantie van dezelve,



JAARBOEKEN, February, 1792. l8ï
deze 14 dagen voor Petri goedgevonden, en
^Da?!' gelyk zulks ook te voren plaats gehad heeft, niemand by continuatie ergens een Kraam zal mogen opfiaan en zetten, dan, na voorgaande kennisgeving aan, en op aanwyzing van den Markt-, meester»
Dat ten dien eiede alle de geene, zo hier begeeren hunne Kramen op te Haan, op den dag, dat het Kruis alhier geplant word, zig zullen vervoeeen bv den Marktmeester, dewelke dan over de nlaatzen het Lot zd doen trekken, en, na dat het Lot gevallen zy, vervolgens de aanwyzing doen; eerst tusfchen de Inheemfchen, en dan tusfchen de als dan prefente Üitheemfchen.
Dat de, na deeze eerfte Loting aankomende, en zig aangevende Perfonen, naar de orde van den tvd gerangeert zullen worden op de opengebleven plaatfen, en naast de vorige aanfluiten; met dien verftandenogthans, dat, zotwee, of meer te gelvk mogten aangekomen zyn, de Looting, invoeien voSrfz- mede tusfchen hun zal plaats hebben, Eindel> k, dat niemand zich een uitgeftrekter plaat! zal mogen toeeigen-n. ofte occuperen, dan die n\ met zyn eigen kraam kome te beflaan.
En is wyders , uit aanmerking der mconvemen ten voor de Pasfage, in het zetten der Kramen o] de Groenmarkt, op een proef gearrefteert.
Dat alle de Kramen zullen geplaatst worden aai den kant van de Hoofdwacht, naar de Hospitaais poort fchietende, en wel in twee Rygen, de eene zo als tot nu toe is practicabel geweest, met ne Front gekeerd naar de Huizen, dog de andere me het Front gekeerd naar de ftraat, en met de rug ftukken aan elkander palende.
Dr de plaats voor de Joden zal zyn tuslche het Kaveftraatjen, of zogenaamd Posthuisfteegjen en de Zaadmarkt, zullende het overige geüeeli voor de andere Kramen yerblyven.
N 3 le
ZUT>HEN.
RefiJ.
vntrend
de Kra*
men op
Mei-
markt
enz.
»
>
t t
a e
r-



ZllT--
vam..
Rcfol. omtrend de Kramen op Mei* r:arkt enz,.
182 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Terwyl de Koufenkramers en dergelyke van minder zoort, d.e enkel van Tafels verkopen, zonder formeels Kramen op tefiaan, hunne plaats zullen moeten neemen op die infpringende hoek, dewelke aster het Wynhuis, tusfchen de daarftaande \Voc~ ningen, en de Vischbanken gevonden word
Rn zal zulks tot een ieders naricht door den druk gemeen gemaakt, voorts gepubliceert en eeaffigeert worden naar gewoonte.
Aldus gedaan, en gearrefteert, in Senatu den 18 February 1792,
Ter ordonnantie van dezelve,
B. GUTB. PLEGHER.
HOLLAND.
DORDRECHT.
Wy hebben wel eens meerroaalen gewag gemaakt, van die Nederlanders , welken in 't jaar 1787 naar elders, byzonder naar Frankryk, ge weeken zyn.
Op den 19 January, in de avondzitting der Nationaale Vergadering te Parys, verfcheen, uit naam dier üitgeweekene Nederlanders eene Bezending of Deputatie welke een Request overhandigde , door de Heeren Abbema, Huber, Boetzelaar, Van Hoey. de IVitt en de Koek onderteekend :



JAARBOEKEN, February. 1792. 183
in het welk zy, na eene breedvoerige Inlei-. ding en opgave hunner verrigtiagen , verzogcen, dat de Nationaale Vergadering be . paaien wilde:
I, „ Dat de fomma van 829,448 Livres,, „ waar omtrend het Committe der Rapporten , ten tyde der conftitueerènde Vergadering, hadgezegt; dat 'er geene [paarzaambeid voor te ftellen was, e'tv dat de, • Natie zich flegts bad te beklagen over de omftandigheden , ive'ke aan dezelve geen „ grooter opofferingen toelieten, provifitv „. neel geheel, en al mogt vexblyven voor de „ onderhouden wordende Hollanders."
2 „ Dat de noodlottige termyn, tot hei „ verleenen van verdere onderftanden ,docl „ op de^e fomme genomen, rnbgé wordei „ bepaald op den eerften Mey aanftaande:' 3. „ Dat na dit tydftip de vernietiging „ van Penfioenen , het zy dóór vertrek o „ afderveri van Vlugtelingen, in diervoegi „ zal geregeld worden , dat de helft to l, 'sLands Schatkist keere, en de weder -3 helft behouden werde tot onvoorziene be „ hoeften van zieke Hollanders, enz."
a. „ Dat alle deze Onderwerpen ten fpoe „ digften onderzogt en deswegens een Kat -„ port ingebragt moge wórden."
Hun Request met eene betuiging hunne verkleefdheid aan de Vergadering bellti tende, wierden zy door derzelver Prsefiden den Heer dAverhould, dus beantwoord: ?, Bataven ! Gy , welker nyverheid tc N 4 » ze
Dor- '
dracht-
l l
| t
>■
r [■»
f



184 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Dordrecht
] <
i
1
j j
,, zelf den grond, dien Gy bewoont, voort„ bragt; .Gy, welken het Romeinfche Volk
met zyne vriendfchap vereerde; Gy zult „ altoos de Bondgenooten zyn van het ,, Franfche Volk, zo lang gy Vrienden der „ Vryheid zult zyn. De Vergadering zal „ zich verflag laaten doen van het voor„ werp van Uw Verzoekfchnft: Zy no„ digt CJ om haare Zitting by te woonen.'-'
De Aanfpraak der Deputatie, en het antwoord van den Praïfident, fterk toegejuicht zynde, is het voorn. Request door de Vergadering na het Committé van Liquidatie verzonden.
ïsri Joi tn'{m»J agiJiolbooö 9b jkG o rla >bensba*fcÖ&no srobisv o*v aana'liov
'sG R a v E n h a G £.
De Graaf Van Keller, Extraordinaris Envoyé van Zyne Pruisfifche Majefteit, by dezen Staat, is met den Heer Voorzittend Lid ter Vergadering van de Algemeene Staaten in gefprek geweest, en heeft by die geegenheid eene Memorie overgegeeven, om tan Hoogstdezelven kennis te geven, dat ie beide Markgraaffchappen Anfpacb en Bareutè aan de Kroon van Pruisfen zyn getomen , hebbende de Markgraaf daarvan ïlegtigen afftand gedaan.
Gemelde Graaf Fan Keller heeft tevens tffcheid genomen, en ftaat op zyn vertrek laar Berlyn.
Wy



JAARBOEKEN, February, 1792. 185
Wy hebben reéds in onze Jaarboeken der voorige maand January bi. "ft en volgg. ver<w q-oorpven. en de esfte Rukken, medeae
I Gra-
venha* OS.
deeld vaneen Gefehrifr, in de Ooftenrykfche Nederlanden gedrukt en verfpreid, in het welke zodanige ftellingen voorkomen, omtrend welke de onfchuld niet konde werkeloos blyven. Tot die Rukken behoort ook de navolgende gewigtige Voordragt, welke den Heer Raad-Penfionaris van Holland, den 8 dezer maand, ter Vergaderinge van de Edele Groot Mogende Heeren Staaten bragt, en aan derzelver raadpleging overleverde.
t;.\"VR<\ ,C»V\\\*\ CC •w?'5vi Vrt» V.■,'.«.
txtvtVf.Sk "\*ir.v\$ »o ". iw • >.-..\'A u.',i>v„v> •V..-i.'\ EDELE GROOT MOGENDE HEEREN!
Ik ben niet gewoon de deliberatien van U Edele Groot Mogende te ftoren, door een voorftel van zaken, die my in bet particulier aangaan.—■ lk had anders, reeds menigvuldige reizen, redenen gehad om te klagen over den leugen, laster en fmaad, die, van tyd tot tyd, infommige, meest buitenlandfche, periodique papieren, op myn fubject, worden verfpreid; maar begapende dat dit een gevolg is van de tyden, die wy beleven, waar in niemand, van welken ftand, conditie of beftaan hy moge zyn, vry is voor de pylen ,.die in het donkere, of van eene ongenaakbare plaats, op. bem afgefchoten worden, en ook door de ondervinding , in myne Minifterieele posten, ze in Zeeland als hier, federt lang gehard zynde tegen de aanval Jen der kwaadaartigheid, heb ik geleerd op dezelven neder te zien, met die verachting, welke zy verdienen.
Maar



'sGrA-
VENHA' CE.
Voor-
dragt van dei RaadPenfion,enz.
i
1 <
J
1
£ $
t
c
ii I e
i35 NlEJ'vVE NEDER.LANDSCHE
*• Maar eene zaak, Edele Groot Mogende Heeren ! onlangs voorgevallen, verbied mv dezelfde lïilzwygenheid > daar omtrent, te bewaren , om dat niet flegts myn Perfoon daar by geconcerneerd is, ook niet alleen in vague bewoordingen, maar met uitdrukking van een fait, het welk U Edele
'Groot Mogenden mtresfeert en :indien het waarheid was) my den dienst van den Lande en de achting van alle eerlyi\e lieden onwaardig zoude maken.
De zaakbeftaar hier in: Dat in de maand January laatstleden, door den Heer II,p . Minister PJenipotentiaris van den Staat te Brusfel, aan Hunne Hoog Mogende zyn overgezonden twee gedrukte Stukjes, in de Oostenrykfche Nederlanden uitgegeven , onder den tytel van; Tableau de la Di/apidation des Deniers Royaux & Publiés, par les Ex-Souverains Brabanpons ; oü premier Extrait du Registre des Etats de Braband, des Années 1789 cï? 1-93," puhlié pour l''in/Ir uBion de la Nafion Belgique & de la posterité; waar in, onder anderen, gevonden worden twee posten van uitgaaf, naamlyk van /iocooo: , als betaald aan xn zoogenaamden Intendant van Haare Koninglyce Hoogheid, Me vrouwe de-Prinfes van Oranje, welke niet exteert) voor Haare protectie, en van r25ooa: - aan eene Kamenier van hooggemelde r'orftinne.
Zyne Doorluchtige Hoogheid, de Prins Erfftadouder, heeft zich daar op ten eerften geadresfeert an rlunne Hoog Mogende, zo voör zich zelve, Is in na m van de Prinfesfe, Hoogstdeszelfs Geïalinne, en verzogt, dat de ernftigfte reprefentien mogten gedaan worden by het Gouvernementieneraal der Oostenrykfche Nederlanden, om te ifteren op 't naauwkeurigst onderzoek, naar de )urces, waar uit die infimulatien gehaald waren, 3 zo dezelven gevonden wierden in eenige Registers



JAARBOEKEN, February, 1702. 187
ters of Rekeningen der Staten van Braband;, gedu-1 ende de troubles, dat men als dan, volgens de re gels van het ftriktfte Judicieel °Dd«z"ek'-^ïrie werk gaan, om te ontdekken de Perfoon of Perfo nen die de genoemde fommen mogten omfangen hebben en het gebruik, door hen van dezelven ge
"Tel, zeiven dage, dat de Refolutie by Hunne Hoog Mogenden, conform de voordrage van Zyne Do^fluchtige Hoogheid, genomen was, ontving ik . vin den Heer Hop, een derde Mukje van het bo vengemelde Tableau, waar in ik daadlyk vond hei eerfte artykel te zyn: Ordounaneede Patemernt Sr. Van de Spiegel Grand Penfionatre de Hol lande, pour avot favorifé le rasfemblement de. Patriot.sa Breda, quatre vingi vuile flonns, c
/8Ik°f2hreef op het oogenblik, terwyl de Courier, welke de Refolutie van Hunne Hoog Mogende aai den Heer Hop moest overbrengen zich tot zyr Stel gereed maakte, eene M.sfive aan voor noemden Heer, van den volgenden inhoud.
HOOG EDELE GESTRENGE HEER
'. De gedrukte Blaadjes, No. 1 en t, ond. 'denwel van Tableau de la ÜJRmdatton enz " hebben veel indignatie, by alle de Leden van < ? Vergadering van Hunne Hoog Mogende verwek en aanleiding gegeven tot de Pvefoluue, well g^S^a «oog Edele Geftrenge^
(*) Geordonneert om te betalen aan den Heer -Vm Spiegel, Raad-Penfionans van Holland, voor teU gSgen der verzamelingen van de Patriotten te Brec tagtjg duizend guldens.
sGra-
yesha" se.
Voordragtvan den RaadPen/ion*enz.
l
1
1
>
le
t,
;e al
a-
de >ea,



»*Gra-
venhace.
Voor.
dragt
Van den
Raad-
Pen/ion,
enz.
„ Komen van de rost van heden avond. Het komt i, my voor, dat de demarche, door Hunne Hoe* „ Mogende gedaan, my genoeg authorifeert om „ by prov.fie, voor mya Perfoon, Ril te zitten; ,, dewyl een van beiden zal gebeuren, of, dat hec „ Gouvernement dat Pamphlet desavoueert \ h „ welk geval ik het, onder meer andere Pask wil„ en, kan mepriferen; of, dat het een grond beeft
" hW6 Regn'fFS -ft stat^d' geurende de trou. „ bles wanneer ik de Juftitie van het Land, od „ dezelfde wys als Hunne Hoog Mogende, t?
" ^'^VFFa' °m de aak te doen exam ne„ren.» Ik heb de eer enz.
De Heer ILp nogtans, verontwaardigd over de
ftouthe.d dezer befchuldiging, oordeelde, dat dezêj!
ve met ongemerkt kon blyven, en prefenteerde
daar over eene Memorie, welke, den volgenden
dag, vafi wegen het Gouvernement - Generaal i»
beantwoord, in de beide volgende ftukken. r
MEMORIE.
ft ?e Feet- Raad-Penfionarisder Provincie vso „ Holland, met dan door het Derde Stukje van de „ Tableau de la Dilapidation &c., te weten Je„ komen zynde, dat de laster zich ook tot hfm
„ als Mevrouw dePrinfes van Oranje, deSder»
„ van
188 NIEUWE NEDERLANDscm
„ brengen ; terwyl men hier geprefereerd heeft „ die zaak met m het fecreet liefoigne, maar in
" ™n ergade"D^ C-e ^reDgen> om ^ toonen, dac „ men geene publiciteit van dezelve vreest- selvk
" a°i?k 1f iD-entie iS' dat,ü Ho°8 Edele Geftrenge „ alle devoiren aanwend, om dezelve met den », meesten ernst te deen behandelen.
„ Ik dagt weinig, toen die Refolutie genomen „ werd, dat ik ook myn aandeel aan deze Calom„ me zoude hebben, eelvk ik nu afc. hv



4
JAARBOEKEN, February, 1792. 180
van Hunne Hoog Mogende kunnen doen toeko"men, om van Uwe Koninglyke Hoogheden de
voldoening te vragen, welke gezegde Minifter * van Staat moest verwagten, omtrent eene be" fchuldiging zo eerrovend als uitzinnig en recht\ ftreeks ftrydig met de reputatie, welke hy in al\t len opzigte zo billyk geniet."
{Was geteekend')
De Baron HOP.
Brussel den 20 January 1792.
NOTA.
„ De Minister Plenipotentiaris vind zich in het „ geval, om, aan Myn Heer den Baron Plop, nog „ veel fterker het leedwezen van het Gouverne,, ment • Generaal te betuigen, over debeledigende „ aantyging, bekend gemaakt door de tweede No„ ta van gisteren, dan over die, welke bet onder„ werp der eerfte uitmaakte; dewyl deze flegts „ betrekking had op Bedienden of Domefticquen. „ van het Stadhouderlyk Hof, daar de andere de ,, gevoeligheid van een der eerfte Minifters van de „ Republyk treft.
,, De ftiptfte orders zyn reeds gegeven, totont„ dekking der Autheurs van dit beledigend voort,, brengfel , zullende het Gouvernement-Generaal „ zich beyveren, om ter kennisfe van den Heere ,, Baron Hop te doen komen den uitllag van het „ onderzoek,dat 'er zal gedaan worden, en intus„ fchen kan de Minister Plenipotentiaris hem al„ leen herinneren, de algemeene aanmerkingen,
ü ver-
'sGra-
venbage.
Voor-
dragt van den RaadPen/ton.enz.



ipo NIEUWE NEDERLANESCHB
'sGra-
venhage.
Voordragtvan den Raad-- L Pen/ion. «nzt
Deze is de zaak, welke ik de eer heb, op deeeffte fesfie van Uw Edele Groot Mogende weder by* eenkomst, aan Hoogstdezelven open te leggen — Myn oogmerk is geenfints, Uw Édele Groot Mogende op te houden met eene proteftatie van mynè volmaakte onfchuld ; want bloote woorden van ontkenning, waarvan fchuldigen zich zo wel kunDen bedienen als onfchuldigen, zouden niet genoeg zyn, indien 'er anders de minfte twyftel op myn fubjecT: plaats had.
Maar het eenig oogmerk, waarom ik deze zaak aan Uw Edele Groot Mogende voordrage, is, om aan Hoogstdezelven te verklaren, dat, wanneer
Uvr
vervat, in het antwoord, het welk hy de eer gehad heeft hem op zyne eerfte Nota te geven ," „ betreklyk de moeyelykheid, ,die 'er tegen woor„ dig overal plaats heeft om de losbandigheid der drukpers te beteugeleD. Het is buiten twyffel, „ en , gedurende de laatfte troubles in de Neder,, landen, heeft het Gouvernement-Generaal dik,, wyls, ftilzwygend, 'er de droevige onderviri„ ding van gehad, dat Hunne Hoog Mogende ins„ gelyks dezelfde moeyelykheden onder hunne be,, heerfching hebben ontmoet, door naamlooze ,, Gefchriften, welken of hunnen Regeering of die „ der naburige Mogenheden aanranden: het is ze„ ker een droevig gevolg van de algemeenegistirig, „ welke tegenwoordig, in Europa, de losbandig,, heid der buitenfporigheden verwart met de na,, tuurlyke en wettige Vryhejd."
. ( Was geleekend')
METTERNICH WINNEBOURG. Brussel den 21 January 1792.



JAARBOEKEN, fokwafy 170S. i9i
Uw Edele Groot Mogende cordeelen, dat eene befehuldiging van dien aart een nader onderzoek vereisclit, ik niet alleen dit onderzoek niet vreeze, noch trachten zal te ontduiken, maar dat ik integendeel my volvaardig aan Uw Edele Groot Mogende welbehagen dien aangaande zal fubmitteeren, en in dat geval emftig verzoek, dat Uw Edele Groot Mogende zodanige maatregelen gelieven in het werk te doen ftellen, als meest dienftig zyn, om verzekering te bekomen aangaande de integriteit van een Minister, die, zonder het volkomen vertrouwen van zyne Méésters te bezitten, niet nuttig kan zyn in den dienst van het Land.
De Raad-Penfionaris hier op de Raadzaal zynde uitgegaan, en deze zaak in overvveeging Zynde genomen, wierdt, na verzoek aan den Heere Baron Van Boetzelaar, Heer van Kyf hoek , om , in de voorichreven Zaak, het amt van Raad-Penfionaris te willen waarnemen, goedgevonden en ver* ftaan, „ dat in een groot beioigne,den volj, genden dag te houden, door de Heeren „ van de Ridderfchap en verder Hunne
Edele Groot Mogende Gecommitteerden 5, zou worden overlegd, door welke meest „ gefchikte en gepaste middelen aan den „ Raad-Penfionaris, ter zaake voorfchre-
ven, eene behoorlyke fatisfaétie zou kun* „ nen worden bezorgt, en de Vergadering „ daar op gediend van derzelver cohfidera» „ tien eh advys."
Op dien volgenden dag wierdt dan dit be» fluit genomen:
O Pon»
*s Gra-
VENi.AGE.
Voor*
drdgt
van. den
Raad*
Pêhfiön,
tt,z.



102 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra.
venhage.
Bejiuit op de Voordreigtyan den RaadPenjion.
Donderdag den 9 February 1791,
r\en Heer Van Boet zeiaar, Heer van Kyfhoek, heeft ter Vergadering gerapporteerd de Conlïderatien en het Advys van de Heeren van de Ridderfcbap en verdere Hun Edele Groot Mogenden Gecommitteerden tot het groot Befoigne, hebbende, ingevolge van Hunne Edele Gr ot Mogende Refolutie Commisforiaal van gisteren, geëxamineert de voordragt van den Raad-Penfionaris, waar by hy zich heeft beklaagd over de, inculpatte in een naamloos Gefchrift, in de Oostenrykfche Nederlanden gedivulgeert.
Dat zy Heeren Gecommitteerden , met de levendigfte aandoeninge, hadden befpeurd, dat de laster van boosaartige en agter het gordyn van naamlooze fchryvers Ichuilende lieden, voor welke niemand veilig is , in dit geval had getracht te attaqueeren den eerften Minifter van deze Provincie, welke zonder eene volkome fiducie van Hun Edele Groot Mogende, den post, dien hy zo waardiglyk bekleed, en waar in hy dat vertrouwen zo fterk gemeriteerd als opregtelyk heeft genooten, dat Ampt niet meer tot zyne eigen eer, tot luifter en nut dezer Provincie zoude kunnen waarnemen , en wel te attaqueeren over eene zaak, die hem niet alleen als Minifter van deze Provincie, maar zelf als Mensth, de verachting van een ieder zoude waardig maaken.
Dat zy Heeren Gecommitteerden van begrip zyn, dat Hun Edele Groot Mogenden, in den Perfoon van derzelver eerften Minifter, zyn ge1 sdeert.
Dat zy Heeren Gecommitteerden nodeloos oordeelden hunne perfoneele gevoelens van achting en vertrouwen omtrend den Heer Raad Penfiona-
ris-



JAARBOEKEN, Felruary, 1702. &§
ris san Hun Edele Groot Mogenden vodr té dra gen, als ten vollen verzekerd en daar in, zo rnogelyk) door de mondelinge Advyzen van alle de Leden , by het decerneeren van dit Commisforiaal, nader verfterkt dat Hun Edele Groot Mogenden zelve Hun Heeren Gecommitteerden daar in reeds zullen wezen vooruit geloopen • dat zy Heeren Gecommitteerden, op den voordragt Van den Heer Ra >d • Penfionaris Hunne gedagten hebbende gevestigd, hadden geoordeeld; dat de aart c\pr hefchuldidng zodanig was, dat dezelve, ver¬
geleken met de bekende en by alle de Leden van Hun Edele Groot Mogenden goadvoüeerde candeur van den Heer Rand ■ Penfionaris, voor volftrekt ónmogelyk moet worden gehouden ; dat Hun Edele Groot Mogenden , zo zy Heeren Gecommitteerden verzekerd waren, geen oogenblik zouden hsefireeren, daar van eene openlyke verklaaring aan hem Heer Raad-Penfionaris te geven, eb dat zy dan ook vertrouwden, dat, offchoon door den Heer Raad Penfionaris geene fatisfadtie was verzogt, hy zodanige Refolutie, als eene volkomene juftificatie van hem, zoude aanzien.
Dar met opzigt tot het onderzoek, waar aan den Heer Raad-Penfionaris gedeclareerd had zich volvaardig te willen onderwerpen , wanneer Hud Edale Groot Mogende oordeelen zouden, dat eene befchuldiging van dien aart een nader onderzoek vereischte, zy Heeren Gecommitteerden meenden, dat, uit het hier voren geprasmitteerde 4 genoegzaam af te leiden was, dat zy het zelve als geheel overtollig befchouwden , en dat zy Heeren Gécommitteerden bovendien ook nie' zouden weten" aan de hand te geeven eenig ander onderzoek, dan het geen provifioneel uit den boezem van het Gouvernement van Brusfel zoude moeten 'worden gebaald; en dat den Heer Hop reeds, by Memories van den 20 January, aan het Gouvernement hebQ 2 beo¬
's G«A-
VEKHi' OS.
Bcftuit
op de
Pooi'*
dragt
van dek
Raad-
1'en/ioiii



194 NIEUWE NEDERLANDSCHE
*s Gra-
VaNHAGE.
Bcfluit
O" de
Voor*
dragt
yan den
Raad'
Pen/ion.
bende doen zien, dat den Heer Raad - Penfionaris reent had, aangaande deze zaak, van het Gouvernement van Brusfel eene behoorlyke i'atisfaftie te verwagten, en het Minifteiie van Brusfel daar op reeds, den volgenden dag, hebbende geantwoord, dat de meefte precife orders reeds waren gegeven, om te ontdekken de Autheurs van dit hoonend voortbrengfel van de licentie der Drukpers, en dac Gouvernement Generaal aan den Heer Hup zoude doen toekomen het refultaat van de infoi marien, zy Heeren Gecommitteerden van oordeel zouden zyn, dat, gelyk den Heer Hop zeer wel gedaan heeft mee te waken voor de eer van den eerften Minifter van deze Provincie , Hun Edele Groot Mogenden den voorfchreven Heer Hop dieswegens by Misfive, hier agter geïnfereerd, derzelver welgevallen zouden behooren te kennen te geven; dac voorts Hun Edele Groot Mogenden zeer gerust het refultaat der informatien, aan den Heere Hop toegezegd, kunnen afwagten, als welke niet anders zullen kunnen uitloopen dan tot fchande van de uitRrooyers van zulke lasterlyke Gefchriften, en tot verachting van hun, die," ter bereiking van hunne firafwaardige oogmerken , zich niet gefchaamd hebben den naam van een eerlyk man aan te randen.
Dat Hun Edele Groot Mogenden van bet vorenfiaande aan den Heer Raad-Penfionaris zouden behooren kennis te geven, en denzelven te verzekeren, dat deze atroce calumnie by geene der Leden van Hun üdele Groot Mogenden eenige andere fenfatie dan van verontwaardiging, heeft gemaakt , en dat hy Heer Raad - Penfionaris zich volkomen kan verzekerd houden, dat het zelve geene de minfte verandering te weeg heeft gebragt in dat vertrouwen van de Leden , op liet welk hy Heer Raad Penfionaris fteeds eene allezints gepaste aanfpraak heeft gehad, en waar van hy al-



JAARBOEKEN, Felruary, 1792. 195
tyd heeft gejouïfeerd, en wyders hem Heer RaadPenfionaris ttn ernftigftete verzoeken, van in deze zaak niets in zyn particulier te doen, maar zo ras het Refultaat , door het Gouvernement van Brusfel aan den Heer >op toegezegd, zal wezen ingekomen, daar van aan Hun Edele Groot Mogenden kennis te geeven, onder verzekering, dat Hun Edele Groot Mogenden , die zich in den Perfoon van hunnen eerften Minifter zelve ge'as deerd vinden , met zullen nalaaten die zaak ah de hunne te befchouwen en de mefures te ne men , die als dan zullen geoordeeld worden te behooren.
Waarop, in abfentïe van den Heer Raad Pen fionaris zynde gedelibereerd, hebben alle de Le' den zich 'met het voorfchrevcn gerapporteerde geconformeert, en is het voorfz. Rapport, na dank' zegging aan den Heer Van Bpetzelaar, Heer vat Kyfhoek, voor deszelfs. in dezen genomen moeite in eene Refolutie geconverteert, waar van dooi den Heer Van Boetzeloar; Heer van Kyfhoek aan den Heer Riad Penfionaris, weder binnet verzogt, kennis zynde gegeeven, heeft dezely< verklaard, dat, indien hy ooit eenige fatisfaCtu had gebuteerd, deze Refolutie hem die zeer ry kelyk bad verfchaft, en dat hy Hun Edele Groo Mogenden durfde verzekeren, dat, zo lang dti Kemel hem bewaarde by de principes, die hy ii zyne onderfcheiden posten altoos had aangekleefd Hun Edele Groot Mogenden zich in hun v( rtrou wen op zyne integriteit, nimmer zouden bedro gen vinden, en dat hy voor het overige, ten aan zien van het verder onderzoek dezer zaak, zie aan het goedvinden van Hun Edele Groot Mo genden zoude onderwerpen.
03
BRIEF
's Gra-
venha"
ce.
Beflüit op deVoordragtyan den RaadBchfion.
1 1
IP - 1 -'
1
1
>
1



'sGttA-
venha-
Bijluit
pp de
yoor-
dragt
van den
Raad-
hr'/'P-U,
■ ' ^1
A. J, 80YER,
Hut}.
19$ NIEUWE NEPERLANDSCHE BRIEF aan den Heere Baron HOR.
EDELE, ERENTFESTE, WYZE, VOORZIENIGE, ZEER PISCREETE HEER I
F)en Heer Raad-Penfionaris aan Ons hebbende kennis gegeeven van de infimulatien omtrend zvn Perfoon, in zeker Werk, genaamd: Tableau des Dilapidations, voorkomende, als mede van de Memorie , door U Wel Edele , dieswegens aan het Gouvernement van Brusfel overgegeeven , en van het antwoord daar op door U Wel Edele bekomen, hebben Wy gemeend , U Wel Edele te moeten betuigen, dat be; Ons zeer welgevallig is geweest, dat O Wel Edele niet nagelaten beefc, om, zo veel van U Wel Edelen afhing, te waaken voor de eer van den eerften Minifter yan Onze Provincie, wiens goede naam de Republiek wel in het algemeen , maar Qns in het lyzonder zeer ter herte moet gaan. 'Daar mede, Edele, Erentfeste, Wyze, Voorbenige, zeer Discrete'Heer.' beveelen Wy U ^Vel Edele in de befcherming Godes.
Gefchreven in den Hage, den 9 February urn-
(Onder Jlond) 'Ter Ordonnantie van de Staaten,
(IFas geteekend')



JAARBOEKEN, February, 1792. 197
Hunne Hoog Mogende hebben op den 16 dezer maand eenen algemeenen DankVast en Bededag tegen Woensdag den 14 Maart vastgefteld, en daar van de navolgende aanfchryving gedaan:
EDELE MOGENDE HEEREN!
Het is eene droevige dog onbetwistbaare waarheid, dat het ongeftoord genot van voorhoeden welvaart, in plaats van de harten der Menfchen od te wekken tot dankbaarheid en erkentenisle jeeens den Almagtigen Schepper en Regeerder der Waereld, van Wien alleen al het goede, dat ons te beurt valt, afkomftig is, integendeel meest al onverfchilligheid, zorgeloosheid en eene gevaarlyke gerustheid te weeg brengt. Dat dit waar zy, met opziet tot enkele Menfchen, leert ons de dagelykfche ondervinding , en het word met betrekking tot geheele Natiën en Landen niet minder bevestigt door de Gefchiedenisfen van alle Volkeren en van alle Tyden. Dog indien ooit een Volk reden heeft gehad zig voor eene zulke ondankbaarheid te wagten, door dien het ora zo te fpreeken, op ieder bladzvde van deszelfs Jaarboeken het merkteeken aantreft van den vinger Gods, zo is het voorwaar het Volk van Nederland, en evenwel kunnen wy door ons eigen geweetm van even die ondankbaarheid geenzints vrygefprooken worden. Wy zyn geduurende den loop van het laatfte Jaar wederom in alle opzigten door de befchermende hand des Allerhoogften zigtbaar bedekt geworden, ja Hy heeft ons Land en Volk met de dierbaarfté zegeningen begunftigd. Wy zyn gebleeven m het bezit van rust van binnen en van buiten, en daar onze JNaO 4 buu-
s Gra-
fENHA-



's Gra-
venha' ge.
Vhfchr. van den Bede dag.
: (
(
* I i ( l I
198 NIEUWE NEDERLANDS CHE
buurcn door de geweldigfte Beroerten by aanhoudendheid zyn gefcfiokt cn gefolterd, is Ls legend Land door de genadige befchikking eénef Algoede Voorzienigheid, gebleeven de Zeetel van waare Vryheid, van Vreede. veiligheid en ove ° vloed. Wy gemeten in de ruimlte maat alle de
gerftaat dc Menfchen deelagtig maakt: de rech'en van de Leden der Maatfchappye worden onde? ons geëerbiedigd en ongefchonden bewaak; de £ ftitie word met onpartydigheid en zonde/aanzie» 3u ^?fo?Jnen UItSeoefrend; en de Wetten worden gehandhaafd tot befcherming en beveilig ng Tan aN Ie Ingezetenen , zo wel van de aanzieblvkflen alvan den minfte vermogenden. ö^vffifi zyn wezentlyk en onwaardeerbaar: haar milde nvloed ftrekt zich uit op alle de Ingezetenen zonder onderfche.d en in alle hunne onderfcheidene betrekkingen; zy zyn zo groot en zogewigtig dac het de onbegryplykfte dwaasheid is, dezelve aan sene enkele fchaduwe van hersfeher fcSle ïï onbeftaanbaare volmaaktheid te willen opofferen ™% r. n T d6eze a,Semeene beweegredenen k en ^aRkzegging, zyn 'er noch nadere en meer byzondere omftandigheden, die de Ingezetenen van dit Gemeenebes? daar toe en. De yver en naarffigbeid onzer handeldreven" le en Zeevaarende Medeburgeren, is door Gods 'oedheid niet onbeloond gebleeven'; de VVelvaar ™ eenige onzer gewigtige Volksplantingen, is to enen hoogen trap gereezen , zonder dannwend ge beroerten en verwarringen derzelver Bewoonden
''an d«'ykt y,rugteU hunner Arbeid beroofd heb »en Wy hebben de laatfle band zien Ken aan iet heilzaam Werk der zo lang gewcnschte°fevS» ging van Europa, en de 4,&eid°5nde Rept?-* •lick heelt < oor haare toeneemendegoede verftandonding met haare Nabuuren eenen nieuwen Sn



JAARBOEKEN, February , 1792. 199
gekreegen. — Zoo aan de eene kanc dit gunftig Tafereel gefchikt is, om onze harten met de leven digfte aandoeningen van blydfchap en dankerkente nisle te vervullen, zo kunnen wy ons aan de andere kant niet verbergen, dat Wy oorzaak hebben tot eene betamelyke vreeze. De oneenigheden en ver deeldheden, die in onze Nabuurfcbap plaats hebben , zyn nog verre van bygelegd te zyn en kunnen zorgelyke gevolgen na zich fleepen. Verfcheide gewigtige aangelegendheden van den Staat, zyr. nog niet op eenen vasten en duurzaame grond ge reegeld en gevestigd. Onze Traficquen en Fabric quen blyven Reeds in eenen kwynenden ftaat, er fchoon de Winter tot dus verre door geene on gewoone ftrengheid den zo nuttigen loop van on zen Handel geftremd heeft, zo heeft egter d< woede der Wateren onze Scheepvaart en Com mercie niet ten eenemaal gefpaard.
Wanneer wy nochtans onzen toeftand met dier aandagt, die redelyke en Godsdienftige Schepfe len betaamt , overweegen ; wanneer wy onzei voor - en tegenfpoed tegen eikanderen opweegen en vooral wanneer wy ons zelve en onze omftan digheden vergelyken met die vsn zo veelen onze Medamenfchen , hoe veel ftoffe hebben wy dai niet tot de vuurigfte uitftortingen van Lof en Dank' hoe'veel beweegredenen tot de diepfte vernede ring en verontwaardiging over ons en ons gedrag' Trouwens wy heDber. geen reden om ons te kun nen verheugen over eenige verbeetering in de Na tionaale zeeden of wandel; moeten wy inregen deel niet bekennen, dat de onverdiende Barmhar tigheden Gods geen byzonderen invloed op on? gemoederen hebben gehad? Vinden wy ons nie al wederom verplicht, die zelve Zonden en Over tredingen te betreuren, waarvan wy reeds zo me nigmaalen by diergelyke plegtige gelegendheden di belydenis hebben moeten doen? Is onze verflaauw • O 5 d<
'sGra-
venha-
ge-
Uitfchr. van den Bededag*
.
1
l
r 1 I
>
p



'sGra-
venhace. .
Uitfchr. van den Bededag,
i i
i
] c f
; x
I <! c r
n o z b ti v
500 NIEUWE NEDERLANDSCHE
de yver voor den Godsdienst levendiger geworden ? Ziet men die onverfchilligheid omtrend de belangrykfte waarheden van den Godsdienst, waar door ongeloof en bygeloof beide even zeer begunftigd worden, onder ons verminderen ? Worden die plichten , die het Euangelie ons voorfchryft, en waarvan het ons de treffendfte voorbeelden, gepaard met de kragtigftebeweegredenen, opleevert, beter waargenomen ? Zien wy dat de banden van de Liefde der naaften en van onderlinge verdraagzaamheid -onder ons naauwer worden toegehaald ? Neemeo einde! yk de Weelde en overvloed en alle de ondeugden die daar uit voorvloeien onder ons af? By aldien wy deeze Vraagen met oprechtheid willen beantwoorden, zullen wy moeten bekennen , dat wy verre afzyn van die gefteldbeid, die een Volk groot en deugdzaam maakt, :n die onze Godvrugtige Voorouders by het lichten van onze dierbaare Vryheid, en in de jloeiende tyden van ons lieven Vaderland, op eene x> uitmuntende wyze kenmerkte.
Het is uit ernftige overweeging van dit alles, lat wy goed gevonden hebben eenen Algemeencn Jank-Vast-en Beededag uittefchrwen, over alle le Geünieerde Provinciën , Geasfocieerde LandL-happen , Steden en Leden van dien , tegens Voensdag, die weezen zal den 14 Maart eerstomende, om ten zeiven dage in alle de Kerken eezer Landen by een te komen, ten einde wy ns in de tegenwoordigheid van God Almngtig logen vereenigen , om zyne pnverdiende Langloedigheid te vieren en te looven, en om ons ter eder te werpen voor den Troon zyner Genade, ider eene oprechte en ootmoedige belydenis onu Zonden, met een waaragtig voorneemen van ;terfchap des Levens, de vergeeving onzer overeedingen nederig affmeekende om de verdienden m onzen Heiland en Zaligmaker Jefus Christus.
Wy



JAARBOEKEN, February, 1792. 201
Wy moeten by deeze ftaatelyke gelegendheid niet verzuimen, de dierbaare belangen van het lieve Vaderland, aan de byzondere befcherming van het Opperweezen op te draagen; den Almagtigen biddende, dat het hem behagen moge, de wolken , welke nog h ngen over ons tydelyk welvaaren , ten eenemual te verdryven, eene einde te maaken van alle Partyfchappen en Twisten; onze Vryheid en vJooilitutie te befchermen, en zyne Zeegeningen uitteftorten over onzen Koophandel, Zeevaart, Land en Akkerbouw, Handwerken, Viifcheryen, en de overige Bronaders van onzen voorfpoed-
Het is in 't byzonder de Plicht van de Ingezeetenen van dit Gemeenebest, de dierbaarfte Zeegeningen der Godlyke Voorzienigheid af te fmeeken over de Perfoonen en het bellier van de Hooge Overigheid; d.t de Opperfte Regeerder der Volkeren , dezelve wil begunftigen met Wysheid, Trouw , Standvastigheid en onafgebroken yver voor het Algemeene welzyn; dat dc maatregelen die door dezelve genomen worden tot bevordering van de veiligheid, rust en welftand van die Ge meenebest, met eenen Gezegenden uitllag mogen bekroond worden, en dat zy in hunne géwigtige Posten mogen zyn en blyven de voorwerpen van Hoogachting en vertrouwen van een vry, gelukkig en dankbaar Volk.
' Wy moeten insgelyks onze vuurigue Gebedet ten Hemel opzenden voor zyne Dooi luchtige Hoogheid den Heere Prince van Qrange en Nas fau, voor Haa e Koninglyke Hoogheid Mevrouwe de Prmfesfe, Hoogstdeszelfs Gemalinne, voot Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Erf-Prins en Hoogstdeszelfs Ko inglyke Gemalin, en de verdere Afftammelingen van dat Doorluchtige Huis; dat zy (leeds mogen blyven ©verdekt dooi 4e befchermende Hand des Allerhoog (ten; dat zy
met
's Gra-
VENHA' GE.
Uitfchr. van den Bede. dag.



's Gra-
VENHACE.
Uitfchr. van den Bede. dag.
Ook
*>* NIEUWE NEDER LANDS CHE
'S ETeb hesic Zegeningen mogen begunftigd worden en dat die uitmuntende hoedSheden d,e Hun eigen zyn, Hun meer S meer de üefde en Hoogachting van het Volle deeze" Landen mogen verwerven; dat in 't bvzon er Zyne Doorluchtige Hoogheid, door dewTheid van syn beftier en zyne ftandvastigheid in het bevorderen van de belangen van zyn Vaderland
T"£Tg ZyDer Hoo*e Bedieningen doen ftrekken tot eene Aigemeene Zegening voor Kerk en Staat en dat het geluk van de Natif ftcS moge zyn het doelwit, zo wel afe de beloonTn, Zvner onvermoeide Werkzaamheid eiüonink zy Eindelyk behooren wy te bidden voor den bloei en welvaart van alle Proteftantfche Kerken e n fn 't byzonder die, welke in deeze Gewestezvj Be. vesngd; dat het den Allerboogften mo|e behalen dezelven meer en meer in Lee? en Zeden te zuivere°'..en, d0OT ?yn genade het voorbeeld en den jrtad^hunner Leeraars ffigtelyk en heilzaam te
Alles tot grootmaking van des Heeren AllerheiV l.gften Naam voorplanting en aanwas dfr waare Chnstelyke Gereformeerde Godsdienst, confeva-
z^nDzTgLSXk.0gte Vryhcid en ™'
Aan Regenten en Armbefteeders van het Roomfch3 Armhuis alhier, is by den Edele Hove van Holland en den Achtbaaren Magiftraat van 'sGravenhage toegedaan om een algemeene College of geldopzame ^g te mogen doen, dewelke dan ook op Woensdag den ,5 February heeft plaaTs



JAARBOEKEN, February, 1702. 203
Ook is algemeen door de Nieuwspapieren dezer maand de navolgende bekendmaking gedaan:
De Ondergeteekende Mr. G. W. van Motman, Raad en Rentmeefter der Domeinen te Breda, eerst van ter zyde, en daar na meer openbaar befchuldigd zynde, als of by eene fomma var honderd duizend Guldens zoude genoten hebben voor het beloven van Protectie aan de Geëmigreer den uit de Ooftenrvkfche Nederlanden, verklaart behoudens zyn recht, tegen de Verfpreiders vai dien Leugen, dat dezelve is verzonnen en van all waarheid ontbloot, terwyl, even gelyk hy open lyk en op de folemneelfte wyze betuigt, dat h nimmer van de Staaten van Braband , noch 00 van iemand anders, in hunnen naam , voor d bovengemelde, of voor eenige andere zogenaan de protectie, welke en hoedanig die ook gewee: zoude mogen zyn , iets hoe-ge!, aamd , veel mi eene fomma van honderd duizend guldens, hee: genooten; hyook alzo een ieder durft provocei ren, om, dien aangaande , eenige de minfte b wyzen te berde brengen, en voorts de Verlprc ders, van dat gerugt, houd voor openbaare C lumniateurss
G. W. MOTMAN,
Van wege het Dichtlievend Genootfchap in deze Plaats, is het navolgende aangekondigd :
Dc Beftuurders van 't Haagsch Dichtlievend Genootfchap , onder de Spreuk: Kunstliefde
fpaart
's GsA-
VENHAGE.
I
1 J
i 1
e
x n x
t-



's Gra
venha öe.
Progf,
van 't Dichtt, GenooU fchapi
-Va r,nJLCU '. mec voorKennisie eD toeftemminge der hoogaanzienlyke Befchermheeren, zo ÓS» de Dichter, welke reeds gedongen hebben als andere Vaderlandfche Dichters en Dichteresfef nogmaals gelegenheid fe geeven , ter nadere be' wcrkinge van dit treffend en den NeXdered zobelangryk onderwerp,) het zelve andermaal , o1 denzelven voet der voorgaande uitfchrvvinge, me? en benevens eene nieuwe Kcurilóffe, voor tè m
DE WETGEEVING OP SIN Al.
En eene zilveren v00r hem, die het best eekeurde naast by zal komen. g UF
ftnff,nete,A' *'a<*«wkkwl, op beide dezeri floffen, vóór den eerften van Louwmaand l7»Z aan den Secretaris foannes Mattheus Sobcts Vragtvry en op de gewoone wyzc volgens voorige Bekendmaakmgen, gezonden worden.
E Y t> E N.
Den 8 February heeft de Hooggeleerde
Heer
«04 NIEUWE NÈDERLANDSCHÉ
' Seenar/y'> by nauwkeurig onderzoek der
. ingekomen Prysyaarzen , behelzende :
DE ONOVERWINNELYKE S'PAAN4~Fifr VLOOT VERNIELD IN 1588.
Geene daar van, hoe zeer ook bet een of ander on^ der deze ve, niet geheel van Dichterlyk cieraad en wezenlyke verdienfte ontbloot is. een ni^ooftS Gouden Eerpenning Kunnende waardie Sn



JAARBOEKEN, February, 1792. 20$
Heer D. G. van der Keessel, J.U.D *ttir. Civ. Prof. Ord., de waardigheid
Amsteldam.
Den 2.3 dezer maand is door Myne Heeren van den Gerechte, eene Ampliatie afgekondigd, op het 31 Art. van de Keure van den a8 January 1752, raakende het Vaaren aan, of omtrent eenige Koopvaardy , Veerof Kaag-Schepen , met zogenaamde Kadraayen , welke woordelyk van dezen inhoud is:
Alzo Myne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam , in ervaring zyn gekomen , dat zedert eenigen tyd zeer veele Dieveryen gefchieden
van Reblor Magnificus der Umvertiteit alhier, nedergelegd met eene Plechtige Redevoering, De Advocato Christiano , dat is i ever een Christen Advocaat, of hoe een Advocaat zig in het waarnemen van dien Post als een Christen behoort te gedraagen. In die Waardigheid is opgevolgd de Hoog Eerwaarde Hooggeleerde Heer Broertus Broes, S. S. Theol. Doel. & Prof. Ord. Tot Secretaris van den Academifchen Senaat is op den eerften dezer aangefteld de Hooggeleerde Heer Christianus Henricus Damen, A. L. Af. Phil. Doft. Mathef. Sublim ut & Archit. civ. mil. & Pbyf. Prof. Ord.
Ley>
den»



Au-
STBLJDAM.
Ampl.
Keure nopens de Kadraajen.
iaO t, aat Jvlyne Heeren van den Gerechte, toe faveure van de Commercie en NavSSeen tot: weering zo veel mogelyk, van dit £v2
vÏ7ïï,«,ïf ^ SPfdge»00*», by renovatie van t 31 artikel van de zo evengemelde Keure. te ftatueeren gelyk Hun Edele AchtbaareRa tueeren mids dezen:
Vaïtu.V00"?^ fenr ?3drayen ' of ander klein lYn f f 'r bl" M -of buiten dezer Stads Paaien, aan of omtrend eenig Koopvaardy , Veer- of Kaagfchjp zullen mogen vaaren, onder wat pretext zulks zoude mogen wezen, op verbeurte van
worden" G°ederen' dfc'di in bevonden
worden , daar en boven een boete van vyf en twintig guldens; _doch worden hier van uitgezonderd, het vaaruig, dat behoort aan de Legger of1 eenig; Schip, en 't geen tot het aan of aSgebru!^, .mits dat het zelve voor of I Lul eeni^z!DtJ gedekt, of een zogenaam. t,L?n hl"" Bf heeft;.en voorders a»e Vaarhnif n leh0°cen^e ^.eemge Schepen, biönen oF molm tZ SUdS PaaJen "gSende ; waar mede zal mogen worden gevoerd alles wat tot de Equipagie en monteering van haar Schepen dient eefvk mede de Victualie en Ammunitie en het hout en planken tot haar garneering. Doch zullen echte? met dezelve met mogen worden gevoerd eeriie Koopmans Goederen, noch ook eenige PerSfn van of aan de Schepen, als alleen zullen, die we"
zen
205 NIEUWE NEDERLANDSCHE
den van Goederen uit Schepen , voor deze Sari liggende, en wel door middel van zogenaamde Si drayen, of ander klein Vaartuig, die\an de Sche. pen af en aanvaaren , niet tegengaande by a tl kei 31 van de Keur van 28 January ma dl nodige voorzieningen, wegens; het vaaren aan of omtrend eenige Koopvaardy-, Veer-of Kaagfche£3d wïen6 ™ SeDOemde Vaar^gen° be-



JAARBOEKEN, Fclraary. 1792. &ÖJ
ten moeten pan öf van Boord van die Schepen, met wiens Vaartuig zy gebragt worden, op een boete van zes Gulden. Doch zal die geene, die de aanhaaling gedaan heeft, gehouden zyn, immediatelyk daar van kennis te geven aan den Heer Hoofd - Officier * om na verhoor van partyen en haar bevinding van. zaaken, daar omtrend te disponeeren; zo nogthans, dat die aangehaald is", en fuftineert, ten onregte aangehaald- te wezen, en #»f>hrpi- Veen ontflag bv den Héér Hoofd-Offi¬
cier kam-bekomen zal vermogen de questie te brengen by Commisfarisfen van Injurien, en ondertusfehen zyn Vaartuig weder bekomen, mits dat hy ftelle cautie voor dezelve, en opgeeve zyn üaam en woonplaats, en, zo hy een Vreemdeling is, Dohhcfliuht kieze; maar die de aanhaaling' gedaan heeft i zal zich met de dispöfitie van den Heer Hoofd-Officier te vreede moeten houden, en, zoo by binnen twee uuren ha de aanhaaling daar van geen kennisfe' heeft gegeeven, van -zynaftie verftooken wezen : en worden tot de bekeuring en aanhaaling in dit artikel vermeld , behalven 's Heeren Dienaaren , gequalificeert ieder Gildebroeder van het klein Schuitevoerders Gild, en zal in het laatstgemelde eas de Boete geappliceerd worden, de eene helft ten behoeve van het Gilde, en de wederhelft ten behoeve van die: de calange zal doen.
Blyvende niet te min de verdere artikelen, by gemelde Keure gementioneerd * mede in haar geheel en volle vigeur*
Aldus gearrefteert den 28 February 1792, prsfentibus den Wel Edelen Geftrengen heer Mr. David Willem Eli as, Hoofd - Officier; alle de Heeren Burgemeefteren, dempto den Heer Abraham Dedel, en alle de Heeren Scheepenen, dempto den Heer Mr. jan Wol* iets van de Poll. ,.
p tn
Alt*
STE1> DAM»
AmpL Keuré nopens de Kaclraayerts



Am-
stsldam.
208 NIEUWE NEDERLANDSCHE
En gepubliceert ten zeiven dage, prefentibus den Wel Edelen Geftrengen • Heer Mr. David Willem Elias, Hoofd-Officier; den Heer Mr. Nico/aas Fans, Burgemeefter ; en d« Heeren Mr. Pieter Graafland Joansz. en Gillis du Qjiesne, Heer van Cillershoek, praifideerende Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris,
] P. S. D E D E L.
Van wege de Nederlandfche Geoclroyeerde Oost-Indifche Maatfchappy is in deze maand de navolgende bekendmaking gedaan:
Wfard van Wegens de Edele Heeren Bewindw hebberen van de Oost-Indifche Compagnie geadverteerd:
1. Dat ingevolge de Authorifatie van Hun Edele Groot Mogende, by Refolutien van 16 November 1791 , geduurende de opengeftelde 'Aermyn van zes maanden, dagelyks (exept S3turdags,) by ieder der Hollandfche Kame* ren, op welke nog Recepisfen uit de Anticipatie-Penningen gefproten , zyn lopende, word gevaceerd, tot het converteeren vau dezelve Recepisfen en Obligatien, onder Guarantie van Hun Edele Groot Mogende, 'en losbaar door byvoeging van uitgetrokkene Aflosfing - Billetten , op alle zodanige Conditiën als by Refolutie van 4 Mey 178*, i» uitgedrukt.
a. -Da?-



JAARBOEKEN, Febrüary, 1792* 2ot
É. Dat de Houders der op den co january laatstleden uitgetrokkene Aflosfing • Biüeuen, de Obligatien, waar op zy door die Eiilettea de Aflosfingen zullen requireeren, een maand •Voor den Vervaldag van dezelve' Obligatien moeten opgeeven, by die Kamer, ten lasten van dewelke zodanige Obligatien Zyn lopende, welke Obligatien, als dan op den Vervaldag zullen worden afgelost, met de Intrest tot dato 1792.
3. Worden de Houders der Aflosfing-Billetten: N°=4i85. 6369. 6407. 8360. 12422. I2jn. 13372. 14902. 15142.15893.17036.17644. 18401. 20009. 20446., 31 January 179I uitgetrokken en nog niet ingeleverd, teri overvloede gewaarfchouwd, dezelve te doen inleveren, en geïnformeerd, dat op de Obligatien , welke by die Aflosfing - Billetten zullen Worden geproduceerd, geen verdere lntresfen zullen worden gevalideerd, als tot de Verval*dagen 1791 incluis, alzo die Billetten éenlyü haare betrekking hebben, tot de Aflosfingen over dato 1791 vastgefleld en bepaald.
tn eert Brief van Lisbon, gedagteefeehd dea 6 January, was daags te vooren aldaaf binnen geloopen, *s Lands Fregat van Oorlog De Amafoon, Kaptein A. Cuvcl, van hier na Oost-Indien beftemd, en op welker: Bodem zich bevindt Hun Hoog Mogende Commisfie naar Oost-Indien. Gemeld Schip had aanhoudende Stormen gehad en daar door eenige fchade bekomen, waarom Zy een Haven hadden moeten zoeken, doch P a men
A*t*
STELDAM.
BekendmakingderOosiIndi/cheComp.



Amstel
dam»
In onze Jaarboeken van het afgeloopen Jaar 1791 in de maand December bl. 1962 en volgg, gaven wy verflag en deelden de egte (tukken mede, wegens bet verzoek van aanzienlyke Kooplieden aan de Algemeene Staaten gedaan, ten einde by de verkoopingen der Oost-Indifche Maatfchappy den ouden en gewoonenvoet roogtegevolgd, en geene nieuwigheid ten nadeele van het lichaam der Kooplieden, en tegen de Refolutien van Hun Hoog Mogende van de Jaaren 162.2 en 163 ingevoerd worden Onaangezien deze klagten en hangende de raadpleegingen van Hun Hoog Mogende op dit Ruk, meende de Oost- Indifche Compagnie egter in de uitotrffening van dat regt,het welke zy oordeelde haar toe te komen, te mogen voortgaan , en fchreef dus op den 6 February 1792 de gewoone Voorjaars verkoping der Compagnie uit tegen den 7 Mey aanllaande» op den zelfden voet van referves, als waar over de meergemelde klagten waren gedaan, namentlyk om de goederen, weike in deze ver* koping opgehouden mogten worden ten al» len tyoe te kunnen verkopen. Weshalven de Heeren Kooplieden zig in de maand February 1792, op nieuws tot Hun Hoog Mogende wendden by het navolgend Request.:
210 NIEUWE NEDERLANDSCHE
men dagt binnen 14 dagen de reis weder • aan te neemen.



JAARBOEKEN, February, 179a.
211
Aan de Hoog Mogende Heeren STAATEN GENERAAL der VEREEJNIGDK NEDERLANDEN.
Geeven met verfchuldigden eerbied tt! kennen Willem van Br lenen en Zoonen, Wdhew en Jan Willink, Hendrik Gildemeeflcr en Jan van Alllée en Van Berden, Kooplieden te Amfterdam, zo voor zich .zeiven, als uit naam eo van wegen een zeer aanzienlyk getal hunner Mede-Ingezetenen, allen byzonderlyk geinteresfeert in den Handel van Oost-Indifche en Chinafche Goederen, welke bier te Lande gedreven word.
Dat de Supplianten by hunne Requeste van den 20 October des vorigen jaars zig genoodzaakt gevonden hebbende, om Uw Hoog Mogende gun ftige voorziening te imploreeren omtrend eenige belwaaren, door de Supplianten en hunne Coramittenten tegen de Directie der Oost-Indifche Compagnie, voornamentlyk omtrend de wyze van den Verkoop hunner Goederen, mgebragt,, en bS den voorfchreven Requeste breder gedetailleerd, vervolgens op den st December deszelven Jaars de vryheid genomen hebben , dit hun verzoek, hangende de deliberatien van Uw Hoog Mogen de door een nader Request en daar by gevoegde ampele Memorie van Elucidatien te appuyeeren, en^an.den ernftigen aandagt van Uw Hoog Mogende op het eerbiedigst voor te dragen. ë Dat, hoe zeer de Supplianten gaarnegewenschi hadden, door eene fpoedige en vruchtoaare af Soening dezer gewigtige , buiten ae Doodzake lvkheid gefteld te zyn geworden, om de pretieui» aïentie van Uw Hoog Mogende met eenige na dere Remooftrantie aangaande dezelve lastig t,
p o lilUt
AMSTERDAM.
Derde Aequesi nopens de wyze van Verhoop der OostIndifcheComp.



Am-
st*ldaju.
Derde Kequest nopens de wyze van Verkoop der Ooslfndifche'Comp.
intorrneerd is van de gegronde grieven en bezwaren, door den Handel der Republiek tegen de Directie derzelve Compagnie ingebragt, het genoemde Ke wind egter,wel verre van in eenige Confideratie te necmen , het gewigt het welk door den Haneel aan deszelfs bezwaaren tegen de gemelde Direclie van de Oost-Indifche Compagnie wordt gebegt:, door dezelve onmiddeiyk ter kennislb van Uw Hoog Mogende te brengen, en Hoogstderzelver Souverame tusfehenkomst in dezen te imploreeren, veel min eenige behoorlyke deference toorjende voor de reeds aangevangene Deüberatien van Uw Hoog Mogende aangaande deze zaak; en eindelyk als het ware openlyk te kennen willende geeven, dat bet zelve Bewind geenzints genegen is, om met betooning van dc verfchuldigde eguards voor het befluit, het welk de Souverain in dezen nodig zoude kunnen oordeelen te neemen, niet in bet allerminfteaan bet gemanifefteert verlangen van den Handel en deszelfs wezendlvke belanden te deferceren, maar in tegendeel deszelfs eenmaal aangenomen fystbema van bellier te fouteneeren en te doen gelden, dan ook heeft kunnen goedvinden om op den 6 February dezes Jaars de gewoonè Vocrjaars - Vcrkooping der Compagnie uit te
fëhry*
iia NIEUWE NEDERLANDSCHE
moeten vallen, zy zich thands, als hangende als nog de Dehberaticn van Uw Hoog Mogende dien aangaande,wederom in deonvermydelyke verplichting bevinden , om Uw Hoog Mogende Vergadering op nieuw te adieeren, en tot Hoogstderzel» ver kennisfe te brengen, dat onaangezien de klagten der Supplianten en hunne Committenten, aangaande de tegenwoordige directie omtrend de Verkoopmgender Oost-Indifche Compagnie, onmiddeiyk by Refolutie van Uw Hoog Mogende, in dato 20 OCtober des voorigen Jaars, onder het oog yan het bewind der Oost-Indifche Compagnie gebragt zyn geworden. en het zei



JAARBOEKEN, February, 1792. 213
fchryven tegen den 7 Mey aanftaande i onder al zodanige nadeelige en voor den Handel fchadelyfce referves, als over welke de Supplianten en hunne Committenten zig genoodzaakt gevonden hebben, bv hunne beide voorige Requesten de erndigüe Remonftrantien aan Uw Hoog Mogende te doen, en Hoogstderzelver gunftige interpofiue ter bepaaling van eene foortgelyke willekeurige handelwvze te imploreeren.
'Immers hebben niet alleen de Supplianten en hunne Committenten, maar zelfs de Beurs der Kooplieden hunner Stad, in het algemeen, met de uiterfte furprife en bevreemding uit de UitfchryvingsBilletten der bovengemelde aanftaande VoorjaarsVerkooping gezien, dat de Compagnie, onder anderen wederom op nieuw aan zig referveert de faculteit, om de Goederen, welke in deze Verkooping opgehouden mogten worden, ten allen tyd( te kunnen verkoopec
De Supplianten zullen thans Uw Hoog Mogen de geenzints lastig vallen met een nieuw betooj van al het nadeelige en hoogstfehadelyke, het wel] uit eene dergelyke eigendunkelyke handel wyze de, Oost-Indifche Compagnie voor het Commercie Wee/en dezer Republiek moet refulteeren, dewy zy eerbiediglyk vermeenen, zulks reeds breedvoe rie genoeg by hunne voorige Remonftrantie gede tailleert te hebben, doch het zy hen egter vergum by deze gelegenheid nogmaals den aandagt van U< Hoog Mogende in het byzonder te mogen bepas len tot de willekeurige faculteit, welke de Compa snie zig ftandvastig blyft referveeren, om de opg« houdene Goederen haarer Verkoopmgen ten alle tyde te kunnen verkoopen; dewyl de Supphante eerbiediglyk vermeenen , dat, ingevalle zodan; eene faculteit door den Souverain aan het Bewit der Oost-Indifche Compagnie mogt worden toeg kent. Uw Hoog Mogende in vroeger tyd, 1 * P 4 w
Amsterdam.
Derde liequest nopens de wyze van Verkoop der OostIndifclxe.Cotnp,
r 1
»
f
a n
J
e•ael



Am-
stelDAM'
Derde
Requcst nopens de wyze van Verkoop der Qosfi Indifche Qoinp.
'
l
1
i I
< ] t <
2 I fc
e
I
ES
S14 NIEUWE NEDERLANDSCHE
wel by Hoogstderzelver Refolutien van den 12 December 1622 en 13 Maart 1023 geheel te vergeefs bevoolen hebben, dat de Goederen der OostIndilche Compagnie openlyk en by den Rok verkogt zouden moeten worden, daar, volgens de fultenue van het tegenwoordig Bewind der Compagnie , het genoeg is de Goederen flegts eenmaal openlyk geveild te hebben, omme dezelve, als dan opgehouden wordende, vervolgens ten allen tyde, en dat wel uit de hand, te kunnen en te mogen verkoopen; eene ftiftenue, door welke dus by alle gelegenheden de gemelde Refolutien van Uw Hoog Mogende, bevattende den uitdrukkelyken wil van den Souverain , dat namelyk de Goederen der Compagnie niet privativelyk en uit de hand maar in het openbaar en by den Rok verfcogt zuilen worden, geheel ïllufoir gemaakt, en buiten alle effect gefield kan worden, als hebbende het Bewind ten lien einde mets anders te verrigten, dan de GoeIeren der Compagnie flegts openlyk in veiling te jrengen, dog dezelve tot willekeurige pryzen op :e houden, om vervolgens naar welgevallen, buien eenige Communicatie der Commercie, en tot lanmerkelyk nadeel van allen, welken den Handel n zodanige Goederen dryven, over dezelve te iunnen disponeerep.
De Supplianten willen ondertusfchen geenzint* !oor_ dit geavanceerde aan het Bewind der Oostndilche Compagnie betwisten de faculteit, om enen bepaalden prys te ftellen, beneden welke de joederen der Compagnie niet te bekomen zullen yn; mits deze vastgeftelde prys openlvk aan bet ubhek gelyk met de aankondiging der Veiling van aare Goederen worde bekend gemaakt , even elyk zulks by de Engelfche Oost-Indifche Comagnie conftant gepractifeert word, welke laatfte y de uitfchryvingen haarer Verkoopingen telkens inonceert, beneden welke Pryzen zy haare Goe' * d§->



JAARBOEKEN, February, 1702. 215
deren niet zal afftaan, zomtyds zelfs met aankondiging, dat zy fommige Goederen in eenè volgende Verkooping tot eenen minderen prys zal laaten volgen, waardoor dus de graad der gering ite waarde van de te verkoopen Goederen openlyk wordt bekend gemaakt, dog welke door de Koopers in geene verdere aanmerking word genomen, dan alleen voor zo verre dezelve hen den minften prys leerd kennen, tot welken zy de Goederen zullen kunnen koopen, zonder dat dezelve hen uit hoofde der algemeene behoeften , kar weerhouden, om hoogere pryzen te hefteden, zc als de ondervinding zulks aan de Engelfche OostIndifche Compagnie ftandvastig heeft geleerd; ter. wvl tevens eene dergelyke praftyk onder een voor gaande bellier der Oost - Indifche Compagnie deze Landen, mede niet geheel onbekend, nog ongewoci is geweest, gelyk zulks onder anderen blykt ui de uitfchryving der Najaars - Verkooping van dei laare 17«7, by welke de Compagnie declareerde dat zy de Nagelen by die Verkooping met lage zoude laaten gaan dan tot negentig Huivers; en in «evalle de aangeflagen Party niet geheel wierd ver kogt, het reftant van dien tot den 1 September va het volgende Jaar zoude worden afgeleverd, me eene verhooging van tien ftuivers boven de pry zen, zo als die door een op dc Verknopingen be fteed waren geworden.
Dan, Hoog Mogende Heeren! het zy de Sup plianten vergund, hier ter plaatze op nieuw nu al den ernst, welke het gewigt dezer zaak en ne belang der Commercie van hen vorderen, aan ui Hoog Mogende ootmoediglyk voor te draaaen , d allezints funeste gevolgen, welke de onzekerheid waarin alle de Onderneemingen van den Handi door de tegenwoordige meergemelde directie va het beftier der Oost-Indifche Compagnie gebra* gorden, voor het geheele Commercie- Wecze P 5 0
Amsterdam.
Derde Requesv nopens de wyze van Ver. koop der OostIndifcheComp,
1 I 1
r
1
t
t
t ? e
I
n
f n 5-



Amsterdam.
Derde Rcquest nopens de wyze van Verkoop der OostIndifclieComp.
<
i
i 1 1 I t
2:6 NJEÜWINEDERLANDSCHE
dezer Republiek onvermydelyk naar zig moeten liepen; daar het ontwyffelbaar zeker is, dat de Connettien tusfchen het Commercie-Weezen en de Buitenlanders alleen in Rand gehouden kunnen worden, door bet geeven van zekere en confequente ondemgtingen,opfolide gronden uit den loop des Handels opgemaakt; dog, waar toe de Commercie dezer Landen thands door de meergenoemde direct]e„der Compagnie ten eenemrial buiten ftaat wordt gefteld zo zeer, dat men in tegenwoordige omftandigheden verplicht is uit den boezem dezer Republiek aan de Buitenlanders op hunne Informatien aangaande den toeftand van veele der aangelegenfte Artikelen van Handel voor te houden, dat de OostIndifche CompagBie dezer Landen wel eene Verkooping aankondigt, dog dat deszelfs nieuwe geadopteerd fysthema alle te voren bekende regelen van Commercie om ver werpende, geene mogelykheid overlaat, om iets met zekerheid aangaande het waarfchynelyke of mogelyke van zeer veele irtikelen te kunnen bepaalen of opgeeven om iien overeenkom ftig deze of geene onderneemin|en in te rigtcn of by de hand nemen; eene om[tandigheid, welke geenzints na kan laaten buiten s Lands m zeer ten nadeelc van deze Republiek ils een Commercieele ftaat te opereeren, dat men ;n plaats van dezelve , gelyk voorheen , aan tè jierken als de Gidfe en Voorligtfter in alle kuniige en welberaamde mercantieele verrigtingen en ils de School van wezenlyke Commercieele kunle, in tegendeel dezelve, te gelyk met het h>ïaam van haare Oost-Indifche Compagnie moet jefchouwen als amplecleerende zodanige ongeaifonneerden en allernadeeligfte maatregelen, wel;e men naauwlyks aan de minst ervaarenè Nalen in deD Koophandel eenigzints zoude kunnen 'ergeeven.
De Supplianten vermeenen dus, ten allerern-
ftig-



JAARBOEKEN, February, 1792. *I7
ftigfte de ferieufte aandagt van U Hoog Mogende op hun verzoek te moeten imploreeren, dewyl het by eene verdere ontftentenis van U Hoog Mogende fouveraine tusfehenkomst in dezen, aUezints te duchten is, dat de meergemelde directie, welke thandsby de Oost-Indifche Compagnie plaats heefc, geenzints zal nalaaten, by haare voor den Handel zo zeer nadeelige verrigtingen onvcrzettelyk te blyven volharden, en hier doot fteeds meer en meer voedfel geeven aan deallezints gegronde grieven en bezwaaren van de Commercie dezer Landen, welke niets anders ten ge. volge zullen kunnen hebben, dan zodanige hoog klimmende oneenigheden tusfchen het handelwee zen dezer Republiek en het Lighaarn der Oost Indifche Compagnie , welke tot het aanmerke lykst nadeel en agterwezen van beiden bevondei zullen worden te verftrekken.
De Supplianten zullen uit dien hoofde zie thans ook geenzints op nieuws bezighouden, 01 de gegrondheid van hunne bezwaaren en het wc derregtelyke der handelwyze van het bewind de Oost-Indifche Compagnie breedvoerig te beto( nen, maar zig alleenlyk de vryheid vergunnen om by al het voorheen in dit opzicht reeds te overvloede geallegueerde nog blootelyk te rema queeren, dat, welke en hoedanig de fuftenue vs het meergemelde bewind in dezen ook zoude moogen weezen, de Supplianten eerbiediglykve meenen, den ftaat van het tegenwoordig verfcl: tusfchen de Commercie en de Oost-Indifcl Compagnie eenvoudiglyk te mogen bepaalen t deze duidelyke waarheid, dat de geoftroyeen Oost-Indifche Compagnie onder haar tegenwoc dig bewind, wel verre van aan het hoofdoogme van haar Oftroy te voldoen , door alle haare b dry ven en maatregulen in te rigten, ten rneefl nutte en voordeel van den Handel dezer Lande
Amsterdam.
Derde Request nopens de wyze van Ver* koop der OpstIndifche■ Comp.
1
l 1
r
♦
n rn»
rilie >t le rrk
e- '
en
D«



Amsterdam*
J)erde Request nopens de wyze Van Fer koop der OostIndifcheComp.
belangen van het Commercie-Weezen, niet minder dan dte der Oost-Indifche Maatfchappy ter harte kunnen gaan, eenigzints op eene fa™ wyze kon worden getermineerd en af-
Om alle welke redenen de Supplianten dan thans ook wederom de vryheid neemen zig op
znlTJn- lCeuV0t U Ho°S Mogende, met de allerernftiglte bede en verzoek, dat het Hoogstdezelve gunftiglyk behaageu moge, deze gewichtige en voor den algemeenen Handel dezer Landen zo belangryke zaak, tot eene fpoedige en eewenschte afkomst te brengen, en door het neemen van zodanig befluit, als U Hoog Mogende naar derzelver hooge wysheid, bevinden zullen te behooren, de Commercie dezer Landen te dehbereeren van die onzekerheid, welke dezelve fteeds moet doen fluctueeren, en welke, byeene onverhoopte verdere voortduuring der meergemelde Direélie van het tegenwoordig bewind der Uosr-indifche Compagnie, binnen weinig tvds bevonden zal worden de jammerlykfte gevoWn. ao wel voor de gemelde Compagnie zelve? als
voor
218 NIEUWE NEDERLANDSCHE
in tegendeel bevonden word, den zeiven op de aanmerkeiykfte wyze te belemmeren, ja zelfs alle gronden van zekerheid, zonder welke dezelve nimmer gedreeven kan worden, ten eenenmaale 3ÏÏ tTWm te °ntneei™n; in diervoegen, nth'fW ke Pr,5tenie en orr°neufe gronden van w,Ü gfmeide ComPagnie ook zoude moogen willen prastendeeren te bezitten tot het uitoeffenen van eene eigendunkeiyke handelwyze , de Supplianten als nog refpectueufelyk vermeenen , deze gewigtige zaak van dien byzonderen aart erï natuur te zyn, dat dezelve op geene, andere wyze, dan alleen door de hooge en voorzienige tusfcheukomst van TT Hn™ i^™„^ °- ,



JAARBOEKEN, February, 1792. 219
voor het Commercie-Weezen dezer Republiek naar zich te fleepen.
{Onder ftond)
't Welk doende, &c« {Was geteekend)
WILLEM van BRIENEN m ZOONEN.
W1LHEM en JAN WILLINK.
HENDRIK GlLDEMEKSTER,
JAN van ALS TEE en van BERGEN.
Hier op volgde den 17 February 1792 dit befluit:
EXTRACT uit het Register der Refolutien van de HOOG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDiiNr
Veneris den 17 February l79z.
Is ter Vergaderinge geleezen de Reqnesten van Willem van trienen en Zoonen, Wilhem en Jan Willink, Hendrik GUdemeeJier en jan vart " Al*
Am--
STEt* DAM.



8TËI> VAM.
Befluit op
Voorfz. Rctjuest.
noodzaakt gevonden hebbende, om Hun Hoos Mogende gun ftige voorziening te imploreeren omtrent eenige bezwaaren, door de Supplianten en hunne Committenten tegen de Directie der Oostlndilcne Compagnie, voornaamentlyk omtrent de wyze van den- verkoop haarer Goederen ingebragt, en by de voorfz. Requeste breeder gedetailleerd; vervolgens op den £ i.'December deszelven Jaars de Viyheid genoomen hadden, dit hun verzoek hangende de deliberatien van Hun Hoog Mogende, door een nader Request en daar by gevoegde ampele Memorie van EJucidatien te appiiyeeren , en aan den ernftigen aandagt van Hun-Hoog Mogende voor te draagen.
Dat hoe zeer de Supplianten gaarne gewenscht hadden, door eene fpoedige en vrüchtbaare afdoening dezer gewigtige zaak buiten de noodzaakelykheid. gefield te zyn geworden, om de pnetieufe attentie van Hun Hoog Mogende met eenige nadere remonftrantie aangaande dezelve lastig te moeten vallen; zy zich thans, als hangende als nog de deliberatien van Hun Hoog Mogende dien aangaande, wederom in de onvermvdetyke verplichting bevonden, om Hun Hoog Mogende Vergadenng-op nieuw te adieeren en tot Hoogstderzelver kénrrisfè te brengen, dat onaangezien de klagten der Supplianten en hunne jGommittenten aangaande de tegenwoordige directie omtrent de verkoopingen der Oost-Indifche Compagnie, omniddelyk by Refolutie van Hun
Hoog
220 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Alllée en Fan Bergen, Kooplieden te Amfterdam , zo voor zig zeiven als uit naam ende van wegens eer zeer aanzienlyk getal hunner mede." Ingezeetenen, alle byzonderlyk geïntresfeerd in den Handel van Oest - Indifche %n Chineefch" Goederen, welke hier te Lande gedreeven word
ïa°n deen„de' daA^KSuPP)ianten by hunne Reojuestl van den 20 üctober Hps vnw;™„ t J- •



JAARBOEKEN, February, 1792. Uil
Hoog Mog. in dato st© Ociober des voorigen Jaars,. onder het bewind der Oost-Indifche Compagnie gebragt waren geworden, en het zelve dus volledia- geïnformeerd was van de gegronde grieven en bezwaaren door den Handel der Republiek tegen de Diredie derzelve Compagnie ïngebrngt, het genoemde bewind egter , onaangezien alle Confideratien, in het voorfz. Request ter nederhad kunnen goed vinden,
om op den 6 February dezes Jaars, de gewoone Vooriaars Verkooping der Compagnie uit te fchryven tegens den 7 May aanftaande, onder de zodanige nadelige en voor den Handel fchadelyke Relerves, als over welke de Supplianten en hun* ne Committenten zig genoodzaakt gevonden hadden by hunne beide voorige Requesten de ernftigfte remonltrantien aan Hun Hoog Mogende te doen, en Hoogstderzelver gunftige ihterpofiue ter bepaaling van eene foortgelyke willekeurige handelwyze te imploreeren.
Dat niet alleen de Supplianten en hunne Committenten, maar zelfs de Beurs der Kooplieden hunner Stad , in- het-algemeen met de uiterlte furprife en bevreemding uit de Uitfchryvings Billetten der bovengemelde aanftaande Voorjaars Verkooping hadden gezien, dat de Compagnie ©nder anderen wederom op nieuw aan 2ig referveerde de faculteit, om de Goederen, welke in deeze Verkooping opgehouden mogten worden ten allen tyde te kunnen Verkoopen; verzoekende de Supplianten om de gemelde en verdere redenen, in de voorfz. Requeste geallegueerd, dat het Hun Hoog Mogende gunftigiyk behaage tuoge, deze gewigtige én voor den aigemeene Han. del deezer Landen zo belangryke zaak tot eene fpoedige en gewenschten afkomst te brengen, en door het neemen van zodanig befluit, als Hun Hoog Mogende bevinden zouden te behooren,
Omsteldam.
Bejïaii
% r voorfz»
Rcquest.



AMSTERDAM.
Befluit op
voorfz, liequest.
/ici ivcpuüueK na zig te Ueepen.
Waar op gedelibereerd zynde, hebben de Heeren: Gedeputeerden van de Provinciën van Hol^ land en West-Friesland, en van Zeeland, de voorla. Requeste copielyk overgenoomen, om in den haaren breeder gecommuniceerd te worden.
Jsn is, dien onverminderd, goedgevonden en .Verltaan dat copie van de voorfz. Requeste aefteld zal worden in handen van de Heeren Fan Sva,,> en andere Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Oost-Indifche Compagnie, om te viineeren, examineeren, en van alles alhier ter Vergaderinge rapport te doen.
Accordeert met voorfz. Register.
Men heeft ook de navolgende Bekend* maaking gedaan;
J^irefteuren der Herftelde Lutherfche Gemeénfë binnen Amfterdam , by gelegenheid van herdoen eener Collecte onder de Leden Hunner Ge-' meenteen verdere bekende milde Geevers, tot den Opbouw van eene Nieuwe Kerk in gemelde Stad* ontwaar geworden zynde, dat ook veele Weldenkende en edelmoedige Lieden van andere Gezindheden, met ongenegen zyn zouden, het hunne daartoe te contribueeren, hebben ten eindé
aart
*m MEUWE NSDERLANDSCHË
de Commercie deezer Landen te libereeren v3fl die onzekerheid, welke dezelve fteeds moestdoerf flucteeeren, en welke by eene verdere voortduring der meergemelde directie van het tegenwoordig bewind der Oost-Indifche Compagnie binnen weinig tyds bevonden zoude worden de jammerlykfte gevolgen, zo wel voor de gemelde Compagnie zelve, als voor het Commercie- Weezen ^



JAARBOEKEN, Fdiruary, 1702. 223
r.an deze loflyke Grondbeginzelen vari Meftfchen» jiefde te voldoen ^ na bekomene gunftige Approbatie van dc Wel Edele Groot Achtbaare Heeren Burgemeesteren dezer Stad, en met Confent van
de Wel kdele Heeren Kegenten van het Burger Weeshuis alhier j ten Comptoire van het zelve Godshuisj ten voorfchreven einde, eene gefibtene Kist döen plaatfen, en tevens daar by eeri Boek doen leggen, waarin een ieder, des goed» vindende, deszelfs Naam of Gifte, zou kunnen aantekenenj
De volgende opmerkingen zyri, door cieti Heer M. Üouttuyn, Med. Duétor, vriendelyk medegedeeld;
Het veranderlyk Wcêr, dat wy in het voorleden Jaar gehad hebben, nog aanhoudende in de voorleden Maand, in welke wy dok eenigei dagen een Vry Iterke Vorst hadden, vervolgde in "het voorfte dezer Maand, met zeer zagt en Zomerachtig Weder , zo dat de Thermometer doorgaans 's morgens 40 en meer, 's middags tot 48 en 50 graden tekende; doch ophetonverwagtlte kregen wy in 't midden dezer maand February èen vinnigen Oosten vvind, die, gedurende drie of vier dagen, met fterke Vorst, Hoewel meteen middelmaatige Barometer, eene geweldige Kodde aanbragt. Binnen deze Stad tekende wel de Thermometer , by my, op 't laagfte maar iö graaden, te Rotterdam, volgens berichten 14, ^ maar te Utrecht is dezelve 9 en 6"graaden gedaald geweest. Dit kwam, wel eenigzïnts verwonderiyk voor, doch de Waarnemingen in onze Hortus Medicus, my door den kundigen Hortutanus medegedeeld, doen blyken, dat de tCoude hier sier. minder (breng geweest is. Den 19 en o Q ttohdt
Ait-
STEX," TtBMi



224 NIEUWE NEDERLANDSCHE
itondt er de ! hermometer , 's morgens ten 6 uuren, op 15 graaden; den 18 en 21 op ig en 19 graaden: Zondags den 19 's avonds, is dezelve aldaar dus waargenomen:
Ten 5 uuren op 17,ten 8 uuren op 10 graaden.
Ten 10 uuren op 8,ten 11 uuren op 7graaden.
En het zonderling in deezen is. dat men te
Utrecht, des avonds, op dien zelfden Zondag, de Thermometer ook op 6 graaden heeft gezien.
Rotterdam.
De Edele Groot Achtbaare Heeren vande Weth dezer Stad hebben twee Publica-
tien doen afkondigen: de een tegen het koopen en aannemen van geftolen goed en het ontvreemden v^in goederen uit i'chepen en fchuiten, en de ander tegen het ontrusten der Burgerye, door des avonds, langs 's Heeren wegen met piftolen en fnsphaanen te fchieten, of hec leven der Ingezetenen in gevaar te brengen en de openbaare veiligheid te fchenden, door, op den dag, met fcherp, in de havenen dezer Stad, op vogelen te fchieten.
De eerstgemelde luidt woordelyk aldus:
Cchout, Burgemeefteren en Scheepen der Stad Rotterdam, in ervaring gekomen zynde, dat niet tegenftaande de voorzieningen van tyd tot tyd, tegens hetKo-pen euaanneemen van geftolen Goed, by expresfe Ordonnantiën, Publicatien, en Renovatien of Ampliatien van dien gedaan en
ge-
Am-
stel-
dam.



JAARBOEKEN, Februriry, 1792. 225
nomen, en byzoiiderlyk niet. tegenftaancie de expresfe Waarfchouwing van dato 5 Mey 1714, wegens het Ontvreemden van Goederen uit Scheepen en Schuiten, zommige baatzuchtige Lieden , zich niet ontzien, zodanige goederen, die zy uit de omftandigheeden van tyd , prys of perfoonen, die dezelven aanbieden, blykdyk behoorden te weeten geftolen te zyn., intekoopeu of aantenecmen; — en het boven dien zeer te apprehendeeren is, dat 'er ook gevonden worden, die de Schippers - Knechts en Bootsvolk van Commercie-Schepen aanzoeken en verleiden , om hunne booze inzichten in het befteelen van Scheeps-Ladingen te bevorderen, waar door niet alleen de eigenaars hunne goederen komen te verliezen , maar ook Buitenlands pen groot mistrouwen werd verwekt, hetgeen by vervolg zoude ftrekken tot bederf van den Koophandel cn Zee¬
vaart dezer Stad.,
Zo is 't, dat myn Heeren voornoemd, behoudens den inhoud van alle de bovenbedoelde Ordonnantiën, Publicatien en Renovatien ofAmpliatien van dien, ten ftrengfle Interdiceeren, het verwerken of vervoeren van eenige Koo^mans* goederen na Zous ondergang, of voor het aard uiden, der Werkklok, immers niet anders als voor zo veel des noods door gewoone Sleepers-Knegts of Arbeiders , welke daar toe fpeciaa! met een fchriftelyke ord re van hun Méésters voorzien zyn , zynde onder voorfchreve goederen ook niet begreepen het beftellen, en dus ook niet het losfen van Visch , Kreeften, Oesters, Fruiten en andere bederfelykc waafen , als ook niet, na vooraf bekomen confent, het losfen van lekke fichepen of Schuiten.
Iriteaticeeren Hun Edele Groot Achtbaare ook by deze het Koe-pen, Beleenen , of aanneemert Van eenige zodanige goederen, die buiten tyd;)
Q 1 wet*
Rof-
TERDAM.
Public,
tegen fle/eu en
OpküO- .
■yen em



32ö NIEUWE NEDERLANDSCHS
Rotterdam.
Public* tegen ftelen en cpkoo' pen enz,
werden geveilt, — of zonder dat den verkoper bekend (laat, als handel dryvende in de articulen, die hy komt te veilen; en Ordonneeren en beveelen Hun Edele Groot Achtbaare wyders • dat by zo verre eenige Koopmanfchappen des daags mogten worden geveilt, om dezelve des«avonds, des nachts of ten ontyden te leveren, daar van zonder vertraagen kennis zal worden gegeven aan de Jtiftitie.
Dat verder niemand zig zal verftouten om eenige goederen, die de Waag, Rondemaat of andere lmpofitien fubject zyn, in voege voorfz. te koopen, te bergen of op eenigerley wyze in te Haan.
Dat ook niemant zodanige goederen zal vermogen te koopen of aanteneemen, onder pretext, dat het Hechts opveegfel, afval, toegift of diergelyke wezen zou, zonder voorkennis en medeweeten van die geen, by wien de partyen verwerkt zyn.
En worden de Kooplieden, Trafiequanten en Fabrikanten ten ernftigfte gewaarfchouwd, zodanige inkruipinge tegen te gaan, en buiten een behoorlyke belooning tot den arbeid ftaande, geen opveegfel , afval, toegift of diergelyke te laten volgen , op dat eenmaal die uitvluchten, zo voor baatzuchtige opkoopers, als voor die zich aan die dieveryen fchuldig maken , mogen werden gefluit en tegengegaan, zonder dat hier mede de weldadigheid of edelmoedigheid van iemand worde bepaald, maar een iegelyk vrygelaten, zodanige gratificatiën tot foulaas van armoede of anderfints ter confumtie voor hunne bedienden te fchenken, als zy met behoorlyke kennis van zaakeu zullen komen goedtevinden.
Van gelyke worden de Volkhouders, Slaapbaazen enUitdr»agers gewaarfchouwd acht tc geven, tegen het inbrengen van verdachte goederen



JAARBOEKEN, February, 1752. 227
ren ten hunnen Huizen, en by zo verre zy die mogten ontdekken, dezelve aan te houden, en daar van promptelyk kennis te geven aan de JuIritie.
Nog worden ook by deeze gewaarfchouwt, alle Schippers , Schippers - Knegts of Zeevarende lieden; gelyk mede de losfe Arbeiders aan boord van Schepen , Vaartuigen, of in Pakhuizen werkende, zich te onthouden, of zich op eenigerley wyze te veroorloven, ietwes, hoe gering ook, uit de Schepen, Schuiten, Jagten of andere Vaartuigen ; als mede uit Pakhuizen van Zolders, Fabricquen, Traficquen of Winkels. zonder expres confent en toeftemming van de Meesters zelve in eigen perfoon, mede te neemen, het zy voor eigen of gemeen profyt; gelyk dezelve Schippers-Knegts, Zeevarende, Arbeiders of wie het verder wezen mogt, die bv Volkshouders of Slaapbaazen t'huis leggen, al meede gewaarfchouwd worden, ingevalle zyeeni ge fufpeéte goederen ter hunner Slaapftede zien inbrengen , of wel zeiven, 't zy door hunne Baazen, of anderen mogten worden aangezogt, om dezelve, in het ontydig vervoeren , verwerken of ontvreemden van goederen behulpzaam te zyn, daar van immediatelyk aan de Juftitie kennis te geeven.
Alles met dien verftande, dat tegen de over. treders van deze Publicatie naar exigentie van zaaken zal worden geprocedeerd tot arbitraire correctie, en by zo verre zich iemand van eenige moetwillige nalatigheid, onachtzaamheid of verzuim roogte fchuldig maken, of dat hy anderfints contrarie dezes kwam te handelen, hy als dac zal werden gehouden meedeplichtig aan dieverye; en wanneer daar van komt te blyken, tegens hem by dadelyke apprehenfle en incarceratie zal werden geprocedeerd, tot zodanige lyfftraifen als bevonden zal worden te behoren.
Q 3 E«
Rotterdam-
Public, tegen ftelen en opkooien enz.



j
Bot- '■
1 ER- ' PAMi
Public, te^en jtclcn en
Qj'koS'
pen enz*
fichout Burgemeesteren en Schepenen der Stad L> Rotterdam in ervaring zynde gekomen, dat 1'ommige baldadige Menfchen zig niet ontzien , om de.; avonds langs 's Heeren Wegen, door het fchieten met Piltolen en Snaphanen hunnen mede burgers te ontrusten; dat men ook nóg onlangs zig heeft veroorlooft, om on den dag jnet Scherp in de Havenen dezer Stad, op W
ge'-
taS NIEUWE NEDERLANDSCHE
En op dat deze des te beter aan het heilzaam DOgmerk moge voldoen, zo gelasten Hun fidele Groot Achtbaare , dat alle Volkhouders, Slaapbaazen ui Uitdragers, een Exemplaar van deeze Publicatie in Plano gedrukt op een Bordt in hunne Voorhuizen zullen ophangen, op een boete van/'6, te appiiceeren als naar ltyle.
Aldus gedaan en gearrefteert in Ccllegio van myne Heeren van de Weth voornoemd; eu na voorgaande Klokke gelt<y van het Raadhuis dezer Stad gepubliceert,den 8 February '792 , prefent de Heeren lYJr. Reinier Ftedrik van Staveren, Heer van Herkingen en Roxenisfe, Schout- Mr. Anthony Wt% helmusS'enn van Bazel, pnrgerfleïftef yCfaiSr tiaan Dutilh en Chrisiiaan IVillem Splitiller, (Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris,
O. P, GROENINX van ZOELEN van RIDDERKERK,
De tweede is van dezen inhoud;



JAARBOEKEN, February, 1752. 229
^elen te fchieten, waar door de publieke veifitheid gefchonden en het leven van ieder der Ingezetenen in gevaar word gebragt.
Zo is 't dat myn Heeren voorn, hier tegens zo veel mogelyk willende voorzien, by dezen aïen en een legelyk wel expreslelyk verbieden, omme met eenig Geweer langs sHeeren Straa° _ _r L a, t&venen dezer Stad, onder welk
een voorgeven ook, te fchieten, op püene voor ?e contraventeur, van behalven de vergoeding der fchaden, door hem toegebragt, en verbeurte van het Schietgeweer, geduurende den tyd van veertien dngen te pceniteren te Water; en te Brood te redimeren met geen minder lomme dan ƒ 50, of te wel van naar öpgentie van laken , zwaarder en zelfs aan den lyve te
WVedSefenra Hun Edele Groot Achtbaarcn voorts , dat niemand, veel min Jongens groot of klein . eenige Slangetjes , Klakkebosfen of diereMvke fchadelyke Vuurwerkies op s He< ren Straateii zullen vermogen te werpen, aan brand fteeken of ten dien einde met brandende Lonten te"oopen, of ook metPiftooltjes te Schieten op namevan contrarie doende te verbeuren het opperde kleed en een boete van 6 gulden te aunliceeren als naar ftyle.
P Fi zullen de Ouders in die gevalle voor hunne Kinderen moeten inftaan en de voorlchreven
^Gelv" Hun Edele Groot Achtbaare wyders noe willen hebben geïnterdiceert en interdicee•en mits deze, alle Verkoopers van voorfenreven Slangetjes', Klakkebosfen of diergelyke fchadelyke Vuurwerkjes , om dezelven , veel min eenig Kruit of Loot, aan minderjarigen e Ver. kooien of aftegeeven , op poene van contrarie doende , te verbeuren eene gelyke boete van 6
*ulden» q 4 Dus
RotrEiR-
dam.
Public» tegen Schieten enz.



SS© NIEUWE NEDERLANDSCHE
Dus zy een ieder hier door gewaarfchouwd en behoede zig voor fchade. •
Aldus gedaan en gearrefteert in Collcgio van myne Heeren van de Weth voornoemt: en na voorgaande KJokke-geluy van het Raadhuis dezer Stad gepubliceert den l! February 1792, prefent de Heeren Mr. Reinïer Fredrik van Staveren, Heer van Herkingen ei* Roxenisfe, Schout; Mr. Anthony Wilhelmus Senn van Bazel, Burgemeester; Christiaan JJuttllu en Christiaan Willem Scliullcr, Scheepenen. J
In kennisfc van my Secretaris, O. P. GROENINX van ZOELEN Van RIDDERKERK»
Een Genees- en Heelkundig Gezelfchap te Rotterdam, heeft by gelegenheid dat de Watuurlyke Kinderziekte, in het Jaar 1791, zulk eene ontzaglyke vervvoefting, in deze Stad heeft aangerigt, dat 'er aan dezelve een aantal van 370 zyn overleden, ter beflrydinge van alle valfche uitftrooizels, als pf 'er, onder deze geftorvenen , ook lngeënte'n geteld moeften worden, het van belang geoordeeld,.aan het Publiek mede te deeleu, dat 'er, volgens zeerpaauwkeurig genomene nafporingen, geduurende den loop Van dat zelve Jaar, aan een getal van 261, zo bejaarde Perfoonen, als Kinderen^ en ztifs Zuigelingen , de Inenting is toegediend »



JAARBOEKEN, Web'ruary/ifó*. 231
tfierid, met dat gelukkig gevolg , dat 'er van dezen niet één is overleden, maar zy lallen de ziekte zo gematigd gehad hebben, dat 'er geene de minfte kwaade gevolgen u. In twee kinderen
hadt m---n, wel is waar, door ftuiptrekkinIgen, die by dc uitbotting hadden plaats
gehad , eene verlamming in de ledemater dezelve is in beiden.
kort na de geneèzing der Pokjes, lapgz*
jneih.au d geheel betiteld.
ZEELAND.
Middelburg,
Heeren Burgemeefteren, Scheepenen en Raaden dezer Stad,hebben den Heer Adriaan van Solïngen , A. L. M. Medicina & Philofophie Do&or, aangefteld tot Lector Artis Obftetricandi Pracliccs. Zynde het ocgmeik dezer aan Helling , om daar door aan de Vroedvrouwen gelegenheid te geeven, om zig in het beoeffenend gedeelte dier kunst meer , dan voor dezen, te kunnen bekwamen; weshalvengemelde Lector gehouden zal wezen, aan dezelven zonder eenige betaaling van haar te genieten, het nodige ondervvvs te geven; en zullen allen, die zig aanbieden om, door Hun o 5 Ede-
Rot» ter-
pam.



232 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middel-'burc.
VERANDERING ONDER DE HOOGE i EN LAGE AMTENAARS. ENZ.
Zuïphen. Alhier is overleden Jonkheer A. Baron van Hetckeren, Heer van Enghuizen enBuerfe, befchreven in de Ridderfchap des GraaffchspsZutphen, Scholtus binnen en buiten Zutphen.
Harderwyk. Den Heer Hermannus Bos* ?cha, Conrector van het Gynnajium Fclavïcum binnen deze Stad, onlangs bedankt hebbende voor de aanmerking op zyn Perfoon, tot het vervullen van een Leeraarspost op eene der buitenlandfche Hooge Schooien, is door de Heeren Curateurcn van voornoemde Gymnafium met eene aanzieneIyke verhooging van zyn Jaarwedde, en door den Senaat der Hooge Schoole alhier, honoris caufa, met kwytfcbelding van het gewoon voorafgaande
, on-
Edele Achtbaare , als Vroedvrouwen te worden toegelaaten , behalven de verklaaring van het Collegie van Stads Doctoren en Chirurgyns, een bewys van haare bekwaamheid in het beoefTenend gedeelte der Vroedkunde, door den gemelden Lector onderteekend, by haar Request moeten voegen; en daarenboven gehouden zyn , na haare toelating, de jaarlykfche lesfen van mcergerneld;n Lector te blyven bywouen.



JAARBOEKEN, February, 1792, 233
onderzoek, en der Jura, met het Mcefierfchap in de beide Rechten vereerd.
Delft* Alhier is in den ouderdom van 49 Taaren en 3 maanden overleden , den Heer tarnt* l Pryn Jz. , Raad in de Vroedfchap dezer Stad,
Lf.ydeN' Den 8 February is alhier in den ouderdom van ruim 52 Jaaren, aan 't Water in de Borst, overleden den HeerMr Jacob BalihaJarDomv, in leven Oud-Raad en Oud - Scheepen dezer Stad.
Den 8 February zynde den gewoonen hier tot hefteenden dag, heeft de Hoog Geleerden Hee D. G. van der Keessel, J. U. Doei. é Pro fosfor Juris Civilis Ordinarius, de waardigheu van Rector Magnificus aan 'sLands Umveriitei alhièr, met het doen eener plechtige Redevoerin De 'Advocate Chrisiiauo, dat is: Over den Cnns telyken Advocaat; nedergelegd.
Aan denzclven is de Hoog Geleerde Hoog Eei waarde Heer Broerius Broes , S, S. Lheo Doctor & Prof. Qrdiu. als Reétor Magm/ic, opgevolgd.
'sGraveniiage. By de Edele Achtbaa Magiftraat van 'sllage, is op Hoogstgunfti verkiezing van Zyne Doorluchtige Hoogheid ,1 Weesmeefter van 'sHage aangefteld , den Hi Mr. George Michiel '1 Hoen; en tot Adjun Secretaris ""van de Weeskamer van 'sHage, ( Heer Mr. Hendrik Matthaus dc LMe.
De Procureur Van Tonningen, heeft ter V nadering van Hun Hoog Mogende den Eed af legd voor den Heer Turner, als Conful te t pa in Noorwegen.
Verandering
3nder de hooge en lagë
Amtenaars,
enz.
ï
|
■
1
\ IS
re
ot
:er
a-
lea
erer.



I
Veranderingon oer
de hooge en lage ^mte-
naars,
ENZ.
| 4 1 i I I I f l (
r
P 1\
Ui n,
S< J
re
234 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amsteldam. Dan 1 February zyn alhier, door den Edelen Acbtbaareo Oud - Raad, tot Burgemeefteren dezer Stad verkoren, de Heeren Air Joachim Rendorp , Heer van Marquette enz. * Mr. Nicoeaas Faas en Ahraham Dedel, dewelke uit de afgaande Heeren Burgemeesteren tot Voorzittende Burgemeefter verkoren hebben, Mr. Pieter Cornelis Hasselaar, Heer van beide de EemnesfeQ.
Voorts zyn door Zyne Doorluchtige Hoogheid 3en Heer Prins Erfftadhouder , uit eene , door 3en Edelen Achtbaaren Raad gemaakte Nomina:ie van Veertienen, tot Scheepenen dezer Stad .'erkooren, de Heeren Mr. Samml van der Mut* en, Mr. jan Woliers van de Poll, Paulus Atletes van Eys, Anthoni Bruiningh, Mr. Jacob >an GW Jansz., Mr. Gcrlach "Cornelis Johan, tes van Rkèenen en Mr DavidCornelis van Leniep, welke Heeren in die hoedanigheid den 2 Feiruary zitting genomen, en uit de afgaande Heeen verkoren hebben tot Voorzittend Scheepen en Heer Mr. .Pieter Graafland Jansz en tot Jaastvoorzittende den Heer Gilles du Quesne. )ok zyn tot Scheepenen-Commisfarisfen verko;n, de Heeren Mr. Jan Wolters van de Poll aulus Andries van Eys, Anthoni Bruininsh' Ir. Jacob van Ghcfeljmzz., Mr. Gcrlach Cor* Hts Johannes van Rheenen en Mr. David Cor, ui$ van Lennep.
Alhier is aan verval van levenskragten in het \ Jaar zyns Ouderdoms overleden, den Heer m Karsj&boom, Oud-Scheepen dezer Stad.
We esp. Den 1 February zyn tot Burgerreeste1 dezer Stad verkooren : de Heeren Dr. Ch ^ving, Jan van Marken en Hendrik van
DEÜr



JAARBOEKEN, February, 1792. a35
der Horst; en tot Scheepenen de Heeren Jan
Hendrik val Ketel, Pieter delaen jan Langevelt Ernst van der Heiden, BarendPeelen, Harmende Fries en Abraham Lingtus,
Naarden. Den 14 February zyn uit een overgeleverde Nominatie door Zyne Doorluchtige H00& den Heer Prins Erfftadhouder tot Spenen dezer Stad aangefteld: de Heeren 3 Brouwer Steeven Freedenbtirg Urn pyl Jan van Del/cwyne , Jan de Vncfe, Wynand lUnghoudt en Willem Poelen; uit welke to Scheepenen Commisfarisfen zyn verkooren : ds Ken Steeven Freedenburg, Gemt Pyl en Uy mnd Myghoudt : waarop door bovengemeld* Heeren Scheepenen tot Burgemeefteren zyn ver kooien , de Heeren J. H. Thierens en Corners van Leeuwen, welken uit de afgaande Hee ren Burgemeefteren tot Voorzittende hebben ver kooren den Heer Cornelis Bos.
Purmerende Alhier is overleden, in de ouderdom van ruim 52 Jaaren, den Heer Sta* Appel, Oud-Burgemeester dezer Stad, mitsga ders Dykgraaf van de State-Meer , Bailhuw Dykgraaf en Secretaris van de Enge Wormer, en;
R h e n e n. Den 22 February de gewoone ds der verandering van onze Regeering zynde, hee Zyne Doorluchtige Hoogheid de Heer Prins Er ftadhouder , uit eene overgeleverde Nominat voor dezen Jaare benoemd en aangefteld, tot Bu gemeesterenl de Heeren Dr. Menjo Johanni Metz en Mr. Dirk Klerck; tot Scheepenen. Heeren Menfo Johannes Menjo, Hendrik vc Nooit, Geurt van Holst, jacolnis ïantbrm Adriaan van Ommeren, Willem Adnaan Buadi; Vn Gerrit Koelof yan den Berg. Voorts zyn aa
Verandering
3nder de hoo* ge en lage
Amte-
naars, enz-
1
%
>
I f-
9
»
;s le
■n
K
? o*



23tf NIEUWE NEDERLAND3CHE
Vkraw
DERING CNPER de h00
cr< KN LAr:E /\mte-
NAARS,
ENZ*-
. gefield , tot Cameraar, tfuibèrt Jan Rozhair i tot Kerkmee ster, Hendrik van O ameren '■• tot ' Gast- en Weeshuis - Meester, Roelof Van Noon dn de Middelen, Huiberi Jjm van Deventer, Mr. Dirk Klerck en Menfo johannes Menfo; 'in dö Momboir - Kamer, Menfo Johannes Mcnfi, II. rmes- van B>\>enen en Huiberi Jan Roghair; ter Vergadering van de Edele Mogende Heeren Gedeputeerde Staaten dezer Provincie, den Heer Dr. Menfo johannes Melz*
Montfoort, Door Zyne Doorluchtige Hoog* heid den Heer Prins van Orange zyn volgens overgeleverde Nominatie tot Burgemeesteren verkooren , de Heeren Hekmand RüteVf w en Jan Hendrick van Dam; en tot Scheepenen de i'leeren • O'ivier van-Wyn ^aarden, Quirinus I/aviek'. Jacobus van Ek, Willem Spendel, jan de Heus, Raurcns yan Harwelen en Andrlcs Vos van Ave'. faat.
Leeuwarden. Den 3 February 1792 is alhier na een ziekte van vier dagen in den ouderdom van omtrend 32 Jaaren overleeden den Heere Mr.
Matthys Amo/a vhn S/oie/dyk, gewoon Oi.d Raad in den Hove van Friesland.
Den 6" February 1792 is op aanpryzinjr van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Eifda-houder door de Edele Achtbaare Magiftraat deer Stad tot een vsn derzelver Penfionarisfen aangefteld den Heer Mr. Tjepke Haüima, en zulks in plaats van den Heer Mr. Th,raas Wie!and, die bevorens door Zyn Hoogheid tot Procureur • Generaal van Friesland was verkoren.
Door de aan (telling van Jonkheer Idzard yEbin\a van Humalda, tot Grietman over Hennaar-
de-



JAARBOEKEN, February, 1792. 237
deradeel, het ampt van gewoon Raad in den HoiVe van Friesland wegens het Kwartier van Ooster „00 opengevallen zynde, hebben de Heeren volmag ten van dit kwartier, ter vervullinge van dit Ampt ; by eenen Brief van den 10 February 1792 weder om in Nominatie gebragt de Heeren;
Willem Hendrik van Sytzama Mede-Gecommitteerde Raad ter Admiraliteit in Friesland.
Mr. Tjepke Ifaitsma, Advocaat voor den Hovf van Friesland en Penfionaris der Stad Leeuwar den. En
Mr Arnbrofius Ayzo van Boelens, Commis te Secretarye van 't Collegie der Edele Mogend Heeren Gedeputeerde Staaten van Friesland.
Welke Nominatie aan Zyne Doorluchtige Hoo? heid gezonden zynde , heeft Hoogstdezelve b eenen Brief van den 18 dezer, daar uit tot ge woon Raad in denHove van Friesland verkoren, j;
Willem Hendrik yan Sytzama.
Den 19 February, overleedt alhier in den oude dom van 41 jaaren. den Heer Cornelis MichaeU Witb, in leven Collonel en Kaptein ter Zee, b het Edele Mogende Collegie ter Admiraliteit : Friesland.
LYST
dka1ng O -li—* d2. HOO" ge EN lage
Amte-
n a h&S , enz.
r
r-
b
y
a



238 NIEUWE NEDERL. JAARB,, February, trgi.
LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN.ONZES LANDS.
Rotterdam den 13 February. S Rbtterdam den 13 Febru-ry.
by de Z. Zak. Havb.k dito Voor 12 a 13I
Tarw Nieuwe Zeeuws 18 a 20 8 Vriesfe Brouw 16 a 19
blaauwe i6£ ai8 & —• dito Voer 13 a 14 ,
* -" Zomer 16 a 18 S Paardebuonkn ioaaoi <
Rgge Zeeuws enz. n a 13 V> Düivebooken gj^a&ij W/iTEBooNEN Goefe Mouiwyw <5f of de 30 V
en ischou wfe IgJal^B by den Steé
by t Last Vlas Allerbest 46 a 50 l
ÜOEKWEiT op is6 fS 3 21 df Eest 36 a 45 (
Gebst Winter iPiaaHee Middelfoort 28 a 35 f
-—» Zomer ïU a 20^ Gemeen 25 a 27 f
Mout Inlands 18 a 20 ,/ ——. Allergemeenst 22 a 24 f
H/wgaZeeuwfeBrouwi5 a 1 r3 cC ■



N ï E Ü W E
NEDERLANDSCËÉ
JAARBOEKEN
Maar t.
M D C C X C I li
HOLLAND.
Dordrecht.
Deri i'4 dézer maand Maart iygz is óp jjor. den «Jank- Vast- en Bededag, alhier DREci;t= in de Nederdüitfche Gereformeerde Kerken , voor de Diadonie Armen, opgezameld de fomma van 3866 Guldens; dus 38I Guldens 1© ftuiv. meerder dan het Jaar te voren. In 'sGravenhageis op dun zelfden Darik^



540 NIEUWE NËDERLANDSCHE
Dordrecht
W e s t m a a s.
In dit Dorp, gelegen omtrend vier uurerï van Dordrecht in den Hoekfchen Waard, óntftondt tusfchen den 29 en 30 Maart re niidddernacht eene heftige brand, welke in een Vlasfchuur aanvang hebbende genomen, zo geweldig doordrong, dat'smorgens ten 3 uuren reeds 50 huizen, dat is een groot gedeelte van dit Dorp , in de asfche lag. Eenig Vee is omgekomen en van de goederen uit die huizen weinig gered.
Haai-
Vast- en Bededag, in de Neder^en Hoogduitfche Kerken , opgezameld de fomma. van 4648 Guldens 2 ituiv.; zynde 209 Guld.
i ftuiv. meerder dan in den voorleden Jaare. En te Amfteldam is ten behoeven van de
Nederdiiitfche Gereformeerde Diaconie - Armen, gecollecteerd een fomma van 2571 1 Guldens 1 Huiver; zynde 2046 Guldens
ii ftuivers meerder dan in het voorgaande Jaar.
Te Rotterdam is op denzèlfden Dank-' Vast en Bededag in de Nederduitfche en Walfche Gemeente, ingekomen 472c* Gul» dens 19 ftniv. en 8 penn.; dus 601 Guld. 8 ftuiv. en 8 penn. meer dan in het voorgaande Jaar.
Te Utrecht was die opzameling ter fom* me van ƒ5838 : 18 : o.



JAARBOEKEN, Maart, 1792.
Haarlem.
Op den 9 Maart is, gelyk in eenige andere Steden, zo ook alhier ter affchaffinge van het dragen van een Oranjeteken, deze Publicatie gedaan:
Myne Heeren van den Gerechte der Stad Haarlem, in acht genomen hebbende, dat Hun Edele Achtbaare by derzelver Publicatie van den 25 February 1788, onder anderen openlyk hebben aan den dag gelegd derzelver verlangen , dat de goede Burgery en Ingezeetenen dezer Stad, van toen voortaan , cn om redenen daar by gemeld, uiterlyk van een Oranje-Teeken , of Vercierfel zoude zyn voorzien; en wyders, dat de redenen, welke aanleiding tot het doen der bovengemelde Publicatie gegeeven hebben, thans zo gelukkig wa» ren komen te cesfeeren. en te vervallen: Zo is Jt, dat Myne Heeren van den Gerechte voornoemd, na hun genoegen te hebben betuigd aan de goede Burgery en Ingezeetenen dezer Stad, wJke aan het verlangen van Hun Edele Achtbaare beantwoord hebben, na oeliberatie hebben goedgevonden en aerefolveerd de bovengemelde Publicatie van den %.% February 1788 in te trekken , en te Reilen buiten effecl:, zonder hierdoor eenige verandering te beoogen in de Ordonnantie der Schuttery, laaiende voorts aan een iegelyk vry, om by vervolg het gemelde Oranje - Teeken, of Vercierfel, al of niet, na deszelfs goedvinden, te dragen, terwyl daar uit dan ook nimmer eenig bewys zal mogen worden afgeleid, omtrend deszelfs al ot niet verIdeefdheid, aan de thans zo gelukkig herftelde Conihcutie, enz. r ^ 'sGra;
Haarlem.
uureniiug der Public, yan 25 February 178?.



'sGrA-
venha-
242 NIEUWE NEDERLANDSCHB 'sGravenhage.
Den 21 February laatstleden is wederou^ het Placaat van de 100 en qoo Penning befaamd om in twee tydperken te betaalen; de eene helft voor den 15 Mei i?8a, en, de tweede helft voor den eerften July van dit zelfde jaar. Dit Placaat luidt aldus:
r\e Staaten van Holland en West-Friesland, allen den geenen, die dezen zullen zien ofboren lezen , falut, doen te weten: dat wy ondervinden , dat tot fupport van de groote en excesfive lasten, waar in den Staat door den laatst geëxpireerden en voorige Oorlogen is vervallen, en die uit het ordinaris inkomen van het Land niet konnen werden gevonden, en om eenigzints goed te rnaaken de grooten onkosten en zwaare lasten, waar mede den Staat meerder als t'e voren is be* last, des Gemeenelands Finantien snet extraordinaris Middelen moeten worden onderfchraagt.
Zo is 't, dat Wy, wel hebben willen confenteeren en bewilligen by deze, dat van alle Obligatien en Losrentebrieven, loopende ten laste van het Gemeens Land, of van eenige publieke Comptoiren binnen deze Provincie,'van eenige Steden, Collegien, Heemraad of W^terfchappen, Dorpen' Sociëteiten , of eenigerhande andere Corpora of Gemeenfchappen, geene uitgezonden, wie dezelve ook zouden mogen zyn, zullen worden be. taald een honderdüe en een tweehonderdiïe Penning, en zulks een cn een half van het honderd. Dog dat van de Obligatien , gefprooren uit de groote pryzen van de drie Hollanufche Loteryen, van 1711 , 1712 en 1713, en waar van de Intèresfen loopen ce^en twee ten honderd, zullen wor-
dec.



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 243
den geheeven alleen de twee honderdfte en vier
^vïfbSdeTdtt da,r onder niet begrepen zynde Obligatien, ten lasten van de Oost- en West-Md, Compagnien dezer Landen, onderguaramie van Ons of de Heeren Staaten Generaal reeds genegotieert of nog genegot.eert .zullende werden, fis mede niet de Obligatien genoorende tot - e NefSe, tet welker aflosfing Wy by Refohi de van den 22 January .785, als mede by die van den 17 February 1786, een fom van bon£i duizend guldens jaarlyks hebben geguaran£«, noch ook zodanige Obligatien, waar m fecepisfen van Anticipatie Penningen, ten laste van de Oost-Indifche Compagnie dezer Landen onder Onze guarantie zyn geconverteert. ° Dat ïen o^ichte van de Lvfrentebneven, wdke voorheen na proportie veel minder belast g seweest dan de Obligatien en Losrenten, zulle Sden betaald twee honderdfte Penningen; et lat de waarde van de voorfchreeve Lyfrentebrie ven, indiftinftelyk op een of meer lyven, ge iomèn en gcreekend zal worden na advenan van tien te? honderd ; va. het. geene ter zaak van de vco fcnreeve ^yfrenten ■jaarryks *?« j* taald worden , en zulks dat eene gulden jaariyk fcbe Lyfrenten gehouden zal worden in eapita. waardig te wezen tien guldens.
Dat by Burgemeefteren en Regeerders van de re reeft've Steden,mitsgaders Schouten en Gerechte vPan derefpective Dorpen, alsmede by de CoHegier Heemraad- of Waterfcbappen, Sociëteiten of een geSde andere C .rporï of Gemeen^ppen leene uitgezondert, wie dezelve zouden moge Ivn, aan de Heeren Onze Gecommitteerde Ra, den in beide de Kwartieren, zullen moeten we den overgezonden exafte en gecertificeerde Lyst van de Capitaalen, daar mede dezelve aan Ob, gaden;, Los- en Lyfrenten zyn belast. R 3
's GrA-
v'knha-
s£<
Placaat yan den 100 en 200:'eri' ning*
1
1
I
•>
n 1-
n t-
at



'sGra-
venua«e.
Placaat yan den loo en zoo''enning.
van
244 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Dat dezelve honderdfte en tweehonderdfte Penningen insgelyks zal werden geheven'van Ie Actiën m de Oost - Indiföhe Compagnie, in diervoegen, dat over die jaaren w;iar in geen hooier uitdeeling als van twaalf en een half perCt. zal worden gedaan, dè waarde van ' ieder Adtie zal worden gefteld op drie honderd guldens; en dat by vermeerdering of vermindering der dividenten van ieder perCt hooger of lager u-itdeeling, de waar-' de van ieder Aflie met twaalf en een half perCt. zal worden vermeerderd of verminderd, zullende de fomme ; welke Bewindhebberen der Hollundfcbe Kameren by de Negotiatie , welke' zy uit kragte Onzer Refolutie van 23 July 1790 hebben gearrefteerd, aan zodanige Houders van Aclien^ welke in die Negotiatie naar proportie van hunne aandeden zullen participceren, hebben toegezegd, gerekend worden, als of dezelve by uitdeeüng wierden ontfangen. ■
Dog dat volgens Onze Refolutie van den <r Augustus 1741, van de helft van de voorfchreeve tweehonderdlte Penning exempt zullen zyn de Obligatien, Rentebrieven en Aftien in dc'Oost* Indifche Compagnie , die aan de Ordre van de Ridderfchap en Kdelen, de refpedtive Steden, de Kerkelykè Comptoiren, Kerken en publieke Oudshuizen toebehooren. Welverftaande, dat de Obligatien, Rentebrieven, en Actiën in de Oost-Indifche Compagnie, na den 17 January des Jaars 1719, by eenige Steden, Kerkelykè Comptoiren', Kerken, of publieke Godshuizen, geacquireerd, deze exemptie niet zullen genieten. En welverBaande mede, dat de groöte Prys - Obligatien, geprottn uit de Loterye van den Jaare" 1740,'cn ie Jaarrenten, met exemptie van alle Lasten geüegotieert, van die exemptie nog zullen moeren puisfeeren.
Dat voor» van alle Huizen in de Provincie



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 245
van Holland en West-Friesland gelegen , zullen werden geheven een honderdfte Penning. En zulks niet alleen ten aanzien'van de Huizen, welkers veertienjaarigen vrydom al bereids is geëxpireerd , en daar van dien volgende de Verpon ingen effeQivelyk betaald werden, maar ook ten lasten van die Huizen, welkers veertienjaarigen vrydom nog niet is geëxpireerd , en danf van dien volgende als nog geen Verpondingen betaald werden, als mede ten laste van die Huizen, die tegenwoordig op de Quohieréh van de Verpondingen nog niet zyn bekend; en dat mits dien van de refpeftive Steden en üorpen een Quohier van dezelve Huizen door de Magiftraaten gemaakt zal moeten werden, met expresfie tot wat prys dezelve haars oordeels in de Verpondinge behooren gefteld te werden, om daar van na advenant van dien , en op den voet hier na vermeld, de voorfchreeve' honderdfte Penningen geheven te werden.
. Dat een honderdfte en een tweehonderdfte Penning zal werden geheven van alle Heerlykheden, Tienden, 'Visfcheryen en andere in de Verpondinge gequotifeerde of contribueerende Goederen j niet alleen ten 'aanzien van dezelve Heerlykheden. dienden , Visfcheryen en andere in de Varpondinge gequotifeerde contribueerende Goederen, maai ook van die geene, die door fpeciaale Odtroyer daar van zouden zyn geëximeerd; met dien verftan de, dat aan de Eigenaars van de oude 'en nieuwe Tiendens, de Keuze word gelaaten, om, of, d( voorfz. Verpondingen , of. in plaats van dien. den vyfden Penning van het rendement der zelve Tienden, op'den voet van Hun Edele Groot Mo gende Publicatie van den 5 February 1766, te be taaien, mits van de Tienden , welke onder een ei het zelve Diftricf. van ingaaring geleegen zyn, d eene of andere betaaling doende op een eenparige voet, zonder van de een bloken de Verpondingen ' ' R 4 ' 'c
sGra-
17enha- '
se: l
Placaat yan den ioo en 200 Per i' nïng.
I
i j



S4« NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhaGE.
Placaat van den ioo cn aoo Pen ping.
en van de ander wederom den vyfden Penning van derzelver rendement te mogen betaalen.
Dog dat van de Landen alleen geheven zal werden een tweehonderdfte Penning ; dat ook een tweehonderdfte Penning zal wei-den geheven van alle afgezanden Landen, en andere, die voor ais nog met voorfz. Verpondinge niet zouden mogen weezen belast.
Dat, zo verre van zodanige Landen als nog geen Quohier zal zyn gemaakt, houdende taxatie, waar op dezelve in de Verpondingen behoorden tc werden gefteld, de Schouten en Gereg-en zodanige Qjohierm zullen moeten formeeren.
En zullen de Heeren Onze Gecommitteerde Raaden in de refpective Quartieren werden gelast en geanthorifeerd, zo als dezelve gelast en geauthorifeerd werden mits dezen, om te bezorgen, dat van de nieuw Getimmerden en Meiioratien volgens Onze Refolutie van den 22 April 1751, waar van aan d: Magiftraaten van de Steden en Geregtcn van de Dorpen als doen by Misfive kennisfe is gegeeven, als mede van de afgezande Landen, pertinente Lysten eftective geformeerd en overgezonden , mitsgaders de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte Penningen refpedlive, dien conform ingevorderd en ten Comptoire Generaal overgebragt" werden, en by gebreke van dien daar toe zodanige ordres te ftellen, als dezelve tot nakominge van Onze goede meeninge des aangaande bevinden zullen te behooren.
Dat, nademaal de begrootinge van de waarde van de voorfch eve Huizen en Landen van gtoote difficulteit en 01.kosten is, derhalven, om voor te komen de moeilykheden, die daar uit zouden komen te ontftaan , een honderdften Penning zal werden gereekend te importeeren een heele, en een tweehonderdften Penning een halve Verpondinge, waar op de voorfchreeve Huizen of Landen zyn



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 247
eequotifeert, en dat mitsdien, iemand een heele of" halve Verpondinge betaald hebbende, verftaan zal •werden daar mede een honderd ften of tweehc-nderdften Penning te hebben betaald.
Dat wyders alle de geene, dewelke bezitten eenige Ampten, op de Quohieren van den tweehonderdften Penning van de Ampten bekend, daar van zullen betaalen tweehonderdfte Penningen. W elver (taande dat, zo veel eenen honderdften Penning aangaat, zal ïno.en werden gekort, hetgeen wegens de heele extraordinaris Verpondinge, en op der tweeden honderdften Penning, het geen wegem een halve extraordinaris Verponding, waar mede die zelve Ampten zyn belast, zal weezen betaald, Dat de voorfchreeve honderdlte en tweebon derdfte Penningen zullen werden betaald in twe< termynen , namentlyk . de eene helft voor dei vyftienden Mey toekomende , en de wederhelf voor den eerften July daar aan volgende: Alle met dien verftande, dat de honderdfte en twee honderdfte Penningen op de Atlien van de Oost-Ind Comp. voor het ontfangen der uitdeeling, fof de fomme door Bewindhebberen by hunne Negotiatii toegezegd,) geheel zullen moeten worden betaald dog da: ten opzigte van de verdere honderdfte Pen Dingen bet vry zal ftaan de voorfz honderdfte ei tweehonderdfte Penningen te gelyk te voldoen cn dat de Ontfangers of Collecteurs gehouden zul len weezen de voorfchreeve honderdfte en twee honderdfte Penningen te gelyk te ontfangen, e qat die geene, die dezelve van haare Huizen Heerlykheden, Thienden, Visfcheryen en ndei jp de Verpondinge contribueerende Goederen als mede van de Landen, de eene helft voor de voorfchreeven vyftienden Mey, en de wederheli voor den voorfchreeven eerften July, ofwelbe de de helften , en zulks het geheel voor da voorfchreeven vyftienden. Mey» komen te voldoen
va
's Gra-
venha' ge.
Placaat van den ico en zooPenning»
l
jf
ü
\
t
n » e » n "t
b
»
9



!3 GrAvehïi&GE.
Placaat van den loo en zooPenving.
24« NIEUWE NEDERLANDSCHE
van ieder termyn of helft, of wel van het aeheel zo dat voor den voorfchreeven vyftienden Mey betaald werd, zullen korten een praemie van vier ten honderd ; behoudelyk, dat de premie niet zullen werden genoten dan by die geene, die de voorgaande reëel honderdfte en tweehonderdfte Penningen van dezelve Goederen effectivelvk zullen hebben betaald.
. Pat gf13 „Ontfangers of Rentmeesters, hoedanig dezelve zouden mogen weezen, eenige Renten c-t Intresfen, in dezen loopende jaare aireede verfcheenen, en die na de Publicatie dezes zullen verfcheinen , zullen mogen betaalen aan de Hou: ders van de voorfz. Obligatien, Los- en Lyfrentebneven , de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte Penningen refpeftivelyk fubjecl. ten zy dat alvoorens dezelve honderdfte en tweehonderdfte Penningen, zodanig als dezelve by deeze geconfenteert zyn, daar van zuilen hebben afgehouden. ■ ' °
Dat de Burgemeesteren en Regeerders van de refpective Steden , mitsgaders Schouten en Geregten van de Dorpen , zu'len bezorgen'dat de Penningen, die op de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte Penningen refpeftive, onder beneficie van de voorfz. prsemien zullen werden betaald, van tyd tot tyd, na advenant die ontfangen werden, zullen werden gebragt ten Comptsire van den Ontfanger Generaal , en de laatfte Penningen uiterlyk agt dagen na de expiratie van de termynen , of dat by gebreke van dien, de voorfchreeve pramien niet zullen werden goedjredaan of in reékening gevalideerd, en dat dien onvermindert gemelde Burgemeesteren en Regeerders van de Steden, mitsgaders Schouten en"Geregten van de Dorpen, of de Ontfangersen Colacteurs , die den ontfang of Collecte van de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte Pen-
nin-



JAARBOEKEN, Maarè, Ï792. 240
Einden refpeöive zal weezen aanbevoolen, voor dé "oncfangene Penningen zullen werden geëxecu-
Dat die geene , die in gebreke zoude mogen blyven de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte Penningen van de vo rfchreeve Goederen en Ampt n binnen de hier boven gefpecificeerde termynen te voldoen, daar over paratelyk zullen w :rden' geëxecuteerd , en dat dien onverminderd de voorfchreeve verfchuldigde honderdfte en tweehonderdfte Penningen refpectivelyk van de Obligatien Rentebrieven, L\fpen(ioeneii, Actiën van Oost Indifche Compagnie , -mi-saaders var de Tratlëménten van de Ampten , door de refpective Öntfangers , Rentmeer,rers, Boekhouders eC andere, die de Renten, Imeresfen, Lyfpenfioetien, Uitgiften en Traktementen zullen betaalen. ingehouden en aan den Lande betaald en verantwoord zullen moeten worden
En ten ' opzigte van de Ampten op de pcent verder by Onze Publicatie van den 6 Maart 175] vastgefteld, zo dat die geene, die voor den eerftei Apviï vari het volgende jaar haar h nderdfte Pen ningen van de Ampten niet zullen hebben betaalt tot' een mulcle ten behoeve van het gemeem Land aan den Ontfanger zullen moeten betaalei een vierde boven het geen zy aangeflagen zyn.
Dat ook de Öntfangers, Rentmeesters; Boek houders en andere , op welkers Comptoiren d Tradtementen werden betaald, en de honderdft Penningen van de 'Ampten aan andere, of op ai dere Comptoire moeten werden voldaan, vooi taan geen Tractementen zullen betaalen, ten z haar by Quitantie kome te blyken, dat de hoi derdfte Penningen van het voorgaande jaar vs dezelve Ampten zyn betaald op pcene dat dezt ve daar aan contravenieerende, voor dezelve hq derdfte Penningen aanfprakelyk en refponfubsl zi 5en zyn. j
1
's GrA»
VENHAr GE.
Tlaccidi yanj'.&fi 100 %n 'idoPefintng.
i l 1
2
I-
y
lr
n
1ï-
1-



'sGravenhA-
ce.
Placaat van den ïoo en StooPen' ningi
Ter Ordonnantie van de Staaten 5 (Was geteekend)
h. J. R O Y E fii
£ytie Hoogheid , Prins Willem Georié Frednk van Orange en Nasfau, voornemens zynde eene reis te doen naar Rrunswyk, hadt op den 15 Maart een gefprek met den Heer Voorzittende ter Vergadering van de Heeren Staaten Generaal, nam van Hun H002 Mogende affcheid, en begaf zig den volgende dag derwaards op reis.
Hun Edele Groot Mogende de Heereti Staaten van Holland en West-Friesland, hebben, op voordragt van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Pnnfe Erfstadhouder, gecommitteerd, om, als Leden, zit-
250 NIÉUWE NEDERLANDSCHE
En op dat niemand hier van eenige ignorantie zöude k-mnen pretendeeren , zo begeeren Wy dat deze alomme gepubliceerd en geaffigeerd zal werden daar het behoort, en te gefchieden gebruikelyk is. 0
Gedaan in den Hagé, onder het klein Zegel van den Lande, den 21 February 1792.
(Onder ftond)



JAARBOEKEN, Maart, 1792. é$l
ïing te nemen in den Raad der Colonien alhier in 'sllage, de Heeren Archibald Hope, Oud-Scheepen der Stad Amfteldam, Nicolaas Willem Rdêll, Advocaat van de gewezen West - Jnéifche Compagnie, Hef man Oostendorp, Koopman te Rotterdam, en Dirtdcur van den Levantfehen Handel, en Mr Cornelis van der Willigen, Secretaris der Stad Enkhuizen en Commisfaris vaj den West-Indifchen Handel.
In deze maand ontvong men hier de fyding van 't overlyden van den Keizer van \ uuitfche Ryk Lt polo , waar omtrent dit Hof-Berigt uit Wecnen, egt is :
HOF -BULLETIN. W E E N E N den eerften Maart.
Zyne Majefteit de Keizer wrerdt den 28 Februssry , door eene Zinking-Koorts overvallen9 verzeld met bezetting op de Borst; doch in weerwil eencr Aderlaating, en andere toegediende Geneesmiddelen , bleef zig de Koorts, den volgenden dag, verheffen, wanneer men de Aderlaating, tot driemaal toe herhaalde, waarna de Monarch eenige verlichting gevoelde ; de nacht was zeer zorgelyk, om dat de krachten fterk verminderden. Heden morgen begon Zyne Majefteit, met geweldige beweeging , te braken , en kon niets meerminnen hóudenj dit duurde tot in den namiddag, ten drie uuren, wanneet Hoogstdenzel-
vets.,
'sGrI* venhA»
ge»



's Gra-
''knhage.
Zyne Keizerlyke Majefteit, die Peter Jafeph Leopold heette , was geboren den 5 Mei i-47,- zynen Broeder Keizer Jofepb ÏI, in de Erflanden opgevolgd den 20 February 1790, den 30 September tot Roomsch Keizer verkooren, en den 9 Oclober .790 als Keizer gekroond. Hy heeft by Zyne Gemalinne Maria Louifa, Dochter van wylen Karei den. III, Koning van Spanje, 14 Kinderen verwekt, waar van de oudfte Zoon is de Aarts Hertog Franciscus ?ofepbus, geboren den 12 February 1768.
Wylen Zyne Keizerlyke Majefteit, laat uit Hoogstdeszelfs Echtverbintenis met de Infante, Zuster des regeerende Konings van Spanjen, werkelykna de volgende veertien Kinderen:
Maria Tberejta, geboren 14 January 1767, en gehuwd met den Koningl. Prins Antonius, van Saxen.
Franciscus, Kroon- en Erfprins, geboren 12 February \?6<d, in tweede Huwelyk getreden met de Koninglyke Napolitaanfche Princes Maria Tberefia.
Feu
*5* NIEUWE NEDERLANDSCHE
ven, al brakende, den geest gaf, in tegenwoor* digheid van Haare Majefteit, de Keizerinne.
(IFas geteekend)
FIRMAT. LAGUSIUS.



JAARBOEKEN, Maart,
Ferdinand lil, geboren 6 Mei 1769, én broot-Hertog van Toscaanen , zedert 1 July 1790, getrouwd met de Komnglyke Napolitaanfche Prinfes Louifa Maria.
Maria Anna, Abdisfe te Praag, geboren
ai April 1770- . ,
Carolus, geboren 5 September 1771.
Leopoid, Palatyn van Hongaryen, geboren 14 Augustus 1772. ...
Jofepbus, geboren 9 Maart 1776.
Maria Clementina, geboren den 24 April i777 , en gehuwd met den Erfprins van Na-
^Antonius ViBor jofepbus, geboren 31 Au.
EnSMa\la7AmaliaJofepbd, geboren 15 0&o<;
her 1780. '. ■ ., •
>«i Baptifta jofephus, geboren 20 Ja-
huary 1782. , . ..
Rainerus Jofephus Joanncs, geboren 30
September 1783. .. Ludovicus Jofepbus, geboren 13 Decem»
^eiki5o/Jiw Jodnnes jofepbus , geboren 8 January 1788.
A M S T E L D A Mo
Daags na de Verjaardag van den Prinfë Erfftadhouder, namenlyk den 9 Maart, i%
S
!
s Gpii"
VENH^," GË.



Am-
8tf.ldam.
Intrckk.
yan dc
tVaar.
fchoinv.
vin ii
Oclober
1787.
454 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ
wegens het dragen van eerrOranjeteken, alhier het navolgende afgekondigd:
TVjyne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam, by derzelver Waarfchouwingen van 11 October en 9 December 1787, noodig geoordeeld hebbende, ter bevordering van de algeraeene Rust, alle en een iegelyk ferieufelyk aaritemaanen, om zich uiterlyk van eenig Oranje-teken te voorzien; en verders te verklaaren, dat de zodanige, welke zouden nalaaten aan deze aanmaaning te voldoen, als Fauteurs van onrustige, woelzieke en tweedrachtzoekende gevoelens zouden worden befchouwd en behandeld; hebben tot hun genoegen gezien, dat door de goede Burgery en Ingezetenen van deze Stad , aan deze" heilzaame Waarfchouwing is voldaan geworden ; dat ook thans de eensgezindheid meer en meer begint te hcrleeven, in zo verre, dat Hun Edele Achtbaare geoordeeld hebben, dat, wanneer de voornoemde Waarfchouwingen wierden ingetrokken, de herinnering zelfs aan de voorige verdeeldheden, daar door, nog meer zoude kunnen verminderen.
Hierom hebben Myne Heeren van den Gerechte voornoemd, goedgevonden by deze in te trekken en buiten effect te ftellen "de voorfchreeven aanmaaningen tot het draagen van eenig Oranjeteken , en de verklaaring by de voorfchreeveae Waarfchouwingen van 11 Oclober en 9 December 1787 gedaan ; wordende des wegens aan een ieder daar omtrecd volkomen vryheid gelaten: Renoveerende echter Hun Edele Achtbaare wel expresfelyk hunne vorige voorziening tegen het plecgen van molest, of het gebruiken van eenigen dwang ten deezen aanzien.
Voor het overige willen Myne Heeren van den Gerechte voornoemd , elk en een ieder op hec kragtigfte vermaand hebben, de verbittering, welke



JAARBOEK ENj Maart, 1792. *g|
ke nog in deze of geene gemoederen mogte plaats vinden, geheel te verbannen en indagtig te zyn, dat de Eendracht het middel is geweest,-waar door deze Republiek is gevestigd geworden, en waar door haar aanzien en de welvaart van haare Ingezetenen , zedert, tot eenen zo hoogen trap zyn geklommen.
En , naardien by Myne Heeren van den Gerechte in overweging genomen is , o!" 'er niet eenige ftadere fchikkingen , met opzicht tot de Schuttery , wanneer dezelve oDdcr de Wapenen is, zouden behooren gemaakt te worden, zo is dien aangaande , by Hun Edele Achtbaare ver* ftaan , by deze zich te refereerën aan de Publicatie by Myne Heeren van den Gerechte op den éi December 1787 gearrefteerd en wyders dezelve in zo verre te amplieeren, dat zo wel de Officiers , als de gemeene Schutters, wanneer deZelve onder de Wapenen zullen ?yn , aan den Hoed zullen draagen een Oranje Cocarde, en wel in alle de Compagnien op eenen egaalen voet, volgens model 4 door Collonellen aan de refpective Kapteinen ter hand te ftellen, ten einde zulks nimmer zal dienen om eenige verfcheidenheid van denken aan te duiden.
Aldus Gearrefteert den 5 Maart 1792>, prajTentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. David Willem Elias, Hoofd - Officier; alle de Heeren Burgemeesteren, dempto den Heer A'jraham Deciel; en alle de Heeren Schee, penen.
En Gepubliceert den 9 Maart 1792, pragfenti bus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr, David Willem Elias, Hoofd Officier5 der Heer Mr. Nicolaas Faas, Burgemeester; er ■ de Heeren Mr. Pieter Graafland joamz S 2 ei
mu>
Intrekh
van de
Waar-
fchouve*
van II
QGtobcr'
1787-
I ;
:



AM-
8TEL-
Ook is den 21 Maart deze afkondiging, gedaan:
"jl/fyne Heeren van den Gerechte der Stad Am» xvx fterdam-, hebben goedgevondea , om dendag van morgen, zynde Donderdag, te ftellen, tot vermaningen vaa de Vierfchaar Panding fubject, zodanige dat die geene, welke Eisfchers ter Vierfchaar zyn in zaaken, daas wyle de Procureur Diuwes voor de Gedaagdens heeft geparesfeert, dezelve Gedaagdens tegens dien dag zullen mogen dagvaarden , om Procureur Acceptant te ftellen , en dat, by non-comparitie van de Gedaagdens , nog een peremptoire Citatie zal warden verleend tegens Vrydag, zullende als dana. by non-comparitie van de Gedaagdens, recht gedaan worden , even als tegens Contumaces ter Vierfchaar»
Aldus Gearrefteert den 21 Maart 1792, prs* fentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. JJav'd Willem Elias, Hoofd Officier; alle de Heeren .Burgemeesteren, dempio den Heer Abraham Vedel; en alle de Heeren Scheepenen.
En Gepubliceert ten zdven dage, prsefentibus de Wel Edelen Geftrengen HeerMr. Mavid
Wil*
3*6" NIEUWE NEDERLANDSCHE
en Gillis du Quesne, Heer van Cillershoek, prsfideerende Scheepenen*
In kennisfe van my Secretaris', H. vatü SLINGELANDTV



JAARBOEKEN, Maart, 1702; 25I
Willem Elias; Hoofd - Officier ; den Heel Mr. Nicolaas Faas, Burgemeester; en de Heeren Mr. Pieter Graafland Joansz. er Gillis du Quesne , Heer van Cillershoek< prasfideerende Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris,
H. vah SUNGELANDT.
Wy hebben voorheen van de zaak vaa Charnock , van zyn vaaren op Ben gaaien, en van zyn weder vaaren en behandelingen door de Regeering in onze Oost-Indifche Bezittingen, breedvoerig gefproken. ün, alzo voorfz. Charnock was voorzien geweest van een Paspoort , door den Raaden Advocaat-Fiscaal van den Zee-Raad te Amfteldam , Mr. J. C. van der Hoop geteekend, hadt welgemelde Fiscaal dit geven van een Paspoort aan Schepen, ten handel op Bengaaien vaarende, verdeedigeï in eene Memorie aan de Algemeene Staa ten, by welke Memorie de Fiscaal Van der Hoop tot een grondflag van het geven van gemelde Paspoort heeft gefteld, dat den Handel op Bengaakn, die voorbeen zo vrugibaare tak voor de Hollandjcbe Oostin ifche Compagnie als nu voor onhcrftelbaar vertoren kan worden gereekend. De Algesneene Staaten zonden deze Memorie aan
Amstee,
dam.



Am-
STKLpam.
NIEUWE NEDERLANDSCHE
de Bewindhebberen der Oost-Indifche Compagnie ter voorzittende Kamer Amfteldam
Zn hL?m berJgten' e" donder a?n Hun Hoog Mogende open te leggen, wat
™ VOr°dZ; ttemnS Zy' en' °f Se Oo» lH indien de Vaart op Bengaaien , en andere door alle Mogendheden in Europa, In zelf,
geJaan ,) ook voor de Ingezeetenen dezer Landjn wierdt open gefield? en zo neen danige open/lelling zoude kunnen gefchieden, mdcr betaaling van zekere recogfJfeen Ve bepalen voorzorgen enz. (*) ' Charnock zelve hadt zig ook door n Gemagtigden R. Voute, zo voor zie als voor zyn huis van Koophandel, ond^r de iuma van Robert Charnock en ColZ,Je tot de Staaten Generaal gewend enTerzo t' „ dat Hun Hoog Mogende geliefden „ klaaren, dat de Vaart en Koophandel " ZiS?Q hCm Rob^ ChaTock n\ll
n et ztPtf 'Ttta Zy" hernomen „ met zyn ftrydende met het recht aan » de Generaale Oost-Indifche C^U/nie * ?^ern^den, uit kragte van de lu c ! ?, five Octroyen, door Hun Hoog Mo'en-
„ dat deze Vaart en Handel aan R0)we >
„ Cfiar-
^cVc^ff3* Nm ^DISL- ^ Wr, bl«*



JAARBOEKEN, Maart * 1792. -59
„ Charnock en aan zyn Huis van Negotie
" zvn gepermitteerd."
" a_ A-,r o« onrifr 7n wpI on de Re¬
queste van Robert Charnock, als op de Memorie van den Raad- Advocaat-Fiscaal Mr, t C. van der Hoop, het berigt der Bewindhebberen der Oost-Indifche Compagnie dan verzogt zynde, zo is dat berigt, van Bewindhebberen ter Pra;fidiaale Kamer Amfteldam, als daar toe door de Vergadering van Zeventienen verzogt en gemagtigd, gedagtekend den 12 December 1791, ter Vergaderinge van de Algemeene Staaten op den 15 December 1791 ingekomen, in welk Berigt Bewindhebberen der Oost-Indiiche Compagnie ftellig verzekeren, en
I. De Vraag: „ Of de Handel op Ben„ gaaien, voor de Hollandfche Maatfchap'\ py thans voor onherftelbaar verloren kan \, worden gereekend?" volmondig ontkennen , alzo de Maatfchappy aldaar nog jaarlyks inkoopen doet van Salpeter, Amphioen enz , gelyk ook van Batavia veele artikelen naar Bengaaien ter verkoop vervoerd worden. Zy erkennen egter, dat zedert den gevestigden voet der Engelfchen op het vaste Land van Indoftan, en zedert dat zy daar door als Grondheeren van Bengaalea en Chormandel zyn geworden, de Lywaathandel der Oost-Indifche Compagnie aldaar, merkelyk is veragterd: niet zo zeer uit gebrek aan gereede penningen, als dooide juterïoriwt der Engelfche Compagnie S 4 ict
Am-
5TSXdam.



Afstel-
NIEUWE NEDERLANDSCHE
ter dier Kusten, zonder dat de Nederland-: Iche Compagnie nog thans van dien Tak van Handel afziet. r
B U' °l tl andere VraaS berigten dan de Bewindhebberen, dac de Maatfchappy haare Mede-Ingezetenen voorfz. handel niet alleen niet misgunt, veel min belet eenen handel, van welke zy zou hebben afgezien, maar m tegendeel daar uit eenig voordeel aan dezelven heeft getragt te bezorgen, egter met die behoedmiddelen, welke het P.elangder Compagnie zelve vorderde: gelyk dan ook i. ae handel op Perfiën aan de particulieren is overgelaten; ook 2. aan aljen vergund, onder betaaling ' van eene Weme recognitie, met Compagnies Schepen Europifche Goederen , naar Indien te zenden; en 3. de Lyvyaathandel zo ter kus. te Choromandel als op Bengaaien, voor aU le Ingezeetenen dezer Landen, onder betaaling van zekere recognitie en Vraet opengezet, mids die Goederen in Compa' £TiSr ^chepen geladen worden. (*)
m. Voegen Bewindhebberen hier by, dat de Comnmfanslen Generaal over Indien en de Kaab gemagtigd zyn, om, omtrend het
dien voor alle Ingezeetenen op der Compagnies Comptoiren, zodanig te befluiten
Dog.



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 2$i
Dog verders beweeren de Bewindbebbe' ren, dat, wat aangaat het vaaren van Particulieren, met eigen Schepen, uit deze Republiek, naar Oost-Indien,'t zy beoos ten de Kaab , of door de Straat van Ma gellaan, tot den Handel, ook zelfs op zul ke plaatzen, alwaar de Compagnie niet han delt, dat zulks voor de Compagnie ten ui terfte nadeelig is, en haar het geheel Oclroj nutteloos zou maaken , zo zeer, dat d( Maatfchappy hier mede of ftaan of vallen moet: omdat
r. Geene behoedmiddelen zouden kunner worden uitgedagt, om het misbruik van zo danige vaart en handel te Ruiten, waar dooi de Compagnie van haren uitlluitenden han del zoude worden verftoken, door welker zy alleen in ftaat kan zyn , de overgroot* kosten van haare verfehillende Etablisfe meuten goed te maaken. 2. Het welk dar de Bewindhebberen in hun berigt nadei tragten te ftaaven, daar door, dat geer fchakel uit den keten van 's Compagnie! handel kan worden genomen, zonder der geheelen keeten te verbreken; dat hoe zeei men Vreemden niet kan beletten, op zom mige phatzen binnen de Limiten van '1 Ociroy te vaaren» dit egter haar zo vee niet benadeelt, dan de Vaart en Handel var de Ingezeetenen der Republiek zouden doen: dat ook zelfs de Engelfche Compagnie, dif de Vaart op Bengaaien voor andere Natier openzet, egter niet toeltaat de ingehandel de Goederen anders, dan met Compagnies § 5 Sche'
Am*
STEL" DAM.
[
f t
1
i
1
1



2f54 NIEUWE NEDERLANDSCHE
AM-
STBQ*
Schepen naar Engeland te mogen voeren, en door Compagnies Verkoopingen van de hand te zetten.
3. Dat eene Handel, zo ver van huis, niet dan door eene Cornpagniefchap, die met vereende kragten en als uit een punt werkt, op den duur, met voordeel kan worden gedreven. Het welk met getuigenisfen van bekwame mannen, en met het voor. beeld vanFrankryk, 't welk genoodzaakt is'geworden, wederom eene Compagnie op te rigten , nader wordt aangedrongen.
Hier op gaan de Bewindhebberen der Oost-Indifche Compagnie over tot het verzoek van Robert Charnock , en tragten te bewyzen, zo wel hun uitfluitend recht, als de daar uit volgende onbevoegdheid van Charnock, om zodanig verzoek te doen, als Hy aan Hun Hoog Mogende gedaan heeft; welke onbevoegdheid zy nader tragten te ftaaven door de wederlegging der gronden, op welken het verzoek van Charnock, in zyne Memorie, gebouwd is. Ten dien einde
I. Herinneren Bewindhebberen kortelyk al het gebeurde met het Schip de Antoinetta, in de Oost - Indien, en beweeren op grond van hun Oclroy, dat niets daar in verrigt is, dan het geen heeft moeten en behooren te gefchieden.
—• Houden liewindhebberen fiaande, dat het 34 artikel van hun Octroy , alleen aan de Compagnie, met uitfluiting van alle anderen, het recht geeft van beoosten de Kaab
4i



JAARBOEKEN, Maart, 1702. 263
de Goede Hoop, of door de Straat van Magellaan te vaaren, op verbeurte en confiscatie v.m Schil) en Goederen.
3. Dringen Bewindhebberen nog aan, dat dit Octroy, ook het punt in queltie, al< tyd is gebleven in volle kragt en gebruik; waar toe eenige voorbeelden van Verbeurtverklaaringen van Schepen, tegen dat Octroy vaarende, worden bygebragt.
4. Merken zy op, dat uit de handelwyze van Charnock en de zynen, uit het verzwygen van de waare belleraming van hun Schip, uit de vlugt van den Schipper, uit het vermeiden van de Kaab de Goede Hoop enz. zou blyken , dat zy zeiven van hun, thans voorgewend recht, niet overtuigd waren.
En wat de gronden, van wege Robert Charnock tot ftaving van zyn verzoek aangevoerd, aangaat, Bewindhebberen beweeren, dat de uitlegging, die aan het Oclrcy van wege Charnock gegeeven is,nog zoude fteunen op den Letter van het Oclroy, nog op het gebruik , nog op eenige uitlegging van den Souverein, die het Octroy verleend heeft. Integendeel voeren Bewindhebberen eenige daaden aan, waar uit het tegenovergeileld gevoelen van Hun Hoog Mogende zoude blyken , als het V. artikel van de Munfterfche Vrede , en een zeker voorval met eenen Christiaan Brouzver , in 1653, ook een advys van een Engelsen. Rechtsgeleerden, enz. Dat ook de redeneeringen,
in
Amsteldam.



2<54 NIEUWE NEDERXANDSCHE
Amstel-
}
WQG
in de Memorie van Charnock, allenthalvert dan nog eerst zouden te ftade kunnen komen , indien de vraag was , hoe nu een Oclroy te verleenen, maar te onpas zouden zyn in het tegenwoordige geval, en geheel kragteloos, om eene klaare en deugdelyke Letter van een Octroy te niet te doen.
Verders zoeken Bewindhebberen te ontzenuwen, de by brenging van het voorbeeld der Engelfche Compagnie daardoor, dat die Compagnie voor geene uitfluitende handel behoeft te waaken; dat die Compagnie ook 2elve aan haare vergunning de naauwfie paaien ftelt enz ; dat, wat de redeneering van Chirn ck betreft, dat de reden eener wet ophoudende, die wer zelve moet ophouden, zulks alleen waar is, indien alle de redenen ophouden, het welk in dit geval geheel anders ware; dac ook eindelyk de onderfcheiding van de zyde van Charnock, tusfchen niet te var en beoofien de Kaab fif door de Straat van. Magellaan, en niet fe vaaren binnen de Limiten van bet Oclrcy. gezogt en ongegrond zoude zyn, enz.
Dog zie hier dien briefen 't beknopt Berigt van Heeren Bewindhebberen der OostIndifche Compagnie ter voorzittende Kaner Amfteldara, zeiven, zynde woordelyk m dezerj inhoud:



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 265 HOOG MOGENDE HEEREN t
WAnneer wy in den Zomer van den jaare 1789, op het onverwagtst tyding van onze Ministers in Bengalen ontfingen, van het voorgevallene aldaar tnet het particuliere Schip de Antometta uit de Haven van Vlisfingen in den jaare 17 88 onder Hol landfche Vlag naar opgemelde Plaats vertrokken, hebsen wy, by abfentie der Vergadering van Zeven'ienen, het al aanftonds van onzen mdilpenlabe len pligt geoordeeld, om alle de omftandigheden Van dit geval, voor zo verre die ons toen bekend wat-Pn . ter kennisfe van Uw Hoog Mogende te
brengen ■ en ter zei ver tyd -an Hongstdezeryen toe te zenden, alle de Stukken. Papi renen Documenten , die betrekkelvk deze tot hier toe onvoorbeeldige uitrusting , aan on< van daar waren toegekomen, in die billvke verwagong dat Ü Hoog Mogende het gedrag door onze Mini (tet s op Bengalen in dezen gehouden , als (leunende op, en alzinTs overeenkomende met het Oclroy door ü' Hool' Mogende aan de Oost-Indifche Compagnie verleend, wel met hunne goedkeuring zouden willen vereeren en bekragtigen.
En, wanneer het U Hoog Mogende by derzelver Refolutie van 3 SeDtember 1789, daar op beh .agde aan Bewindhebberen ter Prsefidiaale Kamer Amfterdam aan te fchry veri, om vart de verdere Pre» ceduures in deze zaak, en in het algemeen van bec geen daar omtrent aan han wyders mogr voorkomen , aan U Hoog Mogende kennis te geeven ; zohadden wy dan ook nog op den 23 Oclober van dat zelve jaar de eer ter kennisfe van U Hoog Mogende te brengen , dat zedert onze laatst eerbiedige van 31 Augustus daar te vooren, betrekkelvk het particuliere Schip de Antoinetta, aan oas waren-
Am*-
STEL*DAM.
Berigt dtrU.I.Comp.op de Mentor» yan den Fiscaal en Req»
Charnoefcp



s66 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am- •
stb*,* dam.
Berigt
dérÖ.I.
Comp.
op de l\lemor. van den Fiscaal eti lleq. yan '. Gnr- ■ riuck
.gedaan zekere reprafentatien, door of van wege" R crt L ihn-no'.k, zig noemende Burger van Vlisfingen, zo voor zig zelve , als voor zyn Huis van NegoMe, canteerende op de firma van Charnock en Comp. tot erlanging quafi van vergoeding van alle fchadens, nadeelen en winstdervingen met de kosten en interesfen, die hy Robert Charnock, in zyne qualiteit zoude hebben gehad en geleedui ter occafie van het gedrag , door onze Mmifters in Bengalen met gemelde Schip de Antoinetta en deszelfs Lading gehouden, alles ten einde U Hoog Mog. ten fpoedigfte mogte zyn geïnformeerd, wie de Ingezetenen dezer Republiek waren, die zig verftout hadden, zo opzettelyk en openlvk, het Oftroy door U Hoog Mogende aan de Maatfchappy vergund , te violeeren; en dat wy voor het overige aan de op handen zynde Vergadering van Zeventienen zouden overlaaten, om op de gemelde reprajfentatien zodanig te refolveeren, als zy zoude mecnen tc behooren; alles met dit gevolg, dat Ü Hoog Mogende by derzelver Refolutie van 13 December 1789, na ingenomen advys en confidèratien van G°committeerdens uit de refpeftive Collegien ter Admiraliteit , en alvorens op gemelde Misfive van Bewindhebbefen finaal te disooneeren, hebben goedgevonden, af te wagten de Refolutie, die met relatie tot de repreefentatien door' Robert Charnock in zvne qualiteit, aan de Praïlldiale Kamer Amfterdam gedaan, door de Vergadering van Zeventienen zoude worden genomen, als ook den uitllag der Procedures, door den Raad van CJitn/ura tegens het .Schip de Antoinetta en deszelfs Lading geëntameerd , en dat al wyders aan Bewindhebberen ter Prsfidiale Kamer zouden worden toegezonden Copie van zekere Memorie met deszelfs Bylaagen, door den Raad en Advocaat - Fifcaal van het Collegie ter Admiraliteit van Amfterdam J. C. van der Hoop,.
be-1-



JAARBOEKEN, Maart, 1702. 267
beTekkelyk deze zaak, geformeerd, en van wege gemelde Collegie aan U Hoog Mogende gefuppediteert; met aanfchryving aan Bewindbebberen, om aan U Hoog Mogende te berigten, wat 'er zy van het daar by gepofeerde.
„ Dat de Handel op Bengalen, die voor,, heen zo vrugtbaare tak voor de Hoilrmd„ fche Maatfchappy, als nu voor onherfkl„ baar verboren kon worden gereekend." '
Als mede om daar en boven U Hoog Mogende te dienen van der zeiver belang.
„ Of daar de Vaart op de vreemde Etablis„ fementen op de Kust van Bengalen en elders
in de Uost-Indien, door ane rviogenane„ den in Europa, en zelfs uit de Nabuurige ,, Haven van Ooftende met fucces word ge„ daan, de Oost-Indifche Maatfchappy de,, zer Landen eenig nadeel zoude worden toe-
gebragt, by aldien dia Vaart ook voor de „ Ingezetenen dezer Landen wierd openge„ field? en zo neen, of zodanige Concesfien ,, zouden kunnen worden geaccordeerd en
toegeflaan, onder betaaling van zekere Re-
cognitien, en te bepaalen Prascautien, dooi' „ Bewind hebberen zelve voor te flaan, tot „ voorkoming van den Vaart en Handel van Particulieren op de Posfesfien van de Oost,, Indiïche Compagnie dezer Landen."
De Prsefidiale Kamer Amflerdam, Hoog Mogen-, de Heeren ! deze voorgeflelde Vraagen met de meeste attentie overwogen hebbende, vond die van zulk een tedere aart en delicatesfe, dat zy vermeenden dezelven re moeten brengen ter kennisfe van de Vergadering van Zeventienen, zo dra dié
we-
STEL-' - 5 DAM.
Berigt 1trO-I.
Comf' op de Mcmor. yan di f* Fiscaal el/ Req. yan
Char- : nock.



Am-
STEL»AM.
Berigt
derü.L
Comp,
op de
Memor.
van den
Fiscaal
en Req.
yan
Char-
Oock.
ue vergadering van Zeventienen hier óp in de maand April 1790 by den andere gekomen zynde, en het door U Hoog Mogende gerequireerd berigt m ferieufe overweeging genomen hebbende,' zo had dezelve gemeend, daar mede nog eenige tyd te moeten fupercedeeren, tot dat zy den uitfl?g zoude vernomen hebben van de deliberatien, die ter dier tyd door Commisfarisfen van zyne Groot- Brittanmfche Majefteit en die van de Republiek nooens' de Commercieele belangens der beide Natiën waren aangelegd , in verwagting , dac daar by ook jets naders nopens de Commercie der wederzydfcbe Natiën , in Bengalen zoude zyn gereguleerd en' vastgefteld, al het welk zy met reden meend- te kunnen voorzien, van geen geringe invloed op hec door U Hoog Mogende gevraagt 'Bericht te zullen moeten zyn.
Inmiddels, Hoog Mogende Heeren! en, hangende deze deliberatien, hadden Robert Charnock en Compagnie, in hun verzoek om vergoeding \ an fchade en mtèresfen, wegens h t gebeurde met het bchip de Antoinetta, by de Vergadering van Zeventienen afgeweezen, kunnen goedvinden zig by
Re-
258 NIEUWE NEDERLANDSCHE
weder zoude by een komen, gelyk zy dan ook de eer had by haare eerbiedigen van 24 December 1789, en 4 January 1790, aan U oog Mogende zulks proviüoneel te berigten, en tevens aan U Hoog Mogende in voldoening aan derzelver gerespecteerde Ordres, in Copie over te zenden alle dq Brieven, Papieren en Stukken, die zy zederd van haare Minifters in Bengalen, betrekkélyk de Procedures, tegens het Schip en Lading van de Antoinetta aldaar gehouden , had ontfangen, en om by die gelegenheid al mede ter kennisfe van U Hoog Mogende te brengen, dat by Refolutie van de Vergadering van Zeventienen, van datö 28 November 1789, het verzoek van li. Charnock. m zyne aualiteit was geweezen van de hand.



JAARBOEKEN, Maart, 1702. è6"s
Requeste aan U Hoog Mogende te addresfeeren, met een verzoek, waar van voor zeker de Registers van U Hoog Mogende geen voorbeeld zullen kunnen opleeveren; dat naamlyk U Hoog Mogende zouden gelieven te verklaaren :
,, Dat de Vaart en Koophandel, zo als ,, die door Robert Charnock met het Schip ,, de Antoinetta zyn ondernomen, niet zyn ,, ftrydende met het regt, aan,de generaale „ Oost-Indifche Compagnie dezer Landen, uit kragte van de fuccesfive Óctroyen ,, door U Hoog Mogende aan haar verleend ,, competeerende; en dat deze Vaart en Han „ del aan Robert. Charnock, cn aan zyn „ Huis van Negotie zyn gepermitteert."
Dan welk Request, tot Byfaag'e hebbende èen prstenfe Memorie , quaü tot adiïruétie der gronden , waar op het zelve is rustende, door U Hoog Mogende by derzelver refpectivc Refolutie van 10 Juhy en 21 Augustus 1790, al medé gefield zynde in handen van de Prtefidiale Kamer Amfterdam , om U Hoog Mogende te dienen van bericht; zo móeten Bewindhebberen ter priefidialë. Kamer Amfterdam, als daar toe by Refolutie van de Vergadering van Zeventienen, in dato 23 Sepj tember 1790, verzogt en gequalificeerd; (thans zullende overgaan , om aan de veel gcrefpecteerde Ordres van ü Hoog Mogende in déze te voldoen, de vryueid neemen te remarqueeren.
Dat , offchoon wel bet Bericht door U Hoog Mogende by Hoogstderzelver Refolutie van 13 December 178:. van hun gevraagd, of naamlyk de Handel op Bengalen thans vóór de Maatfchappy geheel moet worden verloeren gereekend ? en of "aan de Oost-Indifche Compagnie ook eenig gadeel zoude worden toegebragt, indien onder' T zé*
Amstel-
DAM.
Berigt der Ö. ié Comp. op de Memor. van den Fiscaal en Rcq. van Charnock*



270 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stel" dam.
Berigt
der 0.1.
Comp
op de
Metnor.
yan den
Fiscaal
en Req.
van
Char-
Bock.
van x^nurtwoii cn \,omp. aan u noog iviogenae Voor te houden. En dan kunnen zy, wat het eerffe betreft:
„ Of naamlyk de Handel op Bengalen , „ die voorheen zo vrugtbaare Tak voor de „ Hollandfche Maatfchappye , thans voor „ onherftelbaar verlooren kan worden ge,, reekend "
Volmondig antwoorden, Neen, aangezien immers niets bekender is, dan dat de Maatfchappy aldaar nog jaarlyks importanten inkoopen doet van Salpeter, Amphioen en van ander Articulen! tot den Indifchen Handel benodigd, om nu niet te fpreeken van menigte andere Articulen, die aldaar *s Compagnies wegen van Batavia ter verkoop worden ingevoerd.
Het is waar, Hoog Mogende Heeren! era Bewindhebberen kunnen nog willen dit niet ontveinzen , dat (zedert de Engelfche Compngnie zig zulk een gevestigde voet op het vaste Land van Indoftan heeft weeten te verkrygen , dat zy
alt
zekere Pracautien en onder betaaling van zekere Recognitiën, aan alle Ingezetenen dezer Landen de Vaart op de vreemde Etablissementen op Bengalen en elders in de Oost Indien wierd opengezet ?
Dat, zeggen Bewindhebberen, offchoon het Bericht op die voorgeffelde Vraagen, uit zyn aart een allernaauwfïe betrekking heeft op het ongehoord verzoek, door Robert Charnock, in zyne qualiteit aan U Hoog Mogende gedaan; zy egter meerder klaarheidshalve gemeend hebben de qua> flien, by opgemelde Refolutie door U Heog Mogende aan het Bewind voorgefteld, op haar zeiven en afzonderlyk te moeten behandelen, eer zy in de tweede plaats toe treeden om het wederregtelyk en de ongefundeerdheid van het verzoek



JAARBOEKEN, Maart, 1702. a?i
üls Territoriale Heeren van Dengalen en Van de Kust van Chormandel kunnen worden aangemerkt,) de Lywaathandel hun aldaar in lange jaa« ren niet meer dat voordeel heeft aangebragt, het geen zy, voor dat tydffip, daar uit mogten genieten; niet zo zeer, gelyk men het fchynt te willen doen voorkomen, om dat de Compagnie thans door gebrek aan den gereeden penning buiten ftaat zoude zyn, dien Handel aldaar te pousfeeren , aangezien niets bekender is, dan dat de Compagnie reeds lang voor den jaare 1781, wanneer dit temporair geldgebrek , by haar geen plaats vond, zeer weinig voordeel voor haar zelve uit dien Handel trok.
Maar is in tegendeel dit alles, voornaamlyk, zo
met geheel en ai, toe te ïcnryveu aan de lupenoriteit der Engellche Compagnie ter dier Kusten, Waar door de Maatfchappy veelal, en op verfchillende wyzen aldaar obftaclen heeft gevonden, om inzaamen van zodanige forteering van Ly waaten te doen, als zy voorheen gewoon was , en die de meefte prys op de Europeefche Markten konden behalen; waarom dan de Maatfchappy gemeend heeft haare Penningen, vooral in haare tegenwoordige omftandigheden , elders met meerder voordeel te kunnen befteedeu, zonder dat zy egter zederd dien tyd in het geheel dien Handel heeft geabandonneerd, maar iu tegendeel nog van tyd tot tyd een goede quantiteic Bengaalfche Ly waaten in Europa heeft aangebragt , en zonder dat zy ook als nog uit het oog heeft verlooren, om dien Tak van Handel, in gevalle de opgemelde beletfelen kwamen te cesfeeren, of'er zig op eenige andere wyze gelegenheid opdeed, om een of meerder Ladingen Lywaaten van een goede forteering te bekomen, met meerder vigeur door te zetten, inzonderheid indien de particuliere Ingezetenen dejser Landen, T % van
Am*
STEIr DAM.
Berigt der ü. I. Comp, op de Manor. van den Fiscaal en Req, van Charnock*



272 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstelde m.
Berigt der O. I. Comp. op de Memor. yan den Fiscaal cn Req. yan Charnock.
geen genoegzaam voorcieei meent te Kunnen: doen; dat zy in tegendeel van over lang bedagt is geweest, om ware het mogelyk daar uit eenig voordeel, zo voor haare Mede-Ingezetenen albier, als in Indien, te bezorgen, egter met zodanige Precautie en reftrictien, dat zy geen gevaar Ioope , om de gronden van haar eigen beftaan, daar door ten eenemaale te zien bouleverfeeren: gelyk zy dan ook reeds eenige Jaaren geleden , den Handel op bet Koningryk van Perfiën niet alleen op dien voet aan de Particulieren, m Indien heeft overgelaaten; maar ook nog zeer onlangs, in gevolge haar befluit van 29 Maart 1701, by publieke annonce alle Ingezetenen dezer Landen heeft uitgenodigd, om onder betaaling van een kleine recognitie en vragt voor hunne reekening met Compagnies Schepen alle zodanige Europifche Goederen , eenige weinigen uitgezonderd , naar haare refpeefrve Comptoiren in Indiën te verzenden, als zy zullen oorbaar en geraaden vinden , en om aan gemelde Ingezetenen ook al mede gelegenheid te geeven, om voor hunne in voege voorfz. uitgezonden Goederen
eeni-
van de aan hun onlangs door ons verleende permisfie geen gebruik gelieven te maaken.
En wat de tweede Vraag betreft , waaromtrend U Hoog Mogende aan het Bewind hebben gelieven aan te fchryven , om te dienen van belang;
Zo neemen Bewindhebberen de vryheid, om U Hoog Mogende onder het oog te brengen, dat het 'er zo verre af is, dat de Maatfchappy aan haare Mede - Ingezetenen zoude misgunnen, veel min nog zoude willen beletten, gelyk men het doet voorkomen, om eenen Handel te dryven , of ten minden daar aan te participeeren, waar van zy, om redenen, geheel heeft afge* zien of die zy voor het tegenwoordige met



JAARBOEKEN, Maart, 1702. 27c
eeniae Koopmanfchappen en gelden van daar M retour te kunnen bekomen : Zy heeft al roed< bv dezelve Refolutie van 29 Maart 1791,, hui niet alleen de vryheid vergund , om zelfs by preferentie een gedeelte van het provenu hunner Goederen op Batavia in casfa te mogen tellen en om verfcheide Articulen van Koopmanfchanpen op de refpeftive Comptoiren in hunne Retourfchepen te kunnen inlaaden , maar Zy heeft ook eindclyk nog daar en boven by derzei ver Refolutie van 23 April 1791, den Lywaat handel met den aankleeven van dien , zo ter Kusten Chormandel als op Bengalen (waar op de Requeftranten van het Huis van Charnock, Sn^nHcrbpid het 002 fchvnen te hebben, voor
alle Ingezetenen dezer Landen, mede onder Detaaling van zekere recognitie en vragt, open gezet en vry gegeeven; mits gemelde Goederen, f gelyk zulks ook by de Engeirche Compagnie gefchied,) in 'sCompagnies Schepen, roet sCompagnies Equipagien bemand, gelaaden, en op s Compagnies Verkoopingen verkogt worden.
En het is al mede in gevolge van dien, dat de Maatfchapoy by publieke Advertisfementen alle Ingezetenen heeft uitgenodigd, om van die aan hun verleende permisfie gebruik te maaken»
By al het welk wy nog zullen voegen, dat Commisfarisfen Generaal over Indien en deCaab, by hunne lnftruftie zyn gequalificeerd, om omtrend het openzetten der Vaart op de West van lndiën , reeds te voren gedeeltelyk gepermitteerd, voor alle de Ingezetenen op onze refpeéhve Comptoiren , in Indien zig bevindende, zodanig te refolveeren, als zy ten meesten nutte en zonder benadeeling der bcïangens van de Compagnie, zullen meenen te behoren.
Bewindhebberen durven zig derhalven vleyen , hier mede niet allen de voorgeftelde vraagen yan T 3 Uw
Am-
steldam.
Berigt derO.I. Comp. op de Mernor. van den Fiscaal en Req» van Charnock.



Amsterdam.
Berigt der öft, Comp, op de Memor, van den Fiscaal en Req. van Charnock.
€tab,- of door de Straat van Magelaan, tot den Handel fteevenen, al was het ook qnafi op zulke Plaaifen, alwaar dc Compagnie in het geheel nfcT of flegts ten handel 1S gezeeten, dan moeten Be. wu dhebberen, willen zy hun Eed en Pligt getrouw blyv.n, en met hunne tederdfte belanfens en eenemanl abandonneeren,rondborftig aanUHoo? Mog^de verklaaren, dat zy zulk een Vaart en Handel, als hier boven gemeld, niet alleen als ten u.terften nadeelig voor 's Compagnies mïvattven Handel befchouwen; maar SBSLfSJ aart, dat zy niet fcMroomen te ze^en , dat niet alleen hier door hetOftroy, door U Hooa Mogende op zulke folide gronden, en met^zukï heilznrane mzigten aan -hun vergund, nutteloos en élufoir voor hun zoude worden gemaakt maar dat hunne Maatfchappy hier by,ggehee 1 en l fiaan of vallen moet. » - Want, Hoog Mogende Heeren! Eewindhebberen kennen te wel den geest dier Commercie en de ondervinding heeft hen te dikwyls hier in
ITellen^J^ dM F * ZOude» kunnen ve" beelden, dat, wat Prajeautien men ook mogte
274 NIEUWE NEDERLANDSCKE
Uw Hoog Mogende te hebben beantwoordbaar zelfs de intentie van Uw Hoog Mogende daar by vervat voor zo ver in hun was, en het met de behoudenis en het beftaan der Maatfchappy aan hunne zorge toebetrouwd, kan worden over eengebragt, reeds te gemoet gekomen te zyn
Dan i Hoog Mogende Heeren ! zo men met d,e Vraag verder z.et; zo men bnteert daar mede te vraagen, of de Maatfchappy tnet onverfchil! hge oogen zoude kunnen aanzien, dat Particu ieren direft tegens het Octroy van U Hoog Moeende gelyk de Participanten in het HuTs van S nock, met hunne eigen Schepen en door hun zelfs



JAARBOEKEN, Maart, 1702. 275 ,,,p unvnes men ook aan die particu-,
rem^flrrto A en hebzugt vani
Here Vaart roogte «euen weeten te
fommigen, dezelven met^n de e_
overfchreeden, en dat£ ™n n die Wm_
fche M?rk»n^J^S meer dan ooit be-
Bewind hier te Landen fee ^„eeren! zig
En hier zoud , Hoog xV °B d een wyd veld voor 1 ™" >s Compagnies wilden zy ui all% de ^kk c'i v ^ uitgeftrekten B#2ÏÏ«,; nadeel he,
Mogeuuc, -'rT: 'takken, in de eene meer, en geen zy in alle ?^ tdKK^"' lk een particuliere in de ^n^^^^^hhtri% dan Vaart en Handel zou°f"' |zen de prauieuie daar zy met remet dit alles te attentie van U Hoog Moge J met
Sf ff SJTAoSa ff £? algemeen te doen ^Soeïnne gantrche Handel m Indien als een keten is aan een gehegt, zo dat net icw £Sel?k, zo al niet onmoge^ zy o£ erjén
keten te verbreeken, beletten, dat
ÊhiPPr\Pnne'ïSrcheu, &en en Deenen op Engelfchen, *ran£^ll.\i binnen de Limiten van fommige plaatfen £ Indu* b«nen e , fchoon
haar Otoy ten ^°de^7ïS„8J .He Traftaaten die van Oftende, J^erb;;_nlnen te onderneeaan, dit al mede hebben ^
?Cn ' Cgh«r? Verkoopingen worden toegeb fö^Sc^yza^e te wagten heb-
ITELOAM.
Berigt {er, O. I. Comp» op de Memor. •van deti Fiscaal en Req* van Charnock.



Am-
STELJJAJM.
Berigt
derÜ.I.
Co vip.
op de
Mentor,
van den
Fiseaal
en Req.
van
Char-
pock.
opengezet het egter nog a^dVS no, zelfs aan haare eigen Ingezetenen vry laat df door hun ingehandelde Goederen andere dan mS
gen voeren , of om die op eene andere wvze ak
Ja, Hoog Mogende Heeren 1 Bewindhebberen meenen niet te vee, te nonebberen
Sv nuyr.dfvnJ 55 Zy ? VOlleD ™Wï5v2 overtuigd zyn, dat, wel verre, dat op die wvze
het algemeen nut der Ingezetenen, en den E
van den Koophandel op cien duur 'zoude wordeï
betragt en bevorderd, men in tegendeel wd dra
maar te laatj wanneer men elLdfr n in derl
Lanïe ^7^^ Kn,de" Handel hier te
Lande al mede bedorven had, zou ondervinden, dat men door winzugt, en een temnorÏÏ
pagme en het weeaentlyk nut der Ingezetenen had uit het oog verlooren, en dat een Handel zo verre van Huis, als die der Indien, nietas' door eei.Comp3guiefehap5die met veree'nde krag
W NIEUWE NEDERLANDSCHE
ben, indien het aan een ieder der Ingezetenen dezer Landen vry ftondt om met huS- Sen Schepen en Equipagien , vry en onbelemméfd met hunne eigen Landslieden , of tteSn '
En het is ook om die zelve redenen dat deFn gelfche Compagnie, die men voor zekerin lof niet kan weigeren van haare Commercieïle belangens grondig te verftaan, alhoewel zvdt Vaart nr> Rpnaani^r. «— ... ,* «l»ycwei zy ae



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 277
en als uit één punt werkt, op den duur met voordeel kan worden gedreeven.
Zy zouden zig ten dien einde kunnen beroepen op het oordeel van Mannen , in dien Handel grys geworden. — Zy zouden het voorbeeld van het geen hier omtrent nog onlangs in Vrankryk, met betrekking tot de wederoprigting van eene Oost-Indifche Compagnie, is voorgevallen, kunnen bybrengen , maar zy vertrouwen, dat U Hoog Mogenden uit al het geallegueerde, fchoon om de rykheid der ftöffe, flegts met den vinger aangeflipt, genoegzaam zal zyn gebleeken, wat 'er van de tweeledige Vraag, door ü Hoog Mogende aan het Bewind ter beantwoording voorgemeld, te houden zy.
Bewindhebberen zullen ciernaiven tnans overgaan, om U Hoog Mogende te berigten , op het verzoek door, en van wegen Robert Charnock? zig noemende Burger van Vüsfingen, zo voor zi» zeiven, als voor zyn Huis van Commercie canteerende op de firma van Charnock en Compagnie, aan U Hoog Mogende gedaan, daar toe tendeerende, dat U Hoog Mogende zouden gelieven te verklaaren,
, Dat de Vaart en Koophandel , zo als „ 'die door Robert Charnock, met het Schip de Antoinetta, zyn ondernomen, niet „ zyn ftrydende met het regt aan de generaale Oost-Ind. Compagnie dezer Landen, uit kragte van de fuccesfive Oélroyen, door UHoog Mogende aan haar verleend, competeerende , en dat deze Vaart en „ Handel aan Robert Charnock en aan zyn „ Huis van Negotie, zyn gepermitteerd."
Bewmdhebberen zullen hier in zo te werk gaan, dat zy, t
T 5 I»
Am-
;teldam.
Berigt ■lerO.h Comp» op de Metnor. van den fiscaal en Req. van Charnock- :



2?3 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel-
DAM.
Berigt der O. /. Comp. op de Aletnor. van den Fiscaal en Req. van Charnock.
als liet geen waar toe zy, uit kragt van haar Octroy, was geregtigd en bevoegd; maar dat ook het verzoek van Robert Charnock, zo voor zig zeiven, als voor zyn Huis van Commercie, aan U Hoog Mogende gedaan, als allezints wederregtelyk en ftrydig met het recht der Oost-Indifche Compagnie dezer Landen , haar ingevolge de fuccesfive Octroyen door U Hoog Mogende verleend, competeerende, behoord te worden ontzegt.
Waar by zy dan nog ten flot zullen voegen eene korte wederlegging van de gronden en bewyzen, door en van wegen de Requeftranten by hunne Memorie Adftruéb'f, quafi tot ftaving van hun gedaan verzoek, gelegd, en bygebragt.
Wat dan het eerfte betreft, Uw Hoog Mogenden zullen zig kunnen te binnen brengen, hoe Bewh dhebberen ter Praifidiaale Kamer Amfterdam n den Zomer van den jaare 1789 aan Hoogstdenzdven hebben kennis gegeeven, dat zeker Scl 'v de A, uoinetta genaamd, in den jaare i*88 vu !.' Haven van Vlisfingen, ondereen Hollandfche Vlag, gevoerd by Kaptein George. Ihare,
In de eerfte plaatfe aan U Hoog Mogende kortelyk zullen rappelleeren; al het geen met betrekking tot het Schip de Antoinetta, door de Minifters van de Compagnie op Bengaaien, met deszelfs Lading verbeurd verklaard,is voorgevallen.
Als wanneer zy in de
Tweede plaatfe. aan U Hoog Mogende zullen vertoonen het recht der Maatfchappy, om alleen en privativelyk mei uitfluiting van alle Ingezetenen dezer Landen in Oost - Indien beooften de Kaab de Goede Hoop, of door de Straat van Magellaan, te mogen vaaren en handelen, waar uit dan van zelve zal moeten volgen, dat in deze, door , en van wegen de Oost-Indifche Compagnie dezer Landen, niet alleen niets is o-edaan.



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 279
e n belaaden voor reekening van Charnock en Compagnie , eerst na Madera , en van daar naar Bengalen zynde vertrokken, op den 13 February 17R9 op de Rivier van Bengalen is gekomen, cn na een kort verblyf te Calcutta door hetEngelsch Gouvernement aldaar, op verzoek van onze Miiiifters in Bengaaien, gelast zynde van daar te vertrekken , na te vergeefs getragt te hebben, om zig met de vlugt naar het Deensch Comptoir van Serampour te begeeven, op ordre van 's Compagnies Minifters te Chinfura is gefaifeert, en aldaar met deszelfs Lading, voor zo verre men die had kunnen bekomen, op aanklagt van de Fiscaal wegens deze Maatfchappy, en na voor. gaande edictaale Citatie, gerigt aan den Gezag
neoDer van gemeiue Douem K^corgc ïiowc, cn uy non comparitie van denzelven , ten behoeven van de Oost-Indifche Compagnie is verbeurd verklaard, alles op fundament, dat gemelde Schip voor reekening van Robert Charnock, zig noemende Burger van Vlisflngen, zo voor zig zeiven, als voor Zyn Huis van Negotie, belaaden, onder Hollandfche Vlag, en uit een Hollandfche Haven, beooflen de Kaab de Goede Hoop, en dus direct tegens, en binnen de Limiten van het Octroy der Oost-Indifche Compagnie, ten Handel was gekomen,zonder eenige wettige Zeebrieven, of Pas van de Admiraliteit van Zeeland, van waar hy was uitgevaaren, te hebben geobtineerd, en alleen voorzien met een Document, (waar aan Bewindhebberen geeaen naam weeten te geeven) geteekend J. C, van der Hoop, en onder de Bylaagen al mede aan U Hoog Mogende gezonden.
Bewindhebberen zullen 'er thans dan ook nog maar alleen byvoegen, dat uit onze Misfive aan Uw Hoog Mogende van dato 4 January 1790, en uit de daar nevens gezonden Verklaaringen en an-
de«
Am*-
steldam.
Berigt derÖ.I. Comp. ep de Memor. van den Fiscaal cn Req. van • Char■ nock.



28o NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
5t eldam.
Berigt der O. ƒ, Comp, op de JMemor. van den Fiscaal en Req. yan Charnock.
uat nu roet dit alles nog door Bewindhebberen, nog door hunne Minifters in Bengalen niets anders is verrigt en gedaan, dan het geen zy op fundament van het Oclroy aan de Oost-Indifche Compagnie dezer Landen verleend, vermogten te doen; en dat by dit Oclroy de generaale Oost - Indifche Compagnie het regt heeft verkregen, om alleen, en privativelyk, met uitfluiting van alle andere Ingezetenen dezer Landen beooften de Kaab, of door de Straat van Magellaan, op de Oost-Indien te mogen vaaren en handelen , was het tweede
£oinót dat Bewindhebberen hadden aangenomen te 2toogen.
En hier toe vertrouwen zy niets anders nodig te hebben, dan alleen om aan U Hoog Mogende onder het oog te brengen den inhoud van dit Oclroy zeiven, waar by op artikel 34 uitdrukkelyk aan alle Ingezetenen dezer Landen, uitgezet die van gemelde Compagnie, word verboden te vaaren beoosten de Kaab de Goede Hoop, of door de Straat van Magellaan, op verbeurt en en confiscatie van Sc nip cn Goederen.
h
dere Stukken , al verder aan Uw Hoog Mogende zal zyn gebleeken, dat het gemelde Schip de Antoinetta. voorheen genaamd de Antoinetta Front Londen , eerst eene geheele Laading Goederen in Engeland heeft ingenomen (waar van nog een groot gedeelte bekend ftaat op de Lyst der op dien Bodem geconfisqueerde Koopmanfchappen,_) daar mede vervolgens naar Vlisfingen is gezeild , en van daar naar Bengalen is vertrokken, hebbende , quod bene notandum, by zyn vertrek van Vlisfingen flegts een waarde van drie honderd guldens, ten Comptoire der Convoyen en' Licenten aldaar, aangegeeven, en dieswegens betaald ft- 17. 4 gelyks zulks is te zien uit het Extract der Convoyen en Licenten, van Vlisfingen, door Robert Charnock agter zyne Memorie Adftruétif gevoegd.



JAARBOEKEN, Maan, 1792, 281
7, A\t nu 70, Hoog Mogende Heeren! en is dit. Oarov weieer'aan de Oost - indifche Compagnie , ?edeend?tot hier toe altoos geb even «*" venecuu, hnarp Mirifters in indien,
ZT vaaren uit kragte van het zelve met derzelver Wn van de West - Indifche Compagnie daar te
noodleedrongen, waren vervallen, en nimmer daar
teMettewkaïïeegDt;vraagtmen, kan ten Robert Char»oM zo voorzig zeiven als zyne Compagniefchap 2?beklaagen, dat hun Schip dc Antom.ua het lfPr\zv zelfs niet eens ontkennen onder Ho landSe Vlag en voor Hollandfche rekening, uit een Sollandfche Haven, op de Rivier van Bengalen , n beooftVn de Kaab de Goede Hoop te zyn Skomen vl degens de Oost -ItSdifche^Cornpa-
fomnasnie dezer Landen toegettaan. Da?in tegendeel, Hoog Mogende Heeren^de
\1 ELDAM.
Berigt der 0,1. Comp» op de Memor. van den Fiscaal en Req, van Charnock.



Am-
8telBAM.
Berigt derO.l. Comp. op de Memor. Van den Fiscaal en Req. van Charnock.
i I
i
t
i
V
e 2
o v
d
fc te oi re
de ee
ê82 NIEUWE NEDERLANDSCHE
il^Efrïf0 zelve in deD beSinne van dit rest der Maatfchappy zyn overtuigd geweest en die
te/t?^/ d0°hr 'T th.?nsévdlrd nït'dan t poft fafo door hun is ge&fcogiteerd, om de fcha* de, hun door dezen ongeoorloofden Handel en dus door hun eigen fchuld overgekomen, te ontgaan , en dat zy zeiven wel degelyk hebben begreepen te verfeeren, in re idj za! ™ £ Bewind met moeielyk zyn te bewyzen.
Want waarom anders in hunne Brieven ad om. nes Populos van Burgemeefteren van Vlisfineen geimpetreerd, de waare deftinatie van hun SchS verzwegen, en alleen verklaard, dat het zelve naar Madera was gedeftineerd ? waarom geen Pas én rurkfche Paspoort gevraagd van de Admiraliteit 7a beland, van waar hy ftond uit te vaaren ? waaï° ïm toen de Kapte.n van gemelde Bodem, gw£ mare van het Engelsch Gouvernement in Bengalen had vernomen, dat het Hollandsen Comptoir tan Chinfura, de wettigheid zyner Zeehaven in wyffel trok, zig niet by het zelve vervoegI oS :yneZeebneven en Handel te verded/ge^ indS
ynen Handel een gewettigde Handel waren ?
Waarom toch, toen hy door het Engelsch Gouornement w,erd genoodzaakt te vertrekken, z?* ever met gevaar van zyn Schip en Leven, 0D de lugt naar het Dcensch Comptoir van Serampoer? a dus onder vreemde proteótie begeven, als zL -Iven op Chinfura te komen verantwoorden ? waarn niet ten minfte, toen hy door den Fiscaaalm net Hollandsch Comptoir by edicten wa?ge igvaard alaaar gecompareerd? waarom eindelvk .gneufelyk vermeid de kaab de Goede Hoop ïï doen? voorzeker om geene andere redenen , als (idat hym confcientie overtuigd was te verfee! i in een ongeoorloofde daad, en dat zyn Hm-
wel verre van wettig te zyn, in tegendeel™ ) Morsch- en Smokkelhandel.
Het



JAARBOEKEN, Maart, 1702. 283
Hetblykt dus uit al het geënarreerde, dat dan ook door onze Bediendens in Bengalen niets is ge daan en verrigt, dan het geen zy• verfehuldigd waren te doen, wilden zy zig voor het Bewind niet verantwoordelyk ftellen
En zouden overzulks windhebberen hier hun berigt kunnen fluiten , ware het niet, dat de Renuestranten hadden kunnen goedvinden , om ne vens hun verzoek by Requeste gedaan , tot fta-vin» ouafi van het zelve aan Uwe ''oog Mo eende te fuppediteeren eene Memorie adlfruöief, bevattende als liet ware , de gronden, waar op hun verzoek ten deze zoude zyn gefundeerd, waai van nu de ongefundeer'heid en onbeftaanbaarheid aan Uw Hoog Mogende kortelyk moet worden opengelegd
Uw Hoog Mogende zullen zig hgtelyk te bm nen brengen, dat de voornaame fuftenue, waa: op men aan de zyde van Robert Charnock, hul verzoek heeft gefundeerd, deze is:
Dat namentlyk de Vaart en KoophandÉ „ door Particulieren uit deze Landen wol dende gedreeven op Plaatfen, Havens ei '] Bezittingen van vreemde Mogendheden i ,} Oost - Indien , op welke de Oost ■ Indifch ; Compagnie dezer Landen zig geen priv£ tiven Vaart of Handel heeft geacquireerd niet aanloopen tegens de Oftroyen fuccei tivelyk, door Uw Hoog Mogende aan d Oost-Indifche Compagnie dezer Lande „ verleend, en dat over zulks dezelve Vaaj „ en Koophandel volkomen zyn gepermi „ teert."
Dan, Hoog Mogende Heeren 1 alvorens te tri den tot eene wederlegging van alle die abufive grol den cn argumenten, waar op men deze, tot h»
Am-
iTËlf dam.
Berigt der O.h Comp. op de ■ Memor. van den Fis. al en Req, van Charnock.
t
1
ï 1
e
5
e a t
fca t'
:r
16'



284 NIEUWE NEDERLANDSCHË
Am-
8teldam.
Berigt derÖ.L Comp. op de Mentor, van den Fiscaal en Req, van Charnock. .
"I
i) t I I
c
i
tos onbekende ftelhng heeft gemeend te kiinneij bouwen, kunnen Bewindhebberen voor Uw Hoog Mogende met verbergen, hoe zeer zy zyn aangedaan , en tevens verwonderd geweest, niet dat eenige Vreemdelingen, gelyk Robert Charnock ep Gcorge Jloare, niet dat eenige weinige Kooplieden, die hier onder den naam van Charnock en Compagnie mogen voorkomen , (van wien men niet altoos fchynt te kunnen verwagten, dat zy de Oftroyen en Placaaten van Uw Hoog Mogenden, zo naauw gaade liaan,) maar het geen hun het meest gefmert heeft, dat een gereputeert Minifter van een der Hooge Collegien onder het Resfort van Uw Hoog Mogende, wiens post het anders was, voor de nakoming der Oclroyen en Placaaten van Uw Hoog Mogende te waaken. mede in het begrip heeft kunnen vallen, om zulk sene eigendunkelyke interpretatie te geeven aan het Oclroy der Maatfchappy, als Waare daar by met verboden aan de Ingezetenen dezer Landen, om te vaaren cn te handelen op zulke Comptoiren en Plaatzen in Indien, waarop de Compignie zig geen privative Vaart en Handel heeft verkregen; — maar dat zy ook aan den anderen kant met genoegen hebben gezien uit het Berigt, door lien zeiven Minifter by Uw Hoog Morende ingediend , en aan Bewindhebberen Copielyk toegesonden, deszdfs aveu van eenigziuts onvoorzigig iü dezen gehandeld , en de deliberatie van Jw Hoog Mogende te hebben voor uit geloonen, vaar uit Bewindhebberen dit ten minften vermeeen te mogen opmaaken en vastffellen; dat men iet althans hier in met bun eens is, dat, zolang Jw Hoog Mogende niet hebben verklaard, dat e zin van het Oef rov, aan de Maatfchappy geeeyen, zodanig is, als hier door Robert Char* i ™ordt Sefouceneerd , niemand buiten Uw loog Mogende bevoegd is aan dezelve eigener
au-



JAARBOEKEN, Maart, 1793. a8j
aiithoriteit zulk eene interpretatie te geeven, die althans nog in deii letter van het géneraale verbod, van niet op de Oost-Indiëu ? het zy beooften de Kaab, het zy door de Straat van Magellaan te mogen vaaren, ligt opgeflpteh, nog gegrond is op het gebruik,, net geen men zedert zo veele jaaren daar van heeft gemaakt.
Maar nu is het 'er zo verre van daan, dat Uw I Hoog Mogenden zulk eenen zin en uitlegging aan dit hun Oclroy zouden hebben gegeeven, dat : Hoogstdezelven in tegendeel meer dan eens , en 1 by meer dan eene gelegenheid hebben verklaard, juist in een tegenovergefteld begrip te verfeeren.
Bewindhebberen zullen flègts ten dien einde Üw Hoog Mogende rappelleeren , dat ten tyde van'het fluiten der Munfterfche Vreede, wan:neer' de Afgezanten van Uw Hoog Mogende by ide Spaanfchen bleeven aandringen, dat die van ; allen Vaart op de Indien beoollen de Kaab de Goede Hoop, of door de Straat van Magellaan, 1 moeften blyven geëxcludeerd, de Afgezanten van : Spanje daar tegens wel aanmerkten, dat het evenwel hard zoude zyn voor den Koning hun Meefter, hem te willen beletten progresfen te maaken op de Portugeefen zyne Vyanden; ofte NB. zig in Oost. Indien niette mogen ex tendeer en op andere Plaat [en, die haar' eigen meefler zyn , of'den Handel moeten toe/laan, maar dat zy egter na veele tegénkantingen,, eindelyk geen zwaarigheid ! vonden om het gemelde Traclaat op dien voet met Uw Hoog Mogenden te fluiten; gelyk dit alles te zien is by het vyttfe Arcicul van opgemeld Traétaat en by Aitfema, op dit jaar, als mede in het verhandelde van de Hollandfche Afgezanr ren tot de Munfterfche Vreedé onder den datum van den 7 February 1647. ,
En hét is al mede uit kragte van dit Fractaat én van het Octroy der Oost-Indifche Compagnie,;
V aaatf
Am-
stel"' dam.
Berigt , der Comp. 0* de Memorie van dètt Fiscaal en Redt yah Charnock;



285 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stel-
DAM.
Berigt
der O. I.
Comp.
op de
Meinor.
van den
Fiscaal
en Req.
van
Char-
nock.
daar door geconfirmeerd, dat, wanneer zekere Christtaan Brouwer, in den jaare 1Ó53 zynde een Onderdaan van Zyne Catholyke Majefteit, z:g niet had ontzien om in het Ryk van China en dus binnen de Limiten van de Compagnie te komen handelen, by Generaal en Raaden op Batavia befloten wierd , hem wel expresfelyk dien Vaart te verbieden en by non obediëntie, hem met zyn Schip en Lading op te brengen, zonder dat blykt, dat of gemelde Brouwer , of de Koning van Spanje, zig immer dieswegens by Hun Hoog Mogenden of elders hebben beklaagd, en zonder dat men zedert dien tyd, byna voorbeelden kan aantreffen, dat of zy, of iemand onzer' Landfenooten, buiten die van de Oost-Indifche Compagnie, zig immer verftout hebben zulk eeneir Vaart of Handel te onderneemen, ten blyke, hoe zeer men in dien tyd geperfuadeerd was van het recht van Uw Hoog Mogenden, als verleeners van het Octroy en van het Recht der Oost-Indifche Compagnie, om uit kragte van dit Oclroy alle Vaart op Indien niet alleen op 's Compagnies Comptoiren, en daar zy eenen privativen Handel dryft, maar ook op de zulken, daar zy gelyk in China en op Bengalen flegts ten handel gezeeten is, te mogen weeren en beletten.
Maar hebben Uw Hoog Mogende ten allen tyden dit recht, om beooften de Kaab de Goede Hoop of door de Straat van Magellaan alleen te mogen vaaren en handelen op Oost-Indien, voor de Maatfchappy tegens Spanjen , en ook nog laatst in den jaare 1720 en 1721, tegens Zyne Keizerlyke Majefteit , ongefchonden en in zyn geheel getragt te bewaaren, met wat fchyn zelfs zoude men dan kunnen danken , afs of Hoogstdczelven dit door hunne eigen Ingezetenen zouden Willen laaten illufoir maaken.
Bewyzen niet in tegendeel de voorbeelden., te
VOC-t



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 28^
vooren bygebragt, dat de Maatfchappy dit recht Van exclufive Vaart in Indien beoolten de Kaab, of dnor de Straat van Magellaan zelfs tegens Schepen van de West-Indifche Compagnie , fchoon niet om Handel te dry ven, aldaar verfehee. nen onder het oog van Uw Hoog Mogenden heeft nitgeoeflend, hoedanig de begrippen omtrent het Oclroy der Compagnie en haar daar by verkregen exclufiven Vaart, altoos zyn geweest.
Het zal mogelyk overbodig syn, Hoog Mogen7 de Heeren! maar anders zouden Bewindhebbereu by dit alles nog kunnen voegen, dat hun re°t in dezen zo klanr fehynt, dat het zelfs aan vreemden niet heeft kunnen e'crnppeeren, en dat een voornaam Engelsch Regtsgeleerden door den Graaf Van Cormvallis in Bengalen geraadpleegt over de reclame aan hem gedaan door het HoU landfche Gouvernement aldaar van het Schip ds Antoinetta, geen zwaarigheid heeft gevonden aan zyn Lordfchap het volgende te antwoorden.
, De nieuwigheid alteen, dat een particulier Hollands Schip een der Havens der Vereenigde Staaten uitzeild, en direct naar de Oost-Indien lleevend, is genoeg om „ aanleiding te geeven tot de Verdenking;
dat deszelfs reize niet geauthonleerd , is door de Wetten dier Staaten, of kan men anders wel gelooven van een Natie, beftaande uit Kooplieden , zo nyverig , ' ryk en onderneemend als de Hollanders, *' dat dit Canaal van Handel niet van over ' lange zoude zyn geopend geworden door \ den eenen of andere particuliere van dac ' Land? Ik zal ü Lordfchap niet ophouden \ met myne eigen aanmerkingen, maar agr " het voldoende te zeggen , dat ik de Copie der Placaaten, welke den Chinfuralchen " Va „ Brief
Am- '
st eldam.
Berigt
der O.A
Comp.
op de
Memor.
van den
Fiscaal
en Rcej*
van
Char-
nock»



288 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel-
dam.
Berigt der O. I. Comp, op de Memor, van den Fiscaal en Req. van Charnock.
„ Brief verzelden , geleezen hebbende, in L
„ het geringde niet twyfFelde, dat hy Ka- ,
„ pitein Haare, of zyne Rheeders, door het ;
,, onderneemen dezer reize, hebben aange- fi , „ gaan tegen de voorregten aan de Nederiandfche Compagnie verkend."
Alles blykende uit de Translaat Misfive onder r de Stukken van Bengalen aan U Hoog Mogen- { de toegezonden.
Zal het dan, Hoog Mogende Heeren! na dit 5 alles, genoeg zyn, dat eenige particuliere Inge- < zetenen of Vreemden aan een recht, waar van \ de Compagnie uit kragte van haar Oclroy nu \ circa twee honderd jaaren is in posfesfie geweest, , een eigendunkelyke en met de voorheen gemani. felleerde intentie van Uwe Hoog Mogende di- i redt llrydende interpretatie geeven, om de Maatfchappy van dit haar recht te ontzetten.
Bewindhebberen durven gerust het tegendeel" i van de wysheid en billykheid van U Hoog Mogende vertrouwen, en dat Uw Hoog Mogende ' met hun wel zullen willen inftemmen, dat, zo immer hier de regel- te pas komt, die men vind in de L. vi. §. i. D. de kis, qui & a quibta man, en by meest alle de Regtsgeleerden; dat wanneer een wet klaar fpreekt, het aan geen Ingezetenen roe komt, die- naar hunne zinnelyk- ! heid uit te leggen , zelfs niet, onder pretext van billykheid, maar dat in dat geval hun alteen de obfervantie en gehoorzaamheid van dien is overgelaaten.
Om echter, niet regenflaande dit a/les, deze tenne ong hoorde fuilenue goed te maaken, en aan hun verzoek by Request gedaan , nog eenige giirop van recht by te zetten, heeft men van de ïyden van Charnock al verder geurgeert.
Dat evenwel het mare liberum, het recht der



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 289
vrye Zee, niet toe liet, zulk een geëxtendeerde zin, als door de Maatfchappy word gefufhneerd, aan haar Ottroy te geeven, als ftrydig met het recht der Volkeren.
Dan, daar reeds te meermaalen dit Argument door voornaame Mannen, als den voormaahge Advocaat dezer Compagnie Westerveen, en Barbetrac , in hunne expresfe verhandelingen over het Oftroy der Maatfchappy, is opgenomen en tot eene volkome convictie toe is aangetoond, dat de Zee en Vaart door Conventien, Tractaaten en Oftroyen , gelyk hier het geval is, wel degelyk binnen zekere bornes kan worden gebragt, zonder het recht der Volkeren te fchenden; zullen Bewindhebberen zig hier over niet verder extendeeren gelyk zy zig al mede niet lang zullen behoeven op te houden, by al het geen men by de meergemelde Memorie van Charnock vind ter ne dergefteld, omtrent de nuttigheid en het voordeef het geen, naar hun inzien, door den vrye Vaan aan de Ingezetenen dezer Landen toe te ftaan, op zekere plaatfen in Indien, alwaar de Conv paarde zig geene privative Vaart en Handel heef eeprocureert, zou worden gebooren, zo voor di< Ingezetenen zelve, als voor de Finantien van he aleemeene Land; aangezien Bewindhebberen zi{ vleyen dat Uw Hoog Mogende , uit het geei zy hier te vooren omtrend dien Handel aan Hoogst dezelven hebben berigt, genoegzaam zal hebbel kunnen confteeren, wat 'er van die zogenaamd* nuttigheid en die voorgewende voordeden voo 's Lands Ingezetenen te houden zy.
Om nu niet te zeggen, dat, m allen gevall alle die fraaye raifonnementen van voorgewend nuttigheid en voordeel , met hoe veel opfchi ook na hunne begrippen over den tegenwoordig en toekomfti^e loop der Commercie voorgefteld dan eerst zouden te pas komen, wanneer de de V 3 nDt
\
Amsterdam.
Berigt der O.I. Comp. op de Metnor. van den Fiscaal en Req. van Charnock.
1 1
r
E



Am-
stelpam.
Berij?t der Ö. I. Comp, op de Memor. yan den Fiscaal en Req. van
Charnock.
i
1
i a ï r
i
V
290 NIEUWE NEDERLANDSCHE
liberatien van Uw Hoog Mogende gingen over het al of met verleenen van zulk een exclufief Octroy aan de Oost-Indifche Compagnie, maar dat dezelve niet kunnen opereeren, tegens te klaare en deugdelyke Letter van een Oclroy, nu circa twee Eeuwen door de Maatfchappy bezecten, zo lang het zelve nog in weezen is.
Alleen kunnen Bcwindbebberen niet voorby flegts met een enkeld woord aan te flippen, dat, wat betreft het voordeel, het geen uit zulk eene particuliere Vaart voor 'sLands Finantien zou zyn te wagten, men hun wel ten goede zal houden, zo zy hieromtrend zig geene groote gedagten kunnen formecren, als zy in aanmerking neemen, □at de Requeftranten, niet tegenftaaude uit een Verklaaring van het Scheepsvolk van de Antoinetals mede uit de Lyst der op dien Bodem geronfisqueerde Goederen is gebieeken, dat zy met ^ene geheeie Lading Goederen in Vlisfingen uit ingeland zyn gekomen, egter by hun vertrek van jaar na Indien, gelyk boven is aangehaald, niet neer dan een waarde van/ 300-0-0 aan het ronvoy te Vlisfingen hebben gedeclareerd, en laar voor betaald c€ I-17-4.
Het zal 'er ook al mede weinig toe doen; het ;ecn men al verder van wegens de Requeftranten nen zo veel opnef aan Uw Hoog Mogende heeft voorgedragen , zo omtrent de concurrentie van reernde Mogendheden in den Indifchen Handel, Is nopens de faciliteit der Engelfche Compagnie, m zelfs aan andere Natiën toe te ftaan, op hune Comptoiren op bengalen ten Handel te komen, lies zo men vertrouwd , met intentie om aan et Bewind te leeren , welke weg het in dezen lede had w te liaan.
Want wat in de eerfte plaats die concurrentie etreft, zo hebben Bewindhebberen reeds met een -oord vooraf geremarqueerd, dat, wel verre dac
<jie



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 291
die een beweegoorzaak zou moeten zyn, om die nog te vermeerderen, en wel met zulk eene concurrentie, waar van Bewindhebberen reeds het gevaar en de veruitziende gevolgen ytièr het beftaan en welzyn der Maatfchappy aan Uw Hoog Mogende hebben doen zien; — dezelve alleen kan In moet befchouwd worden, als een gevolg der veranderingen , waar aan alle Menfchelyke zaaken, en inzonderheid de Commercie, dagelyks zyn onderhevig, en zonder dat Bewindhebberen, hoe nadeelig zy die ook voor hunne Maatfchappy mogen aanmerken , die hebben kunnen nog mogen beletten. „ ' ...
Hebbende zy echter by alle gelegendheden, en nog laatst inden jaare 1720, wanneer men uit de nabuurige Haven van Oftende, in weerwil dei plegtigfle Tra£taaten, eene Vaart op de Oost-indien begon te openen, getoond, dat het hun me) aan yver heeft ontbroken, om tot voorkoming vat dien Vaart tegens de Tractaaten, weleer met Zy ne Spaanfche, en laatst met Zyne Keizerlyke Ma> iefteic aangegaan, ondernomen, de nodige Vertoo gen aan Uw Hoog Mogenden te doen, offchooi zy door den loop van zaaken en omftandighedei dezer Republiek, waar in het Bewindhebbers niet past te treeden, tot hier toe daar van het voq hun zo wenfchelyk fucces niet hebben mogen ge nieten. _
En wat betreft de faciliteit der Engelfche Lom paenic, om in Bengalen en elders op haare onder horige Comptoiren ook andere Natiën, onder be taaling van zekere Regten, ten Handel toe te laa ten, zullen Bewindhebberen zig wel in geen onda zoek inlaaten, in hoe verre men aan de zyde dij Compagnie wel middelen weet te vinden, datd Handel aldaar met geen groot voordeel voor hu kan worden gedreven, noch ookm hoe verre de aart en inrigting der Engelfche Compagnie, d V 4 vy
Am-, stel-
DAM.
Berigt derO.I. Comp. op de Memor. van den Fiscaal en Req. van Charnock.
l » 1
r
r e n
□ ( e



AM; STEL-
dam'.
Berigt defO.L Comp, op die' Iflemor. van den Fiscaal 'en Req. van ' Charnock.
i
:
i
292 NIEUWE NEDERLANDSCHE
IZrfnZ P""^"'^. Handel behoeft te waaken ,
VI b,are !£rfcJ11,t; al,een mee"en zy echte? by deze gelegendheid nogmaals aan- Uw Hoo? Mogende te moeten erinnëren , dat, wat facilkeic vrvTaat' ™ÏÏf ^nlvenwefLTét Zei* L' hpg°- aa? ^Engelfche Particulieren' tf ^,,hpn.nhU-nnVDgC,hanJdelde G°ederen met hunne Schepen in Engeland te mogen invoeren, en dat, fchoon bet aan de laatfte vergund word, die m s Compagnies Schepen te mogen aflaaden , dit echter n,et anders gefchied, als onder die reftn'dlie, dat ze op s Compagnies Verkoopingen in Engeland moeten worden verkogt. - J2,D&C
Men heeft,, bet ;s waar, van de kant van Roben Uiamocl, nog al verder bygebragt, dat dezelve beweegoorzaaken en dodeindens f die voor.
rn™de° gnftrekt» om aaD de Oost-Indifche Compagnie zulk een exclufi ven Vaart, en indien
rübfSen!1 -in' tC verleeneD' thans niet meer _ Dat de Compagnie toen byna alleen in de posfesfie was van den Vaart en Handel op de OostIndien, en dat tqen, ja de Compagnie, de Ingezetenen en Traficquen dezer Landen', daar uit groote voordeden trokken ; maar dat zedert de S3SZ° ^ c°ncurrentie van byna alle Zee. Mogendheden, die van Oftende niet uitgefloten. « \TTf> diC £andel meer in die ukge'. fUtyheid[ door de Compagnie kon worden gedre^h,'ifdaLdwldie voo''deelen thans voor beide pptoelden; dat het overzulks nu eene hardigheid zou worden voor de particuliere Ingezetenen dezer Landen, hun van een Handel t! willen verbeken, daar reeds Vreemden van profiteerden, en
Vr L nmp^°,e tog niet meer doen kon,'of net doen wilde, om dat zy niet alles kon ómbatten; een Handel dus, waar by de^ Compagnt #ve geen fchade zoude kunnen' iydea, cn Se



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 293
aanmerkelyk zou kunnea ftrekken, om de vervallene Fabrieken hier te Lande weder op te beuren, en dat overzulks het voornaame doeleinde van het Oclroy thans ophoudende, het ook van zelfs fpreekt, dat dit Oclroy, ten minfte in dien geëxt'endeerden zin, moest ophouden, volgens den bekende Regtsregel, dat daar de reden van de Wet ophoud, de Wet zelfs ook moet ophouden.
Dan, Hoog Mogende Heeren! indien men al pens van deze zyde alle die asfertien toegaf, des neen, indien men zelfs tegens alle ondervinding aan, tpeftemde, dat de Fabrieken dezer},Landen aanmerkelyk Ronden bevoordeeld te worden, indien de Schepen tot dien particuliere Vaart geëmployeerd, eerst, gelyk het Schip de Antoinetta, hun Lading in Engeland gingen inneemen, eer zy naar de Oost-Indien Revende, mag men dan nog niet billyk vraagen, of de redenen , hier door de Requeftranten opgegeeven, de eenige zyn geweest, die Uw Hoog Mogende in der tyd hebben bewogen , tot het verlenen van het Oclroy; en, zo neen, of men hun dan [niet billyk moet te gemoet voeren , dat zy hier van de aangehaalde Regtsregel een gantsch verkeerde applicatie maaken, aangezien immers niets bekender is, dan dat een Wet oi Oclroy dan eerst kan worden geoordeeld vervaller te zyn, wanneer alle de redenen, die het zelvi hebben doen invoeren of verleenen, ophouden, ei niet wanneer 'één of zommige derzelven.
Uw Hoog Mogende zullen dit met even zc veel woorden geleerd vinden by den Profesfo; Voet ad D. de Leg. N. 43, en by Sandiu Decif. Frif. Lib. 2. tit. 9. def. 20.
Maar als men nu, fchoon flegts met een vlug tig oog, de fuccesfive Oclroyen door Uw Hooj Mogende van tyd tot tyd aan de Maatfchapp' verleend, inziet, zal men wel ras bemerken, da bebalveo de opgegeevene aldaar, voornamently!
ÏTEL' DAM*
Berigt der O. I. Comp.
op de Memor. van den Fiscaal. en Rcg. van
Char- » nock. 1
1 t
1
t
3



294 NIEUWE NEDERLANDS CHE
Amstel-
d/lM.
Berigt der O. L Comp. op ae Memor. van den Fiscaal en Req. van Charnock.
t
|
<
j i I ï
als rcotiven van dit Oclroy voorkomen , de importante onkosten, die de Maatfchappy had moeten maken , om alle de byzondeie Etablisfementen in de Oost te bekomen , en om die. ce behouden.
De onbillykheid , die er dus in zou gelegen zyn, om hun in dien Handel te ftooren, ofte te onderkruipen; cn eindelyk bet gevaar, het geen rie Maaifchappy daar door zou lopen , om haar Tratlaaten en Contracten met verfcheiden Mogendheden aldaar aangegaan, niet langer te kunnen geftand doen, en om haare Bezittingen aldaar te moeten laaten, ten appetjte hunner /■/yan~ den, en ten /pot van dezen Staat.
Kan men nu niet ontkennen , dat alle deze motiven ook nog heden werken, en jn volle kragt zyn geoleven, zo vervallen dan ook van zelve alle de bewyzen tn argumenten , die men van de zyde van Robert Charnock hier uit heeft willen trekken.
Ja, Hoog Mogende Heeren! het fchynt, dat men zelfs van de kant der Requestranten heeft gevoeld, hoe weinig alle die niets beduidende allegatien {teek kunnen houden , tegens de duidelyke zin en letter van het Octroy der Maatfchappy, en dat men het daarom over eenen anderen boeg heeft gewend, en gezegd , dat, offchoon al eens het eerfte Octroy der Maatfchappy in den [aare 1602 aan haar verleend, zulk eenen exten[iven uitlegging mogt kunnen veelen , als Bewindlebberen daar aan gaven, egter, na dat in de volgende Oüroyen na den jaare 1625 , de woorden >an niet ie mogen ymr.cn beooften de Caab de hu-de FIoop ,.cn door de Sïrpat r<m Magellaan, 'erwisleld zyn in die van niet te vaaren binnen 'c Limiten van het Octroy der Maatfchappy ,daar iy nu niet meer,word verboden,; aan .Particulieren, m te mogen vaaren en handelen op de Posfesfien > V van



JAARBOEKEN, Maart, 179a, 295
van andere Mogendheden in de Indiën, maar alleen op de Posfesfien van de Oosc - Indifche Compagnie dezer Landen.
Maar, Hoog Mogende Heeren! Bewindhebberén houden zig verzekerd, dat Uw Hoog Mogende diergelyk een échapacoir niet anders zullen kunnen aanmerken, als een volftrekte verlegendheid, daar tog by niemand van een gezond oordeel, door de woorden Limitcn van het Octroy , iet; anders kan worden verftaan , dan de Vaart beooften de Kaab de Goede Hoop,-en de Straal van Magellaan, en dat men dezen in plaats var geenen, flegts kortheidshalve heeft gebezigd.
Was het anders en was de intentie van Uw Hoog Mogende geweest, daar in eem'ge verande ring te maaken, om het Oclroy der Maatfchapp-; in te fchranken, voorzeker Hoogstdenzelven zou den van die intentie hebben doen blyken.
Bewyzen niet in tegendeel de voorbeelden, doo Bewindhebberen te voren aangehaald, lang na de: Jaare 162j voorgevallen, hoe men door die Limi ten in de latere Ocfroyeri van Uw Hoog Mc gende voorkomende, altoos het zelve heeft vet itaan, het geen men door niet te vaaren beooste; de Kaab of door de Straat van Magellaan, t vooren had begrepen?
Met geen meer recht hebben de Requestrante zig cindelyk nog bezwaard by Uw Hoog Mc gende, over de Procedures door 'sCompagnie Mini fiers in Bengaaien tegens het Schip en La ding van de Antoinetta gehouden, en wel in d eerfte plaatze, om dat de in bezitneeming van die Bodem was gefchied, niet op 's Compagnies, maa op een -vreemd Grondgebied, dat het ook al vei der tegens alle recht en -fbrm van Procedeere ftreed, met de executie te beginnen, gelyk hif was gefchied, maar dat 'er vooraf een Rechterly onderzoek had moeten plaats hebben, of dit Schi
-01 .1 Ui ^^KVA. vVs <{*• rJfi 'l' c~ i
Amstel-
dam.
Berigt derÖ.I. Comp. op de Memor. van den Fiscaal ■en Req. van
Char- ' nock.
r
P 1
I s
i
s
3
r
a
r
ï
? a



f
Am-
dam.
Berigt der O. I. Comp, op de Memor' van den Fiscaal en Roe/, yin Char-
I i
i
i <
J I i i t 1
I
\
295 NIEUWE NEDERLANDSCHH
fisqdtLerdaien ^ X° kUDDea WOrdeD gCeoB* Bewindhebberen zuilen dan ook op dit alles flegts behoeven aan te merken, om 'er de ongefundeertheid van te doen gevoelen: dat zo hier al iets, met betrekking tot die in bezitneeming door s Compagnies Bediendens was misdreeven! het met aan de Rheeders van de Antoinetta ftond! ?JrVV?iwegeDn te bezwaaren; maar aan dio Mogendheid, welker Territoir daar door zoude gevioleerdzyn,en dat, hoe zeer het al verder waar, en in confesfo is, dat men in liet gemeen en o*dinanter niet mag beginnen van de executie , 'er echter m Rechten verfcheiden uitzonderingen van dien algemeenen regel bekend zyn ; waar onder de voornaamfle *yn, zo wanneer een Debiteur of ;en aangeklaagde laciteerd of voortvlugtig is, rgey< hier het geval was,) en dat voorts de verjeurtverklaanng van dc Antoinetta en deszelfs Lahng, met anders is gefchied , dan ingevolge de prdres der Maatfchappy aan hunne Bediendens op le refpeól.ve Comptoiren voorgefchreven, op eene illezints Kechterlyke wyze, na voorafgaande edic.aale Utatie, aan den Schipper van gemelde Botem, Uw/je Hoarc, als reprefenteerende de Rheelers van gemelde Bodem, op aankiagte, mitsgaders Eisch en Conclufie van den Fiscaal van het Holandsch Comptoir, en dat het overzulks aan den gezaghebber van gemelde Bodem in zyne qualiteit leert vry geftaan, zyne redenen vandefenfie, zo iy eenige meende re hebben,,te komen allegueecn , en dat hy dit niet hebbende gedaan, dan ook e regt by non Comparitie, en oh contumaciam, egens gemelde Bodem en Lading, by verbeurt-erlri aanng is geprocedeerd.
En hier mede, Hoog Mogende Heeren! vleyen ;ig Bewtndnebburen ten klaarfte aan Uw Hoog ten le te hebben betoogd, dat al het geen met etretasing tot het Schip de. Antoinetta door hun-



JAARBOEKEN, Maart,ï^é. 297
Ee Minifters in Bengalen is gedaan en verrigt, al yintsis gegrond op het Recht, hun, uit hoofde ■ dei fuccesflve OÉtroyen van Uw Hoog Mogende aeïmpetreert, competeerende, en dat Uw Hoog Wende,dan ook geen zwarigheid zullen maaken, om de Maatfchappy, die zig altoos met zo veel reden, op de gunst en befcherming van Uw Hoog Mogende heeft mogen beroemen, ook by vervolg bv dit haar Recht te behouden en te mamuneeren , en overzulks het verzoek der Requestranten, als daar mede alzints ftrydig, te wyzen van de hand.
En het is in dit vertrouwen, dat zy, na over de Perfoonen , Familien en hoogwigtige Deliberatien van Uw Hoog Mogende des Hemels dicrbaarfte Zegeningen te hebben afgefmeekt, de eer hebben zig met den diepften eerbied te noemen,
HOOG MOGENDE HEEREN!
(Onder ftonef)
Uw Hoog Mogende zeer Or> derdanige ea gehoorzaarae Dienaaren,
De Bewindhebberen van de Oost-Indifche Compagnie ter prasfidiaale Kamer Amfterdam,
En uit dezelve „
(JVas geteekend)
FREDRICK ALEWYN. O. W. FALCK.
P ELIAS
JOAN FRÊDRIK D'ORVILLE M. TEMMINCK.
E
iTELDAM.
Berigt Ier O.h Comp, jp de Memor. van den Fiscaal m Req.vanCharnock*



Am-
steldam.
Amsterdam den 12 December 1791.
Hier op volgde den 15 December 1701 dit befluit: iy
EXTRACT uit lm Re zifter der Refolutien van de HOOG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VER. EENIGDjE NEDERLANDEN.
jovis den 15 December 1791.
Qntfangen een Misfive van Bewindhebberen van de Oost-Indifche Compagnie ter prtefidiaale Kamer Amfterdam, gefchreven aldaar den 12 dezer, houdende ingevolge en ter voldoeninge van Hun Hoog Mogende Refolutie van den 11 December, derzelver Berigt op de Vraage, by de voor. noemde Refolutie aan hun gedaan, wat 'er is van het gepofeerde by de Memorie en fpecies faëti van den Raad-en Advocaat-Fiscaal van het Collegie ter Admiraliteit te Amfterdam, Mr. % C van der Hoop, aan haar Bewindhebberen by'voornoemde Hun Hoog Mogende Refolutie copielyk toegezonden, namelyk, dat den Handel op Bengalen , die voorheen zo vrugtbaare tak voor de liollandfche Oost-Indifche Compagnie, als nu voor onher[telbaar verloren kan worden gerekend.
Als
298 NIEUWE NEDERLANDSCHE
E. craeyvanger. dionysius marchant. jacobus van de poll.
C- vawder oudermeu»
l£,n, Junior. C. A. van hoogstraaten.



JAARBOEKEN, Maan, 1792. 290
Als mede omtrend derzelver belang, of, daar de Vaart op de vreemde Erablisfementen op de Kust van Bengalen, en elders in de Oost-Indien, door alle Mogendheden in huropa, en zelfs uit de nabuurige Haven van Oftende met fucces wordt ge daan, de Oost-Indifche Compagnie dezer Landen eenig nadeel zoude worden roegebragt, by aldien die Vairt ook voor de Ingezetenen dezer Landen wierd open gefteld; en zo neen, of zodanige Concesfien zouden kunnen worden geaccordeerd en toegeftaan, onder bet laling van zekere Recognitie en te bepaalen Prsecautien, door Bewindhebberer zelve voor te flaan, tot voorkoming van de Vaan en Handel van Particulieren op de Posfesfien vai de Oo^t- Indifche Compagnie dezer Landen.
Mitsgaders , ingevolge en ter voldoeninge aai Hun Hoog Mogende Refolutie van den 10 Juu 1790, en daar op gevolgde fuccesfive Refolutiei van 31 Augustus des voorleden, en 9 February 12 O&ober en 14 November van dit loopend iaai derzelver Berigt op de Requeste van Robert Vol te woonende'te Amfterdam, als last en procun tie'hebbende van Robert Charnock , Burger va Vlisfingen, zo voor zig zelve als voor zyn Hu van Negotie, canteerende en gaande onder de fi ma van Robert Charnock en Compagnie, houdei de dat voornoemde Robert Charnock, in den ja re'1788 uitgerust en beladen had zeker Schip groot honderd zeven en dertig Last, of drie hoi derd vyftig Ton, of daar omtrend, tot naam vo rende de Antoinetta, en het Commando van h zelve Schip hadde opgedragen aan George Hoar Burger van Vlisfingen voornoemd, om daar mei te zeylen naar Madera, en vervolgens naar Eng* fche Posfesfien in de Oost-Indien; — Dat voc noemde G. Hoare, Brieven van voorfebryving v Burgemeefteren en Regeerders der Stad Vlisfingei ed omms Populos geobtneerd hebbende, en voo
Amsterdam.
Refol. op
voorfz.
Ecrigt.
1
1
t 1
»
O
B
li-
» 1-
;t e, le 1rïn
U ra in



Am-
STELD&M.
Refol.op
voorfz.
Berigt.
i
300 NIEUWE NEDERLANDSGHÊ
van een Hollandfche Pas voorzien zynde gewof. den.,, van Vlisfingen onder een Hollandfche ofScaate Vlag was afgezakt op den 23 July 1?88, en, na te Madera op den 1 j Augustus daar aan volgende te hebben aangeloopen, den 13 February 1780 te Calcuta gearriveerd was.
En vervolgens in het breede daar by detailleerene het geen aan het gemelde Schip en Scbinber allaar was Wedervaarpn. "
\erzoekende de Suppliant, om de gemelde en' vercere redenen, in de voorfz. Kequesteu geallegueerd; dat Hun Hoog Mogende, gelieven te verklaaren , dat de Vaart en Koophandel, zo als die door Robert Charnock, met het Schip de Antoinet ta zyn ondernomen, niet zyn ftrydende met het recht, aan de generaale Oost-Ind. Compagnie dezer Landen,uit kragte van de fuccesfive ddtroven., door Hun Hoog Mogende aan rmr verleend competeerende, en dat deze Vaarten Handel aar? Rooert Charnock en aan zyn Huis van Negotie zyn gepermitteerd. & '
Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, dat Copie van de voorfz. Misfive en Requeste gefield zal worden in handen van de Heeren Fan Weideren en andere Hun Hoog Mo»en'. de Gedeputeerden tot de zaaken van de OostIndilche Compagnie, om-te vifiteeren , examineeren en van alles alhier ter Vergaderinge ran'-' port te doen. ° v
Accordeert met voorü. Register.-
De Raad ter Admiraliteit heeft, aan de Koophandel dryvende Ingezetenen berigt gegeven, dat door den Secretaris van Staat,Lord Grenville, te Londen, aan den Extra-
or«



JAARBOEKEN, Maart, 1792. Hoi
ordinaris Envoyé en Minifter Plenipotentia ris van dezen Staat, aan het Hóf aldaar, was ter hand gefteld een Acte om kennis te geven: ,, Dat zekere Claufula van de Ac „ te van Scheepvaart, houdende verbod „ van invoer van vreemde Producten en Manufacturen in vreemde Schepen, voortaan a, ook met opzigl tot de vreemde Tabak, „ haar volle kragt zoude hebben."
Men ziet thans in het licht een gefchrifr, onder een kundig toezicht opgefteld, en voerende dezen tytel: Kort onder zoek omtrent de vermeerdering der Inkomften, Koophandel en Scheepvaart van Groot - Brittannien, zedert bet fluiten van den Vrede in 1783. Daar de hier in voorkomende opgaven zeeker gaana is het van belang de volgende fchets in te zien, waarin dezelve zo kort mooglyk in één gezichtpunt zyn gebragt, dienende om de vergelykende gelteldheid des Lands aan te wyzen, onder de voornaamfte hoofd-artikels, in het aangehaalde tydperk :
Prysder3perCt,Geconf. 27 Jan. 1784 55
— ïoFebr. 1792 93*
Prysder Indifche Aöien 27 Jan. 1784 121
■ 1 ïoFebr. 1792 197=
Waarde der ingev. Goederen in 1783 ƒ 1332500c
1790 1913000:
Waarde der Uitgev. Goederen in 1783
Engelfche Vreemds Manufaetuuren Producten
ƒ 10409000 ƒ 4332000 Tot. f 1474.100c
X Waar
AMSTEL*DAM.



Amsteldam.
302 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ
Waarde der Ui tgev. Goederen in 1790
Engelfche Vreemde Manufacluuren Producten
ƒ 14921000 ƒ 5199000 Tot. /20i2c00o Getal der Engelfche Schepen in Groot-
Brittannien ingeklaard in 1783 7090
„ , , ~—"~ I7SO 12294
Getal der Eng. Schepen m
Groot-Britt. uitgekl. in 1783 7329
T~. " — 1790 12762
Montant der perm. faxen in 1783 ƒ10194259 T ~" 1791 / 14132000
In 1783 de geheele Inkomfte Cdaar
onder begreepen het Land en de
Mout) minder dan de Uitgaaf, by
gelegenheid van een Vredes Eta-
blisfement f 2000000
In 1791. de geheele Inkomfte boven
de Uitgaaf van het gereduceerde
Vredes - Etablisfement ƒ 1900000
Dat de Inkomfte meestal trapsgewyze gerezen is,
in de Iaatfte negen jaaren, blykt ujt den volgenden Staat: (Vani778tot 1770 was de Inkomfte ƒ 7967000) Van 5 Jan. 1783 tot 5 Jan. 1784 ƒ 10194250
1784 — 1785 10856996
1785 1786 12104798
— 1786 1787 11867055
\Hl V** 12923134
I788 1789 13007642
1789 -" '"■ 1790 I3433C68
~~~ J790 1791 14072978
• I79i 1792 14132000
Van deze groote vermeerdering, bedragende ten naaften by vier millioenen ponden Sterling, kan /' 1075000 worden geplaatst



• JAARBOEKEN, Maart, 1792. 3°3
plaatst op rekening der nieuwe Taxen in dien tyd geheven, ƒ968000 is aangetoond gefprocen te zyn uit de verbeterde inzameling van verfcheiden voorname Rechten. Een ander gedeelte is voortkomende uit de maatregels ter beletting van den Contrabanden Handel , en ter beter Inzameling der Inkomften.
Het zal in dit tydftip niet geheel belangeloos zyn, dit navolgende nopens de prys der Engelfche Fondfen aan te tekenen. _
De Actiën van de Bank, met het Dividend, 218 en 3 vierde a 7 agtfte k 5 «gtile; die van de Oost-Indifche Compagnie met het Dividend 215 en 3 vierde , h 216 k 215 en 1 half a 3 vierde; dito Zuidzee op den 19 Maart 106 en 1 vierde; oude Annuïteiten, op den 20 dito, met het Dividend , 97; nieuwe dito 96 en 1 vierde, k 96; 3 perCt. gereduceerde, met het Dividend, 97 en 1 half k 3 agtfte; dito geconfolideerde 97 a 96 en 3 vierde a 7 agtfte; 4 perCt dito, met het Dividend, 105 en 1 half a 3 agtfte. De Wisfel op Amfterdam 36 en 9 ; dito op Zigt 36 en 4; op Rotterdam 36 en 9; op Hamburg 34 en 1; en op Altona 34 en 6, beide a 2 en 1 half Ufo.
Toen de Zee-Kaptein Frans Smeer, bevel voerende over den Brigantyn de Kemphaan, na ruim 26 maanden in den Arctu-
X 2 pel
Amstel*
DAM.



Am-
STI i dam
HOOG WELGEBOREN HEERJ '
A,ZH°ik',/eefd? federt > eene order van
M J^VrZTn T kerc iem> commandeerer.de on f 8 C ' ^r rheede van Smirna,
heb onifangen.om, den 26dezer, van hier te vertreden, ten einde eenmaal naar het VaderlaDd te re^urneeren, zo kan ik niet mankeeren, üwl loog Welgeboren daar van kennis te geven; oonnoedS SStf n¥' daVUw,H°^ We^bo^eS, ?an de
ver ei- a,n/enfC tC' hteii k'ennis 8cven' 4 mVn dr it ^aande» mandag morgen zal zyn; op dat k md.cn * Uw Hoog Welgeboren of Hun Wc lidele nog van eenigen dienst tonde rvn verdere blyken zoude kunnen geven, da^k meJ plle bereidwilligheid ben, ! K raet
HOOG WELGEBOREN HEER !
Uw Hoog Welgeboren Dienstwillige en Onderdanige Dienaar, 0
QPas geteekend')
FRANS SMEER.
Aan Boord van 'sLands Brigantvn de ff£n».
Hier-
304 NIEÜWE NEDERLANDSCHE
pel te hebben gekruist, een bevel hadt ont-
. tan«?n ? om M" 't Vaderland te keeren ,
f°. nhy-?, ian den Nederlandfchen Con tot, Daniël jan Grave <fc Hochepicd, den volgende brief: ^ *



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 305
Hierop zonde de Nederlandfche Natie den onderftaanden brief, aan den Conful de Hochspied, om aan den Kaptein Smeer te worden overhandigd; het welk den 24 December daar aan volgende gefchiedde:
WEL EDELE GESTRENGE HEER!
T lit de Misfive, door den Wel Edele Geftrenge ^ Heer Kaptein Smeer, commandeerende 'sLands Brik de Kemphaan, aan Uw Wel Edele Geftrenge gisteren gefchreven en heden morgen, op Uw Wel jEdele Geftrenge last, aan ons gecommuniceerd, befpeurd hebbende, dat zyn Wel Edele Geftrenge op zyn vertrek ligt, om naar het Vaderland te keeren, zo heeft zulks, natuurlyker wys, onzen aandagt doen vallen, niet alleen op de zo uitmuntende, als zeer nuttige, dienften, door zyn Wel Edele Geftrenge, nu, geduurenderuim 26 maanden, aan de Nederlandfche Koopvaart, in deze Zeeën, gedaan; maar ons insgelyks acht doen geven, op de eer en reputatie, daar door, alomme in den Archipel, en wel, in het by zonder, in talryke havens en wateren van denzelven (nooit te voren door 's Lands Zeemagt bezogt of bevaren,) toegebragt. Dit alles befchouwende, zo wel als de zo loflyke en merkwaardige vigilantie en promptitude, waar mede zyn Wel Edele Geftrenge, niet alleen de gaande en komende Hollandfche Schepen, maar ook , by wylen , die van andere Natiën, op eene even gelukkige en kragtdadige wyze, (dikwils met wederkeering naar Zee , zonder zich alhier den noodigen tyd te vergunnen , om eenige vervcrfching aan boord te halen,) heeft geconvoyeerd, in alle tyden van het Jaar; zo oordeelen wy het niet enkel billyk, maar voor ons, in onze ondergeteekende qualiteit, ten eenemaal pligtelyk te zyn, X 3 door
Am-
steldam.



Am-
pAM.
Brief yan dt Koop/ieden aan 'Kapt. Smeer.
ge vriendlyke aanbieding , ,0 opgeraentioneerde Misfive verrat, en van welke fentimenten wvohs Pkoos gelukkig zullen achten, zyn Wel Edele" Ge firenge, zo hier als elders, waar het in onze maec
Wel Edele Geftrenge voorts, benevens de Heeren Officieren yan de Kemphaan, welke zich alhier de generale acnting hebben weten te verwinnen eene voorlpoedige en behouden reize en gelukkige aanfcSe Vaderland' van den Hemel tpewen-
Uw Wel Edele Geftrenge biddende, overtuigd te willen zyn van de verpligting, die wy zullen denken aan U Wel Edele Geftrenge verfchuidiïï te zyn, voor he» volbrengen van dit ons verzoek lebben wy de eere ons, met alle hoogachtingo te noemen, •" ' °. ö ?
wel edele GESTRENGE HEER.'
Uw Wel Edele Geftrenge Oac mocdige Dienaren, ('e Kooph'eden van de Hollandfche Natie,
ftflifi geteekend')
daniël freme4ux. david van lenxip:
WIL
3cf NIEUWE NEDERLANDSCIIE
door deze onze refpeftueufe letteren, Uw Wei Edele Geftrenge op te wagten, met onze bede ' van aap den wejgemelden Heer Kaptein Smeer, onze hier boven aangehaalde opreate gevoelens, over zyn Wel Edele Geftrenge%4rtifffeb k gt' drag, te willen mededeelen, vergezeld met de vei-
5i«Ui?g^ wVap de h00Pch™% en hartgrondige dankbaarheid waar mede wy, deswegens, je-ens zyn Wel Edele Geftrenge, vervuld zyn. zo w"l als met erkentenis. voor zvn WpI' Pruu h„a.



JAARBOEKEN, Maan, 1792-
VvTLLTAM ÉNSLIE. WILLEM HOETING. T. F. CONSTANTIN van der SCHROEF.
Smirna den 23 December 1791.
Zedert heeft men vernomen, dat voorfz. Brigantyn,na eene langen reis van50dagen, van Smirna te Livorno was aangekomen.
Ook ziet men deze bekendmaaking.-
Commisfarisfen over her. Vaderlands Fonds, ter aanmoediging van 'sLands Zeedienst', opgefrist in den jare 1781, zullen, op Maandag den 19 Maart dezes Jaars, 'smorgen ten 11 uren precies, in het Athvnaum Illuftre alhier, verflag doen van 'hun gehouden beftuur over het gemelde Fonds; en in het byzonder over het Kweekfchool voor de ''Zeevaart; verzoekende derhalven dat alle de geenen, die tot dit Fonds contribueeren, of wegens deszelfs tegenwoordigen ftaat en fucces nadere onderrigting verlangen , zich ten dage en plaatfe voorfchreven gelieven te laten vinden, ten einde aldaar aan te hooren al het geen door Commisfa • risfen, met betrekking tot die Stichting zal worden voorgedragen.'
Ook heeft de Koophandel en Zeevaart belang by het navolgend Berigt aan de Z&evaarbnde , het welk de Koninglyke Maatfchappy der Wetenfchappen te Koppenhagen', wegens de ligging van het Eiland Anholt, heeft bekend laaten maaken: *'f X 4 De
AMSTEL.DAM.



Amsterdam.
Berigt aan de Zecvaa~ rende.
I i |
i !
1
308 NIEUWE NEDERLANDSCHB '
V\e Kaptein Luitenant Harboe heeft in den vongen Zomer veri'cheidene Zeepeilingen ondernomen , en is door hem geobferveerd : dac het Eiland Anhoit geenzints dusdanige ligging heeft zo als in de Paskaart over het Kattegat (in Ao 1700 uitgegeven) was afgemeten; zynde het zelve omtrent een myl digter by de Jutfche, en een mvl verder van de Zweedfche Kust bevonden
In de door den Heer Casper Weifel, gedane Irigonometnfche meeting over de Jutfche Kust, js berekand, dat dc nieuwe Vuurtoren op Anholt is liggende op 56 graaden 44 min. 20 fee. breedte , en o graaden 55 min. 24 fee. lengte ten Westen der Merediaan van het Koppenhagenfche Obfervatonum.
Wyders, de Noordftrands Klint, ofeigentlvk voigens de Zeekaarten , dc Noordcrbcre op\l graaden 43 min. 8 fee. breedte, en 1 graad 2 min. 16 fee. lengte.
In de nieuwe Paskaart over het Kattegat ligt de Vuurtoren op Anholt naauwkeurig op zyn regte breedte, dog 1 graad j min. West voor Koppenhagen , gevolglyk 9 min. 36 fee. of omtrent 5 vierde myl te veel Westwaards.
De Noordftrands Kiint, of Noorderberf» Ii«t 1 mm. te veel Noordelyk; zo dat langs de geheele Westkant van Anholt, zo veel meer ten Zuilen diend gefhiurd te worden.
Voornoemde Noordftrands Klint, of Noorderwas berekend op 1 graad 6 min. Westerlenge van Koppenhagen, dog dezelve ligt 3 min. 44. ec. te Westelyk. In de nieuwe Paskaart is Anholt, volgens Oost
? WcsV, 1 en 1 a8tfte mvl lanS> doch na de Teometrifche meting van den Heer O. Warbeig s de lengte van dat Eiland op 1 en 1 halve myl «rekend , en dus 3 agtfte myl langer als in dc Jaskaart.
Uit



JAARBOEKEN, Maart, 1702. 309
Uit alle het voorgaande ziet men dus, dat het Vaarwater , tusfchen Anholt's nieuwe Vuurtoren 1 en de Zweedfche Kust, van Steningberg voorby iStenfe, Sereda, Buloren, tot naar by Fylöe, j ■ vierde myl naauwer is dan in de nieuwe Paskaart 1 over het Kattegat is gefield; zynde daar en tegen het Vaarwater, tusfchen de Westkant van Anholt en de inloop tot Mariagers Fiord, omtrent een myl breeder.
De ligging van Anholt moet dus op 5 vierde myl meer in het Oosten worden berekend; en wanneer zulks dusdanig in de nieuwe Paskaart zal zyn veranderd, zo verdient dezelve de keuze voor alle andpre Kaarren, die over dat Vaarwater zyn uitgegeven , door dien de Deenfche Eilanden en Jutfche Kusten in voornoemde Kaart op hunne ware lengten en breedten liggen, volgens de Deenfche Tri gonometrifche meting , en de Zweedfche Kust. volgens de Zweedfche Trigönométrifche meting.
Terwyl het Eiland Anholt zo verre in het Katte gat is liggende, zo heeft men het zelve in de afzon derlyke Geographifchc Kaarten over Jutland, nie kunnen plaatfen; dog zo dra men met dc metinj van geheel Denemarken gereed is, en daar ove een generale Kaart is uitgekomen, 'dan zal, doo de Koninglyke Sociëteit der Wetenfcbappen, zoi fpoedig mooglyk, ten nutte der Zeevarenden, wor den uitgegeven een afzonderlyke Geographifch Kaart over Anholt, en zulks in driemaal groote beftek,dan de gewoonlyke Geographifche Kaarten
Den 23 dezer maand Maart, des avonds vierde de Maatfchappy Felix Meritis de na gedachtenis van eenen hunner bekwaam Mannen, aan wien zy, behalven een groo gedeelte van haren luifter in het departemen der muziek, een aantal goede Muziekltuli
ke;
AMiTELDAM.
Berigt aan de ZeevaC' rende.
C
r
j
c )
r
t t
l



yo NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STELflAM.
wierdt, overleedt den 28 Mey 1791. De Maatfchappy deedt eene Cantate op zyn affter ven. vervaardigen, welker voltooying door het onverwagt overlyden van den grooten Mottart in Weenen, die de Compofitie der Muziek op zich genomen hadt, eenige tyd vertraagd wierdt. Den Heer Kreutzer in Mayntz nam vervolgens dezen post op zich, en bragt dien zeer gelukkig ten uitvoer.
De Muziekzaal was voor een groot gedeelte met zwart bekleed; boven het orchest hingen twee zwarte voorhangzels met zilveren pasferaenien; alle de werkende leden waren in 't zwart gekleed, en de manier en fclïikking van zaal, orchest en decoratièn vermeerderden de aandoening. By den aanvang van het eerfte Chorus week de voorhang ter wederzyde, en men zag het treffend gedenkteken ter gedachtenis van den overled;nen opgericht; beftaande in een fteenen gedenkttuk , waarin zyn zeer gelykend hoofd en Bufte geplaatst was, met twee Gratiën ter wederzyden. Boven hetzelve las men den naam : Smitt; eene menigte andere toepasfelyke Cieraadjen gaan wy met flilzwygen voorby, alieenlyk hier aanhaalcnde, dat de Compofitie der Muziek de verdienften van den Heer Kreutzzr, in het volle daglicht Relde, en de nagedachtenis van den overledenen waardig was.
We¬
ken voor haar vervaardigd, verpügt is. Jo-r feph Smitt, de kundige Corponist, tot
wiens gedachtenis Hp 7p nlpn-rirrhoi,! nrat,i„~j



JAARBOEKEN, Maart', 1792. 311
Wegens de fomme gelds, op den DankVast- en Bedendag , alhier ten behoeven der Armen ingezameld, welke/ 25711:1:0 heeft beloopen, hebben wy reeds te voren onder Dordrecht gefproken.
Rotterdam.
Op den Algemeenen Dank- Vast- en Bededag den 14 Maart is alhier, in de INederduitfche en Walfche Gemeente, opgezameld 4720 Guldens 19 ftuiv. en 8 penn.; dus 601 Gulden 8 ftuiv. en 8 penn. meer dan in het voorgaande Jaar. Hoe zeer wy hier voren onder Dordrecht zulks van meer dan eene plaats gemeld hebben, agtten wy ons egtei verpligt, by ieder dier plaatzen zulks te ge. waagen.
Alkmaar.
Gebeurtenisfen, die ftiet dagelyks maai veeleer zonderling zyn, behooren ook tol ons verflag van voorvallende zaaken. Hiei toebrengen wy dan ook, dat op den 2C Maart, in het Diaconie-Huis alhier, d£ Gouden Bruiloft van twee braave oude Lie den, in hetzelve Huis als Gealimenteerdet door Diakenen hefteed, met naame Jacol van den Berg en Kaïbaritia van Leeuwen ,
plech
Am-»
stel" dam.



Alk-
MAAR.
UTRECHT. Utrecht.
Volgens deDuitfche Drieven, was, doof den geweldigen regen , de fneeuw iterk gefmolten, 'c welk de Rivieren zodanig hadt opgezet, dar daar door merkelyke vertraging in het gaan en komen der sewoone Posten wierd veroorzaakt, en hier te Utrecht Rondt den 4 February des voormiddags het water in de rivier de Lek te Wyk 41 en 1 half duimen ; te Schalk' wyk ruim 55" duimen en aan de Vaart 61 duimen boven het Klokkenflag.
Alhier is tegen de ongelegenheden, door het zorgeloos houden, of onvoorzigtig dryven van Varkens , by eene Publicatie van den io dezer maand aldus voorzien:
gchout, Burgemeesteren en die van den Gerechte der Stad Utrecht, in aanmerkinge nemende,
dat,
312 NIEUWE NEDERLANDSCHE
plechtig gevierd is, zynde dezelve, benevens hunne Kinderen, Kindskinderen, en Kmds Kindskinderen, met de verder daarin woonende Perfoonen, door Heeren Regenten van hetzelve Huis, des middags en s avonds op eene wel voorziene maaltvd onthaald. *



JAARBOEKEN, Maart, 1752. 313
dat, ciettegenftaandc veelvuldige Publicatien deezen aangaande gedaan, de Grachten, Straften, Stegen en Wallen dezer Stad worden belemmerd en ontfierd door het laten losïoopen van Varkens, behalven de fchade en overlast, welke hier door, van tyd tot tyd, ian de goede Ingezeten; n wordt toegebragt'; alsmede, dat de Wandelingen buiten deze Stad worden bedorven door het laaten weiden en hoeden van Vee, hebben, op fpeciale autorifatie van de Edele Groot Achtbaare Heeren Burgemeesteren en Vroedfchap dezer Stad, vervat by Refolutie van den 8 Mey dezes Jagrs, goedgevonden te ordonneeren, gelyk Hun Edele Achtbaare ordonneeren by deze.
I. Dat niemand zal vermogen binnen deze Stad te houden of te mesten, 't zy tot zyn eigen, 't zy tot gebruik van anderen, een of meer Varkens, op verbeurte van dezelve Varkens, ten behoeve van het Stadskinderhuis, en daar en boven voor ieder Varken eene boete van drie gulden , ten behoeve van den bekcurder of bekeurders.
II. Dat de geenen, welke genegen zyn de negotie iu magere Varkens binnen deze Stad te beginnen, daar toe alvorens permisfie zullen moeten verzoeken aan de Edele Groot Achtbaare Heeren Burgemeesteren en Vroedfchap dezer Stad; doch zul» len de geenen, welke die verzochte permisfie verkregen hebben, ftiptelyk moeten nakomen de volgende poincten; dat zy de Varkens niet zullen mogen laten loopen, of hoeden langs de Grachten, Straten, Stegen of Wallen dezer Stad, op verbeurte van dezelve Varkens, ten behoeve nis voren: dat zy, in den Zomer, te weten van half May toe half October, om hunne Varkens te verluchten, dezelven, des morgens tot negen uuren, cn des ■namiddags van vier tot zes uuren toe, én niet langer,
U-
TRECH1V
Public, tègens 't dryyen van
Varkens.



u-
TRECflT.
Public, tegens V dryven vari
Varkens.
zyn van de hun verleende permisfie, ingeval van. pvertredinge: en eindelyk, dac zy naauwkeurig zullen moeten zorge dragen, dat de wandelaars of pasfagiers daar door niec worden geïncommodeerd of eenige hinder, fchade of overlast worde toe«ebragt aan de Ingezetenen in die quartieren, waar hun gepermitteerd worde hunne Varkens ce doen dry ven, weiden of drinken, op de boeten van drie gulden voor den bekeurder of bekeurders, boven de vergoediflge van fchade, door de Varkens veroorzaakt, en stollen de Eigenaars, in alie gevallen, ycrandwoördelyk zyn voor 't verzuim en de gebreken ven hunne Bedienden en Hoeders.-
III. Dat Kooplieden, met Varkens naar of vart de markt komende, gehouden zullen zyn met dezelven den körtften weg te gaan, en zich nergens buiten de markt mét hunne Varkens binnen deze Stad mogen laten ophouden, of fiilftaan, mede op verbeurte der Varkens, ten behoeve van 't Stadskinderhtiis.
IV. Dat voorts niemand eenige Paarden, Osfen, KoeyeD, Ezels, Varkens, Schapen of andere beesw ten cp de Wandelwegen, Zandpaden en PlantaadJen buiten deze Stad zal mogen dryven, jagen, wierden, leiden of laten gaan, op ce boete van drie gulden, telkens voor ieder beest te verbeuren, nn behoeve van de geenen, die de bekeuring zal of
zul*
314 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ
ger, zullen mogen uitdryven op het Vreeburg binnen de kettingen, op't Paarden veld, midsgaderï in de Hooge en Lage Weiden, en dezelve laten dnnKen buiten de Catharyne-Poort in het Wed achter het huisjen van den Commisfaris van 't Leidfche en Haagfche Veer, met uitfluitinge, zoo ten opzichte van het dry ven en weiden, als van het laten drinken, van alle andere plaatzen, zo binnen als buiten deze Stad. nn no>nf .^r. ., n„_



m
JAARBOEKEN, Maart, 1792. 31.
zullen doen, zullende ten dezen opzichten de Ou ders voor hunne Kinderen, en de Meesters vool hunne Bedienden moeten inftaan.
En worden tot de voorfz. bekeuringen geauthorifeerd , benevens den Heere Hoofd - Officier, en deszelfs Subftitut en Deurwaarder, de Deurwaarders dezer Stad, Letterdienaars, Boden, Aanne mers en Opzichters van de Vuilnis, de Portier; van dezer Stads Poorten, de Maliemeester, alk Bedienden van dezer Stads Plantaadjen, de Schou ten van de buurten , de Dienaars der juftitie, ei voorts allen en een iegelyk daar by geïnteresfeerd
En zyn hier mede buiten effect gefield en ver n'etigd de Refolutien en Publicatien in de Jarei 1760, 1761 en 1765 op dit ff.uk genomen en ge emaneerd, biyvende niet te min alle Ordonnan tien en Publicatien op het fchoonhouden yan d< Stad, en Wandelingen buiten dezelve, in har volle kracht.
En, op dat niemand nier van onicunaig zy, zu deze worden afgekondigd, gedrukt en aangeplakt, naar hehoren.
Aldus gearrefleerd by Myne Heeren van den Gerechte voorn, den 8 Juny 1780, en gereno. veerd den 9 Maart 1792.
In kennisfe van my,
J. HINLOPEN.
En gepubliceerd van den Stadhuize (more folilo) by my ondergefz. Deurwaarder den 10 dito.
P. STRAATMAN.
Ook hier is in *t ligt gekomen de volgende Opgave van het beloop der Penningen, opgezameld ten behoeve der NederY duit-
ü-
trecht.
Public, tegens 't dry ven van
Varkens,
1 l



TRECHT
Wyk by Duurstede.
Onder de menigvuldige vooroordelen, welken hetmenschdom ontee'renen benadeeJen, is'er geen, het welk ongerymder is, dan het begraven van afgeftorvene Lyken in het midden van Steden en Dorpen, en de begeerte , dat die dierlyke overblyfzels in het midden der Vergaderplaatzen, alwaar men tot oelfening en hulde aan het Opperwezen zamen komt, moeten liggen rotten, en die Vergaderplaatzen, vooral in de Zomerhitte , met hunnen flank befmetten. Wie lust heeft den oorfprong van dusdanige bygelovigheid en wanbegrip te kennen, als ook den tyd, dat het zelve voornamen, lyk heeft aangevangen, die kan daar over
eene
316 NIEUWE NEDERLANDSCHE
duitfche Gereformeerde Diaconie- Armen al- j hier, op den Algemeenen Dank- Vast en [ Bededag.
Doms Kerk Voorm. ƒ 941 : 8 : o, Nam. I ƒ947 :11 : o, 's avonds Bedelt, ƒ 1095:16 : o; Jans Kerk Voorm. ƒ 202:18 : o, Namiddag ƒ315: i6:o;Jacobi Kerk Nam ƒ121:15:0, 's Avonds Bedeft. ƒ 747 : 6 :o; Buurt Kerk Voorm, ƒ 133 : 14: o; Nam. ƒ432:12:0; Nicolai Kerk Voorm. ƒ517 : r : o; Geerte Kerk Nam. ƒ 100 : 11:0; Catharine Kerk Voorm. ƒ 282 : 10 : o. Zynde te zamen eene fomme van ƒ 5838 : 18 : o.



JAARBOEKEN, MaaHi 1792. 31?
i'4 ëéne fraaye Verhandeling lezen in de Me-
tt i moirés de l'Academie des ïnfcriptions & bel-
4 les Lettres la Paris, Tom. XIV. pag 63. ui, Hoe moeilvk de voortduuring van dus-
0; ! danig bygelovig gebruik voor het gezond k j verltand is, zo aangenaam is voor het zel0, 1 ve te ontwaaren, dac men dac vooroordeel è i hier en daar in ons Vaderland met moed o;a tegen gaat.
ii! In verlcheidene borden zyn Voor eehigen Au tyd, reeds, buiten de Steden en Oorpen, icii i bekwame begraafplaatzen ingerigt; maar nu i heefc het gezond verftand ook in deze plaatJ I over de ongerymdheid in 5t begraaven | der lyken gezegepraald. Zedert eenigetl ff tyd hadden de Edele Achtbaare Heereit 1 Burgemeelieren en Vroedfchappen dezeti 3 Stad , onder verfcheiden heilzaame veri beteringen, ook den aandagt met ernst "i ; gevestigd, op een plan ter invoeringe ;' i van eene algemeene Begraafplaatfe , voor ^ ! de Lyken van derzelver Ingezetenen buiten "' i de Kerk en Stads Poorten, en ter fpoedigé •; d bereikinge van dit nuttig en noodzakelyk :a \\ einde, reeds eenige Heeren uit derzelver fi 1 midden benoemd, om daar coe de nodige 1 middelen te beramen- Dan, daar Hun Edei' ! le Achtbaare, die niets anders in deze be1 doelen kunnen, dan den wezenlyken wel'■ vaart hunner Burgeren, niet onduidelyk beh I merkten , dat zommige eenvoudigen , en !• t door vooroordeel en bygeloof nog verbyster:t den, die zaak uit een min ganftig oogpunt ble:t t ven befchouwen, en daar zy alleen door Y a ii-
Wyk b¥ Duur
steow



3i8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Wykby Duurstede.
redelyke overtuiging, uit liefde tot hun- m ne Burgery, in dezen hun gezag wilden |v doen eerbiedigen , hadden Hunne Ede- 14e le Achtbaare by eene Refolutie den Eer- lp waarden W. A. Ockerfe , jongde Predi- | ( kant alhier, verzogt: „ om in eene opzet- i I „ telyke Leerrede der goede Gemeente ju „ naar waarheid te betoogen den bygelo„ vigen oorfprong van -het begraaven der „ dooden in de kerken ; het onvoege„ lyke van dit aanhoudend misbruik ;
het fchadelyk voor de gezondheid der „ menfchen, daar door veroorzaakt wor„ dende, en de noodzakelykheid om in dit „ opzigt aan een fpoedigé verbeteringe te „ arbeiden."
Aan dit verlangen voldeedt den Wel Eerwaarden Predikant op Zondag den 22 January in eene Namiddagbeurte, door eene opzettelyke , wel ingerigte, en keurlyk uitgevoerde Leerrede, over dit Stuk, naar aanleidinge van Pf. XXXIV: vs. 21, 't eerfte gedeelte: {Hy de Heere) bewaart alle zyne beenderen; welke Leerrede , voor eene naar gelang van de groote dezer Gemeente vry aanzienelyke Schaar, en daar onder zelfs verfcheiden van de braave Bur. gery, tot de Roomfche, en andere Godsdienst- Genootfchappen behoorende, gehouden, niet alleen algemeen voldaan , en by deze en geene, anders nog met eenvoorouderlyk zwak bezield, van een gewenschte uitwerkinge is geweest, maar ook de goedkeu-



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 3*9
J keuringe der Magiftraat dermaaten heeft weggedragen, dat Hun Edele Achtbaare by
■ J een zeer gunftige Refolutie, en door monde si van derzelver Secretaris, den Predikant ■Q Ockerfe, voor die, naar het oogmerk van
■ j Hun Edele Achtbaare wel ingengte, oor: deelkundige, en alzints befcheiden Leer■■ rede hebben bedankt, derzelver noopt ge-
i noegen betuigd, en verzogt, ten blyke yan - erkentenis, van Stads wege een belooning i deswegens te willen aanneemen. Ook is üe* ze Leerreden, op verzoek van Hun Edele l Achtbaare gedrukt, en by de Boekhande! laaren G. T. van Paddenburg en Zoon, te Utrecht in het licht gegeeven. —- Luus; fchen was het grootfte en beste deel der Wykenaaren zeer verlangende naar de uit. voeringe van het door derzelver Burgervaderen beraamd, weldadig plan, het zich voor het oog der verlichte Waereld eene ftreelende eer rekenende, boven den ingang hunner Begraafplaatze, buiten de Stad fn de open lucht, in duurzaam marmer naar waarheid gebeiteld te zien:
„ Hier rusten Burgers, die verlicht,—.
Menfchen, die Menfcber.vrienden '„ Christenen, die Eerbiedigers waren \, Fan deze waarheid:
„ GODT BEWAART ALLE ONZE BEENDEREN."
Dit verlangen wierdt eerlang voldaan. Op
Wyk eT Duur-
>TEQii.



Wyk bi Puur
FÏ'hDE.
3£3 NIEUWE NEDERLANDSCHE
den 19 February wierdt by de Edele Achtbaare Vroedfchap dezer Stad, op ingekomen advis van de Heeren Hun Edele Achtbaare Gecommitteerdens, in deze befloten ip het fraai aangelegde Plantzoen , by de ru'ine van het Kalteel, op een der oude Bolwerken , eene bekwaame plaatze tot het begraven der Lyken aan te leggen; eene plaats door natuur en kunst tot dit heilzaam oogmerk recht gefchikt, dewyl dezelve door digtgecakte Boomen omringd, door eene itatige opklimmende Laan genaderd , voor den Aanfchouwer eene fomberheid oplevert, als aan zodani e plaats voor den denkenden mensch behoort eigen tezyn; en die daar door den Wgedelaar eene aangenaame verwisfelinge van het vrolyke, met het vrolyk treurige, beurtelings kan verfchaffen. Daar nu thans de gezegde plaatfe tot dit loflyke einde door pnze Burgervaderen reeds is bepaald, en welgemelde Heeren Gecommitteerdens, geen tyd verzuimen, om het verderen nodige daar tplielkn, zal al fpoedig , deze zaak tot volkomenheid gebragt zyn,
FRIESLAND.
L-EEÜWARDEN.
TT^en 28 der afgelqopene maand Janua|_# ry, heeft het Hof van Friesland, de ygigeffde Sententie geveld:
Al-



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 321
Alzo den Hove van Friesland, uit de confeffie ■ft- van Klaas Jajes, Kleermakersknegt te Harlingen , tegenwoordig Gev., en anderzints genoegzaam gebleken is: Dat de Gev. in Mey 1787 weoens Diefliallen in het Weeshuis te Harlingen, is gebannen in 's Landfchaps Tucht- en Werkhuis den tyd van vier Jaaren. Dat de Gev. (na dien tyd) in Slaapfteede lag by eene Lysbeth Haat;es te Harlingen, welke den Gev. wegens zyne armoede, voor een week a drie tot zich genomen en van onderhoud verzorgd heeft.
Dat de Gev. doorgaans gemelyk was op gemelde Lysbeth Haaijes, vermits hy niet verdienen konde, en geriDg onderhoud genoot. Dat gemelde Lysbeth Haaijes, op Maandag den 16 January 1792 » des namiddags ten half drie uuren, met haar oudfte Jongetje is uitgegaan, wanneer de Gev. eenigzints ongefteld te bed lag. Dat de Gev. geduurende de afwezigheid van gemelde Lysbeth Haasjes opgeftaan zynde, en wat by het vuur gezeten hebbende, een Romp en fchaarig Mes, het welk op de tafel lag, heeft genomen, en, uit een overmaat van drift en wrevel tegen gemelde Lysbeth Haatte*} haar Jongfte Kind van agt weeken , het welk op het andere bed lag te fchreijen, de keel heeft afgefneden; dat dit omftreeks vyf uuren des avonds op den 16 January 1792 gebeurd en Lysbeth Haaijes, Moeder van gedagte Kind, vervolgen, te huis gekomen zvnde, de Gev. de deur is uitgeopen, met oogmerk om te vlugtcn. Dat dus de Gev. zich heeft fchuldig gemaakt aan eenen aller
WrSdahetdiêwdkn zïndt zaaken van zeer kwaader gevolge, en daarom andere ten exempel,, we Iwaarlyk behooren te worden geftraft; zo is t dat het voorfz. Hof op alles rvpelyk gelet en ge confidereert hebbende, hetgeen men m dezen be boorde te confidereeren , in den Naame en vü Y ^ we
Leeu»
warden.
Doodvonnistegen Klaas Jajes.
I



Leeu-
war-' den.
Doodvonnistégen Klaas jajcs.
En
322 NIEUWE NEDERLANDSCHE
wegens de Heer'ykheid derLandfchappe van Friesland, den voorn Gev. heeft gecondemneert en comdemneert hem by dezen ,omme by denSchemregter op het Schavot geleidet, aldaar op een Kruis ge worgt , geradbraakt en alzo van het leven ter dood gebragt te worden; ordonneerende voorts, dat, ter plaatze van het Gerechte buiten de Stad, des Gevs. Lighaam, met een Mes in de rechte
gefteld °P ^ tCr fPeftacu,e zal wordeQ
Men weet uit de gefchiedenisfen van 't jaar 1787, dat den invoer van Gefchut, Gevveeren, Kruid, enz. in deze Provincie by Publicatie van 25 Mei 1787, is verboden. 13og thans zyn van dat verbod uitgezonderd de Jagtgeweeren, Kruid en Hagel, zo als blykt uit de navolgende Publicatie van den 15 dezer maand Maart.
T)e Staaten van Friesland, allen den geenen die dezen zullen zien, ofte hooren leezen, Saint! Doen te weeten: Dat wy op een voorftel ter Staats-Vergaderingc gedaan, om van 't verbod der mvoer en Opfjag van Gefchut, Geweer cn Kruid of' eemge andere foort yan Ammunitie van Oorlog , by Onze Publicatie van den 25 Mey 1787 gefchied uit te zonderen de Jagtgeweeren, Kruid en Ha ad, hebben goedgevonden en ver. ftaan, gelyk Wy goedvinden cn verftaan by dezen, ais voor dato van onze voorfchreven Publicatie wederom toe te ftaan, de vrye Invoer van Jagtgeweeren, Kruid en Hagel, onder zodanige belastingen, als by de Ordonnantiën op 's Lands Impofitien zyn voorgefchreven; blyvende voor het overige geüngte Publicatie en het daar by gedaacg Verbod in ba3r geheel.



JAARBOEKEN , Maar:, 1792. 323
En zal deze alornme • worden gepubliceert en geaffigeert, daar men gewoon is Publicatie en Affictie te doen.
Aldus gerefolveerd en gearrefteerd op 't Landfchapshuis binnen Leeuwarden, den 15 Maart 1792.
J. C. BERGSMA, Vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog.
A. J. van SMINIA.
Het Placaat tot vastftelling der Middelen gedagteekend den 18 Maart 179a, luidt aldus;
De Staaten van Friesland, alle den geenen , die dezen zullen zien, ofte horen lezen, Salut; Doen te weeten: Dat Wy geëxamineerd hebben de Balance van de Provinciaale Middelen en Lasten, en by Ons overwogen zynde de toeftand van 's Lands Comptoiren, waar uit by Continuatie menigvuldige uitgaven moeten gefchieden , en dien voigens daar toe in ftaat dienden gehouden ie worden , hebben goedgevonden en verftaan, gelyk wy goedvinden en verftaan by dezen, dat alle de Middelen zo van Contributie als Confumptie, welke geduurende dit loopende Jaar geheven worden, insgelyks geduurende het volgende Jaar in te gaan met den 1 May 1792 , en te eindigen met den laatften April 1793, zullen worden geheven; en de betaling daar van gefchieden op de Provinciale Y j Corop-
Leeü-
w arden.



324 NIEUWE NEDERLANDS CHE
Leeo-
WARpen.
Placaat tot vast ftelling derMtd delen.
Ter Ordonnantie van Hun Ed Mog.
A. J. van SMINIA.
Omtrend de Reëele Cohieren is door de
Hee-
Comptoiren, op welke dezelve thans gefchied.
En terwyl de Perfoneele en Reëele Goedfchattinge onder gemelde Middelen begreepen zyn , zal als voor dezen worden toegelaten in de Perfonele te konen, 't geen kan worden aangetoond in de -Reëele betaald te zyn.
iin zullen de geene, welke over den aanflag in ■ de Perfoneele Cohieren zig mogten bezwaard vinden , wederom de vryheid hebben, om in Perfoon te Compareeren , en zig onder Eede voor de Heeren , Onze Gecommitteerden in hetMindergetal, ingevalle op vier duizend Caroli Guldens, of daar boven, zyn aangetekend, te verminderen op den 29 en 30 Augustus dezes Jaars, en die geene, welke laager op de Cohieren zyn aangeflagen, zig tot dat einde mede in Perfoon moeten vervoegen by de Refpeclive Geregten en Magiftraten der Grietenyen en Steeden, alwaar aangeteekend ftaan, op zodanige tyden als daar toe by dezelve zullen bepaald worden.
En op dat een ieder hier van kennisfe draage, zal dit ons Placaat alomme worden gepubliceerd cn geaffigeerd, daar men gewoon is Publicatie en Afficlie te doen.
Aldus gerefolveerd en gearrefteerd op het Landfchapshujs binnen Leeuwarden, den 18'Maart 1792.
J. C. BERGSMA, Vc.



JAARBOEKEN, Maart, 1702, 325
Heeren Hun Edele Mogende Gecommitteerden in 't Mindergetal een Voorftel ge» daan, het welk aanleiding gaf tot het navolgend befluit;
Qecxtraheert uit het RESOLUTIEBOEK der Edele Mogende Heeren STAATEN van FRIES' LAND
Poorde Heeren Hun Edele Mogende Gecommit mitteerden in 't Mindergetal deze navolgen de Propofitie gedaan zynde.
Daar 'er in de reëele Cohieren, veele poste gevonden worden van Losfe Landen die gt bruikt of verhuurt zyn, onder BoereHuizingen waar van de Eigenaren flegts voor een gedeelt dezelfde zyn, met intentie om hier door te pre fiteeren in de betalinge van 't reëel, geteekec teegens de vyf en een halve penning, waar dot deze Landen niet bezwaard zyn, met het gehee! maar alleen het gedeeltelyk onderhoud dier Hu zingen, zo hebben U Edele Mogende Gecommi teerden in bet Mindergetal gemeent , dit ond her Oog van U Edele Mogende tc moeten bre gen, terwyl wy van Oordeel zyn, dat de Eig paar van het Losland ten minften meer als vo de helft behoort toe te behooren de Boere Ht zinge, waar onder zodanig Land gebruikt of v« huurd wórd, zal dezelve volftaan kunnen met betalinge van het reëel, Art. 1. van het reö< Placaat de dato den 6 May 1774, aan de Ei{ naren der beflooten plaatzen vergund, welke m delweg tot nu toe door ons in de Rivifie <
rei
Leeuwarden.
1
>
1d>r » i6*it 1-
jr ür»
de :1e ;edler;e-



3aö NIEUWE NEDERLANDSCHE
eeuwarden.
Refolut. omtrend de reëele Cohic ren.
i I
Accordeert met voorfchreven Boek,
In kennisfe van my,
J. van IDSINGA.
OVERTSSEL. Deventer.
De Regeering dezer Stad heeft twee Publicatien beraamd en afgekondigd.
De
reëele Cohieren is ingeflagen geworden, weshalven U Edele Mogende in bedenking geven hier omtrent iets bepaaldelyk te ftatueeren.
Is na Deliberatie goedgevonden en verftaan te verklaaren, gelyk Hun Edele Mogende verklaaren by dezen, dat het reëele moet worden aangeteekend en betaald tegens de vierden penning van alle Losfe Landen , ten zy de Eigenaar derzelver voor 't geheel Eigenaar is, van de Huizinge ter Boerderye bekwaam, waar onder die Landen zyn gebragt en gebruikt worden.
En zal Extract dezes aan de Gerechten en Ma*iftraaten , gelyk mede aan de Secretaris van 's Lands Reekenkamer, en de Adjunct Hoofd-Comnis worden gezonden, om zig by het opmaken en >y de Revifie der Cohieren refpectivelyk daar naar :e gedraagen.
Aldus gerefolveerd op het Landfchapshuis, den 18 Maart 1792.



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 3*7
De eerfte op den 17 January vastgefteld, en den 28 dier zelfde maand afgekondigd, gebiedt eene belasting, onder den naam var OortiesP-eld op de Verkoopingen en Ver rnange ingen van vaste Goederen, tot meer de« oiderfteuning der armen en noodly dende:
w/y Burgemeesteren , Scheepenen ende Raa W yden der Stad Deventer falut, do* hier mede te weeten: Dat, gedelibereerd over den ftaat van de D aconie en Huisarmen der Nederduufche GerefoVmeerde Gemeente binnen deze Stad, Wy aan de eene zvde wel hebben ondervonden dat de ColSe voor gemelde Armen, zedert de laatfte laa en nS z|n verminderd , hetwelk we gaarn S roèm v n onze goede (Burgeren en Ingezetenpn erkennen, ende wel willen vertrouwen, dat Sezelve in deze Cbristelyke pligt tot mededeeling t^n rnime liefdegaven, na mate van ieders vermoS ïuïnloonvaari; maar aan de andere kant fpffèns overtuigd zyn geworden van de dringende iSakeSheid, welke van onsvorderd, meerderSffi uit te denken, waar door onze ArïenftTaten eenige meerdere onderfteumnge erlan. gennftkunnen?zog is het, dat Wy met gevogj; % Gezworene Gemeente dezer Stad, tot louiaas ï VI behoeve van gemelde Armftaaten , goedeD In Ebben in te voeren, te arrefteéren enftatueert WTyk Wy arrèsteeren en ftatueen mSf Sa eer ÖaryJ^op de Verkoopman m VerSgen en óverdoen^ngen van vaste rnederen dewelke na den 31 January dezes Jaars V79f, binnt deze Stad e\ juriste vat»djg veikogt, verruild en overgedaan wordep5ojmne Jet zelve, van die tyd af daar van verfcbuld.gtj.
Deven.
ter.



Heventer.
Een Oortjes, geld tot onder, /leuning der Armen.
II. Dit van de Kooppenningen van vaste Goederen, utt de hand verkogt, welke binnen deze Stad cn deszelfs Jurisdictie gelegen zyn het zelve Middel van Oortjesgeld verfehuldigd en betaald zal worden. ö
III. Dat van donatien, by Jeevenden Iyve verkering, vern iling, vermangeling en overdóenine van vaste Goederen binnen deze Stad en Jurisdiaie yan dien, dit Oortjesgeld mede verfehuldigd en betaald zal worden, na de geheele waarde der vereerde, verruilde, vermangelde, of overgedaane vaste Goederen tusfchen de Contrahenten en Armbezorgers in der minne te bepaalen, ofte, in eas van on (tentenis eener minlyke fchikking, te taxeren door twee taxateurs; ten wederzyden eene te'kiezen , by dewelke, zo malkanderen niet mogten vinden, door Heeren Prefideerende Burgemeesteren een derde taxateur toegevoegd zal worden: zullende egter van dit Middel en betaaling van dien vry en geëximeerd zyn alle donatien, vereeringen , verruilingen en overdoeningen van vaste Goederen tusfchen Ouders en Kinderen by leeven-
di-
328 NIEUWE NEDERLANDSCUE
doen worden, te doen innen, ende te doen betaalen, volgens de articulen, hier onder omfchreeven.
Art. I. Dat van de Kooppenningen aller Verkoopingen van vaste Goederen, Tonder ondl. fiheta[waar gelegen binnen deze Stad en deszelfs Jurisdictie by publieke Veilhrgt verkogt en toegeflagen, zal verfehuldigd, en, ten behoeve van den Huisarmen en Diaconie der Nederduitfehe Gereformeerde Gemeente binuen deze Stad, betaald moeten worden een Oortjen per ieder Gu'den tegens twintig.Huivers 't ftuk gerekend, en dus vvf en twmtig Ruivers van ieder Honderd guldens ten pryfe als voorfchreeven.



JAARBOEKEN, Maart, 1792, 319
digen lyve, in de opgaande en nederdaalenden linie, als mede, dewelke tusfchen Erfgenaamen in deze , of ook in de Collateraale linien, ofte andere Testamentaire Erfgenaamen onder alkanderen by toedeeling van Erfhuis-Goederen, bevorens het maag fcheid, gedaan ende gecontracteerd worden.
IV. Dat tot betaaling van dit Middel de Verkooper en Kooper, ofte de beide Contrahenten, verplicht zullen zyn, een ieder voor de halffcheid, hlwende niet te min aan de Verkooper of Con¬
trahenten voorbehouden de faculteit, om by de Conditiën te bedingen, dat dit Middel alleen tot laste van Verkooper, Kooper, of" Acquirent zyn zal, of door eene derzelver alleen gedraagen moeten worden s zo nogthans, dat de verkogte of overgedaane Goederen , voor zo ver ze binnen deze Stad en Jurisdictie van dien gelegen zyn, hier voor verbonden en aanfpreekelyk blyven, en dat, ingevalle dezelve buiten dezer Stads -Jurisdictie zyn leggende, ende de Kooper uitheemsch waare,' de publieke Verkooper van dezelve voor het geheele Oortjesgeld mede verbonden en aanfpreekelyk blyven, tot optie der geenen, dewelke tot "het invorderen van dit Middel beregcigd zyn, zonder dat aan Verkooper eenige beneficiën van divifie ofte andere .gemaakte bedingen zullen kunnen te ftade komen.
V. De betaaling van dit Middel zal moeten gefchieden voor of uiterlyk op den eerften termyfi fan betaaling der Kooppenningen ofte bedongen prys, en, in cas van verruiling, vermangeling en pverdoening voornoemd, binnen zes weeken na het gefloten contract , aan handen van eene der tydeiyke Armbezorgers tegens quitantie , door eene uit de Diaconie en eene uit de Proviforen getekend.
VI. By
Deventer.
Een
Oortjes* geld totonder'(leuning der Ar' men.



Deventer.
Een Oortjesgeld tot onderfieuningder Ar, men.
ncauen van verKOoping, een Exemplaar ter Secretarie dezer Stad moeten gelcgt v, orden, waar op door een Secretaris, aan wien de Roedèndraa ger de affiftie zal relateeren , zal aangetekend worden, dat de affictie gefchied is; welke Notificatie , ten blyke voorfchreeven, ter Secretarie zal worden geliasfeerd en bewaard.
VIII. Dat van zodam'ge Notificatie de Armbezorgers een authentique Copie voor gebeur zullen kunnen neemen, om, ingevolge van dezelve de Oortjesgeiden te kunnen invorderen.
IX. Dat nogthans, wanneer de op de Notifi. catie geannonceerde publieke verkoop niet is doorgegaan , ofte eenigo perceelen daar van zyn aangehouden, geen Oortjesgeld van zodane vêilinge, welke niet is doorgegaan , of van zulke perceelen welke zyn aangehouden, zal behoeven betaald te' worden.
X. Gelyk ook geen Oortjesgeld verfehuldigd zal worden wegens verkoopingen of verruilingen en overdoeningen van Huizen, binnen deze Stad gelegen, welker Kooppenning , bedongen prys , of getaxeerde waarde minder als Twee Honderd Vyftig Guldens beloopt.
XI. Dat
330 NIEUWE NEDERLANDSCHE
VI. By het doen van Overdragt van Goederen , binnen deze Stad en Jurisdictie van dien, zal van de betaaling van het Oortjesgeld van het te transporteerene perceel moeten gedoceerd worden , zonder het welke geen transport zal kunsen gedaan worden.
VII. En op dat het te beter blyke, van welke publyk verkogte vaste Goederen dit Middel zal kunnen geëischt en betaald moeten worden, zal by het permisfie vraagen tot de afficlie der Noti'.



f A ARBÖEKEN, Maan, 1702. 331
XI. Dat dan nog eindelyk dit Oortjesgeld niet zaf behoeven betaald tc worden van Verkoopineen van Hout, Zaadgewas, Gras en ander fluis, welke of wel ten tyde der Verkoop op de grond ftaan egter door de feparatie haare immobiie natuir vWde grond valiezen, en welker grond onverkogt blyft: zullende mede van dit Middel geeximeerd blyven Verkoopingen van Provinciale, fctads en andere Obligatien, en Effecten van dién aart, offchoon ook op Onderpanden Gsrigtelvk gehypothequeerd , dezer Stads Vheerfcheüen Postwagens, Karren, fchoon met een Vheet voorzien en foortgelyke dryvende en gereede Goederen.
XII Alle die geene, welke dit Middel verfehuldigd zyn, en op den in articulo V. bepaalden tyd niet betaald zullen hebben, zullen daardoor vervallen in een dubbeld Oortjesgeld, ten profyte der Armenftaaten voorfchreeven.
XIII. En op dat zo veel te minder dit Middel verkort kan worden, werd ieder Advocaat, Procurator, Lasthebber, Gevolmagtigde, of wie de d'recV.e over eenige verkoopinge, het zy publiés, ofte uit de hand, hebbenmogte, ferieufelykgelast, zorsze te draagen , dat by de Koops- Voorwaarden ofte Cohtraften over zulken Verkooping of Verruiling wordende opgerigt, de verplichting van dit Mfddel aan de Contrahenten worde erinnard en voorgehouden.
XIV. Eindelyk referveeren hun Scheepenen en ■Raad in alle gevallen en ten allen tyden de interpre-; taiie, ampliatie en correctie van deze Publicatie * ko ende als zuilen vermeenen ce behooren.
Ita atfum in fenatu Gösf. EEKHOUT fifc
2 HiSr'
Devèn"
ter»
Een
Oortjes»
geld tot :
onder-
(leuning
der Ar*
■men.



Deventer,
H. van SUCHTELEN,
Secretaris.
De Algemeene Dank- Vast- en Bededas welken wy onder het artikel van * Gr'? venhage gezien hebben, dat door de
fs°utfef,°h0ten' tËgen den 4 dezer maand ti "^hreven , is ook door onze Stads
del "h°g I3adeLby deze PubI*^ va" den 37 February aldus bevolen:
EDELE MOGENDE HEEREN.'
B'^SSS' S?eePenen en «««den der Stad Deventer , doen te weecen : dat daar • het eene droevige dog onbetwistbaare waarheid dat «et ongeftoord genot van voorfto"dIcn welvaart m plaats van Ie harten deMenta op te wekken tot dankbaarheid en erken Se ie gens den Almagtigen Schepper en ReSer &
te beurt valt, afkomflig is, integendeel meesr il onverfehdligheid, zorgeloosheid enTne gevaar vke gerustheid te weeg brengt. Dat dit waafzy! S
?,PhZ,lgtn.0t eDkI e MtDfchen» Jeert ons déSgelykfche ondervinding , en het word met betrcS tot geheele Natiën en Lalden niet minder bevestigd, door de Gefcbiedenisfen van alle Volkeren e'i
332 NIEUWE NEDERLANDSCHE
HESELENBERG, den 17 January & pu.
Ter Ordonnanie des Raades,



1
JAARBOEKEN, Ham ».tW* 333
van alle Tyden. Dog indien ooit een Volk reden heeft gehad zig voor eene zulke ondankbaarheid te wagcen, door dien het om zo te fpreeken, op ieder bladzyde van deszelfs Jaarboeken het merkteeken aantreft van den vinger Gods, zo is het voorwaar her Volk van Nederland, en evenwel kunnen wy door ons eigen geweeteö van even die ondankbaar\,„\a «™.twinfs vrvffefnrooken wordert. Wv zyn
geduurende den loop van het laatfte Jaar wederom in alle opzigten door de befchenuende hand des Allerhoogfien zigtbaar bedekt geworden, ja Hy heeft ons Land en" Volk met de dierbaarfte zegeningen begunitigd. Wy zyn gebleeven in het bezit van rust van binnen en van buiten, en daar onze Nabuuren door de geweldigfte Beroerten by aanhoudendheid zyn gefchokt en gefolterd, is ons gezegend Land door de genadige befchikking eener Algoede Voorzienigheid , gebleeven de Zeetel van waare Vryheid, van Vreede, Veiligheid en Overvloed. Wy genieten in de ruimde maat alle diej voorrechten, vah welken eene wel geordende Burgerltaat de Menfchen deelagtig maakt; de rechten van de Leden der Maatfehappye worden ondef ons geëerbiedigd en ongefchonden bewaard; de Juftitie word met onpartydigheid en zonder aanzien van Perfoonen uitgeoeftend; en de Wetten worden gehandhaafd tot befcherming en beveiliging van alle Ingezetenen, zo wel van de aanzienlykilcn als van den minst vermogenden. Deeze voordeden zyn wezentlyk en onwaardeerbaar; haar milde iiiVloed ftrekt zich uit op alle de Ingezetenen zonder onderfcheid en in alle hunne onderfcheidene betrekkingen; zy zyn zo groot en zo gewigtig, dac het de onbearyplykfte dwaasheid is, dezelve aan eene enkele fchaduwe van hersfehenfehimndge eU onbefbanbaare volmaaktheid te willen opofferen.
Dog, behalven deeze algemeene beweegredenen tot Lof en Dankzegging, zyn 'er noch nadere en Z 2 meef
Deventer.
Public, nopctis tkde.



334 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Deven
ter.
Public, nopens Bededag.
meer byzondere om Handigheden, die de Ingezeetenen van die Gemeenebest daar toe moeten aanzetten. De yver en naarftigheid onzer handeldryvende en Zeevaarende Medeburgeren, is door Gods goedheid niet onbeloond gebleeven; de Welvaart van eenige onzer gewigtige Volkplantingen, is tot eenen hoogen trap gereezen, zonder dat inwendige Beroerten en verwarringen derzelver Bewoonderen van de ryke Vrugten hunner Arbeid beroofd hebben. Wy hebben de laatfte hand zien leggen aan het heilzaam Werk der zo lang gewenschte bevreediging van Europa, en de veiligheid van de Republiek heeft door haare toeneemende goede verftandhouding met (ware JSabuuren eenen nieuwen fteun gekreegen. — Zoo aan de eenekant dit gunftig Tafereel gefchikt is, om onze harten met de levendigfte aandoeningen van blydfchap en dankerkentenisfe te vervullen, zo kunnen wy ons aan de anderekant niet verbergen , dat Wy oorzaak hebben tot eene betamelyke vreeze. De oneenigheden en verdeeldheden, die in onze Nabuurfcbap plaats hebben , zyn nog verre van bygelegd te zyn, en kunnen zorgelyke gevolgen na zich fleepen. Verfcheide gewigtige aangelegendheden van den Siaat, zyn nog niet op eenen vasten en duurzaame grond gereegeld en gevestigd. Onze Traficquen en Fabrieken blyven fteeds in eenen kwynenden ftaat, en fchoon de Winter tot dus verre door geene ongewoone ftrengheid den zo nuttigen loop van onzen Handel geftremd heeft, zo heeft egter de woede der Wateren onze Scheepvaart en Commercie niet ten eenemaal gefpaard.
Wanneer wy nochtans onzen toeftand met dien aandagt, die redelyke en Godsdienftige Schepfelen betaamt, overweegen ; wanneer wy onz n voor- en tegenfpoed tegen elkanderen opweegen, ën vooral wanneer wy ons zelve en onze omftao ■ digheden vergelyken met die van zo veelen onzeir
Me-



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 335
Medemenfchen , hoe veel ftoffe hebben wy dan niet tot de vuurigfte uitftortingen van Lor en Dank i hoe veel beweegredenen tot de diepfte vernedering en verontwaardiging over ons en ons gedrag i Trouwens wy hebben geen reden om ons te kunnen verheugen over eenige verbetering in de Nationaale zeden of wandel ; moeten wy integena„.a n,>r Kannen, dat de onverdiende barronar-
tigheden Gods geen byzonderen invloea op onze gemoederen hebben gehad? Vinden wy ons mee al wederom verplicht, die zelve Zonden en Overtredingen te betreuren, waarvan wy reeds zo menigmaalen by diergelyke plegtige gelegcndheden de belvdenis hebben moeten doen? Is onze verflauwden yver voor den Godsdienst .levendiger geworden? Ziet men die onverfchilligheid omtrend de belangrvkfte waarheden van den Godsdienst, waar door ongeloof en bygeloof beide even zeer begunftigd worden, onder ons verminderen ? W< rden die plichten , die het Euangelie ons voorfchryft, cn waarvan het ons de treffendfte voorbeelden, gepaard met de kragtigfte beweeggronden opleevert , bete- waargenomen V Zien wy dat de banden van de Liefde der naaften en van onderlinge verdraagzaamheid onder ons naauwer worden toegehaald? Neeroen eindelyk de weelde en overdaad en alle de ondeugden die daar uit voorvloeien onder ons af v By aldien wy deeze vraagen met oprechtheid willen beantwoorden, zullen wy moeten bekennen , dat wy verre afzyn van die gelteld heid die een Volk groot en deugdzaam naast, en die onze Godvrngtige Voorouders by het • ftichten van onze disrbaare Vryheid, en in de bloeiende tyden van ons lieven Vaderland, op eene zo uitmuntende wvze kenmerkte.
Het is uit ernftige overweeging van dit alles, dat wy goed gevonden hebben eenen Algemeenen Dank-'Vast en Bededag aittefchryven, over éeze Stad, zo als die gehouden zal worden over aHe
Deven
ter.
Public* nopens Bede dag.



TER.
Public, nopens Bededag.
Dcüer ce werpen voor den Troon zyner Genade , ^S.0,S?5 CD ootmoed^Llydenisaon* beLihlï sL T Cen ^^"g voorneemen van bccerl.hdp des Levens, de vergeeving onzer overtredingen nederig affineetende3 om de veïd eXn
Wv "^e n!hEd T Za]^ Jefus ChStS Wy nieten by deeze ftaacelyke gelegendheid TvSÉ^T J'^aare beligerf vaffileher fwÏT " de byzoodere befcherming van SSdSSr^K1 °? ££ lraagen' «en Almagtigen
te?' Tn 8 h ^en 0ver ons tyJelyk welvaaien , ccn eenemaal te verdryven; eene einde te maaken van alk Partyfchappen en Tasten onze
. Vrybeid en Conflitutie te befchermen, en zvne 7eevea?eD7Ui"f ft°rten, ,°ver 0nzen Kooph"n^ vfEven en H C" Aftker„OUW' Handwerken vcorfJSed °VCnge Bronaders van onzen
Het is inr't by zonder de plicht van de Ingezee, tenen van du Gemeenebest,/de dierbaarL Zeegemngen der Godlyke Voorzienigheid af te fhS
■ nZ le Pci1?ne? en het b<&* van de Hooge Oyeugnciü; d t de Opperfte Regeerder defvoï
To4 3? J^ffiS" net Wysheid,
vX?& SMndvasttgneid en onafgebroken yver d e do ,r w"'^Cüne Wckvn' dat * m^tregden van d2 , ;.t ^/CDOmt'n Worden '« bevordering van da veiligheid^ rusi en wclitand van die Gemeenebcst, mee ,-enen Gezegenden uitilag mogen
33°* NIEUWE NEDERLANDSCHE
É^d^yt^^J Geasfocieerde Landw ' ^- deD en Leden van dien , tegen? Woensdag, die weezen zal den 14 Maart eerst-
d'ezT StW°mbvteenenZe,r,dage fa alIe *S ernaar btad by een te komen , ten einde wv
ons in de tegenwoordigheid van God AlmagS mogen vereenigen , om zyne onverdiend Lankmoedigheid te vieren en tpL„J ™™.Ung



jaarboeken, Maan, 1792. 337
bekroond worden, en dat zy in hunne gewigtige Posten mogen zyn en blyven de voorwerpen van Hoogachting en vertrouwen van een vry, gelukkig; en dankbaar Volk. r \
Wy moéten insgelyks onze vuurde Gebeden ten Hemel , opzenden voor zyne Doorluchtige ten ii«.»> ïjpprp Prince van Orange en NasHoogheid den ^
Prinfesfe, Hoogstdeszelfs Gemalinne, voor
e Hoogte* Koninglyke Gemalin en de verdere Aframmelingen van dat Doo luchtig H ,is dat zy fbeds mogen blyven overdekt door . de"felSSnde Hand des Allerhoogften; dat zy met 's Hemels beste Zegeningen mogen begunft£d worden, en dat die uitmuntende hoedanigS&rdte Hun eigen zyn, Hun meer en meer 5e liefde en Hoogachting van het Volk deezer lanïn mogen verwerven; dat in 't byzonder Zyne Doorluchtige Hoogheid, door de wysheid tL zyn bellier en zyne ftandvastigheid m he, bevorderen van de belangen van zyn Vaderland , Se waarneeming zyner Hooge Bedieningen moge doen (trekken tot eene Algemeene Zegening voor k3 en Staat, en dat het geluk van de Natie fteeds noVe zvn het doelwit, zo wel bis de belooning zyner0 onvermoeide Werkzaamheid.
Eindelyk behooren wy te bidden voor den bloei en welvaart van alle Proteftantfche Kerken, en in i ?byzondcr die, welke in deeze Gewesten zyn gevestigd; dat het den Allerhoogften moge behagen dezelven meer en meer in Leer en Zeden te zuiver ÏÏT en door zyn genade het voorbeeld en den arbeid huSSer Seraars ftigtelyk en heilzaam te
"Ato'tot grootmaking van des Heeren Allerhei. I lieden Naam, voorplanting en aanwas der waare Christelyke Gereformeerde Godsdienst, conlLrvaZ 4
Deventer.
Public, nopens Bededag.



Deven
TER.
Public, nopens Bededag.
STAD EN LANDEN Groningen.
TTet gebod tot het dragen van een OranJ_ X jüLeken, is in deze maand by de navolgende Notificatie ingetrokken:
Naar-
gaaers nee rappen, Kaatlen, balilaan, en dereelyke exercitiën, op de boete daar tegen geftatueert.
En ten einde hier van niemand eenige ignorantie moge kunnen voorwenden , zal deze worden gepubheeert en geaffigeert, daar men zulks te doen gewoon is.
Ita actum in fenatu Cosf. EEKHOUT Dr. loco BORGERINK, JACOBSON, Dr! loco HAGEDOORN, den 27 February i7p2.
Ter Ordonnantie des Raades,
J. S. KNOOP,
Secretaris.
338 NIEUWE NEDERLANDSCHE
■ van °"ze. duurgekogte Vryheid en onzer aller Zielen Zaligheid.
En op dat dit goede en heilaaame voorneemen door geene onbehoorlykheden mogte worden ge. turbeerd, zo verbieden Wy wel ftrictelyk, en ordonneeren , dat ten zeiven dage met 'er daad zub len ophouden allerlei handwerken neerinee. mif*.



JAARBOEKEN» Maart, 1792. 339
Naardien Hun Edele Mogende de H. Heeren Bur-1 gemeesteren en Raad by derzelver fuccesfive ]yk geëmaneerde Publicatien van den 26 September, 23 October en 20 December 1787, den 23 Mey 1788, en laatftelyk gedane Notificatie Van den 31 July 1789, zo wel ter gemoetkominge aan de betoonde begeerte van velen hunner Burgeren en Ingezetenen, om een Orunge-vercierfel te rlrairpn . ten teeken van vreuede . over de gelukki¬
ge omwenteling van zaken en de beritelde wettige Regeringsvorm van het Gemeenebest, als ter bevordering der algemeene rust en eensgezindheid , niet flegts een ieder het dragen van het een of ander teeken van de gezeide couleur hebben vergund, maar zelfs daar toe hebben verzogt en aangemaand; en eindelyk mede, ter efficacieufere bereikinge van de evengenoemde heilzame einde, het noodzaaklyk hebben geoordeeld, te verbieden, dat zich ie» mand langs de Heeren ftraten en wegen of op eene ge publieke plaatfen begeven zoude, zonder van een zigtbaar Orange*teeken voorzien te wezen, onder zodanige bedreiginge, tegen de overtreders , als in de bovenaangehaalde Publicatie is geftatueed; zo is het nogtans,dat Hun Edele Mogende gemerkt tot hunne innige blydfchap de duidlykfle bewyzen meenen te kunnen befpeuren, dat alle burgerlyke woelingen en oneenigheden geheellyk een einde genomen hebben, en de eensgezindheid, gelyk allerwegen, zo ook in deze ftad, langs zo meer herleeft en toeneemt, by refolutie van den 11 February jongstleden, hebben goedgevonden en verftaan de pcenaliteiten, in voren gemelde Plakaten , tegens de nalatigen in het dragen van een Orange-teeken gefield, weder in te trekken en buiten effect te ftellen, gelyk gefchied by dezen, wordende over zulks aan een ieder daar in de volkomene vryheid gelaten, en verbiedende Hun Edele Mogende by vernieuwinge hunner vorige orders, Z y ten
jRO-
Intrekking van 't dragen van Oranje»



34© NIEUWE NEDER LANDS CHE
Groningen.
Intrekking van 't dragen van: Oranje.
1
Den :.i Mnrt, des voormiddags, hebben de Beftierderen yan het Inftituut of Inftelling 101 oiideiwys van Dooven en Stommen Lieden,in deze Stad opgerigt,in eene Vergadering der Leden , tot gemelde Inftituut Geldt n toeleggende, verflag gedaan van hunrie gehouden bellier in het verloopen Jaar; van welke jjedaan verflag een aantal ExemBiaaren ge'dfukt, naar de verlchillende Departementen afgevaardigd, en verders algemeen is gemaakt geworden. UenWelEerw. fleer D. Guyot, Predikant der Walfche Gemeente en Onderwyzer in dit Kweekfchool, heeft den volgende dag ten tweedemaale, na eene korte voorafgeboudene redevoering, zyne Leerlingen in het openbaar ondervraagd. Een aanzienelyk gedeelte der voornaamffe Inwoneren dezer Stad, met veele Vreemdelingen, was hier by tegenwoordig. Zyn Wel Eerw. heeft in het doen van zyn onderzoek de navolgende orde gehouden.
Ten eerften, wierdt door den Heer Guyot met teekenen iets te kennen gegeeven, het welk door de Leerlingen wierdt opgefchre-
ven,
ttn dezen opzichte, wel expreslyk het gebruiken van eenig middel van dwang of geweld deswegens, ;n laatltelyk , onverminderd derzelver Refolutie van den n December 1787, rakende het dragen i^an Cocarden door het burgerlyk regiment, terwyl lande Officieren van het zelve wel ernflig word genjungeerd, om refpectivelyk een ieder in hun bezet , de vereischte zorgc te dragen, dat daar aan ïu en by tydvervolg ftiptelyk worde voldaan.



JAARBOEKEN, Maart, 1702. 541
ven, vervolgens door eene der Leerlingen met teekenen nagelezen, en eindelyk door Jan Hillebrands, die in zyne tedere Jeugd, Doof geworden is, en daardoor fiom gebleven, thans wederom het fpreeken geleerd heeft, duidelyken niet onaangenaam wierdt uitgefproken.
■Ten tweeden , hebben de Leerlingen, om een bewys te geven, dat zy verftonden het geen hun voorgelegd wierdt, verfcheiden woorden uitgelegd, Werkwoorden vervoegd, Naamwoorden verbogen , het onderfcheid der Taaldeeleh aangewezen, Spreekwyzen zamengefteld van opgegevene losfe woorden , en verwarde woorden, tot eenen voeglyken zin, in eene gepaste orde herfteld.
Ten derden, hebben de Leerlingen, om te toonen, dat hun verftand werkte, fchriftelyk geantwoord op eenige opgegeevene vraagen, eerst eenige gewoone en dagelykfche, dan Hiftorifche, en op den Godsdienst betrekking hebbende. Daar na hebben zy eikanderen fchriftelyk naar willekeur gevraagd, en beantwoord.
Ten vierden, vertoonde men eenige proe« ven van hunne vorderingen in de Aardrykskunde, Rekenkunde enSchryfkunst; voorts van hunne aanmerkelyke toeneeuiing in verfchillende Handwerken van Teekenen, Zilverfmeden, Pypenbakken, Pypdop-, Kïeer , Keurslyf- en Zeilmaken, Blikflagen en Linnennaayen: door welk alles men ook de vlyt, en den ernst van hunne meefters en bazen, bewonderde.
©in-
Groningen-.



342 NIEUWS NEDERLANDSCHE
Groningen.
DRENTHE.
Assen.
TP\e hoo?e Regeering heeft door het JL/ voorftelien van eene belangryke prysvraag haare zorg aan den dag gelegd voor een der gewigtigfte aangelegenheden. Door een Staats-Commisfie , benoemd tot het onderzoek en beoordeeling van de veertien mgekomene Verhandelingen, tot antwoord op de voorgeftelde Prysvraag, te weten: Over de gevoegdykfie wyze om de Landfchap Drenthe, met bet minfle bezwaar baar er Fi-
nan-
Eindelyk wierdt deze plechtigheid befloten met de uitdeeling van eenige boeken, tot pryzen, ter verdere aanmoediging, die door hen met de grootile teekenen van gevoelige erkentenis wierden aangenomen : voorts met vriendelyke dankbetuiging van den Heer Guyot aan de Heeren Beftierderen en Leden voor derzelver vlyt en byftand, en met zegenwensch.
Onder dit alles was op het gelaat der aanfchouwers de verwondering over de zigtbaare vorderingen dezer anders ongeluk, kigen, en de dankbaarheid jegens den menschlievenden Guyot aüerduidelykst te lezen.



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 343
uantien, van een genoegzaam getal bekwaame 'ytoedmeefiers en Vroedvrouwen te voorzien, is de uitgeloofde prys van honderd zilveren Ducatons, toegewezen aan den Schryver der best gekeurde Verhandeling, tot Zinfpreuk hebbende:
Prodeffe tenemur
Omnibus at noftris potius. Natura creavit iVo*, non ut folum nabis, noftrisque propinquis
Aft aliisetiam,quum poffumus ,emolumento Simus.
Palingenius.
Zynde by de opening van het verzegeld Billet, tot die Verhandeling behoorende. bevonden , dat den Schryver van dezelve is den Heer W. B. van de Sande, Me dicina Do&or te Meppel.
Vervolgens is het uitgeloofde Accesfi van Vyftisc Zilveren Ducatons toegeweezei aan den Schryver der Verhandeling, onde de Zinfpreuk:
Laus magna Vobis tribiietur in uno
Corpore fèrvato reftituiffe duos.
TlBULLUS.
Waarvan by de opening van het Billet b vonden is den Schryver te zyn, den He< Meinard Simon du Pui, A. L. M. Me
1
üssen.
I
i
:r d.



Assen.
J^idderfehap en Eigen-Erfdens , Staaten der •"■^ Landfchap Drenthe, doen te weeten: IvVp R t°'f dev9f egende ftilftand der befmettelyke Runder-Ziekte, zo in deze Landfchap
iaartffcft V6rdere WCrking 0nzer Refo£ï w«a. by het nemen en vertoonen van Gerichts!
P S ' . by het vervoer?ï
Rundvee alhier, wierde vereischt, voor her tegenwoordige buiten noodzakelykheid is gebrast.
v*™J het» d3t,Wy' «eshalven hebben goedgevonden cn gerefolveert, dat de vorige, ten dezeni aanzien gedaane Publicatien, van nu aan provihoneel wederom ingetrokken en buiten effefte zullen zyn gefield; met authorifatie no" thans op het Collegie van Heeren Drost en Gedeputeerden, om, by onverhoopte noodzakelvkfieirt, dezelve wederom te doen vigeren.
ün op dat zulks kome ter kennisfe van een ieaer, zal deze alomrae worden gepubliceert en ge-
affl-
344 NIEUWE NEDERLANDSCHE
f Pbll. jDo&or, Stads Med Doclor, Anat. Lbir. cj> Art. Obftetr. prof. Hon. te Alk. maar Lid van de Holland/cbe Maatfchap. py der Weetenfcbappen te Haarlem, en van onderjebeidene andere Geleerde GenootJcbappen.
De'Billetten, tot de overige, en daar onder veele verdiehftelyke Verhandelingen behoorende, zyn ongeopend verbrand.
De Middelen van voorzorg tegen de beiraettmg van het Rundvee zyn by Pub'i-
Sepen'311 ^ *° Maa" 17923 aIdus lm'



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 34J
affiseert ter plaatfen , alwaar men gewoon is dusdanige Publicatie en affixie te doen,
Actum op den Landsdag gehouden te Asfen, den 20 Maart 1792.
Ter Ordonnantie van de Heeren voorfz.
W. H. ERKENSWYK.
Tegen" het toeneemen en vermenigvuldigen der Stuifzanden in deze Landfchap , is by Publicatie van den 31 Maart 1793 aldus voorzien:
Drost en Gedeputeerde Staaten der Landfchap Drenthe, doen te weeten: Dat ter Vergadering van Heeren Ridderlchap en Eigen-Erfdens, op jongstleden Landsdag, ter deliberatie zynde geblaat, welke middelen, om het accresferen en vermenigvuldigen der ftuifzanden in deze Landfchap, zo veel doenelylc te beletten en voortekomen, dienden te worden by de hand genomen en ter effecle gefield; Hun Edele Mogende hebben goedgevonden, ons te authorifeereu de vorige Refolutie den 12 February 1661 ten dien refpecte genomen, en ter Staatsvergaderinge van den 19 Maart 1754 vernieuwd, luidende:
EX-
ASSEH.



34<S
NIEUWE NEDERLANDSCHE
EXTRACT uit het REGISTFR der RESOLUTJEN van RIDDERSCHAR en EIGEN-ERFDEiN STAATEN der Landfchap DRENTHE, gearrefteert op den LANDDAG, gehouden tut ASSEN, den 12 February 1661. J
_ Ridderfcïiap en Eigen-Erfden, in der daad bevindende, dat alomrne in deze Landfchap de Zanden, hoe langs hoe meer anwasfen,en daardoor groote merkelyke fchaade werd gecaufeert, eude inkomftig nog veel meerder overftulpinge, ende verderf van Esch ende andere Landen onvermydelyk zal moeten volgen, indien daar tegens niet in tyds wierde voorzien , hebben zeer dienftig ende nodig geagtet, te rcfolveeren, dat van nu af in ieder Buurfchap, daar het Zand aanwast, ende met verfhiiven fchade doet, van de Ingezetenen aldaar genomineén ende gefield zullen worden, vier gezwoorne Zand-ofte Schutheerden, om op 't floppen van het Zand ordre te ftellen, die ook onverweigerlyk nagekomen zal worden. Ende zuilen alle Ingezetenen gehouden zyn, op al zulke dagen ende tyden, als by de Gezwoorne Schutheerden aangeftemd zullen worden , 't zy alle veertien dagen, ofte korter, ofte lanser tyd, te compareeren, omme met malkanderen het Zand, daar 't nodig is, met wallen, bezetten van plaggen, inleydinge van Water, zaayen van Zandhaver, ofte anders te floppen ende af te keren zo als zulks by de Gezwoorens'ende Zandheerden ten besten geordineert zal worden. Zullen ook alle de geene die des in gebreke ende weigelig blyven, voor de eerfte reize aan de Schucheer-
den
Assen.
Voorzieningtegen Stuifzanden»



JAARBOEKEN, Maart, 179a. 347
den verbroken hebben een Goldgulden, ende daar na van ieder reize aan den Heere twee Goldguldens, ende aan de Schutheerden een Gold-, gulden, waar voor dezelve realiter geëxecuteert zullen worden. • >
Dat voorts de Schepers met de fchaapen van ende uit het Zand zullen blyven, 0111 het zandItuiven met het dryven van de Schapen niet meerder te verwekken, ende de Zandhaver, ende ander gewas niet af te weiden; ende zullen de Schepers, die hier tegens komen te doen, aan den Heere verbroken hebben voor de eerfte reize vyf Goldguldens , Voor de tweede_ reize tien Goldguldens, ende voor de derde reize twintig Goldguldens, ende by verdere continuatie van dien, zullen dez. lve arbitraalyk gecorrigeert worden, waar op de ISchutheerden zullen hebben te letten, ende dat de breuke betaald werden zonder de Goorfpraaken af te wagten. Dog daar de Scheepers met de Schaapen door 't Zand, om in 't veld te komen noodwendig moeten dryven, zullen dezelve gehouden zyn, den bekwaamden weg, ofte ftreek, die haar van de Gezwoorens geordineert zal worden le volgen, ende te houden, by de pcene als voren. Ende daar in de Markten Boekwyte gezaayt, ende daar door het ftuiven van hef Zand veroorzaakt werd; zullen de Ingezetenen aldaar gehouden zyn te bezor gen, ende met gruppen ende andere diergelyke middelen te verhoeden, dat door het ftuiven var dat Zand, hen zeiven, nogte de benaberde Mar ken ende Ingezetenen geen fchade moge Wordet: aangedaan'.
Accordeert met voorfz. Register.
C. W. ELLENTS.
Aa W<
'foor*
uening ■es en Stuiflanden.



348 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Assën.
Voorzieningtegen Stuifzanden.
Actum in Collegio te Asfen den 31 Maart 1792.
R. van ECHTEN Vt. Ter Ordonnantie van Welgem. Heeren ,
W. H. HOFSTEDE.
VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ.
Dordrecht. Alhier is. in het 45 Jaar zyns ouderdoms , overleden den Heer Mr. Johan de
Wederom te renoveeren, gelyk dezelve vernieuwt en gerenoveert wordt mits dezen; gelastende de Ingezetenen dezer Land fc trap, ieder in hunne Buurlchappen, dezen ffiptelyk te agtervolgen en naar te komen, zullende de Contraventeurs, en die geenen , welke daar in mogten rala. tig blyven, door kragtdadige middelen hier toe nadrukkelyk worden geconftringeert, op dat eindelyk aan dit heilzaam oogmerk en de intentie der Heeren Staten, in allen deelen moge worden beantwoord.
En op dat niemand hier van eenige ignorantie praetendeere, zal deze door den druk gemeen gemaakt, alomme worden gepubliceert, en geaflïgeert, ter plaatzen daar men gewoon is dusdanige Publicatie en afiïxie te doen.



JAARBOEKEN, Maart, 3^9
R0.1, Heer van Westmaas en Group, mitsgaders' Oud - Raad en Oud • Burgemeester dezer Scad. ]
(
]
Haarlem. Den 5 Maart overleedt alhier in < den ouderdom van 56 Jaaren en 9 Maanden , aan: een Beroerte, den lieer Qerardus Cornelis Tielenius Kruythof/va. leeven Raad in de Vroedfchap cn Oud - Scheepen dezer "Stad.
'sGravenhage. Door de Edele Mogen de Heeren Raden van Staaten zyn aangefteld, ten Comptoire - Generaal van de Unie; vermits het overlyden van den Oud-Commis Willem van Alpben tot tweeden Commis,betalende de Ordinaris Interesfen, den Commis Dirk Vlamcrsveld'; en in deszelfs plaatze tot Commis, betalende de Interesfen der Lotery, den Commis Johan Andreas de heil, en in plaatze van dezen tot jongfte Commis, betalende de Uitheemfche Interesfen, den Oudften Klerk Johannes van Teeckelenburgh, dewelke alle hunne opgemelde posten voor Hooggemelde Huti Edele Mogenden met de gewooue Èeden hebben aanvaard.
Amsteldam. By de Edele Achtbaaren Raad is benoemd , den Heer Franc van der Goes „• Scheepen en Raad dezer Stad, om wegens dezelve, met primo Mei aanftaande, Zitting te neemen in bet Collegie van de Edele Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden , en zulks in p'.aatfe van den Heere Abraham Dedel, Regeerend Burgemeester dezer Stad.
Alhier is in 't 54 Jaar zyns Ouderdoms,' overleden , den Heer Mr. Qjunn van Bambeek van Sin en, Oud-Scheepen dezer Stad.
Aa 2 Schoon-
v*eran)er1nginder )e booje en jge amtenaars , enz.



350 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Verandering
onder de< hooge en lage
Amte-
naars, enz.
Vianen. Hun Edele Groot Mogende de Heeren Staten van Holland en West - Friesland, hebben op verkiezing van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, aangefteld, tot Raad in den Hove van Juftitie te Vianen, den Heer Mr- Pieter Jacob de Bye, A. L. M. Ph. Dr. en Advocaat van den Edele Hove van Juftitie te Utrecht, en zulks in plaatze van den Heer Mr. Collenburg Baanmans, die daar van vrywillig afftand heeft gedaan.
Alkmaar. Den Jaatften February is alhier in den Ouderdom van 42 Jaaren en 4 Maanden overlecden den Heer Mr. Jacobus Johannes Scjibedma. ker , in leeven Oud-Raad in de Vroedfchap en Oud - Scheepen dezer Stad enz.
Mon-
Schoonhoven. Den 9 dezer Maand is by Hun Edele Groot Mogende wegens het overlyden van den Heer Bruno van der Does, eene Nominatie gemaakt van drie Heeren, tot het DykgraafsAmpt van den Crimpenrewaard, en daar op geitemd de Heeren G. J. van den Bosch, Raad in de Vroedfchap en voorzittende Burgemeester der Stad Schoonhoven; Willem Jan van As, en Dr. Jan van Breda, beide Raaden in de Vroedfchap en Regeercnde Scheepenen, te Gouda, uit welke Nominatie op den 16 Maart, door Zyne Hoogheid tot Dykgraaf is verkooren den Heer G. J. van den Bosch, waar op den nieuwen Dykgraaf ten zeiven dage by Hun Edele Groot Mogende en by het Edele Mogende Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden den Eed tot dien post heeft aangelegd.



JAARBOEKEN, Maart, 1792. 3jï
Monnikendam. In *t begin dezer Maand overleedt alhier onverwagts, aan eene Beroerte, in den Ouderdom van 48 Jaaren en 6 Maanden, den Heer Klaas Kous Bos, Oud• Burgemeester en Raad in de Vroedfchap.
Bolsward. Den 11 Maart 1792 is alhiei door eene Beroerte van byna vier dagen, in der Ouderdom van 63 Jaaren 10 Maanden en 20 da gen overleeden den Heer Hans Willem Wiarda. Secretaris van de Grietenye Wonferadeel.
Workum. Den 13 Maart 1792 is alhier, na een zieke van weinige dagen in den Ouderdom van 67 Jaaren en byna twee Maanden overleeden den Heer en Mr. Daniël'Tieboel, Secretaris dezer Stad.
Stavoren. Den 16 Maart 1792 is alhier na de tyd van 9 dagen, door een kwaadaartige Zinking-Koorts, in den Ouderdom van 49 Jaaren en omtrend 2 Maanden overleeden den Heer Bavius van Sippama, Oud - Burgemeester, en mede Raad in de Vroedfchap dezer Stede en wegens dezelve Gecommitteerde Staat ten Landsdagé.
Aa 3 LYST
Veranderingonder de hooge en
lage Amte-
naars, enz-



552 NIEUWE NEDERL. JAARB., Maart, j792.
LYST DER^PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS.
1 Rmer*"n dV9^7ay\ fu R°tUrdtm den 10 Maart. T.Dm m- n b? ?,e Z' Zak« ÏHavkr VriesfeBrouw is a io 41 TARwN.euweZ.enVI.i8 a 21 g— dito Voer ,,5, u 5 — blaauwe JÖ a ,8 8 Moor Iolands ï| J \t jfl
—-— Zomer ,6 a 18 8 Paabdeboonen £a 12*31 RoggeZeeuws enInl. Il|a 13 8 Duivebooijen JJ * l ^
WiïTEBooNEN Goefe I Kootz«0 Zeeuws en VI ,8 aAJ
en Schouw* 23 , 25 g MouTWT/ ""SSdoSv^
Boekweit op 156 l l „Je Vli. AIIo . . b? den Stee»1
■ Zomer „ HU* Best „ 3* a 45 «4
HAVBaZeeuwfeBrouw^l ~ ? J g jï
duo Voer ï2 a ,3 * Allergemeenst 11. 24 aj



NIEUWE ,
NEDERLANDSCHE
JAARBOEKEN,
April.
MDCCXCIL
GELDERLAND.
Z u t p h e n.
De ongelegenheden, welken uit den toe'zUT. vloed van Vreemdelingen on titaan, pHEMdie hier hunne woonftede neemen, en tot armoede vervallende, hier tot last komen, hebben de Regeering genoodzaakt, de Ordonnantie en Publicatie van den 21 FebruaBb ry



354 NIEOWE NEDERLANDSCHE
Zut-
j?HEN.
Public, fcgens (le inWooningvan Vreemden,
ry 1769, op den 4 dezer maand wederom aldus te vernieuwen;
T> urgemeesteren, Scheepenen en den Raad der " Stad Zutphen, tot haar zonderling misnoegen ondervindende , dat , ongeacht derzelver klaare en duidelyke Ordonnantie cn Publicatie van den 21 February 1769, deze en geene Burgeren en Ingezetenen hunne Wooningen en Vertrekken wederom verhuuren aaii vreemde Perfoonen, voorts Vrouwen, Weduwen of Kinderen van gerueene Militairen, buiten die van het Guarnifoen, zonder dat zulke Lieden van Hun Edele en Achtbaare Permisfie, tot Invvooninge, verkregen hebben.
Zoo is het, dat Burgemeesteren, Scheepenen en den Raid, welgemeld, daar tegen, ook, tot foulaas van den Armenftaat, ernftiglyk willende voorzien, hier mede nogmaals elk en eeu ieder waarfchouwen , aan de voornoemde Perfoonen geen Wooningen of Kamers te verhuuren of Huisvesringe te verleenen, zo lang zy niet van eene by hun verkregen Permisfie tot Iii\vpu"inêe hebben doen blyken.
Terwyl de geene , welke zig voortaan rfrar aan wederom fchuldig Rellen, niet alleen de Boe. te van zes StadJpori&eM, hier teg-en by het ci Artikel der aangetoogen Ordonnantie geftatueert datelyk betaalen, maar ook verpligt zyn zullen " om zodanige Perfoonen, ofte hunne "Kinderen ? tot armoede vervallende, op haare kosten te verpleegen
Zynde de H?3ren van den Geïegte verzogt om boven de prompte en rigoureufe invordering der voorfz. Boete, ook dCn verderen inhoud dezer Publicatie me: allen nadruk te doen executeren.
En



JAARBOEKEN, April, i#a. 355
BH zal deze door: den druk gemeen gemaakt, Voorts alle |aaren in het Voorjaar tot een ieders narigt gepubliceert worden naar gewoonte.
Aldus gedaan en gearrefteerd in Senatu den 4 April I792'
Ter Ordonnantie van dezelve,
B. G. PLEGHER.
Ook is van wege de Regeering deze Bekendmaaking gedaans
Burgemeesteren, Scheepenen, en den Raad der Stad Zutphen, adverteren hier mede, dac goedgevonden hebben de Veemarkten binnen voorlz. Stad, met nog twee nieuwen te vermeerderen, waar van de eerfte zal gehouden worden op den 20 April, of, dien dag op een Zondag invallende, daags te voren, en de tweede batur* dag voor 'jacobi, of den 25 July,
In kennisfe van my Secretaris,
B. G. PLEGHER
HOLLAND.
Haarlem.
Hunne Doorluchtige Hoogheden, óm Heer Erfftadhouder, den Heer ErfBb a p»os
ZUT* rilENi



Haar lem.
3Jö NIEUWE NEDERLANDSCHE
prins yan Orange, mitsgaders derzelver Koninglyke Gemalinnen, als mede Hunne Hoogheden, den Erfprins en Prinfes van Brunswyk, hebben den 19 dezer maand een togtje uit den Haag herwaarts gedaan , ter bezigt.ging van de Bloemen, zynde de Vorftelyke Perfoonen, benevens derzelver Gezelfchap, in den Haarlemmer Hout, door de Heeren Hoofd - Officier en regeerende Burgemeefteren, in het Logement^ /imIterdamjche Wapen, tot dat einde door Hun Edele Groot Achtbaare afgehuurd, ontvangen, en aldaar op eenige verfrisfehingen onthaald. 0
De Heeren Beftierderen der Nalatenfchap, benevens de Leden van het Godgeleerd Genootfchap, van vvylen den Heere Pieter Teyt.er van der Hulst,hebben, by een vergaderd zynde, om uitfpraak te doen over de ingekomene Verhandelingen ., ter beantwoordinge van het Voorftel voor het verloopene Jaar i79i e /„ „eiken zin kumen dg Menjchen gezegd worden gelyk te zyn, en welke zyn <te Rechten en Pligten die uit deze gelykhetd der Menfchen voortvloeien? geoordeeld, dat den beloofden gouden Eerprvs regtmaatig toekomt aan den Schryver eener hebbed: Verhatlde,in^ ten ^infpreuk
— te Deus cfe
JJ-Jft,& humand qua partelocatus es in re,
By



JAARBOEKEN, April, 179a. 357
Bv het openen van het daar nevens gaande verzegeld Briefje , met die Zinfpreuk, 1 bleek de Schryver te wezen Mr. Henrik Constantyn Cras , Hoogleeraar der Rechten aan het Athenaum Illuftre te Amfteldam; aan wien, ingevolge daar van, den gouden Eerprys is toegekend.
Verder hebben gemelde Heeren geoordeeld, dat, uit de overige ingekomene Verhandelingen, door den druk, verdient gemeen gemaakt te worden, eene Verhande* ling in 't Engelsch gefchreven , ten Zin* fpreuke hebbende, Semper aliquid ad conU munem utilitatem afferendum-, Cicero. Uit dien hoofde is het oogmerk, deze Verhak deling vertaald, by wyze van Accesfit, nevens de Prysverhandeling. ter Drukpersf< over te geeven. En hebben Heeren Direc teuren goedgevonden , aan den Schryve een zilveren Eerpenning toe te wyzen. Zou dus aan allen (zeggen die Heeren) tei uiterften aangenaam zyn, als deze Heer ziel voor den eerften July geliefde te openbaa ren, en vryheid te verleenen om zyn vei zegeld Briefje te openen, waar toe hy, me dezen, heuschlyk verzogt wordt.
Hier op heeft die Schryver zig ook aar gemeld, zynde de Hoog Geleerde Hop Eerwaarden Heer W. L Brown , Doclc in de Godgeleerdheid, Predikant der Enge fche Gemeente, en Hoogteer aar in de Led lyke IVysbegeerte , '/ Natuurlyk Recht, 1 de Kerkelykè Gefchiedenisfen te Utrecht.
Bb 3 'sGr
ElAAft*
l
\ t l
i t
T
5 r
n
A-



'sGra-
venha-
ce.
1 j ] i
r
z
en
3J8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGravenhage.
De tyding, eerst van het toebrengen van eenen gevaarlyken wond aan den Koning van Zweden op een gemaskerd Bal, in den riagt van den 16 en x7 Maart, door eenen aer Hooiden van eene zamenzweering, genaamd Ankerftrom , en de daarop ingekomen tyding van het overlyden des Konings, dte den 29 Maart aan de gevolgen van dien bekomen wond ftierf, hebben natuurlyk den grootlten indruk gemaakr. Wier omtrend heeft men de navolgende omnandigheden vernomen :
„ Die Vorst is overleden den 29 Maart\ des morgens ten n Uuren: w^s gebo; ren den 24 January i7463 en hadc den la February 177, , onder den naam Guftavus den Derden, den Zweedfchen Throon beklommen. De Kroonprins, zyn Opvolger, is geboren den 1 November .7/3
Terftond na zyn dood wierdt de Kroon' arms tot Koning uitgeroepen, onder den laam van Guftaaf Adolph/Qn de Acle van zekerheid door hem bezwooren. Voor 's Ko imgs afflerven heeft hy zynen Broeder, den rlertog van Sudermanland, benoemd tot
inderjangheid van den jongen Koning iet al de magt van Oppergebied X' ondcrd het verheffen Tot «en AdelS



JAARBOEKEN, April, 1702. 359
en het uitdeelen van Ridder - Ordens, ten zy in tyd van Oorlog, wanneer hy Militaire Ordens uitdeelen kan. Ue meerderjarig heid is bepaald op 18 jaaren , en de baron Van Aimfeld is tot Groot - Gouverneur van i Stokholm benoemd. By het Codicil, het 1 welk de Koning, daags voor zyn dood, 1 met zyn eigen hand gefchreven heeft, beveelt Zyne Majefteit aan den Hertog, om voor den Kroonprins eene Vrouw te kiezen, zo dra hy den ouderdom van 17 jaaren zouden bereikt hebben, met byvoeginge, dat alle de perfoonen, die tot de opvoeding en hofhouding van dien Prins gefteld waren, in hunnen dienst zouden blyven , en men, geduurende 'sPrinfen min derjarigheid, het beroepen van een Landdag zoude vermyden. Toen de Courier, met bovengemelde berigten, uit Stokholrr vertrok, was die Stad nog in rust. Het ge tal der in hegtenis genomen perfoonen, be liep reeds elf, en daar onder de Baror Bielke, een.man van vyftig jaarenen var verftand. welke op den laatften Ryksdag. een ieders achting'verworven hadt, en die tevens een man van groote middelen is Toen het Geregt kwam om hem in hegtenis te nemen , verklaarde hy zich het hoofc van die gruwelyke zamenzweering te we zen; doeh toen reeds vergift ingenomct hebbende, is hy den 22 Maart des namid dags overleden, en den 6 wierdt zyn lyk op eene horde, naar het galgenveldgelleept B b 4 ej
's Graven hage.
t
[
I
1 »
1



3<5ö NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
VENHA* CE.
Den Heer Got/vernet, Minifter van Frankryk by dezen Staat, heeft de brieven van zyn terug ontbod ontvangen, en daar van aan Hun Hoog Mogende kennis gegeven.
Den Heer Caillard, gewezen Chargé d'Affaires van het Franfche Hof by dezen Staat, heeft ook de reis van hier naar Frankryk aangenomen.
Voor het overige is hier tyding ingekomen, dat in de Nationaale Conventie van Frankryk den Oorlog van Frankrvk tegen den jongen Monarch, den Koning"van Bo hemen en Hongaryen , befloten, en door den Koning van Frankryk bevestigd is, en dat deswege in de Staatsvertrekken te Wcenen, Berlyn en Londen zeer drukke raadplegingen worden gehouden.
De Veranderingen van de Krygsbezettingen van den Staat, zyn met het Voorjaar aldus geregeld.
R U I T E R Y.
Naar Bommel den 24. April de 2 en 4, en
den
en aldaar in een kuil geworpen. Voorts bengt men nog, dat de Koning zeer heldhaftig geftorven is, zyne Vrienden getroost en voor zyn overlyden in alles voorzien heeft.



JAARBOEKEN, April, 1792. 361
den 16 April de 1 en 3 Esquadrons • van Thuyll. Naar Zwolle den 2t April het tweede Esquadron van Hceufft van Oyen. Zutphen het vierde Esquadron van gemelde Regiment. Maaftricht het eerfte en derde Esquadron van Hesfen Casfel. Venlo het tweede en vierde Esqua dron van gemelde Regiment. Leyden het eerfte Esquadron van Pous Rotterdam het tweede Esquadron vai gemelde Regiment. Groningen het tweede Esquadron vai Orange Friesland.
Bergen op den Zoom twee Esquadron Carabiniers.
VOETVOLK.
Naar Amersfoort het tweede Battaillon, c Staf en vier Compagnien van Oran^ Stad en Lande.
Hard-rwyk twee Compagnien van g melde Regiment.
Wageningen een Compagnie van g melde Regiment,
Alkmaar en Nieuwerfluis het eerfte Be taillon eerfte Regiment Qrang* Nas fa Hulst het Regiment vzwNasfau Ufingt Middelburg, Philippine en Yfendy! het eerfte Battaillon van de Uons. Middelburg de twee BattaiUons Gre
C01
sGra-
3e.
1 1
s
!e \e
tu.'j.
ce
n. n-



362
'sGravknha- Naar
CS.
deren.
Geertruidenberg het tweede Battaillon van gemelde Regiment. Sluis in Vlaanderen het eerfte Regiment van Waldeck. Arnhem het eerfte Battaillon van den Grave Van Dam.
Grave het Regiment van den Generaal tl tri zei.
's Bosch den so April het eerfte Bat^ raillon van Gumoens,
Aldaar ook den 3 Mey het tweede Battaillon van gemelde Regiment. Breda het Regiment van Plettenberg. Nyraegen het Regiment van Randwyck. Gonnchem het Regiment van Quadi. Bergen op den Zoom het Regiment van JSyvenheim.
Gouda twee Grenadier Compagnien van het Regiment van Bosc de la Calmette.
Middelburg, Tholen en Zierikzee hec eerfte Battaillon van Villates. Ter Goes en Baajeskade het tweede Battaillon van gemelde Regiment. Maaftricht het Regiment van Sch 'mht.
Heusden Con}pagnien JaSers uic
In
NIEUWE NEDERLANDSCHE
Compagnien van gemelde Regiment. Sluis in Vlaanderen 6 Compagnien van gemelde Regiment. Heusden het eerfte Bartin™ „„„ u/^



JAARBOEKEN» April; 1752. 363
In Utrecht den 26 April het Regiment van Dopf.
By den Raad van Staaten is, op den 12 Anril 1792, vastgefteld eene Generahteits Twee en tagtigfte Lotery, van twee Millioenen negen honderd zeven en zestig duizend Guldens.
„ Dezelve bellaat uit 52000 Loten , uit «0-200 Pryzen en uit ^08 Prcemien, en is verdeeld in 6 Clasfen, in welke de refpecti ve Inleggelden zyn: 5, 10, 14, 16, 2c en r:> Gulden, benevens 2 Gulden pramie voor 't Land, van zodanige Loten, die niei aanftonds den vollen Inleg, a 75 Gulden, betaalen.
De Collecte begind den 11 Juny, de trekking der eerfte Clasfe den 13 Augustus 1792, en voorts, de ééne Clasfe vyf we ken na den anderen.
De eerfte week der Collecte is voor d< Loten, die op eens het volle fournisfemen betaalen. Her getal derzelve zal niet rneei dan 30750 ftuks bedragen. De tweede weel voor hun, die heele Loten produceeren, waar op in de 81 Lotery Nieten zondei Pramien getrokken zyn. Deze krygen Lo ten om van Clasfe tot Clasfe te verwisfelen Het overige der Collecte is als naar ge woonte.
De zes hoogde Pryzen , in de zes re fpective Clasfen , zyn : 2cooo , £5000 30000, 40000, 50000 en icocoo Gulden
h
's Gra-
VENHAGE.
i



364 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra
venha ge.
In iedere Clasfe zyn, daarenboven, be- halven de veele kapitaale Prcemien , no» verfcheiden andere aanzienlyke Pryzen te trekken; als: in de eerfte 'i a ioooo, i a 5003, i a 2500, 1 a 1500, 20 a 1000 Gulden; in de tweede 1 a 12500, 1 k 7500, I k 3000, 1 k 2000, 20 k 1000 Gulden: in de derde 1 a 15000, 1 37500, 1 k 5000, 1 k 250^, 5 k 1500, 15 k 1000 Gulden; in de vierde 1 a 20000, 1 k ïoooo, 1 a 75(30, I k 3000, 5 a .500, 15 k k.oo Gulden; in de vyfde 1 k 25000, 1 k 15000, 1 a 7500,. x a 5000, 5 a 1500, 15 a 1000 Gulden; in de zesde 1 k 80000, 1 a 60000, 1 a 30000, j k 20000, 1 a ïoooo, 1 k 5000,5 k 2000, 8 k 1500, 100 k 1000, 100 k 500, nö k 250, 170 k 125, 750 k 100 Gulden enz.
_ In ieder der eerfte Clasfen heeft het eerst uitkomend Lot eene pnemie van iooo en het laatst eene a 10000 Gulden. In de Zesde Clasfe heeft het eerst uitkomend Lot eene pra?mie van 2000, het laatst uitkomend van de eerfte week 1 a 5000, van de tweede week 1 k 7500, van de derde week 1 & 75oo, van de vierde week 1 k 7500, van de vyfde week 1 a 10000, van de zesde week i k joooo en het allerlaatfte Lot i k 15000 Gulden.
Met getal der Pryzen en Praimien,die uitgetrokken worden in iedere Clasfe, (in de 5 eerfte alle winnende zyndej is, in de eerde, tweede en derde, in ieder 4302, in de vierde 4552, in de vyfde 5052 en in de zesde 7998 fluks."
Lev-



JAARBOEKEN, April, 1792. 365
L E Y D E N.
De Heeren Profesforen van Hollands Hooge School, aan weiken de bezorging van het Legaat van wylen den Heer Jan Stclp , is aanbevolen , hebben in hunne gewoone Vergadering, den 26 Maart laatstleden, gehouden, ter beantwoording voorgefield de volgende Vraag uit de Zedekunde:
Quesritur, quid Ethica, tum Philofophica, turn prafertim Chriftiana, prcscipiat de Servitute.
Pat is:
Welke zyn de Voorfchriften der Natuur ly ke , en voornamelyk der Christelyke Zedekunde, aangaande de Slaverny.
De Verhandeling, welke geoordeeld za worden best aan deze Vraag voldaan te heb ben, zal met den gewoonen Eerprys, be ftaande in een gouden Penning ter waards van twee honderd en vyftig Guldens, be kroond worden.
. De Verhandelingen moeten, in de La tynfche of Nederduitfche Taal gefchreven en niet. boven de veertig bladzyden van der gewoonen druk der Stolpiaanfche Verhan delingen uitloopende, voor den eerften Ju
Ley-
den.
I r



Ley-
den.
355 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ly *79Z> vragtvry worden toegezonden aan den brofesfor Christiaan Hendrik Damcn thans Secretaris van dit Legaat.
Ook worden de Schryvers verzocht bv hunne Verhandelingen te voegen een verzegeld briefje, inhoudende hunnen Naam en Woonplaats, en ten opfchrifc hebbende dezelfde Letters of Zinfpreuk, waarmede -de Verhandelingen geteekend zyn. De Prys zal den 13 Oétober 1793 wórden toegewezen , wanneer het Briefje by het gekroonde Stuk behoorende, zal geopend; en de overigen ongeopend verbrand worden; behalven die , welker Verhandelingen men waardig zal keuren onr by de gekroonde gedrukt te worden. Doch ook deze zal men niet openen zonde* toeftemming der Schryvers.
A M 8 T E L D A M.
By Myne Heeren van den Gerechte zyn, - den 5 dezer maand April, de volgende Publicatien gedaan:
l- Wegens Mei-Avond dezes Jaars, zullende zyn Dingsdag den eerften Mey.
II. Raakende de Steenkopery , en wat daartoe behoord.
III. Opheldering van het tweede artikel der Keure van den 25 January dez;es Jaars, tot voorkoming van Dievery in Graanen.
De



JAARBOEKEN, April, 1792, 367
De Eerfte is van gïen genoegzaam belang om hier mede te deelen. 1
De Tweede Publicatie, eenige verandering vöorfchryvende in de Keure van dert 2.6 January 1701,.is van dézen inhoud'
M' yne Heeren van den Gerechte der Stad Ai'ri"fterdam , in ervaring ^gekomen zynde, dat *er by fommige Lieden, neering doende in zaaken , de Steenkoopery aangaande , eenige bedenking wordt gemaakt, of de Specie, tot welkers Fabrieeering en Verkoop, Adriaan ds Boys yari den Achtbaaren Raad dezer Stad, nii onlangs, Octroy heeft verkreegen , door hun wel zoude mogen worden afgeleverd enverkogt, en zulks wel uit hoofde van de Keuren, welke by onderfcheidene gelegenheden omtrent het werk van de Cement zyn geëmaneerd geworden; zo is 't, dat ■welgemelde Myne Heeren van den Gerechte , ter gerustfteiling van voorfchreven Lieden, hébben .goedgevonden te verklaaren, gelyk Hun Edelë Achtbaare Verklaaren by deze,dat de voorl'chreevene Specie, onder het verbod by voorfchreevë Keure voorkomende, niet moet gerekend worden begreepen te zyn, en dat mitsdien dezelve door hun gerustélyk kari worden verkogt; doch zal tie voörfchreevehe Specie, alvooreiis te worden afgeleverd, in tegenwoordigheid van de Oiitfaugers. indien prefjent willen zyn, door de gewpaue Keurder van de Kalk en Cement, of zyn Adiiftent , moeten worden gekeurd, gelyk zulks ook reeds, by appoin clement van Myne He:ren van den Gerechte, in dato 10 Augustus 1791, hy provifte, is geordonneerd geworden.
Daar wyders by deze gelegenheid, by Myne Heeren van den Gerechte, in aanmerking genomen is, dat by Keure van aó january ijiéi j te'nf CC t>p<
iTRIi3 HM.



368 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amsterdam.
Keure rakende de Steen kopery*
opzichte van de Cement, welke hier ter Stede wordt aangebragt, eenigerraaate aan de Öntfangers de vryheid word gelaaten, of zy dezelve Cement willen gekeurd hebben dan niet,het geen aanleiding geeft, dat 'er veele flegte Cement ontvangen en vervolgens gedebiteerd wordt, zo is het, dat welgemelde Myne Heeren van den Gerechte goedgevonden hebben by deze te ftatueerén, dat al de Cement, welke hier ter Stede wordt aangebragt, om te confumeeren, by den ontfangst en ontlosfing, mede in tegenwoordigheid van den Ontfanger, indien prefent wil zyn, zal moeten worden gekeurd.
Wordende mitsdien de Keure van 26 January 1781, in zo verre gealtereerd.
Aldus Gearrefteert den 5 April 1792,prafentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. David JFillem Eiias, Hoofd-Officier; alle de Heeren Burgemeesteren en alle de Heeren Scheepenen.
En Gepubliceert ten zeiven dage, praafentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. David Willem £lias> Hoofd -'Officier; den Heer Mr. Nicolaas Faas, Burgemeester; en de Heeren Mr. Pieter Graafland Joamz. en Gillis du Qttesne , Heer van Cillershoek praefideerende Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris,
P. S. DEDEL.
De Derde Publicatie maakt eenige verandering omtrend de Keure van 25 January dezes Jaars, welken wy toen hebben medegedeeld. Zie bl. 125 en volg,, en luidt aldus:



Jaarboeken, Ap*ih 179*. s<&
Op heden hebben Myne Heeren van den Gerech ■ te der Stad Amfterdam , goedgevonden, met opzichte tot het tweede Artikel van de Keure, op den £5 January laatstleden, tot voorkoming der in zwang gaande Dieveryen van Graanen, gearrefteerd , nader te bepaalen , dat het merken der Proefzakken , by dat Artikel vermeld, zal gefchieden door de Gildeknegt var. het Bakkers Gilde , welke, voor eiken Zak, die gemerkt wordt, zal genieten zes Stuivers, zullende dnar toe, van Stads wege, een Inftrument aan Overlieden worden ter hand gefteld.
Aldus Gearrefteerd den £ April 1792 * praten» tibus den Wel Edelen Geltrengen Heer Mr. David Willem Elias, Hoofd - Officier; allé de Heeren Burgemeesteren en alle de Heeren Scheepenen.
En Gepubliceert ten zeiven dage , prafentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr; David Willem Elias , Hoofd - Officier ; deii Heer Mr. Nicolaas Faas, Burgemeester; eri de Heeren Mr. Pietei Graafland Joansz. eri Gillis du Quesne , Heer van Cillershoek , prsfideerende Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris,
P. S. DEDEL.
Door order van den Heer Hoofd-Officier, zyn den 2:1 April aan alle Gildebroeders van het Boekveikoopers enz. Gild, hei uitgeven en verkoopen van de volgend^ Werken verboden:
dc a
li Érièi
AM*
steÏ;-
DaMi
Nadere voorziening napens de Keur van 25 Jam



370 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
steldam.
Wy hebben ter zyner tyd verflag gedaan van het ongeluk , aan 'sLand.s Fregat van Oorlog, Dün Brielle, onder bevel van den Zee-Kaptein Olto Willem-G'obius, overgekomen. Naar gewoonte is deswege door een Hoogen Zee-Krygs Raad onderzoek gedaan, en op den 3 dezer maand, alhier op het Admiraliteits Hof, deswege uitgefproken de navolgende
Sen.
I. Brieven aan eenige Vaderlandschgezinde Vrienden, over de uitzigten van eene gunfiige verandering in Nee"/ land, ten voordeele der Patriottifche Party , afgeleid uit den tegenwoordigen toeftand in Europa in 't gemeen, en die van Frankryk in het byzonder, en het gedrag dat Neérlands Ingezetenen te houden fiaat by zulk eene omwenteling, door AMOR PATRL/Ë. te Duinkerken by Van Schelle en Comp. MDCCXCll, kl. 8vo.
II. De Eer van het Patriotismus der Vertenigie Gewesten verdedigd, zo in het algemeen voor Europa als in V byzonder vüur alle de Nederlanden onpartydig denkende, legen de valfche befchuldigingen der Stadhoudersgezinde party , door PHILALETUS BATAVUS, 2 Deelen 8vo, te Duinkerken by van Schelle en Comp. MDCCXCIL
Rotterdam.



JAARBOEKEN, April, 1792. 37i
Sententie van den Hoogen Zee-Krygsraad, onder Praïfidie van den Heer Lieutenant-Admiraal Daniël Pichoi, te Rotterdam vergadert , m de zaak tusfchen Mr. Afarinus Hoog als door Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Paus Erfftadhouder, als Admiraal-Generaal derVereenigde Nederlanden enz. enz. enz, geauthonleert om als Fiscaal te ageren in welgeraelden Hoogen Zee-Krygsraad, om te onderz eken het pedrag zo van den Kaptein ter Zee Otto Wttlem Gobius , als van de andere Officieren, omtrent het ongeluk, op den 2a December 1791- fn 's Lands Fregat Brielk overgekomen, en alzo Requirant R. O.
Op ende jegens denzelven Otto Willem Gobius, Kaptein ter Zee, resforterende onder het Edel Mogend Collegie ter Admiraliteit op de Maze, gecominandeert hebbende 'sLands Fregat Brielk, mitsgaders de Officieren onder zyne ordres op gemelde Fregat gediend hebbende , gerequireerdens ter andere zyde.
De Hooge Zee - Krygsraad gezien en geexamineert hebbende de Conclufie van Declaratoir, van den Fiscaal en Requirant, R, O, benevens de Memorie tot adftruétie van dezelven overgegeven, als mede alle de verdere Stukken en Befcheidèn, daar toe fpecterende; en voorts rypelyk gelet en overwogen hebbende, op al het gunt ter Materie is dienende, honde of mo<*te moveren, doende recht in den naam en van wegens de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal der Vereenigde 'Nederlanden, en van wegens Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prinfe Erfftadhoudet, als Admiraal-Generaal der Vereenigde Nederlanden, verklaart nier anders te hebben bevonden, dan dat door den Kapitein ter Zee , Ouo Willem Gobius en d«szedfs OffiCc 3 CBh
Rot-
terdam.
Sententic in de zaak van den ZccKapteinGobius.



Rotterdam.
Sententie in de zaak van den ZeeKapteinGobius.
j&i NIEUWE NEDERLANDSCHE
eieren voor en by het verongelukken van ss Lands Fregat Briel/e, alles is verrigt en aangewend , dat van ervaren Zeelieden en aftive üffi. eieren, kan worden verwagt, en abfolveert de gerequireerdens mitsdien van alle Procedures, ter dier zake, met alle de gevolgen en aankleven van dien.
Aldus gearrefteerd en gefententieert in den Hoogen Zee-Krygsraad, vergadert te Rotterdam den 47 Maart 1792, pralèntibus de Heeren Lieutenant-Admiraal IJ. Pichoi, Schout by Nagt J. J. van Huey, en Kapteinen J. S. Plaringman, A. J. van Volbergen, Q. Oorthuis, P. °f. 't Hooft en A. J. van Halm. Gerefumeert den 28 daar aan volgende.
Zyne Hoogheid gezien en geëxamineerd hebbende de nevensftaande Sententie, verklaart dezelve by deze te approbeeren.
(Was geparapheert")
W. PRINS van ORANGE,
Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid,
QVas Gecontrafignecrt')
T. J, de LflRREY.
Gedaan in 'sGravenhage, den 2 April 1792,.
Vervolgens is door de Edele Mogende Heeren Gecommitreerde Raaden ter Admiraliteit op de Maze , 's Lands Schip van Oorlog de Cc (lor , van 40 ilukken, met voorkennis en goedvinden van Zyrie Doorluchtige Hoogheid , ter bevelvoering aan



JAARBOEKEN, April, 1792. 373
bovengemelden Kaptein Otto Willem Gobius opgedragen.
Ook is bekend gemaakt aan allen, die belang nieenen te hebben, om te kennen het Nieuwe Model der Franfche Zeebrieven, dat dezelven zig kunnen vervoegen ter Secretarye van het Edele Mogende Collegie ter Admiraliteit op de Maze, en 't zelve aldaar zien.
Den 3r Maart heeft de Teeken - Academie binnen deze Stad, op eene Algemeene Vergadering, de Eerpryzen aan die geenen harer Leerlingen, die in twee Clasfen de beste Teèkeningen vervaardigd hadden, uitgedeeld; de eerfte Eerprys is toegeweezen en overhandigd aan David Wells, de tweede aan Jan Groenewegen; zynde daar en boven aan Engel Verfnel en Job. Fred. Lange, uit hoofde hunner aanhoudende vlyt en naarftigheid, buitengewoone Eerpryzen tog' gereikt.
FRIESLAND.
Leeuwarden.
Ter heffinge van de belastingen tot betaaling der onkosten , voor zommige eedaane Slattingen, is van wege de ReCc 4 gee-
Rot-
ierdam.



Leeuwarden.
Belasting voor kosten vanSlat' fingen,
t ( c d J v li d
d i z e o Ü
i
374 NIEUWE NEDERLANDSCHE geering dezer Stad, den 2g Maart laatetladen de navolgende Publicatie beraamd; L daarna afgekondigd: ' ■
J^urgerncesteren Scheepenen en Raaden de?
• .Sta Leeuwarden , allen den geenen die deezen zuilen z.en, ofte hooren leezen, Saluf Alzo zederd eenige Jaaren, "de Greuns, cn andere puhlicque Vaarten en Grachten, zo'buiten as
innen de Srad tot Inftandhoudhig van Commer-
ie en Scheepvaart, hebben moeten worden ge.
at en uitgediept, en tot hoedinge der kosten laar toe aangewend , importa.ue Negocia ie„ en laste van het Stads Comptoir, hebben moe g " S^aan, zonder dat men tot nog toe l.e Uitgaven van de Ingezetenen gerepeteerd .eeft uit oorzaaka dat dezelve bezwa&ardPwaS
kads Grag't StUlge !*" d' Slmi^e der £e e»
2tli ï o'dat Wy».om die inningen, op de gelakkelykfte en minstdrukkende wyze te vinen, ten e.nde die genegoticcrde Capitaalen weer te kunnen afloslen, met goedkeuringe van
hXWiï kha^Jn °* h0komen Approbatie de" .dele Mogende Heeren Staaten, hebben goedgeonden en verdaan te arrelreeren, en vast te ftel:n , geiyk wy arrefteeren en vast ftellen bv ezen. y
a °PcóeA Huuren van de Huizen in en ener deze Mad, en van de Landen met Huizingea .zwaard , ouder de Stads Jurisdictie gelegen li worden onigeflagen, één Honderd eii tiende* n op de Eeuwige Renthen en Grondpagten in en nder de Stad, mitsgaders op de Huuren derlosLanden onder dc Jurisdictie gelegen, cóniachgjte penning,
?» figt de xio en "ofte Peqning Jaarlyks ge-



JAARBOEKEN, April. 1792. 37J
lykelyk met het Reëel zullen worden ingevorderd, en gehoed zullen moeten worden voor twee derde parten door de Eigenaars, en voor een derde part door de Huurders, zo nogthans, dat die, welke het Reëel betaald, ook deze last voor 't geheel zal moeten voldoen, en alzo het gedeelte hem niet te last komende moeten verfchieten, en de Eigenaars ingevalle de Huurders infolvent mogten zyn, voor de geheele belastinge aanfpraakelyk, en de Vastigheden daarvoor verbonden zullen zyn.
3. Dat van die Belastinge geenerhande Vastigheden geëximeerd zullen zyn, en dus ock daai toe moeten contribueeren de zulke, die aan de Stad, het Gasthuis, en andere Corpora toehehooren, ook zelfs wanneer daar van geen Reëel aan den Lande voldaan wordt.
4. Dat de Stads Impost op de Wynen en Brandewyn, in deze Stad geconfumeerd, zal worden verhoogd met een vierde, zo veel als dezelve thans bedraagt, in te vorderen na de Crdonnan. tie op de Stad Impost geëmaneerd en onder de prenen daarby gemeld.
5. Dat de Stads belastinge op het Stookgoed a insgelyks verhoogd zal worden met een yierdt van het tegenswoordige beloop.
6. Dat deze belastinge zal ingaan den 1 Mej eerstkomende , en expireeren met ultimo Apri 1705.
7. Dat de invordering dezer belastinge zal ge fchieden by Parate Executie, ingevolge autftori fatie, daar toe door de Edele Mogende Heerei .Staaten aan ons verleend.
En op dat hier van een yder de nodige kennisft bekome, zal deze van het Raadhuis worden gepubliceerd, en voorts alomme worden gealïi geerd, ter plaatze daar men gewoon is Afrlétii te doen.
Cc 5 AI
Leeit-
w/.rden.
Belasting voor kosten vanSlat" tin gen.
[ 1
1



376 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Lreü-
WA*-
J. F. van SLOTERDYCK.
Ook is den 6 April beraamd en vervolgends afgekondigd deze nieuwe Ordonnantie op de Stads Impost der Brandewynen.
"Durgemeesteren , Scheepenen en Raaden der Stad Leeuwarden, allen den geenen die deezen zullen zien, of hooren leezcn, Salut: Doen te weeten, dat wy door de Verandering by de Edele Mogende Heeren Staaren dezer Provincie, omtrent den Invoer, aangeeving en Betaaling der "s Landsimpost van de Brandewynen, voor eenigen tyd gemaakt, genoodzaakt zyn geworden, om , zo Wy dat middel niet geheel wilden zien vervallen , dezelfde Verandering aangaande de Stads Impost te maaken, en dat Wy ten dien einde, na voorafgaande communicatie en approbatie van de Vroedfchap hebben gearrefteerd de volgende Ordonnantie.
Art. i. Dat van proefhoudende Brandewyn als van ouds betaald zal worden van een Anker 2 Guldens, en alzo van ieder Kan, groot twee mengelen,! Stuivers; en zal voor proefhoudende worden gerekend'die, welke drie agtfte geeft of alcohol en vyf agtfte water in zig heeft.
2. Dat wanneer de Brandewyn fterker dan proefhoudende bevonden wordt, de Impost naar rato der fterkte zal worden betaald, in dier voegen, dat wanneer van ieder Virtel 0:5:8 'sLands Impost Verhooging, moet worden'betaald, by
de
Aldus gearrefteerd ter Vergaderinge van de Magiftraat der Stad Leeuwarden, den 23 Maart 1792.
ROELOFF STORM, Vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Achtb.



JAARBOEKEN, April, 1792. 377
de Stad één Stuiver boven den gewoonen Impost zal moeten worden gegeeven, zo dat dan by de Stad voor ieder 2 Ons Sterker, op ieder Vinei één Stuiver , zynde ieder Drachma i Pen. ning verhooging zal worden betaald.
3. Dat de Collecteur der's Lands Impofitie alle vierendeels Jaars een Copia van de fterkte der Ingevoerde Brandewyn zal bezorgen aan den Collecteur der Stads Impost, om daar na de invordering te doen.
4. Dat wanneer eenige Brandewyn in deze Pro.
Vincie gekogt, en in de Mad or Jurisdictie wordt ingevoerd, gelyk ook wanneer eenige Brandewyn buiten de Stads Jurisdictie wordt uitgevoerd, de bewerking daar van altyd zal moeten gefchieden door de Stads gezwooren Bierdragers, op boete van zes Caroli Guldens en Confiscatie van Braitdevvyn en vat.
5. Dat by den Invoer van zodanige Brandewyn door de Bierdragers een Vies vol, na dat het vat wel omgeroerd zal zyn uit het vat genomen, en met des Koopmans Cachet verzegeld, gebragE zal worden ter Secretarye van de Stad, 0111 door de Keurmeesters gekeurd te worden, na het inkoomen van ieder een vierdejaar, zullende voor ds vlês Brandewyn iii dat geval betaald worden 13 Stuivers.
6. Dat wegens de Brandewyn, die buiten de Stads Jurisdictie wordt uitgevoerd, gekort zal worden van ieder Anker één Caroli Gulden tien Stuivers, en van de kleindere Vaten naar advenant, mids dat 'er niet minder worde uitgevoerd dan een Quart Anker, en dat het ordinaris K-opmans goed zy. — Zullende de Bierdragers daar op naauwkeurig moeten letten, en wanneer zy de Brandewyn dapper bevinden, het Uitvoer Cedul niet mogen reekenen.
7. Dat echter een Koopman de Brandewyn in
de-
Lf.eu-
w arden.
Ordonn.
op Stads
Impost
der
Brandewynctir



3?8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Leeuwarden,
Ordonn.
op Stads
Impost
der
Erandewyncn.
Aldus gearrefteerd ter Vergaderinge van de Magiftraat der Stad Leeuwarden , den 6 April 1792.
F. RINIA van NAUTA, Vt.
Ter Ordonnantie van Hun Ed. Achtb.
J. F. van SLOTERDYCK.
En eindelyk ook nog eene Publicatie rakende het Burger Recht, van de zelfde dagteekening en van dezen inhoud:
"Durgemeesteren, Scheepenen en Raaden der XJ Stad Leeuwarden, allen den geenen, die deïeu zullen zien of hooren leezen, Salut: Dden
te
zal ingaan den 1 Mey 179a.
9. Dat de verbeurde Boeten zullen komen een agtfte voor den Aanbrenger, een derde voor de » Stad en een derde voor den Officier, die de Calange doet.
En op dat ieder hier van de vereischte kennisfe bekome , zal deze van den Raadhuize worden gepubliceerd, en op de gewoone plaatzen geatfigeerd.
dezelve fust en fterkte, als waarin dezelve ingevoerd heeft, willende uitvoeren , door de Bierdragers by de verzending een vies vol uit het vat wel omgeroerd en met des Koopmans Cachet verzegeld, gebragt zal worden ter Secretarye van de Stad, om door de Kt urmeesters gekeurd te worden, en, wanneer dezelve egaal met de ingevoerde bevonden wordt, zal door de Koopman de volle Stads Impost gekort kunnen worden.
8. Rit Ap hproKnt™ nn b^fir,^ A T



JAARBOEKEN, April, 1792. 379
te weeten, dat wy in aanmerking hebbende geiio-! men.hoe de voormaals in deze Stad beireklyk het. Burgerrecht gefubfifteerd hebbende Reglementen , in onbruik geraakt zyn, en 't echter nodig is, dat een Stuk van dit aanbelang op een vaste voet gereguleerd zy, na voorafgegane Communicatie In approbatie van de Vroedfchap, hebben gearrefteerd het volgende Reglement.
«... . -n.^^a ^..iion *vn n e de Kinders van
Burgers geboren, en die, welke het Burgerrecht hebben gewonnen, en zullen dezelve alle als zodanig hebben admisfibilitcit in de Gilden en andere publieke Corpora, en indien zy van de verdere vereischte voorzien zyn, het recht tot deze Stads Regeering, mitsgadere alle andere Pnvileaien en Vryheden aan de Burgers competeerende.
2. Iemand die genegen is het Burgerrecht te winnen, zal daartoe Request moeten praefenteeren aan de Magiftraat, waar op dan verleend zal worden Commisfie tot onderzoek , en na gcdaane Rapport verder zai worden gedisponeerd, zo als Hun Edele Achtbaare verftaan zullen te behooren.
o. Niemand zal tot Burger worden aangenoomen, ten zy door genoegzaam bewys blyke , dat hy zy van een goed leeven en wandel en den t5Ulo-er-Éed geprafteerd zal hebben.
4 Geene van buiten de Stad inkomende of alhier geen vyf faaren gewoond hebbende zullen tot Burgers mogen worden aangenomen, ten zy blyke, dat ze genoegzaam begoedigd zyn, ox door hun voor hunne admisüe voldoende Borg voor hun onderhoud gefteld zal zyn.
Voor het Burger recht zal by bet winnert ten profyte van de Stad worden betaald vyt- entwintig Caroli Guldens, en drie Guldens (ura.
6. Het verkreegen Burgerrecht zal vererven op de wettige Kinderen na het winnen van het zelve geboren, ^ 0,
fi"AS.7 DEN.
Public, nopens] Burger' regt.



Leeuwarden,
Public, nopens Burger, regt.
te DeKomen, even als de Mans het Burgerrecht mogen winnen, en moeten verzoeken tot Buri gereste aangenoomen te mogen worden onder betaling als vooren.
*,9,; SLWedrUWen Van Bur3ers, fchoon zelvegeen Burgeresfen zyn, zullen echter het zeilde
gRi LSJuk ^an Ne(,ri;,S cn 'c "itoelFenen Sbben Senieten» als haar Mans genoten'
10. Een Burger zal zyn Burgerrecht hebben verlooren wanneer een Jaar lang buiten deze Stad en deszelfs Jurisdictie geweest is, zonder een Woning in deze Stad te houden , en de Burgerlasten te betalen.
11. Een geboren Burger zyn Burgerrecht im gemelde wyze verloren hebbende, zal echter het zelve direct en van zelfs weder bekoomen zo dra dezelve weder met zyn Woning in deze' Stad gekomen zal zyn; doch een die 't BurjrefKecht gewonnen en op gemelde wyze weer verloren heelt, zal 't op nieuw moeten winnen . om daar van 't effect te genieten '
12. De Predikanten en de Rectoren en Prajceptoren der Latynfche Schooien, zo die hier reeds zyn, als die in 't toekomende alhier beroepen zullen worden, zullen worden gerekend het Burgerrecht voor hun en hunne Kinderen door de Beroeping bekoomen te hebben, mits dat die, welke in\ toekomende beroepen zullen worden, mede gehouden zullen zyn den burgerEed te doen. °
13» Get- ■
3Sd NIEUWE NEDERLANDSCHE
7. Iemand by het winnen van het Burgerrecbi Kindcren hebbende, die hy begeerde daar it hl grepen te hebben, 'zal tuïfs koenen ve k y'geï* mits betalende voor ieder Kind, twaalf Guldens tien Stmvers aan de Stad, zonder eeni-e S deswegens verfehuldigd te zyn. ö J
8. Wouwen zuJIea 0ffl de fi Voorrechten van Neermg en admisfibilireir in Jn-"ïr?;,"



JAARBOEKEN, April, 170*." 381
13. Geene Joden zullen tot Burgets konrien worden aangenoomen; maar zal aan dezelve mogen worden vergund het recht, om tot het doen van Negotie en tot het exerceeren van Handwerken, waar toe zy admisfibel zyn, toegelaaten te konnen worden, mits betalende even zo veel als aan een ander het winnen van 't Burgerrecht komt te kosten,
14. Dat byzonder recht zal ook even als het Burgerrecht vererven op de Kinders , naar 't bekoomen van het zelve gebooren.
En op dat ieder hier van de vereischte kennisfe bekoome , zal deze van den Raadbuize worden gepubliceerd, en op de gewoons plaatzen geaffigeerd.
Aldus gearrefteerd ter Vergaderinge van den Magiftraat der Stad Leeuwarden , den 6 April 179a.
F. RINIA van NAUTA, Vts
Ter Ordonnantie van Hun Ed-. Achtb.
J. F. van SLOTERDYCK.
STAD EN LANDEN
G R O N I N O E N."
Wy hebben in ons voorgaand ftukje, iets gezegd wegens een fchoone inftei«
Lees-
IV ARden.
Public.
nopens
Burger-
regt.



Q8a NIEUWE NEDERLANDSÖHB
Gro-
kingen
u
ftelling, totonderwys van Doofgeborenen,en daar door by noodzakelyk gevolg Stomme Menfchen, door den Menfchen - Vriend, den Abt de l'Epse, voor eenige iaaren te Parys uitgedagt, en met veel vrugt'te werk geileld, en vervolgens door hem aan anderen medegedeeld, en alzo ook by andere Volkeren en mede dus in ons Land bekend geworden, en nu niet lang geleden door den menschlievenden Predikant Gz/jw, en zyne medehelpers byzonder in deze Stad gevestigd en tot Rand gebragt. Dog het belang dezer gewigtige zaak vordert, dat derzelver inrigtiug in haare deelen' meer van naby gekend, en in onze Jaarboeken worde opgeteekend. Wy kunnen, zulks niet beter nog naauwkeuriger doen, dan het Berigt zelve, behelzende een verflag van de jaarlykfche Vergadering der contribueerende Leden tot dit Inftituut in het Groninger Departement,gehouden den 21 Maart 179?, waar in door Directeuren opening wierdt gegeven omtrend hunne adminiftratie van Penningen in het Verlopen jaar j omtrend hun belluur van zaaken , en omtrend den tegenwoordigen ftaat van het Inftituut, waar in ook tiieuwe voor (tellingen gedaan en befluiten genomen wierden, benevens de bekendmaaking omtrend het openbaar Examen dier Leerlingen in 1791 en 1792 gedaan. Het zelve Berigt is van dezen inhoud;



JAARBOEKEN, April, I7p2. 3S3
ïn de Jaarhkfche Vergadering van de Contri* büecrendc Leden tot hit Inflttutit ter ondcrWv~iN,T Van Doven en Stommen binnen GrohiW««/gehduden op den 21 Maart 1792, wierd eerst door 'Heeren Directeuren van die Inftituut net volgende Rapport gedaan van den Raat der. zaken.
Rapport van Directeuren.
De Leden , dié tot het Inftituut tot ondenvy iritio AMri r>m>en en Stommen binnen Grdhingen
contribueeren, thans wederom vergauerd zyfide; vinden Direcleuren zich verpligt Voor af eenige opening van zaaken te geven. En daar toe achten zy nodig; — i. tot beter v&ftand iets wederom te herinneren van het geen te voren verricht is; — 2. verflag te geven van hun beduur, en den tegénwobrdigen toeftand van het Inftituut, — 3. het oordeel der Leden te vragen over eetl en ander, dat zy in bedenking zullen geven.
I. DireSleuren zullen den eer fier] oorl'prong} en den voortgang , van dit Inltituut thans nier. wederom ophalen. Daar van is aan de Le !en iü 1790 een gedrukt Bericht medegedeeld. Ook inogen zy zich beroepen op de bekendmaking, by gelegenheid vad het eerfte 'openbare Examen deiScholieren, den 17 Maart 179I, in de Groninger Courant van den 23 Maart 1791, door hen gedaan (t;. Het zal echter, naar hun inzien, met weinig toebrengen ; om de Leden den tegenwoordigen ftaat van zaken beter te doen kennen, indien zy aart derzelver geheugen het böofdzzakïyke van dei voorgaande Vergaderingen te rug brengén*
Naamlyk:' toen de Heer Guyot zig zedert 1785 kezfe eehouden had met het onderricht van eemö Dd ge
(Q Deze Bskmdmahfig is hier achter öok tc töniSfft
Gró-
KIKCEIï.'
Verflag •ter Inflellingtot on'Jerwysvan
Doofgeborenem



Groningen
Verflag der Lu' fleüing tot on. denvys van
Doofgekorenen
384 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ge Doyeri en Stommen, en daar in allen veorfpoed had, maar daar toe zelf eerst alleen vervolgens met eenige hulp van anderen, de kosten droeg, wierd er, (op dat dezelve, in het bezorgen van noodwendigheden voor zyne behoeftige Leerlingen verligting zou hebben , op dat by te meer vlyt zou kunnen belleden aan hetondervvys van die ongelukkigen * en op dat de nodige kosten gevonden zouden mogen worden,) door de Heeren Hk. van Calkar, G. van Olst, en Mr. IV. Siccama, een plan van intekening geformeerd tot het oprichten van een Inftituut tot ondenvyzing yan Doven en Stommen door den Heer Guyot te doen. Het welk geopend zynde op het einde van 1789, en daarop ras veële perfoonen getekend , en dadelyk gefourneerd , hebbende, vonden die Heeren zich verpligt , om van het emplooi dier penningen aan de fournerende Leden verflag te doen, en eenige artikelen voorteltelleB tot de huishoudelyke beftiering.
Daartoe wierd de eer/te Vergadering van Leden gehouden den 14 April 1790, waar in, na mgenomene rekt ning de volgende negen artikelen wierden vastgefleld.
Art 1. 'Er zullen tot verder in ftand houding van dit zo nuttig en menschiievend Inftituut , voortaan drie perfonen, by meerderheid van ftcmmen , uit de Leden te kiezen, den Heer Guyot,
als permanent liw.fdairccleur, toegevoegd worden!
2. Van deze drie, uit de Leden gekozene Directeuren zal de jongfte Rentmeester zyn voor één jaar.
3. Om te zimen het welzyn, en de uitbrei ding van dit zo heilzaam Inftituut te bevorde-s ren, als mede het fonds, en de verdere inkom-
ften,



JAARBOEKEN,/^//, 179a. 38.
Ren ten meesten nutte te hefteden, zullen voorn, Heeren van de MrecTte alle vierde deel jaars, m het ophalen der contributie een of meermalen iti dien tyd, zulks goedvindende, vergadert n, wanneer de Rentmeester aan de overige Directeuren in den tyd van de ontvangst en uitgave, verflag zal doen; voorts de aantekening daar van door hem gehouden , goedgekeurd zynde, door gemelde Directeuren getekend worden.
4. Alle jaar omtrend half Maart, (den dag, door de directie ten dien tyde te bepalen,; zullen de Contribuanten geconvoceerd worden , en de Directeuren van hunne gehoudene adminiftratie, aan de prefent zynde Leden verflag doen.
5. Voorts zal de oudfle Directeur afgaan , en ia deszelfs plaats, by meerderheid van prcfente ftemmen , een nieuwe gekozen worden, aan wien de afgaande Rentmeefter alle Boeken, Papieren, ert in Cas zynde penningen, of gelden, dit Inftituut toebehorende , en onder hem berustende, zal overdragen.
6. Na deze overdragt zullen de Doven en Stommen een publyk examen ondergaan, ten zy de directie 'ernand hier van excufeerde, waar by mede alle niet fournerende Perfonen in deze Stad, of buiten dezelve, woonagtig voor een zestehalf ieder perfoon (ten voordele der Casfa in te vorderen) zullen mogen adfifteeren.
7. Alle woensdagen van 10 tot 12 uuren zal ieder Contribuant vryheid hebben te komen, 00K zyn huisgezin, of iemand buiten deze Stad wonende , te brengen ter plaats, waar de Doven en Stommen dagclyks onderwezen worden.
Dd a 8. M-
l
Groningen*
Verflag der Iufiellingtot ondenvysvan
Doofge* torenen»



386 NIEÜWE NEDERLANDSCHE
Gro»
ningen.
Verflag der lnftellingtot onderwasyan
Doofgeborenen*
8. Alle vermeerdering, verandering, ofaffchaffing, van wetten, of te nemene refolutien, zullen by meerderheid van Remmen der prefente Leden gefchieden moeten.
9. Men zal geene vermeerdering, verandering, of affchaffing van wetten mogen maken, dat in de vergadering van half Maart. Doch de Directeuren zullen de in het lopende jaar voorkomende gevallen, by de wetten niet bepaald, naar hunnen raad mogen behandelen.
Ingevolge van het 1 Art. overgegaan zynde tot het aan ft ellen van drie Mede - Directeuren, zyn daar toe de drie voornoemde Heeren, welke zich met den Heer Hoofd - Directeur de moeite gegeven hadden dit Inftituut te f'ormeeren , benoemd, en verzocht het volgende jaar nog zamen te willen continueren.
Voor het fcheiden bragt de Heer Guyot ter kennis der Vergadering, dat de Heeren Direfieuren van Teylers Fundatie te Haarlem, Zyn Wel Eerwaarde tot onderfteuning van minvermogende, voorwerpen hadden opgedragen het beftuur, en de uitdeling, van 600 guldens jaarlyks, by provifie voor den tyd van 4 jaren, om na verloop daar van naderte overwegen, wat dien aangaande verder door hen ter bevordering dezer heilzame zaak in herwerk gefceld zoude konnen worden; verklarende verders by deze gelegenheid aan de Leden, dac Directeuren omtrent bet hefteden dier penningen generhande bepaling, of uitzondering maken inde keuze der perfoonen, of onderfcheid ftellen in de plaats hunner afkomst; wyl die penningen in het algemeen beftemd waren tot bevordering van het Inftituut, en om het zelve voor zo veel ongelukkigen, als maar mogelyk was, van nut te doen worden ; en dewyl niet de aard van de perfonen, maar van derzelver ongelukkig lot, hen tot deze
me-



JAARBOEKEN, April, 1792. 387
medewerking had aangefpoord: zo zy echter eenig onderfcheid maken wilden, dat het zyn zouden ten aanzien van de Ingezetenen van Groningen zelvea, niet om die, zo ze anders niet mede geholpen konden worden, van hunne hulp uit te fluiten, maar om dat zy begrepen, dat zulke voorwerpen, veel minder nodig hebbende, behoorden opgedragen te worden aan de bezorging hunner Stadgenoten, die zich daar van niet zouden onttrekken; voor al wanneer zy te weten kwamen, dat uit een afgelegene Provincie ten behoeve van lieden, buicen Groningens muren wonende, gefourneerd wordt: welke aanbieding zonder de minde bedenking met dankerkentenisfe door Zyn Wel Eerwaaide was aangenomen , daar Zyn Wel Eerwaarde genoegzame verzekering had, dat zyne mede Stedelingen meer dan toereikende voor hunne ongelukkige medeburgeren zouden zorgen , waar by Zyn Wel Eerwaarde ook belofte gedaan had , jaarlyks aan H. til D. D. van Teykrs Fundatie verflag te zullen doen 'van den voortgang van zyn onderwys, het getal, en de vorderingen, van zyne Scholieren en het emplooi der penningen. Het beduur van'welke penningen Zyn Wei Eerwaarde by.de ontvangst zoude dellen onder de mede directie van de nieuws aangcdelde Directeuren, om in de generale rekening gebragt te worden, het welk met toe. iuiching by de Vergadering aangehoord, en, op de door den Heer Guyot gedane toezage, aangenomen is.
By de twede Vergadering ,den 16 Maart 1791. is na gedane rekening, door de D. D. verflag ge daan van het getal, en de vorderingen, van de Scholieren, en van alle hunne verrichtingen gedurende het verlopene jaar, waar onder een der voornaamdewas, datzy, aangemoedigd door den onderdand van de H. H. D. D. van Teylert Fundatie cn andere extra donatien van buiten, in de reke.
Dd 3 ning
Groningen-
Verflag' der Inflellingtot onderwysvan
■Doofgeborenen.



Groningen
Verflag der ƒ»{lellinglot onderwysyan
DjofgeOfrenen,
388 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ning te vinden, hadden opgefteld, doen drukken en naar de meeste Steden van Nederland verzonden , een benclu van dit Inftituut, waar in een breedvoerig verflag is gedaan van het geen geleerd wordt, en van de fchikkingen ter verdere bevordering, waar achter enige Artikelen, en Conditiën, gevoegd zyn, naar welke by de Buiten-departc. meniën de Directeuren en Ondertekenaars verzochc zyn zig te reguleeren, ten einde,
1. De pogingen, met derzelver gelukkige gevolgen, van den fleer Guyot aan het algemeen in ons Vaderland bekend te maken.
2. Ouders, Voogden, en verders allen, die een rauwere betrekking op zulke ongelukkige voorwerpen hebben, aan te moedigen, om gebruik te maKen van deze menschlieveude inftelling.
3. Alle Inwoonders van Nederland op te wekken hunne milde hand te openen tot het in ftand brengen , en onderhouden van deze heilzame inrichting.
4. En door het opgeven van eenige Artikelen, en Conditiën te bepalen, welke vereischtcn gevorderd worden in de onderwerpen, en op welken voet zy best oordeelen , dat de Buiten.departementen ï,brj^en1D6e'1Cht' 00 ^ SelyZonnigheid in alle
Tot het derde point meenden Directeuren een gerechtigde aanfpraak te hebben, door dien van den beginne van dit onderwys door den HeerC^c* geen onderfcheid gemaakt is , of de ongelukkige voorwerpen uit deze Stad en Provincie waren , dan of zy uit andere Provinciën kwamen. En nog te meer, daar de Groninger Kinderen tot nog toe, door hunne Ouaers van alles buiten het fchool-
we.



JAARBOEKEN, April, 1792. 3^9
wezen bezorgd worden, en dus tot een geringen last van het Inftituut komen, daar w tegendee al le van huiten ingekomene, de een min, de andere meer, op kosten van het Inftituut zyn opgenomen.
Het getal van deze voorwerpen is ook zo aanmerkelyk groot niet,dat veele zulke fenolen behoeven opgericht te worden; geheel anders is het gelegen met liefde-fclio-len waar in kinderen, met alle zintuigen begaafd , van min vermogende ouders vtètn onderwezen worden; van hoedanig eene liefde-fchool hier ter Stede , welke reeds veel nut doet, wy het oprichten aan den Heer en Mr. IV. va;/ Swinderen, verfehuldigd zyn,
Tot het in ftand brengen, cn onderhouden van zulke fenolen zyn meer byzonder alle welgeltelde Mede-Burgos in elke ftad verpligt, waar in de kinderen van ouders, welken het wekelyktche fchoolgeld te betalen te zwaar vak, geleerd worden , by het gemis van welke fcholen de «raten van'lediVlopende, en verwaarloosde kinderen, opgevuld zyn, die vervolgens of tot baldadigheden Sverflian , en als boosdoeners geftrafc worden, of het verval eer Diakonitn met zich (Iepen.
Voor het fcheiden dezer Vergadering is op voor ftel der D. D. befloten , dat de faurmsfementth jaarlyks in eens zullen worden opgehaald.
En vervolgens overgegaan zynde tot de keuze van een nieuwen Directeur, is voor den afgaander Heer Uk. van Calkar aangefteld den Heer Mf. Scato Trip.
II. De Directeuren zyn thans vtrpligt de derd ■ rekening te doen, het welk ree Is voor acht dager zoude gefchied zyn, zo zy niet door den genoude nen Bededag waren belet geworden: zy leggen de ze voor alle Contribuerende Leden open; en vin den het nodig enige ophelderingen 'er by te doen waar uit dan natuurlyk enige voor Hellen, en con Dd 4 ceF
Gro-
ning&n.
Verflag der In(lelling
tOt 071'
derwys van
Doofgeborenen.



Groningen.
Verflag der ln~ Jidltng tot ondcry-ysvan
Doofgeborenen.
380 NIEUWE NEDERLANDSCHE
cepten, tot nieuwe wetten zullen geboren worden. _ JJe Directeuren hadden by de vorige vergadering in 1791 te kennen gegeven, dat de voorlopige tydmgen op de verzondene berichten gutiüV waren ; en hier m hebben zy zich niet te leur gèfteld gevonden. v b
. Intekeningen tot een jaarlykfche Contributie in andere Provinciën zyn reeds aanmerkelyk, zo als zy in deze Stad en Provincie ook grotendeels vermeerderd zyn.
, In fommigc Steden heeft dit Inftituut meer ingang gevonden, dan wel in andere; dewyl deszelfs nut, met de vorderingen der fcholieren, niet pveral egaal bekend is, of niet gelooflyk voorkomt. In die plaatzen, waar uit perfonen van kunde en vertrouwen, deze School bezocht, hetonderw\s onderzocht, en de gelukkige verwisfeüng der fcholieren uit den lomberen ftaat van onnozelheid, in dien van een vrolyke en gezellige vatbaarheid, cn medeaetlbaarhcid, gezien heoben, zyn dc grootRe onderftanden gekomen : D. D. vleien zich , dat deze School, meer door Vreemdelingen bezocht zynde, de algemene goedkeuring ook meer zal wegdragen , dewyl de tegenwoordigheid van een oogen oorgetuigen meer afdoet, dat met de pen kan uitgevoerd worden. r
Dezen zullen door eigene ondervinding overtuigd wo.den, dac de kinderen niet alleen een duHelyk en juist fchryfteken tot elk pantomimisch teken weten te verkiezen; maar ook, dat zy de denkbeelden , san de woorden gehecht, verftaan. Waar aan den Heer F. Nicolai (zie zyne Reizen het vyfde deel bladz. 111 rot 130,) by het onderwys van den Abt Siork te IFeneu febynt te twyfe-
Door het opnemen van den jongeling Cornelis Boers, m ons naburig Embdcn woonachtig, doch geboortig van Amfteldam, zyn D. D. aangezocht,



JAARBOEKEN, April, 1792. 391
om ook aldaar een Departement te formeren. En dit is door hen ook aangenomen.
D. D. hebben niet gevoeglyk de contributien, verfchenen met 1 January voor de Buiten, en 1 Maart voor het Groninger Departement, in rekening konnen brengen, wyl alles r.og met is ingekomen ; daar by zou dan opk de meerdere ontvang te groot voorkomen, waar door Directeuren by zommigen, die maar ter loops de rekening inzien, in verdenking zouden komen, als of zy te veel penningen onder zich berustende hielden, die tot voordeel van het Inftituut hadden kunnen belegd worden. D. D. brengen alleen in rekening den meerderen ontvang van bet verledene jaar, met de extra donatien , en lopende revenuen , waar mede zy $t jaar meerderdeels de uitgaven hebben kunnen hoeden ,1 en brengen vervolgem de ingecasfeerde penningen van de laatst verfche pene fournisfementen pro memoria achter aan. om daar uit eenoverflag, en bepaling, temaken, welke penningen voor het volgende jaar zouder kunnen gemist, en jn vaste fondlen belegd worden
Boven deze jaarlykfebe fournisfementen hebber D. D. aanzienlyke extra donatien ontvangen waar onder byzonder te noemen is een' inzame lin* , te Am/teldam ten voordele van dit Infti tuut gedaan, (voor welke penningen zyn aange kocht ,10 Obligatien, ieder kf ioco,) onder de ze uitdrukkelyke voorwaarden:
1. Dat daar vpor zouden worden asngekoch S pro centoos Obligatien, gelyk gefchied is, on altyd te blyven tot een permanent fonds van dl Inftituut.
2. Dat dit fonds zal zyn onder de beheering va den Heer TVdueminUink te Amfteldam, die aar neemt "daar van de verfchenene renten telkens t m Dd 5 bt
GRONiNCEtf»
Verflag der In/lellingtot onderwasvan
Doofgeborenen.
i
l
t
]



39ï nieuwe nederlandsche
Groningen.
Verflag der In(lellingtot onderwasvan
Doof ge* borenen.
gen , neboen zy gelchiktst gevonden in ontvang, en vervolgens in uitgave, te b*engen, om verders in een Siaatboek, voor dit Inftituut aangelegd , overgebragt te worden: waar in zy mede gebragt hebben een , door den Heer //. v. C. aan het Inftituut gefchonkene, Lcgerflede , of begraafplaats , ter gelegenheid van het overlydeu van een der fchoüeren
D. D. hebben nodig geoordeeld een nieme fchiUcing in de rekening te maken: zy hebben den Ontvang, en de Uitgave, onder byzondere Capita gebragt , om gevoeglyk een extract of borderel van de rekening aan alle de Buiten-departementen te kunnen verzenden
Zy Rellen hier by voor, da: by ieder rekening, aldus jaarlyks te doen, een globale opgave door D. D. in den tyd diende te gefchieden , hoe veel zy voor het volgende jaar boven de vaste revenuen vermenen in Qasfa te moeten houden, en dat boven het als dan daar toe bepaalde een fumma van 600 guldens ("mede onder behoorlyke verantwoording) ter dispoiltie van D. D zal verblyven, om daar van, ingevalle van noodzaak, gebruik te maken. Dat de overige penningen door de D. D. op vaste fntdfen ten voordeljgften zullen worden belegd in binnen of buitenland-
betalen ter dispoütie van D. D. ten gebruike van gemelde Inftituut.
3 Dat de Heer Guyot aameme, of hem werde toegevoegd een Adjunct , om denzelven te bekwamen ter inftructie, ten einde by ziekte, of overlyden, te kunnen fungeren tot in fland houding dezer menschlievende inftelling.
Welk aanbod onder de gemaakte bepalingen door den Heer Guyot, en D. D. met dankerkentenisfe is aangenomen. Deze Obligatien, fchoon nog in geld, nog in effecten, bv D. I). ontvan-



JAARBOEKEN, April, 1792. 303
landfche effecten, waar voor gezorgd dient te worden, dat zy door D. D. alleen niet kunnen veralienecrd worden.
Dat deze effecten door D. D. niet zullen mogen worden opgebreken, of bezwaard, maar dat in geval van te kort komende penningen de D. D. verpligt zullen zyn een famenkomst te houden met die Leden, die te voren ia de Directie gezeten hebben, om famen over den ftaat van het inftituut te delibereeren ; en de beste middelen tot in ftand houding van het zelve te
beramen ; — daar van een raport op te maKen, — en het zelve te brengen op de eerstkomende ordinaire, of de nood zulks vorderende, opeen, daar toe door de D. D. aan te leggene, extra ordinaire vergadering der Leden in Groningen; — dat in deze vergadering alleen de advifen ingenomen dienden te worden, om verders, met het raport verzonden te worden aan alle Buiten -departementen,onder welke ook 7eyIers Fundatie te llaarlira, en de Heer Willink te Amfleldam, als ad;:;inijlrerende het vaste Amfleldamfche Fonds, telkens zullen begrepen worden, ten einde derzelver confideratien, en advifen, in te winnen; — dat het raport , met die advifen, wederom aan de Commisfte van de oude en nieuwe Directie zal worden ter hand gcfteld; — die daar uit weder een.nieuw raport zullen formeren: — dat na verloop vaneen behoorlyken tyd, ten roinften 8 weeken na de verzending naar buiten, weder een nieuwe vergadering van alle Leden in Groningen zal worden belegd , waar in dit nieuwe raport zal worden gedaan, metbyvoeging van alle ingekomene ftukken; waar op dan een finaal befluit zal genomen , en daar van aan alle Departementen kennis gegeven worden: — en dat eindelyk by alle Departements Vergaderingen van Leden in Groningen de Contribuerende Leden van andere Departementen zullen
wor-
Gro-
NINGEtt.
Verflag rlcr In(lellinglot on~ derwys van
Doofgeborenen. ■



Gro
ningsn
Verflag der Inftellingtot onderwysvan
Doofgeborenen
hm zo uitdrukken raag, wegens de verachting, waar in deze ongelukkige natie by velen ftaat,) lal afgewezen worden. Groninger kinderen zullen geen voorrechten boven anderen hebben
De bepaling der jaren zal van 12 tot 25 laren blyven, conform het bericht. 5 ]
1 nA1'e ^005.Sebsore,ne ongelukkige voorwerpen zul- , len aan de dtfe&te der Departementen, waar onder zy wonen , moeten aangegeven worden; doch in bteden, of plaatzen, daar dezelve niet zyn, zulten ouders, of anderen, met het naast bygelegene Departement , of direct met den Heer Guyot te Groningen, kunnen corresponderen.
De directie der Departementen zal ondersoek moeten doen, of de aangegevene onderwerpen buiten de doofheid hunne overige zins- en redelyke ziels-vermogens hebben, en bezitten, conform het bericht. Zy zal vervolgens hier van aan de directie binnen Groningen kennis geven, die de nodige maatregelen zal nemen, om hen te plaatzen
Z-o er te veel tevens mogten aankomen, zal de Jaatstkomeade eenigen tyd moeten wachten , om , mee, door te veel nieuws aankomende, den onderwyzer in zyn werk te overftelpen, en hem het zelve opdoenlyk te maken.
Het zal aan ouders en naastbeftaandefi over-
Srf hn,Tn.den' t hoa vem'^ het kind van. het Inftituut begeren.
Kin-
394 NIEUWE NEDERLANDSCHE
. vTntnnen°d1.elateQ' "f" f! S**"1* bIyk daar Door de deelneming van onze Landgenoten uit de gcaele Republyk, is dit Inftituut een «/^emeene
M&BZd" V0°£ 3Ï d\doof torenen in ons Nederland-9 waar by de naburige ftad Embden is aangenomen Het ge20 te voren°uit vryen wlvVi den Heer Guyot gefchiedde, is thans by het nftï tuut een verpligting geworden; geen onderfche d zal mogen gemaakt worden, in wat rang of betrekking de ouders zvn. eeen TnnH A." 1 _



JAARBOEKEN, April, 17&2. 39$
Kinderen, die enigzints tot last van het Inftituut komen, zullen een handwerk moeten leren.
SS niet tot last van het Inftituut komen, doch die evenwel aan het opzicht van Directeuren worden overgegeven en toevertrouwd, zuhen med. het een ogf ander moeten by de hand vatten; wyl het lediglopen in de uren, wanneer 'er geen les gegeven wordt, tot groot nadeel van hun zeiven, en te zorgehk voor Direfteureti, zoude zyn.
Daar alle de Buiten-departementen rog met gezulk een voet, dat daar mede een
vaste Correspondentie te houden is, zo mennen ueze verzocht te worden, om , zo veel mogelyk is, hunne Directeuren, conform t bericht, aan tc ftellen, daar zulks nog niet gefchied is; waar van dan mede door de nieuwspapieren aan het publyk kennis diende gegeven te worden, ten einde men in ieder Stad of plaats wete, by wien mennen zou kunnen vervoegen, het zy om dit menschlievend Inftituut mede te onderfteunen, het zy om ongelukkige voorwerpen aan te geveö.
Uit dit alles zal een Correspondentie van dit Dep. met de Buiten-departementen volgen, te groot, om door den Rentmeester alleen by zyn administratie te worden waargenomen; een point, waar on de Heeren Oprichters van dit Inftituut met verdacht hadden kunnen zyn. Waarom D. D-voor- ^ ftellen een' vierden Mede-Directeur a?n tc ftellen, " dat d''t jaar twee nieuwe voor deri oudKen atgaanden aangefteld zouden behoren te worden, een tot Secretaris, en de twede tot Bentrtr.cster
De Directie zal dus begaan uit den mfteller of Ho fd-Directeur , met vier Mede-Direfeufen, De Secretaris, en Rentmeester, zullen ieder twee laren dezen post moeten waarnemen, én alle jaar 'dan een lid tot Rentmeester, dan een tot Secretaris nieuws gekozen worden, behalven dat de eerfte aan te ftellene Secretaris met éen jaar van dien
Gro-
NlïSCEiï.
Verflag èer in* /lelling tot onder %vys van
Doofgeborenen*



Gro-
ningei
Verflag der Inftellingtot onderwysvan
Doofgeborenen,
en het twede voor eea jongens fVoon.en Kosthuis, om hen daar by den Ondermeester te plaatzen. om hen in alles te recht te helpen, en ondereen behoorlyk opzicht te houden: welke famenwoning ook van een merkelyk nut is, daar zy dan ten allen tyde van eikanderen , en van den Ondermeester profiteeren , gelyk dit mede tot groot genoegen aan hun verftrekt, door dien zv be<t met elkander kunnen te recht komen. En deze beide: huizen zyn door de D. D. gehuurd. De F' a Zï,n by f?Ie Vergadering ook geauclorifeerd , zulks nodig oordelende , een derde huis voor de Meisjes te huren; dan zy begrepen, dat hier m nog niet behoefde voorzien te worden
rWKYL vDL deze'venin twee *™ toe zeer gel fchikte Kosthuizen befteld hebben: de fatfoenlvk^t opgebragte, .die juist met haar handen de kost niu behoeven te winnen, logeeren by eene Juffrouw Mnrler, die zeer veel lust heeft, en moeite neemt, om haar een deugdzame opvoedir g te geven • d'p hier toe ook zeer bekwaam is, daar zy , de zustér zynde van den doven Mörfer, van jongs af gewoon was met zulken om te gaan; die daar toe fe meer gefchikt is, om dat zy ook het wolle naien doet. en haar daar m onderwyst. De andere, van mini dere opvoeding, die maar ongelukkig zouden ge. maakt worden met haar boven haar ftaat te gewennen,
3SXJ NIEUWE NEDERLANDSCHE
post zal ontflagen zyn, om vervolgens no* twee r. jaren als Directeur te continueeren.
Schoon D D bevoegd zyn, volgens Art. o.
der vastgeftelde wetten op de eerfte Vergadering, in voorkomende gevallen naar hunnen raad te handelen, hebben zy tot hunner verantwoording beter geoordeeld in 't verlopene jaar een extra famer,. komst van Leden te beleggen, waar in D D op hun voorflag, geauthorifeerd zyn, voor eerst twee gefchikte_ huizen te huren , een voor de School, waar in de eei-fte DnrWixr,,™,.



JAARBOEKEN, April', 1792. 397
nen, werwaards zy van zich zei ven graag heen wil-1 Jen, zyn bv een oud goed Burger geplaatst, wiens j vrouw'de zuster van de dove Dina Medendorjp' is, welke zy mede by zich buiten bezwaar van het Inftituut te huis heeft; by deze leren zy het linnen najen. . j
De Heer Guyot begint zich thans te vleien m; ftaat gefteld te zullen worden, meer en meer zyn ongelukkige natuurgenoten door zyne verkregene kundigheid van nut te zyn, en verheugt zich, dat zyne pogingen tot nog toe gezegend geweest zyn. Een veel beduidend aanblik zyner dankbare Scholieren ftrekt Zyn Wel Eerwaarde tot de grootfte voldoening: boven den omgang met zyn vrouw, en kinderen, en het waarnemen zyner ambts-bezigheden, maakt dit onderwys zyn grootfte verlustiging nn aarde uit.
Dan eer dit Inftituut beftendig,en op vaste gronden , gevestigd kan gerekend worden, zal 'er ten minften een voldoenend vast fonds voor de zekere uitgave moeten voor handen zyn. Dit jaar heeft hier mede een gelukkig begin gemaakt, en D. D. vertrouwen, dat hunne Landgenoten niet zuüen nalaten, aanhoudende mede te werken tot bevordering van het zelve. Byzonder ook, dat die genen , die tot nog toe of onkundig van dit Inftituut, of niet genoegzaam van deszelfs wezendlyk nut overtuigd zyn geweest, zich daar van niet zullen onttrekken.
Vele behoeften zyn 'er nog, die langzaam dienden aangekocht te worden. Er zullen jaarlyks meer Meesters moeten aangenomen worden. De huishuren zullen de Kas bezwaren, en hec vooruitzicht is, dat het getal der Scholieren ammerkelyk zal vermeerderd worden. Maar boven al dienden onze bedenkingen te gaan, of wel ooit die Inftituut zonder een behoorlyk honorarium voor den eerften Onderwyzer of luflituteur kan ftand hou-
' den;
jRO-
DINGEN.
^er/lag Ier Inlellingol oniet wys van
Doofgeborenen*



GroiriNGEü
Verflag der Inftellingtot onderwysvan
Doofgetorenen,
De D. D. bepalen zich nu voornaamlyk hier by^ waar zy wel een opvolger zullen vinden, om dit opgericht Inliitunt verder te vestigen, öm te voldoen aan de belofte, gedaan aan de Amfteldammer Heeren Begunfhgers, en om daar door ook aan den Heer Guyot enige verligting te bezorgen in zyn werk; iets, dat te meer nodig zal zyn by de verwachte vermeerdering der Scholieren. De ordervinding leert hun het bezwaarlyke daar van reeds ten klaarften , daar de Heer Guyot tot nog toe te vergeefs naar een gefcffkt perfoon gezocht heeft, -welken hy tot dit onderwys zou kunnen bekwamen. En wat hoop doet zich op, om zulk een perfoon te zullen vinden? wie zal zich ten nutte der Maatfchappy beoefenen , zonder daar mede een vooruitzicht op een behoorlyk tydelyk beftaaö te verbinden ?
De vereischten van zulken Onderwyzer zyn voorwaar ook met gering. Ene kleine natuurlyke gefteluheid »n het charafter, die'anders niet ondef de wezendlyke gebreken zou kunnen geteld worden , kan iemand tot dit onderwys mifi-gefchikt fmken. Het grootfte geduld van een Schoolmeester moet gepaard gaan met de klaarfte denkbeelden. Een ui:geftrckte algemene kennis moet hier1 mede verbonden zyn. Hem is byzonder nodig te
we*
398 NIEUWE NEDERLANDSCHË
den; daar gewoonlyk in het oprichten van allerlei '. Scholen hier mede begonnen wordt, en by mangel daar van de nuttigfte inrichtingen dikwyls verydeld worden , en in duigen vallen. De Heer Garot heeft zich, op zyne kosten, maanden te Parys opgehouden , öm zich in dit onderwys te bekwamen. nade.hand nog twee reizen alieenlyk hier toe. derwaards gedaan, ca heefc vervolgens, in navolging van zyn Leermeester, zonder eenige vergoeding te beogen, dit onderwys op zich genomen, daar iri meer dan zes jaren doorgeb.agc, gelyk Zvn Wel Eerwaarde mer dien yplfdpn w*»r ™i- n,^ „nn,,^.



JAARBOEKEN, April, 1792* 39S
weten de natuürlyke ontwikkeling der vermogen: in een mensen , en hoe de denking trapswyze voortgaat. De Heer Guyot betuigd hier m meesi gevorderd te zyn, door den ommegang me zyn» Scholieren , geduurende zyn onderwys: zondei gemeenzame verkering zoude hy nimmer hunne manier van denken, hebben kunnen vatten, waai naar hy zich in zyne voordellen moet fcbikken, om vervolgens hun een gereguleerde taal te leren Theoretilche kennis alleen is hier toe onvoldoende ai„ a„ Qr^mmpn aankomen, hebben zy reeds eet
taal , die hun eigen is. Die taal is hun natuur]vk en beftaat in tekenen; daar door beduiden zy hunnen behoeften, hunne verlangens, bekommeringen, vrees, droefheid, blydfchap Deze taal moet, methödik gemaakt, nat is befebaafd, en aan regelen gebonden , worden. Die fnetho. dike taal is uitgevonden door den Abt L Lpóe. Een Leermeester moet zich die natuürlyke taal der Stommen, en die methodike taal, eigen maken. Hoe veel oplettendheid, moeite, aanhoudende verkeering met hun , is daar toe nodig. Zv moeten lang in de beginfelen van die raai bezig gehouden worden. Daar door moeten zy denkbeelden ontvangen, en de manier leren, om zich uittedrukken. Zy moeten den aard der woorden leren kennen , om dezelve , gefchreven zynde, te verftaan , en zich daar in door febryven ook weer mede te deelen. Het grammaticale eener tale moet hun eigen gemaakt worden. Door het zichtbare worden zy ook opgeleid tot het onzichtbare, en afgetrokkene. Om in korten tyd de grootfte vorderingen te maaken, zou haast voor eiken leerling een byzondcre meester nodig zyn , die hem altvd onder zvn oog had. Dit kan met gefchieden. Ook worden zy afgetrokken door het leren van een handwerk, het welk even nuttig yoor hun is, eri zo ver D. D. weten, aan dit Inftituut alleen 9 Ee ei-
r
i Groningen.
i Ver/lag
■ der In. ftelling
' tot ondérwysvan
■ Doof ge*
i borctieu*



400 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Groningen.
Verflag der InftiWngtot onderwysvan
Do'ifge* horenen.
digmg en onderfteuning van zulk een welonderricht perfoon , om zich onder den eerften Onderwyzer tor dit werk te bekwamen: waar toe een Ondermeester , niet tot de ffudien opgelegd, die voor een gering falaris dient, fchoon in zich zeiven niet ongefchikt, met ligt de vereischte bekwaamheden zal bezitten.
Waar by ook niet ongepast zoude zyn, boven den Ondermeester, en Kost-Huishouder , een derden aan te ftellen uit de verst gevorderde Doven zeiven. Dezen (tellen uit bezef van hunnen eigenen ongelukkigen ftaat, en uit hun natuurlyk mcd. lyden tot hunne lotgenoten, hun grootfte vermaak en genoegen 'er in, om nieuwe aankomelingen op te beuren , hen aan den gang te brengen, en hun in alles de behulpzame h nd te bieden, waar toe zy zeer gefchikt,en den Onderwyzer toe grooten dienst zyn zouden.
Deze bedenkingen dienen thans in ernfHge 'overweging genomen te worden. D. D. twyfelen we} niet aan de welwilligheid van hunne Landgenoten, om dit Inftituut door laarlykfche fournisfementen in ftand te brengen, en te houden, waar van zy de doorflaande blyken reeds ontvangen hebben: zy vertrouwen op derzelver aanhoudendheid , maar willen ge nzints zonder behoorlyke voorkennis van alle Contribuanten in zulk een bezwaarlyk, fchoon
re-
eigen. Door een cn ander worden zy in ftaat gefield , om boeken te verdaan, en zich te beoeffenen , en door fchrift zich mede te deelen,~ en te kunnen verkeeren onder de menfchen : om zo voor zich zeiven niet alleen gelukkig te zyn, maar ook in de maatfchappy te beftaan . en daar van nuttige Leden te worden. Ziet daar iets van de handel wys van den Heer Guyot, om daar door een duidelyker denkbeeld te geven van het geen een Meester weten en doen moet. Om gezegde redenen zal 'er mede een l'onds moeten «evnndpn n»,.^.,, „«,..



JAARBOEKEN, April, 1792-. 401
redelyk en noodzakelyk voorftel voor uit lopen. Waarom zy dan voorlopig de gedachten van dit Departement vr3gen, om daar na de advifen van alle Buiten - Departementen , in te winnen; ten einde daar uit met overroeping van de afgegane Directeuren een raport te formeren, en vervolgens de bellisfing van dit gewigtig point aan een extraordinaire vergadering van Leden daar toe expres famen verzocht, te ftellen.
Gewigtig is zeker die beflisfing, wyl daar van het in ftandhouden van dit Inftituut zal afhangen.
net is ook mei ie veei uei geen u. u. vuui irenen. Een onderwys van veele Scholieren van onderfcheidene jaaren en vermogens, die van tyd tot tyd aankomen, cn genoegzaam in zo veele Clasfen moeten verdeeld worden, als 'er Leerlingen zyn, kan doof geen enkel perfoon waargenomen worden. Dc leerlingen kunnen geen ogenblik uit het oog verloren worden; de geheele dag moet niet anders, d.tfl één oefening uitmaken ; hunne uren van urtfpaaning, even als hunne fchool - uuren , hunne wande* lingen, even als hun werktyd, moeten voor hun een oefening zyn. Waarom het gancsch niet onverfchillig kan en moet zyn , in welke huizen, en by welke Werkbaazen, zy befteld worden.
Hoe nuttig zoude het zyn den eerften Onderwyzer den tyd te verlchaffen, om voor meesters, en Werkbaazen, die daarin lust hadden, een publieke Les te houden in de methode, om de kinderen best te onderrichten Van welk een aangenaam vooruitzicht zoude het zyn, als zich daar by de aankomende ftudcrende Academie Jeugd liet vinden , die daar van het nut alom zouden verfprei- . den, en in voorkomende gelegenheden de ouders • een handleiding konden geven , hoe hun ongelukkig kroost van i ngs af best aan te brengen, en zo veel vatbaarder, en gefchikter, voor het verder onderwys op dit Inftituut, te maken zy. Dan dit is Ee 2 eca
Groningen»
Verflag der In* ftelling tot onderwysvan
Doofgeborenen,



402 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Groningen.
Verflag der ln-
ftelling tot on ■ derwys van
Doofgeborenen,
een object dat D. D. thans niet vérder zullen ophalen.
De Heer Guyot heeft zedert het begin van zyn onderwys reeds 14 ongelukkige voorwerpen onder zyn befliering gehad, fchoon het Inftituut nog nauwlyks bekend is.
Uit Groningen \ Haak Ilarisg, een fchrandcre Jood , die zich met een kleine negotie, en het maken van Pypedopjes, en andere kleinigheden, geneert.
Willem Kah, een militair kind, die by een Kleer- en Keurslyfmaker werkt.
Jan Hillebrands, die by zyn vader het Pypcn. bakken verrigt.
Dina Medendorp , een bejaarde Meid, door het Burgerweesbuis groot gebragt, en die uit najen gaat.
Uit de Ommelanden; Grietje Dy ken, van Kolham, naaifter.
Andrea Jttrjens, van Sauwert.
Aafje 'Jam, en haar broer Klaas Jans, bekje van Gieswert, onder Farmfum.
Uit bet Oldambt ; Grietje Alberts Pienter, korts aangekomen, en by 't Linnen najen befteld.
Uit Gelderland; L. Mor/er, die by het Zilver/meden geplaatst is, en het teekenen, en graveeren, leert, zo verre tot dat handwerk vereischt wordt.
Uit Holland; Johannes Termytclcn, een Blikflagers Gezel.
Cornelis Roers, een Zeilmakers Gezel.
A. G van Raab, een nieuws aangekomen meisje, dat zich met het WolUnajcn bezig houdt.
Uit Ovcryfel; L. llelmig , die by het Teekenen is.
Van dezen is Aafje Jans, als ongefchikt, aan haare ouders te rug gezonden. Da Heer Guyot betreurt mede het verlies van
het



JAARBOEKEN, April, 1792. 403
het veel belovend wichtje Andrea Jurjcns, heb bende behoord onder de Diakome van Sauwen, die, een jaar hier geweest zynde , reeds voor dat dit Inltituut gevestigd was, aan de roodvonk overleeden is. Hier by is nog onlangs door den dood weg gerukt de kwynende Jongeling Klaas Jans, een medelydenswaardig voorwerp van een teer zachte en vergenoegde inborst, die, als te zwak van gezicht, onbekwaam bevonden tot het Kuipen , naderhand het bthden van Matten in gemene doelen geleerd heeft, waar mede hy ras fyn benodigd onderhoud zoude h-bben kunnen
W De overigen continueeren nog alle met lust en yver de lesfen van den Heer Guyot by te wonen, en men zoude hun de grootfte ftrafte opleggen, door hen daar van af te nemen.
Den Heer Guyot heeft in zyne lesfen meer de manier van zyn Leermeefter, den Abt de L £pée, dan die van den Heer tkmecKe van Leipzig gevol"d:hy vindt de meeften tot/preken ongefchiktj doch onttrekt zich niet , aan zulken het (preken te leeren , welke hy daar toe gefchikt bevindt. Hy heeft Jan Hillebrands , die niet doof geboren, maar 'in zyne tedere jeugd geworden is , en al het fpreken verleerd en vergeten had , met zonder de grootlte moeite zo verre gebragt, dat hy zeer duidelvk, met een eenigzints dependen , doch niet zeer oiiaangenaamen, toon fpreekt Hy wendl thans alle moeite aan, om de jonge Juffrouw Raab een veelbelovend meisje, tot het fpreken gefchikt, dat een zeer zachte, doch duidelyke , uitfpraak heeft in, het fpreken te bevorderen : waar toe 7vn Wel Eerw. tweemaal 'sweeks, des morgen: een half uur voor den fchooltyd , vaceert All« andere fcholieren hebben een onaangenamen toon en h :t zoude aan de moeite niet beantwoorden hei in het fpreken te onderrichten. Te veel tyd zou Ee 3 a
Groningen.
Verflag Ier In'lelling
'1)1 011'
derwys yan
Doofgeborenen»
1
3



Groningen
Verflas, der luftellingtot onderwysvan'
l).,nfse.
borenen.
404 NIEUWE NEDERLANDSCHE
de hier ook mede verlopen, die nuttiger kan hefteed worden met hun ware begrippen, en denkbeelden, m te fcherpen; kunnende ZV zich even klaar en veel gemakkelyker door 't /IbryZ en het maken van tekens en gebaren, waafdoor zv toch anderen moeten verftaan, dan door woorde7 doen verftaan; terwyl het uitfpreken der woorden mets tot het zakelyke doet. Den Heer G^vereemgt dus bode methoden met eikanderen, in zo yerre de voorwerpen daar toe gefchikt zyn
In het begin heeft hy zich van de Franfche Ta, bellen van zyn' Leerrfleeftcr bediend, en zyikwekehngen m 't fransen en Duicseh onderwezen - die zich zei ven daar in onderhouden, door het op'zoe ken der woorden ,n de Woordenboeken. Om de geheugens der Kinderen niet boven noodzaak ta bezwaren , heeft zyn Wel Eerw. zie- thans alleen by ^Nederduiifahe Taal bepSd, als waar m zy toch hier ,n de verkeering met anderen verftaan moeten worden door fchryven, waartoe hy
SS? WrtfdCrdUi!JCJle Tabdl"n bediend, welke zyn Wel Eerw. aan de vnendelyke bewerking van den taalkundigen Heer/., van Bolhuis, Predikant der Nederduitfche Gereformeerde Gemeente in
fnde^' ,ver/Chuldigd is' en waaroSdh? ni de hope leeft, dat die Heer ter verdere befthaymg van deze Leerlingen, om zuiver Ne del,
itt nl h fch!yvtd 1, Zkh nict omtrekken zal; gé lyk ook daar van alle goede uitflag ZOu te ver, wachten zyn; daar de Leerlingen in de kennis van het Grammaucanle reeds aanmerkelyke vorder n gen gemaakt hebben , en van den aard c£ ta l" deelen ock van de buiging der zelfftandige, byvojglyke, voornaam-, en werkwoorden, reeds onlotfing weten te geven. Het was te wenfehen
S mier? dVy^/t'^^ zo -el alTlfafe re taaien , Woordenboeken voor handen waren Wiar in by «nleggingde meest gebruikelyke wo0i'
den



JAARBOEKEN, April* 1792. 405
den gevonden en behandeld wierden. D. D. verlangen daarom naar den uitflag van den arbeid der Leden van de Ley\ Jclie Maatfchappy der Ncderlanalchc Letterkunde.
Van de eenvoudigfte begrippen worden de Leerlingen langzamerhand opgeleid toe meerdere kundigheden. Inzonderheid legt den Heer Guyot zich toe op het verbeteren van hun hart en charadler Hunne houding, die by de ee fte aankomst onno zeiheid en verlegenheid vertoond, is binnen wei nige weken, na dat zy van de fchool gebruik ge maakt hebben, zo zichtbaar veranderd, dat zy uiterlyk genoegzaam geen blyken vertobnen van hunrae doofheid. Zy zyn allen vrolyk en gewillig, opmerkzaam, en leergierig; fchoon de een meerder vatbaarheid, dan de ander bezit. Zy zyn vaardig op den wenk van hunnen Leerrneelter. Zy, die te voren als uit de Maatfchappy gefloten waren, worden thans nuttige Leden. Zy leeren denken. Zy deelen hunne gedachren mede. Zy verdaan het fchrif: van anderen. Zy leeren God bunnen Schepper kennen, ontvangen bezeffeU van deugdzaamheid, en zaligheid, en eeuwigheid. Zy eerbiedigen de pügten jegens hunnen evenmench. Zy oeffenen een handwerk, en zullen kunnen be> Raam
Tot medehulp heeft den Heer Guyot een .9 -hryf. en Rekenmeeflér aingenomen , welk werk Zyn Wel Eerw in het begin zel;: heeft waargenomen. In het £ hryven onderwyst hen de bekwaame A, Alaris; in het Reekenen de beroemde Rekenmee' fter en Mathematicus M van Olm. Buiten den fchooltvd worden fommigen onderwezen n hel Teekenen door den voornamen Tekenmeefter et kunftigen Miniatuur - Schilder IV. Feitman.
Deze Meefters hebben atteftdtiiri afgegeevn omtrend de vorderingen hunner Leerlingen D. D zullen dezelve voorlezen. Zy zyn deze:
Ee 4 5) On
GRONINGEN..
Verflag der In-
(lelling tol OU' derwys van
Doofgeborenen.
1



406 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Groningen
Verflag der In* JleUing tot on* derwys van
Do (/geborenen.
A. M A R I S.
Groningen den 18 Maart 1702.
„ Wanneer ik Ondergeteekende in November „ 1791 , op de Inftituut-Kamer der Doven en „ Stommen kwam. om den Heer Guyot behulp„ zaam te zyn in *t onderwys geven "in het Rekenen aan bovcgenoemden ; ftond ik by het begin bier van ftil, wanneer ik vond, dat eeni„ gen van hun den Regel van Drieën reeds mag„ tig waren, anderen de vier Speciën, terwyl 'er „ ook zulken waren, die eerst Syfer/etters leer,, den maken, en verftaan , zo dat ik my ver„ wonderde, boe reeds genoemden Heer aan zul„ ken zyn onderwys heeft konnen kwyt worden: „ doch dat gaf my moed, om zulk een moeiiyk „ werk met vrucht voort te zetten: en in die „ verwachting vind ik my niet te leur gefield, „ om hunne verftandelyke vermogens, met ande„ ren egaal, verder op te fcrierpen, waar in
„ Ondergeteekende, onderwyzende de Doven ■,, en Stommen in de Schryfkunst, getuigd, dat zy „ meest allen in deze Kunst zo fterk hebben toe„ genomen, dat menig leerling , wien niets aan ,, zyn zintuigen ontbreekt, hier tegen wel eens te
kort'fchiet: inzonderheid heeft een Klaas Jans,
onlangs overleden , welke niet alleen het gemis „ van zyn gehoor, en fpraak had , maar daar „ boven zeer byziende was , tot een voorbeeld „ verftrekt van veele antieren; 't welk overvloe» ,, dig zyne nageblevene werken in deze kunst
kunnen bevestigen."
(JFas geteekend')



JAARBOEKEN, April, 1792. 4°7
„ Mörser uitblinkt in het aannemen van de ge „, geevene lesfen."
(IVas geteekend")
M. van OLM, Mede. Lid.
Groningen den 20 Maart 1792.
' nnderreteekende verklaard, dat Elzenertj:
., Helmig, federt anderhalt jaar, zien m avi™ kenkunst oeffenende , ongemeene vorderingen ,, heeft gemaakt. Voor zyne komst in Gronin" gen tekende hy, en fchilderde Waayerbladen,
* doch door behulp van een Ingenieurs teeken' glas; dus alles naar modellen naaapende; en was
!' buiten dit hulpmiddel niet ia Raat, iets, hoe gering ook, naar 't oog te tekenen. Hy moest dus alle gronden der tekenkunde leeren, waar " in hy grotelyks daagde, en nog dagelyks voort ! gaat. Hy bevindt zich thans in ftaat, om aan anderen, zyne gedachten over printen en fchil" derven, door tekenen mede te deelen, fouten " van anderen zyner Mede-LeerÜDgen te zien,
* en die te beoordeelen, en dikwerf te verbete" ren. Hy tekend uit het groot in 't klein , en •' kleinere voorwerpen vergroot hy ook tevens: hy ï! zal dusfpoedig in ftaat zyn, om zyne waayers
op een gantsch andere wyze te behandelen, en " een' beteren fmaak in dezelve te laaten zien; ", terwyl by thans het menfchenbeeld , en de die!. ren, ftipt copieert.
„ Mör:er , voor zo veel hy het tekenen m zyn
beroep als Zilverfmit nodig heeft, maakt goede " vorderingen, naar den tyd, dien hy er aan kan ., hefteden. .
., Jufter Van Raab, naar den korten tyd, welEe s jj ken
Groningen.
Verflag der In-
(lelling tot onderwysvan
Doofgeborenen.



Cro
kingen
Verflag der Inflellhigtot on*
denvys van
JDoofge* torenen.
RE-
net pubhek Examen vertoonen. De PVerkbazen
ronder vaders in loftuitingen over nen „if " ^ «Ieri, , re zy „„der, allen verdienen.
deze v^toi»«
Waarom zy eindigen met nog ter kennis rW ï » den te brengen, dat den HeJ^TJZhtt oprichten van dit Inftituut, tot Lid vZy7dtl (ie by de Nederlandfche Maatfchappy tót nut van > Algemeen ,s aangenomen, en me?een GwS Eerpenning is befchonken. "
UI By dit alles hebben D. D. niets meer te-
voegen, dan dat zy nu /ze* oerJeel der Led% vloeken over een en ander, in dit rapport voor-
408 NIEUWE NEDERLAND3CHE
„ ken zy alhrr geweest is, begind met de e>rflP „ beginfelen airdig aan te nemen «n r t , „ veeIgefchiktheid%oSr te hebben'.» ^ ' •
(IVas geteekend')
WIBRAND VELTMAN. Groningen den 21 Maart 1792.



JAARBOEKEN, April, 1792. 400
RESOLUTIEN van de VERGADERING, genomen op hei voorgaande RAPPORT.
De Vergadering der Leden , het voorgaande Rapport gehoord hebbende , heeft D. D. voor hunne genomene moeite bedankende, zich met dat
Rapport geconformeerd; en ook goedgevonden, dat het zelve gedrukt, aan de Ruiten-Departementen . waar onder nu. en telkens. ook Ft ylsrs fun¬
datie te Haarlem, en den Heer Willink, ah adminiflreerende het Fonds te Amfteldam, zal ge- * rekend worden, verzonden, aan de contribueerende Leden uitgedeeld, en algemeen gemaakt zal worden.
De Reekening ingenomen, en goedgekeurd zynde , is befloten, dat daar van een Extract of Borderel jaarlyks aan de buiten - Departementen zou gezonden worden
Voorts in het Rapport (b!. 392,) in bedenking zynde gegeeven, hoe veel penningen voor het loopenie jaar in Casfa zouden behoren te blyven , en hoe veel op een vast Fonds belegd zouden kunnen worden; hebben de Leden zich met den gedaanen voorflag van D. D. in zo verre geconformeerd , en gearrefteerd, dat uit in het vervolg zou pla.its hebben: maar dat het dit jaar aan de Directie wierd overgelaten , om zo veel penningen op vaste fondfen te beleggen, als zy zouden oordeelen te kunnen misfen.
Voorgedragen zynde (bi. 393,~) hoe de belegde Kapitaalen meest veilig, en onvervreemdbaar, zouden kunnen gemaakt worden, zodat zy tevens in geval van noodzaak, en met toeftemming der Leden, tot nut van het Inftituut zouden kunnen aangetast worden ; hebben de Leden goedgevonden ,
Groningen.
Verflag der inftellingtot onderwysvan
Doofgeborenen,



GRONINGEN
Verflag der Inftellingtot OU' derwys yan
Doofgeborenen.
eertten upvotger yan den Heer Guyot, waar toe zich niet ligt iemand zou laten vinden, zonder e n behoorlyk tydelyk beftaan; gelyk 'er dan ook om die zelfde reden, in vervolg van tyd, wanneer die Opvolger eerfte Onderwyzer wierd, telkens iemand tot een nieuwen opvolger behoorde aangebragt, en daar toe ook een jaarlyksch penfloen yastgefteld te worden; is door de Leden aangemerkt , — dat het zeer onheusch zou zyn, zyne gedachten te laaten gaan over het vastdellen van een penftoen voor den Opvolger van den Heer Guyot, waar by zich D. D. byzonderlvk bepaald hadden, zonder te denken aan eene redelyke vergelding van den verdienftelyken en onbaatzuchtigen arbeid van den Infteller zeiven; dat men daar mede behoorde te beginnen, en aan Zyn Eerw. teni minden het zelfde a.n te bieden, dat aan deszelfs Opvolger zou worden toegelegd: dan dat over hetgeen de eerfte In/leller, of ook deszelfs Opvolger, die als eerfte Onderwyzer op zyn tyd diende, maar ook die daar toe opgeleid wierd zou behoren te genieten, de Leden van dit De-
Eartement niet gaarn de gevoelens der BuitenJepartementen wilden vooruit loopen. Waarom goedgevonden wierd hier over de advifen der Bui ten-Departementen eerst af te wachten, en dezelve te verzoeken, om zich hier op ten eerften
te
410 NIEUWE NEDERLANDSCHE
den, hetzelve wederom aan de Directie te wyzen, om bier toe middelen uit te denken; byzonderlyk in acht nemende, hoe D. D. zich zullen moeten gedragen, wmneer zy in een of ander uitftaande, vooral bui'enlandfche, effecten gevaar voor uit zien, en hier van op de eerfte Vergadering rapport te doen. fa ^ De Vergadering, in het rapport, (bi. 398—400,) verzocht zynde, ten einde dit Inftituut in ftand zou mogen blyven, om haare gedachten te laten gaan, om een honorarium te berjaalen vnnr den



JAARBOEKEN» April, 1792. 4» te willen verklaaren; ten einde, na die ingekoraer?e advifen, daar over in «»*»»ESStffe gadering een befluit te nemen. - Intuslchen lc Irenen de Leden van dit Departement, dat men ook t byzondere aanmerking behoorde te nemen St dit nuttig Inftituut geheel herkomft.g-was uit de drie reiztn, die den Heer Guyot gedaan had tw Parv waar hy zich bevlytigde, en bekwaam Sd tot déze kunst, en waar toe-hy daar met veHof da Bdete Mogende H. H. Gedeputeerden Laten van Stad en ^Lande
dragen had: zy wilden daarom onder het oog der Buiten Departementen brengen, of men niet ter ve góeding daar van zekere fomme behoorde aan Ie bSn aan Zyn Eerw.: en zy doen daar toe een voorflag van honderd dukaten voor elke reize.
Ook voorgefteld zynde in het rapport, (bl. 400,! dat bet gefchikt zou zyn eenen uit de Doven en Stommen aan te brengen, en aan te ftellen tot een Medehelper, om zyne eerst aankomend., en min gevorderde, MedefchoHeren te onderrichten, en daar door den Heer Guyot, en zyne Opvolger , in hun werk te verligten; en op welken voet dtzetve zou behoren te dienen, en gefalarfeeid* orden . hebben de Leden gerefolveerd ook bier over de gevoelens der Buiten • Departementen eerst of
leSelyk'wierd,opvoordragt van het rapport, (b\- geaccordeerd , d.t voortaan het be-
huur over dit Inftituut zou ftaan aan vier■ Dr. rcEteuren, van welke één Secretaris , en ééniRentZJeftcr zal zyn: en wierd byna met cenpangheid door de tegenwoordig zynde Leden vooi- den atgaanden Hier Directeur G. van Olst, met Stembriefjes gekozen tot Secretaris den Heer Seat» jStnga, in de oude botteringftraat en tot Rentmeefter den Heer Tennis van Delüen in de bmeftraat.
Gno-
NINCEN.
Verflag der InHellingtot onderwysvan
Doofgeborenen.



Gro-
KlNüEN.
Verflag der In* ftelling tot onderwysVan
Doofgeborenen.
Smeeïte in^ fMof
S en 178?rTTl> bcvondtzichin bet jaar
neer At>t:<te LEpée, uitvinder van het onder
zich hienr?n7eVeffenSC°mmen' ^ zien nier in te oeffenen, om zo doende mede ir>.
dezen nuttig aan zyne Landgenoten te woTden" Z LfC ^oote Meefter beoeffende zich ook! om onder zich andere Meefters aan te brengen
£rSentw?^^
Den Heer Gajw maakte gebruik van deze vrien* delyke uitnodiging, vertoefde daarom een langeren tyd te Per,,, dan Z. W. E. verblyf 2 an" ders nodig was ; waar toe hy door Hun Ed. Mo", de Heeren Gedeputeerde Staaten van GroHinsfn g°ed^"^ verlof erlangde. "
Zyn Wel Eerw., by zyne terugkomst bevroedende, dat het onmogelyk ware zyne Mede Bun geren eenig gunftig denkbeeld van het groote nut van zulk een ongelooflyk onderwys, wafr v n £
fTand ietS gehoord' n°ch minder |ezien had, te kunnen geeven, zonder het dadelyk
aan
4t2 NIEUWE nederlandsche
b^?i5?t2?SN van dieecteü* 1euren omtrend dc twee openbaare Examens van doven ^stommen * groninUÜ1N ^gedaan in het Jaar 17oi en 1792, bekend gemdakt in $ groninger WraN. i Jt,rM van dien tyd.
Tal «rw 7 T"' ' WÜat *» ook verflag gedaan wordt van den aanvang, inrichting, en vordering, van dit InftSiZ



JAARBOEKEN, Afrit, 1792. 413
aaü eenige ongelukkige onderwerpen voor zich zeiven beproefd te hebben, zocht, en vond, ras gefchikte Perfoonen, welker verftand hy, in navolging van zyn' zeer geëerden Meefter, begon te formeeren door de natuürlyke taal der Doven en Stommen.
Deze zyn de eenvoudige oorzaakefi , en beginfelen, van het overbrengen van dit onderwys, het welk wy hier alleen aan de menfchenlicfde, en de welgelukte pogingen , en beoeffeningen, van Zyn Wel Eerw te danken hebben
Weinige Kyken, of Staaten, kunnen zich nog
op zuiK een innituut Deroemen, üan rrat/nryn is het menschdom deze uitvinding verfehuldigd. Te Parys is de.eerfte School gedeeltelyk op kosten van den uitvinder opgericht. Hy le'dde twee Kostfchoolen aan , een voor jongens, en een v< or meisjes ; waar in de Kostfcboolbouders dienden tot ondermeelters op de publieke lesfen. INa zynen dood, voorgevallen in 1790, heeft de Stad Parys het Inftituut onder Haare befcherming, en het Huishoudelyke daar van, naar zich genomen, en aan den overledenen Inftituteur tot opvolger gegeeven den Abt Sicard van üpurdeaux, zynen leerling.
De Keizer Jofeph den II. was de eerfte Monarch , die van den Abt de L'Epc'c een Leerling verzocht, en van denzelven tot het oprichten van zulk een Inftituut te IVeenen den Abt Stohn bekwam
In Meintz is den Abt Muiter, mede een discipel van den eerften uitvinder, en Mede • Leerling van onzen Eerwaardigen Heer Guyot,, door den Keurvorst als Inftitureur aangefteld.
Den Heer Guyot zag welhaast zyne pogingen iri 't onderwys wel gelukken; dan even ras vond hy groote zwarigheden , voornamelyk ontftaande uit de bekrompene omftandigheden van de ouders
Groningen.
Verflag der Ln(iellingtot onderwysvan
Doofgeborenen,



Groningen
Verflag der Inftellingtot on. derwys van
Doof geborenen,
Zyn vvel Eerw. opende wel zelf zyne beurs, en wierd daarin door zyne vrienden onderfteund; dan de kosten waren te groot, om door weinigen gedragen te worden; men opende eene infchryvini' tot een gering fournisfement, met een vry goed gevolg, m net einde van 1789, waarvan in April 179 j de eerfte rekening gedaan wierd.
Op welke Vergadering, op verzoek van den Oprichter, drie Mede- Directeuren zyn aangefteld, waar van elk jaar een zoude afgaan, voor een nieu» door de Donateurs te kiezen , om Zyne Wel Eerw. de behulpzame hand te bieden in de admimftratie der penningen ; in 't bezorgen van goede Woonmgen , en Kosthuizen voor minvermogende Scholieren; en een goed toeverzicht te houden over hen, welke ouders of vrienden, aan dit nititLiuc toevertrouwen; en om tot de HandwerKen ce gefehiktfte, en menschlievendfte, Bazen en Meefteresfen, voor hun op te zoeken-
Door de blyken der vorderingen van de leerlingen , waar van de Donateurs, en de zich hier bevindende vreemdelingen, alle Woensdagen, in een daar toe gefchikte les, oor-en oog getuigen konden zyn, wierd dit Inftituut in het volgendo jaar meer bovoordeeld, zo wel door het vermeerderen der Donateurs , als door de liefddadige gaven
414 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ders zyner Scholieren, byzonder die van buiten • kwamen.
Hoe zouden minvermogenden, ja hoe "zouden ouders van den middelftand, die alleen voor zich een goed beftaan hebben , van hun burgerlyk beroep of handteering , de middelen vinden, om hunne ongelukkige Kinderen op eene vreemde plaats, onder een goed opzicht, in de kost te beftellen, van al het nodige te voorzien, en daar by een handwerk te bezorgen voor den overigen tvd, dien zv niet op het Inftituut zyn ? Een ieder kan hier over de rekening oomaaken.



JAARBOEKEN, April, 1752. 4*5
Ven van een der loflykfte Genootfchappeh, en byzondere Perfoonen uit Hullend. Door de laatften byzonder aangemoedigd, hebben de Directeuren naar alle plaatzcn van deze Republiek berich. ten ter intekening van een gering jaarlyks fournisfement, tot verdere Uitbreiding van dit Inftituut verzonden , waar in Doven en Stommen uit alle ProviDcien worden opgenomen, mits boven de ia en beneden de 25 jaaren; zynde reeds ^behalven 7 uit deze Provincie) hier geweest,
Een Jongeling uit Gelderland, by tmfchenpozing zeilen 1785.
Een Jongetje uit iwente, zenen juny i/yu.
Een Jongeling uit Amfteldam Jedcrt July 1790.
Waar by nog een uit Gelderland* uit het Graaffchap Zutphen ^ ftaat te komen: hier over kun. nen de berichten zelve worden nagezien.
Na dat óp den 16 Maart 1791 de twede rekening was afgelegd, en een nieuwe üiredteur voor den afgaanden was gekozen, heeft de Wel Eerwaarde Heer Guyot op den volgenden dag zyne Leerlingen voor het eerst in een publyk examen proeven van hunne kunde laten geven. Met eenè gepaste vooraffpraak opende Zyn Wel Edele dit examen , in de tegenwoordigheid van eene aanzienelyke fchare van aanfehouweren, welke het Choor der Academie Kerk , en het StudentenGeftoelte, naauwlyks bevatten kon. Hy verklaarde hier in, niet door een ydele zuchc tot rcem gedreven te zyn, maar om aan het verlangen yari Heeren Directeuren te voldoen, ten eirde de Leden Contribuanten te overtuigen, dat zy het hunne 'er riiet te vergeefs aan befteedden; en om een denkbeeld te geven van dit inftituut, en deze manier van leeren, als mede om de twyfelenden té overtuigen; betuigende (wat ook zyn arbeid ware) flegt te zullen doen * met zich zei ven te beroen.ed, in het gelukkig flagen van zyn werk; maar hy gaf Ff Goss
Sro-
SHSGEÜi
Verjlag der In* (lelling tot onderwysvan
Doofgeborcneni



Groningen
Verflag der Inde/tingtot on dcrwys van
Doofgeborenen
mede te delen, en hen in ftaat ie ftellen door goede boeken zich verder te oefenen.
Deze zaak (zeide Zyn Wel Eerw.) was alleen weggelegd voor den Heer Abt de L' Epée. Hy was van VtrfaUtes geboortig, een diepkund g wysgerige. die God en Godsdienst eerde, en die zyn geheel leven aan dit heilzaam werk opofferde. Die eerst in het midden dezer eeuw eene fchool te Paryj ftichte; die eene menigte Dove en Stomme kinderen, z nderonderfcheid,ryk of arm,aannam, en onderwees id verfcheiden talen, en in de gronden van den Godsdienst, waar door Hy aantoonde, dat üoof en Stomgeborene (van dewelke pi min. één onder drie duizend menfchen gevonden wordt) vatbaar zyn voor opvoeding, en opgebragt kunnen worden in allerlei kunften en wetenfehappen, en dit door de taal der tekenen, die hun natuurlyk eigen is, en die hy methodyk gemaakt had, om zo doende door vaste grondbeginfelen dezelve toepasfêlyk te maken op alle talen.
Vervolgens gaf Zyn Wel Eerw. de Leerwyze van zynen onfterflyken meester op; kunnende deze genoegzaam uit het examen zelf opgemaakt worden. Eindelyk befchreef Zyn Wel berw. de Charaders van zyne leerlingen, en befloot met te be- . I tuigen , dat H H D. D, tot nog toe gelukkig gellaagd waren in het uitkiezen van Leermeesters,
410- NIEUWE NEDERLANDS CHE
God alleen de eere, die door zyne algoede, en aïwyze, Voorzienigheid ook dit middel ter meerdere volmaking der vermogens van dat ongelukkig gedeelte des menschdoms tot zyne kennis gebragt had.
Zyne Wel Eerw, tekende in dez° aanfpraak af, voor welke ellendige, en ouders bykans ontërende, fchepfels de meeste D of en Stom geborenen te voren gehouden wierden; en dat het als onmogelyk aangezien wierd, hen te leren van hunne reden gebruik te maken, hunne denk-twl^n aar. anH^r.



JAARBOEKEN, April, ï7q2. 417
rers» alle zeer verdienftelyke menfchen, die zich beyveren deze leerlingen in hun ambacht te onderrichten, en daar toe hen te bekwamen.
Na de gedaane aanfpraak vertoonden zy hunne Schriften, die ten uiterften voldeden, en hier na begon Zyn Wel Eerw. hun door tekenen te dicteren , het welk ieder hunner minder of meer naauwkeurig en goed , op zyne lei fchreef.
Vervolgens liet hy hen allen rekenen, zelfs fommigen in den regel van drieën in 't gebrokene, en daar toe de fommen door de aanfehouwers opgeven»
Schoon de Franfche Tai Zyn We! Eerw. eigener en natuurlyker is; deden zy hunne mees. te proeven in 't Nederduitsch 5 zy toonden vervolgens hunne bekwaamheid in elkander te dicleren5 ja als zy uit het IlollandsCh dicteerden, wist een ander het wel fchielyk in het Fransen op te fchryven. Zy deden hunne bedrevenheid zien in dö Aardryks, en Öefchiedkunde; zy wisten alle buigingen van de Naam- en Werkwoorden; door gebaren konden Zy de eigenfehappen der woorden uitdrukken , verftaanbaar voor aile aanfehouwers.
Zy gaven blyken vafl hunne Godsdienftige begrippen ; dan de tyd gedoogde niet, hen hier ovet in 't brede te examineren.
Het zoude te lang worden. en te onbegrypelyfe fchynen, alles optegeven; maar wy laten dit liever aan het getuigenis der aanfehouvveren over^ die alles met de grootfté flilte, en van verwondering opgetogen , aangezien hebben. Voor on; zal het genoeg zyn met vrymocdigheid te kunner zeggen, dat zy proeven gegeven hebben vaa géfchiktheid tot alle wetenfehappen, en dat zy we ongelukkige , maar waardige, onderwerpen zyn, die met reCht de hulp en onderfleuning van hun ne welgefchapene medemenfehen kunnen inroepen
Dit alles is het werk van één mensch geweest Ff a Wj
Groningen»
Verflag der Inftellingtot onderwysvan
Doofge* horenen*
I
i
>



Groningen
Verflag der inftelling • tot onderwysvan
Doofgeborenen,
418 NIEUWE NEDERLANDSCHS
Wy behoeven niet te vermelden. met wat aanhouden-e naarftigbeid en oneindig geduld dit geleerd is &
Alleen heeft Zyn Wel Eerw. tot zyne hulp een Scbryfmeester, en een Opzichter in de AvondSchool aangenomen.
Na het gedane Examen heeft ieder hunner eene proeve van zyn handwerk getoond, welke alle zeer wel voldeden. Somm gen zelfs gaven daar in blyken van eene groote gefchiktheid, om elk in 't zyne na geëindigde leerjaren te zullen uitmunten.
De Handwerken der Lee lingen kunnen uit de afgegtvene berichten gezien worden.
Na het vertoonen dezer proeven, en het uitdelen der voor hun door Directeuren gefchikte pryzen, in boe: jes beftaande, haefc Zyn Wel Eerw. uit naam van zyne erkentlyke Leerlingen de Begunstigers voor hunnen edelmoedigen byltand geduurende dit jaar, hartelyk bedankt; met by voeging, hoe het Hem onmogelyk geweest was, om alles tn zulk een korten tyd af te doen; verzoekende daarom de contribuerende Leden nogmaals, om het nader te komen inzien op de publyke les, die alle IVuemilagen van tien tot twaalf uur gehouden wordt, voor 't tegenwoordige ten huize van M. Reiziger in de Ebbinge Straat. Waar mede Zyn Wel Eerw. deze famenkomst floot.
II. BERICHT omtrend het tweede openbaare EXAMEN den 22 Maart 1792.
Op heden heeft de Wel Eerwaarde Heer II Z>. Guyot, Predikant der Waalfche Gemeente re Groningen, en lnftituteur van het Kweekfchool teronderwyzing van Doven en Stommen, ten tweden male, Da eene korte vooraf gehoudene redevoering, zyne Leerlingen in het openbaar geëxamineerd. Een aanzienlyk gedeelte der voornaamfte inwoneren dezer



J A AR B O EK E N, April, 1792. 410
!Zer Stad, met vele vreemdelingen, was hi<r by (tegenwoordig. Zyn Wel Eerwaarde heeft in het doen van zyn onderzoek de navolgende orde ge
h°ïiT^rffefl wierd door den Heer 'Guyf mot te kenen iets gedicteerd, het weik door de Leerlingen wierd opgefchreven , vervolgens door eenenj der Leerlingen met tekenen nagelezen, cn e nuelyk dodr fan Hillebrands, die in zyn tedere jeugd Doof èn daarop Stom 'geworden is ,doch thans wederom het fpreken geleerd heeft, duidelyk, en «nannu-pnaam. wierd uitgefproken.
Ten tweeden hebben de Leerlingen, om een dcwys te geven;, dat zy verftonden het geen hun voorgelegd wierd, verfcheiden wo -rden uitgelegd, Werkwoorden vervoegd, Naamwoorden verbogen, het onderfchcid der Taaldelen aangewezen, Spreekwyzenfamengefteld van opgegevene lösfe wooruen, cn verwarde woorden tot eenen voeglyken zin m eene gepaste orde herfteld.
Tenderde» hebben de Leerlingen , om te tonen, dat hun verftand werkte, fchnftelyk geantwoord op eenige opgegevene vragen , .eerst eenige gewond en dagelykfche , dan Hiltorfehe. cn op. den„ Godsdienst betrekking hebbende; daarna hebben zy eikanderen fehriftelyk naa willekeur gevraagd , en beantwoord.
Ten vierden vertoonde men eenige proeven van hunne vorderingen in de Aardryks- Kunde, Rekenkunde en Schryfkunst; voorts van hunne aanmerkelyke'toeneming in verfchiHende handwerken van Tekenen, Zilverfmeden, Pypenbakken , Pypdqp , Kleer-, Keurslyf- en Zeilmaken, Bukfl fg< n , en Linnen - naajen"; door welk alles men ook de vtyt en den ernst van hunne meesters en baazen bewonderde ... n
SAndelyk wierd deze plegtigheid befloten met de uitdeling van eenige boeken tot pryzen ter ver. Ff 3
Gro-
yiIsCE.Iï.
Verflag fier hi' flelhng tui onderwysvan
Doofgeborenen.



420 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Groningen.
Verflag der Iir ftelling
fOt OJb
derwys van
Doofgeborenen.
NEDERLANDSCHE COLQNIEN.
Suriname n.
Den i December 1791, is alhier op Paramaribo uit Saramacka aangekomen de Posthouder by de bevreedigde Moufinga of Matuarie Bosch Negers, medebrengende twee Negers, die verre boven de Dorpen van gemelde Bosch - Negers gevangen zyn; zy fpreeken geen verftaanbaare taal, en waren by hunne gevangenneeming met de fchors van boomen gekleed; zy hadden in plaats vanyzeren eenige fcherpe Iteenen gereedfehappen om Palmietboomen om te kappen en eenige eetbaare wortelen uit te graaven. De fpooren van deze Negers op ordre van den Posthouder nagegaan zynde, heeft men bevonden dat zy uit het ^uid*Oosten zyn gekomen, en
vaa
dere aanmoediging, die door hen met de grootfte tekenen van gevoelige erkentenis wierden aangenomen ; voorts met vrieneelyke dankbetuiging van den Heer Guyot aan de Heeren Directeuren en Leden, voor derzelver vlyt en byftand, en met zegenwensch.
Onder dit alles was op het gelaat der aanfehouwers de verwondering over de zichtbaare vorderingen dezer anders ongelukkigen , en de dankbaarheid jegens den menschlievenden Guyot- allerduidtlykst te lezen.



JAARBOEKEN, April, 1702. 4»
van de droogte hebben gebruik gemaakt, om de Rivier Coppaname te doorwaaden. Dus fchynt deze nieuw ontdekte foort van menfchen uit eene nog onbekende Landftreek en wel uit het Zuiden te zyn.
VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ.
Dordrecht. Den 2 April is door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, uit eene overgeleverde Nominatie voor den tyd van twee Jaaren, tot Burgemeefteren dezer Stad verkozen : de Heeren Anthony van den Santheuvel en Mr. Samuel Onderwater., Heer van Brandwyk en Gybeland, en zyn Hun Edele Groot Achtbaare naar toe aangefteld ; blyven nog voor een Jaar , de Heeren Mr. Pieter Matthys Beëlm:rts , Heer van Em'mikhoven, Ganswyk en Waardhuizen, enz., en BaRthout van Ohryk; de afgaande Heeren zyn Mr. Tnudrwyn Onderwater.., Heer van Puttershoek enz., en Mr. Arnoldus A (riqnus van Tets, Vryheer van beide de Goudrianen en Langerak, bezui .en de Lecq, enz.
'sGravenhage. De Heeren Gedeputeerden van Hun Hoog Mogende, bv voorraad belast met het beftier der Colonien van den Staat, hebben, met voorkennis van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins van Oranje, omtrend verfcheiden Ampten in gemelde Colonien voorzien, als:
Ff 4 Op



VERANDERINGONDER DE HOQ GE EN LAGE AllTENAARS,ENZ.
O.A
cretary. 'J ' tot Commis r ter 5e.
De Vaandrig-Frédrtk Anthony Willem van Dor, gclo, is aangefteld tot Onder-Commis.
mdherLCUVe,ia'"P ' 'S aaDsefteid t0E Magazyn... .... Stuivefend, tot oudfte Onder -Commis. n, ahSedrttr,Aon"'g> tot Onder-Commis.
OntrAcSmmi,G^ ^ > - Cfuyj', tot Adftftent.
i/fi Colonie van Demerarv.
■ Tot Boekhouder Generaal word aangefteld
ferm at/. °
Vé T°c eerfte Secretaris G. thans zynde
tweede Secretaris op Sc. Euftatius." ! ^ fcwjbrt1, thans zvnde provifioncele Secretaris van den kleinen Raad te Curacab, is aangefteld als tweede Secretaris te Demerary ^Tot Chirurgyn - Majoor is aangefteld lohn ^rawjord, y
422 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Op de Kust van Guinea.
Jan Willem Vol'mar, thans Commis en Rairï rs aangefteld als Opper- Commis.
Üudwch Cornelis Bart els, Kaptein - Gomman dant, tot Commis-en Raad. ' V°mman-
JP^rik Ebell, tot oudfte Commis der Ne-
; De Commis ter Secretary, Otto Arnoldus Duim js aangefteld tot Commis der Nemtip. '



JAARBOEKEN» April, 170a. 423 Op het Eiland Curacao.
Aangefteld tot Boekhouder Generaal J. J. Bcaujon, en tot tweede Secretaris IV. G. van Hamel.
Op St. Euftatius.
Tot Commis der Venduen cn Ontfanger, aangefteld Lucas Lans.
Alhier is in den Ouderdom van ruim 83 Jaaren overleden den Wel Edele Heer Mr. Paulus Abraham Gilles, Heer van Waveren en Waverveen, •Botshol en de Ruige Wilnisfe, Oud - Raad en,Thefaurier - Generaal van de Unie &c. &c.
Leyden. Den 13 April is op deszelfs Buitenplaats Lusthof, naby deze Stad! aan de Waterzugt, in- den ouderdom van byna een en vyftig jaaren overleden den Heer Mr. Willem Jan van 'der Goes, Oud - Secretaris; van de Weeskamer de.«er-Stad, ' /
Amsteldam Door de Algemeene Staaten der Vereenigde Nederlanden, is den Heer Anthom Mensjenayk , aangefteld tot Hoogstderzelver 'Conful te Archangel.
Rotterdam. In 't laatst dezer maand, op Zondag de gewoone dag zynde tot het maaken «ener, Nominatie 4 ter jaarlykfche verandering van de Wethouderfchap dezer Stad , zyn uit de Edele Groot Achtbaare Vroedfchap Boonheeren geworden , de Heeren Jr. Joitari Maften Baron Collot d'Escury, Mr. IJ'aac van Teylingen, 'Mr Maxtrns Hoog, Mr. Cornelis-van Hemden, en Mr. Ifnac van Schinm.
Ff5 Ver.
VeraN"
dering onder de hooge en lage
Amte-
naars» enz». La



Verandering
onder de hoocè en lage
Amte-
naars, enz.
Johannes üoog , Abraham, Vajiolk ,. Aclrianus Havan, Adriaan Heriert Vermeulen, Mr. Cornelis AJriaan van den Honert , Mr, Adriaan van der Does, en Huyben Jan Carcl Senn van Sa/el.
Tot Scheepenen Comnvsfarisfen, de Edele Achtbaare Heeren Abraham Verflolk, Adriauus Havart en Adriaan Herben Vermeulen.
Gorinche m. Alhier is in den ouderdom van 66 Jaaren Overleeden, den Heer Jacob van Dam Raad in de Vroedfchap en Regeerend Schepen de-
Hoorn. Den 6 April zynde goede Vrvdae zyn door de negen Keurmannen tot Burgemeesteren dezer Stad verkooren: De Wel Edele Groot Achtbaare Heeren Jacob Berckhoot, Mr. Joan VAnBredenhoff, Vryheer van Oosthuizen enz. , Mr. Abraham van Stralen en Cornelis Chrï* toffel van Akerlaken Pz.
h7fy0]*uS zXn. do°r Zyne Doorluchtige Hoog•he d den Heer Prins Erfftadhouder, uit eene ovef.geleverde Nominatie tot Scheepenen dezer Stad benoemd de Edele Achtbaare Heeren Mr. FrZcois
Bink.
424. NIEUWE NEDERLANDSCHE
Vervolgens heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, uit de door gemelde Boon heeren gemaakte Nominatie, verkozen tot Burgemeefteren de Edele Groot Achtbaare. Heeren Mr. Jean Bichon, Heer van Oost- en West-Ysfelmonde, Mr. Jacob van der Heim, Mr Joan Gerbrand van Mierop en Mr. Dirk Lodewyk van Cattenburch.
Tot Scheepenen, de Edele AHirhan



JAARBOEKEN, April. 179*. 425
Binkhorst, Mattheus over 't Water Verboom, Matfhys Koper, Keinier Jongcmaats, Allard Merens, Lconard Haverkamp en Pieter van Geldrop, en tot Scheepenen - Coramisfarisfen van des Gemeenelands-Middelen de Heeren Mr. francois binkhorst, Mattheus Over 't Water Verboom, en Malthys Koper; -terwyl tot de Commisfie van Gecommitteerde Raaden in West Friesland en het Noorder-Kwartier, voor den tyd van twee Jaaren, met Mey aanftaande beginnende, is benoemd den Heet Mr. Pieter Opperdoes, Oud Burgemeester ec Raad dezer Stad.
Edam. Den 6 April, zyn tot Burgemeesteren dezer Stad aangefteld, de Edele Groot Achtbaare Heeren Mr. Gerrit Jacob Lakeman, Wouter Pieter Wyngaard en Wiluam Pont, dewelke uit de afgegaane Heeren tot voorzittende Burgemeester hebben verkooren den Edele Groot Achtbaare Heer Pieter Hogerbeets. Vervolgens zyn uit eene overgeleverde Nominatie door Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder , tot Scheepenen verkozen de Edele Achtbaare Heeren Simou Verfteveren , Jacob Tlumon Lakeman , Arend Jong , Dirk Kroon , Pieter Druist, Hermanus Boot en Jan Teengs, en uit dezelve tot Scheepenen - Coramisfarisfen gemelde Heeren Simou Verjteveren ,Jacob'Phimon Lakeman cn Dirk Kroon. |
Op den 11 dezer maand is alhier, door Heeren Hoofd - Ingelanden, tot Secretaris van de Pureer, en Ontfinger van de Verpondingen over dat diftricr. aangefteld den Heer Dr. Jacob van Waart, Oud - Burgemeester en Raad dezer St-d, en zulks in plaatfe en vermits den vry willige» afftand van den r Heer
Verandering
onder de hooge en lage
Amte-
NA/iRS, ENZ..



VWAV
KERING OND 'r dk HOO
ge ■ iiN JLAGtt "
Amte-
NAARS, BNZ..-
ov.i^HCutu . .uc-jiueie Acntbaare Heeren ^/•/è van Harlingen, Jan Gerard Peereboom s Cornelis Breek, Cornelis Kon, Bernardus Sellcger, Jan Fels, Stmon Bruyning; en daar uit door Hoogst, dezelve tot Scheepenen Commisfarisfen aangefteld gemelde Heeren Jan Gerard Peereboom, Cmelis liree;: en Bernardus Sellcger. En is wvders op aan pryzingen van evengemelde Zyne Doorluchtige Hoogheid beftemd tot de Commisfie in de Admiraliteit van Friesland, met Mey aanftaande, voor den tyd yan drie Jaaren, den Heer Mr. Jan van Goor liinloopcn, Raad en Oud • Burgemeester dezer Stad.
Middelburg. Den 29 Maart is alb'er, in den hoogen ouderdom van rui n 8? jaaren, Overleeden, den Heer Mr. Jacob.van Vitters, Heer van Popkensburg en Si. LaiirehY, Oud-Raad enBurgerneester dezer Stad , mitsgaders Beeedigd Hoofdparticipant der Oost-Indifche Compagnie, ter Kamer Zeeland.
bjer1gen op den 2°qm. Den 17 Maart zynde de gewoöne dag der verandering van de Magiftraat dezer Stad, zyn, door Zyne Keurvorsrlyke Doorluchtigheid van-de Paltz , Hertog van Opper - en Neder - Beyeren, als Heer en Marquis dezer Stad; tot Scheepenen aangefteld, de Heeren irantois Coenraaa Uornman, Dï. Johannes Bies-
man,
426 NIEUWE NEDERLANDSCHE
. Heer Mr. Gerard BeeWnydcr , mede Raad en UuJ - Burgemeester, eh Gecommitteerde Raad ter Admiraliteit te Amfteldam.
,< • ,ny.;tv£) tab acv. r.al ï:::i?m.;:.c:~) . ncn...-...,-.-j; )0;
Purmerendé. Uit eene overgeleverde Nominatie zyn door Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, verkozen toe Burgemeesteren de' Edele Groot Achtbaare Heeren Hermanus Tammer , Hendrik van Slyff , Müyndert Becdêker en ' Mn Breek Tot



JAARBOEKEN, April, 1792. 42?
man, Jacobus Adrianus Henricus Ruperius Dirk Spierefëe, Cornelis de Paauw, Simon Huberius iouZn, Johannes Bonebakker, Wilhelmus van Dalen, Johannes van Dort Mz-, en door dezelveverkoo'ren en aangefteld tot Burgemeester van de Politie , den Heer Jan van Overstraten en tot Burgemeester van de Juftide. den Heer Francois Coenraad Hornman; tot Rentmeesters de Heeren Simon van Hcnneveld en Benjamin van da Hagen, en tot Weesmeesteren de Eerwaarde Hee. rm Pieter de Geep, Cornelis Bitsman en Dtrk Wy rit jet.
LYST
Vfran-
DERlNG ONDER DE HOOGE EN LAGE
Amte-
NAARS, EfsZ.



428 NIEUWE NEDERL. JAARB,, Aprti, x7git
LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS.
r—^ Zomer T >7 a 18 ü Düivesüohe» ^ a aa *
en Schouwft „ a i6 a MoüTW™ 6* eC de 30 Vt.
25 a 26fi by den Sieen.
Boekweit op ,S6 I 3 £rf VLAt £!Ierbest 46 a 50 ft.
Gekt Winter* S i8*aa".1f mm, ,r 36 3 45 £
Mout Inlands 17 . i8?rf Middelfoort 30 a 35 ft.
Havbs Zeeuwfe Brouw 14 a ,V 5 ZL * n"eeD a 2 <? ft.
, diW Voer Aia /aW AllerSem«*« 24 a 25 ft.



NIEUWE NEDERLANDSCHE
JAARBOEKEN*
Mei. MDCCXCII»
HOLLAND. *sGravènhage.
Door den Raad van Staate wierden in *s(^A' deze maand benoemd, tot de Com-^NHA' tnisfie in de Steden langs de Maze, de Heeren Jus,er en Lewe • en tot de Commisfie haar Wedde en West - Woldingerland, de G g Hee-;



43© NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venhaCE.
De jaarlykfche Krygsoeffeningen der bezetting heeft naar gewoonte op de vlakte by Waasdorp,-wederom plaats gehad
Ter Wapenfchonwinge van het Krygsvolk van den Staat, zyn de volgende Heeren verkoren:
Pe Erf-Prins van Orange , voor het Krygsvolk van Breda, Willemftad en Steenbergen-, en 'e Voetvolk te 's Bosch. Prins Van Nasfau • Ufmgen, voor Vlaanderen en Walcheren Generaal ISyvenheim, Bergen op den Zoom. Prins Van Hesfen-Philipsthal, de Ruitery in *s Hertogenbosch, Bommel en Thiel. Prins Van Hesfen - Casfel, Maastricht, en Ruitery te Venlo, Generaal Bentinck, Heusden , Dordrecht, Zwol en Carapen. Generaal Wartznskben, Groningen en de Vestingen en Deventer. Generaal Rand. wyk, Nymegen en Arnhem,, 't Voetvolk. 'sGravemoer, de Ruitery te Nymegen, Arn* hem eu Zutphen. Prins Van fVaideck, Friesland. Collónel Syburg, Thiel, Amersfoort Wagèningen en Harderwyk. Generaal Dopf, Amiteldani.
D
Heeren Bigot en Jacobfon. En tot Commisfarisfen-Decifeurs naar Maaftricht , wierden by Hun Hoog Mogende verkozen de Heeren Van Sucbtelen en Alberda van Byma, ter Hoogstderzelver Vergadering zitting hebbende, wegens de Provinciën Uverysl'el en Groningen»



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 431
De tyd voor deze wapenfchouwing is niet vast bepaald, maar dezelve moet voor den 15 Juny geëindigd zyn. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Prins van Oranje zal de nabuurige Krygsbezettingen van 's Hage bezigtigen.
HOOG MOGENDE HEEREN!
De vertrouwelyke en vriendfchappelyke verbintenisfen, welke voor eenige» tyd zö wél te .Berlyn als te Weenen zyn beraamd, zyn van beide Hoven door een formeel Deienfif- A\\\antie-Traétaat bevestigd, het welk te Berlyi öp den 7 February ontterteekérid en kort vooi bet overlyden des Keizers geratificeerd is gewoiden.
Gg a De
Den !24ftender voorledene maand,wierdt door den Gezant van den Koning van Pruisfen by dezen Staat, aan Hunne Hoog Mogende eene Nota overhandigd, ter geleide van een Affchrift eener Verbintenis tusfchen de Hoven van Weenen en Berlyn gefloten, met kennisgeeving, dat 'er van wegen het Weener Hof, openingen zullen gedaan worden van uitnodiging, om ook tot het voornoemde Verbond toe te treeden, gelovende Zyne Pruisfifche Majefteit,dat de bedingen in dat Traétaat, zonder den minften hinder, op de belangen en gefteldheid onzer Provinciën zouden kunnen worden toegepast. Die Nota luidt aldus:
's GxAvenha-
ge.



432 NIEUWE NEDERLANDSCHE
*s Gra
venha ce.
Nota van Pruisfith
oogmerK nebben: zoo gelooft Zyne Majefteit dat zy van zodanigen aart .zyn , dat zy zonder de geringde inconvenientie op de gefteldheil en de belangens der Vereenigde Provinciën kunnen toegepast worden Daar de Koning van Hongaryen en Botiernen zich aan zyne kant bereidt om Uwe Hoog Mogende uit te nodigen tot toetreding tot deze Alliantie, en om aan Uw Hoog Mogende defenfive Verbintenisfen, met gezegde 'Iractaaren overeenkomftig, voor te flaau; zo verplichten de Vriendfchap en de naauwe Betrekkingen, welke het Pruisfisch Hof en ,e Republiek reeds vereenigen, Zyne Pruisfifche Maje, fteit, om Uwe Hoog Mogende te prevenieeieq van de openingen, welke van wegen Zyne A-ostolifche Majefteit aan Uw Hoog Module zuilen gedaan worden. De Koning kan niet nalaten te. vens het genoegen te betuigen, welk hv genieten zoude, wanneer hy de Republiek dezelfde grondftellingcn zag aannemen, welke aanleiding gegeven hebben tot de Alliantie van Zyne Majèfteit met het Huis van Oostenryk. Met den wensch dat Uwe Hoog Mogende uit het zelfde gezicht' punt het nut en de voordeden zullen befchouwen, welke uit deze verbint.enisfen zullen voortvloeijen , zal de Koning zich tot een geluk ftellen, zo veel van Zyne Majefteit afhangen zal tot het goed gevolg eener Onderhandeling toe te brengen, welke niet anuers dan tot het welzyn
der
■ De Koning van Pruisfen, die niet heeft willen
■ uitftellen dit Tactaat aan Uwe Hoog Mogende te communiceeren , heeft den Ondergeteekende, zy. nen buiten gewoonen Gezant en gevolmaetigd Minister, geauthorifeerd , Uwe Hoos* Mogende eene Copie 'er van mede te deelén, welke hy he, den de eere heeft over te geven. Daar-de daarin vervatte bedingingen den algemeenen vrede van Europa , de rust en het geluk der Volken tm



JAARBOEKEN, Mei, ijgt. 433
der Republiek en het genoegen yan alle belanghebbende Mogeudheden kan uitvallen.
(JVas geteekend)
de Graaf VAN KELLER.. 'sHage den 24 April 1792.
Mylord Auckland, Extraordinaris Ambasfadeuren Plenipotentiaris van Groot Brittannie, kwam alhier omtrend het midden dezer maand te rug, en hieldt den 14 Mey met den Voorzitter van Hun Hoog Mogende, Jonkheer Van Heeckeren tot Bran [enburg, een mondgefprek. Vervo gens is die Gezant door gemelden fleer Voorzitter met de gebruikelyke plegtigheden uit naam van Hun Hoog Mogende wegens deszelfs gewenschte terugkomst begroet geworden.
Den 15 Mei heeft de loflyke Schutterye dezer Hofplaats, haare Jaarlykfche paradeering en trekking voor Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder en Hunne Doorluchtige Hoogheden den Heer Erfprins en Mevrouw de Erfprinfes, verrigt.
Omrrend het midden dezer maand is ook den Heer Gouvernet , Gezant van Frankryk, van hier naar Parys vertrokken; daar tegen is den Heer-de Maulde de Hosdan, nieuwbenoemde Franfche Gezant, bier Gg 3 aan-
'sGra-
venhaGE.



434 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venha' GE,
Daar Frankryk den Oorlog aan den Koning van Hongaryen en Bohemen verklaard heelt, en na de bovengemelde Noca' van den Pruislifchen Gezant aan dezen Staat als mede na de tydingen,dat den Koning van Pruisfen bevel heeft gegeeven tot het in 'c gereed brengeri van al't geen tot eenen Veldtogt nodig is, is het bedenkelyk, of den Oorlog van Frankryk zig nog tot andere Volkeren zal uitbreiden. Voor eerst fchynt het niet waarfchynlyk ,dat Groot-Brittannie zig in deze cwist nog zal inmengen, zynde by eene Ordonnantie des Konings aan alle Britfche Onderdaanen verboden, zig in dienst te be. geven van eenige Mogenheid tegen Frankryk in Oorlog zynde. Ook bevestigd Zyne Majefteit heiderde artikel van het Traktaat van Aiavigatie en Commercie, gefloten te VeilaiiJes .in. i7b6, volgens het welk Hoogstdenz.dven aan de Onderdaanen verbied eenige Comnmiie aan te nemen, welke door de.vyanden van den Koning van J?rai.kryk zoude mogen aangeboden worden, iot .het geven van brieven ter Kaapvaart, of het leveren van fchepen «b ander-
aangekomen , en heeft met den Heer Voorzitter ter Vergadering van de Heeren Staaten Generaal, en eenige Heeren van de Regeering in gefprek geweest, hebbende bv die gelegenheid zyne geloofsbrieven aan unne Hoog Mogende overhandigd



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 43J
derzints, ten nadeele van de Onderdaanen van Zyne Allerchristelykfte Majefteit.
Den Heer Ridder de Kevel, Minifter Plenipotentiaris van Zyne Majefteit den Koning van Sardinien , is met den Voorzitter ter Vergadering van Hun Hoog Mogende in gefprek geweest, en heeft by die gelegenheid affcheid genomen, ftaande op zyn vertrek om met verlof van zyn Hof een keer voor zyne byzondere huizelyke zaken naar Turin te doen, Hy zal geduurende zyn afvvezenheid door den Heer Plenti, Secretaris ter gezantfchap, in de waarneeming van de zaaken van zynen Meefter, vervangen worden.
Omtrend het einde der maand kwam hier de tyding aan , dat de Keizerin van Rusland den Oorlog aan de Republiek Poolen verklaard heeft, en dat deze Republiek, meenende, dat al wat zy tot verbetering harer Staatsgefteldheid en regeerwyze, een pariglyk, en met toeftemming van den Koning van Polen gedaan hadt, zulks op aanrading of ten minften met goedvinden van den Koning van Pruisfen hadt ondernomen, aan dezen Vorst den onderftand verzogt heeft, aan Haar by het laatfte Verdrag roegezegd; dog dar den Markgraaf de Lfiicchefitii heeft geantwoord : „ dat het „ trnctiat *t welk wierdt ingeroepen, geflof, ten geweest is voor de nieuwe ConftuuG g 4 » tie
's Gra-
venhaGE.



'sGra-
venhaGE.
Ook kwam van Weenen de tyding, dat Haare Majefteit de Keizerin Weduwe, den 12 dezer, des ogtends ten 4 uuren , overleden is, en dus zeer kort haaren Gemaal, den Keizer, is gevolgd.
In onze Jaarboeken van 't afgelopen Jaar 1791, voor de maanden Oclober en December, deelden wy een nader Rapport mede , als ook de Advyzen van zommige Provinciën omtrend dat Rapport. De Provincie van Holland en West Friesland bragt op den 19 Maart 1792, ter Vergaderinge der Algemeene Staaten op dit nader Rapport van den 22 Oótober 1791, het navolgende advys in:
EXTRACT uit het Register der Refolutien van de HOOG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VER. EENIGDE NEDERLANDEN.
Luna den 19 Maart 1792.
T\e Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Holland en West - Friesland , hebben ter Vergaderinge ingebragt en laaten leezen de Refolutie van de Heeren Staaten van Hooggemelde
Pro-
43<S NIEUWE NEDERLANDSCHE
„ tie van Polen, welke het Hof van Pruis- F
fen niet erkende, en het tradhat dus als Ijl!
„ niet gefloten moest aangemerkt worden." V



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 437
Provincie, hunne Principaalen, genomen op het Rapport, den 21 October laatstleden alhier ter Vergaderinge uitgebragt, rakende het Werk van de Provinciale Quores; volgende de voorfz, Refolutie hier na geïnfereert.
EXTRACT uiidiRESOLV' TIEN van de H,-reu STATEN van HOLLAND en WESTFRIESLAND , in Hun Edele Groot Mogende Vergadering genomen op
Vry dag den 23 December 1791.
By refumtie gedelibereert zynde op het Rapport, den 10 dat voorleeden maand ter Vergadering uitgebragt door de Heeren van de Ridnerfchap en verdere Hun Edele Groot Mogende Gecommitteerden tot de zaaken van de Finamie, hebbende, ingevolge en ter voldoening aan Hun Edele Groot" Mogende Refolutie commisforiaal van den 2 te vooren , met de Heeren Gecommitteerde Raaden in den Hage en te Hoorn refideerende , mitsgaders de Heeren wegens Hun Edele Groot Mogende tot de perfoneele Commisfie over het reguleeren van de Quotes der Provinciën en het onderzoek van de Fiuantien der Generaliteit geëmployeert geweest, geëxamineert de Misfive van de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Ne-lerlanden van den 21 Oclober laatstleden, waar nevens gezonden hebben een nader Rapport van de Heeren hunne Gecommitteerden op de fuccesfive inéebragte Refolutie van de Heeren Staaten van de refpec'tive Provinciën op het Ad.
vis
's Grave nha-
GE.
/fdvys vanlloll. op nader Rapport.



'sGra-
venhage.
*4dvw vanlloll. op nadir Rapport.
ichei ^ene reflexien zyn voorgekomenT die met veel grond en gepastheid van wegens deProvince vaa Holland en West-Friesland zouden kunnen gemaakt worden, voor zo verre , namelyk aan de eene zyde, of geheel nier, of gebrkki*
VZ Tlm^ "]^.ntien van Edele Groot Mogende by de advifen den 2o Augustus 1700 en 23 Mey .791 als noodzaakelyk voor de vas' tighetd van den Staat voorgedragen, terwvl aan de andere zyde by dit Rapport, aan fornm^Provinciën avantages worden toegevoegd die niet seneraal zyn vooralle de Bondgenooten, en zelfs den Haat der defenfie van de Republiek in fommige opzichten verzwakken; doch dat Hun Edele Groot Mogende confidereerende dat het loiTelvk oogmerk van het gemelde Rapport is,de verfchil. lende feimmenten der Proviucien te vereenisen om eenmaal een afeinde te maaken van een werk' dat, zonder oneer en gevaar van den gantfchen Staat, niet langer kan traineeren; en te gelvk erkennende den onvermoeiden arbeid, welke Zv ne Do rluchtige Hoogheid zig tot het zelve oogmerk gegeeven heeft, waar door Hoogstdezelve het Bondgenootfchap op nieuw aan 'hem heeft verpbgt; om die redenen voor het tegenwoordige pnefcreeren Imre reflexien terug te houden in vertrouwen, dat by de andere Provinciën de.' zelve toegeeflykheid en geest van infchikkelykheid
2al
438 NIEUWE NEDERLANDSCHE
van Z Z}Z U°°ZYK] enT den Raad ™ Statte der t° |Febmrry ,e"S Jaars> °P het Rapport tladefl?, PJrroneeKCommisCe, dienende dit nader Rapport tot cmciliatie der differente fentimenten van de Provinciën over deze zoo lang ge-• traineerde en importante zaak. ö &
Is goedgevonden en verftaan, dat van wee-n» Hun Edele Groot Mogende ter Generali Zit™ worden gedeclareerd dat aan Hun Edele Groot Mogende bv de dp iNprnt;* ™ ,i;. d...... ruui



JAARBOEKEN, Mei, 1702. 439
zal worden gevonden : dat Hun Edele Groot Mogende mitsdien in alle de voörflagen by het gemelde Rapport gedaan, zullen berusten, en op dien voet tot de conclufie van de aldaar gemelde, en verdere conciufible pointen zullen concur reeren, met vo>rbehouding nogthans van de verklaaring op de drie navolgende pointen.
Voor eerst , dat by aldien Hun Edele Groot Mogende accordeeren in het vastftellen der Quotpc vnnr wf-en - twintig iaaren, met by voeging
van de opening der Finantien van de retpective Provinciën, op het einde van het twee-en-twintigfte jaar, by het Rapport breeder gemeld, zy hier mede voor zo veel de Provincie van Holland aangaat, geen andere opening kunnen admitteeren , dan gelyk die in het tegenwoordig geval gedaan is, namèfyk aan Zyne Doorluchtige Hoogheid als Erfftadhouder van Holland en VVestFriesland.
Ten anderen, dat de acceptatie van de nieuwe Quote over evengemelde termyn van Jaaren , en het berusten in de posten, thans voor de Marine op den ftaat van Oorlog gedestineert, alleeniyk gefchied in dat volkomen vertrouwen, dat de Bondgenoot-m in de extra ordinaire Petitiën tot de Zee, welke onvermydelyk wegens de infuffifance der geaffecteerde fom, te verwagten zyn, zullen confenteeren en rigtig furneeren ; terwyl Hun Edele Groot Mogende niet willen verbergen, dat, zó de Provincie van Holland onverhoopt weder in het geval moest komen, van den last der defenfte ter Zee genoegzaam alleen op den hals te hebben, dezelve zig dan ook teffens in de noodzakelykheid'zou bevinden, om haare Finantien langs eenen anderen weg fchadeloos te houden.
■ Dat, ten derden, Hun Edele Groot Mogende zig zeer bereid verklaaren, om kragtdadig mede
te
's GaA-
VENHA'
QE. 1
Advys vanlloll. op nader Rapport.



9sGra-
VENHACE.
Advys yanlïdt op ihiclci Rapport.
{Onder ftond) Accordeert met de voorfz. Refolutien.
Waarop gedeübereert en als nu de Refolutien Van de Heeren" Staaten van de refpeftive Provircien op het voorfchreeve fubjeft ingekomen zyrde; is goedgevonden en verftaan, dat Copie van de voorfchreeve Refolutie , mitsgaders van de Keloluuen van de overige Provinciën gelyk de-
• zelve refpectivelyk alhier ter Vercadering zyn in. gekomen, op den 31 October, 5. 6, iq en 2* December des gepasfeerden jaars , gefield zal wonen in handen van de Heeren Torck van Roosendaal s en andere Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Finantie, om met en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate , by Haar Edele zelfs te nomineert, te vifiteeren, examineeren, daar op
. in te neemen de confideratien en het hoogvvys ad. vis van Zyne Hoogheid, en van alles alhier ter Vergaderinge rapport te doen.
De Heeren Gedeputeerden van de zes andere Provinciën hebben geïnhasreert de Refolutien
van
440 NIEUWE NEDERLANDSCHE
te werken tot een Generaal herftel der gebreken* die m de adminiftratie van het Zeeweezen mog! ten zyn mgefloopen, maar ook begrypen, dat dit nerftel behoord gepaart te gaan met de billyke voldoening der prauenfien, die de Admiraliteits , Goilegien wegens reëel gepresteerde dienften ten laste van-de Provinciën hebben, en wier gemis de FintoirilBn der Collegien zodanig gederangeert heeft, dat dezelve by vervolg meer en meer in de ongelegendheid zyn geraakt, om dat geene te prasteeren, het welke de dienst van het Land van haar vorderde.



JAARBOEKEN, Mei, 1702. 441
vnn de Heeren Staaten hunne Principanlen, dien aangaande alhier ter Vergadering ingebragt.
Accordeert met het voorfz. Register.
EXTRACT uit het Register der Refolutien van de HOOG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN.
Mercurii den 30 Mey 1792.
De Heeren Torck van Roofendaal en andere Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Finantie, hebbende , ingevolge en ter voldoening aan Hun Hoog Mogende Refolutie van den 19 Maart laatstleden , met en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate, geëxamineerd de l'uccesfivelyk ingebragte Refolutien van de Staaten van de refpedtive Provinciën op het Rapport, den 21 October van het afgeloopen jaar 1791 ter Vergadering van Haar Hoog Mogende gedaan over de Poincten, die verhandeld zyn in het Advis van Zyne Hoogheid en den Raar) van Staate, den 21 February van het zelfde jaar uitgebragt, op alle de beden* kingen, die gevonden wierden in de Refolutien van Hooggemelde Heeren Staaten, genomen op
het
Hier op volgde nog een nader Rapport op den 30 Mei 1)92, met eene nadere Memorie en verfcheidene Refolutien der byzondere Provinciën, zo als blykt uit het
's Gra-
venha» CE.



'sGra-
VENHACE.
Tweede nader Rappor, nopens Quot i's en Finantie , met nadere Memorie , en Refol. enz.
omtrent welUe de Adviien vsn de refpectivc Pro. vincieu nog van eikanderen' verfchillen, gebrage zyn tot een zo klein getal, dat zy meenen zig te mogen vleien, dat de Quotes van de refpective Provinciën in de lasten van het Bondgenootfchap, en die lasten zelve, eerlang zulten kunnen wor. den vasrgefteld, en dus een einde gemaakt van deliberatien , die van zo veel belang zyn vooi' de eer en het aanzien van den Staar.
Want dat Zyne Hoogheid en den Raad zig verzekerd houden, dat de Staaten 'sLands van Utrecht, die zoveel inl'chikkelykheidin de voorfz. deliberatien hebben toegebragt, en zo veel toegeellykheid voor de .verfchiliende begrippen van hunne Mede-Bondgenooten hebben getoond, met zullen blyven indeeren, dat haar Provincie inredelykheid worde te gemoet gekomen wegens het meerder Servisgeld, het welk aan het Guami\Jocn der Stad Utrecht zedert éenigt jaaren heeft -moeten worden gegeeven, maar wel zullen willen conhderéeren, dat het niet is zedert weinige jaaren , maar zedert eenen langen tyd, dat aan. het
Guar-
442 NlfiüWE NEDERLANDSCHË
het Rapport van de Perfoneele Commisfie, dk tot het reguleeren van de Qupies van de Provinciën in de lasten Van de Unie en het onderzoeken van de Finantie van de Generaliteit is gedeferneerd geweest, en omtrent welke alle de Provinciën nog niet zyn gekomen in het zelfde begrip ; hebben ter Vergadering gerapporteerd, dat in de conferentie, over het voorfz. Werk gehouden; door de Heeren Gecommitteerden uit den. Raad van Staate, is overgegeeven eene nadere Memorie van den Staat der deliberatien van de Bondgenooten over de voorfz. Poinéten, welke Memorie aan het einde dezes ftaat geïnfereert, en daar by voorgedragen , dat Zyne Hoogheid en den Raad by examen van de voorfz, Refolutien met veel genoe gen gezien hebben, dat de ArnVnlpn,



JAARBOEKBfN, Mft, 1792- 443
Guavniioen van den Hang dubbcld Servisgeldis goedgedaan, en dat 'er in Hoilafid ook meer danééne Stad is, alwaar men verphgt is het Guarni-, foen bnven het ordinaris Servisgeld te gemoet te komen, en dat derhalven de Provincie van Hol land met evenveel regt zoude kunnen verlangen daar omtrend gefoulageerd te worden; dat het mitsdien van zeer veel gevolg zoude zyn, indien het voorfz. Poinci tot een nieuw object der deliberatien van de Bondgenooten ^ierd gemaakt en de conciuüe van het gantlche Werk, m waker afdoening Hooggcmelde Heeren Staaten te meermaalen betuigd hebben, zó veel belang te ftellen zeer meikelyk zoude worden vertraagt, terwvl' alle de Provinciën in de goeddoeuing van dubbeld Servies aan de Provincie van Holland,
ten behoeven van net ijuanmucu va» «u. ^-«s, hebben bewilligd, en het mis^hiériuïlogonzeker is of aan het Guarnilben der Stad Utrecht by continuatie meer dan ordinair Servisgeld zal behoeven te worden gegeeven.
Dat hooMsemelde Haren Staaten, die zo wel ah die van Gelderland nog eenig bedenken dragen om te concuiteeren tot het vastttellen, dal %0r elke Provincie jaarlyks of zo dikwjfi hel zal worden streqmreerV, aan den Plecr Lrfftadhoudef in der lyd zal moeten worden gedaan eene verklaaring dat haare inkomjlen door geene vermindering of affchaftng van lasten zyn afgenomen, en dat L ieflacfig werkzaam zyn, om een excedent Van inhmflen hoven de uitgaun te verkrygen, niet langer zullen aarzelen, om zig ook daar omtrent te conformeeren met de gedagten van hunne Me. be-Bondgenooten , aangezien zy dog beide verklaren dat zy, wel verre van aan eene attchatfing of vermindering van Lasten te kunnen denken veelëeer bedagt zullen moeten zyn, op het invoeren van nieuwe, en het zo veel mogelyk Bh ' ver-
5GrA;e-
^weede ridder Rapport nopens Quota's -n Finantie , net nadere Memorie , en RePol. cnZt



's Gra-
VENHACE.
Tweede nader Rappor, nopens Ojiota's en Finantie , met nadere Memorie , en Refol. enz,
niet zouden liebben bewilligd, terwyl eindelyk het oogmerk van zodanige verklaring alleen is om aan het Staats-Gebouw in opzigt van de Fi! nantien eenige meerder vastigheid te geeven dan het ^tegenwoordig heeft; waar by voor de Staaten sLands van Utrecht nog een motif kan worden gevoegt, dat bet aan die Provinciën, WeMr Quote verhoogt word, niet te verren is haare lugezeerenen met nieuwe Lasten te bezwaren, om die der andere Provinciën van het dragen van meerder Lasten te bevryden, gelyk gemelde Heeren Staten by de aangehaalde Refolutien van 4 Augustus 1790 erkennen , en het algemeen bekend is, dat de Provincie van Holland en We«tFnesland het niet gelaten heeft by de verklaringen van het geen ze genoodzaakt zoude zVn te doen, maar dadelyk le-ds verfcheide Middelen zeer merkelyk heeft verhoogt, en waarfchynelyk nog andere zal moeten verlioogen. . Dat aan Zyne Hoogheid en den Raad wel niet is geechapeerd, dat de Staaten van Utrecht hunne zo evengemelde erkentenis bepalen aan het geval,
444 NIEUWE NEDERLANDSCHE
rl^ZZ0"T-6 tasten> Se,yk ^ Staaten van Gelderland zich in hunne Refolutie van den 2>5 November 1791 uitdrukken, of ten minften op het nog al meer beneficeeren van de Provinciale *inantien, zo als de Staaten 'sLands van Utrecht in die van den 4 Augustus 1700, tot dewelke zy zig by de laatfte van den 7 December 1701 refereeren, te kennen geeven.
Gelyk ook het geeven van de voorgeftelde verklaring aan den Heer Erfftadhouder, aan wien immers de inzage fn het ftuk van de Finantie van gemelde Provinciën competeert, geen de minde atteinte toebrengt aan de beheering der inwendige Huishouding en de adminiftratie der Finantie, zo als het de andere Provinciën mede begrypen die, als het anders wnrp a--.- ;„ ......£r,, ?



Jaarboeken, Mei, 1792* 445
val, wanneer de nieuwe Lasten, die door eene Provincie, welker Qi/ote is verhoogd, zoude moe* ten Worden ingevoerd, zouden furpasfeeren de Lasten, die in' andere Provinciën, fpecialyk die, welker Otiote verligt word, reeds in train zyn , en dat, wanneer dezelve te kennen geeven, dat wel verre zyn van aan eene affebaffeg of vermindering van Lasten te kunnen denken, daar by voegen de volgende woorden, hoe recdelyk en billyk zulks zyn zoude, immers voor zo veel die Lasten furpasfeeren die , welke in andere, ook zelfs in de meest vermogende Provinciën gehceyen worden, en voor zo veel dezelve hebben moeten worden geïntroduceerd , om den al te hoogen aan/lag in de Quote op te brengen, doch dat Zyne Hoogheid en de Raad, zonder zig over die Helling zelve uit te laaten, daar omtrent alleen moeten remarque-
ren, aat net aan nun zeer bezwaarlyk, zo met onmogelyk voorkomt, te oetoogen, dat de Lasten in eene Provincie, welker Quote is verligt, Zouden furpasfeeren die, welke in andere Provinciën , zelfs in de meest vermogende Provinciën, worden geheeven, want dat bet niet genoeg zoude zyn te toonen, dat een of ander middel, ja zelfs , dat alle de Middelen in eene en andere Stad hooger zyn , dan in andere Provinciën, maar dat zoude moeten worden beweezen, dat alle de Middelen over eene geheele Provincie hooger zyn, dan die over eene andere Provincie worden ingevorderd, en dat verder Zyne Hoogheid en de Raad aan de Bondgenooten in bedenken geeven, of de affchafling en Zelfs de vermindering van een Last in eene Provincie, welker Quote verminderd is, niet zoude opleveren een fterk vermoeden, zo al geen bewys, dat dezelve Provincie meerder was verligt, dan had behoeven te gefchieden. Dat Zyne Hoogheid en de Raad even Zeer vefHh a trou-
's GrA*
venha* ge.
Tweede nader RapportnopensQuota's cn Financic,met nadere Memorie , en Refol. enz»



44<S NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
VE.N'HAGE.
Tweede nader Rapport nopens Qjtota's en Finantie , mei nadere Memorie , en Re fol. enz,
geiyK in naare Ketoiutie van den 28 November 1791 word gezegd, maar dat geen Tractementen van Gouverneurs of Commandeurs in eene eenige Provincie op den ftaat van Oorlog gevonden worden , en dat tot nn toe geen post tot verdieping van eene eenige Rivier op den nieuwen ftaat van Oorlog gebragt zal worden; en ten tweeden, dat, zo de voorfchreeven Tractementen eens mogten bedragen de zomme van agt duizend guldens, het welk nog niet is opgegeeven , en dc post tot verdieping van den Neder - Rhyn en Ysf'el by continuatie op den ftaat van Oorlog zoude worden gelaaten, het geen te zamen zoude bedragen ben zomme van /H73?:i7 o, de Quote van de Provincie in het beloop van de Lasten, zo als het by het laatfte Rapport is bereekeud, in-dc daad zoude worden, verminderd met eene ftuiver en ruim negen deniers, zo dat derzelver tegenwoordige Quote alleen zoude worden verhoogd met zes ftuivers en agt deniers , en dus minder dan Hooggemelde Heeren Staaten zelve in hunne
Re-
trouwen, dat de Staaten van GJderland, aan dewelke het maintien van de Hoogheid van haare Provincie en van de egaliteit tusfchen de Provla* cien nog meer ter harte gaat , dan eenig pecunieel belang,wel zullen afzien van hunne vordering, dat ae 'Traè'tementen van de Gouverneurs of Commandeurs in de Steden Nymegen, Arnhem, Zutphen en Doesburg op den Staat van Oorlog v/er den gebragt, en dat, by continuatie op denzeiven verblyye ele post, die op den nog loopenden Staat tot verdieping en behoorlyk onderhoud van den Neder-Rhyn en Tsfel gevonden word, in geval by al het geen daar omtrent bevooren is voorgefteld, in confideratie zullen gelieven teneemen, eerftelyk, dat de Provincie van Gelderland alleen met die betaalingen niet word belast gelaaten.



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 447
Refolutie van den 19 Oétober 1790 hebben te kennen gegeeven te begrypen, dat deselve verhoogd zoude kunnen worden, om evenredig te zyn niet de verhooging van de Quote van de Provincie van Holland en West -Friesland.
Dat Zyne Hoogheid en de Raad wel hebben gerefnarqtïeérd, dat de Staaten van Zeeland verklaard hebben , geneegen te zyn, om aan her verlangen van de Provincie van Friesland., met opzigt tot haar Fortificatie-verken, te voldoen op "den voet , by. het Rapport voorgeflagen, behoudens dat de post van j aooooo: o : o, waar uit de fomme moet worden gevmden, in gelyk'e proportie tusfchen de overige Provinciën werden gerepartitieerd', en dat aan zodanige der Hondsenooten , welke verkiezen , onder de
geftipulecrde verpltgtingcn niet te liqutaeercn. gelyke faculteit daar t"e, als aan Friesland zal "worden getaaten : doch dat Zyne Hoogheid en de Raad zig niet kunnen verbeelden, dat, daar geene van de Provinciën, die zig in het zelfde geval met Zeeland bevinden, de voorfchreeve faculteit vordert, de laatstgemelde alleen die faculteit zonde reclameeren , maar in tegendeel van de befcheidenheid en cordaatheid van de Staaten van dezelve Provincie verwagten, dat dezelve zig te vrede zullen houden met de geprojecteerde importante vermindering van haare Ouote , zonder dezelve door het profyt, dat op de voorfchreeve post zouden kunnen hebben , verder nog meerder te verminderen, en dat dezelve vervolgens niet hsfiteeren zuilen, om van de voorfchreeve voorbehouding af te zien, ten einde de afdoening van het Werk der Quote , waar in dezelve een zo wezentlyk belang hebben, niet langer vertraagt werde:'waar voor te meer reden is, om dat, by aldien de Raad geen gebruik zoude kunnen maaken van Hh 3 bet
'sGravenh'a-
ce.
Tweede nader Rapport nopens (fuotd's en Finantie , met nadere Memorie , en Refoh enz.



'sGra-
venhace.
Tweede nader Rapport nopens Quota's cn Finantie,met nadere Memorte , en ReJol. enz.
voor het overige . volgens het voorfchreeve Rapport over de refpective Provinciën zal worden gerepartitieerd, na de Quotes, zo als die zullen worden geëtablisfeerd.
Dat Zyne Hoogheid en de Raad verder van gedagten zyn, dat, dewyl de Staaten van Gelderland en Overysfel zwarigheid maken, om te bewilligen , dat by het arrejleeren van de nieuwe Quotes voor vyf.en twintig jaaren, lefens werde vastgefleld, dat indien met de expiratie van dien tyd geen nieuwe Quotes gereguleerd zullen zyn, in het dragen van de Lasten naar de voorige by provifie zal worden gecontinueert, overeenkomftig cle gerlagten van de Staaten van deeerstgemelce Provincie , waar mede die van Overysfel zig wnaifchynelyk wel zullen willen conformeeren, de nieuwe Quotes zouden behooren te worden gearrefteerd voor den tyd van vyf-en-twintig paren, en tellens bepaald, dat met bet einde van het twee-en-twintigfle jnar de refpeétive Provinciën van haare Finanrien, en de Raad van Staate van die van de Generaliteit gehouden zullen
149 NIEUWE NEDERLANDSCHE
het geen van de Quote van zommige Provinciën m de voorfz, post zal overfchieten, tot betaling der kosten van het onderhoud der Fortificatiën in die Provinciën, in dewelke de beheering over dezelve aan haar is gelaaten, gelyk by het Rapport van de Perfoneele Commisfie is voorgellagen , de aanllag van de Provincie van Gelderland , en misfehien ook die van Overysfel zal moeten worden verhoogd, nadien de ordervinding geleerd heeft, dat, zo dra eenige extraordinaire reparatien aan het een of ander Werk of Gebouw in die Provinciën moeten worden gedaan, de kosten daar van uit de Quote van de eerstgemelde Provincie geenzints, en uit die van de laatstgemelde maar even kunnen worden gevonden, terwvl de mpcr^m,.!^ nncf



r JAARBOEKEN, M:/, 179*. 449
leu zyn, op nieuws opening te doen, en dat dat onderzoek voor de expiratie van de vyf - en twintig jaaren zal moeten zyn afgedaan, en het voortduuren der voorige Quotes, of de bepaaling van nieuwe getermineerd.
Dat Zyne Hoogheid en de Raad onnodig oordeelen , om te rcleveeren, dat zommige Provinciën by continuatie aan zig hebben gereferveerd haare vrye deliberatien over de repartitie des Lasten op de Jtaaten van Oorlog, ten dien effeóie, dat geene betalingen van de posten , ten haaren laste gebragt, zullen doen , voor dat de repartitie geëxamineerd en geapprobeerd zullen hebben, aangezien de ernftige meening van Zyne Hoogheid en de Raad is, om die repartitie zodanig te fchikken, dat aan de redelyke verlangens van alle de Provinciën zal zyn ^r»irlaan . en ?.v zis* vleven. daar in te zullen Ha¬
gen , en van de wyze van repartitie zo goede redenen te zullen kunnen geeven, dat met dezelve genoegen zal worden genomen.
Dat verder al mede, overeetikomftig het verlangen van de Staaten van Gelderland, het welk op de hoogfte billykheid is gegrond, zoude kunnen en behooren te worden vastgefteld, dat zo ras eene Provincie, welkers Gedeputeerden uit de Verg'dering van Haar Hoog Mogende, en uit de verdere Generaliteits-Collegien zullen zyn geweerd , aan haare verpligting zal hebben voldaan, derzelver Gedeputeerden wederom dadelyk in de Generaliteits Collegisn, zonder een object van deliberatie te worden, op den voorigen voet fesfie zullen kunnen neemen.
Dan dat daar by zoude behooren te worden gevoegd, dat aan den Raad van Staate zal moeten zyn gebleeken , dat zodanige Provincie aan haare verpligting voldaan heeft, en dat dezelve Raad gehouden zal zyn daar van met den eerflen aan haar Hoog Mogende kennis te geeven.
Hh 4 Dat
's Gra-
venhaGE.
Tweede nader Rapport nopens Ouot-a's en Finantie , met na* dere Memorie , en Rerol. enz.



sGra-
venhage.
Tweede nader Rappori nopens Qtiota's cn Fi nancie, met nadere Memorie , cn ReJol. era.
een algemeen redres der zaaken van de Zee, zonder verzuim by de hand genomen, en hoe eer zo beter werkftellig gemaakt zullen worden, en zig bereid verklaard, om, wanneer aan haar verlangen in deze zal zyn vohiaan, te bewilligen, dat de voorfz. Post tot één millioen en tagtig duizend guldens, op den extraordinaris It'aat van Oorlog gebragt worde.
Het bepaalen van de fomme, die voorde Defreyementeu, op den flaat van Oorlog zoude worden gebragt, en de wyze van rapartitie van dezelve , hebbende de Provincie van Gelderland en Overysfel zig daar omtrent nog niet met hunne MedeBondgenooten gevoegd.
En de inftantien van de Provincie van Gelderland, ten einde aan haar zoude worden gevalideerd de Karrevragten der doorpasfeerende Militie, de kleine Veergelden, liet gekeverde Stroo voor de Militie , Tolgelden der doorpasfeerende Militie, de Huishuur en en onderhoud van Ammunitie cn Provoost- Huizen, Bodenloonen, ten dienfte van den Lande, Vuur cn Ligt in de IVagten voor de
door*
4JO NIEUWE NEDERLANDSCHE
Dat vervolgens alleen drie poinclen resteeren, dewelke nog tot geen effenheid zyn gebragt, namentlyk:
Het brengen op den flaat van Oorlog van een Post yan één millioen guldens, voor de kosten van een jaarlykfche Equipage, mitsgaders aanbouw en reparatie van Schepen van Oorlog, en het verhoogen van dezelve met tagtig duizend Guldens uit het profyt, dat op het Corps Schceps- Artilleristen , volgens het laatfte Plan door Zyne Hoogheid voorgedragen, zal vallen, hebbende de Provincie van Gelderland alleen geconfenteerd voor den tyd van een of twee jaaren, haare Quote in één millioen guldens jaarlyks te fourneeren, in die verwagting, dat de voorgeflagen verbeteringen en belbaannaen in het Huishoudelvk-p



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 45*
doorpasfeerende Militie, en diergelyke, als mede dat dezelve zonder Aften van verzoek zullen kunnen worden betaald, immers dat de Aften zonder ontgeltenis, zullen worden geëxpedieerd,waar omtrent geene van de mdere Provinciën zig hebben geëxpliceerd, dan alleen die van Overysfel, welke insgelyks verlangt, dat de Karre - Vrachten .geleverd Stroo, enz. voor de doospasfeererde Militie voortaan op den ftaat van Oorlog geleden, en naar bülvke fchikkingen aan de Generaliteit in rekening gebragt mogen worden. ,
Doch dat Zyne Hoogheid en de Raad zig vleyen, omtrent de voorfchreeve poinflen zodanige voorilaeen te kunnen doen, dat alle de Provinciën, die zy lig verzekerd houden, dat, even zeer ovmuigd van de noodzakelykheid, om van het belangryk
vaii " J U„„ li»™, ppn pinde It
maaken en"genegen zyn, om daar toe alle moge^ke faciliteit toe te brengen, met dezelve genoegen zullen neemen. ,
Dat , met opzigt tot het eerfte van de voorfc reeve drie poinften, niet nodig zal zyn na te gaan de fuccesüve Refolutien, by de Staaten van Gelderland daar omtrent genomen, hoe zeer by derzelver laatfte Refolutie van den 28 November laatstleden tot de vorige word gerefereerd, maar dat het genoeg zal wezen te rematquecren, dat alle de Provinciën met die van Gelderland, verlangen, dat het onderzoek der voorgeflagen verbeteringen en befparingen in het Huishoudelyke van de Coileden ter Admiraliteit, en van een algemeen redres §S zaaken van de Zee, zonder verzuim, worde bv de hand genomen, en dat in het byzonder de jaaren van Holland en West Friesland, die zekerivk in dat redres geen minder, ja veeleer het SSè belang hebben, nog laatftelyk by hunne Refolutie van den 23 December van het afgeloopcn ja 1791, *b zeer bereid hebben verklaard , om
's GrA'
venhage.
Tweede nader Rapport nopens Quota's en Finantie , met nadere Memorie , en Refol, enz.



'sGra-
venhaGE.
Tweede nader Rappor nopens Quota's en Finantie , met nadere Me morie, en Refol, enz,
nogcnans, dat, indien tegen verwagting het onderzoek van het Zeeweezen, binnen den tyd van twee jaaren, niet mei ernst mogt worden by de hand genomen, en uit dien hoofde de Provincie van Gelderland of eenige andere mogt difficulteeren , om haare Quote in de voorfchreeve post by continuatie op te brengen, de geheele ftaa ten van Oorlog zullen worden gehouden alleen voor twee jaaren gearrefteerd te zyn, aangezien met het arrefteeren van ftaaten van Oorlog voor vyf-en- twintig jaaren niet wel is overeen te brengen een confent in eene post van die ftaaten van Oorlog voor twee jaaren, terwyl Zyne Hoogheid en de Raad als nog vertrouwen, dat de Staaten van i>tad en Lande niet zullen geraken in het geval , van hun confent in de voorfchreeve post, uit oorzaak van eenig verfchil, dat zy met den eenen of anderen van hunne Bondgenooten zou ■ den mngen hebben, te willen intrekken, en 'er dus geen noodzaak zal zyn, om te delibereeren over derzelver Declaratoir van bereidwilligheid, om aan Zyne Hoogheid op te dragen de decifie, or daar toe redenen zyn. '
Dat
4J2 NIEUWE NEDERLANDSCHE ^
kragtdadig mede te werken tot een generaal hcrftel der gebreeken , die in de Admimftratie van hec Zeeweezen mogten zyn ingeflopen, en dat over zulks geen twyffd kan overblyven, of dat voorfchreeve onderzoek met den eerften zal worden by de hand genomen , en met iever doorgezet • ten dat op grond van dien Zyne Hoogheid en dé Raad van gedagten zyn, dat op den extraordinaris ftaat van Oorlog zoude behooren te worden gebragt de geprojecteerde post v n een millioen en tagtig duizend guldens, voor de kosten vaD een jaarlykfche Equipagie , Aanbouw en reparatie van Schepen van Oorlog , en dat de beide ftaaten van Oorlog, even als de Quotes, voor den tyd van vyf-en-twintig jaaren zouden kunnen en behooren te worden warren-eerd. ™Han,v



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 453
Dat het ten aanzien van de Post voor de De~\ froyementen al mede niet nodig zal weezen teon-v derzoeken , of de begrippen van de Provinciën ( van Gelderland en Overysfel daar omtrent volkomen infteaimen, maar dat het genoeg zal zyn te; remarqueeren , dat de Staaten van Gelderland / voornamentlyk daar op infteeren , dat de Post i niet op den tot nu toe gebruikelyken voet, maar; egaal over alle de Provinciën naar de te arresteeren Quotes worde gerepartitleerd , en dat de Staaten van Overysfel , by hunne Refolutie van den 16 April van het afgeloopen jaar 1791, uit-, drukkeiyk hebben verklaard, dat zy, indien tot fingulariteit mogten worden gebragt, zig zouden moeten overreeden , om niet tegen den droom van het geheele Bondgenootfchap vast te houden, nan het eeen dezelve alle begrypen te kunnen
worden toegegeeven.
Dat vervolgens Zyne Hoogheid en de Kaad hebben geconüdereerd, dat de overige Provinciën hebben bewilligd in den voorflag,die by het Rapport , den 21 Oftober van het afgeloopen jaar 1791 uitgebragt , is gedaan , om namentlyk m dé voorfz. post te brengen op den ordmans ftaat, en dus aan geene liquidatie onderheevig te maken • voorts om dezelve over de zeven Provinciën en de Generaliteit te repartitieeren op den tot nu toe gebruikelyken voet, en te verhoogen toe op een honderd en vyf ■ en-tagtig duizend guldens, waar in derhalven de Quote van de Provincie yaa Holland en West• Friesland zoude hebben becra«en de zomme van één honderd en vyftig duizend sullens, die by de 18 § van het Advis van Zy- . ne Hoogheid en den Raad, den 22 February 1791 ter Ve-gadering van Hun Ho >g Mogende overgeleverd , is voorgefteld , dar. op den ordinans ftaat van Oorlog cn geheel ter repartitie van de Provincie van Holland zoude worden gebragt,
:Graenha- i E.
\vecde •ader lapport wpens 'Jjiotds ;n Fiutneie , 72e/ na■lere Memorie , cn Re. Col. ens.



*s Gra-
vf.kh a" ce.
Tweede nader Rappor, nopens Qiota's en Financie,met nadere Memorie , en Re fol. enz.
worden opgemerkt, waarom dan ook Zyne Hoogheid en de Raad vertrouwen, dat by geene van de Irovincien m den voorfz. voorflag eenige zwarigheid zat worden gemaakt. 6
Dat, aangaande de Kar rev ragt en der door pas* ff erende HU luie de kleine Vergelden, helgelever de ótroo voorde Militie, de Tolgelden der doorpalerende Militie, de Huishuur en en het onderhoud van Ammunitie en Provoosthuizen, de Bodenkonen ten dienjle van den Lande, het Vuur en Licht m de ÏVagten.
Alleen moet worden geremarqueerd, dat in de Refoluie van de Staaten van Gelderland den 2* Noven ber van het afgeloopen jaar 1791 genomen,
\ r^P 'füerd ' dat in de Memorie van den Staat der delioeratien, gevoegt agter het Rapport den 21 ü_t>b't daar te vooren ter Vergadering van Hun Hoog Mogende uitgebragt, zoude zyn opgegeezfn dragen °StCn doür d^ Genelifteit
Doch dat zulks in die Memorie alleen wordt «re. zege omtrent de kosten van Leverantie van Vuur
454 NIEUWE NEDERLANDSCHE
En dat om nu het verlangen van de Provincie van Gelderland met dat van Uulland te vereenigen , Zyne Hoogheid en den Raad van geiafin<;D•Zy^ d3t de meer^melde Post, op den ordmaris Raat van Oorlog wordende gebragt zoude behooren te worden verhoogd, tot od
'ifiiïffiIG: 7j™' en Diet naardeD «* ■>« S
gebruikelyken voet, maar egaal over de zeven Provinciën en de Generaliteit naar de te arresteeren Quotes gerepartitieerd, zullende de Quote van de Provincie van Holland daar in wederom bedragen' de voorfchreeve zomme van één honderd en vVftig duizend guldens , zonder dat de andere Provinciën door de verhooging van de Post zullen worden bezwaard, het geen niet zal behoeven te worden betoogd, als zeer gemakhdvt- dnm- ^..»Qi„^ „..h—j-



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 455
en Licht in de Wasten, en dat het zeer ttwflfel-' achrig is, of het tegendeel uit declaranen by de Generaliteits Rekenkamer opgenomen en genoten, wel zoude kunnen worden beweezen , welke moeite echter zal kunnen worden gefpaard, dewyl Hooggemelde Heeren Staaten, om blyken te geeven van ioegeevendheid, afzien van de vergoeding van Vuur en Licht in de Wagten van die Steden, daar de MilitL in Guarnifoen ligt, omtrent welke kosten alleen in de voorfz. Memorie gezegd is, dat dezelve nimmer door de Generaliteit zyn gedragen.
Dat verder niet zal behoeven te worden onderzogt, of de Karrevragren der doorpasfeerende Militie , het geleverde^Stroo aan dezelve, eri het Vuur en Licht voor de Wagten van die Militie, het zv voor, het zy na het jaar 1750, wanneer Kor l\/Lr«-h- Reglement in de Provinciën is gepu¬
bliceerd, door de Generaliteit aan de Provincie van Gelderland zyn goedgedaan, aangezien Zyne Hooghei en de Raad gaarne erkennen, dat de Karrevragten voor de doorpasfeerende Militie een groot bezwaar opleeveren, voornamentlyk voor die Provinciën , die door haare locale fituatie aan Uoormarfchen van Troupes onderhevig zyn -
En dat daarom ook Zyne Hoogheid en de Raad van gedagten z\n, dat met het ingaan van de eerst te fbrmeeren ftaaten van Oorlog, met alleen aan de Provinciën van Gelderland en Overysfel, maar in het generaal zoude behooren te worden goedgedaan de Karren, die volgens het Marsch • Reglement aan de Militie gratis moeten worden gelee* verd, als mede het Stroo, Vuur en Licht , dat voor de doormarcheerende Militie m de Wagten zal zyn verzorgt, en die kosten gevonoen mt de Post van dertigduizend guldens, die voor Scneepsen Wagenvragten tot vervoering van het Krygsvolk en Ammunitie van Oorlog op den extraordinaris ftaat van Oorlog zal worden gebragt.
sGrA-
/enhA-
5E.
Tweede lader llapport1 opens Qi.'ota's Tri Finaiicie,met nadere Memorie , en Refol. enz.



'sGra-
venhace.
Tweede nader Rappor, nopens Qpota's en Finantie , met nadere Me morie, en Re. fol* enz,
het gcmoene Land zyn gebragt en dat daar by, ten aanzien van de ordres, door den Raad in den jaare 1753 gegeeven, aan de comroandeerende Jrhcieren van de Regimenten in dienst van den Staat, om met te obtempereeren aan dg Ordonnantie op den 1 ol, tusichen Nymegen en aVb ïem Gearrefteert, waar van melding is gemaakt in tie Memorie van den ftaat der deliberatien, d^ ^evocd is agterhet Rapport, den 21 Gétober laatstleeden ter Vergadering vm 'iun Hoog Mogende uitgebragt, word gerefereerd tot de Misffven aan den Raad van 20 Octnbtr i 753 en 5 April 1754. • üochdat, als in de Misfive van den 20 Oclooer 1753, «as gezegd, dat we! exempelen van goedgedaane Tollen of Weggelu'en voor marcbeerende Troupen uit Aclen van verzoek van den Raad zouden aan te wyzen,en in deszelfs'eigen Registers te vinden zyn , den Raad daar op in haare Misfive van den 11 January 1754 heeft ge antwoord, dat die voorbeelden in haare Registers te vergeefs waren gezogt, en daarom verlangt dat die exempelen mogten worden gefuppediteerd^
maar
456 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Doch dat Zyne Hoogheid en de Raad als no* van begrip zyn, dat geen Jol of -l'cg-en Urn/. gelden ten lasten van de Unie behooren te worden eeleden , vermits dezelve nergens worden goedgedaan , uitgezonderd nogthans de Bruggelden van Scheepsbruggen over Rivieren, die al. toos betaald worden, om dat ten minften zedert omtrent honderd jaaren in gebruik is te betaalen de kosten van het overzetten van de Militie over de Rivieren, het zy door middel van Ponten of Aken, het zy over Scheepsbruggen.
Dat men wel gezien heeft, dat in de Refolutie van de Staaten van Gelderland word gezeat dat de Registers van den Raad zouden moeten uitwyzen, dat dc Tol- of Weg- en Bruggelden
voor de doormarcheerende Mili rif». ff>n lüor-an .,„t.



JAARBOEKEN, Wei, 1792. 457
rraar met geen ander gevolg, dan dat by de Misfive van de Staaten van GelderJnnd van den 5 April 1754, overgezonden zyn drie Declararien vand.n Pagter van her tweede Veer tegen over Doesburg, wegens het pasfeeren enovervaaren vanMili'ieovcr Scheepsbruggen door het Gemeene Land betaald worden.
En dat men derhalven wel mag houden voor uitgemaakt , dat geene voorbeelden hebben kunnen worden gefuppediteerd, dat andere Tol-, Wegof Bruggelden , dan over Scheepsbruggen voor marcheerende Troupen door het Gemeene Land betaald zyn.
Eindelyk, dat Tol-, Weg- of Bruggelden niet kunnen worden gelyk gefield met Sluisgelden, want dat, zo deze al worden betaald, zulks gefchied
van ae denepen aie uoor ue aiuizen pasieereu , eu niet van de Militie , die in dezelve worden getransporteerd, waar by nog moet worden aangemerkt, dat Sluisgelden een object van veil minder belang opleveren, dan de Tol-, Weg- en Brugge/.elden zouden zyn, indien die betaald moeften worden.
Dat men niet begrypt, hocdanige Bodenïoonen in de Provinciën kunnen plaats hebben, die tot laste van het Bondgenootschap zouden behooren te worden gebragt,doch dat in allen gevallen dit zeker is, dar volgens her Kapport van de Commisfie tot het Werk van de Quotes, voortaan van den Raat van Oorlog zullen worden afgelaaten de Posten, die tot oetaaimg van Bodenïoonen tot nu toe op den ftaat van Oorlog fhan, en dat daar toe geene nieuwe Posten op denzei ven moeten worden geb'agt.
Dat, wat aangaat dc Huishuuren cn het onderr houd van Ammunitie en Provoosthuizen, alle dezelve ongetwyfteld zullen worden goedgedaan, indien zodanige Huizen by continuatie door het ge •
mee-
sGrA-
/enha3e.
Tweede nader Kapport nopei s Quota's en Pinaucie,met nd' dere Memorie , en Refol, enz*



458 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGaA-
▼ENHA-
GI. •
Tweede nader Rappor nopens Q'iota's Th-Financie,met nadere Memor ie, en Refol. enz,
dair over zulks van alle gedaane betaalingen behoorlyke fpecificatien, mee de verei elite bewyzea voorzien, door die geene, dewelke daar van rembourfement zullen verlangen, aan den Raad van St3ite zullen moeten worden geprsefcnteerd,om by denzelven Raad en de Generaliteits Rekenkamer gevifiteert, geëxamineerd en geliquideerd te worden naar de Orure van den Lande, en vervolgens, in voldoening van dezelve, de nodige Aften vaa verzoek cot de fomme, waar op geliquideerd zullen zyn, gedepêcheerd te worden. . Als mede , dat ten aanzien van de expeditie zonder ontgeltenis het by de gemelde Collegien gebruikelyk is, om van Declaratien, die eene zo geringe fomme bedragen, dat» op geen Zegel behoeven te worden gefchreven, gelyk ook, indien dezelve alleen in verfchotten beftaan, geene Leges te vorderen.
Waar by tegenwoordig nog kan worden gevoegd, dat de ondervinding waarfchynelyk wel leeren zal, dat de Karrevragten der doorbasfeerende Militie, het Stroo, Vuur en Licht, dat
voor
meene Land gebruikt, en door de Verhuurders onderhouden worden.
Dat voor het overige, dewyl'de Staaten, van Gelderland by hunne laatlfe Refolutie de voorige inbsreeren, by dewelke zy onder anderen ook hadden aangemerkt, dat van de Karrevragi,en der fdoorpasfeerende Militie, en andere bovengemelde Posten geen Aften van verzoek zouden behoeven te worden gedepécheerd, immers zonder ontgeltenis geëxpedieerd, alhier moet worden herhaald , het geen reeds in het Rapport van den 21 OftoSer ' laatstleden, en de daar agter gevoegde Membrie ■is geallëgueerd , dat namemlyk j volgens de Inftruftie van de Generaliteits Rekenkamer, geene' betaalingen kunnen worden gedaan of geleden zonder voorgaande liquidatie bv dezelve Kampr pn



jaarboeken, mh, 179?,. 459
Voor de Wagten van dezelve zal worden geleverd , niet voor geringe Posten kunnen worden gehouden.
Laatftelyk , dat Zyne Hoogheid en den Raad wel hebben geremarqueert , dat de Staaten van Over)s/el by hunne Refolutie van den 24 Novembet van het afgeloopen jaar aandringen op eene gelyke behandeling, als aan de Provincie van Gelderland gefchied, en op de opheffing van de bezwaarenue opofferingen, welke aan dezelve Provincie in de jaaren 1674 en iójs zyn afgeperst, doch oordeelen het zelve met ftilzwygen te kunnen pasfeeren, dewyl niet opgfgeeven is, van welke opolleringen de opheffing wordt verlangt.
Gelyk "mede de zonderlinge rtflexie , die in het üot van de voorfz. Refolutie voon-omt, dat na mentlvk dezelve Provincie, niet tegenftaan'e haa-
li
re bezwaarde nmancie in haare ^uote wora verhoogd, waar tegen aan andere Provinciën aanzienelyke voordeelen worden toegedaan, gelyk aan de Provincie van Gelderland een tweede Gecommitteerden in den Raad van Staate wordt geaccordeerd , welken dezelve by de readmislie in de Unie verboren had ; aangezien, hoe ook de Provincie de verhooging van haare Quote reekenen mag, dezelve zulks met andere Provinciën g°lyk heeft, cn ze in allen gevalle van het beloop van de ftaaten van Oorlog in het honderd minder zal betalen, dan tot nu toe gedaan heeft , terwyl ze ook by de readmisfie in de Unie geen tweeden Gecommitteerden in den Raad van Staate verlcoren heeft.
's GravenhA-
ge.
Tweede nader Rapport nopens Ojtote's en Financie,met nadere Me* 'morie, en Refol. enz.



463 NIEUWE NEDERLANDSCHE
"s Gra-
V/'NHACE.
Tweede nader Rapport nopens Ojiota's cn Finantie , mét na. der e Mc. mor ie, en Re fol. enz.
Omtrend de meelïe van de voorfz. pointen hebben de Staaten van de refpedtive Provinciën zig by haare Refolutien, op het voorfchreeve Rapport genomen, geconformeert, met het geen voor ds gedsgten van Zyne Hoogheid en den Raad in het zelve Rapport is voorgedragen, immers geene zodanige bedenkingen geopperd of zwarigheden gemoveerd, dat die pointen niet ter concluüe zouden kunnen gebragt worden.
En dewyl, by vergelyking van deeze Memorie met die, welke agter het voorfchreeve Rapport is gevoegd, zeer gemakkelyk zal kunnen worden opgemaakt, welke die pointen zyn, zal het niet nodig zyn, dezelve alhier te vermelden, maar genoeg wezen , dat aangctcekend worden zod nige pointen, die of op nieuws door deeze of geene Provincie zyn voorgefteld, of omtrend welke nog niet zyn ge3pplaneerd , noch uit den weg geruimd de difficukeiten, die by eene en andere der Provinciën gemaakt zyn.
S. 2,
Nadere MEMORIE van den Baai der DELlBbR/i'flEN van de BONDGENOOl'EN, over de POINTfclN van //«RAPPORT van de PERSONEELS COMMISSIE overhel FINAïsCIEWLEZEN van de UME, die vervat zyn in hei ADVJ.3 van ZYNE HOOGHEID cn den RAAD VAN STAATE, den 22 February 179I, ter Vérgad riin' van HUN HOOG MOGENDE ingetragt, en nader zyn aangeroerd en verhandeldin het RAPPORT, den 2t October van het gemelde Jaar in dezelfde Vergadering gedaan.



JAARBOEKEN., Mei, 1792. 4«i
|. 2. Met opzigt tot de Logiesgclden van de Ivlilicie, hebben de Staaten 'sLands van Utrecht sedeclareert, dat zy mede niet onredelyk oordeelen , dac aan de Provincie van Holland dubbeld Servies ten behoeven van het Guarnifoen van den Haag, werde gevalideerd, dog daar by gevoegd, dat zy vertrouwen, dat de Bondgenooten mede niet ongenegen zullen worden gevonden, om die Provincie in redelykheid te gemoet te komen, ■wegens het meerdere Serviesgeld , het welk aan het Guarnifoen der Stad Utreen- , zedert eenige jaaren heeft moeten worden gegeeven.
§, 4. De Staaten van Gelderland dragen eenig bedenken, ora in gevolge het geadvifeerde by het laatfte Rapport vast te Hellen, dat door ieder Provincie jaarlyks, of zo dikwyls het zal gerequireerd worden, aan den Heer Erfftadhouder in der tyd zal moeten worden gedaan eene verklaaring, dat haare inkomfteb door geene vermindering of affchaffing van Lasten zyn afgenomen , en dat zy ceftadig werkzaam zyn om een excedenc van Inkom ften boven de Uitgaven te verkrygen.
Ende Staaten van 'sLands van Utrecht vertrouwen, dat in het geen zy by hunne Refolutie van den 4 Augustus 1790 - hebben verklaard, de nodige gerustheid voor de Bondgenooten zal worden gevonden.
§. 5. Met de gedaane voorilag om de nieuwe Quotes voor vyf-en twintig jaaren te arrefteerenj en daar by tellens vast te ftellen, dat met bet einde van het twee-en-twintigfte jaar, de relpective Provinciën van haare Financien , en den Raad van Staate van die van de Generaliteit gehouden zullen zvn, op nieuws opening te doen, dog dat indien met de expiratie van de vyf-en twintig jaaren geen nieuwe Quotes gereguleerd zullen zyn, li 2 in
•sGttA-
VENHA-" GE.
Tweede nader Rapport nopens Ojiota's en Tiltancie,met naders Memorie , cn Refol, ens»



462 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGba- :
venhage.
Tweede nader "Rapport nopens Quota's en Financie , met nadere Memo rie, en Re* jol. enz»
i
--Y i
n het draagen van de Lasten naar de voorige by provifie zal worden gecontinucert, conformeereii zig de Staaten van Gelderland in zo verre, dat :effens werde vastgefteld, dat met het twee • en;wintigfte jaar de Provinciën en den Raad van Staate r-fpective gehouden zullen zyn , op nieuws opening te doen, en dat ten einde het'reguleeren Lier nieuwe Quotes of het continueeren der vorige liet in het onzeker blyve, het onderzoek voor de expiratie van het vyf-en-twintigfte jaar zal moeten zyn afgedaan, en het voortduuren der voorige Quotes of de bepaalinge van nieuwe getermineerd.
De Staaten van Overysfel oordeelen, dat door ie onbepaalde belofte om i>y provifie te continueeren in het dragen van de Lasten naar de voorige Quotes, indien met de expiratie van de vyf-en:wintig Jaaren geen nieuwe gereguleerd zullen zyn, :en even zeer, zoniet nog meer ongedeterminecrie Ciaufule wordt gemaakt, dan die was, welke lezelve hadden willen vermyden, dog dat men, jm alle infehikkelykheid te gebruiken, den termyn iog wel voor een enkel jaar zoude kunnen verlengen, en dus vast ftellen, dat, indien met de expiratie van de vyf-en-twintig jaaren geen nieuwe' Quotes gereguleerd zullen zyn, in het dragen der Lasten naar de voorige by provifie nog een jaar zal worden gecontinueerd.
En omtrend de repartitie der Lasten op de Staaten van Oorlog, perfifteeren de Staaten van Gelderland by hunne voorige Refolutie, terwyl hec expediënt, by het Rapport voorgeflagen , geen volkomen gerustheid geeft, cn referveeren overzulks aan zig de vrye deliberatie aangaande die repartitie, wanneer dezelve door Zyn Hoogheid sn den Raad van Staate gereguleerd zal zyn.
De Staaten van Zeeland ftemmen wel in, dat de repartitie der Lasten aan Zyne Hoogheid en den Ra2»d behoort ie worden overgelaaten, dog decla-
ree-



JAARBOEKEN, Met, 1702. 463
teeren echter, dat zy zig niet kunnen verpligten, om eenige betaslingen op de nieuwe ftaaten van Oorlog te doen, alvorens dezelve te hebben gcexamineert en geappro'ieert,
" D" Staaten van Friesland referveeren mede aan zi^r de vrye deliberatien , aangaande de repartitie de* Lasten op de Staaten van Oorlog , wanneer die door Zyne Hoogheid en den Raad van Staate zvn gereguleerd. 1 ■'■ ■ • ...
En de'Staaten van Overysfel, hoe zeer die bevorens, daar omtrend geene remarques hebben gemaakt referveeren echter by hunne liatite Kelolutie mede hunne vrye deliberatien over de repartitie der Lasten, zodanig, dat niet aannecmen voor d" betaaling der posten ter hunner repartitie gebral, langer dan een jaar te zorgen, wanneer zy zig door -de een of ander post bezwaard mogten vinden.
S 7. De Staaten van Gelderland zullen zig de voorgeflagen mid 'eïen van conftrainte op den voet •ils bv het Rapport vervat, laaten welgevallen, yodanig egter, dat zo ras eene Provincie, welkers Gedeputeerden uit de Vergadering van Hun Hoos Mogende en uit de verdere Generaliteits Colleden zullen zvn geweerd, zal hebben voldaan, derzelver Gedeputeerden wederom dadelyk in de Generaliteits Collegien, zonder een objeft van deliberatien te worden, op den vorigen voet fesüe zullen nemen.
S 1? en «. De Staaten van Gelderland" infteeren met ernst, dat voor de Traclementen van de Gouverneurs of Commandeurs in de Steden Nymegen, Arnhem, Zutphen en Doesburg, eene convenabele fomme op den ftaat van Oorlog ge-
brEnWderpost tot verdieping en behoorlyk onder
sGra-
k'ENHA-
Tweede
nader Rapport nopens Ojiota's zn Financie,met 'nadere Me* moric, en Re(oh enz.



4*4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
*s Gra-
VENHA-
CE,
Tweede nader Rappor nopens Quota's en Ff* nancie, m'ct nadere Me fnorie, en Refol, enz
houd van den Neder-Rhyn en Ysfel, op denzelvcn Itaande, daar op verblyve.
§. 16" en £io. Omtrend het brengen op den ftaat van Oorlog van een post van een'millioen guldens voor de kosten van een jaariykfche Equipagie t mitsgaders aanbouw en reparatie van Schepen, en het verhoogen van dezelve met tagtig duizend gul. dens, refereeren zig de Staaten van Gelderland tot het geen by haare Refolutie van den 27 Mey 1791 hebben geavanceerd , dat namentlyk die post op den ftaac van Oorlog niet kan worden vastgefteld - en Hun Edele Mogende niet willen gehouden worden daar in geconfenteerd te hebben, bevorens de voorgeflagen redresfen ten aanzien van de Admiraliteiten en Adminiftratie van de zaaken van de-Zee, werkelyk zyn tot Rand gebragt; doch confenteeren niet te min voor den tyd van een of twee jaaren haare Quote iq een millioen jaarlyks te tourneeren, in die billyke verwagting, dat de voorgeflagen verbeteringenen belparingen in het Huishoudelyke der Admiraliteiten, en een algemeen redres der zaaken van de Zee, zonder verzuim by de hand zullen genomen , en hoe eerder zo beter werkftellig gemaakt worden.
En verklaaren wyders, wanneer aan hun verlangen in deze zal zyn voldaan, niet alleen niet ongenegen te zullen wezen, orn met concurrentie der andere Bondgenooten, zig over het plaatzen van deze post van één millioen op den extraordinaris Raat van Oorlog cn over de voorgeflagen verhooging van denzelve met tagtig duizend guldens te «xplsceeren maar zig zelfs daar toe ook in dat geval te verbinden.
En de Staaten van Stad en Lande declareeren niet te kunnen afzien van hun voorbehouden regt' oin hun confent in de post voor de MMfre ter foismc van e'sa millioen cc tagtig duizend guldens,
te<



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 465
terug te roepen, indien de een of ander der Bond-' genooreo weder mogt goedvinden zodanige bezwaar-1 nisfen op hunne Lands Producten te leggen, als ( by hunne ingebragte Refolutien van 12 November I790en 20 April 1791 is aangeweezen; doch declarceren, dat aan den rfeer Erfftadhouder in der tyd de arbitrage mag zyn opgedragen om te decideeren, of in hec onverhoopte geval de redenen van het ingetrokken confent niet overeen komen met de meening der boven aangehaalde Refolutien en bet, belang der Provinciën. ;
§. 18. Betreffende de post voor de Defroyementen, perüftceren de Staaten van Gelderland by hunne Refolutien van den 8 Odtober 1790 en 27
Mey 1791- . ,
En die van Overysfel inhasreeren van gelyke hunne vorige Refolutie.
§. 28. De Staaten van Zeeland verklaaren geaeegen te zyn, om aan het verlangen van de Provincie van Friesland, met opzigt tot haare Fortificatie Werken te voldoen, op den voet by het Rapport voorgeflagen , behoudens dat de post van /' 200coo : o : o, waar uit de fomme moet wor"den gevonden , in gelyke proportie tusfchen de overige Provinciën werde gerepartitieerd, en dat aan zodanige der Bondgenooten, welke verkiezen onder de geftipuleerde verpligtingen niet te liquideeren, gelyke faculteit daar toe, als aan Friesland zal worden gelaaten. •
En eindelyk inhasreeren de Staaten van Gelderland hunne vorige Refolutie omtrend hec valideerer van de Karrcvragten der doorpasfeerende Militie, de kleine Veer 'elden, het geleverde Stroo voor d( Militie, de Tolgelden der doorpasfeerende Militie Huishuuren en onderhoud van Ammunitie en Pro TOosthuizen, Bodenïoonen ten dienfte van dei
Laa
üGrA-
enha:e.
Tweede lader lappers tüpens Ouuta's •n FiiancieyTiet naiere Memorie , cn Re~ Col. enzr
1



*s Graveuhagë.
Tweede tia Ier Rappor, nopens Quotei's en Finantie , met na* d. re Memorie , en Re* fol. enz.
f ,nf V ICS and ' °very^eJ en van Stad en Lande, ten aanzien van het voorfchreeve goaroS
lezen de-Kelolutien van de Heeren Staaten v™ Hooggeme.de Provincie, hunne refceftive Princ™ paaien, op het voorfz. ftibject bereids genomen gelyk dezelven hier na volgen geïnfereerd. '
E¥ï3ACT uH het R"«
LANÜDAGS in April en Mey 1792 , binnen de Stad ZUTPHEN extraordinaris gehouden.
Jovis den 3 Mey 1792.
ev™ Elias van Léden, Burggraaf, Richter en J Dykgraaf des Ryks, en Richter der Stad N'ymegei , m andere Hunner Euele JVlo'>ende Gecommitteerdens by derzelver Refolutie commi^o.
riaal
466 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Lande, Vuur en Ligt in de Wagten en dier»elv. ke en mfteeren vervolgens, dat dezelve zonder Aden van verzoek zullen kunnen worden bm?ld immers, dat de Aften .onder ontfenSis zul en
afzien van de vergoeding van Vuur en Li<*c in Hp Wagten van die Steden, daar de Mik ie in ( uarDilben hgt het geen n ham n »e jgj
deerd hebben tot de doorpasfeerende Miift e
En mfteeren ce van Overysfel, dat de Karrenvragten geleverd Stroo enz. voor de doofn "ee rende Militie voortaan-nog op derr ftaat va? OoE log geleden, en naar billyke fchikkingen aan de Ge nerahteitin reekening ffiQgen gebra|c wordeD.
_ En hebben de Heeren Gedeputeerden van de Provinciën van Gelderland . Hnlbnw „„ \7r™



JAARBOEKEN, 'Mtï\ 1792. 46"7
riaal van den 18 April 1791 benoemd; hebben ter' Vergadering gerapporteerd: dat zy op verfchryvinge van de praefidiaale Kamer van den 15 dezes maands, ingevolge en ter voldoening aan 'sLandfchaps Refolutie van den 28 November des gepasieerden jaars gefchied, den 23 dezes, en eenige volgende dagen geëxamineerd hadden een Rapport by Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Financie, met en benevens eenige Gecommitteerdens uit den Raad van Staate na voorafgegaane examinatie van de fuccesfivelyk ingebragce Refolutien van de Staaten van de refpective Provinciën , op het Rapport van den 21 Oclo ber 1791, nopen.; hec Werk van de Quotes met den aankleven van dien geprojecleert, ten aanzien van alzulke poinclen, waar omtrend aiie de Provinciën nog niet waren gekomen in het zelfde begrip; welk project Rapport aan de Gecommitteerd dens van wegens deze Provincie ter Generaliteit door opgemelde Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Financie onder 's hands was gecommuniceerc, mee verzoek om hetzelve ter deliberatie van de Heeren Staaten van deze Provincie te brengen , ten einde van Hun Edele Mogende intentie daar omtrend, tot des te meerder befpoediging der afkomst van dit zo aangelegen werk, voor af te mogen wezen ge informeert.
En dat zy Gecommitteerdens vermeenen zouden, dat om aan hec door deze behandeling bedoelde oogmerk te beantwoorden, Hun Edele Mogende Mogende derzelver Gecommitteerdens ter Gene rah'reïe by Refolutie zouden behooren te auctori feeven, om vooraf in het Befoigne, en vervolgen wanneer het voorfz. Concept.Conciliatoir Rappor ter Vergadering van Hun Hoog Mogende zal wor den uitgebragt, namens de Heeren Staaten deze -Provincie, aldaar te declareeren en te openen. -
Pat Hun Edele Mogende, welke by haare fuc li 5 ces
sGra- '
,'kkha3e.
Tweede nader Rapport nopens Quota's en L'i- , nancie, met nadere Memorie,en Refol. enz.



'sGra-
VENHA' GE.
Tweede nader Rappor nopens Quota's en Financie , tnet nadere Mc morie, en ReJol. enz.
l I
468 NIEUWE NEDERLANDSCHE
cesfivelyk op dit fubjeót ingberagte Refolutien altoos genoeg getoond hadden tc gevoel, n het gewigt eener fpoedigé en harrnonieufe afkomst van een zaak, waar van de vastigheid, en her aanzi-n der Republiek afhangt, uit de nadere Memorie van den ftaat der Deliberatien, en den voordrage f van Zyn Hoogheid, en den Raad van Staate met het uiterst genoegen hadden vernomen, dat de artikelen, omtrend welke de Advyzen van de refpedtive Provinciën nog van eikanderen verfchillen, gebragt waren tot zo een klein getal, dat men zig mogte vleyen, dat de Quotes van de refpeclive ■Provinciën in de Lasten van het Bondgenoocfch^p en die Lasten zelve, eerlang zouden kunnen worden vastgefteld.
Dat Hun Edele Mogende in die begrippen seftadig volhardende , dan ook gaarne door voortduurende mfchikkelykheid alles zullen bydragen wat maar eenigzints zal kunnen dienen tot on'trui' ming van de weinig nog differentiaale poincten, voor zo verre van hun mogten dependeeren.
Dat Hun Edele Mogende, om hier van wederom nieuwe proeven te geeven, en zig op deze nog overgeblevene poinden zullende expliceeren na • de Ordre in het gemelde Concept-Rapport voorkomende, dan in opzigt tot het eerfte betrekkelyk eene verklaaring door ieder Provincie jaarlyks, rjf zo dikwyls het zal gerequireerd' worden, aan ien fleer Erfftadhouder in der tyd te doen.
„ Dat haare Inkomften door geene verminde„ ring of alfchaffing van Lasten zyn afgenomen, „ eu dat zy geftadig werkzaam zyn om een ex, cedent van inkomften boven de Uitgaven te , verkrygen."
Hoe zeer alsnog moeten blyven inhasreeren de notiven, hier tegensby derzelver Refolutien van den 1 October 1700 en 28 November 1701 aangeroerd, en dat 'er zig vooral geeu redenen voordoen,



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 469
doen, om een dergelvk Declaratoir te vergen van ' zulke Provinciën, welken in haare Quote werke-1 lyk zyn verhoogd gewórden ; zy nogurms, om aan < het dienaangaande gemanifesteerde vei hogen te gemoet te komen, mede o.-:rcid zullen bevonden wor-'. den , aan den Heere Erfstadhouder in der tyd van nu af aan, en ook jaaiiyks wanneer hec mogt gerequireert worden, die verklaringe te doen, mits zulks mogelyk door de andere Bondgenooten kome te gefchieden.
Dat, wac betreft de Traktementen voor de Gouverneurs en Commandeurs-, als mede dt post tol verdiepinge , en behoorlyk onderhoud van den Neder rhyn en Tsfel, Hun Edele Mogende wel aan den eenen kant met genoegen uit het ConceptRapport beipeurd hebben de jufticie, welke Zyne Hoogheid ea den Raad van Staate van deze Provincie doen wedervaaren, aangaande het gewigt dat zy ftellen in de confervalie der hoopheid hunner Provincie, en van de cgaliieit tusfchen alk de Bondgenooten; zonder welk een en ander zy ook by aanhoudendheid vermeenen, dac de voortduuving van den gezegenden band der Unie niel zal kunnen blvven fubtiftecren.
Doch dat Hun Edele Mogende aan den acde^ en kanc niet minder onverfchillig zynde om het pecunieel belang van deze Provincie op een rede lyke en biilyke wyze in het oog ce houden, zij dan ook verpligt vinden, om, op de gronden b; de vorige ingebragte Refolutien genoeg gededu ceerd, nader te infteeren, dat, daar tog de geme! de Steden als gefortificeerdeFrontierplaaczen moe ten worden aangemerkt, cn het niet mee de bi lykheid over een ce brengen is, dat, behalven hs nadeelige dat hier uit door haare locaale fituade n fulteerc , dezelve rog boven dien alleen zoude worden bezwaard mee kosten, welke/.'/" voor ha re privarive dcfenfie, maar ten voordeelc en t<
b
>Gra-
'ENHA"
;e.
Vweedi lader lappan nopens Ojiota's in Financie , met nadere Memorie , en Refol. enz,
t
B 1-



's Gra
venha ge.
Tweede nader Rappoi nopens Quota's en Financie,met na* de re Mc mof ik, en Ref»l. enz,
i
]
(
1 1
t
470 NIEUWE NEDERLANDSCHE
. behoudenis van het geheele BondgeBootfcbap wor■ den aangewend, overzuJks de voorfchreeve Tractementen 10 hec vervolg op den ftaat van Oorio» werden gebragt, en dat de post voor de verdiepinge, en het onderhoud van den Nederrhyn en Ysfel waar voor dezelfde redenen zyn, daar op voortaan l verblyve.
Van welke nadere inftantien Hun Edele Mogende oordeden niet te kunnen weerhouden worden , door het geen by het Concept - Rapport in de tweede plaats hier tegen is geallegueert; nademaal wanneer de daar bv gemaakte bercekening eene .rede moest opleveren tot afwyzing van deze posten zulks wederom zoude billvken de klagten van Ge Provincie van Gelderland, dat deze namentlyk haare bezwaarde Quote zuiver, en zonder eenige verligting daar tegen te ontfangen, zoude moeten te berde brengen; terwyl andere Provinciën, cn daar onder zelfs zulke, welke in baarenaanflagmerkeiyk verligt zyn, van dergelyke Argumenten en
uitreekeningen zyn verfchoond gebleven.
Dan, zo onvcrhooptelvk deze herhaalde, zo regtmatige, inftantien reeds by Misfives van den 19 Jtmy 1740 aan Hun Hoog Mogende, en wy. len Zyne Doorluchtige Hoogheid, Glorieufer Memone, vervat, en by het-revideeren der Quotes ?ereitereert, by continuatie mogten worden afgeweezen.
Dat Hun Edele Mogende als dan declareeren le gemelde Pos en niet anders of verder te zul on betaalen als de om Handigheden van tyden en ;aaken zuilen medebrengen, gelyk de voorfchre'e Tiactementcn ook by ieder Kwartier afzonlerlyk , en niet anders dan by provifie , en ierfoneel tot heden toe zyn geaccordeerd' geporden. b
Dat Hun Edele Mogende wyders met het zelfle genoegen hebben gezien, dat Zyne Hoogheid
en



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 471
en den Raad by het Concept-Rapport mede van gedagten zvn, dat het arrefteeren der nieuwe Quo, fes voor vyf-en - twintig jaaren zal behooren tec gefchieden op den voet, en met het accrochement, of de bepaaling by Hun Edele Mogende Refolutie. van den 28 November 1791 vervat.
Gelvk het Hun Edele Mogende met mmaer aangenaam geweest is, daar uit verders te vernemen, dat Zyne Hoogheid, en den Raad ter repartitie der lasten op de ftaaten van Oorlog, woarorntrendHun Edele Mogende derzelver vrye deliberatie met de andere 'Bondgenooten blyven reierveeren, zodanig vermeenen te zullen Ichikken , dat aan de redeiyke verlangens van alle de Provinciën zal kunnen worden voldaan.
Dat ook vervolgens Z^ne Hoogheid en den Raad als eene zaak op de hoogfte billykheid gegrond , befchouwd hebben het verlangen van Hun Edele
„ Dat, namentlyk, zo ras eene rrovmcie, , welkers GedeDuteerden uit de Vergadering van '„ Hun Hoog Mogende, en uit de verdere Generaliteits - Collegien zullen zyn geweert, aan haare verpligting zal hebben voldaan, derzelverGe" deputeerden wederom dadelyk in de Generah\, teits- Collegien zonder een object van delibe„ ratie te worden, op den vorigen voet lesüe zul' len kunnen nemen."
Dat Hun Edele Mogende zig ook met de Additie in het Concept-Rapport ervintelyk, dac namentlyk dan den Raad van Staate zat moeten zyn gebleken, dat zodanige Provincie aan haare. verpligting voldaan heeft, en dal den Raad gehouden zal zyn daar van met den eerften aan hun Hoos: Mogende kennis te geeven , wel kunnen voegen, mits onder dit Additament niet worden begreepen het geval: , Wanneer de een of andere Provincie door " eene
Gra-
ENHA!E.
'weede ut der lappert lopens Quota's in Fi-xs 'ïanciè, <uct nadere Memorie , en Refol. enz,



GE.
Tweede nader Rappo; nopens Quota', en Financiemet nadereMtmor ie, en Re* fol. enz.
i
j
< i
1 v d d
g v
472 NIEUWS NEDERLANDSUHË
fStZ Tl°UW "l ***** van?S%e%n7a» Oorlog, en het verhoogen yan dezelve met tal ng dutzend guldens, HuB Edele MoglnS uit £ Pramisfen van de Periode in het Cofcept-^rï : P°rt Tu 106 re,atIef' wel met blydfchaS vernï men hebben, dat by Zyne Hooghei i,enTrien Raad
ftrade van h,r 7 ?* gebreken {n ^ A^ini1 ratie van hec Zeeweezen, waar na alle de overigeProvinciën met die van Gelderland even zeer verlangden , met den eerften bv de hand genomen
weinifcFdï 'Ir'0" d00^Zc't' docïdaTS weinig tnvet, welk men ongeacht een verlooD van meer dan twee jaaren, na het deswegen Sr S
daar yan gezien heeft, aan Hen Edele Mogende KEfïL*! °ntneemon de ^kommer Sf, of waaMn 55n*p?, "f?0*, gebucecrd ,
KeïanV dm £ rPi°Yin£IC ™ Holland meerae. oeiang dan de Land • Provinciën hebben ma. ie, aan alle even zeer ter harte gaat
Dat Hun Edele Mogende over zulks, en om le verdere te voren op dit onderwerp «eavan «erde redenen by haare Refolutie vaT den 28 November x79i zo omtrend de tyd en^wTe van
e, k j an act Ümpktoy der tnstis duizend „,% *"{, welk by het Concept-Rapport n£c confo'm ^intentie van die Refolutie febym uitieumfct zfe fn°noZf k,£ t£ m0eCen ^rfifteeren ; w deS m oordeel zynde, dat het conditioneel ColS
van



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 473
Van deze Post voer den tyd van een of twee jaa ren op den Extraordinaris ft aai van Oorlog, welke tog jaarlyks aan verandering onderhevig is, geen gèvoeglyke grond opleverd. waarom de ordinaris ftaat van Oorlog . welke alleen in vaste uitgemaakte Posten beftaat, dien onverminderd niet zo wel als de Qtiótei voor den tyd van -yf en- twintig jaaren zoude mogen gearrefteerd worden.
Weshalven Hun Edele Mogende dan ook verhopen, dat met de Conclufie van dit poinól op geen andere voet, dan by haare meer aangehaalde Refolutie is vermeld, zal worden voortgevaren
Nademaal tog, hoe langer de defecten in h?t Zeeweezen blyven iubfifteeren, oncier anderen ook deze Provincie zo veel te meer huiverig worden moet, in het dragen van confent tot eventueele extraordinaire Zee - Petitiën , en Hun Edele Mogende zig dienvolgens ook daar omtrend niet zouden kunnen onderwerpen aan de beraamde midde' len van afkomst en conftrainte.
„ Dat met opzigt tot de post voor de dcfroje„ inenten, en de nadere Voorflag door Zyn Hoog
heid en den Kaad gedaan, dat namentlyk die „ post op den ordinaris Staat van Oorlog worden,, de gebragt, zoude worden verb ogd tot of ,, ƒ2417 to: 10:7, egaal over de zeven Provin„ cien en de Generaliteit gereparticieert."
Hun Edele Mogende om te vooren gedetailleerde redenen, wel gewenscht hadden, dat de fom or honderd vyftig duizend guldens was bepiald geblee' ven , doch ziende de infehikkelykheid van hunn* Mede-Bondgenooten, en hartelyk na een afkomsi verlangende, zig dan ook tegen de Conclufie, conform den gemelden voorflag, niet langer zuller. verzetten.
Dac eindelyk*-
„ Aan
sGra*
VEÏf hase.
Tweede nader Rapport nopens Ouotd's en Financie t met nadere Memorie , en RefoU enz*.



's Gra-
VENHACE.
Tweede nader Rappor, nopens Qjiola's en Financie , met nadere Memorie , en RcM. enz.
mt Hun Ldele Mogende dienvolgens dan ook vertrouwen , dac alle de Bondgenooten geredelyk zullen ïnitemmen, dat mee het ingaan van de eerst te formecren ftaaten van Oorlog, niet alleen aan de Provinciën van Gelderland eii Overvsfel, maar jn het generaal volgens de thans gcbrui'kelvke voet zuilen behooren te worden goedgedaan de "Karren , die vo.gens het Marsch Reglement, of andere teri dien opzigte vigeerende practyk, aan de Militie gratis worden geleverd ; a's mede het Stroo, Vuur en Licht, dat voor de doorm.rcheerende Militie in de Wagten zal zyn verzorgt.
Dan dat Hun Edele Mogende ook verders begrypen,dat de voldoening dier kosten, ah. tCn aanzien der Karren doorgaans uit een aantal kleine posten beftaande. voor zo veel haare Provincie aangaat. even gelyk tot dus verre heeft plaats gehad, door de Gedeputeerde Staaten der refpedtive Quartieren
zal
474 NIEUWE NEDERLANDSCHE
„ Aangaande de Karrevragtcn der doorpasfee* „ rende Militie, de kleine Veergelden, het gelee„ verd Stroo voor de Militie, de Tolgelden der „ doorpasfeerende Militie, de Huishuurcn. en ,, het onuernoud van Ammunitie-en Provoost„ huizen, de Bodeloonen ten diende van den Lan. ,, de, cn het Vuur en Licht in de Wachten "
Hun Edele Mogen e het onnodig oordeelen, om ten aanzien van zommige dier Posten, te weeten de karrevragu.u, het gekeverd Stroo, Puur en Ltclit tn dt Wachten voor de doorpasfeerende Militie, de Hui^huuren, en het onderhoud voor Ammunitie en Provoosthuizen in nadere discusfie te treeden.
Nademaa! by het Concept-Rapport daar omtrent genoegen gegeeven wordt, en het ook niet anders dan billyk zal kunnen geagt worden , om wanneer de post van dertig duizend guldens niet toereikende bevonden wierde , dezelve in redclykheid te verhoogen.



JAARBOEKEN, Md, t?pö. «tfj
zal behooren te gefchieden, egter rhet dien verftan de, dat wegens zodanige Vcrfchotun. jaarlyks. of ten minften om de twee jaaren, zonder fout, zal worden geliquideerd, en zodane fom, welke als dan zal blyken over betaald te zyn, zonder uitftel gevalideerd. . .
Dat voor het overige Hun Edele Mogende zig gevleid hadden, dat het lyden van de Tol-en Weggelden ten lasten van de Unie geen verdere bedenking zoude hebben ontmoet, terwyl ter vermyding van Iangwylige discusfie van dit poinct, alleer word aangemerkt, dat gelyk de billykheid der fu ftenue van Gelderland in den aart der zaak zelve i! gegrond, zo ook ten allen tyde de voldoening, oi reftitutie dier Gelden door de refp,:Ctive Quartierer uit de post, daar voor fpeciaal mede op den ftaai van nnrlop p-eaffect,eerd, gefchied is , en dat zelfi
uit het gepofeerde by het Concept - Kapporc met relatie tot de Sluisgelden indisputabel moet worden geïnfereerc, dat, zo niet van de Militie zelve, immers van de Karren, Wagens, of ander Rytuig by den togt dier Militie gebruikt wordende, de Tol en Weggelden behooren te worden voldaan; vermits die Ry tuigen ten dien opzigte niet alleen met de Schepen , waar in de Militie getransporteerd wordt - in evenredigheid ftaan, maar het ook zeker ïs dat de Landwegen, op welke de Tollen- of Weggelden leggen, en die niet als met zwaare kosten worden onderhouden, veel meer door de pasfage van dikwyls zwaar beladene Ry tuigen en Artillery worden bedorven , als de Sluifen door den doorvaart van eenige Schepen.
Waarop gedelibereerd, en welgemelde Gecommitteerdens Voor hunne genomene moeite en geaaafl rapnort bedankt zynde, hebben Hun Edele Mogende zig daar mede volkomen con'ormeerende, het aelve in eene Refolutie geconverteerd; zullendd daar van Extr^ft aan de Gecommitteerdens ter GeKk • ne-
's GrA*
VENHAGE.
Tweede nader Rapport nopens Quota's en Financie , met nadere Me* 'mor ie, en Re;fol, enst%



4
'sGra- r
venha-" c ge.
Tweede nader Rapport nopens Ojiota's en Financie , met nadere Memorie,en ReJol. enzr
Woensdag den 9 Mey 1792.
Qedelibereerd zynde op de Misfive van de Hee«nrJ* Geco™"itteerde Raaden van den 16 der voorleden maand , vvaar by aan de Leden van Hun Edele Groot Mogende Vergadering hebben toegezonden een Concept - Rapport van een preoa rato-r gehouden Béfogne ter Generaliteit , 0^cFefïceesfivelyk mgebragte Refolutien van de Heeren Staaten der refpcftive Provinciën, op het Rapport den 21 Oftober van het gepasfeerde jaar ter VeSadermg van Hun Hoog Mogende gedaan, relat f fot
uS^S Qu°tes der ProviDcicn in Ge
Is goedgevonden en verftaan, de Heeren Hun Edelel -root Mogende Gedeputeerden ter Generahteit by deze te quahficeeren, om, als het voorfz-.
Coa»
7ö NIEUWE NEDERLANDSCKE
eraliteit worden ingezonden, met last, om zig na en inhoude van dien ftiptelyk te gedragen.
(finder Jlond')
Pro vero Extraftu.
(Was geteekend')
E. GUTB. PLEGHER.
ESACT « RESOLUw
IIEN van de Heeren STAATEN van HOLLAND en WEST-FRIESLAND, in nZ
Edele Orooi Mogende Vergaderinge genomen op



JAARBOEKEN, Mi; 179*; 47!
Concept-Rapport tot conclufie kan worden gebragt, daar toe van wegens Hun Edele Groot Mogende tot bevordering der afkomst van deze zc gewigtige zaak, te concurreeren op den voet, en onder fpeciaal beding van de drie navolgende
^Voor'eerst, dat, by aldien Hun Edele Groot Mogende accordeeren in het vastftellen der Quotes voor vyf-en-twintig jaaren, .met byvoemng van de opening der Finantien van de refpeclive Provinciën op het einde van het twee-en-twintigfte jaar ' by het Rapport van den 21 October laatst leden breeder gemeld, zy hier mede, voor zo veel de Provincie van Holland aangaat, geen ander opening kunnen admitteeren, dan gelyk die in het tegenwoordig geval gedaan is , namelyk aan Zyne Doorluchtige Hoogheid, als ErfftadhourW van Holland en West-Friesland.
Ten anderen, dat de acceptatie van ae n euwe Quote voor evengemeldè termyn van jaaren, ed het berusten in de Posten, thans voor de Marine op den ftaat van Oorlog gcdestineerd, alleen gefchied in' dat volkomen vertrouwen, dat de liondgenooten in de extraordinaire Petitiën tot de Zee, welke onvermvdelyk, wegens de infuffifanCe der geaffecteerde 'fom, tc verwagten zyn, zullen confenteeren en rigtig furneeren; terwyl Hun Edele Groot Mogende niet willen verbergen, dat, zo de Provincie van Holland onverhoopt weder in het geval moest komen, van den last der defenfie ter Zee genoegzaam alleen op den hals te hebben, dezelve zig dan ook teffens inde noodzakelykheid zou be' inden, om haare Financien langs eenen anderen weg fchadeloos te houden.
Dat, ten derde, Hun Edele Groot Mogende zig zeer bereid verklaaren, om kragtdadig mede te werken tot een generaal herftel der gebreeken 4 die in de Adminiftratie van het Zeeweezen mog-' Kk * «»
>
'5 GrAvenhöoe.
Tweedé nader Rapport nopens Ojiota's en Financie ,* met na* de re Me* mor ie, en Re. [oh etiXi



's Gra-
VENHAGE.
Tweede nader RapportnopensQuota's en Financie,met nadere Memorie y en Refol. enz-
Geëxtraheert uit het RESOLUTIE-BOEK der Edele Mogende Plee ren STAATEN V an FRIESLAND.
£)oor den Heere van Grove/Iins, mede Gecommitteerde ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogende wegens deze Provincie, met de andere Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Finantie , in tegenwoordigheid van Zyne Doorluchtige Hoogheid en de E'eeren van de Raad van Staate hebbende bygewoond het Befoigne tot het reguleeren der Quotes van de Provinciën , overgezonden zynde een Concept - Concihatoir, aldaar uitgebragt, her welk, indien hec zelve by de refpedtive Provinciën mogte worden goedgekeurd, dadelyk in een Rapport zoude kunnen worden veranderd cn geconcludeerd, zonder dat hec wederom op nieuws ter deliberatie gebragt wierde , het geen Zyne Hoogheid en de Raad mede zeer aangenaam zoude zyn, aangezien der
aood-
tf8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ten zyn ingeflopen, maar ook begrypen, dat dit herltel behoort gepaard ie gaan met de billyke voldoening der Rascenfien, die de AdmiraliteitsCollegien wegens reëel geprsfteerde dienften ten Jaste van de Provinciën hebben, en wier gemis de Financien der Collegien zodanige gederangeerd heeft, dat dezelve by vervolg meer en meer in de ongelegenheid zyn geraakt, om dat geene te prafteereo, hec welk de dienst van het Laad van haar vorderde.
(Onder fiond) Accordeert met voorfz. Refolutien.



JAARBOEKEN, Mei, 1702. 479
aoodzakelykheid van een fpoedigé afdoening in een zaak van zo veel belang voor de eer en hec aanzien van den Staat.
Is gehoord het Rapport, door de Heeren Hun Edele Mogende Gecommitteerden in hec minder getal, met Commisfarisfen uit het Collegie en 's L ands Rekenkamer , mitsgaders geweezen Gecommitteerden tot de beide Perfoneele Commisfien over de Quotes en hec üefenfieweezen, op gemelde overgezonden Concept-Conciliatoir Rapport,geëxamineerd hebbende, ter Vergadering uitgebragt, goedgevonden en verftaan, de Heeren dezer Provincie Gecommitteerden ' ter Generaliteit aan te fchryven, dat Hun Edele Mogende het voornoem de Concept-Conciliatoir approbeeren, en dezelve «nfkr.rifpprpn_ p-flvlc p-efchied bvdezen. om. wan¬
neer ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogende een Rapport, zakelyk overeenkomende met meergedagce Concept, zal worden uitgebragt, zig daar mede, namens deze Provincie, te conformeeren.
En zal daar toe Extract dezes aan welgemelde Heeren Gecommitteerden ter Generaliteit werden gezonden.
Aldus gerefolveert op het Landfchapshuis den 12 Mey I792«
(Onder Rond) Accordeert met voorfz. Boek.
(Lager fiond)
In kennisfe van My,
.(/Pas geteekend)
j. van IDSINGA. Kk3 ( EX-
's Grave nha-
GE.
Tweede nader Rapport nopens Quota's en Fi' iiuncie, met nadere Memorie , en Refol. enx.



?sGra-
venhage.
Tweede nader 'Rappor, nopens Quota's en Financie , met nadere Memorie , en ReCol, enz.
icnreeven in sHage den 7 daar te vooren, hebbende corByiage, een Concepc- Conciliatoir Rapport van Zyne Hoogheid en den Raad van Staate, op de iuccesfivelyk ingebragte Refolutien van de Staaten van de refpeclive Provinciën op het Rapport, den 21 Oftober 1791 ter Vergadering van Hunne Hoog Mogende gedaan, over de Pointen, die verhandeld zyn m het Advis van Zyne Hoogheid en den Raad van Staate, den 21 February van het zelfde jaar uitgebragt op alle de bedenkingen, die gevonden worden in de Refolutie van Hooggemelde Heeren Staaten, genomen op het Rapport van de Perfoneele Commisfie, die tot het reguleeren van de Quotes van de Provinciën in de Lasten van de Unie en het onderzoeken van de Generaliteits Fiïiantien is gedecerneertgeweest, en omtrent welke alle de Provinciën nog niet zyn gekomen in het zelfde begrip; hebben ter Vergadering gerapporteerd
fta-j/yryan Advife zouden zVn' dat va" wegen Ridderfchap en Steden aan de Heeren Gecommitteerden ter Generaliteit zoude behooren ce worden aangefchreeven, om te dienen tot derzelver ln-
ftruc-
a8o NIEUWE NEDERLANDSCHE
EXTRACT uit het REGISTER der RESOLUTIEN van RID, DERSCHAP en STEDEN, ae STATEN van OVERYSSEL,
Deventer, den 17 April 1792.
£)e Heeren Drost van Zalland, en andere Hunner Edeie Mogende Gecommitteerden tot de zaaken van i-inantie, ingevolge en ter voldoening van derzelver Refolutie commisforiaal van den 10 dezer maand , hebbende geëxamineerd de Misfive van Heeren Gecommitteerd™



JAARBOEKEN , Mei, 1792. 481
ftruclie, dat dezelven onder de hand in het BefoigDe van Hunne Hoog Mogende zouden kunnen en mogen declareeren, dat ter acceleratie van de zo lang getraineerde en zo eoodzakelyke afdoening van het vastftellen der Provinciaale Quotes, met de gevolgen daar van , wanneer alle de overige Provinciën tot gelvke faciliteit bereid bevonden worden , Ridderfchap en Steden, geene zwarigheid maken, om hen Heeren Cecommicteerden ter Generaliteit mits dezen te authorifeercn en te gelasten, om in voorfcheeeve Concept-Conciüatoir Rapport, wanneer het zelve ter Vergadering van Hun Hoog Mogende zal uitgebragt worden, namens deze Provincie, te confenteeren, en het zelve ter conclufie te helpen brengen; met voorby gaan van alle zodanige remarques, welke men anderzints op voorCr-Uvppvp rVinrenr. Kannort met erond zoude kun¬
nen maken ; alleenlyk infteerende, dat het onderzoek van het Zeeweezen niet alleen, zo als by het zelve word gezegt, binnen den tyd van twee jaaren met ernst worde by de hand genomen, maar ook ten einde gebragt, zonder welke hoogstnodige afdoening van zaaken , Ridderfchap en Steden zig niet verder zullen verbonden houden, dan geduurende de eerstkomende twee jaaren; en referveerende nogmaals Ridderfchap en Steden aan zig hunne vrye deliberatie over de repirtitie der lasten op de flaaten van Oorlog, waar omtrent echter dezelven op den voet, by het Concept Rapport voorgedragen, zig zeer faciel zullen bctoonen ; terwvl men eindelyk niet kan nalaten, zig te verwonderen over den fchyn van ignorantie, welke by hec floc van voorfchreeve ConceptRapport voorkomt, aangaande debezw;rende opofferingen , aldaar gemeld, welker opheffing begeerd was; aangezien dezelve niec onbekend kunnen zvn aan iemand, welke geen Vreemdeling is in de Registers van Hun Hoog Mogende van de voorige Eeuw.
Kk 4 Waar
's Gra-
venhage.
Tweede nader Rapport nopens Quota's ett Financie , met nadere Memorie , en Refol. enz.



*s Gra-
venhace.
Tweede Tiader Rapport nopens Quota's en rinancie,met nadere Memorie y en ReJol, enz.
(gedelibereerd zynde op bet Rapport der Heeren Gecommitteerden tot de Petitiën van den Raad van Staate en dezer Provincie Finances nopens het Concept van een Conciliatoir Rapport over het Werk oer Quotes; luidende al? volgt:
RAPPORTI Heeren GECOMMITTEERDEN tot de P£TJ.
Sa?™" ^,RAAD VAN » en Mzer Provincie
ilNANCES.
EDELE MOGENDE HEEREN 1
Ingevolge en ter voldoeninge aan de Refolutie * commisfonaaj in dato den 17 dezer maand, door de Heeren Uw Edele Mogende Gecommitteerden zynde geéxamineert het Concept van een Conciliatoir Rapport, door de Heeren Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaken van de Financie, na gehoudene Conferentie met en nevens
eeoi-
482 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Waar op gedelibereerd zynde, hebben zig Ridderfchap en Steden met voorfz. Rapport geconformeerd* r
(Onder Jlond)
Accordeert met voorfz, Register.
(Was geteekend)
M. TYDEMAN,
EXTRACT uit het REGISTER der RESOLUTIEN van de Edele Mogende Heeren STAATEN van STAD en LANDE.
Diugsdag den 1 Mey 1792.



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 483
■eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate, en ingenoomen Advis van Zyne Hoogheid ter vereeniging der verfchillende fentimenten van de refpective Bondgenooten, over het Werk der Quotes ontworpen; en in het Secreet Befogne ge communiceert, met oogmerk, om eer en alvoorens het zelve als een Rapport ter Tafel van Hun Hoog Mogende in te brengen, dien aangaande van de welmeeninge der Bondgenooten gèïnformeert te worden, welk Concept vervolgens doot de Heeren Uw Edele Mogende Gedeputeerden ter Generaliteit, by Misfive van den 7 dezer naa; herwaards is overgezonden , ten einde daar op de orders van Uw Edele Mogende af te wagten, hebben de Heeren Gecommitteerden de eer tc rapporteeren, dat in het zekere vertrouwen, dai h°r orpmnldf Cnnoiliatnir Rannort. bv alle dc
Bondgenooten zal worden aangenomen, en daar mede het belangryk werk van de vastftellinge der Quotes met den aankleeve van dien gedetermineerd , van gedagten zouden zyn, dat de Heeren Uw Edele Mogende Gedeputeerden ter Generaliteit behoorden te worden geauthorifeerd, om , wanneer het meergemelde Concept-Rapport door de Heeren Hun Hoog Mogende Gedeputeerden, als een Rapport op de gebruikelyke wyze ter Hooggemelde Vergaderinge zal worden ingebragt, zig als dan met het zelve te conformeeren, en daar van aan de Heeren Leden van het Befoigne vooraf kennis te geeven.
Hebben de Heeren Staaten van Stad en Lande zig met het uitgebragte Rapport geconformeert.
(Onder fiond)
Coll. Conc.
(Was geteekend)
E. LEWE, Secretaris. Kk 5 Heb»
'3 Gra-
venhA-
ge.
Tweede nader Rapport nopens Ojiota's en Financie,ntel nadere Memorie,en Refol. 013.



'sGra-
VENHA' ge.
2\veede nader Rappor, nopens Qjtotds en. Financie , mei luidere Me mor ie, en ReJol, enz,
tyd toegezonden, om door dezelven te worden geinftrueerd, hoe zig te gedragen, wanneer het zelve ter Vergadering van Hun Hoog Mogende zoude worden ingebragt,) zo wel als uit de fuccesfivelyk ingekomen Refolutien der Heeren Staaten van de refpeclive Provinciën, met veel genoegen hebben gezien , dat de pointen, omtrent welke de Advifen van de refpeclive Provinciën nog van elkander verfchillen, weinige in getal waren, zo dat 'er thans zig hoope fcheen op te doen, dat de Quotes van de Provinciën in de Lasten van het Bondgenoodfchap en die Lasten zelve, eerlang zouden kunnen worden vastgefteld, en dat zy dien volgens, ter bevorderinge van de conclufie van dit aangelegen onderwerp , aan welkers vastftellinge het belang en de welvaart van het Vaderland zo nauw is verbonden, wederom allemo^elyke faciliteit zouden toebrengen, in zo verre met de gefteldbeid van hunne Provincie en derzelver zq zeer bezwaarde Financien maar eenigzints zal kunnen worden overeen gebragt.
Dan dat zy niet vcorbv kunnen eenige confideraticn op de byzondere pointen, by dit Rapport verh.andeld, te maken. Dat
484 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Hebbende de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Zeeland zig mede met het voorfchreeve Rapport geconformeerd, mits blyvende in haar geheel de vrye deliberatien van de Heeren Staaten hunne Principalen op de repartitie van de ftaaten van Oorlog. { En hebben de Heeren Gedeputeerden ■ van de Provincie van Utrecht , ten aanzien van het meergemelde Rapport, ter Vergadering voorgedragen en bekend gemaakt, door de Heeren Staaten van Hooggemelde Provincie hunne Principalen bereids gelast te zyn, om dien aangaande ter Vergadering van Hun Hoog Mogende iüt Hoogstderzelver naam te verklaaren , dat Hooggemelde Heeren Staaten uit het Concept-Rapporc, (door hun Heeren Gedeputeerden aan dezelven in rW



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 485
Dat, ten aanzien van het eerfte point, by het voorfchreeven Rapport voorkomende , relatif tot hunne inftantien by voorige Refolutie van den 7 December laatstleden gedaan, om in redelykheid te worden te gemoed gekomen wegens het meerder Serviesgeld, het welk aan het Guarnifoen der Stad Utrecht zedert eenige jaaren heeft moeten worden gegeeven, en deremarques, daar op by het Rapport gemaakt, Hooggemelde Heeren Staaten, hoe zeer de billykheid hier van nader zoude kunnen wo! den geadftrueerd, en de confideratien, daar op gemaakt, wederlegd, echter, om geen fchyn te geeven, van eenig oponthoud aan de concluüe van het gantfche Werk toe te brengen, al wederom , ten bewyze van derzelver gezindheid, om ten nutte van het algemeen, het pecunieel interest van deze Provincie (zo veel eenigzints gefchieden kan,) voorby te zien, van deze inftantien zouden glisfeeren.
uac met opzigc tot net tweeae point, raKenae de verbetering der Financien, en het geeven van de voorgeftelde verklaring, daar omtrent tot voortduuring of remplacement der plaats hebbende belastingen , Hooggemelde Heeren Staaten met furprile hebben opgemerkt , dat op hunne genoegdoende verklaringe, by Hoogstderzelver Refolutie van den 4 Augustus 1790 gedaan, thans reflexien worden gemaakt, daar by de voorige Conciliatoir Advifen hier op geene confideratien zyn gedragen, en dien volgens hunne bevreemding deswegen moeten te kennen geeven, en geenzints kunnen admitteeren de confequentien , welke by dit Rapport uit de Refolutie van den 4 Augustus 1790 worden getrokken , alzo zy Heeren Staaten in het begrip ftaan, dat, nadien het aan de Perfoneele Commisfie ter revifie der Quotes door convincante bewyzen volledig gebleeken is, dat hunne Provincie te hoog in de Lasten van de Unie was aangeflagen, hec daar-
'sGra-
venha-
ge.
Tweede nader Rapport nopens Quota's at Fi' nancic, met nadere AI emorie,en Refoh enz*,



's Gra-
VENHAGE.
Tweede nader Rappor nopens Qjiota's en Financie , met na ttere Me mor ie, en Refol. enz,
aas-
die teeds (fchoon altyd te v«^)^SS heeft op de rexntroduftie van generale en eenpaE Middelen van belasting, overeenkom(tig den wa en aart en de duidelyke letter der Unie van UtrS en zig nimmer onttrokken heeft, om zo ge rouw en met zo veel yver, ais een der andere Bond^e'
verre te boven gaande, tot Huur der gemeens za*en op te brengen, en daar toe de Lasten zoS nig te verhoogen, dat dezelve niet over eene en angeTzvnadênTlT «eu ^ot
mogend P^Sf "** d* ^ andere meer ve"
,ip?iC^00g?e:nelde ?eereD Staaten a's nog voor. Thtl' me, tegenftaaQde de verminderingen de Quote, wel verre van aan eene affchaffine of vermindering yin Lasten te kunnen denken? (lol redelyk en billyk zufks TOk n ZOude, immers voor zo v.el die Lasten furpasfeeren die, wdte idi andere , ook zelfs in de meest vermogende Prov.nc.en geheven worden, en voor zo veefdï zelve zyn geïntroduceert, om den al °e toog?
485 NIEUWE NEDERLANDSCHE
om onnodig was op nieuw te betoogen, dat alle dt middelen over deze Provincie hoolt zyndandtc over eene andere Provincie worden inl ylrderd hoe zeer zy Heeren Staaten zig verzekefd hóuden
h ne^^deïf p"^^ ™ de M.ïde'leb van nunne en andere Provinciën w erd berekend naar
d'ezelv?1 5&2?r«» der wdke uezeive, en andeie Provinciën, ook zelfs de mp«t
nl, i d de-r Ingezeeten, hoofd voor hoofd In t7Jr°VmClS ?™ aan Lasten word betaald! Provinciën r6Q' °°k Zdfs de meesC ^mogJ^
nenDtmaaktfleXLen mec weinig ^ hebben kunrnde8nmword;n be-



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 487
aanflag in de Quote op te brengen,") by aanhoudendheid op het beneficeeren van 'sLands Financien zal moeten worden gedagt, en de meest mogelyke fpaarzaamheid in het Huishoudelyke beftier by continuatie in agt genomen.
Dat zy vertrouwen, dat derzelver Declaratoir ten dezen opzigte by vorige Refolutie gedaan by de Bondgenooten voor genoegzaam en gerustftellend zal worden gehouden, en ten allen tyde bereid zullen gevonden worden , om aan den Heer Erfftadhouder dezer Provincie, zo dikwyls zulks door Hoogstdenzelven gevraagt zal worden, de vereischte opening te geeven van al het geene eenige relatie heeft tot den ftaat der Provinciale Financien, en van de Maatregulen, tot verbete ring van dezelve in het werk gefteld.
Dat Hooggemelde Heeren Staaten, met betrekking tot de volgende Pointen, by het Concept-
3- De
Rapport, voorkomende tot op iMarjzyae 0, tot de Conclufie derzelve met gevolg van de andere Bondgenooten zouden concurreeren.
En , zo veel aangaat de by het meergemelde Rapport gedane voorftagen tot vereffening van de drie Pointen, omtrend welke de Staaten van de refpective Provinciën nog van gevoelen verfchillen; namentlyk,
X. Het brengen op den ftaat van Oorlog van één millioenen guldens, voor de kosten van een jaarlykfche Equipagie, mitsgaders aanbou-v en reparatie van Schepen v in Oorlog, en het verhoogen van dezelve met tagtig duizend guldens.
s. Het bepalen van de fomme, die voor de Defroyementen op den ftaat van Oorlog zoude worden gebragt. En
's GaA-
VENHAGE.
Tweede nader RapportnopensQttota's en Financie t met nadere Me* mor ie , en Refol. enz.



*s Gra-
vknhage.
Tweede nader Rappor, nopens Qiiota's en Financie , met n iedere Memorie , en ReJoL enz.
oeworoen Dy de nand genomen en dadelyk geëffectueerd; en, naar dien de voorfiagen, op dat . refpect als nu gedaan, nier. ongefchikt zyn voorge. komen, om aan de eene zyde dat Werk'te befpoedigen, en aan de andere zyde, om aan de Bondgenooten eenige meerdere gerustftellinge omtrent de uitvoeringe van het zelve te geeven, zy Heerea Staaten tot de Conclufie van dit Point op den geproponeerden voet zullen concurreeren.
Dat, relatif het tweede Point, aangezien zy by hunne laatsrgemelde Refolutie van den 7 December des voorleden jaars, ten gevalle van de Bondgenooten reeds zig niet ongenegen hebben verklaard, om in de als toen geproponeerde verhooging van de Post op den Raat van Oorlog voor de Defroyememen te confenteeren, en , offchoon dezelve redenen als nog exteeren, waarom Hooggemelde heeren Staaten zouden verkiezen dac deze Post op den ftaat van Oorlog wierdt gebragt ter fomme,! van het Rapport van de Perfoneele Commisfie geproponeerd, zy egter wel inclineeren, om ten ge-
noe-'
498 NIEUWE NEDERLANDSCHE
3. De inftantie van de Provincie van Gelderland , ten einde haar zouden worden gevalideerd de Karrevragten der doorpasfeerende Militie, de kleine Veergelden, het gcleeverde Stroo voor de Militie, Tolgelden der doorpasfeerende Militie, de Huishuuren ea onderhoud van Ammunitie en Provoosthuizen, Bodenïoonen ten dienfte van den Lande, Vuur en Licht in de Wagten voor de doorpasfeerende Militie, en diergelyke
Aangezien by Hooggemelde Heeren Staaten by derzelver Refolutien van den 4 Augustus 1790, 23 Maart en 7 December 1791, omtrent het eerfte van die Pointen bereids Confent is gedragen, in verwagting, dat een algemeen redres in het beftier van de zaaken van de Zee zonder tvdverzuim ann.



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 489
coege, en met gevolg van de andere Bondgenoo-' ten, tot de verhooging van deze Post op den voet < van dit Rapport mede te concurreeren. , En dat eindelyk, betreffende het derde nog onvereffende Point,meer Hooggemelde Heeren Staa-: ten in de voorgeflagene modificatie» zullen be-, rusten.
Waarop gedelibereerd zynde, hebben de Hee-, ren Gedeputeerden van de refpefth e Provinciën zig met het voorfz. Rapport, onder inhasfie van de voorfz, hunne refpeclive Refolutien en Propofitien geconformeerd, en vervolgens in agting genomen zynde, dat de Staaten van de refpeclive Provinciën als nu, hebben bewilligd in de bepaaling van de Quotes of Aandeelen, die de gezamentlyke Provinciën, het Landfchap Drenthe en het resfort van de Generaliteit, in de gewoone , en de
Provinciën met het Landfchap Drenthe , in de buitengewoone Lasten van de Unie, in het vervolg zullen behooren te dragen, zo als die door Zyne Hoogheid is ontwerpen , en voorgedragen aan de Perfoneele Commisfie, die tot het reguleeren der Provinciaale Quotes in de lasten van het Bondgenootfchap en het onderzoeken van de Finantie van de Generaliteit is gedecerneerd geweest, mitsgaders door die Commisfie geamplecteert en in haar Rapport, den 21 Mey 1790 ter Vergadering van Hun Hoog Mogende gedaan, is aangeprezen.
Dat ook Hooggemelde Heeren Staaten hebben geconfenteert in den ftaat der Lasten en de verdere voorftagen, daar omtrend door gemelde Commisfie by haar Rapport gedaan, onder de veranderingen, daar in na dien tyd gemaakt.
En dat vervolgens al het geen, betreffende de Quotes en de ftaaten van Oorlog, in de eerfte en derde afdeeling van voorfchreeve Rapport is vervat , overeenkomftig het zelve, en de nadere Con»
sGra-
'enha3e.
Tweede lader Rapport lopens Quota's ■n Financie y met nadere Me* norie, °,n ReCol. enz.



49ö NIEUWE NEDERLANDSCHB
*sGra-
venhace.
Tweede nader Rappor nopens Quota's en Financie , mei na derc Me mor ie, en Refol. enz,
L E Y D E N.
Zie hier het Programma van het Taaien Dichtlievend Genootfchap Kunst wordt door arbeid verkreegen:
pTet taal - en Digtlievende Genootfchap, ondef de Spreuk: Kimt word door arbeid vei kroegen , binnen deze Stad gevestigd, heeft op Woensdag den 23 dezer Maand, deszelfs Jaarlykfche Vergadering, ouder de Voorzitting van den Heer Mr. JAN DE KRUYFF, gehouden, en is in de. zelve uitfpraak gedaan over deingekomene Dicht-
ftuk-
fideratien en Advizen van Zyne Hoogheid en deü Raad van Staate, is goedgevonden en verftaan, dat de oovengemelde Heeren Hun Hoog Mogende Gedeputeerden , zullen worden verzogt , gelyk verzogt worden by deze, om met ende nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van t Staate by haar Edele zelfs te nomineeren, te examineeren en te overweegen, hoedanlge Refolutie als nu op het voorfchreeve Rapport van de voorfchreeve Commisfie, het Advis door Zyne Hoogbeid en den Raad den 22 February r/91, mitsgaders de Rapporten van de nadere Confideratien ■van Zyne Hoogheiden den Raad den 21 O&ober I79i, en heden ter Vergadering van Hun Hoog Mogende overgeleverd en gedaan, zouden behooren te worden genomen, om het voorfchreeve Werk ten effecle te brengen, en van alles alhier ter Vergadering rapport te doen.
Accordeert met voorfz. Register.



JAARBOEKEN, Mei, 1702. 491
Rukken op de uitgefchreevene Stoffe: de Inenting der Kinderziekte, en de gouden Eerpenning toegeweezen aan het Dichtftuk onderteekend.
Die wys is, zctl hooren, ende zal in leert toeneemen.
SALOMON.
en de Zilveren aan dat met de woorden van PAur.ns.
Een iegelyk zy in zyn eigen gemoed ten vollen verzekerd.
En is by opening der verzegelde Biljetten gebleeken, dat Dichter van het eerstgemelde Stuk was , den Heer PETRUS JOHANNES KASTELEYN, Apotheker en Chemist te Auift-rdam, en van het tweede Vrouwe MARIA PETRONELLA ELTER, geboren WOESTHOVEN, mede aldaar woonagtig.
Het Genootfchap biedt zynen gewoonen Gouden Eerpenning aan, aan den Dichter van het beste der goedgekeurde Dichtftukken op BENfAMIN FRANKLIN , en een zilveren aan dien Dichter wiens Stuk goedbevonden en naast byhet bestgekeurde te komen, geoordeeld zal worden.
De Dichters gelieven hunne Vacrfen, naar het voorfchrift der Wetten van het Genootfchap, voor het einde dezes Jaars, aan KareirdeïPëcker Pietersz,, eerde Secretaris van het Genootfchap te zenden, By voorraad word voor 't Jaar 1794, opgegeeven: de Invloed der fchoonc \Weetenfchap* pen op het geluk der Maatfchappy, naar aanleiding van het gezegde van HORATIUS: Ingenuas didicife fideliter artes, emollit mores necjiniï esfe [cros.
Het Genootfchap biedt al mede een gouden EerLI pen»
Leyden.
Progr. yan 't Dichil. Genootfchap.



Ley-
DEN.
Progr,
van 't Dichtl. Genootfcluip.
Amsteldam,
Van wege de Heeren Commisfarisfen van Hun Hoog Mogende de Algemeene Staaten,
is
Het Genootfchap nodigt ieder, die lust heeft, uit, tot het behandelen derLevensbefchïyvingert van Dichteresfen en Dichteren in voorige Jaaren uitgefcbreeven, voor zo verre dezelve niet reeds do ,r Ëerpeningen bekroond zyn, met verzoek, dat zy die naar een zilveren Eerprys daar om» trem dingen willen, hunne Stukken voor den eerften van L'memaand 1703 aan den voorgemelden Secretaris doen geworden. Het Genootfchap wyst dezulken, die lust hebben, in dit vak, ter opbouw van de Vaderlandfche Letterkunde mede te werken - naar de bekroonde Verhandeling van de Heere IvL J ÏN JACOB V'iREUL over de verëi-chtcn'xw eene zodanige Levensbefchryving, welke Verhandeling door het Genootfchap in het vorige jaar in 't openbaar is uitgegeeven.
492 NIEUWE NEDERLANDSCHE
penning aan, aan den Schryver van de beste Nederduitfche Verhandeling ter beantwoording van de Vraag: IFa: wordt 'er vèreischi tot een biel/ter? gelyk ook een Zilveren aan dc naast best gekeurde, en verzoekt, dat de Stukken daar over inteleveren voor den eerften van Lentemaand des volgende Jaars 3793 aan den voorn. Secretaris worden toegezonden. By voorraad word, by.vernieuwing, voor 1794, opgegeeven, de Vraag: welken invloed hecji de thans heerfchende [maak voor hei fentimemeele op de Poëzy in ons Va* 'étfJdndP



JA ARBOEKEN* Mei, 1793. 49;
is nopens de vernietigde West- Indifcfx Compagnie dit navolgende bekend gemaakt:
Commisfarisfen van wegenè Hun Hoog Mogen, de de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden tot den West-Indifchen Handel, teu Departemente Amfterdam s adverteeren by dezen , ingevolge en op 1'peciaale last van Hun Hoo<* Mogende, vervat in Hoogstderzelver Refolutie vandèn 3 Mey 1792, dat de Houders van A^Joh r*>n lasrpn van de ffeweezene Geueraale
Geoclroyeerde West - Indifche Compagnie rer kamer Amfterdam , welke zo ter Griffie van Huft Hoog Mogende, als alhier te Amfterdam, zich genegen hebben verklaard, hun Aandeel tegens dertig per Cent van het Capitaal, aan Hun Hoog Mogende te transporcéeren, en die verder nog de verklaaring binnen den bepaalden tyd zullen willen doen, voor zo veel zyzich binnen 's Lands bevinden, binnen den tyd van zes Weeken, en voor zo verre zich tlitla'ndig mogen zyn, binnen den tyd van drie Maanden , hunne Actie of Actiën in banden en ten over ftaan van . Commisfarisfen voornoemd aan Hun Hoog Mogende zulien moeten transporteereu , met behoorlyke bewyzcn Van eigendom, indien die Actie of Actiën niet ftaa'n op den naam van de Houders,en voorts met gehoudenis , om ingevalle die Actie of Actiën door Voogden of andere Perfoomru ; dan de Eigenaars uit eigene hoofde zouden mogen worden geadminrftreerd, dan te doceeren, dac zy tot het transcon gerechtigd zynwaartegen loor Gomöiïsfansfen aan' dezelve zal worden gegeeven een Declaratoir, ten einde daarop bmrieri'éeri Maand na dato, by den Heer OntvÜngèY Generaal van de Unie Recepisfen te bekomen, welke vervol«j«s in de Maand December dezes-jaars, met *J LI 2 ©t#
i
;AÜ-. STELDAM.
Bekend'
making
wegens
deAclien
derWest-
Indifchè
Comp.



Amstel-
dam.
Met Brieven van de Kaap de Goede Hoop vernam men, dat den Zee-Kaptein StarinL in February laatstleden, aldaar, met zyn Esquader in goeden ftaat van Batavia was aangekomen. Hy zou in het laatst van Maart x? ïei? van daar aannemen , om naar het Vaderland te keeren. Het 'sLands Schip de Ibetts, onder bevel van den Heer de Lar. rey, hadt hy, op zyne reis, wegenslekkagie, naar St. Mauritius gezonden, om te calfaten. ' >5
Ook waren aldaar nog aangekomen de vol. gende Schepen, als: den y January de Castor, Kaptein % J. Droop; den 12 de Geer. truy Petronella, Kaptein L. W. van RosJum; den 15 Trinconomale, Kaptein R p Hoberg, en den i7 de Ferwagting, Kaptein Jartfen; de drie eerfte van deze Kamer en het laatfte van de Kamer Zeeland , naar Batavia moetende.
Voorts zyn de volgende Oost-Indifche Compagnies Schepen te Batavia aan-ekoinen als: den 24 July de Tflroom. Kaptein U. Barends, van de Kamer Zeeland; den 2 September Meerwyk, Kaptein^ Groningen, van deze Kamer, en de Conjlwnie,
Kap-
494 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Obligatien zullen Worden verwisfeld, en zal tot het pasleeren dezer Transporten, op het Westliniisch Huis dagelyks worden gevaceerd, behalven Zondags, Dingsdags en Zaturdags' van 11 uuren smorgens, tot 2 uuren 'snamiddags



' JAARBOEKEN, Mei, 1792. 495
Kaptein Van Afo/fc, van de Kamer Hoorn; den 8 September Schagen, Kaptein J. P. Mann, van de Kamer Enkhuizen;en den 15 de Pa-
quet de snelheid, Kaptein Eltrop, van de Kamer Hoorn , de Gouverneur Oeneraai Mosfel, van Cheribon , Hoornweg, vart MaCasfer, Leyden, van Ceylon over Mallabaar, en 's Lands Fregatten de Tbetis en Bellona, van Pallambang.
Ook zouden de navolgende Schepen vari daar herwaards vertrekken, voor de eerfte bezending: van Batavia, voor de Kamer Amfteldam , de Vrouw Agatha, Kaptein H. P. Murk j en de Paquet de Kraay, Lieutenant S. M. Sedenberg; voor de Kamer Hoorn, de Paquet de Snelheid, KapteinLieutenant R. J. Eltrop; voor de tweede bezending: Neérlands Welvaren, Kaptein C. Mulder, en Drecbterland , Kaptein J, Westpbaal, mede van Batavia.
Zie hier ook het Programma van de lof* felyke Maatfchappy ter bevordering vari den Landbouw, in deze Stad opgerigt:
T\e Maatfchappy ter bevordering van den Landbouw, opgericht binnen Amfterdam , heeft in haare Groote Vergadering , gehouden den 8 Mey dezes jaars, geoordeeld , dat van de Antwoorden op het voorftel, wegens het uitwerken en vervaardigen van het Eerde Deel van een Landbouwkündig Schoolboek , liet meest aan haar oogmerk voldaan had eene Verliandeling tot Zinfpreuk hebbende:
LI 3 Als
Am-
STELDAM.



Am-'
steldam»
Progr.
der Maat-
fchappy van
Eandb,
roe ce wyzen, getyK zy nem by dezen aanbied, eenen zilveren Medaille en vyfcig Ducacen, ingevalle by, binnen den tyd van zes maanden, zyne Verhandeling, naar genoegen der Maatfchappy , wil vermeerderen en verbeceren.
Insgelyks heefc zy eene Prsemie van twintig Ducaatcn toegeweczen, aan den Schryver eener Verhandeling over het zelfde onderwerp, met hec Opfchrift:
De vraagende Jongeling van zyn Leermee* fier onderricht,
terwyl de Maatfchappy beide de Schryvers der gemelde Verhandelingen verzoekt, hunnen naam,, voor den i Augustus .eerstkomende , te opeobaaren.
En van de ingekomen Antwoorden op de, ia 1789 uitgefchreven Prys vraag, te weten:
„ lVelkcmee.it' en minbekende foorten van winst* „ geevendc Houlgcwasfen kunnen in onze licpu„ bliek , naar den ondcrfclieiden aart en ligging ,, der gronden, op dezelven geplant worden? — ,, wat heeft men in acht te nemen omtrend de „ l ■reiding van den grond, het zaayen, plan„ ten, inboeten, hakken , ah mede omtrend de-
», meer
496 NIEUWE NEDERLANDSCHE
/lis wy het land bebouwen, Dn 's Hemels milden zegen Genieten op dien arbeid. Dan werken wy met yv-r,En loven 'sHeeren goedheid, Met opgeruimde harten.
dat echter aan die Verhandeling, uit hoofde vari eenige daar in zynde onvolkomenheden, de geheele uitgeloofde Frajmie niet kon toegelegd worden , doch dat men den Schryver van dezelve behoorde



* JAARBOEKEN, Mei, 1792. 497
„ meer voordeelige gebruiken, die 'er van zom„ mige houtgewas/en, na de hakking, te maken "„ zyn? — En hoedanige zyn, ten naaften by, "„ de onkosten van alle die verfchillende bcwer„ kingen , zonder de waarde van den grond, '„ en de daarop liggende lasten te berekenen?" —
heeft de Maatfchappy de Verhandeling , met de Zinfpreuk:
Het best leert men door ondervinding.
waardig gekeurd, dat aan den Schryver daar van wierde toegelegd eene zilveren Medaille of tien Ducaaten, ter zyner keuze.
Als mede een Prasmie van zes Ducaaten aan den Schryver der Verhandeling, geteekend:
De verbeterde houtplanting, in het Gemeenebest, op hooge en laage gronden.
Biedende dezelve aan beide de laatstgemelden deze Praemien aan, indien zy kunnen goedvinden hunnen naam, voor den 1 Augustus eerstkomende bekend te maken. Gelyk ook de Maatfchappy zeer gaarne zoude weeten de naamen der Schryvers van twee Antwoorden, waar van liet een tot Devies heeft
Experientta docet.
en het ander
Pro amoré patriot &c.
om dezelve aan 't hoofd dezer nuttige berichten, in de Werken der Maatfchappy eene plaats te Reven. , ,
De Prysvraag , welke de Maatfchappy thans voorfteld, om beantwoord te worden vóór den 1 December i?94> is deze:
LI 4 » WeJ-
Am-
STF.LDAM-
Progr. der Maatfchappyvan Landb.



Amsterdam.
Progr.
der
Maat'
fchappy
van
Landb.
woord te worden, voor den i December 1702. zyn de twee volgende:
J%Z£i*e. ZJ" dc bepalingen, volgens welke de omtrek van bruikbaar land cn de huishow JnSln0tIene £oerdsn behoorende, naar den veijchillenden aart der gronden, zo van Bouw als 2» « 'M,n>moeten ^gericht zyn, om ten meesten voordeelc van den Eigenaar en Huurder, en ter bevordering ydn de algemeene welvaart te kunnen jt rekken?
En, —•
„ Öp Welke wyze zoude men het tegenwoordige „ Ras van Inlandfche Paarden, inde by zond ere
Provinciën van ons Gemeenebest, over het al. „ gemeen, tot eene meerdere volkomenheid kun,, nen brengen: het zy door vermenging van het „ zelve met vreemde Rasjen , of wel door eene „ meerdere oplettendheid in het aan fokken en op„ voeden der jonge Paarden, als ander zin ts ?h
gordende de Schryvers verzocht, zich vooral re bepaalen by de gebruiken en wetten, die in onze zeven Provinciën, enz., omtrend het aanlokken van Paarden plaats hebben, en tegelykertyd op
te
498 NIEUWE NEDERLANDSCHE
„ Welke zyn de aart en onderfcheidende ken„ tekens ([zo wel by het leven, als na den dood' „ by het openen waar te nemen,) van eene zick„ te, die gemcenlyk het BtoED, het VüüR, of ,1 het Darmvuür genoemd wordt, en die inzon„ derlieid de Schaopen , doch ook andere voor ,, den Landbouw nuttige Dieren aantast: waar „ door word deze ziekte veroorzaakt; — en hoe „ kan men dezelve voorkomen of genezen ? "
De Vraagen, bevorens vaztap(i-PM ™, u~-n*\



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 490
te geeven, welke voorzorgen, naar aanleiding van de Vraag, rer bereiking van het meefte voordeel voor den Landman , raadzaam zouden kunnen wezen.
Nog verwacht de Maatfchappy , vóór den 1 December 1793, de Antwoorden op de Vraag:
Dewyl het Onderwys, dat aan de Jeugd op „ onze Dorpfchoolen , in het hezen en andere ,, noodzakelyke wetenfchappen, gegeeven word, -i niet ahemeen en aanhoudend genoeg, inzou-
,, derheid door Kinderen van onvermogende Land,, lieden, kan worden waargenomen; welke mid„ delen zoude men, derhalven , ter voorkoming ,, en wegneeming van zodanige beletfelen , met de meeste vrucht kunnen aanwenden ? — zoude ,, daar toe het navolgen eener by zonder e wyze „ van onderrichting, die onlangs in een nabuu„ rig Ryk gelukkig is lot /land gebragt, ook hier „ op de Dorpen en andere gefcliikte plaat/en ten „ platten Lande, bevorderlyk kunnen wezen? — Zo ja, welke zyn de beste aanmoedigingen tot het in train brengen van deze of foortgclykc 5, nuttige inrichtingen?" —
NB. Het Verhaal der gemelde byzondere wyze van onderrichting voor de Kinderen, enz., word uitgegeeven by den Boekverkooper J. C. Sepp, te Amfterdam.
Verder verwagt de Maatfchappy vóór 1 November 1792 , de Antwoorden omtrend de uitwerking en vervaardiging van het Vierde Deel van een Landbouwkundig Schoolboek (volgens het Plan, door de Maatfchappy uitgegeeven in het Vyfde Deel tweede Stuk haarer Verhandelingen, bladz. 71 tot 75,): Nog, vóór 1 November 1793, de Antwoorden omtrend de uitwerking en vervaardiging van liet Vyfde o£ laatjle Deel, te vinden van
bladz.
Amsterdam.
Progr. der Maatfchappyvan Landb»



AMSTERDAM.
Progr.
der
Maat-
fchappy
van
Landb*
De Prys, welke aan den Schryver van het beste op een dezer Vraagen inkomend Antwoord worde aangeboden, beftaat in eene gouden Medaille, ter waarde van vyftig gouden Ducaaten, op den itempel der Maatfchappy geflagen, en met des Schryvers naam voorzien, of wel dezelve fom in geld, benevens eene zilveren Medaille , ter keuze vari den Schryver.
Indien geen der ingekomen Antwoorden, op eene door de Maatfchappy opgegeeven Vraag, haares oordeels, den prys verdiend heeft, behoud zy aari haar het recht, deze Vraag nog eens, of niet weder op te geeven. Daarentegen, wanneer 'er meer' dan een Antwoord haar voorkomt eenige aanmerking te verdienen, zal zy een Accesfit, in eene zilveren Medaille beft <ünde, aan den Schryver van het naast aan het beste komende Antwoord aanbieden , en hem dit befluit, vóór dat het verzegelde Billet, by zyne Verhandeling behoorende geopend word, door de openbaare Nieuwspapie' ren bekend maaken.
De Schryvers, die na den prys dingen, zullen by hunne Antwoorden, een verzegeld Billet moeten zenden,
plaats, en van buiten geteekend roet dezelfde Zinfpreuk. welke aan het einde hunner Ve nandelin* zal gevonden worden. De Antwoorden zullen in het Nederduitsch, I,a.
tyn,
yoo NIEUWE NEDERLANDSCHE
bladz. 76 tot 8j: en eindelyk, vóór 1 Noverft. ber 1794,de Antwoorden wegens het Derde DecL insgelyks te vinden in bovengemelde Verhandeling' van bladz. 55 tot 70, en waar voor de beloofde Prajrpie met twintig Ducaaten is vermeerderd — Kortheid, bondigheid, en klaarheid in den voor-* dragt der zaaken, zyn de voornaamfte hoedanigheden, welke de Maatfchappy van de Schryvers verlangt, m hunne bewerking van deze onderfcheiden (Tukken.



JAARBOEKEN, Mei, 1792. joi
tvn, Fransch, Engelsch, of Hoogduitsch opgefteld met eene leesbaare hand gefchreven, en, gelvk alle andere aan de Maatfchappy toe te zenden Stukken of Berichten, franco toegezonden moeten worden aan de Heeren Jeronimo de Bosch op de Keizersgragt, over de Groeplandfche Pakhuizen * of aan Mr PI. Calkocn, Advocaat, op de Keizersgragt , by de Beereftraat, te Amfterdam.
Voorts zyn de Wetten, waarop de Maatfchappy na eenen prys laat dingen, te vinden in het Voorbericht , voor het Eerfte Deel haarer Verhandelma&a (rpnlaatst. _ . . ...
Dë Maatfchappy zal ook eene /viiveren meudme of andere gepaste belooning fchenken aan die geenen , welkè haar eenige nuttige ontdekkingen omtrend den Landbouw zullen mededeelen ,en de bevordering derzelver, naar bevinding, onderfteunen.
Eindelyk, vindt zig de Maatfchappy verplicht aan het Publiek kennis te geeven, dat zy tot haare Correspondenten heeft verzogt en aangeitdd:
Petrus Schouten, R. P. te Alkmaar. Ary Pioter de Vries, Huisman te Barfingenhorn. Jacob Rykenberz, Makelaar, te Purmerende. Gebroeders de Graaf. Boomkweekers &c. te Lisfe.
Johannes Evenbly, te Gouda, Jry van prooyen, Huisman te ötryen, en Hendrik de Blinde, Adjunct- Secretaris, te HtU verfum.
Het oogmerk der aanftelling van deze welwillende Landgenooten is voornamelyk, om, door hunne medehulp, den Veld- en Akkerman gelegenheid te geeven, tot verkr-yging van meerdere kundigheden, betrekkelyk tot hun beroep, waar toe aan de gemelde Correspondenten alle de uitgegeeven Verhandelingen der Maatfchappy zyn ter hand ge-
Aai»
STERDAM.
Progr.
der
Maatfchappyvan
Landb,



Amstel-
pam.
Progr. def Maatfchappyvan Laudb,
ma by van het Amfteldamsch Dicht- en Letterlievend Genootfchap:
Hetri^arasch gfcj^ en Letteroefenend „-& Genootfchap, heeft den 8 dezer maand deszclft jaarlykfche Vergadering ft de Handboog Doe-
Heer M 5°*"; *a dac de Voorzitte?, den - r, n ™' Ntemvcnhuyxen , de Vergadering met 0v ,%ftuk" en Theowifche Verhandehng over de Romance, geopend hadt, werdt in deze), ve bekend gemaakt, dat op de uitgefchrevene Stofïz, de Schepping, vyf Dichtftukken waren inge-
5pSnÖ?C CWeG VaÜ deze,ve' geteekcnd met %
3. De Schepping zal eens zamen zingen, £<n God in allen alles zyn.
Van ALPIIEN.
j. Hy die de Schepping bczihgï moet flcchis flippen, of ecuwig zingen.
verfcheidene fchoone trekken, van dichterlyk Genie opleverden, doch dat geene derzei ve zodanig aan de opgegeevene Stoffe voldeeden, dac men 'er eenen Eerpenning aan konde toewyzen.
Op
502 NIEUWE NEDERLANDS CHE
fteld, om dezelve naar verkiezing van den wPPr gier.gen Landman, ter leezing uittedeelen- I P „'
neemen, in hoe verre 'er waarfchynelykheicSn zyn dat zodanige onderneeming in't vVrÏÏ S in andere deden van ons Vaderland , waarvooï deze Maatfchappy niet minder, na haar vermot
S SeTKeT' CeqeD g0£den l** * Wy voegen hier het navnlovw Vm



JAARBOEKEN, Mei, 1792. J03
Op de meermaals opgegeevene Prysftoffe , de Lof van den Vaderland/ellen Landbouw. mede geene aan de ftoffe voldoende Dichtftukken ingekomen zynde, werdt befloten deze Stofte niet meer pp te geeven.
Verder'berichtte men, dat op de Prysvrage: de Vereischten van het Hekeldicht, twee Verhandelingen waren ingekomen; zynde de gouden Medaille toegeweezen aan die met de Spreuk : Hoe nempe exigitur ab homine, ut projit hominibus y
n pen potejt, muttts , ]t minus, paucis, jt minus, proximis, ft minus, fibi. Skneca. Van welke Verhandeling, by het openen van het naambillet, bleek fchryver te zyn, den Heer Mr. Maurits Cornelis van Hall, practifeerend Advocaat te Amfteldam, en Lid van verfcheide Genootfchappen, Het Genootfchap heeft in deze Vergadering befloten, om de volgende Prysftoffen op te geeven:
j, nehemia.
2. De Schepping , Lierzang,
beiden te beantwoorden voor den eerften van Wintermaand dezes Jaars. En om te beantwoorden voor 1 December 1793.
3. De Mode. Hekeldicht.
En tot Theoretifche Stoften:
i. TVelk een invloed hebben de Nederlandfche Rederykeren, voOrnamelyk op onze Taal- en Dichtkunde gehad? Te beantwoorden voor den eerften van Sprokkelmaand 1793. En voor den eerften van Wintermaand , van dat zelfde Jaar, cischt men:
2. Eene
>teldam.
Progr.
van 't
Dichtl,
Genoot-
Ccliafi



Am- i
steldam.
Progr. van 't Dicht/. Genootfchap,
munt bekroond worden. Alleen belooft het Genootfchap aan dé beste der goedgekeurde Verhandelingen over den A festas 'yan Klopstock , nog 20 Ducaaten boven de gouden Medaille; kunnende die Stoffe ook in de' Hoogduitfche Taaie, doch met Italiaaufche letters befebreven ,' beantwoord worden.
De Stukken een en ander betreffende, moéten voor, of op den bepaalden tyd, aan/s Genootfchaps Secretaris den Heere G. WtriHef ei \Srandis, te Amfteldam, op de gewoone wyzs en vragtvry ge» zonden worden. • - ö
Rotterdam.
.!:„:■.:J , \M A ,g De Heeren Commisfarisfen van 'den WestIndifchen Handel, Departement Maze,- hebben in deze maand doen. bekend maaken, „ aan de Houders der Aétien , ten lasten van de gewezen Generaale GeocTroyeerde West-Indifche Compagnie ter Kamer Maze , dewelke ter Griffie van 'Hun Hóóg Mogenden,of ten Comptoire van dén~Westlndifchen Handel, Departement Maze, hebben
S04 NIEUWE NEDERLANDSCHE
2. Eene Dichtkundige IFysgcerige (Aefthetifche) beoordeeling van Klopstocks Mesfias.
Het beste en aan het onderwerp voldoende Dichtftuk , of de beste en aan de Stoffe voldoende Verhandeling, over de opgegeevene Vraagen, zal door het Genootfchap met deszelfs gouden Eer-; penning ter waarde van 30 Ducaaten; en het naast daar by koménde, en mede goedgekeurde f»tuk. met ppn *ili7f»i-en «,on ^.■i.hS _° „_



JAARBOEKEN, Mei, 1702. 505
ben verklaard genegen te zyn , de voorfchreeve Actiën te transporteeten aan Hun Hoog Mogende de Heeren Staaten Gene raai der Vereenigde Nederlanden, tegens eene fomma van 30 perCt. van het Kapitaal der voornoemde Actiën, voor zo veel zy zich binnen 'sLands bevinden, binnen den tyd van zes weeken, en voor zo verrei zy uitlandig mogten zvn, binnen den tyd van drie maanden, zich ten Comptoire vari het voornoemde Departement te vervoegen, met behoorlyke bewyzen van Eigendom of van Adminiftratie voorzien, onl in handen van Heeren Commisfarisfen voornoemd, aan Hun Hoog Mogenden de voor fchreeve Actiën te transporteeréh, ten ein de daar van de nodige Declaratoiren te bekomen."
Ook is van wege de Oost - Indifche Compagnie de navolgende Bekendmaaking gedaan :
Den i§ Juny eerstkomende zal , by de Kamer van de Oost-Indifche Compagnie te Delft, gereed leggen, om van daar (weer én wind dienende) naar Cabo de Goede Hoop en vervolgennaar Indien te vertrekken, de Compagnies Paketboot. genaamd 3e Maria Leütza. Een iegelykj welke daar mede Brieven of Paketten derwaarl ■wil verzenden, kan dezelve bezorgen aan de Kameren van gemelde Compagnie, terwyl perfonen. Woonachtig in Steden, daar geen Kamer van dt Oost Indifche Compagnie is , dezelve kunner M m
Rof-
TF.R-



506 NIEUWE NEDER.LANDSCHE
fluiten in een Couvert, en als dan adresfeeren en afzenden ! doch Franco ann een der Kameren van gemelde Compagnie, mits die Brieven niet later ontfangen worden dan, by de Kamer van Delft, tot den 12. Juny incluis ; by de Kameren van Am-, fterdam, Rotterdam, Hoornen Enklmizen, tot den 9'Juny, en by de Kamer van Zeeland, te Middelburg, tot den 6 Juny; nadien de Kisten of Paketten met Brieven, voor gemelde Paketboct, op de refpective datums, by gemelde Kameren , zullen gefloten worden.
ZEELAND.
Middelburg.
De Raad ter Admiraliteit in Zeeland , heeft doen bekend maaken: „ dat, „ volgens eene Misfive van den Conful Ma„ f'eyk te Aleppo , by Hunne Hoog Mo„ genden ontfangen, en gedagteekend den „ 16 Maart laatstleden, de befmêtting van j, de Pest, welke voor een tyd lang opge„ houden had, zich op nieuw te St. Jean „ d'Acre en te Cypres had geopenbaard, „ en dat een Nederlandsch Schip van Alep„ po naar St. Jean d'Acre was gezeild met „ eene lading Katoen, gedefinieerd naaï „ Amfteldam."
Rotterdam.
UTRECHT.



JAARBOEKEN» A/h', 1703. 507
UTRECHT. Utrecht.
Den Iaatften dag der afgelopene maand April kwamen de Prinfes van Oran je, benevens den Erfprins van Brunswyk en deszelfs Gemalin, met een groot gevolg in deze Stad aan, by welke gelegenheid dei Regeering het Gefchut van Stads Wallen deedt losbranden. Ten huize van den Grave Van Athlone, Hoofd- Officier dezer Stad, wierden eenige verfrisfchingen en ontbyt genomen, en de pligten van begroetingen door de meefte Leden der Regeering afgelegd , waar na de reis naaf Brunswyk wierdt voortgezet.
Op den 20 Mei des ochtends ten 7 uuren, is het tweede Battaillon van Orange Stad en Lande en Orange Drenthe, langs de Cingels dezer Stad getrokken , komende van Amer;foort. Twee Compagnien van het gemelde Battaillon gingen den zelfden dag nog naar Woerden, en overmorgen de an: dere vyf naar Delft, om in beide plaatzen krygsbezetting te houden. Daags te voren hebben twee Compagnien uit Wageningen' •en eene Compagnie uit Harderwyk van het Mm 2 Re¬
lt raEcrii.



5oS NIEUWE NEDERLANDSCHE
ü-
TslECHT.
Regiment van den Generaal Douglas, he£ gemelde Battaillon te Amersfoort afgelost* hebbende gemelde drie Compagnien van Douglas, de twee Compagnien te Wageningen en eene Compagnie te Harderwyk, welke 'er van meergemelde Regiment Orange Stad en Lande, waren, eerst afgelost gehad , die toen naar Amersfoort by de vier andere, Compagnien getogen waren; dus blyft nu nog de Staf te Wageningen en1 eene Compagnie van Douglas te. Harderwyk liggen. Den «21 Mei trok de Compagnie van Orange' Friesland, welke te Woerden in krygsbezetting ligt, naar Schoonhoven, by de twee Compagnien, die van het zelve Regiment aldaar liggen, mede in Guarnifoen» Ook is het RegimeHt van den Heer Generaal Grave Van Randwyk, uit Sluis in Vlaanderen naar Nymegen getrokken , om aldaar krygsbezetting te houden.
Den 26 Mei hebben zes Bovenlanders, welke zo binnen deze Provincie, als elders daar buiten , waren gaan geld opzamelen , op valfche Hoogduitfche en vertaalde Pasten, houdende dat zy door brand, watervloed of on weder, fchade aan Huizen en Landen geleden hadden , en daar door in groote armoede geraakt waren, hunne crimineele Sententiën by den Hove van Utrecht ontvangen. Vier van die misdadigers hebben dezelfde ftraf ontvangen-^
als- '



JAARBOEKEN» Mei, 1792. 509
als op den 17 Maart dezes Jaars , ter gelyker zaake aan twee andere Bovenlanders is uitgeoeffend geworden, namenlyk,zy zyn met een bordjen omhangen, waarop Bedneser gefchreven Rondt, gefchavotteerd, en na dat deCollecle-Pasfendoor handen van den Scherprechter waren in Rukken gefcheurd, met roeden gegeesfeld, en voords gebannen uit deze Provincie, als mede uit die van Holland, Zeeland en West-Friesland, derzelver leven lang geduurende; doch twee van dezelven , nog jong van jaaren, zich alleen door andere hebbende laaten misleiden , zyn alleen verwezen , om met gelyke bordjes omhangen , gefchavotteerd te worden en de ftrafoeiïening te aanlchouwen, wyders met uitbanning als voren.
Het is van belang dusdanige gevallen aan te tekenen, op dat men leere zig voor diergelyke bedriegers te wagten.
Zyne Doorluchtige Hoogheid den Prins Erfftadhouder, kwam den 31 Mei des ochtends ten zeven uuren , uit 's 1 lage alhier buiten de Witte Vrouwe Poort aan, en ver trok, na van paarden verwisfeld te hebben, terftond naar de Heide tusfchen Amersfoort en deze Stad, om aldaar de twee E?qua« drons Ruitery van den Heer Collonel Hcwffi van Oyen, te bezigtigen; daarna kwam de Prins weêr terug, begaf zich naar het Star rebosch alhier, om het Regiment van den Mm 3 Hees
U-
rRECHÏ.



u-
trkcht
510 NIEÜWE NEDERLANDSCHE
Heer Lieutenant-Generaal Van Dop ff, ins• gelyks te doen afvuuren , en de Wapenfchouw op te nemen; waarna Zyne Door lMChrige Hoogheid dien zelfden dag weder naar 'sHage terug reisde.
De tweede Verjaaring van het Utrechtfche Departement der Nederlandfche Maatfchappy : Tot nut van bet Algemeen, wierdt den 18 Mei plechtig gevierd voor deszelfs Leden, door eene Redevoering van den Meer G. van Bosvelt, over den plicht van elk Menscb, om in de betrekking, waarin hy als Waereld. Burger en Ltd eener byzondere Maatfchappy tut zyne Medemenfchen en Medeburgers plaat, altyd ten algemeenen nut. te werkzaam te zyn. Deze Redevoering wierdt vervangen en befloten door een Vocaal en Inftrumentaal Orchest , waar voor de Zangen waren zaraengefteld door den Eerw. Heere J. A. S. Hoekstra, de melodie door den Heer F. Nieuwenhuyzen. Eene vorige Verhandeling over den Aart en Natuur der Verlichting, door G. van Bosvelt, in eene vorige gewoone Vergadering mee toejuiching uitgebroken, wordt thands alom, by de Boekverkopers verkogt.
Den 23 Mei hieldt het Provinciaal ITt/echts Genootfchap van Kimden en Wetenfehappen , zyne jaarlykfche Algemeene Vergadering, waarin by het Lot een prys
van



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 5:1
van 30 Ducaaten, of eenen Gouden Medaille van dezelfde waarde aan den Heer Johannes Veirac, Geneesheer te Rotter dam , en een Accesfit van eene Zilveren Medaille aan den Heere J, A. Acx^erman, Med. Do&or <S? Facultatis Medica Ad/es/or te Mentz. wegens hunne Verhandelingen over de Rachitis of Engelfche Ziekte wierdt toegewezen.
Ook ftelde de Vergadering de volgende Prysvraag voor:
„ Welke misdaden , bebahsn die onmidde„ iyk tegen den S^aat worden gifleegd, Jh ek's, ken meest tot deszeifs ondergang ? Hoe zat „ men die best ontdekken, beteugelen, of a f „ zeiver fch -idelyke gevolgen voorkomen ? wel \, ke deugden daar en tegen jlrekken mem „ lot bevestiging van den Staat, cn waai „ door zal men die best aanmoedigen?"
Om beantwoord te worden voor of op den ] October 1794, met uitlöving van den ge woonen prys van 30 Ducaten, of van een< Gouden Medaile van dezelfde waarde.
Te'ffens wierdt in die Vergadering beflo ten, een Gouden Medaille van 20 Ducare aan te biedeu aan den Schryver der best Verhandeling over , „ het OEconomi'-c,
Nut van een of meerd-f Lilcntfcbe loot „ werpen „uit de Natuürlyke Hiflorte .welk
tot bier toe met genoegzaam onderzocht of 1 * Mm 4 '» gi
U-
TRtCriT. 1
e <i



u-
TRECHT
Leeuwarden.
Omn ffd •het houden van zogenaamde Oeffeningen, 't welk in de daad eene fredenkelyke zaak is, ten zy het oog de* JRegeenng daar omtrend waake, is de na. volgende voorziening gedaan j
VkB0J$£A dcr Ed^ Mövniït LAND va"F^-
Ts ter Vergaderinge gelezen cn in Deliberatie ga
tifrVv Ti reqUÊSt V3n de DePut^ien Synodi, w-ar by te kennen gaven, dat door de Crmstely' ke -ynoaus., in den voorleden Jaare te Franeker ge. ouden, was genomen eene Refolutie, teneinde bet nadeel, 't welk den Godsdienst door het houden van zogenaamde Oeffeningen in zommige pemeeatens wierd toegebragt, zo veel doenlyk fcoude^zyn weg te nemen en te keer te caan weke Reiolutie zy Deputaten op last der Synó-
11 * NIEUWE NEDERLANDSCHE
„ gebruik gebrcigt zyn," benevens een Accesfit van een Zilveren Medaille aan de naast komende, rnids dezelven worden ingejeverd voor pf op den i Oétober 1703.
FRIESLAND.



JAARBOEKEN, Mei, 179a. 513
dus ter Tafel van Hun Edele Mogende eerbiedig overleiden, met gedienftig verzoek, dat dezelve gunftig mogte behaagen, die te approbeeren, alles breder ten requeste voorkomende, en in de geëxhibeerde Extract Refolutie hier na geïnfereerd, vervat.
EXTRACT uit de HANDELINGEN der CHRISTELYKE SYNODUS, gehouden te FRANEKER den 20 Junha 1791 en volgende dagen,
Wyl door de ondervindig geleerd word, dat de Kerkelvke wetten, betreffende het Oeffening
LEEUWARDEN.
houden, meer en meer ïnfructueus gemaakt worden, door het min of meer openlyk houden van zogenaamde Oeffeningen en byeenkomften,onder fchyn van den Gereformeerden Godsdienst voort te zetten , veel al door Lieden, welke daar toe niet gefchikt zyn, of de vereischte kundigheid hebben , zo dat dezelve zoms geheim van den eene plaats na de andere omreizen, zig by eenvoudige Lieden, opwerpen als onderwyzers der Godlyke waarheden, en in die byeenkomften vaak Texten verklaaren en toepasfen, op zulk eene van den waren zin der gewyde Schryvers afwykende wyze, dat menfchen, die eenen verftandigen eerbied voor Gods Woord hebben, zig daar over ergeren en bedroeven moeten; zo is op voorgeftelde QuEeritur van het Eerwaardige Claslis van Dockum, na bekomen verlof van het llluftre Collegie der Edele Mogende Heerën de Gedeputeerde Staaten van Friesland, op gedane omyrage het voornoemde Quajrftur door de Vota der Clasfen gearrefteert, en dienvolgens vastgefteld, Mm 5 dat
Voorzie'
ning on. * trendhft houden ven Oeffeningen,



Leeuwarden,
Voorzie
ning om
trend'he,
houden
yanO.f-
feniit'
gen.
bekwaam gevonden en geadmitteerd Catechiseermeester of OefFenaar na elders met 'er woon ver. trekt en aldaar dienst wilde doen, verpligt zal zyn, zig ook aan de Kerkenraad van die plaats •te vervoegen, cn de tneftemraing van die Leden des Kerkcaraads wederom zal nodig hebben.
Dat wyder.s by h examen van zulk een OefFenaar of Catechiseermeester behoorlyk zal gereguardeerd worden,of dezelve een behoorlyke bevatting hebbe wegens de gronden van de gewyde uitlegkunde, en gezonde begrippen koes te re omtrent het beoeflenend gedeelte van den Godsdienst. | , ,
Accordeert met voorfz. Synodale Refolutie.
In kennisfe van My,
T. JOHA,
Dcputatontm Frifnt ExLurfarius.
Waar-
514 NIEUWE NEDERLANDSCHE
dat geen Kerkenraad aan eenig mensch vryheid zal mogen geven om Catechifatien of eenige hoegenaamde Oefléningen te houden , dan die te vooren door de Kerkenraad der plaatze, alwaar hy •woont na een behoorlyk Examen, daar toe ge■qualificeerd zal zyn; cn dat niemand tot zulk 'een examen zal toegelaten worden , dan die bekend is, een onergerlyk en communiceerend Lidmaat der Kerke te zyn, en ten mir.fr.en twee Jaaren in die Gemeente heeft gewoond, en anderen een voorbeeld geeft in 't waarnemen van den onenbaren Godsdienst. — Dar. wnnnppr 711R- pan



JAARBOEKEN, Mei, 1793. 5\5
Waarop gedelibereert zynde, is goedgevonden en verftaan, de vorenftaande Synodale Refolutie te approbeeren, gelyk dezelve wordt gcapprobeert by dezen, en zullen de Kerkenraden by de voorkomende gevallen gehouden zyn , van het gedaane examen en de verleende qualificatie kennis te geven aan de refpeclive Oiïicieren en Magiitra'-en ter plaatze, en verders aan dezelve te .doen geblyken, dat alleziuts aan de requifuien, in voorfz. Refolutie gemeld, is voldaan.
Aldus gerefolveert op 't Landfchapshuis dec § Maart 1792.
Accordeert met voorfz. Boek,
In kennisfe van My,
j. vak IDSINGA.
F R A N E K E R.
De Algemeene Raad van 'sLands Hooge School van Friesland, heeft nodig geoordeeld, tot voorkoming van alle oorzaaken en gelegenheden, die aan de oeffenende Jeugd zonde kunnen aanleiding geven tot onnodige en bezwaarende verteeringen, op den 23 tVlei 1792 > de navolgende Publicatie vast te ftellen en af te kondigen:
Alzo de Senatus Generalis der Univerfiteit van Friesland van tyd tot tyd is ontwaar gewor»
den,
Leeö-
w arden»
Voorziening om*trend het houden van Oeffeningen.



ji6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
FaANEker.
Public, van den Ac adem. Raad,
nooazaauiyire vertering begrepen, en hen ook nog daar en boven, op verfchülende wyzen, tot het maken van meerdere verteeringen te animeeren; en dit alles geheel en al ftrydig is met de Gemeene, zo wel als dezer Academie Rechten;
Zo is 't ,dat gemelde Senaat, ten einde zo veel mogelyk aan de wyze oogmerken van 'sLands Hooge Overigheid te voldoen, en beducht zynde, dat zomryds eenige Lieden, uit Ignorantie van het daar omtrent vastgeftelde by de Wetten dezer Univerliteit, in ongelegenheid mogten komen te geraken, heeft goedgevonden en verftaan, op nieuw ter kennisfe van de Leden dezer Univerfiteit, en allen, wien zulks verder aangaan mag , te brengen den uitdruklyken inhoud van de XL'fundamenteele Wet dezer Academie, zo ais dezelve mede in den Jaare 1648 is gerenoveerd, luidende dezelve Wet, als volgt:
Profesfores, qt/ibus commendati er tint iuniores, eorum infpiciaut mores et fumtus. Nee fine aulögraphis liorum eorumve, c/uibus a Parenubus aut RcFiore commendati erunt, pecuuiam ftudiofus mutuatofl aliusye huic muluo foehorive dato. In univerfum^ autem, 11e cpuis ciyis, hospesve publicus, aut infeitor, quid cuiq:t.am cetcrorum, aai nullius commendationi fuberunt, absque aucloritatc parenurn tulorumve, aut confenfu ReBoris, in res non necesfarias credit0; ueu-ftudiofus hac licenüa,finc
itiS'
den, hoe zommige jonge Lieden, zynde Leden dezer Academie, zo tot merkelyk nadeel hunner Studiën, als tegen het oogmerk en tot bezwaar hunner Ouders eh Familien, zig in onnodige verteeringen komen toe te geven; ja ook zommige Lieden zig niet ontzien, hen daar in de behulpzame hand te bieden , door het crediteeren van Gelden, en andere zaaken, geenzints onder een



JAARBOEKEN, Mei. 1792. 517
iusfu et yoluntate Juorum ccrta. apud civ cm, hospitem, inftitorem, condiscipulum, omnemve alum abutiter; ne Mijure excidant repeiendt, htpcena pro arbitrio mulStam feranP.
ED waar van de zin in 't Nederduitsch deze is De Profesforen, aan welker toeverzicht d< Tonge Studenten zullen zyn aanbevolen,zullen oj derzelver gedrag en verteeringen naauwkeung toe zien-en zal geen Student,zonderichnftelykconfen van 'gemelde Profesforen, of van die geene, aai welke hy van zyne Ouders , of van den Refter zal zyn gerecommandeert, van iemand eenig geld het zy met, het zy zonder belofte van interesfen ter leen ontvangen, nog een ander.aan denzelvei ter leen geven. Voorts zal ook, in het algemeen geen Burger, Herbergier, of Winkelieriet: aan eenig Student, of fchoon met onder het by zonder opzicht van iemand gefteld, zonder ken nis der Ouders, of Voogden, of confent van de: Rector crediteeren , uitgezonderd alleen , he geen tot een noodzakelyk gebruik vereischt wordt En zal ook nog geen Student deze vryheid , zon der uitdruklyken last en medeweten, van de zj ne, by eenig Burger, Herbergier, Winkelier mede Student, of iemand anders misbruiken zullende by gebreke hier van de Crediteuren va alle recht om het hunne weerom te eisfehen verftoken zyn, en de Studenten vervallen in een arbitraire boete." ■
En wordt wyders aan den Senatus Judicial aanbevolen den inhoud dezer Wet ten fterkfte te executeeren, ten einde een ïegelyk zig. üii naar ftïptelyk hebbe 'te gedragen.
En op dat niemand hier van onkundig blyvÉ of onweetendheid zou kunnen voorwenden, z deze worden gepubliceerd en geaffigeerd ter plas
Frank-
KER.
Public, yan den Acadcm. Raad.
1 t
t »
1 t
»
;
a
*
e
s n :r
'■» ï\ t-



Fra-
keker.
f^S^1^^binn£n Franeker<
land? SenarusGeneiialis derüniverfiteit vanFries-
A. CHAUDOIR., Vt. Ter Ordonnantie van den Senatus Generalis,
A. YPEY,
GENERALITEITS LANDEN. Maastricht.
Den 8 Mei kwam de Prins Frederik ™ Hufen.Casfel, de Gouverneur dezer plaatze, hier aan.' De tyd omSdigheden, vooral de Oorlog tasfchen Frankryk en den Koning van Hongaryen en hemen, fchynen eenige oplettendheid të Ver-
vinden 1 f ï^™*" be" de Wrïl hevige 8*™**» tusf^en de franfche ea OoftenrykicheLegeis, doen
ai-
Si* NIÊDWE NEDERLANDSCHÊ
doe'maar ÊeW°0n is Publica^ en Affixie te



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 519
alle omftandigheden weder vermoeden , dat eerstdaags een nieuw gevegt tusfchen dezelven op de grenzen, en wel in de ftreek „on ftAnuhpnae.. te wasten is.
KORT AANHANGZEL VAN EENIGE BUITENLANDSCHE ZAAKEN.
De voorvallen en gebeurtenisfen van onzen tyd en van ons Vaderland, zyn zomtyds zo naauw verbonden met die van andere Volkeren , dat zonder eenige kennis van dezen, ook geenen niet wel
kura-
Onze voorgemelde Gouverneur heeft aan de regeering verzocht om haare Wykmeesters te gelasten, van het getal der Vreemdelingen, en in het byzonder der Franfche uitgewekenen, zedert den tyd der omwenteling alhier woonachtig, in de veertien wyken op te nemen. De Magiftraat aan dit verzoek voldaan hebbende, heeft bevonden, dat binnen de muuren van deze Stad meer dan 2000 Franfche Emigranten ge; huisvest zyn, welk getal aldaar veel gelds in de wandeling brengt, maar ook alles duur maakt, doordien zeer veelen van den eerften adel onder de uitgewekenen alhier geteld worden.
Maastri CHtf.



52o Nieuwe nederlandschè
kunnen gekend worden. Wy zyn daar door" wel genoodzaakt , fchoon kortelyk , iets van de buitenlandfche Zaaken te gewagen.' vooral den korten inhoud mede te deelea Van overeenkomfien tusfchen Mogendheden, welken den grondllag uitmaaken van het bedongen Volkeren - Recht van Europa; en zulks nog des te meer, dewyl *er vry wat tyd verloopt, aleer men zodanige overeenkomtten verzameld, en by een vervat, om in geval van nood of nut , te kunnen gevonden en geraadpleegd Worden.
Wy maakten hier te voren onder 's Hage bl. 431. melding van eene Overeenkomst tusfchen Oostenryk en Pru/ssen. Zie hier deszelfs zakelyken inhoud:
,, Art. I. 'HPusfchen de beide Hoven zal voor*- „ taan eene volkomen Vriend-» fchap en Eendragt heerfchen.
„ II. Alle voorige Traftaaten. als die vari „ Breslau, Dregden, Hubersburg en Tefchen, „ worden by het tegenwoordige vernieuwt en „ bevestigd.
„ III. Beide -Mogenheden guarandeeren zig. „ hunne Staaten onderling, die zy tegenw'oorJ} dig bezitten, en beloven zig, over en weder „ dezelven tegen alle aanvallen te zullen verde„ digen.
„ IV. Uit krachte Van deze Guarantie, zul„ len de twee Mogenheden werkzaam zyn, ter
inftandhouding van den Vrede, en zo een van „ beiden mogt bedreigd worden, zal de andere
zyne goede dienlten aanwenden, om zulks te
voor-



JAARBOEKEN, Mei;, 179*. ja
voorkomen, doch dit niet gelukkende, zuller " zv elkander met een Corps van 15C00 man lil fantery en 5000 man Kavallery ouderfteunen.
V. He Mo-renheid , welke in zodanig geval
. tot hulp verplicht is, zal zig binnen twee " Maanden, na dat zyne byftand zal gevraagd
zyn op marsch begeeven, derwaards zulks " nodig zyn zal, en zo lang den Oorlog duurt,
ter dispofitie van hem , die aangevallen wordt, " blyven: doch zo de aangevallen Party deze " hulp in geld mogt begeeten, Haat bem zulks
vry , en als dan word dit Contingent bepaald ?! op 6ocoo Daalders jaarlyks, voor 1000 man In! fantery, en 80000 Daalders voor een gelyk ge. ,' tal Cavallery, het zy Jaarlyks, of na evenre. „ digheid 's maandelyks te betaalen.
VI. Ingeval echter de bovengenoemde hulp niet toereikend zoude zyn, zal de byltand bie" dende Mogenheid, namaate, dat zulks nodig ,, zal bevonden worden, dezelve telkens, ver,, meerderen.
VII Beide Hooge Contractanten behouden „aan zig, het Rus ■ Keizerlyi Hofde beide „ Zee-Mogenheden, Engeland en Holland, benevens deu Keurvorst van Saxen te nodigen, " zig met Hoogstdezelven, door defenflveVet,, bintenisfen, die met de bovengenoemde bepaa. „ lingen inftemmen, te vereeuigen.
VHI. De twee Mogenheden Contractanten verbinden zig, de Duil/che Conjlitutie, zo als \, die, volgens de Wetten en vorige Traétaaten , „ vastgefteld is, te maintineeren.
„ IX. Beloven zy zig wederzyds geene Al' Nn 11 lian.
;
Verdrag tusfchen Ooftenr\k cn Pruisfen.



Verdras,
0>ftenrvk en PruLfen.
Zedert het fluiten van dit Verdrag, wordt ook nog deze nadere Verbintenis , tusfchen deze'fde Mogendheden opaegeeven welke alleen tot de omftandigheden va~i Frankryk betrekkelyk is, en den 18 February 1792 is getroffen. Zy luide aldus:
Art. I. HTusfcben de beide Majefteiten is bepdald en vastgefteld, eene vaste en altoosduurende Alliantie, zo wel voor zi» als voor derzelver Bondgenooten, tot bet neemen van zodanige maatregels, als de onhandigheden zullen vereisfehen, ter handhaving van de E^r en Waardigheid der Kroonen tegen alle Rebellie- het zy onder hunne éigen' Onderdaanen, of onder die hunner Vrienden en Geallieerden , of andere Prinfen enPoteniaaten,in welke de Souvereine waardigheid mogt gehoond worden.
JU. De twee Hooge Contractanten guanrndceren zig by dézen, over en WeÜer, derzelver refpeclive Staaten, zo wel als di - hunner Geallieerden en Bondgenooten , benevens Rechten en Voorrechten, welke zy thans bezitten, oi'hu'ri Volgens oude herkom tfen toekomen, tegen alle nieuwigheden,' van wat aart die ook zyn mogen.
III. De -voornoemde MaiePeiten, beloven voor zig en derzelver' Bondgenooten, geen deel
te
522 NIEUWE NEDERLANDSCUE
„ liantien aan te gaan, zonder den een den ande„ ren daar van kennis te geeven.
,, X. Men zal dit tegenwoordig Traétaat „ binnen den tyd van drie Weeken, of zo het „ mogelyk zyn kan, nog vroeger, ratificeeren."
Reeds den 19 February, was zulks te Berlin gefchied.



jAARBOEKEN, Uel% 1754.
te zullen neemen in eenige Rebellie oï Revolutie, plaats hebbende in eenige Nabuurige Staaten; maar in tegendeel, al haar vermogen te zullen aan wen den' om die te doen eindigen: ook zullen Hoogstdezelven geene Onderdaanen van gezegde Staaten in hunne Landen ontvangen, dan onder «m-dfeeurine van de Vorften, onder wier gezach
zy behooren; maar in tegenaeei, aie, ues oegeerd wordende, te zullen uitleveren, veelmin aan dezelve den uitvoer van eenige Wapens, of Oorlogs-Ammunitie, toe te ftaan.
IV. De beide Hooge Contractanten verbinden zig vvederzyds, van het hunne te zullen aanwenden, ten einde aan de Kroon van Frankryk derzelver oude rechten en voorrechten te bevgeeycu, en ten welken einde zy, zo rasch het Saifoen zulks zal gedogen,de volgende Krygsmagren zullen gebruiken. — Zyne Keizerlyke Majefteit, en Zvne Geallieerden , verbinden zig om r 20,000 man te Velde te zullen brengen, en insgelyks Zyne PruLsüfche Majefteit, benevens Zyne Bondgenooten , de juifte helft, of 6o,oco man , zondek haare Continenten in de Ryks-JrméeóaHi ondef te rekenen, I3eze Troupen, Welke gebruikt zullen worden, zo als men nader zal goedvinden, ftaan ter betaaling van derzelver refpeclive Souvereisen. Voorts referveert zig Zyne Keizerlyke Majefteit, zo wei ais de Koning van Pruisien, om met derzelver Geallieerden, de nodige fchikkingen , rakende de quota's, te reguïeeren. Dan ingeval, tegen alle verwachting aan, deze bpaalde^magt niet beitand mogte zyn, houden beider! Mogenheden voor zig de magt, zodanige vermeerdering van Troupen, als Hoogstdezelven, noodJtaakJyk, oordeelen zullen.
V Verder zal 'er een Congres bepaald woïNn a den,
Verbint, van den Keizer Leopold en Pruis* feu.



524 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Fierbint* van den Keizer Leopoli en Pruisfca.
toeKomeu, volgens welken zou blyken, dat de Hooge Contractanten, of derzelver Geallieerden, eenig nadeel te lyden hadden, in Hunne tegenwoordige Bezittingen, zal by alle de belanghebbende Partyen, op dit Congres, uitfpr:ak gedaan, en ter verkryging en handhaving Van e'ks recht, tot llandhouding der Souvereine Waardigheid, dezelfde Krygsmagt, in het voorgaande Artykel vermeld, gebruikt worden.
Verder is de ukbarlling van den Oorlog tusfchen het tegenwoordig Frankryk, en den jongen Koning van Hongaryen en Bohemen, te opmerkelyk, en deszelfs gevolgen waarfchynlyk te gewigtig, om niet met weinige woorden hier vermeld te worden.
Op den 20 April, 's morgens ten 10 tmren , opende de Voorzitter der Natiocaale Vergadering te Parys haare zitting, en de gewoone raadplegingen namen eenen aanvang, waar mede men voortging, tot zo lang,dat een der Deurwaarders de komst des Konings aankondigde, welke dan ook kort daar na, vergezeld van alle Zyne Ministers, in de Zaal tradt, alwaar Hy, door den voorzitter verwelkomt zynde, en plaats genomen hebbende, de volgende aanfpraak dee'dt:
den , werwaards Haare beide Ma;efteiten, en derzelver Geallieerden,Ministers zenden zullen, oai den aart en de beftaanbaarheid der oude rechten van de Franfche Kroon te onderzoeken, en zulks no">dzaakelyk zynde, die aan de waardigheid der Kroon wederom te hechten. Indien eenige informaticn aan het gemelde Congres zullen



JAARBOEKEN, Mei, 170S. J25
„ Myne Heeren! Ik kom in Ulieder mid: den, uit hoofde van een in deze tydsom„ ftandigheden, allergewigtigst onderwerp. „ Myn Minister der Buitenlandfche Zaaken, ' zal Ulieden het rapport voorleezen, dat „ hy My in Mynen Raad, betreklyk onzen „ toeftand, ten opzichte van Dnitschland, „ heeft overgegeeven."
Na eene zeer lierke voordragt van de maatregelen , door het Hof van Weenen, tegen Frankryk gehouden, en. zeer fcherpe aanmerkingen over den eerften Oostenrykfchen Staatsdienaar, Prins Van Kaunïtz, hadt de Minister als een gevolg daar van aan Zyne M3]etleit berigt:
1. „ Dat het Traétaat van I756 * door „ het Huis Costcnryk met der daad verbro„ ken is.
2. „ Dat de overeenkomften onder de Mogendheden, ontworpen door den Kei-
„ zer Leop'jld, in de Maand July 1791, „ en door den Koning van Hongarye, volgeus de Nuta van den Prins Van Kaunitz, van den i?> Maart 1792, welke het Ulti„ matum der Negotiatie is, bevestigd, te„ gens Vrankryk gericht zynde, eene daad „ van formeele Vyandelykheid is.
3. „ Dat de Minister door order van Zy„ ne Majefteit bericht hebbende, dat de „ Koning zig volftrektelyk a!s in een (laat „ van Oorlog zou aanmerken, indien de „ Courier by zyne terugkomst geen fpoedi„ ge en openhartige verklaaring medebragt,
Nn 3 „in



52<S NIEUWE NEDERLANDSCHIÏ i. .... ij ■ , Tf . , „ in antwoord op de twee Depêches van ,, den S9 en 27 Maart; het gemelde Uliima„ trm, als daar aan niet beantwoordende, „ formeel gelyk flaat met eene Declaratie „ van Oorlog.
4. „ Dat van dit oogenblik af, Mr. de „ 'Noailles, moest gelast worden om, zon.„ der. affcheid te neemen, naar Vrankryk „ terug keercn , en alle onderhandeling, „ met het Hof van Weenen, ophouden. '
„ Vervolgens overgaande tot het geen de „ eer, plicht en belang van den Koning „ vorderden , hadt de Minister aan Zyne „'Majefteit voorgefteld, dat, uit hoofde „ der dringende omftandigheden, door de j, 'nadering der Oostenrykfche Troepen aan „ de Frontieren, van den folemneelen Eed, ,, van den 14 January, waar by voor verra„ der verklaard wierd , elk die middelyk „ of onmiddelyk deel nam aan een projeét „ tot modificatie der Conftitutie, Mediatre „ met de Rebellen,- of teruggave der Leen„ Rechten; van de eer en goede trouw des „ Konings , welke beledigd zyn door de „ duidclyke alfeétatie van z>n perfoon, van „ de Natie te fepareeren in de Nota, van „ den i3 Maart, welke ingericht was aan „ het Franfche Gouvernement, in plaats „ van aan den Koning der Franfchen; Zy„ ne Majefteit, verzeld door Zvne Minis„ ters , zig ingevolge het twééde Artikel „ van de eerfte afdéelen des derden Kapit„ tels der Conftitutie,in de Nationaale Ver-



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 527
„ gadering zou begeeven, en daar den Oor„ log tegens Oostenryk voordellen.
Dit gelezen zynde, zeide de Koning: „ Gy hebt gehoord , Myn Heeren ! den uit., flag der onderhandelingen, welke Ik met „ het Hof van Weenen gevolgd heb: dege„ voltrekkingen van hec gelezen Rapport '„ zyn het eenftemmig gevoelen geweest van „ de Leden van Myn en Raad; Ik heb ze .„ zelve aangenomen'; ze komen overeen „ met den wensch ?vy meermaalen'door de „ Nationaale Vergadering getoond , en wet „ de gevoelens, My door een groot getal „ Burgers , uit verfchillende oorden des „ Ryks betuigd: allen verkiezen den Oor„ log boven langer de waardigheid des „ Franfchen Volks gehoond en de Natio„ naale Veiligheid bedreigd te zien.
„ Vooraf heb Ik alle middelen moeten „ uitputten, om den Vrede te bewaaren. „ Heden'kom lk hier, om, volgens de ter„ men der Conftitutie, aan de Nationaale „ Vergadering den Oorlog tegen den Ko,, ning van Hongaryen en Bohemen voor te „ ftellen."
De PrEefident antwoordje , dat de Vergadering de gedaane propofitie in erdlige overweeging zou neemen , en Zyne Majefteit van den uitliig der raadplegingen door eene boodfehap onderrichten.
Hierop vertrok de Koning, waarna de Praefident kennis gaf, dat de raadpleeging' 'savonds ten 5 uuren, over het voorftel Zyner Majefteit, een aanvang zou neemen.
Nn4 Le



ja8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
De Leden op het geftelde uur in de Vergadering vertcheenen, en het voorllel des Konings voorgedragen zynde, wierdc, by eene groote meerderheid van Stemmen, den Oorlog gedecreteerd, en het Committé Deplomatiqiie met de opftelling van het Decreet belast, *i geen nog ftaande de Zitting gefchiede, en van dezen inhoud was :
Art, I. T~\e Nationaale Vergadering, overJ-/ weegende, dat Fïancois dclfte, Koning van Hongaryen en Boheemen, door Zyne Nota's van den 18 Maart laatstleden, geweigerd heeft, afftand te doen van het Concert der Mogenheden, die zig tegen Frankryk verbonden hebben; dat Hy, daarenboven, vyandelyke toerustingen voortgezet, en op de Nationaale Souverciniteit inbreuk gedaan heeft, door te verklaaren , dat Hy de zaak der Vorften, die bezittingen in den Elzas hebben , maar de fchadeloosftellingen, welke hun aangeboden zyn, geduriglyk hebben van de hand gevveezen , wilde handhaven; dat Hy getracht heeft, de Franfche Burgers onder elkander te verdeelen; overweegende einderyk, dat Zyn gedrag geene hoop meer overlaar, om door middelen van Negotiatie, die ten eenemaal uitgeput zyn, verbetering te bekomen van de bezwaarnisfen, die tegen eene Oorlogs-verklaaring opweegen , verklaard, dat het geval van hooge ncodzaakelykheid daar is.
II. De Nationaale Vergadering, gedecreteerd hebbende, dat het geval van hooge noodznakelykheid daar is, verklaart, dat de Franfche Natie, getrouw aan den Eed, welken zy gedaan heeft , van geenen Oorlog te onderneemen met een oogmerk, om veroveringen te maaken, de
Wa.



JAARBOEKEN, Mei, 179a. 529
Wapenen "iet opvat, dan om haare Vryheid te handhaaven; dat de Oorlog, welken zy genoodzaakt is te onderneemen, niets anders is dan de rechtvaardige Verdeediging van een Vry Volk, tegen den onrechtvaardigen aanval van eenen Koning; dat zy niets varzuimen zal, om de Eigendommen der Volken, welken zy als haare Broeders aanmerkt, te ontzien, en alle de rampen van eenen noodzaaklyken geesfel alleen op 't hoofd der Defpooten te doen vallen; dat zy by voorraad alle die geenen, welke zig onder haare Banieren zullen willen begceven, om haare Vryheid te befchermen,'aanneemt, en dat zy han een Etablisfement in Frankryk zal bezorgen. De Nationaale Vergadering decreteert den Oorlog tegen den Koning van Hongarye en Boheeme.
III. De Nationaale Vergadering decreteert, dat de Commisfarisfen zig op ftaande voet by den Koning zullen begeeven, 031 Hem het Decreet ter Sanctie te prelenteeren.
Dit opftel wierd op het oogenblik goedgekeurd, en aanftonds door 24 Commisfarisfen aan Zyne Majefteit ter Sanclie gebragt.
De Vergadering fcheide ten 11 uuren.
Ingevolge dit gedecreteerde in de avondzitting der Nationaale Vergadering van den do dezer, begaf zich eene depuratie van 24 Leden, 'savonds ten 11 uuren , naar der Koning, om het Decreet van Oorlog aar Zyne Majefteit ter fanéfie aan te bieden, doende den Heer Creftin, by die gelegen heid, de volgende aanfpraak:
„ Sirel De Nationale Vergadering heefi Nn 5 „ ge-
Decreet van Oorlog.



533 NIEUWE NEDERLANDSCHE
eremeetid zich te moeten haasten, met de ,, beflisfing omtrent het voorftel, bet welk
gv haar gedaan hebt, bétreklyk het de„ clareren van den Oorlog aan den Koning
van Hongarye en Bohemen. Zy heeft v> ons gelast haar Decreet Uwe Majefteit, ,, ter fanctie, aan te bieden. Het is den
uitflag, van de yverige en ftandvastige
zorg van de verkoren Reprefentanten en
van den erflyken Reprefentant der Natie, „ tot handhaving van haare Waardigheid, 3, Vryheid en Conftitutie."
De Koning antwoorde hierop: „ Ik zal „ het Decreet der Nationaale Vergadering ,, in rype overweging nemen. Het aller„ grootfte belang van de Natie is 'er aan ,, verknogt."
Daags daar aan,den 21 dezer, wierdt 'er in de Vergadering een brief gelezen van den Minister der Juftitie, in welken hy kennis 'gaf, dat bet decreet van den Oorlog, door 'den Koning gefan&inneert was, het welk een groot gejuich verwekte.
VER-



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 531
VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ.
Haarlem. Den 27 Mei is alhier na eene korte Ziekte aaneen hevig coliek, inden ouderdom yan flegts 31 Jaaren .overleden den Heer Dunie' Lodewya pio'ggü'er , Raad in de Vroedfchap en Hoofd - Officier dezer Stad.
Schiedam. Uit eene overgeleverde Nominatie zyn door Zyne loodachtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, tot Burgemeesteren verkozen de Groot Achtb. Heeren Mr Dqminictjs Doom Jacöbjz., Nanniko de Gkever cn 1 "isïel PiCHOT;en tot, Scheepenen,de Edele Achtbaare Heeren Cornelis Ruygliart, Éatji Verboon, C!■■■<.! van Erpea/m, jan Holman, Gerard Bou/y, y ::: Ssliievecn cn Kryn 'de Vos; zycdè voorts door ïloogstdepzelven aangefteld tot Scheepenen-Commisfarisfen over de gefchülen van. des, Gemeenelancjs Middelen', de voornoemde Heeren Ruth Verbo jti, Carcl van Erpe'cnm, en jan Bulman.
■ Ouoewater. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder heeft, uit eene overgeleverde Nominatie,, tot Scheepenen dezer Srad gekören de Edele Achtbaare Heerén Jri'-n Verméy, Voorzittende, Cornelis de Jong, Gozev.yn "■van Es, Johannes van Wyn gaaf den Piel ir y<?» Veen, Gysberb 'van Pambufg, 'tTsSTetinis-Slingerland, en uit dezelve tot SctieepenertfGommisfai'isfen van d>:s Gemeenclands Middelen aangefteld,
de
Verak-
de'.ung 3nder de hooge en lage .
Amïe-
naars, enz.



Verandering
onder de hooge en lage
Amtk-
naars, enz.
Vkere. Den Heer Pieter Haak St eenhar t, Burgemeester dezer Stad, heeft in 's Hage ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogende den Eed afgelegt, als Ontvanger van de Convooiien en Licenten alhier.
Utrecht. Den 14 Mei overleedt alhier, in den ouderdom van ruim "3 jaaren, den Heer jan Frederik van Beek, Heer van Dykveid en Ratelet, Raad in de Vroedfchap, en zedert het jaar 1747 Burgemeester dezer Stad.
Leeit-
532 NIEUWE NEDERLANDSCHE
de Heeren Cornelis de Jong, Pieter van Veen. en Gysbert van Pamburg»
Zierikzee. Den 28 der afgelopene maand Aprii.is by 't Edele Achtbaare Collegie van Burgemeesteren en Scheepenen dezer Stad, tot Scheepen dezer Stad aangefteld, den Heer Mr. Mauhias Jacobus Moensy Raad en Penfionaris Honorair alhier , en zulks in plaatze van den Heer Mr. Da. niel de Brauw, die daarvan , op deszelfs verzoek, zyn ontflag bekomen heeft.
T h0 l e n. Uit eene overgeleverde Nominatie aan Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Jkmtadhouder, zyn door ilo .-gstdenzelven, voor den tyd van een Jaar, tot Burgemeesteren en Scheepenen dezer Stad verkozen: en wel tot Burgemeesteren de Heeren Jacor Johan van Stapele en Diederik Vleugels. Toe Scheepenen de Heeren Johan Cornelis van Stapele, Martinus Anthony Catshoek , A'ithony Fereick van Bommel, Michiel Carel Johan van der Burcht van Lichtenberg, Marinus Gerard van Stapele, Pieter Kryt>er, Cornelis Wagtha en Mr. IPWem Anthony de Plaze tiomme.



JAARBOEKEN, Mei, 1792. 533
Leeuwarden. De Heeren Volmagten van 1 het kwartier der Steden , Staatsgewyze op den Or-1 dinaris Landdag vergaderd, by Refolutie van den { 6 February 1702, de begeving der Ambulatoire j Ampten op dat kwartier vallende, aan Zyne Door- ( luchtige Hoogheid hebbende opgedragen , heeft 1 Hoogstdenzelven by Misfive van den 3 Mei aan- j gefteld: ]
Tot Ordinaris Staaten Generaal Jr. Willem Hendrik Baron van Hambroick, regeerend Burgemeester en Volmagt van Leeuwarden.
Tot Gedeputeerde Staat van Friesland Jr. Schelto van Hiemflra, regeerend Burgemeester en Volmagt van Bolsward.
Tot de Commisfie in de Provinciaale Rekenkamer Jr- U Amoraal jfoacliim Johan Rengers, Ou 1 • Burgemeester en Volmagt van Franeker, die dezelve getransporteerd heeft op Jr. johan Slees Baron Thoe Schwartzenberg cn Hohenlansberg, Vüluwgt van Dantumadeel.
Tot Gedeputeerde Staat van Friesland den Heer en Mr. Eco de Wendt, Oud • Burgemeester en Volmagt van Sneek.
De Commisfie in het Mindergetal, ter dispofitie van den Deer en Mr. Bavius Nauta, regeerend Burgemeester en Volmagt van Dockum, die van dezelve gedisponeerd heeft op Jr. hans Willem Baron van Plettenbergi regeerend Burgemeester ea Volmagt van Harlingen.
De Commisfie van Extraordinaris Staaten Generaal ter dispofitie van Jr. Hans Willem Baron van
Plet.
IERABT-
lERINO >NDER )E HOOie EN ACE blTEÏAARS,EN»



Verandering
onder jde hooge en lage
Amte-
naars , enz.
:
j <
1 { I / 1
I
534 NIEUWE NEDERLANDSCIIE
Plettenberg, regeerend Burgemeester en Volrrragr. van Harlingen, die van dezelve gedisponeerd heeft .op Jr. Willem Anne Sixt.ma Thoe Groyeftins, Volmagt van Dantumadeel.
De Commisfie in de Generaliteits Rekenkamer ter Dispofitie van Jr. Charles Bigot, regeerend Burgemeester en Volmagt van Stavoren, die van dezelve gedisponeerd heeft op Jr. Lodcwyk Rengers, Oud - Burgemeester en Volmagt vari Ylst.
Tot de Commisfie van Monster-Commisfaris den Heer en Mr. Willem Augustinus Posthumus, regeerend Burgemeester en Volmagt van Sloten.
Tot Gedeputeerde Staat van Friesland den Heer ;n Mr. Daniël Bonifacius van. der P/aer, regee•end Burgemeester en Volmagt van Workum.
De Commisfie in het mindergetal ter dispofitie tran Jr. Lodewyk Rengers, Oud - Burgemeester en Volmagt van Ylst, welke gemelde Commisfie gefield heeft ter dispofitie van Jr. Charles Bigvi, Burgemeester en Volmagt van Scavoren, die dezelve ;econfereerd heeft op den Heer Mr. W~i)lem Augustinus l'usihumus- van Slotcrayck, Burgemeester :n Volmagt van Sloten.
De Commisfie van Raad ter Admiraliteit in Friesand , ter dispofitie van den Heer Aldert Tdykes, regerend Burgemeester en Volmagt van Hindelo>en , die dezelve geconfereerd heeft op Jr. Hans Vtllem Baron van Plettenberg, Burgemeester en Volmagt van Harlingen, alle van Mei 1792 toe dei 1793.
Jr. Asfuerus Vegelin van Claerbergen, eerfte ea
pras-



JAARBOEKEN, M$ 1792. 535
prsefideerende Raad Ordinaris in den Hove van Friesland, heeft op den Ordinaris Landsdag van dezen Jaare 1792, aan Hun Edele Mogende de Heeren Staaten dezer Provinciën, by Requeste te kennen gegeeven, dat op zyne Jaaren komende, en by de 30 Jaaren in den Raad hebbende gc/eten , wel genegen zoude zyn , om zyne ruste te nemen, al waarom verzogte, dat Hun Edele Mogende aan hem met behoud van zyn Tractement geduurende zyn leven geliefden te verleenen zyn ontilag als Raad Ordinaris in den Hove van Friesland , welk verzoek aan hem by Refolutie van den 15 Maart 1792 b toegedaan; dien volgens hebben de Edele Mogende Heeren Volmagten van het kwartier der Steden, ter vervullinge van die Raadsheers-Ampt, den 5 April 1792, wederom in Nominatie gebragt de Heeren Meesters.
Simon Gerroltsma, Secretaris, van CoIJumer.
land, Jacob Fredrik van Sloicrdyck, Secretaris van Leeuwarden, en Tjepke Haitsma, Penfionaris van Leeuwarden, welke Nominatie aan Zyne Doorluchti e Hoogheid gezonden zynde, heeft ' Hoogstdenzelven daar uit by Misfive van den 15 Mei dezes jaars tot Raad Ordinaris inden Hove van Friesland verkozen den Heer Mr. Tjepke Haitsma.
Den 2-; Mei 1792, is op recommandatie van Zyne Doorluchtige Hoog-eid door den Wel Edele A-iitbaare Magiftraat dezer Stad, tot PeniïoRarïi aangefteld den Heer Mr C melis Schuit ., Volmagt ten Landsdage wegens de Grietenye Stelling, werf - O'steinde, in plaats van den Heer Mr. T, '■> e Haitsma, bevorens door lloogsrgedagte zyn Hoogheid tot Raad Ordinaris in den Hove vac Friesland verkoren.
LYST
VprAv-
DF.RINQ OND' R. DE HOOCE I N LAGE
Am e-
NAARS, ENZ.
I \mm T



$2<S nieuwe nederl. jaarb., Mei, 1792.
Lyst der pryzen van verschelde producten onzes lands.
Rotterdam den 21 Mei. Rotterdam den 21 Mei.
by de Z. Zak. Haver dito Voer 13 ai^of TARwNreuweZ.e»VJ.i7a2oS g Paardeboonen 19 a 21 ^
blaauwe i5i a 163 & Duiveboonbn ao a 2a
RoooiZeeuwsenlnl. 11 ai3j & Koolzaad Zeeuws en VI. 39342 ^ by 't Last. Moutwyn 6i eéde3oVc«
Boekwbit op 156 « a ai by den Steen.
Guit Winter 19 a 21 ^ Vlas Allerbest 46 a 50 ft.
Mout Inlands i7 a l9<£ Best g6 a 45 ft.
rlAVKaZeauwfe Brouw 14 a ïgè of Middelfoort 30 a 35 ft»
"— d»o Voer 12 a 14 o( Gemeen 26 a 2p ft.
Havir VneifeBrouw lóaip <,( — Allergemeenst 24 • 25 0.



NIEUWE
NEDERLANDS CHE
JAARBOEKEN,
Juny. 'M D G C X C I I.
HOLLAND.
Haarlem*
In't nabuurig Zeedorp Zandvoort, rees op Haarden 21 Mei des ochtends ten zes uuren lem* de Zee op hei alleronverwachtfte en in den tyd van weinig feconden zodanig hoog, dat zy tegens de Duinen ftondt,even als by de 0,0 zwaait



538 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haarlem.
zwaarfte ftormen, en even fpoedig daarop daalde zy weder. '£r was by geluk maar één man daaromftreeks op het ftrand, die zyn leven met moeite gered heeft. Geen der ondfie lieden heugden zodanig een ongewoon verfchynfel.
Volgens het oordeel van eenige Stuurlieden, welken zig op dien tyd op Zee bevonden, was deze fnelle reizing veroorzaakt door een groot aantal van Hoozen, die dwars over hunne pinkjens waren heen gedreven: de lugt was zwaar bedekt, de windfterk, en eene buitengewoone hette en broeijing in den dampkring. Deze Waterbeweeging heeft zig ten Noorden tot aan het Zeedorp Petten en Zuidwaards omtrend een half uur van Zandvoort uitgeftrekt. Zy heeft de rollen en planken , dienende om de Pinkjes op en van ftrand te voeren, hier en daar weggefleept.
Van wege de Hollandfche Maatfchappy der Wetenfchappen, in deze Stad gevestigd , is dit navolgende Programma in 't licht gegeven:
T}e Hollandfche Maatfchappy der Weetenfchappen, opgericht te Haarlem , heeft in haare Vergaderinge, welke zy op den 21 Mey 1792 heeft gehouden, befloten het algemeen by dezen te berichten:
L Met opzicht tot de ymagen, voor een onbepaalden tyd opgegeeven, of welker termyn zedert de laatfte Vergadering is verfchenen, — en wel.
Av)



JAARBOEKEN, >«j, 1792; 53?
A. ) Wat moet men denken van de trapswyze opklimminge, welke veele, zo oude als hedendaag. fche Wysgeeren hebben gefield plaats te hebben, tusfchen de Natuürlyke Wezens? en tot welk eene zekerheid kunnen wy gcraaken, omtrend het dadelyk beft aan van die opklimming, en van de orde, welke de natuur daarin volgt? —
In het jaar 1781 voor de eerfte reize opgegeeven om te beantwoorden voor primo January 1783, — en toen niet voldoende beantwoord zynde, op den 21 Mey 1783, voor de tweede reize voorgefteld om te beantwoorden voor primo January 1789, met byvoeginge , dat de Maatfchappy op deze Vraage geene Ovematuurkundt'ge Verhandelingen verlangt, maar Antwoorden , uit de Natuürlyke Hiftorie ontleend, alleen in aanmerking zal neemen : — insgelyks niet beantwoord zynde, is toen goedgevonden dezelve op nieuw op te geven, om te beantwoorden voor een onbepaalden tyd.
In 1791, is wel weder een Antwoord ingekomen maar onvoldoende geoordeeld, ook is dit jaar weder een Antwoord ingekomen onder de Zinfpreuk: Non fingendum, aut excogitandum, fed inveniendum c? obfervandum , quid natura faciat aut ferat. — Baco , — het welk rypeiyk overwoogen zynde , is geoordeeld en beflooten, offchoon gemelde Antwoord van eene zeer bekwaame hand kwam, en eenige goede verdienften had , het zelve niet aan de opgegeeven Vraage voldeed , en het derhalven niet met den Ëerprys konde bekroond worden ; — maar dat men de gemelde vraag voor het vervolg nog voor een onbe* paalden tyd zal openlaaten.
B. ) Op de Vraag in 1790 opgegerven, om te beantwoorden voor primo November 1701, dus luidende:
Oo 2 Eéa
Haarlem.
Progr. der Ho II, Maatfchappyder Wctenfclw



§4Q NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haarlem.
Progr.
der Ho 11. Maatfchappyder Wet-enfch.
Eén der voornaame gebreken van de gewoone
Schepradmolens is ongetwyffeld daarin gelegen, das het Rad ondieper in het water ftaat, naarmaate het fneller omloopt, en dus dat de weerftand of last verminderd, naarmaate de beweegkracht toeneemt, en omgekeerd. Daar echter in dit geval, buiten kyf, kracht en tyd nutteloos verfpild, mitsdien ook tegen de eerfte regels der werktuigkunde gehandeld word; zo word gevraagd; „ op welke wyze kan het ge„ woone /chepradf behoudens deszelfs overige vol„ hmenheden, zodanig verbeterd en toegefield ,, warden, dat, de toevoer yan water geduurig „ aan de ontlastinggecvenredigd zynde] het rad ,, altoos, het zy hetzelve fnel of langzaam beweege , even diep in het water hange?" i— Als een tweede gebrek moet men aanmerken, dét, volgens de tegenwoordige gefteldheid der Schepradmolens , de weerftand of last niet verminderd of gematigd kan worden, naarmaate de beweegkracht verminderd, waar door de molens by verilapping van den wind , genoodzaakt zyn ftil te ftaan; men vraagt derhalven in de tweede plaats: „ Welk het- gcfchiktjle middel zy, om dit gebrek „ te vergoeden, mits het zelve zonder aanmèr„ kelyk tydverlies werkfiellig gemaakt kan wor„ den, en geene groote noch geduurige opletten' „ held van den Molenaar vercifche."
Zyn verfcheiden antwoorden ingekomen , en is de Eerprys van een gouden Medaille'tocgeweezen aan den Schryver, onder de Zinfpreuk: Hollands, groqtfc, zo nel eenige hoop tot bewooning cn Landbouw, dewelke by de opening van het-Billetjs gebleeken te zyn den Heer J. Blanken Jansz. Lieutenant by 't Corps Artillerie ten diehfle dezer Landen, en Opzicht-r van 'sLands Fortificatiën te Drielle, op aangeven van deszelfs Vader J. T. Blanken , Fabriek- en Dykmeefter van de Krimpenrewaard. enz..
Voorts



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 54*
Voorts eene Zilveren Medaille als een Accesfit aan den Schryver der Verhandeling, onder de Zinfpreuk: Est quodam prodire tenus,fi non detur ultra, indien dezelve goedvind zynen naam te melden.
Alsmede eene zilveren Medaille, aan den Schry ver der Verhandeling, onder de Zinfpreuk: met lust, als eene erkentenis voor deszelfs aangewende moeite, indien hy goedvinden mogt, zynen naam te melden.
De Maatfchappy acht het wyders niet ondienftig hy deze gelegenheid aan te merken, dat zj de hier in de eerfte plaats gemelde Verhandeling, en het daarby voorgedragen ontwerp , om, dooi middel van drie fchepraderen in een zelfde Molen. van den wind het voordeeligfte gebruik te maaken. bekroond heeft, niet tegenftaande haar bekend is dat zo wel in het Groot Molenboek , als ao\ dadelyk in deze Provincie, Molens met meer dat een fcheprad gevonden worden ; oordeelende dai deze laatstgemelde Molens in zeer wezentlyke dee len verfchillen, van het ontwerp, zo als het zei ve door den Schryver der Prysverhandeling worc voorgefteld, het zy met betrekking tot het geta en het gebruik der fchepraderen, het zy ten aan zien der verdere verbeteringen, welken, ter berei kinge van het oogmerk , by de vraag der Maat fchappye bedoeld, allezints vereischt worden; vet klaa rende wyders de Maatfchappy ten overvloed dat zy met de verdienden dezer Verhandeling te ei kennen, en te bekroonen, egter geenzints verftaa! wil worden dezelve in haar geheel, en bepaaldelyl de daarby gemelde toepasfing van defchroef zon der einde goed te keuren.
C.) Op de Vraag. Wegens de Theorie va Do&or Crawford , omtrend het Vuur en a Warmte, in 1783 opgegeeven, inhoudende,in ho Oo 3 vet
Haarlem.
Progr. derHoll. Maatfchappyder Wetenfeh,
1
l l
1
1
e



54* NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haarlem.
Frogr.
JerHoll
Maat.
fihappy
der ÏVe
fenfch.
j \
\
verre dezelve Theorie door Proefneemingen kan bevestigd of weder legd worden ,(*) en, zo deze Theorie door de ondervinding geheel ofte gedeeltelyk geftaafd word, welk een licht dezelve seeVe in de . V'tiirkunde ? met by voeginge, dat de Maatfchappy eischt eene zeer duidelyke befchryving der Proefneemingen , waar door men deze Theorie ■ftaaftof wederlegt; en, zo men tot dezelve Werktuigen van eene buitengewoone naauwkeurigheid gebruikt, de Maatfchappy verlangt eene opgaave, hoe foortgelyke Werktuigen te verkygen, ten einde zy, zulks goedvindende, zodataige Proefneemingen zou kunnen herhaalen. — Voor 1786 geea voldoende Antwoord ingekomen zynde, is op dea 22 Mey 1786 befloten om de Vraag op nieuw optegeeven, om te beantwoorden vóór primo November 1788, en toen om te beantwoorden vóór primo November 1791, weder opgegeeven, doch, om het zedert derzelver opgaave nog ten dien opzichte ontdekte, in dezer voege:
Hoe verre kan men thans uit wél bevestigde en hefiisfeude Proefneemingen cn Ondervindingen eene wel gegronde Theorie omtrend den aart van het Vuur, en de oorzaak der warmte opmaaken? En wat heeft men hier omtrend noch als iwyfelacht,ig aan tc merken? ■*—
De Maatfchappy zag gaarne, dat de geenen, die na den uitgeloofden prys willen dingen , de Proefneemingen van anderen, welken zy tot ftaving eener Theorie bybrengen, herhaalden, indien dezelven niet by herhaalingc reeds genoegzaam bevestigd zyn. —
Is by de Maatfchappy géén Antwoord op in-
ge-
f*) Zi* Experiment* ani oifervathn! on animalhoaland the 'mftammation of'combuflibh hodies byi\. Cr/Uvford , Lond. Ufai fat la nouvelle T/itori* du Feu Elementaire,par ]. H.
Hagem.ah, Lond. 17F0. An ExaminationofDt.Ott.A^
okbs Tktorie, >.y William Morgan, Koudon 178$.



JAARBOEKEN, Juny, 1702. 543
gekomen, en heeft dezelve ter beantwoording voor een onbepaalden tyd opgegeeven.
DO Op de Vraag,
Dewyl eene ontlasting van Water ten aanzien van haare nuttige gevolgen niet beoordeeld kan worden , zonder tevens den toevoer en verdere plaatslyke omjlandigheden , die zodanige ontlasting verzeilen, in aanmerking te neemen: zo word gevraagd: „ Kan de nuttigheid, en derhalven ook , de noodzakelykheid van een Rhynlandfche Slaperdyk, in geval van overloop, het zy uit de ,, befchouwing'van vooren , of ook door ontwyf„ felbaare bevindingen aangetoond worden P " la 1788 geen Antwoord ingekomen zynde, is befloten dezelve weder op te geeven, om te beantwoorden voor primo November 1791.
Is mede geen Antwoord ingekomen en beflooten dezelve weder op te geeven, om te beantwoorden voor een onbepaalden tyd.
E.) Op de Vraag, \Jit het Fonds van wylen den HeerDireStcur N. W. Kops, 1788, opgegeeven om te beantwoorden voor primo November 1791:
„ Welken zyn de Delfstoffen , binnen den „ ammekring der Zeven Vereenigde Provinciën en „ derzelver Gcasfocieerde Landjehappen tc vin„ den, van welker verdere nafpooring men met „ genoegzaame redenen nut voor 't Vaderland kan
verwachten?" — Men begeert géénen eDkelen lyst van gemelde Delfitoffen, maar tevens de redenen , waarom men zich van derzelver verdere nalpooringen voordeel voor het Vaderland hebbe te beloven.
Geen Antwoord ingekomen zynde, is dezelve gecontinueerd om te beantwoorden voor primo November 1793.
II.) Vervolgens overgaande tot het Arrefteeren
van Nieuwe Vraagen voor dit jaar, heeft zy beOo 4 flt>
Haar-'
lem.
Progr.
derHolU Maatrchappyder Wctenfeh-,



Haarlem.
Progr.
derPIoll, Maatfchappy'der We tenfch.
544 NIEUWE NEDERLANDS CHE
floten ter beantwoordinge voor primo November 1793, voor te ftellen de Vraag:
aO Welken zyn de redenen en. oor zaaken, dat zommige V'■ouwen, op zommige plaatfen , na eene natuürlyke verloSftng, dikke lighaamen behouden ? welken zyn de middelen om zulks voor te komen, of, die daar mede behebt zyn , daarvan te geneezen, zonder eenig nadeel toe te brengen, voor eene volgende zwangerheid?
bO Uit bet Fonds van wylen den Heer Directeur N. W. Kops, om te beantwoorden voor primo November 1795, de Vraag:
Welk licht verfpreidt het Scheikundig leerftelzel •van Lavoisier , en de wyze van , volgens het zelve, de beftanddeelen van dierlykc, plantamfige en andere /lofen te onderzoeken, over de Natuurkennis van 't meuschlyk lighaam, en over de kennis van het geene , het welk voor het zelve voordeelig of fchadelyk is, en welke voordeden kan de geneeskonst thans reeds daar uit trekken ?
III. De vraagen, door de Maatfchappye te voren opgegeeven, en waaróp zy voldoende Antwoorden met verlangen te gemoed ziet, zyn de volgenden.
A.) Om te beantwoorden voor primo November 1792.
Sedert lange zocht men na den eerften en /llgemeenen grond van zedelyke Verplichting, uit welke men alle meer by zonder e hoofdfoor ten van Pligten zou kunnen alleiccn. De Schryvers over het zedelyk gevoel fchynen zig hieromtrend in eenige verlegenheid tc bevinden (*), en den fleer
Kant
(y~) Hulshoff , over r.ods weteeevenric Mflgt, in de Stolpiaanfche Vtrh. te Leyden, 1-66. Hoofdit. lv. byzonderlyk bi. 33—35.



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 545
'KANT heeft eene gronclfieïïing aangewezen Qf), welke fommigcn duister, anderen onzeker of onvruchtbaar voorkomt (p. Hierop word gevraagd: is het redclyk, nodig of nuttig na zulk een eerfte Algemeene grondjlelling te zeeken ? zo ja; welke is dezelve?
B.) Uit het Fonds van wylen den Heer Directeur N. W. Kops, 1789, voorgefteld om te bewoorden voor primo November 1792. De Vraag:
Welken zyn de Onderwerpen, betreffende dt Dieren onzes Vaderlands, van welker verdere na fpooring men met genoegzaamc redenen nut vooi het Vaderlatid kan verwachten ?
"Van zodanige Onderwerpen verlangt de Maatfchappy echter geenen enkelen Lyst, maar teven: de redenen, waarom men van derzelver verden nafpooringe voordeel voor het Vaderland hebbe ti verwachten.
C. ) De Vraag , den 22 Mey 1786, voor d; eerjle en den 21 Mey 1787, voorde tweede rei ze voorgefteld , om ce beantwoorden voor primi November 1792:
Welke is dc beste inrichting, om aan de Jetig te Batavia eene Opvoeding te geeven, die mee: gefchikt is om haar Verftand te befchaaveu, haa in nuttige Kuuften en Weetenfchappen bedret ven te maaken, en haar goede Zedelyke gevoeld inleboezemen ?
D. ) De Vraag, in het jaar 1781, voor i eerfte, en in 1787 voor de tweede maal opg
. geeven, om te beantwoorden voor primo Noven ber 1792. Wt
fj) Grundlezung zur Metaph. der Sttten, bl.52. zweite au] by (. K. Hartknoch, Rij.1 1786- _
(§) Kant, Critik der Praft. Vernunft, ibid 1788. Voorre: bl. 14—17. Zsno, over Ongeloof en Zeden, bl. 10.
Haarlem.
Progr. derHolh Maatfchappyder Wettnfclw
3 )
i t
<s
e
l* l-
1.
le



Haarlem.
Progr. derHoll Maatfchappyder We tenfeh,
i i
54* NIEUWE NEDERLANDSCHE
Welke zyn de beste en vaardigde Middelen, om het gebruik der Neder duit feite Spraak onder de Malajers, Javaanen, Cingaleezen en Malabaaren
tntcvoeren, en meer en meer algemeen gebruike.lyk te maaken? Nademaal het ontegenzeggchk is dat het gebruik der fpraak eener Natie, de an* acre, die ze aanleert, meer aan haar verbinat ■ ■ haar meer genegenheid en yver voor die Natie tnboezemd; ze gefchikter maakt, zo het een nog onbejchaafcle Natie is, tot betere begrippen van Godsdienst, Zedekunde, Natuurkundige Nafp'uringen , om befchaafdheid van het Verftand te ontvangen, en dus bruikbaar er tot de Zeevaart, Wapenoefening, en veele andere nuttige en noodzakelyke Konften en Handwerken te worden?
E. ) En uit het Fonds van wylen den Heer DireSteur N. W. Kops, om te beantwoorden voor primo November 1792 , de Vraag, opgegeeven den 21 Mey 1790.
„ Wat leeren de latere ontdekkingen in de Schei„ kunde, omtrend den Aart der gisting; en wel„ ke voordeden zouden zommige Trafiquen hier „ uit kunnen trekken, by welken gistende doffen ,, gebezigd worden?"
F. ' De Vraag, opgegeeven in 1782, om te beantwoorden voor 1788, over de behoudenis der rczondhcidzulker menfchen, welken in Oost-InIién aankomen; — en toen weder opgegeven im te beantwoorden voor den 1 [unv I7oq m lezer voege: óy
Kan men op voldoende gronden, zo uit de aaneekentngen in de Hospitaaien en Doodivten als mderzints, bewyzen, dat 'er in eene rede van iet getal der Ingezetenen, inzonderheid van de



JAARBOEKEN, fans, 1792. J47
nieuwlings uit Europa U Batavia aangelanden,
thans ongelyk meer menfchen aldaar ziek werden en flerven, dan voorheen, met byvoeginge wemneer de kennelyke vermeerdering begonnen , en
I yan tyd tot tyd toegenomen is?
Welken zyn hier van de voornaame ootzaaken? En kan men uit den aart der ziekten , en int yefgeljkinge '.et andere plaatfen, in Europa zo wel als in Oost-Indien, maar vooral uit de ge-
; fchiedkundige plaatsbcjchryvinge van Batavia, tot eenen trap van de hoog'jle waarfchynlynheid betoog en, dat die Stad, toen de Gfagïen 'finnen dezelven, welken weleer, toen zy Voor déne der gezond/le Plaatfen in Oost Indié'n gehouden werd, yol water wiren, nu in zommige tyden van 't jaar zeer ondiep cn droog zyn , en Jlinkende Dampen zich over de Stad verfpreiden, in evenredigheid (behalven andere nadeelige gevolgen,) fteecls ongezonder geworden, en zulks derhalven als de Hoofdoorzaak der meerdere ongezondheid tc Jïcll&Ti zy P
En eindeiyk hoedaanige verbeteringen zyn hier omtrend met hoope van een goed gevolg uit te denken en werkftellig te maaken ?
G.) Daar het zeker is , dat de grootheid der AfironomifcHé Refraftie verfchillende is, naar den verfchillenden (tand van den Barometer en Thermometer, vraagt de Maatfchappy:
„ Eene Theorie der Aftronomifche Refractie ,
„ waar uit, voor eiken gegeeven ftand yan den „ Barometer en Thermometer, en voor alle hoog„ ten van 't Plemellicht boven den Gezichtein„ der, de grootheid der Aftronomifche Refractie naauwkcurig kan worden bepaald"
De
Haarlem.-
Progr. derHoll, Maatfchappyder Wetenfeh.



Haarlem.
Progr.
derHoll.
Maat-
fchappy der JVetenfch.
548 NIEUWE NEDÊRLANDSCHE De Maatfchappy voegt hier noch by:
1. Dat deze Theorie of moet zyn afgeleid uit naauwkeurige Aftronomifche Obfervatien , of ten minflèn met dezelven overeenkomftig zyn.
2. Zy geeft in bedenking , of de verfchillende graad van vogtigheid des Dampkrings, ook niet eenen merkelyken invloed hebbe op de veranderlykheid der Refraftie ? F
3. Meend zy ook te moeten herinneren aan de Formule, welke den Heer de la Grange (Nou-
veaux Memoires de ï'Academie de J„.r,'in pour 1772 pag. 259,) gegeeven heeft, en de daar over gemaakte Aanmerkingen van den Heer Prof. Damen, Disfert. de Montium alludine Baromet. metienda, Hagae Cpm. 1783. in Additam*
Opgegeeven den2iMeyi788,om te beantwoorden voor primo November 1789, gééae Antwoorden zynde ingekomen , en daarom wederom ter beantwoordinge voorgefteld vóór primo November 1793, onder aanbod v*n den dubbelen Eereprys.
H.) De Vraag uit het byzondere Fonds van wylen den Heer Directeur N. W. Kops, opgegeeven den 21 Mey 1787 om te beantwoorden voor primo November 1790, en op den 23 Mey 1791 weder opgegeeven om te beantwoorden voor primo November 1794,
„ Is het Heulfap in den Persloop uit befmettin„ ge niet alleenlyk een hulpmiddel ter verzagting „ en ftilling yan Toevallen, mitsgaders ter voor„ koming van derzelver gevolgen; maar boven • „ dien, een Hoofdmiddel, waar van men de geit nee-



JAARBOEKEN, Juny', 1792. 540
„ neezing der Ziekte, toteenen aanmerkelyken „ trap aanweezig , in eenig tydperk derzelve, J5 met genoegzaame veiligheid mag afwagten? Zo „ ja ; welk is dat Tydperk, ofte die byzondere „ ftaat der Ziekte, hier toe gefchikt ? En welke is als dan de bekwaame toediening, hoeveelheid en herhaaling in het aanwenden van dit Mid,, del, ten deezen einde in acht te neemen? Zo „ neen; wat moet men als dan houden van de re„ denen , ter ftaavinge der verfchillende leeren opgegeeven ?" — Men verlangt niet zo zeer de redeneeringen uit den aart van het Heulflip, ofte uit de eerfte oorzaak van dezen Persloop ontleend , als wel zulken, die fleunen op eigene Waarneemingen en verder öp waarnemingen van anderen, van die beftiptheid, dat zy eenen Arts, fchoon misfehien hevoorens van verlcbillende meening, ofte ook van fchyrftrydige ondervinding, behooren te bepaa'en tot zulk eene toeftemming, volgens welke hy zyne handelwyze voortaan gerustelyk mooge inrichten naar geleide der beflisfing.
Bedoeling van eenige Uitdrukkingen in deze Vraag*
I. In den Persloop uit befmetting, fchynt de ZiekteftofFe van buiten aangekomen, en het fpyscanaal onmiddelyk aandoende, als de eerfte oorzaak door eenen Arts voor alles in aanmerking tt moeten worden genoomen. De ontlasting en temming dezer ftoffe, fchynt als dan by hem het hoofd oogmerk te moeten gyn; alle toevallen fchvnet gevolgen ofte uitwerkfelen van die ftoffe; artden bykomende oorzaaken kunnen als dan Hechts d( tweeden zyn. In een Persloop uit andere eerfb oorzaaken , is 'er een verfchillend hoofd - oogmerk Men laat de bedenkingen over eene als dan gepasti geneeswyze aan haare plaats, Men bepaalt zich to
der
Haarlem.
Progr. derHoll. Maatfchappyder iVetenfeh.
X



550 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haarlem.
Progr.
derHoll Maatfchappyder IVe tenfch.
i
den gewoonen Persloop uit befrnettinge, ten einde bet voornaame doelwit der Vraage , door weeringe van tusfchenkoomende voorwerpen te beter in het oog te houden.
2. Waarneemingen eener behandeling der Ziekte, tot eenen aanmerkelyken trap aanweezig, kunnen alleen beflisfend zyn. De natuur kan, in laagere trappen, wanvoeglyke middelen verbeteren, en dus aan dezelven den fchyn van hulpmiddelen laaten, ofte ook de onftentenis van gepaste middelen vervullen, en dus, uit dezen of geenen hoofde, eene beflisfende uitfpraak verhinderen.
3. Men verlangt eene genoegzaame veiligheid, zonder eene volkomen e te vereifchen.
4. Redeneeringen uit den aart der zaaken, foVynen in de Geneeskunde beter gefchikt ter handleidinge tot Proefneemingen, als wel ten grondflage eeniger leere, die op genoomene Proeven alléén veiliglyk kan bevestigd worden.
5. Het is niet vreemd, dat een Arts, botvierende aan zyne zugt om eenig middel of handelwyze, ten beste der menfchen, in zwang te brengen, of te doen verwerpen, opgemerkte verfchynfelen vergroot of verkleint, en, uit byzondere gevallen , te algemeene gevolgen trekt. Weshalven géé3e Proeven, opgegeeven ter Ravinge eener gewig:ige leere, ook fchoon men de goede trouw van Jen Waarneemer erkent, ons totnavolginge beMoren te bepaalen, dan zulken, die men na overweging der omltandigheden bevoelt, dat ver/chil. 'ende meeningen, die in ons bevoorens misfehien lebben plaats gehad, doen verdwynen, ofte fchynirydige ondervindingen in ons ontzenuwen.
.. En uit het Fonds van wylen den Heer Directeur
N,



JAARBOEKEN, Juny, 1792.
N. W. Kops, om te beantwoorden voor primo November 1794.
10 Daar, volgens de bekende gronden der Wat'èrlóppkunde, elefnelheid der Rivieren vermeerderen moet, naar maate (fchoon niet in dezelfde réden) van de vermeerderde hoeveelheid'waters, die zy af voeren, het geene Wyders een nitfehuuring •van den bodemwanneer die daartoe gefchikt is, ten gevolge heeft, en langs dien weg te weeg brengt, dat deze vermeerderde hoeveelheid van water, niet te min geene, of flechts weinig meerdere watershoogte op de Rivier veroorzaakt, gelyk zulks door verfcheide voorbeelden Van vereenigde Rivieren in Italien, die over een zandig bedde flroomen, bevestigd word; daar egter fommige Rivieren in ons Land, en wel Voornamelyk de Neder- Rhyn het tegendeel fchynt te bevestigen , voer zo verre deze tak, federt tnet het begin dezer Eeuw , de toevoer van water aan denzelven, zo wel by hooge als laage Rivier, zeer aanmerkelyk vermeerderd Wierd, eerder venontdieft, dan dieper geworden is, en dc aanpaalende Dy ken , ten minften voor de federt 1771 gemaakte verbetering omtrent de verdeeling van het opperwater tusfchen de verfcheide Rivier Takken , niét zelden in gevaar gebragt heeft • Zb word gevraagd:„ Welke is of zyn de redenen, waar om bcpaaldlyk in laatstgcmelele Rivier Tak de uitkomst niet beantwoord, maar veel eer ftrydt met den boven aar,gehaalden, op Reden en ondervinding fleunenden grondregel der waterloop kunde ? en by aldien deze reden of redenen niet 'flechts onder IIellender wyze, maar met zekerheid aaugeweezen kunnen worden, zyn zy, of eenige Van haar van dien Aart, dat zy door gepaste middelen tc keer gegaan kunnen worden? En\ ze ja, welken zvn die middelen?"
Pp KJ
Haarlem.
Progr. derHoll, Maatfchappyder ÏFs* tenfeh.



5J2 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haar
lem.
Progr.
der Huil. Maatfchappyder We tenj'ch.
K.) De Vraag,
Welke is de tegenwoordige Genees-en Heel-wyze der Oost Indische Volken, ook der Cmneezen ? en welke zyn de ua.uurlyke voortbrengJet' , 'ie zy daar toe beezigen?
Voorgefteld in 1784, en voorde tweede reize in 1790, om ce beantwoorden voor primo November 1795.
LO De Vraag,
„ Nademaal een zuivere Dampkring van zo .,, groot belang is voor de gezondheid der Inge„ zeienen , en dezelve by 't ftaande ofte lang9, zaan afloopende Water in de Rivier (die da-
gelyks in den omtrek van Batavia met veele „ duizenden ponden vuiligheden aangevuldword,') „ onmogelyk kan verkreegen worden: — Welk „ is het beste Middel, sm eene flerkcre fchuu-
ring en afvoering dezer vuile flojfen te verkry. n gen en le onderhouden, en aan Batavia een. s, zuiverer en gezonder lucht te bezorgen r "
In den jaare 1779 opgegeeven om te beantwoorden vóór primo January 1785, en toen onvoldoende beantwoo-d zyndf, werd dezelve op Nieuw voorgefteld om te beantwoorden vóór primo November 1789; dan daarop toen insgelyks géén Antwoord ingekomen zynde , werd dezelve weder onder dezelfde uitlooving opgegeeven, om te beantwoorden voor een onbepaalden tyd, dat is, dan en wanneer eenig Schryver zulks mogt goedvinden. Hierop is in 1791 een antwoord ingekomen , dan het zelve niet voldoende geoordeeld zynde , blyft deze vraag als voren, nog ter beantwoording open voor een onbepaalden tyd.
M.)



JAARBOEKEN, juny, 179a. 553
M.) De Vraag, opgegeeven den 21 Mey 1782, om te beantwoorden voor 1785, — en toen we•derom voorgefteld , om te beantwoorden voor primo November 1787,luidende aldus: — fchoon men thans in de luchtkennis zeer verre gevorderd is, heeft men echter tot nu toe omtrent de verdikte Lucht ft'echts weinige Proeven genoomen, Waarfchynlyk is dit aan de onvolmaaktheid van den daar toe noodigen toejïel toe te fcliryven; waarom de Maatfchappye thans vraagt: 1. Op te geeven den besten toeftel, om op de gemaklykfte en zekerfte wyze Proefneemingen omtrent de verdikte Lucht te kunnen in 't werk ftellen: 2. Met den besten toeftel de werking der verdikte Lucht, in verfchillende gevallen, na te gaan; en inzonderheid het Dïerlyke Leven, den groei der Planten, en het branden in lucht van verfchillende digtheid te beproeven. En 3. aantewyzen, welke gevolgen of nieuwe leeringen hier uit kunnen afgeleid worden? Ook toen géén Antwoord ingekomen zynde, werd wederom voorgefteld om te beantwoorden voor primo November 1790.
Weder onbeantwoord gebleeven zynde, heefc de Maatfchappy beflooten dezelve voor een onbe* paalden tyd ter beantwoording op te geeven.
N.) De Vraag, voorgefteld den 22 Mey 17S5, om te beantwoorden voor primo November 1787, en toen wederom opgegeeven om te beantwoorden voor primo November 1790, luidende aldus:
Ploe verkrygen de Planten haare voedfels? JVat is dezelven hier in voordeelig of hinderlyk F En Welke onderrigtingen zyn 'er, uit het geene ons hier van bekend is, ten nutte van den Landbouw, of ter voortkweckinge van de Gewasfen in het algemeen, te trekken?
Pp 2 h
Haarlem.
Progr, derHolU Maatfchappyder We» tenfeh»



554 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haarlem
Progr. derHoll Maatjehappyder We ten/ih.
Is wel in 1791 een Antwoord ingekomen, doch het zelve niet voldoende zynde geoordeeld, is gepasfeerd, maar beflooten de vraag te continueeren 0111 te beantwoorden voor een onbepaalden tyd.
IV.1) De Prysverhandcüng van wylen de l 'eere Paulus Frisi , dienende tor Antwoord op de Vraage nopens hel verklaaren der Ongchk'ieden der Sdtelluen van Jupi/ef, thans zynde uitgegeeven, herhaalt de Maatfchappy haare verklaaring , dat haars oordeels, de Schryver daar van weinig of niets heeft gevoegd by het geene reeds te vooren door d' beroemde Heeren Bailt.y, de la GhANge en Frisi zeiven) gedaan was omtrent die onderwerp , — en dat hy aan het voornaame oogmerk der Vraage , om naamentlyk de theorie aan de l/'a r :c:i.:ngu, te toetfen, en daar door de gegrondheid zyner Theorie boven die der gemelde Heeren aan te :ooner, in het geheel niet heeft vol daan Zy noodigt derhalven op nieuw, onder aanbod van den dubbelen Eerprys, elk eenen uit, om te voldoen aan het geene by haar hier voren tot volmaakinge van gemelde Verhandeling is begeerd: ,, Zy ver'angt niet zo zeer, dat de Schryver zien bezig houden met de enke'e 'theorie uit iè'Weidér'aantrekkingl-krdclit afgeleid, maar „ veel meer en wel voornaamlyk,dat hy de Theo,, rie op de Waarneemingen toepaslè, en met 3, dezelven vergelyke, op dat men, door de meer„ dere of mindere overeenkomst met de Waar,, neemingen over den graad van juistheid, zo „ wel van zyne als van andere theorien^ zoude „ kunnen oordeelen. — Het voornaame oogmerk der Maatfchappy is, om, langs d:en weg, van J5 de Beweegingen der Sdtelliten van jUp'itef zul„ ke tafels te verkrygen, welken naauwkeurigcr zyn dan de tot hier toe bekenden -, 't zy dan dat die Tafels volgens die enkele theorie wier-
,, dea



JAARBOEKEN, Jtiny, 1792. 555
„ den zamen geüeld, of we!, zo deze alleen on„ voldoende bevonden wierd , mee behulp van „ Èmpirifchë Aiquh ien, uit de Waarneemingen „ afgeleid. En ,' dewyl de Waarneemingen van ,, den ikrJen «n vief den Trawant onnaauwkeu,, riger en zeldzamer zyn , dan die der Twee „ overigen, zal de Maatfchappy zich vergenoe„ gen, wanneer, het geene zy verlangt, voor ,, naamlyk maar omtrent den eet 'lm en '.weedeft Trawant, wier waarneeming wel den grootflen ,, invloed heeft op de Zeevaarden A. rykskun,, de, door den Schryver word volbragu"
Het zal der Maatfchappy aangenaam ?yn, wanneer de Sebryvers hunne antwoorden zo veel mogelyk is, bekorten, door alles daar van af te laaten , het geen nier vol ff rekt tot de hoofdzaake, die zy vraagt, behoort
Alle de Antwoorden op de Vraagen, en de Opfcïtriften der Billetten, moeten t t met de eigene hand de* Schryvers gefchreeven . nogte met derzelver eigenen naam , nogte met meldinge van hunne Woonplaatfe, maar met eene Zinfpreuk ondertekend , en met een verzegeld Billet , het welke dezelfde Zinfpreuk tót opfchnft heeft, waarin des Schryvers naam en adres, door hem eigenhandig gefchreeven , vol uit gemeld zyn, aan C C H. v/sn der Aa Secretaris dezer Maatfehappye , zeer leesbaar gefchreven, in het Nederduitsch , Fransch ofte Latyn, franco gezonden worden.
Vraagen, opgegeeven voor eenen onbepaalden tyd, moeten mede voor primo November worden ingezonden.
De Prys, gefield op ieder van de bovengenoemde Vraagen, voor den geenen , die baars oordeels, dezelve best beantwoordt , is ("uitgezonderd de geenen, waarop hier boven eene dubbelde Medaille is gefteld, i een Goud n Medaille op den gewooPp 3 nen
Haarlem;
Pfogr. der li 11. Maat. fchdppy der Weten] eh.



556* NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haarlem.
Progr.
derHoll. Maatfchappyder We* tcnfch.
«O
nen Stempel der Maatfchappye geflaagen, met den Naam van den Schryver, en het Jaartal op den rand , ofte wel dertig Ducaaten, ter keuze van den geenen, dien de Gouden Medaille is toegeweezen ; doch zal het den geenen, dewelke de Prys behaalen zal, ofte een Accesfit zal bekoomen, niet vryftaan , zyne verhandeling, dewelke zodanig bekroond is, het zy in het geheel ofte ten deele, het zy apart, ofte by eenig ander Werk, te doen drukken, zonder de uitdrukkelyke toeftemming van deeze Maatfchappye daar toe te hebben verkreegen.
V. ) Ook heeft de Maatfchappy, met opzicht tot alle andere Verhandelingen en Berichten, die haar voor haare Werken aangebooden zullen worden, in het jaar 1779 de volgende Refolutie genomen , en beflooten aan het Algemeen mede te deelen : Het zal aan eenen ieder vryftaan, om aan eenen der Pleercn DireSteuren, ofte den Secretaris , het geen hy aan de Maatfchappye wilde prafenteeren, om in haare Werken te plaatfen, alleen getekend met eene Zinfpreuke, te mogen ter hemd ftellen, of te doen toekomen, mits een verzegeld billet daar by voegende, waarin zyn naam en Woonplaats gemeld ftaan.
VI. Eindelyk, overmits door de Wet, dewelke tot hier toe de Leden van het dingen na den Prys uitfloot, de Maatfchappy, en daar door het Algemeen , zeer dikmaals beroofd bleef van zeer voldoende Antwoorden, heeft dezelve Maatfchappy op den 22 Mey 1780 beflooten, aan alle haare Leden de vryheid tot het dingen naar den Prys op de voorgeltelde Prysvraagen, van nu af aan en voor het vervolg te verleenen s onder deze voorwaarden.



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 557
a. ) Elk Schryver, die Lid der Maatfchappy is, zal verplicht weezen zyne Verhandeling, door een andere hand gefchreeven, in te zenden; onder verband,dat een Lid, welke hier aan niet voldaan heeft, van den Eerprys zal verfteeken blyven.
b. ) Zulk een Lid der Maatfchappye zal zyne Verhandeling en Zinfpreuk door het by voegen van den letter L, moeten onderfcheiden.
cO Het getal der Advifeurs over de ingekomene Prysverhandelingen, zal ten minften uit drie beftaan; en zullen, is het mogelyk, daar toe zodanige Led n gekozen worden, die op onderfcheide plaatfen refideeren.
d. Deezen zullen zich op hun woord van eer Verbinden, aan niemand anders, wie het ook zy, dan alleen ean den Secretaris bun Advis te zullen mededeelen.
e. ) Alle Advifen, welken rouleeren over zodanige Verhandelingen, die met een L getekend zyn, zullen naamloos in de Vergaderingen voorgeleezen . en de naamen der opfteile s volftrekt gefecreteerd worden; weshalven dezelven ook zullen verplicht zyn, aan den Secre arii hunne Naamen in een verzegeld Billet te zenden, hebbende tot opfchrift dezelfde Zinfpreuk, waar mede hun Advis is getekend.
f-} De Advifeurs zullen. in alle gevallen , doch byzonderlyk over de Verhandelingen, met een L getekend, hun pofiiivé of negative conclujie moeten opgeeven.
g.A Indien onder de benoemde Advifeurs één of meer mogten gevonden worden, die na den Prys Pp 4 wil-
Haar-
lem.
Progr.
■IcrHoll. Maat'chappyier We* '.enfeh.



Haarlem.
Progr, derHoll, Maatfchappyder We, tenfin.
558 NIEUWE NEDERLANDSCHE
wilden dingen, zullen dezelven verpligt zyn den Secretaris ten eerften te berichten, dat zy zich als Advifeurs excufeeren, die daar van den Pra;fident zal kennis geeven; welke beide Heeren da, naamen der zodanigen zullen geheim houden, en tevens door de Algemeene Vergaderinge gemachtigd worden, om in hunne plaats andere bekwaa. me Advifeurs te kiezen.
En eindelyk is op de Vergadering van den 21 Mey 1784 beflooten , het even voorgaande Art. fub lltt,g,) in zo verre te altereeren en te amplieeren , — dat h.) den Heeren Praefident en Secretaris in den tyd, nevens nog twee andere Heeren Directeuren, door Directeuren zullen worden gequalifieeerd, om onder verband van de fterkfte geheimhouding , drie of meerder Advifeuren te verkiezen volgens litt, c.,) wier Advifen dan zonder naam (volgens lilt. e.,) in de Vergadering zullen worden voorgeleezen: en ingevalle een der gekorene Advifeuren zich. mogt excufeeren, als dan volgens litt, g. zyn plaats, mede onder fe» cretcsfe, door dezelfde Commisfie zal worden vervuld.
Tot LEDEN zyn aangefteld de Heeren:
Le Chevallier DEODAT DE GRATET DE DELOMIED, Commandeur de Ma/the.
le Chevallier DON GUISEPPE GIOENI DES DUCS D'ANGIO, Chambellan dt fa Majcr flé le Roi des deux Sicilles &c, &c,
Y. van HAM ELS VELD , S. Thtol, Do&or & Profesfor, Lid van verfcheide Geleerde Genoot* fenappen Sc. &c. woonende te Leyden.
GERUIT HESSELINK, A.L. M. Philof. Doel. S. S, Theologie & Philofophice Profesfor by de Doopsgezinden tc Amfterdam.
JOH.



JAARBOEKEN, Jütiy', 1792. 559
JOH. FRED. BLUMENBACH, Confeiller de Cour de Ja Majcjló Britannique & 'Profesfeur ordinaire en Mcdicine de l'Univerftlé de Göttin gen.
LOR ENZ CRELL , Med. Doei. en Prof. te
Helmftad*
WILLEM de VOS, Leeraar by de Doopsgezinden ie Amflerdam.
W. A. van 'VLOTEN, Hervormd Leeraar &c. &c., wooner, de te Am/lerdam.
REINHARD WOLTMAN, Direfteur des ouvrages Hydrauliques au Service de la Ville di Hamburg d Cuxhave.
Den 8 dezer maand is hier in het Tbeatrum Anafomicum, de gewoone uitdeeling der Pryzen aan de meestgevorderde leerlin gen in de Heelkunde, door Deken en Le den van het Collegium Medicum gefchied Jiy deze gelegenheid heeft de zeer Geleer de Heer J. Rocquette , Med. Dcclor e; PrceUclor in de Ontleed-, Heel- en Vroed kunde, ten einde aan deze plechtigheid eeni ge luilter by te zetten, en in de Kvveeke lingen tot de zo nuttige Heelkunde meer der naaryver te verwekken , in 't byzyi van vericheidene Leden der Vroedfchaj dezer Stad , en van de Heeren Opper Commisfarisfen van het Collegium Medi cum, als ook van de voornaamfte Heel Aitzen alhier, eene zeer gepaste Redevoe ring gehouden over de Voortreffelyaheid de Heelkunde.
De met Eerepryzen bekroonde Jongelin een zvn: in de eerlte Clasfe, de eerft g ) Pp 5 Pry
Haarlem.
Progr.
derHoll,
Maat-
fcliappy
der We»
tenfcli.
5



jöo NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haarlem.
Prys aan Cornelis Heythuyfn, by den Chirurgyn Franken, met het lot tegen Michiel de Koning Gans, by den Chirurgyn Daams, hebbende deze dus de tweede Prys ontvangen.
In de tweede Clasfe, de eerfte Prys aan Joh. Gotlieb Bonman , by den Chirurgyn Van der Voort, de tweede aan Balthafar Hendrik van Ree. by den Chirurgyn Daams, en aan Bartbol. Kouwenboven, by den Chirurgyn en Vroedmeefter Tekelenburg, een Prys van aanmoediging.
In de derde Clasfe, de eerfte Prys aan Cornelis Teneroo , by den Chirurgyn Byvoet, en de tweede aan Pieter Abraham Jeltes, by zyn Vader.
Uit naam der Beftuurderen van het Haarlemsch Departement der Maatfchappye: Tot nut van 't Algemeen, is by een berigt kennis gegeeven: „ dat op Zondag den 10 Juny, van wegens het gemelde Departement, voor de derdemaal, openlyke uitdeelingen van Eerepryzen zyn gedaan, voor den middag, in het Roomsch Catholyke Wees en Armenhuis, aan zulke Kinderen in dat Huis, die, by een vooraf gegaan onderzoek, blyken gegeeven hadden, de meefte vorderingen in fpellen, lezen en fchryven, gemaakt te hebben, zynde by die gelegenheid, door de Heeren Adriaan Lootjes Pz. en Abraham de Haan , gepaste aanfpraaken gedaan; eene menigte van
Aan-



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 56ï
Aanfehouwers, van allerleien rang en ftaat, waren hierby tegenwoordig, en alles wierdi beflooten roet een Zangftukje, op deze ge legenheid toepasfelyk, vervaardigd dooi den voorn. Heer Loosjes , en op Muziet gebragt door G. Schouten, zeer bekwaan Stads Schoolraeefter alhier. Dit ftukji wierdt, op eene aangenaame wyze gezon gen door Maria Knape, een Meisje dat ii het voornoemde Huis wordt opgevoed, ei een goede Zangeresfe is. Namiddags heef men ook Eerepryzen uitgedeeld aan di Lutherfche Wees- en Armen-Kinderen de zer Stad, die de meefte vorderingen in he rekenen, lezen en fpellen gemaakt hadden hebbende den Heer Christiaan Plaat, oti der eene menigte van Aanfehouwers, een gepaste aanfpraak gedaau."
„ Beftuurderen kunnen niet nalaaten, b deze gelegenheid te betuigen, dat zy zee gevoelig aangedaan zyn, over de nuttig uitwerkzelen, die zy zien dat hunne pogit gen, om ten nutte van het algemeen te we ken, hebben, in beide deze Schooien, hel ben de Kinderen, in het algemeen, zede voorleden Jaar, vry goede vorderingen g maakt; inzonderheid is de vordering, d: de Kinderen in het Luthersch Weeshuis g maakt hebben in het rekenen, zeer iteri immers in het jaar 1790, toen aldaar, doi eenige Leden van dit Departement, daa toe benoemd, het eerfte onderzoek naar c bekwaamheid derSchooljeugdgedaau wierc
w
1 Haarlem.
1
1
I t
t
e
ï ( e 1r>|
e
■, )r rleI, a-



j52 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haarlem.
's Graven ha ge.
Thans is een Gouverneur Generaal, over de Volkplantingen van Esfequebo en Demeraryen onderhoorige Rivieren, aangefteld, te gelyk met rang van Generaal Majoor. Tot dien post is door den Prins Erfftadhouder benoemd Jonkheer Willem Augustus Sixte* ma thoe Groveftins, die niet zonder betrekking tot die Gewesten is, en na 't jaar 178' met den Heer Mr. C. Boey, Raad in de Vroedfchap der Stad Haarlem, derwaards aan boord van 's Lands Fregat van Oorlog, onder bevel van Kaptein Reyntfes was vertrokken, en voor eenigen tyd terug gekeerd, beiden als Commisfarisfen van Hun Hoog Mogende, om aldaar de Regeering te ver» anderen enz.
Te
waren 'er maar drie of vier Kinderen, die in de allereerfte beginzelen dier Kunst, nog maar zeer gebrekkig waren, daar 'er nu verfcheidene waren, die de opgegeevene foramen, zo in den regel van Drieën, als anderzints, byna in een oogenblik gemaakt hadden Dat dit voorbeeld, elk waar Men» fchenvriend aanmoedige , om zyne pogingen ten nutte van 't Algemeen aan te wenden.
J. DAAMS, Secretaris."



JAARBOEKEN, Juny, 179a. J63
Te Middelburg is een Schip, geladen met byna 60 000 Geweeren, aangehouden geworden ,' en dewyl deze Geweeren in Holland voor Franfche Rekeni? g /ouden gekocht zyn, zo heeft de aanhouding derzelven den Franfchen Gezant alhier genoopt, deswegen zvn beklap by de Heeren Staaten Generaal te d en Ons is berigt, dat het eigenlyk dusaanig met ne zaak gelegen is. Wanneer voor twee jaare de Oostenrykfche Armée in de Oostenrykfche Nederlanden inrukte , het Leger der Patriotten aldaar verftrooide en de Patriotten ontwapende, bekwam het Generaal Gouvernement te Brusfel een zeer overvloedigen voorraad van Geweeren. Om zich van dezelve te ontflaan, verkocht het Generaal Gouveme ment ze aan een Huis van Negotie.te Rot' terdam, doch met het uitdrukkelyk beding, van deze Geweeren niet wederom in Euro pa te verkoopen. Het Rotterdamfche Hui: van Negotie deedt de Geweeren weder oves aan een ander Huis aldaar, en wel onder hei gemelde beding, en dit Huis verkocht z< aan Franfche Kooplieden, om,zo als dez< voorgaven, naar de Franfche Wesc-Indi fche Bezittingen gevoerd te, worden. D< Geweeren wierden naar Middelburg gebrag en ingefcheepr Wanneer echter de Ad miraliteit van Zeeland omtrend deze zaal onderzoek bevolen, en bevonden hadt, da het transport der Geweeren naar de West
In
'sGra-
venhv ge.



'sGra-
venha6e.
De Heeren Staaten Generaal gaven den Heer de Maalde de Hoftan ten antwoord, dac zy van de Admiraliteit te Middelburg terftond bericht vraagen , en, na den ontvangst van het zelve , hem een bepaalder antwoord zouden geeven.
In-
564 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Indien eenigzints bedenkelyk fcheen, wierden ze door dien Zeeraad in beflag genornen. Hier uit kreeg de Franfche Gezant den Heer de Maulde de Hoftan aanleiding toe het overgeeven van de volgende Note op den 28 Mei laatstleden:
F)e Ondergeteekende, Minifter van Frankryk, heeft de eer, aan Uwe Hoog Mogende te vertoonen, dat, ongeacht alle goede dienften en behandeling welke de Schepen der Republiek in de
^nlCle Have?s wederv;'aren» de Admiraliteit te Middelburg in Zeeland, goed heeft gevonden om hec afgaan eener Lading van omtrendóo,cooSn?phaanen, Piftoolen en Carabynen, uit verfcheiden F abrieken, te verbieden, welke voor een Huis van Negotie in Frankryk bellemd zyn.
De Ondergeteekende vleidt zich, dat Uw Hooe Mogende, na bekomen bericht, wegens deze zaak, met den eerften voor de loslaating zullen zorgen op dat men op die wyze niec kome te manqueeren aan de agting jegens eene vriendfehappelyke en nabuunge Mogendheid.
'sHage den 28 Mey 1792.



JAARBOEKEN, Juny, 179a. 565
Intusfchen gebeurde het, dat de Ooftenrykfche Chargé d'Affaires, Heer Baron Van Buol9 zig ook met eene Memorie aan de Heeren Staaten G-eneraal wendde, en uit naam van de Hooge Regeering te Brusfel, aanzoek deedt, dat de Geweeren in gel'chil niet aan Frankryk mogten afgeleeverd worden.
De bovengemelde Gezant dt Maulde de Hoftan heeft in het dagblad van deze plaats het navolgende doen plaatzen:
Een Schotfchrift, LE MODERATEÜR genoemd, heeft kunnen goedvinden,eenen leugen te verfpreiden , en op my het vergift van zyne onmatigheid uittebraken.
Het zelve beweert, DA 1 IK DOOR EENE ONGERYM: )E EIGENZINNIGHEID, rnyaan de gdbhMliépjke etiquette wilde onttrekken (het is de bladfchryver die fpreekt,; van myn bezoek by den Erfltadhoucter afteleggen enz*
Ik verklaar, dat zulks volftrekt valsch is. Denzelfden dag, dat my officieel genotificeerd werd , dat ik als Gevolmagtigde Minifter van Frankryk by Hun Hoog Mogende erkend w .s, begaf ik my by den Prins Erfftadhouder, by wien ik vriendelyk wierd ontvangen, van waar ik my by den Heer Erfprins en by Haare Koninghke Hoogheid Mevrouw zyne Gemalin begaf by welken ik insgelyks zeer heusch ontvangen werd.
Een man, die door ZYNE GaBOORTK de gebruiken der Hoven kende, zal geen iesfen nemen
's Cra-
v nhage.



jS5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhace.
Den Heer Kalitchef, Minifter Plenipotentiaris van het Uus-Keizerlyke Hof, heeft met den Heer Voorzitter van Hun Hoog Mogende een gefprek gehouden, en by die gelegendheid affcheid genomen , om* met goedkeuring van deszelfs Hof, zig voor eenigen tyd van hier, naar elders te begeeven. Intusfcheu worden de zaaken van dat Ryk hier waargenomen door den Legations Raad Novicoff, welke uit Frankryk hier is aangekomen, en ten dien einde door bovengemelde Minifter aan Hun Hoog Mo* gende is voorgefteld.
't Was den 18 Juny, dat Mevrouw de Prinfes van Orange en Nasfau, met den tweeden Erfprins uit Duitschland is terug gekomen Den Prins Erfftadhouder en den oudften Erfprins waren het bovengenoemd gezelfchap tot op de grenzen van Gelderland te gemoet gereisd.
Den 14 dezer maand is by Hun Edele Mogende de Heeren Gecommitteerde Raaden van de Edele Groot Mogende Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, eene geldligting vastgeHeld, ter aflosfing van
Obli-
men van eenen langen bladfchryver omtrend de welvoegelykheid en gebruikelyke orde.
Van wegen den Gevolmagtigden Minifter van Frankryk enz.
"sGravenhage den 12 Juny 1792.



JA AR BOE KEN, juny, r?c2. 567
Obligatien , by wege van Loterye, belTaande in 6000 Aandeelen van 1000 gulden, en dus een capicaal van zes millioenen; voor welk Aandeel vyf kansbilletten zullen worden uitgegeeven, dewelke driemaal getrokken zullen worden , waar door ieder Aandeel vyftien kansfen zal bekomen, om na de drie pryzen van ioooco , 50000, 30000, aoooo, 15000 guldens, en verdere piyzen, te ftaan. Zie bier het plan zelve :
BERICHT van een e I I OLL A ND* SCHE NEGOTIATIE, ter
Ajhiftnge van OBLIGaTIËN , by wege van Lotery in Obligatie}, , beflaande uit 6000 AANDEELEN yan icoo Guldqu , en dus een Capitaal van ZES MIL* LiOENEN GULDENS.
Gearrefteerd den 14 Juny 1792.
lUadien by continuatie by dc Houders van Obligatien befpeurd word eene aanhoudende genegenheid, om zich van hunne oude Effeclen te oncduen, en nieuwe Obligatien op hun eigen naam tg bekomen , hebben de Heeren Gecommitteerde Raaden, met authorifade van Hun Eide Groot Mogende de Heeren Staaten van H Hand en WestFriesland, tot dat einde gearrefteerd, de volgende Lotery:
Art. i. Dezè Lotery zai beftaari uit 6000 Aandeden van 1000 Gulden, waar van het geheele Q q ftir*
's GrA-
VENliAGE.



'sGra-
venhaGE.
Plan vat. tlull. Negotiatie.
J58 NIEUWE NEDERLANDSCHE
furnisfement zal kunnen worden eedaan met ObR* gatien tot lascen van het ZuiderQuarcrer, onaairgezien op welke Comptoiren dezelve mogten wezen, loopende tegens 2 en 1 half per Cenro vry geld, het zy ordinaire of Loterv Obligatien aan te nemen tegen het volle Kapitaal; egter zal het aan de Deelnemers vry ftaan, om de furnisfementen, het zv m het geheel of ten deelen. te mogen doen met contanten gelden.
2. Voor yder Aandeel van 1000 Gulden, zullen worden uitgegeeven vyf Lotery- Bi jetten, in de Lotery hier na te melden , uitmakende derhalven over het geheel 30000 Lotery - Biljetten.
3. Deze Lotery zal driemaal worden getrokken, en in elke Trekking zullen zyn de navolgende Pryzen cn Prasmien, als:
1 Prys van ——»- ƒ ioocco
1 van jocoo
1 van 1 30000
1 ■ van <■» 20000
1 van 15000
2 Pryzen van -—— icoco 3 van jooo
10 van 2000
30 van — 10oo
5 'J — van joo
300 van . 1 jo
300 van . IOcr
300 ——- van .
1000 van ■ 1.1— go
4coo van 70
24000 van — jo
1 Praemie voor rt eerfte Lot van ied Trekk. ƒ2000
1 voor 't laatlté Lot van ied. Trekk. 300©
2 vóór en na de /' 10000, iedsr . 2500
2 Pre-



JAARBOEKEN, jftmy, 1792. 569
è Prssmien voor en na de 50000, ieder. ïqoc a —— voor en na de 30000, ieder . 50c
4. Alle de 300CO Nommers, gefproten uit de bovengemelde 6000 Aandeelen, zullen telkens in een Bus' worden gedaan, waar tegen alle de voorgemelde Pryzen en Praa nien mede wederom in een andere Bus zullen wo. den gedaan, waar door ieder Aandeel van 1000 Gulden zal hebben 15 Kanfen, of anders een Biljet van 200 Gulden drie kanfen, om na de 3 Pryzen van 100000, 3 k 50000, 3 a 300CO, 3 k 200co en 3 a 15000 Gulden, en verdere Pryzen en Prasmien te dingen.
5. De Pryzen en Prasmien op de gemelde Loten of Biljetten van Aandeel vallende, zullen worden voldaan en betaald na aftrek van 10 per Cento mee Obligatien, tot lasten van Holland en West Friesland, ten Comptoire Generaal in 'sHage, alwaar Jaarlyks de Intrest mede zal worden betaald, tegens 4 per Cent, onder kortinge van zodanige 100 en 200 Penningen, als alle andere Obligatien, welke tot lasten van den Lande zyn loopende.
6. Alle de Pryzen en Prsemien, welke op de bovengemelde Loten of Biljetten van Aandeel worden getrokken , zullen mogen worden gefplist of gecombineert na ieders welgevallen, mits tot geen kleinder fomme, dan van een honderd Guldens.
7. De Intresfen van de gefourneerde Obligatien, zullen worden betaald tot de Verfchyndagen van dezen Jaare 1792, en de Intresfen van de Uittegevene Obligatien zullen ingaan met den eerltcrt July van dezen Ja^re 1792-
8. Met het inteekenen der Aandeelen van duiaend Gulden, in de voorfchreeve Lotery, zal teil
Qq 2 Comp-
's GRAVENHACE.
Plan van tlvtf.Nc* gotiaiUt



S7o NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
VENHA" ge.
Plan vai lloll Nc g-jLïaitc.
Comptoire Generaal van Holland. en op de verdere Comptoiren van 'sLands Gemecne Middelen in de refpeclive Steden , een aanvang worden gemaakt op Maandag den 25 Juny 1792, en daar 1 mede worden gecontimieerc to-: dezelve voltallig zal zyn , ten welken einde dc Inteekening door de Deelnemers in één Uoek zal worden gedaan.
En met hec uitgeven der Loten, of Biljetten van Aandeel, zal op de voornoemde Comp.oiren, qp derzelver ordinaire Comproirdagen ,een.aanvang worden gemaakt, en gevaceert worden , op Maandag den 2 July 1792 , en daar mede worden gecontinueerc, tot en met den 24 September 1792, beide incluis
9. Met de eerfte Trekking dezer l.otery, zal een aanvang worden gemaakt alhier in den Hage', op Maandag den 24 September 179a, op de wyze en conditie als hier voren is gemeld. En de tweede en derde Trekking zes weken na dat ieder Verdeeling zal zyn uitgetrokken; en verderszo als in Hollandfche Loteryen gebruiklyk is, zullende op ieder dag, des Zondags uitgezonden, en dus voor en namiddag getrokk-.-n worden 800 Loten, en overzuiks alle de Nommero's met haa*» getrokkene Pryzen en Prasmien, op 75 Lysten uitkomen.
] o. Dc Öntfangers Generaal Van Boctzelaar, zullen , ten hunnen Comptoire op de ordinare Comptoirdagcn,veerc;endagen na de laacfteTrekking, beginnen te vaceren, met het intiekken der gemelde Loten , zonder ooderftheia op welke Comptoiren de Aandeelen mogfen zyn gefourneert, waar tegens dezelve zuilen "uitgeven behoorjvke Recepisfen , onder hunne handceèkening, dewelke gefteld zullen worden op zodanige Naam, Letters, of in Blanco, als de Houders begeeren zullen,
wel-



JAARBOEKEN, Juny,1792. 57
welke voorfchreeve Recepisfen daar na, tegen; Obligatien, ten tasten van het Comptoir Generaa voornoemd, invoegen als voren gemeld, zuller wrden uitgegeeven, onder verband van'sLands Gemeene Middelen, om de Jaarlykfche Intresfen daarop te ontfangen.
11. De Loten, welke ten Comptoire Genera van Holland binnen den tyd van vier Jaren, te re kenen na den dag van het arrefteren dezer Lotery, ter verwisfeiing tegens Obl,gatien niet overgegeeven mogten wezen, zullen verbeurt verklaard zyn. en ten behoeven van den Lande, met de Pryzer of Prccmien daar op gevjilen, verantwoord worden
Wy hebben in onze Jaarboeken van '1 afgeloopen Jaar 1791, en vervolgens, veel* ftuk en medegedeeld , rankende de Griffe van "r un Hoog Mogende, en byzonder dc Rapporten deswege, van den ió Decembej 1790, eii 17 January 1791. Zie hier tt voren bl. 436 en volgg. Daaromtrend is nog by de Provincie 1 -elderland op den 3 Mei 1792, aldus belloten:
EXTRACT uit het Reces des LANDDAGS, in Aarden Mey 192 - bi-men de Stuc! ZÜTPHËN extraordinaris'gehouden.
Jovis den 3 Mey 1792.
Js gehoord het rapport van Jan Elias van Lym 1L.1, Burggraaf, Richter cn Dykgraaf des Ryks Qq 3 en
t
's Gra-
VENHA*
CE, .
P/an van HolhNègo tiet tie.



'8 GRAVENHAGE.
Ref. van Gelderland no pens de Gritjie,
J. Tot het driedubbele! Schryfloon voor het in bet net fchryven van Tractaaten of Ratificanen op Francyn, voor zo verre by die perio-
de was gevoegd : dat even eens zouae wori aen gereekend, het geen ten kuste van Particulieren vierde gejehreeven; waar omtrent tie Heeren Staaten van deze Provincie vermeend hadden, dat een dusdanig driedubbdd Schryfloon aan geen Particulieren in reekening behoort gebragt te worden.
t. Dat deeze Provincie was blvven difficulteeren in de toeleg van zeven en een halve Huiver voor de Clercquen, op bladzyde 4, van tec Rapport van den 10 December 1790
voor-
572 NIEÜWE NEDERLANDSCHE
en Richter der Stad Nymeegen , en verdere 's Landfchaps Gecommitteerdens , houdende; dat zy, by geleegcnheid der deliberatien over het Concept-< onciliatoir Generaliteits Rapport, wegens het werk der Quotes, mede hadden geëxamineert een, ingevolge 'sLandfchaps Refolucie van den 28 November 1791, door de Gecommitteerdens ter Vergadering van Hun Hoog Mogende gecommumceert Projeü - Rapport, by de Gedeputeerden tot de zaaken van de Griffie met Gecommitteerdens uit den Raad van Staate, en de Generaliteits Reekenkamer op de Refolutie van de refpective Provinciën, nopens den Finantieelen voet op welke de Ampten van Griffier en Commis van Hun IJoog Mogende voortaan bekleed en de Schryfloonen m de Griffie en het Comptoir van den Commis met den aankleeven van dien zouden behooren mgerigt te worden, nader geformeerd; dat aan hun Gecommitteerden by dat examen was gebleeken , dat de poinclen ten aanzien van deze Provincie, omtrent de voorfz. materie thans nog differentiaal zig kwamen te bepaalen:



JAARBOEKEN, Juny, 1752. 573
voorkomende , en vermeent hadden, dat be hoorde te worden verbleeven by een Schryfloon van vyf Huivers; — voorts
3. Dat het Traclement van den Directeur ter fomme van ijoo guldens uitgetrokken , by vacature zoude behooren te worden gemortificeerd ten profyte van den Lande, cn die Post zonder verhooging: van Traclement zoude kunnen worden waargenoomen door den eerden expedieerenden Clercq.
Dat zy Gecommitteerden oordeelen, dat, betrekkelvk liet •-ril. poinct de bedenkelykheid van Hun Eüeie Mogende door het Declaratoir by het Concept Rapport, ,., dat het geenzints het oogmerk is „ geweest om zodanig driedubbeld Schryfloon aan ,. Particulieren in reekening te brengen, " geheel ontruimt zynde, ten aanzjen van het tweede zoude behooren te worden te kennen gegeeven:
Dar, hoe zeer om te voren aangevoerde redenen, Dun Edele Mogende een Schryfloon van vyf Huivers voor een enkelde bladzyde, een zeer redelyke belooning voor een Clercq oordeelden, en daarom als nog vermeenden, dac by dit tentieme, door de eerfte perfoneele Commisfie na een fcrupulcus en onpartydig onderzoek geproponeerd , behoorde te worden verbleeven, men nogtans, wanneer de overige Bondgenoocen alle voor ren zo veel ruimer tancum opineerden , alleen uic een principe van infchikkelykheid, en eer bereiking van afkomsc, zig daar tegen niet langer zouden verzeccen.
Even zo als Hun Edele Mogende met relatie tot 'hec derde poi' c,de afdoening daar van op den voet by het Concept - Rapport voorgedraagen, mede uit het zelfde grondbeginzel zouden aanzien, offchoon
Qq 4 °y
'sGra-
VENHAGE.
Ref. van Gelderland nopens de Grijpt



'sGra-
VENHA" GE.
Ref.van
Gelderland nopens de Griffie,
van de by Hun Edeie Mogende hier omtrent te neemen Refolutie, door de Gecommitteerdens ter Generaliteit, onder 's hands aan het Befoigne konde worden kennis gegeeven, en dat gemelde Gecommitteerdens vervolgens behoorden te worden geauborifeert, om, wanneer het aangetoogen ConceptKapporc ter Vergadering van Hun Hoog Mogende zal worden uitgebragt, het gerefolveerde in dezen aldaar finaal te openen.
Waar op gedelibereert cn welgemelde Gecommitteerdens voor hunne genomene moeite en gedaan RappDrt bedankt z\nde, hebben Hun Edele Mogende zig daar mede allezints geconformeerd.
En zal hier van Extract aan de Gecommitteerdens ter Generaliteit worden, toegezonden, met Jast om zig daar na exadtelyk te reguleeren,
(Onder ftond)
Pro vero Extraclu, {JFas geteekend)
B. GUTBt PLEGHER.
Hier
574 NIEUWE NEDERLANDSCHE
by continuatie van geiagten bleven, dat, overeenkom flig het Plan, door de eerfte perfoneele Commisfie voorgedragen, by vacature, den eerfte expedieerende Clercq, welke immers in proportie van deszelfs Bediening een zeer ruim inkomen hddde, zonder de minfte onredelykheid zeer wel met de diredtie der expeditie voor de Ministers van den Staat zoude kunnen worden gechargeerd.
Vermeenende zv Gprnmmirfppr vnt im^»™ a**



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 575
Hier op wierdt den 30 Mei 1-92, nopens deze zaak, dit Rapport ingebragt, en aldus beiloten;
EXTRACT uit het Register der Rejötu en van ele HOOG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLAN DEN.
Mercurii dsn 30 Mey 1792,
De Heeren Torck van Roafendaal, en andere Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Griffiehebbende, in gevolge en ter voldoening aan Hun Hoog Mogende Refolutie van den 20 der afgeloopen maand January, met en nevens eenige Heeren Gecommicieerden uit den Raad van Staate en de Generalueits Reekenkamer , geéxamineert de Refolu'ien van de Staaten van de refoecYive Provinciën , genoomen op de Rapporten, den r:. December 1790 en den 17 Janu-ry 1791 ter Vergadering van Hun Hoog Mogende uitgebragt, nopens den Finantieelen voet, op welken de Aapten van Griffier en Commis van "un Hoog Mogende voortaan bekleed en de Sch-yfioonen in de Griffie en het Comptoir van den Comm s, als mede in dat van den Clercq, die de direQie heeft over het geen gedrukt en gefchreeven moet worden voor, en gezonden aan de Ministers van den Staat buiten 's Lands, gereguleerd zouden behooren te worden , hebben gerapporteeid, dat zy by dat examen bevonden hebben , dat de Staaten van Holland, Utrecht, Qq 5 Fries*
's GravenhAge-



57« NIEÜWE NEDER LANDSCHE
's GaA-
VENHACE.
Ref. dei
Staaten Gener. nopens de Griffie.
Dat de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Zeeland door de Staaten, hunne Principaalen, zyn geauchonfeerd, om met de overige Bondgenooten te concurreeren tot zodanige fchikking, als zy Heeren Gedeputeerden met den meeften dienst en menage van den Lande zouden oordeelen best overeenkomftig te zyn.
Dat men het derhalven daar voor fchynt te mogen houden, dat de Staaten van Gelderland niet «uilen blyven inhasreeren hun vorig geadvifeerde over het voorfz. onderwerp, aangezien dezelve by hunne laatfee Refolutie declareeren, dac, in geval het mogt gebeuren, dat toe fingulariceit wierden gebragt, zig als dan met het Rapport van den 10 December 1790 zouden conformeeren.
Dat derhalven alleen overblyven de drie reflexien, die de Staaten van Gelderland by hunne Jaar fte Refolutie op nieuw hebben gemaakt, daar jn beiiaande:
» Eer-
Frialand; Overysfel en Stad en Lande zig geconformeert hebben mee de voorfchreeve Rapporten, met die uitzondering alleen, dat de Staaten 'sLands van Utrecht zouden prefereeren, dat de fomme •van vyftien honderd guldens, die volgens het Rapport van den 10 December 1790 aan den Commis voor het excendeeren en fchryven der Notulen zoude worden toegelegd, eenigzints verhoogd en op twee duizend guldens gebragt werde, in plaats van aan denzei ven volgens het Rapport van den 17 January 1791 de vryheid te laaten, om, indien tegen verwagting het inkomen van zyn Ampt door het geen hy voor hee noculeeren zoude moeten betaalen , zeer merkelyk mogt verminderen - zulks lan Hun Hoog Mogmde voor eedragen; met welke gedagten de Scaacen van Gelderland, Friesland en Stad en Lande zig hebben geconformeert.



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 577
,, Eerftelyk, dac aan dezelve eenigzints duifter is voorgekomen de periode van hec driedubbeld ,, Scnryfloon, dat volgens het Rapport van den „ jo December 1790 zoude worden goedgedaan „ voor het fchryven van Traftaaten of Racifica ,, tien,die op Francyn in het net moeten worden „ gefchreeven, voor zo ver daar is by gevoegd, „ dat even eens zal worden gcreckena, liet geen ,, ten kosten van Particulieren word gefchreeven, ,, verwagtende Hun Edele Mogende dat een zoda„ nig driedubbi-ld Schryfloon aan geen Particulie „ ren in reekening zal mogen gebragt worden.
,, Ten tweeden, dat dezelve blyven difficulree,, ren in die toeleg van zeven en een halve ftuiver „ ddor de Clercquen, op biadzyde 4 van het ,, Rapport van den 10 December voorkomende, „ en van oordeel zyn, dat behoorde ce worden
gebleeven by een Schryfloon van vyf ftuivers.
„ En ten derden, dat het Tractement van den „ Directeur, ter fomme van vyftien honderd gul„ dens uitgetrokken, ook als dan b, vacature zou„ de behooren te worden gemort;ficeerd, ten pro„ fy te van den Lande, en die Post echter zonder verhooging van de Iractementen zoude kunnen worden waargenoomen door den eerfte expedi„ eerenden Clercq."
Dat zy Heeren Gedeputeerden en Gecommitteerden , al het zelve overwoogen hebbende, van gedagren zyn , dat, overeenkomftig de inclinatie van de ProviDcien van Qetaerland, Utrecht, Friesland en Stad.e-n Lande het dedommagement, dat aan den Commis voor het gemis van het voordeel uit de Schryfloonen , volgens het Rapport van den 10 December 1790, ter fomme van vier duizend guldens zoude worden toegelegd; voor het doen
ex-
's Ora-
vejnhage
Ref. der Staaten Gener. nopens de Griffie.



'sGra-
VENHAGE.
Ref. der
Staaten
Genera
nopens
de Grif.
fie.
r VJ° wacr-fmdova hec driedubbekl Schryfloon , dat voor het fchryven van Traftaaten of Ratiücicien op Francyn zoude worden gosdgedaan, het aan Hun Heeren Gedeputeerden enGecommic! teerden buiten bedenken is voorgekomen , dac het oogmerk van he: Rapport geenzints is geweest, dat zodanig dnedubbeld Schryfloon aan Particulieren mrecKening gebragt zoude worden; dat echter, om al e duifterheid daaromtrent weg te nemen, he bepaalen v^n hec Schryfloon, dat voo- hec fchryven van Traftaacen en Ratificatien zoude worden goe gedaan, geheel zoude kunnen worden na-elaa. ten, aangezien dc Griffier van Hun Hoog Mogende, met wien daar over gefp-ooken is, heeft te kennen gegeeven, dat het zelve wel zoude kunnea worden gevonden uit de fomme van Penningen, die volgens het meergemelde Rapport ter zyner dispofitie zoude worden gefield voor het maaken van Indices en Registers en zodanige vacatiën, voor welke geen Schryfloon kan worden bepaald.
Dan dat zy Heeren Gedeputeerdenen Gecommitteerden van begrip zyn, dat omtrent de twee andere reflecfien van de Staaten van Gelderland aan dezelve geen genoegen kan worden gegeeven, aangez.en hec nnmers zeker is, dat aan de Clercquen van de Griffie een behoorlyk inkomen behoort
te
578 NIEUWE NEDERLANDSCHE
excen leeren en fchryven der Notulen door een' uercq, met twee duizend guldens, in plaats van vytuen honderd guldens, zo als by het gemeld» Kapporc is voorgeflagen, zoude kunnen Wien verhoogt; dog dat teffens zal behooren te worden v .'scgeiteld, dat dezelve dan ook in geen geval ziz aan Hun Hoog Mogende 0.* vermeerdering van de leeren ^ Zy° A "pt' zal vcrmoScn te addrüS"
Dit, met betrekking tot de reflfrtip van rif» Qr-aa.



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 5?5
te worden verzorgd, het geen niet zoude kunnen gefchieden, indien het Schryfloon op vyf Ruivers voor elke bladzyde bepaald wierd, zo als by hec Rapport van den 10 December 1790 is voorgedraagen.
En het naar hunne gedagtcn niet redelyk zoude wezen, den eerften expedieerenden Clercq te be lasten met de directie over het geen voor de Ministers van den Staat gefchreeven en gedruk' en aan dezelve gezonden behoort te worden, zonder hem
daar voor eenige belooning te geeven, en dus voor het zelfde Tradtement meer werk op te leggen , dan hy te vooren had gehad ; dat zy zig ook, vleyen , dat hooggemelde Heeren Staaten by nadere overweeging , en in confideratie, dat de overige Provinciën zig omtrent die twee pointen met het Rapport van den 10 December 1790 hebben geconformeert, op hunne gedagcen niec zullen bly- , ven ftaan, en de afdoening van hec voorfchreeva werk langer ophouden, maar wel zuilen willen aanzien , dat omtrent die twee pointen by hec zo evengemelde Rapport verbleeven worde
Dat zy Heeren Gedeputeerden en Gecommitteerden derhalven van gedagren zyn, dac als nu met de voorfchreeve weinige veranderingen ter conclufie zouden kunnen en behooren te worden gebragt de meergemelde Pvapporten, den 10 L'ecember 1700 en 17 January 1791 uitgebragt, cenvyl zy vercrouwen, dac de Staaten van Holland niet zullen blyven ftaan op de remavque . die by hun-, ne Refolucie gemaakc is op de periode van hec terstgemelde, daar gezegd word, dac ten aanzien van de ontcyrFcrde Brieven de Gedeputeerden van de Provinciën zig zullen moeten vergenoegen mee de eenvoudige leólure, en met de korte aanteekesiofen, die zy daar uit zullen kunnen maaken, in
cje-
's Gra*
VENHA* GE.
Ref def Sta alen Gener. nopens . de Grif* üe.



's Gra-
venhage.
Ref. dei
Staaten
Gcner.
nopens
de Grif
fie.
i
< 1
Fiat Infertio.
Waar op gedeübereert zynde, is goedgevonden en veritaan , dac zal worden vascgefteld, gelvk vasrgefteld word by dezen, dat by continuatie door de Provmciaale Clercquen voor de Provinciën zullen worden gefchreeven de dagelykfche No* tulen en zogenaamde Nouvelles, als mede de Stukken , die uit de ordinaris Notulen worden overgenomen.
Dat in de refpeclive Comptoiren van de Griffie geen Stukken zullen mogen worden gecopieerd , dan die ter Vergadering van Hun Hoog Mogende ingekomen zyn, of daar toe behooren, uitgezonderd nogthans Stukken van aangeleegendheid, die voor den dienst van den Scaat van belang zyn , immers dat voor her copieeren van an-' dere Stukken geen Schryfloon ten lasten van het Land zal mogen worden gebragt.
Dat in de Comptoiren van den Griffier en CöW
mis,
580 NIEUWE NEDERLANDSCHÊ
dewelke Hooggemelde Heeren Staaten oordeelen dat zouden behooren te worden bygevoegd de woorden in het Hefogne, en dus gefield, dat de Heeren Gedeputeerden van de Provinciën zig zullen moe en vergenoegen met de eenvoudige leclure, en de korte aanteekeningen, die zy daar uit in hec Befogne zullen kunnen maaken.
En hebben de Heeren Gedepu teerden van de Provincie van Gelderland, ten aanzien van ' et voorfz gerapporteerde, alhier ter Vergadering uitgebragt ;n laaten leezen de Refolutie van de Heeren Staav\r\ Hooggemelde Provincie hunne Principaalen. >p het voorfchreeve fubjecf bereids nader genoo^ nen, gelyk dezelve hier na volgt geïnfereert.



JAARBOEKEN, 179». j8i
niis, boven en behalven het ordinaire loopende werk , niets zal mogen worden gefchreeven nog geregistreerd, dan op ordre van den Griffier.
En dat van gelyke in het Comptoir van den Directeur , van hec geen moet worden gefchreeven en gedrukt voor de Ministers van den Staat buiten 'sLands, behalven het geen gefchreeven word, om gedrukt te worden, niets zal mogen worden gefchreeven dan op ordre van den Griffier.
i
Dat van geene andere ontcyfferde Brieven, Copien voor de Heeren Gedepuceerden zullen mogen worden gefchreeven, dan die het onderwerp van de deliberatien in de Provinciën zullen moeten uitmaaken, en dat, in opzigt van alle andere ontcyfferde Brieven, dezelve Heeren zig zullen moeten vergenoegen met de eenvoudige ledture, en met de korte aahteekeningen, die zy daar uit zullen kunnen maaken.
Dat voor de Heeren Gedeputeerden geen Copien van Refolutien, Brieven en andere Stukken zullen mogen worden gefchreeven, dan voor zo ver zy die in particuliere Conferencien en extraordinaire Commisfïen, of om ze aan de Heeren' bunne Principaalen te communiceeren, voor zo ver deze niet door de Provinciaale Clercqueu zullen hebben moeten worden gefchreeven, zullen nodig hebben, en dac niemand alleen tot zyn particulier nut of om zig tot 'sLands zasken beItwaam te maaken, eenige Fefolutieo, Brieven of andere Stukken , ten kosten van den Lande in eenige Comptoiren van de Griffie zal mogen doen fchryven.
Dat in het vervolg niet meer zullen worden gefchreeven de ordinaris en mraordinaris Staaten
van
's Grave nha-
ce.
Ref der
Slaat en Gener. nopens de Grif. fie.



582 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venha ge.
Ref der
Staaten
Getier.
nopens
de Grif.
fie.
\
ven, aan cue aan aezeive moeten worden gei xpedieert , maar dat aan gemelde Ontfanger Generaal, Magiftraat en Commisfarisfen ten kosten van den Lmde zal worden gelevert een gedrukt Exemplaar van de JSotuIen van Hun Hoog Mogende.
Dat, met opzigt tot het g en gefchreeven word voor de Minifters van den Staat buiten 'sLands, zal worden vernieuwt Hun Hoog Mogende Refolutie van den 24 Ottober 16Ö9, en dat mitsdien alle Refolutien , Memorien en Rapporten van dewelke zal worden geoordeeld, dat aan dezelve Ministers, in qualkeit van Ministers, communi. catie dient te worden gege ven, zullen moeten worden gedrukt, en dat,voor dezelve, van welken rang ze ook mogen weezen , geene Refolutien of andere Stukken gefchreeven "zullen mogen worden , dan alleen van zodanige, die op ordre van den Griffier aan den eenen of anderen Minister , en dus niet aan allen, gezonden moeten ■worden.
Dat insgelyks voor Heeren Gedeputeerden vau Hun Hoog Mogende, zo in ordinaire als extraordinaire bezendingen. geene Refolutien, Brieven, of andere Stukken zujlen mogen worden gefchreeven,
van Oorlog, de generaale en particulieren Petitie^, de Biddags - Brieven en alle generaale Aanfchryvingen, die geen grooten haast vereifchen, mitsgaders alle Brieven tot geleiden van Placaaten, Publicarien en andere Aanfchryvingen dienende, maar dat die allen zullen worden gedrukt en alzo verzonden.
Dat voor den Ontfanger Generaal van de Unie, als mede voor de Magiftraat van Maastricht en voor Commisfarisfen InltrucTteurs aldaar, voortaan geen andere Refolutien zullen worden cefchree-



JAARBOEKEN, Jnny;, 1792. 583
ven , maar aan dezelve alleen gezonden een Exem plaar van de Brieven , die voor de Ministen van den Staat buiten 'sLands gedrukt worden.
En dat over zulks voor dezelve niets zal mógen worden gedrukt, veel min gefchreeven, alleen op dat dezelve niet onkundig zouden zyn. van het geen geduurende hunne abfentie ter Generaliteit is voorgekomen*
En dat in het byzonder aan geen Minister van
niet tegenflaande zyne afweezigheid, zoude mogen hebben behouden.
Dat voorts, in gevalle voor, eenige Collegien ter Admiraliteit of andere uit de Griffie worden verzorgd zogenaamde Noüvelles voor die Collegien al mede niet zullen mogen worden gefchreeven, zodanige Brieven, Refolutien en andere Stukken, die gedrukt worden, maar dat een Exemplaar van die Stukken aan dezelven zal worden gezonden.
Dat aanvahkelyk met 1 July aanftaande alleen aan de Clercquen in de refpeclive Comptoiren van de Griffie van Hun Hoog Mogende zal worden goedgedaan het Schryfloon, dat voor het geen door dezelve zal zyn gefchreeven, net zy door het gemeene Land , het zy door Particulieren, gal worden betaald.
Fn dat noch de Griffier, noch de Commis vari
Hurs Hoog Mogende . noch de expedieerehdd Clercquen in de Griffie, noch de Clercq, dia dé Rr W
den Staat buicen 'sLands zullen mogen worden verzorgd , het zy gedrukte, het zy gefchreeven Brieven, Refolutien of Memorien, die betrekking fcphhpn nn y.od.miee Bedieningen , als dezelve.
. »s Gra-
! venha" oë.
Ref. der St aaien Gen er, nopens de Griffie.



584 NIEUWE NEDERXANDSCHE
♦sGra-
VENHACE.
Ref. der
Staaten
Gener,
nopens
de Grif
fie.
Dat aan den Griffier van Hun Hoog Mogende, voor de directie, die hy by continuatie zal moeten houden over het geen ter Griffie wordt gefchreeven en geëxpedieerd, als ter zyner verantwoording ftaande, en tot dedommagement van het voordeel, het welk: hy, volgens den tegenswoordigen voet, uit de Schryfloonen zoude genieten, uit 's Lands Kas zal worden betaald een fomme van twintig duizend guldens jaarlyks, boven deszelfs ordinaris Tracfement, en zodanige Emolumenten als hy van het Land geniet, en zulks zonder onderfcheid van tyden van Vrede of Oorlog met Buitenlandfche Mogendheden, of van andere extraordinaris tydsomftandigheden of gevallen , die gezegd kunnen worden meerder omflag te verwekken.
Dat voorts de tweede Clercq van den Commis, wiens werk volgens bekomen informatien niets gemeens heeft met het Ampt van Commis, en wiens Schryfloonen in de declaratie van den Commis alleen 'zyn gebragt, om deszelfs inkomften te verbeteren, dan welkereden als nu is vervallen , doordien de Commis voortaan geen voordeel van de Schryfloonen zal genieten, zal worden overgebragt in het Comptoir van den Griffier, het
welk
directie heeft over het geen gedrukt en gefchreeven moet worden, voor en gezonden aan de Ministers van den Staat buiten 'sLands, eenig voordeel uit de Schryfloonen direct of indirect: zullen mogen genieten , en dat zulks in de Inftructien van den Griffier en Commis, mitsgaders in de Refolutien, by dewelke de expedieerende Clercquen, tot het doen van den Eed geadmitteerd, en de Clercq, die de directie heeft over het geen gefchreeven en gedrukt moet worden voor de Ministers buiten 'sLands aangefteld worden, zal worden gebragt, en daar op door dezelve Eed gedaan.



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 585
Welk mitsdien uit dertien Clercquen zal beltaan, doch dat by de eerfte vacature van een Clercqsplaats in het zelve Comptoir, dezelve niet zal worden begeeven, en het getal van Clercquen op twaalf blyven bepaald*
Dat aan ieder van de twee expedieerendeClercquen, in plaats van het Schryfloon van het geen door hun zelf wierd verrigt, en het geen zy ven-
Ider uit het aandeel van den Griffier in de Schryf. loonen plagten te genieten, uit 'sLands Kas,
jaaiijfjvo £.ai »»<->iv.».ii unuow teut IUU1U1C vail V1CT
duizend guldens , *al mede zonder onderfcheid Van tyden, even als met opzigt tot den Griffier en Commis is bepaald, zodanig nogthans, dat onder die fomme zullen zyn begreepen die drie honderd Ees eri-tagtig guldens, die, zo voor Traétement als eenige andere bepaalde douceurs, aan dezelve alle drie maanden op hunne declaratie tot nu toe zyn goedgedaan, waar van vervolgens de betaaling met den voorfz. 1 July aanftaan-de Zal cesfeercn, en voorts met dien verftande, dat zy voor de voorfz. fomme zullen moeten verrigten al het werk, waar toe zy gehouden zyn, zonder voor eenig deel van het zelve eenig loon te declareeren, of het zelve door eenen anderen , onder het genot van eenig Schryfloon, door de. zeiven ten lasten van het Land te declareeren , te laaten verrigten, en, indien zy tot hunne asfiftenfie iemand zouden willen employeeren, denzeiven uit de voorfz. fomme zullen moeten falarieeren
bat aan den expedieerenden Clercq, die de directie heeft over het geen gedrukt en gefchreeven moet worden voor en gezonden aan de Ministers van den Staat buiten'sLands, voor de voorfz. direcfie en het verlies der Schryfloonen, uit Rr 2 'sLands
*sGra-
VENHA» SE.
Ref. der
Staaten Gener. nopens de Grif fie.



's Gra-
VENHAGE.
Ref. der
Staaten
Gener.
nopens
de Grif'
ftc.
en vyr honderd guldens, en aan den tweeden der gemelde Clercquen, J. A.I Tinne, eene fomme van drie duizend en vyf honderd guldens, tot vergoeding van het geen zy tot nu toe meerder hebben geprofiteert, dan het geen aan dezelve hier boven voor het toekomende is toegelegd geduurende hun leeven uit'sLands Kas zal worden betaald, doch dat die toeleg, noch geheel noch gedeeltelyk, aan derzelver Succesfeurs zal worden gecontinueerd.
Dat voor Schryfloon van eene Bladzyde ter heeler blad , zo als doorgaans in de Griffie word befchreeven , in het Nederduitsch, ren laste van den Lande in declaratie zal mogen worden gebragt, en ook zal wordert geleeden, zevenen één halve ftuiver, en dus voor een geheel vel op alle zyde volfchreven dertig duivers, en van eene geheele bladzyde in eene vreemde Taal tien Huivers, en dus voor een geheel vel op alle zyden volfchreeven veertig Huivers, en dat eene blad. zyde, waar op alleen eenige regels minder, dan de helft van de zyde uitmakende , zullen zyn gelchreeven, voor eene halve zyde, en eene bladzyde die niet geheel dog over de helft zal zyn beichreeven, voor eene geheele zyde zal moeen worden bereekend; des dat op ieder bladzyde zullen moeten worden gebragt niet minder dan
twee-
J86 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sLands Kas jaarlyks zal worden betaald een fomme van vyftien honderd guldens, zonder dat aan denzelven, uit hoofde van extraordinaris bezendingen , eene verhooging van die fomme zal worden goedgedaan, of hy zig in zodanige gevallen om een extraordinaris byilag aan Han Hoog Mogende zal mogen addresfeeren, en dat daar en boven aan den tegeiiwoordigcn in functie zynde eerften expedieerenden Clercq,Pit.Fr. Tinne,die teffens met de voorfz. directie is gechargeert, in beide die qualiteiten eene fom van vim- Hmynnri



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 587
twee-en-dertig regels , ieder van zes-en-dertig a veertig letters, en dat zo wel in vreemde Taaien, als in het Nederduitsch correct zal moeten worden gefchreeven, waar op de Griffier, Commis en expedieerende Clercquen by dezen gerecommandeerd word nauwkeurig agt te geeven, en dat voor Schryfloon van ééne bladzyde, ter halver blad befchreeven, een derde minder, en dus in Nederduitsch vyf ftuivers, en voor een geheel vel op alle zyden befchreeven twintig ftuivers, en van eene bladzyde in een vreemde
J. aai zes ltuivers en Lwaan penningen, cn vuui
een geheel vel van alle zyde volfchreeven zevenen-twintig ftuivers, zal mogen worden gebragt, en ook zal worden geleeden, en dat eene bladzyde , die niet volfchreeven is, eveneens zal worden gereekend, als in opzigt van bladzyden ter heeler blad befchreeven, bepaald is; des dat op iec|er zyde, ter halver blad befchreeven, mede züjlen moeten worden gebragt ten minften twee-en-dertig regels, doch dat ieder regel maar zal behoeven in te houden vier-en-twintig letters.
Dat op den voorfz. voet zal worden goedgedaan al het geen voor rekening van den Lande in de refpective Comptoiren van de Griffie word gefchreeven en geregtlteert ; dat eveneens zal moeten worden gereekend, het geen ten kosten van particulieren word gefchreeven, en dat ten einde in de Lyst der Jura, of Depêchegelden van den Griffier, by deszelfs inftructie bepaald, ïü plaats van de woorden:
„ Allerhande Copien ieder blad van Nederduitsch vyf ftuivers, Hoogduitsch, Fransch eu Latyn zes ftuivers."
Rr 3 Zul-
'sGra-
venhage.
Ref. der Stunten \ Gener. nopens de Grif fte.



•sGra-
venhace.
Ref. det Staaten Gener. nopens de Grif-
„ ve veertig ftuivers, en ieder bladzyde, ter „ halver blad befchreeven, mits bevattende ten „ muitten twee. en-dertig regels, en vier-en" 5W-int,^,etters» ieder regel, in het Neder„ duitsch, vyf ftuivers, en dus voor een geheel „ vei* op de vier zyden befchreeven, twintig „ ftuivers. ' °
En ieder bladzyde in eene vreemde Taal zes. „ ruivers en twaalf penningen, en dus een ge„ heel vel, op de vier zyden befchreeven, zee„ ven-en-twintig ftuivers.
„ Zullende eene bladzyde, op welke alleen „ eenige regels minder dan de helft van de zy„ de uitmaakende zyn gefteld, voor een halve „ zyde en eene bladzyde, die niet geheel, doch
over de helft zal zyn befchreeven, vooreen
geheele zyde worden gereekend."
Dat verder in de voorfz. Lvst nog zal worden gemaakt me verandering, dat voor Mandemen. ten in cas d Appel van Revifie, reformatie en andere boven de vier guldens, daar voor bepaald, nog zal moeten worden betaald .het gefixeerde Schrylloon yan de middelen van'het Re-
quest,
rïS NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zullen worden gefteld, de volgende:
" Allerhande Copien, ieder bladzyde ter hee, „ Jer blad, zo als gewoonlyk gefchreeven word, „ en bevattende niet minder dan twee-en der„ tig regelen, en zes-en . dertig a veertig letters " a! ^ fr reieI in het Nederduitsch, zeven en ,, een halve ftuiver, en dus een geheel vel, op „ de vier zyden befchreeven, dertig ftuivers.
,, En ieder gelyke bladzyde in eene vreemde laaie tien ftni vers _ pn rlno „„„ i i



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 5^9
«Hiest, die in dezelve moeten worden geïnfereerd.
En dat vervolgens de voorfz. Lyst, invoege voorfz. veranderd zynde, zal worden gedrukt en in de Griffie moeten worden opgehangen, om te (trekken tot narigt van een ieder, die daar by belang heeft.
Dat voor het overige de Declaratien van de twaalf ordinaris Clercquen van den Griffier, en
van den in ueszeus ^uiupiuu uvcigcmagicu Clercq van den Commis, wegens het Schryfloon, dat aan dezelve, zo ten laste van het Gemeene Land, als ten laste van particulieren, zal competeeren, te zamen genomen, niet meer dan zes - en - twintig duizend guldens, en wanneer het getal by de eerfte vacature wederom op twaalf zal zyn gebragt, niet meerder dan vieren-twintig duizend guldens in het Jaar , endje van den resteerenden Clercq van den Commis niet meer dan twee duizend guldens zullen kunnen bedraagen; immers dat niet meer dan die fommen zullen worden betaald , ten dien effecte, voor zo veel het Comptoir van den Griffier betreft , dat zodanige Clercquen, die uit hoofde van meerder vlugheid in het fchryven,of grooter naartligheid, meer dan anderen kunnen verdie. nen, meer dan twee duizend guldens zullen kunv.en profiteeren, terwyl andere het tot die fomme niet zullen kunnen brengen, en dat, zo tegen verwagting het Schryfloon van het geen in een jaar door de voorfz. Clercquen, zo aan registratien als loopend werk, welk laatfte voor al ander werk zal moeten worden verrigt, gefchreeven is , meer dan de voorfz. fommen zoude mogen bedraagen, het zelve niet op een volgend jaar zal mogen worden overgebragt, en ook nimmer zal worden betaald.
Rr 4 Doelt
's Gra-
VENHA3E.
Ref. der Sta alen Getter. nopens ie Griffie,



*s Gra-
venhaöe.
Jttf/: der Staaten Genei; nopens de Grif. fie. 1
lonmie van twee duizend guldens, des dat die toeleg noch geheel noch gedeeltelyk aan deszelfs. Succesfeurs zal worden gecontinueerd, en met dien verftande,dat, indien hy boven de zo evengemelde fomme van twee duizend guldens, geen dne duizend guldens , zo voor Schryfloon van het Land, als voor den Commis voor het notuleeren, zoude kunnen verdienen, het vonrfz.dedommagement naar proportie zal worden verhoogd , tèn welken einde aan dezelve by deze. word vry gelaaten, om zig in zo een geval jaarlyks aan Hun Hoog Mogende te addresfeeren. '
Dat wyders, wanneer al het geen in het Comp. toir van den Griffier moet worden gefchreeven door deszelfs dertien, en naderhand twaalf Clercquen, niet zal kunnen worden verrigt, de Griffier zal vermogen eenige Oiu'er-Clercquen te gebruiken, doch dat de declararien van dezelve te zamen genoomen , in een jaar niet meer dan zes duizend guldens zullen mogen bedragen, Immers dat niet meer dan die fomme zal worden betaald.
En dat het geen door dezelve Clercquen , in een jaar meer zoude mogen zyn gefchreeven, dan aiet de voorfz. lamme van zes duizend guldens zoude kunnen worden beloond, niet op ten vol.
gene\
yoo NIEUWE NEDERLANDSCHE
Doch dat aan Jan Washington, actueel eerfte. Uercq van den Commis, die geëmployeerd is, en nog word, om te notuleeren , in confideratre. dat dezelve merkelyk meer heeft kunnen maaken,' dan bedragen zal het geen hem voortaan volgens de vooriz. fchikkingén , door het Land voor bcnryfloon, en door den Commis voor het notuleeren zoude mogen worden voldaan, voor het geen hy zal veriiezen, geduurende deszelfs leeven uit 'sLands Kas zal worden betaald, eenft



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 591
gend jaar zal mogen worden overgebragt, en ook in geen geval zal worden betaald.
Dat aan die Onder-Clercquen het zelfde Schryfloon zal worden betaald, dat hier boven is bepaald , en door de ordinaris Clercquen zal worden genooten, zonder dat het aan eenigen Clercq gepermitteert zal zyn, door aanbefteding van zyn werk op eenige andere wyze voordeel te trekken van het geen door de Onder-Clercquen ge-
lcnreeven wora, dan aiieen aan aen ouanen ordinaris Clercq, die gechargeerd is met het overfchryven van de dagelyki'che Notulen, om te dienen tot de refumtie, aan den welke by dezen word toegedaan, om in dat werk eenen der Onder Clercquen tot zyne adfiftentie te gebruiken, mits aan denzelven niet minder dan twee derde deelen van het geen door het Land voor Schryfloon word goedgedaan, betalende.
Dat wyders aan den Griffier zal worden vrygelaaten, om, indien onder de ordinaris Clercquen de een of ander door ouderdom of ziekte mogt worden belet zyn werk te verrigten, en daardoor van alle middelen van beftaan beroofd, als dan het werk van zodanige Clercq door een OnderClercq voor minder Loon te doen uitvoeren, zo dat de impotente daar van iets zal kunnen proflteeren , des dat niet minder dan vyf ftuivers voor ieder Bladzyde in Nederduitsch, en zes ftuivers in eene vreemde Taal befchreeven, zo als hier boven is vastgefteld, aan den geene, die dezelve dadelyk gefchreeven heeft, zalmogen worden betaald; wordende aan den Griffier gecommandeert , om zulks alleen in het geval van ouderdom of langduurige ziekte, en nimmer int gunst, of om eenige andere reden, te permitteeren.
Rr y Dat
's Gra«
venhage.
Ref. der StaaienGene?:nopens de" Griffie»



55>* NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
veshace.
Kef. de: Staaten Gener. nopens de Grif
■Gr
Dat de Clercquen van den Griffier, als mede de Onder-Clercquen, die op ordre en met kennis van den Griffier zullen worden gebruikt, van hun verdiend Schryfloon zullen moeten formeeren, en aan de expedieerende Clercquen overgeeven, ieder twee Declaratien, in de eenen van dewelke de Stukken, door dezelve gefchreeven, ieder af'zonderlyk, zelfs de allergeheimfte, volgens de gewoonte tegenswoordig plaats hebbende , zodanig zullen moeten worden befchreeven, dat de expedieerende Clercquen dezelve kunnen erkennen en beoordeelen, of ze effectif gefchreeven en wel gebragt zyn; doch dat in de andere Declaratien de Stukkeu, wel ieder afzonderlyk, maar de fecreete Stukken en geheime informatien niet eyen omftandig zullen moeten worden befchreeven , maar onder de benaming van Secreet e Stukken zonder datum, of diergelyke gebragt, en van dewelke tweede Declaratien ook zal moeten worden afgelaten al het geen voor Particulieren gefchreeven is, en waar van het Schryfloon uit de Leges, van den Griffier, of anderzints door dezelve Particulieren moet worden voldaan; dat van het beloop van ieder dezer laatfïe Declaratien, door eenen der expedieerende Clercquen, by ïorm van een generale Declaratie zal moeten worden opgemaakt eene ipecificatie, waar aan die particuliere Declaratien zullen moeten worden ge-
an-"
Dat het Schryfloon van de Clercquen, die door den Directeur van het geen gefchreeven en gedrukt moet worden voor de Ministers van den Staat buiten 'sLands, daar toe zullen worden •gebruikt, te zamen genomen, in een jaar niet meer zal mogen bedragen dan de fomme van vier duizend guldens, op denzelven voet, als zo even met opzigt tot de Onder-Clercquen is bepaald.



JAARBOEKEN, Juny, 1792; 503
annexeert; dat op die generale Declaratien daar en boven over elke drie maanden zal mogen worden gebragt, eene fomme van vier-en-twintig guldens voor het veranderen der Notulen, en eene fomme van zes-en-dertig guldens voor het fuperfcribeeren der Registers, en dat dezelve aldaar zullen worden gevalideert, en dat onder die generale Declaratien, door de Clerqucn van den Griflier, en de Onder-Clercquen op den Eed, by den aanvang hunner bediening aan den Lande gedaan , zal moeten worden verklaard, dat de
geannexeerae ueaaracien van j>cnrynoonen voor rekening van het Land verdiend, in alles zyn gefteld en gedresfeerd, agtervolgens en in conformiteit van Hun Hoog Mogende Refolutie van heden, en dat de daar in aangeteekende en geextendeerde Bladzyden zodanig zyn befchreeven geweest, dat op ieder zyde ter heeler Blad gefchreeven, ten minden twee-en-dertig Regels, ieder van zes-en-dertig a veertig Letters, en ter halver Blad, ook ten minden twee-en-dertig Regels, ieder van vier-en-twintig Letters, zyn gefteld geweest, en dat de Bladzyden , dieniet volfchreeven zyn geweest, berekend zyn, zo als by de gemelde Refolutie is bepaald ; en dat onder die verklaaring, door de twee expedieerende Clercquen, mede op den Eed by den aanvang hunner Bediening aan den Lande gedaan, zal moeten worden verklaard. dat in de geannexeerde Declaratie geene Schryfloonen zyn gebragt van Extracten van Refolutien, Sententien, Acten en andere Stukken, dewelke by Particulieren zyn geligt, en waar van de Leges door hun voor den Griffier zyn ontfangen, of de Schryfloonen door de Particulieren betaald; als mede niet van eenig werk, dat door hun is, of heeft moeten worden yerrigt; mitsgaders dat zy, behalven het ordinaris en loopend werksgeene Stukken aan deClerc> quen
sGra-
venhage.
Kef. der Staaten Gener. nopens de Griffie.



'sGra-
VENHAGE.
Kef. dei
Staaten
Gener.
nopens
de Grif
fie'
Hucöicu , eu uac oezeive aldaar zullen worden gevalideerd , en dat onder die Declaratie door den voorfz. Clercq van den Commis zal moeten worden gefteld gelyke verklaring, als hier boven bepaald is, dat door de Clercquen van den Griffier en de Onder. Clercquen onder de fpecificatie van derzelver Declaratien gefteld zal moeten worden, met by voeging, dat hy boven en behalven het ordinaris loopende werk, geene andere Stukken heeft gefchreeven, dan die op ordre van den Griflier gefchreeven hebben moeten worden.
Dat de Declaratien van de Clercquen, die geemployeert worden door den Directeur van het geen gefchreeven en gedrukt word, voor de Ministers van den Staat buiten 'sLands, zullen kunnen worden ingerigt, zo als tot nu toe ingengt zyn geweest, met die verandering alleen, dat de Stukken, die zonder gedrukt te worden, voor iommige Ministers gefchreeven worden, ieder afzonderlyk zullen moeten worden vermelddat onder die Declaratie door de Clercquen zal moeten worden gefteld gelyke verklaring op den Eed , by den aanvang hunner bediening gedaan, als hier boven is bepaald, dat door de Clercquen van den Griffier en Commis gedaan moet war-
den.
504 NIEUWE NEDERLANDSCHE
quen te fchryven hebben gegeeven, dan die op ordre van den Griffier gefchreeven hebben moeten worden.
" Dat de Clercq van den Commis van zyn verdiend Schryfloon insgelyks zal moeten formeeren eene Declaratie,in dewelke de gefchreeven Stukken ieder afzonderlyk zullen moeten worden befchreeven; en dat op die Declaratie daar en boven over elke drie maanden zal mogen worden gebragt eene fomme van zeven-en-twintig guldens voor het andosceeren en dateeren der Re-



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 595
den, en dat onder die verklaring, door den Directeur mede op den Eed by den aanvang zyner bediening aan den Lande gedaan,zal moeten worden verklaard, dat hy, behalven het geen gefchreev'en is, om gedrukt te worden, geen Stukken aan de Clercquen te fchryven heeft gegeeven , dan die, in gevolge de orde van den Grif. fier, gefchreeven hebben moeten worden.
Dat alle de voorfchreeve Declaratien, zo als tot nu toe gebruikelvk is, aan den Raad van
Staate zullen moeten worden geprauenteerd, om door denzelven Raad geëxamineert, en vervolgens aan de Generaliteits Rekenkamer gezonden te worden, om aldaar mede geëxamineerd, en voorts geliquideert te worden; en dat, in voldoening van dezelve, de nodige Ordonnantiën, op den naam van den Griffier,Commis en Directeur refpectivelyk gedepecheerd, en op derzelver Quitantie betaald zullen worden,om vervolgens, als na gewoonte, onder de Clercquen verdeeld te worden, tot de fomme, waar op de Declaratie van een ieder by de Generaliteits Reekenkamer geliquideert zal zyn.
Eindelyk dat tot het maaken en fchryven van zodanige Indices en Registers, als door den Griffier nodig zullen worden geoordeeld, het opzoeken en aanteekenen van Retroacta, het formee» ren en fchryven,als mede het copieeren vanLysten en Tabellen, het fchryven van Tractaaten en Ratificatien op Francyn , mitsgaders het doubleeren van dezelve, en andere diergelyke Vacatiën, voor welke geen Schryfloon kan worden bepaald, ter dispofitie van den Griffier zal worden gefteld, gelyk gefteld word by deze, eene fomme van vier of zes duizend guldens, na maate hy zal bevinden nodig te zyn, om d^ar voor aan te ftellen,
's Gba-
VENHA-
ge.
Ref. der
Staaten
Getier.
nopens
de Grif
fis.



'sGra-
VENHAge.
Ref. de>
Staaten
Gener.
nopens
de Grif.
fie.
Raad van Staate zullen erlangen; des dat in gevalle van de fomme van zes duizend guldens word gebruik gemaakt, en mitsdien drie Clercquen tot het vooriz. werk worden aangefteld, daar te»en de fomme van zes duizend guldens voor het fcchryfloon van het geen door Onder-Clercquen zal mogen worden gefchreeven, gefixeerd, met twee duizend guldens zal moeten worden vermin derd, en over zulks de Declaratien der OnderClercquen te zamen genoomen in een jaar niet meer dan vier dnizend guldens zulien mogen bedragen. ö
En zal Extract van deze Hun Hoog Mogende Refolutie worden gezonden aan den Raad van Staate en de Generaliteits Reekenkamer, om'te ftrekken tot oerzelver narigt, en met verzoek aan den gemelden Raad, om op de betaaling van de verlcheide toeleggen, by dezelve gedaan, de verdere nodige ordre te ftellen.
, E" ^'yk Extract worden ter hand gefteld aan den Griffier Fagel, ten einde die voorziening te doen , dat drie Lxemplaaren van de Notulen van Hun Hoog Mogende meerder gedrukt worden. dan tot nu toe gedrukt zyn, en een derzelve aan
den
jo<S NIEUWE NEDERLANDSCHE
len, twee of drie byzondere Clercquen, die zïsmet het voorfz werk alleen zullen moeten bezil houden , zonder tot het fchryven van andere Stukken te worden geëmployeert; en dat over zulks voor het voorfz. werk op geene wvze iets ten lasten van den Lande in declaratie zal mo»en worden gebragt ; dat de voorfz. twee of drie Clercquen door den Griffier aan Hun Hoo°- Mogende znllen moeten worden voorgedraagen en de betaaling van de fomme van Penningen 'die aan ieder zal zyn toegelegd, van den Ontfanger Generaal van de TTmp nn nr^„—.1 ?



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 597
den Ontfanger Generaal van de Unie, een aan den Magiftraat van Maaftricht,en een aan Commisfarisfen Inftructeurs aldaar verzorgd worden; en voorts om deze Refolutie ter kennis te brengen van de geene, die daar in zyn geconcerneert, om voor de executie van dezelve zor e te dragen.
Als mede nog aan den Commis Lc/yvciJ, om te ftrekken lot zyn narigt.
En, voor zo veel by voorfz. Heeren Gedeputeerden en Gecommitteerden is voorgedragen, dat aan den < ommis van Hun Hoog Mogende
voor bet gemis van de voordeelcn. die hy, naar de tegenwoordige voet, uit de Schryfloonen zoude genieten,boven deszelfs ordinaris Tractement en ordinaire Emolumenten uit 'sLands Kas zal worden betaald eene fomme van zes duizend guldens jaarlyks, en zulks mede zonder onderfcheid van tyden, even als ten opzigte van den Griffier is bepaald, en onder die voorwaarde, dat dezelve Commis, in geen geval, om verbetering van de inkomften van zyn Ampt, zig aan Hun Hoog Mogende zal mogen addresfeeren ; en verders met dien verftande, dat, zo hy tot het extendeeren en fchryven van de Notulen , eenen van zyne actueele twee Clercquen zal willen employeeren, het geen hem by deze word vrygelaaten, hy denzei ven daarvoor, uit de voorfz. zes duizend guldens, zal moeten falarieeren; zullende over zulks noch voor het extendeeren, noch voor het fchryven der Notulen, voortaan ten laste van den Lande iets kunnen worden gedeclareerd; hebben de Heeren Gedeputeerden van de Provinciën van Holland en WestFriesland, en van Overysfel, aangenoomen, zig daar omtrent, voor zo veel de fomme, in het voorfz. point vermeld, met ƒ 500:0:0 furpasfeert de fomme teu zeiven einde by het meerge-
noem-
's Grave nha-
ge.
Ref. der
Staaten Gener. nopens de Griffie. .



'sGra-
VENHACS.
Ref. der
Staaten
Gener.
nopens
de Grif.
fie.
Zedert eenige jaaren is het hier de gewoonte, dat door de gezamenlvke Levd1 c a 7eezetl> aan de goede Burgery dezer &tad, by gelegenheid van het Nieuwe Jaar, een Gedicht word aangeboden. Üit heeft de Mee/leren Regenten van bet H. Geest of Armen Weeshuis binnen Leyden bewogen, om by deze wederom een Eereprys van een fraaye zilveren Penning, die Mee fleren Regenten daar toe gewoonlyk doen vervaardigen, aan den Dichter, die het beste Dichtftukje voor de Leydfche Weezen , ter gelegenheid van het aanftaande JNieuwejaar zal hebben vervaardigd.
Mee/leren Regenten hebben eenige kundige Heeren Liefhebberen der Nederduitlche laai- en Dichtkunde verzogt, om over de mtekomene Dichtltukjes te oordeelen en dringen daarop aan , dat de Dichters' dezei¬
js* NIEUWE NEDERLANDSCHE
noemde Rapport van den 10 December 1700 voorgellagen, nader te zullen verklaaren.
De Heeren Gedeputeerden van de Provinciën van Gelderland, Utrecht en Friesland, hebben geinhaereerd de Refolutien van de Heeren Staaten hunne Principaalen, dien aangaande alhier ter Vergadering ingebragt.
Accordeert met voorfz. Register»



JAARBOEKEN, Juny, 1702. J9S
zelve nier te uitgebreid doen worden, althans niet boven de veertien bladzyde gewoone druk, in groot Octavo.
De Dicbtdukies moeten (gelyk in diergelyke gevallen Reeds de gewoonte is,) met een Zinfpreuk geteekend, en een Billet , waar in den naam des Dichters verzegeld is, uiterlyk voor der. eerden Noveni' ber aanftaande, gezonden worden aan Meefleren Regenten van het H. Geest of Armen Weeshuis.1
Van het Dichtfaik'e dat het best gekeurd wordt, zal alleen het Billet geopend, en dè overige in tegenwoordigheid van Msejfereh Regenten g ongeopend verbrand worden.
Het zal ook ter keuze daan , van den geenen wiens Dichtdukje het best gekeurd is , den uitgeloofden Eereprys te ontvangen, of de waarde van zes Dukaaten.
Het Wiskundig Genootfchap, ten Zinfpreuk hebbende, Mèthefh Set ntthram Genitrix, heeft den 26 Juny deszelfs Jaarlykfche algemeene Vergadering plegtig en openlyk gehouden, in de Luilierlche kerk alhier.-, zy nam ten drie uuren des namiddags eenen aanvang, me een fraai Muziek.
Voorts wierdt de Vergadering geop nd door den Heer Voorzitter P. van (Sam* pe m , met eene Verhandeling ov r den invloed der Wiskunde op de Naiüu kunde, ten betooge, dat men in de daad geen Natuurkundige kan wezen zonder tevens ervaren in de Wiskunde te zyn.
Ss De
T.eyden.



tfro NIEUWE NEDERLANDSCHE
Ley-
gadering des Genootfchaps, op den 4 ApriJ dezes Jaars gehouden, zyn toegeweezen aan de Aankweekelingen en Weezen , die de voordellen, aan hun inde maand October des voorigen Jaars gedaan, voor den eerften Maart jongstleden hadden opgelost. Den Heer Mr. J. E Goetzee, Medebeftuurder des Genootfchaps, liet fpreekge. ftoelte beklommen hebbende, deed eene Aanfpraak, en gaf vervolgens, in naam der Befchermheeren, Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Erfprins van Orange en Nasfau, Jonkheer Grave Van Bentinck, en den Heer Van Hemden, Raad in de Vroedfchap en Oud Burgemeefter dezer Stad, de nagenoemde Pryzen aan de volgende Jongelingen :
Aan L. H. J-Venfinck van Rouveroy, Litt. Hum. Stud. en Zoon van den Heer Reétor der Latynfche Schoole, eene zilveren Medaille, voor de gegeeven opJosfing der tweede Vraag in de Wiskunde en Zeevaart; aan P. J. Tycken, eene gelyke Medaille, voor de oplosfing der eerfte Vraag in de voornoemde Clasfe ; aan A. P. Kuys, voor de oplosfing der tweede Vraag in de Rekenkunde; en aan H. Warepan, insgelyks de voornoemde Vraag opge-r Jqst hebbende, elk een fraay gebonden Exemplaar.?
De Verhandeling uitgefproken zynde, wierdt, na eene door Muziek vervulde tusfchenpoozing, overgegaan tot de uitdeeling der Eerennrvzen. welken in de o-mnte \/pr.



Jaarboeken, juhf, 1702. êsi
p jaartje van Ray, de Waereld van haat begin tot aan haar einde ; zynde deze alle vier Aankweekelinsen van Eer.
W A s S É M A A Ro
Dè Hüïsvrouw van A. Lichterveld, wélke den Heer A. Soek, buitengewoon Stads Vroedt'neeft er en F reeketor in de Verloskunde te Leyden, op den zi Mey laatstleden,door de Keizerlyke Snede, van eenen levenSs 2 £ee
Voorts aan den Gereformeerden Wees jf. Domus, eene Zilveren .Medaille, voor de beste Teekening naar Pleifter; aan den Roothschgezinden Wees S. Brunei, voor de beste "Teekening naar een voorberld, eene gelyke Medaille; en aan den Roomschgezinden Wees K. Thomasfe, die naar- he* zelve voorbeeld een Teekening heeft gemaakt, welke die van zynen Voorganger zeer naby komt, is ten pryze zyner naarftigheid een zilveren Teekenpen vereerd.
behalven deeze Eerepryzen is ook tef verdere belooning van naarftigheid en vorderingen , aan de Jonge Heeren C. de Fre» tnery en bovengedachte L. H. Wenftnck vad Rouveroy het Diploma van het gewoon Lidmaatfehap des Genootfchaps vereerd geworden , en derzelver dankbetuiging door deri laatstgemelden, in dichtmaat op het fpreete« geftoelte uitgefproken.



6C2 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Wasse
kaar.
Amsteldam.
Daar de West-Indifche Maatfchappy is vernietigd, en een nieuw Collegie tot beheer der Nederlandfche Volkplantingen in de WestIndiën, uitnaam van Hunne Hoog Mogende, iiamelyk een Colome Raad, Raat opgerigc te worden, geeft uit eene geheel nieuwe huishouding, In de Kooplieden is ook een beltier nodig, om in de behoeften der Colonien te voorzien, en tot welke de Koophandel zig in alle gevallen kon vervoegen- Dus is hier dan ook een Collegie van Commisfarisfcn tot den West-Indiichen Handel gevestigd , tot welke de Heeren Burgemeesteren dezer Stad mede benoemd hebben, de Heeren Johan Farhaus en Mr. IVilhm Rendorp, welken in dat Collegie hebben zitting genomen.
Myne Heeren van den Gerechte hebben in den aanvang dezer maand , eene Waarfchouwing bekend gemaakt, teger* hetlosloopen der Honden.
Sc
den Zoon verlost heeft, heeft in allen deelen het gelukkig gevolg der Kunstbewerkinge ondervonden , zonder dat ciezelve bet geringfte toeval heeft gehad , ten nadeele van haar zeiven of haar kind.



JAARBOEKEN, x?$s. 6c$
Sedert eenige dagen bevindt zich in de* ze Stad den Graaf Ce/ar Brancadoro, Aartsbisfchop van Niilbi, Overfte der Misfie, Pauslyke Nuntius, te Brusfel zyne woonplaats hebbende: deze deelt in verfcheide Roomsen. Catholyke Kerken het H. Sacrament des Vormzels uit. De ongewoonheid van deze zaak, die zedert den jaare 1695 hier niet gezien is , verwekt een groote toeloop zo van Inboorlingen als Vreemdelingen , naar de Kerken, alwaar die hooge Geeftelyke na bekomen verlof van de Regeering, dat Sacrament toedient.
In ongewoone tyden is het zomtyds niel kwaad , de pryzen der Schuldbrieven of vreemde Mogendhedens of de Effecten nu en dan eens aan te teekenen»
In deze maand was de Engelfche Oost Indifche Compagnie 213. De Engelfche Bank 205 en i quart. De Zuidzee ioi er 1 quart. 4 perCt. Annuiteiten van 't Jaai i-üo, 100 en 1 half. De 3 perCt, Ge confolideerde 92 en 5 agtfte. Allen op Au gustus. De Wisfel op Amfteldam 36. ii a Üfo.
FRANSCHE EFFECTEN. Parys den i3 Juny.
Oost'Indifche Actiën van 2500 Liv. Ka-
Ss 3 '' pï-
Am*
STEL' DAM»
1
»



Aki- .
stel-
Enkhuizen.
Alhier is ook deze bekendmaking gedaan:
Qommisfarisfcn van wegens Hm Hoog Mo.graden de Heeren St-iaten Generaal der Vereenigde Nederlanden tot den West-Indifchen Handel , ten Departemente Noorder-Kwartier te Hoorn cn te bnkhu zen, adverteeren by dezen, ingevoll ge en op fpeciaale last van Hun Hoog Mogen'e vervat in Hoogstderzelver Refolutie van den a Mei 1792, dat de Houders van Actiën, ten lasw,?dt de .geweezene Generaale Geoctroyeerde H est-Indifche Compagnie ter Kamer Noorder. Kwartier, welke zo ter Griffie van Hun Hoos Mogende , als alhier en te Hoorn, zich genegen hebben verklaard, hun Aandeel tegens dertig perCt van het Capitaal , aan Hun Hoog Meende te transporteeren, voor zo veel zy zich binnen 1 uands bevinden, binnen den tyd van zes weeken, en voor zo verre zy uitlandig mogen zyn, binnen den tyd van drie maanden , hunne Actie ot fa^a in nanoen en ten overftaan van Commislansfen voornoemd , aan Hun Hoog Mogenden
<*4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
pitaal 2167 Nieuwe dito van icoo Li>. 1047. Actiën van Beln. Kasfa van 3<oo' ^lv' 39^. Actiën op de Wateren van Earys van ,foo Liv. - Lotery van April i- 03 — Dito van Oelober 178a. — Ly. Negociatie (óg Mi!!, in December 1-84, % perCt. avans, Dito van 80 Mill. in De-
Z ASra7<5' -perCt avan*- VVisfclcou» op Amflerdam 34, op Londen 19.



JAARBOEKEN, Juny, 1792/ 605
den zullen moeten transporteeren, met btlioorlyke bewyzen van Eigendom, indien die Actie of Actiën niet ftaan op den naam van de Houders, en voorts met gehoudenis, om irigevalle die Actie of Acfien door Voogden of andere Perfoonen, dan de Eigenaars, uit eigene hoofden zouden mogen ■worden geadminiftreerd, dan te doceeren, dat zy tor het Transport gerechtigd zyn; waar tegen door Commisfarisfen aan dezelve zal worden gegeeven een Declaratoir, ten einde daarop binnen een maand na dato, by den Heer Ontvanger Generaal van de Unie Recepisfen te bekomen, welke vervolgens in dc maand December dezes Jaars, met Obligatien zullen worden verwisfeld , en zal tot het pasfeeren dezer Transporten , op het West - Indisch Huis dagelyks worden gevaceert, zo te Hoorn als te Enkhuizen, behalven op den 13, 14 en ij Jliny,
UTRECHT.
U T R É C K *P.
De Pausfelyke Nuncius, Graaf BtëS» cadoro, van wien wy te voren onder Amfteldara hebben gefproken, en die het Sacrament van het H. Vormzel mede in de Roomsch Catholyke Kerken van andere Hollandfche Steden, met verlof der regeeringen , uitdeelt, is ook in deze Stad aangekomen , door alle de Roomsch Catholieke Priefters verwelkomd, en zal ook die* plegtige toediening alhier verrigten.
Ss- 4 Vas
Enkhuizen.'
bekendmakingwegens de West* Indifche Compagnie.



666 NIEUWE NEDERLANDSCHE
U-
TRECHT
Tn de algemeene Vergadering des Genootfchaps, * op den 23 M-*y dezes jaars binnen Utrecht gehouden , werdt uit naam van het Coliegie der Heeren Directeuren, aan de tegenwoordig zynde Heeren Leden kennis gegeeven:
(1.) Dat op de Vraag,
„ Welke is den aart van de Rachitis,, of zogenaamde Engelfche Ziekte? Welke zyn „ de redenen, dat men de eerfte beginzelen ,, zelden na het derde levensjaar der kinderen ,, befbeurd ? Welke zyn haare kenmerken? ,, Welke haare toevallen en gevolgen ? Wel„ ke is haare voorzegging ? Kan men ze door ,, eenige middelen voorkomen? Zo ja; docr „ welke ? Welke zyn de beste Middelen tot „ haare geneezing ï"
(welke by de Vergadering des Jaars 1789 fot eene gewoone Prysvraag, met aanbieding van 30 gouden Ducafen , of van eene gouden Medaille van dezelfde waarde was- opgegeeven , cn voor den 1 Oftober 1791 beantwoord moest worden, om 'er u'tfprask over te doen in de Alsemcene Vergadering des Jaars 1792,) verfcheiden Antwoorden waren ingekomen, onder welke voornamelyk in aanmerking kwamen éénc Nederduitfche onder de Zinfpreuk:
Waare roem is roem by Cocf maar niet by Menfchenkinderefi i
GELLERT.
en
Van wege het Provinciaal Utrechtsen Ge* .nootfehap van Kunfteu en Weetenfchapper». is voor dit jaar het navolgende bekend gemaakt :



JAARBOEKEN, Juny, T793» «c?
en ééne Latynfcne onder de Zinfpreuk:
Natuiam fenfus ratione fuhi revelant.
en by Directeuren bevonden zynde, dat door de meerderheid der Heeren Advifeurs eene genoegzaan egaale waardigheid en verdienften aan beiden toegekend wierden , is befloten, over faie beide Verhandelingen te looten , en dus volgens hei
L,ot aan üe eene üe gouaen ivieaailie, en aar; üe andere een Accesfit van eene zilveren Medaille toetewyzen. Dus in de Algemeene Vergadering het lot getrokken zynde, is de gouden Medaille toegevallen aan de Verhandeling ten Zinfpreuk hebbende:
Waare roem is roem by Godmaar met by Menfclienkinderen :
GELLERT.
en het Accesfit aan de Latynfche , wier Zinfpreuk was:
Naiuram fenfus ratione fuhi revelant.
Waarop de Billetten dier twee Verhandelingen in de Vergadering geopend zynde, bevonden werdt, dat de eerfte tot Schryver had den Heer Johannes Veirac, 'Medicina Doclor &c. &c. te 'Rotterdam, en de tweeden den Heer J, A. AcKerman, Medicina, JDoitor' & Fccultaiis medica didfesfbr te Mentz, en werden hierop de overige Billetten ongeopend in de Vergadering verbrand.
(2.) Dat onder de ingekomene Prysverhandelinge-- ovtr Zedekundigt 0 r - _ aar welker beste, by Refolutie der Algemeene Vergadering
U-
trecht.
Progr. van 't Utr.
GenootJ'chap,



U-
TRKCHT
Progr. van 't Utr. Genootfchap.
Vervolgens ging de Vergadering over tot het vastftellen van eene Prysvraag , die beantwoord moet worden voor of op den i Oef ober 1794, met uitloving van den gewonen Eereprys Van 30 Ducaaten, of van eenen gouden Medaille ter zeK ver waarde, om daar over uitfpraak te doen in de Algemeene Vergadering 1795? en werdt goedgevonden de volgende Vraag optegeeven:
„ Welke Misdaden, behalven die onmid. ti middelyk tegen den Staat worden gepleegd* „ ftrekken meest tot deszelfs ondergang ? Hoe „ zal men die bes: ontdekken, beteugelen, „ of derzelver fchadelyke gevolgen voorkom „ men ? Welke deugden daar en tegen firek„ ken meest tot bevestiging van den Staat,„ en waar door zal men die best aanmoe,, digenV"
Ook befloot de Vergadering eenen gouden Medaille ter waarde van 20 Ducaaten aantebieden, aan den Schryver der beste Verhandeling over"
het Oeconomisch Nut van een of meerder In~ landfche Voorwerpen uit de Natuürlyke Ui flor ie, welke tot hier toe met genoegzaam onder zogt^ of in gebruik gebragt zyn, benevens een Accesfit van eenen zilveren Medaille aan de naast daar by komende.
ÊÉ
608 NIEUWE NEDERLANDSCHfi
ring van den 25 April 1790, eene gouden Me* daille ter waarde van 20 Ducaaten, met een Accesfit van eenen zilveren Medaille aan de naast daarby komende, was aangeboden,) en welke irigeleverd moefien worden voor of op den 1 Oclpber I79t, om beoordeeld té worden öp de AU gemeene Vergadering 1792, geene was, die verdiende met die Prys te werden bekroond.



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 609
En moeten dezelve worden ingeleverd voor of Op den 1 Oclober 1793, om'er uitfpraak over te doen in de Algemeene Vergadering des Jaars 1794.
Verders herinnert het Genootfchap:
1. Dat by de Vergadering des Jaars 1790, tot een gewoone Prysvraag, met aanbieding van 30 gouden Ducaaten of van eenen gouden Medaille van dezelfde waarde, de volgende Vraag is op-
,, Welke wyze van Opvoeding is de meest ,, verkieslykfte? eene publieke, of eene Hui-
zelyke? Welke zyn de voordeden en ge„ breken van die beiden ? Is 'er eene wyze „ van Opvoeding, welke de voordeden van „ beiden met uitfluiting van derzelver na„ deden bevat.''
Welke Vraag moet beantwoord worden voor , of op den 1 Oclober 1792. om 'er uitfpraak over te doen in de Algemeene Vergadering 1793*
2. Dat op die Vergadering insgelyks befloten was, de Prysvraag over het Dofelionds Vergif, ten tweedemaal met een dubbelen prys van 60 gouden Ducaaten, namelyk, of van eene gouden Medaille ter zeiver waarde, voor te Rellen, om beantwoord te worden voor of op den I Ódtober 1792, en daar over uitfpraak te doen in de Algemeene Vergadering 1793-
3. Dat op de Algemeene Vergadering van het Jaar 1791, befloten was de Vraag:
„ Wat voordeel bekomen wy ujt de nieuw„ Re ontdekkingen omtrend de Vu fa Lympha-
U-
rRECHT.
Progr. van 't Utr. Genootfchap,



u-
trecht.
Progr. van 'e Utr. Genoot' fchap.
i
daille ter zeiver waarde, al, een gewoone Prysvraag was opgegeeven , en die beantwoord had moeten worden voor of op den i Oftober 1700, onrtdaar over uitfpraak te doen in de Algemeene Vergadering I791, ên waar op als toen geen ant? ZT^uu "gekomelf nogmaals voor te ftellen met een dubbelen prys, (namelyk van 60 Ducaten, of van eenen gouden Medaille ter zeiver waarde.) om die te beantwoorden voor of op den 1 Ocrober 1793, om er uitfpraak over te doen in de Algemeene Vergadering 1794.
4> Dat op die zelfde Vergadering tot eene gewoone Prysvraag de volgende was vastgeiteld:
„ Wanneer en door wie is de Stad Utrecht „ tot een Stad gemaakt, en met Stads-Ge„ rechtigheden begiftigd ? Waar in belton. „ den dezelve? 'Aelke was de form der Rc. „ geenng dier Stad , met opzigt zo tot de „ lohtie als Regtspleging, in de oudlle ty„ den , en wel voor en in het begin van de „ dertiende Eeuw ? En d >or wie wierdt toen „ die Regeering aangefteld ? "
En dat deze beantwoord moet worden voor of op den t Oétober 1793 , met uitloving van den gewoonen Eereprys van 30 Ducaaten, of van
e nen
S10 NIEUWE NEDERLANDSCHE
" mmE? !icht verfpreiden dezelven over „ de be'chouwing der huishouding van'sMen" 5?3 L'fhaam- Wat Engten trekken wy
„ der Ziekten, als met betrekking tot der„ zeiver geneezing." —
Welke in het Jaar 1788, met uitloving van een wvs van qo Dorarpn 8. .



JAARBOEKEN, Juny, 1702. ÖU
eenen gouden Medaille ter zelvcr waarde, om daar over uitfpraak te doen in de Algemeene Vergadering 1794-
5. Dat op die zelfde Vergadering eenen gouden Medaille ter waarde van 20 Duca. ten, aangeboden is, aan den Schryver der beste Verhandeling, over het een of ander onderwerp der Heelkuitfet benevens een Accesfit van eenen zilveren Medaille aan de naast daar by komende, mits die Verhandelingen aan dit onderwerp eenig licht byzetten.
En dat dezelve moeten worden ingeleverd vooi of op den 1 Odtober 1792 , om 'er uitfpraak over te doen in de Algemeene Vergadering 1793-
6. Dat nog Directeuren ♦ nog Leden des Genootfchaps van deze Pryzen worden uitgefloten, nog tot de reftitutie van derzelver waarde verpligt zyn.
friesland,
Leeuwarden.
In de Ordonnantie op 's Lands Impofitien, zyn,by Placaat van de Staaten van Friesland, den 19 Mei vastgefteld en den a Juny afgelezen de navolgende veranderingen:
T\q Staaten van Friesland, allen den geenen, die dezen zullen zien ofte hooren lezen, fajut:
doen
ü-
TRECHT.
Progr. van 't Utr. Genootfchap.



Leeuwarden.
Verati'
de ring in de lmpofitfen.
GENERAALE ORDONNANTIE.
Pag. 19. Art. 24. zal worden geamplieerd door agter aanvoeging dezer woorden. En zo wanneer jujptcie mogt vallen by 'sLands Commifen, dat by een Particulier aan huis of op deszelfs befloten grond was een quantiteit van Thee, Coffy of Tabrk, te boven gaande ieder 100ponden, cn zulks alzo bevonden zynde, en die particulier geen geblykvan aangave of ontvangst konde toonen zullen die goederen weezen geconfisquecrt: wel verflaande nogthans dat geene vijitatie ten gedagien einde zalmogen gefchieden, als met voorkennis van den Officier of Magiftraat der Plaatze.
Pag. 19. Art. 25. zal worden geroyeerd de laatlte periode beginnende , en zo bevonden worden enz. en in plaats gefteld, en zo bevonden worden meer uitgezet of in huis tc .hebben , dan in de peyl aangegeeven is, in de generaale Boete ver. vallen, dog alles buiten de fpeling in de gevallen , alwaar dezelve is geaccordcert.
Pag. 54. Art. 103. de laatfte periode zal worden geroyeerd en in plaats gefteld: Blyvcnde nogthans de uivoer door Slykenburch, en door Strobosch langs de Trekvaart en te Lande langs de itekweg vry, ö
Pag. jfl.
«512 NIEUWE NEDERLANDS CHE
doen te weeten: dat Wy gedelibereerd hebbende op het Rapport, door de Heeren Onze Gecommitteerden tot de Revifie van de Ordonnantiën op s Lands Impofitien in Onze Vergadering uitgebraat en na daar op te hebben ingenomen de Confidera^P;3"^ Doorluchtige Hoogheid, den Heere Pnnfe Erffta'houder , hebben goedgevonden en verftaan te arrefteeren en te ftatueeren , gelyk wv arrefteeren en ftatueeren by dezen, dat de



JAARBOEKEN, Juny, 1798, 613
Pag. jö. Art. 107. zal worden agter aange-
Voegd ,maar indien iemand wegens Impofuien, ten 'opzigte Van 't Binncnlaudfèhe Gemaal-, Beesttaai, Turf en Bi andhout den Lande fraudeert, door geheel niet ten ColleSte aan te geeven, of daar in de quantiteit of waarde te weinig aan te geeven j zal voor boete betaalen, zo de gefraudeerde Impost 1 Caroli Gulden of daar onder bedraagt 25 Caroli f'ïtilAtfas * hoven de 1 tot ot> O. Caroli (Itildtnt 1
jo Caroli Guldens j £<n'£« cis 2 tot op 3 Caroli Guldens, 7J Caroli Guldens, boven de 3 Caroli Guldens tot op 4 Caroli Guldens , ICO Caroli Guldens, feve» 4 Caroli Guldens tot op 5 re//' Guldens, 125.-Caroli Guldens, en daar boven zynde, tclkeits 150 Caroli Guldens.
Dog eenig ander Artikel, van voorfchreeve Ordonnantie overtreedende, <£<&r reize verbeuren 1$ Caroli Guldens, buiten de gevallen, waar omtrend ten Opzigte van voorfchreven Middelen een j fpeciaale boete is geplanteerd.
Zullende in dezen, wanneer dé Overtreders in cas van onvermogen volgens het 112 Artikel der
feneraate Ordonnantie móeten worden geftraft, et Bannisfement in het Tuchthuis nooit korter dan op een Jaar mogen worden gefield.
Pag. 78. Art 144. provifiorieel zullen' worden buiten effect gefteld de twee laatfte perioden bé^ ginnende. En de uitvoerders enz. en in plaats worden gefteld,- zullende de uitvoerders dit cedul by de weder invoer vertoonen aan dt Opzigters t die daar op vïftati'e moeten doen; en wel bevonden wordende, op liet cedul aanteekenen, dat den inhoud daar van weder is ingevoerd, nndef genot van twee flilivers van ieder cedul; na wc"lh* de invoerders dal cedul binnen drie weken franco terug zullen moeten bezorgen aan de Opzigters, die 't zelve hebben afgegeeven, by pvnc van 25 Caroli Guldens voor ieder cedul.
Ti En
Leeü*
warden*
Veranderingin dc lm* pofitictit



614 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Leeuwarden,
Verandcriii'rin de Lupofitien.
ORDONNANTIE op de INLANDSCHE GEBRANDE WYNEN en DISTILLATIE.
Pag. iso. Art. 2. zal worden gearnplieerd met de woorden, zonder dat een Stoker grooter Ketel in Huis mag hebben.
ORDONNANTIE op t GEMAAL, REGLEMENT op de STOKERYEN.
Pag. 224. zullen worden geroyeerd, de 73,74. cn 7j Artikelen. x
ORDONNANTIE op de TURF en BRANDHOUT.
Pag- 245. Art. 3. zullen worden geroyeerd de woorden , niet alleen, als mede de woorden maar ook betaalen de Schecpsvragten.
En op dat niemand hier van onkundig img zyn, zal dit Ons Placaat alomme worden gepu-
bli-
En zal, wanneer de weder-invoer te water gefchied, de losfing en ontfohecping niet mogen gefchieden , dan in tegenwoordigheid van twee Haven-Opzigters, indien 'er aldaar ter plaatze zyn, zo niet, in prtefentie van de Dorpr echter en twee getuigen, die de bevinding op het cedul zullen moeten aanteekenen, en daar voor ieder namentlyk de drie laatstgenoemde, van de invoelden genieten zes Stuivers, na welke het Cedul als voren gemeld is, ook zal moeten terug bezorgd worden aan de Opzigters., die 't zelve afgegee. ven hebben.



JAARBOEKEN, Jmy, 1792, 6:5
bliceert en geaffigeert, daar men gewoon is Publicatie en Affictie te doen.
Aldus gerefolveerd en gearrefteerd op 't Landfchanshuis binnen Leeuwarden, den 19 Mei
1?92' J. C. BERGSMA, V>
Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog, A. j. van SMÏNIA.
De Stads Regeering heeft den 4 Juny op het Trouwen dit navolgend Reglement betaamd, en doen afkondigen i
"Durgemeefteren, Scheepenen en Raaden der Stad Leeuwarden, allen den geenen, die deze zullen zien of hooren lezen, falut:
Doen te weeten, dat Wy, om verfcheidene redeten, nodig hebben geoordeeld, op het Trouwen Van de Ingezetenen dezer Stad, eenige nadere bepaalingen te maaken, en ten dien einde hebben goedgevonden, na voorafgegaane communicatie en approbatie van de Vroedfchap, by renovatie en alteratie van de Refolutien op den 17 December IÓ60, 1 Maart, i66t, 5 December 1674, en 5 September 1788 genomen, te arrelteeren het volgende
REGLEMENT.
Art. I, Elk en een iegelyk , van wat rang * ftaat of conditie dezelve zy, zal konnen of moged trouwen des Zondags nadeniiddags in de ©al/leef en Wester Kerk, des Zondags avonds in de Groote Kerk, en des Donderaags avonds in de GaliTt 2 leëf
Leeü'
warden.



öiö NIEUWE NEDERLANDSCHE
Leeuwarden.
Regiem, op het Trouwen.
VI.
III. Wanneer de Bruidegom of Bruid Ledemaat is in de Franfche Kerk, zullen dezelve aldaar kunnen, trouwen, zonder deswegéns iers te betaalen; maar geen van beiden aldaar Ledemaat zynde, en echter aldaar verkiezende te trouwen, zullende dezelve insgelyks verplicht zyn, by het ligten hunner Atteflatie, aan den Koster der Groote Kerk, als vooren te betaalen een fomme van vyf - entwintig Caroli Guldeus.
IV. Dezulke, die verkiezen voor het Gerecht op 't Stadshuis te trouwen, zullen zulks konnen doen, mits betaalende als vooren vyf-en-twintig Caroli Guldens, en van die betaaling, door quitantie van den Koster, doende blyken , en zal, in dat geval, voor Gerechts Jura betaald worden veertien Caroli Guldens.
V. Dezulke, welke verkiezen door het Gerechte aan hunne huizen getrouwd te worden, zullen daar toe verzoek moeten doen aan den prsefideerenden Burgemeelter in der tyd, welke hun zulkszal konnen accordeeren, mits dat alvorens aan den Koster der Groote Kerk betaald zal zyn een fomme van vyftig Caroli Guldens, en daar tc boven voor Gerechts Jura betaald werde de fomme van agt-en-twintig Caroli Guldens.
leer Kerk, zonder deswegens (boven de vry willige Aalmoes) iets te betaalen.
II. Wanneer men verkiest des Zondags naclemiddags, of des Woensdags morgens in de Groote Kerk te trouwen , zal zulks ook-konnen gefchieden, mits dat de zulken, voor af, aan den Koster der Groote Kerk voor de-Armen betaalen een fomme van vyf en-twintig Caroli Guldens.



JAARBOEKEN, Juny, 1702. 617
VI. Van de betaaling der vyftig guldens, in 't naast vorige artikel gemeld, zullen echter geüxcufeerd zvn dezulke, welke uit hoofde van ziekte of ongemak verzoeken aan hunne huizen getrouwd te worden, en zullen ook aan die, in cas van onvermogen , de Jura door den praafidecrenden Burgemeefter geremitteerd konnen worden.
VII. W anneer .Bruidegom en lirud oeiae '•innen deze Stad woonagtig zyn, zullen dezelve niet buiten de Stad mogen trouwen , zonder alvorens aan den Koster der Groote Kerk Cin plaatze van de fomma van 10 Guldens , die daar op zedert lange Jaaren gefteld is geweest,) betaald te hebben de fomme van vyf-en-twintig Caroli Guldens, en zal de Koster de Attefhtie der Proclamatien aan dezulken niet .mogen afgeeven , voor dat de gemelde fomme betaald zy.
VIII. Wanneer of de Bruidegom of de Bruid buiten de Stad woonagtig is, zullen zy mogen trouwen op die plaats, waar een van beiden zyne wooning heeft, zonder iets te betaalen, maar wanneer zy , in «at geval, verkiezen te trouwen buiten de Stad, op een derde plaats, alwaar geen van beiden woonagtig is, zullen zy, by 't ligten der Atteftatie, insgelyks moeten betaalen de lom mc van vyf-en-twintig Caroli Guldens.
IX. Het geen wegens het trouwen buiten de Stad betaald wordt zal komen ten profyte der Diaconye, en hot geen wegens het trouwen aan mrs, op 't Stadhuis , en in de Groote Kerk betaald wordt, zal komen ten profyte van de Stads Armenkamer.
X. De Koster der Groote Kerk zal de by hem ontvangene penningen, na de gemelde verdeeling, alle half jaaren, met bygevoegde en door hem ge-
Tc 3 tee-
Leeu-
WARUEN-
Regiem, ip het TroU' •■ven.



Leeuwarden.
■Regiem, ep het Trouwen,
Aldus gearrefteerd ter Vergadering van de Magiftraat der Sead Leeuwarden, den 4 Juny 1702,
F. RINIA van NAUTA, Vt,
Te? Ordonnantie van Hun Ed. Achtb.
J. F. van SLOTERDYCK".
Op de Begravingen en Grafgelden is ten zelfden tyde deze Publicatie vastgefteld en afgekondigd:
gurgeroeesteren, Scheepenen en Raaden der Stad £ Leeuwarden, allen den geenen, die dezen zullen zien, of hooren leezen, falut •
„Ra™ ? Wee^ dac Wy> in aanmerking neemende, dac ce Grafgelden, zo door 't meenigvul. dig abandon aer Graven, als door verfcheidene in d«t ftuk van tyd tot tyd ingeflopene abuifen, tot die laagte gekomen zyn, dat dezelve niet toereikende zyn om den Kerkhoven fchoon te houden, veel min om oaar uit de kosten van de tydelyks nodige verhooging en vervloermg der Kerkhoven te vinfn vno°fnS f noodzafkc nebben gevonden, om daar
?J£Z më Cudüen' en dat lluk °P ^n geheel anderen voet te brengen, door het onderhoud der
Kerk^
m NIEUWE NEDERLANDSCHE
teekende Lysten , aan den Prsfes der Diaconv en den Profes der Armen-Kamer refpectivelvk overbrengen, om by dezelve in rekening veranu woord te worden.
irJÜLh °£ id3t eeD l,deI hier van de vereischte kennusfe bekome, zal deze van den Raadhuize worden gepubliceerd, en op de gewoone plaatzen geaffigeerd. r



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 619
Kerkhoven geheel voor Stads rekening te neemen, en daar en tegen, in navolging van andere Plaatzen , een maatige Belasting te leggen op de Lyken, die begraaven zullen worden; en hier toe is 't, dat Wy, na voorafgegaane communicatie en approba • tie van de Vroedfchap, hebben goedgevonden te arresteeren het vólgende
REGLEMENT.
Art. I. Geen Graven, in de Kerken of op de Kerkhoven , zullen door de Doodgravers mogen worden geopend, dan op een briefje van de refpcc • tive Kosters, op poene van zes Caroli Guldens voor de eerfte maal, en daar na op pcene van Casfatie.
II. De briefjes wegens de Groote en Galileër Kerken zullen worden gepasfeerd by den Koster van de Groote Kerk; cn wegens de Wcster Kerk en de beide Kerkhoven by den Koster van de Oude hoof, en zullen de Kosters van die uugegeevene briefjes (die met hun Nummers gequoteerd zullen moeten zyn) boek moeten houden.
III. Iemand een Lyk willende doen begraaven zal verplicht zyn zulk een briefje by den Koster te haaien, en aan de Doodgravers te bezorgen.
IV. Die briefjes zullen by de Doodgravers bewaard en weeklyks, by de opgave der begravene Lyken, ter Secretarye overgeleverd moeten worden, en zullen dezelve, voor ieder briefje, dat 'er mankeert, verbeuren zes ftuivers.
V- Voor zulk een briefje zal, wegens een Graf in een der Kerken, ten profyte van de Stad, aan den Koster moeten worden betaald, van een perTc 4 foon
Leeü"
warden.
Public, op de Begravingen.



Leeuwarden.
Public, op de Begravinpen,
i
VilL Doch zullen alle, die op de Kerkhoven in ogen Graven begraaven worden, uit aanmerking van 't Jaarlykfe Grafgeld, deswegens betaald, konnen voldaan met de helft der bepaalde fom voor *t briefje te voldoen, mits dat de Grafgelden volkomen betaald zyn,.
IX. Voor eigen Graven zullen worden gerekend de zulke, die ftaan op naam van den overledenen, deszelfs Man of Vrouw, Vader of Moeder, of op een van dca overlee>jenes Kinderen of Kinds - Kinderen.
X- We-
aan den Koster moeten worden betaald, vaneen* perfoon boven de 14 Jaaren, voor een verheven Kist a: dulden 10 ftuivers, en voor een platte kist 1 Gulden 10 ftuivers; van een perfoon tusfchen de 7 en 14 Jaaren, voor een verheven kist 1 Gulden 16 ftuivers en voor een platte kist 1 Gulden; en van een Kind onder de 7 Jaaren, voor een verhe-
l?uiverstJe ^ ftuivers e0 voor een Plat ^istie 11
VII. De Graven binnen de boomen op het Oudehooffter Kerkhof, zullen, ten aanzien der gemelde betaaling, voor Graven ia de Kerk worden gerekend.
Sao NIEUWE NEDERLANDSCHE
foon boven de 14 Jaaren, voor een verheven kist j Guldens ,en van een platte kist 3 Guldens; van een perfoon tusfchen de 7 en 14 Jcaren, voor een verheven kist 2 Guldens 10 ftuivers, en voor een platte kist 1 Gulden 10 ftuivers; en van een kind onder de 7 Jaaren, voor een verheven kistje 1 Gulden en voor een plat kistje 12 ftuivers.
VI. Voor zulk een briefje zal, wegens een Graf )D een der Kprkhn



JAARBOEKEN, Juny, 179a. 621
X. Wegens alle de overige, zal de fom Art. 5 en 6 bepaald, ten vollen betaald moeten worden, en daar voor de Lyken konnen worden begraaven, in 't Graf van een ander, met Confent van den Eigenaar, of in een der Stads Graven, het welk hun, des begeerende, zal worden aangeweezen.
XI. De gemelde betaaling zal moeten gefchieripn voor alle Lvken zonder onderfcheid. met uit¬
zondering echter van de zulke, die by 't overlyden publiek onderhond hebben genooten, eu die, aan welke, uit hoofde van bekende armoede, door den Praïildeerenden Burgemeester in der tyd,< en Graf gratis geaccordeert zal zyn, mitsgaders alle Corporaals, gemeene Ruiters, Soldaaten, Tambours, Pypersen Appoincfeerden.
XII. De Koster zal aan de zulken een Briefje gratis pasfeeren, doch zulks niet mogen doen, dan wanneer hem de alimentatie, het confent van den Prcefideerenden Burgemeester, of den Militairen diens» genoegzaam geblykt.
XIII. Elk, die een briefje haalt, zal, boven de hier voor bepaalde fomme, aan den Koster voor zyn moeite betaalen twee Huivers; waar van echter de by hec 11 Art. Geëximeerden mede vry zulleu zyn.
XIV- Alle de Eigenaars van Graven op dcKerkhoven zullen hunne Grafgelden prompt moeten voldoen , en wanneer zy, behoorlyk aangemaand zynde, meer dan cien Jaaren ten agteren raaken, gerekend worden hun'eigendom ten profyte van dc Stad afgeftaan en verboren te hebben.
XV. Iemand, die geen eigen Graf op een KerkTcj hof
Leeuwarden.
Public, op dc Begravingen.



622 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Leeu-
warden.
Public, op de Re. gravin* gen.
XVIII. Voor 't openen en weder digt maalcen der Graven by eene begraavenis, zal aan de Dood. gravers hun gewoon Salaris moeten worden betaald ; doch het tydelyks verhogen der graven, mitsgaders het fchoonhouden, repareeren en vervloeren aan Kerken en Kerkhoven, blyven ten laste van de Stad, zonder dat in 't vervolg daar van iets ten laste van de Eigenaars der Graven gebragt zal konnen worden.
■ En, op dat een ieder hier van de vereischte ken nisfe bekome;, zal deze van den Raadhuize worden gepubliceerd, en op de gewoone plaatzen geaffigeerd.
Al-
hof heeft, en een eigen Graf begeerde te hebben, zal een van de Stads Graven in eigendom konnen bekomen, voor vyf Caroli Guldens, mits betaalende van dien tyd af Grafgeld, zo als van andere eigen Graven betaald wordt.
XVI. Iemand een Lyk begeerende te doen begraaven in een der Stads Graven in de Groote of Galileër Kerk, zal zulks konnen doen, mits daar voor aan den Koster, ten profyte van de Stad, betaalende tien Guldens, voor een Lyk van iemand boven dc Zeven Jaaren, en vyf Caroli Guldens, voor een Lyk van iemand onder de Zeven Jaaren.
XVII. Iemand, een der Stads Graven in de Groote of Galileër Kerken in eigendom begeerende te hebben, zal zulks konnen bekoomen mits daar voor aan den Koster, ten profyte van de Stad, aetaalende een fomma van vyf. en-twintig Caroli Guldens.



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 62;
Aldus gearrefteerd ter Vergadering van de Magiftraat der Stad Leeuwarden, den 4 Juny 1792.
F. RINIA van NAUTA, Vc.
Ter Ordonnantie van Hun Edele Achtb. '
J. F. van SLOTERDYCK.
Ook is nog op dien zelfden 4 Jun) goedgevonden, en met de vorige Pubiica tien op den 15 Juny afgekondigd eene Publicatie wegens het heffen van een Lan taarngeldj van dezen inhoud:
Burgemeesteren, Scheepenen en Raaden der Stac Leeuwarden, allen den geenen die dezen zul len zien, of hooren leezen, falut! Doen te weeten Dat Wy, in ernftige overweeging hebbende ge nomen, dat de omflag der Lantaarn gelden, o{ de Huizen gelegd, zeer oncegaal is, zo dat dezel ve op gelykzoortige Huizen in dezelve Buurt ftaan de zeer veel, ja zomtyds de helft verfchilc, en da boven dien die belasting geheel onevenredig is aat de kosten, die daar uit moeten worden betaald, zo d-:t, wanneer de 'Oly zeer hoog in prys is , dt Stad daar by rnerkelyk moet byleggen , en daar et tegen, wanneer de Oly op een laagen prys is, d< Scad daar by rnerkelyk voordeel kan genieten. — Dat Wy zulks in overweeging hebben genomen, nodig hebbende geoordeeld daar in redres re mostct maaken, en ten dien einde hebben goedgevonden. na voorafgegaane communicatie en approbatie vat de Vroedfchap, te arrefteeren de navolgende Pointlen;
I« Dat
Leeuwarden.
I
1 1
1 i'



Leeuwarden.
Public, nopens Lantaarn-
gèld.
3'PM &e bepaalde omflag echter alleen zal /landhouden voor den tyd van vyf Jaaren, e •, Bfa de vyf Jaaren zal worden vermeerderd öf verminderd , naar dat de omjlandighedcn zulks zullen veretfchen,
4. Dat ten dien einde alle vyf Jaaren een berekening zal worden gemaakt, hoe veel in de af geloopene vyf Jaaren , wegens Lantaamgeld is ontvangen en daar en tegen is uitgegeven, en daar na by Magiftraat en Vroedfchap zal worden Oepaald, hoe veel de omflag voor de volgende vyf jaaren zyn zal, zodanig, dat dezelve, wanneer er een voordeelig flot is, verlaagd, en wanneer er een nadeelig flot is, verhoogd werde.
. En, op dat een ieder hier van de vereischte kenniste bekome,, zal deze van den Raadhuize worden gepubliceerd, en op de gewoone plaatzen geaffi.
Al-
624 NIEUWE NEDERLANDSCHE
1. Dat het Lantaarngeld voortaan zal worden geheven oy omllag van 2, 3 , 4 0f meerdere Stuivers, vart ieder tien Gulden P/uur, waar op de rustigheden een Rccelc Cohiere zyn aangeflagen,
2. Dat de berekening der posten, om deongemaklykhetd in de rekening voor te komen, ende gebrokens te vermyden, zalge/chieden by proportionele verdeeling, van 5 tot j Guldens opklim* mfndft' z? dat> wanneer de omflag is 4 Stuivers, als dan de posie-i van 10 Gulden en daar onder zullen Worden gefteld op . .0:4:0
Van 10 tot 15 incluis op . o : 6: o
Vui ij tot 20 incluis op • o ; 8 : o
Rn zo vervolgens.



JAARBOEKEN, Juny, 1J9&. 6i$
Aldus gearrefteerd ter Vergadering van de Magiftraat der Stad Leeuwarden, den 4 Juny 1792.
F. RINIA van NAUTA, Vt.
Ter Ordonnantie van Hun Edele Achtb.
J. F. van SLOTERDYCK.
Vry dag den 8 Juny 1792.
tLTun Edele Achtbaare hebben goedgevonden te maaken een vernieuwde Ordonnantie op het Stads Waig-Recht, en ten dien einde te arresteeren de navolgende
PUBLICATIE,
Burgemeesteren, Scheepenen en Raaden der Stad Leeuwarden, allen den geenen, die dezen zullen zien, of hooren leezen, falut!
Al-
Omtrend het Waag-Recht in deze Stad zyn by de Regeering eene nieuwe Ordonnantie, en nieuwe Inftructlen voor de Wegers, Schuitevoerders en Waagweikers, ook voor de Colleéteurs van Stads Waagrecht, op den 8 Juny vastgefteld, zo als blykt uit dit navolgende
GEEXTRAHËERT uit het RESOLUTIE-BOEK der Stad LEEUWARDEN.
Leeuwarden.



Le£ü«
warden.
Nieuwe Ordonn. en In-
firuclie
omtrend
het
Waagregt enz*
Art. 1. Het Stads Waag-Recht tè Leeuwarden zal by Collecte ingevorderd en betaald worden , van alle goederen, welke men gewoon is op het gewigt te verkoopen.
II. Van ieder Vierendeel boter zal betaald worden door een Burger . . . 0 . . . door een Vreemden . . 0:1:4
III. Van ieder Kinnetje of half Kinnetje boter, zal betaald worden . . .0:1:0
IV. Van ieder honderd pond Zoetemelks - Kaas« Ongel, Smeer, Reufel, Was en Honing, Tin,
, Spek en Vleesch, als mede van Boter in kruiken oI' P°"en • • ... . 0:1:8
V. Van alle andere natte en drooge waaren die men gewoon is by het gewigt te verkoopen, het zy dezelve al, of niet gewogen worden, van ieder honderd pond . . . o • 1 • o
VI. Van al het levendige Vee, op de Waas gewogen wordende, van. ieder 100 pond o• \ i
VU.Dë
626 NIEUWE NEDERLANDSCBE
Alzo de Ordonnantie op het Stads Waag - Recht van den 28 December 1670, door verloop van tyd, cn Verandering van omftandigheden, geheel m onbruik geraakt is , en Wy echter ten hoog«en nuttig en zelfs noodzaaklyk rekenen, dat daar omtrent eene zekere Wet plaats hebbe; — Zo is t, dat Wy by vernieuwinge en alteratie van voorige Ordonnantie hebben goedgevonden te ar•esteeren de volgende
ORDONNANTIE op het Stads WAAG - RECHT te LEEUWARDEN.



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 627
VII. De belasting, by de honderd pond bepaald zynde, zal van de minder gedeeltens aldus .worden betaald; boven de 75 tot op ico $ bet geheel, dat op de 100 & gefteld is. — Boven de 50 3? tot op 75 « het drie vierde. — Boven, de 25 tot op jo fg de helft. — Van 25 &. de vierde part.
VIII. Van alle Waaren onder de 25 en niet ter Waag gewogen, zal geen Waag-Recht worden betaald, dog ter Waag gewogen wordende , zal betaald worden voor 25 fg; — Echter zyn hier van uitgezonderd die goederen, welke wegens 'sLands Impofitie op de Waag moeten worden gewogen en geen 25 fg beloopen.
IX.; Alle de aangeevingen en betaalingen zyn tot Laste van den Kooper, en zal de aangeeving moeten gefchieden.
1. Van het geen door een Vreemde word gebragt aan een Burger alhier, vóór dat zódanig Burger die goederen in zyn Huis, Pakhuis of op eenige andere plaatze opflaat, of laat opflaan, en
2. Van bet geene door een Burger word verzonden aan Vreemden, het zy binnen of buiten deze Provincie, vóór dat dezelve goederen worden gefcheept, of op eenige wyze, ter vervoering bezorgd, en zal in dit laatfte geval, de Burger , fchoon Verkooper zynde, gehouden weezen, de aangeeving en betaaling te doen.
X Dog by aldien een Burger zodanige goederen naar buiten vervoerd, waar van één ma 1 dit Reent betaald is, zal by die vèrzbnding, zulks niet andermaal beraalen, wanneer dezelve niet ter Waag gewogen worden, maar zo dikmaals
ter
Leeu-
iVAR-
Nieuwe Ordunn. 'n Ih-
Qruëlie
omtrend
het
JVaagregt enz.



Leeuwarden.
Nieuwe
Ordonn,
en In-
ftruSlie
omtrend
het
JVaagregtenz.
ze aangeevmge doen aan den Collecteur van hec btads Waag Recht, met vertooüing van de Provinciale Blanche, en wanneer die goederen opgeene geoftröieerde Waag gewogen zyn, zullen dezelve vóór den öpflag alhier ter Waag gebragt en gewogen moeten worden.
" XIII. Indien iemand voorfz. belastinge door Ciet aan den Stads Colleéteur van het-Waag-'Recht aan te geeven, komt te fraudeeren, zal voor boe-' te betaalen tienmaal zo veel, als het gefraudeerde Waag-Recht bedraagt, en die te weinig aangeeft twintigmaal zo veel, in beide gevallen, boven voldoemnge van het Waag -Recht.
XIV. De boeten wegens Overtredingen in dezen vallende, zullen worden bekeerd, de eene helft ten profyte van het Gerecht, en de andere helft tot voordeel van den Ontdekker, mits zulk» behoorlyk aan den Prasfideerenden Burgemeester en Stads Fiscaal bekend makende. urgemeester'
XV Van dit Stads Waag * Recht zullen zyn geeximeerd alle zodanige Corpora, perfonen of goederen, welke door Hun Edele Mogende de Heeren
628 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ter Waag worden gewogen, zal t'elkens dit KechÉ voldaan worden.
XI. Ten opzigte van deze Ordonnantie zullen v°°^.BurSers worden gehouden , niet alleen de dreftive Burgers, maar ook de Ingezetenen van Leeuwarden en Jurisdictie van dien, zonder dat zulks in eenig gevolg getrokken zal mogen worden.
XII. Wanneer een Burger van een Vreemde goederen koopt en hier ontvangt of opflaat, waar van op een andere plaats s Lands Waag - Recht is betaald, zal zodanige Burer*



JAARBOEKEN, Juni, 1792. Ö25
ren Staaten van Friesland daar van zyn of nog zullen worden bevryd, mits dat alle Exemtien by den Stads Collecteur werden aangcgeeven, en agter in zvn Boek aangeteekend; zullende echter de helft van het Waag - Recht, door de perfoonen , geené Exemtie genietende, het zy koopers, of verkoopers, moeten worden betaald.
XVI. Ook zullen van dit Stads Waag-Recht bevryd zyn alle goederen, waar van beweezen wordt, datéenig Stads, of Dorps Waag ■ Recht binnen deze Provincie betaald is, dog ter Waag wordende gewogen zal Art. ib worden geobfer-
En ten einde voor te komen de dispuiten die tusfchen Burgers, Ingezeetenen of Vreemden, mee de Weegers, Schuitevoerders of Waagwerker» over hun Salaris zoude kunnen voorvallen, is goedgevonden en verftaan de Articulen uit de Inftructien der Weegers, Schuitevoerders en Waagwer* kers, voor zo verre hunne Salarien aangaat, by dezen mede te doen Publiceeren, luidende dezelve 'als volgt*
INSTRUCTIE voor de WEEGERS.
Fiat ï'n/erltói
Art. XVI. en XVII»
INSTRUCTIE en TAUX voorde SCHUITEVOERDERS en WAAGWERKERS.
Fiat Infertiot
Aït. Vil-, VIII. j IX., X., XI., XII. en XIII.
V v M
Leeuwarden.
Nieuwe
Ordonn.
en In-
(Irudtie
omtrend
het
Waagregt enst



i
Leeuwarden.
Nieuwe
Ordonn.
en ïh-
ftrucHie
omtrend
het
Waagregtenz.
Wyders hebben Hun Edele Achtbaare, revo«erende de'Inltruöien van de Collecteur van hec ï>tads Waag-Recht, mitsgaders van de Weegers. Schuitevoerders en Waagwerkers, goedgevonden voor gemelde Bedienden der Waag vast te ftellen de navolgende Inftructien.
INSTRUCTIE voor de COrt^i^UR yan Stadi WAAG-
Art. V. De Collecteur van het Stads WaagRecht zal gehouden zyn den Edele Raad alle eere refpect en gehoorzaamheid te bewyzen. en zich af tyd gewillig, tot uitvoering der bevelen' van de Magiuraat, laaten gebruiken.
II. De Collecteur van het Stads Waag.Recht zal verphgt zyn, deszelfs naam' te plaatzen aan de post van zyn voordeur, met aanwyzing van hec Lollect 't welke hy bedient in dezer voegen.
N.t N, CylLStcur van het Stads Waag-Recht
III. De"
530 NIEUWE NEDERLANDSCHE
En op dat een ieder hier van de vereischte kennisfe bekomen, zal deze van den Raadhuize S-eeS ^ eD °P de gewoone Ptaatzeu 3 Aldus gearrefTeerd ter Vergadering van de Magiftraat der Stad Leeuwarden, den 8 Juny 1792.
F. RINIA van NAUTA, Vt.
Ter Ordonnantie van Hun Edele Achtb.
J. F. van SLOTERDYCK.



JA AREQEKEN, Juny,1752. 63ï
III. De Collecteur zal zich dagelyks in de Waag .atem vinden, zo dikwyls zyn dienst aldaar gerequireerd word, en des Saturdags van den 1 April tot den 1 November ten 7 uuren, en van den 1 November tot den 1 April ten 8 uuren '.«morgens de Waag moeten openen, en zig zonder noodzaak uit dezelve niet abfenteeren voor dat de Markt is afgeloopen.
IV. De Collecteur zal geduurende zyn dienst aan de Waag niet mogen kopen eenige weegbare goederen , uitgenomen voor zyn eigen gebruik, nog dien aangaande Compagnielchap houden.
V. De Collecteur zal van zyn ontvang van hec Waag-Recht accuraat boekhouden, en alles wac hem wordt aangegeeven onmiddelyk zonder verzuim te boek brengen; voorts zo vee! hem doenlyk is, in goede verltaodhouding omgaan met den Collecteur van 'sLands Waag'- Recht , en alle vierendeeien Jaars van hem verzoeken onder recipis te ligten zyn Collect- boek van den invoer, en de dubbelden welke aan de Lands Collecteur worden toegezonden , ten einde dezelve in zyn Stads-Boek over te brengen, voorts dezelve t'elkens, zo fpoedig mogelyk, reftitueeren.
VI. De Stads Collefteur zal zyn beide CollectEocken door de Praafideerende Burgemeester op het eerite blad laaten vertekenen, dog vooraf zal hy het getal der bladen agter in die boeken aantekenen.
VII. De Collecteur zal in den ontvang en in de invorderinge van het Waag Recht zich ftrict reguleeren naar de Ordonnantie daar omtrent op heden gearrefteera, en op 't geen dien te neffena in het toekomende zal worden beraamd
Vva VIII. Dc-
Lekü-
WARDEN.
Nieuwe
Ordonn,
en In-
flruètie
omtrend
het
Waagregt enz.



632 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Leeuwarden,
Nieuwe,
Ordonn,
en In*
firuêlie
mntrena
het
IVaagregt enz.
XL De Collecteur zal binnen de 2 maanden na verloop van ieder vierendeel jaars, aan 't Comptoir van de Stads Rentemeester overbrengen z\ ne gecollecteerde penningen, en zyne resten moeten zuiveren voor den eerften November, om by zyne te doene rekeninge te verantwoorden.
XII. De Collecteur van 't Stads Waag-Recht zal mede van de opkom Hen van de Kraan Boekhouden , de penningen daar van volgens Reglement van den 25 April 1788 inroanen en ontvangen, daar af Jaarlyks by zyne gewoone rekening, verantwoordinge doen, en het zuivere aandeel voor de Stad overbrengen aan het Stads Comptoir voor den eerften Juny van ieder Jaar, voorts benevens de Lands Collecteur goed toeverzicht op de Kraan houden,, en het Kraan ReglemcDt helpen effectueeren.
XIII. De Collecteur van bet Stads Waag-Reclat
zal
VIII. Dezelve zal alle weeken aan de Weegfters van de kleine fchaalen quitantien moeten pasferen in boekjes in Octavo, van het geen hy wegens den opbreng der kleine fchaalen, Stadswege ontvangt, en zulks dadelyk in zyn principaal Collect - Boek aanreekenen.
IX. De Collecteur zal weekelyks aan een der Weegfters van de kleine fchaal betaalen f 1 : 8 : o en zal hem zulks in zyne Jaarlykfche rekening worden gevalideerd voor uitgaaf.
X. De Collecteur zal Jaarlyks in de Maand November, aan Commisfarisfen van de Magiftraat rekeninge doen van zyn gehoudene adminiftratie, van den eerften Mey van het vo jrige tot den laacften April, van het lopende Jaar.



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 633
zal voor Tractement genieten *s Jaars Twee hor, derd Caroli Guldens,ta boven dien van alles wa van buiten deze Provincie alhier word ingevoerd van ieder gulden ontvangst een ftuiv er.
XIV. Dezelve zal, egaal met de Lands Col
leöeur, genieten een derde van de opkomften var de Kraan , hun by Magiftraat en Vroedfchap: Refolutie van den 6 July 1789 toegelegd, vooi de adminiftratie , ontvang van penningen en be werking.
Art. I. De Weegers zullen de Magiftraat alle eere, refpeft en gehoorzaamheid bewyzen.
II, Zy zullen te zamen, en een ieder van hun, alle drooge en natte goederen dewelke op dc Waag gelevert ofte ontvangen zullen worden, getrouwelyk en regtveerdelyk elk in 't zyne, weegen met de wigten hun tot dat einde by de Magiftraat dezer Stede toevertrouwd.
III. De beide Weegers zullen zig dagelyks in de \Va3g laten vinden, zo dikwils hun dienst aldaar gerequireerd word, en des Zaturaags van den 1 April tot den 1 November om zeven uuren, en van den 1 November tot aan den 1 April om agt uur 's morgens aan de Waag zyn, en zig zonder noodzaak uit dezelve niet abfenteeren voor dat de Markt is afgeloopen.
Vv 3 IV. In
INSTRUCTIE waar nadeWEKGERS in de Siads WAAG te LEEUWARDEN hun zullen moeten reguleeren.
- Leku-
t WAR, DEN.
Nieuwe Ordonn» cn In-
iffruStie omtrend het
Waagregt enz.



Leeuwarden.
Nieuwe
Ordonn,
cn In-
jlruHie
omtrend
hei
Waag. regt enz.
VIL Een Schip 67 Kaas zal wegen 300 f§.
VIII. Van dc Kans en alle andere Waaren, welke ter Waage gewogen worden, zal voor uitfiV gegeeven worden op de ico een ffi , op de 5S een halt fiï , zonder op minder' gewigt eeniz uit. flag te mogen geven, 6
IX. De Weegers zullen op hot laatfte van hec weegen de hand niet mogen houden nog te liaan •aan de Ketens ofce Touwen, maar de Schaalen' tot driemaal, vry laaten door dryyen. *
X. Dezelve zullen wanneer 't weegen in iUp< gedaan is de Schaalen terftond van alle groote en kleine gewigten ontledigen, en voorfchreeven Schaalen, altyd los en ledig laten drvven en hangen. ' LU
XI. Dezelve zullen, wanneer 'er eenige gebreken aan de Evenaars, Schaalen of Gewigten met
den
634 NIEUWE NEDERLANDSCHE
IV. In cas van noodzakelykhcid zullen de Weegers, wanneer daar toe worden aangezegd ook op Zon-en Leest; Dagen tot het verrigten van hun post zich bereidwillig laaten gebruiken.
' V. Zullen ook gehouden wezen alle dagen, voor zy zullen beginnen, eenige van de voorfz, Waaren te weegen, de fchaalen van de Waag opregtelyk te evenen. &
VI. Een tonne 'Boter zal, boven het hout weegen 320 B en dus een Vierendeel 80 tig, en daar te boven 14 m voor het vat, een kinnetje 40 ffi en daar te boven 7 fg voor het vat, en een half kinnetje 20 ffi en daar te boven drie en een half tg voor het vat.



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 635
den aankleven van dien bevonden worden, daar van direct kennisfe geeven aan Heeren Bouwcommis farien ten einde daar aan ten lpoedigften werde geremedieerd-
XII. De Weegers zullen in geval van ziekte of andere noodzaaklyke abfentie uit de Waag niemand in hunne p!aa<:s mogen ftellen, maar zullen daar van kennisfe moeten geven aan de Prasfidee rende Burgemeester in der tyd, welke ad int erim ten kosten van de abfente of zieke, een perfoon zal ftellen om voor een korten tyd zyn post waar te nemen.
XIII. De Weegers zullen geene goederen weegen als in tegenwoordigheid van de Collecteurs of ten miuften een derzelve, en alvorens de naam van den Eigenaar aan de Collecteur is opgegeven, en door hem aangeteekend, nog de góederen laten volgen, voor dat de qualiteit en quantiteic derzelver zal wezen te Boek gefteld.
XIV De Weegers zullen zig in alles reguleeren m 's Lanls en Stads Reglementen , Placaaten, en Ordonnantiën rakende de Waag of het WaagRecht geëmaneerd, of nog te emaneeren, en zullen van alle contraventien die zy daar omtrent zullen ontdekken, direct kennisfe geven aan de Prajfideerende Burgemeester.
XV. Ieder Weeger zal Jaary\-S voor Tradtement genieten 200 Caroli Guldens,, het welk hem by quartalen , op ingediende Memorie, by Ordonnantie zal worden betaald.
XVI. Aan dc Weegers word by provifie, ingevolge de Edele Raads Refolutie van den 18 April
geaccordeerd, voor het weegen van levendiVv 4 ge
Leeuwarden.
Nieuwe
Ordonn.
en In-
fliuclie
omtrend
het
Waagregt enz.



6y6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Leeuwarden.
Nieuwe
Ordonn.
en Itf
flructie
omtrend
het
IVaagregt enz.
INSTRUCTIE en TAUX voor de SCHUITEV0ERDE11S en WAAGWERKERS te LEEUWARDEN.
Art. I. De Schuitevoerders en Waagwerkers zullen verpligt zyn de Edele Raad alle refpedt en eere te bewyzen, en zig altyd gewillig tot de beveelen en dienften van de Edele Raad laaten ge* bruikeu.
II. Dezelve zullen zich altyd nugter en bekwaam houden, en zich t'allen tyden bereid laaten vinden om ieder een ten dienfte te ftaan, en zullen alle dagen ten minften dén van de Schuitevoerders m twee van de Waagwerkers hun in de Waag
laa-
ge Beesten fo : o : 8 van de roo fg, en van kabel Touw / o : o : 4 van de ioo ft > bet meerder gewigt na advenant.
XVII. Dezelve wordt mede geaccordeerd (ingevolge des Edele Raads Refolutie van den 4 Sep. tember 1724,) agt penningen van de 100 fgKaas ter Waag gebragt wordende, voor het zetten der Kaazen op en van de fchaalen.
XVIII. Dezelve zullen tc zamen of een van hun, geduurende haaren dienst aan de Waag, niet mogen kopen eenige weegbare goederen, uitgenomen voor hun eigen gebruik, nog dien aangaande Compagniefchap houden, en zullen in dien gevalle die goederen door die bedienden der Waag, welke dezelve niet mede gekogt hebben nog mede toebeiporen, worden gewogen.



JAARBOEKEN, Juny, 17&2. 637
Jaaten vinden en aldaar oppasfen van 'smorgens van negen tot elf uur, en 'snamiddags van een tot drie uur, en des Zaturdagsde beide Schuitevoerders en alle dezes Waagwerkers, van 's morgens dat de Waag geopend tot 's avonds dat dezelve wederom gefloten word.
III. Zullen ook van niemand eenig drinkgeld, nog meerder arbeidsloonen mogen afeisfchen dan in de onderftaande Taux en Articulen wordt uitgedrukt.
IV. De Waag-werkers zullen goede zorge draapen, dat de Stads Schaalen, gewigten, kruiwagens
en andere gereedfchappen van de waag niunefchaadigt worden, als mede dat 'er geen Vuilnis omtrent de Waag word gebragt, voorts gehouden zyn de Waag alle morgens van binnen en roniiomme van vuiligheid te reinigen, en de Trappen van boven tot onder fchoon te maaken, ook de Vv aterfteenen boven en onder alle Maandagen te reinigen, en de Secreten door te fpoelen, insgelyks de cieu we Stad of 'c plein ten Oosten en Westen, zo verre het onderhoud de Stad raakt, te fpcelen en reinigen , zo dikwyls hun zulks door de Magiftraat belast zal worden.
V. De Schuitevoerders en Waagwerker» zullen al het arbeidsloon, na aftrek van Sjouwersloon en praamsbuur, in een beurs brengen, des dat by de deeling, hoofd voor hoofd ieder Schuite- oerder zal genieten . . • • o : j : o tegen ieder Waagwerker. • • 0 ; 3 : 0
VI. Dezelve zullen ook zo dikwyls eenige Burgers of Inwoonders Boter, Kaas, of andere waaren de Waag fubjeft en gewogen zynde, hebben ftaan of leggen in of buiten de Waag, daar toe ver-
V v j zogt
Leeuwarden.
Nieuwe Ordonn. en ln-
jlruclie
omtrend
liet
JVaagregt enz.



Le^u»
WARDEN. ,
Nieuwe Ord on n cu In-
ftruStic omtrena het
f] raag*
rcgt enz
deel Boter7001" K ^S br°ngeD van ieder V''^eDDog een Uitflyter zal betalen '. o • o \ 3 Te water half zo veel. °
IX. Voor het arbeiden te water van ieder du?zend pond Kaas door een Burger 0 • z • o
Door een Vreemdeling . . " o • 10 • o Alles boven de agt penningen, welke van ieder honderd pond aan de Weegers voor het zetten der Kaazen op en van de Schaalen is geaccordeerd.
X. Zo dra de quantiteit Kaas of andere Waaren dujzend pond of daar boven bedraagt, en het t'huis brengen gefchikt te water kan gefchieden, zullen deze ve verpl.gt zyn zulks te water te verrichten , of althans voor .dat Loon, dat 'er te water aan verdiend word, namentlyk van ieder honderd P°nd ' ' • • 0:0:8
XI. In-
638 NIEUWE NEDERLANDSCHE
zogt wordende , aanftonds moeten brengen ter paatze: daar het begeerd wordt, zullen Sa le Vreemden op het fpoedigst voort 'helpen, ten einde daar door geen Burgers worden verlet; - voorts zorge draagen dat de Boter of andere Goederen . welke zy gelast worden te bezorgen aan de Buken-
2', a,df befteld worden vóór het bep aide uur van derzelver vertrek.
VII Van ieder Vierendeel Boter van de fchaal
zonder daar voor onder eenig pretext, hoe ook genaamd , iets meer te mogen vorderen. h



JAARBOEKEN, Juny, 1792. 639
XI. Indien de Waagwerkers verzogt worden om de Kaas te ftuwen in Schepen voor de Waag leggende, zullen zy daar voor van ieder Schippond genieten . . . . 0:1:0
XII. Voor het arbeiden op de Schaal van ieder honderd pond Ongel, Spek, Yser, Koper, Vlas, Hennip , Hop, Hyde, Wol en andere drooge waaren (exemt van-Kaas, 't welk aan de Weegers istoegeftaan,J zal aan hun door den Burger betaald worden o : o : 8
Dog door een Vreemdeling . o : o : ia Voor het t' huis brengen derzelve, als mede van
de ivaas, zullen zy van ieder honderd pond genieten . . . . 0:2:0 En buiten de Poort . . . 0:3:0 Dog te water . . . o : o : 8 En buiten de Poort . . 0:1:0
XIII. Den Kooper zal het vryftaan, het geen op de kleine Schaal gewogen word, zelfs, of door iemand anders t' huis te laaten brengen , zonder daar voor iets te betaalen.
XIV. De Schuitevoerders en Waagwerkers zullen zich in alles moeten reguleeren na de Ordonnantie op 't Stads Waag-Recht, by pcene van arbitraire Correctie, en van niemand iets meer mogen vorderen als hun by deze Inftructie wordt toegedaan , .by pcene van fuspenfie voor de tyd van een half Jaar voor de eerfte reize, cn van Casfafié voor de tweede reize indien ze hun weder daar aan fchuldig maaken.
En wordt den Heer PrsefiJeerende Burgemeester N0tit» gecommitteerd om de Collecteur van het Waag - Recht, benevens de Weegers, Schuitevoerders en Waagwerkers voor zich te doen komen,
Leeuwarden.
Nieuwe Ordonn, en Indrukte■vntrend het
Waag-
regt enz



Leeu-
WARDtN.
Nieuwe
Ordonn.
en In-
ftruêtie
omtrend
het
Waagregt enz.
Haulingen.
Tot ordinaris Kaptein ter Zee, onder het Collegie ter.Admiraliteit in Friesland, is door Zyne Doorluchtige Hoogheid, als Admiraal Generaal, den oudften extraordinaris Kaptein Anthony Franciscus Stefens, aangefteld, en zulks in plaatze van den overleden ordinaris Kaptein Cornelis Michiel de With.
Veel is gefproken over twee groote fchepen van Oorlog, ieder van 74 ftukken gefchut , in de laatfte Oorlog tegen GrootBrktannie, gebouwd, maar binnen de Haven van deze Stad zo gebouwd , dat 'er geen mogelykheid was om dezelve buiten die haven te brengen. Veel is hier over geredeneerd, niet altyd zonder jok of fchimp.
Ook
640 NIEUWE NEDERLANDSCHE
men , en dezelve van de obfervantie van hunne ou. de Inftructien te libereeren, en dezelve vervolpens tot de obfervantie dezer vernieuwde Inftruclien te gelasten en onder eede te neemen.
Accordeert met voorfz. Boek.
In kennisfe van my Secretaris,
J. F. van SLOTERDYCK.



JAARBOEKEN, Juny, I702. 64I
Ook was voorheen al eens gefproken, orr aan den Koning van Frankryk van die twee fraay gebouwde Schepen een gefchenk tc doen; zeker onder voorwaarde dat Zyne Christelyke Majefteit zelve , die liet weg haaien en naar eene zyner Zeehavens over brengen. Wat hier van zy, het befluit i: eindelyk genomen, die twee Schepen me nog eenige anderen, liever voor afbraak v verkoopen, dan in de haven geheel te laa ten verrotten, zo als blykt uit deze open lyke bekendmaking, in de meefte Nieuws papieren geplaatst.
De Gecommitteerde Raaden ter Admiraliteit i; Friesland, gedenken, volgens fpeciaalen las en authorifatie van Hun Hoog Mogende , in d aanftaande maand September, ten overftaan va Commisfarisfen uit den Raad, door derzelver Vet dumeefter, publiek of uit de hand te verkoope twee Schepeu van Oorloge van 74 en drie van 6 Rukken Kanon, leggende in de Haven van Hai lingen; mitsgaders een dito van 64 Rukken K; non, leggende in het Veer, met al het geene u derzelver Equipagie en Uitrusting van Zeil en Trei Ankers, Touwen, Kanon, Ammunitie van Oo; log &c van noden en voorhanden is , volgens li ventaris daarvan zynde, waar van de precife Zi dagen nader zullen worden bekend gemaakt; zt lende de Conditiën en Artikelen van Verkoop , b nevens den Inventaris, zo ras doenlyk, te zien c te lezen zyn ter Secretarye, aan 's Lands Mag zyn en by den Vendumeefter van welgemelde G' committeerde Raaden,
NE-
Har- * lingen.
\ c
1
t
11!
\-
it
r,
ï■i-
a 1-



642 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Batavia.
NEDERLANDSCHE COLONIEN.
Batavia.
In de maand Odtober i7or, zyn alhier van wegen de Hooge Regeering, twee Ordonnantiën afgekondigd, de eerfte gedag-
der middelen , door de Heeren der Vergaderinge van Zeventienen ter onderfteuning yan het wankelend lighaam der Nederlandfche Oost-Indifche Maatfchappy aanbevoolen, wordt ingevoerd eene algemeene Belasting op alle de Legaaten en Collateraale Suc cesfien onder het Resfort van de Oost-induche Compagnie vallende.
Ingevolge deze Ordonnantie, beftaande uit 35 artikelen, moet den °o Penning geheven worden op eenen gelyken voet van alie moederen , roerende en onroerende, geene hoegenaamd uitgezonderd , die ie. mand by Teftament, Codicil, Legaat of Gift, onder den levenden, dan wel ab inteftato, in de opklimmende en Zylinien zal komen te erven of te verkrygen * dog den



JAARBOEKEN, Juny, i79<z. 643
10 Penning van 't geen by eenigerlei maa king aan Vreemden zal aankomen , het geen ook zal plaats grypen by onzekerheid, of
de Goederen aankomen aan Vreemden of aan Maagfchappen van den Donateur, of Teftateur, tot dat die Maagfchap is bewezen, wanneer het meerder betaalde zal terug gegeeven worden. Alle Christenen,zoEuropeefche alslnlandfche, zullen aan dit middel onderhevig zyn , zo wel als Legaaten en Erffenisfen, die Christenen van Onchristenen, of deze van Christenen verkrygen, behalven den vrydom der Slaven. De overige Artikelen behelzen bepaalingen, nopens de uitzonderingen, zo als van Godshuizen en Diaconien, mitsgaders de regelen in de heffing en voldoening van dir. middel in acht te neemen.
De tweede Ordonnantie is gedagteekend den II October ijy , en insgelyks' op aanfchryving van de Heeren Meefters, den 4. January gezonden, vastgefteld, by welke Aanfchryving Heeren Bewindhebberen in overweeging hebben genomen de zoreelyke omftandigheden der Compagnie, en "de billykheid, dat alle en een iegelyk, en inzonderheid haare eigenDienaaren,waar, en hoedanig zy ook in de refpeclive Colo. nien , Provinciën en Etablisfementen der Compagnie gezeten en woonachtig zyn mogten, iets van het hunne komen toe te brengen , om de voornoemde Compagnia in haare drukkende omftandigheden, naar
ge-
Bata-
V1A.



Batavia.
pen atweeren eenen ilag, die niemand meer dan haare Uienaaren en alle In- en Opgezetenen , gehoorende onder het Resfort van de Compagnie, zoude treffen.
Op welke gronden, tot een behoedmiddel tegen het voornoemde dreigend gevaar s Heeren Bewindhebberen , de Hooge Regeering alhier gelast hebben, te doen invoeren, zo als de voornoemde Regeering den 15 September reeds heeft gearrefteerd dat zouden worden ingevoerd: „ de hef„ fing van een Vyftigften Penning, of twee „ ten honderd van elks waare bezitting * s) by wyze van liberaale Gift, die eenig en „ alleen ftrekken zal tot onderftand en ter „ gemoedkoming van de voornoemde Con> „ pagnie, en geheven zal worden van het „ zuiver bedragen van elks Bezitting, op „ den dag dat hy in gemoede een over* „ flag zal gemaakt hebben, wordende on3, der bezitting begreepen, alles wat ge-. „ field kan worden iemand te competee„ ren, zo wel binnen als buitens Lands, „ ter Zee, of op de Rivieren, en te Lan„ de, en moetende opgebragt worden door „ alle Dienaaren of Burgers , onder het
Resfort der Compagnie woonachtig en „ gehoorende, 't zy Christen of Onchris„ ten; en zal niemand zyn ontheven, dan
dis
044 NIEUWE NEDERLANDSCHË
gelang van haar vermogen by te ftaan, efi daar door, onder den kragtdaadigen byftand van Gods genaderyke Zegeningen, te hel-



JAARBOEKEN, Juny, 1792.' 645
„ die beneden de 500 Ryksdaalders zuiver „ Capitaal bemiddeld: zyn."
St. E u s t a t 1 tj s.
nr.'i } .1)3133 3lvhG£dïoonow nsfcioiv sbïia
*i- ;t üob toob rno lecvog. oi jbnol; eiiinO Wy hadden alhier op' den 7 April 1792, des namiddags, een allerverfchrikkelykst Onweêr, van Donder en Blixem verzeld', 't welk kort - daar ; op gevolgd wierdt van de allerzwaarfté ftorrregens, die de oudlte lieden niet géheugen ooit bygewoond tehebben.1 "Dit ■ duurde tot; den volgenden morgen omtrend vier uuren , en de (terke Vloed enStroömen, door de Slagregens veroorzaakt , • bedorven verfcheideire ZuikeN Plantagien, ên hebben ook veelVee vernield. £>e wegemzyn geheel onbruikbaar geworden ;; het oude pad of opgang naar den berg is geheel toegeloopen; en het nieuwe met een muur en nieuwe gemaakte put is boven in malkanderen gevallen. In de Bovenfiad of op den berg zyn eenige huizen tot aan het dak toe onder den grond gefpoeld; anderen in tegendeel door 't water ondermynd , waar door ook veele muuren en huizen zyn omgevallen. In de BenedenRad, anders de Baay genaamd, zyn verfcheidene pakhuizen vol met water geloopen ; anderen half onder den grond begraven, waar door groote fchade aan de Xx goe-
Batavia.



St. Eu
statius
ae geut ot waterioqp gelpoelcl en m Zee? verdronken; andere jnenfchen hebben zich uit de vloeden wonderbaarlyk gered, 't Fort Oranje ftondt in gevaar pra dopr den fterken, vloed, van den berg ter neder te Horten, terwy} een hoek van den berg, ^vaar op het ftaat, op twee der pakhuizen, digt daar onder ftaande, is gevallen, en dezelve geheel verpletterd heeft. Dit Eiland Wierdt dan a)s met eenen geheelen ondergang gedreigd; egter hebben wy met die alles nog zo veel ramp niet gehad als eeni.» ge qnzer nabuurige isilanden , zo als St* JCitts en Nives , en anderen, alwaar het yerjies. in de Plantagien verbazend groot is, en veele meni'chert het leven hebben verlqorep.
04$ NIEUWE NEDERLANDSOHB
goederen is veroorzaakt, en een groote menigte zuiker bedorven. Een der dienaars van den Fiscaal, is van boven neder door



JAARBOEKEN, Juny, 179a* <J47
KORT AANHANGZEL VAN EENIGE BUITENLAND* SCHE ZAAKEN.
Poolen.
De aanmerkelykfte omwenteling in dit Land, vooral tegen de overheerfching van Rusland, op den 3 van de maand Mei 1791 gefchied, is bekend uit de egte Rukken van dien tyd. Men dugtte wel, dat de Keizerin van Rusland, niet zo ligt van haaren invloed op dit Ryk zoude afzien , maar men vertrouwde nog al eenigzints op de onderfteuning van die Mogendheid , welke de omwenteling van Poolen niet ongaarne zag, en niet weinig aangemoedigd en bevorderd heeft. Onderwyl, daar thans de zaaken vry haggelyk beginnen te ftaan, heeft de Koning, met de Standen vereenigd, een Manifest of verklaaring uitgevaardigd, om de Natie ter verdediging, haarer onafhanglykheid, tegen haare weerbarttigeMedeburgers, door vreemde magt gefterkt, te handhaven Dit Vertoog ademt niet Xx a aiin.
Poolen.



Poolen
i
I
; I
(548 NIEUWE NEDERLANDSCHE
minder dien geest van bedaardheid, als kragt van gezegden, welke het gemoed bezielen, van 't welk de rechtvaardigheid zyner daaden eepe volle bewustheid met zich draagt, hoewel het tevens onbewimpeld voorftelt, dat de Rusfifche Regeering onlydelyk was geworden; dat Poolen haar de vernederende Guarantie opzeide; dat het den grond van zynen onvermydelyken ondergang Helde,in de eertyds ter fiaverny leidende wanorde; dat het eene vaste en duurzaame regeeringsvorm invoerde; dat het dappere Krygslieden op de been bragt, ter handhaaving van Vry-. heid en Onafhanglykheid, en zich voorzag yan de toereikende middelen, ter goedmaking der Staats behoeften ; mét één woord, dat Poolen aanving een inncrjyk wel geregelde van Europa en Nabuuren geachte Na;ie te worden. Voorts wordt de Natie herinnerd, hoe zy onder de Rusfifche Voogdyfchap heeft aioeten dulden, dat de Koning, de Senatoren, de Minifters en Landboden, ian ha3r ontnomen wierden; den Adel fmadelyk behandeld; gewelddadig met de woolingen omgegaan; de Steden verdrukt; de Landman opgeligt, weggevoerd, en einde,yk de Staat verdeeld wierdt. Dit , zegt iet Vertoog, waren de werkingen der Rusifche Guarantie, en het vraagt, wat 'er van jat R\yk nu beter te verwagten is; wyders' paant het de Natie aan tot moed, eendragc in ftandvastigheid, onder het vertrouwen
op



JAARBOEKEN* Juny, 64$
00 God, welke dus om befclierffiing wordt aangeroepen:
En Gy, befchermend God! God on-
zer Vaderen, Gy, welke de fchuldeloos-
heid^ de deugdzaamheid onzer verrig,j tingen, en de zuiverheid onzer doelein-
den doorziet, rust Poolen toe met den ,} geest van dapperheid , en boezem het „ het eendragt in. Zegen onze Krygslie-
den, wyl geen waan, heerschzucht noch ,} veroveringslust denzelven aandryft tot ,i llorting van raenfchenbloed! Zegen hen,
ó God! vermits zy enkel hunne Natio„ naale Wetten en Vryheden, die Gy zelve ,, uvven verntiftigen en vryen Sehepfelen „ toedeelde, verdeedigen: wyl zy alleenlyk
hun Vaderland zoeken te befchutten, het 3, welk Gy zelve zo menigwerf door uwe # Almagt hebt gered , en thans door de
mededeeling van den geest der wysheid „ en zorgvuldigheid aan deszelfs naderen„ den ondergang ontrukt. Om deze Gej, nade roept, 6 God ! de Koning, roepl
de reehtgeloovende Natie U aan, wel„ ke Uwe Almagt en befchermenden by„ ftand eens in Lof- en Dank-Gezangen j, zal verheerlyken "
Dog hier tegen heeft de Rusfifche Gezant, van wege de Keizerin,aan den Poolfchen Ryksdag eene Verklaaring overgegeven, welke zeer uitgebreid is, en behelst? dat Haare iVlajelteit, als hebbende de ConXx 3 ffii-
PoeiÈé?'



6yo NIEUWE NEDERLANDSCHE
Poolen
ftitutie van Poolen geguarandeert, niet konde gedogen, dat dezelve, gelyk op den 3 Mey des vorigen Jaars gefchied was, zoude veranderd blyven: weshalvenzy, tot herftelling der oude Regeeringsform, een gedeelte haarer troupen op het Poolsch Grondgebied zoude laaten trekken, welken egter allen, die zich niet tegen dezelven verzetten, als Vrienden zouden behandelen.
Hoe het op gemelden 3 Mey, by het veranderen der Conftitutie, is toegegaan, wordt ki deze Declaratie dus befcbreven: „ Op „ den dag der Revolutie werdt het Paleis „ en de Vergaderzaal van den Ryksdag op„ gepropt met het gemeen van Warfchauw; „ men itelde gewapende lieden in dezelven, „ en het kanon, uit het Arfenaal gehaald „ zynde, hield men gereed om los te bran„ den, op allen, die het gelukken van een „ complot zouden tragten te hinderen; „ men verzamelde het.regiment Artilleris„ ten en Litthaufche Guardes, om het ge„ meen te onderfteunen, welks woede men „ aanhiifte tegen allen, van wien eenigen „ weêrltand te vreezen was; voorts werden v verfcheiden Nuntiusfen,die in hunne pa„ triotfche gevoelens volhardden, met den „ dood gedreigd, en die van Kalisz zich „ nederig voor den throon werpende, om J} aan den Koning de heiligheid van zyne ?J eeden, op de Pacla conventa gezworen, „ voor oogen te houden, werd onbarra-
j, her-



JAARBOEKEN, Juk», 17Ö2. tfjrf
ll hertig met de voéteh getrapt, in weèr3, wil zyiier onfchendbaarheid van reprei, ientant der Natie, en tot fchande van ie„ der Pool, die niet alle gevoelens van eer „ en vryheid verlóren heeft, en het is deze „ Revolutie , op zulk eene wyz*e verkre;, gen, Welkè hare bewerkers, voor de „ ftem des Volks, tragten te doen door-
» &aan:" , . ..
Of deze voördragt wel onzydig is, is"
thands de gelegenheid niet te onderzoeken.
Xx 4 NOÓR&
PooLw



NIEUWE NEDERLANDSCHE
Phila-
delmia.
NOVRD-AMERIKA. Philadelphia.
Het Congres der Vereenigde Staaten, de kerjnisgeeving ontvangen hebbende, dat de Koning der Franfchen de nieuwe Conlhtutie of Regeeringsvorm had aan. genomen; zo is daar op, door den Voorzitter der voornoemde Vergadering, den Heer Washington, eenen Brief van dankzegging voor die kennisgeeving, en geiukwenfchinj over die gebeurtenis in April 1702, aan den Koning Lodeivyk den Zestienden gefchreven. b
Den 7 dier zelfder maand is het Standbeeld van den beroemden Benjamin Franklin geplaatst boven het Frontefpice der nieuwe Bibliotheek in Fishftreet, van welke inrichting die vermaarde Man de Aanlegger was. Het is van Carrarisch Marmer, door den Kunftenaar FrancoisLazzarim gemaakt, en het eerite Stuk van Steenhouwery van die
groot-



JAARBOEKEN, 1792. e£j
grootte, 't welk in Amerika is gezien, wordende den Heer Frunklin iïaande verbeeld, rustende met dé eene hand op Boeken, in dé Rechterhand een omgekeerde Scepter hou dende, in de Linkerhand houd hy eene Rol; hy is met eenen Romeinfche Tabbaard gekleed; zyne gelykenis is volmaakt, en het hoofd een namaakzel van het beroemde Borstbeeld van den Heer Houdon. Men rekent de kosten van dit Ruk op 500 Guineas, en op het Voetfiuk ftaat dit allereenvoudigst Opfchrift: Dit Standbeeld van den Doctor Benjamin Franklin, is vereerd g'worden door William Dinghara, Schildknaap, 1792.
Xx 5
VER-
Phila-
DELPHIA.



*$4 NIEUWE NEDERLANDSGHE
VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ.
Vrraa »er:n<
onder t?e hoc 5R EN lag i amtenaars.fcNZ.
Bércen in KennEmérland. Den 17 Juny, is alhier op den 1 iuize Bergen , in den Ouderdom van 65 Jaaren en ruim 6 Maanden overleeden , Jonkheer Willem Lodevryk, Grave van Nasfau, Vryheer van Bergen, Heer van de Myll in Corrgeene. en in Middelharnis, mitsgaders HóógHeemraad van de uitwaterende Sluizen in Kenne-" met land en West-Friesland.
Goes. Uit eene overgezondene Nominatie ^ Jêyn, door den Heer Prins Erfftadhouder, tot Bur*
ge-
- sGravenöagé. Zynè Doorluchtige Hoog.
! neid, de Prins Erfftadhouder heefteen Gouverneur Generaal over de Coloniea van Esfequebo en Demi, rarie en aanhoorige Rivieren aangefteld, en daar toe benoemd Jr. Willem Augustus Sixtema thoe Grove jlins, met rafjg van Generaal-Majoor.
Den 26 dezer maand is alhier overleden den Heer Mr. Carcl de Verdun, Raad in de Souvereinen! Raaden en Leenhoven van Braband'en de Landeri van Overmaaze, als mede Raad en Rekenmeester' der Domeinen van Zyne Doorlugrige Hoogheid, na een verval van krachten, in bet 7$ Jaar zyns Ouderdoms.



JAARBOEKEN, Juny, 1702. $$$
gemeestercn verkozen, de Edele Achtbaare Heeren Zywert Die der ik vak der Bilt, Heer van j Cloetiage en Mr Johan Adriaan van Dorth;< en tot Scheepenen, de Edele Achtbaare Heeren
Cornelis van Citters van Bruelis, Daniël de Mey er, Joliannes Stokmans, Johan Hendrik Eversdyk, Arnoldus van Tilburgh, M. Z., Cornelis Pieter Keetlaer, Mr. Cornelis van Er lach la Motthe, Mr. darnout van Citters en Izaak Cornelis Buteux*
Zeist. Alhier is op den 31 der afgeiopene nrnnd overleeden den Heer Johannes Renatas van Laar, Heer der Hooge Vrye HeerlykheidZeist, in den ouderdom van zestig jaaren en ruim tien maanden.
Koeverden. In den Ouderdom van omtrent Sa Jaaren, overleed alhier, aan de gevolgen van eene beroerte, den Heer A. F. Cramer, Generaal Majoor in dienst van dezen Staat, en Gouverneur dier Stad en onderhorige Forten.
Bergen op den Zoom. Den 18 dezer maand Juny, is in den ouderdom van ruim 75 jaaren overleeden den Heer Adriaan David van der Gon, Vice- Admiraal van Holland en West - Friesland* gehoorende onder het Edele Mogende Collegie ter Admiraliteit op de Maze.
LYSÏ1
v7ERAN«
)F.RTNG
)i-;der
5e h00"
en laoe
Amte-
na ars, enz.



Ó5<S NIEUWE NEDERL. JAARB., Juny, X79i.
LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS.
Rotterdam dm 18 J„ny. Rotterdam den 18 ftmy.
_ "Y de Z. Zak. Paardeboonen 214 nn2r£
Tarw Njeuwe Z. eo Vi. 16 a 20 g Duiveboonen 22 a 23* ce
Bo„w t ls6 b| J IJ» VtAs * deo g£
Mout inlands ,7,,g4 _ Best «° J ft>
Haver ZeenwfeBrouw 14 a ,Soe Mlddelfoort 30 a § ft.
—- dito Voer 12 a i4of Gemeen 26 a 20 fc,
Vriesfe Brouw 15 a 18 e£ —. Allergemeenst 24 a 25 li. ———■ „dito Voer 13a14.se . *