NIEUWE NEDERL AND SCHE UARBOEKENi of VERVOLG dek MERKWAARDIGSTE GESCHIEDENISSEN, DIE VOORGEVALLEN ZYNIN DE VEREENIGDE PROVINCIËN, D E GENE RALI TEIT S L ANDEN, EN DE VOLKPLANTINGEN van den STAAT. DRIE-EN-TWINTIGSTE DEELS TWEEDE STUK. MDCCLXXXVIII. Te LEIDEN, By P. van der EYK en D. VYGft Te AMSTELD4M, By j. vam der BÜRGH en ZOON.   NIEUWE NEDERLANDS CHE JAARBOEKEN, J u l y. MDCCLX XXVIII. GELDERLAND. Arnhem. De Momboirs of Fiscaals van dezeProvin- . cie hebben aan den Hove Provinciaal ^ verzoek gedaan, ten einde het zeiven zoude verkenen Citatie by Edicle, door welke Robbert Jasper van der Capellen tot den Marsch en Engelenburg driemaal zoude worden gedag» vaard, om op zekeren geftelden dag voor den Hove te verfchynen»om te hooren verklaaren, dat hy, door de daden by dat verzoek omfchreven3 zich aan de misdaad van Hoogverraad, Majefteitsfchennis en Oproer zou hebben ichuldig gemaakt, en deswegens zou worden verwezen in zodanige dood-, lyf-, of andere ftraffen, als by den Hove, naar bevind Aaa a van  io5o NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. van zaken, zouden geoordeeld worden te behooren. Zie hier dat verzoek van de Momboirs zeiven. dan den Hove Provinciaal van GELDERLAND- EDELE MOGENDE HEEREN! r* eeft zeer eerbiedig te kennen de Momboir en ^ fub-Momboir dezer' Landlchap , dat hun uit de Hukken door ü Ed. Mog. hun ter hand gefield, is. gebleken, dat Kolwen 'jfaspt' vunrter Cafieikv lot tUn Mursch en Engehnbiag zig gedurende de troubles, welke ten verderve van het Vaderland, en tot ruïne der goede Ingezetenen, door ecnige onvergenoegde geesten binnèn de Republiek berokkend zyn , zig niet alleen zeer oproerig heeft gedraagen, maar zelfs zig aan 't hoofdgefteld van een party, die 'er alleen op uit was, om eene verandering in de Conftitutie der Regeering te bewerken, en geene middelen onbeproefd liet, om de auctoriteit der Regenten te verzwakken, en de maatregelen, die door dezelve wierden aangewend, om de rust en ordre te bewaren , te verydelen. Dat het zelfs zo verre gegaan is, dat hv met een vyandig oogmerk getragt heeft, doormiddel der wapenen, een verandering in de Regeeringsform te bewerken, ja zelfs tegens het gevoelen van anderen, die anderzints ook met hem tót het voorgemelde inftemden, gedreeven heeft, dat de Natie met allen ernst moeite overgaan om zig op een formidabele wyze te wapenen, ten einde door eene kragtdadige vertooning de vyanden , als niet beftand om tevens de Steden in bedwang te houden , en nee hoofd te bieden aan een moedf; Corps Burgers, tot nadenken te brengen. Dat hy niet alleen door binnenlands geweld en 't mentrekfcen van gewapende Burgers de .Overigheid getragt heeft op eene geweldige wyze te refiftcren, en alle moeite beeft aangewend om penningen  JAARBOEKEN, jufy , f1788. 1051 gen tot het voortzetten van zyn verderfelyke plans by elkander te zamelen; Maar' ook in een buitenlandfche correspondentie is geweest over zaken, der Regeering en den inwendigen flaat van de Republiek betreffende. Hoedanig eene correspondentie, fpeciaal dooi' iemand gehouden , die mede aan het hoofd dier party was, niet •als nadeelig voor den Lande kan worden gehouden. D t hy ook ten dien einde, benevens nog eenige andere Riddermatige perfooncn uit deeze Provincie, op den 2 September 1780 de meerderheid der Hec-ren Staten van Gelderland, en dus de Heeren Staten zelve, by eene Misflve van de Heeren Staten van Holland en die der andere Provinciën gefchreeven, op eene verregaande wyze getaxeerr. heeft; by die onder anderen poferende-: ,, Dat 'er by Hun Edele Mogende maatregelen wierden te werk gefield, waar over geheel Nederland verflcld flond." ,, Dat Hoogstde/.elven oorzaak zouden zyrt, dftt zy Onderteekenaren en veele duizenden niet hun niet zonder reden in die dagen met een angstvallig medclyden wierden aangezien." „ Datdelleeren Staten maatregelen namen, waar door een Burger-Oorlog onvermydelyk fcheen." „ En het Land door die maatregelen aan detreurigfte gevolgen flond geexpeneert te Worden." Dat de Heeren Staten 't Volk niet ontheffen van gegronde bezwaaren, en het zelve in flaaffche banden lieten." Dat ook, hoe zeer hy by zyne admisfic tot de Regeering met plcgtigen Èede, zo tot de gerustheid «Ier Heeren Staten, als van den Heere Erfftadhouder, hadde gezwooren: Dat hy altoos zoude maintineeren en handhaven de tegenswoordige forme vari Regeering, zo en als dezelve ten aanzien van de Stadhouderlyke waardigheden en deszelfs Succesfien, zo wel in'de. Aaa a 2 Vro«- Arnhem, Request van de Momboir t teoen jr. van der Capellen :ot den Marscb.  ioj2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Rrqwst van de Momboirs tegen Jr. van der Capellen tot den Marden. Vrouwelyke als Mannelyke linien, by 's Larjdfchaps Refolutie van den 12 January 178413 vastgelleld, gelyk by ook, voor zo veel hem aangaat, allerdings zoude obferveeren en naleeven het Reglement opde Regeering binnen dezen Furitendom en Graaffchap, by 'sLandfchaps Refolutie van den 17 October 1750 gearrefteert. Hy egter ,de Heeren Staten van Holland en dus de Souverain van eene andere Provincie, voordraagt: „ Dat de form van Regeering in Gelderland ingevoert,drukkend, en met het welzyn der Provincie ftrydende is, en een revifie en redres komt te vereisfehen." ,, Dat deze Provincie in de Jaren 1C74 en 1675 van eenen Uitheemfcbe overheerfciiing gebragt is onder eene Inhcemfche , welker jam,nerlyke gevolgen fteeds op 't geheele Bundgenootichap den gevaarIykften invloed bly ven behouden." ,, Dat by voortgang by 't Reglement van ijfó de Regenten afhangelingen van den Stadhouder geworden , en de Ingezetenen van hunne ajoudq en geradiceerde voorrechten beroofd zyn geworden." Ten flot de Heeren Staten van Holland verzoekende, ,, dat die met alle nadruk geliefden te bewerken , dat de Heeren Staten van deze Provincie, de ongelukkige gefteldbeid van- zaken door en van wegens het Reglement in deze Provincie mogten erkennen." Dat "ook voorts uit die (lukken den Supplianten isgebleken, dat de gedaagde die geene is geweest, die in den jaare 1783 het werk der Schol te en Drostendienllen ter baane heeft gebragt, het welke nergens toe konde ftrekken, als om by de Opgezetenen van het platte land van het Graaïfchap Zutpben, een misnoegen en wantrouwen tegens hunne Officieren te doen ryzen. Over de ontheffing van welke'1 dienften ook des tyds diverfe Adresfen der Opgezetenen by de Heeren Staten zyn ingekomen, op welke HunEd. Mog. den 1 Mei 1783 hebben gerefolveerd en vast^efteld ; Dat de Hoofd Officieren der Graafich'.'pZurphin ti hunne oude posfe&fie zouden vöbl) ven. Stel-  JAARBOEKEN, 1788. i°53 Stellende niettemin aan de Supplianten, en alle anderen welke verder mogten willen fuftineeren, frÏÏet Wffifteeren der voorfz. dienften niet verpligt £ weze? open 1 om de Hoofd-Officieren desweSnTvoor' den Hove in rechten tebetrekken, mus luiks doende binnen een Jaar. Waar na noch de Ged., noch iemand dier Sup- iffi hebESTSfpeffive Hoofd-Officieren van ee|i^™^n^^' dienstgeldge^Mll'die uitzondering echter, dat vier Bouwlieden binnen den Schoutampte van Zutphen daar in SnaèP zyn gebleeven , welke daar over in rShW^glforölen zynde , gecondemneert zyn ISStahet verfchuldigde dienstgcld te betalen. gTeg ns welke aantichte en opgevolgde: executie zv zich door geene middelen rechtens hebben vaz« maai heeft zich by de dadelyke executie or Saffie" ten huize van een der Gecondemneerdcns eèn zeer grootemenigte volk, welke door den Ged. ov zeven honderd begroot word , gewapend verbond met onderlinge\erbmtenisleommet geweld door hun dadelyk is ter uitvoer -cbragt , door op de Koets, waar m die vTdlnGerechte zaten, met fteenen te werpen en op dezelve te fchieten, gelyk ook op den Cta- handdadigen door den dove met geesfeling confinement en bannisfemcnt zyn geftraft geworden DaS hoe zeer een diergelyke wederwraaking de luS , by een ieder, die de rust cn ordre inde Tande ter harten gaat, moet gelaakt er, verfoeH wcln zo heeft échter de Ged. ten dezen op zichte zich by een brief van den 3 Maart ijüj ®*WÊM, ia * <*ï» « " J Aaa a IEM. Request an de Mom' boirs telen Jr. /an der Capellen tot den Marsch. > 1 r i D t it" ■ y rs  lojs NIEUWE NEDERLANDSCïIE A snij km. omni meliori modo zullen doen en nccmen cum ex. penfis. Met inthimatie , dat Ced. twee dagen voor den dag rechtens in het Mandement van Citatiegeëxprimeert, des morgens om elf uuren aan Supplianten ten Hove zal doen vertoonenbehoorlykeactc van cautie p'o 1n:uro juüicatu , continerende'een gerigtelyk en formeel verband van ongereede goederen, mét een Extract uit het Prothocol van bezwaar, ofte anderzins fufficiente perfoneele borgen. 't Welk doende, enz. (JVas ge teekend) JOH. SCHRASSERT. J. C. van HASSELT. HOLLAND. Dordrecht. Op den 30 July is alhier van wege Mynfi Heeren van den Gerechte afgekondigd eene Publicatie, waar by aan de lmvoonurs dezer Stad en van derzelver grondgebied, als ook van de SVlerwede, vrygelaten wordt, den aanftaande verjaardag van Haare Koningl. Hoogheid, Mevromve de Prinfesfe van Oranje door eene algemeene verlichting der huizen, re vieren. In het dot der Publicatie verkiaaren Hun Ed. Gr. Achtb., dat dezelven, vertrouwende, dat de goede Burgery en Ingezetenen voldaan zullen zyn met de meer dan eens gegevene gelegenheid, om hunne vergenoeging over de herltelling der nu zo plechtig  JAARBOEKEN, 1788- 1057 tig bevestigde Conflitutie of Staatsgefteld-1 heid te doen blyken,dezelve verzoeken, etu (des noods) gelasten, om van nu voortaan ■geen verlichting, waar van de menigvuldige lerbaaling bezwaarend voor dezelve zoude worden, te doen, ten waare een of ander gewichtig voorval mogte gebeuren, dat Hun Ed. Groot Achtb, gepast oordeelden, daar ever eene algemeerje vreugde te betoonen. welke dan van dit hun goedvinden aan de. goede Burgery tydiglyk kennis zouden geven. Zie hier de Publicatie, woordelyk aldus luidende: Mvn Edele Heeren van den Geregte der Stad ' Dordrecht, mitsgaders Bailluw en Mannen van de Merwedc, zig verzekerd houdende, dat de goede Burgery dezer Stad, mitsgaders de Ingezetenen van de Mei-wede, aan geene der andere Steden of Plaatzen binnen deze Provincie, in welmeenende evzindheid omtrent de wyze voorzienigheid van rsLands hoogc Overigheid, tot bevestiging der aloude Regeerihgs - Cqnftitutie dezer Landen, zullen willen wyken, en over zulks de gelukkige Alliantieu van dezen Staat, en byzonder ook de Bondgenootfchappelyke Guarantie van het Erfltadhouderfchap met al deszelfs Rechten en Prsëminenticn in het Doorluchtig Huis van Oranje, aanmerken, gelyk dezelve waarlyk zyn , als allergewichtigfte gebeurtenisfen, welke, door het aanbiddelyk beftuur dei Goddelyke Voorzienigheid daar gefield, onder haaren Zeegen een waarborg voor de welvaard van der Staat, tegen alle buitenlandfche en binnenlandfcbc onlusten kunnen ftrekken. Hebben geoordeeld, dat het dc voorfz. goed< b Bur )o*- ntcinv  1058 NIEUWE NEDERLANDSCHE DORDRECHT Public, wegens lliumi natie. Burgery en Ingezetenen niet anders dan aangenaam zal kunnen zyn, wanneer aan dezelve ook gelegenheid ' gegeven wierd , om door eenig betamelyk vreugdebedryf en het doen eener Illuminatie, dezelve hunne welmeenende gevoelens te doen blyken, en mitsdien, na voorgaande deliberatie goedgevonden en verdaan, tot het doen van een generale Illuminatie door de Burgeren en Ingezetenen van deze Stad en Jurisdictie van dien, en van de Merwede, te bepalen den 7 Aug. aandaande , als daar toe gefchikt, uit hoofde van de op denzelven invallende heugelyke verjaring van Haar Koninglyke Hoogheid, Mevrouwe de Prinfesfc van Oranje, Gemalinne van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prince Effdadhouder, welke het Gode behaagt beeft mede als een uitdekend middel tot redding van het lieve Vaderland uit deszelfs jongde nood te gebruiken : ■zullende de voorfz. Illuminatie beginnen des avonds ten negen uuren, en eindigen des middernagts, of ten twaalf uuren; welke bepaling Hun Ed. Groot Achto, en Ed. Achtb. voornoemt, ten ïegelyk vermanen zich te laten welgevallen, en zich na dezelve te gedragen. En, ten einde dit vreugdebedryf door geene ongeregeldheden worde gedoord, en toebrengen moge , "om de gemoederen der goede Burgery en Ingezetenen, tot eene gemeenfehappelyke bhdfchap, en hartèlyke vereeniging onderling op te wekken. Zo is 't, dat Hun Édele Groot Achtb. en Edele Achtb. by dezen, een iegclykopheterndigdewaarfchouwen, tegen alles wat na eenige ongebondenheid, of doorina; der rust en goede order zoude zwecmen, of daar toe aanleidinge geven kunnen, en in 't byzonder ferieufelyk verbieden, het afvraagen van eenig geld, het zy aan de huizen der Burgery of Ingezetenen, of op dedraaten, zo voor, en op, als" na den voornoemden zevenden Augustus, mitsgaders iemand, wie hy zy, over de wvze, waar op hy zal hebben goedgevonden, zyne Illuminatie  JAARBOEKEN, July, 1788. 1059 in te rigten, te molestecren, alles op poene, vanr daar ovèr na exigentie van zaken, volgens Placa-D ten van den Lande, te zullen worden geitrait. Haarlem. In tyden ook van reeds gefusde onlusten, blyven zomtyds nog zommigen zekere vonken overig van voorledene verdeeldheid. De verftandigften en vaderlandlievende Lieden, van welke party ook, houden het daar voor, dat, gelyk byzondere rechtsgedingen einde* Ivk eens door een laatst vonnis, hoedanig ook het zelve zyn moge, voor bellist moeren gehouden worden, zo ook,en oorlogen tusfchen Volkeren, en gefchillen tuslchen Burgers, eindelyk eens door die wending, welke de zaaken genomen hebben, moeten voor geëindigd en bellist gehouden worden, zal men niet eeuwig twisten,en door den eeuwigen twist het geheel. Vaderland, en dus beide de partyen vernielen. Niet allen egter denken zo edel; en zornmigen vieren nog zomtyds wel eens bot aan hunne, hen overheerfchende, denkbeelden en verlangens. Uit hadt onlangs plaats in een jong Heer van goeden huize, die zich van tyd tottydonvoorzichtig uitliet. De Regeering meende, dat zy tot bewaaring der rust, dit moest fluiten, en liet den jongen Heer, in deze maand aanzeggen , om de Sud en het grondgebied van Kennemerland te verlaten. Qvereenkomtlig der befluiten in verfcheidene andere Steden dezer Provincie, gelyk me- >0RS.ECHT.  rocTo NIEUWE NEDERLANDSCHE Haar. Vem. i j mede in andere Provinciën, genomen, heb ben de Heeren van den Gerechte dezer Stad ook goedgevonden, ter gelegenheid van de verbintenis van dezen Staat, als mede de Bondgenootfchappelyke Gïiarantie of Vrywaring van het Erfftadhouderfchap met alle deszelïs rechten, in het Huis van Oranje, nogmaals eene algemeene Illuminatie vast te ftcilen op den j Augustus aanftaande, des avonds van 9 tot 12 uur des middernacht, als zynde de verjaardag van haare Koninglyke Hoogheid, Mevoüwe de Prinfesfe van Oranje, Gemalin 'van Zyne Do rl. Hoogheid, den Heer Prins Erfüadhouder. Men leest in de dagpapieren deze bekendmaking, 'een vernieuwend blyk der aanhoudende weldadi6heid. /^ommisfarisfen over het Vaderlandfche Fonds-, ^ ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst, opgerigt in den Jaare 1781 , zullen op Maandag des *8 July, des morgens ten 10 uuren, in het St. Pieiers Gasthuis te Amfberdam, en op Saturdag den 2 Augustus, ten 12 uuren ten Huize van den Makelaar Duh H'y>,£t?(!s te Haarlem, betaaling doen van de toegelegde gratificatiën aan de Weduwe van de Zeelieden, in diens: van den Lande geïrèuVèld of verongelukt, als mede aan de vernïnkte Zeelieden die in het gemelde Fonds zyn :angenomen. D e l f t. Gelyk op andere plaatfen, zo is ook hier 5y eene Publicatie, omtrend van dezelfde be-  JAARBOEKEN, Job, *W' 1061 bewoordingen en beweegredenen als elders D^t. eene algemeene Illuminatie op den 7 Augustus aanltaande vastgefteld. De Heer Frans Willem Puyzer, eertyds Secretaris van het gewezen Nieiiw-Staatsgezind Genootfchap en van de Gommishen van bellier in deze Stad, is aanwezig geweest > voor eerst in de Vergadering van den ei September 1787, alwaar het bekend geweldig Declaratoir is beraamd, en ook daar na in de Vergadering, van den 15 der zeilde maand, toen de dadelyke uitvoering is befloten. Hy is ook fchuldig aan de dadelyke uitvoering van het in bewaring nemen der onwettig geremoveerde Regenten en andere Mede-Ingezetenen,en byzonder in perioon fchuldig aan het gevangen nemen van Air. Canzius Onderdeivytigaard, Veertig Raad der Stad Delft , en aan het Feitelyk overbrengen van denzelven naar het Stadhuis, onder het geleide van gewapende manichappen. Wegens deze daaden nu zeiven gevange-ri zittende op de Voorpoorte in 's Hage, heelt hv een Request ingeleverd aan de Heeren Staten van Holland en West Friesland, omrne als nog het voordeel te mogen genieten van Hun Ed. Gr. Mog. Placaat tot Amnestie van den 15 February 1787- immers en 111 allen bevallen om derzei ver Brieven van aboluie. Hier op is door Ptefldent en Raaden van het Hof geadvifeerd, om redenen by dat zelve Advys breder voorgedragen, voor het toeft aan van vergiffenis aan den Suppliant, doch  icta NIEUWE NEDERLANDSCHE DrLFT. docn onder de volgende bepalingen: naamlyk, voor eerst dat de Suppliant zoude moeten bewerken eene verzoening of vergiffenis van de Perfojnen, welke zoo zwaarlyk door hem beledigd zyn, byzonderlvk van den Heer Mr. Canzius O'iderdewyngaard, en daar van behooriyke Aele of Declaratoir aan den Hove inleveren; en voorts in de tweede plaats, dat de Suppliant zich geduurende zekere door Hun Eu. Gr. Mog. te bepalen tyd, zouden moeten afwezig houden uit de Stad Delft en derzelver grondgebied. Dit Advys van 't Hof luidt woordelyk aldus: EDELE GROOT MOGENDE HEEREN.' ' '"Ter voldoening aan de gerefpecteerde order van U Ed. Groot Mog., vervat bv Hoogstderzelver Appointlement van den 8 der gepasfeerce Maand Mei dezes Jaar», op de hier nevens weder terug' gaande twaede Requeste van F?ar.s LViUtm Bu^zer Burger en Ingezeten der Stad Delft, thans Gedetineerde op de Voorpoorre alhier, tenderende oTrae als nog het effect te mogen genieten van Uwer Ed Groot Mqg. Amnestie van 15 February laatstleden"' immers en in allen gevalle, dat het aart'UEd Groot Mog. goedgunfh'glyk mogt behagen, om aan den Suppliant, voor al het geen ter'zake by "deszelfs Recuesten vermeld, door hem zoude rno^en zvrT gecommitteerd , te verkenen Uwer Ed.° Groot Mog. Brieven van Abolitie » cpttma ftrmü: zullende dienen van onze Confideratien en Advvsop cen voorfchreven Requeste , reflecteert.- wy vooraf dat ten dezen alleen in conüdérate kan komen-het fubordinare verzoek, naamlyk'omme Aho'irie, terwyl op het eertte of primaire,"waar toe ook des S'jppEants vonge Request geteodeertheeft, wy reeds ïu*$»v fc-V h* . de  JAARBOEKEN, July, I/88. I063 de eer gehad hebben U Ed. Groot Mog. van onze Confideratiin en Advys te dienen; en betreffende dan het voorfchreven ten dezen gedane fubordinate verzoek remarqueren wy , dat, gelyk daar toe (volgens des Suppliants te kennen geven) aanleiding gegeven heeft Uwer Ed. Groot Mog. Publicatie van den 17 April dezes Jaars, buiten twyffel in de laatfte periode van dezelve, in de woorden • Onverminder d nogtham onze byzondere geneigdheid ,omme gratie en vergiffenis te verkenen aan zodanige Per. Jonen, welke met bekentenis van fchuld en betooning van berouw en leedwezen zich aan onze Clementie fubmitteren en wier begane mitdryven niet zo groot en gevaarlyk zyn , dat de rust en veiligheid van den Maat alle gratie en vergiffenis zou uitflu-ten. Vervolgens ten deze in aanmerking komen deze twee Poinclen: 1. Of de Suppliant met bekendtenis van fchuld eh betooning van berouw en leedwezen zich aan UEd Groot Mog. clementie heeft gefubmitteert en 2. Of des Suppliants begane misdryven niet zó groot en gevaarlyk zyn, dat de rust en veiligheid van den Staat alle gratie en vergiffenis zoude uitfluiten. En wat het voorfchreven eerfte reqüifit betreft zo nemen wy de vryheid U Ed. Groot Mo» te re' memoreren de middelen en pofitivcn van dës Sunpliants vorige Request, welke de Suppliant bvdezé zyne nadere Requeste declareert te inhaleren, mitsgaders ons te refereren tot onze Confideratied op dezelve des Suppliants eerfte Requeste aan U Ed. Groot Mog. gefuppediteert, waar by wv geen zwarigheid gemaakt hebben ons ten dien opznne te uiten, dat wy des Suppliants Requeste hadden bevonden m lubmisfe termen, zo als behoorde te zvn gcconcipieert, en dat het daarby gedane Declaratoir, houdende dat hy Suppliant, mogt hem zyne ootmoedige bede worde toegeftaao, zich voortaan aan de Landsvaderlyke vermaningen van ü Ed. Groot Bbb b Mog., Delft» Advys van't Hof op Request van Fr. W. Buyzen  ! VtÏTT. JJvys yen 't Bof op Request van Fr. W. Buyzer. C64 NIEUWE NEDERLANDSCHE vlos in Hoogstderzelver Placaat gegeven, zyn pven 'lans met eerbied onderwerpende, het zich tot »ene dure pust zoude rekenen de Wettige Conto tune en Regeringsform dezer L.ande gehouw en getrouw te zvn en zich aan de Hoogfte en Souvereinc Overheid^aS U Ed. Groot Mog. met het ErfftadbouderfSap in het Doorlugtig Huis van Orange, altoos nederig te onderwerpen, ons zeer betamelyk, en, onzichzelf geconfidereert, voldoende was voorgekomên -Ta dat de ongedwongen fchuldbekentenisfen h?t voorfchreven Declaratoir van den Suppliant, by d-szelfs voorfchreven Requeste, het welk hy zeft mede onderteekend had, gedaan, by ons in aanmerking waren gekomen, om niet geheel disfavo abel 00 des Suppliants fubjeft te denken: terwyl ook de ïSocureur- Generaal by deszelfs advys offchoon voor ais nog niet favorabel kunnende adviferen, de voo fz. onhandigheden en des Suppliants gevangen Sten, gedurende toen reeds den tyd van vyf Maanden ookaan onze attentie ten voordeele van den Sur> Sant had aanbevolen: zulks wy vermeenen, met op- 1 gt tot het voorfchreven eerfte requifit dat het daar voor zoude kunnen en mogen gehouden worden, dat daar aan door den Suppliant is voldaan. Dan betreffende het tweede vere.schte, naamIvk dat die misdaad niet zoude mogen zyn van dien iït, d t de rust en veiligheid van den Staat alle gratie en vergiffenis zoude uitfluiten, zoo is zulk* fan meerder fpeculatie onderhevig. De Procureur-Generaal heeft, by deszeltsaan óns op deze nadere en byzonder op de vorige Renueste "efuppediteerde Confideratien, ten dien op£^ gl legueert: „ dat de Suppliant heeftgtfun- geert als Secretaris van het Genootfcnap te Delft " g van de Commisfie van Directe van het ze ve " S fa die qualiteit onderteekend, zo met a le ten " minfte de meeste, van de Requesten en Adres" SnfdooV het voorfchreven Genootfcnap of desl;; zelft Commisfie van Direftie geprefenteera^en  JAARBOEKEN, >/y, 1783. ioóy „ fpeciaal ook dat violente Declaratoir, het welk „ op den 12 September laatstleden aan den Veertig „ Raad van Delft overgegeven is; dat ook de Sup„ pliant prefent is geweest voor eerst in de Verga,, dering van den 11 September laatstleden, daar „ dat voorfz. violente Declaratoir is gearrefteerd en ook daarna van den ij September, toen de „ daadlyke uitvoering is geconcludeert; en dat de „ verontfchuldiging van den Suppliant, dat hy geen „ ftem had gehad en maar alleen tydelyk verpligt „ was geweest, om de Conclufien uit te voeren, geen de minde verfchooning in zich bevatte, „ vermits de Suppliant nooit in Rechten zou kun„ nen goedmaken, dat hy zich tot misdadige einden ,, zou hebben mogen Jaten employeren, zonder des„ wegens in perfoon ftraf baar te worden; dat der- halven de Suppliant ook nooit zou kunnen goed„ maken, zyn gedrag in het arrefteren van zyne „ onwettig geremoveerde Regenten en andere Mede- Ingezetenen, des morgens vroeg van den iöSep„ tember laatstleden gehouden, offchoon het effect „ aan de daadlyke uitvoering niet in zo verre beant„ woord, dat zy alle de Perfonen, die zy voorne„ mens waren te ligten, t'huis gevonden hadden; ,, doch dat de Suppliant in perfoon fchuldig was aan het arrefteren van Mr. Camius Qnde? de ivvnsaardt „ Veertig RaadderStadDelft,enhetfeitelykover„ brengen van denzelven naar het Stadhuis, onder es„ corte van gewapende Manfchappen, zo als de „ Suppliant, by zyn tweede verhoor, Art. 79 & „ feqq. ook had erkend; dat derhalven de Suppliant, „ welke langen tyd onder het Genootfcnap geweest „ was, alles had bygewoond, van geene Adresfen „ was onkundig geweest, in tegendeel deze!ven had „ geteekend en helpen prefeuteren, en eindelyk tot „ dien ftap was gekomen van de onwettig ge'remo,, rterde Regenten en andere zyner Mede-Ingeze„ tenen te arrefteren, voor zo veel van hem dèpen- deerde, en niet kon gezegd worde zo onnozelte Bbbb 2 „ zyH Delft. Advys tan V I lof op Request van Fr. w. Buyzer.  roS6 NIEUWE NEDERLANDSCIIE Delft. Advys van 't Bof op Request van Fr. W. Buyzer. , zyn als hy Suppliant zulks, by de middelen van zyn „ Request, wilde doen voorkomen, maar veel meer ,, moest gehóuden worden, dat hy van alle die daden „ was geweest een zeer werkzaam Lid en veeleer een „ aanvoerder van het voorfchreven arrefteeren." Wanneer men dit alles, waar van de ProcureurGeneraal den Suppliant bc-fchuldigd, en van welke befchuldiging de waarheid , immers grootendeels, door de informatien en des Suppliants eigen confesfie, confteert, te famen neemt, zo moet men, Edele Groot Mogende Heeren! wil men de waarheid niet te kort doen, belyden, dat het gedrag van den Supppliant is geweest hoogst misdadig; dan het gunt ten deze, volgens welgemelde Uwer Ed. Gr, Mog. Publicatie, eeniglyk in Confidentie komt, beflaat daar in, of de misdaden door den Suppliant geperpetreert van dien aart zyn, dat de rust en veiligheid van den Staat alle gratie en vergiffenis zouden uitfluiten. En wanneer wy vervolgens bepaaldelvk op dat poinÉt aan U Ed. Gr. Mog. onze Confideratien zullen mededeelen, zo kunnen wy niet ontveinzen, dat de bovengemelde verregaande misdaden, op zich zeiven befchouwd, ons voorgekomen zyn de rust en-veiligheid van den Staat merklyk te hebben gefloord en beledigd, en vervolgens als zodanig niet wel als voorwerpen van gratie kunnen worden geconlidereert; doch dat aan den anderen kant nogthans, wanneer wy in aanmerking genomen hebben , dat genoegzaam van alle de by Uwer Ed. Groot Mog. Placaat van Amnestie uitgezonderde misdaden het zelfde kan gezegd worden, dat naamlykdezelve de rust en' veiligheid van den Staat beledigd en geftoord hebben, en egter gemelde periode van Uwer Ed. Gr. Mog. Publicatie van den 17 April dezes Jaars, waar by U Ed.Gr.Mog. zich hebben gereferveerd clementie aan berouw betuigende tebewyzen, zich juist bepaald tot de uitgezonderde by meergemelde Plaeaat van Amnestie, zo heeft zulks aan ons aanleiding  JAARBOEKEN,?»/}, 1788. 1067 ding gegeven om te denken, dat U Ed. Gr. Mog. intentie in dezen geweest is, om ook reguard te nemen op de qualiteit der perfonen, van welken, gratie obtinerende, men alzo niet met grond zoude kunnen vreezen, dat zy nog zouden voortgaan de rust en veüigheid van den Staat te verhinderen of te ftoren; en wanneer wy dan geconfidereerd hebben (gelyk wy ons, by ons vorige Advys,daar omtrent ook reeds hebben geuit) dat de Suppliant niet is geweest een Regent,of een Ministerue: Regeeriogé of hooge Collegien des Lands, hoedanige, als die, uit hoofde van hun aanzien of veronderftelde kundigheden , van meerder invloed op de Gemeente zyn geweest, U Ed. Groot Mog. by lloogstderzelver Placaat van Amnestie, met opzigt tot de uitzonderingen daar by vervat, voornaamlyk en in de eerfte plaats bedoeld hebben; en maar een particulier Burgerman en wel een zodanig perfoon, die niet bekend ftaat voor een man uitftekend in intrigues en van een meer dan gemeene kundigheid, zo als wel anderen, offchoon mede maar tot den Buraerftaat behoorende , welke door het misbruiken hunner kundigheden en vermogen, tot verderf van dit Land, hunne namen vereeuwigd hebben; waar by dan nog komt, dat by aldien men eenig vertrouwen mag ftcllen op de finceriteit van een betoond berouw, men het niet zonder grond zoude mogen doen, op het bovengemelde verhaalde en eigenhandig onderteekend Declaratoir van den Suppliant, (waar op, zo als mede op des Suppliants vry langdurige detentie, nu reeds gedurende den tyd van ruim 9 maanden, de Procureur-Generaal zelfs by deszelfs advys verzogt heeft, dat wy onze attentie wilden vestigen) zo zouden wy wel inclineren omme favorabel, voor het accorderen van gratie of vergiffenis aan den Suppliant, te adviferen, doch onder de volgende bepaling: naamlyk,voor eerst,dat de Suppliant zoude moeten bewerken eene zoenin#e of vergiffenis van de Perfoonen, welke zo zwaarBbb.b 3, lyk Delft. Advys van 't Hof op Request van Fr. W, Buyzer.  iefig NIEUWE NEDERLANDSCUE Delft. Advys van 't Hof op Request van Fr. W. Buyzer. lyk door hem beledigd zyn, fpecialyk van den bovengemelden Perfoon van Mr. Cahzius Onderdewyngaa'd f en daar van behoorlyke Acte of Declaratoir aan den Hove exhiberen ; en voorts in de tweede plaats, dat de Suppliant zich, gedurende zekeren door U Ed. Gr. Mog. te fixeren tyd, zoude moeten abfenteren uit de Stad Delft en de Jurisdictie van dezelve. Ons niet te min eerbiedig refererende aan Uwer Edele Groot Mog. welbehagen. Hier mede, enz. De Ed. Achtb. Magiftraat dezer Stad, heeft geoordeeld ter bewaring van de rust aan eenige perfonen, alle Leden van het geweezen genootfchap van wapenhandel, onder den Zinfpreuk: Tot Herftel der Delffche Scbuttery, voor Vryheid en Vaderland, onverminderd de Crimineele Actiën, tegens eenige van hun by den Hove van Holland litispendent, tehuis te zenden, het navol* gende Billiet: YY Heeren van de Wet der Stad Delft ordonJ-> neeren by dezen: A. G. Mappa. A. v. d. Linden. Wybo Fynje. H. Snep. G. Paape. J. Vrydag. F W. Buyzer A. #. d. Goorbergen. J. Sanders, C. Z. A. W. van Haaf ten. F. Axmacher. PI. Qraauw. htmni. N. v. d. Velden. G Verbeek. Omme binnen tweemaal vierentwintig uuren deze Stad, en derzelver Jurisdictie uittegaan , zonder daar ooit weder in te komen, op poene van contrarie  JAARBOEKEN, Jub, I7«»- ,cS» „.'tod.. « door den H«H°*SS t1 ren. On den 28 Tulv is op de groote Zaal van hePprtafenho? alhier «n ,de: Ledenvjr» het bSnen deze Stad beftaajr hebbendSputter lyk Gezelfchap van Wapenhandel , onaer de Zinfpreuk: De Godsdienst, Eendragt, Liefde en Trouur. Js 'tvaste Fundament van teder Staatsgebouw, een zilveren Eerepenning uitleid: by welke gelegenheid door den Heer r.'v Engelen^ der Beftierdereneene aanfpraafc ia dichtmaat wierd opgezegd. Od de voorzyde van deze penning zici men een zuil,waar op 's Landswapen wordt SeeW, tegens welke zuil Hollands vrye mS, voorzien van fpeer en hoed, in eene ««ofte houding zagtkens leunt wyzende Ifet de rSterhald op eenen tegen den feoom ïfde branding der Zee oproeiende boot, welke tegen de klippen fchynt te zullen verbrvzeldworden, doch over welke het Oog der Voorzienigheid waakzaam is. Op den voorgrond ziet men een kolom waarop een brandend hart geplaatst is, verbe;ddendede T iefde; benevens wordt de Godsdienst verbeeld! door een Hoekfteen met de letteren 1 C op welkehoekfteen den Bybel rust, inop'de^Bybel eei^brandend wierookvat; )elft.  1070 NIEUWE NEDERLANDS CHE Delft. boven in den rand leest men : het Schutter lyk Exercitie-Gezelfchap binnen Delft t en onder: opgericht den 31 October 1785. Op de tegenzyde ziet men de bundel pylen, door een Lauwerkrans, vercierd met 5 Oranje-Appelen, te zamen gevlogten, binnen welke men leest: De Godsdienst, Eendragt, Liefde en Trouw, Is 't vaste fundament van ieder Staatsgebouw. Vrydag te voren den 25 Jury, hadden Beftierderen van het voorn, gezelichap^.zynde de Heeren Piet er Sonne, Willem Steenbergen, Pieter van Engelen, Johan Hendrtk Zet 3 Ary Smits en Pieter Hazelhors, het genoegen een dergelyke Gouden Medaille aan Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Erfftadhouder aan te bieden: by de overgifte van welke de laatstgenoemde der voorn. BeftLrders, den volgenden aanfpraak dcedt: DOORLUCHTIGE VORST f "T\e verkleeftheid van het binnen Delft gefubllsteerd hebbend SchutterlykExercitie-Gezelfchap aan 'sLands wettige Conftitutie: de Wyze, waar op hetjZelve zulks ook in de donkerlle omftandigheden , welke ons Vaderland onlangs zo vreezelyk gefchokt hebben, met fpreekende daaden heeft getoond, en dien invloed, (het zy met eerbied ennederigheid gezegd) de invloed, welke deszelfsbeftaan en gedrag, op het algemeen beduur des lanus destyds gehad heeft, is Directeuren voorgekomen van dien aart en van dat belang te z\n, dat deszelfs ge-  JAARBOEKEN, July , 1788. 1071 gedachtenis der vergetelheid behoorde ontrukt te ] ■worden. Niets kwam hun hier toe gefchikter voor, dan eene Eerepenning te doen vervaardigen en aan leder der Leden uittedeelen, waar op de Sentimen-1 ten en gevoelens van hun hart, benevens hunne werkzaame yver voor het welzyn van hun Vaderland, beeldfpraakig wierden vertoond, op dat hetvolgend gedacht, hier door gelegenheid moge hebben aan den moed, de trouw en de ftand vastigheid hunner Ouderen met blydfchap te gedenken. De verplichting, Doorl. Vorst! welke het lieve Vaderland heeft, zo in het burgerlyke als Godsdienftige, aan Uwe Doorluchtige Hoogheid en Hoogstdeszelfs Doorl. Huis; het lot dat Uwe Door!. Hoogheid in de laatften beroertens heeft getroffen; het deel dat zy heeft in de gezegende omwending van zaken in de Republiek, maar vooral de ongeveinsdr liefde, welke wy Uwen dierbaaren perfoon en Yorftelyk Huis toedragen, doet Ons de vryheid gebruiken, om Uwe Doorl. Hoogheid een'van die gedenkpenningen aan te bieden , in hoope dat Uwf Doorl. Hoogheid dit gering blyk van achting nie zal gelieven van de hand te wyzen,en met verzoek' dat het Uwe Doorl. Hoogheid behagen moge, b; de befchpuwing van dit fprekend metaal te geden ken aan een notabel aantal Ingezetenen van he Prinfelvk Delft, welke wel verre van zig met de; ftroom van ongeregelde nieuwigheden te hebben la ten vervoeren, cordaatheid en moeds genoeg bezï ten, om aan Eed en Plicht getrouw te bly ven. Voorts beveelen Wy Uwe Doorluchtige Vorst i de befcherming des Allerhooglten ! Hy zegene U' iiluftre perfoon, Doorluchtig Huis en Vorfteh Gedacht, make uwe Regeeringe voorfpoedig, t bevestige den ftoel uwer Eere erflyk in Uw Doo luchtig Gedacht, tot aan den afloop der Eeuwe: Bbbb 5 'sGra- 3 elft. AarSpr. iiriZym Doorl. -loog- uid* ■ I 1 n v k n 5 jg  107* NIEUWE NEDERLANDSCHE "sGra- venha«e. i 'sGravenhage. Ia ons voorgaand ftukje hebben wy eene Memorie van den Keizerlyken Gezant Graaf Van Merode medegedeeld. Deze Memorie gefteld zynde in handen van Gecommitteerde Raden ter Admiraliteit op de Maze, zo hebben Hun Ed. Mogende aan de algemeene Staten berigt: „ dat, vermits de Uitlegger, „ welke dat Arrest gedaan heeft, niet be„ hoord heeft aan eenig Admiraliteits-Col„ legie, maar aan de Commisfie van hetzo„ genaamd Defenfie- Wezen , te Woerden „ gezeten hebbende ; zy 'er nooit eenige , kennis van bekomen of in die zaak gefun'y geerd hebben, en dus geheel buiten ftaat . zyn om daar omtrend, of met betrekking \\ tot de omftandigheden, eenig berigt aan , Hunne Hoog Mog. te geven, maar dat het „ hun voorkwam, dat deze zaak een gevolg was van de troubles, welke de Republiek op dien tyd hebben verfcheurd, en " waar aart, vermits zo wel de Commisfie '! zelve, als die , welke in haar dienst ge' weest zyn, als uit den anderen verfloven " en niet meer te vinden zyn, bezwaarlyk H eenige remedie kan worden toegebragt." Omtrend den Agent van Hun Hoog Mogende Hierotiymus Slicber, is den Juny ["788 by de Algemeene Staten dit befluit xenomen, waar by dezelve by voorraad wordt opgefchort in zynen post.  JAARBOEKEN, ?«*ri 1788. 1073 Dë Heeren van ffèeckeren vak Sw lern, en an-> dere Hun Hoog Mog. Gedeputeerden, tot de , zaken van de Placaten en Reglementen, in een ge-, continueerd befoigne gercfumeert hebbende, het gepasfeerde den 2o"en 24 dezer lopende maand, met. opzigt tot de lopende gerugten van zekere Misfive van een bedenkelyken'inhoud, die gefchreven zoude zyn aan den Broeder van den Agent SUcher, zich aclivelyk te Brusfel bevindende, welke brief voor-, gegeeven werd gefchreven te zyn door den Agent Sikher, hebben "ter Vergadering gerapporteerd, dat zy Heeren Gedeputeerden, geconiidereert de wyzen van antwoorden, op het geen den Agent door haar Heeren Gedeputeerden is voorgehouden, waar van aan Hun Hoog Mog. rapport is gedaan den 20 dezer , als mede dat zy Heeren Gedeputeerden in een volgende befoigne onder het oog hebben gehad de Misfive aan des Agents Broeder Mr. Raymond Slicher te Brusfel gefchreven, waar van in 't voorfz. rapport mentie wordt gemaakt, en welke Misfive op voorgaande Refolutie van Heeren Gecommitteerde Raden der Provincie van Holland in het befoigne is geëxhibeert: dat de voorfz. origïr.eele Misfive ge« examineert zynde, is bevonden van een bedenkelyken inhoud , en gecompareei t tegens het fchrift van den Agent, het aan Haar Heeren Gedeputeerden is voorgekomen, dat dezelve zeer veel gelykheid met het zelve fchrift heeft, dat 'er veel redenen zyn, om te fupponeeren , dat de Agent de Schryver van die Misfive is; zy Heeren Gedeputeerden om die redenen zig onbezwaard 'nebben gevonden, aan Hun Hoog Mog. te advifeeren , dat het niet gevoegelyk is, iemand tegen welke zodanige fufpicien voor handen zyn, in de Vergadering van Hun Hoog Mog. toe te laten en met hoogstderzelver vertrouwen te vereeren, en dat zy Heeren Gedeputeerden mitsdien in confideratien geven , datHun Hoog Mog den Agent Slichet zouden kun■en fufpendeeren in de executie van de gemelde func- s Gra- .'enha- ;e. \u[pende >an den Agent 3. SÜ-:her.  ?o74 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGaA- VF.NHAGE. Sufptnfu van dm A^ent H. Süchen. 3 < functie, en in het traclement en voordeele daar tan geattacbeert, tot ter tyd dat de gemelde Agent zich voor Hun Hoog Mog op een genoegzame wyze zal hebben gezuivert, zo ten aanzien van de voorfz. Misfive, als van zyn verder gedrag, in 'c befoigne* van den 20 dezer gehouden, waar toe aan hem den tyd van zes weeken zouden kunnen worden gelaten. to Waar op gedelibereerd zynde, hebben Hun Hoo<* Mog. zich met het voornoemde advis geconformeert , en is dienvolgends goedgevonden en verdaan, dat de Agent SHchét zal worden gefufpendeert in de executie van de gemelde functie, en in 't traclement en voordeden daar aan geattacheert tot ter tyd dat de gemelde Agent zich voor Hun Hoog Mog. op een genoegzame wyze zal hebben gezuivert, zo ten aanzien van de voorfz. Misüve, ais van zyn verder gedrag in het befoigne, den 20 dezer gehouden, waar toe aan hem den tyd van zes weeken zal worden gelaten. Den 30 Juny 1788 fchreven Prafident en Raden van t Hof van Holland, Zeelanden Friesland aan de Staten van Holland en WestFriesland wegens den Broeder van den Agent /?, SUcher, den Secretaris van den Hove Mr. Raymond Slicber dezen brief: EDELE GROOT MOGENDE HÉËRÈN1 VWy hebben ontfangen Uwer Ed. Groot. Mog. . Misfive , in dato den 25 Juny laatstleden, kenende ter geleide van Uwer Ed. Groot Mog. Refolutie van denzelven dag, waaroy U Ed. Groot vlog. hebben goedgevonden en verdaan den Prefiient en Raden van den Hove te verzoeken, om U ii. G. pot Mog. te berigten of de continueele abènrie vanivlr. ti-.y^ona dltch.r, Secretaris van ge - mel-  JAARBOEKEN, July, 1788. 1075 melden Hove , is met hunne kennis en permisfie,' en zo ia, of het Hof oordeelt, dat zulke langduu-. rige abfentie, zonder nadeel van deszelfs functie, kan worden getolereerd. Ter voldoening aan deze Uwer Ed. Gr. Mog eerefpeaeerde requifitie , hebben wy de Eer U Ed Groot Mog. te informeeren, met opzigt tot het eerfte, dat de Heer Prefident van ons Collegie Twelke zich anders van de deliberatien over deze zaak, om dat die deszelfs Zoon betreft, heeft g«excufeert) aan ons gecommumceert heeft dat hy Heer Prefident, in de maand September of Oftober van het voorleden Jaar , van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Erfftadhouder, voor deszelts Zoon, wel hadde verzogt en geobtmeerd de per misfie, om zich voor eenigen tyd van de waarne min" van deszelfs post te mogen onthouden:(iets. waar" van hv Heer Prefident ook toen reeds aan dei Rade mondeling kennis heeft gegeeven) doch dat Ir Heer Prefident echter, een geruimen tyd daarna de eer gehad hebbende met Hoogstgemelde Zyni Hooeheid over deze zaak nader te fpreken , ui Hoogstdenzelven verftaan hadde, dat de gemeld door Zyne Hoogheid aan deszelfs Zoon verleend nermisfie moest gehouden worden , door floogsi denzelven reeds voor lange wederom te zyn inge ''^eT'opzigt tot het andere, of naamlyk de lans duriee abfentie van den gemelden Secretaris, zoi der nadeel van deszelfs funaie, kan worden getold reerd, moeten wy erkennen, Ed. GrootMogeru Heeren L dat de natuur der zake medebrengt, d eene continueerende abfentie van een der Ministe van een Collegie, in het gunt waar toe hetzel zodanige Miniiters nodig heeft, niet anders d nadeelig zyn kan ; het Hof heeft dit nog nu zeer onlangs ondervonden, toen naamlyk hetzelv voor de aanftelling van Mr. Pieter Oraapnd,, I abléntie van Mr. Hendrik, Hop, een geruunen t sGrA' ,'ENHAJE. Rriefan. 't Hof wegens deszelfs Secretaris Mr. R. Slicher. 1 1 i, é i- it rs re sa ar e, yd ha  io75 NIEUWE NEDERLANDSCHE »sGra- venhace. firiefiat 't Hof wegens deszelfs SecretarisMr. R. Slicher. lang is ontzet geweest van eenen van deszelfs Secretarisfen. En wy laten aan het oordeel van U Ed. Groot Mog. gaarne over, of niet het Hof, in detegen, woordige tydsomltandigheden, waar in (om nu van het gewoon'e werk der Jufbitie niet te fpreken) de aanmerkelyke vermeenigvuldiging der CrimineelProcedures, daaglyks aanleiding geeft tot zeer omllachtige informatien en langdurige verhoren , by dewelken altoos een der Secretarisfen noodzaaklvk moet adfifteeren; of, zeggen Wy, in deze tydsomftandigheden, het Hof zich niet, door de abfentie van een hunner Secretarisfen, zeer geïncommodeert en verlegen zoude moeten vinden, indien niet,door de verdubbelde adfiduiteit en belano-elofen yver der twee andere Minifters, welke genereuslyk de post van den abfenten, op deszelfs verzoek , tot nog toe wel gelieven te vervullen hier aan wierd te gemoet gekomen ; doch gelyk zulks egter op den duur niet zonder groot ongemak kan blyven plaats hebben , 'zo zoude het, onder verbetering, naar onze gedagten ook eene bardigheid zyn , wanneer de fungeerende Secretarisfen met den last der functie van den abfenten by aanhoudenheid bezwaard moeiten blyven. Hier mede enz. De voorgemelde Agent Hieronymus Slichtr, heeft zich wegens zyne fulpenüe by voorfz. Refolutie van de Algemeene Staten van den £7 Junv ^z88* aan li- Doog. Mogende vervoegd by het navolgend Request: AAN DE HOOG MOG. HEEREN STATEN GENERAAL DER VEREENIGDE NEDERLANDEN. Zweeft met verfchuldigde eerbied te kennen Hierofiymus Sticker, Agent van Hun Hoog Mogende. Dat  JAARBOEKEN,». i7«8. *°7? t> u ,n Hnn» Mo» bv Refolutie van 27 Juny>< , dhJL Sn luSantgefufpendeerd hebbende, ï3" afE^eSie vanSen aan hem wettiglyk geeon- G f /nPn van A-ent van Hun Hoog Mog., ten ftrfwv e hv zien op eene genoegzaame wyze ; /ydf ^dS bv "eS word) zoude hebben gezm-, (gelyk daai dj^eze ^ by vermeldeMls. , 8rt' ,k van 5verder gedrag in het befoignevan ] Ë^fto ^ gehouden en.daar«( C m ppnpn rvd van zes weken te laten, vei aanPn^n z?ch 2lve verplicht te zyn hieronder S^ffiSS^Saar zyn belang te moeten inbrenmet itu tezlu^'' „rr„hifiiff ,e fcbvnen omtrend de gen' ??v2'Lme dënS, noch omtrend zyneer executie van gameiden r s ^ ^ S ^dSS'tShS ingebragte bezwaren in ,? ÏS Hoo- Mog. Refolutie gezien Hoogst- re overtroffen heeft tót ee ^ Gra* ENHAE. \equest au dtn 1gent i. Sli- :her. 1 t | l t  1078 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenha- ge. Request van den Agent H. ShV cher. voor 't Hof van Holland) naar eigen goeddunken te handelen en alzo 't gem. befoigne door Hun Hoog Mog. niet gelast was om op die zaak by hemSuppl. te inquireeren, maar alleenlyk omtrent de merites der geruchten, wegens zekere Misfive aan den Broeder van den Suppl. gefchreeven, welke Misfive aan den Suppl. flechts met de generaale bewoording van bedenkelyk omfchreven , en nimmer in orginali voorgelegd is. De Suppl. neemt daarenboven de vryheid aan de equitable decifie van Hun Hoog Mog. óver te laten of het naar de ftrengfte regels in rechten , beftaanbaar zy, eenen befchuldigden uit zyn eigen Aveu te convinceeren , zonder voldingende bewyzen ten zynen lallen te hebben, en of zodanig een in zyn eigene zaak een bevoegd getuige zy, veel min dat het van den Suppl. zouden kunnen gevergd worden zich te expliceren over eene Misfive, welke Hun Hoog Mog. zelve verklaren van een bedenke^ lyken inhoud te zyn. Het zy den Suppl. gepermitteerd, met relatie tot gemelde Misfive, ten overvloede nog onder het oog van Hun Hoog Mog. te brengen, dat het by algemeene gerugten vry bekend is, dat het Hof van Holland gedeclareerd heeft, dat, na alle mogelyke recherches, aan het zelve niet was gebleekcn, wie Autheur van meergem. Misfive was. Ook zouden volgens die zelve gerugten twee Schryfmeefters, door den Hove gelast met de conformatie der meergemelde Misfive, en het Schrift van den Suppl. geweigerd hebben onder eede te verklaaren, dat dit tweederlei Schrift van dezelve hand ware. Niet minder heeft den Suppl. gefrappeert Hun Hoog Mog. ongenoegen te verneemen, wegens zyn gehouden gedrag voor het befoigne, daar hy zich zelve te wel bewust is van daar in met alle decentie, hoewel tevens met gepafte vrymoedighcid, te werk gegaan te hebben, offchoon welgem. Heeren Gedeputeerden tot dat befoigne, aan den Suppl. eene enkele ongepremediteerde en dadelyk geretracleerde, min voegzame, edoch niet leefive uitdrukking, aau  JAARBOEKEN, Ju.'y, i7gg. 1079 aan hem Suppl. gcëchappeerd, in eenongunfliglichi befchouwd, en aan Hun Hoog Mog. voorgedragen hebben ; dit nochtbans is hen eenige bezwaar , 'i welk welgem. Heeren Gedeputeerde by derzelvei Rapport ter Vergadering van Hun Hoog Mog. tegens der Suppl. gehouden gedrag in meergem. befoigne hebben ingebragt. De Suppl. intusfchen geene bewustheid by zich zelve dragende, dat 'er zedert de aanvaarding van zyn Post als Agent van Haar Hoog Mog. tot op dit oogenblik toe, ietsin zyn gehouden gedrag te vinden zy, 't welk wezentlyke bezwaaren tegens hem zouden kunnen opleveren , of waar door hy billyk het vertrouwen van Haar Hoog Mog. zoude moeten verliezen , en de tyd zyner fufpenfie met het einde dezer week expireerende, neemt de vryheid te verzoeken Haar Hoog Mog. intentie en goedvinden te mogen verltaan omtrend het al of niet hervatten der exercitie van Supplts. Post, welke hy vermeent altoos getrouwlyk en als een man van eer te hebben bekleecli 't Welk doende enz.- Op den ï July is het rapport, ter vergaderinge van de Algemeene Staten ingebragt , ftrekkende tot vryfpraak van den Hertog L. van Brunsivyk Luncnburg , in zyn leven Veldmaarfchalk in dienst van deze Republiek, aldus in een belluic veranderd: T~)e Heeren Tcrch van Rozendalen andere Hun Hoog Mog. Gedeputeerden tot de Militairs zaken, ingevolge en ter voldoening van Hun Hoog Mog. Refolutie Commisforiaal van den 15 Oclober des Jaars 1784 , met en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staten, geëxamineert hebbende eene Misflve van Zyne Hoogheid den Heere Hertog van Brunswyk, gefchreven tef Gcc c 'iijoschj '■ 's Gka- VENHA-1 CE. Request van den A'^ettt H. Sli* cher.  io8o NIEUWE NEDERLANDSCHË 'sGra- vexha' ge. Refolutie tot yry. fpraak van den Hertog V.m Brunt' wyk. 's Bosch, des daags te voren , waar by dezelve re-» figneert alle deszelfs Militaire Charges' in dienst van" den Staat, om redenen in de voorfchreven Misfive, en in de Notulen van gemelden i j October breeder vermeld , hebben ter Vergaderinge gerapporteerd, dat zy Heeren Gedeputeerden en Gecommitteerden wel gewenscht hadden deze zaak eerder in overweging te kunnen nemen, doch dat de gefieldheid der tyden, federt de refignatie van den Heer Hertog, daartoe geenzins gefcnikt is geweest, terwyl van de gisting der gemoederen in den Staat niet te verwagten was die bedaardheid , welke vereischt word, om het gebeurde uit zyn waar oogpunt te befchouwen ; dat ondertusfchen de gelukkige omwending hoop gegeven hebbende, dat-, met aflegging van gepreoccupeerde opvattinge en haatlyke wantrouwens , de Bondgenooten deze zaak nader zouden gelieven in te zien, zy Heeren Gedeputeerden en Gecommitteerden al zedert eenigen tyd bedagt waren geweest dien aangaande een Rapport uit te brengen, en dat hoe zeer het onverwagtoverlyden van hoogstgemelden Heer Hertog had doen vervallen het oogmerk, om denzelven het genoegen te geven van eens nadere verklaring van Hun" Hoog Mog., op dit fubjeót, te mogen vernemen, zy egter gemeent hadden niet te mogen nalaten als nu nog aan Hun Hoog Mog. voor te ftelien, om, tot Juïtificatie van de nagedagtenis van voornoemden Heer Hertog , zodanige Refolutie te nemen, als met de wysheid en rechtvaardigheid van Hun Hoog Mog. overeenkomftig zal geoordeelt worden. En mitsdien gemelde Heeren Gedeputeerden en Gecommitteerden voordragen op welken wyze, naar hunne gedagten, Hun Hoog Mog., by'arnpliatie van Hoogstderzelver Refolutie van den 15 Oclober 1784, in deze zouden kunnen en behooren te refol veren. Waarop gedelibereerd zynde, hebben Hun Hoog Mog., conform het advys van Heeren Gedeputeer-  JAARBOEKEN, July, 1788. 1081 teerden en Gecommitteerden, en onder betuiging, dat wel gewenscht hadden, dat deze zaak geduu-. rende het leven van hooggemelden Heer Hertog ( had kunnen wórden getermineert, doch daar ih door deszelfs overlyderi verhinderd zynde, aan de Memorie van den Heer Hertog eene nadere explicatie van Hoogstderzelver fentimenten hebben gemeend vcrfchuldigd te zyn; goedgevonden en verdaan te verklaaren, gelyk verklaren by dezen, dat Hun i 'oog" Mog., niet zonder leedwezen , uit de bovengemelde Misfive van den Heer Hertog , hebben vernomen gehad , dat de wederwaardigheden denzelven overgekomen de reden hebben uitgeleverd, waarom dezelve befloten heeft alle zyne Militaire Charges in dienst van den Staat neder te leggen, en zulks daadlyk heeft werkftelïig gemaakt. Dat Hun Hoog Mog. deze wederwaardigheden toefchry ven aan den Geest van verwarring en wantrouwen , welke niet alleen tegen den Perfoon van Zyne Hoogheid den Heere Hertog, maar ook tegens Zyne Hoogh. de Heere Prinfe Erfftadhouder, en tegen zeer vele notabele Regenten van het Land, heeft geheerscht, waar door de Republiek met eene totale omkeering is gedreigd en op den rand van haar verderf is gebragt geweest ; eene omftandigheid, welke het gevolg is geweest van een Ongelukkig gevoerden Oorlog, gedurende dewelke de fchuld der drukkende rampen, hoe zeer dezelve aan geheel andere oorzaken was toe te fchryven, gezogt is in de hoofden van het Publiek Beider, en inzonderheid de ongegronde verdenking gevallen isop den Perfoon van den Heer Hertog. Dat nogthans, gelyk alle de voorfchreven Partyfchappen en inwendige beroerten , met derzelver oorzaken en gevolgen, aan Hun Hosg Mog. altoos ten uiterften onaangenaam en gevoelig zyn geweest, Hoogstdezelven, ook indagtig aan. de goede diensten door voornoemden Heer Hertog aan den Lande bewezen, en de blyken van erkentenis dieswegens door alleBondgenooten , en fpecialyk by de Refolutie Cccc 2 van sGr4- T.nhv5 ?e. Refobt- •ie tot >ry- rpraak van defi Hertog van Bt uns* wyh  io8£ NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venha* ce. Refolutie tot vry fpraak van den Hertog van Br wil' »yk. van Hun Hoog Mog. van den 8 Maart i7ö"6aan Hooggemelden Heer Hertog betoond, betuigen moeten , niet dan met het grootfte ongenoegen te hebben aangezien alle de onaangenaamheden, welke in het byzonder aan den Heer Hertog van Brunswyk overgekomen zyn. Dat Hun Hoog Mog., al het voorfchrevene thans nader overwogen hebbende, en daarby in aanmerking nemende, dat de eer van een perfoon van die Hooge Geboorte en grote Talenten, als- de Heer Hertog is geweest, niet toelaten, dat de Verdenkingen tegen Hoogstdezelven opgevat , door het fti-lzwvgen van Hun Hoog Mog. als geadvoueerd zoude" worden aangezien , mitsdien goedgevonden hebben te verklaren, gelyk zy doen by dezen, dat aan hun nooit eenige grond van waarheid is voorgekomen van de lasterlyke gerugten, oponderfeheiden wyze, tegen den Perfoon van den Heer Hertog van Brunswyk verfpreid , als of dezelve door kwade trouw én moetwillig verzuim in 's Lands Dienst, of door misbruik van invloed op Zyne Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, oorzaak ware geweest van de rampen in den laatden Oorlog de Republiek overgekomen. Dat voor zo verre foortgelyke verdenking by fommige Provinciën fchynen te hebben doorgedraaid, Hun Hoog Mog. tot wegneming van den verkeerden indruk, welke daar door op het Publiek mogt gemaakt zyn, als nu declareeren, dat nu noch nooit hieruit eenig gevolg tot nadeel van de eer, trouw en goeden dienden van den Meer Hertog aan dezen Staat bewezen, zal worden getrokken. Vertrouwende Hun h oog Mog., dat door deze openlyke verdenkingen en den verkeerden indruk, welke daar door op het publiek mogt gemaakt zyn, volkomen zullen weggenomen en uitgewischtzyh. Accordeert met het voorfz. Register. He*  JAARBOEKEN, July, 1788. 1083 Het Verbond, tusfchende Ryken, GrootBrittannien en Pruisfen, gefloten , is by de genoemde Hoven bekragtigd geworden. Deszelfs derde articul houdt onder anderen in, dat voor zo verre deze Republiek vyandelyk mogte aangevallen worden , in dat geval beide Mogendheden dezelve zullen byftaan, niet alleen met zodanige hulp, als by de Verbonden met de Republiek bepaald zyn, maar met al hunne macht. Van dit Verbond is aan de Algemeene Scaten kennis gegeven , zo ais blykt uit het navolgend EXTRACT uit de Refolutien van di Hee>en STA ATEN van HOLLAND e» WEST-FRIESLANE in Hun Ed. Groot Mog. Verga dering genomen op Woensdag den t July 1788. De Raad Penfionaris heeft ter Vergadering gecom municeerd, dat de Ridder Hart is, Extraordi naris Ambasfadeur en Plenipotentiaris van Zyn Groot-Brittannifche Majefteit, en •«•/ AmntSemn Extraordinaris Envoyé van Zyne Komnglyke Maje fteit van P'-uisfen, op heden, eene conferentie me Heeren Hun Hoog Mogende Gedeputeerden vei zon hebbende, daarin aan dezelve hadden overgc geeven een Tractaat van provifloneele Defenfive A fiantié, tusfehendie beide Hoven, den i3dervoo leden Maand op het, Loo aangegaan , en als n geratificeerd; niet rwyHelende, of Hun Hoog Mc tende zouden hetzelve met aangenaamheid veraec men, breeder hierna volgende geïofereerd. Cccc 3 ft 'sGra- venha' ge. t u ■ 9'  iq84 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhace. Verbond tusfehen Groot- Brittan- fiie en Pruis* Jen. P> oviftmeel TRACTAAT van Defenfivs Alliantie, tus/ehen Hunne tyajéfleiten de Koning VAN PRUISSENwVAN GROOTBRITTANNIE. l_lunne Majefteiten de Koningen van Pruisfen en *- 1 van Groot-Brittannie , wenfchende den band van vereeniging en vriendfchap, welke zo gelukkig tusfehen dezèlven fubfifteert, meer en meer te verfterken en te beveiligen, en de gefchiktfte maatregels te overleggen om Hunne wederzydfche belangens te verzekeren, hebben Dezelven befloten dien band te vernieuwen en vafter te maken, door een Tracbaat van Defenüve Alliantie, en ten dien eiiir de geauthorifeerd en gemagtigd ; de Koning van Pruisfen den Heer Phihpus Carel van AUemieben , Kamerneer , Ridder der Order van St. Jan van Jerujalc n, buitengewoon Gezant van Zyne Majefteit by Hun Hoog Mog. de Heeren Staten Generaal der Vereenigde Provinciën; en Zyne Majefteit den Koning van Groot-Brittannie, den Heer James Rarns, Geheimraad Ridder der orde van het Bad , Lid van het Parlement van Groot-Brittannie, buigewoon Arobasfadeur en Plenipotentiaris van Zyne Brittanifche MajefteiE by Hun Hoog Mog. de Staten Generaal der Vereenigde Provinciën. Dewelken zig wederzyds Hunne Volmagten medegedeeld hebbende, omtrent de volgende Artikelen zyn overeengekomen. Art. I. JEr zal eene oprechte en ftandvaflige vriendfchap, en eene nauwe en volmaakte eensgezm'oheid en vereeniging tusfehen de beide Doorl. Koningen, Hunne Erven en Opvolgers, Hunne Ryken, Staten en wederzydfche Onderdaanen, plaats hebben, en Zy zullen zo wel al Hunnegrootfte oplettendheid , als de middelen, welke de Voorzienigheid Hun heeft aan de hand gegeeven, in  JAARBOEKEN, V^- To8* fa het werk ftellen, om deze Verbindtenis en nauwe>. JveSómst van vriendfchap te handhaven, ten em- , Se Hunne gemeene belangens te bevorderen, en zig ( onderS te verdeedigen en te befchermen, overe"n£ffi- het Traclaat van Alliantie tusfehen , Prursfen en Engeland, op den 18 November 1742,1 tc Westmunte gefloten, de bepalingen daarin overeenkomftig makende met de tegenwoordige nm Handigheden van Europa. II De Hooge Contraherende Partyen verbinden zi- bvzonderlvk, en beloven ten allen tyden met ^S-ÏÏS^Sog en een volmaakt vemouwen te we± te gaan, ten aanzien van Hun oogmerken voomèemen8, om de zekerheid «^gg1^ pn Redering van de Vereenigde Piovineien te Ldhafen , govereenkomftig de Verbintenis welken zy me de gemelde Republiek onlangs1 hebben aangedaan; dat is te zeggen, Zyne Pmis?ifeheMa- l-iphben medegedeeld, , . III Ingeval het mogt gebeuren , dat m eenig gelegenheid hoe genaamd, uit kragt der gemeld ¥ aSaten, de Hooge Contraherende Partyeri z veroliet zagen, de fecourfen, aan de Staten Gen Sal tl geven, te vermeerderen boven het uitgc Sukt «etal in de gemelde Tractaaten of dezelve Sal°hun magt by te ftaan, zullen de hoogecoi Kerende partyen zamen overleggen en vastte kn het geen nodfg en noodzaaklyk kan wezen. t annzien van het gebruik van hunne wederzydfcl magten toJ zekerheid en befcherming van de geme derv!PSgïval het mogt gebeuren, dat de een antoder gemelde Hooge Contraherende Partyens Sn een of ander tyd in het vervolg wierde: aar| vallen, gemoleteerd of ontrust in een v.n zyneb Cccc 4 w Gra- enha- ;e herbond usfehen rJtoitt- Brittan- nie en PruiS' fin* 1 S n tlnie 1- 3f >P ;e;an,  io8r5 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhace. Verbond tmfchen Groot. ■ Brittannie en Pruisfin. ten, Rechten, Bezittingen of Belangen door eenige andere Mogendheid, ingevolge van 'een der Artike* len of Bepalingen vervat in de gemelde Tracbaten, of der te nemen maatregelen door de gemelde Hooge Contracteerende Partyen refpecb'velyk uit kragt daar van, verbind de andere Contraóteerende Party zig, dezelve te helpen en by te daan tegen zodanigen aanval , en de gemelde Hooge Contraóteerende Partyen beloven in alle diergelyke gevallen elkander te handhaven en te bewaren ih de Bezitting van al de Staten, Steden en Plaatzen, die hun refpectivelyk voor het begin van zodanige vyandelykheden toebehoorden. V. De Secourfen, waar van in het voorbaande Artikel -gewag gemaakt word , zullen beftaan in zestien duizend Man Infanterie en vierduizend Man Kavallerie, welken geleverd zullen worden binnen den tyd van 2 Maanden, na dat dezelve door de aangevallen party zullen gevraagd zyn, en gedurende den Oorlog blyven ter dispofkie van dezelve, om op het vaste Land van Europa gebruikt te worden , zo als de requireerende Party het dienftig zal oordeelen: zy zullen ook betaald en onderhouden worden door de Mogendheid, die dezelve levert, maar de requireerende Party zal aan de Troupen van de andere Party, wanneer zy zig in deszelfs Staten bevinden, het Brood en de nodige Fourage bezorgen , op denzelfden voet als zulks by haar eigen Troupen plaats heeft. VI. Ingeval de bepaalde Secourfen niet voldoende mogten zyn tot verdediging van de requireerende Mogendheid", zal de andere Mogendheid dezelven vermeerderen , naar mate dat het geval zulks zal vorderen, en,de omftandigheden het vereifehende , dezelve met alle magt onderffeunpn. VII. Het tegenswoordige provifioneel Tractaat ?al wederzyds geratificeerd worden, en de Uitwis- fe-  JAARBOEKEN 1788. 1087 felihg der Ratificatien zal, binnen zes weeken of eerder zo het mogelyk is, gefchieden. Gedaan op het Loo in Gelderland, den 13 Juny 1788, {Was geteekend) PHILIPPÜS KAREL van ALVENSLEBEN. JAMES HARRIS. Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, dat de gemelde Heeren Ridder Hams en van Aivns(thfn voor de voorn. Communicatie zullen worden bedankt, met betuiging, dat aan Haar Hoog Mogende niets aangenamer konde wezen en zy niets met meerder genoegen konden verneemen, als dat de Traetaaten , gefloten op het Loo in Gelderland, geratificeerd waren geworden door twee Mogendheden , beide hunne Vrienden en geallieerden. Dat zy die Traflaaten aanzagen, ah ftrekkende niet alleen tot confervatie van de gemeene rust en vreede in Europa, maar in het byzonder tot bevestiging en verflerking van d; Vriendfchap, en onderlinge verbintenisfen, die zy de Eer gehad hadden met beide gemelde Mogendheden te contract,eeren, en die zy van haare kant zorgvuldig zouden trachten te cultiveeren, als mede tot maintien van de Conftitutie van deze Republiek, waar in beide gemelde Mogendheden dadelyk getoond hadden zo veel belang te neemen. Èn zal Extract, van deze Haar Hoog Mog. Refolutie door den Directeur Tinne, aan gemelde Heeren Ridder Marris en Van Ahensiebsii worden ter hand gefield, Accordeerd met het voorn. Register. C.ccc 5 Der 's Gra- vf.nhA» :;e. Verbond tusfehen G'oot- Brittan? nie en Pruis* fen.  'sGra- venha ce. < 1088 NIEUWE NEDERLANDSCHE- Den % July is de Prinfes Van Orangë ■ met de jonge Prinfes en twee jonge Prinfen van het Loo uit Gelderland op het Lusthuis de Oranjezaal in 't Bosch, na by deze plaats, te rug gekeerd, en ontvingen deswege de gewoone begroetingen en pligtsplegingen. Men weet, dat by de Bondgenooten nu befloten was, alle gefchil wegens het Erfitadhouderfchap , en deszelfs meerdere of mindere uitgeftrektheid en grenzen , zo veel zulks mogelyk was, voor het toekomende weg te nemen, en ten dien einde eene verbmtenis aan te gaan, tot het in ftand houden van het Erfdadhouderfchap in het Doorluchtig Huis van Orange en Nasfau, volgens opdragt, in den jaare 1747 gedaan, en in den jaare 1766 op nieuws bevestigd. Hieromtrend was reeds in de voorledene maand, by de Algemeene Staten , dit befluit genomen: Js gehoort het rapport van de Heeren Van FJeec heren van Suideras, en andere Hun Hoog Mog. Gedeputeerden tot de zaken van de Placaaten en Reglementen, hebbende ingevolge en ter voldoenmge van Hun Hoog Mog. Refolutie Commisfonaal van 30 der voorleden maand , geëxamineerd en overlegd, op wat wyze een Acte van gemeenichaplyke verbintenis tusfehen de refpecb've Provinciën, tot mutueele guarantie van het Erfftadhouderfchap Kaptein- en Admiraalfchap-Generaal, met alleen als een esfentieel deel van de Conffitutieen Regeeringsform van elke Provincie, maar aok als een Grondwet van de zeven vereenigde Provinciën, welke volgens de Unie van Utrecht ien Iighaam van Staat uitmaken, zal worden aan- S-  JAARBOEKEN, July, 1788. 1089 «caan, en op wat wyze zodanige Acbe, door de's HeVen Gedeputeerden van de refpecbive Provinciën vi zoude behooren te worden geceekend, en aan Mfi Hoogheid op een folemneeie wyze ter hand gefteld. Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden li en verftaan, dat een Acte van gemcenfchappelyke « verbintenis tusfehen de refpeclive Provinciën zalC worden aangegaan en vastgekeld , zo a s vastge-.. fteld wordt mits dezen, in diervoegen als dezelve 1 aan het einde is geïnfereert. ' En dat de tekening van deze Acte zal gefchie J den door de Heeren Gedeputeerden uit de Provinciën welke de voorfz. Acte in 't befoigne hebben geconcipieerd,en dat voorn. Acle door Heeren Gedeputeerden op een folemneeie en plegtige wyze, door een eKpresfe Commisfie daar toe te decerneeren aan Zyne Hoogheid bv zvne eerlle terugkomst alhier in den Hagé zal worden overgegeeven, en ter hand gelteld , ten welke einde twee gelykluidende inftrumenten in behoorlyke forma zullen worden ^edepecheert, een om aan Zyne Hoogheid te worden ter hand gefteld, en een om by den Raad van State onder de andere authentieke ftukken, tot de Unie fpecleerende, bewaard te worden. Dat voorts van deze verrigring kennis zal worden °e"eeven aan Drost en Gedeputeerde Staten van het Landfchap Drenthe , met verzoek om daar aan te accedeeren. En terwvl bv deze gelegenheid aan de Heeren Hun Hoog' Mog. Gedeputeerden in bedenken « o-e-^eeven , daar deze folemneeie Acle een evenement is van groot belang voor de Republiek , er {trekkende tot bevestiging van de Unie, of niet to een perpetueele gedagtenis van dien een Medaill< behoorde te worden gedagen, even zo als in ge ïvke gevallen meermalen is gefchied ; is wyder: goedgevonden en verftaan , dat het daan van zo danige een'"Medaille zal worden vastgefteld, waa: v»n een.concept nader zal worden geformeert. Ei Gra- ;nha- efolut. ipens •uaran- i van 't bfjtad. ouacr- :haj>. I  iooo NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Gra- venha- GE. ' Refilut nopens Qiiatiih tie vat. ' Erjflacl houdei - fckap. \ En worden de Heeren van Heecl-rm van SuU deras, en andere Hun Hoog Mog. Gedeputeerdentot de zaken van de Placaten en Reglementen mits dezen verzogt en gegommitteert, om met en nevens eenige Heeren Gecommitteerden te examineeren en te overleggen de wyze, om zulks' werkftellig te . maken, en aan wien zodanige Medaille uit te rei:ken, en van alles alhier ter Vergadering rapport te doen. Bet gefchrift of Acte van Guarantie of Vrywaring zelve, is aldus opgefteld en der» 27 Juny i7b'3 getekend. T\e Heeren Staten van de Provinciën van Gel-^.dcrland, Holland en West - Friesland, Zeeland, Utrecht, Friesland ,- Overysfel en Stad en Lande, nevens die van het Landfchip Drenthe,gereflecteerd'hebbende op de oorzaken van dè inwendige verdeeldheden, waar door de geheele Republiek en ieder Provincie in 't byzondcr onlangs is beroerd' geworden, en bevonden hebbende , dat dezelve grotendeels ontftaan zyn uit de verkeerde en hoogstgevaarlyke denkbeelden by zommige menfchen, het zy wfzentlyk of in fchyn opgevat, en aan andere min kundige Ingezetenen ingeboezemd, aangaande de Conflitutie en Regeeringsform dezer Landen, en fpeciaal aangaande het gewigt en de noodzakelykicid der hooge en erffelykeWaardigheden van het Stad» loudcr-, Kaptein- en Admiraalichap - Generaal, en daar en boven geconfidereerd hebbende, dat by de gelukkige herflelling van het Stadhouderfchap en de srflyke bevestiging van het zelve in den Jaare 1747 3n 1748) de Bondgenooten tot een groot voorregt voor den Staat hebben gerekend, deze hooge Waardigheden , met betrekking tot alle de Provinciën en Seneraliteits Landen op een en denzelfden Prins ver•enigd te zien, en zich daar door een nieuwekragt •n vastigheid van den band der Unie hebben beloofd:  JAARBOEKEN, tyfy 1788 10*>i loofd- dat mitsdien dezelve waardigheden van toen >, S een naauwer en onmiddelyker betrekking ontfan- v gen hebbende, by het geheele Bondgenootfchap G liet alleen behoren belchouwd te worden als een esféndeel deel van de Conftitutie en Regeeringsform , vin ieder Provincie, maar van den gebeden Staat, ( Zodanig verbonden met de Unie zelve, dat het; Sn zonder het ander onmogelyk m bloey en wel- y vaart ftaande kanblyven, en dat derhalven, gelyk de Bondaenooten verpligt zyn malkander met goed en/ bloed by te ftaaH, tot confervatie van de band der Unie • hier uit noodwendig ook moet volgen de verpSg om malkander gerust te dellen omtrend de eerfte en voornaamfte middelen, door welke de Unie moet behouden blyven, en om met vereenigde kragtente waken tegens allen indrang op dezelve, te meerder daar de ondervinding in de laatfte beroerten geleerd heeft, hoe uit de geringde begintelen, die in het eerst kleine veranderingen fcheenen \te bedoelen , nogthans een algemeene verwarring is ontftaan welke het Bondgenootfchap op het punt van een totaale floping heeft gebragt. Zois't, dat de Heeren Gedeputeerden van de hoo^gemelde Provinciën, uit naam en op last van de Heeren Staten hunne Principaalen, mits dezen niegtiglyk verklaren,dat Hooggemelde Heeren Staten het Erfftadhouder- , Kaptein en Admiraalfchap-Geniaal, met alle de Rechten en PraeëmineHtien daar aan verknogt, zo en op dien voet als hei zelve in den haare refpeftivelyk is opgedragen, er door den te^enwoordigen Heer Erfftadhouder m dei Taare t766 aanvaard, houden en confidereeren voo: eeii esfentieel gedeelte van haare Conibtutie en Re geeringsform, en het zelve als een Grondwet val Staat /onderling, Bondgenootfchap! yk aan malkande guarandeeren; aannemende, niet te zullen gedogen dat in een der Provinciën van het Bondgenootfeba van deze heilzame en voor de rust en veiligheid va de ptfgf ENHAt E. 'Iele van Waran* c van 't itfftdd. ouder' :hap, i 1 t » j 1 g  'sGra venh.fi ce. ió92 NlEÜWÈ NEDERLANDsCHE ■ den Staat onontbeerlyké Grondwet ooit of ooit - werde afgweeeken. (Was geteekend) ^•R- van Heeckaren van Suideras , W. F. H van Wasfenaer L. P. van de Spiegel i W. van Cu* ters, W. N. Pesten, M. van Scheltmga, R. Stoettot de Haar s li, D. F. van Idfwgo. Den 3 Jnly was de benemde dag, om deze Acte door eene bezending uit de Algemeene Staten plegtig aan den Prinfe Van Orange over te geven. De algemeene Staten op dien dag vergaderd zynde, wierdc nog dit beduit genomen : EXTRACT uit het Register der Refoiuiien van de Boog Mog Hee-i ren STAATEN GENERAAL LANDEN ENIGDE NED£RJovis den 3 July 1788. T)e Heef Schehhga ^ ter Vergaderinge praendee-' rende, heeft aan Hun Hoog Mog voorgedragen, en bekend gemaakt, dat de Heer Van heieten Drosfaard van het Landfchap Drenthe deze morgen by Hem was geweest, en gezegd had t, vernomen te hebben, dat Hun Hoog Mo«- gerefolveerd hadden, de Acte van mutueeie guarantie tusfehen de Bondgenootengearrefteerd, endoor Heeren Gedeputeerden der refpective Provinciën getekend, door eene plechtige commisfie aan Zyne Hoogheid te doen overgeven, en tevens gerefolveerd hadden, Drost en Gedeputeerdens van de voornoemde Landfchap te verzoeken daar aan te accedeeren Dat Hy Hun Hoog Mog. konde kennis seeven' dat de Staten van de gemelde Landfchappe reeds daar aan hadden geaccedeerd, gelyk te zien was uk s Landfchap; Misfive van den 11 Maartlaatst- k-  JAARBOEKEN, i?88- IC$3 leden, den 25 daar aan volgende ter Vergadering van». Hun Hoog Mogende ingekomen, en hem Droslaard ^ o-eauthorifeerd hadden, de voorn. Afte mede te te- t Venen, waar toe hy zyne Volmacht heeft geëxhibeerd , zvnde voornoemde Volmacht hierna geïnfereerd. 1 Drosten Gedeputeerde Staten der Landfchap » Drenthe, doen te weten , dat na voorgegaane de-1 liberatie verzogt en geauthorifeerd hebben, gelyk c Wv verzoeken en authorifeeren by dezen den Hee- c re P. A. R. Grave van Heiden tot Entingen &c. 1 &c &c ,' Drosfaard dezer Landfchap &c. &c. &c.» om in gevallen door de gezamentlyke hooge Bond«enooten mogte worden goedgevonden, de by al e Provinciën en deze Landfchap, op voorflag van de Heeren Staten van Holland en West - Friesland geconcludeerde onderlinge guarantie opzichtelyk de tegenwoordige Regeeringsform, onder het Erritadhouderlyk beftier in het Doorluchtig Huis van Orange en Nasfau, conform de opdrachten door elk in den haren daar van gedaan, by nadere Acte en plechtige ondertekening te corroboreeren en te Raven, zulks met en 'nevens de Heeren Gedeputeerden der Irefpecrive Provinciën, namens het Landfchap Drenthe, te willen helpen effeftueeren: belovende, uit kracht der Staats-Refolutie van den 11 Maart 1788 , alles in waarde te zullen houden, het »een door voornoemde Heere Drosfaard hier omtrend zal worden verricht Gegeven onder des Landfchaps Caehette, gewone paraphuure van den Heer Pradldeerende, en Signatuure van onzen Secretaris m Collegio te Asfen den 14 Juny 1788. (Lager flond) (Was geparapheerd) R. J. van ECHTEN. Ter Ordonnantie van welgem. Heeren, (Was getekend) W. H. HOFSTEEDE^ GrAenha- e. te/blut» opens )renthe mtrend 'e ASte anGua* antie*  iop4 NIEUWE NEDERLANDSCHE jsGra- vénhace. Refolut* t> opens Drenthe omtrend de AEte vanGua- rantie. 1 i j i 1 j i v » Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan mits deze te verklaren, dat Hun Hoog Mog. met aangenaamheid hebben vernomen de bereidwilligheid van de Staten van het Landfchap Drenthe, om te accedeeren aan de Afte van mutueele Guarantie, tusfehen de Ëondgenooten o-e. irrefteerd. Dat de yver van gemelde Heeren Staten tot de ;onfervatie van de Unie, en de dadelyke blyken,die dezelve ten ajlen tyde geven van derzelver'genegenheid, om het Bondgenootfchap te onderfteunen, haar geen ogenblik hebben doen twyfelea aan de conformiteit van derzelver fendmenten met die van de Heeren Staten van de zeven vereenigde Nederlanden , tot maintien van het Erfftadhouderfchap, Erf-Kaptein- en Admiraalfchap-Generaal, dat Hun Hoog Mog. derhalven verwachten , en aan hem Drosfaard van het Landfchap Drenthe overlaten, )f dezelve het daar heen gelieft te dirigeeren, dat de Heeren Staten by eene aparte Acte gelieven te iccedecren aan de Acre by Hun Hoog Mog. gear■efteefd, even zo als by het aangaan van de Unie s gefchied, dan wel of hy genegen zouden zyn de \£te van Htm Hoog Mog. uit kracht? van de Volnacht en authonfatje op Hem gepasfeerd, mede e ondertekenen ; welk laatftcn door gemelde Drosaard van1 den Landfchappe gekozen zynde, is dezelve, alvorens door eene folemneeie commisfie aan Syne Doorl. Hoogheid over te brengen, mede .dor heinondertcekeöd. Accordeert met voorfz. Register, De bovengemelde cle Van Guarantie ras op den 27 Juny 1788aldus geteekend; A R van lleecketen van Suideras, W. F. H. an Wnsjenaer, L. P. van de Spiegel, lp van Cit-  JAARBOEKEN, July , 1788. iopj Citters, W. N. P'flers, Mi van Scheltinga, R. Sloet tot de Haar en B- D. V. van Idfinga. Waar onder Rond: De Ondergefchreven heeft uit hoofde van de ac cesiïe van de Heeren Staten van het Landfchap Drenthe en uit kragte van de fpeciaale Voltnagt, daar toe door hem overgegeeven, de bovenftaande Acte mede ondertekend, op den 3 July 1788. {Was giteektnd) P. A, R» van HEIDEN, Drosfaard van het Landfch.ip Drenthe. Dewyl men bedugt was, uit hoofde van de nog onrustige gemoederen, en de nu en dan nog uitbreekende verbitteringen, dat by deze gelegenheid der overbrenging van voorfz\ Acte, zomtyds van de eene party tegen de andere ongeregeldheden zouden gepleegd worden, gefchiedde tot voorkominge deswege den 3 July, deze waarfchouwing: A lzo Zyne Doorluchtige Hoogheid aan het Hof heeft kennis gegeven , dat 'er op morgen en overmorgen alhier zekere plechtigheden zullen plaats hebben, by welke zich doorgaaas eene groote confluentie van Aanfchouwers laat vinden, en dat aan Zyne Hoogheid byzonder aangenaam zoude zyn, indien ook by die gelegenheid alle ongeregeldheden mogten worden voorgekomen, en dat Zyne Hoogheid die geenen , welke zich aan het plegen van eenige infolentien met woorden of met daden, tegen wicn het ook zy, zouden mogen fchuldig maken, zoude aanmerken als kwalyk omtrend Zyne Hoogheid en Hoogstdcszelfs Huis geï'ntentioneerde. Zo is 't, dat het Hof heeft goedgevonden eenen iegelyk op het ernftigfte te waarfchouweu, van zich Dddd ook 's Gra- yENHA3E.  's Gra- VlïNHA-' GE. Waarfchouw.tegen ongeregeld'heden. iop5 NIEUWE NEDERLANDSCHE. ook -by deze gelegenheid te onthouden van al wat naar eenige.infolentien, het zy met woorden of met daden , zoude kunnen zweemen; zullende die geene welke zich daar' aan zouden mogen fohuldig ma'ken, gehouden worden als verftoord'ers van de publieke rust; en worden de Procureur - Generaal en Bailluw van 'sHage wel expresfelyk gelast, ook ten dezen opzichte-,- 'alle mogelyke vigilantie ter weeringe van alle ongeregeldheden te adhibeeren, en tegen die 'er zich aan mogten fchuldig maken, het recht, van de hooge Overheid waar te nemen. En op: dat niemand hier van eenige ignorantie pretendeare, gelast het voorfz. Hof, dat deze zal worden gepubliceert en geaffigeert daar het behoort en te gefchieden gebruikelyk is. Gedaan in den Rade den 3 July 1788. su 1 grrinnajdisvo iib Lisdrisssfe^ tiS;>b (Onder ftond) My Prefent, (Was geteekend) ADRIAAN BODT. Hierop vertrok de Deputatie.of Bezending van de Algemeene Staten in vyf koetzen, vergezeld door twaalf Bodens'van Staat en de Huisbedienden, naar het Lusthuis d'Ouanjezaal,'om .aan Zyne Doorl. Hoogheid den Heer PrinsErfdadhouder gem. Acte van guarantie der Provinciën ftatelyk over te leveren. Deze Deputatie beftondt uit negen Heeren, den Baron/"W? Heeckeren, Heer vanSuideras, wegens Gelderland; den Baron Van Wasfe' itasr3 Heer van de beide Katvvyken, en den Raad-  JAARBOEKEN,^, i?89. 1097 Raadpenfionaris Van de Spiegel, wegens Holland .; Van Citters wegens Zeeland; testers, wegens Utrecht; Scheltinga , (die thans voorzittend Lid was,) wegens Friesland j Baron Sleet tot de Hare, wegens Overysfel, en Van ldfinga wegens Groningen , benevens den ouden Heer Griffier Fagel. Aan en op de Oranje-Zaal was alles toegerust tot den ontvang dezer aanzienlyke Deputatie, en zo wel aldaar als aan denBoschbrug, over dewelke dezelve reedt, eene buitengewoone wacht geplaatst, die aan de bezending de gewoone krygseer bewees. De deuren van het huis in 't Bosch waren open, de toevloed van menfchen groor, en de bezending wierdt door Zyne Hoogheid den Prinle Erflladhouder en de twee jongen Prinfen aan de trappen ontvangen : wanneer dezelve in de groote zaal ingeleid was, gaf Jonkheer Van Heeckeren tot Auideras aan den Prinle Erfftadhouder meergem. Acte van guarantie over, met deze aanlpraak: DOORLUCHTIGSTE HOOGGEBOREN FURST en HEER! KONINGLYKE FURSTIN! DOORLUCHTIGE PRINSEN en PRINSESSE! Strekte het alle welmeenende Vaderlanders tot een zonderling en innig genoegen , wanneer ze da fnoode oogmerken van eene verderflyke en heersch' zuchtige cabale mogten verydeld,cn UweDoorluchDddd * Ü- s GttA- venha* 3E.  top8 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGftAVENHAGE. Aanfpr. van Jr Van Heecke- ren tot Sui- deras. tige Hoogheid herfteld zien in de uitoeffening van Rechten en Przrogativen, welke aan Uwe Doorl. Hoogheid op eene wettige wyze opgedragen, doch door heerschzucht en geweld voor een korten tyd ontrukt waren; bragt een ieder zyn offer van dankbaarheid en erkentenis toe, wanneer men de Gerechtigheid zag zegenpralen, en het zo zeer gefolterd Vaderland uit den bang (ten nood, en al6 uit den mond des verderfs gered; wierd als toen de gedachtenis, dat dit ons Gemeenebest deszelfs opkomst , groei, bloei, Godsdienst en Vryheid aan het Huis van Uwe Doorl. Hoogheid, aan Uwe roemruchtige Voorouders, naast God , verfchuldigd was, door eene billyke vreugde van Uwe Doorl. Hoogheid wederom in ftaat gefteld te zien, van zig op nieuws en by aanhoudenheid, voor die zo geheiligde panden in de bresfe te ftellen , herlevendigd ; niet minder, Doorl. Furst! zyn thans onze harten doordrongen van de zuiverfte gevoelens van vreugde, dankbaarheid en eerbied, daar wy ons vereerd vinden met eene Commisfie uit het midden van Hun Hoog Mog., de Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden, om aan Uwe Doorl. Hoogheid over te geven een befluit by de hooge Bondge' nooten genomen. Een befluit, waar by alle Rechten en Praeeminentien verknogt aan het Erfftadhouder- , Kaptein- en Admiraalfchap Generaal, zo als dezelve in den Jaare 1766 inde Provinciën refpertivelyk aan Uwe Doorl. Hoogheid zyn opgedragen, zodanig met de Grondwetten van den Staat zynvereenigd geworden, dat dezelven daar van altoos onaffcheidelyk zyn , en te zamen ftaan of vallen moeten. Met dit befluit, het welk wy thans de eer hebben aan Uwe Doorl. Hoogheid over te geven, ftellen wy Uwe Doorl. Hoogheid tevens ter hand een Plegtanker, ter beveiliging van onze gezegende en herftelde Conltitutie, en een Waarborg tegens alle ondernemingen , welke eenige atteinte aan Uwe Doorl.  JAARBOEKEN , >/? , 1788. icpp Doorl. Hoogheids hooge Waardigheden zouden kunnen toebrengen. Hebben toch de hooge Bondgenooten alle die Eminente Waardigheden, door Uwe Doorl. Hoogheid bekleed, als een esfentieel gedeelte van onze Regeeringsform en Conffitutie verklaard, en dezelven onderling als een Grondwet van Staat, Bondgenootfcbappelyk geguaraudeerd; zo mogen wy ons dan billyk vleyen, dat door deze Guarantie, onderfteund door die van twee onzer Geallieerden, twee van onze aanzienlykfte en machtigde Nabuuren, van het lieve Vaderland zullen afgekeerd worden alle ïhoode ondernemingen, welke de afgunst en heerschzucht daar tegen zouden kunnen berokkenen. Dit gewichtige werk is thans te vollediger, immers voor zo verre menfchen wysheid toelaat, voldongen , door dien wv de eer kunnen hebben Uwe Doorl. Hoogheid kennis te geven,dat de folemneeie A£te van Guarantie, dezen morgen, door den Heere Grave Van heiden , Drosfaard des Landfchaps Drenthe, op fpeciaale authorifatie van dat Landfchap , mede getekend is. Deze accesfie zal voorzeker Uwe Doorl. Hoogheid niet minder aangenaam zyn , dan die aan Hun Hoog Mogende is geweest, vooral ook uit hoofde van den pryswaardigen en onvermociden yver, welke in alle de handelingen deigezegde Heeren Staten hebben doorgedraaid, om tot herftel der Conftitutie mede te werken. Geluk wenfehen wy U, Doorl. Furst! Geluk Uwe Koninglyke Furftin! Geluk Uwe Doorl. Prinfen en Prinfesfe! Geluk wenfehen wy ons dierbaar Vaderland, met deze zo heugcheiyke en gezegende omwending, waarin de wyze en bewonderende fchikkingen van den Allerhoogiten op een zichtbaare wyze hebben doorgedraaid. Die zelve God, die zig deeds de God onzerVadéren heeft betoond; die noch zo onlangs ons Gemeenebest van den oever des verderfs gered heeft, en die den dag, waar op dit befiuit der hooge BondDdüd 3 ge- 's Gra- venhage. danfpr. \an Jr. Van Heeckeren tot Sui.ieras.  ïioa NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHACE. Aanfpr., van Jr, Van Heeckeren tot Sifldsras, genooten zyn beflag kreeg, reeds tot een aanmerkelyken gedenkdag van Neêrlandtgrdeld hadde, bevestige ook dit Staatsbefluit metThct zegel Zvner goedkeuring. Die God, welke vernedert en verhoogt, en zonder wien ook de Furften der aarde niets vermogen, begeve Uwe Doorl. Hoogheid nimmer, en al'wat als dan, Doorl, Furst! Uwe hand vind om te doen, dat ze dat doe met alle macht. Dan zullen wy, door een aanhoudend voorzichtig beltier, onder de zo hoogzakelyken invloed van Uwe Doorl. Hoogheid , het recht en gerechtigheid zien gehandhaaft, en de heilige band der Unie niet meer in gevaar om verbroken te worden. Dan eerst zullen wy ons mogen vleyen, dat de raadflagen der Bondgenooten, op onderlinge eensgezindheid en vertrouwen gegrond, het Vaderland met welvaart, zegen en voorfpoed van binnen vervullen,en van buiten tegens onvoorziene vyandelyke aanvallen beveiligen zullen. Uwe Koninglyke Hoogheid, die in zo ruime maat gedeeld heeft in 'alle de rampfpoeden van ons beroerd Vaderland, plukke thans ook, met Uwe Doorl. Hoogheid en de Furftelyke Telgen, de nu aangename maar onvoorziene vrugten van eene langduurige vervolging; eene vervolging met zulk een heldenmoed doorgedaan, dat het naauw gelooflyk zotode zyn, ware het niet gefchied door eene Koninglyke Prinfesfe , uit het Huis van Brandenburg gefproten, en gehuwd aan dat van Oranje. En mógen wy thans de voortreflyke deugden dier aanzienlyke Huizen, aangekweekt door eene opvoeding, waar van het beter is te zwygen, dan weinig te zeggen, vercenigd zien in de Furdelyke Prinfen en Prinfesfe, zo blyven erflyk in Hun Gedacht hunne aanhoudenden en oogeftoorden voorfpoed vermeerderen, en Uwe Doorl. en Koninglyke Hoogheden zyn nog lange, met Nederlands Volk, de biyde aardebouwers van Hoogstderzelver fteeds toe- ne*  JAARBOEKEN, fyëi 1788. 1101 nemende bloei en welvaart, tot vreugde van eene te' voren misleide, doch thans verblyde Natie. Deze Deputatie wierdr ook dien dag by 7yne Doorluchtige Hoogheid op het Lusthuis in 't Bosch ter raaahyd gehouden, en deedt den vokende dag verllag van haar verrigte , zo ais biykt uit het navolgend, EXTRACT uit het Registerde» Rehlutien rein At Hoog Mogende tleeren STATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Ventris den 4 July 1788. De Heeren Van Heechren van Sayleras, Van Wastenaer Katnyk, Raad - Penfionans fan de Spiegel, Van Citters, Pesten, ScMm.ga, 8UefM le laar en IdRnga, met den Griffcer Fagel, ingevolge en ter voldoening van Hun Hoog Mog. Refolutie van den 27 Juny laatstleden, geweest zynde na het Huis in 4 Bosch, hebben ter Vergadering gerapporteerd, dat zy met vier koetfen geaccompagneerd met 16 Bodens van Staat, pm halr drie uuren uit den Haag, langs het bezuiden hout gereden zynde na het Wis in 't Bosch, na alvorens alle de Militaire honneurs, zo op het Binnenhof als by he; pasfeeren van den Brug, en by hun aankomst oP net Huis in 't Bosch ontfangen te hebbert, onderaan de trappen gerecipieerd waren geworden door Zyne Hoo-heid, verzeld van de twee Jonge Pnnfen,er Edellieden , en geleid zynde! na de groote Zaal, aldaar geiden hadden negen doelen, aan het hoge, einde van de Zaal , voor de Heeren van de Commisfie, waar tegens over geplaatst waren vyt doe ka, waar opgezeten waren Haare Koninglyke Hoog 's GrA- fENHA3e. '  iio2 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VÈjfHA GE. Verflag van voorfz. Deputatie. I ] i i < i i heid, Zyne Hoogheid, Mevrouw de Vrinüs Louifa, en de twee jonge Prinfen. Dat de Heer Van fJeeckeren van Suüie»as, daar op een cierlyken en wel? gepasten aanfpraak gedaan hebbende, aan Zyne Hoogheid had overgegeeven de Acte van mutüeele guarantie, tusfehen de Bondgenooten, tot maintien van hetErfftadhouderfchap, Erf-Kapitein en Admiraalfchap-Generaal, door acht Heeren Hun Hoog Mog. Gedeputeerden, als mede door den Drosfaard van het Landfchap Drenthe ondertekend; waar op Zyne Hoogheid in zeer beleefde termen had geantwoord, Hun Hoog Mogende bedankende voor het vertrouwen in Hem en zyn Huis gedeld, met verzekering van alle zyne vermogens te zullen infpannen, om de belangens van den Staat te behartigen, zich en zyn Huis verder by aanhoudendheid aan de benevolentic van Hun Hoog Mog. aanbevelende: waar op gemelde Heeren tiun i'oog Mog. Gedeputeerden affcheid hadden genomen, en op dezelve wyze wederom en met dezelve Militaire' honleurs waren gereconduifeerd; zynde gemelde Heeren vervolgens aldaar ter maaltyd genodigd en gesleven, en vervolgens herwaarts geretourneerd. Waarop gedelibereerd zynde, hebben Hun Hoog Vlog. gemelde Heeren Gedeputeerden voor de geïomene moeite bedankt, zo als bedankt worden nits dezen. Aocordeert met voorn. Register. Ook is ter vereeuwiging dezer gewigtige gebeurtenis by Hunne Hoog Mog. vastgefteld, :ene Medaille of Gedenkpenning te doen Slaan, waar van eene in Goud zal overhanligd worden aan Zyne Doorl. Hoogheid ; ea sullen de Leden en Minifters van Hunne -loog Mog. Vergadering, van den Raadvan state, en van de Generaliteits Rekenkamer, eene  JAARBOEKEN, July, 1788. 1103 pene gelyke Medaille of Gedenkpenning in zilver ontvangen. Den 4 July heeft eindelyk de Franfche Gezant, de Graaf De St. Priest, een plegtig bezoek by den Prins Erfltadhouder afgelegd , zynde by deze gelegenheid met zyn gevolg gezeten in twee koetfen, ieder met zes paarden befpannen. Zyne Hoogheid beantwoordde den volgenden dag die beleefdheid met een ftatelyk tegenbezoek, zynde mee verfcheiden Edellieden gezeten in vyf koetfen, en verders verzeld van de Pages, Stalmeefters , Hoffouriers , Helbaardiers , Lopers, Lakyen, Palfreniers en een fterk getal Guardes Dragonders. De Heeren "Gedeputeerden van de byzondere Provinciën, tot het regelen van de Quota's, dat allergewigtigst punt van'c Bondgenootfchap , zyn wederom uit de Provinciën in deze Vergaderplaats van 'sLands Staten aangekomen, om de raadplegingen des« wege verder voort te zetten. Omtrend het vervullen van den plaats van Commies van Hun Hoog Mogende, van welke post de Heer Quarles ontflagen is, hebben de Algemeene .Staten aldus befloten: EXTRACT uit het Register der Relotunen van de Hoog Mogende Hr-t'ren STATEN GENERAAL da VEREENIGDE NEDERLAN DEN. Hen 8 Juiy 1788. Gedelibereerd zynde op de begeeving van he Ampt van Commis van Hun Hoog Mog., vi DMdd 5 cee 's Gra- venha' 3e. t  Ho* NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAGE. ' Refolut. nopens den Heet Fagel, Aifijlent van den Griffier. I 1 ] 1 i ] t I I i I i ceerende door de verzogte en geaccordeerde diroisfie van den Commis Quarks, heeft Zyn Hoogheid , ter Vergadering gecompareerd, zynde, aan Hun Hoog Mog. voorgeflagen en in bedenking gegeeven, of Kun Hoog Mog. niet zouden kunnen goedvinden het voorfz. Commis - Arnpt voor het tegenwoordige onbegeven te laten, en den Asfiftent van den Griffier Page/, Mr. Hendrik Fagel, die byna een Jaar agter een buiten kosten van den Lande, de Vergaderinge heeft gediend, ten genoegen van Hun Hoog Mog., en blyken van bekwaamheid heeft gegeeven, te laten jouisfeeren van het traótement en emolumenten aan het Commis - Ampt behoorende, met toevoeging van den titel van tweede Griffier van Hun Hoog Mog., onvermihdert zodanige fchikking als Hun Hoog Mog. in vervolg van tyd met betrekking tot het Ampt van Commis van Hun Hoog. Mog. zouden'gelieven vast te ftellen. Waarop gedelibereerd zynde, hebben Hun Hoog Mog. den voorfchreven vóorflag van Zyne Doorl. Hoogheid haar laten welgevallen, en is dien volgends goedgevonden en verftaan, dat het Commis-Ampt /an Hun Hoog Mog. voor het tegenwoordige ontgeven zal worden gelaten, en dat den Asfiftent randen Griffier Fagel, zal jouisfeeren van hettractenent en emolumenten tot het Commis - Ampt fpeceerende, met byvoeging van den titel van tweede Sriffier van Hun Hoog Mog., onverminderd zodatfge fchikkingen als Hun f oog Mog. in vervolg van yd met betrekking tot het Ampt van Commis zulen gelieven vast te ftellen, waar op gemelde Mr. Hendrik Fagel gehouden zal zyn, den Eed op nieuw er Vergadering af te leggen. En zal Extract van deze Hun Hoog Mog. Reölutie gezonden worden aan den Raad van State :n de Generaliteits Rekenkamer,-om te ftrekken tot ierzelver narigtinge. Eenige Burgers en Jnwooners van de Stad Mc-  JAARBOEKEN, fu&i i7ss- II0J* Medembiik hebben aan de Staten van Hol-'; land een Request ingeleverd, om mede 'in de Amneftie van dèn 15 February 1788 be-c grepen te worden. Hier van zullen wy nader onder Maoemblik fpreken. Hunne Hoog Mogende vernomen hebbende , dat zekere zogenaamde (.ezant van Tripoly alhier in 's Hage was aangekomen, hebben uit hoofde van Hoog-tderzelver Refolutien van den 31 Augustus 1787 en 14 April 1 88, by welken is vastgefteld geen Gezant van Tripoly alhier toetelaten , den Heer voorzitten den ter hooggemelde Vergadering verzogt geen brieven van geloof van dien zogenaamden Gezant, indien hy aich mogt aanbieden, aan te nemen, maar hem te rug te zenden. Den 9 July heeft Zyne Doorl. Hoogheid, den Heer Erfprins Willem Fredrik van Oranje en Nasfau , in tegenwoordigheid van eene menigte Regeeringsleden , Predikanten en anderen perfonen, in handen van denEerw. Heere Guicherit, Bedienaar des H. VVoords by de Walfche Gemeente alhier, zynen Ondcrwyzer, zyne Geloofsbelydenis afgelegd, cn is aldus uk Lidmaat der Gereformeerde Kerke aangenomen geworden : waaromtrend ons dit kort bericht is toegezonden. DM q July des 'Morgens heeft Zyne Doorluchtig Huogiiéid, den Heere Erfprins van Oranje ei Nasfau , ' in banden van den Wel Eerwaarde! Heer Hofprediker Q-uichirit3 zyne plechtige Bely de ;GxAenha'e. 1 1  iroö NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Berigt wegens gelooftbeleidenis van Piins W. Fr. van Oranje. i ] i J l 1 denis van den Hervormden Godsdienst afgelegd. Veele der aanzienlykde Leden en de eerfte Minifters van 's Lands Regeering, benevens de Predikanten der Gereformeerde Gemeente in deze Plaats, tot het bywoonen dezer plechtigheid uitgenodigd, waren ten dien einde, met een menigte andere Lieden van allerleien ftand, de Domein-Raden en de geheele Hofftoet van den Heere Prinfe Erfftadhouder, tegen negen uuren in een der vertrekken van de Oranje Zaal vergaderd. Kort daar na verfcheen ook aldaar Zyne Doorluchtige en Haare Koninglyke Hoogheid met de jonge Prinfes en Prinfen, en na het Pfalmgezang en een kort Gebed, antwoordde den jongen Vorst, gedurendebyna twee uuren, met de zedigfte vrymoedigheid, op weinige, maar gepaste Vrage van den Heer Gmcherit, gevende zyne gevoelens te kennen over alle de Hoofdftellingen der Godsdienst. De geheele vergadering was oplettend en zeer voldaan, waarna de Heer Guicnent in eene aanfpraak, eerst aan Zyne Doorl. Hoogheid den Erfprins, en vervolgens aan Zyne Doorluchtige Ouderen, het belang der beledene Waarheden, der srkende plichten, en der zichtbare blyken van Gods goedheid over het Vorftelyk Huis, met alle trouw, ;rnst en innemendheid aandrong. Hier op volgde ;en gepast Gebed en Pfalmgezang, met welke deze [tatelyke plechtigheid eindigde, Zyne Doorl. Hoogheid den Prins Erfftadlouder, als ook Zyne Doorl. Hoogheid den Erfprins Willem bredrik, hebben vervolgens len 12 July de Voorbereidings - Predikatie ;an den Predikant Reguletb, in de Groote verk, en den 13 July des voormiddags in iemelden kerk, de Leerrede van den Predicant De Koning aangehoord , en daarna lit handen van den Kerkeuleeraar Serrurier, iet Avondmaal ontvangen. By welke gelegen-  JAARBOEKEN, 1788. "07 eenheid de Prins Erfftadhouder eene gifw's van ruim 3000 guldens aan den Armen heeft vi gedaan, behalven de giften m de vo«b£Gi reidings- endankzeggens-Godsdienst. Na de bediening van het Avondmaal heeft de Predikant De Koning, die tot onderwerp van zyne Leerrede genomen hadt Jel. E V : 17.3., eene gevoeglyke aanfpraak aan den Jongen Prins gedaan. De Heer Mr. Pieter Franco van Berekel is door Hun Hoog Mog. benoemd om in plaats van zynen Vader, die Fnvoyéws, als Refident by de Vereenigde Staaten van America te verblyven. De Franfche Gezant, Graaf De St. Priest, heeft aan Hun Hoog Mog. bekend gemaakt zyn aanftaand vertrek naar Lotharingen, tot herftel van deszelfs gezondheid: dus hebben Hun Hoog Mog. dien Gezant door derzelver Prefident, vergezeld met zes Staten Bodens, uit Hoogstderzelver naam, eene gelukkige reize laten toewenfchen, Bv deze gelegenheid heeft die Gezant nogdezeMemorieden lójuly overgegeven. HOOG MOGENDE HKEREN! Men heeft den Koning van de Refolutie, die van wegens Uw Hoog Mog aan den Ondergetekenden Ambasladeur den 30 dezer is overhandigd, geïnformeerd. Zyne rvü ajefteit heeft niet dan met de uiterfte bevreemding kunnen zien, dat U Hoog Mog. vermeend hebben een blyk van moderatie er Gra- :nha1.  iioS NIEUWE NEDERLANDSCHE 3sGza- VËNHACE. . Memori van dei FranfchenGezant. gematigdheid te geven, door zich niet te beklagen over het geen voor het Hotel van Zyn Amba^fadcur was voorgevallen, en dat Zy daarin wederhouden waren geworden uit eguard 'voor het Caractervan den t Ondergetekenden , die, volgens U Hoog Mog. zeggen, meer'of min daar ^gecompromitteerd zoude geweest zyn. Zekerlyk hebben U Hoog Mog. niet kunnen denken, dat eene befchuldiging, die geheel onbepaald, naderhand uitgedacht en onbewezen is, die zelfs niet uitdrukkclyk voorkomt in de twee Memoden Inftructief, door U Hoog Mog. overgegeven, en alleen berust opeen ongerymd antwoord, dat door één getuigen valfchelyk aan een van des Ondergetekenden^ Domeiticqueritoegefchreeven word, dat hy, namelyk op ordre van zyn Meefter zou hebben gehandeld, den' Koning zou kunnen doen gelooven , dat de Ambasfadeur deszelfs Caracler gecompromitteerd , en aan een van de eerde piichten van hetzelve, door direct, of indireóf, de publicque rust te fchenden , zoude gemanquec-rd hebben. Wat 'er'ook van zyn moge , de Ondergetekende heeft eenexpresfe ordre van den Koning zyn Meester bekomen , om het gerfeiaü tot deszelfs waaren en ee'nigert iteat weder te brengen. By U Hocg Mogende zyn Zyncntwegen klagten ingekomen, omtrent gebeürtenisfen, die by het oproerig attroupenient, dat voor des OnJcrgctckcndens Hotel plaats gehad heeft, voorgevallen zyn.' Hy. heeft gevorderd , dat de ■ fchuldigen zouden worden gedraft. Deze vordering, hoe eenvoudig en billyk ook', is door U Hoog Mo&igeëludeerd,. onder een voorwendfel, dat menonmogelyk iemand ftraffen kon, dewyl 'er geene mogelykheid was om fchuidrctne vinden. Het is ondertüsfchen, tegen alle waarfcbynelykheid, dat deze atrroupementen zouden hebben plaats gehad zonder oogmerk en zonder aanftoöking. Het.is omtrent deze verfchiilende poinclen, dat men informatien had behooren te neemen, en het is vol-  JAARBOEKEN, July , 1788. nep volrens zodanige onpartydige informatien, in behooi-lvke en wettigeform genomen, dat Zyne Ma- v jefteit zich gevleid hadde , dat U doog Mog. uit- c {braak zoudè gedaan hebben omtrent de voldoening, die men uit Zynen naam gevorderd had . 1 De Koning, Hoog Mogende Heeren! vernieuwd v zvne vordering op dit fójét. Zyne Majefteit doet i dëcze herhaalde ftap met te meerder vertrouwen J naar mate zy een genoegen vind het zelve te Rellen t inde verzekeringen, die U Hoog Mog. Haar heeft blieven te doen, van hunne rechtvaardigheid, van Hunne gevoelens en van de zuiverheid van hunne dcnkwyze. , , , * Voor het overige heeft de Ondergetekende Ambasfadeur expresfe last van den Koning, om m zynen naam, op nieuw aan U Hoog Mög. te verklaren , dat zo ras Zv aan den Koning zyn Meefter de verfchuldigde voldoening zullen gegeeven hebben omtrent het Artieul van bet attroupement, Zyn Majefteit het als een plicht zal achten, Uw Hoog. Mog. alle die voldoening te geven, die Hy vinden zal Tiaar1 te competeren uit hoofde van de faiten, waar mede de Jager van den Ondergetekenden befchuldigd word. ■ rgniJS dB |WWS3'gni;b od-ïov; ism ... .. >\i (Was geteetcend) [ ■> i riVsiövli icBXsjHsw rrjjy .sLfirfiöf Grave DE ST. PRIEST, 'sGravenh'.ge den 16 July 1788.' Hier op wierdt terffond verfpreid, dat hei uit misnoegen was, dat de Franfche Gezan het grondgebied van den Staat ft'ondt te ver laaten, en dus' met Frankryk onlusten Hor den te wagten. Dog aan den anderen kan wierdt dit voor zeer onwaarfchyiilyk gèhou den (GraENaA- e. . ) lïemnr'tt m dm 7ran~ -.hen iszant. 1 — I i  iiio NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhack. 1 1 ) den; zo wel wegens de verbindtenistusfehen Groot-Brittannie en Pruisfen, en van die twee Mogendheden met de Republiek; als daar door dat bovengem. Gezant nog onlangs het zogenaamd Groot Cirkel op het Oude Hof hadt bygewoond, en met Haare Koninglyke Hoogheid, Mevrouwe de Prinfesfe van Van Oranje, en de Echtgenoote van den Grooc-Brmannifchen Gezant, Ridder Harris, op de kaart gefpeeld hadt. Ook hadt niet alleen de Gezant behoorlyke kennis van zyn aanftaand vertrek gegeven, maar ook plegtig affcheid genomen, waarop ook de Prefident of 't voorzittend Lid van de Algemeene Staten dien Gezant een plegtig bezoek heeft gegeven , om denzelven eene gelukkige reis toetewenfehen. Evenwel vernam men welhaast, dat de voorgenomene reize van den Grave De St. Priest naar Lotharingen, voor eerst geen voortgang zou hebben, ten einde voortekomen, dat dit vertrek niet werde aangezien, als een gevolg van het verfpreide gerucht omtrent Trincolomale, van welke zaak Hy plechtig betuigd heeft geen kennis te hebben, en waar over ay eenen postboden aan Zyn Hof heeft gezonden. Men las namenlyk in de Engelfche briezen nopens dit geval twee byzondere berigen: want in een Nieuwspapier van den 19 |uly wierdt gezegd, dat de Groot - Brittanïifche Gezant teParys brieven hadt overgezonlen,behelzende: „ dat men in Frankryk tyding hadt  JAARBOEKEN, July, 1788. nu „ hadt bekomen van eene Expeditie van den „ Gouverneur van Pondichery tegens Tnn„ conomale, ingevolge van orders uit Frank„ ryk in den voorleden herfst afgezonden, „ wanneer men dagt . dat een oorlog met „ bngeland zeer waarfchynlyk was Doch „ zy voegen 'er by, dat het Franfche Gou- vemement aan onzen Ambasfadeur hadt te „ kennen gegeeven, dat zo het mogt gebeurd „ zvn, dat ïrinconomale ingenomen was, „ het Engelfche Minifterie echter verzekerd ;, kon zyn, dat de krachtigtte maatregelen „ genomen waren , om alle oorlogstoebe„ reidfelen in Oost-Indiën te daken, en zo „ 'er eenige Vyandlykheden mogten gebeurd „ zyn, dat de bezitdngen onmiddelyk zouden „ terug gegeeven worden , met volkomen ,, vergoeding voor alle fchaden." En in een ander Nieuwspapier van den 22 July las men: „ De tyding nopens het in„ neemen van Trineonomale , in de Oost„ Indien, blykt voorbaarig te zyn, aange„ zien de Regeering geene kennis , hoe „ genaamd , wegens die zaak heeft ont„ fangen." De doorzichtigtte lieden beweeren niet ten onregte, dat het geheele gerucht even weinig geloof verdient. Onderwyl is den Franfchen Gezant op zyne Memorie van den 16 july, van wege de Algemeene Staten, een antwoord toegevoegd, 't welk kan worden afgenomen uit het navolgend Eee e EX- sGra- /enha3e.  ii 12 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhacp. Antw. aan den FtanfchtnGezant. EXTRACT uit het Register van de Rejblutien van de Hoog Mog. Heeren STAATEN GENERAAL eter VEREENIGDE NEDERLANDEN. Lunts den 21 July 1788. Ts gehoord het Rapport van de Heeren Van Lyn» ^-den, en andere Hun Hoog Mog. Gedeputeerden tot de bujtenlandfche zaken , hebbende irigevolgen en tot voldoening van derzelver Refolutie Commisforiaal van den 16 dezer lopende maand, geëxamineerd een Memorie van den Heer Ambasfadeur van Frankryk, Graave De Si. Priest, dienende tot antwoord op H. H. M. Refolutie van den 30 der gepasfeerde maand Juny, breder in de Notulen van gemelden dag geïnfereerd Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, dat aan gemelde Heer'Graave De St. priest, tot antwoord op de voorn. Memorie zal worden toegevoegd: Dat Hun Hoog Mog. gehoopt hadden ; dat na derzelver Refolutie van den 30 der gepasfeerde maand Juny, dienende tot antwoord op de Memorie, door gemelde Heer Ambasfadeur op den 26 daar te voren geprefenteerd, dezelve niet langer zoude hebben blyven infteeren op een Satisfactie, die Hun Hoog" Mog. niet vermeenden te kunnen ofte moeten geven: Datzy met verwondering in deze nieuwe Memorie van den Heer Ambasfadeur opgemerkt hebben, dat men het voorn. Antwoord van Hun Hoog Mog. aanziet, als fteunende op losfe gronden, en met geen bewyzen geftaafd. Dat H.' H Mog. in den geheelen loop van deze onaangenaame zaak geen enkele demarche gedaan hebben, zonder dezelve op wettige en judicieele bewyzen, de eenigite, welke men in een diergelyk geval kan vorderen, te doen fteunen; en dat zy zich in hunne Refolutie van den 30 dei- gepasfeerde  JAARBOEKEN, >&» 1788. i"3 de Maand van dit richtfnoer niet hebben verwy. derd, dewyl zy niets gezegd hebben, dat zy, uit hoofde van de ingenomen informatien, niet bevoegd , waren te zeggen; maar dat Hun Hoog Mog. met leedwezen gezien hebben , dat men den zin met gevat heeft van dat Articul van de voorfz. Reiolutie van den 30 Juny, waar in gezegd word, dat zy niet hebben willen klagtig vallen over het geval van den 1 Juny, uit hoofde van hunne éguards voor den Perfoon van den Heer Ambasfadeur, welke in deze discusfie meer of min gecompromitteerd vyas; dat zv daar door geen de minde intentie gehad hebben den Heer Graave De St, Priest te verdenken, or denzelven te befchuldigen van waarlyk die ordres tregeven te hebben, die men hem toefchreef, nog veel minder van door een zodanige verdenking te zoeken den Koning te doen geloven, dat Hoogstdeszelfs Ambasfadeur zyn Caracter gecompromitteerd had, en tegen zyn plicht was aangedaan, door het doren direöelyk of indirectelyk van de publ eke rust- dat H. H. Mog. niets diergelyks m 't oog gehad hebben, en dat zv met verdriet gezien hebben, dat men hun oogmerken heeft kunnen toefchryven, die zo weinig ftrookten met de fentimenten, die zy voor de goede hoedanigheden van den Heer Ambasfadeur, zedert het eerfte oogenblik van deszelfs komst in den Haag gemanifesteerd hebben: OatH. H Mog., wanneer zy gezegd hebben , dat de Perfoon'van den Heer De St Pt test in deze discusfie meer of min gecompromitteerd was, niets anders gemeend hebben, dan alleen, dat de Heer Ambasfadeur daarin genoemd zynde , en eenige ordres, die voor zyn Caracter onbetaainlyK waren, aan hem toegefchreven wordende, door een van zyn eigenDomeiriquen, van welken het onbezonnen gedra", in het violeren van het Territoir van den Staat, niet door één, maar alle de daarby tegenwoordige getuigen word bevestigd, Hun Hoog M02. verkóozen hadden, die zaak liever 111 het geEeee 2 hee s GrAvenha- je. Antw. aan den pranfchenGezant'*  11 ïi NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHACE. Antw. aan den Fr ah fehen Gezant. heel onaangeroerd te laten, om niet in het' geval te zyn van eenige mende hoe genaamd te moeten maken van een om Handigheid, die aan Hem Heer Ambasfadeur onaangenaam konde zyn: Dat dit de eenige zin is van de uitdrukking, die Hun Hoog Mog. gebruikt hebben, en dat zy zich zekerlyk van een ander woord zouden hebben bediend, indien zy hadden kunnen voorzien, dat het eerfte vatbaar was vobr een explicatie, ftrydig niet alleen met het geen Hun Hoog Mog. hebben willen zeggen, maar ook met de gevoelens van achting , die zy den Perfoon van den Heer Graave DeSt. Priest toedragen. Dat Hun Hoog Mog. overgaande tot het vervolg van de Memorie van den Heer Ambasfadeur, daar in gezien hebben, dat men dezelve ook befchuldigd van een pretext gezogt te hebben, om de fatisfacb'e door den Koning gevraagd, te eluderen; dan dat Hun Hoog Mog., by herhaling moeten betuigen, dat zy geen mogelykheid zien, om een fatisfacbe te geven, zo langser geen bekende fchuldigen, en dat de wettig ingenomen informatien , die alleen tot grondflag kunnen dienen van de Relblutien van Hun Hoog Mog. over een zaak van dien aart, bewyzen, dat er tot noch toe geen diergelyke misdadiger is, dat het Hun Hoog Mogende niet onbekend is, dat men voor zodanige zoude willen doen aanzien zeker Joodsch Meisje, dat voor de deur van het Hötel van den Heer Ambasfadeur liedjes gezongen heeft, maar dat het niet blykt, dat dit Meisje de eerfte oorzaak geweest is van de bewegingen op den eerften Juny voorgevallen, en waar van de waare reden nergens anders in moet gezogt worden, dan in de imprestle, welke het eerfte verfchynen van den Heer Ambasfadeur, en vooral van Zyne Domeftiquen, zondèr eenig teken van Orange, op het "cmeen gemaakt heeft; dat zo men evenwel kwam te ontdekken , dat het voorfz. Meisje door haar Liedjes het zametilopen van menfehen , het welk op zich zelve aan Hun Hoog Mog. zeer onaangenaam  JAARBOEKEN, July , 1788. m.5 ïsïveweést langer hadde doen duuren, of dat zy' aan oen U4ö &c1 0 ft an den Ambasfadeur die fatisfacbe te bezorgen die Hoogstdetóve^aM dan zouden kunnen vorderen, door aa nne": vo on* Tn iinnprie een convenable correctie te doen ge {en om haar ^ beletten van wederom een dj*Ske fout te begaan; maar dat, zo Hun Hoos £ in 'f vervol" daar toe zouden komen, Zy miteeren op ee c g dewelke a^SSSaal^SS o/de belofte de Satisfactie die Hun^Hooö Moö ^ « jager He^Wadeur ge- plEldzal Extract van deze Hun Hoog Mogende Refdude door den Directeur Tinne aan den Heer A^SfadeÏGraave De ft. A*« worden ter hand gefteld. Den 18 July is van wege het Ed. Mog. Hof van Juftitie endeEd. Achtb Magnaat vtn 'sGravenhaBe eene Waarfchouwing afSondigd, houdende, dat de Ing«««>«i leler Plaatfe, op den 7 der aanftaande Maend E e e e 3 zJn sGra- ,-enha- ;e. Amw. ian de» Fran- "chen Hezanh  'sGrA- VENHAGE. Waar* fchou- wing wegens V iliu- mineeien ii i5 NIEUWE NEDERLANDSCHE zynde de Verjaardag van Haare Koninglyke Hoogheid, zullen vermogen hunne huizen of ftraten te verlichten, van negen tot twaalf uuren. Die waarfchouwing luidt aldus: ILÏet Hof van Holland en de.Magiftraat van A x 'sGravenhage, in aanmerking genomen hebbende de geneigtbeid van veele Ingezetenen, om, op den zevenden Augustus aanftaande, als zynde de eerfte heuglyke Verjaardag van Haare Koninglyke Hoogheid, Mevrouwe de Princesfe van Oranje en Nasfau , na de gewenschte omwenteling, openbaare betooningen van hunne blydfchap te geven; hebben goedgevonden en verftaan, alle en een iegelyk,. zo wcf Edelen en Suppooften van den Hove , als Burgeren en Ingezetenen van 's Gravenbage, by deze te waarfchouwen, op den avond van den voorfz. dag hun lieder Huizen of de Straaten voor dezelve te Illumineeren; ("met een van welke beide men zal kunnen volftaan,) zullende deze Illuminatie beginnen ten negen uuren, en mogen eindigen ten twaalf uuren. Interdiceeren en verbieden voorts alle een iegelyk, op het allerernftigfte, iemand, hoe genaamd, het zy aan de Huizen, het zy op 'sHeeren ftraten , op eenigerhande wyze "te molefteeren , op poene van rigoureuslyk, zelfs aan den Lyve, naar exigentie van zaken te zullen worden geftraft. En tot voorkoming van ongelukken, worden al. 1c Perfonen, van wat qualiteit, ouderdom of conditie die zouden mogen zyn, mede by deze wel exprcsfelyk geïnterdiceert, gedurende de voorfz. Illuminatie, Vuurwerken af te fteken, Z'wermers , Voetzoekers of andere dusdanige brandende Machines te werpen, ook met Busfchen, Snaphanen of Piftolen te fchieten ; op poene dat die bevonden zal werden contrarie dezes geda;:n te hebben, telken reize zal verbeuren een boete van drie guldens, zul-  JAARBOEKEN, July, 178!?. 1117 zullende de Ouders deswegens voor hunne Kinderen aanfprekelyk en executabel zyn. En op dat niemand hier van ignorantie pratendeere, gelasten Wy, dat deze zal worden gepubliceert en geaffigeert, daar men gewoon is publicatie en affixie te doen. Gedaan in den Hace den 18 July 1788. (Onder flond) In kennisfe van Ons, * (Was getekend) ADRIAAN BODT. J. P. van der HAER. Men ziet ook het navolgend EXTRACT uit het Regifler dt Relolutien van de Hoog Mok Heeren STATEN GENERAA der VEREENIGDE NEDEP LANDEN. Jous elen 24 Juiy 1788. De Heeren Gedeputeerden van de Provincie St; en Lande, hebben ter Vergadering ingebragt 1 laten lezen de Refolutie van de Heeren Staten v hooggem. Provincie hunne principalen, houden den voet, op welken een foulaas van zes ftuiv< per week aan de Militie, flaande ter repartitie v hunne Provincie . door hooggem. Heeren Stat zoude worden geaccordeert, volgens de Refolutie v de Ed. Mog. Heeren Staten van Stad en Lande \ den 18 July 1788. Waarop gedelibereerd zynde by den Raadj Staten, is geaccordeert het douceur van zes ftuiv 's weeks foulaas aan de Gemeenen, en zeven 1 Eeee 4 's Gra- venhage. r i id ;n m le :rs aq en an an 'an ers 31. lan  's Gra- venhage. Refol. nopens Soldyen. i 1118 NIEUWE NEDERLANDSCHE aan de Lieutenants, en zes GI. aan de Vaandrigs per maand te accordeeren, aanvang nemende met den 25 Maart 1788. En worden de Provinciën van Zeeland en Friesland, welke zig hieromtrent nog niet hebben ver-^ klaard; mits dezen verzogt, insgelyks de Refolutien van de Heeren Staten hunne principalen dienaangaande te willen uitwerken en ter Vergadering alhier inbrengen. De Ridder De Liano Gezant van den Koning vin Spanje, hadt in de maand April laatstleden aan Hunne Hoog Mog. eene Memorie ingeleverd, rakende het recht, het welk de Kroon van Spanje oordeelt te hebben, om op gelyken voet als de Kroonen van Frankryk en Groot-Brittanje behandeld te worden, ten opzigt van het falut of de eeregroet aan de Spaanfche oorlogfcheepen, door de INederlandfche oorlogfchepen te geven , doch 't welk in 1787 door den Kaptein Van M^oenfel, bevel voerende over drie oorlogfchepen van den Staat, niet was gegeven geworden, ten opzigt van den Heer Langara, Lieutenant-Generaal van de Spaanfche Zeemacht. De Algemeene Staten hebben, na ingenomen :onfideratien en advys der Gedeputeerden uit de Collegien ter Amirsliteit, den 28 Juy laatstleden, goedgevonden en yerftaan, lat aan den voornoemden Heer Ridder De Uano, tot antwoord op deszelfs voorfchreven Memorie zoude worden toegevoegd: , dat door Hunne Hoog Mogende aan de , Commandanten van'sLandsi'chepengeene ., or-  JAARBOEKEN, fiffl 1788.' ul9 „ orders zyn gegeven,om by rencontre vanv ' Spaanfche oorlogfchepen, dezelven, om-v trent de wyze van het falut, het welk ine " de daad niet anders is dan een daad van A beleefdheid, anders te behandelen als die van andere gekroonde Hoofden , en dat •i het niet vreemd is, dat Esquaders en enkelX de oorlogfchepen elkanderén in de Zee " ontmoetende, het falut niet word gedaan, " selvk mede, dat het door diegeenen, die " verlangt gefalueerd te worden, expresfelvk word gevraagd, en waar na wel eens " word gewagt, ten einde gelegenheid te & hebben zich te verzekeren, dat het falut 2 zal worden opgenomen en met egale fchoten zal worden beantwoord , gelyk het * ook ingevalle het van voornoemden Kap" tein 'fan Woenfeh door den Spaanfchen t Commandant, was gevraagd, niet zouo de zvn geweigerd en ook in het vervolg " niet zal geweigerd worden , mits maar *■ 'sLands Officieren ^zich verzekerd kunnen " houden , dat het zal worden opgenomen " «is eene beleefdheid en opeenegalen voet, " dat is* met even veel fchoten, wanneer de " Graden der Officieren egaal zyn, of alZ thans op eene convenabele wys zal wor" den beantwoord." De Franfche Gezant, naar Spa zullend* vertrekken, heeft nog te voren op den a< july deze Memorie aan Hun Hoog-Mogend, overgeleverd. HQ0( Gra- ENHAE.  's Gra- \ENHACE. Memorie van Frankryk aan de Sia. ten, I 1 i i ) c I £ C d h 2 d h ii 20 NIEUWE NEDERLANDSCHE HOOG MOGENDE HEEREN! [Jw Hoog Mog. derzelver Ambasfadeur, by het ^ Hof van Frankryk, den Heer L'Jlevemn van Brkmrode gelast hebbende, by myn Hof eenige nadere explicatie te vragen, omtrend de mfcbeping van troepen, door den Heer Conway, Gouverneur van Pondichery gedaan, heeft de Ondergetekende Ambasfadeur van Zyne Allerchriftelykfte Majefteit by deze Staat, ordre bekomen, om U Hoog Mog. te berichten, dat de Koning zyn Meefter geene directe tyding van de infcheeping, waar over de questie is, bekomen heeft. Dat gevolgelvk Zyne Majefteit buiten ftaat is, om aan U Hoog Mogende dienaande die opening te geven, welke Zy vermeenendaaromtrent te kunnen vorderen ; dat het eenige dat Zyne Majefteit daaromtrent als nu kan zeggen,'daar in beftaat, dat de Krygstoerustingen , welke het Hof van Londen op het onverwachtfte in het laatst iet maand September van voorleden jaar deed maieri, Zyne Majefteit in de noodzakelykheid gebragt lebben om eenige voorziening omtrend derzei ver bezittingen in de Indiën te doen. Dat Z. M. zo teel te meerder van zyn plicht geoordeeld heeft'omrend de bezittingen der Hollanders in dat zelve W. eelddeel eenige zorg te dragen, naar mate in dat tydhp de Republiek door binnenlandfche onlusten vercheurd wierd. Dat zo ras men omtrend de weder;ydfche ontwapening tusfehen dit Hof en dat van .onden over een gekomen was, de Koning nieuwe rdres na de Indien gezonden heeft; Dat Zyne dajefteitniet twyfeld, dat, zo inderdaad de Heer .onway eenige onderneeming mogte gedaan hebben , ezelve geen oogenblik, op het ontfangst dezer naere ordres, zal verzuimd hebben, om de zaken in aren vongen ftaat te herftellen. Dc Koning vleid ich, dat deze voorlopige ophelderingen niet alleen 2 ongerustheid, weke by U Hoog Mog. mogte ïbben plaats gehad, volkomen wegnemen, maar dat  JAARBOEKEN, July, 1788. i|f# dat dezelve tevens tot een nieuwen blykzullen van de Vriendfchap en genegenheid die Z. , M de Republiek toedraagt, en van het dee 1, datde^ve zo in haare beveiliging, als wclzyn draagt. (Was getcekend) Graaf DE ST. PRIEST. •sHage den 19 July i788- Zvne Doorl. Hoogheid den Heer Erfprins Willem Fredrik van Oranje en JNaslau, zal binnen weinig dagen van hier vertrekken 10 het doen eener reize in Duitschland, vooral een verblyf te Brunswyk houden, en op die reize verzeld zyn door den Heere Graaf Van Stampfort, Collonel en Adjudant-Generaal van Zyne Doorl. Hoogheid, en den Heer Profesfor Tollius. Op den 31 dezer maand July hebben_d< Heeren van de Ridderfchap en verdere Ge committeerden tot het groot befoigne, me Heereen Gecommitteerde Raden van de bei de kwartieren. ter Vergadering van Hunn Edele Groot Mog. rapport gedaan, betree lvk het onderzoek : of en m hoe ven de Bailluwen en Officieren dezer Provincie ter zake van de Recognitiën aan bun vooi been door de Roomscbgezinden Ingezetenent bezorgers van de Roomfche kerken betaa d ,t by Refolutie van Hunne Ed. Groot Mog. vc, den 25 January laatstleden afgefebaft, , vervolg zouden bebooreti gededommageerd ° wc sGra- 'ENHA- ;e. t e » n n n & te r-  u22 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's GrA' venha ce. worden \ houdende dat Rapport: ,, dat zy ■ „ l ieeren Gecommitteerden hadden geeon„ fidereerd, dat de Heeren Gecommitteerde „ Raden, by derzelver Advys van den u „ C&ober 1786, by gelegenheid van de „ Dehberatien, door Hun Éd. Groot Mog. „ omtrent de affchaffing der voorfchreven „ Recognitiën aangelegd, geformeerd, had,, den geremarqueerd,datde Amptgelden en ,. honderdde penningen, welke, door de re„ fpective Bailluwen en Hoofd-Officieren, „ binnen deze Provincie, moeden worden be„ taald', naar de gedane opgave dezer Re* „ cognitien waren bepaald , en dat de bil„ lykheid dus vorderde, dat de Bailluwen en „ Officieren, te dier tyd fungerende, wegens derzelver gemis wierden gededommageert, „ indien het Hun Ed. Groot Mog. behagen „ mogt de voorfchreven Recognitiën geheel „ te doen cesfeeren , toenmaals wel voor„ giende, dat de opvolgers van dezelven, „ tot dezelfde fommen als hunne Prajdeces„ feurs in de voorfchreven Amptgelden eu „ honderdde Penningen blyvende aangella„ gen, niet zouden nalaten zich daar over >, aan Hunne Ed. Groot Mog. te beklagen, >, en, uit hoofde van het gemis van dieRe,? cognitien, verminderingen in den aanda^ „ van dit een en ander te verzoeken; welke „ gedagte gebleken was niet ongegrond te „ zyn geweest, en dat de klagten , welke „ door zeer veel Bailluwen en andere Offieieren, welker voornaamfle inkomllen m „ het genot der voorfchreven Recognitiën „ had-  JAARBOEKEN, » 1788. **»3 % hadden * Ö&W^^I .onder" onredelvkheid , door Hun Edele Groot " Mog van de hand zouden kunnen worden * J:°ge7en • terwyl het voorts te vreezen * foude zyn S op fundament van het " lelve gemis, zo'vele verzoeken tot-ver" minderingen in de aanllagen der Ampt, " geklen ef honderdfte penningen der Bad" fuwen en Officieren zouden worden ge" d£n, dat derzelver onderzoek aan gro" te moeilykheid en derzelver inwilliging 2 aan een zeer wezentlyk verlies voor 'sLands Finantien onderhevig zouden wezen. " DatHunBerEd.GrootMog.intenaeniet kunnende zyn de Roomschgezinde Inge" zetenen dezer Provincie thans weder on" derhevig te maken aan de Recognitiën, " waar van dezelven op den nj January 1707 ! waren vrygeïleld, noch de Bailluwen, wel, ken in 't vervolg zullen fungeeren, zwaar' der dan hunne Voorzaten te belasten, of „ in de noodzaaklykheid te ftellen , om, „ door verzoeken tot vermindering in den „ aanflagder Amptgelden en honderfte pen1 ningen eene fchadeloosftelhng te zoeken , 3, welke naauwlyks zonder prejudicie van „ 'sLands Finantien zoude plaats hebben; „ zv Heeren Gecommitteerden mits dien van „ Advyze waren, dat de dedommagementen , aan de refpeftive Bailluwen en Officieren , binnen deze Provincie, wegens het at-  1124 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHA GE. Ley- „ fchaffen der Recognitiën door hen voor■ „ heen van deRoomfche Ingezetenen geno„ ten, by Hunne Ed. Groot Mog. Refolutie „ van den 25 January 1787 toegelegd, aan 3, derzelver Succesfeuren, nu en in hetver„ volg, door.Hunne Ed. Groot Mog. zou- den behooren te worden gecontinueerd, s, mits dat dezelven zich aan den eenen kant „ van alle vexatien omtrend dezelve Ingeze„ tenen onthouden, en aan den anderen kant „ zorg dragen, dat alle de Placaten omtrend „ de Roomschgezinden geëmaneerd , naar „ behooren, werden nagekomen en geëxcu„ teerd : en dat Heeren Gecommitteerde „ Raden in de beide kwartieren zouden be„ hooren te worden geauthorifeerd , om „ de voorfchreven Dedommagementen aan „ de Bailluwen , welke dezelven reeds ge- nieten, en aan derzelver Succesfeuren te „ betalen tot die fommen, welke dezelven zullen kunnen aantoonen, zedert tien Jaren „ te'hebben genoten." Dit Rapport, na voorgaande Deliberatie , door de Heeren Gedeputeerden der Steden Dordrecht, Haarlem, Delft ,Leydeu, Amderdam, Gouda, Rotterdam, Gorinchem, Schiedam, Schoonhoven, Brielle, Enkhuizen, Edam en Medemblik, zynde overgenomen, om daar op te verdaan de intentie van de Heeren hunne Principalen, is de finale Refolutie uitgefteld tot nadere Deliberatie.  JAARBOEKEN, >/y, 1788. ui; L E Y DEN. Den 28 July is wegens het verlichten der huizen op den 7 Augustus aanftaande, deze Publicatie gedaan: Die van den Gerechte der Stad Leyden, zig overtuigd houdende van de welmeenende gezindheid der goede Burgerye en Ingezetenen dezer Stad, omtrent de wvze voorzieningen van 'sLandsHooge Overigheid , 'in het beramen en ter uitvoer doen brengen van zodanige maatregulen , als meest gefchikt zyn om de aloude Regeerings-Conftitutie dezer Landen onwrikbaar vast te ftellen ; en over zulks zig daar op verlatende, dat de gelukkige Alliantien van dezen Staat, als mede de BondgenoodfchappeIvke o-uarantie van het Erfftadhouderfchap , met alle deszelfs Rechten, Gerechtigheden en Prasermnentien in het Doorluchtig Huis van Orange , met recht aangezien worden voor zodanige gebeurtenisfen welke , onder de medewerking der Goddelyke Voorzienigheid, de Welvaart van dezen Staat tegen alle buitenlandfche en binnenlandfche onluften beveiligen; hebben gemeent, de goede Burgeren en Ingezetenen dezer Stad, nog eenmaal gelegenheid te moeten geven , om door een openbaare blykvan genoegen / hunne dankbaare verknochtheid aan de Staats , Stadhouderlyke , en Stads Regeering aan den dag te leggen, en mits dien goedgevonden en verftaan, in confidentie dat daartoe geengewenschter tydftip kan werden gevonden, dan den 7 Auaustus aanftaande, zvnde de heuglyke Verjaardag van Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouwe de Princeslè van Orange, Gemalinne van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prime Erf ftadhouder, die het God behaagd heeft als een uitfteekend middel in Zyn Hand te gebruiken, om dit lieve Vader • land uit deszelfs iongfte nooden te verlosten, met Fff f ken- Le?* oen,  1126 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ley/- den. Public, wegens Illuminatie. kennis en overleg van de Groote Vroedfchap derzelver Scad, aan alle goede Burgeren en Ingezetenen bekend te maken, dat op denzelven 7 Augustusaanftaande, zo van Stads wegen , als door de Heeren van de Regeering met derzelver Minifters, aan hunne huizen Illuminatien zullen worden gedaan, met vermaning om daar in, ieder naar zyn omftandigheden en dtuatie, wel te willen deel nemen, en voorts met alles wat in zyn vermogen is de zo hoognodige en allezins wenfchelyke rust en eendragt binnen deze Stad te helpen bevorderen: Zul ■ lende de Illuminatien beginnen des avonds ten 0 uuren, en eindigen des middernagts ten 12 uuren, en wyders met verder vermaaning aan alle en een iegelyk zig deze bepaaling te laten welgevallen, en zig daar na te gedragen. En op dat deze billyke en rechtmatige vreugde, tot een waar teken van bevestigde Burgerlyke Vrede , door geene ongeregeldheden werde gedooid, zo hebben die van den Gerechte voornoemd goedgevonden, alle en een iegelyk tenernftigftcn te waarfchouwen, niemand, wie hy zoude mogen zyn, in zyne goederen of perfoon, het zy aan de huizen , of op 's Heeren ftraten , te molefteeren of met fcheldcn cii lasteren te infulteeren, ofte ook eenig geld ter dezer gelegenheid, onder wat voorwendfel ook, het zy voor, op, of na dien dag, af te vorderen, alles op peene van na exigentie van zaken te werden ge draf t. Verbieden wyders die van den Gerechte voornoemt , tot voorkóming van ongelukken, die de vreugde binnen de Stad zo onverhoopt zouden kunnen ftooren, alle en een iegelyk om eenige Vuurwerken, onder wat benaming ook, af te fteeken, zwermen , Voetzoekers of andere foortgelyke brandende Machines te werpen , en met Busien , Snaphaanen, Pi (tooien of ander geweer te fchieten, op een boete van drie Gulden telkens te verbeuren, zullende de Ouders voor hunne Kinderen, en de Voogden voor hunne Pupillen deswegens verantwoordelyk zyn.  JAARBOEKEN, 1788. !*»J Aldus gedaan, gerefolveerd en gearredeerd, byLEYDie van den Gerechte der Stad Leyden , en na dEn. voorgaande Klokkeflag, ter overttaan van de Heeren Schout, Burgemecftcren en Scheepenen van de Puye van 't Raadhuis voor den Volke afgelezen , op den 28 July 1780. By My J. ]■ HÜBRECH T. Amsteldam. De Conful van deze Republiek te Morea, aan de Porte eenige ongerustheid hebbende doen blyken, zo omtrend de veiligheid van den Nederlandfchen Koophandel en Zeevaart, als ook van zyn eigen perfoon, en de onderfteuning van den Gezant van den Staat te Konitantinopel verzogt hebbende, heeft dezeterftond een bevelichrift van den Turkfchen Keizer ontvangen, waar by de Groot- Vizir nog eenen eigenhandigen brief aan den Pacha van Morea heeft gevoegd. Het gemelde bevelichrift was van dezen inhoud: „ De Ambasfadeur der btaten Generaal, „ de Doorluchtige onder de Groote Heeren " die profeslie doen van de Religie van den Mesfias , de Baron Van Dedem van de Gel" de, (wiens einde zalig zy;,hebbende ver" zocht by eene Memorie, met het zegel " zyner wapenen voorzien , dat wy hem " zouden verkenen een Keizerlyk Bevel" fchrd't, geaddresfeerd aan U, in het hoofd a' dezes genoemde Bacha van Morea en " Rechter van Patras, ten einde,wegens de " vriendfchap en goede verltandhouding , " . Ff ff 2 « wei-  ii28 NIEUWE NEDERLANDSCIIE Am- steldam. „ welke tusfehen de Verheven Porte en de „ Staren Generaal van Nederland, door het „ by Keizerlyke Capitulatien geformeerde „ 'Iractaat, plaats heeft, de Rooplieden en ,, andere hunner onderdaanen , als mededer„ zeiver Schepen, de veiligheid en befcher„ ming mogen genieten die hun van reehts„ wege toekomt; en de Conful der Neder„ landers George Paul , wien het opzicht „ over de zaken der Kooplieden en der Sche„ pen binnen de Plaatzen uwer Jurisdictie varende , is toevertrouwd zedert het Jaar „ der Heghira 1094, den 24 der maand Ma,, harrem, zo voor zich zelve als voor zyne „ lieden en landslieden beveiligd worde tegens alle knevelary en onrecht: zo hebben „ wy de artikelen der Keizerlyke Capitulatien, in onzen edelen Divan bewaard „ wordende, nagezien, en bevonden, dat de „ inttantie van bovengemelden Gezant over,, eenkomt met den inhoud der gezegde ,, Capitulatien. Wy hebben de uitvaardiging „ van het tegenwoordig Bevelichrift geor„ donneerd, op dat men zich daar naar richte y j, gelaftende daar by, dat gy, myne boven,, gemelde Gouverneur en Regter, zorg zult „ dragen , dat zo wel de Conful als zyne lieden, landslieden envryen, mitsgaders „ de Nederlandl'che Kooplieden en Schepen , ,, die van dit departementen mochten pas„ feeren , volkomen bevryd blyven van „ eenigen overlast hoegenaamd: dat zy alle „ begeerde zekerheid en de volkomene be- „ fcher-  JAARBOEKEN, July, 1788. 1129 „ fcherming, die hun van uwentwege toe-j ' komt, mogen genieten." s Diergelyke Bevelfchriften, tot rust en vei-1 ligheid der Nederlandfche Natie, zyn mede door den Heer Gezant voor den Conful van Aleppo en van meer andere plaatfen verkregen en derwaard verzonden. Omtrend het begin van deze maand ontvong men ook in deze Koopftad dezen brief van Gibraltar, gedagtekend den 11 Juny 171*8. Heden zend ik U twee nieuwe Stukken, die zeer geruttellende zyn voor de Commercie, dewyl de Keizer van Marokko daar by op nieuw declareert, in vrede te willen blyven met alle de Christen Mogendheden : dit is waarfdrcnlyk toe te fchryven aan de Rebellie van zyn oudften Zoon, den Prins tiiafid, welke zyn Vader de handen vol werk geeft en dien hy onlangs in alle de Mosquéen of Kerken van zyn Ryk heeft doen vervloeken. De zaak der Engelfchen fchynt ook met hem te zullen fchikken , althans de Commandeur Cmby heeft een Brief van zyn Hof naar Mequinez, alwaar de Keizer zich tegenwoordig bevind , verzonden : ondertusfehen kruist hy met een Schip van jo (tukken en 4 Fregatten op de Moorfche Kust, om 's Keizers antwoord af te wagten. De Kaptein Hnri»gnan , tot Ambasfadeur van de Republiek der Vereenigde Nederlanden by den Keizer van Marokko benoemd zynde, vertrekt heden naar Tanger , om aldaar zyne Commisfie af te leggen. De brief van den Keizer van Marokko aan de Confuls te Tanker van den i junv i788 ■ Ff ff 3 mi \.u- lELl'flM.  n3o NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stel' dam. 's Keizers 1202 Handteekening. 2 (Lager flond) Aan alle de Confuls, die te Tanger refideren vrede zy met den genen, die den regten weg volgen. Daar na zult gy lieden weten, dat wy in vrede en vriendfchap zyn met alle Christen Mogenheden tot de Maand Mei van het aanftaande Jaar 1203(1789) en de Natiën, die als dan in vrede en vriendfchap met ons blyven willen, zullen, zo dra die Maand Mei daar zyn zal, ons een Brief moeten fchryven, om ons te doen weten, dat zy in vrede en vriend' fchap met ons zyn, en dan zullen wy hetzelfde met haar Lieden doen. Insgelyks indien de een of andere Christen Natie Oorlog met ons hebben wil, zal dezelve ons zulks laten weten tegen de bovengemelde Maand Mei hopende. dat God ons tegen dezelve zal willen be' fchermen. Ik heb alles gezegt. Den 2 van de Maand Scbaban 1202 fden Mei 1788.) 1 7 Den uit het Arabisch in het Nederduitsch overgebragt zynde, luidt aldus: TRANSLAAT uit het Arahi die te Tanger refideren , en door Hun Eds. ontvangen uit handen van den li acha van Tanger 3 op den i Juny 1788. Tn den name Gods, daar is noch macht noch kragt A dan alleen in God.  JAARBOEKEN , July > 1788. Den brief van den Heer Francisco Cbif- AuJjen Driei vau Keizer was aldus stel- pe, Secretaris van den Keizer, w* ^ ingerigt: TRANSLAAT uit het Arabisch van eene ^n fkr' H!f" FRANCISCO CHIAPPE, Se creta' Ü van den K E 1 Z E R v a N MAROKKO, aan alle de Co» fris u Tanger raderende door Rvn Ed. ontvangen uit haneien van den Bacha van Tanger op het Ka Jleeldier Stad., op den i Juny 1788. ? A ^ras en een ander gedeelte te I anger en S'toSSvSende van Europeaanfche Stuure 'dtf ™ eenige Pryzen maken, zal daar 1,ede ' £nrW1 worden als reeds gemeld is; want ï£ £ zS kt Sjeteit neeft noch geld^oehan,Y w^dfche goederen van noden, en m,. noopt zïblyven. Ik heb de eer van te zyn. U Wel Ed Onderdanige en GehoorzamcDieimr. UV F. CHIAPPE. Secretaris van de Buitenlandfche Zaken. Marokko den 9 Mei 1788. Fltl 4 u'  n32 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. De Boekverkoper D- Schuurman, voor* heen Drukker van de Oprechte Nederlandfche Courant , is by de Edele Achtbaare Scheepenen dezer Stad uit zyne hechtenis by handtasting ontflagen : waarfchynlyk om dat hy van gemeld dagpapierflegts Drukker is geweest, en niet de drukker, maar alleen de Schryvers en Directeurs van die Courant by het Placaat van Amnestie zyn uitgezonderd. Daar en tegen zyn de Heeren Tegelaar en Nomszgedagvaard, uit hoofde,dat de eerstgenoemde Directeur , en de tweede Sehry ver van gemelde Courant zouden geweest zyn. De Opzichter van Zeeburg, Van Hoinvelingen, heeft een gefchreven briefje van den Heere Vroedfchap Abbema overgegeven, in September 1787 geteekend, houdende bevel, om het Zeewater tor zekere hoogte dóór de fluizen te doen binnen loopen. Diergeiyke bevelen zyn ook door den Vroedfchap L. Hovy, en eenige andere Leden van'tDcfetifiewezen in dien tyd gegeven. De Staten van Holland en West-Friesland hadden by derzelver Refolutie van den 3 November van het voorleden jaar bevolen, de vernietiging van Burger - Sociëteiten, Genootfchappen en andere corporatien en byeenkomften, deel gehad hebbende in de zogenaamde Volks-Vergaderingen, als ook her verkoopen van de huizen, denzelven in eigendom behoorende. Op het ontvangen dezer Refolutie, deedt den Heer Hoofd - Oiïïcier dezer Stad de huizen fluiten, in welken deze Burger-  JAARBOEKEN, July, 1788. 1133 ger- en Vaderlandfche Sociëteiten gehouden / waren. Vervolgens zyn Cornmisfarisfen vansdeze Genootfchappen door Heeren Scheepe-r neu aangemaand geworden, om tegens zekeren bepaalden tyd voorfz. huizen te verkopen ; I dat het zelve anders door den Heer Hoofd- Officier zoude gefchieden. Aan dit bevel wierdt voldaan, en gemelde huizen wierden in openbaare veiling aangellageti. Dog kort voor de veiling wierdt te kennen gep-eeven, dat die huizen uit de hand verkogt waren, en ak Kopers opgegeeven, vier perfoonen, Directeuren of Bedierders van een nieuw Genootfchap , onder de zinfpreuk Do&rina & Amicitia, voor en ten behoeve van de Belanghebbende in het Fonds van deze nieuwe Sociëteit. Maar de Heeren Scheepenen weigerden over zodanig transport te daan, zo wel uit hoofde, dat door transporten aan diergeiyke corporatien, het recht op de Collaterale fuccesfie, en dat van de 40 en 80 penning voor Land en Stad zoude worden te kort gedaan, als om dat zoude blyken het oogmerk te zyn, de Refolutie van Hun Ed. Gr. Mog. te ontduiken. Derhalven hebben Heeren Scheepenen zich ter dier zaake aan Hun Ed. Groot Mog. vervoegd,om Hoogst* derzelver goedvinden daar omtrend te vernemen. Heeren Burgemeesteren en Regeerders dezer Stad, wier bericht hier omtrend gevorderd was,, deze bedenkelykheid onderlteunende ,en tevens opgevende eenige aanmerkingen in 't algemeen,omtrend het heden van den 40 enSopenning en het recht vanCollaFfff 5 te- .M- rEL- AM.  ii34 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. terale fuccesfie van vaste goederen,aan zodanige corporatienopgedragen wordende,is, omtrend de laatstgemelde bedenklykheden, zulks commisforiaal gemaakt; dan omtrend de eerfte goedgevonden en verftaan,aan de Regeering dezer Srad aan te ichryven, het Placaat van Hun Ed. Groot Mog. van den 3 November 1787 ftiptelyk uit te voeren. Bovengemelde brief van de Scheepenen aan de Staten, was gedagteekend den 24 Juny 1788 en van dezen woordelyken inhoud: EDELE GROOT MOGENDE HEEREN j 7o dra wy ontfangen hebben de Refolutie van ^ U Edele Groot Mogende van den 3 November 1787, hebben wy direct-, met adfiitentie van den Heer Hoofd - Officier, de huizen doen fluiten} daar de Burger- en Vaderlandfche Sociëteiten in het voorleden jaar gehouden zyn: om verder aan de intentie van U Edele Groot Mogende te voldoen, heeft de Heer Hoofd - Officier van ons verzogt en is door ons verleend geworden appoincdement, waar by aan de Commisfarisfen van de gewezen Vader • landfche Sociëteit is geordonneerd geworden, om, tegen zekeren bepaalden tyd, de huizen aan gemelde Sociëteit in eigendom toebehoorende ad (ihus jus habetittum te verkoopen, op pcene dat by verzuim zulks door zyn Wel Edelheid gefchieden zou. Ingevolge van dit appoinctement, hebben de Commisfarisfen van de gewezen Vaderlandfche Sociëteit die huizen, tegen den 2 dezer , in publieke Veiling aangeflagen; doch op het ogenblik dat dezelve verkogt zouden worden, hebben zy opgegeeven, dat die Perceelen uit de hand verkogt waren, gelyk zy dan ook eenige dagen daar na ter Secretary als kopers hebben aangegeeven vier perfoonen, in hun-  JAARBOEKEN, July, 1788. 1135 hunne praetenfe qualiteit als Directeuren van het Fonds van het kunstlievend Genootfchap , onder, de Zinfpreuk : Dotïiina 6f Amhitia, voor en ten behoeve van de Geïntresieerdens in het zelve Fonds. . Dan wy hebben tot nog toe geweigerd deze Perceelen op die namen te transporteren, en wel om de navolgende redenen: Voor eerst, dat, door transporten aan dergelyke Sociëteiten of Genootfchappen, de betaling van het recht van Collaterale fuccesfie en van den Vcertigften Penning voor het Land en dat van den 'fagtigften Penning voor de Stad, voor het vervolg wordt te kort gedaan. En ten anderen,dat het Ons voorkomt, dat door zodanig transport geëludeert zoude worden het but en oogmerk van U Edele Groot Mogende, om naamlyk te beletten, dat geene diergeiyke Societeiter (onder welke benaming het zyn moge) wederorr werden opgerigt; immers meenen Wy verfcheidei gegronde redenen te hebben, om te onderdellen dat dit zogenaamd kunstlievend Genootfchap be ftaan zal uit dezelve Leden, waar uit de nu vernie tigde Vaderlandfche Sociëteit bedaan heeft: althan de praetenfe Direcleurs van dit Fonds zyn alle ge weest Leden van de Vaderlandfche Sociëteit e zommigen daar van, zo niet alle, zyn te wel ai ongeletterde bekend , dan dat men zoude kunne onderftellen , dat zy Leden veel min Directeure zouden willen zyn van dit Genootfchap. zo de b< vordering van Kunften en Wetenfchappen het wai oogmerk van deszelfs Oprigters was; het moet da, en "boven vry vreemd voorkomen, dat dit Genoo fchap juist in dit ogenblik opgerigt wordt, nu d de Vaderlandfche Sociëteit vernietigd is, dat m< daar toe verkiest dat zelfde huis, daar van te v ren de Vaderlandfche Sociëteit gehouden is, en d (wy herhalen het) al de genoemd wordende C01 misfarisfen van dit nieuwe Genootfchap, Leden v ;TEL 3AM. Brief wegens de kuizen der vernietigdeGenootfchnppenenz. 1 c 1 s a n ■e ïr tat:n 0atnande  Am- steldam. Brief wegens eie huizei der vernietigdeGenootfchappenenz, i 1 J " J ] 1136 NIEUWE NEDERLANDSCHE de Vaderlandfche Sociëteit en Tekenaars van de Acte van Qualiflcatie geweest zyn Wy vermeenen, Edele Groot Mogende Heeren ' dat deze Conüderatien van dien aart zyn , dat dezelven onder het oog van ü Edele Groot Molenden dienen gebragt te worden, die wy dan ook, om die ! reden, de vryheid nemen aan het goedvinden van U ü-dele Groot Mogenden te onderwerpen, terwyl wy, m afwagtmg van ons met Hoogstderzelver bevelen vereerd te vinden. en na des Allerhoogften Zegen over U Edele Groot Mogende Perfoonen en Regeering te hebben afgebeden, de eer hebben ons te noemen, enz. Het berigt van Burgemeefteren en Raden^ op den brief van Scheepenen. was gedagteekend den 0 dezer maand July, en in dezer voege ingerigt: EDELE GROOT MOGENDE HEEREN! Ingevolge en ter voldoening van U Ed. Groot Mog. Refolutie van den 26 Juny laatstleden waar by U Ed.' Groot Mog. aan ons hebben toegezonden zekere Misfive van Scheepenen dezer Stad, gefchreven den 24 derzelver maand, kennis gevende van het verrigte, uit kragte van U Ed. Groot Mog. Refolutie van den 3 November 1787' ren aanzien der huizen, daar de Burger- en Vaderandfche Sociëteiten gehouden zvn, met het gevold Jaar van, hebben wy de eer U Éd. Groot Mog. te nformeeren. ' Dat wanneer gemelde Refolutie van U Ed. Groo' Vlog. by ons was ontfangcn, wy aandonds Schee>enen hebben kennis gegeeven. van derzelver inhoud, :n_we! fpeciaal van het 4 artikel van dezelve Refoutie , rakende de disfolutie , en vernietiging der ïurger-Societeiten, Genootfchappen of andere Cor. po-  J AARBOEKEN, July, r/88. 1137 noratien of Byeenkomften, deel gehad hebbende in. Se zogenaamde Volks - Vergaderingen en het ver-: koonen der huizen aan dezelven in eigendom toe-i behoord hebbende, ten einde dezelven, uit naam van den Gerechte, gemelde Refolutie zouden executeeren, gelyk dan ook dezelve Scheepenen zo5 01'deVhebben geheld , en zulks wel met, zodanig gevolg als by derzelver Misfive breder is; geWa'nnee*r bier op aan hun kennis was gegeeven van de onderhandfche verkooping van het huis in ÈVendom toebehoord hebbende aan de Vaderlandfche Sociëteit, hebben dezelven ons daar van geïnformeerd, met by voeging var, deredenen en motiven, waar uit fcheen te blyken dat deze verkooDing was gefingeerd, en alleen ftrekkende om de Vaderlandfche Sociëteit onder een anderen naam, en met een prxtcns voorgeven van nuttige byeenkomst in vilipendie van de orders en heilzame oogmerken van U Ed. Groot Mog. ftaande te houden, het welk by ons ook zo begrepen zynde, hebben w gezamentlyk, met het Collegie van Scheepenen gerefolveert eene Misfive over dit geval aan U Ed Groot Mog te doen afgaan, aewelke dan ook, door Scheepenen geconcipieerd zynde, aan ons is gecommuniceert, en op naam van Scheepenen dezer Stad geteekend en verzonden. En dus zouden wy, Ed. Groot Mog. Heeren! hier mede ons berigt kunnen befluiten. met te declareefen, gelyk wy zyn doende, dat wy ons met dan Rur» yemeefers en Raden. l > t 1  ii4° NIEUWE NEDERLANDSCHE '\MiTFXDAM. Berigt van Uur gemesfiers en iiaden, i i ) 5 J J boedel van den Overledenen behoren, en alzo^ by kinderloos overlyden, van dezelve het recht van de Collaterale fuccesfie niet zoude worden aangegeeven: vermeenen wy ook aan U Edele Groot Mogende in confideratie te moeten geven, of U Ed. Groot Mogende niet zouden kunnen goedvinden j dat het gemelde recht van zodanige huizen of vaste goederen, mede driemalen in de honderd jaaren voldaan zal moeten worden, en dezelve Sociëteiten of Collegien ten dezen opzigte alzo gelyk geiteld zouden moeten worden met de Roomfcbe Kerken. Hier mede, enz. De Staten van deze Provincie vervolgens den 16 dezer maand July, over den inhoud van voorfz. ftukken geraadpleegd hebbende, hebben ten zelfden dage goedgevonden en verdaan, „ dat dezelve, ten aanzien der be„ denking omtrend het heffen van den Veer„ tigllen Penning en het Collateraal over de „ huizen, aan publieke Sociëteiten toebe„ hooretide, zal worden geè'xamineert door „ de Heeren van de Ridderfchap en verdere „ Hunner Ed. Groot Mog. Gecommitteerde Raden; en ten opzigte van het verrigtie „ van Scheepenen van Amderdam, uit krag, te Hunner r.d Groot Mog. Refolutie van , den 3 November 1787, ten aanzien der , huizen, daar de Burger-en Vaderlandfche , Sociëteiten gehouden zyn, in achting ge, nomen zvnde, dat Hunner Ed. Gr. Mog, , Plakaat van den 3 November 1787 zeer , klaar fpreekt , is goedgevonden en ver, daan, dat aan de Regeering der Stad Am, fterdam zal worden gelaten, om te belec- 5, ten  JAAR BOEKEN, July, 1788. 1141 ten al wat in fraudem daar tegen zoude s, geleideden." ; De Bewindhebberen van de Oost-Indifche Compagnie ter Kamer Amfteldam, hebben, ten einde de zo noodzakelyke gemeenfehap met de Kaap de Goede Hoop en in 't gemeen met de Oost-Indien, meerder te bevorderen, befloten alle drie maanden derwaards een Paketboot te doen vertrekken, zynde het eerde fcheepje daar toe beftemd, met name de Maria Louifa, reeds in dienst gefteld, onder bevel van /Inthony Franciscus Stejfers. Hun Ed. Groot Mogende, by Hoogstderzelver Refolutie van den 17 April dezes jaars, tot aanmoediging van de Groenlandfche en Straat-Davis Visfchcryen dezer Landen; belloten hebbende twaalf agter een volgende iaarenuit 'sLands Kas eene belooning van 30 guldens per kop toe te ftaan ,over de geheele Visfchery, uit deze Provincie ter Walvis-of Robbe-Vangst uitgerust en uitgevaren,('zie bl. 615;;zo hebben de Heeren Hun Ed. Gr. Mog. Gecommitt. tot de zaken van deCommercie en Navigatie, omtrend de manier der verdeeling van die belooning, den 12 July laatstleden, ter hooggemelde Vergadering, een rapport uitgebragt, inhoudende: „dat zy Heeren Gecommitteerden van advy.s wa1 ren, dat by Hun Ed. Groot Mog. zoude " behooren te worden gerefolveert, dat,aan' gezien de betoonde inclinatie van de ReGgg g a M Am; 5TELDAM. f \  H42 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stel- dAm. „ deryen, de prsemic van encouragement* „ tot dertig, guldens per kcp, zal worden „ veranderd in eene praamie van fchavergoe„ ding tot vyftig guldens perquarteel Traan, „ het welk eenig fchip tot de Groenlandfche j, of Straat-Davis Visfcheryen, uit de ha„ venen dezer Provincie ter Walvisvangst „ uitgevaren en gebruikt, minder als hon„ derd quarteeren zal hebben aangebragt; „ dat de prfemie alleen zal worden genoten „ van fchepen, voerende ten minften zes „ Sloupen en veertig mannen Equipagie, „ of daar boven, en die in Groenland tot den 20 July boven 72 graden, of in Straat„ Davis tot den 10 July boven de 65 graden „ en alzo een behoorlyke tyd ter plaatze,al„ waar een Walvisvangst had kunnen vallen, zyn verbleven , en over zulks niet van „ fchepen, die op de uitreize, zonder in de „ Visfchery geweest te zyn, maar wel van „ fchepen, die op de t'huis reize of in de ,, Vislcheryen in het ys verongelukken, de- welken, zo zy van hare vangst niets heb- ben kunnen inzenden, zullen worden ge„ conlïdereerc en behandeld,als of zy ledig. „ waren binnen gekomen , en hare vangst geheel of gedeeltelyk hebbende kunnen bergen, en met andere fchepen van de „ Visfchery inzenden, van de Traan, die „ zy minder als honderd quarteelen zullen „ doen inbrengen, de premie zullen genie„ ten; zullende van fchepen, die om mer„ kelyke befchadigdheid , voor voorfchre- ven tyd uit de Visfchery zyn geloopen, maar  JAARBOEKEN, july, 1788. 1143 a tnaar de halve prajmie worden goed ge-f daan. s Dat,om te doen confreereh van de Equi- j i, pagie en reis, zal moeten worden overge', legd een Declaratoir, onder prefentatie van Eede, van den Directeur of Boekhou" der en den Commandeur en Stuurman, of " volgend Officier, by derzelver overlyden, gegeeven en geteekend, waar by confteert, * dat het fchip in het jaar 17 . . ter Walvisvangst naar Groenland of Straat-Davis is \ geëqnipeert en uitgevaren, met behoórlylc Walvisvangers Gereedfchap, zes Sloepen en veertig Mannen of meerder, en in het j geval van verlies der fchepen , van de quamiteit fpek, die aan andere fchepen is *\ overgegeeven, of dat niets aan anderen is ?' overgedaan, gelyk mede ten opzigte van fchepen,die vroeger uit de Visfchery zyn 'l gelopen, van de oefchadigdheid en reden *! Waarom de Visfchery vroeger hebben verlaten, en van den tyd, wanneer zy vroeger de t'liuisreize hebben aangenomen. „ Dat, om te doen blyken, dat waarlyfc h minder dan honderd quarteelen Traan i£ |; bevischt en ingebragt, en hoe veel mitv •■] der, het quarteel gerekend tót twaalf fte< kan of negentig ltoop, zal moeten worder " overgelegd eene Verklaring van den Di '/j recbeur of Boekhouder van hét fchip, on " der prefentatie van Eede, en gefterkt me „ een Declaratoir van den Baas of Meefter „ knegt, van de Kokery, en een Cerrificaa j, yau een beëdigd Röeyer, die de Traan Gggg * ** » TELJAM; i * i  ii44 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stf.ldam. na dat het fpek gekookt zal zyn , zal heb„ ben geroeid, houdende het Declaratoir van „ den Boekhouder of Directeur, dat al het fpek met het fchip , waar voor praamie „ wordt gevraagd, aangebragt, ter Kokery is opgeleverd, zonder dat daar van iets aan een ander fchip overgedaan of agter„ houden is, en dat alle de Traan daar van „ gekookt aan den Roeyer is overgegeeven „ omgeroeid te worden: het Declaratoir van ,, den Llaas of Meefterknegt van de Kokery, „ dat uit het fchip, met name te benoemen, , ter Kokery is aangebragt het getal vaten fpek, zo als waarlyk in de Kokery zal zyn „ gebragt, dat dezelven zyn gekookt, zon- der dat 'er in andere ketels, waar in ander „ fpek gekookt wierd,is overgebragt,en dat „ daar van zyngedookt zo veele vaten Traan, als de uitkomst zal opleveren, en dat de„ zeiven te gelyk, zonder af handing, aan „ den beëedigden Roeyer ter roeying zyn ,, overgegeeven : en het Certificaat door den „ Roeyer af te geven, op den lied by hem als Roeyer gedaan, en prefentatie van Eed „ by vernieuwing, dat alle de vaten Traan „ aan hem geprefenteert, als geftookt van „ ipek, door het fchip, met deszelfs naam uit te drukken, aan hem ter roeying over„ gegeeven, ten getale van .... door hem „ geroeyd zynde, hebben uitgebragt zovee„ le Stekans of Stopen, en vervolgens zo veel quarteelen van twaalf Stekans of ne„ gentig Stopen ieder, als de roeying hem „ zal hebben doen bevinden, de breuken, „ of  JAARBOEKEN, July, 1788. 1145 „ of wat minder is als een half quarteel voor , niet gerekent. Dat,om de premie te kunnen genieten, alle de bovengemelde bewyzen door den " Directeur of Boekhouder van het fchip, : waar voor premie wordt gevraagd, bin" nen twee maanden na het retour van het " fchip, zullen moeten zyn ter hand gefteld " aan de Gecommitteerden van ieder kwarJ tier, van de Maas, van Amfterdam en ' Noord-Holland, uit de Directeuren of ,, Boekhouders van het kwartier zelve te be! noemen en te committeeren, ten minften 1 tot twee of zo veele perfoonen als de gc- zamentlyke Directeurs of Boekhouders ' zullen goedvinden te ftellen. ! )at de voorfchreven Gecommitteerden; 'met overleg, in gevalle van twyffehng, " van de Gecommitteerden van het ander V- kwartier, alle de gevallen en bewyzen zul" len moeten examineren en de bewyzen vol" ledig gevonden hebbende, zullen moeten opmaken, hoe veel premie, volgens de " voorgemelde regelen,aan ieder fchip com" neteert, en een ftaat daar van formeeren, " met uitdrukking van den naam der Boek 7 houders aan wieu eenige premien, hunne; :. oordeels zouden competeeren , en vooi welk fchip met eene korte befchryving van redenen,waarom,en van het montani ' der premie van ieder fchip, en dien ftaai ? eenmaal des jaars toezenden aan de Heeren Gecommitteerde Rade» van Hun Edele " Groot Mogende, -ieder in zyn kwartier, GgggS " mel AMSI Et.« DAM.  1146 NIEUWE NEDERLANDS CUE Am- stelVAM. \ / „ met verzoek om daar op Ordonnantiën ten, „ behoeve van ieder Directeur of Boekhou„ der, ten laste van den Lande, te doan de- pecheeren , waar over by voorfchreven Heeren Gecommitteerde Raden, naar be„ vind van zaken, zal worden gedisponeert „ en de gedepecheerde Ordonnantiën door voorfchreeven Gecommitteerden zullen „ wor en geligt, en aan de Boekhouders of Directeurs der fchepen bezorgd, om by „ dezelven ontfangen te worden, volgens „ den inhoud der Ordonnantiën, onder re,, ftitutie aan Gecommitteerdens van dekos„ ten daar op gevallen." De belanghebbende in de Yslandfche Vaart van Holland en West-Friesland,Hunne Ed. Groot Mogende by Requeste hebbende verzogt, dat Hoogstdezelven aan hun geliefden te verleene.n eene premie van iroo guldens voor ieder fchip % het welk dat jaar ter Kabbeljaauw-Visfchery op Ysland is uitgevaren, en gelyke premie van 800 guldens geliefden te beloven aan elk fchip, 't welk in de volgende jaaren uit deze Provincie ter Visfchery naar Ysland zal uitvaren, alles op zodanige wyze en voor zo lang als Hunne Ed. Groot Mogende zouden oordeelen te behoren; zo hebben Hunne Ed Groot Mog. Gecommitteerden tot de zaken van de Commermerrie en Navigatie, den ia July laatstleden, na voorgaande examinatie van dat Request, ter hooggemeide Vergadering in gebragt derzelver rapport, inhoudende: „ d«t  JAARBOEKEN, July, 1788. u47 zv Heeren Gecommitteerden van advys am" waren dat aangezien, behalven de rede-stel.Ten en motiven by de Requeste aange- r>M1 voerd,notoir en zeker is, dat naauwelyks eene Visfchery met meer concurrentie te * wordelen heeft als de Yslandfche, en alk vreemde Yslandfche Visfcheryen van de ' naburige Mogenheden met vry luculente ' urremfen en voordeden begunlhgd zyn. deze Visfchery niet minder als de Hanng" vaart,de attentie en benevolentie van hun I Ed. Groot Mog. verdiend; en als men let , op het important en fchielylt verval dier „ Visfchery, en het acces iri tegendeel van „ die der Naburen, daar uit evident Ichynt „ te zyn, het algemeen decouragemenc van ' de Rederyen en de byna ontegenfprekely' ke noodzakelykheid om ook deze Visfcherv en het deel in dezelve, door genoeg" zame prsemien uit 's Lands Kaste, te en,, courageeren, en derzelver geheel verval, „ zo veel het mooglyk is, voor te komen; „ dategter, offchoon de Geintresfeerdens „ daar toe eene pramie van ƒ 800 per fchip „ vragen, geene genoegzame redenen zyn „ voorgekomen,om aan deze Visfchery ho, ger premie als aan de groote Visfchery of „ Haringvaartte attribueeren, maar veel meer „ om dezelve in de premien met de groote „ Visfchery of Haringvaart gelyk te ftellen, „ waar uit dan van zelve volgt, dat ook aan „ deze Visfcherye , geduurende den tyd „ van twaalf agtereenvolgende jaaren,te be' pinnen met het loopende, zoude dienen te ë Gggg4 ^war-  H48 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. „ worden toegelegd eene premie van ƒ500 „ per fchip, het welk in dit jaar, waar in „ geen 40 fchepen tot dezelve gebruikt zyn, ook geen ƒ' 20000 zal bedragen, maar dat „ omtrend de diftributie (aangezien by de „ Rederyen in het geheel fchynt te preva„ leeren het fysthema, dat de winden uit „ zich zeiven een genoegzaam encourage„ ment uitmakende, de premien het nut„ tigst worden gebruikt, wanneer dezelve „ worden gegeeven aan de verliezende, al„ zo het decouragement, het welk de ver„ liezen volgt, daar door wordt weggeno„ men, althans zeer veel worden verminderd „ en vervolgens het voortzetten van de Vis„ fcherye daar door op het fterkde wordt „ geanimeerd);het misiehien nietondienllig zoude zyn, dat by de gezamentlyke Rederyen, zekere Gecommitteerden wierden „ benoemd, en de Boekhouders der Visfche„ ryen, die wegens verlies deel in de preemien zouden mogen begeeren , gelast, voor den 1 December van ieder jaar, ,, aan de voorfchreven Gecommitteerden, „ met zodanige bewyzen als by de Gecom„ mitteerden meest mogelyk en dienftig ge„ oordeeld, en eens vooral bepaald zullen „ worden, op te geven, hoe veel foms zy 3, in dat jaar minder hebben befchouwd als « ƒ 3600 voor die vroeg om de West, en „ daar na om de Zuid, en f 3200 voor die ,, later alleen om de Zuid hebben gevist, of „ zo veel meerder of minder fom, als Ge„ committeerdens eens vooral de uitrusting „ zul-  JAARBOEKEN, July, 17%$. «4> - zullen waardeeren; en dat voorfchreven Am- GecSmmitteerdens uic de voorfchreven op- «mx'| gaven zuden moeten opmaken het geheel dam. montant van het verlies der Schepen, die l gevist hebben , en vervolgens uit dat mon" tant, aan ieder pro rato van deszelfs ver" Bes oonds ponds gelyke , zyn aandeel uit l de premie zullen moeten toeleggen, en het geen dan in de premie overblytt, om" flaan over de geheele Visfchery, zonder l onderfcheid of de fchepen winst of ver* lies hebben gedaan by het Visfchen, en " aan Heeren 'Gecommitteerde Raden van " Hun Ed. Groot Mog. ieder in zyn kwar* tier, opgeven een lyst of ftaat van de fche• pen, Üie dat jaar in de premie deelen, met uitdrukking van de namen der fchepen en derzelver Boekhouders; en met " verzoek, dat Heeren Gecommitteerde Ra" den' volgens de lyst, Ordonnantiën ten " laste van den Lande zullen gelieven te de% pecheeren, welke door de Gecommitteer. " dens zullen worden geligt en aan de Boek';> houders uitgegeeven, onder reftitutie yan hun aandeel in de kosten, om door hen zeiven daar op ontfangen te worden het % aandeel aan hun in de premie toegelegd. Op Sondag den 13 July was het desvoor: middags zeer warm, en des namiddags woei het in Texel een zware ftorm uit het ZuidWesten, waar door eenige fchepen van hunne ankers geraakten. Over. deze ftad en Gggg5 der-  Am- steldam, iijo NIEUWE NEDERLANDSCIIE derzelver omtrek befpeurde men des namid* dags na drie uuren eenen wervel- ofdwerrehwind, welke tot eenen geweldigen orkaan uitbarstte, zo dat in een ogenblik tyds veele vaartuigen op het Y, alwaar het zogenaamd Admiraalfchap zeilde, in nood waren, eenigen dadelyk wierden omver geworpen , of ook op den walgeftneten: een ander vaartuig wierdt niet zoveel heiligheid voortgedreven, dat het in zeer korten tyd te Elburg binnen liep. By deze ftormvlaag, die maar weinig tyds duurde, hebben omtrent 60 perfonen een beklaaglyk einde van hun leven gevon* den. 's Lands Schip van Oorlog, de Admiraal Piet Hein, voor de Boom op het Y liggende, zyn 'er door de menschlievende pogingen van den Lieutenant Van Hamel, welke op hetzelve het bevel voerde, en die der Chirurgyns en andere perfonen, agt drenken lingen gered, van welke echter ééne vrouw naderhand geftorven is. De eerftemaal dat de floep tot dat einde wierdt gezonden, was dezelve onder opzigt van den Kwartiermeester Herman Kamp, en de tweedemaal ging de tweede Lieutenant Schmidt zelf mede. Heeren Burgemeesteren hebben deze Lieutenants, Kwartiermeefter en verdere manfchap eene belooning toegewezen van honderd zilveren ducatons. Zie hier,wegens den loffelyken yver van gemeldenHeeren Lieutenants, Kwartiermeester en anderen, dit bericht; RE-  JAARBOEKEN, Jtofr., 178*. "5* RELAAS, betreklyk het vis/en van agt Drenkelingen , op Zondag der. 13 July 1788 , flW rf« Sloep van 's La'nas Schip, de Admiraal PIET HEIN. bondag den 13 July 1788, 'snamiddags omtrent half drie uuren de Wind Z. O. en uitfchietende met een hevige bui aan het W. en W. Z. W., dat de menigte omzeilende Vaartuigen zeer verftrooide; een Koopvaardy Sloep circa dwars van ons zynde, die met gemelde bui om ver woei, waar op wy direct: met onze Sloep tot hunne adhftentie gingen; de Boot of Sloep het onderfte boven liggende, zat een'Man boven op dezelve, houdende achter de Boot, een Vrouw, die byna geheel pnder water was, vast, die wy eerst in de Moep namen; wierden toen gewaar, dat'er nog een lighaain was, welke reeds aan 't zinken zynde, en niets meer van te zien dan een dip van de rok , liggende op den buik met 't hoofd om laag, die wy mede vischten en in de Sloep borgen, doch niet anders v/etende of dezelve was reeds dood; daarna haalden wy de derde, die boven op 't omgeflagen Vaartuig zat, en bragten ze alle drie aanboord, niet anders denkende, of de Perfoon van Wietje Uitbta>.ds, (voerende het Katfchip ae Jufrouw Jokanm<) was dood; doch aan boord van opgemelde 's Lands Schip, door de aldaar zynde Chirurgyns, en andere hulp, weder tot zig gebragt , gelyk dezelve , beneven! zyn Vrouw, die wy eerst gevist hadden, en zyr Bootsman, die op het wrak had gezeten, 'savond: by ons van boord, en na hun Schip zyn gegaan. Zo dra wy de drie opgemelde Perfoonen aanboort hadden gebragt, en gezien hebbende 'er meerde; ongelukken gèïchiëd waren, hoewel wy zei ven me buiten gevaar waren geweest, gingen Weder ja boord, benevens den Wel Ed. Gedr. Heer Lieu tenant Schmidt, roeiden tot dwars voor Nieuwen dam Am- steldam. Berigt wegens 1 eading van agt drenkt» 'ingefi enz. ! [  U52 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Berigt ' wegens redding van agt d*enke~ lingen dam, zagen een Vaartuig het onderfte boven liggen , waar van wy twee Perfoonen borgen, de eene genaamd Hermanas Meyer, oud ij Jaaren, en de andere Aritn Chriitiaam de Vries, beiden woonachtig op Oodenburg; en een weinig van hetzelve dreef een Styger-Schuit, die van onze zvde was geraakt, waaraan een Perfoon voor aan de Steven van dezelve hing, die hy gelukkig nog had bekomen, zynde genaamd ftrien Arteajih , mede woonachtig op Oodenburg, die, benevens een Meisje , oud ij Jaaren, genaamd fioeiojje Hartzoekei, die mede op Oodenburg woonde, en met de twee vorige in een gezelfchap had geweest, welke Arien Atienjen wy borgen, doch het Meisje was weg, en konde haar ook niet vinden; roeide vervolgens tot aan de Paardehoek, alzo wy daar een Vaartuig zagen, dat mede omgeflagen was, waarin of op, een Vrouw en Man, zynde de Vrouw een touw om het Onderlyf gedagen, en dè Man hield haar het hoofd boven water , tot wy dezelven borgen, zynde genaamd ■Willem bensdorp en de Vrouw Qatharina van den Burgh, woonende op Wittenburg op de Werf t Fortuin, doch niet anders wetende, of de Vrouw was reeds dood , want het icbuim ftond haar op op den mond, maar de Man was zeer prefent; wy dreven met de bui geheel om den hoek , en gingen met de Sloep binnen door , roeijende met groote moeite en arbeid tot aan Oodenburg, daar wy de Vrouw in een Tappers Huis, op den hoek van de groote Ooftenburgerftraat, bragten, en een Chirurgyn gehaald wierd, die zeide, dat 'er nog leven in was; dus wy in het geheel agt Perfoonen geborgen, en (naast God) hun leven gered hebben. NB. Nader vernomen , dat de laatstgemeld? Vrouw, kort daarop geftorven is. Tegens den avond haalden wy de Sloep, waar mede de drie eerden omgeflagen waren, op zy van ons Schip, maakten dezelve leeg, en namen iet Tuig over. Dit  JAARBOEKEN, >/y, 1788. 1153 Dit boven (taande niets als de zuivere waarheid behelzende, zyn bereid zulks ten allen tyden na- der te affirmeren. Acbum aan boord van 'sLands Schip de Admi, raai PIET HEIN voornoemd, liggende voor 'sLands Boom, den 14 July 1788. QVas getcelend) P. W. SCHMIDT. Dit is eenvoudig het voorgevallene by deze orkaan of ongelukkige ftormwind. Hoe zeer moest het dan niet eenen iegelyk weldenkende verwonderen en verontwaardigen, dat een zeker buitenlandsch fchryver, die een weekelyks papier, onder den tytel Le Courier de ï'Escaut, of Courier van dt Schelde in 't licht geeft, uit zo een onfchuldigeals beklagelyke ramp, doffe voor zyn gal en zaad voor verbittering zogt te trekken, en beftaan dorst te fchryven, dat de verongelukten, (die hy met honderd vermeerdert) Oudftaatsgezinden waren , die, met fabels en fnaphanen gewapend, het Y overvoeren, om den gewezen Hoogleeraar van Utrecht, Van Hamelsveld, en den gewezen Predikant van Diemen , Bemardus Bosch aan de overzyde op te ligten, en anderen te vermoorden; dat zy dus door God geltraft waren. God fdurft hy daar by voegen) wanneer de Overheid diergeiyke euveldaden begunfiigt, heeft de raad/lagen der boosdoeners verydelt. Dit te fchryven, van eenigehonderdemenfchen, die, TFX)AM.  Am- STELbam. i ïi54 NIEUWE NEDËRLANDSCHË' die, zedert onheugelyke jaaren in dezomeftyd Volgens oude gewoonte, zynde van allerly denk wyze, op het Y, met Ad niiraalfchap zeilen , zich verlustigen, zweemt vry wat naar At verfoeilykfte partyzucht, of beklaagelykfte harfenloosheid. Zie ook hier omtrend nog iets in de volgende maand Augustus onder Amsteldam. Met bovengemelden kortftondigen ftorm zyn in de ltad eenige pannen afgewaaid en booaien om ver gerukt, waar door ook eenige menfchen bezeerd zyn. De Algemeene Staten hebben den 15 dezer maand,op voordragt der Heeren Gecommitteerden uit de Collegien ter Admiraliteit dezer Landen, en overeenkomflig aan de voordragt van Zyne Hoogheid, befloten: 4, om het Esquader of fmaldeel van oorlog„ fchepen , thans onder bevel van den Kaps, tein Haringman in de Middelandfche Zee kruifende, en welkers Epuipagie tot den afloop van het tegenwoordige Zomerfai- 5, foen was bepaald , uit hoofde van den oorlog tusfehen Rusland en de Porte , en s, de vorderingen van den Keizer van Ma„ rokko, te doen reviclualiëeren en in dienst „ te continuëeren tot den 1 April 1789, en s, dienvolgens Zyne Hoogheid te verzoeken, om aan de Commandeerende Officieren van de Schepen , Fregatten en Vaartuigen „ Delft, Tholen, Medemblik, Caftor, Pal„ las , De Post en De Snelheid , order te „ geven, om niet volgens derzelver eerfte » or-  JAARBOEKEN, Juin *788. iijj „ order te retourneeren, maar onder de or-; „ dres van den Kaptein Haringman in de s „ Middelandfche Zee te blyven,zo lang de i , gefuppleerde Vi&ualien kunnen ftrekken, „ en over zulks zo lang, dat zy maar voor „ den I April 1789 hier te Lande kunnen ,, zyn wedergekeerd." In de zaak van den Heere Schout by Nacht H Rietveld, {*) Impetrant van Revifie tegens den Wel Ed. Geftr. Heer Mr. J. C< 'van der Hoop , Raad en Advocaat-Fiscaal van de Admiraliteit te Amfteldam R. O., zyn by Hun Hoog Mog. tot Adjun&en Revifeurs of Rechters in het rechtsgeding toE herziening aangefteld: Wegens de Provincie van Gelderland, de Heeren J. C. van Lyndtn en fV. H. Schim» melpennink van der Oye. Wegens Holland, Mr. Willem Scholten, Raad in den Hoogen Rade van Holland. WegensZeeland ,den Heer Stavenis/e Pous. Wegens Utrecht , den Heer J. A. van Wachtendorffgewoon Raad in den Hove Provinciaal van Utrecht. Wegens Friesland, IV. A. S. Baron van Groveftins, gewoon Afgevaardigde derzelver Provincie. Wegens Overysfel, den Heer .... Van Zuchtelen. Wegens Groningen , Mr. W. de Raadt, Hoofdman van de Provinciaale Juttitiekamer van Stad en Lande. Vaiï '*) Zie NieuWe Nederl. Jaarb 1787. bi. 250. >AM<  n56 NIEUWE NEDERLANDSCHE Van tyd tot tyd vallen nog ontmoetingen voor, over het dragen, of niet dragen van Oranje, welken gewisfe reekenen zyn, dat de verwydering van de gemoederen nog niet ophoudt. Den ii dezer maand July is by Myne Heeren van den Gerechte vastgefteld en den 25 afgelezen eene Publicatie, tot een algemeene verlichting binnen deze Stad en grondgebied van dien, tegen den /den Auguftus aanftaande, by gelegenheid der Verjaaringe Van Haare Koninglyke Hoogheid, Mevrouwe de Princesfe van Orange. Die Publicatie is woordelyk deze. Myne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam, met het uiterfte genoegen gezien hebbende, op welk eene gefchikte wyzedeheugchelyke Geboortedag van Zyne Doorluchtige Hoogheid op den 8ften Maart laatstleden, binnen deze Stad is gevierd, en aan de goede Ingezetenen ook nu gelegenheid willende geven , om hunne rechtmatige vreugde aan den dag te leggen, over de wyze maatregelen door de Heeren Staten van deze, en de andere Provinciën, onlangs genomen en in het werk gefteld, ter bevestiging van 'sLands waare en aloude Conftitutie, en van de independentie en veiligheid van dezen Staat, waar toe geen gefchikter tydftip gevonden zoude kunnen worden, dan de aanftaande Geboortedag van Haare Konninglyke Hoogheid, aan welke de Republiek (naast God) de gelukkige omwenteling van zaken grootelyks te danken heeft: zo is 't, dat Myne .voorn. Heeren goedgevonden hebben, ten einde te ordonneeren, gelyk dezelve ordonneeren by dezen, dat alle Ingezetenen van deze Am- steldam.  JAARBOEKEN, %Mh 1788. iij7 ze Stad en deszelfs Jurisdictie hunne Huizen op den 7_den _ Auguftus eerstkomende, zullen hebben te iiluminecren, op zodanige wyze als een ieder naar zyne om Handigheden zal meenen te behooren , beginnende 'savonds om negen uuren, en eindigende ten twaalf uuren. Inhaoreerende Myne Heeren van den Gerechte ten allerernstig (te hun gedaan verbod , by Publicatie van den 26 February laatstleden, tegens alle pogingen , waar door de publieke rust en veiligheid geitoord zoude kunnen worden, of waar door eenig gevaar óf ongemak van Brand zoude kunnen ontdaan, alles op dezelve pcenaliteiten, als by evengemelde Publicatie zyn gedatueerd. In de dagpapieren van deze maand leest men ook deze bekendmaking. £ommisfai;isfen over het Vaderlandfche Fonds, ter ^ aanmoediging van'sLandsZeedienst, opgericht in den Jaare 1781, zullen op maandag den 28den July, 'smorgens ten 10 uuren, in het Si. Pietets Gasthuis te Amfterdam, en op Saturdag den 2deh Auguftus, ten 12 uuren, ten Huize van des Makelaar Dirk Wpiands te Haarlem, betaling doen van de toegelegde Gratificatiën aan de Weduwen van de Zeelieden , in dienst van den Lande geiheuveld of verongelukt, als mede aan de verminkte Zeelieden, die in het gemelde Fonds zyn aangenomen. Omtrend dezen tyd las men ook nog in de Nieuwspapieren dit berigt: f")aaf het geadverteerde inde Haagfche en Utrecht-L/ lelie Couranten van den 16 July laatstleden, als of de Ondergetekende door vonnis van Heerer Scheepenen der Stad Amfterdam zou gebannen zyr uit de zeven Provinciën , zich zelf zo duidelyk weerfprak, dat de mjnstkundige dit voelen moest, heefi de oiidergefchreevene het dus verre niet nodig ge ■ H h h h keurt Am- steloam. Public, wegens 't illumrneeren?ƒ> den 7 Augustus. I  Am- 8teldam. " iij?' NIEUWE NEDERLANDSCHE keurd eenig Contra - Bericht te geeven. Egter ondervind hv van tyd tot tyd, dat fommige zig door die Advertentie laten in twyffel brengen, het geen - lietelvk voor hem van nadeelige gevolgen zou kunnen zyn: hv is dus ter confervatie van zyn rust en veiligheid verplicht het publiek te berigten, dat niets, dat aanleiding gaf tot zulk een Advertisfement, heeft plpats gehad omtrent zyn Perfoon, maar dat hy een ftil en gerust leven leiden mag binnen de muuren van deze zyné Vaderftad, zo lange de omüandigheden niet tóelaaten , dat hy tot zyne Stadplaats en Gemeente wederkeert. (Was geteekend) JO HANNES van EYK, Predikant te Muiden. Amsteldam den 2j July 1788. Rotterdam. Bekend is het Bataafsch Genootfchap der Proefondervindelyke Wysbegeerte, in deze Stad opgerigt. Deszelfs eerde dichter was de Heer Steven Hogendyk, welken den 3 July in den ouderdom van ruim een en negentig jaaren is overleden. ' Menheeftooktyding,dat dit leven met^ue epuwigheid verwisfeld heeft, den HeerMr. ,facob lierman Vingerhoed, Vryheer van Esfeuckerwoude en Heer Jacobswoude.die Raad en Burgemeefter dezer Stad geweest is, maar met de onluften van de Regeering is vertchoond. Verfcheiden Kooplieden en Reeders van fchepen , wonende in deze Stad en elders binnen deze Landen , hebben aan Hun Hoog Mogende by een verzoekfchrift te kennen gegeven, dat zy het van groot belang voor 1» te kun.  JAARBOEKEN, >/y, 1783. 1159 hunnen Koophandel en Zeevaart agtten, dar, wanneer een verdrag van Koophandel tusfehen Groot-Brittanje en dezen Staat wierde tot ftand gebragt, als dan van wege Hunne Hoog Mogenden te Londen een Conful zyn verblyf hieldt, verzoekende derhalve, dat het Hunne Hoog Mog. behaagen mogte eenConful teLonden voornoemd aan te dellen. By Publicatie van den Magiftraat van den 2 3 July, is eene algemeene verlichting der huizen vastgefteld op den 7 Auguftus aanftaande, als zynde de heugchelyke verjaardag van Haare Koningl. Hoogheid, Mevrouwede Prinfesfe van Orange. Zie hier die Publicatie: Cchout,Burgemeederen en Scheepenen der Stad 0 Rotterdam, overtuigd van de welmeenende gegezindheid der goede Burgery en Ingezetenen dezer Stad, omtrent de wyze Voorzieningen van'sLands Hooge Overigheid, in het beraamen en ter uitroer doen brengen van zodanige maatregulen, als meest ' gefchikt zy om de oude Regeerings-Conftitutie dezer Landen onwrikbaar vast te ftellen; En over zulks zich daar op verlatende, dat de gelukkige Alliantien van dezen Staat, als mede de Bondgenootfchappelyke Guarantie van het Erfftadhouderfchap met alle deszelfs Rechten. Gerechtigheden en Prseëminentien in het Doorluchtig Huis van Oranje met recht aangezien worden voor zodanige gebeurtenisfen, welke onder de medewerking der Goddelyke Voorzienigheid de Welvaart van dezen Staat tegen alle Buitenlandlche en Binnenlandfche Onluftcn beveiligen; hebben gemeend de goede Burgeren en Ingezetenen noch eenmaal gelegenheid te 'moeten geven , om door een openbaar blyk van genoegen hunne dankbaare verknochtheid aan de Staats-\Stadhouderlykeen Stads Regeering aan den dag te leggen, en mitsHhhh 2 diea Rotterdam.  I Rot- << ter- 1 dam. Public, lol het'tl liurdnetten of> den 7 Aug. ióo NIEUWE NEDERLANDSCHE; Lien ve Stad cn Junsdlttic vd dien , die beginnen p\ W avonds ten 9 uürerfen eindigen eesmiddernagts Ft* vx-.i-Af uuren, en daar toe geen geweftschter todÉÖfl kunnen vinden dan den 7 Augustus, als zynde ée' ' cucbelvke Verjaardag van Haare Koninglyke Me «theiii Mevrouwe de Princesle van Orange , Genulwine van Zvne Doorluchtige Hoogheid den Heere Princc Erfftadhouder, die het God behaagt heeft als een uitftekend middel in Zyn hand te gebruiken, öm dit lieve Vaderland uit deszelfs jongfte nooden v verlosien: Vermanende myne Heeren voornoemt, eik en een iegelvk , zich deze bepaaling in voegen wfchrrve tè laten welgevallen, en zien daar naar ?ë gedragen.' Tr . :,! ga cn dat deze billvke en regtmatige Vreugoe-, ais ee? waaragrig teken van onze .-beyeiogde Hu'-erhke Vree Je , door geene ongeregeldheden wok^ geftoord ; Zo is 't , dat Myne Heeren voornoemt allen en een iegelyk op het emftrgfc willen gewaarfchouwd hebben tegen, a lerley lomtèri van ongebondenheden en fpeciaal tegen tót doen van eenige verzoeken , aanfpraken of .oe"dHarven, onder wat benaming men die ook tragteri, zoude te verbloemen, het zy voor, op, et na «tfiëfl da" , het zy aan de huizen, het zy op s Heeren Straten, op poene van rigoureufelyk zelf aan den Lyve naar exigemtie van zaken te zullen worden geftraft. Voorts- rnterdiceeren Hun Edele Groot Acntp. alle en een iesjelvk, wie hy zoude mógen zyn, iemand , hoe genaamd, over de wyze, op weke hy zal hebben goedgevonden zyne Illuminatien in te rieten, ofte ook over de wyze van dragen of mei. cfen van Linten, ofte ook onder wat voorgeven of pra:text het zoude mogen zyn, te molefteeren , vel min eenb verwyt hoe genaamt te doen., te fchïmpen ófte fchelden, op poene van daar over naar csigentie van zaken, ingevolge de ftrengePfc- Ü'jJ3  JAARBOEKEN, July, 1788. 1161 caaten van Hun. Edele Groot Mogende te zullen worden gecorrigeerd. En tot voorkoming van Brand en andere : ongelukken , verbieden myne Heeren voornoemt aan allen en een iegelyk, van wat Staat of Conditie dezelve zoudê mogen wezen, op publieke plaatfen Vuurwerken af te lteeken; met Busfchen, Piltoolen, Snaphaanen of ander Geweer te lchieten; met Swermers, Voetzoekers of dusdanige brandende Machines te werpen, op eene boete urn zes guldens telken, reize te verbeuren, by die geenen dewelke des contrarie zal hebben gedaan; Zullende de Ouders dieswegens voor hunne kinderen aanfpreekelyk en executabel zyn. Aldus gedaan en gearredecrt in Collegio van tie Weth der Stad Rotterdam , uen 23 july 1788.; En na voorgaande Klokkcgduy van 't Raadhuis dezer Stad gepubliceert ten overdaad van de <■eeren Mr. Rcnuei Fitdt-iik van St.reien beere van Herkingen en Roxenisfe , Schout, Mr. Jodn Gei üt and \,ui niie:op Burgemeeder Alrniuus Pia\art en Barthold Suermoi.d S'chèe[k;uen. In kennisfe .van iny Secretaris, O. P. GROEN 1NX van ZOELEN. Diergeiyke Publicatie is ook tot den zelfden einde, van wege Bailluw, Scheepenen en Mannen van Schieland gel'chied: Den 28 July heeft de herdelde Burgerwagt voor het eerst, volgen» de nieuwe Or« donnantie,opgetrokken. Diea morgen wierden de Officieren der Burgerwagt, welke zedert de vernietiging der vorige Schuttery, by voorraad, tot den 28 July toe, gewaakt hebben , voor de Heeren van de Weth ontboden en aldaar, by monde van den Hoofd-Ülficier Van Staveze?i, plegtig be-" dankt, door de volgende aanfpraak; Hhhh 3 HEE- Rot- teroam.' . Public, tot het il'nni- i eeren op aeuq, Aug.  xsSm NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. fin» de Burger- O0üeren, HEEREN OFFICIEREN! T\e ukftekende en getrouwe dienften, door U * Êds., als commanderende Officieren der Provifioneele Eurgerwagt, gedurende tien maanden, aan deze Stad bewezen, vorderen, dat wy U lieden op heden, nu de nieuwe Ordonnantie op de herftelde en getrouwe Schuttery, in alle deszelfs deelen, ftaat ter uitvoer gebragt te worden, den opredden en welmeenenditen dank betuigen. Gy lieden en de Manfchappen, die gedurende dien tyd onder uw bevel gedaan hebben naar U licder voorbeeld, hebt door uwe waakzame oplettendheid , door uwen onvermoeiden dienst en door uwe onderlinge goede verftandhouding , overvloedige blyben gegeven, dat wy ons, in vorige dagen, niet ten onrechte, op uwe welmeenende aankleving aan de goede orde, op uwen yver tot handhaving van de rust, op uwe ware Vaderlandsliefde en op uwe gehouw- en getrouwheid aan • de gevestigde Conflritutie van Staats-, Stadhouderlyke- en Stads-Regeering, beroemd hebben. Gaat dan alzo voort, en, zo veele Gylieden wederom in gelykfoortige dienden aanblyft, verlaten wy ons, met volkomen gerustheid, op uwe welmeenende gevoelens , en daar mede overeenkomende gedragingen, waar van wy reeds zo veele uitmuntende proeven gehad hebben; zo veel Gy lieden anders , door jaaren of beroepsbediening gedrongen, caar uw ontflag uit de Burgerwagt geltaan en bet zelve verkregen hebt, wenfehen wy U lieden een onafgebroken en langdurend genoegl\k aandenken aan deze uwe vorige betrekking Leeft alle te famen met ons, als Leden van denzelfden Burgerftaat, in ondcr'iniren vrede, helpt het-gezag der Regeering , het geen, door vorige beroertens veel geleden heeft, onderfchragen, dooide gepaste onder^efchiktheid te bevorderen, die de bajid van ajle Burger-Maatfchappyen is, en zyt ver-  JAARBOEKEN, >/y, 1788. f&l verzekerd, dat niemand' uwer, het zy in byzonder bfftaan, het zy in zyne hoedanigheid van BurgerOfficier, ons immer ongenegen zal vinden, om uwe redeWke'aanzoeken of voorfpraken gunftig te hooren God fchenke u allen de kroon der grysheid; dat Gv lieden den welvaart van uwe h uizen, Uel acnten en alzo van deze Stad moogt beveiligd zien. Schiedam. Den ia July gefchiedde alhier deze Publicatie: l^e Heeren Schout, Burgemeefters en Scheepenen L> der Stad Schiedam, ondervindende dat onaa gêzien de uitdrukkelyke Verboden Gods, de halame Placaten van de Ed. Groot tt^g*S Staten van Holland en Wcst-briesland, en og by zonderlyk de Keuren en Ordonnantiën dezer Stad, te-en het Hoereeren, Bvzitten te nouden, en m onfcht Kinderen voort te telen,egter- hetït#*«* nhteerine cn fchande van den Chnflely^cn IS aam S^érlegèïvan Gods Toorn, zeergrovelykjan zwang gaat; ja, dat zelfs door overgegeven Hoe?eeaicl-sögelkenheid genomen word om het zelve nog meerder en onftraflykcr te plegen Zo is 't , dat dezelve goedgevonden ncoben te Keuren., en te Ordonneeren, gelyk^als dezelve Keuren en Ordonneren by dezen, dat vvan.eu u Vrouwsperfoon buiten Echt bevrug is, dat aggfl Kind of Kinderen verlost, by Sd*P^jg£ Stad, in cas van onenigheid, over Defloraae» Kraam of Alimentatie, ^J™d™^ocr?^™f en hoeveel daar toe by de Vader van zodanig Mi d, zo voor het een als voor het andere zal moeten worueu gecontribueerd, en dat zodanig Man- or Vrouwsperfoon niet magdg zynde het Kmd of Kinderen nP te voeden, uit de Scad zullen worden gezet, zonder daar weder te mogen komen, als met con Cent van de heeren van de Weth, en zo wat Hhhh4 J,"n" Rotterdam. Aatifpr. aan de BurgerOfficieren.  1164 NIEUWE NEDERLANDSCHE Schiedam. Public tegen t gtt!)kt daaiti enz. Man- of Vrouwsperfoon meermalen daar in zal worden bevonden zich te buiten te hebben gegaan,' dezelve daar over arbitralyk zal worden gecorrigeerd; , interdiceren wyders Hun Ed. Groot Achtb. de rer fpactive Armenkamers , buiten derzelver confent, ï aan zodanige Mansperfoncn of Vrouwlieden haar i Kind of Kinderen eenige handreiking of fubfidie te verkenen; ordonneren en gelasten verder alle de refpecxive Vroedvrouwen hier ter Stede, op den Eed by haar gedaan, dat zy geen Kinderen mogen ohtfangen van ongehuwde Vrouwsperlönen, voor dat zy hun met Eede hebben verklaard, wie de Vader van hare vrugt zy , en zodanige Vader en Moeder, zo dra doenlyk is, fchriftlyk bekend te maken, niet alleen 'aan den i oofd Officier dezer Stad, maarookaandenPrcfident-Burgcmeefter, en, by deszelfs abfentie, aan den volgende, als mede aan een van de Bedienaars des Godlyken Woords, op poene, zo zy hier in nalatig bevonden worden, de ecrftemaal van een boete van vyftig Guldens, de tweede reize gelyke vyftig Guldens en voor zes Maanden gefufpendeerd te worden, en voor de dér demaal gecasfeerd en daarenboven arbitralyk te worden gecorrigeerd. En, ingevalle het komt te gebeuren, dat Vrouwsperlönen uit deze Stad naar een andere Plaats gaan, om zich aldaar van een onecht Kind of Kinderen te verlosfen, zullen zy by Eede aan Burgcmeeftcren moeten verklaren, waar cn door welke 'Vroedvrouw zy verlost zyn , waar het Kind gedoopt is, en wie Vader van het zelve is, óp poene, van voorde verzwyging arbitralyk te, worden gecorrigeerd, en worden de t eeren Bailluw en Burgeir.eeiteren verzogt hier op naauw reguard te nemen. Maaslandsluis. Een aantal Burgers en Ingezetenen van deze Plaats, hebben een Verzoekfchrift getekend en aan den Prins Stadhouder ingele* verd ,  JAARBOEKEN, July, 1788. 1155 verd, in "t welk zy zig beklaagen , dat op bun voorgaand Request geen antwoord of bevel is gevolgd, liier toe zuilen goederedenen geweest zyn; en hoe dit nader Request zal worden opgenomen, zal de tyd leeren. Aan Z\ne Doorluchtigs Hoogh'id e is d i i ft 3-  I Maas- ! landsluis. Request wegens bezwaren en verar.de ring de* Regering. l66 NIEUWE NEDERLANDSCHE funderende Regenten van den Ker- 3nlaW op nieuw aangeftelde Leden^v ^ voortduurde d;e verderffelyke ^j1" Spenen, bekend toegedaan te zyn en deJgggff by alle voor- ^jcs#^ -te onder' daan, als m$Jffi£ïj&i dat ordinair de lulv, alzo als dan den a*b*ï r de perfoo- Regeering te ^^«KlSlen -orden, nen, die daar toe denkay.verK ^ tc en de droevige onlusten»die°J luchtige Hoogheid SIS S beiagSfdaar i prpmpte en Waaromme de ^PP ^al de vryheid gevesten ten deze annex) »ggmm? ?ot: bruikenzig te keeren tot U L>oo Hoogheid( moedig verzoekende(a s op rj ppbrlbch^ voorzienmge ^Hooggbjagmp^ yan u tedoen, dat zoiLoecug ? fc van getrouwe Doorl. Hoogheid , eene U) d dworde, om perfoonen g^aah^^sn^s vooifchreven, en alZig te begeven na Maasflu.y0 ljantca te hoodaar de wettige bezw^v^andèrP4e en voorzieren, ndt^adttyd^èè^ffi^^ Kerkenninge, zo fn de beftelling der Keg - ^ raad als anderzints te doen en ^ maatregelen ^ nemen, zo tei liciu a ^ ^ tering van de rust en sLancs wm , > ro. Ses van de ^^g^^t^ dig bevonden za woi Jen ,w vcrmits de kortHoogheid zal geheven te behagen, vei ^  JAARBOEKEN, July, 17%%. u67 heid des tyds, dat de Regeering te Maasfluis (laat veranderd te worden, proviiioneel zodanige voorzieninge te doen; dat daar toe verkoren zullen worden dezulke, die na het genoegen der Supplianten zullen zyn, of wel anders al mede om de kortheid des tyds, dat de Regeeringsverandering hier niet eerder zal plaats hebben, dan, na dat van wegens U Doorluchtige Hoogheid de klagte van de Supplianten zullen wezen ondcrzogt, en dien conform aan de Supplianten regt zal wezen verfchaft. 't Welk doende enz. Schoonhoven. Den 30 July gefchiedde ook alhier wegens de Illuminatie op den 7 Augustus te houden, deze Publicatie: T\e Magiftraat der Stad Schoonhoven, in overweging nemende de billyke en rechtmatige liefde van de goede Ingezetenen dezer Stad, voor Haare Koninglyke Hoogheid, Mevrouwe de Prinfesfe van Orange en Nasfau, Gemalinne van Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prinfe Erfdadhouder, gegrond op de onlochenbaarfte ondervinding van de uitmuntendfte bewyzen van grootmoedigheid, door Hoogstgedagte Vordin aan zeer veele ongelukkige Ingezetenen van deze Stad bewezen, en zig, aan de eene zyde met fchrik herinnerende de alleronaangenaamfte omftandigheden, welke hoogstgedagte beminnelyke en nooit genoeg te achten Vordin, in het voorleden jaar binnen deze Stad, door eenenzamenloop van verwarringen, heeft moeten ondergaan, doch tevens aan den anderen kant, met de uiterfle blydfchap befchouwende de allergewenschtde uitkomst, welke het God Almagtig behaagd heeft, te fchenken aan de rampen van Hoogstgedagte Haare Koninglyke Hoogheid, van die van het Doorluchtig en tedergeliefd Huis van Orange, en van die van het Maas- LANDSLUIS. Request 'i egens bezwaren en verandering der Regeering,  nö8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Schoon hoven. Public totilluv-vierenop 7 Au gustus. het dierbaar Vaderland, en nog eenmaal aan de Iris gezetenen van deze Stad gelegenheid willende geven, om door opcnbaare bewyzen van genoegen, hunne onveranderlyke verknogrheid aan Hoogstge-. dagte Vorftin, en aan het geheele Doorluchtig Huis van Orange, benevens hunne, blvdfchap over de zo . groote als gelukkige heistelling van zaken, aan den ' dag te leggen, tot welke heritelling het God Almag-, tig behaagd heeft, Hoogstgedagte Haare KoninglykeHoogheid als een uitmuntend middel in Zyne hand te gebruiken. Zo is 't, dat Hun Ed. Groot Achtbaare na rype deliberatie hebben goedgevonden, aande^goede Ingezetenen dezer Stad te permitteeren, om hunne huizen op den 7 Augustus, zyn ie de heugchetyike Verjaardag van Hoogstgedagte Haare Koninglyke Hoogheid, MevroUwe de Prinfesfe van Qrange en Nasiau, des avonds van negen tot twaalf uuren te Illumineeren, vermanende een iegelyk , tot voorkoming van confufien, om in die rechtmatige vreugde , door Illuminatien , te deelen. Verbiedende Hun Ed. Groot Achtb. niet te min aan een ieder om eikanderen, of wie het ook zyn mag, bier de wyze van zyn Illuminatie, eenig molest aan te doen , en wyders het fchieten met fnaphanen, pi do-' len" kanonnetjes &c., mitsgaders het afdeeken van vuurwerken, voetzoekers, klappers, en dergelyke, als mede alle hoegenaamde buitenfporigheden , alles op poene van de hoogde indignatie, en ftraffe naar. exigentie van zaken. - » Aldus gedaan en gearrefteerd den 20 july 1788 , en gèpubliceert- den 30 daar aan volgende. (Onder //end), In kennisfe van my Secretaris, (Was geteekend) H. C. van der KOP. Jj K 1 li [.-  JAARBOEKEN,^, 1788. 1169 j B r i e l l e. ' De Algemeene Staten hehben by Refolutievan den 18 dezer, zekere Paulus Hier Thans,} Secretaris van de I Sccrlykheid IVaalwyk, als by de laatde onlusten tevens Militair Officier geweest zynde, en thans uitlandig, verklaard als daar door Van zyn gemelden post als Secretaris te zyn vervallen, met by voeging, „ \Zan in de vaste verwachting te zyn, dat door "den lieer of Vrouw van VVaalwyk, geen perfoon tot Secretaris of tot eenige andere posten of bedieningen in de gemelde Heerlykheid Z3l worden aangelteld, welke heeft behoord tot hT in dezer voegen verricht: lot Raden in de Vroedfchap zyn aangefteld Anthony Teengs, Mr. Gerard Beeld- fity ÏNK1ÜIZEN.  117 2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Edam. fnyder , Vincent van der Ley, Mr. Gcrrit Jacob Lakeman, Pieter Hogerbeets, Mr. Roelof Boot, Nicolaas Kroon, "Jacob Teerigs, Dr. Jacob van Waert , Willem de Gelder, Mr. 'jan Leoninus, Abraham Rudolph van Wylick, Wouter Pieter Wyngaard, William Pont, Simon Verjlevsren-, Pieter Kerk en Pieter van M cheten; blyvende dus vier plaatzen vacant. De niet aanblyvende Raden zyn Jan van Wallendal, Jan Riyntjes en Comelis Plot' tentot. Den Heer Hoofd-Officier, Burgemeefte» ren, Scheepenen, de Gecommitteerde Raad te Hoorn, de Raad ter Admiraliteit te Amfteldam, de Gecommitteerde in de Provinciaale Rekenkamer en de Staatsdienaars djzer.- tad, zyn alle in hunne . posten aangebleven en bevestigd. Monnikendam. De Edele Mogende Heeren Commisfarisfen van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Prinfe Erfdadhouder zyn den &8 July 1780 in deze Stad aangekomen, en hebben den volgende dag'de plechtige Magiltraatsveratidering verricht , zynde by Publicatie van Zyne Hoogheid aangedeld: Tot Raden in de Vroedfchap Nicolaas Bruyn ,Mr. Dirk de Leeuw, h tl era Mostert , Theodorus Egbertus van Marle, Dr. Carel van Aljem van Lingen, Gerrit Bruyn, Anthony van Maurick, Vryheer van Hensbroek  JAARBOEKEN, July, 1788. H73 broek en Heer van Rhynzaterwoude, Cormelis van Hoek, Jacob Soet en Teuni's Hor.dius; zynde nog vyf Vroedfchapsplaatzen open gebleven. Tot Burgemeefteren tot 9 Augustus 1789* Theodorus Egbertus van Marle , Nicolaas Bruyn, Dr. Carel van Alfetn van Lingen en Gerrit Bruyn. Tot Scheepenen tot 9 Augustus 17S9, Cornelis van Hoek, Teunis Hondius, Dirk Caps, Reyer Mosterf , Fredrik Altman, Jacob Hooykaas en Jacob Sweers. Tot Scheepenen - Commisfarisfen Cornelis yan Hoek, Reyer Mostert en Fredrik Altman. Tot Ordinaris Gedeputeerde ter Vergadering van Hun Edele Groot Mog. (by aanblyving^ Dr. Carel van Alfem Van Lingen. Tot Gecommitteerde Raad in West Friesland en het Noorder - Kwartier tot September 1789, Mr. Dirk de Leeuw. Tot Raad ter Admiraliteit in 't NoorderKwartier (by aanbly ving) tot September 1789, Willem Mostert. Tot Hoofd-Ingelanden van de Waterlandfche Meeren Nicolaas Bruyn, Mr. Dirk de Leeuw en Willem Mostert, Tot Heemraad van de Purmer Gerrit Bruyn. Tot Hoog-Heemraad van Waterland tot Augustus \j\,o, Anthony van Mourick, Vryheer van Hensbroek en HeerVan Rhynzaterwoude. Tot Heemraad van de drie Waterlandfche Iii i. Mee- VIo»- SIKEN3 AM.  Monnikendam. Pefi NIEUWE NEDERLANDSCHE Meeren, voor drie jaaren Cornelis van Hoek. Tot Bewindhebber van de West - Indifche Compagnie, ih'plaats vafl wylen Mr. Arent van Sanen, Mr.. Dirk de Leeuw. Tot Secretarisfen van de Stad Dr. Carel van /Jlfem van tingen èri Anthony van Mvurick, Vry'heer" van Hensbroeken Heer van Rhynzaterwoude. De niet' aanblyvende Raden zyn Dirk Claus, Pieter Houtingh, Claas Kous Bos, Jan Os/dan, Jan Kloek, Jacob leengs, Jan Minne .Boon, Nicolaas tosterus en Cornelis Boterkoper, zynde de Heer Claas Molenaar overleden. M e d e m b l I k. Eenige Ingezetenen dezer Stad hebben aan de Staten verzogt in de Amnestie van den 15 February laatstleden te mogen begrepen worden; waar op by de Staten aldus is beflóten: EXTRACT uit de Refolutien van de ■ •'• Heeren STAATEN van HOLLAND ««WEST-FRIESLAND, in Hun Ed. Groot Mog. Perg dering genomen op . Saturdqg den 12 July 17^8. Ontfangcn een Misfive van den Prefident en Raden van den Hove , gefchreven in den Hage den 9 dezer, houdende, tot voldoening aan Hun Ed. Groot Mogende Refolutie van den 13 Maart laatst-  JAARBOEKEN, July, 1788. 1175 laatstleden, derzelver confideratien en advis op de daar by terug gaande Requesten van Claas Span jaarel, Houtkoper en Oud - Scbeepen; Jacob van der Wou/ie, Verwer en Glazenmaker; mitsgaders Oud - Ouderling in de Gereformeerde Gemeente; Hendrik Roemer, Koekebakker; J m Hun, Koopman, en Gerrit Keyfer, Winkelier; alle wonende te Medemblik, en Burgers aldaar; om de redenen daar by geallegeerd, verzoekende: Dat bet Hun Ed. Groot Mog.' gelieven mogte te declareeren, dat zy Supplianten zyn gecomprehendgert en begrepen onder de perfoonen, welke uit kragte van Hun Ed. Groot Mog. Placaat van Arfinestfe. van den 15 February dezes Jaars, van r;un- Ed. Groot Mog. clementie profiteeren, ert dar daar van aan de Supplianten moge worden afgegecvcn Acte; zynde aan dezelve verleend Surcheancc van de Procedures, die omtrend hun reeds mogten zyn ondernomen, of ondernomen zouden mogen worden, h.:ngende Hun Ed. Groot Mogende Deiiberatien over derzelver verzoek. Waarop gedelibereerd en in achting genomen zynde, liet door de Supplianten aan BorgcineestCT ren der Stad Medemblik voor het aan hun bekend worden van Hun Ei. Groot Mogende Refolutie, tot herdel der Conftitutie , op den 22 September 1787 overgeleverd Adres, en hun daar op .gevolge] gedrag, mitsgaders derzelver gedaan wordende Dei claratoir, van 'zich als dille en aan de Wetten -,ndergefchikte Ingezetenen, te zuilen gedragen; is goedgevonden en verdaan, aan dezelve van het misdryf, ter zake by derzelver eerstgemekle Requeste, in de maand December 1787, aan Hun Ed. Groot Mog. geprefenteerd, breder gemeld, door hun begaan, te verkenen vergiffenis, en alzo dezelve mede onder de generaale Amnestie by Hun Ed. Groot Mogende Placaat , van 15 February tiezds Jaars geëmaneert., te comprehendeeren , mits door hun. betaald worden de kosten ter zake voorf/, Iiii 2 • ge- Me- . DEM- ri.iK. Refiiut. tot het begr\p:n in de. Amnestie enz.  ii7« NIEUWE NEDERLANDSCHE Me- demplik. Refolut, tot het heg' ypei in de Amnestie enz. Den 25 July zyn door Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prinle van Oranje en jNasfau, ingevolge de Authorifatie van de Ed. Groot Mog. Heeren Staten van Holland en West-Friesland tot het veranderen der Regeering, aangefleld: Tot Raden en Vroedfchappen V iet er Spaander , Dirk Mol, Mr. Jan Pan, Nicolaas Haasman, Dr. Huybert Geldolpb de Lange, Cornelis Elias, Pieter Raper, Carel Gerde nier (doch welke heeft verzogt in dezen verfchoond te zyn) Mr. Nicolaas Groot JacObsz. , Frans Pont, Nicolaas Bourgon je, Mr. Cornelis Veen, Willem Morenvliet Ifaaksz., Jacob Oly, Pieter Egges en Claas Smit. Tot Hoofd - Officier Mr. Jan Pan. Tot Burgemeelteren Mr. Jan Pan, Dr. Huybert Geldolpb de Lange cn Cornelis Elius. Tot Scheepenen (in plaats der genen ^elke met den aanvang dezes jaars, moeiten ?yn afgegaan , doch uit kragte der Refolutie van gevallen; en zal hier van aan den Officier der Stad Medemblik kennis worden gegeeven. En is, by deze gelegenheid gerefolveerd, dat in alle gevallen van dezen aart, de kosten door de perfoonen daar in geconcerneert, en in hunne zaak gevallen, zullen moeten werden betaald; en dat (dezelven door het prasfteeren van den Eed, op de Conïlitutie, zekerheid zullen moeten geven van derzelver fentimenten voor het vervolg. Accordeert met de voorfz. Refolutien.  JAARBOEKEN, >/y, i7«. "77 van Hun Ed. Groot Mog. van den 3 December 1787, tot nu toe in dienst waren gebleven) Willem Morenvliet Ifaaksz. , Jacob Oly, Jan Smit Claasz., Claas Schardam, Jan Gerdenier. Jan Jansz Visfer en Claas van Dyk. Tot Scheepenen - Commisfansfen Willem Morenvliet Ifaaksz., Jacob Oly en Jan Smit OittHSZa Tot Gecommitteerde Raad in West ■ Friesland en het Noorder• Kwartier (by aanblyving) tot 1 January 1789, Pieter Spaander. Tot Gecommitteerde Raad ter Admiraliteit in het Noorder-Kwartier fby aanblyving) tot 1 May 1789, Dirk Mol. Tot Thefaurier Claas Smit. Tot Secretarisfen (by aanblyving) Mr, Nicolaas Groot Jacobsz. en Mr. Cornelv. Veen. Tot Schotgaarder Jacob Oly. ZEELAND. Middelburg. ■ De Predikant by de Gereformeerde Gemeente dezer Stad , J. de Fremery, van wien wy voormaals al eens gefproken hebben , wiens huis met de onlusten, nu voor een jaar, is geplunderd geweest, en die met de omwending van zaken Iiii 3 zich Medemblik.  Mib- " DEL" BURG. ' n.73 NIEUWE NEDER LANDS CHS zich afwezig heeft gehouden , is in deze Stad wedergekeerd, en heeft'op Sondag den 6--dezer maand July wederom voor het eerst den namiddagdienst waargenomen, en den derden Sondag uit de Heidelbergfche Catechismus verklaard. De Kerk was zeer vol van menfchen , byzonder van die geenen,die nieuwsgierig waren, of de Leeraar ook iets van het voorledene zouden zeggen, doch den Heer dé Fremery heeft niets daar van aangeroerd. Het Edel Mogende Collegie ter Admiraliteit in deze Provincie, heeft den Kaptein ter Zee, onder beheer van welgemelde Zeeraad, Adrianus Schierhout, na alvorens in gedaagd en niet verfcheesen te zyn, by Sententie verklaard: meineedtg, infaam en in* habil, om immer den Lande in eenige quali-. (eit te konnen dienen, en wyders denzelveu voor altoos gebannen uit de Vereenigde. Nederlanden en Kesfort van de Generaliteit, zonder ooit wederom daar in te mogen komen, op porne van zwaarder ftraffe, uit hoofde dat gemelde Kaptein., met verzaking van zyn Eed en Pligt, zyn dienst, in welke hy aan de Generaliteit was verbonden, hadde opgezegd, en was overgegaan in dien van het Defenfie Wezen van Holland. Zie hier die Sententie (*J zelve: In (_*) Zie ook te voren Nieuwe Nederl. Jaars. 1787.  JAARBOEKEN-, July, 1788. 1179 In d. ■■•aahe van den Hsrr en Mr. NICOLAAS STEENGRACHT b'OOSTER LAND, Raaaen . u--j mcaat Fiscaal '.an deze Ldele Mo gende Rade, R. O., eerst lUqulranl van Dagvaar ding in.per.fcsn, nu Eisfcher in cas C'imiueel. Contra ADRIANUS SCHEERHOUT, to- j>itein ter Zee , ten dtenlie uezesr Landen, onder het resi'hrt van dit Collegie, doch thans z chop'i >!!■>■ de te Amfierdam, eerst Gt* ' reerden en Gedaagden ia het voorjz. cas, en nu Dejailiant. Den Raad gebleken eyüde uit den Intcndit van den Heer' Eisfcher R. O. mitsgaders uit de ftuk* ken en befcheiden door gemelde Heer Eisfcher overgedicnt, dat den Gedaagden en Defaillant, zonder voor af'uit den Eed en dienst van den Lande te weezen ontfiagen, en zonder zelfs het verëischte verzoek om Demisfic naar behoren gedaan, veel min daar opeen favorabledispofitie geobtinecrd •te hebben, heeft kunnen goedvinden , op eigener gezag, zich van zyne verpiigting en qualiteit te houden voor ontflagen, en voor denzelven zynen post te bedanken, geevende daar van aan dezen Rade kennis, by eene Misfive gefchreven uit Amderdarn den 20 September des afgeloopcn jaars, en waarby hy Gedaagde en Defaillant zich niet ontziet, ah den grond en oorzaak van dat zyn gedrag te poferen, „ dat den band der Unie, des tyds bleek te „ zyn gebroken: dat het dus nimmer de zaak var „ een man van eer. en beginzelen zoude kunncr „ zyn, eene verdeelde Maatfchappy , zo als h\ „ Gedaagde en Defaillant voorwent, naar vorderin; Iiü 4 . jj de VllD)EL- ' ïURG. Sententie tegen den Kap tei',1 ter Ze-Adr. Schier- hout. r •  n8o NIEUWE NEDERLANDSCHE MIDDELBURG. Sentem tegen den Ka jein tei Zee Ac Schier hout. der onderfcheidene inzigten en bedoelingen te 3, dienen." Dat hy Gedaagden en Defaillant te wel wist, „ wat hy, naar zyn gedagten aan de Provincie zy- «„ ner geboorte verfchuldigt was, en derhalven na „ dezen Rade voor de charge van Kapitein ter t>-„ Zee bedankt te hebben, declareerde, dat hy be„ doten had zyn vermogens en leven eeniglyk ten r, „ diende der Stad Amderdarn en de Provincie van „ Holland te doen dienen." Dat de Gedaagde en Defaillant niet vergenoegd met het opzeggen van zyn dienst, waar in hy aan de Generaliteit was geëngageerd, daarenboven zich had verdom, om, met verzaking van Eed en plicht, zich werkelyk te begeeven in een anderen dienst, en zig te verbinden aan dien van het zogenaamd, nu gedisfolvfierd Defenlie- Wezen van r'olland, begevende zich ten dien einde, onder het Gomman do van den Kapitein jF. H. *an fiéë, en realiferende dus met der daad, het befluit in deszelfs Misfive hier voorgemeld vervat. Al 't welke zynde zaken van de uiterite en dangereuste gevolgen, als ftrydig, met den by hem bezworen Artikelbrief, én verdere orders van den LanJe, verwaariozinge van de bevelen van dezen Rade, tot merkelyk nadeel en verachting van 's Lands dienst, en der Militaire discipline , niet alleen grovelyk. aanlopende tegen zyn devoir en plicht, maar ook tegens den Eed aan den Lande by hem gedaan, 't geen dien volgenden, anderen ten exempel, nadrukkelyk ea rigoureufe]yk diende te worden gecorrigeerd; Zo is het, dat de Raad gezien hebbende de Aclie van Default, en Relazen van den Deurwaarder, en gelet op alles waar op in dezen te letten ftond ; doende Recht uit naam en van wegens de Hoog Mog. Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden , als mede Zyne Hoogheid den Heere Prinfe van Orange en Nasfau, als Admiraal Generaal dezer Landen, verfteekt den Gedaagde en De- fail-  JAARBOEKEN, July, 1788. 1181 faillant van alle Excepden declinatoir, dilatoir en] peremptoir, mitsgaders van alle defenfien en wee-: ren van rechten, die hy gecompareerd zynde, zou-, de hebben mogen doen, of proponeren , casfeert hem Gedaagde en Defaillant wyders als Kapitein ter Zee* en verklaart denzelven meinedig, infaam en inhabil, om immer den Lande in eenige qualitcit te kunnen dienen: Band denzelven voorts voor altoos uit de Vereenigde Nederlanden, en resfort van de Generaliteit, zonder ooit wederom daar in te mogen komen , op poene van zwaarder ltraffe. en condemneerd eindelyk den Gedaagde in perfoon en Defaillant in de kosten yan dezen procesfe. Z l ERIKZEE. De treurige omftandigheden, door welken ons Vaderland gefolterd is, hebben gelegenheid gegeeven tot deze twee indagingen: Alzo Pieter Bon, Schoolmeester gewoond hebbende te Sonnemaire, zig heeft fchuldig gemaakt, aan het pleegen van publiek Geweld, Oproer en Plundering binnen de Stad Zierikzee, op den 24 September, des afgeloopen jaars 1787 , en denzelven fitter lio», zedert is geworden fugatief. zo word by deze den gemelden Heter Ho», op Authorifatie van den Ed. Achtb. Gerechte der Stac Zierikzee, als sGravenmannen van Zeeland Beoos tenfchelde, gedagvaard uit naam ende van wegern den WelEd. Geftr. Heer Jan van Tslelftein, Rent meester Generaal der Graaffelyke Domeinen er Efpargnes van Zeeland, en in die qualiteit Bailluw over Dreifchor, Sonnemaire en Noordgouwe cun annexis R. O., omme op den 27 Augustus aanitaan de, des morgens ten tien uuren, immers met 't aan gaan derRolle, in perfoon te compareeren op'sGra venfteen binnen de Stad Zierikzee, voor welgeme] n ' ,. . d vflD- JELITJRG. Sententie 'egen 'tileeien Dienaar. Zierikzee , den 30 July, 1788. Alzo Johannes de Winter , ' Wagemaaker, gervwoond hebbende te Noordgouwe, zig heeft ehuldig gemaakt'aan het pleegen van'Publiek Geveld, Oproer en Plundering/zo te Zierikzee, als e Noordgouwe voornoemd, op den 24 September, les afgeloopen jaars 1787, en denzelven Johann'es Ie IVinte-r, zedert is geworden fugatief;'zo word iy dezen den gemelde Johunhes ae Wuner , op kuthorifatie -van den Éd. Achtb. Gerechte dec Itad Zierikzee, als 's Gravenmannen'van Zeeland , leoostenfchelde, gedagvaard,, uit naam ende van zegens den Wel Ed. Geftr. Heer Jan vat, TsJel'eji-, Rentmeester Generaal der Graafièlyke Doleincn en Efpargnes van Zeeland, en in die quateic Bailluw over Dreifchor, Sonnemaire cn Noord • ouwe cum w.nexis R. O., omme op den 27 Auustusaanftaande, des morgens ten tien uuren,imicrs met 't aangaan der Rolle, in perfoon te comarecren, op 's Gravenfteen, binnen de Stad Zie» kzee, voor welgemelde Gerechte , als 's Gravenlannen van Zeeland, Beoostenfchekle, te aanhoo;n zodanige Eisch en Conclufie in cas Crjmineel, litsgaders verzoek of verzoeken, als gemelde Heer iailluw R. O., ter zaken voorfz., ten zyncn lasten zal  JAARBOEKEN, July, 1788. 1183 zal goedvinden te doen en neemen, daarop te antwoorden en voorts te procedeeren, als na vechten. , (IVas geitkeni) WILLEM JANSE EERMAN, 's Heeren Dienaar. Zierikzee, den 30 July, 1788. De Edel Mogende Heeren Staten dezer Provincie, hebben de Ingezetenen in het algemeen gelast, om op den 7 der aanftaande maand Augustus, zynde de Verjaardag van Haare Koninglvke Hoogheid, Mevrouwe de Prinfesfe van Orange en Nasfau, hunne huizen te verlichten. UTRECHT. Utrecht. Wegens de verlichting der huizen op den aanftaande Verjaardag van de Prinfesvan Oranje, is van wege Gedeputeerde Staten 'sLands van Utrecht den 18 July deze Publicatie gedaan: De Gedeputeerden van de Staten 'sLands van Utrecht,in aanmerking genomen hebbende, het algemeen verlangen van vèrfcheide Ingezetenen dezer Provincie, óm derzelver vreugde over de bevestiging van 's Lands oude en gezegende Conftitutie, de onderling daar van aangegaane Bondgenootfchappelyke guarantie, en de Alliantien met de Hoven vahLohdon en Berlyn onlangs gefloten, als mede ter Zierikzee.  ï 184 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT, Public, van de Gedeput. Staten tot illu mi neren. ter gelegenheid van de eerstvolgende Verjaardag van Haare Koninglyke Hoogheid, Mevrouwe de Prinfesfe van Oranje en Nasfau, Gemalinne van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe van Orange en Nasfau, Erfftadhouder &c. &c. &c. na de gelukkige omwendinge van zaken , door illu • minatien aan den dag te leggen, en derzelver hoogachting en dankbaarheid alzo openbaar te betonen aan eene Vorftinne, aan welker moeden ftandvastigheid , de geheele Republiek, en in 't byzonder deze Provincie, de herftellingevan derzelver aloude Conftitutie mede verfchuldigd is; En alles willende toebrengen om aan het verlangen der goede Ingezetenen te voldoen, ten einde deze belangryke gebeurtenisfen op eene plechtige en buitengewone wyze te vieren; hebben goedgevonden, aan allen en een iegelyk Eurger en Inwoonder dezer Provincie te permitteren, gelyk Hun Ed. Mog. permitteren mids dezen, om op den 7 Augustus aanftaande de huizen , by hun dadelyk bewoond, des avonds van half negen tot twaalf uuren des nachts te illumineeren Verbiedende nogthans op voornoemden 7 Augustus het branden van Piktonnen, het Schieten en foortgelyke vreugdetekenen, item het affteken van allerlei foorten van Vuurwerken, ten einde brand en dergëlyken ongelukken, zo veel mogelyk, worden verhinderd en voorgekomen. Gelastende voords de Schouten en Gerechten ten platten Lande, op het gedrag hunner Ingezetenen naauwkeurig agt te geven , en alle ongeregeldheden te helpen tegengaan en te weren, terwyl Wy op poene van Ons hoogfte ongenoegen, ieder en een iegelyk verbieden, den een den anderen over de wyze van illuminatie te miszeggen of te befchimpen, op dat daar uit geene aanleidinge tot wanorders of moedwil geboren werde; en gelyk Wy aan de eene zyde, aan alle Ingezetenen willen vry gelaten hebben hunne illuminatien , overeenkomftig met hunnen ftaat  JAARBOEKEN, July], 1788. 1185 ftaat en omftandighcden en naar hunne keuze interigten, bevelen Wy nogtans ieder en een iege • lyk, daar by alle betamelykheid in agt te nemen, en door geene beledigende Decoratien eenige gelegendheid tot partyfchap of befchimpinge van an- ■ deren te geven. 1 En op dat door het ophalen van geld, drank,, of wat het anders zoude mogen wezen , cnder, voorwendige van het zelve tot deze illuminatien, het oprigten van Eeretekenen, of andere diergeiyke Vreugdebedryven te gebruiken, geene aanleidinge tot ongeregeldheden werde gegeven, inhsreren Wy wel ernftig het verbod, by Onze Publicatie van den 26 February laatstleden ten dezen opzichte gedaan, als mede Ons bevel en vermaninge, ten einde een ieder in zyn kring alles aanwende, wat tot bevordering van eene bedaarde vrólykheid, vermyding van twisten en moedwil, verftrekken kan, op dat alzo dezen dag, volgens Ons oogmerk en het verlangen der goede Ingezetenen, op eene met de goede order, overeenkomende wyze, werde gevierd. Ea op dat niemand hier van onkundig zy, zal deze worden gedrukt, alomme afgekondigd en aangeplakt naar behoren. Gedaan te Utrecht den 18 July 1788. (Was geparapheerd) ATHLONE, vt. (Ouder flond) Ter Ordonnantie van Welgemelde fleeren Gedeputeerden. (Was gtteekend) PH. RAM Abjtnt Secretaris. Hebbende op het Spatiflm gedrukt het Cachet van, U- rRKCHT. Public. >an de jedeput. Staten ot illumineren.  u- TRECHT'. 1186 NIEUWE NEDERLANDSCHE van Welgemelde Heeren Gedeputeerden in een ro den Ouwel, met een Papieren ruite overdekt. Nog is deswege van den Gerechte het navolgende afgelezen: Cchout, Burgemeefteren en die van den Gerechte der Stad Utrecht, in overweging genomen hebbende, dat, gelyk aan de goede Gemeente, op den ibn»fien Verjaardag van Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prinfe Erfftadhouder, gelegenheid oneven is , om, wegens de zo voorfpoedige als Snverwachte omwendinge van zaken in deze Republiek, eenige-bewyzen van hare gepaste vreugue te ?y. i?88. n8? ten half negen, en eindigen des middernachts ten twaalf auren ; vermanende Myne Heeren van den . Gerechte een ieder , om deze blyde plechtigheid door geenerlei baldadigheden hinderlyk te zyn of te verftooren. Ten dien einde verbieden Hun Ed. Achto. allen en iegelyk, aan iemand, wie het ook zy, over de wyze, op welke hy verkiezen zal zyne illuminatien in te richten , eenige moeilykhedeh aan te doen , door verwyten , fchimpen of fchelden, veel -min door eenig dadelyk geweld aan.iemands Perfoon, iluis of Goederen te plegen, op poene van, naar bevind van zaken , volgends de Publicatien dezen aangaande geëmaneerd , ten ftrengllen, ook zelfs aan den Lyve, te worden geftraft. Gelyk yun Ed. Achtb. , ter voorkominge van ongebondenheden, Welke inzonderheid op dezen Vreugdedag ten zorgvuldigften behooren te worden vermyd, op gclyke'pcene fcherpelyk verbieden het doen van eenige aanzoeken of aahfpraken om Geld, langs de Huizen , op 's Heeren Straten, of waar en onder welke benaming zulks by deze gelegenheid ook gefchieden mogte. Voords interdiceeren Myne Heeren van den Gerechte , met renovatie van vorige Publicatien, om by deze plechtige occalie eenige zogenaamde vreugdevuuren te branden, Vuurwerken af te deken, met Kanonnetjes, Snaphanen, Pi dooien of ander Geweer te fchieten , met Zwermers, Voetzoekers, Klappertjes of diergeiyke brandende Machines te flingeren of te werpen, op pcene van zes Guldens, by elke Contraventie te verbeuren, en zullen de) Ouders en Voogden, in dien'gevalle, voor hunne Kinderen en Pupillen aanfpreeklyk zyn. Eindelyk wordt elk wederom aangemaand , op den avond van den voorfz. 7 Auguftus aanltaanden, ter vermyding van ongelukken en verwarring , gedurende den tyd der Illuminatie, met het ryden Kkkk der ["RECHT. Public, mn den C>eTichte nopens 't U.aitüni' ren.  ii88 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ü- TRECHT. Public, van den Gerechte nopens 't illumineren. der Rytuigen de navolgende orde te houden: Te weten: dat de Rydtuigen, die van den weg van den Plompentooren af de Nieuwe Gracht opryden, de Oostzyde langs den Drift, en alzo de Kromme Nieuwe Gracht en verder de Oostzyde van de Nieuwe Gracht zullen houden, doch dat dezelve , komende van den kant van het St. Servaashek, de Westzyde der Gracht zullen houden, en, het zy achter St. Pieter, het zy achter den Dom, door de korte Jansftraat en Bootheftraat , tot aan den Plompentooren, de Westzyde der Gracht hun weg 'zullen vervolgen: Wyders, dat de Rydtuigen, van het Benedeneinde van den kant der Weerdpoort opkomende, mede zullen moeten houden de Oostzyde der Oude Gracht, doch alsdan niet door deChoorftraat, en Lynmarkt zullen ryden , en, van het Boveneinde van den kant derTollteegpoortafrydende, zullende moeten houden de Westzyde der Oude Gracht, door de Lynmarkt en Choorftraat, tot aan de Weerdpoort;. wordende elk nog gewaarfehouwd by deze, dat de Rydtuigen de Korte Jansllraat van den kant van het St. Janskerkhof niet zullen moeten inflaan. En, op dat niemand hier van onkundig zy, zal deze worden afgekondigd, gedrukt en aangeplakt, naar behooren. Aldus gearrefteerd by Myne Heeren van den Gerechte voorn., den 17 July 1788. In kennisfe van my, 1 J. HINLOPEN. ■ En, den 19 dito, Van den Stadhuize alhier - Qno.  JAARBOEKEN, July, 1788. ii3q (more folito) gepubliceerd, by my ondergefchreven Deurwaarder. CORNELIS BOR. In de Dagpapieren dezer maand, las men op bevel van Gedeputeerde Staten deze bekendmaking : tTan wegens de Ed. Mog. Heeren Gedeputeerden v van de Staten 'sLands van Utrecht, word ieder en een iegelyk gewaarfebouwd , tor voorkoming van zyne fchade , geen Obligatien , of Lyfrenten ten laden van deze Provincie , ftaande ten name van Mr^ Battholomem Willem Vis/cher, het zy alleen, het zy op riaam van denzelven cn zyne Huisvrouw Anna Elizabeth van Hengst, te kopen of te beleenen, alzo by Myne Heeren de Staten derzelver Provincie nopens dezelve Obligatien of Lyfrenten zodanige dispofitien gemaakt zyn, als dienen kunnen, om des noods daar aan de fchade , aan deze Provincie door Hartholomeus Willem l^tslcher toegebragt, door deszelfs pretenfe adminiflratie van het anderdeel der Generale Middelen, mede te kunnen verhalen. Die geenen, welken voornamenlyk in de voorgaande onluften geyverd hebben, byzonderlyk tot het afzetten van Leden van Regeering, zyn tot goedmaking van fchadenSj Welken daar uit voor Land en StLd zyn gefproten, in zekere geldfommen, verfchillende naar het verfchil deromftandigheden verwezen, behoudens nogthans de criKk kk 2 % mi- U- rRECH*.  n9o NIEUWE NEDERLANDSCHE , UITRECHT Leeuwarden. Den ie July 1788 is alhier over zekeren Pieter Wolters, door het Hof dezer Provincie, dit navolgend vonnis uitgefproken. Alzo den Hove van Friesland uit de confesfie van, Pfaer Wdte't, op 't Vlie onder Leeuwarden , tegenswoordig Gevangen, en anderzints uit de procedures genoegzaam is gebleeken: Dat de Gevangen in de Maand SeDtember 1787 zig naai- traneVer heeft begeeven. Dat de Gevangen van daar, nevens een Detachement Vry-Corporisten, onder Commando van tier nardus jejgerhuis , is vetrokken, en op den 13 Sep. 1787 op de Lemmer is mineele actie, welke zouden bevonden worden te moeten plaats hebben. De perfonen,. welken zodanigegeldfommen moeten opbrengen, zullen wy in ons volgend Rukje opgeeyen. De Heeren van de Vroedfchap, de luider der Hoogefchool alhier tragtende te herllellen, hebben tot gewoon Hoogleeraar in de Godgeleerdheid aangefleld, den Predikant by de Gemeente dezer Stad Philip Jan Bachine, en wel eigenlyk tot Profefor Theölc» gia , in primis Catecbeticae et Prab7iceuwe Ro* chus als Commandeerende Officier van de Wagt op dien tyd daar van tot voorn. Somma aan Jati Kkihouwer quitantie heeft gepasfeerd. Dat de Gevangen en gedagte perfoonen daar op met de gewapende Manfchap en voorn. Geld van daar zyn gemarcheerd. Dat de Gevangen insgelyks, op dien zelfden dag, met agt gewapende 'Vry Corporisten, onder Commando van Lteu^e Rochu< is gekomen in het buis van Ide --'an der Sneer, Collecteur van het Pasfagie- Geld in de Lemmer. Dat de Gevangen met 1 i-.nr R-erus, de Colledtpenningen van gedagten 'Collecteur uit naam van de pretenfe Staten te Franeker geëischt heeft. Dat Jdt 'van aer Sneep penigen tyd geweigerd heeft, de Collectpenningen  JAARBOEKEN, July, 1788. 1193 aan hun te overhandigen. Dat de Gev. en de gedagte Lieuwe Rochus toen gedreigd hebbende, alles als dan aan Rukken te zullen daan. Dat 1de van der Sweepy alzo gedwongen, eindelyk acht honderd cn negen Caroli Guldens en negentien duivers, aan den Gevangen en Lieuwe Rochus heeft overhandigt, van het onvangene Pasfagie-Geld, Mey 1787, ingegaan. Dat Lieuwe\ Rochus, als Commandeerende Officier, daar van op last van gedagte pretenfe Staten Quitantie heeft gepasfeerd. Dat de Gevangen en gedagte gewapende manfehappen daar op met Lahds Geld van daar zyn gemarcheerd. Al het welke zynde zaken van zeer kwaden gevolge , en daarom anderen ten exempel niet behooren te blyven ongeftraft; Zo is 't, dat het voorfz. Hof op alles rypelyk gelet en geconfidereerd hebbende, het geen men in dezen behoorde te confidereeren, in den naam en van wegens de Heerlykheid der Landfchappe van Friesland, den voorn. Gevangen heeft Gecondemneert en Comdemneert by deze om by den Scherprechter op het Schavot geleid, aldaar wel ftrengelyk Gegeesfeld , Gebrandtcekend , en daar na door de Dienaaren van de Juftitie te worden gebragt in het Landfchaps Tugt- en Werkhuis, om aldaar te werken deh tyd van zeven Jaren. En verklaard den Klager tot zyn verdere genomen Eisch en Conclufie niet ontvangbaar. A&umden n July 1788. Ter Ordonnantie van den Hove, {Was geteektttd) J. FABER. Kkkk 4 Dit LlEU- WAROEM. Sententie tegen P. Wolters.  U94 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. Dit vonnis is op den zelfden dag ter uitvoer gebragt. Ook is-nug op den 4 July 1788, zekere Sjoerd Sibes He/linga, oud 10 jaren, inwoner van Beetgum, die den 5 Üétober 1787 was in'gevangenis gebragt, wegens deel in de vorige onlusten, voor twee jaaren buiten deze Provincie gebannen. Waar tegen Berend Mulder, die den 8 November 1787 gevat was, den 10 July vry is ontflagen, aids betaalende de kollen. OFERTSSEL. Deventer Aan de Illuftre fchoole dezer Stad, was den Heer Mr. F. A. van der Marck Hoogleeraar in het recht der Natuur. Dezelfde Heer Van der Marck is ookeertyds Hoog^ leraar te Groningen geweest, maar hadt wegens eenig gefchil met de Geeftelykheid aldaar zyne post verloren. Hierop wierdt hy te Lingen, en vervolgens van daar naar deze Stad beroepen. Dog hier zich byzonder in de verdeeldheden, welken ons Vaderland gefchokt hebben, hebbende ingemengd, heeft hy met den intogt der Pruisfifche Legermagt en daaropvolgende omwenteling, deze Stad en Ih-ovincie verlaaten. Daarop is hy wederom te Burgerfteinfurt tot Hoogleeraar in de Rechten beroepen , en heeft aldaar die post in deze maand aanvaard met eene  JAARBOEKEN, July , 1788. 1195 een' redenvoering. De portentofa Hobbeflam] civisimagine: of Over de monjhrlyke chets > van den Hobbefiaanfcbe Burger. Daar Hob.es veel al de lydelyke gehoorzaamheid predikte, en zyne Leer met reden van de meefte ftaatkundigen verworpen is, zo kon de Booeleeraar Van der Marck geen geichiktec ftof uitkiezen, om, met het tegengaan van dat leerftelzel, aan zyne gevoelens, welke hv hier te Lande beleedt, bot te vieren, zonder dat zulks nu lichtelyk van iemand konde berispt worden. De Heeren Baron Van Heeckeren tot Suideras, en Baron Van Lynden tot Blitterswyck zyn van wege den Prins Erfftadhouder herwaards gezonden, om, op verzoek der Burgery, de Regeering te veranderen, gelyk dan ook gefchied is. STAD EN LANDEN. Groningen. Den 17 dezer maand July,is wegens he openbaar bidden met de Gemeente t< Westerwoldingeland, dit befluit genomen Op het geproponeerde ter Vergaderinge, dat we in deze Stads Jurisdictiën van het Oldampt Gorecht en Sappemeer, een Formulier Gebed aai de Heeren Predikanten was voorgefchreven, maa niet in de Heerlykheid van Westerwoldingeland hebben de H. Heeren Burgemeefteren. en Raad na gehoudene deliberatie, verftaan, dat aandeHee 5 Kkkk 5 re )even' er. I 1 r » 1  119ö NIEUWE NEDERLANDSCHE Groningen Refol. nopens 'i bidden der prt dikanten. Van i ren Predikanten van Westerwoldingeland zal worden te kennen gegeven, gelyk gefchied by dezen, ' dat zy in hun Na - Gebed zullen hebben te Bidden in dezer voegen: ,, Wy BiddenU voor het lieve Vaderland, voor „ deszelfs beftendige Welvaart en Voorfpoed, voor „ de Kerke daarin geplaatst en voor deze Gemeen„ te in het byzondèr. Wy Bidden U voor Hun ,, Hoog Mogende de Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden, voor Hun Edel Mo„ gende de Raden van State. Wy Bidden U voor „ Zyne Doorl. Hoogheid den Heer Prins van Oranje ,, en Nasfau, Erfftadhouder, Erf-Kaptein enAd„ miraal- Generaal der Vereenigde Nederlanden, „ voor Hoogstdeszelfs Koninglyke Gemalin en „ Vorftelyk Huis. Wy Bidden U voor Hun „ Edel Mog. de Heeren Burgemeefteren en Raad „ der Stad Groningen, voor den Heer Drost en „ voor de Richters in deze Heerlykheid en Land„ fchappen, met affmeekinge van 'sHemeJs Zegen „ over Hun Beftier en Regeering." Wordende de Heeren Predikanten ernftigverzogt en niet min ambtshalven gelast, hunne toehoorders te vermanen en op te wekken., tot Eerbied vooren Onderwerping aan hunne Wettige Lands-Regeev ringe, en daar door met Hoogstdezelve mede te werken ter bewaring der R uste en Eendragt: wordende voorts den Heer Drost en de reipecbive Richters gelast acht te geven, dat deze Raads welmeninge worde nagekomen, geobferveerd en uitgevoerd": en zal Extradl dezes, aan de refpecfive Predikanten van voorzeide Heerlykheid worden toegezonden, en aan den Heer Drost en Richter van gemelden Heerlykheid by Misfive daar van kennisfe gegeven, Co//. Acord. C. H. GOCKINGA, Secretaris,  JAARBOEKEN, 1788. 1197 Van wegens de Staten dezer Provincie gefchiedde den 17 July deze Publicatie: De Staten van de Stad Groningen en Ommelanden, doen te weten: Hoe wv by Publicatie van den 31 December 1784, ter gelegenheid van eenen Oorlog, waar mede Ons Gemeenebest door een machtig Vorst wierd gedreigd, alle de Ingezetenen ten platten Lande hebben verzogt en aangemaand, zi°- te willen bekwaamen om- een behoorlyk en nuttig gebruik der Wapenen, tegens den inval van den Vyand,inzonderheid van ftropende partyen, te kunnen maken, en tevens vastgefteld, dat na het einde des Oorlogs, de wapenen, welke de Ingezetenen zig mogten hebben aangefchaft, Staten Geweer zynde, onder voldoening der waarde door Ons zullen worden overgenomen, en die gevreesde Oorlog zedert lange door eene gedotene en geratificeerde Vrede is geëindigt, waar door de reden, om welke dc Ingezetenen verzogt zyn zig in den Wapenhande te'bekwamen, komen te vervallen, en Wy bover dien tot Ons leedwezen hebben befpeurd, dat veel< woelige en kwalyk geïntentioneerde Ingezetenen, waar onder de zulke, van wie men zulks het minsi verwachten mogte, zig hebben onderwonden, on ftrydig met Onze oogmerken, daar van een zeer kwaa< februik, tot ftoring van de inwendige rust te ma en, en zelfs lang" na de gedotene Vrede, zig al lerhande Ammunitie van Oorlog aan te fchaiïen. Zo is het, dat Wy na gehoudene deliberati Onze Placaaten van den 31 December 1784 ei 24 January 1785, mits dezen wederom intrekkei en doen ophouden, vernietigende en disfolveerend over zulks alle gewapende Genootfchappen ten plat ten Lande, welke in deze Provincie hebben gefublj fteerd, cn verbiedende van nu af aan alle Byeen komften en Zamenrottjngen, ter verdere voortzei ting van den Wapenhandel onder Onze Ingezete nen, op draffe, dat die gene, welke ongeacht d Gro- ' n1ngen. Public, ter ter r.ietiging van gewapendeGenootfchappen. I l l l 3 t  ii98 NIEUWE NEDERLANDSCHE Groningen Public ter verrit tigifq van ge~ wapen ie Genootfchap.pen. GE* Ons verbod zig zulks mogten onderwinden, of an, deren daar toe trachten aan te zetten, als ongehoorzamen en weêrfpannigen, aan de beveelen der hooge Overigheid en Verftoorders van de gemeene rust befchouwd, en na de ftrengheid der Wetten ' behandeld zullen worden : lastende en beveelendc ten dien einde alle Gerichten in de drie Kwartieren der Ommelanden, beide Oldambten, het Gerecht en Sappemeer cum annexis, benevens derzelver Weddelicden , Subftituten en roode Roeden hier op naauwkeurig toeverzigt te nemen en naauwkeurig zorge te dragen, dat de Overtreders van deze Onze orders, de verdiende ftraffe niet ontgaan: gelastende voorts alle de Ingezetenen ten platten Lande, om de Geweeren, Wapenen en verdere Ammunitie , welke zy by die gelegenheid aangefchaft, en als nog onder zig berustende hebben , binnen den tyd van agt dagen na Publicatie dezes, aan de refpeclive Gerichten , waar onder zy gezeten zyn, over te geven, op dat vervolgens daar omtrend door Ons kan worden gedisponeerd, als bevonden zal worden te behoren. En op dat niemand hier van eenige onwetenheid moge voorwenden, zal deze alomme in deze Provincie , van de Predikftoelen worden afgelezen en aangeflagen, ter plaatze waar men gewoon is zulks te doen. Aldus gedaan in Onze Vergadering op Vrydag den 18 July 1788. Ter Ordonnantie van dezelve, E. LEWE, Secretaris.  JAARBOEKEN, July, 1788. »sj GENERALITEITS LANDEN. 's Hertogenbosch. Hunne Hoog Mogende by Refolutie van > den 26 February laatstleden, Jean-i Gabriel la Font, Predikant van de Walfchei Gemeente in 's Henogenboscb, hebbende opgefchort van zyn predikdienst,als mede van alle bedieningen en waardigheden aan zyn predik-ampt verknogt, voor den tyd van zes maanden, ingaandemet den dag van gemelde Hunner Hoog Mogende Refolutie, en dat geduurende dien tyd,zyn jaarwedde en ver* dere voordeden zouden worden ingehouden, en dat hy voorts, om weder tot deszelfs predikdienst, na het eindigen van dien tyd, toegelaten te worden , zoude gehouden zyn, by fubmisfie Requeste , aan Hunne Hoog Mogende zyn berouw en leedwezen te toonen, over de aanleiding, welke hy hadt ge» geeven tot ongenoegen van Hunne Hoog Mogende, en om opheffing van de fufpenfie te verzoeken; zo heeft gemelde Predikant, den 9 dezer maand July zich aan Hoogstdenzelven vervoegd met een request,inhoudende : „ dat geduurende den tyd van zyne „ voorfchreven fufpenfie, was afgekondigd „ Hunne Hoog Mogende Placaat van Am„ nestie , in dato den 5 Juny 1788. Dat „ hy , voorfchreven Placaat met aandagc 3, hebbende geëxamineert, en daar mede „ zyn gehouden gedrag vergeleken,ter goe„ der trouw vermeende in voorfchreven Am- „ nes- sHer. ogenosch,  1200 NIEUWE NEDERLANDSCHË s Hertogenbosch, ,, nestie begrepen te zyn, als kunnende gee- ne van de daar in voorkomende vyf uit,, zonderingen op hem van applicatie wor„ den gemaakt. ,, Dat zelfs uit de natuur der zake,welke ^, aanleiding 'tot des Suppliants voorfchre- ven fufpenfie gegeven had, en in opge„ melde Hunner Hoog Mog. Refolutie van „ den 6 Maart is vervat, ten vollen blykbaar „ was, dat in allen gevalle onvoorzigtige uitdrukkingen alleen, welke door hem op „ den Predikftoel zouden gebezigd zyn, '«,, Hunner Hoog Mogende ongenoegen den „ Suppliant hadden op den hals gehaald. „ Dat, aangezien opgemelde Hun Hoog „ Mog. Placaat van Amnestie, volgens des% zelfs oogmerk , wel voornamelyk mede „ was ingerigt voor onvoorzigtigen, hy dan „ ook daar uit veilig konde belluiten, dat „ het zelve insgelyks op hem, en in het fpe„ ciaal geval, waar in hy zich bevind, be„ hoorde te werken. ,, Dat hy daar benevens volvaardig zyn leedwezen, over het ongenoegen, door ,, Hunne Hoog Mogende tegen hem opge„ vat, was betuigende, en zich voortaan wel zoude wagten daar toe eenige aanlei„ ding te geven. „ Verzoekende derhalven , dat zyne fu„ fpenfie zoude mogen worden opgeheven, „ en hy weder in zyn predik-ampt en ver,, der dienstwerk herlteld . onder het genot van zyn gewoon Tractement, weder in te „ gaan met den dag van de door Hunne n Hoog  JAARBOEKEN, July, 1788. 1201 „ Hoog Mogende hier op te nemen Refo- * „ knie, of wel met den 26 Augustus aan-! „ (taande, wanneer eigentlyk de tyd van zy-1 ne fufpenfie zoude komen te eindigen." Ook is nog by de Algemeene Staten dezer Vereenigde Gewesten, dit befluit genomen: EXTRACT uit het Regifter der Rejolutien van de Hoog Mog. Heeren STATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Veneris den 18 July 1788. Ts gehoord het Rapport van de Heeren Torck van Rofendaal, en andere Hun Hoog Mog. Gedeputeerden tot de zaken van de Meyerye van 's Bosch, hebbende ingevolgen en ter voldoeninge van derzei« ver Refolutie Commislbriaal van den 20 January laatstleden, met en benevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staten, geëxamineerd een Memorie van Mr. H. % van Oldenbarneveld; genaamd Witte Tuliingh, Advocaat-Fiscaal van Braband, en den Lande van Overmaaze, houdende: dat eenigen tyd geleden, ter kennisfe van hem Advocaat - Fiscaal was gekomen , dat zekere Pauius Heermans, nu vier jaaren geleden, door den toenmaligen Heer of Vrouwe der Heerlykheid Waalwyk, tot Secretaris dier Heerlykheid ad \itam aangefleld zynde, en als toen, vermits hy ter dier tyd flegts den ouderdom van veertien jaaren had geadimpleert, van Hun Hoog Mog. hebbende verzogt en geobtineerd de permisfie, om voor den tyd van twee jaaren den perfoon van J. C. de Filleneuve tot zyne Subftitut - Secretaris te mogen aanftellen, en welke permisfie Hun Hoog Mog. na expiratie van dien tyd, voor nog twee andere jaaren hadden geprolon- geert, ! Her- OGïN- OSCH.  1202 NIEUWE NËDERLANDSCHE "s- Hertog f, nb0sch- Re/blut. nopens den Se cretaris van Waal- wyk. geert, zich geduurende de laatftc troubles , welke binnen deze landen hebben plaats gehad , als 01 rider by het Legioen of Corps van den Ehyngrave IA--,.. Halm hadde geëngageerd , en daar by, zo ffl Utrecht als te Heusden, in die zyn dualiteit als Officier hadde dienst gedaan, niet tegenfhande, volgens diverfe Hun Hoog Mog. Refolutien , bedieningen van Policie en Jultitie, met Militaire bedieningen niet zyn compatibel: terwyl hy AdvocaatFiseaal nu nader was geïnformeerd, dat de gemelde Paulus Hees trams actueel zoude zyn Lieutenant in dienst van Zyne Allerchristelvklte Majefteit den Koning van Frankryk. Dat hy Advocaat - Fiscaal teffens was geïnformeerd, dat deszelfs Subftitut, de voornoemde j. C. de V/lleneu, e, zich geduurende de laatfte hier voorengemelde troebles ten uiterften feditieus én refractair"aan de.hooge beveelen van Hun Hoog Mog. in Hoogstderzelver Publicatie van dato 13 Augustus 1787 vervat, hadde gedragen, en het hoofd en de Commandant was geweest van een Genootfchap van Wapenhandel aldaar opgerigt. Dat hv Advocaat - Fiscaal zig mits dien eerbiedigst liet vóorftaan, dat Hun Hoog Mog. niet zouden willen, dat de perfoon van gemelde Paulus he,t »< gi, welke boven dien moest worden gecenfeerd dit Land te hebben geabandonneerd, in dien post van Secretaris der gemelde Heerlykheid zoude blyven conti-, nueeren, en dat Hun Hoog Mog. gelykelyk zouden vallen in een begrip , dat den principalen perfoon van dien post vervallen zynde, de fobffiturie van den voornoemde J & de /Uleneuve daar door per Je behoorde te cesfeeren. Dat het gevolg dierhalven van dat gevoelen van Hun Hoog Mog., indien Hoogstdenzelven/laar in zouden mogen daan, alzo zou moeten zyn, dat de vacante post van Secretaris der gemelde Heerlykheid, door den Heer of Vrouw, of wel door hunlieder Gemagtigdcn hier te Lande, aan een ander werde geconfereerd, op welks aanftelling vervol0 gens  JAARBOEKEN, », I?88. i2o; gens de approbatie van Hun Hoog Mogende zoude moeten worden verzogt; hy Advocaat - Fiscaal alzo vermeende verder eerbiedigst aan Hun Hoog Mog. te moeten voordragen: dat de tegenwoordige Rentmeefter van gemelde Heer of Vrouw, zynde den Deurwaarder van den Rade van Braband Uerardut Chrhtl, te Breda woonachtig, noch zee? onlangs van zich hadde kunnen verkrygen in die zyne qualiteit van de Regeering der gemelde Heerlykheid te ontdaan een notabel Ingezeten, en Medicina: Doctor aldaar, welke als een getrouw Voorftander van de wettige Regeeringsform dezer Landen daat bekend, en in deszelfs plaats aan te ftellen zeuren van Hortorp3 zynde geweest Kaptein van het Genootfchap van Wapenhandel aldaar; gevende hy Advocaat-Fiscaal mitsdien Hun Hoog Mog. eerbiedigst m confideratie, of het Foo^stdenzelven niet zoude kunnen en gelieven te behagen (in aanmerking dat gemelde fauius Hee>;mns\\% Ofhcier heeft gediend by het gewezen Legioen van den Rhyngrave Van .Wtó, geduurende dat hy bezat den post van Secretaris der Heerlykheid Waalwyk ftrydigmet Hun Hoog Mog. Refolutien, en zonder ook daar toe de permisiie van Hun Hoog Mo°- te hebben verzogt, en actueel noch is uitlandig) te verklaren, dat dezelve daar door van gemelde zyn post als Secretaris is vervallen , en dat ook evén daar door de Subftitutie van den 'perfoon van J. C. th yiMMé, aan hem door Hun Hoog Mog. geaccordeert, is komen te cesfeeren. En dat derhal ven het aan den Heer of Vrouw der gemelde Heerlykheid, of wel derzelver Gemagtigden hier te Lande zal vryftaan, een ander bekwaam perfoon m zyn plaats tot Secretaris aan te ftellen mits daat toe niet aanftellende een perfoon welke tot eenig Genootfchap van Wapenhandelof tot eenige zogenaamde Vaderlandfche Sociëteit heeft behoord, of door zyne openlyke gedragingen heeft getoond tot de zogenaamde Ratinbtfche party te LUI ■ 1 -be. f 's Her- togen" isosch. Htfolut, noptns tien Se» rr et at is vin Waai- wyk.  's HERTOGEN.BOJÓBi llefolut, nopens tien Se- Cciaiis van Waal. wyk. 1204 NIEUWE NEDERLANDSCH2 behoren - en rnits de gemelde Heer of Vrouw, of wel an'lieder Gemagugdcn zal gehouden zyn de »5 Hoog Mog. als ordinair, op ;ueX » aanf elling te imploreeren , met toczendinge in dezen te nemen, aan den voornoemde G«^ &ÏÏte Breda, als Gemagdgden van den heer of Vro- w der Heerlykheid Waalwyk hier te Lande ten einde die te brengen ter kennisfe van den Heer of Wouw der voorfz. Heerlvkheid, en voor ? ten einde zv of hy, m die zyne quahteit, m naar den inhoud" daar van kunnen regulecren. W?io?gedelibereerd zynde, is goedgevonden cn ver a r" mits dezen te verklaren, dat de geSe ffeW* in aanmemng, dat de- heeft gedic/id als Ofhcier by 't gewezen LeSoen vf den Rnyngrave fM ft>hn garende St £b^atdenpostuvan Secretaris der Heeriyk&d Waalwyk, Arydig met llun Hoog Mog. Reffitier en /onder ook daar toe de perrmsüe van Hun Hoea Mog. te hebben verzogt, en dat dezeli So s m'''ndis, dar,- door van zyn gemelde post S&etal' U Vervallen , en dat ook even d^ En H ''e of Vrouw der gemelde Heerlykheid, ot S dSlver Gemagdgden hier te Lande zal vryftrm een ander perfoon in zyn plaat?, tot ïf' ffin's der voorfz. Heerlykheid aan te fte len.rnits SfS Hqqb Mog.; zynde Hun Hoog Mog. in de Se vemagting, dat door den voornoemden Heer 3 WouS van Waalwyk, of hunne flGPgfeftg:  JAARBOEKEN , July, j7S8, I20- het zogenaamde Vaderlandsch Fonds, of welke aaoerzrats door openlyke daden en gedragingen hebben getoond, de verderfelyke maximes Van het zogenaamd Patriotismus te zyn toegedaan geweest En zal Extract van deze Hun Hoog Mog. Refolutie worden gezonden aan den voornoemden Geratdus Cnrhti te Breda , als Gemagdgden van den Heer of Vrouw van Waalwyk hier te Lande, ten einde die te brengen ter kennisfe van den fleer of Vrouw van voorfz. Heerlykheid, en voorts, ten einde hy of zy m die zyne qualiteit, zich naar den inhoud daar van zal hebben te reguleeren En zal gelyk Extract: van deze Refolutie worden gezonden aan den Advocaat - Fiscaal van Brabaod en Lande van Overmaze tot zyn narigt. Omtrend het verlichten der huizen op den 7 Augustus aanftaande, den verjaardag van Mevrouw de Prinfesfe Van Oranje, is den 30 July by de Regeering dezer Stad deze Publicatie gedaan. jLjoofdfchout Scheepenen , Gezworens en Raweten ^ Hoofdfcad 's Hertogenbosch, doea te Dat reeds ter gelegenheid van den jongstvoorlcden hoogen Geboortendag van Zyne DcSrluchtige Hoogheid den Heere Prince Erfitadhouder, by hen ra ovenyeeging genomen zynde , het geeven van openoaare blyken ccner betamelyke en aHezints gepaste vreugde, wegens de gelukkigeen tot 's Land behoud en welvaaren zo hoognodige herdellin^ van Hoogstdenzelven in de uttoerFening Van alle Zvne hooge Rechten en erffelyke Waardiglieden, zydaar 111 als toen zyn wederhouden door overwee'nncr van den betreurenswaardigen toeftand, waar "in deze Stad, toen zo onlangs was gebragt, en vooral ook door dien zy rnogten verneemen , dat het aan Llll 2 Hoogst- 's Her- TOOENF.OSCH. Re Co!Ut, tinpet? f ien Seèretaiisvnn Waal* Wjk.  's Her- TOtiEHEOSCH. Public. ülunti'it ren op 7 Augustus :2o6 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoo^stgem. Heere Prinfe Erfftadhouder te dier tyd aangenaam zoude zyn, dat, tot voorkoming van alle verdere onheilen , 'er geene openbaaren Vreugdebewyzen by uie gelegenheid bedreeven wierden. Dan, dat nu eerstdaags aanftaande zynde den hogen Geboörtendag van Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouwe de Princesiè van Orange, eene Voriun, welke onder den Zegen der Goddelyke Voorzienigheid zo veel heeft toegebragt tot de voorgem gewenschte omwenteling van zaken, en vastftenrngaer oude en wettige Kegeerings-Cor.ftitutie der Republiek , waartoe deze Hoofdftad van Eraband, volgens haare Capitulatie mede is gehoorende , zy Hooglehout, Scheepenen, Gezworens en Kaden in aanfehouw hebben genomen, dat door den tusfchentyd van agt maanden, en alle de middelen in die tyd daar toe aangewend, de alhier geledene onheilen reeds eenigzints herfteld zynde , alzo by langer uitftel van het geven van zodanige openbaare blvken van deelneeming, aan de hier voorgeme de zo heuchelvke Gebeurtenis . die zedert nog merkelyk is beveiligt en luisterryker geworden , door de gelukkig geflootcn Alliantien van .dezen Staat met inagtige Bondgenooten, als mede de Guarantie dooide refpective Vereenigde Gewesten gedaan van het Erfftadhouderfchap, met alle deszelfs wettige hooge Rechten en Prasëminentien , zulks veelligt zoutte kunnen worden opgenomen voor eene laakbaare onverfchüligheid of verfoeijelvke kwalykgezindheio , waar van zy Hoogfchout, Scheepenen, Gezworens en Raden en , zo zv vertrouwen, ook de goede Burgeryen en Ingezetenen dezer Stad hoogst arkerig zyn, en mitsdien in die billyke verwagting , dat een ieder, zo veel zyne vermogens en de kortheid des tyds, thans maar voorhanden zynde , zu en toelaten , gaarne door fprekende daden zal willen toonen , die zelfde aüezints betamelyke gevoelens van vreugde en dankbaarheid aan de Godlyke voorzienigheid, over alle die gewenschte evenementen ° web  JAARBOEKEN, July, i78«. Ï207 welke ook voor alle de Ingezetenen dezer Stad, indier zyby vervolg, met aflegging van alle Partyfchap. zig volgens hunne fchuldigen pligt, na de wyze voorzieningen en beveelen van 'sLands Hoóge Overheid komen te gedragen, rot volledige reparatie der ondergaane rampfpoeden ftrekken kunnen, nodig hebben geeordeelt, om op denzelven aanftaande heuchelyke en hoogen Geboortendag van Hoogem, Haare Koninglyke Hoogheid daar roe gelegenheid te geven, en alzo aan de Burgers en Ingezetener toetelaten, ja hen zelfs te waarfchouwen en aantemanen , zo als gedaan word by deze, om in den avond van dien gewenschten dag, hunne Huizen of de Straten voor dezelve te Illumineeren, en zulks van de klokke negen uuren tot twaalf uuren de< nagts. Dan, op dat deze wettige en gepaste vreugde mag ftrekken tot een teken van den Burgerlykef vreede en eensgezindheid in deze Stad, en dooi geene wanorde of ongeregeldheden worden gcfioord, Zo is 't, datHoogfchout, Scheepenen, Gezworens en Raden voorn., alle en een iegelyk by deze op het ernftigfte waarfchouwen en gelaften , om zij al roos , maar voornamentlyk by eene zo plegtigt gelegenheid , die alleen aan eene gepaste vreugde behoord te zyn toegewyd, zorgvuldig te onthouder van al het geene de rust en veiligheid zoude kunner verftooren , vooral om iemand over de wyze oj welke hy zyne Illuminatie mogte hebben ingerigt. of op welk ander prastext zulks ook zoude moger zyn, te befchimpen, te fchelden, of met woorden of daden in Perfoon of Goederen eenigzints te beledigen, gelyk ook van het verzamelen enfamenrotten op de Straaten of andere openbaaren Plaatfen. het fchreeuwen en zingen aldaar, of aan de Huizen , het afvorderen van geld of andere gefchenken toi het. maken of oprigten van Eerepoorten , Boogen, Kroonen of andere Vercierfelen ; liét aanbellen aan cd indringen in de Huizen, in weerwil deriiewoonders, LUI. 3 ea 's Hertog en- rosch. Public. i 'lutntnt- Ptn oh 7 slugus- tut.  ■J'OGF.NliOSCH. PaW. tvègetis iwïftiiie ren op • slugus-1 ttis. i r.cS NIEUWE NEDERLANDSCHÈ i ' cn alle andere overlast of molest, hoe ook genaamt, gelyk verder ook tot voorkoming van brand, by eene zo ftatel^epfcgtigheid tenfterkften worden geïnhcereert de voon'ge verboden, fpeciaal die van 3 Maart 1785, 24 September 1787» cn 27 February 1788, tegen het affteeken van . Vuurwerken het gooijen van Slangen of Voetzoe'kers, het fchieteti met Kanonnetjes, Snaphaanen, Piftoolen, of andere Gewecrcrj, hoe ook gen aam t T het loopen met Fiktouwcn en andere brandende Stoffen. Alles op pcene . dat die gecne. welke tegen bet eeil of ander van voorfz. geboden komen te overtreeden, zullen verbeuren eene boete van zes Guldens voor iedere contravende, in te vorderen en te bekeuren, even als by voorgem. Publicatien is geftatueert , en dat die geene welke buiten ftaat mogten zyn om de boeten te betalen, voor agt dagen op water en brood zullen worden gefteld, en zulks alles boven en bchatven van na exrgentie van zaken als Verftoorders dergemeene rust,"des noods, aan den Lyve te zullen worden geftraft, met ferieufe waarfchouwing, dat tegen allen die geenen, welke zich onverhoopt zoude komen te oppofêeren tegen de fluitaire fchikkingen, welke zo door het Gouvernement- Militair, als den Magiftraat, tot bewaring der publieke rust en veiligheid, zo by deze gelegenheid, als doorgaans beraamt zyn of zullen worden, de fterkftc maatregelen zullen worden genomen en ook daadwerklyk geëxcuteerd, en ten, dien einde de Contraventeurs boven de boeten, ook , des noods, dadelyk in hegtenis gefteld. cn ook op die geenen, welke eenig geweld zoude beflaan te pleegen , zelfs ook met Scherp zal worden ge vuurt, dan het gunt zy Hoogfchout, Scheepepenen, Gezworens en Raden verhoopen en met reden vcrwagten, dat door een bctamelyk gedrag, van allen en een. iegelyk zal worden voorgekomen. Al-  JAARBOEKEN, 1782. 1203 Aldus GcarreOeert by Scheepenen, Gezworens cn Raden der Hoofdftau 'sHcrtogeiiDcsch den 30 july 1788. (JVas getèekèna) C. J. BISDOM. VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS , ENZ. Zutphen. Den 3 July is alhier in den ouderdom van 75 jaaren overleden, deh Heer Mr. P'dlip Carel Schomaker, in léven Secretaris van Hun Ed. Mog. de Heeren Gedeputeerde Staten van de Graaffchap Zutphen. Arnhem. Den Heer Jiï-wnrt de Raadt, heeft ter Vergadering van Hun Hoog Mog. den Eed afgelegd, als Contrarolleur van de Convoyen en Liccntch in deze Stad. Haarlem. Den 16 July is alhier in den ou>derdom van omtrend 50 jaaren overleden den Heer Dr. Shcolais van llyk de Pfos, Oud-Raad in de, Vroedfchap en Oud-Scheepen dezer Stad. D e ef t. Den 26 July is alhier in den ouderdom van byna 67 jaaren overleden den Heer Mr. 'öjrk hacker, Heere van Nootdorp, Raad in de Vroedfchap en Scheepen dezer Stad. 'sGravenhace. Hun Hoog Mogen3e '-•„'> ben den Heer Mr. Hsmrih /<■;.■ < ><•'"-» . »".ngdteld tot tweede Griffier, wc":ep:<: cc-.elve -et den gewoonen Eed in handen van Hun Woog M .g. heeft aanvaard. Hun Ed. Groot Mog. hebber, op-verkicz... \ van LUI 4 Zyne 's Her. TOGENliO'SCH.  12io NIEUWE NEDERLANDSCHE VerAN DEAiNg oSDlR DE hoo ge EN LAGE Amte- 3SAA&S, enz. Zyne Doorl. Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, aangefleld toe Raad in den Hogen Rade, den Heer Mr. Abiahim tuier Krtmeaux, die ter Ver■ gadering van Hun Ed. Groot Mog. den Eed heeft afgelegd, en zulks in plaatze van den Heer Mr. ticiet van Spaati. Den Heer Mr. P. F. van Berkel , is benoemd , om als Refident van den Staat by de Vereenigde Staten van Noord - Amerika te gaan verblyven, in plaats van zynen Vader. Den HeerMr. Willem Quarks. heeft als Commis van Hun Hoog Mog. z'yn ontflag verzogt en bekomen , en den Heer Mr. ftietbtuj/mus S>icher , Hoogstderzelver Agent , is voor zes weken gefufpendeert, of wel dien tyd aan hem verleend, om zich intusfehen te zuiveren, wegens zekeren bedenkelyken brief enz. Den .2 July is alhier overleden den Heer Mr. 1 jhrfli-iu 't Ho, a , Advocaat - Fiscaal en ProcureurGeneraal over Holland en West Friesland ; in wiens plaatze Hun Ed. Groot Mog. op den o dezer hebben aangefleld tot Advocaat-Fiscaal en ProcureurGeneraal over Holland, Zeeland en Friesland, den Heer Mr. Willem Carel Vosmaer,op den Eed by denzelven als Adjunct en tweede AdvocaatFiscaal en Procureur - Generaal, op den 11 January dezes jaars ter Vergadering van Hoogstdezelve Heeren Staten afgelegd. Hun Ed. Groot Mog. hebben op verkiezinge van Zyne Doorl. Ploogheid den Heere Prinle Erfftadhouder, aangefleld tot gewoon Raad in den Hove van Holland, Zeeland en West-Friesland, den Heer Mr. Jan Gerlach Herbert van oer i Ieim, Raad in de Vroedfchap der Stad Delft, en zulks in plaatze van den Heer K. uaatUe, die op deszelfs verzoek ontflagcn is. Tot  JAARBOEKEN, July, 1788. 1211 Tot Ruwaard en Dykgraaf van Putten, is in plaats" van wylen den Heer //. D Boiwem , aangcfteld , Jonkheer Willem GcstaafFrederikGravevan, Bentinck, Heer van Rhoon en Pendrecht. Tot Bailluw en Dykgraaf van den Bylmermeer, 5 den Heer Hendrik Willem Cramer , Raad in de Vroedfchap der Stad Amfteldam , en zulks in ; plaatze van den op deszelfs verzoek ontflagen Heer \ Mr. Daniël Hooft ae Jonge. Tot ?>ailluw van Vlaardingen en Vlaardinger Ambacht, in plaatze van den op zyn verzoek ontdagen Heer Pieter Cm neus van L.sjüen, oen Heer Dide- rik van LEYDEN. Tot Schout der Stad Monnikendam en van Cadwoude, mitsgaders tot Bailluw en Dykgraaf van Waterland, Bailluw van het Eiland Marken, en Pluimgraaf van Waterland, Catwoude en het Eiland Marken, den Heer Christiaan Everhard Weis, en zulks in pfcatze van den Heer Mr. ritnilnie van Nahuvs, dewelke van dien post zyn ontflag verzogt en verkregen heeft. Alhier is overleden den Heer Jndfiïs Hort foei', Vice - Admiraal van Holland , gehoorende tot het Collegie ter Admiraliteit te Amfteldam. Leyden. Ingevolge de verkiezinge van Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, zyn den 25 July tot Scheepenen dezer Stad aangefleld , de Heeren Mr. l'uter Pompe van Slingeland, Mr. Hartman Ifaac le Pla, Mr. Nicolaas Hartingh, Jr. s/nthony Gufiaaf van Bottjelaar . Mr. Willem Musketier, Pieter Freclerik van Kvjfeler, Mr. Johan Meerman en Mr. Maurits Cornelis van tieverhorst , en tot Scheepenen Commisfarisfen de zes laatstgemelde Heeren. Llll 5 Am- /eran- 5f.RING iNDER 5e hoo3e EN .ACE ; !\mte- 5 -JAARS f ÏNZ. \  1212 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veran' dering onder de hoo ce en lage Amte- naars, enz. l i < 2 Amsteldam. Den i July is alhier overleden den Heer Pybo Steenfira, A. L. M. Phil. Doel., Lettor der Wiskunde, Zeevaart en Stemkunde, aan . het Athenasum Illuftre, en Êxaminateur der ZeéOfficieren van de Oost-Indifche Compagnie alhier. Gouda. Den 2 dezer maand is alhier in den ouderdom van 80 jaaren en 6 maanden overleden, den Heer Mr. Vincent van Eyck, in deszelfs leven Ontvanger van de Gemeenelands Middelen over de Stad Gouda en resforte van dien, en zedert den jaare 1784 Oud-Raad in de Vroedfchap en OudEurgemeefter dezer Stad. Rotterdam. Te Brusfel is overleden den Heer Mr. Jacob Eerman Vinger hoedt, Vryheer van Esfelickerwoude en Heer Jacobswoude, Oud-Raad cn Oud - Burgemeefter dezer Stad. Alhier overleedt in den ouderdom van ruim 01 jaaren, den Heer Steven Dogenetyk, Stichter van het Bataafsch Genootfchap der Proefondervindelyke Wysbegeerte te Rotterdam. Schiedam. Door Zyne Doorl. Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder'. uit eene overgeleverde Naamlyst tot Scheepen dezer Stad aangefleld zynie, den Heer 'fan Holman, in plaatze van den Heer Daniël Pietermaat r welke dien post niet langenomen heeft, zo is^denzelven den 18 Julybeëeiigd en ingehuldigd. Op den 14 dezer maand is door de Edele Groot Ichtb. Vroedfchap tot Secretaris dezer Stad aangeleid, en den 18 July beëedigd, den Heer Mr. G. . A. van Reenen, in plaatze. van den Heer Mr. ^brana ne. Koek C. F.,, welke in die hoedanigheid ,yn ontflag verzogt en bekomen heeft. Alk*  JAARBOEKEN, >'3», I7ÖS. T213 Alkmaar. Door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, tot Burgemeefter dezer Stad aangcftcld zynde den Heer Mr. Johannes Wilhelmus van Hanswyk, Raad in de Vroedfchap dezer Stad, en zulks in plaats van den Heer Mr dd> \anus *an der Stronten, welke dien post niet aangenomen heeft, zo is dezelve den 22" July beëedigd en ingehuldigd. Edam. Den 28 July is door de Edele Mogende Heeren Commisfarisfen van Zyne Doorl. Hoogheid, dewelke den 29 Juny laatstleden alhier ad irformind'tm waren gearriveerd, op last en authorifatie van Hooggemelden Prins, ingevolge en ter voldoeninge van de Refolutie van Hun Ed. Groot Mog. van den 31 Ocfober 1787, de verandering onzer Regeering vefrigt, zo als wy te voren onder Edam gemeld hebben. Medemblik. Den 25 July zyn door Zyne Doorl. Hoogheid, den Heere Prinfe van Orange en Nasfau,ingevolge de Authorifatie van deEd. Groot Mogende Heeren Staten van Holland en WestFriesland, tot het veranderen der Regeering, aangefteld: Tot Raden en Vroedfchappen de Heeren Pieter Spaander, Dak Mrd, Mr. 'Jan Pan, Nicolaas Haasman, Dr. Hujbért Geldolph de Lange , Cornelis- EiïflS , Pieter Haper , Card Gerdenier , ("doch welke heeft verzogt in dezen verfchoond te zyn) Mr. Nicolaas (r'oos Jacobsz., Frans Pont iXicolaas lïour%onfe. Mr. Co?netts Veen, Willem Morenvliet Ifaaksz., Jacob Oly, Pieter Eggers en Claas Smiu Tot Hoofd - Officier den Heer Mr. Jan Pan. Tot Burgemeefteren de Heeren Mr, Jan Pan, Dr. Verandering 3nder de hooge en lage Amte- naars , enz.  iaH NIEUWE NEDERLANDSCHE Veranderingcnder de hoq ge en lage Amte- naars, enz. Dr. Huybert Geldolph de Lange en Cornelis Élias. Tot Scheepenen (in plaats der genen, welke met den aanvang dezes jaars moeiten zyn afgegaan, doch uit kragte der Refolutie van Hun Ed. Groot Mog. van den 3 December 1787, tot nu toe in dienst waren gebleven) de Heeren Willem Motenvliet Ifaaksz., Jacob Oly, Jan Smti Ciaasz., C das Schardam , "Jan Gerdeniet, Jan Jan^z Vis/èr en Claas van Dyk. Tot Scheepenen-Commisfarisfen de Heeren VPiïJemMoreimiet Ifaaksz., Jacob Oly en Jan Smit Claasz. ■ Tot Gecommitteerde Raad in West-Friesland en het Noorderd<.wartier (by aanblyving) tot 1 January 1789, den Heer fieitr ópaander^ . Tot Gecommitteerde Raad ter Admiraliteit in het Noordcr - Kwartier (by aanblyving; tot 1 Aley 1789, den Heer Dirk Mol. Tot Thefaurier den Heer Claas Smit, Tot Secretarisfen (by aanblyving) - de Heeren Mr. Nicoiaat Groot Jacobsz., en Mr. Cornelis ('een. Tot Schotgaarder den Heer- Jacob Oly. Purmerende. Den 7 July is na eene ziekte van weinige dagen, in den ouderdom van vyf en zestig jaaren en vyf maanden overleden, den Heer Mr. ' LaurtrhS Peè eboom , Hoofd - Olricier, OudBurgemeeder en Raad dezer Stad, en wegens dezelve afgezonden ter Vergadering van de Heeren Gecommitteerde Raden in West - Friesland en den Noorder - Kwartiere , Bailluw van de Beemfter, Bailluwen Dykgraaf van de Wyde Wormer cxc. &c. Zie-  JAARBOEKEN, yuty, 1788. m$ 7 t e r 1 k z e e. Door Zyne Doorluchtige Hoognei^faangefteld rot Opper-Dykgraaf »n den Lande van Schouwen, den Heer Mi. H. A. van Alphen van den Broeck, Scheepen en Raad der gemelde Stad. Utrecht. Den 1 July heeft den Heer Comevi,yer, den Eed afgelegd als Raad m oe *Wr1(Hiaö dezer Stad, daar toe door Zyne DoorEi^ HcSddeö Heer Prins Erfftadhouder aangefteld zynde. Ook is hier door de Vroedfchap dezer Stad, ali Curatoren dezer Academie tot beroepen den Wel Eerw. Heer Philip Jan Ba cZm , Predikant alhier., laatst in^ Hage tot Pre Sant beroepen , waar voor hy bedank heeft. LYST Verandering DNDEr DE HOOGE EN LAGE Amte- NAARS » enz.  i2iö- NIEUWE NEP. JAARB., July, 1788. LYST DER PRYZEN VAN VERSCHELDE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 14 July. by de Z. Zak. 1 Tasw Zeeuwfe Witte 18 a 22 § g' Rogge Zeeuws enz. 13 |a 15 4 8 by 't L%t. Grust Winter 20 a 21 of Mout Inlands 16 a 18 of Haver Zeeuws enz. 10 a 12 cC Paardebookes 17 ai$èc£ Koolzaad 40 a 45 ^ Rotterdam den 14 FJoekwbtt op 154 ffi a a1 £ Mouxwyn ó^oedesoVt. by den Steen Vlas Allerbeft 43 a 60 ft. Best 39 a 47 ft. ——- Middelfoort 2,9 a 37 li. Gemeen 24 aa8 ft. —— Allergemeenst 18 a 23 11.  NIEUWE NEDERLANDSCHE JAARBOEKEN, Augustus. MDCCLX XXVIII. GELDERLA ND. Arnhem. By den Hove Provinciaal, is den 8 dezer maand Augustus, niet open deuren nitgefproken eene Sententie tegen Jonkheer R. J. VAN DER ÜAPELLEN TOT DEN Marscu, waar by dezelve aldus worde verwezen : „ Dat uic alle dezen derhaiven ge„ bleken is, dat de Gedaagden en Beklaag„ den zich heeft fchuldig gemaakt aan de „ misdaden van Majeltcitfchennisfe, Rebel„ lie, cn over zulks aan zodanige atroce de„ liclen, welke in een Land, daar goede or„ dre en Juftitie vigeerd, niet getolereerd „ kunnen worden, maar anderen ten affchrik, ten hoogden ftraf baar zyn. „ Het voorfz. Hof doende recht, verklaard Mmm m oo~ Arnhem.  JflEM- i2i8 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ opgerqelde Robbert Jasper van der Capeh „ len tot den Marscb en Engelenburg,' Ge^ „ daagden in perfoon, en Beklaagden, cow „ tunvtx en verdoken van alle exceptiena „ declinatoir, dilatoir en peremptoir, mits„ gaders van alle weeren en defenfien van rechten : en ten principaalen verklaard „ denzelve Gedaagden en Beklaagden, verj vallen van 't recht, om als Lid van de „ Ridderfchap des Graaflchaps Zutphen. m „ Lands Kwartiers of eenige andereVergade„ ringen te compareeren, en voorts van alle „ verdere publieke functien, die hy in deze „ Provincie zoude mogen bekleeden., en „ wyders mede vervallen te zyn in de poene „ en rechten, en zyn leven te hebben ver- werkt, en condemneert over zulks den „ Gedaagden en Beklaagden , om wanneer „ in handen der Juditie mogte komen te ge„ raken, gebragt te worden ter plaatie al„ waar men gewoon is crimineele Executie te „ doen, en aldaar anderen ten affchrik en „ exempel, door den Scherpregter met het. „ Zwaard te worden geltraft,dat'er de dood „ na volgt. „ Den Gedaagden in perfoon, Beklaagden en Defaillant , mede condemneerende ip \ de kosten dezer Procedures, tot tauxatie en moderatie van den Hove.-" Log zie hier dat Vonnis zelve, woordelyk van dezen inhoud: C ezien by den Hove des Furftendoms Gelre en V Graaffchap Zutphen het Intendith overgegeven wit den naam ende van wegens de Dm. Johan bekras-  JAARBOEKEN, Augustus, 178S. m$ jfèrt en Johan Conrad van Hasfè/t, refpeótive Momboir en Subftitut Momboir dezer Landfchap R. O. als mede zo by Refolutien van de Heeren Staten dezer Provincie, als van dezen Hove fpeciaal geauthorifeert, Impetrantën en Klageren ter eenre j op ende tegens Roobeft Jasp-r vm der Q.p'eihn tot dei, Marsen en Knpelmbuig, Gedaagden in perfoon, Beklaagden en Defaillant ter andere zyden; mede ge zien die Citatien, relaticn, zampt Acten vart Default, midsgadersallebygevocgdeinformatien, fchyrj 'enbewys, waar uit gebleken is. Dat de Gedaagden en Beklaagden , fchoon een Lid van de Regeering dezer Provincie zynde en zig met Eede verbonden hebbende, om de tegenswoordige form der Regeeringealtyd te zullen helpen maintinccren en handhaven, niet te min gedurende de jongde rroebles, welke dit Gemeenebest zo geweldig gefchokt, en op den oever van deszelfs ondergang gebragt hebben, zich niet alleen in het generaal zeer oproerig gedragen, en behoord heeft tot een verderfelvke factie, welke een toeleg gefmeed hadde, om een geheele verandering in de form en Conftitutie van de Regeering dezer Landen te bewerken, maar dat ook zo uit eigenhandige brieven van Gedaagden en Beklaagden, en deszelfs gehoudene correspondentie met Leden van dezelfde foelie, als uit andere goede informatien in 't byzonder ten* genoegen van rechten is conderende , dat de Gedaagden cn Beklaagden zig zo verre zelve heeft vergeeten, dat hy zig aan het hoofd van die factie heeft geftelt, en geen middelen onbeproeft heeft gelaten bm tot bereikinge van deszelfs heilloozé voornemens en oogmerken de authoriteit der wettige Regecring te verzwakken, ert de beste maatregelen, die doof dezelve tot bewaring der rust en goede order wierden aangewend, te verydelen. Dat Gedaagden en Beklaagden tot dat einde niet alleen met Gecommitteerdens van zogenaamde Bur« ger-Corpfen en andere, wier beroep onwettig wasj Mmmm 2 m Arnhem. Vonnis tep»v Jfi R. J.vad der Capellentot den Marschi  1220 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Vonnis tegen Jr. R. J.van der Capellentot den Marsen. en welker bedoelingen alleen tendeerden tot ondergang van dit Gerneenebest, zamengefpannen en met dezelve ongeoorloofde vergaderingen en byeenkomften, waar Van zich niet ontzien heeft convocatien te doen, gehouden , maar zelfs met een vyandig oogmerk getracht heeft de fnoode ondernemingen en machinatien, welke tot het bewerken van die ver andering in de form en Conditutie der Regeering tendeerden, door de wapenen te onderfteunen en doortezetten Dat Gedaagden en Beklaagden zich.daartoe niet ontzien heeft een ontwerp te farmeeren, om de geheele Natie in de wapenen te brengen, en door dezelve eenoffenlive aanval te laten doen, het geen hy naderhand, na dat hy hier in eenige tegenftand van wegens voorname mede leden van zyn faclie kwam te ontmoeten, eenigzins gemodificeert heeft tot een defenfive ftaat, of wel tot een fchrikbarende ^wapende vertooning, om de Regenten, welke voor de confervatie van de rust en goede ordre, en tot maintien van de ware geëtablisfeerde form en Conftitutie der Regeering y verden, en die hy als zyne vyanden en parthy overal heeft zoeken te doen voorkomen, fchrik aantejagen, en dezelve alzo tot bedwang te brengen. Dat Gedaagden en Beklaagden daar van het voorftel gedaan, het zelve op de fterkfte wyze aangeprezen . en met allen aandrang heeft zoeken door te dry ven, onder verzekering, dat hy zulks als het eeniglte middel ter redding en afdoening aanzag. Dat Gedaagden en Beklaagden al verder tot onüerfteuning van dit fnood ontwerp, en om den gewapenden arm der Natie te onderfchragen , heeft •rctracht penningen by een te zamelen, en daar toe zekere fond fen uit te'vinden, en die door alle middelen in train te brengen, en dat alzo de Gedaagden en Beklaagden door dit alles ten klaarden, heeft aan den dag geiegt zyne verderfelyke oogmerken om een burgerlyken en binnenlandfchea Oorlog in te voeren ,  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 1221 «n, en het geheele land in rep en roer te bren- gCDat Gedaagden en Beklaagden het daarby noch niet heeft gelaten , maar zich ook noch boven dien heeft fchuldig gemaakt aan het houden yan verbodene en gevaarlyke Correspondentie over zaken den inwendigen ftaat van dit Gemeenebest betreffende, en een toeleg getoont heeft te voeden, om tot bevordering zyner pernicieufe desfeinen de hulp en adfiftentie van een vreemde Mogendheid m te roepen. Dat by dit alles noch verder tot lasten van den Gedaagden en Beklaagden accedeert, dat behalven, dat hy zich heeft onderftaan, om op den 2 September 1786 een Adres aan de Heeren Staten van Holland ' en West- Friesland en die der andere Provinciën over het inwendig beftier van zaken in deze Provincie te doen , zyn oproerig gedrag zich al mede ten klaarften heeft gemanifesteert door het deel, t welk gebleken is, dat hy gehad heeft in de tegenkantingen en wederftrevingen, welke van tyd tot tyd door eenige Ingezetenen in de Graaffchap Zutphen tegens de verfchulde Drosten en Scholten-Dienften zyn ondernomen , en waar van de Gedaagden en Beklaagden voor de eerfte en voorname oorzaak moet worden gehouden, terwyl hy Gedaagden en Beklaagden ook de Autheur is geweest van de nadeelige denkbeelden , welke ter dier gelegenheid aan het Publiek ter kwader trouwe zyn gegeven van de fentimenten van den Souverain dezer Provincie omtrent hunne Ingezetenen, en van de lasteringen tegens denzelven door eerrovende Courantiers, met wien hv een ongeoorloofde Correspondentie over zaken, dëze Provincie betreffende, heeft gehouden, uitgeboezemd, terwyl hy Gedaagden en Beklaagden ïs geweest de geene, door wiens zorge een verhaal in de Couranten is geplaatst geweest van ztkere geweldadige oppofitie, welke door een groote menigte geattroupeerde menfehen gewapenderhand Mmmm 3 l«- Arnhem. Vonnis tegen Jr. R. J.van der Capellentot den Marsen.  iifltt NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Vonnis tegen Jr. R. J.var der Capellentot dea Marscb. tegens de gerigtelyke Executie van een Sententie-., na ordre rechtens geweezen, in 't Schout-Amps van Zutphen in' den voorleden Jaare tot verfmadinge der Wetten, en tot wederwrakinge der Juft> tie was ondernomen, waar by die perfoonen, welke zich op eene feditieufe wyze hadden famengerot, voor braave Loeren, en braave Landlieden worden opgegeven , en deze ftrafbare misdaad , als een daad, die zeer te pryzen was, en als een voorval, 't welk een goede diverfie in deze Provincie zoude maken, word voorgefteld. Uit welk verhaal duidelyk manifesteert, dat het zelve alleen is ingerigt geweest om die geweldadige wedettrevers ifl haare feitelykheden te ftyven, de Ingezetenen tegens hare wettige Overigheid op te zetten en in 't harnas te jagen, en de Regenten onder de llatelykfte en lasterlykfte voordellen in diffidentie en veragtinge te brengen; alles op eene wyze, dat de Gedaagden en Beklaagden zich daar door zelfs onder eene zware verdenking heeft gebragt van geweest te zyn de berokkenaar en Autheur van deze geweldadige ondernemingen, waar van eenige perfoonen , die zich daar aan' mede fchuldig hadden gemaakt, de ongelukkige flagtoffers zyn geworden, en deswegens na vereisch van zaken geftraft zyn. Dat uit allen dezen derhalven gebleken is, dat de Gedaagden en Beklaagden zich heeft fchuldig gemaakt aan de misdaden van Majefteitsfchennisfe, Rebellie en over zulks aan zodane attoce delicten, welke' in een Land, daar goede ordre en Juftitie vigeert, niet getolereert kunnen worden, maar anderen ten affchrik, ten hcogden ürafbaar zyn. Het voorfz. Hof doende recht, verklaart opgem. Robbert Jasper um der Capellen tot den Marseden Engelenburg, Gedaagden in perfoon en Beklaagden contumax, en verdoken van alle Exceptien declinatoir, dilatoir, en peremptoir, mitsgaders van alle wheeren en defenfien van rechten; En ten principalen verklaart denzclve Gedaagden en Beklaagde n,  JAARBOEKEN, Augustuszon. 12123 vervallen van het recht, om als Lid van de Ridderfchap des Graaffchap Zutphen j in Lands Quartiers of eenige andere Vergaderingen te compareren, en -voorts van alle verdere publicque funclien, die hy in deeze Provincie zoude mogen bekleden, en wyders mede vervallen te zyn in de pcene en rechten, en zyn leven te hebben verwerkt, en condemneert over zulks den Gedaagden en Beklaagden, om wanneer in handen der Juftitie mogte komen te geraken, gebragt te woiden ter plaatfe, alwaar men gewoon is crimineele executie te doen, en aldaar anderen ten tffchrik en exempel door den Scherprechter, met het zwaard te worden gedraft, dat 'er de dood na volge. Den Gedaagden in perfoon, Beklaagden en Defaillant mede condemneerende in de kosten dezer procedures tot tauxatit en moderat:» van den Hove. Gedaan en uitgefproken in den Rade van Gelj derland te Arnhem den 8 Augustus 1788. G R O E N L O. By het Hof Provinciaal is den 31 July geflagen, en in deze Stad den 7 Augustus afgelezen dit navolgend Vonnis: /^ezien by den Hove des Furftendoms Gelre cn V-T Graaffchap Zutphen, de klagte crimineel ourn annexis, der Magillraat van de Stad Groenlo overgegeeven door Mr. M', T. Heyndetik, in qualiteit als Advocaat - Fiscaal derzelver Stad, R. O., klager ter eenre op ende tegens Hendnkus bro>.s, Hendnk lp Mem tiasjets, Gerrit Willem Roeber* en Jan Brons,, Beklaagdens en Gedaagdens in. perfoon ter anderen zyde, over en ter zaake de beide eerde Gedaagdens 'tiendrikus B'ons en Hendrik Wille ut Hasjeh, niet tegenftaande dezelve by 'slioves SenM m m m 4 ten- Arn- hem. Vennis legen Jr. R. j.vaa der Capelientot den Marsen*  1224 NIEUWE NEDERLANDSCHE Groen- lo. Vonnis tegen Brons, Hasfels, Roebcrs enz. tentie van den 13 Mey 1785, uit hoofde dat beide mee verzaking en vilipendie van alle eerbied, achtinge en gehoorzaamheid, aan 't Gericht verfchuldigd, hunne wettige Magiftraat onder de gruwelykfte bedreigingen, hadden willen dwingen, om aan hun Gedaagdens zodane zaken te openbaren, waar toe 't Gerichte onbevoegd was, waren gecondemacert om in den Rade, Ü-od, den Souverein en de [uftitie om vergiffenis te bidden, met betuiging van leedwezen over 't gepleegde, en belofte van zig daar van in 't toekomende te onthouden, by poene van nadere dispofitie, zo zy zig daar omtrend in het vervolg wederom mogten te buiten gaan, voorts om te doen folemneeie Eede, en by poene van overtredinge, om daar over na éxigenöe van zaken, na alle rigeur geftraft te zullen worden, en aan de hun opgelegde Sententie des daags daar aan volgende voldaan webbende, en ontflagen zynde, niet alleen zig by :ontinuatie als onrustige en muitzieke perfoonen, die bun werk hebben gemaakt om met vilipendie en verasting van hunne Magiftraat, de rust en goede ordre der Stad Groenlo te ftoren, de Magiftraat of wel eenige Leden, met woorden of daden te beledigen, 'sLands Wetten te contravenieeren, en andere daar toe aan te zetten , en dus doende hct~ zaad van tweedragt en oproer te zaayen, meer en meer aan te itoken en gaande te maken, en daar door hun opgelegde Sententie en de door hun zo folemneel geprastefteerde Eede te contravenieeren, maar ook al verder, dat vervolgens de Stad Groenlo hebben verlaten, en zig in eenen vreemden dienst ;n wel onder de zogenaamde Husfaren te Deventer jeëngageert, en dus 'sLandfchaps Publicatie van ien 6 july 1787 overtreden. ' Terwyl de derde Gedaagden Gerrit Willem Roeiers , mede' door zyn gedrag niet alleen getoond ïeeft, een onrustig en oproerzockend perfoon te tyn, maar ook gelyk de beide eerfte Gedaagdens, jnder de gezeide Husfaren te Deventer heeft dienst ge-  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 1225 genomen, contrair aan de voorfchreven 's Landfchaps Publicatie van den ó July 1787 , waar by zulks ten ftrengften is verboden en bevolen , dat 't zelve ten rigoureuften zouden worden geftraft, en aan welke laatfte misdaad, het zig begeven namcntlyk in vreemden Krygsdienst, en wel onder de zogenaamde AuxiKairen te Utrecht, de vierde Beklaagden^» Brons, zig al mede heeft fchuldig gemaakt. Het voorfchreven Hof doende recht, verklaart den Gedaagden en Beklaagden in perfoon contumaets en over zulks verftoken van alle exceptien, declinatoir, dilatoir en peremptoir, mitsgaders van alle wheren en defenfien van Rechten, en ten principalen, bant Bendrikus Brons en Hendrik Willen Haffels, voor al hun leven, Gerrit Willem Roeben voor agt jaaren, en J- n brons voor drie jaaren buiten deze geheele Furftendom en Graaffchap, b} pcene van zwaardere ftraffe, inval de beide eerftt Gedaagden daar in immer, en de beide laatfte Ge daagden inval binnen den geftelden tyd, daarinm weder gevonden mogte worden , condemneerend alle de Gedaagden en Beklaagden , zo in de kos ten en mifen van Juftitie,als van deze Procedures ter tauxatie en moderatie van den Hove. Gedaan en gearrefteert in den Rade van Gelder land te Arnhem, den 31 July 1788. C. G. HULTMAN. Aftum Groenlo, den 7 Augustus 1788. HOLLAND. Dordrecht. Men ziet in de dagpapieren deze bekend making: L Groenlo. Vonnis tegen Brons, Flasfels, Roebers enz.  1225 NIEUWE NEDËRLANDSCHË Dor- "T\e Ondergeteekende zeker gedrukt Biljet geziefi hebbende , waar in door ordre van de Wel Edele Groot Achtb. Heeren Burgemeefteren der Stad Amfteldam, het debiteeren verboden wordt, vaneen Werkje geïntituleerd: Aan de Battmè <-« over het StadhouderJchap, door Mirabeau; te Brusfel by P' Ryners. eh te Dordrecht by Ktnp, vindt nodig, zo zyn naam op dezen tytel mogt bedoeld worden, het publiek te informeeren, dat hy niet ftegts geen kennis terwaereld,aan het drukken , doen ■drukken of uitgeven van zodanig Werkje heefr, maar dat hy zelfs nimmer eener Boek of Gcfchrift met dezen tytel gezien heeft, belovende aan den bewyzer van het tegendeel een pramie van (naaktd Gouden Ducaten, en verzoekende, by deze gelegenheid, zyne Medehandelaaren, ©m nimmer zyn naam op den tytel of by de annonce van eenig Staatkundig Gefchrift te plaatzen. J. KRAP A. Z. Boekverkoper te Doubeiht. Den ij Augustus 1788. Haarlem. Ter gelegenheid van den Verjaardag van Haare Koninglyke Hoogheid, de Gemalinne van den Heer Prins Erfftadhouder, is op den-7 Augustus het kanon driemaal van onze wallen gelost; ten 8, 12 en 4 uuren liet het klokkenfpel zich hooren , en des avonds is de geheele Stad van negen tot twaalf uuren verlichc geweest. De toren der Groote Kerk, geheel met lantaarnen- verlicht, maakte weder eene fiaaic vertooinng. Voor het huis  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 1227 huis van het gezelfchap: Foor Waarheid en Pecht, was eene eereboog naar de Dontche. bouworde opgerigt. Op Het midden van het frontefpies vertoonde zich een ftatelyk Vrouwenbeeld, antiek gekleed;om deszelfs hoofd een krans van koornairen, verbeeldende da zegeningen, die uit de herftelling der oude Staatsgesteldheid en de aangegaane verbmteinsfen met Groot-Briitannie en Pruisfen voortvloeien ; in de regterhand een Nagel, verbeeldende het Geheugen; aan de regterzyde een rustende Leeuw, verbeeldende de Veiligheid; aan de linkerzyde een Adelaar, verbeeldende de weldaden die de Republiek van den Pruislifchen Monarch ontvangen heeft. Onder dit beeld ftondt deze Latynfche fpreuk : Memoria Grata, (dat is dankbaare erkentenis). Op de twee hoeken eene blazende Faam: op de platte form van het frontefpies, een weegfchaal,een fpiegel, een flang, twee bondels pylen, verbeeldende de Gerechtigheid, de Voorzichtigheid en het Bewind. . üit gantfche fluk was verlicht door drie hmderd lampions, gekleurd Orange, Wit en Blaauw* Oen 15dezer maand, heefc eene bezending uit den krygsraad van de Schuttery dezer Stad, beftaande uit de Heeren Jean Gysberto Decker, als Collonel; Meindert Wiardi en Carel Reinhart, als Kapteinen; Mr. Diderik Schoock van Bree en Dr. Cornelius Tfermans, als Lieutenants, de pligtspleging van dank- zeg- rlAAR-  1228 NIEUWE NEDERLANDS CHE Haarlem. ,i i < i i I i ? t i t zegging, zo wel by Zyne Doorluchtige als by Haare Koninglyke Hoogheid, op de Oranjezaal afgelegd. Wy oordeelen niet ondienflig hier ook mede te deelen deze bekendmaking van den Huishoudelyken Tak. ■yerfchcide prajmien, te zamen ten hoofden ter fomme van 100 Dueatcn , zullen jaadyksch naar verdienden en het gewigt der zaake, ter discretie van de algemeene Vergadering, uitgedeeld worden aan die Schecps-Officieren, Schippers, Stuurlieden of Zeelieden in het algemeen, welken de beste Waarneemingen van nuttige zaaken, nutte ontdekkingen , of de naauwkeurigde proefnemingen met nuttige uitgedagte middelen , de verbeterW der Zeevaart betreffende, hebben eedaan, en denzelven zo veel mogelyk met getuigenisfen of bewyzen geftaafd, aan den Gïconomifchen Tak zullen mededeelen. Betredende de Waarneemingen op Zee, worden jedoeld de plaatsbepaaling van Klippen, Banken, ;n derzelver diepten, welken'in de gewoone Zee-' caarten of in 't geheel niet of verkeerd daan; als nede den loop der ftroomen en tyd van 't hoogde Watjer , met aantekening van de ouderdom der Vlaan, of wel de datum en de plaats waar dit zy; le naauwkeurige opgave van den aart der Gronden ti de Noordzee, Hoofden en elders, welke onder an het dieploot gevonden worden , benevens de. Iieptens der plaatzen van die Waarneemingen, die ;rondftof, zo 't zyn kan, van 't lood af te zuive en en t'huis te brengen met de gepaste aantekenin;en: Aftronomifche Obfervatien', vooral om de lenge te vinden door middel van 't meeten van den aftand der Maan van een vaste Ster. Of, zo moei yk op Zee, door dfe Ecüpfén der Trawanten van Ju-  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 1229 Jupiter; naauwkeurige opgave of verbetering van de miswyzing van het Compas, met de juifte bepaling der plaats, door de breedte en lengte. Algemeene regelen over de voorfpelling der Wetsveranderingen uit zekere tekenen enz. Betreffende de Ontdekkingen, hier toe zou al het geene, dat tot heden toe niet bekend is, behooren ; ook de nieuwe Klippen, Banken, waar van hier boven gefproken is; juifte aftekening van het opdoen van Kusten of Landen, met de bepaling der plaats en afftand door kruispeiling, zo het zyn kon; het meetcn van allerlei afdanden in vreemde Havens en Baayen, door den voortgang van 't geluid by het aflosfen van gefchut, op eene meetkundige wyze, verandering in de diepten der Zeegaten, 't zy Uitof Inlandfche enz. Betreffende de Proefnemingen, alle nieuw uitgevondene Inftrumenten, Zee- tiomlogies (time Keeper) van Harrifon, /Itnold, nieuwe Azimuth Compas fen; voorgegeevene verbeteringen van Ö&anten &c. te toetzen, en daar van een naauwkeurig verfiag mede te deelen; eenige werktuigen, welken de Franfche Academie, by het bekroonen van een Prysvraag, om de fnelheid der fchepen op Zee te mecten heeft goedgekeurd. Kortom, allerlei Proeven van zaaken tot de Zeevaart betrekkelyk , en hier of daar bekend gemaakt zynde of wordende. Delft. Wy hebben in ons voorgaand fluitje vooi July bladz. 1061 en volgg. verflag gedaan van de zaak van den Secretaris van het ge wezen Genootfchap Frans Willem Buyzer, en van het advys van het Hof van Jultitie op het Request van gemelde Buyzer, by 't welk hy brieven van abolitie verzogt. Dit PtAAR- USM. Eekenelwakingvan dtn Huishouiielyken Tak*  'Delft, X230 NIEUWE NEDERLANDSCKE Dit advys was ingerigt, om aan den Suppliant vergiffenis toe te daan , dog onder den mids, dat hy voor eerst zich verzoenen zoude'met die genen, welke hy beledigd hadt, voornamenlyk met den Heer Mr.°C. Onderdewyngaard, Veertig in Rade en Oud-bcheepen, en daarvan behoorlyk bewys inleveren: ten tweede dat hy zich geduurende zekeren tyd buiten deze Stad en derzelver Grondgebied zoude houden. Tot gevolg van deze zaak is dan vooral betrekkelyk dit FXTRACT Utl de Rerolutiem van de Hm en VEERTIG RADEN en VROEDSCHAPPEN rttr Stad DELFT, W li»" Lel, Achtbare Vergadering genomen op. DItigsdag den 5 Augustus 1788. De Heeren Veertig Raden der Stad Delft, expres, felvk gcconvocecrt zynde om te delibereren over de Advifen van den Hove op de Requeste van FW Bu\zrr , gewoond heobende binnen deze Stad en thans gedetineerde op deWoorpoorte inden ï "e verzoekende om brieven van Abohtic, als 'oü de Requeste van Johanra Sanders, mede "IwoonS hebbSde binnen deze Stad, om in de Amnestie te worden begrepen; en zynde dezelven AdS opTen 9 en°3o der gepasfeerde Maand ter vSaderin- van Hun Ed. Groot Mog. gemaakt SSÖS^P^ k de Advilen en Refolutien h S^ievensgeïnfereert, en van welke Advifen een Exemplaar- aan alle de Leden dezer Vergadering door Heeren Burgemeesteren was ter hande" JJy  JAARBOEKEN, Augustus. i?8tf. 1231 Held: Zo heeft de Heer Veertig Raad en Oud Schepen Onderdewyngaard verzocht, om, yermits zyn Ed. in beide die zaken byzonderlyk was geconcerneert, en fpeciaal in het Advis van den Hove op de , Requeste van trans Willem Buyzer, met name was j genoemt, alvorens aan Hun Ed. Achtb. te mogenj voordragen: „ Dat gelyk het voorn. Hof wel zou- ■ j de inclineeren, om favorabel voor het accordee-, ,, ren van Gratie of Vergiffenis aan den Suppliant' te advifeeren, doch echter ook onder deze be,, paling, dat de Suppliant zoude moeten bewerken ,, een Zoening of Vergiffenis van de perfoonen, welke zo zwaarlyk door denzelven beledigt waren, fpecialyk van hem Mr. Capttus Onder de» „ wymaard en daar van behoorlyke Acde of Decla„ ratoir aan den Hove exhibeeren ; hy wel ge- * wenscht had niet zo particulier in dezen te zyn „ betrokken geweest, daar het uit deze Periode van het Advis, het welk thans door de Nieuwspa, pieren was waereldkundig geworden, aan veé, len moest toefchynen , als of het lot van den 3, Suppl. meer byzonderlyk van hem afhing, daar •-, het toch zeker'bleef, dat fchoon hy, daartoe aan3, gezocht wordende, zodanig eene acte van zoening gaf, zulks den Suppliant niet zoude baten, indien , hy niet een diergeiyke zoening ook van alle andeti ren door hem beledigde perfonen verkreeg, en • zonder welke laatlte, zyne zoening alleen voor ,, den Suppliant niets zoude afdoen; dat daar ech,, ter in de. Deliberatien van Hun Ed. Achtb. een 3, natuurly'ke vraag zoude kunuen ontdaan, welkers beantwoording een aanmerkelyken invloed op dezeiven koude hebben, namelyk, ,, „ of hy tot „ het geven van zulk eene Acte van zoening cc ,, fu quo zoude genegen zyn ? "" en hy hier om,, trent gaarne zo zoude handelen, dat hy zichzel„ ven in dezen in allen opzichte onverantwoordelyk ftelde, hy mitsdien verzocht, dat het aan hem mogte wórden vergunt, om in dat geval aan Hun N n n 11 „ Ed. Delft. Ref. der Vroedchap no>ens Fr. V.Buyser.  Delft. Ref. der Vroedfehap nepen; Fr. W.Buyzèr. L232 NIEUWE NEDERLANDSCHE ., Ed. Achtb , van wier Vergadering hy de eere „ had Lid te zyn, en welke hy oordeelde, dat in „ deze zaak zelve ten hoogften waren gecohcerneert, „ en zonder wier voorkennis en goedkeuring hy in „ dezen meende niets te kunnen of te mogen doen, ., te verzoeken derzelver gedachten: of hy als Hegevt behoudens zynen plicht, dien hy "aan deze „ Achtbare Vergadering, en aan de gantfche maat,, fchappy verfchuldigt was, de Acle van zoening, „ des verzocht zynde, konde en behoorde te gee„ ven, dan niet, ten einde hier door een zekcA,, rigtfnoer te verkrygen, naar 't welk hy zich niet „ alleen in dit geval, maar ook in dat van Johan„ mi Sanders, 'tgeen daarmede zeer overeenkom, ftig was, veilig zoude kunnen gedragen; reiervoerende voorts aan zich zeiven, vont zo viel de beëdiging hem tn eigen per/oon en in zyn patttcu" lier betrof, te doen dat geen, 't welk zyne be, trekking als mensch en Christen van hem vorder5' de; en declareerende eindelyk, dat hy, ten ein\\ de aan Hun Ed- Achtb. derzelver deliberatien „ over dit fujet onverhindert te laten; zich geduu, rende dezelve uit deze Vergadering zoude ab\\ fenteren." En is daarop de Heer Onderdewyngaat d, door Heeren Burgemeestcren verzocht, om zich geduurende de Deliberatien over de voornoemde Advifen niet te abfentceren, waar aan dan ook door den ge'melden Heer is voldaan geworden; echter met zeer inftantelyk verzoek, om van de voorfchreevene Deliberatien zelve te mogen wezen geëxcufeert , en is vervolgens goedgevonden en verdaan, de Heeren Gedeputeerden ter Dagvaart te qualificeefén en te gelasten, gelyk gequalificeerd en gelast worden by dezen, om in bet befoigne op deze beide zaken te houden, te declareeren, dat de Regeering dezer Stad van begrip was geweest, dat in het onderzoek van dezelve in aanmerking moeste komen, Hun Ed. Groot Mog. Publicatie van den '17 April deezes Jaars, cn wel de volgende  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 123J de periode: „ onvermindert socbthans onze ge„ neigtheid om gratie en vergiffenis te verlenen „ aan zodanige perfoonen, welk» met bekendtenis ,, van fchuld, en betooning van berouw en leed„ wezen zich aan onze clementie fubmitteeren, en ,, wier begane misdryven niet zoo groot en ge„ vaarlyk zyn, dat de rust en veiligheid van den ,, ftaat alle gratie en vergiffenis zoude uitfluiten, " dat mitsdien de gratie en vergiffenis, door den Souverain als het ware toegezegd, was geaccrocheert aan twee zaken, voor eerst: dat 'er moest zyn eene volkomene bekendtenis van fchuld, en eene betooning, van berouw en leedwezen; en ten tweeden: dat de hegaune misdryven niet zo gr ooi en gevaarlyk waren, dat de rust en veiligheid van den ftaat alle gratie tn vergiffenis zoude uitfluiten-, dat vervolgens ten dezen de eenvoudige vraag was: of de misdaad door den Suppliant gepleegt, niet viel in de termen van de gemelde uitzondering ? dat het Hof by deszelfs Advis volmondig declareerde, dat het gedrag van de Suppliant was geweest Hoogstmisdadig, en zelfs niet kon ontveinzen, dat deszelven verregaande misdaden op zich zelve befchouwt, aan hun waren voorgekomen de rust en veiligheid van den Staat merkelyk te hebben geftoord en beledigt, en vervolgens als zodanig niet wel als voorwerpen van gratie te kunnen worden geconfidereert; dat de Regeering dezer Stad ook van gedachten was, dat 'er by na geen misdaad grooter en gevaarlyker konde genoemd worden, dan dat Burgers van één Stad, dewelke gezworen hadden aan Burgemeesteren en Regeerders gehoorzaam en onderdanig te zullen zyn, en te helpen weren alle overlast en geweld, in het midden van den nacht geadfifteerd met gewapende manfchap, Regenten en derzelver Medeburgers arrefteerden, en op het Raadhuis gevangen hielden: dat 'er naar hun begrip niets konde bedacht worden, dat de rust en veiligheid van Stad en ftaat: meer konde ftoren, en dat'er niets gevaarlyker was, Nnnn 2 dan Delft. Ref der Vroedfchap noDens Fr» W.Buyzer.  1234 NIEUWE NEDERLANDSCHE Delft. Ref. der Vroedfchap nopens Fr. W.Buyaer. dan dat zodanige enorme delicten met eene bloote vergiffenis wierden gepasfeert, en dat ingeval ooit zulke euveldaden wederom mögten gebeuren, 'tgeen God verhoede, de pofteriteitmet alle recht en reden de jegenswoordige Regeering zoude moeten befchuldigen, van daar toe door eene al te verregaande flapheid in dezetyden, aanleiding en oorzaak te hebben gegeven. Dat intusfchen het Hof, fchoon zelfs als boven overtuigd van het verregaande van die misdaad, en teffens begrypende, dat dezelve viel in de termen, dat de rust en veiligheid van den Staat daar door merkelyk was geftoord en beledigd , echter gemeend had, dat daar omtrent in overweging konden komen de navolgende twee confideratien. Voor eerst: dat genoegzaam van alle, de by het Placaat van Amnestie uitgezonderde misdaden het zelve konde gezegd worden, dat namelyk dezelve de rust en veiligheid van den Staat beledigt en gedooid hadden. En ten tweeden: dat zulks aanleiding aan het Hof had gegeven om te denken, dat de intentie van Hun Edele Groot Mog. geweest was, om ook reguard te nemen op de qualiteit der perfoonen; van welke, gratie obtinerende , men al of niet met grond zoude kunnen vrezen, dat zy nog zouden voortgaan de rust en veiligheid van den Raat te verhinderen of te ftooren enz., en dat het Hof had geconfidereert, dat de Supplianten niet waren geweest Regenten of Ministers der Regeering of hooge Collegieh des Lands, als die uit hoofde van hun aanzien, of veronderftelde kundigheden, van meerder invloed op de gemeentewaren geweest, op welke Hun Ed. Groot Mog. voornamelyk in de eerfte plaats zouden gedoelt hebben, nemaar (zo als het Hof zich ten opzichte vam den meergemelden Buyzer, had uitgedrukt,) een particulier Burgerman en wel een zodanig perfoon, die niet bekend ftond voor een man uitftekend in intrigues, en van eene meer dan gemeenc kundigheid enz.; doch dat de Regeering dezer Stad ten opzichte der eerfte Confiderade in aan- mer-  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 1235 merking had genomen, dat hoe zeer het in het Generaal zeker was, dat alle de misdaden by de Amnestie uitgezondert, de rust en veiligheid van den Staat beledigt en gedoort hebben, het echter bulten alle bedenking was, dat 'er trappen in de misdaden zyn, en dat het onder de inpardonnabelfte misdaden' moet gefteld worden, Regenten en Medeburgers naar eigendunkelyk welgevallen en eigener Auctoriteit, en zonder eenig rechterlyk decreet, te arrefteeren, te meer, wanneer men confidercerde, dat dezelve met geweld (beftaande in gewapende manfchap) waren verzeld geweest; terwyl omtrent de tweede reflectie of confidentie van den Hove het buiten alle conteftatie was, dat de beide Supplianten noch Regenten noch Minifters zyn geweest, maar particuliere Burgers, en dat, wat derzelver verftand en oordeel aanging, dezelven Huyzer f waar omtrent het Hof zich breder had uitgelaten) zo onnozel te dier tyd niet moet geweest zyn, als^ hy zich thans fcheen te houden, vermits de hoofden van het vernietigde Genootfchap binnen deze Stad, hem als dan den post van Secretaris niet zouden hebben toevertrouwd. Dat de Regeering dezer Stad ook niet konde nalaten hier by te voegen, dat deze daad van geweld, ook nimmer door eene voorafgaande StaatsRefolutie van de meerderheid der Staatsleden van het gepasfeerde jaar, quafi was gewettigd geworden, zo als ten opzichte van het removeren van wettige Regenten door het dómeftiek verklaren van die daad te Rotterdam, by verfcheide Leden der Vergadering van Holland als nu wierdt gefuftineerd, maar dat deeze enorme daad van geweld afzonderlyk moest worden befchouwt, en dat de Regeering de•zer Stad op die gronden van gedachten was, dat hier geen gratie of vergiffenis te pas kwam, maar dat die misdaad tot affchrik van anderen behoorde te worden geftraft. Dat eindelyk met opzicht tot het begrip van den Hove, dat deze misdaad niet konde worden gepardonneert zonder zocningof VerNnnn 3 gif- Delft. Ref. der Voed- Cchap tt tbten s Fr. W.Buy zer.  ta3« NIEUWE NEDERLANDSCHE Delft. Ref. dei Vroedfchap t>0 pens Fr W.Buy zer. giffenisvan de perfoonen, welke door de Supplianten zo zwaar waren beledigt, en dat daar van behoorlyke Acte of declaratoir aan den Hove zoude moeten worden geëxhibeert, de Regeering dezer Stad niet konde nalaten "te reflecteren, dat dezelve was van dien aart en natuur, dat ze aan onoverkomelyke . zwarigheden was onderhevig: dat immers deze zoening óf vergiffenis zoude moeten gegeven worden aan ieder der Supplianten door diverfe perfoonen van Regenten en Burgers, welke door de Supplianten niet alleen met 'er daad waren gearrefteerd en gevangen gezet, maar ook door de zodanigen, aan welkers huizen zy waren geweest om dezelven te arredceren, doch die zich op het publiek maaken van het bewuste declaratoir met de vlucht hadden gefal veert, als welke mede door de Supplianten en hun aanhang zo zwaarlyk beledigt waren ; doch dat de Regeering daar omtrent in confideratie had genomen, dat de eene Regent mogelyk geen zwarigheid zoude maken , om de misdaad aan de Suppliant te vergeven, dat daar tegens een ander Regent in gemoede zoude kunnen begrypen, dat hy zeer wel, de misdaad die aan hem gepfeëgé was, maar niet die aan zyne Mede-Regent en Burgers was begaan, konde vergeven: dat dus zodanig een Regent , die zulks in gemoede niet konde doen, blootgeftekl wierdt, hoezeer ten onrechte, aan wraakzuchtige denkbeelden, en dat daar door zelfs eene verwydering zoude kunnen plaats krygen tusfehen Regenten onderling; dat het eveneens gefield was met de gearrefteerde Burgers, of met de zodanigen, welken zy te vergeefs aan hunne huizen hadden gezocht te arrefteeren: dat de eene Burger op die materie ook anders konde denken als de andere, en dat de gevolgen, die daaruit op nieuws konden geboren worden, van een zeer dangèretrfèn aart konden worden , vooral, wanneer het zelve opentlyk bekend wierdt, 't geen door geene middelen hoe genaamd te duiten was; dat al verder de zaak nog « van erger natuur konde worden, wan-  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. IS37 wanneer Regenten en Burgers ten dezen van den anderen kwamen te verfchillen. ja dat het geval zoude kunnen plaats hebben, dat de door den eenen Suppliant beledigde perfoonen het aan denzelven vergaven, maar "dat de door den anderen Sup-, pliant beledigde perfoonen, j.a al was het maar een enkelde, daar toe in gemoede niet konde komen; en dat dus de Regecring dezer Stad volftrekt van begrip was, dat, noch Regenten noch Burgers , aan de gevolgen van zo eene Propofitie tot zocnig öf vergiffenis, niet behoorden te worden blootgefleld: Dat wyders de Regeering dezer Stad van begrip was, en zich verzekerd hieldt, dat geene hunner medeleden in een denkbeeld zouden vallen, dat dit hun gedrag deunde op eenige wraakzucht: dat alle de Leden der Regeering dezer Stad daar van eene averfie hadden, en genegen waren tot gratie en vergiffenis, wanneer de daad gratiabelen pardonnabel was, doch dat zulks naar hunne gedachten behoudens de waardigheid van den Souverein, ten aanzien van zodanige" daden van geweld geen plaats konde hebben , vermits het een uitgemaakte zaak was, dat de rust en veiligheid van den ftaat daar door niet alleen merkelyk was geftoord , maar dat zelfs de gratie en vergiffenis in dezen, oorzaak zoude kunnen geeven, dat de zo hoognodige rust en veiligheid op nieuws en by aanhoudendheid zoude worden geftoord; en dat dus het verzoek van de beide Supplianten zoude behoren te worden afgcflagen en gewezen van de hand, en de geëntameerde procedures tegens dezelven ten fpoedigften worden voortgezet. ' L. , En heeft den Heer Veertig Raad Onderdewyngaard, door den Heer Prtefident Burgemeester omtrent deszelfs gedane propofitie nader gevraagt zynde , gedeclareerd, aat door de vorenftsande Refolutie aan deszelfs intentie genoegzaam voldaan zynde, in zo verre, dat hy daar door een zekere CvPofure verkreeg, naar welke zich te gedragen, Nnnn 4 hy Delft. Ref. der Vroedfchap fJO' Oens Fr. W.Buyzer.  Delft. Ref. riet V~i oseifchap ne pens Ff W.Buy zer. 1238 NIEUWE NEDERLANDSCHE hy echter verzocht, dat z?yn hier voren gedane Declaratoir en voordragt, in de Notulen mogt worden geïnfereert, ten einde aan het publiek, 'twelk het oog op dit werk fferk geflagen hadt, en aan de .poderiteit zoude kunnen blyken, hoedanig hy zich in dezen gedragen had. Waarop gedelibereert zynde is goedgevonden en ' verftaan, aan de inftantie van den Heer Ondereiewyngaardte defereren, en is vervolgens gerelolvecrt om het voornoemde Declaratoir en voordragt in de Notulen te doen infcreeren, gelyk dan ook dien conform in dc premisfen dezer is geïnfereert geworden. By gelegenheid van den Verjaardag van Mevrouw de Prinfesfe Van Oranje, den 7 dezer maand, is deze gantfche Stad zeer fraai verlicht geweest. 's G r a v e n h a G e. . De Franfche Gezant Graaf De St. Priest, is in 't begin dezer maand naar Spa vertrokken. Op den 7 Augustus is de 37 Verjaaring van den Geboortedag van Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouwe dePrinfesVANORANjiï, met veele bewyzen van vreugde hier gevierd. Het Hof was in gala op het huis in 'c Bosch, alwaar de piigtsplegingen van gelukwenfching door de vreemde Gezanten en heden van den eerden rang wierden afgelegd. Des morgens en vervolgens alle vier uuren werden sikanonfchoten van de wallen gedaan; des avonds was deze gantfche plaats op het fraaist  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 123* fraaist verlicht: onder anderen muntten daar in uit de woonhuizen van de Engelfche etl Pruisfifche Gezanten,als mede'sLands Grof Gefchutgietery, het Tournoiveld, 't Lange Voorhout, het Buitenhof, het Plein, de Poo ten, het Bleydenburg,hetSpuy,deSpuy- er Vlamingstraat, de Groenmarkt, Veene- er Wagenttraat, de Prinfegragt, Boekhorftraai enz." op alle welke plaatzen pragtig verlichte eerepoorten en boogen Ronden. Haare Doorl. en Koninglyke Hoogheder kwamen omtrend 10 uuren met een grooi gevolg in den Haag, en deeden een togtje door de voornaamste ftraten, in een open ry tuig,gevolgd door verfcheidenandere rytui gen, allen met zes paarden befpannen. Ter gelegenheid en tot viering van dier zelfden Geboortedag, is op Sondag den ia Augustus in de Lutherlche Kerk driemaal Muziek gegeven, onder bellier van den Heei Malherbes. De drie Leerredenen waren ftich telyk en toepasfelyk. Tot flot van den ge heelen dienst wierdt het grootsch Te Deun Laudamus van den beroemden Graun, z< met Remmen als met allerlye fpeeltuig, prag tig uitgevoerd. De Ridder Harris, Gezant van Zyne Ma jefteit den Koning van Groot-Brittanje voornemens zynde een reize naar elders te doen,hieldt den 8 dezer maand een gefprel met Jonkheer Van Lynden van Blitterswyk Voorzittend Lid ter Vergadering van de Heeren Staten Generaal, ook nog met eeni Nnnn 5 g< 'S G3.A' VENHA CE l i l »  1240 NIEUWE NEDERLANDSCHE sGra- VENHAGE. ge andere Heeren van de Regeering, en gaf aan Hun Hoog Mog.kennis van dit zyn aanftaand vertrek. Waar op welgemelde Heer Voorzitter, 's middags in naam van Hun Hoog Mog. een ftatelyk tegenbezoek by dienGezant afleidde , om denzelven eene behouden reize toe te JWenfchen, zynde de koets van den Heer P-an Lynden door zes Bodens van Staat vergezeld. Den volgenden dag vertrok den Heer Harris, gelyk ook den Baron Van Alvensleben, Gezant van den Koning van Pruisfen, welke zich naar Aken en Spa heeft begeven. By de Staten van Holland is een Geldlichting van vyf Millioenen Guldens vastgesteld, tot ondersteuning der Oost-Ind. Maatfchappy, by wyze van Wisfelbrieven, tegen vier ten honderd, waar van wy hier na onder Amfteldam nader verflag zullen geven. Op den 16dezer maand, is alhier een fraai Vuurwerk op het Buitenhof afgestoken, mede tot viering van bovengemelde Verjaardag van Mevrouw de Prinfes Van Oranje. De Prins Van Oranje ontvoag ook in deze maand van den Pacha van Tripoli, dezen brief: Lof zy hem, wien Lof en Dankzegging toekomt, zegen en heil ruste op zyne voortreffelyke Schepzelen en luifterrykeWerken,in volmaakte welftand en gewenschte gezondheid kome deze in handen van den uitgelezens onder de Machtige Heeren, welke d«  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. IS41 de Godsdienft van Jezus bclyden, den aanzienlyken '5 welke de Leere van den Mesfias omhelzen , den y uitnemende onder die gcenen, welke zig vast houden c aan het Euangelie, cn het verbond bewaren, waar in geene verandering is nog vervalfinge, den voor-1 Ipoedige onder de luifterryke Eeduurders der Chris- v tenheid, die bekleed met roem en aanzien, omftuwd / is van deftige Mannen, dewelke hem ten diende '\> ftaan, onzen beminden en zeer ge wenschten Vriend, p den Prins der Hollanders; God bevestige zyne Rand, j vervulle zyn begeerte, en brcnge hem ten toppunt j van zyn verlangen, Amen. j De reden van liet fchryven van dezen brief, en 1 het verzenden van dit antwoord, is, dat wy de tyding ontvangen hebben van uwe herftelling in uw gebied, en uwe terugkomst in de Plaats uwer reddende, in volkomen welfland en tot algemeen genoegen. Wy verblyden ons in uwe blydfchap en loven God wegens de bevestiging uwer zaken, want ziet uwe blydfchap is de onze, en de bemoeijingen van uw hart, zyn onze bemoeijingen, uit hoofde onzer vriendfchap , die by Erfenisfe van onze aanzienlyke roemrugtige en Edele Voorvaderen tot or.s overgebragt, niet geitoort is, nog door uw ballingfchap, nog door uw verdriet. Nu is het onze pligt, volgens het gebruik van goede vrienden uw een gefchenk aan te bieden, het welk ftrekke tot vermeerdering der vriend- ^C Wy zenden Uw derhalven onzen Ambasfadeur, den zeer aanzienlyken , luifterryken, voortreftelyken Mohamed, Zoon van den Edele Mohatned Bm-Ahda-lSahman, een Man van aanzien in ons Land, en van een groot credit in de Commercie. Deze zal onze voorige vriendfchap met U vernieuwen en U ons gefchenk aanbieden, het welk wy vertrouwen dat gy zult aannemen op de beste wyze met blydfchap en overtuiging onzer uitgeftrekte genegend ■ GrA- enhae. ~ [riïf an den *acha m Trioli aan \ 'yne )oorl, ioogcid.  Ï242 NIEUWE NEDERLANDSCHE "sGra- venha«e. Brief van den JPacha van Tripoli aan Zyne Doorl. Hóógheid. t ] < < j 1 ^ 2 heid, God zy daar van de toeziender en getuigen! Verder behoord tot de Commisfie van gemelde Ambasfadeur, dat hy met ernst ter harte neme, U het nodige berigt te geven aangaande het geen uw Conful alhier gezegt en gedaan heeft, waar van wy de fpecifique opgave hier by voegen in de nevensgaande Memorie met ons Zegel gezegeld. Zyt in het overige verzekert dat onze genegentheid , vriendfchap en volmaakte verftandhouding met U, gelyk wy die van onze aanzienlyke Voorvaderen overgenomen hebben,zo ook onophoudelyk by ons in kragt blyven zal. God beware uw roem en make uw voorfpoed beftendig. Gefchreven op last van onzen door Gods befchermden Heer Ali pacha, Vorst en Legerhoofd der Tripolitaanfche Gewesten,' God bevestige zynen killer, Amen. Den ij der Maand Guidamat-Thane in het Jaar- [202. (23 Maart 1788.) De Memorie van gemelde Pacha, waar vanv in den brief gefproken wordt,behelst eenige kiagten over den Hollandfchen Conful te Tripoli, namelyk, dat hy eenen van de ZeeKapteins, Hagi Ali, naar Tunis" heeft la:en vlugten, van welken hy Pacha eenig geld e vorderen hadt, 't welk daar door agter gesleven is: Dat hy Conful een huis gehuurd ïadt, waar in hy venfters hadt laten maken, lie boven de huizen der buuren uitfteken, lie daar over klaagden: Dat hy alle morgen m avonden naar het huis van den Keizeriy:en Conful reedt, voor wien hy de zaaken waarnam, om de Vlag daar telkens op te ;etten en in te balen eaZj Om-  JAARBOEKEN. Augustut, 1788. 1243 Omtrend den Heere H. Slicher , Agent' van de Algemeene Staten, (van welken wyi bl. 1073 en volgg. gefproken hebben) is by 1 Hun Hoog Mog. den 16 dezer maand, dit befluit genomen, by 't welk gemelden Heer van zynen post wordt ontzet. EXTRACT uit het Register der Relolutien van de Hoog mogende Hee'ren STATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Den 19 Augustus 1788. ïs gehoord het Rapport van de Heeren Van Heec■* keren van Khe/l, en andere Hun Hoog Mog. Gedeputeerden tot de zaaken van de Placaten eh Reglementen , hebbende ingevolge en ter voldoeninge van Hun Hoog Mog. Refolutie Commisforiaal van den 8 dezer lopende maand, geëxamineert de Requeste van Hteronymuspitcher, Agent van Hun Hoog Mog., houdende deszelfs belang op Hun Hoog Mog. Refolutie van den 27 Juny laatstleden, waar byHun Hoog Mog. hem gefufpendeert hebben in de exercitie van zyn funftie als Agent, en in het tracdement en voordeden daar aan geattacheert, tot 'er tyd hy zich voor Hun Hoog Mog. op eene genoegzame wyze zoude hebben gezuivert, zo ten aanzien van de daar by vermelde Misfive, als van zyn verder gedrag in 't Befoigne van den 20 der voorfz. maand Juny gehouden, en waar toe hem de tyd van zes weken was gelaten; en verzoekende vermits de tyd: van zyne fufpenfie met het einde van die week ftondt te expireeren, Hun Hoog Mog. intentie en goedvinden te mogen verftaan, omtrend het al of niet hervatten der exercitie van zyn post. Waarop gedelibereert en niet zonder bevreemding ;Gra« 'ENHA i" *t welk ifl den jaare 1785 hier is opgerigt, ten nutte Van Weezen en behoeftige Jongelingen, heeft den Erfprins Willem Fredrik verzogt tot zyn Eerjien Befchermheer, waar toe eene bezending uit de Beftierderen op den 27 Augustus aan Zyne Hoogheid op de Oranjezaal het Diploma heeft overhandigd* A m s t % l D a Ui Nopens de hevige dwarlwind en ongelukken , daar door op *t Y veroorzaakt, vafl welken wy in de voorgaande maand bl. 1153 en volg. verflag hebben gedaan* zag men nog in de dagpapieren dit berigt van Overlieden en verdere Leden van de Kattenbui* ger Jagthaven, geplaatst. Öooö $ Hê ge.  Am- st eldam. Berigt vanOverliedenenz. 1250" NIEUWE NEDERLANDSCHE Tn de Hof-Courant van 9 Augustus No 32 ge1 lezen hebbende, dat in het bekende Franfche Weekblad le Courier de T Escaut, een verdag was *edaan, van het bekende droevig ongeluk by ;t zeifen op 't Y voorgevallen, waar by berigt wordt, dat men zig by die gelegenheid van fabels en ander geweer had voorzien, met oogmerk om de hu zen van den Ex-Profesfor Hamelsveid, en Predikant Bosch te gaan plunderen , zo declareeren Overlieden en verdere Leden van de Kattenburger Jagthaven voor de opregte waarheid, dat het in dat bovengemelde Weekblad gedaane verdag, ten eenemaal is een opgeraapte leugen, en m alies bezyden de waarheid,; en dat door hun of iemand der Leden van de Jagtnaven, met dergelyk boos voornemen om te gaan plunderen niet is uitgegaan, en beloven daarom een pramie van zes honderd Guldens aan die eenen, welke ons van dat befchuldigde zal kunnen bewyzen of overtuigen, houdende wy anders die Schryver vandatverflag in dat Franfche Weekblad voor een eerlooze lasteraar. Men zou niet nodig geoordeeld hebben deze Advertentie te doen, indièn niet lieden laag genoeg waren , om aan dergelyke Lasterfchriften geloof te geeven. Het Genootfchap onder de fpreuk: De zucht voor 't Vorftelyk Huis, de Kerk en 't Vaderland Is hier het Schibbolet der ftaalen Lief* deband. heeft de Verjaardag van Mevrouw de Prinfes Van Oranje op den 14 Augustus met een middagmaal in het Oudezyds Heeren Logement gevierd. Het hadt dezen dag uitgekozen , om dat de toeftel van de verlichting der huizen op den 7 Augustus zelve, geea  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 1251 geen gelegenheid gaf aan de Leden, om op dien dag zo lang van hunne huizen afwezig te zyn. Den 12 dezer maand is by de Heeren Burgemeefteren eene Waarfchouwing vastgefteld, aan alle Schippers, die met hunne fchepen voor deze Stad aankomen , of zig aldaar bevinden, beftaande in zeven artikels, van dezen inhoud: "IlJeeren Burgemeesteren geïnformeert zynde, dat 1 niet tegenftaande diverfe voorige Ordres, en Waarfchouwingen, de hier aankomende en vertoevende Schepen , zich naar goedvinden komen te plaatfen , zo wel in de Laag, als agter dezelve, langs de Stads Paaien, en zelfs in de Boomgaten waar door in de ligging der Schepen, zo in de Laag zelve, als elders overal eene groote desorde en ongeregeldheid befpeurt werd. Zo hebben Haar Ed. Groot Achtbare goedgevonden mits dezen, alle Schippers, met hunne Schepen voor deze Stad aankomende en leggende, op nieuws te gelasten, dat zy zich zullen nebben te reguleren naar de volgende Schikkingen, en in het generaal naar de ordres, hun door den Opzichter van het Groot Haven- en Stroom-Meesterfchap te geven: 1. De laag van alle oude tyden alleen gefchikt zynde voor de Schepen, welke moeten losfen, of laden, zullen geene andere, dan die daar mede bezig zyn, zich in dezelve mogen plaatfen. 2. Om een behoorlyke ordre in deze ligging deiSchepen in de Laag te onderhouden, zullen dezelve geplaatst moeten worden, als volgt: Alle Beurtlieden op Londen, Hamburg Bremen en dergelyke, voor de Oude Stads Herberg, van de Haarlemmer Boom, Westwaards op. Alle Koffen, Smakken, en ïweedeks kleine O000 3 Sche- Am-. steldam.  PAMr fchou- Schip- :25a. NIEUWE NEDER LANDS CIJ E Schepen tusfehen de Haarlemmer en Westelyk» Kraan6, of Camperhoofts Bomen. Alle Driemast-Schepen, op de West-Indien, dp Middelandfche Zee en elders varende, tusfehen d« Oostelyke Nieuwe Waals en Bikkers Bomen, gelyk ook tusfehen de Westelyke Kraans- en Groote Waals-Boomen. Alle 'de Hout-Schepen, uit de Oost-Zee komende, voor de Groote of Oude Waal, bewesten de Hannekes-Bomen. . "' :r Amjrterdarn, voor rekening van alle de Holïandfche Kaïfiaft»*' als 'hier toe ïpecjaal geauthori'icecd', ten lasten van Hun' Ed. Groot Mog.deHeëur ..f sen van Holland en West Friesland, en dat £eu ^Qfaüe .vao joo.q Stuks, genommerd No. 1 a J»i ieder groot/ woq < , én, dat i'q Casfa of Bank-  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 1255 Bankgeld, ten keuze der geldgeveren: betaalbaar op vyf Jaaren na dato, voorbehoudende Hun Ed. Groot Mog. de Vryheid, om 'sjaarlyks een gedeel-. te (by Loting twee Maanden te voren te- doen) te mogen betalen , tegens intrekking der uitgeloote Wisfelbrieven met de onverfchenen interest Coupons. 2. Zullende'deze Wisfelbrieven, in naame en voor rekening van Hun Ed. Groot Mog. worden aangenomen; (of geaccepteerd) by eene of meer Heeren, van wegens Heeren Gecommitteerde Raden, hier toe fpeciaal geauthorifeerd. 3. Die in Bankgeld j zullen betaalbaar zyn, ten Comptoire der Gemeene Lands Middelen te Amfterdam;, en die in Kasgeld by alle; de Gemeene Lands Comptoiren, zo te Amfterdam, als in's Hage, en by alle de Ontfangers in de refpeclive Steden , zo als by het dóen der fournisferaenten zal gerequireerd worden. 4. Gelyk dezelve ook zullen worden uitgegeven op Naam, of aan Toonder, na keuze. By ieder der gemelde Wisfelbrieven zullen worden gevoegd vyf Coupons a / 40' : - voor de Jaarlykfche interest, a 4 pCt. vry van alle belastingen; belastingen , betaalbaar die in bankgeld in de Wisfelbank der Stad Amfterdam; en, die in Kasgeld ten Comptoire, waar op dezelve luiden. 6. En ten einde aan dezelve Wisfelbrieven alle mogelyke verzekeringeen foliditeit te dóen erlangen, zyn de refpecdive Ontfangers onwederrjoepelyk geauthorifeerd, omme deze Wisfels en Coupons, ten Comptoirei waar op dezelve luiden, ten precifeverfchyndagen te betalen; als mede , om dezelve op, of na de verfchyndagen T in betaling aan te nemen, zo voor het recht der Collaterale Succesfien,.ioofte soofte penn. en alle andere 'sLands Rechten en Impofitien,v even als ware; dezelve Hollands Courantgeld , en dat zonder eenige kortinge of onkosten hoegenaamd; zullende de. Agio der Bank wisfels als Ooöo 5 dan Am- 5teldam Geldligting voor de OostIndifche'Compagnie. '  Amsterdam. Qtldligiing vooi de Oost Jndifcht Comptt' grit. 1256 NIEUWE NEDERLANDSCHE dan gefteld worden volgens de Wisfelcours ter Beurfé der Stad Amfterdam. 7. Wordende alle Voogden en Adminiftrateurs van Capitalen van minderjarigen, gelyk mede Regenten van Weeskamers, Sociëteiten en Corpora'* • geauthorifcerd, mede in deze Negotiatie te participeeren. 8. Deze Wisfels zullen uitgegeven worden, en zal de infehryving kunnen gefchieden by alle Hollandfche Kameren der Oost-Indifche Comp. en beginnen op Maandag den nde Augustus 1788, en de Interest op den eerden van die Maand, op welke ook de Wisfelbrieven zullen getrokken zyn. MODEL WISSEL» Amsterdam i Augustus 1788 voor ƒ 1000 : Vyf Jaaren na dato gelieven Hun Ed. Groot Mig. te betalen voor deze Sola Wisfelbrief No. tan ef Toonder de fomma van Duizend Guldens de waarde ontvangen. Zullende het zelve valideeren voor toegeflane Four* ttisfementen aan de Hollandfclis Kameren van de Nederlandfche Oost-Indifche Compagnie , volgens Refolutie op dato dezeS' Ea. Groot Mogende U Ed. Gr. Mog. D. W. Dienaaren De Heeren Staten van Heiland en Wesufriesland* Als Bewindhebberen van de Oost-ïnd, Comp, ter Kamer Amfterdam, Aangenomen ter Ordonnantie van Hun Edele Qroot Mogende te betalen ten Gemeenelands Comp° tóire in ^ 7 os MODEL COUPON. Op den i Augustus 1789, zal tegens Uitrekking de-  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 1257 dezes worden betaald ten Gemeenelands Comptoi-. re in de fomma van veerrig Guldens, voor een Jaar Intrest, van een Wisfelbrief, groot ƒ 1000 : - No door Bewindhebberen der Oost-Indifche Compagnie ter Kamer Amfterdam, getrokken op Hun Edele Groot Mogende de Heeren Staten van Holland én West - Friesland, en door Hoogstdezelve aangenomen, volgens Refolutie in dato 1 Augustus 1788, te betalen ten Gemeenelands Comptoire in Ook heeft de Oost*Ind. Maatfchappy be« floten, geregelde Paketboten uit deze Lan« den naar onze Oost-Ind. Bezittingen te doen uitzeilen, gelyk als blykt uit dit berigt: T>y de Oost-Indifche Compagnie ter Vergadering van Zeventienen, in 't jongstleden Voorjaar, (by gelegenheid dat de Refolutie is genomen on viermaal in 't Jaar een Vaartuig of Paket - Boot vai hier naar de Caap de Goede Hoop, en vervolgen naarlndig te zenden, te weten op deniftenMaart iftcn Juny, iften September en iften Decembe Jaarlyks, waar van de eerfte den 1 September eerst komende uit Texel, Weêren Wind dienende, ftaa te vertrekken, en welke Vaartuigen, zonder zig o; te houden, de Reize derwaards en te rug ten fpoe digften zullen doen) is goedgevonden, (in aanmet king der menigvuldige klagten owr het wegrake van Brieven en Papieren die uit Indien en van de Caa de Goede Hoop naar Europa, of van hier dei waards, onder beftelling van particulieren worde medegegeven* en die door verzuim, overlydenvE den Overvoerder, dan wel anderzints, zomwyle komen in verkeerde handen, of geheel weg te r; ken) aan een ieder gelegenheid te geven , hum Brieven of Paketten naar alle de Comptoiren v; $e Comp., in geheel Indiën en de Gaap de Goei Hoo Am* stei,qam. \}eldligr ','tng voor ■le OostIndifcheCornpa* %nie. > \ t > 1 E> n R n ien le  Amstel- . dam. Berigt wegens Paket- boten tiaar de Oost- Indiè'n. . I i i I te pa 1258 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoop, mitsgaders van daar herwaards, op een veilige wyze , zo met bovengemelde Vaartuigen als met Compagnies gewone Schepen te kunnen verzenden, waar toe een ieder ten dien einde zyne Brieven of Paketten', ten allen tyde zal kunnen afgeven pf doen afgeven, op de '^ecretaryen van gemelden Oost-Indifche Compagnie, op het Oost-Indifche Huis, zo te Amfterdam, als te Middelburg, Delft, Rotterdam, Hoorn en te Enkhuizen, alwaar Compagnies-wege order is gefteld, om, zo de Orgineelen als de Duplicaten aan te nemen, en dezelve met het eei'stvertrekkende Schip of Schepen te depecheeren : Zullende de Brieven of Paketten , die van hier derwaard worden gezonden, aldaar, en die van daar herwaards aangebragt, hier te Lande worden afgegeven, tegens betaling van een matig daar 3p gefteld Porte. Wegens de West-Ind. Maatfchappy hebben wy te voren bl. B35 en volgg. eene Reblutie van de Staten van Holland medegeleeld. Daar omtrend hebben de Algemeene staten den 27 dezer maand nog dit belluit genomen: EXTRACT uit het Regifler der Refolutien van de Hoop Mog, Heeren STATEN GENERAAL fier VEREENIGDE NEDERLANDEN. . Woensdag den 27 Augustus 1788. s gehoord het Rapport van de Heeren Fan Londen en andere Hunner Hoog Mogende Gedepusrden tot de zaken van de West-Indifche Comgnie, hebbende, ingevolge en ter voldoening van der-  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. j$g| derzelver Refolutie Commisforiaal van den 3 July laatstleden, geëxamineert de Refolutie van de Hee. ren Staten van de Provincie van Zeeland van deria; iïunv daar te voren, genomen op het Rapport, albiei ter Vergadering uitgebragt den 19 Maart 1787. door Hunner Hoog Mogende Gecommitteerde toi de Conferentien met de Bewindhebberen van de West-Indifche Compagnie. En teftens geëxamineert hebbende de Retolutie van de Heeren Staten van de Provincie van Holland en West-Friesland van den iöMey dezes Jaars, op den 19 daar aan volgende op het zelve fubjecl alhier ter Vergadering ingekomen. Waar op gedelibereerd en in achting genomer zvnde dat de Bezittingen van de West-Indifche Compagnie en den Handel. op dezelven van dai gewicht zvn voor het Gemeene Land, dat alle d< Ingezetenen van de Republiek, het zy door yer tier van de Producten van den Landbouw en Vee weidery, van Fabrieken en Trafiken , direft oi indirecï de heilzame vruchten van dien Hande oenicten: dat echter de omftandigheden van deKo lorden en van de geheele Commercie op dezelven zedert eenigen tyd, in zodanig een verval geraak zvn dat de fpoedigfte en kragtigfte hulpmiddelei noodzakelyk geworden zyn, zomen die ryke broi van welvaart niet binnen kort wil zien opdroger voor den Staat en voor de Ingezetenen, ja zelfs, dat indien de zaken langer op den tegenwoordige! voet bleven voortgaan, het beter zoude zyn d< Koloniën te laten varen en alle de voordeden der zelve te misfen, dan de gewone kosten aar1 dezel vete blyven bededen, waar van, uit hoofde var de afleiding van de Commercie, de vruchten, doo; vreemdelingen worden geplukt. Dat gevolglyk als een vasten grond en onwnk baar beginfel moet worden aangenomen, dat d< Handel van de Koloniën geheel in handen van d< Ingezetenen van den Staat behoore te blyven, me Am- STEL« DAM. Refolut. : van de Staten Generaal wegens de WestIndCompagnie*1 *-' I I i 1 1 1 c t  ï2öo NIEUWE NEDERLANDSCHÈ «tEl- dam. Refolut. van de Staten Generaal wegene de mst- lnd.Com pagnie. zo Weinig uitzonderingen als de natuur van dezaöfc toelaat, zo dat de Producten van de Koloniën geeö andere Maf kt hebben dan bet'Moederland, en alle de benodigdheden van de Kolonisten hun door de Ingezetenenmöeten worden aangebragt; dat de adminiftratie van de Koloniën, zo bier te Lande als in dezelve, naar dezen regel behoord ingericht te zyn, en de authoriteit en activiteit der Adminiftratie geen atteinte aan dien regel moet toelaten; dat echter bedenklyk is gevonden, of het raadzaam zoude zyn permanente fchikkingen te arrefteeren, zo kort voor de expiratie van het Octroi der Compagnie, en daarom best geoordeeld is dezelven alleen provifioneel te moeten maken, in zo verre zy betrekking hebben, tot de tegenwoordige directie, ten einde naderhand de Regeering van de Koloniën en den Handel op dezelven beter te kunnen inrichten. Is goedgevonden en verftaan, dat, uit aanmerking van de geneigdheid van de Heeren Staten van Holland en van Zeeland, om zich voor als nog te houden aan het Reglement van den Jare 1772, op de vaart naar Esfequebo en Demerary, de Direcfeur" en Raden van de Koloniën van Esfequebo en Demarary zal worden aangefchreven en gelast, zo als gelast word mits dezen, het voorfchreven Reglement by provifie ftriktelyk te obferveeren. Dat voorts de nodige Fortificatiën in de Kolonied zullen worden gemaakt, onder opzicht van Perfoonen, byHun Hoog Mogende nader te Committeeren. Dat een Plan van het provifioneel Redres in het Politiek en Judicieel beftuur voor de Koloniën van Esfequebo en Demerary, zo als het zelve is voorgedragen in het voorfchreven Rapport van den 29 Maart 1787, by provifie zal ingevoerd worden; doch dat de Kolonie-Raden niet te min zullen gehouden zyn, om, ftaande het Oftroi van de Coffipag. «ie, de bevelen derzelven na te komen; terwyl aa» de  JAARBOEKEN , Augustus, i?85. n6\ de Planters en Ingezetenen van de Koloniën werd vry «daten, hunne bezwaren aan de Compagnie voOTte dragen, en indien dezelven niet wierden afgedaan, als dan dezelve bezwaren in den boezem van Hunne Hoog Mog. over te brengen. Dat wyders, uit aanmerking van de verregaande ongeregeldheden, op het voetfpoor van het gebeurde hier te Lande, ook in de Koloniën verwekt, Zyne Doorluchtige Hoogheid den LIeere Prinfe van Orange en Nasfau, Erfftadhouder dezer Landen, als Gouverneur-Generaal en Opper-Bewindhebber , zal worden gezogt en geauthorifeert, zo als verzogt en geauthorifeert werd by deze, om, voor ditmaal en zonder Confequentie voor het vervolg, de Regeeringen in de Koloniën van Esfequebo en Demerary, en van de Eilanden, direct aan te ftellen, en des noods met de fterke hand te maintineeren en te doen refpefteeren. Dat de Eed, in het meergemelde Rapport voorgedragen , zal worden ingevoerd met eene Ampliatie van getrouwheid aan Hooggemelde Zyne Doorluchtige Hoogheid, als Gouverneur-Generaal en OpperBewindhebber , in dier voegen als het zelve in het voorfchreven Plan van Provifioneel Redres is geinfereerd. Dat, gedurende den loop van het tegenwoordig Ottroi, de Hoofdgelden, als mede de agterftallec derzelven, zullen worden gefteld op 2 Gulden ic duivers voor de Compagnie, en dat de Agterftallen fuccesfivelyk met de Hoofdgelden zullen betaak worden, als de Achterftallen van bet Jaar 1784mei de Hoofdgelden van 1788, van 1785 met 1789. van 1786 met 1790 en van 1787 met 1791. Dat het opgeftelde Akker-en Zegel-Recht provr fionecl zal worden afgefchaft, behoudens zodanig) nadere dispofitie, als Hunne Hoog Mogende zul .len goedvinden, wanneer alle de Agterftallen afbe taald zullen zyn. Dat aangaande de Communicatie tusfehen de Ri >i« hu- iïEtDAM. Refalut. van de Staten Generaai wegens de ÏVestIndCont*uagnie. L  'Am- SïELDAM. Refolut. van de Staten Generaal wegens de WestInd.Compagnie. 326-2 MEUWE NEDERLANDSCHE vieren van Esfequebo en Demerary, op den voet befchreven in het Rapport van den 19 Maart 1787, nader bericht zal worden gerequireert van Bewindhebberen van de West-Indifche Compagnie, welie ten dien einde zullen worden aangefchreven. Dat de Regeeringen op de Eilanden provifioneel zullen blyven op den ouden voet, doch dat Zyne Doorluchtige Hoogheid, als Gouverneur-Generaal en Opper-Bewindhebber zal worden verzogt, zo als verzogt word. mits deze, de misbruiken, welke in het zesde Point van Recapitulatie van het voorfchreven Rapport van den 19 Maart 1787 worden aangeftipt, is het nodig, by gelegenheid van de directe aanftel'hng der Regering, te verhelpen, en dat inmiddels de Inftruclie van de Fiscaals van Curacao en St. Euftatius zullen worden gerevideert. Dat kundige Lieden in de Koloniën, ervaren in den aart van het Land en van deszelfs Inwoners, aangemoedigd zullen worden, om gefchikte Concepten van een Wetboek voor de Koloniën aan de hand te geven, die vervolgens door de floyenvan Tuftitie hier te Lande, zouden kunnen géëxamineert en gerectificeerd worden. Dat, hoe zeer iets definitifs bepaald zoude behoren te worden, omtrent de encouragementen van den Negerhandel, die Hunne Hoog Mog. met de Heeren Staten van Holland en van Zeeland, aanzien als den grond van allen voorfpoed der Koloniën , welke Hunne Hoog Mog., zo wel als zy , overtuigd zyn, dat op eene uitftekende wyze behoorde aangemoedigd te worden, en welke zy ten allen tyden zullen befchermen en tegen een verderflyken Sluikhandel behoeden; egter, aangezien eenige verfchillende begrippen nog fubfifteeren, tusfehen de Heeren Staten van Holland en van Zeeland, over de wyze van dien Handel te encourageerea, eene finale Dispofide daar omtrent zal wor-  JAARBOEKEN, Augustus, 1788, I263 Worden uitgefteld, en inmiddels de gemelde Heeren Staten met alle inflantie zullen worden verzogt, zich öp 'een Póint van zo veel gewicht ten fpoedigften te willen vefftaan, op dat Hunne Hoog Mog: aan de Ingezetehen van den Staat, welke, doordë geproponeerde voordeden , alreeds zyn bewogen ■ 'pm zich op nieuws op den Negerhandel toe te leggen, dezelve voordeden niet langer behoeven te onthouden. 1 . Dat echter inmiddels eh provifioneel, gedurende i den loop van het tegenwoordig Oftroi, aan de Nederland Iche Schepen zal vryftaari, derzelver aange-. bragte Slaven publyk óf uit de hand te verkopen, zo-1 danig als zy zullen te rade worden. ,, Dat wyders, tot beveiliging van de Nederlandfche Vaart; 'eene ferieufe Deliberatie zal worden aangelegd , om by aanhoudendheid Oorlogsvaartuigen te laten ftationeeren eri kruisfen in de West-Iadifche Zeeën, daar toe de Heeren Hunner Hoog Mogende Gedeputeerden1 tot de Zakeü van de Zee zullen worden verzögt, by de eerfte gelegenheid, dat Gecommitteerden uit de Collegien ter Admiraliteit alhier ftaan te komen, derzelver Confideratien en Advys in te nemen en daar van alhier ter Vergadering Rapport te doen. Dateindelyk, daar Hun Hoog Mogende volkomen inftemmen met de Heeren Staten van Holland en van Zeelartd, dat de Compagnie niet laftgef kari beftaan zonder Subfidien; dat, zo lang als dé gewigtige Etablisfementen in Afrika en Amerika onder haar beftier zyn, het belang vaa den Staat vordert, dat de Compagnie onderfteund worde; dat de noodzakelykheid van Subfidien alreeds voor meer dan een Jaar zo dringend is voorgekomen, als Hunner Hoog Mog. Gecommitteerdens dezelve hébben voorgedragen in hun gemelde Rapport', dat het gebrek thans alle denkbeelden te boven gaat, derhal ven de Heeren Staten van die Provinciën, welke zich nog niet geëxpliceerd hebben, ten.fterkftea zullen worden Ppp p ter* Amsterdam* Refoluh >an de Staten jetie-° '■aal ivt* tgfts de 'Vest* Ind.Cotn* lagnie'ê  1254 NIEUWE NEDERLANDS CHE Amsterdam. Refolut. van de Staten Generaai wegens de 'WestJad.Compagnie. verzogt en geëxhorteerd, om de Compagnie te fubfidieren met vyf Tonnen Gouds, of aan dezelve Authorifatie te verkenen, om die Penningen, onder Guarantie van de Generaliteit, te Negotieeren, tot gaande houding van hare Zaken; en dat vervolgens, ten behoeve van de Compagnie, op den Staat van Oorlog worde gerepartitieerd eene Jaarlykfche Subfidie van 250000 Guldens voor de Jaaren 1788, 1789, 1790 en 1791, tot betaling van de Intresfen, en tot fuppletie van het apparente Jaarlykfche te kort. En dat insgelyks de manqueerende Provinciën zullen worden verzogt, om zich op de verdere Pointen van het meergemelde RappJort van 19 Maart 1787 te willen explicecren. En zal Extract van deze Hunner Hoog Mogende Refolutie gezonden worden, aan Zyne Hoogheid, als Opper-Bewindhebber en aan de Bewindhebberen van de West-Indifche Compagnie ter Prefidiale Kamer Amflerdam, om te ftrekken tot derzelver naricht en zich daar na zo veel nodig te reguleeren. Zyne Doorluchtige Hoogheid heeft tot Schouts by Nacht van Holland en WestFriesland aangelleld, de Kapteinen ter Zee C. van Gennip, J Boodt en J. P. van Braam, den eerden by den Zeeraad op de Maaze en de twee laatlten by dat te Amfteldam. B R 1 E L L E. Een aantal van In- en Opgezetenen van den Dorpe en Ambachtsheerlykheid Nieuwen Hoorn en Nieuwe Goote, in den Lande van Voorne gelegen, hebben den 31 July 17^8 een Request aan de Staten van Holland  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 1255 land ingeleverd, het welk voornamenlyk is Briei,. ingerigt tegen den Schout Pieter van Andel, le. die Beftierder van 't Genootfchap van Wapenhandel binnen deze Stad is geweest, en als zodanig afgezonden ter algemeene Volksvergadering te Leyden. Dat Request is van dezen inhoud: Aan de Edele G>oot Mogende Heeren STATEN van HOLLAND en WEST-FRIESLAND. (?even met verfehuldigde eerbied te kennen de ^ Ondergetekenden alle In- en Opgezetenen van den Dorpe en Ambacbts - Heerlykheden Nieuwen Hoorn en Nieuwe Goote: Dat de Supplianten, (als overtuigd van de nood zakelykheid, dat alle zodanige hoofden der Juflitie ten platten Lande, welke hun gezag en invloed op de Regeeringe ongeregeld misbruikende , openhk getoond hebben, de thands gefnuikte maar niet geextermineerdeLandverdervende Factie, ten koste van de rust, bloei en welvaart der welmeenende en aan 'sLands Conftitutie getrouwe In en Opgezetcnen, op alle mogelyke wyze in de hand te werken, van hunne Amptsbedieningen ontzet, endoor anderen Perfoonen, het vertrouwen der gemelde Lieden waardig, worden vervuld) t'zederd de gezegende Omwenteling van zaken in ons Vaderland, alreeds voor hnge waren bedacht geweest om , ?ich aan U Ed. Groot Mog. by Requeste te addresfeeren, ten blyke van een ernftig verlangen, dat het dj.ninantc gedrag van den Perfoon vaU F/, ter van An-'d, als Schout van gemelde Dorpe en Ambachtsbeerlykheden, voornamentlyk ftaandeden loop der voorledene troubles gehouden , eenmaal door middelen van reenteu mocht worden onderzocht en nagefpeurd: Pppp 2 Dat  126(5 NIEUWE NEDERLANDS CHE BrIELLE. Request van die van NieuwenHoorn en Nieuwe Goote. Dat de Supplianten echter ria een bedaarde ovef-< weging van zaken, vrezende Ü Èd'. Groot Mog. deliberatien hier omtrend voor uit te loopen, dit voornemen Voot eenigen tyd hebben verfchoven gehad; te meer, daar zy in de flatteufe fuppoiitiewaren, van by een niet onmooglyke algemeene Remotie van U Ed. Groot Mog. omtrend het Regeeringsbeituur ten platten Lande, waarfchynlyk van dit haar gantsch vervelend voorwerp te zullen worden ontlast: door welk voorzichtig gedrag zy dan ook vermeenen zich te hehben verzekerd van die achting , op welke zy by tl Ed. Groot Mog. door haar ftil, en cordaat gedrag, zo wel voor als in en na de tyden der Onrust in allen opzichten gehóuden, een gepasten aanfpraak maakten; doch, Dat de Supplianten thans van gedachten zyrt niet langer te mogen Rilzitten, daar de Geest van onderlinge verdeeldheid niet alleen blyft iubfifteeren, maar door de aanhoudende bemoeijinge en invloed van gezegde hunnen Schout Piitef van An. del, en dezulken, welke als naar zyn wenken haat gedrag regelen, van nieuw word aangevuurd; zo dat hier uit de onaangenaamfte gevolgen voor de Supplianten en hunnen verderen mede In- en Opgezetenen te vrezen daan: en zy het derhalven nodig geoordeeld hebben zich door dezen aan U Ed. Groot Mog. te addresferen, om, van zulk een gevaarlyk fujetj te worden ontflagen; ja! waar toe zy Supplianten zich te yveriger haasten, daar de gefchiktfte en geëerbiedigde Vertogen by den Hoog Ed. Geb. Heer Helenius Willem Baron van 1 tyden, als Ambachtsheer dezer Plaatfen, met allen ernst deswegens gedaan, ten eenenmaal vruchteloos' zyn ge- En keeren zich de Supplianten mitsdien tot U Ed. Groot Mog., ootmoediglyk verzoekende, dat het U Ed. Groot Mog. goedgunftiglyk gelieve te behagen om, door U Ed. Groot Mog. Souverein gezag hier in vaderlyk te voorzien, en, ter voor-  JAARBOEKEN,/«£«i/»r, I788. 1167 koming van nieuwe twisten en oneenigheden binnen den Dorpe Nieuwen Hoorn, enz. de meergemelde Pieter van /fndel, als Schout, Secretaris, Penningen Gaarder-Meester van gemelde Dorpe en Ambachtsheerlykheden te demitteeren , en deszelfs Amptsbedieningen vacant te verklaren, ten einde dezelve Bedieningen (voor dit maal) door U Kd. Groot Mog- aan een daar toe waardig Perfoon (de Supplianten aangenaam zynde) mogen worden aanbetrouwt. i 3t Welk doende enz. i Mepemulik. De Schuttery dezer Stad is by een nieuw Reglement van den Prinfe Erfftadhouder op den 22 Augustus, aldus herfteld. Wf y Willem by de Gratie Gods, Prince van vv Orange en Nasfau, Grave van Catzenelnbogen enz. Doen te weten, alzo ons door Jonkheer Willem Gufiaaf'Fre'lenk Grave van Bentinck, Heere van Rhoon en Pendrecht, befchreven in de Orde van de Ridderfchap en Edelen van Holland en West-Friesland, Ruwaard, Bailluw en Ojiper- Dykgraaf van den Lande van Putten, Bailluw en Schout van 's Gravenhage, Hoogheemraad van Rhynland, en Mr. Dirk Mereni, Raad in den Hove van Holland, Zeeland en Friesland; dewelke wy, ingevolge de authorifatie, door de Ed. Groot Mogende Heeren Staten van Holland en West-Friesland, van dato 31 October 1787 aan ons verleendt, hebben gecommitteerd, om in de Stad Medemblik de rust te herdeden, is gerapporteert, dat zy bevonden hadden , dat de Schutterye der voorfchreven Stad, in conformité der Refolutie van Hun Edele Groot Mogende van 3 November 1787, behoorlyk was gezuiverd, en vervolgens mede onder den Eed PpPP 3. EW " Regieinentyeor de Schutte* ■ geëxeufeert en gedimitteert, Jaarlyks tot hun Ze$^ tig Jaarigën Ouderdom toe, ten behoeven van dé, Krygsraads Casfa moeten contribueeren, ingevolge, Lystg, door de Leden van de jegenswoordige Krygsraad , aan, Heeren Collonellen gefuppedjteerd, eii met derzelver Approbatie gecorroboreert, de Officieren in eens vier Guldens, en een Onder - Officier, en elk Schutter achtenveertig ftuivers. Wapening der Schutterye, X. Ieder Kaptein, Lieutenant, Vaandrig, en de Sergeanten, zullen zig, ten haaren eigene kosten, van een Degen met een zilver gevest voorzien; moeten. ■ XI. De Kaptein van ieder Vaandel zal van eene, Eeharpe moeten voorzien zyn, en alle verdere Officieren ?n Sergeanten, zullen zig ieder op hunne eigen kosten , een Eeharpe moeten verzorgen, en dpzelye, by alle gelegenheden , daar het vereischt! word, over de regter Schouder dragen, uitgezonderd de Sergeanten, welke dezelve pm den middel dragen zullen. XII. Alle de Officiers zullen met een Efponton, en de Sergeanten met een 'Hellebaardt, gewapent feyn. XIII- Van ieder Corporaal en Schutter, zal de Wapenrusting beftaan in een Snaphaan met een Bajonet, een Patroontas, Bandelier, Sabel en Pertd'Epó, alle welke met de Letter van het Vaan del, en met de Nummer van de manfchap gemerkt zullen zyn. : XIV. Niemand wie by ook zy, zal ten tyde der Exercitiën of andere" byeenkomden, iemand onheus mogen bejegenen, een vuistfiag geven, of metTeherp aanvallen, alles op zodanige geldboete, en verdere arbitraire eo.rre'ctie, als by de Compa-1 fpes Vergadering' van het Vaandel, onverminderd  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. ■ T271 de ordinairis Juftitie, waar onder de dader behoort, zal geoordeelt worden. XV- Doch zodanig iemand zich, door de uitfpraak, voor zo verre het de Krygsraad concerneert,'bezwaart agtende, zal deze zaak, in den eerstvolgende Krygsraad worden voorgedraagen, en de plano afgedaan, aan welke uitfpraak zig een iejler, welke die zaak aangaat, zal moeten onderwerpen. XVI. De Exercitie zal blyven continueeren, als thans in gebruik. zullende het vuuren gefchieden met voorkennis en overleg van Burgemeesteren. XVII. Een ieder der Officieren en Schutters, die zig ten bepaalden dage en uure, niet ter beftemder plaatze laat vinden, zal de Officier te laat komende, verbeuren drie Stuivers, en een Schutter een Stuiver, en geheel abfentbjyvènde, een Officier zes Stuivers, en een Schutter vier Stuivers; welke boete , ten behoeve van het Vaandel, waar onder zodanig iemand behoort, terftond na de oplezing der Rolle, (het gunt door den jongden Sergeant van ieder Vaandel, na befternde uur, zal gedaan worden , én daar van ve'rpligt zyn behoorlyke aantckepinge te houden), zullen wórden ingevordert; zullende echter hier van ontheven zyn dezulken, welke door ziekte of andere zwaare beletzelen, dooi den Kaptein van dat Vaandel, als dan voldoende geoordeelt wordende, zullen verhindert zyn op te komen. XVIII. De Officieren van het exerceerend Vaandel, zullen by iedere Exercitie, in het publiek verrigt wordende, in hunne wapenrusting moeten verfchynen, op verbeurte van twee Stuivers, voor ieder ontbreekent Ruk , ten behoeve van het zelve Vaandel. XIX. Zoo ras, op de bepaalde Exercitiedagen. de groote klok op het'befternde uur geflagen heeft, zullen de Officieren, cn Schutters van ieder Vaan- PPPP5 del, Medemblik. Regiementvoor de Schutte* ty."  1278 NIEUWE NEDERLANDSCHE Medem blik. Reglt. ment voor de Schutte- del, zich by eikanderen fcharcn, en als Ardcul zeventien is gezegt, de Sergeant de Naamlyst lezen, de te laat komende en abfenten aantekenen, en de lyst daar van, voordat zyn Vaandel weder Exerceert , aan den Prafident Kaptein van den Krygsraad ter hand ftellen, op verbeurte van drie Stuivers, ten behoeve , van de Exerceerende Compagnie. XX. Niemand zal zig by eenige Exercitie, dronken zynde, mogen vervoegen, op een boete van drie Guldens, ten behoeve van de Krygsraads Kasfe. XXI. De Onder-Officieren en Schutters, zullen by allegelegentheden, het Commando, en de orders der Officieren, of van dien, welke daar toe is aangefleld, exa&elyk, en zonder tegenzeggen, moeten opvolgen en nakomen, op verbeurte t'elkens van een halve ftuiver, ten behoeve als voren, zullende de Commandant of deszelfs Reprafentant, verpligt zyn, de Exerceerende Schutters met alle modeftie en zagtzinnigheid,heusch enbeleefdelyk te onderrigten, en dezelve als vrye lieden aanmerken, zullende anderzints, by overtreding van dien, verbeuren , wanneer door hem een Schutter kwalyk beieegent word, het zy door ftooten als anderzints, zes ftuivers. XXII. Niemand zal onder het Exerceeren mo • gen laggen, praaten, of eenige hinder aan de Exercitie toebrengen, op verbeurte van vyf en eenhalve ftuiver. XXIII. Niemand zal op het uur van de Exercitietyd, met geladen geweer mogen komen , of onder het geweer ftaande, mogen tabak roken of eenige drank drinken, op een boete van een Gulden, zullende de niet Exerceerende Officieren, dewelke verkiezen zulks te doen, zig moeten begeven in de Krygsraadskamer. XXIV. Allen die tot de Schutterye behooren , zul-  JAARBOEKEN, Augustus, 178S. 1273 zullen, wanneer by Collonellen, Kapteinen, en j verdere Officieren , nodig word beoordeelt, dat der. Wapenhandel jaarlyks wierdt gecontinueerd, of ingeval het teken van oproer, of alarm, door net-, Tuiden der Stads klokken, gegeven wierd, als dan, ter generale wapenfchouwing moeten opkomen, ten welken einde ieder Vaandel zig, in volle wapenrusting , op deszelfs Alarmplaatze, en dus het Blaauwe Vaandel in het Oosteinde der,Stad, by het Klaphuis, het Orange, op den Dam voor het Stadhuis, het Groene, omtrend de Lange Brug» aan het Westeinde van het Eiland, en het Witte by de Westerpoort, zullen moeten laterr vinden, om van daar in ordre gerangeert, onder het geleiden hunner Officieren en Onder-Officieren, na het Kafteel of elders op te marcheeren , op poene van Vyfentwintig Guldens voor een Officier, en Twaalf Guldens en Twaalf Stuivers voor ieder Schutter, t'en ware gewigtige en voldoende redenen van abfentie. XXV. Verfchillen, welke tusfehen Officieren, Onder-Officieren ofte Schutters, van een en het zelve Vaandel, onderling mogten voorvallen, zullen in de Krygsraads Vergadering voorgedragen, en indien mogelyk vereffent worden, dog zulks niet gefchiedende, zullen zodanige verfcinllen aan denaastvobende vergadering gerenvoyeert worden, na ingenomen confideratien van de Heeren Collonellen. XXVI. Hét zal de piigt der leden zyn, allemo«elyke vlyt aan te wenden, en mede te werken , ten einde dit Reglement naauwkeurig, met vermycinc van alle exceptien, en controverfien worde m agt penomen, en 'er een gewenschre eensgezindheid, tusfehen alle de leden der Vaandels plaatze hebben, ook zullen in dezelve Vergadei ingsn, zodanige Re folutien , als tot welftand, en bloei der gemeldi Vaandels, en goede discipline onder de Schutters kunnen ftrekken, moeten genomen worden XX Vil LIK- leglenentr.or de $ch»ttey.  1274 NJEUWE NEDERLANDSCHI Mede: blik. Reglementvoor de Schutte ry. n- XXVII. De Interpretatie, Ampliatie, of Alteratie dezer, zal daan aan Burgemeesteren, met communicatie en overleg van den Heere Erfftadhouder, of Vrouwe Gouvernante, in der tyd. FORMULIER van EED voor nieuw aankomende SCHUTTERS. „ Wy beloven en zweeren gebouw en getrouw„ te zullen zyn aan de Conftitutie en Regeerings3, form van den Lande van Holland en West-Fries,, land, beftaandeindehoogfteenSouveraineOver„ heid van Hun Edele Groot Mogende de Heeren „ Staten van denzelve Lande, met het Erfftad„ houder, Gouverneur, Kaptein, en Admiraal„ fchap Generaal, erflyk in het Doorluchtig Huis „ van Orange, zodanig als het zelve in Hun, Edele „ Groot Mogende Refolutie van den Jaare 1747 is „ opgedragen, en by den tegenwoordigen Heer s, Erfftadhouder in 1766 aanvaart; voorts beloven en zweren wy, hoogstgemelde Heeren Staten, „ dén Heere Prinfe Erfftadhouder, mitsgaders Hee„ ren Burgemeesteren en'Regeerders.,' te zullen „ gehoorzamen, de bevelen der refpective Kaptei„ nen, en wel fpeciaal van den Kaptein , onder „ wiens Compagnie wy zullen behoren, nakomen ,, en agtervolgen; allen overlast, geweld, en on„ gehoorzaamheid te helpen weren; de Privilegiën „ en Geregtigheden dezer Stad, voor zo verre de„ zelve nog in obfervantie of gebruik zyn, en niet „ inlopen tegen de tegenwoordige hier voorgemelde „ Conftitutie en Regeen'ngsform, voor te ftaan , v en verder te doen , dat goede en getrouwe „ Schutters fchuldig zyn en behoren te doen." Zo is 't, dat Wy het vorenftaandein overweging aemende, hebben goedgevonden het voorfchreve geïmplieerde Reglement voor de Schuttery en Burger-  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 1275 ïerwagt der Stad Medemblik te appfobeerén, gelyk Wy het zelve approbeeren by dezen: Gedaan in'sGravenhace den 22 Augustus 1788; (Was geteekend) WILLEM PRINS van ORANJE; (Lager ftondï) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid, T. J. de LARREY; VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ. 'sGr a veühage. Den Heer Mr. A. J. Rjf gerbos, Raad in den Rade en Leenhove van Braband en Lartde van Ovérmaze, en den Heer Mr. C B. Wieling, Raad in da Vroedfchap der Stad Utrecht, en wegens dezelve afgevaardigd in de Geheraliteits Rekenkamer, zyn door Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder aangefteld tot Ordinaris Raaden en Rekehmeefters van Hoogstdeszelfs Domeinen. Den Heer Mr. Frangois van Hees, heeft ter Vergadering van de Heeren Staten Generaal den Eed afgelegd als Agent van Hun Hoog Mogende. Amsteldam. Dobr Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins /Erfftadhouder , Kaptein en Admiraal - Generaal der Vereenigde Provinciën, zyn tot Schouts by Nagt aangefteld, de Kapteinen ter Zee C. van Gennip, jf hooit en J. P. van Bra*m, de eerfte ter Admiraliteit op de Maze, en de twee jaatftea by die van Amfteldam. Den Medemblik,  i27<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veran- dering onder de hooge en lage Amte naars, inz. i 1 1 3 I i Den 19 Augustus is alhier in den ouderdom van ruim 55 Jaaren, na een langdurende ziekte en verval van kragten, overleden, den Heer Jonas Wit. z:<-., Raad in de Vroedfchap en Oud - Commisfaris dezer Stad. Door het Collegie van den Levantfchen Handel en Navigatie in de Middellandfche Zee, is tot Hoogstdeszelfs Agent in 'sGravenhage aangefteld den Heer Willem Rietmulder , en zulks in plaats van den Heer Fiscaal Fan Teylinqen, welke zyne demisfie verzogt en bekomen heeft. Alkmaar. Alhieris overleden Jonkheer Gerrit Martin da Tour, Oud-Raad en Oud-Burgemeefter dezer Stad, Dykgraaf van de Schermeer en Bewindhebber van de West-Indifche Compagnie. P urm erende. Op aanpryzinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, is by de Edele Groot Achtbare Heeren Burgemeefteren en Vroedfchappen dezer Stad, tot Raad in de Vroedfchap aangefteld, den Heer Mr. Martin Copius Peereboom t Secretaris, en wyders jy vervulling van nu af aan tot den laatften April 1780, beftemd tot de Commisfie in 't Collegie van le Edele Mogende Heeren Gecommitteerde Raden /an de Heeren Staten van Holland en West - Friesand in West-Friesland enden Noorder K warde•e , den Heer ffèrtnanus Tamboer Oud-Burgeneefter en Raad, beiden in plaats van wylen den deer Mr. Laurei.s Peereboprr. Middel f, urg. Den 8 Augustus de Brief van verkiezing uit de Jaarlykfche Naamlyst ter vernieuving van de Weth dezer Stad geopend zynde, is •evonden, dat op den 4 dez'.r maand, door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadlouder zyn verkozen, tot Burgemeefteren, de Heeen Daniël Steven Schorer en Mr. Wilhem Aar-  JAARBOEKEN, Augustus, 1788. 1277 Aarnoüt Kien van Citters , in plaats van de Heeren Mr. IJuybrecht de Haze tSotnme en Mr. Martinits Johan Veth van de Perre, Heer van WestCapelie en Nieuwland, dewelke voorzittende Scheepenen zyn geworden; tot Scheepenen de Heeren Mr. Zacharias Paspoort, Johan J-'iettr Landsheer, Hendrik Brouwer, Mr. Johan As fa er m Becius en Johan David Herklots, in plaats van de Heeren Mr. 'jacobus Johannes de Bruyn , Mr. Gerard van Cittets., Mr. Jan Jacobus Macquet, Mr. Wiihem Jacob Hu-)s/en, Mr. Pieter Claude van Goethetn en Mr. Conftantyn jan Danckaerts, welke Heeren vervolgens door de Heeren Burgemeefters en Scheepenen wederom tot Raden zyn aangefteld. Door de Edele Achtbaare Heeren Burgemeefteren, Scheepenen en Raden dezer Stad, deVief van verkiezing geopend zynde, bleek, dat uiteen overgeleverde Naamlyst, door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, tot Bewindhebber der West-Indifche Compagnie ter Kamer Zeeland, was benoemd den Heer Cornelis Gyze, en zulks in plaats van den Heer Mr. Engelhert Jo. hai van der Mandet>é, die daar van vry willig afftand heeft gedaan. Zierikzee. Den 1 Augustus is door Zyne Doorluchtige rioogheid den Heer Qjutrinus van der Boon Mersch, tot Vendumeefter van Zandyk en den Vrouwepolder in het Marquifaat van Veere, en den Heer Mr. Mefnard Jan -an Vhvliet, tot Secretaris der Stad Veere, (welke beide ampten door den vrywilligen afftand van den Heer J. Ermer:ns9 waren opengevallen 1 aangefteld, en beide die Heeren hebben" in handen van die van den Rade van Hooggemelde Zyne Doorl. Hoogheid den Eed afgelegd. Den 8 Augustus des nagts, is alhier in den ouderdom van byna 64 Jaaren overleden, den Heer Samuel Schuurbeque, Raad en Oud - Burgemeefter de- Veran- ee pingonderde hooge en la6e Amte- naars, enz.  Veranderingónder de HOO' ge en lage Amtenaars , enz; LYST DER PRY2EN VAN VERS CHEIi DE PRODUCTEN ONZES LANDS; Rotterdam den 18 Augustus, Rotterdam den 18 Augustus. by de Z. Zak. |Fïaver Zeeuws enz. ioèai3 eS Tarw Jarige Zeeuws 18 a 221 g Paardebogneïï i7at8ioC nieuwe dito 20 a 22 fi Koolzaab 42445402 Roüci Zeeuws enz. iaèaia BMoutwyn 8ie£de3oVt: Erwtsn Gr?auwe 16 a 20 8; by den Steen; . Groene 12 a 17 8|VlAs Allerbefr, 48 a 00 ft0 witte 12 a 15 g Best 39 a 47 ft°. by 't Last.! Middelfoort 29 a 37 fh Boekweit op 154 g a 22 ^ Gemeen 24 a28 li. Gebst Winter ai a 224^ —— Allergemeenst r8 a 23 fl; .' 1 ■ Zomer 20 a 21 & Ï278 NIEUWE NED. JAARB., Augustus; 178^ dezer Stad, mitsgaders Ontvanger vafi de Stateri Lasten over Duiveland Dreyfchor , Sonnemaire en Noordgouwe, zynde de oudfte en wel zedert den Jaare 1745 Regent dezer Stad. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prinfe Erfftadhouder,by HoogstderzelverPublicatie; omtrend de verandering der Regeering dezer Stad; van den 20 Maart laatstleden, aan zich behouden hebbende, om ingevallë een of meer der aangeftelde Regenten voor hunne posten mogten bedanken, als dan wederom anderen in hunne plaatzen aan te ftellen, en den Heer Come/ts van Borrend /m^ voor zyne destyds gedaane aanftellinge bedankt hebbende ; heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid in deszelfs plaats tot Raad dezer Stad aangefteld ; den Heer Anthony Jacob Bliek, welke den 11 Augustus die post met den gewonen Eed heeft aanvaard. Utrecht. Ter Vergadering van Hun Edele Mogende de Heeren Geëligeerde Raden dezer Provincie, heeft als Lid Eed gedaan en zitting genomen Jonkheer J. C. Grave van BentInck.  NIEUWE i > NEDER LAN DSCIIE JAARBOEKEN, September. MDCCLXXXVIU GELDERLAND. , Zutphen. Wegens den komst alhier van den Prinle Erfftadhouder, en van 'c verder Stadhouderlyk Huis, is ons dit berigt ter plaatzing toegezonden. T^en 8 dezer maand September hadden wy het -L/ genoegen, dat de Prins Erfftadhouder, met Zyne'Koninglyke Gemalin en twee Vorftelyke Kinderen , onze Stad met hunne tegenwoordigheid geliefden te vereeren. 's Morgens om 10 uuren wierden dezelven, die van Prummen af, door 40 boeren te paard, met ontbloote fabels voorzien, begeleid waren, onder het gebrom van 63 ka • oohfchoten, buiten de poort door de Regcering Qqq q d». 'HEN.  i«8o NIEUWE NEDERLANDSCHE Zutphen. Berigt wegens aankomstvan 't Stadhoudertyke Mof, dezer Stad ontvangen , en vervoegden zig ver» volgens, ftapvogts rydende, door een eerepoort, door de oude Sociëteit opgerichs, waar onder twee ryen Muzikanten gefchaard Ronden, en langs de paradecrende Militie, ten huize van den Heer Van Heeckeien tot Roderlo, alwaar een oiitbyt vervaardigckwas. Voor dit huis behaagde het Zyne Doorluchtige Hoogheid de alhier Guarnizoenhoudende Militie te befchouwen, waar na Hoogstdenzelven , met Haare Koninglyke Hoogheid, op de plechtigfte wyze, de begroetingen ontving van de Magiftraat dezer Stad, van de Regenten der kleine Steden, van het Collegie van Gemeenslieden, err vervolgens van de Nederduitfche, Franfche enLutherfche Kerkenraden. Na het aflopen dier plegtigheden, begaf zich het gezelfchap naar 5t Stadhuis , alwaar het zelve op een kostbaar middagmaal, op welk een talryk Cirkel volgde, onthaakf wierden. Op de verfchyning van de Stadboude'rlyke Familie, liet zich een Veld - Muziek , op een daar toe vervaardigd Balkon voor het Stadhuis hooren, terwyl vervolgens twee partyen Muzikanten in de Voorzaal van het Stadhuis geplaatst , de Vorftelyke Perfoonen, door een zich afwisfelend Muziek verwelkomden, onder een groote toevloed van nieuwsgierige lieden. Een tweede Veld-Muziek op een Balkon, naast de Eetzaal, en een gezelfchap van liefhebbers der M uzïek , voor die Zaal geplaatst , vervrolykten de Gasten geduurende de maaltyd door een Veld- en Kamer - Muziek, dat zich beurtelings afwisfelde. 'gAvonds was onze geheele Stad met kaarsfen of lampions verlicht, terwyl een ieder zyn vermogens hadde aangewend, om zyne hoogagting te betoonen: inzonderheid munteden uit het Stadhuis , Gedeputeerde Kamer , groote Toren, Stads Poorten , met de verdere publieke Gebouwen, en alle de buizen der Regenten , die door lampions van buiten verlicht waren. Inzonderheid trok d?  JAARBOEKEN, September,17%$. iïrSi ce verlichte Eereboog voor de oude Sociëteit binnen Zutphen , op de Groenmarkt geplaatst, met de Illuminatien der beide Societeits-Huizen, een ieders aandacht tot zich, terwyl een peripecbef in 't huis van den Heer Van Haeckeren tot Engbuizen , geen minder aandagt verwekte. Dan niets trof meer dan 't geacht der Plantage binnen de Stad of zogenaamde Boompjeswal, alwaar de Wandellaanen, waar m door het plaatzert van een menigte verlichte Kramen een Kermis verbeeld wierdt, fraai verlicht waren,terwyl in 't midden van de .Wandelplaats een konftig geïllumineerde cirkel geformeerd was, dienende tot een Vauxhal, waar in zig het Gezelfchap , na door de voornaam de ftraaten der Stad, in een open rytuig , gereden te hebben, begaf. Op de verfchyninge van het zelve, wierdt een Veld - Muziek, in het middenpunt dier Cirkel geplaatst, gehoord; terwyl van verfcheiden hoeken , in een geregelde orde3 ruim honderd in het wit 'gemaskerde perfoonen verfcheenen, die in de rechterhand een Palmtak en in de linkerhand een Rin* dragende, als een teken van Vrede en Eendracht , by drie herhalingen , een boerfche dans dansten j ha de vindinge van den Kaptein-Ingenieur, franke. Deze vreugde eindigde onder het geroep van hoezee en Vivat Oranje! Van daar begaven zig de Vordelyke Perfoonen .naar het buis van . den Heer Van Heeckeren tot Suideras, wordende aldaar onder een Kamer - Muziek onthaald, terwyl deszelfs huis, zo van buiten als binnen, door zinrykei cieraadjen vercierd was. Wanneer Hunne Doorluchtige Hoogheden van hiér des nachts ten 12 uuren naar Dieren vertrokken, was de geheele weg tot aan de Canonsdyk toe met eerebogen, flambouwen en pikkransfen verlicht. De aÜée of laan van den Gelderfchen toorn was met utp fakkels verlicht, liet welk een fraai gezicht opleverde. Alles is in de uiterfte rust afgelopen; aft Q qqq 2 M! Züï'-> PFSENj Berigt wegens aan- kor)7$t varr't Stalhcü* derlyfi Hof*  Zutphen. Berigt wegens aan* komst van 't Stadhouder lyke Hof. Wegens den aankomst van de Stadhouderïyke peifoonen in deze Stad, ontvongen wy dit verflag: Jongstleden Dingsdag den 15 dezer maand,was de-" dag dat eene menigte van onze Inwoners gelegenheid- 1282 NIEUWE NEDERLANDSCHI leen een Boer aan het Cromhout, vond goed, terwyl andere aanwezen peifoonen de gezondheid van Zyne Doorl. en Haare Koninglyke Hoogheden dronken, een glas in de hand te nemen, en Capellen boven te drinken : gelukkig begunftigde hem de duifternis des nachts, om de handen eener gebelgde menigte te ontkomen, fchoon hy echter niet geheel is vry gekomen. Te Doesburg is de toren verlicht geweest, erf op de terugtogt van Zyne Hoogheid van Zutphen, zyn aldaar 150 piktonnen aangeftoken. Dingsdag is Zyne Hoogheid naar Arnhem gereeden, en na aldaar door de Magiftraat, Collegien en veele aanzienlyke perfoonen begroet te zyn, op een pragtig middagmaal van Stadswegen onthaald. Het Stadhouderlyk Hof de Illuminatie bezichtigd hebbende . is des avonds om 11 uuren van daar na Nymegen gereden en ook aldaar door de Regeering op een pragtig maal op het Stadhuis onthaald. De Illuminatien in beide Steden waren niet min fraai als alhier: vooral blonken te Nymegen uit, de publieke gebouwen en de huizen van Mevrouw Stuit en den Heer ffloèfrëes'. De Vorftelvke Familie des anderendaags vertrekkende, wandelde te voet na deGierbrug, ontving zo aldaar, als te voren in bet Kalyerbosch de affcheidsgroetcn van een aantal perfoonen van aanzien, en vertrok vervolgens onder ie toejuichingen en zegenwenfchen van eene aandenlyke menigte naar Soestdyk. Arnhem.  JAARBOEKEN» September, 1788. 1283 heid hadden, om by het verblyf van de Erfftad-. houderlyke familie binnen onze muuren, aan de: vreugde toom te geven. Aan *t huis van Jonkheef Van Haerzeüe tot Oien$ Landdrost van de Veluwe, alwaar een kostbaar ontbyt gereed was; tradt het Doorluchtig Gezelfchap af; en weidt door de Provinciaale en Stads Collegien en Kerkenraad plegtig verwelkomd, en vervolgens op het Stadhuis het middagmaal zullende houden, verkoos Zyne Doorl. Hoogheid, om nevens zyne Koninglyke Gemalin en de jonge Primes en tweede Prins, met eenige Heeren en Dames, de Buitenplaats Hartjesberg, buiten de St. Jans Poort gelegen,- en behoorende aan den Heer (ietaatj vafi Irfieidiecht i Secretaris van de Provinciaale Rekenkamer van Holland en West - Friesland, met zyne tegenwoordigheid te vereeren , alwaar het Gezelfchap door het losfen van eenig gefchut, het welk op eene hoogte geplaatst, uit een niet onaartig gevaarte, dat zich als een fchip vertoonde,- verwelkomt werdt, en onder het geluid van muziek, aldaar het fraai, uitzigt namen. Na eene wandeling en verblvf aldaar, wierdt het zelve op gelyke wyze met veele eerefchooten naar de Stad geleid zynde, vervolgens op 't Stadhuis op een prachtig maal onthaald , in eene der vertrekken. Daar na was 'er groot Cirkel, op welke zich wel veele Heeren, maar weinig Vrouwen vertoonden. Na de maaltyd reedt de Vorftelvke Familie met een groot gevolg van koetzen, een togtje door de Stad om de Illuminatie en Eerepoorten te bezichtigen, die voor een groot o-edeelte zeer cierlyk waren , maar inzonderheid muntten die van het Hof Provinciaal en het Stadhuis uit, en leverden die van de Stads Waag,- dé Hoofdwacht, de Vismarkt, het huis van den Raadsheer D. IV' Ai Brahdtfen , met de voornaamfte gebouwen , de Stads Poorten , en de Rhynbrug aan het oog van de aanfchouwers een genocgelyk gezicht. Elke byzondere Illuminatie op te geven Qqqq 3 MkSb Verflag wegens tomst van èeê Print °.nzi  1284 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Verftag wegens komst Van den Prins enz., zou te langwylig zyn, maar buiten dat alles, zag men ook van gemelde Buitenplaats Hartjesberg, een fraai Vuurwerk, 't geen eene goede vertoning van die hoogte maakte , als ook eene brandende Berg, met meerder veranderingen van vuur, welk Vuurwerk en Berg tot aan Nymegen gezien is geweest enz. Dieren. Ook van deze Plaat-s of Heerlykheid heeft men ons dit berigt toegezonden. T/oorleder. Vrydag den4 September, des avond3 hadden wy hier het genoegen Hunne Doorluchtige en Koninglyke Hoogheden, benevens de jonge Prinfes en beiden de Prinfen, in goeden- welftand, van Amfterdam te zien aankomen, hebbende de Ingezetenen , zo van deze plaats als van de nabuurrchap, door het oprigten van eerebogen, branden 'van piktonnen als anderzints, hunne vreugde betoond. Saturdag morgen tegen 9 uuren, nam Zyne Doorluchtige-Hoogheid den Heer Erfprins, met den Collonel Stamfnrt, jonge Graaf Van kyiandt en den Profesfor TeWius, de reize naar Berlyn aan, waar na Hunne Doorluchtige en Koninglyke Hoogheden , aan een aantal Perfoonen van aanzien gehooi- hebben verleend. Zondag, na het by wonen van den Godsdienst,welke door den Predikant Quicherit wierdt verricht, begaven Hunne Doorluchtige en Koninglyke Hoogheden, benevens de jonge Pri'nles en Prins Fredrik, zig naar Rheederoort, het Buitengoed van den Oud - Raadsheer tira'natjen, alwaar Hoogstdezelven een ontbyt namen, en aldaar verder vertoefden tot 's avonds tegen half 8 uuren, wanneer Hoogstdezelven zich vervoegden naar Scherpenhof, aldaar het affteeken van een- Vuurwerk by woonden, en vervolgens tegen- half 10 uuren herwaards terug keerden. Den 8 September 's mor-  JAARBOEKEN, September, i?8'8. 1285 'smorgens tegen ro uuren, vertrokken de Vorftelyke Perfoonen naar Zutphen, ontbeten by den Heer Van tab, ontvingen de begroetingen der Regeerings - Collegien , en verdere Perfoonen van aanzien of bewind, hielden het middagmaal op het Stadhuis, het avondmaal by den Heer Van Heeckertn \an Suidtuis, deeden een togtje door de Stad, welke met zeer veel fmaak verlicht was, en kwamen des nachts hier terug, ten einde den 9 September over Arnhem naar Nymegen te vertrekken.. H O L L A N Do, H A A R L E M. P~Fynt Doorluchtige Hoogheid den Heer £_j Prins Erfftadhouder, benevens het geheele Stadhouderlyke Huisgezin , op den laatften Augustus des morgens uit 's Hage vertrokken zynde, kwam tegen den middag in de nabuurfchap dezer Stad, in het zogenaamd Haarlemmerhout, alwaar op het fraai nieuw Gebouw Welgelegen , het welk den Heer H. Hope laat ftichten, een zeer pragtig middagmaal was gereed gemaakt, na welks einde Zyne Doorluchtige Hoogheid en de beide Prinfen te voet, en Haare Koninglyke en Doorluchtige Hoogheden, als mede het overig gevolg in koetzen, door deze Stad doortrokken , tusfehen de gefchaarde ryen onzer Schuttery, van welken vier Vaandelen- aan de groote Houtpoort, en de vier overige aan de Nieuwe bragt en het Spaarne, waar de jachten lagen, gepofteerd waren. Hoogstdezelven vervolgens aan boord Qqqq4 g£* DlERÏifc  ïsSS NIEUWE NEDERLANDSCHÊ haar' lem. gegaan zynde der Jachten, zyn omtrend zeven uuren des avonds naar Sparendam, en vervolgens naar Zaandam vertrokken. Het voornemen was aan de Zaankant en in de Dorpen van Waterland het merkwaardigfie te bezigtigen, en vervolgens naar Amfteldarn te zeilen. Den 19 dez'er maand , is door dé Officie» l rei van het Regiment Saxen Gotha, 't welk hier in Krygsbezetting ligt, de Verjaaringvan de omwenteling in September 1787 voorgevallen, door eenen maakyd gevierd. 's G R A V E N li A G E. Zyne Doorl. Hoogheid de Erfprins Wil-" iEM Frederik van Orange en Nassau, heeft een bezoek by den Heer Voorzitter rer Vergadering van de Algemeene Staten afgelegd , om aan Hun Hoog Mog. kennis te geven van Deszelfs vertrek naar Berlyn e» Brunswyk. Waar op gemelde Heer Voorzitter, als mede die van den Raad van State, met de gewoone plcgtigheid een tegenbezoek by ge meiden Prins hebben afgelegd, om Denzei-; ven van wegen Hun Hoog Mog. en Hun Edele Mogende een gelukkige reis toe te wenfehen. Den 31 Augustus des morgens vertrok het Sradhouderlyk Gezin , na1 den Godsdienst in de vroegpredikatie bygewoond te hebben, van hier naar Haarlem en Amfteldam, mes voos •  JAARBOEKEN, September, 1788, 1287 voornemen, om op de Admiraliteits Jagten verblyf te houden, en dan vervolgens naar Gelderland te vertrekken. Volgens-brieven,die men alhier van Londen ontvong, gedagtekend den 2,6 der voorledene maand,/was aldaar des avonds vanden 2,2. te voren, een postboden van Berlyn aangekomen , met het defenfive AlliantieTraétaat, of verdrag tot verdeedigende verbintenis, tusfehen de Koningen van GrootBrittannie en Pruisfen getekend te Berlyn den 13 dezer maand door de wederzyds Gevolmagtigde Minilters. Dit verdrag , gegrond op het by voorraad beraamde van den 13 Juny laatstleden op het Loo, bepaalt de gevallen en voorwaarden, in en op welken de wederzydfche hulp van aocoo man troepen enz. aan de aangevallen party zal moeten geleverd worden. Het betreft voornaamlyk de Staten der beide öouverainen in Duitschland, met by voeging van elkander, ingeval van nood, met alle magt by te daan, en ook gemeenfchappelyk te werk te gaan, in het handhaven van den tegen woordigen regeeringsvorm van de Republiek der Vereenigde Nederlanden enz. Het is ingevolge van dit Verdrag, dat de beide Mogendheden zamen over een gekomen zyn , om zich te vereenigen tenaanzien van derzelver algemeene belangen, en der middelen om de wederzydfche Staten en Onderdanen tegen de rampen des Oor- 's GrA- venhage.  Ï28S NIEUWE NEDERLANDSClïË JS Gt$A-VENHACE.. TRACTAAT van DEFENSIVE ALLI ANTIE,f usfchen Hunne ,1 lajefleiten de Koningen van PRUISSEN en GROOT - BRITTANNIEN, gefloten te Beriyn eten 13. Augustus dezes Jaars. tllarine Majefteitèn de Koning van Pruisfen en de •XJl Koning van Groot-Brittannie, den band van haauwe vereeniging en vriendfchap, welke tusfehen Hoogstderzelver Voorzaten plaatsgehad hebben, en nog zo gelukkiglyk tot heden fubfiftceren, oprechte! yk wenfehende te verfterken en te bevestig gen, en de gefchiktfte maatregelen te beramen en te overleggen, tot verzekering van Hunne wederzydfche belangen, nevens de algemeene rust van Eur ropa; liebben dezelven befloten deze banden te vernieuwen, en nader toe te haaien door een Traktaat van Defenflve Alliantie; hebbende ten dien einde Zyne Majefteit de Koning van Pruisfen daar toé gemachtigd en geauthprifeerd den fleer ti. F. Grave ■pan Hertzberg \ Staats- en Kabinets-Ministfer,- Ridder der Orde van den Zwarten Adelaar; en Zyné Majefteit den Koning van Groot-Brittannie , den Heer Jofeph Fdnard, Zynen buitengewoonen Gezant aan het Hof van Berlyn, welken hunne volmachten wederzydsch gecommuniceerd hebbende, omtrent de \olgênde Artikelen zyn ovcreengeko^ men. Art, Oorlogs te dekken, welke thans Europ*x drukken. Dit verdrag, hoewel tusfehen twee bnitenlandfche Mogendheden aangegaan , betreft al te veel onze Republiek , dan dut wy ons zouden ongehouden kunnen rekenen, om het zelve hier woordelyk te laten volgen.  JAARBOEKEN, 1788. 1289 Art. ï. 'Er zal eenealtoosdurcr.de, vaste enonveranderlyke vriendfchap, eene Defenlive Alliantie, en eene naauwe en onverbrekelyke vereeniging, met eene opregte en volmaakte eensgezindheid, tusfehen de gemelde Koningen van Pruisfen en Groot Brittannie^ Hunne Erven en Opvolgers, Hunne Rykcn, Staten, Provinciën, Landen en wederzydfche Onderdanen, plaats hebben, welke zorgvuldig onderhouden en aangekweekt zullen worden ; zullende de Contracteerende Mogendheden Hunne grootde oplettendheid , zo wel als alle middelen in 't werk ftellen, welken de Voorzienigheid Hun aan de hand heeft gegeven , om de openbare rust en zekerheid te handhaven, Hunne wederzydfche belangen te bevorderen 5 en zig onderling te verdedigen en te befchermen tegen alle vyandelyke aanvallen; allesovereenkomftig " de Traktaten , die reeds tusfehen de Hooge Contracleerende Partyen ftand grypen, en in volle kracht en waarde zullen blyven, en aangemerkt zullen worden, als door het tegenwoordig Traktaat vernieuwd, voor zo verre als met Hun eigen bewilliging, door vorige Traktaaten of het tegenwoordige,"daar van niet zal afgegaan zyn. Art. 2/lngevolge van de Verbindtenis, by het voorgaande Artikel gecontracteerd, zullen de Hooge Contracleerende Partyen altyd eenftemmig te werk gaan tot handhaving van de rust en den vrede; en ingevolge een van dezelve door eenige Mogenheid met eenen vyandelyke aanval werd gedreigd, zal de andere zonder uitftel zyne goede dienften en beste pogingen aanwenden, tot voorkoming der vyandej lykheden, en om aan de beledigde Party voldoening te verfchaffen, en de vereeniging weder te helpen bewerken. Art. 3. Maar, indien deze goede dienften binnen den tyd van twee maanden de gewenschte uitwerking riiet mogten hebben, en dat eene der beide Hooge Contracleerende Partyen vyandelyk werc aangevallen, gemolefteerd of ontrust in een van zy- h< 'sGra- venhage. Verdrag van verdedigingtusfehen GrootEi ittan* ine en Pruisfen.  'sGra- VESHACE. Verdrag van verdedigingtusfehen GrootBrittanfiis en PruisZen. i i Ï290 NIEUWE NEDERLANDSCHE ne Staten, Rechten, Eezittingen of Belangen, of op hoedanig?; wyze het ook mag zyn, te Land cf ter Zee , door eenige Europeïche Mogenheid, verbind de andere Contracteerende Party zig, Haare r Geallieerden zonder uitflel by te daan, om elkander onuerlmg te handhaven in de bezitting van ai de • Staten, Steden en Plaatfen, die Hun Voor de begonnen vyandelykheden hebben toebehoord ; ten welken einde, indien Zyne Brittannifche Majefteit mogt worden aangevallen, Zyne Pruisfifche Majefteit, den Koning van Groot-Brittannie, eenfècours van 16000 Man Infanteryen 4000 Man Kavallery zal leveren; en indien Zyne Pruisfifche Majefteit werd aangevallen, zal Zyne Brittannifche Majefteit Hem insgelyks een fecours van 16000 Man Infantery en 4000 Man Kavallery leveren; welke wederzyds fecours binnen twee maanden, na dat het zelve door de aangevallen Party zal gevraagd zyn, zal moeten geleverd worden, en blyven tot hare dispofitie gedurende den Oorlog, waar in dezelve zig zal gewikkeld vinden. Dit fecours zai betaald en onderhouden worden door de Mogenheid die het zelve leverd, overal waar Haare Geallieerde het zelve zal gebruiken; maar de requireerende Party zai aan die Hulp-Troupen het Brood en de nodige Fouragie bezorgen, op denzelfden voet zo ais zulks by Haar eigen Troupen plaats heeft. De Hooge Contracteerende Partyen zyn ë°ter overeengekomen , dat ingeval Zyne Brittannifche Majefteit Troupen van Zyne Pruisfifche Majefteit zal ontvangen , dezelven niet buiten Europa, noch zelfs m de bezitting van Gibraltar niet zullen kunnen gabruikt worden. Indien de aangevallen party in plaats van Landïoupen een fecours in geld begeerde, za] zulks ter ïaarer keuze ftaan, en in geval de Hooge Conrraccerende parthyen het bepaalde Secours in geld leerde, zal dit Secours beftaan in 100,000 Guldens dollands 's jaars, voor duizend man Infantery; en  JAARBOEKEN, September, 1788. 1291 £sn 120,000 Guldens Hollands 's Jaars, voor dui-. zend man Kavallery, of naar dezelfde evenredig-, beid ?s maands. Art. 4. In geval de bepaalde Seeoursfen niet vol-1 doende mogten zyn tot verdediging van de aangevallen Mogenheid,,zal de andere dezelven naar maa-' te het geval zulks zal vorderen , vermeerderen, en met alle magt byftaan, indien de om Handigheden het vereischten. \ Art. 5 De Hooge Contraöeerende partyen ver^ nieuwen hier op de uitdruklyklte wyze het provifioneel Defenficf-Alliantie-Traktaat, tusfehen dezelven op het Loo, den 13 Juny laatstleden geflooten, ' en zy verbinden zig op nieuw en beloven, ten allen tydc eenftemmig en met wederzyds vertrouwen te werk te gaan, tot handhaaving van de veiligheid , onaf hangelykheid en Regeeringsvorm van de Republyk der Vereenigde Provinciën, volgends de veiv bintenisfen , welken dezelven met den gemelde Re^ publyk geflooten hebben, te weeten, Zyne Pruis* fifche Majefteit door een Traktaat geflooten te Berlyn, den ij April 1788, en. Zyne Brittannifche Majefteit door een Traktaat in 's liage, ten zelfden dage getekend, weiken de Hooge Contracleercnde Partyen elkander gecommuniceerd hebben. En indien uit kragt der bepalingen van gemelde Traktaaten, de Hooge contracteerende partyen zig verpligt zagen de te geven Secourfen aan de Staaten Generaal te vermeerderen, boven het bepaalde Secours in de gezegde Traktaaten uitgedrukt, of dezelven met al haar magt by te itaan, zullen de Hooge Contrac~teerende partyen zamen overleggen en vastftellen het geen noodig en noodzaaklylc "zal zyn, ten aanzien van zodanige vermeerdering van Secoucs, waar omtrent men zal overeenkomen , en ten aanzien van het gebruik van haare wederzydfche magten tot zekerheid en befchermiug. van gemeldcn Repubiyk. Jn geval eene van beide de Hooge C°ntncleerer,- 09 s GrA- 'enha? 3e. Verdrag an verlediging oot'Inttan • ie en hum ~en.  1292 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha se. Verdrag van ve> dediging tusfehen GrootBrittannie en Pruisfen. de partyen te eenigen tyde in het vervolg mogt aangevallen worden gemolefteerd of onrust in eenige van deszelfs Staaten, Rechten Bezittingen of Belangen , op wat wyze het ook mogte wezen, te Land of te Zee, door eenige andere Mogenheid, ter oorzaake der Artikelen of Bepalingen in de gemelde Traclaaten vervat, of der Maatregelen door de gemelde Contracteerende partyen, wederzyds te ne'men uit deeze Traktaaten, verbind de andere Contracteerende party zig, dezelve by te ftaan en te helpen tegen zodanigen aanval, op dezelfde wyze en'met het zelfde Secours als in Artikel 3 en 4. van het tegenwoordige Traktaat bepaald is, en de gemelde Contracteerende partyen beloven in alle dergelyke gevallen elkander te handhaaven en te guarandeeren, in de Bezitting van alle de Staaten, Steden en Plaatfen, die haar rcfpecdivelyk voor het begin van zodanige vyandelykheden toebehoorden. Art. 6. Het tegenwoordig Traftaat van Defenflve Alliantie, zal wederzyds geratificeerd worden, en de uitwisfeling der ratihcatiën zal binnen zes weeken , of eerder zo het mogelyk is, gefchieden. Ter bevestiging hier van hebben wy Ondergeteekenden, Gevolmagtigden van Hunne Majefteiten de Koningen van Pruisfen en Groot-Brittannie, in Hoogstderzelvcr Naam, het tegenwoordig Traélaat getekenden met het zegel onzer Wapens bekragtigd. Gedaan te Berlyn den 13 Augustus 1788. (Lager flond) E. F. Graaf VAN HERTZBERG. (Lager Jiond) J. EDWARD. Ter gelegenheid van voorgemeld Verdrag, is  JAAREOEKEN, Septemher, 1788. tao'J is ih de Berlynfche Hof-Courant No. 114 dit navolgende geplaatst geworden. „ Het is bekend, hoedanig de Staatsge35 lteldheid van de Republiek der Vereenig,i de Nederlanden , door binnenlandfche twisten, geduurende eenen langen tyd, is 3, geftoord geworden; doch'in't voorleden ,i Jaar , onder de befcherming der Koninga lyke Pruisfifche Troupen, en de voorge„ vallehe verandering in Holland, Wederont i, her Held is geworden. Dus hebben ZyneKo3, ninglyke Majefteit van Pruisfen, zo wel 3, als Zyne Koninglyke Majefteit van Groot3, Brittannie , elk op zig zelveri, een by- zonder Verbond van Verdeediging , 0$ ,3 den 15 April van dit Jaar, met de gentel* „ de Republiek gefloten, waar by Hoogstj, dezelven Haare Bezittingen en de herftel5, de Conftitutie, als mede het Erfftadhoui, derfchap in het Doorluchtig Huis van „ Oranje en Nasfau, guafaudeeren en op „ zich nemen. Om nu deze gemaakte Ver3, bintenisfen nog nader te bevestigen , heb3, ben Hunne Majerteiten van Pruisfen en 3, Engeland, op den 13 Juny laatstleden, op „ 't Loo in Gelderland, onderling een projS vifioneel Defeniif Traktaat gefloten, waaf bi Dy Zlë een aan den anderen verbind $ 3, de Republiek der Vereenigde Nederlan* 5, den, by hare wederom herftelde Regeej, ringsform en by alle derzelver Be-zittin3, gen, naar aanleiding van de genoemdé 3, Traktaaten van den 15 April, gemeen„ fchaplyk, tegen elk en wie het zyn kan, Hn r „ tö 's Gka* venhA- ge.  'sGra- venha- GE Ï294 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ te befcherrnen en te guarandeeren. Dan „ daar de gemelde Traktaaten alleen ten „ nutte van de gezegde Republiek gefloten „ zyn, hebben Hunne Koninglyke Majeflei„ ten van Pruisfen en Groot * Brittannie, ook „ onderling te Berlyn den 13 Augustus ? „ een algemeen Defenfif Traktaat vastge„ field, en daar by, de reeds zedert eeua, wen,tusfehen Pruisfen en Engeland plaats „ gehad hebbende Traktaaten van Alliantie, „ vernieuwd , en zich verbonden van te„ gen alle vyandelyke aanvallen , elkander „ over en weder, ten fterkllen te zullen „ byftaan." In de dagpapieren is oök bekend gemaakt, 5, dat ter Thefaurie van Zyne Doorluchti„ ge Hoogheid den Heer hrffladhouder in „ 'sGravenhage is opengefteld eene Nego„ tiatie van Penningen, tegens den Intrest „ van drie per Cent 's Jaars, waar in byprse„ ferentie aan de Houders van Oude Obli„ gatien, ten lasten van welgemelde Zyne „ Doorluchtige Hoogheid, de vryheid wordt „ vergund, om voor 1 November 1788 in „ de voorfchreven Negotiatie deel te ne„ men, en daar toe de eene helft te fourne„ ren in geld en de andere helft in boven„ gemelde Obligatien ; zullende tot derzelver „ ontvangst en verwisl'eling dagelyks, uitge„ zonderd des Saturdags, ter voorfchreven „ Thefaurie worden gevaceert," Tot vethoedinge van de ontzachelykfl* des  JAARBOEKEN, Septemberi I?88. 1293 tier plagen , namenlyk de Pest, is by de Algemeene Staten, aldus belloten : EXTRACT uit het Register riet Refolutien van de Hen» Mogende heeren STATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN.- Mercufii den 3 September 1788, /"Vitfangen een Misfive van het Collegie ter Admiraliteit op de Maaze, gefchreeven te Rotterdam deri 2 dezer, houdende ingevolge en ter voldoeninge aan H. Ff. Mog. Refolutie van den 20 der voorleden maand, derzelver advis op een Misfive vafl den Confal H-che/AeJ, gefchreeven te Smirna den 17 Juny laatstleden: vragende hoe zich te gedrren omtrent het fchip de Bregeitu Etifabeth en JanPfe* den ie, Schipper Tfeerd Sikkes, op het wélke zich de Pest bad ontdekt.- Waar op gedelibereerd en in agtitig genomen zyn de , dat niet te veel precautie kan genomen worden,om onder Gods zeegen, deeze allerverfchriklykfté plaag van deeze Landen af te wenden, en dat de' beste en veiligfte weg daar toe is het voorbeeld van' andere' Natiën te vólgen, en de by hun met goed fucces gebruikt wordende voorzorgen werkftelHg te maaken, is goedgevonden en verftaan, daê den Conful Bochepied zal worden aanaefchreeyeti en gelast, zó als gelast wordt by deezen^ het fchip van Schipper T,eèrd Sikkes , na dat het z-'ive zul zyn gelost, behoorlyk en op de gewoone' wyze te doen zuiveren en berooken, en de Equipagie van dien een allerftriktfte quarantaine van veertig dagen te detón houden, alvoorens te permitteren, dat dit fèhip eenige laading inneemt, veel min de reize herwaards met het zelve ondernomen worde , en dat hy deze voet tot een vaste regel in gelyke gevallen zal obferveeren^ doende de fchepen,Rrrr 2- dié" 's Gra- VÊNHAGE.  ïspS ' NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. ReCoIut. tot voorbehoe.ding te. gens Pest. die Pest aan boord zouden mogen hebben. zo de» zelve gelaaden zyn, daar en boven geheel ontlaaden^ en de Goederen lugten, en zo veel mogelyk zuiveren ,. en daar en boven, aangezien hier te Lande geen bekwaame quarantaine plaatfen, veel min Lazaretten zyn, waar op men zich veilig kan verhaten , aan de Schippers van zodanige fchepen, endus ook aan Tje& d Sikkes recommandeeren » om eerst vragt te zoeken op plaatfen daar bekwaame Lazaretten zyn, als Venetien , Marfeillë en diergeiyke, althans een van die plaatfen in de Mddelandfehe Zee, daar zy zich, na genomen informatien, zullen kunnen verzekerd houden van geadmiteerd te worderi, aan te doen, en aldaar op nieuw een drikte quarantaine uit te houden, voor dat zy de reize herwaards onderneemen, aangezien zy, zo't ongeluk wilde, dat de ziekte op nieuw onder de Equipagie kwam te ontdeeken , hier te Lande niet zouden kunnen worden geadmiteerd, maar afgeweezen, zou den moeten worden. Onder de gevolgen, welken de beweegingen en onlusten in de vorige Jaaren, byzonder in de Jaaren 1786 en 1787 moeiten hebben, was geen van de geringde die, welke het Krygswezen van den Staat betrof. Het is bekend, in hoe veel engte en bekommering veele Officieren gebragt wierden, welken of wegens de verfcheidenheid van eeden, door welken zy aan het Bondgenootfchap, en aan deze of geene Provincie, die belast ivas met de betaling, en ook aan de Regeering, op wiens Grondgebied zy bezetting lielden, verbonden waren, of ook wegens indere onzekerheid naauwlyks wisten, aan ivie zich in deze tyden van verdeeldheid te hou-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1297 houden. Veeien waren ook door de Staten van Holland, aan wien zyzich met verlating van het Bondgenootfchap gehegt hadden, in byzondere btfcherming genomen, tegen al wat hen deswege ten eenigen tyde zou mogen overkomen, en beriepen zich nu, na de omwenteling, by het Bondirenootfchap weggezonden en bedankt zynde, op d;e beloofde en'toegezegde befcherming, ten dien einde verfcheiden Verzoekfchriften inleeverende. Omtrend deze tedere en moeilyke zaak, hebben de Ed. Mog Heeren Gecommitteerde Raden, den 5 dezer maand September, een uitvoerig Praadvis opgefteld, en ter tafel van de Ssaten van Holland en WestFriesland ingebragt, waar byHun Ed. Mog. na het bybrengen van verfcheidene redenen, verklaaren van gedagten te zyn, dat de Staten hen zouden behooren te magrigen, om aan de Supplianten en Officieren, „ welken op „ ordre door of van wegen Hun Ed. Groot „ Mog- gegeeven, op het Territoir van de' „ Provincie van Utrecht, zonder attachés' van de Staten dier Provincie, zyn getrok,, ken, en uit dien hoofde door Hun Hoog Mog. zyn gedimitteerd geworden, zonder „ het Dedommagement, onder het tekenen van „ de Qjiitantie, daar vuor door de geëxteerd" „ hebbende Commisfie te Wotrden, gevorderd, „ te hebben genoten, penfioenen toe te ieg„ gen, tot gelyke lommen als beloopen de „ Tractementen, welken dezelven door de „ Demisfien, op goedvinden van Hun iioog }, Mog. verleend, hebben verlooren, en aiRrrr 3 „ le 's Gra- VENttAGE.  ?208 NIEUWE NEDERLANDSCHE ?sGra- venha- „ Aan een Collonel / 9°° „ Aan een Lieutenant •Collonel - 800 „ Aan een Majoor - 700 „ Aan een Ritmeefter - 6oo ?, Aan een Kaptein - 5°° „ Aan een Kaptein-Commandant - 400 „ Aan een Lieutenant * 30Q „ Aan een Sous-Lieutenant, Cor„ pet en Vaendrig r a7£ 1, Met bygevoegde Qualificatie op Gecom9, raitteerde Raden, om, zo aan de evenge3, melde als aan deze Officieren, een aequi,, valent van vier Jaaren der voorfz. Traófe„ menten en Penlioenen by forme van uit? iy koop in eens te mogen betaalen. „ Des dut alle dezelve Officieren, in bei„ de de gemelde gevallen, aan de Gecom!, mitteerde Raden, door folide bewyzen, 5, zullen moeten doen blyken, dat zy by de omwenteling van zaken, door of van we„ g:iis Hunne Ed Groot Mog. gelast zynde n zich niet te verwetten tegen de Troupen, ?? yan ^yne Eppinglyke Majelfeit yan Pruis- „ le andere Officieren, welke al of niet in het geval zyn geweest, om aan de even„ gemelde orders te obedieeren, maiir het „ gemelde Dedommagement hebben genoten ? „ en de daar voor gevorderde Quitantie heb? ben geteekend. en uit dien hoofde op goedr „ vinden van Hunne Hoog Mog. als voren „ zyn gedimitteerd, de volgende Pennoenen te mogen* toeleggen:  JAARBOEKEN, September, 1788. 1299 - fen, daar aan dadelyk hebben voldaan, en zich niet op order van eenige zoge „ naamde üefentie-Wezens, na het erna-< neeren dier ordres, tegen dezelve Trou* pen hebben laten employeeren; dat zy '' voorts op dien tyd en zedert denzelven ' binnen deze Provincie , of ten minden , binnen het gebied van den Staat zyn gebleven of zig daar buiten niet hebben be■< geven, zonder daar toe behoorlyk verlof f of hunne demisfien te hebben gekregen; „ en eindelyk , dat zy onder iiede zullen „ verklaren niette zyn getreden in den dienst „ van eenige buitenlandfche Mogenheid, en „ ook van dezelve geene Tractementeia , 3, Penfioenen , of eenigen onderftand, di„ reftelyk of indire&elyk , te hebben genoten noch te genieten; en dat alle die genen , welke in het een en ander geval, " buiten ftaat zullen wezen, aan deze Re" quifiten te voldoen,niet alleen zullen wor", den gehouden zich zeiven, door hun ge„ drag en het verlaten van het Territoir in „ den dienst van den Staat, zonder behoor„ lyk verlof of demisfie, vrywillig te heb„ ben verftoken van de fchadeloosftelling „ hun door Hun Ed. Groot Mog. toegelegd, „ of de hoop van door Hoogstdezelven te zul' len worden te gemoet gekomen in de omT Handigheden, waar in zy zich door het ac< " cepteeren van het meergemelde Dedom. " magement, en het tekenen der daar vooi " gevorderde Quitantie hebben gebragt; maai " dat tegen de zodanigen zelf, als uit der Rrrr 4. „ diens* sGra- /BNHAf 3E. i  'sGravenha- 130a NIEUWE NEDERLANDSCHE - ,, dienst van den Staat gedeferteerd zynde i „ op de gewone wys geprocedeert zoude bej, hooren te worden." Dog dit ftuk is van te veel aanbelang, om niet oorlprongelyk en geheel te worden medegedeeld. Hun Ed. Mog. de Gecommitteerde Raden verklaren dan in gemeld Praadvisi T)at zy Heeren Gecommitteerde Raden, opzetteyk voorby gaande alle de zo vreemde als ongelukkige Gebeurtenisfen, welke aanleiding hebben gegeven tot het emaneeren van vericheiden Provinciale ordens aan een groot aantal Officieren, door derzelver gedane Eeden aan de Generaliteit verbonden , tot opheldering van het ongeval, waar in de Sup • lianten zich bevinden en het reclameeren van de Protectie van Hunne Ed. Groot Mog. door dezelven gedaan, alleen het volgende meenden te moeten herinneren en voordragen. Dat wanneer op den 8 November 1786, door de Heeren Hun Ed. Groot Mog. toenmaals Gecommitteerden tot het Peribneel Befoigne, ter kennis van ttun Edel Groot Mog. was gebragt het embarras. ■waarin de Generaal Majoor van kw/el, te dier tyd met het Commandement van het Cordon Troupes dezer Provmtie tusfehen de Maas en de Zuiderzee gechargeert, zich. benevens eenige andere Officieren, bevond, uithoofde van zekere Aanfclirvvinë van den Raad van Staaten, waarby van hun opening was gevorderd van de ordres, welke zv van Hunne Ed. Groot Mog. hadden ontfangen; Hunne Ed Groot Mog. ten zeiven dage den Generaal van Rysfel en de verdere gemelde Officieren hebben gelast aan de voorfchreven Aanfchryving niet te doceerenden verder hebben goedgevonden: denzelven vanallede gevolgen, die hem ter dezer zake, of uit doofde der voldoening aan eenige Bevelen van Hun §del (jrqot Mog., het zy reeds gegeven, of nog ts ge-.  JAARBOEKEN, September, 1788. 1301 geven , mogten overkomen, te indemneeren en bevryden, dezelven, tritsgaders alle de hem onderlioorige'Officieten en Soldaten, die wegens voldoening aan de gefielde onhés \an liunne Edele GrootMog., in eenige ongelegenheid mogten geraken, nemende in Hoogstderzelv r Protectie en Befcherming, met last en qualificatie, om hier van aan de genen, die daar by belang mogten hebben, dé nodige ouver-' ture te geven. Dat Hunne Ed. Groot Mog. deze verzekeringen niet alleen by verfcheiden volgende gelegenheden hebben herhaald, maar dat Hoogstdezelven in het by zonder op den 10 Mey 1787, wanneer, door' de evengemelde Heeren Gecommitecrden tot Hoogstderzelver kennis was gebragt de aanfchry* ving van wegen hunne Hoog Mogende aan de Commanderende en verdere Officieren van den Staat, omtrent derzelver obediëntie aan de orders van Hunne Ed. Groot Mog. op den 8 bevorens gedaan, den Generaal Majoor van llysfèi gelast hebben aan alle dezelve Officieren uit naam van Hunne Ed. Gr. Mog. te declareeren: Dat liunne jid. Groot Mog, het met Hun-ie Hoog Mogende volkomen eens waren, dat geene Troupes van den Staat van ketTerritoir van de tetwProvincie op dat van eene an~ dere mogen trekken, zinder Patenten van de laatstgenoemde daartoe onlfangen te hebben, zo lang dezelven zich aan de Uitte van Utrecht houden, en zelve geene vyandlykheden op de Leden van het Bond' genootfchap onderneemen ; dat Hur.ue Ed. Grcot Mog. hunne "Officieren, nog derzelver' onderhebben' de fubalterne Soldaten , nimmer eenige 01 ders daar tegen flrydende zouden geven; dan, dat Hunne Edele Groot Mog. hunne asfiflentie aan de Regeerir.g der Stad Utrecht, als een Lid van het bondgenootfchap , hebbende toegezegt, in geval dezehe vyand< lyk mogt worden aangevallen, of door annmarsch van Troupen uit Gelderland in gevaar gebragt mogt wor. den, en dus a(s zodanig Lid van het BondgenootRrrr j fchab, s Gra. vknha3e. Preead» •ds no- ' oens ge. üimit' teerde Officie, rm, in ' rote£biegenomen  "sGra venhace. Prcead vis nopens gedimitteerdeOfficieren , in protectie genomen enz. 3 j I ] 1302. NIEUWE NEDERLANDSCHE fchap gerechtigt zoude worden het voorfchreven Secours van Hunne Ed. Groot Mog. te reclameeren de aanvallers niet anders konden Conftdereeren, dan als zich zeiven van de voorfchreven Unie in dezen opzigte, te hebben afgefneden, en daar door den Eed, door de Militie van den Staat aan de Jiondgenooten ter hunner aanzien onder anderen gedaan, vervallen en buiten effefr gefteld te zyn, en in tegendeel denzelven Eed ten aanzien van het vyandeJyi aangevallen Lid. in volle kragt te zyn gebleven, en dat Hunne Ed. Groot Mog. dan ook verwagten, dat zy Officieren na deze duidlyke verklaring van Hunne Ed. Groot Mog. geen de minfle zwarigheid zouden maken aan de ordent van Hoogstderze/ven, onaangezien de aanfchryving van Hunne Hoog Mog., zich in alles te onderwerpen: alles met last aan den gemelden Generaal Majoor van tiysfel, om van de meergemelde Officieren verklaring hier omtrent te vragen en die genen, welke daarin zwaarigheid zouden mogen maken, by proviüe en onverminderd Hunner Ed. Gr. Mog. verdere dispoficie, in den dienst Ce fuspenderen. En dat Hunne Ed. Groot Mog., op den 27 Juy 1787 , wanneer de Advocaat Fiscaal der Generaiteit door Hunne Hoog Mogenden wasgelast tegen lezelve Officieren, wegens derzelver obediëntie aan ie voorfchreven orders, te procedeeren, onder anleren verklaard hebben de Refolutie, tot het emaneren deze Procedures door Hunne Hoog Mog. ;enomen, te houden voor nul en informeel; alle de mtlcfoeven Officieren te nemen in Hoogitaerzeiver iroteclie. ten aanzien van alles wat ttgen hcnlielen, ingevolge dezelve Refolutie, mitsgaders de Proedures, die uit hoofde van dien tegen hen zouden ver den geè'ntameert, verder ondernomen zoude mogen vord-n Dat voorts de Heeren Hunner Ed. Groot Mog. ;ewezen Gecommitteerden te Woerden, by eenê Refolutie door dezelven aldaar den 20 Juny 1787 H ge-  JAARBOEKEN, September, 1788, Ï303 genomen , hebben goedgevonden , ingevolge de ampele magt aan hun verleend, aan alle'de Officieren, bchoorende tot het Cordon ter dier tyd geforraeert, of tot de daar uit gedetacheerde Battaiilons, Compagnien en Detachementen, daar onder begrepen die Troupcs, welke ter derende van de Stad Utrecht waren uitgemarcheert; en dus aan alle de zodanige, welke zig obedient verklaard hadden aan de orders van den Generaal Major van R\s/el, tot een dedommagement voor hunne geleden fchade en eene remuncratie voor hunnen betoonden yver en gehoorzaamheid , te accorderen voor eenmaal een jaar tractement extra, boven hunne gewoone Tractementen, welke zy, in hunne refpeeïive qualiteit genieten, en dat de voorfchreven douceuren voor hun binnen den tyd van agt dagen na dato der voorfchreven Refolutien, door hunne commanderende Officieren , tegen quitantien te Woerden zouden worden afgehaald, en wel, gelyk naderhand gebleken is, fchoon daar toe in der tyd door gemelde Gecommitteerden geene authorifatie van Hunne Ed, Gr. Mog. is verzogt nog verkregen , tegen het geven van eene quitantie van den volgenden inhoud; Ik ondergetekende vgrklare by deze, op den Eed aan den Lande gedaan, te petfifteeren by tnyn reeds gedeclareerd voornemen, om ten allen ty^ den te zullen obedièren aan alle de orders, die door de Edele Groot Mogende Heeren Staaten van Hol land en West -Friesland. myne Betaalsheeren, of var, wegens Hun Ed. Gr. Mog aan my gegeven 7jdlen werden, zo op het territoir van deze Provincie als pp eenig ander territoir, en bekenne ontfangen tt hebben .... wegens den eerftcn termyn van hel dedommagement &c. Dat veele van de Supplianten en een groot geta andere Officieren het gemelde dedommagement, me onderteekening van de voorfchreven quitantie,heb ben geaccepceert, de meesten zonder eenige zwaa righeid omtrent den inhoud van dezelve tè maken ep eenigen met zekere referve ten aanzien van di pr 's Gra- VENHA" Prcead* vis nopens gedimitte ff de Officie, ren , in ptoteStie genomen enz.  *s Gra- VENHAGE. Preeadvis nopens gedimitOfficieren, in proteStie eenomen enz, i £ 1 I t ( 1304 NIEUWE NEDERI.ANDSCHE orders, welke hun'door Hun Ed. Groot Mog., zoo op het Territoir van deeze Provincie als op dat van anderen, zouden kunnen worden gegeven; en dac de omwenteling van zaaken binnen deze Provincie hierop gevolgd zynde, Hunne Hoog Mogende, na alvoorens alle de evengcmelde Officieren te hebben gefufpendeert, op den 21 November 1787 hebbende goedgevonden Zyne Hoogheid te vezoeken: te dimltteeren alle die Officieren, weike of dadeiyk op Utrechts Territoir zyn gemaicheert, éénder confent van den Souverein dier Provincie, of zich. door het teekenen der bewuste QjUtarttie, hebben geengageert, om de orders der heeren Staaten van Holland en West ■ Friesland te ohedieren. Dat uit dit alles ten duidclykften condeert, dat de Supplianten en alle andere Officieren, welke zich, uit hoofde van de evengcmelde Refolutie van Hunne Hoog Mogende en de daar op gevolgde demisfie van Zyne Hoogheid, mede in derzelver geval bevinden, de protectie en hulp van Hunne Ed. Groot Mog. op geene andere gronden kunnen rcclameeren, als op fundament van de fchadeloosftelling, hen by verfcheiden gelegenheden en in het iryzonder by de gemelde Hunner Sd: Groot Mog. Refolutien van den 10 Mey en 27 July 1787 toegelegd, ingeval zy door het marcheeren, alleen ingevolge van Hunner Ed. Groot Mog. order en dus rander attaché, op het Territoir van zodanige Provinciën, als Hun Ed. Groot Mog. ten tydevan het lemen dier Refolutien, begrepen zich van" het Bond;enootfchap te hebben afgezonderd, of wel uit hoofIe van het ondertekenen der Quitantien hier voren ;emeld en de belofte daar in opgefloten, van op alle Verritoiren zonder onderfcheid aan de orders van fun Ed. Groot Mog. te zullen voldoen. Dat wat aangaat de Officieren , welke zich in het erfte geval bevinden en gedimitteerd zyn. alleen m dat zy op order van Hunne Ed. Groot Mogenen in de Provincie van Utrecht, zonder de gewone la /  J AARBOEKEN, Sejtémber, 1788. 150$ ne attachés, zyn gemarchesrt, de Gecommitteerde Raden bcsrypen, dat de aan hun toegezegde protectie en fchadeloosftelling door Hun Ed Groot Molenden niet kan worden geweigerd, voor zo verre zv zich dezelve niet hebben onwaardig gemaakt, nadien het onbedaanbaar is met het denkbeeld, dat een ieder zich van een Souverein moet vormen, en niet als tot het geboren worden van een allergegrondst en fchadelvkst wantrouwen zoude ftrekken, te onderftellen dat die Souverein , offchoon de zaken by verhaasting nu niet uit het regtc oogpuntbefchouwd hebbende, belofte doende, welke by een bedaarder en beter inzien door hem niet gedaan zoude zyn geworden , daar aan geen geftand zoude doen, mits die eenen, aan welken zodanige belofte gedaan mogten wezen , aan hun zyde exacdeiyk nakomen die voorwaarden, waar op dezelve beloften zyn gegrond, en dat deze fchadeloosftelling zich dien volgends zoude behoren te bepalen tot die genen onder dezelve Officieren, welken niet alleen ten aanzien van de executien der voorfchreven orders, maar ook federt bv aanhoudenheid aan alle de opgevolgde bevelen van Hunne Ed. Groot Mog. hebben gehoorzaamd, doch eeenzins geëxtendeerd te worden tot die genen dezer Officieren, welke by de omwenteling van zaken na de gedane aanfchryvmgen van Hunne Ed. Groot Morènden, om zich niet te verweren tegens de Troupés van Zyne Koninglyke Majefteit van Pruisfen, op order van eenige zogenaamde Derenfie-Wezens, tegen dezelve Troupen hebben geageerd of zich aan de orders van Zyne Hoogheid, Fn de'uitoeffening zyner Eminente Charges, door Hun Ed Groot Mogenden op de folemncelfte wy. ze herfteld, ontrekkende, zich, zonder Hoogstdeszelfs verlof, op dat tydftip buiten deze Provincie of het Gebied van den Staat hebben begeven, ja zelfs zonder hunne demislien te hebben bekomen. in dienst of pennoen van andere Mogendheden zyn overgegaan , alskunnendezodanige Officieren, wel 's Gra- VENHACE. Preeadvis notens ge» ditnitt eer de Officieren, in f>rote£lie genomen enz.  ipó NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGraVenha- GE. Freeadvis no pens ge dimitteerdeOfficieren , in proieclie genomen enz. ke derzelver pligt in zo verre hebben vergeren t niet anders aangemerkt worden als het Contract door den Souverein met ben aangegaan, van minna zyde op de roekelooste, wyze te hebben verbroken; deszelfs belofte met de voeten te hebben getreden, en, den wyk naar andere Landen nemende, zich aan de gevolgen eener fchandelyke Defertie moetwillig te hebben blootgefteld. Dat wat betreft, die genen der Supplianten etl vele anderen in hun geval zynde Officieren,' welke al of niet door Hun Ed.- Groot Mog. zyn gelast geweest op het Territoir van eene andere Provincie , zonder de gewone attachés, te marcheeren^ maar, volgens de' hier voorgemelde Refolutie van Hunne Hoog Mogende, zyn gedimitteerd geworden , tót hoofde dat zy bet gemelde zogenaamde dedommagement hebben genoten, onder het tekekenen van de daar voorgegeven Quitantie: omtrent deze Quitantie moet worden geremarqueert, dat het dedommagement in quasstie door de Heeren, Hunner Ed. Groot Mog. Gecommitteerden te Woerden, by Refolutie van den 20 Juny 1787, zo als daar in gezegd word: uit kragte van deampele magt aan die Commisfie gegeven, is geaccordeert , en dat ook de inhoud der gemelde Quitantie alleen door die Heeren en geenzins door Hun Ed. Groot Mog. is vastgefteld, ja zelf, dat dat gedeelte dezer Quitantie, het welk tot het geven der voorfchreven Dimisfie heeft aanleiding gegeven , waar by de Teekenaars derzelven zich verbonden hebben, om aan de orders van Hunne Ed* Groot Mog te zullen obediëeren, zó op het Terri* toir van deze Provincie, als op eenig ander Terri* tor , geheel aanloopt tegen het begrip en de intentie' van Hun Ed. Groot Mog. zelve, volgens hetheerfchend Systhema van het Jaar 1787, by Refolutie' van den 10 Mei van dat Jaar gemanifesteerd, nadien Hun Ed. Groot Mog. daar in totidem verhit gezegd hebben: dat het met Hunne Hoog Mogende vol*  t JAARBOEKEN, September, 1788. ï3°7 pol/tomen eens waren, dat geene Troupes van den Staat van het Territoir van cie eene Provincie op dat yan eene andere mogten trekken, zonder Patenten van de laatstgemelde daar toe te hebben ontfangen, zo lang dezelven zich aan de Unie van Utrecht houden en zelve geene vyandelykheden op eenige Leden van het Bondgenootfchap ondernemen, dat Hun Ed. Groot Mog, nimmtr eenige orders daar tesen firydende zouden geven, maaralleen het geval der gevorderde obediëntie tot de Provincie van Gelderland en Utrecht hebben gereftringeert, als, volgens het gemelde toenmaals heerfchende Systhema, zich zeiven van het Bondgenootfchap hebbende afgezondert, terwyl de inhoud der voorfchreven Quitantien derzelver Teekenaars tot eene ongelimiteerde obediëntie op de Territoiren van alle de overige Provinciën, welke niet in dat geval waren, en op dat van de Generaliteit, verpligtte. Dat deze laatstgemelde Officieren dus geen recht hoe genaamd hebben om uit hoofde van het tekenen dezer Quitantie van liunne Ed. Groot Mog. eene fchadeloosftelling te verzoeken, welke hun door dezelven nimmer is toegezegd, en zelf weinig reder hebben om zich te vleyen, dat, daar zy allen zonder eenig onderfcl ïeid, by het doen van den Eed var getrouwheid aan deze Provincie, hadden beloofd dt S/aten van de Provincie, waar in zy gebruikt zou den worden, gebouw en getrouw te zullen wezen, en van dat gedeelte van den gemelden Eed, door Hut Ed Groot Mog. niet waren gedispenfeert (zo al in de plaats gehad hebbende verwarringen wel om trent andere gedeeltens van den Eed is gefchied} Hun Ed. Groot Mog. hun eenige, veel min een fpeciale, Protectie kunnen accordeeren, om dat zy verleid door fchoon fchynende woorden van de ge wezen Gecommitteerden te Woerden , en doo het genot van eenige Penningen door dezelven ui 'sLands Kasfe gefpendeert, zich hebben laten over halen tot het doen eener belofte, welke tegen he ge 'sGrA^ venha-» ge. Prmd' vis no< vens ge- dimit' leerde Officie' ten, in prouêiie genomen enz» i l r f : t  I3o8 NIEUWE NEDERLANDSCHË 'sGra- vënhace. Tremelvis no j>ehs gedimit ■ teerde Officieren, in ptoteStie genomen enz. gemelde Artikel van hunnen gedanen Eed vry dut» delyk aanloopt, en niet alleen nimmer door Hun Ed. Groot Mog. is goedgekeurd, maar zelf by Hoogstdezelven in der tyd op geene legale wys'is bekend geweest. Doch dat, dewyl eronder deze Officieren velege-f vonden worden, welken uit gebrek aan doorzigt, overhaasting of bekrompen toeftand, waar in zy zich benevens hunne talryke Huisgezinnen bevonden, gevoegd by de impofante taal*n de dreigementen, waar mede zy tot de gemelde Tekeningdoor Gecommitteerden wierden aangezet, tot het doen van dien onbezonnen ftap zyn overgegaan ,de Gecommitteerde Raden zouden vermeenen, dat zodanige Officieren, offchoon geen aanfpraak kunnende maken op Hunner Ed. Groot Mog. Protectie en fchadeloosdelling, Hoogstderzelver Souveraine indulgentie en liefdadigheid niet onwaardig zyn, voor zo verre dezelven hun leedwezen deswegens te kennen geven, en door derzelver gehoorzaamheid aan alle de Bevelen, door Hun Èd.Groot Mog., by en na de omwenteling van zaken gegeven, mitsgaders derzelver verblyf binnen deze Provincie, of ten minden hetgebied van den Staat, zonder het genot van eenig buitenlandsch Penfioen of ander onderdand, getoond hebben zich die indulgentie en liefdadigheid niet onwaardig te hebben gemaakt. Dat de Gecommitteerde Raden, op alle de gemelde gronden, van gedagten zouden wezen, dat Hun Ed. Groot Mog. dezelven zouden behoren te authorifeeren om aan de Supplianten en andere Officieren, welke op order door of van wegen Hun Ed. Groot Mog. gegeven, op het Territoir van de Provincie van Utrecht, zonder attachés van de Staten dier Provincie, zyn getrokken en uit dien hoofde door Hun Hoog Mogende zyn gedimitteerd geworden, zonder het zogenaamd dedommagement, onder het tekenen van de Quitantie daar voor, door ds  JAARBOEKEN, September, 1788. 1309 de geëxteerd hebbende Commisfie te Woerden , gevorderd , te hebben genoten, Penfioencn toe te leggen, tot gelyke Sommen als belopen deTraclemen ten, welke dezelven door de Demisfien, op goedvinden van Hunne Hoog Mogende verleend,"hebben verloren , cn alle andere Officieren, welke al of niet in het geval zyn geweest, om aan de evengemelde orders te ob'ediëren, maar het gemelde Dedommagement hebben genoten en de daar voor gevorderde Quitantie hebben getekend en uit dien hoofde op goedvinden van Hunne Hoog Mog. als voren zyn gedimitteerd, de volgende Penfioenen te, mogen toeleggen: Aan een Kolonel ƒ 000 Aan een Lieutenant Kolonel - 800 Aan een Major - 700 Aan een Ritmeester - 600 Aan een Kaptein - 500 Aan een Kaptein Commandant - 400 Aan een Lieutenant - 300 Aan een Sous-Lieutenant Cornet en Vaendrig. - 275 Met bygevoegde Qualificatie op Gecommitteerde Raden, om zo aan de evengemelde als aan deze Officieren, een equivalent van vier Jaren der voorfchreven I ractementen en Penfioenen by forme van uitkoop in eens te mogen betalen. Des dat alle dezelve Officieren, in beide de gemelde gevallen, aan de Gecommitteerde Raden, door folide bewyzen , zullen moeten doen blyken, dat zy, by de omwenteling van zaken, door of van ' wegens Hunne Ed. Groot Mogende gelast zynde zich niet te verweren tegen de Troupen van Zyne Koninglyke Majefteit van Pruisfen, daar aan daadelyk hebben voldaan en zich niet, op order van eenige zogenaamde Defenfie-Wezens na het emaneren dier orders, tegen dezelve Troupes hebben laten Sss s ern- 's Gra: venhA- ge. PtceaJ. vis notens ge» dimit' teerde • Officie.' 'en, in ornteftie oenomen ".nu..  'sGtRA- veishA; CE. Praad- » vis nopens gedimitteerdeOfficieren, in protectie genomen enz. ■310 NIEUWE NEDERLANDSCHE ;mployeren; dat zy voorts op dien. tyd en-zedert Jenzelven binnen deze Provincie, of ten minde binnen het Gebied van den Staat, zyn gebleven, of zich daar buiten niet hebben begeven, zonder daar toe behoorlyk Verlof of hunne Demisfien te hebben gekregen;. en eindclyk, dat zy onder Eede zullen moeten verklaren niet te zyn getreden in den dienst van eenige buitcnlandfche Mogenheid en ook van dezelven geene Traftcmenten, Penfioenen, Gratificatiën of eenige onderltand, direételyk of indircctelyk, te hebben genoten noch te genieten, en dat alle die genen, weike in het een en ander geval, buiten ftaat zullen wezen aan deze Requifiten tevoldoen, niet alleen zullen worden gehouden zich zelvcn, door hun gedrag en het verlaten van het Territoir in den Diénst van den Staat, -zonder behoorlyk Verlof of Demisfie, vry willig te hebben verftoken van de fchadeloosftellingmun door Hunne Ed.Gr. Mog. toegelegd, of de hoop van Hoogstdezelven-te zullen worden te gemoet gekomen , in de omftandigheden, waar in zy zich door het accepteren van het meergemelde Dedommagement cnhet tekenen der daar voor gevorderde Quitantie-hébheivgebragt: maar dat tegen de zodanigen zelf, als uit den Dienst •van den Staat gedeferteerd zynde, op de gewone wys geprocedeert zoude behoren te worden. ' Hunne Ed. Groot Mog. hebben de Commisfie of Lastbrief ingetrokken van den Secretaris van den Ho've li, Slicher „ uit bdo.fr de van deszelfs verklaarde volharding by zyne vorige gevoelens en weigering om den eed op de Conftitutie te doen. Welke gevoelige flagder Oost-Ind. Maatfchappy, door het inwikkelen van de Republiek in den Oorlog tegen Groot-Brittannie, in Ï780 enz. is toegebragt, is genoegzaam bekend.  JAARBOEKEN, September, 1788. 1311 kend. Die Maatfchappy moest dan of te gronde gaan, of met geld worden ftaande gehouden. Het ontzinken van zo eenen belangryken fteunpylaar van 's Lands bloei en welvar en kon niet dan eene geheele inftortihg van dien bloei en welvaaren doen duchten. Men kon ze dan niet zien te gronde gaan. Het is wel zo, wanneer een lichaam, eene bezitting, een goed onmeetbaare kosten vereischt, dan komt wel eens in ammerking, of het niet beter zy,die kosten, ais zynde zekere verliezen, te befpaaren, dan die te dragen op vooruitzicht van onzekere voordeden. Maar voor eerst, zyn die voordeden, die men kan verwagten zo onzeker ? zyn die zo onzeker, als mep eene wezenlyke verbetering wan gebreken en misbruiken (die overal met 'er tyd influipen) wyzelyk voorneemt, en moediglyk te werk Rek? kan men wel de nadeden van voren bereekenen, die uit het geheel verval van dat lichaam van Koophandel, noodzakelyk zouden moeten volgen? Wanneer men de voordeden voor deze Republiek , uit dat groote lichaam bereekent, kan men dan dezelven wel alleen doen beftaan in het faldo van overwinst, of moet ook en wel vooral in berekening komen den omloop van gereed geld, welke de huishouding van het zelve lichaam, zyne timmering en uitrusting van fchepen enz. veroorzaakt? ook de duizende monden, die daar door gevoed worden, en van welken geen één beitaat, zonder wederom zyn aandeel van lasten aan 'sLands Schatkist op te brengen? Is het niet omtrend S s s s 2 op sGra- venha3e.  1312 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAce.. op die zelfde gronden, dat de Groote er? Kleine Visfcheryen worden in ftand gehouden, en daar toe zelfs gelden uit 'sLands Kas tot prajinien uitgegeven, hoewel doorgaans over het geheel meer verlies dan winst daarby wordt overgehouden? Deze denkbeelden kunnen hier maar even aangeroerd, niet ontwikkeld worden. Men kan dan, zonder het uiterfte nadeel en gevaar voor den Staat, de Oost-lnd. Maatfchappy niet laaien te gronde gaan. Maar zy kan wederom niet zonder geld, en wel zeer groote fommen worden in ftand gehouden. Hoe die millioenen te bekomen? De voorledene oorlog met Groot-Brittannie, de bedreigingen van den Keizer Jofephus II*, welken op raad van Frankryk met geld moeften worden afgekogt, en vooral de binnelandfche onlusten der laatst voorledene jaaren, hebben 'sLands geldkisten uitgeput; en deze uitputting moest noodzakelyk het geloof of erediet van den Staat verzwakken, en den weg om geld te ligten moeilyk maaken. Daar 'er dan gereed geld moest zyn, en geen kans was om het zelve op de gewoone wyze, zonder hooge renten , en dus zonder verderf van den Staat, te bekomen, dit een en ander heeft dan de ötaten van Holland en West-Friesland bewogen, om aan de Ingezetenen eene geldgeving aan deze Provincie op te leggen tegen de gewoone renten, en wel naar evenredigheid van den 25 penning der bezittingen en vermogens van alle Ingezetenen, en dus eene geldligung van vier ten  JAARBOEKEN, September,178?. X313 ten honderd, zo als dan dezelve is vasrgefield by het navolgend EXTRACT uft de Refolutien van de Hee,en STAATEN van HOLLAND «-WEST-FRIESLAND, in Hun Ed, Groot Mog. Vergadering genomen op Saturdag den 13 September 1788. By refumptie gedelibereert zynde op het Rapport den 22 der voorleden Maand, tot voldoening aai Hun Edele Groot Mogende Refolutie commisfori* aal den 25 July te voren uitgebragt, om voorde beno Jigthcid, zo van de Oost-Indifche Compagnie, als anderzints, de gepaste middelen, op de meest prompte en efficacieufe wyze werkende, en tot het minfle bezwaar van de Ingezetenen, by de hand te nemen. Is goedgevonden en verdaan, by deze te arrefteeren een Negotiatie van Penningen, ten laste van het gemeen Land van Holland en West-Friesland, naar proportie van den vyf en twintigften Penning der bezittingen en vermogens van alle de Ingezetenen der Provincie, zonder onderfcheid van rang of ftaat, mits gegoed zynde in Capitaal f 2500, en daar boven, of Ampten en Benefitien bezittende, welke nader zullen worden bepaald, en voorts op zodanig een voet, met opzigt tot de wyze van tauxa•tie der voorfz. bezittingen , Ampten en Benefitien , als mede van de natuur der Recepisfen of Obligatien , die voor de gefourneerde Penningen zullen worden afgegeven, en andere pointen tot de compleete uitvoering dezer operatie betrekkelyk, als ten fpoedigüen nader zal worden gereguleert, met dien vcrftande nogtans,dat,om deze Negotiatie voor de Ingezetenen gemakkelyk te maken, vaste termynen zullen gefteld worden,met een genoegzamen tusfehen. Ssss 3 tyd, 's Gravenha- ge.  'sGra- venhage. Rcfolut. tot geldligtingtiaar proportievan den 25 Penning. 1314 NIEUWE NEDERLANDSCHE tyd, waar op de penningen zullen kunnen gefourneerd worden: dat ook de Wisfelbrieven, uitkragt van Hun Edele Groot Mogende "Authorifatie van den 30 July laatstleden getrokken en geaccepteerd, in de fournisfementen van dezen vyf en twintigfte penning tegen het volle Capitaal, in betaling zullen aangenomen worden, met de Interesfen tot den eerflen dag der Maand in dewelke dezelve zullen worden gefourneerd; als mede dat de fournisfementen zullen mogen gedaan worden in Casfa of Bankgeld; en in het laatfte geval, tot de agio van drie percent, en dat voorts door de Heeren van de Ridderfchap en verdere Hun Edele Groot Mogende Gecommitteerden toe het groot Befoigne, met en benevens de Gecommitteerde Raden "in de beide Quartieren zal worden geëxamineerd, op welke meest gevoegelyke wyze. deze Hun Edele Groot Mogende Refolutie zoude kunnen worden geëxecuteerd , om de Vergadering daar op te dienen van hunne Confiderat en en Advis, met overlegging van een Concept-Placaat. Accordeert met de voorfz. Refolutien. Het Placaat van de Staten, by 't welk deze geldiigting breder is voorgelleld, en bevolen, is vastgefteld op den 30 dezer maand September, en den 1 Oétober verzonden; wy zullen het zelve dan in ons volgend fhikje den Lezeren mededeelen. Van wege het Hof van Holland en de Regeering dezer Stede, is den j5 September de navolgende Waarfchouwing gedaan : Tjct Hof van Holland en de Magiftraat vaa * * 'sGravenhage, waarfchouwen bydeze alle Inwoon-  JAARBOEKEN, September, 1788. ijl5 woonderen alhier, overeenkomflig de bekende iriten-: tie -van Zyne Hoogheid, dat, ter gelegenheid van de Verjaaring der heugchelyke omwending van zaken,, niet zal worden geïllumineerd; interdiceeren voorts allen en een iegelyk, op de ftraten met Kanonnet-, jes; Snaphanen ofPiftolente fchieten, Zwermers,, Voetzoekers,'Moordflagen of diergelyken te werpen of af te ff eken, op de verbeurte telkens van tien Guldens voor een iegelvk, die daar aan lchuidig zal worden bevonden, zullende de Ouders- voor hunne kinderen moeten betalen: Vermanen eindclyk allen en een iegelyk zich rustig te gedragen , en vooral te wagten en onthouden van alle molcsten en beledigingen aan de Perfonen, Huizen of Goederen van hunne Mede - Ingezetenen en van anderen, wie het ook zouden mogen zyn, op pcene van, volgens dé Plakaten van Hun Ed. Groot Mogende, ten ngoureufte geftraft te worden. Gedaan in den Hage den 15 September 1788. Den 17 September is het Stadhouderlyk Gezin van deszelfs reisje haar Haarlem, Noord - Holland, Amfteldam, Gelderland en Utrecht op het Pluis in t Bosch terug gekomen. Door de Ed. Groot Mog. Heeren Staten dezer Provincie, was op den 2 November 17K7, op het voorftel van de Heeren Afgevaardigden der Stad Góudfc, goedgevonden , „ dat door eene kundige hand zoude worden „ vervaardigd een aauzienlyke gouden Ge„ denkpenning, zinfpeelende op de voorge„• vallen , zo merkwaardige als gelukkige „ omwending van zaken,onder de wapenen van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Ssss 4 „ Heei «GRAVE NHA* IE. Vaarchouping om tiet te •liumine* ren.  ï3i<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- „ Heer regeerenden Hertog van Brunswyk venha „ Lunenburg, alsmede dat die GedenkpenG*- „ rjing van wegens Hun Ed. Groot Mog., „ op de gediftingueerdfte wyze, aan Hoogst„ gemelde Heer Hertog zoude worden over„ handigd ; en dat wyders op denzelfden ,, Stempel,of een kleiner, nog zouden wor„ dengeflagen eenige gouden Medailles, om ,y daar van zodanig gebruik en diftributie te worden gemaakt en gedaan, als Hun Ed. „ Groot Mog. zouden oordeelen te behoo„ ren, met authorifatie op de Heeren Ge-' ,, committeerde Raden , om een accuraace „ tekening en plan van zodanige Medaille „ te doen vervaardigen, cn aan Hun Edele „ Groot Mog. ter approbatie 'te prcfentee„ ren." Uier aan is dan door Hun Ed. Mog. de Heeren Gecommitteerde Raden voldaan, cn zyn vervolgens met flernpels door den kundigën Graveur Schep vervaardigd, een groote en 83 kleinere gouden Gedenkpenningen of Medailles in gereedheid gebragt, zodanig ingerigt, als uit de onderftaande befchryving te zien is: welke gedenkpenningen aan welgemelden Heer Hertog door Hun Ed. Gr. Mog. zyn toegezonden by den volgende brief: / -a< . f£L_ah flfiv :. oov 1 DOORLUCHTIG VORST en HEER! Cchoon wy altoos wel overtuigd zyn geweest,dat '-' de glorieufe daden van Uwe D. H. welke aan leiding gegeven hebben tot de omwending , waar door de Oude en Wettige Conftitutie dezer Provincie is herfteld geworden, met den grootften roem tot de poften'teit zouden overgaan", hebben  JAARBOEKEN, September, 1788. ïj)t? -wy nogtans by onze Refolutie van den 2 Novem •' bei- des afgelopen Jaars 1787 goedgevonden, .tot, een dankbare nagedagtenis, een zeker getal van. Gedenkpenningen te laten vervaardigen , welke mee de beeltenis van Uwe D. H. te gelyk uitdrukken den tytel, dien Hoogstdczelve zig by deze Natie met zo veel regt verworven heeft. Wy hebben de eer deze Gedenkpenningen, op den eerden Verjaardag van de heugelyke gebeurtenis, aan Uwe D. H. aan te bieden, in dat aangenaam vooruitzigt, dat Uwe D. II. de grootfte derzelve in een gouden Dooze liggende, wel van onze hand zal gelieven aan te nemen, als een opregt blyk van onze fteeds durende erkentenis voor het 'wys beleid en dapperheid door Uwe D. H. aan het hoofd der Troupen van Zyne Koningl. Majelteit van Pruisfen , by die gelegenheid betoond, en met verzoek, dat Uwe D. H. de goedheid gelieve te hebben de overige Gedenkpenningen te diltribueeren aan de Generaalsperfonen en StafOfficieren , op de nevens gevoegde Lyst met namen gemeld, welke onder de ordres van Uwe D. H. aaa Hoogstdeszelfs roem eenigzints geparticipeerd hebben. Wy zouden Uwe D. H. de moeite van deze diftributie niet hebben durven vergen, indien wy niet verzekerd waren, dat de gemelde Officieren een dubbele waardy aan dit gefchenk zullen hechten, wanneer zy het mogen ontfangen uit handen 'van Uwe D. H. zelve, "als een vernieuwing van Hoogstdeszelfs approbatie. Hier mede enz. 'De STAATEN van HOLLAND en WEST-FRIESLAND. Den 17 September 1788. Ssss 5 Op s Gra- 'enhaïe. Brief tan den Hertog Van Brunswyk.  3318 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sOra- venhaGE. , Op de bovenzyde der gemelde Gedenkpenningen, ziet men het Hoofd of Borstbeeld van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere regeerende Hertog Van Brunswyk, met dit omfchrift: CAROL. WILHELM. FERD. DUX. rsRUNSVIC. eoruss. EXERCIT. IMPERATOR. En op de keerzyde , drie door een gevlogte kroonen; de eerfte de Gras- of Kruidkroon , de tweede de Eikenkroon , en de derde de Lauwerkroon, met dit Omfchrift: AviTAE. LiriERTATIS. ASSERTORI. ORD. HOLL. AC. westfris. II. Nov. MDCCLXXXVII. De Gras- of Kruidkroon (want zy wierdt van alle foorten van kruiden gevlogten) wierdt genaamd Graminta en ook Obfedionalis, en volgens 't getuigenis van Plinius aan een Veldheer opgedragen. De tweede en derde zyn de bekende Corona Civica & Corona Triumphalis. En dus wordt door deze kroonen betekend de lof, welke Hun Ed. Groot Mog. den Heere Hertog Van Brunswyk toekennen: i. Wegens de hulp dit Gewest in de gevaarlykfte omftandigheden toegebragt. 2. Wegens het daar door medewerken tot herftel der oude Conftitutie, 't welk'sLands welzyn en daar door de welvaart aller Ingezetenen tot gevolgen heeft. 3. Wegens de dapperheid en het krygsbeleid, waar- mede Zy-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1319 Zyne Doorl. Hoogheid deze gewigtige zaak' heeft uitgevoerd. By deze befchryving is nog gevoegd de' navolgende Lyst: LYST der PRUISSISCHE GENERAALS éi STAF-OFFICIEREN, welke in 1787 in holland zyn geweest , en aan welken de STATEN ieder een GEDENK- ■ PENNING hebben toegekend. generaals, 1 Zyne Doorluchtige Hoogheid den ^ Heerregeerende Hertog Van Brunswyk enz., 2 Lieutenant - Generaal Graaf Van Lottum, 3 Lieutenant - Generaal Von Knohelsdorff, 4 LieutenantGeneraal Von Gaudi. Generaal - Majoors j Von hckausberg ,6 Von Budberg, 7 Von Woldeck, 8 Von Marwiiz, 9 VonRomberg, jo Von Rohr, 11 Graaf Ven Kalkreuth, 12 Von Eben. Regiment Von Knobelsdorf. ■■ 13 Lieutenant - Collonel Von Wilcknitz, t 4 Majoor Von Krofchejsli, 15 Von Kalkflein , 16 Von Borghagen , 17 Von Éiehjledt, 18 Von Langheim. Regiment Von Budberg. 19 Collonel Von Koekenitz, 20 Lieutenant - Collonel Von Diebitz, 21 Majoor Von Kleist, 22 Majoor Von Goetze. Regiment Von Marwitz. 23 Collonel Von Bandenier, 24 Lieutenant-Collonel Von Hiller, sj Licu. tenant-Collonel VonSchack. 26 MajoorVonSchmude. 27 Majoor/^» Hampfftengel', 28 Majoor/^öz Eedeburg. Regiment Von Woldeck. 20 Lieutenant Collo nel Von Klitzing , 30 Majoor Von Ripper da , 3 \ Majoor Von Drofie , 32 Majoor Von Uttenhof. 33 Majoor Von Hofmaan, 34 Majoor Von Hehz betg. Regiment Von Gaudi. 35 Collonel Graaf Vbi Doh sGra- 'enha- iX. I  'sGra VENi.A CE. Lyst va Pt uis' fifche Staf en andere Officie- ren. 1320 NIEUWE NEDERLANDSCHE W**}. 2* Majoor Von Jur.geken 1, 37 Majoor . Kn Nuwenheim, 38Majoor Von Ofen, 30Ma/oor' Von Jungeken 2. Regiment Von Éichmann. 40 Collonel Von Har. 9io$ , 41 Lieutenant-Collonel ïon Mllttlz, 42 Majoor ^o» Schlotheim, 43 Von Putkammer. 44 Majoor Von Nitbelfihuiz, 45 Majoor Von Hacken. Regiment Von Eckartsberg. 46 Collonel Von Ptrch, 47 Majoor Von Ramberg, 48 Majoor Vnn Bonin, 49 Majoor Von Moerfter, 50 Majoor Von 1'laging. Regiment Van Lottum. 51 Collonel Von Schonholtz- 52 Collonel Von Lmticbau, 53 LieutenantCollonel Von Lange, 54 Lieutenant -'Collonel Von Katneke, 55 Majoor Von Zürjon, jö Majoor Tc» Paffau. Regiment^* Kalkreuth. 57 Collonel f«w flflr/;/' 58 Collonel r«« Eicbffddt, S9 Majoor fo» W'/w, Go Majoor Von Krahn, 61 Majoor J^* Schleinitz, 61 Von Gochhaufen. Regiment Von Rohr. 63 Lieutenant-Collonel Von (Joticn.64. Uz]cxxVon Borch, 65 Majoor Von Scburff, 66 Majoor Schiebelflein, 67 Majoor■ ^ón Beyern, 68 Majoor ^7» Schubart. Regiment Von Eben. 69 Collonel Von Wolfrath 70 Majoor Von Lentz, 71 Majoor Von Heftocq, 72 Majoor /^o« Vellen. Regiment Go/«. 73 Collonel Von Goechng. 74 en 15 twee Staf-Officiers. 76 Collonel Von P/au. -) Staf. 0ffi. 77 Lieutenant-Colloneï Von Goetzen. C eieren by 78 Kaptein Von Mosfebach. ( deArmée. 79Ma],VonHirscb.^Adjudanten van Zyn Doorl' o v September, 1788, 1325 En zal Extract van deze Hun Hoog Mogende Refolutie, gëzoridert worden aan den Heer Leflevenöh tan Berkenrode, Hun Hoog Mogende Ambasfadeur aan het Hof van Frankryk, om te ftrekken tot deszelfs narigtinge en om daar van kennis te geven, zulks en daar het behoord* Op het laatst van deze maand kwam uit Londen herwaarts terug de Gezant van het Groot JBrittannisch Ryk by dezen Staat, den Heer Har ris, thans door den Koning van Groot Bnttannie tot Lord verheven, enden tytel van Mylord Malmesbury voerende. Deze Gezant deedt een bezoek aan den Voorzitter der Algemeene Staten, en ontvong vart denzelven uit naam van de Algemeene Staten een tegenbezoek,tot gelukwenfching we* gens zyne terugkomst, met de gewoone pleg-> tigheden» L b y d e n. Gelyk alle amtenaaren, zo moeiten ook de Hoogleeraars van 'sLands Univerliteit alhier, den eed, by de Staten van Holland op den 15 February 1788 vastgefteld, afleggen, Uit de Hoogleeraaren alhier maakte den Heef ivir. Bavius Voor da, Hoogleeraar in 't Roomsch en Hederidaagsch Recht, zwarigheid , om dien eed te doen, zo als deszelfs formulier luidt. Hy boodt aan den Rector Magnificus aan, eene verklaring of Declaratoir af te geven, by 't welk hy zig verbondt, houw en getrouw te zullen zyn aan de Staten van Holland en West Friesland, dé eenige Hoogde Overheid dezer Proviueie * eri ttt t aai* 's GrA- 3Ej  Ley- DEtf. i325 NIEUWE NEDERLANDSCHE aan den Stadhouder, Kaptein en AdmiraalGeneraal enz. of verzogt te mogen voldaan met het afleggen van den eed volgens 't formulier, 't welk by de Staten op den 23 November 1787 aan de Regenten en Mimfters was voorgelchreven. De Reaor Magnificus, die (gelyk in alle Collegien den Pradident 01 Voorzitter daar toe was gemagtigd) den eed van de Hoogleeraars moest afnemen,en daar van rapport aan Gecommitteerde Raden zenden: fchreef, dat Hy niet gemachtigd zynde , om zodanig Declaratoir of Eed volgens formulier van 23 November 1787 aan te nemen , deze zaak ter kennisfe bragt van Hun Edele Mog. om daarop de bevelen van den Souverein af te wagten. Dit leedt nog eenigen tyd, tot dat eindelyk de Heeren Curateuren van 's Lands üniverfiteit en Burgemeefteren dezer Stad, den 1 September 1788 dit befluit namen: EXTRACT uit de Refolutien van de Ed. Groot Achtb. Heeren CURATEUREN over 'sLands UNIVERSITEIT binnen LEYDEN, en BURGEMEESTEREN derzelver Stad. In dato den 1 September 1788. De Heeren Curateuren van 'sLands Üniverfiteit binnen Leiden en Burgemeesteren derzelver Stad, hebben na voorgaande deliberatiegoedgevon den en verftaan, Dns. Bavtus Foorda, Profesfo Jurl. Civi/is Romani nee non hodierni, aan dezeK Üniverfiteit, als hebbende geweigerd aan de Refo-  J A A R B Ó EK E N, September, 1788. 1327 lde van Hun Ed. Groot Mog. van den 15 February dezes Jaars , na deszelfs form en inhouden te obëdieeren, en den Eed woordelyk, zo als dezelve daarby is voorgefchreven, afteleggen, in die qualiteit te ontdaan, en dien volgens de Commisfie by Hun Ed. Groot Acbtb. op denzelven in die qualiteit op den 26 Maart 1765 verleend, in te trek ken en te ftellen buiten effect, gelyk dezelve word ingetrokken en gefteld buiten effect, mits dezen , mitsgaders het Tractement en verdere Emolumenten aan gemelden Dns. Bavlus Voerda, in die qualiteit toegelegd, te doen cesfeeren. En zal Copie dezer aan opgemelde Dns. lla^-us Voor da worden ter hand gefteld, ten einde zig daar ïia te reguleeren. Accordeert met de voorfz. Refolutien. J. J. H U B R E C H T. Wy zullen hier na van deze zaak nog moeten fpreken. Men ziet ook hier nog de navolgende AMPLIATIE van het 18 Artkul van de Ordonnantie op het flroy Keuren, Meetèn, Wegen, Mennen en over de Hooymat kt, op den 30 Juny 1733 gearrefteerd. TSie van den Gerechte der Stad Leiden, in agting genomen hebbende, de klagten en bezwaren van eenige Burgeren en Ingezetenen dezer Stad, dat dezelve tot hunne merkelyke prejudicie dikwyls niet ter bekwame tyd door den Hooimenner, met het Mennen van het Hooi kunnen werden geriefd , hebben goedgevonden het 18. Articul van de Ordonnantie op het Hooi Keuren, Meten, Wegen; Mennen en over de Hooi-Markt op den 30 Juny j 733 gearrefteerd, te Amplieeren met het volgende; Tttt 2 Doch Ley- den. Mr. Bavius Voorda ; ontzet van zytt Hoog- leeraar- fchap.  Ley- DEN. Ampliatie omtrendBooy enz. 1328 NIEUWE NEDERLANDSCHE Doch zal het niet te min aan een ieder T zcy ■wanneer de Hooimenner tot het Mennen van het Hooi zynde gevraagd, zich niet in ftaat bevond, den zodanigen op de verzogte en bepaalde-tyd te kunnen helpen en bedienen, vry ftaan, in dien ge-, vallen, een ander Perfoon met andere Wagen en Paarden te emploijeeren. Aldus Gearrefteerd en Geamplïeerd, by die van den Gerechte der Stad Leyden, op den 18 September 1788, en na voorgaande Klokkengeflag, in tegenwoordigheid van Schout, Burgemeesteren en Scheepenen , van de Poye van 't Raadhuis voor den Volke afgelezen, op den 20 daar aan volgende. By my J. J. H U B R E C H T. Ook is de Keure tot verbod van uitvoer van Gewannen, aldus vernieuwd. Schout ende Scheepenen der Stad Leiden in ervaringe gekomen zynde, dat niet tegenftaande het Verbod van het uitvoeren van Gewannen, buiten deze Stad, bv de i26fte Burgerlyke Keure dezer Stad, en de Renovatie en Ampliatie van die, van dato 2 July 1663, en 19 July i736 gedaan, egter fommige lieden, waar onder zelve vanide Weeringen , zig niet ontzien de Gewannen tot dezelve Neeringen behorende, van tyd tot tyd te vervoeren ofte fleiten, ftrekkende zulks tot nog meerdere be-. nadeeling van de thans in deze Stad zo oogfehyneIyke en beklagelyk afnemende Fabrieken: Zo hebben Hun Ed. Achtb. omme daar tegen zo veel mogelyk te voorzien, en de Overtreders dezer Wet door ftraffen is het mogelyk daar van terug te houden, met advife en goedvinden van Burgemeesteren en Regeerders derzelve Stad, by Ampliatie -van  JAARBOEKEN, September, 1788. 1329 van de bovengemelde i26fte Burgerlyke Keure , met derzelver Renovatie en Ampliatie, gekeurd en geftatueerd, gelyk zy Keuren en Statueeren by ■dezen* Dat niemand van nu voortaan zal vermogen eenige Wolle, Saijette of Linde Gerouwen of Gewannen , daar onder de Laken Gerouwen verftaan worden mede begrepen te zyn, ofte tot wat Neeringe, Ambagt of Handteeringe dezelve dienen of gebruikt worden, 't zy geheel, het zy in ftukken gebroken of ontfloopt in 't heimelyk of in 't openbaar te brengen, ofte te vervoeren buiten eenige Poorten of Watergaten dezer Stede ; of dezelve te breken s fleiten, ofte tot andere zaken als ten dienfte van de Neeringe daar toe die gemaakt zyn, te gebruiken , ofte zo gefleten zynde, !t zy te zamen, 't zy b} ftukken, te vervoeren, al ende telken op verbeurte van dezelve Gerouwen of Gewannen, te verdeler aan den Schout, aan deze Stad, en aan den Aan brenger ieder een derde part, en boven dien, da die geenen, welke dezelve zodanig gebruikt oft< uitgevoerd mogten hebben, of beleiders ofte mede helpers daar van zouden mogen geweest zyn, daa over arbitralyk naar exigentie en bevind van zaken des noods zelve aan den Lyve, zullen worden ge 'ftraft, zullende zo die geene, welke Eigenaars va; deze vervoerde Gewannen ofte beleiders ofte me dehelpers van zodanige uitvoering moeten zyn ge weeft, zo wel als de Schippers, Schuitenvoerders Wagenaars, Voerlieden of Slepers tot binnen 's Jaai na dat zy bevonden zullen worden deze Keure e , derzelver Renovatie en Ampliatie, zo bovengemel als by dezen daar op gemaakt, te hebben.overtret den, aan de daar by gefielde boeten, mulden e ftraffen gehouden zyn, of fchoon zy niet op de daa wierden gevonden, willende en begeerende Hun E< Achtb. dat het voordere geftatueerde by gemek I2ófte-Burgerlyke Keure dezer Stad, als mede h Renovatie en Ampliatie van 2 July 1663,en 19 J1 Tttt 3 Ley- den. Verbod van uitvoer van Gewan nen enz. 1 » 1 s ri d n d 1. le y j- iy  i330 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ley- x>en, Verbod van uitvoer vat Gewanpen enz ly I?3G* i a''en boven gemeld, zal blyven van volle kragt en waarde, en als zodanig benevens het ten dezen geftatueerde zal worden agtervolgd en naargekomen. Aldus gekeurd en geftatueerd by de Heeren Mr. Adriaan van Hemden- Schout, Mr. Pieter Pompt, van S/ingeland, Mr. Hartman Ifaac le Pla, Mr. \ Nicolaas Hartingh, Jr. Anthony Guftaaf van Boetff laar, Mr. W:dem Musketier, *Mr. Pieter Frederik van Kujfeler . Mr. j/oban Meerman en Mr. Maurits Cornelis van Reverhmst, Scheepenen, met advife en goedvinden van de Heeren Mr. Jan Hubrecht, Mr. Stmon D' denvaux, Mr. Jan Marcu* en Mr. Hendrik Twent, Burgemeesteren en Regeerders der Stad Leyden, op den 18 September 1788, en den 20 daar aan volgende ten poye van 't Raadhuis voor. den volke afgeleezen. By my J. J. H U B R E C H T. Noordwyk Binnen. In deze maand September was ook hier eene herinnering der uitredding, en omwenteling in het voorleden Jaar. Het was Vrydag den 19 September een Jaar geleden, dat. onze wettige Schuttery weder voor het «erst in de wapenen verfcheen , het geen de onlusten te voren verhinderd hadden. Uus heeft dan ook de Schuttery dezen dag gevierd door eene wapenoeffening en ftatelyke. afvuuring, onder het beftuur en gebied van den Overften Jofeph de Veer. Verders is den volgende Zondag des namiddags eene plegtiglyke GodsdienstoefTening gehouden.  JAARBOEKEN, September, 1788. 1331 den. De Kerkenleeraar Jan Scbarp deedt; eene Leerrede, ter herdenking van de voorgaande rampen en onverwagte verlosfing, en . daar uit volgende verpligting. Jonkheer Gerlag Jan Doys Baron van der Does, Heer van beide de Nbordwyken, Langeveld, Offem, de Lier, St. Anthony's Polder,woonde deze plegtigheid by. Alle de Heeren Officieren der Schuttery begeleiden den Heer Scbarp van zyn huis naar de Kerk,en bragten hem met dezelfde flatelykheid terug. Men zong vooraf Pfalm XVIII: vs n en 12. Na het Voorgebed Pfalm XLVIII: vs. a tot 5. De Text was Job XXII: vs. 15 tot 20, sn het Nagezang Pfalm CXXV: vs. 2 tot 4. Alles gaf genoegen aan de menigte der toehoorders enz. Amsteldam. Nadat het Stadhouderlyk Gezin den 31 Augustus laat in den namiddag van Haarlem in Jagten waren vertrokken , in dezelven overnacht hadden, en den 1 September des voormiddags Zaandam en omliggende Plaatzen bezigtigd, kwamen Hoogstdezelven 111 den namiddag tegen drie uuren aan het lolhek op het Y, wanneer terftond het geichut van Stads wallen gelost wierdt. Het hooge Gezelfchap ging aan het Tolhek m een ander Tagt, voorts naar Buikfloot en Broek, en hieldt in dit laatfte Dorp het middagmaal, waarna het tegen den avond naar deze Stad zeiide'i en aan 'sLands Werf in de Jachten Tut A over- ^oord- vyk Binnen.  Ï332 NIEUWE NEDERLANDSCHE gTEL- VAM, pvernachtten. Den volgenden dag den % September omtrend negen uuren, ontving de Erfftadhouderlyke Familie de verwelkomstgroet van den Heer Hoofd - Officier, de Heeren Burgemeefters en Scheepenen, bezagen vervolgens de Oost-Indifche Buitenwerf en het Nieuwe Werkhuis , en omtrend half twee uuren de Beurs, alwaar een groot gejuich opging, en wegens deze drukte nu geen Koophandel gedreven wierdt. Boven op de kamers der Beurs wierdt het Gezelfchap door de Heeren Burgemeefter Hasjefaar,en de Scheepenen Van Muiden,Hartftnek en Warin, en vervolgens beneden komende, door de Heeren Van de Poli, Hope. Mailman en de Smttb begroet. Na een kort verblyf, gingen de Vorftelyke Perfonaadjen door de gefchaarde vyf Qompagnien Schutters naar de Nieuwe Kerk, alwaar alleen de JNederduicfche, Franfche en Engelfche Kerkenraden hunne opwagting maakten j en van hier naar het Stadhuis, alwaar Hunne Hoogheden tot omtrend 's avonds ten 6 uuren vertoefden ; hier werden doogstdezelve begroet door alle de Leden van de Regeering, van den grooten Krygsraad, tot dat einde in hunne gewoone Vergaderplaats byeengekomen, en vap andere Lieden van aanzien: ook was jddaur van Stads wege een Collation in gereedheid. De tqevloed van volk op den Djrrj was groot, aan welk de Vordelyke perfoonen zig voor de open venfters vertoonden, onder het herhaald geroep van hoe» gQe. 's Avonds wierden de Joodlche Kerken 9  JAARBOEKEN, September, 1788. 1333 ken, zo van de Portugeefche als Foogduitfche Gemeentens, bezichtigd, alwaar de Opperrabyn veele zegenwenfehen uitfprak. Van hier reedt het Gezelfchap onder geleide van eenige manfehappen te paard, naar 'sLands Werf. Den volgende dag wierdt het Kweekfchool, 't Gasthuis, het Oude Mannen en Vrouwenhuis, Almoesniershuis bezigtigd, waarop men een kort bezoek by den Scheepen d'Orville afleidde, en verders naar 't huis van den Heer regeerend Burgemeefter Bedel reedt, die een ontbyt in gereedheid hadt: vervolgens naar de Franfche Comedie op de Erwtenmarkt; wordende dezen dag befloten meteen Soupé of Avondmaal, by den Heer Burgemeefter Huydecoper van Maarsfeveen. Den volgende dag zynde den 4 September, bezigtigde het Stadhouderlyk Gezin des ochtends by den Heer Ameshcf ,0$ deszelfs Buitenplaats aan den Amflel, het uitlandsch gevogelte, reedt naar Ouderkerk en Amflel veen een togtje, ter plaatze alwaar de Pruisfifche Troupen by de omwending gecantonneerd waren; terug komende, nam men by den Heer Burgemeefter Van de Poll het ontbyt; vervolgens zag men op de Admiraliteits Werf het aflopen van twee Oorlogfchepen , en woonde 's avonds den Hollandfchen Schouwburg by. Vrydag morgen den 5 September zyn Haare Loorl. en Koninglyke Hoogheden onder het losbranden van het gefchut,en de openbaare blyken van de welmeenende hartelykheid des volks, ten uiterfte vergenoegd vwtrokken. Tttt 5 Voor Amstel- dam.  Amstel^am', 1334 NIEUWE NEDERLANDSCHE Voor dit vertrek heeft nog de Vorftelyke Familie 's morgens vroeg ten 6 uuren , op het verdek van het nieuwgebouwde Oorlogfchip prins Mauritz, een ander Schip van 44 ftukken te water zien loopen , waar na Hongsrdezelve ten zeven uuren, onder het losfen van het gefchut, in een open rytuig, benevens het gevolg, de Muiderpoort uit over 'sGraveland naar Dieren vertrok. Naar binnen voor de poort ftonden 15 Compagnien onder de Wapenen, en buiten de poort hadden zich de Bylt>s wederom met hunne vercierdegereedlchappen gerangfchikt, welken ook in den laatften avond te voren op Kattenburg voor het Hof eene plegtigeoptogt hadden gedaan. Dezen zelfden 5 September hebben de Vorftelyke Perfonaadjen, het middagmaal op het Lusthuis van den Heer Burgemeefter Hasfelaarby Emmenes gehouden, vervolgens te Zoestdyk overnagt, en den 6 September de reize naar Arnhem, Zutphen, Nymesen enz. aangenomen, om in deze laatfte Stad twee of drie dagen te vertoeven", en vervolgens naar Zoestdyk te vertrekken, om op dat^Luschuis tot den 16 of 17 dezer te blyven , en als dan over Utrecht naar den Haag terug te keeren. Wegens deze togt van de Stadhouderlyke Perfoonen, is ons nog dit berigt toegezonden, met verzoek tot plaatfing: "\/faandag morgen, tusfehen zeven en agt uuren, was de aankomst te Zaandam ; hier ontvingen Hunne Hoogheden de begroeting der Regeering, en tra-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1335 traden op den Dam aan Land. De Heer van Straaien. Secretaris van H. Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raden, met den Heer Ve> uien, Hoofd Bailliuw van Kennemerland, en eenige Leden der Regeering, verzelden dit Vorstlyk Gezelfchap in het doen eener wandeling door het voornaam fte gedeelte deezer plaatfe, waarna Hoogstdezelve van wegen de Regecring eenige ververfchingen werden aangeboden. De tekens van blydfchap en het vreugdgejuich van duizenden, daar tegenwoordig, deed de lucht weergalmen; omtrent op den middag vertrokken hunne Hoogheden met een boeijer, door zeven floepen geboegfeerd, naar '1 Tolhuis op 't Y, werwaards de Jachten reeds vooruit gezonden waren. Zo dra men van deeze Stad, de aankomst vernam, werden 21 Eerichooten van onze Batteryer gedaan, die door de Jachten beantwoord wierden. Hier ging het Hoog Gezelfchap in binnen Jachten over, om het fraaije dorp Broek in Waterland te bezichtigen; welk Dorp den roem dragen mag van in de jongde Onlusten, geen het minde deel gehad te hebben; het Ril genoegen, waar mede Hunne Hoogheden aldaar ontvangen wierden , gaf een fprekend bewys van de evenmatigheid hunner denkwyze. Wy zyn onderricht , dat de Vorftelyke Perfoonen den tyd met genoegen fleten; immers het was reeds laat in den middag, eer men van daar vertrok, en niet voor zeven uuren in den avond, genoot onze Stad de eer deze Welkomen Gasten, aan 'sLands Werf, met de buiten jachten te zien binnen zeilen. Naar 't Militair gebruik, was het toen te laat, die blyde aankomst, door herhaalde eerfchooten, den volke bekend te maken; reeds geduurende den gantfehen dag waren vergenoegen en blydfchap algemeen; 't Wimpelvoerend Y, pronkte met keur van vlaggen, in top gehaald, en zulks zag men ook van mindere Vaartuigen, in de Stad, vooral der Zeeuwfche Schuiten; in de Prinfe Gragt liggende. Na het eerfte betoon van 's Volks vreugde. Amsterdam. Ferflag van het reisje vanHaare Doorluchtigeen. Kon. Hoogheden,  i33« NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam. Verjlag van het reisje van Haare Doorluchtigeen Kon. Hoogheden. de, heerschte voor dien avond verdere ftilte en bedaardheid. Dingsdag Morgen, omtrent 9 uuren, ontving het Hof de Welkomstgroet, aan boord der jachten, op welke Hunne Hoogheden derzelver verblyf hielden, van den Heer Hoofd- Officier, Heeren Burgemeesteren en Scheepenen dezer Stad, middelerwyL dat Heeren Bewindhebberen der O. L Maatfchappy, op den Buitenwerf der Compagnie, het Hoog gezelfchap, na het aflopen van dit gehoor verbeidde, ter bezichtiging van het een en ander aldaar; gelyk dan Hoogstdezelve zich ook te voet derwaards begaven: van hier ging de wandeling in Koetfen,naar het Nieuw Werkhuis. Ten half twee uuren, kwam de Statie, na eene kleine Tour door de Stad gedaan te hebben, tot voor de Beursfteeg; even te vooren bevonden zig op het plein der Beurfe , de Heer Burgemeester Hasfelaar, de Heer Prefident Scheepen va» Ivluyden, en andere Leden der Regeering : de goede orde , welke gefteld was, om zo wel de toegang voor de Kooplieden open te laten, als de nadering voor Hunne Hoogheden gemakkelyk te maken, verdient den dankbaren lof der Ingezetenen. By het uitflappen uit de Koetfen, werd het Hoog Gezelfchap, door de bovengenoemde twee Heeren, gerecipieerd. De Heer Burgemeester Hasfelaar geleidde Haare Koninglyke Hoogheid en de Heer van Muiden de Prinfes Loui/a, tot aan de Beurs-fluis, terwyl wederom andere Heeren zyne Hoogheid en de Heeren Erf-Prinsfen verzelden. Aldaar door verdere Leden der Regeering en Hooge Collegien verwelkomt zynde, werdenHoogstdezelve naar boven de Beurs geleid , om aldaar het vergaderd lichaam van Kooplieden te zien; men vertoefde 'er omtrent een klein half uur, wanneer Hunne Hoogheden op de zelfde wyze naar de koetfen te rug geleid wierden cn zich vervolgens aaar de Nieuwe Kerk begaven, tot het bezichtigen der  JAARBOEKEN, September, 1788. 1357 der aldaar zynde Graftombes en vooral van het Wa- i penfchild van denbraaven Bentii.k, de Held die ops Doggersbank fneuvelde. Onder al dit bezichtigen j liet zig het Orgel lustig hooren, en vooral de by dat Orgel zo beroemde Fox humana of Menfchen-; Jlem. De Organist Hertelt ik Lin/en, een Gryzaart, van 82 Jaaren, geasflfteert door den kundigen Mu-, zyk-Meester Noiting, verzuimde niets, om het ooite ftreelen. Het een en ander met genoegen be-, fchouwd hebbende, traden Hunne Hoogheden in, de gewoone Kerkenkamer, alwaar de Gedeputeerden van den Grooten Nederduitichen Kerkenraad, beftaande in 8 Predikanten en even zo veel Ouderlingen en Diakenen, ter gehoor toegelaten wierden; gelyk ook vervolgens aan de Walfche en Engelfche Kerkenraden gefchiedde. Zyne Hoogheid beantwoorde de uitgefproken Zegenwenfehen met eene inneemende minlykheid, onder de verzekering van alles, wat in hem was, te zullen toebrengen, ten beste van Kerk en Vaderland. De Vorftelyke Famielje, dien middag ook beftemd hebbende, tot het bezichtigen van het Stadhuis, was door Hun Ed. Groot Achtbaren, daar toe de vereischte orders gefteld, ook door het in de Wapenen doen komen, van vyf Burger-Compagnien, uit ieder der onderfcheiden Vendels het oudfte; die voor het Gebouw post vatteden en door welker Gelederen het Hoog Gezelfchap, van de Nieuwe Kerk naar het Stadhuis, te voet, de Wandeling deed, en de gewoone Honneurs ortfing. Wy behoeven niet te zeggen, dat de Recepte aldaar. overeenkomftig was, het aanzien van deeze Wereldftad en den luister der Vorftelyke Perfoo nSOp den Krygsraadskamer, alwaar alle de Heerei Officieren der Schuttery geconvoceerd waren, wiei den Hunne Hoogheden door Heeren Collonellen e derzelver Secretaris gerecipieert, wanneer de Hee Collonel Bosboom, uit naam van alle deLeden van de Grc rEL- •AM. rerflag •an het etsje anHaa■e Door'uchtige>n Kon* Hoogheden. ï 1 r 1  Ï33* NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Verflog vat, het reisje v,tntl lire Door luchtige en Kon. Hnogkeden. Groten Krygsraad, eene korte en naar tydsomftandigheden gefchikte aanfpraak deed. Het behaagde Zyn Doorl. Hoogheid dien aarifpraak op de minzaam fte wyze te beantwoorden, en te betuigen, dat Hem niets meerder genoegen gegeven had, dan de rust en vergenoegdheid te zien, die in deze volkryke Stad heerscht, èn te beloven, dat hy deze Stad Van tyd tot tyd met deszelfs bezoek vereeren zoude, bedankende tevens voor de Eer, welke de Burgery aan Hoogstdezelven en Deszelfs Huis aangedaan had, en beiluitendemeteen wensch, dat wel haast alommederust en broederlyke vriendfchap wederom mogte herfteld zyn, het welk Z D Hoogheid verklaarde zyne voornaamfte bedoeling' te zyn, en dat Hy daar toe met al zyn vermogen zoude trachten mede te werken. Het Vorftelyk Gezelfchap vermaakte zig vervolgens , met het befchoüvven der fraaje Schilderftukken van Fan dér Eist en Rembtaml, met welke dit vertrek vercierd is, en namen toen , op eene heufche wyze van de Vergadering affcheid, om de verdere vertrekken te befchouwen; dit verricht zynde, werd het Hoog Gezelfchap een deftig Callation aangeboden. Den 4 September kwamen vroegtydig eenige Burger Compagnien in de wapenen en bezetten de Utrechtfche Poort en Straat, door welken de Vorftelyke Perfonen naar de Dorpen Ouderkerk en Amftelveen reden, waar na Hoogstdezelven door dé Leidfche Poort wéér binnen kwamen , wordende aldaar begroet door eenige Burger-Compagnien. Des middags hieldt de Vorftelyke Familie het middagmaal op het in het dok liggend 'sLands Oorlogfchip •f"nr Mnurttsi Vrydag morgen was het Orange Vaandel m de wapenen en fchaarde zig in twee gelederen van de Muiderpoort tot in de Plantagie, alwaar Hunne Doorluchtige en Koninglyke Hoogheden door pasfeerden naar Weesp, wordende dezelve tot aan de DiemerDrug uitgeleide gedaan door de Sciieeps- tim-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1339 timmerlieden, zynde de Vorftelyke perfonen by der- i zeiver vertrek met het gewoon getal eerefchoten ge- s falueerd, ten hoogften voldaan over het gedrag derx Amfterdamfche Burgery; gelyk dan ook de BurgerCompagniem uit naam van Haare Doorl en Ko-^ ninglyke Hoogheid en Burgemeesteren, door de Hee-, ren Collonellen bedankt wierden voor de betoonde, attentie en vlyt. 1 Gedurende het verblyf Hunner Hoogheden op het, Stadhuis, wierden door den Klokkenist 'i. Ooyers,, geasfifteert met den Organist van de Nieuwezyds, Kapel A. C Bow fe, verfcheiden ftukken op het Klokkenfpel geëxecuteerd. Wy zouden vergeeffchen arbeid doen, alhier, eene befchryving te willen geven , van de ongemeene Vreugdbetuigingen des Volks; het zal genoeg zyn te zeggen : dat die nooit groter, nooit Welmeenénder en nooit vuriger zyn konden, dan deze was! Hunne Hoogheden, die zig te meermalen, voor de open ramen, aan het vergaderd Volk vertoonden, konden de tranen van vergenoeging niet verbergen, op het aanhoren var zulk eene algemeene juichftem, welke Hoogstdezel ven door geftadige buigingen van dankzegging, trachtten te beantwoorden: juist deze maand telt hei Veertig Jaren, dat Prins Willem de Viei&e H- G. ook hier ter Stede, door de Regeering onthaalt: werd. Ten 6 uuren, 's Avonds, namen Hunne Hoogheden een minfaam affcheid van de Achtbare Gastheeren, en begaven zig langs eenige voorname Gragten, naar de Joodfche Synagogen, waaralle; in gereedheid was, om Neéïlands Erfftadhoudei naar waarde en overeenkomftig hunne loflyke zuch en toegenegenheid voor den roem van Oranje teont vangen ; wat by deze plechtigfte gelegenheden onde hun gebruikelyk is, gefchiedde nu, en de Vorst d< Synagogen verlatende, bedankte hun met den Ge wonen Zegenwensch der Joden: Vreden zy Ulie den. Woensdag den 3 dezer, na het aflopen der ge wo rEL- lAMi 7erflag an het ei je 'an Uaae Doorachtige•n Konê Hooghe* ien. .  ï34ö NIEUWE NEDÈRLANDSCHË Amsterdam Verflag van het reisje VanHaa re Door luchtige en Kon, Hooght' den. wone Audientien, werd het bezichtigen der verdere Stads Gebouwen voortgezet, én het allereerst bezoek gefchiedde, in het Kweekfchool voor den Zeedienst aan den Buitenkant, alwaar Hunne Hoogheden een geruimen tyd vertoefden • van daar bezag men het Ouden Mannen- en Vrouwen-Huis, en de Welgeftoffeerde Gaandery, van allerlei Kostbaarheden, voor dezelve; aan de Poort, op den Achr terburgwal uitkomende, werden Hunne Hoogheden gerecipieerd, door Mevrouw de Wed. Mr. J Boudaan, benevens de Heeren j F. Bemink en Chris* tiaan van Marcelis, zynde de overige Regenten en Regentesfen niet tegenwoordig, en naar net Gast* huis geleid. Het behaagde Hunne Hoogheden al* hier,eenige verversfing te gebruiken, en, daar Heeren Regenten niet geweigerd hadden, om fatfoenlyke leden binnen te laten, namen Hunne Hoog* heden gelegenheid met de een en andere der Toefchouweren, een kort mondgefprek te houden, erf aan hunne by zig hebbende Kinderen, eenige vriendelykheden te bewyzen. Het üalmoesniers Huisi mede bezigtigd zynde, reed men naar het Huis Van den Heer Scheepen en Raad J. F, n'Qrvdte en van daar na een klein uur vertoevens, naar den Regeerenden Heer Burgemeester Dedel. alwaar het Hoog Gezelfchap voornemens was een Collation té gebruiken. Hier had de Gemeente wederom het genoegen, de Vorftelyke Perfonen van naby tekunnen zien, vermits dezelve langer dan een Kwar* tier uurs, op het Bordes, zig aan het Volk vertoonden, 's Avonds gingen Hunne Hoogheden in de Franfchen Comedie op de Erwtenmarkt en na het eindigen van dezelve, was 'er een Soupé by den Heer Preiident Burgemeester tiiddecnper vari Maarsfeve'n, van waar de Erfftadhouderlyke Famielje, kort na middernacht, naar de Jachten, aart 'sLands Werf liggende, retourneerde. Door de onbedenklyk toegevloeide menigte, raakte een der" wachthoudende Ruiters in de Burgwal, doch werd  JAARBOEKEN, September, 1788. 1345 werd zcerfpoedig en zonder eenige merkelyke wanorde te veroorzaken, gered. Donderdag den 4 dezer, deden Hunne Hoog heden, in open Rytuigen, een Tour naar Ouderkerk en Amftelveen, tot het bezichtigen van 't overfchot der opgerichte Batteryen , door de Patriotten , en daar na het verblyf der Pruisfifche Troupen , na de Omwending. Het ontbyt wierd dien morgen genomen by den Heer fimèshnff, aan den Amftcl, welk bezoek gefchikt was, om deszelfs uitlands Gevogelte te zien. Hun Edele Groot Achtbaare ten'einde derzelver Hooge Gasten, alle moogclyk Eer, ook van Stads wege, aan te doen, vonden goed, Vierenveertig Vaendels onzer Schuttery in de Wapens te roepen; de eene helft, om by het uitryden, en het weder inryden onzer Poorten, de eerbewyzingen te doen. Elf Compagniën van het Blauwe en elf van 't Witte Regiment po lieerden zig 'smorgens ten zes uuren. van de Blauwe Brug', langs den Amflel over de Heeregragt, voorby het Huis van den Heer Hoofd-Officier, en van daar de Utrechtfcheflraat over, tot aan de Utrechtfe Poort, zo ver de Manfchap ftrekken kon. By de terugkomst flonden Elf Compagniën van het Geele M Elf van het Groene Regiment, gefchaard van de Leidfche Poort af, de Leidfcheftraat over en vervolgens langs de Keizersgragt, tot aan de Spiegelftraat Hunne Hoogheden in de Stad weêrge> keerd zynde, flapten voor het Huis van den Heer Burgemeester V,m de Poll uit de Rytuigen, alwaar Hoogstdezelven een geruimen tyd vertoefden cn 'er eenige vcrversfingen gebruikten. Ook aldaar, zo als overal elders, was de toevloed der meni?te zeer groot. Tegen vier uuren 's Namiddags , reed het Hof naar 'sLands Werf en werdt iffdaaj op 't Magazyn, door de Heeren van den Raad ter Vvv v Ad- Amsterdam. Verflag van het reisje van Haare Door* luchtige en Kon. hoogheden.  ig48 NIEUWE NEDERLANDSOHE Am-, PTr.LJDAM. V^erflag van het reisje van Haare Doorluchtigeen Kon, Hoogte' ficn. Admiraliteit, ontvangen en vervolgens geleid naaj» een 'sLands Oorlogfchip van 70 Stukken, tot din ontvangst in gereedbejd gebragt, om aldaar in 't water te zien lopen een Oorlogfchip van 6$ Stukken, en een Advis Vaartuig; welke laatfte terftond te water liep, maar bet Oorlogfchip weigerde, in weerwil van alle de aangewende pogingen. Op hetbQr » vengemelde Schip van 70 Stukken, was eeneMaaltyd van 38 Couverts iq de Kajuit en Kerk gereed gemaakt^ alwaar Hunne Hoogheden met het verder aanzicnlyk Gezelfchap onthaald wierden; om-: trent ten zeven uuren 's Ayonds, reden de Vorftelyke Perfonen, naar den Nederduitfchcn Schouwburg , om' te zien vertoonen: Blate° en' Habet, Blyfpel met Zang : Vooraf eenige Tooneelen uit Gauon en Baydrt en Gysbreeht van Amflel, Treurfpelen: en tusfehen beiden eene groote Italiaan/che fantofnime* De Scheeps-Timmerlieden onzer. Wrerven , welke zig gedurende de voorige Onlusten, zoi loflyk en getrouw gedragen hebben, hadden dien morgen aan Zyne Hoogheid doen. verzoeken , de eer te mogen hebben van nog dien avond hun bekenden Optogt, in 't aanfqhouwen. Hunner Hoogheden, te doen, 't geen gunftig was aange-, nomen. Waarom de Vorftelyke Perfonen na 't ein- 1 digen van den Schouwburg, de weg naar 'sLands. Werf, langs bet Funie, namen, om te gelyk de Illuminatien der Eilanders, zo aan hunne Huizen als Eerpoorten , te bezichtigen,; voor de. WerfPoort gekomen, plaatften zig Hunne Hoogheden, onder een Eerboog aldaar opgericht en, vertoefden 'er langer dan een uur, om de Staatfie te zienvoorby trekken, waar na het Hof zig retireerde, en te rust begaf. 'Vrydag, den 5 clezer, w«lke dag bepaald was. $or, het vertrek der Vorftelyke Perfonen , naar. 't Lust-"  } AARBOERKÈ,September ± 1/88. rf|! Lusthuis Dieren, kwam nu; op hoge order ^ hë: Oranje Regiment in de Wapenen en vatte reeds j Om 5 uuren , post in de Plantage, van de MuiderPoort ; tot in de Kcrklaan; ook trokken de Byllieden dé póórt uit eh fcbaarderi zig' in twee fyen, tot door dé Mëer héén. Even voor 6 uuren', werd het Hof andermaal verzogt, dm op Het Oorlogfchip té kómeni teneinde getuigen te zyn; van de vernieuwde pogingen tot het aflopen van 't opftapel ftaandë Oorlogfchip 3 welk ook volkomen geluktej want in minder dan tien Minuten, was bet zelve te water; waar over Hunne Hoogheden eeri ongemeen genoegen betuigden, én vertrokken kort daarna, wordende van Stadswege, döór 21 Eerfchoten, eene gélukkige teize toegewénscht. De ongemeenë minfaamheid ± die in het geheel gedrag dezer. Vorftelyke Perfonen tütfchitterde, en waar van Wy zelve (dus fchryft de Opfteller van dit verflag) , ih een mondgeiprek met .Hunne Hoogheden , de ondervinding gehad hebben, vertrouwen Wy , dat Op véle Gemoederen indruk zal gemaakt en hun overtuigd hebben, dat Prins Willem de Vtfde ± Zyne Koninglyke Gemalinneen Vorftelyke Telgen, waardig zyh de Liefde en Achting van een waarlyk vry Volk, dat &j een Volk, welk reden, billykheid en wetten eert$ te ontvangen en te genieten; gelyk dan Hunne Hoogheden niet ongevoelig géweest zyn, Omtrent de'ongemeenë bewyzen vah genegenheid, die Ho'ogstdezelve van de Burgery van Amfteldam hebben uiö-s gen ondervinden.- , rfet is waereldkundjg, wélk deel Mr4 Jo» 1 hannes Cbristianus Hesps, in de bewegin3 gen en onlusten vati de voorledene Jaarefi'geIbad heeft: niet dat juist die Heer in vermüVvvv i g?nü bad heeft: niet dat iuist die Heer in vermh. I : AMSTÉL*DAM. Verflag van hei reisje van Haai re Door. luchtigs en Kón. Hooqhgz den.  1344 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- • s'i'FXdam. \ A C- t gens of kundigheden uitblonk, om aan het hoofd van eene party te kunnen praaien, of om mede een der voornaamfte raderen te kunnen zyn; maar om dat hy, uit welke inzichten dan ook, willig in het touw was, en vryyverigom mede te werken, en zelf, ware het mogelyk, de martelaar van zyn Staatsgeloof te zyn. Daar zyn 'er meer anderen van dezelfde geaartheid geweest,meer inyver of drift dan in beleid en doorzicht uitmuntende, die, de een of kundiger of onkundiger dan den anderen, voorname rollen hebben gefpeeld , als Ondaatje, Liebeherr, Geniets, Witmond, en diergelyken, omtrend welken het nog niet uitgemaakt is, of het wel van de zyde der waare hoofden voorzichtig was, zodanige lieden in het fpel te brengen of te houden; of zo deze zaak niet twylfelachtig mogt zyn, (gelyk zy waarlyk niet is) dan is het zeer zeker, dat de onmatige overdreevenheid en onkunde van die lieden meer kwaad, dan eene eenige zaak ter waereldaan die party heeft toegebragt. Wat ook hier van zyn moge, van wege gemelde Mr. J. C. Hespe is, in deze maand, dit navolgend zeer byzonder cn onberaden ft uk te voorfchyn gekomen, het welk wy om deszelfs byzonderheid en tot volmaaking van onze Gefchiedverhalen, niet om dat het een Staatsftufc zoude zyn, hier moeten mededeelen.  JAARBOEKEN, September, 1788. 1345 ACTE DECLARATOIR, SOMMATION 6? PROTE- STATION faite par Mr. JEAN CHRETIENHESPE Bourgeois ei' Am/Ier dam, & Advecat au Tribunal de Juftice de cctte Ville, - comreM>.G\JlU,k\JME CORNEILLE BACKER, aujowd'hm les FonStion de Grand- Bailli de la tnême Ville, & conti e Xous cei-X , qui ont pris part en Pajftire fuivan te. Comrrie Mr. Guillaume Cornedle Hacker, (bi qualifiant Grand - Bailli de la Ville d' Amfterdam, auroit trouvé bon (rationt offj'cii, commei! dit) de faire citer le fousfigné par devant les Echevins, commis auRólc duGrand Bailli, premierement, par exploits faits le 17 & le ai Novcmbre 1787,par les Mesfagers de Juftice Kewel & de Ltejuw, & enfuite , par ce que le fousfigné , con traint dé s'abfenter par la violenee de circonftances ütditieufes , qui regnoient aler$, n'avoit poiotcom- iM- 1EL- >«M. Dtclar. Somm.en 0'rotest 'an Mr. . C. rlespe egeit den Hoofd- Ifficier Vlr W. 2. Bac ;er. DECLARATOIR, SOMMATIE <»; PROTEST van Mr. \ JOHANNES CHRI STIANUS HESPE, Burger en Advocaat voor deri Gerechte der Stad Amfterdam , te. gen Mr. WILLEM CORNELIS BACKER , funseerende alsHoog - Schout derzelver Stad, en verdere perfoonen, welke in de na* tev.elderie zaak betrokken zyn. A lzo Mr. Wrilem Cor- ■*-*-nelis Back er, zich qua- lificcerende Hoogfchout der Stad Amfterdam en ratione officii , zo hy zegt, heeft kunnen goed-' vinden den ondergete-, kende, eerftelyk by Citatien in datis 17 en 21 ( November 1787 door de Gerechtsbodens Ktwel en ( de Leeuw refpectivelyk. gedaan exploicleren ; en voords by non Comparitievanden ondergetekenden , veroorzaakt door noodzakelyke afwezigheid uir hoofde der ge weldadigheid van de tydsomftandighcden, terzake Vtstv 3 van  i34<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- ui STEL' DAM. Declar. Somm.er, Protest van Mr. J. C. Hespe tegen den Hoofd. Officier Mr. W. C. Backer. (*) Mr. Nicolas Calkoen (*) Mr. Nicolaas Calkoen a taché de fe tirer de heeft zich zelven egter cette affaire , par un uit deze zaak tragtcn te avertiffement trés fin- redden door ,eene alle» gulicr , inféré dans Ja Ga- zins finguliere Adverten- zctte Hollandoilb d'Am- tie in de Am leerdam lelie fterdam du 17 Janvier Courant by Hendrik Lin- 1788. Mais le profond fin uitgegecven op Don- filencc , qu'il] a tem» derdag 17 January 17Ü8, tant danj- eet Avertisfe- Nfej 8, geplaatst. Het ment, que jusqu'aujour- diep (iilzwygen door ge- d'hui, fur le prétendu melden Mr. Nicolaas Fait, dont-, il est ici Calkoen omtrent het pot- ques- ten* paru , le fusdit Grand- van deze abfentie by di- Bailli 1'auroit faitasfigner verfe Edictale Citatien par les Cications Edicfa- in datis 11 Januaryy 6en les du 11 Janvier, du 6 20 February , mitsga- & du 20 Fevrier & du 3 ders 3 Maart refpective Mars de 1'année Couran- dezes jaars tegen daarby te, pour comparoitre au bepaalde tyden en uuren jour & heures y defignées te Dagvaarden voor Sche ■ par devant les dits Eche- penen ter Schouten rolle vins, a 1'effet d'y enten- „ ten einde aldaar in per- dre en perfonne les De- „ foon te compareren en mandes, l'acT:ion,&con- „ aan te horen zodanig clufions criminelles que „ verzoek mitsgaders Ie fusdit Grand-Bailli ra- Criminele Eisch en „ tione Officii,. trouve- „ Conclufie, als gemelde ,, roit bon d'intenter & „ fungerende Hoofd- „ de former contre le ,, Officier, Mr. Willem „ fouffigné a caufe què „ Cornelis Backer, ratio- ,, ce dernier (felon la ,, ne Officii, zo hy zegt, „ fauffeimputation,qu'on „ tegen den ondergete» „ lui fait) auroit ofé at- „ kenden zouden willen ,, taquerleaiAvril 1787, doen en nemen over en „ Mr. ISicolas Calkoen „ terzake, datdeonder- „ (*) en fa qualité de „ getekende (gelyk men „ Confeiller au Confeil 9y kan goedvinden hem „ de „ aan  JAARBOEKEN, September ,1^8. 1347 „ de la am. Dsclar. Somm.e Protest van Mr l G. Hespe tegen dei, HoofdofficierMr W. C. Bac ker. i I i fusdit Grand-Bailli n'a laefie, reeds by hertellen fait de tout cela, ling aan den ondergetecc qu au dontraire il pa- kenden toegebragt; darf roit pourfmvre fes Pro- daar dezelve hier in, tegeri cedures injuftes, & que alle behoren aan, nalatig ïdela il pourroit refulter is gebleven, ertin tegenque de juges prévenus & deel fchyndt voort te gaan .dansunpays,oulaforce met zyne ongegronde & Ia violence fontfur le Procedures, en zulks aan; tröne & ou les Denon- leiding zoüde kunnen geciations d'une Cabale ven, dat de ondergetébcelérate fufflflent pour kenden door een Rechperdre un innocent, con- ter, die gepreoccupeerd damnalfent de la maniere is, en in een Land, daar iaplusiniufte lefouffigné, het geweld op den troon ü meme il ne 1'eft deja. zit, en de befehuldiging van een heillofe Gabale genoeg is om een onfchuldigen te doen veroordelen, op eene alleronrecbtmatigfte wyze wierd gecondemneerd,indien zulks Hi-A . , „ niet reeds gefchied is. Ceftpourquoi lefous- Zo is het, dat de on3gné protefte ïci devant dergetekenden openlykbv D eu & le monde entier dezen voor God en de le fon innocence ; & il geheele Waereldvan zvn omme. le dit fe quali- onfchuld protesteerd, ed ïant Grand -Bailli Guil. meergemelden fungerenlaume por mille Hacker, de Hoogfchout hacker, de faire remettre au fommcert, „ om depraj, plutót poffible, ou au „ tenfe bewyzen, welke' , plus tard dans leterme hy voor deze valfché > de trois mois,lespre- „befehuldiging ten las, tenduespreuves, qu'il fJ ten van den Ondergc , peut avoir ramaflées „ tekende mogte hebben i contre lui, k un Tri- sj weten te verkrygen , i bun al de Juftice im- „ hoe fpoediger zo veel parcial, fitué hors de j} te ijeverï imrnersuit-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1351 la Republique, & de- „ terlyk binnen den tyd „ vant le quel le fouftig- ,, van drie maanden, te ,, né, munié des copies „ ftellen in handen van ,, authentiqucs des dites ,, zodanig neutraal Ge„ prétendues preuves , ,, rechtshof buiten de Re- puisfelibrement&fans ,, publiek, waar voorde ,, aucune crainte de vio- ,, Ondergetekende na be,, lence fe défendre,prou- ,, koming van Copien der „ ver fon innocencc, & ,, pratenfebewyzen zich „ s'abandonner avec fü- ,, vryelyk , en buiten ,, retéaune Juftice, non ,, vreze voor geweld kan „ foumife a la force, afin, „ defenderen, en zyne ,, qu'après que les par- ,, onfchuld doen zien, en „ ties auront été ouïes, „ op welks ongekreukte „ un jugement convena- „ Juftkie de Ondergete„ ble fok rendu: cedont kende zich veilig mag] „ le foufïigné doit ctre ,, verlaaten; en zulks ten ,, averti a temps, fok „ einde na verhoor vaq „ par la Gazctte Fran- „ parthyen, behoorlyke ,, coife d'Amrterdam , ,, ukfpraak te doen : ,, foit d'une autre ma- „ waar van de Onderge,, niere legale; & cela ,, tekende, door deAm- en fon Domicile chez ,, fterdamfche Franfche ,, la Veuve O/of zen . dans „ Courant of op eene an„ le Graveftraat prés de ,, dere legitieme wyze aan „ Ia Nouvelle Eglile re- ,, deszelfs domic'ilium , „ formée a Amfterdam, „ ten huize van Mejuf,, afin, qu'il puifiecom- ,, vrouw de Wed. O/of* „ paroitre devant les ju- ,, zen in de Graveftraat ges, ci-defius dénom- „ by de Gereformeerde „ més, & en ce cas il ,, NieuweKerkteAmfter„ fefoumettra volontiers ,, dam tydigmoet worden 3> & oomme de droit." ,, geprceadvertcerd, zo„ danig, dat hy voor zo» ,, danigen, geprorogeerden Rechter kan com„ pareren,zich als dan vol,, gaarne zal fubmitteren, „ als rechtens is;" En • Pre* Ai* STELOAM. Declar. Somm. en Protest van Mr, J. C. Hespe tegen den Hoofd Officier Mr. W, C Bac.' ;er.  steldam. Iitclar. Somtn.et Protest ran Mr i c Hespe teo,en dei tiwfdOfficierMr. W. C. Bacfcër. i3J- NIEUWE NEDERLANDSCHE Eii aftendant Ie fcus- Protesteerende deOn.figué protefte au,fli con- dcrgetckende inmiddels trc 1'injutticc abfoluedes Enede by dezen van de Procedures intentées con- yolftrekte onrecbtvaartre lui, amfi , que contre digheid der voorfz. tegen toutes Ieurs fuites cc leurs hem Ondergetekende geacceflbires.- II fe referve enthameerde-Procedures contre tout, non feule- met de gevolgen en aanment fon bon droit, re- kleven van dien, en zich plique & dcfenïe, qu'il daar tegen niet alleen pourra oppofer #5 B en f. van ƒƒ..'.'., ;n qualiteit als by onderhandfe acte gequalificeerd tot den aankoop van de na te melden gebouwen. Dat zy Suppl. op den 30 May laatstleden doof tusfehenkomst van den Makelaar P. 8. C... uiÉ de hand gekogt hebben, de huizingen en Gebouwen gelegen in de Kalverftraat by den Dam, en in eigendom toebehoord hebbende aan zeker gezelfchap, bekend geweest onder de naam van de Vaderlandfche Sociëteit. Xxxx 2 Da6 Amstel*dam. Vonnis tegen D. Geniet^  Am- steldam. Request tot trans port enz 1358 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dat zy Supplt. dienvolgends door gem. Makelaar hunne namen, als Directeuren van het bonds van het Kunstlievend Genootfchap onder de fpreuk üoarina 'i§ Amkitia, voor en ten behoeven van de geïnteresfeerdens van het zelve Fonds, ter SeCretary tot Effectuering van het Transport ten hunnen behoeven , wel hebben opgegeven, en insgelyks de Verkopers van voorfz. Gebouwen wel bereid gevonden tot het transporteeren derzelver, dan dat zy ter Secretary eenige difficulteit hebben ontmoet, offlme dezelve Transporten te doen effectueeren. , , -. , ' Dat hier door tot der Supplianten merkelyke fchade de voorfz, Gebouwen tot noch toe ongetransporteerd «ebleven zynde, zulks niet alleen heeft te wege gebragt, dat de Supplianten zyn buiten ftaat gefteld, om daaraan hunne voorgenome vertimmeringen te laten doen, waar door teffens, indien by onverwachte en onverhoopte Evenementen eenige fchade aan de voorlz Gebouwen veroorzaakt wierd, de Supplianten zich deswegens aan zwaare Procedures met de Verkopers zouden bloodgefteld zien. Redenen waarom me de Supp.lt, zich keeren tot ü Ed. Achtb. zeer eerbiediglyk verzoekende, dat het U Ed. Achtb. behagen moge, op het hier voren gealiegueerde te daan eene gunftige reflectie en diensvolgens omtrent het Transport van opgem. perceclen aan de Suppl. te verleenen zodanige tavorabele dispofitie,als U Ed. Achtb.in deze zullen oordeelen te behooren. ' 't Welk doende enz. (Was geteel'end) J. WALRAVEN, Procureur. Op voorfz. Request is den 12 September aldus befloten: Heeren Schepenen disponeerende op de annexe Requesten van V. C C. ■> ?• B ,  JAARROEKEN, September, 1788. 1359 ƒ? , en J.van H qq., permitteeren, dat de by de Requeste breder omfchrcven Perceelen werden getransporteerd aan de Kopers derzelver; mits in de Opdracht-Brief infereerde. Dat in de„ ze Perceelen nimmer een, beflote Collegie, Socie„ teit of Gezelfchap zal mogen worden gehouden, „ als alleen het Kunstlievend Genootfchap Dethma , ,, & Amiïitia,*t'geen altoos ingevolge deszelfs in- j „ rigting alleen zal moeten en mogen ftrekken tot ,, bevordering van Kunst en Wetenfchappen, zonder dat immer of ooit eenige zaken' van Staat ver„ handcld zullen mogen worden, of dat dit gezel,, fchap zig met zaken rakende het publicq beftier zal mogen bemoeyen , dat ten einde van de „ exacte nakoming van deze conditie verzekert te „ zyn, Myne Heeren van de Gerechte niet alleen „ voor ieder hunner ten alle tyden de vrye toegang „ zullen hebben tot gemelde Sociëteit en alle andere gezelfchappen, welke in deze huizen worden gehouden, geneuitgezondert, maar ook het recht zullen hebben, een of meer Perfoonen van hun„ nentvvege daar te zenden, die insgelyks over al „ de vrye toegang zullen hebben. „ Dat voorts alle de tegenswoordige eigenaars "„ van deze Perceelen binnen den tyd van zes wee3, ken ter Secretary dezer Stad zullen moeten wer„ den opgegeven, ten einde by verkoop of verfterf het rechfvan den 40 en 80 pene. in het middel „ van het Collateraal niet illufoir worde gemaakt. „ Tot nakoming van alle welke conditiën, de te- genswoordige Kopers zich by deze' verbin- „ den zo voor hun zelfs als voor hunne medegeïnj, teresfeerdens en hunnen fuccesfeuren, onder over,, gifte, dat in cas van contraventien deze Percee,, len zonder eenige form van Proces direct door den „ Heer Hoofd- Officier in der tyd by executie verkogt „ zullen kunnen worden." Actum 12 September 1788 prtefentibus alle de Heeren, demto de Heer Scbuyt (Was geteeketid) W. D. ,D I E U. Xxxx 3 Men Am- steldam. dppoinc* 'ement >P voorfz, lequest.  Am- STF.Ldam. Berigt van den Landbouw. 1360 NIEUWE NEDERLANDSCHE Men leest van wegens de Maatfchappy tot bevordering van den Landbouw, in de dagpapieren dit berigt: Dc Maatfchappy tot bevordering van den Landbouw alhier, ingevolge haar Programma van lanuary laatstleden, voorgefteld hebbende het uitdenken van een middel, ter voorkoming en genezing van een niet zeer bekend ongemak onder ae Schapen, 't welk zig aan de klaauvven der Dieren openbaard, en dezelven vervolgens zodanig aantast, dat ze eerlang genoodzaakt zyn op de kmeen re moeten loopen, en eindelyk derven , neert nier over te dier tyd geen voldoend Bericht ontvangen. Dewyl ondertusfehen die kwaal thans wederom vry aanmerkelyk (vooral in Noord-Holland) toegenomen is; zo beloofd de Maatfchappy aan den genen, die voor primo January 1789, een door proeven geftaafd Geneesmiddel, of wel een behoedmiddel, om deze kwaal voor te komen, uitgevonden zal neobcn, eene Prasmie van Tien Dukaten , benevens eene Zilveren Medaille, op den Stempel der Maatfchappy geflagen. De Berichten en Getuiglchrnten moeten voor of op den eerden February 1789 , franco worden toegezonden aan de Heeren ae Umh Je. nnimusz., op de Keizersgragt over de Groenlandfche Pakhuizen, en Mr. L. Calkoen, op de Keizersgragt by de Beereftraat, Secretarisfen derzelver Maatfchappy. . By de Maatfchappy ter bevordering van den Landbouw alhier, heeft zich, ingevolge haar laatfte Programma, over het ajwujelen aer Wei- tot Bouwlanden, alsSchryver van de Verhandeling onder de Zinfpreuk: Werk terwyl het Dag is, bekend gemaakt de Wel Eerw. Heer Leendert Qalfl\ Predikant te Haringhuizen, onder Alkmaar, 1 aan  JAARBOEKEN, September, 1788. 1361 aan wien dan ook de Gratificatie van Tien Dukaten, of een Stuk Zilver van gelyke waarde, is toegekend. Ook nog van de Maatfchappy Tot nut van 't Algemeen, het navolgende : Op ingekomen Bericht is gebleeken , dat de Schryver der Verhandeling, over ae zedelyke opvoeding der Kinderen, ter Zinfpreuk voerende: Meng 't nut /leeds met genosgen &c. en waar aan, door de Maatfchappy Tot nut van 't Algemeen de Zilveren Eerpenning was toegewezen is, de Wel Eerw. Heer J. WigerJr, A. L.M. Phil. Dr. en Leeraar der Hervormde Gemeente, in de Beverwyk. De Scheepvaart heeft eenig belang by het navolgende berigt: \Y/y zyn door den Ondergefz. Heer A. K. verzogt het navolgende te plaatzen: MYNE HEEREN ! WW hebben de eer van UE. eerbiediglyk ter kennisfe te brengen het Extradt van onze Nieuws-Papierenvan den 22 dezer, zynde van den volgenden Inhoud: Londen Trinity-Houfe, 21 Augustus 1788. Daar wordt hier mede bekend gemaakt, dat "er onlangs een Zandplaat is aangegroeid na het " Z O van de Zandbank genaamd tJalsborou%h, ", liggende met de volgende flreken van het Kom- " P3De Kerk van Winterton ftrekt van het Zuid. " Xxxx 4 »En(i Am- steldam.  Am- steldam Berigt voor de Scheepvaart Oj Enge land. 136* NIEUWE NEDERLANDS CHE „ End van die Zandplaat na W. by Z. van daar „ loopt het na N. O. tot dat de Kerk van Hals., bowough zich uitfchiet na het IV. by N De „ meeste hoogte van die Zandplaat ligt aan het „ Z,uid-end, heeft met laag water niet meer dan o " ^oet ^f™<^mt trapswyze diep na het N. O. „ Gemelde Zandplaat ligt circa een myl en een half >„ vandeZandbynk.van Halsbourough, en is zeer ,, naauw." Het Extract van eene Bekendmaking van het Tnmty Haufe Lonaon den 26 July 1788 . (rakende de dryvende licnten rondom onze kusten) zoude UE. gecommuniceerddebben, maar de onzekerheid dezer uitvoering en veranderingen, waar aan dit Plan onderworpen is, zynde redenen onzer ftilzwveiendheid geweest. ^ -& Wy hebben de eer met byzondere agting te zyn. MYNE HEEREN! US. zeer gehoorzame en Dienstwillige Dienaren. ROBERT FORBES, et Comp. Go sport 23 Augustus 1788. Ter voorkoming van alle impofitien , die in de Engelfche Havens maar al te dikwyls gepleegd worden, zo zoude het zeer raadzaam zyn, datde Hee. ren Reders der Schepen een generale Conful in Engeland apporteerden, (namentlyk zo dra het Commercie Pracdaat tusfehen Engeland en Holland plaats heeft) die wel ervaren in het Recht en de Conffitutie yan het Brittannifche Ryk was, en de magt en he bewind had over alle Hollandfche KoopvaardySchepen, welke door fchade genoodzaakt zyn binnen deze Havens te loopen. De Schippers moesten van hunne refpeftive Reders  * JAARBOEKEN, September, 1788. '1363 ders gelast worden, bevorens zy uit hunne Havens zeilen, van nooit geen fcbriftelyk accoord te maken met de EngelfcheLootfen, omreden de Conftitutie en Recht van die Landen hun als dan niet kan verplichten zo groot een onverdiende Loots-Geld te betalen, waar van de bewyzen een oprecht gemoet menigmaal doen zuchten. De Schippers moesten ook naauwkeurig opletten en attentie nemen op wat de Lootfen hun zeggen, wat expresfien en uitdrukkingen zy gebruiken en wat Agent der Schepen zy ftërk recommandeeren, en in tegendeel welkers eer en reputatie zy kwetzen, waar uit de Schippers ligtelyk kunnen ontwaren dat tusfehen zulken Agent en Lootfen een geheime overeenkomst fchuilt, die onbetwistbaar niet rechtvaardig kan zyn. De Schippers moesten geen het minfte gehoor geven aan Scheeps-Timmerlieden , Touwflagers , Zeilmakers, Smits &c.? die ongetwyfeld aan boord komen, zo dra een Schip by middel van een Verrekyker kan in 't oog gebragt worden, om hun te perfuadeeren, ja te dwingen van zich onder het beleid en zorge te begeven van dien Agent, welke zy zo uitdrukkelyk recommandeeren, om reden zy nanatuurlyker wyze hun belang daarby vinden en de zaak met hem Agent eens zyn. De Schippers, zo dra zy in de haven ten anker gekomen zyn en de omftandigbeden zulks toelaten, moesten met een wel overleggend oog beichouwen, wat Agent der Schepen de beste gelegenheid en Scheeps - Timmerwerf heeft , om de befchadigde Schepen ten voordeügfte, voldoenendfte en fpoedigfte van de nodige reparatie te voorzien, en dan zullen de Schepen daar niet 4 a 5 maanden blyven liggen voor groote onkosten der Reders en Asfuradeurs. De furvey of bezigtiging moest op de Schepen gedaan worden van twee onpartydige ervaren Schippers, die zeker!yk in de Havens te vinden zyn, en Xxxx 5 al- Ari- steldam. Berigt voor da Scheepvaart np Engeland' .  Amstel- dam. 1364 NIEUWE NEDERLANDS CHE alzo van twee onpartydige Scheeps-TimmermansBaazen, en niet van die Perfoonen, die de Agent aldaar goedvindt te verkiezen, om redenen die te klaar voor het verdand zyn, om eenig betoog te vereisfchen. A È Amstelveen.' Ons is ter plaatzinge toegezonden het navolgende berigt: Den 4 September was voor dit nog onder de gevolgen van de voor omtrend een Jaar geleden, hier voorgevallene verwoesting, zo zeer zuchtend Dorp en Landen een byzondere dag. Op den middag genoot deze nog niet geheel van druk verloste Burgeryl, de eere , van hier het gehele Vorftelyk Huis van Oranje, met eenige Rytuigen lan^s het groote Loopveld, van Ouderkerk afkomende , aan den ingang van dit Dorp te zien aritappen, om hier en aan de hand van Leiden, de geReldheid en eenige weinige overblyfzels, van de hier voorgevallen aanvallen en verdediging, tusicnen de Pruisfifche en Zalmfcheals andere aangeworvene Auxiliaire Troupen, in oogenfchyn te nemen. De ontvangst was niet luifterryk, dewyl devoornaamfte Hoofden van Burgerlyke en Kerkelyke Colleaien afwezig bleven. Zvne Doorluchtige Hoogheid wierd alleen, door den hier woonende Subftitut-Schout Blomkalk en 2 Scheepenen te gemoet gegaan : welken vervolgens aan Zyne Hoogheid, aan de jonge Pnnfen en by zvnde Generaals en verdere Standsperfoonen, zo hier als aan de hand van Leiden, van het een en ander aanwyzing deden, gelyk zulks ook door eemrre Ingezetenen gedaan wierdt . b Haare Koninglyke Hoogheid en de Prinfesfe Lomfa t wat later ongekomen, volgden Zyne Hoogheid » ' 1 langs  JAARBOEKEN, September, 1788. 1365 langs een zwaar zandigen en nieuwlings gcpuinden weg na de liand van Leiden en befchouwden , 'fchoon van die verhaaste wandeling vermoeid, het terrein, enz. mede met zeer veel oplettendheid. De Vorftelyke Familie, toen onder het herhaald Vreugdgejuich der Ingezetenen , op de Rytuigen gegaan zynde, keerden naar dit Dorp terug; flapten nog eens aan het hier zynde Diaconie-Huis (gewezen Hoofdkwartier van den Heere Hertog van Brunswyk) af, en vervorderde terftond daar op langs de Buitenvelderfche en Overtoomfche wcg4 de terugreize naar Amfterdam. Veele Ingezetenen, fchoon laat, van die heugelyke inkomst verwittigd, hebben door uitfteken van Oranje-Vlaggen , het ftellen van Eere-Boogen en andere Decoratien voor hunne Huizen , hunne vreugde aan den dag gelegd, en kunnen de vriendelyke ontmoetingen, van alle de Vorftelyke Perfoonen , niet genoegzaam roemen. Een Amfterdams Burger hier op een Trafiek, mede het lot van zwaare uitplundering ondergaan hebbende , nam de vryheid by de aankomfte van Zyne Doorluchtige Hoogheid (na dat het Gerechte Zyne Hoogheid op voormelde wyze begroet had) aan Hoogstdenzelven by monde en verzoekfchrift, de booge nood van de Opgezetencn voor te dragen, en de hooge befcherming van dien Vorst, tot fchade betering, te verzoeken, dewelke ook gunftiglyk is toegezegd. Zaandam. Op den eerften dezer maand hadden wy hel genoegen, dat Zyne Doorl. Hoogheid der Prins Erfftadhouder, benevens Hoogstdes zelfs Gemalinne en Vorftelyke Kinderen de ze plaatze met Hunne tegenwoordigheid ver eerden. Het Doorluchtig Gezelfchap en des zelf AmstEL' veen. Berigt wegens aan* ïomst van Zy* ne Hoogheid enz.  Zaandam. r3e><5 NIEUWE NEDERLANDSCHE zelfs gevolg kwam dezen morgen omtrend ten 7 uuren in twee Jachten en andere Vaartuigen aan den Dam te West-Zaandam, wanneer, na een weinig vertoef, aan de Regeering van Oost- en West-Zaandam vergund wierdt, Hunne Vorftelyke en Koninglyke Hoogheden , benevens de jonge Frinfen en Prinl'es in een der voorfchreven Jachten te begroeten en te verwelkomen : welke welkomstgroet in namen en ten overftaan van gemelde Regeering, door den Secretaris Göbel, op eene gepaste wyze verricht zynde, wandelde het gemelde hooge Gezelfchap (by 't welk zich ook de Heeren Van Straalen , Secretaris van Gecommitteerden "Raden' in 't Noorder • Kwartier, en Vermeulen, Bailluw van Kennemerland bevonden) onder begeleidinge van welgemelde Regeering, langs eenig gedeelte der beide plaatzen. Verders vertoefde dit Gezelfchap en gevolg eenen geruimen tyd aan het huis van den Heer Burgemeefter Atis van Broek Abrahamsz. te West-Zaandam, alwaar Hunne Doorluchtige Hoogheden door de Wel Eerw. Heeren Noor ding en ISieuvufiad, Predikanten der Hervormde Gemeente begroet wierden. De Vorftelyke Perfonaadjen namen een ontbyt in de Kerk aan de Oostzyde, en vertrokken wederom tegen 12 uuren. Broek in Waterland. Wy hadden ook het genoegen van Haare Ko*  JAARBOEKEN, September,1788. 1367 Koninglyke en Doorluchtige Hoogheden met de twee jonge Prinien en Prinfes , op den eerden September hier te mogen ontvangen , vergezeld van den Heer Fiscaal Van der '■ Hoop en den Secretaris van 't Edel Mogende Collegie in 't Noorder-Kwartier den Heer Van Straalen , en verder aanzienlyk gevolg. Omtrend half vyf uuren zagen wy het Admiraliteits Jagt aankomen, door ruim twee honderd Burgers en Inwoonders van Waterland getrokken wordende, tot voor den ftal by het tuinhuis van den Burgernee» lier K. Voogd Ysbrandsz., en het Gezelfchap uit het Jagt gellapt zynde, wierden door den Heer C. E. ffieyts, Bailluw van Waterland, en den Schout K. Duyts ontvangen, en geleid tot op de brug. Hier wierden de Vorftelyke Perfoonen opgewagt door de Burgemeefteren K. Koker Prefident, B, 'Bakker, P. Bertoen en K. Voogd, en Scheepen G. de Euyter. Den Heer Voorzitter of eerfte Burgemeefter verwelkomde het Gezelfchap uit aller naam, en geleidde nevens de Scheepenen tl- Verladn, P. Verhaal en G. Dekker, den Schout Duyts, het Gezelfchap naar het huis van den Heer Verlaan, door eene eerepoort met verfcheiden boogen, en van daar naar het huis van Mejuffrouw C. Bertoen, Wed. den Heer J. Verlaan, en vervolgens nog naar een ander huis van den Heer H. Verlaan, waar een zeer goede maaltyd was gereed gemaakt, en Zyne Doorluchtige Hoogheid met het geheele gevolg hebben gegeeten. Men bewonderde over al Broek , in WA' rÊR; f  Broek in Waterland. i3G8 NIEUWE NEDERLANDSCHE al de zo geroemde zindelykheid der Broe« kenaars,en wandelde wederom naar den eerden Burgemeefter K. Koker, vervolgens naar de Wed. van den Heer Schoon, Mejuffrouw N. Pater ; aldaar eenige verver1'chingen genomen hebbende, naar de Kerk, in welken onze oude en getrouwe Leeraar H. Hondius , en de Predikanten Rook van. Monnikendam , Schonevelt van Olifloot en Van der Velde te Landsmeer, thans beroe* pen te Andyk, waren byeen vergaderd. Zyne Doorluchtige Hoogheid wierdt vriendelyk van den Predikant Hondius verwelkomd, en de dierbaarfte zegeningen van den Hemel toegewenscht. De Prins op eene minnelyke wyze bedankt, en eene milde gift voor de Armen gefchonken hebbende, ging het aanzienlyk Gezelfchap weder langs het Dorp naar het Jagt, en wierdt uitgeleid door al de voornoemde Heeren Regenten en Predikanten , en een vriendelyk affcheid van elkander genomen hebbende, wendde Zyne Doorluchtige Hoogheid zich tot de geheele menigte Burgers en Vreemdelingen van rondsóm toegevloeid , nam een minzaam affcheid, 't welk door de verbazende menigte ook wierdt gedaan, en de touwen los gemaakt zynde, riep de gantfche menigte hoézeel lang leeve de Prins , lang leeve Haare Koning" lyke Hoogheid, enz. Gouda. De Leden van de Oprechte Vaderlandfche  JAARBOEKEN, Septmher, 1788. 1369 ' Sociëteit hebben goedgevonden de Verjaa*, ring van de omwenteling van zaken, (die hier den volgenden dag na het verlaten van Utrecht, en dus op den 17 September 17B7 voorviel), te vieren. Ten dien einde hebben de Beftierders van gemelde Sociëteit, door aandrang van de Leden aangezet wordende, met des kundigen overlegd eenige zinryke Schilderyen te doen vervaardigen, welke na tydsomflandigheden toepasfelyk zouden kunnen zyn, om op den gemelde 17 September eene cierlykeDecoratie voor haar Societeits-Huis te vertoonen: waar omtrend ons het navolgend berigt is toegezonden: De Beftierderen van de Oprechte Vaderlandfche Sociëteit te Gouda, hebben tot blyde viering van den hcugelvkendag van!den 17 September, een fraaye Decoratie van Schilderyen voor haar Societeits- Huis doen vervaardigen, en ter lengte van 29 en breedte van twee en een half voet om het gemelde huis eene gaandery laaten maken , om met gemak agter de Schilderyen de lichten te konnen aanfteekcn , en op het zeiven doen plaatzen, de volgende elf ftukken. . Op 'het middelfte Schildery wierdt de Mwntte of Verbintenis met de Kroonen van Engeland en Pruisfen verbeeldt door eene rype vrugtdraagende Oranjeboom Van de eene zyde 'van de Tobbe, waar in de Oranjeboom geplant ftond, ligt de Leeuw in een vrolyke luim, met de zeven pylen in zyn klaauw, het Oranjelommer aan te zien, verbeeldende de zeven Vereenigde Provinciën; aan de andere zyde den Eenhoorn, verbeeldende Engeland ; boven den Oranjeboom een vliegende Arent, verbeeldende den grooten Pruisfifchen Bondgenoot, hebbende den Arent in zyne eene klaauw eene ketting, waar aaa de Leeuw jOÜDA.'  ï3?o nieuwe nederlandsche couda Verjaaring vat 37 Sepi door de Opregtt VaderL Sociëteit en Eenhoorn, nevens de Oranjeboom famen verbonden zyn, en in de andere klaau w Blixemftraalen. De voet van dit Schildery was vercierd met een i Oranjelint, waarop deze woorden gefteld zyn: Door Godes Raad en Macht Is dit tot ftand gebracht. . Aan de rechter zyde een Penant, waarop een le ■ vensgroot ftcenen Beeld, verbeeldende de Gerechtigheid , houdende in de rechter hand het Zwaard, en in de linker hand de Evenaar, aan de linker zyde een dito Beeld, verbeeldende de Standvastigheid. "Naast het Penant de Gerechtigheid is weder een groot Schildery, waarop een Marmer Gevaarte vertoond word; op het zelve ziet men geplaatst Zyne Doorluchtige Hoogheid, in Guarde du Corps Monteering , met de tekenen Zyner waardigheid voorzien; haast Zyne Hoogheid word de Vryheid verbeeld door eene Maagd met Hoed en Spheer, aan de zyde der Maagd ziet men den Godsdienst, met een Boek in de hand uit de wolken komende en het zelve Zyne Hoogheid aanbiedende, die bet over de fchouder van de Maagd aanneemt. Boven Zyne Hoogheid komt een Engel uit de Wolken een lauwerkrans Zyne Hoogheid boven het hoofd houdende ; aan de voeten der Maagd ligt een Hond, verbeeldende de Waakzaamheid; op den grond, waar op het Marmer Gevaarte geplaatst is, ziet men de Nydt met een houte en yzere handboom voorzien, het Gevaarte willende ondermeinen; een Romein haar aanvallende, werpt haar ter neder, waarby zich ook de Leeuw met de zeven pylen vertoond; waar onder deze woorden: De Godsdienst door de Zon beftraalt aan aller, kant, Stelt den Oranje-Forst 't Orakelblad ter hand. Op  JAARBOEKEN, September, 17S8. 1371 Op het derde groote Schildery vertoont zich mede een Marmer Gevaarte. Op het zelve is Zyne Hoogheid in 't harnas gekleed en met een mantel omhangen verbeeld: naast Zyne Hoogheid ziet men de Hollandfche Maagd : een Engel in de Wolken houd een fnoer vast, waar aan Zyne Hoogheid en de Maagd te faam zyn gehouden; aan de voeten van de Maagd ziet men de Leeuw met de zeven pylen, de Maagd legt haare linker hand op de linker fchouder van Zyne Hoogheid , haare rechter hand rust op de kop des Leeuws, tegens het gevaarte zit een itaatige Vrouw met een . fluier omhangen, houdende een open Boek op haar fchoot, verbeeldende de Godvrucht: op de grond ziet men weder de Nyd, in een geweldige fterke houding, mee een brandende Fackel en yzere handboom, tragtende het gevaarte te doen fpringen of om verre te werden: uit de Wolken werd door een Vrouw, de Eendragt verbeeld, neder te daalen, houdende in haare eene hand den Hoorn van Overvloed, en met de andere den Blixem op het Monfter der Nyd neder werpende, waar by zich ook een Arend en Tyger in een fiere houding de Nyd tegenftand biedende vertoonen, waar onder deze woorden : Gevloekte Tweedracht*, helsch Gedrocht, van elk gedoemd! Zo lang 't Gemeenebest op Willem's by/land roemt. Op de twee hoeken zyn weder twee levensgroots Steene Beelden, verbeëlende het eene de Voorzichtigheid en het andere de Getrouwheid. Uit de hoeken van de middelde penanten gaat een driekant op, waarin het alziend Oog met Engelen omgeven verbeeld word, de ftraalen verfpreiden zich "over het middelde Schildery, waarop de de Alliantie verbeeld word, boven het driekant is Yyy y een Gouda. Vetjaaring vatl 17 SepU door de Opregts Vadert. Sociëteit,  Gouda. Verjaaring van 17 Sept. door de Oprekte Vaderl Sscieteit. r 37 2 NIEUWE NEDERLANDSCHE zen vierkant Schilderft.uk geplaatst, waarop de Koning van Pruisfchen te paard verbeeld wordt; op de hoeken van de zeven naast elkander ftaande Schilderyen is op ieder een Pot of Vaas geplaatst, welke men des avonds fraay had laten verligten. Het voorfchreeven werk is Woensdag avond met 150 Lampions verligt geworden, en heeft boven verwachting in alles voldaan. De twee Societeits- Vertrekken konden de leden zo van dezelven Sociëteit (die van Commisfarisfen verlof hadden gekregen, haare Vrouwen en Kinderen mede te brengen) als andere Leden van Buiten - Sociëteiten, niet omvangen en moest een derde vertrek daartoe werden ingeruimt. Men beeft zich tot in de morgen vrolyk gemaakt, met de blyde gedagtenis en met fpeelen van Muliek, dat zich al óm twee uuren in den namiddag liet hooren en by tusfchenpofen tot in de morgen heeft aangehouden: de menigte, die de decoratie kwam befchouwen, en op het Marktveld , waarop het Societeits-Huis ftaat, van 's avonds zeven uuren tot diep in den nagt by een vergadert was, was zeer groot: en men heeft niet vernomen dat eenig het minfte ongenoegen plaats heeft gehad. Men gaat noch dagelyks voort het zelve min of meer te verlichten, en op Donderdag den 25 September den verjaardag van den Pruisfifchen Monarch, hebben zich de Decoratien in volle luister vertoond en is ook wederom Muziek gefpeeld, enz. By befluit van de Ed. Groot Mog. Heeren Staten van Holland en West-Friesland, van den 26 Oclober 1765 was vastgefteld, dat by het openvallen van 't Ontvangers-Ampt te Gouda (alwaar alleen 't Comptoir zo over de Stad Gouda en deszelfs resibrt, als over de  JAARBOEKEN, September, 1788. 1373 de Stad Schoonhoven en den resforte van dien gehouden wierdt) de Opvolger van den Ontvanger Mr. Vincent van Eyck, zou worden aangefteld alleen over de Stad Gouda en haare plaatfen , en dat tellens zou worden aangefteld een byzonder Ontvanger over de Stad Schoonhoven en derzeiver onderhoorige plaatfen, zo al het zelve bevorens by de brieven van verpachting is aangeduid geweest, te weten, over Cabauw, Zevender, Polsbroek, BergAmbacht, Ammerftol, Stolwyk, Bonrepas, Berckou, Vlist en Jaarsvelt, zo verre de Hollandfche Bodem ftrekt, met Crimpen, Lekkerkerk en Ouwerkerk, en alle de middelen over Nieuwpoort. Het voorfz. ampt van Ontvanger van des Gemeenelands Middelen, is nu onlangs door het overlyden van voornoemden Heer Mr. Vincent van Eyck, te Gouda opengevallen, waarom dan nu by fplitzing van 't Comptoir te Gouda, door de kd. Groot Mog. Heeren Staten van Holland en West-Friesland tot Ontvanger van de Gemeenelands-Middelen over de Stad Schoonhoven en den resforte van dien , aangefteld is den Heer Sebastiaan van Aooten Adriaansz Raad in de Vroedfchap en Kiezer der Stad' Schoonhoven, welke dan ook dien post met den gewoonen Eed heeft aanvaard. Rotterdam. Den 7 Augustus, de Verjaardag van de Prinfes Van Oranje , is luifterryk gevierd. Yyyy a De- Gouda  1374 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. Dezelfde beveelen als op dien dag,' door de Regeering gegeven zynde, wierdt het Gefchut van de beide Bolwerken, ten 8, 12 en 4 uuren gelost en gelyktydig de klokken geluid, van alle de publieke gebouwen vlaggen uitgeftoken, en dezelven des avonds verlicht. De Gildebroeders van Noachs Gilde, en alle de andere Scheepstimmerlieden des morgens op de Beurs vergaderd zynde, deeden weder dien zelfden ftatelyken optogt door de Stad, welken op den 3 Maart heeft plaats gehad. Voor de Opregte Vaderlandfche Sociëteit op het West-Nieuwland , was dat zelfde groot gevaarte geplaatst, 't welk voor de Illuminatie van den 8 Maart was vervaardigd geweest, met dit onderfcheid, dat 'er nog twee groote ftukken bygevoegd waren, het een verwonende de Nederlandfche Maagd, hare verbintenis fluitende met de Koningen van Engeland en Pruisfen, en het ander de Unie, in de gedaante van eene Vrouw, welke aan Zyne Hoogheid de Guarantie van 't Erfftadhouderfchap aanboodt. Des avonds was de gantfche Stad en Buïtenftad fraai verlicht: verfeheiden huizen wa» ren met vernieuwde cieraadjen voorzien, toepaslyk op de tot ftand gebragte Verbintenis en Guarantie, en ook byzonder om de hoogachting voor Haare Koninglyke Hoogheid aan te duiden. Voorts waren 'er over al eene menigte eerbogen opgerigt, die des avonds  JAARBOEKEN, September, 178S. 1375 avonds alle verlicht en vercierd waren; geheele ftraten, door geringe maar welmeenende lieden bewoond, leverden de blyken op van blydfchap en vergenoeging. De Vischmarkt, op kosten der Vischvrouwen , geheel befehilderd,en door een aantal verlichte eerbogen in een wandelplaats hervormd, toonde, dat de minderen voor de meerderen in blyken van verknogtheid aan de oude Conftitutie, het Huis van Orange en de Regeering niet wilden wyken. Van wege het Bataafsch Genootfchap der Proefondervindelyke Wysbegeerte, is deze Bekendmaking gefchied. TTet Bataafsch Genootfchap adverteert, dat het x± dit Jaar geene Algemeene Vergadering gehouden heeft, zo dat de tyd van de Prysvragen, die voor den eerften Maart dezes Jaars moeften beantwoord zyn, verfchoven is tot den eerften Maart 1789. Intusfchen heeft men by de lectuur der ingekomen Verhandelingen geoordeeld: Dat de Schryver van het Antwoord op de Vraage over het nuttig gebruik van het Roet, onderteekend met de Zinfpreuk: Tantum novimus quantum expetienJo didicimus. wel nader mogt onderzoeken, of de beftanddeelenin alle de foorten van Roet wel dezelfde, ten minften in dezelfde evenredigheid zyn; ten einde te kunnen opmaken, uit welk foort het meefte /immoniac Zout te halen zy, en verder met Proeven meer in 't groot bepalen de doorgaande hoeveelheid, welke men van dat Zout uit ieder foort van Roet verkrygt, Yyyy 3 Dat Rotterdam.  137Ö NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. Bekend' making van't BataaftchGenootfchap. Dat de Schryver van het antwoord op de vraag betrekkelyk de Rheede van Hellevoetfluis met de Zinfpreuk: Tot «ut van Hellewets Reede. niet naar vereisch aantoont, dat het Gat der Goedereede door zyne voorgeilagen middelen geene verlamming ondergaan, maar veel eer verbeteren zou. Weshalven dien Schry vers nog tyd gegeeven word om hunne Antwoorden te verbeteren en vollediger te maken, terwyl andere die zelfde en andere vragen kunnen beantwoorden tegen dien tyd, welke in het laatfte programma bepaald is; dat voorliet overige zodanig dit Jaar blyft als het is opgegeeven in dë Rotterdamfche Courant van den 23 Augustus 1787. L. BICKER, Secretaris. Eenige ongeregeldheden hebben de Regeering genoodzaakt wederom den ia September deze waarfchouwing te doen. Alzo Schout, Burgemeesters en Schepenen der ■** Stad Rotterdam, met het hoogde ongenoegen en uiterfte verontwaardiging, hebben vernomen , hoe op gisteren, tegens den inhoud van zo vele uitdrukkelykc Publicatien aan, door een te zamenrotting van eenige onrustige en ongehoorzame . Ingezetenen , de verregaandite Rustverftoorende baldadigheden zyn gepleegt, zonder dat het de Juftitie , nicttegehftaande alle aangewende devoiren , heeft mogen gelukken een of meer dier Boosdoenders in handen, en dus gelegendheid te krygen, dat door een ftrenge en voorbeeldige ftraf van dezelven, anderen werden afgefchrikt. Zo is 't, dat Hun Edele Groot Achtbaren, herhalende Hunne vorige Publicatien, en fpeciaal die van den 13 December 1787, boven enbehalvcnde Pr*-  JAARBOEKEN, September, 1788. T377 Pratenfe van een duizend Guldens, en ftrafloos- ] heid voor den Aanbrenger, indien hy zelve geen ^ Belhamel of Aanvoerder zy, ingevolge de Publicatie i van Hun Ed. Groot Mog., in dato 9 Ocfoberi787, op nieuws beloven een Premie, van Stadswegen, / van 600 Caroli Guldens, aan die geene, die een j der Daders van zodanige feitelykheden zal aan-» brengen, zodanig, dat dezelve in handen der Ju-^ ffitie gerake en van het fait overtuigd worde; ter-» wyl Hun Ed. Groot Achtbaren alle en een iegelyk <. by deze ten ernftigfte Waarfchouwen , van zich 1 voor het Asfifteeren'by, of bedryven van alle Rustverftoorende baldadigheden, zorgvuldig te wagten ; zullende een iegelyk zich zelfs te wyten hebben, by aldien hy by of in het plegen van diergeiyke baldadigheden gekwetst of doodgefcboten worde: dus nemë zich een ieder in acht, en wagten zich voor fchade. Vlaardingen. Den 5 September zyn by Vonnisfen van de Ed. Achtb. Heeren Scheepenen van Vlaar» dingen, de perfoonen van Abraham van der Linden van den Heuvel, Dr. Cornelis Wilhelmus van den Heuvel, Arent van den Berg en Dirk Speeleveld, „ ter zake dat dezel„ ven op den 15 September 1787 niet al„ leen hebben medegewerkt tot, maar ook ,, geweest zyn de Autheurs en Aanvoerders „ van de toen plaats gehad hebbende feite„ lyke Remotie van eerfige wettige Regen„ ten der voorfz. Stede , by contumacie ge,, bannen ten eeuwigen dage uit den Lande „ van Holland en West - Friesland, zonder „ ooit daar weder inne te mogen komen, Yyyy 4 „ 10t- 'ERlAM. Vaar- :hou- nng te- en ge- eldda- 'igke- 'en.  ?3?8 NIEUWE NEDERLANDSCHB Vlaar- PINGEN „ op poene van zwaarder ftraffe, en voorts gecondemneert in de kosten en mifen der „ Juftitie, mitsgaders in de kosten van de Procesfep.*" B r i e l l e, Wy hebben in ons voorgaand ftukje een Request van die van Nieuwen Hoorn, en Nieuwe Goote medegedeeld. Hier toe behoord, ook nog dit navolgend Request aan de Edel Mogende Heeren Gecommitteerde Raden, in deze maand ingediend en aldus jngerigt; Aan de Edele Mogende Heeren GECOMMITTEERDE RADEN van Hun Edele Mogende de heeren STATEN van HOLLAND en WEST - FRIESLAND- Zoeven met verfehuldigde eerbied te kennen de *J Ondergetekende, zo'voor hun zei ven als uit naam en van wegens een groot aantal Burgers, Inen Opgezetenen van den Dorpe en Ambachtsheerlykheden Nieuwen Hoorn en Nieuwe Goote. Dat de fupplianten, aan wien niet meer ter harte gaat dan de confervatie der rust en goede harmonie binnen gemelden Dorpe, tot maintien en behoudenis derzelve, na dieswegens de gefchiktfte en eerbiedigRe Vertogen met allen ernst dog vruchteloos te hebben gedaan by den Hoog Edele Geboren Heer Helenus IVillem Baron van L.eyden, als Ambachts? heer dezer plaatfen, zig eindelyk, vermits de geest der onderlinge verdeeltheid niet alleen blyftfubiifteeren, maar door de nog aanhoudende bemoeijinge PU invloed van hunnen, zig in de gepasfeerde tyden va*  JAARBOEKEN, September, f788. 1379 van verdeeltheid zo zeer ten nadeelen en ondermyping der gevestigde Conftitutie gedistingueerd hebbende, Schout Pieter van Andei, en dezulken welke als naar zyne wenken haar gedrag regelen, van nieuw word aangevuurd; in de onvermydelyke verplichting en noodzakelykheid hebben gevonden, zig reeds op den 21 July laatstleden , bv Requeste te addresleeren aan de Ed. Groot Mog." Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, ten einde hier in „ door Hun Ed. Groot Mog. Souverain en Va,, derlyk gezag mogt werden voorzien, en torvoor„ koming van nieuwe twisten en oneenigheden bin„ nen den Dorpe van Nieuwen Hoom en Nieuwe „ Goote, den meergem. Pkter van Andel, als „ Schout, Secretaris, Penning- en Gaardermees„ ter van gem. Dorpe en Ambachtsheerlykheden te „ dimitteeren , en deszelfs Amptsbedieningen va,, cant te verklaren, ten einde dezelve bedieningen „ (voor dit maal; door Hun Ed. Groot Mog. aan „ een daar toe waardig Perfoon (de fupplianten „ aangenaam zynde) mogten worden aanbe,, trouwd." Dat dit Request, na dat het zelve door HunEd. Groot Mog. is gefteld geworden in handen van U Ed. Mog. om Hun Ed. Groot Mog. te dienen van U Edele Mog. confideratien en advies, het zelve vervolgens door U Ed. Mog. is gefteld geworden in handen van den voorn. Hoog Ed. Geb. Heere Helenus ffifllerk Baron van f.eyden, als Ambachtsheer dezer plaatzen, ten einde op het zelve aan U Ed. Mog. te dienen van bericht. Dat onder tusfehen de genoegzaam gemanifesteerde denkenswyze van gemelde Ambachtsheer, de fupplianten doet vrezen, dat, niettegenftaande een ieder ten volle geconvineeerd behoorde te zyn, van de onbehoorlyke conduites van gemelde Pieter van Andel, gedurende de voor ons Vaderland zo gelukkig zedert de gezegende omwenteling van zaaken getermineerde oneenigheden, men het echter van Yyyy 5 zy. \ Briel- t.e. Request van die van Nieuwen Hoorn  1380 NIEUWE NEDERLANDSCHE Briel- LE. JLequest van die van Nieuwe. Hoorn enz. zynentwegen daar heen zal trachten te dirigeeren, om zo veel doenlyk het billyk -verlangen der fupplianten te frustreeren, in welke vreezc de fupplianten te meer gefterkt worden door de manier, op welke zy geïnformeerd zyn geworden, dat welgemelde Ambachtsheer zig tot de executie van de aan j zyn Hoog Ed. Geb. door U Ed. Mog. gedemandëerde Commisfie heeft getracht 'in ftaat te ftellen. Dat de fupplianten wel verre van hun verzoek aan Hun Edele Groot Mog. op eene twyffelagtige of contestabele gronden gefundeert te hebben, vertrouwen , dat U Edele Mog. zelve ten volle van de authenticiteit derzelve zullen geconvinceert zyn wanneer U Edele Mog. flechts een oogenblik zullen hebben gelieven te overweegen de unanimiteit en notoriteit der befchuldigingen, welke tegens welgemelde Pieter van Andel, zo door de fupplianten als door het meerendeel der geenen, welke in eenige betrekking met hem ftaan, en nimmer eenigzints in de voor ons Vaderland zo noodlottige dog nu cesfeerende troubles zyn ingewikkeld geweest, dageIyks worden ingebracht; Dat de fuppl. tot ftaving hier van, onder anderen , zig beroepen op het onlangs door de weldenkende Brielfche Burgery aan U Ed. Mog. reeds geprasfenteerde Request, waarby onder anderen, almede de remotie van meergem. Pieter van /indel, als Commis ten Comp. van den Ontfanger der Gemeene Lands Middelen word gevraagt, waar uit blykt dat gemelde Pieter van Andel, ook aan zyne Medeburgeren in al zyne Qualiteiten, bekend ftaat, wordende hy aldaar gedechifereerd, „ als zynde 3, onder anderen geweest Directeur van het op„ roerig Genootfchap van Wapenhandel, onder de „ Zinfpreuk: Getrouw aan Stad en Vaderland, en ,, tevens van de Sociëteit, onder de Zinfpreuk: Het Staatsgebouw, eisckt Burgertrouw, in welke „ Qualiteit denzelve de ongeoorloofdfte correspon- „ den-  JAARBOEKEN , September, 1788. 1381 „ dentie ter ondcrmyning van 's Lands Conftitutie ] „ gehouden, en ten tyde zynes prafidiums door-] „ gaans de allervuilde Propófitien van heerschzucht gedaan heeft; ja meer dan eens tot het nemen der „ grouwelykfte aanflagen van verraad en boos,, heid, zélfs tegens de Regecring dezer Stad ge- committeerd geworden en verfcheencn is ter al„ gemeene Volks-Vergaderinge te Leyden, Üor„ drecht enz." Dan dat, hoe zeer de fupplianten ook van de gefundeerdheid van hunne gedane verzoeken mogen geconvinceerd zyn, hun echter niets aangenamer zoude zyn, dan dat fj Edele Mogende ook ten vollen van de authenticiteit der door hun gepofeerde gronden geconvinceerd wierden. Dat behalven alle anderen inconteftabele preuven de notulen van Bailluw en Leenmannen van den Lande van Voome genoegzame bewyzen zouden kunnen opleveren, om U Ed. Mog. van de voor het Vaderland hoogstnadelige contenance, door welgemelde Pieter van Andel gedurende de laatfte troubles gehouden, te overtuigen, ja dat wyders Burgemeesteren van den Briel zelve zouden kunnen attefteeren en getuigen, als hoedanig een gevaarlykInwooner van welgemelde Stad, men welgemelde Pieter van Andel fteeds gedurende de evengenoemde troubles heeft moeten con'fidcreeren ; Dat de fupplianten des niettegenftaande alle gegronde reden hebben om te vreezen, dat het door Ü Ed. Mog. gerequireerde bericht van welgemelde Ambachtsheer niet zal ftrekken om U Ed. Mog. van dc waare fentimenten van welgemelde Pieter van singel te convinceeren, of, om de reusfite van het allefints met het welzyn der Dorpe en Ambachtsheerlykheden Nieuwen" Hoorn en Nieuwe Goote ftrokende verzoek te faciliteeren; Redenen waarom de fupplianten zig eerbiediglyk keeren tot U Ed. Mog., ootmoedelyk verzoekende, dat het U Ed. Mog. behage, geen, (of ten minften niet 3riel- rE. ; ; Request >an die ian Nieuwen Hoorn viz.  1382 NIEUWE NEDERLANDSCHE Brielti.] Request van die van Nieuwe Hoorn enz. niet dan na alvorens,omtrent den Perfoon van Pieter van Andel, van Bailluw en Leenmannen van den Lande van Voorne of wel Burgemeesteren van den 1 Briel insgclyks bericht te hebben gerequireerd op het Request door de fupplianten van Hun Ed. Groot Mog. geprefenteerd,) attentie te Haan op het be- * richt van welgemelde Ambachtsheer omtrent den Perfoon van meergemelde Pieter van Andel. 'tWelk doende enz. Het zal te bezien zyn, wat Hun Ed. Mog. omtrend de Route Hellingen, in dit Request vervat, goedvinden zullen te befluiten. H e u s d e n. Van wege de Regeering dezer Stad is in de dagpapieren van deze maand de navolgende bekendmaking gefchied: TVJïdien Conflantinm Wilhelmus Pröb/ling, geweJ-^ zen Schepen der Stad Heusden, en Adminiftrateur van het Klapwakers- en Lantaarn-Fonds der Burgery derzelve Stad, zich reeds zedert de Maand September van den gcpasfecrden Jaare 1787 uit de Stad hadde geretireerd, en als een der voornaamfte Aanvoerders en Aanfiokers van het Land en Stad beroerende Patriottifche Systhema , en verderver *der Stad en een gedeelte derzelver Burgerye, op het fchandelykfte is ontvlugten zig als nog vlugtende bevind, zonder alvorens of na dien tyd Rekening, bewys en Verantwoording van gemelde Adjniniftratie , als mede overgifte der Penningen en het montant der Sloten van Rekening van den Jaare .3784. tot het begin van 1787 te doen, maar die Adminiftratie in een zeer gedelabreerde ftaat, en die Gelden van dat Fonds te zoek te hebben gemaakt; Zo is 't, dat de Magiftraat der Stad Heusden , na alvorens gedane behoorlyke dog vrugteloo-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1383 ze aanmaningen, zig genoodzaakt vind, het publiek door deze te adverteeren, zig ten zorgvuldigfte voor derï gemelde vluchteling Conftantinus Wilhelmus Pt'öh/iing te willen wachten, dewelke zy hebben verklaard van zyn Burgerrecht vervallen te zyn, en voor altoos de Stad en Jurisdictie van Heusden hebben ontzegt, en voorts denzelve met hun te willen houden voor een infaam Mensch, welke by al wat braaf en eerlyk denkt, niet anders meriteert dan de uiterfte verachting; referverende de gemelde Magiftraat inmiddels aan zich zodanig Recht en Actie als zy vermeinen uit hoofde voorgemeld, hun regens denzelve Conftantinus Wilhelmus Probfting te competeeren. Hoorn. Den 30 September des namiddags ten 3 uuren, hadden wy het genoegen van het OostIndisch Compagniefchip, genaamd Schoon* derloo, uit onze Haven naar Zee te zien zeilen, diep gaande 14 en 3 vierden voet, zonder behulp van eenig Waterfchip, zynde het water niet hoger als drie vierde voet boven 't daags gety. Dit levert een volkomen bewys op, dat de kosten door onze Regeering tot het uitdiepen van onze Haven gedaan, geenzints te vergeefs zyn geweest, maar van het uiterfte belang, zo voor de Lands- als Oost - Indifche Compagniesfchepen. C o l h o r n. Op Maandag den 15 dezer maand September, des avonds ruim vyf uuren, ontltondt alhier by een Bakker een allerverfchrikkelykfte Brand, waardoor in den tyd van vier uuren Heus-, den. Bekend* making tegen c. w. Probfting.  1384 NIEUWE NEDERLANDSCHE Cor,- HORN. Utrecht. Hpot het houden van eene plegtige dankX rede in de Dom-, Jacobi- en NicolaiKerken, op den ió September aanftaande, van 9 tot ii uuren, ter vieiïnge van de eerfte Verjaaring der ontruiming dezer Stad op den 16 September 1787,is by de Regeering den 25 Augustus beiloten; en den 30 daar, aan volgende deze afkondiging gedaan: Eur- uuren de Gereformeerde Kerk, vyf en twintig woonhuizen en veele pakhuizen in de asfche zyn gelegd. De woede der vlam was ontembaar. Dan door de getrouwe byfland van onze nabuurige plaatzen , welke terRond met vyf brandfpuiten ter hulpe kwamen , wierdt de verdere vernieling nog gelukkig gefluit. Intusfchen is de fchade hier door veroorzaakt zeer drukkende. Veelen onzer Inwoonders zyn door dit ongeval geheel verdorven en zes en dertig Huishoudingen niet alleen van hunne wooningen, maar ook grootendeels van hunne goederen en huisraad ten eenemale beroofd, en dus in de uiterlte kommer gedompeld. Dit Dorp is ook door het gemis van haare fraaifte huizen, mitsgaders de gemelde Kerken, voor een groot gedeelte van deszelfs cieraad ontluilterd. U T li E C H T.  JAARBOEKEN, September, 1788. 1385 T)urgemeesteren en Vroedfchap der Stad Utrecht, . herdenkende de heuchelyke gebeurtenis, in de aller onverwagtfte ontruiminge dezer Stad, en verhaaste vlugt, zo der geene, welke op eene onwettige wyze de Règeering dezer Provincie en Stad aan zig getrokken hadden, als van eene menigte Krygsvolk en zogenaamde Auxiliairen tot onderfteuning van hunne geweldadige heerfchappye binnen deze Stad ingenomen. ; Eene gebeurtenis, door eene aanbiddelyke beHelling der Goddeïyke Voorzienigheid op den 16 September des voorleden Jaars daar gefteld, waar door deze Stad vad eene geweldadige overheerfching en onderdrukking verlost, en uit hare onvermydelyke ondergang gered is, en welke achtervolgd is, niet alleen door de herftellinge der wettige Regeering dezer Stad, en der Oude en gezegende Conftitutie der Republiek, maar ook door eene folemneeie bevestiging derzelver Conftitutie in het Doorluchtig Huis van Oranje door eene eenftemmige Guarantie der Hoge Bondgenoten: En boven dit alles in eene ernftige overweging genomen hebbende, hoe deze dag en gebeurtenis de kennelykfte merktekenen draagt van Gods oneindige Goedertierenheid voor deze Stad, en daaromme by alle waare Liefhebbers des Vaderlands en welgezinde Burgers en Inwooneren dezer Stad nimmer in vergetelheid gefteld, maar fteeds met een dankbaar harte in eene blyvende gedagtenisfe behoord bewaard te worden; en boven al ten hoogde waardig is, en vereischt, dat derzelver eerfte Verjaaringe op eene byzondere, plechtige, en Godsdienftige wyze gevierd worde, hebben goedgevonden , en vastgefteld, zulks doende by deze, dat op Dingsdag den 16" September dezes Jaars eene plechtige Dankpredicatie in den Dom-, Jacobi- en Nicolai Kerken des voornoens van negen tot elf uuren zal gehouden worden; ten einde des Heeren weldaden in 't openbaar in de Gemeente te vermelden en den Barmhartigen God op eene plechtige wy- u- rRECHT. Public, tot vie* ring van den 16 September.  u- trecht. Public, tot viering van den 16 September. 138Ö NIEUWE NEDERLANDSCHË wyze met dezelve te loven, en te danken voof zyne genadige verfchooninge en verlosfinge aan deze Stad, zo merkwaardig, alsluisterryk gefchonken, midsgaders ootmoedig en ernftig te fmeeken: Dat de Heere zvne Goedertierenheden verder aan den Lande, en deze Stad wil verbeerlyken en bevestigen , de rust in dezelven alomme herftellen, en de als nog verdeelde gemoederen tot onderlinge vrede en eensgezindheid vereenigen , en daar. toe ?,ynen goeden Geest toe waare verootmoediging en verbetering, om de verdienften van zynen Zoon den Heere Jefus Christus, uitftorten, onder eene genadige vergevinge van alle de verkeerdheden, en veelvuldige misdryven, welke plaatze gehad hebben, En als nog plaatze vinden , ten einde des Heeren groote weldaden niet verzondigd, maar metootmoedige erkentenisfe geëerbiedigd en beantwoord wor- ^En op dat deze plechtige Godsdienst en Gedagtenisviering met te meerder eerbied waargenomen , en aan de goede Burgeren en Inwooneren dezer Stad en Vryheid gelegenheid gegeven worde om dezelve by te wonen, verftaan Heeren Burgemeesteren en Vroedfchap, dat, gedurende den tyd derzelven alle Herbergiers en Winkeliers binnen deze Stad' en Vryheid hunne Huizen zullen moeten gefloten houden en alle Handwerk en Arbeidslieden hun werk ftaken, op verbeurte van drie Gulden ten behoeven van de Aalmoesfenierskamer. En op dat niemand hier van onwetendheid zoude kunnen voorwenden, zal deze op de gewone wyze afgekondigd, gedrukt en aangeplakt wor- d6Aldus by de Vroedfchap der Stad Utrecht gearrefteerd, den35 Augustus 1788, en more folito van den Stadhuize gepubliceerd den 30 dito. In kennisfe van my, T. W. de RUEVER. Den  JAARBOEKEN, September} 1788. 1387 Den 29 Augustus des namiddags wierdt alhier een Jongetje van agt jaaren oud, datby ongeluk in het water gevallen was, voor dood of zonder eenige kenmerken van leven te hebben , opgevischtj doch in een nabyzynde kelder gebragt, en vervolgens door de menschlievende zorg van den Heer Bly'r deflein in deszelfs huis genomen zynde, zyn aldaar in het byzyn van de Heeren Artzcn Sterlingen en Kuiper, en de Chirurgyns B. van Stenis en Wits, die mede aanltonds ter hulp waren toegefchoten, zonder iets te verzuimen, aan het gemelde Kind die middelen toegediend, welke, ware het mogelyk, ter redding van het leven dienen konden: het welk ook van dat gelukkig gevolg is geweest, dat naa een langen arbeid, door héb, eenige tekenen van leven vvierden waargenomen, welke van tyd tot tyd toenamen, zoo dat het jongetje thans wederom volkomen herfteld is. Op de herhaalde Requesten zo door den Heer G. van Bentinck, voorheen Amanu&nfis der onwettige Regeering alhier , als door deszelfs Huisvrouw, aan Hun Ed. Mog. de Heeren Staten dezer Provincie ingeleverd, is ter laatfte Staatsvergadering beflooten, deszelfs zaak compofibei te verklaareu, en dienvolgends is voornoemden Heer Jientinck uit zyne gevangenis op den huize Hazenberg ontfiagen , onder betaaling van een Amende van veertien duizend guldens, met de kosten. Verders is bekend, hoe eenige Burgers deZzz z zee Ut ["RECHT.  i383 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRüCHT zer Stad, zich de gelegenheid hebben nuttig gemaakt, welke "hun ten tyde van de Publicatie der Amnestie in deze Provincie wierdt vrygelaten, om namelyk, fchoon niet onmiddelyk in die Amisestie begreepen, echter door byzondere Requesten zich in fub* misfie aan Hun Ed. Mog. de Heeren Staten te mogen vervoegen , ten einde voor zich byzonder Amnestie te erlangen, onverminderd Hunner Ed. Mog. overig goedvinden omtrend de goedmaking der ichadens, die uit de beroertens voor deze Provincie ge- ' lproten zyn. Men heeft al eens nu en dan eene Lyst gezien van de Amendes of boetens, waar toe fommige der gemelde perfoonen ten dien einde zouden verwezen zyn geworden, en vermits het niet anders wezen kon, of diergeiyke Lysten,als welke hier en daar in het publiek rond liepen, moeiten aan onnaauwkeurigheid onderhevig zyn, hebben wy ons toen reeds voorgefteld om de echte lyst dier Amendes mede te deelen, doch niet voor dat eene volkomen conclufie op deze zaak zou zyn gevallen, het welk nu eerst by de Staatsvergadering van den 13 dezer maand gefchied is, met deze bygevoegde bepaling, dat van dé klein fte Amendes zynde van ƒ 315 Hechts de helft zal behoeven te worden voldaan; en verder in dien verftande, dat deze Amendes zullen moeten betaald worden ter kamere van de Finantie dezer Provincie, waar tegen aan ieder der Requestranten eene Acte van Remisfie zal verleend worden, mits zy eene verklaaring ondertekenen, waarby zy het Regie-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1389 glement van de Regeeringsform dezer Pro- tjvincie van 1674 erkennen en aannemen, 20 trecht als het 2elve in 1766 bevestigd is. Wy laten nu de gemelde Lyst van Perfoonen, nevens de voor elk byzonder uitgetrokkene Amende hier volgen: Jan Lubber ding f 1000 W. \A. Hanebrmk 3000 W van Dyk ' 1000 H. Eelfing 3000 G. van de Fooren 315 Verminderd op f157:10 C. van der M'ooien 315 157-10 J. de Visfer Jansz. 3000 O. Hengelaar 800 A. van Eldik 1200 i?. L. van Euuren 525 C. van Benthem 315 - S. van Didmerhorst 400 P. Blancke _ 3i5 j 7.IQ \..ti.J.Koppendrajer\ 000 A. de Pry 1000 W. Ovemyn 1400 . . ivlr J.deliiddervan Alm kerk 14000 Kreylkamp 1400 F. Weusman 3000 y. van der Ftn 300» ff. van Schalkwyk 8000 fV.Kuyper 315 mU IJ? . I0 X), v«k Z)w{ 1000 G. vf.  i39o NIEUWE NEDERLANDSCHE U- • ïransp. ƒ 94000 TRf'CHT Glasmaker 4000 ' G. £r«/«r 700 P. van Heen 500 Chr. de Meyer iooo C. 'fylkens " 800 ƒ/'. Bonebakker 2000 ƒ 103000 De Heeren Gedeputeerden van de Provincie Utrecht, hebben ter Vergadering van Hun Hoog Mog. in den Haag voorgedragen : „ dat de Heeren Staten dier Provincie, tot erlanging van derzelver wettige aan„ t'praak op B. W.Visfcher, het befluit ge„ nomen hebbende de Ontvangers aan te „ fchryven , om geene Intresfen verder te J betalen op Obligatien, ten lasten van derzelver Provincie I00pen.de, ttaandc op den ,, naam van B. W. Visfchtr , het zy at, leen of op naam van deszelfs Huisvrouw ' H. E. Hingst, tot voorkoming .van een " ieders fchade, by publieke Couranten, ' eene Waarfchouwing hadden .doen pubh'* Ceeren,om dezelve Obligatien met te kooL pen of te bekenen, en Hun Heeren Ge-' , deputeerden gelast hadden, by Hun Hoog " Mogende aan te dringen, dat deze VVaar" fchouwing in de gezamentlyke Generahteits Landeny en zelfs buiten het reslort " van dien mede mogt publiek gemaakt \\ worden." Dit voordel wierdt comnnslüriaai gemaakt met den Raad van Staten; en de Heeren Gedeputeerden dier Provincie dee- den  JAARBOEKEN, September, 1788. 1391 den inmiddels' naar eenige Generaliteits Ste den aanfchryving, om geene inreresfen oi renten verder op bovengemelde Obligatien of fchuldbrieven te doen betaalen. Gemelde Heer Visfcher plaatfte in de dagpapieren dit bericht: CXo dat de Ondergetekende, by het gemis van zyn goed, ook niet het ongeluk hebbe, van door de Advertentie, welke in de Utrechtfe Courant van 28 July 1788 en andere, is gefteld, in zyn eer en goeden naam benadeeld, en verdagt te worden, als of hy zich aan ontrouw of verkorting van 'sLands Penningen, hadde fchuldig gemaakt', vind hy zich verplicht het Publiek te in'formeeren, dat hy zedert eenige Jaaren geweest zvnde Ontvanger van het eene deel der Generaale Middelen 'sLands van Utrecht, daar van behoorlvk,-Rekening heeft gedaan , welke door of vanwcge'i'e Ed. Mog. Heeren Staaten dier Provincie ten vollen is geiaudeerd, geapprobeerd en gequiteerd; en dat hy'van het ander deel der voorfz. Middelen nimmer Ontfanger is geweest , of eenige Adminiftratie heeft gehad, nog ook deswege eenigen Eed of Caurie geprefteerd, of eenig voordeel genoten heeft; maar dat inde maand July 1787, zekere fomme Gekls', uit datComptoir, aan zyn Huis, op Hooge Ordre, en door gewapende Manfehappen gebragt is, welke hy genoodzaakt is geweest, in bewaaring te nemen, en waar van hy naderhand, van tyd tot tyd weder een gedeelte heeft moeten laaten volgen , op fchriftelyke Ordonnantiën van die zelfde Heeren, die dat Geld aan hem hadden doen ter hand ftellen, en wier gezag of magt te dier tyd , binnen Utrecht door niemand, met efFedl, konde worden gecontefteerd; en dat die origineele Ordonnantiën ,°met alle de niet in diervoegè afgegevene Gelden, tot den tiatften denier, in de maand April 1788 aan de Ed. Zzzz 3 Mog. U- TRECIIT. Bekendmakingvan den Heer Visfcher.  TXECHT. 139e NIEUWE NEDERLANDSCHE Mog. Heeren Staaten, of derzelver Gedeputeerdea zyn geëxtradeerd. Attum den 30 Augustus 1788- (Was geteekenil) EARTHOLOMEUS WILLEM VISSCHER. Den 1 September kwam alhier in den Duitfchen huize aan den Heer Prinfe Van Anhalt Bernbourg enz., als ook den Heer Grave Van Weideren, welke den volgenden dag met Jonkheer Taets van Amerongen Heer van Natezuiscb, in onderhandelingen getreden zyn, ter zaken den Duitfchen Orde alhier betreffende. De Edele Achtbaare Gerechte dezer Stad, heeft by eene gedaane waarfchouwing bekend gemaakt, dat op den aanftaanden 16 September, geenerlei Illuminatien of Decoratien der huizen binnen deze Stad en de Vryheid van dien zullen plaats hebben, en _ tevens het branden van Vreugdevuuren, affteken van Vuurwerken, fchieten met Kanonnetjes, Snaphanen, Piftolen, en ander geweer dien dag verboden. . Die waarfchouwing luidt aldus: Schout, Burgemeefteren, en die van den Gerechte der Stad Utrecht, met genoegen gezien hebbende den yver en de bereidwilligheid, welke door de Burgeren en Ingezetenen, by herhaalde gelegenheden , m het bewyzen hunner gepaste vreugde over de gelukkige omwending van zaken, zyn betoond ge worden," hebben op fpeciaale authorifatie van de Ede-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1393 Edele Groot Achtbaare Heeren Burgemeefteren er Vroedfchap dezer Stad, vervat by derzelver Refo lutie van den 1 dezer, goedgevonden by dezen aarde goede Gemeente bekend te maken: dat op der aanftaanden 16 September, zynde den dag,op.welken de eerfte Verjaaring der ontruiming dezer Stad invalt, generlei Illuminatien of Decoratien der huizen binnen deze Stad en Vryheid zullen plaats hebben. Voorts verbieden Hun Ed. Achtb. ter voorkominge yan ongelukken, met renovatie der vorige Publicatien ten dezen opzichte geëmaneerd, ten ernftigften, om by deze gelegenheid eenige zogenaamde Vreugdevuuren te branden , Vuurwerken af te fteken, met Kanonnetjes, Snaphanen , Piftoolen of ander Geweer te fchieten, met Zwermers, Voetzoekers , Klappertjes of diergeiyke brandende Machines te flingeren of te werpen , op pcene van zes Gulden, by elke Contraventie te verbeuren, en zullen de Ouders en Voogden, in dien gevalle, voor hunne Kinderen en Pupillen aanfpraaklyk zyn. En op dat niemand hier van onkundig zy, zal deze worden afgekondigd, gedrukt en aangeplakt naar behooren. Aldus gearrefteerd by Myne Heeren van den Gerechte voornoemd, den 4 September 1788. In kennisfe van My, J. HINLOPEN. En den 5 dito van den Stadhuize alhier (more folito) gepubliceerd by my ondergefchreeve Deurwaarder. C. J. HEYLIDY. In 't begin dezer maand is ook hier wederom uit Hanau aangekomen Job. Fred. HenZzzz 4 nert^ TRECHT. Public, tot viering v-atl den 16 September.  1394 NIEUWE NEDERLANDS CHE U TRECHT. nert, die wederom op nieuws door de Heeren Curatoren dezer Academie is beroepen, om deszelfs Hoogleeraarfchap in de Wysbegeerte, Wis- en Sterrekunde aan deze Hooge School te hervatten: welke post hy zedert het Jaar 1765 reeds had bekleed, doch in den tyd der vei led ene onlusten hadt verkozen neder te leggen. De Verjaaring van de ontruiming dezer Stad op den 16 September 1787, is op den 16 dezer maand, met eenen plegtigen dankdag gevierd. Hunne Doorluchtige en Koninglyke Hoogheden , welke dien morgen omtrend half negen uuren van Soestdyk , onder begroeting van 21 eerfchoten aankwamen, woonden den Godsdienst in de Dom-Kerk by, onder het gehoor van Do. Weyland, by welke gelegenheid in de gemelde Kerk voor den armen verzameld is een fom van ƒ 2081:19 In de drie Kerken is opgezameld ƒ 2700:19 Vervolgens verfcheen Zyne Hoogheid op de Parade, die zeer talrykwas,en eer-t 'savonds ten zes uuren,vertrok het Hoog Gezelfchap, onder 't losbranden van 't Gefchut der Stads Wallen, over Woerden naar 's Hage. Wegens dit een en ander is ons het navolgende Berigt toegezonden. tf~\p den 16September,de dag zynde, tegens wanneer door Hun Ed. Groot Achtb. de Heeren Burgemeesteren en Vroedfchappen eene plechtige Sankzegging was uitgefchreeven , ter gelegenheid van de verjaariug der gelukkige omwending en ont-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1.395 ruiming dezer Stad, wierden by het aanbreken van den dageraad uit het Kanon op Stads wallen 21 Vieugdefchooten gedaan, en tevens met het Klokkcngefpeel en andere Vreugdebedryven een aanvang gemaakt. Ten half negen uuren kwamen Hunne Doorl. en Koningl. Hoogheden, benevens Mevrouvve de Prinfesfe Lvuifa en Zyne Hoogheid Prins Ftedrik, met een aanzienlyk gevolg , onder het wederom losbranden van het Gefchut alhier aan, uittreedende ten huize van den Heere Grave Van Atfiioue, Heer Van /imeron£e«,Hoofd- Officier dezer Stad. Na een weinig vertoevens begaven de Doorluchtige Perfoonen zich naaide Dom- of Hoofdkerk , om onder het gehoor van den Predikant IFeyiand, de plechtige Dankpredikatie by te wonen. In deze Hoofdkerk waren eenige toebereidzelen gemaakt, zo tot meerder luister en deftigheid by deze heuchelyke gelegenheid, als tot eene bekwame ontvangst van de Vorstelyke perfonen. De Prcdikftoel was bekleed met een Dais of Verhemelte van Groen Laken, boven dezelve vertoonde zig de Faam, en voor het dekzel zag men een zwart Schild, waarop met Vergulde Letters gefchreven was:' GODE ZY ALLEEN DE EERE. In het Gedoelte der Ed. Mog. Heeren Staaten, ■waren de gewone Zitplaatfen voor hunne Doorl. en Koningl. Hoogheden met een Behangzel van groen fluweel met goudc franjes vercierd. En een derfc Orchest van Muzikanten was by het Orgel geplaats. Daar vooral by het gedenken dezer Kerk-Plechtigheid de verhandelde Texten onder de befchouwing behoren , zullen wy hier die zelve Texten, niet alleen in de Domkerk, maar ook refpeótive in alle de Kerken dezer Stad alwaar Dank-Prcdicaticn gehouden zyn, opgeven, te weten: Zzzz 5 Dom- U- TRECHT. Ver/lag van'i lieren van den 16 September, \  gr TRECHT. Ver/lag van't vieren van den iö September» 13QÖ- NIEUWE NEDERLANDSCHE Dom-Kcrk, Do. H. Weyland, Pfalm XLVIII: vers 10. O Godt wy gedenken uwer weldadigheit j in het midden uwes Tempels. ' Jacobi-Kerk: Do.,% Hinlopen, Pfalm XLVIII: vers 10. II. 12. O Godt, ivy gedenken mter wel* dadighe'yt; in het midden uwes Tempels. Gelyk uwen naem is, O Godt, alzo is uwen roem tot aan de einden der aerde : uwe rechterhand is vol van gerechtigheid: Laat den berg Zion blyde zyn- Laat de Dockteren van Juda haar verheugen", om uwer oordeelen wille. Nieolai-Kerk, Prof. G. Segaar, Pfalm CXVIII: vers 27 ai}. 29. Üe Heere is Godt, die ons licht gegeven heeft: Bindt het feest-[offer] met touwen tot aan de hoornen des altaars. Gy iyt myn Godt, daar* om zalick u loven'. O myn Godt, ick fal u verhogen. Loofden Heere, want hy is goed, want fyne goedertierenheid is in der eeuwigheit. In de drie opgenoemde Kerken is by gelegenheid van deczen Feestdagen gecollecteerd: In de Dom-Kerk ƒ2081 : 19 : — . • Jacobi-Kerk 427 : 17 : — ■■ Nicolai-Kerk 191 : 3 : — tezamen ƒ2700 : 19 : — Voorts zyn in de volgende Kerken de Texten aldus geweest: Walfche Kerk, Do. D. Th. Huet. I Timoth. llivers^. Ik vermaane dan voor alle dingen, dat gedaan worden fin eekingen, gebeden, voor biddingen, dankzeggingen voor alle menfehen , Koningen, en alle die in hoogheid zyn: op dat wy een gerust en ftil leven leyden mogen in alle godzaaligheid en eerbaarheid. Want dat is goed en aangenaam voor God, onzen Zaligheid. Engelfche Kerk, Profr. W. N. Brown, Pfalm CVÏl:vers 1. 2. Looft den Heere, want hy isgoet, want zyne goedertierenheid is in der eeuwigheit. Dat [fulcks] de bevrydde den Heere fegge, dat hy van de kant dar wederparty der s gmydt heeft. Lu-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1397 Lutherfche Kerk, Do, % H. Fortmeyer, Spreuk. XII: ters 20, laatfte deel. Die tot vreecie raaden, manken vreugd. In de meergemelde Dom-Kerknam de Muziek a] ten 8 uuren een aanvang met de groote Ouverture: waarop door de Gemeente wierd gezongen Pfalm CL, by wyze vaniSoloen Chorus, het eerfte vaeri met een zacht geluid van het Orgel by den zang er het 2 en 3 vaers met het volle Orgel en Orchest, Voorts hoorde men het Orgel alleen op een tusfehenfpel. Eer de voorlezer eenige gepaste vaerfen las. wierd by de komst van de Doorluchtige Perfoonen ir de Kerk eene volftemmige muzyk aangeheven, be* ftaande in een harmonicsch zeer doorwrocht ftuk al; een Te Deum ; en hier op volgde, de Voorzang, zynde de drie eerfte vaerfen van Pfalm CXVIII, mede de vier eerfte regels als een Solo en de vier laatfte re gels van elk vaers met het geheele Orchest. Er voor het afleezen der Textwoorden wierdt de Bede zang voor de Predikatie gezongen alleen met het Orgel. Met Nagezang was het laatfte vaers uit Pf CXVII, insgelyks als de voorige. Eindelyk wierc naa het uitfpreeken van den Zegen weder een< groote Ouverture geëxecuteerd met Keteltrom ei Trompetten. De muziek was expres ingericht to deeze plegtigheid door den ervaren Componist er Organist F. Nieuwer/huizen. Na het eindigen van den Godsdienst begaf dc Prins Stadhouder, te voet; zich naar de Parade of de Neude bvecn gekomen ; terwyl Mevrouw dc Prinfes, benevens Prinfes Louifa en Prins Fredertk weder naar het huis van den Graaf van //rhlone reedden, en aldaar Zyne Doorl. Hoogheid by het ein digen der parade aan het ontbyt verbydden. Vervo.uens verleenden de Hoogvorstelyke Perfoonen gehoor , zoo aan de Heeren van de 'Hooge Collegier van Regeering, Hove van Juftitie enden Ed. Achtb Gerechte, als aan.de Deputatie van den Academiichen Senaat, en van de Nederduitfchc, Walfcht en Engelfche Kerkehraaden; benevens aan Deputa- tei TJJ TRECHT. Ferjlag van't vieren van den 16 September. i 1 1 1  1398 NIEUWE NEDERLANDS CHE U- TRECHT. Verflaz van't vieren van den 16 Septem. her. , ten Sinodi en een aantal weldenkende Predikanten van het Platte land, mitsgaders aan een zeer groot aantal lieden van meer of minder rang, gelyk naderhand in 't byzonder Hunne Hoogheden tegen half twee uuren audiëntie verleenden aan de Dames. Ten drie uuren begaf zich het Doorluchtig Gezelfchap , in drie koetzen, van den Graaf van 4Mone , op gelyke wys als Hunne Hoogheden 's ochtends naar de Kerk gereden waren, naar het huis, onlangs aan de Ridderfchap deezer Provincie , door den Heer Baron van Haraenèroek tot Lookhorst gelegateerd, alwaar de Vorstelyke Perfoonen begroet wierden, behalven door de verzochte Dames, door de Heeren daar toe uit Hun Ed. Mog. Heeren Gedeputeerde Staaten gecommitteerd: zynde de Heeren van Sterkenhorg, van Natewisch en Mwsfchenhrvek, de laatfte in plaats, en by indispofitie van den Heer Prefident Burgemeester van Bronchortr. Uit het gemelde huis begaven zy zich, binnen door, naar de Vergaderkamer der Edele Mog. Heeren Staten deezer Provincie, alwaar aan eene tafel^ van 36Couverts, het Hooge gezelfchap fpyzigde/ Het Defect was fraai; het hooft of middelftuk' verbeelde den Tempel of het Gebouw der Unie, waar in men langs drie trappen van vier zyde opging. Het Gebouw, rustende op 8 Zuilen , verbeelde de 7 Provinciën en 't Landfchap Drenthe, zynde ieder Zuil of Colom omfiingerd met eene vruchtdragende Oranje-tak, en hebbende ieder boven haare Capiteele, het wapen eener Provincie, welke met eene losfe guirlande aaneengeftrengeld waren, uitgenomen het Landfchap Drenthe, waaronder die guirlande heen liep. Boven de voorzyde, tusfehen de wapenen van Gelderland en Holland, vertoonde zich het wapen der Generaliteit, waaronder op de Architraaf in gouden letteren ftondt: „ Gevestigd anno 1579." Aan de tegenoverzyde tusfehen de Provinciën Groningen en 't Landfchap \ Dren-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1399 Drenthe, vertoonde zich het wapen van Oranje en Nasfau, waaronder op de Architraaf gelezen wierdt:, „ Bevestigd anno 1788. "Boven deningang, tusfehen de Provinciën Zeeland cn Friesland, was eene tro • phée van Zce-Krygswapcnen, met het kenmerk der Oost-Indifche Compagnie daarin, en boven den ingang tusfehen de Provinciën Utrecht en Overysfel, eene trophée van Land-Krygswapenen, waarin het teken der West-Indifche Compagnie gezien wierdt, verbeeldende te gelyk 's Lands Zee- en.Landmagt, benevens de bezittingen in Oost en West. In het midden van dezen Tempel Rond een Altaar waarop lag eenopengeflagen Boek met het woord Bibibt, de Schaal en 't Zwaard- der Gerechtigheid en een ontrold Pergament met zeven Zegelen , waarop Rondt: „Unie van Utrecht." Terlinkerzydê van dezen Altaar ftond de Republiek, verbeeld door eene Vrouwe in deftig gelaat, hebbende eene Koninglyke kroon.op het hoofd, en omhangen met een purperen mantel, bezaaid met kleine goude bundels pylen, en gevoerd met hermelynen, houdende in de linkerhand de Speer der Vryheid: aan de rechterzyde des Altaars ftondt een Man, geheel geharnast', omhangen met een blauwen Vorltelyken mantel gevoerd met hermelyr.cn , vercierd met den Ridde&Ordéa van den Kouzeband, die zich ook ondei de linkerknie vertoonde, en 't hoofd gedekt had met eenen helm, gecierd met goude en geele vederen, verbeeldende den Stadhouder, houdendeinde linkerhand ecBe Ridderlyke Lans , waaraan eene banderole van wit, waarin roet zwarte letters ftondt: Je Mninuend*ai\ met den regterhand hield t hy boven den Altaar een uitgetogen zwaard, 't welfc insgelyks door de Republiek met de regterhand vasi gehouden wierdt; zinfpeelende op de befehermint van Godsdienst*, Rechten Voorrechten, onder cc Staats- Scadhoudcrlyke Beftiering: tusfehen de Py laren, flonden op etnföles, eenigzints voorwaarts de beelden der Gerechtigheid, Vryheid, Godsdienst ei U- , rRECHT. Vtrftag van't liet en V.m ■len 16 Stptémher, i k  1406 NIEUWE NEDERLANDSCHE U TRECHT V'.rflag xatt'tyie 7-'-v van d~n ifj .September. en Dapperheid, op de voorgrond aan de voorzyde, . vertoonden zich drie Kindertjes, bezig zynde de Wapenen van Engeland, Pruisfen en Nederland te zaarn te knoopen; zinfpeelende op de gemaakte Al• liantien. Op de voorgrond aan de tegenoverzyde, drie Kindertjes, bezig zynde eenen bundel van 7 Pylen , met een Lint waarop men leest, onderlinge Guarantie, vaster aan een te binden: zinfpeelende op de onderlinge bevestiging van de Unie en 't Stadbouderfchap. De Tempel, was gedekt met eene fraaije gewerkte Coepei, van boven open en omzet met eeneBaluflrade, waar boven op een wolk zich vertoonde de Godin Minerva, welke als op den Tempel nederdalende, met haar Schild, waarop de Pruisfifchen Adelaar was afgebeeld, denzelven bcfchermdc; zinfpeelende op Haare Koninglyke Hoogheid, die dooide Hooge machten des Lands, te regt geacht en gezegd word, in 's Hemels hand, het werktuig geweest te zyn, van de herftelling en bewaaring der Staats- Stadhouderlyke beftiering. Dit geheele gebouw was van wit en goud. Aan de rechterzyde van dezen prachtigen Tempel, vertoonde zich op eene gepasten afftand, een Gedenknaald , waaraan de Maagd der Provincie Utrecht , onder het Zinnebeeld der Edele Dankbaarheid , de wapens en beeltenisfen hunner Doorluchtige cn Koninglyke Hoogheden , welke haar door de Standvastigheid, de Deugd, de Wysheid en de Voorzigtigheid aangegeven worden, bezig is vasttehechten. Aan delinkerzydevan den Tempel vertoonde zich opeen gelyken afftand, eene andere Gedenknaald, waaraan de wapens van de Geestelykheid, Riddcrfchap en der Steden Amersfoort en Rheenen gehecht zyn, terwyl bet beleid bezig is dat van Wyk, en de Standvastigheid die van de Steden Utrecht en Montfoort weder op haren rang te plaatzen: zinfpeelende op de herftelde fcheuring in 'sLands Hooge Ver-  ] AARBOE KEN ^September, 1788. 1401 Vergadering, tot het welke het afgeweken Wyk, door het beleid des Prinfe van Oranje wederom' gebragt is , zo als ook de Steden Utrecht en Montfoort tot die Vergadering herfteld zyn, door, de Standvastigheid van onze Hooge Magten. Tei recht dus las men op het voetfluk dezer Gedenk-; naald: 1 De orde in den Staat hetfield, Willem ] den VyfdEN Stadhouder zynde. Aan het regter einde van de Tafel zag men den Tempel van Janus, welke, door de Deugd, in de gedaante eener Vrouwe, gekleed in Koningiyk gewaad, en omhangen met een Ridder - Orden, met de rechterhand gefloten wierdt, terwyl Zy met de linkerhand een Hoorn van Overvloed uitftort in de fchoot der Nederlandfche Maagd, zittende in eene geruste gefteldheid op de trappen van den bovengehoemden Tempel. i Een Engeltje, verbeeldende de Waarheid, is bezig in .gulde letteren, op de Architraaf des Tempels te ftellen: Door geweld geopend, is dezelve door de Deugd gefloten, 1787. Aan het linker uiteinde van de Tafel verhief zich een prachtige Eer- of Triumphboog, waar onder de Burgerlyke Eaidragt, door eene Maagd verbeeld wierdt, dewelke als verlost van hare rampen, druk en leed , door. eene geruste en verzekerde houding, de ware bron verbeeldde, waar uit 'sLands Heil en '$ Volks waar geluk kan voortvloeien en beftendig blyven. 1 'usfchen den Tempel van Janus en de rechter Gedenknaald , vertoonde zich eene Groep, verbeeldende de Overwinning, het Geweld vertreedende, terwyl aan haare voeten een Engeltje , verbeeldende de Eendragt, bezig is, het Gedrogt'der Tweedragt, on- U- r/reüht. 'ferflag 'an't vie* ■en van len 16 ïeptem*  ï402 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- ■TRECHT, Vet (lag rau't vieren van den 16 September. onder het zinnebeeld van eenen Draak voorgefteld, neder te vellen: zinfpeelende op de verjaagde en gevelde Tweefpalt. Tusfehen de Eereboog en de linker Gedenknaald, vertoonde zich een Groep, verbeeldende de Vrede, met het vereischte bywerk, de gevolgen en 't aangename daar van; zinfpeelende op den Vrede, die de Republiek uitwendig geniet. Dit fraaye Stuk, 't Welk zo in zyn geheel als in deszelfs dcelen, om deszelfs keurige uitvoering , en vooral uitmuntende door de kundige beelden en goede fmaak en zindclykheid, de goedkeuring van allen die het zelve befchouwd hebben, heeft weggedragen , was vervaardigd door den alhier woonende Zuikerbakker en Confkuricr Van Reuver,. Gedurende het eetcn liet zich in eene der naast zynde kamers een melodieus Muziek geftadig horenNa den maaltyd begaf zich het aahzïenlyk Gezelfchap weder 'naar de Kamers van de Heeren Edelen, alwaar nog eenige tyd vertoefd hebbende, namen de Vorftelyke Perfonen affchcid cn vervoegden zien Haare Kcningl. Hoogheid, Mevrouw de* Princês Louifa benevens eenige Dames in drie Koetzen, van den Graaf A hlime naar deszelfs huis, welken weg de Doorluchtige Prins Erfftadhouder met Prins Fredrik en eenige Heeren te voet afleidde; hier nog eenige oogenblikken vertoefd hebbende flapten de Doorluchtige Perfoonen in hunne Reiskbetzen , ieder met zes Paarden befpannen , en vertrokken onder de toejuichingen van duizenden aahfehouwers , den koralen weg door de Stad en wyders langs de Cingels nemende, omtrent te halfzeven uuren, naar 's Hage. De groote, toevloed van lieden van allerlei ftaat en rang, reeds in den vroegen ochtend uit omliggende plaatfen naar deeze Stad, vermeerderde nog het ongemeen gewoel, het geen men ftraks na den Kèrktyd op de ftraaten, byzonder alwaar maar eenige gelegenheid was' om het Hof te zien. pasfee-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1403 feeren , vernam. Men kon vervolgens niet nalaten het fingulicr contrast op te merken, het fluiten der huizen, gelyk zulks by den Kerktyd bevolen was, en vervolgens nog eenigen tyd daarna duurde, en het uitfleken van Vlaggen, uit diezelfde huizen, even als in de grootfte vreugde. Middclerwyl lieten zich volgens Stedelyke ordre de beide Klokkenlpellen beurtelings lustig hooren; cn men begroette elkander met dc welmeencndfle hartelykbeid op dezen dag; terwyl toch geen deiInwoners anders dan meer of min gevoelig kon zyn, aan de aandoenelyke omflandigheid thans plaats hebbende, ter gelegenheid van de Verjaaring van Utrechts Verlosfing, ter gelegenheid van de Dankzegging deswegens "aan de Voorzienigheid, ter gelegenheid cindelyk van de tegenwoordigheid van het Erffladhouderlyk Huis van Oranje, in dit oogenblik, nu de zo gelukkige eendracht van Vorst, Regentenen Volk, zich'zoduidelyk, zo zegeryk, zo welbevestigd betoonde in de gezamentlyke viering van het hérflel en behoud dezer Stad en met dezelve der geheele Republiek, en dc Dankzegging deswegens aan den Hemel. De infchikkelykheid der Doorluchtige Familie, om zich hu cn dan zo voor als na den maah tyd voor geopende venfters van het Huis der Ridderfchap aan de op het ruime plein aldaar vergaderde menigte _ te vertoonen, wierdt telkens met een bly hoezee beantwoord; en byzonder bleek, by dj toevallige omflandigheid , dat de Vorst eenige malen van en naar het huis van den Graaf Fan Athlon e, een tamelyken verren weg verkoos te voet te gaan, het genoegen dat deszelfs tegenwoordigheid hier gaf, terwyl daar door een ieder beter gelegenheid verkreeg om denzelven van naby te befchouwen. De falvoos van het Gefchut op Stads wallen, Aaa aa %q U- TRECHT. V;r/Jag van't ite* ren van den 16 September,  Ho+ NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECH Verf/ai van't vi ren vai den 16 Suptem ber. zo ter gelegenheid van den plechtigen Dankdag, f als van het bezoek der Erfftadhouderlyke Familie, zyn vyfmaal gefchied. telkens met 21 fchoten, als '1 by het aanbreken van den Dag , 2 by de s- komst van de Hooge Gasten, 3 op bet tydftip van 1 den middag, 4 's Namiddags te 4 uuren, en 5 te half zeven uuren, by het vertrek van hunne Hoogheden • met derzelver gevolg. Een aanzienlvk Gezelfchap van politique en Mi- litaire Heeren 'heeft dezen dag gevierd met een avondmaal in het Maliehuis , waar by alle Conditiën , onder een kamermuziek, met hartelykheid, gedacht zyn. Voorts is op dezen dag , zo door de welmcenendheid van ieder Ingezeeten , als door de wyze voorzorg der Magiftraat, in het doen afkondigen van eene waarfchouwing ter behoorlyke bepaling van de Vreugdebedryven, alles in de beste ordre en zonder eenige moeilykheden afgelopen. , . Den 23 September heeft de Hoog Geleerden Heer Henricus Joannes Arntzenius, van de Academie te Groningen alhier beroepen tot Profesfor Juris Civïtis & Hiftoria Juris , zyne Inwyings Redevoering met de gewoone" plegtigheid gedaan, handelende: de optima Juris Romani Antecesforis forma, in GerarDo Noodtio, Noviomago fpeclala, dat is: Over het beste af beeldzei van een Hoogleer aar in 't Romeinsch Recht, in Gerar'o Noodt befcbouwd." . Van wege het Hooge Gerichtshof dezer Provincie, is den 23 September deze Publicatie afgekondigd: Na-  JAARBOEKEN, September, 178S. I40< jgadien het Hof Provinciaal van Utrecht in ervaring gekomen is, dat in den nagt tusfehen den 15 en 16 September laatstleden, in de Weide van Jtiuyg Vermeulen onderden Gerechte van Westraven, tweeKalfdragende Beesten, toebehorende aan Harent Jamz Koot, op eene kwaadaardige en verregaande wyze zyn mishandeld, en dewyl men tot hier toe de dader of daders van dit enorm feit niet heeft kunnen ontdekken, ook niettegenftaande alJe devoiren daar toe bereids aangewend, en er de Jultitie nochtans aan gelegen legt, dat de dader of daders van dit grouwelyk feit anderen ten exempel naar rigeur worden geftraft. Zo is 't,dat het voorfz. Hof by deze belooft een prsmic van vyf honden Guldens, aan den «eene welke de voorfz. dader of daders of een van hun aanbrengt, zo dat dezelven in handen van de fdfru tie geraken en van het feit overtuigd worden zullende des aanorengers naam des begeerende' worden verzwegen. En op dat een ieder hier van kennis bekome «al deze alomme worden gepubliceerd en geafhVeerj naar behoren. * " "<=rr!f Gedaan te Utrecht in Collegio van den Rade den 23 September 1788. (Onder Jlond) In kennisfe van My, (Was geteekend) CORNELIS de WYS. SOESTDYK. Grootmoedige daaden , van welke zyde en door wien ook verrigt, vinden by ibrave en edelmoedige Lieden , van welke denkwyze ook, altyd hoogachting en eerbied ; weshalve het niet twyffelachtig mag zyn , of alle weldenkende lieden , Aaaaa 2 zul- UrREciiT. Public-, wegens baldadigheid.  SoESTdyk. ï4c5 nieuwe nederlAndsche zullen het oprigten van 't gedenkteeken, 'c welk wy aanftouds zullen melden, goedkeuren. Het is bekend , boe voorleden jaar te Soestdyk,by den mislukten aanflag op dat Lusthuis door een gedeelte van het toenmalig Patriotsch Guarnifoen dezer Stad, een. Grenadier van het Detachement van HesfenDarmftad, het welk aldaar post hadt, fneuvelde, ter wylhy op eenen voorpost aangegrepen wordende, weigerde zyne wapens over te geven. Zie Nieuwe Ned. Jaarb. 17Ö7, bl. 2*01 en volg., bl. 2114 en 2115. Thans is ter eere van dezen braven man, op den 13 dezer maand, in het byzyn van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Prins Erfdadhouder, te boestdyk eene Grafnaald geplaatst geworden , beltaande uit eenen zwarten Marmeren Heen van vier zyden, fpits toeloopende, op eene van welke zyden een Doodshoofd op twee kruislings liggende beenderen zig van wit Marmer vertoont, met dit Opfchrift: CHRISTOFFEL PULLMAN, Grenadier van de LyF-CoMPAGNIE in het Regiment Infanterie van den Prins van Hessen Darmstad, oud 28 Jaaren; verkiezende liever 't leven te verliezen dan zyne wapens overteceven, in den nagt van den 27 July 1787. Dit  JAARBOEKEN, September» 1788. 1407 Dit Gedenkfr.uk is tot een geduurzaam • eereteken opgericht, op de plaats omtrend: vier roeden van de brug, liggende by de laan, die naar het Lusthuis loopt: Haande het zelve boven een hoogte van groene zooden, tusfehen vier paaien, in den fmaak der Ouden, met kettingen te zamen gehegt. FRIESLAND» Leeuwarden. Omtrend het bidden der Predikanten in de openbaare Godsdienst-Oeffeningen, is by de Staten van Friesland op den 6 Augustus aldus nader befloten: EXTRACT vit het RESOLUTIEBOEK der Edel Manende tiëertk GEDEPUTEERDE STATEN um FRIESLAND. Woensdag den 6 Augustus 1788. De Procureur-Generaal dezer Landfcbappe gelast zynde door dit Collegie , om zig ten naauwkcurigftcn te informeeren , of en in hoe verre door de Predikanten in deze Provincie voldaan wierdt, aan de ordres door deze Vergadering gegeeven, by Refolutie in dato den 12 November van 't vorige laar, omtrend en in het doen van hunne Gebeden, voor de Hooge Overheid dezer Provincie, en aan het formulier, waarna dezelve zouden moeten werden ingerigt, daar by voorgefchreven, zo heeft gemelde Procureur-Generaal, ingevolge en ter voldoening hier aan , ter Tafel van het Collegie geAaaaa 3 pro- ÏOEST-  Leeuwarden. Refolut. omtrend het bidden der Predikanten,en tegen Do. Schmitz. 1408 NIEUWE NEDERLANDS CHE ■ produceert eenige genomene Informaticn dezen aangaande van Do. trans Ernst Schmitz, Predikant te Finkum en'Hyum, in de Grietenye van Lecuw'afderadecl. Welke by het Collegie geëxamineert zyndezo is goedgevonden gemelde Do. Schmitz by opene Acte te citeeren, op dezen morgen ten 10 uuren precies , te compareeren in de groote Vertrekkamer van 't Collegie, en als dan te aanhoren het geen hem zal worden voorgehouden. En gemelde Do. Schmitz, op gemelden tyd gecompareert, en door Heeren Commisfarisfen van onzen Collegie gehoord ende verftaan zynde, en daar van ter Vergaderinge rapport hebbende gedaan; zo is na deliberatie goedgevonden en verftaan, de Heeren Onze'Commisfarisfen voor de getlomefie moeite, en het gedaane Rapport te bedanken, gelyk gefchied door dezen. Voorts het Collegie gebleken zynde, dat gemelde Do. Schmitz, niet alleen in geenen deele heeft voldaan aan de ordres by Refolutie van 't zelve van den 12 November 1787 gearrefteert; maar daaromtrent willekeurig en naar eigen goeddunken heeft gehandelt. En daar en boven zig by het citeeren by open Aéie op eene zeer kage, hem geenzints pasfende, en voor deze Vergadering honende wyze gedragen en geantwoord heeft, blykbaar uit 's Bodes, relaas. . Zo is verders goedgevonden ter maintien van het wettig gezag van dit Collegie , en om te dienen tot een teken, hoe gezet deze Vergadering is , dat hunne gegevene ordres ftiptelyk werden geëxecuteerd, en daar inne niet pro tubtttt wordt gehandelt, nog dezelve gevilipendeert , gemelde Do. Frans Erna Schmitz, Predikant te Finkum en Hyum te fufpendeeren, gelyk gefchied door dezen, geduurende den tyd van zes weeken ah Officio fcf Senejicio, in tegian met den 10 Augustus eerstkomende, waar aan zig zal hebben te onderwerpen, by pee.  JAARBOEKEN, September, 1788. 1409 prune dat nader tot zyn leedwezen zal worden gedisponeert, en met ernftige recommandatie, om zig iri het vervolg ftiptclyk naar Onze vorige gegevene ordre te gedragen. Wordende daar en boven gecondemneert in de kosten over de open Acle als anderzints givallen; en werdt eindelyk de Clasfis van Leeuwarden door dezen gelast, om dc nodige zorg te dragen, ten einde der! Predikdienst in alle zyne deelen geduurende en inmiddels dezen tyd behoorlyk werde vervult en waargenomen voor het Traclement, en daar toe na den ontvangst van deze onze Refolutie de nodige fchikking te maken. En zal Extract dezer aan den Grietman van Leeuwarderadccl, aan de Clasfis van Leeuwarden, en aan Do. Schmitz ten fpoedigften worden ter handen gefield: Wordende de Heeren Onze Commisfarisfen verzogt, deze Refolutie aan Do. Schmitz, voor Hun Edelen gecompareert zynde, in de Vertrekkamer te doen voorlezen. Accordeert met voorfz. Boek, In kennisfe van my Secretaris , (Was geteekend) H. H. van WYCKEL. De Heeren Gedeputeerden Staten van Friesland, hebben goedgevonden een buitengewoonen Landsdag uit te fchryven, tegens Zondag den tii September 1788 in de Stad, en 's anderen daags op't Landfchaps - Huis. Omtrend den Predikant te Suawoude en Tietjerk, is by de Gedeputeerde Staten dit befluit genomen: Aaaaa4 EX- Leeu- warden. Refolut. omtrend het bidden der Predikanten,en tegen Do. Schmitz-  UiQ NIEUWE NEDERLANDSCHE. Lxeu- v/ari)en,; : Jlefoh.t. t jenden j'tedi kfint Fr. II. Cra- EXTRACT uit het RESOLUTIEBOEK der fidele Mogende Heeren Qredtpuieerdin STATEN van FRIESLAND. Donderdag den 4 September 1788. Door den Procureur Generaal dezer Landfchappe ter Tafel van het Collegie ingediend zynde diverfe beëcdigdc informaticn, ten laste van Ds. Francisciis.A'iellenüoorn (framer* Predikant te Suawoude en Tictjerk, wegens zyn gedrag, gehouden in eenige door denzelven gedane Leerredenen, zo ter plaatze zyner Gemeente, als te Hallum, waar in dezelve zich desobediënt aan de ftellige ordres van gedachten Collegie, nopens bet bidden van het Formulier, voorgefehreven by Refolutie van den 12 November des naast vorigen Jaars, beeft gedragen, niet alleen; maar ook, in plaatze van dat gearreftcerdc Formulier , de Allerhonendfte en Rustverftorendfte uitdrukkingen in zyne Gebeden heeft gebezigd , letteriyk in de geproduceerde Atteftatien ter nedergefteld: zo is na deliberatie goedgevonden en vérgaan, gemeldcn Ds. Cratpe> by opene Ad e te doen Citeeren , om op deze morgen om 9 uuren te Compareéren in de groote vertrekkamer van het Collegie, en als dan te aanhooren, het geene hem zal worden voorgehouden. En gemelde Ds. Crdmer op tyd voorfz. gecompareerd en door Heeren Com • roisfarisfen uit onzen Collegie gehoord cn verftaan zynde, na dat aan hem de ampele bcfchuldigingen ten zynen laste leggende waren voorgelezen, hebben gemelde onze PI eeren Commisfarisfen van hunne b'evindinge rapport gedaan. Waarop gedelibereerd cn geconfidereerd zynde aan de eene zyde het allezints defobediënte en ftrafwaardige van het gedrag door Ds.. Fmncscus Heihndoom Lramer in'zyne gebeden als Leeraar gehouden, waar van hy in zyn verhoor zich niet heeft-  ] AA RB O EK EN, September, 1788. 1411 weten te zuiveren; en aan den anderen kant in aanmerking genomen zynde, het ten eenemaal verderffelyke voor de algemeeme ruste, cn het gevaarlyke dat'er in ligt, om Leeraaren, dieopentlyk, en met veragtinge van de bevelen van 's Lands Hooge Regeering , het Hoogwaardige Ampt van bedienaaren van Gods woord en de leer des vredes misbruiken, om hunne - toehoorderen veragting voor den Souverain en onrustende bewegingen in te boezemen ; waar van de gevolgen niet anders kunnen zyn, dan de berokkening van het ongeluk van toehoorderen, die zwak of verkeerd genoeg mogten zyn, van aan zulke gevaarlyke en rustftoorende uitdrukkingen eenig gehoor te geven, en in plaats van kalmte in ontruste gemoederen te brengen , dezelve meer en meer "aan te zetten, en daar door het heil van den Lande en deszelfs goede Ingezetenen op het verderffclykfte te ondermynen en te benadcelen. Zo is na érnmge deliberatie , en na Heeren ' Commisiarisfen voor hunne genomene moeite en gedane rapport te hebben bedankt, goedgevonden en verftaan: „ dat uit kragte van de gewigtige redenen en motivcn hier boven gedetailleerd, en " ten einde in dit veruitziende geval een exem' pel to: affchvik van anderen gefteld, en de be\ vordering van dc rust en kalmte onder 'sLands *' Ingezetenen dadelyk bewerkt worde, bovenge' melde Ds. Franchcus Helkndomn Cramer, thans " Predikant te Suawoude en Tietjerk, onvervan" gelyk de Acfie tegens denzelven voor den \l Hove van Juftitie kunnende worden geënta- meerd, te deportceren van zyne bedieningen al: „ Leeraar in die Gemeente , gelyk dezelve gede„ porteerd word by dezen; met wyder uitdruk' keiyk bevel aan hem , om zich van den Predik * ftoel en alle de deelen van het Leeraars Ampt ' binnen deze Provincie te onthouden," 5' En zal deze Refolutie aan meergemelde Francis Leetj- rv ARden. Refolut. \egmden Predikant Fr. H. Cramer.  1412 NIEUWE NEDÉRLANDSCHE Leeuwarden. Refolut tegen de Predikant Fr H- Cra mer. < i t c cns Bellendoom Cramer in de Raadkamer van onzen Collegie daar toe gecompareerd zvnde, worden voorgelezen, en aan hem Extract dezer tot zyn narigt, en om zig daar na te gedragen, worden ter hand gefteld. v Wyders zal een gelyk Extract worden gezonden aan den Officier van Tïetjerkfteradeel, met last om . binnen zes Weeken de behoorlyke uitfehryvinge tot ■ ftemmige van een nieuwen Leeraar in de Dorpen Suawoude en Tietjerk te doen. En zal eindelyk mede een Extract dezer Refolutie worden verzonden aan alle de refpective Clasfen dezer Provincie tot hun narigt, en teffens met last aan dezelve om te waken, dat de gedeporteerde Perfoon van Franchcus tiellenrtoorn Cramer meergemeld , nimmer onder het Resfort hunner Clasfen eenige dcelen van de Predik-Dienst kome waar te naemen. Accordeert met voorfchreve Boek. In kennisfe van my Secretaris, {Was geteekend) H. H. van WYCKEL. Omtrend den Boekdrukker van Sneek H, 4% van Buma, is nog by de Ed. Mog. Heeren Gedeputeerden Staten van Friesland aldus idioten : r\e Boekdrukker H. L. van Buma ,vm Sneek , by open Acte, op de groote Vertrekkamervan lezen Collegie geciteerd zynde, om verftaan te yorden, óver het drukken van zekere Lyst, den editieufen tytel voerende: Lyst der Gevangenen, om ie zaak des Vaderlands, op 'het Gedemolieerde Blokf Gevangenhuis binnen Leeuwarden; is aldaar inge- vbl-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1413 volge gemelde Citatie gecompareerd, en door Heeren onze Commisfarisfen verhoord: Welke Heeren Commisfarisfen vervolgens hebben gerapporteerd , dat voorfchreven Boekdrukker H. L. van Bu-.na volmondig bekend hadt, dc gemelde Lyst te hebben gedrukt en gedebiteerd: Waarop gedelibereerd zynde , is na gedane omvraagc goedgevonden en verftaan, de Heeren onze Commisfarisfen voor hunne genomene moeite en gedane rapport te bedanken, voorts den Boekdrukker H. L. van Buma, wegens het drukken en debitceren van een Lyst, den feditieufen tytel voerende van, Lyst der Gevangenen, om di zaak des Vaderlands, op het Gedemolleerde Blok- of Gevangenhuis binnen Leeuwarden, te condemneeren in een boete van honderd Gouden Friesfche Ryders, ten behoeve van de Heerlykheid dezer Landfchappe, te betalen binnen veertien dagen aan het Comptoir der Domeinen by pcene van Executie; boven de kosten van de open Acte, met wydere ernftige recommandatie aan denvoorfchr. Boekdrukker van zich van het drukken en debiteeren van zoortgelyke ftukken toekomftig te onthouden, by poene van zwaarder ftraf; en zal deze Refolutie aan den gemelden Boekdrukker, agter dezen Tafel gecompareert zynde, voorgelezen, voorts Extract van dezelve aan hem worden ter hand gefteld, gelyk mede Extraót van dezelve aan 's Lands Rekenkamer, en aan den Rentmeester der Domeinen, zal worden toegezonden; met last aan don laatstgcmelden om de gclibelleerde boete van 100 Gouden Friesfche Ryders in te vorderen en in rekening te verantwoorden. Den 25 September is eenen Willem Heintman, van Bolsward, wegens de voorledene onlusten in hegtenis genomen. Men Leeuwarden. Refolut. tegen den BoekdrukkerH. L. van Buma.  ■ Leeuwarden. 1414 NIEUWE NEDERLANDSCHE Men ziet ook in de Dag-papieren deze blyk van milddadigheid omtrend den Armen*. T\c Voogden van de Stads Armen-Kamer alhier, van eenen milden Gever ontvangen hebbende, vyf gouden Ryders, tot onderfteuning en verkwikking hunner meest noodlydende, zieke en oude zwakke Armen: Bedanken denzelven bier mede opentlyk; met verzekeringe, dat zy aan alle de weldadige en menschlievende1 oogmerken, van den gever, naar vermogen zullen beantwoordun: onder toewenfehing van de dierbaarfte Zegeningen des Hemels. F e R. vv £ R d. Ons is toegezonden het navolgend berigt: TT\e Heer Mr. Horatius Slllard Biddema van Knyf, Grietman over Ferwerderadeel, Volmagt ten Landsdage uit dien Deele, in de laatfte onlusten, de Vergaderingen te Franeker mede bygewoond, cn zig deswegen by de omwenteling van zaken buiten de Republiek gcretireert hebbende; zo is daar door ingevolge Publicatie van Hun Ed. Mog. de Heeren Staten dezer Provincie, gedagteekend den ió" October 17875de Grietenye van Ferwerderadeel vacant geworden, en zyn ter vervullinge van dezelve, na voorgaande uitfehryvinge, door Commisfarisfen uit het Collegie der Ed. Mog. Heeren Geputeerde Staten, by de Stemgerechtigde Ingezetenen van voorf/. Grietenye op den t Maart 1788, twederleye Nominatien van gequalificeerde perfoonen uitgebragt. Op welke eene waren de Heeren Imilius Jofinus de Schepper „ Mr. johan van Idjinga en Jr. Idzerd ALhinga van Humalda. En op de andere Jr. Age Tjepke Ruurd van Sixtna, Jr. Bartel Douma van Sixma cn Mr. Johan van Knyff". Hier vandoor het Collegie der Heeren Gedeputeerden aan Zyne Doorluchtige Hoogheid by niislive kennis- /  JAARBOEKEN, September 1788. 14JJ nisfe gegeven zynde, met verzoek, om ingevolge ] de macht aan wylen zyn Heer Vader Glorieufer Gedagtenis, by het Diploma op den 19 Augustus 1-48 crffelyk opgedragen , zeven Extraordinaris Richters uit de drie Gooën of Land - Quartieren te wil-1 len benoemen, zo heeft Hoogstdezelve daar toe genomineert de Heeren Daniël de Biocq tan Haersma, '■ Grietman over acht Carfpelen, Héhbo Baard van, Smmia, Grietman over Tietjerkfteradcel, en Jr.; Dcuwe Jan Andries van Sytzama , Volmagt wegens Smallingerland, uit Ooftergoo: Mr. Gysherttis Fontein Fetjcbuir, Volmagt wegens Wonferadeel, en Hartnanus Eckringa, Volmagt wegens Hemelumer Oldephaart, uit Westergoo: Mr. Simm Coca, Volmagt wegens Uittingeradeel, en Mr. Erle Alma van Idema, Grietman over iEngwirden uit Zevenwouden : om de Plano over de verfchillen ten opzigte van het Recht van Remmen, en de bevoegdheden van de op de Nominatien gefielde Perfoonen,recht te fpreeken, en de oneenigheden, deswegen gerezen, zo te beflisfen, als in goede Juftitie bevonden zou worden te behoren. Ingevolge welke dan deze gedelegeerde Richters op den 4 Augustus 1788, de Stem-Befoignes onderzogt, parthyen wederzyds gehoord, en eindelykna zulks geoordeelt en by Sententie uitgefproken hebben, dat de Nominatie wettelyk uitgebragt was op de eerstgemelde Heeren , als hebbende de meerderheid der van kragt zynde ftemmen. Hier van, na zulks, door de Heeren Gedeputeerden aan Zyne Doorluchtige Hoogheid communicatie gegeven zynde, heeft Hoogstdezelve uit die wettig gekende Nominatie tot Grietman over gemelden Deele verkoren den Heere Imilius jfofinus de Schepper, die zulks ook heeft geaccepteert, en den 14 Augustus door het Collegie der Heeren Gedeputeerden in Eed is genomen. H AR- "er- verd. Deleg*' ie cn 'Jitfpr. vegens Nomina- %  i4iö NIEUWE NEDERLANDSCHE Har- lingek Bekendmakingder vyf Deelen enz. Harlingen. Men ziet in de dagpapieren deze bekendmaking: De Heeren Volmachten der vyf Declen Zeedyken , buiten Dyks in Vriesland ; bevonden hebbende, dat , op de Prysvraag door dezelve uitgeloofd aangaande het al of niet abandonneeren van de Zuriger Oord enz., binnen den bepaalden tyd niet ingekomen zyn een genoegzaam aantal antwoorden of verhandelingen, om de Beoordelaars in ftaat te ftellen, van door den weg van vergelyking aan de beste derzelve den Prys te gunnen: als hebbende dus verre, maar ontvangen twee zeer korte Brieven, waar van den inhoud in geene aanmerking konde komen , en eene meer uitgebreide Verhandeling, doch welke, door de onbepaaldheid der ftellingeh en de onzekerheid der opgegeven middelen , voor als noch geenzints voldoende was, om bekroond te kunnen worden. En zich echter aan eene regelmatige beantwoording, die voor de Contributie vanwezentlyk nut ook zyn kan, ten hoogften gelegen latende leggen, hebben goedgevonden den tyd tot het diugen naar den Prys als noch te verlengen tot primo April 17 89 en den Prys zelve van 60 tot 80 Ducaaten te verhoogen; welke zullen uitgedeeld worden aandenSchryvcr van de beste verhandeling over de Vraag: Welke zyn de bene zekerfte en minst kostbare Middelen , om door afleiding der fit oom de Oude of Buitendyk der Zuriger Oord tegens de woede der Zee te beveiligen, en de aanfyking of aanwinst van flrand aldaar te bevorderen. En welke gevolgen {laan 'er gebot en te worden in* dien de Zuriger Oord werd geabandonneerd- . Men vordert wel expresfelyk, dat de Middelen welke de Schryvcrs zullen willen voorftaan, duide- lyk  JAARBOEKEN, September, 1788» 1417 lyk en óp eene bepaalde wys werden voorgedragen, en dat de begroting der kosten zo na mogelyk , ■werden bepaald. Voorts op de navolgende Conditiën. Dat de beantwoording zal gefchieden in de Ned-vfduitfche , Franfche of Lacynfehe Taaien voor primo April 1789. JlXat dezelve Franco moet worden gezonden aart den Heer "ï. Albetda, ivled. Doftor en fungeerend Secretaris der Contributie te Harlingen wonende. Dat dezelve moet worden getekend met eene Zinfpreuk, welke fpreuk op een daar aangehegt en toegezegeld Billet, houdende van binnen den naam van de Autheur, moet worden geftelt. Dat de beoordeeiing der Prysverhandelingen zal gefchieden door eene Commisfie van vyf Volmachten, daar toe by de Vergaderinge der DyksgenooterJ benoemd. Dat alleen bet gezegeld Billet van de gekroonde Verhandeling zal voorden geopend, en alle anderen ongeopend Verbrand. Dat de-Prsmie zal worden betaald binnen ze; Weeken na de uitfpraak en dat de Proef van het effect; der geproponeerde Middelen genomen zynde, en dezelve wel voldoende, de Pramie met nog twintig Ducaaten zal worden vermeerderd, te betalen op den primo January 1792. Dat niemand zyne ingezondene Verhandeling, buiten permisfie van de Heeren Volmachten tot de uitfpraak gecommitteerd, zal mogen publiek maaken. Dat de Volmachten evenwel behouden de Vryheid om zodanig gebruik te maken van alle ingekomene Verhandelingen, als zy verftaan te behoo- Dat de Heeren Volmachten tot de uitfpraan gecommitteerd , niet mede zullen Schryven of naaf dü Prys dingen. NB. Indien den Schryver def Verhandeling', geteekend S. R., dezelve met het toegezegeld BilBbb bb fel Har- • lingen. Bekend» making der vyf Deeleit enz.  HARLINGEN. 1418 NIEUWE NEDERLANDSCHÈ let verkiest terug te hebben en op nieuw naar dea prys te dingen, zal door bewys van het zelfde Cachet „ zulks kunnen verkrygen ter Secretarye der vyf Deelen Zeedyken te Harlingen. Wy hebben reeds te voren gefproken van 't genoegen der Staten van Friesland over c gedrag van den Lieutenant Collonel Ardesch, in 't Regiment van den Collonel De Schepper , en het belluit om dien Heer dat genoegen met de gifte van een gouden Degen dadelyk te bewyzen. Deze erkentenis van de Staten is dan ook dadelyk te werk gefteld , zo als blykt uit het navolgend EXTRACT uit ^RESOLUTIEBOEK der Edele Mogende heeren GEDEPUTEERDE STATEN van FRIESLAND. Dingsdag den 2 September 1788. De Edele Mog. Heeren Staaten dezer Provincie, gelet hebbende op de bereidwilligheid, beleid, vigilantie en promptitude, door den Lieutenant Collonel Ardescn betoond, zo in zyn post van Commandant der Militie in Harlingen liggende, als in de uitvoeringe van andere zaken en ordres, ten tyde der ontftane Troubles aan hem gedemandeert, waar door den Lande in 't gemeen, en die Stad m 't byzonder van ongemeen veel nut en dienst is geweest, gerefolveert hebbende het Collegie te authorifeeren, om voorn, gemelde Lieutenant Collonel te doen vervaardigen eene fraai je gouden Degen , teneinde dezelve tot een blyk der Hooge goedkeunnge van Hun Ed. Mog. nopens zyne Conduite, aan hem te offereeren, en de Heeren Bwmania en E.  JAARBOEKEN, September, iygs. UU S. G. y. v. B. Keupers, by Refolutie van di Collegie van den 22 January dezes Jaars verzogi zynde bier toe de nodige ordre te ftellen en fchikkingen te maken, zo heeft gemelde Heere Renners op dezen morgen, ingevolge en ter voldoeninge hier aan "ter Tafel geprajfenteerd een fraai gemaakte gouden Degen, en daar by teffens gerapporteerd ,e dat deze Degen mede was vertoond aan Zyne Doorl Hoogheid den Heere Prince Erfftadhouder, welke dezelve niet alleen had geapprobeert, maar ook gepermitteerd had, dat dezelve, door den Lieutenant Collonel Ardeseh zo wel in, als buiten dienst wierde gedragen. Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevondenen verftaan de Heere Rengers voor de genomene moeite en het gedane Rapport te bedanken , en allezints te approbeeren het geene door zyn Ed. in dezen is verrigt ; dat vervolgens den Lieutenant Collonel Ardeseh zal worden verzogt, om op Morgen rjig ter Vergaderinge te lifteeren, wanneer den Heere Eyfingu , ter Vergadering prasfideerende, word verzogt, deze gouden Degen aan den Lieutenant Collonel Ardeseh, uit naam van Hun Ed. Mog. te offereeren , met byvpeginge van een Compliment ter materie dienende. Accordeert met voorfz. Boek. (Was geteeksnd) Jn kennisfe van My, B. VITRINGA. De Regeering dezer Stad , ten uiterften voldaan over de getrouwe dienften, betoonden moed en aangewende yver, van haare Burger-Schutterye, in de maand September Bbbbb 2 1787, ■ Hm ; LINGEfT. Overgifte van gouden Degen aan den Lieutenant Collonel Ardeseh.  Harlingen I4ib NIEUWE NEDERLANDSCHE 1787, toen onze Stad van buiten gedreigd, , en van binnen belaagd wierd , hadt befloten ten geblyke van haare volkome goedkeuring, nopens de gedaane verrigtingen, eene Gedenkpenning of Medaille te laten vervaardigen, en aan ieder Lid dier Schutterye uit te aeelen. Aan dit welmeenend oogmerk: van'Hun Ed. Achtbaarheden is den 24 September jongstleden by eene nadere Relolutie voldaan, luidende aldus: Geëxtraheerd uit het RESOLUTIEBOEK der Stad HARLINGEN- De Magiftraat der Stad Harlingen, met het uiter fte genoegen herdenkende de uitnemende dienften, door de Heeren Burger - Bevelhebberen, en onder derzelver Commando gefungeerd hebbende Schutteren, aan deze Stad betoond, toen dezelve door kwalykdenkenden in den voorleeden Jaare wierd belaagd, heeft goedgevonden, de Eerpenningen ter •edaétenisfc daar van op Stads kosten vervaardigd, aan gemelde Bevelhebberen en Schutteren ter hand te ftellen, op deze wyze. Dat namelyk de Heeren Bevelhebberen , met derzelver Secretaris op den 26 September zullen worden genodigd op het Stadshuis voor de volle Magiftraat, en aldaar plegtig uit handen van den Pradident Burgemeester ontvangen. E^rftelyk. dc Goudene Medailles, welke aan 1ed»r Officiëren den Secretaris zyn toegelegd, met een Copy van het onderftaande Declaratoir, voor ieder Officier. .,, Ter beloninge voor onwrikbare trouwe, tei „'altoosdurende gedagtenisfe van betoonde moed, ten blyk van volmaakte goedkeuring, der po, gingen die tot behoud en verdediging der Stad,  JAARBOEKEN, September, 1788. 1421 „ tegen uit en inwendige, zo heimelyke als open„ bare aanflagen , door de brave Schuttery van „ Harlingen in den Jaare 1787 zyn aangewend, „ worden deze Medailles met gevoelen van erken„ tenis, en agting vereerd , namelyk aan ieder „ Officier en den Secretaris een Goudene en aanie„ der Schutter een Zilveren, door de Edele Acht„ bare Regeeringe dezer Stad." Aftum den 24 September 1788 uit naam en op last van de Achtbare Magiftraat. {Wat geteekend) A. J. CON R ADI. Ten Tweeden , de Zilveren Medailles: ten einde ieder Officier dezelve op zodanige tyd en wyze, als hy zal goedvinden , distribueere aan de vaste Schutters, die in den voorleden Jaare onder zyn bevel gediend, en, toen de nood in top rees, mitsgaders de ware getrouwheid op de toets gebragt wierd, ftandvastig hun Eed en Pligt hebben aangekleefd, teffens met voorlezinge van het bovendaande Declaratoir. En dat wyders een Copia van deze gantfche, Refolutie zal worden ter hand gefteld aan den Collonel , dog aan ieder Bevelhebberen flegts eene Copia van bovenftaande Declaratoir, zo als gemeld is. Aldus Gerefolveerd op den Raadhuize, den 24 September 1788. MENNO VINK. Ter Ordonnantie van Hun Achtbaare (Was geteekend) A. J. CONRADI. Bbbbb 3 De- Harlingen. Refolut. omtrend beloning enz.  ITarungen 142S NIEUWE NEDERLANDSCHE Deze' Refolutie is den z6 September aan ,het Collegie van Bevelhebberen benevens den Secretaris , ten dezen einde op eene vriendelyke wyze ter Vergaderinge van Hun Achtb. verzogt zynde, medegedeeld, en aan ieder derzelver de Gouden Medaille benevens een Extract - Declaratoir ter hand gefteld, als mede de Zilveren Medailles voor hunne Schutters. Na 't welk den Collonel of Overften in gepaste bewoordingen voor dit gefchenk en'blyken van erkentenis bedankte. Vervolgens is de gezamenlyke Schuttery den 17 September in de wapens geroepen, heeft verlcheidene oeffeningen zeer wel verrïgt, en is na het eindigen derzelver, en na dat door den Secretaris, eerst een ExtraftRefolutie van Hun Ed. Mog. de Heeren Gedeputeerden Staten van Friesland van den 34 January 1788, nopens het gefchenk van tien koperen Trommen, en daarna de voorgemelde Refolutie van Flun Achtbaarheden was voorgelezen, door den Collonel de navolgende'korte Aanfpraak gedaan: EDELE MANHAFTE HEEREN! %'ne Waarae MEDE - BEVELHEBBEREN, ONDER-OFFICIEREN en verHete LEDENrlew SCHUTTERY,»?/** in den jong: tleden Jaate gcjungeera hebben, /""vlieden hebt zo aanftonds gehoord, 'dat onze ^ Verrigtingen in den jongst afgelopen Jaare, toen onze Stad, door in- en uitwendige , zo heimelyke als openbaare aanflagen gedreigd wierde, de goedkeuring van Hun Ed. Mog, de Heeren Staaten -ïi . de-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1423 dezer Provincie, onze wettige Souverainen, en de Regeeringe dezer Stad, hebben weggedragen, en ten blyke daar van, deze onze Schutterye, door beide, met opentlyke Erkentenisfe, en gefchenken, ter vereeuwiging onzer Daden, zyn bekroond geworden: Wel aan dan, Edele Manhafte Heeren Officieren! Onder-Odkieren en verdere Leden dezer Schuttery, ontvangt die gefchenken dan ook, als blyken van erkentenis; bewaardze daar toe tot een eeuwig gedenkteken, en, laatze ons alle tot een fpoorflag verftrekken, om in het vervolg, by diergeiyke, ("dog onverhoopte) gclegentheden. , ons, op gelyken wyze van onzen plicht te kvvyten: Laten wy de aangenaame Vreede, de zo nodige eensgezindheid , altoos beminnen en bevorderen , dan zullen Wy ten allen tyde , overeenkomftig het oogmerk onzer inrigting werkzaam zyn , cn een goed geweten voor God , en onze Medeburgers behouden. De Medaille verbeeldt aan de eene zyde het beeld der Vryheid, dragende in de rechterhand de Hoorn des Overvloeds, en deunende op eene Pedeftal: in de linkerhand is de Hoed; voorts wordt dit beeld belaagd, door eenige Monllers,uit den grond opryzende, die door den gewapenden Arm worden afgeweerd. Aan de andere zyde, praalt de Eerepenning meteenig Wapentuig, waar onder deze woorden fhan : De Vryheid, Staat en Stad, Door Muitzugt aangerand, Ontftak der Schutteren Moed, Voor '£ krjynend Vaderland. Dronryp in Menaldumadeel. Op den 33 September is hier door de InB'bbbb 4 ge- Har- u:\gen. Aanfptaakaan de Schuttery.  i424 NIEUWE NEDERLANDSCHE DjÖNjtyp in Menai duma- deel, QFE in¬ gezetenen zeer veel vreugde bedreven, ver* mids het dezen dag juist een jaar geleden .-was, dat het zogenaamde Defenfie- Wezen benevens deszelfs zig nog aldaar bevindende gevolg , de Stad Franeker verlieten, 's Mor« gens ten 5 uuren zag men reeds eene groote Vlag op den Dronrypfter Toren geplant; ten 8 uuren zag men uit het huis van Ernst Beek, in den Gouden Hoorn, twee Vlag* gen en Wimpels uitgefloken, en 's avonds was dat huis onder en boven met kaarsfen verlicht. Op de groote bovenkamer was een gezelfchap, welke het welzyn van de Overheden, het Doorluchtig Huis van Oranje, en voorts van alle beminnaren des Vaderlands dronken; terwyl men intusfchen met rnuzikaale Werktuigen, het affteken van Vuurwerken, het doen van Eerefchoten, enz. tot laat in den nacht beurtelings zich vermaakte. Tot lof van Dronrypfter Dorpelingen , kan men nu zeggen, dat, niettegendaande op. den 24 Augustus jongstleden, wanneer men de Verjaardag van Zyne Doorluchtige Hoogheid den lieere Erfprins van Oranje alhier vierde, zommige kwalykdenkende de dwaasheid hadden, om 'sPrinfen Vlag met brandende pypen, flyk en andere vuiligheden te befmetten, nu in tegendeel by deze gelegenheid geen pnrust befpeurd is.  JAARBOEKEN, September, 1788, 1425 O FERTSSEL. Deventer. "'TVTegens het verlichten der huizen op W den 7 Augustus, den Verjaardag van Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouwe de Prinfes Van Oranje, is den <± dezer maand alhier afgelezen de navolgende Publicatie: T)urgemeesteren, Schepenen en Raden der Stad Deventer, met een by zonder gevoel van dankbaarheid aan het Opperwezen zynde aangedaan, wanneer blydelyk herdenken het tydftip, waarop, door zigtbare medewerking van de Voorzienigheid in den voorigen Jaare, toen Neërlands welvaaren door de ondermyning van het daar aan verknogte behoud der heilzame aloude Conditutie dezer Vereenigde Provinciën, fcheen daar heenen gebannen te zullen worden, de zaken zulk een kennelyke keer genomen hebben, dat thans leven mogen onder een Regeering , overeenkomende met de Wetten van "den Lande, met de Conditutie zo heilig door onze Voorvaderen bezworen, en ten beste ook van deze Stad tot voor dje turbulente tyden, als door een eenig man, onderhouden, moeten zo ook vooronderftellen, dat dezer Stads Ingezetenen hier omtrent niet onverfchillig zyn kunnen, maar daar en tegen met Schepenen en Raad zeer gaarn derzelver gepaste blydfchap daar over aan den dag zullen willen leggen: temeer, wanneer met ons opmerken de wyze maatregelen door de Heeren Staaten van de geünieerde Provinciën onlangs genomen en ten effecde gebragt, ter meerdere bevestiging van 's Lands waare en aloude Conftitutie} tevens zullende kunnen zyn In 't byzonder dienstbaar ter beveiliging van dezen Staat en ten behoud van haare independentie: En vermits tot een ongeveinsd hetoon van waare blydBbbbb 5 fchap Deventer.  Deven ter. Public, wegens 't illwnl neren ot> 1 Augustus. H,6 NIEUWE NEDERLANDSCHE fchap over een en ander, geen gefchikter tyditip zoude kunnen worden uitgekipt of waargenomen, dan wel de aanftaande Geboortedag van Haare Koninglyke Hoogheid, aan welke, naast onze God, de God van Nederland! Wy met alle regtaarteNederlanders bat "-rotelyks te danken hebben, dat Wy deze gelukkige omwenteling van zaken nog in onze dagen hebben mogen geworden. Zo is 't, dat Wy goedgevonden hebben, ten dien einde, te ordonneeren, zo als ordonneeren bv dezen, dat alle Ingezetenen van deze Stad, derzelver Huizen, welke zy bewonen , op den 7 Augustus eerskomende zullen hebben te illumineeren op zuk eene wyze, als een ieder, na zyn omftandigheden, goedvinden mogte, beginnende des avonds ten negen uuren, en eindigende des na^ts ten twaalf uuren, egter met ernftig verbod van alle Decoratien of vertoon van verligte Chasfenetten, ook wel ernftiglyk allen en een iegelyk verbiedende, niemand, wie hy ook zyn mtee over derzelver wyze van illumineeren lastig te vallen, te miszeggen, of te misdoen, of in derzelver Perfoon of bezittingen, by poene van na exigentie van zaaken en als Verftoorders der rust en der blydfchap, anderen ten exempel, n"oureufclyk te zullen worden geftraft : Tevens ook zo, op poene voorfchreve verbiedende, voor, on of na dien geftelden tyd van blydfchaps betonin-T, het afpersfen van geld, van drank, met een woord, al wat ten behoud der rusten veiligheid hinderlyk zoude kunnen zyn. En daar 't hoogstnodi* is altoos, in 't byzonder in gelegenheden als deze° te vigileren voor ongelukken van brand, zo verbieden aan allen en een iegelyk, van wat qualiteit ftaat of rang dezelve ook zyn mogen, op publieciue plaatfen Vuuren te branden, Vuurpylen , Zwermers of Voetzoekers, of eenig ander Vuurwerk , hoe genaamd af te fteken of te werpen, or ook met Snaphanen, Piftolen, of ander Geweer te fëfceten, alles ook by poene als boven. Ita i*ablicatum Collonel Etkaoüt, Dr. Middelburg, den 2 Augustus 1788. •ues  JAARBOEKEN, September. 1788. 1427 Des nachts tusfehen den 6 en 7 Aug. is buiten de Stad, te Gorfel iets voorgevallen, het: geen veel oplettendheid, verwonderingen ook verontwaardiging verwekt heeft. De vierBroederen, Jr. Alexandek Hendrik , Fredrik Benjamin, Robbert Jasper en Alexander Philip van der Capellen , en hunnen nabeftaande Johan Derk van der Capellen , vonden goed, om naar het voorbeeld der Begravingplaats te Scheveningen , ook een begraafplaats voor hun Gellagt in 't open veld, naby de Kerk van Gorfel, alwaar eigenlyKdietmaagfchappelyk Graf is, te doen vervaardigen. Zodanig Graf wierdt in 't Jaar 1785 geftigt naar de teekening van den ■bouwkundigen Heer OttenHusty, te Amfteldam woonagtig. Men hing het wapen van dit adelyk geflagtaan eenen witten naald by dat Graf, en deedt in eenen blaauwen fteen het navolgend eenvoudig Latynsch Opfchrift bytelen; van 't welk wy de Nederduitfche Vertaling er nevens zullen plaatfen: Hoe Monumentum ut Dit Gedenkteken heb- Capellenioruin Gentis. ben by hun leven, voor Condjtonum Eflet, Vi- zich en de hunnen opge- vi übi, fuisque pofuerunt richt, de Broeders Alex Alex. Hendr. , Fre- Hendr.,Fredr.Bent., dr Bent. , Ron. Jasp. , Rob. Jasp. , Alex. Phil! alex. 1hil. van der van der capellen. Cn Capellen , Fratres , Hildeg. Anna Ben- & IJildeg. Anna Ben- tinck, Wed. van Joh. tinck, Johan Dwkr. Did. v. d. Capellen, v. d. Capellen, Vidua. op dat het zoude zyn Mnmvvvm ccne beg'-aafp!aats voor wu-w^l,aaAVI. hetgeflagt van van der . Capellen, T786. In DevenrER.  Deventer. 1428 NIEUWE NEDERLANDSCHE ln dat Graf wierden in 't jaar 1786 de Lyken van Tt- Johan Derk van per Capelien, en van deszelfs Echtgenote Vrouwe Hildegonda Anna Bentinck,dit reeds in 1784 en 178=; geftorven waren, en toen in de gewoone Grafkelder te Gor/e/begraven1, vanhier oversebragt. Dan in den nacht tusfehen den 6 en 7 dezer maand is deze nieuw geltigte begraafplaats gefprongen , en op zodamge wvze in een puinhoop veranderd, dat het vry zeker is. dat zulks met anders dan door busroeder heeft kunnen veroorzaakt worden. Dit 'is zeker,dat deze daad allerfchandelykst is, en door geene haat tegen dit Gedacht ( t welk der Nieuwftaatsgezindheid byzonder was toegedaan) kan verfchoond worden. By aHe Volkeren waren, van alle tyden af, de overblyfzelender afgeftorvenen, en de plaatfen, waar men dit overfchot ter ruste leidde, heilig en onfehendbaar. Wie deze euveldaad beftaan hebben, of deze boosdoeners bekend zyn ceworden, en of eenige navorfching omtrend dezelven nebbe plaats gehad , hier van hebben wy niets met zekerheid kunnen verneemen Alleen verhaalt men, dat reeds in t jaar 1787 cleu 23 September (in welke maand de omwending van zaken voorviel), vvf Burgerlieden en twee Soldaten zien uit Zutphen des nachts ten tien uuren naar eemelden Begraafplaats begaven, derzelver muur beklommen , met eenen byl bet wapen van den Naald afhieuwen, en otk, zoveel zy konden, de letters van het opfchrifi befchadigden. Deze baldadigheid ging verzeld van veel geroep en getier, en  JAARBOEKEN, September, 1788. 1429 bedreiging, men zou den volgenden avond,, ten getale van wel 300, dat graf komen ver- ■ nielen. Dit ter ooren van den Hoofd -Officier gekomen zynde, zondt dezelve eenige ruitery naar die plaats, welke aldaar den Rechter van Gorfel, en twee andere Lieden uit Zutphen ontmoetten: de Rechter deedt die twee Lieden gevangen nemen en naar Zutphen brengen, alwaar zy den volgende dag zyn ontfiagen, als geen bewys hoe genaamd tot laste van dezelven voorgekomen zynde. Het was zeer mogelyk, dat deze Lieden geen kwaad oogmerk hadden, en zelfs weinig waarfchynlyk dat zy zulks hadden, of met hun beiden, van niets voorzien, iets zouden hebben kunnen uitregten. Ondervvyl bewoog dit gebeurde den Gratf van Rechteren van YVesterveld , Schoonzoon van wylen Johan Derk van der Capellen, om de twee Lyken van zyne Schoonouderen uit deze Begraafplaats wederom naar de Grafkelder, in de Kerk te Gorfel, te doen overbrengen. Hierop volgde niets,tot dat de Begraafplaats in deze maand eensklaps in een puinhoop veranderde: waar omtrendzommigen wel voorgeven, dat het buskruid, tot zodanig laag oogmerk beftemd, van de Veluwe, een uur ilegts van Arnhem, naar dit Graf, op eene kar, door eenen Onder-Officier,een Conftapel , en drie Burgeren uit Zutphen geleid, zoude gebragt zyn; maar onze onzydigheid laat niet toe eene zo onbepaalde, en door geen bewyzen hoe gena..md geftaafde voordragt, zo maar als zeker aan te nemen. lER.  Deventer. 1430 NIEUWE NEDERLANDSCHE men. Dit is veel zekerder en allerzekerst, dat de daad zelve, ongepast, laakbaar, laag en fnood moet geacht worden van allen, die, van welke denkwyze ook omtrent de zakeu van ons Vaderland, edele gevoelens endenkwyzen in hunne boezem koesteren. Na dit voorval zyn twee fraaije afbeeidzels van deze Begraafplaats zo als hy was voor en na deze verwoesting, in het licht gegeven. Wegens de omwenteling der zaken in den voorledenen jaare op den 20 September alhier voorgevallen, heeft de Eerw. Heer J. F Scbwencke, eene Redevoering gedaan, zynde de Text Job. Optnb. cap. 15, het laatfte o-edeelte van 't 3, en 'e eerfte gedeelte van 't 4 vers, de Vooraffpraak was genomen uit Genef. 1: vs. 3. Zwolle. Van wege Burgemeesteren, Scheepenen en Raden dezer >tad, is in deze Maand, eene ernftige Publicatie gedaan, waarby verboden wordt: „ zo wel aan de Leden van de o-ewezen Burger-Sociëteit als aan alle an " dere Burgers en Ingezetenen het oprich" ten of bywonen van eenige Societen, Ge- * zelfchappen of Byeenkomden, waarin op- * zetlyk gehandeld word over zaken, bet ge" meene Lands- of Stads beltier betreffende, s' 0f waar in eenige Addresfen enRequesten, " daartoe relatief, worden ontworpen, ge" lezen of getekend; gelyk wy insgelyks wel " expresfelyk verbieden en interdiceeren by „ de-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1431 „ dezen aan alle Perfoonen, 't zy als Leden, „ 't zy als Confulenten, tot de zogenaamde ,, Burger - Commisfie hebbende behoord , „ het zy alle te zamen, het zy gedeeltelyk, „ 't zy openbaar, 't zy clandeftin, te houden „ eenige Vergaderingen of Byeenkomlten, en „ daar in te verhandelen eenige poinclen hei „ bellier van Regeering, of algemeene Stads,, en Landszaken betreffende , of tot hun ,, vorige pretenfe qualiteit eenige de minfte ,, relatie hebbende , zullende integendeel „ verwagten, dat zy, van hunne dwalingen 95 terugge keerende, zo wel als andere Bur9» gers en Ingezetenen zullen mede werken »> om eene onderlinge rust en eenigheid in sj den Burgerftaat te helpen bevorderen , 55 daartoe de Vaderl^ke pogingen hunner i-, Regenten te fecondeeren, en daar door 35 tevens aan dezelve weder te doen gewor■>■> den dat gezag en die achting, zonder wel3» ke zy buiten ftaat tezyn 't heil der Burgery » behoorlyk na hunnen wensch te bevorjj deren. „ Gelastende en bevelende ten dien ein„ de wel expresfelyk, dat, zo wel die pr£e„ tenfe gewezene Burger Gecommitteerden. „ als alle andere Burgers en Ingezetenen, al- le zaken van Regeering zullen moeten „ overlaten aan die geenen, welke daar toe wettig geroepen zyn. „ Verbiedende wyders wel uitdrukkelyk aan alle Burgers en Ingezetenen het tekenen „ van eenige Qualificatien, welke mogten „ ftrekken tot aanftelling van nieuwe zoge« naam- Zwolle.  ' 1 Zwol- 5 le. , f 432 NIEUWE ^NEDERLANDS-CUE , naamde Burger-Gecommitteerden, gelyk , ook niemand zodanige aanftelling zal mo« , gen aannemen. „ Alles op pcene, dat die geene, die te, gens een of ander van onze bovenfiaande , verordeningen mogten contravenieeren , „ zonder eenige conniventie alsverltoorders |' van de algemeene rust, anderen ten exem-1 pel, na rigeur van rechten, zullen worden geftraft, zonder dan nog door deze onze \t provifioneele voorziening en Publicatie, te kunnen ofte mogen afzien van zodani'< ge ftrafoeffening, als wy nader mogten n oordeelen ; tegens de voornaamfte Auteurs en Aanvoerders der boven vermelde ver' regaande misdryven te decreteeren, en zonder daar door aan iemand te willen " ontnemen of verhinderen zodanige particu" liere Aclie van Injurie, tot fchadevergoe" ding of anders, als hy mogte vermeenen " hem uit voorfchreven hoofde tegens dezen !' of geene te competeeren." De reden welke de Regeeriug, tot zodanige Publicatie bewogen heeft, word vooraf in het hoofd van die Publicatie uitvoerig opgegeven, namelyk de rampen en ongeregeldheden, die veroorzaakt zyn door de zogenaamde Burger - Sociëteit en Burger - Commisfie, en zulks zelfs in een tyd, zegt de Magiftraat, toen naauivlyks iemand der Burgers en Ingezetenen, zo -veel ons bekend is , te onvrede was, over het Publyk befiuur en de ftandgrypende Conftitutie, &c. STAD  JAARBOEKEN, September, 1788. 1433 STAD EN LANDEN. Groningen. TT^\e Staaten dezer Provincie hebben den JLJ' 1 Augustus een fcherp Placaat tegen alle rustverftooringen en partyfchappen doen afkondigen. T~\e Staaten van Stad Groningen en Ommelanden doen te weten: dat ter gelegentheid der deliberatien over de Refolutie van Hun Edele Groot Mogende de Heeren Staaten van Holland en WestFriesland , van den 15 February dezes Jaars genomen, op het doen van den Eed op de Conftitutie der Hooge Regcering en het Erfftadhouderfchap, nodig hebben geoordeeld, om, in aanmerking van' de menigvuldige ongeregeldheden en ftrafbare gebeurtenisfen, welke eenige achtereenvolgende Jaaren mede deze Provincie beroerd , cn de Grondvesten van diens gezegende Conftitutie aan het wankelen hebben gebragt, een Extraordinair Staats-Comnisfie te benoemen, ten einde te onderzeeken wat met betrekking tot de inwendige gefteldheid van deze Provincie en weering van alle infraclie tegens diens gevestigde Conftitutie gedaan behoort te worden. Dat dieswegens voorfchreven Commisfie, ter voldoening aan Onze intentie eerst en vooral zal moeten inquireeren 0p alle die ongeregeldheden en gebeurtenisfen, en zig daar omtrent" de nodige,informatien doen, verzorgen, op dat na volledige opening van de waare gefchapenheid van zaken, en ontdekking van den oorfprong, en fpoedige vordering van zo veele Volk- cn Landbeden endè weinigheden, woelingen cn Cabalen, bepaaldelyk met genoegzame zekerheid en fiducie kan worden opgemaakt, wat tot verhoeding derzelve voor het toekomende Ccccc r en Groningen.  Groningen. Placaat tegen r">tvir- fioartug enz. 1434 NIEUWE NEDERLANDSCHE en beteritg wegens het voorledene gedaan diend te ^DaTvoorts deze ExtraordinarisStaats-Commisfie door Ons geauthorifeerd is geworden, om niet alleen op 'sLands kosten zodane Perfoon of Perfoonen als nodig oordeelen, en in fpecie den fiscaal van de Provincie Mr. % H. cle Raadt te mogen employeeren, maar ook infpedtie te nemen van, en te requireeren alle zodane Prothocollen, Charters, Redsters en Refolutie-Boeken zonder onderfcheid , als bv eenige Provinciaale Vergadering, Collegie of Gerichte in deze Provincie gehouden worden, zonder dat zulks aan Hun, als uit naam van den Souverein eevordert, geweigerd zal mogen worden. g Dat eindelyk mede aan deze Commisfie de executie van Ons Placaat, van den 18 der jongst verlopene maand July, ftrekkende tot vernietiging van de Fxercitie-Genootfchappen ten platten Lande, en het ontwapenen der onwilligen, door Ons is opge- dV Afwaaromme by dezen wel fcherpelyk verbieden alle ondernemingen, waar door Onze heilzame oogmerken direct of indirect eemgzints verydeld kunnen worden, op ftraffe, dat die geene, welke zig daar aan fchuldig maken, als wederfpannige aan en verfmaders van de bevelen der Hooge Overigheid na omftandigheden van zaken, en het ftrengfte recht Corrigeert zullen worden, op dat eindelyk eens de 70 hoognodige rust worde herfteld, en niemand zig voortaan wederom verftoute eenige poging te doen, om zyne wettige Overigheid den klem var. RegeeYmk te ontwringen. Lastende en beveelende teffens elk en een iege yk, die zulks moge aangaan , den ?enelden Fiscaal Mr. J. H. de Raadt, in, het te doene onderzoek alle mogelyke hulpe en adfiftentie te vrieenen, voorts aan denzelven bekend te maken alle zodane buitenfporigheden, het zy met woorden of daaden, ftrekkende tot verftoring van de inwendige ruste dezer Provincie, als zedert een ge-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1435 ruimen tyd gebeurd, en ter kennis van deze of geene gekomen mogen zyn, op dat vervolgens daar omtrend door Ons kan worden gedisponeert, als bevonden zal worden te behoren. En op dat niemand hier van eenige onwetcnheid moge voorwenden, zal dezen alomme van de Predikftoelen in deze Provincie afgelezen, en verders worden aangeflagen ter plaatze alwaar men gewoon is zulks te doen. Aldus gedaan in het Provincie - Huis binnen Groningen, op Vry dag den 1 Augustus 1788. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mogende, E. LEWE, Secretaris. Nog behben Hooggemelde Heeren Staaten alle Sociëteiten en Byeenkomften, in welken over 's Lands zaaken gehandeld wordt, by Publicatie van den 1 Augustus aldus verboden : T\e Staaten van Stad Groningen en Ommelanden, J^ doen te weten: Hoe zedert een geruimen tyd metde uiterfte verontwaardiging hebben belchouwt, de ftoute en hoogstftrafbaare pogingen van eenige woelzieke en na verandering haakende Perfoonen, om in de beroeringen waar door zommige Gewesten van het dierbaar Vaderland eenige agtereenvolgende Jaaren zo deerlyk gefolterd zyn, mede deze Provincie te doen deelen, dier gevestigde Conftitutie her onderfte boven te keeren, en eene volflagene regeeringJoosheid in te voeren, ten dien einde op diverfe plaatzen verderffelyke zamenkomften, of zogenaamde Sociteiten en beflotene gezelfchappen te beleggen, omniet alleen opzettelyk over het bellier van 's Lands zaaken, hoe zeer ook buiten hun kring, te raadplegen, en zich een gezag nevens, ja boven Ccccc 2 dat Gro- ningeü. Placaat tegen tustverfloot ing enz.  Groningen. Placaat tegen by e n kom ft en enz. 1436* NIEUWE NEDERLANDS CHE dat van den Souverein aan te matigen, maar ook om minkundige, die de fnode en argelistige oogmerken van deze Volksverleiders niet doorzien, verderffelyke grondbeginzelen tot kleinacbting van de wettige Regeering des Lands, en krenking van het recht der Hooge Overheid in te prenten: ja zelfs eenige Predikanten ten platten Lande niet gefchroomt hebben, om geheel ftrydig met'het waare oogmerk hunner zending, zich opentlyk als de Beleiders van die te zamenkomften en fprekers in dezelve op te werpen, ten einde den eenvoudigen Landman te bedriegen en in zvn verderf te doen ftortcn; misbruikende aldus op e'ene fchandelyke wvze den invloed en het vertrouwen, het welk uit hoofde van het eerwaardig Carafter door hun bekleed, op, en by hunne Gemeentens verkregen hebben: waar door het dan zo verre gekomen is, dat, (hoe zeer ook met blydfchap hebben mogen befpeuren, dat verre weg het grootRe gedeelte der goede Ingezetenen af keeng van zulke ftraf bare ondernemingen, cn door eerlyke gevoelens bezield, zig voor de gevaarlyke ftrikken van zo veele verleiders hebben weten te wagten) echter veele tegens den fterken voortgang van dit dag by dag toenemend kwaad te zwak zyn bevonden om dezelve tegen te daan , en daar door zommige willens en wetens, zommige door enkele misleiding en onkunde van het kwaad, dat zy bedreven, zig aan muitery,verfmading van het recht der Hooge Overigheid , en andere ftraf baare daden hebben fchuldig gemaakt; voorts eene verbittering en animoliteit in "de gemoederen verwekt is geworden, die, zo ze niet door alle mogelyke en gepaste middelen wordt uitgebluscht, de nadeeligfte gevolgen voor Land en Volk moeten nu zig fleepen: Het welk te meer te duchten ftaat, naar dien hoe langs hoe meer ondervinden, dat het thans even zo weinig als in den Jaare 1748, „ aan Perfoonen ontbreekt, die haar werk „ fchynen te maken, om de goede Gemeente door „ verzonne onwaarheden en vuile kwaadaartigheden „ en  JAARBOEKEN, September, 178». 1437 ,, en lastertaal, (waar aan zig niet ontzien fchuldig „ te maken, die zulks het minst betaamd), tegens ,, haare Wettige Overigheden op te hitzen, dcacht„ baarheid van de Regeering weg te nemen, en dus ,, alles in confufie en verwarring te brengen," ftrydig tegen Ons Placaat van den 21 Maart 1748. Terwyl Wy ook boven dien van tyd tot tyd bericht ontfangen, dat door zommige by aanhoudentheid de verderffelyke maxime wordt opgevolgd, om de befluiten van de Hooge Machten des Lands op de eerlooste wyze te bedillen, en de goede Ingezetenen , die niet met hun willen inftcmmen, maar zig als ftille en vreedzame in den Lande gedragen, baldadiglyk aan te randen, te befpotten en te mishandelen ; voorts allerhande fchndelyke verdichtfelen van ingekomene nieuwstydingen uit"te venten, ftrekkende aan de eene kant 'om de goede en ftille Ingezetenen een lchrik aan te jaagen, en aan den anderen kant, om de verblinde en vooringenomene menigte hope te geven, dat het pernicieuje Volk- en Landberoerend Leerftelzel, (waar door Neêrlands Gemeenebest, onder het masker van Patriottisme en Vaderlandsliefde, met verlies van de door het bloed Onzer Voorvaderen zo duur gekogte Panden van Vryheid en onbelemmerde Godsdienstoeffening, tot deszelfs ondergang zoude zyn gebragt, zo niet door de ontfermendegoedheid van het Alziend Oog, zulks op eene wonderdadige wyze verhoed ware geworden) eindelyk doorbreken, en door uitheemfche magt onderfteuning zal ontfangen; waar door te gelyk de affchuwelyke boosheid des harten te kennen geven, dat het dierbaar Vaderland liever door uitheemfche macht vernield, als hunne flingfche oogmerken verydelt willen zien. Tegens welke gevaarlyke en ongeoorloofde machina tien op het ernftigfte en krachtigfte willende voorzien! Zo is het, dat Wy by dezen wel ftrengelyk verbieden alle zodaan particuliere Sociëteiten, zamenrottingenen byeenkomften, waar in opzettelyk over zaaken 'sLands beftierbetreffende, gehandeld word, Ccccc 3 of Groningen. Placaat tegen bytenkomHen enz» f.  1438 NIEUWE NEDERLANDSCHE Groningen Placaat tegen by eenkom* ften enz of de Ingezetenen worden opgeruid, om zig een inzage in de Regeering aan te matigen: alie nadeelige enlasterlyke discourfen tegens de Hooge Regeering of Leden van dien, mitsgaders het onbezonnen taxe. ren vafi derzelver befluitentotwelzyn van den Lande genomen: alle fchrikbaarende en malitieuslyk ver, zonnene uitftrooizels van ingekomene nieuwstydin«en: voorts het aanranden, befchimpen en mishandelen van particuliere perfoonen, wegens derzelver verfchillende denkingswyze en aankleving aan de waare belangens van de gevestigde Conftitutie, welke Wy Onze kragtdadige en byzondere proteclie overwaardig keuren ; en eindelyk alle verdere baldadigheden eh ongeregeldheden, waar door de veiligheid en het publiek gezag eenigzints gekrenkt, en de voortduuring van twist en tweefpalt bevordert wordt, op ftraffe, dat die geene, welke bevonden zullen worden dezen ter contrarie gedaan, gehandeld , of gemachineert te hebben , als openbaare rustverftoorders en oproermakers zonder eenige conniventie aan den lyve,en de omftandigheden het delift eenigzints aggraveerendc, met de dood geftraft zullen worden. Lastende en beveelende deswegens alle Hooge en Laage Gerichten, aan wie de handhaving van crimineele Juftitie in deze Provincie, en de uitoeffening der ftraffe by de Wetten van den Lande bepaald, is toevertrouwd , naauwkeurig zorge te dragen, dat deze Onze Orders, die Wy tot herftel van de inwendige rust en vervolgelyke voortduuring derzelve , genoodzaakt zyn geweest te moeten arrefteeren, na de letter worde geëxecuteert, zonder onder eenig voorwendzel van Clementie, of anderzints daar aan in het minftc te luxeeren, en aldus eenige overtreding van deze Onze reeds bevorens gegevene, en nu "gerepeteerde bevelen met een geldboete af te doen, als zeer kwalyk aan de Uitvoerders van de bevelen der Hooge Overigheid pasfende, terwyl daar door niet alleen den weg tot eene arbitraire rechts-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1430 rechtspleging, zo nadeelig in een Burgerftaat, ge- < baant, maar ook notoir op de rechten van Zyne! Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfdadhouder wordt geëmpïeteerd. Alles onverkort het 1 recht, en de Achien wegens de reeds begaane over- / tredingen de Juftitie compereerende. .. „V *■ En op dat een iegelyk zig hier na ftiptelyk regu-j leere,en niemand eenige ignorantie moge voorwenden, zal dezen in alle de Kerken over de geheele Provincie, zonder onderfcheid, tot welke gezindheid die behoren, door de refpecbve Predikanten, Leeraars of Sprekers in dezelve, op de eerstkomende Zondag, na dat dit Placaat aan hun zal zyn ter hand gefteld, duidelyk en zeer verftaanbaar voorgelezen, en teffens alomme worden aangedagen ter plaatze, alwaar men gewoon is zulks te doen Aldus gedaan in het Provincie - Huis binnen Groningen op Vrydag den 1 Augustus 1788. Ter Ordonnantie van Hun Edel Mogende, E. LEWE, Secretaris. Men ziet ook nog wegens de Petitie van den Raad van State en de Financien der Provincie van Stad en Lande'jeen Rapport van de Heeren, die tot deze zaak gecommitteerd waren; betreffende de gedaane Verklaaringen of Declaratoiren tegen de betalingen van eenig Krygsvolk uit de geldkas van de Algemeene Bondgenootfchap. Van dit Rapport zyn veele, maar gebrekkelyke affchniten verfpreid. Het navolgende is echt, gedagtekend den 25 Augustus, en op den 27 dier maand by de Staten tot een befluit gebragt. Het luidt aldus: Ccccc4 EDE" 3ro- iINCKN. Vacant epen by~ enkom. ien et.z.  H40 NIEUWE NEDERLANDSCHE Groningen. Rapport nopens de Petitie van den Raad van State. EDELE MOGENDE HEEREN! Door de Heeren U Ed. Mog. Gecommitteerden ingevolge en ter voldoening aan de Refolutie Commisforiaal van den eerften dezer, zynde geëxamineert de Misfive van Hun Hoog Mog. van den 10 July bevorens, houdende verzoek aan U Edele Mog. om betrekkelyk de kosten en foldyen van de overgenomene Bruns'wykfche, Anfpachfche en Mcklenburgfche Troupen, en derzelver betaling af te zien, en geen gebruik te maken van het accrochement by het confent in het zelve, en in den Extraordinaris Staat van Oorlog, door U Ed. Mog. daar geftelt, met verdere reden en motivcn breder in voorfchreve Misfive geallegueert, zouden de Heeren U Ed. Mog. Gecommitteerden van oordeel zyn, dat de Heeren Gedeputeerden ter Vergaderinge van Hun Hoog Mog wegens deze Provincie geauthorifeerd behoorden te worden, om ter Hooggemelde Vergadering te verklaren: dat U Ed. Mog. geen genoegzame redenen zyn voorgekomen, waar door gepermoveert zouden kunnen worden, om van voïenftaande accrochement af te zien, daar het tpg zeker is, dat de lasten der Unie, door de gezamentlyke Bondgenooten gemeenfchappelyk, en na rato van een ieders vermogen gedragen moeten worden, en het zeer onredelyk is , dat de eene die lasten uit zyn eigen beurs, en daar tegen voor de anderen, een groot gedeelte derzelver uit de gemeene beurs worden gefourneert, waar door de overige Provinciën in effect merkelyk boven derzelver bepaalde quote worden bezwaard. Dat U Ed. Mog. reeds zo veele achter een volgende jaaren het onregelmatige plan, by zommige Provinciën, tot merkelyk bezwaar der overige, en van de Generaliteits Casfa by aanhoudentheid wordende opgevolgd, zonder dat door de fterkfie en bondigfte vertoogeo daar tegens ingebragt, eenige ver-  JAARBOEKEN, September,1788. 1441 verandering veroorzaakt is, met zeer veel leedwezen en aandoening hebben opgemerkt. Dat U Ed. Mog. vermeenden gegronde hoope te mogen voeden, dat 'er zig eene genoegzame infchikkelykheid by alle de Bondgenoten zoude ve'rtoonen, om door het openleggen der Financien van de refpective Provinciën, en het reguleeren van de Qjjotes derzelve, een fpoedige afdoening te bevorderen , van zo veele verfchillende begrippen, welkers voortduuring de grootfte onheilen aan het lieve Vaderland voorfpelien, dog.zulks dus verre zonder het gewenschte gevolg is geweest. Dat U Ed. Mog. nu reeds zo dikwyls tegens het betaalen uit de Generaliteits Casfa voor Zeeland en Friesland , op het ernftigfte en kragtigfte hebben geprotefteert, dog des ongeagt telkens daar tegens is aangegaan, en met de conclufie voortgevaren. Dat Ü Ed. Mog- maar al te klaar bemerken, dat de zaaken op dien voet continueerende, deze Provincie binnen kort geruïneert, en nutteloos voor het Bondgenootfchap zal worden, het welk te meer te duchten ftaat, naar dien voor de immenfe fommen, welke deze Provincie tot onderhoud van de Armee van den Staat betaalt, voor haar niet eens een toereikend getal Militie te bekomen is, om de verregaande Sluikeryen met waren, den impost fubject, die in zommige oorden dezer Provincie thans met gantfche benden , en zelfs gewapenderhand opentlyk en face van de bedienden van de Adminiftratie 'gedreven worden, tegen te gaan en te beletten, by welker verdere aanhoudentheid de Finantien totaal bedorven, en deze Provincie eerder als men zomtyds zal denken, buiten de mogelykheid zal worden gefteld, om aan haare verbintenisfen te kunnen voldoen, overzulks in de noodzakelykheid zal worden gebragt, om geheel met betalen op te houden: daar intusfchen het naburig Friesland, het welk zulk een groot foulaas in de Generaliteits Casfa vindt, by aanhoKdentheid met Troupen van den Staat blyft C 9 cc c .7 op- Gro- NINGEl*. Rapport nopens ds Petitie van dert Raad van State.  H42 NIEUWE NEDERLANDSCHE Groningen. Rapport voper.s de Petitie van den Raad van Sta. te. apgepaapt, en verre boven het noodzakelyke behoudt. Dat U Ed. Mog. overzulks van zig niet kunnen verkrvgen en geen vrvheid vinden , om conform het verzoek van Hun Hoog Mogende af te zien van de voorwaarde, waar aan Hun confent in het overnemen van de Brunswykfche, Anfpachfche en Mecklenburgfche Troupen, als mede in den Extraordinaris Staat van Oorlog over dezen jaare 1788, hebben geaccrocheert, maar tegens hunne waare geneigtheid genoodperst worden, daar by te perfifteeren, en gewislelyk hunne zo dikwyls gedeclareerde intentie en genomene Refolutien ter uitvoer zullen brengen, wanneer niet ten fpoedigften de nodige maatregelen tot eene billyke egaliteit tusfehen de Hooge Bondgenooten genomen, en deze Provincie door een toereikend getal Militie in ftaat worde gefteld, om voor de richtige voldoening van 'sLands Rechten te kunnen zorgen. Dat U Edele Mogende echter hier toe niet dan ongaarne, fchoorvoetende, en door de hooge nood gedrongen , kunnende befluitcn , als nu nog een laatfte bl\k van hunne infehikkelykheid en geneigdheid , om'de zaken van het Bondgenootfchap zo veel mogelyk buiten verdere verwarring te houden, de executie hunner Refolutie voor een korten tyd, en vast niet langer als tot het uiteinde van dit jaar in furcheance zullen houden, om af te wachten, of niet eindelyk eens aan hunne billyke inftantien , klagten en protesten, gehoor gegeven, en een einde van de zo kostbaare perfoneele Commisficn in 's Hage gemaakt zal worden: referveerende U Ed. Mog. wel uitdrukkelyk aan zig, om by verder verwyl van de zo hoog nodige afdoening, en by verdere betaling uit het Comptoir van de Unie voor andere Provinciën, conform accrochement by het gedragene confent, met de betaling der overgenomene Troupen zo verre op deze Provincie zyn gcrepartitieert, op te houden, en derzelver voldoening mede voor  JAARBOEKEN, September, 1788. 1443 rokening van dat Comptoir, waar op andere Provinciën geen meerder recht als deze Provincie kunnen pretendeeren, over te laten ; voorts zodane andere posten van den Ordinaris Staat van Oorlog af te wyzen, als nodig zal worden bevonden, om de Quote van deze Provincie na billykheid, en diens waare vermogens te bepaalen, en teffens te recouvreeren, het geen thans voor andere Provinciën, welke te laag zyn aangeflagen, betaalen Hebben de Heeren Staten van Stad en Lande zig met het uitgebragte Rapport geconformeert. Den 28 Augustus,zynde den dag op welken, naar jaarlykfche gewoonte, de Verlosfing dezer Stad van haare Vyanden, in het Jfaar 1672, plechtig herdacht wordt, ge1'chiedde zulks ook door het verrichten van den openbaaren Godsdienst in alle kerken het optrekken van Burgery en Krygsvolk' het klokkefpel, het lcsfen van het kanon' afrteeken van vuurwerk en andere vreugdebedryven, die tot laat in de nacht voortduurden. De Heer Fruitier, Extrsordinaris Gecommitteerde Raad wegens deze Provincie, in de jongstledene tyden van onlusten uitgeblonken hebbende, in het aankweeken en voortzetten van bedenkelyke oogmerken, is dieswegens by het Hof van julhtie dezer Provincie gedagvaard geworden, en, na een lang verhoor, js deszelfs °tdaane verantwoording zodamg onvoldoende voorgekomen, dat dezelve op decreet van den Hove, m gevangemsfe is gebragt. 'T LAND- Groningen. Rapport nopens dt Petitie van den Raad van State,  1444- NIEUWE NEDERLANDSCHE Assen. T LANDSCHAP DRENTHE. Assen. Den 26 Augustus is ter Vergaderinge van de Landfchap ingekomen een Tegenbetoog over de Staats/lemmingen in Drenthe, namens het ligchaam van de Ridderfchap met de Dingfpillen Zuidenveld en Rolde ; tegen de zogenaamde Deduclie, door de vier Ding fpillen, Beilen, Dieveren, Noordenveld en het Ooftermoer, nopens het Recht van Over/lemming ter Staatsvergaderinge van bet Landfchap Drenthe; opgefteld door J. W. Knoop, R. G., en op last Hunner Edele Mogenden, de Heeren Staten dezes Landfchap, gedrukt, naar inhoud der Refolutie van den 11 Maart 1788. Wy hebben niets tegen dit Tegenbetoog, zyn ook buiten ftaat, nog behoeven het niet te beoordeelen: maar indien alle dusdanige Rechten zulke wydloopige betoogen nodig hebben, is het te vreezen, dat die betoogen zo veel minder bekend zullen worden, 'als de tyd noodzakelyk moet ontbreeken , om die te kunnen lezen. Nopens de zaak zelve zie te voren bl. 722. GENERALITEITS LANDEN. 'sHertogenboscii. Den 13 September des ochtends ten half agt uuren, begon de Lieutenant-Gene-  JAARBOEKEN, Septemher, 1788. 144 y neraal Van der Dusfen, Gouverneur dezer Stad, het Mecklenburg- Schwerinfche Regiment te morriteren. Het zelve trok by Compagnien van de Paradeplaats naar het Gouvernement, daar het op het Voorplein man voor man gemonfterd wierdt: het zelve bedaat uit een Battaillon Grenadiers en twee Battaillons Musketiers , ieder ;Battaillon uit vier Compagniën , en ieder Compagnie uit tagtig man, te zamen omtrend duizend man; zommige Compagniën waren overyoltallig, en men was over de fchoonheid van dat Krygsvolk ten uiterllen voldaan. Omtrend den Predikant Jcan Gabriel la Font, van welken wy meermaalen gefproken hebben, is by de Algemeene Staten nog dit befluit genomen: Ts geboord het Rapport van de Heeren Van Wel. x deun, en andere üun Hoog Mog. Gedeputeerden tot de zaken van de Placaaten en Reglementen hebbende ingevolge en tot voldoening van Hoogstderzelver Refolutie Commisforiaal van den 18 July laatstleden, uit den Raad van Staten geëxamineert de Requeste van Jean Gabriel la Font, Predikant van de Walfche Gemeente in 'sBosch, houdende, dat Scheepenen van voornoemde Stad, op den 6 Maart laatstleden, aan hem Suppliant hadden gecomrnamceert Hun Hoog Mog. Refolutie van den 26 February daar te vooren, waarby Kun Hoog Mog. hadden goedgevonden den Suppliant te fufpendeeren van zyn Prcdikampt, als mede alle fun&ien en waardigheden daar aan verknogt, voor den tyd van zes maanden, ingaande met dato van gemelde Hun Hoog Mog. Refolutie, met inhouding van zyn Tracbement en*., s Her- rOGENjosch.  1446 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sHeR' TOGENBOSCH. Refolut, omtrend den PredtkantLa Font- enz., en dat voorts den Suppliant om weder tot zyn Predikdienst te komen, gehouden zal zyn by Submisfie - Requeste aan Hun Hoog Mog. zyn leedwezen en berouw te toonen, over de aanleiding welke hy had gegeeven tot het ongenoegen van Hun Hoog Mog., en opheffing van de Sufpenfie te verzoeken. Dat gedurende den tyd van des Suppliants voorfz. Sufpenfie geëmaneert was Hun Hoog Mog. Placaat van Amnestie, in dato den 5 Juny 1788. Dat de Suppliant voorfz. Placaat met aandagt hebbende geëxamineert, en daar mede zyn gehouden gedrag vergeleken, ter goeder trouwe vermeende in voorfz. Amnestie begrepen te zyn, als kunnende geene van de daar in voorkomende vyf uitzonderingen , op den Suppliant vnn applicatie worden gemaakt. Dat aangezien opgemelde Hun Hoog Mog. Placaat van Amnestie, volgens deszelfs oogmerk; wel voornamentlyk mede voor onvootzigtigen was ingerigt, den Suppliant dan ook daar uit veilig had kunnen beflüiten, dat het zelve insgelyks op hem, en in 't fpeciaal geval waar in hy zig bevond, behoorde te werken. Dat de'Supplrvnt daar benevens volvaardig zyn leedwezen over het ongenoegen door Hun Hoog Mog. tegens den Suppliant opgevat, was betuigengende, en zig voortaan wel zoude wagten daar roe eenige aanleiding te geeven, verzoekende den Suppliant derhalven, dat zyn voorfz. Sufpenfie zoude mogen worden opgeheven, en hy weder in zyn Predikampt en verdere dienstwerk herifeld, onder het genot van zyn gewoon Tractement, weder in te gaan met den dag van de door Hun Hoog Mog. hier op te nemen Refolutie, of wel met den 26 Augustus aanftaande, wanneer eigentlyk de tyd van des Suppliants Sufpenfie zoude komen te expireeren. Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, het verzoek van den Suppliant by voorfz. Requeste ged)&n, te wyze van de hand, ■act vrylating aan den Suppliant, om binnen den tyd  JAARBOEKEN, September., 1788. 1447 tyd van veertien dagen, zig als nog nader in convenable termen en conform het voorfchrift, vervat by Hun Hoog Mog. Refolutie van 26 February laatstleden, aan Hoogstdezelven te mogen addresfeeren, en opheffing van zyne Sufpenfie verzoeken, zullende dezelve tyd van veertien dagen verftreeken, en door den Suppliant zodanig voldoende adres niet gemaakt zynde, door Hun fioog Mog. ten zynen opzigte zodanig nader gedisponeerd worden, als geoordeeld zal worden te behooren. Omtrend den aankomst en 't kort verbJyf van den Prinfe Erfftadhouder in deze Hoofdftad, is ons dit berigt medegedeeld; 't welk wy wel gewenscht hadden, dat in zuivefer ftyl, en met minderen ophef was opgefteld. HTo dra de Magiftraat de zekere tyding ontving dat Zyne Doorluchtige Hoogheid een keer derwaards zoude doen, zond dezelve eene Commisfie naar 's Hage, om by Zyne Doorluchtige Hoogheid te.vernemen, of het Hoogstdezelve aangenaam zoude zyn, dat 'er eene generaale illuminatie wederom te 's Bosch zoude worden vastgefteld, en of* de Magiftraat de eer zoude mogen hebben aan Zyne Doorluchtige Hoogheid een dejeuné, diné of foupé, na I loogstdeszelfs verkiezing te offereeren, welk \ aanbod v door Zyne Hoogheid in zo verre wierd aangenomen, dat Hoogstdezelve declareerde het dejeuné gaarne te accepteeren , maar, nopens de illuminatie, van gedagten te zyn , dat het beter was dezelve agter te laten, in'confideratie van al het geen deze Stad geleden had. Zyne Doorl. Hoogheid arriveerde vervolgens te 'sBosch, op den 22 September laatstleden, des, nagts om twee uuren, en wierd op dien tyd zonder eenige plegtigheid, 't geen Hoogstdezelve alzo uitdrukkelyk begeert had, ontvangen in het Staten Logement, alwaar de Heer Hoogfchout dezer Stad en Meyerye Jr. Charles- Bigot, den Vorst op een Sou- 's Hertogenbosch. Refolut. omtrend den PredikantLa Font.  '$ Hertogen bosch. Berigt wegens den komst van de} Prins. 1448 NIEUWE NEDERLANDSCHE , Soupé onthaalde; vertrekkende Hoogstdezelve des . morgens omtrent vier uuren van hiernaar Maaftrigt, van waar Zyn Doorl. Hoogheid des Vrydags daar aan volgende alhier terug verwagt wierd, 't geen egter uit hoofde eener tusfehen beide gekomene indispofitie, waar mede de Vorst overvallen wierd, niet voor den 30 daar aan volgende plaats had, op welken heugchelyken dag , reeds vroeg in den 1 middag eene Commisfie van agt Leden uit den Magiftraat, met den Griffier ,»zig buiten de Stad vervoegde, om Zyne Hoogheid, op Stads Jurisdictie komende, plegtig te verwelkomen, hebbende zig by deze Commisfie, met goedvinden van den Heer Hoogfchout en den Magiftraat, gevoegd een corps van vyf en zeventig Burgers, allen in het blaauw gekleed, en met Oranje Cocardes en Linten vercierd, voorzien van flambouwen, en voorafgegaan door een aantal Mufikanten. Zyne Hoogheid voorgereden en begeleid door gemelde Commisfie, kwam onder een ontzaggelyke menigte van juichende, en het vrolyk hoezée en vivat Oranje uitgalmende Aanfchouvvers, omtrend negen uuren in de Stad tot aan het Staatenhuis, alwaar Hoogstdezelve verkozen had z\n verblyf te houden, en opgewagt en binnen geleid wierd' door de Heeren Generaal-Majaor en Commandeur Douglas cn Hoogfchout, verleenende Zyn Hoogheid kort na zyn arrivement, plegtige audiëntie aan alle de Officieren van het Guarnifoen, aan den Hoogfchout met alle de Leden en Minifters van den Magiftraat en Corps, aan de Leden van de Leen- en Tolkamer, aan eene Commisfie uit de Clasfis van 'sHcrtogenboseh, aan de refpective Kerkenraaden en veele andere perfoonen van diftinétie, waar na Zyne Hoogheid in voorfz. Logement foupeerde. De aankomst van Zyne Hoogheid op Maandag in deze Stad te laat in den avond geweest zynde, wierd het aanwezen van den Vorst Dingsdag morgen , den 1 dezer, des morgens om halfzeven uuren aan-  JAARBOEKEN, September, 1788. 144$ aangekondigt, door het losfen van het kanon, en het luiden en fpeelen der klokken, begevende zig Zyne Hoogheid reeds vroegtydig naar het Exercitie-Plein dezer Stad, deed aldaar de revue over de refpeóbve Corpfen alhier in Guarnifoen, te weeten, Over het Regiment Mariniers van den bovengemelden Generaal-Majoor Uougia;, over het tweede Eattaillon van Zyne Hoogheids Lyf-Régiment Oran ge Nasfau, en over de twee Compagniën Artilleristen, en wierd door de Heeren Officieren van dit Guarnifoen onthaald op een dejeuné, in een Tent, op voorfchreve Exercitie - Plein ten dien einde geplaatst, by welk dejeuné de meefte perfoonen van diftinclie uit de Stad, daar toe genodigt, prefent waren; daarna begaf zig Zyne Hoogheid naar- de Parade, en na dezelve te hebben bygewoond, bezigtigde Hoogstdezelve vervolgens de Fortificatiën en Magazynen dezer Vesting , waarna zig Zyne Hoogheid wederom vervoegde naar het ExercitiePlein , om aldaar te zien afvuuren de Mecklenburgfche Troupen, onlangs alhier in Guarnifoen gelegt : dit afgelopen zynde , keerde Zyne Hoogheid naar het Staten Logement terug, en gaf audiëntie aan een ieder , die zulks verlangd en gevraagd had , en vervolgens den tyd geko^ men zynde , om öp het Stadhuis gebruik te maken van den maaltyd, of dejeuné dinatoir, 't geen de Magiftraat aldaar in gereedheid had laten brengen , en uit vier en zestig couverts beftond, reed Zyne Hoogheid, verzeld van Hoogstdeszelfs Opper - Stalmeefter Baron Van Heecircten tot RhtH% den Kamerheer Baron Van den Boetfelaor, cn den Adjudant en Kwartierrneefter - Generaal Baron Van Be> mek, derWaards , en wierd op de Markt, en by het Stadhuis komende verwelkomt door een aangenaam Muziek, uitgevoerd door pen aantal Muzikanten , welke ten dien einde op de prjye van het Stadhuis geplaatst was, en den oude Vaderlandfche deun, tVtihttn.us uin Nas/hmven Ddddd aan- 's Hf.K- togén- BOSCH* Berigt wegéns 'len komst van den Piins.  's Her- lOGENBOSCH. Berigt wegens den komst van den Prins. 1450 NIEUWE NEDERLANDSCHE . aanhefte, welke deun ook op het klókkenfpel van. den Stadhuis Tooren, ter zeiver tyd gefpeeld wierd. Zo dra Zyne Hoogheid aan de trappen van het Stadhuis genaderd was, wierd Hoogstdezelve door eene Commisfie van den Magiftraat, beftaande uit a fident wierd geleid in het groot Collegie, alwaar de maaltyd was aangeregt, welke de Magiftraat voor dien Vorst en de Heeren van Hoogstdeszclfs gevolg in gereedheid had doen brengen, en waar op, behalven de Heeren Hoogfchout en Mimfters dezer Stad, door dén Magiftraat, ook genodigt waren de Heeren Commandeur en verdere aanwezende Generaals - Perfoonen , benevens alle de Hoofd-Officieren van het Guarnizoen , en de voornaam fte 'sLands Ontvangers; wordende Zyne Hoogheid na het afloopen dezer maaltyd, die omtrent anderhalf uur geduurd had, wederom geleidt in een ander vertrek, in het welke Hoogstdezelve nog omtrent een half uur vertoefde, en den een en ander der aanwezende Perfoonen op het minzaamfte onderhield en vooral Hoogstdeszelfs genoegen te kennen o-af over de gediftingueerde wyze, waar op Hoogstdezelve binnen deze Stad onthaald was, waar na Zyne Hoogheid zo van de Magiftraat als van de verdere aanwezende perfoonen, affcheid nam , en door alle dezelve tot aan de koets verzeld wierd, waar mede Zyne Hoogheid alvorens deze Stad verlatende, reed naar het Commandement, in het welke zig, by Mevrouw \)o>*g!as bevond, een talryke menigte van de voornaamfte Dames dezer Stad, ter  JAARBOEKEN, September, 1788. 1451 ter dier tyd te faam gekomen om Zyne Hoogheid mede te begroeten, cn Hoogstdenzelve haar leedwezen te betuigen, dat Zyn Hoogheids indispofitie verhinderd had, dat het Soupé, 't geen gemelde Commandeur voor dien Vorst tegens Vrydags te voren had in gereedheid doen brengen , en nog tot des S.aturdags was uitgefteld gewoVden, met Hoogstdeszelfs tegenwoordigheid niet had kunnen vereerd worden , waar over die Vorst zyn leedwezen en teffens zyn gevoel betoonde, hebbende nog eenigen tyd in het Commandement vertoefd. Waar na van de aanwezende Heeren cn Dames affcheid nam, zig wederom na zyn Logement b-.:gaf, en des anderen^ daags om zeven uuren des morgens, over Heusden en Gorcum, de terug reize naar 's Hage ondernomen heeft; doende het aan alle weldenkende wel leed, niet langer vereerd te hebben kunnen wezen met de tegenwoordigheid van een zo minzaam Vorst, welkersverblyf, hoe kort dan ook, veele Inwoonderen dezer Stad enMeyerye overtuigd heeft, hoegantsch verkeert en ten onregte men hen hier bevorens tegens Hoogstdeszelfs Perfoon vooringenomen , er, hoogstlaakbaare denkbeelden hadden ingeboezemt. Ook is ons nog gezonden de navolgende aanfpraak, ook niet zonder te veel ophef ingerigt: AANSPRAAK, 'ayrpè^févep door de. vereenigde BURGERS, hejtaande in vyf en zeventig Ptr/oonen, welke deeer geh .d hebben Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Panfe van ORANJE en NASSAU, by Hoogstdeszelfsko:n\t in hunne ■ ■00 'f,'. flad 'sHERTOGENBOSCH te begeleiden, en onder het ligt van Flambouwen voor te ligten, den 29 September 1788. DOORLUCHTIGE VORST! "W/elk een heuchlyk tyddip hebben wy op heden " beleefd, wy, die als Burgers dc eere gehad Ddddd 2 heb- 's HERtogenbosch. Berigt wegens den komst van den Prins.  ï452 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sHer- tocenbosch. Aanfpr. aan Zyne Doorl. Hoog beid. hebben Uwen Doorluchtigen Perfoon te vergezellen^ en te verlichten op den weg", in de vaale fchaduwe van den avond, en daar in een flaauwe fchets vertoonden, van de U vergezellende en voorlichtende Voorzienigheid, wanneer de akelige doods fchaduwen over het Doorluchtig floofd van Uwe Hooge Perfoon fchcenen zaïnen te trekken! Het worde ons van Uwe Doorluchtige Hoogheid niet euvel genomen, dat wy ons vcrftout hebben Uwe Doorl. te begeleiden, daar eene Edele, enbyna niet te beteugelen zynde drift ons aanfpoorde , om de oude en regtgeaarde Vaderlandfche trouw, voor het Doorluchtig, roemryk en gezegend Huis van Oranje, aan den dag te leggen. Maar neen' het hart 'van IVillem den Vyf den , even als dat van zyne groote Voorvaderen, is veel te edelaartig en menschlievend, dan dat het de Burgertrouw verfmaden zoude! egter hebben wy geenen flap gedaan zonder onze Wettige cn Hoogstgeëerbiedigde Overheid daar in te kennen, cn hunne goedkeuring te verwerven. Onnodig is het om uit te weiden in den lof, welke Uwe 'Doorluchtige. Hoogheid verdiend , daar Vrienden en Vyanden befchaamd moeten daan, en traanen weenen, wanneer hunne harten wel geplaatst zyn, by het herdenken van de edelmoedigheid en menschlievendheid, die allezints in dc daaden van Uwe Doorluchtigheid doordraaien. Zulk een hart, (om dit eene maar aan te haaien) is Goddelyk groot, dat beleedigingen vergeeft en aan den belediger weldoet! Deze deugden, die onaffchcidelyk moeten wezen in de brave Vorften van Oranje, worden fteeds aangekweekt en bevestigd, zonder daar by de Gerechtigheid uit het oog te verliezen! D» Alzegenaar zie uit den Hooge in gunde neder op Uwen Doorluchtigen Perfoon, op l we Koninglyke Gemalinne en de Vorftelyke Telgen! Hy geleide en befcherme Uwe Doorluchtige Hoogheid op  JAARBOEKEN, September, 1788. T453 alle Uwe wegen, en wende dus al het kwade van U af, dat de laage nyd , fdL al lang haar vleesch verteerd heeft) Ü mogt tocwenfchen J Trouwens! die de bcfcherming van Jakobs God geniet, behoeft niet te vreezen voor de Hydraas met alle haare hoofden! Deze befcherm'ng is veelmaals aan Uwe Doorluchtigheid gebleken, de beugchelyke om wen ding drekt tot een roemryk bewys, en die God, wien Uwe Hoogheid en wy aanbidden en eeren, maak* niet befchaamd de geenen, die op zynen naam vertrouwen. Geniet dan de goedkeuring van den hoogen Hemelheer, en gedenkt ook tot vreugde van uw hart, aan de braven in den Lande, welke met een onverdeelde ziel u aankleven, en hua tydelyk geluk ftellen in de welvaart van hunnen Vorst! De zegeningen en troost, die voortvloeien uit den geheiligden Godsdienst, (waar van Uwe Doorluchtige Hoogheid de befchermer is) verlevendige veel uwen geest, en doe U ftaan als een rots in het midden van de teifterende golven! De dageraad van volkomen heil en eensgezindheid lichte haaftelyk aan over Uw Doorluchtig Hoofd. en Gedacht! "en de vredelievende Burgery zitte eerlang gerust neder, onder haaren wynftok en vygeboom! Neêrlands wellust zy nog lange getuigen van dit wenfchelyk geluk! en wanneer Uwe Doorluchtige Hoogheid de Kroon der cierlykheid op den weg der gerechtigheid gedragen hebbe, dan vlye zich eindelyk een Cherubynen wacht rondom Uw leger, cn voere Uwe Ziele in die plaats , waar geen nydigaarts meer zyn, daar de boozen ophouden van beroeringe, en waar eeuwige blydfchap, vrede en eensgezindheid heerscht in de nabyheid van Koning Jezus! Breda. De dag van den 8 July, was voor deze Ddddd 3 Stad 's Hertog e cf- bosch. Aanfur. aan Zyne Door!. Hoogheid.  Breda. [454 NIEUWE NEDERLANDSCHE Stad een dag van genoegen. Voor drie jaaren mischten wy het voorregt van de ZuidHollandfche Kerkvergadering binnen onze muuren te zien vergaderen. Dan nu genoot deze Stad weder een van haare voorregten door Hun Edele Groot Mogende voor ruim een eeuw aan dc elve gefchonken. De Synodaale Vergadering wierdt , den 8 July laatstleden , plechtig in önze Groote Kerk , door eene Leerrede van den Heer f. IV. Bus/cbing, Predikant ie Monfter, geopend, over Pfalm XLV: vs. 7. Waarop in die Kerkvergadering als Commisfarisfen Politiek verfcheenen de Heeren Mr. Bicbon Visch , Raadsheer in den Hoogen Raade, van wegen de Edele Groot Mogende Heeren Staaten van Holland; Mr. L. S. le Jeune, Raad en Rekenmeester van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, van wegen gemelde Zyne Hoogheid; Mr. Damisfe, voorzittende Burgemeester. van wegen de Heeren van de Magiftraat dezer Stad; ih welke Vergadering , na dat tot derzelver Voorzitter den Heer Luyme.rs, Predikant te pud- Alblas, tot Adfesfor den Heer Knocky Predikant te Rotterdam, en tot derzelver Scriba den Heer Van Metten, Predikant te KotHekerk, waren verkoren, door den mond van den eerstgemelden Heer Commisf.rris Politiek, den Raadsheer Bi cbon Visch, eene Redevoering by deszelfs eerfte verfchyning in deze Kerkvergadering is gedaan; waar op deze Vergadering  JAARBOEKEN, September, 1788. 145 J ring in de grootfte genoegens, gepaard met] broederlyke liefde, in de bezorging van de belangens van Gods Kerk dermaten afliep, dat dezelven op den 18 dezer door eene plechtige Leerrede, door den Heer Huy zers, Predikant te Langeraar, over de woorden van Lucas Xü: vs. 35, 36 en 37, gefloten wierdt; terwyl alle de Leden met betuiging van hun genoegen over het vriendelyk onthaal in deze Stad genoten, dezelve verlieten. Maastricht. Den 22 dezer maand des avonds omtrend ten half 8 uuren, kwam den I leer Prins Erfftadhouder, onder het losbranden van 't Gefchut, en het paradeeren van 't Guarnifoen, alhier binnen ryden Hoogstdezelve nam zyn intrek in ft t uis der Staten, en ontving aldaar de begroetingen van den Magiftraat, de Staf - Officieren en andeie aanzienlyke perfoonen, fpysde dien avond by den Commandant, middelerwyl dat de geheele Stad zeer fraai verlicht was. Den volgenden dag en zedert befchonwde Zyne Hoogheid de wapenoefeningen van onze Krygsbezetting, en nam de Bronswykfche Troupen in den eed. Den 25 September kwam den Gouverneur dezer Stad met Mevrouw de Prinfes alhier aan, en woonden dienzelfden avond op het Stadhuis de byeenkomften of asfemblée by, Ddddd 4 wel- Sreda.  I45Ö- NIEUWE NEDERLANDSCHE MAASTRICHT. V ER- welke de Regeering , ter eere van den Erfdadhouder gaf. 'Er bevonden zig meer dan honderd Vrouwen en Heeren van aanzien op dezelve. Eenige huizen op de Markt waren weder verlicht , en de lucht weêrgalmde van het geroep Hoezée, vivat Oranje, enz. wanneer Zyne Door]. Hoogheid naar hec Stadhuis reedt. Onder de vreemde Heeren van aanzien bevonden zig de Prins Gallitzin, de Graven Van Hompescb en Van Gloes, de Baron Reifcbach en de Engelfche Generaal Clinton. enz. NEDERLA ND SCUE COLONIEN. C U R A C A. O. Den 15 July 1788 is de Fiscaal Van Teylingen, die in de voorledene onlusten, welken ook uit de Republiek herwaards waren overgewaaid , uit zyne post was gezet, herlleld. Dit wierdt met veel piegtigheid, in 't byzyn van duizende aanfchouweren, op bevel van de Heeren Bewindhebberen der West-Indifche Compagnie, verrigt. Veelen betoonden deswege hun vergenoegen, met gejuich, met het vlaggen van hunne fchepen , met het verlichten , des avonds, van hunne huizen, als anderzints.  JAARBOEKEN , September* 1788. 1457 VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ. Arnhem. Na eene uitteerende Ziekte is tusfehen den 8 en 9 September op den huize Rozendaal, in den ouderdom flegts van 26 Jaaren, overleden Jonkheer tV. A. Torck, Edelman van Zyne Doorl. en Haare Koninglyke Hoogheden, befchreven inde Ridderfchap van Veluwe, en Burgemeester der Stad Wageningen. Elburg. Zyne Doorluchtige Hoogheid heeft aangefteld tot regeerende Burgemeesteren voer den tyd van drie Jaaren Mr. J. B. Tulleken en Th. Vos ü. Z. Tot Scheepenen en Raden Mr. J. B. Tullelen, Mr. Ei. A. ^ulien W. A. Baron van Spaan tot Hardenftein, Mr. J. R. van Qldenbarneveld, Mr. O. Otters, Th. Vos G. Z., J. G. van Brienen en J. Wynen. Dordrecht. Door Zyne Doorl. Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, zyn uit eene overgeleverde Nominatie, voor den tyd van twee Jaaren, ingaande Die Michaè'lis', tot Scheepenen dezer Stad vei'kooren dc Heeren Jacob Boon, Jan van der Star, Adam Stratenus . Mr. Mattheus Onderwater, Abraham Hendriks en Mr. Ad'iaan Fidré;en totScheepen- Commisfaris laatstgemelde Heer Esdté. De af. gaande Heeren zyn Jan Hoon , i.odewyk van Loon, Gcrhaidus Emaus, Franck van der Schoor cn Ai noldus Noteman ; en als Scheepen - Commisfaris den Heer Franck van der Schoor; en blyven nog voor een Jaar als Scheepenen de Heeren Mr. ttendrtk O'derwater , Mr. Qeiet Repelaer , Mr. Lambert Pieter van Tets en Mr. /IdHaan Everwyn OnderwaDdddd £ ter, VERAN-i dering 3nder de hoo3e en lage amtenaars,enz.  Verandering onder de hoo ge en lage Amte- naars, enz. 34J8 NIEUWE NEDERLANDSCHE ter, en als Scheepenen - Commisfarisfen de twee laatstgemelde Heeren. Haarlem- Door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Prins Erfftadhouder, zyn uit eene overgeleverde Nominatie tot Burgemeefteren dezer Stad verkoren, de Heeren Mr. Pieter Vermeulen, Joan Harmen Graswinckel, Auraham Catharinus Vangele Twent en Jean la üle. Verders heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid dert Heer Prins Erfftadhouder, uit eene overgeleverde Nominatie tot Scheepenen dezer Stad benoemd, de Heeren Mr. Leonaul Hmuft t Pauw, Mr. Emanuel Sandoz,Dionfius Marchant Mr. Willem Cornelis Boey, Cornelis Boen en M*. Gerardus Cornelis Tilenius Kruythof; de vyf laatstgemelde Heeren tot Scheepenen - Commislarisien. ' Ook is door de Heeren van de Vroedfchap dezer Stad, den Heer Mr. Ifebrandus Johaw.es tater Var.7 Riemsdyï, Raad en Oud-Burgemeefter dezer Stad, benoemd om tegen Mai 1789 wegens deze Stad zitting te nemen , in het Collegie van de Edele Mogende Heeren Gecommitteerde Raden Van de Staten van Holland en West - Friesland. Delft. Alhier is overleden den Heer Mr. Gaspar de Roo, Heer van Rozenburg, Burgemeefter dezer Stad, en wegens dezelve zitting hebbende in 't Collegie van de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raden in ,'t Zuider- Kwartier dezer Provincie. Nog is alhier na een ziekte van eenige dagen overleden den Heer Raad en Advocaat Fiscaal ter Admiraliteit van Friesland Van Wydenhrug. L e y d e n. De Heeren Burgemeesteren, Schec- pe-  JAARBOEKEN, September, 1788. 1459 penen en Raden dezer Stad, hebben met voorkennis van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder , onder zekere bepaalingen, door Zyne Hoogheid opgegeeven, aangefteld tot Secretaris dezer Stad, den Heer Mr. Jonan Andreas Cunaus, die in de laatfte Regeeringsverandering mede uit de Regeering was ontfiagen.. Amsteldam. Na eene ziekte van eenige weeken, overleedt alhier in den ouderdom van 42 Jaaren, den Heer Pieter Con/iantyn Nobel, OudScheepen dezer Stad. Ook is op deszelfs Hofftede te Baambrugge overleden, den Heer Jan yan 'Parelwit , Oud- Burgemeefter alhier. Rotterdam. Den Heer Johannes Adam Nodell, onlangs door de Heeren Curatoren der Erasmiaanfche Scholen alhier, tot Rector derzei ven beroepen , cn vervolgens door dc Vroedfchap dezer Stad tot Profesfor hortoratius Hi/loriarum Eloquenfra & Pcë'ecs aangefteld zynde, heeft by gelegenheid der gewoone halfjaarfche bevordering der Latynfche Schooljeugd, op den 8 September deze beide Waardigheden, met het opzeggen van eene Latynfcbe Elegie, ter aanbeveeling van de beoeffening der fraaye Letteren, aanvaard. Den 9 September is op deszelfs Buitenplaats SchieLeven, tusfehen Schiedam en Overfchie, in den ouderdom van ruim 72 Jaaren overleden, den Heer Paj.c van A iphen, Oud-Raad en Oud-Burgemeefter dezer Stad , Pcnningmecfter van de Groote Visfchery, Commisfaris van de Pilotagie en Directeur van den Lcvantfchen Handel en Navigatie in de Middellandfche Zee. Ook is alhier in zyn 36" Jaar overleden, den Plcer t'ietcr -.an Zvieten, Media Doctor, Directeur en tweede Secretaris van het Bataafsch Genootfchap der Proefondervindelyke Wysbegeerte alhier. Alk- Verandering onder de hooge en lage Amte- naars, enz.  I460 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ver » n- derinc onder de hooge en lage Amte- naars , enz. Alkmaar. Den i September is alhier overleden Jonkheer Geruit Martin du Tour, Oud-Raad en Burgemeefter dezer Stad , Dykgraaf van de Schermer, en Bewindhebber der West - Ind* Compagnie alhier. Purmerende. Op gunftige aanpryzing van Zyne Doorl Hoogheid den Heer' Prins Erfftadhouder , is by de Edele Groot Achtb. Heeren Burgemeefteren cn Vroedfchappen dezer Stad, tot Raad in de Vroedfchap aangefteld, den lieer Mr. Mar. tin Co/iias Peeteboom, Secretaris, en wyders by vervulling van nu af aan tot den laatften April 1739, benoemd tot de Commisfie in het Collegie van de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde 'Raden van de Heeren Staten van Holland en West - Friesland en den Noorder-Kwartiere,den Heer Htr-mntkusTfttn'. boer, Oud-Burgemeefter en Raad, beiden in plaats" Van wylen den Heer Mr. Laurens Peereboom. Middelburg. Op den 30 Augustus zyn door de Edele Achtbaare Heeren Burgemeefteren Scheepenen dezer Stad aangefteld tot Commisfarisfen van Collateraal en Exue \ de Heeren Mr. Jo^an Wilhtm Schuur en Mr. Zacharias fasooott, in plaats van de Heeren Mr. Jan Jacobus Macquet en Air. W'hem Aarpout Kien van Otters; tot Weesmeefteren, de Heeren Mr. Korneiis van den Helm Boddaert, Mr. 'Jacobus Johtttmes de Btuvn. Mr. floachim Asjuerus Schorei, in plaats van de Heeren Mr. Idillem Aarnout van Cu tets, Henarik Brouuer en Mr. Johan Canifius. Voorts is nog aangefteld in 't Collegie van 't Landrecht, tot Commisfarisfen Mr. Bfi'thoiomeu' van de K"keen Aariaan Schip pets D. Z., in plaats van JacWi J n de Varp\ en Pietet jolden ljuiveni , in 't Collegie van Kleine Zaaken, tot Commisfaris Jacob Jari de F s/ , in plaats van Mr. Henttcm van de Vondel; in 't Collegie van Stads Ambachten, tot Keur Scheepenen  JAARBOEKEN, September, 1788. 1461 Mr. Henricus van de Vendel, Willem de Timmerman en IVtllem Jacobus te Water , in plaats van Mr. Pierre Jean Changstion, Mr. J>. n ' et y . Qpfljus en Jan Cornelis de Bruyn; en in 't Collegie van Defolace Boedels, tot Prefident, den Heer Mr. Con. fiantyn Jan Danckaerts . in plaats van den Heer Jo han Pieter Landsheer; tot Commisfarisfen Jm $my'tegë/3 en Mr. Pierre Jean Changniun s in plaats van Mr. Cornelis Brouwer en Cornelis van Klemmen. Den Schout by Nacht Jan van Kr-yw^en, gehoorende onder den Zeeraad in deze Provincie, is te Leyden overleden. Utrecht. .By de jongstleden Vergadering van de Heeren Staten dezer Provincie is Jr.'jAN Carel Grave van Bentinck, wegens de Heeren Geëligeerde Raden gecommitteerd als Extraordinaris Raad in den Hove Provinciaal, in te gaan den 3 Octobei 17&8 en te eindigen den laatften April 1794. Mitsgaders Mr. Theod. Arwoud Zaal , benoemd tot Heemraad op den Lekkendyk wegens de geestely ke Luiden, in plaats en by" vry willigen afftand van Mr. J. H. van Hengst. Leeuwarden. Den 19 September is alhier na een verval van kragten , in den ouderdom van 80 Jaaren twee maanden en 12 dagen overleden, den Heer Stpke TresHng, Oud -Subftituut- Procureur - Generaal van Friesland. LYST Veranderingonder de hoo-. ce en lage Amte- naars, enz.  1462 NIEUWE NEDERL. JAARB., September, 1788. LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 15 September. by de Z. Zak. | Tarw Jarige Zeeuws 20 a 22 g nieuwe dito 20 a 23 $ Rog<ïe Zeeuws «rnz. 13a 14 fi Eewti-n Graauwe 15 a 18 ? ■ Groene 14 a 18 15 • ■ ■- ■ witte 13 a 16 8 Witteboonen kleine 18 a 21 g by 't Last Paardeboonen 17 a 19 <£ Duiveboonen 20 a 11 ö£ Haver. Zeeuws enz. 11 a 13 c£ Witteboonen kleine 18 a 21 Rotterdam den 15 September. Koolzaad 4 i a 44 cC Gerst Winter 21 a 224 Zomer 20 a 21 c£ IJoekweiï op 154 a 19 Moutwyn 61 oede3oVt. by den Steen. Vlas Allerbeft 54 a 66 ft. Best 45 a 53 ft. —— Middclfoort 33 a 44 ft. Gemeen . 27 a 32 ft. —- Allergemeenst 24 a 26 ö.  NIEUWE NEDERLANDS CHE JAARBOEKEN* O c t o d e b.. MDCCLXXXVIIL HOLLAND. Haarlem. Den 29 dezer maand Oétober , des voordemiddags, is het tweede Bat. taillon van het eerfte Regiment van Zv. ne Hoogvorftelyke Doorluchtigheid, den Prins Van Waldeck, van Breda alhier binnen getrokken, om in deze Stad krygsbezetting houdenden een uur daarna is het tweede Battaillon van het Regiment van Zyne Doorluchtigheid den Prins van Saxen Gotha, het welk zedert de maand O&ober des voorleden Jaars alhier in krygsbezettinggelegen,en met veel lot de publieke rust bewaard heeft, van hier uitgetrokken naar Gorinchem. Eeeee 'sGra- Haar- lem.  Htf4 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAGE. 'sG R A V E N H A G E. Het Placaat wegens den 25 Penning, van 't welk wv in ons voorgaand ftukje gefproken hebben, en.wel derj 3° September is vastgefteld, maar den 1 dezer maand Oclober eerst is verzonden, luidt woordelyk aldus: De Staten van Holland en West - Friesland , al- • len den geenen die' dezen zullen zien "of hooren lezen, falut: doen te weten, dat nademaal de veiligheid en welvaart van eene Natie veelal afhangt van-de meerdere of mindere welgefteldheid haarer Financien , Onze Voorouderen altoos getragt hebben door fpaarzaamheid te zorgen, dat dezelve zig in eene zo bloeiende daat bevonden, als de omltandigheden van zaken eenigzints toelieten, terwyl zy, wanneer dezelve door deze of geene rampen of toevallen waren aangetast, al hun vermogen beftcededen, om dezelve weder op te beuren , en het wankelend publick credit door gepaste middelen te onderfchragen. . . Dat het gevolg van eene zo wyze, als voorzigtige handelwyze is geweest, dat de" Financien van deze Provincie, welker vermogen even voor het midden dezer eeuw tot eene zeer groote laagheid was vervallen, in den jaare 1780 zodanig ten voordeele waren veranderd, dat dezelve, indien dc Republiek nog eenigen tyd had mogen blyven by haare onzydigheid, binnen zeer korte jaaren geweest zouden zyn in zodanigen allerbloeyendfïcn {laat, als waar na Onze Voorvaderen te vergeefs hadden verlangt, en waar van in de Jaarboeken dezer Provincie geen voorbeelden zouden te vinden gèweest zvn. Dan dat het een ieder bekend is, dat de buitenland-  JAARBOEKEN, O&oher, 1788. H<$s land'fche onlusten, in welke de Republiek, zedert dien tyd, met twee magtige Nabuuren is ingewikkeld geworden, de Provincie van Holland en WestFriesland genoodzaakt hebben, niet alleen haar aandeel te dragen in de zo importante fommen, als tot verdediging van het lieve Vaderland wierden vereischt, maar zelfs, (wilde zy het algemeen behoud niet m de waagfchaal ftellen) nog boven dat aandeel ■ aanzienlyke fchattea te befteedefl; en dat allerbyzon ' derst de inwendige beroerten en desordtes, waar door in de laatfte jaaren deze Provincie zo jammerlvk is gefchokt geworden, aanleiding hebben gegeeven tot het doen van velerhande ow&hW&e uir gaven en welke 's Lands Financien op zulk eene geweldige wyze hebben aangetast, en haare fchatkisten zodanig gekd,gt, dat zelfs de ordinaire zaken tot hier toe niet dan met veel moeite en bekommering zvn gaande gehouden. ö y Dat het al mede waereldkundig is, dat de nadeelen van den Oorlog van den jaare 1780 in eene zeer groote maate zyn gevoeld geworden, door de Oost - Indifche: Maatfchappy, als welke geduurende dien geheelen Oorlog met zeer groote en buiten^ewoone uitgaven is bezwaard geworden, zonder genoegzaam eenige dier voordeden te genieten welke dezelve anderzints zo rykelyk ontfangt; dat het dan ook daar aan toe te kennen is, dat Bewindhebberen der gemelde Compagnie, verre van te kunnen voortgaan in hunne maatregelen, om van tyd tot tyd <*enegotieerde Penningen af te losfen, in tegendeel Genoodzaakt zyn geworden, naar middelen om te zien, om op nieuws gelden te negotieeren; doch dat zv buiten itaat zynde, om dezelve op eigen credit te bekomen , Wy op de daar toe fuccesfivelyk gedane Addresfen hebben moeten befluiten , om dezelve Compagnie in de verlegendheid , waar in zy was geraakt, door het opfchieten van Penningen doch voornamentlyk door tusfchenbeide ftellinge van Ons credit, uit haaren nood te helpen. Eeeee 2 Da£ 'sGra- vknhagê. Placaat van den iS Penring.  *s Gra- VENHACE. Placaat van den 2J Penning. I4<56 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dat Wy ook in aanmerking hebben genomen de benodigdheid van de Admiraliteits Collegien, het gerequireerde herftel en onderhoud van 's Lands Fortificatiën, de aanvulling der Magazynen voor de Zeeen Landdienst, en andere middelen van defenfie, aan Onze zorge toevertrouwd, doch welke door de bekrompenheid van 'sLands Kas, uit hoofde van de hier bovengemelde oorzaaken, zeer veel ontbreekt , en welk gebrek nogthans vervuld moet worden, indien men de veiligheid van den Staat en van een ieders Bezittingen wil handhaven. Dat tot deze heilzame eindens, eene groote hoeveelheid van Penningen benodigd zynde, Wy getragt hebben de Provincie daar van te voorzien, en mitsdien reeds in het begin van dit jaar op zeer favorabele Conditiën een Geldleening hebben uitgefchreeven, gelyk Wy ook tot de volkome vervulling van alle de'benodigdheden daar in zouden gecontinueerd hebben, indien Wy niet tot Onze fmarte hadden ondervonden, dat de omftandigheden des tyds zulke onoverkomelyke beletfelen veroorzaakten, waar door Wv verhinderd wierden, van zo fchielyk, of op zodanige conditiën, de benodigde Penningen uit vry willige Fournisfementen te bekomen, als de zaak vereischte; terwyl het middel van Negociatie, by forme van Wisfelbrieven in de allerpresfancfte benodigtheid onlangs geïntroduceerd, behalven de kostbaarheid, nog veele andere en in haare gevolgen veel fchadelyker inconvenienten zoude medebrengen, indien de gantfche masfa van benodigdheid op dien voet moest worden vervuld. Dat het onder de eerfte pligten van alle Ingezetenen te tellen is, dat een ieder medewerke, om den welvaart van het Land te bevorderen, zelfs met een gedeelte zyner Bezittingen, door het opbrengen van jaarlykfche Lasten , of op eenige andere wyzen, daar toe te befteeden. Dat Wy daarom Ons in de noodzaak bevonden hebben, bedagt te zyn op een middel, waar door  JAARBOEKEN, Otlober, 1788. 14^ de Ingezetenen tot eene zekere fomme gegoed, een iegelyk naar evenredigheid zyner Bezittingen, verpligt worden aan den Lande zekere JÖwme van Penningen tegens een gevoeglyken intrest te leenen, om afgelost te worden, op zodanige tyden en wyzen, als nader by Ons zal worden gerefolveerd, en uit zodanige Fondfen, als Wy daar toe zullen uitdenken en aanwyzen; en vermits die wyze, om in de benodigdheden van het Land, en de lighaamen daar aan verknogt, te voorzien, Ons voorgekomen is, genoegzaam niet bczwaarend, immers oneindig min drukkend, dan wanneer alle Onze Ingezetenen of de meervermogende van hun, verpligt wierden, een gedeelte hunner Bezittingen aan deh Lande af te Haan, zo als zulks reeds in deze Eeuwe heeft moeten gefchieden, hebben Wy goedgevonden, over. tsr.komffig het hoogwys advis v'ah Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Ptivfe vnn OrAngE en Nassau , te confenteeren en bewilligen, gelyk Wy confenteeren en bewilligen by dezen, tot een Negociatie van Penningen, waar in ieder Ingezeten zonder onderfcheid van ftaat, mits tot een zekere fomme gegoed zynde, zal verpligt zyn te fourneeren vier ten honderd van het montant van zyne Bezittingen en vermogen, tegens Obligatien 'ten laste de Provincie van Holland en West - Friesland, rentende tegen vier ten honderd in het jaar, fubjeót de korting als andere 'sLands Obligatien of dertigjaarige renten , ter keuze van de Beleggers, tegen vyf ten honderd jaarlyks, en zulks in rrianiere navolgende: §. I. Dat de voorfz. Negotiatie zal worden gefourneerd door alle die genen, die tot vyf en twintig honderd guldens, of daar boven, in Capitaal gegoed zyn, of die (fchoon zo veel in Capitaal niet gegoed) nogthans zodanige Ampten , Bedieningen en Beneficiën bezitten, welke hier na niet fpecfaal zyn uitgezonderd: en zal het voorfz. fournisfement in deze Negotiatie beftaan in den vyf en twmtmEeeee 3 ft|n 's Gra- VENHA: GE. Placaat van den 25 Pcn~ ning. I  's Gravënha- ce. Placaat van den aj Penning. 14G8 NIEUWE NEDERLANDSCHE fksa Penning, dat is, vier ten honderd, van het zuiver beloop der waarde van een ieders Capitaal, Bezittingen of Ampten, volgens de wyze van tauxatie hier na te bepaalen; en zullen onder deze tauxatie moeten gebragt worden alle Goederen en Bezittingen , zo roerende als onroerende, Ampten, Bedieningen en Beneficiën, en generalyk alles, wat in het volgende artikel breder zal worden gefpecificeert. Dog zullen onder de tauxatie niet behoeven gebragt te worden, en dus ook geen fournisfement van derzelver waarde nodig zyn , allerley Meubilen en Huisraad, daar onder begrepen al wat tot de huishouding, kleding en dekzel is dienende, mitsgaders allerley Werktuigenen Gereedfchappen, als meede de Paarden,die tot de Bouw- en andere Neeringcn, en tot de oeffening van eenige Kunften, Handwerken of Ambachten moeten gebruikt worden, waar onder egter het Rund- en ander Vee niet begrepen worden": gelyk ook worden uitgezonderd de Ampten van dè Profesforen en Ledtoren van Hun Edele Groot Mog. Üniverfiteit; de bedieningen der Predikanten , zo van de Gereformeerde Religie, als van andere Proteftantfche Gezindheden, mitsgaders de Traftementen en Penfioenen van derzelver Weduwen • voorts de Militaire Emploven; en voorts zodanige kleine Bediening of kleine Bedieningen, die door& een Perfoon bekleed wordende , te famen m Tradtement en Emolument geen vier honderd guldens' in het jaar bedragen; of in het generaal ^welker inkomften uit Dag- of Arbeidsloonen beftaan; welke alle, voor zo veel het jaarlyks inkomen van deze uitgezonderde Ampten en Bedieningen aan. «aat, van dit Fournisfement zullen wezen vry gefteld', blyvende nogthans de Bezitters van zodanige uitgezonderde Goederen en Ampten verpligt tot de tauxatie van hunne andere Goederen en Ampten, voor zo verre dezelve ƒ 2500 : o : o. en daar boven zuiver in capitaal bedragen. $ II Dat, om aan de goede Ingezetenen alle s' " twyf-  JAARBOEKEN, OBoher, 1788. 1469 twyffèling, zo veel mogelyk is, weg te neemen. op het maken van de nodigen overilag hunner Be; zittingen, zal worden vastgefteld, zo als vastgcftelc word mits dezen, dat de overilag en vervolgens dc Negotiatie , moet gaan over Obligatien, Los- er Lyfrenten, Penfioenen, Prebenden, Actiën en Crediten, zo binnen als buiten 'sLands, ten lasten van deze of eenige andere Provinciën , van de Unie, Admiraliteiten, of eenige andere Generaliteits Comp. toiren, als mede ten laste van eenige Steden, Collegien, Banken, Diaconien, Kerken, Godshuizen, of andere Corporatien , hoedanig dezelve ook genaamd zouden mogen zyn, mitsgaders ten laste van alle andere Ryken, Staten, Prinfen en Potentaten, hoe genaamt; en derhalven ook over de Bezittingen in Engelfche, Franfche of andere Fondfen buiten 'sLands, als mede over de Revenuen van Ampten, Bedieningen en Beneficiën, het zy die by den Fourneerder zelve of by andere bekleed of bediend en waargenomen worden : over Landeryen, Erfpagten, Tienden, Visfcheryen, Grienden en Houtgewasfen, Heerlykheden, Huizen, Hoffteeden, Buitenplaatzen , Thuinen , Boomgaarden, en andere Bezittingen, zo in deze als de andere Provinciën , in het resfort van de Generaliteit, mitsgaders in andere Ryken en Staaten; en fpecialyk ook overSuyker en andere Plantagien , gelyk mede over alle andere Bezittingen in de Colonien van den Staat, en in die van andere Natiën : over uitfiaande Crediten, Maandgelden, Transporten, Hypotheecquen, Kustingbrieven, Scheepen - Kennisfen", Bylbrieven, Wisfel- en Bodemarybrieven, gelden in de Wisfelbinken, Actiën, Obligatienon Anticipatie-Penningen , in en ten laste van de Oost-, West- en andere Compagniën, en andere Colonien, alles zo hier te Lande, als in andere Staaten en Ryken buiten 'sLands; over uitfiaande Penningen onder Solliciteurs, Kasfiers of andere Particulieren, het zy met of zonder Verbani, zo binnen als buiten 'sLands; Eeeee 4 over 's Gra- ] venhage. Placaat van den iS Pen. tang.  1470 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. Placaat van den 2j Penning. over Schepen, Schuiten en Jagten in de Havenen; ter Zee, cn op de Rivieren zynde, en over allerley Waarên en Koopmanfchappen , hoe genaamd, alles mede zo binnen als buiten 'sLands, ter Zee, op de Rivieren en te Lande, als mede over gereede goudeen zilvere Penningen, gemunt en ongemunt Zilver en Goud, gewerkt ofongewerkt, Juweelen, Kleinodiën, Koetzen en andere Rytuigen, als mede de Paarden en het geene tot dezelven behoord; gelyk ook over Bibliotheeken, Rariteiten, Medailles, Schilderyen, Porcelynen en andere Curiofiteiten : en voorts generalyk over alles wat eigendom en bezittingen kan genoemd worden; zonder eenige andere uitzonderinge,als hier boven in de eerde Paragraaf is gemeld, mits dat daar tegens werde afgetrokken allerley 1'chulden , dewelke den Bezitter ten zynen laste, zo binnen als buiten 'sLands zouden mogen hebben: zynde de intentie, dat de voorfz. Negociatie zal gaan over de zuivere en effective Bezittingen der goede Ingezetenen , zo na mogelyk te bepaalen, als in confeientie zal bevinden te behooren. III. Dat wyders, om de goede Ingezetenen nog meerder te gemoet te komen in het maken van den overilag hunnerBezittingen,en allefcrupuleusheid dien aangaande weg te nemen , zal werden verklaard, zo als verklaard werd mits dezen: dat het een iegelyk zal vryftaan; ten aanzien van de Effecten, die hv bezit,"zo binnen als buiten 'sLands, waar op een Cours of Pryscourant is, die by zig zeiven te tauxeeren na de waarde en de Cours of Pryscourant , die daar op is, ten tyde wanneer hy zyn overflag maakt, welke tyd ten aanzien van de voorfz. Effecten moet gerekend worden op den dag van het arrefteeren van dit Placaat; dat ten opzigt van de Goederen, zo binnen als buiten'sLands, waar op geen Cours of Pryscourant is, een iegelyk die zal mogen by zig zelve tauxeeren, na rato van de pryzen der laatfte koopeu of verkoopen", die van dierge-  JAARBOEKEN, OEtoher, 1788. 1471 lyke Goederen door anderen gedaan zyn, ofwel tot zodanige waarde, als hem die, ten tyde wanneer hy zyn overflag maakt, afitaandc zouden mogen weezen ; dat ten refpecte van de Goederen, die eenig gevaar of rifico loopen , gelyk Scheepen en Koopmanfchappen, mitsgaders Cargafoen - Goederen, die actueellyk in Zee zyn, ten "tyde, wanneer hy zyn overflag maakt, een iegelyk die by zig zeiven zal mogen tauxeeren ter montant van de Asfurantie, die hy daar op heeft laten doen, of zo by die in het geheel of ten deele niet heeft laten asfureeren, voor zo verre na mate dat hy die in gemoede door de loopende rifico minder waardig fchat, als de opregte en reëele waarde van dien: dat in fchulden, uitftaande Gelden , Actiën en Crediten, ten lasten van Particulieren, zo binnen als buiten 'sLands, die dubieus zouden mogen wezen, zullen mogen gereekend worden na de waarde, waar voor men dezelve in gemoede wel zoude willen overgeeven: dat Goederen, waarvoor de Bezitter eene byzondere affectie heeft, gaande boven de ordinaris prys of waarde, nogtans in den te maken overflag niet hoger als tegens den ordinaris prys of waarde genomen en gerekend zullen behoeven te worden: dat wyders het zuiver inkomen der Ampten, Beneficiën en Bedieningen, als mede van de Lyfrenten, Tontinen, Contracten van overleving, Penfioenen en Prebenden, zal moeten gerekend worden op den voet zo als de Lyfrenten in het Placaat, van den ophef op de Collateraale fuccesfie in Capitaal getauxeerd werden, volgens de lyst in het negende artikel uitgedrukt; volgens welke lyst de Lyfrenten en Tontinen, en in dezen ook de zuivere Revenuen van een Ampt, Beneficie of Bedieninge, als mede van de Penfioenen en Prebenden, moeten gereekend worden aldus; te weeten: Op Lyven van 1 tot 20 jaaren, 10 maal de Lyfrenten, Revenuen van Ampten, Bedieningen, Penfioenen, enz. 20 's Gra- venha» CE. Placaat van den 25 Penving.  -1472 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venha'ce. Placaat van den 25 Penti i ng. ,1 i 1 ( < j 20 tot 30 jaaren 9 maal 30 tot 40 8 40 tot jo 7 — 50 tot 55 , 6 J5 tot ÓO J ; ÓO tOt ÓJ. 4 65 tot 70 • 3 7° tOt 75 — 2 Boven de jj — 1 Zullende de zuivere jaarlykfche Revenuen van de Tontinen , Contracten van overleving, Penfioenen en Praebenden gerekend worden na rato van het geen dezelve het laatst voorgaande jaar opgebragt of geïmporteerd hebben ; en dè zuivere jaarlykfche Revenuen van een Ampt, Beneficie of Bediening, dat in het geheel of ten deele geen vast inkomen heeft, over de vyf laatfte jaaren moeten omgeflagen worden, en van de genen die zo lang door den jegenwoordigen Bezitter niet bezeten zyn, na rato van het apparente inkomen van dien , of daar het ten eenernaale onzeker zoude mogen wezen, na rato van het inkomen geduurende den tyd dat die door len jegenwoordigen Bezitter bezeten zyn. En dat de zuivere inkomften van de rouleerende Commisfien, die iemand bekleed in de refpective Colegien, en van andere Ampten die niet permanent zyn, sullen gerekend werden öp de helft van het inkomen /iti dien voor die jaaren, welke daar aan nogrefteeren. §. IV. Dat, om niemand tegen zynen wille te )bligecren tot het openleggen van zynen ftaat, en iogthans gerustheid te hebben, dat elk en een ieder n het fourneeren van de voorfz. Negociatie zig zal ;wyten na behooren, aan een iegelyk zal werden rrygelaten en gerecommandeert zo" als hem vry;elaten en gerecommandeert wordt mits dezen, »m by zig zelf e'en exacden overflag en begrooting /arr het zuiver beloop der waarde van alle zyne Goederen, zo roerende als onroerende, Ampten, 3edieningen en Beneficiën, Effecten , Actiën cn Cre-  JAARBOEKEN, OEtoher \ 1788. 1473 Crediten, mitsgaders Bank- en Contante Gelden, alles zo binnen als buiten 'sLands, ter Zee, op de Rivieren, en te Lande, zonder andere uitzonderin-< ge als hier boven is gemeld, zo na mogelyk is te majam in goede confcientie, en zo hy na"aftrek van alle fchulden zig gegoed bevindt, mits tusfehen het verfehynen van den eerften en tweeden termyn dezer Negociatie , onder folemneelen Eede, en ten aanzien van de Mennogczinde, met waare woorden in plaatze van Eede, naar het gebruik hun toegeftaan, verklaarende: „ dat zy, voor zo verre zy „ tot de fomme van f 2500 : o : o cn daar bo„ ven gegoed zyn, o? Ampten en Beneficiën be- zitten, die by de eerfte Paragraaf niet zyn uit„ gezonderd, naar hunne beste kennisfe en weten- fchap, en zo na als hun mogelyk is geweest, op den voet by dit Placaat uitgedrukt, den overfiag „ en bcgrootirige van het zuiver beloop der waarde „ van alle hunne Goederen cn Bezittingen," of fourncerende in eene andere betrekking van Voogden , Adminiftrateurs of diergeiyke, met uitdrukking van de Perfoonen of Goederen, waar voor zy . fourneeren) „ hoe genaamd en waar gelegen of zyn„ de, en zonder eenige andere uitzonderinge als by „ dit Placaat bepaald is, gemaakt hebbenï en dat zy daar van ter goeder 'trouwe ten minftcn vier » Pct cent hebben gefourneert of zullen fournee„ ren, insgelyks op den voet en naar het voorfchrift „ 111 dit Placaat vervat, zodanig dat zy niet minder „ dan een vierde part reeds hebben gefourneerd, cn „ het resteerende voor of op de bepaalde Termy„ ncn zuilen fourneeren, en dat zy, ingevalle na,, derhand nog ietwes van hunne Bezittingen tot „ hunne kennisfe mogte komen, dat by inadverten- ae overgcflagen was, ook daar van vier per cent „ in maniere als boven fourneeren zullen • mitsgah ^'s dat zy de Billetten of Qui tan tien van 'sLands „ Ontfangers, waar uit blykt, dat hunne gefour„ neerde Penningen waarlyk in 's Lands Kas geko- „ men s Gra- /ENHA3E. Placaat 'au den 25 tennmg.  ?474 NIEUWE NEDERLANDSCHB "s Gra- VENHAGÊ. Placaat van den 25 Penning. „ men zyn, onder zig zullen houden, tot na het „ afloopen van den vierden Termyn dezer Nego„ ciatie; en dat zy dezelve Billietten of Quitantien „ aan niemand hebben geleend of overgegeeven, zullen leenen of overgeeven," welken Eed eens by het fournisiément vaneen vorig Termyn afgelegt zynde, andermaal by het fournisfement der volgende Termynen niet zal behoeven herhaald te worden , als werkende den zeiven Eed over alle de Termynen, ten waare nogthans iemand na het afleggen van den voorfchreven Eed, en eer alle de Termynen by hem gefourneerd zyn, mogte komen te overlyden, in welken gevalle deszelfs Erfgenamen, Executeurs of Boedelredders , ten aanzien van de Termynen, die aan des overleedens Boedel nog refteeren, gehouden zullen zyn , den overflag en begrooting van het zuiver beloop der waarde van den zeiven Boedel op nieuw te maken , en den voorfchreven Eed af te leggen. §. V. Dat niemand, Ingezeten van deze Provincie zynde, en vallende in de termen van artikel 1. van het fournisfement in deze Negociatie zal wezen geëximeert, het zy hy tot een Huisgezin behoord, by andere, of op zig zelve woont, het zy hy die zelf beheert, of onder de voogdye of Curateele van anderen ftaat, of de adminiftratie daar van aan anderen gedemandeerd is, zodanig dat een iegelyk van wat ftaat of conditie hy ook zoude mogen zyn, in deze te doene Negociatie zal wezen begrepen, zonder eenige uitzondering, en dat, om vervolgens zorg te dragen, dat een ieder, hier toe verpligt zynde, daar aan kome te voldoen; en dat niet alleen uit zyn eigen, maar ook uit een anders hoofde, voor zo verre hy daar toe verpligt is, alle en een iegelyk voor het praefteeren van den voorfz. Eed, zullen gehouden wezen, op den Eed by hun af te leggen, te verklaaren, „of zy eenige Goederen voor „ andere Perfoonen, Ingezetenen dezer Provincie „ adminiftreeren, het zy in de qualiteit van Voog- „ den,  JAARBOEKEN, Ottober, 1788.. 1475 „ den, Curateurs, Adminiftrateurs, of met welken „ titel het ook zy, cn van of voor welke Perfoo,, nen, als mede of zy eenige Perfoonen by hen in,, woonende hebben , en welke die zyn: gelyk ook „ nog of zy eenige Goederen in Fideicommis of ,, Lyftogt bezitten, en voorts of zy het fournisfement doen voor zig zeiven alleen, dan wel voor alle de andere Goederen door hen geadminiftreert „ of in Fideicommis of Lyftogt bezeten wordende." Zal ook het fournisfement in de Negociatie gedaan worden door Weeskamers, van de Goederen der Weezen, Ingezetenen van deze Provincie zynde, of alhier t'huis hoorende,en by hengeadminiftreerd wordende, in opzigt van ieder Wees afzonderlyk, by Weesmeefteren of twee Gecommitteerden der zelve. of ook wel by een of meer van derzelver Suppoosten of de door hun gefielde Adminiftrateurs te doen: wel verftaande,dat onder de Adminiftrateurs van eens anders Goederen niet zullen zyn begrepen, Admini drateurs van Goederen ad pm & publicos ufus gededineert zynde, of van Goederen toebehoorende aan geauthorifeerde Gilden of Confrericn , ook niet van zodanige Goederen, welke aan Arm- of Weeskinderen in Godshuizen gealimenteert wordende , opgekomen zyn, welke alle van deze Negociatie zullen zyn geëximeert: en dat mede Weesmeeders of derzelver Suppooüen, nog (*) ook Voogden, Curateurs of Adminidrateurs van eens anders Goederen, in het fourneeren, zig, zo na mogeivk is, moeten houden aan de vier per cent, gelyk\lezelve ook niet zullen mogen declareeren voor de moeite of vacatiën, die zy ter dezer zaakc gehad hebben; en worden voorts de Weeskamers, Voogden, Curateurs en Adminidrateurs by deze generaallyk gequalificeerd , om te verkoopen of te beleenen'zo veel van de Effecten onder hunne adminiftratie, als zy tot de benodigde Penningen ter voldoening hunner fournisfementen in derzelver qualiteit zullen nodig hebben, zonder meer. §. VI. C*) Mogelyk is dit een drukfeil voor en. 's Gra- , VENHA* GS.. Phcadt van den 25 Penning.  1476 NIEUWE NEDERLANDSCHE venha- CE. Placaat Van den Penning. §. VI. Dat van Goederen in Fideicommis of Lyftogt bezeten wordende, waar van bet expectatif of den eigendom aan Ingezetenen van deze Provincie behoord, de voorfz. Negociatie gefourneerd zal moeten worden op gelyke wyze en voet, als van alle andere Goederen, doch afzonderlyk en op zig zeiven; behoudens dien aangaande aan den Contribuant zyn regres , tot vergoeding van de helft van het geene gefourneerd is, ten laste van den Fideicommisfairen Erfgenaam, of van den geenen aan wien de Eigendom gemaakt is, by de overlevering of uitkcering derzelve Goederen : welk regres zal plaatze hebben, niet tegenftaande zulke of diergeiyke kortingen by Testament verboden waren, waar aan mits dezen wordt gederogeerd: en dat van alle andere Goederen in Fideicommis of Lyftogt bezeten wordende, waar van Buiten - Ingezetenen het expecfatif of den eigendom hebben, den jegenswoordigen Bezitter of Lyftogter zal kunnen voldaan , met alleen voor de helft der waarde van dien in de Negociatie te fourneeren, onder de generaale masfa van zyne andere Goederen, zonder deswegens eenig regres of vergoeding te kunnen pretendeeren. §. VII. Dat, in gevallen daar de helft der gefourneerde Penningen van Goederen, in Fideicommis of Lyftogt bezeten, moet komen ten lasten van de geenen, die daar van het expecfatif of den eigendom hebben, dezelve helft uit die Goederen zelve voldaan zal mogen worden; en dat ten dien einde, zo veel van die Goederen door den tegenwoordigen Bezitter of Lyftogter, zo verre het mogelyk is, met voorkennis van den genen, die het expectatif heeft, zal mogen worden verkogt, of op dezelve genegotieerd, onder fpeciaal verband ran dezelve Goederen, als het montant van de helft der Penningen, uit dien hoofde in de Negociatie gefourneerd, zal komen te bedragen, mits de Recepisfen of Obligatien voor de gefourneerde Penningen, wederom fubintreeren in  JAARBOEKEN, OflMir.i^g. 147; der het zelve verband gebragt worden. Ten wel ken einde Wy, in dit fpeciaal geval, geauclorifeerd hebben m de (temmende Steden, den Hagedaa on der begapen, de Magiftraten/ en voofdeklcïe Steden en het platte Land, Onze Gecommittee de Raden in de beide Kwartieren, om confent te 4 S« het verkoopen of belasten van zodanig Goederen onder de nodige Pracautien 0 S. VUL Dat van Goederen, toekomende aan minderjarigen waar van de Ouders of de Langstlevende van dien, de vrugten of interesfen geifieten, tot alimentatie der Kinderen, en dus ook niet langer aan tot derzelver meerderjaarigheid of trouwdag toe, de vyfentwintigde Penning moet eefour- s' dur;d vuit hec CaPitaai der kin j^ts niet uit de Vrugten. * §. IX. Dat van Goederen nagelaten bv Ingezetenen dezer Provincie, en onder Adminiftrateuren binnen deze Provincie berustende, waar toe by Testament als Erfgenamen geroepen zyn Perfoonen die na verloop van zekere jaaren , of na het exfteeren van zekere Conditiën, in leven zullen bevonden worden, en in welker opzigt gevolo-e. lyk onzeker is, wie de Erfgenamen na expiratie van vooriz. tyd wezen zullen, en of dezelve Ingezetenen van deze Provincie wezen zullen, dan nier door de Adminiftrateurs, de vyfentwintigfte Penning ten vollen zal moeten gefourneert ivorden; gelyk ook zal moeten gefchieden van Goederen onder Adminiftrateurs binnen deze Provincie berustende waar yan de Eigenaars, Ingezetenen van deze Provincie geweest zynde, al eenige jaaren yermistzyn geweest, fchoon men niet weet, wie to- dezelve, indien de Eigenaars niet opdagen , geregpgd zullen zyn. ï*o"li& §. X. Dat, in gevalle iemand zig mogt in de noodzakelykheid bevinden, het zy in zyn pa Cfcu. lier of 10 een der bovengemelde qualiteiten, om toe Fff ff het 's Gra- VENHAGE. Placaat van den 2j Penning,  'sGra- venhage. Placet ra-i den 25 Penmng. [478 NIEUWE NEDERLANDSCHE het bekomen van gereede Penningen, ten einde in deze Negociatie te fourneeren , eenige vaste Liederen te belasten, waar van de Hypothccatie iubiect is aan den veertigften penning, dezelve belasting in dat geval van den veertigften Penning za! vry zyn, en nogtans van het zelve effect zyn, ais of de betaaling van gemelde Penning daar van gedaan was, mits de Perfoonen, die de Belasting doen, des noods, onder Eede verklaaren, dat dezelve tot geen ander einde gedaan word, dan om de Penningen daar van komende te fourneeren m de tegenwoordige Negociatie; gelyk Wy ook , tot meerder gemak van de geenen, die in deze Negociatie moeten fourneeren, en uit verlegenheid van contante Penningen zouden verkiezen gewerkt Goud ot z.u\cr te fourneeren, ordres zullen ftellen, dat liet zelve tegen de waarde zonder liet fatzoen kan worden jngewisfeld. ' vi. S XI Dat alle Perfoonen, Ingezetenen dezer Provincie geweest zynde, en zig nu buiten dezelve bevindende, het zy met der woon, of door een ött* jfcntie voor zekeren tyd, zullen gehouden zyn m deze Negociatie op den voet van dit Placaat te contribueert, en den Eed of in Perfoon of door Gemagdgden af te leggen, tenware dezelve reeds een laar en zes weken voor bet emaneeren van het Flacaat abfent waren geweest; en zullen de geenen, die voor dat zy ten vollen aan hunne verphgtmg omtrend de Negociatie hebben voldaan, zouden begeeren met der woon buiten de Provincie te vertrekken, bv arrest tot het voldoen aan hunne verpligtinge worden gehouden, tot dat zy ten vollen vofdaan of Cautie gefteld hebben. S XII. Dat de genen, die uit andere Landen ot Provinciën, na het emaneeren van dit Placaat, zig binnen deze Provincie komen neder te zetten, nfet gehouden zyn te fourneeren. $ XIII. Dat Militaire Officieren, Ingezetenen of Onderzaten dezer Provincie zynde, offchoon el- QfiX'i  JAARBOEKEN, OSlober, I?8ff. ^ ^a^ll^^6* voor hunne vjoeaeren en Eifecten, uitgenomen hunne Militaire Tractementen, zul en moeten fourneeren en Zn Eed afleggen ter plaatze, daar zy binnen het lafr fte jaar hun domicilie binnen deze Provincie heb ben gehouden , met vrvlaatin» nno-rhnnó t voorlf fournis ement op^a^f of 4l°op £ ! andcro bmiK^n dezelve Provincie te doen P ** .. XIV Dat Perfoonen, Ingezetenen dezer Pm vince zynde, doch geen vast domicilie in dezelve houdende, maar nu.in deze, dan in geene PhS van de Provincie, voor een tyd hun Sv? X mende, het zy z,g geneerende met ter Zee te vl ren, of in andere omzwervende functien eer.™ e6" nTnden 5Cd f tC ,e^en> «SSSï dS zï gevonden worden, by gelegentbeid van welken *2 myn het ook zy, ten ware zy deden blyken, elders in de Provincie aan hunne Verpligtinge voldaan te hebben, en dat zy, by nalatigheid of Sj §. XV. Dat de voorfchreve Negociatie zal mogen worden gefourneerd door een iegelyk in Pe form of door een ander wien hy nS^SSSSt daar by verklaart behoefd te worden, vocj wien het fournisfement gefchied maar dat de prsitat e van den Eed voor Commisfarisfen hier r/te mdóJn zal moeten gedaan worden, door een iegelyk in Perfoon of door een Gemagtigden, met %eïoilyke onderbandfcbe en gekegelde Procuratie voorVoTg'd." gCnS m agCei' dlC «acaat ger §: XVI. Dat de fournisfementen van .deze Negociatie zullen worden gedaan in goede gangbaars Goude of Zilveren Munt, die gewoon is op JESS Comptoiren ontvangen te worden , of ij gewerkt SaSST nf ?n°Uï W E X.gvan di Snif^ lin A,mfterdamsch en Rotterdamsch Bankgeld, het welk zal worden aangenomen met Mfffa 'sGm* 3e. Placaat 'in am  i48ö nieuwe nederlandsCHE *» Gra- *enhace. Placaat van den 25 Pen ning. een Agio van drie per cent, en zullen ook tot fournisfement kunnen geëmployeerd worden' de Wisfelbrieven, door Bewindhebberen van de Oost Indifche Compagnie getrokken , uit kragte van Onze authorifatie van den 30 July dezes Jaars, en van Onzentwege geaccepteerd-, welke Wisfelbrieven zul• len worden aangenomen tegen het voUcCapitaal, met den verfcheenen Interest tot den eerden dag def maand, in welke zy zullen worden geëmployeert; cn voorts in vier Termynen, te weten het eerfte vierdepart in de maand January 1789, het tweede in de maand Mey 1789, het derde in de maand September 1789, en bet vierde in de eerstvolgende maand, na dat de Confenten in de Extraordinaire Middelen voor den Jaare 179O zullen gedragen zyn, met dien verftande; dat de gene die hun Quartaal, verfchynende in January 1789, zullen verkiezen te fourneeren in de maand Oef ober 1788, zullen genieten tot praemie een korting van een en een half percent, van al het geene zy contant, het zy in Bank- of Kasgeld, in de maand October fourneeren. en fourneerende in de maand November, een korting van een per cent, voorts in de maand December een korting van een half per cent, en dat de geenefl, die hun Quartaal, verfchynende in de maand Mey, verkiezen te fourneeren in February , eveneens genieten zullen een praemie van een en een half percent, in Maart van een per cent, en in April van een half per cent; welke korting van percenten op dezelve wyze zal plaats hebben by de voorbetaaling der twee verdere termynen, verfchynende in September 1789 en in het jaar 1790; des dat het aan allen vry zal ftaan, twee, drie, of wel alle vier de termynen te gelyk te fourneeren, doch zal geene hooger korting worden goed gedaan dan van een en een half per cent. §. XVII. Dat,om voor te komen, dat niemands Staat of Bezittingen door deze Negociatie bekend werde, zo zal het eenieder vry ftaan, om zyne fournisfementen door anderen te mogen laten doen, by  JAARBOEKEN, Offofor, 1788. 1481 by zodanige Ontfangers binnen deze Provincie als hy zal komen te verkiezen, zonder gehouden te zyn zig te deciareeren of hy de fournisfementen voor zyn eige rekening dan voor een ander is doende, en vervolgens voor zyne fournisfementen op zodanig Comptoir de keuze hebben van te nemen Recepisfen van ordinaris Obligatien ten laste van liet Gemeene Land van Holland cn West-Friesland, gecyende vier ten honderd in het jaar, fubjeót de kor* tinge ais andere 's Lands Obligatien, welke van gelyken aart zullen zyn en blyven even als alle andere Obligatien, en dus ter gelegener tyd mede cnder de jaarlykfche aflosfinge begrepen worden; ofte Recepisfen var dertig jaarige Renten,rentende v\f ten honderd in het jaar zonder eenige kortinge hoe genaamt, welke renten alzo 30 jaren lang betaald zynde, vervolgens met het 30 laatfte jaar ingetrokken, en alzo voor afgelost gehouden worden, waar van de Intresfenen Renten zullen ingaan met den eerften der maand, op welke de gelden zullen werden gefourneert ; dog zullen Weesmeefters, Voogden Adminiftrateurs van eens aoderens Goederen , of de zodanige, die fourneeren wegens Goederen in Fideicommis of Lyftogt bezeten wordende, deeze keuze niet hebben, maar verpligt zyn, ten einde deeze Goederen in hun Capitaal te conferveeren, Recepisfen te nemen van de eerstgemelde foort, na' melyk van ordiaaire Obligatien. En zullen de Recepisfen van beide foort tar keuze van den Fourneerder werden uitgegeeven , het zy op Naam , Letters, of in Blanco en tot zodanige fbmmen als zal komen op te geven , mits zo veel doenlyk tot effene en ronde lommen. Voorts zal het aan ieder der zodanige gepermitteert zyn, om die geene, welke in blanco uitgegeeven zyn, zes maanden na den datum van het four, nisfement, nog te mogen doen ftellen op zodanige namen, als zy als dan nog zullen begeeren. • §. XVIII. En, dewyle aan de Ingezetenen de Fffff 3 fa¬ 's Gra* VENHACE. Placaat yan den 25 Penving.  'sGra- ge. Placaat van den 25 Peh i4»*ï NIEUWE NEDERLANDSCHE faculteit gelaten is, om hunne fournisfementen door andere Perfoonen te mogen laten doen, door welke fchikkinge de voor hun gefourneerde Recepisfen zullen kunnen werden beleend ofte verkogt, hebben Wy nodig geagt te zorgen, dat dusdanig afgehaald ReCepis niet'wederom door andere, tot foür- nisfement, zoude kunnen worden gebruikt, en mitsdien geftatueert, dat door 'sLands Ontfangers, aan die genen, welke voor een ander komen te fourneeren,"een Quitantie zal werden ter hand gefteld, inhoudende de fom van het gefourneerde, met expresfte van het No. en of het fournisfement is gedaan met Bank- of Kasgeld , dan met gemaakt Goud en Zilver, of met Wisfelbrieven, mitsgaders den datum wanneer het is uitgegceven , welke Quitantie hy voor Wiens rekening dusdanige fournisfementen mogten zyn gedaan, onder zig zal moeten houden , ten einde hy daar van verklaring voor Commisfarisfen zal moeten doen; zo als by het Formulier van den Eed is ter neder gefteld. §. XIX D < t, ten einde zeker te zyn,dat deze Negociatie zal worden gefourneerd o; i een evenredigen voet, door alle Ingezetenen , die in'het geval zyn, in het breeds § I'. en II. van dit Placaat gemeld, ten dien effeóte rlle Ingezetenen van de Steden en het platte Land (uiVczonderd alleen dezulke, waar van het oo.dc'mniY! bhkr, dat ze riet in dat geval zig bevinden", hoedanige zvn Ambagtsgezeilen, Dagloonèrs bh diergeiyke) zullen opgeroepen worden, om te comparecren voor Commisfarisien , geeuurende de-maanden February , Maart cn April q%9, om aïotrar te c'oen de • verklaaring onder Eede'in het vierde artikel gemeld, waar door 'nogthans de gee-: n'efV,'die niét tot ƒ 2TO0 : o -. o' volgens den voet van dit Placaat gegoed zyn , tot geen foumisfement worden verpligt. ' ' •; _ «' XX. pat, ten bovengemelde^ einde drie ot mefi Commisfarisfen, by Burgemeefteren en -Re-- :rs der refpective Steden, en zo veel den Ha-  JAARBOEKEN, Oftoher, 1788. 1483 ge aangaat, by de Sociëteit van 's Gravenhage, en de Schouten en Gerechten der refpective Dorpen en derzelver Diftricten uit Onzen Naam, zullen worden aangefteld, welke de voorfz. oproepingen zul len moeten doen, en de gerequireerde verklaringen met praftatie van Eede afnemen ; en zullen de voorfz- Commisfarisfen alvorens Eed doen in handen van de geenen , door welke zy gefteld worden, van zig wel en getrouwelyk in deze Commisfie , zonder aanzien van Periöoncn , en agtervolgens den inhoud van dit Ons Placaat, te zullen gedragen. En zullen dezelve voor deze Commisfie geene belooning of vacatie genieten, maar denzelven last ter liefde van den Lande moeten waarneemen behoudens dat de onvermydelyke kosten aan dezelve, op Ordonnantie van Onze Gecommitteerde Raden, zullen v/orden goed gedaan. §. XXI. Dat in de Steden, daar zulks om derzelver uitgeftrektheid nodig zoude mogen zyn, de voorfz. Commisfarisfen in zo veel onderfcheide Wyken zullen worden verdeeld,als convenabel zal zyn en dat dezelve, en andere Commisfarisfen, zo in de Steden als in de Dorpen, tot de oproepinge der Ingezetenen zullen vaceeren, op zodanige plaatzen dagen, en uuren, als in iedere Stad, Wyk en Dorp' bekwaamst geoordeeld, en by Publicatie of behoor* lyke aanzegging bekend gemaakt zal worden; welke Commisfarisfen, ieder in den haaren , Notitie zullen moeten houden van de gecompareerde of niet gecompareerde Perfoonen. §. XXII. Dat de genen, die na de oproeping van Commisfarisfen, het zy in Perfoon of door Gemagtigde, byeen behoorlyke Procuratie, niet gecompareerd zyn, om aan hunne verpligting te voldoen, of geweigerd hebben den Eed naar het voorfchrift van dit Placaat af te leggen, andermaal daar toe opgeroeroepen zullen worden, en wederom niet compareerenue, of zig weigerig toonende , gehouden zullen Fffff 4 wor- 's Gra- \ENHABE. Placaat van den 25 Penning.  hu nieuwe nederlandsche 's Gra- venhage. Placaat van den ty Pen Hing. worden voor onwilligen, ten dien effecte, dat zy, met voorgaande kennis en goedvinden van Burgemeefteren in de Steden, en Schouten en Gerechten ten platten Lande, ten derden maale, en zulks ten hunnen kosten, zullen worden geciteerd, op pcene van executie, en dat in gevalle zy binnen veertien • dagen na de gerechtelyke InGnuatie als nog mogtea in gebreeke blyven, dezelve als dan, met voorkennis als vooren, by parate executie, en zulks by fommatie, renovatie, en gvzelinge door de Commisfarisfen zullen bedwongen worden, ter tyd en wyle zylieden aan hunne verpligtinge, met de kosten door hunne onwilligheid veroorzaakt, zullen hebben voldaan. En op dat aan deze Onze intentie en die van Zyne Doorluchtige Hoogheid , tot welzyn van den Lande, bevestiging van deszelfs Conftitutie, en beveiliging van een ieders Bezittingen en Voorrechten , compleetelyk worde voldaan , verzoeken en nodigen Wy alle Edelen, Magiftraaten,'en verdere Ingezetenen, aan welke deeze dierbaare Panden ter harte gaan, en de genen, die met dien goeden iever niet bezield zyn -, gelasten en bevoelen, ten einde dezelve hunne fournisfementen, promptelyk, ingevolge dit Ons Placaat, opbrengen, en zig daar in kwyten naar behooren, gelyk zy het zelve in gemoede met den Eed voor God Almachtig kunnen bevestigen; op dat alzo de Hooge Overheid, aan welke het befh'er van 'sLands zaaken is toevertrouwd, met de nodige Geldmiddelen worden in ftaat gefteld, zonder welke het onmogelyk is, de zekerheid en welftand van de Provincie, en van den geheelen Staat, waar van deze Provincie zulk een confiderabel deel uitmaakt, te kunnen bevorderen. En op dat allen en een iegelyk, dien het aangaat , Onze goede meeninge moge bekend zyn, begeeren Wy, dat deze alomme zal worden gepubliceerd  JAARBOEKEN, OBoter t 1788. 148J ceerd en geaffigeerd, daar zulks behoord en gebruikelyk is. Gedaan in den Hagc onder het klein Zegel van den Lande den 30 September 1788. (Onder flond') Ter Ordonnantie van de Staten, (IVas geteekend) C. CLOTTERBOOKE. Formulier van EED. „ Ik verklaare, beloove en zweere, dat ik, naar „ myne beste kennis en wetenfehap, en zo na als „ my mogelyk geweest is, op den voet by Hun „ Edele Groot Mog. Placaat van den 30 Scptem„ ber 1788 uitgedrukt, den overflag eh de begro„ ting gemaakt heb van het zuiver beloop der waar,, de van alle myne Goederen, Bezittingen, Bedie„ ningen en Ampten, hoe genaamd en waar gele„ gen of zynde, en zonder eenige uitzondering als „ die by het voorfz. Placaat is bepaald; en dat ik „ daar van , indien dezelve overflag en bcgroo„ ting my gebleken is te bedragen de fomme van „ f 2500 : o : o of daar boven, ter goeder trou- we heb gefourneert of zal fourneeren, niet min„ der dan den vyf en twintigften Penning, dat is „ vier ten honderd, zodanig, dat daar van reeds „ gefourneerd is ten minden een vierdepart, en dat „ het refleerende, tot de volle voldoening toe, op „ de termynen by het Placaat bepaald, of eerder, mede zal gefourneert worden; en dat, in geval „ naderhand nog ietwes van myne Goederen, Be,, zitüngen, Bedieningen of Ampten, tot myne ken„ nis mogt komen, dat overgeflagen was, ik ook ,, den vyfentwintigften Penning, in manier als bo„ ven, daar van fourneeren zal t mitsgaders dat ik Fffffj „de 's GrA" ven hage. Placaat van den 25 Penning.  's Gra- VENHAGE. Placaat van den zy Penning. Aldus gedaan Tegen de geenen, die ftyfhoofdig zig tege» de Conftitutie mogten blyven verzetten, en géi zeiver grondllagen voortgaan te ondermy- nen, HS6 NIEUWE NEDERLANDSCHE de Billietten of Quitantien van 's Lands Ontvan" o-ers , waar uit biykt, dat myne gefourneerde " Penningen waarlyk in 's Lands Kas gekomen zyn, ' onder my zal houden, tot na het volkomen afloo" pen van" het fournisfement dezer capitaale Lee" ning , zonder dat ik dezeive Billietten of Quitan- tien aan iemand heb geleend of overgegeeven, zal 7, leenen of overgeeven." Zo waarlyk helpe my God Almagligl FORMULIER van PROCURATIE , op een Zegel van Twaalf Stuivers. „ Ik Ondergefchreeven verklaare by deeze ta qualificeeren de Perfoon van „ om in mynen naam te compareeren voor Heeren ' Commisfarisfen binnen van wegens Hun Ed. Groot Mog. de Heeren Staten van " Holland en West-Friesland gedeld, tot het af!' nemen van den Eed op het fourneeren van den l vyfentwintigden Penning , ingevolge van Hun Edele Croot Mogende Placaat van den 30 September 17 88, en aldaar in myne ziele den voorfz. T Eed af te leggen, zo als by het Formulier agter het zelve Placaat is voorgefchreven; verklarende " ik Ondergefchreven den zeiven Eed uit kragt van " deeze qualidcatie afgelegt, van die verbindende kragt en waarde voor my te houden, als of den " zeiven door mv in eigener Perfoon voor wel*' melde Heeren Commisfarisfen was afgelegd."  JAARBOEKEN, OBcber, 1788. 1487 xien, is by de Staten op den 3 dezer maand Oclober deze Publicatie beraamd en verzonden. J~ye Staten van Holland en West - Friesland, allen die dezen zullen zien of hooren lezen, falut; doen te weten, dat Wy van het eerde ogenblikder gelukkige omwending af, alle Onze maatregelen daar heen hebben gedirigeerd, om de rust en een dragt, zonder welke een Burger - Maatfchappy niet gelukkig kan zyn, onder Onze Ingezetenen te doen herleven; dat Wy op voordel van Zyne Doorluchtige Hoogheid hebben gearrefteerd, en doen publiceeren een generaale Amnestie, voor alle zodanige Ingezetenen, die zonder kwaad opzet, cf door verleiding van anderen, in de voorige Beroerten deel gehad hebben, met uitzondering alleen van de zodanigen., die wegens hun meerder aanzien, of vooronder Relde kundigheden niet konden geoordeeld worden , misleid te zyn , of die zig fchuldig gemaakt hadden aan zulke misdryven , welke in een Land van Juditie zonder exemplaare ftraf niet konden worden voorby gegaan; dat Wy zelfs tot een doorflaande blyk van Onze zagtmoedigheid , voor de Perfoonen, die provifioneef van de Amnestie waren uitgefloten , een deur hebben opengelaaten, om, mits betooning van berouw en leedwezen over hun. ne vorige bedryven , en verzekering gevende van hunne gedragingen voor het vervolg, gratie en vergidenis van Ons te bekomen, indien hunne misdryven niet van dien aart waren, dat dezelve alle grade.en vergiffenis uitfloten ; dat Wy nogthans nadeiiiand tot Onze fmarte ondervonden hebben, dat deeze zagtmoedigheid door veele kwalykgezinde menfeheo voor flapheid wordende aangezien \ dezelve niet ophouden hunne verderffelyke gevoelens té blyven aankleeven, en het zaad van tweedragt in het Land te verfpreiden, ja zelfs zig verftoutcn vat open 's Ora- venhace. Public. tegen, die onver zetiyk zig aankan* ten enz.  1488 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- "venha«E. Public, tegen die onverzetlyk zig aankan ten enz. I 1 1 « 1 ( I ( 1 I « r. openlvk roem te dragen, dat zy nog in- dezelve gevoelens tegen de wettige Regeering en Conftitutie dezes Lands volharden . en hunne onkundige MedeIngezetenen vleyen, dat wel eens een gunftige gelegenheid zal geboren worden, om hunnen verfoeielyken toeleg tot omkeering van dezelve wettige Regeering en Conftitutie te doen gelukken, waar toe velerhande ftraf baare discoursfcn , byeenkomften , en zelfs het voornemen van middelen van geweld worden gebruikt. Zo is 't, dat Wy deze verregaande weerbarftighcid niet langer kunnende dulden , maar daar in (volgens de pligt van alle welgeftelde Regeeringen) willende voorzien , goedgevonden hebben te ftatueeren, dat alle die geenen, die- wel verre yan zig te onderwerpen aan de tegenwoordige Conftitutie en Regeeringsform, gelyk Wy dezelve by Onze Refolutie van den ij February dezes jaars op nieuws vastgefteld hebben, in tegendeel door woorden en daden toonen, een voorneemen te hebben, zig daar tegen te verzetten, als onwaardig zynde de Voorregten te genieten van eene Maatfchappy, waar pan zy" de gronden tragten te ondermynen, mee jannisfement, of anderzints, naar exigentie van zaa;en zullen worden geftraft. Verbieden Wy ook fpeciaal het verfpreiden van Deroerende en valfche gerugten, als of eenige Morendheid, zelfs zodanige, met welke de Staat de 'er heeft in alliantie en vriendfchap te ftaan, desfeiien zoude hebben tot begunftiging van hunne verlerffelyke oogmerken, zullende de Uitvinders of beIriegefyke vèrfpreiders van zodanige gerugten, het :y dezelve mondeling, by gefchrifte, in openbaare [ruk, of ook in publieke Nieuwspapieren, onder de oede Gemeente worden gebragt, en voor welke iatfte de Schryvers en Drukkers van die Nieuwspaieren zullen v'erantwoordelyk zyn, ten ftrengften, n zelfs met de dood worden geftraft. En fchoon iemand Onzer Ingezetenen onkundig kan zyn, dat  JAARBOEKEN, Ottober, 1788. 1489 het een hoogstftrafbaare misdaad is Manfehappen' aan te nemen,of zig te laaten aanneemen tot cenigen Militairen dienst, buiten die van de Republiek en de wettige geëtablisfeerde Collegien in dezelve, of tot eenige Èxpeditien, die niet van wegens de Hooge Regeering des Lands worden geordonneerd, hebben Wy egter goedgevonden op nieuws en by herinnering te ftatuec-en, dat alle de zodanige, die zig verdomen, buiten permilTie van Ons, of van de wettige Kegeering der Steden en Plaatfen, Volk té werven tot eenige Èxpeditien of Onderneemingen, prefent of voor het toekoomende, of daar toe Penningen zullen fourneeren; gelyk mede dezulke , die zig in zodanige Corpfen zullen laaten aanneemen, of aangenomen zynde daar in volharden, of daar voor eenige Penningen genoten hebben, ten ftrengften en naar exigentie van zaaken, zelve met de dood zullen worden geftraft; en vermids Wy alle gelegenheid (zo veel in Ons is) willen wegnemen, waar door de rust en veiligheid van Onze goede Ingezetenen zoude worden geftoord, verbieden Wy expresfelyk alle onwettige Wapeningen, hoe genaamd; en fpeciaal het houden of verzamelen van Gevveeren en Wapenen , Pulver, Kogels en diergeiyke, in Huizen, Pakhuizen, Zolders of Kelders, boven het geen een particulier Ingezeten naar mate van zyn ftaat, tot zyn onfchuldig gebruik kan geoordeeld worden nodig te hebben ; authorifeerende Wy alle de Officieren van de Juftitie, de fufpecte plaatzen te vifiteeren , en tegen de Overtreders van dit Ons Verbod, op het rigoureufte , als Verftoorders van de publieke rust, te procedeeren; gelyk Wy ook ftatueeren, dat alle Vergaderingen van gewapende Perfoonen, buiten de 'sLands of Stads Militie, wettige Schutteryen , elders Burger-Compagnien of Burgeryen genaamd, en Bedienden van de Juftitie, waar dezelve ook mogen gevonden worden, het zy in of zonder het actueel gebruik der sGra-, Public, tegen die invet zetlyk zig ■jankan* 'en enz*  ï4öó nieuwe nederlandsche 'eGravenhA- ge. Public, tegen ai o> 'erzet ijk zig aankanten enz. der Wapenen, zullen gehouden worden als beftaande uit Vyanden van de publieke rust, en door de' Militie, wettige Schutteryen, of Bedienden van de Juditie met geweld van Wapenen zullen mogen worden tegengegaan en ontwapend, zonder tegen de Hooge Overheid te verbeuren, indien zy by zulke gelegenheid eenige van de onwettige vergaderde en gewapende Perfoonen kwamen te kwetzen of te dooden; eindelyk declareeren Wy Onze ierieufe intentie te zyn, van de rust en veiligheid van een ieders Perfoon en Goederen met alle magt te handhaven en befchermen; en dat alle de geenen, die zig aan gevveldaadige belediging van hunne Mede-Ingezetenen, aan plundering of berooving van Goedej ren, uit welken hoofde of onder welk voorwendzei het ook zy, fchuldig maken, en op heter daad worden gevat, zonder de ordinaire form van proces, met de dood zullen worden geftraft; terwyl andere, die niet op heter daad kunnen gevat worden , op het nauwkeurigst zullen worden nage* fpeurd, en naar éxigentie van de misdaad worden geftraft. Gelastende Wy wel uitdrukkelyk Onzen Procureur - Generaal en alle andere Officieren van Onzen Lande, met de uiterfte geftrengheid te procedeeren tegens die geenen, welken zig aan een of ander der voorfz. wanbedryven mogten fchuldig maken , en Onze vorige Publicatien, byzonder die van den 12 December'" 1787 en 21 February 1788, prascifelyk te executeeren; op poene, dat de Officieren en jufticieren, die in dezen nalaatig zyn, niet alleen van hunne posten zullen worden ontzet ; maar boven uien, naar vereisch van zaaken zullen worden geftraft ; beveelende Onzen Procureur - Generaal op het gedrag van de refpective Officieren naauwkeurig acht te neemen. Gelyk Wy meede wel ernftig gelasten aan alle Schouten en Gerechten ten platten Lande, om het geen contrarie de voormelde Onze Publicatie door  JAARBOEKEN, Oclobtr, 1788. 1491 hen zouden mogen worden ontdekt, ten fpoedigflen te brengen ter kennis van den Officier van hunne Plaats of DiftricT,, en denzelven tot nafpo ring en ontdekking van de Schuldigen , zo veel mogelyk , de behulpzame hand te bieden , op poene van in dezen nalatig zynde, naar vereisch van zaaken , zelfs met privatie >an hunne Otlïcien, te worden gecorrigeert. En op dat niemand hier van eenige ignorantie pretendeere, zo lasten en begeeren Wy, dat deeze alomme zal worden gepubliceert en geaffigeert daar zulks behoord en te gefchieden gebruikelyk is. Gedaan in den Hage onder het klein Zegel van den Lande den 3 October 1788. ([Ondier flond) Ter Ordonnantie van de Staten, (Was geteekend) C. CLOTTERBOOKE. Wegens den oudften der jonge Prinfen VANÜuANjüis tyding ingekomen, dat Zyne Hoogheid zyn verblyf op het Koninglyke Slot te Berlyn genomen hadt, en door de Koninglyke Livry bediend wierdt; den 126 was Hoogstdezelve met den Koning, de Prinfen en Prhdesien van Pruisfen tegenwoordig by hel Peest, door de regeerende Koningin gegeven ter gelegenheid der GeboorteVerjaaftng des KoningS; gelyk ook den volgenden dag by de vergadering der Koninglyke Akademie der Wetenfchappen. De s Gra- venhage. Public, t gen die ■tmeizetl^k *ie %ankan•en enz.  im NIEUWE- NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. De Koning van Zweden aan deszelfs Vriend en Bondgenoot, den Koning van Pruisfen, zyne geneigdheid toe Vrede te kennen gegeeven hebbende, en zulks ook ter kennis van Zyne Groot- Brittannifche Majefteit gebragt zynde, hebben de beide laatfte Mogendheden, Bondgenooten dezer Republiek, aan Hun Hoog Mog. van Hoogstderzelver voornemen, om rot herftel van den Vrede in het Noorden tusfehen Haare Ruskeizerlyke Majefteit en Hunne Majefteiten de Koningen van Zweden en Denemarken, hunne goede dienften aan te wenden, kennis gegeeven, en Hoogstdezelven tevens aangezogt , om als Medemiddelaars daar in mede te werken: het welk door Plun Hoog Mog. aangenomen zynde, is befloten, aan alle de daar by belang hebbende Mogenheden daar van kennis te geven. Omtrend den CommisCms de Pinck te Duinkerken , is by de Algemeene Staten nog nader aldus op den 7 Oétober 1788 belloten: „ Dat den Heer Lestevenon van Berkenrode, „ Hun Hoog Mogende Ambasfadeur aan het Hof van Frankryk zal worden aangefchre„ ven, dat hy uit Hun Hoog Mog. Refolu„ tie van den 15 September laatstleden, zal „ hebben gezien, dat Hun Hoog Mog. den „ Commisfaris de Vinck te Duinkerken, we„ gens zyne desobedientie, aan derzelver „ iterative bevelen, uit den eed en dienst „ van den Lande hebben ontfiagen, en ge„ last, de Comuiisfie op hem verleend, aan „ Hun  Jaarboeken, osiober, 1788, i40 ï> Hun Hoog Mog. terug te zenden; da d, zonder daar aan te defereeren, hy heefi „ kunnen goedvinden , een brief aan den >, Griffier van Huri Hoog Mog. te fchryven „ waar by hy zig tragt te excufeeren, doch 3i tevens verklaard, dat zo Hun Hoog Mog. „ van derzelver idéé tegen hem opgevat5, „ zig niet lieten desabufeeren, hy zig in de „ noodzakelykheid zoude vinden, van het „ gepasfeerde in dezen aan Zyne Allerehiïs5, teiykfte Majefteit, wiens geboren en werkelyke Onderdaan hy was, kennis te ge„ ven, ten einde Hoogstdeszelfs proteéHe >, te imploreeren: zullende intusfchen bly„ ven voortgaan, voor de belangen van de i, Marine van Nederland, ih qualiteit van „ Hun Hoog Mog. Commisfaris, te waakea j, en te fungeeren. „ Dat Hun Hoog Mogende zig verzekerd it houden, dat deeze vreemde en ongehoor>, de handelwyze, by niemand ter waereld, „ eenige verfchoning zal kunnen vinden, „ maar veel eer de hoogde indignatie van ,i een ieder, tegen een perfoon, die zig te„ gen zyn Committenten aldus gedraagt, zal „ moeten verwekken: dat hy Heer Lefievc „ non van Berkenrode, derhal ven daar van „ zulks en daar het behoord, kennis zal ge„ ven, en verzoeken, dat orders gezonden „ mogen worden aan de Admiraliteit of Re„ geering te Duinkerken, om gemelde dé i» Vinck, tot het terug zenden van de Com„ misfie, door Hun Hoog Mog. aan hem al» „ derzelver Commisfaris verleend, te coiiGgg gg 3i MiP: 3 ■ 's GrA* VENHA* eÈ.  's Gra- venhaCE. 1494 NIEUWE NEDERLANDSCHE ftrin lieden enz. ï4o6- nieuwe nederlandsche pagnie Musquettiers tien groote Pasfen, tot den15 Maart 1789 . en vier Werkpasfen. Zoo by het Regiment Zwitzerfche Guardes, als by de andere Zwitzerfche Regimenten, in plaatze van de reeds verleende zes Verlofpasfen, buiten 'sLands, per Compagnie, twaalf diergeiyke Pasfen tot den 25 Maart Ï789, en in plaatze der vier Verlofpasfen binnen'sLands, en agt Werkpasfen per Compagnie , zes Verlofpasfen, binnen 's Lands, tot den 25 Maart 1-89, en maar vier Werkpasfen. By de Artillery', in plaats van de reeds verleende tien Verlof en zes Werkpasfen per Compagnie, vier en twintig Verlofpasfen, tot den 25 Maart 1789, en vier Werkpasfen. En by het Corps Mineurs, in .plaatze van de reeds verleende vier Verlofpasfen, en vier Werkpasfen, tien Verlofpasfen, tot den25 Maart 1789, en vier Werkpasfen. By de TrouDen van den Heere Hertog Van Brunswyk, zal by het Regiment Dragonders, in plaatze van de reeds verleende Verlof- en Werkpasfen per Compagnie eegeven worden twaalf Verlofpasfen tot den 24. Maart 1789, en vier Werkpasfen. Aan het Battaillon Grenadiers, in plaatze van de reeds verleende Verlof- en Werkpasfen, per Compagnie, twee en twintig Verlofpasfen, tot den 25 Maart 1789, en vier Werkpasfen. Aan de vier Battaillons Musauettiers, in plaatze van de reeds verleende Verlof- en Werkpasfen, per Compagnie twintig Verlofpasfen, tot den 25 Maart 1789, en vier Werkpasfen. Aan de beide Compagniën Kanonniers in plaatze van de reeds verleende Verlof- en Werkpasfen, per Compagnie dertien Verlofpasfen, tot den 25 Maart 1789, en vier Werkpasfen; en aan de Compagnie jagers, in plaatze van de reeds verleende Verlof-'en Werkpasfen, zes en dertig Verlofpasfen, tot den 25 Maart 1789, en vier WByKdeSfTroupen van den Heere Markgraaf van Anjpach, by het Battaillon Grenadiers, m Plaa^  JAARBOEKEN, OEtober s 1788. i4o; van de reeds verleende Verlof - en Werkpasfen pei Compagnie twee en twintig Verlofpasfen, tot'der, 2j Maart 1789, en vier Werkpasfen. By het Battaillon Musquettiers, in plaatze van de reeds verleende Verlof- en Werkpasfen, oer Compagnie ze< en twintig Verlofpasfen, tot deri 25 Maart 1780, en vier Werkpasfen. By het battaillon Jagers, in plaatze van de reeds verleende Verlof- en Werkpasfen, per Compagnie, drie en dertig Verlofpasfen, tot den 25 Maart 1789, en vier Werkpasfen. En by het Detachement Artilleristen, in plaatze van de reeds verleende Verlof- en Werkpasfen agt Verlofpasfen, tot den 25 Maart 1789, en twee Werkpasfen. By de Troupen van den Heere Hertog Van Meckknburg Sc/iwerin, by het Battaillon Grenadiers, by iedere Compagnie, agttien Verlofpasfen, tot den 25 Maart 1789, en vier Werkpasfen. En by de beide Musquettiers Battaillons , by twee Compagniën van ieder Battaillon, agttien ; en by twee zeventien Verloven, tot den 2t Maart 1789 en vier Werkpasfen. Onder dit getal der verloven * moeten begrepen worden, niet alleen alle de Officieren , Onder-Officieren, Trompetters, Tambours en Gemeenen, die reeds volgens de meergemelde order van den 28 Mey jongstleden, verlof bekomen hebben, maar ook alle de abfente zieken, Cadets op Studie, en alle die geene, welke, om hoedanige reden het ook zoude mogen zyn, een extra verlof of pas bekomen hebben. En vermits verfcheide Regimenten en Compagniën thans zeer incompleet zyn, en dat het niet billyk is dat aan dezelve zo veel verlof gegeeven worde, als aan de Compagniën, weJke volkomen compleet zyn, zo zal aan de Compagniën Cavallerie, Dragonders, Grenadiers, Musquettiers, Jagers, Artilleristen of Mineurs , die, op den 18 dezer, drie of vier man manqueeren, een verlof minder verleend worden, als by deze permisfie aan dezelve is geaccordeert • Ggggg 3 zï> 's Gra- venhaL.e. Ordonnantiewegens Verloven aan Krygsi'edenenz.  h Gra- venha ce. Ordonnantiewegens Verloye aan 'Krysslieden 149? NIEUWE NEDERLANDSCfïE zo zy vyf,zes, zeven of agt man mankeeren,twee verloven minder; zozy negen, tien , elf of twaalf man mankeeren, drie 'verloven minder; zo zy dertien , veertien, vyftien of zestien man mankeeren , vier verloven minder, en zo zy zeventien, agttien, negentien of twintig man mankeeren, vyf verloven minder, en altoos in dezelve proportie; en zq zy boven de twaalf man mankeeren, moet maar aan dezelve drie Werkpasfen verleend worden; en zo zy twintig man en daar boven mankeeren, maar twee Wel"kpasfen : zullende , naar mate dat die Compagniën" zig completeeren, het getal der Verloven en Werkpasfen ook mogen worden vergroot, in dezelve proportie. Eindelyk last en ordonneert Zyne Hoogheid hier mede, dat omtrend de Werkpasfen, na den 18 October aanftaande, in het minfte niet zal worden afgegaan., van de ordres, vervat in de tweede af» deeliqg van het tiende Heofdftuk van Zyne Hoogheids Reglement voor de Infanterie, van den 28 February 1772, Gegeven in 'sGravenhage den 14 Oclober 1788, (Was geteekend) WILLEM PRINS van ORANGE, (Onder flond) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid, (Gecontrafigneerd) T. J. de LARREY, De Heer A. de Campos Silva, belast met de zaaken van Haare Allergetrouwfte Majefteit , de Koningin van Portugal, is pp den iS.Oclober by den Heer Voorzitter  JAARBOEKEN, Ottober, 1788. 1499 ter ter Vergadering van Hun Hoog Mog. geweest, en heeft by die gelegenheid aan denzeiven den Brief van kennisgeving ter hand gefield, wegens het overlyden van Zyne Koninglyke Hoogheid Don Jofepb, Prins van Brazilië, en naafte Erfgenaam der Kroon van Portugal. Deze Prins, den 1 September laatstleden, door de Kinderziekte aangetast zynde, zonder den minften fchyn van gevaar, overleedt den 11 daar aan volgende, en ftortte door zynen dood het gantfche Ryk in grote droeffenis. Hun Hoog Mog. hebben by eenen brief deswege de pligtspleging van rouwbeklag by de Koningin Weduwe afgelegd. De Heer Mr. F. P. van Berckel, benoemde Refident van dezen Staat by deVereenigdeStaten van Noord-Amerika, heeft den 23 Odtober in Hun Hoog Mog. Vergadering deszelfs laatften Lastbrief en bevelen van Hun Hoog Mog. ontvangen en affcheid genomen, zullende eerstdaags naar Amerika vertrekken, tot opvolging aan deszelfs Heer Vader , welke als Extraordinaris Ambasfadeur van dezen Staat by gemelde Heeren Staten, door Hun Hoog Mog. terug geroepen is. Omtrend het vervullen van de Wagtmeefters- plaatfen by het Regiment Hollandfche Guardes te paard, is door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Kaptein Generaal deGgggg 4 ze 'sGra- venhage.  i5oo NIEUWE NEDERLANDSCHE ssGra- VENHA- CE. Orden- riantie omtrend W«gt' rneeflers- flaatjen, ze Ordonnantie op den 27 O&ober afge» vaardigd; Zyne Hoogheid vernomen hebbende, dat Hoogst"deszelfs permisfie van den 26 Maart 1788 , om by de Compagniën van het Regiment Hollandfche Guardes te paard, de vacant zynde Wagtmeeftersen Corporaals plaatzen, als mede om by de Compagniën van het Regiment Guardes Dragonders, en van alle de andere Regimenten Cavallerieen Dragonders, de vacant zynde Wagtmeefters-plaatzen, provifioneel en tot nadere ordre onvervult te laten, by veele Regimenten werd aangezien als een verbod om de vacante Wagtmeefters-plaatzen te remplaceeren 5 heeft nodig geagt by dezen tot explicatie der voorfz. permisfie te verklaaren, dat Hoogstdeszelfs intentie geenzints geweest is, om by de gemelde permisfie te verbieden, dat de voorfz. vaceerende Wagtmeefters-plaatzen in de refpective Regimenten vervult wierden, wanneer tot het remplacement derzelve, goede Subjecten voorhanden waren, maar alleen daarby goedgevonden heeft (in confideratie zo van de nabyheid van den 1 April, als van de verlegenheid waar in veele Ritmecfters cn Kapteinen zig zouden bevinden, om goede Subjecten tot vervulling dier Vacatures te vinden, en dus alleen om aan de voorfz. Ritmeefters en Kapteinen, door bun langer tyd te accordeeren, gelegenheid te geven om na bekwame Subjecten om te zien) te permitteeren, dat dezelve op den voorfz. eerften April niet behoefden vervult te zyn. Zullende de als nu nog vaceerende Onder- Ofricicrsplaatzen in de refpective R egimenten Cavallerie en Dragonders, thans hoe eerder zo beter moeten werden vervuld , op den voet zo als zy thans door het Land werden betaald, in afwagting der deliberatien van Hunne goog Mog. over het voorgeftelde Plan tot verbe-  JAARBOEKEN, Oftober, 1788. i50r tering der Armée, en van de daar op te nemenc Conclufie. j , Gedaan in'sGravenhage den 27 Oftober 1788.' {Was geteekend) WILLEM PRINS van ORANGE. {Onder flond) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid, {Gecontraflgneerd) T. J. de LARREY. Van wege het Genootfchap tot verdeediging van den Christelyken Godsdienst, las men in de Dagpapieren dit berigt: TLTet Genootfchap tot verdediging van den ChristeJ--*lyken Godsdienst, opgericht in 's Grayenhage, heeft deszelfs tweede algemeene Vergadering, in tegenwoordigheid van Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, gehouden op Donderdag den tweeden Oef ober dezes Jaars, in welke de Eerprys van een Gouden Medaille of Honderd Ducaaten is toegewezen aan den Schryver der Verhandeling , ingekomen op de eerfte Vrage van 't Jaar 1786, onder de Spreuk: Accipe nunc Danaum infidias cff cnmine ab uko Disce omnes, Viro. Welke by de opening van 't Billet bleek te zyn den Heer Theophilus CjElestinus PipeRj s. S. Theologias in Academia Gryphiswaldenfi Doctor & Profcsfor, & ad xdem St. Jacobi Paftor. Voorts heeft het Genootfchap de twee eerfte ."Voordellen in 't voorleden Jaar opgegeven om voor Ggggg 5 den sGra- 'enhaÏE.  ijjoa NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. Berigt van 't Genootfchap dei ChristeiykenGodsdienst. Vc den eerften April te worden beand woord, doch waar op geene voldoende Antwoorden waren ingekomen, op nieuw uitgefchreven, het eerfte om voor den eerften September ,1789, het tweede om voor den eerften April 1789, te worden beandwoord. Ook heeft het Genootfchap vier nieuwe Prysvragen opgegeven, en eenen iegelyken uitgenoodigd tot het opftellen vandevereischte Verhandelingen,over deze en geene Stoffen, tot het voornaam oogmerk des Genootfchaps behoorenden met uitloovinge van een Zilveren Medaille of een preemie van Tien Dukaaten, welke Verhandelingen, gelyk ook de Antwoorden op de Prysvragen, vrachtrry moeten gezonden worden voor den eerften September 1789, aan den Secretaris des Genootfchap Ds. Adrtanus van Asfendelft, Predikant te Leiden. Van wege de Beftierders van de Opregte Vaderlandfche Sociëteit alhier, zo eerfte als tweede Departement, las men de volgende Bekendmaakingen: De Heeren Leden der Oprechte Vaderlandfche Sociëteit, eerfte Departement, alhier in'sHage, werden geconvoceert tegens aanftaande Woensdag den 8 October 1788, des avondsten zeven uuren, in het Societeits - Huis in het Noordeinde, om te hooren lezen de Rekening over den Jaare 1787. En zal dezelve Rekening ingevolge het XXIV artikel van het Reglement, geduurende agt dagen ter vifie werden gelegd in Cornmisfaris-Kamer, des avonds van zeven tot negen uuren; te beginnen met den 9 Oclober 1788. FRANCOIS TEN DALL, Secretaris.  JAARBOEKEN, Oclober, 1788. 1503 T"\e Heeren Leden van de Oprechte Vaderland fcha Sociëteit, van het tweede Departement, worden geadverteerd, als dat Commisfarisfen zullen vacperen van den 9 tot den laatften Oótober, tot het ontfangen der halfjaarige Contributien, van zeven tot negen uuren des avonds, de Ledan werden verzogt hunne Diploma's mede te brengen. Uit naam van Heeren Commisfarisfen J. SLOOT, Junior, Secretaris, L e y d e n. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, van Hoogstdeszelfs jreize naar eenige Generaliteits-Plaatzen in 's Hage terug gekomen, heeft ter voldoeninge aan de uitnodiging om de wapenfchouw der Ed. Manhafte Schuttery in perfoon by te woonen, op den 4 Oélober deze Stad met een bezoek vereerd, in gezelfchap van Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouw de Prinfesfe van Oranje en Nasfau, Hoogstdeszelfs Gemalin en de Vorftelyke Kinderen, den Heer tweeden Erfprins , en Mevrouw de jonge Prinfesfe van Oranje en Nasfau. Hieromtrend is ons dit berigt ter plaatzing toegezonden: T"\e Edele Manhafte Schuttery was bereids'smorgens om 7 uuren in de Wapenen, en 7 Vaandelen derzelve fchaarden zig van de Witte of Haagfche Poort, door 't Noordeinde en op de Breedeftraat, terwyl het Vaandel van den Colonel, de Heer Keun, zig by en op het Raadhuis pofteerde. Ten half 10 uuren kwam de Doorl. r Fa¬ 's GravenhA- CE.  ï504 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ley- den. Ontvangstvan Hare Hoogheden in deze Stad. Familie, onder her losbranden van het Gefchut der Stads Vesten, de Witte Poort in, terwyl 'er teffens op de Klokken gefpeeld, en beurtelings gemuficeerd wierd door Mufikanten , uit 'sHage daar toe ontboden. De Doorl. Familie, in derzelver Rytuigen, tusfehen de gefchaarde Burgery, en voorgegaan door een Detachement van de alhier in Garnifoen zynde Dragonders van den Prins van Hesfen-Kasfel, met 8 Kwardermecfters uit de Schuttery tot aan het Raadhuis voortgereden, en aldaar door den Ed. Achtb. Gerechte gerecipieerd zynde, gingen de groote Trap op naaide Kamer der Ed. Groot Achtb. Vroedfchap, alwaar het Hooge Gezelfchap door dezelve gecomplimenteerd wierd: vervolgens Dejeuneerde, en Audiëntie verleende aan den Ed. Manh. Krygsraad, den Akademifchen Senaat, de Duitfche en Walfche Kerkenraaden, en Commisfarisfen der beide Sociëteiten-, mitsgaders aan den Heere Lettor Johannes Le Francq vanBerkhey, die Zyne Doorl. Hoogheid, in zyne Aanfpraak, rappelleerde: hoe het op deczen zelfden dag juist 214 Jaren geleden was, dat Hoogstdeszelfs Voorvader Prins Willem den Eerften, na de Verlosfing dezer Stad van het Spaanfche Beleg , alhier Zyne intrede deed. Ook nog aan eene Commisfie uit de Heeren Studenten, van welke den Heer R- P. van de Ka/ieele, Studentin de Godgeleerdheid, de aanfpraak deedt. De Commisfie van Directeuren van het Genootfchap Mathefis Scientiaritm Genitrix, had vervolgens ook de eer om zig in de vermogende befcherming van Zyne Hoogheid te bevelen; en eindelyk hadden 24 Jonge Dochters, allen in 't Wit gekleed met Oranjefjerpen om 'tLyf, insgelyks de eer om aan de Stadhouderlyke Familie voorgefteld , en allerminzaamst ontvangen te worden. Midderwyl had de Ed. Manhafte Schuttery zig begeven aan de andere zyde van het Raadhuis, en defileerde van de Hoogewoerdsbrug, voorby de Hoofd-  JAARBOEKEN, Ottoher, 1788. 1505 Hoofdwagt van het Garnifoen Oranje Nasfau, ftaande met geprefenteerd Geweer, pasfeerde voorts voorby het Raadhuis, van waar het Doorl. Gezelfchap dezelve zag defileeren, voorby de Stads Binneuwagt, mede in Geweer zynde: vervolgens nam de Doorl. Familie affcheid van de Ed. Groot Ach tb. Magiftraat, en wierd na derzelver Rytuigen terug geleid, wordende by het heengaan en langs de Trappen van het Raadhuis, onder geftadig Muziek én Klokkengefpel, door de voorgemelde24 Jonge Dochters beftrooid, en vertrok dus met gelyke Statie als boven, langs de Breedeftraat, door de Paardefteeg, over de Beeftenmarkt, weder onder 't losbranden van 't Gefchut, om één uur, de Rhynsburgfche Poort uit naar den Huize Teilingen: waar na de Schuttery haare Kapteins t'huis bragt, en bedankt wierd; zynde alles geregeld afgelopen, en hebbende veele Ingezetenen hunne vergenoeging , met uitgeftoken Vlaggen en Eerboogen, doen blyken , en onder anderen ook de beide Sociëteiten en de Eerepoorten voor dezelve, des avonds verlicht. Op den y October is eene publieke Care» chifatie of Onderwys in de gronden van den Godsdienst, in het Heiligen Geest of Armen Weeshuis alhier ingevoerd. By welke gelegenheid alles ophetplegtigfte en in de juifte orde is toegegaan. De Édele Groot Achtbaare Heeren, die van den Gerechte, des namiddags om half drie uuren op het Raadhuis vergaderd zynde, en gezamenlyk met twee voorafgaande Bode'ns, naar het Weeshuis aankomende, zyn aan de groote poort, na dat door de aldaar geplaatfte Stads Soldaaten het geweer was geprefenteerd, door alle de Heeren Regenten van het zelve ontvangen, en op Ley- • 3en. Ontvangstvan Hare Hoogheden'\n deze Stad.  LEYDEN. 150S NIEUWE NËDERLANDSCHË op hunne Kamer geleid; vervolgens zo kfi« ge vertoefd hebbende, tot dat allen, dewelken daar toegelaten waren, alsmede de oüdfte Kinderen van dat Huis, op hunne plaat* zen waren, gezeten, zyn de bovengemelde Heeren door de Regenten naar hunne plaatzen geleid, waarvoor, zo wel als voor de -^Regenten, Regentesfen,en verdere toehoorders , byzondere banken waren geplaatst* By deze gelegenheid heeft de Wel Eerwaarde Heer C. C. van Tricht, Kerkenleeraar, een voorftelgedaan, uit Pfalm 68, de eerfte woorden uit het zesde vers: Hy is een Vader der Weezen. Na het eindigen van 't zelve is die Heer door alle de Regenten bedankt, en zyn de Heeren die van den Gerechte in de zelfde Staatfie van hunne banken afgehaald* Op Saturdag den n dezer maand is by den Edelen Groot Achtb. Gerechte der Stad .Leyden eene Publicatie afgekondigd, waar by dezelve „ alle en een iegelyk verrnaanen en waarfchuwen,om zig te onthouden om „ aan de manfehappen van de Patrouilles,zo „ van 't Guarnifoen als Binnenwagt dezer Stad, of aan iemand uit dezelve, eenige „ fterken Drank, of Wyn, of eenig Geld , „ tot het koopen van dien te fchenken of aan te bieden, 't zy aan de huizen of op'sHee^ s, ren Straaten ; op poene , dat die geene, „ die zich daar aan fchuldig maaken, by den Heer Hoogfchout en Scheepenen dezer „ Stad, naar exigentie en bevind van zaken, „ arbitralyk zullen worden gecorrigeerd: » zyut  JAARBOEKEN, Oclohr, 1788. 1507 „ zynde de gemelde Patrouilles ten dien ] „ einde wel fpeciaal gelast, de zodanige 1 „ fchuldige Perfoonen dadelyk te arreftee„ ren, en onder het Raadhuis dezer Stad in gyzeling over te brengen." LrEYDSCHE ND A M. Zekere Jan van der Pen, gewezen Vaandrig van het afgefchaft Genootfchap van Wapenhandel alhier, voor het Collegie van Welgeboren Mannen 'gedagvaard zynde over het houden van oproerige gefprekken in de Delffche Schuit, is verwezen om voor den tyd van agt dagen te water en te brood te zitten. A m s t e l d a m. Wy hebben hier te voren onder 'sGravenhage, het Placaat van den 25 Penning medegedeeld. Daar by daiJPlacaat bevolen was, dat de Obligatien, Atftien en andere Effecten zouden gefchat worden naar den lopenden prys, hoedanig die was op den 30 September 1788, zo ziet men eene Pryscourant in het licht, welke het wel der moeite waardig zal zyn bier: mede te deelen. Dog het zal den Lezeren geen ongenoegen geven, dat wy voor af eens de Pryscourant mededeelen, hoedanig die op den 9 Odtober 1-747 was, wanneer de bekende Liberaalé Gift of 50 Penning wierdt ingevorderd. Deze laatfte genoemde Pryscourant, toen ter tyd by Cornelis van Tongerlo, in deze Stad gedrukt, is als volgt: PRY- 'JE?*  'Amstel*dam. Pryscourantw/1747 .ijo8 NIEUWE NEDERLANDSCHË PRYZEN of COURS Van de volgende OBLIGATIEN, en andere EFFECTEN, op den 9 Otïober 1747. Obligatien op Amfterdam 72 pCt- 's Gravenhage 70 — Dordrecht 68 * Rotterdam 68 — Gouda 68 ? Delft 68 Leyden 68 —- Haarlem 7° | Enkhuyzen 66 1 Alkmaar 66 Nieuwe Negotiatie op 's Gravenhage 100 Amfterdam 100 Obligatien op de Generaliteit 72 ! Utrecht van 24 pCt. - 68 2| 72 rgg —— 3* 86 ; Dregterland 72 • Admiraliteit 72 —— Oost-Indifche Comp. 52 Last en Veylgeld 80 — Friesland ' 5° ' Kleine pryzen van de Lotery Ao. 1711. 1712. 17:3. 65 — Groote pryzen van Ao. 1711. 1712. 1713. 42 Kleinepryzen3pCt.vanden4Maart.1746. 82 —* Groote pryzen 2pCt. van den 4 Maart.17 46. 53 " Obligatien op 't Kwikzilver ico r op Bohemen 70 f op dePaltz 35 "T Obli-  JAARBOEKEN, Oclober, 1788. 150$ Obligatien op Embden 45 pCt< op Silefie 40 ' ( . Sixifche Steur dé Ryksd, 36^ Ordinaire Recepisfen op de Thefaurie 100 Dito Nieuwe Negociatie van 4 pCt. 100 Dito wegens deErven van Ao. 1662 a 1 pCt. 35- Aöien inde hlollandfche Oost-Ind. Comp.'390 ~— West - Indifche Comp. 34 —. • de Colonie de Berbice 450 Gl Engelfche Bank Aaien 12ö pCt* -*•;—Geünieerde Oost - Ind. Comp. 161 - I - —Zuidzee Aaien ioo.| >• *— Oude Annuiteiten 99 . •——■ Dito Nieuwe 97 ■ , * ■■ Annuïteiten van 1747 9jj . —— Dito van 3 pCt. 8zl De Pryscourant van den 30 September 1788, is deze: PRYS-COURANT Van OBLIGATIEN, ACTIËN en andere EFFECTEN. Op Dingsdag 30 September 1788. Ten Lasten van HOLLAND en WESTFRIESLAND. Compt.'sHage. Recepisfen, die nog op naam gefteld kunnen worden 7*5 pCt, dito op naam en Oblig. met Papieren 72 a 68 Kleine Prys - Oblig. vry van reclame 1746. 72 —— Hhh |]h Groo- Aw steldam. PrysCourant  Amsterdam. PrysCoumnt (jio ' NIEUWE NEDERLANDSCHE Groote Prys dito dito 1746 en Oblig. Lot-. 1735. a 2 pCt. 60 a 58 Groote Prys-Oblig-17 n1712 cn 1713. ff —- 4° Cbmpt. Amfterdam. Recepisfen, die nog op naam gefteld kunnen worden 76 : ' , dito op naam, en Oblig. met Papieren 74 a 70 Verdere Zuid-Hollandfche Comptoiren. Recepisfen, die nog op naam gefteld kunnen worden 74 ' dito op naam, en Oblig. met Papieren. 70 a 66 Noord-HoHandfche Comptoiren. Recepisfen en Obligatien met Papieren 70 a 64 Obligatien,a2pCt.intr. 55 Losrenten op Hollanden West - Friesland , diverfe Comptoiren 60 a 62 Ten Lasten der andere PROVINCIËN. Gelderland. Diverfe Quartieren , a 3 pCt. Intrest 95 pCt. Zeeland -* a 4 pCt. Intrest. 90 a 3 dito dito 75 a 2 \ dito dito 62 a 2 dito dito 45 ~~" Zeeland, — OpdeStadMiddelb.a35pCt.85 pCt. 33 pCt. 76 Div. Steden in Zeel. 2 pCt.45 ' Friesland, a 3 pCt. 90 a 2|pCt. 85 a 2ipCt. 80 a 2 pCt. —Utrecht.  JAARBOEKEN,.Otïvber, i?gg. tstt Utrecht, a 3 pCt. c Overysfd. a 3 pCt. Vt 3 ^ ^ . a öipCt. A — Groningen, a 2*pCt. ^ ; GENERALITEIT "en dherfcke COLLEGIEN. ' Generaliteit. Recepisfen, op naam te . ftellen 85 pCt. Jkecepisfen op naam, en Oblig. met Papieren 84380 trankryk , onder guar. van de Generaliteit 06 . , Gronmg., onder dito dito 70 ,- „ Oost - Friesland , onder Thefaurie van Zyn Doorluchtig? Hcïg°. 6S beid , a 3 pCt. 95 Admiraliteit. a 2* 86 — Amfterdam 3 pCt. 8q opdeMaze dito 80 l Noorder - Kwart, onder guar. Holl. 3 pCt. 80. , dito zonder guar.-Losb. met 80 pCt.' a5 —, Friesland 6i , Zeeland gï Reg. 'sHage rjr —I Last-enVeilgeld3 pCt. 75 —. Stad Amfterdam. ■2jpCt' 60 — Recepisfen op 't Maandgeld , Thefaurie Ordin. 100 —« Oblig. op Thefaurie Or- din. 1 Juny 1788. 80 Losrenten, op Thefaurie Ordiri. ijpCt, 5r5 —. Hhbhti 2 di- STFfjDAM. ?tyt. ■ courant '««1788.  Au- STEE* DAM. PrySCoura^t 1512 NIEUWE NEDERLANDSCHE dïtoopThefimrie Extra Ordin., opdeö StedcnCap.Leening ensoopenn 2ipCU °"° pCt, Stad Haarlem. Recepisfen op de Tbef. §5 ' OOST-INDISCHE COMPAGNIE. Cs T Comp. Obligatien a 2 pCt. di- Certificaten f 9 — Obligatien a-aipCt, di o 58 a 62 Recepisfen van Antiapa- tie Penningen dito 00 a 04. Obligatien,uitgëm.Ke? rep. gefproten dito 74- a dito Lot. 1785 en 1786. 70 a 75 Oblig.voor 8 : aar, geneg. onder guar. van Holland 85 "—* dito onder guar. van de Generaliteit 80 Oost Ind. Comp. Zeeland, a 4I pCt. 9 J dito Lotery 1787. , '° Oost-Ind. Cbmp. WisfelbnevenitenLasten Holland en WestFriesland diverfe Compt. 100 .— WEST-INDISCHE COMPAGNIE. W. L Comp. a 3 pCt. 65 PCt- a2.pCt.0ndergnar.H0II. 55 —' Sociëteit Surinamen 55 dito Recepisfen 98 —- ACTIËN. Ori de O. I. Comp. Kamer Amfterdam 218 pCt. up ae kj. 1. - v Rotterdam 210 — Delft 170 Hoorn 180 —• Op  JAARBOEKEN, OSioher, -7B8. iftj Op de O. I. Comp. Kamer Enl-Huizen 170 pCt. Zeeland 100 — 'Op de Amphioen - Sociëteit te Batavia Rs. 1000. f 8000. Op de W. I. Comp. Kamer Amfterdam 15 — dko S'tjbfcriptien dito 15 Op de Maze -8 —. Noorder - Kwartier 8 — ZeelopalleQuohieren j — Op de Bcrbice —— <5p de Geoclroyeerde Utr. Comp. ƒ7 — ENGELSCHE, FONDZEN. Actiën op de Oost-Ind. Comp. van Engeland 168 pCt. dito op de royaale Bank van Engeland 172^—. dito Zuidzee Comp. 82* . Oude Zuidzee Annuïteiten 72ï — Nieuwe dito dko 73; 3 pCt. gereduceerde dito 73^ 3 — geconzohdeerde dito 744 dito van Ao. 1726. 71 i dito van Ao 175 i„ 74J.—. India Annuiteiten 70J —■ Geconzolid. 4 pCt. Ann. 941 —. 5 pCt. Navy Ann. 113I—• Bank Long Annuit. voor op Jaar 215 Jaaren Geconzolid. van Ao. 1778 en 1779. 13^ Jaaren Millioen Bank 120 —- Royal Asfurantie 100 London AsuVantie Lftr. 13. 5. 4pCt.IndiaBonds.7iSch premie. VVisfel 37 Q 10 l Hhhhh 3 FRAN- Am- STEè» dam, ■ Prys* Cournut M/,1788.  ij H NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- FRANSCHE EFFECTEN, d/m. 5 pSfti Contr. zonder korting 72 pCt. 5 dito dito met korting van i/b 65 —. Pryj- 4 dito dito zonder korting 55 Courant 4 dito dito met-korting van 1 /3 52 — W/1788. 2ï dito dito 36 1 ' 100 Miil. 85 —■ 125 Mill. 86 —- 80 Mill. met de Bulletins 02 — 80 dito zonder dito 86 —— Lotery J7SoLivres 200 ƒ 80 — dito 1783 April L. 600 300 — dito dito O&ob-L. 400 220 — Lvfr.Nov.1787 vanL. 80. 330 — ''Kanflooten 110 — j^ffienop deCaisle Disc. 2000 — dito op dc Oude Comp. L. 2500 850 •— ' ditoopdeNieuweComp. 460 — Wlsfel. 55 § BUITENLANDSCHE EFFECTEN. Den Keizer, Quik en Wenerb. 4? pCt. g, uitvoer van het gereed geld naar Enge,, land. Dit heeft vooral de Koordelyke 9) Staten bewogen , om de binnenlandfche „ Manufacturen aan te moedigen, door eene 3» belasting op de Engelfchen te leggen , en flhhhh 5 „ door Amsterdam.  Am- steldam.j LYST rji8 NIEUWE NEDERLANDSCHE door het geven van prsmien voor die hier \\ te lande gemaakt worden." Den 7 Oélober is alhier door het volle Gerecht uit zyn huis gehaald en gevangelyk naar het Stadhuis overgebragt zekeren Boekverkooper, genaamd Nutby, wegens het verkopen van zeker fchotichrift « hebbende tot tytel: De uitge:veeken en mishandelden Patriot, tot mond aangefpoord, en het gewis verderf van het godloos Oranje, in van de heerschzuchtige Ariflokraten zeker voorfpeld, gedrukt te St. Omek. i/cft!. Zyne Goederen zyn door het Gerecht in beflag genomen. Den 9 dezer maand, is alhier by alle Boekverkoopers het navolgend bevel rond gebragt : Myne Hccrcn van den Gerechte Ordonneeren den * Gildeknegt van het Boekverkopers Gild , alle dc Pamphlets en Boekjes, op de aan hem ter hand geftelde Lyst ftaande, by de Boekverkopers od te haaien, en op het Stadhuis te bezorgen, en ordonneeren hem de Boekverkopers te injungeeren, alle de Exemplaaren, die hun in het vervolg van deze of diergeiyke Papieren ter hand mogten komen, direcl te bezorgen in handen van den Heer Hoofdofficier, op pcene dat zy, zoo bevonden mogten worden contrarie deze Orders gehandeld te hebben, volgens rigeur der Placaaten van den Lande, en vati de Keuren dezer Stede dieswegens van tyd tot tyd geëmaneerd, geftraft zullen worden.  JAARBOEKEN, Oftober, 1788. iji9 LYST der Verbodene BOEKEN of GESCHRIFTEN, ! I . • - 1. De Gevonde Brieventas met de Patriottifchc Stukken &c. 2. De Uitgeweeke en mishandelde Patriot tot moet en bedaardheid aangefpoort en het gewis bederf van het trotfche Orange en vandc Heerschzugtige Arillocraten vooifpeld. 3. Hoe grooterHoop, hoe kwader Koop, door" een gevlugte Patriot. 4. Voor de Holiandfche Emigranten. 5. De Patriot in Eenzaamheid. 6. Staatkundige Fabelen cn Vertellingen. 7. Praalbeeld voor den Vader des Vaderlands. 8. Smeekfcbrift aan Neérlands Debora. 9. De Gelukkige Emigranten of de kleine Volkplanting van het Zuiden, door Juffrouw IV. C. L. en uitgegeven door G'. taape. ïo. Aan de Batavieren over het Stadhouderfchap, door de Graaf de Mnabeau. ir. Gevonden Brief tusfehen Amersfoort en Utrecht. 12. Onpartydig Onderzoek by wien het recht der Opperde Macht beftaat ccc 13. Ismael. Ën alle diergeiyke Patriottifche Papieren, zo van voorige Jaaren als van het Tegenwoordige. Bovendaande Ordre door my Oridergefchrevene by de Gildebroeders van 't Boekverkopers &c. Gilde, geëxploiteerd. J. W. S M I T. Gildeknegt van 't Boekverkopers £fc. Gild. Amfterdam den 9 Oélobef 1788. Het doet ons fteeds moeite, wanneer wy ge- Amstel- dam. Bevel wegens verboden Boek- iens. \  1520 NIEUWE NEDERLANDSCKE Amsterdam. geregtelyke proce luren moeten melden, of andere voorvallen gewagen, tn welke aanzienlyke Famdien gemengd zyn. Maar dit is het lot van eenen Gefchiedfcliryver, die om byzondere overwegingen zynen taak niet mag te kort doen, nog ouftandigheden verzwygen, die de een wel van minder, dog de ander van meerder belang zal oordeelen. Ook zyn de namen van die geenen,die in de onlusten in '»ns Land betrokken zyn, reeds door zo veele gedrukte werken gewaagd, dat het te vergeefs zoude zyn, die in ^nze Jaarboeken te willen verinergen. Daar en boven is het een gro om in perfoon te compareeren tegen Dings9, dag den 28 Oétober, over en terzake dat „ hy Gedaagde is Autheur en Aanvoerder „ van het mishandelen van zommigen, en „ het afzetten van negen Leden van den „ Achtbaren Raad dezer Stad." Den 04 dezer maand October is van wegé de Heeren van den Gerechte; eene Keur, welke den 20 daar te voren was vastgefteld , afgekondigd, rakende het bezorgen van versch water binnen deze Stad, beftaande in vier artikels, welke behelzen: Art. 1. „ Dat de Leveranciers en Waterhaalders verplicht zullen zyn, deze Stad, „ het  JAARBOEKEN, O&ofa, 1788. tjfö i> het geheele Jaar docr , behoorlvk vad verscn, zoet en zuiver water te voorzien i, en de goede gemeente daar mede voor re' j, deJyke pryzen te gerieven; kunnende zig »* elk, onder het Genootfchap van Water" ï?.aI, reize. • t, Art. 3 De Gequaliflceerde Waterhaal>, ders zullen niet meerder of minder van de s, Slyters mogen nemen, dan 12 en een hal. „ ve ftuiver voor de 100emmers,ieder emi, mer gerekend op ia mengelen biermaat„ en de Uitventers van de Ingezetenen niet „ meer dan twee duiten voor de emmer >, het t'huisbrengloon apart; doch wanneer „ de Ysbreeker zal zyn uitgehaalt, tot daags „ na dat de eerfte Weesperfchuit van deze „ Stad vertrokken is, zullen de Uitventers „ 18 Huivers voor de 100 emmers, en de „ particulieren vier duiten, als boven, voof „ de emmer betaalen; volgens daarby ge,, fielde boetens,zo voor de Waterhaalder» >, als Slyters. « Art. 4. De groote Waterfchuiten zullen „ door Stads Seheepmeeter moeten wor» den gemeeten; ook zal aan ieder een pyl* Jij ü „ Hokt ft Aafj 1 STED-s DAM*  ï52^m van Pon.„ dichery afgezonden, met een Brief, by welken j, de Generaal Campbd hem den Vrede berigtte „ Hy befluit zynen Brief, met te zeggen, dat' „ door zig zelfs verzekerd zynde, dat het Convoy ,, den 11 February van Madras gezeild, niet ie .„ Trinconomale was, en dat de Hollandfche »; Krygsmagt aldaar, even fterk en zelfs meer was 5, dan de mgefcheepte te Madras, hy den Brief »} van den Generaal Campbel niet had afgewagt ». om de Corvet k Pandour jaar Karikal te zenden, »» ten einde het Convoy terug te brengen, het welk „ den 2311e Maart ter Rheede van Pondichery te,, rug kwam enz." Den 31 Odober is des avonds alhier het nieuwgebouwd kostbaar Huis, van de Maatfchappy der Verdienden, onder de Zinfpreuk Felix Meritis, ftaande op de Keizersgragt by de Beerellraat, in het byzyn van zeer veele Leden der Regeeringen andere Perfoonen van aanzien, door den Hoog Geleerden Heer Prof. J. H. van Swinden , ingewyd, met eene redevoering over Het waare nut, dat de Wetenfchappen, fraaye Letteren en Kunften aan haare Beoefenaar en in alle byzondere betrekkinge toebrengen, en boe de inrichtingen, die in de Maatfchappy der Verdienflen plaats hebben , by uitflek gefchikt zyn, om dat nut ten hoogjlen te bevorderen. Wy zullen van deeze plegtige inwying in ons* volgend ftukje nader verflag doen. De dappere Hollandfche Zee-Kaptein Van Winter, die zich in het Zeegevegt der Jüii 3 Rus- Amsterdam. Berigten omtrend Trinconomaleenz.  *53° NIEUWE NEDERLANDSCHE Am* stel' DAM, \ Rusfen tegen de Turken by Ockzakow zo kloekmoedig gedragen heeft, en zwaar is gekwetst geworden, is, van den Post van Kaptein van den tweeden rang en LieutenantCollonel,. verheven tot Kaptein van den eerften rang, en daar en boven, tot eene erkentenis zyner kloekmoedigheid en beleid, door Haare Rus Keizerlyke Majefteit begiftigd geworden met de Ridder-Orde van §t. George. De Edele Heeren Bewindhebberen van de Geoctroyeerde Nederlandfche Oost-Indifche Compagnie, hebben befloten, hunne gewone' Najaars Vergadering van Zeventienen te beginnen, op Maandag den 24 November fönftaande> ter prefidiaale Kamer Amfteldam, Rotterdam, Omtrend het invoeren van Schoenmakers werk, niet tegenftaande het Placaat der Staten , en de Ordonnantie van deze Stad, is op den 9 Qctober deze Publicatie afgelezen: A lzo aan Schout Burgemeefteren en Schepenen •f* der Stad Rotterdam, niet tegenftaande de Placaten van Haar Edele Groot Mogende tegens den invoer van alle Schoenmakers Werk binnen deze Provincie, en de Ordonnantie van Hun Ed. Groot Achtb. Myne Heeren van de Weth,. op het Looiers en Schoenmakers Gilde binnen deze Stad; als mede de Ampliatie van dien van dato 29 December 17 83, Volkomen gebleken is, dat het voorfchreve inbrengen van Schoenmakers Werk binnen deze Stad ze- der?  JAARBOEKEN, OSo&r,"1788. rf3T dert een geruimen tyd ten uiterfte is toegenomen, cn meer en meer in zwang gaat; Zoo is 't," dat Myne Heeren voornoemt, daarin willende voorzien, by Ampliatie van de voorfchreve Ordonnantie en Ampliatie van dien, geoordeelt en goedgevonden hebben te ordonneeren cn te ftatüeef&H zo als dezelve ordonneeren en ftatueeren by dezeArt. I. Dat Hoofdluiden van het voorfz. Looyers en Schoenmakers Gilde, de vryheid zullen hebben, na voorafgaande authorifatie van de Edele Groot Achtb. Heeren Burgemeefteren en Regeerders dezer Stad, zo menigmaal zy zulks nodig oordeelcn oy de Schoenmakers Bazen, hier ter Stéde, aan hunne Huizenen Kraamen te vifiteeren, wat voor Schoenmakers Werk zy aan de hand hebben, en wanneer by de vifitatie gevonden worden, al zulke Schoer nen, Muilen, of ander Schoenmakers Werk, hoe genaamd, 'twelk aan Hoofdluiden voorkomt, geen eigen gemaakt werk te zyn , dezelven bevoegd zullen weezen dat fufpefté werk onder hunne bewaaring te neemen en te houden, tot dat door zulk een Baas voldoende aanwyzing, ten genoegen van Hoofdluiden zal zyn gedaan, dat dit werk op zyn Winkel of binnen deze Stad is gemaakt, des dat hy daar toe declareerende buiten daat te zyn, zal mogen voldaan, met in handen van Heeren Burgemeefteren dezer Stad, met folemneeie Eede te zweren: „ Dat het Schoenmakers Werk in questie is ,, werk, dat in zyn Winkel, aan zyn Huis daar „ hy woonagtig is, door zyn eigen handen of ,, door een in dienst hebbende Meefterknegt of ,, Knegt, uit zyn eige Leer is gefneden, endoor „ zyn Knegt op zyn Winkel, of door een geau„ thorifeerde t'huis werker , mede Giïdebroeder „ zynde, binnen deze Stad of in de Jurisdicdié „ van dien, is gemaakt." En in cas zulk een Baas de bovengemelde aanwyzing niet kan doen, en ook niet mogt verkiezen, liiii 4 - of RoxrEït- DAM. P»bUC„ 'agens 'moer >an Schoennakenverk.  1533 NIEUWE NEDERLANDSCHE Roy " tertam. Public, tegens invoer van Schoenmakerswerk. of buiten ftaat is, om te prasfteeren de hier voor geprajfcribeerden Eed , in zulke gevalle , al het voorfz. Sufpecfe Goed, ten behoeve van 't Gilde zal zyn verbeurt, en dien Baas verplicht zyn te betaalen een boete van twee hondert Guldens voor de eerftemaal, en voor de tweedemaal een gelyke boete van twee hondert Guldens, en dat boven dien zyn naam als Giïdebroeder geroyeert, en het Meefterfchap hem ontzegt zal worden, zonder ooit weder in 't Gilde te kunnen komen. II. Dat de Schoenmakers Knegts , ingeval de Hoofdluiden zulks van hun vorderen , gehouden zullen zyn aan gemelde Hoofdluiden getuigenis der waarheid te geven, of hunne Baazen zig fchuldig maken aan het inbrengen of Verkoopen van vreemd Schoenmakers Werk, en ingeval zy zich ongenegen zullen tooncn, om voorfz. getuigenis- der waarheid te geven, dat zy dan van alle Schoenmakers Werk binnen deze Stad zullen worden ontzet, en voor altoos verfteeken zyn, om in 't Gilde tekun•nen worden geadmitteert. III. Dat Hoofdluiden zullen geauthorifeerd ■zyn, om de Schepen of Schuiten, die uit deLan;geftraat, Generaliteit of eenige andere Landen, Steden of Plaatfen op deze Stad vaaren, en gewoonlyk Schoenmakers Werk aanbrengen, zo menigmaal zy arrivceren te mogen vifiteeren, 't zy met hun eige Knegt of met adfiftentie van een -Gerechts-Bode, en dat,'wanneer een Schipper, 't zy door zig zelfs of een zyner Bedienden, die vifitatie weigerde, dat in zulk geval zodanig een 'Schipper, uit hoofde dier weigering, aanftonds zal zyn vervallen in een boete van vyftig guldens, en niet te min verpligt zyn de vifitatie te gedogen, alles conform en buiten prasjuditie van de Publicatie van Haar Ed. Groot Mog. in dato ij April 1778. IV. Dat mede conform en buiten prasjuditie van welgemelde Publicatie van Haar Ed. Groot Mog. van  JAARBOEKEN, Oftober , 1788. 1533 van dato 15 April 1778, wanneer een Schipper de vifitatie zai hebben gcweigcrt en Hoofdluiden dezelve egter blyven nodig keuren, als dan aan dezelven, op hun verzoek, de fterke hand der Juftitie zal worden verleent, tot 't doen der gemelde vifitatie, en dat in allen gevalle, wanneer by de vifitatie word bevonden Schoenmakers Werk •voor iemand hier ter Stede te zyn ingebragt, het welk niet tranffto word doorgévoert, zulk 'een Schipper of wie hy ook mogt zyn, niemand uitgezondert, voortaan niet meer zal verbeuren de boete by het 18 Art. der Keure en Ordonnantie bepaald, maar altoos in eens af een boete van drie hondert Guldens, met verbeurte daar en bo- ' ven van het goed ten behoeve van het'Gilde, en te appliceeren de evengemelde boete van drie hon- ■ dert Guldens, een derde ten behoeve van den Heer Hoofd-Officier', een derde voor den Armen cn een derde voor het Gilde. Aldus gedaan en gearrefteerd in Collegio van de Weth voornoemt, den 7 Ocdober 178'S. En na voorgaande Klokkegelui van het Raadhuis dezer Stad gepubliceert den 9 Öctober 1788. Prcfent de Heeren Mr, Re/nier Fwdcnk van Staveren, Héér van Herkingen en Roxenisfe, Schout; Johan Francois yan Rogendorp, Burgemeefter; Barthold Sm> mondt en Mr, Anthony van aer tieim, Schepenen. In kennisfe van my Secretaris, D. C. G E V' E R S. ZEE' Rotterdam. Public, tegens invoer van Schoetfr makers werk.  £534 NIEUWE NEDERLANDSCHE ZEELAND. Z I ERIKZEE. Zierikzee. A lzo Johanncs de Winter, Wagemaker, gewoond x -\ hebbende te Noordgouwe , en Pieter Bon, Schoolmeefler op den Dorpe van Sonnemaire, zich hebben fchuldig gemaakt aan het plegen van publiek Geweld, Oproer en Plundering, zbo te Zierikzee als te Noordgouwe voorn, op den 24 September des afgelopen Jaars 1787, en dezelve Johannes de Wmter en Piêier Hon zedert zyn geworden fugitif, zo worden by dezen de gemeklen -Johannes de Winter en Pieter Bon , op Authorifatie van den Edele Achtb. Gerechte'der Stad Zierikzee, als 's Gravenmannen van Zeeland Beoosten Schelde , voor de derdemaal' gedagvaard, uit naam en van wegens den Wel Ed. Geflïengen Heer Jan van Tsfeljtyn, Rentmeefter-Generaal der Graaflyke Domeinen én Expargnes van Zeeland, en in die qualiteit Bailluw over Dryfchor, Sonnemaire en Noordgouwe, cuni Annexis, R. 0. om op den 24 Oclober aanftaande, des morgens ten 10 uuren, immers met het aangaan der Rollé, in Perfonen te Comparecren op 'sGravenfteen binnen de Stad Zierikzee voor welgemelde Gerechte, als 'sGravemaonen van Zeeland Beoosten Schelde, en te aanhoren zodanige Eisch en Conclufie in cas Crimineel, mitsgaders verzoek of verzoeken, als gemelde Heer Bailluw R. O. ter zake . voorfz. ten haren lasten zal goedvinden te doen en cc- Van wege den Gerechte dezer Stad is in de Dagpapieren geplaatst deze Indaaging.  JAARBOEKEN, Gcloher, 1788. 1535 nemen, daarop te antwoorden, voorts te procederen als na Rechten. QVas geteekend) WILLEM JANSE BERMAN, 's Heeren Dienaar. Zierikzee den 2 Oóiober 1 788. UTRECHT. Utrecht. Ingevolge het befluit van Hun Ed. Mog. de Staten dezer Provincie, is vastgefteld de ligting van penningen , van 30 April 1783, te verdubbelen, waar van het inbrengen zal mogen gefchieden , de helft in gereede gelden en de andere helft in Schuldbrieven, ten laste van deze Provincie. Den 9 October heeft de Hoog Geleerden Hoog herwaarde Heer Philippus Joannei Bacbiene, Profesfor Theologie, zyne Intre rede met de gewoone plegtigheid gedaan, handelende de Jefu Christo , Prceceptorum informandls Euavgelii prceconibus exemplo dat is: Jefus Christus, aangemerkt als eet voorbeeld voor Hoogleeraaren, in de toeberei ding van anderen tot den openbaaren Euan geliedienst. Den 25 October des ochtends ten elf uurei kwam alhier binnen het tweede Battaillo Tan Hesfen-Darmfiadt, mitsgaders de Gore ps ZlERIS* ZEE. > i 1  iS3 kendmaking: TT\e Ondergetekende geïnformeerd zynde,dat zommige Lieden, voornemens zyn, alle de Goederen van den Ondergetekende, zo binnen de Stad Wyk by Duurdede, als onder derzelver Vryheid leggende, by publieke Veilinge te doen verkopen, en vermits er niemantop eene wettige wyze buiten den Ondergetekende over dezelven kan disponeeren zoo word een ieder wel ernftig gewaarfchouwd , geene van gemelde Goederen te kopen, of zich op. eenige andere wyze eigen te maken, zullende het zelve ten allen tyden door den Ondergeteckende voor nul en gener waarde gehouden worden, met referve van te verhaaleö alle zodanige fchadens9 als den Ondergetekende daar door zal komen te lyden. (IVas geteekend) HENDRIK SCHILGE, Actum Wyk by Duurstede den ié Oef ober 1788. Dog men las vervolgens ook wederom dk tegenberigt: Ccbout, Burgemeefteren en die van den Gerechte 0 der Stad Wyk by Duurftede, gezien hebbende in eenige Nommers der Leydfche. Courant, zekere Advertentie van b ndttk Schitgs, getekent quaii uit Wyk by Duurftede den 10 Qdtober 178S, verklaaren hier mede de voorfz. Advertentie een valsch onecht ftuk te zyn, vermits de voorn. Hendrik Schil-  JAARBOEKEN, Oaober, 1788.' iS39 zedert de bezetting dezer Staddoor 'sLands Troupen op den 6 July 1787, zig van hier geabfenteerd heeft, cn als nog zig in Braband o houd,, zonder nimmermeer in dien tusfchentyd alhier geweest te zyn; en wat aanbelangd het verkopen zyher Goederen, za! het Gerecht wel zorge dragen dat die niet door eenige Lieden, ten zy op éenë •wettige wyze of by decreet van Executie eefchieden kan; ö Ter Ordonnantie van dezelve j , {ÏVas geteekend) JOAN TESCHEMAKER, Sec r et ar is\ Wyk hy Duursteed-e den 28 Ocld» ber 1788; Generaliteits landen 'sHeUTOGENBOSCH: Alhier is de navolgende Publicatie gé* daan: TJoogfchout en Scheepenen dezer Hoofdftad 'sHertogenboseh , voorgekomen zynde, dat zommige Lieden by avond of nagt zich niet ontzien , om Op de Schildwagten, op hunne Posten iïaande, aah te komen, daar by te blyveh ftaan t Of wel langs dezelve heen te gaan, en wanneer zy na Krygsgebruik aangeroepen worden, geen antKkk kk woord vv*yk by: 3uur- iïEDE-i  Ï540 NIEUWE NEDERLANDSCHB 5s HERtogenbosch. Public, tot orde, AAN'. woord tc geven, en dat zulks allezints onbehoorlyk, is, en gelegenheid tot ongelukken zouden kunnen geven, dewyl dezelfde Schildwagten, als dan ingevolge hunne ordres, op zodanige Perfoonen, vuur moeten geven, zo is 't, dat Hoogfchout en Scheepenen by deze alle Burgers en Ingezetenen ten ernftigfte waarfchouwen en gelasten, om, wanneer zy by avond of nagt de ftraten dezer Stad pasfeeren eo door de Schildwagten aangeroepen worden, aan dezelve behoorlyk antwoord te geven, en verder ook ingevolge de vorige Publicatien daar van zynde, fpeciaafdie van den 21 Maart 1771, zich altoos op het zorgvuldigfte te wagten, om zich tegens voorfz. Schildwagten met woorden of daden te oppofeeren of dezelve eenigzints te beledigen, op poene, vandaar over als Vcrftoorders van'de gemeene rust, ten ftrengften te zullen worden geftraft, na esigentie van zaaken. Aldus gearrefteerd enz.  JAARBOEKEN, Öiïober, IJ4, AANHANGZEL FAN GEWlGTir g BUITENLANDSCHE ZAAKEN. Onder de gewigtige zaaken, die buiten . «Lands voorvallen, zou voor eerst hier in aanmerking komen het Verdrag van Verbmtemsfe, tusfehen twee buitenlandlch" Mogendheden den Koning van Groot B ^ tannie en den Koning van Pruisfen, op den 13 Augustus i7U gefloten en vervólgen» kttgtigd. Oog, nadien dat Verdragsoonnnddelyic de behmgens van de Republiek der Nederlanden aangaat, hebben wy geoordeeld iet zeiven onder de Gebeurtenisfen en Stukken van ons Vaderland zelve, hier te voren bl. 1084 en volgg. en bl. i288 en volgg. on" der s Gravenhage te moeten mededlelen, In de tweede plaats trekken de tegenwoordige voorvallen inFrankryk,hetoog van alle Staatkundigen tot zich. Wiet alleen was het met zekerheid te voorzien, dat de zucht tor opbeuring of voortplanting der Burgerlyke" Vryheid, vvelke de Regeering van Frukryk! dat is den Koning en zyne Staatsdienaars 'e zy uit waren ernst, 't zy uit andere inziyaume avant les troubles, qui fembloient les l H menacer. J'aurois voulu, qu'il (Mr. ' de Luxembourg) s'y menageal a tout eve- v„ tie-  JAARBOEKEN, Otlober, 1788. 1543 „ nemen» une retraite, s'il arrivoit, que la „ grande machine vint d crouler comme celd „ parnijjbit a craindre dans l'Etai a&uel des chofes: & il me paroit encore iridubitable, „ qUe ft toutes les rênes du gouvernement ne »> tuïfent C!ifin tom^es dans une feule mains, „ la monarchie Franc ife feroit maintenant „ aux abois." Wat hier van zy, wanneer aan de Leden van het Parlement in den beginne dezer maand September bekend wierdt, dat 'er een Lit de Juftice ftondt gehouden te worden, maakten zy zig, gelyk "altoos gewoonlyk is, gereed om te pri tefteeren, tegen alle daden van VVetgeeving, die daar in mogten gepubliceerd worden. Hunne proteftatie, getekend den l i September, was in nadrukkelyke bewoordingen vervat, en de gevoeligheid van het Parfement tegen den Groot-Zegelbewaarder de Lamoignon , was 'er zo duidelyk in te zien, dat men dit ftuk ook als den laatften flag in zyn credit befchouwde, en hy, zo wel als den Aarts - Bisfchop van Sens, hadt afgedaan. Dit hadt ook ten gevolge , dat het Lit de juftice agter bleef, en het Parlement eenvoudig zaamgsroepen wierdt, op eene Declaratie des Konings, waar by alle Gerechts - Hoven bevolen wierden hunne bedieningen voor de maand Mey te hervatten. De Declaratie van den 23 September luidt woordelyk aldus: Kkkkk 3 DE.  1544 NIEUWE NEDER LANDSCHE foepins. der Sta jen Generaal ii Frank DECLARATIE des KONINGS van FRANKRYK, in auto 23 September , tu net, er gatieren oer STATEN GENERAAL, in de maand J«nua>y 1789. T odewyk enz. Steeds bezield met eene begeerte om het welzyn van den Staat te bevorderen, hadden wy de ontwerpen, ons geprefenteerd, om de oeffening van het recht eenvoudiger, gemakly, ker en minder kostbaar te maken, aangenomen. Het zyn deze onderfcheiden oogmerken, die dedryfveer der Wetten, den Sften Mei laatstleden in onze tegenwoordigheid geregiftreerd, geweest zyn Met deze Wetten aan te nemen, hadden wy geen ander doelwit, dan de volmaking der orde en het grootfte nut onzer Volken. Dus hebben dezelve gevoelens ons moeten bewegen, om aan de verfcheiden Vertogen , welke ons gedaan zyn, alle onze oplettendheid te befteeden; en overeenkomftig de doeleindens, welken wy altyd te kennen hebben gegeven, hebben zy gediend, om ons de ongevoeglykheden, welke ons in den beg nne niet waren voorgekomen, bekend te maken; en vermits verfcheiden bedenkin-r gen ons hebben overgehaald, om den Termyn aer Staaten-Generaal te verhaaften, en wy ten eei> fien de hulp van de toelichting der Natie zullen geui?tsn, hebben wy gemeend, de vervulling onzer weldadige oogmerken, tot dat kort aanftaande tydftip te kunnen uitftellen. Niets zal ons van ons vast voornemen, om de kosten der Burgerlyke verfchillen te verminderen, de form der Proceslèn eenvoudiger te maken, en de ongemakken van de verwydering van verfcheiden Provinciën van haare Opper - Gerechtshoven onafIcheidelyk, te verhelpen, kunnen afwenden, doch wyl wy in waarheid niets anders dan het grootfte ^elzyn onzer Volken bedoelen, zo veranderen wy thans,  JAARBOEKEN, Oftober, 1788. 154J thans, nu de aanftaande Vergadering der Staaten Generaal ons een raiddel aanbied, om ons doelwit te bereiken met die overeenllemming, welke uit het publyk vertrouwen geboren word, geenzints, maar wy vervullen onze óógmérken veel zekerder, Rellende' onze laatfte bcfluiten uit, tot na het houden van de Vergadering der Staaten - Generaal. Hier door bewoogen, hebben wy befloten, alle de Gerechtshoven in hunnen ouden ftaat te herftellen, tot het oogenbiik, waar in wy, door de vergaderde Natie verlicht, een vast en onwrikbaar Plan zullen kunnen aannemen. Wy zullen dat tydftip niet afwachten, om eenige fchikkingen der crimineele Rechtsgeleerdheid, in welke onze Menschlievendheid belang heeft, te reformeeren, maar zonder uitftel aan onze Gerechtshoven eene Wet zenden , waar door wy, ons van de aanmerkingen, die ons gemaakt zyn, bedienende, aan den wensch van ons ïiart op een uitgebreider wyze voldoen zullen , dan wy in die van den 8ften Mei gedaan hebben, en re gelyker tyd de ongevoeglykheden, met eene der aangenomen di s poli tien verzeld, myden. Het is moeilyk goed te doen; wy krygen 'er, daaglyks, de droevige onder-vinding van; maar wy zullen nooit moede worden, van het te willen en te zoeken. Wy nodigen onze Gerechtshoven, om d: verfcheiden oogmerken, welken wy aan den dag hebben gelegd, te onderfteuntn, door ons, aangaande de krachtdaadigfte middelen, tot volmaking der Rechtsoeflening te onderrechten; en wy vertrouwen genoeg op de zuiverheid van hunnen ernst,om overtuigd te zyn, dat zy door geeneperfoneele coniideratien zullen opgehouden worden. Het oogenbiik is gekomen , waarin alle de Ordens van den Staat tot het algemeen welzyn moesten mede werken, en onze Gerechtshoven het genoegen hebfean, om een voorbeeld van die onzydigiieid, welKkkkk 4 ke Zimen» ro ping der Staten Geperaal in Frankryk.  Ï54<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE jÊqwenraepinv(Ier Star ten Gefieraal tn Frank' rgf*> ' / at het refpeftive getal der Gedeputeerden uit de verfcheiden Standen niet op eene eenparige wyze jn ieder Bailluagie bepaald wierdt, zo dat de evenredigheid tusfehen de Leden der Geestelykheid, des Adels en des derden Staats, met dezelfde voor allen was. . . Dat eindelvk door eene menigte twisten, bctrekkelyk tot de verkiezingen, een groot gedeelte van de byeenkomst der laatfte Staaten-Generaal veripild wierdt, en men zich menigmaal beklaagde wegens de onevenredigheid, die in de verdeeling der Remmen plaats hadt. , r'i.'-!ï'iL Zyne Majefteit getroffen door deze vencheidene Zamen* ceping ier NoabelennFt ankyk.  Ï552 NIEUWE NEDERLANDS CUE Zamen- roeping der NotabeleninFrank ryk. en andere mindere aangelegenheden, doch die te' famengenomen een efnlligen aandacht verdienen , heeft gemeend niet enkel binnen zyn Raad, te moeten bepaalen het onderzoek van een der gewichtigfte zaaken, die ooit aan het Staatsbeftuur om te verhandelen overgegeven zyn. De Koning begeert, dat de Staaten-Generaal zullen te famengefteld worden op eene conftitutioneele wys, en dat de oude gebruiken onderhouden wórden in alle de zaaken, die te verhandelen zyn, overeenkomftig met de redelykheid en het wettig verlangen van het grootfte gedeelte der Natie. De Koning wacht met vertrouwen van de Staaten-Generaal zyns Ryks, de wederopkomst van den gemeenen welvaart, en de bevestiging van de mogendheid der Franfche heerfchappy. Men moet zich verzekerd houden, dat zyne eenige begeerte beftaat in by voorbaat de wegen te baahen, welke kunnen ftrekken tot die eensgezindheid, zonder welke alle goede en fchranderc inzichten vruchteloos worden* Zyne Majefteit meent dus,dat, na een tydverloop van honderd vyf en zeventig Jaaren zedert de Staaten-Generaal, en na groote veranderingen, die in Veele wezentlyke gedeeltens van het publiek beftuur zyn voorgevallen, Hy niet te veel voorzorgen konde gebruiken, niet alleen om zyne belluiten klaar en zeker te doen werken, maar ook om aan de plans, die Hy zal aannemen, het onwrikbaarfte gezag by te zetten. Door een zodanigen geest bezield en eeniglyk toegevende aan die zucht tot weldoen, welke alle de gevoelens van zyn hart verzelt, heeft Zyne Majefteit geoordeeld best te zyn , by zich te roepen, ten einde zich van derzelver raad te mogen bedienen, de zelfde Notabelen, die op zyn bevel in de maand January 1787 vergaderd "geweest zyn, en welker yver en werkzaamheden zyne goediéuring verdiend en het publiek vertrouwen verworven hebben. Deze  JAARBOEKEN, Odober, 1788. iSS3 Deze Notabelen de eerftcmaal byeengeroepen geweest zynde , wegens aangelegenheden, die ten eenenmaal vreemd zyn van de groote zaak, over welke de Koning hen thans wil raadplegen, zo blykt uit de keuze Zyner Majefteit des te meer die geest van onpartydigheid, die zo wel ftrookt met\le zuiverheid zyner oogmerken. Het aantal perfoonen, die deze vergadering zullen uitmaken, zal hunne deliberatien niet ophouden, doordien dit aantal zelf hun oordeel zal doen zeker gaan door het vertrouwen, het welk uit de paring der kundigheden fpruit, en ongetwyffeld zullen zyhun gevoelen uitten met die edele rondborftigheid, die men natuurlek te verwachten heeft uit eene zamenkomst van aanzienlyke en eeniglyk wegens hunnen yver voor het gemeen welzyn verantwcordelyke mannen. Zyne Majefteit befpeurt meer dan ooit het onfchatbarc voordeel van den algemenen zamenloop der gevoelens en denkbeelden; dezen wil Hy bekrachtigenj daarin wil Hy zyn heil zoeken; en die geenen die, door eenen w'aren patriotfchen geest bezield, waardig zullen zyn om naar zyne weldadige inzichten mede te werken, zullen in zyne magt den fteun hunner pogingen ontmoeten. Hierin willende voorzien • het Rapport gehoord, de Koning in zynen Raad zynde, heeft geordonneerd: dat alle de Perfoonen , die in het jaar 1787 de Vergadering der Notabelen hebben uitgemaakt, op nieuw zullen beroepen worden, om zich te zamen te laten vinden in zyne Stad van Verfailles, den 3 der aanftaande maand November, volgens de byzondere brieven, die aan ieder van hen zullen gezonden worden, ten einde aldaar eeniglyk te delibereeven over de meest reguliere en bekwame wys van over te gaan tot de zamenftelling van de StaatenGeneraal van 1789; ten welken behoeve Z. M. hun zal doen mededeelen de verfcheidene berichten, die het doenlyk zal geweest zyn te verkrygen, nopens Zmitn* roeping Ier No* 'abelen nFrank*  1554 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zamen- roeping der NotabeleninFrank ryfc. de inrichting der vorige Staaten Generaal 5 en nopens de formen, die waargenomen zyn geworden tot de' beroeping en verkiezing der Leden van deze Nationale Vergaderingen, zo dat zy een Advis zullen .kunnen uitbrengen in den loop van de voorfz. maand November; en Zyne Majefteit behoudt zich voor, om door Perfoonen van dezelfde qualiteit en aanzien te remplaceeren, die geenen onder de Notabelen van de Vergadering van 1787, die overleden ofwezenlyk mogten belet zyn. Gedaan in'sKonings Staats-Raad; Z. M. aldaar tegenwoordig zynde, gehouden te Verfailles den | October 1788. (Was getekend) LAURENT de VILLEDEUIL. In eene geheel tegenovergeftelde omflandigheid, bevinden zich de Noord-Amerikaanfche Volkeren. De Nieuwe Conftitu-4 tie of Regeeringsvorm voor de Vereenigde Staten van Amerika (omtrend welke wy de denkbeelden van den grooten Franhlin voorheen hebben medegedeeld), begint reeds kragt te krygen. Elf Staten hebbert zich plegtig voor de nieuwe Conftitutie verklaard. Noord - Karoiina is de eenige onder de groote Koloniën , die geweigerd heeft dezelve aan te nemen: het is wel waar,dat RhodeEiland het insgelyks geweigerd heeft, doch men fielt vast, dat die Kolonie nog wel zal toetreden, wanneer zy zich verftoken ziet Van die voordeden, welke door eene algemeene Confederatie of vereeniging te weeg gebragt worden. Her grootfte gedeelte dezer Staten hebben egter het Plan niet bekragtigd,alson-  JAARBOEKEN, OStolcr, 1788. im der zekere bedingen en bepalingen, die, wanneer ze immer aangenomen worden, aan zommigen toefchynen het oogmerk van het nieuwe Plan re verhinderend en de uitvoerende magt gelyk te itellen aan die van het vorig Congres. Hoe ondertusfehen deze nieuwe Regeeringsvorm is aangenomen, kan men zien uit de volgende tafel, welke daar van opgemaakt is: Staten. Stemmen. Meerderheid. Dclaware Eenparig. Penfdvania 4Ö tcgen 2~ 2 Nieuw-Jerfey Eenparig Georgia Eenparig Conneclicut 128 a 40 88 Masfachufet 187 a i<58 i9 Maryland 63 a 12 ?r Zuid - Karoiina 14$ a 73 ~,' land en Poolen ontworpene Alliantie, waar van het doel en eem'gfte oogmerk zyn zou de zekerheid en onverdeeldheid van Poolen, als mede de verdediging der Republyk tegen den gemeenen Vyand, met geen onverichillig oog konde aanzien, vermits deze Alliantie Poolen, ontwyffelbaar, en zonderde minfte noodzakelykheid, in eenen openbaren Oorlog, met een van haare beste Nabuuren, maar tevens den gevaarlykften Vyand, zoude inwikkelen, en te gelyk de Pruisfifche Staaten, die zo na aan Poolen grenzen, daar door met het grootfte gevaar bedreigen, waar door wel zeker het vuur des Oorlogs nog verder zou uitbreiden en eenen algemeene Oorlog veroorzaken. Tegen de vermeerdering der Armée van de Republyk, had de Koning niets te zeggen, echter gaf Zyne Majefteit de goede Burgery van Poolen in overweging, of in de tegenwoordige ómftandigheden, van zodanige vermeerdering der Poolfche Armée, geen misbruik kon gemaakt worden, om de Republyk, tegen haaren wil, in Oorlog te brengen? Vondt men echter tegen alle verwachting aan, goed, inderdaad, de voorgenoemde Alliantie te duiten, zo hied de Koning insgelyks de Republyk Zyne Alliantie aan, cn de vernieuwing der tusfehen Pruis-, fen en Poolen ftandgrypende Traktaten. De Koning vertrouwt de Onverdeeldheid van Poolen, zq goed als eenig ander Mogenheid, te kunnen gua-  JAARBOEKEN, OEtober, 1788. 1561 t andeeren; gelvk Hoogstdezelve alles doen zal, wac van hem afhangt, om de Poolfche Natie voor vreemde onderdrukking te befchermen, en vooral tegen eene» vyandelyken aanval der Ottomanfche Porte, ingeval men zynen raad volgen wil. Ge-, beurde het echter, 't geen niet te denken is, dat men alle deze voorftellingen en vriendelyke aanbiedingen, in geene opmerking geliefde te neemen , zo zou de Koning , die als dan, het Ontwerp deivoorgezegde Alliantie niet anders zou kunnen aanzien , als een tegen hem gericht Ontwerp, en een voorneemen, om de Republyk in eenen openbaren Oorlog met de Turken te brengen, geenzins kunnen afzyn, zulke maatregels te neemen, als de voorzichtigheit en zyn eigen behoudenis hem voorfchreven , ten einde de even gevaarlyke gevolgen, zo voor den een' als den anderen Staat, te verhoeden. In het laatfte onverhoopt geval nodigt de Koning de waare Patriotten en brave Poolfche Burgers, om zig met hem te vereenigen en door onderlinge voegzame fchikkingen het grootfte ongeluk te verhoeden, waar mede hun Vaderland bedreigd werd; wanneer zy, aan de zyde des Konings den krachtigften byftand verwachten kunnen, tot inftandhouding van de onafhanglykheid, vryheid en veiligheid van Poolen. Op deze Verklaaring van den Koning van Pruisfen , wierdt van wege de Poolfche Ryksftenden dit antwoord gegeeven : ANTWOORD der POOLSCHE RYKSSTENDEN, op de Declaratie van Zy.te Kvninglyle Majefteit van PRUISSEN. Op bevel des Konings en van de GeconfedereerÜe Stenden, op den Ryksdag vergadert, hebben de Ondergetekenden de Eer den Koninglyk Pruisfifchen Extraordinair Envoyé, Beer Fan Buchholtz, het volgende Antwoord ter hand te ftellen, LllU 4 met Declaratie van Pruisfen mn Poo'en.  v 7 ae P oliche /lyh. (tenden a ". Pruhfer 1562 NIEUWE NEDERLANDSCHE met bétrekking tot de gevoelens Zyner Pruisfifche .Majefteit, vervat in de Declaratie van den I2den Oef ober laatstledenen waar yan de Voorlezing in den Ryksdags-Zitting, den volgenden dag, gefchied is, cn welke'de vergaderde Stenden met een levendig gevoel van dankbaarheid getroffen heeft, van wegen de grootmoedige denkwyze des Konings , ' hunnen Vriend en Nabuur; die, daar Hy het Koringryk Poolen de onverdeeldheid zyner Bezittingen verzekerd, ingevolge de trouw der Traktaaten, noch daarenboven het Perfoneel vertrouwen vermeerderd, en dc hooge gevoelens bevestigd, welke de Natie van dezen, even zo dcugdzamen- als machtigen Monarch, zig gevormd heeft. Vermits nu het ontwerp eener Alliantie, tusfehen Rusland en Poolen, noch den Altoosduurenden Raad, noch de te voren vrye, maar zedert Geconfedereerde Ryksdag, is voorgelegd geworden. zo kan dezelve ook geen voorwerp zyn van de Vereenigings-Acfe; deze bepaald, -volgens den algemeenen wil der Natie en de voordellen van den Troon, de werkzaamheden van den Ryksdag, tot de vermeerdering der omflagen en van de Armée der Republyk; niet uit een Offenfiëf Systhema, maar alleen ter verdediging en bewaaring' van haare Bezittingen en vrye Regecringsform. Indien aan de vergaderde Stenden, by de reeds bepaalde directie der te verhandde zaken, het voordel eener Alliantie mogte gefchieden, zo zal dc Republyk, die behalven dat, volgens de inrichting van den Ryksdag, aan eenen geregelden gang' van bezigheden verbonden is, nooit in de gelegenheid komen , het voorneemen te verbergen van de Gnafhanglykheid haarer Souvereiniteit, overeenft-mradnde met de regels-van voorzichtigheid, de geheiligde Grondwetten van het recht der Volken, en evenretsig aart de vriendelyke gevoelens van Zyne Pruisfifche Majefteit, èn de aan Hoogstdenzelven verfchuldigde achting.1 Daar de algemeene en 'opènbaare. wil der Natie, de geest der beraadflagingin van den tegenwoordige^ Ryksdag uitmaakt, zo  JAARBOEKEN, Otlober, 1788. 1553 zo zuilen dc vergaderde Stenden zig eenparig beyvercn, Zvne Koninglyke Majefteit'ivan Pruisfen, een gunftig denkbeeld van hunne oogmerken en Vaderlandsliefde te geven. Warschau den 20 Oclober 1788. STANISLAUS NALECZ M ALACHOWSKY, Kroon- Re/erenaartas, Maa'Jchalk vanaeit Ryksdag en des Kroons - Confederatie. CASIMIR, VORST SAPIEHA, Generaal der Artillery van Litthauen, Maarfchalk der Confederatie van het GrootHertogelom Litthouen. De Koning van Pruisfen, welks invloed thans, door de Verbintenis met Engeland gefterkt, zich-in alle deelen liet gevoelen, en die vooral bedagt fcheen, om de aanwas, fchende magt van Rusland en het Huis van Ooftenryk ie bedwingen, zorgde, dat in de gefchillen tusfehen Ruïland en Zweeden de Koning van Deenemarken zich niet by Ru.ïLnd voegde, het welk de Zweedfche macht wel haast zoude vernield hebben. De Pruisfifche Koning hadt dus ten dezen opzichte aan het Deenfche Hof eene verklaaring laten doen , op welke het Hof van Deenemarkenden 2.2 Oélober 1788aldus antwoordde: Vync Majefteit, de Koning van Denemarken, welke aan zyne grondftellingen vaa gematigdheid, cn zyne Vriendfchap tegens de Hoven van Berlyn en Londen even zo getrouw is, als aan zyne oude" en bekende Verbindtenisfen met Rusland , volgt zeer gaarn debemoeijingender beide vereenigde j loven op, om de Krygsopcratien van het Corps Auxiliaire Troepen, weke in Zweeden ingeruict zyn , te doen ophouden. Hy keurt niet alleen goed en guarandeert deri ftilftand van Wapenen, dieonder de medewerking van de Ministers der beide Hoven gefloten, en tot den 13 November verlengd Liiii 5 rs,  1564 NIEUWE NEDERLANDSCHE Antw. van Deenetn arken aan Pruis* ftn. is, maar keurt ook goed en guarandeert de fchikkingen, die door den Prins Van lies len gemaakt worden, om gedurende den ftilftand van Wapenen zyne Winterkwartieren in Noorwegen te neemen , en het Zweedfche Grondgebied geheel te verlaten, waar mede Zyne Koninglyke Deenfche Majefteit niet in Oorlog is, en ook niet in vyandfchap leeft. Zyne Majefteit, de Koaing, voegt 'er nog de plechtige Belofte, op alle zyne voorgaande Verklaaringen , en nog meer op de Grondftellingen van een onveranderlyk Systhema gebouwd , by, dat hy, voor zo verre de gefteldheid der zaaken het hem zal kunnen toelaaten, zyne oprechte pogingen met die der gemelde Hoven vereenigen zal, om deherftelling der rust in 't Noorden te bevorderen, en meent een nieuw bewys daar van te geven, terwyl hy hunne Majefteiten verzoekt; eene verlenging van den bereids getroffen ftilftand van Wapenen tot den eerften Mai te bemiddelen en gemaklyker te maaken, en van weêrskanten alles uit den weg te ruimen, 't geen het duiten van den Vrede zou kunnen vertraagen. Zyne Majefteit herhaalt insgelyks de verzekeringen der Koningen van Pruisfen en Engeland, en hoe zeer hy zich op derzelver beloften verlaat, dat hy tot hetberaamen eener fchikking medewerken wil, welke zo noodzaaklyk is, om voor het toekomende het Noorden tegen zodanige Offenftve Ontwerpen te befchermen, als die geenen zyn, welke de rust van het zelve geftoord, of dezelve gedreigd hebben; gelyk hy dan ook de keuze der Middelen met dat vertrouwen aan hun overlaat, welk hy nooit opgehouden heeft hun te betuigen. Geen Ryk fchynt veiliger en onbeweeglyker dan het Ryk van Groot - Brittan je, welks rykdom en inkomften, en dus ook het ere* diet of geloof, na den laatften Oorlog, en het verliezen van 13 Volkplantingen in Amerika, tot eene hoogte is geftegen, van welke naauwlyks een voorbeeld in de Jaarboeken  JAARBOEKEN,*Oflbfer, 1788. jS6S leen van dat noest, werkzaam en fchrander volk te vinden is. Alleenlyk veroorzaakt thans de ongefteldheid en zufheid des Konings eenige twisten, niet zo zeer omtrend het Regentfchap, 't welk buiten twyffel aan den Kroonprins toekomt, maar over de paaien van dat Regentfchap, welken de doorfchranderen en beroemden Staatsdienaar Pitt zodanig wilde gefteld hebben , dat inmiddels geene zaaken op dien voet wierden gebragt, welken den Koning, tot zyn verftand te rug komende, by de hervatting der regeering zoude kunnen mishagen en onherdoenlykzyn. Hier tegen wederom verzettede zich eene Party, welke den Prins Fan Wallis fcheen toegedaan te zyn, en aan welks hoofd de welfpreekende Fox was. Dit veroorzaakte eenige twisten, dog die in de groote belangens van dat ryk niet veel te beduiden hadden. VERANDERING ONDER DE HOOGF EN LAGE AMTENAARS, ENZ. Harderwyk. Den Heer Mr. Ever hard yilexander V:rheul, Secretaris der Stad Deuticbem beeft ter Vergadering van Hun Hoog Mog. in 's Hage den Eed afgelegd, als Ontvanger der Convoyen en Licenten in deze Stad. 's Gravenhage. Jonkheer Jan Baron van Groveftins, Raad en Advocaat-Fiscaal by het Collegie ter Admiraliteit in Friesland, heeft ter Vergadering van Hun Hoog Mog. den eed afgelegt als Canunnik van St, Fitter te Boxtel. Den 13 dezer maand October overleedt alhier den Heer Louis dejoncourt. Raad en Bibliothecaris van Zyne Doorl. Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder. Amsteldam. Alhier overleedt in den ouderdom an ruim 71 Jaaren den Heer Adriaan Flor/s Raap  1566 NIEUWE NEDERLANDSCHE- Ve rmï- jDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE Amtenaars, ENZ. ( Raap , voorheen Directeur van den Levantfchen Handel en Zeevaart op de Middelandfche Ze:, ook Directeur van de Belecningkamer dezer Stad. Hoe zeer de misilag wegens het overlyden vaniemant, die buiten Itil leeft, van weinig invloed is op 's Lands gefchiedenisfen; vinden wy in onze naauwkeurigheid reden genoeg, om dien misflag, wegens, den lieer.?, van Tarelink, opbl. 1459, te herroepen. Rotterdam. Den 6 dezer is door de Ed. Groot Achtb. Vroedfchap dezer Stad aahgeiièld tot Directeur van den Levantfchen Handel en Zeevaart in'de Middelandfche Zee, den HéerMr. Reihie'r Frederik van Staveren, Heer van Herkingen en Roxenisfe, Raad in de Vroedfchap cn Hoofd-Officier dezer Stad. Den 27 October heeft den Heer G. ten Haaf'* Med. Doctoren Stads Chirurgyn, voor het aanvaarden van zyn post als Letuur Cbirurgice Clinicce (*), in het Choor der Groote Kerk alhier, eene Redevoering gedaan: O: er de nodige kennis van de Natuursgefteldheid van 's Menfchen Lichaam, ah het Fundament der Genees- cn Heelkunde., Doch meer hyzonder over de groote en onaflcheidbaare Verwandfchappen, die 'er tusfehen de Genees- en Heelkunde plaats hebben. üH dé Ziekten* en Gebrelen zelve afgeleid. Br 1 e r.le. Den 1 Oótober' zyn uk een overgeleverde Naamlyst door Zyne Doorl. Hoogheid den Heere. Prinfe Erfftadhouder, verkoren tot Scheepenen, de Heeren Dr. Cornelis van Dam van Aerden, Alexander Marius Cleyn, Asfuerus Rresfef, Mr. Charles Chriflojfel Bnsndèr, h Brandis ,Mr. Wil* tem Pieter van Alderwer$Jd\ Jahannes van der Minne en Mr. Charles Girard van Baerle. Tot Scheepenen-Commisfarisfen van des Gcmcenelands Middelen, de Heeren Alexadder Marius Cleyn, Asiuerus B'esfèr en Mr. Charles Chriflqffel Brencler d Brandis. Voorts (*) Door een drukfout Maat bl. 57-1 chemica. Dusdanige en diergeiyke drukfouten doen ens leed, maar niet alle mogeiyke oplettendheid vinden wy geen volkomen middel tegen dezelven. Ook is dc kwaal algeneen. Wy betu:gen echter onze verpiigting 3an die geenen, lie de moeite neemen van ze ons op te geven.  JAARBOEKEN, Cctobcr, 1788. 1567 1 Voorts zyn aangefteld tot Oud-Scheepen de' Heeren Heiman Volker en Simen van der Bmgh. Tot Burgemeefteren de Heeren Assitrus Bres- , at.R en Adriaküs Johannes Hocendyk van Domselaar. ' . ' En toe Raden in de Vroedfchap de Heeren Ubei tas yanBokkelen en IVHlemChi iftiaun vuiBreest Lankhorst- Den 29.der afgelopene maand September, overleedt op deszelfs Buitenplaats te Oostvóorn, in den ouderdom van 48 Jaaren, den Heer Mr. Jan Meivilt, Oud - Burgemeefter dezer Stad. 1 Alkmaar. Den 23-dezer maand is alhier na eene ongefteidheid van 17 Maanden, en bygekomene beroerte, in den ouderdvn van 52 Jaaren en 6 weeken, overleden den. Heer Mr. Rutgerus Paludanus, Oud-Burgemeefter dezer Stad enz. Vlissingen. Door Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Prinfe van Oranje, is tot Rekenmeefter ter Generaliteit, wegens deze Stad aangefteld, den Heer Johan Asfuovs Sc hor er, Scheepen en Raad dezer Stad, in plaatze van den Heer Mr. R. H. du Pon. •Utrecht. In het Collegie van de Ed. M. Gedeputeerden i, heeft den 3 dezer maand Oclober op de gewoone beurte dezer b ta d, zitting genomen den Heer Jan Hendrik van Dam, Burgemeester van Montfoort. By gelegenheid der Jaarlykfche Regecrings-Verandering in deze Stad, op den 12 Oftober, heeft Zyne Doorl. Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, de Raaden der Vroedfchap wederom doen aanblyven. ■ Verders zvn door Zvne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, uit eene overgeleverde Naamlyst aangefteld: ' lot Burgemeefteren dezer Stad Mr. Jan Wïllkm van Musschenerceic en Mr. Thomas Adri- aan BüDDENS: Tot Scheepenen Mr. Jan Jacob IVoerfman, Mr. J'Viliem Jm Dmis; van üieieu, Mr. Rudelph Hendrik Nd'iiys, Mr. Paul Engelhert Voet van IVinsl%fi, Heere van Zevenhoven', Mr. Albert Coenen, Jöfeere van''s Graveflootb, Mr. Flor is Pet nu van Ewyck, Veran- 3EIUNG 3NÜER , je hoo- :;e en :age AajTS- ; üïaars, ■ enz. | .ao  Vëran DËRlNG ONDER DË HOO GE ÉN LAGE Amtë- ÏïAARS, ENZ. ge. 1 i < tj68 NIEUWE NEDERLANDSCHE . jM, Heere van de Bildt, Mr. Jan Willem van der Foort, Mr. RudolphAbraham Schut. Mt Ber nard Philip Engelben Arent Jacob Diderick de • £?p0lCïeri M£ Hfdrik c«#*»* Swellengrebel en Mr. Johannes Borski, Hz. * De Commisfien by de Edele Groot Achtbaar® Heeren yan de Vroedfchap benoemd, zyn als vokt: Ter diredtie van dezer Stads Momboir - Kamer, de Heeren Mr. Adriaan van Bronckhorst Mr fan Jacob van bestrenen tot Stakenburg, Mr. Adriaan van Romondt en Mr. Joachim Fred&ik Odé Tef directie van dezer Stads Finantie- Kamer de Heeren Mr Jan Carel van der Muilen, Heere van Maarfenbroek, Mr. Jacob Anthony Mariens, Mr. Nicolaas von Westrenen tot Lauwenrecht, en Mr. Hendnk Adriaan van den Heuvel Tot de Commisfie ter Staten Finantie den Heer Jan Fedenk van Beek, Heere van Dykveldt. In het Hof Provinciaal den Heer Mr. Reynier Ver/choer. Droslaard aan de Vaart den HeerMr. Theod. 4tn Zaal. Thefaurier aangebleven den Heer Mr. Willen* fan van der Does. Kameraar aangebleven den HeerMr trans Cornelis Craeyvanger. Tot Gecommitteerden ter Posterye de Heeren Mr. Otto Witten Phihppus Falck en Mr. üavict Jan Mariens. Op heÊ Bier-en Gemaal - Comptoir de Heeren Mr Jan van Voorn en Jacob Lydias de toucheert. Op'het Wyn- en Gedacht-Comptoir de Heeren Mr Frans Johan Cai ■ ! Rodands en Samnel Lachtman* Op het Comptoir van de publieke Verkoopingén den Deer- Jacob Fredenk Gobi^s. En eindelyk benoemd :ot Kameraar van denLekkendyk Bovendams, voor len tyd van zes Jaaren, ingaande den n Novem* >er aanftaande den Heer en Mr. Juflu* Lufneu, yelke deswege den Eed heeft afgelegd ter verzade■rage van de Ed. Mog. Heeren Gedeputeerde Staten. Wyk by Duurstede. Den 20 Oftober '•ynde de dag yan de Jaarlykfche Veranderinge van c Kegeenng dezer Stad, zyn uit een overgeleverde Sorrunatie,doorZyneDoorl.Hoogh.denHeere Prinfe  JAARBOEKEN, OBober, 1788. ijtfj) fe Erfftadhouder verkoren tot Burgemeefteren de Heeren Lambertus Barnardus Frykenius en Mr. Pieter Jacob Curtius , Heer van Nieuwaal; tot Scheepenen de Heeren Tsbrand Bruyn. Voorzittende, Willem Verhel, Nicolaas van Bern, Willem cle Ruyier, Leenelert van Schalk, Dirk Boonehakker en Ahel de Coole; tot Kameraar den Heer Maas Hey, tot Kerk- en Postmeefter den Heer Willem Verhel ; tot Rentmeefter der Gebeneficeerde Goederen den Heer Jan du Bois; tot Heemraad binnen den Heer Abel de Coole; tot Heemraad buiten Bastiaan van de Leemkolk; tot MoIenmeefterH«y7£r* van Dyk. En zyn wyders door de Vroedfchap op gunftige aanbeveelinge van Hoogstgemelde Zyne Hoaghèid aangefteld, tot Boek- en Kashouder der Middelen den Heer Bruyn- tot Commisfarisfen der Middelen de Heeren V2» Bern en Boonebakker; tot ContraBoekhouder den Heer Van Schaik; tot Thefaurier den Heer de Ruyter; tot Ontvanger van het Huisgeld den Heer Jacob Wilhem Lochinann van Konigsfeldt; tot Gecommitteerdens ter Directie van de Stads Finantie,de Heeren Bruyn, Voorzitter,Verhel, van Bern, de Ruyter en de Coole. Ter Directie van de Wees- of Momboir-Kamer, uit 't Gerecht de Heeren Curtius, Verhel en de Coole; uit de Burgerye de Heeren Cornelis Gofuinus Verhel en Jacobus van Eek. Leeuwarden. Den 12 October 1788 is alhier aan eene Borstziekte in den ouderdom van 73 Jaaren, zes maanden en twintig dagen overleden jonkheer Chris :iaan van Coenen, Oud-Gecommitteerde Staat ten Landsdage. 's H e r t o g e n b o s c h. Door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, zyn uit eene overgeleverde Nominatie , tot Scheepenen dezer Hoofdftad, voor den tyd van een Jaar verkoren , en den 8 Oef ober ingehuldigd , de Heeren Mr. Willem Cornelis Ackersdyk, Prefident, Ml.jacob Marten Deutz, Abraham Verjler, Claudius Antonius Lormier, Dr. Aldert Walraven- Dr. Johan- nes Veranderingonder de hoo« ge en lage Amte- naars, enz.'  1570 NIEUWE NEDERL. JAARB. OBob. 1788. Veean- ondkr de' hoo' c;.: ï_n LAGE, . , As|TEt kaars , enz: LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL -DE-PRODUCTEN ON ZE-S LANDS. Rotterdam den 20 OSober. Rotterdam den 20 Qclober. ly de Z. Zak. |Gkust Winter <£ Tarw Jarige Z.-euws ao a 23 g Zomer 21 a aié -~— nieuwe uico • 20 a 24 g H av;eb Zeeuws enz. 10 a 12\ —— blaauwe iK a 2,1 R'Paardeboomen ->0 a 22 o£ • 2:°mer 17 a 20 g Koolzaad .0 a 44 pé R'jgge Zeeuws enz. 14 a IS S.Moutwym 7o£dL'3oVf •Erwten Graauwe 14 a 18 g " by dcn |w. ,~ Groens ' r5 a >9 »!Vlas Allerbeft ^4 a 6ö ft- witte ' 12 a ié 8 Besf 45 a 53 ft. Whteboósen kleine 15 a 19 g Middel foort "a^ 44 i:" by.'t Last Gemeen ^ a 32 ft* Lf-»Kwciï op 156 f§ a 20 ^ Allergemeenst 24 a 20 ö« »« Gisbertus -Hopman , Jaqucs Arnold Henri de J.annoy, Mr. l^///«« jtfichiel/L,huyfen cn Rudolph V'.orenüui van dtr Nie:'.poort. Breda. Door Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Prinfe van Orange cn Nasfau, als Heeren Baron der Stad en Landen van Breda, zyn uit eene aan Hoogst.denzelve .overgeleverde Naamlyst alhier verkozen: Tot Burgemeefteren, tic Heeren Mr. Rombout MelchiorDamisse en Mi\GerhardJohanTaree. Tot Scheepenen, de Heeren Dr. Pieter Snellen, Nicolaas Gaspar van Huls, Casper Frederik Schultc Pesfer, Mariinzis Cornelis van der Hult, Ijhca du Long, Rudolph Anthoni de Salis, Abel Jan Koenden, Sim m van 'sGrdveiïwde en Mallhiasvan de Laar. TotThefaurier,denHeer CarelLaurens Reigersman- Tot Raadcn, de Heeren Mr. Jan Ad? iaan van Goor den Oosterling, Jacobus Quirinut van BuurJhde, Mr. Cornelis van Ifecchi-ien, Johannes Hendricus lioelants, Rend/ïkrAdi iaan Wier ex, sirnoldus Perbey, Henricus Kamerling , Mr. Gerard Zwaan. Jan van Naars/in en Pieter 'Witte. . Tot Wcesmeeüxren, de Heeren Mattheus van de Lnar, Jan Hendrik Feuilleteau de Bi uyn cn Jacobus Orurii.us van Buur/iccde.  N ï E Ü W é NEDERLANDSCHE JAARBOEKEN. N o v e m b e r< MDCCLXXXVIU HOLLAND. 's Gravenhage. TT\e Koning van Frankryk heeft, op verj^/ zoek van den Heer Leftevenon van Berkenrode, Gezant der Republiek der Vereenigde Nederlanden , de Admiraliteit te Duinkerken doen aanfchry ven,dat dezelve den Commisfaris de Vinck, uit hoofde dat Hunne Hoog Mogende zyne commisfie hadden ingetrokken , niet meer in die hoedanigheid moest erkennen. Den Heer Baron Van Alvensleben, welke geduurende den loop dezes Jaars, den post van ouitengewoon Gezant van Zyne Maie* fteit den Koning van Pruisfen, by deze Re. Mmmmrn pa* 's Gm- 3E.  1572 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha' ce. publiek heeft bekleed, is van hier naar Londen vertrokken, na zyne brieven van rappél aan den Heer Voorzitter der vergadering van Hun Hoog Mog. overgegeeven te hebben. De Heer Legations-Raad Renfncr blyft inmiddels belast met de zaken van het Hof van Berlyn. Bv zyn affcheid, gaf den Heer Van dl~ venshben deze Memorie over: HOOG MOGENDE HEEREN! De Koning myn Meefter, heeft goedgevonden het Gezantfchap, waar mede hy my by U Hoog Mog. vereerd had , te doen eindigen, en Zyne Majefteit beveelt my dienvolgens den ncvensgaanden brief, myn rappél bevattende, aan U Hoog Mog. aan te bieden. My van deze laatfte verrigting van myn gezantfchap kwytende, maak ik het my tot eenen pligt, Hoog Mog. f'eeren ! U de gevoelens uit te drukken, met welken ik, van U Hoog Mog. affcheid nemende, doordrongen ben. De diplomatique loopbaan, welken ik in dit land bewandeld heb, zal sltyd een der gcdenkwaardigfte cn gewigtiglle tydmerken van myn leven zyn. Jk heb de gelukkige omwending zien voltrekken' en bevestigen, welke den vrede en de rust aan de ver' eenigde Provinciën heeft wéder gegeeven; ik heb de Conftitutie op haaien waaren groridfiag zien ves. tigen, en dezelve eene nieuwe kragt en fancfie geven ; ik ben de getuige en medewerker geweest der Alliantien, welken beftemd waren om" dezelve te .handhaven; ik heb- maatregels" zien aannemen en gelukken, waar van dc wytbeid tn kragt zo wezenlyk tot welzyn van den Staat zamcnliepen; met één woord, ik heb het voldoenend genoegen, van by myn vertrek aan U Hoog Mogi} volgens uitdruk-  JAARBOEKEN, November, 1788. 1573 drükkelyken last van den Koning, de fteliigfte verzekeringen te laten van de onveranderlyke vriendfchap, welke Zyne Majefteit Hoogstdezelven toedraagt, en van zyn ftand vasti?; verlangen om met JJ Hoog Mog. de volmaaktfte vertrouwde vriendfchap te onderhouden. Voor my blyft dan over, U Hoog Mog. myne erkentenis en dankbetuiging te doen, voor al de blyken van vertrouwen en welwillendheid door Hoogstdezelven aan mv gegeeven, geduurende myn verblyf in den Haag , zo in myne Minifteneelc hoedanigheid als ook perfoneeiJJ*- Gelukkig, dezelve te hebben mogen winnen. Ik draag 'er de vleyendfte nn^edagrenis van we£, O Hoog Mog. biddende, de wenfehen voor aangenaam te houden, die ik voor Hoogstderzclver Vaderland, voor de Leden Uwer Doorluchtige Vergadering, en voor alle die in het Minifterie en de Regeering van den Staat deel hebben, doe Ik neem ten zelfden tyde met yver de gelegenheid waar, om de eerbiedige verkleefdheid aan den da* te leggen, welke my aan het Doorluchtig hoofd der Republiek, en de Doorluchtige Prinfes verbind , welke de liefde der Natie zo billyk met het zelve deelt. De voorfpoed en luifter van dit Doorluchtig Huis, zo onaffcheidelyk aan den welvaart der Republiek verknogt, zullen den Koning teu allen tyden van het uiterftc belang zyn, en de gelukkige verbmtenisfen , welken tusfehen Zyne Majefteit en U Hoog Mog ftand hebben, fteeds meer en meer bevestigen en verfterken. (Was geteeiïend) PHILIPPE CHARLES D'ALVENSLEBEN ^'sHage den 31 Óclober 1788. M ram mm 2 Ee 's Gravenhage. Affcheid van den Prt'hfi- fehen Gezant,  1574 NIEUWE NEDERLANDSCHE ?S GRAVENHAGE, De Algemeene Staten hebben by Refoïiu tie van den 31 Oétober laatstleden, hunne goedkeuring van de aanftelling van den Deere J. van Manen A. Z., tot Drost van Empel en Meerwyk, ingetrokken. Die Refolutie zullen wy hier na onder het artikel van ï>e Generaliteits Lanjjen mededeekn. Den 5 November heeft de Tripolitaanfche Gezant, welke zich alhier, reeds eenen gerui» rnen tyd heeft opgehouden , openbaar gehoor by de Stadhouderlyke Perfoonen op de Oranje Zaal gehad, om Hoogstdenzelven geluk te wenfchen, wegens de gelukkige her* ftelling van Zyne Doorluchtige Hoogheid in deszelfs Stadhouderlyke waardigheden. Gemelde Gezant kwam met drie koetzen aan het lusthuis, gaande vooraf een rypaard, dragende een kostbaar dragonder-zadel ry* kelyk met goud bedekt-, dienende tot een gefchenk voor Zyne Doorluchtige Hoogheid, welke aan den Gezant zulks met een tegengefchenk heeft beantwoord. Zie ook bl. 1105. De Heeren Gedeputeerden der Provincie Utrecht, in het voorleden Jaar ter Vergadering van de Heeren Staten Generaal, kennis gegeeven hebbende van eenige Rukken en papieren, rakende de Franfche Kanonniers naar herwaarts gezonden , (Zie Nieuwe Néderl. Jaarb. 1787. bl. 5702 en  JAARBOEKEN, Novemhrt 1788. 1575 en 5912); hebben Hunne Hoog Mogen-den, den 18 Oéiober deszelfden Jaars", de' Copiën Authentiek van alle die fhikken aan 1 de Heeren Staten van Holland en West-, Friesland gezonden, met een daar by ge* voegd ernftig verzoek: „dat, daar het uit „ den zamenhang kwam te blyken , dat „ het voorfchreven detachement in dienst >, en foldy van Holland had gedaan, om„ trend het beloop van die geheele zaak „ de nodige Ouvertures te willen gee» ven enz." Dan,dewyl 'er rot nog tce geen antwoord •op voorgemelde verzoeken was ingekomen, en men het nogtans van de allerriadeeligfte gevolgen oordeelde te zyn,- wanneer diergeiyke byzondere handelingen van eenige Leden van Regeering met vreemde Mogendheden ongefiraft bleven ; zo hebben Hunne Hoog Mog., den 10 dezer maand November befloten, zich nogmaals daar over by Hooggemelde Heeren Staten van Holland te vervoegen, en aan Hoogstdenzelven by eenen brief te kennen te geven: „ Dat Hooggemelde Heeren Staten zig j, zullen herinneren, dat op de Communis, catie door de Heeren Gedeputeerden van „ Utrecht, in het voorleden Jaar gedaan, „ van eenige ftukken en papieren, rakende „ het detachement Franfche Kanonniers, naar 9, herwaards gezonden op den 8 Otftober des„ zeiven Jaars, Copie Authentiek van alle „ üukken aan Hooggemelde Heeren Staten Mmmmm 3 was s Gra- .'en haje.  i57<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE *8 GüAvenha- „ was toegezonden,nietinftantelykverzoek, „ dat uit den zamenhang kwam te blyken , dat het voorfz, Detachement in dienst en „ foidy van Hoiiand had gedaan , omtrend „ het beloop van die geheele zaak de nodige „ ouvertures te willen geven, om die aan Hun Hoog Mog, te duen toekomen, ten s, einde kome te blyken, door welke Per„ foonen, en op welke wyze die ongehoor* de demarche was bedreven; en dewyl by „ die gelegenheid confteerde, dat door par* ?, ticuliere Leden van Holland, buiten ken,, nis en weten van de Staten, op eene clan» „ dedine wyze met eene buitenlaudfche Mq* gendbeid was gehandeld , en het zelve „ ook in 1788 had plaats gehad; Hoogge„ melde Heeren Staten wyders verzogt wa- ren geworden, opening te geven van den „ ftaat, waar in de dciiberatien daar omtrend „ toenmaals waren gebleven, en efficacieufe middelen in het werk te ftellen, waar door „ zodanige illegaale demarches zouden kun* nen worden geprevenieert, ,, Dat zedert, de Heeren Hun Hoog Mog, Gedeputeerden meer dan eenmaal, en nog „ laatftelyk den nj September laatstleden en a, den 6 'dezer loupende maand, de Heere 11 n Gedeputeerden van Holland en West- Friesland hebben verzogt, de nodige inM formatien hieromtrent te willen nemen, en daar van opening te geeven, om iq weten hoe het niet die zaak is gelegen\ ?3 dan. dat oqk tot hier toe nog geen snr- woord,  JAARBOEKEN, November, i788. ij?7 „ woord, nog op het een, nog op het an„ der dezer verzoeken is gegeeven, daar het. „ nogtans van de ailernadeeligfte gevolgen „ zoude kunnen worden, dat diergeiyke par„ ticuliere handelingen van eenige Leden „ van de Regeering, met vreemde Mogend„ heden, binten kennis van de Staten, on„ geftraft bleven, ,, Dat Hun Hoog Mog. derlialven niet kun„ n?n ledig ftaan, zig nogmaals hier over by ft M'Slive aan Hooggemelde Heeren Staten „ t; addresfeeren, met zeer vriendelyk en „ ernftig verzoek, van haar opening te wil„ len geeven van den ftaat, waar in de.da„ Iiberatien van Hooggemelde rieeren Sta„ ten, omtrend het een en ander zyn geble,, ven, en efficacieufe middelen in'het werk „ te ftellen, waar door zodanige illegaalc „ demarches zouden kunnen worden gepre„ venieerr. „ Dat met opzigt tot den clandeftinen han„ del door particuliere Leden van Holland, „ buiten weeten en kennis van de Staten , in „ het Jaar iflta gehouden, Hooggemelde „ Heeren Staten zig wel zullen te" binnen s- brengen, dat zy door de Heeren derzei ver Gedeputeerden op den 22 September „ «780, aan Hun Hoog Mog. hebben laten „ communiceeren, dat zy eenparig hadden „ goedgevonden te requireeren, de confi„ deratien en het advies van den Hove „ Provinciaal van Lolland ter zake voorj, fchreven. Mm ra mm 4 „ Dat 's Gra- 3k.  % Gr avenhage* tsjS NIEUWE NEDERLANDSCHE „ Dat Hun Hoog Mog. dus billyk had„ den mogen verwagten, dat van den in„ houd van het voorfz. advies , als mede van de Refolutie daar op genomen, aan „ haar kennis zoude zyn gegeeven , doch s, zulks op dien tyd niet gefchied zynde, „ Hun Hoog Mog. als nog verzoeken, ge„ informeert te moge worden, hoedanig het „ voorfz. advies van den Hove Provinciaal Is geweest, of, by aldien het zelve by „ Hooggemelde Heeren Staten niet is inge„ komen, dat gemelde Hove als nog aange- fchreven moge worden, derzelver voorfz. advies te formeeren en in te zenden, om „ in allen gevallen, by vervolg van tyd, een „ folide grond te hebben, waar op bepaald „ kan worden, of en in hoe verre het, vol„ gens de Wetten en Placaaten dezer Lan„ den, aan particuliere Leden van de Re9, geering vry ftaat, met vreemde Mogend„ heden in onderhandeling te treden." Het Nieuwe Diep is thans tot eene zeer bekwame haven gefchikt, zo dat 'er meer dan honderd,'t zy groote oorlogfchepen of Oost-Ind. Vaarders, 't zy koopvaardyfchepen, in alle tyden van het jaar , in volkomene veiligheid kunnen liggen. De Staten van Holland hebben dus billyk geoordeeld, voor dit gemak en deze zekerheid, welke Hun Ed. Groot Mog. aan de fcheepvaart, met veel kosten hebben toegebragt, een redelyk havengeld te vorderen, 'twelk op  JAARBOEKEN, November, 178S. 1579 op den 15 November 1788 aldus is vast. gedeld. T)e Staten van Holland en West - Friesland, allen die dezen zullen zien of hooren lezen, falut , doen te weeten: dat Wy uit hoofde van de aanmerkelyke voordeelen, welke de Commcrciecle Scheepvaart reeds zedert een geruimen tyd van de Haven van het Nieuwe Diep geniet, als mede wegens het gedurig onderhoud aan die Haven geïmpendeert, en van tyd tot tyd te impendeeren, hebben goedgevonden by dezen te arrefteeren een Havengeld in het generaal, pp de Commerciecrende Schepen, en fpeciaal op de zodanige, welke goedvinden van die Haven gebruik te "maken, op den navolgenden voet: Ten ëerftin. Dat het zelve Haven-Geld zal moeten worden betaald van de in Texel en in het; Vlie t'huis komende Schepen, zo Vreemde als Nationaale, cn mitsdien ook van alle zodanige, welke naar een andere Provincie dezer Landen gedeltineerd zyn, 'sLands Schepen van Oorlog alleen uit-' gezonderd, en zulks eens in het Jaar, tegens eene duiver per Last, waar op de Schepen, blykens Meet-Cedul van de Admiraliteit of West-Indifche Compagfiie, zyn gemeten. Tm tweeden Dat de Schepen die van de Haven in het Nieuwe Diep gebruikmaken, hetzy uitgaim■■ de of t'huis komende, zullen moeten betalen" drie duivers per Lasc, zonder ondeifcheid of zy daar lang of kort blyven leggen ; zo nogtans, dat de Schepen, welke genoodzaakt zyn, na uit die Haven vertrokken te zyn, weder binnen te loopen, alvorens haare reis te vervolgen , flegts eens voorgemelde drie duivers zullen betalen. Ten derekn. Dat van deze drie duivers zal worden 's Gra^' venha-  ij8o NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha$B. Public. «opens Haven- geld in '. Nieuwe- diep. 1 den afgetrokken de eene duiver in artikel i vermeld , wanneer dezelve reeds bevorens by het komen m Texel en het Vlie zal wezen betaald en dat, zo wanneer de Schepen in Texel en het Vlie niet zullen zyn geweest, ten tyde dat zy in de Haven van het Nieuwe Diep komen, en aldaar dus de drie duivers zullen betalen, dan ook bevryd zullen ■zyn van de eene ftuiver, welke by hunne komst in I exel en het Vlie anders zouden moeten betaald geworden zyn. Ten vierden. Dat daar mede zal cesfeeren het betalen van het Havengeld, het geen tot hier toe van de Schepen in het Nieuwe Diep, is gevorderd. r Ten vy/den. Dat geen tiende Verhooging of iets diergelyks zal worden gevorderd; gelvk mede, zon. der eenige kosten te vorderen, quitantie van den ontfangst, aan den Schipper zal moeten worden ter hand gefteld. Ten zesden. Dat die belasting niet geheel zal geheven worden van de Schippers, Reders of Boekhouders ten merkelyken bezwaren der ScheepsRederyen, maar dat ook de Ladingen, welke door eene goede legplaats van Schepen beveiligd worden, in die belasting zullen moeten dragen, en wel zo, dat de Schippers van de Ontvangers der Ladingen, totdat einde zullen mogen vorderen eene penning van iedere Gulden vragt', van de Schepen in Texel of het Vlie binnen komende, wanneer dezelve beneden de agt duizend Guldens aan vragt maken, doch die fom of meerder aan Vragt rnatende, flegts een halve penning per Gulden. En op dat een iegelyk, dien het aangaat, hier i/an kennisfe moge hebben, lasten en begeeren Wy, ^at deze alomme zal worden gepubliceerd en gciffigeerd, daar zulks behoord en te gefchieden ge>ruikelyk is. Ge-  JAARBOEKEN. November. 1788. 1581 Gedaan in den Hage onder het klein Zegel van' den Lande den 15 November 1788. 1 < (Onder flond) Ter Ordonnantie van de Staten, (JVas geteekend) C. CLOTTERBOOKE» Het is nog als gevolgen der vorige onlusten aan te merken, dat op den m November 1788 , op verzoek van den Procureur > Generaal R. O. by het Hof van Holland , Zeeland en Friesland defaulten zyn verleend tegen de navolgende perfoonen, als Gedaagden by Edicte; namenlyk A. G. Mappa. Ifaac Hulst, Dr. Pieter de Moncby , Mr. Nicolaas Martinus Bogaart van Alblas/erdam, Gerrit van der Pol van Groeneveldt, Daniël de Jong, Abraham van Rykevorsfel, Nicolaas Montaubanvan Zivyndrecht, Mr. Bernardus Blok, Mr. Hendrik Arnold Kreet. Joost Vry dag en Pier ter Stolken. Mr. H. J. van Qldenharneveld, genaamd Witte Tullingh, Advocaat - Fiscaal van Braband, aan Hunne Hoog Mogende, by Memorie, hebbende te kennen gegeeven: „ dat „ hy door den Advocaat-Fiscaal van Hol„ land, Zeeland en West-Friesland, ver- \ sGrA- 'enha«  ïj82 nieuwe nederlandscbs ssGra- venh.ace. „ zogt zynde om naar zeker Perfoon, zig te „ Tilburg ophoudende, onderzoek te doen; „ en (^dewyl 'er de Juftitie ten hoogden aan f, gelegen was), indien hy zig aldaar mogt „ bevinden, te doen arrefteeren; dat hy Fis5J caal daar toe de nodige, maatregelen geno„ men hebbende, de gemelde perfoon da3, delyk was gearrefteerd geworden, doch „ dat hy, des anderendaags berigt gekregen „ had, dat gemelde perfoon zig niet alleen ,»Amet de vlugt gefaiveerd had, maar dat s, ook de glazen daar ter plaatze ingeflagen „ en andere ómftandigheden voorgevallen „ waren, waar door uien zig openlyk tegen „ de aétiviteit van de juftitie had durven „ verzetten, 'e welk eene prompte voorzie„ ning fcheen te vorderen j" zo hebben liunne Hoog Mogende goedgevonden en verftaan, ,, dat voornoemde Advocaat-Fiscaal „ zoude worden geauthorifeerd en gelast, j, om met den meeften fpoed en naauwkeu„ righeid onderzoek naar de voorfchreven ómftandigheden van zaken, en het ont„ vlugten van voornoemden gearrefteerden „ Perfoon te doen, met verdere authorifatie „ op denzelven Advocaat-Fiscaal, om, wan3, neer hy zulks nodig en dienftig zoude oordeelen , zig ten voorfchreven einde „ naar Tilburg te begeven." v Wy zullen van deze zaak hier na onder 's Hërtogenbosch of Tilburg nader verflag doen. Den 25 dezer maand heeft de Graaf Van Wai-  JAARBOEK EB, November, 1788. i5s3 Wasfenaer Twikkel, ter Vergadering van Hun Hoog Mog. verilag gedaan van deszelfs verrichtingen , als eenen der buitengewoone Afgezondenen van dezen Staat, aan het Hof van Zyne Roomsen -Keizerlyke Majefteit. Wy hebben reeds al te voren bl. 1110 en volg. gewag gemaakt van zekere geruchten, als of het Franfche Krygsvolk zich in de Oost-Indien van de Hollandfche bezitting Trinconomale hadt meefter gemaakt. Deswege is nu nader berigt van het Franfche Hof ingekomen, welk de volledigfte gerustheid geeft. De Graaf de St. Priest, Gezant van Frankryk by dezen Staat, is wel op het laatst van July of begin van Augustus 1788 vertrokken , (zie bl. n07. itio en 1238); maar tot dus verre waren zyne kinderen en 't grootfte gedeelte van zyne goederen en huisraad nog hier gebleven. Zyne kinderen zyn nu eerst in deze maand op reis naar Frankryk gegaan, dewyl gemelde Graaf de Se. Priest tot Staatsdienaar des Konings van Frankryk ftaat bevorderd te worden. De Gecommitteerde Raden van de Staten van Holland en West-Friesland hebben, by Refolutie van den 27 dezer maand November, goedgevonden, de negotiatie of geldlichting op den 27 Maart 1788 vastgesteld, met en op den 31 December dezes Jaars 's Gka- ge.  ij»4 NIEUWE NÊDERLANDSCHE 's Gra "venha ge.- Jaars te fluiten, zullende nu de lichting vaW ■ den 25 Penning, van welke wy het Placaat in de vorige maand hebben medegedeeld, gelds genoeg aan de Provincie opbrengen. Haare Doorluchtige Hoogheid Mevrouwe de Prinfesfe Frederica Louïfa WilbeVmiha\ den 2« November in het 19 jaar van derzelver ouderdom getreden zynde, heeft het iStadhouderlyke Hof, wegens dit heagchelyk Geboorte-Feest , de gewoone gelukwehfchen ontvangen, zo van de Hooge Collegien, de buitenlandfche Gezanten , als andere voornaame perfoonen. Hen zelfden avond was op het Stadhouderlyk Hof avondmaal en dans: ook hebben de Ingezetenen dezer Plaatze hunne vreugde aan den dag gelegd. De Heer Mr.- R. van Suchtelen, Auditeur Militair van dc Guardes du Corps en van het Regiment Hollandfche Guardes te voet, dewelke eerstdaags daar te vertrekken naar de • West-Indien , met de benoemde Heeren Commisfarisfen de Baron Van Grovefti;:s en den Heer Mr. Boey, is door Hun Hoog Mog. aangefteld tot'.Lands Advocaat, en zal hy de evengcmelde Ccmmislie den post van Secretaris waarneemen. L E Y DEN. Wy hebben te voren bl. 1325 en 1326 gezien, dat de Hoogleeraar. in *t Romeinsch en  JAARBOEKEN. November. 1788. {0 eb Hedendaagsch Recht, Mr. Bavim Foor da , zwarigheid maakte omtrend den eed welke de Staten van Holland én West Friesland by Refolutie van den ï* Februari dezes Jaars ( zie bl. 347) hebben vastgefteld: wy hebben ook gezien dat de Curateuren van s Lands Hooge School alhier, daar op dien Hoogleeraar by Refolutie van den 1 September 1788, buiten dienst gefteld, en van zyn amt jaarwedde en andere voordee. len aan het zelve verknogt, ontzet hebben. Dö Hoogleeraar meende niet verpligt te zyn, in dat befluit, zo ongunftig voor hem, te berusten, maar zyn toevlugtte mogen nemen tot de Staten zei ven, by dit navolgend verzoekfchrifrs STAATEN tan HOLLAND en WEST-FRIESLAND. Qeeft UEd Groot Mogenden met fcbuldiVëh ^ eerbied te kennen Mr. Evïu> Voorda zedert 23 jaaren Hoogleeraar in het Roomsen en Hedendaagse!! Recht aan ■%Lands üniverfiteit, doch onlangs door Heeren Curateuren en Burgemeefteren van zyn Post gedemitteerd, werkelyk zich nóg oPnu end,e b"?n«ï Leyden, dat U Ed. Groot Mbgenden bv Refolutie van den i5 February dezes jaars hebben gelieven v3or te fchryven, het bel wust Formulier van eed op 'sLands Regeerings. foim door allerlei Ambtenaaren, zo PoüOcquéltó Burgerhyke en Kerkelyke Perfoonen &c. af teleggen. Dat de Suppliant voorziende, dat ook van hem dien eed gevergt zoude worden, dat Formulier, het we k al ras door de Nieuwspapieren algemeen bekend wierd, in ftille eenzaamheid herhaal; de razen met zo veel aandagt en oplettendheid heeft overwogen, als het doen van een eed, cn het altergewigtigst en allertederst objecT: fpeciaal vaö de-Nnn un ^ S ■Lëfj r  DEN. 1 i Request 1 van den i lloogl. Bavius Voorda, tegen Refolutie \an Curateuren* 5SS NIEUWE NEDERLANDSCHE :en eed, die het begrip en aveu van zo veele yoorïaame Ingezetenen aangaande de Souverciniteit van ien Lande, en waar en bv wien die beruste, voor jet toekomend ftond te bepaalen, verdiende.' Dat le Suppliant (het gene hv voor U Ed. Groot Morenden geenzints begeerd te verbergen) tot zyn Fmertelyk leedwezen in dat Formulier voor zich; leeft gevonden deze zwarigheid, dat hy onzeker is, hoedanig hy de woorden met ha Erfftadhouderlehap enz. moet opvatten? Of hy dezelve, gelyic volgens de ftrucfuure der woorden het natuuiïykst is en het meest overeenkomt met de algemeene fbréektrant , moet hegten aan de onmiddelyk voorgaande: bejtaande in de hoogjle en Souvereme•Overheid van Hun Edele Groot Mogende de Staaten, van denzelve Lande, in dien zin, en ten dien :y fecde, dat de hoogde en Souvereme Overheidm berust by U Ed. Groot Mogenden pnvativeiyk, maar by U Ed. Groot Mogenden en den fcLeet Erfftadhouder te zamen, zodanig dat den Heer Errftadhouder nu en in der tyd deelgenoot van deSouvereiniteit is, en zulks niet als Lid van de Ordic der Heeren Edelen en Ridderfchap, maar als Stadhouder, in tegenoverfteiling van de geheele Orde van de Ridderfchap en van alle de agttien temmende Steden van Holland te zamen; dan ot U JMJ. Groot Mogenden gelieven, dat de woorden met het Erfftadhouderfchap enz. worden gehegt aan de anterieurtf, in dezer voegen: gebouw en getrouw te zyn aan de Conftitutie en Regeeringtferm van den Lande, betraande in de hoog/leen Souvereme Overheid van Haar Edele Groot Mogende. Te weten privativelyk, en beftaande de Regeeringsform mede in hst Erfftadhouderfchap enz. Volgens deze opvatting zoude het Stadhouderfchap wel geconfidereerd worden als een gedeelte der Regeeringsform, het welk, inzonderheid zedert dat het zelve erflyk is verklaard, naar des Suppliants gering oordeel, in eene gezonde zin kan "gefchieden: maar  JAARBOEKEN, November, i58? hetzelve zoude nogthands niet participeeren aan de Souvereimteit en aan de WetgevendeMach- de ze zoude dn1W fiWum zyn by™RMdé& en Steden reprefenteerende (gelyk de oud&» lieren der Plakaaten zich uitdru! genden Refolutie van den 23 November 1787. Van dit Declaratoir en van deze offerte heeft de Suppliant,by eene volgende fesfie van den Senaat verzogt, dat by het te doen Rapport aan Heer ren Gecommitteerde Raaden, woordelyk kennis gegeeven mogt worden, gelyk gefchied is, alsmede aan Hun Ed. Groot Achtb. de Heeren Curateuren en Burgemeesteren, indien zulks nodig bevonden mogte worden ; dpch de Suppliant heeft niet vernoomen, dat ooit door den Recfor en Senaat kennis van zyn Declaratoir cn «edaane offerte, aan welgedagte Heeren Curateuren en Burgemeesteren is gegeeven, of dat deeze het zelve van Rector en Senaat gerequireerd hebben. Invoegen de Suppliant niet weet, langs welke'weg Heeren Curateuren en Burgemeesteren legale kennis gekreegen hebben, dat de Suppliant tot hier toe den Eed niet had afgelegt, hoedanige lesraale kennis nogthans, het fundament moest zyn van alle handeling van Heeren Curateuren en Burgemeesteren, indien deeze den Suppliant deswegens begeerden te moeijen.- ten ware aan Hun Ed. Groot Achtbaare die legaale kennis van Heeren Gecommitteerde Raden ware toegekomen, waaromtrent den Suppliant onkundig is. Hoe het zy, Heeren Curateuren en Burgemeesteren hebben, na dat 'er Zondag den 17 Augustus een particulier mondgefprek tusfehen den Dvkgraaf vaq (Vasfenaer Start enburp, en den Suppliant', in het Gemeenelands Huis van Rhynland,over deze materie was voorafgegaan; welk mondgefprek in het korte van zyn Hoog Ed. zyde hier op uitliep: „dat de Sup„ pliant den Eed moest doen praecife volgens de „ wqorden van het Formulier van February, of „ dat zyne verdere weigering voor hem onaarigena„ me gevolgen zoude hebben;" en van des Suppliants zyde: „dat hy itcrativelvk verzogt, en ten x- teagagfteninfteerde, dat zq 'er eenige bedenke-»  JAARBOEKEN, November, 1788. 1593 lykheid was, om den Suppliant tot den Eed, vol „ gens het Formulier van November te admitteeren, van zyn Declaratoir en offerte, boe eerder zo „ beter, kennis aan U Ed. Groot Mogenden mogt gegeeven worden, en dat zyn Hoog Edele daar toe, bet zy in het Collegie van Heeren Gecom,, mitteerde Raden, het zy in dat van KeerenCu „ rateuren, al zyn crediet en gezag geliefde te be„ fteeden, teneinde zulks zonder uitflel gefchieden ,, mogt." Heeren Curateuren en Burgemeesteren hebben goedgevonden, op Maandag den 1 Septem-, ber den Suppliant te requireeren in hunne Vergadering , en hem aldaar, fchoon met alle egards, voor, het uiterlyk gerecipieerd, waar van hy reden heeft Hun Ed. Groot Achtbare te bedanken, nogthans in fubftantie niet anders voor te houden en te vermaanen, dan dat hy den Eed pracife volgens het Formulier van February moest afleggen, en zich aanftonds by ja of neen verklaren, of hy zulks aannam; met bygevoegde infinuatie, dat het anderfints onaangenaame gevolgen voor hem zoude hebben. Waar tegen de Suppliant wederom verzogt, en ten kfagtigrten inlfeerde, dat, zo Hun Ed. Groot Achtb. zyne offerte , om namentlyk het Formulier van November te bezweeren, voor niet voldoende aanzagen, of dit liefst niet op zich wilden neemen, Hun Ed. Groot Achtbare op het fpoedigst rapport aan den Souverein geliefden te doen ; want dat dit niet gefchied was, erkende den Heer eerde Curator, die het woord voerde, volmondig, en dat inmiddels Hun Ed. Groot Achtb. den Suppliant niet geliefden te presfeeren, of iets in zyn prejudicie te befluiten; dat tot dit laatfle Heeren Curateuren en Burgemeesteren, naar des Suppliants oordeel, des te minder bevoegd waren, om dat, al hielden Hun Edel Achtbaare den Suppliant voor disobedient (des neen), nogthans de Publicatie van den 15 February geen de minfte draden nog gravamen bepaalde; dat gelyk het gebod, zo ook de Nnnnn 5 fancüe Ley- DEN. Request van den Hougl. Bavius Voorda, '-en.  Let- den. Request van den Hoogl. Bavius Voorda, tegen Refblit- tie van CurateU' ren. 1502 NIEUWE NEDERLANDSCHE hegt is een gagie, die hem een eerlyke kostwinning, en een ruimer beftaan opleverd, dan hy te Franeker had. De Üniverfiteit zal ligt iemand vinden, die ten genoegen van Hun Ed. Groot Achtb. het recht doceerd, maar waar vind de Suppliant, inzonderheid in die jaaren, als gezegd is, dat gene, het welk hem, met het zogenaamde intrekken zyner Commisfie, tevens benomen word ? Ja waar vind de Suppliant dat gene, het welk hy, ftaat makende op de Hollandfche goede trouwe van Heeren Curateuren en Burgemeesteren , om deze» Univerliteits wille , te Franeker heeft laaten vaaren. Voor het overige kan de Suppliant niet voor by, met betrekking tot die zogenaamde Commisfie, en het intrekken dies, te remarqueeren, dat toen men voor weinig jaaren ter Staatsvergadering delibereerde , niet om de Commisfie van Zyne Doorluchtige Hoogheid als Stadhouder, of als Kaptein, of als Admiraal-Generaal dezer Provincie geheel in te trekken, maar alleen om aan dezelve eenig temperament en bepaaling toe te brengen, de Publicisten ons geleerd, en op het kragtigst beduid hebben , dat zulks niet konde noch mogte gefchieden, nademaal zyner Hoogheids Commisfie een faiïum convsntum was, waar uit Zyne Hoogheid een jus qu te vraagen': waar in hejtautuwe zwaaugheid? maar niets diergelyks, heeft de Suppliant uit den mond van Heeren Curateuren gehoord. Dat de Suppliant uit zich zelve zyne redenen van bezwaar by Hun Ed. Groot Achtb. niet heeft geopperd, dit heeft hy nagolaaten, deels uit egard voor van zyn beroep, en niet de waarneeming van zyn beroep, naar zyn leevenswyze; hoe hy in het regelen van ieders ftudiën, geduurende zyn Academieloop, voor zo verre men hem daar over goed■vond te raadpleegen, altoos voor oogen gehouden heeft, het meeste nut van ieder jongeling, naar deszelfs omftandigheid, met postpofitie, ja met opoffering van zyn eigen pecunieel voordeel, die groote dryfveer der menfehelyke gemoedsbeweegingen; hoe hy particulierlyk gelet, en welke avantages hy toegeftaan heeft aan de zulken, die maar een flaauwe hoop gaven, van eenige vorderingen te zullen maaken. En, hoe dikvvyls hy om de Academie, en om de gezette waarneeming der ftudiën tegen alle bederf en afleiding te bewaaren, als het "ware tegen winden ftroom heeft moeten oproeijen; het welk, pm maar één ftaaltje by te brengen, allerbyzonderst gebleken is ten tyde, doe de Studenten begonden zich in den Wapenhandel te oeffenen , waar van hy hun zo wel opentlyk, als allerwege pnder de hand heeft afgemaand, en hun ingeboezemd, dat zy niet aan de Academie met zwaare kosten van haare Ouders gezonden wierden, om daar te leeren hun Vaderland met vuisten en met wapenen, maar met welgedeepene en geoeffende hersfenen te verdedigen, en dat aan een Student geene andere wapenen dan zyne Boeken, pasfen 5 voor welke belangelooze en allefints heilzame raad, hy eens en andermaale door de onbedachtzaame, doch. naderhand tot inkeer gekomen jeugd, met het  JAARBOEKEN, November, 1788. 1607 ïnflaan van glazen en andere tekenen van kleinachting, destyds beloond is. Op Burgemeefteren van Leyden, zonder welkers concurrentie de Suppliant vertrouwd, dat de hem zozeer benadeelende Refolutie van den iften September laatstleden, door Heeren Curateuren niet zoude genomen geweest zyn, durft hy zich gerust beroepen ten aanzien van zyn gedrag als Inwooner, of hy dit aan Hun Ed. Groot Achtb. als Regeerders der Stad heeft verdiend, dat men hem deporteerd, zonder gehoor te geven aan zyn zo dikwyls herhaald verzoek, en zonder hem naar zyn gemoedelyk bezwaar te vraagen. Dragen dan Hun Ed. Groot Achtb. geheel geene kennisfe, hoe hy zich als Lid van de Üniverfiteit, en aan dezelve dan eens als Recfor, dan eens. als Adfesfor, met eede verbonden , gedraagen heeft jegens de Stad ? op welker Rechten en op het refpecl aan de Regeering yerfchuldigd, de Suppliant niet alleen nooit eenige inbreuk heeft getracht te doen, onder voorwendzcl van de üniverfiteit voor te ftaan, maar daar het te pas kwam, meermaalen der Stads en der Regeerings voorfpraak is geweest, en door zyn raad en advys veele gefchillen tusfehen Stad en Academie, Academie en Stad heeft voorgekomen? kunnen Heeren Burgemeefteren, zonder bloozen, zich onkundig houden, van des Suppliants gedrag alslnwooner, fpeciaal in de laatfte troubles, die ook Leyden in den jaare 1783—1787 min of meer beroerd hebben; hoe de Suppliant alle partyfehap, en het dragen van partyfehaps - leuzen onder de Studenten, het welk notoir tot de Burgery ftond over te ftaan, met fucces heeft weten tegen te gaan, en daar dooide rust zo wel in de Stad, als aan de Academie helpen bevorderen ? kunnen Heeren Burgemeefteren ignorantie pretendeeren, van des Suppliants gedrag als Honorair Lid van het gewezene Leydfche Genootfchap van Wapenhandel, door die van den Gerechte destyds gelegalifeerd ? want de Suppliant heeft O0000 4 gc- Ley- den. Request van den Hoogl. Bavius Voorda, tegen Refolutie van Curateuren.  iöo8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ley- pen- Request yan den Hoogl. Bavius Voorda, tegen Refutatie van Curateu- rm- geheel geene reden, om voor U Ed. Groot Mog. en voor den Heere Erfftadhouder te verbergen, dat hy daar ook Lid van geweest is, om dat zyn gedrag ook in die hoedanigheid, in die tyd gehouden, zo hy vermeend, ook tegenwoordig zeer wel het daglicht kan veelen, als hebbende altoos den Burgeren ingeboezemd, dat zedigheid , zuinigheid, oppasfen in hun dagelyks beroep, en vooral fubordinatie, zo wel van het geheel Genootfchap, als van ieder Burger , aan haare ftedelyke Overheid, het beste Patriotisme was. Al waarom ook de Suppliant zich geene van de reproches van het Land te hebben willen beroeren, en een Imperium in Imperia ftichten, behoeft aan te trekken ', hebbende dien aangaande voor zyn Perfoon een zuiver ge weeten. Indien de Suppliant voor allen dezen, zo van Heeren Curateuren als van Heeren Burgemeefteren, met de tyd eene andere belooning of een meer honorable demisfie ver wagt had, het zóude, zo hy vertrouwd, niet geheel onverdiend geweest zyn. Doch daarlaatende de behadeling van Hun Ed. Groot Achtb., neemt de Suppliant de vryheid U Ed. Gr. Mog. attentie te verzoeken op deze navolgende pojnten. i. Dat Heeren Curateuren en Burgemeefteren, tegen alle reden en billykheid, en tegen' alle grondregels van dit Gemeenebest, der Suppliants gemov'isbezwaar interpreteeren desobedieniie, en op dat fundament zich aanmatigen, om den Suppliant van zyn post te removeeren , daar de Publicatie van den 15 February noch die ftraffe, noch eenige andere, bepaald, zelfs niet tsgen zulke, die in het geheel geen eed willen doen ; voor hoedanig een nogthands de Suppliant, onder reverentie, meent, dat hy niét kan gehouden worden. Dat hier mede door Llun Ed. Gr. Achtb. te na gekomen wordt aan het Hoog gezag van U Ed. Groot Mogenden, van wien, gelyk het gebod, zo ook de fanctie van het gebod moet produceren: want noch Heeren GegQiptpjtteerde Raden, fchoon in abfentie van U  JAARBOEKEN, November, 1788. 1600 Edi Groot Mogenden , Hoogstdenzelven vervangende, noch de Hoven van Juftitie, zyn ooit gewoon het geene een Cafus omifjits in de. Wet is, eigener auótoriteit te fuppleeren, veel min een ftraffe, en wel zulk een zwaare ftraffe, als is deprivatie van kostwinning , waar in ook Vrouw en Kinderen vaak deelen. s. Verzoekt den Suppliant U Ed. Groot Mog. attentie hier op , dat de Suppliant zich geenzints in gemoede bezwaard vindt, om den eed van getrouwheid aan U Ed. Groot Mogenden af te leggen. Hy die, voor zo veel hy weet, U Ed. Groot Mogenden altoos met woorden en daaden, trouw, eerbied en gehoorzaamheid heeft getoond, en daar in begeerd te volharden, is''er even daarom des te gereder toe. 3. Hier op, dat de Suppliant zich even weinig in zyn gemoed bezwaard vind om trouwe, eerbied en gehoorzaamheid te zweeren aan het Stadhouderfchap, erflyk in het Doorluchtig Huis van Oranje fubfifteerende. In tegendeel hy is ook hier toe ten vollen gereed , en zedert het emaneeren van U Edele Groot Mogenden Publicatie gereed geweest, om dat hy in gemoede overtuigd is van de noodzakelykheid van een Stadhouder in deze Republiek, en hoe volftrekt onontbeerlyk Hoogstdeszelfs invloed en gezag zy. Al waarom ook de Suppliant in de laatfte troubles niet gefchroomd heeft, by verfcheiden gelegendheden zich te openbaaren, als een Voorftander van die eminente Charges en Digniteiten, en van het gezag aan Zyne Doorluchtige Hoogheid gedefercerd, gelyk hybyde ftukken zoude kunnen toonen, indien hy van dit zyn nederig Adres een Apologie wilde maken, hebbende altoos, naar zyn licht, den Heer Stadhouder gegeeven , dat des Stadhouders, en der Staten, dat der Staten is. 4. Verzoekt de Suppliant eerbiedig U Ed. Groot Mogenden attentie op dit voornaam en voor hem Ooooo j be- Ley- DEN. Request van clen Hoogt. Bavius Voorda, fgen Refolutie van Curateuren.  v Orange en Nasfau, Grave van Catzenelnbogen, Vianden, Dietz, Spiegelberg, Buren, Leerdam en Culemborg, Marquis van Veere en Vlisfingen, Baron van Breda, Diest, Beilftein, der Stad Grave en Lande van Cuyk, Ysfeldein, Cranendonk, Eindhoven en Liesveld, Onafhankelyk Heer van de Vrye en Souveraine Erf-Heerlykheid Ameland, Heer vanBorculo, Breedevoort, Lichtenvoorde, het Loo, Geertruidenberg, Clundert, Zevenbergen, de Hooge en Laage Zwahiwe Naaltwyk, Polanen, St. Martensdyk, Soest, Baren en ter Eem, Willemftad, Steenbergen, Montfoort, St. Vith, Butgenbach en Doesburg, Erf-Burggraaf van Antwerpen,Erf-Maarfchalk van Holland, Erfftadhouder, Erf - Gouverneur, Erf-Kaptein cn Admiraal Generaal der Vereenigde Nederlanden, ErfKaptein - Generaal en Admiraal van de Unie, Ridder van de Kousfeband en van den Zwarten Adelaar, &c. &c. &c. Doen te weten: nademaal onder dc Adreslên, aan Onze Commisfarisfen Jonkheer Willem Ou/laaf Frederik, Grave van Bentinck, Heere van Rhoon en Pendrecht, befchreven in de Orde van de Ridderfchap en Edelen van Holland en West-Friesland, Ruwaard en Opperdykgraaf van den Lande van Put> tee, Bailluw en Schout van 's Gravenhage, Hoogheem. Ley- den.  itfió- .Niéuwe nedërlandschI Ley- den. Regiem omtrent de Schu, tery, heemraad van Rhynland , en Mf. Dirk Merens$ Raad in den Hove van Holland, Zeeland en Friesland, wanneer dezelve zich van onzent wege bin, nen de Stad Leyden bevonden,gedaan, cn waarop' > Wy > by Onze Publicatie van dato 6 February -dezes Jaars, de dispofitie aan' Ons hebben gereferveert,ookvnn wegen den Burger - Krygsraadaldaar aan welgemelde Onze Commisfarisfen zyn overgegeeven, een Memorie van irtformatien, als mede zekere pointen, omtrent welke de voorn. Krygsraad eenige meerdere bepaaling, verbetering en nadere befchikking verlangde; Zo is 't, dat Wy, deswegens ingenomen hebbende de confideratien van' welgemelde Onze Commisfarisfen, na rype deliberatie , ingevolge van Onze voorfz. reférve, goedgevonden hebben by weege van Ampliatie, Interpre' tatie en Elucidatie van de Ordonnantie en Reglement voor dert Krygsraad van de Schutterye def Stad Leyden, by Publicatie van wylen Onzen Keef Vader op dert 30 January 1749 gearrefteerd, (welke Wy begeeren dat voor het overige in haar geheel en volle kragt zal blyven) te verklaaren, zo als Wy verklaaren by dezen: Foor eerst, (met betrekking tot het 4 artikel van voorfz. Ordonnantie en Reglement) dat Onze meeninge is , dat die van den Gerechte der voorfz. Stad, in het vereeren van een der Hoofdmannen met den naam van Collonel, telkens, zo veel mogelyk is, reguard zullen nemen op den Oudften in dienst zynde Hoofdman, het geen Wy over zulks aan die van den Gerechte voorfz. recommandeeren by dezen. Ten èndete*, ("met betrekking tot het 8 artikel van voorfz. Ordonnantie en Reglement) dat het telken Jaare aan de Hoofdmannen , welke by die van den Gerechte voorfz. in hunne dienst mogten worden gecontinueerd, als mede aan den Secretaris en Rentmeefter, vry zal ftaan, die continuatie te accepteerenj of daar voor te bedanken: dat het ook  JAARBOEKEN, Novemberi ï6l -bok alzo Jaarlyksaan. de Lieutenants zal vry ftaa hun ontflag by den Krygsraad te verzoeken, wel Ke daar op alle mogelyke reflexie zal behooren i nemen. Dat ook voortaan geen Hoofdman of Lieute nant, binnen den tyd van deszelfs dienst zal mo gen worden gelicentieerd , dan op geverifieerd* klagten tegen hem ingebragt, en omtrend dewelke hy behoorlyk in zyn defenfie zal zvn gehoord Dat wyders een Hoofdman, Lieutenant of Secretaris van zynen dienst ontfiagen zynde, geenen ftedelyken dienst zal behoeven aan te nemen, minder in qualiteit zynde,dan die door hem te voren waargenomen zoude zyn geweest, 't zy by in eene der vorige qualiteiten kort of lang gedient bebbe. Ten- derden, ("met betrekking tot het 9 artikel der Voorfz Ordonnantie en Reglement) dat Wv het voorfz 9 artikel ampüeeren, met deze woorden 00 bet einde van dien te ftellen: „en by aldien de ,-, Krygsraad deszelfs goedkeuring mogt weigeren zal een ander moeten voorgefteld worden, toe „ dat de goedkeuring van den Krygsraad zal zyn ,, gevolgd.' ■ 3 ' Ten vilden fat betrekking tot het 10 artik -1 yan voorfz. Ordonnantie en Reglement,) dat de Krygsraad voortaan zal maaken, en aan die van den Gerechte prefentecren, tot ieder vacante Wachtmeefters plaatze, eene Nominatie van twee perfoonen omme daar uit by die van den Gerechte voörfz, een Wachtmeefter verkooren te worden Ten vyf den, (met betrekking tot het 14 artikel van de voorfz. Ordonnantie en Reglement,) dat de Krygsraad ook op den voet van dat artikel, op Wa2tgeld zal mogen ftellen, alle zulke perfoonen, welke by de laatfte verandering uit de Schuttery ?yn uitgeva len; mitsgaders dezulken , welke volgens de Refolutie van Hunne Ed. Groot Mog. van ddtd\t November 1787 verklaard zyn geworden, tot den' Piatterlyked dienst met adWsfibei te zyn , Vbdr PPPPP fef 7 jLey- ] den. Regiem t ■ omtrend deSchut™ 'tery-,  i6i8 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ LEYDEN. Regiem, omtrend deSchut* tery. zo verre dezelve niet reeds bevorens op Appointégeld waren gefteld, of, uit welken anderen hoofde het ook zoude mogen zyn, voor altyd van de Schutterlyke dienften geëximeert geweest: (willende Wy dat niemand, om reden dat by ongehouden deel genomen heeft gehad in de Schutterlyke dienften van eenige voordeden , welke hy anders niet zoude hebben gehad, zal jouisfeeren; nog ook aan eenige lasten, waar aan by niet onderhevig zoude geweest zyn, onderworpen worden.) Terwyl voorts aan de geenen, welke alzo op appointéof Wachtgeld gefteld zullen worden,en zich daar by bezwaard mogten vinden, vry zal ftaan hunne redenen vaa bezwaar aan den Krygsraad voor te dragen, die als dan daar over zal disponeeren, zo alsin gemoede zal worden geoordeelt te behooren. 2 e» zesden, (met betrekking tot het 16 artikel van meergemelde Ordonnantie en Reglement,) dat in het zelve agter de woorden zoude worden gemaakt, worde geïnfereert deze periode: „ zonder dat de groote Vroedfchap zich in zaken, de Schuttery concerneerende, zal mogen immisceeren." " Gelyk Wy dienvolgends ten zevenden begeeren, dat alle Refolutien van de groote Vroedfchap, van die van den Gerechte, of in de Kamer van Burgemeefteren, zedert het begin van den Jaare 1783, ter prsejuditie van de Schuttery genomen, (voor zo verre die niet reeds zyn buiten effect gefteld} zullen worden gehouden voor geannulleert. Fe» agt ff en t dat voortaan nimmer eenig ander cewapend. Burgercorps, onder welke benaming het ook zoude mogen zyn, binnen de Stad Leyden zal mo^en worden opgericht, buiten de alleen wettige Stads Schutterye of Burgerwacht, op pcene dat de verzoekers, en veel meer de inftellers of deelgenooten van of tot eenig ander gewapend Corps, als verftoorders van de publieke rust zullen worden aan-  JAARBOEKEN, November, ijZm. tMi a!s lfc zodmige na cxieratfe » , Jen negenden, dat ook nimmer eenige onfchur tenngevaa de geheele Schutterye, of vaïeS?»: deelte van dezelve zal mogen■geiïcbiedeï,Tn rSt S^W^^ bewilliging' van den Heere Erfftadhouder of Vrouwe Gouvernante iS der tyd; doch dat de ontfchuttering va^enSlde individueek Schutters, in gevallen, tot de cogn tie van dep Krygsraad behoorende, na dat dezelveid hunne defenfie gehoord zyn, met communicatie en overleg van die van den Gerechte zal kunnen gefchieden, blyvende den door dien weg ontfchuttlrden onverlet, oin in cas zy daardoor meenen S" rTFUh^,' h"\hdH«i grieven aan den Hee- der^ ^uder °f de Vrouwe G^vernante in der tyd, te doen en voor te ftellen. Ten tienden, dat (hoe zeer om byzondere redenen by gelegenheid der veranderingen van de Regeering uit kragte van Onze voorgemelde Publicatie, van dato 8 February dezes Jaars gefchied mee óverleg van welgemelde Onze Commisfarisfen is goedgevonden, dat m dat fpeciaal geval, eenige Hoofdmannen van de Schuttery door Ons tot Rat den in üe Vroedfchap verkooren, in de eerstgemelde qualiteit provifioneel zouden blyven gecontinueert; voor het vervolg geene Hoofdmannen vande Schutterye, weike tot Raden in de Vroedfchap werden verkooren, de post van Hoofdman zullen kunnen blyven behouden, al« mede niemand, Raad m de Vroedfchap zynde, tot Hoofdman van de hchu terye zal mogen worden aangefteld Ten eifden, dat, vermits by Publicatie vari Hooggemelde wylen Onzen Heer Vader van den 18 UCtober 1748, aan den voornoemden Krygsraad \s geaccordeert een geftoelte van twaalf zitplaatzén in de Gereformeerde Kerken , Wy aan die van derf berechte oer yoorfz; Stad recommandeeren, om' zodanige fchikkingen te maken, dat zulks ook •pPPPP 4 jskm- DEJJ. Regleé$ mtrend -le SchuÈi  j Leyden. R«gkm. omtrend deSchut' tery. :6ao NIEUWE NEDERLANDSCHE plaatze hebbe in de Walfche en Gasthuis Kerkerr. Ten twaalfden, dat de Doelen met deszelfs Erven zich ftrekkende tot de beide yzere hekken, en < tot de wal van de Stad, voortaan zodanig geaffecteerd zal blyven ten dienfte der Schutterye, dat, zonder bewilliging van den Krygsraad, geene andere dispofitie daar over , of gebruik daar van zat mogen worden gemaakt, dan tegenwoordig plaats heeft. , Terwyl wy eindelyk aan Eurgemeefteren der voorfz. Stad recommandeeren, om zo veel mogelyk favorabel reguard te neemen, op het verlangen van den voorn. Krygsraad, ten einde de vertrekken van het Stadhuis, alwaar wacht gehouden word,in een ftaat gebragt worden, dat 'er de wacht op eene gevoeglyke wyze haar verblyf kunne houden. Voorts beveelen en gelasten Wy, die van dea Gerechte der Stad Leyden, deze Onze dispofitien te doen publiceeren en met den druk gemeen te maken, en alle en een iegelyk der Schutters en Burgers der voorfz. Stad zich daar na te gedragen. • Gedaanin's Gravenhage den 27 October 1788. (Was ge(eekend) WILLEM PRINS van ORANGE. (Onder ftond) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid, {Was geteekend) T. J. de LARREY. Aldus deze na Klokkengeflag den Volkegepublïceert, op den 1 November 1788. Door My J. A. CüNU'ÜS. Het  JAARBOEKEN, November, 1788. i62r Het Genootfchap onder de zinfpreuk Pro txcolenda Patrict Hijloria Naturali, opgerigt te Leyden , heeft in deszelfs eerfte vergadering, gehouden den 30 Ocfober laatstleden, de volgende prysvragen ter beantwoording uitgefchreven : 1. Zyn 'er in ons Vaderland ook Gene* 5, ra of Species, waar van in de laatfte uit- gave van 't Syftema Vegetabilium van Linj, riesus geen gewag gemaakt worden. Zo ja, welke zyn die? Welke zyn derzelve kragten? Zou men dezelve ook met fuc5, ces in de iViedicynen of in de Fabrieken „ kunnen gebruiken? 2. Vermits de Franfche Kaarte Bollen „ in meer dan een opzigte die overtreffen, dewelke men hier in ons Vaderland teelt, „ vraagt het Genootfchap of 'er middelen „ zyn, waar door men de laatstgemelde zo „ zoude kunnen door Culture veranderen, „ dat dezelve zeer goed in de Laken - Fa„ brieken zouden kunnen gebruikt worden ? 3. „ Accuraat op te geven de Natuurlyke hliftorie der Paalwormen, en de middelen, „ dewelke men nog mogelyk met vrugt te„ gen dezelve zou kunnen aanwenden. „ Het Genootfchap beloofd een gouden „ Eerprys ter waarde van .0 gouden Duca„ ten aan die geene, die het best deze vra- gen beantwoord. De Verhandelingen moe„ ten voorzien zyn met een befloten billet, „ waar in de naam des Schryvers gemeld „ ftaat, als naar gewoonte , met eene leesbaa„ re hand, in 't Hollandsch, Fransch ofLaPPPPP 3 « tyn LEyDEN.  Lsy- DEN. i ïö22 NIEUWE NEDERLANDS CHE „ tyn gefchreven, en voor ultimo Npyember 1789 gezonden worden Franco aan de. M Boekverkoopers 4- en J. HonkoopV A M S T E L D A M. Den 31 der afgelopene maand OcTrober, is alhier het nieuwgebouwd kostbaar Huis van de Maatfchappy van Konftenen Wetenfchappen , onder de zinfpreuk: Felix Meritis. ftaande op de Keizersgragt by de Oeereftraat., in het byzyn van zeer veele Leden der regeering en andere perfoonen van aanzien, door den Hooggeleerde Heer Prof. J. H.van Seinden, ingewyd, met eene Redevoering over: Het tpaare nut 't geen de beoefening der Wetenschappen, fraaye Letteren en Kunften aan haare beoeffcnaoren in alle hunne by zonetere betrekkin ge toebrengt, en hoe de inrichtingtn\die in de Maatfchappy der Ver dienften plaats hebben, by uitjtek gejehikt zyn, om dat nut ten hoogften te bevorderen. Het volgende verflag van deze plegtige In» wyding, verdient eene byzondere plaats in onze jaarboeken. TT; ene Maatfchappy yan Liefhebberen van Wetent-' fchappen, en fraaye Letteren en fchoone Kunsten, 'alhier in het Jaar 1777 onder den Tytel van 1'èlix Mititis opgericht, en daarom ook onder den naam van Maatjehappy act Verdienden bekend, in de laatfte Jaaren met een groot aantal Leden vermeerderd  JAARBOEKEN, November, 1788. 1623 derd zynde, en de verfchillende werkzaamheden,in welke zy zich oeffenen, meer uitgebreidheid ver-, kregen hebbende ; bedoot zy , in het voorleden ] Jaar, een geheel Gebouw, dat voor alle de Departementen , in welke zy verdeeld is, volmaakt , gefchikt zoude zyn, te dichten; en daar het zei-, ve reeds zo verre gevorderd is, dat de Concert- ± Zaal, die men zekerlyk onder de fchoonite, en ( voor de uitoeffening der Muzyk gefchiktfte, ftellen mag, geheel voltooit is, en de GntrieKamers,' en eenige andere Vertrekken, gebruikt kunnen worden, hebben de Heeren Commisfarisfen en Leden der Maatfchappy het betaamelyk geacht, dit' Gebouw, op Vrydag den 31 laastleden, op eene deftige wyze in te wyden : namelyk door het houden van eene redevoering, en een buitengewoon Concert, beide op de omftandigheid toepasfelyk. Men nodigde , ter viering dezes Feests, niet alleen alle de Leden der Maatfchappy, maar ook de Wel Ed. Groot Achtb. Heeren Schout , Burgemeesteren, Regerende Schepenen en Vroedfchappen dezer Stad, de Heeren Profesforen en eenige weinige Gasten, die allen met behoorelyken eerbied en onderfcheiding werden ontvangen", en in de kleine Entrée Kanoer ingelaaten. Na dat alle de Leden der Maatfchappy zig in order uit de groote Entrée Kamer in de Concert-Zaal, die op een cierlyke en, hier te Lande, nieuwe wyze, met Lam • pen van den Heer tfrgaud% verligt was, getreeden, en alle op hunne befternde plaatzen gezeten waren , werden de twee Heeren Regeerende Burgemeesters , en Heeren Schepenen en Raaden, die het Gezelfchap met hunne tegenwoordigheid vereerden, door den Prefident Commisfaris, onder het uitvoeren van een fraay Muzykftuk ter Zaale ingeleid: waar op, de Heeren Profesforen, Gasten en Honoraire Leden, insgelyks door de overige Heeren Commisfarisfen begeleid, volgden. Zo dra het gePpppp 4 hee- TEL)AM. 'er/lag an de nwy iing der Maat'r happy "elix Vleritis.  ?c?24 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- fTEIjP-\M. Verflag van de t:;wyding der Maat/■happyFdix |vieritis. hede Gezelfchap, ten getale van omtrent Vierhon-. derd Meafchen, plaats genoomen hadt, werd 'er door het geheele Orchest eene fraaye Ouverture ge-, fpeeld. Vervolgens deed de kundige en Hooggel.' Heer Prof. Van Swinden, uit naam der Maatfchappy , eene zo. doorwrochte als fierlyke en gepaste Redevoering, waar in. zyn Hooggeleerde „ het „ nut aantoonde 't geen de beorifening van We„ tenfehappen, fraaye Letteren, en Konsten, aan „ haare beoefenaaren, in alle hunne betrekkingen „ aanbrengt; en vervolgens verklaarde, hoe de'fn„ richtingen dezer Maatfchappy eigenaartig ge-. „ fchikt zyn, om dit nut ten hoogden te bevorde-r „ ren." Op de Redevoering volgde het gropt Vocaal- en hjkumentaal Concdt, door den Heer Schmidt gecomponeerd, en waar in verfcheide Aria's, Re-, citativen en Choot zingen, alle op de om Handigheid van dit Feest betrekkelyk, door Zangers cn Zangeresfen opgeheeven, en door het geheel Orchest met de ftemmen, uit honderd en vier Perfoonen beftaande , onderfteund werden. Na het eindigen van het Concert, leidde men de Regeering, Profesforen, Gasten en. Honoraire Leden onder het geluid van een Muzyk , wederom in de kleine Anti es Kamer, alwaar dit gezelfchap, voor deeerc, der Maatfchappy aangedaan, bedankt wierd, en nog een weinig vertoefde. Daar de gewopne Concerten, die de Maatfchappy op Saturdag houd, niet alleen voor de Heeren. Leden, maar ook voor de Dames, die 'er door de Leden genodigd worden, gefchikt zyn, oordeelden de Floeren Commisfarisfen het betaamlyk te zyn, pp Saturdag den Eerden November, het buitengewoon Concert van den vorigen dag, met den zelfden luister voor de Dames te berhaalen. De Heeren Commisfarisfen en Directeuren deeden op dien & Honneurs van de Zaal, en waren met de.  JAARBOEKEN, November. 1788. 1625 Honoraire Leden de eenige Heeren, die zig voor dit maal in het gezelfchap der genodigde Dames bevonden ; terwyl de overige Leden, ter vermyding van alle verwarring, en op dat de Zaal niet te veel opgepropt zoude worden, dc goedheid hadden, of in de Entrée Kamers, of in het Coridor, dat langs de Concert Zaal gaat en het uitzigt op dezelve heeft, te vertoeven. Na dat de Owerture gefpeelt was, deed de Hooggel. Heer Profesfor Van Smnden, uit naam der Maatfchappy, eene ilerly ke en uitneemende Aanfpraak aan de Dames, om haar Eds. met haar eerlfe verfchyning in deze nieuwe Zaal te verwellekommen, en gebruikte deze gelegenheid om den invloed, dien de befchaving der Mannen, door beoeffening van Wetenfchappen, fraaye Letteren en fchoone Kunsten, op het geluk der Vrouwen heeft, af te maaien , en tevens aan te toonen, op welke wyze, pn hoe verre die beoeffening in de fchoone Sexe, niet alleen een Cieraad, maar ook een bron van huisfelyk genoegen en waar geluk voor de Vrouwen worden kan. Na deze Aanfpraak, en een kleine vertoeving, die men gebruikte om de Dames eenige ververfing aan te bieden, werd het Concert van den voorigen dag herhaald. Men zal van nu af de Vergaderingen van ieder Departement in dit Gebouw houden, uitgezondert dat der Tekenkonst, het welk dezen Winter in het oude Huis zal blyven : en zo dra het Vertrek, dat voor ieder Departement gefchikt is, in gereedheid zal zyn, zal het zelve zyne Vergaderingen aldaar en wel met eene plechtige Redevoering, beginnen. Men hoopt dat de Zaal voor de Departementen van Koophandel en Letterkunde, met het begin van January, gereed zal zyn. De Departementen zyn; de Koophandel, die op Donderdag vergaderd: de Natuurkunde op Vry-. dag; dog voor de beoeffening der Wiskunde , op PPPPP 5 ' Dings-. Am- stfxdam. Virjlag van de inwyding der Maatf'happyFelix Meritis,  i6aff NIEUWE NEDERLANDSCHE Dingsdag ; dc Letterkunde , op Woensdag ; de Teekenkunde, voor het tekenen naar het jLeven of naar Pleister, en Boetfeeren, 's Maandags en Dingsdags : behalven de Prentbefchouwing, die eens 'SjMaands plaats heeft: de Muzyk op Saturdag. Veelligt zal men de Redevoeringen, die by deze gelegenheid uitgefproken zyn, of noch ftaan te worden , uitgeeven: waar door men een naauwkeurig denkbeeld van de inrichting der geheele Maatfchappy zal kunnen verkrygen. Het Gebouw zal tot Cieraad der Stad verftrekken, en word door dei kundigen ten hoogften genoemd. Het is volgens het Plan van den Heer Uiten Husly, en onder zyne Directie gemaakt. By de befchouwing van ditnieuw Gebouw der gemelde Maatfchappy, ontvlamde het dichtvuur van den beroemden Latynfchen Dichter Jerommo de Bosch J. Z., eerfte Klerk der Secretary dezer Stad, en bekend zo door verfcheidene fraaye Latynfche Gedichten, als ook door verfcheidene bekroonde Verhandelingen , onder anderen over Homerus , welke Verhandeling ook in *t Hoogduitsch wordt overgezet. Dezen Dichter maakte op deze ftigting deze fraaye Latynfche regelen: MINERVAE, MUSIS et MERCURIQ. S. Qui Felix Meritis veneratur Palladis ar as, Mufarumque domum Mercuriique focos ; LalUi in augufto ponat vefiigia templo, Ingenuisque fuas artibus addat opes: JDum- Am- stelbam.  JAARBOEKEN, November, 1788. 1627 Bumque Camc&narum refonant hazc atria cantu, Majugena exhilaret lingua vigorque iares. Sic Dea, qua do&as quondam celebravit Atbenas , Hicflabilem Amfteliafigat in urbepederm, Dat is: Aan MINERVA, de ZANGGODINNEN en MERCCJRIUS GEHEILIGD. Wie door ver dienften gelukkig , de altaren van Pallets, de woonplaats der Zang-Godinnen, hetyerblyf van den God des Koophandels eerbiedigt, zette verheugd zyne fcbreden in den luifierryken Tempel, en deele zyne fcbatten aan de edele kunften mede ■ zo moet, terwyl deze Gewelven van de klanken der Zang- Godinnen weit-galmen, de welfprekendbeid en yver van Mercurius het gebouw verfleren; zo vestige de Godin, die wel eer de roem van het geleerd Athenen was , in den Am/lelfiad haren beflendigen zetel. Van het aangename van dit onderwerp, worden wy genoodzaakt, door onzen post van Gefchiedfchryvers, tot onaangenamere meidingen overgaan. Den 31 der afgelopene maand Oétober, wierdt voor de Ed. Achtbaare Heeren Scheepenen, ten Schouten Rolle ingedaagd, Stepbanus Jacobus Baalde, i» om in perfoon te compareeren, tegens „ Dingü- Aii' stel: dam.  iö28 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- 1 i I i < 1 „ Dingsdag den 4 November, om en ter za„ ke dat hy Gedaagde is geweest,Directeur „ van de zogenaamde VaderlanéÉrhe Cou„ rant, onder anderen uitgegeeven in den „ Jaare 1787, en gedrukt te liuikfloot ter Drukkerye-van de Gebroeders Baalde." Gelyk ook den 14 dezer maand November wederom drie perfoonen voor de Ed. Achtb. Heeren Scheepenen, ten Schouten Rolle gedagvaard zyn, „om in perfoon te comparee„ ren tegens Dingsdag den 18 November; „ namelyk de Heeren Bouwens, Basterd en „ Meynts, de eerfte zynde geweest een Lid „ van het Defenfie- Wezen, en de twee an„ deren Collonellen der Schuttery." _ Den Heer gewezen Vroedfchap Abbema, insgelyks gedagvaard en in Frankryk afwezig zynde, is aan de Heeren Scheepenen eene Memorie van Suggeftie, omtrend zyne zaak ingeleverd, dog welke niet is aangenomen. Dus heeft men zich tot de Staten van Holland by Requeste vervoegd, ten einde de Scheepenen zouden gelast worden,die Memorie van Suggestie aan te neemen. Eene Jan Melgetts, die zich aan plunde« ring hadt fchuldig gemaakt, en zedert de omventeling alhier in de boeyen heeft gezeten, s van daar voor den tyd van 60 Jaaren naar iet Rasphuis overgebragt, zynde by vonnis, ia dien tyd, voor al zyn leven uit Holland :n West - Friesland gebannen. Eenige Ingezeetenen dezer Stad , onder reiken zeer voorname perfonaadjen, hebben den  JAARBOEKEN, November. 178-8. 162-9 den 18 November 1788 de Stad Amfteldam gedagvaard, tot vergoedinge der fchadens, welke zy in de onlusten der verlopene jaaren , door het plunderen van hunne huizen geleden hebben. Den 6 November des namiddags, zyn de pryzen, in de Leerfchool der Teekenkonst, door Beftierders der Stads Teeken -Academie, onder het opperbeftuur van den Heer Mr. Nicolaas Faas, Burgemeefter en Raad dezer Stad, uitgedeeld geworden, aan drie Jongelingen, die het best de hun gegeeven voorbeelden naargetekend hebben ; als de laagfte prys aan A. A.van derWonne de Lange, de tweede aan 'j. Kaal, en de hoogfte Prys aan A. J. B. Verkerk. De Zee - Kaptein Haringman, bevelvoerende over het fregat Tholen, ging den 23 October van Lisbon onderzeil; alwaar op dien zelfden dag het Fregat De Dolphyn, onder bevel van den Zee-Kaptein Ort, Heet van Nyenroode, het anker heeft laten vallen By het Edel Mogende Collegie ter Admiraliteit alhier, zyn, met voor kennisfe van Zyne Doorl. Hoogheid den Kaptein ■ Admiraal, in dienst gefteld 'sLands Fregat De Tbetis, van 24 ftukken ; de Snaauw De Zzvaluwe, van 16 ftukken; en de Brik Dt Mercuur, van 18 ftukken; en ter bevel voe> ringe opgedragen aan den Kaptein A. H. C, Staringb, en Lieutenants G. Aelbers en J. IV. Gobius. J Tot Am- STF.L-  Amstel*dam. 1630 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ Tot de Zeevaart behoort ook de n&volgende BEKENDMAKING. Qm den Handelen de Scheepvaart door het Kattegat des te zekerder te maken; heeft Zyne Majefteit den Koning van Deenemarken goedgevonden tot zekerheid der Zeevarenden een erooter' en beter Vuurbaken te doen ftellen op het Eiland Anholt, als zedert lang en tot nu toe aldaar heeft gebrand. Ten dien einde is, op bevel van Zyne Majefteit met aanzienlyke kosten,op gemelde Eiland een ronde Cylindnque Vuurtoren, ter hoogte van jo Deenfche ellen, en dikte 13 ellen, gebouwd, op welk een Vuurkorf van 2 voeten en 9 duimen hoog en 5 voeten middellyns geplaatst is. Van dezen Toren zal het bekende Vuur op Anholt, in plaats van het vorige Wippenvuur, het welk ftegts 22 Ellen hoog hing, en welks Korf niet meer dan 1 voet en 9 dui-' men middellyns had, branden,- en dewyl dit Vuur' met Steenkoolen onderhouden wordt, zal het, daar' het veel hooger hangt en lichter brand, ook veel verder als het Wippenvuur in Zee gezien worden De Toren ftaat omtrend een vierde myl of 2/00 Deenfche Ellen Westwaart voor de oude Vuurwip en gevolgelyk 3100 Ellen van het Oostlyk einde des Eilands; ftaande verders de bovenfte rand van denzelven 56 Ellen boven de oppervlak e van het water. Den 14 November dezes Jaars zal dat Vuur des' avonds een half uur na Zonnen ondergang aangeftoken worden, cn van dien tyd zal het Wippenvuur ophouden. Wordende dit Narigt alle vreemde en Inlandfche Zeevaarenden, en ieder die het aangaat, bekend gemaakt. In  JAARBOEKEN, November. 1788. 1631 In het midden van deze maand November is alhier in Revifie by het Ed. Mog. Collegie ter Admiraliteit en Adjuncten Heeren Re-: vifeurs, afgepleit het bekend rechtsgeding, het welk de Heer Hendrik Rietveld. Schout byNagtten dienfte dezer Lande, tegens den Heere Fiscaal van de Admiraliteit R. O. heeft gevoerd, (Zie ook Nieuwe Nederl. Jaarb. 1787. bl. 250 en 1788 bl. 8*8. en volg.} met dat gevolg. dat na het pleidoy van de Advocaten Van Hamel en Damen, welken den Heer /^'^ü«/^bedienden,v/as afgelopen,by Sententie van dem 9 November 1788 verklaard is geworden, by de vorige Sententie erreur te zyn gecommitteerd, en over zulks den Heer Fiscaal zyn Eisch en Conclufie tegens den Heer Rietveld als noch is ontzegd, den Heer Rietveld gecondemneert in de kosten van het extraordinair Proces, en de verdere kosten zo in de Procedures ter eerfie inplantie als in Revifie gecompenfeert. De reden van de decifie omtrent de kosten van het Extraordinaris voorlopig Proces, waar in de Heer Rietveld verwezen is, fchynt daar in beftaan te hebben, dat den Heer Rietveld, in deze zaak niet afgewagt heeft, tot dat hy befchuldigd wierdt, maar het gerechtelyk onderzoek zeiven verzogt heeft. Zie hier de Sententie, welke vol. gens Refolutie van Hun Hoog Mogende van den 9 Mei 1788, in Revifie, op den 19 November dezes jaars, *snachts ten 12 uuren is gewezen, zelve. EX' STEtS jam.  Am- DAMi w39 Nieuwe nederlandschë EXTRACT uit het Register der Cl* nrnrfpiS GRIMINEELË pRo* ^üUUKEb , gehouden ter SecretarV fan het Ed. Mog Collegie ter Admiraliteit te AMSTERDAM Gezien by Zyne Hoogheid, den Heere Pnnce van ORANJE en nassau, CIC. cïc. Gecommitteerde Raden ter Admiraliteit, refideerende binnen AmIterdam, en nabefihreevene Heeren Adjuncten Revifeurs j van wegens de Hoog Mogende Heeren STATEN generaal der 1 VEREENIGDE NEDERLANDEN daar toe gecommnteerd, hei Proces, in materie van piopofttie van Erreur, tusfehen hen^ DRIK RIETVELD, Schout hy Nacht van Holland en West - Friesland Gecommandeerd hebbende 'sLands Èsqua* der te Curacao, en 'sLandsSchip van Oorlog DE NASSAU, Impetrant van Mandament van Revifie ter eenre en &i°Aï CORNELIS ™N 5*ü JdOOP, Raad en Advocaat - Fiscaal by het Collegie ter Admiraliteit voornoemd, Gedaagde R. 0. in 't voorfz, Las ter andeie zyde. Vyne Hoogheid, Gecommitteerde Raden tér Ad* ^ mirahteit, en de Heeren Adjunéten Revifeurs met rype deliberatie doorgezien en overwogen hebbende al het gunt ter materie dienende was, ende heeft mogen moveeren, doende recht in den naarii ende van wegens de Hoog Mogende Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden , ..verklaren in de Sententie by Zyne Doorluchtige Hoogheid en de Raden ter Admiraliteit, refideerende binnen Amfterdam, gearrefteert den 20 en gepronuncieert den 21 February 1787, ten dezen in quajRie, te zyn SP'  JAARBOEKEN, November, i788. $g. gecommitteert Erreur, en conïgeeren het Erreui daar mne bevonden, ontzeggen als no? aan den Gedaagden R. O. zynen gebeden Eisch en Conclufiem cas Crimineel, op cn jegens den Impetrant ter eerder inftantie gedaan en genomen, condemnec-en den Impetrant niet te min in de kosten der Extraordinaire Procedures, en compenfeeren de kosten zo m de eerde inftantie als in revifie gevallen, om redenen. Gedaan in den Raad ter Admiraliteit te Amfterdam , in prasfentie en ten overftaan van de Meeren Gecommitteerde Raden, Gerard Willem tan tteyèlibergh, Mx. Willem Gerrit Dedel Salomonsz , 'Mr Jout Huyghens , Dirk van Boetzklda, , Ger/m rheodorus van de Capelle, Mr. Gerard tteeld v vis van den Ed. Achtb. Gerechte dezer Stad, op de Requeste den 14 July 1788 geprefenteerd by de Parnasfyns der Hoogduitfche Joodfche Natie, in de Notulen van den 3 dezer geïnfereert, mitsgaders dc Requesten by Dekenen en Overlieden van de Marslieden, Lakenkopers, Uitdragers en Oude Klederkopers , heden 8 dagen den 10 dezer daar tegen geprefenteerd, en ten zelve dage in der Vroedfchaps Notulen gcïnfereerd. En daar over gedelibereerd zynde heeft de Vroedfchap met buiten eftecf dellinge van voorige Refolutien hier omtrend genomen, aan die van de Joodfche Natie, welke zich gaarne met der woon binnen deze Stad zouden willen nederzetten, geaccordeert ieder voor zich of zyn huisgezin het recht van inwooning binnen deeze Stad by Requeste te verzoeken , ten einde als dan by de Vroedfchap daar omtrend nader gedisponeerd te worden. (Onder flond) Accordeert met voorfz. Refolutie. In kennisfe van My, (Was geteekend) J. W. de RUEVER. Rrr rr Amers- U- TRECHT. Befluit v> Requestvan de gaoden.  tö48 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amersfoort. Amersfoort. FRIESLAND. Leeuwarden. Den 25 September 1788, was eenen Willem Heineman , woonachtig te Bolsward, wegens de voorledene onlusten mede in hegtenis genomen,gelyk ook deniSvan^de laatstvoorledene maand Oétober eenen "johannes Fokkema , te Dockum woonachtig. Dog de eerstgemelde Willem Heineman. is den 30 November 1788, onder borgtogt van 3000 Guldens ontflagen. Aan- Den 17 November is alhier voor de eer; fte reize na de omwenteling van zaaken in September 1787, de Wapenfchouvving over onze Schuttery gedaan, by welke gelegenheid een nieuw Oranje Vaandel door de Heeren Regeerders dezer Stad aan de Compagnie de Bloemendaal gefchonken is, waar van gemelde Compagnie, geduurende de voorledene onlusten verftoken was geweest. Den Heer Collonel Kolf. by derzelver overhandiging eene gepaste aanfpraak gedaan hebbende, wierdt door den Raad Van Cleeff, als Kaptein van die Compagnie, op eene voegzame wyze beantwoord.  JAARBOEKEN, November , 1783. 10,49 Aangaande de Cohieren der Stemmen en Registers derFloreenen,in dezen Jaare 178O, ziet men de navolgende Noiificatie, gedagteekend den 8 November 1/88. T"\e Gecommitteerde Staaten van Friesland in het Mindergetal, allen den geenen , die deezcti zullen zien, ofte hooren leezen , Salut; Doen te weten : alzo de Heeren Staaten onze Principalen volgens het geene by de Refolutien van den iö" July 1698, en 10 Maart 1704 is vastgéftelt, by Refolutie van den 22 February deezes Jaars hebben geordonneert, dat de Cohieren; van Stemmen, de Registers der Floreenen , geaffecleert aan de Vastigheden in deeze Provincie gelegen, in deezen Jaare wederom zouden worden vernieuwt en opgemaakt, en aan deeze Hun Fd. Mog. Orders door de Gerechten der Grietenyen en Steden reeds voldaan zynde; Zo is 't, dat wy, uit last van Hoog gedagte Heeren Staaten deeze Cohieren en Registers revideerende, gezien hebben, dat by de aangaven der Stemmen en Floreenen eenige weinige verfchillen ontdaan en Protesten gefchied zyn, welke geëxamineert, gedecideert en uiteen weg dienen geruimt te worden, en daarom, op dat een ieder, daar aan gelegen zynde, voor zyn belang zal kunnen waaken, goedgevonden te notificeeren, dat de voorfchreven Cohieren en Registers van den 24 deezer Maand November tot het einde van dit loopende Jaar ten diende van een iegelyk Ingezeeten op het Landfchaps - huis onder den Kamer - bewaarder Johanne* Storm zullen te vinden zyn, 0:11 ingezien te kunnen worden, en na te gaan , hoe elks Stemgeregtigheden en Floreen - lasten daarop zyn gebragt; en,dat alle, die mogen vermeenen by dezelve te zyn benadeelt, zig deswegens aan ons kunnen adresfeeren,om hunne bezwaarnisfen in PerRrrrr a fooq Leeü- WAR* t)E2f.  Leeuwarden. Notificatie omtrend de Cohieren derftemmen en Registers der Floreenen* Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog. A. J. van SMINIA. OVER- 1650 NIÉUWE NEDERLANDSCHE foon of by Procuratie voor te dragen, en hunne fuftenuen met valabele redenen en documenten te adftrueeren en bewyzen op den 13 January 1789, welke dag by ons bepaalt is, om een begin te maaken met het onderzoek en decifie der differenten, en daar in van dag tot dag voort te vaaren, en na zulks onze befoignes te fluiten. En worden in het byzonder by deezen gewaarfchouwt en peremtoir geciteert, alle de geene , welk by de vernieuwinge deezer Cohieren en Registers op dezelve eenige Protesten en aanteekeningen hebben laaten doen, om op den gedelden tydt hunne fudenuen voor ons te vervolgen, en waar te maaken, als mede tegens welkers aangevingen Protesten of aanteekeningen zyn gedaan , hunne ' aangevingen voor ons te fouteneeren en defendecren ° zonder van zulks te blyven in gebreeke, alzo wy op dien tydt na bevindinge van zaaken zullen disponeèren, en de niet gedefendeerde ftellingen of Protesten ten Cohiere en Register royeeren, en de niet Compareerende Geïnteresfeerden houden voor hunne fudenuen te hebben geabandonneert, en .hunne zaak defert verklaaren. Aldus gedaan ende gearrefteerd op het Landfchaps-huis binnen Leeuwarden den 8 November 1788. U. van BURMANIA, vt.  JAARBOEKEN, November, 1788. i6yr OVERTSSEL. Zwolle. Op den 30 der afgelopene maand Oétober 1788 is alhier tegen de rustverftooringen, wapeningen enz.,deze Publicatie van wege de Staten gedaan : "jDidderfchap en Steden de Staten van Overysfel, \ doen te weeten: Dat wy met leedwezen en' verontwaardiging hebbende moeten ontwaar worden , dat 'er zich federt de gelukkige omwenteling van zaken, in deze Provincie eenige menfchcn zouden bevinden, welke al nog volharden in het koesteren van verkeerde, kwade en tegens de ouden Conftitutie ftrydende gevoelens, en daar toe particuliere Sociëteiten, Gezelfchappenof Byeenkomften oprigten of gaande houden, waar in gehandeld word over zaken het Gemeene Lands beftier betreffende; en daarenboven hun werk maken, om hunne onkundige Mede - Ingezetenen te vlyen, dat wel eens eene gunftige gelegenheid zal geboren worden om hunnen verfoeylyken toeleg, tot omkeering van de wettige Reg'eering en Conftitutie, te doen gelukken, en alleen ftrekkende om de gemeene rust eneendragt, zonder welke geene Burgermaatfchappye gelukkig kan zyn, in plaat» van dezelve op alle mooglyke wyze te helpen bevorderen , nog meer te verftoren en de tweedragt aan te koesteren; hebben goedgevonden te ftatuëeren, dat alle die geene, welke in plaats van de tegenswoordige Conftitutie en Regeeringsform, zo als die nu wederom op nieuws is vastgefteld, te helpen bevorRrrrr 3 dq- Leeuwarden. Notificatie omtrend de Cohieren der ftemmen en Registers der Floreeun.  1652 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zwol- Llï. Public, tegen rttstierfioo'iugenz. deren, in tegendeel door woorden en daaden zich daar tegen aankanten , naar merites van zaken dieswegens arbitralyk zullen worden geftraft, daar toe de goede Ingezetenen dezer Provincie by dezen wel fcherpelyk interdiceerende en verbiedende het oprigten of helpen oprigten of bywonen van eenige Sociëteiten, Gezelfchappen of Byeenkomften, waar in opzetlyk gehandeld word over zaken het gemeene Lands beftier betreffende, of waar in eenig Adresfen of Requesten daar toe betrekking hebbende, worden ontworpen, gelezen of geteekend , of om door anderen mede geteekend te worden, rond gezonden: Zullende in tegendeel verwagten, dat dezelve van hunne dwalingen terug keeren, en met alle andere Ingezetenen medewerken, ter bevordering van de onderlinge rust en veiligheid in den Burgerftaat, daar toe alle zaken van Regeeringe overlaatende aan die geene, welke daar toe wettig geroepen zyn. Verbiedende verders wel expresfelyk alle onwettige Wapeningen hoe genaamt, en fpeciaal het houden' of verzamelen van Geweren en Wapenen, Pulver, Kogels en dergelyke, in Huizen, Pakhuizen, Schuren, Zolders of Kelders, boven Let geene een particulier Ingezeten , naar mate van zynen ftaat, tot zyn onfchuldig gebruik kan geoordeeld worden noodig te hebben, met authorifatie van de Officieren van de Juftitie, om de fufpecte plaatfen te mogen vifiteeren, en tegen de overtreders van dit ons verbod op het rigoureuste, als verftoorders van de publieke rust, te procedeeren. Aldus gedaan binnen Zwolle den 30 Ocfober 178S. Ter Ordonnantie van Hooggemelde Heeren Staten, DERK DUMBAR. Op  JAARBOEKEN, Novemhr, 1788. 1653 Op den laatstgehouden Landdag alhier, is,; op ingekomen berigt, nopens het gedrag] van den Heere Van Warmelo Predikant te Wyhe, betrekkelyk de plaats gehad hebben-^ de onlusten, by de Staten dezer Provincie, goedgevonden en verftaan, den gemelden/ Predikant Van Warmelo in zynen dienst te< fchorsfen; verders de Clasfe aan te fchry. ven , om voor de waarneeming van den kerkdienst te Wyhe by voorraad te zorgen, en eindelyk den Fiscaal gelast, om tegen voorn. Van Warmdo gerechtsgeding te voeren naar bevind van zaken. GENERALITEITS LANDEN. *s Hertogenbosch. Omtrend de boeken en papieren der gewezene Vaderlandfche Sociëteit, welke in deze Hoofdflad, geduurende de voorledene beweegingen heeft plaats gehad, is door den Advocaat - Fiscaal van Braband, Mr. H. J. van Oldenbarneveldt genaamd Witte Tulüngb, deze Memorie in de afgelopene maand October, aan de Algemeene Staten ingediend. De Heer Advocaat-Fiscaal van Braband, H. jf. yan Oldenbarneveldt genaamd Witte Tullingh, Rrrrr 4 heeft Zwol- .E. Wf. egen ustver- \ooring  1554 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sHer- TOt; ENBOSCH. Mm-rï van den Fiscaal van Bra land ra kende hnek en en papte f en enz. Dat, heeft aan H. H. Mog. by Memorie voorgedragen. Dat het Hun Hoog Mog. hebbende behaagd, op eene Memorie, door hem Advocaat - Fiscaal aan Hoogstdezelven geprefenteerd, waarby dezelve om 1 redenen daar by breder gedetailleerd , had verzogt, dat aan hem mogte worden geëxtradeert de Boeken en Papieren, gehoord hebbende tot de zdgenaamde Vaderlandfche Sociëteit, welke binnen de Stad 's Hertogenbosch had gefubfifteerd, by refolutie in dato den 10 deezer maand October goed te vinden en te verftaan, dat de voorfchreeven Boeken en Papieren onder behoorlyk recepis aan hem Advocaat-Fiscaal zouden worden geëxtradeert om daar van zodanig gebruik te maaken , als zoude vermeenen te behooren, hy Advocaat-Fiscaal alzo uit kragte dier refolutie dezelve Boeken en Papieren onder een behoorlyk recepis ter Griffie van H. H. Mog. heeft geligt. Dat hy Advocaat- Fiscaal vervolgens heeft bekomen een nadere refolutie van H. H. Mog., van dato den 22 deezer maand October, waar by Hoogstdezelven by refumtie hebbende gedelibereerd op het gerefolveerden van het gemelden, den 10 dezer maand October ,• met betrekking tot de Boeken en Papieren, die aan hem AdvocaatFiscaal waren geëxtradeert, verder hebben gelieven goed te vinden en te verftaan dat aan hem Advocaat-Fiscaal zoude worden aangefchreeven , dat het de intentie van Hun Hoog Mogenden by het accordeeren van de voorfchreven extraditie was geweest, dat hy geen gebruik van de voorfchreeven Papieren zoude maaken voor en aleer hy aan Hun lioog Mogenden zoude hebben voorgedragen het emplooy, het welk hy van dezelve meende te maaken, aan welke intentie van H. H. Mog. hy Advocaat-Fiscaal als nu wierd gelast zig ftiptelyk te gedraagen.  JAARBOEKEN, November, 1788. 1655 Dat, gelyk hy Advocaat-Fiscaal door menigvul dige andere presfante bezigheden van zyn pos was verhindert geweest, dezelve Boeken en Papieren voor de receptie van laatstgemelde H. H. Mog. Refolutie te examineeren, en hy dien volgends was geweest buiten de gelegenheid om daar van eenig gebruik hoe ook genaamd te maken, offchoon ook hy Advocaat-Fiscaal by voorgemelde zyne Memorie de eer heeft gehad aan H. H. Mog. voor te ftellen, dat hy van dezelve Boeken en Papieren dage te maken tcnja/licieei emplooy, ten dien effeóte , dat zo hy Advocaat-Fiscaal al eens omtrent het emplooy dier Bosken en Papieren mogt veneeren in een erroneus begrip , her in allen gevallen toch van het oordeel van den Raade van Braband zoude dependeeren, om aan hem Advocaat - Fiscaal de verzogte proviüen van Juftitie daarop gefundeerd, al of niet te accordeeren, daar H. H. Mog. by Hoogstderzelver Placaat van Amnestie in dato 5 July deezes Jaars 1788, het welk was geweest de bafis, waarop het verzoek van hem Advocaat - Fiscaal tot extraditie dier Boeken en Papieren by voorgemelde Memorie aan H.H.Mog. gedaan, had berust,hadden gelieven goedte vinden en te verftaan, dat de zodanigen, tegens welke het zy, door de competente crimineele Officieren , binnen den tyd van drie maanden na de publicatie van het voorzeide Placaat, het zy door hem Advocaat-Fiscaal na expiratie van dien tyd, zoude moeten worden geprocedeert, ingevallen dat zy mogten vermeenen, dat hunne gepleegde daad door bykoomende ómftandigheden verfchoning zoude meriteeren, zig ten dien einde niet aan Flun H. Mog. zouden moeten adresfeeren, maar hunne redenen allegueeren by de Rechter, voor welken de beschuldigingen tegen hun zouden zyningefteld, als aan welkers onderzoek of beflisüng H. H. Mog. de allegatie van alle zulke meerof min verfchoRrrrr 5 ncn- 's Her- -iogenbosch. Memorie van den Fiscaal van Bra. band rakendeboeken en papieren enz.  i656 NÏEUWE NEDERLANDSCHE 's Her- togeneosch. Memorie ran den Fiscaal ran Brabar.d rakendehoeken cn papieren enz. nende ómftandigheden overlieten , het alzo aan hem Advocaat-Fiscaal ten hoogften aangenaam is, alzoo na de gedeclareerde intentie van H. H. Mog. zig zo ftiptelyk te kunnen gedragen als de bevelen van H. H. Mog. al tyd door hem in zynen post moeten en gaarne zullen worden geëerbiedigd. Dat hy Advocaat-Fiscaal dezelve Boeken en Papieren als nu hebbende geëxamineert, en die met het gemelde Placaat van Amnestie hebbende vergeleken, uit dezelve Boeken en Papieren aan hem was voorgekomen; vooreerst in het generaal, dat 'er in de Stad 's Hertogenbosch heeft geëxteert eene zogenaamde Vaderlandfche Sociëteit, welke eene univerfeele correspondentie heeft gehouden met alle diergeiyke Vaderlandfche Sociëteiten, welke geduurende de laatfte troebles zo binnen de Provinice Holland als elders in andere Provinciën zyn opgerigt geweest, en tot het houden van welke correspondentie de Leden dier zogenaamde Vaderlandfche Sociëteit, andere diergeiyke Sociëteiten by openbaare uitnodiging in de Nieuwspapieren hebben aangezocht; en wyders in de tweede plaats, dat onder de directie van dezelve Leden dier zogenaamde Vaderlandfche Sociëteit heeft geftaan het Fonds van Penningen, onder de benaming van een Natioaaal Fonds bekend, in het welk niet alleen de Leden van die zogenaamde Vaderlandfche Sociëteit, maar ook andere perfoonen buiten dezelve, hebben gecontribueerd, zonder dat uit dezelve Boeeen en Papieren kan blyken, tot welke eindens die /erzamclde Penningen zyn gebruikt, terwyl nogthans nn hem Advocaat-Fiscaal uit anderen onder hem jerustende Stukken blykt, dat ook uit andere plaatsen van de Meyerye penningen aan de Adminiftra:eur van dat Fonds zyn overgemaakt. Dat, even zo meer fpeciaaï uit de gemelde Boe. een en Papieren van dezelve zogenaamde Vaderlandthe Sociëteit,aan hem Advocaat-Fiscaal is geblee- ken,  JAARBOEKEN, Novemler, 1738. 1657 ken, in de eerfle plaats, dat over dezelve Sociëteit zyn verkooren geweest zes Directeuren, uit welkers hamen en op welkers voorflag diverfe propofitien aan de Eeden van dien zyn gedaan, welke alzo buiten tegenfpraak, als de Autheurs van die propofitien en voornaame aanvoerders van de daar uit voortgevloeide daaden en verrigtingen, moeten worden befchouwd; en dat, zo onder dezelve Directeuren als onder de Leden dier Sociëteit , zyn geweest Regenten; in de tweede plaats, dat over de propofitien van dezelve Directeuren, by de prefente Leden dies tyds geaggreëert en vervolgens ter uitvoering gebragt, twee zeer remarquable voorkomen, als namentlyk, de eene op den 8 Maart 1787 in eene extraordinaire Vergadering van de gemelde Sociëteit gedaan, waar by Directeuren der gemelde Sociëteit aan de aldaar vergaderde Leden hebben gecommuniccert eene Refolutie van de Edele Mog/Heeren Raden van Staaten der Vereenigde Nederlanden, den 5 der gemelden maand Maart genomen, houdende aanfehryvingen aan den Magiftraat der Stad 's Hertogeribosch, om geene wagten door de Burgers te doen betrekken of eenigerhande verdere nieuwigheden te doen in 't werk ftellen, zonder voorkennis sf confent van den Gouverneur of commandeerende Officier der gemelde Vesting, als zynde de zorg voor de veiligheid derzelve gedemandeert aan den Gouverneur, en dezelve daar voor aanfprekelyk, mitsgaders eene bekendmaking door dea Magiftraat ter dier zaken aan de Burgery gedaan den 7 daar aan volgende, en voorts in confideratie hebben gegeven, of, dewyl 'er van wegens den Magiftraat van de gemelde Stad deswegens waarfchynlyk een addres aan Hun Hoog Mog. zoude worden gedaan , dezelve Vergadering niet zoude kunnen goedvinden Directeuren te gelasten , om van al het gebeurde kennis te geeven aan de Provinciaale Vergadering van gewaapende Genootfchap- pens 's Her- iogenbosch. Memorie van den Fiscaal van Braband rakendeboeken sn papieren enz.  165 8 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Hertog enbosch. Memorie van den Fiscaal van Braband rakendeboeken en papieren enz. I pen, welke op den 20 dier maand binnen Dordrecht, en aan de'Nationaale, welke op den 27 dier maand binnen Utrecht zouden worden gehouden, en dezelve te verzeoken, derzelver goede Officien aan te wenden , tot bewaring en onderhouding van de Rechten en Privilegiën der gemelde Stad en Schutteryen wettig toebehoorende, en waarin zy door bovengemelde Refolutien merkelyk waren verkort; met dat gevolg, dat by dezelve als toen extraordiniar vergaderd geweest zynde Leden deezer Sociteit is gerefolveert geworden, om van al het gebeurde by Misfive, en met overzending van Copie der bovengemelde Refolutie en bekendmaaking kennis te geven, aan alle gewaapende Genoot/chappen, mitsgaders aan de Burger-, en Vaderlandfche Sociëteiten in de Republiek, met verzoek, dat zy den invloed, welke veele hunner by hunne Regenten en Reprcfentanten hadden, zouden gelieven te gebruiken , ter bewaaring en onderhouding van de rechten dier Stad en Schutteryen ; terwyl'Mr. Jan Louis Ver fier, daar toe door dezelve Vergadering verzogt zynde, het inftellen dier Misfive heeft op zig genomen, en Directeuren verders zyn verzogt, het nodig aantal Exemplaaren van de Misfive , als ook van de Refolutie en bovengemelde bekendmaking ten kosten van dezelve Sociëteit te doen drukken, ;Ö dat vervolgens uit kragte van dit gerefol veerde aan alle de Burger- en Vaderlandfche Sociëteiten in Je gantfche Republiek is toegezonden de Misfive, .'an welke hy Advocaat-Fiscaal de eer heeft uit den 3undel gedrukte Exemplaaren, daar van onder de ,-orengemelde Boeken en Papieren dier Sociëteit geponden , een Exemplaar, als mede een gedrukt Exemplaar van de voorfchreeve Refolutie van weljemelde Raad van Staten, en daar agter gedrukte >ekendmaking van den Magiftraat der Stad 'sHerogenbosch hier nevens te voegen, enby welke Misfive  JAARBOEKEN, November. 17». 1659, five dezelve Refolutie van welgemelde Raad van Staten wordt voorgefteld, als eene willekeurige Refoluiii, gevestigd op en ge'/aafd door het Militair gezie en geweld; de andet e in eene ordinaire Vergadering der gemelde Sociëteit op den i Mey 1787 gehouden, gedaan; waar by Directeuren dier voorfchreeve Sociëteit, aan gemelde Vergadering diestyds hebben gegeeven in overweeging, of dezelve niet zoude kunnen goedvinden, vermits de heugchelyke gebeurtenisfen in cie jongde dagen binnen de Steden Amderdam, Rotterdam, Gouda en Schiedam voorgevallen, de refpective Vaderlandfche So-, cieteiten van evengemelde Steden, by Misfive daar, mede te feliciteeren, ten dien einde aan de Vergadering voorflaande een Concept-Misfive van den volgenden inhoud: WEL EDELE HEEREN, VOLYVERIGE VADERLANDERS en WAARDE MEDEBURGERS! T)e gewcnschte uitwerking van uwe Vaderlandlievende ondernemingen , die den Batavier kenmerken , inzonderheid weder in de jongfte dagen, is by ons in zegening bekend geworden, vooral daar zulks gebeurd is in de magtige Stad Amfterdam, de grondzuil waar op Neêïlands" vryheid ftaat, en met welke zy vallen moet. Wy betuigen opregt te deelen met de Overwinnaars in den onfterflyken roem, en vermogen den welverdienden lof niet onthouden, aan zo veel moed en wys beleid, waar door eindelyk eens de lang benarde Vryheid zal moeten zegenpralen in ons gefolterd Vaderland, met 's Volks eigendom men "en onvervreemdbaare rechten, grondwettig herfteld. Wy 's Hertog enhosch. Memorie van den Fiscaal van Bra. band ra* kende ' 'weken '■n p«pie•en enz.  1660 NIEUWE NEDERLANDS CHE *s Hertogenbosch. Metrorit yan den Fiscaal ran titaband racendeboeken ev papje len enz. Wy wenfchcn dan ook U Wel Ed. en alle waare Vaderlanders op de welmeenendfte wyze geluk met deeze vorderingen , gemaakt door de fouvereine Volksftem; vorderingen, welken wy befchouwen als zo veele bronnen, waar uit ons in de vernederde Generaliteits Landen, by vervolg van tyd, door den verhoopten invloed van al die 'luifterryke voorbeelden op meer andere Steden en nabuurige Provinciën ook eenig heil en voorfpoed te wagten Raat. God begunftige en bekroone verder alle middelen daar toe, hy neeme alle welmeenenden in den Lande in zyne zonderlinge hoede en befcherming, en geeve eindelyk, dat wy ook eerlang in deeze Hoofdftad dat gezegend gevolg en die blyde Zon mogen zien opdagen, en welhaast op den vollen middag fchynen. Wy beveelen aan U Wel Ed. in het algemeen, en by alle gunftige gelegenheden, de ongelukkige en noodlottige Generaliteits Lauden, en in het byzonder dc Hoofddad 's Hertogenbosch, en daar in nog in het particulier de refpective Leden der Vaderlandfche Sociëteit in een bevorderlyk aandenken, en hebben de eer, na toebede van alle heil, ter behoudenis van het lieve Vaderland en de duurgekogte vryheid , met alle mogelyke toegenegenheid, erkentnis enhoogagting te zyn enz.—"Wederom met dat gevolg, dat Directeuren dier gemelde Sociëteit zyn verzogt, aan de Vaderlandfche Sociëteiten , in de vier voorgemelde Steden, eene Misfive , conform hun voorftel, af te zenden. Dat, wanneer dierhalven hy Advocaat-Fiscaal heeft geconfïdereert, dat uit de gemelde Boeken en Papieren dier voorfchreven Sociëteit confteert, dat onder de directie van dezelve heeft gefubfiftcerd een zodanig fonds van penningen , waar van aan dezelfde Sociëteit, de particuliere inrigting en het emplooy der  JAARBOEKEN, November, 1788. i66ï der ingezamelde penningen is bekend geweest, dat' ook dezelfde Sociëteit hseft gelaudecrd en aangemoedigd zodanige daaden van geweld,als Hun Ld. Groot Mog. de Heeren Staten van Holland en West - Friesland, in hunne Provincie' zelve, by Hoogstderzelver Placaat van Amnestie, in dato 12 February 1788, daar van expresfelyk hebben uitgezonderd ; en dat 'eindelyk mede dezelfde Sociëteit heeft beftaan, zig tegen het effect van voorgemelde Refolutie van den Raad van Staten, door inroeping van de hulp en protectie van al de gewapende Burgercorpfenen zogenaamde Vaderlandfche Sociëteiten van de gantfche Republiek, feitelyk te willen verzetten, dezelve Refolutie taxeermdewn over heer/ching en geweld, en dat tot dit alles hebben gecoöpereerd Regenten, welken door hun verderflyk voorbeeld andere minkundige Ingezeetenen in die principes hebben geëntrainecrd en geftyfd; het aan hem Advocaat - Fiscaal is voorgekomen , dat zyn pligt zoude medebrengen, om op de oogmerken van de inrigting van dat particulier Fonds, en het emplooy, het welk van de ingezamelde penningen van hetzelve Fonds is gemaakt, zich behoorlyk te informeeren, en -zo het zelve zoude mogen hebben geftrekt tot bevordering van zodanige pernicieufe desfeinen, als onder de eerfte en tweede uitzonderingen van Uw Hoog Mog. Placaat van Amnestie zyn begrepen, als dan tegen die geenen, welke tot dè verzameling cn de diftributien dier penningen tot zodanige oogmerken in dezelfde Sociëteit, voornaamlyk en in, de eerde plaats zoude hebben medegewerkt, behoorlyk voor den Raade van Braband te procederen, cn om voorts te ageren tegen de Directeuren en Secretaris der voorfchreven Sociëteit, als mede ook tegen zodanige Leden van dezelve, welke eenige Regeeringsposten binnen de Stad 'sHertogenbosch bekledende, in de oprigting, inzameling en het s Hes,- rOGENBOSCH. Memorie van den Fiscaal van Braband rakendeboeken en papieren enz.  1662 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Hertogen- bosch. 32emore van den Fiscaal Van Braband rakendeboeken en popieren enz. het emplooy van dezelve penningen, als mede in het fchryven en verzenden der gemelde Misfive, zo aan de Vaderlandfche Sociëteiten der bovengemelde vier Steden , als aan de voorfchreven gewapende Genootfchappen, mitsgaders aan de Burger- en Vaderlandfche Sociëteiten in de Republiek hebben toegeftemd. En eindelyk mede tegens den geen, welke van de vooren gemelde Misfive tegens het effect van de voorfchreeven refolutie van welgemelde Raad van Staaten is geweest de infteller; "te meer, daar het hem Advocaat Fiscaal is toegefchenen , dat, ofichoon ook het fchryven dier Misfive wel is voortgekomen uit de gemelde Vaderlandfche Sociëteit, en dezelve Misfive ook is geaddresfeert geweest aan de zogenaamde Vaderlandfche Sociëteiten, en gewapende Corofen binnen de Republiek, nogthans die daad abftract van de ter dier tyd predomineerende maximes en gevoelens van het zogenaamd Patriottismus, kan, en zyns bedunkens behoord aangemerkt te worden als een daad van wederfpannigheid, aan de hooge beveelen van welgemelde Raad van Staaten, in dat poinct het oppergezag hebbende over de bewaring, verdediging en bezetting der gemelde Vesting, en als een daad waar van het voorbeeld in alle tyden en omllandigheden niet dan ten hoogden gevaarlyk voor de confervatie van de Generaliteits Landen zoude kunnen worden, en die zekerlyk na gronden van rechten onder de Gtirmm Majeftatica behoord. Dat gelyk ditzoudezynhet emplooy, het welk hy Advocaat-Fiscaal zoude oordeelcn van dezelve Boeken en Papieren te moeten maken, en de actiën, welke daar uit door hem , zyns bedunkens, zouden moeten worden geëntameert, zig tot eenige weinige perfoonen zouden bepaalen, hy Advocaat-Fiscaal zis, alzo eerbiedigst laat voorftaan, dat Hun Hoog Mog.  jAARBÖEKEN, November, if&. - teelde Predikant van zyne Leeraarspost geheel word ontzet. Zie hier dit befluit zeiven: ÉXTRACT' uit het Register der Rejolutien van de Hoo? Mog. Hoeren STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN, Woensdag den 26 November 1788; Ts gehoord het rapport van de Heeren Van Spaan van Harden/ieyn, en andere Hunner Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaken van de Meyery van'sBosch, hebbendes ingevolge eh tot voldoening van derzelver Refolutie Commisforiaal van^ den 22 September laatstleden, met en nevens eeni-' ge Heeren Gecommitteerden uit den Raad vati Sta-' ten geëxamineerd de Requeste van fean Gabriel la tont,Predikant van de Walfche Gemeente der Stad 'sBosch; houdende, dat de Suppliant ontvangen hebbende Hunner Hoog Mog. Refolutie van den 12 der gemelde maand September s eerst op den 17 aan des Suppliants Praftizyn in 'sHage overgegeeven, en den 18 derzelve maand j den Suppliant te sBosch, 'savonds, ter hand gekomen zynde daar uit gezien hadde, dat Hunne Hoog Mog des Suppliants vorig verzoek, tot opheffing van zyne Sulpenüe, van de hand wyzende, niet ce mih daar' by aan den Suppliant hadden vrygelaten, om, binnen den tyd van 14 dagen , zig als nog nader in convenabele termen, en Conform het Voorfchrift* vervat m Hunner Hoog Mog. Refolutie vaö dén 26 February daar te voren , aart Hunne Hoos Mogende te mogen addresfeeren, en opheffing van zy^ ne Sufpenfie te verzoeken. r^Dal Jtr^PPÏ3^' °verzulks dien conform eti naar het Voorfchnft, vervat in HunnerH00" Mo". Refolutie van den 26 February laatstleden, de vfv- 's HM. TOOE^-i BOSCH; DenPrei li kant La Fofiê ■ntzet 'an zy- len lienst*  's Hertog enbosch. DenPre dikant La Font ontzet van zynendienst. 1666 NIEUWE NEDERLANDS CHE beid nam, zigby de voorfchreeve fubmisüe Reques» te, aan Hunne Hoog Mog. te addresfeeren, en zyn leedwezen en berouw te betoonen, over de aanleiding , welke hy hadde gegeeven tot het ongenoegen' van Hunne Hoog Mogende, zich" verplicht rekenende, om, voor zo veel in hem was , alles aan te wenden, wat zoude kunnen ftrekken om dat ongenoegen weg te nemen;, verzoekende den Suppliant derhalven , dat als nu zyne Sufpenfie mogt worden opgeheven, en hy Suppliant wederom in zyn Predik-Ampt en verder dienstwerk herfteld, onder het genot van zyn gewoon Tradtement, in te gaan met den 26 Augustus laatstleden, of wel met den dag. van de door Hunne Hoog Mogende, op het gemelde verzoek, hier op te neemen Refolutie. En nog, ter voldoening aan Hunner Hoog Mog. Refolutie Commisforiaal van den 6 dezer loopende maand, een nader Request van voorn. Predikant jfean Gabriel la Font, houdende, dat de Suppliant tloor zyn fubmisfie Request van den 22 September laatstleden, aan Hunner Hoog Mog Refolutie van den 12 derzelve maand , en daar door ook aan Hoogstdefzelver Relolutie van den 26 February daar te voren voldaan hebbende, zig gevleid hadde, dat zyne zaak toen eerlang zoude afgedaan zyn geworden , dan dat de Suppliant tot zyn innig leedwezen had moeten ondervinden, dat 'er tot nog toe, (immers zo veel hem bewust was) by Hunne Hoog Mogende niet was gedisponeerd op des Suppliants voorfz. Request, en dat gevolglyk zyne Sufpenfie noff al bleef voortduuren, verzoekende den Suppliant, om de gemelde en verdere redenen, in de voorfz. Requeste geallegueerd, dat het Hun Hoog Mogende behagen moge des Suppliants zaak, zo fpoedig mogelyk af te doen, op des Suppliants verzoek, om opheffing zyner Sufpenfie, gunftig te disponeeren , en den Suppliant wederom in zyn Predik - Ampt en verder Dienstwerk te herftellen, onder het genot van zyn gewoonlyk Tracfement. Waar  JAARBOEKEN, November, 1788. 166 Waar op gedelibereerd en in achting genomer zynde, dat de voornoemde Jean Galmei la Font. welke, by Hunner Hoog Mogende Refolutie var den 26 February laatstleden, zo ter zaake van deszelfs honend cn onbetamelyk Nagebed, in de namiddag Predikatie van den 26 Augustus 1787, als Uit hoofde van andere concurreerende ómftandigheden, in zyn Predikdienst met den aankleve "van dien , was gefufpendeerd voor den tyd van zes maanden, zig by deszelfs Requesten van den 22 September en 6 November dezes Jaars ter Vergadering ingekomen, aan hunne Hoog Mogenden niet heeftgeaddresfeerd in zodanige termen als Hun Hoog Mog. reden hadden om te verwagten van iemand, die met een opregt berouw en leedwezen over het gepasfeerde, en met een hartelyk voornemen, om voor het toekomftige eene betere conduite te houden, was aangedaan, en dat mitsdien Hunner Hoog Mogende rechtmatig ongenoegen, zo ter zaake van het bovengemelde aanftotelyk Gebed , als van de andere concurreerende ómftandigheden door geene betamelyke fubmisfie voldoening heeft gekreegen is goedgevonden en verftaan, den voórgemelden Jean Gabriel la Font, te houden voor finaal gedemitteerd als Predikant in de Walfche Gemeente der Stad 'sBosch, en van alle de funclien, waardigheden en voordeden daar aan geattacheerd; met interdictie van het Predik-Ampt, of eenige deelen van den dienst, als Leeraarin dezelve Gemeente verder waar te nemen, of als zodanig te fungeeren, onverminderd aan den Hoofdfchout der Stad 's Bosch, of den Procureur-Generaal van Braband, ieder voor zo verre als daar toe competent zyn, om zodanige aóh'e tegen denzelven la Font te inftitueeren, als zy in goede Juftitie zullen oordeelen te behooren. En zal Extraft van deze Hunner Hoog Mogende Refolutie gezonden worden, aan den Kerkenraad van de Walfche Gemeente der Stad 'sBosch, 3in te ftrekken tot derzelver narigt. Als mede geSsssss ' }yk- 7 ■ i'sIIer- togenbosch. Den PredikantLa Font ontzet van zynen dienst» \  1668, NIEUWE NEDERLANPSCHE 's Hertog eit- lyk Extract aan den Hoofdfchout der Stad en Meyerye van 's Bosch , en den Advocaat - Fiscaal en Procureur - Generaal van Braband , om insgelyks reipecbjvelyk te ftrekken tot derzelver narigt, Tegen het ontvangen en verbergen van fchuldige Krygslieden, is van wege Hoogfchout en Scheepenen dezer Hoofdftad, op den 23 November 1788, deze Publicatie vastgefteld en afgekondigd: Hoogfchout en Scheepenen dezer Hoofdftad 's Hertogenbosch, doen te weeten: Dat, hoe zeer by verfcheide voorgaande Publicatien, fpeciaal die van den 15 Maart 1738 en 30 July 1771, aan de Burgers en Ingezetenen dezer Stad ten fterkften verboden is, om Militaire Perfoonen , fchuldig aan eenige misdryven, voorweetens in hunne Huizen te ontfangen, en vooral dezelve daar in te verbergen of op te houden; egter onlangs gebleeken is, dat zulks geenzints behoorlyk nagekomen wordt, het geen hoogst nadeelig is, voor het Guarnifoen niet alleen, maar ook zelfs voor de goede Burgers en Ingezetenen niet anders dan pnejudiciabel en gevaarlyk wezen kan, en dat mitsdien zy Hoogfchout en Scheepenen, by deeze renoveerende de voorfz. Publicatien, als nog alle Burgers en Ingezetenen dezer Stad, ten crnftigften gelasten, om geene Militaire Perfoonen, welken zy weeten , of blykbaar kunnen ofte behooren te weeten, dat aan eenig misdryf fchuldig zyn, of kwaade voornemens, om te deferteeren, of anderzints, voeden, in hunne Huizen te ontfangen, of daar in zynde te houden, en vooral niet dezelve door het bezorgen van Burger Klederen, of op eenige andere wyze, hoe ook genaamd, behulpzaam te wezen in hetontylugten of deferteeren, maar in het tegendeel, die aanftonds hunne Huizen te doen verlaaten, of, indien dezelven daar in weigerig zyn, als dan daar van te«  JAARBOEKEN, November. 1788. 1669 ten eerften kennis te geven aan den Heere Officier en Praefident als voorzittend Scheepen; op poene dat die geene die contrarie aan het hier boven geftatueerde komen te handelen, zullen verbeuren eene boete van vyftig Guldens, half voor den Heere Hoogfchout en half voor den Armenbus van het Stadhuis, en in geval de zodaanige buiten ftaat mogr ten zyn, om de voorfz. boete te betaalen, dat als dan op de Gevangenpoort te water en brood zullen worden gefteld, voor zodanigen tyd als Heeren Scheepenen, na bevind van zaken zullen oordeelen te behooren, en dit alles boven en behalven zodanige verdere arbitraire en zelfs Lyfftraffe, als de fchuldigen aan het gunt voorfz. is, zullen bevonden worden te hebben geïncurreerd, by aldien zy zouden overtuigd worden, van als medepligtig, of behulpzaam aan de delicten van zodanige Militairen te moeten worden geeonfidereerd, in welk geval mee alle rigeur, na fcherpheid vanregten, tegen dezelven zal worden geprocedeert. Aldus gearrefteert by Heeren Scheepenen der Hoofdftad 's Hertogenbosch den 23 November 1788. W. C. ACKERSDYCK, vt. Ter Ordonnantie van dezelve, M. B O W I E R. Empel en Meerwyk. De Heer van deze Heerlykheden hadt van de algemeene Staten oorlof verkreegen, om by voorraad voor den tyd van 6 maanden tot Drosaart van Empel te mogen aanftellen zekeren Jacob van Manen Adriasnsz. Wanneer deze Jacob van Manen zich aan Sssss 4 den 's Her- rOGEN30SCH. Public, tegen 't verbergen va» Krygeliedentitz.  i&7© NIEUWE NEDERLANDSCHE Empel en Meer- den Raad van Braband aauboodt om den eed »Js Drosfaard af te leggen, deedt den Advovaar.-Fiscaal van Braband Mr. H. J. van, Oldenbarneveld, genaamd Whte Tullingh , daar tegens een voordragt, by den gemelden Raade, en diende vervolgens eene Memorie by de Algemeene Staten, in met dat gevolg , dat voorfz. oorlof en goedkeuring by de navolgende Refolutie is ingetrokken. Ts gehoord het Rapport van de Heeren Van Welx eieren, en andere Hunner Hoog Mogende Gedeputeerden , toe de zaken van de Meycrye van 'sBosch, hebbende, ingevolge en ter voldoening' van derzelver Refolutie Commisforiaal van den 10 dezer loopende Maand, met en benevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staten, geëxamineert eene Memorie yan Mr. //. % van Oldenbarneveld: genaamt Witte Tuilingh, AdvocaatFiscaal yan Braband, daar by aan'Hunne Hoog Mogenden voordragende, dat hy Advopa'at-Fiscaal zich op dén ió" Mei dezes Jaars 1788, by Memorie , aan Hunne Hoog Mogenden hebbende geaddresfeeft, daar by, onder anderen, ter kennisfe van, Hunne Hoog Mogenden gebragt hadde. Dat den Heer van Ernpel en Meerwyk , van Hunne Hoog Mogende hebbende verzocht en gepbtineerd de permisfie om, vermits dezelve geen bekwaam Perfoon tot Drosfaard dier Heerlykheden (zo hy voorwendde) konde vinden', alzo voor den tyd van zes Maanden een Perfoon tot Drosfaard ad interim daar van te mogen aan dellen , tydc voo meld, tot Drosfaard dier Heerlykheid immers van die van Empel had aangefteld zekeren JapQb (daar by abufivelyk genoemd Johannes) van Manen Adriaansz., en op die gedaane aanftelling de Approbatie van Hun Hoog Mogend? had verzogt, en (zo hy Advocaat-Fiscaal' zich moest  JAARBOEKEN, November, 1788. 1671 moest voordellen) by loutere furprife van Hoogstdezelven had geobtineerd: dan dat de gemelde Jacob yan Manen Adriaansz. zich aan den Raad 'van Braband hebbende geprefenteerd, teneinde zyn Eed als Drosfaard, op zyne voorftelling, af te leggen, hy Advocaat-Fiscaal had vermeend aan gemelden Rade te moeten voordragen, dat dezelve Jacob van Manen Adriaansz. was geweest een van die genen, welke, gedurende de laatst voorgevallene troubles, zich in de Stad Utrecht tegen den wettigen Souverein dier Provincie en de wettige Regeering der ge-, melde Stad merkelyk hadden gediftingueerd, en die boven dien, nevens meer andere Perfonen, had getekend eene zogenaamde Acte van plegtige verbindtenis ter verdediging (zo daar by wierd gezegt) der Republicainfche Conftitutie , in de maand Juny 1785, door diverfe Perfonen binnen de Stad Heusden geteekend, en tegen eenige der Teekenaars, voor zo verre die onder het Resfort van Staats-r Braband waren woonachtig, hy Advocaat -Fis-? caal van Braband, in name van 't Officie - Fiscaal Mandamenten van Dagceele in Perfoon had verzogt en geïmpetreerd, dan welke de voorfchreven Raad, hangende de Deliberatien van Hunne Hoog Mogenden, over het naderhand geëmaneerde Placaat yan Amnestie, voor als nog, had weerhouden, en mitsdien op die gronden aan gemelden Raad van Braband had gemeend in Confideratie te moeten geven , of by dezelve geen difHculteit zoude behoo ren te worden gemaakt, om een zodanig Perfoon als Drosfaard in Eed te neemen, daar 'hy Advocaat-Fiscaal zich mogt en moest voorftellen, dat Hunne Hoog Mogende in de voorftelling dier Perfoon waren gefub- en geobripieerd, en dat Hoogstdezelven , van dat alles voor af kennis ged/agen hebbende, die aanftelling niet ligtelyk zouden hebben geapprobeerd; van welk voorftel het gevolg alzo was geweesc, dat aan voornoemden Jacob ran. Manen Adriaansz., van wegens gemelden Sssss 5 'Raad Empeï, en Meer- iYYK. Refolut, 'egen len aan-, leftelden Dros'aard J. »an Ma* ien,  Empet, en Meer- wyk> Refolut. tegen den aangcfteldenDrosfaard J. van Manen. [672 NIEUWE NEDERLANDSCHE Raad was aangezegd, dat, zoude hy zich tot het afleggen van den Eed, op die zyne aanftelling, kunnen of mogen prefenteren, hy alvorens zoude hebben moeten acquireren Brieven van Naturalifatie* terwyl verders aan hem Advocaat-Fiscaal was vry gelaten , om by gelegenheid, dat daar toe door meergemelde Jacob van Manen Adriaansz. verzoek mogt worden gedaan, (als welk verzoek per ft in handen van hem Advocaat-Fiscaal van Braband zoude moeten worden gefteld, ommc den Raad daar op te dienen van Confidcratien en Advys) als dan zoodanigen naderen voordragt te doen als dezelve zoude vermeenen te behooren. Dat derhalven hy Advocaat-Fiscaal geoordeeld had alvorens den voorfchreven Raden te kunnen dienen van zyne fchriftelyke Confideratien en Advis op de meergemelde Requeste van voornoemden Jacob van Manen Adriaansz. , zich te moeten adresfeeren aan Hunne Hoog Mogende, ten einde van Hoogstdezelven te mogen vernemen , of het de intentie van Hunne Hoog Mogende zoude zyn, dat de voorfchreven Hunner Hoog Mogende Refolutie van den 18 July 1788, voor zo verre Hoogstdezelven daar by fpeciaal, ten aanzien der Heerlykheid Waalwyk, hadden gedeclareerd in de verwagting te zvn, dat door den Heer of Vrouw van Waalwyk, of hunner Rentmeester of Gemagtigde, geen Perfoon tot Secretaris, of tot eenige andere Posten of Bedieningen in de •wemelde Heerlykheid , zoude worden aangefteld, welke had of hadden gehoord tot het Genootfchap van Wapenhandel, binnen dezelve Heerlykheid hebbende gefubfifteert, of gecontribueert tot het zoogenaamd Vaderlandsch Fonds, of welke anderzints, door openlyke daden, of gedragingen, hadden getoond de verderflyke maximes van het zoogenaamde Patriottismus te zyn toegedaan geweest, moet worden verftaan van eene generale applicatie te zyn op alle zoodaanige andere Posten en Be-  JAARBOEKEN, November, 1788. 1673 dieningen, welke in het verder diftricl van Staats-, Braband en van de overige Generaliteits Landen, zedert dato van dien, hadden moeten worden ver-; vuld en verders nog vervuld zouden moeten wor- ■ den, en of derhalven de voornoemde Jacob van Manen Adriaansz. mede onder de voorziening by dezelve Hunner Hoog Mogende Refolutie gedaan,; zoude moeten worden begrepen. Waar op gedelibereerd en in achting genomen, zynde , dat wel van de eene zyde de intentie van Hunne Hoog Mog. niet is dat HoogstderzelveTj voorfchreven Refolutie van den 18 July laatstleden,met opzigt tot de Heerlykheid Waalwyk genomen,] zoude zyn van eene generale applicatie, veel min zoude hebben eene terug werkende kragt, maar dat Hunne Hoog Mog. aan zich referveren, om in de voorkómende gevallen, wanneer aan Hoogstdezelven approbatie word verzogt, op gedane aanftellingcn van Drosfaarden of Secretarisfen, in de particuliere Heerlykheden van de Meyerye van 's Bosch en verder in Staats-Braband, daar omtrend zodanig te disponeren, als oordeelen zullen te behooren, doch dat egter aan den anderen kant, ten reguarde van voorfchreven Jacob van Manen Adriaansz., aan Hunne Hoog Mog., by het verleenen van approbatie op deszelfs aanftelling tot Drosfaard van Empel, onbekend zyn geweest de hier bovengemelde'fai ten en ómftandigheden, door den Advocaat-Fiscaal van Braband , by deszelfs vorenftaande Memorie voorgedragen, en dat indien dezelve waren bekend geweest de approbatie niet zoude zyn verleend geworden; is goedgevonden en verftaan,, dat de voorfchreven approbatie zal worden ingetrokken en buiten effect gefteld, gelyk dezelve ingetrokken en buiten effecT: gefteld word by dezen. Empel en VIeer- vyk. Refolut. egen len aanbeldenDrosraard J. ;an Malen.  *674 NIEUWE NEDERLANDSCHE AANHANGZEL VAN GEW1GTIGE BUITENLANDSCHE ZAAKEN. Wanneer men de gewigtige verbintenis tusfehen den Keizer van het Duitfche Ryk, als gebieder der Ooftenrykfche Landen, en de Keizerinne aller Rusfen; wanneer men derzelver geduchren oorlog tegen het Turkfche Ryk; wanneer men de onlangs geflotene verbintenisfen tusfehen Groot-Brittannie en Pruisfen , de bekommering voor de toenemende macht des Keizers en Keizerin, den invloed van Pruisfen op Poolen, ter vernietiging van dien van Rusland op dat Ryk, den hagchelyken toeftand vanZweeden, zo met betrekking tot Rusland als Deenemarken, in aanfehouw neertit; indien men de algemeene gisting in de gemoederen, en daar uit mogelyke, en eenige reeds naakende gebeurtenisfen in andere Ryken en Landen van Europa gadeflaat; dan kan men niet ontkennen, of wy beleven thans een der gewigtigfte tydftippen van de zeer merkwaardigfte agttiende Eeuw. Wy kunnen derhalven niet afzyn, van in deze op» merkelyke tyden eenige gewigtige gebeurtenisfen buiten onze Republiek aan te flippen, en eenige belangryke Staatsftukken aan qnze Landgenooten mededeelen. Vestigen wy voor eerst een oog op het maqh-  JAARBOEKEN, November, 1788. Uf$ machtig Frankryk, in welk Ryk den 6 No* vember 1788 de eerfte Vergadering der Notabelen of Aanzienlyken is gehouden. In dezelve wierden zes Aanfpraken gedaan, naraenlyk door den Koning, den Groot-Zegelbewaarder, den Heere Necker, Monfieur, den Aarts-Bisfchop Van Narbotme en den Heere d'Ormesfon, eerften Voorzitter van het Parlement. Vervolgens wierdt de Vergadering in 6 Bnreaux verdeeld, welke den 7 November hunne Zittingen begonnen. Op deze Vergadering waren ook de Afgezondenen van de Staten van Provence, (welken na eenen ftilftand van 147 Jaaren, in 't vorige Jaar eerst wederom zyn by een. geroepen) tegenwoordig. De Koning zich met veel ftaatzie te Verfailles naar de Zaal, alwaar de Aanzienlyken vergaderd waren, begeven hebbende, opende de Vergadering, die op dezelfde wyze als op den 22 February 1787 wierdt aangevangen, met deze aanfpraak: MYNE HEEREN! T~\e proeven , welke ik van uwe kundigheden, J-/ van uwe talenten en uwen iever voor het algemeene welzyn gehad heb, hebben my bewogen, U op nieuws by my te ontbieden. Ik heb de Vergadering der Staten - Generaal van myn Koningryk op het begin van het aanftaande Jaar bepaald. Myn hart verlangt met ongedukl naar het oogenbiik, waar in ik, omringd door de Re-  1676 NIEUWE NEDERLANDSCHË Aanfpr. van den Koning van Frankryk aan de No takelen. Reprefentanten mynef getrouwe Onderdaanen, met hun de middelen zal kunnen beramen, om de rampen van den Staat te herftellên, en, te gelyker tyd het gezag, het welk ik van myne Voorvaderen ontvangen heb, handhaavende, het geluk myner Volken, dat onaficheidbaar daar van is, en Reeds myn eenig doelwit zal zyn, voor altoos te verzekeren. Voor het byeenroepen der Staaten Generaal, heb ik U, Myne Heeren ! willen raadpleegen over de fchikking , welke ik moet verkiezen om ze nuttiger voor myn geheel Koningryk te doen zyn. Ik heb bevel gegeeven, dat men alle dc berichten, die gefchikt zyn, om U in het onderzoek der' verfcheiden voorwerpen, waar over gy U zult bezig houden, te verlichten, voor U zal open^ leggen. Ik ben by voorraad verzekerd, dat gy dooi- defl iever en fpoed, dien gy in uwen arbeid zult bewyzen , aan myn vertrouwen en de algemeene verwachting beantwoorden zult. De redevoeringen in deze Vergadering ge* houden, zo van de Heeren Necker ais de Batentin, fchilderen in deze beide redenaars derzelver Makenden yver en vaderlandslief' de. Zy vorderen dan, dat de Algemeene Sta* ten uit een gelyk getal van de derde orde, en van de Geeftelykheid en den Adel zullen beftaan. Den Heer Directeur - Generaal aangedaan over het treurig lot der Landlieden en Dorpelingen,deedt eene uitweiding over de noodzakelykheid om de ellende van dit kostelyk gedeelte van het menfchelyk geflagt te ver*  JAARBOEKEN, November» 1788. 1677 verligten, het welk ons voedzel en dekzel verfchaft,en met onze veragting en ondankbaarheid beloond wordt. De Groot-Zegelbewaarder fchetfte den doolhof onzer wetten, en de noodzakelykheid van derzelver verbetering. Na deze redevoeringen verklaarde dezelfde Staatsdienaar aan de Vergadering, dat Zyne Majefteit aan de geenen, die iets te zeggen hadden, vergunde te fpreeken: waar op MonfieurLet woord opvattede en eene gepaste aanfpraak deedt. Den Heer d'Ormes* Jbn9 eerfte Voorzitter van het Parlement van Parys, fprak vervolgens, enftelde voor, dat de vorming der Algemeene Staten behoorde te gefchieden op dezelfde wyze, als die in 1614 hadt plaats gehad; deze laatfte redevoering fchynt geen grooten ingang gevonden te hebben. Betreffende den Heer Dillon, Aartsbisfchop van Narbonne, deze drong uit naam der Geeftelykheid aan op de herftelling en handhaving der voorregten van de Kerk: zyne uitdrukkingen en fpreekwyzen waren ïrreng; doch fchenen geen overreding te bewerken. Na de zitting werden aan de Voorzitters der Kamers verzegelde paketten ter hand gefteld , welken niet voor den volgenden dag mogten geopend worden. De aanfpraak van den Heere Necker was in 4 afdeelingen gedeeld: de eerfte handelde over het zamenftel der Staten Generaal, de tweede over derzelver Oproeping, de derde over de hun te geven magt, en de vierde over de  167» NIÉUWE NEDERLANDSCHÊ de tyd, wanneer die vergadering te houden § voorts behelsden die afdeelingen wederom1 64 Vragen, van welken allen wy flegts dit Uittrekzel kunnen mededeelent 1. Zamenftelling der Staaten-Generaal. Hoe groot moet het getal der Gedeputeerden" zyn? Hoe veel Gedeputeerden moet ieder der drie ftariden van het Ryk zenden ? II. Beroeping of Convocatie. Op wie zal de keuze des Konings behooren te vallen, in het toezenderuder beroepings-brieven *? Welke regelen en Formulieren zullen 'er dicneri aangenoomen te worden, omtrent de dagvaarding, der Kiezers? Wie moet in de Verkiezingen of Elecfieri voorzitten ? Moeten deeze beide fun&ien van Dagvaarding en Voorzitting door den Koning opgedragen worden, aan dezelfde perlbonen voor de drie Standen, of moet ieder Stand, beroepen, gedagvaard en voorgezeten worden door perfoonen van een verfchillende Stand? III. Verkiezingen of lectient Welke hoedanigheden worden 'er vereischt om' Kiezers en Verkiesbaar te zyn byde Geestelykheid? In welke evenredigheid zullen in' de Staaten Generaal de verfcheiden Orden, die de Geestelykheid uitmaken , zitting hebben ?  JAARBOEKEN, November, 1788. 1679. Zullen de Commandeurs, Bailluwen en Ridders vanMaltha in de Staaten Generaal Zitting hebben? Onder welken tytel zullen zy daartoe bereehtigd geacht worden ? En in welken Stand, het zy van den Adel of van de Geestelykheid, moeten zy geplaatst zyn ? Welke hoedanigheden worden 'er vereischt om Kiezers of Verkiesbaar te zyn by den Adel? Zullen de Eigenaars van landgoederen alleen toegelaten worden in de Staten Generaal ? zullen de Edellieden, eenigen eigendom hoegenaamd bezittende , het zelfde recht hebben ? En hoe groot zal de heerlykheid of landeigendom, die men bezit, moeten wezen, het zy om Kiezer, het zy om Verkiesbaar te weezen? Zal het dienstig te zyn een zekeren graad van Adeldom te vorderen, het zy om Kiezer, het zy om Verkiesbaar te zyn ? Welk aandeel zouden alsdan in de Staaten Generaal , de Edellieden van nieuwe creatie behooren te hebben ? Door welke hoedanigheden zal men Kiezer of Verkiesbaar kunnen worden in den Derden Stand i Zal de waarde der bezittingen, welke aan ongelyke berekening onderhevig is, tot richtfnoer genomen worden, of zal men zich naar den overilag der belastingen reguleeren ? Zal deeze richtfnoer van bezitting of van opbrenging varieeren naar den rykdom der Provinciën ? Wyi de Leden.van den Derden Stand, zelfs de rykllen, zo als de Kooplieden, en Fabriqiieurs en de Capitalisten , niet altyd grond - eigendom hebben, zal daarom de richtfnoer van de territoaale belasting wel algemeen toepasfelyk zyn op de bevoegdheid van Kiezer of Verkiesbaar te wofden in den Derden Stand? Is 'er eenige evenredigheid in 't oog te houden, ten aanzien van het refpeclif aantal der Gedeputeerden uit de Steden en van het platte land? Ttt tt Moet Uittr. iit de Aanfpr. ■ an eten Beer Mecker.  i68o NIEUWE NEDERLANDSCEE Vittr. uit de Jlanfpr. van den Heer Necker. Moet het aan cal der Gedeputeerden bepaald worden , naar reden der Gouvernementen , der Geueraliteiten, der Provinciën, der Verkiezingen, der Stichten , der Bailluagien , der hoeveelheid van Parochiën, der befchreven maat van een Diftrfdt, der maate van zyne volkrykheid, der begroeting van zyn aanflag, of op hoedanige andere wys ? Behooren, in deeze Onderdeeling, de Steden van de Vlekken en Dorpen te worden afgefcheiden? Zal men Kiezer of Kiesbaar kunnen zyn in de verfcheiden Diftricten daar men land heeft, het zy dat men meester is 'van de overdragt, het zy dat men alleen het vruchtgebruik heeft, en hoedanigerwys zal zodanige bevoegdheid erkend worden ? Zullen de Verkiezingen by openlyke ftemming of by balottagie gefchieden? En welke andere formulieren zyn 'er nog ter betrachting waardig toortedragen ? IV. Inftruclie. Welke orde en welke regelen zouden 'er dienen voorgefchreven te worden in de Vergaderingen alwaar de inftruclien in de Staten Generaal zullen worden ontworpen en opgedeld ? By alle deeze voorwerpen van deliberatie, Myne Heeren! vervolgde den Heer Necker, ten flotte zyner redevoering , zult gy waarfchynlyk nog andere voegen, vooral naar" mate gy treedt in het enderzoek, het geen de Koning u heeft toevertrouwd. Men heeft u hiermede Hechts eene ligtte aanwyzing gedaan : de vereeniging uwer kundigheden zal het overige uitwerken; en de Koning zal van u Myne Heeren! al het licht ontvangen, het welk hy van uwe wysheid mag verwachten. De gantfche Natie zal de oogen op u gevestigd houden; maar tot uwe bemoediging hebt gy de openbaare agting en de volkomen vryheid, die de Koning u  JAARBOEKEN, November, 1788. i68r Jaat. Ook is men nooit rekenfchap verfchuldigd dan van de zuiverheid zyner inzichten; en alles buigt, alles bukt, vroeg of laat, voor de reden en voor den geest van rcchtvaerdigheid. 'Er is iets zo verhevens in de zuivere en oprechte bejaging van het gemeene welzyn, en zo veele hulpmiddelen, bekende en onbekende, fchynen daartoe medetewerken, dat men wel zwak zoude moeten zyn om daarop niet te durven betrouwen. , De Koning verlangt eindelyk in het zekere te weeten, wat hy al tot het geluk van zyn volk van zynen kant kan toebrengen. Begint, Myn Heeren; met zyne twyffelingen te bepalen; zy fpruiten uit een gevoel, dat uwen eerbied en uwe erkentenis moet wekken. De adminidratie van alle de gedeeltens van een zo uitgeftrekt Koningryk, op het oogenbiik, dat alle verfchillen ter baane gebragt worden, levert zo veelebeginfeien, die tegens elkander aanloopen en ftrydig zyn, dat de \ ermogens van een Monarch daartoe niet toereikende worden bevonden , en Hy voldoet, naar het inzien van zyn volk en van het nagedacht, aan het geene men van zyne goeddadigheid en deugd mag verwachten , met by zich te roepen nu eens de Gedeputeerden der Natie, om met hen bet groote werk van het publieke welzyn te beraamen, en dan eens, gelyk thans, een merkelyk aantal der aanzienlykfte mannen in de verfcheiden ftanden der maatfchappy, ten einde zich van den goeden raad en de inlichting van deze te bedienen. Groot is de bedoeling, Myne Heeren! welke uwe zamenkomst veroorzaakt: uw werk hebbe fpoedigen voortgang ; want uw Souverein reikhalst, de Natie reikhalst naar de verfchyning van dien gewenschten dag, wanneer, na eene lange tusfehenpozing , de Gedeputeerden van alle Orden des Staats hetalleraanzienlykst verbond zullen aangaan, door het vereenigen van hunnen wil, hunne yver, ca hunne kennis, ter verzekering vau het vertrouTtttt 2 wen Vittr, uit de Aanfpr. van den Heer Necker.  i682 NIEUWE NEDERLANDSCHE wen des Volks, van den voorfpoed des Ryks, ca van het geluk des Konings. Uit de aanfpraak van den eerften Voorzitter van 't Parlement van Parys, kan men alleen dit belangrykfle mededeelen: "P\eeze kenmerken, Sire! ("hier meende de Raadv -*-^heer de kenmerken van regelmaatigheid en welvoeglykheid) beveelt Gy ons heden in het oog te houden, by onze gedachten over de manier van de Staaten '-'Generaal te formeeren. Reeds heeft Uw Parlement, Sire! by het nazien der ftukken inde Archifkamer der Juftitie bewaard, bevonden dat deeze kenmerken in acht genomen zyn by de form in 1614 gebruikt, en het heeft zich voorgefteld, dezelve té reclameeren. Deeze form zal Uw Majefteit bevinden alle deszelfs oplettendheid te verdienen, niet alleen uit hoofde der wettige formaliteiten, welke daarmede gepaard hebben gegaan, ten einde aller en elks rechten ongefchonden te houden , maar ook om dat haar oorfprong oud is, cn dat, terwyl zy den laatften Staat bepaalt, zy het waar gebruik der Monarchie fchynt aangeweezen te hebben. Gy wilt, Sire ! den bekwaamden weg inflaan om wettige Rcprefentanten der Natie te conftitueeren , en dat aan deezen vaste kenmerken, erkende tytels en toereikende magt gegeven worden. Hoe bedroefd zoude het niet zyn voor de aanzienlykeen talryke Vergadering der Natie, in haare eige Conftitutie de hindernisfen te ontmoeten tegens baaren y ver om het voorgeftelde heilzaame doeleinde te bereiken. Moge eerder de wysheid des Souvereins, de yver der Prinsfen voor het gemeene welzyn, de kundigheden der Geestelykheid, de heldenaart van den Adel, de Vaderlandsliefde der Burgeren, zich eenitem-  JAARBOEKEN, November, 1788. 1683 ftemmig enkel hebben bezig te houden met het heil van Frankryk, met de legging van vaste gronden, Rrokendc met 's Volks genie, deszelfs gezette denkwys en gewoone handelingen, den loop der redelyke opvattingen, de gevoelens der verftandigemenfchen , den band der openbaare trouw, en al wat betrekkelyk moet zyn, zich moet verëenigen en zamenloopen tot welzyn van het Algemeen. Moge dan ook de geest der Natie, door eenig. heid van inzichten en grondbeginfelen, in alle deszelfs voortreffelykheid en krachtige werking uitblinken, en aan 5t Geheelal toonen, in dit edel toneel, welkeen Ryk het Franfche Ryk is, met alle deszelfs meerderheid van kundigheden en al de volheid van deszelfs luister ! De Notabelen of Aanzienlyken hebben hun werk over de drie eerfte punten, die zy te onderzoeken hadden, ten einde gebragt, en het beflotene door de meerderheid der Departementen is: I. „ De Staten Generaal zullen uitgemaakt „ worden door Gedeputeerden van alle de „ Bailluagien, die daar toe geadmitteerd „ zullen zyn, en in de relativeproportie aan „ de uitgeftrektheid cn bevolking derzelven. II. „ Het getal der Gedeputeerden van el„ ken Orde zal gelyk zyn. (Men weet, dat dit de groote fteen des aanftoots, en het onderwerp van de menigvuldige bezwaaren der derde Orde of Burgerftaat is.) III. „ De brieven van convocatie zullen „ geaddresfeerd zyn aan de Gouvernemen„ ten, om door dezelven gezonden te wor„ den aan elk Bailluw of zyn Stedehouder. IV. „ De Bailluwen zullen dezelven ver- Ttttt 3 „ der  1684 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ der'bezorgen aan de onderhoorige Rich' ters van hun resfort, ten einde door de " Gerechten gecommuniceerd te worden aan "t allen die recht hebben om tot Remming geconvoceerd te worden, V. „ De Vergadering tot de Eledtie geformeerd zynde, zal elk der drie O'rdens ' zich apart begeeven, tot benoeming harer " Gedeputeerden; de Geeftelykheid onder " voorzitting van den Bisfchop, den Adel " onder die van den Bailluw, en de derde Staat onder die van den Stedehouder Ge" neraal der Bailluagie, ten zy 'er andere " plaatfelyke gebruiken waren." De overige punten zyn betrekkelyk tot de vereischte qualiteiten in de drie Ordens, om of Kiezers of Verkoorenen te wotden. Tegenwoordig zyn de Notabelen bezig met de vierde verdeeling , aangaande de magt, welke aan de refpeétive Gedeputeerd de zoude gegeeven worden. Zyne Majefteit heeft aan de Departemen* ten de eisfchen en verzoeken van de onderscheiden Steden, nopens de reprefentatie op de Vergadering der Staten Generaal, doen overgeeven. De Staten van Dauphiné zyn op nieuws te Romans vergaderd. 'Er loopt tegenwoordig een brief van die Vergadering aan Zyne Majefteit den Koning, rond, zynde dezelve den 8 dezer gedagtekend. In dezen brief, beweeren die van Dauphiné, dat de waare grondb ginzels van de befchryving der Staten Generaal deze volgende zyn: „ Dat de » Ve^  JAARBOEKEN, November, 1788. l68j „ Verkiezing der Reprefentanten vry zv • „ dat hun getal dat van alle de voorgaande „ Staten Generaal overtreffe; en dat'er eene „ gelykheid van getal plaats hebfae tusfehen „ de Gedeputeerden van de eerfte en twee„ de Orde, te famen genomen, en die des ,, Burgerftands." Zy voegen 'er by, „ dat „ de vorm der Nationaale Vergaderingen „ niet altyd eene en dezelfde geweest ^is „ noch door eene uitdrukkelyke wet be' „ paald is." Den Heer Franc de Pompisnan. Aartsbisfchop van Vienne, en Voorzitter der Staten, heeft by die gelegenheid grooten roem behaald. Hy is de eerfte geweest, die een voorbeeld heeft gegeeven van iets ten behoeve van den Staat wel te willen opofferen; want als Hoofd, heeft hy zich gewillig onderworpen aan de verpligting , om eene belasting, naar evenredigheid zyner bezittingen geregeld , te becaalen, als of hy de minften van den derden Staat was. Men merkt dien Prelaat, ten voordeeïe des Vaderlands zyne voorrechten vergeetende aan als een edelmoedigen Burger, die aan Lieden van zyne orde een fchoon voorbeeld ter navolging geeft. Men heeft m zyne tegenwoordigheid het VacatieRecht geregeld; hy zeide dat hy niets vorderde ; maar dat hy het echter op zes Livres des daags befternde. Deze bepaaling voor eenen Aartsbisfchop, Voorzitter der Staten eener geheele Provincie, kwam den aanweezenden zeer zonderling en veel te gering voor, zo dat men 'er zelfs tegen opkomen Ttttt4 wU-  ï6S6 NIEUWE NEDERLANDSCHE wilde : Maar de Doorluchtige Kerkvoogd antwoordde : „ men moet de eer om zyn „ Vaderland te dienen, voor zeer veel, voor „ iets groots rekenen; de eer is gemaakt, ,, om de ftreelendfte belooning van eenen „ goeden Burger te zyn." Het opmerkingswaardigfte, het geen zich ten voordeele van het Volk tegens den meer en meer veldwinnende geest in de Notabelen opdoet, is den brief, dien de Staten van Dauphiné aan den Koning gefchreeven hebben, en welke men acht de beginfelen van het zuiverfte patriotismus en de redelykfle billykheid te ademen. De Staten verzoeken ernftig en nadrukkelyk: i. „ eene vrye verkie„ zing der Reprefentanten, en wel in groo„ ter aantal dan in de voorledene Staten Ge„ neraal hebben plaats gehad; 2. de gelyk„ heid in het getal der Gedeputeerden van „ den eerften en tweeden Orden te zamen, „ en dat der Gemeentens alleen; 3. alle de ,, raadflagen door de drie Ordens verëenigd genomen, en 4. de ftemmen hoofd voor „ hoofd geteld te mogen worden." „'Er zyn geene wettige redenen, (zeggen zy aan den Koning) om zich tebinden aan de vormen der laatfte Staten Generaal. Indien Uwe Majefteit, voorgelicht door den wensch der Natie, bevindt dat andere voor het Ryk heilzamer zyn, moet dezelve buiten bedenking eene provifioneele uitfpraak doen: ten anderen, zo de vormen der Staten Generaal gebrekkig zyn, kunnen hunne befluiten bezwaarlyk goed wezen." De  JAARBOEKEN, November, 1788. 1687 De Gedeputeerden der Stad Nantes hebben hier een Request van den Derden Stand dier Stad gebragt, om verandering in den overflag der belastingen in de Provincie van Bretagne; maar, behalven dat deeze onderneming in die Provincie zelve en ook in het Graaffchap van Nantes metontelbaare tegenftribbelingen heeft te worstelen , heeft de Deputatie geen gehoor aan het Hof verkreegen, hetwelk de uitfpraak wegens alle diergeiyke gefchillen overlaat aan de byzondere Staaten van elke Provincie. Het valt ligt te bevroeden, welk eenen indruk de pogingen van den Koning van Pruisfen (zie ons voorgaand ftukje)op het Hof van Rusland moeften maaken, het welk den 5 November 1788 deze verklaaring aan den Koning en de Republiek Polen deedt overgeven. DECLARATIE van den Rus-Keizer lyken Ambasfadeur aan den Koning en de Republiek POOLEN. Uaare Majefteit, de Keizerin aller Rusfen, heeft ■*- A tot hier toe het volkomenfte ftilzwygen in acht genomen, en tegen geene van de befluiten der aanzienlyke vergaderde Ryksftandende geringfte Voorftellirig gedaan; zo lang die befluiten, offchoon zy ook reeds inbreuken tegen de Conftitutie, in den Jaare 1776 door de drie Hoven afgefprooken, maakten, echter nog niet regelrecht de GuarantieAófe van het Jaar 1775 hebben aangetast. De bevelen der Keizerin hebben al tyd zulke duidelyke bewyzen van de vriendlyke geneigdheden Haa'rer Majefteit jegens de Poolfche Natie bevat, dat de Ttttt 5 On-  Tó-SS NIEUWE NEDERLANDSCHE Verklaaring van deKeize rin van Rusland aan Pjlm. Maar vooral was op deze Ryksdag, en wel op de zitting van 24 November, merkwaardig de mannelyke redevoering van den Groot Veldtuig-Meefter Potocki, een deugdzaam Burger, en wiens geheel leven, niet dan eene reeks van Vaderlandfche bedryven is; maar die thans aan de driftige in Polen niet driftig genoeg fcheen. Zyne uitmuntende redevoering was deze: "O et is het lot der Vrye Volkeren van het eene uiterfte van moedeloosheid tot het snder uiterrte van zorgeloosheid over te ftaan, en zo dra hebben zy niet gedagt om zich te verdedigen, of zy waanen zich al in ftaat van verdeediging. Dikwyls zyn zy even lichtvaardig in hunne oordeelvel- lia- Ondergetekende wel gewenscht had, zich nooit ia de onaangenaame noodzaaklykheid gefteld te ziea, om tegen eene fchendingder Regeeringsform, door de Guarantie-Acde van het Traktaat des Jaars 1775 op het plechtigfte bekragtigd, te moeten protefteeren ; en nogthans is eene fchending van dezen aart in verfcheide ontwerpen begrepen, welke daar op uitloopen, omeenen altydduurenden Ryksdag op te rechten, en de geheele Regeeringsform daar door over hoop te werpen; waar door dan de Ondergetekende genoodzaakt wordt, in den Naam van Haare Majefteit, de Keizerin, te verklaaren, dat, hoe ongaarn zy ook de vriendfchap, welke zy aan Zyne Majefteit, den Koning, en aan de Doorluchtige Republiek toedroeg, wilde opzeggen, Haare Majefteit nogthans de minfte verandering in de Conftitutie van 1775 voorniets anders, dan voor eene Verbreeking van dat Traktaat zou moeten aanzien. Den 5 November 1788. GRAAF van STACKELBERG.  JAARBOEKEN, Novmber, 1788. 1689 Jingen over hunne medeburgers: vertrouwen te Rel- 4 len, verdagt te houden, befchuldigen , vryfpreken, \ dit is niet altyd by hen de vrugt van eene genoeg- a zaam rype overweging. \ Ik ken die gebreken der Vryheid, en nochtans ik \ bemin ze meer dan myn leven: want zy heeft deug-1 den en beminlykheden, aan ilaaffche Volkeren geheel onbekend. De Vryheid beminnende moet ik ook dit Vaderland beminnen, in 't welk ik vry geboren ben: myn Vaderland beminnende moet ik aan het zelve ook die zaaken zeggen, die ik meen waar te zyn, al is het dat zy onaangenaam of misdaadig voorkomen. Ik zal niet fpreken als iemand, die na eene lange flanp eerst ontwaakt, want van den aanvang van myn burgerlyk leven af heb ik Reeds zo gefproken, als ikhui'dendaags zal doen. Ik beroep my op het getuigenis van hun, met welken ik geleefd heb. Zy weeten, of ik ooit eenen dag heb doorgebragt, zonder te denken om aan myn Vaderland dienst te doen. Zy weeten ook, of ik ooit gedagt heb , om een ander Land, dan myn Vaderland van dienst te zyn. Ik beroep my eindelyk op deze kamer van onze vergaderde Stenden, en op den Throon, aan welks voeten ik dikwyls de ftoutfte waarheden, en de Vaderlandfche offers gebragt heb. Wanneer, fprekende voor de belangens van dit Gemeenebest, ik toefcheenUwe Majefteit te wederftreven, zou ik ten zelfden tyde bereid zyn geweest, myn bloed te ftorten ter verdeediging van zyne heilige perfoon, of de voorrechten van zynen throon: maar nimmer heeft men my zien buigen voor de aandrangen van kwaadwilligheid,of van hetbyzonder belang. Het is reeds lang, dat ik gezegd en gevoeld heb, dat een Vry Volk op zich zeiven moet vertrouwen, zo lang hy nog armen heeft, zo lang bern nog van dat metaal overig is, waar van hy ploeg- lanmtr* elyke anfpr. nn den leerVo» acki.  i590 NIEUWE NEDERLANDSCHE Aanm;\ kelyke aanfpr. van den BeerVo tocKi. ( j i I . ploegyzers en fabels maakt. Een Vry Volk behoeft, om vry te blyven, niets anders , dan zulks te willen. De grootfte Schryver van onze eeuw (j*. J. . RoussEAu) zei: „ Indien gy maakt, dat een Po„ lak nooit nog een Rus, nog een Duitfcher kan ,, worden, dan fta ik u borg dat nimmer nog de „ Rusfen, nog deDuitfchers Polen overheerfchen „ zullen." Doortrokken v:n deze waarheid , neem ik hier voor God, voor de throon van Uwe Majefteit, en voor de geheele Natie de heilige verbintenis op my, van nooit een eenig Monarch ten dienfte te ftaan, van nimmer hun onderdaan te zyn. En indien ooit het wreede noodlot, of mogelyk de misdaaden van ons Gemeenebest hetzelve in zyn verderf kwamen te fleepen, indien ik ooit ongelukkig genoeg was, van niet te gelyk met het Gemeenebest ten grave te daalen, en van niet te gelyk met myn bloed te verwen dat Land, waar ik geboren ben; dan zweer ik het zelve te zullen verlaatcn} van myne negen kinderen de Zee te zullen doen overtrekken, op dat zy eene vrye lucht mogen inademen, en de fchande van de naam van eenen Pool in de bosfchen van een ander Waereldrond mogen verbergen. Ik heb al eens de wooning van myne Vaderen verlaten, om de Ukraine te bewoonen, een woefter Landftreek, maar welken het lot aan Polen en aan de Vryheid nog hadt overgelaten. Ik ben in ftaat ïlles te verlaten maar niet de Vryheid. Sire! het is op deze wyze dat ik denke, en het s op deze wyze, dat buiten twyffel alle de Vertegenwoordigers der Natie en de Natie zelve lenken. Zou het dan mogelyk zyn, dat deze 'edelmoedi. je Natie zich toonde gelyk te zyn aan die bloemtengen, welke het geblaas van den minften wind, !an aan deze, dan aan geene zyde doet overbui- gen?  JAARBOEKEN, November, 1788. idp* gen ? Ach! dat zy veel eer verdiende vergeleken te worden by die oude, Eiken , die den ftormwinden wcderltonden , en welken de blixem zelfs niet kon ontwortelen. Dat wy onze yzere banden vcrbreeken, maar zonder ons nieuwen te fmeeden. Zien wy rondsom ons; maar keeren wy ook tot ons zeiven te rug. Dat wy vereenigd zyn, dat wy onze haat vergeeten, dat wy van alle flinklcbcn handelingen (intriiïue) afgryzen hebben; en dat het geheugen van'hen vergaa, die vreemd Krygsvolk hebben ingeroepen, om het bloed van hunne Medeburgers te doen ftroomen, en aan het zeiven den intogt in -de Republiek hebben open gefteld. Wy hebben eenen Koning, Wy zyn nog overig, en indien 'er geene hinderpalen van onze zyde zelve worden in den weg gefield, dan kan niets ons beletten, onze Randplaats onder de Volkeren weder te bekomen. Maar de zieldrift (emhouftawe') is algemeen geworden, en de liefde tot het Vader. land ontvonkt thans in alle harten , zonder onderfcheid van leeftyd of kunne. Eene Burgeresfe, . moeder van negen kinderen, heeft niet gewild verfierd te zyn , dan met haare deugden, en zich van haare edele gefteehtens ontdaan, om in flaat te zyn van de behoeften van 't Gemeenebest te gemoet te komen. Deze Burgeresfe is myne Echtgenoote, en de waarde van haare edele Gefteenten evenaart die van tien duizend Geweeren, welken in het Tuig. huis van het Gemeenebest, by de naastkomende Vergadering, zullen bezorgd worden, en zelfs eerder l zo ik zulks bevonde nodig te zyn. Wat aangaat onzen arbeid, tot de inrigting van eene Oorlogs - Commisfie, ik durf hoopen, dat wy die wel haast tot ftand zullen brengen, en dat wy dan ons zullen haaften om over te gaan tot de waare behoeften van het Gemeenebest, namenlyk een Krygsleger, en lasten, die genoegzaam zyn, om het zelve te onderhouden. Omtrend het uittrekken van het Rusfiesch. Krygs-, Aanmet' kelyke aanfpr. van den heer Po, tocki. \  i69Z NIEUWE NEDERLANDSCHE Nota tot uittrekken des Rusfi* fchen Erygsvolk. Krygsvolk wierdt op den 19 zitting van den Poollenen Ryksdag deze Nota goedgekeurd. De Ondergetekenden hebben, op bevel van Zyne Ma;efteit, en de doorluchtigfte Republiek, de eer, Zyne Excellentie , den Heer Grave Vun Stackelberg Ambasfadeur van Hare Keizerlyke Majefteit aller Rusfen, de tegenwoordige Nota over te geven , en deszelfs grootmagtige Souvereine te bidden, dat Hoogstdezelve, door bevel te geven , dat Haare troupen dit land ruimen, een nieuw bewys gelieve aan den dag te leggen, van het aandeel het welk het Haar behaagd 'heeft beftendig aan het welzyn van dit Land te nemen. De Doorluchtige Republiek, in geconfedereerde Stenden vergaderd, durft te verhoopen, dat Haare Keizerl. Majefteit met Haare gewoonlyke goedheid haare gronden billyken, en zelve zal inzien , dat een zo groot Leger, hoe gedisciplineerd het anders ook wezen moge , noodwendig het Land tot grooten overlast moet zyn; en dat ock daarenboven deszelfs oponthoud aan de Ottomannifche Porte het fchynbaar voorwendzel kan opleveren, om insgelyksderzelver troupen te laten inrukken, en zelfs in het Land van Poolen een fchouwtoneel des Oorlogs aan te richten: eene zaak die onfeilbaar het verderf des Lands zoude nafleepen. De grootmoedigheid en de menschlievende neiging van Haare Keizerlyke Majefteit, welke van gantsch Europa erkend zyn, laten niet toe te twyffelen, of H°ogstdezelvc zal niets anders dan voor zich een vergenoegen daarin vinden, deze gelegenheid te baat te nemen, om de Poolfche Natie te toonen, dat de geenen die tot hare rechtvaardigheid hunne toevlucht nemen, ten allen tyde een gunftig gevolg mogen verwachten. Hoogstdezelve zal teven» verzekerd zyit, dat Zy daar door een recht zal verkrygen op de daukbaarheid der gantfche Pool-  JAARBOEKEN, November, 1788. 1093 Poolfche Natie , welker eerbied Haar reeds esbleken is. {Was geteektnd) MALACHOWSKY. SAP1EHA. Warschau den 37 November 1788. Ook wierdt op de zelfde Ryksdaeszitting dit gewigtig Antwoord vastgefteld op de Verklaaring van de Keizerin van Rusland van den 5 November 1788. bl. 1687 vermeld. ANTWOORD des KONINGS en der Republiek op de door Zyne Rus-Keizer lyken Ambasfadeurt oiergegeeven Verklaaring. T\e Ondergetekenden hebben, op uitdrakkelyk bevel des Konings en der Geconfedereerde Stenden van den tegenwoordige Ryksdag, de eer, Zyne Excellentie, den Heer Grave Van Stackelberg, extraordinaris Ambasfadeur en Gevolmagtigde van Haare Keizerlyke Majefteit aller Rusten, net Antwoord te overreiken, op deszelfs medegedeelde Nota van den j dezer. De gedachte Nota, welke den 6 aan de vergaderde Stenden is voorgelezen, fchynt drie ondericneiden pomtten te bevatten : 1. Een verwyt van eene inbreuk op de Conftitutie van 1776; 2. Eene vooronderftelling van verfcheiden ontwerpen, die eene geheele omkeering van de Regeeringsvorm der Kepubliek zouden bedoelen; 3. Eene dringende verklaaring van zich tegens de geringde verandering der Conftitutie van 1775 te zullen verzetten; ieder van deze Artikelen heeft de opmerkzaamheid der vergaderde Stenden tot zich getrokken, en hun antwoord bepaald. Be-  J6Q4 NIEUWE NEDERLANDSCHE Slntv. •tan Po len op de l er kladfiisg ran Rusland vaijNo temt/er. Betteffende het eerfte Artikel ; By aldien het verwyt van eene inbreuk der Republieks-Stenden op de Conftitutie van 1776 (welke met deGuarantie-acfe van 1775 in geen verband ftaat) gegrond is op het genomen befluit der Republiek, om dc Militaire Commisfie weder te herftetlen; zo moeten dc gezamentlyke Stenden aanmerken, dat de Ryksdag , die even als alle wetgevende magt, onafhankelyk in zyne Souvereiniteit, nooit in het maken van nieuwe wetten en het weder herftellen of affchaffen van oude, in het geval zyn kan, van -op dezelve eene inbreuk te doen : De uitdrukking van eenen inbreuk op de Nationaale Wetten, niet toepasfelyk op den Ryksdag, als welke in zynen aart boven de Wetten is, kan alleenlyk omtrent de zulken gebezigd worden, die den Ryksdag onderworpen zyn en zich ongehoorzaam jegens denzelven onderftaan te dragen. Betreffende het twééde Artikel: De ongerustheid wegens de vooritelling van eene geheele omkeering van de Regeeringsform der Republiek , vooronderfteld ontwerpen, die zodanige bedoelingen medebrengen ; en welke by de vergaderde Stenden in gereedheid gebragt werden. Niets kan meerder zekerheid tegens deze ongerustheid geven, dan de bedenking , dat geen ontwerp werkclyk voor een zodanig kan gehouden worden, ten zy het in de Ryksdags-Zitdngen voorgelezen en over het zelve gedelibereerd worde; en dat 'er geen ontwerp van dézen aart en onder deze gedaante der vergaderde Stenden is voorgekomen. Indien dc gemelde ongerustheid ontftaan mocht uit het algemeen gevoelen by de Natie ten aanzien van een altoosduurenden Ryksdags, zo beveiligt de aart der Poolfche Regeering., als zynde vry en onafhankelyk, en beftaande in de vereeniging der drie Stenden , dit algemeen gevoelen tegens alle verwyt van eene geheele omkeering der Regeeringsvorm, vermits de geduurzaamheid van den tot het houden des Ryksdags be- • ftea-  JAARBOEKEN, November, 1788. 169J fteeden tyd, enkel het ODderwerp wezen zoude van . eene nieuwigheid. , Aangaande het derde Artikel: Wanneer eenige/ veranderingen in de Conftitutie van 1775 voor het f welzyn des Staats noodwendig wierden, zo zyn de, vergaderde Stenden, die beftertdig het hoogfte ge-1 voelen van de grootmoedigheid en de vriendfchap- v pelyke gezindheid van Hare Keizerlyke Majefteit,v hebben, reeds te voren overtuigd, dat deze Doorluchtige Monarchin de meerder volkomenheid van het beftaan der Republiek met nieuw vergenoegen zoude bcfchouwen. In deze overtuiging fchync de weg der Negociatien met Haare Keizerl. Majefteit, even als met de nabuurige Hoven, de Stenden der Republiek het zekerfte middel te zyn, om dit oogmerk te bereiken. De onverwachte uitdrukkingen in de Nota hebben de gevoeligheid der Natie opgewekt. Alle derzelver verlangens loopen tegen het begrip in, dat Haare Keizerlyke Majefteit eens de vriendfchap, welke Hoogstdezelve haar toedraagt, zoude opzeggen. Wanneer daar toe de dag eens mogt geboren worden, zoude dezelve voor de Republiek een dag van algemeene verflageuheid zyn. STANISLAUS NALECZ MALACHOWSKY. Kroons - Referendarius , Maarfchalk des Ryksdags en der Kroon-Confederatie. CASIMIR, PRINS SAPIEHA, Generaal Veldtuigmeefter van Litthauwer, en Litthauwfche Confederatie-MaatJciuIk. Warschau den 17 November 1778. Alle deze Nota's of Stukken wierden aan de Gezanten der vreemde Hoven medegedeeld, om dat zy op de bukenlandfche zaaken betrekking hebben. Vvv yv Het intw. an Po- '■n op de rerklaaing van lusland wyNo' ',mber.  i6oö NIEUWE NEDERLANDSCHE Het leedc ook niet lang, of men zag het laatfte Verdrag tot ftilftand van wapenen in 't licht, den 5 November tusfehen den Koning van Zweeden en den Prins van Hesfen, te Üdewalla gefloten, behelzende zes artikelen, waarby ï. T\e ftilftand van Wapenen voor 6 Maanden A word verlengt, te rekenen van den dag af, dat die, welke thans plaats heeft, zal afgelopen zyn. 2. Gedurende den geheelen Wapenftilftand, zal 'er door Deenfche Land- of Zeemagt, onder benaming van Hulptrouppen, geenerlei vyandelykheid tegen de Zweedfche Onderdaanen of Provinciën ondernomen worden; en zal in dien zin eene volmaakte wederkeerigheid door de Zweedfebe Landen Zeemagt ten opzigte van Deenemarken geoeffend worden. 3. De üoorl. Prins Van Hesfen zal precife bevelen geven, dat geen Militair Deensch Perfoon, zonder pas van den Zweedfchen Officier de Noorweegfche Grenzen pasfeert; zullende de Koning van Zweeden ten opzichte van Deensch Noorwegen gelyke Ordres ftellen. 4. De Koning van Zweeden bewilligd, dat alle zieken, die naar afmarsch des Prinfen Van Hesfen, in Zweden mogten blyven, met alle behoorlyke achting voor hunne omftandigheid behandeld worden, en dat eenige Officieren des Prinlèn Van Hesfen benoemt worden om hun terugmarsch naar Noorwegen te dirjgeeren, zo dra zy vervoerd kunnen worden (zy worden, heeft dc Prins Van Hts* fin hier bygevoegd, op myn kosten vervoerd: ook zynde Vroondienften, die voor hun gevraagd worden, op myne kosten.) 5. Zo dra mogelyk is, zullen wederzydtch alle Krygsgeyangenen worden losgelaaten. ja, (voegd hier  JAARBOEKEN, November, r/88. i<&? ier de Prins Van Hesfen by,) maar zy vermogen niet in dezen Oorlog te dienen, nog tegen de Keizerin van Rusland noch tegen haare Bondgenooten. En daar alle vyandlykheid wederzyds nu heeft opgehouden, en de rust te Water en te Land herfteld is, zullen de Koningen van Zweeden en Deenmarken, zo lang de Wapenftilftand duurd, als in vollen vrede met malkander befchouwd worden. Ingevalle voorts een der contracïeerende Partyen, by den afloop des ftilftands, de vyandelykheden wil hervatten, zal dezelve 40 dagen te vooren daar van kennis moeten geven. 6. De Hoven van Berlyn en Londen zullen dezen Wapenftilftand in alle zynen deelen guarandeeren. VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS , ENZ. Harderwyk. Den HeerMr. E. A. Vet heul heeft ter Vergadering van de Algemeene Staten in 'sb'age, den eed afgelegd als Ontvanger van de Convoyen en Licenten in deze Stad. 'sGravenhage. De Staten van Holland en ^•er'^sl^d hebben °P verkiezinge van den Prinfe Erfftadhouder aangefteld: Tot Dykgraaf van de Wyde Wormer, in plaatze van den overleden Heer Mr. Lauuns Veereboom, den Heer MeyndeRt Beudéker. Tot Schout der Stad Purmerende, mitsgaders Bailluw van de Beemfter, Bode van het zelve Bailluwfchap, als mede Bailluw van de Wyde Wormer, alles insgelyks in plaatze van vvylenden evengemeldenHeer Mr. Luurens Peereboom, den Heer Willem Gesinus van Nieuwenhoven. Vvvvy 2 Tos Stil/land van Ij/upenentusfehen Deenemat ken tn Zwee. den.  i6o8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veranderingonder de hooge en lage Amtenaars, enz. Tot Schout Crimineel van St. Maarten, Valkoog en Eenigenburg, in plaatze van den Heer Hendrik Daey, dewelke van die post deszelfs ontflag verzogt en bekomen heefc, i den Heer Mr. Isaac van Homrigh. En tot Schout van Schellinghout, Wydenes, Oofterbeek, Hem en Venhuyzen, in plaatze van den op zyn verzoek van die posten ontilagen Heer Mr. Dirk Kooleeuw l'Epie, den Heer Mr. Herman Berckhout. Den Heer Prins Erfftadhouder heeft uit eene overgeleverde Nominatie van den Magiftraat dezer Stede , aangefteld,om te dienen van St. Catharina 1788 tot St. Catharina 1789: Tot Burgemeefteren Mr. Abraham van Neck , Mr. Govf.rt Franco van Slingelandx en Mr. Willem 't Hoen. Tot Scheepenen Mr. Adriaan van der Go's, Mr. Jan Slicher, Mr. Paulus Beelaerts, Mr. 'Diederik van der Borch van Spieringshock, Mr. Johan van Hees, Heer van Berkel cn Rodenrys, en Mr, Adriaan Backman. Tot Scheepen van Scheveningen Dirk Hogenraad. Tot- Scheepenen - Commisfarisfen van de Gcmeelands Middelen Mr. Jan Slicher, Mr. Paulus Beelaerts en Mr. Diederik van der Borch van Spieringshoek. Als mede tot Vroedfchappen Dr. Cornelis Htnrik Felle, Gerard Diederik. van Hoey, Cornelis van der Schilde , Dr. Jacobus d'Eftandau , Abrait-.m Louis Richard, Hendrik ran Diest, Mr. Alexander Schuylsnburg, Mr. Gerard Rmants, Arnoldus Krt-  JAARBOEKEN , November, 1788. 1699 Kreveld, Dr. Johan Theodoor van de Kaftecle, Johan van Hoog/iraten en Adrianus van IVyck. Leyden. Den 1 November is alhier in den ouderdom van ruim 76 Jaaren, aan een uittcerende ziekte en verval van kragten overleden, den Heer Mr. J P. Tde , Oud-Raad van Neêrlaads Indien , mitsgaders Lid van de Koninglyke Academie der Wctenfchappen te Berlin, en van andere Geleerde Genootfchappen. Den 10 dezer maand zyn tot Burgemeefteren verkoren en beëdigd, de Heeren Mr. Jan HtjbRicht.» Meefterknaap van Holland, Voorzitter; Jacob vant der Meer, Heere van Hoogeveen; Mr. Johaïc Gael en Pieter van Lelyveld ; en is ten zelfden dage benoemd, om met den eerften Mey aanftaande , van wegens deze Stad zitting te neemen in nee Collegie van Gecommitteerde Raden van de Staten van Holland en West-Friesland, den Heer Mr. Pieter Jacob Teding van Berkhout; laatftelyk is den Heer Mr. Cornelis Adriaan van Hoog/iraten'. van wege deze Stad benoemd' tot Bewindhebber van de Oost-Indifche Compagnie ter Kamer Amfteldam, met den eerften Mey aanftaanden. Den 12 November overleedt alhier in den ouderdom van 76 Jaaren , na eene langduurige ongefteldheid, den Heer Mr. Andreas' Cunceus, in zyn leven Secretaris van de Rekenkamer dezer Stad. Rotterdam. Den 15 November overleedt alhier in den ouderdom van omtrend 74 Jaaren, de beroemde Konftenaar J. Kopper, die voornamenlyk heeft uitgemunt, door het fnyden van fraaye ZeeGezigten en andere Konstftukken van papier. Schoonhoven. Den 1 o November zyn uit «ene overgeleverde Naamlyst, door Zyne DoorluchVvvvv 3 tige Veranderingonder de hooge en lage Amte- naars, enz.  i7co NIEUWE NEDERLANDSCHE Veran dering onder de hoo ge en Lage Amte- naars, enz. I tige Hoogheid, den Heere Prinfe van Oranje en Nasfau, tot Burgemeefteren dezer Stad verkozen de Heeren Willem van Solingen en Mr. Dirk . Hoola van Nooten ; tot Scheepenen de Heeren Mr. Jan van Bosveld, Cornelis lioels H. Z., Hee-1 re in Waarden, Hendrik Slmgeland, Dr. Ignatius van Zeider , Pieter Vergeer, Anthony Carnier en Jan Hoogwinckel G. Z.; tot Scheepenen-Commisfarisfen over des Gemeenelands Middelen, de Heeren Cornelis Iloels A. Z., Heere in Waarden, Hendrik Slingeland en Anthony Carnier; welke Heeren vervolgens na gewoonte zyn beëedigd. Woerden. Den Iaatften der afgelopene maand, zynde den gewoone tyd, dat de Stads Regeering opzigtelyk de Burgemeefterlyke waardigheid, wórdt verwisield , zyn tot Burgemeefteren verkoren en aangefteld de Heeren Johannes Okhuysfn, Heer van Tekkop, en Mr. Diderik Swaving. Alkmaar. Door den Heere Prinfe Erfftadhouder, zyn uit kragte van Hun Ed. Groot Mog. Refolutie van den 31 O&ober 1787, en van de voorbehoudenis, vervat in deszelfs Publicatie van den 24 Mey dezes Jaars, tot vervulling van de nog openftaande Vroedfchaps - Plaatzen , tot Raaden in de Vroedfchap dezer Stad aangefteld de Heeren Mr. Christiaan Tyken, Antome van Oyen en Louis Laurcns van Zuylen. Middel nu g. Den Heer Mr. Willem Anthony de Haze tiomme, door de Heeren Algemeene Staten aangefteld zynde tot buitengewoon Raadsheer in het Hof van Vlaanderen, in deze Stad gevestigd ; heeft dien post ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogende in 'sllage met den eed aanvaard. Op den 9 dezer maand November overleedt alhier in den ouderdom van ruim 49 Jaaren, den Heer  JAARBOEKEN, November, 1788. 1701 Heer Johan Splinter Stavorinus, buitengewoon Schout by Nagt, beboorende onder het Ed. Mog. Collegie ter Admiraliteit in Zeeland &c. &c. Utrecht. By de Vergadering van Hun Ed. Mog. de Staten dezer Provincie is den Heer Van lynden,Heer van Lunenburg, als buitengewoon Raad ten Hove benoemd, voor zes maanden, ingaande met den eerften dezer maand November, in de plaats van den Héér Van Roede tot den fatkeiaar, Heer van Nyveld. Den HeerSimon Jan 8a;>tist Batchman Wuyt'urs, heeft ter Vergadering van Hun Edel Mog. den eed als Raad en Rencmeefter der Domeinen "afgelegd. Franeker. De Hoog Geleerden Heer Nicoi.aus SmallEnbüRg, J. U. D. ejmdemque hacult. Profesfor ordinar ius aan 's Lands Hooge School alnier , heeft op den derden dezer maand zyne plegtige Inhuldigings Redevoering gedaan, handelende: lie üfficio ejas, qui Jura Romana tradei e ftuclek; Dat is: Over de Pligt van hem, die de Romeinjche Rechten tracht te onderwyz&t. Stellingwerf Oosteinde. Deze Grietenye door den vrywilligen afftand van den Heer Mr. Nicolaas Armldi Knock opengevallen zynde, zyn ter vervullinge van dezelve, na voorgaande uitfchryVinge door Commisfarisfen uit het Collegie der Ed. Mog» Heeren Gedeputeerde Staten van Friesland, by de Stem-Gerechtigde Ingezetenen van voorfz. Grietenye op den 12 November 1788 wederom in Nominatie gebragt de volgende Heeren: Aiiguftinus Lycklama a Nyekolt , Grietman over Utingeradeel; Tinco B'Jartinus Lycklama d Nyeholt, Volmagt wegens Utingeradeel; Philip Hendrik Neering Èögeï, Ontvanger Generaal van de FloreenRenthe in Friesland. Uit Verandering dnder de hooge en lage Amte- naars , enz/  1702 NIEUWE NED. JAARB., Nov., 1788. Veran- Uit welke Nominatie door Zyne Doorl. Hoog•ering heid tot Grietman over gemelden Deele is verkoren onder den Heer Tinco Martinus Lycktama d Nyeholt, de Hoo- die zulks ook heeft aangenomen, en den 26 Noge en vember 1788, door het Collegie der Ed. Mogenlage de Heeren Gedeputeerde Staten in eed is genomen. naars Gkoningen. Den Heer Hen tv Loman, door snz. 3 Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erf. ftadhouder tot Raadsheer dezer Stad aangefleld zynde, is den 14 November met de gewoone plegtigheden in den eed genomen. LYST DER PRYZÈN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 17 November. Rotterdam den 17 November. by de Z, ZaK. Gerst Zomer 21 a 23 Jt Tarw oudeWitteZeeuws 20 a 235 Haver Zeeuws enz. 11 a 13^ - ... nieuwe dito 21 a 24 \] Paardeboohen 2oianièc£ blaauwe 19 a 21-I-fi Duiveboqnen 21 a 22 c£ ——Zomer 18 a 20 3 Koolzaad 36 a4ijcC Rogge Zeeuws enz. 14 a 15 15 Moutwyn 7» <^de3oVt. EawTEN Graauwe 13 a 17 g by den Steer." Groene 13 a 18 SVlas Allerbeft 54 a 10 ft". witte 12 a isift Best 43 a 53 ft Witteboonen kleine 15 a 20 g1 Mid-islibort 30 a 42 ft! by 't Last.! Osjr.een 26 a 29 ft! Boekweit op 156 ffi a i9ïc£;-^« Allergemeenst 20 a 25 ft, Geust Winter 22 a 24 ^  N t E Ü W E NEDERLANDS CHE JAARBOEKEN, December. MDCCLXXXVIU GELDERLAND. Arnhem. Aan de Ëd Mog. Heeren Staten van den Furftendomme Gclre en Graaffchappe Zutphen hebben de Jonkheeren E. J.vanNiekirchen, genaamdNyvenbeim; tl. W. J. van Lynden van Oldenaller ■ J H van Zuylen van Kieveldt en J. C. van Eek van den Vierakker, zich wederom bv Requeste vervoegd, toe opheffing vart de Procedures of Rechtsgedingen, door den Momboir en Subftituut Momboir tegen hun aangevangen : welk Request den 7 der voorledene maand in handen van het Hof is gefteld om te berigten. Wy zullen in ons vollend ftukje voor January 1789 dat Request mededeelen. Axx xx HOL* Am*  Dordrecht- 1704 NIEUWE NEDERLANDSCHE HOLLAND. Dordrecht. By den Prins Erfftadhouder en KapteinGeneraal, is den 15 December 1788 de navolgende Ordonnantie op het ftuk der Burgerwagten bekragtigd: W/y WILLEM by der Gratie Gods Prinfe van " " Orange cn Nasfau, enz. Allen den geenen, die dezen zullen zien of horen lezen, falut, doen te weten: Alzo ons door Gedeputeerden der Stad Dordrecht, uit naam van, Burgemeefteren, ea Regeerders der voorzeide Stad is voorgedragen, dat, ter voldoening aan het tiende Hoofdpoint, by Onze Publicatie van dato 28 Maart dezes jaars, 'betreffende de Wagtdoende Burgerye binnen de voorfchreeve Stad vastgefteld, door Collonellen en Kapteinen der voorzeide Wagtdoende Burgerye, met. overleg van Burgemeefteren en Regeerders was geconcipieert eene Ordonnantie op het ftuk der Burgerwagten, welke zy de eere hadden aan Ons ter, approbatie te prefenteeren, luidende als volgt: ORDONNANTIE op het Jluk der BURGER-WACHTEN. Art. I. De Krygsraad zal voortaan beftaan uit. Heeren regeerende Burgemeefteren, vier regeerende Coljonell'en (die uit de afgaande Kapteinen , dooiden Oudraad zullen moeten worden verkooren,) de agt dienende Kapteinen en Kaptein - Lieutenants, met adjundtie van den Secretaris, en den tegenswoordige Major , ingevolge en op den voet van de Refolutie van den Krygsraad van 28 Maart 1770, dog zonder conilquehtie voor het vervolg. " II. In  JAARBOEKEN, December. 1788. 1705 II. In dezelve zal verhandeld worden al 't geen concerneert de nakoming van deze Ordonnantie en conferyatie van de goede order by dezelve bepaald raitsgaaers :t geene de handhaving eh beleid der WVten ipefteerd, dog zal de adminilrrade der Krv°s. kasfe volgens oud gebruik gefchieden, door Heeren Regeerende Burgemeefteren en Collonellen, en de Secretaris gehouden zyn, ten overftaan van gemelde Heeren, 'sjaarlyks van zyne adminiftratie rekening te doen, III Voorts zal by dezen Krygsraad werden afgedaan de zaken van contraventie van deze Ordonnantie, en zulks by onwilligheid on ordre van den Krygsraad, terinftantie van den Majoor als Eisfcher zullende m alle zodanige zaken worden geprocedeert de plano, zonder figuur van Proces, en zonder admisfie van Praclizyns. IV. De Befchuldigde zal drie dagen voor den fe ' houdenen Krygsraad door den Provoost worden gedagvaart ; en niet compareerende, zal tegen denzelven werden verleent default. en andermaal niet compareerende, de zaken werden .^decideert zullende ook voor elk default ten behoeven van' den Majoor moeten worden betaald twaalf ftuivers V. De Gecondemneerde defenfie hebbende gedaan, zal mogen provoceeren aan Myn Ed Heeren ' van den Gerechte, doch zal niet te min de boeten en, t profyt van de defaulten, zo eenige gevallen zyn, in handen van den Secretaris moeten ëonfigneeren, of by faute van dien, onvermindert de Provocatie, daarvoor werden geëxecuteerd VI. De voorfz. Krygsraad zal tweemaal des jaars ordinaris vergaderen, te weten, ten minften veertien dagen voor en even na Pinxteren, en voorts zó menigmalen als wegens, voorkomende zaken nodig zal zyn, en door den Heer Prasfidenc Burgemeefter m der tyd zal werden belegt. VII. Het getal der Burger-Compagniën zal , van Jiu voortaan, bepaald blyven op agt; volgens dé Dos- DRECHT> OrdoK- 1 nantie of de Buigerwag*'■en.  Dordrecht, QrdoYf nantie op de Burgerwag- m. 1706 NIEUWE NEDERLANDSCHE verdeeling agter deze Ordonnantie gevoegd, en le-. der Compagnie voorzien zyn van een Kaptein , Kaptein - Lieutenant, Lieutenant en Vaandrig. VIII. Tot Kapteinen zullen voortaan, als van ouds, -werden genomen de agt jongfte Leden van den Oudraad, welke daar toe by Myn Kd. Heeren van den Oudraad zullen worden aangefteld. IX. En zuilen de Lieutenants en Vaandrigs der Burger - Compagniën in der tyd, des begeerende, en zo veel mogelyk volgens hunnen rang door den Krygsraad werden gepromoveert en aangefteld, tot Kaptein-Lieutenants, en Lieutenants reibectivelyk, wanneer te gelyker tyd een Vaandrig op nieuws, in de Compagnie, waar in een promotie zal moeten plaats hebben, op voordragt van den Kaptein derzelver Compagnie, door den Rrygeraad zal worden aangefteld, met dien verftande nogtans, dat de aan te ftellen Officieren ten minften den ouderdom van achtien of twintig jaaren zullen moeten hebben bereikt, mitsgaders gebooren Burgers te zyn, of hun Burgerrecht binnen deze Stad hebben verkregen, en doende belydenis van de Gereformeerde of Luterfche Religie ; blyvende voorts de tyd van dienst der voorfz. Officieren op agt jaaren bepaald, ten waare dezelve om wettige redenen eerder zullen begeeren te werden ontfiagen, in welke gevallen dezelve zig by Requeste aan den Wel Ed. Geftr, Krygsraad zullen moeten addresfeeren. X. De Sergeanten en Corporaals, zullen voortaan als van ouds, door de Heeren Hoofd - Officieren der Divifien, met voorkennis en toeftemming van den Kaptein worden aangefteld, insgelyks zal ook als van ouds de aanftelling van den Kaptein d'Armes verbiyven aan den Kapteip onder wiens Compagnie de vacature is. XI. Alle Mansperfoonen, gehuwt of ongehuwt, *t zy dezelve alleen of by iemand anders inwoonen, hoven de agttien en beneden de zestig jaaren oud ?ynde, voor zo verre dezelve niet by deeze Or-  JAARBOEKEN, December, 1788. 170; donnanric, of fpcciaale Refolutie of appoincteir,™ van den Oudraad of Krygsraad dezer Stad van '1 doen van Togt en Wagt geëxcufeert zvn, zuller gehouden zyn dc Nagtwagt waar te nemen daar cn zodanig als dezelve van de Kapteinen en 'verdere Uthcieren, onuer welker Vaandel dezelve resforte». ren, zullen worden geordonneerd, op de boete van eene Gulden te verbeuren; edoch zo wanneer iemand van de Burgers of Ingezectenen, de Wast moetende waarnemen , zig voorbedagtelvk van de Wagt twccmaalen of meermaalen kwam" te abfen teeren, zal verbeuren voor dc tweedemaal een dub belde boete, cn voor de derdemaal een drie dubbel de boete, zodanig, dat de altvd zig abfentccrende cn nimmer ter wagt komende, telken reize de drie dubbelde boeten zullen verbeuren ; zullende alle de boetens verdeeld worden onder de Divific Waar m die geene, die dc boete incurrecren, zullen he> hooren. UL ,nXiI',A1I^f.HTOfd-Officieren, als mede af e de Onder Officieren en wagtdoende Burgers, 70 die nu onder de Nagtwagt zullen zyn, als welke 'er m t vervolg onder zullen worden opgefchreven zullen.gehouden zyn, af te leggen den Eed bv An IX. der Publicatie van Zyne Doorluchtige LW-' heid ,n dato 28 Maart 1788 gearredeerdt % XUh Van het waarnemen der Nagtwagt zvn en blyven geëxcufeert: 0 ö }n ï; A]!e-I^eden van dcn Oudraad en derzelver Mimders. 2. Alle Leden van het Collegie van Veertigen 3. De fungeerende Thefauriers cn Stads Fabriek 4. De Secretarisfen van Burgemeeders Kamér' Huwelykszaken, Weeskamer en Krygsraad j. De Kasfier van de groote Bank van LeemW in dezelve woonende. J <5. Dc gezwoore Klerken ter Secretary en Thefaurie dezer Stad. 7. De Stads Kamerbewaarders en Bccens Xxxx* 3 " 8* De : Dordrecht. Of (ion. ncu.tie op d* Bur- ten.  708 NIEUWE NEDERLANDS CHE Dordrecht- Ordonnantie op de 8ur~ gewagten. 8. De Onderfchout, Conchergie van het Stadhuis, Cipier, Scherprechter en Dienaars. p. De Bailluw en dienende Mansmannen, Se* cretaris, Exploi&eurs en Dienaars van dert Hove en Hooge Vierfchaar van Zuid-Holland. 10. De Raad en Rentmeefter Generaal van ZuidHolland, mitsgaders deszelfs Commis, benevens dè Landmeeter en Fabriek der Gravelykheid. 11. De Bailluw en Onderfchout van de Merwede. 12. De Warandyn, Muntmeefter, Griffier, Esfivyeur, Stempelfnyder, Munters en Knapen. 13. De Opziender en Hoofdgaarders van de Gemeenelands Middelen. 14. De Opziender van de Colleftive Middelen. 15. De Ontfanger, Cpntrarolleur en gezworen Commifen der Cohvoyen en Licenten. 16. De Ontfanger van de Gemeenelands Middelen en deszelfs Commifen. 17. De Ontfanger cn Contrarolleur van den Geervlietfchen Tol, benevens deszelfs Com* mifen. 38. De Commis Stapelier en deszelfs OnderCommis. 19. De Predikanten en Leeraaren van alle gezindheden , mitsgaders Ouderlingen en Diaconen van de Gereformeerde Nederduitfche, Walfche en Engelfche Kerken en Krankbezorgers. ao. De Lectoren , Stads Hoftoren en Stads Chirurgyns. 21. De Rector, Conrector en Praeceptoren der Latynfche Schooien. 22. De Binnenvaders en verdere Bedienden in de Godshuizen, voor zo verre zy in dezelve woonen. 23. De Poortiers en Sluiswagters. 24. De Kookers in "de Suiker • Raffinaderyen , vol-  JAARBOEKEN, December, 1788. 170* volgens de Refolutie van den Krygsraad van ] den 4 February 1775. ! XIV. De Wagtdoende Burgers, welke den ouderdom van zestig jaaren hebben bereikt, zuilen} ( na vertoon van hunne Doopcedul, aan deh Kap-* tein der Compagnie waar onder zy behooren, eru regiftratie van denzelven door den Secretaris van^ den Krygsraad, van het waarneemen der Nagtwagt t worden ontflagen. XV. Alle Wagtdoende Manfehappen, zullen des begeerende, van Stads Gewëercn worden voorzien , namelyk van een behoorlyk Geweer met een Bajonet, korte Sabel, en Patroontas, hangende aan een Bandelier, dog verpligt zyn; ingevalle zy in een andere Compagnie overgaan, of van de Nagtwagt geëxcufeert worden, of wei komen te overlyden, deze wapenrusting in behoorlyken ftaat in handen van den Kaptein d'Armes van die Compagnie, in welke zy gedient hebben, te reftitueeren of doen reftitueeren, op verbeurte van veertien Guldens, zullende die geene , welke geen wapenrusting van Stadswegen begeeren j gehouden zyn in manieren als boven gewapend te zyn. "XVI. Alle de geenen, welke niet gequalificeert zyn om te mogen ofte kunnen waken, en (inzonderheid die geene, welke agtervolgens de Refolutie van Hun Ed, Groot Mogende van den 3 November .1787, tot de Burgeryen niet mogen worden geadmitteerd) mitsgaders de Weduwen en ongehuwde Dochters, voor zo verre dezelve niet met een Zoon, Vader of Broeder, cle Wagt waarneemende, mogten inwoonen: als mede die van het waarnemen van togt en wagt, ingevolgen art. XIII. XVIII en XIX zyn geëxcufeert en ontflagen, zullen gehouden zyn alle half jaar zo veel te betalen, als waar op dezelve bereids gezet zyn , of in het vervolg by Heeren Regeerende Burgemeefteren en Collonellen gezet zullen worden, tot verval van de kosten van de Wagt, ofte by gebreke van dien, Xxxxx 4 zul- )OR- iKECHT. )rdotJantie op 'e Bur. etwag* !tf:  t'^io NIEUWE NEDERLANDSCHE Dor- DRECï Ordon nantie de Bui gerwaï ten. zullen de nalatigen daar voor ten hunnen kostea T. worden geëxecuteert. XVII. De Heeren Kapteinen zullen voortaan twec- maaien 'sjaars, in de maanden Mey en November, o^geasfifteert door hunne Kaptein-Lieutenants, Lieu•■ tcnants, Vaandrigs, Kaptein d'Armes en een Serge- ant uit elke Divifie, benevens den Schryver, onder hunne refpective Vaandels omfcnry ving moeten doen, ten einde op te nemen, alle zodanige perfoonen,die volgens het XI. art. dezer Ordonnantie verpligt zyn de Wagt waar te nemen, en bevorens onder hun Vaandel nog niet zyn opgefchreven, en dezelve Perfoonen aanzeggen, om tegens de eerstkomende Nagtwagt van de Divifie waar onder dezelve behooren , met behoorlyk Geweer ter Wagt te komen. XVIII. En zullen de Heeren Kapteinen, Kaptein-Lieutenants, Lieutenants en Vaandrigs, niet bevoegd zyn, iemand voor den bepaalde ouderdom, uit derzelver refpeclive Divifien van de Wagt te ontflaan, gelyk ook dezelve voor 't vervolg niet zullen vermogen met eenige Burgeren te compofeeren, ofte tegens betaling van eenig geld, ten behoeven van hunne Compagnies - Kas, dezelve van de Nagtwagt te excufeeren , zullende die geenen, welke mogten vermeenen, eenige wettige redenen te hebben , om, uit hoofde van hunne functie, van de Nagtwagt geëxcufeert te zyn, zich aan Myn Ed. Heeren van den Oudraad, by Request moeten addresfeeren, en die wegens ziekte of lighaams gebreken, buiten ftaat mogten zyn,.zullen zich, voorzien van een atteftatie van Stads Doctoren, by Requeste moeten vervoegen aan de Krygsraad, ten einde aldaar bun ontflag te bekomen, mits, ingevolge het 16 art. dezer Ordonnantie, aan deKrygsKas contribueerende. XIX. De Sergeanten, welken den ouderdom van 55 Jaaren, als mede de Corporaals, welke den ouderdom van 54 Jaaren zullen hebben bereikt, zullen verplicht zyn hunne Doopcedullen te vertoonen, aaa  JAARBOEKEN, December, 1788. 1711 aan hunne Kapteinen, en wanneer dezelve door den • Secretaris van den Krygsraad zullen zyn geregiftreert, j van de Burgerwagt ontflagen gehouden, en-'onder de Contribuanten gefteld worden ; indien nogtans < een Sergeant, den ouderdom van 52 Jaaren bereikt, hebbende , van 't waarneemen der Nagtwagt be-, geerde ontflagen te zyn, zal het hem vryftaan, in- ^ gevolge de Refolutie van den Krygsraad van den 4 j Maart 1776, zich by Requeste met deszelfs geannexeerde Doopcedulle aan den Krygsraad ten dien einde te addresfeeren. XX. Tot het waarneemen der Nagtwagten zal ieder Vaandel worden verdeeld in 4 Divifien, ieder zo na mogelyk uit een gelyk getal van manfehappen beftaande, zullende by iedere Divifie gevoegd zyn drie Sergeanten en vier Corporaals, en zal ieder der voorfz. Divifien, by 't optrekken der Nagtwagt , geleid moeten worden, en tot den einde toe geadfifteerd moeten blyven, met een van de Hoofdofficieren, drie Sergeanten en vier Corporaals, op verbeurte van tien Guldens voor den Kaptein, Kaptein - Lieutenant, Lieutenant en Vaandrig, en drie Guldens voor ieder der Sergeanten en Corporaals; wel verftaande, dat zo wel aan de Hoofd-Officieren als aan de Sergeanten en Corporaals, de vryheid worde gelaten, om eikanderen te mogen vervangen en elkanders beurt waar te nemen, zo nogtans dat by iedere Divifie, een Hoofd - Officier, drie Sergeanten, en vier Corporaals, offchoon van een andere Divifie, echter van dezelfde Compagnie, by 't optrekken en adfifteeren der Nagtwagt, tot den einde toe, zullen moeten prefent zyn, op verbeurte als voren. XXI. De Heeren Kapteins, Kaptein - Lieutenants, Lieutenants en Vaandrigs, inde Wapenen komende , zullen moeten voorzien zyn van een Sponton en Degen, dragende een Orahje-Echarpe over den fchouder; dog, wanneer het geheele Vaandel in de wapenen komt, zal de Vaandrig het Vaan- Dor- 1RECHT? taritié op k Bur'trwag*  Dor- .-drËCH O'donvnntie i de Bur gertvag ten: ; < ï?iï NIEUWE NEDERLANDSCHE Vaandel dragen, en alleenlvk van een Degen en r. een Oranje-Eeharpe voorzien zyn; de Kaptein d Armes van een Degen , de Schryver, van een korte Sabe , de Sergeanten van een Hellebaard eb p korte Sabel op verbeurte van drie .Gulden voor de.Hoofd Officieren, van dertig ftüivers voorde Kaptein d Armes, Schryver en Onder-Officieren. AX11. De Vaandels zullen voortaan onder de Kapteinen der refpecbve Compagniën berusten, ert zullen by Monftering of andere gelegenheden, door een Sergeant, Corporaal en zes Man, van derzelver huizen afgehaald worden. , XXIII. Door den Krygsraad zal bezorgd worden een genoegzaam getal fcherpe Patroonen, die op het Stadhuis, op een bekwame en befioteri plaats, in bewaring gedeld zuilen worden, en vari •welke plaats de fleutel verzegeld onder de Conchierge van het Stadhuis zal berusten , om dezelve, in'tyde van nood of alarm, aan den Commandeerenden Officier van de Burgerwagt, de Nagtwagt hebbende, over te geeven, ten einde op bekomen ordre vari deri Heer Praefideerende Burgemeefter in der tyd , de nodige patroonen aan &dë op de Wagt zig bevindende manfehappen üit té deelen. , -XXIV. De Tambours zullen gehouden zyri, met trommelflag, dagelyks in 't Kwartier daar dé Nagtwagt vallen zal, een iegelyk zyn wagt tè verftaan te geeven, om me op den behoorlyken tyd met de volle wapenen, voor des Vaandrigs Logement, in de wyk van deszelfs Vaandel, te verdezen , te compareeren, op de boete van vyftieri Huivers, ten behoeven van de Kas van de Divifie, lie de Nagtwagt. zal hebben. XXV. De manfehappen van de Divifie, de Nagtwagt moetende waarnémen , voor des Vaandrigs' ..ogement vergadert zynde, zal de commandeerenle Officier de naam,van die geenenj welke onder lé gemelde Divifie behooren, en geen verlof be- ko-  JAARBOEKEN, Decejher, 1788. x7i3 komen hebben, door den Schryver doen oplezen, Óp' verbeurte van de abfenten van de halve boeten in art. XI. gemeld. ' 'XXVI- Vervolgens zullen alle de voorfchreeve manfehappen, door den Stads Drilmeefter, daar toe door den commandeerenden Officier gequalificeert zynde, in ordre worden gefchikt, en zal een iegelyk zig op zodanige rang of plaats moeten voegen , als door gemelden Drilmeefter of commandeerenden Officier zal worden geordonneert, op een boete van twaalf Huivers, ten behoeven van. de Kas der Djvifie. XXVII. De commandeerende Officier, de Nagtwagt opleidende, zal moeten zorgen, dat met de Divifie voor tien uuren afgemarcheert is, en vervolgens direct van de Vergaderplaats , zonder eenige omwegen, naar het Stadhuis moeten marcheeren en niet eerder mogen aftrekken dan ten drie uuren' uitgezonden dei nagts voor de nagtmaalsdagen, en den Dank- Vast- en Bededag , als mede des nans voor de jaarlykfche Pinxter - Monftering; wanneer, de Wagt ten twaalf uuren zal mogen aftrekken; ten waare de commandeerende Officier, om byzondere voorkomende redenen, mogte oordeelen de WVc langer op het Stadhuis te moeten doen blyven: alles op arbitraire correctie van den Krygsraad,' na ómftandigheden van raken. XXVIII. Ende zal niemand vermogen in het op of aftrekken naar ofte van de Wagt, mitsgaders in het doen van Ronde, ook niet in het doen van eenige Parade, of Monftering tabak te rooken, op een boete van twaalf ftüivers ten behoeven van de Kas der Divifie. XXIX. De commandeerende Officier, met de Divifie, wiens tourbeurt het is de Nagtwagt te hebben, op het Stadhuis getrokken zynde, zal Kei Woord, of de Leuze, aan de Onder-Officieren in ftilte bekend maken, het welk aan niemand anders zal mogen worden geopenbaard, op een boete van Dordrecht. Qrdon-. nantie óp, de Bargerwagten» 1  DoR- DRECi Ordon nantie de Bit\ gerwal 'ten. 1714 NIEUWE NEDERLANDSCHE van zes Guldens, te verbeuren by den commafi* rr. deerendcn of Onder - Officier, die hetzelve Woord, of Leuze, aan iemand anders te kennen zoude ■ mogen hebben gegeeven, ten behoeven als voren op XXX. De commandeerende Officier zal vervol? §ens door den Schryver, denamen van die geene dle onder de Divifie (de Wagt hebbende) behooren , en geen verlof hebben bekomen , doen opJeezeti, en de abfenten doen aantekenen , waar na een Ronde van een Sergeant, Corporaal en zes man zal doen afleezen door een der Corporaals, We*t S°rk £ Schildwacht zal moeten afleezen. xx-Xl. De voorfchreven opleezing der namen en Ronde als voren gefchied zvnde, zal de commandeerende Officier, de Nagtwagt hebbende, verplicht zyn de manfehappen het Manuaal met de Snaphaanen te doen maaken, indiervoegen als dooiden Stads Drilmeefter, volgens zyne Inftrucfie, zal worden geleefd. 3 XXXII Niemand der Manfehappen tot de Divifie, de Nagtwagt moetende waarnemen, behoorendc, zal zich, buiten permisfie van den commandeerenden Officier, van hot doen van het Manuaal mogen onttrekken, of het zelve weigeren en ook verpacht zyn, zich zodanig in de gelederen te plaatzen, als door den Drilmeefter en commandeerenden Officier zal wórden geordonneert; alles op een boete van een Gulden telkens te verbeuren ten behoeven .als vooren. XXXIII. De commandeerende Officier zal vervolgens zorg dragen, dat voor het Stadhuis op de Puye een Schildwagt werde gefteld, voorzien met behoorlyk Geweer, welke ieder halfuur zal worden afgelost en «1 een ieder op zyn beurt gehouden zyn op Schi dwagt te ftaan, of een ander in zyn plaats te ftellen, op de boete van een Gulden, ten behoeven als vooren, 't cn ware die geene, wiens beurt het was, met de Ronde mocht af weezen, waaneer de volgende zyn beurt zal moeten waarne- men;  JAARBOEKEN, December } 1788. 1715 men; dog met de Ronde weder boven zynde, zyn] beurt moeten inhaalen. 2 . XXXIV. De Schildwagt zal geen rumoer met zingen of anderzints mogen maken, maar eenig ru-1 moer hoorende, zal dadelyk den Corporaal met bel-1 len moeten waarfchouwen, die gehouden zal zyn* bet zelve aandonds den commandeerenden Officier^ van de Wagt bekend te maken, op dat al zulke t orders daar omtrend gefteld mogen worden, als nodig zal zyn. XXXV. Indien iemand flapende gevonden wordt op de Schildwagt, ofte zyn Schildwagt niet wel' waarneemt, zal verbeuren de boete van dertig ftüivers , ten behoeven van de Kas der Divifie. XXXVI. De Schildwagt zal niemand, hoe genaamd, al waare hy ook vau zyn eigen Vaandel, vermogen op het Stadhuis te laten komen, maar denzelven onder aan de trappen moeten ftaandc houden, op verbeurte van twintig ftüivers, ten behoeven als vooren; maar indien iemand op het Stadhuis begeerde te zyn, zal hy daar van aanftonds, zo door roepen als trekken aan de Bel, aan een der Corporaals moeten kennis geven, welke niemand op het Stadhuis zal mogen laten komen, dan na alvorens het Woord of Leuze van hem ontfangen te hebben; doch het Woord ofte Leuze niet hebbende of kunnende geven, zal als dan den commandeerenden Officier daar van aanftonds moeten advefteeren, welke dien aangaande zodanige orde zal Rellen, als naar bevind van zaken zal nodig oordeelen, op verbeurte van twintig ftüivers, ten behoeven als voorai. XXXVIf. Voorts zal de commandeerenden Officier order ftellen, dat geduurende dc Nagtwagt de afgeleezcn Ronde, beftaande als voren in een Sergeant, een Corporaal en zes man, ofte zo veel meer als de commandeerende Officier nodig zal oordeelen, werde afgezonden, om te patrouilleeren, daar dezelve zal goedvinden en ordonneeren, zullen- 3or- 1rechïv ~)rdonantie op 'e Burerwag*-.tl.  1716 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dor- TJRECH1 Ordon. nantie ol de Burgewagten. ] lende de Sergeanten , tot dezelve Ronde befioo-.rende, moeten voorzien zyn van hunne Hellebaarden, en de Corporaals en overige manfehappen van hun ordinair geweer. ) ' XXXVIII. De Burgers de Ronde doende, zullen gehouden zyn, zich by het doen derzelve, Ril en ordentelyk te gedragen, zonder eenig rumoer te maken; ook zal de Ronde, nog iemand tot dezelve behoorende, zich onder geen huisdak, hoe genaamd, mogen begeeven, 't en zy zulks werd gerequireerd, en op uitdrukkelyke order van den Officier, de Ronde leidende, alles op verbeurte van een Gulden, ten behoeven als vooren. XXXIX. Niemand tot de afgeleezen, of ingeval van noodzakelykheid, door den commandeerenden Officier geordonneerde Ronde, behoorende, zal zich, buiten permisfie van den commandeerenden Officier, van het doen der Patrouille mogen onttrekken , of het zelve weigeren, op een boete van eene Gulden, ten behoeven als vooren, en zal in allen gevallen, daar toe permisfie bekomen hebbende, een ander man, ten genoegen van den commandeerenden Officier, in zyne plaats moeten leveren. XL. Niemand zal by het op- of aftrekken van. de Wagt, of by Parade of Monftering, als mede geduurende bezette Wagt, zyn geweer met fcherp of loskruid mogen laaden , veel minder het zelve affchieten,by welke gelegenheid het ook zoude mogen zyn, zonder uitdrukkelyke order van den commandeerenden Officier, op verbeurte van zes Guldens, ten behoeven als voren, en daar en boven door den Krygsraad arbitralyk te worden gecorrigeerd , onvermindert de actie van den Heer Schout dezer Stad, by aldien bevonden wierd, dat dien aangaande eenige moedwilligheid of malverfatie plaats hadde. | XLI. Zo wie op order van den commandeerenden Officier met zyn geweer naar Schildwagt gaar, zal  JAARBOEKEN, December, i7§8. 1?: xal het zelve niet met fcherp mogen laden, & op fpeciaale order van dien Officier, doch als dr op zodanige order met fcherp geladen zynde, ve phgt zyn, zo ras van de Schildwagt zal zvn af» lost, terftond en met de daad het fcherp af te has len, öp gelyke boete als vooren, xl1i. Het zai niemand vryltaan geduurende be trokken Wagt eenige maaltyden of tractemente van Wyn of andere, onder wat benaminp ook te geeven, op verbeurte van vyftig Guldens voo de geene, die zodanig tractement zal gegeeve hebben, en van tien, Guldens voor die daar b' zullen hebben geadfifteerd , ten behoeven a] vooren. xliii. Niemand zal by het optrekken ter Wa°dronken mogen komen, of, ftaande de Wagt zie! dronken drinken , op verbeurte van een Gulden ten behoeven als voren, en arbitraire correctie v;>r den Krygsraad; zullende de Vuurftokers, de Na°-t wagten waarneemende , verbeuren een boete var drie Guldens, telken reize als zal bevonden wor. den, dat een of meer der Wagthebbende Bur°-er< door hun toedoen op de Wagt dronken mdgTèf zyn geworden, T XLIVV Niemand zal by het op of aftrekken der Wagt, of ftaande dezelve, eenige molestcn, onordentelykheden ofte ongehoorzaamheid tegens deii Hoofd- of mindere Officieren , pleegen of betoonen, op de boete van drie Guldens, noch ook tegens zyne Medeburgeren, noch den anderen eenige ïnjuneufe woorden toevoegen, beledigende discourien voeren vloeken, zingen, roepen of eenige andere ongeregeldheden plegen op een boete van dertig ituiyers, ten behoeven als vooren, en in allen gevallen arbitraire correctie van deh Krygsraad, onvermindert de actie van den Heer Schout dezer Stad, na ómftandigheden van zaken in°-evalle eenige buitenfpoorige feitelykheden zouden mogen worden gepleegd. Yyyyy xlv, fp n Dor- n DRECHTi Orden - nantie op de Bw~ ■ geiwdg' i ten. > r 1 r '> s I I [  Dor BRECHT. O; donnantie op de Burger wagten. i71S NIEUWE NEDERLANDSCHE XLV. Indien des nagts by het doen der Ronde bevonden wordt, dat iemand op 'sHeeren ftraater! of vesten eenig rumoer of vecbteryen aanrichtte, ofte geweld, Straatfchenderyen of andere delicten aan eenige perfoonen of huizen pleegde, zal de Ronde zodanige moedwilligen perfoon of perfoonen moeten aanhouden en op liet Stadhuis brengen, en zal den commandeerenden Officier de Wagt hebbende , in tegenwoordigheid van de Wagt hebbende Burgers, den opgebragten perfoon of perfoonen moeten afvraagen hun naam en woonplaats; efi bevonden wordende vreemde of onbekende perfoonen te zyn, zal den Commandeerende Officier daar van door een Corporaal of iemand van de "vVa?t immediaat kennis doen geeven aan den Stedehouder van den Heer Schout dezer Stad; en de opgebragte Perfoon of perfoonen inmiddels doen bewaaren tot dat dezelve aan gemelden Stedehouder zullen zyn overgeleverd, die dezelve ten fpoedigften zal moeten overneemen, om op de Gyzeling van dezelven, na omflandigheid van zaken , de nodige ordre te ftellen. Dan bevonden werdende Burgers of Ingezeetenen van deeze Stad te zyn, zal de Commandeerende Officier, na afvraging van hunne naamen en woonplaatzen, dezelve ontdaan, en den volgenden dag vroegtydig aan den Heer Schout en praefiderende Burgemeefter dezer Stad, van het voorgevallene kennis geven, uitgezonderd ingevallen van manflag, huisbraak, of andere enorme delicten , wanneer dien aangaande mede zal worden gehandelt even als hier vooren, ten opzigte van vreemde en onbekende Perfoonen is gemeld. XLVI. Voorts ingevallen des nagts, door de Ronde een of meer perfoonen op ftraat mogten worden ontmoet, die eenige pakken of goederen by zig hadden, waar over eenige fufpicie zoude kunnen ontftaan, zal de Ronde zodanige perioonerc mede moeten aanhouden, en op het Stadhuis brengen,  JAARBOEKEN, December, 1788. 17: gen, ten einde door den Commanderende Officier na onderzoek en bevind van zaaken en omftandi? heden, te worden gehandelt, zo als in het voor gaande Articul is geftatuëert. XLVII. Niemand der geenen, die dé rorideuit maken , zal mogen weigeren , op ordre van dei Commandant der Ronde, om eenige perfoonen aa; te houden, te bewaarefl, en met hem naar he Stadhuis te brengen, op een boete van zes gulden voor ieder, die weigerig is, of de aangehouden heeft laten ontfnappen. En zal in het twyffelagti ge, wie de aangehoudene heeft laten ontfnappen een ieder van de gantfche Ronde voor de gemeld* boete, hoofd voor hoofd aanfprakelyk zyn, terwy daar en tegen dc willige de boete van de onwilliger zullen profiteereh. XLVIII. Indien de Ronde eenige aggresfie ont moette of iemand zig tegen de Ronde te weer Relde, zal dezelve geweld met geweld mogen keeren, en ingevallen de aggresfeur,of die zig te weer Relde, gekwetst wierd , zal ter dier zake by de Ronde niets wezen verbeurd. XLlX. Ingevallen in of aan eenig huis door dö een of de ander zodanig geweld of moedwilligheid des nagts, geduurende den tyd van bezette Wagt wierd bedreven , dat de bewoonder van zodanig huis ofte de Buuren mogten goedvinden, aan den Commanderenden Officier van de Wagt, de adilftentie van een Ronde te verzoeken, zal zulks doof denzelven aan de verzoekers, na bevind van zaken werden geaccordeert, en een Ronde derwaards gezonden , welke iemand aldaar vindende moedwilligheid pleegende of gepleegd hebbende, den dader of daders mede zal moeten opbrengen , ten einde omtrent dezelven te werden gehandelt als in Art. XLV. is geltatuëert. L. Zo Wanneer eenige perfoonen, ft zy Vreemde of Burgers , door de Ronde , ingevolge de voorgaande Artikulen opgebragt, by vonnisfe of Yyyyy 2 com* ' Dor- r drecht- Ordon" nantie op 1 de Bur1 qetwag. itet7. \ I  1720 NIEUWE NEDERLANDSCËË DORDRECHT. Ordonnantie ep de Bur. gerwagten. compofitie met den Heer Schout dezer Stad, fflcÉ eenige geldboete gemulfteerd wierden, zal de helft der betaalde boete aan de manfehappen, tot de voorfchreeve Ronde behoord hebbende, tot een douceur of belooning voor hunne vigilantie werden uitgereikt. LI. Zo dra de Klok van de Groote Kerk, en die van het Stadhuis te zamen luydcn, en met den Trommel allarm geflagen word, zullen de Officieren, Onder-Officieren,en verdere Manfehappen, van alle de refpective Vaandels, als mede de Ligters , indien zulks 's nachts voorvalt, terRond zig moeten begeven, een ieder naar de plaats daar de Compagnie gewoon is te vergaderen, voozien van hunne volle Wapenrusting, om aldaar te ontfangen zodanige orders, als hun van dcfi Capitein, ofte zyn plaats bekledende gegeven zullen worden, op pcene voor de Hoofd-Officieren, die abfent zullen blyven, van vyftig Gulden , een Onder-Officier twaalf Gulden, ende overige Manfehappen zes Gulden, ten behoeven van de Kas van den Krygsraad , 't en ware zylicden aan den Krygsraad wettige redehen Van abfentie, met verificatie van dezelven, zouden kunnen aantooncn. LIL En zullen, in onverhoopt voorval van Brand, de Officieren en verdere Manfehappen der refpective Vaandelen Burgers zich moeten gedragen agtervclgens de Ordonnantie op de Brandweering, by Myn Ed. Heeren van den Oudraad , op den 4 April 1755 gearrefteerd, ofte zodanige andere, als by vervolg van tyd zouden kunnen worden gemaakt. LUI. De generale Monftering zal gefchieden Dingsdag van Pinxtefen, wanneer de Burgery zich zal moeten gedraagen naar zodanige orders, als hun van weegens den Krygsraad zullen worden gecommuniceerd. LIV. By deeze generale Monftering, of by andere folemneeie gelegenheden, zullende refpcclive Hoofd- of Onder-Officieren, mitsgaders de Kaptein d'Ar-  JAARBOEKEN, December, i78g. i?2 d'Armes en verdere onderhorige Manfehappen Van ie der Vaandel, op de gedane waarfchouwing gehouder zyn, zich yder onder zyn Vaandel te begeeven behoorlyk gewapend, en ten opzigten der Hoofd Officieren in hunne Montering, en by abfentie za yder Hoofd-Officier verbeuren een boete van drie goude ducaten, yder Onder-Officier, of Capitein d'armes, zes Gulden, ten behoeven van de Ka< van den Krygsraad, en ieder Burger vier puldenl ten behoeven van de kas van de divifie, waar ondei zy behooren, 'c en ware, om wettige redenen by den Krygsraad te beoordeelen, van de voorfz. boete zouden mogen worden vrygefteld. LV. En ten einde het Geweer, en inzonderheid de Snaphanen, in eene behoorlyken ftaat worden onderhouden, zal de Capitein d'armes onder yder Vaandel, het Geweer van de Burgers, de Nagtwagt hebende, moeten vifiteeren, zoo dik wils zufks door den Hoofd-Officier van iedere divifie zal worden geordonneert, en ten minsten twee reizen in 't jaar, en in geval eenig gebrek aan 't Geweer, Sabel of Patroontas, komt te ontdekken, hetzelve noteeren en aanzeggen, het te herftellen tegen de vogende Nagtwagt,op poene van,in gebreken blyvende, te vervallen in de boete van zes ftuyvers, ten behoeven van de Kas der Divifie. LVI. Alle de geenen, die t'eeniger tyd uit hunne Quartieren,of Wyken zullen verhuizen, zullen gehouden zyn den Capitein van 't Vaandel, daar onder zy behooren, het zelve aan te geeven, gelyk dezelve ook gehouden zullen zyn, den Kapitein, onder wiens Vaandel zy komen wonen, ten langden binnen veertien dagen na hunne komst, hunne Namen op te geven, om onder dezelve Togt en Wagt waar te nemen, op eene boete van twaalf ftuyvers, ten behoeven der Divifie, waar onder zy zouden behooren. LVII. De voorengemelde Boetens, by gelegenheid van de Nagtwagt, Parade of Monftering, als Yyyyya aa- t Dordrecht, Ordonnantie op de Burgerwagten.  I72S NIEUWE NEDERLANDSCHE Dör- pkecht- Ordonnantie op de Burgerwag- : ten. inderfints, gevallen, zullen, zoo verre dezelve verbeurd zyn, ten behoeven van de Kas der refpective Divifien, door den cómmanderenden Officier tely refumptic gedelibereerd zynde op het rapport den 5 November laastleden, ter vergadering uitgebragt, door de Heeren van de Ridderfchap Zzzzz 4 ea 's Gravenhage.  mo NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- vtnuage. . Refolut. omtrend tlehfCcopMandeider FAhrJenen tVü pi rhiiu del. en verdere Hun Ed. Groot Mogende Gecommitteerden, ingevolge en ter voldoening aan de Refolutie Commisibrjaal van den 5 September laatsteden, hebbende gcëxamineert"dc Misüve van de Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden , van den 27 Augustus te vooren; dienende ter geleide van derzelver Refolutie genomen ten zeiven dage op de Objeóten van het Rapport van den 19 Maart 1787 , en recommandeereude aan de refpective Provinciën in het algemeen, om zich op de ontfangen .Poinftcn gereed te maken en aan de Provinciën van Holland en Zeeland in het byzonder, om zig op het Poinft van den Negerhandel te willen verftaan. Is goedgevonden en verftaan, dat de Heeren Gedeputeerden van wegens deze Provincie ter Generaliteit zullen worden geauthoriféerd, zoo als gefchied by dezen, om aldaar te verklaren, dat Hun Ed. Groot Mogende, by derzelver Refolutie van den 16 Mey dezes Jaars, alreeds hun Advys hadden ingebragt op alle de Poinctcn van het Generaliteits Rapport van 19 Maart 1787, bchalven op het vierde Hoofdftuk, betreffende de Commet cie tav de Eilanden, zo dat Hun Hoog Mogenden geen verdere, explicatie van wegens deze Provincie konden vefwagten, dan alleen op dit poincf, terwyl op dat van den NegerHanuel', by dezelve Hun Ed. Groot Mogenden Refolutie van 16 Mey laatstleden zo nuttige en zo billyke voorwagen waren gedaan, dat zy nogmaals by de Heeren Staten van Zeeland op het kragtigite moeten infteren , ten einde deze gewigtige zaak , zo veel mooglyk is, worde afgedaan, op dat de geheele Commercie van dc West-Indiën, die meest al van den Neger-handel afhangt, wel dra wederom tot dien ftaat van bloei, en welvaart moge worden ge'.v,-agt, daar zy lange jaren van verftoken'is geweest , cn die nogthans zo onmiddelbaar vèrknogt  JAARBOEKEN, December, 1788. 1741 is met de Commercie en het welzyn van den > Staat in het algemeen. Dat Hun Ed; Groot Mogenden dus overgaan-, de tot het gemelde vierde Hoofdftuk, belangende den Handel van de Eilanden, oordeelen, dat 'er voor af tot grond behoord gelegd te worden een, wezenlyk onderfcheid tusfehen de Landbouwende, en Handeldryvende Koloniën; dat de laatstgemel-, de geene Producten van eenig aanbelang voort-, brengen, nog het Moederland daar mede kunnen verryken, o£ benodigheden uit het zelve daar te-, gen inruilen; dat zy derhalven de Producten van Landbouwende Koloniën van andere Natiën be-' hooren aan te trekken , ten einde dezelven tot een grond van onderlingen Handel met het Moederland te leggen; dat zy'op dezelve wyze de Goederen Tan het Moederland moeten bezorgen aan zoodanige Koloniën ter betaling van de geleverde Producten ; dat op die wyze de Commercie van de WestIndien verder buiten de palen van de Bezittingen der Republyk kan uitgeitrekt en de induftrie en de rykdommen der Buitenlanderen aan de wyze inftelüngen van dezen Staat dienstbaar gemaakt worden. Dat Hun Edele Groot Mogenden , op dien grond voortgaande, de Eilanden van St. Euftatius cn St. Martin befchouwen als enkel handeldryvende Koloniën ; dat uit dien hoofde by allt de Reglementen op de Commercie van die Eilanden, naar hun inzjen, behoorde in het oog gehouden te worden, het meeste gemak van de Ingezetenen derzelver, tot de verruiling van Europifche Goederen tegen Producten van de WestIndiën. Dat Hun Ed. Groot Mogenden niet konnen ontveinzen, dat het Plan van eene 1 bepaling van de» Handel op St. Euftatius tot de Nederlandfche Schepen alleen, hun voorkomt direct ftrydig te zyn tegen het gemelde oogmerk; dat de Europefche GoeZzzzz j dc- sGra- fENHA3E. Refolut. >mtrend lenKoop' handel Ier Ei- 'anden >n Ne- ■terhan* iel.  1742 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhage. Refolut, omtrend den Koophandel der' Eilandenen Neger hm- del. ' : i i i ] ( i j 'i 1 deren als dan in het algemeen te duur zoude zyn op de Eilanden; dat men dezelven van elders voor de Naburige Koloniën zoude halen, de Producten van die Koloniën naar elders zoude brengen en datdefubfifteerende Commercie dan wel ten voordeele van de Ingezetenen van dezen Staat alleen zoude ftrekken, doch dat die Commercie langs hoe, meer verminderende, eindelyk op niets zoude uitloopen. Dat het waare middel om den Nederlandfchen Handel op St. Euftatius en St. Martin uit te breiden , na het oordeel van Hun Ed. Groot Mogenden, veel meer beftaat in de openftelling van denzelven aan Schepen van alle Naden, hoewel met eenige bepalingen en vooral met de noodige bevoordeeling van de Nederlandfche Scheepvaart; dat op die wyze de Vreemdelingen wel mede zullen deelen in de Commercie en deszelfs voordeden, doch dat het ileel van de Ingezetenen van dezen Staat in dezelve log altyd veel grooter zal zyn, dan den geheelen Handel, welke door dezelven, uitfluitender wyze soude kunnen gedreven'worden. Dat Hun Ed. Groot Mogende derhalven oordecen, dat de Eilanden van St. Euftatius en St. Mar:in behooren opengefteld te worden voor Scheepen ;an alle Natiën en te ftrekken tot eene algemeene Marktplaats van alle Goederen der Waereld, en lat deze vryheid by provifie behoort te worden uitjeftrekt tot in het Jaar 1791 inclufive, om als dan, laar bevind van zaken, over de continuatie derzel-e nader te relblveren. Dat deze opeaftelling behoort te zyn op den volenden voet, naamlyk, dat de Nederlandfche Scheien aldaar behooren vry te zyn van alle inkomende b uitgaande Rechten, en dat dezelven op het voetpoor van de aanmoediging voor de Guineavaarders ;erefolveert, by provifie ontheven worden van ee1e gedeelte der Rechten aan de West-Indifche Comiagnie verfchuldigt en wel van de uitgaande, zoo dat  JAARBOEKEN, December, 1788. 1743 dat 'er niet meer dan 3 per Cent inkomende Rechten aan dezelve zouden betaald worden; een gemis voor de gemelde Compagnie niet zwaar te dragen, wanneer men de Rechten op uitheemfche Schepen te St. Euftatius en St. Martin zoo fteïd, als hier na zal voorgedragen worden. Dat deze ontheffing nogthans, om geene aariterding tot fraudes te geven, behoort te, gefchieden, onder Confignatie der uitgaande Rechten by de West-Indifche Compagnie , door welke dezelven wederom gereftitueert zullen worden, zo ras het komt te blyken. dat die Schepenwerklyk te St. Euftatius en St. Kfartin uitgelost hebben. Dat vervolgens alle de vreemde Schepen vyf per Cent inkomende en agt per Cent uitgaande Rechten van de waarde zullen betalen; doch dat de Schepen, aan de agt per Cent onderhevig, wanneer dezelve naar eenige Havens van den Staat gedeftineert waren, zullen volftaan met 4 per Cent te configneren, of daar voor cautie te ftellen om betaald te worden, ingeval zy niet aan deze hunne deftinatie kwamen te voldoen, door welke fchikking zy nog met 1 per'Cent boven de Nederlandfchen belast zouden blyven en dat de Levensmiddelen mede niet meer dan 3 per Cent inkomende Rechten zullen betalen. Dat alle de West-Indifche en daar onder ook de Noord-Amerikaanfche Producten zullen vry zyn van inkomende Rechten, doch dat dezelven, uitgaande, mede 8 per Cent zullen betalen, uitgezondert Rum en Melasfy, die alleen met een halve Dollar per Oxhoofd zouden belast zyn, en dat van het Meel naar de West-Indifche Eilanden te vervoeren , het zelfde zal gevordert worden als tot nog toe gefchied is. Dat de Negerhandel, van welken, als de eerfte benoodigdheid opleverende, alle verdere Handel in die Gewesten afhangt, mede" aldaar opengefteld zal wor- 's Gravenhage. Refolut. omtrend den Koophandelder Eilandenen Neqerhande/.  1744 NIEUWE NEDERLANDS CHE 's Gravenhage. Refolut. omtrend den Koophandelder Ei. landen cn Ne. gerhajt del. t < i 1 c \ c d d d v worden, mits aan behoorlyke lasten onderhevig en onder de volgende bepalingen. Dat om alle klagten van de Landbouwende Koloniën voor te komen, geen Nederlandsen Negerfchip op de Eilanden zal toegelaten worden, net welk niet in eene der Landbouwende Koloniën zyne Lading veil geboden hadde en dus geene andere dan gebroken Armazoencn; dat zoodanige Schepen egter, gelyk als alle de Nederlandfcben, vry zullen zyn van belastingen. Dat de vreemde Negerfchepen aan belastingen onderhevig gemaakt zullen worden van eenige Guldens per Neger, en wel meer of min per kop naar mate van het grooter of kleinder getal, invoegen, dat een vol Armazoen minder per kop zoude betalen dan een gebroken: naamlyk by-provifie en tot nadere bepaling van 50 of meer j gl. per kop , van huns oordeels, best in ftaat zal zyn, om de gemel- de gronden naar hunne ware meening te doen ver-, ftaan, om vervolgens de invoering derzelven met de Regeringen in de Koloniën te overleggen, en om eindelyk by haar terugkomst een uitvoerig berigt te doen van het apparent fucces derzelven. Dat Hun Ed. Gr. Mogende, hunne gevoelens hebbende verklaard met opzigt tot deenkei Handel dryvendeKoloniën,zullen befluiten met aan temerken, dat het Eiland van Curacao, gedeeltlyk door den Landbouw en gedeeltlyk door den Handel bloeyende niet vatbaar is voor eene meer uitgeftrekte vryheid; dat deszelfs Handel zich ook meestal tot de vaste Kust daar omftreeks bepaalt; dat dezelve door geene nieuwe inftellingen verder behoord uitgezet "te wórden, en dat zy vervolgens, zo om die, als om andere goede redenen oordeelen , dat de Commercie van dit Eiland zoude kunnen blyven op de ouden voet. Den Heer Mr. Johannes Gerardus Luyken was een der bekwaamde Advocaten in 's Hage , en vondt daar door een ruim beftaan in zynen arbeid en kunde. Hy was, uit hoofde van die zelfde kunde, op voordragt van den Procureur - Generaal van het Hof van Juftitie, in het laatst van het Jaar 1782, door of van vvege het Hof zelve aangezogt, en belast met zaken, de Crimineele Juftitie aangaande , waar omtrend een gunftig Staatsrapport op den 16 July 1784, ter Vergadering van de Staten is ingebragt, en een voor hem vleyend befluit genomen. Zedert bepaalde zich den Heer Luyken wederom byzonderlyk tot zyn voorig beroep. sG.iA/knha* :e. Refolut. imtrend ien Koophandelitr Eilanden°,n Neverhaniel.  170 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gr, VENMj GE. te kr roep, als Advocaat, maar naai by ziekte of trifengfaeid van den Procureur-Generaal 'Hoen, op aanzoek, rui en dan wel deszelfs post waar, daar toe door het Hof eemagngd wordende. Op den j, Tanuarv van het J^r ,;85, wierdt den & Ï£yS by Refolutie van de Staten als AdvocaatFiscaal voor Gecommitteerde Raden , tot onderzoek van zekere zaken gema^l'zynde,aangefteld, waar omtrendHy zwarigheid maakte en duchte zyn voordeelig beftaat a s fnZCaaC °P ? °ffereri'i en ™ ^ze bekommering ook nog kennis gaf en tyd van beraad verzogt, mee dat gevolg, dat Hun «rh?n'n i°i' *** eenPari§heid van Remmen op den a tebruary 17^5 bcllooten, aan den Advocaat Mr; J.G. Luyken, by voorraad en ter tyd en wyle dat hy van een gefchüue post zoude wezen voorzien, toe te leggen een wedde van zes duizend guldens 's jaars. Len jaar daar na, namenjyk op den Fe- neere Mr. ƒ G. Z»^» bv het Cöllb&ie yan Gecommitteerde Raden/met betrekkit tot zaaken waar in Hun Ed. Mogende u, kragie van derzelver lnftruéhe by pavent e Crnl t£njdrreene Refohltie van Hun Ed Groot Mogende permanent of altydduurende gemaakt: gélyk dan ook den & ^e den poSt yan Advocaat-Fiscaal voo#5§ het Collegie Van Gecommitteerde Raden be- oer i7h7, wanneer de omwenteling van zaaken hem, benevens veele anderen, noodzaaï-  JAARBOEKEN, Decemlei, 1788. 1747 te den Haage, met voorkennis en verlof van het Collegie van Gecommitteerde Raaden, te verlaten; geevende Hy echter aan den Secretaris van het welgemelde Collegie kennis van zyn verb.'yf, zo dat hy ook na dien tyd zelve eenige nadere ordres of bevelen, van wege Heeren Gecommitteerde Raaden aan hein in zyne qualiteit of betrekking van Fiscaal toegezonden, heeft kunnen uitvoeren. Dog op den 25 September 1787 wierdt by de Staten een voordel gedaan tof onderzoek, of de Commisfie van den Heer Luyken, als Advocaat-Fiscaal by Gecommitteerde Raaden, als nog zoude moeten ftand grypen: en hangende dit onderzoek, wierdt naden 30 September 1787 geen verdere betaaling van jaarwedde aan den Heer Luyken gedatai, die zich daar door verftoken zag van het genot van de Refolutie der Staten van tlea 2 February 4785, en fteeds wagtende bleef op een uitllag van het onderzoek, nopens het voortdnuren of niet voortduuren van zyne post als Advocaat-Fiscaal. Dog met het uitkomen van liet Placaat van den 25 Penning, vondt zich den Heer Luyken verlegen, hoe het hem toegelegde penfioen van 6000 Guldens te bereekenen,en genoodzaakt zich deswege by Heeren Gecommitteerde Staten te vervoegen, door welken den Heer Luyken op den 17 [November laatstleden is aangefchrèven, om zich onmiddelyk toe de Staten zeiven te wenden. Dus heeft dan den Heer Luyken zich by Hun Edele Groot Mogende vervoegd by eeu Request, in 's Gravenhage.  1748 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Graven ha- 6e. in welk hy aan den eenen kant zyne gerustheid te kennen geeft'- op de billykheid, het gegeeven woord van den Souverein, en het Verdrag cf de Conventie door Hoogstdezelven met hem aangegaan; dog aan den anderen kant de oplettendheid van Hun Ed. Groot Mogende daar op verzoekt,dat Hy nu reeds meer dan 14, maanden in het onzekere geweest is, of en op welke wyze zou worden goedgevonden van zynen perfoon gebruik te maaken ; dat Hy zich al dien tyd hadt gereed gehouden, zyne huishouding in den Haag doen blyven, zonder, zedert den 30 September 1787, heller of penning genoten te hebben. Weshalven den Heer Luyken zich nu in dien toedand bevindende, over welken hy voor de aanneeming van de hem opgedragene post zyne bekommernis hadt te kennen gegeeven, eerbiedig verzoekt,dat zyne zaak, zo ras mogelyk, zodanig zoude mogen worden teneinde gebragt,als de Staten, uit hoofde van het aangegaane Valium Conventum, zouden oordeelen naar gronden van rechtten billykheid te behooren. Zie hier het Request zelve: Aan de Edele Mogende Heeren STATEN van HOLLAND^ WESTFRIESLAND. Zweeft met verfchuldigden eerbied te kennen^Mr. ^J Johannes Gerardus Luyken, door U Ed. Groot Mogende gecommitteerd tot Hoogstderzelver Advocaat - Fiscaal by het Collegie van de Heeren Uwer Edele Groot Mogende Gecommitteerde Raden: Dat,  JAARBOEKEN, December }i7S8. m Dat, den Suppliant zig, zedert den jaare 1766 in sHage geetabl.sfeerd hebbende, met oogmerk! om , door middel van de Pracfyk, zyne meest Je hefkoosde bezigheid, aan eei/goed^en SSk beflaan te geraken, de pogingen ten dien einde, onder inwagtmg van den zegen des Allerhoogften, aangewend^ vervolgens van een zo gelukkig en gewenscht effecT; voor den Suppliant geweest zvn dat hy het genoegen heeft mogen fmafken , van^zi^ een zeker crediet by de refpeftive Hoven van Jufhtie, voor we ke hy de eere hadde te poftuleeren gevestigd te zien en van teffens op eenen, niet min lucrativen dan aangenamen voet, gefradS rTndetmbitï ^ V°°f eene feeds Dat de Suppliant in zulk eene favorable fituatie verfeerende, zig in het laatst van den Jaare 1782 op voordragt van den toenmaligen Procureur- Generaal, allereerst heeft gechargeerd gevonden met zaken van eenen gantsch anderen aan , waar aan hy z,g, uit hoofde van de daar toe, door of van Wegens den Hove van Holland, by hem gedaane ïïSiïTi düStydS niet§evL°egIykheeft kunnen onttrekken en waar omtrent hy Suppliant zig vervolgens zodanig geconduifeert heeft, als uit hit Staat - SfnPPT0Trp,iTden July> ^84> ter Vergadering van U Ed. Groot Mogende uitgebragt, en uit dl daar op ten zeiven dage door U Edele Groot Mo- finbTr^K°lutif-' nader zoude kunnen blyken; doch dat de Suppliant van dien tyd af het befluit heeft genomen, om zig in het vervolg wederom te blyven bepaalen by de waarneeming van zyn vorig beroep, fchoon hy Suppliant zig tusfehen beiden nog een en andermaal verpligt heeft avonden om den, Procureur - Generaal, by gelegenheid van deszelfs abfentie of indispofitie, als daar toe fuccesfivelyk door welgemelde Hove gecommitteerd zynde, te vervangen. Dat dit een en ander midlerwvlen eenige aan!, iAaaaaa ding ) 's Gra* venhage. Request van den Heere MrJ.G, Luyken.  j75o NIEUWE NEDERLANDSCHE VENHA" 1 GE. a Request I y:» I .Heere c JMr J.G. 1 Luyken. £ ing fchynt te hebben gegeeven, dat U Edele Groot /logende, by Hoogstderzelver Refolutie van den i january 1785, goedgevonden en verdaan hcben, de Heeren Hoogstderzelver Gecommitteerde Uden niet alleen te authorifceren en te qualiiiceeen, om, ter zaake daar by vermeld, zodanig on> erzoek te doen, en tot zulke eindens voor het Col:gie van Hun Edele Mogende te doen procedeeren, Is by dezelve Uwer Edele Groot Mogende Refoutiein het breede is omfchreeven; maar ook, om len Suppliant, onder den titel van Advocaat - Fis;aal, in het voorfz. onderzoek en procedures, tot lerzelver adfiftentie te employeeren, met zodanige verdere perfoonen tot Amanuenfès, als nodig zouden mogen worden geoordeeld, en om voorts met Zyne Hoogheid te overleggen, hoedanige Compagniën, en uit welke Frontieren, naar den Hage zouden kunnen worden gedetacheerd, om aan de Juftitie, des noods,de vereischte fterke hand te bieden; mitsgaders dat Extracl van dezelve Uwer Ed. Groot Mogende Refolutie gegeeven zoude worden, zo aan welgemelde Heeren Gecommitteerde Raden, als aan de Suppliant, tot derzelver naricht refpective; van welke Uwer Edele Groot Mogende Refolutie, als zonder Refumtie gearrefteerd zynde geworden, den Suppliant nog op dien zelfden dag legaale kennisfe bekomen heeft. Dat den Suppliant aldus op het allcroriverwagtst met eene zeer gewigtige Commisfie door U Edele Groot Mogende gechargeerd zynde, en terftortd na de lectuur van de voorfz. Uwer Edele Groot Mog. Refolutie gepenetreerd hebbende de moeilykheid, zo wel als de gevaaren, waar aan de uitvoering eener zodanige Commisfie welligt zoude kunnen weezen verknogt, de Suppliant immediatelyk daar na gelegenheid gezogt en bekomen heeft, om de deswegens by hem opgekomene zwarigheden aan dezen en geene der fleeren Leden van U Ed. Groot Mog. Vergadering onder het oog tc brengen, zo wel als het ver-  JAARBOEKEN, December, 17S8. j7s verlangen van hem Suppliant, om, indien mogdvk daar van te worden geëxerceerd; dan dat aSX Suppliant als toen ,s voorgehouden, eensdeels, dal de Souverein ,n eene verwagting hadde moeten zvn dat hy Suppliant, de voordeden van dejESSS pye zo rykelyk genoten hebbende, zig „ qu.fitievan zyne hooge Overheid, niet onttSkên' zoude om mede te dragen in delasten; en datvooS wezen, zeei tavoiabel ten opzigte van hem Sim. pliantgeintentioneerd waren, en ook met eSnS heid van Remmen hadden goedgevonden SI n" bPénoemeen.UUV°eriDS & SïKft Dat, hoe zeer de Suppliant aan de eene zvde niet ongevoelig was aan het vertrouwen, waar mede U Ed Groot Mogende den Suppliant zo een Em,g hadden ge ,even te vereeren fden Suppliant echter de zaak zelve van dacgewjgt, en als voor hen zeiven in de gevolgen van een zo ver voonüSn zynde geconfidereerd heeft, dat hy vermeende^ over de aanneeming van de voorfz. Commisfie n0? nader en rypelyk te moeten beraden: het een d™ ook de reede heeft uitgeleverd, dat'hy sClian op den volgenden dag voor het Collegie vanwdgemdde Heeren Gecommitteerde Raden geVequ reerd zynde, met afvraging of by Suppliant" oerdd was den eed op de voorfz. Commisfie in handen1 van Hun Ed. Mog. af te leggen, als toen de vryheki gebruikt heeft, om eenen tyd van vier en Ï2S uuren tot nader beraad te verzoeken ,hetgeen hel ook door welgemelde Heeren Gecommitteerde Ra deD gratieufelyk is toegedaan Dat de Suppliant, na het expireeren van denzelven tyd van beraad, aan Heeren CommisfariffS u t het zelve Col egie heeft overgeleverd eene fchriftelyke Memorie, onder anderen behelzende- Aaaaaa a Dat t 's Gravenhage. Requ?st van den Heere Mim. Luyken,  17j2 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhage. Request ran den Heere Jtf.J.G Luyken Dat het hem Suppliant niet mogelyk was dea. voorfz. Post, nevens zyne andere bezigheden, naar behooren waar te nemen, en dat hy mitsdien, denzelven Post aanneemende, verpligt zoude wezen zyn dagelyksch beroep geheel en al daar aan op te offeren; maar dat zig als dan eene allergewigtigfte zwarigheid voor den Suppliant zoude opdoen; te , weeten, dat hy dan, na het expireeren van de , voorfz. Commisfie , zyne middelen van beftaan kwyt zoude weezen, en wel zonder eenige apparentie tot redres ; naardemaal de fources derzelve dan midlcrwylen zouden weezen afgeleid naar elders; en dat hy Suppliant mitsdien gemeend hadden aan zig zeiven en de zynen verpligt te weezen, om aan Hun Edele Mogende in overweging te moeten geven, of het in de favorabele ómftandigheden , waar in hy toen verfeerde, wel van hem te vergen was, dat hy door eene ongelimiteerde acceptatie van de voorfz. Commisfie, 'er nopens het vervolg alles aan waagde, en of hy Suppliant in tegendeel van Uwer Ed. Groot Mogende aequiteit, en die van welgemelde Heeren Gecommitteerde Raden, niet met eene eerbiedige fiducie zoude mogen verwagten, dat het in allen gevalle eerst daar henen zouden gedirigeerd worden, dat hy Suppliant teffens gehonoreerd wierde met een permanente Commisfie voor het vervolg, ten ei-;ue aho op eenen vasten voet zyn beffaan te houden ; ten minften, dat hy Suppliant de vryheid nam , het beramen van een daai toegepast en -oor hem Vonvembti expediënt aan de ferieufe Deliberatien van Hun Edele Mogende aan te bevelen. Met verdere by voeging, dat hy Suppliant zig tot het dosn van zulk eene prasallable prasfentatie verplicht achtede, tot oorkoming van gevolgen, die welligt voor hem op eene onherftelbaare wyze ruïneus zouden kunnen wezen, en waar aan hy Suppliant vastelyk vertrouwde, dat nog de Souverein , nog 1 lun Ede-  JAARBOEKEN, December, 1788. 17-53 Edele Mogende, hem Suppliant by die gelegenhek zouden willen exponeeren. Dat ondertusfehen bereids des avonds te vorer verfcheide Gevangenen, onder escorte van een Detachement Cavallerie, naar den Hage overgevoerd, en op de Voorpoortc gelogeerd zynde, het een en ander geoccafioneert heeft, dat welgemelde Heeren Gecommitteerde Raden, des Suppliants voorfz. bedenkingen op den 2 February 1785, by Misfive onder het oog van U Edele Groot Mogende gebragt hebben, met aandrang der redenen , waarom de ïpoedige Refolutie van U Ed. Groot Mogende daar op verzogten. Dat U Edele Groot Mogende daar op ten zeiven dage, wederom, zo als de Suppliant geïnformeert is, met eenparigheid van ftemmen, goedgevonden en verdaan hebben, uit byzondere confideratie, en om de redenen, U Edele Groot Mogende in faveur van den Suppliant permoveerende, aan den zeiven, by provifie, en ter tyd en wyten dat hy Suppliant van een com e*ahel<- Post zoude wezen voorzien, by de voorfz. Uwer Edele Groot Mogende nadere Refolutie toe te leggen een Penfioen van zes duizend Guldens's Jaars; met authorifatie van welgemelde Heeren Gecoinmitteerde Raden, om daar toe de nodige Ordonnantiën van betaaiing te doen depecheeren; en met verdere byvoeging, dat Extraét van dezelve Uwer Edele Groot Mogende nadere Refolutie gegeeven zoude worden, niet alleen aan dezelve Heeren Gecommitteerde Raden, maar ook Hen Suppliant, voor zo veel hem concerneerde, tot d;sz"lfs narigt. Dat, den Suppliant de meergemelde Commisfie vervolgens op dien \oe>, geaccepteerd hebbende, en teffens den behoorlyken Eed op dezelve in het Collegie van Hun Edele Mogende hebbende afgelegt,'hy Suppliant zedert dien tyd de eere gehad heeft van fuccesfivelyk te mogen ondervinden, dat, hoe onaangenaam de waarneming van den voorfz. Aaaaaa 3 Post I's Gravenhage. Request a É r 2 b Staten geneigdheid is , -om aan den eenen kant wel de voorfz. Commisfie als Fiscaal by het Collegie van Gecommitteerde Raden te vernietigen, maar te gelyk om zodanige maatregelen te nemen, dat het woord van den Souverein wordegeftand gedaan,en den Heer Luyken buiten merkelyke fchaden gehouden. Hunne Hoog Mogende, den 18 dezer maand raadpleegende over eene Refolutie van de Staten van Holland en West-Friesland van den 16 dezer, ter Hooggemelde Vergadering ingebragt, en genomen op eenen brief van den Heer Grave Van Rechteren tot Borgleuningen, Hunner Hoog Mogenden Extraordinaris Envoyé aan het Hof van Rusland, gefchreven te St. Petersburg den 17 Oétober laatstleden; (trekkende de voorgemelde Refolutie tot deszelfs Rappel, en om by voorraad den Relident de Swart alleen aldaar te laten blyven; zo hebben Hunne Hoog Mogende, in achting nemende, dat 'er geen twee Minillers van wagens dezen Staat aan het Hof van Rusland behooren te worden aangehouden, maar, tot befpaaring der zwaare tosten, door deze dubbelde bezending by ;anhoudendheid veroorzaakt , behoort te vorden vastgefteld, dat voortaan alleen een tfinifter van wegen Hunne Hoog Mogende an het Hof van Rusland zal verblyven, oedgevonden en verdaan, dat aan den Heet Grave Van Hechteren tot horgbeuningen al worden toegezonden deszelfs brief van irugroeping of Rappel, met last om denzelven.,  JAARBOEKEN, December, r/88. 17ÖI ven, op de wyze aan. het gemelde Hof gebrmkelyk, binnen zes weeken na den ontvang over te geven, en de reis herwaart aan te nemen. Wy hebben voorheen meermalen gefproken van Fredrik Rhyngraaf van Saim, die geen kleinen , dog teffens geen met roem eindigende rol, in de voorleedene beweegingen en onlusten , in dit Gemeenebest , gefpeeid heeft. Zie onze Nieut we Nederl. Jaarboeken 1787. bl. 258. aötf. 445-, 447 974 en 975. 1029. 1273. I430. I*.04- 1941.2107 jlOQ, 4142. 4I46. 4149.4717.4875.5162.5164 5258.5534. tot 5540. Het gaat dikwyls zo, dat in Burgertwisten veelal de uitkomst bellist, en dat men dus achting kan en moet hebben voor mannen van beide de partyen, die zich als lieden van eer gedragen hebben, en zich naar het licht van hun geweten hebben gekweten. Het gebeurt egter wel eens anders, en de eenzydigheid vermeeftert vaak zodanig de harten, dat de lieden van de eene party de anderen van de tegenparty als verkeerde lieden en kwalykgezinden aanzien, daarom alleen, om dat zy niet gedagt hebben, zo als zy dachten, en welken even om die zelfde reden alle die van! hunne party zyn, zonder onderfcheid, hoog achten en veel lof toezwaayen. Maar de Rhyngraaf Van Salm, die geen de minfle gehechtheid nog aan don eene nog aan de andere party hadt, en alleenlyk in troebel water zogt te vis- fchen 's Gravenhage.  ï752 NIÉUWE NEDERLANDSCHE 's Gra> ce. fchcn en zyn beurs te maken , heeft inge» . volge van die iaage beginzelen zich zo gedragen, dat hy van beide de partyen, en nog wel het mcefte van die, aan welke hy zich in fchyn veiknogt hadde , veracht en verfoeid worde. Daar hy zich in dienst van de Staten van Holland en West-Friesland hadt verbonden,en tot Oppergebieder over Derzelver Krygsvolk was benoemd, en dien post hadt aanvaard, vondt hy zich te rade, met de omwenteling, kort na het overhaast verlaten van Utrecht en na een weinig tyds rondsom Amfteldam gezworven te hebben, zich heimelyk zoek te maken, zo dat men niet dan by gerugten vernam, waar hy gebleven was. De Staten van Holland namen dan terRond reeds zodanig befluit tegen gemelden Rhyngraaf, als wy in onze Nieuwe NeDerl. Jaarb. van 1787. bl. 516a en volg. hebben medegedeeld. Het was eerst op den 5 van de afgelopene maand November, dat gemelde Riiyngraaf by openbaare Edicte aldus wierdt ingedaagd : WILLEM, by de gratie Gods Prinfe van. Yr Oranje cn Nasfau, Grave van Cat.zcnelnbogen, Vianden, Dietz, Buuren, Leerdam, &c., Marquis van Veere en Vlisfingen, fJeere en Baron van Breda , &c. , Erfftadhouder, ErfGouverneur, Erf-Kaptein, Generaal en Admiraal, &c. &c. &c. Mitsgaders de Prefident en Raden over Holland, Zeeland en Friesland, den eerften gezworen Exploicleur, hier op verzogt, falut. Alzo Ons vertoond is, by den Procureur - Generaal over de voornoemde Landen: Dat  JAARBOEKEN, December, 178?. 1763 Dat Fredrik Rhyngraaf ran Salm, welken door Hun Edele Groot Mog. het Commando en Chef over een Corps Troupen, in dienst van deeze Provincie, vvas toevertrouwd, zig, al zedert eenigen tyd, met verlaating van het voornoemde Corps, op céne clandeftine wyze, zonder kennis cf verlof, noch van Hun Edele Groot Mogende, noch van den Heer Kaptein - Generaal, buiten deeze Provin cie en verder buiten 'sLands had gerttireerd; zynde op den 2G. September van het gepasfeerde Jaar 1-87, '3avonds circa 8 uuren, van den Overtoom by Amfterdam, zonder aan iemand iets te zeggen, 00 reis gegaan, en zelfs aan dètó Collonel - Commandant, of eenig ander Officier van het voornoemde Corps of Legioen, eenige ordes , hoe genaamd te geven. Dat Hun Ed. Groot Mogende, over de vooifz, retraite van bovengemelde Rhyngrave fa'ti S. Tm', welke niet anders dan voor eene defertie kan gehouden worden, ten uiterfte geïndigneerd zynde, by Hoogstderzelver Refolutie van den 25 Octobcr dezes Jaars, hadden gelieven goed te vinden en te verdaan, den Procureur - Generaal te Authorifeeren, om tegens den voornoemden Rhyngraaf yan Salm, in cas van defertie, te procedeeren. En vermids zodanige misdaad van defertie, voor al in een Chef van een Corps Troepen, is van zeer kwade en dangereufe gevolgen, welke, anderen ten exempel, op het rigoureufte behoord geftraft te worden. Zo keerde zig de Vertoonder tot dezen Hove (al zo hy zegd) reverentelyk verzoekende daar omme onze Provifie. Zois't, dat Wy U committeeren by dezen, dat gy terftond ten verzoeke van voorn. Vertoon der trekt ter plaatze, daar gy den voorn. Fiediih Rhyngraaf van Sa! >i zult kunnen vinden en beko' men, én hem van wegens de Hooge Overheid, b\ u roepende den Officier van de plaatfe, (is 'c nood' ap 's Gra* VENIIAGE. fnda~ ging ran Frederik Rhyn gravevéty Salm. ' f 1  's Gravenhage. Jnda- Frederik JKhyh- . pr van Salto. i ] I 1 I I ei a z( r ï?ö4 NIEUWE NEDERLANDSCHE apprehendeerd en in goede bewaring brengt od d<* Voorpootte van dezen Hove, omme jegens hem geprocedeerd te worden, als naar rechten en gelegenheid der zaake. En indien de voorn, fitlrik Rhyngraaf van Salm, fugatief is, en gy hem niet apprehendeeren en moogt, zo dagvaard denzelven by openbaaren Edide ad vahas Curie w ordinarii rorma , van wegens als boven te komen in perfoon voor dezen Hove, op poene van Ban, tot zuiken x-kwamen dage, als gy hem betekenen zult, omrie te aanhooren alzulken Eisch en Conclufie, als ie voorn. Vertoonder ter zaake voorn, jegens hem Ml willen doen en nemen, en voorts te procedee■en als naar Rechten , Ons uw wedervaren relaterende. Gegeeven in den Raade, onder't Zegel van Tuiltje, den s November 1787. J (Onder fond) By myne Heeren den Erfftadhouder Erf - Gouverneur , Prefident en Raden over Holland, Zeeland en Friesland. (JVas geteekend) J. F. R O Y E R. Hier op volgde dit Relaas of Verflag: Tic krachte der annexe opene Brieven van eea Mandament Crimineel, in dato 5 November 787, van den Edeie Hove van Holland, Zeeland 1 friesland, geïmpetreerd by den Procureur Ge:raal over de voorn. Landen, en de ten zyne ver>eke ; Zo is 't, dat ik Ondergeteekende eerde eurwaarder van welgemelde Hove my op den iö daar  JAARBOEKEN ,becemher, Ï7M. i7è (daar aan volgende nebbe bevonden alhier in den IJ* ge ter Puye van 'sHofs groote Zaal, en hebbe al daar gedagvaard bredrik Rhyrigravew, Salm fvermits dezelve fugitief was) by openbaaré EfFecie aa valv,,s Lunce w ordinaria form* van wegens de Hooge Overheid te compareeren in perfoon voor welgemelde Hove, op poene van Ban, op Koppermaandag aanftaande, zullende zyn den 7 January 1788 omme te aanhooren al zulkeri Eisch en Conclufie - als de voornoemde Impetrant tegen hem zal willen doen en nemen j en voorts té procedeeren als naar Rechten, en hebben behoorlyke Acte van dasvaar» öfflg van voornoemde Puye doen afligeerem (Onder flond) 't Welk Ü Éd. Mog. relateereiji (Was geieekend) l l VAISSÏËRÉi (Ter zyde flond) Uitgeroepen den Gedaagden den 8 January 1788^ {Was geteekend) l ]• VAISSIERE. De Rhyngraaf, gelyk wel met zekerheid te voorzien was, niet verfchynende, wierdè op den 19 December'i78«, tegen denzel- SuK" H0VC V3n HoJlid .Zeeland èü bnesland een contumacieele Sententie uitgerproken,waarby dezelve ,, ter zake van S> fertie, ais Defaillant verklaard wordt ver» » Roken te zyn van alle Exceptie* declina* Ebb bbb }J tpjf t VENHA" GE. Relaas van ge* melde in» daging*  i7<56 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHACE. „ toir en dilatoir, mitsgaders van alle weeren en defenfien, en wyders ten eeuwigen „ dage gebannen uit Holland, Zeeland en „ West - Friesland, op poene van zwaarder « ftraffe» 20 hy ter eeniger tyd in handen „ van de Juftitie mogte geraken." Inmiddels wierdt reeds in het laatst van October en begin van November dezes jaars een in de Franfche taal opgefteld gefchrift onder de hand verfpreid en gelezen, en verfcheen in deze maand December in 't Nederduitsch in druk, onder den tytel van Memorie voor den Rhyngrave Van Salm. Dit Gefchrift is van eene merkwaardigen inhoud , en hoe zeer de Schryver niet allenzins geloof kan verdienen, althans niet in zyne poogingen, om ware het mogelyk, een gunftig licht over de bedryven en handelwyzen van den Rhyngraaf te verfpreiden, zo komen "er echter deze en geene zaaken in voor, die niet verdagt kunnen fchynen, die nog onbekend waren, en die Hy, als zynde de voornaamfte Raadsman by zyne party, heeft kunnen en moeten weeten. Hy vaart byzonderlyk met de grootfte verbittering uit op de Commisfie van Defenfie te Woerden, op welke hy al de fchuld tragt te fchuiven, dog welke zich mogelyk van die aantygingen ot* geheel of ten deelè, wel zal poogen te zuiveren. De Provincie van Utrecht hadt ter Verga» deringe van de Algemeene Staten voorgedragen, dat de raadpleegingen over de Quota's nog  JAARBOEKEN, December, 1788. j76? nog niet geëindigd zynde, de Provincie van Utrecht, niet langer met de betaaling der Mecklenburgfche Compagniën ter harer betalinge of Repartitie gebragt, konde bezwaard blyven , terwyl andere Provinciën een gedeelte van haaren aanflag onbetaald heten, en die op de fchouderen van de Generaliteit of 't Bondgenootfchap overbrajrten. Dog daar de Generaliteits Kas niet beftandis om alle de lasten te dragen, hebben de Algemeene Staten den' 24 dezer maand befloten,om de Provincie Utrecht by eenen brief te doen afzien van hun voornemen, zo als nader blykt uit het navolgend EXTRACT uit het Register der Rejolutien van de hoog, M"£. Heeren STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Dingsdag den 24 December 1788. J^e Heeren Van Nagel en andere Hunner Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaken van de fcinant'e, hebbende ingevolge en ter voldoening aan Hunner Hoog Mogende Refolutie van den i5 dezer, met en benevens eenige Heeren Gecommitteelden uit den Raad van Staaten , geexamineert' de Refolutie van de Heeren Staaten 'sLands van Utrecht, ten zeiven dage ter-Vergadering ingebragt waar by dezelven declareeren: dat, dewyl de befoignes tot de Revifie der Quotes nog niet tot een gelukkig einde zyn gebragt, de Provincie niet langer met de betaling der Mecklenburgfche Compagniën, ter harer repartitie gebragt, kan contiBbbbbb 2 nue- 's Gravenhage.  ?76« NIEUWE NEDERLANDSCHE Is Gra- TtENHA- Refolut. nopens betaling fan 't Mecklen butgs Krygs- nueren, terwyl anderen, by continuatie een get deelte van haren aanflag onbetaald latende, die op, de fchouderen van de Generaliteit óverbragten j dat hooggemelde Heeren Staaten daarom met dep jaare 1789, in de betaling der Mecklenburgfche Compagniën zouden discontinueren , en daar van aan den Raad van Staten hadden kennis gegeven, het welk zy hadden geoordeeld voor Hunne Hoog Mogende niet te moeten verbergen, ten einde op de betaling by de Generaliteit worde voorzien; hebben ter Vergadering gerapporteert, dat in de gehoudene conferentie, door Heeren Gecommitteer-r • den uit den Raad van Staten, van wegens denzelven Raad is voorgedragen, dat de kas van de Generaliteituit hoofde van «e fituatie, waar in die zich door die importante uitfehotten, die uit dezelven zyn gedaan, tegenwoordig bevind, opmooglyk met de betaling van de Compagniën van het Corps Mecklenburgfche Troupen, die ter repartitie van de Provincie van Utrecht zyn gebragt, kan worden gechargeerd en zulks te minder in confidentie van de gevolgen, welke die betaling waarfchynlvk verder zoude hebben, en dat vervolgens, hoe zéér de Raad anderzints zeer afkeerig zoude zyn om voor eenige reductie, vooral in de tegenwoordige tydsomftandigheden, te adviferen, niet te min , indien gemelde Heeren Staten niet te detourneren zouden mogen zyn van het ter uitvoer brengen van hun voorfchreven Declaratoir, in ferieufe overweging zal behooren te worden genomen, om zo veele Compagniën als Hooggemelde Staten zullen kunnen goedvinden af te wyzen daadlyk te licentieeren. Dan dat dewyl zulks omtrent de Mecklenburgfche Troupen geen plaats kan hebben, gelyk dezelven ook niet kunnen worden gerenvoyeerd, dewyl zulks direcf zoude aanloopen tegen de Capitulatie over het in dienst nemen van dezelve Troupes, zo onlangs aangegaan, de Heeren Staten 'sLands vaq Utrecht  'JAARBOEKEN, December, 1783. 17& % Utrecht zouden behooren te woiden verzogt, oin in de betaling van voorfchreven Compagniën te con tinueren en daar tegen op te geven hoe veel en welke Compagniën van de Nationale Troupes, ter hunner Repartitie ftaande, door hen niet langer zullen kunnen worden betaald. Dat zy Heeren Gedeputeerden en Gecommitteerden bet zelve Declaratoir overwogen hebbende , yan gedagten zyn, dat daar van aan Hooggemelde Heeren Staaten zoude behooren te worden kennis gegeven cn dezelve op het kragtigfte gedehorteert van met de betaling der Mecklenburgfche of eenige andere Troupen, ter Repartitie van dezelve ftaande, te discontinucren en daar tegen met alle ernst aangemaand, om tot voorkoming'van de onvermydelyke verwarring, die anderfints zoude ontdaan in de betaling van dezelve Troupen voort te varen. Waar op gedelibereert zynde, hebben de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Gelderland, het voorfchreven gerapporteerde copielyk overgenomen om in den haren breeder gecommuniceert'te worden, en hebben de Gedeputeerden van de Provincie van Zeeland aangenomen, zich daar op nader te zullen verklaren. En is dien onverminderd goedgevonden en verftaan, dat van de voordragt door de Heeren Gecommitteerden van den. Raad, in voege voorfchreven gedaan, aan de Heeren Staaten 'sLands van Utrecht, by Misfive zal worden kennis gegeven en daar by aan dezelven gefchreven, dat Hun Hoog Mogende wel niet verwondert zyn geweest, te vernemen, dat de Kas van de Generaliteit niet beftand is, om met de betaling van meerder Troupen te worden belast, doch niet zonder fchrik gedenken kunnen aan de verregaande verwarring, die 'er zoude ontftaan, indien Hooggemelde Heeren Staaten tot den ftap overgingen van eenige Troupen onbetaald te laten, dewyl toch de goede orde en zelfs de eer van den Staat met zoude lyden, dat men, Bbbbbb 3 uit 1 's Gravenhage. Refolut. nopens betaling van 't Mecklen* btirgs Krygsvolk.  i7?o NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Graven ha ge. Refolut nopens betaling van 't Mecklei bwgs Krygs- Wk, uit hoofde van de afwyzing eener Provincie, in dit . tydftip zoude komen tot het iicentïerea van eeniee Militie, fa' Pat Hun Hoog Mogende fchroomen, om de ge; volgen, dje daar uit zouden te verwagten zyns in eenig detail te ontvouwen, terwyl zy zich ver.' zekert houden, dat dezelven'aan de wysheid en het doorzigt van Hooggemelde Heeren Staaten niet kunnen echapperen, en dezelve daarom op het ernftigfte willen verzogt en gebeden hebben, van te overwegen, tot hoedanige onlusten en verwarringen zy door het onbetaald laten van eenige Militie aanleiding zouden geven, en vervolgens daar van af te zien, en in tegendeel in de betaling van de Troupen ter hunner Repartitie ftaande, te continueren; dat Hun Hoog Mogenden oordeelen, daarop te fterker te kunnen en te moeten aandringen, vermits het aan Hooggemelde Heeren Staaten niet onbekend kan zyn, dat thans met meerder ernst dan ooit getragt word , om van het werk der Quotes eene afkomst te maken, daar het toch niet te vergen is, dat de afdoening van een zaak, die aan zo veele difficulteiten onderhevig is, en waar aan zo een geruimen tyd vrugteloos is gearbeid , aan eenige weinige Maanden bepaald worde, eh dat Hun Hoog Mogenden verder niet kunnen nalaten nog te remarqueren, dat, indien Hooggemelde Heeren Staten daadlyk zouden mogen overgaan tot het afwyzen van eenige Troupen, die ftap geenzints zoude kunnen worden gejuftificeert door de voortduring der betaling, welke voor twee van de Bondgenoten uit de Generaliteits Kas gedaan word, het welk zy Heeren Staten by hunne voorfchreven Refolutie als een grond van dezelve allegueren, aangezien Hun Hoog Mogenden in dat vaste vertrouwen zyn, dat, wanneer by het reguleren der Quotes aan de Provinciën, voor dewelke eenige betalingen gedaan zyn, eenige verligting in haare aanflag zoude worden toegebragt, de Hooge Bondgenoten die  JAARBOEKEN, December, 1788. 1771 die voorziening teffens zullen doen, dat die verligting niet zal terug werken, maar in tegendeel over de reftitutie van het geen voor dezelve Provinciën is uiigefchoten, redclyke fchikkingen zullen worden gemaakt. En zal Ex trad: van deze Hun Hoog Mogende Refolutie worden gezonden aan Zyne Hoogheid, met verzoek, om de voorfchreven reprefentatien met Hoogstdeszelfs veel vermogende intercesfie en . goede Qflïcien by de Heeren Staten 'sLands van. Utrecht te willen fecondeeren. De Heeren Gedeputeerden van de Provincie 1 van Utrecht hebben zich in het nemen van de voorfchreven Refolutie niet ingelaten, maar geïnhaereert de Refolutie van de Heeren Staaten hunne Principalen, op dit fubjedl ter Vergadering ingebragt. Leyden. Wy hebben in ons voorgaand Rukje voor de maand November gezien, dat den Heer Mr. Bavius Voorda van zyn post als Hoogleeraar in't Romeinsch en Hedendaags Recht aan'sLands üniverfiteit, by Refolutie van Curateuren ontzet zynde, daar in niet volkomenlyk berustte, maar zich by een Re» quest aan de Staten van Holland en WestFriesland vervoegde. De Staten zonden dit Verzoekfchrift aan de Heeren Curateuren van 'sLands Üniverfiteit te Leyden en Burgemeefteren derzelver Stad, om Hoogstdezelven daar op te dienen van berigt. Dit berigt gedagteekend den 9 December 1788, »kwam ter Staatsvergadering in op den 12 December, zynde van dezen inhoud: Bbbbbb 4 EDE- 's Gravenhage. Refolut, nopens betaling 'an 't Weckten, mrgs Krygs- 'Olk.  177?- NIEUWE NEDERLANDSCHE Ley- pen. Berigt van 'C« rateurcn op 't Ra guest van Mr, Bavius Voorda. i i 1 i i i 1 i < t EDELE GROOT MOGENDE HEEREN! "TTet heeft aan U Ed. Groot Mogenden behaagd omme aan Curateuren van 'sLands Üniverfiteit en Burgemeefteren der Stad Leyden te zenden dc Requeste van Mr. Bavius Foor na, zedert drie en twintig Jaaren Hoogleeraar in het Roomsch en Hedendaagsch Rechtaan dezelve Üniverfiteit, doch onlangs door Curateuren en Burgemeefteren voornoemd , van zyne voorfchreeven Post gedemitteerd, en van Curateuren en Burgemeefteren te requireeren bericht op den inhoude der voorfchreeve Requeste. Ter voldoening aan de voorfchreeve gerefpecteerde requifitie van U Ed. Groot Mog., hebben Curateuren en Burgemeefteren dc eere, van. U Edele Groot Mogende te berichten. Dat op den i September jongstleden, door den Curator Van Wassenaer Starrenberg, ter Vergadering van Curateuren en Burgemeefteren, is voorgedragen. Dat, vernomen hebbende , dat de Profesfor Voorda weigerde, den eed volgens het Formulier by U Ed. Groot Mogenden Refolutie van den 15 February laatstleden, op de Conftitutie der Hooge Regeermg en het Erfftadhouderfchap voorgefchreven, af te leggen, den gemelden Profesfor deswegens had onderhouden en gevraagd, of zich daar :oe bereid bevond; dsn dat daar ©p den Profesfor liet finaal had geantwoord, noch ook zich declina:oir had geëxpliceerd, hoe zeer dezelve echter daar :oe niet geheel gedisponeerd was voorgekomen; dat lien volgens vermeende aan de Vergadering in conideratie te moeten geeven, of het Collegie, aan iet welk de zorg en direclie door U Ed. Groot Molenden over derzelver Üniverfiteit was gedemanleerd en toevertrouwd, niet genoodzaakt was van leze zaaken kennis te nemen, en den I leer Profesfor ve-ort*u te verzoeken zich voor hun te fifteeren, en voorts  JAARBOEKEN, DecemBer, 1788. 1773 voorts denzelven af te vragen, of hy den voorgemelden eed had gedaan, en zo neen, of hy bereid was die tepraïfteeren, zo en in diervoegen, als die dooiden Souverein was voorgefchreven, met by voeging, dat, zo wanneer daar aan niet mogte obtempereeren, zodanige middelen by het Collegie zouden moeten worden in het werk gefteld, als zoude vermeenen te behooren. Dat het zelve voorftel naar Deliberatie by allen geaggreëert zynde geworden, de voornoemde Profesfor door den Pedel is gerequireerd, en gecompareerd zynde, aan denzelven uit naam van Curateuren en Burgemeefteren voorgehouden, dat dezelve geïnformeerd waren, dat eenige difficukeit by hem wierd gemaakt, om den voorgemelden eed, zo als die door den Souverein wierd gerequireerd, af te leggen, en dienvolgens van hem in perfoon wenschten te vernemen , of hy bereid was, denzelven eed ftiptelyk, volgens het Formulier by U Edele Groot Mogenden Refolutie van den 15 February laatst? leden voorgefchreven en gerequireerd, af te legr gen; met byvoeging, dat hy wel penetreerde de gevolgen , die uit de weigering daar van zoude pro? flueeren. Dat de voornoemde Profesfor daar op gevraagd hebbende, of ter kennisfe van dit Collegie was gekomen deszelfs Advis en Declaratoir ter dezer zaaken in den Senaat gedaan, houdende alleenlyk een voorftel van verandering van woorden van het Formulier, die door den Souverein sequivaleut gereken t v/aren, met ernftig verzoek het zelve in ferietifc overweeging te willen neemen; al verder heeft gedeclineerd, op het gedaane voorftel ƒ« of neen te antwoorden, noch ook te weigeren, zo lange U Edele Groot Mogenden niet hadden bepaald , of in deeze zyne handelwyze contraventie plaats hadt de, en hy als Contraventeur aan Hoogstderzelver ordres moest worden geconfedereerd. Gehoord welk antwoord, en de. voornoemde Pror fcs« Leyden. Berigt van Curateurenip 't Rejuestoan Mr% Bavius Voorda..  Leyden. Berigt van Cu rateure, op 't Rt quest van Mr Bavius Voorda. i ] I t c ] l ll I tl V i?74 NIEUWE NEDERLANDSCHE fosfor zich voor een tyd uit de Vergadering «**f yooi gemelde Advis en Deciaratoir aan den Senaatte lrmateare? ? B^meerteren ^Sd^SSda ' fe$r ffJn by derzelver RefoIutie^mgden PrS ; resfoi rborda catagorisch af te vragen of neréid -was den meergemeldenecd, zo als 4 was fe- . zei ven Fiofesfor weder binnen gekomen zvnde oog gebragt dat geene faculte't had om eenige verandering ,n het Formulier, door den SouvSvoSheeft den voornoemden ra 0 j Iet te min by zyn voorig antwoord «eperfifteerd, en mftantelyk verzogr/Voor e£ aller nader wierd gedrongen, dat dtófi^ecfaraïS wierde gebragt ter kennisfe van U Ed. Groot MofrvSn6" verder gei'epliceerd, dat indien de gevolgen waar van bevorens was geavanceerd Sn" TcSrTn Rem0de' hy d£ vWdSS^ pSS; £h?ifide!"atie geeven>dat het met zyn Peiioon geheel anders gelegen was, dan met die ge- ï^d u ^ Cen,ge Ambten of 0,'ficien ö't dit Collegie gebenificeert, daar van wordende ontzet we- in™TeV^OTfbat terug keerden; d^ dit Een zynen opzichte geene plaats had,daar hy bevo•ens aan de Academie te Franeker als Profesfor heb>endegedoceert, om de Profesfie aan deeze Uni/erfiteit niet had gefolliciteerd, maar dezelve aan .em wasgeoffereerd, en hy van daar hier toe was i eDi dienvolgen« °y zyne Remotie in dTen bat met konde terug keeren; dat hy vervolgens aan e wysheid en rechtvaardigheid van dit Collegie overet ot zulks met opzicht tot zyn Perfoon kon plaats ebben, en verzogt hier op ferieufe refleclie te wil:n nemen; waar op zynde geavanceerd, dat dit eroephem niet ontfloeg van de verplichting, om : obedieeren aan de orders van den Souverein: de □ornoemde Profesfor laatftelyk nog heeft gedeclareerd,  JAARBOEKEN, December, 1788. I?75 reerd, dat zo wanneer deze requifitie aan zyne vocatie bevorens was geaccrocheerd geweest, hy daar voor zoude hebben bedankt; en is daar op uit de Vergadering gefcheiden. Dat daar over vervolgens finaallyk gedelibereerd, en m achtinge genomen zynde de gevoken die uit deeze handel wyze voor de Üniverfiteit en ftudeerende Jeugd verder zoude kunnen refulteeren:by het Collegie goedgevondenen verftaan is, te neemen de Reiolutie, van welke Copie authenticq aart zyne voorfchreeven Requeste is .geannexeerd geworden Curateuren en Burgemeefteren hebben vermeend, tot het neemen van zodaanige Refolutie, buiten alle tegenfpraak te zyn bevoegt. Wanneer hunne Voorzaaten in Officia zich in den jaare 1587 in een dergelyk geval bevonden , hebben dezelve, aan U Ed. Groot Molenden geremonftreerd: 0 5 Dat van het inftellen van de Üniverfiteit af aan, aan Curateuren en Burgemeefteren der Stad Leyden, eenmaal de verzorginge van de voorfchreeven üniverfiteit aanbevolen en toevertrouwd was geworden. ■ Dat zy luiden dienvolgends niet nagelaaten hadden , omme aan de eene zyde te procureeren en te beneerftigen, al het geene aan hun tot bevordering van dezelve goed gedacht had; en omme aan de andere zyde te verminderen, het geene zy luiden bevonden hadden, te moogen ftrekken tot achterdeel van dezelve Üniverfiteit. Dat zy luiden tot dien tyd toe, niet alleen allen den Profesforen, en onder anderen den toenmali^en Suppliant aangenomen en in dienst gefteld hadden, maar ook verfcheide van dezelven hadden afgefteld ende verlaaten, zonder dat hunne magt, authoriteit of gezag ooit by iemand in Controverfie was getrokken. Dat zy luiden niet alleen met verwondering , de ongefundeerde Requeste van de toenmaligen Suppliant Leyden. Berigt van Cu* rateuren >p *t Re. juest i-an Mr. Bavius Voorda.  1770 NIEUWE NEDERLANDSCHË Leyden. Berigt Van Curateurenop 't Re guest vaah zyne Excellentie voorgedragen zynde, dat no;lig waare te weeten, hoe gehandeld zoude worded net den Perfoon van Conradus Vorstius^ ter  JAARBOEKEN, December, 1788. 1777 ter dier tyd Profesfor Theologise aan de voorfchreeven üniverfiteit, ende de verdere zaaken raakende de Reformatie van dezelve üniverfiteit en het Collegium Theologie binnen Leyden, en dat daar op naar deliberatie gerefolveerd is, de Curateuren van de voornoemde Üniverfiteit of het meerendeel van dezelve te authorifeeren , met advis en goeddunken van zyne Furftelyke Genade, zo in de zaaken van de üniverfiteit als van den Collegio Theologias en Ministers, hoe eerder hoe liever te doen, alzo ten dienste van den Lande, eere var de üniverfiteit en orde in den Collegio verftaan zouden te behooren. Dat ook daar na de Curateuren van de üniverfiteit , en Burgemeesteren der Stad Levden, zyn gecompareerd ter Vergaderinge van U Ëd. Groot Mogenden, ende aldaar vertoond hebben, de gelegenheid van de üniverfiteit,het verloop van dezelve en de remedie, daar over met zyn Rd. hadden gecommuniceert, die verftaan hadde,dat daar inne Extraordinaris zoude moeten worden geprocedeerd, daar toe zy niet geauthoriféerd waren , bebalven dat de Statuten van de üniverfiteit het zelve niet toe en lieten; ende zulks verzogt hebben te verftaan de meeninge en daar van te mogen hebben Acïe. Welke voorts, door U Ed. Groot Mogenden is 'verleend, en by welke door U Ed. Groot Mog. voor die reize alleen ,neftens zyne Furftelyke Doorluchtigheid den Heere Prince van Oranje, de Heeren Curateuren en Burgemeefteren der Stad Leyden , gecommitteerd geworden eenige uit de Magiftraat van Haarlem, Delft ende Alkmaar, met authorifatie op dezelve of het meerendeel van dien, omme alzulke veranderinge en afdankinge van Profesforen en Regenten, midsgaders Nominatien van andere gequaiificeerde Perfoonen te doen , orr.me uit dezelve by de advife van zyne Hooggemelde Furftelyke Doorluchtigheid door de voot fchreeven Heeren Ciïi aicuten en Burgemeesteren der Stad Ley* dens Levden. Berigt van Cu« rateuren op *t Re. quest van Mr. Bavius Voorda,  Leyden. Berigt van Cu rateuret op 't Re quest van Mi Bavius Voorda 1778 nieuwe nederlandschë den , M plaatze van de Verlaatenen , bekwaamt Profesforen ende andere Officiers, in bet vooffchreven Collegie te mogen werden beroepen. Uit het geene invoege voorfchreeven ter dier tysland volgens het Formulier, by Refolutie van Ü Ed. Groot Mogenden van den ij February 1788, gearrefteerd en voorgefchreeven, afteleggen. " Dat geene andere Perfoonen van de Verplichting tot het afleggen van den gemelden eed, volgens het voorfchreeven Formulier door U Ed. Groot Mogenden waren gedispenfeerd, dan enkel en alleen die Leden cn Ministers der refpeótive Regeeringen , door welke den eed op den voet der voorfchreeven Refolutie van den 23 November 1787, als zaakelyk niet verfchillende met het voorgemelde Formulier, zouden mogen hebben afgelegt. En dat niemand der Ambtenaareh, die dc voorfchreeven eed volgens het gemelde Formulier niet mogten afleggen , in het befleeden van zyn Ambt, konde of ver mogte te worden gecontinueerd. En ftaat, Ed. Groot Mogende Heeren! U Ed. Groot Mogenden Hof van Juftitie niet in dat zelve begrip ? laat de Publicatie in dato den a8ften February deezes jaars, dien aangaande wel eenige twyfeling over ? Door deeze Publicatie , heeft welgettield Hof de Suppoosten gedaan adverteeren , de dagen en uuren, op welke Heeren Commisfarisfen van den Hove zouden vaceeren, om de Suppoosten in hun* ne refpective qualiteiten den eed volgens het Formulier in dezelve Publicatie geïnfereerd, af te neemen, met de volgende notable byvoeginge: „ Zullende na dien tyd geene Advocaaten, Pro* „ kureurs en Deurwaarders worden geadmitteerd, „ om voor den voorfchreeven Hove hunne refpecti* Cccccc 2 ti ve ■ Ley» den, Berigt van Curateurenop 't Requestvan iWr, Bavius Voorda.  i7S2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden. Berigt vetit Curateurenep 't Requestvan Mr, Bavius 'Voorda, „ ve Funcfien waar te neemen, ofte ónar in te „ contmueeren dan welke den voorfchreeven eec! behoorlik zullen hebben gedaan en afgelegt." En welk Mensch, die gezonde herfenen heeft, en met opmerking leest en overweegt de motiven, welke U Ed. Groot Mogenden tot het vorderen van den eed, volgens het voorgemelde Formulier hebben doen refolveeren, mitsgaders het gewigt, het welk U Ed. Groot Mogenden in het afleggen van den gemelden eed hebben gefteld, zal immer in een ander begrip dien aangaande kunnen vallen ? Terwyl dan de Suppliant, zo als uit het gunt by dit berigt naar waarheid is gedetailleert, enby zyne Requeste is geadvoueert, op de voorfchreeven iften September deezes jaars niet te brengen is geweest, omme den voorfchreeven eed volgens het Formulier .door U Ed. Groot Mogenden by Hoogstderzelver meergemelde Refolutie van den 15 February laatstleeden voorgefchreevcn, af te leggen, neen maar, niet tegenftaande alle moeiten door Curateuren en Burgemeefteren tot dat einde aangewend, het afleggen van denzelven eed getracht heeft te ontgaan; zo ftaan Curateuren en Burgemeefteren als nog in dat vaste begrip, dat zy hunne eed en pligt willende betragten , niet anders hebben kunnen nog vermogen te doen, of handelen, dan zy in deezen ten opzichte van den Suppliant gehandeld .hebben. Curateuren en Burgemeefteren der Stad Leydeh vertrouwen eerbiediglyk, dat de intentie van U Ed. Groot Mogenden door het requireeren van Bericht niet'kan zyn geweest, om van hen te vorderen eene byzondere Deftruciie van alle de Echappatoiren, allegatien en praitenfè zwaarigheden, welke de Suppliant aan hun, wanneer hy in hunne Vergadering gerequireerd en gecompareerd is geweest, tegens 'het afleggen van den eed gezogt, gedaan en gemoveerd heeft; veel min , op de gaëxcogiteerde en gerafineerde tweederlei Interpretatie, van den zin van  JAARBOEKEN, December, 1788. 1783 van het meergemelde Formulier cn alle de verdere Hellingen, haatelyke reflexien , cn infimulatien, by des Suppliants voorgemelde Requeste voorkomende, par le menu te deftrueeren; en dienvolgendc, zullen Curateuren en Burgemeefteren by deeze aHeenlyk toucheeren dezulke, welke naar hunne gedag-1 ten , inde tegenswoordige ómftandigheden van ty-. den en zaaken , eene byzondere reflexie by U Ed , Groot Mogenden zouden kunnen meriteeren ' 1 De Suppliant debuteerd by de voorfchreeven zy- ] ne Requeste, met eene fufténue e diametro ftrydig 1 met en contradictoir aan het Declaratoir door UEd Groot Mogenden by de meergemelde Refolutie van den ij February dcezes iaars gedaan. Hy geeft dus direclelyk aan U Ed. Groot Mogenden een dementi, en befteed alle zyne vermogens om zyne fufténue te wettigen. U Ed. Groot Mogenden hebben by voorfchreeven Refolutie verklaard , dat den eed, by Hoogstderzelver Refolutie van den 23 November 1787, vervat, zaakelyk niet verfchild-met het tegenwoordig formulier, dat is met het Formulier by de Reiolutie van den 15 February voorfchreeven vervat. De Suppliant heeft, by de voorfchreeven zyne Requeste, met zo veel woorden gepofeert,.dat die beicie eeden wel degelvk, én daf wëtop è&aè naaide fufténue van den Suppliant altergen tg tig/te zaa. ie, met den anderen verfchillen. ' ' Het Formulier in de Refolutie van den 15 February laatstleden geïnfereerd, is, zegt de Suppliant vatbaar voor eene tweederlei interpretatie, van welke 'er eene is, waar voor ten fterkften mtliteerd de eenvoudige en allefints natuuriyke opvattinpe der woorden in die orrle, zo ah zy geplaatst zyn1; dan in welken zin den Suppliant zegt, den eed niet in gemoede te kunnen doen. Den 'eed volgens U Ed. Groot Mogenden Refolutie van den 23 November is, zegt den SupCccccc 3 pjj. Leyden. Berigt 'an Cuateurenf 'tR.e' mest an Mr, Javius /oorda.  1784 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden. Berigt van Curateurenop 't Requestvan Mr. Bavius Voorda. pliant, voor die interpretatie niet vatbaar, en in dezelve eed wordt niet gevonden dat gene, het welk hem van 't Formulier van February dehorteerde; en dat hy Suppliant dus op ftaande voet bereid is, om den eed te doen op den voet en volgens de bewoordingen van het eerfte Formulier, geïnfereert en gearrefteerd by dezelve U Ed. Groot Mogenden Refolutie van den 23 November 1787. Het Declaratoir van U Ed. Groot Mogenden by de voorfchreeven Refolutie van den 15 February laatstleden vervat, kan immers niet fterker worden gecontradiceert. Is het op zich zelfs genomen niet van gevaarlyke gevolgen, dat de Suppliant het voorfchreven Formulier van den eed, tragt te doen voorkomen, als onzeker ten opzichte van deszelfs inhoud, en dat wel zodanig, dat de Onderdaanen van U Ed. Groot Mogendèn daar door in gevaar kunnen worden gebragt , van den gemelden eed te doen in eenen anderen zin, dan welke door U Edele Groot Mogenden door denzelven zouden mogen zvn bedoeld? ' Is een diergelyk opentlyk gedrag van een Profesfor in de Rechten aan 's Lands Üniverfiteit, die met foprtgelyke fentimenten bezield is, voor de ftudeerende jeugd niet van een zeer nadeelig uitzicht ? Curateuren en Burgemeefteren zullen de gevolgen daarvan niet deducceren, neen,maar zulksgerustelyk overlaaten aan de overweegingen van U Edele Groot Mogenden, en dit hun bericht, het welk door den zamenloop van ómftandigheden eenigzints is vertraagd, fluiten; in dat billyk vertrouwen , dat door het zelve aan de geëerbiedigde beveelen van U Edele Groot Mogenden % voldaan. Terwyl dezelve, Edele Groot Mogende fleeren! na den zegen des Allerhoogften over U Ed. Groot Mo-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1785 Mogenden en derzelver Regeering te hebben afge-T.eybeden, de eer hebben te veiblyven: den. (Onder flond) U Edele Groot Mog. gantsch Dienstwillige, De Curateuren over 's Lands Üniverfiteit binnen Leyden, en Burgemeesteren derzelver Stad. (Lager flondi) Ter Ordonnantie van dezelve, (JVas geteekend) J. J. HUBRECHT. Leyden den 9 December 1788. Hier op volgden den zelfden 12 December, dit befluit: EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren STAATEN van HOLLAND ««WEST-FRIESLAND, in Hun Ed. Groot Mog. Vergadering genomen op Vrydag den 12 December 1783. Ontvangen een Misfive van de Heeren Curateuren over 'sLands Üniverfiteit binnen Leyden, en Burgemeefteren derzelver Stad, gefchreven aldaar den 9 dezer, houdende derzelver bericht, tot' voldoening aan Hun Ed. Groot Mogenden requifitie' van den 1 Oótober laatstleden en 3: dezer, op de Requeste van Mr. Bavius Voorda , zedert drie Cccccc 4 cn  ï'/Só- NIEUWE NEDERLANDSC1IE Leyden. Befluit Op VOOrfz êerigt. en twintig Jaaren Hoogleeraar in het Roomsch en Hedendaagse!) Recht aan dezelve Üniverfiteit; doch onlangs door voorfz Curateuren en Burgemeefteren van zyn gemelde Post ontfiagen; by welk Request . den Suppliant zyn bezwaar heeft te kennen gegeeven over het gebeurde ten zynen opzichte,' uit hoofde van de by Hun Ed. Groot Mogenden geordonneerde eed op de Conftitutie der Hooge Regeering, en het Erfftadhouderfchap, en by zyn nader Request, op fpoed in die zaak heeft geïnfteerd; breder onder de Notulen van den i Oótober, eq hier na geïnfereerd, Fiat Inftrtio, Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, dat het voorfz. bericht en de Requeste zullen worden geëxamineerd door de Heeren vaq de Ridderfchap en verdere Hun Edele Groot Mogenden Gecommitteerdens tot het groot Befoigne, en de Vergadering daar op gediend van derzelver Confideratien en Advis. Accordeerd met voorfz. Refolutien. Den 13 December 1788 is alhier het navolgende afgekondigd: A Izo het aan Zyne Doorl. Hoogheid, den HeeIvre Prinfe van Orangë en'Nasfau, Erfftadhour der dezer Provincie, geliefd heeft aan den Prefideerende Burgemeefter dezer Stad te doen toekomen Hoogstdeszelfs geëerde Misfive, gefchreven in 'sGravenhage den fi dezer lopende maand, fcn daar byte. kennen te geeven, dat, vermits uit het Declaratoir, van wegens Mr. Maarten Marais, in de Groote Vroedfchap dezer Stad, bp den 1 November dezes Jaars gedaan, en aan Zyne Doorluchtige Hoogheid gecommuniceerd, confteerde.  JAARBOEKEN, December, 1788. 1787 dat voornoemde Mr. Maarten Marcus de plaats van Raad in de Vroedfchap, waar toe hy by Publicatie van Zyne Doorluchtige Hoogheid van den 6 February dezes Jaars was aangefteld, niet accepteerde; Zyne Doorluchtige Hoogheid had goedgevonden, uit kragte der in de voorfz. Publicatie geïnfereerde referve, in deszelfs plaatze aan te ftel 1 Jen tot Veertig dezer Stad, Ambrofius Pieter- Tulleken van Uogeihouck, met authorifatie op den Prefident Burgemeefter, om denzelven, in naam van Zyne Doorluchtige Hoogheid in functie te ftellen, en de nodige Eeden af te neemen, alles mede uit kragte der authorifatie, by Refolutie van Hun Ed. Groot Mog. van dato 31 Ocdober 1787, op Zyn Doorluchtige Hoogheid verleend, en onder beneficie der verklaaringe van Hoogstdeszelfs intentie by de voorfz. Publicatie gedaan; zo is 't, dat H. H. Burgemeefteren en Regeerders dezer Stad hebben gemeend niet te moeten afzyn, van het geene voorfz. is aan de goede Burgerye dezer Stad de vereischte cn behoorlyke communicatie te geeven, ten einde dezelve mogen ftrekken, tot alJcr en een iegelyks narigtinge. Ter Ordonnantie van H. H. Burgemeefteren en Regeerders der Stad Leyden. J. J. H U B R E C H T, Actum Leyden den t3 December 1788. Men las ook in de Dagpapieren van deze maand, dit berigt: f~\nder hooggunftige approbatie van de Ed. Groot J Achtbaare Heeren Burgemeefteren, Myne Heeren die Van den Gerechte dezer Stad, en de zorge en beftuur dei- Wel Edele Heeren Regenten en Cccccc 5 Me- Leyden. Public. tot aan. (telling 'an eenen Veertig Raad.  1788 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden. Mevrouwen Regentesfen, van het Burger Armen Wees- of H. Geesthuis alhier. Zullen de Heeren J. le FVancq van lierkhey, M. D. H. N. PrteIecfor op 'sLands Üniverfiteit, en den Heer Carel Vermeulen, Capelmeefter van dezelve■ Üniverfiteit, ten voordeele van het opgemeld H. Geesthuis, en uit een toegenegen hare voor de Ingezetenen der Stad Leyden, in de Pancras of Hogelandfche Kerk, deintreede van dit Nieuwjaar plegtig inwyden, in de daar op eerstvolgende week, met eene kleene proeve over de Natuurlyke Dichtklanken op geregeld Muziek en eenvoudige Choor-Gezangen, waar na de eerstgemelde in Nederduitfche Dichtmaat, eene Redenvoering zal uitfpreeken , ever de Zedelyke en Godsdienftige Plichten der IVeezen, en derzelver^ Bejluurders, mitsgaders de wederkeer lyke betrekking , die een iegelyk Burger in zynen kring heeft, om het welzyn van ouderlooze Weezen , als Burgers Kinderen te behartigen , befluitende met hartelyke, tevens ernftige wenfeben aan de Burgery, om in dit aangevangen Jaar tce te treeden tot ver. zoening en aflegging van perfoneele haat, met berusting in de Vaderlyke zorg van 'sLands Hooge Machten, het bevestigd Erffladhouderfchap in het Huis van Orange, en de eerbied voor de wettige Magiftraat dezer Stad. Zullende ingevalle eene al te felle koude, of andere wettige verhinderingen niet tusfehen beiden invallen, den dag, uur en tyd nader bepaald en in deze Courant tydig geadverteerd worden. Werdende tevens bericht, dat op dezen dag, aan de Wel Edele Heeren Regenten de dispofitie over de Zit- en andere plaatfen is gegeven, en derhalven in het Wees- of Heilige Geesthuis, ten welker voordeele dit gefchied, de Lootjes a i Gulden zullen te bekomen zyn. Verders ook nog van wege het Taal- en Dicht-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1789 Dichtlieventl Genootfchap, deze bekend-] making: ] T-Tet Taal- en Dichtlievend Genootfchap, Kunst wordt door arbeid 'eikregen, door Moederen Regenten van het H. Geest of Armen Weeshuis alhier, daar toe verzogt en gemagtigd zynde, heeft in deszelfs Vergadering den 3 van Wintermaand gehouden, uitfpraak doende over de ingekomene Zangen voor de Leydfche Weezen, by den aanvang van den Jaare 1789, aan het Vers geteekend met de volgende Dichtregelen: De Welvaart volgt mildadigheid en vlyt, Die ftaag den Hemel milder maaken. Hy , die de Weezen hier hun noodgefihrei doet flaaken, Krygt deel aan 't Eeuwig heil, 't geen 't Enge len Hof verblyd. DIRK SMITS. Den uitgeloofden Eerepenning toegeweezen; en is by de opening van het daar by behoorend verzegeld Briefje gebleeken daar van Dichter te zyn den Heer Jean Jacob Veretje, J. U. S. aan 'sLands Hooge Schoole. A M S T E L D A M. Omtrend den handel pp de Eilanden in •de West Indien en byzonder den Negerhandel, is by de Staten van Holland en WestFriesland een befluit genomen, welk wy reeds hier te voren onder 's Gravenhage hebben medegedeeld bl. 1739 en volgg. De Regeering meende te moeten zorgen, dat )en.  Amsterdam. 1790 NIEUWE NEDERLAND HE dat niet zodanige perfoonen voornamenlyk in de kerkenraden verkoren wierden die de bekende Acte van Qualifkatie hadden jreteekend. Zie Nieuwe Nederl. Jaarb. \7II7 bl. -52, 755, 975, 1005 en ioo7." deswege is opmerkelyk dit navolgende ftuk zynde een Voordragt, door den Hooglecaar m de Godgeleerdheid en Kerkelyke Gefchiedenisfen aan het Athenajurn en Kerkenleeraar by de Gemeente dezer Stad, van JVuvs Klinkenberg, op den 9 December 1788 in den Grooten Kerkenraad gedaan, luidende aldus: J)e Ondergetekende beeft de Vryheid genomen, het beleggen dezer Eerw. Extraordinaire grooten Kerkenraad te verzoeken om dezelve te bedeten gelyk hy üc Eer heeft te doen by deezen. Dat hy met Heeren Burgemeesteren een en andermalen by wyze van converfatie , fpreekende over het Alphabeth by HunEd. Groot Achtb "erequireerd, verftaan heeft, dat Hun Ed. Gr. Achrb. een zeer aanmerkelyk getal der perfoonen, welker naamen op 't Alphabeth ftaan, gevonden hadden, onder de _ teekenaaren der zoogenaamde Acfe van Qualificatie. Dat Heeren Burgemeesteren betuigd hadden,dit met verwondering en leedweezen ontdekt te hebben, als dit te minder verwagt hebbende van voorgangers der Gemeente, vermits de zulken , door mede Onderteekening van gedagte A&e, moeten gereekent worden de gemelde Remotie van hunnen wettige Regenten geapprobeert en daartoe geconcurreerd te hebben. Dat Heeren Burgemeesteren deswegens alle dusdaanige onbekwaam en onwaardig oordeelen om tot' waarneeming van eenige pubïique posten', en by-  JAARBOEKEN, December, 1788. .1791 byzonder tot de Eer - Ampten van het opzigt over de Gemeente des Heeren of het beftier over de Diaconie-Goederen te worden verkooren, en daarom reeds in den beginne deezes jaars, aan den Eerw, Kerkenraad gerecommandeert hadden, geen Perfoonen in die termen vallende tot Ouderlingen of Diaconen in aanmerking te neemen. Dat deeze zeive reedenen Heeren Burgemeesteren als nog, in de zeer onaangenaame nbodzaake ■ lykheïd, deeden verkiezen om by die recommandatie te perfifteeren, zo dat Hun Ed. Groot Achtb. niet zouden kunnen nalaten dezelve op nieuws aan de Eerw. Kerkenraad te herinneren, roet o vergiften van eene lyst der perfoonen, welker naamen onder de tekenaaren der gemelde Afte van Qualificatie gevonden zyn. Maar Heeren Burgemeesteren voegden 'er by, tevens in aanmerking genomen te hebben, dat veelen der Ondertekenaaren van meermaal gemelde Acte, daar toe cienkelyk zouden vervoerd zyn door misleiding van anderen, perfuatie van Vrienden, en Patroonen, of uit gebrek jvan doorzigt, denkende, ter-goeder trouw de belangen van het Vaderland daar door te dienen, of wel uit vreeze voor plundering, van in hun beftaan, kostwinning, fortuin en Expecfance benadeeld te zullen worden, zonder kwaad opzet en bezef van de gevolgen ; dat de zodanige wel verlangen zouden, dat hunnen naamen van de lyst der Onderteekenaaren mogten geroijeerd worden , en hun langs deezen weg gelegentheid gegeeven wierde, hunnen opregte verkleefdheid aan de wettige Conftitutie en Regeeringsform als mede aan hunne burgerlyke pligten te manifesreeren. om het 'ongenoegen der Regeering van zig af te wenden en weder als nuttige Leden ten dienften van Kerkelyke en Burgerlyke Maatfchappyen gebruikt te werden. Dat Heeren Burgemeefteren daarom zeer genegen zynde, om aan deeze loffelyke begeerten van hunnen Mede - Burgeren en braave ■-Ingezeetenen te Amsteldam. Voor'Iragt in ienCi 00* 'en Kerkenraad.  Am- STELDAM. Voordragt h den Groo ten Ker kenraad 4 1 i J i c 1792 NIEUWE NEDERLANDSCHE te beantwoorden en daar door de Vreede,de eens* gezindheid en ondergefchiktbeid in deeze Stad zo fpoedig mogelyk wederom te herftellen, geene zwaangheid zoude maaken om aile de zodanige oeribo nen, d,e fchriftelyk verklaren willen, Jat^yva» hunne teekemngop de A&evanQuaHficatie refliëere" ■ dezelve hegeeren gerekent te hiTttenah niet Se? de onwettige remotie der Regenten aftekeuren zien volgens den Eed op de Co%flitutie\edaan of Tg te doen als braave Burgers en Chris/enen te zullen gedragen W gehoorzaamheid aan hunnen wettige RerWöw' ^^dereerenentebouden,alsof zv de gemelde Acte nimmermeer onderteekend hadden en ter hunner aanzien, alles wat daar uit is voortgevloeid te ftellen m een eeuwige vergeetelhcid: dac Heeren Burgemeesteren, uit fpeciaal reguard voor den Eerw. ' Kerkenraad, het overgeeven van de lyst der perfoonen, die op het Alphabeth ftaan , en welkers naamen op de Acte van Qualificatie gevonden zyn, om dezelve _ m de verkiezing voor by te gaan , noa wel eenige dagen zouden willen uitftellen, om hun gelegenheid te geeven, dat zy door de gemelde rchnftelylte Declaratie, hunnen Onderteekeningkonïen vernietigen, en voor te komen, dat zy benoemt worden onder de geenen, welke Hunne Ed° Groot *cntb. de Eerampten van Ouderlingen en Diacoïen onwaardig houden. Heeren Burgemeesteren hebben hem Onder°etee:enden vryheid gegeeven om van dit alles opening e geeven aan deeze Eerw. Groote Kerkenraad Kaptein Haringman. • 'Mimi yd n:h -ti-e>:rns m. Roïsorrnoi c. Thans ziet men wederom het vervolg vari een allernuttigst werk in bet licht, naar 't welk door kundige Lieden zeer verlangd is.. Het is wederom de vrucht van den onver-, moeiden arbeid van de Heeren 'Profesfor H. van Swinden. P. Nieüwland en G. Halst van Keulen i welken door het Edel Mogend Collegie ter Admiraliteit alhier als Commisfarisfen tot de zaaken, het bepalen der lengte op Zee en de verbeteringen der Zeekaarten betreffende, zyn aangeileld, en van welker kunde en yver onZe^ Zeevaart oneindig veel voordéels te wagten-heeft. De ge" lfeldijeid van ons Land wekt wel van zeiven ep tot de beoeffening van dezen belangryken tak van wetenfchap ? maar daar is echter bellier van des kundigen,daar is onderrigting, daar1 is  JAARBOEKEN, December, 1788, 1795 is voorlichting nodig. Zó dat onze Landaart zeer veel verpligting heeft aan de voorzorgei der Admiraliteit, en byzonderlyk aan dèn: yver van den Raad Advocaat Fiscaal Van der Hoop, die niet rustte, vöor en al eer Hydeze zaak tot ftand hadde gebragt, waar in hy zich van de gedagten en medewerkin-. gen van twee doorkundige Zee-Officieren» de Kapteins Grave Fan By land en Faillant, bediend heeft. Zonder deze inrichting ware het te vreezen geweest, dat wy,die voorheen in dezen tak van wetenfchap, voorgeeft Natie behoefden te wyken, door de voortgangen van anderen wel haast de agterften zouden zyn, Men leest in de Dagpapieren omtrend de Nieuwe Almanach ten dienfte der Zeelieden deze bekendmaking : Qp last van het Edel Mogende Collegie tér Ad^ miralitek, binnen Amfterdam refideerende .j wordt uitgegeeven i Aimanach ten dienfte der Zeelieden , voor het Jaar 1791, met een Vocrberigt en Verklaaring van derzelver nuttig gebruik, in het berekenen van de lengte op Zee, door middel van de afftanden der Maan van de Zon en vaste Sterren. Eene zeer uitvoerige Verhandeling over de inrichting en het gebruik der Octanien eh Sextanten van Hadley , met aanmerkingen op gemelde Verhandedeling, zynde dit Werk dóormengd met 8j houte Plaatdrukken, en twee uitftaande-vellen kopere Plaatdrukken ; opgefteld en uitgegeeven door de Commisfarisfen tot de Zaken, het bepalen der lengte op Zee, en de verbetering der Zeekaarten betreffende (Profesfor J. H. van Swinden, P. Xteuutand en G. Hulst van Keulen,) te Amfterdam by G. hulst van Keulen, Boek- en Zeekaart - Verkooper3 met Privilegie van de Almanachcn voor 1788, Ddd ddd 1789 4m* tel* jam.  I7JKS NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam. 1789 en 1790. Van de Verhandeling over 't bepalen der lengte op Zee, met de verzameling der nodige Tafelen en derzelver Verklaringe &c. met het Byvoegzel op de gemelde Verhandeling, behelzende de Verklaaring van de Methode van Dunthorne, als mede van de Verzameling der Berichten, zyn nog Exemplaaren voor handen: de Aimanach voor 1792 is reeds op de Pers en zal in 't begin van 1789 uitgegeeven worden. Het is nu maar te wenfchen , dat onze Zeelieden, vooral die ter koopvaardy vaaren, zich van deze nuttige inrichtingen en werken zullen bedienen, en niet den ouden deun blyven zingen,waanende,dat, daar de Voorouderen dit licht gemischt hebben, zy het zeiven ook wel kunnen ontbeeren. Immers is dit eene gebrekkige redeneering. Op deze wyze ontzegt men aan allerlye takken van wetenfchap alle vorderingen. Onze Voorouders hebben wel moeten misfchen dat licht, '1 welk by hunnen tyd nog niet was opgegaan , en dus zyn zy te verontfchuldigen. Maar zullen onze tydgenooten te verontfchuldigen zyn, als zy willens en wetens eene nuttige voorlichting verfmaaden. De Zeevaartkunde was ten tyde onzer Voorvaderen niet volmaakt, en daar aan is voorzeker het verongelukken van veele Schepen toe te kennen. Zy is nog niet volmaakt, maar evenwel oneindig veel volmaakter : en zoude men dan, by dat meerder licht, willens en wetens blind mogen blyven? Maar het zou overbodig zyn, hiér meerder by te voegen. Hoe  JAARBOEKEN, December,1788, te Hoe zeer een Koopman thans regen de listigfte bedriegeryen te waken heeft, kan ook uit deze bekendmaaking blyken: Qp den 30 December, hebben de Heeren Harman van de Poll en Comp., een Brief ont-1 vangen van de Heeren Casp. öW'Mulle,- en Com, te Hamburg dato 2rj December, waar in gefloten - noemde Heeren Harman v*n de Poll en Como in dato 13 December, op Zigt, aan de ordre V n Francos de Brauwer , te Oftende, ten lasten de Heeren toum* en Ravell, te- Parvs m »n vraag, of zy Karman van 'de PouS^l ™t gemelde Wisfelbrief van haare hand getrokken ' erkenden ? dan welke Wisfelbrief laatstgenoemd hSren als geheel valsch en nooit door hen gepaVeert f&SS^Ö^1 Verfcheide ómftandigheden Kunnende de onechtheid daarenboven daar uit S„aakt worden, dewyl dezelve voorkomt als getrokken op der. i3 December, daar die dag len Saturdag zynde, geen Wisfel of Postdag op Parys was. ö v Een ieder zy dus gewaarfchouwd zig niet alleen voor diergeiyke Wisfelbrieven te wagten, maar ook zorg te dragen daar door niet in fchade te ge- De koude van deze winter, welke allerheftigst is, en de meefte voorgaande ftrenge winters of evenaart of overtreft, heeft veel bekommering veroorzaakt voorde fchepen op den Rhyn, van welken 'er omtrend 55 voor Keulen liggen, welken naar herwaards moetende, door het laag water der Ddd ddd 3 Ki- Amstel- dam. Bekend. naking rieven.  1798 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Rivier in het najaar zyn opgehouden. De bekommernis heeft vooral plaats tegen dien tyd, dat door dooy de Rhyn wederom zal los gaan. Van wege de Maatfchappy Tot nut van V Algemeen ziet men ook deze bekendmaking: *p\e Maatfchappy: Tot nut van het Algemeen, heefc, uit de ingekomen Stukken, op de Vraag aangaande een verbeterd Rekenboek, waar op zy een dubbele Gouden Medaille gefteld had, drie derzelver in aanmerking genomen, welke, fchoon niet in allen deele aan de vereischten der Vraag beantwoordende , echter eene behoorlyke belooning zyn waardig gekeurd. Zy heeft dus aan den Schryver der Verhandeling, ten Zinfpreuke voerende : Iets volmaakt te maken, ■wordt door het vermogen van een Stenelitg niet \olbragt, den gewoonen Gouden en aan de Schryvers, onder de Zinfpreuken: In numero eft omnis operatio ejus en Die Kunst waardeert, door yver leert. Elk een Zilveren Eerpenning toegeweezen , ondey de Voorwaarde , dat de gemelde drie Schryvers zich onderwerpen aan zodanige Voordellen, als hen, van wegens de Maatfchappy zullen worden gedaan. Zy worden derhalven verzogt hun naam te openbaaren, of gelegenheid te geven aan den Ondergetekenden , om met hun te correspondeeren, uiterlyk voor het einde dezes Jaars, zullende anders zodanige fehikkingen daar omtrent gemaakt woiden, als men nodig zal oordeelen. M. NIEUWENHUYZEN, Med. Doctor, Secretaris der Maatjehappy. V L A A R-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1790 Vlaardingen. Den 23 dezer maand December is bv Vonnisfe van de Ed. Achtb. Heeren Schee*penen van Vlaardingen , den perfoon van Lambertua Vriends, „ ter zake dat dezelve „ den 15 September 1787, niet alleen hee:t „ mede gewerkt tot, maar ook geweest is „ de Autheur en Aanvoerder van de toen „ plaats gehad hebbende feitelyke Remotie ,, van eenige wettige Regenten der voorfz. „ Stede; by contumatie gebannen,ten eeu„ wigen dagen uk den Lande van Holland ,, en West-Friesland, zonder ooit weder „ daar inne te mogen komen , op poene van „ zwaarder ftraffe; en voorts gecondemneert tri in de kosten en mifen der Juftitie, mits„ gaders in de kosten van den Procesfe." ZEELAND. Middelburg. By den Zeeraad in deze Provincie, is op den 1 dezer maand eene Publicatie beraamd en vervolgens afgekondigd, van dezen inhoud: T~)e Raad der Admiraliteit in Zeeland, in ervaan'ng gekomen zynde, dat, ni^ttegen ftaande het by dezelve meermaal gedaan verbod en de daarop gefielde Boeten en Straffen, fommige baatzoekende Perfoonen zich niet ontzien om, tot verkorting van 'sLands Gerechtigheid, uit den Lande van Axel en omliggende Quartieren over het 1 ogelfihor door het Dddddd 3 Sas- Vlaardingen.  i8oo NIEUWE NEDERLANDSCHE Middelburg. Public, tegen verkorting van *s Lands Gerechtigheden. i i * 1 ] I < i ] I i c I Sasfegat, en zulks langs Wegen en Sluipgaaten, Plaatfen en Veeren buiten toezicht en Wacht, uit te voeren Paarden en Beestiaalen, direftclyk alles aanloopende tegen het Placaat van Hun Hoog Mogenden van den 21 July 172ƒ, en Hun Ed. Mogenden daar op gegronde Waarfchouwingen en Publicatien, byzonder ook die van 21 December 1761, endaar tegen op het ernftigfte willende voorzien, herhaald en vernieuwd by deezen, alle de ordres bevoren hier omtrent gefteld en gegeeven, en verbied het overvoeren van Paarden of Beestiaalen, langs het Veer van Mmritsfort of de Sluiskil, zullende dezelve alleenlyk mogen worden overgebragt langs de Stad Axel, nadat aan het Comptoir aldaar behoorlyk aangifte zal zyn gedaan en Paspoort daar voor zyn verkregen ; en zonder dat van senige der andere verkortingen clan alleen van den dians gelegdcn Winterdyk gebruik zal mogen wor:len gemaakt, op ftraffe dat niet alleen de Paarlen en Beestiaalen, welke zonder zodanige aangif:e en Paspoort, of langs andere wegen" ter fluik nogten worden uitgevoerd, zullen zyn verbeurd, :n de Dry vers vervallen in den boete- van drie honierd Gulden, en die niet kunnende voldoen, arbirairlyk worden geftraft aan den lyve, en de Veeruiden en andere, die zich daar toe hebben laaten gebruiken , in een Boete van een honderd Guldens, :n die niet konnende voldoen, aan den lyve worlen geftraft, niet alleen zo wanneer op de daad ;elve worden gevonden en agterhaald, maar ook vanneer naderhand zal worden ontdekt , wie de jeestiaalen of Paarden deezen tegenftrvdig zal lebben uitgevoerd of daartoe behulpzaam "geweest ;yn, fchoon op de daad zelve niet bevonden , vanneer noch daar -en boven de waarde van de Itgevoerde Paarden of Beestiaalen en de verfchuligde doch niet betaalde Lands rechten zullen sneren voldoen. Eu ten einde hier omtrent alle mogelyke voorzorg  JAARBOEKEN, December, 1788. i8or zorg te gebruiken, boven de geene die in de Publicatien en Waarfchouwingen reeds zyn uitgedrukt, zal elk Ingezeten van het platte Land van Axel gehouden zyn, een Paard of Beestiaal verkoopende, om naar buiten te worden gctranfporteerd , het zelve in perfoon, of door een van zyne bedienden te brengen naar het Comptoir te .ixel, om aldaar te worden aangegeeven, of poene dat zo de Paarden of Beestiaalen door de Axtlfchè ingedykt wordende Schorren , of over het eene of andere Veer kwamen uit het Land te geraaken, zy zullen vervallen in eene boete van tweehonderd Guldens. Wordende voorts met betrekking tot het gebruiken van den thans gelegden Winterdyk geordonneerd, dat elk, 't zy komende uit, of gaande naar Vlaanderen, met Paarden, Beeftiaalen, Rytuigen, Graanen of Koopmanfchappen, gehouden zal zyn direct naar de Stad Axel te kómen en aan het Comptoir van Licenten daar van kennis te geven, en te betaalen de inkomende rechten der goederen uit Vlaanderen ingebracht en de uitgaande Van die, welke derwaard heen gevoerd worden, en zullen 's Lands rechten moeten worden geconfigneerd van die Paarden,-die tot tranfport gebruikt doch niet verkocht worden, op poene van hier in nalaatig zynde , te zullen vervallen in eene boete van tweehónderd Guldens. Terwyl eenieder ten overvloede gewaarfchouwd word zich te onthouden van het gebruiken van eenige Zydwegen of Sluipgaten, maar alleen zich te bedienen van de hiervvoren uitgedrukte Heerbaan, op de pcene en boete geftatueerd in het 65, 66 en 67 Artikel van het Placaat van Hun Hoog Mogenden van den 31 Juny 1725. Door de Regeering dezer Stad is by Refolutie van den 16 December 1788 eenegeldDddddd 4 lig- MlDDELEURG. Public, tegen verkor, ting van 's Lands Gerechtigheden.  Middelburg. Plan var, geldligting voor de Stad Middelburg. 1S02 NIEUWE NEDERLANDSCHE ligting vnn,r200000 Guldens beraamd, naar het volgende plan: Deze ligting zal zyn van een Millioen Guldens, by form van Obligatie - Lotery, verdeelt in duizend Loten, gedateerd primo January 1789, ieder van ƒ1000 Hollands Courant-Geld, doch zullen ook Ha ve en Quart Loten, voor die zulks verkiezen, te krygen zyn, op of na den 12 January 1789, ten Comptoire van gieter Stadnitski,op de Heeregra^t regt over de Drie Koningsftraat te Amfterdam ° \ By een Trekking te Middelburg, op de gewoone •wyze, in de maand van Juny eerstkomende, te doen, zullen aan deze Loten, genommert No. 1 a 1000, vyf honderd en vier pryzen of pramien, toegewezen worden , als volgt: 1 Lot 3/30000 . ' ƒ 30000 . 1 200g0 20000 1 10000 IOOOO 2 5000 IOOOO 5 4000 ■ . 20000 40 2coo ' / 8oooo 50 ijoo ?5000 JOO I20O , 120000 300 1100 ........ 330000 1 1000 Prasmie voor het eerfte Lot - 1000 1 1000 dito voor het laatfte - 1000 2 —— ijoo voor en na de/30000 - 3000 J04XT. t , ƒ 700000 jooNietenaiooo JOoooo ■XT , _r f 1200000 Van deze / 1,200,000 zullen voor het einde des Jaars 1789, ten Comptoire voornoemt, tegens intrekking der Loten, worden a'gegeven Obligatien, ten lasten der Stad Middelburg, onder Verband van alle deszelfs inkom ften, rentende 3 en een half per Cent 's Jaars, betaalbaar op Coupons, ten Comp- toi-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1803 toire van de Agcndarisfen der Provincie Zeeland, Johannes Menkema en Zoon in Amfterdam, zullende by iedere Obligatie, provifioneel gevoegd worden 10 Coupons, waar van de eerfte verfchynen zal op primo January 170c. De Regeering van Middelburg beeft 's Jaarlyks gedeftineert een fom van ten minften ƒ 50,0co zo ter betaling der Intrest als tcraflosfing, zo ver het telkens zal kunnen ftrekken , en, wy! de Intrest 's Jaarlyks door het af te losfene vermindert, zo worden de aflosfingen hoe langer hoe groter; zo dat alles in 54 Jaaren gerembourleert zal zyn; cn zal door een trekkingen Middelburg, in de maanden van November van ieder Jaar te doen , bepaald worden, welke Numeroos op den eerften dag des volgende Jaars losbaar zullen zyn. Ieder zal zyne getrokken Pryzen gefpiitst, en zyne Halve of Quart-Loten gecombineert kunnen krygen, en daar voor kunnen vorderen ordinaire Obligatien van zulke fommen als ieder zal verkiezen , mits niet onder de / 250 : - cn op voorwaarden, dat men deirefpïitfing of combinatie, ten Comptoire , daar de Loten gehaald zyn, zal moeten opgeven voor primo September', na welken tyd de Obligatien zullen gereed gemaakt worden, van de grootte als 't bedrag der Loten of Gedceltens van dien , met de daar op getrokken Pryzen zal zyn. Hun Edele Achtbaare behouden de vryheid, om boven het overfchot der ƒ 50,000 nog zo veel meerder af tc losfen, als zy zullen te rade worden. UTRECHT.' Utrecht. Omtrend het Marslieden Gilde is by de Vroedfchap op den x dezer maand aldus befloten: Dddddd 5 EX- Middelburg. Plan van seldligting voor de Stad Middelburg,  i804 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TR.ECH1 Refolut, cmtrend hst Gild der Marslieden* EXTRACT uit de Refolutien van de Edele Gmot Achtbanre Heeren BURGEMEESTEREN en VROEDSCHAP der Stad UTRECHT. Maandag den i December 1788. "YWederom zynde voorgebracht, en ter deliberatie gelegd, het Rapport van de Heeren Com? misfarisfen van het Marslieden Gilde op de Reques.te den 5 May 1788geprefenteerd, heeft de Vroedfchap goedgevonden de Ordonnantie op het Marslieden Gilde te amplieeren met de navolgende Articulen: Art. I. Dat niemand tot de Exercitie van het Marskramers Gild zal worden toegelaaten, dan die aan de Dekens van hetzelve zal hebben, vertoond een geboren Burger te zyn, of het Burgerfcbap deezer Stad verkregen te hebben, midsgaders een -Huiszittend en Lastendragend Inwooner te zyn , en ■in een Huis, alwaar neeringdoende Burgers gewoon zyn hunne Neringe te doen, te woonen;,dóch niet op Kamers of kleine Huizinge in Steegjes by hunlieden gehuurt wordende voor een geringe prys; en zullen de Dekens van dezen Gilde aan alzulke, welke aan de bovenftaande pointlen niet voldoen, geen Gildebrief mogen uitleveren. II. Dat alle de Leden van deeze Gilde gequalificeerd zyn de aanhaalinge te doen van de Perfonen, welke tegens de Wetten der Gilde langs de Huizen hunne Goederen koomen te veilen, of verkopen: dan zullen dezelve gehouden zyn van de gedane aanhaiinge ten fpoedigfte kennisfe te geeven aan de Dekc/is van 't Gild, omme alzulke aangehaalde Perfoonen te kunnen boeten, en de aangehaalde Goederen in bewaringe te brengen, ten einde met dezelve naar de Wetten van den Gilde te handelen. En zullen die Leden, welke een aanhaiinge gedaan heb-  JAARBOEKEN, December,1788. 18oj hebben, niet vermogeneenig accoord hoe genaamt, te maaken met den aangehaalde Perfoon, onder ver ■ beurte van eene Boete van gelyke waarde, als de aangehaalde Perfoon, zo in deszelfs Goederen, als anderzints, zoude hebben gei'ncurreerd; en zullen de Dekens de aangehaalde Goederen overgeeven aan , den Bode van den Gilde, om op de Gildèkamer ge-, bracht te worden; ten einde nader te bepalen, wanneer voorfchreven aangehaalde en in bewaring ge- i bragte Goederen zullen worden verkocht op de Publieke Wekelykfche Vrydags Erfhuizen, en zal de helfte der Penningen, welke van die Goederen zullen provenicren, genoten worden by dat Lid of die Leden van dezen Gilde, die de aanhalinge zal of zullen hebben gedaan, en de andere helfte komen ten profyte van 't Gild. III. Ingeval een Giïdebroeder met goede en dugtige bewyzen aan Dekens ontdekt, dat iemand geen Burger en Giïdebroeder zynde, heimelyk of openbaar Goederen tot dezen Gilde behorende verkoopt, zullen de Dekens tegen zodanig Perfoon ageeren, en gecondemneerd zynde, zal de Giïdebroeder, die de ontdekking heeft gedaan, genieten de helfte deiBoete , waar in de Perfoon is' gecondemneerd. IV. Dat alle vreemde en van buiten komende Kooplieden, welke genegen zyn hunne ingebragt® Goederen of Waaren alhier ter Stede te verkoopen, verplicht zullen zyn binnen den tyd van zes uuren na derzelver aankomst in deze Stad, aan de Dekens van dezen Gilde eene Omleg te verzoeken, en een Briefje van Permisfie daar toe bekomen hebbende, door den Gildebode aan alle Winkeliers, neringe doende in aangebragte Goederen of Waaren, doen aanzeggen waar die Kooplieden met hunne Goederen t'huis leggen, met den tyd wanneer gearriveerd zyn, en hoe lange alhier verblvven zullen, en zullen de Kooplieden voor ieder Briefje van Permisfie ten behoeve van het Gild betalen acht Stuivers, en aan den Gildebode voor zvne aanzeggin«c twaalf Stuivers. * V. En U- rHECHT. Refolut. tmtrend 'iet Gilde Ier Mars. 'ieden.  i8oö NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECH'1 Refolut, omtrend het Gild der Marslieden. 4 < V. En zullen de Kooplieden gehouden zyn wan. neer des Voormiddags de aanzegginge door de Gildebodeu gedaan is, niet voor des Namiddags hunne Goederen te verkoopen, gelvk ook, wanneer de aanzegginge des Namiddags gefchied is, niet voor ! des anderendaags 's morgens eene aanvang met het verkoopen mogen maaken; en niet langer daar mede ■ mogen contïnueeren, dan twee agter een volgende dagen , uitgezonderd , wanneer een Zondag , of Feestdagen tusfehen beide mogten invallen, welke hier onder niet begreepen zyn. En zal de Gildebode na het aflopen van die twee gepermitteerde dagen het Permisfie -Briefje van de Kooplieden moeten afvorderen, en door hun moeten overgegeven worden , om hetzelve aan de Dekens weder te overhandigen , en zullen de Kooplieden deze overgifte weigerende, verbeuren eene boete van vyf en twintig Gulden. VI. Dat de Kooplieden alhier een Omleg verzogt en verkregen hebbende, hunne Goederen aan niemand, dan aan zulke , welke dusdanige Neeringe doen, zullen mogen verkoopen, en wel alleenlyk in 't Gros of by het Stuk, en nier vermogen aan iemand, wie het ook zy, van die Goederen in 't klein of by de Elle te verkopen, onder welke benaminge het ook zoudennegen weezen op een boete van vyf en twintig Gulden. VII. Dat niemand het zy een particulier Burger, [nwooner, Logementhouder of Herbergier, alwaar ;en van buiten gekomen Koopman in zyn Perfoon 3f met zyne Goederen t'huis gelegen heeft , zal /ermogen de achtergelaaten Goederen of Waaren :e verkoopen of af te geeven , om naderhand het lield daar voor door den Roopmaa te worden geïnnet )f ontvangen, zullende zodanig een particulier Burger , Inwooner, Logementhouder of Herbergier, ach hierinne hebbende fchuldig gemaakt, insgelyks verbeuren eene boete van vyf en twintig Gulden, ;n zullen alle de Boeten in het 4, 5, 6 en 7. Ar-  JA ARBOEKEN, December ^-i^. 1807 ticulen vermeld, koomen ten profyte van dezen Gilde. En zal Extract dezer tot een ieders naarrigt wor-.] den afgekondigd , gedrukt en aangeplakt. Aldus by de Vroedfchap der Stad Utrecht geiirrefteerd den 1 December 1788 en more (oHto van den Stadhuize gepubliceerd den 20 dito. In kennisfe van my, J. W. de RUEVER. Omtrend de Jogt is den p dezer maand by de Gedeputeerde Staten deze Waarfchouwing gedaan: T")e Gedeputeerden van de Staten 'sLands van ~f Utrecht doen te weten: alzo tot confervatie van bet Wild en de Wildbaane binnen den Lande van Utrecht, by de Edele Mogende Heeren Staten van tyd tot tyd verfcheide Ordonnantiën zyn gear-. refteerd en gepubliceerd, by welke onder anderen wel expresfelyk is verboden aan alle en een iegelyk, van wat ftaat, qualiteit of conditie dezelve zouden mogen zyn, het zy dan tot de Jagt géqtialificeerd of ongequalificeerd, binnen den beftoten tyd te jagen of doen jagen, veel min zich op te houden met ftropen, venten, kopen of opkopen van eenig Wild, en echter in verachtinge van deze geftelde orders en beveelcn, verfcheide Perfoonen zich bezig houden met het Jagen, Stropen, zetten van Strikken of Netten, Venten cn Opkocpen van Wild; al het welk (ook in het byzonder by het jegenswoordige faifoen en de gevallen fneeuw) noodwendig moet uitlopen tot ruïne van de Wildbane binnen deze Provincie; zo is 't, dat Wy alle en een iegelyk nochmaals op het ernftigfte waarfchouwen, de Ordonnantie op de Jacht, laatftelyk den 18 July 1781 geëmaneerd , niet te overtreden op eenigerhande manieren ; en alzulks geene Jacht in den "beftoten tyd, U- RECHT,  u- trech Public nopens tkjag 1808 NIEUWE NEDERLANDSCHE tyd, voor den 15 September of na den 1 December r.te exerceeren fblyvende nochtans bier va? £ uitgezondert het vangen van Convnpn ™ van de f^OtS^^^^S^^ min zich met eenige Stroperyen, VeS^n? r.kopinge van Wild, 0pFwelke wyze dan nS?" contrarie bovengemelde Ordonnanuf 1%Vh0U- currerende boetens by dezelve OrdowS en Publicatien daar tegens gedeld, mitsgaders dè\ onvermogende, ingevolge daar van, aan den ly ve ai bi tralyk of met confinement in den Tuehthuize naar exrgentie van zaken, worden géc^ee?^ En zal tot een ieders waarfchouwinge deze alnm tooreWn?rden ^ühlk^ » ^£*tl?7Q'- Aldusgedaan t'Utrecnt den 9 December 1788. QVas geparapheerd,) B. C. van LYNDEN, vt. (Onderjlond) Ter Ordonnantie van Welgemelde «eeren Gedeputeerden. QVas get eekend) H. A. LAAN. Den 8 dezer maand December is door de Vroed-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1809 Vroedfchap alhier eene Refolutie genomen, tot het doen van eenen plegtigen eed by de .Stads Minifters, Amptenaaren , Stads Bedienden enz., volgens het onderftaandeFormulier: W/y beloven en zweeren gehouw en getrouw te " zullen zyn aan de Conftitutie en Regeeringsform van den'Lande van Utrecht, beftaande in de Hooge en Souverainc Overheid van Hun Ed. Mog. de Staten dezer Provincie,met het Erfftadhouder-, Gouverneur-, Kaptein- en Admiraalfchap Generaal, Erflyk in 't Doorluchtig Huis van Orange en Nasfau , zodanig als het zelve by Staats - Refolutie van den Jaare 1747 is opgedragen, en by den tegenwoordigen Heer Erfftadhouder in 1766" aanvaard, en nu onlangs in den Jaare 1787 op nieuw bevestigd, als ook in den Jaare i788Bondgenootfchappelykgeguarandeerd, en als een esfentieel deel van de Conftitutie verklaard; als mede de Heeren Burgemeefteren en Raden in de Vroedfchap, uitmakende de alleen wettige Magiftraat dezer Stad, zo als dezelve door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe van Orange en Nasfau in Hoogstdeszelfs qualiteit als Erfftadhouder thans zyn verkoren, of by vervolg verkozen zullen worden, als myne wettige Magiftraat gehouw eb getrouw zal zyn, dat ik insgelyks niets zal doen of ondernemen direót of indirect, 't welk zoude kunnen ftrekken of aanleiding geven tot eenige de minfte verandering van 't Reglement in den Jaare 1674 op de hooge Regeering dezer Provincie Staatsgewyze gearrefteerd. Zo waarlyk helpe my God Almachtig! Deze eed is reeds door de Heeren Profesforen, Predikanten, Roomfche Priefters, veele U- TRSCHT. Formulier van Eed*  i8io NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT. : | i t c a 2 t V I le Amptenaaren, Dekens der Gilden en anderen afgelegd. Den Heer Hengst, een der gewezen Raden in de Vroedfchap, is, op deszelfs Request., gunftig toegedaan in de Amnestie begrepen te worden, mits betaalende 30000 Guldens, tot vergoeding der fchade, door zyn gedrag in de laatfte onlusten aan de Provincie en Stad veroorzaakt. Zie in de vorige maand bl. 1646. Nog twee andere gewezen Raden, name[yk de Heeren Van Dam, Heer van Isfelt, ;n Barman de la Baffecour, hebben ook Hequest ingeleverd, om in de Amnestie begrepen te worden. Aan eenen Gerrit van Royen, wegens het alegen van dieveryen van drie Paarden, op Irie verfchillende tyden, uit onderfcheiden kVeiden aan de Eigenaars ontvoerd en gefooien, op ootmoedig verzoek van deszelfs /rouw en Vader, op den 17 dezer maand, loor de Edele Mogende Heeren Staten deler Provincie goedgunftiglyk remisfte vereend zynde van de doodftraf, met overhing aan Hoogstderzelver Hof Provinciaal, m den Gevangen zodanig anders te ftraffen, Is het zelve Hof naar vereisch van zaaken oude oordeelen te behoren; is vervolgens lezelve Gerrit van Royen , ingevolge de lententie van den Hove voornoemd, op den o dezer maand des ochtends, ter zaake van oorfz. euveldaden, op de gewoone Gerigts. laats van den Hove op het Paardenveld al- hier,  JAARBOEKEN, December 178$. I8i hier, onder de Galg, met een drop om der hals, ftrengeJyk gegeesfeld-, en voorts aebrandmerkt met het merk G, mitsgaders dil gefchied zynde, overgebragt naar *s Heeren Werkhuis binnen deze Stad, om aldaar se. Vangen te blyven geduurénde den tyd van twaalf jaaren : zynde wyders de gemelde misdadiger gebannen na verloop van dien tyd, ten eeuwigen dage uit de Stad , Steden en Lande van Utrecht, als mede uit de Provincien van Holland, Zeeland en West-Friesland, zonder ooit daar weder in te komen* onder bedreiging van zwaardere flraf. Ook zyn op den dezer maand twee Publicatien afgekondigd. De eerde van Burgemeefteren en Vroedfchap raakt het recht van inwooning, welke door allen, die buiten de Provincie t huis behooren, moet verzogt wor* den, indien zy zich in deze Stad en derzelver Vryheid zouden willen nederzetten. Zy luidt aldus; £urgemeesteren en Vroedfchap der Stad Utrecht» gehoord hebbende 't Rapport en de Confide* ^rQ?HdceKHeerenuC,olionel en Hoofdmannen dezer Stads Schuttery, hebben na rype deliberatien om redenen Hun Ed. Groot Achtb. daar toe S veerende, goedgevonden by deze te arrefteren • Dat alle en een iegelyk, van welken ftaat of con* ditie hy zoude mogen weezen, welke buiten deze Provincie gebooren zyn, of gerekend moeten worden buiten dezelve t'huis te behooren, èn eeneeeeri waren zich binnen deze Stad of Vryheid van die met de woon neder te zetten, en in Huizen of Kameren te feoomen woonen, provifioneel verplicht Eee eee r m\* l ■ U- TRECHT»  f8i2 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT Public, nopens inwoo' Hing. zullen zyn , zich alvorends by Requeste aan de , Vroedfchap te adresfeeren, en het Recht van Inwooning te verzoeken, op poene om by verzuim of nalatigheid de fadto uit de Stad en Vryheid te moeten vertrekken; altererende de Vroedfchap hier meede het eerfte lidt van hetóArticulvandeVroedfchaps Ordonnantie, (waar naar Perfoonen, die van buiten binnen deze Stad koomen woonen , zich moeten reguleren,) in dato 27 December 1777 dicterende, dat van het verzoeken van 't Regt van Inwooning zullen zyn geëxecufeerd Renteniers en andere gequalificeerde Perfoonen, welke uit Holland of elders zig komen nederzetten. Insgelyks zullen ook alle Perfonen of Huisgezinnen, welke Burgers of Inwooners dezer Stad geweest zynde, zich naa elders buiten de Provincie Utrecht met de woon begeeven hebben, of Reipublica?, Ecclefiaj, of Studiorum Caufa zich eenigen tyd buiten de Stad opgehouden hebben, verplicht zyn, alvorens zich wederom in de Stad of Vryheid te koomen etablisfeeren, op nieuws het Recht van Inwooninge binnen dezelve by Requeste te verzoeken , en te obtineren; op poene als vooren. En op dat niemand hier van eenige ignorantie pretendeere, zal deze worden gedrukt, afgekondigt, en aangeplakt, daar, en zo als zulks behoort. Aldus by de Vroedfchap der Stad Utrecht gearresteerd den 15 December 1788, en more ftltto van den Stadhuize gepubliceerd den 27 dito. In kennisfe van My, J. W. de RUEVER. De andere Publicatie is van den Gerechte dezer Stad , verbiedende , ter voorkominge van ongelukken, met eenige brandende doffe langs de'ftraten te gaan, te fchieten enz., en aldus ingerigt: Schout,  JAARBOEKEN, December, r?S3. lSl3 gchout, Burgemeesteren, en die van den Gerech^ te der Stad Utrecht hebben, tot voorkoKe van ongelukken, goedgevonden en verfK by Renovatie van yoonge Publicatien, dier. aanbanïiS";^1 fcherpelyk te verbieden, gelyk Hun Ed Achtb. verbieden by dezen, aan allen en een iegelyk, met eenige Hoepels, FlamWtjes" Toortsjes, of eenige andere brandende Stoffen binnen deze Stad, en Voorlieden van die, C de Straten te gaan, te loopen, daarmede te flingeren, te werpen of eenige ongeregeldheden te bedryven gelyk ook eenige Slangetjes, Voetzoe £n t'PSfnebUS?n' °f dierSc!lke Vuurwerken nf%n, i. ' ofAe-wcl'Pen' °f met Piftooltjesof Snaphanen te fchieten, of ander Schietgeweer te losfen, op pcene van zes Gulden byiedfrContraventeur, en wegens elke Contravmtie, te verfen^'neffie-ne^elfte 'I" behoeve van ^n Heera Sn £h0fflCIer dfer SC3d' en de an^re helfte ten behoeve van den genen die den aanbreng of* beboetinge zal hebben gedaan, en ten reguarde der onvermogenden, van by den Kop gevat op den Huize van Hazenberg gefteld, en vervolzondei-verfchooninge, naar exigentie van zaken, wel fcherpelyk geftraft te worden- Zullen- nCn^,ten °pZLgte v'l?- 9 Pecunieele'Boeten, de Ouders voor hunne Kinderen, en de Voogden voor hunne Pupillen moeten inftaan en betalen En, ten einde het geen voorfchreven'is te beter worde geweerd, verbiedt het voorfz. Gerecht bv deze mede aan allen en een iegelyk, de voorfchreven Flambouwtjes,Toortsjes,of andere Vuurwerken te verkoopen, niet tegenftaande eenige Winkeliers daar toe by andere gelegenheden permisfie van Heeren Burgmeesteren en Vroedfchap dezer Stad bekomen mogten hebben , direct of indirect, od pcene van vyf en twintig Gulden telkens, en ten behoeve als vooren, te verbeuren,boven fufpenfie Eeeeee z van U- TRECHT» Public, tegen fchieten , vuurwerken enz*  *8i4 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT. van hun lieden Bedieninge (zo zy eenige hebben} ter discretie van den Gerechte. En, op dat niemand hier van onkundig zy, zal deze afgekondigd, gedrukt, en aangeplakt wordes naar behooren. In kennisfe van My, C. A. V. WACHENDORFF. Aldus gepubliceerd van den Stadhuize te Utrecht (more fokto) by my ondergefchreven Deurwaarder den 27 December 17&8. P. STRAATMAN. 1 FRIESLAND* Leeuwarden. Johannes Haitsma, woonachtig te Frane» ker, welke op den 23 O&ober des voorleden Jaars, wegens de voorgaande on- j lusten was in hegtenis genomen, is op den 4 December dezes Jaars in eene boeten van 500 Goudguldens, en in de kosten van het 0 rechtsgeding verwezen : gelyk ook eenen ; /iggeus Ennema, mede Inwocner van Fra- é neker,op den 16 derzelfde maand in de boe- v te van honderd Friefche Ryders en de kos- « ten is veroordeeld. Ook zyn nog op den 19 jj December de beide gewezene Vroedfchap- : pen van Franeker Nicolaas E. Scheltema en z, Wybe Lolkema, de eerfte in de boete van a; 600 Goudguldens en de kosten, en de laat- n fte in 1000 Goudguldens, of vier Jaaren kt ver-  JAARBOEKEN, December ,1788. 1815 verbannen buiten de Provincie ter zyner keuze, mitsgaders ia de kosten verwezen. De Heer Vroedfchap Scheitema was door het Defenfie-Wezen tot Burgemeefter aar-gefteld. Eindelyk is nog eenen Gerrit Boenflra te Sexbierum woonagtig, welke op den 6 October 1787 wierdt in hegtenis genomen, op den 20 dezer maand in de Grieteny van Barradeel voor 3 jaaren gebannen, als ook den Heer Jan E. Scheitema, van Franeker, verwezen in een boete van 1000 Dukatons , de kosten van het rechtsgeding, en nog daar en boven voor tien Jaaren gebannen. Omtrend het crediet of geloof geven aan Krygslieden, is op den 19 dezer maand van wege de Regeering dezer Stad deze Publicatie gedaan: "Durgemeefteren, Scheepenen en Raden der Stad Leeuwarden, doen te weten: alzo by de uittelling der Logysgelden, jaarlyks aan onze Gecommitteerden komt te geblyken, "dat veele Militairen, op hun te goede zynde Logysgeld Crediten van allerhande foorten maken, cn egter by de uittelling der Logysgelden tegen de validiteit der hier uit voortfpruitende prastenfien , uit hoofde onzer vorige Publicatie van den 24 September J751 word geprotefteerd; en ook, dat verfcheidene Burgers, Militaire fehulden veele jaaren oud, ja zelfs zodanige die voor den aanvang der Militairen dienst gemaakt zyn, zonder eenige meldinge van derzelver oudheid aingeeven,om aldus onze Gecommitteerden te vcrrasfen en hunne Competentien op deze wyze te bekomen, waar uit veel abuifen en debatten over de Eeeeee 3 va- Leeu- WARDEN.  i816 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. Public. nopens credit aan Kfygs- Leden. J. F. van SLOTERDYCK. OVER- validiteit en prseferentien van zodanige fchulden ontllaan; zo is 't, dat wy in het een en anderen willende voorzien, by Ampliatie en Alteratie van onze vorige Publicatie over dit onderwerp geëmaneerd, ftatueeren. Dat geene Pratenfien op het Logysgeld zullen worden goed gedaan, dan wegens fchulden, die onbetwistbaar zeker zyn , dat geduurende den Militairen dienst zyn opgelegd, en minder dan twee Jaaren oud zyn.; dat het Logysgeld zonder onderfcheid van Officieren, Onder-Officieren of Gemeenen, in de eerfte plaatze, en by Preferentie voor Huur van Huis, Kamer of Stal, arreftabel is, en zulks niet alleen voor de Huur van twee a drie weeken, maar zo verre het montant der te goede zynde Logysgelden kan verftrekken, latende aan Heeren Gecommitteerde tot het uittellen der Logysgelden in der tyd de vryheid, om, wanneer geene competentie wegens Huur van Huis, Kamer of Stal zig opdoet, arresten op het Logysgeld van Onder-Ofcieren en Gemeenen, hun oorfpronk hebbende wegens Leverantie van noodwendige behoeftens, of gedaane onontbeerlyke dienften "aan te nemen en goed te doen; blyvende de Logysgelden der Heeren Officieren, na geprefereerde Huur van Huis, Kamer of Stal, arreftabel voor alle erkende of onbetwistbaare fchulden. En op dat niemand eenige ignorantie zal kun. nen voorwenden , hebben wy goed gevonden dezen van den Raadhuize te doen publiceeren en te affigeeren daar men gewoon is zulks te doen. Aldus gedaan, gerefolveerd en gearrefteerd op het Raadhuis der Stad Leeuwarden den 19 December 1788. J. GRAVIUS, vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Achtb.  JAARBOEKEN, December, 1788. 1817 OVERTSSEL. Deventer. De Burgery dezer Stad, dat is dat gedeelte, het welk der Oudftaatsgezindheid is toegedaan, heeft aan den Erfftadhouder verzogt, om de Regeering alhier te veranderen. Ten welken einde dan ook'de Heeren Jr. Van Heeckeren tot Suideras en Jr. Van Lynden tot Blitterswyk , herwaart zyn gezonden, welken het Collegie van Gemeenslieden veranderd hebben, en de Oude Leden van Regeering herfteld, en de Leden, die in de voorledene Onlusten der Nieuwftaatsgezindheid waren toegedaan, hebben afgezet, en anderen in derzelver plaatzen aangefteld, STAD EN LANDEN. Groningen. In de meefte dagpapieren van deze maand leest men eene Publicatie, welke uitdrukkelyk gezegd wordt op last van hoger hand geplaatst te worden, en van dezen inhoud is. De Staaten van Stad Groningen en Ommelanden doen te weeten. Alzo Gerrit Jacob Georg Bacot, Predikant te Eenrum, welke volgens de voor handen zynde Informatien, zich aan diverfe delicten op onderfcheiden tyden en plaatfen gepleegt, Eeeeee 4 als Deven- t£r.  i8i8 NIEUWE NEDERLANDSCHE GRONINGEN. Public, tegen den Predi. kant G. J. G.Ba- CQt, als het ftooken van oproer, lasteren op Zyne Doorluchtige Hoogheid den fleer Erfftadhouder en verdere Leden der Hooge Regeering, het plegen van openbaar geweld en het fabrïceeren van valfche en door hem verzonne nieuwstydingen, heeft fchuldig gemaakt, en mogelyk uit overtuiging, dat op alle zyne euveldaaden, eindelyk de welverdiende ftraffe volgen zoude, zig, naa dat voor af zyne meeste Goederen uit de Pastory hadde doen vervoeren , van hier heeft geabfenteerd en als nog latiteerd, echter de Juftitie en het belang deezer Provincie 'er grootelyks aan gelegen ligt, dat deeze Booswicht, over de zo menigvuldig tegens hem ingebragte befchuldigingen in Perfoon gehoord en daar van wordende geconvinceerd, loon naar werken ontvange. Zo is het, dat de Heeren Staaten van Stad en Landen, by deezen beloven een Pra:mie van een duizend Carolie Guldens uit het Comptoir van den Ontfanger Generaal deezer Provincie te voldoen, aan de geene, welke den genoemde Latitant onder Hunne magt, of wel van die der Heeren Gecommitteerden tothandhaaving van de Gevestigde Con. ftitutie deezer Provincie, zal weeten te bezorgen: dienende toot Signalement tot een ieders naricht, „ dat hy is klein en tenger van postuur, bleek van „ aangezigt en wat byziend, zwart van uiczigt, „ gewoonlyk dragende een zwart Abbé-Paruikje, ,, lispenden eenigzints in zyn Spraak, meestentyds „ in het zwart Gekleed, zomtyds een blaauwe duf„ felfche Over-Jas en blaauwe Stropkousfen aan3, hebbende, wat Knikkebeen en dun van beenen." Men diend niet te min verdacht te zyn, dat hy op alles Afgericht, wel zyne gewoone Klecding afgelegd en een andere Naam kan hebben aangenomen, gelyk hy volgens ontvangene berichten in den voorleden Jaare 1787, op het Heere Veen, in de Provincie van Vriesland heeft gedaan, wanneer mede voor de Juftitie beducht, zig met een Zak-Paruik vertoonde., en voor een Baron Vm £>o,om uitgaf. Oofe  JAARBOEKEN, December, 17S8. 1810 Ook wierdt nog aan den Graavelyke Bent- Groheim-Steinfurtfche Regeering, deze Requi- ningen. ficoriaale Brief op den 30 December 1783 gefchreeven, op welken wy het antwoord in de aanftaande maand zullen mededeelen: EDELE, ERENTVESTE, WYZE ZEER VOORZIENE HEEREN I A angezien wy in het zekere zyn geïnformeerd, dat Gerrit Jacob Georg Bacot, gewezen Predikant te Eenrum, zich te Borg-Steinfurt, onder U Edele Erentveste Gerichtsdwang ophoudt, welke ter ontwyking van de verdiende ftraffe, wegens veelvuldige misdaaden, in de maand Augustus laatstleden , zich uit deze Provincie heeft geretireerd, en 'er de Juftitie dezer Landen ten hoogften aan gelegen legt, dat wy denzelven magtig worden, als zynde ten dien einde door Hun Edel Mog. de Heeren Staten dezer Provincie, by nevensgaande Publicatie , daarop een pramie van duizend Caroli Guldens gefteld; zo nebben wy ons niet mogen difpenfeeren, U Ed. Erentveste by dezen op het vriendelykfte te verzoeken, om den gemelden Perfoon zo fpoedig mogelyk in te trekken, en daar van aan ons kennisfe te geeven, belovende de daarop te vallene kosten met de uitgeloofde prsemie, aan den genen, welken U Ed. Erentveste tot vermeld Exploicl zouden moeten employeeren, te voldoen, en voorts deze betoonde vriendfchap, by alle voorkomende gelegenheden , met gelyke bereidvaardigheid te reciproceeren. Zullende het ons teffens byzonder aangenaam zyn, dat dc Goederen en papieren, die hy byzich mogte hebben, in fecuure bewaaring genomen, Èeeeee 5 en Pp qui fit Brief nopens den Pre- dikani Bacot.  Groningen EDELE, ERENTVESTE, WYZE, ZEER VOORZIENE HEEREN! De Gecommitteerden tot handhaving van de gevestigde Conftitutie dezer Provincie. U Ed. Erentveste goede Vrienden, Ter Ordonnantie der H. H. voorfz. {Was geteekend) W. CRANSSEN. Groningen den 30 December 1788. GENERALITEITS LANDEN. Til burg. Met opzigt tot deze plaats ziet men het volgend Placaat der Algemeene Staten, gedagtekend den 18 December 1788. De 1820 NIEUWE NEDERLANDSCHE en met den gevangen aan ons worden overgegeeven. * Waar mede, na U Edele Erentveste in de befcherming des Allerhoogften te hebben aanbevolen, blyven,  JAARBOEKEN, December, 1788. 1821 "*T)e Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden: Allen den geenen die deezen zullen zien of hooren leezen, Salut; Alzo Wy uit het Rapport aan Ons gedaan door Onzen Advocaat-Fiscaal van Braband, wegens het onderzoek door den zeiven op Onze expresfe last en authorifatie in het werk gefteld, nopens het ontvlugten van Herman Harten, welke ter requifitie van den Advocaat-Fiscaal en Procureur-Generaal van Holland, Zeelanden Westvriesland, door voornoemde Advocaat-Fiscaal van Braband te Tilburg was gedaan arrefteeren, hebben vernoomen, dat, hoe zeer aan den zei ven uit de informatien ter dier zaake ingewonnen, niet was voorgekomen, dat met opzigt tot de ontvlugting van den voornoemde Harten uit deszelfs arrest, eenige Corruptie van de Bediendens der Juftitie, nog ook eenig gepleegd geweld zoude hebben plaats gehad, egter uit verfcheide ómftandigheden moet worden opgemaakt, dat zommige Perfoonen zig hebben beyverd, om de ontvlugting van gemelde gearrefteerden te faciliteeren en te bevorderen, en dat zelfs aan den Ontfanger der Convoyen en Licenten Abraham van de Graaf, welke op verzoek en authorifatie van voornoemde Advocaat-Fiscaal van Braband den gemelden Harten hac doen arrefteeren en aanhouden, onaangenaamheder zyn overkomen, en aan deszelfs Huis eenige glazen ingeflaagen geworden; en dat voorts in hel generaal by zommige Perfoonen te Tilburg, waai onder de zodanige, welkers denkenswyze ten tydt van de gepasfeerde Troubles genoegzaam is bekenc geweest, nog plaats heeft die zelfde geest val Onrust, Verdeeldheid en Partyzugt, welker voort duuring ook die der onlusten binnen gemelde Heer lykheid tot gevolg moet hebben. Zo is 't, dat Wy onvermindert zodanige actie als naar rechten tegens dezen of genen, welke zig het zy ter gelegendheid van de bovengemelde eva fte Tilburg. t t 1  i822 NIEUWE NEDERLANDSCHE Tilburg. Public. tegen verdeeld. heid en party- fchap enz. 1 i : 1 ( ï C i c \ X ü z b b S \ P fie, het zy anderzints aan eenige Crimineele misdaad mogten hebben fchuldig gemaakt, zoude komen en behooren geïnftitueerd te worden, nodig geoordeeld hebben by deeze de Ingezetenen van Tilburg, en voorts alle en een iegelyk op het ernftigfte te gelasten, zig foigneufelyk te onthouden, om den voornoemden Ontfanger Van de Graaf of iemand van de zynen, ter zaake van het bovengemelde door hem op verzoek en authorifatie van den Advocaat.Fiscaal van Braband gedaane arrest, in hunne Perfoonen of Goederen eenigzints te injurieeren of molefteeren, op pcene van Onze hoogfte indignarie, en ten rigoureuften geftraft te zullen worden; vermaanen Wy voorts alle de Ingezetenen der voorfchreeve Heerlykheid, om zig niet alleen van alle baldadigheden en ftraatfchenderyen, te wagten , maar ook met aflegging van alle haat en onderlinge verdeeltheid en partyfchap zig voortaan te gedragen, gelyk ftille en vreedzame Ingezetenen )etaamd; recommandeerende Wy voorts, en op het :rnftigfte aan den Stadhouder van den Drosfaard en Regenten van voorfchreeve Heerlykheid, op pcene ran privatie van derzelver Officie, gelastende om :orgvuldig agt te geven op al het geen tot ftooring Ier rust en goede order aanleiding zoude kunnen ;eeven, en daar tegens kragtdadig te voorzien, en m voorts tegen die geene, welke zig aan den Perron van den voornoemde Ontfanger Var, de Graajf, f iemand van deszelfs Huisgezin , het zy met roorden , het zy met daaden zouden komen te ergrypen, of wel anderzints zig aan eenige ftraatbenderyen, baldadigheden of oproerige discourfen juden mogen fchuldig maaken , als tegens openlare Verftoorders van de algemeene rust en puieke veiligheid, en als wederfpannige tegens Onze Duveraine bevoelen ten ftrikften en na rigeur der betten, zonder eenige conniventie of disfimulatie te •ocedeeren, en in het generaal zorge te dragen, dat  JAARBOEKEN, December^ 1788. 1823 dat aan den geheelen inhoud dezer Waarfchouwing ftiptelyk worde voldaan. Aldus gedaan en gearrefteert ter Vergadering van de Hooggemelde Heeren Staten Generaal, in den Hage, onder het Cachet van den Staat, de Paraphure van den Heer praefideerende in Onze Vergaderinge, en de Signature van Onze Griffier, op den 18 December 1788. (Was geparapheerd) J. W. van WELDEREN, vt. (Onder flond) Ter Ordonnantie van de Hooggemelde Heeren Staten Gsneraal. (Was g et eekend) H. FAGEL. Zynde op het Spatium gedrukt het Cachet van Hun Hoog'Mogende, op een rooden Ouwel, overdekt met een papiere ruite. Hulster-Ambacht en Axel. De Groot-Ingelanden van den Ferdinandus Polder, gelegen voor een gedeelte onder het Ambagt van Hulst, en voor een ander Tilburg. Public. tegen verdeeld* heid en party- (chup enz.  i824 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hut- ster- Am- bacht enAxEL. der gedeelte onder dat van Axel, by Requeste aan Hunne Hoog Mogende hebben voorgedragen , „ dat Hoogstdezelven , by „ Refolutie van den 05 September 1787, „ onder anderen disponeerende over de door „ hunne gedaaneverzoeken, tot vergoeding „ van de fchadens door de Inundatie hunner „ Polder, geduurende de jongfte troubles met Zyne Keizerlyke Majefteit geleden, „ goedgevonden hadden aan hun te accordeeren eene fubfidie van ƒ8:0 per gemet's Jaars en vrydom van 'sLands las„ ten over de Jaaren 1786 6111787, en voorts „ aan den Raad van Staten te verzoeken om„ trend de verzogte vrydommen, na de be5, dyking van voornoemde Polder,aan Huns, ne Hoog Mog. zodanig nader te advifee5, ren als gemelde Raad van Staten zoude 9, oordeelen te behooren; dat de voornoem5, de tyd van vrydom thans geëxpireert zyn9, de,en de meergemelde bedyking volbragt 3, was, en zy dierhalven verzogten, dat 9, Hunne Hoog Mogende over de gevraagde a> vrydommen van 's Lands lasten als nu fi„ naai geliefden te disponeeren, en daar ona> der te begrypen het honderfte gemet pro „ Minifterio Divino, met reftirutie van het n Jaar \ dat daar van reeds indebite zoude zyn „ betaald; en eindelyk dat de Straten, Wegen, Bermen en Holen van de voorfchreven Polder, die door de Inundatie geheel ,, bedorven zyn, wederom ten koste van den „ Lande, ten fpoedigfte mogen worden her- „ fteld,  JAARBOEKEN, December, 1788. 1825 fteld, zo als dit in den Jaare 1749 insge" lyks was gefchied:" zo hebben Hunne 'Hoog Mogende, den 26 der vorige maand goedgevonden en verftaan: „ dat ter ge- moedkoming van de Groot - Ingelanden van , den voornoemden Ferdinandus Polder, in * de meerdere fchadens, welke zy boven " andere Polders, door eene groote onvrugt- baarheid moeten ondergaan, aan dezelve, " boven den vrydom van twee Jaaren, by ' hen, uit kragte van Hunner Hoog Mo'* gende Refolutie van den 25 April 1787 *' reeds genoten, zal worden verleend conw tinuatie der vrydom van alle de ordinaire " en extraordinaire Verpondingen, benevens " de Gemetgelden voor nog zeven volgende " Jaaren, als mede vrydom van het hon- derdfte Gemet pro Minifterio Bivino over '] de Jaaren, geduurende dewelke zy geen ' oogst van hunne Landen zullen hebben " opgedaan, en mitsdien van het eerfte Jaar " der Inundatie af aan, te weten 1785, daar ' onder dus het reeds betaalde Jaar mede begrepen, tot dat de Polder wederom tot over de helft zal zyn bezaaid; en einde„ lyk, dat, in navolging van het geen in l\ den Jaare 1749gefchied is, den Opzigter- Generaal van 'sLands Zeewerken Ravé ]l zal worden geauthorifeert om de herftel„ ling der Wegen, Straten, Bermen en Ho„ len, door de jongfte Inundatie bedorven, „ publiek aan den meestbiedenden, en on„ der approbatie van den Raad van Staten, aan te hefteden." GE' HulsterAmbachtenAxEL.  i83<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE GEWIGTIG B TVOE G ZE L, RAAK ENDE DE OOST' INDISCHE COMPAGNIE. Ons zyn zekere ftukken , raakende de Vraag: Of het den Spanjaarden ge» oorloofd zy over de Kaap de Goede Hoop naar Indien te vaar en, toegezonden; dog (gelyk ons veeltyds gebeurt) veel te laat, om volgens tydorde in onze Jaarboeken te kunnen geplaatst worden. Wy hadden dus al befloten, om ze voor ons Aanhangzel op de Jaa* ren 1779—1788 , volgens tydorde te be* waaren. Maar eensdeels om het aanmerkelyk belang voor de Republiek in 't gemeen, en voor de Nederlandfche Compagnie in *£ byzonder; anderdeels om dat wy verwittigd zyn, dat aan veele Liefhebbers van 'sLands Hedendaagfche Gefchiedenisfen zulks byzonder aangenaam zoude zyn, zyn wy te rade geworden, om die ftukken agter dit Jaar 1788, by wyze van een Byvoegzel te plaatfen. Om den lezer dan in ftaat te fteL len, om het onderzoek nopens gemelde Vaart volledig te doen, en teffens over het gewigt der zaaken die daar van de onderwerpen zyn, te oordeelen, zullen wy voor eerst plaatfen de Memorie van de Bewindhebberender Oost-Indifche Compagnie, ter pr£efidiale Kamer Amfteldam, op den 23 Ocbober 1786 aan de Algemeene Staten overgegeeven. Ten  JAARBOEKEN, December, i78S. 182? Ten tweeden de Memorie van aanmerkingen yan de zyde der Spanjaarden, ter verdeediging van het recht tot gemelde Vaart en tot wederlegging van de redenen tegen dezelve in vroeger tyd ingebragt, zynde gedagtekend den 3t October ë Laarftelyk het antwoord van Bewindhebberen op die aanmerkingen, gedagteekend den 16- Juny 1787. De zamenvoegingen vergelyking dezer drie belangryke Stukken zal de wederzydfche grond^eginzeSen en' leerbegrippen volkomen doen kennen, over dezelven een mercantiel en politiek of Koonen Staatkundig licht verfpreidende. Het eerfte ftuk of liever de eerfte verdeeling, welke verfcheidene ftukken in ziff vervat, Qie wy in die orde, als wy die omvangen hebben zullen mededeelen, is van dezen inhoud: - I HOOG MOGENDE HEEREN! *^Y/y hebben ontfangen Uwer Hoog Mogende zeer rZ §eee-rde Refolutie en Misfive van den 20 fulydeezes Jaars, waar by het U Hoog Mogende behaagt heeft,Bewindhebberen van df.SSdlfche ^hrydve"r * «88 5 het Wdk de Compagnie te v"ezS ]Fi?) Ig [tauJche Volkeren in hunne byzonekre diftritten Handel te dryven, even zo als aan die Vol' ken word gepermitteerd hunne Goederen naar de Philippynfche Eilanden te gaan verkoopen. - En ten derden, voor het bepaalde by het 30 Articul, dat de Schepen van de sifiatifche QrmpagM die-uit Spanje vertrekken naar de Philippynfche Eilanden, over Caap de Goede Hoop, op gelyke wyze direct zullen moeten retoumeeren. En hoe zeer U Hoog Mogende Bewindhebberen eeniglyk hebben gelast, onderling te overleggen de middelen om des ncodig zynde tegen te gaan, en te fluiten het nadeel, het welk de Compagnie te vr eczen zoude hebben van de voorzeide onderneming in Spanje. Zo verbeelden wy ons echter geenzin ts te zu len fiandelen tegen de inzigten van U Hoog Mogende wanneer wy ons in de vierde plaat, bok over die middelen uitlaaten. U Hoog Mogende hebben by Hoogstderzelver voorzeide Refolutie van den 20 July 1780, voor de Inltruclie in deeze zaak aan den Heere Grave Vanaiechteren, Uwer Hoog Mogende Ambasfadeur aap het Hof van Spanje, onder anderen tot een grond gelegd. ö F ff ff fa Dat Memorie der OostIndifcheComp. wegens 'Ie vaart 'Itr Spanjaarden.  i83o NIEUWE NEDERLANDSCHE Memorie der OostIndifcheComp. wegens de vaa*t derSpanjaarden. Dat het met de Vaart der Spanjaarden op de Oost - Indien, zo als dezelve Vaart zonder inbreuk op de Tractaaten tusfehen zyne Catholique Majefteit en de Republiek ftand grypende, heeft kunnen geoeffend worden en ook dadelyk geoeffend is, zi" in deezer voegen toegedragen heeft, dat aan de Noordwest Kust van America tot Aqua Pulco eenige groote Schepen gehouden zyn, om heen en weder te vaaren tusfehen de Philippynfche Eilanden, en de voorzeide Stad Aqua Pulco. Mitsgaders dat van daar de Oost-Indifche Waaren, die in America geene Koopers vonden, voor een gedeelte te Lande wierden overgevoerd naar VeraCruz,en zo verder met de Flotille naarCadix. En uit deeze grond zei ven krygen wy eene zeer voegzaame aanleiding, om de vryheid te neemen van U Hoog Mogende te doen opmerken, dat de Handel tusfehen Oost-Indien en Spanje, langs een zo grooten omweg moetende loopen, als dien wy zo even uit de Refolutie van UHoog Mogende hebben opgegeeven, de kosten op dien Handel ook zeer hoog moeten klimmen, en op dien voet voor de particuliere Negocianten in Spanje t'huis hoorende, 'er weinigaanlokfelen kunnen zyn, om ineen Handel deel te neemen, die uit hoofde van den voorzeiden omweg aan zo veele bezwaaren en aan zo veele wisfelvailigheden onderhevig is: zynde door zeer voornaame Zeekundigen , alleen voor het heen en weêr vaaren tusfehen de Philippynfche Eilanden en Aqua Pulco, ongeveer een Jaar gefteld; terwyl in die cours nergens eene Ververichingsplaats te vinden is; maar nu fpreekt het van zelfs, dat wanneer die Handel gedreeven wordt over de Caab de Goede Hoop zulks als dan gefchied langs een oneindig korteren weg, en met ongelyk minder omflag; en vermits de hier voorgemelde bezwaaren daar door moeten verminderen, zo moeten juist om die zelfde reden de aanlokfelen tot dien Handel toeneemen. U  JAARBOEKEN, December, 1788. 1831 U Hoog Mogende zien dus, hoe de vrees dat het getal van Compagnies naar ieverige Mededingers ten haaren nadeele nog meer en meer aangroeyen, in lang na zo groot niet kan zyn, indien de Vaart der Spanjaarden den westelyken en gewoone omweg over Aqua Pulco moet neemen,, dan wanneer dezelve Vaart word verlegd over de Caab de Goede PIoop. Die vrees zal nog merkelyk vermeerderen, als" men in acht neemt, dat zo de Spanjaarden van de Caab de Goede Hoop den Steeven wenden bezuiden Timor naar de Philippynfche Eilanden, hun cours als dan gaat vlak door de Molukkoos, en dat zy aldaar verfchynen kunnen, zonder dat het voor de hooge Regeering van Indien, eenigzints mogelyk geweest zy, vooraf daar van iets het allerminde te verneemen, zynde die weg voor hun by uitftek wel geleegen, onder anderen door dien hunne Schepen zig te Liphao op Timor by de Portugeezen kunnen ververfchen. Verkiezen daar tegen de Spanjaarden de Togt van de Caab de Goede Hoop te doen door Straat Banka benoorden de Celebeefche Kust, dan hebben dezelve daar uit dit voordeel, dat zy of naar de Philippynfche Eilanden; of volgens hun goedvinden het lynregt naar Canton in China kunnen houden. Boven dien kunnen de Spanjaarden ook in de gelegenheid weezen, om, van de Caab de Goede Hoop, zonder Straat Sunda aan te doen, direct naar de Kust van Chormande! en Bengalen cours te zetten, wanneer het hun gemakkelyk valt verder door Straat Malakka benoorden Borneo, hunne beftemming te vervolgen. Deeze drie routes hebben Wy Uwe Hoog Mogende aangeweezen, om dat men dezelve als de Hoofdroutes befchouwen kan, zynde niet te min tusfehen elk derzelver nog verfcheide andere Canaalen, van welke de Spaanfche Schepen, van de Ffffff3 Caab Memorie ■isr Oost' Indifche Cemp. vegens ie vaart ierSpan* 'aardeu.  1832 NIEUWE NEDERLANDSCHE Memorie der OostIndifcheComp, wegens de vaart derSpanjaarden. Caab de Goede Hoop komende, al mede kunnen gebruik maken. Onder tusfehen zyn alle de gemelde voordeden aan de Vaart voor de Caab de Goede Hoop verknogt, en het is alleen uit die Vaart dat de Spanjaarden dezelve kunnen ontlecnen. By de zo groote verkorting derhalven, van de ryzen, waar van wy te voren hebben gefproken, voegt zig de verfcheidenheid van wegen, langs welken het aan U Hoog Mogende nu is gebleeken, dat de Spanjaarden die verkorte Togten naar meergemelde Eilanden kunnen volvoeren. En die verfcheidenheid kan dus ook niet weinig tot nadeel ftrekken van de Nederlandfche Maatfchappy, daar in dezelve natuurlyk zo veel kragten liggen om in Europa de drift der Spanjaarden, ten einde mede onmiddelyk van de onderfcheidene takken des Oost-Indifchen Handels de Vruchten te plukken, ten fterkfte gaande te maken en de veelvuldige kansfen die zig daar toe alzo opdoen, te beproeven. Niet te min zal dit een cn ander voor de Nederlandfche Maatfchappy nog een veel duchtiger aanzien krygen, wanneer U Hoog Mog. in de tweede plaats letten op het 31 Artucul van het Oclroy, waar by aan de Compagnie der Philippynfche Eilanden toegeftaan is, om met de Afiatifche Volkeren in hunne byzondere Diftricten Handel te dryven, even zo als aan die Volken vergund word hunne Waaren naar gemelde Eilanden te koop te brengen. Immers zo men hier mede vergelykt de routes van welke U Hoog Mogende zo aanftonds zagen dat de Spanjaarden beoosten de Caab de Goede Hoop vaarende, zig bedienen kunnen , dan zal Hoogstdezelve terftond in 't oog vallen het ruime Veld, het geen zig voor hun opent tot pogingen om bezuiden Timor en door de Molukkoos heen zeilende, met behulp vari den Inlander, die altyd vlamt  JAARBOEKEN, December, 1788. T833 vlamt om met dc Vrugten van het Land, het geen hy bewoond gewin te doen, de Nederlandfche Maatfchappy in den Specery-Handel, de dierbaarfte van haare Bezittingen , te onderkruipen, en het geen by de Memorie der Vergadering vaja Zeventienen, van den 2 Mey 1784, op het fluit van de Vaart der Engelfchen door de Oofterfche Zeeën, U Hoog Mogende vertoond is, wegens de uitgeftrektheid der Landen, en het moeyelyke, om dezelve zo te bezetten dat Compagnies regt van uitfluitende Handel, daar door genoeg kan worden beveiligt, is ook op het tegenwoordig onderwerp zeer byzonder toepasfelyk. Als U Hoog Mogende hier by verder nagaan, de onderlinge nabyheid der Molukfche en Philippynfche Eilanden, dan zullen Hoogstdezelven ras bezeffen,hoe die ligging uit haar zelve aanleiding geeft tot het maken van een keeten van Handel tusfehen deeze beide Archipels, een keeten die noodzaakelyk ten bederve van de Nederlandfche Maatfchappy moet ftrekken, terwyl het aangetooge 31 Articul uit het Odtroy, daar toe boven dien als 't ware de wederzydfche Volken uitnodigt, en die uitnoding haar oogmerk thans zo veel te eerer fchynd te zullen treffen, als de Vaart der Spanjaarden van Aqua Pulco naa de Phillippynfche Eilanden door deszelfs ftrekking niets in zig bevat, het geen tusfehen die Eilanden, en de Molukfche eenig verband kan maaken, terwyl omtrend de zo evengemelde vaarweg , uitwyzens het reeds gezegde, juist het tegendeel plaats heeft. Gaan nu de Spaanfche Schepen door Straat Banka benoorden de Celebeefche Kust, dan kunnen zy daar, tot ons leedweezen , niet dan maar al te veel gelegenheid aantreffen, om, ten merkelyken nadeele van de Nederlandfche Compagnie, een Smokkelhandel in Peper en Thin te dry ven, en dus een Cargazoen te bekomen , het geen 'hun in China kan dienen ter inhandcling van de Producten van da; Land, Fff fff 4 heb. Memorie der OostIndifcheComp. wegens de vaart der Span. jaarden.  i834 NIEUWE NEDERLANDSCHE Memorie der OostIndifcheCoutp. wegens de vaart derSpanjaarden. hebbende de ondervinding doen zien, dat de voorzeide Smokkelhandel in Thin en Peper, door de Nederlandfche Compagnie moeielyk is te weeren. Zy ontzetten dus eerst de Maatfchappy van Koopwaaren die in haareige Magazyn hadden moeten komen, verfteeken dezelve daarna van de winsten , die zy by den verkoop van die Producten in China zoude hebben genooten, bederven aldaar voor de Nederlandfche Compagnie de Markt, en doen boven dit alles, door middel van die zelfde Producten, de Maatfchappy, en met dezelve de Republiek de voordeden derven van die Goederen, welke die Maatfchappy door middel van het voorfz. Thin en Peper anders te Canton zouden hebben ingekogt, om naar Europa te worden overgevoerd, zo dat in dit kort beftek zig een nadeel vertoond, het geen wezentlyk uit de Vaart der Spanjaarden over de Caab de Goede Hoop voortfpruitende, in Indiën, in China en in Nederland zelfs in 't werk zig doet gevoelen. En deeze zaak, Hoog Mogende Heeren f verdient te meer opmerking, om dat wy redenen hebben, om te onderftellen, dat de Spanjaarden voornemens zyn, om ook door middel van de Vaart dezer nieuwe Compagnie , op den Chinafchen Handel zig meer en meer te gaan toeleggen. Indien U Hoog Mogende hen wyders volgen , op de route van de Caab de Goede Hoop , direct naar de Kust van Chormandel en Bengalen, om van daar de Straat Malakka door, naar de Philippynfche Eilanden te fteevenen, dan zullen U Hoog Mogende verneemen hoe zulks hen de beste gelegenheid des Waerelds verfchaft, om aldaar zelve de byzondere foorten van Lywaaten, welke het zy voor Europa, het zy voor de Philippynfche Eilanden kunnen en moeten dienen, te bemagtigen. En daar anders de Spaanfche Schepen, onder den naam van de Manillaas-Vaarders by de Compagnie bekend, laatstgemelde Lywaaten van Batar via  JAARBOEKEN, December, 1788. 1835 via komen haaien, en die Handel voor de Maatfchappy by uitftek is voordeelig, als met gereede Penningen gefchiedende, zo kunnen Uwe Hoog Mogende hier uit afmeeten, de grootte van het nadeel, het geen ook in dit opzigt de Nederlandfche Maatfchappy zoude lyden. Inmiddels hebben Uwe Hoog Mogende zonder twyffel., derzelver aandagt reeds gevestigd, op de betrekkelyke ligging van Spanje," waar door het zelve Ryk voor de Vaart op Oost-Indiën eene gefchiktheid heeft, voordeeliger dan die van byna alle de Europeefche Natiën, en daar onder voornamelyk de Nederlanders. Hier bygevoegd het voordeel van zelve in handen te hebben de Speciën , die voor de inkoopen der Oost-Indifche Waaren kunnen en moeten dienen, daar de overige Natiën die op Oost-Indiën Handel dryven, dezelve voor een groot gedeelte uit Spanje moeten bekomen; dan befpeurt men _ ras de noodzakelykheid dat voor het overwigt dier voordeden Reeds een fegenwigt werde bewaard, door de Spanjaarden aan de Traclaaten te houden, welke hun Vaart op Oost-Indiën, aan de hier voorgemelde bezwaaren onderwerpen. Deeze zo gunftige ligging van Span jen, komt vooral ook in aanmerking, by het geen in de derde plaats nog te handelen ftaat, over de nadeden zo als die voortvloeyen uit de terugkomst der Spaanfche Schepen, langs den zelfden Vaarweg, voorby de Caab de Goede Hoop, want ook hiertoe is by het 32 Articul van het Ocdroy verftaan. Het geen wy hier voor by den aanvang van het eerfte Poinct, in het algemeen gezegd hebben, wegens de zo aanmerkelyke verkorting der ryzen, en de nog grootere mindering der bezwaaren van den Oost-Indifchen Handel, zo als die op den voet van het voorzeide Octroy moet plaatshebben, tot het geheel van dien Handel betrekkelyk zynde , en dus ook op de terugkomst der Spaanfche Sche- il Temer ie der Oost' Indifche Comp» wegens de vaart der Spanjaarden*  Memor der Oos - Indifch Comp. Wegens de vaat derSpat jaar den T.830- NIEUWE NEDERLANDSCHE fe Schepen over de Caab de Goede Hoop, zullen I r- wy toe vermyding van herhaalingen, ons daar aan [ » 111 allen eerbied gedraagen, en alhier eeniglyk in | het byzonder nog aanmerken , dat 'er zekerlyk f weinig Producten in Indiën te vinden zyn, die /een zo langen en kostbaaren vervoer, als die van >de Philippynfche Eilanden naar Aqua Pulco, en , van daar over Land naar Vera Cruz, en vervol- | gens ter Zee naar Spanje, by verkoop in Europa zouden kunnen goedmaken, en dat althans de Chinafche 'Waaren die kosten niet zouden kunnen opbrengen, veel minder nog een genoegzaamen winst daar benevens. Maar zulks kan niet dan maar al te wel plaats I hebben by een aanvoer over de Caab de Goede Hoop, zo als nu reeds ten duidelykften is gebleeken, en de voorzeide Compagnie der Philippynfche Eilanden, van de voorregten zig bedienende by het Oclroy aan haar vergund, zal dus op de Europeefche markten aan de Nederlandfche Maatfchappy niet weinig nadeel kunnen toebrengen. Dan zulks hier agter breeder voor U Hoog Mogende moetende worden opengelegt, zullen wy te deezer plaatze de vryheid gebruiken, dezelve in overweeging te geeven, of niet deeze Vaart over de Caab de Goede Hoop, de Spanjaarden fterk zal kunnen aanzetten , om in plaats van direcl naar Europa, naar de West-Indiën te Reevenen en met dc Oost-Indifche Waaren, die anders voor die Landftreeken uit Europa gehaald moeten worden , dezelve te vervullen. En zo wy onderlfelden dat de bedoelingen van Ie oprigting. deezer nieuwe Compagnie, onder andere ook ftrekken,om met de Oost Indifche Waaren , direct op Noord Amerika Handel te dry ven ian fchynt het ons onder verbetering toe, dat in lie onderftelling niets ongereimds te vinden zou iveezen. In allen geval blyft het zeker, dat wanneer in Span-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1837 Spanje zeiven direct; uit Indiën de Goederen aangebragt worden, die voor de Spaanfche West-Indiën moeten dienen, het zelve een allergeweldigfte dag zal toebrengen aan dat aanzienelyk gedeelte van den Koophandel deezer Republiek , het welk die Waaren aan Spanje levert, en dat die Rag alzo de Nederlandfche Maatfchappy voornaamlyk ook zal treffen. Maar hier by zal het niet blyven, want Spanje zelve, de Oost-Indifche behoeftens ook voor het gebruik van dat Ryk, op een onkostbaaren voet aanbrengende, zal de Leverancie van die behoeftens uit de Hollandfche Magazynen, en dus ook uit die van de Nederlandfche Compagnie, weinig verminderen, zo niet door den tyd geheel ophouden. En evenwel is dit nog niet te vergelyken by het nadeel, het geen en de Republiek en de Nederlandfche Maatfchappy te wagten hebben, zodra de OostIndifche Goederen door de Spanjaarden aangevoerta hier te Lande en elders verfpreid worden. Deeze voorzieninge, zo van de West-Indiën . Noord-America als van Europa, door de Spanjaarden met de Oost-Indifche Koopwaaren langs de gemelde wegen , verdiend naar ons inzien by uitneemendheid de aandagt Uwer Hoog Mogende, om dat vooral ook in dit poindt, de belangen var meer andere Mogendheden met die van de Republiek in het algemeen , en van de Nederlandfchf Compagnie in het byzonder, zig fchynen te vereeni gen, en over zulks veel ligt daar in middelen t< vinden zouden zyn, om de Spanjaarden te doei afzien van zodanige onderneemingen , als die d( voorwerpen van dit ons berigt uitmaaken. Het gebruik en de aanwending van de middelet welke in deeze door ons bedoeld worden, aan he meer verligt oordeel van U Hoog Mogenden eer biedig overlaatende, zullen wy nu, in de vierde ei laatfte plaats nog fpreeken over die, welke in dei boezem van de Compagnie voor handen zyn; E Memorie der Oost' Indifche Comp. wegens de vaart der Spanjaarden. Q  Memor't der Oost Indifche Comp. wegens de vaan derSpan jaarden. < < £ j J ( h 1838 NIEUWE NEDERLANDSCHE . En ten dien opzigte mogen wy voor U Hoo» . Mogenden niet verbergen onze vrees dat die middelen geenzins toereikende zullen kunnen weezen om zo als U Hoog Mogende begeerd hebben, tegen te gaan en te Ruiten bet nadeel, het welk de Compagnie te vreezen heeft van de voorzeide onderneeming in Spanje. Wy hebben wel in den voorleeden jaare, zo dra ons van de oprigting van voorzeide Compagnie iets bekend werd, den Gouverneur Generaal, en de Raaden van Indiën aangefcbreeven,om alle voorzorg welke van hun zou afhangen te gebruiken, ten einde door de verngtingen van die Compagnie, aan de belangen van de Nederlandfche Maatfchappy geene fchade toegebragt wierd. Wy hebben dit gedaan, op dat geene der Afiatifche Volkeren, welke verpligt zyn hunne Landsproducten aan de Maatfchappy, en aan de Maatfchappy alleen teleeveren, zig mogten laaten verleiden tot het overtreeden der Contracten, welke zy in vroeger tyden met de Compagnie hebben aangegaan, sn teffens op dat aan de Onderdaanen van zyne Catholieke Majefteit, geen voet worde gegeeven .ot de Vaart en Handel op zulke plaatzen, welke le Maatfchappy geregtigd, alle andere Europefche Natiën uit te fluiten. Dan U Hoog Mogenden zullen in den loop van ht berigt meermaalen gelegenheid hebben gehad >m op te merken, dat gemelde Regeering in weeryil haarer waakzaamheid, in dezen niet dan maar il te dikwyls zal kunnen verkloekt worden ■ En of fchoon wel by verfchyning der Spaanfche .chepenaan de Caab de Goede Hoop, dezelven et verblyf daar ter Rheede zoude kunnen worden eweigerd, is het echter naauwlyks te onderftel:n, dat zulks genoegzaam zoude zyn, om de panjaarden van de Vaart beoosten de Caab de ,oede Hoop te doen afzien, daar zy als dan, bealvenop Madagascar,ooknog op verfcheide Plaatzen  JAARBOEKEN, December, 1788. 1839 zen van de Afrikaanfche Kust, ten Noorden van de Caab, zich van het nodige kunnen voorzien. Hier by komt de byzondere omzigtigheid, welke omtrend de Schepen van de voorzeide Compagnie zal dienen te worden in agt genomen, alzo de Compagnie, indien wy wel zyn onderregt, eene Koninglyke Compagnie weezende, de Schepen van dezelve ook als Konings Schepen worden aangemerkt , zynde de twee derzelver, welke dezen Jaare in de Kaapfche Baayen zich bevonden hebben , door 's Konings Officieren gecommandeerd geweest. Wy zyn in deze byzonderheid getreden, op dat U Hoog Mogenden daar uit zouden zien, dat zo al de Nederlandfche Compagnie het vermogen hebben mogt, om zich met eenige vrugt tegen de voorzeide onderneeming der Spanjaarden te verzetten, zy dan nog uit hoofde van de tederheid der zaake weerhouden zou kunnen worden, om dat vermogen in al de uitgeftrektheid van haar recht te oeffenen, zo lang U Hoog Mogenden niet uitdrukkelyk verklaard hadden, hoe ver Compagnies Minifters daar omtrend zouden mogen gaan. Vergunt derhalven, Hoog Mogende Heeren! dat wy die uitdrukkelyke verklaaring by dezen van U Hoog Mogenden zeer ootmoedig ;verzoeken. En daar U Hoog Mogenden uit het door ons betoogde zullen hebben gezien , hoe zeer 'er de Nederlandfche Maatfchappy aan gelegen zy, dat de voorzeide onderneeming geen verdere voortgang hebbe, zo gebruiken wy de vryheid Compagnies belangen ten dezen opzigt in het toevoorzigt en de befcherming Uwer Hoog Mogenden op het kragtigst aan te beveelen , ten einde door de tusfchenkomst van U Hoog Mogenden, de nadeelen, die wy met zo veele redenen uit de oprigting van meergemelde Compagnie voor de Neder ■ landfche Maatfchappy te gemoet zien, van haar worden geweerd. Eef Memorie der OostIndifcheComp. wegens de taart derSpan'aarden.  1840 NIEUWE NEDERLANDS CHE Memm der Oosi Indifchi Comp, wegens de vaar derSpan jaarden. e Eer wy nu dit berigt eindigen, neemen wy de vryheid Hoogstdezelven kennis te geven, dat nog de 'PrasfidiaaleKamer, nog de andere Kameren van het voorzeide Octroy in zyn geheel kennis hebbende; over zulks de aanmerkingen en bedenkingen, die t aan U Hoog Mogende by deeze voorgedragen zyn, ook alleen hebben kunnen worden betrekkelyk gemaakt tot de Articulen, welke in de Refolutie van U Hoog Mogende uit het voorzeide Octroy zyn overgenomen. Wy wenfchen over de raadflagen en befluiten van U Hoog Mogende, het dierbaarfte van 'sHemels Zegeningen, en wy noemen ons met den diepflen eerbied, HOOG MOGENDE HEEREN! (Onder flond) U Hoog Mogende zeer Onderdanige en Gehoorzame Dienaaren, De Bewindhebberen van de Oost-Indifche Compagnie ter Praeüdiaale Kamer Amfterdam. (Lager flond) Ter Ordonnantie van dezelve, (JVas geteektnd) F. W. BOERS. Amsterdam den 23 October 1786. EX-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1841 EXTRACT uil het Register der^Re^ Jolutien van de Hoog Mogende Heeren STATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN^ : Peneris den 22 December 1786". , T")e Heeren. Otters en andere Hun Hoog Mo-J gende Gedeputeerden tot de zaaken van de' Zee, hebbende ingevolge en tot voldoeninge van derzelver Refolutie commisforiaal van den 24 Oclober laatstleden, geëxamineerd een Misfive van de Bewindhebberen van de Oost - Indifche Compagnie , ter Prafidiaale Kamer Amfterdam, gefchreeven aldaar den 23 daar te voren , houdende antwoord op Hun Hoog Mogende Refolutie van den 3.0 July dezes Jaars, waar by het Huh Hoog Mog. behaagd hadde, gemelde Bewindhebberen van dé Oost-Indifche Compagnie dezer Landen, ter PrEefidiaale Kamer te Amfterdam, aan tc fchryven, ten einde onderling tc concerteeren de middelen, om, des nodig zynde, tegen te gaan en te ftuiten, het nadeel het welk de Compagnie te vrezen zoude hebben , van de onderneemingen der in Spanje opgerichte Koninglyke Compagnie der Philippynfche Ei' landen: mitsgaders om een gecirCumftahtieerd bericht aan Hun Hoog Mogende op te geeven, waar in het voorfchreeve nadeel voor de Oost-Indifche Compagnie dezer Landen , door de voorfchreeve onderneemingen der Spanjaarden wel voörnamentlyk zoude zyn geleegen, al zo daar van iri de Memorien van Bewindhebberen van de Jaaren 1732 en 1768 , geene fpeciaale opgave was gedaan; by de voorfchreeve Hun Hoog Mogende Refolutie breder uitgedrukt. En daar op ingenomen hebbende de confideratien en het advis vau de alhier aanweezende GecomGgg ggg mie-- M'-morii ie; OnstindifchsOom t>. Vgens le va tri Ier Spant 'aardens  i5T42 NIEUWE NEDERLANDSCHE Memorie der OostIndifcheComp. wegens de vaart derSpan faarden. muteerden, uit de refpective Collegien ter Admiraliteit dezer Landen. Hebben ter Vergaderinge gerapporteerd, dat zy Heeren Gedeputeerden van advife zouden zyn, dat onvermindert het geene door Hun Hoog Mogende nader zal worden geantwoord op de Memorie,. door het Hof van Spanje, aan den Grave i*m Rechteren. Hun Hoog Mogende Ambasfadeur by Zyne Catholicke Majefteit, op deszelfs Memorie, ingevolge Hoogstderzelver Refolutie van den 20 July laatstleden geprsfenteert, overgegeeven ; aan 'Bewindhebberen van de Nederlandfche Geoctroyeerde Oost - Indifche Compagnie, ter Praefidiaale Kamer Amfterdam, ten opzigte van de by liet voorfchreeve Berigt gedaane vrage, hoe verre, namentlyk, Minifters zouden mogen gaan , om zig met eenige vrugt te verzetten tegens de voorfchreeve onderneming der Spanjaarden, daar zy, uit hoofde van de tederheid der zaake, weerhouden wierden, om dat vermogen in al de uitgeftrektheid van haar recta te oeffenen; zoude knnnen worden aangefcbreven, dat zy aan hunne Minifters in Indiën, by provifie zodanige ordres zouden kunnen geeven : „ Dat zy geene Spaanfche Schepen op eenige „ Plaatzen .onder Compagnies resfort zullen mogen „ toelaaten, veel min aan dezelven eenige gerieve„ lykheden vergunnen, maar dezelven zullen moe„ ten afwyzen en doen vertrekken , ten waare het „ Schip, of deszelfs Equipagie, in zodanigen ramp3, fpoedigen ftaat mogt zyn, dat men, zonder die „ manfehappen aan eenoogenfchynlyk levensgevaar „ bloot te ftellen, niet zoude kunnen weigeren, hun eenige hulpe tóe te brengen; maar dat in „ zodanig geval in het oog zou moeten worden ge„ houden, dat het den Spanjaarden, volgens de Tracfaaten met de Republiek, niet is geoorloofd „ te frequenteeren eenige Plaatzen, door Hun Hoog „ Mosende in Indiën bezeten wordende; en dat „ zy  JAARBOEKEN, Decemier, 1788. ^43 „ zy derhalven verpligt zyri^ zig daar van zorgvuldiglyk te moeten onthouden." En dat Hun Hoog Mog. wyders aan voorfz. Bewindhebberen overlaaten en recommandeeren, het beramen en doen ter uitvoer brengen van zodanige verdere mercantile middelen ^ als zy zuilen geraden vinden, om de oogmerken van de voorfz. Vaart, zoveel mogelyk j te verydelem Dat vervolgens van de voorfz. aanfcbryving tef-' fens zoude behooren te worden kennis gegeeycn aan Zyne Hoogheid, als Admiraal Generaal, met verzoek, om aan den commandeerenden Officier van 's Laftds Esquader in Oost - Indien, nu voor als dan, zodanige ordres te geeven, dat de voorfz. intentie van Hun Hoog Mog. door 's Lands Schepen, zo veel van dezelven zal afhangen, werde gefecondeerd ; en tot dat einde door dezelven /met overleg van de hooge Regeering in Nederlands Indiën , werden genomen zulke dispofitien, waar van zodanig effeóf. met apparentie van fucces zoude kunnen werden te gemoet gezien. Waar op gedelibereerd zynde, hebben de Heeren Gdeputegrden van de Provinciën van Holland ei; West-Friesland, van Zeeland en van Stad en Lande, het voorfz. gerapporteerde copielyk overgenomen om in den haaren breder gecommuniceerd té worden. En hebben de Heeren Gedeputeerden van de Provinciën van Utrecht, Friesland en van Overysfel aangenomen, zig hier op nader te zullen verklaaren. En is wyders,in achting genomen zynde, dat by gebrek van eene reguliere en continueele correspondentie met de bezittingen van den Staat in de Oost, het fchier onmogelyk is, om aan een Esquader van het Land, in deze en geene gelegendheden, hoedanigen 'er dagelyks kunnen voorvallen, en de Republiek zelfs thans ter tyd het ongeluk heeft van te ondervinden in het verlies van 's Lands Schip HolGggggg a land;, MtmbrU de- Oor;* Indifche Comp. wegens de <-a,rt der Spa n* iaardtn.  1844 NIEUWE NEDERLANDSCHE Memorit der OostIndifcheComp. wegens de vaan derSpanjaarden. land, aan de Caab de Goede Hoop; als waar vanv \ mitsgaders van de gevolgen daar van hier te Lande- f tot hier toe geene gedetailleerde informatien zyn in- Y gekomen, van tyd tot tyd die direcfien te geven, I: die het zelve van noden heeft, om zodanig te ma- H nceuvreeren, als ten meelten dienfte van den Lan- |i de zoude behooren; of om zelfs zodanige fchikkin- I gen te maken, als ingevolgen nieuw opgekomene [j evenementen al dikwyls noodzakelyk zoude kunnen I weezen; mitsgaders nog in achting genomen zynde, 'j dat 's Lands Schepen , by gebrek van den nodigen Ë voorraad en van Kielkaden, Timmerwerven, enz. || aan de Caab zo wel als in Indiën zelve, niet zelden h in de grootfte ongelegendheden komen, ja zelfs I buiten poftuur werden gefteld, om behoorlyk te p kunnen dienen, of in dien ftaat gebragt, dat zy u zomtyds niet zonder gevaar kunnen retourneeren; [] als mede geconfidereerd zynde het important be» | lang, het welk voor de Compagnie zelve in eene I levendige en vaste Correspondentie , en in wel j voorziene Magazynen, en goede Kielkaden, Tim- j merwerven, enz., is gelegen; by deze gelegendheid U goedgevonden en verftaan, dat aan voorn. Bewind- { hebberen zal worden gerecommandeerd, voor eerst, j om ten fpoedigften hunne gedagten te laten gaan, 1 1 en de nodige febikkingen te beramen, om, indien mogelyk, Paketbooten aan te leggen, tusfehen de Republiek en de Caab de Goede Hoop, op vaste I tyden in het Jaar, en vice verfa; gelyk ook van de 1 Caab naar Ceylon, en naar Batavia, beide heen « en weder. Ten tweeden, om aan de Caab of in een der f Baayen, aan te leggen een of meer bekwame Kiel- ' kaden, Scheepstimmermans Werf en het geene ' daar toe behoord; mitsgaders zorg te dragen, dat i aldaar teffens altyd gevonden worden wel voorzie> t ne Magazynen, vooral van grove Materiaalen, als J Kabels, Ankers, Rondhout, &c.., gelyk ook om ï te effecfueeren, dat de Levensmiddelen daar in genoeg,-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1845 Tioegzamen overvloed te bekomen zyn, vooral van Tarwe, Ryst, enz. Tenderden, dat dit van gelyken gedaan werde te Trinconomale op den Eilande van Ceylon, als zynde misfchien de voornaamfte plaats van geheel Indiën; alwaar van zodanige fchikkingen in alle tyden en ómftandigheden , maar vooral in tyden van nood, de importantfte voordeden te trekken zou den zyn. Ten vierden, dat dit, zo veel mogelyk ook gefchicde tc Malacca, ten einde dat ook aldaar behoorlyk zouden kunnen worden gerepareerd, en van al het nodige voorzien, zodanige van 's Lands Schepen, die zig in dc Straat van dien naam zouden moeten ophouden, of denzelven van de Oostof Westkust van Neérlands Indien komende, of derwaards gaande, zouden moeten pasfeeren. En eindelyk ten v'yfden, dat dit ook alzo plaats blyven hebben by Batavia, op het Eiland Onrust, ten behoeven van 'sLands en andere Nederlandfche Schepen, die aldaar zouden komen, en dikwyls verpligt zyn, om de reyze van daar direcl naar de Caab aan te nemen, het welk met berooyde Schepen niet dan met het grootfte gevaar is te ondernemen; en daar en boven in alle andere opzigten is van de hoogfte noodzakelykheid; en dat Bewindhebberen teffens in confideratie zouden behooren te nemen , om op alle de voorfz. plaatzen teffens te maaken, of dezelven te fixeeren tot Place! eïArmes, voor de Landmagt in Indiën ; als mede, om de zaken van tyd tot tyd, en zo dra dc Financien van de Compagnie zulks eenigzints zouden toelaaten, daar heenen te dirigeeren, dat - de Compagnie zelve eenige Oorlogs - Fregatten in dienst hebbe, die in alle gevallen gevoegd zoudsn kunnen worden by de Zeemagt van den Staat, en alzo door den tyd met dezelve eene refpectabele Zeemagt zouden kunnen uitmaaken. En zal Extract van deze Hun Hoog Mog. RelbGggggg 3 Iu- Memorie der OostIndifcheComp. wegens de vaart derSpanjaarden.  d.r OostIndifcheCvnp, de vaart dèrSpanjaarden. TRANSLAAT. TV Ondergeteekende, eerfte Staats - Secretaris, ^ heeft aan den Koning vèrftag gedaan van de Memorie, overgeleverd door den Heer Grave Fan Rech. 1846 NIEUWE NEDERLANDSCHE Iutie worden gezonden aan de gemelde Bewindhebberen van de Oost - Indifche Compagnie ter Prsfidiaalc Kamer te Amfterdam, mitsgaders aan de refpective Collegien ter Admiraliteit dezer Landen, om te ftrekken tot derzelver informatie. Accordeert met het voorfz. Register. HOOG EDELE GESTRENGE HEER! TT/indelvk ontfangen hebbende het zo dikwyls be■L' loofde en zo lang verwagte antwoord op myne Memorie, omtrend dc Philippynfche Compagnie, heb ik de eere U Hoog Edele Geftr. daar van hier nevens Copie en Vertaaling toe te zenden. D: reflexien, waar van in dat antwoord gewaagt wordt, en het zei ven verzelden, zeer uitgeftrekt en wydlopig zynde, zal ik niet eerder dan heden agt dagen de eere kunnen hebben U Hoog Edele Geftr. de Copie en Vertaaling te doen toekomen. Men moet gewisfelyk op de Staats - Secretarie lang bezig zyn geweest met het in h net fchryven dier ftukken, wyl dezelven gedateerd zyn den 26 en 31 Odtober, en my echter niet dan den 22 dezer ter hand zyn gefteld. Refereerendé my aan den inhoud van het nevensgaande , heb ik de eer met alle refpett, te zyn. HOOG EDELE GESTRENGE HEER! {Was gei'eek en (f) GRAAF van RECHTEREN.  JAARBOEKEN, Decemher, 1788. 1847 R-chteren, Ambasfadeur van de Staten Generaal, in dato 23 Augustus des lopenden jaars, waar ir beweerd wordt, dat de Vaart na de Philippynfche Eilanden om de Caab de Goede Hoop, aan 'sMajefteits Onderdaanen niet geoorloofd is, nog dal dezelven mogen Handel dryven met die Afiatifche Volkeren, welken reciproquelyk kunnen trafiqueeren en handelen met dezelve Eilanden. De pretentie in de Memorie van den Heer Ambasfadeur vervat, heeft eene allerzonderlingfte ver. wondering in de Koning verwekt; daar, in die Memorie , verlevendigt worden zekere denkbeelden, diq Holland reeds zedert verfcheide jaaren herwaards geabandonneert heeft, na dat Spanje overtuigend heeft doen zien, dat die pretentie ontblopt was van alle grond en fteun in de Tractaaten van Munftcr en Utrecht, met welken men dezelve poogden te bewimpelen. 't Is om die reden, dat de Koning den Ondergeteekende gelast heeft, aan den Heer Grave Van Rtchteren, te herhaalen het gunt de Koning Zyne Doorluchtige Vader beval te antwoorden op diergeiyke Memorien, overgeleverd in den Jaare 1732, door de Afgezanten van Engeland en Holland en het welk hier op neder komt: ,, Dat, dewyl *er geen artikel is van eenig Trac„ taat hoegenaamd, het geen letterlyk verbied of „ bepaald de routens die in hunne' Vaart moeten i, houden, de Schepen, die de Communicatie on- derhouden ende Commercie doen moeten van de „ Domeinen van de Koning in Europa, met die, ', welken hy thans in Oost-Indiën bezit, is Zyne Majefteit verzekerd van zig in de Concesfie van „ de Privilegiën aan de Philippynfche Compagnie, ,, niet verwydert te hebben van den eenvoudigen '„ zin van hét geftipuleerde in de Tractaaten, wel„ ken men aanvoerd, zelfs ingeval dezelve J°rivi- legien exifteerden, zynde verders 't recht van „ Communicatie tusfehen de Staten van eene en deGggggg 4 » zeIf- Memirie der OostIndifcheComp. wegens de vaart derSpanjaarden.  i8.|8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Mi'nn! 1 (ferÖosi indifpht Co:,lp. de vaar dei Span jaarden e„ zelfde Vorst, zo vermogend, dat de ondervïn< - „ ding klaarblykelyk heeft doen zien, dat men ten ,, dien einde in de West - Indiën vry en wettig ge,, maakt heeft die routes, welken weleer expresfe- lyk verboden waren; met des te meer reden moef„ ten vry en geoorloofd zyn, die, welke altoos zo- - „ danig geweest zyn , en tot de reyze na de Oost„ Indiën niet betwist zyn geworden; invoegen, dat (daar de routes, die na de Bezittingen van Zyne „ Majefteit in de Oost-Indiën geleiden, nog in ,, de Tractaaten, nog in de Practyk verboden zyn ,, geworden, zelfs veeleer expresfelyk geauthori„ feert in de Wetten van bovengemelden cn deeze ,, Staten,) Zyne Majefteit ook niet geloofd van. in ,, dit geval te moeten doen gelden de reciprociteit, ,, welke de rigtfnoer is , die de rechtvaardigheid ,, fuppediteert in die gevallen, welken alle ande,, re Fundamenten hoe genaamd, ontbeeren. ■ Om deze beweegredenen, al waren 'er geene anderen, hoopt Zyne Majefteit, dat de Holland„ fche Republiek, hebbende gade geflagen de onbe- ftaanbaarheid van deszelfs aangevoerde redenen, „ bezeilen zal met welke geheiligde eerbied Zyne ,,' Majefteit de flipte obfervantie van de Tracfa'tcn „ befchouwd." By dit antwoord heeft de Koning begeerd, dat gevoegd werde het geene Hoogstdezelve beval te geven1, den 7 Maart 1768, op eene Memorie van dé Hollandfche Oost-Indifche Compagnie, waarin zy die zelfde prastentie, die men nu doet herleven, ftaande hield. Na in dat toenmaals gegeeven antwoord op vaste én klaarblykelyke gronden gevestigd te hebben, de ware zin van de Tractaaten, en dat dezelven in gcenerlei manieren de Navigatie van 's Konings Onderdaanen om de Caab de Goede Hoop te verhindereu, befloot men, zeggende, dat, ,, Indien de Spaanfche Schepen, vaarende langs ,? de gemelde route in dc Haveas of Plaatzen van . 3j de  JAARBOEKEN, December, 1788. 1849 „ de Hollanders inliepen, het zy om hen te ontrus„ ten of aldaar Handel te dryven, zig de Holland„ fche Compagnie als dan met reden zoude bekia„ gen , en Zyne Majedeit gewisiyk daar tegen ,, prompte remedie in 't werk zou ftellen ; doch ,, zulks niet gefchiedende, befchouwd men als on„ regtmatig de pogingen van gemelde Compagnie, ,, gemerkt Zyne Catholieke Majefteit dezelfde vry,, 'heid heeft als de overige Mogendheden van Eu- ropa, van naar de Oost-Indiën te varen langs de ,, route, die zy nemen: dan indien, in plaats van ,, de kortfte Vaart te verkiezen , de Spaanfchcn dezelve abandonneerden, en eene andere, nieu" we, langer en gevaarlyker ondernamen, met 't " kwaadwillig doeleinde van de Bezittingen van de " Hollandfche Compagnie te naderen, of zig in de5' zeiven te introduceeren, als dan zoude het ge" drag der Spaanfchen laakbaar en de klagten van " de Hollandfche Compagnie gegrond zyn ; het ' welk juist het geval is, dat Spanje ondervonden " heeft geduurende verfcheide jaaren in de Vaart " van de Golf van Mexico, alwaar zig de Schepen ?! van verfcheide Natiën introduceerden, niet om " de kortfte weg naar hunne refpective etablisfe" menten te nemen, maar om de onwettige Han- del met de Domeinen van Zyne Catholike Maje„ fteit te dryven." Verre dat Spanje zedert die gegeeven en aangehaalde antwoorden, de Zeevaart om de Caab de Goede Hoop geabandonncert zou hebben, zo als in de Memorie van den Heer Ambasfadeur abufivelyk bevestigd wordt, heeft zy die Navigatie zedert onderhouden en vervolgd, zonder beletzei, nog eenige reclamatie zelfs derwyze, dat 'er alle jaaren Koopvaardybezendingen langs die route gedaan zyn, en 's Konings Onderdaanen bevinden zig dus in het bezit van dien Handel en van die Vaart. Waar op het antwoord neder komt, dat Zyne Majefteit beval te geeven op de Memorie van den Ggggggy Heer Memorie der OoitIndtfcheComp, wegens de vaart derSpan. {aarden.  1850 NIEUWE NEDERLANDSCHE Memorie der OostIndifcheComp. wegens de vaart derSpanjaar den. Heer Grave Van Rechteren ; doch aangezien de zonderlinge hoogachting, die de Koning voor de Staten Generaal heeft, en zyne wensch tot de onderhouding en aankweeking van de vriendfchap en goede harmonie, die gelukkiglyk plaats hebben tusfehen Zyne Majefteit en de Republiek, heeft Hoogstdezelve nog daar en boven den Ondergeteekende eerfte Staats - Secretaris gelast, van vriendfchappelyk aan den Heere Ambasfadeur toe te vertrouwen de nevensgaande Reflexien, welken zullen kunnen dienen, om de Directeuren of Leden van de Hollandfche Compagnie en alle overige Perfoonen, welken deel gehad hebben in het opperen van de bewuste pretentie en de tegenwoordige oneenigheid, te desabufeeren en te overtuigen van het klaarblykelyk gebrek van alle grond , van alle reden, ja zelfs van belang, met welke zy te werk gaan, en tevens aan gemelde Heer Ambasfadeur te herinneren, de verklaaring, die hem de Staatssecretaris reeds bevorens gedaan heeft, namentlyk: „ Dat, welke vyandelykheid ook of dadelykhe„ den, waar van de Hollandfche Compagnie of haa„ re Afhangelingen zig zouden bedienen, om de „ Vaart en Handel van de Onderdaanen van Span, je om de Caab de Goede Hoop in derzelver heen , of wederreyze na de Philippynfche Eilanden te , beletten , door Zyne Majefteit zal aangemerkt , worden, als gepleegd op order en authoriteit van , de Staten Generaal , en Hoogstgedagte Zyne , Majefteit aan Zyne Onderdaanen niet zalkunnen , weigeren de befcherming, de verdediging en de' , middelen om hen langs diergeiyke wegen fchaver* , goeding te doen geworden." (Was geteekend) EL CONDE DE FLORIDA BLANCA. Sn. Lorenzo 26 October 1786. HOOG  JAARBOEKEN, December, 1788. 1851 HOOG EDELE GESTRENGE MEER! ; Tk had de eer U Hoog Edele Geftrenge heden agt' -*- dagen toe te zenden de Copie en Vertaaling van , het ohtvangene antwoord op myne geprafenteerde, Memorie omtrend de Philippynfche Compagnie, en ( thans heb ik de eere U Hoog' Edele Geftrenge hier( nevens te doen toekomen de Copie en vertaaling van de redexien, waar van in dat antwoord gewag' wordt gemaakt, en welken het zelve verzelden. Niets anders Uwer Hoog Edele Geftrenge aandacht waardig occurcerende, heb ik de eere me.t alle refpect te blyven. HOOG EDELE GESTRENGE HEER! (Onder flond) Uwer Hoog Edele Geftrenge Gehoorzame en Onderdaanir ge Dienaar. (Was geteekend) GRAAF VAN RECHTEREN. Escurial den 4 December 1785. Het tweede Stuk is het navolgende: Zo dra het de Hollandfche Oost - Indifche Maatfchappy gelukt is, door haare vertogen, gevestigd op drogredenen en vervalschte beginzelen, de Leden van het eerbiedwaardige Lighaam der Staten Generaal voor in te neemen en te verrasfen, en Hoogstdezelven te bepaalen tot het nemen van Refolutien tegen de Spaanfche Zeevaart en Commercie , en die van de Philippynfche Compagnie over de Caab de Goede Hoop, raakte het Extract dier Refolutien Waereldkundig, cn zag men dat in dezelven waren overgenomen die zelve vervalschte gron- [Jemorie 'er Oost- 'hddchi lomp. vegens ie vaart Ier Span'aarden.  1852 NIEUWE NEDERLANDSCHE .Memor, van aai merkingen der Spanjaardentegen a OostIndifcheCompa gnie, c gronden en zwakke redenen, welke de Hollandfche Maatfchappy had voorgefteld. Om deeze te overtuigen en aan de Staten zelfs te betoogen de onbeftaanbaarheid van bet voorgedragene door de Compagnie, heeft het ons toegefcheenen , onze Aanmerkingen neder te dellen ter zvde van het Ex- fftract der Refolutien van Hun Hoog Mogende ten einde een ieder by vergelyking moge oordeelen wien de goede of de kwade zaak in dit twistgeding bepleit. A A N M E R K I N G E N. Art. i. De Propofitie, dat het aan dc Spaanfchen niet geoorloofd is na de Oost-Indiën te vaaren over de Caab de Goede Hoop of om de Oostelyke weg , is volftrekt van alle grond ontbloot, of fchoon men dezelve in de Refolutien van de Staten Generaal op de Tractaaten van Munfter en Utrecht poogd te vestigen. Ter betoging van die waarheid, zullen wy hier aanhaalen het argument dat men uit het 5 artikel van het Tractaat van Munfter afleid, en het volgende is: „ By dat artikel ftipuleerdcn de Spaanfchen, dat „ zy by hunne Zeevaart zouden blyven in zodani„ per voegen als zy dezelve toenmaals in Oost-In„ diën hadden , zonder zig verder te mogen ex„ tendeeren." Maar, zegt de Hollandfche Compagnie ter tyde van dat Tractaat, dat in 1648 in welke het getroffen wierd, was de Vaart naar de Oost-Indiën, om de Caab de Goede Hoop of om de Oost, aan de Spaanfchen niet vry, nog kon ze vry zyn, uit reden van het verbod omtrend die Vaart, vervat in de Bul van Alex ander de VI, van 1403, in welke aangewezen word de Linie of de Perken van de Zeevaart en overwinningen van de Kroonen van Caftille en Portugal, . Gc-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1853 Gevolglyk kan Spame, uit kragt van het aangevoerde vyt'de artikel, die Linie niet overfchreden, nog zal zulks kunnen doen , nog haare Vaart uitftrekken om gemelde Caab, of om de weg van het Ooften, zonder infraftie van het verbod. Die ftuitreden vervalt, als men gadeflaat dat na de bewuste Bul van- 1493, de Koningen van Caftille en Portugal, een Tractaat van vriendfchap in Fordefillas gefloten hebben den 7 Juny 1494, in het welk onder anderen bedongen wordt het volgende : ,, Item, v/at aangaat het vaaren van gemelde „ Schepen van de genoemde Koning en Koningin „ van Caftille, Leon , Arragon &c., van hunne ,, Ryken en Staten na de gemelde hunne Staten ,, aan geene zyde der bovengemelde Linie invoe„ gen als gezegd is, is 't noodwendig dat zy de ,, Zeeën moeten pasfeeren aan deeze zyde van de „ Linie , welke voor gemelde Heer Koning van ,, Portugal blyft; weshalven men toeftaat en vast„ fteld, dat de gemelde Schepen van bovengemelde „ Koning en Koningin van Caftille, Leon, Arra„ gon &c., vermogen te gaan, en terug te komen „ vryelyk,zekerlyk en vreedzaamlyk, zonder eeni,, ge tegenfpraake hoe genaamd, door de gemelde Zeeën, welke verblyven aan den Heer Koning ,, van Portugal, binnen dezelfde Linie ten allen ,, tyden, en wanneer hunne Hoogheden en hun„ ne Opvolgeren zullen begeeren en voor goed ,, houden." 't Is dan zigtbaar, dat een jaar naar bet afvaardigen van de Bul van Alexander den VI, (of laat men het noemen de uitfpraak van een Middelaar, welke de Kroonen van Caftille en Portugal verkozen hadden,) met bewilliging der beide Kroonen , volftrekt gederogeert is aan alle verbod hoe genaamd, welke de Spaanfchen konden uitfluiten van • de vrye Vaart, om de Oost of in de Zeeën begrepen in de Linie of bepaalingen van Portugal. 2. De Memorie van aanmei kinZen der Span iaarden tegen de OostIndifcheCompagnie. .  Memorie Van aanmerkingen der Spanjaardentegen de Oost. Indifche Compagnie. < » \ I < J i a x i S fc I n la la hi re tc tr § O' h 1S54 NIEUWE NEDERLANDSCHE 2. De Hollandfche Compagnie zonder twvfFet begrypende,datin de tydruimte, verloopen zedert de Paus Alexander den VI, tot het Tractaat van Munfter, het welk met minder is dan i5s faaren veele veranderingen hebben kunnen gebooren worden, welken aan de Spaanfchen het recht zouden geeven, van om de Oost te vaaren, zelfs zonder zig op het Tractaat van Fordefillas te beroepen, heeft zy aan de Staten Generaal voorgefteld, dat Spanje alle haare pogingen hebbende mïefpannen tot ontdekking van een paslage naar de Zuidzee om de West, daar in flaagde in den Taare [520 langs de Straat van Magellanes. Hier van n alleryl overgaande tot het verhaal van de Zeekaart der Spaanfchen naar de Molucques, de ontlekkmg en de bemagdging der Philippynfche Eilanlen tot den Jaare 1570, en het aanleggen van den Jandel met dezelven, over de weg van Aqua Pul. •o, befluit de Compagnie dat deeze eenige Vaart Ier Spaanfchen naar de Oost-Indien was in den aare 1648, wanneer het Tractaat van Munfter gelooten wierd. Het gantfche verhaal van de Compagnie is even Is of men zeide: Spanje ontdekte in 1520 de Straat an Magellanes : vaarde naar de Oost - Indiën in 504, 1568 en 1570, van de Kusten van Nieuw panje door de Zuidzee: bemagtigde de Phillippvn:he Eilanden, en vestigde tusfehen dezelve en Aqua ulco een geregelde Handel ; dies vaarde Spanje et, nog konde zelve niet vaaren of trafiqueeren ngs eene andere weg of route na de gTne'de Eiaden, en gevolglyk deed zulks niet, nog konde :t niet doen over de Caab de Goede Hoop gedunde de bovengemelde Jaaren nog in de volgenden it dat van 1648. Een ieder ziet dat die gevoI°-±king zoongereimd is als de volgende- De EnIfchen en Hollanders zyn na de Oost gevaarea 'er de Caab de Goede Hoop: bepaalende hunne andel langs dien weg, geduurende een reeks van Jaa-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1855 Jaaren; ergo hebben zy niet gevaaren nog gehandeld , nog kunnen zy vaaren of handel dryven om \ de Caab Hoorn en de Middelandfche Zee, Land-, engte van Suez of de roode Zee. Een ieder zou in . dat geval zeggen, dat zodanig een gevolg, geen- \ zints uit de geftelde prremisfen is afgeleid; dog juist * het zelve zeggen wy nopens de beginzelen die dc t Hollandfche Compagnie aan de Staten Generaal < heeft voorgefteld. i Maar daar en boven diendde Compagnie tc wee- ( ten, dat de Spaanfchen in die gantfche tydruimte , \ tot den Jaare 164.8 , wanneer het Traélaat vanMun-'; der geflooten wierd , niet tegenftaande zy eene Commercie hebben gereguleerd tusfehen America en de Oost-Indiën, tot onderling voordeel van die wederzydfche Staten, echter Navigeerden en ook konden Navigeerert, van Europa na de Oost-Indiën en haare Eilanden, en daar van daan na Spanje, om de route van het Ooften of over de Caab dc Goede Hoop. Het Schip genaamd da Fiéïnria, eene van die, welke de vermaarde Expeditie van Fernatidus de M"gellar,us uitmaken, en het welk door de Straat van die naam ftevende, kwam van de Oost - Indiën terug over de Caab de Goede Hoop , en liep in St. Lucar de Barrameda den 7 September 1522, met deszelfs Kaptein Sebaftian de likano. Naderhand wierd eene andere Togt gedaan door Bn. Gar~ c'ta de /.oai/a, endezelfde Etèana uit de Corogne, met zeven Schepen, welken de Eilanden van Mendano, Folo en Fidore doorkruisten, en alwaar zy den 31 December 1526 aankwamen. Zulks wierd vervolgd in Togten van den Jaare 1542, en anderen tot 1580, tydftip van de vereeniging der Kroonen yan Caftille en Portugal. Niemand, zelfs van een flegts middelmatig begrip , zal kunnen nalaten van te bezeffen en te erkennen, dat beide de Kroonen vereenigd zynde, gelyk dezelve geweest zyn tot den Jaare 1640, de Por- ïfewcrie an aannerkin\en der spanaardenegen de ~)ostndifche~,ompa~ \nie.  i85«- NIEUWE NEDSRLANDSCrJÊ' Memorie van aan werkingen der Spanjaardentegen de OostIndifcheCompagnie. Portugeezen immers de Spaanfchen niet zullen be'-1 roofd hebben van de vrye Vaart na de Oost - Indiërs over de Caab de Goede Hoop of om de Oost, nog van den Handel in alle de Plaatzen van dezelfde Indiën; zo en in diervoegen als het hem best dagt, In der daad het confteerd, dat de Caftiiiaanen den Handel dryfden geduurende die gantfche tydruimte , niet alleen met de Philippynfche Eilanden, maar ook met de Kusten van het Ryk van Siam, Cambay en andere Gewesten in China, Tonquin erf Cochinchina, alwaar zy Geeftelyke Zendingen fticrH ten, welken nog in wezen zyn, ja zelfs tot in Japan, en wel zonder de Spccery - Eilanden aan te doen, welkers benaming toenmaals verfchillend was, van het geen de Portugeezen Oost • Indiën en Kusten van Afia iieeten. Agtcrvolgens het bovengemelde deed men verfcheide Tochten na de Domeinen van Spanje in Azia over de Caab de Goede Hoop, zynde eene van de wigtigfte en talrykfte die, welke uit Cadix liep den 14 April 1613,'beftaande uit zeven Schepen (Caravelas.) onder het bevel van den Generaal Ruy Gonzales de Stqueua en van den Admiraal Fert/ando Munoz de Aramhm a , welke de Haven van Cabite bereikten, uitgezondert een Schip, het welk op de Kusten van Brazil ftrandde. Eene anJere Expeditie ook van veel aanbelang, bcdaande uit zes Gallioenen en andere Schepen, Ijgtc het anker in Seville en de Haven van St- Lucar de Barrameda, den 21 December 1619, onder het bewindvan den Generaal Dn. Lorenzo de Z-iazola en den Admiraal Garcea de Figueroa, beftemd om na de Bezittingen van de Koning in de Oost - Indiën over ie Caab de Goede Hoop te vaaren, hoewel de* 2clve, bevorens gemelde Caab te bereiken, het jngeluk had van door een vreeslyke ftorm , over iet grootfte gedeelte om te komen. In diervoegen deed Spanje haar Togten naar de Oost-Indiën; dan eens uit de Havens van Ame-  Jaarboeken, December ,■ 178?. 1857 Mc**? dan eens uit die vari Europa, zo als het haar best fcheen, en het meest flrooltte xmt het belang en het beftier van haare Domeinen, niet de welvaart en de voorfpoed van haare Onderdaanen. 't Is uit dien hoofde, dat Spanje in de verzameling der Wetten, genaamd die der Indiën, opgemaakt i68oeeneWet invleide,de 7 nament-" lyk tit.45. lib, 9. waar in door Phtlippus den III, vastgefteid en aangeweezen word zeekere foort van Waareu en Vrugten, welken niet mogten vervoerd worden op deVlooten die, na de Philip-, pynfeha Eilanden, over de Caab de Goede Hoop' zeilden. Waar uit zigtbaarlyk voortvkieid dat Spanje, nog voor nog na het Traétaat van Munfter, geflooten in 1648, beroofd was geworden van de vrye Vaart na de Philippynfche Eilanden , langs de route die haar best fcheen, nog uit de Havens van Europa of America die haar het meest convenieerden. Uit dit Tafereelontfpringt nu het overtuigend antwoord, op het argument van de Compagnie;, in deezer voegen: In het 5 Art. van het Tractaat van Munfter word bepaald dat, De Spaanfche by hunne Vaait in de Oost-Indiën zouden blyven in dier voegen als zy dezelve toenmaals hadden, dat is in 1684. Maar de Spaanfchen hadden, te dier tyden,; conferveerden , hebben gehad en geconferveern hunne Vaart over de Caab de Goede Hoop en langs dien weg welke hen best fcheen, gelyk' betoogt is, en confteerd uit echte documenten. Ergo kunnen zy by die Vaart blyven, en volharden over gemelde Caab te vaaren , zonder contraventie van het aangehaalde Art. Deeze lluitreden voorzeker is wettig, maar ^eenzints die, welke de Hollandfche Compagnie Hhhhhh op» Memorii van aanwerkingen der Span'aarden'egen de OostInclifcheCompagnie.  i&5»' NIEUWE NEDERLANDSCHE Memorit ran aan merkingen der Spanjaardentegen de OostIndifcheCompagnie. opmaakt uit haare onnauwkeurige, onvolkomen? , en verminkte beginzelen. Het aan den dag gelegde zou toereikende zyn om' de zwakke gronden , waar op de pratende van de Hollandfche Compagnie gebouwd is, den bodem in te ftaan ; doch wy willen daar en boven betogen, dat in het 5 Art. van het Traslaat van Munfter, niet alleen aan de Spaanfehen niet verboden word de Zeevaart of de Handel op de Oost-Indiën over de Caab de Goede Hoop, maar dat de Hollandfche Plenipotentiarisfèn T die dat Tractaat geteekend hebben, daar aan zelfs niet gedagt hebben , nog hebben kunnen denken* Ten dien einde diend men te weeten, al het gebeurde , voor de Negotiatie, welke het Tractaat is voorgegaan, en gedurende die Negotiatie en haare voortgangen, zonder zig te bepanleti tos de oppervlakkige denkbeelden, met welke de Hollandfche Compagnie de Staten Generaal verrast heeft. Zedert het Jaar 1605 hadden de Hollanders, vereenigd in Maatfchappy, zig in eenige plaatzen van de Oost-Indien en haare aanhoorige Eilanden gevestigd, waaruit geftadige Vyandelykheden ontftonden tusfehen hen, de Caftilianen en de Portugeezen, die behalven de beweegreden van de opftand en het rebelleeren van de Hollanders tegen Spanje, de pratende hadden van dezelve uit te (luiten , van den Handel en de Vaart op de Indiën, dewyl zy derzelver Uitvinders niet geweest hadden , volgens de denkwyze dier tyd. In het midden van dien Oorlog floot men een Wapenfchorfing voor de tyd van twaalf jaaren tusfehen Spanje en de AartsHertog Albertus ter eenre , en de Vereenigde' Provinciën ter andere zyde, in Antwerpen den 9 April 1609, by welke3 en 4 Artikelen,(terwyl men bedong dat een ieder in het bezit zoude bij-  JAARBOEKEN, December \%$\ fclyven van zyne toenmalige Staaten, Landen en Heerlykheden, en dat de Onderdaanen aan weêrskanteii zouden mogen handelen , in de wederzydfche Domeinen en Landen,; verklaard wierd, dat zulks verftaan moest worden, voor zo yer betrof de Domeinen, Zeeën én Landen toebehoorende aan Spanje in Europa , doch wat die aanbelangden, welken zy buiten buropa bezat, dat de Staaten van de Vereenigde 1 rovincièn aldaar niet honden eenigen Handel «L. fen zonder jxprcsfe permisfie van de Catholwue K0. mng hoewel zy zulks zouden kunnen doen in de Landen van eenige andere Vorften, Mogendheden en Fo keren , welken hun zulks zouden willen toe/laan zeljs buiten de Limiten van Europa: Het geen het zelfde was als aan de Vereenigde Provinciën toe te ftaan den Handel op de Oost- en™" Indien, behaheh in de Domeinen, Havens en Lan. tien WelKe Spanje aldaar bezat. Én zie daar de eer lie permisfie, die de Hollanders tot dien Handel en Zeevaart erlangden ƒ "«uci Ter oorzaake van een twyffelïng, die zi* nan. bood, omtrend de ftand van de voorgaande Artikelen , maakten de Gedeputeerden en Pienipotentiansfen van Spanje, nog dien zelfden dag van den 9 April, een nader Declaratoir, waar S zy verklaaren te hebben ingeftemd en toegedaan dat even als de Heeren Staaten en-hunne Onder daa'. nen met konden trafiqueeren in de Harens, Plaatzen en Landen, welken de Catholique Koning in de Indién had; ten ware hen zulks gepermitteerd wierd j het eveneens met geoorloofd zou zyn aan zyne Onderdaanenvan te trafiqueeren in de Havens , Plaatzen en Landen , welke gemelde Heeren Staaten in de Indiën hadden, dan met detzelver permisfie. Die wederzydfche permisfie en die anterienre Concesfie gedaan aan de Staaten Generaal in her I .aflaat van Wapenfchorfing is, hetgeen te kennen gegeeven word in de aanvang van het % Hhhhhh 2 a* 1 Memorie van aanmerkingen der Spanjaardentegen de OostIndifcheCompagnie*  i3 hy^oegd is geworden! fchen d?6 ,VC Zy" Z0Ui'nvoeg^ ^ de Spaan„ lenen dezelve voor als nu hadden . fins „ pouvoir etendre plus avant." ' J J -»DneeZf b,?P51J»« en prohibitie field in het hel- erfie daglicht, dat men aldaar eeniglyk handeL 3e en bedong dat de Spaanfche, in de Indië i •ouden blyven behouden, in den l aat waar in hg bevonden , de Zeevaart en overJnningel conquête,) waar van men in de Neg^atlf£ waagd had, zonder zig verder uit te (irekken let een woord, dat de%aanfchen ziAlTverl tïnlZ J" moSen^eiden;g^ meerdere overvmnmgen maaken of verkrygen in het toe^e- 73ch'!vviabP?eptl0llandKerS' W2S deganfthe tacn: nn het Paclum : bepaalende Spanje ten hen einde haare Vaart tot die wyze op i-efS y dezelve praéfifeerde, als Uitvinder enP Lzit! er van zulke imgedrekte Domeinen , zonder en woord te gewaagen van de weg of de route te men in het pradlifceren van die" Vaart moest ï tfdrolT* ZdfS da3r "? t£ te Nog moet men aanmerken, dat Spanje zig eenig- * Ifha lfP °P]eide' °m en cf haate Zeevaart niet verder in dc Oost In- diè'n  JAARBOEKEN, December, 1788. 1871 dien uit te breiden; dog dat 'er niet gefprooken is geworden van de overige Kusten of het vaste Land van Afia en Africa 4 alwaar de Spaanfchen gevolglyk zeer wel vaaren en bemagtigen konden , zo veel als het hen mogelyk was en goeddunken zou, waar uit al mede af te leiden is, dat men hen ten dien einde de Vaart om de Oost, over de Caab de Goede Hoop, of langs den weg die zy neemen wilden, niet verbood, nog konde verbieden. insgelyks moet men aanmerken , dat in de woorden van het Paclum aan de Spaanfchen niet geprohibeert, nog in dezelve genoemd is geworden de Ttaficq in de Indiën, gelyk hen dezelve best zou dunken of zy die toenmaals praclifeerde, maar eeniglyk bepaald word' de Vaart op die Plaatzen, alwaar zy dezelve praclifeerden , zonder zig verder uit te ftrekken, De plaatzen daar de Spaanfchen niet mogen Trafiqueeren waren eeniglyk de Havens, Kusten, Plaatzen, en Landen toebehoor ende aan de Staten Generaal, volgens het declaratoir van de Wapenftilftand van 1609 en deszelfs Concesfien, herhaald in het begin van het 5 Artikel, van het Traclaat van Munfter: weshalven, indien de Spaanfche Ingezeetenen zig nu onthouden van in gemelde Plaatzen handel te dryven , het geen de Koning beeft beloofd en heiliglyk zal nakoomen, wy voikomentlyk voldoen aan de letter en aan de geest van de Traclaaten. 3. Onze begeerte om de waarheid in zulk een helder daglicht te dellen, dat zy nier kan verdonkert worden, heeft ons doen vertoeven in de uitlegging van het Tractaat van Munfter. Wy zullen zo lang niet behoeven te verbeiden, in de betooging, dat de tegenfpraak tot de Pra> tenfie van de Hollandfche Compagnie, in het 34 Artikel van het Traclaat van Utrecht, waar van zy zig bediende,geen het minfte fteunzel vind, en j Memdrie van aanmerkingen der Spanjaardentegen de OostIndifcheCompaqgnief  18.4 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ Memori Va'H aan merkingen der Spanjaardentegen de OcstIndifche■Compagnie, , en dat her zelfsbyfter vieemd is, van dat Ariikeï .geknot en vervalst te hebben, doen citeeren iiï het Extract van de Refolutien van de Staaten Genetaal. Het gemelde 34 Artikel van de Vrede vanUtrecht, fpreekt omtrent het tegenwoordig onderwerp op deeze wyze. ,, Quoiqu'il foit dit dans plufieiirs des Articles Precedens, que les Rijers de part & d'au,, tre pourront librement aller frequenter , on „ entend neanmoins ,que les dits fujets ne joui„ ront de cette liberté que dans les Etats de „ 1'un cc de 1'autre en Europe ,puisque 1'on est ,, expresfement convenu, que pour ce qui re. garde les Indes Efpagnoles la Navigatron & le Commercë ne s'y feront que conlormement „ h 1'Aft. 31 de ce" Traité , & que dans les ,, Indes tant Orientales qu'Occidetitales , qui „ font fous la Domination des Seigneurs Etats „ Generaux, la NaVigation & le Commercë fa feront comrhe ils s'y font fait jusques ;\ pre,, fent " Naauwlyks kan men begrypen, waar uit de Hollandfche Compagnie afleid, dat in bet aangehaalde Artikel aan de Spaanfchen verboden word, de Zeevaart na de indiën over de Caab de Goede Hoop, of langs den weg die zy begeeren te neemen. De meening en de letter van dat Artikel is zigtbaar ingerigr, om nopens de Vreemdelingen, en zelfs de Onderdaanen van de Staten Generaal onder dezelve begreepen, in ftand te doen blyven het verbod van na de Spaanfche Indiën te vaaren of met dezelven Handel te dryven, hetgeen gecontrrcteerd\va9 ïn het 31 Artikel, waar aan zig het 34refereerd ; mitsgaders dat de Zeevaart en de Commercie in de Oost- en West-Indiën behoorende aan de Staten Generaal zoliden gefchieden, even zo als dezelve toenmaals gepraétizeerd was, het geen niet ar-  JAARBOEKEN, December, 1788.. 1875 ■anders zeggen wil, dan dat de Spanjaarden zig ook zouden onthouden, gelyk zy zig tot dien tyd onthouden hadden van de Vaart en den Handel te doen efi tc dryven, in de Gewesten, welken in beide Indien onder het gebied van de Staten Generaal Waren. By gevolg dan , zó lang de Hollandfche Gom-' pagnie niet zal doen zien, dat alle de Oost-en Westindien onder het gebied van de Staten Generaal der Verenigde Provinciën zal het 34 Artikel van \ het Iractaat van Utrecht tot niets ftrekken, en tot niets kunnen ftrekken, nog de Spaanfchen met regt-1 matigheid kunncii belet worden van de Zeevaart, en den Handel te doen en te dry ven, iri alle die Gewesten, welke in beide Indiën, onder het gebied van den Koning zyn, of onder die van andere Mogendheden, dan de Staten Generaal, eh derhalven met de.Philippynfche Eilanden, en andere' omiieetbaare Gewesten van het vaste Land eh dé? Eilanden van de Oost - Indien.. 4- Zo ongelukkig als in het aanvoeren van 't Tracfaat van Utrecht, is de Compagnie in de aanhaaling van de Memorie of de Veiklaaring van deri Marquis de Pozobuenogedaan in Londen den 6 April 1724,tot betwisting van de Zeevaarten deri Handel niet de Indiën , aan de Compagnie van Oftende. t ln die Verklaaring deed die Minifter van Spanje' niet anders dan eenvoudig en ter goeder trouwe té erkennen, dat 'er in beide de Indien, LImitetf waren tusfehen de Bezittingen van Spanje en de Vereenigde Nederlanden, en dat de Onderdaanen' van eene en andere Natie, reciproquelyk moefteri üïtgeflooten zyn, van iri elkanders Limiteh te vaaren. Wy wenschten wel te weeten, hoe, eh op" Welke gronden de Hollandfche Compagnie bewystS dat alle de Oost-Indiën en den geheele Atlantifche Oceaan, langs de Caab de Goede Hoop,haare Limitcn zyn, dewyl wy tot op dit uur, geeo Jii iii 'jy. Memorii van aan* metkin*en dtt Span'aardeti'egen dé JOSl- hdifché lompü* \nii4  1*74 NIEUWE NEDERLANDS CHE Memorie van aafi' ir.erhingen der Spanjaardentegen de Ont} Indifche Compagnie* Tytel , Privilegie nog Traclaat gezien hebben, waar by Spanje of eenige andere Natie, zodanige uitgeftrekte Limiten aan de Staten Generaal heeft toegedaan. Dc aangeweezene Limiten voor de Vaart en den Handel van de Spaanfchen en de Staten Generaal „ waren immers iri der daad niet anders , dan die welke wederzyds onder het gebied van een ieder dier A logen'theden liaan, gelyk wy on tvouwd hebben , en uit de Traclaaten van Munfter en Utrecht,, w'el geleezen én verftaan, voortvloeid. ' Aangezien de Compagnie van Oftende, nog de . Mogendheid , aan wien die Haven toebehoorde, geene Uitvinders of Overwinnaars van de Oosten West-Indiën hadden geweest, nog aldaar eeni- , ge Staaten. vericregeh hadden of bezaten, door andere middelen, Traclaaten of Concesfien, oppofeerden zig de overige Mogendheden, belang hebbende in den Handel en de Vaart der beide Indiën , tegen het deel neemen en mededingen vaa die Compagnie in dien Handel en Vaart. Wat 'er ook zyn mag van de gronden, op welken dat beruchte gefchil gevestigd wierd, zeker en ontwyd'elbaar is het, dat Spanje toen nog nimmer gezegd, of erkend heeft , dat de Limiten van de Staten Generaal in de Oost-Indiën, zyn zouden de gantfche onmeetbaare uitgeftrektheid van die Gewesten en haare Zeeën, langs duizenden mylen tot aan deeze zyde van de Caab de Goede Hoop. 5. Niet veel gelukkiger is de Compagnie in het geen zy door de Staten Generaal heeft doen aanvoeren, nopens dc ingeleverde Memoden en gedaane Reclamatien, in dc Jaaren 1732 cn 1768, door' de Engelfche en Hollandfche Afgezanten, tegens de' Spaanfche Zeevaart over dc Caab de Goede Hoop: immers had zy ook moeten doen citeeren dc antwoorden, welke Spanje toenmaals gegeeven heeft, en waar in hetdeprafentatie der beide Mogendheden volltrekt afftaat, in diervoegen als de Koning beval'  JAARBOEKEN, December, i?8S. l8?j toenmaals de Ibliditeiten t SigScfegt g fe van we§ens de Staten Generaal, rög SS Gouverneurenen Onderdaken in de Jndiln 1 VVeshalven het buiten alle tp^nfr,^ ,t ■" j Spanje in het bezit is, entt ^fS^ praürFeerd heeft de Zeevaart na de K fLlt óver de Caab de Goede Hoop en^lKi r ^^^■JSS^^fft Oorlog Spanje zofge zal &^$&£g^$ «Je e geven, ten einde Hoogstdezelven daaIn ten, zelfs uit nood inloopende, b£tdrÏÏSbV weege van KePrefa,lIe de Hospitaliteit Se by 6. Uit de geftaafde bemnzr-Wi £.4, 'fce'cken, hoe willekeur!bXSwoidt S ^T'. de Spaanfeten per&eerden en XtgirS'^huf fie Vaart en Handel na Hf A^<* • hun" Caab de Goede Hoop afd^ft^ ?;er de' de ophouden het ^«^üï^öS Spaanfchen in deSSi^gLSS lDdien de' indien, HaaddWlM» 1111,1 * Membrsé van aan-merkingen dér Span jaardéri tegen di Oost- ïndifch Compgi gniei.  1 Memorie van aanmerkingen der Spanjaardentegen de OostIndifcheCompagnie. 76 N IEUWE NEDERLANDSCHE verhaaling of de compenfatie, die de Compagnie voorfteld, zeer te pas komen; doch aangezien de Koning nog Zyne Doorluchtige Vader of Broeder, in wier tyden onze Vaart om de Caab de Goede Hoop, hét meest is gepracdizeerd, nimmer gedagt hebben aan de contraventie van de Tractaaten, nog aan hunne Onderdaanen de Traficq, den Handel en de Zeevaart, in de Hollandfche Etablisfefementen te veroorloven , blykens hunne antwoorden, is het middagklaar, dat de Hollandfche Compagnie, niet dan met de uiterde onbillvkheid, de voorfz. Compenfatie of Reprefaillc in de Indiën en Spaanfche Bezittingen aan de Staten Generaal voorfteld. Eindelyk en ten flotte, indien de Compagnie op het oog heeft, de Vaart over de Caab de Goede Hoop aan de Spaanfchen te beletten, door middelen van geweld of dadelykheden, zal de Koning , zo als aan den Heer Grave Van Reciteren beval te antwoorden , aan zyne Onderdaanen niet kunnen onttrekken de befcherming, de verdediging en de gefchiktfté middelen tot bekoming van fchavergoedinge, langs wegen van die zelfde natuur; doch indien men flechts. bedoelt de Philippynfche Compagnie te dwarsboomen, beletzelen toe te brengen,, of haare voortgangen te ftuiten door die huishoudelyke middelen en voorzieningen , welken te kennen «egecven worden in het ftot van de genomene Refolutien van de Staten Generaal, dan zullen wy ftechts beleiden, dat Holland het waare belang van haare Handel en Voorfpoed miskend en uit het oog verliest; aangezien immers tastbaar is, dat, neemende de Nederlandfche Ingezectenen geen belang in den Handel van de Philippynfche Compagnie nog in de asfurantien van haare g'evaaren, zy immers veel eer dan de Spaanfchen verlies komen te lyden. Wy zyn zo verwyderd van te onvreden te zyn over die Refolutie, dat de Köning zelfs die voorzieningen heeft genomen, en de Vreemdelingen volftrekt heeft  JAARBOEKEN, December, 178?. 1877 heeft uitgefloten, van'de acquifitie van actiën in de Philippynfche Compagnie. Och of zulks in het" openbaar én in het geheim bewaarheid werde, en dat onze Vaart over de Caab de Goede Hoop, geene aanmerkelyke voordeden vcrfchaffe aan de Hollandfche Etablisfementen, of ■ die van andere Natiën, welke onze Schapen in t haare heen- en wederreyze, by nood of andere < •toevallen zullen moeten aandoen. < Escürial den 31 Oclober 1786. ^ En ontfangen uit de Staats • Secretari« den 22 November. Het derde Stuk is aldus ingerigt: HOOG MOGENDE HEEREN! De Misfive van U Hoog Mogende van den 20 February dezes Jaars, nevens welke Hoogstdezelve aan Bewindhebberen der refpective Kameren van de Oost-Indifche Compagnie gecommitteert, ter Vergadering van Zeventhienen, hebben gelieven te zenden dé Copieh van twee Brieven van den Heere Grave Fan Hechtere», Uwer Hoog Mog. Ambasfadeur aan het Hof van Spanje , gefchreven te Madrid den 27 November en 4 December van het voorleden Jaar, mitsgaders die van de daar by gevoegde Memorien van het Spaanfche Hof, by Bewindhebberen zynde ingekomen, zeer ]ang na het fcheiden van onze vorige Vergadering, hebben wy dan ook niet eer dan in onze tegenswoordige, de voorfz. Stukken konnen lezen. En vermits het U Hoog Mog. teffens heeft behaagd , ingevolge van Hoogstderzelver Refolutie van den gemelden dag, van Bcwindhcbbcren van de Oost-Indifche Compagnie ter. Vergadering van Zsventhienen te vorderen, hunne confideratien en liiiii 3 ee» Memorie van aanwerkingen der n'aaraen.ep-n de lm'ndi/che?omparpie.  iK73 NIEUWE NEDERLANDSCUE fierigt- wan de Qost- Indifihe Comp. fegen dg laart derSpan- pareten. een geeoncircumftantieert berigt op den inhoude diep Stukken, zo zyn wy ter voldoeninge aan de by ons/ altoos geëerbiedigde begeerte van U Hoog Mog » getreden in een omftandig, en zo wy hopen nauwkeurig onderzoek van de menigte van zaaken, dewelke in dezelve Stukken vervat zyn. Thans met de gedagten ons durvende vleyen, van in ftaat te weezen,om de denkbeelden,het oordeel en de bedenkingen , diewy daar over gevormd hebben, ter Tafel van U Hoqg Mog. in te leveren , zullen wy in het voorftellen van dezelve, ons boofdzakelyk bepaalcn tot de aai rkingen, die van weege het Spaanfche Hof aan den Heer Grave Pan Rechïeren ter hand gefteld, en door dien Minifter by zyn fchryven van den 4 December laatstleden pvergezonden zyn ; terwyl het «ntwqprd van dat zelve Hof, ?t geen den vroegeren Brief van den Heer Ambasfadeur van den 27 November verzeld, pit dezelfde gronden als die, welke by de voorzeide aanmerkingen breder uitgehaald worden, afgeleid zynde; onze bedenkingen overzulks nopens de aanpierkinge , van zelve genoegzaam haare toepasling zullen vinden, ook op het antwoord. By het eerfte inzien van die aanmerkingen, ont>rnoeten wy eene verklaaring, dat de vertpogen van de Nederlandfche Oost-Indifche Maatfchappy, we? gens de ongi-s 01 loofdheid van de Vaart der Span? "aarden, voprby de Caab de Goede Hoop, op üi eg'redene<- rusten, en \er\aischie beginzelen, ja dat Bewindhebberen (zo als men 'er verder heeft bygevoegd) de Tracfaaten geknot en verminkt henpen, en dat U Hoog Mog. , zig door hunne oppervjakkigi denkbeelden hebben laaten verrasjen cn yoor inneewen. Paar wordt derhalven in de eerfte plaatsen bo? yen alles vap ons gevordert, dat wy de grondbeginzels en redenen, van welke de Compagnie omtrend dit ftuk zig bediend heeft, op' nieuw ter toetze brengen, en aan dezelve al die klaarheid en  JAARBOEKEN, December, 17S8. 1879 en kragt geeven, voor welke ze vatbaar zyn, op (lat U Hoog Mog. hier door nader zouden kunnen oordeclen, of dc gronden, waar op Bewindhebberen geredeneerd hebben, van dien aart zyn, dat •op dezelve zodanige benamingen voegen, als die zo aan (fonds onder het oog van U Hoog Mog. zyn gebragt, en die voor Hoogstdezelven even gelyk voor ons , ten uiterfte onaangenaam moeten weezen. Wy neemen de vryheid van te zeggen voor U Horg Mog., even ah voor ons, naardien het begrip wegens de ongeoorloofdheid van het vaaren der Spanjaarden over de Caab naar Indiën, niet eigen js alleen aan Bewindhebbcren , maar U Hoog Mog. reeds van over lang dat (lelzel zeiven gevestigd, zeiven de Traéfaaten door ü Hoog Mog gemaakt, daar naar uitgelegd,en overeenkomftig met die vcrklaaring, de rechten, niet van dc Oost - Indifche Maatfchappy in het byzondcr, maar van dc Republiek in het algemeen beweerd, en door Hoogstderzelver Minifters aan het Hof van Spanje, ftaande gehouden hebben. -ü Hoog Mog. weten, dat in de Memorie, welke Bewindhebberen op den 9 Mey van het Jaar 1732 aan U Hoog Mog. hebben overgegeeven , op bet ftuk van dc voorzeide Vaart, tot een grondftag is gelegd de uitfpraak van Paus Alexanaer den Vf, die om een einde te maken van de gerezen verfchillen, tusfehen Ferdinand, Koning van Caftille, cn joan den II, Koning van Portugal, over het recht ■van vaaren, mitsgaders het doen van ontdekkingen op den grooten Oceaan, in den Ja;fre 1493 de Waereldkloot door cer;e denkbeeldige Lyn van de Noordnaar de Zuidpool in tweeën deelde, wordende als toen dien Meridiaan of Deeilyn gefteld op honderd mylen,ten Westen cn Zuiden van de Vlaamfche en Caabverdifche Eilanden, en de Spanjaarden tot een ' Veld voor hunne ontdekkingen aangeweezen het Westeïyk gedeelte, binnenliet wcïke zy by die lüiii 4. idt- Bengt '..in de OostbidïfchiComp. tegen de vaart der Spanjaarden.  i88o NIEUWE NEDERLANDSCHE Perïgi van de Oost- Indifche Comp, tegen de vaart derSpan- Marden. uitfpraak verpligt wierden te blyven , terwyl do Porrugeezen het Oostelyk gedeelte behielden. Aan dezen waren reeds door voorige Paufen en in het byzonder door Paus Eugeen den IV groote Voorrechten met betrekking tot den Oceaan gefchonken, zulks dat Koning -}oan uk kragte van dezelven , had gemeend Koning lerdinawt te kunnen betwisten het recht om met de Portugeezen in den roem te deelen, van de Zeevaart tot onbekende Gewesten te hebben uitgebreid, waar toe by de Spanjaarden (door den zo beroemden als ongelukki^en Chrftoffel Coiumhus de naariever was aahgeftoken Paus Alexander den VI, verftond het echter zo als U Hoog Mog. zagen, anders, en daar zyne beflisfing volgens het eenparig getuigenis van Spaanfche en andere Schryvers, een gevolg was van de keus, waar by de gemelde Koningen, den Paus tot hunnen Scheidsman hadden genomen, zo zouden wy ten opzigte van die verdeeling ons niet behoeven uit te laaten over de begrippen, of zo men liever wil over de vooroordeelen van dien tyd , aangaande het Pausfelyk gezag. Dan het is nodig, dat wy te dezer plaatze over dat gezag in het algemeen eenige aanmerkingen voordragen , die voor het tegenwoordig onderwerp van dienst kunnen wezen, als mede zullende werken, om van het zelve, zo veel doenlyk, af te wenden dat foort van misvattingen, het geen in het bepalen van het regf verftand van deeze of geene fchriften, zo dikwylsgeboorcn wordt, uit het niet genoegzaam letten op den warren aart der ómftandigheden, en grondbeginzels, welke by hun plaats hadden, van welke die fchriften oorfpronkelyk af komftio- zyn. 't Is namentlyk uit de Gefchiedenisfen bekend, dat die Vorften van Portugal , onder welken de Zeevaart-Konst en de ftoute oeffening van denzelven tot eene hoogte gebragt is, die verre overtreft, al wat men van de bedrevenheid der Grieken, Phemciers en Carthagers, in dat Vak groot en uit-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1S81 muntend aantreft, in hunne edele pogingen om de paaien dezer nutte wctenfchap, zo ver doenlyk, uit te zetten, ten fterkften wierden aangedreeven, door eene achtenswaardige zucht, om hier door het Christelyke Geloof tot onder de afgelegendfte Volken voort te planten. Wy behoeven flechts den naam van Hendrik Hertog van Visco, en Broeder van Koning Eduard, mitsgaders dien van Emanu'èl te noemen, om aan U Hoog Mog, een Prins cn een Koning van Portugal te vertegenwoordigen, welker vroomheid en ieyer voor de uitbreiding van den Christelyken Godsdienst geen minder luider gehad hebben , dan de grootfche ondernemingen ter Zee, die zo in de vyfïiende als in het begin der zestiende Eeuwe, in den boezem van dat Ryk, door hun beleid zyn verwekt; terwyl U Hoog Mog. zig op dit pas buiten twyftel zullen te binnen brengen, de wonderen om zo te fpreken onder de Regcering van Ew.anuël, verrigt door Vascus di Gama, Americus Fefpucim, en de beide Albukerken. Deeze paaring nu van het Geeftelyke met het waereldfche belang , gaf aan hen, die zig als onmiddelyke Opvolgers van den Apostel Petrus aanmerken , veel gelcgendheid, om van die verrigtingen kennis te hemen, mitsgaders om uit de volheid van de magt, dewelke zy uit hoofde van dien oorfprong zig zeiven toekenden, cn Zeeën en Landen , in eigendom af te ftaan aan de Natiën, die dezelve het eerst bevaaren en ontdekt hadden. De eerbied, wy hadden fchier gezegd het bygeloof omtrend dat vermogen, leende aan de voorzeide toeëigeningen een genoegzaame kragt, en dan eens wierden de Pausièl.yke uitfpraakën door waereldlyke Mogendheden bckragtigd, dan weder zag men de Heilige Vaders de overeenkomften van Koningen cn Vorften met hunne Bullen ftaven. Zo wierd de hal veering van den Aardkloot door Paus Alexander den VI, waar van wy te vooren liiiü 5 fpt'»* Berigt tan de OostL èifch* Comp. tegen de vaart derSpanjaarden.  lUa. ■ NIEUWE NEDERLANDSCHE Berigt van de OostIndifcheComp. tegen de vaart der Spanjaarden i fpraken, by het Tradtaat van Tordefillas in 1494, dat is een jaar later, nader bevestigd door de beide Kroonen vau Portugal en Caftilje, hebbende zy in die Tractaat de Lyn van fcheiding, met onderling goedvinden, verder bewesten en bezuiden de Cabo Verdifche Eilanden getrokken; en hoe zeer de Schryvers omtrend het getal der mylen verfchillen, kan men uit dezelven nogthans opmaken, dat deeze Lyn, deeze nieuwe Meridiaan door Brazilië loopt. Vervolgens gaf Paus Julius den II, in den Jaare 1506, door zyne Bulle, die hy ten verzoeke van Koning Emanvè'i verleende, eene nieuwe vastigheid aan het geen tusfehen Ferdinand en jFoan den II, was verdragen, blykende uit die Bulle ten duidelykften, dat niet alleen de ontdekte of nog te ontdekkene Landen in den grooten Oceaan, voorwerpen van dat Verdrag zyn geweest, maar ook het bloote vaaren over denzelven , aan de Oost- of Westzyde van den Lyn. Trouwens de Bul, die van Paus Leo den X, in het Jaar 1514 te voorfehyn kwam, cn ter bevestiging diende der Pausfelyke giften van Nicolaas den V, Ca'ltfius den III cn Sixmsden V, gewaagd zeer uitdrukkelyk van eene bezitting van den Oceaan, en van een uitjluitend recht van vaaren. Dat zelfde onderfcheiden denkbeeld van vaaren, zo als het afgezondert is van het ontdekken van Landen, en het in eigendom neemen van dezelven, zullen U Hoog Mog. ontmoeten in het Tractaat van Saragosfa, het geen tusfehen de gemelde Kroonen, in den Jaare 1529 gefloten wierd, en by het welke Keizer Karei den V, als Koning van Caffilje, aan den Koning Joan den \\\ voor een fom van 350000 Ducaaten voor altyd afftand deed van zyne rechten van Heerfchappy, van Eigendom, van Bezitting, van Vaaren ^vsxx Verbintenisfën aan re gaan, van Handel te dryven , in wat maniere het ook zoude mogen zyn, in de Mol ukken, en op de  JAARBOEKEN, December, I?8g. ,#J* dc nabygeleegene Eilanden, Plaatzen, Landen en IJeetjn, Het gemelde Traclaat Relde insgelyks vast de Lyn, die van het Noorden naar het Zuyden gaande, op een afftand van 10 graden ten Noord-Oos ten van de Mol ukken, dooriby den moest dc Zeeën, de Eilanden cn vaste Landen, binnen welke men ter wederzyde zoude moeten blyven, zonder dat de beide Mogendheden over en weder in die Zeeën, aan die Eilanden of op vaste Landen, welke naar de Lyn van doorfnyding tot het' byzonder aandeel van elk behoorden , zouden mogen ionen, zouden mogen vaat en, bedingen maken, of eenige Koophandel oeffenen, wordende al het zelve met plegtigen Eede geftaafd; zodanig dat de Paus zelf de beide Mogendheden van deeze wederzydfche verpligtinge niet zoude kunnen ontflaan. Deeze korte fchets , Hoog Mogende Heeren I zal, indien wy ons njet bedriegen, voldoende zyn, ten vertooge, dat men in het uitleggen der beflisfing van Paus Alexander oen VI, die, zo als nu reeds is gebleken, ten aanzien ook der Vaarten van de Portugeezen en Spanjaarden, tot een Grondwet heeft gediend, grootelyks zou mistasten, indien de begrippen en leerftellingen van dien tyd, daar by niet wierden in acht genomen. Wy hebben ons niet bepaald tot enkel denkbeeldige redeneeringen; maar het geen te vooren door ons, in het afgetrokkenc befchouwd wierd, hebben wy met de ftukken aangevveezen, dat alzo dadelyk plaatshad, hebbende wy op die voet getragt, de uitfpraak van Paus Alexahdér den VI, te vertoor pen in deszelfs ware licht. En vermits men dus kan zien, dat dezelveirhoud eene bepaaling, welk gedeelte van den Oceaan door dc Portugeezen , en' welk gedeelte door de Spanjaarden zoude mogen worden bevaaren, en welke naar den getrokken Lyn , op dien Oceaan, de Grenzen waren voor de eene, cn de andere Mo- He'tgt '-' ■n fa Oost luhfcht Comp, tegen de vaart derSpan- •fiarden*  1884 NIEUWE NEDERLANDSCHE Berigt van 'le Qosu Indifchi Comp. tegen ie vaar derSpan jaarden 4 < Mogendheid, zo is dan ook hier mede gewettigd het gebruik , het geen Bewindhebberen in den Jaare 1732 van die uitfpraak hebben gemaakt, by het verdedigen van het gevoelen, dat het de Spanjaarden oorfpronkelyk niet geoorloofd is, over of beooften de Caab de Goede Hoop, den weg naar de In: diën te nemen. . Maar hebben nu de Spanjaarden by vervolg van tyd de Pausfelyke verdeeling aangemerkt, als blyvende voor hun van eene bindende kragt ? hebben zv met de daad erkend, dat ook hun recht van Vaaren daar na moest worden afgetneeten? Het Tracfaat van Tordefillas, het geen uitwyzens het betoogde, op die verdeeling deunde; is het zelve flegts van een kortftondige werking geweest? of blykt het dat dit Verbond een duurzaam beftaan gehad hebbe? Deeze vragen volgens het Plan, het geen wy by den aanvang van dit werk ons zeiven hebben voorgefchreeven, als nu moetende beantwoorden, zouden wy dit met een zeer kleinen omflag kunnen doen, door U Hoog Mog. eerbiedig over te wyzen tot bet Tractaat, het geen tusfehen Spanje en Portugal op den 13 January 1750 is gefloten; als by het welke uitdrukkelyk worden te niet gedaan, die rechten en vorderingen, van welke de beide Kroonen zig bedienen konden, uit hoofde van de by de Pausfelyke uitfpraak, by het Tractaat van Tordefillas , van Saragosfa , en meer andere gemaakte affcheidingen en verdcelingen, zynde 'er by dit nieuwe Tractaat andere Rigtfnoeren vast^edeld, voor de bepaaling der wederzydfche Rechsn , Eigendommen en Bezittingen. Immers leverd zulks, naar ons inzien, ontegenseggeïyke bewyzen op , dat de Grensfcheidingen :o wel van de Zee, als van de Landen, tot dien yd toe hebben moeten worden beoordeeld naar fe voorzeide uitfpraak en de voorzeide Traftaaten, o dat de Lynen van verdeeling daar by voorkomen •  JAARBOEKEN, December, 1788. tS8j mende, nog in het Jaar 1749 uitweezen, het geen van de Zee en van de Landen (wy fpreeken in den ftyl en naar den geest van die ftukken,) aan elk der beide Mogendheden van Spanje en Portugal toekwam. , . , En Hoog Mogende Heeren! met dezen enkelen ftap zouden wy dan te gelyk ook kunnen aanvoeren het 5 Art. van het Traclaat van Munfter, van'den Jaare 1648, by het welke bedongen is en vastgefteld: dat de Spanjaarden zouden blyven by hunne Vaarten in Indiën, in zodaniger voegen, als zi dezelve als nog hadden, zonder zig verder te megen uitbreiden ; fpringende het aanftonds in het oog, dat zy geen ander regt van Vaarten kunnen gehad hebben, dan het geen met de voorzeide Grens - Lynen beftaanbaar was. Wy durven echter die haast niet maken,om dat TJ Hoog Mog. ook over deeze ftof van ons een secir cw>:ft antieer d berigt gevorderd hebben, en het Tydvak van de Tractaaten van Tordefillas en Saragosfa, tot dat van Munfter te groot is, om niet te onderzoeken, of in dat verloop van Jaaren, Zeeeebeurtenisfen te vinden zyn, die de uitlegging aan die Traótaaten door ons gegeeven, en de grondflag waar op dezelve is gebouwd, ten kragtigften onderfteunen. , , ,. Wy durven zulks te minder doen, naardien voor dat onderzoek de weg volkomen is gebaand , door een Minifter van U Hoog Mog., wiens veelvuldige kennis en ongemeene fchranderheid, in deezen een grooten voorraad van Hiftorifche bewysredenea verzorgd hebben. , Hoogstdezelven verwagten toch veel ligt, ctatt wy uit de Brieven door wylen den Heer Mauneins in den Jaare 1732, toen hy Refident te Hamburg was, over dit zelfde onderwerp aan den lieer Griflier Fagel gefchreeven, het een of ander zullen •verneemen. hst geen ons daar m voorkomt, da 5 mee* Berigt van de Oost» Indifchg Comp. tegen de vaart derSpanf aarden.  ïS'é'fj NIEUWE NE'DEHLA NDSCf JÈ Berigt van ae Cmt- ïndtfcht Comp. tegen de vaat, derSpan jaarden. mcefte opmerking te verdienen, by 'smans redene-*-? nniep dat geene voegende, het welk voor ons bV ftek nodig zoude mogen zyn: En doet zig tot dat einde al aanftonds op de beruchte toent, die in den jaare 1519 gefchiede, door Ffrdinanè H ageAaa»j een Portugees van geboorte, en te vooren tot de • ontdekking der Molukken gebruikt. Volgens de Schryvers van die Natie, en bcpaaldelyk .naar het verhaal van den Bisfchop O/oréo deff Latynfchcn en cierlyken Befchryver van het leven van Koning BnjanueT, had Maged.ia < een groot' misnoegen opgevat, ter oorzaake dat het maandeJyks Pennoen, het geen by genoot, en naar de groote van het welke de rang der Hof - Bedienden wierd bepaald, beneden zyne verdiendenj en eene vet* hooging van het zelve, hem geweigerd was. In zyn Vaderland, zo hy meende, dus verfltfeeïykt, begeeft hy zig naar Keizer Kat el den V , alsKoning van Spanje, en laat ten Hove zien, dat de Molukken behoorden onder het deel, het geen Spa'.je in het regt van vaaren ter kngte van 180 gïaaden gereekend, van de Lyn van fcheidmgi, toekwam. . ,Vermits nu bepaald, en tot een Wet gemaakt was (zo fpreekt O o-io, Hoog Mogende Heeren! en zo fpreeken de Spaanfche Schryveren zeiven,) dat do Caftjlianen in hunne tochten naar, en tot verdere ontdekking van de nieuwe Wacrcldcn, een tódererj weg, dan die der Portugeezen zouden gebruiken, kwam het 'er op aan,'een nieuwen weg naar het Oqften te openen, en, om dien te vinderi, •werden 'er vyf Schepen uitgerukt,- met welke Migeil op den 10 Augustus van het voornoemde Jaar in Zee lïak. Na meer dan een jaar zwervens ontdekte hy de Straat, die, zo als U Hoog Mog. bekend ts \ nog hceden ten dage naar zynen naam word genoemd, en het was niet voor in liet laatst vaii het Jaar *5' 0 s dat hy na het uitftaan, van oneindig veele  JAARBOEKEN, December* 1?83. 1887 ffioeielykhedcn en gevaaren, met niet meer dan drie van de vyf Schepen op de Eilanden der Pintaden, (mi Philippynfche) aankwam. De onvergenoegdheid, die, uit een verichil van fle°ts een zeer geringe fomme gelds opgeworteld, den Zeeheld tot deeze verbazende onderneeming aanleiding had gegeeven , kwam Magellaan zeer duur te ftaan, zynde hy op een na by geleegen Eiland, met veelen der zynen in het Jaar 1521 verradelvk omgebragt. , . , Deszelfs Opvolger in het bewind was, door gebrek aan Volk, genoodzaakt, een van de drie overgeblevene Schepen te verbranden, vlugtende met de twee overigen eerst naar Bornéo, en naderhand naar Tidor, van waar de Portugeefche Vloot op beide Schepen vervolgens jagt ^ liet'eene van dezelve, de Triniteit genaamd, ftootte op de Kust en verbryzeldc, maar het andere de fi£tt>ria ontfnapte de Vloot, en waagde de Caab de Goede Hoop om te vaaren, doch op de Caabverdifche Eilanden geraakt zynde, naix de Portugeefcbe Gouverneur het Schip in beflag, cn wierp de Manfehappen als Lorrendraaiers, dk een verbooden weg gevaaren hadden, in de Gevan eenis. . _ , U Hoog Mog. zullen het verflag wegens deezf noodlottige Zeétogt geenzints te uitvoerig agten dewyl by Hoogstdezelve reeds gemerkt zal weezen dat de aanleg, het beloop, de uitkomst, en be fchryving van dezelve , ftuk voor ftuk , zo al wy het hebben opgegeeven, by zonderheden in zi vervat, die ten klaarden toonen, dat de Span jaarden alleen aan de Westzyde van de Lyn naar d Indiën mogten vaaren, en ook langs dien zelfde weg terug keeren. Daar het nu by al dit bedryf de Spanjaarde om de Specery-Landen was te doen, en paset d'i Gama dea weg dervvaards over de Caab c Go( Berigt van dè Dost- Indifcht Comp. tegen de vaart derSpan- jaardezh I j i <* I s e  iS88 NIEÜWE NEDERLANDSGHE Ëirigt van de Oost- Jt.di/che Ccmp. tegen de vaart derSpan- jaardtn. : : 1 i 3 { < t f b f 1 r I Goede Hoop reeds in 1497 had geopend , kaff men onzes bedunkens al verder niet zonder reederi vragen, of het te begrypenzy, dat, terwyl die Tocht een zeer bepaald voorwerp had, het eigenen , naamlyk der genoemde Eilanden, als van het deel der Kafliljaanen zynde, gelyk Magellaan had; voorgegeeven, men, om tot dit oogmerk4 te <*eraaken, een onzeekeren, een onbekenden, liever' dan een beproefden weg genoomen zou hebben indien zulks aan de keuze der Spaanfche Kroon gedaan hadde? - & Eene dcrgelyke vraag komt vooral ook te pas by de hervatting van de Tocht door Straat JMagellaan in den jaare 1525 naar de Molukken, met ;en Vloot van zeven Schepen, onder het bevel' van Don Garcia di Louiza. Ten blyke ondertusfchen , hoé moeielyk den Spanjaarden deeze westelyke Noodweg wasgevalen, vinden wy aangeteekend, dat niet alleen het neefte Volk, en daar onder zelfs twee Bevclheb)ers geduurende de reize overleeden, maar dat 'er' rclfs van de gantfche Vloot flegts een enkel Schip' n het begin van 1527 voor Tidor verfcheen. De Portugeezen namen deeze verfchyning tertond weder op, als een inbreuk op hun verkree,en regt, en deeden de Spanjaarden aanzeggen, nmiddclyk te vertrekken, of dat men anders hen aartoe zou dwingen. Heevige twisten en gevegtcn ontftondert hier" it tusfehen de beide Natiën in Indiën; terwyl' et in Europa een grooten Wrsfel voortbragt van erroogen over de verongelykingen, die mén vari eide kanten beweerde. . E>e kiem der' recdenert van de Spaniaarden lag ier in , dat zy van het Westen op de Molukken ±omen waren , waar tegen de Portugeezen inragten, dat ze door hun reeds tien Jaaren te voorn van het Oosten ontdekt waren, draaiende in it alles weder door het denkbeeld van een Vaart , die  JAARBOEKEN, December, i788. iggj die geoorloofd, of verboden was, naar dat ze van de eene of de andere der genoemde Itreeken werd ingerigt. Hec eigenlyke verfchilpunt was echter de bereekening van den waren afftand der Molukken van de Scheidlyn; en daar men het over die lengte uiet eens kon worden , zelfs onder de Geleerden van dien tyd, bragt zulks eindelyk te weeg het vergelyk van Saragosfa, van het welk wy te vooren gefproken hebben, en waar by Keizer Kat el, als Koning vanJ Spanie, zyn aanfpraak op die Eilanden voor eene zekere fomme gelds liet vaaren. Wat ftrekte nu by deeze Kroon tot een hoofdreden voordien afftand? Argenfola, een Spaansch Schryver yan den tyd van t-kiltps den III; en Ray naMui in zyne Xen-.jyèe Jaarboeken hebben dezelve te boek gefteld, en zy is op het tegenwoordig, onderwerp te zeer ' toepasfelyk, om dezelve alhier niet aan te haaien. 1 Keizer Kat el >é V , oordeelde naamlyk, dat het voordeel der Molukken, de kosten van de reizen niet kon goedmaken, om >Mt men de weg of door de Magellaanfche Straat. of door nieuw Spanje moest neemen, en die weg moeielyker, minder bevaaren, en minder hekend was, dan die der Po> tugeezen, zo dat hy niet dan met moeite den ftaat van zyne zaaken en Troupen >n Afie k»n le weeten Blykende dus hier uit op nieuw, hoe de meergenoemde Grondwet op het ftuk van het vaaren, toenmaals by de Spanjaarden alzints heilig was. Overweegingen van dergelyken aart, te weeten het moeielyke en kostbaare van den Westdyken Vaarweg , hadden 'er zedert plaats ten tydé'van Philips eten II, of maar zeer kort, na dat de Eilanden der Pintaden door de Spanjaarden in bezit waren genomen, onder de benaming der Philippines. En vervolgens mede onder de Regeering van PhiUps den III, toen de Vaart door Straat Magellaan by die Nade weinig of in het geheel niet meer geKkk kkk bruikt, i Rtrlgf van de Oost Indifche Comp, 'egen ie vaa*t Ier Spanaarden. I  t8©o NIEUWE NEDERLANDSCHE Berigt van de Oost Indifche Comp.. tegen de vaart der Span jaarckn. bruikt, en het verband tusfehen de Philippynfche?' Eüanden en Spanje gemaakt wierd door middel van Nieuw Spanje, en de twee Scheepen, die Jaarlyks. van AquaPulco naar Manilje af en aanvoeren; zynde om de genoemde reden der groote kosten van deeze omweegen, telkens en by herhaaling in beraad genomen , om die Eilanden te verlaaten , en alleen beflooten tot aanhouding van dezelve , uit zorg voor de belangen van den Christelyken Godsdienst. Dit bewyst derhalven de voortduring van de Grondwet , omtrend' dewelke wy nu zo dikwyls hebben moeten fpreken, en die U Hoog Mog. nog in verfcheide andere gevallen zouden hebben kunnen waarneemen, indien wy, op het voetfpoor van den Heer viauttciüs, die alle even zorgvuldig hadden willen nagaan , zynde in het byzonder ook door hem opgemerkt, dat van alle voornaame gebeurtenisfen van Europa, en zelfs de zodanige, die voor. de Spanjaarden in Indiën van het uiterfte gewigt waren.. zy altoos- veel laater tyding hadden, dan de Portugeezen, waar van de eenige oorzaak naar zyne gedagten was gelecgen in den korteren weg, van welken, de laatlten zig bedienden. Dan wy meenen, dat dc opgave van Hiftorifcbe voorbeelden , zo ver die by deezen is gedaan, to. reikende zal weezen, om aan tetoonen,dat betniets minder dan gewaagde Hellingen zyn, die by meergemelde Memorie van Bewindhebberen van den Jaare 1732 voorkomen op het ftuk van de moeite, die de Spanjaarden zig gegeeven hebben, om eene bekwaame pasfagie door het Westen naar de Oost-Indiën te vinden , om reden, dat die door het Oosten, en dus over de Caab de Goede Hoop voor hun was geflooten. Wy verbeelden ons te meer voor als nog, met het gezegde te kunnen volftaan, om dat 'er veel ligt, hier na by de verhandeling van de gronden, waar van men" aan de zyde van het Spaanfche Hof zig bediend heeft, gelegenheid zal zyn, voor ecni-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1801 «enige verdere aanhaaling van Hiftorifcbe bewyzen van zoodanigen aart, als de bovengemelde. Inmiddels gelieven U Hoog Mog. zig te herinneren , het geen 'er tusfehen Spanje en deezen Staat is omgegaan, ter geleegenheid van het fluiten van het twaalf jaarig Befland. Dc onderfcheidene Compagniën, die zo in eenige Steden van deeze Provincie, als in Zeeland tot het dry ven van den Handel op Oost-Indiën, waren opgerigt, reeds in den Jaare 1602 in een Lighaam en tot eene algemeene Maatfchappy vereenigd zynde, is als toen, gelyk, U Hoog Mog. wecten, door hoogstdezelven aan die Maatfchappy het uitfluitend voorregt verleend , om derwaards tot dat einde uit deeze Landen te vaaren, het zy beoosten de Caab de Goede Hoop, of door dè Straat van Magellaan. Dit dak echter den Spanjaarden te zeer in 't oog, eh ftrookte niet met die Heerfchappy, welke zy meenden over den Oceaan te kunnen" voeren; eene Heerfchappy, die ten tyde der Handelingen over het Beftand volgens de beginzels , die als toen by hun wierden gedreeven, te uitgeftrekter moest zyn, gemerkt de vereeniging der beide Kroonen van Portugal en Spanje. De Spaanfche Gezanten drongen mitsdien ten fterkften, dat de Nederlanders van de Vaart in de Oost- Indiën zouden afzien , en wilden hen beduiden , dat zy tegen die prys hunne onafhangeiykheid wel mogten koopers. De laatflen kenden echter in dien tyd al te wel de onwaardeerbaarheid van den Oost-Indifche Handel voor het gantfche Vaderland, dan dat zy hier naar het oor leenden , of toelieten „ dat de Oost-Indifche Zee voor hun geflooten wierd. En hoe zeer Koning /Jhitit>< groote zwarigheid had gevonden, om van de Indiën uitdrukkelyk in het Beftand te fpreeken, was echter van weege den Staat een punt nopens den vryen Handel ontKkkkkk 2 wor- Berigt van de Oosu " Indifche Comp, tegen de vaart der Span» jaarden.  i%2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Berigt i an de Oost- Indifche Comp. tegen de vaan derhpan jaarden. worpen, waar in de Indiën wel niet genoemd, maar echter begreepen waren, zynde daar in door de Spaanfchen, na veel tegenflribbelens, bewilligd. De gantfche toedragt deezer zaake is, gelyk U . Hoog Mog w eten, zeer wydluftig befchreeven door den naauwkeurigen tfav Meeleren, en -ie Groot heeft in zyne Nederlandfche Gefchiedenisfen naar zyne uitmuntende manier, daar van een ftaatkundig Tafereel gemaakt , het geen in deezen van te meer belang is, om dat U Hoog Mog. by het zelve telkens in 't verfchiet, zullen zien fpelen het denkbeeld van Zeeën , die volgens het begrip deiSpanjaarden geëigend bezeeten, en van welke andere Natiën geweerd mogten worden, verdienende het mede de aandagt van U Hoog Mog., dat Fan Meetei en , die een Koopman in Antwerpen is geweest , het als een zaak, die over bekend en buiten allen tegenfpraak was, opgeeft, dat na de Pausfelyke verdeeling, het den Spanjaarden in hunne Tochten naar Indiën niet was geoorloofd te komen in den Vaarweg deTPortugeezen. Als men nu, Hoog Mogende Heeren! onder dit oogpunt befchouwd, en naar die grondbeginzels ontwikkeld den zin van de woorden, dat de Spanjaarden zullen blyven by hunne Faatten in zodaniger voegen , als zy dezelve in Indien nog hebben , zonder zig vet der te mogen uitftrejike.n; woorden, die aan het dot daan van het 5 Artikel van het Tracdaat van Munder van den Jaare 1648, dan fchynt dezelve zeer natuurlyk daar op uit te komen, dat de Spanjaarden zig by hunne Vaart in Indiën zouden moeten houden; zo en in dier voegen, als dezelve hun toekwam, zonder de Lyn van die Vaarweg verder te mogen uitftrekken, dan zy reeds gedaan hadden, door te gaan tot in de Philippines, dat het uiterfte was, of reeds meer dan het uiterfte, waar toe zy naar de ftrengheid der laatfte verdeeling zouden hebben mogen komen. Het  JAARBOEKEN, December. 1788. 1893 Het fans pouroir fètendreplw lom; zonder zig Vtrder te mogen extendeeren ; Withhout being at iiberty to gofurther; Neque liccret Orientem 'verfan ylterius pmgredi (alle uitdrukkingen, die men of in het oorfpronkelyke, of in de Vertaalingen van het Traclaat aantreft) dit een en ander voert, indien wy ons niet vergisfen , denkbeelden mee, die aan de zo evengemelde uitbreiding heel zeer vleyen. Dezelve grond zig daar en boven op den waren oorfprong van dit Artikel, en 't is allernodigst, dat wy by den zeiven de opmerkzaamheid van U Hoog Mog. eenige ogenblikken ftil houden. • Eer hoogstderzelver Gezanten, die te Munfter over het treffen van een nieuw Beftand met Koning Philits moesten handelen (handelingen, die, gelyk U Hoog Mog. weeten, naderhand in die over een volftaagen Vreede veranderden) daar toe van den nodigen Lastbrief voorzien wiefden , mogt het ook Bewindhebberen van de Oost-Indifche Compagnie gebeuren, door U Hoog Mog. te worden gehoord over het geen onder die handelingen de belangen van de Maatfchappy zoude raaken; op dat zy, aan wien 't beleid deezer gewigtige zaake was toebetrouwd, met genoegzaame kennis zoude te werk gaan-, deed men het licht, het geen hier toe vereischt wierd, van die zyde komen, waar het zelve het helderfte en zuiverde kon weezen. Bewindhebberen vertoonden aan U Hoog Mog. dat, ,s Alhoewel die van de Oost-Indifche Compa,, gnie dienftiger zouden oordeelen met de Caftil„ jaanen in Oost-Indiën in Oorlog te blyven, (ver,, mits men toch geftadig met de Wapenen in de „ hand op zyn hoedeen verweering zoude moeten ,, ftaan,) zy nogthans vertrouwden, dat U Hoog „ Mog. by het maken van een Verbond van Be,, ftand of Vreede zorge zouden dragen, dat de ,, voorzeide Caftiljaanen gelaaten wierden by hun Kkkkkk 3 „ Vaart Berigt van de Oo dien volgends den Oorlog aan te doen. Immers dat zulks niet zoude kunnen gefchie,, den, dan met groot bedenken en gevaar voor j, de Oost-Indifché Compagnie, die hier door in een geftadig alarm tot haare groote kosten gehouden zou werden, waarom men, huns oor„ deels, noodzakelyk het daar heen moest wen„ den, dat de Spaanfchen uit Portugals Indiën „ bleeven. U Hoog Mog. merken, dat Bewindhebberen van dien tyd zig uitlieten in bewoordingen, gefchikt naar de verdeeling van de nieuwe Waereld, onlangs gemaakt, en dat het juist die verdeeling was, welke, ter bereiking van het doelwit, het geen zy op het oog hadden, hun te ftaade moest komen. 't Was voor het zelve niet genoeg , dat de Spaanfche Schepen, geene Portugeefche Plaatzen landeeden; in het Indiën van Portugal geen Handel dreeven; dit konden zy nalaaten, en echter ddaar verfchynen, maar reeds die verfchyning, was voor de Nederlandfche Compagnie zorgelyk, en daarom moesten die Schepen zo wel uit die Zeeën, als van die Landen en Plaatzen gehouden worden, welke tot het aandeel tot het Indiën van Portugal behoorden. \ Dat nu deeze taal van Bewindhebbcren, de taal, lie naderhand , door de Gezanten zei ven van U Hoog Mog. gevoerd wierd, in de voorzeide ruime jetekenis moest worden opgenomen, zodat dit Por-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1805 tugals Indiën niet bepaaldelyk zag op zodanige plaatzelyke Bezittingen, die de Portugeezen dadelyk onder hunne Heerfchappy gebragt hadden ; maar in tegendeel eene uitgeftrekte betrekking tot het geen by de gemarkte fcheiding- tusfehen de Portugeezen en Spanjaarden eerstgemelde ten deel was gevallen, zulks meenen wy al verder te kunnen befluiten, uit het geen van dv Spaanfche zyde, daar tegen vertoond wierd. Het ware onreedelyk, (zeide ze) den Koning te beletten in Oost-Indiën zig uit te breiden op andere Plaatzen, die haar eigen meefter waren, •of den Handel mogten toeftaan; en Hoog Mog. Heeren! 't is zeker, dat een beletzel van dusdanig een aart plaats had, wanneer de Spanjaarden uit dat gantfche gedeelte van Afia , het geen lag aan de Oostzyde van den fcheidlyn, die gelyk te voren bleek toen, en nog een Eeuw daar na, de beide Natiën tot een Grenswyzer ftrekte, blyven moesten ; maar zulk een hindernis was 'er niet, nog kon 'er zyn, indien de Spanjaarden zig flegts hadden te onthouden van de Vaart en Handel op zulke Plaatzen, die al door de Portugeezen werkelyk geëigend, dus alleen maar in een ftrikten zin Portugeefche Plaatzen konden heeten. "Ziet daar dan, Hoog Mogende Heeren! de geboorte en afkomst aangeweezen van dat Lid van het 5 Artikel van het Tractaat van Munfter, waar op het zo zeer aankomt, en deezen oorfprong gebruikt , als de beste, zo niet de eenige regel voor de juiste uitlegging van dat gedeelte van het Tractaat. Volgens die uitlegging was het grootfte , bet eerfte voorwerp van het zelve de Vaart der Spanjaarden, ook ten opzigte van deezen Staat in Indiën , onder dezelfde Grenzen te brengen, die 'er tusfehen hen en de Portugeezen plaats grepen. Het uitbreiden van den Handel, het maaken van nieuwe Bezittingen, was daar aan ondergefchikt, voor zq Kfekkkk 4 ver Berigt Van de OostIndifcheComp. 1 egen de~ vaart derSpanjaarden.  i8o denzelven te doen agterhaalen en opbrengen rei Berigt van de Oost- ladifche Comp, tegen de vaart derSpan- jaarden, ! 1 1 1 1 1 I » $ [ i 1 c 9  1898 NIEUWE NEDERLlNDSCHE Berigt Van de Oost- lndifch Comp. tegen de vaat derSpar. jaarden i terwyl zyde ongeoorloofdheid va» die Vaart, tot een grond Relde voor dit haar befluit. En wanneer het daar tegen in den Jaare 1687 was , gebeurd, dat door den Kaptein van een Schip van de Nederlandfche Oost-Indifche Compagnie , aan Boord hebbende twee Geeftelyken, die op de Chit nafche Kust Schipbreuk hadden geleden, en op hun verzoek naar de Philippines door hem gebragt waren , by den Spaanfchen Gouverneur verzoent was om water, waaraan hy, uit hoofde van de genomen omweg gebrek had, weigerden die Gouverneur zulks niet alleen, maar noodzaakte zelfs den Hollandfchen Kaptein op ftaande voet te vertrekken. Deeze beide gevallen fcheenen ons toe al te wel te flaan, op het geen wy ter opheldering van het meergemelde 5 Art. van het Traclaat van Munfter gezegd hebben, om van dezelven niet by dezen melding tc doen. Vooral Hoog Mogende Heeren moeten wyom zoqrtgelyke reedenen nogmaals gewaagen van de Memorie, door den Marquis dè Pozzo liueno . Ambasfadeur van Spanje aan het Hof van Engeland, op den y April 1724 overgegeeven, tegen de oprigting van de Comp. van Oftende: want toch erkend die Minister daar in met zo veel woorden de verdeeling van de Indiën, die wy te vooren hebben opgegeeven, fpreekende hy mede van Grenzen, binnen welke de wederzydfche Vaarten zo van Spanje als de Republiek , uit kragte van het Traclaat van Munfter , moesten bepaald blyven. En de toepasfing, die hy hier van maakt op de zaak, waar tegen zyne Memorie dienen moest, ftyft niet weinig het gezegde tot verftand van het meergemelde aatfte gedeelte van het 5 Artikel van dat Traclaat. Hy merkt aan, dat gelyk de Koningen van Spane , oudtyds regt haddeft' , om met uitzondering dleen van de Castiljaanen, alle de overige On lerdaanen van hunne Staten, en mitsdien ook die ran de Nederlanden, den Vaart op Indiën te be lét*  J A A R B O Eï EN, December, f708. 1899 letten; Koning Philips dus niet geacht kon worden, by den afftand van de Spaanfche Nederlanden aan den Keurvorst van Beyeren, de Ingezeetenen van die Landen een recht te hebben toegevoerd, het geen zy te vooren niet hadden en zulks tot verkorting van zyn eige; zo als het zelve insgelyks niet gedaan kon weezen, tot verkorting van het recht van U Hoog Mog., wanneer de voorzeide Nederlanden , door Hoogstderzelver tusfchenkomst, weder afgeftaan wierden, ten behoeve van het Huis van Ooftenryk; zulks dat de Oftendenaaren geen recht hebbende , om van den Vaarweg, het zy der Spanjaarden, het zy der Nederlanders naar, en in Indiën, zig te bedienen ; het befluit niet anders vallen kan,dan dat zy tot die Vaart, volftrekt onbevoegd waren; U Hoog Mog. kunnen derhalven in deeze Memorie van den Spaanfchen Minister zeiven als 't ware in een kort beftek byeengebragt vinden , de reedenen, die te vooren omftandig, ter einde aan Hoogstdezelver oogmerk te voldoen, dooi ons aangevoerd zyn, ten betooge, dat de Span jaarden zig zeiven toegekend hebben eene zodanig* Heerfchappy over de Zee, dat aan niemand buitet hen en buiten de zulken, welke met hen door uit drukkelyke overeenkom ften in die Heerfchappy deel den, naar of in Indiën gevaaren kon worden, dat d( Spanjaarden dat begrip fteeds hebben blyven aanklee ven, by derzelver handelingen over Beftand of Vrede Dat de verdeeling van de nieuwe Waereld tus fchen hen en de Portugeezen, en de oude Grond wetten, die de Grenzen voor de Vaarten zo deiwaards , als in de Indifche Zeeën afperkten, b het fluiten der Munfterfche Vreede in het oog ge houden zyn. Dat het Tractaat op d;e leest is gefchoeid, ei dat alzo dezelfde Grond atten , welke de Span jaarden te voren omtrend die Verdeeling en Vaar ten, alleen ten opzigte van de Portugeezen hadden il ach Berigt van de OostIndifcheComp. tegen de vaart derSpanjaarden. i J i 1 i  i£»oo NIEUWE NEDERLANDSCHE Berigt van de OostIndifcheComp. tegen de vaan derSpan jaar den. ] ( < i acht te nemen, het thans volgens dit Traclaat ook verbinden met betrekking tot de Nederlanders. U Hoog Mog. bezeffen dan ook, dat men'niet zonder groote reden, by de meergemelde Memorie van de Oost - Indifche Compagnie , van den Jaare 1732, zig niet alleen op het-Traclaat van Munfter beroepen heeft , maar ook by herhaaiing op de .meergemelde Memorie van den Heer Marquis de Pozzo Bueno; eene Memorie in dezen van te meer gewigt, om dat volgens het geen de Collonel Wanhope zedert Lord Harrinpion op den 25 November 1726, wanneer hy Minifter van het Hof van Engeland aan dat van Spanje was, daar over aan den Marquis de la P.z fchreef; de Marquise tozzo Bue o, die Memorie geheel opgefteld, van Zyne Catholique Majefteit zelve ontfangen had, en dezelve overzulks eene zeer onwraakbaare uitlegging bewyst, dat men van dat van Utrecht van den Jaat re 1714, by die zelfde Memorie van Bewindhebberen zig al mede konde en moest bedienen. Eehalven dat by het 10 Art. van het zelve, het Traclaat van Munfter tot een grondflag wordt gelegd, zo leezen U Hoog Mog. in het 31 Art van dat van Utrecht, deeze, voor het tegenwoordig onderwerp zeer opmerkelyke woorden, dat vol pens de Gronawetten van Sp.if, aan alle vreemde Natiën volftrekt verboden is den ingang en Koophandel in de Spaanfche West-Indiën, en dat men naar dezen regel het een en het andere alleen behouden heeft voor de Spaanfche Onderdaanen van Hooo-st»edagte Zyne Catholique Majefteit, al het welke lus met den vinger wyst op dien ouden eigendom pan Zee en Land, welks Rechten, men ten aanzien Ier Spaanfche West - Indiën by dat Artikel deed ïerleven, wordende ook by het 34 Artikel van dat ielve Traclaat, de Vaart en den Handel in gemelle Indiën van elkander zeer duidelvk onderfcheiden, n wyders gezegt, dat zo wel in "de Oost- als „, de Vest-Indien, die onder de Heerfchappy van de Heeren  JAARBOEKEN, December, 1788. 1901 ren Staten Generaal zyn, de Vaart en Handelin het toekomende, zouden moeten worden gedaan, zodanig als tot nu toe is gefchied. En is de zin van deeze woorden geenzints twyffelagtig, in verfcheide der voorgaande Artikelen was gemeld (wy gebruiken de eige woorden van het Artikel). „ Dat de wederzydfche Onderdaanen van Spanje „ en de Republiek, vryelyk zouden mogen komen „ verkeeren, blyven vaaren. en trafiqueeren in de „ Landfchappen, Landen, Steden, Havenen, „ Plaatzen en Rivieren van de wederzydfche hoo„ ge Contractanten, doch zulks moest alleen ver„ itaan worden van de vryheid, die de wederzyd„ fche Onderzaaten genieten zouden, in de we„ derzydfche Staten in Europa." En daarom gefchiedde 'er by dit 34 Artikel voorziening , omtrend het geen waar na men over en weder zig te gedragen zoude hebben, met opzigt tot de Eigendommen en Bezittingen in de Westen Oost-Indiën. Ten belange van de Spaanfche West - Indiën, ,, Zou nog Vaart, nog Handel mogen worden „ gedreeven, dan volgens het 31 Artikel van dit „ Traclaat." Dat is een iegelyk buiten de Spaanfche Onderdaanen , zou blykens het zo even aangehaalde daar van zyn uitgefloten; en met opzigt tot de Oost- en West-Indiën van den Nederlandfchen Staat, door het Traclaat van Utrecht, zo min op het ftuk van de Vaart als op dat van den Handel, in dat van Munfter eenige verandering zynde gemaakt, zou mitsdien uit kragte van het voorfz. 10 Artikel, het laatfte tot een rigtfnoer moeten ftrekken , en de Spanjaarden zouden dus ook van hunne zyde, naar dezelfde regels en Grondwetten, zig van de Vaart, naar en in die Bezittingen van de Republiek, moeten blyven onthouden; ttt\Vatot en handel zou Jen dien Berigt van de OostIndifcheComp. tegen de vaart derSpan' jaar den,.  ïo«52 NIEUWE NEDERLANDSCfïÉ Berigt van de OostIndifcheComp. tegen de vaar, derSpanjaarden. - i 1 y ( dien opzigte moeten worden gedaan, zodanig a/s tot nu tóe was gefchied. Wy weeten niet of het nodig zy, by deeze uitbreiding by deeze verfterking, en aaneenfchakeling der gronden, waar op de vertoogen van Bewindhebberen van den Jaare 1732 hebben gedeund , U Hoog Mog. te doen opmerken , dat 'er tusfehen dezelven, een zo naauw verband, eene zo naauwe maagfehap gevonden wordt, dat, zo die gronden niet gezamentlyk en in hun geheel, maar elk op zig zelve en in het afgetrokkene befchouwd worden, men als dan zeer veel gevaar loopt van over dezelven verkeerdelyk te oordeelen. Het luid Hoog Mog. Heeren 1 wy bekennen het, in den hedendaagfehen ftyl vreemd, van Grenzen, van Limiten te fpreeken, wanneer 'er gehandeld wordt van het vaaren over de Caab de Goede Hoop; nog vreemder die Grenzen af te leiden uit een zoort van eigendom aan den Atlantifchen Oceaan , en ftaande te. houden , dat de Spanjaarden verpligt zyn, in hunne Vaarten buiten de Grenzen te blyven; het laat zig misfehien beter hooren, wanneer men zulke Grenzen fteld, die als dan te plaatfen in de Zeeën in Indiën, welke aan Compagnies Bezittingen paaien. Het geeft veel ligt minder opzien, wanneer men dleen fpreekt van het fluiten van zulke Vaarwaters. In de tegenwoordige Eeuw zig op Traétaaten te jeroepen, de goede trouw in bet aangaan, en de ïeiligheid der zelve voor het nakomen te onderdelen, dit moge een verpligting zyn, die niet kan wankelen 5 maar zyn recht uit Pausfelyke Bullen e haaien, uit Bullen reeds ettelyke Eeuwen oud, lit, wy voelen het. Hoog Mogende Heeren .' kan tuiten. Dan het zal U Hoog Mogende niet ontgaan wezen, dat de paaien , die met opzigt tot "den Dofterfchen Qceaan, in [de Indifche Zeeën, aan de Vaart  JAARBOEKEN, December. 1788, 1903 Vaart der Spanjaarden zyn gefteld, van den zelf-. den wortel af Hammen, als die, welke naar het be-1 grip van U Hoog Mog. en van Bewindhebberen, ( den Spanjaarden de Vaart over de Caab de Goe- A de Hoop verbieden, en dat de eerfte juist om die 1 zelfde reden wettig zyn , als de laatften, en zo / ook omgekeert. t U Hoog Mogende zullen ongetwyffeld befpeurd t .nebben, dat de uitfpraak van Paus Aiexanaer den,j VI, hoe veel dezelve in deezen ook afdoet, niet gebeezigd is, als op zig zeiven ftaande, maar als den grond hebbende gelegd voor verfcheide daar op gebouwde Tractaaten, en byzonder ook voor die, welke aan de Republiek het regt geeven, om de Vaart der Spanjaarden over de Caab te verklaaren voor ongeoorloofd ten haarcn Opzigte, Traétaaten daar en boven, die alle, het zy geheel, het zy ten deele van die uitfpraak en van verfcheide andere Bullen het nodige licht moeten ontfangen, en daar uit opgehelderd zynde, van zeiven toonen, den weg , dien de Spanjaarden naar hunne Bezittingen in Indiën moeten neemen, waarom men dan ook dezelve by een byzonder Artikel niet opzettelyk heeft behoeven aan te wyzen. Wy zouden nu den Keeten van de denkbeelden, welke de dof deezer verhandeling uitmaaken, op eene voor U Hoog Mog. zeer lastige wyze te dikwyls hebben moeten afbreeken , zo men by het verdeedigen der bewyzen waar van Bewindhebberen in den Jaare 1732 zig bediend hebben , de cdnme* hingen, die tegen dezelve van de Spaanfche zyde gemaakt zyn telkens had willen bybrengeh en ontleeden. Wy hebben daarom beter gedagt, onzen draad vervolgende, de gronden, waar op het gevoelen van U Hoog Mogende en van Bewindhebberen, naar ons inzien gevestigd kan worden zo te leggen, en aan de op dezelve gebouwde redeneeringen, dien Lil 111 ftand 3erigi ■un de los;rndifcht"iomp, egen le vaart f er Span* aarden.  1904 NIEUWE NEDERLANDSCHE Berigt van de OoitIndifche,Comp. tegen dc vaart derSpanjaar den. ftand te geeven, dat die aanmerkingen naderhand daar by met weinig omftag en voor een groot gedeelte, als het ware dilzwygende zouden kunnen vergelyken, en uit die vergeiyking beantwoord worden. Thans zullen wy zo kort als de aart der ftoffe het toe zal laaten, opneemen de zodnni* ge van dezelve aanmerkingen omtrent dewelke wy by het gezegde nog het een of ander te voegen hebben, de overige of geheel voorby{tappende of üegts even aanroerende. Men fchynt dan aan de zyde van Spanje te willen toegeeven, dat-ja, in de uitfpraak van Paus Alexander den VI eene bepaaling is gemaakt , die, zo dezelve was is ftand gebleeven, den Spanjaarden als nog beletten zoude, den weg beoosten de Caab de Goede Hoop naar hunne bezittingen in Indiën te neemen ; doch men beweert, dat flegts een jaar daar na, het Traclaat van Tordefillas zodanige voorziening gedaan heeft , dat alle verbod het geen de Spanjaarden van de vrye Vaart om de Oost zoude hebben kunnen uitfluiten daar door is opgeheeven. Die opheffing Hoog Mogende Heeren! zoude gewisfelyk niet zeer ltrooken met het denkbeeld van de bekragtiging der voorfz. verdeeling, door middel van dit Traclaat, althans niet met het geen wy nopens de volgende Pausfelyke ,Bullen en inzonderheid wegens den inhoud van het Traclaat van Saragosfa gezegd hebben i maar wy behoeven ons hier mede niet op te houden; het is genoeg dat wy nagaan of de woorden, die men ten bewyze aanvoert niet geheel iets anders te kennen geeven , dan men uit dezelve beflooten heeft, zy luiden letterlyk aldus: ,, Item, wat aangaat het Vaaren van gemel„ de Schepen van de voornoemde Koningen Iv>- niu-  JAARBOEKEN, December, I7SS. ipóy „ ningin van Caftille, Leon, Arragon &c , val hunne Ryken.en Staten na de gemelde huntn Staten aan geene zyde der bovengemelde IA „ nie, invoegen als gezegd is, is het noodwen. „ dig, dat zy de Zeeën moeten pasfeereu aai: ,, deeze zyde van de Linie, welke voorgemel „ de Heer Koning van Portugal blyft, weshal ven men toeftaat envastftelt, dat de gemelde Schepen van bovengemelde Koning en Koningin van Caftille, Leon, Arragon &c. vermogen te gaan en terug te komen, vrye. „ lyk, zekerlyk en vreedzaamlyk,zonder eenige ,, tegenfpraak hoegenaamd, door de gemelde ,, Zeeën, welke verblyven aan den Heer Ko- ning van Portugal, binnen dezelfde Linie ten ,, allen tyden , en wanneer hunne Hoogheden ,, en hunne opvolgeren zullen begeeren en voor goed houden." Wy verbeelden ons, dat de vergelykblg Van die woorden met de betrekkelyke ligging van Spanje, ten (iuidelykften toond, hoedanig dezelve natuurlyk kunnen en in een gezonden zin moeten worden opgevat. Immers het zy men de Pausfelyke lyn neeme, het zy die van het Tracla.it van Tordefillas, het blyft altyd zeker, dat, om in het Veld te komen t het geen de Spanjaarden voor hunne ontdekkingen en bezittingen aan de Westzyde van die Lyn, was toegeweezen, zy de Zeeën aan deeze zyde der Linie van doorfnyding, dat is aart de Oostzyde, moesten doorzeilen; maar vermits die Zeeön aan den Koning van Portugal waren gegeeven, en ook aan denzelven behoorden te verblyven, zo wierd tot voorkoming van mis* verftand over het gebruik van die Zeeën, doof de Kaftiljaanen, zonder verkortinge van den eigendom der Portugeden, by het gemelde tractaat vastgelteld, dat de Spjnjaarden die Zeeën gebruiken zouden mogen tot het bepaalde einLH Hl 2 - de. Berigt ' van dé. ' Oost' Indifché Comp. tegen de vaart derSpan« /aardens  looö NIEUWE NEDERLANDSCKE Berigt van de OostIndifcheComp. tegen de vaar derSpan jaarden, de, om in den hun toegeweezen Vaagweg aai? de andere, dat is de Westzyde van de Lyn te komen, maar dat olfchoon zy nu vryelyk, zekerlyk en vreedzaamlyk naar en van hunne Zeeën door die van de Portugeefen zouden mogen gaan en terug keeren, laatstgemelde nogthans ; deeze hunne Zeeën volkomenlyk behielden. Na welke uitlegging dit Artikel verre vari aan het ftelzel, dat by deezen "Memorie verdeedigt word , hinderlyk te zyn , in tegendeel tot een nie.uw bewys verdrekt voor de gegrondheid van het zelve. Het geen verder by de aanmerkingen word gezegd , om aan te toonen het ongerymde der gevolgen , die by Bewindhebberen in den Jaare J73* zyn getrokken uit de Vaart der Spanjaarden, langs de Straat van Maggeilaan, en het Vaaren van de Kusten van "Nieuw Spanje door de Zuidzee naar de Philippynfche Lilanden , dit alles meenen wy reeds te zyn vervallen, door het geen wy daarover hier voor gezegd hebben, zullende U Hoog Mog. in die gevolgen geenllnts de overyling vinden, die men hier dezelve fchyiit te laasten te wilVen leggen. Als U Hoog Mog. zig wyders te binnen brengen, het aangeteekende hier voor nopens het geene het Schip Victoria by deszelfs teiugkocnst over d-e Caab de Goede Hoop bejeegende, als mede over de uitkomst van de Tocht onder het bevel van Don Garcia de Lottifa, dan zullen 'U Hoog Mog. buiten tvvyffel mei verwondering zien het gebruik, dat daar van by de aanmerkingen is gemaakt, ten betooge van het leehc der Spanjaarden , om te vaaren voorby de Caab. Van de Tochten die 'er van den Jaare 154.2 tot het Jaar 1580 (het tydflip der vereeiriaing van de Kroonen van Portugal en Spanje,) langs den gemelden weg zouden gedaan zyn, komt by de aanmerkingen wel eene algemeene aanhaa- li'fg  JAARBOEKEN, December^ 1788. ipoj ïing voor, maar geenfints een byzonder verllag, zulks O Hoog Mog. begrypen, dat wy ons ook over dezelve niet kunnen verklaaren. De reeds genoemde Spaanfche Scbryvei d' Ar- genfola, zegt ondertusfchen zeer duidelyk, dar de Portugeelen geene andere Schepen , dan de hunne voorby de Caab de Goede Hoop pasfeeren lieten, Wy vinden wel Hoog Mogende Heeren! dat vermits de Spanjaarden moede waaren vau de ramplpoedige Tochten door de Straat Magillaan , Keizer Karei aan Ferdinand Cortes, die ia het Spaansch America het gebied voerde, order had gegeeven, om de ontdekkingen in de Zuid» «ee voort te zetten. U Hoog Mogende zullen uit het verhaal van den Heer Mauricias zien, dat Aharado, ingevolge van die order, in den jaare 154a met zes Sc.bepéu uit Nieuw-(Spanje te Zeil gegaan zynde, die Schepen na een reize van twee Jaaren, «n het uitffaan van veele rampen, in het Jaar 154 \ door de dille Zee op het Land der Paponen geltomen waren, en omtrent de Molukken gezvvosven hadden , maar dat de Portugeelen op dezelven terdond Jagt gemaakt, en zig van hun meede-r gemaakt lubbende, daar over aan Keizer Karei gefchreeven,en geklaagt was, die hier op ver* klaard had, dat men hen als Zeerovers -en als Verraders van Zyn Kroon kon ftraffen. Dit geval zoude derhalven even weinig aan het Spaanfche gevoelen ie daade kunnen, komen, als dat van Don Garcia de Louifa (traks gemeld. Als wy nu by de aanmerkingen verder leezen dat, Niemand zelfs vau een flegts middelmatig „ begrip zal kunnen nalaaten van te bezeilen en a, te erkennen , dat beide Kroonen vereenigd 9, zynde, gelyk dezelve geweest zyn tot den {, Jaare 1(140, de Portugeelen immers de SpaanLHUI 3 fchew, Berigt van de Ooit? Indifche Comp. tegen de vaart des Spa v f aarden.  ïg.o8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Berigt van de OostIndifcheComp. tegen de vaart derSpanjaarden. l I „ fcben , niet zullen beroofd hebben van de vrye Vaart naar de Oost-Indiën over de Caab de Goede Hoop, of om de Oost, nog van ,, den Handel in alle de Plaatfen van dezelfde ,, Indiën, zo en in dier voegen als het hun best 5» dagt; Zo bemerken U Hoog Mog, terdond, dat deeze gantfche redeneering op haar zelve van geen beftand kan zyn, als ten eenemaal afhangende yan juist dat geene, het welk in verfchil is. Daarenboven verdient het de aandagt van U Hoog Mog., dat gedurende vereeniging der beide Kroonen, waarop men zig beroept, de verderkinge der Guarnifoenen vau de Philippynen, zo niet Officieren als Soldaaten, telkens over NieuwSpanje gefcbiedde, geevende de Heer Mauricius onder dit tydvak een voorbeeld op van eene we'-'/ng, die men in Europa had gedaan van vyfhonderd Soldaaten , om dezelve naar ge» melde Jiilannen te zenden , en die op de Galjoenen wierden ingefcheept, om door de West-Indiën derwaards te komen ; terwyl de Gouverneur der Pnilippines Don Pedro d'/Ic* figna, in het Jaar 1600 van Carthagena naar Mexico , van daar naar Aqua Pulco, en zo naar 'Manilje vertrok; trouwens Konings Philips den II her ryk van Portugal met de Wapenen veroverd hebbende, bad op den 15 November 1582 plegtig bezvvooren der Portugeefcn Wetten en '"Privilegiën , waar in algemeenlyk alle hunne 'Rechten in Indien begreepen waren. Niettemin gaat het vast, dat die vereeniging der twee Kroonen, den Schry veren de naamen der Kadüjaanen of Spanjaarden en Portugeefen door 'elkander heeft doen mengen , en dien van de eerften niet zelden gebruiken, als ook de Portugeefen inlluitende , zedert de op hun bevogte overwinning; waar by wy dan eindelyk moeten opmerken, dat de Manilj'es door de Chineefen  JAARBOEKEN, December, 1788. ipoj en andere Afiatifche Volken ftèrk bwaaren worden en de eerstgemelde Natie daar zelfs gevestist zynde, gelyk ui' de Schryvers over ae hv djen bekend is; de uitdrukking vm Schepen m\ de Mandjes komende, Scheepen van de Philippine! en der gelyke, zeer ligt kan worden opgevat, aü Spaanfche Schepen "aanwyzende , ot: fchoon ei die van andere Natiën door moeten verdaan wart den. , , ., Wy ftellen dit laatfte inzonderheid ter over wecging aan U Hoog Mogende, met betrekking tot het gezegde by de aanmerkingen. ■ „ Dat de Kaftiljaauen geduurende de gantfcb , tydruimte der zameiivoeging van beide Kroo nen, niet alleen bandeb'en met de Pbiüp , pynfche Eilanden, maar ook met de Kustei \ vau het Ryk van Si'am, Kambay en ander ' Gewesten, in China, Touquin en Cochir „ China, alwaar zy Geestelyke zendingen öi| „ ten, die nog in weezen zyn, ja zelfs tot i „ japan." En U Hoog Mog. zullen op dit aangehaald zonder twyfkl by uitneemendheid toepasfely vinden het navolgende verfiag van den Heer Man ricius, door hem gedaan op het gezag van mee dan eene Schryver. „ Dewyl de Jefuiten alleen Octroy hadde „ Cwy gebruiken liefst 'smans eige woorden, . om in Japan het Euangelie te prediken en ht „ werk alleen niet afkonden , vervoegde zi „ Philippus den III aan gemelde Paus, om 00 voor de order der Bedelmonniken daar to „ de vryheid te verkrygen: in de Misfive roem „ de hy zig enkel Koning van Portugal en Ai 5, garve, het geen dus toont dat'er enkel gehar ,, de!'.' wierd over Portngeesch Indien, dat At zelve van de Spaanfche zeer wel omierfehei „ den wierden , en dat de Portugeefen allee Llllll 4 „ i t Berigt van de OostIndifcheComp. 1 tegen de vaart 1 aer Spanjaarden. t l l t ^ t ***** r 1 ) t T 3 i  ïoio NIEUWE NEDERLANDSCHE Berigt van de OostIndifcheComp. tegen de vaar derSpan faarden. »» in hetregt en de bezitting waren van op Chi„ na en Japan fviisfionarisfen te zenden." De Paus verleende dezelve, doch met deze aanmerkelyke by voeging: dat de Misfimarisfen verpligt zouden zyn , door Portugal, en van daar naar de Indien en Goa te vaaren ; met vol/lrekt verbod dat - niemand uit de Philippynfche Eilanden, of eenig an. der gedeelte der West van Indiën, naar de voornoemdeOost- Indifche PlaatTen, tot het waarnemen \an die Bediening zoude durven overgaan, ten einde naamlyk de resfor ten der Koningryken van Kaftilje en Portugal, niet mogten door een gemengd worden : want fchoon dezelve te gelyk onder een en dezelfden Heer den Koning van Spanje zw, begeer en echter de Portugeezen , dat dezelven onderfcheiden blyven tot eene kleine vertroef'ing in hunne dienstbaarheid. Zullende U Hoog Mog. in het voorbygaatl zeer zeker opgemerkt hebben, dat hier de Pin. lippynfche Eilanden onder de West -Indiën gereekend worden, waar van ook veel meer andere voorbeelden zyn, en het geen daar op fteund, dat dezelve onder het aandeel ven Spanje waren gebragt, zonder dat de Portugeezen zig daar tegen openlyk verzet hadden. Verder moeten wy U Hoog Mog. eerbiedig in bedenken geeven, of niet het befluit zeer verkeerdelyk getrokken zou worden , wanneer men, om dat in het een of ander punt van deeze of geene verbintenis, het zy uitdrukkelyk , het zy ftilzwygende, eenige toegeevendheid had plaats gehad , of nog plaats vond, of wel dat daar omtrend eenige dadelyke inbreuken waren gepleegd, zonder dat de belanghebbende daar van of in her. geheel of by tyds hadden kennis gehad, wanneer «fan, zeggen wy, daaruit zou willen afneemen, iat het geen in bet een of ander geval, of omEisend deeze of geene zaak had plaats gehad, toe :cn rigtfnoer zou moeten dienen voor alle anders  JAARBOEKEN, December, 178R. ion 'Te zaaken , eri voor alle andere gevallen, van zoortselyken aart, en da: hier door of verzwakt of weggenomen zouden zyn, de grdndeD, waar op zodanige verbinteni'-feii te voren waren aangegaan. U Hoog Mog. zullen de overweeging die wy hier verzoeken , niet onnodig achten, wanneer Hoogstdezelve by de -aanmerkingen verder lee» zen van „ Die wigtige en talryke togt, welke uit Ca„ dix op den 14 April 1613 naar de Domeinen „ van Spanje in Alie over Caab de Goede Hoop „ was gedaan , onder het bevel van den Generaal „ Ruy Gonzales de Serpieira , en den Admiraal „ Femando Munoz de /Jrambuta." En U Hoog Mog. zullen, gelyk wy vertrouwen, in de door ons' gemaakte aanmerking nog meer belang vinden, als Hoogstdezelven by het voorhanden zynde geval zig voordellen , dat hoe heilig ook de Hechten der Portugeezen waren, (want het zyn alleen de hunne, die gelyk liet van zelf fpreekt, te dezer plaatze in aanmerking kunnen komenj zy niet altoos het vermogen hadden die feitelyk te handhaven , voor al niet zo lang ze waren onder het Gebied der Spanjaarden , en hier onder bleven zy, gelyk U Hoog Mog. wéten tot het Jaar 1640. Vermits nu de tweede Tocht, die by de aanmerkingen wordt opgegeeven, als over de Caab naar de Indiën beftemd, geen voortgang had, door dien de ,, Galjoenen en andere Schepen, waar mede „ den Generaal Don Lorenzo de Zuazola, en den ,, Admiraal Garcia de Fiquerca den 'ji December 1619, van St. Lucar de Barrameda vertrok.,, ken waren, voordat zy de Caab bereikten, ,, door een vreeslëlyke ftorm vergingen." Zo merken U Hoog Mog dat althans ten opzigte der ann'iaaling van die Tocht, zeer te pas komt, het geen wy zo even gezegd hebben Llllll 5 Wat Berigt van de Oost- Indifche Camp,, tegen de vaart derSpan» faardsn-- J  1912 NIEUWE NEDERLANDSCHE Berigt van de Oosi~ Indifche Comp, tegen de vaari derSpan jaarden. Wat nu verder Hoog Mogende Heeren betreft de Verznmeliug der Indifche Wetten, waar op „ men zig by de aanmerkingen beroept, en die „ in den Jaare 1680 zoude zyn opgemaakt, mits„ gaders de Wet, welke daar in was gevleid, ter „ aanwyzing van de Waaren en Vrugten, die „ niet mogten vervoerd worden, op de Vlcoten, „ die naar de Philippynfche Eilanden over de „ Caab de Goede Hoop zeilden," Wy bekennen, Hoog Mogende Heeren! dat, wat moeite ook door ons is aangewend om die verzameling onder het oog te krygen, wy daar in niet hebben kunnen dagen ; doch wy geloven, dat zo dra U Hoog Mogende daar op letten, dat gelyk by de aanmerkingen zelve is gezegd, die Wet niet in den Jaare iS8o, maar ten tyde van .Philips den lil is gemaakt, en dus geduurende de vereeniging der beide Kroonen, U Hoog Mog. ras zullen merken, dat het bewys al weder niet zeer regt gaat, wanneer men beweert, dat, om dat 'er in Spanje in den Jaare 1680, eene verzameling is gemaakt van Wetten der Indiën, en daar onder ook gebragt de aangehaalde van PhiJips den 111, van een Vorst dus» welke zo wel over de Portugeezen als over de Spanjaarden bet .Gebied voerde , daar uit zou volgen, dat de Spanjaarden het recht zouden hebben, om over de Caab te vaaren. En wil men het bewys daarmede goedmaken, dat'er is bygevoegd, naar de Philippines, dan zullen U Hoog Mog. zekerlyk daar op het antwoord gereed hebben, dat ten tyde van de zïmenvoeging der beide Kroonen, ten aanzien van de Spanjaarden, 'eralthans geene zwarigheid heeft behoeven te zyn, om aan de Portugeefen toe te laaten, het vaaren onder zekere bepalingen naar de Philippines, daar is meer! De Memorie van Bewindhebberen van den Jaare  JAARBOEKEN, December, 1788. 1913 tc 1732, is, gelyk U Hoog Mog. weten , opgefteld j in een na genoeg gelyk Handig geval als liet ie , gcnwoordige, toen was 'er mede een Comp. det< Philippynfche Eilanden in Spanje opgericht, wel-J ker Schepen over de Caab naar Indien zouden , kunnen vaaren. j Plet Koninglyk Oclroy bragt toen even als het, tegenwoordige deszelfs Wetten mede; U Hoog, verzettej zig tegen dat Oefroy ten fterkflen, enj de Nederlandfche Compagnie deed het ook naar haar vermogen .- maar zo nu de bovengemelde verzameling eens vervolgd wierd,en men als dan in dezelve uit dat Octroy de Wetten voegde , die de Indiën raakten, zouden dan die Wetten by het nageflagt betoogen moeten , dat het recht deiSpanjaarden om over de Caab te vaaren , klaar en zeker, en zonder tegenzeggen van anderen geoeffend is ! De befcheidenheid van welke wy ons riet mogen verwyderen, laat niet toe eene uitbreiding van die vraag. Wy zullen nu, onder het welnemen vanU Hoog Mog., den draad der aanmerkingen loslaaten, en om de gelykaarfigheid van het voorwerp, hier fpreeken van het geen wat later by dezelve voorkomt, als U Hoog Mog. daar ontmoeten, dat „ Na de Caab de Goede Hoop omgezeild te hebben, aan Spanje en Portugal behoorde, zonder aan de Hollanders ontnomen te zyn „ geweest, een groot gedeelte van de Kust van ,, Mozambique en Meiinde, en dat men zig der„ waards over de Caab moest begeeven." Wy hebben, Hoog Mogende Heeren ! verfcheide Aardrykskundige Schryvers geraadpleegd, om te verneemen, welke de Bezittingen zonden mogen zyn, die de Spanjaarden, of gehad hebben, of nog zouden mogen hebben, op de Kusten van Mozambique en Meiinde; dog by allen is dien aangaande een zeer diep ftilzwygen , het geen ons Rerk doet neigen, om hier eene zodanige verwis» fc« ïerigt an le )ösf'ndifcheZomp* egen h vaart Ierspanaarden»  Berigt van de Oost- Indifche Cqmp* lege» de vaa* derSpan jaarden. 1014 NIEUWE NEDERLANDSCHE feling van namen te vermoeden , als die wy te voren onder de' vereeniging der beide Kroonen aangetoond hebben; of zo men onderfteilen wil, dat geduurende die vereeniging , het zy uit de Philippines, het zy ontnidde/yk uit Europa , door de Spanjaarden op die Kusten is gevaaren en t Handel gedreven, dan moeten wy het zo even .gezegdenopens de Wet van Koning Phdips% te dezer Plaatze herhaalen. Uit het verhandelde ,. zal nn , gelyk wy hopen, aan U Hoog Mog. kunnen blyken, wat 'er té houden zy van de uitlegging, die verder by de aanmerkingen gegeeven is, aan het meergemelde 5 Artikel van het Tradaat van Munfter als mede aan het 34 van dat van Utrecht. En wy laaten tefFens aan U Hoog*Mog. eerbiedig over te .beoordeelen, het licht waar in men het Hiftoriesch gedeelte van die Tractaaten als mede van het voorafgegaane twaalfjarig' beftand, by de aanmerkingen getragt heeft te plaatfen. r UHoogMog. zullen inliet byzonderbefpeurd hebben, dat de geest van het Tractaat van Munlter, volmaakt dezelfde blyft, of men in het genoemde Artikel leeze in de Oost Indiën ,e/ naar de Oost-Indiën, dewyl de Spanjaarden naar de Indien over de Caab niet konden vaaren, of zy moesten in dat Indiën hun Vaart verder uitbreiden, dat hun ,zo wel na de letter, als naar de gronden vau bet J raciaal was geoorloofd, het ecen dan ook de reden fcliynt te wezen, dat deeze woorden .by meer da:i eene verraaling van het Trachat verwisfeld zyn; terwyl tellens daar in op nieuw doordraait de te vooren reeds bygebragte reden, waarom men het overbodig geasrt heeft, dc Spanjaarden de Vaart over de Caab, die zy ten tyde van het Tradaat niet hadden, of het geen het zelfde is, waartoe zy ten tyde van het Tractaat geen regtbezaten,nog volgens de gronden, waar  JAARBOEKEN, December, 1788. ic-15 öp dat Traclaat gebouwd wierd, konden bezitten, die Vaart over de Caab (zeggen wy) hen uitdrukkelyk te verbieden. Dan het geen ons by de aanmerkingen verfteld doet ftaan, is de vraag, „ Hoe men met mooglykbeid zal kunnen ge , ,, looven, dat de Staten Generaal de vermetel , heid zouden gehad hebben, van aan Spanje , „ voor te ftellen, of af te vorderen, dat het in j ^ ,, de breedte van de Zeeën, naar haar eigene ,, Domeinen, niet zoude mogen vaaren langs dien ,, weg welke haar best zou dunken." En daar wy omtrend het antwoord op die vraag verleegen zyn,niet Hoog Mogende Heeren, wac de ftof, maar wat de vorm voor hetzelve betreft, zo hoopen wy van den opgeiegden pligt ons ge* noeg te kvvyten, door enkel den Sleutel te noe< ruen , die wy te vooren met de woorden van den Heer Mauricius aanweezen. Indien echter U Hoog Mog- mogten verwag. ten eenig meer uitvoerig befcheid, dan zouden wy in onze plaats het zelve liefst doen geeven, door den Franfcheu Hiftorie • Schryver, die de omwentelingen van verfcheide Ryken, zo treffelyk heeft afgemaald , dan zouden U Hoog Mog. een ogenblik, om zo te fpreeken , voor dat de beide Kroonen weer van een fcheidden, by den Heer Vertot fterke klagten van de Portugeezen over de Caftiljaanen, en met die klagten deze taal hooren ; „ Dat men niet meer was in den tyd van Ka. ,, rel den V en Phillppus den II, toen de Span„ jaarden de Wetten gaven , en zig deeden ,, vreezen door geheel Europa: dat deeze Mo„ narchie, die te vooren zulke grootfche ont„ werpen omvatte, thans moeite had , om haa,, re oude Eigendommen te befchermen, terwyl ,, zy aangevallen, dikwerf verflagen wierd, door ,, de Franfcheu en Hollanders,die haar dén'Opt- » log Berigt van de Oost. Indifche Comp» ■egen le vaart lerSpan* aarden.  ioitf NIEUWE NEDERLANDSC'HE Berigt van ae Oost- Indifch Comp. tegen de vaat derSpar, jaaraen „ log aandeeden: dat Katalonie alleen alle haare „ machten gaande hield, dat zyniet veel Trou. ., pen had, en zonder geld was, » Ëii zo wyders: Op de verdere vraag die by de aanmerkingen word gedaan, t ,, Hoe de Hollandfche Gemagtigden in Mun-„ (ter, daar de beroemdfte Schryvers van die , „ Natie de vryheid der Zee verdedigt hadden , „ het hart zouden gehad hebben, van eensklaps „ van taal, gedagten en gevoelens te veranderen, ,, en aan Spanje onbefchaamdelyk voor rattellen, „ dat voor het zelve en voor haare Onderdaa,, nen gefloten zou blyven, die Zee, welke zy aan hen in de Wapenfchorfing van Antwer„ pen, en het Tractaat van Munfter openge„ fteld had." V S Op die vraag durven wy regtftreeks antwoorden, dat by die aantnetkingen twee zaaken door een gehaald zyn , die van elkander nogthans grootlyks verfchillen. Men heeft by die vraag niet gevoeld, dat het geheel wat anders is, een vryheid van vaaren te hebben op den Oceaan , overal waar men het goedvind , volgens de grondbeginzels van het natuurlyk recht, en geheel wat anders zv* te verbinden, om in eenige opzigten van dat recht gean gebruik te maaken. Dit laatfte ftellen wy, dat by het Traclaat van Munfter door den Koning van Spanje, ten behoeve van de Republiek is gedaan, en de handelingen, van welke U Hoog Mog. zig des tyds deden bedienen, door Hoogstderzelver Gezanten, hadden mitsdien een geheel ander voorwerp, dan het onderzoek, of de Zee volgens het natuurlyk recht voor een ieder open zy; dit kon waar zyn , dit mogt verdedigt wezen , zo uitgeftrekt als men het maar wilde ; maar dan zou in allen geval die waarheid, dan zou die vej-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1017 verdediging van dezelve , niet kunnen verkragten, niet in her allerminÜe kunnen krenken, die andere waarheid, welke zo veel wy weeten , nog nimmer met ecnigen fchyn van grond, is tegengefproken, dat wy naamlyk van het recht, het geen ons toekomt , ten profyte van anderen mogen afftand doen ; om nu niet weder op te haaien het gezegde, dat de bepalingen, onder welke de Spanjaarden reeds van over oude tyden Ronden, ten aanzien van het vaaren ,'alleen by de Tractaaten van Munfter en Utrecht, ook tot de Republiek betrekkelyk zyn gemaakt. Geene laatdunkenheid, (want de uitdrukkingen van vermetelheid, van enbefchaamdheid, zullen wy nu ter zyde dellen,) geene ftrydigheid van taal en gevoelens is 'er dus te vinden in het gedrag der Gevolmagtigden van U Hoog Mogende te Munfter. Hy, die door de voortbrengzels van zynen geest, onze Natie zo zeer vereerd heeft, en op wien onder andere by Ae aanmerkingen is gedoeld, wanneer men aldaar van beroemde Schryvers fpreekt; de Groot heeft het recht der Vereenigde Provinciën om te vaaren en te handelen op de Indiën, of fchoon door haar niet ontdekt, beweerd en ftaande gehouden ; maar dezelfde de Groot, wien het niet gebeuren mogt de Vreede van Munfter te beleeven, heeft teffens gefchreven, dat de Volken, even als byzondere Perfoonen, ten behoeve van den een, of ander die daar by belang beeft, zig ontdoen kunnen, niet alleen van rechten, die hun byzonder eigen zyn, maar ook van de zodanigen, die andere menfchen nevens hun bezitten. Het zy nu wyders geoorloofd ook van onze zyde te vragen, of het dan niet bekend zy, dal onder de handelingen over de Vreede, van de Spaanfche zyde is vertoond en aangedrongen, gelyk wy te voren zeiden dat het onredelyk zon d< Berigt van de OostIndifcheComp, tegen de vaart derSpanjaarden*  Berigt ran de Oost- Indifch Comp» tegen de vaai derSpai jaarden 1918 NIEUWE NEDERLANDS CHE de zyn, den Koning te beletten , in Oost Indiëiï zig uit te breiden op andere Plaatzen, die haar eigen meeller zyn, of den Handel mogten toe? ftaan; of het met waar zy, dat onaangezien die Vertoogen, de Spanjaarden voor hunne toenmaalige ómftandigheden het meest zeraden heb/ben geooideek, het Verbond te fluiten, over■eenkomftig met het oogmerk, en naar die grön. den, tegen welke die Vertogen gediend hadden? maar dit Verbond alzo gefloten zynde, of mea dan wel, en naar de reden en het regt handelt, met te zeggen, gelyk men by de aanmerkingen gezegd heeft, dat, „ Aan de letter en aan den geest der Tracla„ yolkomentlyk voldaan zal worden, indien de „ Spaanfche Ingezeetenen zig alleen onthouden ,, van Handel te dry ven, in de Havenen, Kus,, ten, Plaatzen en Landen, toebehoorer.de aan de ,, de Staten Generaal." By die vragen zouden wy neg eene andere mogen voegen, hier in beftaaneïe, of by het' opftellen dezer aanmerkingen in het algemeen, wel genoegzaam in het oog gehouden .zy, de waare gelteldheid van het berrekkelyfc vermogen, en andere ornftandigbeden van 'Spanje en de Republiek, zo als dezelve wederzyds ten tyde van het fluiten der Munfterfche Vreede, plaats hadden? en of indien zulks gefchied ware , men als dan by die aanmerkingen liet vvel zou hebben doen voorkomen , zo als of het reciin hetgeen de Ingezeetenen van dezen Stsat, zedert het Jaar iöoy hebben geoeffend, met opzigt tot de Indiën,- gevolgen waren van vergunningen, oorfpronkelyk van Spanje afgevloeid, ja als of zelfs aan het geen by den aanvang van het J Artikel van het Traéfaat van Mi.nlrer ia gezegd, dat de Vaart op de Oost en Westlndiën zoude worden In ftand gehouden, volgens en overeenkoraltig met de Octroyeii, daar we  JAARBOEKEN, December, 1788. i&0 toe reeds gegeeven, of nog te geven, in een eïgentlyken zin den naam zoude kunnen voeren, van concesjiefi, die de Ingezeetenen van den Staat aan Spanje, als het ware, tc danken baddeh. Reeds in den Jaare 1602 hadden de algemeene Staten zei ven, die vryheid uit hunnen boezem ver-, leend aan de vereenigde Compagnieschappen; reeds ' toen hadden zy magts genoeg, om dezelve te hind-, haven, en in den Jaare 1648 was deeze magt, tot die hoogte geklommen, dat de algemeene Staten de Vreedeshandelingen te Munfter zo konden leiden, dat de Oclroyen door hun en niet door den Koning van Spanje verleend;- of door hun nog verder, en niet door den Koning van Spanje te frerleenen; door zyne Catholique Majefteit opcnlyk voor wettig erkend wierden. Men fchynt wyders by de aanmerkingen het niet Wel te duiden, dat de Nederlandfche Compagnie van de Memorien fpreekende, in de Jaaren 1732 cn 1768 overgeleverd tegen de Vaart der Spanjaarden, over de Caab de Goede Hoop , by die geleegeoheid niet teffens melding gedaan heeft, van de antwoorden daar op gegeeven aan da zvde van het Spaanfche Hof; maar behalven.dat zulks van Bewindhebberen niet vereischt word, ingeval U Hoog Mog. hunne gedagten over den inhoud van zulke ftukken niet vorderen; zo heeft de hernieuwing in den Jaére1 ï 768 der Vertoogen aan de zyde, zo van de Kroon van Engeland als van de Republiek, tegen de voorfz. Vaart, ten klaarden doen zien, dat zo min U Hoog Mog. als het Hof van Engeland door het antwoord op die 'van den Jaare 1732 zyn overtuigd geworden, dat het den Spanjaarden is geoorloofd van den meergemelde weg in hunne Tochten naar Indiën, gebruik te maken; terwyl de Memorie, die de Heef Graaf Van Rechtere), uit naam van U Hoog Mog. dien aangaande in het voorleeden Jaar op nieuw heeft Mmm mmm in- ,1c,;& i w.' de. DoüIndifchS?owp. ' eg è '3 \ ie ra art kt Span aarden.  i.$2o NIEUWE NEDERLAND5CHE Eengf, van (k Indifche Coiw. tegen de vaart derSpan- jaarden. ingeleevert , het zelfde bewyst omtrend het antwoord van Spanje van den Jaare 1768. En wy hoopen,dat ons berigt op de verhandelde aanmerkingen by U Hoog Mog. geoordeelt zal worden voldoende, om teffens aan te wyzen de onbegaanbaarheid van de, antwoorden. In tusfehen zal het, gelyk wy vertrouwen, eene loutere vergisfing zyn, dat men by de aanmerkt)!' gsn gefteld heeft, „ Dat de Hollandfche Compagnie ah nu z'gt, „ dat Spanje in de bovengemelde Jaaren de gegrond„ heid en de overtuigende kragt van de voorzeide „ Vertoogen tegen de gemelde Vaart erkend heeft." Dewyl by ons adres van den 21 November 178? van dat zeggen niets hoe ook genaamd te vinden" is, zo als ook niet by Compagnies Memoriën van de Jaaren 1732 en 1768. Het zal mede louter by vergisfing zyn,dat men, 'er verder bygevoegd heeft, ,, dat Spanje voor.t„ gegaan is, en voortgaat in liet uitoeffenen van „ haare Rechten, in het vaaren over de Caab de Goede Hoop, zonder eenige tegenfpraak of re3, clamatie van U Hoog Mogenden." Alzo de Registers van U Hoog Mog., zo wel als die van de Oost-Indifche Compagnie, juist het tegendeel aanwyzen. Wat eindelyk betreft, de by de voorzeide aanmerkingen tegen de Nederlandfche Compagnie al verder aangetogene bezwaaren, als of „ Zy willekeurig, en niet dan met de uiterfte on„ hil'ykheid zou hebben voorgemeld, om, zo de Span„ jaarden voortgingen, in hunne Vaart en Handel „ naar de Oost-Indiën, over de Caab de Goede „ Hoop, als dan in de Spaanfche Bezittingen in de „ Indiën daar over reprefaille te gebruiken." Wy kunnen nog mogen, Hoog Mogende Heeren! ons over die bezwaaren niet uitlaaten, veel min behoeven wy ons daar op te verantwoorden, dewyl van een zodanig of dergelyk voorftel, door ons nimmer een  JAARBOEKEN, December, 1788. ïjÉ een enkel woord gerept is, hebbende wy ons ook nimmer ten overftaan van ü Hoog Mog, het oordeel aangematigd, „ Dat in het voorzeide geval van zelfs zoude „ ophouden het verbod aan de Hollanders opgelegd „ van naamlyk niet in de Spaanfche West Jnd?ën „ de Commercie te mogen doen," Hoe zeer men ook dit by de aanmerkingen Bewindhebberen kwalyk fchynd tc willen afneemen De taak ons door U Hoog Mog. voorgefchreé- ■ ven, als nu afgewerkt hebbende, zo uitvoerig als de veelvuldigheid , en de aart der onderwerpen' die te verhandelen ftonden, om Hoogstdezelve van een omflandig berigt te dienen, ons volftrekt geboden , hoopen wy dan ook , dat hier mede aan Hoogstderzelver oogmerken voldaan zal zyn • en de gewigtige belangen der Maatfchappy, teffens bv gelegenheid in de zorgen van U Hoog Mo^ hl herhaaling aanbeveelende,en over deeze Republiek mitsgaders het hooge beduur derzelve, des Hemels zeegen wenfchende, noemen wy ons met den dieDften eerbied. v HOOG MOGENDE HEEREN! (Onder flond) U Hoog Mogende zeer Onderdanige en Gehoorzame Dienaaren, De Gecommitteerde Bewindhebberen , uit de refpeftive Kameren van de Generaale Nederlandfche Geoftroyeerde Oost-Indifche Compagnie, ter Veraaderinge van Zeventhienen. (Lager ftondi) Ter Ordonnantie van dezelve, (Was geteekend) F. W. BOERS. Amsterdam den irJ Juny 1780". Mmm mmm 2 AAN- Berigt van de Oost- Indifche Comp. tegen de vaart ■ierSpan- iaarden.  1022 NIEUWE NEDERLANDSCHE AANHANGZEL FAN GEW1GT.IGE B UIT EN LAND S CHE ZAAKEN. Frankryk. De Vergadering der Aai\t» zienlykün heeft nu wel reeds een advys uitgebragt, om in 't beroepen der < eneraale Staten de vorm van den jaare 1614 te volgen, maar moet niet weinig bekommerd zyn", dat het Volk overal daar tegen opkomt, \ want de Gemeentens en Gildens van Ronaan hebben eene Memorie aan dezelve gezonden, •waar in zy allerfterkst betogen, „ dat het «, niet meer over den grond van dit gefchil is (de gelyke reprefentatie ter Generaale , Staten) dat de gevoelens zouden kunnen L verdeeld zyn. Het recht, de reden, en Jt de baarblyklykheid der goede orde, komen al zegepraalend op voor den derden ' Stand. In zaken van het algemeen Recht, " (zegt het Volk van Rouaan) wanneer het 3' voor de/geheele Natie re doen is om de " voordeelen van haare Conftitutie; wanneer l, 'er gefproken wordt voor ieder perfoon, ,, van het wezenlyk en onveranderlyk recht 5, van vry Mensen en Fransch Burger; dan is 't niet meer vry om te denken ofte zeggen, dat de vorm boven den grond der „ zaak gaat; dat blo'ote voorbeelden, recht , opleveren ; dat ongewettigde , onbedag„ te gebruiken eene wet maken, of verjaa, ring uitwerken" Voorts fielt men vast: \t dat het een faclutrjis, dat deFnudche nal „ uo-  'JAARBOEKEN, December, 1788. 1923 „ tionaale Vergaderingen nooit beüendig, ,> nooit uniform, noch door regelmatige ,, Commisfien gevestigd zyn geweest; dat men in Frankryk geen wet kan bybren» 5, gen, die eenige onveranderlyke vorm voor „ de famenftellingder GeneraaleStaten heeft „ bepaald." Ingevolge deze Grondregelen worden die van 1614 afgekeurd; en het Ronaanfche Volk eischt: V. Oat de Gedeputeerden Steden en „ Bailliuwfchappen van Rouaan, toegelaten worden in evenredig geral, naar den ryk„ dom en bevolking van hun Grondgebied. ■ 2. „ Dat in 't algemeen getal der Gede„ puteerden, zulken, die voor den derden „ Stand verkozen zullen worden , en den j, zeiven zullen repreft nteeren, in gelyk ge» „ tal zyn met die der Gedeputeerden van de twee geprivilegieerde Standen. 3. „ Dat die Gedeputeerden niet anders „ zullen kunnen gekozen worden, dan on- der hen, die waarlyk van den derden Stand „ zyn. 4. „ Dat, teneinde aan den derden Stand te bewa;ren de rechtvaardigheid van zy- „ ne gelyke Reprefentatie, welke te niet zoude loopen, in weerwil van het gelyk „ getal, indien elke Stand ter Generaale fi Staatsvergadering afzonderlyk delibereer„ de; geftatueerd werde, dat de Standen zig „ vereenigd zullen houden, gezamenlyk de,, libereeren , en hoofd voor hoofd llem. men.5' Zie daar wat thans de eisfchen en vordeMrammmm 3 tin""  1924" NIEUWE NEDERLANDSCHE ringen der Gemeentens van het Ryk zyn: Op die zelfde wyze heeft zig de Stad Lyon ook uitgelaten, en verwagt honderd duizend Tekenaars, alvorens haar Request te tekenen , zynde dat van Rouaan door twaalf duizend getekend geweest;en in Bretagne is de toeloop zo algemeen geweest, dat 'er vier honderd duizend Perfoonen hebben getekend. Te Bourdeaux is eene Vergadering van den derden Standgehouden, welke tot den 23 dezer was opgefchort, en dezelfde eisfchen zal doen als Rouaan. De ftap dezer laatstgemelde Stad heeft zo veel indruk gemaakt , dat het Parlement van Normandie twee dagen heeft geraadpleegd over het ftuk, maar niets bellist, na eene zitting van twee en twintig uuren , vrezende haare befluiten te zien verachten en verbreeken. Het zesde Departement der Notabelen, heeft by het fluiten zyner Zittingen de volgende Nota gearrefteerd: „ Het Departement kan zyne zitting niet eindigen, zonder den wensch, dien ieder van zyne Leden in het hart draagt, en welken het niet nagelaten heeft in den loop „ zyner Deliberatien fteeds aan den dag te „ legden , nogmaals uit te drukken. Met i, fmert heeft het gezien, dat eene der Or„ den van den Staat, zo waardig de vader„ lyke toezigi Zyner Majefteit, en de by„ zoi.dere opmerking der .staten Generaal, „ over de Imposten klaagde, welke haar dis, Ket cn eeniglyk drukt j en dat de klagten „ zelfs  JAARBOEKEN, December, 1788. 1925 „ zelfs zich tot de repartitie der Subfidien, „ aan alle de Orden gemeen , uitftrekten. „ Om die byzondere onderfcheidihgen in „ den aart der Imposten te doen ophouden, „ om alle ongelykheid in de repartitie te doen verdwynen, is het Departement van „ meening, om aan Zyne Majefteit en de „ Natie, zo ras dezelve zal vergaderd zyn, „ zynen eenpaarigen wensch te arrefteeren, 5, ten einde een nieuw Plan van Imposten te bekomen, welke op eengelyken voet óver „ alle de Orden van den Staat verdeeld is, „ zonder dat eenig perfoneel Privilegie de „ volkomen gelykheid tusfehen alle de klas„ fen der Burgeren, in ftuk van Contribu„ tien of Subfidien van den Staat, moge be- nadeelen." Het Parlement van Parys maar al te duidelyk gewaar wordende, dat deszelfs verklaard gevoelen om de Algemeene Staten op den voet van 1614 te doen verkiezen, zyne populariteit door het gantfche Koningryk meer en meer deedt verliezen, heeft gemeend iets te moeten doen om de gunst des Volks wederom te winnen, en ten dien einde den 5 December 1788 het volgend merkwaardig Arrest befloten: ARREST van het PARLEMENT van den 5 December 1788, 01 er den tegenwoordigen ftaat det Natie. T-Tet Hof, over de wolken, die zich in de gemoe•*- -1 deren verwekken, en over de verwarringen, die den Staat dreigen, billyk bekommerd. Mmmmmra 4 On-  Arrest van 't Pat iement van Pry. ' 0'>. t> end den /iaat eter Na tie. 926 NIEUWE NEDERLANDSCHE Onderrecht aangaande de praktvken , door kwaykgezmde heden m 't Koninkrijk in 't werk geteld , om de Natie van de vrucht der pogingen der Magiftratuur te beroovefj , door het' .-uur van oproer en dc yslykheden eener re<*ee■ïngloósheid ivoor de' zo wenfehelyke gevolgen :éner edelmoedige en wyze vryheid, in dc plaats te [teilen: ^ Overweegende, dat het ligt geweest'ware de zaaden dier yei'deeldheden te onderdrukken, dooiden Koning voortcftellcn, de openbaare vryheid vreede cn welvaart voor altoos óp de eendragt "van alle de orden re vestigen, door zulke klaare. grondbeg:nfelcn, en zulke zekere middelen, dat het even zo onmoog.yk zou geweest zyn die te misbruiken, als daar .aan te twvfc'len • Oyeryvecgende."eindelyk het Hof, dat de pligt hetzelve noopt,.deeze verwaarloozing te verbeteren, cn deeze prak'tykeh tegen te gaan, door zyne ware mteriti-n in weerwil haarer klaarblyklvkh'eid ifl een verkeerd licnt voorgc field, te ontvouwen • Verklaart, dat-bet-in-de Staaten'van 1614 de befchryving, de famenltelling en het gétalondericheidende:. 0 Ten aanzjen van het eerfte voorwerp, de form, in dat tydfhp m. acht genomen, heeft moeten reclameeren, dat. «. de bêfchfyvjqg door Bailluagien en Senechausfees, niet door Gouvernementen en. Generaliteiren - zynde dee/e fbrnr, van eeuw totjeeuw door de talrykfte voorbeelden en door de laatfte Staaten bevestigd, vooral het eenig.middel om een volkomen weder vereeniging door wettige formen , voor-bedienden, door hunnen ftaat onafhanglyk, teoekomen; - Ten aanzien der famcnftelling, heeft het Hof niet de minfte jhbreuk kunnen noch moeten doen in liet recht.des Kiezer^ een natuurlyk, een condituügneel en töt .hiertQe geëerbiedigd "recht, om hun. lOSSaöJbd : ükT. casi-jïb zs:a? ne  JAARBOEKEN, December, 1788. 1927 ne magt aan die Burgers, welken zy de waardigften daartoe oordeden, te geven: Ten aanzien van hetgetal,wyldatderrefpeétiveGedeputêerden noch door eene wer nog door een ftandvastig gebruik voor eenige orde bepaald is, is het noch in de magt, noch de intentie van het Hof geweest, daar te voorzien ; kunnende het gemelde Hof omtrent dit ftuk, niet anders doen, dan zich te verlaaten op dewysheiddes Konings, aangaandedemaatregelen, %ve!ke 'er dienen genomen te worden, om tot zodanige fchikkingen modificaum, welke dc reden, de vry heid, de recht vaardigheid en de algemeene wenscl mogen opgecven, te komen: Het gemelde Hof heeft daarenboven gearrefteerd, dat de gemelde Heer Koning zeer onderdaanig zot wórden verzocht, om het houden der Staaten Gene raai niet verder uitteftellen, en te bedenken, dat 'e: gaen voorwendfel van beroering in de gemoederen noch van onrust onder de Orden zou . plaats hebben indien het hem-behaagde, by het befchryven de: Staaten Generaal te verklaaren en vast te ftellen De wedervergaderihg der Staaten Generaal n; een heftemden tyd: • Hun recht om aan de Crediteuren van den Staa zekere bepaalde Schattingen te hypothekeeren: 1 Hunne vcrpligting.Jegens de volken, om geen andere Subfidie toeteftaan, dan die ten aanzien de fpm en des tyds bepaald, is: Hun recht, om, op verzoek van,den gemelde) Heer Koning, de Fondfen van ieder Departemen vryelyk te beftemmen en aantewyzen: Het befluit.van den gemelden Heer Koning, on vooreerst de vernietiging van alle de onderfcheiden Schattingen der Orden te overleggen met de eene welke ze draagt; vervolgens derzelver* herftel me de drie Orden, door gemeene, op gelyken voet ver deelde Subfidien: De verantwoordlykheid der Ministers: " Het recht der Staaten Generaal, om in alle gc Mm mm mm 5 va Arrest van 't Parlement van P.oys omt? endden flaat der Katie. 1 t 1 8 r 1 c 1 t i  ips8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arrest van 't Parkment van Parys omtrend den (iaat der J\[a, iie. i i I 3 t i 1 C I É a vallen, de geheele Natie direct interesfeerende, voor de Gerechtshoven te mogen befchuldigen en tot anderen overbrengen, zonder het recht des Prokureurs-Generaal in dezelve gevallen te benadeelen: De betrekkingen der Staaten Generaal met de Souvereine Gerechtshoven, zo dat die Hoven niet mogen , noch kunnen toelaaten , dat 'er eenige Subfidie, welke niet toegeftaan is, geheeven worde, noch tot de uitvoering van eenige wet, welke niet door de Staaten Generaal verzocht of toegeftemd is, medewerken: De inviduele vryheid der Burgeren, door de verpligting om alle de geenen, die in eene Koninglyke gevangenis gevangen zitten, terftond in de handen lunner natuurlyke rechters te herftellen. En de wettige Vryheid der Drukpers, het eenig, promt en zeker hulpmiddel van eerlyke en goede üeden tegen de losbandigheid der kwaaden, behoudens de verpligting, om volgens vereisch van zaaien , van beftraffenswaardigè fchriften verantwoording te moeten doen. Door middel deezer preliminairen, welk van nu if aan in 'sKonings hand zyn, en zonder welken rlen geene waarlyk Nationaale Vergadering begryDen kan, meerit het Hof, dat de Koning aan de Vfagiftratuur de aangenaamfte belooning van haaren ever zou geeven, met aan de Natie, door middel :ener gegronde Vryheid, al dat geluk, welk zy vaardig is, te fchenken. Is gearrefteerd, ingevolge van dien, dat de beveegredenende grondbeginfelen en de wensch van iet tegenwoordig Arrest, door de weg van zeeronlerdaanige, zeer eerbiedige fmeekingen, onder het rog van den Heer Koning zullen gebragt worden. Met ongeduld verlangt men naar de alge;emeene uitwerking van dit ftuk, en van die rtykelen, welke het Parlement befchouwd als  JAARBOEKEN, December, 1788. 1929 als zaken, zonder welke men geene waarlyk Nationaale Vergadering kan bevatten, terwyl dat Hof bovendien, ten aanzien van het getal van Gedeputeerden, welke de Vergadering der Generaale Staten moeten uitmaken, zig geheel op des Konings wysheid verlaat. Midden in dit ongeduld toont alles aan, dat de derden Stand ftandvastig haare Rechten blyft volhouden, in het gantfche Keningryk: teTouloufe, te Nismes, geheel Languedoc, te Lyon, byzonder in Bretagne. Volgens een brief van Nantes, zyn de eisfchen van den derden Stand algemeen, door de geheele Provincie; de Steden St. Brieux, Paimpol, Quimoer en Anrar, hebben Gedeputeerden gezonden, om zig met die van Nantes te combineeren: die van Morlaix, Lauderneau, Dinan,St. Malo en Vitré,hebben hunne Volmagten gezonden, met verzoek, om de Deputatie flerk aan te dringen ; en alle flappen van den derden Stand zyn regelmatig beredeneerd, en men kan dezelven zonder onbillykheid niets verwyten, iets dat fchyn heeft van twistvuur of gruwel van Regeeringloosheid. Het Arrest des Parlements. bovengenoemd,' werd gepasfeerde Dingsdag aan den Koning door een Deputatie, geprefenteerd, die daar op alleen antwoordde: Ik heb aan myii „ Parlement, op deszelfs verzoeken, niets „ te zeggen. Het is met de vergaderde Nas, tie, dat ik de middelen zal beramen, om » de  193° NIEUWE NEDERLANDSCHE „ de publieke orde en de welvaart van den Staat te vestigen," Omtrend het groot verfchilpunt over de gelyke of de dubbelde vertegenwoordiging van den derden Staat, in de .Vergadering der Algemeene Staten, zyn thans opmerkelyk twee gewigtige Staatstukken, in welken de beweegredenen zo der twee eerde Ordens, de Geestelykheid en den Adel, als der Notabelen , om zich aan de vorm van 1614 te houden, duidelyk en krachtig betoogd worden. Oeze Stukken worden by de ..ieden, welke meenen dat anders het Franfche Hof genegen zoude zyn den derden Staat in deszelfs eisfchen genoegen te geeven, als de groote itruikelblokken van het tegenwoordig beilier befchouwd. Het eerlle ^taatslluk is van de 12. Leden van het Bureau van Monficur, uitmakende' de minderheid, tegens de 13 Leden, die het befluit van dat eene Bureau verfchiliende hebben doen uitbrengen, met dat van alle de andere Bureaux der Notabelen. De gezegde 12 Leden hebben hun gevoelen, het welk dus met het algemeene van de Notabelen inllemt,aan het publiek te kennen gegeeven , in de volgende Nota; T\e gelykheid van het getal der Reprefentantcnvan de drie Ordens, is gegrond op de gelykheid van jnvloed, welke hun in de Staaten Generaal toekomt. De rangen van de Gecftclykheid , varfden Adelltand, van den Derden Staat zyn ondérfcheiden; derzelver rechten zyn eénerlei. Hetvootréchtdat zy'alle gemeen ' heb-  JAARBOEKEN, December, 17Ö8. 193I hebben, is, dat 7/v in de vergadering hunne vrye f bewilliging tot de icbattingen geven: hun byzonder ( belang bréngt mede, dat zy 'er hunne onaf hangelyk- « heid be waaren. De befluiten worden 'er genomen h by aamenkomst der drie Ordens,en geen befluit is', 'er wettig, ten zy die zamenkomst plaats gehad v nebbe. (■ Uit deeze -«rond(tellingen volgt, dat de begeerte van den Derden Staat geen band. is voorden Adel, dat de begeerte van den Adel de Geestelykheid niet kan .binden, dat zelfs twee Ordens te zamen den Derden Staat niet zouden binden, want deze is even vry als de andere, dat eindelyk de gelykheid der belastingen, welke de rechtvaardigheid vordert, niet kan beftaan zonder de gelykheid van de representatie. . Zoodanig is *fl Frankrvk het evenwicht der publieke vermogens: de Derden Staat heeft daarby geen onrechtmatige overmagtop de twee andere Ordens, maar juist eén gelyke maat van magt verkregen: hy is 'er niet door bevoegd om die beide de wet voor te fchryven , maar ook behoeft hy daarom geene wetten van hun te ontfangen: deeze betrekkingen liggen in de reden , en zyn door de Staats-verordeningen van 135T en 1560 bevestigd: de Sraaten Generaal kunnen ze niet veranderen, en onze • Koningen hebben nooit het zich geoorloofd gereekend 'er tegens te handelen. Het is daarom, dat de drie Ordens in gelyk getal tot de Vergaderingen der Natie zyn geroepen geworden, zedert dat "die Vergaderingen naar regelmaatige formen zvn ingericht geweest: de Bcroepingsbfieven geeven zedert veele eeuwen daarvan bewys, en derzélverinhoudisbedendigdezelfdezedert 1483. Te vergeefsch zoude men willen beweeren, dat de handelingen der drie ordens niet aan elkander gelyk geweest zyn, want de meerderheid der Gedeputeerden heeft de Remmen by Bailluagien niet vermeerderd , en even zo heeft dezelve niet dan het zelfde ge' Jota in rle lincieretd van PilireaUiniVlott' 'gUfi i  Nota Van dg minderheid taf. 't Bureat var. Mort fleur. t 4 c 1 t t 'i d o ■ k è o o z; rr. d£ *P32 NIEUWE NEDERLANDSCHE getal van Remmen by Gouvernementen voorgebra^ De toeergenmg aan den Derden Staat vlS reprefentaHegelykflaande met die van de twee eer! ■ Re Ordens te zamen, zoude alle deeze denSSS omverre flooten , en tevens alle rechtS in verwarring brengen : zy zouden uitloopen op dëform var, hoofd voorhoofd te delibereren; z/zoude de gedachten daartoe opwekken; en wie kan "er de fchadelyke gevolgen van overzien? Naar dit gewichtig Ruk, zoude men met alle magt de eerfte deliberatien der Staaten Genera Jïfn beenen leiden en het kan niet misfen of' èr zouden de hcvigfte onlusten uit geboren worden De Adel en de Geestelykheid zouden met reden moeten vreezen. dat deeze inbreuk op de foraen hS zoude kunnen berooven, van de vWheW S hS door onze Conftitutie wordt verzeekerd en, diede [tnktfte rechtvaardigheid voor hun vordert • en tv Sri!? ??T'° envast «iet anS f.lSn/ dur be.uïtellI?g te overhcerfchen, en p elkanders rechten inbreuk te doen Onder deeze zonderlinge Conftitutie zoude bet ™frD' dai dcbelan§ensvan^nenS?and Mr de Gedeputeerden van de twee anderen S igeiast bepaald wierden; dat 'er geene wensch ■ ftem der Natie meer kenbaar ware, vermits dtmenkomst der drie Ordens 'er geene «SfeSS de deliberatien "van S S" n befchuldigd, om dat elke Orden iSSiJS» zou-  JAARBOEKEN, December, 1788. IP33 zoude verleend hebben dan over zyne belangens te handelen; dat dc Derde Staat zelve, hoezeer talryker, zyne onafhangelykheid zoude verliezen, zo wanneer een of twee van zyne Leden zich onttrokken aan den by hem opgemaakten wensch; en: dat eeneontelbaare Natie eensflags overlaten wierdt aan de droevigfte onbeftendigheid van grondbeginfelen, door dien de bovendryvende Orden dezelve' naar believen zoude kunnen veranderen. Inzonderheid zoude men mogen vreezen , dat 'er te midden van zo veele opfchüddingen, twyffelingen zouden ontdaan over de wettigheid der fcnat-. tingen, om dat de Ordens ze niet zouden houden voor toegedaan door hunne wettige Reprefentanten; van welke onzekerheden dan het gevolg zoude kunnen zyn de publike fchatkist ledig en de arm der regeering lam te laten. Door deeze beweegredenen genoopt, hebben twaalf Leden van het Bureau van Mn/leur, gedacht , dat het refpeclief getal van de reprefentatien der drie Ordens geene verandering kon lyden; dat de Derde Staat behoorde de oude beperking, waarin hy door onze Conditutie gebragt is, te eerbiedigen ; dat, te vreden met onaf bangkelyk en vry te zyn, hy geenzins moest trachten de wet te geven ; dat de gelykheid der drie Ordens den Souverein niet minder dan alle de Clasfen zyner Onderdaanen angaat; dat de Derde Staat minder reden zoude hebben om hier in de Staaten Generaal te verfchynen, uit voorwendfel van 'er de door hem begeerde dubbelde reprefentatie te misfen, dan de Adel en de Geestelykheid zouden hebben om 'er niet te komen , wanneer zy meenden, dat hunne onafhangkelykheid in gevaar'ware om verloren te gaan; dat eindelyk Zyne Majefteit, onder het willen doen vermyden van alle de nadeelen , welke de verfcheidenheid van gevoelen kunnen medebrengen, in zyne wysheid zoude gadeftaan, wat, van den eenen kant Hoogst¬ ate \an de •hinder' heid van t Bureau • au Monleur.  io.34- NÏEÜWÈ NEDERLANDSCHE Hoogstdezelve aan nieuwe preténfien verfchuldigd is, en wat aan den anderen kant, Hoogstdezelve behoort in te willigen aan eene posfesfie, die op onze . Conftitutie en wetten gegrondvest is. Het andereStaatsftuk, dat wy bedoelen, is •eene Memorie, welke'de Heeren Grave Van SJrtois, Prins Fan Londé, i ertog Vm Bourbon, Prins Fan Conti, Hertog Van Enghien, alle de Prinfen van den Bloede, behalven Monfieur en den Hertog Van Orleans, door hun allen onderteekend,aan den Koning aangeboden hebben; doch omtrend het welk wy, om de uitgebreidheid, eenige bekorting moeten in acht nemen. Na dat de Prinsfen den Koning herinnerd hebben, „ dat Zyne Majefteit by gelegen„ heid van eene Memorie door den Prins „ Van Conti, in de Notabelen gebragt, (ra,, kende ' de publieke gefchriLcn) aan die „ Vergadering verboden heeft gehad daar „ over te delibereeren , met byvoeging, dac „ de Prinfen van zyn bloed zich onniiddelyk 3, aan heni moeften addresfeeren, en dat hy „ hen akyd met genoegen zoude hooren, „ wanneer zy hem iets nuttigs hadden me„ de te deelen," vatten zy dit gezegde als een beweegreden tot hunne tegenwoordige Memorie, waar in zy dus voortgaan: Cire! de Staat is in gevaar ; Uwe perfoon wordt ° gerespecteerd; de deugden des Monarchs zyn hem een waarborg van de liefde der Natie ; maar, Sire 'er ftaat eene omwending in de grondbeginièlen der Regcering ophanden; dezelve moet uit de gis-  JAARBOEKEN .Deestnhtr. 1788. i^y gisting der gemoederen Voortfpruiten. Grond (tellingen die men heilig genoemd, ea waarby deeze Monarchie zo veele eeuwen zich wel bevonden heeft, worden als fpitsvindige vraagftukkeh behandeld , of zelfs als onrechtvaardigheden veroordeeld. De gefchriften, die geduurende de Vergadering der Notabelen zyn uitgekomen, dé memoden die aan de ondergefz. Princen zyrt ter bandgefteld, de vorderingen van verfcheiden provinciën, fteden of i ligchaamen, het oogmerk en de ftvl deezer vorderingen en memoden , alles voorfpélt, alles toont", een ftysthema van beredeneerde losbandigheid en; verachting voor de wetten van den Staat ' De ongelukkige voortgang van deeze gisting is zoodanig, dat de gevoelens, die eenigen tyd geleden, als de ftrafwaardigfte zouden zyn aangezien geworden, thans redelyk en billyk fchynen, en het geen, Waarvoor alle èerlyke lieden nog een afgryzen betoonen, zal misfchien in eenigen tyd voor regelHiaatig eh wettig doorgaan. Wie kan zeggert, waar het einde zal zyn aan de vermetele öpinien; De rechten des throons zyn töt onderzoek gebragt geworden ; de rechten der twee Ordens van den Staat verdeden de gemoederen ; welhaast zal men de rechten van den eigendom aantasten; de ongelykheid der bezittingen zal men als een Voorwerp tot verbetering voordoen; reeds heeft men gefproken van de affchafftng der feodaale rechten, als van de vernietiging van een drukkend Systhema, dat een ovefblyfzel van de barbaarfche fydeh is. Het zyn deeze nieuwe leerftelzels, deeze ontwerpen om de rechten en de wetten ömtekeeren, waaruit de pretenfie ontdaan is, welke eenige lig-> haam en van den Derden Staat hebben opgeworpen, om naamelyk voor dien Orden twee Remmen in de Staaten Generaal te verkrygen, terwyl ieder det twee eerfte Ordens 'er maar een zoude blyven heb* ben Het is Uwe Majefteit vertoond geworden , van hoeveel aangelegenheid het is, dat de eenige form Nnn nnn vag Vittt. uit de Men-orie 'hrP> inren Aï~ :ois, üondé, Bour)on,'Jonty •n En'tóen.  1935 NIEUWE NEDERLANDSCHE Vittr. ui: de Memorie der?'in fen Artois,Condé, Bour bon, Conty en En-, ghien. van beroeping der Staaten Generaal bewaard 'worde, die conftitutioneel is, dat de Ordens onderfcheiden blyven en het recht van afzonderlyk te Remmen behouden; dat de Remmen gelyk gereekend worden... ' . Dc Princen kunnen den fchrik niet ontveinzen, dien zy van het fucces der vorderingen van den Derden Staat en van de rampzalige gevolgen der omwenteling, die men in de zamenftelliög der Staaten voorheeft, hebben zouden. Dezelve geeft hun een akelig vooruitzicht.. . maar 'er'zyn korter op handen zynde rampen; in een koningryk alwaar zedert langen tyd geene burgerlyke gefchillen ge-' weest zyn, noemt men ongaarne het woord fcheuring; echter zoude men zeker zo jets te wachten hebben, indien de rechten der tweeeer'fle Ordens eenige befnoeing ondergingen : dan zou' een van die Ordens, of misfehien wel beide, de Staaten Generaal kunnen onwettig befchouwen, en weigeren om zelfs,' door hunne verfchyning in die vergadering, het zegel aan hunne vernedering te hechten. Wie kan twyfelen ten minften of men zou een groot aantal Edellieden zien de wettigheid der Staaten betwisten, protesten doen aanteekenen Dan waren alzo dra de befluiten der Vergadering, niet meer als de flerh der Natie te achten , en welk vertrouwen zouden op den geest des volks zulke protesten niet winnen, als Arekkendédm hetzelve tc ontheffen van dc betaling der belastingen by dc Staaten ingewilligd ? Düs zoude deeze zogewenschteen zo noodwendige Vergadering, Hechts de bron zyn van beroering en Wanorde. Maar laat Uwe Majefleit geen hinder ontmoeten' in de uitvoering yan ïloogsdeszelfs wil en begeerten: zoude ïloogsdeszelfs verheven, edele en rechtvaardige ziel kunnen befluiten tot eene opoffering, tot eene verlaaging van dien br'aavcn , ouden'cn eerwaardigen Adelfland,. die -zo veel bloed gettort heeft voor het Vaderland en voor dc Koningen : die lluges Capet op den throon plaatftej'die den En- prel-  JAARBOEKEN, December, 178?. j93- gelfcbén den Scepter uit de handen wrong, om hein aan Charles VIII wederom te geven,°en die de kroon gezet heeft op het hoofd van den flamvader van den tegenwoordig regeerenden tak? Mét voor den Adel te fpreeken, fpreeken Princen van Uw bloed voor hun zeiven. Zy kunnen niet vergeeten, dat zy een deel van het lighaam des Adeïs uitmaaken ; dat zy 'er van onaffcheidlyk zyn; dat hun eerfte tytel beftaat in Edellieden te wezen Dit heeft Hendrik IV gezegd , én zy zeggen hem deeze edele gevoelens gulhartig naa. Dat de Derde Staat dan a'flaate van de rechten der twee eerfte Ordens aanteranden; rechten die niet minder oud dan de Monarchie, even. onkrenkbaar behooren te zyn als de. Conftitutie; dat hy zich te vreden houde met de vermindering te ververzoeken van de belastingen, die misfehien hem te zwaar drukken ; als dan zullen de twee eérfte Ordens, in den Derden niet dan Burgers b'efchouwende, welken zy hoogachten', uit edelmoedigheid kunnen afftand doen van de voorrechten V die een pecunieel belang betreffen., en toeftemmeh om de publieke lasten in de volkomenlte gelykheid te helpen draagen. De ondergefz. Princen verzoeken het voorbeeld te mogen geven van alle de opofferingen, welke kunnen beyorderlyk zyn tot-hef heil van den Staat en tot de vaste toehaling van dé eendracht tusfehen de Ordens, die denzelven uitmaaken Uwe Majefteit, wiens vroomvaardige inzichten eene verhevenheid medebrengen boven die van de Souvereinen, die omtrent derzelver magt bekrompen en heerschzuchtig denken, heeft aan zyne Onderdaanen toegeeflykheden bewezen, welke zy niet vraagden: Hoogstdezelve heeft hen genoodigd tot de uitoefrening der rechten, van welke zy bet gebruik en bykans het geheugen veriooren haddenjj deeze groote daad van rechtvaardigheid, legt op de Natie groote verplichtingen.; gy kan niet aanzien zich overtegeeven aaneen Koning, die zichover-egeeven Nnnnnn 2 ■' ö ' &$ Uittrï vit de Memorie ele't -Prirf ■ f n Ar- . tois, Condé Bourbon ^ ■ f Conty er, En- ' ghiefl. .  Uittr. vit de Memeti derPrin fin Ar* tois, Condé. Bour- ' bon, Conty en Enghien. 1938 NIEUWE NEDERLANDSCHÊ heeft aan Haar. De lasten van den Staat, watl* neer door den openbaaren wil zyn bekrachtigd, •zullen met minder leed gedragen worden. Het -Koninglyk gezag, wanneer meer geregeld, en bygevolg meer belangryk en vaderlyk zyn zal, zal yverige verdeedigers vinden in de Magiftratuur , die, in deeze netelige tyden , altoos de deun van den throon is geweest, en die weet, dat de rechten der Koningen en des Vaderlands voor het oog der goede Burgeren vereemgd zyn Wenden wy nu eens een oog op het wachelend, en dan door dezen, dan door geenen geflingerd wordende Poolen. Hoe aldaar thans den invloed van de Rusfiefche Regeering wierdt aangezien , blykt uit de aanfpraak van den Poolfchen Grootfchenker, Graaf van Cstffo',L*ndbode van Czernichevj, welke zich op den Ryksdag den 15 November , ter gelegenheid van de raadpleegingen over de Rusfifche Nota, op deeze ■wyze gevoelig uitdrukte: S I R El T^n Gy Doorluchtige Geconfedereerde Standen der Republiek! Wanneer men tot den oorfprong der Maatfchappyen opklimt, kan men zig ligtelyk overtuigen, dat, van allen tyden de •Vryheid en de Souvereiciteit de grondflag waren van de publieke rust en de dryfveer van de omwentelingen. Evenwel, ingezien zynde de Declaratie van Zyne Excellentie den Grave Van Stackelbetg, Extraordinaris Ambasfadeur van Haare Majefteit de Keizerin aller Rusfen, aan de Standen den 5 dezer geprefenteerd, by dewelke, doende verftaan, dat, onze befluiten alleenlyk tot dezen dag getolereerd hebbende, hy. zig verzettede tegen alle dezulke, welke zouden kunnen aanloopen tegen de Conftitutie van 177 j*; met verachting der allerheilig fte Grondregelen, waand hy door eene enkele pennetrek uit te wisfehen, het geen  JAARBOEKEN, December, 1788. 1930 ■geen met eenpaarige toeftemming der Natie, als de bron van deszelfs welvaaren, word aangezien. . Een ieder, die het verfchil weet, het welk tus-, fchen den Heeren Guarandeur, tusfehen het ver-, mogen om te ageeren,en dat van borgftellen is ge-" kentekend, zal gemaklyk .zien, dat de Nota, waar van gehandeld word, zowel aan de Republiek als aan de Keizerin zelf te kort doet; want zou het die Doorluchte Souvereinc niet een wezcnlyk onregt aangedaan zyn, als men in haar verondeïftelde de onbillyke wil om het dekmantel eener conventie te misbruiken, om haaren Bondgenoot te beroven van zyne Vryheid en oppermagt, ten einde hem in de flaafachtigfte afhang!ykbeitfe te dompelen ? Maar daar het "genoegzaam uitgemaakt is, dat zy onze klagten onbewust was, kan men ook verzekeren, dat deze eisch buiten haar weeten is gedaan; des te meer, daar het ontwerp van een permanenten Ryksdag geen dof tot klagen heeft gegeeven, toen men verwagte dat het Krygsdepartement zou aanblyven, terwyl de verandering van dit Departement dezelve ogenblikkelyk heeft doen ontdaan. Het antwoord,'t welk de Vereenigde Stenden op de Pruisfifche Nota van den 12 Odtober 1788 hadden gegeeven, mitsgaders de daarop gevolgde befluiten van den Ryksdag, behaagden den Koning van Pruisfen ten hoogden. Althans de Gezant van dezen Vorst, den fleer van Bucbhohz* gaf reeds twee dagen na dat antwoord, namenlyk den 19 November 1788, aan de Stenden deze Nota over: 'V\e Ondergetekende buitengewoonen Gezant van ^ Zyne Majefteit, den Koning van Pruisfen, heeft den Koning , zynen Hsere, het antwoord toegezonden, welk Zyne Majefteit, dc Koning van Poolen, en de Geconfedereerde Standen van den Ryksdag van Poolen, hem den 20 Ocdober op zyne Verklaaring vaa den 12 dier Maand medegedeeld 4 Nnn nnn 3 heb- npens le Rut. ïfihe Nota.  104° NIEUWE NEDERLANDSCHE Nota vat Pruisfchenaaide PoolfcheStenden, hebben. Hem is uitdruklyk gelast, aan, de Doorluchtige Standen van den Poollenen Ryksdag de i fterkfte te vredenheid te kennen te geeven, waarmede Zyne Majefteit doordrongen is", toen dezelve uit dat antwoord gezien heeft, dat zy aan Zyne Majefteits vriendlyke geneigdheden voor de Repu-t bliek gerechtigheid, hebben laaten wedervaaren, en wel willen verklaaren, dat het Ontwerp eener Alliantie tusfehen Rusland en Poolen , welk Zyne Majefteit, de Koning.van Poolen, en zyne Ministers aan het -Rusfisch Hof, volgens de verzekering van dat zelve Hof , hebben voorgeflagen , geen Onderwerp der Confederations-Akte des tegenwoordigen Ryksdags is, welke zich flechts met de vermeerdering der Schattingen en der Krygsmagt deiRepubliek bezig hield. £ Wyl de Koningin dit antwoord een even zo aangenaam en overtuigend Bewys van de Wysheid vindt, welke de. beraadflagingen des tegenwoordigen Ryksdags beftiert; zo heeft hy met gelyk vergenoegen vernoomeh, dat de Doorluchtige Standen, aan hunne billyke grondftellingen getrouw , in dg Zitting van den 3-November, door eené openbaare Verordening, welke met alleregelmaatigeformalrlteiteh bekleed is, het Kommando over hunne Kr-ygsmagt op-eéne zodanige wyze gereguleerd - hebben, welke , terwyl zyde-Onafhanglykheid der Republiek verzekert, de moogl-vkheid van een despotieken vreemden invloed^waar voor iedere misbruik andere Inrichting vatbaar zou geweest zyn,daaf varj verwyderr. Zyne Majefteit meent, van de -beproefde Vocizigtigheid .en Standvastigheid der Standen des Ryksdags te mogen-Verwachten, dat dezelve zich van eene. Inrichting, die aan hunne wyze Voorzigtigheid zo veel eer aandoet, door de bybrenging of vertoning van de eene of andere byzonderc" Guarantie der voorige Conftitutien, niet zullen laaten aftrekken, vermitsldéeze de Republiek niet verhinderen kan, haare Régeénngsfornl te verbeteren, byzonder, ha de onlangs ontdekte misbruiken, en die ook niet ' ' ", ■ ' eens"  JAARBOEKEN, December, 178!. 1041 eens aan dc oorfpronglyke Voorwaarden der Trak- j taacen van 1773, op welke de guarantien rusten, óvercenkomftig zyn, daar zy op den Ryksdag van j 1775 alleenlyk door die eene Mogendheid, welke c zich, thans daarop beroept, onderteekend zyn. , De Koning is niet minder bereid en gewillig , zyne ■ verbindtenisfen eener Aliande en algemeene Guarantie jegens de Doorluchtigfte Republiek te vervullen, vóoraaamlyk om hab'r'é onaf hanglykheid te verzekeren , zonder zich voor 't overige met fiuarc huislyke zaaken te vermoeien, of aan de vryheid baarer Beraadflagingen en befluiten geweld aatr fe doen, welke hy integendeel op de beste wyze guarandeeren wil. Zyne Majefteit, de Koning, vleit zich, dat de Doorluchtige Standen des tegenwoordigen Ryksdags, aangaande de oprechtheid en zuiverheid zyner verzekeringen en vriendlyke oogmerken jegens de Republiek overtuigd zullen zyn , zonder zich door flinkfche inboezemingen te'la&teh inneemea , die door den geest der partydigheid, offchoon.hy met den zwier van Patriottismus bekleed is , ingegeeven worden, noch door haatlykedeclamatien van zommige enkele perfoonen, dien noch voor de Waarheid, noch voor de Achting, welke men den dooden en ieevenden fchuldig is, eerbied, en flechts het doelwit hebben, de Republiek van het Pruisfisch Hof, haaren oudften bondgenoot, die haarzomtyds nuffig •geweest is, ten minfte niet tot last is, af te trekken. De Koning meent, door zyne verklaaring van den 12 Ocfober, endoor die, welke laatstlyk den Minister van het Rusfifche Hof te Berlyn overhandigd is, geen dubbelzinnige bewyzen zyner geneigdheden voor de zekerheid en het welzyn der Republiek gegeeven te hebben, zonder voor andere hoe zeer gewigtige bedenkingen bevreesd te zyn ; en Zyne Majefteit hoopt dienvolgens, dat de Geconfedereerde Standen der Republiek deeze nieuwe •verklaaring met opmerkzaamheid en die achting zullen aanneemen , welke dezelve wegens de geNnnnnn 4 neigd- Votavan JrutS' zhenaan 'e Pool. che \tenikn.  Nota va Pruis fchenaa de Pool fcke Stenden ) i94« NIEUWE NEDERLANDSCHE n neigdheden der zuiverde en oprechtfte vriendfchap en goede Nabuurfchap, die ze ingegeeven hebben, >? en door da niet twyfelachtige opmerken in betrekking op het geluk van Poolen, welken zy den onbevooroordeelden Medeleden des Ryksdags te kennen zal geeven, verdient. LODEWYK van BUCHHOLTZ. Warschau den 19 November 1788. - Deze Nota verwekte den fterkfttn indruk, en de daar uit volgende woordewisfelingen fcheenen den Koning van Poolen te bedroeven, en noopte hem, de zitting fpoediger te doen fcheiden. In de volgende zitting van den Ryksdag, wierdt wederom eenen Nota van den Ruskeizerlyken Gez?nt Graaf Van Siackelberi* voorgelezen, van dezen inhoud: T"\e Ondergeteekende buitengewoone Ambasfa.. . de4r e" 9,evoIma§rigde Minister van Haare Majefteit, de Keizerin aller Rusfen, heeft het van zyn pligt geoordeeld te zyn, de Nota, welke hem van wegens de Doorluchtig vergaderde Standen aangaande den uitmarsch der Troepen overgegeeven is, zonder uitftel door eenen Courier aan zyn Hof te zenden. Hy kan zyne verbaasdheid niet verbergen , dat ovcrdreevene Berichten den Standen der Republiek eene groote Rusfifche Armée aangekondigd hebben , daar toch maar een zeer klein Corps tot bewaanngder Magazynen in Poolen gebleven is. Zodanig een verblyf en doormarsch van Troepen wordt onder vriendnabuurlyke en geallieerde Natiën nooit uit een zo flecht oogpunt béfchouwd voornamelyk, wanneer een zo klein Detachement de Levensmiddelen, welke aan het zelve °eleverd worden, rykelyk en geregeld betaald, en de allerdrengde Krygstucht onderhoudt. In verwachting der beveeles, die hem zullen medegedeeld worderi, kan  JAAREOEKEN, Vecunier, 1788. 1943 kan de Ondergeteekende vooraf reeds aan den Koning en de Republiek, de verzekering der te vredenheid geeven, met welk Haare Keizerlyke Majefteit de betuigingen der geneigdheden, in de Nota uitgedrukt, zal aanneemen. Zy zyn door het fterk «n oprecht aandeel, welk de Keizerin in het welzyn der Doorluchtigfte Republiek, en over 't algemeen in de welvaart eener vriendnabuurlyke en geallieerde Natie, welker lot het politiek Systhema van het Rusfiesch Hof op het wezenlykfte iDteresièert,niet nalaat te nemen, gebillykt, en zullen fteeds daar door gebillykt worden. VAN STACKELBERG. Warschau den 26 November 1788. Vervolgens hebben de Poolfche Ryksften•den op de bovengemelde Verklaaring van den Pruisfifche Monarch van den 19 November 1783, dit antwoord den SDec.i^SS gegeeven: f\p uitdruklyk bevel des Konings, en der Geconfedereerde Stenden van den tegenwoordigcn Ryksdag, hebben de Ondergetekenden de Eer, den Koninglyk Pruisfifchen Extraordinaris Envoyé, den Heer Vtifi Buchholtz, het volgende antwoord ter hand te ftellen, op de door Hem gedaane Deklaratie van den 19 November, laatstleden. De verzekeringen van goede Nabuur- en Vriendfchap , welke zig in de tweede Deklaratie Zyner Koninglyke Pruisfifche Majefteit, meer en meer duidelyk openbaard, hebben, by vernieuwing, onder de verzamelde Stenden, de gevoelens van eene levendige dankbaarheid opgewekt. Indien de oprichting der Krygï - Commisfie , de vleyende goedkeuring Zyner Koninglyke Pruisfifche Majefteit heeft mogen verdienen , zo hebben de verdere werkzaamheden der Wetgeevende Magt, over dit onderwerp ten grondftelling: dat de Ryksdag in zyne verdere maatregels, niet alleen zyne vrye en Republikainfche Regeeringsform voor oogen Nnnnnn 5 houd, Nota ran den Rusft1'cHenGs*zant.  Ï944- NIEUWE NEDERLANDSCHE AtltV. i tan Pm len dan' den Kn ning ■ ', Pruisfen i i houd, maar ook tevens de vereeniging van gevoe. lens dagelykfi meer en ineer zoekt te bevestigen.. Hier mede tracht de Republyk Zyne Koninglyke Majefteit te betoogen,. hoe- hoog zy de wysheid' Zyner oogmerken fcha't: hoe zeeri'zy verlangt Zyne _ wenfehen te vervullen , en hoedanig zy -zig' beyverd, 'te beantwoorden, aan de geenzints'dubbelzinnig'c bewyzen, voor de zekerheiden welvaart der Republyk, welke Zyne Koninglyke Majefteit, 'grootmoedig, verklaard, eenen voorrang boven aadcre gewichtige overweegingen, tc geeven. Schoon de vryheid van denken en fprekén, eene eigenfehap eener Rupublikainlche Regeéringsvorm is,'zo maakt daarom"de verfcheidenheid der gevoelens, en'der ópenbaare Redevoeringen, geenen indruk op* den algemeenen wil der Narie, en van de vergaderde Ryks-Stenden. De Natie, onvergenoegd over de'qngewoone en onbepaalde" uitlegging der Guarantie haarer Regeéringsvorm , ftrekt echter haare bekommering zo ver niet uit, dat zy zig over eene, met haare onafhanglykheid overeeriftemmende Guarantie , ontrust. Eene zodanige is die \ •welke Zyne .Pruisfifche Majefteit, in Zyne Deklara. tie, bedoeld, als eene algemeene' Guararidie van de ónafhangelykheid der Republyk, zonder zich no.gCians in haare huislyke aangelegenheden te mengen, noch de vryheid haarer beraa'dfl'agingcn, en beduiten, eenigen*dwang aan te doen; eene Guarantie, welke door den Guarandeur nooit tegen, de Repu-, blyk gebruikt kan worden, en die zelfs ten voordeele tegen den Belediger 'haarer Souvereiniteit,haareü Vryheid en de Onafhanglykheid haarer Bezittingen, niet anders dan op begeerte van de op den Ryksdag vergaderde Stenden, werken kan. . Vermits Zyne Koninglyke Majefteit van Pruisen, volgens Zyrie vriendelyke bedoelingen, gene» ;en en bereid is, Zyne oude verbintenisfen der Alliantie, en der algemeene Guarantie, .te vervulen, zo kan de Natie dezelve ,niet anders aanneenen, dan met betuiging van eene gelyke begeer- ■» nnn it-M ' CC,  JAARBOEKEN, December, 1788. 1945 te, en gelyke gevoelens. De bekommering der Republiek, met betrekking tot,alles, wat eene onbepaalde Guarantie aangaat, bad baar reeds, blykens derzelver antwoord, op den. i7den November , aan het ' Hof van Petersburg gegeeven , den weg van onderhandeling met de naburige Hoven , doen aanzien, als het beste middel, om de Republiek eene yolkoine zelfftandighcid te geeven. De vergaderde Stenden, welke eerlang Gezanten benoemen zullen, om de Voorftellingen, ter ope-? uing van onderhandelingen, te doen, zvn volkomen overtuigd, dat Zyne Majedeit Zvne zo vriendlyke als grootmoedige en met de zekerheid en den welftand der Republyk zo overeenkomende gedragingen, omtrent Dezelve, verder zal.gelieven te continueren. Op deeze wyze zal Zvnè Majefteit voor altoos bevestigen, de Hooge -gevoelens der Poolfche Natie,, voor Zyne grootmoedigheid en karakter, welke de zuiverde Zedekuiiue/met Zyne Staatskennis, vereenigt. {IVas Pet eekend) STANISLAUS NALECZ MALACHOWSKY, Aroons' Referendarius , Marjchulh van den Ryksdag en des Kroons - Confederatie. CASIMIR, VORST SAPIEHA, Art Hier y van Lttthauen, Marfchalk der Confederatie 'van het Groot - Hertogdom Litihduén. ' ■ - VERANDERING ONDER DE HOOGE. " EN LAGE AMTENAARS, ENZ. Delft. Den iöDecembér zyn door de Veertig Raden dezer Stad tot Mede- Veertigen verkoren de Pleéren Mr. Jacobus Kok, Paulus van den Ende, Samuel Pryh Jz., en Hendrik van Diest, en zulks in plaatfe van de Heeren Mr. Gasper de Roo. Heere van Roofenburg,- Mf. /J:tk Hacker, Heer van Noordorp, beide overleden, Mr. Ger. lach jlan tlerbert van der Heim, op z\ n verzoel ont Antw. 'van Poo!en aan Ten Kotng van Pruisfen.  194(5 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'Veran dering onder de hoo <3e en lage Amte- naars, -enz. ■ i i i i < i ï - d P d F , ontflagen en Mr. Ryklof Johan Tiquet, overleden. Den 22 dezer maand is te Amfteldam aan eene Beroerte, zeer onverwagt in den ouderdom van 64 .Jaaren overleden, den Heer Mr. Jan Bouwens, Vryheer van Horsfen, Raad en Oud'-Burgemeefter dezer Stad , Meefterknaap van het Jagt - Gericht van Holland en West - Friesland, en Bewindhebber van de Oost-Ind. Compagnie ter Kamer Delft. De Heer Bouwens was wegens de Oost-Indifche Compagnie, thans te Amfteldam. In zyne plaats is op den 27 dezer maand tot Veertig-Raad in de Vroedfchap aangefteld Abraham van der Cetl. Op den laatften dag dezer maand zyn door den Heer Prins van Orange cn Nasfau, Erfftadhouder, uit een overgeleverde naamlyst verkozen tot Burgemeefteren dezer Stad, de Heeren Mr. Adriaan van der Goe», Mr, Gerard van Hoogeveën, Dr. Willem Verbrugge en Mr. Abraham van Schutlenburch. Tot Scheepenen de Heeren Dr. Binke Lamb. echts, Mr. Pieter de L'Efpaul, Mr. Diderik Leenden van Blommeflein, Mr. Dirk Fyck, Hendrik de Roock, Mr. Simeon Pieter van Swinden en Anthony vdn der Kemp. En tot Scheepeïën - Commisfarisfen van des Gemeenelands Middeen, de voornoemde Heeren Binke Lambrtchts, Meer de L'Efyaulen Diederik 1.eendert van Blommeflein. 'sGravenhage. By den Raad van Stnate 5 in plaats van wylen den Heere Mr. Gasper Quiyn van Perfyn, tot Ontvanger Generaal van liet egt der Paspoorten, aangefteld den Heer Mr. "Ihristokfel Wouters van der Mieden, oudte Commis van de Generaliteits Fïnancie. Alhier is in den Ouderdom van 64 Jaaren over:den den Heer en Mr. Andreas Ardeseh, Raad, ekenmeefter, Secretaris en Griffier van den Raad y Domeinen van Zyne Doorl. Hoogheid den Heere rinfe van Oranje en Nasfau, &c. &c. &c. mitsga?rs Stadhouder derLeenen vanNaaldwyk en Polanen. Den 20 dezer maand overleedt ook alhier den Heer rederik Vaster, Infpecteur van eu over de Comp- toi-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1947 töiren van 'sLands Gemeene Middelen en Rechten welke by CoJleüe in 't Zuider - Kwartier dezer'Provincie geheven worden. Hy was in de zaaken van 'sLands Middelen, in welken hy van den aanvang af hadt gediend, doorkundig, zo dat zvn wederga in dien tak niet gevonden wierdt. Niet alleen hadt hem tot dien hogen trap van kennis daar in verheven zyn fchrander vernuft, en onvermoeiden arbeid , maar ook de oenenmg van verftand door andere Wetcnfchappen; hy was een ooed Dichter en fchrander Wysgeer, en vooral geoeffend in de Bovennatuurkunde, in dewelke hy een vveri°- navolger van den grooten Wolff was. Leyden Den 19 December overleedt alhier den Heer Mr. ft T*er,t, Raad in de Vroedfchap en Oud - Burgemeefter dezer Stad Amsteldam. Door de Edele Heeren Bewindhebberen van de Oost-Ind. Compagnie, zyn benoemd tot Raad van Juftitie des Kafteels Batavia, Mr Nicolaas Morees : en tot Advocaat - Fiscaal, van'Indiën, Mr. Da iïl Vignon. Schiedam- In 'sGravenhage is den 19 dezer maand, in den ouderdom van ruim 22 Jaaren overleden, den Heer Mr. George Jacob Adriaan van Rteneni Secretaris dezer Stad. Alkmaar. Den 24 December, ingevolge Hun Ed Groot Mog. Refolutie van den 10 dezer maand, 'waar by Zyne Doorl Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder herfteld is, in 't bezit van het doen van verkiezingen uit naamlysten tot de Magiflratuure of andere posten van Regeering dezer Stad, door eene bezending uit dezelve Regeering aan Hoogstdenzelven overgeleverd zynde de Naamlysten tot de nieuwe Weth dezer Stad, voor het aanftaande Jaar 1789, zyn door Hoogst«emeldeZyne Doorl. Hoogheid daar uitverkozen, tot Burgemeefteren de Heeren Mr. Pieter Binkhorst, Mr. Johannes Wilhelmus van Hanswyk, Hüibert de Wit en Joost Veen. lot Scheepenen de Heeren Nicolaas Diltiof Carel pan der Straten, Andries Adriaan van der Ley, Gabriel Adria* Veran* dering- dnder de hoq3e en lage Amtenaars, ENZ.  iP48 NIEUWE NEDERLANDSCHE "Vera* jbERINC ONDER DE HOC ge EN LAGE Amte- naars. enz. - Adrianus de Saint G'lain, Mr. Willem ArnaldPtI linguts, Mr. Chtilianus Tykcn en Louis Antony van Oyen. Tot Thefaurier den Heer /jdriamïs Ouburgt ^-en aangefteld tot Scheepenen Commisfarisfen van des Gemeenelands Middelen de evengenoemde Heeren Gdrel van der Straten , An-mes Ach taan van der L y en' Gabriel Adrianus de Saint G^aiju Ook heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, uit kragte van de magt, by Refolutie van de Edele Groot Mog. Heeren Staten van Holland en West - Friesland, 'van dato 31 Ocfober 1787, op Hoogstdenzelven verleend, en van de voorbehouding vervat in Hoogstdeszelfs Publicatie, van den 24 Mey dezes Jaars, tot vervullingvan een van de twee nogcpenftaande Vroedfchaps Plaatzen dezer Stad, tot Raad in de Vroedfchap van dezelve aangefteld den Heer Mr. Gysbirt Fotften Peifhuir. Med emblik. Den 31 December zyn op gunftige aanpryzinge van Zyne Doorluchtige J loog-^ heid den .Heer Prins Erfftadhouder, tot 'Burger meefteren dezer Stad voor den Jaare 1789 verkozen, de Heeren Dr. Huybert Geldolph di; Lange,- Voorzittende, Pietür Spaander en Dirk Mol , en wyder-s benoemd in het Collegie van Heeren Gecommitteerde Raden den Heer Nictfaas Ha/>snans en beftemd tot Raad ter Admiraliteit, beidein WestFriesland en den Noorder-Kwartiereden HeerMr. Jan Pan, Radenen Oud-Burgemeefteren dezer Stad, Purmerénde. Door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, is uit kragte van Hun Edele Groot Mogende Refolutie van 31 October 1787% en van dé~ voorbehouding vervat in Hoogstdeszelfs Publicatie van 24 Mey 1788, ter vervullinge van eene der nog drie openftaande Vroedfchaps - Plaatfen , tot Raad in de1 Vroedfchap aangefteld, den Heer -Willem Gefinus van Nieuw en hoven, Hoofd-Officier van dezelve Stad, Bailluw van de Beemfter en Wyde Wormer. Zierikzee. Den 26 December, zyndë den twee-  JAARBOEKEN, December, 1788. 1049 tweeden Kersdag, de gewoone tyd der verandering van Heeren Burgemeefteren dezer Stad , zyn voor den Jaare 1789 aangefteld, de Heeren Mr. Johan van der Wolff , tot Heer Burgemeefter, tü Mr. Jan Jacob Bogerd, tot Gemeynte Burgemeefter, in plaats van de afgaande Heeren Burgemeefteren Mr. Simuel-dejonee en Dr. Daniël /tn thonj Mac/is. Verder zyn den 27 dezer maand tot Thefaurieren dezer Stad tot 27 December 1792 aangefteld de Heeren Mr. Bttiifdciüt Mogg* Pous en ï)r. Bantel Autnonie Masfis, in plaats van de tot Burgemeefteren verkooren Heeren afgaande Thefaurieren Mr. Johan van derWolffenMr. Jan Jacob Bogerd. Utrecht. Alhier is onverwagt in den Ou-r derdom van 79 Jaaren overleden den Heer Hendrik Verbeek, Oud-Raad en Burgemeefter dezer Stad. Amersfoort. Den jjï December, zynde den gewoonen dag der verandering van dc Regeering dezer Stad, zyn uit eene overgeleverde Naamlyst, door Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder ■ voor den aanftaanden Jaare 1789 verkozen tot Burgemeefteren Mr. N'colaas Christiaan Kolff en Gysbertus HaRdeRwyk. Tot Scheepenen Anthony Mei horst, Hendr li vüttGoudoever, Wilhelmus Guaiihtrus van Veersfen, Dr. Matthias Sas, Jfaac Scheltu', Heere van Leusden C. S., Gysbert Jan "Methorst , Pieter Jactbus Visjchers, Cornelis Suyck, Cornelis Alard van Deventer, Abraham van Bernmei, Wouterus Pull Cornelisz. en Cornelis Meynard van Qreff Tot Kameraar voor den' tyd van twee Jaaren Gysbert Jan Met horst. Wyders is den Heer Oud-Burgemeefter Mr. Willem dieihoist, in plaatfe van den Heer (h ■■< 'as Har der wyk, wiens Commisfie met dezen dag-ten einde loopt, benoemd om geduurende den aanftaanden Jaare, wegens deze Stad zitting te neemen in het Collegie der Heeren Gedeputeerden van de Edele Mogende Heeren Staten 'sLands van Utrecht. Leeuwarden. Alhier is in den Ouderdom van 79 Jaaren overleden , den Heer Mr. Hendrik Veranderingonder de hooge en lage Amte- kaars, enz.' ••  ïgjcr NIEUWE NEDERLANDSCHÊ Veran dering onder de hoo ge en jlage Amte- naars, enz. Ver mits belloten Water, zyn voor de maand) December 1788 geenProd tieten ingekomen. STAAT . dtik de Kempenaer, Oud-Schepen en Oudfte Raad van 'sHertogenbosch, hebbende die RcgeeringsposC zedert den jaare 173J bekleed. . Den ij December overleedt alhier in den ouderdom van 31 Jaaren en 2 maanden -"aan eene uitteerende Ziekte den Heer Mr. Petrus Brandsma gewoon Raadsheer in den Hove van Friesland, wegens het Kwartier der Steden. Een man van grondige rechtskennis, welke, wanneer hy by gelegenheid van het tweede Eeuwfeest 'der ftichtin»- van Hollandsen Hooge School, in 't Jaar 1775% Leyden openlyk naar de wyze onzer Voorouderen, niet de Kap tot Meefter in de Rechten bevorderd wierdt zyne fraaye en doorwrogte Verhandeling heeft verdedigd, de Juribus fummi imperantis fcf covium per fotam ufus intermisftonem non pereuntibus Lugd Bat. 1775. Dat is: „ Over de Rechten van den Opper„ perften Gebieder en van de Burgers, door on- bruik alleen niet te niet gaande;" Door de Ed. Mog. Heeren Volmagten van voorfz. Kwartier, is ter vervullinge van dit Raadsheers - Ampt , den 29 dezer eene Nominatie gemaakt van de navolgende Heeren, Mr. Simon Coca, Volmagt ten Landdage wegens Utingeradeel, Mr. Jacoo Fredrik van bioterdyeti, Secretaris der Stad Leeuwarden, Mr. Martinus van Fiers/en, Commis ter Finantie, welke Nominatie den 30 dezer maand aan Zyne Doorluchtige Hoogheid gezonden zynde beeft_ 1.1 oogstdezelve daar uit tot gewoon Raadsheer in den Hove van Friesland verkoren den Heer ;n Mr. Simon Cocq. Fr a nek er. Alhier is tot gewoon Hoogleeraar n de Letter- Gefchied- en Dichtkunde beroepen len Heer W. ae Crane, Refter der Latynfche schooien te Enkhuizen.  JAARBOEKEN, December, 1788. 1951 .STAAT VAN VERSCHEIDENE TAKKEN VAN DEN NEDERLANDSCHEN KOOPHANDEL, VOOR DEN JAARE MDCCLXXXVIII. SCHEEPVAART ra 't GEMEEN. Lyst der Schepen, in het jaar 1788 de Maas en Goeree ingekomen en uitgezeild, opgemaakt naar de egtfte Zeetydingem Jlnge- Uit- )Inge-;Uit- kom.gez. kom/gez. Aberdeen 1 Berwich ■ 1 Alderney 1 1 Bilbao 1 1 Alikanten 10 8 Blakney 7 IO Allematte 3 4 HJye 1 x Amerika 6 5 Borrowftoncs 9 9 Amfterdam 2 2 Boston 2 2 Anclan 3 — Boulogne ' 33 j-, Anthony (St J - 1 Bourdeaux 25 oQ Arch angel 1 2 Bremen 3 °<- Arendsdahl ■ 1 Brieux (StJ -| J Arendsburg 1 Briftol 4 i' ^ Bajonne —— 6 Burnham 20 1 g Baltimore 4 1 Gaan 1 ] , BanfF 3 Cadix 1 31 Barcelona 12 Calais 9 j g Barfleur 2 Cette 10 f Batavia 2 4 Ceudres 12 | , Belfast 3 2 Charlcftown j { ï Bergen in Chester 1 j .Noorwegen 40 24 China j 1 t — O00 000 . Chris- Staat van vfb - scheï- dene rAKKEM des Koophandelsvoou. ren |aur 1788.  I9J2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Staaï van VER- Takke; Dus Koop- HnN1 ELS voor PEN jAi9 n i Nerva 5 4 Hirsveiland | 1 — Newhaven 1 — Newry  JAARBOEKEN, December, 1788. 1953 dnge-Uit- jlnge-lUït- kom.gez. ikom.'gez. Newry 1 3 Southampton 2 j 1 Nieuw-York. —- 1 Souls 2 2 Normanties 1 — Soutwald 1 2 Noordkoping 2 — Stettyn — 1 Noorwegen 2 17 Stokholm 3 North-Faro 1 18 Stokton 4 j 6 Nieuwport 2 — Sunderland 441 436" Olleron 7 —- Suriname 2 I 3 Oostzee -—157 Teneriffe —1 1 Outfoen 1 — ■ Texel — 3 Oriënt 5 1 Topsham 4 i t Ornay 5 5 Topfom 1 { L~ Oftende 6 1 Tjbes (St.) 5 ] 3 Patraslö 1 Valery (St.) 11 ; 11 Penfance 2 1 j Vannes 2 j Perth 5 ■ Villanove 1 j—— Petersb. (St.) 1 3 Vlisfingen — \ 1 Philadelphia 2 Virginien 19-6 Pitcardi j 1 Vrankryk l * Pleymouth 1 4 Waterfort 5 5 Portsmouth 4 Wells 32 Quimpar 2 — Whitby x i' 1 Riga 4 3 Whythaven 1 j Rimen 1 — Wicht Eiland — ! i Rochcfort 1 Windau 2 ]—1 Rochelle 1 1 Woodbridge 2 — Roscoft 8 Wyburg 3 1 Roltok 4 - Xanten 2 — Rouaan 19 20 Yrland 1 4 Savannah — j. ysland —/ 2 Schotland ! 4 4 Onbekend of I Scbastiaan(St) — 4 0p Avontuur 8 3*3 Senatico 1 - Hollandf. OorShiels — 1 bgfchcp. 3 3 Sivihen T — Uitlegg. Hoe- . Smirna [ut 7 kers BrikSom 1 j — 1 ken, Kotters' j Oooooo 2 eti Staat itan verschei • re ne 1akkks pes Koopman- del? 1/00r den Jake J.78S.  1954- NIEUWE NEDERLANDSCBE Staat van VER- SCÖSfi dejnë takken DES Koopha n- ÜELS voor DEN 3ARE 1788. CE- jlnge-'Uit-) Inge-'Uit¬ kom, gez. kom. gez„ en Advys- Byleggërs 24 —- Jagten van Uit Zee terug de Admira- door contra- m liteit 4 2 rie wind en Buis-Con- lekkagie. 12 —- voyers 1 1 ! ] j5u 1483. Behalven de Yslandvaarders, Haringbuizen, en zeer veel andere Schepen , welke naar en van Rotterdam, Dordrecht, Schiedam, Delfshaven, enz. langs de Zeeuwfche Stroomen zyn ingekomen en uitgezeild. In 1787 Ingekom. 1582 Uitgez. 1578 Schepen In 1788 1511 —— 1483 Dus in 1787 meer 17 oy In Texel zyn 1575 en in het Vlie 890 Schepen binnen gekomen, volgens de navolgende egte lyft.  jAA RBOEKENi December, 1788. 1955 GENERAALË LYST, van alle de Schepen in Sta Aarden Jaare J788 binnen Texel én 'c Vlib van gearriveert. verschet- |Tese 'tVIie Texel. Wie. denk Aalburg 2 — Charlestown is j __ takkéiÏ a — Cherbourg ï J i des Ahms . a 5 China 1 a. Koop- Alternatie ij — Chrilliaanftad: I 1 han- Alhkanten 14 Chylon j 3 _ dels Alcona 3 2 diaramen «~ 1 voor Andero (St.) 5 I Colbergen i — * den Auklam i 1 Coningsberg. 30 « Jar$ Archangel 24 7 Conftantinop. 1 L 1788. Bajoenèn 3 - Coppenhag-n 10 0 Baltimore 7 1 Corunna i 2 1 Bascelona a — Qooswyk l 3 — Batavia 5 - Cruyien (van' 3 - Bengalen I 'n j Berbice 6 _ Cüracao 12 *■ Bergen l g nam2jg ,3 6 BUboa is 3 Demerary ji 1 Boston 3 - 'Diepen 1 T Bourdeau* 76 4. Oitmarfche , Bornhohn -~ 1 Djva _ Ereemen I 4 Douvres ( 1 « ' §££8! , „ Dronthem 9 9 Bnstol 2 DllyDkerkeD | I0 ^ tabo(deGoe- Llhink 8 Sff 3 - - ; £alj CES Koophandels VOfR den jare »788. Texel \ Vlie Texe, •'tVlie- Frednkshave 3 1 Maarte fSt.) 6 f - Galipoiy 4 Maasterland 1 7 Genua 9 — Majorke 1 _ Georgeftoros 1 _ Mallagor 1 — Gernezey j — Mogador 10 _ tjjgorj 1 _ vialhga 8 — Gasgau 2 — MaloCSt.) 6 - Glukdad 1 Marcellien 8 I _ (-rottenburg ,4 m> Margate 1 _ Grauwdiep t _ Maryland 1 ! _ Groenland 45 6 Memel iter) U Hamburg ,4 3s{ Middelburg 1 _ 1-iapflal 1 — Middelton 1 ~ Havredegrace 20 1 Montfedro 1 — Helvoet 1 — Morlaix 23 — Hitland 1 j _ lvlun{ r^) , Hoeiem — I 3 >antois 55 1 Holinfiad 1 1 1 Napels 3 _ Honrleur 2 < — Narva 72 j 8 P*U l 23 j— Noordkoping 1 | — ja /de) _ 1 Noordftrand - ! 1 Jacobltad in j Noorwegen 183 3In Finland 1 Norden — 1 Jarmouth 8 1 Nordorny — 1 jork (New) 5 — Normantier 2 — Kalmer 1 * Ofiayz 1 — Klaas Holms I 1 Oherum - 1 Leun 3 - Olleron I 2 Leverpool 3 - 9rienC (p» 3 t Libauw 3 9 Ostende 5 1 Libourne 5 » 'ampool 1 - Livoroo o - Pa -a (Sr>;) f Lixboa 12 1 Pernauw % 3 London 116 u Pecersburg 16 18 Lucy(St.) 1 - Phiiadelphia 5 1 Lymkiel 1 r PiHauw ! 3 Lynn .. 11 0 Plymouth 1 - Leysterdiep — » p00i 4 Port  JAARBOEKEN, December, 17P8. 1957 jTexel'tVlie Texej'tVlie ! Port a Port 9 — Surinamcn 38 —■ 1 Portorico | 1 — Thomas (St.) j Famsgate j 1 — Topsham 3 —• i Rander I — 1 Torvtchia a ' Remina j 1 — Terceira 1 Riga [42 5» Trappana. 3 J Riiiakopping; 2 — Trcst 2 1 Hochell j 5 l Ubes (St.) 1 j 4 Rotterdam 3 — Uit Zee (met ! Roftok t 1 5 Haring) — 3 ' Rouan ; 1 ö — Valemia 1 — ! Salo I 1 r~ Val)ery(St.) 5 — . Salouw I 1 —■ Vannes 1 —- Santee j 4 -* Virgii ien 1 — Schotland 21 5 Vlisfingen 1 —- Seudres 1 — Wandol — 1 Sivilien 7 — VVala 1 — Smaldiep — 1 VVezer (de) 2 ~" Smaldyk — 1 Windauw 1 a Smirna io — j Wisruar ,— jr Statyn 9 30 Wimby : 3 ""* Mokholm 4 4 Wolga* 1 ï Strand (tus- Wyburg 1 3 3 fcben Petten Yvica 1 . *"" enKamperd.j 1 — Zeeland | 1 —• Stiaalfohd 1 1 Zouthampton 3 — Straat 2 — Door contra Straatdavids 10 — Wind, of Stmmftad — 1 beichadigt Sunderland " 120 a3 uit Zee, 43 j 23 HANDEL op OOST-INDIEN. De Schepen door^de O. I. Maatfchappy dezer Landen in dit afgelopen Jaar 1788 uitgerust, zyn, Oooooo 4 Voor ïtaat 'AN /ER- :CI1E1- JF.NE SAKKEN )ES tvoopa»,N- )E£& /ooit )HN ARE 1788..  Staat van verscheidenetak.ke] des. KoophAn 3dels voor den jare S788. IP53 NIEUWE NEDERLANDSCHE .Voor de Kamér Am stel dam. Neirlands IVelvaren. Christoffel Columbus, na China* Trinconimale, na Chylon.! ' Doggersbank, na China. ] De Draak. De Faam, Paketboot. Noordhol/and, ingehuurd* De Jonge Jacob, dit», Broederlust, dito. De Eensgezindheid, dito na de Canrj.' t Spaarne, na Bengalen. Maria Louifa , Paketb. na Ceilon. Het Haasje. Le Kraay. Voor de Kamer Zeeland'* De Zwaan. De Erfprins^ Earbejtein. De Goede Trouw, Voor de Kamer De £ Etf. Hoornweg. Voor de Kamer RoTteröamV Canton-, na China. De Zeebouwer. De Luchtbol, Paketboot.- Voor de Kamer Hoor n. Schagen, na China-/ ... ". Zie'  : JAARBOEK UN, December, 1788. 1939 Zie hier eene lyst van de O. L Retourfchepen, voor het Najaar 1787, en Voorjaar J78&, direct, van Batavia. Voor de Prefidiale Kamer AmsteLda:m. Het Particulier Schip De Jonge Jacob, Schipper Asmus Pieter Asmus. ■ ■.. Oostzaandam , Schippfr Jacob de Vries. ——— — DeVlisfinger, Schipper Willem Fredrik. Voor de Kamer Zeeland. ». . ■ De Juf-rouw Johanna , Schip¬ per Simon Kooter. —— De Mentor, Schipper Jochem Milfaart. Voor de Kamer Delft. ^i— —— JDe Goede Intentie , Schipper Pieter Cornelisfe. Voor de Kamer Rotterdam. ■■■» —— —— Broederlust , Schipper Simon» Vaartjes. Voor de Kamer Hoorn en Enkhuizen. t»< ■ — De Eensgezindheid , Schipper"' Pieter Jansie. T TV E Ê - Staaft '/an verscheidenetakken des Koop- handels , voor den jarb  SïAAI VAN VER- SCHE EENE. TAKKE DES KoopHandelsvoor 1 EN JARE 17C8. 1960 'NIEUWE NEDERLANDSCHE TWEEDE BEZEN DING. OVER BENGALEN. Ninlopen, Capt. Ifaak de Vrie«. Spaaren, Cape. Willem Udemans J unior. OVER CEILON. Java, Capt. Jan Craay. Het Particulier .schip De Maria, Schipper Pier Seskers. —-—,—— Dordrecht, Schipper Pleun van der Giefe. OVER CHINA. De Admiraal de Suffren, Capt. Godlieb Mulder. Canton , Capt. Cornelis de Wit. Voorjchoten , Capt. Willem van Groningen Barbeftein, Capt. Cornelis van Vlaanderen. Neêrlands WeUaarem, Capt. Ari Kikkert. Middelwyk, Capt. Cornelis de Clerk. Wegens de verkoop van goederen zyn de navolgende gedrukte Lysten uitgegeven , als een van den 5 January 1788. aldus ingerigt. „ De Bevvindhebberen van de Generale Nederlandfche Geocrroyeerde Oost • Indifche Com-  JAARBOEKEN, December, 1788. I96"t Compagnie, ter Vergadering van Zevèntie-1 nen, prefenteeren in de Maanden Maart,' April en May., dezes Jaars 1788, in de re-s fpeétive Kameren, aan de meestbiedende in , 't openbaar by de Stok op te veilen, de on-■ derftaande Waaren en Koopmanfchappen , 1 als volgt: J : 4839 Baaien Bruine Peper. 160000 ponden Caneel in Fardeelen. 24000 ponden Blanke Fouly. 16000 ponden Bruine Fouly. 6oocoo ponden Nagelen, ocooc ponden Nooten Muscaten. 712 Kaslen Porcelyaen. lal Tobbens dito. 2660 Bondels dito. En zullen de voorfz. en verdere Waaren werden geveild, in de refpectave Kameren by verdeelingen, en ten dage als volgt: In de Kamer Amfterdam, op Maandag den 31 Maart 178Ö, 1401 Baaien Bruine Peper. 8cooo fè Caneel. iiooo fg Blanke Fouly, 8000 fg Bruine dito. 300000 f$ Nagelen. 30000 fg Noten Muscaten. 374 Kasfen Porcelyncn. 51 Tobbens dito, Ï304 Bondels dito. Ia >TAAT 'AN 'EK • CIIEl- ïENS 'AKKEN >E,S voov- 1AN - 3ELS /OOR DEN JARE »78«.  Staat vam verschelde ke takken des Koop- , handelsvoor den jake Ï7?V T962 NIEUWE NEDERLANDSCE3E In, de Kamer Zeeland, op Maandag^ 7 April 1788. 1750 Baaien Bruine Peper. 40000 fg Caneel 6oo3 fg Blanke Fouly: 4000 fg Bruine dito, Ï500UO fg Nagelen. 15000 (ft Noten Muscaten. 129 Kssfen Porcelynen. 20 Tobbens dito. 457 Bondels dito. In de Kamer Delft, op Dingsdag den 15 April 1788. 514 Baaien Bruine Peper, 10000 fg Caneel. 1500 fg Blanke Fouly, 'icoo fg-Bruine dito. 3"5oo.'fê Nagelen. 37 fQ;ifr Noten Muscaten., t lot Kasfen PorceIynenP ^ ï:\ .'i obbens dito. '560 Bondels dito. In de Kamer Rotterdam, op Donderdag den ij April ij\i$. s2o Baaien Bruine Peper, ioooo fg Caneel. 1500 m Blanke Fouly. ïoco fg Bruine dito.' 37 Jco fg Nagelen. ' 37Jö tS Noten Muscaten, In  JAARBOEKEN, December, i?8S. 1963 In de Hamer Hoorn, op Donderdag den l May- 17,18. >J öjmiiay JU ,i;;va Cüfes.£ '9JJjC.-IB rfi£fa3t>iï\ 954 Baaien Bruine Peper, •looob© Caneel. i 1500 8? Blanke Fouly. 1000 ö? Bruine dico. 3?5co tg Nagelen. 3750 # Noten Muscaten. /« de Kamer Enkhuizen, op Dingsdag den 6 May 1788. « #»Ö &i^?dftgnc«-èh j|rb «hrwiad -.rn 10000 fg Caneel. 15Ö0 fgiBlanke' Fouly. 1000 fï? Bruine dito. 375CO fg Nagelen. 3750 fg Noien Muscaten, 108 Kasfen Porcelynen. 3Ö Tobbens dito. 339 Bondels dito. Als raeqe de Goederen van Particulieren, aangehouden Goederen, en verdere Restanten of Kleinigheden, die by de R.efpcctive Kameren in handen zyn. De boyeriftaande Peper , Caneel', Fou- ry , rvageien en tMooten , woraen verkogt met een ftilftand tot den eerften' Maart 1789. Egter behoudt de Compagnie aan zig de faculteit, om de 320 Baaien en 192 Baaien peper, die met de Schepen Wynanda- Lu- berta 3ta&t van VER. SCHEI". densd PAKKEN DES Koophandels i VOOR DEN Jare I7b8f  iy«4 NI ED WE NEDERLAMDSCtlE Staat VAN VER • scuet- DENIÏ takkei DliS Kóop- haiv- dEls voor ' den J- re jj-Ö8. 46315 berta en Den Ouzekeren, verwagt worden, zo die voor de Verkoopdag der Kamer Amfterdam mogte aankoosnen, in veilinge te brengen. j Voorts maakt 'de Compagnie, met betrekking tot het Articul der Nagelen , bekend , dat zy in het aanftaande Jaar daar van niet meer zal veilen dan vier honderd duizend Ponden. De Porceleinen worden verkogt met een ftilftand tót den 15 November aanftaande. Wyders maakt de Compagnie by dezen nog bekend, dat de aangebragte Coffy zal worden aangehouden, en by dezen begreepen zyn onder den ftilftand tot primo Augustus aanftaaude." De andere Lyst-van den 6"Oétober 0*88. luidt aldus: „ De Bewindhebberen van de Generaals Nederlandfche Geoctroyeerde Oost-Indifche Compagnie, ter Vergadering van de Zeventienen, prefenteeren in de maanden November en December deezes Jaars 17118, in de refpective Kameren, in het openbaar te Veilen , de navolgende Goederen , en dat by verdeelingen in de Kameren, ep ten dage als volgt:  JAARBOEKEN, December» 1788, i9 Ï54O055iffi Salpeter ""582999316561.^6.10 *iT,o8 773,1 «**fl^^tó sg? 2 £== ^ "66c fg dito Bantams —< rrórfol -— 22250 fg dito Padangs I 22250' ■- . 790O fg dito Pamakajangs j 7900 V— 83000 fg dito Mamlhas —j 58000 25000 ~— \ 6490 fg dito Ceylous —1 649» ' 1— —— ~— 4000 fg Caliatonrliout'. —< 4000 — —— , 17933 ffi Ind,go Javas ' r~\ g5?i 46ir I25D' l250 ' 93750 fg Lurcuma dito — 50000 250c 62'ro 0251 6250 37I23B-fg Poeder Suiker — 170000, 6socc ISSiafl —— 16^041 fg Thin Bancas _ 160041 — — Io57->3 fg Spiaulter —: 1057i3 610 fg Cardamouis Jivas — 44c 17' -1 . 74'« fg dito Ceylous — 74 1 ff 50 fg dito .V;aiUbaars ~! 33 1 , 47^97 ffi Camphor — 25090 1257 _ 31 '9 airf 3140 5809 fg Borax — 5809 ( 2JE —— 7490 fg Drakenbloed — 4000 199. 500 e0o 7500 fg Schellacki — 7,00— —— 5004 fg Gom Aloë —j 5Ó04I — • 12633 fg Gomlak op Stokjes— 6738/ 33Ö< 84: «jl 841 4805 fg Beujuin — 256^ 128? 320 «V 320 9222 fg Lange Peeper — 4919] 246c — 614 g pi4 8910 fg Cubebe of Straatpeper 4752 237 594 J 5g4 9846 fg Rliabïrber —1 4929' 491?, —— 6589 fg Radix China —f 3335: 3254' ■ 8360 fg dito Galinga —, 4170 4190 2728 fg Sago öorneo — 1455 i ?2~ —— 18^ 11- 3268 fg Star Anys — 1514J ——- j *734 — 30000 fg Tamarinden ' 30000 "■ ■ 4*79 ps Paadmour Schelpen 2264 108... 315 2,0 6, 400 Oneen Caiiéel OW 375 25 — — 1000 Fouly'Oly ~ 10000 6.5 fg Nagel Oly — 615' __ 3000 fg Nooten Oly inKoehen. 3000 —— 3 ps Hanrirottinppn piel ~'. goude Knoppen — 3' !?sf , 154600 ps Handrotting* op Vr. l3725oj '735c 37500 fg Bindrottingen — 10750' -— 18710 — 12000 Bosfen dito op Vragt — 4*»/ 4-°oj ^Q ^ IQOo PPP PPP V  i966 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amft.' Zeel. ) Delft Rott. Hoorn I Enkh. 17 Nor 1 Dec.. 3Dec. ioDec 16 Dec 19 Dec. 40 Aamen Caabfe roode Conftantia Wyn "~ 18 «i "~— 5 6 40 ■ dito wftte dito dito 93 n —— 6 5 6 dito Madera Wy" 6 — : 3 dito Muscadeldito 3 —— -, .. 6 — dito oude beleege ^ 3 _ dito roode by foort Steenwyn 3 —— ——■ T4 dito dito Steenw. 14 —— « 59 Leggers dito witte dito— 59 —— 17 dito MuscadelWy *? —— 1 10 dito oude beleege Wy: 10 1 ia — dito ordinaire Kei femle Wyn 12 ~~ . 14 — dito Madera Wy r~ZZ 22 — dito roode reif. dit< 2* —- 1 — dito Reifeade Po»- tack Wyn 1 —— . 2 dito Pontack Wyn s 5 dito Roode byfoort Steenwyn 5 ~_ TT ' 15 dito dito Steenwyn J5 ■ Z 2 dito Maagwyn — 2 , 113 Aracq — 67 29 5 o 35 Caabfe Wyn opVr. rp o„. 17654 » witte ruwe N. Zyde 838* °7J2 4396 fg Cantonfe Ruwe Zyd^ aty5 ±f± , 15590 6? Catoen Gaten Beng. 1559° __ __ 13800 fg dito ditoSourats— isüoo —— ^ -—- 27335 f8 dit° dito Tutucoryn» 27358 84375 tg dito dito Java's — 4S°oo 22500 5°25 5°25 ^95 THEE Direft van CHINA. 695107 68 Thee Boey — 350544 3445*3 — ~ 711522 fg — Congo — 300^85 — 4!iJ37 168223 fg Soufchon — 91793 "°-tS" .-966 fg Pecco — 23,00 ~~ 1J»Ö6 ^1550 fB Zonglo — 21550 — — _ • . 1995 fg Hysrant Scliin 12620 —— 5 . 35a fg HySfant — 32082 *»7« 689 fg — Joosjes — 354 ' 345 _ 6S5 fg ' Soulang — 34J Jl? ~" 197 fg Thee op Vragt — 3'97 ~~ ■ [o Kasten Porcelainen — J»° ' 120 ~~ 54 Tobbens dito — '4 ~~ ƒ 4° 838 Bondelr dit» — ""*"" 7 Kas  JAARBOEKEN, December, 1788. 1067 Amft. Zeel. (Delft Rott. .Hoorn Bmkh. 17N0V 1 Dec, ,8 Dec. ioDec. i6Dec-\io Dec. 7 Kasfen dito op Vragt — 7 f ZYDE STOFFEN. 200 pj Poesjes Damasten — 100 . ioo ~~f___ ~_ 200 ps Meubel dito 200 T» 338 ps Satyne di»erfch 238 100 —— a59 Ps Lustrings 159 ' —— 100 _ 50 ps Pour s Therindains 23ö9 I ——< 506 pe Dneriaslen — 5°* i — ——• 764 ps Herripaalfe Neusd. 7°4 —— j 1 —— 127 ps Keeper — l27 , ——' —— 1049 Vs Zaanen — '°49 I „ 1 670 ps Amiertjes — °7° j ——' 300 ps Mamodies 1— 3°° 4271 ps Baftasfen —I 4271 — 5541 ps Catte Caatjes — 4541 j . : . 5487 ps Haane dito — 54d7 — 191 ps Moenemolan dito —j 19i —— 195 ps Periemoiiimplan dito • I0.5 ., 6062 ps Calamaganys — 0002 ; 589 ps Döty divers — 589 ; joo ps Savojjesies — —— j » 658 ps Gjugams — fj5° '. 1 ' 823 ps dito Caradarys — 823 1 —— . 195 ps Stichturmans Zasy E95 513 ps Nillas — . 1106 pS Seerficken — — Pppppp a ia*  i9*3 NIEUWE NEDERLANDSCHE Atmt. | zeel. . Delft Rott. Hoorn ,Enkb. 1=3 Ps Thepois - '?% 1 — 8 £f± I0üe± IyDec- 153 ps Copees Peza- —j 158 —— n4 ps Photasfen j iM ~~ 5Ö3 ps Chelasfen Hoegly's- 563 542 ps Kismus Neusdoek— 541 \ 0319 ps Rcemaals Gaarens— 6119 —-— —~~ , 8og ps Chitzen Patna — 800 • ai? ps diverfe Lywaaten — ïl7J ' ' 1900 ps Beranpaats — 1900 j ■ "755 ps Chitzen Sourats — 2755 I ■ 2536 pS Nicqu'aniasten- — 2585 • ~ 200 ps Brauwles — 200 ( —~ , 2 395 ps Corroots - 2395 8 ' ■ ~~ =5'5 ps Chelasfen Souta's - 2,15 —~ 1790 ps Baj'ota — '796 ~ 39? ps Naginapaats - 397 ; . 29549 ps Salempouris - 29549 " • 29242 ps Guinees — 192+2 " . 100 ps Pano Cömprido - 190 . , 3'32Q ps geel. Nank. Linnen- i774<5 — ,,-ai 2991 ps wit dito dito T '79' " '1200 1600 ps blaauw dito dito _ 800 I _ , g0O — 200 ,,s Archiaba»ys — ' 200 I | 4Pa ps Soesjes 4^ ' Benevens de Goederen van Particulieren en van vaorige Jaaren overgehouden. De bovenftaande Goederen worden verkogt met een ftilftand tot den eerften Augustus 1789. j behoudende de Comp. nog aan haar de faculteit om de ladingen van de Schepen De goede Intentie, van Batavia; Java en De Maria, van Ceylon ; De Admiraal De Suffren, Barbeftein en Foorfchooten, van China, ten allen tyden te mogen verkopen, 20 nogthans, dat de Theeën enPorcelainen , welke met de voorn, drie Chinafche Retourfchepen zullen worden aangebragt, niet zullen worden verkogt in dit lopende Jaar 17H8; en blyvende voorts in zyn geheel het geenby de Delft 8 Dec. Rott. 10 Dec.  JAARBOEKEN, December, 1788. 1969 <2e gongfte verkooping van Qpffy, omtrent1 dit Articul is bekend gemaakt. 1 Zullende met opzigt tot de Tarra's en ko- \ pen van dejTheeën, die zelfde fchikkingen' voortaan blyven plaats grypen, welke daar omtrend by de jongst daar van gehoüdene verkooping zyn gemaakt, en des tyds by de Billetten aan 't publiek bekend gemaakt. De bovenftaande goederen zullen worden ' opgeveild na de orde, waar in dezelve hier vooren zyn gebragt." HOOGSTE EN LAAGSTE PRTZEN DER ACTIËN. %r % . Hoogfte Laag fte ¥an de Oost-Ind. Comp. 245 31Ö Van de West-Ind. Comp. iS 15^ GROOTE F1SSCHERT HARINGVANGST. .1 ai9ba & J b ....... „ Uit de Maas zyn uitgezeild in 't Taar Pppppp 3 Van ïTAAT 'AN ,'ER- iCHEl» 5ENE 1A K KEN DES :coop- i AN- IELS 'OOR DEN J ARE 1788. V  Staat van verschk1 ■ dene takke^ des Koop- han- , 3els voor den 3ARE 1788. 1970 NIEUWE NEDERLANDSCHE Van Vlaardiogep 84 Haringfchep. Ysl. Vaard, Maasfluis 25 dito Rotterdam 1 dito Delfshaven a dito Schiedam 1 dito Amfterdam 6 dito 119 Ysl. Vaarj 6 Haring-Jaagers voor Vlaardingen. 5 dito voor Maasfluis. 1 dito direct uit Zee na Hambrg. Uit Texel zyn in dit Jaar uitgezeild. Van Enkbuiz. 45 Haringfchep., 1 Ysland - Vaard. de Ryp 17 dito . 62 Haringfchep., 1 Ydand-Vaard. 3 Haring - Jagers voor Enkhuizen. Door de Enkhuizer en Ryper Schepen zyn aangebragt 804 Lasten Haring , van welke de hoogfte prys is geweest 336 gl. per Last en de laagfte prys u6i . .. Zynde dus het geheele getal der zo uit de Maas, als uit Texel ter neering gezeilde Haringfchepen , in dezen Jaare 17^8 , geweest 181, der Haaring-Jaagers 15 en der Ysland - Vaarders 1. Dierhalven 2 Haring Scheepen meer als in den Jaare 1787 en 1 Ysland-Vaarder minder als m het zelve Jaar. De Buyfe-Bedendag is gehouden den 13 funy, en de Zeildag den 14 dito. In  JAARBOEKEN, December, 1788. 197I In dit Jaar zyn voor de tweede reize uitgevaa-ren van Enkhuizen 2 Haringlcheepen. de Ryp i dito. WALVISCHVANGST. In deze Visfchery zyn uitgevaren 58 fchepen, welken gevangen hebben 167 Visfchen, en 2944vaten Spek,zoo als blyktuit deze Lyst. Plaatfen Schep. Visf. Vat. Spek. Amfteldam 23 5'! 1020 Rotterdam 1 ledig. Dordecht a 1 45 Schiedam 2 5 120 Zaandam li 4° ' 593 Westzanen 6 28 430 Zaandyk 2 4^ 55 De Koog 21 15 Wormerveer 23 60 Crommenie 2 é>4 iio Jhisp 12 25 De Ryp 4 25 4^5 58 167 2944 VISSCHERï in de STRAAT DAVIS. "Plaatfen Schep. Visf. Vat. Spek Amfteldam 7 nf 495 De Koog a 4 170 Wormerveer 1 4 170 Nieuwendam 1 1* 68 11 21 9°3 Pppppp 4 BE taat 'an 'EUchei" DENK rAKKEN DES £ooP' tï andelsvoor den Jarr 1788.  ' 1972 NItUWE fvEDERLANDS'CHE Bnr-lGr,T T0T PERBEETBRING EEN/GER INGESLOPENE MISSLA APEN, Hoe naauwkeurig ook onze oplettend. neio zy omtrend ons Werk, deszelfs aart is zodanig, dat het zelve in gebeurtemsfen, en veelerlei ómftandigheden , welken die gebeurtenisfen verzeilen, beftaat , die ; op honderde verfchillende plaatfen voorvallen, op welken wy onmogelyk zeiven kunnen zyn, maar ons op de vlyt en yver van die geenen moeten verlaaten, die onze laarhoeken met hunne medewerkingen toezending van bengten begunftigen. Deze verpikten ons en ons vaderland; zy doen zulks ongehouden e zy doen zulks uit guedJieid en edelen yver voor ons nuttig werk. Indien er dan een of ander of ook meer onder zyn, die zulks als een bywerk befohou. wende, dit wel eens vlugtig doen, niet ah tyd de naauwfte oplettendheid gebruiken en dikwyls ook, door andere gewigtige'zaaken belet met kunnen-gebruiken; kunnen wy dan daarom terftond die ongehouden goedheid met berisping ondankbaar beandwoor ■den-, of die correspondentie laten vaaren, «onder betere te bekomen , of te kunnen bekomen? Het is gemakkeiyk, in een werk feilen op te zoeken, of ook die fentéfcreffen en <.?nteiekenen, maar het is niet even oemakkelyk zodanig een werk zeiven te bearbeiden, en dan die of meerdere feilen voor te komen. Veelen zyn tot het eerfte bekwaam,  JAARBOEKEN, December, 1788. 19^3 kwaam,die, by de daadelyke uitvoering van het tweede, door de ondervinding eerst zouden overtuigd worden, hoe gemakkelyk men doorgaans gewoon is te agten , het geen men zelve niet doet. Staan volgens het oud Hollandsch fpreekwoord de wyze Huurlieden niet aan land? Zy zien gerustelyk van ftrand, het Schip in zee, met wind, ftroom, branding enz. worllelen. Deze zou dit doen; geene dat; een derde wederom wat anders: zo gaat het in 't gemeen. Verders wyzen wy tot het geen wy meermalen, en laatftelyk nog in een kort berigt voor de maand November geplaatst, gezegd hebben , vooral ook nopens de drukfeilen. Onderwyl neemen wy geenzins kwalyk , indien iemand de moeite wil neemen, van ons de ingellopene misdagen op te geeven. Integendeel„ hy verpligt ons eh ons werk, en allen, die in de N. N. Jaarboeken belang ftellen. Dit is de eenigfte weg, om in ftaat gefteld te zyn, die feilen te ontdekken en te verbeeteren. Wy betuigen dus aan de zodanigen by herhaalinge onze verpligting en erkentenisfe, noodigen eenen iegelyk tot zodanige medehulp uit, en zullen nu met de daad toonen , hoe hoogeu prys wy op die aanwyzingen ftellen, met daadelyk van eenige opgaven gebruik te maaken. En wel voor eerst omtrend Het Jaar 1787. Bl. 4750. r. 16. ftaat confervatie,'ess converfMie. • • 53T' r« 5 vau ónderen voor is, lees 12. PPPPPP5 Bl.  1974 NIEUWE NEDERL. JAARB. Dec. 1788. BI. 5805. r- 14. ftaat Admiraliteitskas, lees Ge- neraliteitskas. . . 5923* r. 38 ftaat voor, lees over. . . 6011. r. 95. ftaat doen nemen, en houden;dat. vlees doen nemen en houden ; dat enz. • . 7021. r. 17. moet de comma agter Sampt wor¬ den weggénomen. Zoo ook bl. 6oa2. r. 9. en 6014. r. 7. In het Jaar 1788. zyn deze misdagen ingeflopen. Lees dan: Bl. 173- 3- v°or: provifioneel; Provinciaal. . . 336. r. 19. voor: antwoorden; geen antwoorden. . . 445. is»' voor: met; mVt. • • 639. r. 17. voor: Spheer;/peer. . . 663. 1. nj. voor: geapprobeerd; geprobeerd. . . 70a. r. 17. voor: beletten; beloven. . . 102. op't einde, verplaatst de comma, die verkeerd ftaat voor het woord hbbende, agter de woorden verzogt had, . . 828. r. 3. en 4. voor; in 't begrip ftaan. lees; qp 't punt ftaan. . . 917. Is eene verwarring in het artykel van Nvmegen, met een voorgaand geval, raakende den voorgaande Burggraaf Wiliern Bava» Lynden, Keer van Hemmen, die op zyne reis uit den Haag over Rotterdam naar Nymegen,by Ysfelmondein zyne koets door eene beroerte overvallen werdt, en kort daarna overleedt in Juny 1787. Hem vo'gde als Burggraaf op Jonkheer Otto Frederik van Lynden, en deze is ia May 1788 te Nymegen, aan de kinderziekte overleden. In welks plaats Burggraaf is geworden Jonkheer Jan Elias van Lynden, de oudfte Broeder, niet van den laatften Burggraaf, maar van den naast voorgaanden Jr. Willem van lynden. BLAD-  BLADWYZER DER VO O RN A AM ST E ZAKEN. 4 "tZangeJlelde Leden van Reget' ring en Amtenaaren. J. v. Aarsfen. 384. Nic. Abeleven. 387. 388. Mr. W. C. Achersdyk- 1569. Abr. Acketsdyk. 153. Ii. Ackringa. 164. Tedde Acronius. 162. Broer Adama. 162.164. Mr. W.Micb. Aerhuyfen 1570. Mr. W. Albarda. 160. Alb. Alberda. 163. G. Alberda. 166. O. R, Alberda. 167. D. Alberda. 167. 168. S. L. Alberda. 167. i<$8. Mr. J. C. Alderwerelt. 150. C. v. Alderwereld. 381. Mr. fP. fi. v. Alderwereld. 751. 1566. G. Aldrtnga. 167. 168. Dr. y. J. Andriesfen. 155. Mr. ƒƒ. J. Antzenius. 1028. Sim. Appel. 922. Mr. J. H. Appelius. 1461. v. As. 517. Jr. v. Athlone. 390. Jr. H. JV. Bar. v. Aylva. 16O. 394.395. 577. Jr. F. Ernst v. Aylva. 576. Jr. J. v.Ayta. 161. Abr. v. Baak. 153. B. A. v. Baaien, 922. Phil. J. Bachiene. 1215. Mr. Adr. Bachrr.an. 151. 1698. Mr. Dk. Backer. 150. Prinsv. Baden. 747. Mr. Charl. Ger. v. Baerle. 751. 1566. j° v. Bax/en Jongbl. 517. jan F. Bakker. 163. Chr. Henr. Did. Ballot. 104.7. c,4rff. £. Bar. v. Balveren. 569. Mr. ^ifc. ff. £rcg. v, Banehem. 921. 1046. Mr. ff. v Barnevelt 749. 750. W. ff. v. Barnevelt Brouwer. 751. Si/xro Basfeleur 159. Mr. f?astiaanfe. 155. ^ae. Afar. //« Beaufort. 161. JoA. cf«j. 753. 1177. Mr. Fr. v. Beefting 150. ^. Fr.v. fJeefc. J568. Mr. P. Beelaerts van Blokland. 568. Mr. P. Bee laerts. 1698 ^. J.C.deBee,rc' 755- Frase, v. Bemnel 156. /#>r. v. Bemnel. 1949. Jr. W. G. Ffc. Grave van Ben. tinck. 1211. Jr. ^. C. G»av« ü. Bentinck. 1278. 1461. fferm. yo/>. y. Berckhey. 750. fi. Berends. 166. Mr. jofi. G».rp. Bergsma. 157.391.392. Mr. f. ^. Bergsma. 158. 392. 393 Berckel. 919. Mr. P. F. v. Berckel. 1210. Mr, ^. !>eda. 517. Mr. y. v. Bredenhoff. 57 r. 751- y. Breek.920 Asf Bres/er. 751. 1566.1567. Hurm.v.(trienen. 390.391. 567.1560. G. v. Brienen.1457. Mr. H. A. v. Aiphen v. d. Broek. 1215. Com. Broei/s. 166. Mr. Nic Adr.van Brinkhorst. 572. Mr. ■< IV. van Bronkhorst. 753.Mr. Adr. van Bronkhorst, 1568. H. Brouwer. 150 752. 1277. 1400. Theod.Heim. Brouwsr. 578. .Ser.j'. Gyró. Brouwer. 750. Mr. C. Brouwer. 14.61. J. H. Feuill.de. Bruin. 1570. Mr. y. Leydekker de Bruin. 754. Mi.Dan. de Bruin.923. SiWe Bruins ma, J59. Mr. %c.  BLADWYZER. 1788. J. de Bruyn. 1277. 1460. J. C. de Bruyn. 1461. T>br. Bruyn. 1569. Anth. Bruy ningh. 387. 388. IV. A. Buddingh. 390 P. Buitenweg. 384. Mr. Hk. van Buuren. 388. Mr. Joh. v. d. Burcht v. Lichtenberg. .023. Mr. Cor. Joh 'V. d. Burcht v. Lichtenberg 923- Fr. v. d. Burch. 149. Mr. J L. v. d.Buroii. 385. 386. 918. Mr. J. A. v. d. Burch. 517. Syv. v. d. Burgh 922. Sim.v. a.Burgh. I567- Jac* ü"'r- van Buur. flede. 1570. P. Buyskes. 154. jr. C7/i>. v. Burmania. 157. ooi. Ir. £. P. Camper. 163. 576. Mr. ^ Canijius. 754. 1047. Mr. Joh. Canifius. 1460, jr. ^. ^oppe Andrcev. Canter. 157. Mr, Hk. Carbafius. 154. Mr Hk. Corbafius.U.Z. 752. ;frK.Caf «ier. 1700. El. Carjien. 2 64Mr. Cer. Corn. Cas/»- 56> Be«y' Catteau. Jun. 753> Af, >f. Catshoek. 923- Mr. /»«. G»«. 748, Abrah. v. d. Cc el. 1946 Mr. f. Changuion. 385. 386. 918. Mr. F. Da«. Changuion. 385. Mr. P. Changuion. 1461. If. Wat*. l«i«. 750. Mr. W. A. van Citters. 752. 753. 923. Com. van Citiers van Bruè'lis. 754. 1047. Mr. A. W. v. Citters. 754. Aam. v. Citters. 754. I460. fV A. Kien v. Citters» 923. 1277. 1460. Mr. Cer. v. Citters. T277. ^. Claas[en. 167. /a CVü. 381. J45?. Com. Myn v. C/ee/I 1049. Alex. Mar. Cleyn. 751. 1566. Mr. C Clotterboke Jun. 382. P. ^aff. C/jiver. 753. Mr. Ev. Clyver. 753. Mr. Sym. Cocq. 160. 1950. Jr. M. Bar. v. Coehoarn. 159. 394. Mr. Alb. Coer.en. 1567. N. v. Coeverden. 156. Mr. ^ae. r. CoHe». 387. 388. Ir. Je}. M. Bar. Collot d'ESCury. 384. Jr. Sim. P. Collet d'Escu,y. 749. 750. 918. Ab. de Coole. 1509. P. Ccopmans. 162. Ot. Cornelis. 168. Mr. ^. Couperus. 517. Mr. Fr. Cor«. Craeyvanger. 1568. PT. v. Cramer. 1211. ^. JF. a's Crane. 1950, -6. De del Cotq. 150. ./fér. Dene/. 387. H- v. Delden Engelfen. 753. T. Derks. 168. Mr. jac. Mart. Dcutz. 1569. //«r'ï. J. v. Deventer. 390. 391. Com. Al. v, Deventer. 1949. Mr. JV. J. Bapt. v. Dielen. 1567. Mr. Th. van Diepenbrugge. 749. 750. H. ,van Diest. 1698. 1945. Nic. Dilhof. 1947. Mr. Aht Ew. v. Dishoek. 753. Mr. Jac. van Dishoek. 753. ^«4. y. Doem. 159. Mr. j. v. d. Does. 1568. Mr. «r. Jof. van d. Does. 750. Ar. Ad. Jac. van der Does. 516. Ant. J. y. Doorn. 750. Mr. Abr. v. Doom. 753-J»nDominicus.7 54.1047. Adr. Joh. Hogend, v. Dom. jelaar. 751.1567. Fk.lVolph. Doornik. 385 Hk. v. Dop ff". 753. F. O. Bar. v. Domberg, 756. Mr. J. Adr. v. Dorth. 754. 1047. Mich. Confi. van Dorth. 754. Mr. Jac. Bakh. Douw. 385. 387. Joh. Gysb. Drabbe. 578. Mr, Sim. Dre. lenvaux. 385. J. IV. DrUjVefieyn. 382. Mr. J. B. v. d. Dusfen. 156. P. jobs DuU vené. 1460. Fr Adr Dui. vensz. 154. Huyb. v. Dyk. 1560 Alex. v, Dyk. 150. Cl. v. Dyk. 1214. J. P. Dyk/lra. 163. Jr. J. B. v. Echten. 159- 394- J- v. Eek. 153; T569. Jof Eckhardt. 38i. H.Eckritga, 160. 395. v. /'>*en. 750. P. Eggers. 1113.C0m. Elias. r«a> 1214. Csrra. P. £/oat. 382, J. £lZm. Elzinga. 164 Ger.4. Emants. 1457- 1698. P. y. d. Ende. I945- Mr. flern. Phit. Engel, berts.- 1568. Mr. Dj. RoL lEpte. 1698. ift. £8pe,. l6? J.Ermerins. iz-n.Car.v.Er. pecum. oio. J. Esdrè. 153. 752' Mr. Aar. Esdré. 1457 Mi.P.deVEspaul, 150. j946! Mr. Dan. de t'E.paut. 385. Dr. Jac. a"Estandau. 1098." J. Hk Eversayk. 754.1047. Mr. Ft. P. y. £^eA* , J' Mr Huyb v Eyck. 516 P out.' 4"% V^,387rV388- >' V •/• JHeringa v. Eyfinga. 158. 352. 303. Jr. Fr. Jut. Joh. y. Fy/jW iör. 573. ]t.Sch. Hesf. R.v. By/tnga. i6i. 573. Jr Otta Fa*er. 162. Mr. ^/e^r. J»^. Faoer v Riemsd. 380. 382. 383. Mr. fiy,*/. Tunior. 1209. Mr.Otto W.Phil. Falck. 1568. Joh. Ferblans. i6u Dk. de Feyffer. 752. ... Fockens 7sê.R.Forfien.1046. Mr. Abr. P, Fremeaux. 1210. Dr. N. de Fremery. 750. Lam!\ Barnh. Frykenius. 1569. Mr. Dt, Fyck. 150. 194Ö, Joh. Gael 385. 1Ó99. Mr. Joh. Am. Gallas. 382. Mr Nic. Jac. Oallé. 919. C. Gap~snet. f68. P. as Geep. 578. J. G. (ïeer'fema. 168. Dr. P. y-♦ v. Hogendorp. 749. pao. Rlr. IV. 'Grave. v Hogendorp. 302. 753. DL Hogenraad. 1698. f. Hogerbeets. 571. Dtf«. LW. Hogguer, 381. Geurt va« /A/sf. 393 Hk. Hommes. 161.Mr J^'.v. Homrich I698. D.Hooft Gerritsz 388. Mr. Joh.Hoog. 74g.920.Mr. P. ƒƒ. #oo£. 75r. Mr. Car. Hoogerwaard. 751. Mr. G. Cor ver tfofl/f. 747. "f/oo/?. 1457. Mr. D, /fo»yv de Jonge. 1211. Mr. G. van Hooneveen. 150. 386, 1946. ^Vn.'de . iïoogft 153- jfcA. van Hoogf raten. 1699. Mr. Com. Adr. van Hoog/iraten. 385. 1699. P. van Hoogwerf GeoTgsz. 7sr. J. Hoogwinkel Gz. 1703 Mr. Jac. van Hoolwerff.-j^ jyir. Jac Hooteman. 482. Mr. Aüfe. J. van Hoorn. 753. .... *> //oorrz. 756. D'. Joh. Gisb. Hipman. 1570. Hk. ter Horst. 156. Mr. Jac. van d. Houte. 389. Adr. de Kedts Houtman 517 Joh. Hubert. 7SO Mr. J. Hubreckt. 384. 385. 1699- MV. G. v. i/u/j-, 1570. Mare. Com. v. Huls. I57C Jr. B. P-h AZb. v. Hu. malda. i,:0. 394. Mr. J. E'. Huidecoper. 387. Mr. Jout Huighens. 380. 917. Mr. IV. Jac. Huis fen. 1277. J- P. v. Hylkama 157. F. R. va* Iddekinge. 168. Air. Ede Al- ma v. Idema. 160. 572. B. D. n. Id/inga. gig. M. Eppo Ippius. 577. Mr. W. Jager. 153- 382. Mr. J. Jager. 75^. Cl. Jans. 166. Tim. fans, 168. M. Jans. 168. Mr. Jhom. v. Lidth de Jende 150. Thom. Air. de Jonchee' re. 923. Jac. Lyd. de Joncheere. 1568. J, v. Basfen Jongbloed. 577. Ar. Jong. 571. Mr. Fr. Clem. de Jon. ge. 389. Mr. Sam de Jonge. 1949- Mr. H. A. Julien. 1 457'• Hem. Kamerling. 1570. Dr. Joh. Theod. v. d. Kasteele. rf599. Mr. Dign. Com. Keet laar. 754 Carn. P. Keetlaar 754. jo47. jvir. Fr. Mc. Keetlaar. 754. ^«f, v> d. Aewp. 150. 1945 Hegn. Liv. Andr. de Kempenaar. 161.  BLADWYZÉ& i;88"< 375. Mr. Meldt. W. v. d. Kerkhoven van Groenend. 516 1'. Kerk. gjrj. Com. v. Klemmen. 1461. Mr:Dk Klerk. 390. 391. R Ant. Klerck. 390. Mr. J. Theod. Kloek. 3«o. 381. Mr. Andr. yac. Kluppel. 154- Siiir. Kluppel 156. Mr. Mc. Arm Kwek. lór. 574. 1701. Mr. Tsbr.de Koek, C. ft 1212. ^fce/ J.- Hoenders. 1570. Cerr. Aofc. 388. Mr. J«« Aa£. 194c Mr. Nic. Chr. Kolf. 156. 1949. Mr* Jac. v. d. Kolk. 159. ƒ-/. v. rf\ Kolk. 922. ƒ. /z^ L. . Kroejf. 753 -O*Kroon. 571. Mr. Ger. Carra. TW. Kruithof. 381. 1458. P. Kryger. 923. Mr. ^ff/;. v. Kuffeier. 1-7. Mr. P. F. r. 'Kuffeier. 385. 121 r. Af. Au«w. 382. MatU v. L7- yn- Am. H. de Lan- r,oy. 1570. G. vj d. Lee.giii Ba.t. v. d. Leemkolk. 1369. Mr. N. v. Leeuwen. 386. Mr. Jac. v. d. Lely. 150. P. Vi Le'.yvelt. 385. 1699; Mr. Jdc. Joh. Lemmers. G. Alex Lent. frink. 38i. y. Leonius. 571. IV. A. Lestevinon. 382, JVlr, D. W.Lesievenon, 516. H, y. Lewe. 166. ^. Ei Lewe. 107. F. ^. Lewe. 168. /f. Z.e«e. 108. R. J. Lewe. 168. G. Xewe. 168. Mr. Com. van dj Ley. 150, Andr. Adr. v. d. Ley. 1047. Com. P. Bat. v. Leyden. 3S2. Dk. v. Leyden. 384- 385- 38ö. 121 j. P. C. jr» Leyden. 1211. J,v. Lexmomld 921. Mr. //. ƒ>. v. LzV. 756. Jok.Hendr. Pt. v. Lock' horst. 385. Mr. A7. j1. v. d. Doef. 155. Mr. Wybt. van Loen. 160. Mr. Adr. v< Loon, 163. Lod. v. Loon. f457. ƒƒ. Loman. 1702. Mr. G;r. vota Zow. 750. ysiduLong. 1 ^70. Glaud. Ant. Lormier. 1569. A7. Louwen.gi2; Abr. Louys' fen. ,92- yoh. Louysjen. 753, Mr. Sam. Luchtmans. 385. 1568. Mr. Juft. Lufner. 1568. A. Lugtig. 922. Ag, AyA'/awa «. Nyholt. 160. 392. 572. ZWe. Mart. Lyklamtt d Nyholt. 160. 1702. ]r. ^aft. /V. St. v. Lynden. 152. 569. Jr. R. Bar. v. Lynden. irji.574. Jr. Dk. W. Bar. v, Lyn ■ den. 754. Jr y. Lynden. 755. .... v. Lynden. i7or.Jr. y. El. V. Lynden» 917.P. Jf, Peté. A/aeore 752. Mr. 19  i;83, CLADWYZER. J. Jac. Macqust .1277. T46o. Mr. Eng. Jok. v. d. Mandere. 1277. Dion. Mirc.hant. 3Si. 383. 1458. Mi. Joh v. d. Mink. ';56. Mr. M. Mar. cus. 385. Mr P. Marcus. 385. 570. Mr. Jac. Ant. Mnrter,s. 1568. Mi Dav. J. Marlens. 1568. Th. Fr. Martin. 161. Dr. Mart. v. Marum. 381. Dr. Dk. Anth. Maifis. X94Q.. Mr. Dk. Muil Hnjls. 385. Mr. D P. de Mauregn. .155- %. Joh - Memrits. 753. Mr.Do». isigism. M-.bius. 158. Mr gfflfc, Mebius. 159. P. y. ^we» 571 Mr. Cor«. y. d. Mser. 345. Jac. van der Meer, 385. Ióyy. Mr. Joh. Meerman. 385.386. 1211. Adr. v. Meenen.. ■ 53\ Lanib van Meenen. 750. Just. Com. v. Meerten. .750. Ant. J. Menger. 922. M. J. Menl'0. 390. Air. A.ex. Hu. Metüerkamp. 516. 517. Mi. W-. Methorst- 156.1949.^5. Methorst. 156. 1949 Oysb. J. Methorst. 156. 1*949. ör. Ad.Q» Metz 39Q. 391. Dr. M. J. Metz. 350. Mr. P. y. d. Meuten 747. M r. J. C. tr. d. Heulen, 1568. Mr. ^. Gyr/? de Mey 386. Mr. F. o Rergers. 158,. 918. Jr. /Vtfmor. .A>. ^E«r. Rengers. 161.574. Jr. fAmor. Joach. Rengers. 162, 575. Jr. Z,od. Rengers. ÏÓ3- 573- 576. Mr. M. Corn. v. Revethorst. 385. 1211. G. ^f. Reynovis. 155. Jr. i?. JP. y. Rheedc. 156 r. Pee- *7*« ref den Parkelaar. 176/. Ar. Zoa« Richard. 1698. Mr. XrZr. de Fab. v. Riemsq 3 dyk.  i;8S, B L A 1) W Y Z E R. ttik.T45%.W.Riesmulder. 1276. Joh. Hendr. Roelands. 1570. Mr. Fr. Joh. Car. Roelands. 156:?. Com. Roëls. H. Z. 1700. Mr. Jö/j. Ar. Po,?/'. 572. ^«n Ptf^r. 751. yftr. Roghair. 390. 391. /PA. _*/*. Rnghair 390. P ZV. FWda« mm. 154. Corn. Romer. 153. 3vlr. ilr. v. Rommdt. 1568. Mr. ^. Rctmswinke/. 356. Mr. Gasp. de Poo. 918. de Rooek. 150. 1946. Mr. P. Roskam. 563. Mr. JF. v. RoJent hal. 753. Mr. J. IV. v. Rofevelt. 754. Herm. Royaards. 754. Mr. H. J. v. Royen. 150 Mr. J. v. Royen Adrz. 386. M'.GflJp. de Roo. 150. >5i. Mr. Br. Rover. 150. Cor». Ruighart, 920. ^. T949. C i'. ƒ„ Sf/2»7df 16$Z.Joh. v.Schild. 75 r. Mr. H*. .SA'm. 385. y^/r, Schicpers. D. Z. 1460. 5". P, Scholten. 152. Mr. F. P. v. PVezete Scholten. 153. Fr. v. d. Schoor. 1457. Kl.Schoorl. 922. ^dr. y. d. JfeZroor. 923. Mr. F, A/. v. Sc/Wer. 155. £>. iTt. Sckorer. 752. 1276, Mr. P. G. SWorer. 75.3. J^. A'f.Schorer.iSï. 1460.1567. Mr. /P'. Scorer. 1460. JaWi; van Aalst Schouten 382. C»r. Schuiler. 750. ƒƒ. A.Sc hultens. 387, Mr. Com. Schultz.. 161. Mr. Pad. Ar Sc/wst. 156^- Mr. Abr, v. Schuylenburch. i',o. 1946.Oft v.Schivylenburch. 382. p. P. G. de Schuylenburgh v. Bommenade. 575. Mr. DiW H. y. Sthuylenburch. 747. 749. Mr. <4/ex. Schvyienburg. 1698. Paifi. Schuyt. 154. A. C. SW-ayr* 387. 388. J>. Georgië C. O. Ar. jAoe Schwartzenberg en Hoheniansberg. r59. 393- Jr- W. U. Tj. C. Bar. thoe Schnssattzenberg en hoheniansberg. 159. 395. 574. 1048. Jr. IV Bar. ikoi Sehwartzenberg en Hohenlar.s. berg. 160.394. 395. H'. Semiet. 103. Mr. A'i. Siccama. 162.575 Stccama.7^6. Jr. A. Anne Sirtama thoe Crovestins. 158. Jr. A^sTjepke R, v.Sixma. 158. M. Siabber. 156.389.754. JO47. Mr Hier. Slicher. 1210. Mr. jf. Slicher. 1698. Mr. At. Slicher. 3£o. Mr. ^, SUdier. 517. Mr. P. P.v Si». ge*  BLADWYZER. 178S g'land. 385. tair. Mr-Cjev. Fr. v. Slingcland, 1698. H. Sdngeland. 1700. j>«e raa Sloten. i6d. Mr. IV. Aug, Posth. v.Sloterdyk. 158. Ger. Sluiter. 578. J'Amor. Alb. Em. v. Stuiterman. Mr. Andr. v. d. Sluis. 751- fi*. v. Slype. 922. /?. Smaafsn. 917. Mc. Stmllenburg. 1701. ^ef/e v. Sminia. Auiusi. 158. Mr. HeÜor vm Sminia. 158. Hobhe Baard v. Sminia, 158. 392. ^e/yè va» Sminia. Hobbez. 158. Smit. 167. C/. .Shmé. 1213. 1214. "f. .VmttClaasz. 1214. Joz. Smytegeld. 1462. Qr. p. Snellen, 1570. ^wp "54- Mr. Man. Smeek. 386. 749 J. Snoeck. Genitz. 750. IV. v. dSolingen. 1700. £1*1- v. Son. 749. 92c. IV. A. Bar. van Spaan.. 1457. A. P- C'. vofl Spaan. 747. Mr. P. v. Spaan. 1210. P.Spaander. 1213. 12T4. 194.8. Lanvtti. v. Spanj'en. 164. Ar. v. d. .Spar. 388, Mr.P. P. v. ^ Spiegel. 3«9- 569753- J- v« d- Spiegel. 7^4. 1047. £>,t Spierejée.yü. Ar..Fop'p. Staal.. l6i. Mr. Cl. v. d. Staal. ^49. 9Jo. üPir Ger. v. Stapels. 923. J. v. d. Star. 1457. Corn.v. staveren. 150 Mr. Gysb. v. Staveren. 384. Mr. li. Ft: v. Staveren. 1566. M*. ^ac. Pirr. 1'. d. Steen. 385. Mr, Ca/. Di'gn. Steengracht. 752. Steyiurus. 166. 168. &•«. PM. ftoeter-x» 578. Joh. Siokmont. 754. Mr. /Pr vm Stralen. Janz. 154. 383. Mr //. v. Stralen. 154. ^ftr. w «reien. 571. 7-, 1. Mr.Comp* Cotn. v. d. Straalen. 100* Mr. Adr. 11.d. Straten. 1213' Car. r. d. Straten- 1947. AP Sttatcnus. 1457. Ir. Pt. Theoi' E. Grave van Limburg Sty' rum. 160. Mi. J. v. Styruw 382. Barth. Suemoni. 740* <,2~. Pi Suidema. 922, ZJ Mc Suringar. 163 Corn. Suyck' 1949. Mr, F. Swanenburg' 5 '6. 517. Mr. DW. Swainng* 170j. IV. M. iwellingrebel. 517. .Mr. P7 C. SwellingieLel. '568. Mr. S/r». P. van Swinden. 150.1946. Mr. IPÏg. v. Sypeflein. 382. Mr. Com. ^t/se v. Sypejleyn. ^f>2 v. S^/ê». 756. p. A/s«r. Psfa Dider. v. Sytzama. 157. Jr. Douwe J, And. y. .Vyf. zama. 158. F. O. Sytzama. ic5. }r. ^.A Tajfj- v. Amerongen. 156. Harm. Tamboer, 922. 1276. Mr. Gerh. Joh. Tarêi. i 570. Aid. Taykes. 163. 57^5. Jac. Temgs. 571. J. Jac. Tempel. 168, Corn. Ant. 'festart. 382, Mr. Piwö. P. v. Tets. 1457. Mr. Z>/d. Greg, v. Teylingen. 516 van Teylingen. 127'd 1456. Mr. It. van Teylingen. 919. Mr. N. Teysfen. 517. Mr. P. Themam. 381. Mr. Ar. vas Thye Hannes. 750. An. v. Tilburg. M. Z. 754. 1047. IV. de Timmerman. 1461. Joh. Abr. Tinne. 568. Mr. R. J. Tiquet. 150. Mr. Mart. van Toulon, 517. ft'r. £od. van I 3 Zoa.  17-88. BLADWYZER. Toulon. 750. Dr. Gerh Trouil' lart. 157. Mr. Dan. Tulleken. 752. M-. J. B. Tulleken. 1457. Gerh. v. tl. Tuuk. 166. Mr. Hk. Tmnt. 385. Mr. Adr. P. Twen:. 516. Abr. Qath. Kafi• gelé T-Went. 321. 1458. M'. Chr. Tyken. 1700. 194S. D. Uilersma. 166. Mc J. B. v. d. Upwich. 38 i. J.v. d. Valk. 9 20. Abr. Cath. Van- gelé Twent. 381. 145R. Jac. J. di Vasfy. 1465)- Com. v. Vecchelen. 157c». P v. Veen. 521. Mr. Corn. Veen. I2T3. 1214. ycsrt H«n. 1947. Mr. W. Am. Velingius. 1948. G. v. Vei/en. i6>. Dr. Com. Hk. Velfen. 1698. IVilh, Gualt. v. Veer fen. 156. 1949. Th. Dol. Air, Verboom. 750. AJatt. over het Wuter Verloom. 752. ƒ?. Verboon. 920. Dr.W Verbrugge. 150. 1946. /FT, Verhel, 1569. Ah. fer/Vy. 1570. Cor«. Go/. j^cr/W. 1569. Mr. Ev, Alex. Verheul. 1565. 1697. P. Vergeer. 17&0 Mr. P. Vermeulen. 380. 381. 1458. Dr. Adr. Herb. Vermeulen. 740. 920. Dr. Abb. Venyst 516. 517. Mr. Jteyn. Verfchoor. 1568. Mr. Gysb. Font. Verfchuir. jóo. Mr. Gysbt. Forften Verfchuur. 1648. Mr. H. J. Verfchuur. T56. Mr. Vefler. 1569 Abr. Verjlolk. 749. 920. Ver wy. 92L Z». Vettevogel. £64. Mr. Dan. Vigmn. 1947. Jansz. Visfir. T214. Mr. Egb. Bliil. v. Visvliet. 752. .... Visvliet. 752. Mr. A&j». v. Visvliet. 155,' 1277- D. 753. L. L. v. Zuylen. 17ao.Mr.Gsr. Zwaan. 1570. Marr. Zylfira. 160. Zie ook Regeerings verandering door Commisfarisfen van Zyn Doorluchtige Hoogh. Aihhangfei van gewigcige Bui tenlandjche zaaker. beftaande in de volgende ftukken. Verflag nopei;s den Pretendent op den Throon van Groot lArittsnjc. 733 Aiti van voorbehoud van gem. Pretendent. 741 Adres van Penj. Franklin aan den Prefid. der N. Amerik. Conventie. 743. ■ Aanneeming der N. Conftitutie in N. America. 1555 Samenroeping der StacvGener. in Frankryk. 1^44. — Arrest van het Hef. 1547. —. Samenroeping der Notabelen. 1549- * * Aanipraak des Konings by de operring der Vergader, van Aanzienlyken. 1675. ——- Uittrekfel uk de Aanfpraal? van den Hr. Necker. 1678. Aanfpraak van een Voorzitter drs Parlement» van Parys. 1682. Arrest van het Parem. 1925. —— Nota der minderheid van het Bureau van Monfieur. 1930. Uittrekfe! uit de Memorie der Prinfen , enz. 1934- Aanfpraak van den Koning van Tolen op den Ryksdag. 1557 —~ Voorftellingen. 1558. — Verklaaiing van den Pruisfif. Gezant. 1560. -h—- Antw. van de Ryksftanden op gem. Verklaring. 1561. —~ Verklaaring van den Rusfifchen Ge2anr. 1687. Aanfpraak van den Heer Potocki. 1688. — Nc:a tot i.-trekkiii? van het Rusf. Krygsvolk. 1691. Ara** op de verklaaring van de Keizerin van Rusl. 1693. 1 Aanipr.'nopens de No. ta van Rusl. 1938 ■■ Noia van PruÏFf. aan de Siat. 1939. N ta van den Rmf. Gezant. 1942. Antw. der Standen aan Pruisf. 1943 Antwoord van Denemarken. p de VerhlsarJng van Pruisfch n nopens hulp san Rusl. 1563. Berigt omtrend Grootbrittanj. 1564. — Stiiftand van Wapenen tusfehen Denemarken en Zweeden. i6c6 Aanhang fel- rankende de Vaan der Spanjaarden ever de Kaap qq4 de  178.8, BLADWYZER. de goede Hoop. 1826. Zie ook onder Amfteldam. Actiën (Hoogfte en Laagfte Pryzen der) jo<5o AtKMMR. Aangefitldeen Overl. Leden der Regeering enz. 860 1047. 1213. Ia76> I4fj0! 1567. 1700. 1943 0 Berigt nopens Sterre- kundige waarneeming. 674 «—^ De Commisf. tot verandering der Regeer, komen hier aan. 675. Doen eên Publicatie. 860. — Veranderen de Schuttery. 1169. 1 Illuminatie. 1170 Amerjka (Noord-) Zie Amhangfel. Amersfoort. Aangeftelde en Overl. Leden de* Regeering enz. 156. 1549 «—— Droevig ongeluk door Dronktnfchap. 345 1., Publicatie tegens fpelen en dansfen.. 15^6 »■1 1 ■■ Wapsnfchouw. ove> de Schuttery. 1648 ^msteldam. Lyst der Gebor. Getr. en Overl. 5 Aangefteld:: en Overl. Leden der Regeer, enz. 152. 387. 74?- J2i2. 1275.1459. 1565. 1947. De Overlieden enz. van het Vfeeseh houtvers Gilde doen Req. aan H. H. Mog. tot vermindering der belasting pp den invoer van het Ruudvee. 70 fr-. r H. H. Mug. heffen de Sureaeance tot aanflell. van een Fiscaal aan de Kaap de yoede. J^qop, op, 71 - Vermaaning door Burgem. aan de Kerkenraad om. trent de Tekenaars der Aftg van Qualificatie om hen uic den dienst te ontflaan. - Idem aan verfcheide Predik. 71 • ■ ■ ■ - Hcspe en Geniets ingedaagd. ?2 - De Waterfehout Nobha van zyn amt ontzet en de Stad verboden. fdem —De Afte van Qualificatie komt aan den Uoofdofficier- Idem ^— Groote Krygsr. wordt gehouden. 73 Staat der Zeemagt met ï January 1788. 74 Bericht van de Maatfchappy van den Landbouw. 78 «. Bericht wegens zekere Latynfche Vaerfen die in de Nieuwe Kerk zouden ontdekt - lie Regering amplieerd twee Keuren. 287 en 288 —h-. Verandering van Commisfaris-Banken tn?. 293 —>-r— Aanfpraak door den Colonel J. D. Nyman , uit naam van den Groeten Krygsraad aan den Prins en Pnnc, 29', «-**■ Antw. van Z. H. op gem. Aanfpr, 293 ='■-■"■■ Oeconomifchen Tak , verkiest beftierende Leden. 294 —r--— Befluit van H. H. Mog. omtrend verzoek van Rheeders enz. in den Levantfchen handel. 295. Zie ook 495 -■—- De gewtzen Ltden van,  BLADWYZER. 1788; *t Defenfiewezen worden gedagvaard. 296 —• Berigt wegens uitdeeling van Oranie dragons aan de Schutters enz. 296 t — ■- Zwitfers houden ftand recht wegens oproer. 297 »'■ De Heer Hoyy trekt naar Bourdeaux. 297 —— Pubüc. wfgens Illuminatie op den 8. Maart. 298 — Berigt omtrent het afleggen van den Kieuwen Eed op d-j oude Conftitutie, by zonder door de Joodfche tfe, 300 « Bekendmaking van de Vaderlandfche Sociëteit. 302. — ■ Berigt van Commisfar. over het Vaderlaodsch Fonds voor den Zeedienst. 303 Idem. 1157 ■'" Programma van het Dichtkundig Genootfchap. 304 - . Optogt der Seheepstimn:erl. en Vreugde bedryven op den 8 Maart. 485 en volgg. Verklaaring van óznBatha te Tanger aan den Nederl. Vice- Conful enz. 489 ' — Req. v?n Gecomm. tot de GroenlaiTdfche en StraatDavis Visfcheryè'n aan de Stat. van Holl. oratr. PraBrnien 491. Gratificatie. 638 ' - Brief van Directeuren van den Levantfchen handel, omtr. den Gezant te Conftantinopolen. 495 *r Req. van Planters eu Jügez. van de Berbice enz. omtr. dr Slavenhandel. 499 ■ Collecte op den DankVast- en Bededag. 504. ■ Waarfchouw. aan de Scheepstimmerl. van de Admiraliteit tot rnsr. 506 —— Adres der Oost-Iud. Comp. rot voorziening enz. aan H. H. Mog. 508 Brief van gem. Comp. aan H. H. Mog. ' 511 Geldlichting. 630 ——— Ordonnantie voor de Schuttery. 631 »—- Oproerigheden. — Een Dienstmeid gevonnist. Idem < De Notaris Getikts verzoek t vergiffenis ann de Stat. Aprehenfie Corporeel op Gaconftitueerdens. 632 — Het BerlynfcheHof ver. zoekt goede Juftitie omtrent een Pmisf. Vaartuig enz. 6.33 —— Befluit van het Hof van Madrid omtr. den invoer van vreemde Koopmanfchappen. 633. * Berigt van Beftier« deren van den Lsvantfchart Jundel daarooitr. 634 - ■ Inhoud eenej briefs vaix Bewindh. der W. 1. Comp. aan II. H. Mog. enz. 635 »'■ ■ Vleeschhouv/ers-G'ilue 638 ——■ Kunst - wacht-plaatje, <539 * Vergadering van Zeven- tianen der O. I. Comp. 639 ■" Eenige perfonen woroen ingedaagd. 639 -—• ■ Mr. H. A. Kreet doet qqq5 Re*  1788. BLADWYZER. Req. aan de Stat. van Hol!. *Is mede aa« de Regeering dezer S'ad enz. 640. en volg. Vertrek der Pruisf. Troepen. 826 Aanfchryving van Zweeden aan derzelver Confulsomtrend Transportfchepen. 827 •—> Rietve/dSchom by Nagt doet Req. aan H. H Mog. omtr. een Rechtsgeding enz. 828 ' H. H. Mog. ftellen Rechters in de zaak van de . Heeren Rietveld en Mr. J. C. van der Hoop. 1155. |. Sententie in opgemelde zaak. 1632 Verbod van Dagblaarij. 829. ieo5 ** 1 Burgero. Rendorp en Beels verzoeken vetgoeding van fchade by de plundering . geleden. S30, — Eenige , • Ingezetenen dagvaarden de Stad Amfieldam. 1629 Berigt omtrend den Hr. D. J. van Hogendorp'en fis/er. 830 1 Baldadigheden om het drsagen van Oranje gellraft. 831 * —— Een Italiaan om'c Oranje draagen de Stad ontzegt. 832. Wordrsin het Gevangenhuis gezet. i©o8 * - "■■ ■ Ontworpen middel tot Geld voor de O. I. Comp. 834 i t' Refol. der Staten vaa Holi. tot hertel der W. Ind. Comp. 835 —— De Regeerir.g field Keu¬ ren vas'.— Opent eene Geldligting en doet een Notificatie omtrend verhooging van Lantaarnéeld enz. 851 en volg*. ——■-» Eenige Burgers verzetten zig tegen het dragen van Patroontasfen. 1004 De Heeren Ham eh veld , B Bosch en Momauban van Zwyndrecht, wordt inwooninge geweigerd. 1005 en vohig. —Berigt nopens gedagvaarde Perfoonen. 1006 —— Vsderl. en Burger-Socieic 1008. en volgg Ber. betreffende de Burger- en VaderJ. Sociëteiten en Brief vanScheepenen aan de Stat. van Hol!, daaromtr. 1132 en vel,;?. — Ben'gt van Burgem. en Rare op gem. Brief. 1136. ■— B'iluit der Stat. daar omtr. U40. ■ ■■ . Request. 135c Appokdtemenr. 1358 De Kroonprins van P u s- fen komt hier aan. «kc> — Berigt voor Zeevaaren e. io io *-— Bevelfchrift van dei Turkfcben Keizer nopens de veiligheid des Nederlandfchen Koophandels. 1.37 Brief van, Gibralter, en twee Brieven van den Keizer van Marokko en deszelfs f e cretaris nopens de vrede n et gem. Keizer. 1129 en vol^g. —— Schuurman uitzy.i hecli tenis ontflagen en de Heeren Tegelaar en Nomsz gerfair. vaard. Den opzichter vau Zeeburg leverdeenbnefjen  BLADWYZER. 178S, jen over omtrend het inlaa'en van Zeeva.er. 1132 .—- Ptikeihooten door de O. I. Comp. in dierst gefteid. ii.4I. I* ,7 Rapport omtr. Beioouing der Grotnlandfche cn Straatdavidfche Visfcheryen. 1141. Idem. omtrent de Yslandfche vaart. 1146" Omtrend 6o Perfoonen verliezen hun Ie»en op het Y, dooreen zwaai e ftorai; berigt wi de gelukkig» redding van 8 Perfoonen, en belooning door Burgemeesteren. 1149 en volgg. B-rigt van Qveilieden dsaromtrend. 1250 Public, wegens Illumin. 1156. Maaltyd op de Verjaard. . enz. 125» .-" Berigt van den Predikant van Muyden. 1157 —— Waai fchou w. van B urgein. omtr. de plaatfing der Schepen in 't Y. 1252 ■ ——. Geidligting voor de O. I. Maatfchappy. 1254 —~— Refol. der Stat. Gener. nopens de W. I. Comp, 1258 ... Z. H. fteld Schouts by Nacht aan. 1264 - . ■ Berigt nopens de komst en verblyf der StadhouderlyJte Familie. 1331 —— Declarat. Somm. enz. van Mr- J- C. Hespe tegen den Hoofdofficier Mr. W.C.Hacker. i3.,5 Oe Secretaris J. H. des Villatts in becht«uis genomen. 1354 . Vonnis tegen H. Blon. berg , J. d'Ammr P. Wit ■ mant. J. vtn Stiphorst, en D Oeniets. 135,'.. 1357 -mi—. Berigt "«n de Miaatfchsp. py tot bevordering jrjm. den Landbouw. 1360 Berigt van de M-wtfch. Tot nut van 't Algemeen. 1361. Beksndmalt. van gem. Maatfchappy- 1798 — B *rigt voor de Scheep'/, op Engeland. 1361 — P ryscourant. 1507 en volgg. —— Bekendmaking der O. I. Comp. nopens verkiezing van Hoofdparticipanten en?. 1515 —•> Academie der Tckenk. deelt Pryzer* uit. 1516 . ■ -■ Brief uit N. Jork omtr. den Koophandel. 1517 —— Nutby in hechtenis genonomen. 1513 Lyst van Verboden Boek. 1518. Idem. 1524 Eenige voornaawie Perfoonen ingedaagd en eenigen gevonnisd. 1521. 1524. 1628 1793 ~— Keurs omtrend bezorgen van verfch Water enz. 1524 -Berigten omtrend Trinconomale. 15:6 Het Gebouw der Maatfchappy Felix Meritis ingew. 1529 J-an Winter, Zee-Kapr. door de Keizerin van Rusl. vereerd enz. 1530 -—— Teeken - Academie deelt Pryzen ui:. 1629 •—- Bekendmak. betreffende de Zeevaart. 1630 Am-  1788. BLADWYZER. Amstelt», Negerhsnde! enz.1739 ■» Voordragt in den Groten Kerkenraad door J. van Nny< Klinkenberg. ijgo Bsrigt wegens eene nieuwe Aimanach ren dienfte der Zeevaaveode. 1705 — Bezigt nou. valfche Wisfeibrieven. 1797 •—— Memorie der O. Ind. Comp. wegens de Vaart der Spanjaarden over de Kaap de Goedj Hoop. 1827. iMeinine van Aanmerkingen der Spanjaarden segen de O.' I. Comp. 4851. —» Berigt ' van de O. 1. Comp. tegen de Vaar derSpanJjarden.e11z.1878 Amstelveen. Publicatie nop. verhoogtng der Dykea enz. iqii » ■ Bsrlgt nopens aan¬ komst van Z.H, enz. 1364 Arnhkm. Aangeftelde en Overl. Leden der Reg. t209. 1457 f — Het Hof verleend Citatie tegens Jr. Capellen tot den Marsch, en ontzeggen het Grondgebied der Provincie aan uitgeirokkene Perfonen. 12. — Brengt Sententie uit tegen Inwooners vasi Hatt. en E?burg. 77$ —— Req. van B urgent. Ratiwenhoff aan de Stat. 172 «■ 1 ■ . Sententie tegen eenige petfooner. cnder de geldcrfche Brigade gedieat hebbende. 17* —— Public, der Regeering om niet te lilumineeren. J7/5 »■ ■ Requesten van de Pre diksnten Getrg Hendk. Hein en J. van Diermen, aan de S:at- 398. en 40a ■'——— Req. der Momboirs regen Jr. R. y. d. Capellen tot den Marseh. 1050 — V mnis tegen gem. Jr. _ R' J- ven de Cdpelleri. 1218 Verflag wegens da aank. . van Z. ?ï. I282 Vier Jonkheeren doenReq. tot opheffing van Procedures enz. i7Q3 Assen. Aangeftelde en Overl. Leden der Regeer. 756 ■ Placaat van Amnestie. 140 —— Drie Predikanten worden in fubmisjie ontvangen en een Boet-predikatie opgelegd. Als mede een uit den dienst ontflag. en de Schohus en Schoolmeester gefuspendeert. 144. 363 en volg^. • ■ Requesten worden van do hand gewezen. Leden van vernietigde Exeicitie-Genooti'cb. moeten een declaratoir teekenen. En Ampliatie van den E,eJ door de Staten enz. te doen. 145. 364 ea volgg. Voorzorge tegen prediken vsn Predikanten, enz. ■—1 Public, nopens Illuminatien enz. 3ÓJ ■ Vieriiig van den S Ma*t*. ■ 507 B. Bergen op den Zoom. Aawgefteide en Overl. Leden :der Regeering enz. 578. 924  BLADWYZER. 178$ Besgen op tem Zoom. om. trent de Courier de l'Escaut. 737 Bolsward. Aangeft. en Over!. Leden der Regeering. ióa. ïSi Bommel. Aangeftelde en Over!. Leden der Regeer. 149 Brand. S44. 1383 Breda. Aangeftelde en Over'. Leden der Regeering. 10.18. 1570 ■ Req. van Jac. v. Heus¬ den tot fubmisfie. 375 — Appo'ntementen op gem. Req. 378 —— Synodale Vergaderinf. 1453 Brielle. Lyst der Gebor.Getr. en Overl. 8 Aangeftelde en Overl. Leden der Regeer. 153. 658. 751. 15*6 Public, tot verlichting der huizen op den 8 Maart- 331 " Illuminatien. 537. nóp — Commisfarisfen van Z, H. komen bier aan om de bezwaren der Burgery fn te winnen, waar toe Public, sedaan wordt 537. ■ Veranderen de Regeer. 6-68 Bef!, der A'<»em. S'aren omtrent eenen Paulus Heeremans enz. 1169 —■ Req. van die van Nieuwen Hoorn en Nieuwe Gote, tegen P. van Andel. 1165. Idem. Req.aan Gecomm Raden. 1378 Broek in Waterland. Aankomst van Z. H. enz. 1366 C. Cloosterveen. Berigt wegens inweijing eener Kerk. 370 Colhorn. Verfchrikkelyke brand alhier. 138? Colonien. 1406 Confenttn in de gewone Middelen. 45» Coudum. Aangefteld;enQver!. Leden der Regeer, 755 Cuilewburg. Aangeftelde en Overl. Leden der keg. enz. 380 •— Public, nopens de verlig, ting der huizen. 169 —- Inwooners ontvnngen fchadevergoedir.g enz. 580 Cüracfaü. De Fiscaal Van Teylingen herfteld. 145$ P. Dank- en Bededag. (Uhfcbry- ving van den Aigem.) 235 Delft. Lyst der Gebor. Ge." tr. en Overl. 3 —- Aangeftelde en Overleden Leden der Regeer. 20. 21. 24. 149. 746. 1209. 1458. 1945 —— Public, nopens verander der Regeer. ifj ... Eenige Perfoonen wor¬ den gevangelyk nasr 'sHage gebraet en anderen gedagv. 202 ——- Illuminatien. 203 —— Berigt omtr. wederuitgeving der Cour. door Wyéf Fynfe, welke dadelyk door de Regeeriiig verboden wordr. 1584. Hm door Ploos yan Am ft ei. .777 DfiJLET  i/83. BLADWYZER. Delft. Advys van 't Hof op Req, van Fr. IV. Buyzer. 1061. Refol. der Vroedfchap nop. gem. Buyzer. I2ïa De Regeering' ontzegt eenige peifoonen de ftad. 1068 ■ Het Schuiterlyk Ge«el- fchap deeit een zilvsren Eerepenning onder de Leden uir. 1060. Idem. eene Gouden asn Z. H. en aanfp. aan denz. 1070 1 Verjaardag van H. K. H. gevierd. I23g D/tNEMARKEH. Zie Aanhang/el. Deventer. Verandering der Regeer, door Cororaisf. van Z. H. n95. i8l7 •"■ ■- Aanmerk e!yk befluit der h Reeeering nopens Pourtrait • t van Willem den Derden. 359 *" ' Req. van de Burger Socier. aan de Gemeenslied. 563 ■ Advys van Gemeenst. - op gem. Req. 565 — Berigt nopens de Hoog- leeraar F. A. v. d. Marck. 1194 " _ Public, omtr. veriicn•ing der huizep. 1425; —— Berigt omtrend de be- graafpjaats van de Broederen Van der Capellen , en des?. • verwoesting. 1427 ~ — Do. Sthwenke doet een Redenvoeting wegens aeOmwènteling. I43Q „ Diemen. Notificatie nopens fchadeloosfteiiing. 82 _ Public, omtr. Illuminatie. 5r4 £ Bisren. Verflag wegens de aankomst? van Z. H. 1284 Docicum. Aangeftelde en Overl. Leden der Regte/ing. 162. • 164 Dordrecht. Lyst der Gebcr. Getr. en Overl. 1 Aangeftelde en Over'. Leden der Regeer, enz. 56P. 1457 ■ Twee Beyerlanders worden van de Galg genomen. J2 —~ Public, tot Illuminatien enz. 0p den 8 Maart. 179 —— Viering van den 9 Maart. Inzameling op den Dank- Vast- en Bededag, lb aanmerk, omtrend dezelven in andere P'aatfep. 404 " De Commisftris£ van Z. H. deen Public, rot verander, der Regeer. 498. Doen Public, tot dragen van Oranje. 58l —— Reglement op de Scnuttery. 4,? Public, tegens draagen van Keeshondjes, enz. qtg ——— Verflag omtr, de Holt. Vlugtelingen in Frankr. 940 tot 94,';. Zie eok 9*58 —=— Publicatie nopens verlichting der huizen. 1057 —— Berigt van den Boekverkoper j. Krap, Az. nopens zeker verboden We:k;e. 1225 ■ Ordonnantie op de Burgerwachten. 1704 Ampliatie op gem. Or- donnantie. 1727 renthe. rDe Staten van het Landfchap) kondigen een Placaat  BLA DWYZER. 1788. caat van Amnestie af. 140. —_ — Wyzen liequesteti van de band. 145. —— Nemen een Befluit nopens afleggen van den Eed , enz. 721. — Nemen een Beil nopens verfchil wegens overeenftemming. 723. ——— Doen een Pir bitc. ,tot rust en eensgezindh. 725. ■ .Schrvven een Bnef aan H. H. Mog. nopens den Eed. 728 Twee Predikanten worden opgeiigt om Boetpredikatiën te doen. 3(53 Verfcheiden andere Refolutien op de. Staats vergader, genoanen. 364 ■-. "— Ampliatie van den Eed. enz. 365 • Brief der Stat. san H. H. Mog. betreff. oea Eed. 365 1 Tegenbetoog nopens de Staaisftemaiingp. 144 Dronkyp in Menalhumadsei . Vreugdebydryyen. 1423 i ' E. Epam. Aangeftelde en Overl. Leden der Regeer, enz. 571. 1171. 1213 Public, tot verlichting der huizen. 334 — ■ - Commisf. van Z. H. veranderen ds Regeer. 1171 Èi.bueg. Aangeftelde en Overl. der Rizeer. en?. r457 Bur^em. Rouwenhoff, doet Rtq. aan de Stat. tot fubmisfie. 172 > De Kerkeuleeraars/Ztm en van Diemen doen Req. aan de Star. tot fubmisfie. — Viering van de 8 Maarr. 403 Empel in Meerwyt. Refol. tegen den Drosfaard J. van Manen A;. I670 Enkhuizen. Aangefteide en Over!. Leden der Regering. 154. 1170 — Vreugde bedryven op den 8 Maarr. 541 fluüen Biddag. 1014 Commi»f. van Z. II. veranderen de Regeer. 1170 F. Felix Meritis tngeweiJ. 1529 Ferwerd. Delegatie en uitfpt. wegens Nominatie. I414 Franekjïr. nangeft. en O.orl. Led. der Ree. enz. 162.104. 358. 1036. 1,70*. 1950 " De*e ftad wordr by Re» fol. der Stat. geftraft. 352 — De Hooaleeraaren A. Tpey en A. Chandoix, aanvurden bun re amten met een Redenvoering. 359 — Viering van den 8 Maarr. Drie Profesforen aanvaarden hunne amten. 1036 Frankryk. Zie Aanhangfel. Frieslanb. (Staten van) Schryven een Laaddag uit. 123. Doen Gefchenken aaa de Schutteryen van Leeuwarden en Hsriingen. 126. — Doen een Gefchenk aan den Lieutenant P. Ardeseh. 1 ag. j Doen een Publicatie tot vernieuw-  I/S8. B L A D W Y Z Ë K. • nieuw, van da Srera-enF'or ;ei Registers. 345. —— Doen aanfchryving by de verzend, van gem. Public. 347. ■ . '■ .■ • Doen Ptibiic. nopens Botervaten enz. 350, Nemen etn befluit nopens de Stad Franeker. 352. —— Nemen een befl. nopens den Eed op de Conftitutie. 547. Nemen Befl. nopens den Eed in de Goedfchattingen, 548. — Doen een Placaat tot vastftellingeder Middelen, afkondigen. 552»—— Idem. omtrent den tyd der verhuiziuge. 553.. —— Nemen Befluit omtrent de Brunswykfche en andere Troepen. 1029. ——• Beraa» men een Placaat omtrent ds Impofitien. 1030. ——. Nemen een befl. omtrend het bidden in de Kerken enz. 1407. - Schryveneen Buiteugew. Landdag uit, en nemen een befluit omtrend de Predikant te Suawoude. 1409. —— Doen een Gefchenk aan den Colon. Ardeseh. 1418 G. Gelderland. (Staten van) ontvangen een R;q. van Burgem. Rauwerkoff.- 171. -— Ne men een befluit nopens de Landmacht. 758. —-— Nemen een befluit omtrend de Conftitutie , Eed , Guarantie . enz. 763 Geldligting door Amfteldam. 853 r Door de Stat. van Zee¬ land,- 89.3 1638 11 1Door Z. II. 1294 ——— Door de Star. v, Hnlly 1313- 1583 Door de Stad Middels i8oz Goes, Aangeftelde en Over!. Leden der Regeer. 155. 389. 607. 754. 1047 ■ — ■ ■— Commisf. van Z. H, veranderen de Regeer, 687 Gorinchem. Public, tot verlichting der Huizen op den 8 Maart. 533 1 1 - Inzameling op den DankVast- en Bededag.- 5%$ - Verander, der Regeer, door Commisf. van Z, H. 655.749 Gouda. Aangeftelde en Overl.Leden der Regeer, enz. 1372 - Een aantal Burgers leveren Request "in betrefFenda den Ontfanger Mart. v. TonIon. 83 ■ Bekendm. vsn de Vadert. Societ. 305. Viert de Verjaaring van den 17 Sepr. 136» — ■ - Regeerings - verander, door Comm. van Z, Hoogh.- 516' —--— burgery met voldian omtr. gem. verander, der Regeer. 518- ■ Aangeftelde en Over!. Leden ner Regeer.- 1212 'êG raven 11 age. Getal der Overledene. 4 —« Aangeftelde en Over!. Leden der Regeer. 151. 383, 568. 746. 017.-- IG46. 1200. 1275- iSöo. 1584. 1046. *P97'sGit  BLADWYZER. 1788. 'sGravenhage. Gelukwenfching * d jorde Vreemde Gez. byden Prefid. van H. H. Mof. 25 — De Graaf v. Merode Keizerlyken Gezam en die van Pruisfen kosnen bier aan. Id.' ——- üe HèrfteHing der Cent. Suisfes aan Z. Hoogh.aangeri. duch bedankt, Idem — Husfaaren, enz. van Van Salm in diensc gehouden Idem . RefoLvan den Raad v. Staaten nopens belasting van Obligatien. 26 — . Req. van wegen de Schuttery. 2S - Brief van Gecomm. Raden nopens Comm. te Woerden aan H. Ed, Gr. Mog. 3i ■ Dagvaarding van Ingezetenen enz. 31. 66. 270. 629. 1581 —1 — Zeven Generaals benoemt tot onderzoek nopens opftand in 's Hertogenbosch. Idem. —— Bericht omtrend het openlyk gehoor van den Nederl. Gezant by den Koning van Pruisfen. %6. üeszeifs aanfpraak aan den Koning 39. Antw. van den Koning. 41. Aanfpraak van den Gezant aan de Koningin, Mem. — Antwoord van de Koningin. ■ 42. — Nadere aanfpraak des Gezants aan de Koningin we. duwe. 43. Antw. van Haare Majeft. daarop. 44 ... . Affcheids Memorie vau den Piuitf. Gez. 44 «—» Brief van den Koning v. Rrr ri Pruisfchen aan H. H. Mog. 45 Antw. van H. H. Mog. op gem. brief. 46 Requesten aan de Stat. v. Holland door/■F. H.Schas* 4* ■ door Vun Rysfel.54 —_ de Huisvrouw van Suillard de Leefdaal. 60 —— Public, van den Domeinraad tot rust enz. 60 De herftelling van Z. H. wordt in Nasfau - Siegen gevierd. 62 — Het Hof doet eene Waarfchouwing wegens den Predikant van Hazarswoude. 63 ——- Den Predik. Maron in de Kapelle te Parys wordt door H. H. Mog. in deszelfs dienst gefcaorst. 67. ■ ... Berigt omtr. gein. Heer Maron. 21.5. 1 Legt ryn Amt neder. 452 • 1 — Berigt uit de Utrechtfche Cour. nopens gerugten van Vooiftel door Schoonhoven om Z. H. Graaf van Hol* land te maaken. 67. Herroeping van het zelve. 68 —1— Brief van den R. v. Stat. aan H. H. Mog. betreffende het Krygswezen. 205 —r— Plan van Z. H. ter verbetering van het Krygswezen. 212 Mondelinge voordrage van Z. H. omtrent voorfchr Plan. 213 ■1 ■ Brief van den Koning van Frankryk aan de Algem. Star. 217 t 'i Gra>  ï?88. BLADWYZER. 'iGRAyEWn.BriefvA. Franfchen Gezant aan fi. H.'Mog. 218. »—— Vei H ak omtrend aanfehryving van H, H. Mog. aan den Raad van Braband bJtrefYende eenige Leden van den Raad. 65. 119 ■ Brief van vier Leden in den Raad van Braband aan H, H. M, . 223 ï->— Berij,tvan den Fiscaal van' Braband beu-efRjnde gem, vier Leden van den Raad van Braband. aaö •— De Secretaris van G-com. mitr, Raden in Westfriesland. , enz. verkrygt zitting in de vergader, van H, IL Mog. als ouk in diè van H, Ed. Gr. Mog, ' 233 ■r Befl. van H, Mog. omtr, den Fiscaal P. Paulus, 232 • Alliantie met Pru'isfchen. , 234 y— De Star, van Holland ver- , bieden den invoer van Pypemakers gereedfehap. Idem — De Gezsnt van H. H, Mog. aan bet Turkfche Hol krygt een voldoenend Aotvvoordop . zyn.Metnórie. 234 , 9— De Hr. Ger. Brandfen, bukengew. Ge?, axn 't Franfc'ae Hof doet verflag van zy- , ne vetrigtingen, 235 Uitfchry ving' van den Algemeeuen Dank- en Bededag.235 Voorftel van Eukhuizen in de Vergadering vsn Hun Ed. Gr, Mog. nopens bevestiging der Conftitut. 242. — Refol. ^ei Stat. daaroimr. 245 • ~ Refol. der Algeui. Staf. nopens den Eed cn Conftitutie. 250, Amnestie door de Stat. v. Holland verleend. 255. Interpretatie op dezelve. 611 Refol. van Gecoru. Raden omtr. Salutfchoten. 263 —— Lykfhtie van jfan de Meyer. — Vyf perfoanen in hechtenis. 2(55 Placaat tegen 't misbruiken van vergiffenis enz. 266 . — ■ - Schutters leggen den nieuwen Eed af. 270 Waarfehouw. vau 'tHof wegens Illumineeren en?. 271 Bevel aan Milit. Gffic. 272 —■— De LeJen van den Hove vsn Ju-titie leggen den nieuwen Eed af. 274 Public, van 't Hof wegens den nieuwen Eed. 27^ •5 De Heer Ciillard ver¬ zoekt paspoorten voor den Gezant van Frank. 276.-—Eischt fchade vergoeding voor een verbiand fchip enz. 429 Gezant van Engel. 276 — H. H. Mog. Gezant aan 't Hof van Engeland neemt affcheid. 277 ■ —-~ 10)2 Ridders van St.Joris houden eene plechtige vergadering. 277 . Jr. van Nagel Gezant by het Hof van Londen, vertrekt, 421. Aanfpraak van gem. Gezant aan den Koning. 440. — Antw. v. d. Koning. 44? 'S G«V  BLADWYZER. 1788. *s (JjIuvenhaue. Drie Provin cien ftemmen met Ho!I. in to handhaving der Conftit. en he Erfftadhouderfchap. — Ver fcheide Perfoonen doen Req tot Amnestie, 42: - Viering van Z.H. Ver jaardag. 423. 42; « 1 1' - Waarfchouwing tot ver myding van Confufie by de // luminatie. 424 — 'sLands Bedienden moe ten den Eed op de Con/litutit doen. 424 — — De Raad-Penfionaris van HolL enz. doen den Eet) op gem. Conlf. 427 -Berigt omtrend in dienstneeming van Vreemde Troe pen. 425 Voorftel van den Prins tot Genemle Amnestie in Braband. 430 ' Ref. der Stat. v. Holl. omtrend douceuren aan het Krygsvolk. 431 ■' Beft, van Gecomm. Raden omir.Soldyen van 't Krygsvolk. 432 —— BeP. van H. H. Mog. op Req. v. Mr. Fredk. v. d. Hoeven. 434 ■ Den Gezant van Groot- Brittanje geeft zyn Geloofsbr. over. —— Plechtig bezoek door gem. Gezant by Z. H. 435. Eh tegenbez. van Z. H. 437. -—Inhoud van den Geloofsbrief door gem. Gezant overgeg. 438 =» Piacaac van den joo en 8oo Penning. 4^4 ] • Commisfie tot de Financ tien. 451. 462 c - Inzameling op de Aig. Dank-Vast- en Bede-dag. 452. , — Verkort Berigt van Gecomm. Raden in Noord-Holland wegens gedrag, enz. 452. —-> Brief van Gecomm. Raden aan H. Ed. Gr. Mog. 460. -—— Vervolg van gem. Berigt. 6c o • - Planters en Ingez. van Wesr-ïndifche Volkplant. doen Req. aan de Algem. Star. 463 — 1 — Ordonn. van Z. H. betreffende het Krygsvolk. 464 " Plan van Geldligtingop gewoone Schuldbrieven. 465 — ' " Edi&ale Citatie tegen Corn. v. d, Pot. 467 Berigt van 't Dichtlie- vend Genootfchap Kunstliefde fpaart geen vip. 469. 472. Deszelfs algemeene vergadering. 1248. ■ ■ Befl. der Algem. Stat. omtrend vier Raden v. Braband. 471 ■ ■ De Bewindhebberen zo der Oost- als West-Indifsba Maatfchappyen doen Adres aan H. H. Mog. 586 Uitwyzing in het rechtsgeding tusfehen den Baron 2?e«tink en Van Dundas. 588 —— Verklaring van Holland nopens vermeerder. derLandmagr. enz. 589 < —— Brief van den R. v. Stat. betreff. de Lsndmagt. 590 Ket Erfftadhouderfchap enz. als een esfentieei deel trrrrr 2 der  1-33. BLADWYZER. der Conilituie door de Sta- • ten van Holland,gegua|siidt:erd. 593. — Jnsge'yk;s door 33 ■ Sur. v. Overysfei. 504. ——— • Idem, die var,Zeeland. 595. —• Van Groningen. ' 1037 's Gravenhage. Berigt omtrend • eenige rymregels gevonden in het Armen-zakje. 506" ■ * Den Collonel Suljtrd de Leefdaal gevonmsd. 597 — Bekendmaking van den R. v. Staten omtrend de L,an, den enz. van den Polder van • Canisvliet en«. in StaatsVlaanderen. 598 —— Het verdrag van Verbin- • tenis met Engeland get. 607 " Gratificatiën aan den Kapt. v. Braam en deszelfs Officieren. 608 ■ —— Pisnie tot aanmoediging . der'Visicneiyen. 614.615 ■ Berigt omtrend Requ. sten van het platte Land tot remotie van Schouten enz. 616 •> Beri;;t omtrend het Tractaat van Vertuinen, me'tPrui-f. en Êtt&eJ- 617 I Public, van Gecomm. Raden nopens belasting op het Rundvee. (5i8 *m^. v/aarfchouw. tegen mo.'dwil!ighede.n. 621 —— Kennisgeving van H. H. Mog. Commisf. te Duinkerken betreffende de uitgeweken Nederlanders. 625 en volgg. «——' Vertrek van het Pruufich Kry svolk. 626 _— Btfl. der Algrv. van H. H. Mog. 8ro — Mr. H. v. Wyn verzoekt ontflag van zyne Commisfie omtrend'Finantie ^n.>. 802 De Hser H. Pye Ricli geeft aan H. H. Mog. kennis van zyn ben osmin? a,s C rafut enz. 803 Lyst van de veranderingen' der Krygfbezetting. -804. 'früy Befl. der Stat. Gen. omtr. een Refident by de S.au van Nooid Amerika. §0=; — Befi. der Srar. v. Hoi), nopens rie Lasten vandeUni". 'ttoö Antw, der S.ta\ v. II •. a,an die van (Jtricht cm . geleend gefchut e.' z. 810 —— Den Herto? Lod. E. v. Brunswyk (Vqlffenbuttel o 'erleden. 813 *— Bekendmaking en Befl. der S'at. daaromtr. Idem. —— Naziening der AutograV»a. 814 —— Verklaring der Star. van Zeeland omtr; «'e Quota's. 815 Ainrits, . S 1 . enz. 818 —;— Kiygsverrigtlng. te Waasdorp. 824 '« Gra-  BLADWYZER. 178S. 'sGravi.'NHAgf.. Gefchenk d«>or Pruisf.' aari den Gezant Jr» vanRheede. —'Ratificatie.— Statclyk begro'. ting aan den Kor. v. Priii&fchen. 825 —— Ar.nfptaak v«n deo Heer Torck aan den Kon. van Pruisten. 026. Zie verder >r Loo. Dei: Graaf de St Priest als Gezant van Frankr. Komt hier am. 953. Geeft een Memorie over omtrend hec 6 A:t. van't Verbnod mét Gr. Brit.. 955 Doet klagten omtrend at- troupeme-it enz. 956 Nadtre klagten van gem. Gezant. 95$ Befl. der Stat. Gener. op gem. klagten. 959 ■ Antw. der Stat. Gener. aan opgem. Gezant'. 96a Berigt van het Hof van Justitie nopens vootfehreev. zaak. 961 — Berigt van de Magiftraat op die zaak. 96? . B.fl. van H. H. Mog. hou dende nader antw. aan den Gezant van Frankr. ,972 Berigt van het verrigtte door den Gezant L. van Berkenrode daaromfr. 9J6 —— Plac. ran Amnestie voor de Generaliteit door IJ. H. Mog. 980 —— Bewindh. enz. der ó. I. Comp. doen verflagter Vëj<£ v. H. H. Mog. 9'8 -—— Verklaar, van Friesl. ter Vergader, v. H. H. Mog. no. pens "het Plan voer de Armee. 988 Rrr -r-~— Memorie van den Graaf de Merode aan H. H. Mog. omtr. aanhou van twee ftukken Brandewyn. 992 -—4 Befl. van II. H. Mot. omtr. Petitie voor de O. I. Comp. 09 \. Btfl. der Stat. Gener. lot inu:u?e!e Guarantie van her Erfftadb. enz. 995. i®i 8 De Kroonprins var, Pruisf» komt hier aar. 09 5 Den Graaf ds St. Pi iesp geert we-'er een Memorieover aan den Voorzitter van H. H. Mog. en houd een gefprek met dei Gezact van Eng. 996 ■— Voldoening van de Pn: s Bisfchop van Luik nopens arrest op wapenen, enz. 997 ' Memorie var den Frao- fcb. Ge?., aan H. H. Itöfogs 9*9 — Antw. van H. M. Mog. OfJ gem. Memorie. 1000. — Den Franfciteu Gez. maakt zyn vertrek bekend en geeft nog een Memorie over.1107. — Antw. der Staten aan gem. Gez. 1112 — Betigt van de Gecomm. Raden der Admiral.op de Maze, op de Memorie van den Keizerl. Gezant de Merode. 107a - . Sufpenfie van den A«enc H. Slicher. 1073. —~ Rer. van gem. Agent aan de Star, 1076". Wordt omzet van zyn posr. 1243 ——— Brief van 't Hof wegers desz. Si'cr. Mr.fv Slicher. 1074 Deszelfs Lastbrief ingetrokken. 1710 r rr 3 '«Gka-  1/83. BLADWYZER. 's Gravenhaqe Refol, der Algem. Stat. tot vryfpraak vau den Hertog L. van Btuns* loyk. 1079 Verbond tusfehen Groot. britr. en Pruisf. en Refol. der Stat. van Holl. daaromtr. 1083 Acte van Guarantie van 't Erfitadhouderfch. 1090 ■ Refol. nopens Drenthe omtr. gem. Acle. ropj - Waarfcbouw. tegen ongeregeldheden by de overbrengingvan de Acte van Guarantie. 1095 —— Aanfpr. van den Jr. van Heeckeren aan de Prinfe Erfftadhouder by de plechtige overgave der Acte van Guarantie, 1097 ■ Verilag van de Depntatie tot overgave van gem. Ac* te. hoi ! ——— Medaille op bovengem. overgave. 1102 ■'■ Bezoek van den Fran« fchen Gezant by Z. H. en tegenbezoek. 1103 • Refol. van H. H. Mog. nopens Asfistent. van den Grif. fier Fagel in de plaats van den Hr. Quarlss. 1103 - Gezant van Tripoli. 1io5. 1574 - ■ '- Den Erfprins Willen Fredrik legt •zyn Gcioofs-Belydenis af. 1105. ~—■» Doet een reis naar Duitschl. 1121 " Ontvangt fcet Avond¬ maal, —— Armen»ift. 1106". —■— Waarfch. weg.Li. rnö. —— Refol, der Algem. Star. nopens Soldyeu. 1117 —— Antw. van II. H.MogV aan den Spaanfchen Gezant nopens Salutfchooten. ïué »——— Memorie van Frankryk aan H. H.Mog. 1129. Franfche Gez. vertr. 1238. 1583 - Rapport nopens dedomageering van Bailluwen enz. ter zaake van de affebsffing der Recognitiën der Roomschgezinde. j I21 —- ■— Viering van de verjaardag van H. K. H. 1239» " Brief van de Pacha v'aa Tripoli aan Z. H. 1240 - Su/jard de Leef'daal. 1245 —— Waarfcb.omtr. Ulumin, by de verjaardag van den Erfprins. 1245 Den Effprirs legt Eeden af als Üraften en Kaptein enz. 124/ — Den Erfprns geeft kennis van zyn vertrek aan H. H, Mog. 1286 ■ • Traclaat van Defenfive Alliantie tusfehen Pruisfchen en Grootbritt. 128S -' — Berig: omtrend eene negotiatie ten lasten van Z. H. 1294 ——. Refol. van H. ft*. Mog. tegens de Pest. 1295Praj-tdvis vari Gocomm. Rad"en nopens gedimirteerdtf Officieren enz. 1300 ——— Refol. tot ligting van den vyfectwintigfte Petin.131 j —— Placaat nop.gem. 25 pen- ni"g- ■ U$~f Waarfchouw. om niec te Illumineeren. 131^ Gedenkp.aanPr.Offic. 1315  BLADWYZER. i7Bd. GbaVekh»gs. De omwending gev. in de Groote Kerk. 1321 - Z. H. vertrekt nsar ■ Maastricht en?. 1323 - • •—— H. EL Mog. trekkende Commisfie van denCommisfsr: te Duinkerken in. 1323. - Befl. yan Hi H. Mog. oiütr: gem. Commisfir. 1491. ■ Amfehtyv. van den Kon. van Frankryk aan meergem. Corn> rnisfar.. ■■ 1571 - - De Ëngelfche Gezant komt hitr terug. 1325 « ■ Public, der Srar. v. Holl. tegen onverzettelykbeid teg; de Conftir. 1487 —-—— Berigt wegens den Erf-- ■ prins. 1491 •~ H. H. Mog. nemen de bemiddeling omtr. de Noordfche Mogendheden anr. 1492 — • ( 'rdonn. wegens Verloven; 1494 i Hunne R. Mog. ontvan¬ gen kennisgeving van hetoverly'en van ce Kroonprins vari Portugal. v. Be.rkel vertrekt naar Amerika. 1499 Ordonnantie omtrend vervuil, der Wachtmeestersplaatfen. 1506 r Bekendmaking van het Getioo-fchap Tot verdediging van dén Ckristeiyksn Godsdienst. 1501 1 ^ Bekendrnak, vandeOpr. Vaderl. Socier. 1*02 • — Memorie van affcheid van den Pruisf, Gezant. 1572 urm " De Algem. Stat. nemen een befl. omtrend intrekking vin goedkeuring enz. betr. Rn a*n(tell. van' den Drost van Empel èn Meerwyk. 157 1670 ——— Z. D. Hoogh. ontv. een Gefcberk van den Tripolitaanfchen Gezsnr. 1574 H. H. M">g. dringen by Holland aan tot Ouvertures betreffende Franfche Kanonniers. 1574 • Public, nopens Haven¬ geld in 't Nieuwe Diep; 157a1 " 1 ■ ■ Kennisgev. van den Ad» toe. Fiscaal van Braband omtr. ontvlugting van eenen. Arrestant, en befl. van il. H. M i ", f58*. • De Graaf van fPasfenaar Twikkel doet verflag van zyne verrichtingen. 15^3 — Refol. der Staf; omtr. de Vaandels der Guardes te Voet. 1729 ■ Befl. dér A'gem, Stat. tot iigting van 500,000 Gl?. voor de W. I. Comp. 1732 ——— Public, der Stat; nop., de Eeden. 1734 —— Befl. van G?comm. Raden nópens Soldy vö'o'f het Krygsvolk. 173 6 -—— De Prins van NasfauWeilburg fterfr. 1735 -—— De KeizerI, Legatiöis. Raad geeft een Memorie* over. De Rusfifcht» Keizerin weigert de Bemidn, dezer Republiek enz. 1739- — - Befli der Stat. van Hoit. omtr. den Negerh. enz. 1739 1 ■ ■ Request van den lieer Mr. J. G. Luyken aau de Srat. v. Hoü. 174S rrr 4 'sGka-  i;88. BLADWYZER; s GiuviNHACB. Refol. der Star. op gem. Req. 1759 Den Envoyé aan 't Hof van Rusland wordt gerappelleerd. I76o Indaaging van den Rhyngraaf Van talm. 1761. —Vonnis tegen denzelven. 1765 Reful. der Staf. Gener. nopens betaaling van het Mekeienburgsch Krygsv. 1767 Groemlo. Vonnis tegen Brons, Hasjels, Roebers enz. Groningen. Lyst der Gebor Getr. en Overl. 12 Aang.fteide en Overl. Leden der Regeer. 166.517. 7i9> 756. 1702 " Aanmerkingen omtrend gerugten van Franfche hu:p. 130 en voigg.. ' - Befl. der Regeering om niet te Illumineeren, enz.. , n _ . 178. 567. ■"—-— IJe Regeering befluit tot vernietig, der Patriotfche Burger-Secieteit, en om riet te illumineeren. 362 " ' 1 Inzameling op de DtnkVast- en Bededag. 567 ■" Adres van Officieren aan de Regeer, nop. verdenk. 717 — Flacaat nop. het Drostampt. 7jg — Commisfle tot byleg- giog van verfchil met de Ommelanden. 719 -—■——- De Staten guarandee. ren het Stadboudefchap./i/e». Zie ook 1057 ■ 1 Placaat tot het dragen van Oranje. 1039 Berigt nopens brieven betreffende het verfchil tusfehen de Staatsleden. 1041 — Refol. nopens den Pre. dikant T* B. de Blau. 1041 Public, der Regeer, tegen oneenigheid,geweld enz. !°43 Refol. omtr den Secret. Gockinga. 1044 Befl.omtr. openbaar Bidden dei- Predik. 1195 ~ Puoiic. ter vernietig, der gew. Genootfchapp. 1197 Placaat tegens rustver- flooringe enz. J433 Public, tot verbod van Sociëteiten enz. 1435 Ripport nopens Peti ie van dc R. v. Stat. 1440 Viering der verlosfing dezer Stad in 1672. 1443 De Heer Fruitten in hschtenis gebragr. 1443 —— Public, tegen den Predik. G. JG.Bacot. 1817.- Re- quiütoriaje; Brief tegen gem. PrediK. Baret. 1819 Guarantis van het Erfftadhoudeifchap. Zie 's Gravenhage. H. Haarlem, Lyst der Geb.Getr. en Overl. Voorftel. 245* — Kondigen eene Algemeene Amnestie af. 255^ — Doen voorziening tegen misbruiken van vergiffenis. 266. 1— Refol. nopens den Fiscaal Pv Paulus.- 3 r4. Ontv. een tweede Ueq. van den Krygsraad van Vlaardingen, 329. — Nemen een befl. omtrend deuceuren voer 't Krygsvolk. 431. Beraamen een Piacaat voar den 100 en ?coPenning. 444. Benoemen een Commisfie tot de Finantie. 451*. Stellen confenten vasu 432. —— Ontvangen berigt van Gecomm. Raden in Noord;  BLADWYZER. Noord-HolL 452. 600. —— Ontvangen nog een Brief van Gecomm. Raden in N. Hol!. 4<5cr. Ontv. Req. van Gecomm. tot de Groenlandfche enz. Visfcheryen nopens Prtemien.'491. ——— Ontv. Req. van drie Rotterdamfche ftegenten. 529. ■ Bef!» daarop. 532. — Ontv. Adres van ■ drie Gecomm. Raden van Hoorn tot vergiffen, enz. 530, —— Doen een verklaating omtr. vermeerder, der Landmachr. 589. —— Gnarandeeren het Erfftadhouderfchap als een esfentieel deel van de Conftitutie enz. 593. - Doen eene interpretatie op het Placaat van Amnestie. 611. • Ver- leenen een Prtemie tot aanmoedig, der Visfcheryen. 614. 615, 638. —— Nemen een befl. omtr. de Lasten van de Unie. Sc6. - Nemen een befl. omtr. de zaken van de W. I. Maatfchappy. 8io. ■*? Geven antwoord aan de Stat. v. Utrecht omtrent geleend Gefchut 'enz. 8ro. —— Nemen een befl. omtr. den Hertog van Wolffenbuttel by de kennisgev. van des- zelfs overlyden. 813. Nemen een befluit tot her ft. der West-Ind. Maatfchappy. 835. Wyzen een. Req. der Regeerders van Naardeu omtrent de Jagt van -de hand. 855. • Nemen een befl. nopens het verbond tusfehen Groocbritr, en Pruisf. 1083. Ontvangen Rapport be- tr. Recognitiën enz. 1121. Doen een Geldligting,- 1241. Doen Publicatie omtr. Boetens wegens fmok* kelaryen. 12415. Nemen befï. tot ligting van den i$[\a Penning. 1313.. ' Zenden een Gedenkpenning aart de Pruisf. Officieren. 131& -— Doen een Public, omtr. het Havengeld in het N, Diep. 1579. ■ Ontvang. Req. van den Hoogleeraar B, Voorda. 15,85. — Nemen befluit op Req. van Lakenverwer's enz. 1614. — Nemen een befl. nopens de Vaandels , der Holl. Guardes te voet eDz. 1729. — Vernieuwen de Public, nopens de Eeden. 1734. — Nemen een befluit omtrent den Negerhandel enz. J73°- — Ontv. een Req. van den Ilüer M*. J. G. Luyken. 1748. — Nemen befl, op gem. Req. I75S? Hoorn. Aangeftelde en Overl» Leden der Regeer. 154. 571. 75'- 867. 1047 ■ Viering van den agtften Maarr. 539 Drie Gecommitt... Raden doen A ires aan fL ÉJ. Gr, Mog. tof fubmisfie enz. 539 Commisf. van Z. 'II. tot verander, der Regeer, komen hier aan. 675. ~ Veranderen de Regeer. 867. Vêfan- dereu de Kerkenraad. 1013 Bekefidm. van B. Blok. 677 ■>-— GecorBaiitt, Raden doen een  ï;88. BLADW YZER. een Public, omtr. invoer van Rundvee. 866 -— Regie m, voor de Schatte' rv beneffens formulier van • den lied. 873 geugt nopen8 eft\ct jran bet verdiepen der. Haver-, ' ' 1383 Hulster-Ambacht en Axel. Ds Gj'ooiingelanden doen Re■ questtotfchadelposftelling, en befl. van H. H. Mog daarop. 1824 J. Koog. Lyst der Gebor. Getren Overl. 10 Koophandel. (Staat van verfcheirekken der Nedeil.) 1951 Ktyeshezettitigen. (verandering v i }) 1463. 1536 'Kuilenburg zie Cuilekburg. C?v3 I'l.'ï'.u/Sv . Leeiïdam. Aangeftelde enOvèrl. . Leaen der Regeer. t. 388 Lef.u •■arden. Lyst der Gei). Geti. en Overl. 11 ■ Aangeftelde en Overl. Leden dtr Regeer. 162. 163, 165. 391. 572. 57é. .755. , 1461. 1569. i/or. 1040 Dè Staten Schryven, een Landd..:g u;r. 123.Idem. 1409 Bekendmaking omtr. nul- . dadigi^eid aan behoeftig'en, 129 ' (é>— Placaat tot vernieuwing der Stem- en Floreen Regist. 346 Eenen Lolke Hammema en vier andeicn worden in hechtenis genomen. 351.553 Refol. der Star. omtrent den E;d op de Conftitutie. ■ -. tl ■ ,' S47 —— Refol. nopens d*n È d in de GcecTchauinge. 548 -— Vreugdebedryven op den < 8 Maart- 5^9 ft— Pl-,caat. tot vastftelhnge der Middelen. 552 ~— Public.' omtrend verhuizing?. 553 Inzameling op den DankVast- en Bededag. 554 SenttMie teugen den Vaandrig Van der JVyck. 555.310 ooit 704 Vonnis regen eenen Hoi- te Peizel. 705. Idem regen P. Woiiers. n.90. Idem. 1,194 ■T—- Bekendmaking orrtrtsnd verkoping van een Spiegel. j'aSf- 710 ; Een Jodin van drie Zonen verlost. 7.10 Tj— De Schutten; ontvangt nieusve Trommels. 899 ttt Verfcheiden perfoonen.atda?v;3rd. ooi. 907. 911 1 Mauli-ys Akritga in tint Tugth.uis verwer.tn. 1029 Befluit der Sta', omtrent bidden in de- KerKtn. enz. - 1407 — Refol. der Sïat, omtr.aen Predik. Cramer te Suasvoude. enz, 14. o Refol. tegen den Boekdruk-  B L A D W Y Z E R. 1788.- drukker H. L. van Buma. 1412 Leeuw. F.snen W. Heineman in hechtenis. I4I3- 1648 Blyk van mildadigbeid. 1414 —— Notificatie omtr., de Collie-en enz. 1649 Eenige perfoonen tot Boetens verwezen, 1814 ——- Publicatie omtr. geloirgeven aan Krygsl. 1815 Leyden. Lyst der Gebor. Getr. en Overl. 4 Aangeftelde en Overl. Leden der Regeer, enz, 384. 748,1509.10/16. I2fi, 14581699. 1947 Berigt van een Doorbraak by Woubrugge. 69 Public, van de Commisf. tot verandering der Regeer. 278 — De Heer - Schnltens legt zyn waardigheid als Ricior Magnificus nfêr. 285 Nadere Public, omtrend verander, der Regeer. 285 Public, wegsns de Reg. 4^0 — Viering van den 8 Ma«r:. 481 '— Bekendmaking wegens het Stolpinansch Legaat. 484 Profesfor Voorda weigert den Eed op de Conftitutie. 629. — Wordt van zyn amt ontzet. 1326. — Poet Req. aan de Stat. van Hol!. 1585. — Berigt van Curatoten op gem, Rpquest. 1772. Befl. der Stat. op voorichr. Ber. 1785 Nazieningder^M/ö^ra/i/w. 826 Public, tot Illuminatipr-. 1 ras Het Genootfchap Mathef. Scientiarum Qenetrix verzoekt den Erfprins tot eerfte Be fchermbeer. 1549 Arnpliaiie van de Qrdou- nantie op de Hooyketire enz. 1327 Verbod van uitvoer van Gewannen. 1328 Berigt omtrend de ontv. der S'adhouderl. Familis en Wapenfchouw. i"~>3 Publiek bjiderwys iri den Goisd. in het Armen Weeshuis ingevoerd. 1505 Publicatie omtr. Patrouilles enz. 15015 Lakenverwers- Gilde enz. 1614 Regiem, voer de Schuttery. 1615 ■ Prysvraagen van 't Genootfchap Pro Excalenda Patri.* enz. 1621 Public tot aanfteliing van eenen V^ertigraad. 1786 Berigt omtrend eene Redevoering door y. le Francq yan Berkhey enz. 1 ?>j Bekendmaking van het Taal- en Dichtlievend Genootfeh. 1783 Letdschen dam. y. van Ven om oproerige gefprekken ftraft. 1507 't Loo. Aanfpraak door den Bar. Torck aan den Kon. v. Pruisfchen. 926. ——■ Antw. van den Kou. 928. > — Am*  fr8& BLADWYZER. Aanfpraak van den Graaf Fan Randwyk aan den Kon. Q33 Het verdeedings- Var- bondt wordt geteekend. 936. Brief van de Kon. aan de Stat. Gener. 938. — Verflag van de ontmoetingen der Vorftelyke Perfbnagfen. 926 tot 938 Lyst der Pryzen van verfcheidek ne Producten omes Lands. | February. 396. Mjarr. 578. April. 7cr5. — Mei. 924. Juny. 1048. July. 1216. Au- gust. 1278. September. X462. October. 1570. November, - 1702 Lyst der Geborene Getrouwden . en Overl. 1 en volgg. M. Maasslui?. Request wegens bezwaaren en verander, der Regeer. u6S Maastricht. S;rafoeften. aan Militaire Misdadigers. 149. 379 ■■ Plunderaars worden weg. gebragt. 736 1 Aankomst van Z. H enz. *455 Maatfchappy. (O, Ind.) doet uitdeeling. 835 •—— Steld Paketb. in dienst, 1141, 1257 ■ —— Houdt Vergadering. 1530 » (WesMnd.) Refol. der ] Star, v. Holl. tot herael van dezelve. 835 Medembliit. Aingeftelde en j Over], Leden der Regeer, enz. 1176. 1213. 1948 Request • van eeni»e Burgers aan de Rat, v Hofl. tor bevryding van gerecbtel, Perfecutiè'n. 112, Befl. der St*t. daar op.' n74> ——— Viering van den 8 Maarr. 543 ——— nekendmakine omtrend Tonnen, en Bakens, t^i Regiem, voor de Schuttery door Commisf. van Z. ^* 1267 Meir. (Haarlemmer) 1634 Meppel. Commisfie tot hervorming in de Kerk en andere Collegiën. I45 Middelburg. Aangeftelde en Overl. Leden der Regeer. 155- 389. 752. 922. 1047. i2/ö. 146c. 1700 - Viering van den 8 Maart A r .543 Aanfpr, van den Raad- penfion. Mr. W. A. v. Citters. 679 Berigt nopens den Predikant J. de Fremery. 1177 -1 Sententie tegen den Kapt. ter Zee Adr. Schier, hout. U79 De Staten doen eena Negotiatie. 1638 ——• Publicatie tegen verkorting van 's Lands Gerechtigheden, 1709 "—! Plan van Geldligting voor de Stad. 1803 VTonnikkendam. Commisf.vsn Z. H. veranderen der Regeer. II72 Wuyden. Aangeftelde en Overledenen Leden der Regeer, 3§s N.  BLADWYZER. 1788, N. SJaarden. Requeit van Regeerder» dezer Stad omtrend Judicature van het Jagtgerigt enz. wordt by de Stat. van Holl. van de hand gewezen. 853 Negerhandel. 1739 NiEOWERSLUif. Vertr, der Pruisfifche Troepen. 855 Nieuws Diep. 1579 Noordwys - Binnen. Verjaard. der omwenteling gevierd. 1330 Nvmegen. Amgelteid. enO/ed. Leden der Regeer, en/. 74C, 917. 1045. Verfcheide Steden befluiten op den agttien Maart niet te Illumineeren doch dezen dag wordt met een middagmaal gevierd. 397 v—— Berigt omtr. de Anspachfche Troupen. 580. Worden door Z. H. bezigtigd. 925 O. Oorlogfchepen, (In dienst - flel- ling van} 327. 631. 1629 . Verrigtingen derzelven. 327.1154.1629. T-794 Oostergo. Aangefte'de en Over- led. Leden der Regeer. 157 Oo3T2Jan. Lyst der Gebor. Getr. en Overl. 10 Oostzaandam. Lyst der Geb. Getr. en Overl. 9 OuDEtiuTER. Aangeftelde en Overl Lïden der Regeering. gnz. 921 Overleedene Leden van Repeering en Amtetenaaren Mr. Zach. H. Alewyn. 748. ]f v. Alphen. 1459. Mr. Air. Ardeseh. 1946. Mi. Dk. Backcr. 1209. Nic. Barkey. 1046. Mr. Nic. Corn. Bh fhon. 749> J> Boon y. Ostade. 517. Mr. Dk. Bóuwens. 1046. Mr. J. Souwens. 1946. Mr. Joh. Brandfen 74C. Mr. P. Brand/erna 1950. Br. H, Brandfema. 167. Lod. Ernst Hertog v. Brunswyk enz. 919. J. Burgwal 153. Mr. P. Cliffort. 388. Chr. v. Coerten. 1569. Mr. Mm. Couflet, 568. Mr. J. Crucius. 386, Corn. D'.utz. 570. Jr. v. der Does. 384. Jr. Wigb. Joh. Theod. v. d. Does. 746. Mr. Fine v. Eyck. 1212. Hamels. 1048. Jr. Gysb. J. v. Hardenbroek. 389. Andr. Hartfinck. 121!. J. F. Hesfelberg. 155. Mr. Tsbranoi 't Hoen. 1210. Steven Hogen' dyk. 1212. Mr. St. Matth^ Sn. Hurgronje. i?,o. Klaas Jans,7s6. Louis de Jencourt. 1563. Mr. H. de Kempenaar. 19W. Dr. Corn. Aib. Kloek, hof. 380. Corn. Koel. 922. J. Kopper. 1699. J. v. Krui. ningen. 1461, Jr. Otto Fk. y, Lynden. 917. Mr. J. Melvill. iS67.P.Conftant. Nobel. 1459, Mr. R. Paludanus. 1567. Mr. Laur. Peereboom. 1214. Mr. D- F. Pichot. 388. W. Piel ters. 166. Air. Fl. Raap. J565, Mr,  1788. BLADWYZER. Mr. Jac. Car. Reygersma. 569. ' M'. Georg. Jac. Air. van Rheenen. 1947. Mr. Gasp. de Roo. 1458. A. J. de Ruever. 923. Sam.Schuurbeque. 1277. Mr. Phil. Car. Sckomuker. 1200. W. Bar. Thee Schwartzenberg eu Hohen- lansberg. 755. M. Snnuck ■Hur'T.923. Mr. Matt.Snoek. 1046. Joh. Splinter Stavori- «««.1701. Pybo Steenjlra. 1212. Jr. Taets v. Amerongen. 571. Mr. J. P. Tile. 1699. Mr. R. J. Tiquet. 746. Jr. W.A. Torck. 1457- Jr. Gerr. Marr. caa! it! den Raad; 317. ■ Req. aan da Stat. 'Generaal. 657. — Wordt van zyn Post ontzet. 652 Den Heer M. van der Pot, wordt belast met het Examen van gem. Brief. 32a Public, tot Illuminatien. 323 bi9 De Regeer. ampMeert cie Ordonnantie voor de Zakkedragers enz. *, 325 «■—— Den Advocaat Kt eet word ingedaagd. 323 j^—- Eed op de Conftit. wordt afgelegd* 519 Sss Req. van de Heeren Bo. gaars, Vingerhoed en Gevers, aan H. Ed. Gr. Mog. om iri de Aoi-tstie te mogen begrepen te worden. 529. Befl. op gem. Req. 55a —~ Inzameling op'den DanK. Vast- en Bededr-g. 531 Puoiic. amtr. het vei *; .- ken van Bieren. 64Z — Public, nopens dèSchnt'ti- m 644 r Bezoek van Z, H. hy het aflopen vau een OoiloJ/chip.! Berigt omtr. uirgtweser» Ambachtslieden. 856 J— De Heeren Hubert enMintaubtn van Zwyndrecht ge- . dagvaart, t l0n -— Kooplieden verzoeken or» een Coniul te Londen. M38 Public, rot Illuminatie. H5? Aanfpraak aan da Burger- Ofïïc. by her bedanken erz» Hó» Verjaardag van de Ermee s gevierd. 137 3 Bera van § Bataafsch G * ■lootfcli. 1375. 1 Wasrfchouwing tegen weldadigheden. 10713 Public, tegens invoer vari- 'Schoenmakers werk. 1531 ——— PubJic. omtrent die Beurtveeren op Mechelen en Leu ven. lt>^ Rundvee. cn$ S. Schevenik6EW. De Schutrery s*s ^wordt  1/88. BLADWYZER. wordt in den Eed genomen. 480. — Ontvangt een Vaand, 825 Schiedam. Lyst der Geboren Getr. en Overl. 8 *— Aangeftelde en Overl. Leden der Regeer. 153. 388. 920. 1212. 1947 Viering van de Verjaardag van Z. H. 535 «— Publicatie tegen Hoe?e'y. erz, 1163 Schv'khove». Burgery ontv; nieuwe in plaats der oud*en door de Pruisfchin vernielde Vaandel?. . 857 —— Pub;if.orritr.Illumm3t.ii67 $shul.'ctyen door Coramisfansr. van Z, H. veranderd. 193.305. 644- 873. i»20. ti69. 1267. 1615 Slooten. Aangeftelde en Over. leden Led. der Reg. 163. 164 •— Schout en Scheepenen doén Req. tot verfterking der Oe* vers van de Haarlemmer Meir. 1634 Snee*. Aangeftelde en Overl. Leden der Regeer. 162.164. Sosstdyk. Gedenkteken ooge- rigt 'voor den Soldaat Chr. Pullman, I40S Spanjen Zie Amfteldetmi Stavoeen. Aangeft. en Overl. Leden der Regeer. 162 164 Sjaten vati Gelderland. Zie op Gelderl en de verdere Proviac. Verg. ieder op hunne namen. Staten (Aigeitaene) benoemen zeven Generaals tot onderz. nopens den opltand iri 's Her- Pgenbpscr). 33. — Benoe¬ men een Gezant voor Ënga* land. 36. —* Ontvangen eea Affcheids-Memorie van denPruisfifchen Gezant. 44. — • Ontv. een Brief vanden Kon. v. Pruisfen. 45. —— Geven antw. op vooigem. Brief. 46. De Gedeput. vaaZee-; land doen voorftel tot een Dank Vast- en Bededag. 47. Doen aanfeh yving aart den Raad v. Braband tot uitfluiting van eentje Raden uit de Befuignes. 66.— Schorsfen den Predikant Maren ia zyn dienst enz. 67. ' Ontv. Req, van 't Viceshou» wers-GiMe enz, te Amfieid. tot vermindering enz, 70, ——. Heffen de Surcheance tot aan. Bell. van een Fisceal aan de Kaap de Goede Hoop op,- 71. Ontv. Req van Burgers en Ingez. der Stad Gouda, betreffende den ontvanger M. v. Toulon. 83., Schryven eenen brief aan de Bondgenooten betreffende het Krygswezen, 203, Ontvangen «en brief vau den Raad van Staten omtrend gem. Ktygswezen. 205. — Ontvangen een Brief van den Koning van Frankr. 217, Qrrtv. een Brief van affcheid van den Frai f, Gezant De Verac. 218. —— Nemen befl. omtr. den Fisc. P. Paulus. 233. Nemen ee« befl. omtr. den Eed eri, Conftit. 250. —- Defereren ain 't verzoek vau Rbeeders _ enz*  3 h A D W Y Z Ë R. ï?88. «nz. in den Levantfcnen hshtiel. 295. — Befluiten tot «nderzoek van den Brief v, f. Paulus. 323. Ontv. Req. van Piasters en Ingez. van West Indifche Eilanden omtr. de Slavei.handel. 428. 499. Nemen voorzorg tot het in den Bed rem;n van Subfïdiaire Troupen 429. ■■" 11 ■11 Nemen een Befl. op Req. van v. d. Hoeven. 434. Nemen een Befl. omrr, vier Raden v. Braband. 473. — Ontv. een Brief van Di. reet* van den Levantfchen handel enz. 495. —- Ontv. Req. van Planters enz. in de Berbiee enz. omtr. Slavenb, 409- Ontv. Req. vau de Oost-Ind. Comp. tot voorziening enz. 508. Alsm. eeren Brief van gem. Comp. 511. Nemen befl. om¬ tr. de inkomende rechten Op de Tübakspypen. 587. ——— .Öntv, Rapport van den Fiscaal M. v. d. Pot. 588. — Befluiten tot Gratificatiën aan den Kipf. v. Braam, enz; f>o8. _ Ontvangen Berigt van den Commisfaris Vinck re Duinkerken betreffende de uitgeweken Nederlanders. 625 en volgg. Outv. een Brief van Bewind!), der W. I. Comp. tot conclufie op de Adresfe». enz. 635. _ Ontv. JReq. van den Fiscaal P. Pan- ius. 657. Nemen befl. tot ontflag van gem. P. Panius. 662. —— Sluiten een verbond met Pruisfch» en Sssss Groot-Britt. 780 en 787.--Zenden een brief aan de Pro. vincien tot bekragtig. van 't Verbond metÖroot-Brltt. 793 "-■— Ontvangen een Memorie van het Franfche Hof nopens het 6 Art, van het Verbond met Groot-Britt. 798.— Antwoorden op gem. Mcms»riei 800 «—7 Nemsn een befl. omtr. Refident by d# Stat. van Noord - Amerika* 805. — Refol. van Utrecht oma. Quota's enz. 818.—— Idem. Verklaaring derzelven daaromtr. 822. Ontv. een Brief van den Kon. van Pruisf. 938. • Ontv. eed Brief van den Bisfchop van Trieromtr. Anfpachfche Troepen. 951. . Ontv. een Brief van den Prins omtrend de O. I. Comp, 952. —■ " — Ontv, etn Brief van den Kon. van Frankryk. 954. — Ontv» eene Memorie van Frankryk omtrend het 6 Art. vaa hec Verbond metGroot-Brittanje. 955- Ontv. Klagten vart den Gezant van Frankr. 95Ö. -— Nadere Klagtent 958. — Nemen een Bell. daarop. 959 — Geven antw. aan gemeld» Gezant 960. 972. —«» BefL tot Amnestie voor de Generaliteit. 980. -—— Ontv» verfiag omtr. de O. I.Comp. 988. Gedeput. vaa Friesl. doen een verklaarinjj omtr* het Plan voor de Ar. mee enz. 988. Ontv. een Memorie van den GraaF dt Mende nopens aanhoud, 1 2 yaa  Tf88. B L A D W Y Z ER. van twee Snikken Brandewyn P92. - Nemen een Befl. pn tr. Petitie voor de O. kri. Comp. §94. -— Nemen een befl. iot mutueele Guarantie van het Erfftadhouderfchap, enz, 995. . Ontv. eere Memorie van den Gezant van Frankryk om'r. bet Verbond JDet Engel. 996, Idem. 099, —1— Geren antw. op gem. Memorie, looo. — Ontv, Berigt van de Admiralit, op de Maze nopens de Meumrö'e tan den Graaf ds Me: ode. 1572. Schorten de Agèut H. Slicher op in zyn' pysr, 1073.. . Oniv. Req, vsn gem. Agen, 1076. Nemen een be'flt 'ot vryfprajk van den Hertog L, y. Brimsy/yk. 1079. G manrfeeren het Erfftad- • houderfch. iq28. Nèm. een befl, wegens Drenthe omtr. de ASe van Guarantie. J092. —— Nemen een befl. nop. den Aïiïïèfnt van den Griffier fagel. irog. Idem. omtr. è^ii Gezant vm. Tripolie. 1105. - Ontv. woder eene Memorie van den Hr. de St. Priest. 1107. Geven si t v. op den/,elvtn. im. Nemen befl. omtrint Söldyen. n 17. —.- Geven aottej aan den Spaaifcn. Gez. 1 omtr. SaUltfctiooteii. 111b'. • Outv. nogmaals een Memorie van den Franfëften pèzmh 1120, 1 itn Conii >' "■' *rét oen dienst van een £jquadar trjde Middelaiiclfelie Zee. 115,5. Sretlea Rechters iu de zaak tusfehen • da Heeren H. PJetvelden Mr. • J. C. v. d. fff op. ï 155. — Nemen een befl. nopens den Secretaris van Waalwyk. 1201, • ——~ Ontzetten den Agent ƒƒ. Slich'er. van zyn post. n r243> Ontv. tv.-ee Mtmoriën van den Adeocaat Fiscaal van Braband omtrent Nieuwspapieren. 1244. . N:;men een befl. omtrent de W. L Cotnp. 1258. Nemen een befl. tegens de Pest. 1295. —.— Trekken de Conmiifie van den Heer De Vinck te Duinkerken In. .1323. ,—- Nemen de be- ■ middeling omtr-, de Noordfche Mogendheden aan. 1492. — Nemen een befluit ojitrend den Commisf. Vinck te Duinkerken. Idem. — Dringen . by Hol!, aan tot ouvertures 01r.tr. de Franfche Kanonn. 1575- —— Nemen een Beft. —tot Gsldlig ;rï£ voor de W. ■ I. Comp. 1732. Rap. .: pelleeren hunnen Envoyé aan het Rusfifche Hof. 1760. — Nemen een befl. nopens be* taaiing van het Mekelenburgs Krygsvolk. 1767. - Doen eer. Public, in de Gencralir. Landen tegen verdeeldheid, enz. 1821. — Nemen befl, nopens de Ingelanden van HJsier- Ambacht en Axel. 1825 Stoom - Machine. 103. 104. 105. 856  SLADWYZE R. 1788; T. Tholen. Aangeftelde en Over?. Leden der Regeer. 689. 923 Commisf. van '&. H. veranderen de Regeer. 689 Tilburg. Public, tegen verdeeldheid enz. 1821 U. UfRKHT. Lyst der Gebot, •Getr. en Overl. 10 • Aangeftelde en Oven. •Leden der Regeer, enz. 156. '389. 571- 754. 9^3- 1028. 1215.1278.14Ó1.15Ö7. 1701. Ï948 Verflag van de uitdee- 'lir.g dergouden Eerpenningen aan twee Stof-Officieren wegens verdedig, te Soestdyk. 120 Een Soldaat op het punt van om geweld geftraft te worden verkrygt pardon. 337 i Een Ausiliair, als me¬ de een Lid van het Leyderdorpfche Yrycorps geftraft, 338 en volgg. — De Heer IV.L. Brawn. aanvaart zyu Hoogleeraars amt. 339 Public, van Gedeput. Stat. tot Illuminatien. 340. ïdeto van de Stads Regeering. 342 — Drie Heeren wegens onwettige Staatsvergader. gédagvaard. 344 »~T—- Vieriug van den 8 Maart %. 544. Braad. Idem. SSgf - De Vroedfchap "vernietigd de Refol. van den 15 Aug. 1783 , omtr. recomman. datien van Z- H. 545 ■— Inzameling op den At. gem. Dank- Vast- en Beded. 54J « Ch. Saxe treed af als Rector Magnificus. —— H. Royaards tot Hoogleeraar be» roepen. 695. 1 Idem. Ph. J. Bachine. 119» ■ Aanfpraak vaa het Bylhouwers Gilde aan Commisf. —1 •■ ■ Een Muzikant gevon» nisd. 698 Den Predikant Schouw% van zyti dienstwerk ontflagen. Het Gerecht doet Public, omtr. dragen van Oranje. 89S' Vertrek der Pruisféhen. 897 - ■ Refol. in de KerRenr. voorgeleezen. 897* De Regeer, befl. toe zitting van Ontvangers in den Raad, 89$ —— Twee Vrouwsperfonen om bet maaken van witte Kokarden geftraft.' 1027 - Public, tot verlichting; der Huizen.-li83. Idem. Ii8öl ■■ ' 111 - Bekend.77.van Gedepar. Stat. betreffendrden HeerMr. Barth. W. Visf er. 1189 — Public, tot viering van den 16 ;.prember. 1385 ' Drenkeling herft. 1387 ■' •' ■" Di Hr. G. v. Bentinck ufc zyn gevang. oiufl«g. ecz. 1387 ÏS 8 ü<  1*88. BLADW y 2 É Utrecht. Lyst van Perfooneu , die Amendes zyn opgelegd. 1389 —1 ■ Voordragt van Gedeput; Star. nopens Obligatien op naam van if. W. Visfcher 1391 «—— Bekendmaking van den Hr. Visfcher. 1390 *■ Berigt nop. den Duit- fcaen Orde. i^gf Waarfchouw. om niet te Illumineeren. 1392 •1 Profesfor Bennen retourneert. 1393 — f Berigt nopens de Viering der ontruiming deezer Stad. 1394 *- De Hoogleeraar Arm- senius aanvaart zyn Amt. 1404 — Publicatie wegens baldadigheid. 1405 11 1 ■» Profesfor Buchient doet zyne intrede. 1535 « Krygsbezetting veran- dert. 153Ö — ■ - Mr. H. J. den Hengst doet Req. tot Abolitie. 1646 i- ■ - Giften aan de Diakon ie; IfJ4t5 f ■ ■ Befluit op Req. der Jooden. 1647 ; Beflui: der Vroedfchap omtrend het Gilde der Marslieden. 1804 * % Formulier van Eed voor Ministers ,.,Amienaaren enz. 1809 **\ De Heer Hengst word in de Amnestie begreepen. Twee, andere Raden doen een Req. ten dien einde. r8io fi**—». Een Paarden-Dief .ge- ——— Public, omtr. recht van inwóoning igir -— Public, regen fchieten, vuurwerken enz. 1813 ■ (Staten van) Befluiten tot verhooging van de Soldy der Militie; 122. —«— Antwoorden de'Stat. van Hoïl, op deszelfs Brief wegens geleende Oorlogsbeboeftens. <393« —■ Nemen befl. tos Guarantie der Conftitutie; 700. —» Stemmen toe tot verbetering der Krygsmagt. 7°3 Doen eene ver- Klaaring omtr. de Quota's. 82a. Nemen een befluit omtrend de ligting van penningen. 1535. — Doen een Waarfchouwing nopens de Jagt' 1807 V* Veere, Aangeftelde en Oveft. Leden der Regeer ing. 155^. 69a Commisf; van Z. H. veranderen de Regeer. 690 Viasen. Aangeftelde en Overl. Leden der Regeeriog. enz» 911 Visfcheryeti. 1013. 1014. 1141* 1146 io6"9 tot 1971 Vl.AARr irgeB.' Aangeftelde en Överl» Leden der Regeer. «»z. 921. 104$ '- De Leden van denüur* ger - Krygsraad enz. leverea een tweede Req. aan deStat. v. Holh in tot aandrang van dat van den 16 Nov. 1787. 339 yiAA**-  BLADWYZER. 17*8* ^LJARniNGEN. Joh. Badenjr., gebannen en anderen gedegf vaard. 1012.-~ Eenigen ge- vonnisd. 1377. 1799- -■ Eerfte Haiing - jager komt aan, 1013 Vlissingen. Aangeftelde en Overl. Leden der Regeering. enz. 686. 753- 1567 > — Bekendmakingen van het Zeeuwsen Genootfchap der VVetenfcbapp. 118. 336. iHl ■. . Commisf. van Z. H. veranderen de Regeer. 686 Vlugtelingen. 948. 998 Voorburg. De Schuttery ontvangt nieuwe V»audels enz. 585 W. Westergo. Aangfffie'de en Ovtrled. Leden der Regeer. 159 Westzaandam. Lyst der Geb. Getr. en Overl. 9 WjrrzjNGE.Aangeftelde en Overl. Leden der Regeer ing enz. Woerden, Aangeft. en Overl. Leden der Regeering enz, 170Ó WcNfErtADEFL. Aangeft. Leden van Regeer, enz. 1047 Wofkum. AaogeftelJeen Overleden Leden der Regeer. 163. 164 Wormerveer. Lyst der Geb. Getr. en Overl. 9 yVvK bv Duurstede. Aangeft. enO/eil, Leden der Regeer. 703» 755. 156* « Berigt en Tegen-berigc omtrend verkoping der Goederen van Hendrik Schilge, 153$ Y- Ylst, Aangeftelde en Over!.' Leden der Regeer. 163. 164 Ysselmonde, Berigt van gew, en Plundering. 33c» Z. Zaandam. Aankomst van Z. HV »3ÖS Zaandyk. Lyst der Geboren , Getr. en Overl. IO Zeeland, (Staten van) verkl. de waardigheid van Eerjls. Edele erflyk in het huis vaa Oranje. 118. 892. Gua» randeeren het Stadhouderfch, enz. 596". Doen een verklaaring nopens de Quo», ta's. 815. 894. Doen eere verklaaring omtr. hee vastftellen van den Eed. 820. — Deen een Geldligting. 89S i 1215. 1277. 194$ — Commisf. van Z. Hoogh. 'veranderen de Regeer. 685 —r— Indagingen wegens Plundering enz. 1181 en volgg. Zie ook 153$ ■ Bevel d$r Stat. tot Illuminatie. 1183 &%  if?,3. B L A 1) W Y Z .£ A. Zurikzee. Bekendm. nepens eenige Schuldigen. 1641 en . 1Ó42 Zütpöem. Aangeft. en Overl. Leden der Regeer* 1209 . Jan Harters fterft in den ouderdom vau 105 Jaa- ,! refii 1 1 Toebereidfelen tot ontvangst van den Koning van . ;. Pruisièn. 580 Verflag wegens de komsé . van den Prins. 128b Zwolli. Pupiic. tegens uitftrooifeis. 565 Public, nopens Burger- Sociëteiten. 1430 Public, tegens rustvtrftooringen enz. 1*51 — Oen Predikant^» War- mek ivordt in zyn diens: ge? fehors&i BERIGT Voor den BOEKBINDÈR, ! ^\ _ Na dat de Tytels der byzondere Stukjes, van No*. 1 tot 34 getekend, uïtgefneden zyD, moet mtn de Tytel§dus inzetten *. De Tytel Drie -sn' twintigfte Deel voor bladz. 1 ■r — 1 n,,'. un.. .1 1 " ade Scuk voor -~ ïoj^