3138
C 33









BERICHT
DER
VÈRGADERING
VAN
ZEVENTIEN,
ËY DE PROVISIONELE REPRESENTANTEN DES VOLKS VAN
ZEELAND,
DEN 2,2 SEPTEMBER 1^95
GEREQUIREERD OP HET DECREET DER PROVISIONELE REPRESENTANTEN DES VOLKS VAN HOLLAND VAN DEN 15 DERZELVE MAAND,
AANGAANDE EEN VERANDERING IN DÈ DIRECTIE DER GENERALE NEDERL A ND S C HE OOST-INDISCHE COMPAGNIE.
TE MIDDELBURG,
Gedrukt by ISAAC DE WINTER, 'sLands Drukker. 1795.






(I)
BERICHT van de Vergadering vM Zeventienen, by de Volks-Reprtefen* tanten van Zeeland gerequireerd op het Decreet van Holland, van den 15 Scpi tember 1795 4 nopens de vernietiging van het tegenwoordig Bewind der Oost* Indifche Compagnie*
BURGERS REPRESENTANTEN!
Daar' het ÜL. heeft behaagd de Refolimë, of het Decreet der Vergadering van de ProvifioneleS Reprtefentanten van het Volk van Holland h van den 15 der voorleden maand, den 17 daar aan ter Generaliteit ingebragt, houdende, ,, een am„ pel voorftel, om het thans plaats hebbende Be„ wind vari de Oost-Indifche Compagnie geheel „ te vernietigen en een Committé tot de zaaken„ van den Oost-Indifchen Handel en Bezittingen h aan te ftellen, het geen te Amfterdam zoude re„ fideeren", breeder daar by vermeld, in onze handen te ftellen, ten einde dezelve Refolutie te kunnen examineeren en Ulieder Vergadering daar op te dienen van onze fchriftelyke confideratien en bericht; hebben wy niet mogen afzyn deeze gewigtige zaak aanftonds te maken tot een onderwerp onzer deliberatien ^ en daar over rypelyk en mee A dien



r. CO
diea ernst; Welke een zaak van zulk een gfootê' aangelegenheid vordert, gebefoigneerd hebbende vinden wy ons thans in ftaat aan Uliedcr oogmerk te voldoen, en zullen ten dien einde, by dit ons bericht, het welk wy daar toe laten dienen, dezu drie hoofdpoincten verhandelen.
L Zullen wy aantoonen, welke zyn de waare oorzaaken van den achterlyken ftaat der O. L Maatfchappy , en hoe dit achterwezen behoort te worden befchouwd.
Ui Zullen wy doen zien, in welken ftaat de O.I. Maatfchappy zich reeds in dit loopende Jaar zoude hebben kunnen bevinden, indien geen Oorlog was tusfehen beide gekomen. Terwyl wy eindelyk
III. Onze gedachten meer bepaaldelyk, zoo omtrent- de pramisfen van 't Decreet der Provifïonele Reprcefentanten van 't Volk van Holland, van den 15 September jongstleden, alsomtrent het daar by voorkomende ampel voorftel tot een nieuw Bejluur, zullen aan den dag leggen. >
Ad I. Tot het eer ft e dezer hoofddeelen overgaande , kunnen wy al aanftonds niet verbergen de levendige aandoening, welke wy gevoeld hebben over
het



t 3 3
hét riadcelig licht, waar in de verrichtingen van het tegenwoordig Beituur' by de Provifionele Reprse1 fentanten van het Volk van Holland worden geplaatst:
Het verwondert ons echter geenzins $ dat de en4 kele befchouwing van den beklaaglyken toeftand, waar in de belangryke O. L Compagnie zich be-< vindt, vergeleken tegen de verbazende geldfommen, door haar fuccesfivelyk genoten, aanleiding heeft gegeven, om een zeer ongunftig oordeel te doen vellen, zoö over het gehouden Beftuur, als Over de middelen j welke in de jongst verloopen Jaren, tot redding en behoud van dit aanzienlyk Lichaam zyn aangewend , en daar men veel al genegen is, en natuurlyker wyze, als 't ware , ge-* noopt word, om, wanneer de zakeneenerHandel maatfchappy niet voorwaards gaan, de oorzaaken der tegenfpoeden aan een verkeerde direélie en veron* achtzaming toe te fchryven, voor al, wanneer de zaken van dien aart en omflag zyn, dat dezelve niet door een ieder grondig kunnen worden onderzocht en de beoordeeling niet, dan oppervlakkig kan gefchieden; zoo kan ook veelligt het verVal, waar in het uitgeftrekt gebouw der O. L Maatfchappy is geraakt, in dien zin, de gedachten hebben doen gebooren worden om den oorfprong der onheilen, welke deze ongelukkige Maatfchappy hebben getroffen, in het Beftuur A 2 zei-



(4)
zelve te zoeken, en dat Beftuur als bedorven en allerfchadelykst af te fchetfen.
Wy voor ons, zyn echter van gedachten, dat het niet moeyelyk zal zyn door een meer bepaalde aanduiding der plaats gehad hebbende omftandigheden, de ongegrondheid van dat oordeel te doen blyken, en wy vleyen ons UL. te kunnen doen zien, dat die importante verachtcringen, welke in de laatfte Jaren hebben plaats gehad, genoegzaam alleen zyn toe te fchryven aan zoodanige oorzaken, welker voorkoming buiten het bereik van het Bewind is geweest, en dat in 't byzonder de tegenwoordige toeftand der Maatfchappy geheel toevallig en buiten fchuld van het Beftuur te voorfchyn is gekomen.
Ten betooge van deze ftelling zy het ons vergund de zaak in haren oorfprong na te gaan, en U L. het volgende onder den aandacht te brengen.
De ftaat der O. I. Compagnie hier te Lande vertoonde zich by het uitbarsten van den Engelfchen Oorlog in den Jare 1780 zeer voordeclig, en fchoon dezelve, wel is waar, laboreerde aan gebreken, welke dezen ftaat reeds voor lang van tyd tot tyd hadden doen achter uit gaan, en allengs voor haar doodelyk zouden hebben kunnen worden, hadden nogthans toevallige omftandigheden mede gewerkt, om de gevolgen van deze kwaal te verminderen en toren ftaat hier te Lande, een gun-
fti-



C 5 )
ftiger aanzien te geven, dan voorheen, zoo dat de ftaat onder 3-1 Mey 1781, (:tyde waar op men gewoon is, Compagnies boeken af te fluiten:) maar met een achtcnvezen, van onge* veer twaalf Millioenen gefloten wierd. Dan, na dat noodlottig tydflip, is de verachtering van tyd tot tyd zoo zeer toegenomen, dat dezelve onder 31 Mey 1793, en dus op den eerften generalen ftaat, welke kort na den aanvang van den Oorlog met de Franfche Natie, gefloten wierd, reeds bedroeg 107 Millioenen, zynde dus de Maatfchappy in die twaalf Jaren fuccesüvelyk 95 Millioenen ten achteren geraakt, waar van de oorzaken nu moeten worden aangetoond.
Om dit met order te doen, hebben wy geoordeeld gevoeglykst K zyn, de zoo evengemelde twaalf Jaren te vergelyken tegen een gelykftandig tydvak van de 12 Jaren, die gemelde 12 onmiddelyk zyn voorafgegaan, en wy hebben dus doende bevonden, dat de oorzaken dezer importante verachtering waren gelegen, deels in den minderen ontfangst, en deels in de meerdere uitgaven , welke geduurende het laatfte tydvak, in vergelyking met het vroegere, hadden plaats gehad: zynde het provenu der Verkoopingen, waar uit de inkomften van de Compagnie voornaamlyk beftaan, in het laatfte tydvak ƒ74642674: 18: o minder dan in 't vorige geweest. (Bylage No, 1.)
A 3 Ter-



co
Terwyl daar en regen de uitgaven tot het doen der Equipagien, in 't beloop der laatfte 12 Jaren van 1782 tot 1793, die van de 12 voorgaande met ƒ30725034:10:0 hebben overtroffen. (Byl. 2.) ^
De redenen van dit aanmerkelyk verfchil even klaar blykende, als de zaak zelve, verzoeken wy de vryheid dezelve hier ter plaatfe eenigzins omftandiger te mogen aanwyzcn.
En wel eerftelyk, die van den minderen ontfangst, of wel van het zoo evengemelde minder frovenu der verhandelde Goederen.
Deze reden is over 't algemeen gelegen in 't gemis cener zeer merkelyke hoeveelheid van Retouren, welke in 't tydvak van 178?, tot 1793, by vergelyking met het vorig, even groot tydvak, zoo wel uit Indië naar Nederland minder afgezonden , als hier te Lande minder ontfangen zyn, ten bedrage van wel ƒ32256957:11 ;o inkoopsprys, (Byl. 3.) en tot dezen minderen ontfangst hebben onder anderen mede gewerkt de verliezen van verongelukte en genomen Retourfchepen, die in 't laatfte tydvak ƒ7795091:8:0 of ongeveer 13^ per cent van 't uitgezonden Capitaal hebben beloopen, daar dezelve in ordinaire tyden niet meer ? dan 4^ per cent bedroegen: (Byl. 4.) vooral echr |er zyn de eerfte fources dezer vermindering te vinden jn de mindere afzending van Rctouren zelve
uit



C 7 )
pic Indië, gelyk wy die nu verder gaan opfpooren.
In de eerftc plaats komst ten dezen opzichte in aanmerking het product van Peper en Speceryen, die men gewoon is in de Voorjaarfche Verkooping te brengen, van welk laatfte artikel het provenu , ondanks de hoogc gemaakte pryzen op de Nooten en Fouly, in het laatfte tydvak een aanzienlyk montant van ƒ 17668211:17:0 minder dan in het vorige heeft gerendeerd: (Byl. 5.)ccnminderheid, ten aanzien der Nooten en Fouïy, oorfpronkelyk uit de verwoestingen, welke in de Jaren 1777.cn 1778, door aardbevingen en orkanen ten Eilande. Banda hebben plaats gehad, waar door de Nootemuskaatboomen grootendcels zyn geruïneerd geworden, die, of fchoon zoo fpoedig mogelyk hcrfteld, ■ Jaren noodig hebben, alvorens tot den vorigen bloey te kunnen geraken, het geen veroorzaakt heeft, dat, federt dien tyd, de Nooten en Fouly in zeer geringe hoeveelheden zyn aangebragt.
Een niet minder voorname oorzaak van "t geringer rendement der Voorjaars Verkoopingen, is de verminderde verkoop van Bruine Peper, waarvan in 't laatfte tydvak minder is verkocht 21968450^ tot een minder bedragen van ƒ8921271 : 13 : 8. de reden van dezen minderen aanbreng is gelegen, gedeeltelyk in de ontrouwe behandeling der Inlandfchc Vorsten, byzonder van den Vorst van Trcvancoor op de Kust van do Mallabaar, door A 4 de



C 8 )
4e Engelfchen daar toe aangezet, en gedeeltelylc In de mindere leverancie op de verfchillende Peper gevende Comptoiren, herkomftig van de onlusten, welke op fommige dier Comptoiren tusfchen de Inlandfche Vorsten hebben plaats gehad , de misgewasfen als anderszins, en een veronachtT Raming by de Inlanders van die cultuur, waar te^ gen tot dus ver geen middelen van genoegzamen klem hebben kunnen worden in het werk gefteld.
Even eens is h gelegen ten aanzien van den minderen aanbreng der artikelen, die gewoonlyk jn de Najaar $ Verkoopingen worden gebragt, Welke in het meergemelde tydvak minder dan in 't vorige hebben gerendeerd een important bedra-t gen van ƒ53373110:3:0, (Byl. 6.)
De mindere aanbreng van die artikelen is aan verfchillende oorzaken toe te fchryven: over het algemeen kan men dezelve ftellen in den Engels fchen Oorlog, welke in de Jaren 1785, en 178I, byna alle expeditie belet heeft; meer byzonder echter kan men hier omtrent aanmerken, dat het product der Lywaaden, die hier toe vooral behooren, 31 Millioenen Bankgeld minder in het laatste tydvak bedragen heeft, als te voren, door dien de Engelfchen zich van de meeste van 's Compagnies Comptoiren om de West van Indië hadden meester gemaakt, en de Compagnie aldaar niet alleen van al}e d_Q op die Comptoiren aan handen zynde CompH$m§n? Ajnmunitie yan Oorlog en in voorraad



C9)
zynde Koopmanfchappen hadden beroofd; maat ook daar en boven aan zich hadden laten leveren alle die Lywaadcn, welke in voorraad waren aanbefteed, en waar op reeds importante fommen waren voorgefchoten; alles met die gevolgen, dat deze Comptoiren zich, na het eindigen der Oorlog, in een allerbeklaaglykften ftaat hebben bc-, vonden, en ondanks alle aangewende moeiten en kosten, niet meer in een draaglyken ftaat hebben kunnen worden gebragt, zoo dat de aanbreng van Lywaaden in de laatfte Jaren maar zeer gering is geweest; en het is ook aan die zelfde omftaiiT digheden, dat de mindere aanbreng van Bengaalfche Zyde, Zyde Stoffen en Florette Garens is toe te fchryven, het welk al mede een nadeelig effect van omtrent 3 Millioenen Guldens heeft veroorzaakt.
Maar, vooral komt hier ook in aanmerking het minder product van de Thee, vertoonende een verfchil van over de 16 Millioenen, 't geen is toé te fchryven: voor eerst daar aan, dat de vier Ctr$ nafche Retourfchepen, welke in den Jare 1780 van China waren geëxpediëerd en welke voor de Verkooping van 1781 gefchikt waren, door dert vyand aan de Caab grootendeels genomen, of vernield zyn geworden; dat vervolgens de expediticrr jn 1781 en 1782 byna geheel ftil geftaan hebben^ de, 'er geen Thee van eenig aanbelang in die Ja* A <f ren



C 10)
ren is aangcbragt, van welk een en ander dan ook het gevolg geweest is, dat 'er in de Jaren 1781 en 1782 in 't geheel geen Thee Verkooping, en in 't Jaar 1783 een zeer geringe en byna niet noe. menswaardige Verkooping van Thee, voor de waarde namentlyk van flegts ƒ 358450:17:0 heeft plaats gehad.
Daar en boven bevond zich in 1792 tegen den tyd der Thee Verkooping, hier te Lande, cene zoo aanmerkelyke quantitcit van Thee onder den particulieren Koopman, welke niet had kunnen van de hand gezet worden, en de pryzen waren tevens zoo aanmerkelyk gedaald, dat men het van 's Compagnies belang oordeelde, om in dat Jaar geen Thee Verkooping te houden, maar de Thee by de Compagnie aan handen tot 3045886 en een inkoopswaarde van ƒ1971406:16:8 bedragende, tot een volgend Jaar aan te houden, zynde 'er dus in het tydvak van twaalf Jaren van 1781 tot 1792, vier Jaren geweest, in welke 'er ge-, noegzaam geen Thee Verkoopingen hebben plaats gehad, van welke de drie eerfte Jaren, berekend op het gewoon bedragen van zoodanige Verkoopingen voor den Oorlog, tot 32 Tonnen Gouds 'sjaars, echter na aftrek van het in die Jaren werkJyk verkogte tot 3^Ton, een verfchil vanTongen Gouds oplevert, en wanneer men daar by yoegd de verkoopswaarde van de bovengemelde
3045886



( M )
3045886 fgThee, welke om de aangehaalde omftan* digheden is aangehouden , tot ongeveer ƒ3250000 zpo leveren deze redenen de oorzaken van eer» vcrfchil van omtrent 1 a? Millioenen Guldens op, .
Onder die Goederen, welke in het laatfte tydvak aanzienlyk minder, als in het voorgaande hebben gerendeerd, doet zig ook op de Salpeter met ƒ 2078225 :15 : o.
De reden van dit minder rendement is hier in gelegen, dat daar de directe vaart van Bcngaale naar Nederland in het gemelde tydvak, uit hoofde van de redenen, onder het artikel van de Lywaaden in het brecdc gedetailleerd, zeer gering is geweest, daar door ook de aanbreng van Salpeter verminderd is geworden; dan voornamcntlyk is het vcrfchil van dit rendement te zoeken in her, verfchil der pryzen, voor welke de Salpeter in de onderfcheiden tydvakken is verkogt geworden, welke in het cerfte tydvak omtrent ƒ 303 de honderd pond, cn in het laatfte tydvak maar ƒ 21 de honderd pond (de pryzen door een gerekend) ber dragen hebben.
Omtrent het Tin, waar van het rendement irj het laatfte tydvak zoo aanmerkelyk minder, als in het voorgaande geweest is, moet men aanmerken dat de geringen aanbreng van dat artikel, cn wel tot meer, dan de helft minder, hier van de oor-r .zaak is, welke mindere aanbreng wederom daar
aap



C M )
flnn is toetefchryven, dat in de eerfte plaats, géduurende den Engelfchen Oorlog, de aanvoer van het Tin, zoo van Malacca, als van Palembang zeer is geftremd geweest; dat de Engelfchen zich' ook door het ontrouw gedrag der Inlandfche Vorften, ter fluik van veel Tin hebben meester gemaakt, en wel byzonder geduurende den Oorlog.
Eindelyk hebben ook de onlusten en de Oorlogen in de ftreken van Malacca, welke tusfehen de Compagnie en de Inlandfche Vorsten in de Jaren 1784 en 1785 hebben plaats gehad, veroorzaakt, dat 'er weinig Tin, geduurende deze tyden, in die ftreken aan de Compagnie geleverd is geworden.
De oorzaken van de mindere, zoo afgezondene, als ontfangene- Retour en, en het daar uit meerendeels gefprotcn merkelyk minder rendement der Verkoopingen, dus tot in hare eerfte fources aangetoond hebbende, ftaat nu verder te onderzoeken, welke de redenen zyn, waarom de uitgaven in de laatste twaalf Jaren, die van den Jare 1770 tot 1781, meer dan 30 Millioenen Guldens hebben gefurpasfeerd.
Om hier in na behooren te kunnen {lagen, zullen wy wederom de zaken van wat hooger moeten ophalen, en beginnen met het nagaan van al het voorgevallene van het begin van den voor ons ganfche Land, maar in 't byzonder voor.de O. I.
Com-



Ci3)
Compagnie, zoo ruïneus geweest zynde Engelfchen Oorlog.
Kort na dat de Engelfchen den Oorlog aan de Republiek hadden verklaard, wierd 'er van wege de Compagnie een Commisfie naar Frankryk gezonden , welke belast wierd met het expediëeren van Schepen, Goederen, Volken Ammunitie van Oorlog, uit de Havenen van dat Ryk naar Indië, om reden, dat de Zeemagt van den Staat niet genoegzaam zynde, om de nodige dekking voor de uitgaande Schepen te geven, men langs dien weg in 't gebrek, 't welk aan verfcheide artikelen in Indië ftond geboren te worden, wilde voorzien.
Deze expeditiën, ondernomen in een vreemd Land, en door diverfe handen uitgevoerd, hebben de Compagnie zeer aanzienlyke fommen gekost , en tot geen gering bezwaar van hare uitgaven geftrekt.
Behalven deze extraordinaire uitzendingen uit Frankryk, tragte men ook van hier, Indië van het noodige te voorzien. Men huurde ten dien einde, in 1782 eenigeparticuliere Schepen, onder Vlaggen van Neutrale Mogenheden varende, en zond dezelve, zoo ter overbreng van Goederen, als tot afhaling van Retouren uit de Havenen dezer Landen naar Indië, af.
In Fraokryk huurde de bovengemelde Commisfie mede verfcheide Franfche en Neutrale Schepen



( H 5
pen om Retouren uit Indië herwaards af te halend Dan alle deze expeditien in Oorlogstyden ondernomen, konden niet als met aanzienlyke kosten verzeld gaan ,• zynde 'er dan ook, zoo voor' de inhuuring van Schepen onder Neutrale Vlaggen uit de Havenen dezer Landen, naar Indië vertrokken, als voor Vracht alleen voor de retourrcis dier' Schepen,- zoo wel Neutrale, als Franfche,- door de Commisfie in Frankryk ingehuurd, betaald een aanmerkelyk bedragen van' ƒ1962553:16:0.
En eindclyk meende men tot defenfie der Colonien, beveiliging der Scheepvaarten tot afbreuk; was 't mogclyk, van den vyand, eenige van 's Compagnies Schepen' te moeten wapenen en naar Indië af te zenden, zoo als dan ook werklyk met agt Schepen heeft plaats gehad: dan ook deze armature is de Compagnie op aanzienlyke kosten kómen te ftaan, en is van te drukkender gevolgen geweest; wyl die Schepen, fchoon in tyds in gereedheid geweest zynde, door tusfchen komende omftandigheden, buiten toedoen van de Compagnie, verfcheiden maanden achter den anderen in Texel zyn opgehouden, en waar op gevolgd is, dat op die Schepen op hare reize, een importante fterfte heeft plaats gehad, waar door dus het oogmerk van alle die aangewende en zoo hoog loopende kosten, grootendeels is verydeld geworden.
Tot



C 15)
Tot het veroorzaken van gewigtige en buiten* gewoone uitgaven, fedeft den Jare 1781 gedaan, heeft in 't byzonder mede gewerkt het begrip, waar in men, zoo wel reeds geduurende den Engenfehen Oorlog, als kort na dezelve, by 't Bewind hier te Lande is geweest, om namelyk de Militaire magt en het defenfiewezen in Indië, in een geduchter ftaat te brengen, als het tot nog toe geweest was, waarom dan ook, geduurende gemelden Oorlog, in dienst van de Compagnie genomen wierden de Regimenten van Luxemburg groot 111 o Man en van de Meuron groot 1120 Koppen , als mede nog een Corps van Waldner, het welk op 600 Man was bepaald, alle welke Manfchappen door bovengemelde Commisfie uit Frankryk naar Indië zyn geëxpediëerd geworden, hebbende de kosten van leverancie van dat volk, verftrekte maandgelden en onderhoud, geduurende een zeer geruimen tyd, dat het zelve door omftandigheden in Frankryk wierd opgehouden, en andere onkosten tot deze aangeworven Manfchappen behoorende, bedragen een fom van Liv. 2800957:17:9 En voor tranfport naar Indië en onderhoud geduurende de reis van gemelde Troupes - 3240734:19:6*
oftefamen - Liv. 6041692:17:3
het



C i$>
bet welk tot 9 ft. de Livre gerekend, bedraagf een forame van van ƒ2718761:15:0.
En daar het bovengemelde Regiment van Luxemburg eenigen tyd na den Oorlog heeft moeten gelicentiëerd worden, zoo heeft het tranfport van 't zelve uit Indië naar Europa, al wederom aanzienlyke en extraordinaire kosten veroorzaakt.
Overeenkomftig het aangenome fystema, om het Militaire wezen in Indië op een formidabeler voet te brengen, befloot het Bewind in 1785 in 's Compagnies dienst aan te nemen een Regiment van den Hertog van IVurtemberg groot 1979 Koppen , voor welker leverancie, de Manfchappen compleet gekleed en gearmeerd, is betaald ƒ307840. hebbende het tranfport van deze Manfchappen naar de Caab ook aanzienlyke kosten aan de Compagnie veroorzaakt; en zynde de Compagnie vervolgens met de extraordinaire uitgaven voor het recruteeren, uitrusten en andere onkosten meer, ten behoeve van dat Regiment tot het Jaar 1791 bezwaard gebleven, tot dat de Vergadering van XVII. in 't Najaar 1790 befloten heeft, ter vermindering der ondraaglyke kosten aan Cabo de Goede Hoop, het voornoemde Regiment van daar naar Indië voort te zenden, en een Jaar metde uitzending van 's Compagnies gewoone Troupen voor Indië te fupercedcren, federt welken tyd dat Regiment onder 's Compagnies gewoone Troupen
heeft



C 17)
heeft voortgeloopen en mitsdien die verre gaande extraordinaire uitgaven zyn opgehouden; daar integendeel tot dien tyd toe, en terwyl het gedagte Regiment aan de Caab heeft gelegen, behalven de recruten voor hetzelve, het gewoon getal Manfchappen tot fupplering van 's Compagnies Troupen Jaarlyks is verzonden.
De kosten, welke de Compagnie federt de in dienstneming hier te Lande, voor extraordinaire uitgaven van gedagte Regimenten (:uitgenomen het Corps van Waldner, 't welk na deszelfs aankomst in Indië, in 'sCompagnies gewoone Troupen is ingelyfd:) gedragen heeft, hebben gemonteerd, voor 't Regiment van Luxemburg van 178I tot i79\ - - - /3=58o5:i7:o
voor dat van de Meuron - - 337605: 6:0 en voor Wurtemberg van 178^ tot l79l C:W£Kir onder echter bovengemelde fomme van ƒ 307840. voor de leverancie is begrepen:) - 1595486:19:3
of te famen - ƒ2258898: 2:8 Na het eindigen van den Engelfchen Oorlog bevond zich 's Compagnies navale Magt in een zeer vervallen ftaat, zoo door het nemen van diverfe harer Schepen door den vyand, als het employ, het welk van andere door de Franfchen in Indië was gemaakt; en eindelyk, door dat vecle ScheB pen



C 18 )
pen door het lang verblyfin Indië verteerd, of afgevaren waren, en dus moesten gedoopt worden. Men oordeelde dierhalven de navale Magt, hoe eer zoo beter, te moeten herftellen, en men befloot ten dien einde, zoo veel Schepen mogelyk aan te bouwen, 't welk dan ook van dat gevolg is geweest, dat men op 'sCompagnies Werven in de eèrfte agt Jaren na den Oorlog heeft aangebouwd 66 Schepen van onderfcheiden Charter, doch meest lang 140 en 150 voeten, en daar en boven nog, op voorftel van Hun Hoog Mogende om Taketbooten aan te leggen, tien zoodanige Advysvaartuigen, ieder lang 80 voeten, 't welk, de Jaren door een gerekend, op een Jaarlykfchen aanbouw van 9 Schepen uitkomt, daar 'er, geduurende .25 Jaren voor den Oorlog, niet meer dan 6 a 7 Schepen Jaarlyksch plagten aangebouwd te worden; en wyl door het aanbouwen van eigen Schepen, met zoo fpoedig als men verlangde, in den vervallen ftaat der Marine konde voorzien worden , zoo befloot de Vergadering van XVII. om eenige Schepen by particulieren in te koopen, 't welk al wederom een extraordinaire uitgave ten gevolge had, zynde 'er van 't Jaar 1782 tot 1789van particulieren aangekogt 24 Schepen, inhoudende 7816^ Lasten 101/1241300. • Schoon nu wel alle pogingen wierden aangewend, om 's Compagnies .navale Magt, zoo door
aan-



C '9)
aanbouw, als «ankoop van Schepen, zoo fpoedig mogeïyk te herftellen, zoo konde daar door echter niet voorzien worden in 't gebrek van Schepen , 't welk zich, ónmiddelyk na hét eindigen van den Oorlog, opdeed, zynde 'er toén geert genoegzaam getal tot het uitzenden van Goéderen en Manfchappen j en byzonder tot het afhalen der Retouren aan handen, waarom men dart ook tot het inkuuren van diverfe particuliere Schepen moest overgaan, van welken 'er 74 ftuks zyn geëmployeerd, ingehouden hébbende te famen 23557I Lasten.
Het is ligtelyk op te maken, hoe allé deze grote onkosten van aanbouw, inkoop eh inhuuring van zoo veele Schepen, weikef kosten te gelykertyd moesten gedragen worden, geftrekt hebben, om de uitgaven van de Compagnie in 't laatfte tydvak aahmcrkelyk te vermeerderen, en voor de Kas zeer drukkende geweest zyn; hebbende de vragten vöor böverigemelde 74 Schepen * by particulieren ingehuurd, zoo als dezelvé hier te Lande * na afkorting van diverfe verftrékkingen in Indië ; aan dezelve gedaan * betaald zyn ^ tot 31 Mey 1793 bedragen - - - ƒ6857412: 6:8
rt Welk, gevoegd by 't bëdf ageh der ingekogte Schepen tót - 1241300: o:d
Tranfportefe - ƒ 80^8712: 6:8 B a Tras*



Tranfport - ƒ 809871a: 6":8 En de huur der Schepen onder neutrale Vlaggen, en der Schepen in Frankryk ingehuurd tot 1962553 :16:0
Te famen, behalven de onkosten van extra aanbouw, een aanzienlyk bedragen uitmaakt van ƒ10061266: 2; 8
Schoon nu alle deze hier boven vermelde extraordinaire onkosten veel hebben toegebragt, om de uitgaven van de Compagnie in 't gedachte tydvak, tot zoo een importante hoogte te doen ftygen, hebben 'er echter ook nog andere oorzaken plaats gehad, welke daar toe zeer fterk hebben mede gewerkt,
De Comptoiren namentlyk van de Compagnie in Indië, waren grootendeels door den Engelfchen Oorlog van Goederen en Geld beroofd en ontbloot; de onkosten, welke noodig geoordeeld wiefden tot defenfie aan te wenden, hadden de Kasiën aldaar geheel uitgeput, en meer andere omftandigheden hadden veroorzaakt, dat de behoeften op de refpeótive Comptoiren, geduurende den Oorlog, en kort na dezelve, aanmerkelyk waren geaccresfeerd, en de inkomften daar tegen verminderd, waar door dus de ftaat in Indië mede aanzienlyk en veel meer, als in 't vorige tydvak is te rug gegaan.
. ■ . In



C « )
In alle die behoeften van Indië heeft van hier moeten voorzien worden, en het natuurlyk gevolg daar van is geweest, dat 'er uit de Nederlandfche Kas importante betalingen en wel veel grootcr, dan in 't vorige tydvak, ter fupplering van 't ontbrekende hebben moeten gedaan worden.
De middelen om Indië van 't noodige te voorzien, zyn, de toezending van Goederen of Contanten in natura; het trekken uit Indië per wisfel of adfignatien op Nederland, en eindelyk het overzenden van Rekeningen van in Indië verdiende fo/dyen, welke hier te Lande per procuratie worden ontfangen.
Ten opzichte van het eerfte dier middelen, is het zeker dat dezelve in het laatfte tydvak, althans niet minder dan in het eerfte hebben bedragen.
Dan, met opzicht tot de drie overige middelen , is het even zeker, dat dezelve in 't laatste tydvak, de uitgave van het eerfte verre hebben overtroffen, en wel zoodanig, dat het meerder betaalde voor Indië in 't laatste tydvak heeft bedragen een zeer aanzienlyk montant van ƒ7393 896 : 13:0 waar in de meerdere uitzending van contante Speciën alleen heeft bedragen fi 417277 '15:0 (Byl. 7, 8 en 9.)
Wanneer men nu in confidentie neemt, dat in 't laatfte tydvak, alleen op deze drie bovengemelde wyzen, ten behoeve van Indië heeft moeten betaalt worden ongeveer 115 Millioenen, en daar B 3 en



C M )
en boven nog diverfe behoeften naar Indië, van Equipagie Goederen, Ammunitie van Oorlog en meer anderen, naar Indië zyn afgezonden, welke op zyn minst nog op omtrent 16 Millioenen mogen berekend worden, en dat derhalven de hier boven reeds in 't breede aangehaalde extraordinaire yitgayen wegens aanbouw, (inkoop, inhuuring vap Schepen &c., nog de gewone betalingen hebben moeten gedaan worden, en daar by dan tevens in aanmerking neemt het gering bedragen der Verkoopingen in 't laatfte tydvak, zoo als hier boven is aangetoond, zoo kan men ligtelyk begrypen, dat aan alle deze uitgaven geen face heeft kunnen worden gemaakt, zonder de benoog digde penningen by diverfe Negociatien, welke van tyd tot tyd moeyelyker en drukkender voor de Compagnie geworden zyn, op te nemen.
Ook zyn het deze Geldleeningen, welke in 't byzonder hebben medegewerkt, om het bedragen der uitgaven in 't laatfte tydvak, zoo aanzienlyk boven die van 't eerfte tydvak te doen ryzen, hebbende de betaalde Interesfen in 't tydvak van 1783 tot 179I bedragen - - ƒ23712461:14: 0
Daar dezelve van \ y% tot 1781 (Byl. 10.^) maar bedragen hebben * " " 10312223:17.^
^ynde 'er dus in 't laatfte tyd'y%k meer aap Ipteresfen betaald ƒ 13400237:17; q
T?an-



( =3 )
Tranfport - ƒ13400237:17:0 ■*t Welk gevoegd by 't hier boven aangetoonde meerder betaalde ten behoeven van Indië tot 7393896:13:0
Te famen alleen een meerdere uitgave in 't laatfte, boven die van 't eerfte tydvak, uitmaakt van - - ƒ20794134:10:0
Uit al dit hier boven gedetailleerde, blykt dan, zoo wy ons niet bedriegen, zonneklaar, dat de oorzaken der importante uitgaven in het laatfte tydvak, gelegen zyn: in de extraordinaire onkosten , die de Compagnie verplicht is geweest te doen in den Engelfchen Oorlog: in het meerder bezwaar van het Militaire wezen in en na dezelve: in de buitengewoone kosten, welke 'er by den aanzicnlyken aanbouw van eigen Schepen, tot het inkoopen van fommige en het inhuuren van andere , hebben moeten befteed worden: als mede in de aanmerkelyk meerdere betalingen, welke ten behoeve van Indië hebben moeten gedaan worden ; en eindelyk in het confiderabel montant van Interesfen, die men verplicht is geweest te betalen voor opgenomen penningen, welke, uit hoofde van 't gering product der Verkoopingen, hebben moeten genegocieerd worden, om door dat B 4 mid-



middel aan de bovengemelde uitgaven te kunnen face maken.
Schoon nu wel het zoo important minder rendement der Verkoopingen, of van 's Compagnies inkomften tot over de 74 Millioenen, en de meerdere uitgaven in het laatfte, boven het voorgaande tydvak, tot ongeveer 31 Millioenen, (:gelyk hier voor is berekend:) van welke de oorzaken onderzocht en de fources aangewezen zyn, als de voornaamfte redenen van het zoo verbazend agter? uitgaan van 's Compagnies ftaat hier te Lande, in de twaalf Jaren van 178! tot 179I zyn aan te merr ken, zoo heeft 'er echter boven dit alles nogcene oorzaak plaats gehad, welke daar toe insgelyks heeft medegewerkt,
Wy zagen namentlyk hier boven, dat de Compagnie verplicht was geweest, om tot het goedmaken van het deficit tusfehen de uitgaven en den ontfangst, confiderabele fommen te negocieeren, welke Geldleeningen meest al van eenen zeer bezwaarenden en drukkenden aart geweest zyn.
Veele van dezelve hebben moeten gedaan worden by forme van Loteryen, door welker prsemien en pryzen, de gecontraheerde fchulden, de wezentlyke opgenomen en genoten penningen zeer aanzienlyk hebben gefurpasfeerd.
By alle deze Negociatien heeft voorts, of een aflosfing van 't geheel Capitaal, binnen een korten



( *5 )
ten termyn van Jaren, of wel een Jaarlylcsch en meestal van Jaar tot Jaar accresferende aflosfing moeten toegezegd worden, en deze aflosfingen, welke thans reeds tusfchen de 10 en 12 Tonnen Gouds 'sJaars beloopen, fchoon in gunftige tyden dienende om den inwendigen ftaat van de Compagnie te verbeteren, zyn in dit tydftip, waar in de Retouren geen genoegzame fommen tot het goedmaken der uitgaven, furneerden, zeer drukkende en bezwarende voor de Compagnie geweest , uit hoofde, dat dezelve verplicht was, ook om gemelde aflosfingen te kunnen prasteeren, op nieuws gelden op te nemen, welke Geldligtingen, deels door de omftandigheden der tyden, deels door de geduurige herhaling van tyd tot tyd bezwarender zyn geworden, kunnende ten bewyzen van dit laatfte gezegde, dienen de Negociatie groot vyf Millioenen Guldens gedaan in 1791, welke ter aflosfing vaneen gelyke fom, in 't Jaar 1783 genegocieerd, heeft moeten ftrekken, en welke penningen in 1783 tot de gewoone Interest van 3 per cent in 't Jaar, zonder meer, waren opgenomen, dan waartegen in 1791 een Interest van 4 percent in 't Jaar, en een Jaarlykfche aflosfing van ƒ100000. welke tot ƒ 250000. 's Jaars moet accresferen, als mede nog een premie van 5 per cent op het Capitaal by de aflosfing heeft moeten worden uitgeloofd,
B 5 De



( *0
De Negocktien by forme van Lotery gedaan, en waar door, zoo als wy hier boven aanmerkten, de gecontracteerde fchulden het genoten Capitaal zoo aanmerkelyk hebben gefurpasfeerd, zyn ge%veest als volgd:
By de Holland,rcbe Hameren,
een Negotiarie Waar voor een fchuld is gemaakt
In 1785 , groot - - ƒ 7000000. van - - ƒ 8180000.
Ini786,graot - - 10000000. Item - . 12000000.
•In 1790, groot - - 10000000. Item . - 12000000.
By 4e Kamer Zeeland,
ïn 1785, groot - - ƒ 1930000. Item . . ƒ 2300000.
In 1787, groot - - 1000000. .Item . . 1200000.
In 1791, groot - - 3300000. Uem . . 4290000,
Zoo dat het genote-
ne by de Compagnie En de fchulden daar
op deze Negociatie by en tegen daar voorge-
forme van Lotery heeft contraéteerd een mon-
bedragen . - ƒ33250000 tant van - - ƒ40070000.
Hebbende dus de gecontraheerde fchulden in deze onderfcheidene Negociatien, het reëel genotcne met ƒ6820000. gefurpasfeerd, en welke fchulden dus zonder augmentatie van uitgaven, echter oorzaak zyn geweest, dat de ftaat van de Compagnie in 't gemelde tydvak een gelyk bedragen Van ƒ6820000. is te rug gegaan.
Eindelyk kunnen wy niet nalaten hier nog in 't voorbygaan aan te merken , dat, behalven het fteeds meer en meer drukkende van alle die Negociatien , ook de prsemien van entreprife, courtagien &c, welke by alle die fuccesfive Negociatien hebben



C v 3
ben moeten betaald worden, al mede bet haare tot de vermeerdering der uitgaven in 't laatfte tyd* vak hebber} toegebragt.
En hier mede aangetoond hebbende de ware •oorzaken van den achterlyken Haat der O. ï. Maatfchappy, vertrouwen wy daar door ook tevens ten genoegen te hebben bewezen, dat die importante verachtcringen, welke federt de laatfte Jaren hebben plaats gehad, voor ver het grootst gedeelte, ja genoegzaam alleen aan zoodanige oorzaken zyn tqe te fchryven, welke buiten het bereik van het Bewind zyn geweest, en dat in het byzonder, de actuele toeftand der Maatfchappy geheel toevallig en buiten fchuld van het Beftuur te voorfchyn is gekomen.
Thans durven wy een ftap verder gaan en ver-» zekeren, dat onaangezien den te meermalen gemelden verachterden ftaat van de Compagnie, wan* neer de toevallige oorzaken van den federt ontftanen Oorlog niet waren tusfehen beide gekomen, men thans reeds zoude ondervonden hebben ccne allergewenschte uitwerking van zoodanige middelen , als tot herftel der vervallen zaken in de laatfte tyden reeds dadelyk zyn in het werk gefteld, en dat door dezelve, gevoegd by de middelen, welke men verder voornemens was by de hand te nemen, de Compagnie zich reeds in dit Jaar in een 200 gunftigen ftaat zoude hebben kunnen bevinden,



C 28 )
den , dat zy met kracht haren Handel zoude hebben kunnen voortzetten , aan alle hare engagementen voldoen en door aanzienlyke aflosfingen haren inwendigen ftaat verbeteren, hetwelk te betogen, wy ons by een tweede Hoofddeel hebben voordeHele".
Ad II. Eer wy echter tot dit onderzoek overgaan, dient vooraf te worden opgemerkt, datwy by de behandeling daar van zullen onderftellen, dat, wanneer den Oorlog geen plaats had gehad, de Retourfchepen waarfchynlyk ter behoorlyke tyd hier te Lande zouden zyn gearriveerd, en dat de algemeene Commercie onbelemmerd gedreven hebbende kunnen worden, alle de ontfangen Goederen op haar tyd en tot goede pryzen zouden van de hand hebben kunnen gezet zyn : welke twee pointen men vooral by de beoordeeling van dit onderzoek gelieve in 't oog te houden, dewyl anders de omftandigheden, in welk het Land zich thans bevindt, zeer gemakkelyk tot eene verkeerde oordeelvelling zouden kunnen aanleiding geven.
Om over den ftaat, waar in de Compagnie zich in dit tegenwoordige Jaar 1795 zoude hebben kunnen bevinden, met grond te kunnen oordeelen, is het noodzaaklyk te weten, welke de uitgaven zouden geweest zyn, die 'er in 1794 en geduurende dit loopende Jaar, zouden moeten gedaan wezen, ,. . cn



I
en hoe groot de waarde van het fonds zoude hebben kunnen zyn, uit welke die uitgaven zouden hebben kunnen worden goedgemaakt.
Om eene bepaling der te doene uitgaven te kunnen opmaken, hebben wy opgenomen alle de per restant, of ten achteren ftaande betalingen, zoo als dezelve onder 31 December 1794 by alle de Kameren plaats hadden , en als toen bedroegen een fom van ƒ8639132:11:0. (Byl. 11.)
De afzonderlyke uitgaven van 1795, te berekenen was moéilyker. Wy hebben dezelve niet als by een ruwe calculatie kunnen opmaken , waar by alle de uitgaven van dit Jaar zyn berekend op ƒ24301440. (Byl. 12.) Tot elucidatie van welke calculatie wy de volgende twee aanmerkingen moeten opgeven:
Voor eerst, dat dezelve is opgemaakt in de veronderllelling, dat het project om geheel en alleen met gehuurde Schepen te varen, reeds met 't begin van dit Jaar 1795 finaal zoude zyn gearrefleerd geworden; en ten anderen, dat wy by deze calculatie gefteld hebben een post van ƒ800000. zoo voor toevallige uitgaven, als voor billyke dedomagemenien van meerdere of mindere Dienaren van de Compagnie, welke door het introduceren van het varen met gehuurde Schepen geheel, of gedeeltelyk van haar beftaan zouden beroofd worden, dewyl wy het ten hoogden onbillyk vinden zouden,



(3ö)
den, Compagnies Dienaren, alleen óm dat hét met Compagnies belang overeenkomt, van haar middelen van beitaart te berooven , zonder hun daar voor cenigc vergoeding toe te leggen. • Behalven nu deze twee bovengenoemde uitgaven, zoo van restanten van 1794', als de opnieuw» te'doene uitgaven irt 1795* moet 'er nog gerekend worden , Op een aanzienlyke post van uitgaveu voor in te haüren Schepen, welke zekerlyk in 1794 en 1795 zou hebben plaats gehad, wanneer de Republiek niet ongelukkig in den Oorlog was geraakt, en men daar door niet belet was geworden, mcérparticuliere Schepen, als thansgefchied is, naar Indië te verzenden.
Want, fchoon zekerlyk al mede dóór den Oorlog is veroorzaakt, dat 'er uit Indië niet meei* Schepen ^ als gefchied is, voor 1794 en 1795 naar Nederland zyn afgezonden, om dat namentlyk,zoo wel de Schepen zelve j als het Volk ^ zoo tot defenïïe te Water als 'te Land, in Indië hebben Hioeten aangehouden worden j zoo zoude *er echter waarïchynlyk, noch Schepen^ noch ook genoegzaam Volk aan handen zyn geweest, om alle de Retouren ^ welke in voorraad waren en op Bafövla hebben moeten blyven overleggen, te famen omtrent 7400 Lasten bedragende, herwaards te vervoeren; weshalven zekerlyk, wanneer daar toe gelegenheid geweest was, van hier verfcheide in~ < ge*



c 31 y
gehuurde Schepen zouden zyn verzonden geworden , waar van wy de quantiteit by calculatie op 5000 Lasten begrooten; Hellende wy dan, dat de overige 2400 Lasten met 's Compagnies Schepen zouden hebben kunnen zyn aangebragt.
Om het bedragen der kosten van die ingehuurde Schepen niet te gering te (tellen, zoo berekenen wy, dat dezelve op ƒ300 per Last, de 10per cent Avary en Kaplaken daar onder gerekend , zouden zyn komen te flaan, wanneer dus voor die ingehuurde Schepen in 1794 en 1795 zoude hebben moeten betaald worden een fom van ƒ1500000.
Daar het nu cindelyk had kunnen gebeuren, dat niet alle de Retourfchepen voor 1794 cn 1795 gedestineerd, behouden in Nederland zouden zyn aangekomen, maar dat aan dezelve zeerampen en ongelukken konden overgekomen zyn , waar door een gedeelte der Retouren zoude verloren zyn geweest, zoo behoort men deze rifico mede te berekenen , en het zoodanig te confidereren, als of de Compagnie die Retouren had laten verzekeren ; 't welk dus een post in uitgave zoude opleveren van ƒ1495426. over de waarde namentlyk van alle de Retouren , voorzoo verre dezelve in 1794 of 1795 zouden hebben kunnen verkogt zyn, of van ƒ 29908522.' tot 5 per cent of de gewone rifico berekend.
Mier mede nu afgehandeld hebbende alle die posten van uitgaven, welke men met grond kan
cal-



calculeren, dat in 1794 of 1795 zouden kunnen hebben plaats gehad, gaan wy thans over tot hetonderzoek der fondfen, uit welke alle bovengemelde uitgaven zouden hebben kunnen worden goedgemaakt.
Deze fondfen zyn voornamentlyk de Kasfen der refpective Kameren, zoo als dezelve zich onder 31 December 1794 bevonden, en de verzendbare Goederen in Indië in voorraad, en tot de-Retouren voor Nederland voor de Jaren 1794 en 1795, gefchikt, als mede die Goederen, welke nog hier te Lande in voorraad zynde, mede ten gelde konden gemaakt worden.
De voorraad, zoo van contante penningen, als van wisfelbrieven ten laste van de Provincie van Holland te trekken, en het geen by fommigè Kameren van voorige Verkoopingen nog Hond in te komen, bedroeg onder 31 December 1794 by alle de Kameren een fom van ƒ5205387: 8 : o (Byl. n.>
Waar omtrent men moet aanmerken, dat by dezelve in rekening gebragt zyn de Wisfelbrieven, welke de Compagnie volgens bekome qualificatie, Van de Provincie van Holland, nog onder 31 December 1794 op dezelve vermogt te trekken, en welke trekking alleen uit hoofde van deomftandigheden der tyden, als toen nog geen gevolg had genomen, (:gelyk zelfs als nog daar aan een
aan-



C 33 )
aanzienlyke fom ontbreekt:) zynde het echter ze» kcr, dat, wanneer de tyden niet zoo ongunftig waren geweest, die wisfelbrieven zeer wel te ver* debiteren zouden zyn geweest, of wel, dat van dezelve in voldoening van fommige fchuldcn, een nuttig employ zoude hebben kunnen worden gemaakt;
Om dé waarde der Retouren in Indië vóof Nederland voor 1794 en 1795 gedestineerd, te berekenen , heeft men in de eerfte plaats becyfferd de waarde van de ladingen van alle de Retourfche1pen, zoo van Batavia, China , als Ceilon, werkelyk voor die Jaren naar Nederland afgezonden, en zulks fpecifiek, voor zoo verre de Carga's van die Schepen ons zyn bekend geworden: hebbende wy, voor zoo verre die ons van fommige Schepen hebben ontbroken, derzelver ladingen gecalculeerd na die van Schepen van gelyke grootte , voor 't zelfde Retour en van dezelfde Plaats afge* laden.
Vervolgens hebben wy berekend de waarde dier Retouren, welke na het afzenden der Retourfchepen voor 1795 aangelegd, nog op Batavia zyn blyven overleggen, welke , fchoon ter verzending gereed, uit hoofde van gebrek aan Scheepsgele* genhcid, niet naar Nederland hebben kunnen verzonden worden.
De pryzen, tegen welke de waarde dier RetouC ren



C 34 )
ren is berekend, zyn de zoodanige, voor welke de verfchillende Goederen op eenige der laatfte Compagnies verkoopingen, door een genomen, zyn verkogt geworden, met uitzondering echter van fommige artikelen , van welke men de pryzen, uit hoofde van de meerdere quantiteiten , welke hadden kunnen verkogt worden, aanzienlyk verminderd heeft, als van deKoffy, Suiker, Noten-muscaten en de Fouly.
Volgens die berekening dan, bedraagt de waarde der ladingen van de Schepen de Nagelboom, Enckhuyfer Maagd, de Schelde, Blitterswyk, Delft en de Africaan, een fom van ƒ6405507. alle welke Schepen voor 't Retour van 1794 gedestineerd, in September van dat Jaar in Engeland zyn gearriveerd, en aldaar vervolgens in beflag genomen.
Tot het zelfde Retour bebbén behoord het Chinafche Schip Zuiderburg en het Bataviafche Schip de Phxnecier, zynde het eerfte in January 1795 in Ierland binnen gekomen, en aldaar mede in beflag genomen; terwyl het tweede, in February in Lisfabon binnen is geloopen, van welke twee Schepen wy de Carga's niet hebben ontfangen; dan, daar deze Schepen zyn van 't zelfde Retour, als de hier boven genoemde en van dezelfde grootte, zoo kunnen wy veilig de waarde hunner ladingen gelyk ftellen aan een der Chinafche of Ba-
ta-
i



C 35 )
tavïafche Schepen, zoo even vermeld, en mogen dus de waarde der inlading van het Chinafche Schip Zuiderburg op ƒ 1500000. en die van de Phoenecier op ƒ850000. calculeren.
De waarde der agt Retourfchépen van Batavia, voor de eerfte bezending voor 1795 afgezonden, met namen de Geertruy Petronella, dé Vrouvf Agatha , Dordrecht , Hougly ± Surcheance , Mentor, Dordwyk en Cromhout 4 en welke reeds hare reis behouden tot de Caab hadden voortgezet ■, bedraagt een montant van /49ii270i
Voor de tweede belending voor 1795, waren van Batavia gedestineerd de Schepen Macasfer, Ceilon, Standvastigheid, Noord-HollandenKegt door Zee, van welke de vier eerstgenoemde op den 18 Februaryi795 van Batavia vertrokken waren , zullende, volgens bekomen berichten, door het Schip Kegt door Zee fpoedig gevolgd zyn, en zynde van die vier eerstgenoemde Schepen, het Schip Mac asfer, reeds op den 17 Mey laatstleden behouden aan de Caab gearriveerd; terwyl ook de drie overige zich reeds voor de Caabfche wal bevonden*
De ladingen van deze Schepen zyn niet be-» kend; dan, daar wy zeker weten, dat 'er genoegzame quantiteit Retouren te Batavia aan handen was, vinden wy geen reden, om dezelve niet in proportie gelyk te ftellen met de ladingen der C 2 Sche-



C3Ö)
Schepen van de eerfte bezending, en dus de waarde van dezelve te calculeren op ƒ 3050000.
De Carga's der vier Chinafche Retourfchepen voor 1795, Washington, de Zwaan, de Zeelely en Siam (: alle mede behouden aan de Caab gearriveerd :) bekomen hebbende, hebben wy derzelver waarde berekend op ƒ4901885.
De Waarde der ladingen van de twee Ceilonfche Schepen Alblasferdam en de Zuidpool, bedraagt een fom van ƒ2683360.
Behalven alle deze hier boven vermelde Retouren , welke werklyk uit Indië naar Nederland zyn afgezonden, beeft 'er nog een zeer aanzienlyke quantiteit Retouren, welke voor 1794 en 1795 &c~ destineerd waren, na het afzenden van Batavia, van de Schepen van de tweede bezending, uit gebrek aan Scheepsgelegenheid aldaar moeten blyn ven overleggen, van welke Retouren de waarde bedraagt ƒ10058000. (Byl. 13.)
De waarde nu van alle die Retouren, zoo die werkelyk uit Indië zyn afgezonden-, als welke hadden kunnen verzonden worden, bedraagt te famen een importante fom van ƒ34360022.
Dan, daar 'er zich onder deze Retouren zoodanige bevinden, welke niet eer, dan in 't Voorjaar 1796 in verkooping zouden hebben kunnen gebragt zyn, namelyk de Peper, Noten, Fouiy en Caneel, ia de Schepen voor het Retour van 1795
af-



C 37 )
afgeladen, zoo behoort het bedragen van dezelve tot ƒ4451500. afgetrokken te worden van het bovengenoemde generaal montant, wanneer 'er resteert een fom van ƒ 29908522.; zynde dit als dan het zuiver bedragen van zoodanige Retouren voor 1794 en 1795 gedestilleerd, welke in die Jaren hadden kunnen verkogt worden, en dus een fonds ter goedmaking der uitgaven in die zelfde Jaren te doen, hadden kunnen opleveren.
Daar 'er nu eindelyk nog hier te Lande onder 31 December 1794, eenige Retouren aan handen waren, welke in de Voorjaarsverkooping 1795 konden gebragt worden, en ook werkelyk in dit Jaar verkogt zyn, zoo behoort ook de waarde van die Goederen alhier in computatie gebragt te worden, om dat het namcntlyk zoodanige Goederen waren, welke , al ware het ook dat de. Retourfchepen voor 1794 gedestilleerd, behouden en op hun tyd waren aangekomen , dezelve echter zeer wel hadden kunnen verkogt worden, als zynde 'er in die Retourfchepen geene Nagelen en zeer weinig Caneel ingeladen, en de Peper, Noten en Fouly, niet van zoodanige quantiteit, of dezelve zouden in rustige tyden waarfchynlyk, benevens die, welke thans verkogt zyn, tot behoorlyke pryfen van de hand te zetten zyn geweest; zynde het zelfs zeer waarfchynlyk, dat de pryfen dier Goederen, welke in dit Jaar verkogt zyn, vry aanzjenlyker C 3 zou-



( 38 )
zouden zyn geweest, wanneer de tegenwoordige pngunftige omftandigheden niet hadden plaats gehad , vooral met betrekking tot Caneel, waar van maar een zoo geringe quantiteit verkogt is; de waarde nu dier Retouren heeft, volgens het ruwe rendement van de verkooping in dit Jaar gehouden, bedragen ƒ3071800.
Hier mede nu ook de voornaamfte fondfen, waar uit de uitgaven zouden hebben kunnen goedge-; maakt zyn, hebbende afgehandeld, zoo blyft ons fhans nog over, derzelver generaal bedragen, tegen dat der uitgaven te vergelyken, om dan uit het voor- of nadeelig faldo, den voor- of nadee7 ligen ftaat van de Compagnie over dit Jaar 1795 op te maken.
Om zulks op eene zoo klaar mogelyke wyze te doen, hebben wy geformeerd een generaal Tableau van vergelyking, tusfchen de gecalculeerde uitgaven en de fondfen, uit welke dezelve zouden hebr ben kunnen goedgemaakt worden, 't welk wy de vryheid nemen hier achter te voegen, (Byl. 14.) uit welk generaal Tableau kan blyken, dat alle de uitgaven, zoo uit hoofde der ten achteren geftaan hebbende betalingen over 1794^ als de op nieuws by calculatie over 1795 opgemaakte, en verdere betalingen meer in 1794 en 1795 te doen, niet alleen zeer wel zouden hebben kunnen goedgemaakt worden uit de waarde der Retouren voor
1734



C 39 )
1794 en 1795 gefchikt en uit de verdere hier te Lande aan handen zynde fondfen; maar dat zelfs, na dat 'er aanmerkelykc aflosfingen (:die onder bovengemelde uitgaven begrepen zyn tot een bedragen van yyf en twintig en een halvë Tonnen Gouds:) zouden hebben plaatsgehad, 'ernog een aanzienlyk faldo van ruim twee en twintig en een halve Tonnen fchats, ten voordeele zouden zyn overgebleven, ongerekend nog de waarde der Retouren, welke voor de Voorjaarfche verkooping van 1796, in voorraad zouden zyn geweest, en welke, benevens de Nagelen, reeds hier te Lande voor die verkooping aan handen, nog een fchat van tusfehen de 5 en 6 Millioenen Guldens zouden hebben opgeleverd.
Dit kort tafereel vertoont, zoo wy vermeenen, ten klaarflen de voordeelige fituatie, waar in de Maatfchappy reeds in dit Jaar zoude hebben kunnen geweest zyn, wanneer niet onze Republiek ongelukkig in den Oorlog was geraakt ; als wanneer men de Retouren voor 1749 en
1795 uit Indië gedestineerd, hier te Lande zoude hebben mogen ontfangen, en dezelve (: daar als dan ook de algemeene Commercie niet zoude zyn geftremd geweest:) alle voor behoorlyke pryzen zoude hebben kunnen van de hand zetten , waar door dan de Compagnie niet alleen in de gelegenheid zoude zyn geweest aan alle hare
C 4 ca'



C 40 )
engagementen te kunnen voldoen; maar ook haren Handel met kragt door te zetten en door aflosfingen haren inwendigen ftaat te verbeteren ; zoo daE men zich als dan met grond had mogen vlcyen, dat, wanneer geene nieuwe rampen de Compagnie mogten getroffen hebben, cn het met de inzameling der Retouren op dien voet mogt zyn voortgegaan, waar toe men mede gegronde hoop mogt voeden, de Maatfchappy niet alleen zoude hebben kunnen gerekend worden voor den Lande behouden te zyn geweest, maar ook tot de beginfelen van vorige bloei hcrfteld zoude zyn geWorden.
Zie daar dan, Burgers Reprafèntanten! den taak, welke wy ons by de twee eerfte Hoofddeelen van dit Bericht hadden voorgefteld, volbragt, en, zoo wy vertrouwen, volkomen aangetoond, dat de actuele toeftand der Maatfchappy niet alleen geheel is toevallig en buiten fchuld van het tegenwoordig Bewind, maar ook, dat, wanneer den Oorlog geen plaats gehad had, men thans reeds van de, in de laatfte tyden, aangewende middelen rot herftel van de Compagnie, een zeer gewenscht effect zoude ondervonden hebben.
En wat zoude 'er meer behoeven gezegd te worden, ten einde U L. compleetelyk in ftaat te ftellen om het oordeel, dat over de oorzaken van liet yerv&l der O. L Compagnie en over de mid-
de-



C 41 )
delen, welke men tot herftel van dat verval heeft aangewend, by het Decreet der ProvifioneleRcpraefentanten van 't Volk van Holland geveld word, op zyn juiste waarde te fchatten: wy zouden dcrhalvcn het tot dus ver verhandelde reeds kunnen laten dienen als een volledig bericht op 't geen voorkomt by de prasmisfen van het gemelde Decreet; dan, nadien ons by die prsemisfen, deze en gene aanmerkingen zyn voorgekomen, welke eene by_ zondere opmerking vereisfehen, zoo zullen wy, volgens ons voorgcftelde plan, als nu het Decreet zelve meer bepaaldelyk gaan befchouwen, en verzoeken dus in de eerfte plaats, Ulieder aandacht op de prsmisfen van dat Decreet eenige oogeribKkken te mogen bezig houden; zullen .te echter, om dezelve niet te misbruiken, en in geene herhalingen te vervallen, de daar by voorkomende algemeene aanmerkingen, wegens de voorgewende oorzaken van den achterlyken ftaat der Compagnie niet weder opvatten, dan voor zoo ver'zulks" hier en daar met een woord zal worden vercischt.
Ad III. By Art. 1. van gemelde prasmisfen word onder anderen gezegd, dat „ de onvoorbeeldige „ geldfommen, welke de Maatfchappy onder 't „ vorig Gouvernement heeft genoten, van geen „ het geringst gevolg bevonden zyn geworden, „ als zynde den ftaat derzelve Maatfchappy, welke ?, onder 't wys beftuur harer eerfte Oprichters ea C 5 van



C 42 )
„ van derzdver primitive Succesfeuren, met het „ matig fonds van flegts 6 Millioenen, tot het „ hoogfte toppunt van haar aanzienlyk vermogen „ opgevoerd is geworden, thans zints naauwlyks „ 15 Jaren, tot een dadelyk achterwezen geraakt „ van niet minder dan 1120 Tonnen fchats.
Wy moeten tot ons leedwezen erkennen, dat het maar al te waar is, dat de generale ftaat der Compagnie hier te Lande, zoo als dezelve is opgemaakt onder ultimo Mei 1794, zich vertoont ten achteren te zyn een verbazende fom van ƒ112265447:7:8 (Byl, 15) herkomftig uit zoodanige oorzaken, als wy by het eerfte Hoofddeel vart dit Bericht omftandig hebben aan den dag gelegd: maar wy moeten Wieden daar by tevens doen opmerken, dat hier uit niet behoort te worden beflotcn, dat de Maatfchappy deze fom ten achteren komt boven cn behalven het bedragen Van alle hare uitftaande fchulden, waarde van Goederen, of van hare Posfesfien; neen geenszins; deze ftaat vertoont niets anders, dan een vergely, king van alle de fchulden, hoe ook genaamd, welke de Maatfchappy hier te Lande tot haren lasten heeft loopende tegen de uitftaande fchulden, den voorraad zoo van de Contanten, als Goederen ter verzending by haar aan handen, en de Retouren op de Pakhuizen hier te Lande dadelyk aanwezig, Van welk laatfte een gedeelte alleen
in-



( 43 )
inkoopswaarde een en ander gedeelte tot zeer lage pryzen, als by voorbeeld de Noten en Nagelen tot één Gulden het pond, de Fouly totzesfchellingen en de Caneel tot twaalf Huivers het pond pp de Balance gebragt worden; daar dezelve verkogt worden, de Noten tot ruim ƒ14. de Nagelen tot ƒ3 :15. de Fouly tot ƒ19. en de Caneel tot ƒ5:10 het pond.
Ook worden op dezen generalen ftaat geenszins gebragt de Schepen, zoo groot als klein, nog de Pakhuizen , of Gebouwen hier te LandeAl mede worden daar op niet bekend gefteld de Cargafoenen, zoo van Contanten als Koopman? fchappen en verdere Goederen, welke naar Indië in het laatfte Jaar verzonden zyn en aldaar nog piet zyn aangekomen.
Nog ook de Retouren, welke uit Indië naar Nederland dadelyk zyn afgezonden en alhier op den tyd van het opmaken van den ftaat nog niet zyn gearriveerd, of op 'sCompagnies Pakhuizen nier, zyn opgeflagen; voorts niet de voorraad van Re? touren in Indië aan handen \ nog de voorraad u? Indië van Contanten, van Koopmanfchappen, van; Provifien, van Ammunitie, van Equipagie en an? dere Goederen meer; nog ook van de Schepen, zoo groot als klein, in Indië aanwezig; nog van de menigvuldige Pakhuizen en Gebouwen aldaar; en word eindelyk al mede by dit opmaken van den
ge-



C 44 )
generalen ftaat hier te Lande, in geenen deele in aanmerking genomen de waarde van alle kostelyke Etablisfementen en Posfesfien , welke de Compagnie in Indië bezit en welke alle die importante fchatten Jaarlyks opleveren.
'Er is nu immers niemand, die niet voelt, dat, wanneer alle deze genoemde artikelen, welker waarde een importante fom zoude bedragen, in computatie wierden gebragt en de Retouren hier te Lande in voorraad, tot de verkoopspryzen wierden berekend, de ftaat der Compagnie een geheel andere vertoning zoude maken, cn dat, daar dezelve nu een achtcrwezen vertoont van over de 112 Millioenen, dezelve als dan zeer vecle Millioenen zoude te voren komen.
Want, om maar eens van eenige weinige dier objeclen te fpreken, zoo durven wy ftellig verze-' keren, dat, wanneer de toenmaals aan handen zynde Speceryen gefteld wierden tot de pryzen, voor welke de Compagnie dezelve gewoon Is te verkoopen; wanneer men 's Compagnies navale Magt, zoovangrooteals kleine Schepen, op haar wezentlyk getal en waarde wilde calculeren; en wanneer de Retouren uit Indië naar Nederland afgezonden en welke hier te Lande niet zyn aangekomen, gevoegd by die, welke in' 't Jaar 1794 in Indië ter verzending in voorraad waren, mede naar hare juiste waarde wilde berekenen, deze drie artikelen
al-



( 45 )
alleen meer dan de helft van het gansch achterwezen van den ftaat zouden kunnen opwegen; zoo dat, wanneer men hier nu vervolgens nog byvocgde de Contanten, Koopmanfchappen, Provificn, Ammunitie van Oorlog, Equipagie- en andere Goederen in Indië in voorraad, alle welke artikelen al mede berekend zynde, een zeer importante fom zouden uitmaken, en wanneer boven dien, alle verdere Goederen van prys, welke de Compagnie zoo hier, als in Indië bezit, in rekeningwierden gebragt, hare ftaat, als voorzeid, in vergelyking van hare fchulden, een veel voordecliger aanzien zoude hebben: en hoe voordeelig zoude dezelve zich dan niet vertonen, wanneer men tegen over die fchulden fteldc de Indifche Posfesfien zelve, van welk Ceilon, de Specery-Eilanden cn het vrugtbaar Java, wegens hare kostelyke produéten, een onfehatbare waarde uitmaken.
Dit zy genoeg, om het ware denkbeeld te geven van het achterwezen op den gcneralen ftaat hier te Lande, by het eerfte artikel der praemisfen van het Decreet aangehaald.
Een aanmerking van een anderen aart, op dat zelfde eerfte artikel der voorfchr. pramiisfen voorkomende, beftaat hier in: datwy, zondereenigszins te kort te willen doen aan de vermogens van J5 de eerfte Oprichters der O. I. Maatfchappy en
„ der;



C 40
5, derzelver primirive Succesfeuren, als welke mét % het matig fonds van flegts 6 Millioenen, den „ ftaat der Maatfchappy tot het hoogfte toppunt ft van vermogen hebben opgevoerd"; nogthans gemeend hebben U L. te kunnen doen opmerken, dat, zonder nog in aanmerking te nemen het important verfchil der waarde van het geld in die primitive, in vergclyking van de tegenwoordige tyden, de aanhoudende voofdeelen, in een gelukkig gevoerden Oorlog tegen de Portugeezen in Oost-Indië, in gemelde primitive tyden, zonder twyffel niet minder tot het reizend vermogen van de Maatfchappy en tot hare grootheid hebben toegebragt, dan de wysheid harer Beftuurders in den Handel; -wf?:naderhand , of na het ophouden van die toevallige voordeden, ongeveer een eeuw gefeden, de ftaat Van de Compagnie van tyd tot tyd wederom is agter uit gegaan; gaat men daar ert tegen na, het tydftip, van waar gedateerd word het aétueel groot achterwezen van de Compagnie, dan vindt men, zoo als in 't breede is aangetoond, dat het zelve voornaamlyk is ontftaan federd den rampfpoedigen Oorlog met Engeland, Waar van de Maatfchappy, geheel buiten fchuld harer Beftuurders, 't flagtoffer is geweest.
Met opzigt tot het tweede artikel der pra?misfen van het Decreet, willen wy gaarne toeftemtaen, dat de middelen van redres van tyd tot tyd
in



(47)
in 't werk geflreld, de Maatfchappy tot dus ver' * uit hoofde van de intusfchert opgekomen noodlottige omftandigheden, uit haren deerlyk vervallen ftaat niet hebben kunnen redden, gelyk ook door niemand zal worden tegengefproken; maar, waar zyn toch, mogen wy met gepasten eerbied vragen, de blyken, dat 'er middelen in een gejieel verkeerden en tegenftrydigen zin, zouden zyn bewerkftelligd, en dat die middelen tot niets anders zouden hebben medegewerkt, dan om den val en ondergang der Maatfchappy te verhaasten? en (:om niet te fpreken van het vyfde Departement of préparatoir Befogne, waar van de nuttigheid by de overige Leden onzer Vergadering volmondig word erkend:) hoe kan men met genoegfamen grond beweeren, dat de Commisfie, welke naar Indië op auétorifatie van Hun Hoog Mogende is gezonden, onnoodig zoude zyn geweest?
Immers zyn de blyken van de nuttigheid dezer Commisfie reeds voor handen door de verrichtingen , welke dezelve aan de Caab heeft gepresteerd in opvolging van de, door de Vergadering van XVII. beraamde redresfen aldaar, zoo als dan ook door den Commisfaris en eerften Gezagvoerder van dat Etablisfement, A. J. Sluysken, in een zyner onlangs ontfangen brieven word aangetoond, by welke Misfive, ten aanzien der inkomften, gemeld word, dat, volgens een vergelyking van het
jongst



C 48 )
jongst afgelopen Boekjaar i7of tegen dife van 't voorgaande Jaar i^p|, dezelve nu laatst reeds Rxds. 94300:27 vermeerderd waren, hebbende de importante vermindering der lasten, nog niet pracifelyk kunnen worden opgegeven,- alzoo de Ncgotieboeken van dat Jaar niet gefloten' waren: zonder nog te gewagen van het geen de voorfchr. Commisfie ten behoeven de Caabfche Ingezetenen • of Colonistcn zelve heeft te wege gebragt, als' het openflellen der particuliere Vaart van- en naar Indië, het verkenen van de permisfie om met eigen Schepen herwaards en naar de Caab te rug te varen , en het invoeren van meer andere °-erieflykheden en het openen van bronnen van welvaart, die aan de Caabenaars in rustige tyden, oneindige voordeden kunnen aanbrengen.
Daar cn boven weet men uit particuliere berichten , dat reeds op Batavia verfcheide nuttige fchikkingen door Commisfarisfen Generaal zyn gemaakt , die tot aanmerkelyk voordeel van de Compagnie ftrekken,- als daar zyn , de gemaakte fchikkingen nopens den Amfioen-handel,- welke fchikkingen reeds in het eerfte Jaar voor de Compagnie een voordeel hebben uitgeleverd van ongeveer 9 Tonnen Gouds meer, dan zy in de jongst voorgaande Jaren daar van had genoten; terwyl ook reeds op ontfangen tyding van het uitkomen van voorichr., Commisfie, redresfen zyn gemaakt, die
te



(49)
te voren als" onuitvoerlyk waren bcfcho.üwd; als by voorbed J : de ai'fchaffing van het van ouds hef als alrevflindend opgegeven Ambagst-quartier, dc nuttige' rêdresféti op 's Compagnies Werf al* daar, en wat dies meer is: by dit alles komt nog jj dat door het voortreffelvk beleid vati Commisfa* rijfén Generaal naar Nederland is afgezonden de zeer opnierkelyke hoeveelheid van 16 a 17 ryk geladen Retourfchepen, cn wel in een tyd, dat men uit aanmerking van dc ongunftige omftandigheden ilegts op zeer geringe Retouren heeft kunnen rekenen, welke hoogwaardige fchat, indien men het geluk had mogen genieten die Bodems behouden tc zien binnenvallen, de Compagnie al aanftonds in dien (laat zoude hebben gebragt, dat by dezelve vcelligt geen nieuwen onderftand van penningen bcnoodigd zoude zyn geweest»
Maar dit een cn ander, zyn flegts geringe voor* bodens van de verrichtingen van Commisfarisfen Generaal te Batavia en door gansch Indië, in vergelyking van 't geen dezelve nog verder kunnen verrichten, en waar omtrent men verplicht is het oordeel als nog op te fchorten, nadcmaal men van dcrzelvcr algemeen Rapport, door de omftandigheden van tyden, tot nog toe verftoken heeft moeten blyven.
Zonder fj en dus gaan wy over tot het gepoa feerde by Art. 3. van meergemelde pramiisfcn:) D td



(50)
te willen ftaande houden, dat men de ware oorzaken van het diep verval der zaken van de Maatfchappy in allen opzichte zoude hebben gevonden, immers de middelen om daar in efficacieufelyk te' kunnen voorzien, zoo is het nogthans onmogelyk voor iemand, die kennis heeft van de gefteldheid der Compagnie, om toe te Hemmen, dat juist „ het niet opmerken van de concurrentie der in„ duftrie van andere Natiën en het gebrek aan aan„ dacht van de zyde van Bewindhebberen , op de „ verandering van het Handelwezen van Europa, „ het verval van die Compagnie zoude hebben ver„ oorzaakt"; immers toonen de ondcrfcheiderte Memorien in de laatfte halve Eeuw, zoo in Indië als hier te Lande voortgebragt, het tegendeel ten duidelykften aan.
In 't Jaar 1743 wierd de Gouverneur Generaal van Imhoff van hier, na veelvuldige deliberaticn te voren met het Bewind gehouden te hebben over de middelen, om 's Compagnies Handel en Beftaan in Indië te verbeteren, met een zeer ampele magt uitgezonden, om aan dit oogmerk te voldoen.
In den Jare 1753 droeg de Gouverneur Generaal Mosfel zyne confideratien voor, getyteld: Bedenkingen over den intrinfiqnen ftaat van de Compagnie, ter vertooning van dies ware; doch zorglyke gefteldheid t over welke zeer belangryke
Me-



Memorie door het Bewind zeer veele deiibefarien gehouden, en waar over zeer ampele correspondentien tusfchen Bewindhebberen en Generaal en Raden hebben plaats gehad; in welke boven al, met zoo veel iever en werkzaamheid zyn bezig geweest de twee zeer kundige en beroemde mannen Thomas Hope en Cornelis van der Hoop, welke feerstgemelde nog boven dien, by eert andere gelegenheid, zyne gedachten over den ftaat der Compagnie heeft voorgedragen; zoo als zulks uit onze Registers nader kan Worden aangetoond;
Als een gevolg van het zoo evengemelde; gaf* dezelfde Gouverneur Generaal Mosfel in het licht * zyne belangryke Memorie ^ bekend onder' den naam van Memorie van Menage, over alle Indifche Comptoiren, uitgenomen de Hoofdplaats Batavia ; dan, waar omtrent vervolgens den Directeur Generaal van der Parra in den Jare 1755, eene Me-i morie formeerde, hebbende dezelfde van der Parra , federd Gouverneur Generaal geworden zynde * nog een nadere Memorie omtrent dat Hoofdcomptoir, en verdere op Java gelegene Etablisfementen, voortgebragt.
In den Jare 1772 ert 1773 fchrëëf de Bewind^ hebber van der Oudermeulen zyne bedenkingen over den zorglyken ftaat van de Compagnie en dies Beftuur , welke bedenkingen geheel en al liepen over het Handelwerk van de Maatfchappy' fen wel byzonder om de West van Indiè'j
D a Al



Alle deze Meraorien en menigvuldige andere van Bewindhebberen, Hoofdparticipanten en Minifters der Compagnie in nog later, en fpeciaal in de laatfte tyden geformeerd , waar van geen enumeratiè noodig is, om dat dezelve meest door den druk zyn bekend geworden, toonen genoegzaam , hoe zeer de Handel en de (Economie van de Maatfchappy fteeds de onderwerpen van den onafgebroken aandacht en zorgen van 't Bewind zyn geweest.
Ook betuigen wy ons geen denkbeeld te kunnen vormen, wat by dat zelfde 3. Art. bedoeld is met „den Handel, die de Maatfchappy in de „ vroegere Jaren van haar beftaan, geheel en al„ leen aan zich had weten te' verkrygen en zich „ daar in op de verwonderenswaardiglTc vvyzewist '„ ftaande te houden en te handhaven"; immers "kan dit niet zien op de Speceryeu, daar de Maatfchappy toch dezen Handeltak, na eenige tegenkanting van hare mededingers, tot op dit oogeublik aan zich alleen heeft behouden ? en nademaal de fyne Speceryen en de Caneel nog alleen in de posfesfie van de Nederlandfche Compagnie zyn gebleven, zoo is 't Bewind, althans in dit opzicht, niet van verwaarloozing te befchuldigen. Ziet het op den Chinafchen Handel? maar hier in is de Compagnie nooit alleen meester geweest. Ziet het op de Lyvaaden ? maar ook hier in heeft
dc



X 53 )
dc Compagnie doorgaans op een gelyken voet ge» ftaan met de Engelfchen, tot dat deze door hare conquestcn en overmagt het volkomen meesterfchap in dezen tak hebben verkregen; terwyl, boven dien, niet raadzaam wierd geoordeeld, om een Handelfonds van eenige Millioenen, zoo als daar toe word vereischt, te belleden tot voortzetting van een artikel van Negotie, dat geen winften afwerpt, die aan zoodanig fonds evenredig zyn; maar dit is dan ook al weder niet door ge-' brek van nyvcrheid of van aandacht op- dc verandering van 't Handelwezen van Europa, van den kant van Bewindhebberen der Nederlandfche Compagnie weggeraakt.
Maar waarop kan dan toch, mag men billyk vragen, deze aanmerking doelen ? althans niet op de Koopmanfchappen , die van hier naar Indië worden gevoerd, want het is toch overbekend, dat deze uitzending geen voorwerp is, of heeft kunnen wezen van zoodanig belang, dat daar door het afnemen van den bloey en welvaart van de Maatfchappy heeft kunnen veroorzaakt worden.
Van het gemaakt employ der Geldfommen door den Staat opgefchoten, hier voren reeds gehandeld zynde, zullen wy het ten dezen opzichte voorkomende by 't ilot van dit Artikel, hier terplaatfe niet verder aanroeren; maar liever overgaan tot het geremarqueerde by Art. 4., waar by word D 3



(54)
aangehaald „ het geen het vorig Gouvernement „ zelve ten aanzien der tegenwoordige direftie, van de O. I. Compagnie heeft aangemerkt." Wy erkennen zeer gaarne , dat de bedoelde Staats-Commisfie wczentlyk zoodanige reflcxic in der tyd heeft gemaakt, als aldaar uit haar Rapport van den iöMey 1793 is overgenomen; doch, ten aanzien van de toepasfmg pp het geen, waar toe men die periode heeft bygebragt, blykt het genoeg-: zaam by een aandachtige lectuur van de onderfcheiden Rapporten dier Commisfie, dat dit geallegueerde niet ziet, of zien kan op de Perfoonen, die als Bewindhebberen fungeren, daar die zelfde Staats-Commisfie zich by een andere gelegenheid heeft uitgelaten ,, als geenszins de Leden van het „ Bewind van eenig pligtverzuim of onöpmerk„ zaamheid te willen infimuleren"; maat dit ziet eeniglyk en alleen op de vorm van het Beftuur: deze vorm nu is bepaald door den Souverain zelve by de Oétroyen, welke aan de Compagnie fuceesfivelyk zyn verleend, en Bewindhebberen, die, van tyd tot tyd, pp die Oftroyen zyn aangefteld gewqrden, hebben het vermogen niet gehad om in dezen vorm van het Beftuur verandering te maken ; dit vermogt zelfs de Staats-Commisfie niet, en heeft zich derhalven moeten vergenoegen, om aan jiare Committenten voor te dragen, dezen fajnengeftelden vorm weg te nemen, en om het Be-



C 55 )
Huur nader te concentreren; edoch niet eer, dan na de expiratie van het Oclroy: wordende daar by wel duidelyk gezegd, „ dat de Souverain alleen „ het recht had om order te ftellen op de omflagtigheid van het Beftuur"; waar tegen echter de de Provinciale en Stcdelyke belangens fteeds een onöverkoomlyke hinderpaal zyn geweest; het geen de tegenwoordige directie, zoo wel als de vorige Staats-Commisfie zoo ernftig heeft bezig gehouden, cn 'het geen dan ook tot een duidelyk bewys kan ftrekken, dat Bewindhebberen niet bevoegd waren hier omtrent, eigener auftoriteit, verandering te maken.
Trouwens, dat de Staten van Holland zelve in dat begrip hebben geverfeerd, kan ten duidelykften worden bewezen uit derzelver Refolutie van den 11 October des voorleden Jaars, welke, ten gevolge van dc onderfcheidene Rapporten van de voorfchr. Staats-Commisfie, is genomen.
Daarom zeggen gemelde Staten by die Refolutie wel, dat het hun ten uiterften noodzaaklyk is voorgekomen, het Bewind te concentreren, en dus een permanente Vergadering van XVII. te doen plaats hebben, om de meest belangryke zaken uit een en het zelfde oogpunt te befchouwen, en dat wel binnen de Stad, daar de Prefidiale Kamer hare reddende houdt, of in 'sHage, naar aanleiding van zaken; maar zy geven 'er tevens by te kennen, dat de zaken zouden behooren te worden D 4 be-



C50
behandeld ingevolge het Ociroy, en wel door die geproponeerde Vergadering, als, volgen.-, dat zelfde Octroy, reprafenterende de Generale O. I. Compagnie dezer Landen, en dat de reduétien, Welke daar in zouden worden gearrefteerd, zouden moeten gefchieden, in de gewone proportio tusfehen de refpective Kameren : voegende daar by tevens, „ dat, wanneer 'er by de voorfchr, „ Vergadering zwarigheid mogt worden gemaakt
om eenige concesfie, by die Vergadering nut„ tig geoordeeld, te accorderen, als niet ftipte„ lyk met het Octroy overeenkomende, Bewind„ hebberen in zoodanig goval en in alle andere, „ die afwyken mogten van 't Oftroy, zich met „ voorkennis van Gecommitteerden zouden moc„ ten addresferen aan Hun Hoog Mog., om daar „ omtrent het goedvinden van Hoogstdezclve te „ vernemen,"
Wordende wyders aan welgemelde Vergadering gedemandeerd , om , na. dat de Rapporten van Commisfarisfen Generaal uit Indië zouden zyn overgekomen, met overleg van Gecommitteerden een plan te beramen, hoedanig tegen het uiteinde NB, van V Ociroy, ten mecsten voordeele van Participanten zoude dienen gehandeld te worden, of wel van nu af aan deswegens de noodige fchikkin* ^en te beramen.
Wy behoeven al verder ook niet te ontveinzen,
dat



C 57 )
dat do Gecommitteerde Raden van Holland, naar aanleiding eener Misfive van welgemelde StaatsCommisfie, op den 14 Maart van het zelfde Jaar, blykens de Refolutie van Holland van den 19 daar aan volgende, hebben geadvi.feerd: „ dat het Bc„ wind niet fcheen de vereischte acceleratie tc geven aan de voorftellingen van de Gecommit„ teerden tot de zaken van de 0. I. Compagnie „ ter bezuiniging en redres; maar by aanhoudend„ beid fcheen te wezen in de vleiende denkbeelden „ van continuelen onderftand"; dan, wy mogen niet nalaten hier by tevens aan te merken, dat het Bewind nimmer in de gelegenheid is geweest hier tegen voor de Staten van Holland open te leggen de gronden, waar op zy gemeend heeft aan fommige der gedane voorilellen de verlangde acceleratie niette kunnen geven: en men kan UL. verzekeren , dat zoo dikwyls de Maatfchappy nieuwen ondcrfland nodig had, het Bewind by elke nieuwe Negociarie, als 't ware gedrukt ging onder het befef van den verzwaarden last, welke hier door op de Compagnie nederkwam.
De order der materiën heeft ons thans zo ver gebragt, dat wy UL. nu zouden moeten doen opmerken, hoe hard aan zoo veel Leden, die, naar hun best vermogen, het belang der Compagnie met zoo veel welmeenendheid hebben behartigd, hebben moeten vallen de menigvuldige reproches D 5 van



C 58 )
van wandirettie, onkunde, eigenbelang, achteloosheid en verdere perfonde befchuldigimren, welke by het 5 Artikel, en voorts in den gantfchen loop der praemisfen van het meergemelde Decreet, ten onzen opzichte voorkomen, en waar by onze eer en goede naam op zulk een zigtbare wyze betrokken zoude zyn, indien wy ons niet in de gelegenheid vonden gefield, om ons daar omtrent, niet door bloote Hellingen; maar door fprekende béwyzen, op een discrecte wyze, gclyk wy vertrouwen gedaan te hebben, te verantwoorden.
Wy zouden hier van meer kunnen zeggen; dan de eerbied, welke wy aan Volks Vertegenwoordigers fchuldig zyn, verbiedt ons hier over uit te weiden.
Het zy genoeg hier op met een woord aan te merken, dat wy gemeend hebben, aan ons zeiven en die genen, die ons hunne belangens hebben willen toevertrouwen, verpligt te zyn, de ware oorzaken van 't verval der Compagnie in de laatfte Jaren, op een onwederfprekelyke wyze aan den dag te leggen, en dat wy dit te noodzaaklykef hebben geoordeeld, om daar doorvoor te komen, dat by vervolg niet wederom de onberekenbare nadeden , welke uit de tegenwoordige omftandigheden van de Compagnie kunnen, en zekerlyk zullen gebooren worden, op rekening van een verkeerd beftuur, of van kwalyk aangewende middelen tot redres mogen gefteld worden.
Wy



C 59 )
Wy gaan als nu over tot de verhandeling van her twB.de lid van dit ons derde Hoofddeel, waar by wy aangenomen hebben, U L. onze gedachten over het voorftel tot een nieuw Beftuur, in het meergemeld Decreet van de Provifionele Rcprafentanten van 't Volk van Holland voorkomende, aan den dag te leggen.
Wy zyn zeer ver van te ontkennen, dat niet federt lang zeer notabele veranderingen en verbeteringen in 't Beftuur der O. I. Maatfchappy en de behandeling harer zaken, zoo hier te Lande als in Indië nodig zyn geweest. Wy zyn zelfs van gedachten , dat de Handel en Vaart van de Compagnie in den tegenwqordigen tyd niet meer moet gedreven of behandeld worden, op denzelfden voet, als vóór 't Jaar 1780; dit getuigen de menigvuldige Memorien en Advyfen van verfcheiden Kameren en Leden van 't Bewind, mitsgaders van Hoofdparticipanten, welke zoo dikwyls in deze laatfte tyden, de onderwerpen onzer ernftigfte deliberatien hebben uitgemaakt; dit getuigen de onderfcheiden redresfen by ons reeds dadelyk geïntroduceerd, en waar van wy de eventuele gevolgen, indien geen Oorlog was tusfehen beide gekomen , reeds in het tweede Hoofddeel van dit Bericht hebben aangetoond; dit getuigt het befluit tot het zenden eener aanzienlyke Commisfie naar Indië, waar toe men niet is overgegaan,'dan
m



C 60 )
na dat alle andere middelen tot het bewerken van het bedoelde redres in Indië, te vergcefsch waren beproefd geworden; dit getuigt eindclyk de zeer ampele Inftruétie, welke wy aan Commisfarisfen Generaal naar Indië uitgezonden, hebben medegegeven, ten eirïdc alle zoodanige nieuwe fourccs van handel, mitsgaders middelen van redres en befpaaring, zoo in het Commerciële als Huishoudclyke, uit te vinden en dadelyk te bcwerkftelligcn, als dezelve tot verbetering van den ftaat der O. I. Compagnie zouden bevinden dienlHg te zyn.
Dan, of juist tot het effectueren van de veranderingen en verbeteringen, van welke het grondig herftel van 's Compagnies vervallen zaken, zoo hier als in Indië, kan worden \ erwacht, de gehele vernietiging van het tegenwoordig Beftuur word vereischt; of daar toe de invordering van een geheel nieuw Beftuur volftrekt onöntbeerlyk is, en of inzonderheid die veranderingen, welke door de Provifionele Repraefentanten van 't Volk van Holland by derzelver Decreet van den 15 September, worden voorgedragen, dat grondig herftel zullen te wege brengen; dit willen wy liefst aan Ulieder oordeel overlaten, na dat wy hun deswegens de volgende aanmerkingen zullen hebben medegedeeld.
Niets is voorzeker gemakkelyker voör te ftelJen, dan, gelyk by het eerfte Artikel van het
dis-



C 61 )
dispofitif gedeelte van 't meergemeld Decreet géfchiedt, „ onverminderd het Octroy door Hun „ Hoog Mog. aan de O. L Maatfchappy ver„ leend, het tot hier toe plaats gehad hebbende „ Bewind over die Compagnie, met alles wat „ daar toe behoort, dadelyk te ontflaan en te „ licentieren, en in plaats van het zelve, een „ Commïttè tot de zaken van de O. I. Bezitting „ gen aan te ftellen, en aan het zelve Committé „ uitfluitend de directie te geven over alle de Be„ zittingen en Heerfchappyen, welke tot hier toe „ aan 't Bewind der O. ï. Compagnie competeren„ de en onderworpen is geweest, en voorts het „ gedachte Committé geheel en al, in plaats van „ dat vernietigde Bewind, te doen fubïntrerén". Maar het valt niet even gemakkelyk te bepalen, of het op nieuw voorgeftelde plan van Beftuur, aan het bedoelde oogmerk, het dadelyk herftel van 's Compagnies zaken, zal voldoen.
Immers vindt men wel, dat 'er een verandering in het tegenwoordig Beftuur der Maatfchappy, of eigenlyk in de Leden van 't zelve, word voorgedragen ; maar, of nu een Beftuur uit een getal 'van 28 Leden beftaande, met eenen algemeenen Secretaris, Advocaat Fiscaal, Vifitateur Generaal en Ontfanger Generaal, en in diervoege georganifeerd met afzonderlyke of fubftitut-Secretarisfen en Boekhouders voor elk der onderfcheidene De-
par-



f 62)
partementen «iet alleen; maar ook ter plaatsen, waar tot hier toe de refpective Kameren der O. h Compagnie zyn geweest en alwaar de vóórnaamHe expeditien voor hare Bezittingen tot hier toe zyn gefchied, als mede de voornaamfte zetel der Commercie en Navigatie dezer Landen gevonden Word, met dc noodige Klerken en Bedicndcns voor ieder dezer onderfcheidene Departementen, Steden en onderhoorige DirecTieii, of zeggen wy, zoodanig Beftuur, als minder omilagtig en minder kostbaar, dan het tegenwoordige, kan worden gerekend; hier van moeten wy betuigen het regtc denkbeeld nog niet te kunnen vormen.
Dan , daar en boven, en hief öp komt het wel voornaamlyk aan, zoo vindt men by het nieuw" voorgeftelde plan niet aan de hand gegeven, op welke andere of betere 'wyze , dari het tegenwoordig Bewind, hetzelve werkzaam zoude zyn, en langs welke wegen de vereischte redresfen door dit nieuwe Beftuur zullen worden gemaakt.-
Maar is dit zoo, dan moet immers dat grondig redres, het welk zoo noodzakelyk word geoordeeld, door het nieuw in te voeren Beftuur of Committé nog worden uitgedacht: en welke zyn dan de redenen, welke een nieuw Committé boven het tegenwoordige en byde Oclroyen bepaalde Bewind moeten doen prefereren? is men dan reeds Volkomen zeker , dat dit nieuw Committé zich
©ogen*



C63)
öogenblikkelyk zal in ftaat bevinden, om de dl* reélie van het uitgeftrekte en aangelegen Lichaam der O. I. Compagnie op zyne fchouders te nemen en naar zynen aart en gefteldheid te beftuuren? is het reeds onwederfprekelyk uitgemaakt, dat dit nieuw Committé, het welk toch, hoe veel kundigheden deszelfs Leden ook zouden mogen bezitten , altoos een geruimen tyd noodig zal hebbert, alvorens zich de menigerley foorten van werkzaamheden der Compagnie, en wel byzonder, wat de directie in Indië betreft, te hebben eigen gemaakt , tot het dadelyk bewerkftelligen van de algemeene verbeteringen der zaken, alleen en op zich zeiven beftand zal zyn ? ten minften, of men met grond dit heilzaam en bedoelde einde, zoo fpocdig, als dit vereischt word, van het nieuwe Committé zal kunnen verwachten?
En men verbeelde zich toch niet, dat de zoo evengemelde Indifche directie, en het geen daar toe behoort, een zaak zy, tot welker kennis men gemaklyk of binnen korten tyd zoude kunnen geraken : welk eene applicatie word 'er niet vereischt, alvorens zjch den aart en gefteldheid der onderfcheidene Etablisfementen en Handelcomptoiren in Indië en derzelver betrekkingen tot de vréémde Europeefche Natiën en Inlandfche Vorften , te hebben eigen gemaakt? welk een tyd is'er niet noodig tot de lectuur, lant ftaan de beoordeeling
der



C 64 i
der volumincufe Brieven en Papieren, welke uit gansch Indië overkomen, gepaard met Refolutien en Negotiebockcn, daar toe betrekkelyk, welk een en ander Jaaflyks eenige duizenden van bladzyden" bedraagt, en echter al dadelyk de onder* werpen van het onderzoek van 't nieuw Beftuur zoude moeten opleveren ? hoe ingewikkeld is niet het verband van het geen federt byna twee Eeuwen van hier naar Indië gefchreven en van daar geantwoord is, en de ftaande orders, welke daar uit zyn gercfulteerd en dus naauwkeurig moeten worden gadegeflagen ? waarlyk een kennis , die men naauwlyks in een nieuw Beftuur, hoe wel ook famengcfteld, by zyne geboowe kan onder •ftellen , zonder daar aan meer dan menfehelyke vermogens toe te kennen.
Ecne niet minder gewigtige bedenking levert onzes bedunkens, op de geweldige fenfatie, welke eene totale vernietiging van het Beftuur hier te Lande, cn dc omkecring van een Lichaam, als is dat der O. I. Maatfchappy <, in Indië noodwendig zoude veroorzaken, zoo wel onder 'sCompagnies gemachtigdens en geëmployeerdens zelve, als onder de Inlandfche Vorften, met welke de Maatfchappy, zoo als dezelve thans beftaat, in .verbond is getreden, welke laatfte, (:wy fchromen fchier dit denkbeeld aan den dag te leggen, om der gevolgen wille:) door de vreemde Europee-



( 65 )
peefche Natiën aangefpoord eri van hunne zwakke zyde, die van eigenbelang en fchoonfchynen* dc beloften, aangetast, hier uit veelligt gelegenheid zouden nemen , om zich vart hunne plaats hebbende Contracten ontflagen te rekenen, zon-1 der dat een genoegzamen magt dezelve zoude kunnen noodzaken daar aan geftand te doen»
Maar welke mogen dan de redenen zyn^ dia een nieuw Beftuur , boven het tegenwoordige $ de voorkeuze doen geven? dit nieuw Beftuur zal toch even min, als het tegenwoordige, kunnert afwenden zoodanige onheilen j welke door gceri menfehelyke voorzorgen kunnen worden voorgekomen? en wat de op nieuw in te voeren redresfen aangaat, die by het plan nog niet worden opgegeven; deze kunnen toch even goed door het tegenwoordig Bewind, als door een nieuw Committé worden beproefd en ingevoerd: ja zelfs verdient het tegenwoordig Bewind ten dezen opzichte , de voorkeuze boven het nieuw Committé, in zoo verre, dat het eerstgemelde daar mede reeds, zoo als wy vermeenen te hebben aangetoond, tot een zekeren trap van verbetering is gevorderd, daar het nieuw Committé in tegendeel dit werk van den grond af aan zoude moeten beginnen.
By dit alles komt nog, dat het tegenwoordig Beftuur door de ondervinding van het reeds beproefde gelceraard, zich in 't verder béwerieftat1 E -di«



C 66 )
Jigen der verbeteringen zal kunnen wachten, voor alles, wat zy bevonden heeft ondienftig, ja misfchien ongeraden te zyn; tervvyleen gantsch nieuw Beftuur tot het beproeven van zoodanige of foortgelyke maatregelen zoude kunnen overflaan, waar van de ongefchiktheid of ongeradenheid aan het thans plaats hebbende Bewind bereids mogten zyn gebleken, en mitsdien het nieuw Beftuur, hoe zeer met de meeste welwillenheid werkzaam, echter door het aanwenden van zoodanige ongefchikte middelen, de aanleidende oorzaak zoude kunnen worden, om in plaats van den val der Maatfchappy voor te komen, in tegendeel dezelve te verhaasten.
. Uit al het welk wy meenen veilig te mogen befluiten, dat de invoering van een gantsch nieuw Beftuur onnoodig is en dat het tegenwoordig Be-wind, in allen geval gefchikter is als nieuwe Beftuurders , om (j tyden en omftandigheden zulks toelatende:) de vereischte verbeteringen, of, om verbeteringen te bewerkftelligen, of om beter tezeggen , daar mede voort te gaan.
Maar, om tot het Decreet zelve weder te keeren, zoo vinden wy by het 2 Artikel van 't daar by voorgeftelde plan van nieuwe Directie, dat „ van de 28 Perfoonen, die het nieuw Beftuur „ of Committé zouden uitmaken, de voordrag -» van 20 Perfoonen aan de Provincie van Hol-
f, land



(67)
„ land zoude worden overgelaten, daar die van Zeeland flcgts 3 Leden in dat Committé zoude „ benoemen", en zulks uit hoofde „ dat de eerst„ gemelde Provineie is de Garandeur der voor„ naamfte fchulden van de Maatfchappy.
Over het algemeen moeten wy hier op met een woord aanmerken, (:'£ geen echter op 't flot van dit Bericht nog rutder zal gefchieden:) dat de garantie der penningen, onzes bedunkens, geen genoegzamen grond oplevert, om het tegenwoordig Bewind der O. L Compagnie geheel te vernietigen, en gantsch nieuwe Bettuurders daar in te plaatfen: en wat voorts de zaak zelve betreft, en de proportie, welke hier tusfehen de beide Provinciën word voorgefteld; daar dit een point is , het welk de Generale Compagnie, die wy repraefentcren, minder conccrncert, dan de Provincie van Zeeland in 't byzonder, zoo zullen wy ons hier omtrent niet verder uitlaten, gelyk wy, om deze zelfde redenen, dit ook niet zullen doen ten aanzien van het voorkomende by Artikel 6 van het meergemelde Decreet, met opzicht tot de plaats, daar het nieuwe Committé „ permanent „ hare byeenkomst zoude moeten houden."
Nopens de verdeeling der werkzaamheden van het meergemelde nieuw Committé, waar van in Artikel 3 melding word gemaakt, zullen wy, aangezien over het plan zelve reeds omftandig is E a



gehandeld en nog nader zal gehandeld worden, ons hier ter plaatfe niet verder uitlaten.
En, ten aanzien van het 4. Artikel hier boven mede reeds met een woord onze gedachten hebbende geuit, wegens den niet minderen omilag door. het creëren der Amptcn ter uitvoering van het werk, waar van in dit en volgende Artikelen het plan is opgegeven, zullen wy insgelyks op dit Huk flegts in 't algemeen reflecteren, dat ook hier ih genoegzaam niets anders word gevonden, dan het geen werklyk , zoo door onderfcheidene Commisfien van 't tegenwoordig Bewind zelve , als ■door hare Miniflers, Boekhouders en verdere Bediendens word verricht, en wy dus ook tot hier toe het ware nut van deze voorgeftclde veranderingen niet bezeffen,
En hier mede dan ook de onderfcheidene Artikelen , betrekkelyk tot het voorgeftelde plan der nieuwe Directie, kortelyk hebbende opgenomen, zullen wy, alvorens dit Bericht te befluiten, nog de volgende algemeene aanmerkingen laten volgen , waar van wy ons te minder mogen onthouden , niet alleen, om dat de aart der zake zulks van zelve vordert; maar ook, om dat deBeëedigde Hoofdparticipanten in onze Vergadering prafent, byzonderlyk hebben geïnfteerd, dat dezelve Ulie~ den onder het oog zouden worden gebragt. Ylor eerst remarqueren wy , naet Beëedigde
Hoofd-



Hoofdparticïpafifen, dat het ontflaan en licentieren van het tegenwoordig Beftuur, waar van de Leden uit krachte der nominatien van Participanten zyn aangefteld, en het creëren van een geheel ■pieuw Beftuur, buiten de medewerking en aggreatie van Participanten, wier goederen en belangens het zelve uitfluitend zoude dirigeren, een daad zoude zyn direct aanloopende tegen de erkende Rechten van den Mensch en Burger, volgens welke een ieder de faculteit heeft om Beftuurders zyner eigendommen en belangens zelve te verkiezen , zoo als 't zelve hun dan ook boven dien by Octroycn van Hun Hoog Mog. is toegekend, en nog nimmer tegengefproken; want, offchoon het getal der Bcwindhebberen wel eens, by gelegenheid van het verleenen van deze, of geene nieuwe gunften, is vermeerderd, en, hoe zeer Hun Hoog Mog. wel eens, om een of andere reden, eenc meerdere inzage in de zaken der Maatfchappy hebben toegelaten; ja zelfs dienftig geoordeeld, zoo hebben dezelve zich evenwel nimmer bevoegd gerekend, om het geheele . plaats hebbende Beftuur , onverminderd en flaande derzelver Octroyen, te vernietigen, veel min nog een geheel nieuw Beftuur, buiten toeftemming of keuze van Participanten, in plaatfe van dien te doen fubintreren en dadelyk te benoemen.
Een tweede aanmerking, waar op wymet Be* E 3 ee<%



C 70 )
£eaigde Hoofdparticipanten, met den meesten ernst -moeten aanhouden, beftaat hier in: dat, volgens het .by Decreet voorgeftelde plan, het gantfche Corps yan Beëedigde Hoofdparticipanten al mede zoude worden ontflagen en dadelyk gelicentieerd; maar gok hier in meenen wy, dat voor alle de Participanten van de Maatfchappy een zeer aanmerkelykc verkorting hunner rechten gelegen zoude zyn; nademaal aan Beëedigde Hoofdparticipanten, volgens de Octroyen > is vergund geworden, om de deliberatie* .van Bewindhebberen by te wonen en daar in een •ödvifeerende Hem uit te brengen; daar hun nu, volgens het nieuwe plan van Beltuur, alle toegang ■word benomen tot de raadflagen, die over de eigendommen en belangens van Participanten zouden worden gehouden, als mede geen de minfté inzage werd toegekend in de te houdene administratie door de Leden van 't nieuwe Beltuur, en zy ook door dit beletzel allen invloed op de Beftuurders hunner goederen, en dat wel zulke Beftuurders , die buiten hunne concurrentie zouden worden verkofen, voor altoos zouden kwy traken, _het geen buiten alle tegenfpraak een zeer grote hardigheid zoude involveren.
In de derde plaats, moeten wy hier nog. met Beëedigde Hoofdparticipanten, byvoegen, dat 'er ook by het plan der nienwe in te voeren Directie, geen melding word gemaakt, of de Leden van het
voor-1



voorgeftelde Committé eenig aandeel in de Maatfchappy zouden moeten haeridercn, zoo als ten aanzien van het tegenwoordig Beftuur met veel wysheid by de Oétroyen is bepaald, en het geen al mede een zaak is, welke aan Participanten gene geringe gerustheid, ten aanzien van de adminiftratie hunner goederen, kan verfchaffen en mitsdien niet uit het oog behoorde te worden verloren.
Laatftelyk mogen wy niet afzyn, Ulieden op het flot van dit ons Bericht te doen opmerken, dat by het voorgeftelde plan niet fchynt gedacht te zyn aan eenige fchavergoeding ten opzichte van het thans plaats hebbende en te licentieren Bewind, en verdere Ambtenaren en Bediendens; welke bedenking wy te meer gemeend hebben hier by te moeten voegen, daar derzelver gedrag, zoo wy vertrouwen, in het i. en i. Hoofddeel van dit Bericht, op een overtuigende wyze verantwoord is geworden; behalven nog, dat de meeste derzelve, ter zake vbii hunne Posten, by den aanvang en Jaarlyks, vele belastingen aan den Lande hebben moeten opbrengen, en het tegenwoordig Beftuur over 't algemeen ter zake van hunne Ambten met de deelnemingen in de onderfcheide geforceerde Geldleningen, zo over Ingezetenen dezer Landen in 't algemeen, als fpeciaal op de Ambtenaren gelegd, is belast geworden; al het welk van dien aart is, dat men zich ten uiterften zoude ver-
on-



C?2 )
engèlykt kunnen rekenen, wanneer" daar in nief wierd voorzien.
En hier mede dan ook onze gedachten, ten aanzien van het voorgeftelde nieuw Beftuur tot de zaken van den O. I. Handel, hebbende aan den dag gelegd, en alzoo dit Bericht ten vollen afgehandeld hebbende, wenfchcn wy voor 't overige Van harten, dat de omftandigheden fpoedig zodanigen gunftigen keer mogen nemen, dat de Maatfchappy eerlang van hare ryke Retouren genot moge hebben, en tevens hare Schepen veilig zal kunnen uitzenden, nademaal het te vrezen is, dat zonder zulk een verandering, gene middelen, welke dezelve ook zouden mogen wezen, tot behoud der Maatfchappy meer genoegzaam zullen zyn.
Wy noemen ons na toewenfching van alle heil, De Gecommitteerde Bcwindhebberen uit de refpeclive Kameren van dé Generale Nederlandfche Oost-Indifche Compagnie ter Vergadering , van XVII.
En ter Ordonnantie van Dezelve. (Geteekend) P. J. G U E P I N,
Amflerdam, den 15 Otlober



BYLAAGEN
Behoorende tot het BERICHT, van de Vergadering van i'Ln. , by de Volks Repraefentanten van Zeeland gerequireerd op het Decreet van Holland, van den li» September 1795» nopens de vernietiging van het tegenwoordig Bewind der Oost-Indiefche Compagnie.






Vergelyking van het Montant der verhandelde Goederen, by alle de Kameren van de Oost-Indiefche Compagnie, in de twee onderftaande Tydvakken.
Eerfle Tydvak van 1$* tot 178? 11Tweede Tydvak van 178; tot tr9i
fi% -r-jf/^2x8996os i ji\ i78rj-|/"59Ï4*87 * 8
I77f — 19213939 13;S 1781 — 7089664 18'8
177I - 2i9i4427! 3!8 178? — 1291505116-
177*-- 19739420,11!- 178I — I5834i56r3 8
mi - 18833815 17 - 178^ - 17719027 1 "
i?7l "* 1937599° «70? — 18903295j 9i8
I77| - 19*5*455 ï9|8 17^- - i74^886o i6|8
177?— 19988492 8j8 178^— i444ö3i3 4 8
177- _ 21219074! 9 r I7|l — 14721050 - 8
177I — 20i66984j 7' 8 179? — 14489571 j 10-
'1711 — 192014201158 1791 — 17324505I1Ö-
xjj^g — 20905643] 9;8 179I — 10891211 19 \-
ƒ242310270'15'.8 I ƒ167667596! 7[8



IV. i.
Vergelyking van het Montant der onkosten of uitgaaven tot de Jaarlykfche Equipagien, by alle de Kameren van de Oost - Indicfche Compagnie gedaas in de twee onderftaande Tydvakken.
Eerfte Tydvak v»n 17^ tot i78f Tweeder Tydvak van 1785 tot i79§
178 - / 18506057 11 8 Ï78I — /i 1942752 ~5~8
mi - 18757849 7 - 178! - 10773775 12 8
1771 - 20602329 17 8 178J - 20555459 14 -
I77f — 18614654 28 178f — 22250671 17 8
177', - 18464677 15 - 178I — 23279369 1 8
1771 - ■ 18548247 17 - 178^ - 33532514 4 -
377I — 16421388 6 8 178J — 20717'167 5 8
I77« - 17934454 10 8 i78| — 23351543 13 g
1771 - 15129590 7 - 11% — 26004765 8 8
I77l - 18535589 7 8 179J _ 25262165 17 8
17B — 23443338 8 8 179I — 21037659 2 8
178? — 19886103 14 8 1791 -1 16861471 12 8
ƒ224844281 5 - ƒ255509315 15 -



N. 3.
Vergelyking van het bedragen der Jaarlyks uit Indië 'naar Nederland afgezonden Retouren, in dc twee onderftaande Tydvakken.
Eerfte Tydvak van xygf tot ï7|| TweedeTydvak van 178? tot 1793
J7<5|j — 1 ƒ 6969291 2 - 178? — ƒ 7055029 18 8
17% — 8621508 18 - 178I — 39J95i 1 8
1772 — 10381627 1 - 178! — 661167 5 -
177I — 6814289 15 8 178I — 3001844 5 -
I77f — 6654175 2 - 1781 — 7ii37°° 15 -
177? — 5632057 3 - 178I — 6351419 1 8
177I — 6814289 15 8 178^ — 8662405 3 -
J?7i — 8367755 6 - 1785 — 7475299 12 8
I77« _ 7840492 13 8 178I — 7777270 19 8
177} — 9961185 8 8 17H - 6759824 1 8
177* — 9224499 10 - 1791 ~ 3839257 10 8'
J7J| — 8141682 3 8 1791 — 4076726 14 -
ƒ95422853 1818 ƒ63165896 7 S



N. 4.
Vergelyking van de verloorene Retourfchepen, in de twee onderftaande Tydvakken. ' u twcc
Eerfte Tydvak van i7sg tot argg Tweede Tydvak van i7a? tot i»9£
Retnur IJ! Retour I
IJÓI iNyenburg van ( ' I78? de Concordia, op 't Re-
Batavia ms. , 'tour .an Batavia, door I
fchen Batavia «n Eng. Kaper in de
endeCaabver- grond geboord. ƒ x?i4io iff « ■
mist. ƒ155191 9. de Induan van Batavia,
I7y| V^0UW Petro- vermist. .,',„, ,
175 nella Maria De Dank . 133784 '4 8
van Batavia, baarheid
vermist. ss73$i 19 - van Ben- deeze 5
Vail. -jvan ga|e. Sch
I Enpfc ' gale, de!. „ Saldanha
r l e'de 1 bui«- Ibaaydoor «43s43 g j
fen. \ver- 614597 3 8 , Hon- alle ?de En-
n • u St f kooP ?van 8elfche 5S7,S4 1, .
1771 Duin!nburS Hoog fChi- |enoo "354 3
'l3 van Batavia, car na. men of
,8EU 1,3744,48 —* 4 ..
J77? van Batavia, Paarl-J J 6 „,
by de Camri Noordbeek (Fluit) met 5 73 f
fche Eilanden Tarw , van de Kaap
verongelukt. 991,18 10 • door de Engelfche ge'
Overhout van nomen 5
Ceilon, voor , 1?g| Breslauw van China,
Egmontge. ♦ verongelukt- 7818111 ,s
ftrant. 298S94 l7 3 ^gS de Harmonie op Re
i77ï De Eendragt - tour, tusfehen Batavia
v™ Batavia, en de Kaap verongelukt i2,24S , .1
gebleeven. njSg* 5 • Breedenhof, idem .9,80 , .
I77| Jre> i;fn Overdum, idem. 3 *
/China, Brcderoode van China,
hoff S-veron- 7455Ss i7 - by Caab Anguilhas ge-
Abbe\gelukt. zonken,
kerk.-' 57u42 7 • T7g| de Maria van Ce;, »
I7Ü £5?Ploe6 van aan de Caa vero™e.
' China, op t lutt
Retcur geblce de Admiraal de Suf lS *
vcn' 6gi"A% 6 - fren van China, veron-
ƒ 4»5<I»ï 17 - I7§§ Rotterdams Welvaaren 9'895' 14 tusfehen Batavia en de
o Caab vermist. 75749 1- g
I79i 't Slot ter Hooge, idem. a364a4 15 .
I79f Gouverneur Falk,idem. a3i3i8 8 g
Barbenftein, idem. 3.48586 7 3 de 3 Gebroeders , aan
de Caab geftrand. io7i7s i7 s
1 ' ƒ:795091 — 8



N. 5.
Bedraagen der Speccry-Verkoopingcn, in de volgende Jaaren.
I?«P ƒ7037297 -2 - I78| —— ƒ5545949 13-
J77? 7952845 ~ " I78| 4005771 17 -
I?7i 7854362 8 - 178I 6300051 4 "
1771 6567816 14 - 178! 8398543 14 -
I?7j 7509320 6 - 178I 6952663 5 -
I?74 7812235 2 - 178I 6454595 18 -
177I 7576635 13 - 178? 4540277 - -
I?7« 7225868 17 - 178I ' 5292345 9 -
1775 —- 7526028 12 - 17SS 5730123 14 -
i77f 6425321 8 - 179? 5262054 5 -
Ï7U 6022195 18 - 1791 6220995 5-
I78f 6305937 18 - 179I 5449589 19 -
ƒ85815864 18 - ƒ70152961 8 -
*gi04fpC 3539904 7 * Agio^pC. J534596 — -
ƒ89355769 5 - h 1687557j JJ ■



. <^ O **i W N O S O "-9 w TJ
«3 w ï=;-o °-S f» c*a^-o
O >1 t 3 " S ,. 3
& 5» -cS • . « a,
o es ft -^^o r" . ^ e ,j j is wQffgM Sr
Cv. CU s wV *
ju ju • j» 3 O- 'ff .
yr ?? » n 3 . • .
. > • • « a «~¥^. - a
O, Q *<I OO t3 Ui Q (JM^tio
^ ^1 bi
CJl oooo I co I p
t*o ooto ui a » OUl m hU!^ o ~J Ui vo
co oo i-i *V »Jf Ov-^ * h b o o> Osw vo oo
hh OQO U| |3 i OvOO VO Q\ l IO -fc O ij 4V »h \Q O «OlS^CO.OO ÓC-~I OO Ch CVO O pvÖV 1~j VO wo h hw OO OVUl VO k> £>
t« -j O CO IQ ) vo taÓoUi^OjCvWOV.
> i i i a i i TT
<2. m hui wh
o >-< hvomw ao\
to wh m ui vo e*> ui Ui ui ~L, 63 oo w io ovW oo nui*^itJi
*>r ja mWWVO hw O hÜI 1h [3
•2. 3 m c OY-J *-j oo cv-j oo 4x j>.
£> o a»j> h o.oui o\ui c\33
- O O—14> SUI* h h w<3 oo OO OO h |ow
M ww ia i-ik30vt3l3wHt«t-i
00 oovo oo O i-i O wo Ovoo O ONUi oo
K> Oj VO U1J>WJ>^1U1 13'J| O OVO OO M h O 13-vl h «O CNOO t3 \
Ov oo oo oo Csoo U| OJ -u u o *-J m ON Ov| m J> Ui OO-JWiw oo4- oo -t O
-J w OV wh^ k3 hh. CV CN OO Ov-t^ ■ ~' >J
e, TTVas « T". ".Tg
« o ovoo j> t. p
B )9 W wU Ui OvUl O-J H
r 3 ni wocwi wwwuioOO
n SU KlUl PUI hoi m\0>4W P. 3 w oo k; co ö m PUiw vj o o 0\m*-j h>j "Ui 13 (3 oo
** O O Q<3 O O^Jl P h I3WU1
RT*-*» ' " .. ^
l-k- Ui ' co w .
vo Uw t3 O C\ Mg
Cv O ~J . -tv wh oovo t? . wh O
1 UI 1 wj .Cj Ov Cv O 4i vO VO Uc oout OOlUl4i. Ui. vooooo cwc . oo io co fco ccovo vo vo -J oo oo O
,4* G 4». ~J V -4> cc4> ~J wh U! >3
Ov wh~j Ov I ~4 OO-j VO VQ 1 »3 Ut 4>
' ~ i r ~i : i i i i i ■ i i
' 63 .
,o
Ji. oo O vo
wh 03 • -I
hh 4i. Ov
Ut vo ui oo o oo O hh vQ
wh 1 wh
— —— | | |
3
3"
era.
g
wJ " C1*
J h- ^
^. !?, 3
S Ig.
" go
" 3-O
■^io, ff 1T3
•<«
8 <T) 3
i o
^ O
Ss
wJ O ■** "g. ?T3
•2, 3-cw "
ui- 2 o Cv
o v>'
3 B8
Si?
o 5*
3 D. O CD
i. ë o
rs o
< 3
wh " f»
= P 5? f»
ET Cfq
e» «3
3 ! "i O g i H c
S'



K. 7.
Vergelyking van het betaalde by de Refpeftivc Kameren van de Oost - Indiefche Compagnie, voor verzonden Contanten naar Indië, in de twee onder* ftaande Tydperken.
vani?ggtoti78f | van 178} tot 179^ AmfterdarrTTïsosfeó"2 8 f^^Vf1jZeeland I2211109 16 8 1425541° 8 8
Delft 3281118 13 8 | 29i2693 14 -
Rotterdam ^29i 6 - 2687754 2 Hoorn 2726942 12 8 '
Enchuizen 2678311 14\- W^S* j> * ƒ50096580 5I-j /5I940507 9,8
Af voor Specie naar
Frankryk ter ver- | ]
zending naar Indie , in 1781 ver- » I tonden, doch al. 4.2664Q1 O 8 daar Verkogt ..»••• f j _^ _^
/5I5I3858|- *
. ' 50096580! 5 -
Dus vooiSpecie voor ,— _
Indië meer betaald \r I4I7277!l5-



N. 8.
Vergelyking van de Adfignatiën en Wisfels uit Indië getrokken,! als mede van de van hier derwaards by Contra&en overgemaakte: Gelden, in de onderftaande Tydperken.
Ec üe Tydvak. Tweede Tydvak. 1
N-jiat-. 1769 ƒ 1717554 — V enNaj. 1785 ƒ4468799: — :
V.enNaj i7?o 2931939 — Gelden by Contr.
. ,77l 3118785 — na Beng. overg. 618477: 6:.
- 1773 3844595 — " f 5085276 (
i773 3775084 — V.enNaj. i783/2340823:—:-
. i774 31^9078 — Gelden by Contr.
• i775 2828640 — na Beng. overg- 972931:15:-
i77<5 33S8360— r~ 3ai3804 Ij
' " 1777 /"33598S4:—:• V.enNaj. 178 4 ƒ3698 372 :—:•
Voor Gelden by Gelden by Contr.J
Contraa, na Ben. na Beng. overg.] 48275:17:.
galen overgem. 536995:—:- ( 3746647 I]
. 3Ï9S849 — V.enNaj 1785 ƒ5074156:—:•
V.enNaj. 1778 ƒ3311448;—:- belden by Contr.
Gelden by Con- na Beng. overg 113500:—:
tnct.naBengalen 5186656 —
overgemaakt.- 809243! tv- V.enNaj i785/5ii3353 :—:•
. 402069 r U Gelden byContr.
V.enNaj. 1779 /7455563:—:.f na Beng. overg 319500:—:.
Gelden by Coh- " 6331752 —
«raft.naBengalen v enNaj. 1787 ƒ4528273:—:-
overgemaakt. 1515756; 5:. Gelden by Contr
8671418 6 na Eeng. overg 150000:—:-
V enNaj. 1780 ƒ5396296:—:•
Gelden by Con. fielden in Beng.
tra£l,naBengalen f 'jet-e" waarvoor
overgemaakt. 1197101:19:- Wisf. zyn getr.
,. 6493397 ij wnbehoevenvao
Voorjaar 17S1 ƒ 1043209:—.-. Paxton. 347o57:i5:-
Gelden by Con. 1 [ 5025330 ij
traft.naBengalen V enNaj i788 ƒ3914091:—:•
overgemaakt. 1195538: 5:- | Gelden by Contr.
■ 1_ a,jg747 5| na Beng. overg. 300000:—:-
ƒ479651401 5! GeUen in Beng.' \ bet. en waarvoor
Dus in het laatile Tydvak meerder 42*3991 J Wisf' zyn Setr1 i tenbehoevenvan
/52239131 | 6 Paxton- 383208: 9:.
z=—1 „ „ . : 4497299 s
V.enNaj 1789/3911195:—:. X Wisf.vanChina | 744786: i:<
| 4655971 1
V.enNaj 1-790 ƒ3833313:—:• Wisf. van Keng I 1S 0000: —:-
„ „ . " ' ' 4003312-
V.enNaj 1791 ƒ5457857:—:Wibf.vanChina | 3346190: 5;.
~ ■ 6314047 —
■ 3064773 !
l'">25l -
ƒ5223913111



N. 9.
Vergelyking van de uit Indië en de Caab overgemaakte Soldyreekeningen, om by procuratie in Nederland ontfangen te worden, in de twee onderftaande Tydvakken van 1768 tot 1779 en van 1780 tot 1791.
Eerfte Tydvak.
Inde I I Van de 1 Jaaren | Uit Indie. I Cub. j Te zaaraen.
7t^8 — / 710779 3 - / 7o5i2 17 - / 781392 — "
1769 - 728222 4 - 69450 14 * 797672 i« -
1770 - «28209 18 - 69809 i - 898018 19 * 'L _ 775510 1 - 68424 10 - 843934 11 -
Ï772 - 615978 13 - 828*4 15 - 698813 8 -
_ 852116 13 - 63987 18 - 916104 11 -
\m _ 78073119 - 7568316 - 85641515 -
jLLl _ 7x5522 14 - 78099 19 - 793622 13 -
1771 - 1005395 - " ■ 5 ■ I0958i7 5 -
884795 9- 81654I12- 966450 1-
i\\ - 823737 11 - 98108 16 - 921846 7 -
1779- 908214 2 - 9378414- iooi998|i6|-
79629li3| 7 - ƒ942873j 17 - |/i°572o87| 4|-
Tweede Tydvak.
1780 —1/1051423 ~~Tf 1242461 3 ]" /i 175669J15 "
1781 - 812063 13 - 102729 - - 914792 13 "
1782- 6319593- 88497 n - 720456 14-
1783- 699605 7- 91661j 9 - 79i26ó|i6,1784 — 83'.877 11 - 145289112- 9821Ó71, 3 " I7g5 — '78668713- 122130 17 - 908818J10J-
1786 - IC57293 16 - 137963|19 - II95257 15 "
1787 — 714106 15 - 148747 11 " 862854 6 -
1788 — 1004478 2 - 213593 18 - 1218072 — -
1789 - 891415 1 - 186367 — - 1077782 1 jiQO _ 984301 2 • 244565 1 ~ 1228866 3 " J791 - 940644 8 - 258066 17 - 1198711 5 *
/ïo4Ïo856 3 " /1863858 18 - ƒ12274715 j: "






N. io.
Vergelyking van de betaalde Interesfen, by alle de Kameren van de Oost - Tndiefcbe Compagnie, in de onderftaande Tydpcrken.
van.7fgtotj.78! van 178!tot I79f 'AmfterdanT'lT^HSTs-7 ƒ13780588 n|8
|
Zeeland 984946 8 - 3770905 6 8
Delft 781032 7 8 ^ 1831851 9 -
Rotterdam 499473 — 8 I-3344Q 18 -
Hoorn 653479 16 8 1512530 19 8
Enckhuizen 836143! 11 8 1583144 9j8 1/10312223|17 - ƒ23712461 14!-



N. ii.
Staat der Kasfen en het bedraagen by alle de Kameren van de O. I.
AMSTERDAM. Onder 31 Dec. 1794. in Cas en
Bank —— ƒ 47602 17 —
Van vorige Verkoopingen nog te
ontvangen aoiSoo — ■—
ZEELAND. — —. — ƒ94950» 17 —
Onder 31 Dec. 1794. in Cjs en
Bank ƒ 281153 7 '—
Van vorige Verkoopingen nog te
ontvangen ■■ 3039 9 8
DELFT* —1 — 384192 16 9
Onder 31 Dec. 1794. in Cas en
Bank 9n8 8 8
ROTTERDAM. Onder 31 Dec. 1794. in Cas en
Bank ■ f 18004 13 8
Van vurige Verkoopingen nog te
ontvangen . '■ 522 9 ~"
Van den' . Raad van Staten per
restan; voor Salpeeter — 35000 — —
HOORN. 43527 1 t
Onder 31 Dec. 1794- >n Cas en
Bank 37°o8 9 8 I
Van vorige Verkoopingen nog te
ontvangen | 1— 180510 6 —
ENCHU1SEN. 197518,15 8
Onder 31 Dec. 1794. in Cas en
Barik ƒ 15085 ia —
Van vorige Verkoopingen nog te
ontvangen ■ Sl*1 '7 —
,—. — 31327 9 —.
By de Refolutien van 11 en 12 July 1793. en van nOft. 1794 was door de Staten van Holland aan de Oost Ind. Comp. geaccordeerd by forrne van Wisfelbrieven te negotieeren in 1793 ƒ4000000 — — in 1794 - 35°°000 — —
ƒ7500000 - —«
Van welkeSoro onder 3 iDec. 1794. nog maar was genegotieerd, of wel Wisfels geëmploijeerd 3100000 — —
Dus van die Negotiatien nog ftond in te koomen, of wel de Comp. vermogt nog onder 31 Dec 1794, van de Wisfels op Hun Ed Gr Mog. te trekken, gebruik maken voor — 4400000 7— —
\
Tranfporteere ƒ5305387 8 —1



der ten achter ftaande betaalingen, Comp., onder 31 December 1794.
Onder 31 Dec. 1794. ten achteren]
te betaalen by I I
AMSTERDAM. | | 'Aan diverfe Reelceningen ƒ532010 13 —
Tractementen divers —— 75000 — — jjf Jaars Tractement aan'Commis.
farisfenGeneraal en Secretaris 38250 — —«
1 Maandgelden Retour 350000 — —
I Prasmie aan de Cantonf. Eediendens 60000 — — 1 Afgiften op gecertificeerde Aclien 56000 — — 1 Aflosfingen divers. ■ ■ 650949 10 7™
I Interesfen divers 463143 5 —
Aan de Prov. van Holland voor Interesfen en uit andere hoofden, fchuldig 1 1945732 5 T Aan de Admiraliteit, na aftrek van de verongelukte Schepen en praetenfien van de Compagnie op i de Admiraliteiten , by calculatie 500000 —• — Voor aangebragte Goederen van
Officieren 108 51 —
Vragt van gehuurde Scheepen — 30000 — —
ZEELAND. ƒ480193* 13 •—
Aan diverfe Reekeningen en Ad-
fignatien ' ƒ 103 391 — —
Tractementen divers ■ 50655 — —
Maandgelden Retour » ■ 6643 — —Afgiften — ■■ ' 38905 —■ —
Aflosfingen divers 300000 — —
Interesfen divers 5308 — —-
Item aan de Provincie Zeeland
per Saldo 133000 —-I—•
Aan de Admiraliteit als boven by
calculatie 300000 —! —
VoorGoederen opVragt aangebragt 94967 61 8
Item van Officieren 7047 — — .
Vragt van gehuurde Scheepen — 11000 — —
DELFT. — — — 931915 5 «
Aan diverfe Reekeningen ƒ 78693 11 —
Tractementen divers 8 5oo — —
Afgiften ■■ 6S07' 14 —
Aflosfingen ' 300™ — —
Interesfen —— 6100 — —•
Voor aangebragte Goederen van
Officieren ■ 9690 6 —
De Prsetenfien van de Comp. ten lasten van de Admiraliteit op da Maafe, genoegzaam egalifeerende het verfchuldigde van de Comp. aan datCollegie, zo komt zulks hier per Memoafc . . . . .
I — — — 111891 ui —
Tranfporteere /5«45743liol »



J?er Tranfport!/ffio5387? 81'



N. IJ.
ROTTERDAM.
Aan diverfe Reekeningen — / i°5"4 13 —
Tra&ementen ■-
Inkten , . 543 r 6 -
Aflosfingen 5200 '
Voor aangebragte Goederen van
Officieren 90?5 13 ~
Admiraliteit op de Maze, als
Dnder Delf: _ • • 1 L. ƒ140944 17 -
HOORN.
Aan diverfe Reekeningen — / 7 3599 ™ ~
Traftementen 14!-5 u —
Interesfen ■ ' .
Afgiften — 3851 I» -
Voor aangebragte Goederen — , 3850 7
Aflosfingen _"4° 2
Aan de Admiraliteit <—' °:;l3° 123813 12 -
ENCliHUISEN.
Aan diverfe'Reekeningen — / a5449if _!.
Traftementen '—j 3?oci|
Maandgelden retour 2000 j
lntere,fen =00°
Afgiften ~ _
Aflosfingen — 1000
Aan de Admiraliteit —— "r5° • ?2j0I s
Adfignatien uit Indië, getrokken
op alle ds Kameren van de
Oost Indiefche Compagnie , op
de Najaars-Verkoping 1793. ƒ2739789 8 8 Item, Voorjaars 1794 393148 18 8
ƒ3032938 7 —
Waarop reeds onder 31 December 1794. met Wisfelbrieven op de Staaten van Holland getrokken, was betaald — ƒ735499 4 ~
, . — — 3295439 3 -
Quitantiën van Ceilon overgemaakt voor aldaar in Compagnies Cas getelde Gelden, na aftrek van de bepaalde korfing
. . . 150000 — . eircum circa ■— 1 1 3
ƒ3529133111 ■ 11' 1



N..
Ruwe Calculatie van Uitgaaven, welke by alle de: ben plaats gehad, wanneer de vereischte expeditiëm voorgeftelde Plan., alleen met gehuurde Schepem
Amfterd.
Arbeidsloonen in de rakhuizen • f 100000
Adfignatien uit Indië , getrokken op de Najaars Verkooping in 1792. welke onder het genot van Interesfen z\n geprolongeerd, en in December 1795. moeten voldaan
worden, als mede eenige oude restanten — 400000
Aflosfingen divers, zo van Obligatien als Beleeningen — 12:5000 Ammunitie, by de Wapenkamer in te koopen ——— 25000 Behoeften divers, naar Indië te verzenden . 300000
Courtage en Plokpenningen ——— . 30000
Depot Militair, te Middelburg ■—
Interesfen divers op Obligatien, .Beleeningen &c en onder welke ook begreepen zyn de Interesfen aan de Provincie van Holland, tot ƒ 708750:.:- en aan Zeeland,
tot ƒ -57000. 2875000
Interesfen op gecertificeerde Aétien 445000
Koopmanfchappen of Manufaftuuren voor den Chm. Handel «25000
Mcücirnenten, zo ter verzending, als gebruik 33000 1
Maar.dgslden op de hand en Pnemien, voor te verzendene
Manfchappen naar Indië • ■ 50000 1
Maan-igelden - Retour en Prs:mien, aan retourneerende Manfchappen, Rekeningen per procuratie overgemaakt,
Tranfporten, Doodfchulden, &c. 1500000
Ongelden op Retour «■ • 120000 1
Ongelden voor de gec:ip:tuleerde Regimenten in Indië 1— 1 •■ ■ L
Recognitie, aan de Admiraliteiten en 8 fiukken Metaal
Oefchut - 191720 1
TraSementen aan Cewindhebberen en Bediendens —— 150000 1
Tractementen aan Commisfarisfen Generaal 73000 1
Vragt van ingehuurde Schepen, welke in 1795 kunnen
retourneeren . 500000
Wisfels uit China getrokken, vervallende Aug enSept 1795. 398000 1 Vonr gagememen van aftedanlf.cn Dienaaren en onverwagte
of onvoorziene posten ■— • 400000 1
■ ƒ8930720
De Retour Schepen in 't Najaar 1794 in Engeland opgehouden zynde , heeft men geen bericht ontfangen , van 'hst bedragen der Adfignatën uit Indië, getrokken 00 de Najaars Verkooping i7üi,xwelke men dus by calculatie, als naar gewoonte, berekend , voor alle de Kameren, op ■—» .
Item voor de Adfignatien getrokken, op de Voor. en Na.
jaars Verkooping 179^ ■ — •
ln i'H geen noemwaardige Som aan Contanten naar Indië verzonden zynde. zo behoorde 'er in 1795 eene ruime uitzending van Speciën gedaan te worden, welke men üUj calculeerd op - — ■]



Kameren van de O. I. Comp. in 1795. zouden hebinaar Indie' zouden zyn gedaan, en men volgens het igevaaren had.
Zeeland Delft Kotterd. Hoorn Enckh j te zamen
ƒ 50000 ƒ 13500 ƒ 13500 ƒ 13500 ƒ 13500 ƒ 300000 — —<
241000 100000 95000 57000 54000 948000 — ]—-
317000 54000 30000 130.00 51000 1590000 — j *—>
5000 —— • - 36000 —■]
150000 37500 37500 37500 37500 600000 — —'
18000 5000 5000 5000 5000 68oco — —>
18000 . ■ 18000 —. —'
603000 107000 113000 71500 77000 3846500 — —•
159000 57000 21500 33000 71000 ,786500 — —
33000 — —
25000 6250 6250 6350 6250 100000 — —■
3350001 80000I 95000 iooooo icoooo 3201000 —. —
50000 20000 20000 20000 ioroo 250000 — —
90000 ■ ■ ——*• 90000 —» —*
9S85o 22750 25180 32750 25180 383440 — —•
60000 13500 15000 19500 13000] 271000 — —
— . ■ ' 73000
j
_____ , . 500000 — —
200000 50000 50000 50000 50000 SoooogI l ƒ2305360 ƒ565500 ƒ527930 ƒ448000 /s23430|/l33°l440 — —
^____ . 9000000 — -—
l l - 3000000 — —
_____ _____ _____ _____ .. 6000000 — —
ƒ 343014401—l—1



N.
Bereekening van de verzendbaare Retourgoederen Retour-Schepen naar Nederland voor 179*
Volgens be- Waarvan in rigten waren de 8 Schepen voor hetafzen- van de eeifte den der Retour- Bezending Schepen onder zyn afgela31 Aug. 1-94, den. aan verzendbaare Retouren op Batavia in voorraad.
CoiTy — _ $24000000 -§4355971
Peper zwarte - _ 3050000 - 11349.6?
rTT; W1"c — - 5COOO - 1600a
Nooten Muscaaten — - ?ocoo . 54ooT
SalnXr ~ " S500° " l8253J öaip-.er — — - 1500000
Poeder Suiker p foort {¥4400000? —~ — _e - - 300000cS" - 7400000 - 16551061
Sappanhout — — - ICOocoo - 2218835
Camphur - _ - ICOooo - 701122
Cahatourshout - - 7SOCO _ ^0003
Cu reuma .— — - 5C0C0 _
Cardamom - — - 500o - 1879.)
Indigo - _ . . 250GQ. Ia8g;
Catoene Garens — - 100000 - 40282-
Thin Malaks — . 4oooo - Icoco;
Star Anys — - - 25000 - 15000;
Arak — Leggs. 400 88 ^
Dus de waarde der verzendbaare Retouren,,
na de afzending der Retour-Schepen voor 1795;,
En dus, behalven nog die Goederen van dce in 1795. uit indië naar Nederland voor 1796.1.



13.
iwelke men kan ftellen. dat na de afzending der nog te Batavia zyn restant gebleeven. .
In de s ! Schepen van de -de Bezen-
Idingfteldmea Gecslculeer» in dezelfde Per Restant de waarde van proportie van Tezamen, overgebleeven. deze Restanidievandeiit: ten. 'Bezending te zullen afgeladen zyn.
1632844029 1I7200000 f8i68cooco 10 ft.'t f8 ƒ8400000
34000 - 50000 -— ■ .
15903 - 7COOO -—
- 16747 - 35COO -— —
/30:-'tC°. - 450000
- 744894 - 2400CO0 - 5000000 14 ft. 't. fS. - 1050000
hier v. 3000000 Voor den Suratlchen handel, blyft 3000000.
■- 1281T7 - 350000 - 650000 ƒ 7:-'tC°. - 45500 29888 - IOOOCO
50000 - 50000 —- -—
12181 - 25000 -»—- -— ——-
IO°62 3150, ^"250 /45od'Legg.|- 112500
reeds onder 31 Augustus 1794. in voorraad :bedroeg — — — — ƒ10058000 IReco'te van 1794, welke voor de Retouren tte verzenden moesten dienen.



N. 144
Generaal Tableau van vergelyking van de Uitgaaver nie, zo wegens de Restant-Schulden, onder 33 betaalingen &c. tegen den ftaat der Kasfen ondet touren voor 1794 en i795.gedestineerd, als van dd 1794 in voorraad, welke in de Voorjaar.!
Volgens byliage N. n. blykt, datde Restant.Schul. den, die onder 31 December 1794. by alle de Kameren nog te betaalen waren, bedroegen ƒ 853913. 11 —
Volgens bylaage ff. 13. bedragen de Uitgaven ge durende 1795. by alle de Kameren der Oost Indiefche Compagnie, te doen by ruwe calculatie 14301440 — •■
' Voor Vragtgelden van. gehuurde Schepen, overvoer van een gedeelte der Retouren, welke uit hoofde van gebrek aan Scheepsgelegenheid zyn moeten blyven leggen, over 5000 Lasten -ƒ300 per Last, hier onder echter de 10 pCt Avary en Kaplaken begreepen, welke geduurende 1794 en 1795 zouden hebben moeten betaald worden 1500000 — .1
Voor Asfurantie, of Rifico van de Zee, over de
ganfche waarde van alle de Retouren voor 1794 \
en 1 79?. gedestineerd, voor zoo verre dezelve
in die Jaaren hadden kunnen veikogt zyn, tenl
bedragen van ƒ 39903523:— a 5 pCt, —> -495425 —
L.
Tranfporteere ƒ35925998 |»» 1



oy alle de Kameren van de Oost-Indiefche CompagDecember 1794, als de op nieuw in 1795 te doene femelden datum, benevens de waarde, zo der ReÏiestant-Goederen hier te Lande, onder 31 Dcc. .Verkooping 1795. konden gebragt worden.
Volgens bylaage N. n. bedroegen de Kasfisn der refpeêlive Kameren, onder 31 Dec, 1794, zo in Comptanten, als Wisfelbrieven f$'°Si^7 8 "~"
Waarde der Ladingen van de Schepen de Nageltoom, Enkbuizer Maagd, de Schelde, Blitterswyk, Delft, en de Africaan, in 't najaar 1794. in Engeland gearriveerd en aldaar in beflag ge-" nomen ■ ƒ Ö405507 —
Waarde van de Lading van 't Schip , Zuiderburg, in Febr. 179.-;. in Ierland gearriveerd , en aldaar
mede aangehouden , van welk \ Schip de Carga niet bekend is, maar welke mengelyk fteltaan één der twee hier boven vermei de Chinafehe Schepen de Nagelboom , of Schelde, van 't zalfde retour 1500000 _ —
Waarde van de Lading van 't Schip de Phoenicier, in Febr 1795- in Lisbon binnengelopen, waar van de Carga mede niet bekend is, dan welke men gelyk (telt aan
' één der vier bovengenoemde Bataviafche Schepen, als zynde van 't zelfde retour — 850000 — —
Waarde van de Ladingen der agt | Bataviafche Retour ■ Schepen | Geertnüda Vetronella , de Vromv Agatha , Dordrecht, Houtfy , de Surfeance , de Mentor , üordivyk en Cromhout, verzonden voor de eerfte bezending voor 1795, welke alle reeds behouden aan de Caab gearriveerd z>n 4911270 —
i'Waarde der Ladingen van de vyf Bataviafche Retour-Schepen, voor de tweede bezending voor 1795, Matasjer , Cel lolt, de
- Standvastigheid, Noord Holland, en Reef door Zee, van
welke de eerst - genoemde j
Tranfporteere, ƒ136667771— — ƒ5305337 1 8i—-



Ter Tranfport[/3Jo.5993rii>l
Tranfporteere]/ï595J993| u j



Per Tranfport /I3«5fj777|— — /5305S'7 8 "-»
reeds den i?n May 1795. aan I de Caab was gearriveerd, en de drie volgende lig voor de Caabfche Wal bevonden, wordende het laatfte Schip mede binnen kort van llatavia verwagt; —1 deCarga's van die Schepen niet bekend zynde, zo heeft men dezelve gefield in proportie van de agt Schepen van de eerfte bezending , zynde de voorraad van Goederen daar voor te Batavia ruim aan handen geweest , zoa'juitda bylaage N. 13 te zien is, komende dan de waarde op ongeveer 3050000 "— —
Waarde der Ladingen van de vier Chinafche Retour Schepen voor 1795. rVaihtngten, de Zwaan de Xee-lely en Siam, welke behouden aan de Caab gearriveerd waren, 4901885 — —
Waarde der twee Ceilonfche Retour Schepen voor 1795. Alila/ferdam en dc Zuidfooi, welke beide behouden aan de Caab aangekomen waren, — 2683360 — —
De waarde der verzendbare Retou. ren, welke na de aflading der Retour schepen van de tweede bezending voor 1795 op Batavia , uit gebrek aan fcheepsgelegendheid aldaar hebben moeten blyven overleggen, videbylaag, N-13- * 1005I000 — —■
ƒ3436003- — —
Van deze Som, zynde dt gantfche waarde van alle de Retouren voor 1794 cn 1795 gedestineerd, moet afgetrokken worden het bedragen dier Goederen, welke onder debovenftaande Retouren zyn begrepen, welke niet kunnen verkogt worden , als in deVoorjaarsVerkooping 1796, als zynde eerst met de RetourSchepen voor 1795. van Batavia
Tranfportetie ƒ34360033 —[ — ƒ5305337 a[-



Saldo ten Voordeele
»aj97io ir
ƒ38185709 8 |—f!



Fer Trinfport/34.ÏOOS. — — 'ƒ.30.3.7 I «n Cciion verzonden; als?
Met de ïgt Bataviafche Schepen van de eerfte bezending.
Peper zwarte ƒ 847500:—
Fouly ■ 370000:—
Nooten « - 1 540000:—
Canneel Ceilons 75000:—
Met de Schepen van de tweede bezending.
Peper zwarte —■ «07500:—
Fouly 350500:—
Nooteo - 159000:— (
Met de 3 Ceilonfche Schepen:
Canneel ■——— ïSooooo:— Peper zwarte — iosooo:—
■j - • - ■"— 4451500 — —.
Dus de waards van alle de Retouren, welke in 't najaar 1754. en geduurende 1795. ter Verkoping zouden hebben kunnen gebragt zyn, bedraagen —— . _____ „.
0 ——. 39908513 im __,
De waarde der Goederen, onder 31 Dec. 1794. hier te Lande in voorraad, voor zo verre dezelve in de Voorjaars-Verkooping 179J. konden gebragt worden en ook werkelyk verkogt zyn, voor een bedragen van 3o7iSoo[--, _
/33r85709 I 8|~»



ra -t
co
CU
o
i*r o 3
rr
Cu CS
Q
«T> «
tn
s-
Eu C cn
2
ta C~f
o
o
s»
io C\ Oi
4_
4-
- )
- ]
OO
w ■ x 4
3 ! S> 3
c. ï! rV :
cu ^!
ra \
a <-»
ra* i
3 !
C/1 c j *-+ r
ü t
O n
o ^3 '
3 Cu ■ ^ ra o
3 £3
Cl ra '
«•5*: <
g <D " j
£_ .
o ra f I P jf Cu ü ra
O c o
V—l -
3 Cu ra' §1
n
o
3 z
ca ei CR 3 cl
ra" n
o o o o 8 3
?■? s.^g.a.1
I llllllklis __. *
—, — ??»_«■ ^1 i i I i i ^ I e-sro
«u^ojo»^ -s»» -fi i lSss;
II 11 ff f i U_LLLU_8 ? °<g
K £ IJLUJJ J f | S §:
I KSsSsi S IJJLLiLI H §§
w | . ,w mw^o o O £ £ w \£ ^ ^
. . w co o « H * n x*
co 1 co 1 1 f «,, «g
I « I f f I f co <o l ?
t ff ■ &s > <r>o ë <
sf i l n ai *| 'I siESsïï Efg
-1 1 I I 1 col " f 'I*
1 Ui is ? £LLüjjj__j*
8 i o 8_l___8 8 1 * > 8-Q
I I i I i I I I | £ ?|
1 i 1 i 1 i i f %. |
^ v"s fo y ,1,5 5,^ 5- g.y : S?
_ Ssesla >s l 1, I f I co |} I
&a 5T u. ' ~
■ 1.11111 B l glsi-g 8
| L„Ma«) P - U&Xsj[ o
& Ispil «spf l I JJJL-i-l I,
o. oai*oö o! UI
cookuomu CE. W, S,
— ■ c o. « m
o, | COOJ ^3 w o S D w ^ O* w o o
; TT"! >* ^ CO^'CttiOrj,
co 1 co i 1 i co 00 ^ 5 u S »
*» "s* -s| M fSÏ* «I 1 c3\ CO * H W m p
£ £ «5? 3 s « ° colcooollj»
0 -jJ -M ^ o\ n tft 4» ON w co^ £i O «coOiVJ g
i w m h( i m S
w I « O ai m | N
1 i co f I i co i