325
F
455






EENIGE PATRIOTTISCHE VOORSTELLEN
OPZIGTELYK DE GROND-WETTIGE CONSTITUITSIE
in de
OMMELANDEN
AAN DE IN- EN- OPGEZETENEN TER OVERDENKING EN BEANDWOORD1NG AANGEBODEN
door
KLAAS BOERENVRIEND;
UIT NAAM VAN ZYN PRINCIPALEN.
Te GRONINGEN, By J A C O B B Q L T ,






WAARDE LAND-GENOTEN!
H^jo dra gy het Opfchrift van dit blad leeft,', waarby aan U enige Patriottifche vragen, otn door Beminnaars van deze Provincie, of ten minften tot nut van dezelve beantwoord te worden , worden voorgeftelr, zult gy waavfchynlyk by U zeiven denken, Wie is de Voorfteller? wat ftand, ambt of kostwinning heeft hy ? en waar fchuilt deze Klaas ? Op deze en dergelyke bedenkingen durft hy U niet volledig antwoorden ; deels, om dat de Voorftellen, welke hy hier en naderhand aan UEd. zal doen, door hun zeiven gewigtig genoeg zullen zyn, om er uwe bedenkingen over te laten gaan, deels om dat de naam en qualiteit by velen onzer Ingezetenen dikwyls ïrieer afdoen, dan de zaak zelve, welke door de vooroordelen van gunft of ongunft door de kennis van den Perfoon maar alte veel uit het oog word verloren. Boerenvriend wil er U alleen zo veel
van zeggen als zyn' meefters lyden willen
Ik ben de Clerk van een gezelfchap uit Patriottifche Burgers en Boeren famengeftelt, welke op deze Provincie door inwoning, en alles wat daaraan verknogt is, een zeer nauwe en algemene betrekking hebben. Myne Principalen zyn allen lieden, welke door hun ftand in de Maatfchappye boven het algemene welzyn, geen eigen en Perzoonlyk belang hebben of kunnen hebA ben,



( ^ )
ben, alwaarom men hen nooit zal kunnen te laste leggen, dat zy by het verbeteringswerk der Ommelanden zich zeiven alleen zoeken te bevoorrechten. Neen, Landgenoten! Zy zyn allen bezielt met dien oprechten, onbaatzugtigen en gematigden yver voor de Algemene Vryhcid cn Welvaart, welke den echten Vaderlander fcenfchetft, en wenfehen door deze Onderneming niets vuriger, als de In- en Opgezetenen der Ommelanden uit die domme Onwetenheid, en flaaffche Vadzigheid, waarin gy door lift en kwaadaardigheid, of door beftraflyke Nalatigheid Jaren lang zyt opgewiegt, langzamerhand op te wekken? en U te leren, aan welke verachtelyke koorden gy word omgevoert, op dat gy als Zonen der Vryheid moogt gewaar worden, wie gy zyt ? waar toe gy U behoort uitteftrekken ? en tot welk' een geluk gy voortaan voor U zeiven en uwe nageflachten kund worden opgekweekt. - Niet alleen Burgers der Stad Groningen, welker wyze en bedaarde pooging tot de Herftelling der gefchondene Rechten en Vry« heden alom geroemt worden; maar ook bewoners van het Platte Land zyn myne Principalen zegg' ik U: en deez' hebben hunne loflyke Correspondentfie tot verfchekkne zoorten en rangen van Patriottifche Vrienden in Stad en Land alre;



c ? } *
rede uitgebreid, verwachtende van daar nu èrl dan berigten, waar over gy wel eens raar zult Haan kyken, en beginnen te twyffelen, of gy in de Ommelanden woont? dan onder het gebied van den groten Turk. De ganfche
Compagnie myner Conftituanten beftaat uit Ledematen van de Ware Proteflantfche Hervormde Religie, en op dit ftuk zynze vry kies; maar ook gematig, zullende aan de een'kand niet ge» dogen, dat men dien Godsdienft en deszelfs Grondzuilen ftrafloos fchendc of ondermyne, maar aft de and're zyde keuren zy gene misbruiken, wanorders, dwalingen en kwade zeden, alleen uit een verftandelooze Religiezucht voor goed. T' zyn alleen hunne Vrienden, welke de Ware Republikainfche Vryheid en het algemene Welzyn beminnen, en dat met woorden en daden tonen; rnaar ook die allen, wat naam, leverei, en leus zy mogen hebben. Wat kan 't ons verfcheelcn, fprak iemand hunner, hoe de Doctor heet; uit wat Land en Familie gefproten; onder wien hy geftudeert hebbc en na welk' Syftemahy de kranke behandele, de man zal in allen gevalle, maar ook niec eer, goed zyn, als de medicamenten de ziekte verdry ven, cn hy ons leere gezond te zyn enteblyven. Over zommige zaken wilde ik wat breder uitweiden, en verflagdoen, hoe A z het



( 4 )
het Collegic over de tegenwoordige tyds om handigheden gewoon is te fpreken, én met enige bewyzen ftaven, dat myne Principalen geen' Oranje dwepers, noch flaaffche Onderdanen zyn van de Heren der Ommelanden, of van myn Heren de Souveraine Staten dezer Provincie, maar voorftanders van de Rechten en Privilegiën, welke een vrygevogten Volk waarlyk vry doen zyn, by die vryheid bewaren en daar in verfterken: ook Wilde ik iets van myh woning en logement (dat noch niet bepaald is, en U nader zal bekend gemaakt worden) laten volgen, maar onze Prefident riep my toe, halt Klaas! hoe loopt uw pen zo ras ? laat liever iets volgen over de reden waarom wy liever vragen en voorftellen dan berigten en antwoorden in,de wereld brengen en fchryf met volgende woorden.
Denkt gy, Waarde Landgenoten ! waarom alleen Patriottifche dragen en niet aanfionds vertogen? ' waarom op de beantwoording van-deze voorftellen geen prj/fen aan den beften worden uitgelooft? Op het eerfte berigten wy, dat de vraagswyze voorftellen ons toefchynen het beft gefchikt, ooi de opmerkzaamheid onzer Land-genoten op die ftukken te bepalen, en de regelen aan de hand te geven aangaande vele zaken,, welke in haren oorfprong, verval, gebreken, en wyzè van her-
ftel
\



( ï )
ftel dienden nagefpoort te worden. Hier door zullen ook de Collegien, Sociëteiten, Lees-gezclfchappen, en andere vergaderingen, zo in de Ommelanden, voor al in Hunfingo tot eer en iteun der ontluikende Vryheid beginnen opgerigt te worden (hoe zyn die van 't Wefterkwartier
en Fivelingo zo achterlyk ? Houd U ftil
Klaas! anders verbyfter ik.) — bepaalde onderwerpen hebben tot onderling gefprek en nafpo-'
ring, Maar, wat het twede belangt, dat
wy gene fryz.en aan den beften uitloven s hier op zullen wy maar ronde man zeggen, dat wy voor ons zeiven door de goede Voorzienigheid niet rykelyk genoeg bedeelt zyn, om zulke zwaare koftingen te kunnen goed-maken, en dat wy noch geen fonds hebben, om de nootwendige verfchotten te kunnen goed-maken. (Wat dunkt U Directeurs van 't Vaderlandfch Fonds! zoud' een gedeelte van hen daarin verzamelde geld ook niet tot deze pryslyke einden mogen behxet worden) zegget aan uw Landgenoten, Klaas, datde oprechte Vaderlandsliefde geen aanrits geld van noden heeft. De, kennis van de ware belangen des Algemenen Welzyns maakt de Vaderlandsliefde levendig, wakker en arbeidzaam, 't geen een ieder kan befpeuren uit de vrywillige «nkoften, welke veele Ommelandcrs airede uit A 3 hun



< 6 >
fiun eigene beurs tot oprichting der Exercietfie Genootfchappen gedaan hebben en noch verder zullen doen, in de vafte verwachting, dat de goede zaak hierdoor op het fterkfte zal bevordert worden.
Hier,moetik U bekennen, myne Lezers! kreeg ik haaft verfchii met myne Principalen, welkemy vergden dat ik de onderfcheidene Claffen van onze Ommelanders en Stedelingen zoude uitnodigen om ons met hunne Coorrefpondentfie te vereeren. Dat ik den Predikanten, Schoolmeefters, Collectors, ja de Heren en Vrouwen, de Richters, Volmachten en Eigenerfden hunne verpligtingen Zoude voorhouden, om ons in deze onze pogingen hulpe te bieden, met belofte van ftilzwygentheid, en een goed gebruik maken hunner onderrichtingen. •—j— Tegen dit laatfte heb ik niets, en belove, als een getrouw Clerk myn Officie, zelfs zonder traótement, ja tot myn fchade te zullen waarnemen, waarop gy Landgenoten! ten allen tyde, ftaat kund maken. Maar, gelyk ik tot het eerfte niet bekwaam ben, alzo reken' ik het ook overtolligj vermits de voorftellen te vol van belang zyn voor het Algemene Welzyn, dan dat ik aan de genegentheid en hulp vaardigheid myner Patriottifche vrienden zoude durven of mogen twyffelen. Liever wil ik aanftonds overgaan, om als Clerk eni-
ge



( 7 >
ge v.oorftellen getrouw te copieren, waarop naderhand andere zullen volgen.
NB. Dewyl ik noch geen vaft logement hebbe, verzoek ik de AdrelTen van {lukken franco,ten huife van denBoekdrukker ♦ Jacob Bolt aan de grote Markt tegen over
het uitgegraven vierkant, om te bezorgen aan Klaas Boerenvriend.
j, '^r^^ I. . *\ftx ^
Het jammerlyk vervallen Schoolwezen in de Ommelanden treft ons zo diep en gevoelig in 't hart, dat wy alle welmenende voorftandcrs van den Hervormden Godsdienft; als ook anderen onzer Land-genoten, wie ze ook mogen zyn, op het inftantelykft uitnodigen, om ons te berigten i. Welke de waare oorzaken van het diep verval in het Schoolwezen door de gehele Ommelanden zyn ? z. Welke pogingen tot goede verordening op dit ftuk airede gedaan zyn? 3. Welke zyn de befte middelen tot fpoedig en wenfchelyk herftel ? 4. Welke zyn eindelyk de gefchiktfte wegen, om zulke gepafte middelen met goed gevolg in ftand te brengen en te houden ? My-



C 8 )
- Myne Principalen wilden, dat ik Predikanten en and're des kundigen zoude uitnodigen, om de Ommelanders door ons blad hier over vóór Paasch aanftaande te onderwyzen. Maar ik zeide met verlof, Vrienden! Klaas is van gedachten, dat zulke Heren Patriottisch genoeg Zyn, en hier toe geen opwekking nodig hebben.
I I.
De Algemene WaperioefFening is de fteun der Vryheid, de fterkte en majefteit van 't Vaderland, als ook het befte middel, om 'sLands lasten te verminderen; en aan de eigene Inwoners dienstbaar te maken: en evenwel leert ons de daaglykfche ondervinding, dat die zelve Wapenhandel, welke tegenwoordig tot het beste, Edelfte en Rykfte deel der Vrye Nederlanders is doorgedrongen, in de Ommelanden onder het voornaamfte deel der Boeren-ftand traage voort, gangen maakt j en op velerleije wyzen word tegengegaan ? Zegt ons Land-genoten ! — i. Welke zyn de oorfaken, die de Inwoners van.de Ommelanden; vooral de voornaamften onder ds Boeren van den Wapenhandel te rug houden? —— z. Hoe worden deze hinderniften het beft
uit



uit den weg-geruimt, met gevolg, dat de Wapenhandeling in.de Ommelanden niet alleen algemeen doorga; maar ook aan de voorgeftelde nuttigheden voldoe ?
III.
Is het Collegie van Arbiters in flaap gevallen ? of maakt de Deucht der tegenwoordige Comparanten alle toezicht en Rechts-pleging overtollig ?
Klaas Boerenvriend moet werken zonder traqtement. Hy verzoekt zyn Brieven daarom Franco , tot zo lang hy een goed felaris krygt, waar voor niets gedaan word, dan de Qukancie te tekenen.
■■: ? Sc 3SE13W.. .1 r.otDi oi zno taoï? mbïiu
j V.' ■
DeStadhouderlyke toezicht en Auóloriteit fchynt ons in de handhaving der O m meiander Rege-r rings-form noodzaaklyk en nuttig, zodra zebin» nen behoorlyke bepalingen gebragt is; maar fchaadelyk, als die magt willekeurig en onbeperkt haar gezach oèffent. i. Welke magt moet dan de Stadhouder in 't Lid der Ommelanden bezitten? ——. 2. Welke zyn de waare
grenV



( io )
grenfen, binnen welke hy werkende nooit fcha-
delykj maar altyd voordelig kan zyn? ,
3. Zoude ook de Stadhouderlyke waardigheid tot dusdanigen ftand kunnen en mogen gebragt Worden ?
V.
Zedert enige jaren zyn de Diaconijen ten platten lande onder de meefte Chriften gêzintheden zeer fterk te rug gelopen, en genoodzaakt zich met zware fchulden te beladen, waardoor de Armen zober bedeelt, de bedelarijen vermenigvuldigt , en het gemeen in een' kwynenden ftaat bevonden word. Wie is zo goed om de Ommelanders door ons te leren —— i. Welke de ware bronnen van dit beklaaglyk verval zyn ? —z. Welke de beste en minst kostbaarfte middelen van herftel en bloey der Armen zaken? —— 3. Hoe zulke middelen kunnen ingevoert en in ftand gebragt worden?
Naderhand zal ik u heel wat anders in 't zin brengen. Vaart wel.
Uw Dienaar
Klaas Bqerenvriend;
GRONINGEN den lp Febr. 17873 1